Scriptorum ecclesiasticorum qui in VII saeculi prima parte floruerunt opera omnia.... 1850.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGUA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIDM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECGLESIASTICORUM

QUI
AB yEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORDEBCNT;
HECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ETRADITIONISPER DUODECIMPIUORA
ECCLESIiE SvECULA,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS , INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
BISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBCSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBU& OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QU.€TRIBUS NOVISSIMIS S.CCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS FARTICULARIBUS.ANALYT1CI5, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTt
SUBSEQUENTIBUS,DONATA; __
INTRA
CAPITULIS 1PSUMTEXTUM R ITE DISPOSITIS,NECNON ETTITULISS INGULARUM PAGINARUM MARGINEH SUPERIORWIffjfff*
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAMSIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; /&3>-^
OPERIBUS CUMDUBllS TUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEMf^Y^r^- '"~
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS,AMPLIFICATA; ^''
JlXl *V
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUIffl«ii ;,
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT
UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO \ VY "v^
SCRIPTURJE SACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES \^/)7Fji
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM ^*»S^£E
SCRIPTURiE TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO
ACCURATISSIMA , C^TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS
CHART/E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RBCUSORUM TUMVARIETAS
TUHNUHERUS, FORMAVOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTER
PRETIIEXIGUITAS, ISTACOLLECTIO, "
SIMILIS, PR.ESERT1MQUE UNA,METHODICA ETCHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLICSPARSORUM, /T l//U\
TRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ADOMNES ^ETATES, /
L INGUAS s-~<?/£\
LOCOS, FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. I « ^pXN^X
SERIES SECUNDA, I i ^\&
m QUAPRODEUNTPATRES.DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIiELATINiE\«A O \ r
A GREGORIOMAGNOAD INNOCENTIUM III. \-V-*\ ^\<- \,
\w»*\ \-
2lccwvante %^. SOTigne, \^' \-
Vy\
BIBLIOTHECJE CLERI DniVERSA, 'V<^>\ C^- 1
SIVE \\ ^O /<
w *
3URSUUMCOMPLETOHCM W SINGULOSSCIENTIJJECCLESIASTICERAMOSKDlTORfi. '"V *

PATROLOGI^i TOMUS LXXX.

PATRES QUI IN VII SJECULI PRIMA PARTE FLORUERUNT.
TOMUSTJNICUS.

VENIT7 FRANCIS.

PARISIIS, APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMBOISE,PROPE PORTAM VULGOVENFER NOMINATAM,
SEC PETIT-MONTROUGE.
1850
 SCRIPTORUM

EGCLESIASTICORUM
QUl
IJN VII SMIULI PRIMA PAllTE

FLOUUERUNT

OPER A
OMIXIA,
ORDINE CHR0NOL0GICODIGESTA,
JUSIAME5IOHATISSIHAS
EDITIONES

6ALLANDI, MANSI, DUGDALII

, WILKINESM , GOLDASTI,BREQUIGNY,NJCOL.ANTONII,FLORESlIj
NECNONALIOUUM
ET EMENDATA.
EXPRESSA
RECOCNITA,

COLLEGTIO, SI QUA ALIA, INSIGNIS

NEC MINUSDUOET THIGINTANUMEB.0AUCTORESCOMPKEHENDENS.
NEMPB
B. EUTROPIUM, TARnAMMONACHUM, DINOTBUUABBATEM, DYNAMIUM PATRICIUM,S. AUGU9TINUM
ANGLOR.APOSTOLUM, S. BONIFACIUM PAPAMIV, BULGARANUM COMITEM,PAULUMEMERIT.,
GONDEMARUM REGEM, MARCUMCASSINENSEM , S. WAHARNARIUM , S. COLUMBANUM
,
S. AI.PHANUM,S. AILEIIANUM,ETHELBERTUM REGEM,DEUSDEDITPAPAM,SISEBU-
THUMREGEM, S. BERTICHRAMNUM , S. PKOTADILM, BONIFACIUM PAPAMV,
SONNATIUM, CLOTARIUMII REGEM, HONORIUM PAPAMI, DAGOBERTUM I
REGEM, S. HADOINDUM,S. SULPICIUMBITURIC., 8. AUTBEUTUM ,
JOANNEM PAPAMIV, MAXIMUM CESAUAUGUST. , VICTOREM CAK-
THAG., S. BRAULIONEM, TAIONEM.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECJC
CLERI DNIVERIJE,
IslVE
CURSUUM IN SINGULOSSC1ENTI.EECCLESIAST1C.K
COMTLETORCM RAMOS,ZDITORK.

TOMUS UNICUS.

VENIT7 FRANCIS.

PAHISIIS, APIJD IIOITOREM,

IN VIA DICTADWtlBOlSE, PROPE PORTAMVULCODENFER tNOMUSATAM,
SEBPETIT-MONTKOtCB.
1850
 ELENGHUS
HUJUS OCTOGESIMI TOMI.

S. Eutropius 9
Tarra monachus. 19
Dinolhus abbas. 21
Dynamius patricius. 23
S. Auguslinus, Anglorum aposlolus. 41
S. Bonifacius papa IV. 97
Bulgaranus coines. 107
Paulus Enierltanus 111
Gondemarus rex.* 179
Marcus Cassinensis. 183
S. Waharnarius. 185
S. Columbanus. 201
S. Alphanus. 325
S. Aileranus. 327
Ethelberlus rex. 341
Deusdedit papa. 355
Sisebulhus rex. 365
S. Bertichramniis Cenomancnsis episcopus. 385
S. Protadius Bisontinus episcopus 409
Bonifacius papa V. 429
Sonnatius Rhemensis episcopus. k\l
Clolarius II, Francprum rex. 445
Honorius papa I. 463
Dagobertus I, Francorum rex. 495
S. Hadoindus, Cenomanensis cpiscopus. 565
S. Sulpicius, Bituricensis episcopus. 573
S. Autbertus Cameracensis episcopus. 593
Joannes papalV. 597
Maximus Ciesuraugiistanus. 609
Victor Carthaginehsis episcopus. 635
S. Braulio, Ciesarauguslanus episcopus. 639
Taip, Csesarauguslanus episcopus. 719

Ex lypisMIG.\E,au Pciil-Mouirouge.
 ANN0 DOMINIDC

SANCTUS EUTROPIUS
ABBASET EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN EUTROPIUM.

{AntoniiBibl. Hisp.Vet. 1.1, p. 285,n. U.)

simum Eutropium monasterii Servitani abbaiem, fuit.

Eulropius sequitur, duobus jamlaudatisLiciniano A
ac Severo scqualis, quem et sic describit Isidorus Quo qnid iHuslrius alque Eulropio honorilicentius
dici potuit? Summa enim apud universam gentem
(cap. 32): Entropius Ecclesite Valentinos episcopus,
dum adhuc xn monasterio Servilano degeret et pater auctoritale, doctrinscque ac sanclitatis merito vi-
esset monachorum, scripsit ad episcopumLkinianum, gere oportuit eum, qui cum abbas lantum essetcu-
cujus supra fecimusmentionem,valde utilem epislolam, jusdam monasterii, lol inter lolius Hispaniseprajsules
'ft qua petit ab eodem pro qua re baplizalis infantibus unus Leandro metropolitano Hispalensis Ecclesise,
clirismatisunctio tribuatur. De hac epistola in Lici- doclissimo, sanctissimo , ac regis avunculo sequalis
niano diximus. Adjungil Isidorus : Scripsit et ad Pe- visus fuerit, qui cum eo summam rerurn consiliarias
trum episcopumIrlabicensem (Ercavicensem legen- gubernaret, ac pestilenlissima! sectse ab Hispanise
dum) de districtione monachorum sermone salubri limitihus generalis exlurbationis modum et formam
composilam epistolam, et valde monachis necessa- prsescriberet. Bealissimi quidem sicut et sancti elo-
riam (a). Joannes Biclarensis in Chronico (anno 3 gium, quo Bichrensis de Eutropio loquens ulitur,
Mauricii): Eutropius abbas monasterii Servilani, dis- Viventibusadhuc, sed episcopis, vix aulem aliis tri-
cipulus sancli Donali clarus habetur. Idem , in refe- bulum videas. Beatissimi sacerdotes iu concilio isto
rendis concilii Toletani m, sub Reccaredo Gotho- B lertio a Reccaredo appellaniur ii qni interfuerunt
rum rege, actis, damnataque in eo Ariana impietate : episcopi. Extra hosde Eulropio dictum, eo tempore
Summa tamen synodalis (ait) negolii penes sanctum quo Leander sanctus duntaxat audit, beatissimi prse-
Leandrum Bispalcnsis Ecclesim episcopum,et bealis- conium eximium quid plane continet.
[a) Noveram ego priilrm inler bibliolhecseValica- tori exposuit: qui, nulla inlerje.cta mora , epistolie
nre Codices olirn sereniss. Chrislinse Suecorum re- apographum e Vaticano quein praili.xi Codice de-
ginse, sub num. 140, exstare hanc Eut.opii ad Pe- sumi jussitet cum archetypo collalum domino Azarae
irum Ercavicensem epislolam, quam oequeac nosler, aii me quanlocius reiiiittenduin tradidit, ul intra bi-
lit ejus in hoc loco silenlium imlicat, omnirio ine- meslre spuiium desidernii dcsiJerii mei compos
dilam pntabam; eaque occasione ad virum clarissi- abunde lii-rem. Pro insigni iiaque et nunquam in-
jnumregium consiliarium, regioque nomine genera- termoriiuro beneticio, grales ego ut referam , nihil
lem in IJrbe negotiorum Hispanisccuraiorem, D. Ni- habeo, nisi si prolixam benelicamque utriusque , et
colaum Azaram, cujus non seinel alias benevo entiam ob amplis-inios quibus honesianliir honore
expertus fueram, litteras dedi rogatum, ut ni.-i maxi- maxime ob prseclara in Christianam alque Hi ^
msc inolis epistola esset, ejus exemplum describi rempublicam inerila speclalissimi viri, i ras__.,'
nrihi procuraret. Annuit illico votis meis vir huma- earumque cultores vnliinUleui ubique de iqfetti
nissimus lilterarumque ac patrii decoris amantissi- serscque pnsteritati consecrem; quod et fa ia ibeny
mus, eaque eminentissimo domino S. R. E. cardi- tissime. Vulgaverat eam oliin tamen ac lo rua_,-'
G
nali Francisco Xaverio Leladse sedis aposlolicsc nostra tempora Lucas Holsienius in Codice
bibliolhecario, eximio sludiorum olim mcorum 1'au- monaslicar. Paris. 1653, in append., pag. 82. -' ir-^
SW

SANGTI EUTROFII
ABBATISET EPISCOPI

EPISTOLA AD PETRUM PAPAM.

DE OCTO VITIIS.
(ExBibliot.P»t.t.VIII.)

Octosunt vitia principalia qusehumanum genus in- Dsive tsedium cordis; septimum, cenodoxia, id est
festant. Primum, gastrimargia, quod sonat ventris jactantia seu vana gloria; oclavum, superbia. Hsec
ingluvies; secundum;fornicatio ;terlium,philargyria, igitur octo vitia, licet diversos ortus ac difflciles efli-
id est avaritfa, sive amor pecunicc; quartum, ira , cienlias babeant, sex tamen priora, id est, gastri-
quintum: tristitia; sextum, acedia, id est anxietas margid, fornicatio', philargyria, ira, tristitia, acedia,
J>ATRPL.LXXX.
 U 4ANCTIEBTR0P4I ABBAIIS _J2
quadam inter se cognatione et, ut dixerim, conca- A £ ne a regno Chrisli unumquodlibet horum nos deler-
.tenatione, connexa sunt. Ita ut prioris exiroerantla TeaVetrexcludat.
sequentium-eJRloiaiur^exordkim. ... t. Philargyrise^ejierasnntlria.; prirnum quod exspo-
Nam de: JB3jnnd*nli|pi*pi»ij|gue ^rnfcatipnemij,;'; iiari rawi 4iiMtiie^iiriem ^Fwailtaijiiiu^^^Hfperfluis, in
de fornicatione pliilafgyrfam, de philargyria iram, Tioc peccavef iintttw.' ^'Auariiaset^Sappliira; secun-
deira trisliliam, de tristitia acediam, nccesseiest:|ftfl- :; jdjin iiptod ea quse a nobis dispersa sunt indigenlibus,
lulare. Ideoque simili contra hsec mQ.do.atq.u.e eadem cum.ni^orixupiditate persuadet resumere : in lianc
ralione pugnandum est, etpracedentium,semper ad- culpamjncidil JudaSjguiDominum vendidit; lertium
versus sequentes ©partetaios;iniriii^riamenrJQJuam- ttfidA «a ^quai ajile Jiani possedimus infrunite de-
obrem, ut acedia vincatur, supefanda est trisliiia;— — siderari ve}
acquiri coropellimur. In hac peccavit
ut iristitia propellatur, ira exsliiiguenda est';Ut fex- Giezi.'
sjtinguatur ira, philargyria concuICanda; ut evallalur Irae genera sunt tria : unum quod exardescit in-
'jpTiilargyria,tornjcalio compescerida est; ut forriica- tfinse^oiiset prse SridignMe^aidn Wiletioqu*r;aiiiid,
|ib subruatuf, gastrimargisi:«vjfnimest casligahdum. %iiodm vefbuiivet W{*us'*ffec*«w)q»*epfiSfuinpit^;teri
Tlesidhse vero dijcc,id est, cenodoxia et superbiasibi titim, 'qiiodpef >diesetiteflSpisra'fesefvitufi:"
quidem simililer illa qua de superioribus diximus B J Tristitiffi gcnefa «uift -dwo':»«M!Hm qifofl>ira desi>
falione jungiintur, ita ul incrementum prioris ortus «rierite4e'illalo damno vel 4esideri6pfjrjpediW?gefte-
'
efficiatuf allerius. Cenodoxise exsuperaritia superbise «ratur; ;aliud quod4er;jfliorial)iii !mtstisiaifxiiei)atesea
'Toiriitemparit. Nam lllis sex evulsis, lisecduo yehe- isdesperatioiiedescendit. •• ,
mentius 'fructificarit, et illis mortuis, vivacins isiaj iAcedisesuntgenera sduo rteumiqsod ad sommrjni
'pullulant el succrescmit. Unile et diverso moflo alj pfseoipitat asstuantes:; :aliud ,qub TOBC bonum facere
%ls dupbus impiignamur. •nec audir*'delectat. Ista aejicitmonactoum <6Bcefta
" in unuiriquodque illorum sex yitiqrum turie inci- %ua. ..;;;.
fliiriuscum a prseeedenlib.usillorum fuefjmus elisi. In 'Cenodoxiav; licfet TOultiplexaC'«mOTofmisifst ^
"his verb diiobtis etiam ylctores post ifiumphos pe- 'in 4iwrsas specres>dividituf,"^#nei%tiamfen-ejws ;Buiit
ficlilamur. •duo : pfimuTnqu68 pro «araaiibBS ;'a"c•mariiiestisex-
, TJaihet 'ista octP vitia quae commemoravimus in -toiliiur rebus;isecuftdnm, 'qaod pro «pMisialibtis €t
guatuqr cqnjugaiic-rieset copulas diyiduntur.' Gasf.fi-' •eecuWis'desideriiisvarjoeiaudis inflamur.
margia namijue et Tormcatio peculiaf i consortio fce- -Supeybise©enera;sunt du» i frkmm, «arnate; fje-
aefaritur, siihfli modo philargyria cum ira. Tristi- «siridtim,spiriiuaiej quod.eliaim pemfcteBiijs^est.41*
- tia
quoque ct acedia eadem copulatione junguntur. ^iosUamque specia-liusimpugnBtsquos m quibusdam
^epodoxia^uoqueaique;supeibia;familiariter,et ipsa virtutibus profecisse repefit. AudisJi^enera et con-
Tilhi conjmignntar. AudivisUcoptflationes, audi iirac juncliorsem iitque Mncate.natiOinea],audi^nnncquales
TgBneri^iofjim. •habeantfilias quse'Jeeis-nasaintur..
Gaslrimargia;genera sunttria. Primumquod ante Degaxtriniargranainque nascunturcomessationes,
•horawicanonicam perurget Christiantim «omedere -x .ebrietates.,;de Toroicalione,turpiloquia,- seurrilitates,
1n batc pcccayit Jonathan, iilhis Saul, irfumpens ju- iudicra flcstultiloquia; de pbilargyria, mendatium,
Eaifienlum,patris, ,unde r.ec victoriam meruit populus "fraudatio, perjtifia, tufpis 'lucfi appetltuSj faisa tes-
atteiniraicis babere; secundum, ex quarumlibet esca- 'nionia,Ifiolentia,iahumariilas ACfapacitas; deira,
Turn velpotussupeifluitate,m quapeceavitpopulus •Ijoaiicidia,clamor «t andignalia-; de tristitia, irancor,
Tsfaeli^icus icum fabrjcavit vitulura aufeurn, si.cut pusillanimitaB , 'amaritiido, 'flesperaiio; de acedia,
^eriptnoi-est^orf. xxxii) :S£difpopulusManducam "atfftciias, .isoriandieritia, impprturiitas , inquietudo,
•et Wiere.,et >surrexeruntliidere'; *eftinii), tqued accu- .pervagatio, iasjabilitas «|enlis*t cffirparisiTCfbositas
ratiores et -delicatissimos "cibos desideret. '111hoc ^curiositas^ ie'C«nod»sia, «onteMwies, ^jsereses,
^ccas^iUiLlii Htli qni Dolnerunt camem cpctam. jactantia ac prsesumptio noyitatum; de siiperbiaj
accipere a populo, sed crudam, ut diligentius sibi ~D •* contemptus, invidia, inobedientia, blasphemia, mur-
prsepararenl (/ Reg. n). Ex bis tribus fenerilMis fli- imufM» atqlae 5del%cliB.Mxc igitur octa vitia sunt,
versse et pessimse valeludines animse procreantur. cuinbOriiiriumgeriusTmpulsent,non tamen uno modo
Nam de primo ira illi qui parare cibum debuit, de iHipeluifi cunclos. In alio namque spirilus fornica-
secundo luxurise ac libidinis aculei suscitautur; terr lioiium locum obtinet principalem. In aiio super-
tium autem inextricabilesphikrgyrjae kqueos nectit ieqriitatifufen.Ihaiio c^pajftjKlivindicat tyrannidem.
cervieibus caplivorum. Jn alioarcem superbia tenet. Et cum constet omnes
Fornicalionis genera tria sunt: Primum, cogitatio ab omnibus impugnari, diverso tamen modo et or-
est, de qua Dominus ita in Evangelio (Matfrft.\) di- rline slnguli laboramus.
cit: Qtii viderit mulieremad concupiscendameam, et' Quamobrem ila nobis adversus hsccarripienda sunt
«selera'; secunaum.quod pef ^coifuiiistidnemsexus, pryHa.iituriusqiiisquewitiutn^omaximeirifesMur
iitriusque perficilur; tertium, absque feminsetaclti, «splofetet adversris illad afripiat principale cefta-
quod Apostolus tmmunditiam (Gal, i?) Tiiincupat. arieii. Unumnamque riosordihempraiionini^xercer-e
QUOD tria Bicsunt a nobis pari ©bservaiione cavenda, ^ebepe wecde nfjstra wlute cbnBdere«ll»inlegisla-
iS EPISTOLA DE OCTO VITIIS. U
tor (Dent. vu) jdocet Tiis veTbi-s-:N-on-timebis -eos-,-. ,A-ascriptkme poawttoE, Ita--eai»^dicitttr-j £t delevtnt
quia DominusDeustuus in medio tui esl, Dens magnus genles multas coram te. Numerosior est enim quam
el terribilis. Ipse consumetnaliones /lias in eonspeciu Tsrael carnaljum ipassioiiiimpopulus, qui de hoc septe»
tuo paulatim atque per partes. Non poleris eas detere nafio fomite vitiorum ac radice procedit, atque da
pariter, ne forle muliiplicentur contra te besiicelerrm, octavo, qui notior est omnibus, regina, ut ita dicam,
dabilque eos Dominus Deus luus in conspectu luo, atque mater omnium vitionim; ex bis enim octo
donec peniius deleanlur, Sed neque debere -nosin -eo- pullulant atque nascuntur hx filise, id est, comessa-
ruin extolli victoria similiter (Deiit. viu) monet: Ne tiones, ebrietates, turpiloquia, etc., supifeiSiiS lle-
pdsTquamcomederis,inquit, el saliatus fueris, domos^ -scripta, qusc commemorare peiiongum est. Quse cum
pulchras cedificaveriset habitaverisin eis, habuerisque nobis levia judicenlur, quid Apostolus de illis sense-
armenta ct oviumgreges, argenli el auri cunctarum- rit (IT Cor. x), vel quam super his sententiam tule-
<\uererum copiam,eleveturcor tuum, el non reminisca- fit, audiamfls : Neque mtirmuraverilis, inquit, sicut
ris DominiDei tui, qui eduxil te de terra JEgypii, de quidamillorum murmuraverlint,et perleriirit a'bexter-
domoservilutis, et ductor luus fuil in solitudine magna minalore. Et de tentalione : NequetenlemUsChrislufn,
atque tembili. Salomon quoque in Proverbiis (Prov. sicut qnidam eorum tenlaverunl el a serpenlibus perie-
xxiv) : Si cecideril inimicus luns, noli gratulari. In ftrunt. De detraclione : Noli diligere delrahere, tii
suppianlalione autem ejus nbli extolli. Ne videal Do- eradiceris; aliaque complura bis similia.'Quse cum
mninus ejus ct avertal iram siimn ab eo; id cst, ne Sint multo majoris numeri quam viftules, devicSis
disperlias elalionem cordis tui, ab ejus impugnationc tamen illis octo principaiibus vitiis, ex quorumna-
discedet, et incipics, derelielurus ab eo, mrsus lura eas certum est emanare, omnes pfotirius con-
ab illa quam per Dei gratiam superaveras passione quiescunt, ac perpetua pariter cum eis 'iritemecione
vcsafi. delentur.
Quamobrem Cerios nos esse convenit, tam ipsis Etenim quanfum doeet vetus traditio, has easdenj
terum quamlnnunieMs'Scripturarum teslimoniis eru- terras Chananscorurain quas introducuntur lilii Is--
flilos, nostris nos viribus, nisi solius Dei auxilio ful- rael, Sem filii Noe fuerant quondam, in orbis divi-
ciftmur, lantos hostes superare non posse, et ad sione, sortiti; quas deincepsper vim atque potentiani
ipsurii quolidie summam viclorke nostrse referre de- posterilas Cham persuasionis iniquilaie possedit, in
bere. Ita -super hoc tjuocjueper Moysen (Deut. ix), quo ct Dei judicium rectissimum comprobalur. Q«i
Doriifwoeommonerite : Ne dicas in cbrde tuo, cum de- et illos delocis alienis qusemalo occupaverant expn-
leverii eas DominusDeusluus in cohspedu tao: Pro- lit, el fslis antiquam patruni possessionem quse pro-
pfer jusiiiiam ineciminiroduxit me Dominus, ut terranii C sapiaj corum in divisione orbis fuerat deputata resti-
hancpossiderem,cum propler impietalessuas islcedelc- tuit. Qnce figura in nobis quoque stare, cer.lissima
tre sint nadones. Nec enim propier juslilias luas ett ralione cognoscitur. Nam voluntas Donnni.possessic*-
#quitale$ cordis tui ingredieris ul possideas terrami Kfemconiis nostri non vitiis, sed virtuiibus naturali-
eomm, sed quia illce egerunl impie, te intioeunte, de-. ter depulavit. Qucepost prsevaricationcm Adse, ia-
klwsunt. Hogo quid aperlius poluil dici, vel cautius?? solescenlibus vitiis, id est populis Chaiianaais,a pro-.
Gum tpmniu cautela oporiel nos esse! pria regione depulsoe,cum ei rursum per Dei gfatiam,
Hae scplem gentes, quarum terras egressis ex, diligentia nostra ac labore fuerint restilulse, non lam
^lgyplO liliis Israel dalurum se Dominus repromillit. alienas occupasse terras jquam proprias cfcdendsc
Quasomnia secundum Apostolum, cum iii ligura con- sunt recepisse.
tigerint illis ad nostram commoniiionem scriptai De hoc sepienario fomite vitiorum Salomon qno-
(Deut. vn) debemus aceipere. que in Proverbiis ila describit (Prov. xxvi).: S'i ie
Ita enim dicitur: Cuniuitfotiuxej-itte DominusDeus5 regaveril inimicus voce magna, non conscnserh #i,
in terram quam possessurus ingredieris et deteverit t seplem enim nequilia; sunl in anima <ejus,;id es.t, $i
gentes multas coram te, Heihasum, et Cergezceum,et! gaslrimargia stc persuadet, ut relaxes corpori, -quo.d
"
Atnorrhceum, Chanunceum,et Plierezceum, el Jebu-. coniinenlisedecreveras modo, nearesolvas «jns sub-
sieum, el Nevceum, seplemgenies mullo majoris nu-. j'ectionem, quia confeslim septem spiritus vitioruin
meri quam lu es et robustiores le, lradiderilque Domi- ad.er.untlibi acriores quam illa passio quse primor-
lius libi eas, perculiesque eas usquead inlernecionem. diis fuerat superaia, .qui te mox ad deteriora pertra-
Quod vero multo maj'oris nuineri csse dicunlur,, Iiant gener;a viliorum, Quapropter Doniinus per
hsecratio est, quiaplura sunt vitia quam virtutes. omnia cst deprecandus, ut quod nostra: vires non
Et ideo in catalogo quidem dinumerantur seplemi habent ipsius misericordia succurrat.
gentes; in expugnatione vero earum sine numerii
15 JSANCTIEUTKOPIIABBATIS 16

SANGTI EUTROPII
ABBATISET EPISCOPI

EPISTOLA PETRUM AD PAPAM

DE DISTRICTIONE MONACHOUUM ET RUINA MONASTERIORUM, DIRECTA ROMJE.
(CodexBeguiarumMananiBrokie.)

Omnipotens Dominuspro sua misericordia huma- A nec ad reclse vitse tramitcm resipiscendoreverli ele-
nos miseratus errores pcr Moysen sanctissimuin vi- gerint, alibi prsecipit: Increpa eos dure (Tit. i, 15).
rum nobis certissiinum prscbuit docnnientuni, elpro Et ilerum : Cum hujusmodi neccibum sumere(I Cor.
OfTensiiine et ciilpi delinquentibus dehere irasci, ete v, 11). 1'ropler lnic eliam loquilur dicens : Inimicus
contia hcne sancteque viventibus miies el beniguos vobis factus sum verum dicens vobis (Gal. iv, 16).
esse salis congruum cl laiidabililer declaravit in eo Unde et snecularispoeta : Obsequium,inquit, amicos,
quod pro peccato populi delinqiientis, ut Scriptura verilas odium parit; amara est eniin veritas, et qui
prop.iie ldqnitur, iratus iiimis labulas, quas a Domino eam diligunt, replenlur amariludine. Ideo et Jeremias
accepprat, ad radiccm montis conlfegit; insupcret dicit: Solus sedebam, quia amaritudinereplelus eram
facinus populi delinquentis Levitarum gladio vindi- (Jerem. xv, 17). Et quoe est ipsa amariludo , nisi
cavit. Mitem aulem et beitignum in hoc eum fuisse niala etnonrecta quorumdain hominum conversatio?
non dubiuniest, quia, pro eis sscpiusDominumdepre- Quid nunc agimus, sanciissiine vir, lacebimus? et
candp, iram Dei super eos venientem avertit; et a dissolulioniconsentiemus, ut et mansueliet mitis vo-
quibiis atiquando lapidari poiuil, pro eisiem Domi- cabulum acquiramus ? Et quid nobis hoc ante Deum
lium deprecari non destitit. Hoc ad prxsens de mnl- proderit, quando pro nostro silenlio anim.ipereuntis
tis de Veteri Tcslamento sufflciat tesiimoniis. Sed B de nostra dicitur manu perquiri ? Si auiem a Deo no-
Ip;e Dominus in Evangelio sic dicit: Omnis qui ira- bis creditum gregem et exliorlaudo et increpando
icitur fratri suo reus eriljudicio (Maith. v, 22). Et hoc soepiusa diaboli laqueis et perverso voluerimusopere
qualiterinteiligatur adverle. Ille in hnc dicto tenetur revocare, immiles et asperi multorum ore dicemur.
obnoxius, qui non vitio, quod est in homine malum, Sed quamvis hoc a niultis, qui locnin ollicii nostri
sed natursc ipsius humanw, quam Deus utique boiam non inlelligunt, sxpe dicatur, tfnenda esl lamen dis-
condidil, irse voluerit pr.vrogarc stirnulum. Propter- crelio, et sancise regulscinslitulio, ut qnscpalres in-
ea et quibu3dam male conversanlibus, et a se durius stilucrunteliamsiiccessoreseffifii inlegra illibataque
increpatis Aposlnlns dicit : Vl malus essem vos co- cuslodiantelohscrvent. Nam s-iin aliquoa sanctorum
egistis (II Cor. xn). Et de ab-cissione ac separatione Palrum insiiiulione et tramile devianinm , nec pro
eorum qui pceniserenoliinl isla loquitur: Ulinamcx- culpse suse quis qualilale et opere increpandus cst;
eidanlur qui vos conlurbant (Cat. v, 12)! De quibus quis, qiweso,malorum hoc audil, qui nunc sallem
et Dominus in Evangelio, ut aliis verhis loqnar;si propter supplicia lerreantur, qui non quscciiiiquevo-
grepius anlem admoniliKf.atcr corriai nolueiit, sit lnerii agat. et prsecepsfcralur ad vitia ? El proplcrea
lifti iicut ellmicusetpub:icanus(M'«((/i.xvni,17). Quod divinsepolenlioeordo et ineffabilisdisposilio prsecipit
si tacere, etdeliiiqneir.cm (quod dictu quoque nefas C nt sit in sscculoprincpps, in Eculesia paslor et pon-
est) pro culpse modu'o non debemus arguere, cur lifex prxficiatur, et in monasleriis paler, ut nefario
quxso riobis per lsaiam Dommus prsecipit dicens: operi et actibus scelestis et impiis obsistere, et contra
Clama,ne cesses, quasi tubaexalia vocemtuam, el an- buinani gencris mores perpetratum facinusdistriciio-
mintia popuomeo sceteru eorum, et filiis Israclpcccata et severitalis possit gladio vindicare. Sanclus Au-
eorum (Isai. LVIII,1 ; ct illnd Erecliivlis: Si nou an- gustiniisproec!a<us,utopiime nosti, Ecclesioedoclor,
mntiaviris impio ut ab iniquitate sua converlalur, Ule quje in oclavo Civitatis Deilib>odicit ailvcrl». Deni-
quidemimpiusin iniquitatesua , quam operalus esl, in que in disciplinanostra non tam quscritur uiruni piut
ipsa morielnr; sanguinemautem illins de manu tua animus irascalnr, nec utrum sit tristis , sed unde sit
reqniram (Ezech. xxxv, 8). Cui senleniia: nos dictum trislis ; nec ulrum timeat. sed quid limeai. Irasci
illud doctoris egr. gii subjungiiiius. Et qtrid prodest enim delinquenti ut corrigatnr, conlrislari pro af-
non puniri suo , qui punieridus est alieno peccalo ? flicto ut liberetur, limere pericliianti ne pereat, nc-
ad Timolheum autem Paulus aposlolus aperte lo- scio utrum quisqttam sana consideratione reprehen-
quitiir, dicens : Ar§ue, obsecra,increpa,in omni pa- dere atideal. Facullas autem islius sseculiquam no-
tientia el doctrina (II Tim. iv, 2); sed eos qui semel bis Dominus pro neressilate et sustentatione istius
el itcrum admoniti facinus.suum rccnitendo cognos- D transitoria vilsc, et non pro luxuria et superQuiiate
cere, et in mellus suam voluerint vitam corrigere. facienda sua miseratione donare dignatus est, etiam
Cseterumde illis, qui in malo perseverare proposito, si in toto, quod uon est, sufflcientesesse possint, non
 4T EPISTOLADE DISTRICTIOJNE MONAeilORUM. Ifc!
tamen ideo alfluenter et splendide vivere, et ventri,A et spatiosam multi ingrediuntur, et in gehennse pro-
et gulse inserviendumest, eliam si bis omnibus abun- fundo proecipitantur. Nos enim, sicut fundatores et
deimis. Proliibet enim hoc Seriplura dicens : Divitice Patresislius monasterii tenuerunt, et nobis tradila
si affluant, noliie cor apponere(l'sul xn, 11); Apo- dimiseruut, auxiliante Domino ei lenuimus ct tene-
slolits aulem : El camis curam ne feceritisin deside- mus, nec quidquid supcr aut minus facimus, memo-
riis (Rom.xni, 14). Et castitjocorpus meumet in ser- rcs illiiiSScriplura?,quoe dicil: Ne transgrediaris ter-
vilutemredigo,ne forle dum aliis prmdico, ipse repro- minos antiquos quos posuerunt patres tui (Prov. xxir,
bus effuiar (I Cor. ix, 27). Propter quod el frequen- 28). El : Qui modica spernit paulalim decidil (F.ccli.
ter in litnieet siii, et nnditate, ct jejuniis ssepeasserit xix), ut per hsccdoinnos el Patres nostros, qui re-
gloria:i. Et illud in Evangelio Domini : Non gra- gulam hanc secuiidum aiiiiquorum normam, Deo sibi
ventur corda vestra in crapula et ebrielale (Luc. xxi, iiispirante, instilueruni, in judicio Dei non adversa-
54). Quod si non ila esi, sine ciusa ergo sanclorura rins.sed paironosin omnibusbabeainus.Nani elsiforle
Palrum quotidievilam legimus.Quoruni professionem aliquis dicat nimis disiricte nos agere, et propterea
tene:e nos dicimus, secundum eorum institutionem aliqu s a nobis dicat exire, et pace tua loquimur, et
vivere delrectamus. Ut quid eiiam et Domiuusnosler salvo tuo charissimo nobis et Deo digno honoris pri-
secundumIsaioavaticinium proccipil,dicens : In viam B vilegio dicinius, quicunqne alius hoc dicit, videtur
gentiumne abierilis (Matlh. x, 5), nisi ul quorum se- nobis nionaslerialem regulam nec nosse pcnitus, nec
parata eslreiigio, separetur elvita ?NuIla enim erit intelligere , et per hoc apparet eum non nobis de-
dislanlia inler profanumel sanclum, inter soecularem trahere, sed suam imperiiiam publicare. Dical auiem
et monachuni, frugalem ei parcum, si passim volun- sibi quisque ille quod vult, nos autemquod accipimus
tali nosirse et concupiscenlii: deservire voluerimus et didicimus lenemus, et omnes sancti qui nobisrum
el satisfacere. Aul quid nobis anie Deum proderit in sunt fralres, in qunrum corde divinus amor cl cha-
nomine tanlum, et non etiam in sanita et bona vita riiatis dileclio regnal, lota menlis inlentione cuslo-
et conver.-ationelaudabili profe^sioridigionisnostrot? diunt, et in hoc perseverare Domino se prolegenta
Primo ante Deum, deinde anle homines, si volueri- el adjuvnnie conQdunt. Nuiliusenim nos, in lali proe-
musosleniere, secundum illud quod de Samuele le- sertini Dei cou?a, nec viluperalio frangil, nec laus,
gilur: El placebal lam Deo quam hominibus(1 Reg. etiamsif.ilsodicatur, eleval.Dicimuse.nimabAposlolo
n, 29). Et Dominus in Evangelio : Videant, inquil dictum : Per gloriam et ignobililatem,per infamiamet
veslra operabona, el glorificenl Palrem veslrumqui in bonam famam, eic. (II Cor. vj, 8). Solum est ut,
cmlisesl (Mallli. v, 16). Et hoc ideo, quia quodcun- auxiianle Dominonobis pro tuissanctis oralionibus,
que bonuni in nobisesse dicitur, non ex noslroeviloeP hoc pro servorum Dei saluie el propler Deumaga-
esse merito, sed Dei gratiam gralis nobis largienti mus, quod nobis non ad damnatiouem, sed ad mer-
tribnatur dono. Unde et Paulus aposlolus : Provi- certem in judiciojusli judicis, ipso opilulanle, prove-
dentes, inquil, bona non lantum coram Domino,sed n:at. Nam si detractiones hominum limere volueri-
etiamcoram omnibushominibus(II Cor. vni, 21). Qui irius, quoe Deo sunt placila miniine faciemus. Quia
alibi laudem hominum pro vana gloria declinando di- sicut tuse sanctitali bene est cognilum, si quis in-
cebat: Si adhuc hominibusplacerem, Cliristi servus crepet arguatqne peccanlem, stalim odio habetur,
non essem (Cal. i, 10). Bealissiinus quoque Peirus statim ei delrahitur, stnlim palitur insidias.Sed con-
Aposlolorumomnium caput et princeps : Conscien- solalur nos Dominus, dicens : lleali eslis cum male- ,
tiam et conversationcm,inquit, habeieinler gentes bo- dixcrlnl vosliominespropter me; gaudete et exsullale,
nam, ul in eo quod detrahiinl de vobis lauqnam de quoniam mercesveslra copiosaesl in ccelis(Mallh. v,
malefactoribus, confundanlur infamantes veslrum in 11). Hoc lantuni nos elaborare conveuil, ul pro nulla
Christo bonam conversaiionem(II Petr. n, 12). Op- alia re, nisi pro Chii.-lo, sustincainus conluineliam,
tamns autcm, et hoc ex lolo cupimus alleclu, mi et delraciionis c tusa sit Chrislus, et maledicta per-
Pater, quod el lu vis, el paratus sum, utdicam, ma- pessi pro veritate non nial: dici sciamus, qui eam
nibus in domo Dei venientes suscipere, et nostro in p. pro salvatione eorum qui nobis a Deo commissisunt
sinu porlare et fovere, dummodotales sintqui et Deo omni cum fiducia procdicamus, nec fac.le his placa-
pluceant, et professionem suam inlelligant el cuslo- bilem proebeamusaditum monasierii, qui etiam om-
diant. Quia non desiileramusquanlos sed quales ha- nem Ecclesioeconventum vesano ore dilaniant. Quia
beamus, et cum quibus caste et saneie vivamus, ila ul ut sancta Scriptura loquitur : Non lantum ille qui
in professione perfeclorum Domino placeamus. Non detrahit, scd eliam qui detrahcnlem libenler auscul-
enim in dissoluto tepidoque vocabulo ct numero, sed tai, unius realus ct culpseesse censc-tur. Hoec libi,
in sanclilale perfectorum Dominus deleclatur. Ideo bealissime Pater, proplerea scrihimus, ul scias nos
etmHliiiocal/, paucivero electi (Mallh. xsn, 1-4). Et nihil absque ratione gerere, sed secundum consue-
pusillus est grex Cui complacuilPalri veslro dare re- tudinem monasterii hujus quoeet sancte ct regulari-
gnum(Luc. xu, 52). Salisque melius est cum paucis ter instilula sunt facere. Cerie si aliquis consuetudi-
et sanctis in vitam ingredi, quamcum plurimis tepide nem regulse noslise ferre non sustinet, non noslroe
et luxuriose viventibusa sanctorum consonio scgre- districtioni, sed suoeinpulcl lipidoevolunlati. Neque
gari. Et per arctam et angustam viam pauci am- enim si quis claritatem solis lippis oculis aspicere et
bulant, et in azicrnwYitxpairia reguant; per amplatn videre non potesi, ideo culpa solis, et non poiius
Ig! TARRAMONACHUS. ,....-. £0'
tilium lippitudinis et csecitatis esse dicendum est., fcmoriemur-(IsaL xxn, %a),m Miqnotransg»edipote-
Quia,quod Deus bene„sancle et.perfecte a saitctis et ' rit, aut immutari,. aut diuiiui. Quia, ut sanclus ait
perfectiBwia in hac eella sua instituit, etnunc us- Apostolus: Firmum Dei fundamenlumslal(U Tim. w
que lcneri voluit, nullo nsodo nunc propter paucos- 19);, etiamsi sit,: qui in<iilo-naalo»voluntatissuoo,vitio
'et tepidos,.aut vagos et. pseudomonachos,qui diver- offendatet cadat, nec in aliquo yacillfetaut nulet
sorure quotidie. circnmeunt donips,: et cunfcEpicuro quod Deus omnipotens sua dexCera- protegit et con-
laetantej:dicunt: Manducemus.et: bibamns,cras enim fortat. Amen.

Aimo DOMim.DC.

TARRA HdHACHUS.

N.QTITIA HISTORICA W TARRAM.

(AntoniiBibl.Sisp. Vet. 1.1, p. 502,n. 115.)

Vixit.quoquesub Reccaredo rege Tarra monachus B ; tola penes nos est ex codice Tolelano des.cripta,sed
quidaro, cuj'us ad eumdem regem direclam epistolam adeo, aut cxscriplorumincuria, auiisoeculoramvilia
se reperiisse in duobus anliquis codicibus Ambro- deformala, ac erroiibus scatens, ut vix aliquaiejiiip
sius Moraleslib. xn,, cap. 22, admonuit. Ilsec epis- sententiaelicipossit. GAIIDINAI, DEAGUirn.(«)
(o) Exstat quoque in regia bibliolheea Matritensi objectum fiierat: riicmiiiit'se diit EmeriUe atque Ir
liujus epistolaaexempluni; e Tolelana Cl., Joannis Lusitania et laicum cl uxoraktm, semper tamen in-
Bapt, Perezii monunientorum. coileclionc, non.me- noxium, commprasse; uxoreque d.efunclja.monasli-
liusTiabilum, ul friistra fuerim in eo ulcumque. res- cam, ciicu.llaniinduisse. Vulgavit eam epistolam pri-
tituendo. Purgare aulern videiur se Tarra monachus niiis qu.od scianj.Cl. Florezius hisp. Sacr. T. XIII.
apud regeni Receaiiedunlde crimirre pessimo quod pug. Mi.
ei,a Gauliaueiisisprope Emeriiam Coenubiifralribus,;

EPISTOLA AD R£CARED¥M REGEM,

Suggercndumgloriose triumpbanti et irivictafidc C fideliter moiieoj'ussusobscenisproverbiis olim audi-

regnanti piissihioDOminomeoReccaredoregi servus tis : ut cessit incautiis, ne excedat mulctandus; nam
tnt» Tarra indignus. dictu prophetoerite dicturus : Non celabo misericor*
i .GlemenlissimeDomiiiect inclyte princeps , proe- diamluam synagogtzmultm.
'
cepisti servum beiie sepultum scpulcro evulgi etsse- Ipso igitur pio custode quo et vere jubente subji-
CHIOpandi: et licetbsec Clementiasit regalis, sed cirir nolens ut stjio digesto hactenus clausa ignaris
serviens regi senliet'lugubre, dum vadit quo nolit pandinius Dominidona : ideoque, Domine, nec Infa-
jurssuproecepti: nam dilectus ille clamal Joanncs : miapressus, ncclaude erectus, nec ego qui loquor,
Jtsus in ludmam ire nolebat, quiaJudceieum occidere sed spirilus'Patris qui loquitur in nobis, eontnama-
volebanl; sed JiCet mysteriis eficcla noscantur, quia culosoel-mpiiudinis coitum quo in ccetuGaulinianse
necdum vencrat bora ejus ; tamen si vita morlem- [Leg. Caulianense seu Gaulinianense]!monachorum
devilat, nioriigerus quidem me dicam qui linguis coinquinatione pollula sum infamalus-,et crimine
contixus, qui seinper suspeclusi qui necimmemorem pessimo fraudulenlcr objectus, ut vulboeaborsum
esse putamus inlustfem memoriam culminis vestri, projecerunt indemnatum, et luxit super me omnis
• eo >>
quodapontiiice templi dudum opprcssus tende- terra: noncslinvenlnsqui meagnosceret [et facerei]
bam quo nolens patria pulsus facta inlandalibuspro- j) bene. Sed amplissima noveril tranquillitas vestra
jectus. Sed pius susceplor Doniinusrneus abscondil falsidicam vocemeorum : nam-temporeomni nullo
mein labernaculosuo; ih diemalorum protexii me, sub ecelo quolibet gradu virorum laieus ac mona-
dicens: In silentioel spe eril fortitudo tua. Et ecce, chijs, iillis sceleris diciis nullus me-operantem sus-
Domine, imperio;tuo proinoveor nolens de silenlio linuit facium, nequaquam ego ipse a meportari in-
adPcIamores,quin eliam derequie ad labores. Tamen latum iri Emerila urbe et Lusilania omne iliud scor-
,>CodicesRegisc BJblioth.ec.se Matrit, ct; Ecclesise r -h Deestin exemplaribuset facexet:
Tolet., quod.
2i NK.Q.TIIUSABBAS.
tum.numquam cidicv us .. v prima et novisr A altollo, nec meritus, Deo bona donanli, qui. unpro-
siria roiiiiaue pefmansit cb, .„' ^niia fatali sorle perat nulli, et ipse. pulsetur ut vinctos absolvat, et
niprte traiismissa ; neque dec ^ cujusquam et nio- quos haclenus servat inloesosperdueat adUlam pa.
nachus inhiens deriuo mulier, |ec. labia mea letigit. triam novam : bsec [Fo.rte, ac]; leniporibus mis, glo-
oscuto. Et ut solidius dicto. klanlur audila, profe- riosissime priuceps, laetentur emersi,,fiiajidibtis.pres^
ro testem fidelem proesenle /quo semper laboro si, fraudeque erecti franentur repressi, ul legibus
staniem per Patrem et Natu"*'ei Spiritum sanclum, Christi uirique juvati, abbali occurran!; ad; hugtias
per dexteram suam qua sancjos coronat, et cardirics agni, quse trophoemnaureum pareat. vestrma, post
cpsli etfabricam mundi, quaerjfse virlule: verboque veslro procul a [Mss. ad] regno, Domino noslro &-
fundavit, quod pagina proesens, omneque ta-xatus mulemur effectu in Chrislo Jesu Domino nostro.
[Forte, taxatum], nec fraudc fi;ust'ralum,lestatuni Amen.
per Christum Jesum Domiiiuninostrum :•se.dlaudes
cTn codice Reg, Bihl. Malrit. nec desit.

ANNODOMmi BC.

TOTITIA HISTORICA W DINOTHUM ABBATEM.

(Fabric. Biblioth..mecl.et inf. setatis.)
Dinothus, abbas Eannochorensis, laudatus, Bedse;B
HisL Ang. lib. n, c. 2; aliis Dionoius axonius, qui
in;synodo Claudiana Vecliorum, sive Wirgorniensi,
anjio Cbristi 601, traditur, ut est apud Lelandum
c. 44, copiose, graviter, docte, de non admiltenda
Gregoril papce; aul missi ab eo.Augitslini monachi,
auctoriiate disputasse; prceterea depndtsse arcliiepis-
copi Menevensisin rebits ecclesiaslicis poleslalem; in
summa,conclusissenonessaerepuVlicaBritannorum ut
Romanornmfaslumvet Saxonum.tyranmdem in.com-
mimouem.admitlerent}Atijiie, eodem Lelando judice,
quift,enat Dionoti eriidilio, recte seniiebaf, non esse
penesRvmanum^ut genlem ddvenam (Saxones), fidei
prcelexlu^in, alieiw (BritannicQ):conftrmaretimperio.
Nam si id:admilterent, non deesset fucus ad explodenr-
dcrsquoscumquee regnis suis principes. Verba ipsa 'G
quoedam Dmatlii ex mss.. Codice. Anglo-Saxonice
deseripla et, Anglica eum Lalina versione publicaviil
Henricus Speelmannus tom. I Conciliorum Anglise
p. 108; quse;cur conli.cta sub Dinolhi nomine visa
siat Schelslraiieno n e:t q.uibusdamaliis, conjicere:
faeile. licet, ralionem videre non ljcet. Sententia
aMem. de Trevoux, an. 1709, p. 825.
verborum hsec.est: N.otumsilr et absque dubitaiione,
vobis, c/uodnos omnes sumuset quUibet nosfr.umobe^
dienles el subditi EeciesiccDei el pnpceRmnce,el nm-
cuiqiievero et pio Clir.istianoad amandum unumqnem-
qwe in suo gradu in perfecta cliariw.le,et ad adjuvan-
dum unnmquemque eorum verbo cl facto fore filios
Dei : el aliam dbedienliamquam istam non scio de-
biiam ei quemvos no.minalis papam, nec esse Patrcm.
Patrum vindicari el poslulari; el islam.obedieniimi.
nos sumus-parati dare el! solveree.i et cttiqueChri-
stiano conlinuo. Vrcelereanos snmnsrsub<'guSternalione
episcopi Gae.rlegionissuper Osctt, cpti esf ad, supervL-
dendkm sub Deo super nobis, cid facien-diimnos ser-
vare viam.spifilualem, Qtioeprxterea a. Baleo, I, 7.0,
etPitseo, p. 104 seq. peiiiibelur scripsisseDinoUiuf,
Defensoriumjurkdictionis sedis Kenevetms-;-De con-
servandis Britannorum ritibus ; Bisputulionnm li-
brum, aliumque Oralionum el Epislotarum, et in Sa*
cram Scripturam Commentarios,ea nemini visa; et e-x
sOla conjectura, ut in aliis non raro ab-his iactum,
tributa esse mihi persuadeo.

a RESBQdWO MONAGaUM,
DINQTHI AD AUGUSTINUai
c PETENTE-M ECCLESIiEROMARJE.
SUBJECTIONEM ...

(Ex TilkinsiiConc.Magrfie
Bniannia, 1.1, p;26.J

Notum sit et absque dubitatione vobis quotl nos
sumus et quilibet nostrum obedientes et sub-
"
responsionem hanc abbatis B:ingor ex
-i.audiamus quid Cl. Spelmannus de
sserat.
diti ecclesioeD.ei,el papseRomie, et unicuique vero
Christiano [ et ] pip ad amandum unumquemque
Hoecex vct. ms. cod. Pelri MostenCambrobritanni
generosi (antiquiorem proeul dubio imitanle) mullis
abhinc annis.ipscniet transcripsi (Verbaturil Spel
ss DTJNAMH PATRICII. ..
in suo gradu in tharitate perfecta, et ad juvandum A obedientiam nos sum': . et s«ft^« a «
'
unumquemque eorum, verbo et lacto fore filios cuique Chrisliano co '' rt-scterea TIOSsumua
Dei; et aliam obedienliam quam islam non scio de- sub gubernalione epi Jaerlegionis super Osca
bilam ei quem vos nominalis esse papam , nec qui est ad supervider ;m; Sub Deo super nobis, ad
esse palrera patrum : vindicari et poslulari, et istam facienduni nos servar- \am spiritualem.
manni) ea quidem cura et diligeniia, ut ne in apice istos (hoc esl, 400 pe ,! annos) metropoliticis flo-
ab exemplari discederem. Sed cum hoc in Cambro- ruere privilegiis, el ar; Jiepiscopi nuncupati sunt,
britaniHco tanlum idiomate et inlerliiieari Angiico nulla (quod sciam) pulsaii synodn, sine criniine pro-
.(verlw ad verbum reddito) exaratum essei, ego eodem vincia sua el aniiquaja!fisdictionedeinceps sunl exuli
servalo more, in alienigenarum benelicium lalinum et spoliali? Sufflcitsi jab Augustino facium fuerit.
addidi. QuO anleiii lejiipore confecius fuit cndex nam sua omnia lucntui sui mordicus : alque islud
ille, vel quo auclore, nec mihi in eodein constiiit, una quod in clerum BriiaHnorummachinatus esse di-
nec alias cerle explorare potui; sed haberi codicem citur, lugubre excidium. A Deoenim iminissum prse-
ceiiseo in Cotlonianabibliotheca. dicaut, ad conlirmaiidum tradiiiones et doclrinain
Abbas-vero Banchorensis qui Augustino hoc resp. suam; cum conleudant alii, Auguslinum ipsum facli
dedit sine ullo dub, fuitceleb. ille Dinothus de quo prscbuisse fomitem, et Ethelberium regem ad eum-
supra memoraviiiius. Manifesiuin eiiam esi, cum ex dem excitasse. Sin indicium rei (ut plerique ges-
liac sua responsioiie, tum ex illis quse ab ipso Beda tiunt) ah evcntu steteiil, longe aliter de hoc excidio
liic in prsecedentibtis referunlur, Briiannicam eccle- " cogiiandum est, quain illi tiadidere : Deumque ip-
siam, nuiam sub lioc tempore agnovissesubjectionem sum lianc exhorrnisse crudelitatem. Nam cum vindex
aut Romano ip^i poniilici aut extraneo. alicui.alii irae Augustini rex Norlliuinbrensium,Edilfri.lus, in-
patriarchoe, vel coinmunionem aliquam cum Ro- nocuos islos Banchoren-es nionachos tanta slrage ad
mana ecclesia colui>se. Suhdehalur auletn, nt ab Legecestriam su-lulisset, et exultans le is festman-
Eleulherii aeyo.propriosuo nictropoliloe(taiiquanial- tius pergeret ad reliquias eorum cum nobili suo
terius orbis papoevel palriarchae)Caerlegionis archie- monaslefio exscindendum; occurrunt ei irae Dei
piscopo, qui, ul hic suggeritur, superiorem non agno- vindices, Brilannorum duees tres, qui Northumbrioe
yil in Ecclesiaegradihus, at « yn oliguir Dan Duw, i regem, cum toto suo exercitu innocentiuin cruore
id cst, sub Deo ab.-que alio inlennenio, piebem et madefictum, sternuni, decein millia et sexaginta ju-
ecclesiam sibi creditam gubernasse, Orienlalesetiam gulant, vulneralumque regem, cuin perpaucis aliis,
ritus atque Asiaticos, poiius quam Romanos imbi- in fugam adigunt : sic ul Deus ipse pro innocuis illis
bisse. Neehoc quidem e schismatica aliqua praviiate Banchorensibus contra Augustinianos islos in aciem
(quam auctores proculdubio illius saeculiperstrinxis- descendisse videatur, et vindiclam sangninis eorum
senl) nec coritra sanclorum patrum inslitutiones, suscepisse. Faxit bonus ille Deus, ut prseter verita-
aucloi itaie lerliaj synodi cecumenicoeEphesi habiioe lem ego nihil suggeram.
(act. 7), anno graiije 451, corroboratas ; Cypriotis Meam igilur ut lidem iiberem, sine, obsecro, ut
causani similem conlra patriarcham et clerum An- quod in Vita Augustini, sub line libri de Antiquitate
tibchenum promoventibus. Non est inslituti nostfi BritannicaeEcclesiseLondini impressi, anno Domini
rem disserere, occurrentia lanlum libo et prsetereo, Q 1572, et mihi obvenientis, dum in hoc ipso argu-
piaculum ducens, onini non agnoscere graliiudine mento versaretur prselum, tuo sistam arbitrio.
insignes il as bonitaies quas a veleri Romana Eccle- i Nonnulli eiiam, inquit, scribunt, ipsum Augusli-
sia et episcopis ejus, majores nostri olim aliquando num hujus quod prsedixi, belli, non modo consciunii
accepeiunt. sed ct impulsorem exstilisse : regibusque ad id
Praeter charitatis vero suavilatem actum esse ab Au- accinctis obvium eidem Legiocestriseinterluisse, etsi
gustino cum pauperculis his Britannis quis non judi- id omnibus modis celare sludent pontilicii, qui liclam
cabit, dum veteres eorum consueludinessubito tollere, et a se fabricatam parenthesim BedseHistorioe,a suis
novas subitonixus sit ingerere?Proeserlim'cum hoc typographis, contra omnium manuscriptorum Saxoni-
cautius faciendum monuisset sanctus ipse magister corurii librorum fidem nuper impressoe, intexuerunt
suus Gregorius Magnus, qui in diversisecclesiis di- (quamvis ipso Auguslino jam multo ante tempore ad
versas pertulit consuetudines, nec Romanas ipsas ccclestiaregna sublalo); cui errori, iino manifesto, ac
ubique voluiliniponendas, sed pro more loci, tem- contra ipsius Bedoe, si quem sihi in tania orationis
poris et credenlium indolis. f Non enim, inquit, pro vanitate patrocinari vellent, leslimonium mendacio
locis res, sed pro bonis rebus loca amanda sunt. > redarguendo, locus deinceps erit. > Hsec illic. Ego
Vide responsionem ejus ad terliam Auguslini inter- manuscripios codices saxonicos non lnstravi. Audi
rogationem. vero ut frater dOminicanusNicolausTrivei (cceno-
_Juter hocc,illud quoero, qui faclum sit, utCaerle- bila de cccnobitis) historiam hanc commemorat in
gionenses, alias Menevensesepiscopi, successoresque Gallico suo chronico ante 500 amios manuscriplo.
sui, qui ab sevoLucii regis usque ad Augustini dies Vide Wilkinsii Concil.lom. I, pag. 27.

ANNODOMINIDCI.

DYWAMIUS PATRICIIJS.

NOTITIA HISTORICA IN DYNAMIUM.

(FabriciiBibl.med. et inf. aetatis.)

Dynamius sive Dinamius, vir illustris ac Patricius D Ejusdem Dinamii et Eucherise conj'ugisEpita
Galliarum, an. 503-596, apud Gregorium Magnum apud Andream Duchesne tom. I Hist
1. ii, ind. xi, ep. 33, !. v, ep. 0, quem Massiliensem p. 519. Scripsit, teste Sigeberto-c.
TOCSU Yenautius Forlunatus lib, vi, poemat, U, 27 Januarii, Dinamius Yit&mS,
25 VITA SANCTl MARlI. 2«
an. 500 Bobacensis sive Bodanensis. Edita est a A episcopum an. 584 Rejensem, quse exstat apud Su-
Bollando 27 Januarii tom. II, p. 774, et a Mabillonio rium 27 novembris, et in VincentiiBarralis Chroiiolo-
soec.lAct. Sanct. Benediciin. p. 105. Deinde Vitam gia abbatum et Monaslerii Lerinensis, el iilustratur
S. Maximi, ahbalis primum Lerinensis, poslea an. a Batlliio LIX,12, Adversar. De eodem MaximoGre-
435 Regiensis sive Rejensis episcopi, ad Urbicum gorius Turonensis in opere de Gloria Confessorum.
-. ' .—— — • _________________________

DYNAMII PATEICII

EPISTOLJE DUiE. ';:\;L;J:

(Duchesne,Histor.Franc. Script.)

EPISTOLA I. sum. Et dum generosa natalium dignitate deroratur,

ADAMICUM. bumiliiate plus nobilem totum le tribuit libertati.
Quantum ocstiferosolis ardore defesso, vel longin- Quo lit ut charitalis splendor, qui intra vestri pec-
qui itineris vaslitate quassalo, gelida nympha, dum g loris arcana immensi luminis claritate proeradial, et
aridiiatem lemperat, restinguit desideria sitientis: jam corpoiis serenitatem osiendat, el ita sit cordis
ita mihi veslrarum epistolarum elocutio cum inco- speculum, gratia quoe renitet in vu'tu. Pro qua re
lumitalis vesirseindicia retulit.gaudiorum incretrien- universilas se certatim vestro conciliari alTeclude-
ta nuirivit. Quia qtiotiens crebra recordatione dul- siderat, dum omnes conscius ainor invital. Quam
cia affeclionis vestroe vota commemoro, desidiria magii ego invicem mei famulalus verborum gaudeo
pectoris publicare suspiriis non desisto. Pro eo j'ura proDmittere,donec et recuperatis viribus rebus
quod ille corporali fraudalur iuluitu, qui de cordis merear respondere. Idcirco fccnus humillime sospi-
non absentalur arcano. Idcirco ofticium sospitatis talis impendens, deprecor ut jugiter me in divinis
plemVimo charilatis jure persolvens, spero ul quo- oraculis quem receplum dignatio retinet, intercessio
ties aditmu temporum difficuUas.diversa p.rscstilcrit, veslra commendet, et omnibus quibus necessarium
semper exiguitatem meam veslrorum apicum elocu- inspicitis, per quos eliam regis auribus deferatur,
tio de^iderala conforlet, quousque cum divino auxi- meam necessitatem asserite, vel celerem reditum
lio, animorum devotione suppleta, mutuis inter nos oblinete : ut indulto suffragetis palrocinio, quem
laetemuraspectibus qui nunquam indivisis afiectioni- impenso fovetis aifectu. De transmissis vestris xe-
bus sequeslramur. £ niis ancipili medilatione suspendor, utrum me re-
EPISTOLAII. ferre grates oporteat, an silere: quoniam qui non
DOMINO SEMPER PECULIAM SUOVJXLicOVkVJE. valet implere praeconium, digne vilat affectum. Non
Vereor qiiidem, pro hujus tarditate Iibelli, reus tamen credit coronsc [Idest, sacerdotii, episcopalus]
vestri exislam imperii. Sed si solito pietatis arbitrio vesirsii magnitudo sufticere, quod in urbe cui proe-
mearum amaritudinum pondus inspicilis, necessilati estis non desinit universis immensa largitas mini-
protinus indulgeiis. |Ut valui, tamen implere quse slrare, nisi ut illos slipendiis donetis propriis, qui
proecepislis intendi. Quoniam non dubiias, beatis- moenibusinhabilant alienis. Sicut me , quem huraa-
sime pontifex, quod jam me tibi reddidit perpetua nitas veslra optata infestatione persequitur ; quam,
sedulitate subjeclum unicic chariialis imperium. Sed dum non valui coactus effugere, devolus videor
mirum hoc esse non censeo, dum te in omnium excepisse. Unde tamen, licet aridiias subsistat inge-
pectoribus sic devinclum esse conlido. Nam ealenus nii, tamen polerat suffragii propago proetendi, nisi
vos remuneralione superba, divcrsa beneflcii largi- quod mihi epistyla terminum habuit, quod spatinm
tate prserogativa generalis ampliflcat, ut in vobis • charta negavit.
esse probelur ingenilum, quidquid ubi radiat pretio-
i mw-mwI i t.m,.m . i .11. -..,-.,,.iii... II.I--^i >l .i» .i ..-.^.^^— I|n»—— I IW

DYNADIII PATRICII

; VITA SANGTI'MARII. :.,-,

(Ex Bolland.jan. t. II, ad diem 27.)

CAPUT I. dio nostroevocalionis, humanis pectoribus fidei fun-

Sancli Marii obilus, valicinia. damenla jecisset, ejusdem lidei seges saiicti Spiritus
4, Cum Dominus nosler Jesus Cbristus in primor*. jmmissione per uwversum roundum longe lateque
27, D_NAMHPATRlCIfe iB
chrislianorum sanclorumactus viskandum assulue veniebai- tunt qrii* cjusdemviri
excrevissel; religio A%.
memorabiles duabus ex.causis scripto.commendara Deiinoaachus ct nutritius faetat, ewnnquepairis loco
corisueyit,ut vi.deii.ceV clioras (idelium,eosdem actus venerabatur et cosebat;:tu-» quia ejwdulcibus^allo-
in feslisamialibus audiens r.ecilari,gaudeat,loetelnr» quiis semjier refici appclebat. Una rtaque dierum
et crescat.i el minus perfccli eorunidein actuurn, cum ad,0S:tiumcelloe.ejus pnlisanelaiitistes, audivit 'A
eitemplis IiilTainmali,ad bene operandumstudeant ab eo ut recederct, post diem .tertiu-Q.. rediturus: et
iiwwdare. in illo spalio nullus ei victum, nullusqueaceessum
2. Sanclus ilaque Mariusycujus foeta fideliapro jjrseberet. Recessil pontifex; et post triduumrever-
modulo nostrse capacitalis narranda ingrCdimur,' tens, ad virum Dei cst ingressus. Cui vir Dei: Du-
mediocri parentela genitus, clyis Aurelianensisfuit. «tus fiiiurspiritu, vidfque ccelosaperlos et maj'esta-
Hic in monasterio, quod ibidem est,, fact«s mona- . iemT>eij;.cujus:.clai-iiaiissplendorem mei morlales
chus, ab ineunte sctateliioriacliallbusdoclrinis eru- oculi vix polerant suslincre; vidiquebeatam et vir-
ditus puer, et factus j'uvenis bene operandp Deo ginem et Dei genilricem Mariam cum angelis ad ej'us
studuit mililare. Cumautem in proefatomonasterio, vestigiaprostratam, pro d pace Italioesupplicanlem.
sicut lilium inter ligna silvarum, inter fraires.mori- Sed divina pietas ita temperayiclesponsum, ut nec
b*s, vitar ciaresceret; » Gundobaidi Burgundidruni;B ] mctrem petentem oflenderet,vquod aulem Italia el
pritiicipisconsensu, a fratribus Bodanensis ccenobii,. miiltoe,aliseprovinci3- indeclinabileminterilum mere-
quod est sHumin Sistaricensi episcopatu, in patrem; rcntur, respondiu Hsec raihi a Deo:revelata, tibi
eligLtur:cujus eleetio B Joannis, qui lunc Sistari- sludut revelai:e,,te adjurans: ex parte Dei et mea,
ttnsi Ecclesioeproeerat, auctoritateroboralur; di- qualenusisla quoeaudisli me; vivenle.nulli revelare
vina lioc providerrte et favenlc clementia, ut qui prsesujiias.Postquam aulem ejusdeuirviri Dei corpus
bene; se rexerat, aliis quibus regtmen necessarium pontifex memoraLussepelivit;-et nos:ejusJeia visiar
erat jrar&ceretur. Quid plura? ad jam dictum nio- nis eftsctum novimus,, qui Bodanense cxjenobium
uastermraiaddwcitur:et a SHOpbritiGceiri ahbatem SuJbversum.fuisse:iiiinimedubi4amus./
Qommunifratrum voluntateconsecratur. CAPUT.H.
3. Consacratus auleot ita suae dignitatis officiutir
aasplexatus est, ut quotidie filios spirituales, vitsc Yaria miracula. Obilus..
Vieflerabitis, ejemplo, gencraret, et eosdeiu doctrinis .5.. Alio.quoquetempore viro Dei placuit,,ut.causa
Qgtlestibua.eradiios mirabilitcr eduearet. Eral enim orationis.sancti Marlini Turonensis lim.ina;visitar.et.
hemin«_Hexteritoreii.jejuniis et vigiMisafiligens,in- Quiiique..ipsa.n,o.ctevigiliarum in civitate Turonicai
terioreui «jtationibusassidiiis reficiens; in ulroque- '~Qdprmiret,:caballum,qui de,sella:ejus erat, lalrorqiii-
ru-uisuelufiet huiuilis, in utroque laudabiliset per- dam furto subsipuit. S.ed virius.di.vinasic latreneoi
fccUis.Ilk dum quodamtempore pro gerendisnego- nierilis jam dictiviri Dei'obsedit ut per lotam-noc^.
tii* sui mwaasteriiad alias partes secederet, contigitt tem plaleas civilatisirimando qiioereret, nullusque
vfnin agro- •?.Afegarnensi, a quodam vird illuslii' ei de„civjta.te.pater.etegressuSi:-factoniane vir Dei
^icola lwsni-iostisciperetur: cujus filiamSisagriam1'" latronem prsev.enit,etcaballuin, recuperayit. Et licet
noia.Be,. %u_ fere morliiaeiat, ejusdem bospitis latro prseyentus.picnamcorporaleinmeruisset,:ex itir:
precibusbapliiavit, et baptiaatam snis orationibus,i sita mansueludiiielibenuu.abire permisit. Siiinli mi-:
vitafc«iptis-insc sanitati restituit. Gu» vero peractis5 raculo , in urbe. Lugduuensi snas cqwiaturas vke
^CplUa- _»*f—bus.perrexerat, ad iBonasteriumre- alia recup.eravit.
diittt, oju3_d__matroua:nobiiis, qiw. Li^mi*vocata- 6, lilud eliaui non est proetermiMendum,quod
tijr, escepk.i-bir» in domumsuam : cujus filiusadco>' qupdam temporequidam Nemphidius,euia senatore
inlirniaba.nr, ut niemoralamnlier et amici de salute- 3' Agricolasanctum,,M-iriun_ comitaiiites,causa oratio-
ejus de&perarent.Rogalus.a matre senex inlirmum J nis Parisios ibant, ulsancl| Dionjsii limin-*visjla?
vfeitati super eu-ftorat, oleo sanclo eum perungit. rent. In quo ilinere Nemphidiusviri sanctitalrem«Q-
Quirra virtulis Dei, cuaa confessore orant«' cele-- -, gnoscenSj et d,eea:nienle integra confideHS:, emn
ritas! Dum cnim infirmus perungitur, eptala sa»i-- rogayit,ut eju.sprecibus filium liabere. merereti»r.
tas ex insperato revertitur, et inlirmilasabj'ectafu-- Negat sanclus, asserens humiliter se tanti merili non
gatur. Sicque factuni est ut hospiteni,.quatu.tristemi esse, ut per eunv qiiod petebat NeriipTiidiusposset
invenerai, lsciam cum fllioad monasteriuni redicnss ohtiui_&.
relinqueret. Lieet autem, ut justoriimmos est, tantsepetilioni
4. Cum autem, ut mos est religiosorum, in qua-- se faverenequaquampossesiiBjiiciter affirmaverit,
dragesima idem vir Dei iii cella retrusus» pareiiis s pe*t, tridflun. lamen ineinorato Nemphidio iilium
•olito viveret; Lucreliu»DionsisepBcepus ad eumr certo tenipore nasciturum prsedixit. Quod autem
* De Gundobaldoactum 21 Jan. ad Vitam saneli li el Maiisconensill, an. 585. Multo anliquior hic
Epiphanii; ageturquead Vitam sanctceCtotitdispJu-i- Joanncs tuit.
nii, et alibii. c An forie Arvernensiscriptum-Juit?
*: bnperfectBsestcalalogiiiSislaricerisiuinepisco-i- . d Multa ejus lempore ab.Heriilis*GolhiSjBurgun-
porum apud Cl. Robcrtum, ubi prkuus ponilur Polo- j- dionibuspassa est ltalia; post etianra Francis, Gr__-
jjronift»,qui concilioV^ienUnou» an 5&4subscripsit, :.._.; :.:-- - --i
t, cis, LoflgobardiSi
39 VITA SANCTI MARH. 50
Sanctus in hoc verus propheiaiiierit,.Evodius pro^-J A vit, et cognitun. f&tribus cum lacrymis. pnblicivifc
jnjss.0tempore Neniphidionatus;ostendit. Quidam anleni ex his; qui aderant, probare volens
, 7. Illud etiani dignum duximus. annectendumi ntrum viri Dei visio veritate nileretur, niisit ad lo-
in dictus Donalus Deo niilitaverat; et
quod anle.quamde;civitale illa egrederelur, non.sine cum, quo jam fia esse
guorum moeslilia multum coeperit inurmari. Nocje legati assertionihus, ut.vir Dei prsedixerat,
Haocquoe audistis, fratres. charissimi,,e_mir
igitur insequenli membra languore; fere, prsemor.ua iuveiiit.
lecto collocavit. S.edin ipso nuctis spatro, sic disina raculis soepenommati confessoris excerpsim.u3, plu-
ei subvenit clemenlia, utsummo nianelsetus et in- rimaprselermittenies, ne scrmonum prolixitas^audkifc-
et socios,ad iteragendum hoilare^ libus fastidium geueraret. Tantaruu.. itaque vLrlutum
columissurgeret,
lur. Cum autem omnes.qui aderant de ejus subita gloria rediinitus, tantorum niiraculorem longelateque
valetudine mirarentur, ajt: Sanclus Dionysius inilla coruscans,vi Kalqn.das:Februarii, boc est, hodie,
nocle ad me venit, me teligit, et sui proesenliame prxdictus confessor DominiMarius.Eelix de corpore
prislinsesanilali resliluit. migravit ad Christmn, cui curnPatre etSpiritu sancto
, 8. Cum itaque, utdiximus.factasincolumis admo- reguum et imperium in scecuh sseculorum. Amen.
nasterium rediret, quidam palerfamilias eum susce^ CAPUT III.
pit hospitio. Tempore opporluno vir Dei ad mensam Miracula post inoriem.
accessit, sedit, allatumque panem more solilo.bene- Lecllo sancli Evangelii secundum Matthscum.
dixit. Cum autem quidam assidentium de pane bene-
12. Ia illo temporedixit Jesus discipulis suis para^
dicto, cani, quem amabat, j'actasset, statim ut canis bolam hanc: Homo quidam peregre proficiscens, vo-
panem quem acceperot visus est incorpus trajicere, cavit servos suos, et tradidit illis bona sua;, et reli-
vilam amisit. liidignuni quippe crat, ut canis pane
qua. Homilia sancii Gregorii papoe: Homo iste., fra-
illovescerelur quem dextra sacerdolis sanctificaverat. tres charissimi, qui
peregre proiiciscilur, Redemptor
9. Alio quoque teropore dum ad quosdam eccle- noster est, qui de mundo ad Patrem transiens fideli-
sioefilios visitandos accederet, canis, quoe calulos bus servis quinque lalenla, id est, bona spiritualia
habebat, subito exiliens, capsellam ejus scidit. tradidit. Quia vero sanctus Marius fidelis servus ex-
Dum vero Dei famulus pro hac re vultum parumper stilit, cum fidelibus ab ipso Redemplore meraoratum
inclinassct, diio lupi ejus injurioeultores eanem _p- pondus credilur accepisse. Inde est, qupd de cor-
Kunrapuerunt, etraptamsuispaslibus deslmantesad pore migrans ad pedes ejusdem Redemploris spiri-
siivam teste populo perduxerunt. Si quis aulem nori tualcs usuras exigenlis accessit, ralionem de com-
credit quod aliquando silvestres beslioBferocitate de- inissis el ipse reddilurus, et quoniam super quinque
posila juslorjumutililalibus noverunt famulari, au- talenta lucratus luil alia quinque , audire mcruit:
diata Pauloprimo eremitoe.eonessepulluram fecisse, Eu^e, bone serve el Cdelis,quia super pauca fuisti ii-
et sancloeb^Marise__gyptiac-oe;audial, et in omni- delis, inira in gaudium Dominilui.
feuslaudel Dominum, miretur ttcrcdat. 15. Post cujus felicera Iransitum, cum annorum
i 10. Aliudeliam supradictis adjiciendum csse cen- iustra plurima ffuxissent, et quarumdam sxvarum.
suimus: quod quoliens scrvus Dci in aura dubia, auf; gentium crudelilate, lota Galiia suis habiiatoribus
segetum spicas trilurandas slravit, aut in quolibetili- fere destituta baberetur, et Chr.isti monasteria luclu.
nere ad<mensam sub aperto aere sedit, nunquam perpetuo fleridain eremum versa fuissent, a quibus-
ilium pluviarum inundalio molesta-vit-, nunquami dfarnviris, corpus procfali viri Dei ab ecclesia Boda-
impedivit. Sic namquc Deus nimborum impetus ubi-• nensi sublatum, ad lioc oppidum d Forcalcariense,
cumque ruentesmeritis et virlute sancli confessoris' >' Deo disponenle, delalum est.
teirenavit; ul cum alios eunleset redeuntes, eorum- •' Requiescit aulem in ecclesia sibi famulantibus ex
que labores suis imimlalionibus indilferenter liumec- eadenl perpeluam requiem largiturus: in qua eccie-
tarent, viruin.Dei ejusque socios ilioesos,et ejusdemi sra mulii mulla miracula per eum Dominum fecisse
areas iiitaclas.periransirent. Nec mirunr si nnbium- f asseveranl. Ex quibusad lanti confessoris memoriam
"
infusionem fugare p.o.tiiit, qui vitiorum tenebrosam- i- comnwndandam pauca excerpsimus, qrioeveridica
caliginem a primo flore juvenlutis in se studuitt testiunit.asserlione didicimus.
enervare. Tanlcesiquidem virtulis et sanciila.is crat, 14. Quodara aulem lempore quidam pueruluslas-
ut per eum Dominuscsecisvisum redderet, gurdisi civius ultra modura sub sarcophago proedicli palris
sudilum rcstouraret, iniirmps pristinse sanitali refor- Uidis profanis: ac saltibus insistebal. Cum aulem
maret. Quamdam eliam maEgni spiritus infesjationei fronte inverecunda prosdixlis insisteret, divina ul-
caplivam, per eum oranlem Dominus liberavit. lione percussus cecidit: slatim ccepitmembris deflci,
ii. Illud autem memorabile prsedictis est in- eLin- quinque sensibus corporis debilitari: crevit
ferendum, quod cujusdam e Donati servi Dei pcena, crevit et supplicium: et ut ab ipso loco mani-
transilum, absens corpore, praesensspiritu; cogno- biis aliorum sustentatus recessit, cum pcena et sup-
**Sancii Panli Vitani dediinus 10 Januar,
taret, advenienle sanclo nbhate Mario, cui" ita fuerat
, s Sanctde Mari* -E^yptiaca. Vitam dabimus 2I revelatum, inler verba oralionis migravit ad Chris-
Aprii. sepullusque est ab eodeniipalne in loco suo.
=« Colitur sanctus Donatus 19 Aug. ubi Ado hoc; tum, <•Sitiim esl. Folcaucquier .inler jSw/ar,icai»et Ap-:
B»ul«alilet narj-at: cumque dies vocationis eius ins- iamluliam.
31 DVNAMIIPATRICH. 3*
plicio spiritum exhalavit. In quo datur intelligiquq- A i debilitata, puella'cecidit. Quid plura ? Quae paulo
niam Deusultionum Deusest: et licet. videalur esse anle lasciviensvenerat, fcetaflebitur et infelix. Ad
remotus, pnesens lamen sanclorum injurias assidue confessorisMariiliminaexcubiasfidelileraclura per-
creditur judicare. ' - ducitnr, offert seipsam, offen preeeset lacrynias .
; . 15. Llud prsetermitlere eliam neqnaqnain debc- spondet sancto vigiliasannales, si facla incolumisad
mus, quod quadam vice quidam vir religiosus ejus- propria revertalur. 0 miru.n (livinoepieiaiis auxi-
dein- %iriDei hasilicopcustos, cum circa mediuin liuml Dum ploral mulier, dumse lolam in ara men-
noctis ad ecclesiamveniret, ut lunienTampadidaret, tis, devotis precihus, immolat; cxauditur, el lola
extincltim invenit: 0 , inquif, pater mi, da consi- prisiinoe incoiumitati reslauralur. So=pilale ilaque
lium servo luo: nox alra omnia possidet: omnes: receptacuidam conjugio copulalur; sed cum lempo-
doriniunl : ubi ignis reperialur, nescio: vise semi- ra; teinporibus venier.tibustransireni, ct inemorala
tam pes ignoral. Quid ergo faciam? Cum igitur mulier conjugalibus deliciis nimis sapienter adhx-
aniina anxiarelur in illo et ad quam pariem sever- rens, vota quoesancto promiserat persolvere distu-
tcret, ignoraret; subito non sine ejus ineffabili-gau- lisset; ejus oblivioinfirmitale pristina praevenilur:
dio candela quam, lenebat in manibus accensa nervorum auxiliis ilerum attenualur, et menibrorum
apparuit. B valetudincomninoprivatur. Iierum ad proefatasancti
1G. Alio quoque temporequidam rusticus , mem- confessoris limina, inariti cura, perduciiur : ilerum
bris omnibus conlMclus, ila erat lolo corpbre dis- merilis ejusdem peroptalrc sanilati redonalur. Loeta
Soliilus, ctiiiunum simililudiiiihoniinis conlrariunii mulier ex iiisperala sibi reddila sanitate, perpeluum
conglohalusut non hoino, sed nionslruin aliquodi sancto vovet obsequium, ad propria nunquam redi-
putarelur. Hic ad mulla sanctorum limina adductusi tura amplius. Sed cum sponsus adversus conjugem
fuerat: sed quouiam ut credimus sanclo confessorii de lali volo nimis incanduisset,terriia mulier conju-
nostro reservabalur, nulla sui corporis proesidiase! galibusmiiiis, ei blanditiis einollita, cum eo ad pro-
percepisse falehalur. Ad ulliiniim divina ei opilu- pria revertitur. Reversa statim miseranda mulier,
lanle cleinentianon siiie muilo lahore ad prieoplolai pesle jam dicta iterum premilur; iterum ad limina
liuiiiia sancli confessoris deleilur, et in ejusdem ec- sancti perducitur; ilerum saluti proeoptalaerestaura-
clesia delatus deponiinr. Precatur miser cum lacry- tur. 0 inlelixnostroelmmanitaliscondilio! onefanda
mis miserandi corporisereclionem, el qui aderantt in persojyendisvolis oblivio! rursus nempe sanclus
ei eompaiientes eadem deprecantur. 6 Dei pielas; obliviscitur: rursus impudicamulier infirmilale so-
omni devotionecolenda! 0 sanctorummerila morta- lila enervalur ; rursus ad soepedicta limina coniluit.
libus omninovener.inda!Inler lacrymas namque in-- G Iterato voto sanctus ilerum lionoralur, et mulier
felicis hoiiiinis,et verba muliorum oranlium, miserr quocsitoesanilati ilerum restauratur : restaurata
erigitur: fragor ossiumet nervorum exlensio a mul- gaudens et incolumis, rcpatriat merilis sancti con-
lis audilur: occurril mox comituincuria, miranliumi fessoriscausis similibusnon amplius reversura. Au-
tumultu cilala : occurruul proceres: occurrit ulrius- diant illi qui in hac ecclesiaDeo el sancto Marionio-
que vulgisexus: damant omnes, alii alios clamori- rum stabililate promiserunt, audiant et mentis......
bus pravenienles, non nohis, inquiunl, Domine, noni diligenti cura revereantur, si omnia recta sunt. erga
ndbis, sed iiomini luo da gloriam. Sic miser qui ve- volum ;.si recia oniiiiaberiesibi conligisse,loelenlur;
nerat, meiitisjam dicii viri Dei faclus incolumis,, si aulein aliler esl, sciant quoniam hoc in anima pa-
lo-lis gressibus ad propria recessit. tiuntur,quod pirjcfalamulier in c.orporelegiiurpassa
17. Procdictisetiam addere decrevimus,quoilqua- iuisse. Volis iiaque fr.ictis per pcenilentiam consu-
damdiequocdaminnuplapuelln, mentis leviiateducta,, lanl, ad pedem sancii cnnfessorisaccedani, lacryruas
lapidem dirigens aram san.ciiconfessoiis percussil:: et preces offiranl, ut salutem, quam exercendo per-
necdtim direclus lajis in pavimento ceciderat, cumi di.lerani, morum stabilitale rediulegraia, rursus per
nervorum viribus exhaustis, et membrorumvirlule; Dei lnisericordiamhabere mereantur. Amen.

SANGTI DYNAMII
VHU:ILLUSTIUSET PATUICII

LVITA SAINCTI MAXIMI.

(Surius,Act.Sanct.,lom.II.)

Dominobeatissimo Patri, Urbico papoe,Dinamius gestorum manifestat, soliicila indagalioneperquirls,

Patricius salulem. , imperitiammeam pulsare non desinis; paternisetiam
Cum aposlolico.Pater fideiardore succensus, uni- monilisprsedicandiauctoritaieconfirmans,quod non
;yersade'viriuiibussancu Maximi,qua. Iid?lis rclatio paium ipsius delicii noxa m» elficiar, nisi oninia in
55 VITA SANCTl MAXIMl. 34
Vita ejus, quam meantealiquot annos rurali sermone A . propaginem lectio multiplicata subsequitur. Quoe
conscripsisse coiislilit, sludeam addere quajcunque quoties audienlibus leceriL dudum lecla fastidium,
vos de illius mirabilibus prolinus manifeslum esl in- ad vestrum poterit perlinere delicium: si mercedis
venisse, unde ego gemino pudore confundor, cui nec procmium conlulerit, nihil exinde ad me similiter
loquendi faculias conceditur, nec silendi securilas perlinebit, qui compulsus vestris imperiis, prolixiora
indulgetur. Si loquar, sensummonstrat delecla rusli- conscripsi, quam volui, et relugium brevilatis omisi.
citas imperilum. Nam si licuisset, vel de succincta Meergo, quem silente peplo prudentissime pastor
poterorii dictione placere, cui non possiint dogmalis exspolias, et legmine laciiurnitatis enudas, supplico
augmenta succurrere. Inler utramque ergo constitulus ut eum universo populo diffuso munias inlercessio-
angustiam , proeceplisveslris parere diVposui, placi- nis procsidio. Quoties leclionis redigitur longiiudo,
turus obedientia, non doctrina. Velera vos igilur nec diclio impoliia displiceat, quam tenor relationis
thariarum indicasti revolvisse voluinina, in qusequid sanctoe commendal. Nam dubium non esl, quod
ex ejus operibus beatissimi Fausti antistitis proede- quantum integra devolione cordis, ipsius sancti an-
cessoris veslra solerlia devota collegerat, unde pauca tislitis gesta procfers, lanlum opera mediteris, ut
sensu potius, quam oblutu, vix discernere potuislis. ejus integra avidilate menlis coneris sequi vesiigia,
Nam plurima oemuloevetustatis edacitas consump- g ciijus actionum diligis ornanienia : dummodo divino
serat, quce lalebant. Quod nisi scriptorum meorum beneficio, et ipsius patrocinio lihi concedatur tempo-
serieoeiernfcmemotije traderenturpauca de pluribus, ralis vitoe prolixa iranquillilas, et sancli operis ex-
salis esse impium censuislk. Unde me ex parle volis petita facultas, domine vere sancte, et beatissime
vestris salislecisse censeo, quod in longam ducta papa.
INCIPIT VITA.
1. Bealissimi Maxi.mi Rhegiensis urbis antistiiis sux , et inslar apum seternaesuavitatis nectar hauri-
hodie dies sancloesolemnitatis colitur, qui quolaunis rel. Quamvis autem omnia viliorum carnaliuin fo-
redivivis temporum curriculis renovatur: cujus nos menta prolereret, et omni ex parte prosclara con-
res geslas pondere pia animi devotio admonet, et versatione fulgeret, at nihiloiuinus vires corporis
prisca consueludo compellit. Nisi enini ea quse per- abstinentias assiduilate frangebat, camis vitia aute-
spicua el minime dubia aliorum ralione comperla quam nala essent, persequens e.t coercens , ila Lt ei
sunt, lillerarum monumentis consignentur, quoean- ad martyrium non nisi percussor de/uisse videalur.
tiquitus gesta suui plcruniqiie auovis auclnribus va- Nam ipse procul dubio martyrein se fecit et cruciatu
rie refeninlui-. Nam ut mysiicrc ac.ionis ejus insignia et merito.
nihil liali.-aut atnbiguum , nihilqtie ex iis vulgaris 5. Porro eliam omncm fncultolumsuarum copiam
affeeiio fobulosumelliciat, aul de vaniiale suspeclum, deserens , Lirincnse monasterium petiit, ubi se<npi-
qua: ab illo facia sunt et comprobala , veridico ser- lernas divilias jusius inveniret: evangelica secutus
mone narranda sunt. Ex qiilms ipsis tamcn, ne au- pnecepla , sciens se pcrfectum Geri non posse, nisi
ditori nimia prolixitas afferret faslidium, permullai venderet oninia sua , et a cunclis opibus alienuin se
relicuimus , annotavimus pauca. facertt. ln ea aulem congregatione cum omnes per-
2. Beatus Maxiiiius in vico proprio, cui Dcco- lecla cliarilate diligeret, ipse ilideni ab omnibus
meco vocabuluin est. viioesunipsit exordium , Chri- amabalur. Tantus vero in co fervor exslitit, ut anle-
Slianis parenlibus edilus, el facliis illico Cbristianus. quam inonaslicam vivendi reguhtm complexus esset
Ab ipsis vero infanlioc rudimentis sublimi semper vel myslica institnia, jam conversalione proecipuus
hnniilitate crescens, ita leneros oelaiisannos morumi viderelur, ac deinde sancto Ilonorato decessori suo,
inaturitate casligavit, ut proprielaiem nominis suii summis virlulibiis ornalissimo, qui illic abbas fue-
gratia sanclitatis sibi vindicaret. Postquam aulemi rat, et honore succederet, et merilis oequaretur.
excessit ex cphebis luxurioe illecebras et blandi- _ Qua in functione cum gregem commissum pastorali
menia animi magislerio et censura edomabat.ut ; " solertia cuslodiret, et singulis noclibus , aliis somno
pollicitoevirginilalis, palmam incoirupise inlegrilatis: occupalis , monaslerium lustraret, pracler niorem
obtinerct, et in regnis ccelestibuse carne snb jugum accidit ut monacbus quidam ndbuc puer, motus qua-
missa triumpharet. Fuil nimirum bonoriim omnium dam curiositale vel soliiciluiiine, eum sequeretur.
ornamentis proedilus, estque merilo laude ac prxai Ecce autem beatissimi viri conspeclui diabolus in?i-
dicatione elTcrendus: quippe vullu venerabilis, blan- dialor forma ingenti ati|ue terribili sese offert. Sed
dusaspeclu , orc placidus, animo serehus, patieniiai cum illum spirilualibus induluni ar-mis terrere non
fonis , magnanimitale conspicuus , pacis amans, posset, nec opinantem monachum tanlo aflecil terr
largus erga hostes , labentia fastidiens, ccclesiiuin rore, ut trepido gradu ad cellam illico reverlenlem
ardens desiderio , lemporalibus ccterna comparans, ardenlissima febris mox corripuerit.
temporalia pro oeternis vilipendens atque contem- i. Rursus perlinax ille impostor, sperans se sanc-
nens. Et ut interius divinoelegis prsecepta cognosce- lum virum vel aliqua ratione perturbaturum , igoei
ret, naturali ingenii acumine tantum in lilteris pro- draconis specie se illi oslendit. Sed confeslim cruci?
fecit, ut legendi aviditate pastum qusereret animae signo territus, evanuit. Jam enim inviclus athleta
 £5 SVNAMIIJPATRICIL,, .56
Jiostem s~pius fiiperafum minime formidabal. Post- A stans, justitia singularis, humililale sublimis, opura
quam auterii totius insulse Lirinensis peragravit am- , contempior, dignilate copiosiis et afHiiensfuit. Teiri-
Jbitum, ociu.s accessit ad lectulum agrotantis niona- pium in Rhegiensi caslello inbeati Albini ho.np.rein,
iCbi,quemdiximusin febrem incidisse: cl.amqneapud quarila animi potuit devolione, condidit, cuj'us co-
jTlumintra arcana pectoris suipreces Deo fundens, lumnas, quas hddieque illic ccrnefe licet, juga boum
id effecit, ut mOxrestitntus sit incoluiiiitati pristirise, eo pertraxerunt, sed ita tamen , ut nullam senlireni
et prseda sua frustratus si.tlioslis elusus. Itaqiie obli- tanti ponderis molesliam, ejus sanciilate id e|(i-
nuit gemina virius invictam victqriam , quando et cierite, quandiu ille ad templi structuram operarius
\ires oqgrolo reddidit-et adversarium imperavit: indefessus aderat. Quod si vero abesse euni coiitin-
deplorante inimico jacturam quarii fecerat, lcetante g;eret,nequissimidoemoriisocculia machinaiioneadeo
monacho saliite quam recuperavit, eorum pondere premebantur hoves univefsi, ut ntillis
S. Sicautem singuiisnoctibuspastorcgregius-ovjle .stimulis adigi possenl ad progrediendnm. Elsipltires
.«ominicuin cii-cumlustrans., ne quid adyersi accide- alii adjuncti essenl, mauebant imirioti omnfis,quan-
lumvis atrociler coederenluratque sauciarentur.Td
ret.ad litius :cquoris,quod vocatur moles,quandoque
accessit, moxque yeterator ille prscsligiis*uis ausus ubi celer nuntius beafissimo antilisti significavit,
^esttanquaiw-navemonuslam oculis ocius xeprsesen- BTlle incunctanter atque fidenter veniebat ad locum^,
nec terrore trepidus , nee mcerore perturbalus. Tona
lar-e,nautasqiiesuo more-ferveniesinopere,navisque
instrumenta colligenles: duos vero cx illis ad beati vero hostis nequitissinius ejus oculos fallere non
, ym Jatera «ccedentes, dicentesque se *o advenisse potuit, nec se ab ejus conspectii subducere, gui to,-
tius. popuif ociilis conspici noii poterat. Ait autem
negociandi causa, quod non sine ingenli lucro id fore vir sanctus
rei eventus declarasset. Se nosse illum Maximum , ' ad illos: Frnslra vexalis jumerila raiionis
non minus sanclitale, quam nomine: cunique in experlia,; dum injmici impedimenta cernere non po-
locis.transmarinis. tantopere desiderari ab .oninibus, testis. Ego vero parvumjEUiiopemvidep, bobus sese
"ul sTeurii oli-iiiere pcssirit, riiliirsirit maj'oriin pre- 'ribj'icieniehi.Indeilexis genibus •,orat suppiex-Derirn,
tio habituri. Nufliirii seigitur niajus lacturos cbm- 'ut iiostis irisidias avertsrt. Ejus pfeces inalignas Hle
Terre nori sustmeiis , oeiusnon srne teterfimofetofe
'pendium, quafti si ipsuih navi iriipdsituni possirit
'-mducere"HierosoIymam,Lprsetef bpinibheiri successu Teccdil.Mox ainotishobus, qul aliis adjuntti erant,
columnoe sine •difliciiitateiilla atl locUmfTestiiiatuiB
prospero reperfum. Id vero procul dubio magno ipsi :
ibriori et digriilati fore , sl felici cursii eo adduclus pertrahuntur.
6it,ubi ift tamum volis omniurii exspectetur. Sed vir 7. Neque illud ob confirmaridosRlicgiensium anj-
Dei insidias, et irialum dolum iriimici cognoscens,'^ mos omittendum putavimiis, quod cum bealissinius
sanctoccrucis signo se cqmmunit, ccelesleininiplorat aritistes ad basilicam ab ipso conslructani saeras re-
ppem, ac deinde spifilali auciorilate sic respbnaet: Tiqiiiassumrao cum honore psallendo adduceret, ubi
Tallere nbripotest niilites Chris.ti nequiiia plani et _'durbis portam ventum est, ab improviso versus iile
Tmpostofis, nec Suis fraudibus illi3 •potest illudere brdine Occilrril: Ucecporia Domini,justi intrabunt in
'
maligniis , quibiis Detis Id prsestat, ut adversa prse- "eam.TJnde procui diibio colligipotest, ej"usprecibus
'Videfequearit. Hanc vefo insulam usque adeo bea- 'urbeni illarii adeo esse munllam, ut sicut iiaclenus,
tlssimiT-onofati Coriimunieruritpfeces,expuIso per Cbristopropitio nullos Iiostium inciirsus longo lem-
etini dracone ej"iishabllalore, ut liuilus deinceps pofum inTefvallo perlulit, ita deinceps quoque Dep
liocertdiadilus in eampateat diabolo.Sub liis verbis Tavenle miiiime perpessura sit. Facile enim eximius
ab pciilisorahtis evanuit riavis commenlilia, moxque 'iile pasior, quem vivere teslantur facla ejus, post
"SHeTeversns ad oratorium , borfatus Cst fratres, ut decessum sunm apud Deuni oblinere potuit, ut urbs
'ad 'vigiTias^surgerent, uiiaque cum sancia illa con- 'illa in qua ipse Tuisset anlistes, prseclarismeritis suis
"gregationeIpse celeberrimas laudes persolvit ei per perpeluis lemporibus muiiita sit virtute cprporis sjii
^qtreriiab'hoste Victoriam feportardt. V teriipio sacratissimo, quod condidit, coruscante
6. Cum aulem fama insignium yirtutuni ejus per 3) "multisbeiieliciis, quoeIllic oirinibusprocslantur.
bfbem uriiyersum volitaret, ad Rhegiensis urhis $.. Cum aliquando in eadem basilica vir sanctus
episcbpatum noii niodo civium , sed etiam sacerdo- inslanlia.pastorali yigilias cekbraret, AnsaniDiacp-
tiim sive priesulum omniumstudio npn minus raptus ,ni Rhegiensis ncpos, id est fratris ejus filius, quem
quam electus, ct quamvisinvitus', illico consecratus; parvulum pareiUes e yita abeunles reliquerant, -et
.esjt. TEtsiautein jam et re et nominc Maximus, vix ipse nutriendum ^usceperat, jmagisquequam,si suus
Tiabcre yideretur, i.nquo amplius cresceret, jie quid essct iilius, diligebal, cum in iHurowbis illius cum
tairien riomini decederet, sicut ppere e,t faclis per- puerisiuderet, e murp pr,olapsus, ceryicibns fractis,
marisit Maxiriius, ita et in lionpre excelluit. Inter' ex^piravit. ^jus-rai Buntip yalde consternatus Ansa-
csetefa igilurfecte factorum, qusejn illd refulgebant, niis, accurrit celeriter, raptumque ;pueri icadaver
ornamenta , patientia forlis, beneyolentia paliens, , pperuit vestimentis, et ad beatumAntBlitemclam ue-
Tibertate alacris, Bberalitate abundans, magnanimi- portavit. interim secum tractaps, quemadnipdum
tate bene^cus, buinanitate mitis, sedulitate diligens,,, illum publice ad pedes ejus deponeret, (et.utvitam
charitate suavis', iargitale communis, doctrina prso- ei restitueret, supplex obsecraret. Sed fluia .noveraf
57 . VITA SANCTIJMAXIMI. 38
pfo"balissimumChrisli militem omnino fugere jactan- A (ante populo excitat defunctum. Adsunt parentes,
tiam, maluiteirm peiTerre ad cubicuiufn ejus, ei in pugriis sua verbcrant peclora, ora iacrymis usque
leclulo ejus reposiium operimenlis illias tegere, pror- adeo rigant super iilio, ul e terra surgere non vale-
sus confiJens, quod escilare eurii possetprecibus suis rfel,TicetVtisimredivivus. Interim manum unam pa-
medicus spirituaTis,quippe qniticgrisconsuevisset af- tfi, aterafn malfi porrigens, nutantia membra illis
lerre salutem. Inde vero non"sineniulio quidem urfi-- errgeritibus sustollit. Acclamat populus Deo gratias:
nii mceroTe,sed tamen liducia plenns~ -episcopum nlevitseTeddiius, ad-suumTedit hospiiimn, cui jam
adirt In lemplo vigilantem et stantem in loco suo. scpulcruih paratratur, parerites iircredTblliexsulxant
Ebvisb, clementissiinusprsesiil,u't eaquse gesta Tue- gaudio: vivere hominem, qui moTtutrsKueral,vix 1p-
rarit explicaret, sileniium pssillentibus indixit: pre- sls octilis suis credunl. Ecce autem canis ilie qui et
cfbnsqtre solita devolione complelis, diaconum illum lninc adolescentem etmultos alios inresxls morsibus
Aiisanum-propier-ca quoeTecerat -acriter objurgavrt. laniarat, in cpiscopi conspectum venit; conimotus
Sed ille uon solum terroribus abigi non potuit, sfefl. Cpiscopus,projecio baculo, ereclis sursum manibus
magis etiam animo eompuhctus, ad pedes ejlis se Orat Dominum, mox efflat iircanem, isque vila des-
stfavit, exclamavitque se illos miiiime laxaturum, lituitur. -Nonsane admirandum videtur beaium epis-
nisi mortuumexcitaTeX,dieens euin id possc facilli- JJ copum.dumsibi commissum cupit tuerlgregeni, ej'us
me, quandoquidem nuilo indicanXejam cognovisset, -hostem ictu letMfero perdidisse: nequC id gladip,
quse de puero facta essent. flac ille imporluiiitatfe aut armata manri, sed 'flalu oris sul. Porro vulriera,
cpiripulsus,et ralione coristrictus, cum Ansano voluit qnoe canrsiHe dentibus suisiirflixerat multis epiebe,-
ad ieetulum suum secrelo se eonferre: sed poprili precibus ct crucis signo adeo curavit beatus episco-
freqnentiam vitaTeiionpptuit, volenlis tanlse rei mi- pus, ut milla eorum vesiigia appaferent.
raculo iuteresse. Poslquain igitur venit ad exanirive '11. Bos petulans cornuiiominem misere lacerarat,
pueri eorpuseulum, divinam coep;ittpto corpore ira- ejus effusisiniestiuis. Mox illum adducunt quidam ad
plorare topem, apprehehsaque cuin mutta 'fiducia episcopuin. Is tamelsi in cunctis miraculis timeba.
pueri manu, prisiinoeeum saluti Testiluit.ExcTamavit sibiire animi elatione pulsareiuT, aliameii lam maie
autem populus universus : Gloria tibi Deus ", riec saucium hominem clementer excipit, calidis ipmentls
qilisquam eorum inde Temoverise passus est, nrsi vi- exta ejus mariibiissuis perlraclala confovet, reponit
deret movenlem se puerum, et loquentem audiret. in locum suum pervulnus a bove inllictuiri, ipsum
Ex quo populi lumultu vix ope.ra clericorum sucruni Viilnusadliibila spongia leniter obligat, serio horlar
ad vigflias rediici potuit. In hoc miraculo et magna tur, ne quis prteter ipsum, illud solvere ausus sit.
dlaconi fides, et illustris episcopi virtus enituit. - Inde septimo die, ligamina auTerens, tam sanumre-
9. Porro etlam cujusdam viduoeunicam liliara ado- perit bominem, ut vix iillum vulneris signum relic-
lescentem accidit e vila decedere ; quam cum maler fum videretur.
miserabilis in feretro pro more effereiidam compo- 12. Tencros corporis sul arlus vir sanctissimus
suisset, ad beaXumantistitem trepida 'properavit, perpetua cilicii asperitate domabat, quo pro inXerio-
causamque doloris sui lacrymis potios quam verbis ri tuiiica utebatur, nec id crucis studio unquam de-
ei Sndicavix,prans Ut ad corpus exanime preees Tun- posuit, sed in illo etiam se jusslt sepeliri. Lavacris
deret. Id vero sanctus procsul, pietate molus, nec utl nunquam voluit, ne animi constantia, qua calca-
negare, nec differre potuit; sed ad cadaver accedens, tis carnis obleciameritisel illecebris marlyrium susr
sublatis in ccemmmanibus , Deum pronus impTorat, tinebat, emollesceret. Csecus quidam apnis -quinde-
et vitse reddilur exstincta. Confestim enim illa, tan- Cim perpelua damnatus caligine, virum sanctissimum
quani gravi soluta somno, exspergiscitur, oculos conlineriler deprecabatur, ut suis precibus lumen
siperitprssgravatos, appellata «urgit, mater ejus i'm- IpSi reformaret. Sed episcopo hoc ob viiandam os-
meiiso"afficitur gaudio, populus omriis obstupescit: tentaxionem differente, Rusticum subdiaconum, qul
epis-copus,qui virtutnm fiierilis mortis jura Tesolve- teiservire corisueverat, csccus rogavit, ut noctu epis-
fal,'Tugiensjactantiam, illieo se subducit: sedpopu- j, copo ecciesias visitante, ipsum pefducerelad tempil
his irmgnisvocibuslaudansDeum, maximam vesli- vestibulum, Undeille esset egressurus. 'Fecit Id siib-
menli ej'usparlem, reliquiarum loco eam habilura, diacpnus, et vir bealus dum yplt excedere.e lemplo,
civili qiiadam violentia diripit <et discerpit: ita ut iri coecump.edibus riiolliter impingit: coecusejus ve-
jropter ejus declarandas virtuties, id qnod segre aui rieranda vesligia supplex ampleciitur, orat visum si-
humeros «jus reMctumifiiit,bodierna iidelium devo- b'i ut resliiual. Itaqiie episcopus Udenter obsecrat Do-
tkme asservelur» minum, crucis signum imprimit-ocuiis ejus, e.t diu
10. Adolescentulus quidam^ rabidi canis morsu fexstinctalumina mox reparantur. Oseulatur homi-
prsefocatusperiit. Vidit id populus, vadit ad episco^ nem opiscopus, obtestatur ~siTem apud se taeitani
pum, orat utad exslinctumhominein veniat. At ille habeat, quod tamen ille pTSeimmensa animi exsul-
jancipiticogStaiioni suspensus, dum ilrinci>onpblest talione proestare non potult; quanquain etiamsi ce«
.onlemnere iacrymas supplicantium, inde ab osten- lare ille voluisset quod secreto faeturn erat, non pp-
talione sibi metuit, taodem pielate vincilur; facit tuit tamen roanere occultum, quod palam omniura
quod rogabatur, venit ad mortuum hominem, tollit oculis cernebatur.
manus in ccelum, pariterque stillantes oculos, aspec- 15. Innumera sunt beatissimi antistilis miracula^
5o DYNAMIIPATRIGII VITA S. MAXIMI. W
nec possunt oirinia commemorari, quahtumvis pro- A „ cum in sancti viri commemeratione multa referenlur
lix.a texatur ofatio. Facillimum ei erat illuminare a multis, Carialto subdiaconus, vita sanctissimus,
coecos,sanare claudos, vita funclos excitare. Deni- publice h.sectestatus est : Nemo. nostrum dubitet,
que nihil non efficere poterat, qui inlra se manentem inquit, beatissimum Maximum, de cujus virtulibus
habebal Spiritum sanctum. Interea autem, dum tot tam multa, suggerente verilale, ferunlur, cum in
claret miraculis el immensis mysteriis, diem obilus mortali degeret corpore, non minus cum angelis
sui divina revelat.ione cognoscit. Tum vero publice quam cum bominibus versatum esse. Quem enim
summa humilitate ab omnibus contendit, ut ipsi per- nobiscum tenebat humana conditio, eqm beatis spi-
mitterent prius natale, solum et propinquos invisere ritibus assiduum exhibebat dignitas merilorum.
sups. Quod elsi illis magnum afferret animi dolorem, Quadam nocte, imminenle celeberrimabeati Andreae
allamen abiit ille ad suos, obitumque suum j"am.im- solemnitate, cum depulatus egp essem, qui ad vigi-
minere illis proedixit. Itaque adventu.suo eos mirum lias excilarem, et primo noctis tempore blandus me
in modum exhilaratos, hoc tristissimo nunlio non sollicilum oppressisset somnus, dulces psallentium
mediocriter perturbavit. El ecce dum ille se tanquam audivi melodias; moxque excitatus, non sine per-
somniim capturus in lectulo reponit, inter psailen- turbaiione multa e lecio me proripui, qiiodpularem
dum sub officio divino, exlremum halitum afflat, B ] me opportunum excilandi lempus neglexisse. Tura
feliciterque commigrat in ccelos quinto Kalendas vero longe eliam dulciores , quam humanis possint
Decembris, tanta autem illis tum suavissimi odoris studiis effici, spiritalium canlionuni melodias hausi
copia exslitit,ac si universi ilores verni lemporis auribus meis. Gonlinuo igitur ad ipsins arcis vesli-
eum in locum comportati essenl. Obilus ej'us fama buliim suspenso me gradu conluli, alque illis bealis-,
vclox non modo urbem, sed orbem complevii uni- simos apostolos Petrum et Andream, ad complendam
versnm. Occurrerunt undique fideles populorum eam sanclo Maximo oralioneni, alternis honoribus
caierva., certatim cupientes yel operimenlum vehi- se proeyenientesego pecc.alor audivi. Cumque tan-
culi ejns contingerc, ejusmodi conlaclum salularis dem jugi oblaiione compulsus beatus Maxinms,eos
pracsidji loco habituroe. diulius differre non posset, his verbis complevit
14. Adolesccniula quoedamc vico cui Decimoevo- officium: Sit gloria Dei benedicla in oelemum et
cabulum esl, morlua ad sepulcrum deportabalur, in soeculasoeculorum;reliquis respondentibus, amen.
cadavere jam in capsa lignea composito; sed arca Ego vero perquirendi studio propius accedens, ne-
ipsa necdum cooperta. Ut aulein audierunt illi qui minem illic videre polui, proeter sacratissimum
eam efferebant voces psallentium et sacrum corpus Maximum, prono vultu el corpore in templi pavi-
beati episcopi prosequentium, cum lacrymis petie- G mento prostralum. Ule autem surgens, meam indigni
runt ut ferelrum quod gestabant, snper puelloe cor- peccaloris curiosiialem his verbis repfehendil : Arr
'
pus traherelur. Illi vero ardore lidei incensi, nec duum est humana; IVagiliiali sanctorum secreta
dubii de effectu, sanctas eorum preces minimere- cognoscere., et temerarium velle rimari; audi crgo
jicendas putarunt. Cumqrie id fieret quod illi pelie- quoe libi procscius ego j'am diclurus sum : ea quoe
ranl, hominesinter se colloquebanlur, viruin aposto- vidisli et audisti cave ne evulges. Quocunque enim
licrim beatum Maximum, cui nunquamdivina graliai die id feceris, cx hac luce migrabis. Id ulrum jam
defuisset, quamvisnaturoe jam persolvissetdebitum,. eventurum sit, ex Dei pendet arbitrio. Ego quidcm
tamen virtutibus et merilis vivere. Simul igitur" excelentisejus virtulis memoriam el lestiinonium
omiies iidissima animi devolioriesese proslraverunt,i posterilati relinquo, ut ne quis morlalium ignoret
prolixeque orantes, ac deinde surgentes, cum seplies* quemadmpdumjusli hominessanctorum possinl frui
Kyrieeteisonclaniasseiit,puellam videruntredivivam. commercio et consuetudinc. Huic autem narrationi
Quariiobremingens eos terror invasit, cornmixlemque ' abnnde mullam conciliavit fidem
quod eodem die
stupore et gaiidio complebantur- Puella, vestibus5 subdiaconusille, sicut ei a heato Maximopraedicaliim
relictis funebribus, et aliis indula, populi frequentis3 erat, desiit esse in humanis; et quia non poluit
adjuncta turmis, publica yoce salutis suoetestimo-: D vivendi producere terminum , nec mysterium celare
nium in sancti episcopi laudem dicebat his verbis:: voluil.
0 beatissiiria sacerdotis merita! 0 beatum virum,* 16. Nos igitur tota devotione "summoque animi
vitamque bealam ponlificis, qui, ut se divina remu-
studio rogemus omnipotentera Beum, ut beatissimi
neralione scterriumvivere declararet, pos.t mortem,'
mortuain suscitavit! praesulis hujus patrocinio fretis nobis det veniam
peccatorum, animumque nostrum a letbalibus vi-
15; Importatum denique estoorpus beatissimi an- tiis
purum semper conservet is cui prasens celebra-
tistilis in oppidumRhegiense, et cum mulla celebri- mus bfficium:in quo prjeslando tales nos exhibeamus
tate humalum inecclcsia beati Pelri, quam ipse5 proesentiacorporum, ut mentes fulgeantlumine clia-
condiderat, quae posleaipsius noroine appellata est,> ritatis, proestanteDomino nostro Jesu Chrislo, qui
ob cfebra ejus patrocinia; ubi quidquid iidenterr cum coselernoPaire et Spiritu sancto vivit et regnat
petitur, Christo auxiliante obtinetur. Non sit igiturr in sseculasseculoram.Amen.
fides dubia, cum sit virtus infinita. Non diu post,'. • . ;. .T ......
 AN!N'0D MINI DCIV.

SANCTUS AUGUSTINUS
APOSTOLUSA-NGLOKUM.

1N VITAM SANCTI AUGUSTINI ADMONITIO.

(Bolland.Act. sim.t., MaiiI. VI.) •

1. Celebrisesl Sancti Auguslinimemoria passim in omnibus Martyrologiis,posi ej'us obilum ediiis. Venera-
bilis Bcda in Martyrologiogenuino, de eo isia habet: 7 Katendas Junii, in Britannia, deposilioswicli Augm-
lini, primi Anglorumepiscopi.Eadem habet Rabanus.-A--tUsuardus iia scribil : in BritannHssnicti Augustmi
epilcopi et con.essoris, qui missus a itiic
beato papa Gregnrio,primum genii Angloru.mChrisli evangeiiumpra.dica-
vil. Addunt Ado etNotkrrus, aique viriuiibus el miraculis gloriosus in Chrislo quievit.Sequuiitur passim
recentiores cum MaityrologioRomano. Res gestas ipsius illustravit venerabilisBeda lib. i Hislorioaecclesias-
licoegenlis Anglorumcap. 25 el sequ'iitibus, et llb. n, cap. 2 et 5. Unde collect.miVitani invenies apud Su-
rium; breviorem aliam edidit in sua LegendaCa, gravius,cui qusedamin tfne adlidit de corporis translaiione.
Habemus eliam Conipeiidia aliqua mss. Universim auti-msecuti sunt Bedam oinnes auctores rerum angli-
carum, anliquiores oequeac rec ntjores. Ifiter iilos eminet Gocelinus, sicut ipse nomen suum -sciibit,
aliis Goscelinusaul Golzelinus,qui innnmeras sanclorumVitasstijlo exlulit,vet informiler editas comptiusemen-
davil, postBedam stcundus in laudibussanclormn Angliceenarrandis, uli ex lib. iv Malmesburiensisde Ges-
tis regum anglorum, cap. 1 deiluximusdie 5 februarii, ad Vilam sancioe Wereburgse virginis, filias regiim
Merciorum, quam Vitaiiiidem Goceliiiiiscomposuit: uhi de hoc scriplore, qui circa annum 1080 ct fiequcntes
floruit lateegimus, ilerum deeo acturi 10die juriii adVitamsancliIvonis Persoe.Hicergoauctor, antevnonachus
Rames'eiensis,tunc Canluariensis ad sancti Augustini, hujusVilam i!upliciedidit opuc lo, inajore scilict ct
minore, ut in sequenti prologo indicalur. Nos majusopifeuluni dantus cum librn liiiraeuloruni, ubi quoede
sanclo Augustino a Beda scripta sunt, prssim hujus vei.bisrefeiuntur. Damus aule n illa, pro ut jam inde
abanno 1668 impressa legunlur, inlerAcia saiictorum Benedictornin tomo la Joanne Mahilione edita;
ejusdemq^e benr-fiio subjungimusproelicii Gocelini ineditum bacteiius opus ad venerabilemCantuariensem
archiepiscopumAnsehnum, de translutionesancti AugusliniAngtorumapostoli et sociorum ejus, scripliim sep-
timo ab ipsa translalione anno, Clirisii 109/. Divulitur illud in duos libros, quorum prior prnptie agit de
sanclo Augustino,secundus de sociis, id cst, e(-i»copis, regibns, abbaiibus, in eadeni Ecclesia rontumulalis,
et ante ipsum translatis in novam Ecclesiam, anno 1091 biennio cilius quam archiepiscopus lieret sanctus
Anselmus, cui insei ibilur historia, magnum lutnen rebus et sanctis Anglicanis datura, praaseitim iu secundo
libro: uui licet ad alios ut plnrimuin pertineal, non iuii tamen a.primo sepiramtus. Ejusdem Goceliniminus
opusculumde sanclo Augustino, lacito auctoris noniine, reperitur in appendic?)ad opera Beati Lanfranct
Cantiiariensisarcliiepiscopi,a Lnca Aclierio ed.ta, <<tibidemlegi potest. Aliqua inde observaniusin annotatis.
2. Quo anno ex liac mortali'vita ail Chiistum m\g\arilsanclus Augustinus,non satis liquet inter auctores.
Beda solum notat eum defunctumseplimo Kalendas Junias; adiiilWigorniensi-, feria tertia, qui characleres
conveniunt in animii) bi-sextiteui 608, litterisdomiiiicalibusG jY;ad quem annu u eliam obitum ejusrctule-
runt WeslmonasteriniMs et Sigebertus. Et hanc cliionologiam ex leinpore biiccessorumLauieniii etMelliti
probavimiislalius, ad Vilam sancti Laurenlii diesecunda Febtuarii n. 10. Iii Mmiasiiciauglicaui tom. 1,
p. 90 profertur fundalio Eliensis ccenobii in agro Bantabrigensi, et ex historia Eliensi.sEcdesisc in biblio-
tbeca Coltoniana adservala, isla scnbuntur: In primiti a Ecciesia nascenlis fidei el chrisiianilatis, beatus
AuguslinusEccksiam ibi fabricavitin honore sempcrvirginis Maricv,anno ab incarnalione Domini607, adven-
tus sui in Ancjtiamanno 11 ; cujus operis rex Eihelbritus primus fui dator exsti ii. Unde c<n.ial sanoium Au-
gustinum dicto anno adliue vixisse; de monachatu ejus alioiumque primorum Anglise aposloloruin iinilli
mulla, quaehic non vacat referre el expendere oninia. Sulliciunt nobis pauca illa quoein favoretn Benedicti-
norum deduximus ante Yitani saricli Gregorii n. 11 ex aucloiitale sanclorum Adelmi alque Wilfridi, quic
nihi.laliinet hicretexere, quia nullain evidentisprorsus demonslrationisvim conlinenl; et ideo abomni parii-
tularis reguhc cxpressione . bslineinus in iitulo, uti passim in aliis primnrum septem >seculorummonacliis.
Eo tatuen noluinus proejudicaiumBenediciinis, maxima cum veiosimil ludine ac propemodum evidentia
Augustinuminter suos iiumer.uiiibus. lisdem etiain novtim mireque ad rein nostrain faciens accedit adniin.i-
culum, ex veiu-tissimis lilaniis Anglicauis, quas tom. II Veieru,n analecloruin producit Mabilio, atque
anie fineni sscculiVII fuisse usita'.as probai, ex drlectu sanctorum soeculoiilo posteriorum, quomvis alias
apud Anglos celeberriniorum. Ibi eniiu inter confe-sorcs nullus ex omnibu; monasticsevitoeinstituloribus
noininaiidus prajscribiiur, prseter sanctum Benediclum; et hic quidem bis; piserogativa nulli alleri istic
coneessa, quam sancto Stephano, sicuii ler noiiiinari jubelur sancta Maria: evidenii pene indicio, quoil vel
shnclusAuguslinus, vel inslituii ab eo in Anglia monachi istarum litaniarum collectores unicum illuui agno-
verint sui monachatus auclorein. Quoniam autem facta est rnenlio 1taniarum , placeat eiiam in'elligeip,
decreto Cloveshoviensis concilii, anno 747 celebrali, sanciium fuisse, ut dies deposiiionissancti Augustini
archiepiscopi,ab ecclesiasliciset monaslerialibusferialus haberelur, ejusque nonien in letanice decanlatione
posl sancli Gregorii,tanquam Anglioeaposloli, vocationemsemperdicerelur.
A. WillielmusThom. Augustiniensismonaclius, in Cfironicomouasterii sui, ab adventu Angustini usque ad
annum 1597 perduclo, cap. VIII, § 5, quoead translationeni S.tncii pertinent sic paucis cornpleclitur,, nul1.*!
habiia aiiorum aulea vel rimul translalorum ral.one. Anno Domini 109 , Wydo, hanc Ecclesiam dignitate
pastorali gubernans, licclesiam suam, quam prcedecessorsuus Scoltandus, morle prohibentead summumper-
ficere non poluit, feliciler consummavit,ct de Iransferendis sanclis efficaciler etaboravil.Igilur anno quo
supra,tS ldus Septembris,transtutil lorpus beali Auguslini, de locoubi per quingentrs annos jacneral, et potvi'.
PATROL.LXXX. 2
13 S..NCTUS AliGLSITNllS ANGLORli.uAPOSTOLCS. 4i
II»HI«ossa majora ipsiitt sancti el capul in quadam saxea lumba, ferro el pnmbo peroptim*s>gillata,tujus
\upertcripiliotalis erat :
Inctytus Ancjlorumprcestil,pius et decus nltum:
Hic Augustinusrequie.cil cvrporesanctus.
Pergil deinde narrare, qitoniodo inelu barbaroruin, soepein partes Cantioeiri umpentium, idem abbas se-
jucnli nocle pleraque ossa sacri corporis, luriibscexeinpta, iu vicino loco abdiderit: quae ibidein latuerunl
,isque ad amiuiii 1221, quo rursurii inventa translataque sunt, pro ut plenius explicat cap. 11,§ 2. Quse omni»
Gocelinus partim unoraverit, quia habebanlur arcana; partim scire non potnerit, quia necdum facla ; po-
neimir auletii infra per inodiim api endici<adcalcem iibri p inii. Hic ex cap. is, § 3, tanquam ad festum trans-
lalionis perlinens, noto, quodrex Wilhehnus II anno 1092 concessilmonasteriohabere feriam in transiatione
sancti Augustini,ita quod duraret per quinqnedies, scilicet per duosdies ante feslum, et duos dies post: et quod
Eecleiia tancli Auguslini habeal m. dio lemporeomnesconsuetudines,quas rex. habel per civilalem Cantuarien-
lem. Istam feriam monachilenuerunlusque ad lempora F.dwardi fitii regis ilenrici, quo temporeillam [eriam
omnino dimiserunt, propter jurgia et lites et etiam pugnas, qua; in ccemelerioeorum frequenterfiebant.
5. Ainplius esl, quoJ annn 1356 Innocentius Papa VI sicut idem Wilhelniu Thorn scribil, inler csetera
piivilegia monasterio concessa, archiepis opo (nt reor Catituariensi) mamlavii, ut f,-s<ivilalemS. Augus-
lini dupliciler celebrari faceret, hujusmodi. verbis: Deceuset congruum reputanms, ut gtoriosus confessor
bcaius Auguslinus,qui olimmissus per sedemaposloiicam ad gentes Anglorum, nonJum lunc baptismaiis unda
renatns, eas de infideliialisienebrisdd lucem caihoikcefidei per prcedicatiunis mijsleriitmevocavii,primusque
in Anglia erexil ecclesiam, specialiter in illis par.ibus honoretur: ex hoc numque ibidem populorum crescet
devolio; ac ille qui glorificatur in sanclorum concilio, benignuspreces respiciel devoiorum. Ul igilur ipsius
con\essorisfeslivilas in dictis parlibus, quibus, sicut accepimus, vix aut minus in regno Ang/i-r ceiebriter coti-
lur, solemniusel devolius veneretur; fralernitali veslrce,de qua speciaiemin Domino fiducinmgerimus, per
aposlolica scripla commitlimuset mandamus, quatenusfestivilatemconfessoris ejusdem, in omnibusEccksiis
dicti regni exempiis, facias auctorilate nostra perpeluis (uiuris. lemporibus sub dupliciofficiosolemniter cele-
brari; et nihilominusin dicta festivitate cessari a mechanicis et aliis operibus, iUcrdictis in festis duplicibus,
de more,contuettuline seu observantiaecclesiarumearumdem.

VITA S.
AUGUSTTW,,
ACCTOREGOCELINOMONACHO.
(F.xEJiiloneParisinaJo-iuu. Mahilioni..)

pitoLur.us; A sancloenovitatis ac veritatis iniimci, ni.liini pernia-

• Dominis charissimis el paiemx dilectipnis liliis nere in tenebris vetustalis et crroris sui, quani luc«
Ecclesise sancti Auguslini, cum suo reverendo mo- novse gratise illustrari. Iloc etiam sub ipsa gralia
nasteriarcha, ille abjeeiissinius nec recolendus, videniur imitari, qui rancore vetusti usus aggravati
lamen.oirinium amicus sincerus, iiiDomino salutem. refugiunt novis Dei miraculis in melius renovari.
Decreveram hanc hisloriam, velut divoesponsoeet Plerique etiam hominum , quod spernunt, credere
maiernse Ecclesioefiliam perpulchram , non prius reiiuunt; quod amant, ullro Credenles appetunt,
de Ihalamd suo producere \Ai., procedere}, quam neiiio autem qualemcunque vel niiiiiinum contemnat
suis orriamenlis, rediinicuHsac inoiiilibuscomposita, veritatis praeconein: nain sicut mendaciuni nullius
sinc nola posset procedere. Verum vestra impera- auctoritate polesl esse veruin, ila veritas suam per
Irice dilectione morso impatiente et acrius impel- se hab, t in quolibet auctorilatem. Quaeautem per
lerite , landem exoptatam exbibere specie compelli- visum vel in soinnis mandata , vera probanlur ex
miir pndorosa, duin adeo nequeamus formosa; mullse reruin consequenlia : ulpole Jeginius ocgros per
cnim rerum lurboc propositam iuvbis elegantiam (l somnuni ad sanclorurii busia salulis gralia jus-os
volucrem accessum suslulere. Quam vero vera quoe venire, et obed.enles sospitatem ibi rccepisse. Qui
sciipsiinus comprobenlur, tempora, loca, personoe, n lianc veri evidenliain mavuit velut son nia vana de-
quaiido, ubi, et in quibus facta noscunlur; antiqua ridcre, quam alleiidere, poteiit et Josepb et Danie-
cliani et moderna scripla veslra, prseseutiumquo- lem aliosque prophelas , ipsumque Joseph in Evan-
que ocrili, inficiabiliter lestantur. Quod autem de gelio et alienigenain Nabuchoionosor, qui divina
veleribus nova fecimus, vel recenter facta recenti lnysieria conspexere, velut somniatores abnuere.
siylo propagamus, nemo vcluslatis accola indignetur Sunl etiam qui ineple iiidignanlur cum in vilibus
novitali, ne forle Deo semper nova creanti videatur personis facla sanclorum miracula recitantur, quasi
indignari : quia Deus Abraham, Deusest Augustini; probrosa sint lalium nomina vel memoria [memoria
el antiquorum signorum operalor eadem hpdie in vel nominaj : cum nullum ^erbum (iai propler.eos;
modernis et hodiernis sanclis suis operatur, cui cla- sed propter ipsorum in Deo gloriam, qui itiira in
mat prophela : Innova signa el iinmuta mirabilia luiniinis facit, omnia enarrenlur. Nam pinnium Do-
{Eccl. xxxvi, 6); creai novos ccelos, el sedens in minus Lazarum meudicum ex nomine proferre non
lirond nova fetiit onmia. Si anli.iui Patres non sus- dedgnalur; denique nec Herodes, nec prodilor Ju
«epissetit i|ua_ lunc hftbebantiir nova, nulla nobis das, uec Cayphas in Evangelio nominarentur, nisi
uiodo eweut vetusla. SedJudrei el cseteri increduli, pronter D,)minumvel suos quibm insiJiabaiilur. Hoce
iS . VITA SANCTlAUCUSTINI. ^
nos propter diversorum controversiam proferre no- A £ prsemia, consolante eos eliam miraculis superna
verint benevoloeanimoe,ne cum oMoquenlibusinci- gratia.
piant quod diligunt fasiidire, et quod verius cogno- X. Andegavse Dei peregrini per feminas expulsi,
verunt infirmius credere : corrumpunt enim sensus evolantem baculum de manu Augusiiniper tria stadia
bonos colloquia mala. Fecimus aulem in eadeai secuti, noctu sub dio quiescenles, irradianlur splen-
materia duos codices, majorem ct minorem : qua- dore coelesti, et satiantur fonte divinilus producto
tenus minor amicabiliter obtemperet amicis exleris humi : scripsitque ibi dux nomen et causam itine-
taediosis,major uberius redundet domesticis filiisde- ris sui.
sideriosis. Verumtamen quscdamhabet major, quoo- XI. Vicini, tanlo jubare noclu viso perterriti,
dam minor; quse non habet ulerque liber; et aller mane ad Iocum currunl; in amissis sanclis, reatum
alia, alia aller sapit condimenta. Item eadem gesla suum plangunt; ex litteris in terra descriptis Augus-
aliter ibi, aliter hic sunl dicta, ut aller alterius ope tinum cognoscunt : ecclesiam ibi in ej'us bonore,
egeat et gratia. De Ulysse facundoait poela: quseomnem feminam perpetuo excludil, consliluunt.
Ille referrealiter sspe solebatidem XII. Malrona cum cereo hanc lentans inlrare,
antc limen in ipsa vetita meia rupiis inteslinis in-
Hsec piis amicis pie alludendo et.pie commen- ig ler jt. cunctasque sui sexus acrius exterruit.
dando, oraraus et proesentes et posteros meraores XIII. Miraculum auditum ab ipso Andegavensi
esse affectus nostri et servilii devoti, quamvis iu- episcopo, qui hanc ecclesiam resedificatamdedica-
grati. vil : qualiter in dedicatione funditus conculcaloese-
Hactenus prologus, in quo voces dua< per cou- getes ac penitus desperalse omnibus aliis uberiores
jecturarn correximus; eamdein libertatem deinceps exstiterint in messe.
sumpturi in tequentibus: ila tamen ut inter unci-
nos proferatur ea lectio, quam correclionis egere XIV. Augustinuscum sociis, post diversa terrarum
putabimus. Similiter deficientia quandoque ad inle discrimina, applicuil Brilanniam, ad mansionem per-
granduni sensum verba a nobis addimus, sed inter
{ ), tantisper valitura, donec facta collatione cuni peluam divinitalis proeordinatam.
aliis Mss. quse necdum videre licnit, integritis o>i- XV. Tanetus insula Christum in sanctis suis sus-
ginalissuggeralur ab aliquo, qui voluerit eo labore cepit prima; felix tellus, foecunditate sua tot Deife-
de sanctoi atque de nostro hoc opere mereri bene.
Mabilio parlilionem auctoris in marginem transtulit roruni advenarum felicissima.
et litulos capitulorum initio collegit. Idem hie ser- XVI. yEthelbertus, rex Anglorum regum tertius,
valur per numeros, inducta solum divisione capitum
nova, noslroque instituto ad servandam unifornii- sed christicola pritnus, uxore christiana clemenlior,
talem idonea, quod simihter liet in libro primo de: r( oplimum eeternoesalutis nuntium ab Auguslino sus-
translalione. cipit; sed non facile acquiescit, ut ex difficullate
DIVISIO CAPITUM. sanctis gloria accrescat. Venit in Taneturn audire
CAPDTI. Victore mundi Domino regna captivati advenas, Dominicoecrucis vexilliferos et prxcones.
tyranni suis palmigeris dislribuenle, Auguslinus, di- XVII. Auguslinus exponit regi optimum nunlium
vinus Legatarius, a Romano apice hsereditatem sor- quod attulerit, videlicet, linindi conditorem et re-
litur OceanitidisBrilaiinise. demplorem humano generi regnum coelorum ape-
II. Describiturhic Augustinensismundus, ul quidam ruisse, et de terrigenis ccelestes indigenas fecisse;
terrenus paradisus rerum loecundus, etgratiosus. et homines ita dilexisse, ut horao fieri, alque in-
III. Hoc ingens hujus omnibus domicilium paravit super, post innumera divinilatis suoe miracula et
Dominus suo Augusiino, ut ab initio condilum mun- ostenta, pro hominum (amorej) morle crucis mori
dum homini condito; et Augustinus relinquens pa- voluerit, et suos legatos ad convertendas naliones
triam, factus est in gentem magnam. omnibus lormenlis invincibiles inextinguibiliter ac-
IV. Hunc papa Gregorins assumpsit, quem pro se cenderit; quodque ipsi, tali charitatis flammaslimu-
advenerint.
mitteret in Angliam, ut Anglos, geniem candidam, , lante,
D XVIII.Rex --thelbertuslaudal quidem seternsebea-
gentem faceret angelicam.
V. Mittitur yir virtulum ,' cum quadraginla evan- titudinis promissa, et colligit sanctos pro illorum
gelicis collegis, ad converlendam Angliam. Eunt benevolentia ; sed nescit adhuc vetusti erroris tene-
armali ad frucliferam glorisepaiientiarn. bras exuere et indui luce nova.
VI. Sancti rumore pravo exierrili, Gregoriana XIX. Regis clementia, imo Dei providentia,
episiola ad ccepiurailer virlutum, fortius per Augus- sancli advenae, cum elato Dominicoecrucis vexillo
tinura sunt animati. et canoris precibus, in perpetuam babitaiionem Do-
VII. Epistbla beali Gregorii ad ipsos, perseveranter robernioe ingressi, vivebant angelice, ul peregrini
ut Augustino obediant. nmndi et indigenrecceli, et cohoeredessihi gliscentes
VIII. Epistola ejusdem papae Arelatensi archie- regni Dei.
piscopo-Etherio, ul Augustino ejusque censortibus XX. In orientafi Dorobernise ecclesia beati Mar-
necessaria proyideat. lini, olim a Romanis christianis condita, fidus re-
IX. Augustino referenle sociis apostolica nian- gina. custos bealus prsesul Letardus agebat divina
data, feslinanf per adversa el prospera ad vera oflicia, quse sacratissimus Augustinuscum suo choro
 47 SANCIUS AUGIISTINUSANGLOKUM AP.OSTOLUS. 4S
irradiabat apostolica viia et doclrina ,, el-sigriorum, A XXXI. Hos epistolarum Gregoriansedulcedinisfa-
qua pIures.conver.it, aflluenfa. vos beatus Auguslimis, omnium virtuium gradibus
XXI. Victus rex, per dukia xternos felicitatis sideream scalam transcendendo,colligens; hos quo-
biandimenta et-irrefragabilia virtutum exempla, sub- que rex et regina, pro suo affectuet capacilale, IIJLI-
jlcitur CbristOlide devota. • rientes, nilebantur apostolieis documentis obsequi,
XXII. Rx de excelso humillimus, de principe ut posl pereuiitia.regiia merereniur ccelestia coii-
puer ecclesiaslicus, baptizatur in summae Trinilatis sequi.
confes.iioneel nomine, replelur carididaChrisli co- XXXII. Brilones, Anglorum debeilaniium -reli-
-lumba, fit deveteri idololaira novus christicola.Hinc quias, ab ecclesiastiCaregula dissidentes , corivoca-
Augusiinus Deo canit, cum siiprema chorea, gaudens los regis ope Augustinus, tota paterni aflectiis iu-
sua vota sic prosperata. slantia, decerlabatad lcgiliiiiainoiiiniiiiiicoucdrdiain
XXUl. Glorialur rex Iraternilate nova de ducumet adsciscere- sed viiificillimumesi irrationabiliter ra-
plebium combaplizalorum lurba, nec jam suuni-re- lioni repugnaiites corrigere.
gnum rcslimai quod administrabat, sed totum cum XXXIIL Causidicus Domini, advocato in medium
subjectis sibi regibus et populis in dulcem Christi cseco: In hoc, inquit, osteifdat Doniinus rerum, cu-
dilionem transferre ac dilatare decerlal; episcopis, gj jus parlis dogma sil veruni. Proponit csecumBrilo-
monasteria, ccclesias , taiiquam Dominicacastella , nibus curamlum ; illis, recusantibus , signo crucis
regaliter oedificat. caecumilluminat Augiialiiius: victi Britonespetu^t
XXIV..Augustinusproebeusse electioni apostoli- .- inducias, dum suos consulant et syuodus ilereUir.
coeet ecelesiaslicoc,nimiruin assumptioniDominiese, XXXIV. Coiishlli Britonum pontilices (respou-
ab Arelalerisiarchiprassule consecratur in primitivuni -denl)/ut Augusliiiuin adveiiieniibus.assuigeiileiij,
palriarcham Anglioeperpeluamqiie beiiedictionemre- tauquam niitein tt humilem corde , reciperenl; re-
fert' Dorobernioe. sidentciu vero , ui tuperbum et ferocem ,; repudia-
XXV. Miltit Auguslinus Romam nuntiare bealo rent. Veuere, el sedentem sibique non as.urgenieui
Gregorio, regem et populum Anglorum cultum indignaiiler' respuere. Quos ilie adhuc. clementius
Christi suscepisse, se episcopu.n factum-csse, jam- .cupiens lu^rari, proponit tria servanda, caelerismodo
que multsemessi operarios deesse.Cui papa reiniu.it data tolcianlia : ul Pascha suo lempore sicut omnes
apostolicumpallium, et pluriina doctoruni auxilia , Ecclesioecelebrareni, ut baptisnii sacramenta eecle-
ul diversarum interrogationum responsa. . siaslico ordine peiagereiit, ci Anglis una secum
XXVI. Epistola beati Gregorii papoc de iiiiss», . ev .ngelizundofralres et coac.ves regni Dei acuuire-
pallio, de jure Luiidoniensisepiscopi, de Eboraci r( rent... Sedillis omnia repudianiibus, proeaicitab liis
metropolitano, el de Augusliiiiditione super omnes pcrituros, quos nollent babere salvos.
sacerdotes Britannise. • XXXV. Hanc proacpnis Duinini propheliam rex
X.XVH.Itein cjusdem per Mellitumad Augustinumi Anglorum.Elhelfridus imniaiiiier exegil, qui Brilones
epislola, ul destruantur idola, et fana bene constructat bello delevil; et de corum nionachis, contr.a ipsuui
aqua benedicia ad divina purgentur oflicia, nec dia- aeiius oratione puguanlibus, mille duCe#tosfcex-
bolo animalia fideles iinnioleiit, sed ad laudem Deii stinxii.
in esum suuinanimalia occidant,et donaiori.omniuini XXXVI. Po_i Biiionibus incorrigibilibus praedicta
' '
gratiasjeferant. mala, Auguslinusomniuirisaiuti inteiitus, Eboracam
XXVIII. Item ipse papa, audilis tol lamque assi- nielropolim adit; in itinere homiuem paralysi el cae-
duis Augustihi liiiraculis , sicril gaudens m gl.orfsnn1 citate de.liluturii erigit, et Chrisliarium facit [Al.,
Dei exclamal, sic timens huiiianoeimb^cillitaii ne_ fecit ]. ' .
insolescat, virum virtutum missa cjiistola altem- XXXVII. Quod in die natdis Doniini plusquam
perat. decemniillia credentium, absi|iie parvulorum ac mu-
XXIX. Ilem ipse bealus Gregorius,-Eihelberli re lieruni intiuito nuniero, influvio SiPalira baplizavil.
gis su.ceploeChristianitati congaudens, bortalur eumi ry XXXVHI. Ubi intraiisvadabsie profuiidum non
dulci epislola lianc gratiam sollicite servare, et hanc_ solum incolumes transierunt, verum eiiam onmes
in subditos sibi populos ocius extendere, fana ever-- 'infiriiii sanilatem recepenint; ubi et iu memoria
tere; subjectos exhorlando, terrendo, corrigendd ; beali Augusiirii coudita ecclesia inulta fidelibus
oedificarc[ecclesias] exemplo Constanlini piissimi ii prastanlur beneficia.
iriiperatoris, qui abjectis idolis Roniain cumgeniiuma XXXIX. De epistola beali Gregorii papae aa saii-
pcpulis tota mente sccuin ad Christuni converlit;; clum Eulogiumpatriarcham.inissa, in qua gloriat.ir
simul monet, ul Augustino obediat, quatcnus illum n in Dominode Anglorum'conversione, per' Augusti-
Deus pro ipsooranlem cilius cxaudiat. num faeta : et quod ipse, el qui cum eo missi sunt,
XXX..Venerabilem quoque reginam Bertam idem n apostolorum virtules et signa imitarr videantur; ei
prsecellenlissimus illuslrator ecclesiarum gratifice e dedecem millibus vel amplius uno die baplizuiis.
laudat epistolari serie, lain pro regis conversione,, XL. Regrediens feliciter ab Eboracti. occurrit
quam prp pia erga bealum Auguslinum suosque ie oegro. foedocandore leproe labescenli, lacrymabili
consorles prpciiratipne ; liorlaturque. liaec famosa sa querimonia paternam ipsius clenientiammussitauli-
. .j.nerila ari»nlius aiigeie. qui clamosa pietate audil cum Dominoclainosumla -
 * s'9
43 VITA SANCTI AUGUSTINL
'cili niurmuris desiderium, et in virtute dicenlis in A soriam patriciam, slaturarii; ipsumque nudis pedibus
in
Evangelio, Mundare, sancla [Al., acta] fide huric patrias luslrando, callos planlisaltraxisse. a ter-
luridum reddit mundissimum. -L. Jam oeternis amoribus totus saucius, jam
1 XLI.Augustinus, oninibus bonis desiderabilis, so- renis lumujiibus in requiem Domini absorplus, vim
lis inimicis lucis odibilis, indomabiles sauctorum in- faciebat ccelo, crebris precuni, siispiriorum ef lacry- ,
ex Spiriius
juriatores seterno opprobrio in spiritu Elise deformat, n arum pulsibus. Tandem inlelligeus
qui supplices segiosjugiter salule reformat. sancli-responso suum exauditum desiderium, beatum
XLII. Addilur hiiic mukte aliuii in alia incorrigi- Laurentium, aposlolicis virluibus prseclarum, suo-
bilium geme j'udicium, ut videlicet novoet inexpefto riimque comitum prsecipuum, rege cum confluo po-
omni
prius huic orbi (morbo) omnes a minimo usque ad pulo immensum congralulanle, ordinat cum
maximum sulfureo flagrarent incendio, donee abim- splemni gaudio sibi successorem, ut quondam Apo-
pietatis scoria, conflali in massam fidei pretiosam, sloloru ii princeps Pelrus Clemenlem, yidelicct ob
purgarentur : et inext:nguibi!is poena solo baplis- novelloeinformalionis necessilatem.
mate Christi, Auguslino succurrente, extingueretur; LI. Jam melliflue •exhortato rege et Ecclesia ac
elhsec clades ab hac patria pe.petuo eliminatur. populo, ut perseverent in lide et amore Cbristi, re-
XLHL Auguslirius ej'usque socii; a prsememoratis 1J linquens omnibus perpeluoe dilectioriis pignnra, prx-
repugnatoribtis digressi, gravi exoesluant siii; se I senle rege et ponlilice Laurerltio, inler omnium la-
ipsum ducem Dominnssua apparilione et allocutione ct-ymo=a exaniina, vallante eum ccelesli chorea ,
conforial, ut pro quocunque fideliter petierit impe- transit ad seierna Domini solemnia : quos infirmi
traturum se esse lirmiter credat. . - laudatures proscquamur,. non exequialibus plancli-
XLIV. Vates Domini in loco, ubi fons vitoe appa- bus, sed triurnphalibus canlibus.
ruil, baculum fixit, et silienlibus largifluum et variis IJI.In monaslerio quod condiditasancto Laurentio
morbidis salutiferum produxil; locum a cernendo dedicato, reconditur pretiosissimum sui corporis
Deum Cemei appellavit, ibique ecr.lesiam in memo- margar.ilum cum jubilo.
riam tanlse revelationis Domino Salvatori eomlidit, LIII. Qtiam pulchre R<ima Ecclesiaruni parens,
ubi etiam monasleriuin' in honore principis Aposto- t nta pignora edidit, qui totius Britannici Oceani
lorusn Petri conslruclum excellil. pai.res et inslitulores emineant : quanto odore sua-
XLV. Parochiano sacerdoti Cernelli, morbo in vitalis et splendore glorioe, unus amor et unum cu-
inorlein anhelanli, Auguslinus noctu apparens, jubet biculum simul aslringit; qui, distincti per diversag
ad prsefatum foriiem suo nomine vulgalum pergat, mundi nationes, singuli patroni singulis populis so-
ibiqtie quinquagesimum psalmum tertio cutu liina r, lariter proelucr.-nt.
ablutione corporis concina 1; qui surgens vires euiidi CAPUT PRIMUM.
recipil, jussis obediens sanus redit, mane sacerdotalia Res gestce usqne ad ingressum. Miraeuta in Gnltic;
ollicia jiopulo exsolvit. palrala.
XLVI. Augustinus, peragrata ex parle Brilannia, I. Potenlissinuis triumphatpr uinndialjs tyranni,
a i perpeluam mansionem suam Doroberniam regre-- omnia trabens ad seipsmn in crucis examine, habens
dilur, et ut solis sui recursus omnium gaudio reci- prr olim proescripli nominis insignia, Velociler spolia
pitur. detrahe, festina proedari; nniyersn captivipi.oedonis
XLVII. Juvcneni gressibus, audilu, et loquela spolia suis ducibiis viclpribus distribuit; Pelrus ar-
«lainnatumpius curat«r redinlegrat; rursumque so^ ceinrerum Roinanicomprehendit, Paiilus procinctu
lila in olentia abusum sanilate, el piiori repercus- belli omnia subegit; Andreae Achaia, Joanni. Asia,
sum debilitate, rursum Palris benignilas triplici sa- Malthseo .Ethiopia, Thomx et Rartholoniaeo conli-
kite restaurat. git vastissima a solis ortu India : el.ife per singula
XLVIIL Legitur ul bealo inarlyri Livino in bapti- prolonger^ tandcm summus Dominicarum nuptiarum
zando affuerit, ut ccelcslis splendor super baptizatum prsecentor Gregorius, orbem terras aposlolicis alis
aflulserii, dexlra'divina signp crucis ter illum bene- • amplexus esi; Augustinusvero cui bsecc.orona gem-
dixerit: tum ut jussu et duclu angel co super longi niis xlhereis texitur, alterum Brilannici Oceani or-
maris undas, quasi florido pralo, pedihus ad Augus- bera suo Aposlolatu proecinxit. "Felix fioma, quoe,
tinum veneril, et ab eo tolius perfectionis docu- post primos theoricsefidei principes,.tam principales
menta acceperit: quem apud se quinquennio deten- eccresioeedidit consules. Haecolim pr_epollens Au-
lum, sacerdotem Domino corisecral; donatumque gustali monarchia, deinde bellorum lurbinibiis peno
iiberaliler sacerdotalibus in^igniis, et de discipulo submersa remansit, ut gigneret hoec duo magna
ir.agistrum genlis sua;, relegat. mundi luminaria, alterum quod proeesset diei, alte-
XLIX. Altestatio Velurnosi, quem tertia proge- rum quod pneesset in diem vertendae noeti. Grego-
nii-s sua hodietenus durans asserit beatum Augusti- rius, in liliis lucisprseluxit Chrisliano orb,i, velut sol
nuin vidisse, et de lubrico ac nebulosissiino Chri- diei: Auguslinus, tenebrosnni gentiiitalis oibem et
stianum modestum ab ejus baptisterio resurrexisse; iiocluinum thaos Oceani .llustravii lampade lunari,
ipsuiii vero jugi lurba vallante iniiunu-rabilia signa atqueaurora succedente, vertit insolarem meridiem
palrasse. Referebat etiatn mo.!ernus superstes, ah Cbrisli. Hanc obstinalam mundi zonam, armis gen
antiqu »sevorclatum'»*>)sancli Patrisfc-rmam elper- lium ac (lop.monumfcpt.im, Auguslinus invadit ani
5« SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 12
li.usius,quain quondam cenlopolim(an Gigan zopo- A carum virginum texlura, quoe regia el ponlificalia
lim) montem Hebron Caleph magnanimus. Hsec est insignia, intincto murice coccoque bis tincto flam-
in Chrislo porlio tua, hsec boereditas, hsec ccelo manlia, splendidisunionibus et margarilis cum pr_g-
irauslata patria. 0 Stella Romse nativa, et nosler in cellenlibus geminisprsetexto auro instcllant, et pre-
liac plaga Palriarcha ! Hanc Domino acquisisti; ac- liosa stemmata ariificii mixlura amplius irradiant.
.(.uisistiDomino, et ipse possedisti. Quidquidpietatis Uniones tantum Ilesperia, Brilanriia et Eoa-India
nsec terra germinat, quidquid flOrifical, quidquid sororisant. Hoecetiam gagatemprodigegignitlapidem
fructilicat, lu cultor, tu sator, tu planlator es; IO- eo pretiosiorem quo aliis sseculisrariorem; hic (au-
lum in Ddminotuum est. Quidquidetiam sanctorum lem) est gemmea nigredine fulgidus; iiivenitur qno-
protulit, lu inslitulor, tu primicerius, tu princeps que purpureus, cereus, albidus, viridis; ardet igni
es; omriiate respiciunl, te comilanlur, le coronant, admolus; ubi confricatus incaluit, leveni materiam
quse Domino allaborasti : labores manuum tuarum altrahit ut adamas ferrurn; ubi incenditur [Al. inten-
inanducahis, beatus es, et bene tibi erii. Te rege-, dilur], serpenles fugantur. Venis nihilominusmetal-
proceres, patres, gensque sequitur : ie protectorem lurum aeris,ferri, plumbi, slanni, argenli el auri,
concinunt el protopatrem. divites massoeeviseerantur. Mirere et rupes et sco-
2. Sed qua laude atlollam hunc Augustiniensemp, pulos aerios, templaque passim et mceniade saxosis
nmnium? Quidam terrenus lerrenis est paradisus; morilibusoperosa, et quodam nativo marmore de-
quidquid opurri ubivis habetur, aut hic nascitur, aut corata.
conlluis undique nalionibus circumfusa Amphitrite 5. Hoc crgo lam speciosi et opulenti orbis ingens
invehitur. Credas maximum orbem divitias suas ac iloiniciliuin, prodiga manus Dominidileclo suo Au-
delicias, quseparticulatim in suis partibus proerogat, gustinp proeparavit; qui quondam, ubi mundwn con-
hic pariter aul invenisse aut thesaurizasse. Regnum didit et oinnem ejus ornalum perfecit, condikim
est iraperiale, Romanis caesaribusaugustaliter regna- landemliominem amicum, cui haecparaverat, inHv-
tura, qui se tam hic quam Romsegloriahantur rerum duxit. Bealus igilur Augustinusdimisitdulcemalum-
hahere solium. Tellus copiosa, omniumsalionum et nam et auguslam matrem Romam, amplectens pro
plantatiOnumfcecunda; ubeitini procreans non solum patria peregiinationem longinquam ct periculosam,
palriaeassueta, sed adeo Grsecisevel remoti.oruriire- ut de lremeutihus nalion bus in patientia fructum
gionum [Al. remotioris horum] planlaria. Patet am- ferret, et haereditatemsempiternam Chrislo acquire-
plissime uberrimis agris, vernantibus pratis, diffusis ret. Exivit de senatoria cognatione sua cnm patri-
campis, piriguibuspascuis, gregibus lactifluis, equis archa Abraham, et yeniens in terram a Dco provi-
el armemis hellicis. lrriganl crebrc-centes fonlium £ saiu factus est in genlem magnam.Mulliplicalus esl
scaturigines, rivuli salientes, flumina irisigniaet fa- ut stelbe cceli, in sanciorum multitudine sequaci et
mosa, lacus el stagna piscibus et avibus ac navali geutium populo fideli. Bene ilaque in tol filios di-
commeatu assidua, urbibus et populis accommoda. leotionis cxcrevit, qui pro alienigenis animam po-
Frondent luci et nemora, campestria et montana, nere venit. Alii fortiter, iste el forliter et feliciter
glande et fructibus silveslribus plena, 'divrrsis vena- vicit, qui marliali animo incruentum marlyrium tu-
tibus opulenta. Sunt et silvoecastaiieoe,'divitumepnlis lit. Bene eliaai, qui omnia reliquit et cceli regnum
acceplse: vineta [Al.vinelis] qiioque non sohimGalli- obtinuit et liic omnia (in) cenlnplum recepil; cujus
cis et Italicis, sed etiara Albaiiis,Argolicisel Puniceis, angelica charitas et generosissimaliberalilas, quoe
arvis respondent [Al. respondebit] uberrimis. Sunt omnibus largis>ima et sibimelipsi erat parcissima,
hic fontes salinarum, sunt et fontes calidi, calidique hoc abundantissimum regnum, superbis Augusti*
fluvii, balneis calidis exslructi. Quid dicam marisi pomposum, calcato appeliiu fecit omnibusbenelicio-
divitias, qusc non solum navalilmsmercibus, verum sum. Felix paupertas, quse tam mullos ditavit! beata
etiani iniuimrris piscium generibus hoc. regnuni et abstinentia, quse semper jndeficientem familiam
repleiit et decoranl? inter quse diversa ac magna na- pascit! Quo se arctavii, nos" amplificamur : quod
tatilia capiuntur passiin, delphini et vituli marini, -. jejunavit, nos epiilamur : imo ipse in suis haeredi-
atque insuper montuosoe balense. Rubent conchylia bus omnia possidet et exaltatur, Sed dum ista scribi-
super Indicasac Sidonias tincturas; et decoremsuum miis, hoc niaritinnim Elysium revirescente inundo
duin alias omnia vetuslale mutant aul minuuut, bsec: floruit, el inter paschalia florcta splendidi Augustini
lenaciiis illustrant, nec sole nec imbreviolant. Inest sidereo natalitio instante, omni decore arrisii. Juvat
conchis ornamentorum pretium, unionum scilicelL ergo ad prassigna:iipsius adventus seriein recurrere,
gemmantesorbiculi, candore splendidi et margarila- acdemumde innumerisejusvirtutibusaliquarelexere.
rum mullicolora decora. 4; Viderat insignis legifer Domini Gregorius, ve-
Rubent alise^ alioevirent, hse purpureo, hse hya- nales Roinsepueros, crine rntilo et forma eximia
cinthino, hoeprasino colore vesliuntur; sed major• graliosos; utque erat viscerihus charitatis in omnes
baruin candicat mullitudo. His aurilicum ingenia in- diffusus,percunctatur ardentcr nomiiia genlis, pro-
ter prseclaroSlapides aurea ecclesiaeadornant mo- vuicise,ac regis illorum. Audit quod incolseAngeli,
nilia : ipsos etiam oequat aut superat auiea Angii- provincia Deira ", rex AHevocilarelur ; sed omnes
» Deiri pars - Nordhumborum,uii el Bernicii, subinde sub propriis regibus (uere. lbi Alle dicilur rex
 VITA SANCTIAUGUSTINI. *i
paganismoobsequerentur. Ingemuit benigna anima, A tionis autem beali Gregorii papoequarlus, cuin ipse
flores, paradisoDei lamcongruos,tetris dsemonumaris Romanorum pontificum gemma illtistiissiina, hsec
addiclos; sed mox.uti prophelicus interpres, adgau- siderea AugustiuoproefulgenteAnglismisit luminaria.
dens nominuin auspiciis : Bcne, inquil, Angli: ange- Tot dominicoelegalionis manipulares ad qiiadraginta
lica facienilidi: bene Deiri, de ira Deicernendi! bene numeranlur, quaterno scilicet denario Legis et
t|Uoquerex dicitur Alle,cujus lerrsefA/. terra] cante- Kvangeliiquatuor animalia imitantes. Tut olim Le-
luralleluia. Invasitergoiterad Anglosconverleiidos; gifer ad considsrandam lerram repromissionis mi-
sed populi romani fractione, imo Spirilu DominiJesu serat exploratores; sed illi, procler duo, perfidi;
ontnia provide dictante, relraclus esl; videlicet alii isti erant lideles; illi filii alieni domino sunt men-
amicohanc gratiam servanle Domino.Al ubi aposto- titi; isli, filii adoptionis, adhxserunt verilati. Proce-
latum Romsesu-cepit, undegravius ab intentionesua debant ul ovesad viclimani, grande scilicet spectacu-
proepedilusexslitil, inde potentius consilium invenit: lum mundofA/. mundi], angelis ethominibus specta-
quod eniin pers» non potuil, per splendidanilucernam biles; aeriispoieslatibus,jut acies ordinata, terribiles.
Buamel armigeram dcxieratii Atigustinum explevit. 6. Jam eminus a cognaia domo excesserant ali-
Huitcinvenit secundum corsuum, unicum in Domino quol dierum ilinere, alacres viam mandatorum Do-
sancti desiderii sui remedium, virum omnium virlu- 1! niini percurrere : at vero dicente Verilate, Spiritus
lum, ad Dominicabella paratum, per ardua et foriia (Marc. xxvi, 41, et Joan. xv, 5) qiiidein promptus
coronasavidum; ut ttirrim David munitum, in qua esl, caro auten infirina; et, Sine me nihil potestis
clypeus ct lia=ia omnisque armatura foriium, atque facere; docendi erant ex buinana imbecillitale, non
ad omnia complum; vas scientiseDei evangelicum, de se praesumendo sed in Deo sperando, virililer
vas electionis Dominiaureum. Mirabatur generopum agere; et in ipsoqni vicil mundum, vincere. In Deo,
aninium sua aitentiorem exbortatione; ut viderelur inquit Psalmista , faciemus virlutem (Psalm. LIX,
non lam sequi velle ad palmam, quam pr.rcurrere. 14).Dei ilaque alhletoe, immemores coiistaniiie suse,
5. Colleclo ilaque angelico ermlitorum Christi surripiunlur vaniloqua hominum fama, fallacia doe-
prseconunicontuhernio, qui comiles , adjulores et monum ventilata. Nunliaiur quod gens quam pete-
cooperatores Evangelici exislerenl duci Augustino; rcnt immanior belluis exisleret, qtioii criidelilatera
poslquam onines adprnpnsiium opus accepil prom- epulis procferret, quod sanguinein innocenluin siii-
ptos et unanimes, inces-abiles totius bonoevoluntatis ret, quod cbristiana n fidem abhorrerel, quod saluti.
auclo i iuimolat grales. Nec mora, exhortatos dili- doctoribus tantum stippliciis et coedibus responde-
genli.sime el armatos ad fiucliferam glorisc palien- ret; sanclos quidem sine causa pleili posse, hosles
liani, omnibns bene [Al. pene] provisis quse mundi (] autem veriiaiis nec ralione nec signis flecti. Hinc
peregrinis competerent, Deo et angelis pacis com- ergo desperanles talium saluti et suo profectui, proe-
menriat, et in viam perpelusesalulis destinat. Lon- posilum suuiu reniti non valentem Augu-linum, ad
gum esi exponere, sed pium esl recolere, tam san- bealum Gregorinmfecere legalum , quem Anglis, si
etsc tamque dulces animacbealorum Gregorii alqtie Christum susciperent, dederat episcopum; orantes
Augustini sanctorumque fratrum, a maternis visce- humillime per ipsum, quatenus eos absolveret a tam
ribus mona'teriali3 Ecclesiseavulsorum, quoespicula pericnloso et infructuoso apud ignotas linguas dis-
vulnerataa charitatis in separatione corporali sense- pendio labnrum, et placilum ad sua annueret redi-
rint, quas imprecaliones beatce resiitutionis, quse lum. Tales enim adluic erant invalidi, et ad domini-
suspiria, quas lacrymas iuvicein reddiderint : cum cam quidem expeditionem proinpti, sed inexercilali,
se ultra dilectain palriain , imo muluos aspectus sicul quondam discipuli Domini, volentes, sed non
lam desiderabiliumpalrum ac sociorum, in hoc exsi- valentes illum ad passionem sequi, interim conde-
lio visuros nOn sperarenl; et ad tam longinquam, bantur sub asylo, donec indueeniur virtute ex allo;
tain externam barbariem, lamque incerta vilsedis- visa vero ipsius resurreclionis el ascensionis gloria,
crimina transmigrarent. Sic quondam arcam Domini ila sunt animali et Spiritus Paracliti capaces effecti,
ferentes vaccoe, et post foelus absiractos mugiebant, jy ut passionum ipsius participio plus gauderent, quaui
et tamen a recta vise linea nusquam declinabanl. timerent illum ad oethera subsequi. Polerat lunc
Sancli namque euntes ibanl et flebant transeundo ad magnanimi Gregorii charitas, quasi de frustrato
vilse patriam, mittentes in lacrymis semina virlu- inccepto et <ie ludibriis osemonum insullantium,
lum : venientes aulem venient in resurrectione, cum perlurbari, nisi speraret in noniine Domini, in qtio
exultatione portantcs mampulos Ireiitioede luclu et sua ccepta credebat feliciter perfici. Repletus ergo
niorie. Annus tunc erat ab incarnatione Domini spirilu virtutis, niittit per duceni Augusiinum Chri-
a, sexceulesimus, principalus autem Mauriiii ab sli peregrinis hanc epistolam palernse exbortalionis,
Augusto quinquagesiniiquarti annus quartus deci- suadens el ipsi obtemperare, viamque et opus
uius , ex quo vero Angli Britanniam invaserant cceplum,usque ad palmam et coronani glorioein Dei
anuus circiter centesimus quinquagesimus, ordino- aJjulorio fi.lenler perlicere.

(uisse ab anno 559 usque ad annum 589. Con-uli po-
test vila sancli Gr.gorii, :2 Marlii ex Mss.editu, c. m,
cl nostra ibidemAhnolala.
* bno solum cral annns o915cvrce
commtinis,a'qt;e
ille erat Mauricii quarlus decimus. Gregorii papie,
quarius quin et indictio H infra in epislola sanch
Gregoriietiamcitata. Apud Bedam lib. i, c. 23, timit-
titur ctnnusChristi.
 35 S..NCTUS AUGUSTINLS..N'JLO..Uil APOSTOLUS SC
7. Gregnriiis, servu servoruin Dei, seivis Doniini A. mati ul forlius quam coeperanlccepla percurrerc
nosiri; Qifia melius fuerat bnna non incipere, quam intrepide gauderent, et more optimorum militum
abiiis qure coeptasunt cogilatione retrorsum redire; acrius posl fugamvictoriam exlorquerent. Ibanl ergo
summo studio, dilfCti^sinii filii, oporlel ut opus cum cceleslibus animalibus ante facies suas, et non
homini, quod ouxilante Dominoccepistis,impleatis. rcvertebanlur cum incederent. Jam eis dux suus iria-
Noc ergo labor vos, nec maledicorumliomiiiumlin- guanimusGregoriano ore dicere videbalur Augusnr
guro (leterreani,; sed onmi instantia, orimiqnefer-_ nns,: Cum jucundilale exibilis, et cum gaudiodedu-
vire, quse inchoastis, Deo auctore,, peragile, scientes ceinini: nam el monies reges, et colles duces vobis
quoil laborem miignnn major oeternserelribuiionis . exsiPent, ex-pectanles vos suscipere cum gaudio. 0
gioria sequilUr. Reniranti autem Augtiftinoproepo- imniensiimgaudium, quo, licet per acerba el aspera,
sjto vcstro, qu-'!!!et abbate:n vobis constiluimus, in itur ad irilerminabile regnumCum indeficienli copia
oiniiibiishumililer obedile; scienleshocvestrisanima- merilorum et dulci fructu qusesitorumDeo iilioruin!
bns per omnia profulurum, quidqnid a viibisfuerit Hoecinlelligenles sancli festinabant per adversa et
in ejus admOiiiiione coinplelum.Omnipqtens Deus prospera, per [ilana et dumosa, transire ad vera
sua vos graiia protegal, et veslri laboris fruclum in pi-aaniia;ad omnia palientes, usque ad mortem facti "
rcterna me paiiia vidcre concedat : quatenus etsi B ohedientes..Inter fot autem virtutum merita semper
vobiscumIaborare neqneo , simul in gaudiore ribu- beatuni Augustinum comitabantur miraculorumlu-
lioniseveniar, quia laborare scilicet volo. Deus vos mina : ex quibus innumeris in Andegavensi, opima
incolunies custodiat, dileclissimi iilii. Daia die de- Galliseprovincia, celeberrimum est quod ibi tunc
cima Kalendarum AugUslarum, iniperante doniino peregrinus exbibnit: pro quoejus honori ecclesia
nostro Maiirtio Tiberio piissimo Augusto, anno de- consecratanullamunquam feminaruma imittit. Unde
cimo qiiarlo, post consulatumejusdein do-nininostri multi honoratissimi viri Andegavensium, veuienles
arino decimi tertio, indidione decima quaita. Canluariam ad sanclum Augusiinum,vehementer ad-
8. Arelalensi quoq-.ie archipraesuli-Eliierio, ul mirabantur, hic, ubi corppraliler requiescit: tam
licile et libere omres feminas intrare, quam ibi nul-
Augu.lino; cj'usque sociis Chrisli legalis in Rritan-
niain necessariasolatia provideret, ta scripsit, se- lam bnjus lieentioegratiam consequi posse. Quibus
cunduin nomen suinn omnibus vigilans, Gregoriu-:- mirantibus respondebatur a fratribus ; illas videlicet,,
a
Reverendissimpet sanctissimpfratri ...tberiocoepis- quoesanctum expulerunt, merito sua ecclesia re-
eopo Gregoiius servus servprum Dei (L. v, Eput. pelli; islas vero, qiioe hunc suseeperunt u'tro, ab-
debere recipi. Jam olim quippe pluriini illius
55). Licei apud sacerdotes, habentes Deo placitani ipso
cbarilalem, rcligiosi viri nullius commendatione iii- '(_ gerilis nobiles et c'ari proceres, sii)iu'que ecclesia-
sticte dignilalis reverendi patre?, in Anglia,et maxinie
digeanl; quia tanien aplum scribejidi se lempus in-
ges-il, fiaierniialH vcstroe noslra niittere str pta apud ipsuriisuiim ^ulglorianlur] palronum Augusli-
curavimus, insinuantes latorem p seseniium Aiigu- num, frequcnies horum , quoe apud ipsos gessit,
slintiin, scrvuin Dei, de cujus certi sumus sludio, eonstantissimicelebrantur asserloies. Hi omnes suig
cum aliis servis Dei illuc nos pro uiilitale animarum successibus beatificabant Angliam, et maxiine apo-
auxilianle Deo direxisse: quem neces.e est. ut sa- siolicam Doroberniam-,in summi Augiistiniprseroga-
cerdotali sludio Sanclilas Vestra adjuvet.el sua ei liva et in ipsa corporali ejus prrcsenlia , lanquam
solatia prxbere festinet *. Cui eiiam ut prompliores ad corporalivila , cujus apud ipsos esset lam indelebilis
suffragnndumpos-itis existere, causani vobis inj'un- memoiia, el frequenlia miracula, vel tcripla.vel
xiirms suliiililcr indicare, scientcs quod ea cognita, scriplis evideiiliora. Hic ergo referanws ex publica
tola.vos propler D um devolione ad soJatiamluin, nolilia; quoeibi sueeprxsenlioereliquil signo.
quia et res exigii , comniodetis.Caiididtiniprceterea 10. Agens sane Dominicamlegalionem, ul jiroeno
'.presbytejiun,cominunem lilium, quem ad guberna- latuin esl, a Homain Andegavensiprovincia> Pontein
lionein p tri.iioniali ecclesioeno=lrx transmisimus, [Al. Pomum] Sai nuncupaluni, milliari traclu super
charitaii vesirsein omnibus conimendamus.Deus te P 1 Ligerim-fluviumlapideo opere produclum , cum illo
iiio.Iumeni cusiodiat, reverendissimefrater. Data die sam to cboro Iransiit sociorum. Quibus adjacenti
decima Kalendarum Auguslarum, imperanie domino villse S.ii ejusdem nominis conaillihiissuccedere, in-
noslro. Maitriio Tiberio piissimo Augusio , anno colse lioslililatem pro hospilalitate reslituere; -ellot
'
qunrlo deciinp., posl consulatum ejusdem domini honiines peregi-irios, pedestri incessu et habitu hu-
nostri anno ttrlio decimo, indictione quarta de- niiles, (jiiasi tot lupos, el ignoia nioiistra repulere.
cima. . Al ve o inulierculae simul glomeratse, lanta noi»
,9. Hsec.igilur apostolica, doctimenta rclerente el modo irrevcreniia, sed insania, ululalu, despectu,
altius intentante sociis Augustino, ila sunt confir- s.ubsannatione, derisione. in-sanclos Dei, sunt de-
a Fuit inter socioshujtis missionissanclus Lauren- cium Desiderium Viennensem, .Eiherium Lugdu-
tius, et santli Augustini in episcopaltiCanluariensi nensem, perperam hic Arelatensisedi tribulum: san-
successor, cujus vitam illustraviinusad dietn 2 Fe- ctu.n SiagriumAugiistoduriensem; de quibiis •
consuli
vruarii, osiendimusqueinrisisse eum in Gallia hoc or possunt ibidemanitoiata: ''.
dine.ff>isco;os, sancluin Serenum Massilienserii, " P.ons-Say,vuigole Pont de Ge, Atids Poiis Coe-
Prolasiiiin Arjuensem,Viriilium Arclalcnsem, san- saris; ita Mabilio.
 57 VITA SANCTl AUGUSTINL - .r8
jacchatoe, ul viri in iemnes vel iunoxii quodam mOdoA nosira perdidiums, nee a tantis angelis saltem be-
II eadem videi-enlur comparatione. Nec suffeo.eral nedici meruimus! Diseentes ergo ex preeiatascriptura
.jceisse, sedkmi;ius inculcantes trahebant, impelle- nOmen beati Auguslini oplalum-, et legationis offi-
'
bant, lacessebant, abigentes lulibriosa imporlnnitate. cium , accensique^frequenlia miraculorum , quan-
Stabat juxta ulmus ampla etunibiosa, lassis viaio- tocius juxlaipsuni lbnlem ecijlesiam condiderunt, ac
ribus ad patisam accommoda: sub hac sancti volenles in nomine ipsius beali Auguslini consecrari fecerunt;
ipsa nocte requies.cere, non poterant, a mulierum , ubi vero lilteroe ipius descriptionis invenloe sunt,
vclut lot camiin, inlestalione. Unam vero cseteris altare constilueruni; ubi illud perpetuum, ul prse-
iinpuilentius Saecti vestigik incumbemem, dum ipse monstravimu-, durat mirarulum, quod ipsam cccle-
elalo baculo, velut ad bestiam et rapidam lupam siam intrare aut de fonle aquam haurire nulla un-
piignans conaretur abigere, subito bacu'us, novo Dei quam potest feminarum h :ul nimirum scial mundus
gratise signo,de manu ejus velut ab arcu excussa quantuiii hoc genus offenderit Denm in injuria ser-
sagilla evolavit, et in spatio fere trium stadiorurn voruin suorum.
humi affixus subsiitit : moxque cnm beato conlu- 12. Quoedam illuslris matrona'cum magno cereo
bernio subsecutus [sensit enirn divino Spiritu-ad buc tenlabal ingredi, quasi modo sanctus suoeadula-
nuliim Dominise eo voea.ri] accurrii, el baiulum, B rclur piileiitire ac muneri; et abslerrentibus qui
imo cum baculo fonlisceslun extraxit, qui protinus aderant respondil, se in sanctum non peccasse, sed
copiosa sealebra ernpil : quo Dei famuii, imnieiisas velle se eum honorare : uigetque propositum auda-
grat;as reddeules suo largitori, a gr_vi siti relevati eise. Vix ergo veXiiammelam et sacrum limen atti-
et suaviter sunt refecti,. ibique nocte ipsa qiiievere gerat, cum repenie ruplis intestinis, et effervescen-
in laudibus divinis devolissimi. Tunc etiam Altissimi libus in lerratn alvi secretis, corruitinfelix etinteriil;
clementia , impaliens filios Iucis suoe ae diei, terroe lorasque extracta mortua, credere omnes lerrihililei
noclis el nudi aeris injuriain pati, subiio lucem de docebat, quod nulli crediderat. Tali repulsa ila oumes
summo cbelo suo, solave jubar vincentem, super eos feminse sunt erudiloe; ut plus aperla quamxlausa
effudit, tectoque carenles tota ipsa nocle superno ostia abborreant contingere. Ne tamen [Al. lanlum]
splendore obtexil, quasi sic orasset voce prophelica ibifeminoe usquequaque sancti Palris gratia videren-
ipsa ecclesia sub dio relieta : Fac mecum, Doinine, lur desolatse, incoke diutina [Al. divina] miseralione
signum in bonum, utvideant qui oderunt me et Con- (inoli) pro- foribus ecclesioe receptaculum illis cou-
fundantur ( Psalm. LVIH,17); quoniam lu, Donrine, gruum sedificavere; ubi conyenire, orare, oblaiiones
adjuvisii me et consolalus es me. Viderunt itaqtte suas et vola persolvere, sacrisque mysteriis possent
omnes finilimi tatn immensum radium, a cceli ver- C succedere.
tice usque ad sanctos directum ; ut ad confusiOnetn 15. Ecce autem dum boecet antiqua fama, et re-
suam pernoscerent, quantos cceli cives.suis hospi- cenli clarissimorum virorum, Andegavensium ssser-
tiis extrusissent. Ipse autem sacratissimus dux secus tione essen comprobata , accidit reverendissimum ac
fontem illum ita baculo scripsil in lerra : a Hic hos- prudentissimuin Andegavorum c ponlificeni ad desi-
pitium habuit servus servorum Dei Augustinus, quem der.iiissinium patroiiuin Augustinum venire , el quasi
misit ad convertendos Anglos beatus papa Gre- lain antiquum suaepatrise hospitem magna cum devo-
gorius.. tione revisere. It[for(eIsJ eliamsupra scriptamiracula
11. Jam lucis crepusculo imminente, ad destina- non modo a fratribus audirC, verum ultro referre
] tum locum anhelantes, per Andegavensem civitatem altentus erat: eodemque modo quo scripta sunf, fixa
iter accelerant; et heslernos contemplores suos, aslipulatione, velut ex lectione, exponebat. Addidit
. nunc appelilores ac de copia inopes, Dei nimirum eliam novum miraculum, velut heslernum, in sui de-
zelo voIente,sua salutifera proesentiavacuanl. Mane claratum proesentia, cum lali .scilicet Patris favore
itaque vicini ad locura, ubi lantum lucis miraculum et gralia. 0 vos, inquit, felices, quibus seterna beati
conspexerant, undique accurrunt; gravi gemitu ac Auguslini contigit prseseniia! Nec nos adeo sumus
luclu ablatos repetunt : tum novi fonlis beneficia D infeliees, quibus perpetuo beata ipsius remansit me-
conluentes, acriori mcerore sui realus coniabescunt. moria. Nostra quidem patriaante vos illum agnovit,
ieu IIOSmiseros, aiebant, quomodo taiitum bonum, •et prius Andegavia quam Angliasignipotentem vidit:
piod ultro in manibus habuimus, impia abjectione alnos, faleor, in majoribus nostris abjecimus proc-
n Totam hujus mlraculi liisloriam,uli et inscriptio- reau, quod fons hic memoratus parieti ecclesioe ad
nem, etiam nunc singulis annis legi in ecclesia, prope Auslrum posito est inclusus, cujus aquse sanitalis
Andegavossancto Auqustinoconsecrata, indicat iderii causa ab infirniis frequentantur.
Mabilio: verum arbilralur verimagis simile es.se,quod. c Gocelinus in codiceminore.Guiflridum appellat.
inscriplioab incolisdictala sil. ln registrobenrficiorum Cnjus nominis duo fneruul : prior prcefuit ab anno
htijus dicecesisapveltalur 1'rioralus Parochialis Cano- 1081 usquead an. 1095, el Turonens;s cognominatut
nicoruiii, scilicetCanonicorumsancti Augnslini,Abba- al distinctioneni successoris, itidem Guiffridi, el da
ticeomniumsanctorumAndegavensisttbjeclits: ecclesia Meduana cocjnominati,qui caihedramcessit Bainaldo,
autem isla vulgo appellatur Sainl-Outin. consecrato1'2Jcmuarii, anni 1102. Quis horum intel-
b Hoc lemporegaudere feminasingressu ecclesia;el ligalur, nescimus conjicere. Quidni aulem post iwvce
usu fdtitisadliuc permanetitis,observat diclus Mabilio: ecclesicededicationemstatim cessaverit ilta niuliebrik
addilquecx epi tola sui coiifrulris Alexandri Futirne- sexus cxchu.io?
 I* SAEXCTUS AUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 6'_
seineiu ; seJ sup tnis siguis lerriti, salisfaciione per- A marinis frequentiis, lellus uberrima el opulenla, ai-
gecnti sumus abeunlem : quem cum jam non meruis- quecameraCantisBaccommoda: fluvius» Wantsume,
seuius nec manu nec visu contingere, coepimuseum, tribus sladiis latus, hanCa continenti terra discrimi-
condita in ipsins honore Ecclesia, retinere. Quid au" nans fecit insulam : is utrumque caput in mare pro-
dienliam vesiram a miracolo ibi declarato verborum lendens, duobus Xanlumostiis transvadatur. Hoec
anibage morer? Crescente plebis dcvoiione erga tan- ergo insula Chrisium in sanctis suis prima b suscepit,
lum parentem, suis supplicibusseniper exaudibilem, felix tellus sua fecunditale, sed felicissimatot Deifa-
.eniper prseslabilem; ccepere illam ipsius reconcilia- roruni advenarum, imo tot civiuni supernoruu»
tricem ecclesiamproecelsiusrestaurare, ejusquepatro- hospitio! hinc mleriin novus pater Anglisecum sancto
cinia sihi arctius amicare. Hanc iiaque ego, mense collegio a niarina salsugine refovetur
inaio, diejscilicet deposilionis tanti patris, magnis 16. Rcgnabat lunc Anglisrex c .Eihelbertus, An-
utriusque sexus votis, in ipsius cujns prius erat, de- glorum regum tertius, sed futurus j'am christicola
dicavi inemoria, confluente mullitudine plebium innu- primus. Hic supernoeeleclionis providentia, prse coe-
liiera. Eminebant in circuitu condensseagrorum se- leris antecessoribus, aliis eliam rejibus praesidens,
geles, jam messi proximanies, jam in spicas et aristas iniperium usque ad Humbram vasii-simum fluvium
«dolescentes. Populus ul fluvius undique irruens non U porrexerat, qui scilicet Meridianasac Boreales An-
attendcbat.annonani, nec, cujuscunqueforet, messio- glorum genles in.lerluviodisterminat. Iluic regaliler
nem . conculcabnlur ct eonlerehaiur, velut in area prsesidenti in metropoli Canluarioe legatus Domini
labor honiinum et boum, confundebatur spes statio- Augusiinus, per legalos et quos ab aflinibus trans-
Humet frugum : jam vcro non lam flagellaia et con- marinisbeati Gregoni hortatu assumpserat interpre-
trita videbalur stipula fiugifera, quam scopala et les, mandat se, sui suoequegeniis amore et gratia, a
uudata area. Quidergo valedixerunt omnes illius anni Roma venisse; et nuntium sibi optimum atque omni
opibus, valedixerunl et Augustino, alias quam (ami- acceptatione dignissimumafferre, qui suscipienlibus
^crant obventuras) sibi speranles in ipsius largitio- sciiipiterna gaudia et infinila, cum sempilerno Deo
nibus. Sed tandem desperatis in rebus mirabilior coele.tis regni soecula, iide protesletur indubilanlis-
virlus (appaiuit) Augu.lini meritis non fallenlibus : siiua. Talia rex placido animo percipiens, praacepit
lanta quippe segetum copia eodem mense ad messein eos in ipsa qua recepli sunl insula residere, eisque
e.micuitin tota illa vastatione, ut nulla terrarum illius exhiberi quoevitseusus postulnret, quousque persra-
provincioehuiescpossel sequare,vel ubertate fruginii, ctaret, quomodo ipsos disponeret -.jam enim ubique
vel altiludine. His mirabilibus populi atlonili, lanlis coriiscans christianitas illi innoluerat, maxime quia
bealum Augustinumpraeconiisgaudent efferrc, utcre- ,- regia Conjuxilli erat ex Francis regibus, christianis-
dant el proedicent,eum quidquid velit a Dominoubi- sima, d Berta nuncupala, quam eo sacramento a pa-
vis gentiiimposse impetrare, et quidquid fideliter pe- rentibus obtinuerat, quatenus chiistianam religioneaa
titur, posse proeslare.Ilsec mcmoratusepiscopus,tota semper intemeratam sibi cum suis cotnitibus servare
patria teste, propalans gralilicis auditorihus, dignam permitleret. Sanctissimus enim praesulLetardus da-
cerliiudinem dahat omnibus, quam sancle credenda lus est comes et custos reginoefidelissimus, qui eam
cunt antiqua signa,in tam novellis dedarationibus. piis monitis et exemplis, inter damnosos paganitatis
.14. Jara posl Latiuni, post Ilaliam, post Gallias, usus, j'ugiter in Chrisli cultu corroboraret. Haecergo
post tot moiilaiia, cauipestria, neinorosa fluviosaque regem, quamvisavitisadhuc ienebris.obtemperantem,
ierrarum et genlium discrimina, taridem Deifer, pa- facere [Forte feceie] christicolis clemeutiorem; et
rifer, salutifer Auguslinus, cum beato contubemio, quasi jam ipse mediasui corporisparle Christum cole-
felici cursu applicuilBritaniiiam, ad mansionemscili- ret, viamChristibajulispatefecit, donec el ipse intra-
cet et quieieni perpetuam , diviniius sibi prseordina- ret. Veniens itaque rex ad insulam die opportuno, el
tam. Via justorum recla facta est, el iter sanctorura residens cum optimatuin coetusub dio, ad suam au-
prscparatum, et deduxit eos DominusDeus noster via uienliam accersit Augustinumcum suo conventiculo:
mirabiliad cerlum locum. fallebat enim adhuc regem.augurationiserror, velut
CAPUT II. nocturnum Nicodemum, verenlem, ne si in aliquod
Ingressus in Angtiam. Conversiosancli ASlhelredi tecium sibi supervenirenti si quid incantationis aut
regis. Lailitia sancti Gregorii Magni. maleficii scirent, convictum eum sedueerent. Sed
15. Habel Regia Cantia insulam procgrandemet quantum lux a tenebris, distabat talis mens ab inno-
celeberrimani Tanetum, capacem amplitudine sex- centibus ac rectis : attollebant poiius vexilla domi-
centarum faniiliarum : januani elsinum pandit trans- nica, quibus examinarent proesligiadaemoniaca.Ve-
» Beda Wantsumu, nunc Sloure dicitur. berga, liiia non Chlolharii primi, ut Mahilio ait, sed
t> Apud Wiilelmum Thorne in chronico dicilur, Chariberti regis Parisiorum, uli ex Gregorio Turo-
sanctum Auguslinum de navi descendentempedem nensi et aliis deduximus ad vitam sancti Letardi,
petrce quasi luio impressisse, eamque in capella ibi quam dedimus cum Vila cKcliJEihetberli, regis ad
(unflata honorifice collocalam. diem 24 Februarii, quod diem natalem ignoraremus.
« Sancli Jilhelberti regis acta illustravimus ad Yerum posiea didicimusexMs. Romdnoducis Altem-
24 Februarii: quibus ex lib. n Translationis sancli psii, et alio antiquo noslro, diem nataieni et cullut
Auguslini c. IVaddenda aliqua erunl ai coiilirma- sacrum esse 7 Maii, uti ad hunc diem diximus. Ejus-
lioiiem cullus. dem miracula qucedamhgbenlurin(ra lib. i Tramla-
A Bcrla sancto Gregorio lib. is epist. 59 Aldi- tionis sancti Augustinic. v.
01 VHA 5ANCTI AUGU5TINI. C2
nere ergo, non erubescentes, sed emiiienter afferenles A oinnia tormenlcrum et niortium genera mundum
Iriuinphatoris mundi crucem argenteam, et imaginem salvatori suo inviclissime subdiderunt. Jam o'im
Douiiiii Salvatoris, formose atque aurose in tabula Roma, j'am Groccia, jam reges et principes terroe,
depictani. Canebant simul litanias, quibus caderent jam insuloe gentium, propheticis invitalionibus at-
adversaria Dei mccniaJericho ; orantesconlritocorde traclse, ctim ipso lerrarum gaudent regum Domiiium
pro sua ipsorumque, quos Deo acquirere venerant, adorare et illi in perpeluum servire, per quem et
perpelua salute. cum quo perenniter valeant regnare. Tali etiam
17. Residentibuseis j'ussu regio, Atiguslinus nri- affectu hodiernus pater lolius chnstianitalis Grego-
rnum ore inlonat evangelico: Ad tuam,o rex, totius- rius vestram salvationein ardenlissime siiiens, nec
que hujus regni perpetuam pocem huc ingressi, pcenarum, nec morlis timore prohiberetur ad vos
optimum nunlium sempiternoe laelitioe, ut piidcm venire, si posset (quod non polest) tnt commissarum
mandavimus, afferimus tibi: si susceperis, hic et in ani narum curam deserere. Quapropter nos in sua
oeterno regno oeternaliter bealilicaberis. Jam enini vice misit, ul viam oelernse lucis et januam vobis
mundi conditor et idem Redemptor humano generi pandamus regni cceleslis : quo si contemplis idolis,
regnum ccclorum aperuit, et de terrenis ccelestes daenioniacis per Christum intrare non rrnuitis, cer-
indigenas fecit. Sic enim Deus dilexit niundnm, ut IJ nssima lide semper regnetis.
FUiumsiiuni unigenilum, sicut ipse unigenilus testa- 18. Hec et bis similia salutifero Auguslino disse-
lnr,pro mundo daret (Joan.m, 16); ul omnis qui renle, ejus suffraganei, proul Dominns dedil, plera-
credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam seter- (|tie addidere. u rex, ab inolilo errore uon facile
nani. Tam enim inlinila charilale idemDeiFilius ho- extiicabilis, respondit ut oeger, favens quidein medi-
mines dilexit quos fecii, ut non solum homo inter ci«, sed necdum patiens curationis : Pulchra quidem
homines fieri, verum etiam mortem, mortem aulem et ad quamdam gloriam infinitam sunt invilatoria
crucis, pro hominibiis dignaretur pati. Sic namqtie quoesuggerilis dicta et promissa : sed quoniam nova
placuit ejus ineffabili clemetilise, nt diabolum capti- babentur et hactenus incognila, non niihi competit
vatorem noslrum, non in suoedivinitatis majeslaie, bis aniitiuiu subdere, et majorum ritus per totam
sed in nostroecarnis infirmitate elideret; et nos, rie- Angliain eatenus seivatos deserere. Attamen bene-
bilam prsedam, per indebitam crucis pcenam, a laii- volentise veslroe, qua de longinqno (ut video) ad nos
cibm impiissimi tyranni eruerel. Cujus incarnaia venire, noslraeque saluii, prout noslis verius ac me-
divinitas innumeris virlutum claruit ostenlis, omni liu-, certastis consulere, nos nequaquam infesli, sed
debiliiate curala, omni virtute pairaia : coelo.side- nec ingrati voluimus exii-lere: magis vero oplainus
riluis, terra, mari, inferno se omiiiuin Deum et do- C benigna vos hospitalitate fovere, et vitoe subsidia
minum ostendit; ventos et mare jmperio sedavit, suKicienler prxbere : sed et hoc permiltimus vohis,
lluciusmaris quasi solidum campum calcavit: tandem ul quoscuuque poteslis in veslram fidem et profes-
mori ul homo pro hominibus dignalus, in triduo a tioiiem proedicando et hortando assumatis. Rex er-
inorle sicut Deus surrexil, et solem, qui in sui condi- go lam clemens christicolis in paganitate, quis digne
toris nece obtenebralus est, suo splendore clarius memorel quam est dilala, ut ex diffieullalebeato Au-
illustravil. Surrexit, inquani, ut nos resusciiaret: guslino cresceret corona , et ex insperata salute ma-
aseeridit ad ccelos, ut illuc nos liiuinphaiites age- jor EcclesiseDei nascerei' r loeliiia.
rel. Inde judex oinnium sseculoruni veniet, ul cre- 19. Igitur regis benevolenlia, imo Dei providen-
denles in regno suo, damnatis incredulis, perpeltio lia, in nietropolitana civitale Dorobc-rniaiconceditur
collocet. Ne ergo, o praecellenlissimeregnator, su- sanciis locus habitalionis congruoe, et promissa sti-
perstiliosos nos judices, quod a Roma in tuos fines pendia corporalis alimonise, et indulgenlia proe.lica-
tnoetuorumque salutis gralia laboravimus deveuire, tii nis optatoe. ltaque appropinquans possidendoeci-
etignoiisgentibus quasi ingrata benelieia subrogare. vitaii paciler Auguslinus, cuin beato Sanctoruin
Noveiis, piissime, magnaeclaritaiis necessitate ur- cboro, elato ex more crucis Doniiniargenteae iriuni-
gente id nos intendisse. Desideramus enim, super I) phali vexilio, cnm imagine vivilica ipsius sempiterni
omnem mundi appetitum et gloriam, quam plurimos regis JesuChristi, invocat suppliciter super e.mi Sal-
in regno Dei nostri concives habere; et qui in san- vatoris salvalricem clemenliam : tum banc liiania-
ctorum angelorum consorlium possit proficere, ne lem anlipbotiam dulcimode inlonal, et eum cxci-
pereant, totis nWbus cerlamus prospicere. llanc piente primiliva Anglorum nutrice Ecclesia, consona
quippe benevoleniiani Christi nostri benignilas, de modulalione ac devplione decantat: Deprecamur te,
iuseslimabili dulcedine Spiritus sui, omuibtis suie Domine, in oiimi niisei icordia tua , ut auferatur l'u-
verilalis proeconibusubique inftidit, ut propriis ne- ror tuus et ira tua a civitate ista, eta domo sancia
cessilatibus poslpositis in oinnium genlium salutern lua, quoniam peccavii.nt.is.Bene autem addiderant,
exardescani, et quaslibet iialiones, ul parenle-! et ([uoniain peccavimus, qui, ex Chrisli charilate, alie-
filios, ul fratres et cognatos habeant; et omnes una na peccata, quasi propiia , venerant documentis,
Dei dilectioneamplexos, ad infinila omnium gaudio- precibus et fletibus abluere. llinc inlerim, non tair
rum ac solemnilatum soecula pertrahere saiagaut. cxterorum cura, quam dispensatione divina in pacc
Tales regis signiferi, cum iiuiumeris miraculis fac.i compositi, accingunlur ailenlius a"dfruclum regni
tesics Dei, per gladios, per ignes, per helluas, per Dei. Vivebant non mociout cxsul sOceani,scd pror-
. (55 _ . SANCfUS AUGUSTl.NUSANGI.OiiUMAPOSTOLUS: (Ji
sus u' peivgrini lotius nuindi ; adeo nil t: rrcnoe,nil A lis qtiamprsedicalionibuslenebras ge.ntiliumilluslra-
soecularisillecebrseappelebant, ui non tam eos ter- rerit. Mulcebant stupidos boniinuiiisensus hoec|Je-
rigenas, quam rccligenas obslupesceres. Volnplates, rennis loetilisepromissa ; veiberabant rigidos tanla
delicins,riiyiiias,honores, elqtiidquid ohstarefcoalos fulgura, ul Dominocaniiur a Psalmisla : Illuxerunt
adeuniibus funditus abseideranl : jejunia, vigilias, coruscationes luse orbi lerroe, commola est et con-
oraliones, eleemosynas cuinca' tiinoniaelomnisanc- tremuil terra (Psalm. LXXVI, l9).Clamabaiil trepirix
timonia assiduabant. Arma Chrisli a I virtulem paci- plebos:Dii siipeirnisedibus deseendenlescoriversan-
fica, in acies vero scelerum lellicosa robnslissime tur inler bomines. Sic et quondam gentes admira-
pxertebanl, dehellanles oninom prrfidiam ; ad oin- Ire Dei Apostolos lerrena transcendenles, dicebanl:.
nem injuriani prsetendentesprn Tlvrace omnem pa- Isti simt sancli Dii lerroc.Necmentiebantursuo'er-
lientiam ; ad pericula, ad suppiieia, ad'ij)sam quo- rore, Psalnii^talestante : Dii forles terrsevehemen-
que moriem ferendani invietissimamconstanliam ; ter elevali sunt (Psalm. XLVI,16). Hactenus iiaque
ad indigentes vnlnerHam (sic)clementiam; ad omnes indomitacollasnave jtigum Dominiamabililersubie-
homines et ad ipsos nrivei-saii"Scharitatem visce- re, suscepere fcecnndaarva in perpetuos fruclus vi-
ream. LiHeriel expediti a terrcria sarcina, ut pen- loesemina, credidere plurimi, et regenerali in Cbri-
nala animaliavolabantadseihera ; iino vero dicente B I slo (iunt ex alienigenis lilii arioplionisDei.
Aposlolo, Noslra conversalioin cpelisest-,nisi quod 21. Omnibusergo intentus sumrni regis armiger
adhuc amore geotium salvandarum^ems iiicolebanl, Aiignslinus,ad ipsum maxime summiimregni caput •
jam menie in roel:sItabilahant (Phitip-.i.n, 26). macliinaminl^nditsalutis; rtt subversa arce profani-
20. Ante adventiini .iiilem Anglnrum possedrrant latis, arcem sideream' allollat sanclitalis, et cum
Romani qnadriigoni:s circiier annis Brilanniam, id rege suo Salvaiori succnnibat subjectus orbis. Ipsiim
esl a letupore CaiiC:isaris ucqne a i'Maxiiriumimpe- per reginoeambiluc, p r legatarios monilus, per op-
ralorem ; qui rapta ptirptira conlr:i G alianunietVa- portunos accessus,per dulcia seternoefelicilalisblan-
Icnii ianumAngu lo-, eniitibtisbe.llis,ipshmDeanum dimenla, per omnia virtutnm exempla et. oslenta,
Roniaus procsidi;sexhaiisii. RCsidtia vero Eeelesia ppr vigitata ad Deum ccclesioeprecamina, Redemp-
ct bcali Manini, ol'm ab ipsi< RonianisChrisIiariis; lorisnp acqttiiere certavit; certavit, et in Domino
coudila.luncillu-ir halCanliani. qiioehaclenusniaiiet ' Deo wcit el obliriuit. Ingenselephas lerse, el enor-
assidiiisniinislrisi ffich>sfl,
per dimiiliumfrreslndium1 mis cetus pelagi captus est iriumphalitevapostolica
ittslans orientalis^ab autheniica- Chrisli Ecelesia. s^gena. Captnsenim oetema dulcedine, erudilus ir-
In hac beatiis prsesulLetardus.velut apos'olicorumi refragabiii verilale, illuminatus lam sancta et miri-
legatorum praecnrsor aut jaiiilpr, primo divinis of- C ( ficadvinse instilulionis claritale, abdicata avila gen-
liciis et sacramentis reginoechiislian*, nt fidelispa- lililaie cuni mprtis anctore. ullro s.emancipat auc-
ranympbus, cum suis clericis (ibseqiiebalur,et, utL tori vilse. Eamus, inquit, cl no's ad magnuniprinci-
cervus post serpenlum virus inlendens sitil ad fon- pem resuni, ad amplissimum dalorem regnorum,
tes aquarum,-ila iniiicis fidei vmenosis paganorunii non solum temporalinm, veruni etiam oeternorum:
ritibus exoestuans,ad ipsam ecelesiam, tanquam adI nee pudeat nos salleinvenisse posiremos, quos me-
viloe fonlem, ciim iesa alunina regina rapiehalur,, ritopudeat sicut in regno, sic et in fidenon fuisse
quando'Romani magislri , velul oiininr a-genlol primos.Spqnamurtandem. quos decebal prsecessisse;
proeluceiites,ibirien qtireDei surit agebanl. Na hoss maxime cum eum.regem petamus, qui non personse
Christi peregrinos, inler alienigenas solitarios, ini vel ordinispensal.dignilalem.sedanimsedevolionem.
hisroclestibns advenis Dei gratia visitavit ; vi-ijavitt 22. Talia prolocutus, volebalsubslrata rrgalitae
et plebeni suam per ipsos credilurairi, ut et reginaa adorare famulum Chrisli, per quem in Cbrisli famu-
nonsplumPcenlcr Chivslumc' lercl, verum eiiamperr laium el adoplionem mererelur regeneran. Quem
tanios ernditoreS fidelisinlidelenicorijugemsalvarel. salutis tninister paternis visceribusexcipiens, horta-
Inliocilaqtie.oralorioAugustiimscuni suochoro quo- »- lur iit pristinos errores abslinenlio, indulgentia,
tidiana Domininiinisteria eelebrabat; el in psalmis, '•,D eleemosynisac flelibns diluat, cselerisque piis ope-
hymnis, precibus, alque in voce iiiboc,quibiis castra» ribns faci"m ejii^qni bnptizat in Spiritu sanclo proe-
diaboli interirenl, noeteset dieslauricsDominiallol- veniat. Isle indulget omnibus, ut sibi indulgeatur,
iebat. (riterealam splendidasanctorumnierilaingpiis s et humanis beneficiisad beneficia superna p.rsepa-
signoriim et mandatnrnmDei commendabal gralia ; ralur : patenl caixeres, laxantur yincula, liberanlur
nec dissimulare, nec reticere imperatoria Chrisli Li captivi, ct cum amicis regis epulantur pauperes et
prneconiapnteranl.: illum canlicis, illttm proedica- |- rei. Nonpotesl nec eget exponi quanto gauriioexul-
lioninn loriilru, cl signorum coruscitione magis acc laveril in salulem genlis liactenus anbela beati Au-
magispersonabaiit.Curabantvicissimomnesriehileset "t guslini anima, qnsegratiarum Deoimmolaveritliiia
languidos, velod se delalos, vel a se visiiatos : adeo0 mina. Jam videt suum prosperatum desiderium,
aut nuilus.autrarusin gregc Auguslinihahebatnr, qui ii lerram snam dedisse fr,uctumsuum, onines labores
non gratia sanitalum polleret, ul rionmimis miracn- i- et doloresa.cdifticultatespartuumsuorum perpetuum
" Eadein habet Beda, cx quihiis liqu t anliquns anno -457, nli rcferunl Florenlius Wigorniensisei
culttis sancli Marlini, morlui animo 597, scilicel.60 a'ii. - ; •
sohnn nnnis aiiiequam l^ngislus occtiparet Canlinni
 ;r; :' VJTA SANCTl AULIUSTINi. (>G
_ibi peperisse gatidiuui, cum iu ipso rege converso . Tinn cpiscopia el niona-leria, tanqiiaui doininicaf
•otum Domino jugo ambiret Oceanurn. Illuxit ergo casiella, qnibus doniinicuni regnuin teneatur, libe-
machinalur. In melroppli
dies,'Anglis el Angelis solemnis-imus, quo Deo de- raliler ac regaliler passim
voius rex jElhelbeiiuS, prolanatis idolis ac diis pa sua Salvatoris hasilicain, Aiigusiino suo cPndeudam
delerminat. In ejus-
triis, nasceretur Chrislianus. Convenil no:i modOre- et possideudam, opilulantissime
gia principum curia ct tola Canlia, verum eliani demvero suburbiomonasterium regale elaposlolicum
anii-uiium el reguni coi-pora in diem
frequentissima Anglia, videie pisecelh nlissinnim re- subliuiai, quod " Rhoifi
servorum Chrisli subsL vivilicseresurrectionis custodiat. Condidit et
gni dominum advenliiiorurn
tralum Vesligiis, et quasi iillimum mancipium eoruin snflragaiieam, el LundoniaeponlilicaleinhierarcliianT,
in omnibus deservire iuiperiis ; ut quain extera ali-sque locis opporttinis ecclesias ac ccenobia.
ariiiis formidarent, inermes pauperes vcrbo 21: Ante omnia autem j'am electissimum asununo
regoa
alligareni. Ornatur ecclesia, decoraniur baptisteria, pipa Gregorio Augu tinum , cum tota palria, insiat
consecratur Jordaniei tt Paradisiaci fluininis uriia. consecrari sibi aposlolum. Atille, qui tanto peregri-
ilbciimine laritorum quoesierat salutem, pro
Inlerrogatus ab Augustino fi iem, ari credat in Pajrem nalionis nou
et Filium, et Spirilum sanctum, eoeteraque qunevc- quiiHJSiionsurgerel[Forle, non fugeret] mortem,
ritas exigit -Calholica ,, lidrlis confessor Doinini, |{ abnuil principalem perferre laborem. AdArelatensein
In liac' arcbipioesnlem 1JEllitriuin,oidinandusab eo, lransit
toto corde et ore, Credo, respondil ad omnia.
et petilioiii
ergo Trinitalis^confessione et nomine baplizaiur el mare.obe liensscilicetelectioniapostolicoe dominicoe.Proeve-
'egeneratur rexAngligena : factus est de veleri idolo- ecclesiasiicoe,imo vero assuinptioni
lalra novusChrislicola, de letra nocte sui orbis lam- nerant etiam eum (Jregorianoeepislolse, semper proeo
pas matutina. Baptizdt noster Sylvesxer iioslruin el proamalis Anglis vigilantissimoe.Hicigilurpiiniili-
Constantinum cum inelyxa lnrba ducuin et oplima- vus Anglijepatriarclia consecralur, et cuni aposlblicis
tiun aique copiosa plebe credentum. Ad vocem au- insigniisinsempilernam benediciionemsusehsereditati
'tem miiiislri Dei aperli sunt cceli, ei Doniinus Jesus regredittir, acparatoesedi Dorobernioeinlhronizalur.
columbam suam; quam quondam sibi in Jordane 25. Tum vero inter onn.es docendarum gentiuni.
Pater de coeln lestificatus filiuin misit, buic adoplivo solliciludines scelus deputabat ignavia',si beati Gre-
suo infudit. Ula descendit splendido candore et re- goriianinise, sahcloriesiderio suspensse, lanta gaudia
quievil in susceplo [Alh, susceptore] -simplici pu- dominici lucri tardarel-nuniiare. MittiiurergoRomam
ritate quasi modo genito infaiitc. Hinc novella sacralissiriius Laureiilius , tunc pre byler, deinde
Ecclesia, pot Dominicum priniogeiiilum ac unigeni- beali Auguslini successor exirnius ; et « Peirus,
lum Cliristum, gaudebat psallere arnplex? rerentein G digiiusmonaslerial.praelalione monachus, qurAngus-
natum : Puer natus est nobis, Dlius datus est nobis. linensi monasteiio post abbas proehixit priinus, ui
Sic directus est spiritus Dominiin nostro David a die etiain liic mutuoeco; gralu'alionis nunlius graviter in
ilUvet in perpetuum ; eunidemque Saloriionein, in plurimos excreScerel frucltis. Aug stmus, qui in
lueem populi sui, Dei sapienlia illustravit. ln solp mulla loetabatur messe , anxie queriiur de operario-
aulem priore David decem miilia compniantur, et in ruin paucitate; ad hoc de diversis qusestionlbus
nosiro solo principe ampla Britannia Christo manei- consulit divinum magistruin, unde reformet labaulem
palur. Cum ergo in uno peccatore correcto Salvator ecciesiaiii etrukm populum. At virsanclorum desi-
testeiurangelos gaudere, haud absurdecrei)imus,ipsa deriofum Gregorius, ubi legem Brilannioe consecra-
superna agmina , in hoc salvalo capite, tunc consono tum Chri-loilidicit cum suo orbe, ad popttlos tur-
jubiloproelamasse; Gloria Domino mundi, quia factum matim conlluentes bapiizantium inanus deficere,
est et regnum Anglorum Domini nostri Jesu Cbrisli. fecuiidis arvis citllores lantum ac semina rnrescerc,
25. Exinde ergo evangelicus sanctorum alunmus, publicam famem audieridi verbum Doinini mullis
et Augustini prseceptoris adjulor robustissimus, jaiii doctoribus ege e ; qwonto gaudio Allissiniuin hene-
non suum regnum oestimat quod adminislrabal ; dixerit, qu:i'nta flagrantia mentis etvocis, ut hsec
verum ejus cui se cum omnibus suis dediderat; ipsi •Dincrementa loetitieeperpetuo roborarentur, impreca-
(se) polius subjicere ac dilatare anhelat, quia omnia tus si(,quis digne reiuleril? Te, inquit, Doiiiine,
mundi regnasuo nulu juslissime dispensal;subjectos auclorem salnlis omniuin , le niirabileni et gloiiosum
sibi etiam reges el populos, non vi sed benevolentia, in sanciis tuis et hi cunclis luis mheralionibus, ul
ut a sanctis doctoribus didicerat, in dulcem Christi iiagiles laudatores per oninia mognificamns. Ecce
. dilionem transfen-e decerlal.Tanla quoque erat cha- enim, per humilem legatum luum Augustinum,
ritas in sanclo ac Deo amabili rege, ut credentes in qTiondariilumidus, jam subsiroctus sanctoruiii pedi-
Redemptorem, jam non clientum vice pensaret, sed hus servii Oceanus; et barhara lingua BriUtiinioejain
lanquam frsiires et' concives perpeliios regni Dei in suis laudibus heoroeus alleluia coepit resoriare.
niagiia congralulatione ac dileciione adstring<>ret. Suscipe, sator beiieliciorum, fmclus grat;ou sempi-
n Haec coiitigeriin.1anno 601 b Imo Vigilium.,.ut ante dixiinus, nisi .Etherius
quo- sanctus Juslus
crealus esl Roffensis episcopus, et sanctus Mellilus Lugdunensis sit subsliluendiis.
-ondinensis. Hujus vilam deriimus 24 'Aprili*, de c Saucti Pelri abbalis Acla.dedimus 0 Jau.uar;'
.ancio Juslo agenclum erit 10 Novcmbris.
-57 SANCTUSAUGUSTINU5ANGLORUMAPOSTOLUS. <ig
.ernte, quam in ip.-ius ubernmo plantasli peclore; A pos ordinet et metropolitani perf ualur honore;quia
mscipe advenam et pupillum luuni cum loquentibus ei qnoqne, si vitaconies fuerit, pallium tribuere, Do-
fratribus "suis, cum quibus relicta domo, patria , mino favente, disponimus: quem tamen tuse frater-
cognalione, abnegato seipso, assumptacrure, secu- nilalis volumus dispositioni subjacere. Post obituin
lus estte. Poiens es et ipsum nmltiplicare ingenleni vero tuum ita episcopis, quos ordinaveril, p.roesit,
magnam, posl anliquum auditorem tuum patriar- ut Lundomensis episcopi niillo moJo subjaceat di-
chanr; omnes autem diffieultates el anguslias sanc- lioni: sit vero inter Lunrionioeet Eboracoecivitatis
loruin Uium, Doniine, semper est temperare, el in episcopos imposterum honoris ista dislinctio, ul ipse
iniinitum lucrum trnnsferre gaudiorum. Hos afleclns prior habeatur qui prius ftierit ordinatus. Comniuni
pateni_e chariiajis sanctissimus papa Deo aromaii- aulein consilio et concordi actione qii-eque sunt pro
naris, addit orare Dominum messis, ut consilium Chrisii zclo agendadisponantunanimiler, recte sen-
Biiuni dirigat, quo [A/. , quos] idoneos operarios tiant, et ea quoe senserint non sibimet discrepando
in messeni suam mittat [Al., mitlit]. Igitur aspirante periicianl; lua vero fralernitas non solum eos epis-
superna provideniia, destinahtur cum praenominalis copos quos ordiriaverit, neque hos.lanlummodo, qtii
legatis'; Laurentio el Petro, eximii vihulum viri, per Eborocoeepiscopum fuerint ordinati; sed etiam
Mellitus, Justus, a Paulinus, Rufiiiianus, seu quatuo: H omnes Brilannisesacerdotes habeat, Deo et Domino
evangeliorum prcecones. Hos comitalur non rudis nostro Jesu Christo auctore,'subjectos : qnalenus ex
lurba evangelicorum miriblrorum.et cooperalorum , lingua et vita tuoe sanclitalis et recte credendi ct
qui terribili acie diripiant castra dsemonum. Quid- bene vivendi formain percipiant, atque 0Iiiciu.11
quid eniin visum est opportunum in cullu et ministe- . suum fide ac moribus exsequentes, ad coeleslia, cuiu
rio ecclesise,in vasissacris, in paramentis altarium, Dominus voluerit, regna pei tingant. Deus te incolu-
in ornamentis ecclesiaruiu, in sacerdolalibusiiiduviis, men cu^to-liat, reverentissinie fraier. Dala die de-
in pretiosis sanclorum apostolorum et maityrum cinia Kaleiidaium Juliarum, imperanle doinino nos-
reliquiis , in codicibus plurimis , in qualibet rerum troMauricio Tiberio piissimo Augusto, anno nono
divinarum eleganlia h prorsus aggessitprseclarisgeru- decimo, post consulatum ejusdem doniini anno oc-
lis lilleralis (sic) Gregorii vigilantia. Ad hoc procmis- tavo decimo, indiciione quarla d.
sariini quoeslionura ac interrogalionum lncide expo- 27. Jam onustuin aposlolicis opibus Dominicuin
sita misil responsa, quse hic aut dilala aut prseler - contuhernium longius excesserat, nee animns Gre-
missa, picne reperies in Beda. Superhoec omnia gorii euntes prosequi cessat, quia charitas inlinila
additur hoecapostolicoe prserogativoeepistola. linire nescil obsequia (Lib. ix, ep. 71). Iteruin do
Sfi.Reverendissimo el sanctissimo fratri Augustino G Augustino suo, iterum de suis Anglis unicas curas
coepiscopo Gregorius, servus servorum Dei (Lib. xn, renovat; unde el hanc epislolam prjememorato ve-
Epist. 15). Cum cerlum sit, pro omnipotente Deo nerabili Mellilo deslinal. Dileetissimo filio Mellito
laborantibus ineffabilia aetcrni regni prsemia reser- abbati, Gregorius, servus servorum Dei. Post disces-
vari: nobis tamen eis necesse est honorum beneficia sionem cOngregaiionis noslrae, quse tecum est, valdo
iribuere, utspirilalisoperis slurlio ex remuneraiione sumus suspensi redditi, quia nihil de prosperilaie
velint [Al., valeant] niultiplicius insudare. El quia veslri -iiincris audisse nos contigit. Cum ergo Deus
nova Anglorum ecclesia ad omnipolcniis Dei gra- omnipolcns vos a.dreverendissimum virum fiatrem
liaiii, eodem Domino largiente etle laborante, pcr- noslrunvAugustinum episcopum perduxerii, dicile
dUctaest; usum tibi pallii in ea ad sola liiissarum sn- ei quid diu mecum de catisa Anglorutn cogilans
lemniaagenda concedimus , ita ut per loca singula tractavi; videlicet, quia fana idoloruui destrui iri
duodeciin episcopos ordints, qui tuoesubjaceant di- eadem gente mirtime debeanl, sed ipsa quoe in eis
tioni: quaienus Lundonieusis « ciyilatis episcopus sunt idola deslruanlur, aqua bencdicta in eisdem
semper in poslerum a synodo propria debeat conse- fanis aspeigalur, altaria construaniur, reliquise com-
crari, alque honoris pallium ab hac sancta et aposlo- ponantur. Quia si fana eadem bene construcfa sunt,
lica, cui Deo auctore deservio, sede percipiat. Ad D necesse e.s-lut a cullu doemonum in obsequia veri
Eboracam vero civiiatem le volumus episcopum mit- [AL, viri] Dei debeant commutari, ut dum gens ipsa
terequem ipsejudicaveris [A/.,indicaveris]ordinari : eadem fana sua non videt destrui, de corde errorem
ita duntaxai, utsi eadem civitas cum finitimis locis deponat; et Deum verum cognoscens etadorans, ai|
Verbum Dei recepei it, ipse quoque duodecim episco- loca quae consuevil familiarius concurrat. Ei quia
" Ex his.flH-.Ms Paulinus, poslea Eboracensis ar- Prsecuiictisaris baacGregorianavocaris,
chiepiscopus crealus, colitur 10 Octobris. A quo sacraris,geiispelit Angla,daris
b In moriasierio AldinghtiffensiPaderbonoeduplex Posl huc portaris, hic ossibusassociaris,
porlalilis ara instar arcula servatur, et ulroque credi- Cumquibusesse farisvis meriliqueparis
iur ex ea suppelleciile sacraesSe, quam sanclus c Erat notissima uti, elianum es.t urbs Londinensis,
GregoriiisAugustino misit: ulrique a pia posleritate cui designat sedem archiepiscopalem, veruin seduli-
addilus argentearum braclearum et lapidum pre- tale sancli-Ethelberti regis, et civium charitai':
tiosorum ornalUs, uirique varioe inclusae sanclo- caplus sanclus Aiiguslinus, Cflnfwartflmelegil, c»
rum reliquise, utrique versibus Leonini con-cripii ibi sedes archiepiscopalis cumsedis aposlolicscappro-
rnargines : unius aiitem notabilis inscriptio sic batione perinansit.
habet: a Is est aimus Christi 601.
G9 VITA SANCTI AIGUSTINI. 7p
Iipves solent in sacrificioDaemonummullos occidere, A dum ostenderet, non sapientia hominuni, sed sua s_
dehet eliam his derehacaliqua solemniiasimmutari; virlute convertere, praedicatores suosj, quos iu
ut die dedicationis vel nalalitiis sanclorum niarty- liiundum misil, sine litieris elegil; ha_eeliam modo
rum,quorum illic reliquioeponunlur, tabernacula sibi iaciens, quia in Anglorum genle fortia dignalus esl
cirea casdem ecclesias quaeex fariiscomniutatocsunt, pcr infirmos operari. Sed in isto dono ccelesti, fra-
»lerainis arborum facianl, et religiosis conviviisso- ter charissime, quod cum magno gaudio vehemen-
lemnilalem celebrenl: nec riiabolojam animalia iin- tissime deheal formidari *. Scioenini quod omnipo-
molent, sed ad laudem Dei in esum suum animalia tens Deus per dileciionem luam in gente, quam
occidanl, el donaiori omnium de salietate sua gra- eligi voluit, magna miracula ostendit: unde necesse
lias referant; ut dum eis aliqua exterius gaudia re- esi, ui de eodem dono coelesliet timendo gaudeas,
servanlur, ad interiora gaudia consenlire facilius et gaudendo pertimescas ; gaudeas videlicet, quia
valeanl. Nam, duris mentibus simul omnia abscin- Anglorum aniinseper exleriora miracula ad inferio-
dere impossibilee. se non dubium esl: quia et is qu; rem graiiam peilrahunlur ; pertimescas vero, ne in-
summumlocum ascendere nititur, gradibus vel pas- ter signa quoefiunt, infirmusaniinusin sui prxsump-
sibus, non autem saltibus, elevalnr. Sic Israelitico lionem se levet, et uiide foris in honore extollilur,
populo in .Egyplo Dominusse quidem innotuit: sed U inde per inanem gloriam inlus cariat. Meminisse et-
tamen eis sacriliciorum usiui), quem diabolo sole- enirii debemus quod discipuli cum gaudio a
proedica-
bant exhibere, in cultu proprio reservavil, ut eis in liotic redeunles, cum ccelesli Magislro dicerenl: Do-
suo sacrificio animalia immolare praeciperet: quate-
inine, eiiam in tuo nomine dseinoniaNobis subjecia
nus cor mutantes aliud de sacrilicio amitterent,
sunt; protinus audierunl: Nolite g:iuderesuper hoc,
aliudretinerent, ut etsi ipsa essent animalia quoeof- sed poiius gaudete quia noinina vestra sctipta sunt
ferre consueverant, vero lamen Deo h;ec et non ido- in ccelo
(Lttc. x, 17). In privata elenim et temporali
lis iiniiiolaiites, jam sacrificia ipsa non essent. Hoec loeiiliainenlein
posuerant, qui de miraculis gaude-
igitur dilectiouein Inam proediclofralri necesse est banl: seJ de privala ad communem, de temporali ad
dicere , ut ipse in pr.esenti illic posilus perpendat oeternamlseliliam
revocantur, quibus dicitur: In hoc
qualileromnia debeat dispensare. Deus te incolu-
quia nominavestra scriplasunt in ccelo.Non
mem custodiat, dileclissime fili. Data die quiuio de- gaudete,
eniin electi omnes miracula faciunl, sed tamen eorum
ciinoKalendarum Augustarum \AL, Juliarum], impe- noinina in ccelo lenentur
rantedomino nostro MauricioTiberio piissimo au- adscripta. Verilatis enim
anno nono consulaluiii discipulis esse gaudium non debet, nii de eo bono
gusto, decimo, post ejusdem quod commune cum omnibus habent, et in quo linem
domiiii anno octavo decimo,indiciionequarta. _ Isetjtisenon habent. Restat itaque, frater charissime,
CAPUTIII. ut iuter ea, quseoperante Deoexlerius facis, semper
Miracula palrala. Epistolcesancli Gregoriipavce.Acla le inlerius subtiliter j'udices ac subtiliter intelligas,
:um Britonibus Christianis. el teraelipsum qui sis, el quanta in eadem gente sit
28. Tunc eliam auditis tol lamque assiduis beali gratia, pi'0 cujus conversione eiiam faciendorum si-
Auguslini miraculis, sieul gaudens in laudein Dei ea- gnnrum dona percepisti. Et si quando te Crcalori
elamitat, ita timens humanoeimbecillilati ne insoles- uoslro seu per linguam seu per opera reminisceris
cat, hac illum epistola aitemperat (Lib. ix, Epist. deliquisse, seniper hsec ad memorram revoces, ut
S8): Gloria in excelsis Deo, et in lerra p;:x bomini- surgentem cordis gloriam nienioria reatus preu.iai,
bus bpiisevoluntatis, quia granum frumenti cadens etquidquid de faciendis s,:gnisacceperis vel accepisti,
in lerra morluum esl, ne solum regnaret in ccelp, hsecnou tihi , sed illis depules douata, pro quorum
cujus morte vivimus, cujus inlirmitale loboramur, tibi salute collala sunt. Ocrurril aiileiniiienii ista co-
cujus passione a passione eximimur, cujus amore gitanti, quod dc uno Dei famulo actum sit etiam
in Britannia fratres quserimus quos ignorabamus, egregie electo. Certe dum Moyses Dei populum ex
cujus niunere quos nescientes quoerebamus, inveni- .Egypto edncerel, mira [sicut lua fraternilas novitj
mus. Quis aulem narrare sufficial quanta hic loetitia signa in __gyplo operalus esl. In Sinamonte quadra-
in oinniuin corde fidelium fueril exorla quod gens ^ ginta diebusac noclibusjejunanslegislabulas accepit;
Anglorum, operanle Omnipolenlisgraiia el tua fra- inler coruscos lonilruos [AL, et tonilrua], perlimes-
ternitale lahorante, expulsis errorum tencbris tantoc cente oniiii populo, omnipolenlisDei serviiio solus ,
fidei luce perfusa est, quod mente integerrima jam familiari eliam collocuiione conjunctus esl; Rubrum
calcat idola, quibus prius vesano limore subjacebal; niare aperuil, in itinere ducem hahuil nubis colum-
quod omnipolenti Deo puro cordesubsternitur; quod nani, esurienli populo manna de ccelo deposuil, car-
a pravi operis !ap?ibus sancloe prsedieaiionis regula nes desideranlibus usque ad salietatem nimiain in
ligatur; quod prseceptis divinis animo subj'acetel in- eremo per niiraculum ministravit : sed cum jam si-
tellectu sublevatur; quod usque ad lerraui se in ora- lis tempore ad pelram ventum luisset, diflisusest;
tione humiliai, ne mente j'aceat in lerra; cujus hoc seque de eadem aquani educere ppsse dubitavit,
opus est nisi ejus qui ait: Pater meus usque inodo quam j"ubenteDomino largis ulique flueutis aperuit.
operalur etego operoriJtfflii. m, 17)? Qui ut uiun- Quanta autem post hsccper triginta et octo aimos in
*
Aliquiddeessa videlu-. EDIT.
 7'j , SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPQSTOLUS. 72
deseno fecer.il,quis cnuinerare, quis investigare suf- A. igitur, dicamus on,nes.:Gloria in excelsis Deo el in
licial? Qtiolies res dubia aniiiium pulsasset, recur- ierra pax liominibus boiioevoluntalis.
rens ad labernaculum secreto Doininumrequirebat, 29. Kegis quoque .Eihelberli almoe fidei idein
atque de ea protinus Deo loquenledocebalur. Iratum papa congaudens, hoc ordine cum piis xeniis scripsif.
Dominum populo placabat suaeprecis interventione; Propter hoc omnipotens Deus bonos quosque ad po-
surgentesin superbia atque in discordia dissidentes pulprum regimina perducit , ut pei eos omnibus,
dehiscentis lerroe (hialus) absorbebat, vicloriis pre- quibus prselati fuerint, dona snoc'pietalis impeiidat.
nii.-bathosles, signa monstrabat civibus: sed cum jam Quod in Anglorum gente cognoviniui factum , cui
ad repromissionis terram fuisset VCntum,yPcatus in veslra gloria idcirco est praepo ita, ut per bona quae
nionlem est, ei quam culpam ante triginta et octo vobis concessa sunt, eliam subjecioevobis genii su-
annos (ut dixi) fecerat, audivit, quia de educenda perna benelicia prseslarentur. Et ideo , gloriose fili,
aqua-dubitavit; et propter hoc, quia lerrain rep;o- eam quam accepisti divinilus gratiam sollicita mente
missipnisinlrare non posset, nguovii. Qua inrecoii--. cufctodi, ChriStianam lidem in popnlis tibi subditis
siderandum nobisest, quam limeiidum sit oninipo- exiendere. feslina, zeluin reclitudinis luaein eorum
teniis Dei judicium, qui per illuin famulum tot signa- couversione multiplica , idolorum cultus insequere ,
faciebat, cujiis .culpam tam longo lempore adhue i, i faiioruinaiilificiaeverle ; subditorum mores in niagna
servabatin cogitatione. Si igitur, fraler charissime, viloe munditia exhortando , terrendo , blandieudo,
ct illum agnoscimus po.-tsigna pro culpa inorluuni, corrig ndo , 11boni operis exempla -monstrandooedi-
. quein ab Omnipotenle novimus prsccipueeleclmn; lica , ut illiun ret: ibutorein invenias in ccelo , cujus
quanio nos debemus meiu contreniiscere, qui nec- nomn aique cognitionem dilataveris in terra. Ipse
dum adhiic novimus si eiecti sumus' De repivbo- eiiim vesirse glorioenomen etiam, posterisgloriosius
runi vero miraculis qnid dicere debeo, eum lua bene reldel, eujus vos hoiiorem quoerilis et servatis in
•fraternitas noverit quod in Evangtiio Verilas dieit: genlibus, Sic etenini Conslanlinus, quondam piissi-
Multivenient in die illa dicenles mihi, D mine, in nius iinperalor, Roinanam rempublicam a' perversis
tuo nomine prophetavimus, et in tuo nomine doeitio- idolorum cultibusrevocans, oiiinipoienliDeo Domino
nia ejecimi;s, et in tuo nomine virlules mullas feci- noslro Jesu Christo secuin subdidil, seque com sub-
mus ; sed dieo iliis , N-.scioqui eslis,.recedite a me jectis populis toia ad eum nicnte couvertit. Unde
cnnies, operaiii iniquilatis (Matth. vu). Valde ergo iactuniesl ul anliqnorum princpum 110n1e.11 suis vir
premendus est animus inler signa et miracula, ne ille laudibus viricirel, et tanto in ppinione proeces-
forlas.e in iis gloriam propriam quoerat, et privaio spres ^uos , ijuantp el in bono opere superarel. Et
uoe exallaiionis gaudio exsultel. Per signa enim r( iuinc ilaque vestra gloria cognitionem unius Dei,
animarum lucra qnserendasunl, elillius gloria, cujus Patris et Fiiii et Spiritus S3iicti, regibus ac popuis
virlute ipsa eadem signagerunlur. Unumvero signuni sibim t subjectis fesiinet infundere; ut et antiquns .
susa reges laudibus ac meritis transpat; et
Dominusnobis oslendit, de quo et vehemeiiter gau- geniis
in suis eiiam aliena paccata deterse-
dere et eleclionis in nobis gloriam possumus agnos- quaiilo subjectis
rit, tanto elism de peccatis propriis anle omnipo-
cere, dicens: In hoc scietur quia discipuli mei eslis, • lentis Di-iterribile exauien securior fiat. Reverenlis-
si dilcctionemhabueritis ad invicem (Jottn.xni, 5). siinusauieni frater noster
Augusti us , in monasterii
Quod signum propbela reqtiirebai.cuin diccrel: Fac regula edoctus , .sacroe Scripturoe scientia repletus,
mecum, Domine, signum in bono, ut videaiu qui ode- bonis auctore Deo
runt nie et confundanlur (Psalni. LXXXV, opcribus prseditus , quoeque vos
17).Hoec admonet liiienter audite, devote peragiie, studiose
autem dico, quia auditoris mei aiiimumin humililale
in mempria reservate : quia si vos eum , in eo quod
sternere cupio. Sed ipsa hiimililas lua habeat Mu-
Deo loquilnr, audilis ; idem omni-
.. ciarii suam; nam peccaior ego certissima spe,teneo, pro omnipoteiTli
Crealoris ac potens Deushdnc pro vobis oranieiii celerius exau-
quia per oiiinipolentis Redemploris no- diet; si aulem (quod absit) verba ejus poslponilis,
slri DeiDominiJesuClirisli gratiam, j'am peccata tua
quoniodo eum oriinipotens Deus pp:erit sridire pro
dimi^sa-sUnt.Ei idcircoelectus es, ut perte dimitian- vobis , quem vos negligitis audire pro Deo?Tota
' tur alieiia : nec habebis luctum de
qrjolibet realu1 igitur niente cum >o vos in fervore lidei slringiie,
imposterum, qui de iniiltoruni conversione gaudinm atque adnisuni illius virliite quam vobis Diyinilas
conaris lacere in ccelo. Idem vero Conditor et Re- tribuit
adjuvale, ut regni sui vos ipse faciat esse
deinpior noster, cuin de pcenileiitia hominis loquc- parlicipes, cujus vos fidein in regno veslro recipi
retur, ait:Ita,dicovobis,iuajus gaudiuin erit in ccelo» lacitis et cuslodiri. Pnelerea scire.vcsliani gloriam
super uno peccatore pcenitentiam agente, quani su- volumus, quia sicut in Scriptura sacra ex verbis
per nonaginta novemjustis, quiuus non opus erit pce- Doniini omiiipotcnlis agnoscimus, proeseniismundi
niienlia (Luc. xv, 7). Et si de uno pajnitente giande3 jain tfcrininusest juxla , et sanctorum regnuni ven-
lit gaiudiumin ccelo, quale gaudium credimus fac- turuin est, quod liullo uriquaihpolerit iine temiinari,
Itiiude tantopopulo, a suo errore converso, qui ad1 Appropinquanle autein codem mnndi lermino, mulia
lideui vei;iens, mala qureegit pcenitendo damnavit?? iinminenl, quoeantea non ftierunt; tot videlicet jm-
lii hoc itaque cceli et angelorum gaudio repelaniuss inulaiiones aeris.lerroresqiie de ctelo, et contra or
ipsas pas prseinisimus voces angelorum; dicamus s dinem leuiporuui lempeslales, bella , fames, pes i-
73 . VITA S.VNCTIAUGUSTiNI. 71
lenlise, terroe motus.per Ioca: quajtamen non omnia A A dijeciionem Gliristianoe fidei adhorlaiipne assidua
nostris diebus ventura sunt, sed post noslros dies roborate, vestra ili sollicitudo augmentum.in ,Deo
subsequeritur. Vos itaque, si qu» ex his evenire in amoris iufundat; atque ita animos ej'us etiam, pro
terra veslra cognoscilis, nullo modo vestrum animnm subjectse sibi gentis plenissima conversione succen-
perturbetis: quia idcirco hsee signa de fine soeculi dai, ut et magnum omnipotenli Deo devotionis ve -
proemittuntur, ut de aniniabus nostris debeamus esse strae studio sacrificium offeratis, el ea quse de vobis
solliciti, de mortis hora suspecli , et venluro judici narrala sunt, et crescant, et vera es;e modis omrii-
in bonis actibus inveniamur esse proeparaii. Hoee bus approbentur. Quia bona vestra non solum jam
nunc, gloriose fili, paucis locutus sum, ut cum Clnis- apud Romanos, qui pro vita vestra fortius oraverunt,
tiana fidesin regno veslro excreverit, nostra quoque sed eiiam per diversa loca et-usque ad Constantino-
apud vos locutiq latior excrescat; el lanto amplius polim ad serenissimum principem pervenerunt. Unde
loqui libeal, qiianlo se in mente nostra gaudia de ut, sicut nobis de christianitatis vestroesolatiis ln-ti-
gentis vestrseperfeclaconversionemulliplicant. Parva lia lacta est, ita quoque de perfecla operatione ve-
aulem xenia transmisi, quse vobis parva non ermit, slra angelis ii;t gaudium in coelis; sic vos in adjuto-
cum a vobis ex beati Petri aposloli fuerint bene- rium supradicti reverentissimi fratris et coepiscopi
dictione suscepla. Omnipotens ifaque Deus in vobis g] noslri, et servoruin Dei quos illuc misimus, i.ncoii-
gratiam suam, quam ccepit, perficiat, atque vitam versione genlis vestroedevole ac loiis viribus exhibete;
vestram et hic per mullorum annorum curricula ut el hic feliciter cum glorioso filio nostro, conjuge
extendat, e.t post longa t.enipora in ccelestis vos pa- veslro, regnetis , el posl longa annorum lempora
trioe congregatione suscipiat. Incolumem excellen- futuroequoque gaudia vilse,quie finem habere nesci-
tiam vestram gralia superna custodiai, Domine fili. vit, capiatis. Oramus autem omnipotentem Deum ,
Data die deeima Kalendarum Juliarum imperanie ut glorise veslrai cor et ad operanda quse diximus
domino noslro Mauricio Tiberio', piissimo auguslo, gralise suoesuccendal, et oeternaemercedis fructum
anno nono decimo, post cousulalus ejusdem domini vobis de placila sibi operalione concedat.
anno octavo decimo, indictione quarta. 31. Hos mellifluos florigeri Gregorii favos , hsee
30. Venerabilem nihilominus reginam Bertam ipse apostolicoeet Romanse allactalionis nulrimenta quam
prsecellentissimusillustralor ecclesiarum gratifice lau- pia aviditatedesideriosaAugustini flagrantiahauseril,
dal hac epistolari serie , tam pro regis conversione, pauper tensus nec capere neccxpedire sufficil. In hac
qnam propria erga bealum Augustinum suosque con- divina paternarum littcrarura armatura jamdudiuii
sortes procuratione , hortaturque hoecfampsa merita emeritus agonista Dei [Al.,, Deum ] se obleetabat;
atlentius augere (Lib. i, epist. S9). Qui post terrenam („ in hoc limpidissimo speculo , ante oculos elegantis-
potestatem cceleslis.regn.igloriam cupit acquirere, ad simi regis sui, decorem et ornalus suos consulebat:
faciendum lucrum creatori suo dehet enixius labo- inbac stalera, quid vergerct, quid superaret de pretio
rare , ut de ea quoe desiderat operationis susegradi- suo, librabat. Cui cum sanc.ta conscieiitia tot virlulum
bus possit ascendere, sicul vos fecisse gaudemus. Re- prseconiis responderet, omnia ad emolumentuin gra-
meantes igilur dileclissimus lilius noster Laurentius liarum reponebat in sinum largitoris bonorum : nec
presbyter et Pelrus nionacbtis,qua!is erga reverentis- verebatur ne suo Iriumpho obruerelur, qui non sibi,
sknum fralrem et coe,Jscopuni nostrum Auguslinum sed auctori suo innilebatur.Nonlabem limebat, quem
gloria veslra exliterit, quanlaqne illi solaiia vel qua- timor Dorainisanctus possederal, quem supra firmam
lem charilatem impenderit, retulerunt, et oniuipp- petrain fundaium nec gloria nec ignominia flectebat,
tentem Deuin benediximus , qui cpnversioneni genlis qui non in se, sed inDomino stabat: nec Petrum prse-
Anglprum niercedi vestroe.dignatusestpropilius re- sumplione labilem, sed fide siabilem , Paulumque ih
seryare. Nam sicut per recordandoememorioe Hele- infirmitatibus gloriantem ob Ghrisli virtulem , semu-
nam , mairem piissimi Constanlini imperatoris, ad l.ibatur ad claritatem interminabilem. Postremo quid
chrislianam fidem corda Romanorum aceendit, itaet jactare deberel, qui omnem typuni jactanlioe eliserat,
per glorise veslroe studium in Anglorum gente ej'us •JLqui egestatem el vilitatem pro gloria appetebal, cujus
misericordiam confidimus operari. Et quidein j'amdu- architecturocfumlamenta lanta- humililatis altitiirline
dum gloriosi filii nostri, conjugis veslri, animos pru- sunt depressa ac molibus suis solidata', ut dum turris
dcnlise veslroe bpno, sicut revera Christianoe, debuis- ejus aiiro mundo et omni Iapide prelioso Coiistriicta
tis inflectere, ut pro regni et animoesuoesalule fidem in coelum assurgeret, omnium lempestatiimicius iiii-
quam colilis sequeretur; quatenus el de eo ct per mota etillxsa rideret ? Rex quoque .Eibelbertus tan-
eum , de tolius genlis conversione , digna vohis in lum apostolicis summi Gregorii resultabat exhorta-
ccelestibus gapdiis retributio nasceretur. Nam post- lionibus, quantum se novil gratiarura debitorem in
quam,sicut diximus, et recta fiJe gloria vestra Cliristo redemplus , quod de oeterna perdiiione filius
munita , et litleris docla est, lioc vobis jiec lardum' adoptionis Dei esset effeclus. Quem nisi quia regia
nec debuit esse difficile. Et quoniam Doo volenl.e polentia dilalandi regni Christi summopere habebatur
aptum nunc lempus est, agile ut divina gralia coope- necessarius, credimus servire quam imperare ma-
ranle cum augmenlo possitis quod neglectum est luisse monasXicisinstilutiflriibus, alque coron.e rcgni
reparare. Itaque mentem gloriosi conjngis vestii in coronam proeponere Pelri. Verum quod lunc non
PATROL.LXXX. 3
73 SANCTUSAUGUSTINUSANCLORUMAPOSTOLUS. 76
periiullebatiir fieriofficio apparetliunc fuisse animo. _I sioe dictaias [AL, dicatas]; verum a sanctis patri-
Sed -et Bertoecbri.tianissimoe reginae non est po:t- bus siiis, Dei amicis et apdstoloriiriisequacibus,hac-
ponenda devotio, quani tantiis papa similiter riignam tenus observatas, quas non deberent mulare propter
censuil proemissoeepistofse favore et apoldgetico. npvos dogrnaiistas.QuidadhsecerudiiissimiAuguslini
Nam erat janua lnci pervia, per quam splendidus pru lentia responderit, iriensperspicax-;rion pertinax
DominiparanymphusAugustinus,verlini solemChri- colligai: Sancli Patres vestri, si hsecapostolica scila,
slum regii animi infudil penetralibus. quoeferimus j jam omni mundo suscepta , sanctiora
32. Cum ergo hic Dei amicus claviger esset Hdis- esse comprobassent,ultro bberiissent, et ignoraniias
simus cordis regii (ejus scilicet regis, cujus cor in suas atque irregulares observanlias correiissent:
raanu Domini) dilTusacharitate et dilatata mente alioquin nori sanctr, sed sanctitati rebClles appare-
extendens affectum in omnium salntem, egit aprid reht. Et quidein aposloii Doniini in primordio iidei
ipsuin obedienlissimuniprincipem, ut ponlifices [At., hoc unum opus ubique exercebant, ut omriesgentes
pontilicumjBritonum ab ecclesiastica regula exorbi- in Salvatorem mundi credere/, et oeiernairiviiam iri
tantes f Al:, exorbitaniium], ad suum conveninht ipsosperare docerent, Sicnon inorlalibiis arniis, sed
colloquiutiii naiti ab bis Brilannis patria hxc ahte in onlni palientia et signorum ac sanctorum operiim
AngIoseslaiiliquillisappellat:i,queet ab olimChiislo B iridiciis omnem muridi Cliristi subjeCere vestigiis;
erai initiaia. Anno quippe incarnati Verbi Cfnlesimo interea non poterant lunares cyclos,publice traderd,
qniuquagesimosexto , Marco Antonio Vero ab Au- rie ccelestiapromissa lerrenis solticitationibus offus-
gusto quarto deciino cum fratre AurelioCommodo carent et evacuata cruceChristi inanilercucurrissent.
-regnanie , rex horum Britonum "Lucius sariclum Paiici aut rari lunc de Pascha dispulabahti maxime
Eleulhtrium lunc lemporis papam per epistolamsup- cum lolius niundi rabies omnem animahi Christo
pliciter expeliit el gratanter obtinuit, quatcnus fideles credentem punirel. At ubi subjugatis Cbrislo regibus
doct<>resdestinaret,qiiise acgentem suam in Christo et.tyrannis-EccIesiaregnare ctepit, lunc publ.ice'con-
regeiierarent. Nec defecere Briianni a susceplocpie- .ciliis'liabitis de Pascha el dc cseteris ecciesiasticis
latis integrilat;, usquein lempcslalemperseculionis sacramenlis decreia apostolica quaTebanlurjeLquse
.Diocletiani et Maximiani, quaplures suiit passione ririlea negletta erant, Vel diversis in locis diversis
coronaii. modis agebanlur,quidquidad unius (ideiintegritatem
Sed et deinceps in fide dominica perseveravere, poScebaturj uhius Ecclesioeincude iiiforniabalur.
adeo ut nec haeresicederenl Pelagianse, sed per ac- Huic ergoregnlarichristiariitatis communicetunitati,
cersitos episcopos Gallorum , convictos perlidos et quisquis a Christo nori vult abscindi. His omriibus
hostes, profligarent a se. Verunitamen luxu, tandem Q Brilanni repugriara rnagisquam acguiescere certant.
etarroganlia corrupti, dum vitiis inalunl subjici quaii) -Vixunquam crediderimpraecoriem Dei Augustinum
jugo Doinini, gladio gentilium deleti, et paucis reli- a quoquampaganorum majori fatigalum veiborum
quis | Al.,..in paucis reliquiis] pene a iota patria ambage : adeo nihil sooviusest domestico hoste vel
propuisi, in silvesiria el sterilia loca sUnt coarciatL civili «Tatioiiabililate: nam iioc est ad bestias pu-
11is ergo apostolicnslegalus Domini Augustinuscu- gnare, yel inteslina bella lerre.
piens niederi, Anglosque et ipsos unain gentem 55. Sed assecla Domini,post Chrisiumet apostolos
uiiuinqiiecorpus ellicere Christi, convocalisiilustrio- doclus vincere patienlia, omiiia studel experiri, ut
ribus genlis , coepit insistere omni suadela paternae vel divino ccdanl examini,-qui dominicseresislunt
dulcedinis, ouinibus visceribus charilalis, quatenus legationi. A Deo, inquit, pacis et verixatis,qui habi-
oinnemCbristo adversariam dissensionemabdicantes, tare facit unanimes in domo, doceri poslulenms
Deum pacis admitterent, et una sccum Deo lilios eyidentis signi indicib, quorun. sanctior sit seriien-
adoplionissibique cohseredescccleslisregni acquire- tia, quae in hac controvereia tenenda sit linea.
renl. Inslabat eliam obnixis precibus et moi.ilis nt Qucerilein aliquo segrovel debili veritatis experlen-
dpminicumh Pascha coinmuni totius orbis usu et liani, qui coram admissus probel in nomirie Domini
coiicordi_gup lempore celebrarent, rel'Clo scilicet D curaloiis sui asserlionemveram. Ilancpioppsifionein
«rrore, quo a quartadeciina luna usque ad vigesi otrinibus approbantibus, et ipsis rebellibus licet
mam h__c lesta usurpabant, quo ambitu ocloginla invitis, venil ad manuriTquidain exAugljs, Cujus
quatuor anni calculantiir; proelereain multis aliis ab oculisextintta erant gaiidia lucis. Credo, Dei nutu
ecclesiastica regula devianles , resipiscere postulan- invenius est angligena, ne Britonibus ( si de suis
tur. At JJritanni quo niilius peluiitur, eo ferocius eiiset) extuberarent supercilia. llorum ergo sacer-
renituntur: et cum suas observationes omnibus aliis dotibiis priniilus ingerilur caecuscurandus, ut his
preslantiores esse glossentur [ Al., grassenlur ], deficientibusverus testis verilails et verus Clareret
nulla ralionis modesliaflectunlur. Anlorisabant suas medicus.Omni itaquetemeritale cOnfusa,Augustinus
cxremonias , npn solum a sancto Eleutherio papa humiis flectit geniia; orans Suuincouiperlissimum
primo instilutore Suo , ab ipsa pene irifanliaEccle- auditorem et illustrissimum mundi iUuniirialoreiri,
- " Colunlur sanclus Lucius 3 Deceriib. et sanctug et nos in variis aclis : Uli _rinc/iColumi episcopi
F.leulheriuspapa hac 26 Maii: ad cujus vilam hoec Lindisfarnensis id Februarii, sancti Wiifridi-archi-
latitis expoiiiintur.
v De iiac coiilroversia episcopi Eboracensis, 21 Aprilis et alioruui.
pa-sim B.da el alii agunt,
<n VITA SANCTI AUGUSTINI. 78
ut co-Coreldat lumiria, quo in li.Ie el spirituali gra- ,A vir Domiiiiomnibus modis adhuc cerlaris lueran, ce
lia multorum illuminentur pectora. Tunc homini niultis, quibus adversabantur Ecciesioe uiiiversali,
signo crucis iihposito, cum hoc fidei verbo, i In hoc tria proposuit observanda, ut cseieralolerari possent
signo oslendat Dominus rerum, cujus dogma sit contraria : videlicet ut pascha suo tempore sicut
verum,-i coecus reseraiis palpebris illominatur, et omnes EcclesisecelebrarCnl, ut bapiismi sacrariienta
posl longaiimoctem sereno die infunditur. Ab omhi ecclesiastico ordine peragerent, et Anglis una secum
populo laus Domino acclamalur, el fidus lestis Dei evaiigelizando fratres et coneives regni Dei acqui-
ae verax veri dogmatis asserilir Au°Ustinus celebra- rerent. Adversarii vero omnia abjiciunt, nec solum
tur; ipsi eliani Britones, tanta luce obruti, favenl se ejus iiiaiid.uis vel precibus obtemperare riolle,
modo; et vera esse atieslantur.prsedicanienta ejiis, sed nec episcopum eum habere velle asserunt. Qui
tanlo signo declarata : sed se non posse sine suoruin enim, a ebant, advenientibus nobis dedignatus esf
iiiajoruni consultu el assensu patrias leges abjiccre. assurgere, quantomagis nos opprimet si subdamur
Hinc petiloe et daloe inducise, dum syni dus ilerare- (litioiii suoe? Liquet ergo quam miti et humili corde
tur„et pluribus eonvenientibus quid sequendum esset jugum Chrisli tuleiit ille Domini fidelis et prudens
tractaretur. Hoecacta meniorantur in loco ubi usque vicarius, qui assidebat; et quam dura cervice ac
hodie lingua Angloium Augustirieac, id est fioliur ]B tumido cor.ie se jugo Domini.rebellare prodiderint,
Auguslini, in conlinio Wicciorum n et occidentalium' qui astabant. Nec.vero in sessione vel assurreciione,
Saxonuiii appellalur, ubi conliguaest maxima Brito- sed in mansueiudine ac dilectione fraterna cognosci-
nuni provincia. lur homo Dei, cum et sedens elemeiiiissimus, et
34.- Septem ergo Britonum ponlifices , cum pluri- stans ssevisimus possit reperiri: proelerea indecens
bus eruditissimis viris, maxima de nobilissimo ipso- haberelur sanctioni ecclesiaslicoe, nt tam feros ef
rum monasterio,, quod •> Bancornhabarhe anglice erroneos inflarel assurgendo, quos polius corrigferet
appellatur, cui tunc abbas Dinoot proeerat, ad con- iucrepando. Tandem vero dominicus armiger, super
siiimh ituri,, quemdam, aiiachore:ica vita apud ipsos incorrigibiles vibrans gladium Domini, hanc'senten-
insignem, virum sanctum ac prudentem, adeunles tiam promnlgat spiritu et ore propheiali : Si, inquit,
et rei ordinem exponeiite-i consulunt, an Augustini non acquiescilur monenti, credite interminanii ,
doclrinam seciaiido patriaS ohservationes abdicarenl. quia quos repudiaiis habere pacificos fratres, habe-
Quibus ille : Dei, inquit, (amulum si cognovi.-lis, bitis soevissimoshostes; el quibus invidetis societa-
sectamiiii.Nos vero , aiunt, unde recognoscemus? tem regni Dei, ab hac vita et regno ipsis tlebellanti-
Tum ille: Audile, iuquit,el discile a Domino prseei- bus eritis auferendi. Sic rebelles veritati, veriloquum
piente : Tollite jugum meum super vos, et discile a Q vatem tandem sunt experli. c Posiremo riamque
ine quia niitis sum et humilis corde (Matth. xi, 39). tempore, assumpto jam ad Dominuni Augustino,
Ex mili ergo et humili corde cognoscibile vobis erit, arraipotens Angloruin rex .Elhelfiidus, cum ingeiiti
Augustinum jugum Domini ferre, el ferentibus cori- copia civilalem Legionum invadit quoe, ab Anglis
descendere. Si vero ferociam vel contumaciam proe- Lega Cestra, a Britonibus autem rectius Carlezion
tenderit, quomodo eum Dei bominem vtl de Deo d nuncupatur. Convenerat ihi grandis cosius Biitan-
esse cpnsiabit? lllis autem hujus iiitelligentioeexem- norum el sacerdotum et monachorum ad oranduin
plum poscentibus : Sinite, ait, illum primilus contra regis impetuni: de monasterio aulem Bancor
synodum intrare, si vobis supervenienlibus assur- tantus erat nuriierus, ut in seplem lurmas dislinclus,
rexerit, ut Dei famulo reverenter obaudite; si vero in nulla porlione minus treceiilis honirriibushabere-
residendo vos socio lionore, cum silis numerosiores, tur, qui oinnes lahore manuum victitabant; quorum
cxcipere contempseril, et ipse vobis contemptibilis sit. summa ultra duo millia cerisebatur. Hi omnes, ora-
3S. His ad interitum suum armis proecincli,-dum tionum et triduani jejunii armis contra hosleni mili-
coram adveniunt, Augustinum in episcopali sella tabant; quos in tuliore loco Compositosubi reJcvidit
residentem, nec sibi prorsus assurgentem offendujit. et causam perpendit: Proh! inquit, conira nos isti
Tum vero ira, indignalio, despectus, repudium, D inermi dextra, sed armata oratione pugnant, atque
lites, conlentiohes inhorruere , nec barbarUi furor in nos Deum suumomni pugna acerbiiis exagitant;
miligari polerat ulla patris niansueludine; nec solum hanc perniciosforem aciem pririium miles disjice, el
patiebanlur hunc audire, verum efiani omnia cjiis ad iniernecionem dele. His deferisor erat cui nomen
proedicamerilarefutare conati sunt et refellere. Quos Broillimailus, qui hoste irriiente fugiens, reliclos
» Quia Wiccil dicebanlur illi Cornavinrum
ad agri ad disiinclionem celeberrimi nioiiasterii Hibernise,
qui. Wigorniensem provinciam speclant, hiuc etiam Banchor seu Beanchor dicti, in quo sub san-
Alfordo, ad ann. C04, num. '6, videlur Augustincac, cto Comgallo Iria millia monachorum fuisse tiaditur
jamdici, conlracle, Ausric , pro Augustinsric, id 13 Marlii, in vita sancti Moehsemociseu Puiclia-
esi Augustini ditio, sita inmargine Wigornise versus rii abbalis, num. 14. Consule ibidem nostra auno-
Heiesfordiam. tata.
b Banchor seu fuit c Cliro:iolpgusAnglosaxonicus hoc belium refert
Bangor celeberrimum am-
pbssimumque monasierium, ad Devam flumen sive ad anniim 607. -
sestuanum maris Hiberriici, in Flnnensi comitaiu ad d Caerlegioaliis , ubi sedes olim archiepiscopalis
hnes Ceslrisc, cujus modo vix ulla rudera extant. De fuitad
eo egimus i9 Januarii ad vitam sanctar Gildsesa- tas ad lscam sive Oscam fluviiim : verum ea digni-
Meneviam translata fuit sub sanctp Davide,
pientis| 2. Appellanlur aulem BunchomaburgBeda), utiMartii, § 1, ad hujus vitam deduximus,
n SANCTUSAUCUSTINUSA1SGL0BUMAPOSTOLUS. SO
inermes, quos defensare.t, gladiis exppsuit. Ex-ora- / i victores, copiosos populos Christp undiqueacqnire-
loribus mille ducenti csesi, qiiinquo.ninlatanliim fuga bat; adco scilicet, ut in illa naialis JJomini die, om-
erepli referimtur; tnm crteras periidoemiliiisecopias niiini-.ccelprnmconcentibtis celebrata, plu.quam de-
jusla vicloris delevit immanilas. Sic , ergo perversi cem.inillia Anglorum, absqueparvuloruni ac mulie-
senserunt in. pcena sua Auguslinum, longe, post rum inliniio numero, in fluvio qui-« Slrarios angllee
triumpliata sidera fuUse veridicum,. cujus adhuc in dicitur , renascereniur sacri baplismatis lavacro ,
corporeposili contempseranl vaiicinium ;.quod sci- velut uno ecclesioe partu el utero. Qui ad impe-
licet deJiellarenlur ab Anglis hostibus, cum quibus rium divini procceptoris, tanquam ad vocem an-
in. Christo pacem nollenl fratribus; geii de coeloclamanlis, .omnes pariter bini et binii
CAPUT IV. minaccm fluminis-profundilalemac si solidumcam-
Prcedicaiio et conversio pcr regnum. Variu mira- puin ingiediuiilur; ibique in vera fideet coniessione
...... cula. sunnnaeihvicemTrinilatiSjalter ab allero, aquam duce
36. Ubi ergo ille.verilatis valcs hsec maiaitnpk- apostolicobenediceiile, baptizantur. 0 quanla so-
cahilibus procdixil Briioiiibiis, a<l Eboracam civila- lemnilas! quantum gaudiumTquam j'ucundiini spec-
tem, ut omniuiiisollicitus, est profeclus. Tolum iler taculum civium cceleslium ac terreslriuin! cum
ejushoc salagebat quodmnnsio;. ut ulique vianv 1J capacissimi alvei s»ins tanioe muliitudini non snfh^
reclam et plebem perfectam pararet Doiiiinp.Ibat cere viderclui-,-lotque turmarum el agminum gerie-
seinper pedes absque vehiculo; paliens laboriii_i, ratio quasi una proles unius pareniis alvoeff^ndcre-
(qUi)ut verus assecla sanclorum appstoloTuni,niliil lur, tania progenies in ccelum de profundo gurgixis
secum tulerat in hac mundi via de cupiditate mun- nasceretur I Quanlis iiatoniin luminibustiinCOTnnium
dsna.Liber et expedilusper maiidalorutii Dei semi- nascentiuin dies et gloria illuxit nativiias Chiisli 1
tas currcbal ad ccelestia, trahens secmn sequacia quan.la lofelilia; omnes angeU Dei, qui gaurient super
agtnina. Vallabanl .Elhereum ducem auxiliaria san- unopoenitente, tunc exsullabant supeftanto divinoe
ctoriKii fratrum collegia, cum credentium lurba ; et messis germine , canentes in nato salvatore, Gloria
quo longjus procedebat, eo amplipri sequentia, ut D.o .in altissiinis, el in terra pax hominibus bonoe
jgnis yires acquirit eundo, crescebat. Quisenim non volunlalis. , .
anhelanter cpncur.reret ad tam pia consortia, nihil 53. Cura quibus omnibus, id est supernis civibus,
de mnndo proeter homirium eiiam perseqiientium adeo bealissimuspapa Gregorius congratulabatur in
saluteni desiderantia, ad lam- certa ccelestium gau- Spirilu sancto, ut de tam proeclarofideliumriumero,
diorum promissa ? quibus fidcm dabant et sanctse sanclo Dei amico, pariler congralulaturo, epistolam
conversationis exempla , et divina signorum gratia, (_ niitieret Alexandrino patriarcboe-Eulogio,Hoc etiam
et unaiiimitaspro veritate mori parata.Tgitur circa gaudiiim procclaro^cxaggeralur miraculo; quod in
fines Ehoracas, juxta iter quo seminiveibius Domini lantairruentlum lurbarum pressura, in tam diverso
lendebal, homo, toto corp.ore paralylicus, el ipso- sexus et oetatnin atque iiilirmprum -discrimine, cum
rum oculor.umlumine deslilutus ac mendicus, accu- omnes per illnd intransvadabile prpfundum transi-
babal; qui ad strepitum praiinvttiitis populi vise rent,nuliuspmninQperiii.,nu!Iussearctalum vellsesuin
iuictorempeixunctuidp eJoclu-, civbris in sanctum planxit;-sed oinnes renatos in Christo, et ul greges
fertur clamoribus : Sancle, iiiquil,-Augusiinejfamosse lonsarum ascendenies de lavacro, manus Doniini in
pietalis tuoe largilate, huie lioniioi, rerum et salu- uileriorem ripam iransmisit, ut omnes uhum habe-
tis iiidigo, succurre. Ad ha;e clenienlissimus paler, rentet Chrisli et proprium in Ghristo naiale. Parum
menior Doniini csecuni in Evangelio curanlis, ad dixi, iiiillum ibilsesum; omnes segroti, sicut amma-
languidum accessit; et voce DominiciclavigeriPetri, rum, iiaet corporum molestiasin aqua deposuere;
quem ut patrimum (sic) institutorem loiadevotiona. et cum saiule ulriusqiie hpininis, ut populus Isroiel
ccinulabatur,dixil: Argcntum el aurum non est milii, de Rubro mari vel de medio Jordanis cum ccelesii
qupd auiein babeo hpc libido; surgc sanus in no- tripudio candidali exercitus processere, Stat hacte-
miiie Domini Jesu Christi (Act, m, 6). Vix.eloculus D nus in eodem loco ecclesia, .in liujus prscclaribapti-
erat,.el jnSfinus,qui se hactenus mpvere non polerai, stse Augnslini bo.noreet nomine condita ac dedicaia,
tanta verbi polentia curatus exsiliit, simulque. re.-i- quse tautx saluiis frequentes turbas curando cele-
lieulibus oculorum palpebris claruni dieni hausil; berrima prscslat indicia. Se.d et de supradicla papa.
credensque gratifice in quem .Augustin.u. decuit. Gregorii ad Eulogiuin epbtola hoecsubjicimus flclei
Ssilvatorem, cum pleno corporis vigore feliciorem gratia (Lib. vn, epist. 50).
animoesuscepit salulem. 39. Gratias omnipotenli Domino ngimus quia im-
/37. Sic pi-oecoDomini, et in processione, et in pletum in vobis videmus esse quod seriplum esl;
Eboracensi civilate,.--et ubicunque devenit, quod nbi plnrimsesegetes , ibi manifesta fortitudo boum.
doclrina inlohabat, multiplicibus sigriorumcorusca- Si enim bos fortis aratrum linguse in terra cordis
tionibus coiifirnlabat : gaudensque successu, sicut audientiumnon traxissCt,tanta iideliuniseges miniine
qui iselanlur in messe, et sicul cxsiiltant capta prseda surrexisset. Quoniam vero in bonis quac agitis scio
a Urbs Eboracum esl ad Vrum fluviuiii, vulgo dicta, et yidetur hic Suarios dici. In Minori vita
Ctise, in qiieni alius niiiior ibideni inlluit Fossa jaiil Sualavi.
81 VITA SANCTIAUGUSTINI. 8S
juod aliis congaudetis, vestrse vobis gralise vicem _A largilatem sermonum ambage moremur? Accessit
redSo, et non dissimilia nunlio. Quia dum gens supplex morbidus, eique prodigus benedictionis
Anglorum, in mundi aiigulo posita, in cullu ligilorum Pontifex benedixit; sicque Christi preesenlia ani-
ic lapidum perfida nunc usque remaneret, ex ve- matusdixit : In Domini Salvatoris noniine, mundare
stroe.mihi orationis adjulorio placuit, ut ad eam ab oiiini leproe tu e illuvie, Dixit et conlinuo pmnis"
monasterii mei monachum, religiosum acDeodi- calamilas putidi liumoris ut nubes aufugit; cutisque
gnum Augustinum, in proedicatione transmittere munda, absorpta prorsus immundilia, totum homi-
auclore Deo debuissein, Qui, data a me licentia, a nem vestivit. Non tam cilo mundatus est Naaman
» Germaniarum episcopis episcopus faclus , cum Cyrus, quem anlea septies lavari in Jordane jusserat
eorum quoque solatiis ad proedictamgenlem in line curator Elisoeus. Verum Auguslinus, in verbo ej'us
mundi perductus est. Et jam nunc de ejus salute et qiii dixit in Evangelio,Mundare, velpcitate prxvaluit
opere ad nos scripta pervenerunt, quia tantis mira- (Marc. i, 41). 0 beatam et locupletem in Christo
culis, vel ipse, vel iiqui cum eo transmissi sunt, in apostolici proedicatoris pauperiem., omnibus terrse
eadem gentecoruscant, ut apostolorum virlutes in opibus diiiorem ! 0 ihesaurum opuleniissimum, ubi
.ignisquaeexliibent imilari videanlur. In solemnitate non aurpm avidis mortalibus, vcruin incomparabilis
aulem dominicoeNalivitalis quse hac h prima indic- )_}auro gratuita animarum et corporum elfundilur sa-
tione transacta est, plusquam decem millia Angli ab lus. An Cresi vel Darii iufinitis opibus sospitas
eodem nunliata sunt fratre et coepiscopo nostro bap- mercari posset Iangucntibus ? Altollilur ergo, de
tizati. Quod idcirco narravi, ut cognoscalis, quidiii lanlp signo admiranlis populi clamor in cccluin, et
Alexandrino populo loquendo, et quid in mimdi undique concurrilur ad baptismum vivificum.
linibus agilis orando, Vestrae enim orationes sunt in 41. Sic operalus Dominicus negotiator in itinere,
eo lpeo uhi npn eslis; quoruin operationes" sanetoe in Occidenlalem ab aquilonari plaga diverlil; non
pipn.strantur in eo locp ubi estis. De bis eiiam quse lam viatoris quam venatoris aut aucupis morem ge-
Francorum episcop;s scripsit idem papa mellifluus, ifns; non tani festinans ad propria, quam expetens
hsec pauca excipiinus. Sicul ignis aura flanle lit gran- dominica lucra; illic lendens relia, qua proveniret
dior, ita bonsementis sludia commendatione profi- divimacaptura. Cumque provinciam, quoe Dorsele
ciunt. Qua igitur Redemptoris nostri gratia coope- appellalu.r, attigisset, et uhique ut angelus Domini
rante, tanta de Anglorum gente ad christianse fidei reciperetur, simulque auditorum fide quos pasceret
gratiam mullitudo eonverlilur, ut reverentissimus pascerelur, incidit in quamdam villani, velul in Tar-
£raier et coepiscopus noster Augustiuus, eos qui taream Plutonis sedem. ILi plehs impia, tenebris
secwn sunt ad hoc opus exsequendum, per diversa P suis excsecala, et divinam lucem exosa, nori soluin
loca asseratnon posse sufficere; aliquanlos ad eum audire nequibat vivilica documcnta, verum lota
monachos, cum dilectissiniis et comrounibus filiis ludibriorum et opprobriorum tempestate in sanctos
Laurenlio presbytero el Mellito abbate, praevidimus D.eidebacchata, longe proturbat eos ab omiii pos-
transinittendos (Lib. ix, epist. 52), Et ideo fraterni-r sessione sua; nec manu pepercisse creditur eiTroenis
tas vestra eis charitatera, quam decet, exhibeat. Quoe audacia. At Dei nuntius, juxla dominicum prsece-
etiam regi Francorum Lolhario, de sanctorum su- ptum et apostolorum exemplum, excusso eiiam pul-
sceptione; quse reginse Brunicbildse, de ipsormn vere pedum in eos, digoam suis meritis senleniiam
ubique notis miraculis, gralilicis scriptis sugges- (non maledicentis voto, qui omnium saluteni opta-
serit, quam dulce esset retexere, et avida minu bat, sed divinp j'udicio et Elioe typo) atrocihus inje-
lot margaritas et favos legere ? Sed obteinperandum cit,qualenus saintorum conlemplores, tam in ipsis
est vel desidiosevel fastidiose audienti, cum pleraque quam in omnibus posferis suis, debila poenaredar-
jeperiantur in regislro ipsius beatissimi papse Gre- gueret,qui vitoemandatal-epulissent. Fama est, illos
gorii. effulminandos, prominenles marinorum piscium caU-
. 40. Igitur, ut superius iter repetamus, tandem das sanclis appendisse; et illis quidem gloriam
Ev.angelusDotniniAugustinus, egrediens ab Eboraca jx sempiternam peperisse, in se vero ignominiani
cpm sanctorum sociprum et assiduarum virlutum perennem relorsisse, ul hoc dedecus degeneranii
cpniitatu, obviam excepjt quemdam leprosum, ul- generi, non .innocenti et generosse imputetur pa-
cerosa ac purulenla foeditatedeiormatuin. Inelamitat trise.
miser miserabilibus questibus ullronere salutis baju- 42. Hicenim correplionis argumentumconsequen-
lum Augustinum. Quid riixi, inclamitat? cui pesiifer ter subnectendiiiii videtur, quod in alia incredulo-
morbus vocem ademerat, cui sibilus pro loquela, rum gente ea lenipestate salutifer Auguslinus opera-
cui taratara pro clamoie erat. Non indiguit indice lus recilatur. Ule quoque pppulus, inveterata pro-
curator benevolus, non mulla prece opus habuit fanitatedsemouibusincOrporalns,lenebraruin (amore)
miserator compa.lienlissimus; angusliam languidi amicos luiis exosus, quiiin infidelilale sua diceriet
senliebat, quem videbat; et ut serumnososalutem Deo : Recede a nobis, scientiam viarum tiiaruiii
operaretur, charitas Cbristi urgebal. Quid celerem nolumus, pactum cum niorte fecimus (/««. XXVHI,
a Imo Galliarunt: sed propler Francos , ex Ger- h Scilicel aniio S9_. Sed videntur hsecde Cantua-
mania oriundos. Gallia sub Germania -contineba- riensium conversione polius inlelligerida.
tur.
83 SANCTUSAUGUSTINUSANGLORUMAPOSTOLUS. 81
48), angelicum docloreni, angelica conversalione A 43. Ab hoc ergo simiis Turise J'usl_eque corre-
elsignoruni fulminibus doctrinam vera»i probantcm, pti.mis diverticulo, ut superiorem viam peragendam
non" solum repudiabant, verum eiiiim aut gladiis repetamus, sanciissimi Dei veredarii Augustinus
excidere, aul ignibus vitaelalores vivos exurere ar- ejusque socii a supramemoratis injuriatoribus suis
debant. Quidquid~benighus proedicaior credenlibus quinque niilliariis, per loca solilaria in terra-deserla
policcbaiur,. illi expuebant; quidqui.l prophetico et inaquosa egressi, gravi siti et sestu sub-divocon-
typo comminabatur, "illisubsannabanfcrQuid in tain seleie defessi. Spes moribundis una salulis, in Deo.
desperabilibus lunc faciat illa Deo amabilis onmium et Augusiini sui merilis. Ille, non lam proSe, quam
salutempafluriensYninia, quae se etiain pro lalibus pro fratribus oestuans,ad benefictim dominum suum,
dare velletiri charitate perpetua? et quid lantaelidei in omni petitionesemperexpertiim,fecit cum omni-
impossibilc et tam forii dilectione erit invincibile? bus ofalionis Confugiuni. Orarili itaque DominusJe-
Ilaqtie cdiifugiens ad inexhauslam Christi cleinen- sus, compaliens martyri suo (martyrem enim et sine
tiam, orat ut illam ollam munriialis pciularitije ac passione facit animus paratus-mariyrio : lnijuSqiie
diabolicse culturoe, qualem propheta vidit a facie martyriuni cr3t, inler insecutores patiens et benigna
Aqtiilonis ferventerii, in virga ferrea tanquam vas conversaiio) ineffabili clementia hic se Osiendere
ilguli eonterat;'aut illam massanr sua forriacein B est dignatus, sicque eum familiari alloeulione est
rnelius excoquat, et perditione dignos correplione consolatus : Conlorlare, mi bone serve et fidelis, et
redirriat (Jerem. i). Prolinus inusilato siipplicio viriliter age , quia iecum sum Dominus Deus tuus,
eorripituf linlversa illa conspiratio perversorum , ut in ohini tua effectione; et aures mese ad' preces
sola vexatio auditui det intelleclum.. Ardent omnes tuas, quatenus semper pro quibuscunque pclieris,
" igni invisibili; non sicut quarlanis febribus aut oblineas; Tibi eniro janua patet oeternse vitoe, ubi
aliis morborum incendiis-oestiianies, sed, mirum mecum gaudebis sine fittc. Tanla Dominicsevisio-
dictu etmirabile visu ! exusta Cute et crudescentibus riis et allocuiioriis charismata tola prbecordiorum
carnibus, sanguinolehla vestigla et femora exesa beatus Augustirius ebibens flagraniia, obHtus cor-
osfendebantur; In tota vero illa furiosa plebe, ut poreoe sitis, magis ac magis siliebat gustatani dul-
nemo erat qui resipisceref, sic nemp erat qui eyade- cedinem, suisque lacrymis graiartter oecurreniem.
fei. .Eias.et sexus, senes et lactanxes, parentes et uberioribus fletibus prosequebatur abeuritem.
liberi, una bmnes posnoe senientia plectebarimr : 44. Adorans vero ibidem, senfiehsqueilli loco ubi
ubique clamor, gemilu.s, et ululalus cruiLatuum stelerunt pedes, Domini superna benelicla redundare;
jaclabatur. Tunc demum redeuntes prscvaricatores nec illam lerram pati aridilalein, in qua apparuit
ail..cor, iritellexerunt quiJ illis ccelestia promissa G fons vilse, illico itineris baculum ibidem affixit. Nec
contemnerilibus propheticus Augustinus sil commiT mora, purissirnus fons velut icla vena exsiliil, qui
natus. Qrii sirnul conglobati, ad ilbim quem spreve- omnes ubertim refecit, et tam miraculo quam salute
rant cOncurrun.t,ad illum queni.repuleiantrefiigiunt; exhilaravit; atque exinde usque in perpeluum, in,
cjus vesligiis, cujus" jpreces et monila riserant amries et rivulos derivalus, hoee loca habilabilia ac
lucluosi succumbunl; layacrum salutare, quod ex- popuiosi-sima fecit. Ipse vero divinus paler, tam
piignaverarit, efftagiiant; mutatoque ardore poenali beaise contemplaiionis compos , ad a-ternam tahtse
in ardorem fidei, ojnnes implorant se iii Ghristb gratise meinoriam, locuin a cernendo Deum Cernheb
renasci. Haecniutatio dexlerse excelsi; nec possunt appeilayit. Quod nomen ex lalinO hebrocoqheconfec-
jam esse increduli Augustino promiftenti, quia in tnm (nam u.t prima syllaba a cernendo, visum , ila
baplismo regeiierareniur mentis et corporis saluti. Fit sequehs, hel, Deuni sonat) ihdelebiliier sihi inolevit.
ergo ingens solemnitas coeligeniset terrigenis, ubi tot AJ hoc etiam ecclesia in nomine Dpmiiii Sal.vaioTis,
mi.Hiareoalorumjiingunlurcivibussupernis: ulqueboc quod se ibidem fevelare dignatus est, con truitur et
iripudium, detersa nuhe dolorem [F. dolorumj, scre- consecralur :. ae deinde h monastcrium , jam olirn
nitis eitu'geat, ille putridas carries devorans peslifer i,n hohore beati Petri.apostoli sedificiiset rerum opu-
jgnis, pmnibus.aquis inextinguibilis, omiiibusartibus D lenlia sublimaluih, conspicuo improeserixiaruincoeiu
immedicabilis, solo haptismate, Auguslino interve- pollef inonachoru;m. Fons autem ille sccer, Augus^
niente, in universis ibi baptizalis exlinguitur. Abi tini administratoris nomine celebralur; non solum
illa quoque die.haec pestis, quoe in alijs lerris non- polantibus prsebens aquoeusum , sed elianidiversb-
nunquam grassalur, Augustino patrocinanre, a totai rnm morborum credeiitibHSremedium : untle nuper.
hac patria exterminatur. Polerant luric illi Dei li- gesti rtii.raculiTiicdamusiridiciurri, quoil ibi ac pcr
berti gratilice clamaire : Nisi Dominus nos liberas- ipsariiproviiiciaml.atehabeiufceleberfimu.mr
sef per Augustinum, aut Auguslinus jper Dominiim, . 4S. Est Cerneliensi abbali cruditissimp pfesbyter
quasi Sodoma vel Gomorrha fuissenuis, aul Elioe ; parochianus, qui popiilo divina oflicia in ipso mo-
ignibuscum quinquagenariis hoslibus meriiopcriis- nasterio agere est soliius. lluric languor ad extrema
semus. perdiiclum.monachicum poscere compuiil iiabilum.,
a De.hoc igne sacro egimus 17 Januarii ad mira- licum Anglicanum^ pag. 253. et sequenli. Datur ibi
cnla sancli Antonii, § 1. charta fiindaiionis, factje anno 987;, cum sub iriilium
'
b D.ehoc mbnasteno Ccrneliensi .consule monas- esset crjenobiblumfrium inonaChoruoi,' -
85 VITA SANCTTAUGUSTINI. 88
Appositumest ejus capili sacroe professionis indu- A , miserator Aiigiistimis lianc miseriain pia prece ab
ir.enlum, qui tunc demum ad hoc coiifugeret, cum solvit, et in Trinitatis gralia Iriplicem calaniilalem
mors instaret; hoc est, lunc Dei armaluram arri- triplici curatione abegit. Dirigunlur gres-us, absol-
peret, cuni hoslis invaderet. Nox eral, et fessum vHur lingua, reseranluraures, triformis oegertriformi
oegruril somnus captabal. A-tul trepido benignus sospitate gratulalur. Lt, currit, Ioquitur, audit inof-
Augustinus, ipso habilu, et virga ponlificaliconspi- fense, plane , clare. Verunitamen hoiuo lubricus ,
cuus. Nec vero diu tali remedia denegat, qni forle tanta vanitate et insolentia, accepla incolumitale
adhuc sscculari animo degebat; invitans illum ad abusus est, ut vim fccisse Deo videalur Augustinus,
tyraviicujmiluiii, qui -gralis. et iiigralis administrat quiiam indi-ciplinaium saluti donandum expelierit.
solem suum, et aversos sscpe revocat beiieficipniagis Nam, pt coetrra vitia levitatis et scurriliialis ipsius
quam supplicio. Refovet anxium pius consolator tali taceanms, ad ecclesiam vcniens, tanta garrnlitate et
allpquio : Surge, ait, et ad fontem sancti Augusiini la^civiaplebetii afficiebal, ut omnes sua itnprobitaie
accede, ibique quinquagesimum psalmum trino re- scandalizaret; dum nec reverenliam sanclo loco
petilu. concine, et invocaiioneauxilii ipsius Augus- agerel, nec ullius increpationi acquie.-ceret. Sicin^
tiiii terlio in eodem fonte corpus tuum ablue : ita temperatum divina animadversio prioribus, vinculis
optata vita et sanitate poticre. Ne qua vero prsepediaris |i gravius astrinxit, etablaia salute quoeerat indomito
ambiguilate, ipsum scias. tibi adesse et hoecsuadere, ad perniciein , repelilis majori dolore induviisdo-
ger quem debeas revalescere. Ijiter ista mpribuiidus muit: videlicet os stulti ebulliens slullitnm, et aures
frigilnr, raptoque baculo mirantibus cunctis egre- inlentas ad fabulas omnemque lasciviam, pedes quo-
ditur. Videbatur tunc vigilibus s.uis,illum immiinniis que ciirrentes ad proecipitium,oenea clave ohstruxit
lelhi proesagioita oberrare : malunt tamen suhsequi, cl ad coutinentiara retorsit. Arctalus iiaque acriori-
Ctquotendat ohservare, quam prohibere. Ille ad bus cruciatibus, ad coeleslein medicum ah ainicis et
sacrum fontem veniens, teTtioin ej'us amne abluitur, cognatis atlrahitur; sancliquc vestigiis inhxrens,
teriio quinquagesim.uspsalmus cum implorato Au- quod obstructis verbis nequibal, diris suspiriis de-
gustini suffragio decantatur; el anle expletum pre- plangil: lacrymans et cjulans veniam poscil, sospi-
cum holocauslum, oeger se miratur subila sanitale, lalem indebiiam proesumpiaclementia rcpelit. Vul-
de interitu revocatum. Ncmpe quod antiquus lecerat: neranlur altius paierna viscera aliena miseria , et
septena lavatibne in leproso, hoc nosler Elisxus, cum misericordiaejudice luctatur misericordia, qua
s.iMTTmre Irinilatis confessor,exhibuit Irina baptismalisi sola solet vinci miseratrix justilia. Inter reuin et
forma morituro. Regressus ergo, jam non languidus, Deum obstat causidicusmediator: hinc puiiienduiii
sed totus sospes ad leclulum, suaviler requievit; rt C increpat, illincsalvandum intentat. Confundilur sce-
ipso Iucis crepusculo monasterium subiit, populoque lestus de culpa, corrigitur poenitenlia, ut correclus
ex morematiitinasdecanlavit.Slupor ingensetextasis induatur justilia, justificatus polialur jusli Salvaloris
abbatem et fratres acplebem corripit, cum loelitia et g-atia. Sic inlerveiiiens Augustinus', proeValuitvie-
gratiarum effusione; ut cujus exequias pr.eslolaban- toria, extor.il cuni Jacob benediclioneni, cum Moyse
lur excipere, alacrem et incolumemviderent soliiuin propiiiaiionem, et raptam a Dominoviclor misero
pfliciumexhibere. Ille eliam populo exposuit publica, reportavit denuo sospilatem. Ille et gressibus et elo-
voce, qualiter per sanclum Augustinuin sanatus sil quio et auditione reformatus ad imegrum , cessat
tam propere. ulterius aliena ope duci, cessat digitis loqui, desues-
46. Igitur angelicus Domini legatus-Augustinus, cunt et alii quibus surdo satisfacianl signa doceri;
ut iterejus terminemus, post longa terrse spatja et sensu quoque sanior redditus, desinit a ventosilate
ex magna parte pererralam Briianniam, post innu- priori [quod utilius est corporea salute] patris sci-
mera virlutum et docunienioruin salutaria solatia, licet Augustini eruditione, correplione, prece aG
ad perpetuam sedem et mansionem suam Dorober- solvalione.
niam, cumillo bealissimosoeiorum coroitatu, regre- CAPUT V.
dilur: ubi ut omnium geniior et lucifer, ac solis sui n Sanclus Livinus baptizalusel instruclus. Sancli
desideratissimusrecursus, omnium favore et gaudio Augusliniobitus et seputtura.
excipitur. 48. Jam vero inler tot virtuluni insignia, quis
47. Inter frequenlantes tam potpntem curalorem digne elferat tanli docloris praiconia, per quem non
Clebiliumturbas, advenit juvenis, genibus nitens pro tantuni efleratiores suave Cluisli jugum su cipiunt,
pedibus, utpote gravi utrorumque pedum conlrac- verum eliam sancti et signi|ioientes viri, eliam ari-
tione torluosus, simul etiam auditu et loquela de- gelico monilu, ad eum mirabili veuiunt viaerudiendi?
functus; oculis tanium via patebat, sed viam infur- Res est non capitulari arctitudine conihiendanda,
mis gressus negabal; quse peteret videbai, sed qua sed plana et lucida sentenlia exponenda. Legimus
peteret interventrix lingua deiecerat: anguslias suas in a vita beatissimi pontilicis et martyris Livini,
niutus lacebat; quod scire juvarct, surdus non audie- lideli sanctorum sociorum suorum commendatione
bat; tot vilaeofficiiscarenlem, sive semivivum sive descripta, qualiler ipse dominicorum negoliprum
semimnrtmim dixerim, nota miserabilis esl. Verum dispensalor fidelisslmus Augustinus., ad religiosum
•-wec illugtmnda «runt lit Novembns, «cripta a iranclo Bonifacio archiepiscopoMoguiitien-i.
87: SANCTUS AUGUSTJNUSANGLORUMAP0ST0LU8. 88
regem " ScbtioeColomannum omnium saluti consu- A linurii; venit arigelico ductu velutad allerum.apge^,
lens venerit,'. et bealum -Livinumtunc puerhm cuiri lum, de florido itinere ad florigerum paradisinu,
sanclo Monalchio ponlilice baptizaverit, ulque rex de via maris ad fonteni. mel.lifluum, de perniciosis
ct regiria regnique optimates illum a fonle suscepe- opibus ad; incorrupiibjlium divitiaruni lliesaurarium,
ririt. Tunc insuper baptizatum solaris splendoris cui de cubiculo veri regis iiilinitam opuleotiam re-
columha - coram omnibus alluxit, et in splendore rum et immarcescibilem pulcbriludincm specieruni
aufea sole micantior dextra apparens ter puerum depromai omnium. 0 quam fe.stivumortum est gau-
signo crucis benedixit, atque vbx coelica in hoec dium tam prsecelso doctori sanctorum, ubi talem
verba sonuit: Dilectus Deo 6t hominibus, cuj'us me- sibi divinitus desliuatum excepit discipulum, quem
moria in benedictione est. Hinc proeclarusAugus- Spiritu sancto.prse=civeratventurum, qui dignuserat
tirius Domihum glbrificavit, et cuiictis glorificandi magister alioriim? Sed generosa indoles Livini, a
dociinientiimdedit. Interea sancfis'vitse incremenlis lam divinitus inspirato mavolt discere humiliier,
adolescens ilie , suus et oevoet merito filiolus, adeo quod postea doceat fiducialiter. Audit illum, qui in
dilectus- erat regi etomnibus, ut miro afleclu ac coeloposuit os suum , aiigelico ore dispuianiein de
precibus eurh retinere teritarent. Cui tiniehli- retia- infinila. mulxiludine et gloriosa supernarum vir-
crila miiridiel hocsuper anxie flucluanti,etangelus I? lutum, de prsecellentissima apostolicse sublimitatis
lucis aflulsit, proprioque eum nomine salulans : Ave, bierarchia, de innuraerabili exercitu et triumphali
inquit, frater Livine, desine liibulari, el audi quo martyrum palma, de candidissima confessorum ae
debeas consolari. Vadehincad Aiigloriimponiificem virginum corona ; omnein mundi poenam npn. esse
Augustinum, et ab eo percipC totiiis sancloeinstilu- condignam ad tanla proeniia; nihil comparari, nthil
lionis documentum, per quem, Deo provehehte, appretiari posse ad illain pulchritudinem ; ad illam
summam attingas virtutuni. Ast Domiiii confessor dignitalem , ad illam indeficientem solemniialerti et
festinanS angelicis-jussibus Obteniperare , expelita gaudia, omui genere lahorum , pmni fragrantia vir-
regis dimissione et ruptis fauloriim suoruin retina- tutum, nunc, cs;e currendum. Ad illud seiiipiternoe,
culjs ceu telis araneoe, cum iribus beatis discipulis beatitudinis bravium ducebat avidissimum semulura
FOilano, Helya et Kyliano [ qui etiam describendis per omniafloreia sacrarum Soripturarum'; pandebat
jpsius gestis probatissimi auctores claruere] ultro ei. seraria et cellaria Cluistj et Ecclesise, in deliciis
contendit ad mare, quo possetad desideralissimum et oblectatioiiibus dominicarum,-gazarum ac vilam
patrem Augustinum transnavigare. Sed Occurrit an- spirantium arainatum, in sempiterna charilale '&
gelus Domini in itinere, 'juvenili decorej splendida claritaie sanetorum. His aliisque,pluriniis exhorta-
facie, gratiosus incessu , dulcis affamine: Confide, P lionibusdux iiiclytrisdpniinicprum castrorum arma-
ait, frater,-quia Dominus me tibi niisit diicem et . bataihlelarn Christi lortissimum, accendebat arden-
custodem iriseparabilem in orani via tua. Tu modo tissimum: jamque secundum prsedupis angeli polli-
incuiictanter sequere me: quia ad ilium tui profeclus licitationem ad. aposiolicse conversalionis evcxit
dbetrjtenr queni petis, fiiveote Domino, perducam perfectioneni, ut et palmam atxingeret martyrialem.
te successibus prosperis. Agnoscens er^o j rudens Ilaque per quinquennium. et menses tres secum
Livinus Spiriturii veritaitishaeesibi dicentem, prose- detentum, saiictissirois exemplis ac inslrumentis in
quiiur tiducialiier cum pfoefalisdisclpulis proeceden- omni sanclitale proveciuin, oeyolenerum, sedreli-
teiii, et illud mafe magtiuni ac"spa.tiosnni siccis giosa maluriiaie grandsevum, tandem consecrat
pariter trariseunl vesligiis. Videbatur . auleiii tam sacerdoiem Chiistp eleciissimuin. Dat, eliam libera-
sacratissiino Livino qttam beaxissociis suis, ip:o illo liisimus b catigeta in ipsa dilecli discipuli ordina-
itinere, quo pedestri incessu vnsli gurgitis fluctus lione dulci-simum pignns et menioria'e perpetuse
ac: si solidani aream calcabant, quod per prata vel diieetionis stioe,casulam videiicet pur-puream, glo-
campestria virela, rosis ac liliis, ouinique herbarum liosi marlyrii praesagam,- auro: et gemmis instar
ac Ilorum pulcherrima varietate vernanlia, trans- nieritorum proetexlam : addit stolam et, orarium,
irent. Ubi vfefpsidereus dux seqtiaccssuos lutolittore f. simililer aurea- ac pretiosarum gemniarum sideribus
feliciter exposuit, Cum indicibili jubafe et anipla decoratainsignia. Jamque imprecalus sibiomnia bona,
lucis cofuscatione',ipsis intuentibus, coelos repetiit; ot miitua oralionum suffragia, non sine mutiiis la^
ut hoc splendore videretur dicere : Huc me , filii lu- crymis, remitlit eum regi ac genti susedesideralissi-
cis, spreiis mriridi tenebris, sequi properate. Quis nium eriidilorem, cum proememoratissancliscomi:-
itaque hoeetam floiida ac fulgida iriiracula:gloriosi tibus suis. Deniqne sicut apes, ineHifluum florem ,
Augiisliiii irieritis dubilat vel ascribere vel conimu-. et sicut ceiviaquoe fonlem , sic Augustinum appe-
nicare, ut Augustinum quoerCntibusunda virerel, lebant undi |Ue coslesliamellificantem.
poriiiis^floreret,fluctus vernaret; ctipse gurges sub 49. Erat quidain veterahus, qiii asserebat avum
pedibus evangelizatorem pacis peientium, se ut suuni persanctum Auguslinum baptizatum fuisse,
soliiuni cahipum exhiberet? Venit crgo cum prseno- et hoc avum palri suo, palremque sibitali modo
miilalis tribus sanctoeTrinitatis confessoribus, desi- retulisse. Cum essem, aiebat; adolescentulus; et
deripsus" Liviiiius ad dcsiderabilerri pattein Augus- vidissem ad illuni novum et inaudituni nostroesa-
a Id est HibernioellodienKC,qnse lunc Scolia dice- -
1h.Catig.ta Papiseest doclor;aut rhetor, Grsece^v.cSn
baltir. 7».w• Perperam inipressuiri catigera.
89 VITA SANCTl AUGUSTINI. »0
lulis protodoctorein AugUstinum,quasi ad quemdam , Vgeneratione m generationem propagatam , Deo pro-
angelum, concurrentia populorum agmina; ego, cui palante ad nolitiam Scripturarum sanclarum potuerint
vanitas corona , cui gaudium stultilia, cui delieise pervenire, quse et qualia non est inj'uria credere.
erant ridicula, mira sensus hebetudine deridebam Jam post ihimina et feras repulsas gloriosi Augustini
omnia, velul phantasmala ; omnesque errare prseter palmarium explicemus.
me meosque coerroneos magna credebam ineplia. 50. Jamdudum vero ille supernus incola, percussus
Cum vero audissem illum omnia.debilium ac mori- illa, quse fortis est ut mors, superni amoris plaga ,
bundorum curare corpora, ampliori incredulus ca- abhorrebat omnia terrena oblectamenta sicut vitse
cbinnabam vesania. Concepi tandeni dolositalem detrimenta; et mundanam gloriam sicut vincula -
lascivisemese, et nt uter ventosus veni illum quasi sicut ergastula, sicut supplicia; quoetamen cum ipsa
sycopliantam videre, aut seminiverbium audire ; ad morte dulce esset pro Salvatore pali omnia. Solo
hoc videlicet, ut aliquam slropliam raperem ab ejus itaque corpore ligatus in teri'a, imo sola gignen-
ore vel curatione, unde possem meis similibusrisum dorum et informandorum Deo liliorum paterna as-
moyere. Cumque me pressanti lurbse, ut insidiosus trictus cura, de reliquo lolus conversabatur in illa
et latrunculus, immersissem, ejusque paternuin ac oeterna patria; lota menle, tota, anima, j'ugi ac
reverendum intuilum oculis notassem; protinus g violenta instantia caplabat cccleslia. Quse precum
ingenti confusus terrore dirigui, ut videretur in eo incensa , quse sanctorum desiderioruni lamenta ,
divina qusedam. aniniadversio impuritali meae in- quam inenarrabilia mitlebat ccelo suspiria! Quis,
dignari. At ille sancto Dei Spiritu plenus (ut claruit inquit, dabitmibi pennas sicut columbse,et volabo
haclenus) invisum quasi notissimum respexit: misso-. et requiescam ? et, Quando veniam et apparebo anle
que niinislro, Illum, inquiens, adolescenlem adduc faciem Dei mei ? Concupivit et defecit anima mea in
jnihi, me sibi de medio plebis prsecepit adduci. Tum atriaDomiiii. Sic irrequietis clamoribus prxoccupabat
vero altius intendens quod sine indice innotuerim faciem Domini, et vim faciebat ccelo, crebris pulsa-
iUi, tanto-stupore contremui, acsi cum exerta ma- tibus rogans admilti, cupiens dissolviet cum Christo
chsera qusestorem ae puniloreni vidissem sceleris esse. Tandem vero intelligens ex Spiritus sancti res-
mei. Continuo ad tanti vatis clenientiam confugi, ac ponso exauditum suum desiderium, ut veniat ad
substractus sacros pedes. asirinxi. Ibi omnem vento- ipsum omnibus rectis corde desideratum ; coepitpa-
silatis tuthorem quasi coinpuncta vesica emisi, omnes rentalibus visceribus anxie pei timescere, ne post se
sordes fluxoelevitalis evomui, totuin me tam benigni lactea natse vel nascentis Ecclesise infantia, orbata
patris prscceptis ac documenlis dedi. Ille placide pastore, luporum dilapidaretur invasipne. Hinc bea-
increpatum et instructum paternis ulnis amplexus , C tum Laurenlium, apostolicaesanctitatis virum, apos-
credentem in Christuni me baptizavil, alque in filios tolicis signis prseclarum , suorumque comitum prse-
lilioruni a producla longsevitate benedixit. Hsecet cipuum, dicenle sibi Dominoin spiritu : Hunc"mihi
his plura prsefatus yclulus, ab avo suo patri audita, unge in sacerdolem eleclum, perspicaci animo cum
et a palre sibi narrata, repisesenlabat audieritibus. superno instinclu ijiteiidil pro se ordinandum. Refcrt
fidei assertione, quasi ab alio sseculocognita, Inti- hoecad clerum, ad regem, ad populum : placet omni-
mabat autem a parentibus sibi insinuatam ipsius bus, favenl omnes, simulbenedicuntet expelunt. Rege
beati Augustini formam et personam palriciam , itaque cum confluo populo immensum congratulante.
staturam proceram et arduam, adeo ut a scapulis ordinat cum omni solemni gaudio Laurentiuni sibi
populo superemineret, el Saulem proceritale, non successorem : ut quondam apostolorum princeps
atrocitate,, exhiberet. Facies amabilis et reverenda, Petrus Clemenlem, oh supradictam videlicet novellse
ifojis medianle coma suis columnis resultabat fenes- informationis necessitatem : quod tamen exemplum
trata. Signa vero et sanitates, quoein populo fre- nulli imposterum debet esse proesumendum.Nemo
quentantium ccetuque debilium assiduabat, nullum rite hoc fecit post Pelrum, nemo incompetenler
enarrare nec enumerare posse astruebat. Memora- faciat post Augustinum. Nam uuus Chrislus, una
balur jugiter pedestri incessu, soepiusdiscalceaius, D Ecclesia, unus episcopus, nec dividilur unus et
provincias.apostolica devolione luslrasse, et callos unitas. Coiisecratum ergo deslinat ad omnia prorap-
genuum fratris Domini Jacobi in plantis aitraxisse: tissimum, ut Paulus Timotheum, in opus ministerii,
plures quoque sanclprum comitum ejus easdem vir- in sedilicationemcorporis Christi; ut discurrat, fes-
tutesvelimilari velsequiparare.solitosasserebat. Hinc tinet, instet opporlune, importune; arguat, obsecreS,
itaque, cum charilas omnia probabilia credat, etcum in omni patientia et doctrina. Ipse vero theoricus
ultro credimus quod amamris , quod vero non cre- contemplalor, ut mundi opprimenlis perfuga, ut
dimusodisse nos vel spernere probamus; perpendant passer solitarius in tecto, gaudebat nimium, ruplis
lllli dileclionis et non alienj, quod ea quse sancti ges- rerum retinaculis,pennisoelerniamoris adDominum
serunt in vita, yel per scripla , vel per longsevos evolare, in optima parte Mariserequiescere, soli Deo
seniores, vel per famam (quoeest lex historise) a vacare, revelaia facie glorioeDomini assiSlere, ejus-
" In Vila minorc hsecaccuralius ila explicantur : tr.em suum descendisse; in se eiiam centenarios
armabat enim eumdem avum ultra centuni annos progeniiorum atinos longe excrcvisse.
yixisse, ipsamque longscvitatisbenedictionem in pa-
81 VITA SANGTIAUGUSTINI. 91
que perpetua pasci riulcedine.Tunc demum se vivere A auctore, condideratproeelectissimusLaurentius, facta,
ac regnare, tunc primum se coepisse servire Deo magnificadedicatione, eura devotissimo rege iElhel-
credebat. Nunquam tamen defecit dominica lucra berio et confluis Anglisepopulis,recondidit in aquilo-
augere, in conveniendb populos in unum et ipsos nali videlicet ejusdem sacne aulse porticu, ubi in
reges ut serviant Domino: nusquam deerat, ubi di- seterna memoria ccelestisregoi depositum thesauri-
vina res postulabat. Nunc, utaquila, ad superna yo- zavit. .r
labat; nunc, dominica poscente,pascuaimarevisebat. 53. Spd dum festinamustam piam historiam iinire,
- 51. Quid longa tergiversatione exituin prsesentis adhucobstinate teneriiur, ethujus Angeliciloci gratio-
llicis dare formidat oratio? Tandem victoriosissimus sa dulcedineelsanciorum cliariialisinfinito charisma-
athleta Domini, in omni sanctilate et meritorum per- te, quodsedet saluros', saturet desideriosos, dulciter
fectione excurso vi.tsestadio, pervenit ad bravium ac [A(.,dulceesl]Tecolere,qualiterillani.porlicumtotpri-
diu desiderata oelerniregni praemia.Jampulsanli per morum erudilorum Britarinisc,imolot angelorurnDei
oegritudinemDomino aperuit, cuminenarrabili tripu- ccelestiaimpleverint mausolsea. In quibus gralanter.
dio et aromatico grali.arum sacrificio. Tum magnani- est animadvertendum, quain generosa pignora uni-
mo paternse dilectionisaffectu exborlabatur, tam re- versalis mater Roma ediderit, quseipsi Britannico.
gem etprincipes, quam clerum et populum, servire B Oceano patres et institutores existerent: quos dum
Domino in.timore; et profanalis dseiiionicorumsacri- unus amor uno cubiculo siinul astringeret, singulos
liciorum sordibus, in lide Christi divinilussibi tradila patronos sigillalimdislinctos plures nationcs propriis
immobiliter perseverare; et uni Deo yivo et vero, radiis proeclaroshaberent. Horum proscelientissiruus
lideetamore perpetuo adboerere; ejusque mandata, Augustinus, Laurentium ejus teniplidedicatorem, silii
per inunclum pontificemac dominicos.ministros, di- successorem-(ut proemonstraluiiiest) creavil; Melli-
ligenler observare. Venit ergo finis mundialiumpro- tum Lundoniie, Justum Rbffensi ecclesiseepiscopos.
cellarum, et illuxit aurora oelernarumloetitiarum: et ordinavit; quos utque propter Christum exiliatus,
benedictorege, et confirmatain Cliristoprimitiva suse terlius Mellitus,quarlus Justus successor excepit. His
geriiturseEcclesia, relinquens omnibus perpetuoedi- »HonpriuselipseRomanse informationishonpr decp-
lectionis pignora bealapque vilse documenta, inlei rosus, arinexusest quinius. Sexlus Deusdedit ordiqe,
sanctorum sociorum discipulorumquelacryraosaexa- sed primusflpsgentis Anglicoe,in Rpmanprumpatrum
nuna, stanle beato Laureniio cum populi freqnenlia, transiit conscriplionem : cujus primitiis ex Anglia niT.
deposita sarcina carnis assuraitur-in ccelum, cum su- hil gratius habuere Dorobernise ROmana prjncipia.
perriarum virtutum triumpho et gloria, cum insesti- Septimus qnoque TJieodorus, Romanoe prsecellentia.,
mabiliomnium occur.suet receptu sempiternaque loe- C subsecutor egregius, almo Augustino a dexlro con-r
tilia. Oquanlo solemnioadornalur et coronalur tunc sepultus est latere, una tantum monasterialis alvi
omneceelum.videlicctadtam prseclaricivisadventum. maceria interslite, quia nondum amplilicata porticus
Anibiuntoethereieturmoevictorempalmigerum, invir omnes nequieral suscipere : qua postea dilatata,
tantaposloli in suas sedessociumapostolicum,vallanl his sanclis consortibus adjungitur omnibus amandus
purpurala castra martyrum martyrialem signiferum, socculisAdrianus, ejusdeni monaslerii abbas clemeiiT
amplectunlur insignem hierarcham splendentiaagmi- tissimus; qui ab apostolico Rpmae electissimus in
na confessprum elvenerabiMsturba sacerdotum.can archiprsesulemDoroberniae,ipsumbeatum Theodorum
lant dulcibus bymniscandenteschori virginumducem adduxit pro se, cum quo Anglosfecit docibiles Dei
virgineum ; uique usu mortali loquamur illa ineffabi- tam Grsecaquam Laxinaerudilione. Item candidissi-
lia sacramenta supernorum concentuum.tunc illania mum ex Anglislilium regia Chrisli virgo Mildretha,
gna Jerusalem maghi regis civitas simul vidit populos siio candore gratissime illustrat splendida tantorum
et tribus snas, simul in Augustinitriumpho personan patrum ornamenla. Horum igitur omniumauctorbea-
tes Domino gratias et laudes indefe.ssas,Quos onine; tissimuspapa Gregorius, habens allare medium velut
nos inlimi, licet lam indigniquam inipareslaudatores, patricium solium, ipsamqueservans Deodicatam por-
prosequamur ut possumus non exsequialibus planc- D licum, scterna dileciione circumplectitur, non tani.
tibus, sed his triumphalibuscahlibus : Regnas,Augus funera consepultorum,quam triclinia convivantium.:-.
tirie, Augusti sseculi noniine et dignitate subliinipr. ante omnes vero ^ibi astringit Auguslinum, ut suoe.
qui auxisti rem Chrisii publicam, et RomanoeEcclesia: institulionis primicerium, suseparturitionis prinioge-
adjecisti Britanniam, melius quam CccsarAugustus nilum, et vila et ordine prinium. Cseteriquoque filii
Romanis opibus Alexandriam. Te reges et principes qui protoparentes ecclesiastici sunt Angliae, accum-
et senalus Anglorum, et turba gentium comilantui bunlsicut novelloeolivarumin circuitu menssesuse.In
incoelum; te angeli et archangelitriumphantem de- authentica pro proeeminentissimi Augustini tumba.
ducuni, throni et dominationesexcipiunt, lecoronai epitaphiumscriptuni esl hujuscemodi : Hic requiescit
Rexregum. dominus Augustinus, Dorobernensis archiepiscopus
52. Pretiosissimamvero ejus corporis margaritara primus, qui oliinhuc a beato Gregorio Romanaeurbis
ih ipsoapostolicoet regalimonasterio, quod ipse, De. pontifice directus, et a Deo operatione miraculoruui
" Colunlur sequentes : Honorius 30 Septembris, nut 'J Januarii, Mildretha 15 Julii.
Deutdedit50 Junii, Theodorut19 Seplembris, Adria-
93 SANCTIAUGUSTIiNIANGLORUMAPOSTOLI MONUMENTA. 91
suffullus, .Ethelberluni regem ac gentem illius ab A Deusrieditest sextus, euidat sua muneraChrislus.
Theodorusjuxta ferl sabbataseplimusslma.
idolorumcultiiad Christi fidem perduxit-,etcomple- HisseptemducibusvigetArigtia,totquediebus.
lis in pace diebus ofiicii sui-defunctus esl, seplimo Adriiluroclavilsmonichoiunidux Adrianus.
Kalendas Junias;eodemrege regnante. Dehis quoque AngloninislellaMilrirelharelert suamella.
Oetopalres Homse,reliqui coniilaniiirhonore
septera primis Anglicoc ecclesise columnis, Tarpeja Ex Anglisnali, mwilis liorinnsociati.
tle rupe Romseexcisis, hi versus substituuntur : Huicinaimldivis Evangeliiviarivis:
Hisuiit * Brilwoaldus,Tatwinus,vosqueNolhelme,
Septemprimatessunt Angliset protopalrcs, Et jam Berta, pairesprimosproceresimitantes,
Septenirectoresseptemqueper.aethratriones; Tot si.mulEcclesiascinguntfiontempietate.
Seplemsunt slelke, liastenet uniusarea cells.;
Septemcisterna.vitse,septemquelucernse; De innumeris vero signis, quse in hoc requietionis
Et seplempalmaeregni, septemquecoronse,
Quinoculisepteni,quibusliuncChrislusvi.detorbem, suoedormitorio, vel ubivis gentium aut locorum,
Ot currit^mundusseptemper saecladiebus. beatus Auguslinus pro fide petentium exhibuil, ali-
Hofum tituli, suo ordine superscripli, sunt hi: quarila quoefidelium octilis probata fuit, sequens li-
Dux Augusiinusprsecellitin ordioeprimus bellus enarrabit, Deo nos in veritatesua dirigente,
Lanriger et nitindus,Laurenlisede secundus. qui per omnia ssecula regnans, semper in sanctis se
Terlius est gratus Mellitus,melligeralus.
Quartusadest Justus, dulcesdansnominegnslus. mirabilem ostendit. (Hunc libeltum legere est apud
QuintusHonorius,Ecclesiaevigorexs:at honorque, B Bolland. tom.V Maii, pag. 8(i2.)
* Proefuerunt ecclesioeCantuariensi
arcbiepiscopi, mus, et vixit ad annum usque 739. Hic in tabella
Briihwoatdusab anno 6'J3 usque ad annurri 7i0, cui veteris altaris sancti Auguslinietiam sanctus habelur,
successit Talwinus, morluus anno 754 ad 51 Jnlii ejiisque ibidein mausoleum inter alios sanctos
martyrologioAnglicanoinseriptus. Successit Nothel- exstat.

SANGTI AUGUSTINI
ANGLORUM
APOSTOLI

PERPAUCA MONUMENTA

quw exstant.

EPISTOLiE.

Nemini dubium esse pptest, sanclum Auguslinum G gustinum ab eodem Pontifice (scilicet 28 et 65 ejus-
mulias epistolas scripsisse; sed illseinlerciderunt om- dem lib. xi), nec non aliquot alise in quibus eximius
nes proeierunam partim insertam in beatiGregorii Ma- Pater commendal apostolum ad episcopos et cleros
gniepistolaqusevulgonota estsubnomineRasponsio- in viam ej'us occurrentes (lib. v, ep. 55; lib. vi, 7,
num. HanCvidesis,torooLXXVIIPatrologise, sexagesi- 22, S3-59; lib. vm, ep. 30; 1. xi, epp. £9, 54-62,
mamquartain librixi Epistolarum Gregorii. In eodem 66, 76).
yolumine videndoesunt alise duse, scriptoead S. Au-

FUNDATIO
ABBATI.E S. AUGUSTINI CANTUARIENSIS.
Anglicanum.)
(Monaslicum
Lux vera quse illuminat omnem hominem venien- j) anno Domini 597 misil bealum Augustinum et alios
lem in hunc mundum, elsi novo lucis suoe radio lo- cum eo quamplures monacbosac verbi Dei ministros
tam illustret Eeclesiam, dumbeatura Gregorium suse quasi numero quadraginta genti Anglorum fidem prse-
Ecclesioesummum prsefecit pastorem et pontificem; dicare calholicam, qui Dei minislri qualiter se gere-
specialius cum gentem visilavil Anglicam ; cum eam bant in itinere versus Angliam qualilerque Angliam
de tenebris et unibra raorlis dignalus est evocare ad venientes in Thaneto applicuerunt; qualilerve a rege
lucis supe fidei notitiara. GregOriusnamque in snm- Aihelberto suscepti fuerant qUaliterque Cantuariam
mum pontificemordinalus, quarlo Nonas Septembris pervenerant, pertraclare omitto; cum hsec omnia in
sub anno Domini 692 verbiim Dei quod ipse et in lextu ViliCAugusliiii perlractenlur. Auguslinus igi-r
persona propria genli Anglorum prscdicaredisposue- lur cum suis sociis, locum in civitale Cantuarise
rat,' divino admoniius ihstinctu, per suum alumnum adeplus, vitam coepit imilari apostolicam. Interearex
Dei servum Augustinum explere curavil. Gregorius Alhelbertus servorumDei vita mundissimadelectatus,
igitur, quinto ordinationis suse anno, videlicel sub et promissis eprum «uavissimis quse miraculorum
95 SANCTlAUGUSTINIANGLOHUM AROSTOLlMONUMENTA. 9G
ostensiorie yera esse perspexerat, in fide roboratus ,A constriixit, et nioiiachos inibi perpetuis temporibus
catholica cum suis commilitonibus baptizatus est in deservituros in eadem.ecclesia instituens donis variis
die Pentecostes sub anno Domini597. Rege itaqrie •et possessionibusdotavit earndem, et in eadem eccle-
baptizato et in fide confirniatq Augustinusad ciVita- sia prsefatus rex sibi et successoribus Caiituaiiorum '
tem Galliarum Arelatensemprogreditur et ab ejusdem regibus sepulturam elegit. In hac etiam ecclesiaAu-
urbis episcopo Eiherio in epiScopum.ordinalur, sub gustinus se et suossuccessores, Canluarienses pon-
die xvi Ealendas Decembris,ordinatusque Augustinus tifices, slaluit sepeliri.
Angliam rcdiit, et cum gloria el omni qua decuii so- EDVVARDUS, Dei gratferex Aiiglioe,etc, archie-
lemnilate a rege efpopulo susceplus.atque in civitate piscopus, etc, salulem. Inspeximus chartam bonoe.
Cantuarioe sedem episcopalem adeptus, continuo mempriseAlhelberli, qiibndamregis Anglise,in bsec
Laurenliumpresbyteruni, et:Petrum monaehum Ro- verba : In nomine DominiJesu Christi. Omnem ho-
niam roisit, qui bealp pontifici Gregorip referrent minem qui secundum Deumviyit, et remunerari.a
regem cum regno HdemChristi suscepisse, et se ipsi Deo sperat et optat, pportet ut piis precibus consen-
genti Angloruni episcopum fore ordiriatum, simul et sum hilariter et exanimo proebeat, quoniam cerlum
de iis quse. necessaria videbahiur qusestionibusejus est tanto facilius ea quse jpse a Deo poposcerit con-
consulla efflagiians. Qusesi quis plenius sciredesi- B sequi posse, quanto etipse libehtius Deo aliquid con-
derat, Bedam de gestis Anglorumlegat.et ibi deside- cesseri.l. O_uocircaego Athelbertus, rex Kancioecum
rala i-eperiet. Inlerea Augustinpsedem episcopalem, conseusuvenerabilis archiepiscopiAugustini, acprin-
ut supra dixiinus, in civitate Cantuarise adepto, re- cipum ineorum, do et concedo Deo in bonore sancti
cuperavil in ea ecclesiam, regio fultus auxilio, qUam Petri; aliquam parteiri terrse juris mei, quse jaeet in
ibidem anliquo fidelium Romanorum opere factam oriente civitalis Dorobernioe,ita.duntaxat ut monas-
esse didicerat, et eam in nomine sancli Salvaloris " terium construatur, et res qusesupra memoravi in
Dei et Domini nostri Jesii Christi consecravit";atque.[ potestate Sibbatissint qui ibi fuerit ordinatus. Igitnr
ibidem habitationem sibi statuit, et cunclis succesT adjuro et prsecipio in noinine Domini Dei omnipo-
soribus suis, qux usque in hodiemum diem vocalur tenlis, qui est omnium rerum judex justus, ut proe-
Ecclesia Christi Cantuariensis tptius Anglisenutrix et . fata terra subscripta dpnatione sempiternaliter sit
metropolis. Erat autem non longe ab ipsa civitate, confirmata, ita ut nec mihi, nec alicui successorum,
ad orientalem, quasi medio itinere ad ecclesiam meorum, regum aut principum, sive cujuslibel con-
sancti Martini et muros civitatis situm, fanum, sive -.-ditionis,. dignitatibus et ecclesiasticis gradibus, de.
Idolum, in quo idem rex Athelbertus secundum ri- aliquid' fraudare liceal.
tum genlis susesolebat orare, et una cumplebe sua, G Si quis vero de hac donatione nostra aliquid mi-.
duempniismagis quam Deo immolare : quod fanum, nuerit aut irrilum facere tenlayeii.t, sit in prsesenli,
staliin ul ab Etherio Arelatensi Augtistinusepiscopus sepaiatus a sancta communione corporis et sanguisiis.
ordinattis, ut subscribitur, Arigliamest regressus, ab Clirisii, et in die judicii, ob merilum maliticesuoea
inquinamentis et sordibus gentilium purgavit, et si- consortio sanctorum. omnium segregatus. Circum-
niulacro quod in ea eratconfractoi synagogain mu- cincta est hoec terra his terminis : in oriente eccle-
taVitin.ecciesiam, et eairiin noniine sancti Pancratii siai sancti Marlini, iii meridie via„ de. Burgale, in,
marlyrisdedicav.it; et hsec es.t priina ecclesia ab Au- eccidente el iiiaquilone Dr-utingestrete.Acta in civi-,
gustino dedicala. Exslal adhucaltare in porticu ejus- tate Dorpbernise,anno ab incarnatiorie Chrisli 605,
dem ecclesiaeaustrali in quo idera Augustinus sole- indictione 6. -\-.Ego A.i.befbeitUs,rex Kantise, sana
lebat celebrare, ubi prius steteral siraulacrum regis. menleintegroque consilio, donationem meam signo
Iiis itaque geslis, Augustinus prsedictamsancli Pan- sanctse crucis propria manu roboravi confirmavique.
cratii ecclesiam , una cum terra adjacente, a rege Egd Augiistinusgratia Dei archiepiscopus testis con-
obtinuit; in cujus fundo proediclusAlhelbertus, hor- sentiens libenter subscripsi. Edbaldus, Hanngisilus,
tatu beali Palris Augustini, ecclesiam in honore Angemundus,Referendarius, Hocta, Gracys, Tougyl,
sanctorum apostolorum Petri et Pauli a fundamenlis Penca, Geddi.

PaiVILEGIUM
ABBATI.E CANTUARIENSI A S. AUGUSTINO DATUM
Anglicauum.)
(Monaslicon
Au£i_stinus,episcopus Dorobernisesedis famulus, D Christi regno sacratus, nosira.instanlia et sua pro-
quem superna inspirante clenieiitia, bealissimus diga benevolentia inter cscteras ecclesias quas fecit
suam
papa Gregorius Anglicsegenii Deo acquirendselega- et cpiscopia, monapterium extra metropoliin Pe-
tarium misit amministrum;. omnibus successoribus Doroberniam, in honore principum aposiolorum
suis epUcopis, cunclisque Anglioeregibus cum suis tri.et Pauli regaliter condidit el regalibus opibus
posteris• atque omnibus Dei fidelibus et in fide et ampfisqjiepossessionibusditavit, magnilicavit, per-
gratia pacem el salulem. Palet omnibus quod Deo peiuaque lihertate, et omni jure regio cura omnibus
amabilis rcx Alhelbertus, prinius Anglorum regum rebuset judiciis, inlus et foris illi pcrtincntibus, niu-
»7 SANCTUSBONIFACIUSPAPA IV.
nivit, .suoqueregio privilegio et superni judicii im- A tributa, sic ipse Dominus concliidit, ergo liberi suiit
precatione, atquc apostplica sancti papse Gregorii filii. fjua ergo irreverentia Patres ccclesiarum in
interminatione exconimunicatoria, conlra omnem filios regni Dei sibi vindicant dominationem, maxime
injuriam confirmavit. Ego quoque ejusdem libertatis autem in hanc Ecclesiam sanctorum thesaurariuni ,
adju.toretpatrocinator omnes successores meos ar- in cujus malerno utero tot pontiiicum Dorobernise
chiepiscopos, omnesque ecclesiasticas vel soeculares reguthque ac principum corpora speramus alma re-
pofestates per Domiiium Jesum Christum et aposlo- lovenda sepulturoe requie, ex auctoritate scilicet
lorum ejus reverenliam obtestor, alque aposlolica apostolica, et hine ad seternam gloriam rcsuscitanda.
memorati Patris nostri interminatione interdico -, ne Taies supremi judicis ariiicos si quis bffendere non
quisquam unquam ullum potentaium, aui doihinalum, metuens hujus privilegii slatula violaverit, vel vio-
aut imperium in hoc dominicum vel aposlolicum latorem imitando vim suam tenuerit, sciat se apos-
monasterium, vel lerras, vel ecclesias ad illud perti- tolicb beali Pelri gladio iper suum vicarium Grego-
nentes usurpare prsesumat, nec. ulla prorsussub- rium piiniendum nisi emendaverit. Hsecergo oriinia,
jugatioriis aut servitutis, aut tribuli condiliosie, uti hic sunt, scripta, apOstolica ipsius instituloris
vel in magno, vel in minimo, Dei ministros inquie- nostriGregorii comprobalio.heel auctorilateservanda
tet aut opprimat. Abbatem a suis fratribus electum „ sancimus, suoque ore confirmamus, proesente glo-
in eodem monasteiio non ad siium famulalum, sed ad rioso rege Athelberto cuni iilio suo EthelbaMo, et
dominicum niinislerium ordinet,nec sibi huric obau- collaudantibus cum ipso omnibus optimatibus regiis,
dire sedDeo suadeat; nec vero sibi subjeclum, sed atque ullro volenlibus reverentissimis fralribus no-
fratrem, sed consortem, sed collegam, etcoministrum stris a sancla Romse Ecclesioehuc mecum vel ad me
in opus dominicum eum reputet. Non ibi missas in Evangelium Domini deslinalis, scilicet Laurehtio,
quasi ad suoe dilionis altare nec ordinaliones vel quem nobis, Deo favente, successorem consliluimus,
benedictiones usurpative sine abbatis, vel fratrum et MelLto Lundonioe episcopo, et Justo Ilolensi
petitione exerceal, nullum sibi jus consuetudinaiium episcppo, et Petro vene abili ejusdem nionasterii
vel in vilissima re exigat quatenus pacis concordia principum apostolorum abbate primo, cum cacieris
unum sint in doniinio utrinque, nec quisquam, quod in Domino adjuloribus meis obnixe posiulauiibus,
absit, dominandi dissidio in judicium incidat diaboli, simulque in eos qui hsec lidelier servaverint bene.
qui superbise lyrannide corruil de coelo. Reges gen- dictionem, aut in impce lilenles, quod nolumus,
tium (inquit Dominus) dominatur eoruin, vos autem transgressores damnationem exercentibus.
non sic. Cumque ab alb-nis non a filiis accipiantur

ANNODOMINIDCVU.

S. BONIFACIUS PAPA IV.

NOTITIA BIOGRAPHICA BONIFACIUM PAPAM IV.

IN_S:
(ExLibroPontifiMli.Ed.Blanchinitom.lv.)
0 Bonifacius,naiione Marsorum, de civilate Vale- C menses octo, dies tredecim. Hujus temporibus b
leria, ex palre Joanne medico, sedit annos sex, famis, pe-lilentioe, et inundationes aquarum gra-
a Boni(acius.-±-1. Decima pctava die Septembris, nifacii III obilu 20 oetobris an. 607 ad Bonifacii IV
aniii 607,post interregnum decem mensiumetsex die- ordinationem 25 Augusti 60i numerantur, inclusis
rumcreaius est ponlifex Boiiifaciusejusnominis quar- de more exlrem.s. Diera vero 25 Augusri esse ipsani
tus, teinporibus Phocee. De Phoca imperatore apud ordinationis Bonilacii, rion nio io lit. dom. F eo
Cedrenuin et Nicephorum memorabile legilur illud, anno recurrens denionstral, sed cevla. deprisitionis
quod monaclio qnoerenti, cur lam impium Chrislianis dies certumque sedis ejas tempus, ut iufra explica-
imposuisli imperaturem? Deus responderit: Delerio- bitur, aperti.s.me ostendunt. Nune vero, ut facile as-
rem itlo alium inveniri non potuisseullum, et hoc me- sequi omnes valeant, nequidquam a Pagio virgulam
ruisse Conslanlinopotitanorumflagiiia. Bisius. esse adhibilam augendo ac minuendo, ullibuit, tein-
— 2. De interpontiiicio duos inter Bonificios III pora ab eodeni praescripia, oculis subjiciendam reor
et IV omnes Codd. catalogiqua sibi constant, decem Anastasii Pogiique chronologiam.
videlicet mensium ac dierum sex; totidemque a Bo-
CniTONOLOGIA ANASTASH.
PAGII.
12 Marf. 60.4 Gregor. Ob. V. S. v m. xvm d. vi m. i d.
30 Aug.. 604 Sabin. Ord. S. i an. v iv i au. v IX
2 Febr. 606 Sabin. Ob. V. S. xi xxvi
29 Jan. 607 Bonif. III. Ord. S. vm xxu
20 Oct. 607 Bonif. III. Ob. V. S. x vi ix xiv .
23 Aug. 608 Bonif.IV. Ord. iv v xiv
Huic annorum quatuor, mensium quinque ac die- 608, diesque 25 augusti, quam diximus esse ipsani
runi xiv summoesi addantur anni DCIV,menses u, ordinationis Bonifacii lV,'ut idem Pagtus agnoscit;
dies Ii, emortuali Gregoiii iiiclusa; habebilur annus At juxta chrouologiam Pagii sunt anni iv,in. v, d. x"t
99 NOTITIABIOGRAPIIIC^INS. BONIFACltM PAPAMIV, .00
tissima. fuerunt. c Eodem tempore petiit a Phocate A
\ quo fecit ecclesiarii c sanctoeMariaeseniper virginis,
principe templum, quod appellatur,A Pantheon. In et omnium fflartyrum. In quri"ecclesia princeps,

quare prseter difficiillales suis locis demonslratas, derent. Pahtheum dictum est templum omnium deo-
quatridui spatium desideratur ad implenda temppra: rum, quo vocabulp usiotiam sunt antiquarii ad iu-
unde liqiiet Anastasio pofius quam Pagio, coetera dicandum simulacrum-in aversa parle quorumdam
eruditissirho, ihhsereridum.CiEterum ad BonifaciiIV veteriiiri liiimmorura excalptum, plurium deorum
sedem quod attinet non soluro inter omnes coristat symbolis referturo. In sereo ninrimo -Egyptio maximi
euin sedisse ari. vi, roens vm, d. xm, verum, quod rem moduli, quem interselecta liumismataexhibet Petrus
iriagismagisqueastruit, epigrapheillius epitapliiosub- Seguinus, ab una parte cernitur caput laureatum
jccta, quam ex Manliicolleclione Baronius ct recen- Antbnini Pii, et ,ab alleracaput barbalu.m principa-
liores usurpant, ita babet: ' "-- lium numinum insignibusorhalum, inter qusemodiiis
HIC REQUlESClT BONIFACIUSJUNIOR capili imposiius Serapidem designat, corhu arieti-
QUI SEDIT ANNOSVI. M. VIII. DIES Xll. num Jovem Ammonem, trifida fuscina Ditem patrem,
DEPOSITUSEST OCTAVOIDUS MAII atqueeliam Neptunurii,serpens eidem circumvolutus
IMPERANTEDOMINOHERACLIO Esculapium, radiata coma Solem, siveOsirim, et
ANNOEJUS QTJlNTO. - cornu copioeNilum. Simili lypo insculptamgemmam
olim vidi. Id Pantheum dicurit.-
dies
qua epigraphe depositioiiis xn excluditur, ilapro. ac
inde non tredecim dies, sed numerantur, ut rB' Panlbeum vela fundamentis excitavil, vel incte-
absolvit, porlicu cerie ornavit M. Agrippa Au-
BonilaciusIV 7 Maiisit mortuus, el juxtaAnasiasium plum gristi gener, ut nos docet fronli operis imposita in-
el alios, qui habent dies xm, ociava ejusderii mensis
sit sepultus. Argumentuni i.lo proeclariusad deroon- scriptio. M. AGRIPPA. L. F. COS. TERTIVM.FECIT.
strandum aliud esse depositionis seu obitus poniifi-
cum diero, alium deposiiionis seu sepulluroein san- De illo Sicloquitur Dio lib. .iii: Pantheon quoqtte
cti Petri ecclesia, excogitari npn pplesi. Plerique perfecit Agrippq. Id.sic diciturforlasse,quod in simu-
eiiim Codd. et caialogi traduiit Boriifaeiumdie 25 tacris Marliset Venerismultas deorum imaginesaccer
Maii esse depositum apud sanctum Petruni. Et quam- peril, a. veroniihi tidetur, inde id nominisliabet, quod
vis Anlon. Pagius suspicetur num de aliqua trans- forma convexa fdstigatdmccelisimilitudinemostende-
latione agalur bona cuin veniauec sepiemdecimpost rei.Y. G. LudpvicusDemonliosiiisin Hbelloinscripto,-
dies loco motiis esset, nec, si posteripr translaiio e Gallus Romat hospes , Ronianis lypis excuso anno
pluribus, quse lacise sunt, memoraretiir,vox a scriptore 1585 quanlivis prelii, singularem suam divinationein
haud dubie eorum temporum oequali sepullus prbfert, circa Paiilhei constructionfeni.ls riegateain
adhiberelur ipso in contextu : cum prscterea quse fuisse formam Panthei, quam nunc refert, qnippe
multos post annos translationes factsesunt,non igno- cum excelsum.explano surgerel, inquil ille, hodie tre-
renlur. Quainobrem utCunque sepulturae soleirinia decim gradibus (riiinc duobus"ascenditur beneficio
apud Papebrochium memorata cum Pagip credide- Alexandri VII. P. M., qui egesla terra, dextriiaterls
beant apocrypha, tamen ad >pontiliciam chronolo- etiam partem porticus coliapsam egregie restituil)
giam quod altinel propius ille attigitpunctum. Aniio .; descendiluriii pqrticum, tmdtis omamentis svb terra
igitur 615, seplima die Maii occumbens, oclava sepe-(C defossiset cum iis hoc loco P/inii, qui obrulusesteo-
litur Bonifacius in Laleranensi ecclesia, el ^5 ad dem pene eventu. Quocirca-ejusdem conalus fuerit
sanctirai Petrum effertur. CEIINDS. - : ;' utrique.succurure, ul.et.ieynptumiysuma fundainentis
—5. ChVonologiaFabr<)ii,::iS.!vBoJiifoicius IV. Anno';. .. tOnspiciendumexhibeamus,et iocuitl Plinii •ex densa
Chrisii607\ Phocceimp. o. BLANCII. illa cdligine, qiia jdmdudum premilur, proferamus
t Famis... Eodem temporepetiit, elc. Cod. Vallic: in lucem. Summaljni percurram quoc Caius auclor
liabel: fames... Ric petiit a Foca 'principe templum dilucide e.t ubertim describit, ut demonsirei qnoe
quod Panthebn vocdbatur,BLANCU. " olim forma Panlheo constiierjf.
<••-
Eodtm tempore... omniummartyrum. — 1. Cod.,, Primum observanduravenit iinmutaiam nunc mhl-
Farnes. hahel: Eodem temporeyetiitd Focate principe luiri apparere antiquam symmetriam. Cum latitudo
lemplumqui appellatur Pantheon..BLANCII. lempli modo.allitudjnem exoequet, opus evadit ior-
— 2. llsec ecclesia dicta est sarictoeMarisead Mar^ malaequadraioe, scilicet ordiiiis Dorici; curii tamen
tyres."Anastas. in Paulo : Ipse vero lioc agnito (ugil duplex pOiticus,osiiuin leriipli,'antepagriieiita,super-
in ecdesiam sanctccDei genilricisYirginisMurioy,quoi ciliuin, lumen, coluiiinop,pmnia.sint ordinis Corin-
vocalur ad Marlyres. Sic dicla, quia ponlifex Kalen- thii. En hermaphroditum architecturaegenus, summa
dis Novenibriscelebrandam ihi instituii solemnitatem operis virilis, partes muliebres. Nulla igitur est hic
onih.um uiariyrum, quocpostea. traiisiit in solenini- synime.lria,quoenihilest aliud, quam partium invi-
talem pnihium"saneiorum. Sjgebert.in Chronic. ad cem et eariundemad universum oommensus. fmpro-
ahn. (09 : Hic Pqntheon Romce.d Phoca imperatore babilurne ppus celeberrimum, quod Plinins inter
impetralum vertit in. ecclesiam sanctm Mariceel om- -_.prsestaniioraorbis conimeinorat? Ilaud quidem, sed
rtium inartyrum, qua;poslea crescentereligipne.Chri- illudr ad cxquisitam arcliiteciuroe-formam revocan-
stiana decretaesl fiert in lionoreomniumsanctorum. dum; nenipe judicandum est.tantuiri subterra lalere,
HIIIICposlerioresRomndam vpcar.unt.Berioldps Con- quaniumilli ad juslamor.diiiisGorinthii syinmetriam
sianticnsis presbyterin Chronic. ad aiin. 1087..Gui-: deest, ac.proplerea ad eam profunditaleii)prsesens
bertus vero hmresiarcha,non magis ab incoeptaperver- pavimeniiini eflodiendum, quanta est inler rationes
sitate cessavil, imo se apud sanclam Mariam ad Mar- Doricas et Coriniiiias differentia.
tyres, quamRolundamdicunt,incaslellavit.ALTASERRA. Secuhdo loco Plinius Caryatides Panthei comme-
— 3. Optimo consilio sanclissimus pontifex Boni- nioral; lib. xxvv, c. 5, ait: AgrippaiPantheum de-
facius IV templum toio orbe celeberriinuiii deorumi ' coravitDiogenesAtlteniensis,ei:Caryalidesiii iolumnis
omnium cultui ab ethnica superstitione dedicalum,, templiejus probanlur inter puucaoperum. Qualuorex
in honorem beatissimseVirginis Mari*, oroniumque: illis, erulse ex terra, sub qua lalebant, adhuc visun-
mariyrum consecravit, dalo, vel- lortasse etiam ac-i tur, duoein Capilolio, et dusein oedibusChisiis, quas
cepto a proedecessoribuspontificibusexemplo.profana inhabitat dux Braciani.
teinpla in sacra convertendi, retenta aliqua siniilitu- Q-''*herat igitur illis in teroplo sedes? Plinthico-
dine et veluti cognalione inter yetereni, novumque( lumnarum tenuiores. suiil quani columnarum coni-
Cultum; uride faciuni esl, ut Marli in bealoeMarti- mpnsusexigat. Paisitaquepliiiihialithpsiratopcciil-
.sacrse"sedesini tatur; sed occultaniur pariier coluinnarum.stylob»^
noe, et Roriinlo Remoque Iratribus honorem
Cosriix et Damiani pariter fratrum cbnce- tde: stylobatas auiein in ejusmodi operibus apr^pni
101 NOTITIABIOGRAPHICAIN S. BONIFACIUMPAPAM IV. 102
' multabona obtulit. Hic domum suam monasterium A Hic fecil ordiiiationes duas per mensem Decemb.,
fecit, quod et ditavit. * Qui defunctus sepultus est h diacoiios octo » episcopps per diversa loca triginta
iid beaWin Petrum app-iolum die 25 mensis maii. quinque.
deberedocetVilruviuslib. m, c.3. At lalitudo mar- bus consecratam, postmodum in honorem sanclorum
morisCaryatidum eademest ac plinthidum etstylo- omnium ab omni Ecclesia observari decrevisse, lit
batarum, eadem etiam niarmoris species. Egesta habet Usuardus in suo Martyrologio. Vide etiam di-
ilaque lellure et plinthi emergant inlegri, atque sty- cenda in Gregorio IV. PAGICS.
lobaise, el restituaniur Caryatides suis stylobatis, —5. Hoc timplumidololatrioesprdihusexpurgoitum
unde imperitorum manus divellerant. vero Deo consecravit sub invocatione beatissimse
Tertio Pantheum simulacra omnium deOrumcom- M. V. el omnium sarictorum manyrum. Ea occa-
plectebatur; sed uhinam et quo ordine erant 511« sione solemnitatem insiiluit in Urbe celebrandam
disposita ? neqile enim diis omnibus eodem loco quotannis Kalendis Nove.mbribusiu honorem ejus-
sacra fiebant. Sextus Pompeius auctor est antiquos dem B. M. V. et omnium SS. martyrum ; quam postea
diis superis in sedihciisa terra exaltalis sacra ficisse, Gregorius IV celebrari jussit ab omni Ecclesia.eodem
diis lerre-tribus in lerra, diis infernalibus in effossa stato diein horioreih SS. omnium. (Bedalib. n, Hist.
terra. in tribunali iiaque Jupiter excelsa sede eiat Eoci. cap. 4. Marlyr. Rom. m. ld. Maii,et KaL Nov.)
locatus, alii dii coelestesin sediculisillis quse emihent Templum istud oe.dificalM. Agrippa, gener Augusti
in solida parle muri circa teiripli ambilum, dii in in- imp. post Acliacam victoriam hodie Capo Figuto,
tercolumniis sili, infernalesvero in eflossa terra intra B contra M. Antonium et Cleopatrain. Agrippa illud
eam fornicaiionem quse sub gradibus erat. Gradus Jovi Vindici dicavit (Plin. /{A.xxxviNatur. Hist.cap.
porro a limine porioe incipientes ad earti proluhdi- 15), appellatumque fuit Paniheon; seuquia.simula-
tatem descendebant quse supradictam diilerentiam cra omiiium deorum qui Romoecolebanlur in eodem
ordinis Dorici el Corinlhii penilus absumerel. Et fuerunt posita ; seu quia convexa ejus strucliira coeli
ctim omnis diameter latitudinis templi sit palmorum speciem exhibebat, qubd est Dei sedes (Dio, Hist.
178,diviso diametro in 4 partes, tribulaque uirinque Rom. iib. LIII).
quarta parte gradibus ab exlrerais ad iniimum, duse Idem templum, tametsi ardore ingenli a Chrislia-
quarloe partes in medio pro templi area vacuoere- nis catera idolorum lempla post conversionein im-
manebant, ut qui in inlimo gradu conslitutus suspi- peraiorum destruerentur, inlactiim remansit, ex lege,
cefet iholum, videret intimam quadranguiorum ut creditur, imperatoris Honorii, quoe sic habet :
tholi circinationem intihioe graduum circinalioni Sicut sacrificia prohibemus, ita volumus publicorum
respondere. Indefacile conjicias archilectum in animo operum ornamenta servari (leg. 15 de Pagan. Cod.
habuisse inferiorem parleni templi quodaramodo in Theod.). Hodie etiam integruni Romaeexstat, et di-
hemispherii superioris figuram formare, ul inferiora citur ecclesia Rotunda. SOMMIER.
d Pantheon. —1. Qusesiricliffl Anaslasius, eadem
superioribus responderent; alioquin pyramides tholi
artifex produxisset, ut in aliis tectis roturidis, in prolixius scripseratPauhis, ibid., c. 57. Idem (Phoca)
quibus illse colligunlur in flore, qui tecti tanquam alio papa Bonifacio pelente,jussil in veleri funo, quod
umbilicus esi. Sed prselerea.ita rationes hujustempli Pant.heonvocabant, ablatis idolotutria! sordibus, eccle-
constitutse lu-re, ut exlrinsecus in parte convexa siam beafcesemper virginis Marice, et omnium mariy-
tecti eadem graduum symmetria servata sit, ut non ^rumfieri, ut ubi quondam omnium non deorum, sed
lantum inferiora superioiibus, verum etiam exle- dwmonum cultus erat, iii deinceps fierel memoria
riora interioribus congruerent. sanclorum. BENCINUS.
Sic ex regulis arlis divinabat circa Panlhei Tor- — 2. Sic mirandum illud opus tot anliquOrum scri-
mam ingeniosissimus Gallus, a quo abludere haud ptorum proeconiis celebratum, a'Marco Agrippa
videtur AmmianusMarcellinus lib. xvi vocando Pan- lertium consule lempore Augusti imperatoris erec-
tbeuni regionem lerelem speciosa celsiludine fornica- tum, Jovique Vindici consecralum post sexcenlos tri-
tam. Rdn spero me faclurum Iectoribus jucundam, ginia duos annos Christianse religioni usui cessit.
si ob oculos posuero schema a Clarissimo auctore BlNIUS.
delinealuin, idque lanto ulilius,quanto laudalus liber — 5. Sanclissimus Bonifaciusdelestalus idolorum
non esi faeile -cuique obvius, et teinpli descriptio ex cultum, Jovem inde deosque omnes expulit, ut/Vir-
schematis intuitu evidentius constabit. BALDINUS. gini Marise,sanctisque omnibus ocdesea merilo con-
— 4. Cum Boniiacius videret Phocam imperato- secraretur, quoenunc a forma circulari Roluhda a
rem propenso animo esse erga Romanos pontilices, Bomanis vocalur. Quam scdem donatam-Ecclesioe
ab ipso dari sibi peliii Pantheon nobile Romse delu- Cbristi a Phoca Augusto, Beda gravis auctor, ac fere
brum, tot antiquorum scriptorum proeconiis cele- illiiis setalis memoriae mandavit; et post erim Vala-
bratura, a M. Agrippa ter consule .tempore Augusti fridus in libro de Exordio et Incremeritis rerum Ec-
erectum, Jovique Vindici const cralum; quod adhuc clesiarum, aliique. Fuil dediCatumhoc illuslrissinium
iniacium remanserat a demolieiitibus daemonumse- temphim a Bonifacio IV, anno 610,'tiie loinaii. Qua
des Romanis Christianis. Cumque illud obtinuisset, n eadem die 28 curribus onusiis fuere translata multa
cxpurgatum ah antiquse sordibus idololalrioe, in ho- sanclornm marl^runi corpora, ex diversis cceilieleriis
norem Dei genitrkis Marisc, el omnium sanctorum urbis Bornoe,et ibidem juxta aram maximam recon-
martyrum (quorum plurimorum reliquise ex coeme- dita,' sexcentis trjginla duobus prope annis posiquam
teriis exlra Urbem posilis eo translaioe sunt) conse- illud condilum fuerat in idolorunVculluin,ad religio-
cravit. Hoccnarrant Anaslasius et Ueda lih. u llisl. nein Christianam translatum, nuncupatumque fuit
Eccles., cap. 4. Hsec,60016313 eliamnum Romaevisi- Sancta Maria ait Marlyres. Hic dies le-tivissimiis et
tur, diciiurque S. Maria Rolunda, ob oedificiifor- celeberrimus fuil Romanis , concurreniibus undique
liiain. Ejus dedicaiio inscripta est Marlyrologio Ro- populis, ita ut fameni inferrent Romaho populo,
mano ad dieni xin mensis Maii, ubi appellalur cum frugum copia eo tempore angustior existeret.
Dedicalioecclesia: sanetaiMarice ad Martyres. Eam Quare Gregorius IV Romanus ponlifex transferen-
dedicationein Sigebertus in Chronico aliigat anno uum censuit ad Kalendas Novembris, quo lempore
primo Bonifacii, quam ail, in Kalendis Novembris annona copiosior esse solet. CIACONIUS.
ibi instituisse solemnilatem omnium martyrum, quce — 4. A M. Agrippa Augusti genere, insigni ob
posteacrescentereligiene Clirisliana decreta est fieri navalem vicloriain conlra Sextum Poropeium, ieiii-
in honoreomniumsanclorum. De hac legendus Baro- plum hoc solidae molis slructura Jovi Vindici, vel
nius. in notis ad Mai-lyroiogiuraBom. die XHIMaii Marti Venerique sedilicatum, deorum omnium iina-
et prima Novembris, quero lamen ialuit Gregorium ginibus in eo positis TOT_JVe.S-j xoivovUpbvpotuit
papam lertium hanc solemnilatem sanctis martyri- appellari. In tanta vero celebritate hoc oediticium
.05 S. BONIFACIIPAPyE IV 101
habitum est, utinter proostantissima Urbis opera jA. ' Multa dona, etc. Cod: Farnes. : Mtitla dona
eniimeraretur, ad quod posleritati servandum Ro- optulit. Hic domumsuam monasterium fecit, quem et
niani Csesaressedulo incubuere. Illudenim vetustate dotabil. Quo defunclo,sepultus esl ad.Vealum 1'etrum
collabens Adrianus restituit, ut Spartiaiius capite 19 Apbiiolum,die v men. Madii. Hic, elc. -BLANCU.
teslatur, idemque instaurarunt, tura Antoninus Pius, * Qui defunctus.-—1. Cod, Vallic.: Quodefuncto,
ut scribit Capitol. capite 8, ttim Septitnius Severus, sepultus est ad Beatum Pelrum Apostotum.Hic fe-
utmoriet inscriptio apud Gruterum p. 1, ri. I. Cit, etc. BLANCH.
IMP. "CJES. L. SEPTIMlUS SEVERUS.... — 2. Cuin-juxta Anastasium; Ordericum, lib. n,
ET IMP.C___S.M. AURELiUSANTONINUSPHIS... Abboneiri, Hermannum Gontraclum in Chronico, et
PANTHEUMVETUSTATE GORRUPTUM plures caialogos Bonifaciussederil annos sex, men-
CUM OMNI CCLTU RESTITUERUNT. sesoclo, dies tredecim, ad Deum migravit die sepli-
ma Maii anni Chrisli sexcentesiini decimi quinii.
Yerum multo celebrius hoc teroplum evasit, cum Baronitis refert
omni idolorum superstitione sublala, in honorein Mariliocolleclis ex monumentis Valicanse basiicse a
sanctoeMariaead Martyres uni veroque Deo fuit Con- pbium, in cujusejus line
sepulcro inscriplum ejus epita-
secratuin. Solemrii etenim ritu B. BonifaciusIV illud cius legilur : llic requiescitBonifu-
ditaVitque ex coameteriisextra Urbem san- jtinior, qui sedit annos sex, mensesvin, dies xn;
pwgavit, est viu Idus Maii, imperante dominoBera-
Ctorummartyrum lipsanis, cessitquein usum religio- depositus dnno ejus 5, ubi lantuni dies duodecim supra
unde exelusa-mullitudine doemonum clio,
nis-Chrisliaiiae,: merises octo numerantur, quia dies septima Maii,
multitudo ibi sanctorum memoriam coepit habere, r. quse est emorlualis , excluditur. Ex quibus et conse-
ut ail nnster hocloco, et PauluS Diaconus libro ry, " est ejus .ordinaiionem.diei ^25Augusti a nobis
capile 57, Valicano epilaphio vetustissimo idem ex- quens recte aflixam fuisse , et vacalionem sedis.post mor-
pnmente apud Manlium:-•; tem Bonifaciiiil, in Ariastasio.male descriptam esse.
tiis
Gregpriofjuai jacet hieBonifabius ajmiis, Colitur sanctus Bonilacius IV die. 25Maii, quo et
Hojusqni sedisfuil aequus,re_lor'etasdis; Papebrochius in Actis sanclorum Vilam ejus refert.
Temporequi Pliocascernehstemplumfore Rooia., PAGIDS.
Delubracunc.orumfuerantqua.dajmoniorum, h Diaconosocto, etc, Cod. Vallicel.: Diaconos vm,
Hoc expurgavit,sancliscunclisquedicavit.
MAFFEUS. episcoposper diversa loca xxxvj, elcessavil episcopa-
• Sanctce Marim, etc. Cod. Vallicel. : BealceMa- tus1tnenses.vii, dies xxv. BLANCH..
rice... etomnium marlyrum, etreliquias in ea colloca- Episcopos, etc. Codi Farnes^: Episcoposper di-
vit. In.qud ecclesia princeps multa dona obtulit. versaiocaxxxv, et cetsavit episcopatusmen. xi,dt..v.
BLANCH. , . . . .
-_LA«eH.

BONIFAGH PAPJ: IV SGRIPTA.

(MansiConc.Nov. Collect;t. X, col. S03.)
CONCILIUMROMANUMSUB BONIFACIOIV. G lerlia, tertia die Kalendarum Marliarum, ut quceque
. In causa. Anglicanm Ecclesue celebratum Homce, erant regulariter decrela sua quoque auctoriiate sub-
anno 8 Phocatis imperaioris, indiclione 15, etterlia scribens confirmaret, ac inBriianniam rediens, secum
dieKatendarum .Martiarum , retti Anglicam promo- Anglorum Ecclesise mandata atque observanda de-
vettte, et in eodem consedenteMeiltio primo episcopo ferret, una Cum epistolisquasidem pontifex Deo
Londinehii. diieclp aTchiepiscopoLaurentio, et clero universo ,
(Norireperinnturisiius conciliicaiionesveldecrelum*, similiter et Edilberto regi aique genti Anglorutn
sed fmitis.qua.scribil de LaurenlioarchiepiscoDO Cantua-
ri*, Beda sic lib.
progreditur, n, cap. 4.) •_.. direxit. Hic est Bonifacius quarius a -beato Gregorio
H(s tempbribus yenit * Meililus Londoriise.episco- Roriiahseurbis episcppo, etc.
pus Romam, de necessariis EcclesiseAnglorumcau- t DECRETUMSYNODI, .
sis cum aposlolico papa Bonifacio tractaturus. Et Promulgatum in cdncilio Romanp iii.- Kal. Martias
"
ciim idehi papa reverendissimus cogeret synodum anno Christi 6lp.
episcoporuin Ilalise, de Vita monachorum.et quiete Quomodo liceat monachis cum sace>-dotaliofficio
ordinaturus, et ipse Mellilus inter eos assedit arino ubiubiministrare.
octavoimperii Phocatis principis; indiclione decima . Sunt nonriulli"fulti nullp dpgiiiate , audacissiriie
a Exira moenia Lpndini civilalis receiis erat ex- Hardy Parisiensis senatoris eruditissimi : qiiod cum
siructum monssterium, prb cujusregulari observan- ab Holsteniano in quibusdam pluriiiiiim differre ani-
lia.Mellitus plurimiim sollicitus Romain se ciintule- inadverlerim, ambigendunimihiiion pUlaviquid illud
ral, nt pole quod- illud ipsuui. fore scirei, si bene eliam tibi, lector, oflerremi
custodiretur, aniplum seminariiim, exquo onines . Ex concilio sancti Bonifacii papce, qni quttrtusa
Ecclesiie quoeera.nt in Anglia sibi antisiites adscisce- beato Gregoriofuil: quod liceal monachis ubiubi cum
rentJ llis accedebat alia causa, .quse et pdlissima vi- sacerdolali officiocelebrare.
deri poteral, an nimirumrata sii habenda ecclesise Sunl nonnulli stulti dogmalis , magis zelo amaritu-
Saricti Pelri ejusdem nionaslerii dedicatio divinitus dinis quam ditectionisinflammali,asserenlesmonachos,
facta, de qua plura valde miranda refert Ealredus quia mundo morlui sunt, el Deo vivunt, sacerdotali
abbas, scriptor gravissimus in vila sancti Eduardi officioindtgnos, ncque ptenitenliam, aul Christianita-
regis Anglorum, apud Surium die quinta Januarii. Um, seu absolutibnem targiri posse per sacerdotalis
Vide Baronium anno 610 numero 10. Bwius. ojficiiinjunctamgratiam, sed omiiino fattuntur. Ndm
> lllud idem decretum synodale. a Bpnifacip IV siexhac causuveteres temulivera prcedicarent, apo-
papa promulgalum in concilio Romano anno 610 hic stolicmsedis compdrbeaius-Gregoriusmonachicopol-
describimusex veteri codice S. Symphoriani Meten- lens culiu, adsummum apicemnullatenus cdnscenderit,
sis qui.modo visitur in Bibliotheca v. c. Claudii cui solvendiligandiquepoieslas concessa eet. Augusti-
' VerbasuhtBinii.Infraautemhabesilluddecretiiiiia Mansiediium.
 SCRIPTA QU/E EXSTANT 10G
ld5
zelo magis amaritudinis qiiam dileciTorie_\tur verisimilibus deroonstratur assertionibus. lllud
quidem,
inflammati, asserentes raonachos, quia mundo nior- vero lunicse quod brachiis extenditur, alas duas.esse
tui suiit, et Deo vivunt, sacerdotalis officii potentia dicimus : et illud taiidem quo conditur corpus, sex
certissiroe asserilur. De-
indignos, neque pcenilentiarii, neque Ghristianitatem alarura numerunimonachicce implere
certanfes igitur professionis presbyteros
largiri, neque absolvere prisse per sacerdotali offiCio
divinitus injiinctam potestatera : sed omnino labun- sacerdolalis polentise arcere officio, omnimodo proe-
tur. Nam si ex. hac causa veteres scmuli viera prsedi- cipimus, ut ab hujuscemodi hefandis ausibus repri-
mantur in posleruin, quia quanlo quisque celsior,
carent, apostolicoecomparsedisbealissimusGregorius
monachico cultu pollens ad summahi nullatenus api- tanto potcntior.
cem conscenderet. Quoniam quidem hoec o.stialim EPISTOLA EX EODEM CONCILIO
fungendi, ligandi, splvendique potesias a Deo summa
conceditur. Augustinus quoque ejusdem sanclissimi DATAADATIIELI!ERTL'M, REGEMANCLOK#M.
Gregorii discipulus, Anglorura prsedicalor egregius, Dpmino excellentissimo' atque prsecellentissimo
ac Pannoniensis Marlinus beatissimus, cujus san- regi Anglorum Athelberto Bonifacius episcopus ser-.
ctilatis lama longe lateque diflnsa lotus personat vus servorum Dei.
mundus; alii quoque jam plurimi sanctissimi pre-; B Dum Christianitalis tvestrae inlegritas ita circa
liosissiino monachorum habilu fulgenles nequaqnam conditoris sui cultum excrevent, ut longe lalequa
annulo ponlificali suhartarenlur, si quia monachi resplendeat, ct in onini muudo annuntiata,* veslroa
fuerunt prsedielis uli prohiberentur. Neque enim Deo dignse operalionis augmenla rcferat; enormeS
Benedictus monachorum proeceplor almificus hujus- largitori oninium bonorum Deo grates exsolvimus,
ceinodi rei aliquo mpdo fuit interdictor; sed eos qui vos de excelso prospexit, ct in tanto virtutum
Eseculariiimnegoiiorum edixit expertes fore, solum- culmine erexit. Quapropter, gloriose fili, quod ab
Iriodo. Quod quidem apostolicis dociiineiilis, et om- apostolica sede per coepiscopura nostrumMielHluin
nium sandorum Palrum instilutis, non solum mona- poslulastis, libenti animo concedimus : id esl, ut
chis, verum eliam canonicis maximopere imperatur. vestra benignitas in monaslerio in Dorovernensi civi-
Nemo eriim mililans Deo implicat se negoliis scecula- tale conslituto, quod sanctus doclor vesler
Augusti-
ribus. Ulrisque eiiain prsefatorura Palrum exemplis nus, beatse memorisc Gregorii discipulus, sancll Sal-
perspicacibus circumquaque ut mundo morlui sirit vaioris nomini consecravit, cui ad prajsens prseessat
evidentissima ratione prsecipiiur. Tautorunr igitur dignoscitur dilectissimus frater noster
Laurentins,
Patrum instituti exemplis, quibus periculosissirnum licenter per omnia monachorum regulariter viven-
est refragari, credimus a sacerdolibus monachisli- C tium habitalionem statuat : apostolica auclorilata
gaudi solvendique officium Deo imperante haud in- decernentes, ut ipsi vestrse salutis prsedicatores mo-
digne adminislrari, si eos digne conligerit ad hoc nachi, monachorum gregem sibi associent, et eoruiu
niinislerium sublimari. Qubd incunctanter [aflirmat vitam sanctam tum moribus exornent. Quee oinnia
quisquis statura monachorum et liabitum potenlatuni- decreta si quis successorum vestrorum regum, siva
que evidenter considerat. Verbi gratia : angelus episcopprum, ciericorum, sive laicorum irrita facera
Grsece, Laline nuntius dicilur. Sacerdptesigiturroo- tentaverit, a principe apostolorum Petro, et a cun-
nacbi alque canonici, qui quotidie sancta Dei proe- ctis successoribus suis analheraatis vinculo subjaceat,
cepta annunliant, angeli yocaritur, rationenon incon- quoadiisque quod temerario ausu peregit, Deo pla-
grua. Sed unusquisque arigelieus ordo quanto clarita- cita salisfactione po_niteal, et hujus inquieludinis
tcm Dei vicinius contsmplalur, tanto dignitate subli- veram eniendationem faciat. In Christo
valeas, do-
mior aflirmalur. Nam uli clierubim, monachi sex roine fili.
alis velantur. Duoequidem in capiiio quo caput tegi-
niis qnoqiie ejusdem sancliswmi Gregorii disciputus stalnm monaciwrum et fiabitum considerat; angelus
Anglo.riimpradicalor egreqius, et Parinoniensis Mar- enim Grcece, Latine nunlius dicitur. Sacerdotes igitur
tinus, aliiqitequamptmimi viri sanctissimi preliosorum. D monachi aiqtie cctnonici,qni Dei prwcepla animntiant,
monachoriimhabilu fulgentes nequaquani annulo pon^ mgeli vocanlur : sed unusquisque angeticus ordo,
tificuli sublraherentur. Neaue enim Benediclus mona- qtsanlo vicinius Dominum contemfdantur* tanio subli-
choritm prceceplor liuftts rei alii/uo modo fuii ihter- mius dignitaie firmantur. Nunquid non ul cherubim
dictor, sed ecis sceadariunt negoliorum dixii -experles nionachi sex alis velaniur : ctumin capitio, que caput
esse debere : quod quidem.iiposlolicis documenlis et tegitur, veris demonstranlur assertionibus. Iltud vero
sanctormn Palrum insiilulis,' hon solum universis, quod brachiis exlendiiur duas alas esse dicimus, ef
vernmetiam canonicis summopereimperalur: Utrisque: illud quo corpus conditur, alas duas. Sic sex atarum
enim per.spicacibus sanc.torum Pulrum exemplis, ut' numerus certissime conficitur. Decertantes igitur con-
mundo moriui sint prcecipilur. Credimus igitur a sa- tra monachos in hac re sacerdotatis poteniice afcerc
cerdotibus mdnachis ligahdi solvendiqueoffteiumdigne officioprmcipimus, ut ab hujuscemodinefandis attsibm
administrari, si tamen digne cohtigerit eos hoc mi- in posterum reprimantur quia quanto quhque excelslor,
nisterio sublimari. Quod evidenter affirmat quisquis tanto potentior. LABB^EUS.

J-.TROJ.. LXXX. i
407 BULGARANICOMITIS 10»

ANNODOMITUDCX.

BULGARAHIB COHES.

NOTITIA HISTORIC A W BULGARANUM.

Uutonii BibJ.Hisp. vet., t. I, p, 558,n.. 218,)

Bulgarahus comes sub Gundemaro rege (biennium A alios scriptse.egunlur (Bulgarani epistolarum IXT«_«
Iiic GdThis,usque ad -annum 612 imperavii) Gallicc apud nos habenius, ex CodiccOvetensiexscriplarum:
Narbti.hensisprscfeclus, plures epistolas ad, diversos quarum prima est ad episcopum quemdam Francise;
direxit, quse ad noslroimusque selaiem ad.huc.ifledilac secunda ad eumdem, tertia ad episcopuin nescio
in quodam Ovetensis Ecclesise Codice niembranaceo quem quarta et quinfa ad Agapium episcopuni;
ante quingentos annos ju.ssu Pelagii episcopi ad sexia, ad Gundeuiaruin regerri. Quas omnes, simul
usuiu AlpbonsiCastclbc ae legioni.sregis Vlexar.ato; cum.aliis diversorum, quas inler hivlo-a servamns,
atque in alio Cpdice Complptepsis sancli Ildephonsi publici juris aliqnarido facienjus.Card. dc AGCIR. (b).
collegii, Ovenlensi islo anliquiore, servaiaj sunt. Nonnulla illius teniporis gesla, nec aliiinde nota,
Quibus quidem cpistoiU, quarum una ad regcm, ducc nianifestari, Ambrosius Morale?, rei auctor, et ocu-
ad episcopiunquenrdam nominc IU.u&p-em (ct),aliss ad latus teslis.Iib.xii, cap. 11 Historisesuie, nbs docuit.
< (a), Illnstrem hunc Francise, seu polius Aiislrasise sappris intuslrem.sive Hhistreinvalet, ut, ssepiuspe-
episcopum vocavit Mpriiliusqusvsjicl.propmnt ejus , riculo facio didici.
iidiiieu fuisset, deceptus, u.li egoexisiiiup, yulg.ari {6) Exstat in regire BiMiothecx Matrilensis Codice
compendid llf. qriod io CompUitriisi(nuiic EsCuria- noii Iz.Kf inpdpiitd iSSopi.cBolgarani tpislolarum,
lensi [Dujr-amm.et Plut. I. nmn. .-ii) rodice vide- si.binis, quas ca.rdinaiisAguirrins.k.abuit.ad Agaiium,
rat; cum id in ve.Lcribus.cpdicUiHS.ante annum " aliam ad euindem direciam.adjungimus , quaj in cp^,
Clirisli M. exaralis, indicandp lnecrli,, quod,ig»ora-=' dice nostrp, alqtie ilein ih 'Escurialemi Lii. B. Plnt.
__iiisaiit relicere volutmis noinini adhibeatur -.queni- \U. n> 14, ordine septima est. Agtiiiiirus fideriideiis
«dmodum apUil Gtsecos S.i? et.E.vx, ariudTIebrseos edendis yidetur, non liberasse. Temas priores a&
SlhS)peioni, et contractus ploni , unde Hispanicum Inceriuni ad Frqncice sive Auslrasim episcgpum quia
phuUwo, eodera.pror.us Incerii, au.t Inii.o.ininaii si-r: honriibil liispanise histoiiain coiiferurit, primus
gnificalii. Laliiii id per gHtdnj».ex.p.rijnun 1. Recen- oriiniumevulgavit cl. novissimoecdiiionis Valenlina.
tiPres Codices ejiis loei stibstituuhlN. Aliuddiceiiduriii Jpannis Mariaiioo Historise Uispanicsc curator D_
de compeiidio INL et maxiine eum deeussala L hoc; VinccnliiisNoguerra et Ramon alibi a l.iohisiaudatu^
tuodp...INIJE-: Quodin codicibus,GolhiKisaut Gothicii vpl. 11quod anno 17.5 pfpdiil, a pag. 548.

BVLGaRANI GOMITIS

EPISTGLiE TRES',
AD BPISCOPUM FRA51CI.E D1RECT.E.
(Mariana,Istoria de Espana, ed,. Val., t, III, appeu.d.1

EPISTOLA I. iC letaiiiis reqeiiiptorera omnium Dominumsupplicalio-

.... Interea nptescimus, sanctitali vestrae ad noa aibus adeamus; ut invictam po.tentioe^suse in defenr
opinione vulgata pervenisse Brunigildemvirginem et sione catholicorum prsetendat dexterain, et semulan
Theudericum regem amaTissima siib disppsitipn^ tis perfidi hpslis cpndignum merilis adsit intenlionis
^ssu.et?,diffundentesvenena, in excidiunjunite,%m? inleritum; alque jurgiorum auctores, velusti ser-
\is contrs(glpripsum Theulibertum rcgeni atrocissi- pentis macbinatione nudatos in; ex,e,nJPlriniTe,serata
muni barbarorum excitasse dimicare regem. Qupd cl!\reat cunctis. per dwiiitu. justa npslri Domini ul-
si sjiecialiier ila res agitur, quid necesse est, nisi ut tiorie prostratos poscenies. TJt si scripta quse paulo
anle aruia bellica cunctus in hac parte precibus ela- ante glorioso Theulibertp regi direcl.a, sicut ppliiciti
boret divinum populus implorando suff.-sigium,unde estis, destinare procurastis-: aut ,si missi vestri jam
petiums evidentiani rei nobis sigiiificari? Ct et nps reversi sunt, vel quod reciperelis responsiun, vel si
participes effecti fidelium pari fidei flagranlia con- usque hic placiia deportantes, aut cerle si ad proe-
surgenies, cum universis sacerdolibus, clero, cuncla- senliam gloriosissimi domini mei Gundemavi rcgrj
que hujus proviucise Chrislianorum plebe, indictis procparaturi advenerint, certius sciamus.quomqdo«u<
*
Sparsiniluendosa,,ut legenii patebit. EDIT.
103 EPIStOL/E TRES. IIJD
M pecuriiitprwparetur, nos veraciter ut confidimus A _ tas, in Christianoruni provo,C3ren.t descevire. Nejs
una cum beatiiudine vestra sospitalem reeiprocalis i crediraus eos ab illis.existere mfiUpreSised ita uiaai-
forniare juheatis affeciibus. feste socios comprobanius qiii de muiidugi debiti»
EPISTOLA II. scelerum ministrat .reta/Jicnta pexsonas., ^ooi^il,^
.... Etsi universusaxe sub athereo limes terrarumi vestra sanctitas si evidenler agnpyit,. qu.pd ^s pj^-
Domino cernitur opifice conslitutus.et omnium po- dictorum rcgum consilio suD.er erfJi.pdosi griucip^
lestale poilentium ipsius mirabile conslet ordiriationes regionem impia se fudit hbstilitate caterva, p.ecypstep
divisns, necesse e_t ut ejus evangelkam voeemi nobis dcclarare juheatis .sljjo., ujEhac filli vestri
cusiodientes, vel quserere eos quos una In Chrislumi gloriosi doinini mei Gundemari regis.a.dprdinji,lioi)es|
fides consociat, veidiligere; et quamKbet a tempo- rioslrani pertihente provincia, ijs.diclasaceidptes.GUjp
rali dominaiione segregemur imperii, eongruet utt populo omnipotenti celebren.t jejunio^um soleninlJi;
prxcepiis principis noa dissociemur seterni. Undes ut accedenlium inju.ste afque longe, a doininb;cprda
beatiludiiiem. veslram gratia ccclesli diffusione flo- v.irorum, siderea confiingat virtute bcllanliun., •!
renlem, et spirituali -largiiiono exuberanlcm quami gente Christianse fidei dpgma c.ustp.dienti laudabiley*
Domino propitiaiife intercurrente Stylo elDcivolu- ccelesti pielate jubeaiis conferre lTopoeui.n.,...
nius eharitate devinctum, his (kstinatis cum summo» B EPISTOLA III.
desiderio litieris; non solam inquirimus, sed ct sa- Diiectissimp atque in.Ghrjslp revcrejn.dissiniQj
P^trl
lutis cura debito necessariarum rerum alioquio im- episcopo Bulgara.nus.
pertimus. Qtiia non immerilo proecipuumte pastoremii .... Notum ej5t Domino;.omnipptenti qui jtvstum
suo Cbristus dedicavit ovili, ut ciiin velut sanguiniss iiidicat seryum,, e.t iniqslum just-, (lamiialipnis.uli,
generosilate raihi, beaiissime Pater, prsepolleas, ilaa tione jierimet, quia ante hos dies, qqpd: tuani .noa
de suarura innumeras ovitim geras soUicitudiirerii n repr latuisse beatitudinem,, cljar(tas,glpripsissimorunj
animaruni. Tali quippe in usu persistere' qtiibus vel1 regum idemque filiprnm veslrptum, Brunigildes ieg
major vel minor cura in populis adhibenda ooumtit-- ginse et Tliciide.rici r.egif?,pei; epdeiii npbis, fuen}
tit: nt quantum divina efficiuntur in pcnsione su- transmissas. Et ut eas ipso prseciperemus tradente,
blimipres,. tantum debent- cirea his quibus prcepo- - menaoxatorum.series seriptbruin' denuritiavisse,
qiii
nuntur existere indesinenler pervigiles. Et i). eade^in.suor.um scripta domiiioruni una cum suam ael
qui.a.
latere beatitudinem vestram non arbitror quod fi-- jios usq_uesuggesliojjim dftduxi.,et ut adituin ad noa
lius vcster dqjaatriusTbe=uiibei_tus'cuni geirie jOothp- - •-v
|erciperct coiii:n1;eani,lI
suB|lex scri,b,endbnpstram or-
rum a decidehtibus velut olim-exisiit colligata priri- diiiatibriem poscit. Narii riullo cuni desiderio, nequa
cipibus, nunc per peritorum allegalione pacem perr, Q exquirere elegit nos, neque ab nuliis indigimus in-
Iegatis ejusdem genlis devovit roborare perpetuam,, tuejri.materiis; et quam neque si veniSset pro res-
Ex quo aJiquol grajipB njerilp p-xunice, numerurn, j_ pon^o doroiiioruin.suprum;denuntiando annueramus:
[ Forle, Avaroruin ] gentis polircilus esl impertiree fantum quia minime properavit, nequissimus nam
Francorum. Unde jam me constat, memorato filioj. • dc homine veslrum illum cujus ad prsesenliam fiiii
veslro domino Theutiberto per venerabilem fralremi . veslri gloriosi domini Gundemari regis efflagiiaro
lestruro dpminum et in Cliristo mihi- patrero venuai; videinini aditum, debet niens vestra in suinino
episcbpum deslinas.se scripta, per quas innotui quodi proposilionis tabescere exprdio, dum veritas vobis
jam pecunia a filio vestro domno. meo. Gundemaroy.. expcrto lumine fu'geat, et juslitiam quam speculo
rege direcla. Hic mibi in Gallias esse dignoscitur, ult interiori prospicilis, injusta verborum excusalione
prudcntes ex suo dirigal conspectu- Iegatos : ct ea!i , dissimulclis. Qu!s vestroe uou prospiciat sanclitaiis
quoeob chariiatem geus Golhoruin sperat universa,, iflgenium, et ea quse actibus exasperastis illicitis,
prpniiltit tiadfntibus plaeila sallem contradaiims ho--- bjaiidisiiilendit.is eloquipruiu lenire tendiculis ? Ta-:
niinibiis. Obinde, luam sanciilalero debita bumiliiate. e. let|i enirn ve%trani,si veniam Iribuiiis, dissimulatio-
deposco. m quantum, Dpmipumi riiligis Jiesum, quli neip^censerous,. Qualo si quisque fJebitor liumaiib
pacerii_pra.terjii_. ssecuiis dereiiquit fyluris, hujuss .. pudpre suhlatp, proterviae ihcitamento, prajrogativis
cOnfirmalipnepro pacjs tantunx iiilendej.e digneris do-- feneratprem; pu(set objecfionibus et veritatem liabens
leclabiljter, Et si agnoscitis eani quaui, djrexiro.us ad1; pusilentus creditor tegat, quam calumniator lo-'
domuum Tiieutibert(jni paginam,pervenisse; aut sii qupndo penitus erubescat. Manet enim filio Vesfrb
ea quse per legatis Gpthpruin. -.sujUs,ftb deilnitiones gLqripso domno meo Gimdemaro riegi• cunctoeqiie
iriita, si manebunt veracUejr allsgatj., y<elqu&n.tm_t i genti golhorum, non exigua sed magna pecunise re-
proedictusfilius vesier in,Abatpr,tiui[i?pi%, Ava.rprpm];]; petitio, ut nobilea ejusdem gentis legatos vestra;
bellica triqniphatus es,t a.cie, yestris, niereaimur a(fe-- _ m^gniiicentissime cura consolaloveriiatis gratia dis-
clibus iriformari. Nam. ef,nobis. currfnti est ppinipne, ;, cvrrreritesab vestroiojuste prhicipe capti. Geiiiinata
plcbis comperlum, qu.od Brunigildes regince et Theu- malitiso Iargitate dedecus omne relegationis perfe*
derici regis ipsos Abates [Forte, Avares] ad bellan-,- raut egestatis. opprobrio. Bateat vero Tblilaiieni ei :
dum domiii Tbeutiberli coavocalos et de suis sedi- Guadrimirum viros illustres a serenissimo donihio
bus traflsmigrare provinciara : quod enuntiare ca-- meo Gundemaro rege directps, yi. fiajbus. yestrls Ift
tholicoram infa:idum est acribus, ut Christiana sub) locmn Irapinas post illatam e,or|i!n despeclioueni, in--
^•eligionejperspnas revera procul a Doii.iiio conslitiv- - ter pra.ceptioiie clausistis, et ad vos usque
sueceder^i
 M,1 PAULUS EMERITANUS DIACONUS. «2
loculenter aditum denegastis. Ecce quae pars veslra A esf, ad procscntiamgloriosi domini mei liberlas ina-
'commiserit vestris non sunt incognita mentibus ; et neat iiineris l.galorum. Nam de locis unde iuii-
taiiiuin a vobis injuri_eacerbitaieih vchenlibus insu- mastis Jubiniano et Conieliano,, quoe in piovincia
yerveslroruniad prscsenlia inelyti domini mei lega- Gothoruiii noscilur doinna Brunigildespossedisse, ut
ioruiu, veslri siniulando litteris, viam aperire con- suis ppst ejus jure adiuim tribuamus hnminibus; or-
queritis. Videal aliissimiis a ccelesli solio princeps diiiandammiramur luam sicnos hoiiare bealitudinem,
lianc causani; et divina parlem ultionc confndial qui ut loca quse pro slabililaie concordisesancltc iiieino-
injusie parti olierius vistis est conferre molesiiam, rioedmninus noster Rccharedus rex in jure inemo-
et qui charitalem respneiuii)pacem excel-aepotesta- ratoe conlradidil domnoe (ul) a partibus veslris scan-
tis violaveril capliose dilectaro. Licel diini filiorum daluro nulrie-.libus fuedus sit charilatis disrnplum :
wgum idemque vcsirorum lilteras accepissem, eo- et pars jura quic siimtiliimillicite sm-cilat, jura de-
rum prolinus reforiiiavi rescriplum quod si memo- beat genlis possidere Gothorum. Arbilror enim uS
raii gloriosi principes accepertinf, sive i:i veslra fue- ea quoe pars vcstra injuste noscitur adniisisse, si
iil cogiiitioiiededticlurii, nullo deriuniiante comperi- einendare maluerilis, poterit genleni veslranique in
tnus. Sed ct vcsiroeitaque honorificeniiii.declaramus, charitalc connexam, eadem suo jure doiniia Bruni-
si reinoto simulationis pacem lypo servare desidera- B gil.ies defendere loca. Te quippe, beatissime vir,
tis, quae doiniiio niaxima sors esse cognofcitur, et diim haclenus benignis animis, et ssecularibusevigi-
Cliristum diligcnda concordes CumGolbis corile ap- lantem studiis, nimisque formidare omnipotenlem
tatis permanere dcvoto; non opprlet rit ea.taiilum meminimus ? Quompdo cures si laniis leniporibiu
lahiis lalleniibus proferatis, sed pacem quam riobis cbarilas utriu^que illcesa agenlis'es Deo'dicatus
scrvanlibiis ipsi prius irruerc, perfectis demonslran- antist.es a principibus, ut quse pax olim a prioiihus
dum operibus demonslretis. Dignuni est veslri ut gentium ulrarum genlibus colligaia, nunc nianeat
primuni in sua digriitaie Golhortim reslituantur Ie- dissoluta, duin vestro debuit ex consilio in perpe-
gati; et inter affineni sangiiinis genlcni servaiitem tuuni existere rohorala?
facem, Domino adjuvante, vestrorunv, si necesse

A-OiODOMIHIDCX.

PAULUS EMERITA-XUS,;
DIACONUS.

NOTITIA HISTORICA EMERITANUM.

IN_PAULUM
(AntoniiBibl.Hisp.Vet. 1.1, p. 375,n 211.)

, Hujus temporis Paulus ille est Ementensis diaco- i._ pdrum antiqua in S. Ecctesim Toletanm bibliotheea
nns, qui de Vita et rairaculis Pairum Emeritensium habentur, eadem muttovelustiora ht nonnullis aliis bU
libruin nobis rcliquit. Ilunc a multis desideratum biioihecisconspexinlns.LaudaritPauli haric hisloriam,
primus edidit Barnabas Moreno de'Vargas Emeri- eiim idem Morales aliis loeis (ln Prolegom. tora. II,
tensis urhis decurio, qui ejusdem qiioque historiani sub titulo Las ayudas que tuvo, et lib. xj, c. 72),
conscripsil, Matrili anno -651 in-4°. Deindeiterum tum alii, tam noslri qnaih exteii scripiores (Baro-
D. Thonias T-maius de Vargas, vir clarissimus, ad nius ad ann. S89 tomo VII. Mariana lib. v, cap. 13.
vctcres cum Golbicoelum Laiinrc scripinroe merii- Partilla cenl. vn, cap. 17, pluresque alii, quos Ta-
branas collnlum, ac propriis notis illiistralnm, An- maius collegit in principin Notarum). Inier quos
luiTpioc apud Joannein Meiirsium1658 in-4°. Oclo Hieronymus Roirianus Auguslinianus de Ut-publiea
scilicet exempla is ad iiianus habuii, quatuor Go- christi.in.T.agpnslib. i, cap. 15, iri suis Mundirehtis-
thicis lilleris, Iplideiri Lalinis cxarata. Ambrosius; publicis, quoddam hiijtis operis exemp1umjjis.se
Mnrales in sihol is ad sancti Eulogii Tulctatii epi- redeiuisse aii, Ct veluii ex Orci faucibus cri.iuisse
scopi el martyris caput primum libri u Meniorialis a quodaui bibliopola Complulensi, dmri perdire id
sanclnruro, alterius quoque ejusdem operis ineminit. , jam vellil;atque cum aliis librisToleianoe Ecdesise
Paulut hic Enxeritensis (Aci. Hisp. illust. tonv IV, j0 donasse. Eaque co videlur proposito ab auctore for-
p. 282) diaconus, cum EmerilensisEcclesim et anli-- maia, ul cxemplis rerum domi, hoc est in urbe
tlitum ejut hisloriam scripsisscl, tum etiam de aliis Euierilcnsi niirabiliter palralarum fidein eoruin
tanctit viris quasdamadjunxil, exslat eiiam ejusdem confirinaret, quoe de llalie suae miraculis sancius
confessio catholica (a). Quce duo opera mss. non Gregorius libris iv Dialogorum collegeral. Quos
(o) Diligenter evolvi cl. AndreoeMarci Burrielii lenses mss. catalogos, si forte in banc Pauli Emeri-
excerpta e b bliolheca Toletana quoe in regiam Ma- tensis Confestionemcullioliccm inciderem. Sed fru«
Uiteuseu) coucessere; tuin nostra, atque Escuria- strafui. *
«5 NOTITIAHISTORICA IN PAULUMEMERITANUM. 114
iibros npn alium habuisse auciorem pra.ter alia A prologo Paulus noster. ejus sancti pontiftcigsequalis,
arguiuenta (de DialogorumS. Greg. lih. v, Lahboeus egregie comprobant. Late agit de aliquot Eineriieu-
de Scripl. tomo I, pag. 591; Mabillon., p-oefat.ad Acta sium pontificum, pr_esertini Pauli, Fidelis et Mas-
SS. Benedicl., § 2, tomo l), non Isidorus lantum sonse, rebus gestis.
in Ubello de Scriptoribus ecclesiasticis, sed et ini

AD EXTERUM RES HISPANAS AMANTEM.

Hispaniam nostram cunctis smcutis ingeniorum altricemnon, opinor, tam caudex erit, quiiqnorel; non lairt
invidus, qui contra conlestatam et inconcussamtot monumenlorumfidem iuficiuri audeai. Mitio antiquissimos,
quinpud Strabonem (Geog. in) inier Hispanicepopulos sapieinia pulabarilurexcellere. et lilterarum sludiis
uiebantur, el veuerandse veluslalis volumina habebaril, poemata, leges quoque versibus conscripias e sex
annoiiim miliibus, ut oiunt. Cacteri enim Hispani usum habehant litterarum non uno quidem gcnere, nec
una iliis lingua. Mirum certe in iis, quibus semper
Omnisin armis
Luciscausa sila, et damn-tumvivere paci;
leste Ilalico (Punic. m), Hispanovate. Pacatis quippe et togatisartibus florere inter sag.orumumm et armorum
slrepitum a iiatura inditum, non exemplo comparalnm est. Mitlo etiam illam felicissimamscriplorum llispano-
rum segetem,quw ab Augustmomvoad Neronianum ipsos
Bomunosrerum dominos,gewemcruelogatam,
Cumfaciindis'imos oratnres, et clarissimos vales illis Ilispania pepereril ut Latinus Pacalus Panegyr. ad
TheodosiumAug. noslrum ait, omnigenceeloquenlim professione admirala est. Unde semper cum ingenioum
princitie Augustino( viti de Civil., c. 11) Hispanos sapienies possumusap/ ellare. lilornm eisi mulla prmclara
ingrnii monhmenta falorum livore prrierint, pleraque tamen propilianle bono ipsorum genio cum felhiori cu-
jnscunqtiegentis hac de re provenlu, falenle hividin, possunl compurari. Kx iis prmler tot millia, qum in pretio
apud omnei et (rticlti sunt, non paucq in anliquissimis ranoris notm bibliothecishaclenus delilescunt, qum ab
ernditis cognitu et laudata, majtts de sealiis exciiarunt desiderittm. Aliquot G. Loaisa, A. Morales, J. Mariana,
atiique doctrina et tmctoritate prmsloniesviri communisjnris reiyi.cansa (ecerunt. Aliqnot eliam ego cum tineis
adkuc el blallis incredMi rei lillerarim damno rixgiilia, e.lehebris eruta, ad veluslissimastnembranas compo-
sita, el nolis illuslrala. edhioni parala habeo. Quorum quidem catalogum hic libenter merito texerem, nipicea-
tus et lagaces quorumdam ardelionum manus timcrem, quos Harpyiarum more in modesliorum sibique ditsi-
miliimorumscriniu involuntes
Convcclarejuvat praedaset vivere raplo;
Quippequibus,
fcodissima venlris
Proluvies, uncsequeinanu.
(Virq. m Mneid.) ,?
Rostraa.ita rap uis, ;
. Ijnguiliiisliainusinest.
(O.id. vi Fasl.)
Yerumenimvero Carnam sive Cardineam nymphiim Kal. tun. suilto lardo veteri ritu (Ovid.viFast.y
plactbo. ut vel lios Fidentinos (Martinl. i, epig. 50, 54, 73), Antol'icos(Homer. Iliad, «, Odqss. \, et Ovid.
iO Mel.), Gleplas (Plaul. Trucut.) Msopi graculos (llorat. ad Pison.) et
Bonorummalascarmintimlavcrnas
(Auson.ad Tlt.)
ttverruncet,aut sallem prmsentemaudacisshnis , \
Imponat plagiariis pndorem.
(lHart.i, ep. h'3.)
Certe, elsi innocumlibrorum ticenlim
Trislius haud illis inonstrum,nec sa?viornlla , <
1'est s et ira deumSlygiisses^ exlulil undis;
(Virg. JEn. ui.) :
Nalurm tamen melioris beneficioita comparalum habemus, ul quoiies hmc
Turba sonansproedampedibuscircumvolaluucis,
el alienas, el utcunque harpagatas effroniissimo
Polluitore dapes;
exlcmplo indicio suo ipsa edilionis fwdilas et erralorum seges
. Traducilmauifestoa carmii)3furto.
Experimentoapud nos heri et ntidiunlertiusdidicimus; hodie etiam iimemus. Verumdum ilti cmenliimct emendi.
caicefamie lnrva circumferunlur, nos veris in remp. tillerariam el in patriam merilis, de ulraque (uti hactenus el .
forlusse au non inuliliter fec.mus) oplime mereri _-_vO.w non desinemus.

EXEMPLARIA PAULI AB EDITOHI. COLLEGTA.

1. Ex ecclesire Tolelanoehihliotheca Iilleris Goihi- vir cl. et de Ilisp. opiimc meriius, nostri regij mune-
cis exaraliim. ris ascecla. Pinra hic siint Pauli exeinplaria Laitnis
2. Gnthicuin ex bibl. Itcgia llieronymiana apud lnteiis e.vscripa, qua. non oiu nostii luit illa omnia.
Sco iat-iiiu. Exisliuio olim fuisse cx Caia/.ednno conferre.
S. Valerii niun.su-rio. Vidit ettain Amb. Morules 5. Ex liibl, illust. D. Joann:* Bertrami a Guevara
»'AI, crimina. Ulrumque in exempl. Marl. lib, i, ep. U, legilur, el uiruniqne Jirsedonesnoslrj coinmiltunt
 Wj> -X;W:^. ?AULVEMERlTANI_DIACONI
ȴchTi_i>. TJrijriposletlahi,supremiItalici cbiisjlii prae- 6. Laiiniim, Anlonii Cpvarruvioeregii consiliarii,'
«Wjs; dohpflccepi abillust. D. Fcrdihando de Vera et TolelaiifD Ecclesiae et Acadcmise seliol..rchse,
et Vargas arehiepiscbpo episcopo Cuscensi, regio ilhisiris. Didaci Hispaniarum praisidis frairis vir cl.
consiliario, magno inagni avunculi nepolc. Latjnis cognali niei, omniuni ernendaiissimiim.
litteris lranscri|ituiu a viro doclo, ul apparebai, ipso 7. Gotbicuin, nianu illusi. Garsise Loaisa arcbiep.
in Hinine iridicabaliir. Tolelani in atiquot locis inlerpolatum. Ilabui a Peiro
.,._._ Etiam Latinis liiteris scriptum ex -bibl. viri Salazar ,de Mendoza , canonico Toleiano-, -cuju*
nobilis D. Joan. de Fonseca et Figueroa amici, heul ohitum nuperomnes honi nobile que Iiixerunt.
olim nosiri; in sercn. Fcrdiinrodi-Hisp. Iiilanlis, 8. Goltiicum aliud, quo ustisfuii in.igmiiii lllspa-
cardinalis Tolctaiii biblioiliecam postea traiislaiiim. nise dccus, Joan, MariaiiaS- J», ainicorinn incoiuin
Quod qiiidcm ex Benramiano, ciiui iisdem meudis princeps. llabeiil hodic illi.ussocii,. aputl qnos Toleii
icaierct. traiisciipiiiiii r/reditleiiin. iuiriulaius, Sed iiul.lo.pii cincres nrnatilur inonu-
8. Eiiaiii Liiliiiuni, ab Alvaro Goniecio a,'castr'o nieiilo, iiullo disiingiiniiir tiiulo. Nec upus, cmn
Euliiliensl viro cl. 'FrancisciwPisa Toletaiius tii. D. viro illi incomparabili cceluin proeiiiiuiiif uciit, orbis
liiihi, dum viveret, amicissinfushabuit. sepulcrum, fama inscriptio.

0
PAULI EMEIHTANI
* DIACOKI >_

*; DE VITA PATWJM EMERITENSIUM.

;/''' -- -' -
——^—^-^-'^

Yirorum orthodoxorum,maximequecqikolicorum, prprsusc, veranallus esse ambigdlmiracula, qum*, scm*

Hittimus egregiusque vates Romanm prmsul urbis Gregorius, inflammatus paraclili charismate Spiritiitf
• Pauli. Quem muUi bactenus desiderantes, de eo C ari ti.is? Pro vila Gregorius Turonensis prxfatione
honorilice memiiierunt, uti illustriss. Csesarcardina- , .jjb. de Vita PP. sui sseculi, cum ait : Qumrilur a
lis Baronius tom. MI, ad an. Dom. 539. Garsias quibusdcimulmm VITA.sanclorum, nn VIT_Edicere
Loaisa Giron archiepisc. Toletan., Hispaniarum pri- debeamusi'A.- Gelllus el titii grammaticorum VITAS
mas, not. ad concii. Tolet. ni, et viri doctissiini, dicere volnerunt. Nam Plinius auclor in HI .4r(is
Ambr.Hlorales, bistoriogtfaphusregius, Tib.n, €hron. Grammalicmlib. ait : VITASantiqui cujuscunque lio-
Htep., cap. 71, etHracUlU -de Librisnot. ad historiani •sitruihdixerunl.Sfd grtmmaiiciplutalemnbh putanl
auxiiiaribiis toni. 11prselixopag. 5, et ad D. Eu- Itabere $nm:Unde manifesiius-eU,recihtsdici VITA„I
iogiiMemor. SS., lib. n, cap. 1; Joan. Romaniis Mariana. ; PATHVJI, VITAS,quia cumsil diversitasmerilorum
qruai.1
S. J., lib. v de Rebus Hisp. cap. 15; Hieron. virlulumque, una lanlum omnes vila corporis alit in
Hisp., Augustin., lib. n Hist. Eccl. Hisp.,de<_.27; mundo. Quam senteniiain secuti videntur E.Hryriiis
Ludov.de AngelisLusit., Augustin., lib. iv Laud. monaclms,qii apud Horiorium Aiigti.luil. chp. 40 de
B. Aug., c. 20; Cornel. Lancilotus Balga,' Augusi., 'illtist. Ecc. Script., scri^sit mulla necessaria mona-
lib. n de Vit. S. Aug., c. 8; Joan. Marquez Hisp., chis, scilicetVITAMPATUDJI ; necnon Pelagius diaco-
Auguslin., c. 12; Origin. Erem. S. Aug.; lib. Bernardus nus, qui apul Sigcbertiim,cap. 110 de-Eccl. Script.
Britto Cisterciensis, historiog. Lusitan., vi Mo- translulil in Lalinum de VITAet doclrina Palrum
narch. Lusit., cap. 19 etiO ; Hieronym. Romanus lib. xvi; queinadinodum Jorrn. sMdr.iaromisapud
S. J., cap. 16 Hist. Emerit. apud Joan. Marq.; Gas- eumd. cap/ 17, transtitlil de Grwco in Latinum de
Valent. rer, historiog. lib. u Hist. VITAct doclrina Palrum lib. i. Pro VITISlamert obti-
par Escolanus reg.Franciscus
valent., cap. 12; Padilla ecclesioeMala- nuit usus in VITISPATRDM, de quibus plura eruditiss.
citanse thesaurarius, cent. vi Hist. Lccl. cap. 50, et D amicus ille noster, ac de Eccle-ia Dei el rep. liitera-
cent. VII,cap: 17;Martinus Carrillo, abbas Monlara- ria opiirhe, si quis alius , meritus, quem incredibili
gcnensis, in Annal. non semel.; Barnabas Mereno utriusque dispendio utraqae ad plures abeuntem pri-
i in Vit. PP.
de Vargas, civis et senator Emeritensis, discurs. 24 dem luxit, H.RosweydusS.J.,Prolegom.
d Prmfutio. In Mss. hoecprsefalionisel capitum dis-
Nob.; L. Rudericus Carus, not. ad M. Maxim. Chro-
nic. ad an. 576-590. tractioprorsusdeest.Continuatalibellihujusseries le-
iDinconi Emeritensis. Bene ut a Paulo alio Erae- gebatur,ut'Plinianis operibus, aliisque ex antiquitata
ritensi episcopo, de quo noster Paulus cap. 5 me- scriploribUs acciiiisse.teslantur onines, qrii vetuslis
minit, discernatur. Prselerea ipse Paulus hrtc se '•mariuscriplisevdlveiidisdperattt impenderunt; nos-
diaconatus, hpnore illuslrem prseilicat cap. 1 cum que iion semel suinus experti. Accessere viri docti,
ait: Eqo indignus, et omnium peccatorum primns qui loediilevandi causa, et;studiosoejuventutis adju-
itvita Cliristi, etc. vandsestudio in capita seclionesveopera anliquorum
c Liber de Vitq etmiraculis Patrnm]Emerit. Ita in pariiii;sunt, feiiei iioiinuriquam.evenlu , aliquando
oii)rii1ius'fere'Mss..;in aiiquol, Vitm PP.Emeriicns. secus; unde eiraribus e veroc leclionis truncatione
sed placet iriseriptio prima, quxeain qiiairiDialogis natis ansa sicpeproebitaest.queisdigriosceiidisaver-
BUis D. -Gregoriiis lilagnus pr-cli_.it, reproesentat; . rijiicaridUque iyncea eriuljlorum acies cum fruetu
quemque se maximeiniitaritestatus est Paulus inilio soepiusinlenla luit. Paulo Eineritensi canideiri adhi-
hhjiis ojieris. Gregdriaiia iTrr/fajov. sic se babet . buit operani (ul reor) prinuis, quisque ille fuit, hujus
De VitaetmiracidisPatrumllalicorum.Sedif. viiane, operis transcriplor; -laiiiiaduobuspuceliabuicxe-u-
M? DE VITA PAfROM .^lR.WEfNSIUM. H«
Dialogorum4n libris veridicoedidit *, pramolationis siylo; qiim olini soiticelomnipolens Deiis seiimlis vro^sut*
bene sibi ptacitis, propter honorem nominis sui patrare -%..«..._ es-t; ne tfumlibelob hoc dubitdnti 'quispiciih
eesiuetaniteo ,ijiiod priscis'jam temporibusgesta esse videantitr,ei fortassis fidem plenctmniimine cicconimodet,
ei prmfatum sacrulissimum virum, vas electioms(Act. ix, 15), h sacrarium Spirilus sancti, ciliqiiavanh'ei
aebulosisverbis(uscasse opxnelur; ditm ', tttce clarius evcmgelicmmfctorilaiis voce cunciis tnanifestetui- Dornx-
anm sernperoperasse et hactemis o.perari(Joan. v, 17). Qitamobrem,iil omnium legeniium vel ciicdieriliumfities
majori credulilatis robore ifirmetur, ea modemrs temporibus in i _rm.rft-.ist urbe fuisse narramus; qiim tion
telatii aliontm agnovimus,nequefictis 'fabuiis didicimas; sed ^, cfimipsi eo referente auribus nosiris audimnus,
quemecorpore mirabililer egressuni, et ad <celhereavegna pervenisse non dubitamus.
h Sacrarium S.pirilus sancti. Eodem recidit ap.p.cl-
p.aribus recenti manii exarafis hoecadjecla rcperiun- A.
lirrrinilio Spsiusoperis': In Vauli diacoin Emeritensis lalio, qua virurn sancliss. Grcgoriuin indigiliii Tlb-
lib. de Vila ct miraculis PP. Emer. Index cnpilum. n-irius Auguslodunensis lib. de illnslrib. iEc:c'les"ia_
Nos enim pariiti sumus in .capild disiincli.oniscausa. Scripiorib. ad an. IDC: Gregorius Rom. urbis e//i»ivo-
Parlilio vero ipsissima e-st, quam ego etiam proeiixi pus, organum Spvius sanch. Nec miruiii, cnm Pe-
repTOeseiitavii.ue;nee imurtjlare eani voliii, tum fiuia irtts diaconus ejus coiifirmassetjurrjurando se vidisse
auetorilate illoruin .exemplarium corilinhaian. vidi; Spirilum sanctum, quasi columbnm,super ciptti G"r~e-
tjumetiam, quia non iuconcinne d.sseelam jinlicavi. goiii sedentem, rosirum suvm ori illius innereniem.
Hoeede iiiuio. De re vero Pauluin huuc scriploruin apud Sigeber.utn cap. H de ilkist. Eccles. Scri-pt.
fete onmium v^siixiis insiitisse, cum prmfaiioiiem quarn ctiam reru proJigio cmi-iniiavit.
banc opusculo huic T>rseiex!iil.Sic Etdogius Mnriyr 1 Dum luce clarius evangeiictt:aucloritatis roce tttctrA'
suuiii Sanctorum aleinorif.ie prmfalione Apologeti- festatiis, Dominum se:uper •operasse, t-tc. Oin-istns
cnm . Martyruni prologo , docmiienluiu niarl-yrialc apud Joannem cap. v, 17 : Paler meus ttsquemodo
prommio auspicaius esi. Sic., quicunque peiiegitur, operainr el ego operor. Qnamobrem aheant iterum
ne Tetn nwiT-siteamlesiimoirii. obtundafn supervaea- geiiiiiiiua viperarttni in maiaii), hoc e 't se digriam
neis. De Scriptioris nostr-i oeiate ilicam ad cap. 12 rem, et ex iniselli "nrsmuncionistenriilats ffivinam
calcern. JSun_.ca_twaproscquar, qu.e in procl.t-.oiie. oniiiipoienlemque majesiem iiietianttir, et mirac-ula
e Vera esse nullus ambi,,at miraculu, qnm san- a nostiis eliam letnporibus loi.laiit. Deus cerle seui-
c.is_., elc. Aufli; novator, vetusii .cripioris de'G.'e- p"er.et ubique materiam fecit mirdbiihim sHorum,'ut
gorianis Dialogorum iibb. juoicium; aii.iquitalejii aitdiviniis -Ps_dles',-elquid es.'(niga! aurei-oris JoaTr-
noviiaii.proepone,et laiiilera centutiaior aut quisqiiis B nes in psalni. cx) memoriam -.fecitmirabiHumsiwrum?
sit ex eo Alastorum cceiu Nltnquam, inqttil, mirucula facere httermisit. lloc
eiiim esi, Fecil tnemorium, non cessavil; non destitil
og -X«TK lip.vv fter oritnem generationein faceh rakaculi; el per fes
rrp\ip.ivos-flf-K_)a
Ti,_:«j-0.(5«fpK/_.,J 7.KVT« admirabiles exoiiurc crassiores, elc, mutla aistem.vi-
Lemaniium qui prope siagnum deri possuut, el jprivalim, el in domo, el in civitatibus
Barisiruriiesl cunctis dux culiits liondre diebiis, fieri miracula. Exiinia illa Basilii Seleucicnsis vpx est
oiiiriutescc.'Sec iis Dialogoriim iibb. paruni aiictori- sadvorsus iircredulos pptentise divinoe Oesiimatores,
latis accessitoZachariseW. J. auelbrrtate , quieos lib. n, de S. Thecla, Mr%ptyfy Zi.vBpaxat'_._-., x%iir&
Gracis auiibtisdedil, le teJoanne Diaconofcap. 75, 6S.0/~_:T^ K-I itsxu.i irnyutwzx, aei ^.^JVT.K,•«-! TS-
lib. iv, VUsc Oregorianoe; propter jquos Joan. Da- 0J.X6T«. «_i Tra-.ra.-iwp&va.Donec namque erunl homi-
nes, sihtul tniracula foiitis inslar abunddbunl, seniper
roascKnus, Etithyiniiis , cseierique Groeci scriplores scaturient,
borum voiiifiiiiiui.i 'anctOrein 'Gregoriuin DialPgfTm semperflorebunt, semyer salutifera bmnirio
In re nolis.ima
appellant, de quo vid. Sixtus Sencnsis lib. iv. Bi- erunt.
blioib, Sanct._uti rie toto opere Melehiorem Carrum verbum non ampliusaddam.
lih. ix de __bc. theolog. Cap. ;6, et Geiard. Joan. i In Emeritensi urbe. De qua videsis ad notarnrii
Vossium, lib. n de Script. Latin., c. 25.
f Sanctiss. egregiusque vales. PraBLeralia honoris calcem
k Quoe A7rpajT_._-f/.i.Ti0Vi
eo referente auribus -nostris audivi-
et sanctitalis plena D.Gregorii meritis dcbita eiogia, _ mus, elc.ipsi
eliam valiciiiium illi tribuit Joan. Diaconus cap. 54, « omni exceptione Dtipiex iidei stabiljendoe^raiio, etvirum;
majoj-enii'vidisse, et ab ipso fide
iv
lib. ejusdem Yitoc. bona relata audivisse. INametsi tesle Pl.auto, Trucul.
«'Pmnoiaiionis stylo. Ipse Gregoriiis prsefat. Ijb. i
Dialog. : Qumjam prohita sunt 'inelius'iiisinuo, si ea -Plnrisest oeulatuslestis unus quamsiilritidecem :
quie per inquisitionem acresponsiOneiiitiicenda sitnt, 'Quiaudium, audita rJicunt;qUiVident,plane sciunt.
sola nominumprmnolatioiie distingtto.Joan. Diacoh. Verissimum illud apudStraborierii liGeog.scilum eSt,
cap.75lib.-V ipsius Vitsecx eodehi.: Hinc Gfegorius 'OS' K^IWV f~6vou? eiSivuiTOUJidbvzu;, «vatp.f TO TJJS
roboratus, SS. miracula PP. cum Petro suo diacono, ^citov.? xptT»j_>iOv,fi-u;TzpbsiititsThp.rrt 7roX_
ocpQ-tXf-LoO xpeif
qum per inquimtionemaiquevesponsionem protulerat, Tcoy lari. Qui 'soltfs eOs qiii videruhl scire auliimant,
expositionis ultiusstudium intemtmpens, solunominum aiiditieni, qtice ad scientiam oculo prastanlior est,
prmnolatione distinxit. juilicium aditnit.

QTOSOTLUM INGIPIT W 35.0MINE BOMINI.

GAPUT PMMTJM. 3) pleriius iliCam, ephebus, nomine Augustus, irisOiis.,,

Ahgusttis,pv:er,miriisterecctesim5. Eiildlim^Einerilen- simj-lex,,litteiarUriique inscius, dumcoeieris cpsevii
.isioriefntfiicitMj-
s.s, Jrioi'itui-ws'p.1- cidtribunal.glorim. ac sbdalibus suis puerulis, fideli mente in domo
a Puerulusquidaminpn grandi adhuc _ctate,et^ ut egregioe virginis iEulalioe sui servitii ministeriifin,

y Pueriilus.:. 'dumcmleriscomvissuis ac sodalibus... nasterioelectorumconiraditi fuerint, in domo eeclesim,.

in domo egregicevirginis-Eutqlim. Ex mpre. nimiriim sub episcopali prmsentia, a frmposilo sibi debeant eru--
aiftiquo, queiuTalresConciliiTolctani u, cap. l,do- diri. Et refertur Dist. 18 de liis qtti volunt. Sie in
cuerun.t, cuni aiunt:De his quos volunlas parentum a cpncil. Tolet. iv, cap. 24, Prona est omnis aitas ab
priniis infahtim annis :clericatus officio mancipavil; adolescenliainmatum : nihil enim incerlius qnamvita
tta.luimtis observandumf-utmpmcum Aetomivel mo~ adolescentium.%>Phoc CQnsdtwndamoporluit, trf <i
.l» -i PAULI EMERITANIDIACONl HO
quod ei a * prseposito celloe, venerabili viro, fuerat A _. multoe, vela holoscrica Innuuierabilia, et aer teniii.
delegatum, perageret; repente hunc contigit oegro- flabrari frigore fiatu suo cuneta refrigerans : ibi
lasse; cumque ad h eum visilandum, ut moris est, eliam vidi sedes innumerabiles positas ad -ilexlram
inulti ambularent, crebriusque ipse pergerem, en Isevamque, in medio vero multuiii subliniior posita
accidit nocte quadam expliciiis vigiliarum solemniis .proeminebat; ibi namque aslabant pueri innumera-
(nam in eadem sancta Ecclesia mos est, ut hierais biles, omnes ornati, et pulchri proeparantesmensas,
tempore seorsum c, Malutinum officium, facto etconvivium eximium, non de qualibet pecude, sed
inlervallo modico admiltente Domino celebretur) tanlum de altilibus omnis parabalur fereulorum
quo igitur temporis inlervallo, cum ad videndum copia, et omnia quoeparabantur erant candida inslar
eura perrexissem ; ingressusque cellaro, in qua ipse nivis, et proestolabanlur advenlum sui regis. Tum
recubabat, cunctos, qui aderaiit, ita reperi sopore deinde ego indignns (opersepretium mihi arbitratus
depressos, ut nulluseorum admiracula fuisset exper- fore, tantserei miraculum , si plenius referente illo
gefactus. Inlroivi, lumen vero quod ibi accensum audirem) aio ad eum : Dic mihi, obsecro, dum istud,
erat ex.lincluni inveni; qui protinus omnes anlC quod narras parahalur, tu quid faciebas? Ille vero
eum jaeentes consurgere nionuL, et lumen quod respondit: Oiiniium pedes osculabar, et illi dice-
exstinctum fuerat, denuo arcendere imperavi : j_ [ bant: Benediclus Deus, qui te bene adduxit. Duui
adhibitoquemox lnmine, prsefalumAuguslum,quem- lioecvero dicerent, et omne ministerium" pr-ejiara-
admodum se habcret, sciscilalus sum. At ille in- reiit, subiio advenit iugens multiludo candidalorum,.
quit: Equidem quanlum ad proeseritispertinet vitoe omnes auro et Iapidibus pretiosis ornati, et coronis
spem, faleor ila j im omnes corporis mei arlus reso- rulilanlibus redimiti; el una acies ipsius multiiudi-
lulos.ut niliil virium oinniio remanseril; quanluiu nis ad dextram, alia vero ad tevam partem gradie-
vero perlinet ad spem vitoeseternoc,non solum spem balur : in medio auiem eorum veniehal vir splendi-
liabere me gaudeo , verum eliam ipsum viloea.teFiisc dissimus , nimiumque pulcherrimus, forma decorus,
auclorom DominumJesum Christum cum angeloruro. aspeclu gloriosus, sfatura procerior cuncfis, lucidior
calervis, atque omniuro sauctoruin innumerabiles sole, candidior nive; curoquepervenissent ad proepa-
tnultiludines,me vidisse confiteor. Dumquehsccquoei ratas sedes, sedit pulchrior ille vir in cniineniiori
vidisset audissem, statim in sluporem versus vehe- loco^:coeteri procidenles adorantesqne eum, resede-
menler conirerniii, alque ut mihi cuncla quoe viderat. runt in sedibus suis. Sialim denique benedixit
sigillalini narraret, d deprecavi. Ad hrcc, inquit ille : omnes; at illi adoraverunt semel. et iterum, ac
Testor Domiiiumcceliet terrse, me libi phantasiicami tertio; deinde fercul.irum proeparatio apposita est
visionem nullam referre; sed, ut magis credas,, £, illi. Dum coepissentepulari, dixitille speciosus vir
fateor eliam libi me bac nocte minime dormiisse. Ett qui sedebat exfcelsior,ad eos qui circum aslabaut :
dum lioec dixisset, ita exorsns est: Fui in loco> Aliquis hic rusticus est? Jlli vero responderunt:
amoeno,ubi crant multi odoriferi llores, herboeviri-- Adest, Domine, Tum demum ille : Proesenletiircon-
dissimse, rosoeetlilia, et coronoeex gemmis et auro> speCtui meo. Ego autem stsibama loiige, et intuebar, t

qui in clero puberes aut adolescenlesexislitnt, omnes i Basiliusde Monacbis lempore Chrysostomi vivenli-:
i» uno conclavialrii Commorenlur, ut luhricm tvtalits
anhosnon i» iuxuria sed in disciplinisecclesiaslitis j sinio vate Piudenlio :
aganl, deputati probatisimo seniori, quemniagisirumi
doclrinmcl testemvitmhabeanl. Hinc seminaiii cleri-
coruiiiinsliiulio oria, quam Alexander IV, et concil.
Laleraii. I, cap. 11, disposuit.
* Aprmposilo.Sic illum vocat concil. n, Tolcl., c.
_, TQiiieiiani senior etma_fis{«riuiv,cap. 14, dicitur.
Visilaridum ut moris est. Nimirumct Sapientioe j
proescripio c. 7, Eccles, :' Non te pigeal visilare in-
firmnni. Ex his enim in dilectionefirmaberis:. Unde_
ni >na< hi Nilrioeapud Sozomenuhi lib. vi, c. 21 : Sii
quis forle absit, eumnbcsseplane invilumconslat, vel'
afflictiitionealiqttcivel morbo prmpedittini, ad quem i
visendum curimdtmiquenon omnes staiim eunl, sed*
variis temporibusshtguti, qnidquid habentadmorbum
levandumaccommodaium,secumdeferunt.
c Mntulimtmofftcium.lsidorus vi ,0iig., Cap. 19::
Matutinum officiumest in lucis initio a stetla Luciferoo
appellatum,qumorilur inchoaniemane.Necabsjmiliterr
Rabanus Maurus, i lnslil. cap. 11,'Pro quibus statt
velHslissimusChrislianorumccetniimlisus,ah ethuicisS
- etiain observalus. Plinius, epist.
97, lib.x, adTrajan.
et ex eo Terlnllian. cap. 2, Apoiog.; Eusebius iu,,
Eccl. hist. 55, ei Nicephor. 5, cap. 17. Sotiti stataa
die anle lucem convenire, carmenqueChristo, quasi it
Dep, dicere secuminvicem.Bene, sed etiam in iuedia a dat. Quia (leste Gregorio Maguo,proefat. in lib.
nocie iieri apud amiquos teUes sunt Hilarius inn
Psal. xym; Bernardus, Scrin. de duobus discip.;;
Chrysolpgus serni. 59; Ephr_em de B. Abrahamo; »;
'fjjll.tlius d? Aduljp nioqwhp capr50;;Parad. Herac, :,
bus, serm. 20; de aliis alii. Nam tesle Hispano piis-
Postsolisorlumfulgidi .
Seinmest cubilespernere,
Ni parle nocLisaddila
Tcmpuslaboriadjeceris.
Quam consuetudinem Patres Ecclesise Emeritensis
ohservaSsebinc liquido conslat.
d Deprecavi. Ut paulo ante sciseitowi;iia in Mss.
oinnibus, ncc inriinitavi, cum ad eani scriptum nor-
uiaiii aiumadverierim, quoein vetustis scriptoribus
passim occurril; Afranius,
Kxperjurabant,exsecrabantse ac suos
Tilennius,
Laudoquddosculaviprivigna.caput.
• Plautus,
Invocovoslares Diales,ut me iuletis.
Et id genus sexcentis apud Feslura, Nonnium, alios.
Nisi hoc simidicius .interpretemur, et scriplorem
nostrum cum S. Prospero in reg. commun. epist. ad
Map. II. 15, aliisque ecciesia-ticis scripioribus sic
loquentem audiamus : De accuralione dielionis ela-
borata non satago; ncc milit pndori cst si dispu-
lalo mea, qw (otie probalur in rebus uliquosinaninm
verborumsecialores horrore inconipimoraiiOnisoffen-
Moral.) inctignum vehementerexistimo, iti verba cep^
leslis oraculi restringam sub regutis Donati. Id niulti'
exainiqiiis Patrihus opinabanlu.. Sim. cuique gt~,
nius; suacujusque oeviratioeiiain est.
_2i DE VlTA PATRUMEMERITENSIUM. _2S
et conspiciebam;dumque prsesentalus fuissem ejus A peccatorum primus, Levita Christi, quemadmbduin
obtutihus, ccepi vehemenler conlremere; ille vero narravit, scribere malui, verbis licet aliis, serisibus
dixit uiilii : No-lilimere, fili, transi post scapulam tamen ipsis. Post hoecvero cuncla quoe audierain,
meam, et hic sla; et adjecit: Noli limere; scito sanclissiuio viro Domino, et b abbali mco nuntiare
quia proleclor luus ero, nunquam tibi aliquid deerit, procuravi; quibiis ille agnilis (ul ei semper moris
ego l.e semper pascam, ego le semper vestiam, ego est visceribus pielate repletis) quanlncius ad eum-
te oiiini tempore protegam, et nunquam derelin- dem Augustum properavil, alque iuhianter, quse
quain. lllico namque de eodem convivio escara dudum narraverat, ejtis ex ore cupicns audire, quid-
poculunque, quale nunquam videram, mihi tribuere nam vidisset, sciscitatus est. Atque idein Auguslus,
jussil,quodsuscipiens omni cum jucunditate percepi; quoeprius dixerat nibilominus repetens, ejus sanctis
et vere faleor, manere ila ab illius gralia refeclum, auribus intimavit. Demum almo ac beatissimo viro
ut deinceps aliudnihil prseter illum desideremcibum. cuidam Leviise, universisque fralribus se percon-
Igitur explicilo convivio ait mihi : Ambulet isla tantibus, quse paulo anle dixeral, repelebat: nam
muliitudo aliam viam, lu mecum profeclurus eris, mox c ceepit animus ejus flagrare desiderio perci-
ul libi osiendam, a vivariolummeum , quem habeo. piendoopcenitentioe: qna confestim accepta, dum egd
Rursumque convivio jam consummato processere B abiissem, alque ad basilicam S. Marioe semper vir-
oinnes, et adoravereeum ; idem benedicens eos rex, ginis fqutc quiiiqne niillibus ab urbe Emeritensi
permisil abire. lllis vero abeunlibus trahebant ad dislal) gratia orationis properassem, quam etlam
tribuual ejus nescio quos homines vociferantes, basilicam vnlgus S. Quintilinain hacienus vocitat,
magnis qui ululalibus cjnlabant; qtiorum dumvoces inde regressus jam vesperascenle die, eum delun-
audisscl, ait : Trahile foras malos servos; non sunt ctum reperi; et quoniamjim vespere eral, roiiiime
digni viderc faeieni meani. Quod cuin dixissct, lam ca die sepultus est. Seqnenti vero nocle, dum ipsuih
celeriler nimirum abstracli sunt, ut eos plenius non corpiisculum inhunialum in d cellula, qua dcfunclus
potuissem viderc, neque cognoscere. Rursus eliam fuerat, jaceret intempesta nocte idem Aimistus
sciscilans dixi: Quocso,fdi, ul mihi dicas, si aliiraem alium puprnluin oequ-cvumsuuin noniine Qiiinlilia-
agnovisii ibideni de liis qui milii in hoc sxculo rem a foris prsemaguavoce vocavit. Cujus voce au^.
COgnilifuere, et jam de hae luce migravere? Ad lisec dita et cogniia, quidain puer simplex el virax no-
ille ail : Hoinines quos ibi vidi longe- eranl ab his mine Veranianus illico surrexit, cgrcssusque foras
omnibus quos videmus modo, nam alia forma el alio ipsum Auguslum in alha slanlem videre meruit;:
habiiu deeorati sunt omnes. Deinde subjungil : sed pavore perlerritus, propius ad illum accedere
Poslquam vero traxere illos bomines foras, surrexit C non proesumpsil: cujus faciem niveo candore se vi-.
ille c-eteris pulcluior Dominusde sua sede, apprehen- disseciimjurainenlo tcslalusest; alio vero die corpu«
densque nianum meam, eduxitmeinhorlum amoenis- sculuin ejus ex more in basilica sanclissim;evirginis
simuin, ubi erat rivus, in quo erat aqua vitrei colo- dominoe mesc Eidalia. sepultura. esl iiiaiicipalutn,
ris, ct secus rivum ipsum silva aromatum, el Uorcs CAPUT II.
multi fragranles, redolentesque diversis suavilatis
Caulinianensis apnd Emeritam monasteriV
odoribus ; el sicjuxta rivum ipsum venientes perve- Monachus
mortivicinus,exebrioel fure ad Dominumconversus.
nimus usque ad locum quem iiuiic in stralo jaccns Fuerunt plerique idonei viri ante non salis pluri-
video. Hsecmil__memoralus pner niultis coram po- mos annos clemenlia divina in e provincia Lusitaniae,
silus relulit. Quaroobrem ego indignus, et omniiim qui clementer ferunt geslum Salvatoris nostri mira-
• Vivariolummeumquem habeo. Sic in Mss. Anne, vita recesserinl. Sed hanc vocem non lam quod in Ci-
viridariotitmmetim, quod habeo? Alteruro granunalici ceronenon inveniant, quam quod ecclesiasticis insli-
expo lulenl necesse est; alteruin videnlpr verba, tulionibus aplissima sii, a Cbristianis nioribps ellmi-
qti;i' paulo post addunlur, erigere , apprehendensque nare conlendnnt grariuuaticolheologiValla ad c. vn
mannmmeamedttxilmein horium anwr.issimum. ad Corinth. cl E.asm. ad cap. m, Maith.
b Dominoel abbali meo. Anne hic qui iiutio dicius posier.
aliique ejusdera (quod aiuul) oflicinre sive figliiu..
prmposiluscellm'!Crediderim. De Domini voce vide T»Veriini pro ea lege illa religionis et iheologisevera
quse ad F. L. Dextri epistolam ad Orosium notavi. luiiiina R. Bellaraiinum lib. i, de Pcen., cap. 7; ;
Juvenionomen ctijusdam abhaiis hujnsce tnonaslerii A. Salmeronem traet. 4, tom. IV et M. Sandseum
in subscriptionibus concil. Tolet, xi, iis verhis: comni. x, Gramm. profan.
Florenliiuts ecclesim monasterii S. Eulalim abbas, d In celtula. Quse clericorum. Codinus in orig. '
hmcgesta synodictta nobis definita consenlienssubscri- Conslanl. T« SEvifi\ vX)\w.•<._-.'. TWV Yl-opirSiv,uii et
psi. Nniii.itu.piam apud Hispanos rrionasleriuin aliud monachorum, Theodorus Anagnosta Eclog. r.Nuw.or
bisce tcinporibus S. Eulalise,proeter illui Eineriiense h TOtsTWV flOVK/WV YSkXlOi; _. OVOftKTOf
TltplZpyJip.-VOf
reperin. -ZKX.I EZKO-TOV. Sed hortim ; unde nomen sor-,
c Ctepitanimus ejtis fiagrare desiderio percipiendm lilus locus ille fuit, qui propria cst apud ;
Cellia^appellatus
potnilenlim,elc. Sie di. iiinrientibus loqni aiuaitt an- Soj-.onienumlib. yi, cap. 51. "Ezepbs^ian ToVofv.vi
liqui Patres; concil. Carthaginense iv, c. 7C : Acci- o-/-_ov_6_O-I./JV.OVT« O-TKS.OI; Si.o-Tco;'ovou.al._).)..a"_v."r
piul pmtilenlium, el si continuo credilur morilnrus , TCJTW o.ziiuaTK7ro).),i,v.ahh
\ati p.ovayiv.it.
Si <7Tzopi.tir,i>
reconcilielnrper manus imposiliouem, et infundaiur v.aXTOiauTJjs ti.a.yj irpotjirjopia.;,ibi esl alius locus '
ori ejus Euc.liaristia.Arausicanumi, cap.5 : Qui rece- disians (iieinpe aNilria) slttdia (ere septnaginta; cui
dunl de corpore, pmnilentiaaccepla,j.lacuil sine re- nomen Cellia : in eo sunt ceilm monachorum pcr-
conciliaioriamanns imposhioneeis communiccire,elc.; muilassparsim posilce;qua de causa nomenhabuit.
Tolflaiuiiii xi, cap. 12: Si projceplummorlis urget v In provincia Lusitanim. Iia olim erat Enierila
pericutumpmnitenliaper nianus iniposiiionemaccepla; Lusitanorurocopuioppidoruin "'
f t slalim, De iis cmtemtqui vccepta pcenitenlia,ab hac Urbs. •;-'"-
4SS PAtlLl EMERiTANIDlACONI 184
-culum. jJum in jnonasterio, cui * Caulianavocabu- A antris Averni taTtareis-mancipare,magis niagisque
lum est, quod Emerilaurbehaudprocul silum ferme fes-inabat-.-Cup.ique«IIIBvideret iaiTiopere pessiirisB
millibus octo dislat, reverendissimus vir p'se nie- inten.io.ris ipergCTeviam, ut nec lot viiibiis incre-
moriocb Renovalus abbas prseesset,_>ostquse etiam pat-us, nec .toties venbeialus ementlati voluissei,
Euieriiensi urbi ponlifex exstitit miiificus, atque taclus dolore cordis intriirsecus, d.misil euui ahire
sagaci solliciludine ulpote vir perspicax, et jiiinium sccundunidesideria cordis ejus (Jvd. xvi), ac prsecc-
acris ingenii, roullumque in oroni disciplina ac li- pit bis qui prsecrant proniplua.iis «mOnaslerii, ut
more Dominisircnuissimus, cunclos illic co.nmoran- qtiacunque hora vellet ingiedi, qusecunquein cella-
les monachossedulo iper bonam conversalionemet riis optima, qusecunque dulcia reperiret, «um usqiie
sancti operis exerapla' ad supernam patiiani provo- ad vomitum nullus -edere aut bihere probibere.,
farel, cunclusque grcx paslorem prseeuiilem arctis eliainsi aliquidasporlSTe,et abseiitdere ex niore vel-
seroilis callihusquc iprosequerenlur coclicis; lupus let, liberam polestaicm haiieret, ut plenius dighosce*
yorax unain ei tolo.adnixu conatus esl ore mordaci retur ;poslquaragulse aut 'venlri salislecisset, quid-
laniareoviculam ; ita dimtaxat ut omni ecelu sanclse nam poslinodum csset acturus. Ille vel-o juxla
congregationis in Doniinilaudibus persistente, atque proeceptumclaustra Teserata aperiens, opulentissinii
regulari tramite in tiroore Domini degente, quidam g (ut feriur) roonasterii cellaria Clamopiina pciietra-
monacbus ab eorum discrepans sanclissimismoribus yit, cuslodibus iamen emliius circiiriiquaqueobsitus,
gaslrimargiseetebiielali insestimabiliierincumbens, caliida dissiniulatione cernenlibus, ignoranie illo,
se semelipsum conlra dedil: deinde ad inajorem ac.prscslp!antibusquidnam ageret : quseque dulcia
ddclinaiisiintentuiii, furari qusequepoluissel reperire et suaria esu ipotuque reperisset, eo usque passim
cajpit; quem dum prsodiclusvirsoopius blantle nio- vorabat bibebaique, quousque -meftle perdila vix
ueret, itecfacilecoei>cerevalcret, itenun iterumque ai.ibul_.revalebat; =posilioec fercul,. divcrsa furiiiu
verborum objurgare inerepaiioftibus studuil: sed subripiens etiam vascula vinorria, -quoeusilato uo-
euiu riee sic ab iilecebrosa edacitalis delectatioue, iuhie c guillones, aut < 'flascones appellant. aof.re-
atque furti rapaciiatisTjiieinlcntione cassavit; bunc bat, Ctiiihorto contiguo riionastprii inter arbusla
flagris verberare.iparcimoniis aflicere, «rgastulisque frondosa, aul arnndiriela condensa iri loco abdilis-
tradi ^praecepit;_6edille nibilominus pristinis perdu- 6injo ocCuilabat.Tnm deinde cibo _amnimio crapu-
ranspiaculis, non solumquid aflagit.is minimeccs- _aius, lemulaiiiiiKiuepocuioruin satiatus, sibimet ad
sabatj sed diebus quotidianis semetipsum pollicens cuiiiluiu sferhebal, et appoiiens qute furaverat,

_rVudeiitio:JHymn. in laud. MM. €sesaraug.,-et Pli- _ iii^ecclesiaibiiniWta citmChristi cmrtfixi iniaginect

ni.oin, c. 1., sigiiate Emerita Lnsilanimlib. ix",cap. " ignolossepulcro: Komamisverocum.hdcsacru Vir.ginii
tl", ufi^-freloeiri Lusitahia Einerila, cap. '(i, lib. in. effigieinier duoista saxausmie ad exiremumvilmper-
•
- in• monaslcrio, ciii, Cinitianu•vocdbulum esi. In maitsii,"elhe fuiuris iemporibiisaliquos ignorantia te-
aliquoi iexeniplaiibus Colonadicitur, .sed corruplc , neaii Itmc ciiih reliqiiiis sacris ih lictc exirema ofbis
nain in Golhicis Caulinianadistincie lcgilur; sic in parte rrecondimus.beusista mnniua MauroruinmaiA-
iis qux vidit Morales, et in Alcoracensiante quin- tnis servel. Amen, etc. D.e.hpcmonasteriOiPhirnqui
gento..rannossciiplo, quo usus fistfiiiilus. Antiqui- volel,, adeat Moral. et Padill. Ipcis jam landaiis ,
laiein liujiismonasterii ncrii-solumex epistiila T-arroe Brittuni ibid.'cit cofp.-"2.-,ii;t. vi5;liudbv. de Angelis
lnoiiachi:ad Reccaredum regem, quoenondum edita lib. iv, de-Laud. D. Augusi.;,cap.-20;_oan, Marqufez
iri hililiiithecis'Bisparii;ciiacierius delitescil, dc qiia cap'. 12, deOrig, .Erem. S. August., § 8.
Mriral. lib.Tii.cap. 22,'61;Paifilla,'Cei;i:l.'vli,cap. 17, b Renovultisttbbas...posi cst eliam Emerilensisur-
clicies, Sedex He.-'tahierito D. Fiite Honpiiii streriui bh Ponlifex. -Deqno plura in Not. ad Cap. 21.
aiiti;|uique;Lusitanoruniducis in Alcohacensi.archivo c Usitato nomineguillones. GlossseIsidori, Gello,
a B. Brit.6 reperib, publicatocjuecap. 4, iib. vu, -BatJcalis^Latinp-Grac-e^Gifto.lBKUitKXiov; voxCassiano
Monarch.'Lilsll.,Ciijusveiba, qnia'sirigulareriihislo- Inst. iv, cap. 10, Ruflino m, nuni. 14, aliis scripto-
rire ii()sfi'a-;pai*lein
cohiinerit, libenstrariscribo. 'Post- ribus nola; de qua uos ,plura post. eruditiss. ller.
quam iriveritiihila "se iiiiaginemquaindam Viiginis Rbs-NVpyiluiiTGrioni. ad vjl, PP. et P. Scriveriuin,Tid
: Nos veronon.sciebamus epig. 85, iib. n, Martial. Schidiasm. uliinio decadis ti
Ueiparie reiiilisset, '-sfib.ilit
uiide esset, ei uhde venissetisla hhagoi; sedeccecum HoraruiiiSubsecivarum,uhi quid guillonariusiniegg.
destrhebdlurdtlare per cttbahires(sic Hispani voeanl », Wisogplhpr. sitexplic. cx ea Hispanis cangilon at-
xilium 'exlrrictores) invenla esl arcula de ebore [anti- Iribuil P. Ciaconius, civismeus ad niiraculuindoclus,
qtio,'ei'ih"ilta'uno ehvdlterio (etiaih Hispani pro in- Nbt. iii Cassian. et Rosvveyd.nielins quam a congio,
volucro hanc yoeeni usurpaiil) in quo eraitt ossa ui geritilismeusD. Sebastian. de Covarruviasvoiuit,
aligiioriimsancioriim.,elcharliilacunihacin&criptione: Thes. a
L. JC.-bac ipsa voce.
Hic suntreliqiiidi SS., etc, qnasdelutit emonasterio AuLflascones.Vox Hispanis,Italis, et Gallis exi-
Caulihiann-Romanusmohachussiniul cv.mveiierabiti gua lilterul_eniulatione communis, frasco , fiaseo.,
imagihe Yirgihis Mtiricede Nazareth, qum dlimin flacon, eliam aliis. D. Gregorius u Dial., cap. 18 ;
Nazdretti uvitdleGqiilmccmuttkmirdcutisclarueral, et Vino plena duo linea vascula, qnm vuigo llascones
inde nspoftataiper Graiciimhioncichumnoihine Cyria- vdcahi... ne de flascone, queiii abscondisli, bibas...
ctim, Golliofiimregumtempore-j«prmdictomonaslerio cum flasconem inclinassel , de eo proiinus serpens
per mtillitmtempdris manseral, queusqueIlispdnia a egressus est. Flodoardus lib. l hist. Eccl. llom. _,
Matirit debellala, et rex llodericussitperalusm pr.ce- crip. 1S : Vas, quodvulgo llasconem vocant, vini a
li6,sotus:,'Iacrijnidbilis, dbjectus, tt pene deficiens sebenediciiplenumdedil. Hesychius:<t>),ao-).-ov fieEISOJ-
pervenit dd prmfathm ihonnslcriiim Caulinana, ibi- 7rorij_3-ov; sie medii seviscripiores, Thvfroczin Chroii.
que u primdictdllbmano pmnilehlim el ettcliaristim Hung., c. '78; And. presbyier in Cliron. Bavar.;
tncramehiis stiscrptis, pariler cum illo, ri.ni imtigine Florentiiis Wigorniens. _n Cliron. liinc Papias in
etrelicptiis ri___Se_ui-in» tnohiemperveml x Kal. De- Gloss,tlascim Grmce pro recondendisfiatis.primum
tcmbr., iii quo rex solut pefannuni ihteijrum mansit factmsunt, unde e%dicuMur..
 125 DE VITA PATRUMEMERITENSIUM, 426
quatiivis jam non delectarelur, et nimitim onusto A Wsquedominici sacramentum-desideraTet: sed dum
ventre ruclaret, tamen -idhucedere et bihere cupie- antcfatus almus Paler puiaret eum phrenetica aut
bat; sed dumgravalo perquam alvo langueret \Anne Improba Tnenle id flagitare, pcenitentiam plenariain
lingeret?.] polius quani manducaret, illico oCcur- idare distulit, sed tantumdem ei viaficam gratiarn
rente somnio obdormiebal; lum deinde venienles impertivit, ac tribus dicbus totidemqtie noclibus la-
canes quseque portaverat comedebant : custodes crymis et confessione mirifica satisfecit. Tertio post
itaquc e rcgionc intuentes vascula quoe detulerat, •boecdie demigratus e corpore, et valefaciens cunclis
doiTiiiente illo ad cellaria revocabanl; dumque hoec fratribus, sic ait ; Cognosciie quod omnia delicta
multa per tcmporum spalia peragerenlur, et nullus mihi dimissa sunt, ct ecce'pr_e foribus sanclissi.iii
eum aliquando jam emendari crederet, hoc exemplo apostoli Petrus et Paulus, necnon et beaiissiuius
•Paslor el Salvator honus (Joan. x, 11) de ore leonis Laurenlius archidiaconus et martyr cum iiniuuiera-
eum abstraxil. Accidit namque, ut die quaaam, more _)iiiturba candidatorum me exspectant, cumquibus ad
solito, primo diluculo de cellario lemiilentns exirel; -Domiiiumpergere debeam, et hoecdicens migravit e
quem ut viderunt ebrium pueri parvuli (qui sub pse- corpore. Post quindCcimvero aut eo amplius amios
* memorabilis amnis Anas nimium excrescens npas-
jdagogorum disciplina in scholis littrris sludebant)
bac .protinus voce exclamaverunt: Considera judi- B que alvei sui supergradieiis, lluenta liquoris late as-
cium terribile Doniini; consideta tremendi examinis persit, et ruinas sedium per villulas vicinas littori
metuendam sentenliam; considcra formidandam suo mullas fecit; similiter et Caulinianensis mona-
alque horrendam ejus judicii ultricem severiialem; sterii cellas evertit; quas dum monachi restaurare
considera eliani annos oetaiis tuae, et sic tandem mo- voluissent, conligit, ut dum fundamenla conslruunl,
jres commula in melius, ct vel uno die ante mortem in cellula qua supra dictus jacebat ipsum sepulcrum
tuani corrige vilam tuam, quia nobis infantibus quse aperirent; sed mox inde nectareus odor erupit, ipse
lu agis non licet agere, quanto magis tibi qui jam vero integer et incorruptus reperlus est, ac si liora
jetate plenus esse cerneris. Cumque hoc audiret, eadem fuisset bumatus, ut nec vestiuieula ejus, nec
pudore nimio coopertus crubuit, stalimque com- capilli ex aliqua parte cernerenlur fuisse coi>
punctus est, ct ejulatu magno flens cum lacryinis rupli.
elevans oculos sups ad coclum dixit: Domine Jesu CAPUT ra.
Chrisle, salvalor animarum, qui npn vis mortem Nunclus abbas Africanus Emeritam vemens a ._«-
peccalorjs, sed ut revertatur ab iniquitale et vivat leraiis est occisus; qui mox a dmnione sunt cofi
'{Ezech.xvin, 24;xxxi.i, 11), te precor, ut corrigas -i repti.
ime, et auferas istud ignominiositm opprobrium de IJ Duin •novella iiarrare studeriuis, prisca majorum
iiicie mea ; aut certe, si tibi placet, jam loile nie de gesia oiuiserarous. Narraht ilaque plurimi anta
liac miserabili vila, ut amplius improperium faciei riiulta jam curricula annorum b lemporibus Leovi-
liieae noii audiam. Quem statim divina piefas cxau- jiildi Wisogolhoruin regis ab c Alncanis regioriibus
«lirenon distulil; sed de prsesenli iu eodeni loco do- in provinciaml.Usitaniam d Nunclum nosirum adve-
lore perculiens, vi febrium scsluare fecil. Nimirum riisse abbdiem, qui cum aliquanditt ibidein degisset,
tlexterseExcelsi immulatio (Psat. LXXVI,11) in ta-n- aevolipriis gratia ad basilicaui sanctissimse virginis
tiim eum commulavit in melius, ut abhorrens om- Ehlsilioe(in qua ejus sacratissimum corpusculum re-
iies carnales delicias, flagranli aniroo poenilcnti_e quiescit) desideranter accessil: sed, itt fertur, per
remedium uiox appeleret, corporis videlicet cruo- omuia aspecluiii mulierum, velut vipereum vilabat
* Memotabilisamnis Ana. Ex Prudentio Hymn. in rio ex Africa in Hispaniam trajecisse teslantur Raron.
Jn S. Eitlal. de Emerita: ad ann. xcv; Romaiiiis in Cbron. Ord. S. Aug. lib.
NunclocusT.meritaest lumulo m ; Ludov. de Angel., iv de Vit. S. Aug. 20 ; Marq.
Cbiraco'.oni:iV(.ttoni_e C. 10 orig. Erem. S. Aug. , § 5, el Ementa., qusc Lu«
OliaillMEMOP.iBILIS
AMNIS AKA silanise caput, eliam vixisse prscter cxteros non
PrEeleril:eLriridantecapax obscure prodidit Ausonius epist. 24 ad eumd.
Gurgiteniosniapulcliralavat. PaiiliniiriiAusoniumque virosquossacra Quirini
Hodie relento antiquo nomine adjectione vocis Ara- Purpura, el auratustrabesevelavilamicius
bicseGuid aut Guada, qureaqua sive fluvius Arabibus Non decei insidiisperegrinaecederediva_.
est, Guadiana et
dicitiir, vel alterGrsecorum Alphseus, Quidqueror; Eoiqueinsector criminamonstri?
nasci gaudens novo non semei miraculo Occiduime ripaiagi, me Putiicalsedit-
1socpius 'Barcino,ine hitnarisjuga niuguidaPyren_ei.
conspiciiur. De eo plura Rui-Gonzales de Clavijo in Mienibuse palriisforsauquoqiievesiiset tfris ,
Ilinerario legalionis ad Tamerlanem tempore ifen-
ricilllCaslellrc regis; Hieron. Paulus de Flum.; Pet. Ouemquesuo longodirimitprovincia*U_ietu
Medinacap. 53, lib. ii rer. Hisp.; Marian. i, c. 5; Transnionles,solemquealium.Iransflu-niaa-et urbes.
Et quodterrarum cceliqueexicnditurinler
Garivai. iv, cap. 19 ; alii. EjiEKiMqueamnes,latsequefluentaGanimn_e.
*•TemporibusLeovigildi.Quiincoepitregnare eliam
«1Nunclum abbatem. De quo plura Baron. ad ann.
vivenie Livvafralre anno 5<jS, et desiil vivere ann.
586, juxta cerliorera Isidctriet Wulssccomputandi ra- jj89 ; deMoral. lib. n, cap. 62; Padilbi cent. 0, c. 50 ;
tioneni. Sunt qui appellent Leovegildttm, sunt qui Lud. Angel. iv de Vit. S. Au.g.^O^Roman. n His-
27 ; Lanciioilusu de Vil. S. August. '18,
Lhvigildum; nos numismatum inscriptioiics seculi tor.Eccles. i2
sumus. Marq. cap. Orig. Erem. S. Aug. , § 8 ; sed oin-
. c Ab Africanis regionibusin provinciamLusilanam. nes ex uuo Paulo Emerilensi, cujus verba, ut de re-
{Vousiue exemplo. JPauliuumvitseausterioris deside- bus a Ntuicto iJroeclaregestis agaut, transcribunt, i
 127 PAULI JEMERITANI DIACONI «3
inorsum, non quia aspernabatur sexum, sed ex con- Asumus: A cumque iiussent et vidissent eumveste sor-
.etnplata speeie lentaiioiiis metnebat incurrere vi- didum, habituque dcformem,' conlemhentes eum
.liiiii); ita plenim ut quocunque loco pergebat, unum dixerunt mutuo : Meliusest nobis mori, quam lali
monacliiniiante se, et aUerum post se eminus gradi domino servire. Ac deinde post aliquot dies, cuiu
•
praei-ipiehal,ne eum per qu.imcinique occasioncm vir Dei sanclus in silvas paucis ovibus b
depascendis
muier viderel. Qui, ut supra diximus, cum ad basi- pervenisset,Teperienleseum solum fractis cervici-
iicain sancisc Eulalise virginis et roartyris venisset, bus crudfcliternecavcruiit: post non vero longum
revcrendissiinura virum Redemplum.diaconum, qui teraporis intervallum ipsi bomicidsccoinprehensi, et
ibi prsecrat, multis preeibus exoravil, ut quando ad Leovigildo regi sunt praeseiii.alicuin vinculis, cui
oralioneiii nocturno lempore- in ecclesiamde -cella dictum est ipsos essequi servuni Dei interemissent;
procederet, ita cuslodias poneret, ut eum nulla peni- ille aiitein quamvis non rectae iidei esset, recle la-
tus feinina viderel; sed dum aliquotdies in eadem nien promulgavit sententiam dicens: Absolviteeos a
sancia ecclesia moras fecisset, qusedam nobilissima vinculis, et siniie abire; et si vere servum Dei occi-
et saiictissimavidua, nomine Eusebia, omni deside- derunt, sine nostra ultione olciscatur Domiiiusluor
rio euni videre cupiebat, sed ille nullatenusse ab ea tem servi sui : at ubi dictum esl istud, et illi abso
-vidrri patitbaiur ; dum vero sscpjuseum rliversird-. B I luti sunl, stalim eos doemoiiescorripuerunt, et peir
ga.rent, ut eam videre dignarelur, et ille nullo mndor plures dies alllixerunl,,quousquecrudeli nioile ani-
coi.tseiitirel; al illa coassuiiiploconsilip supradiclumi mas e corporibus excusserunt.
Reileinpiuin (liacomim deprecahalur, ul explicitisi CAPUT IV.
iiiatuli.nislaudihus, duin ille de.ecclesia ad cellulaiu• Paulus medicusnatione Grmcusfit episcopusEmeri-'
reveiliretur, illa slante in abdiiissimo loco, circaI tensis : mulieremex parlu laborantem sanai.
euiiidem.sanclissiiiuiniviruin luinen cereorum cla- Oinitlenles c phaleraias verboruin pompas, ei
rijsiniuiu fieri proeciperei, ut saitem a longe euihi pi-eteiTiiiileniesd garrulas facundioe spunins, niinc
vidtre inircrelur; quoJ facluni. Al uhi ignor.iiile> eiiam ca, qua. omuibus niodis vera sunl, sinipliciter
illo femincus cojitigit aspeclus i'a' tuin geniiiu lira-. veraciterque narraimis ; nain si ea quseiuce clariora
gnp;se.e isi lerraui proslravil, ac si inagni lapidiss csse iioscuntur obscurisseririonibus involvere volue-
iclu graviter fuissct pcrcussus, roox ipsi Rederopto ) rinius, audienlium aniroosiion inslriiimus, sed lati-
diacono dicere coepit .Iiidulgeat libi Doniiiius,fra- gainus, quia, cuiii muliorum imperilorum miniis iii-
ter ; quid est quod fecisliVPosl h-CC-deiiii]uestatimi tel igit sensus, fatigatur audltus ; et ideo , sicui
ejgrissus inde, ad creroi loca paucts cuni fralribuss supcrius <-*-pollicilisunuis, simpliciter sanctorum
peiveriii, ibique sibi vilissiinumcdnslriixil habitacu-- iC Patrum oliin gesla miracula, sicuti relatu multoruni
lum : sed cuin crebris iilic virlulibus coruscarel, re- ad nos perlata sunt, intimamus. Referunt mulli saii-
Currenle opinione ad auditum Leovigildi principis s ctum virum ! nomine Paulum, iialione Groecuui,
pervenii, " qui qnanilibet esset Arianus, lamen utt _ arle medicum, de Orienlis parlibiis in Emeriten-
se ejus precibus Dnniino commcndaret, eidem viroo semurbem aivenisse, quicuin ibi inullo temponj
auctoriiate coriscripla,.de quodam. proecipuo loco o degeret, sanclitate et virlutibus mullis polleret, et
fisci direxil, ut aliinentaaiit indunienta exinde cum u liuiniLlaie. atque benigniiaie cimctos superaret, a
siiis frairibus haberet, quod vir Dej pmnino accipere e Doiiiiuocollatuiriest, ut prsedictsecivitalis uiereretur
recusavii; sed duin ille renuerei, et.is, qui a regee; poniilicatuih. At ubi cligente Duniino ordiualus esi
direcluS ad eum veneral, diceret: Oblalionemlilii ii episcopus, omiies st- tini Deus conturbaiionuiii pro-
lui despicere non dcbes, tandem ipso compellenle, ',. cellas quseeanideni Eeclesiain leniporepraedecesso-
suscepil. Post aliquot vero dies.boniines hahitantes 's ris ejus conlurbaverant, alislulil, el nimiain tran-
in eodein loco cceperunt ad invicemdicere : Eainus, '> quillitalemejus precibus condoiiavit.Qui dum pacU
et videamus, qualis iste est Dominusnosler, cui dali '• fice ac benigne, favente Deo, cunclis civihus suis
"a,Qtti quamlibelesset Arianus. Ex hac Leovigildi li noji res pro verbis, sed pro rebus enunliaudis verba
in S. Nuncium pielale futurain ipsius pceiiiteiiliaro n D sunt insiiiuta.Et CerippusAfricanusiv de laud. Jusl.
arguine; lalur Joan. Marquez, c. 12, § 8. Sed de illa PUaleias|>lmlerisel laudibusadderelaudes
nos uberius egiinus Notis ad M. Maximi C-oesaraUgu dixit
sliTiiiCbrnriicoii. codem schemate.
b Fraciis cervicibuscrudeliler necavemnt. Lnil: de le d Garrutas facundim spumas. Nempe cava verba,
Aiig>i. iv dc Vit. S". Aug. 20 : Nunctitm marlyrem in e.tin moremvesicaruml-tmenUaapud llieronyin. episU-
sanctissimum,profcssionemonachum; ct I.anciloitus is 10i); el liullalas nugas Pcrsio sal. S; i>e.i.os_wiloqua-
c.
lib. ii, 18, inmclum. mariyrcm vocui: nec iniruin
n ciialemPelrouio inilio sal. ; umpWiusei s-squipeduiia
cimi pro jusiilia, quoeAitgiisliiiompia Psalm. xiv el ;l verbaHoral. ad Pispn. et id genus sexceula iqiud A_-
Thoiiisc:2. 2, q. 12i, ari. 5 ad 1, eflicax liiartyrii ii cores, de quibns videbs erndiiis-. Lud.-Ci-ess,diilib.
causa esl, occisus a sceleiatis fuerit. Exeinpliscon- i- uiTlieai. vei. Khei. , cap. 25.
liniiai Marq. cup. 12, § 8. e Superiuspolticitisumus.Proefationeipsa Operis.
«.Phuierulasrerborumpompas.Sic Ambros.advrs.5. f Sancliiinvirinn nomine,Paitluin. _Dequo scri-ilo-'
re'at. S\iihiTuhi,,Iib. posi. , phalercttossermonesap- i- res IIOlii 1.1>ial. lib. u, cap. 71, et Padil.TCenl. vi,:
pellat; el iib. n in Luc. u : Nam ri oralor illoriim m- c. 60, iioii sine scripliiis lio.tri cmniiieiidntioue.
qiti phaleras-seruioniimscquuniitr',netj-.tlin hoc for- e Ariamtdicuih. Augeal1'auliisiiosici-aliorinnsan
iUiiasposilas esse Gimciw, hoc an ilto cerbonsus sis, i, ciilale priusianiiss. roe.iicoruninmneruin, quein pia
c. S. t rosiier lib. de Vii. Coiitenip., <..ap.54 . Pru-i- Jo.jn. Molauiseiulitas.elegaiiter co.ic.nnavit __>i«ri-»
!o. eccksiasiicoifedjcor, - ' \
lientibusvirisnonplucenfpl>t,leraj,a,s«, 'orliq ,:qimido _... _
 DE VITA PATRUM EMEMTENSIUM, izo
• -irseesset, et cunctorum elfectibus dulcifluum sacri A mento per loluin diem incubuil, alque in oratione
jectoris sui exhiberct aflecium, conligit cujnsdam indefessus perseverans, scquenleiii conliiiuavil et
-primarii civilatis cx genere senatoruin nobilissimi iioctem ; qui inox iuibi oraiulo divino coinmonitus
viri scgrolasse matronam, qu:e el ipsa illusiri slem- est, staliinque consurgens ad mulieris a grsedoniumin-
ftiate progenila nobiem trabebaf prosapiam ; qitse cunclanter perrexit, et feslinus properavll, oralio-
cum nuper nupta in utero-acce|>is.el, ipse infaiilulus hein fudit, manus in nomine Doniiiii super inlirmam
in ventre collisus est, cui cuni mulli medici divcrsa imposiiit : in spe Dei inira subiiliiaie incisionem sub-
adbibercnl, et nullum remedium medeloesentiret, scd lilissimam subiili ciim ferrameiilo fecii, aique ipsum
in gravi discriniiiie posila quotidic morli propinqua- iiifanlulum jam putridum membraiim, coinpendialim
jel; supraiiictus illustris ejus vir, eo quod illi nibil abslraxit, muiiereiii pene morluani, ac seniivivam,
charius esset conjugi*,quam noviter conjugii grata adniienieDeo,virosuocoiifesliiii iucoluinein red.lidit,
«orliius fueral, conlemptis universis medicis spe re- oui et pnccepil ut ulira virum non cognoscerel,
cu;.erandoesalulis ad eumdem sanclisslmum virum quocunque enim lempore coium virileni agnovisset,
cucurril, et provolulus pedibns ejus cum lacrj-inis ninx ei deieriora adfulura essent disciimiua : sed illi
exoravil, ut quia Dei senus eral, oraiiunibus suis iiihiloiniiius pedibns ejus provoluii gratias iclulerunt,
Doniiniini pro ejus matronse snlute prccaretur, aul B el omnia quoevir Dei prscceperal in oiniiibus se esse
cerie quia medicus essci, non duceret indiguum ma- servaturos promiserunt, iinprecai,ies Doniinum, lit si
nu sua ocgroio gratiam pra-bere iiiedendi; sed vir non custodiicni, pejora i.lis postinodum advdniient.
Dei proiinus respondit, dicens : Mibi quod hortaris Facta namqie esl eo inodo illa intr.stiinabiis loclitia,
facere non licet, qui, eisi sacerdos indiguiis Domini immeiisumqce gaudium, alque universi in Dei laudi-
suni, el sacrilicium niauibus incis ofiero Duinino, et htis acclainantes, oianks iripiidianlesque dicebant:
ideo quod dicis, non possilmirnplere ; ne poslmodum Quod vere misisset Dominus atigelum suum, quiillis
pollutas sacris alianbus nianus iiiferam, et divinse miscrlus fiisset. Tuin deinde fecerunt de rebus suis
polestaiis mox furorein incurram. Et adjeeil: Ibi- talem conscripiioiieni, ut de prcesenli sanclus vir mew
nius, inquil, in noinine Damini, visilabiinr.s eam, dielateni ex omnibus quse babebant acciperet, aliijt
et dabimus medicos Ecclesioe, qui illi adhiheant vero medielas posteorum Obilum integra eliiileroe-
niediciiiaiTi, et in quantum scinius, oslenderous rala ad cjus perlinerel dilionem. tanla namque illis
qualiler cura faciat ; nos tamen facere manu inerat copia rerum, ut nullus senatorum in provin-
propria minime possumus: ille vero sciens quia cia Lusitanisc illis reperiretur locuplelior : quod illa.
nullius alterius medici cura valeret, et quia jam prorsus recusavil, ac renuit, noluitque accipere:
usor sua pene mortua esset, ceepit cum flelu magno G sed illis obsecranlibus nimiumque importune.ofleren-
euixe ilagitare, ut nullum illuc dirigeret, sed ipse tibus, et sic tandem coactus est suscipere ; quod ac-<
per se irei, et quod sciebat, manu propria impende- cipiensiion tam propriis usibus quantum egentium
ret: sed (luoi ille non annueret, neque penitus con- prsecepit deservire necessilalibus. Illi aulem a quibus
senliret, universi fratres coram positi, et ipsi eum ei oblatum est, perseveranles cum timore Dei in
cum lacrymis rogaverunt, ut irel; at ille ait: Novi castilate: post non mullo temporis intervallo ad su-
quod multsemiseralionis sit Dominus (Psal. L, 5), et pernam palriam vocatione divina adsciti sunt. Quibus
credo, duin fuero, quod inlinna prisiinam rci uperet defunctis omne eorum palrinioiiium sanctissimus
salutetn, et roihi statim concedel veniam propter Paulus episcopus promeruil, et qui peregrinus nihil
nieam pr_esumplionem: sed homines malos hanc habens advenerai, facius est cunciis potcnlibus po-
hishi causam objicere iu poslniodum omiiino lioli lentior in lanluin , ut omnis facullas EcclesioB
dubilo; cui cum omiies fratres sui responderent: ad comparalioneni bonorum illius pro nihilo puta»
Nullus e nobis propterea aliquid dicturus cst, sed retur.
a
perge, donfuie, et omni celerilaie age illml, quod CAPUT V.
mercedi Inse prolicicl. Tandcm eorum precibus coni- Fidelis nalione Grmcus,-filius sororis Pauli episcopi
pulsus proficisci policitus cst, ila dunlaxat, ul prius D Emeritfitsis, viventeuvuncuto subrogalur in ep.sco-
Douiini exquirerct voluinateiii, ne lenierc inuedens patu.
facile ageret, pioquodiificile, inulclatus Dei judicio, Denique cum plurimos per annos felici tempore
ad veniam redirel; illico naroquc basilicam sanctis- sua cum plebe fruerelur et jucunde Deo vivens, pie-
sunar virgiuis Eulalisc peiiit, ibique prostratus pavi- nus semper viriulibus florerel, accidit die quadam,
a Age illud, quod mercedi tuce proficiet. Ili-panis- Ubi in Mss. co rone, qnod Ilispani dicunt con mticha
m.us p.uruspulus mercedilum est. Vulgaris lere om- racon, hoc est merito . juste, non sine cau-a, noianla.
ries"co.nipcll.andi ii.crehuii consueludo aputl Hispauos cl. M. A. DelRio. Eulogins Corduhensis non absi-
nolissima, vuestra merced; qua urbaiii.ale nimium nliliter lib. i Mcro. SS. : Sed ui rcriiale crimen esse
biaudieiiti enatoe sunt comersecompellaiiones, quoe fatendumest, laiitare. Frequenierenim quippiam as.-e
vulgo liotoe. Remanent apud Paulum nostnun Hispa- v<ranles incipimus en verdad, observanteMoi-al.Nol.
liismi vesligia nou seinel; uti apud cseieros Scriplo- ad Eulog. num. 20 et 1b. n, cap. 1: Nec non ex parle
res Hispaniscbbservatum a viris doctis est. Orientius lingum Arabicm cojnilus, ubi liispanisiiium eiiam
I.liberritaiiiis in Couiroonit. agnoscil; nam frequentpr loquimur por parle de su,
Hinccobibellolumpacis concordiamunduui, virtud era mui bucn querido, et id genus pleraque.
QU*B brutis eiiam cum ratione datur.
 * PAULI EMEMTAM DIACONI 153.
!3i
de regipne, qna ipse oriundns exstiterat negoiiatores AIItibus strenue crudivit, ita ut infra paiicprum curri-
Grsecos iu navibus de Orieniibusadyenisse, aique cula aimorum omiie ollicium ecclesiasticum,oiiinein.
Hispaniselittora contigissc ; cumque in Emeritcnsera que bibliolhecam Scripturarum diviriaruiii perfsclis-
ci.yiiateropervenissent, cx m.preepiscopoprsebuerunJ; siine docuerit; deinde vero per singulosgradus eum
pccursum ;. qui cu.mab eo benigne fu.issentrecepti, perducens, diaconum ordinavit; qui mox effeclusha- j
acde atrio ejus egredjenles in dprop in qua hospila-- bilaculum.Spii'itus sancli,, omnibus.v.irtuiibusita est
'
bantur iuissent regressi; sequenle die ad euro mur irradjptu», ul sanGlilate, chariiate, paticniia, ct hu-
uuscuium qiiserunt pro graiiarum actione, defercnte mililale universumtrans.cenderet cleruro.sicnimirum
puero, nomine Fideli, qui cum eis cau.a mcrcedis re» Deo,el hominibus securuiii, aifabiicmqueprsebuit, ut '
cipienda. de regionc eorum conductus adveuerat: unumilluin putarent horninescx inimero angelorum.
cuniqueejus fiiisset prsesenlatusaspcctibus, et quse Inicrea duni plurimis annis Deo irreprehensibiliier
gratoaniiiio directa delulerat vir sanclus g.ataiiler deserviret, et supra oominato nutrilori suo dulci ob-
suscr/pisset,eum coepit sigi.llalim sciscitari quo vp- sequio in piunibusobedirct, ac seneclutem ejus abs-
caretur iiomine, de qua provinpia,vel de q.ua civilate que aliqua oflensione suaviier obleclaret -.idciu su-
essel. cum ei'go,ilii nomen suum et civitateni susin pra nominatus.beatissiiiius Pater, exaclis jam niultisi
npniiiiarct, yidensadples.cenlembonseindolis, cuucia g curricid.isannorum, atque setatedecrcpila in senium
eum per ordinem interrogavit, ct nomii_a,parenium yergens liunc sibi suecessorem elegit, moxque etiara
requisivil ;,al ille cpnsequenier.sccundniji intcrroga- in.loco suo se vivenle ordinavil, el pmiiium honorum
iionem, patriam, civitaicm, vicum, noniiiia.parentuiu suorurn hpcrcdenrinsliluit; ila, cliam testamenlaria
simpliciier maiiiftstavit; hocc eo d.icenle cognovil sauclipne decernens, elsi eum clerus Emerilensis
iiomen sororis susc, qui stalini cxsiliens.de. se.desua habere vellel ponliflccm, orones res quas ilii conlu-
in cohspectuomniumamplexibusejps.iHCubuit,comr lerat post pbitum suuiu,supradicl_eecclesia. derelin-
tnotaquippefuerantsuperillura yiscera ejua, jifque ir- queret; sinalias, baberet lib.erumarbilrium quiJquid
ruenssupcrcoilumejus. et diulissime exosculans, pra> voluerit de prsefatisrebus discemere, vel judicare :
gaudip uberlim fleyit. stalim, supranoiiiinatpsnegp-- hpc saae decretum vir sanclus, revelanle sibi Spiritu
tiatores accersiri proccepit,quibus,iiilt: Puerupa iiiilii sanctp prpmulgavit, propbetisegratia prsesciusnon
isfum concedile,ct qui.dquid yu.tis a me.postulale. defuturas eidem viro multorum obsistere invidiaa
At illi respoiiderunl: Hpc facere uequ?quam ppssu- Upminuin iniproborum, qui euro caiiino more cir-
jhus, quia ingenuus bpmo est, et a parentib.us pro cumqiiaquein poslmodum oblalrarent, alque invidioa
nostro solatio conductum accepimus, sine isto ad ^ucibiis [AL, facibus]successummordaciterlaniaref.
parentes suos nullalenus remeare, possurous. nec i-.- Q ( Iuterim duro, auspice Dpmino, constiluissel eum an .
cietti eoriim ultra yidcndi hahebimus licentiani,.si tisli.tem.,ita ei aslare -et deservire cupiebat sicul dia-.
hunc in tam longinquani provinciam dimiserimus. £ cpnatus teropore ministrare consueverat, ita ul
contra ille ait: Cpmpertum vobis stt quia. si istui.n. exuenssibiV casulam,moreministri, coram eo assis-
niihi non dimiuitis, vos in p.alriam veslraiii niinime tieris,servitium omne persolveret; quem ille id agera
reverleiis, sedaccipiie a me pecuni-jm copjpsain, proliibnil; et ut jam deinceps auclorilatem pontifl-
ct a.biiesecure pergentes cum pace. Hsec illi audien-, catus.sui cpusianter lenere admonttit, atque, ut fra-
tes, nec amplius tonlse polesiati pjbsislcre valenles, trum suoruin potius curam agerel, imperavit: ipse
aiunt ad eum : Dic nobis, doniinc, quid causoc cst, yero sanclissimussenex mox derelinquens alrium, et
ut honiinem libi incognitum tanto amore diligere di- pronia priyilegia honoris sui sese ad basilicamsan-
gneris ? Ille vero, proximum suum esse, sibique afii- clocEulalisein cellulam vilissimamcontulit. Qui, dum
nitate valde vicinum ; et addit: Abite i.n nominei; aliqua.udpibidero positus a soeculilnijusprocellis ab-
Domlni absque aliqua hsesilatione, lenuhtiantes so- Splulus, et in mulla quiete constitutus in cilicio et
rori meoe,quia filiuin ejus ob, cpnsolalionem captivi- cineie cubans, pro totius mundi piaculis Doniinum
talis meoe penes nie relinui; qui diversa per eosI precarelur,, migravit e corpore.
n-itleiismunera sorori, ipsisque nautis multa largitus H CAPUT VI.
esi dona, acsicdilati ejus niurieribus,ingressisuot in1 Fidelis episcopuspossessionessuas relinquit ecclcsiai
patriam suam cum gaudio magiio. Quibus redeunti- S.Evielim, clcricosaruinmpericulo liberai.
bus statim prsefattimadolesceniem tondere prsece- Ppst- cujus. discessum quidam pestiferi homines
pii, ac Deo oninipptenti servilurum bbtulit, ef veluli, juxta id quod vir Dei procdixerat,contra beatissimum
alieruui Samuelem iii templo Dominidiebiis ac noc- c Fidelem episcopum verbis malignis niiissitare cce-
' Adotetcentemtondere prmcepit,' ac Deo omnip. vet. PP., coi. 528 : Egredituf retro sacerdos demis-
tertniurumobiulii;. Eene, nain tesfe D. Hieroii. (ut sam portans casutam, GroecefuivbXtov,,', nain eadem,.
liabetur 1.2, q, 1. c. duosunt-), riisiq cqpfiis esl ten\r, voce utitur inferius ipse iriterpres; et piapet ea prp-
poralium qmhiuih depositig, riiinirum ut Dep, qui vocabuia, qnibus EcclesiaRoniana utitur, ajuid an-
«onsiis sil, ho.c est clerlcus, deserviat, Tpiisura or- liquos scriptores invenire. Vid. Anialarium Foilun.
_.uihiiabuifa Na/.arocis,a quihus apostoli in Ecclesiain lih. vrde Eccles. Offic, cap. 19, etiib. ni, cap, io,
cam inlroduxcrunt, aucioielsiijlprq.ii de Eccie^t pi- et Rnban. Maur.lib. i Inst. cler., cap. 21.
fic., cap;. 4. c Fidetem episc. De quo iideiu scriptores nostri
•'* Caititain. Eadem vpx in interprete yeteri Philp,- Moral. ij,, cap. "t%,et Padilla cent. vi, cap. W.
tiiei episcopi CP. Gomin.de sac. Off. toiu, IY Cibl,
153 DE VITA PATRUM EMKITENSIUM. 151
perunt, ut eum de loco quo constitutus fnerat per A ita nimirumi- ipsius scdificiispatia longe lateque altio
quamcunque occasionem pellerent: quod cum ille ribus columinibus erigens, pretiosaque atrii cplum-
perpemlissel, etsi una ciim rebus suis ab eorum in- narmn ornatibus suspendens, ac pavimenlum onine,.
sectalione separare voluisset; comperlo ab illis, vel pariclcs cunclos nilidis marmoribus vesliens,
quod si ille sublatis de jure Ecclesiscproediis suis se niiranda desuper tecta contexuit; lum deiude in mi-
ah eis separaret, illis onuirno nihil remaneret: plus rnm dispositionis modum basi.Iicambeatissimre vir-
inviti quam sponte pedibus suis se proslraverunt, ginis Eulalise inslaurans in melius in ipso sacratis-
quibus ilie non usquequaque repugnans, prsebuit as- simo templo celsa turriura fastigia sublimi produxit
sensum , ul, et curam regiminis gereret, et in posl- in arce. Hic namque virbeatus in hoc corpore posr-
modum omne patrimonium suum Ecclesise derelin- lus crebro cum sanclorum catervis in clioro ecclesku
queret. Quod ila faclum esl, ut eo tcmpore lantum stans, et psallens visus fuhse perhihetur, et alia
Ecclesia locupletala est ipsa, ut illa ih Hispanire fi- mulla nan-anlur quoe scribere propler prolisitatem
nibus nulla esset opuleniior; ac iia, Domino coope-- sui, ne faslidium legentibus proebeant, deseruinius.
rante conlirmala cst in eum cuncloruin pura et sin- CAPUT VII.
cera dilectio in lantum, ut omnes uno codemque Fidelis episcopus visus inleresse sanctorum choris.
animo, ardore immenste cliarilalis flagrantcs, crga B Die qtiodam puerum faniiiiarem suum ad locuin,
eum imrneiisoainore sancli ignis ocsluarent.uluiiuin cui Capsiana vocabuluiii est, quod ab Emcrila urhe
cor et labium cum eo effccti, nulio penilus modo ab miilibus sexdecim dislat, direxil, ac prxcepit ei sub
allernadileclione disciiiioinlercurrenle discreparenl; oinni feslinatione rcverti : qui cuni Tuissef, et
quoiiiam tanii vaifs memoraviinus noroen, opeicc- codem die reverti non occurrissei, ibidein man-
pretium nobis viderelur e.se perspicuum dc ejtis sit; cui hi ipso nociis iniliojam dpiiiiienti visum
multis, quibiis crebro cfiulsil, virtulibus qiiamdam fuit gallos caniasse, slatimquc expergefaclus, cabal-
exiguam pariiculam memorisctradere. Quoniam igi- lunisuum a.cendil, alque festinus properans, ante
tur Dotninico die, duin in alrium cum multis fiiiis medium nociis ad portam ipsius civilaiis, qu_e ap-
ecclcsiactenderel, ut mos csl, "•arcliidiacontis c»m pdlatur Porla poniis, pervenil; qui cuin ibidera diu-
clero in albis ab ecclesia venientes coram eo astilo- tissirae rcsiJens cerneret quia ante horam opporlu-
runt;'_jioxque, ille cnnsurgen--, diaconibus exmore nam eo-.surrexisset, et quia quainvis clamasset
thuiibula gerentibus, alque arite eum prsecedenlibus vociferauter, nullus ei portam aperiret; visui.uest
cum univcr_is qui aderant, ad ecclesiam perrexii, ei, ut caballo suo paululum herbam daret, qnousque
qualiter, Deo adjuvante, Missarumsoleiniiiacelebra- aliquis forsitan porlam reseraret. Et ecce subito in-
rent: al ubi universi eum co de alrio paulultan fere Q teinpestoenoclis.hora elevans ocnlos suos vidil emi-
decem gratiuum processerunt, illico ah imis funda- nus globum igneum ab ecclesia c. S. Fausii, quse _ib
mentis omriis repente amplissimi atrii fabrica ruit, et urbe fere miiliarip distat, procedentem, atque atl
nem inem ibioppressit, DeojubentefAjine juvante?]; basilicaui S. d Leocritise pervtnici.item, qui dura ta-
ex qua re pcnsandum est, cujus merili isle vir fue- citus contemplaretur quidnam essel, nec roora, et
rit, qui ita apud Deum suis precibus obtinuerit, ut ecce mulliludo sanclorum, quibus illud lumen prai-
prius noa daretur aniiquo hosli polestas lanloe fa- bat, vcnieDtes per pontem ad poriam usque perve-
bricoe perpetrare ruinam, quam ipse cunclos foris nerunt, cnm quibus eliam gradiebalur sancti si.mus
educlos inlegro numero, Deo miserante, salvaret: Fidelis episcopus : at ubi ventum est ad portam, vi-
sed ut in tanlo periculo nullus periret, hoc maxime dens supradictus puer aucla candidatorum agmina,
meritis sanctissim_cvirginis Eulalisefuisse prsestilum ipsum|etiam S. Fide!cm chlamyde nivea indulum',
-nullus ambigal; cum vero sollicileiequirens invenis- in medio eorum properantem cernens obslupuit, et
set quia nemoperirel, in nullo penitus animum suum exterriius atque tremebundus proe limore factus est
conturbavit. sed magis gratias Deo egit, eique sacrifi- velul iiiortutis : ille vero clau-Jra portarum divinitus
ciura Isetusobtulit, diemque ipsum jucunde in Domino reseravit, moxque ingressi sunt civi.talem;quibus in-
cum oinnibus suis potilus \Anne partilus?] est. Post D gressis, iliecpnsurgens atqup vplens ppst eps,ingredi,
vero multum temporis intervailum sedis diruloe fabri- sed nullaieiius poiuit, quia portam ita clausam ,
cam reslauravit, ac pulchrmsDeo opitulanle palravit: sicut antea invenit: qui cum primo diluculo aper-
» Archidiaconuscum clero in Albis, etc. Hunc tan- Au.ialuminatalta nitor,,
quain prsecipuum Ecciesise Hispanioemorein obser. Ei peregrintisei in-ligena
vant Moral. et Padilla ex nostro Paulp, qui addi Reliquias,ciheresqueisabros
Seri.,1liuiniisyeiieraiidasinu.
etiani possit iis quoe lsidorus epist. ad Laufredum Tecta coruscasupeniiiilaat
'
Gprdub. episc. de oflicio archidiaconi scripsit, et De iaque-iribnsaureolis,
fragrrienlis quae Bernardus prsepositus Papiens.is in S.iiaque esesasolunivaria.nt,
collect. Decret. lib. i, tit. 15, c. 3. ex cpncil. To.let, Eloribus,ut rosiilenia.pulcs
de eju.sdemmunere collegil. frat-) riibescerc,iii,iil(iinoiiis.
b Iprius mdificiispatia longe laleque allioribus co- « Sancli Fa,tisli. Hispani riiiiijrum.martyris, Cor>>
luminibnseritjens, preiiosaque ctiriicohtmnariimoina-, ctubsepassi apud S, Eulog. ' llMem. SS. IS, ' c.l I.idur,
'
tibtis snspenttens, ac pavimentum omne vel partelet^ hjmn." oificii Goihici.
omnesnitidis marmoribusvesiiens, etc. Certeadhunc <•_§.Leocritim. litiani Cordubensis roarlyns aptia
nioduiiiS. Eulaliietempluro grapluce Prudentius de- Alvaruiu Paulum S. Eulogii aiiiicuin in ipsius, Euio-
""' '""'"'"'
scripsit in ipsius hyinn. gii passipae et hsiuno diei aiiuiversarii,
Vljeubi marmoreoerspicuo
 *55 PAULI EMERIfANI DIACONI AZ6
ia pervenisset ad atrjum, protinus eum vir sanctus A 1 cium esse eompletum; quo expleto paulo ad.huc.anle
jiiterrogavit, quali hora de procdiclo loco. egressus gallorum canlum cum laudibus pervencrunt ad ec-
fuisset ? Qui illi, ct horam in qua.surrexerat, et mo-. elesiainS. Marise ad basiliculam S. Joannis, in qua
ram quani ad porlam fecerat, enarrayit; quem cura baptisterium est, quse nimium contigua antefalse ha-
vir Dci inlerrogavit, si aliquid vidisset? ille, vidisse silicaepariete tantura interposito ulraque uno lecti
Be faterelur; liunc adinonuit, et quousque ipse san- tegmine contegunlnr, explipitisque laudibus coepe-
clus virin corpore essct, nulli rcferre.l, ne ei adim- runt ad invieem dicere : Ecce conlinup hora est, ut
mane periculum pertineret. Alia quoque vice simililer signum dari debpal; ob boc prius necesse esl, utid
euin quidam religiosus cimi miiliiiudine sanclorum pro quo destinati sumus, ordinerous : cunique hoc
quadamnoctedeecclcsiasanclocEuIaliscegredieiilem, dixisseni, apparuerunl in conspectu eorum iEtliiopes
et per basilicam Mariyrum euntem vidit, sed incaute lelri niiniunique terribiles, quorum slatura videbatur
..gens, roullis staiiin indicavil; postremo ad virum esse giganlea, nigredo perquaro teterrima, ita utex
Dei vcniens, et ei quod videral, reiulit, cui ille ait: ipso eorum toio inluilu irroiuroque airo vullu palain
lloc ut vidisti jam alicubi dixisli, aul 11011 ? qui sla- cernenii daretur intelligi ipsos proculduhio tartareos
tim respondens, simpliciler professus esl se dixisse ; esse riiinislros ; quique eliam romphseas ai ulissimas
•adlucc ille.inquil: Indulgeal libi Domintis, fraler,. "g suis ge.stahant in manibus, quibus mox sancti dixe-
iion recte fecisli, scip igitur quia libi in fultiro judi- runt: Sub onuii crdeiilate pergenles ad atrium, in-
cio non reputabilur ad rulpam :,inleriin vade, coiu- gredimiui cellam , in qua sanctus Fideiis episcopus
munica, et da nobis osculum ; valefac omnibus, quiaL jacet, et percutile eum vulnere gravi in corpore, ut
ilurus es tameii, et domui luoesub omni festinalione. aniina ejus quantocius egrediens e corporali calena
dispone, et si desideras remedium poenileiiliscperci- nphiscum ad Domiiiuiii nosirum Jesum Chrislum, et
pe, Qiii roox accepla poeniteniia dispositaque domo., ad prxparatam sibi po-sit pervenire coronam. Qui
sua, yalefaciens cunctis, sequenti nocte migravit e, . illico jussui \At.jussij oblemperantes, aihbulaveiunt;
corpore. sed eum minime percutienles reversi suut, dicentes :
. CAPUT VIII. In cellam ejus minime ingredi ppssumus, quia non
Fidelis episcopus visione adtiionilns boms tn pauperes, doriiiit,,sed i,nlerra proslratus jacet el orat; insuper
; distributis migrat adDominum. tanto thymiaroatis suavissimo odore cella ipsa re-
'
Cuidam virp religioso ileium inlendere ad officiumi dolet, ut nitor tantse fragrantiae incensi qui ab eo
ecolesiaslicum recurrenli quadaro nocte dum in lec- Oblalusest Dpmino nos illuc penilus intrare hou-si-
tulo suo inleinpestse npclis silenlio sdpore depressusi nal. Quibus denup prseceperuiit, dicentes: Ite, et
jaceret, visum.est, a quod s.ignuniad matutinum de-. Q perculile eum, quia jussio Doroini est adiroplenda.
disset; qui slat'im consurgens onmi feslinalione ad1 Qui cuni fuissenl, necintrare potuissent, revertentes
Ecclesiam, ne ei.tempus sacrilicii proeleriret, occur- lterum dixerunl: Vacal oratioquando venit vocatio:
. rit, cursuque rapidissimo properans, anhelabundusi sed iie et implete proeceptumDbmini, quod semel
illuc pervenit: at b ubi ingressus est ecclesiaui san- daluni est nequaqttam iranscendi.potest. At ubi ter-
ctse Marisc; quse Sancta Hierusaleni nune usque vo- tio fuerunt, permitlenlc.beo, ingressi sunt, tani foTli
catur,audivit voces mirse niodulatipnis canenlium,, scilicet inanu crudeli eum percusserunt, ut vocem
i.iispiciensquead chorura, viditstantein inuliiludinemi quam emisit cuni, dolore grayi sinmlque, et geuiitu,
sancloium ; qui nimio pavore conc.ussus atque int is qui in ecclesia stabal religiosus clare audivjt.
iie»ioreni yersus sese in angulum basilicse silenterr Facio vero diluculo ad sancUimepiscopum accessil,
cpniulil, atque tacile contemplans, sollicite auscul- et cuncta quse videral quoequeetiam audierat ei inti-
tans, audivit cpnsuelo ordiue omne ab eis ejus ofii- mavil, cui ille ait: Scio, fili mi, scio, et me. nullo
r. »-Quodsiijnumad mcitulinuindetlissct,Sic inferius,. poluissel.Campanariuni volat Mataxus.Vid. J. -C, Bu-
Ecce conliniio horu esiut signum dari debeal, Auli- cengeriiinii lih. i.v, cap. 37, de Templis.
. b
quissinius hic in Ecclesia signo dalo ad horas congre- Ubi ingressns est ecclesiamS. Marim qttm,sancia
gaiitli er.clesiasticbs viros uios est;Sed qualuor hoc: |) Hieriisulem huticusque vocuiuri Sic etiam cap. ii!.'
modis prb divefsitate teiiiporiim"elleciuni ahiiiiad-• in ihesuuroecclesimsen'oris,qum vocatur sdiwtalliei
verli, ligno, oere, voct*,cursore. De ligno, Amalarius. rusalem; lconciliiimEinerilense temporeReccesniiillii
iv de Oilic. diut. 23 : Lignei instrumenlisono utebtilur rcgis, ipso initio, Cougregulisnobis omnibusprovin-
Eccksia Hom. antiqtiis temporibus, quando liililabatl cim Lusilanim Episcopis in nothine Domini, r.sideiiti-
per cryplas proplef persecHtores. Liber miraculoruini fr.Ts... Hierusalem ecclesia', qucein himeritcnsiurbe;,
AnasT.isiiMirlyris in vu syno',, ac.l. i, recilatus, , qum caput hujus provihdm noscitur esse, et tub prin-
Lignaque sacra putsantes invicem obviam facti sunl. cipuii nomine manel dicala, etc. Ncinabsim'ilil_rrin
De a.re, iioiius est, qiiutn ut hic exeroplis palelial. concilio Tolet. LXXII,episcdp. jnssii Reccaredi regis
Vid. plura apud Joan. Stephan. Durand-1 de ril. Ec- congregato in temptomaxhnoS. Marim, in secretario
cles. Cath. 2-2. De voce, Hieron. episl. 27 : Postt diclo Hierusa'em -apud M. Maxiuiumad ann. 590,
Alleluia cuntqtum, quo sigiio vocabanlur ad colieclam, , et in concilio Spalensi- (sic in aniiquis codicibus
etc. iii monaslerio Pauiae. De cursoribus, lgnatiuss legitur n lempore Sisebuii regb, considenlibusnobis
Martyr cpisl. ad Polycarp. ; iis utebanlur Chrisliaiii,, in secretario sacrosanctmHierusalem Spalensis eccle-
uti ligno, propter perseculores, sed initio nascenliss sim, ete. Nec aliler iin (si cohcilium illud est, seu
Ecclesice. Signa vero, sive liniinnabula, aut noloe B- polius e concilio epistola episeoporuin ad Pegasiiim)
scnmer in eihineniiari loco. Einhardus lib. ui dei cap. 1. Nam hsec ahsque dubio nietropoliiariaruiit
iranslaiioncSS. Marcellini et Petri cap. 45. Tur- ecclestaruni prerogativa. Vid. Padili. ce.n. 7, cap. 13
rcuta, qucetigna basilhm continebat, ab eis conspici i et47.
 -^j DE VltA PATRUM EMEHITENSIUM. 138
iriodo latet; cumque hoc dixisset, et imminenli j\ sanctus sancto, pius pio, bonus benigno, alque cuu-
a-griludineartubusjam fatiscenlibus se lotum dissol- clis charismaiibus refulgens, rutilanti immensis vir-
Ti repente sensisset, ab basilicam sanctissimie vir- tutibus sacerdotali ordine b Massona successit Fideli:
ginis Eulalisese deferri prtecepit, sua ibidem impri- proedecessoresuo nimirum aslrigeris civibus conserto
inis multis lacrymarura satisfactionibus deflevit de- in coelissuccessoris mansil dulcedo, ejusque insjguo
licta, deinde roultis capiivis et egenis multam largi- meritum cuuclorum civium moerorem lenivit iu ter-
tus est stipem; ad ullimum redditis chirographis ris, ut omnibus pro obilu sancti ponlilicis mueror
inuHorum debita relaxavit. Sed dum omnibus red- non solum discuteretur, vernm etiam instar priscorum
didisset, cautio cujusdam viduse remanserat, quse Patrum Elise quemdam (sic) et Elisei (IV Reg. n, 15)
necdum fuerat reddila, quam ille exspectaret ui ei duplicata Paracleti Spiritus gralia palaro cunclis ccr-
redderct, sed quemadinodummulierculn, pioc tnrbse neniibus S. Fidelis anlistitis in Massonam sanclun
densilate, qua circumseptus eral, ul accederet non episcopum requievisse videretur, et plebs sublevalo
habebat: quse cum per singulos dies veniret, ei lo- pastore non usquequaquc tscderet afflicla languorc,
ctim minime reperiret, et nimium nicc-.tifieatamenle sed geniiuato gaudio congauderel, divina tribueute
anxiaretur nibil agcns, rooeroreaffliclaad suum hos- niiseratione, duni et illum pro sui silute proeinisit
piliuro remearet, ei quadam nocte sanclissimus Cy- g ad ccelos, et istuni exmise virtulis virum suscepit
prianus el Laurentius in visu aslilerunt, dicenles : gratulanter in lerris. Denique sanctus Massonaan-
Nosti, quare locum non invenis ? at illa respondit: tistes, c nobili orius in hoc sseculo origine, sul vita:
Nescio. Eldic, iriquiunt, quare per rcliquas basilicas meritis exstilit multo nobilior; genere quidem Go-
fratrum nostrorum cseterorum martyrum frequenter thus, sed menle promplissiuia, erga Dominum per-
concurris, ad nos vero venire contemnis. Quscstalini quam devotus, atque viriliter Altissimi virtute prae-
surgens ad eorum basilicas concurrit, orationem cuiii cinctus, moribus sanctis ornalus, habiluque magni
lacrymis fudit, pro negligentia retroacii temporis ve- decoris pulchrificalus, charitatis humilitatisque ab
niam imploravil, alque inde ad basilicam S. Eulalia. ineunle cctate refulgenti stola circumamictus, halteo
rediif, mira celeritate locum reperit, chirographum fidei tirmiter circumcinetus, prudentia sciiicet et ju-
suuin absque difficullate recepit, Deo et sancio ejus stilia insigniter circumseptus, dileclione summi Dei
miras gratias retulit, pro quo non solum locum pa- el proximi roirifice decoralus, dilectus namque Deo
ratum invenire meruit ingrediendi, verum etiam ila et hominibus erat, et gicria mirahilis, amator fra-
sanclis Dei disponentibus gestum est, ut quando in- truui, uiullum orans pro populo, cujus nomen mul-
gressa esl, saiiclus episcopus caulionem ipsam manu tis coruscando miraculis per pronem terram per-
propria tenens, prsestolaretur cui reformare deberet; r transivit. Hujus itaque temporihus morboruirfpeslein
atque ita lacluin est, ut illo benigne reddente, atque inedisequeinopiam ab urbe Emeritensi et oinni Lusi-
itla cum gaudio, quse diu desideraverat, recipiente, tania ejus precibusDominus procul abegit, iuerilisquo
paulo post vir sanctus proccedentibus sanctoruro cce- sacrosanclse Eulalise virginis longius pepulit, tan-
libus, exspectantibusque angelicis choris ad setherea tamque salulem et oronium copiam deliciaruro cun-
regna tripudiando migrarel, ccelestibusquephalangis cto populo imperlire dignalus est, ut uullus uuquam,
eonsertus cum exsullalione perpetua perpelim con- quaiuvis inops, aiiquid hahere videretur, aut qualibet
globari in sidereis mansionibus, Jesu Domino perci- uecessitate faligaretur, sed quemadniodum opulenti,
pienle, meruerit; corpusculumveroejusjuxtacorpus ita et inopes omnibus bonis abuudarenl, et quodam-
sanclissimi prsedecessoris sui uno eodemque sarco- modo inslar coeleslis gaudii in letris tanti pontilicis
phago tradilum, velut in uno lectulo, honoriiice est merito congauderent; omnibus inerat gaudium, cun-
tumulatum. clisque aderat pax, nulli aberat lelicitas, in oumium
CAPUT IX. corda florebat perfecta charitas, in omnium sensu
Massona natione Golhus, nulritus in ecclesia sanclm pollebat jucunda tranquillilas, ila niroirum, ut de-
Eulalim , snccedit Fideli in episcopalu: xenodo- viclo antiquissijuo hoste, ac superato veternoso
chiumel monasteria mdificat. D draco.ie, neroo moerore consternatus, nemo angustia
Huic prsefato alrao viro ad supcrnara patriam alfliclus, nemo quolibel lerrore perculsus, vel quo-
transmigranti providentia divinoepietatis subrogatur libet zelo aul iiividia tactus callidi anguis virulentis
non impar omnium virlutum glorisevir orthodoxus, slimulis quaterelur; sed perfecla chariiite repleti
cui nomen erat Massona a, scilicel beatus beato, et cuncti, Deo admitlente, pii Patris gralia jucundanles,
* Massona. Aliis Mausona est; de quo scriptores notamus.
nostri Joan. abbas Biclarens. in Chron.; M. Moximus b Massona successit Fideli. M. Maximus ad ann.
ad ann.579, 586, S88, 597. Roderic. Tol. u, c. 14, 560 ordinem iiivertit, cum ait: S. Massona successit
Chron. Hispanise gcncrale jussu Alphonsi cogno- in Emerilensi sede Paulo; et ad ami. 566 Paulu»
mento sapienlis collectum n part., cap, 40; Vasseus Emerilensis episcopus episcopo successit Fideti ; o
ad ann., 571 5^9; Gariu. lib. vm, cap. 85; Moral. lib. nostro eroendandus; nam Paulo successit Fidelis,
xn, c.*6; Marian. lib. v, cap. 15 ct 14. Loaisa Not. Fideli Massona: vid. Moral. lib. u, cap. 72, et P&-
ad Concil. Tolet. iu. Padill. Cent. vi, c. 45 ei 55, dilla Cttnl. u, cap. 50.
alii, sed recenliores ex uno Paulo , quein ex ipsis c Nobiliorlus in hoc smcuto
iilustrare: iis adde PA-' ri orij-we.Moral. lib. Xfl,
poteril quis illristriss. Annal.
Eccles. Coesareihad auii. §89; et qurc ad rap. ;0
PATI.OL. LX*XX. t,
 "
«&" . t^UJLI feutjI.ltAtfi DlACOMl ; U©
iiiiperlerrtti, sine melii ve_ lorroidirie bmhiuin in A de rci quairi appeteiidoe; potiorem dandi,quam apr
Dei laudibiis persistebant cbiistanter, hbh soluhi cipiendi didiceral fortunani, mulia largiebatur, ui-
auiem in oinnium fidelium arcanis ejas flagraliat hilque auferebat, sed nltro cunelis concedebat,
immensa charitas, sed eliain oiiiiiiiiiii Judoeoruriivei donabat niulta, largiebatur pluriina, ditabat universos
Cehtiliuhi riieriies miro dulcedirii. stiic alfectu ad beneflciis, et munificentia magpus habebatur; onines
Ciirisll gratiam perlraliebat. Quanlus igittir qiialisque ah illo augebantur, donis acdiviliis locupletabanlur,
luclit, inertia lliiguse nostise ad siiigula explicare et noii tantiini fratribusetamicis, quantum et servis ,
iiori vilet; sed qiiiinivis iriaiimiS tabeamin; exlrerria ipsis Ecclesisese inuneribus lairgum, ultra quain credi
saltiRirie maxirriis -iiemoreiii-i... Deriique iiipradictus potesi, proebebal; ita nimirura teniporibus ejus di-
vir * priusi_u..iri ordiriaretiir episcopiis in basi- tati suiit, ul in die sanclissimo Paschoecuni ad eccle-
lica siiiictissiihie virgiriis Euliili_eferiur curii suiririia siaiii procederet, plurimi pueri chlamides olosericas
diligehiia advixisse, et ibideih mnltis aniiis Deo indueiites coram eo, quasi coram rege incederent;
ii'i-epreHeiisibiliterdeServiisse: pbstqiisiriivero iiispi- et quod his lemporibus nullus poterat nullusque pnc-
ranle Deo itihOmiiiuin bre, ocuiis et aiiiino resideris, sumebat, hujusmodi indutnentis amicti ante euin
sublatus imte, cdnslitulus est episCopiis; staiirri in debitum deferentes obsequium, pergerenl; sed iiie-
cxordid episcopatus siii nion?steria mulla fuhdavit, B'rilo ei ab omnipotenli Dominofuit tanli meriti donuui
pr_cdii_.iriagnis lbfcdpiet_.vil, basilicas pliires iriirb cOfalum, cujus cor, in laniaopulent:a et gloria trans-
oj.ere cd;tB_lrtixit;e'f hiultas ibidem Deo ariiriias cori- itorise prosperilatis gaudio, nunquam fuil turgiduni
tecr-ivit; deinile xeiiodocliiuin fabricavh ihagnisque nec inllatuiii; nimirum humilis animus ejus suprsi
palrimoniis ditavit, constituiisqiie iniriislris vel riie- solidam petram fundaius inimaculabilis conscientiae
dicis peregririoriirii, ct oegrolaniium iisibiis deservirei" cogitalioue sincera calliditalisque ignara, in prosperis
pr&<.i.pit.'iSleqiifepRfcce|>fiiiiidedit, iit ciirictseufbfe humiiis, in adversis existebat fprtissimus, nec pro-
ambiturii medlcl ihdesirieliUr perciirrerites, queni' speritale erigebatui% nec adversitate frangebalur,
cuiique sCTviiliiseii iiberuiri;C.irisiiaiiuiii seu Judseuhi nullo delrimenlo aut augmento constantia ejus mu-
re^eiisseririKgrbtui-];iiliiis suis gestarites aidieftodo- labatur; conHans erat in cunctis, et adversus oinnia
cliiiiin deferrent, siraminibus quoque lectulis iiiderii promplissime paratus, paliens nimium, el robpre
eiinfqen. ihUrix.tifii'ib:idehivsuperp'otierite-.^ firmissiinus, in cunctis adversis constans, in oinni-
l'-r:(vjiarit'Us,"
cibos deiicatbS et hfiidos CouSquepf.rparariles, qiio- bus aiiiiusliis imperierritus perseverabat, vultuin
usqtie CtiiriDed -Cgrpfijipsi saiiitem pri.tiharri refor- nec gaudio, nec moerore commutabal; unus vultus
mS_-e.it;U ^na'iri!iibeta pioefiis xentidocbiutri collalis feiiiperejus; una bilaritate decoratus cunclis occur-
ihuitis d_liciaruiri copia {iarareliir; adhiic viro sarieto C rebat; remper idem, cujus vultus nec unquam reruin
piTUinyesse V.deb_Utir;sM HiS oiriiriibusberieiiCiis varietate uiiiiabatur; non illum cunclis inimica e.atiq
aljicieits majOra, priecepif tii-d.cis, ut sagaci -sofli- virliitihus exttilit, sed in omhibus humilitatero siiw
c.iudiue gerererit ciiiaiii, u~tde oiftiiibus eximiis ab cerain fincere consecravit sacraiissimo cordisaffcciu;
*mivCriis SShctiiaiiis ex oriirii palrlmbriio Ecclesia. cUaique lalihiis divino favore -virtutibus . polleret,
iri atrium illatis mediitaleni acciperem, et iisdemi fama bonortnn opinione c.oncrescente affulsit; et
iii-lrmis deferrerit. Si quis enim de civibus urbis, aut opera luiniitis a vero lumine condonats, inultis in
rilsticis de ruralibu. iid atriuiri ob iieCeSsitaiemac- regibiiibus coruscavit.
cessisset, liquoreiri olei, vini, vel mellisa disperisah- CAPDT X.
tibiis poposcissel, et b vas parvultini, in quo-lsvaret, Lcovigildusrex YYisigothorumArinnus sludel averlere
('3_hibuissi t; et cimi vii' siincius, iit crat semper Massoham episcopum.Emerilensem a fide cathoiica.
ob ulu gratus, juciindi vuitiis, mox ipsum vasculum Unde accidit ut hsec <pinio ssevissimiatqne crn-
cohfringi; et ut majus deferret, prrecipiebal, ln elee- delissimi Wisigolhorurii Leovigtldi regis peneiraret
mosyiiis Vero pauperum quantum largus exstiterit; audilutii, et suse invidisedraco immanissimus bonis
soli Deo reservatum est nosse; iamen et de lioc ipso operibus semper aetnulus, stiihulis acrioribUs irriia-
qiiaiildam pailiculam enarremus. Tanta illi cura erat D turo, ejusdern principis aiiimum virus vipereuin sa-
pro oiiiniuiii ODrumnisroiserorunT, ut ad basilicaiii tiaret, • et poculum veneiialum ejus in visceribus
sanciissim_evirgihis Eulali_ediacono, viro venerabili, Iransiunderet: cujus poCuli lethalis. hauslu, proiinus
• Redeiiipto riomiiie.quiiprseerat, duo millia solides consilio armalus, diabolica stimulante iiividia,
supra-
dideritj e qiiibus, mbx ut aliqnis iirgeriti iiecessilate dicto sanctissimo viro legatis.interCurrentibus i.ertmi
aivencrit facla caulione [al. quseslione], quanlos ilerumque mandavit ut, relicta iide calliolica., ad
vellel; aljsqiie a.Uqua mora vel djflicuUate acciperef,* Arianam hoere_)iihcpni uriiyersitaie plebis comiiiissse
stijjqii^,aiigustiis.consuleret; nec hoc silenJum reor, diverteiet: cuniijue vir Dep dicaius conslanii-isiiite
qiiniii largifluus in muiieribiis exstiterit, quippe qul responderei, et bis lerque regredientibus nunliis,
aiieii.u.rei afjstirierilior,1 siiselargipr; iiec accipieridi, regi niaiidaret nunqiiaih se yeiairi fideiri reiiiique're,
secldariiii hiagiiaiiimilaie, proepoliebat, avidior dani qiiam semei aghoyissel, ipsi nuper Ariano regi ei-
" PriaiiiM.iriii
dfiihkfeiuf 2pi__6pM_.PadillaCent.vi, Npbis toljere eutlevitr, .(japiicato, iiosirp riiore, II,
eap. 68. Is6da,,Ij_iiiiip,r(etiare'.tr^tiii^. :
k Vas paivitlum in «uo c Redempto. De quo eliam cap. &kt 18.
levarel, etc. Hisnanismus.
|4i DE VWA PATMJM EMERITENSIUM. ffi
.< ces: Sed servuni Dei probalis-iriiuinvnec'rfebnilriiiiali6
probravit, utdebuit, ejusque ad se perlijiam digiiis A turbulenia ira; pestireri mollivit,
increpationibus repulit; ad se itaque reversis nuntiis fnrciferi fregil, fnec
insanientis perdiii dfiflexit, sed iristar
ccepit supradicius rex diversis suasionibus et proe- nec tempeslas
miorum promissionibus ejus animum illicere, si for.- foitissinii niuri. intmobilis"( Prdv. xvni, 11) contra
silan per quamcunqiiepccasionem possel ad suoe omhes procellas prossa.icti» fld**idefensidrifepeririaii-
superslilipnis voluntateui incnrvare: ille vcro sua- sit. cuinquelofoadn.xii Dei famiiliiin vel biriiie_>fi-
sioncs ejus callidas coniempsjt; dona et prscniia, deles-^am dictusiinfidelis "exqiiisitis iriartyriis exiiir-
vekiti purgamenta, repulit; a lidem calholicam yiri-r bare-velletjihec pdssfel,fTetiiSfavdrc Tegiovbasi.fr.a~m\
liter prorsus vindicavit; nec tamen cpnlra perfidiam, sanctissimoc:virginisiEulalioepassiiii aggrfedi hifeii -
tacere raaluii, ne tacendo forsilsin consentirp vide-. tur,- ut ea sublata ;dc proprii episcopi''polfe'_l'lat'e
retur, sed lotis nixibus ejus vesanioerepug»ans, clan- Arianse hoeresidedicaret; ciii cuin . aricius ^lassouri
gore yeriiaiis personuil. Cunique se ille cerneret episcopus; vel universus chm e"o popiilus'a.ritcr
casso labore deficere, raptus in iurorem, coepiteuni. obsisttret, ac veheiiienler bppiignaret ; supraBicluS
mulljs pujsare lerroribus, .opinans injnis posse con^ pseiidbepiscopns Sunna -ahli:faid- prihcipl iriiilla'iii
cutere quein blandimeiilis superare nequivisset; sed accusalionero sancli viri scrip^sit,-Cique stiggeissifut
vir sanctus nee ierroribus .frangilur , nec blandi-, B 1 ipsa sacra basilica, quam adire inSiiave^ai,a-ifaiho*''
5
nientis suadelur : sed forli congressipue adversus licorum poiesiatesublata, dilioni stise"regid iifipeMo
atrocissinmin lyraniium dimicans, pro defeiisione iradereiui'; ad hoec illum taleni-Terlilr proll^)ritiSsse,
iurtilise pefsi-lebat inviitus. senteritiam : Ul residenlibus in alrio Ecclesiaf jii:fi*-
CAPUT XI. cibus ulriusque episcopi- ab eisdem assuihpli 5 ades-
•>Sunna pseudocpiscovusEmeritensis Arianus dispu* seut, ipsisque coram positis utriusque paili_! defcii-4
tatione pubiica victus a Massona. - • siorieconiliclu dispulatiOnis altercareriluF;:aIterrii-i-f
Compi-rto dehinc crudelissimus tyraiinus quod nec que adversum se- Congressionibiis dimfiiiiitcs; de'
niiriis, nec lnuneribus, yiri Dei animuni a reclaiidd; sacrarum Scripturarum Vbluniiriibu's;Vqv.i)_qd&;ab feis'"
ad sui perlidiaro apoUatare ppsset, ut erat tptiis va^,, essent dicta prolaiis tesllniriniis asirueTerif feif fbbo-'
irse (liom. iv, 22) fi-inesqiie. vitiorum, ,ac frutex. rarent; et cu}us p«rs triumphuni fafayH#bliiiei%t,-
damiiaiionis, cujns pbiidebat,pcciustruculenibirbac-. t ipse .riihiloiiiiniis eccie^iaiii^^s_mcl_eEulali_e .nbiinfet'
resis, el capliyuro in sua ditione lenebat calljdissi-... vindicarel. At ubi hujasriipdi dfeciWuWfiricresCeiiie
inus serpens (Gen. xxxvn- 6), ainaia pro duicibus, rumore in auribus almi viri Massoiisepersbftiiit.:illico
pro lenlbus aspera obtulit civibus, pro salute mc- basilicam banctoe Eulalioe Virginis "prbperriij^petiit",'
dicainenia moriifcra; queindam scilicet vir.um pesti-;•;G liibusque diebus totideihque rioctibUSiii i_.Sr^ii.oi^is
ferum, Ariansehoereseos pravitatem per omniavindi-,., efJletibus perseverahs; ante altar8 stiB $W*\hriei&-
cahtem, cui noineii erat Sunna,-pro sediliosis- \-. bile corpusculuih sacrse Martyris situhi fest;paviiiieiifoTi
siiiiuliatihus excitandis, et pro coniurbaiione sancliL prostraiiis iiicubuit; -tertib tfeniuiri1di& adBafiiuin!
vlri, vel totius populi, ,in eadem civitale fipiscopuiri. i. quod est fundatum intra mcenia ipsiilis-iirbiis?'?epe-*;
Arian.e parlis inslituil j.viriim denique pravi dogmatis- i- davit, tantaque cuin alacfitate et in6iTlis"feoristanfia
fautorem ,. homjnem, funestum, vultu teierrimum, ingressns est, ui niilli lidelium aihliiguuirividei^tur,'
cnjus erat frons tprya, truces pculi, aspectus odibilis,, illum in ejus pergerfe- adjutbriurovqi_ii-dixit*.-W(iifft-!v
motus horrendus, eratque nientesinlster, moribusi. pmcogitare qmd lequdmihii, dabiiuf enim ij~_*«f#'illd1
'
pravus, lingua mordax . yi,rbis pbscfcnus, forinsecus-, liora quid loquamini, non eiiimvos estis loquenies; sed
turgidus, inirinsecus yacuus, extrorsus.elatus, in-, Spiritus sanclus (Mdtth. x,'19;-20); ctfirique!perv^-
Irorsus inanis, f i,ris i.illatiis, inlerius. .ciinctis virtu-.. nisset iii urberii, ingressusque "atriuril 'cririsedisset','x
tihus evacualus; uirobique deforniis, de bonis in-. vultussni juciihditate cuiictoriini fiddiuriiiifti^tiii-iiii*
dignus, de pessiiiiis opulenl.uSi„delictis obnoxius,, abslulit, ac ne in aliquo de ejus victoria h_esit_tireritj'
perpetuoe niorti nimis ultrpneus: hic jaii) supradictus5 adiuonuit; ipsunique rieifanffiimArianum episcopum,
perfidise aucior duin, in urbein Eineritenseni adve- D'simulque judices diutissimiiiii est 'ptTJ&siblaHi-.; ""fari-^
nicns, quasdam basilicas cuni omnibus earum p.ivi- dem Arianus episcopus uria cuirii''jiidi<JibiiS1;9se'p'tfis
legiis prsei.ipiente rege sublalas, ausu temerario de. calervis populi lutgidusque fastu supeibi^iiili-eistus
poiestaie prpprii pontificis sibimel aggrediens usur- esl. Tura deinde resideiilibus;e[Tiscopis,:rese(IeTiii'i!
paret, addiclus praidpnis fiiiiesti arclipribus vinculis-,, et jiidices, illi;maxime; qui'eraniT-farjtot'e»*a*ianTe
saiiaiusque de ejus lelhalibus po.culis,coepit oontrai partis et impiissimi, regis cumque.reseaisgintii^ai^*
Dei famuluin rabidos al|iilrare seriiiphes, et,verbis.> clus Massona episcopus,nt erat sWnriise-gra^haiis '
sti cpeiiiibus cpmminajites spuj'cissimas evpnlere-vo- summseque prudenlise, diu niuliiiiriqiTe:pculos ccelo
" Fidem calholicam virililer prorsus viiidicavil.Mas- quenie, Hermenegildumsynodumeongregarantyre-
soha , lihde Joaii. .Bicioreiis. : MassonciKmeriiensis censet Sunnam (npn Sumniam, ut.hi vulgatii est,)/*l
Kcciesim Episcopui ihClirisii fidei ddgnictle clafiis Nepolianumepiscopos^Emejriiensis,,Ecclesim mlrttsoi f -
iiqbetur. „ , ,. ... .. . j. ._,;';, , ;""_' etsi Iiunc, NeppliaiiuiniNepimeiiitCtedidej.^
"?'' Surihii. NoVh)cs'()Iiim;psefridWep^ciip~uViri locum 13 et; t-5,nost,rL;Pauli,^^DeSuiviayid.=Morai.dilKr_il,-
Miisso!ie.sii<Tci.'tu's
esf, sedetliiri aliiis-.MaxiinusCi'- cap..6 ;..Mariari. lib..,,y, ,cap.S^ctiPddilL-"cap.'-C8-r
saraugust. ad aiin.OSiliifer cosqriH^iTivigltdopor.e- Cc-ll-.Sh- • .; .. , 0. .l-.^Uiif •: '"-•-- ' -- 1 '•&*- —'>
 .43 MliLI EMERltANI tWACONI ^*
iii;e:iios silentiotenuit, cumque sileret,a hrereticorum A induraverat hostis. Post hsfecsuperatum se in omni-
S.-__naepiscopus prius loqui exorsus.est, ccepitque bus videns, ccepil magis magisque raente effera ad-
nefi-ndi oris. slrcpenlia aspera, scabra, et obscena versus famuluni Dei criminationes et objecla com-
suii.ino cuin fragore producere verba. Cui cum vir mercia callidis machinari disposilionihus, alque
Dei palienter, leniler, suaviterque responderel, atque contra militem Christi omni genere septus teloruni,
ille contra procacioribus verbis, utpote per os draco- seipsum potius expugnaturus advehi, ipsumque bea-
nis insibilaret, cceperunt ulrique inler se verborum tissinium virum Massonam episcopuin in aurihus
ingens habere certamen, sed nulla ratione potuit priricipis"Leovigildi Ariani clam mullis criiiiinibus
iuoles carnea sapienlise Dei sanctoque Spiritui, qui accusare; nihil sane calliditas adversantisprscvaluii,
per os servi sui Massonse episcopi loquebattir, re- nihil viro Dei calaihilosa nequitia nocuit, quem gra-
sistere. Quid mulla ? omni ratione convictus supera- tia Redemptoris spiritualibus armis armavit. Tandem
tusque conticuit, ac pudore niinio coopertus erubuit, spiritus nequam compnlil ssepe nominatum Arianum
et non lantum ille quantum mediatores pervcrsi qui regem, ut sanCiumvirum a propria sede moveret,
ejus partibus iroportune nitebantur ferre adminicu- suisque obtulibus prsesentare juberet: ociusque mi-
lum, et non solum confusi erubuerunl, verum etiam nistri compares criniinis ejus, prseceplionis diclum
audientes inexistimabilisdoctrinse lo.quelammellifluo B ] iiriplentes, atque ad Emeritensem urbem venientes,
sermone de ejus ore procedentem, mente consternati; virurii beatum sub omni celerilate b ad urbem Tole-
alque in stupore uimio conversi, cum multa admi- lanam, in qua rex erat, properare coropelluut: hino
ralione quem expugnare ante veneranl collaudabant; cum subito sanctissimus vir, Massona episcopus, e
nain tanlam gratiam in suis labiis eo die Dominus gremio raptus Ecclesisetolleretur, et indemnis quasi
conferre dignatus est, ut nunquam eum quisquam reus ad exsilium ducerelur, omnium ciyium Emeri-
viderit prius tam claro eloquio facundum, et licet tensium vox ejulatu magno cum intolerabilibus la-
scinper docuerit ore facundo, tunc tamen proccscteris crymis perstfepebat, lanii palroni abrogari sibi re-
diebus eloquentior exstilit, tunc enim yiderunt recli, media, iroinensis gemilibus, imraensisque ululatibus
cl Isetati sunt, et omniS iniquitas obluravit os suum proclaniabant, his nimirum vocibus clamilanles:
(Ptalm. cvi,42); quoniam obstruxit Dominus os Cur ovile tuum, pie deseris Pater? cur gregem peri-
loquenlium iniqua ( Ptalm. LXII,42). Cuncii ergo turum relinquis? neque luporum nos in faucibtis
lidples vehementer adnvrati suni, quia quamvis vi- mittas, ne oves tuse, haclenus nectareis Ilorjbus re-
rum hunc antea novissent eloquenlissimum, nu=quam feclse, mortalibus dentibus a mordacibus lanieniur
lamen tam ischolaslicosermone, tain nitido, lainque lupis? ilimis procurante pontiflce, lunc ille motus
dulcilluo eloquio reminiscebanlur fuisse loculuro. (GHol Ueiibus, ul semper in Doroinopielatis visceribus
Tunc protirins omnes orthodoxi omnesque calholici, influebat, lacrymasse perhibetur; deinde plurimii
prostralis superalisque boslibus, in laudibus accla- eos alloquens verbis, mira.subtilitate consolari di-
inaverunt, dicentes: Quit similit tui in diis, Do- gnatus est; post boecvalefaciens cunctis, comitanta
wiiH-?tmit timilis libi? et non esl secundum operai sibi suffragio divino, profeclus est tranquilla mente,
tua (Ptalm. nxxv, 6; LXX, 19; LXXXJI,2).Deindei consianli animo, hilari vultu, ut semper solitus erat.
ad basilicam glpriosscvirginis Eulalise, una cum vi- Ciimquepervenhset ad civilatem Toletanam, et atro-
ctore antistite Massona unanimiler perrexerurit, ini cissimi lyranni conspectibus astitisset, plurimis eum
Dei nimirum laudibus «xsultantes venerunt, iriimen- rex lacesscns couviciis,multisque lerroribus pulsans,
sisque fragoribus jubilanles sacratissimum ejus lem-• ad hseresimArianam omni adnixu pravoeintentionis
plum introierunt, inflnilas gratias Deo oranipolenlii perlrahere cupiebat: sed curii vir Dei omnes sihi
retulere, qui sanctsc suce virginis prccibus in sublime. illatas contumelias libenter toleraret, ccepit tameu
erexerat famulos, et ad nihilurc suos redegcrat ini- adversus ea, quserabidus canis oblalrabat, cum oumi
micos. mansueludine incunctanter respondere, et omissis
CAPUT XII. propriis contumeliis, pro injuriis catholicsefidei cou-
Uassoua Toletum a rege vocatur, reeusans dare tuni- D dolens, ipsi tyranno audaciter resislere, cujus con-
tam tanctm Eulalim, in extilium mitsus, equumi slanlia magis magisque permolus insanissimusrex,
ferotemdemat. mulio uiagis ccepit rabido ore rabidioribus adversus
Deifainuluminfremere latratibus; deinde, ul tunicaiu
.gitur supradictu-, baereticus Snnna, quamlibetI-•
omni ratioue et verilate fuerit convictus, pertinaeiter sanciissiince virginis Eulalise praesenlaret, quani in
in ildem pristinaro perduravit, nec poterat liberis_ basilicam Arianse pravitatis ibidem in Tolelo habera
minis lerroribusque impellere. Ad
gressibos ad portum properare .saluiis, cujus corr deberet, coepil
libi est, quia cpr
li.pideuin inelarPharaonisaniiquus, perniilieiite Deo,, hsccvir Dei respondit: Compertum
*• HmrelicorumSunnd:epitcop. prius loqui exorsus- cos et hscrelicpscongressus olim et nunc legimus,
cath'ilici
est, etc. Hal«'S hic, pie Lertor, gr.-i;l)i'<*;nir lnni similes admirannir quam lac . lacti; itaqua
cl liaereticispiritus descriplioiieni. Uiveritas semper exeinplis supersedeo.
uua eademque celebralur, sic hocresisnunqualn susc b Ad urbem Tolelanam. De accitu S. Massorioead
nialilioe colorem mutavil. Inleniperiem et lasttim cam 'Mpral.XII, cap. 6, el Padill. Cent. vi, rap/68.
falsi oris hic vides, lemperanliarii et solidilateiri Deipsa urbenos copiosissime, lib. de;Tol_nrb. Anti-
Ciui.tiaai pecloris contemplarii. Quot inler catholi- qtiit.
i!S DE \ITA PATRUM EMtlilTi .NS.ILM. HC
meuni sordibus Arianoe superstitionis nunquam nia- A j~ sisstippliciisfaelambdivaricariinembra lua.Cui iniie»
culabo; taro perverso dogmateimentem meam nun- Dei ita imperterrilus respondit: Jam dixi tihi semel
quain inquinabo; tunicam dominse mese Eulalisc sa- et iteruro, quia minas tuas non formidabo, sed si
crilegis hsereticorura manihus polluendaro, vel eiiain quid valet mens lua perversa, amplius adversus me
summis digilis contrectandam nunquam tradam, nec excogitet; ego lamen ncc te pertimesco, nec metu
-
a te reperla quocunque tefhpore possideri potest. territus id quod requiris proesentabo; sed hoc scito,
Hsec profanus lyrannus audiens in furorem insanise quia tunicam ipsam igne combussi, pulveresque ejt
versus festinaiiter, celeriter ad Emerilensem urbeni ea feci, et in liquorem aqucepermixtos bibi; et tactu
misit, qui ubique ipsam.sanctam tunicam sollicile manus tuoe. (conlrectans stomachum dicebat) evi-
requirerent, el taro in thesauro S. Eulaliae quam in denter cognosce, quia in pulveres redaclam illam
thesauro ecclesise senioris, quse vocatur Sancta Hie- bibi, etc ecce hic intus in ventre meo est, nunquara
rusalem, sagaciter scrutantes eo usque perquirerent, tibi illam reddidero, Hoc autem ideo dicebat, quia
quousque eam repertam ad eura deferrent; quo cura nullo sciente sibi eam in slomacho plicalam infra
venissent, et ubique strenue requisissent, minime sua indumenta linteis involutam prsecinxerat, et ita
repererunt. ac sic vacui ad regem suum redierunt. Deo solo conscio gestabal; nam sic csecavit Deus
Quod cum ei nuntiarent, acrius infrendere cum den-1B oculos ipsius regis, et oronium assistentium, ut nullus
tium stridore contra virura Dei diabolus coepil; cum- intelligeret queinadmodum vir Dei ista proseque-
que ejus obtutibus sisterelur, ait ad eum : Dic ubi retur. Dum hsec et his siroilia loquerenlur, et esset
est quod requiro ? aut si non dixeris, cognosce te multa coeli serenitas, majestas divina ccelitus fragore
gravius afliciendum esse injuriis, et post in regionem magno repente intonuit, ita nt tremebundus de throno
longinquam in exsilium proflcisci, ubi multis serumnis suo Leovigildus rex in terram cum pavore magno
aflectus omnibusque necessitatibns intolerabiliter procideret. Tum vir Deicum exsultatione magna ait:
cruciatus, crudeli morte deficias. Ad hoec vir Dei Si rex es ? ecce Regem quem timeri oportet, nam
tale fertur dedisse responsum: Exsilium mihi minarjs, non talis qualis tu est. Tunc deinde spiritus nequam
comperlum tibi sit quia minas tuas non pertimesco, extemplo noxialibus verbis os sacrilegum tyranni
exsilium nullatenus pavesco, et ideoobsecro te, ut conviciis semper armatum reseravit; et islam pro.
si nosti regionenl aliquam ubi Deiis non est, ibi me tinus impielatis suaesententiam oblatravit [A,., obla-
essilio tradi jubeas. Cui ille ait: Et iri quo loco Deus teravit]; Massonam morilms nostris semper contra
nonest,* bioleiiate | Fort. biodonate] ? Et vir Dei lios iiifeslum, et lidei nostne inimicum, religioniqua
respondit: Si nosti quod in omni loco Deus est, contrarium, ociusda conspectibus nostris subtra-
cur mihi exsilium minaris? nam ubicunque me di- Q ( ctum exsilio relegari jubemus. Cumque hujuscemodi
rexeris, novi quia nunquam pietas Dei me derelin- iniroicus impiissimus rex malam sane sententiam con •
quet, sed et hoc certum habeo quia quantum tu in tra insontem dedisset, totius ministri compares cri-
me crudelius fueris debacchatus, tanto magis me miiiis euni a conspectibus ejus abstraxerunt, • equuin-
roisericordia ejus subsequetur, et consblabitur cle- ' que ferocem ei ad sedendum prsecipiente rege
mentia ejus. Ob cujus conslahliam majori supplicio paraverunt, qui eum ita prsecipitaret, ut cadens
pessimse mentis suse insanissimus tyrannus interius fractis cervicibus crudeliter interirel; tantse scilicet
afflictus, felle et amaritudine nimia permotus, ad euni ferociiatis eqnus erat, quod nullus sessor (pro eo
ait: Aut prseserita mihi ipsam tunicam, quam frau- quod jam multos per prseceps corruere fecerat)
dulenler subripuisti, aut si non prsesenlaveris, diver- ascendere prsesuraebat. Cumque viro Dei, ul iu eo
a Biotenate. Anne J3.O§_.V«TE ? anne a voce /3/.oror
r~ 6, Marian. v , cap. 13, et Padilla Cent. vi, cap. 08.
ut miserum vocet, vel a j3c.Tor, ut cruentum dicat? d A conspeclibttt nottris abslractum extilio relegari
Fortasse : sed inagis crediderim legendum Burdo-- jubemut. Rodericus Tolet. n,cap. U. Denique Aria-
ndte, tum quia Grsecas voces in ore Leovigildi vix. n_e perfidim replelus ( Leovigildus ) i» Catholicos
posse reperiri existimera; lura etiam quia antiquis-• persecutione commota Leandrum Hisp. et Massonam
simi llispanoruni dicebant Borde euro quem obti- r<Emeritensem sanctissimos episcopos, el alios plurimot
a patre genus vocat Statius, et degenerum.. exsilio relegavit. Qiud deinde ? Ecclesim redditut
. C. quique in Euripidseis Phcenissis pMxpiXox--f*«,
Juum , infiscavit, et privilegia earum abstutit, multosque
TcctTpb;,
f_.«o-fi« mutri turpis parlus et patri probrumi terroribus Arianm pestilentim applicavit plerosque sine
ac piaculum esl: nec aliter notbos et spurios vocarii perseculione auro rebusque dejcipil. Ausus qiwqueinier
hodie in muliis Hispaniaepartibus scio, et merito,, cmlera hmresis sum contagia cullwlicos rebapiizare;
cuin Borde quasi fibpSo;, sive _3_pS__.,unde nos stu- et alia quse longum esset recensere. Eadetn habet,
pidum burdo vulgo appellamus, et burdones rouli ex; suomore, Chronicon Hisp. generale u part., cap.
asina sunt; sic ubi burdonum oaus IV Reg. v Yul- 39. De reiegatione episcoporum eodem modo Isidor.
gatusinlerpres legit, Hebrsei, Chald;eiel LXX mulo- in Leovig : Perfidim jurore replelus in catlwlicos
rum habent. Ilaque vel, ut spurium notet, aut blen- persecutione commota plurimos episcoporum exsilio
rium dicat impius rex pium episcopum, Bordonaiumi relegavit, el ecclesiarum redditus el vrivilegia tutit
?nt Burdonatum finxit, quasri burdonenatum. De aliis Gregorius Turon. v, c. 58 , hist. Franc.
b Divaricari Cicer. de sig. Sopatrum hominem i Magna eo anno in Hispania persecutiofuil Christianis,
summo magistratu peditum divuricari ac deligari jubet;; mulli exsiliis damnali, facuttatibus privali, ac diverti*
hoc esl distendi: de arboi ibus dixit Calo, ranii di- suppliciis trucidali sunl. Consenlienlibus Biciarensi ,
varicantur. Maxiroo, aliis.
« Eccehicin ventremeoest. TunicascilicelS. Eulalise,, e Equumque ferocem. Rem distincliu» enarraut
quani Lsovigildus requirebat, de qua Moral. xu,c. . Morales. Marian., Padill. •
U* -PAt'1.1-E-MERiTANiDIACONl Ufl
«ceiideref, psraretur, rex crudelissi.riiisper fehe- A t nime repefifet; coeplt pueros qui ciiiri eo crant
ntkm eininus palalii respiciens, exspeclabat ut ei deposCere rit si aliqiiis eorum aliquid baberei, ei
vir sanclus de equo casurus ingens spectaculum prse- lideliter proesentaret, ijuod jam dicloc imilierculse
berel; slatimqne " in noinine Doiiiini eililo vexillo tribueret; e qiiibus uniisiininiiie Sagalus, qui piseerat
crocis, sanctissimns' sacCrdos ascendit equiini ferb- coeteris, respOiidit diceiis : Habeo quitlein d unuin
oein quem ei Domimis velul agnuin mansiietissiiiiiiin solicluni, sed , si delero , nihil oinnino , uride nobis
reddi.l.l; ccepit narii^iie curii bmrii riiaristietiidineet vei be.stiiinctilaeliostfaE.ih po tnioduni eniainus,
cautela itineris sui pei-gefe viain, qui paiiio ante ini- habebimus. Queni virDomiiiisine aliqua ha.sitiilion.',
mehso flatu et freinitii iiicessanli loiius corpofis iit integruiri darel nibilque sibi ex eb reservarc-t,
_noii_,quasi despicieridpalium ferre, reciisabat. Cum- prseCepit, riori ambigeiis; sibi Dpminum adfuiurum ,
que hoc miraculuiii oinries cerriererif; ob.tupcscentes, qui illi omnia hoiia protinus subministraret: quod
Valdeadmiiati sunt, nam et ipsefex magna concus- cum jussiohi ejus obleinperans lnulieri ipsum solidum
-"_!-''[.!/.,conversus] est adniiratlone; sed qtiid coeco dedisset, post "pusiliumprsedictiisSagaius ad eamdem
prodesse polCrat jiibaf splendidissimum solis, cUjUs mulierem ciifiirril, earii(]riedeprecaius est ut quia
afcana riirini opere offuscaverat saevissimushosiis ? non erat uride sibi victuiri eraeret, el de ipso quod
'"' ""'" 1B fefiefabatur, saliehi vel unurii treriiisseni fedderet,
dAPtfT Xlll.
NepopispseudoepiscopusArianus Emeritm substitutus; unde suse necessilali consuleret : quem [Fort. qux]
Jitdtioni verb ih monaslerio pef triennium exsul statim iinuiii absque moestiiia reddidif, duos vero
miracutitcldfet. secum "ucunda nierite porlavii: nec morii, el ecco
-IgHiirsarictiisvir Dei, antist^s Massoiiatfibus taii- stibito anle fores irioiiasterii rep.rli sunt ducenli
luiiide suls comilarifibiispueris^d locuiii >'destina- asini onusti stanles, qui iriissicum alimoiiiis diyersis
tuiiipervenit, cuni qnibus eiimriioiKoriiinespui.ituri, ad eumdem virum a diyersis yiris caiholicis futrant;
qui a Rege n.issi fuefaiit, exsilio iri monaslerib qubd cum viro Dei fuisset nuniiatum , ei ab his qui
reliegav.rurii; ciijus reiegatio fiiit summa subliriiilas, veneranl esset oblatuin , omnipptenii Deo imroensas
coutumelia peispicua sanciilas, peregriiiatio immensa relerens gralias , illico prsecepit accersiii Sagatum ;
felicilas. Post hsec subfogatuf ei pseiidoRacerdos qui cum veriissel, ait ad eum yir Dei: Quanlani
• Nepopis noriiirie, ac iniocuiri vifi Dci in Emerilen- dedisli inulieri
eleeniosynam ppscenti ? At ille res-
seni utbem stibsliliiitur; hoiiio riarnqueprofarius , pondit: Secundum iroperium luum , solidum, quem
sefvos sane diaboli; arigelUs Saianoe, prseriUnlius bsibui, integrura dedi, sed qiiia urgebat necessitas,
anticiiri.ti, ct bic alieiire civitatis efat episCPpus : unum ab ea tremissem ppslea acccpi. Et vir Domini
icd quoniam vir Dei crescebat virtulibus cppiosis, e < C dixil: indulgeal tibi Dohiinus, fratef, quia ambiguiis
contra ille !bcdab;iluracliblis nelandis. Cutn jahi per exstilisfi', ei de miseralione Domirii desperasti;
-tri-iosires et eo'..iripIirisbeal-iirivitaiif beatLisdegeret insuper et iri riiultos p.auperes peccasli; e duos tre-
Vir Mass')iia, ihultisque ibi pfaepolleret virluiibus, ihisses dedisti, ecce dtiq rnillia sqlidos, e't ducenlqs
oniriia quse ibidein suis usilms suoriiniqtii.laiiiiiloruiri, asinos bneratbs muilis alimeiiiis accepisti; nametsi
habere poterat necess_lria, pauperibus erogavit, tCrtiumtreinisseiii noiiai)stulisses,prpcurdubiOtrecen-
«.uiiiquepenc niliil ferii_)nsi?setqiiod largiri deberet- trisasiiips onusipsaccepisses: qufaeinde gralias agens",
qu-Cilamvi-ua paupercuia; qu.e jhuliis pbsita oeriim- atqiiggraiiairi beiiedic^
nis ail euiii Stipeiri flagilaiis advenil; cuiri" yero yir reiidens, cunctpsquieirequisiefatit.sacris elpgiissiiuul
Dei, qui jfliii bdtnia iii bpiis siriiile consumpserat, el epistbiis similiter refecit: iiieverocdnfesiiiu pene
magnopere inquireret quid ei jnipertirel, quisiini- cuncta qu_ejlli difftcla fuerant pauperib.us erqgavit.

• J» nqmine Domini edito vexitto criicii. Sic
ap-
pellat crueeiri ;Ambr.>de bbilU-TIieoaosn-v'exillum
divimm:; sic EccTesia ih liymn, sic alii. De risii
sigiuiinli frontein cruce aiitiqiiis-sihioaidqiiosciiiique n]
acius Teriull. 111et fv de Cproih iriil.; Cvriil. Hierp-
solyiu. , calechesi 13; oiiines fere PP..; nam CX'-
consilioJ Hitirp iyroi' ad EiisipcliiuiTi; ad omUem
aetum, et ad omnem incettuthiiidnut pingai cfucem,
qiiiiJni ail pericula? Exemplis conlinriat hiiic ribii
absiniilihDSvir piissimus et. doctiss. Alariiis Cdpus
diiil.iv.,a-cap. 6,- alversus Ceiifiiriaiores. '
'' Ad toiumdetlinaium pervenit.V\i\ liiicfoliiiifuerii
!oci-Svi.T;e.:i_irs« ncscire Miiinl: e.l Padill. M^Maxi-
iiiitsra,!;mn_S8(JCpmplUtilmsigiirt.e dicil, Mqssohd,
qui Complhtiexsulabat, VdldedoieiI____ hiorie $; riiur-
tyri» el principis (lietTiieifegildi).
..? Nepopii iiomine.Quem Nepdlianumvecat Maxim.
^ velit; »^e3t ".geiiiilisriostri illustriss. Hispaiiiaium
ad anri; 581 Vid. S att cap. 9 notata.
. $ Vnunt solidum. HisjSanis stieliid; tuj|fts valprenii
ipse Paulus non jnulto post explicat, cum aii Sai_a-
Uin pew_ssi!a femlna ditipio ^Oufenefdliiiittr saltcmi
*el unum tremittem redderet, eft. Quceitatim mumi
reddidit, duos autem secum jucunda mente porlavil.
Tfibus iiariiie' li-eiriissibus solidris"tutic constalial.
Sedvidcit)(uiCaiivvef bH iriagiiiAlriiiaiise,ariiii;)heu .
oliin iriei iiitef priliibs priirii, Cap.' 8 de pdnd: et
meiis.') so idos (sic npstra cifnjeclura esl) eosdem
pfdgfessu tempbris' immihittos, eo arhplius quod minor
cbjna ufgeriiiei diirfefdL eiiyitmiriuiblahien pohdere
releniis •nominibiit pristiniini vaiofeih mahsisse , ul
sotidiis argenleits duodmm dsses valerel, dureus duo-
decim dehiifio"t.Qp~q'd vulgohodie felinelnr, iti 'sotidhs,
mfeus quamvis^ferhiefaiitis foriiiheht 'dehafibs ftuo-
deciih,ubi'ci'inqiieSq)idofUmeiifisus'l ih guq amura-
vedihbdifferl,qui decem tahtitih deitdfiosvqleb l. Sed
sexia' pdfie solidiit 'tereUm mdraceilirium 'mfeuth,
marqvedinum diaehleuhi, aiirai»
afgeiueus "sotidusdebuii.
aureum supeidfe Qiii pliira deHbsiris ^olidis
senatiis riiaximi pr-c'sidis,,a nuiio uiiqiiaiii siirielarida
nominati D. Didaci de CbVafruVias a Leiva erudiiis-
siinum lib. de y.eteruui Cpllaiioi.e iiuiiiisiii.ciim iis
quS tibdie suiit ^iriusu.
• Duot tfemrsiei- dedisti, tcce duomHl. «WWM.;
 " DE VITA PATRUM EMERITK.NSIUM. 15«
U9
CAPUT XIV. A CAPUT XV.
Leovigildusrex percussttsa sancla Ettlalia Massonam Fugiente Nepopi pseudoepiscopo,Maisona ret Eccle*
reslitui!ecclesimEmerilensi. sim recuperai.
Post aliquot vero dies cum in basilicam ipsius Dehinc cum niaximo comitatu de loco quo relega-
monasterii gralia oralionis inlrasset, suhito super lus fueral ad Emeritensera urhem rcvcrsus es!;
altare ejusdem sanctse basilicu sacratissima virgo cujus diim regressum Nepppis, qui eidcin fuerat
Eulalia in columboesprcie nivei candoris apparuit, subrogatus, audivissel, terrofe diyino subilo exi*T-
eumque hlande alloquens (utpole piissima donina), ritus ad propriam urheni, in qua antea fueral epis*
fidelissimiim dignala est consolari servum; deinde copus, fugere nitebalur, prius tanlen quam abirei,
ait ad eum : Ecce jam lempus est ut", a 1titam regre- argeiitum copiosuiii, el orriamenla insigtiia, ct qiioe-
diens civitaiem, prisiiuiim mihi debeas exbibere que melio-a vidii in Eineriiensi eccf sia, plaustris
scrvitium; et hsccdicens alac i volatu ab oculissuis plurimis oneratte per bpmines Eroerilensis Ecclesix
evanuit. Vir ilaque Dei, licet tanlsevisionis tanlscque claro noclurno tempore ad suam ciyiutem fi-audu-
consolalionisgr&tia exsullaret, flere niniium coepit, lenter iminisil; ipse vjdelicet Nepopis jnf-liciter ab
quod quieteni pauperiaiis et peregrinaiionis suse omni clero vel populo pulsus ab Eraerita ad civilatem
ainillens, ad luibines et procellas mundiales reverte- B' suam feslinus porrexit, ac ue eunj vir Dei ilassona
retur, non illi quippe ambiguum erat id quod aii.lie- in sua Ecclesia inveniret, et curo omni ignoniiiiia
rat confestim e.se-tdiniplendum; tunc deinde nulla pellerel, quanlocius egredi fesiinayjt. Cumque prior
intercurrente mora,a prccfalaglorio_-avirgo injurias ipse ciini paucis sociis fugeret, post ipsuni ctincii ad
servi sui severissima vindicavit ultione. Denique eum pertiiienies urbe ignoininiose egressi, dispersi
nocie quadam recuhanii in strato suo impio Leovi- coiitufhatique, ac per diversa palantes ad propfiani
gildo tyranno astitit, eique flagris diti mullum ;ue tendebaiu civitalero. Ciiinque hoecagcreritur, riuiu
utraque latera verberavit, dicens : Redde mihi ser- Dei merilisqiie sarictse Eulalise coniigit eodem die
vum nieum, iiam, si moram feceris, scilo le acriori- suhito sancium Massonam Cuin iiiliniia liiutittnJine
bus suppliciis cruciandum : ita nimirum llagellatus per ipsani Viamegredi ad Eiiierilain civilatehi per
estmiser, ut expergefactus cum fletu niagno cunctis quani plausira rebus ejus onusla prijperabant; cui
sibi assistemibus fot illaios o.lendit livoies, et dum iii ipso itinere hatiil procul ab ufbe obviassent,
idcircoclamitans se fuisse llagellatum, quod sanclis- vir sanctus sciscilari prsecepit cujus esseril liomines
simo episcopo injurias irrogassct; nam quis ei ver- vel plausira. Al illi cognoscentesproprium Doininum,
bera inluleril, nomen , habiiurn , vultusque venus- gaudio niagno repleli resporideruht *.Servi iuisiihiiis,
latem sigillalini pandit; et omnia magnis cum ejula- G t doniiiie. Quos illedenuo, quid iti plauslris ferrenl
tibusmanifesibsimepropalavil; illico nanique verilus interrogavii; illi oulem dixerunt: Res sancloe Eccle-
rie b graviori supplicio mulclarelur, ut erat in omni- siseet luas, quas bo.-lilis prsedo Nepopis praedavit,
bus rebus simulator pessinius, ac dissiniulator portavit, et ipsi infelices in capiivitntem pergimus
facillimus, pieiate simulata prseeepit ut vir Dei, qui separati a rebus, et liliis, riostrisque uxoribus, a
frustra fuerat a civilatesua reiiintus, rursusad suani patria , in qua nati sumus, expulsi. Quod cuin vjr
accederel regendam Eedesiam , qui duin ea , quse Domini andivisset, magno gaudio repletu. ait : Cra-
insanus rex poslulabat, minus annuerel sanctissiuius tias libi, Domine Jesu bpne , refero, quia niagna est
vir Massona, seseque permansurum ubi relega(us mullitudo dulcedinis lnx, qtii tantani in oninihqs prp
fuefat assererct; iteruinqueobhuisprecibuspoposcil, tuis, licet indignis, servis ciirain gerere dignatus es;
ul ad suam dignarelur redire civiiaiem : pietas el ut nos ab omnibus roalis ereptos prospeie reduce-
quippe sunimiDei sialitn sinceruin peclus emollivit, res, et res tiias diiioni iniinicorum liiiniriie iroderes.
ac be.evolentia copio.a viam suo famulo aperuit ut Et bsec dicens, cunctps ad ciyifaiem suani revocare
regrederetur. Cum ve;o Deo jam opitulante regrede- prsecepil, ac sic cum iniinenso gaudio gatidentibus
retur, precibus inuneribu.que eum propiliuni crude- cunctis ad urbein pervenil, et sicut quispiam sitiens'.
I in ardore d caumalis iliiriita fonliurn concupiscit, sic
lissiiiius rex nilebalur eflicere , queiri dudum faudis D
relrgaverat daiiinatione : ille aulem inunera respuit, ille ad basiliiam sanctse Enlaijse animo ferventi fre-
dona abnuit; fuinus perpelraluin animo cleinenti queiilique spiritii, adnitent. Deo, peryenirem-ruit,
Jaxavit, et jtixta sententiam c Domini culpas deben- cumque ibidem ipto inenlis affeciu desidetii m
tiuni non ieiinuil, sed dimisit. aceumiilasset.effectuni, exsultans in Doniino e\su!-
accepisti; ninn.si lertium tremissem noh abslnlisses. tis : mox adversis sibi nuntiis territiis de Ehie ita''
proculclubiotrecentosaccepisses. Ex liberali, nimirnm egressus Galiids repetit, etc. Vid. Roderic.
ceiTiique Christi promissione Matlh. xix, 29, et Marc. cap. 9. ' ' ''' ' Toii''['.
" '* ii,'
x, 30. b Graviori snpplicio. S;c legendnin reor, hori ni
u Prce(atagloriosavircjoinjurias servi sui severissi-
gravius dejhdicio' mittctdrkur, ht"' iirfexeiripiiiribiis
nia vindicavitullione, eic. Non semel Eulalia Emeri- gitur. ' ":!" , !'! -••.le-
tensis urbis ci Ecclcsise(uielaris utramque a tyran- « Juxta senlentiam Doriiini. Apud Malth.:.vi, 12.
iiide boslili lib'.iavit. lsidorus in Cbron. Gollirir.ad <i ln ardore chhriidiis. i;«5__«.*cstuset'stilisftiivor
aim. -491: Thaidoricus de Galtmcia in Lusiianiam esl: aniaut ejusCerriodivdcilius scfiplores; sOcciilibiu-
liclor sticcedens, dum Emeritensem urbem deprmdnri baric1, quasi gemmis, uli. Exemplis
coHlirirrart-Vbij«'
nwlirelur, bedtissimmEulalim tnarlyris lerrelur osten- el teropore abuti erit.
 151 PALLl EMKIUTAMDIACOMI m
Miiiilm- iiniversisurbr-nriingressus est. lta nimirum A omnia calholicus, qui non patrem perfiduni, sed
IJcclasiaEinerilensis exsultaiis cum summa jucundi- Christum Dominum sequens ab Ariana hsereseos
late suum gubematorem recepit : gaiidefoatenim pravitate conversus est, totamque Wisigotliorum
quod reperisset segrotus medelaro, solatium quod gentem mira prsedicationead veram fidem perduxit:
jnvenitset oppressus, alimentum quod non deesset erat enim religionis divinse assertor, rectse gloiio»
egeuo. Quid lnnlta? reddita sunt a DominoEmeri- prsedicatoret defensor, omnimodiscalholicam lidem
tensi ecclesise copiosa suffragia; iiam calamitatum c sanctamque Trinilatem coaeternamet unius virlut-j
penurias, et crebras peslileritiseclades, insolentesque et subslantiseproedicans,atque in personarum pro*
totius urbis procellas sancti viri prscsenlia, Domino prietate distingu.ens,innalura unura Deuraaflirmans,
miserante, suspendit, quos indubie remoto pastore Patrem ingenitum dicens, Filium ex Palre grnilum
tausa ejus absenliseoppressit. astruens, Spiritum vero sanetum ex ulroaue proce-
CAPUT XVI. dere credens. His videlicet virtulibus ornatus.ca.pit
omnes quos charos Deo sentiebat diligere, horrere
Leovigitdoregi in Itmresi mortuo Reccaredus filius , omnino et exsecrari omnes
catholicutsuccessit. quos Deo cognoscebat
odibiles, atque haereticorumnefan<iscimpietalis con-
Igilur cum non prseesset, sed obesset, magis per- B p demnare errorem; quoduum instanter lieret, et
deret quam regeret Leovigildus Hispaniam, nec multa calhplicse Ecclesisefavente Deo tranquillitas
quidpiam de flagitiis vel facinoribus remaneret quod redderelur, et Ariansecalamitalis errnr ab omnibus
non proprium sibi defenderet, deserens usquequaque pene mentibus discuteretur, et cunctis simullatibus
Deum, imo derelictus ipse a Deo, Hregnum simul pulsis urbs Emerita una cum 4 sancto Massona epis-
cum vita infeliciter perdidit, gravissimoquemorbo copo protantoc tranquillitalis gratia congauderet, et
Dei judicio correptus, vitam fcedissimamamisit, et Domino indesinenter gratias referret; rursus anli-
roortem sibi perpetuam acquisivit, crudeliterque e quus hostis invidia assueta incitatus , rediviva Dei
corpore ejus anima resolula, perpetuis pcenisdetenta famulo per suos ministros intulit prselia.
pefenniter Erebi mancipala tartaris non immerito CAPUT XVII.
relegata lenetur, picibus arsura semper bullienlibus
uudis.> Post cujus crudelissimaromortemvenerabilis Smnm pseudoepiscopifraude eum.a Wilterico comitt
vir Reccaredus princeps filius ejus, jure adniinislra- Massona_j.a_.iopeteretur, miraculo liberalus.
tionem regni adeptus est, meriloque ad culmen sibi • Sunna namque Gothicus episcopus , cujus supra
debilum principatus evectus est, prsecipuis meritis memoriam fecinms, irrilatus a diabolo, quosdam
iegithne solemniterque regale culmen, tribuente G ( Gothos nobiles genere opibusque ditissiroos, e qui-
Deo, promeruit; vir denique orlhodoxus, et per bus etiam noimulli e in quibusdam civitatibus comi-
* Regnumtimul cum vita infeliciterperdidil. Leo- fuerit generatus; unius tamen uterquesubstaniimdivi-
vigildus; de cujus pcenilentia el vera publicaque er-I nitale snbsislat. Pater ex quo sit Filius ; ipseveroex
1'Oruniabjuratione dubitant cum nostro scriptore et nullo sit alio ; Filius qui kabeat Patrem; sed sine ini-
Gregorio Magno lib. 111Diai., cap. 51, alii etiam) tio, et sine diminutione.in ea, qua Patri comqualiset
liostri. Pro illo tamen slanl Gregorius alter Turo- comternus est, diviniiate subsistal. Spiritus mgue
nens. VIII Hist. Franc, cap. ult., et M. Maxim.ad1 sanclus confitendusa nobis el prmdicandutest, a Pa-
ann. 585, qui ejut pmniteniiamlacrymasquenolavit,, tre et a Filio procedere,el cum Patre et Filio unius
ut de se ipse faletur. etse substaniim. Tertiam rero in Trinitate Spiritut
b Pott cujus crudeliss.inortem Reccaredus...admi- sancli esse personam, qui tamen communemhabeat
nittrationem regni adeplus est, qui non patrem perfi- cum Palre et Filio divinitatii essehtiam. Hmc enim
dum, ted Cltrisiumsecutus ab Ariana hmreseospravi-- sancta Trinilus unus esl Deus Pater et Filiuset Spi-
tale convertut est, totamqueWisigothor.gentemmiraa ritus sanctus; cujus bonituteomnis licel bona sit con-
prmdicationcad veram fidemreduxil. Omninohoecexx dita creatura, per assumptam tamen a Filio Immani ad
Grcgorio Magnolii Dial., cap. 31, sumpsit Paulus;n; habitus formam, a damnata progeniereformqmnr
iiam hsec ille, Pott eiusmorlem Recearedutrex non beatiludinempristinam. Et post hanc verse lidei for-
palrem perfidum, sed fratrem martyrem secutus, abb mulam addit^, ProindeanathemalizoArium cum om~
Ariana pravitale conversus, tolam quoqueWisigolho- nibus dogmatibuset complicibussuis, qui unigenitum
rum genlem ita ud veram perduxit fidem, etc. Vid.i. D Dei Filium a paterna degeneremasseveral esse snb-
euind. lib. i, epist. adLeand. 41, etRoder. Tolel. u,i, slanlia ; nec a Patre genitum; sed ex nihilo dicebcit
c. 25, necnonlpsius RecCaredialloculionem ad PP:': esse creatum, etc. Amplectoritaque et teneo fidem Cl.
concilii Tol. m, et epist. 126, lib. vn Regist. Gre-i- episc. Constantinopolicongregalorum, qumMacedo-
gor. ad ipsuin Reccaredum (non Necharedum, ut in n ' nium, Spiritus sancli substantiam minorantem, el s
Parisiensi edilione ann. 1586 legitur) reg. Wisego- )- Pairis et Fiiii unitate elessentia segregantem, juguio
thor., el 41, lib. i, el 125, lib. vn adD. Leandruin.i. veritaih inleremit.Hicc ile se ille. AdibisSehoja.tico-
; « Sanctam Trinitatem, comternamuniusque virtutis Ss rum coryphseumGab. Vazquez, lom. n, iu i-part., a
el substantimprmdicans,alque.inpersonarum proprie- e- disp. 127 ad 171, si ingeniosis, eruditis ei exquisilis
tale dittinguens, in natura unum Deum affirmans,, caperis.
Patrem ihgenitumdicent, Filium ex Palre genitum m <"S. Jtfa*son__episc. Cui eiiam M. Maximusfilium
atiruent, Spirilum verottmclum ex utroque procedere re Reccaredumcommendalum a patre moriente tradi-
il. dit, ad ann. 587. Rex niorti proximus comniendalin
credens, etc. Dislincte ipse Reccaredus initio concil.
Tolet. m : Quemadmodumper Scripturas sacras tts testamentosuo se, regnumel ReccaredumfiliumMas-
teiptum intelligi(Dominus Deus) iioluitel credi prm-e- sonm, Leandro Fulgenlioquc exsuiibus, quos fitio
cepit, idestui confileamuresse Patrem, qui genuerit it mandat supplicilerstalim al>exsilio revocari.
tx tua substantiaFilium sibicomqualem elcomternum,n, * In quibusdamcivilatibuscomilesa rege conttituti.
c- Coniitesetiam Romanorum teroporeproyinciaruin et
non tamen ut ipte idem sit natus et genilor; sed per-
fii urbium gubernalores appellari altestatur Tit. Qul
tond aliut tit Paler qui qenuit, atiut sil Filius c.ui
1.3 DK VITA PAT.RUMFAIERITFNSIUM. i£i
tes arege fuerant constiluli, consilio diabolico per-J A atrio , mox cum ingertti multitudine perspicaciter
suasit, eosque de catholicorum agmine ac grcmio properans adfuit, idemque cum vir illuslris Claudius
catholicse Ecclesise cum innumerabili multitudiiie alriimi inlroisset, protinus et illi, qui supra inemo-
populi separavit, et * contra famulum Dei Massonam rati sunt, cum ingentihus catervis populi iiilroierunt,
episcopum fraudulenta consilia, qualiter eum inler- ac deinde salutato viro ex more resederunt; cumque
licerent, comroentarit. Tiinc deinde ad eum pueros diu, multumque residentes ad invicem loquerentur,
EUPSmisit, et quasi ex affeclu charitatis ad domum idem jam diclus Wittericus, juvenis forlissimus, stans
suana pro eisdem venire rogavit, ut ibidem virum post scapulam egregii viri Claudii ducis, ut pote ju-
Dei crudelissima morte perimeret; qui cum venis- venior adhuc setate, reddens obsequium seniori ,'irao
sent,cique suggessissent, mox vir Dei spiritu Dei nutrilori suo ; gladium quo accinctus erat loto nisu
repletus, consilium eorum inlellexil, et statim ait: e vaginasuaeducereroaluit,utsanclumMassonam si-
Ego illuc abire modo miniine possum, quia est, quod mulqueet Claudium (secuiiduiiiquoddefiiiiliimfiieial)
pro ulilitatibuscatholic_e Ecclesisedisponere debeam; trucidaret;!sednutu. Dei ila gladius in vagina aslrictus
al .i me desideral videre, huc in atrium Ecclesise est,utputaretur clavisferreiscum ea fuisse confixun>,
veniat, et quemadmodum vult, ila me videbit: ii cumquediu roultumque ensem educcre voluisset, e.
vero qui missi fuerant redeuntes ea quse audierunt Q omnino nonvaluisset, coeperuntauctores Imjus pravi
renunliaverunl, cumque hsec audivisset, supradictos consilii taciteadmiraricurWiltericusquodfueratpol
coniites, curo quibus sanctum virum inlerflcere dis- licitus minimeadimpleret.eumquesubtililer oculisin-
ponebat, ad domum suam protinus ascivit, eisque ut tuentesmagismagisque hortabahtur ut lantum nefas el
ad atrium una cum eo pergerenl dixit; ita tamen tam immane piaculum incunctanter palrare deberet
cum eis prius definivit, ut dum atrium introirent, \An auderet?] et proedictos viros gladio animadverti
unus ex illis, cui b Wiltericus nomen eral,cqui nullatenus formidaret; ad quorum ilaque crudelissi-
eliam post rex Gothorum fuit exempto gladio in niani exhorlalionem iterum atque iierum <*spatharo
beatissimum virum uno ictu transverberaret, ut suaro e vagina tolis viribus educere voluit, sed niia-
secundo opus non esset. Cum autem hujusmodi con- quam poluit; cumque hoc supradiclus juvenis cerne-
silio jam dictum Wittcricum informasset, ad atrinm ret, sensit divino raunere gladium fuisse aslrictum,
sancti episcopi uno animo eademque sententia ut qneni seroper suis usibus aplum habebat, tunc roi-
omnes simul perrexerunt; qui cum venissenl et illico nime educere potuisset, et hic in stuporem niiniiim
ingredi vnluissent, prohibiti sunt, et ut paulisper conversus expalluit; auctores vcro hujus mfandi sce-
pro foribus exspectarent ndmoniti sunt, quoadusque leris, ut viderunt ' concinnaliones sui nequissimi
sanctus Massona ad d Claudium virum clarissimum, ,n consilii divino judicio fuisse fruslratas, illico sur-
duceii) Emeritensis civitatis mitteret, ut eo proesente rexerunt, ac valefacientes ad domos suas cum ania-
se mutuis alternisque cernerent aspectibus. Idem ritudine redierunt.
vero Claudius nobili genere ortus, Romanis fuit CAPLT XVIII.
parentibus progenitus; exislebal prorsus fide catholi-
et vinculis forliler astrictus, in prseliis Iterum Massona liberatur ab insidiis Sunnm ope Clau-
cust religionis
dii ducis Emerilensis; Sunna perlinax et exsul
strenuus, in liroore Dei valde proraptissimus, in
bellica sludia eruditus, in causis (Fort. ausis) belli- obiit in Mauritania ; Yacrita socius crhninis fit
eis nihilominus exercitatus; cumque eidem nunlia- mancipium Ecclesim.
tum fuissei, quia domus ejus valde coniigua erat Illisque reversis Wittericus cum eis minime abiii,
provincias regunt lib. n, C. lit. 14. De Wisigothis, vennmmore Gothorumsedem sibi legit, suum cuique
ipsorum legum Codex non seniel civitatis comitem urbi magistralum dedit, qui duces vocilabantur. Nam
vocat arg. 3. Tit. 4 lib. xvu, qualis Waldricns comes apudGolhos interpraecipuospalatinos dux; sic Wam-
Toletanmcivilalis, qui concil. Tolet. ni subscripsit; bsetempore Paulus dux Narbonensis apud Tudensem
cujus moris vestigia etiam apud Misti-Arabes Mauris et Rudericum episcop. et Reccaredi Claudius Eme-
rerum potientibus remansisse lestis est Servandus ritensis urbis apud nostruro. Vid. quse ad cap. 19
comesapud Sampsonem abbatem Cordubensem eodcm iI- dicam.
J
" o Spatham. Qua Wittericus, ut comes, ex prte--
leinpore pnefat. lib. n Apolog. Hinc initio tracta
consuetudo apud reges nostros comites eligendi, scripto legum Gothicarum debebat esse instructns.
qnce nimium jam excrevit, quoequenotior est quain Lib. lx, tit. 2, leg. ull. Wiseg., dux, comes , atque
ut bic repeli debeal. gardingus, etc, scutis, spathis, seramis, lanceis , sa-
" Conlra famulum Dei Mass. episc. fraudulenta giltisquesint instrucli. Suut qui Lalinam vocem putciit
consilia. Rero accurate narranl Moral. lib. xu, cap. 2; apud lsid. xvm. Orig. 6, eo quod spatiosa sit, hoc '
PadiHa cent. vi, cap. 55, et Mariana lib. v, cap. 14, esi, lata el umpla : qua ulutilur Vegetius lib. u, cap.
mutuaiis taineii a Paulo verbis. 15, el III, cap. 14; Apuleius i el x miles. Sparlian. in
b Wiliericus.Sic ex nummisquos habeo lego, etiam Adrian.; Claudius epistula ad Ebornm apud Trebell.
si in aliis Witiricus el Vktericus distincle, sed cor- Pollion ; alii. Hinc Hispani l in d coinmutato, et anto
rupte legatur. se additn , nostro more, espada dicimus nunc; olim-
c Qui post eliam rex Goth. fuit. Post Livvain Rec- que Isidor. ibid. : Framea vero gladius ex ulraque
caredi filium, quemin primo flore adolesccntimWilte- parle acutus, quam vulgo spalam vocant.
ricus sumpta tyrannide innocuum regno dejecit,prmci- t Concinnationessui nequissimi consilii. Sic in sa-
saque ejus dexlera occidil, teste Isidoro ann. 611 cris. Psalm. XLIX,19 : Lingua iua concinr.abat thlos,
Cbron. Cothor. 5 : lnjusliiitis manus vestrmconcinnant: Isaias
d AdClaudium V.Ct. ducem Emerilcnsis chitalis. etLvn, XJ.XII,7 : Ipseenim cogilationes concinnavit utl per-
Paulus Emilius in Chereberlo de Lougino , qui Ra- dendum milts iu sermone mendaci.
15K PAULI EMEKlTAWDiACONl *56
led statim treniebnndus ad pedes vM sanctissiwii/A,cum similiter episcopum nihil horum opinauteiii
Masson.. episcopi corruit, omneque consilium pro- comprehendit, erimque ardue custodiendum S. Mas-
sonse episcopodelegavit, similique moclo uriiversos
didit. el quemadmodum eum percutere voluerat,
nec giadium educere valuerat, sinceriter enarravit; collegas ejus custodise iriancipavit, Wiltericum vero,
hscc cum ait : Conliteor peccatum qui hefindoriini consiliuni roanifesfavil, liboruni
post lacrymis abire prsecepit; el omnia igiliir quse fuerant gesla
nienrii, quia lota intenlione hoc malum perpetiare
orthodoxo priricipi Reccaredo Claudius dux inthna-
voliii,~sed non me pernlisit Deus; et adjecit: nam ul cohfestim decreli sententia ci
et aliud adversus le disposueruhl consiliuni; ut quia Viljalque porrecl3
duih in alrium modo nori pr_cvaliierunt, sallein in prseciperet quid de hoslibus Doihini Jesu Clnisii
lieri deberet, suggessit. Rex vero hujusmodi sng-
dieriisacralissimum Paschse prsevaleant: banc vefo
ul cum ex inore Paschse Mis. geslionem accipiens, talem dedif senlentiam : Ut
dispoSiiionemliabent, omnibus patrimoniis "vel honoribus privali,
sani celebraveritis in ecclesia sehiore, post missain cuncti, exsilio multis vinculis f&rreisconslricti legarenlur;
(juxta quod mos est) ad ba-ilicam S. itiilalise ps:d- Sunnani vero p-.eudoepiscPpuniexhortarentur con-
leiido cum oiriui populo catiiplicp processeritis, ho- verti ad lidem calholieam :
. et, si converterelur, tunc
miries eofum ad portam cjvitatis cum nuiliis plaii- B demum ei piseciperet ut poeriiteniiani agerel, et sa-
stris onustis gladiis, et veclibus dissimulata callidi- tisfactlpne sua delicta defleret, ul acta
iacrymarum
tale, qiiasi frumenta dcfcrant, slaluti sunt, cumqiie ppeniiudirie, cnm euiri jam agiioscerent perlecium
vos inermes simpliciter processerilis, oninis eprum iessecatboiicurii, eum
poslmodum in quacunque alia
replela siiper vos irrnat multitudp, arrepiisque gla- civitaie ordiharent episcopum. Cumque ei crebro
dlis vel fustibus omnes pariler yirps ac mnlieres, dicererit ul poeuiteritiaiii taniis pro piEjculisagerct,
senes et parvulos, crudeli morte inlerii.iiant. Ego ei furorem Doiiiini, qiieni deiinqtieiido cxcitaverat,
ycro infelix, qui me |n tantuni facinus misciii, a t? iltilendo mitigaret; quod agefe ridiuit; sed iristinam
piissinio dpmino indu,]geiiliampelo, et ul milii Iqis rioij bmittens tyraiuiiderii, hsec resporidit: Ego qiiid
precibus yeniam Dominus tiibuat precor ; opinia sit pcenitenlia ignoro, ob hpc cpihperluin sit vohis,
ebruni quoenovi fideliler suggerp, et purissime nia- quia pcenitentiamnescio, et Calliolicus ero,
facite in nunquaiii
Difesto,et ecce in manibus vestris suin, ni.e sed eo ritu quo vixi viyam, aut pro religione in qua
quod bontim esl, et reclum videlur in ocnlis yestris; nunc ab ineunte setate mea pennarjsi libenlissiihe
ac ne forsiian me a tua sanctitas fajlaceni au.t illuso- mori-tr. Cujus dnin inenieih obstinatarii perlinacein-
rem exislimet, non me permitl.as egredi, sed ii) cu- que in malis cernerenl, hunc prbtinus de fiuibus
stodia qua jubeas trade, dpnec pmriia si.renue per-,(,C Hispariise, rie i-Iids pestifero morbo roacularei, cinu
qniras, aut certissime cpgnoscas, e.t, si me meniicn- sumnio dedecore infeliciler pepiilerunt, alque euin
tem aliter repereris, nolp vivere,; Cum hoec vir iiiodicainsupra naviciilain ignoinihiose iniposuerunt,
Domini Massona, qui seniper virtiile pielatis enituit, eique comminantes pr.ccepefunt, ul in quemcunque
audissel, eum ut nihil oitmino raeiuerct blande ad- locum vel regionem transmeare Vellet, libenini iia-
monuit; gratias oiiuiipotenli Deo egit, qiii servbs berel arbitriuiii, quocunque vero tempore in Hispa-
suosde tantis periculis liberavit, ac deindc ad Clau- nia fuisset repertus, gravioii se Cpgiiosceretmulctan-
dium ducem misit, eique omnia intimavil. Qriod1 dum sentenlia. Tunc deiride navigans Mauritaiiisa
cum ille audivissel, prsecepitut causa paululum si- regionis contingit littus, srtque iii eadem proviiitia
lentip tegeretur, si forsilan cognosctntes proditumi aliquandiuCommoratus,niultos perlidia iriipiidogriia-
fuisse eorum cpnsilium, fugam arriperept, spd dunii tis roapulayit; deinde prpjjnus Ayernp iiiiilctiiltis
sagacitff inyestig;.vit, roanlfesiissiine reperit fuissei judicio, crudeli exitu vitam finivit. Basilicas vero,
veruiii"quodfueiat nuntiatiiin. Cumque ea quse expp- quibus S. Massona duduni ihjiisle caruerai, juste ciim
sueraut coiuiies supiadicti Ariani pisebuissehl, exi pninibus privilegiis recipere meruit, el pinne patri-
more irioccufsuhi dispoeifa cifcuroquaqueriiuitiiudpi liioiiiunisupradicti hseretici concedeiite ' clementis-
in iiisidlis, repehle super eos dux irruit Claudius, etl P simo principe Reccaredo adeptus est: cseteros vero
alii -ex eis capti sunl," alii Vero qui gladiis operarii scelestos (quos supra meroprayiin.us)jqxta praeceplum
voluefuntj gladio statim perierunt';. turic deinde adI regis exsilio relegarimt: e quibus unus vocUabamr
domuin - Sunnpnis Ariani episcopi cnm ingenlii d Vacrila, de eorum manibus evadehs ad basilicam
niiilliiuiiinedux Claudius perrexil, ipsumqiie htiieli-• S. Eulalisepb remedium percipiehdjirocenfugit, Quod

," Tu« sanciitat. Compellatio sacerdoiibus propria perii ruina fuit? Au Suhnahit legenduiri,Gbthica de-
etiaiii apud ethnicos, tesie Pluiarcho ad calcem lib. cliriatiorie, ul Wahibanis; EgjCsiriiS,
Chihtiiariis,Snin-
de Defeci. oractil. Vid. quse ad Dexiriim ipso iniiio el
lilanis, id geiius alibriirri'.
nolp. <•Ctemenliss.principe Reccqredq.Ob insigpem hiiiic
b Sunnonit Ariani. Quem Snnnam semper Paulus RcCcari.diregis iri rebpilcs cieiiieiitiaiiiriiiiiiinusiiji-
dicit. Aiine hic Sinonein ex Sunua de induslria reus cusus esl cU.ii ipsiuseffigie etridiiiiiie liisce lit-
scriplor liosler conlinxit, et ad illum, qui leris RrccAitEDUs. EMEHITA. PiiJS, ut.putat Moral.
..... Fideiisanimi,aique in ulrumquepaiaius lih. xu, cap. -.'
Seu versare ilolos,seu cilce o.cUinbereinoili , < Vacrila. De quo idem Moral. ihid. et Marian.
lib. v, cap. 2.
apud divinuih valem, li pperis seterni, Trojani itn-
 157 DE VITA PATfUiM EMERITENSIUM. 158
duni principi Reccaredo supradictus Claudius inti- A CAPUT XIX
masset, hdc dixisse fertur: Iriimicus sumrai Dei, Narbonentis tuthultus, Arianorum ab episcopo Atko-
niiror, cum qua facie atria ejus sancta ingredi prse- loco excitalut, tvhipfessusest opera Reccarediregis.
snmpserit, ut quem haclenus insaniendo frusira per- Ea igitur lempestale aptid Gailiaiutti exiniam ur-
secutus est, nunc ad eum causa percipiendi remedii bera Narbonain hujnsceniodi contra lidemcalholicaih
confugium faCit; sed quia multoe miseratiouis hovi- diabOlusexcitavit seditionem , cujus causce seriem
mus esse Deura, et niillura despicere, quamvis de- enarrare perquam longum est; nam si hoc per or-
linquentem ad se convertentem ambigimus; ob hoc dinem perseqni volucrimus, traga.diam magis quam
ilaque decernimus, ul ipse Vacrila cum uxore, filiis, histoiiam lexere vi.iebimur, se.l breviler summaiiin-
et omni patrimonio suo perpetim sanctissimse vir- qUe exiguam particulam enarrcmus. Duo denique
gioi Eulaliai deserviat, nam et hoc-praesenli decrelo comiles, inclyti licet opibus et nobiles genere, pro-
sariciriius,et sicut ultimi pueri anle eqnum domino- fani lanien mentibus el ignobiles moribus c Granista
rura suorum absque aliquo vehiculi juvamine ainbu- videlicet et Wildigernus, curo " Ariano episcopo no-
lare solili sunt, ita anle » caballnm domini qui prse- mine Alhaloco, vel • alii plures compares errorum
esl cellsesancloe Eulaliseambulare debeat, et omhe suorum, graviorem in eauidem regionem fecerunt
servitium quod infimum consueverat peragere map- g turbalioiiem ; nam resultaiites adversus iidem catbo-
cipium, coram eo deposito cotburno vel fastu cum licam infinitam muliituiliiieiiiFrancorum in Galliis
omni humilitaie exhibeat. Accepta igitur sanctus inlroduxerunt, quatenus vi pravitatem Arianoepartis
Massona auctoritate euro illico de basilica egredi, et vindicareni, el si lieri potuisset, regnum viro caiho-
ad suum conspectum venire prsccepil, et ul semper lico Reccaredo prseripercnt; interiin per idem tem-
Visceribuspietaiis afiluebat, eum blande, ne aliquid pus innumernbilem clericorum , religiosorum, et
jam deinceps formidarel, admonuit, sed, ut jussioni omnium \Al. hominumj catholicorum inteificienles
principis obtemperaret, causa oberlientisede ecclesia multiludinem, immensam fec.eruntsiragem; quorum
S. Eulalise usque ad atrium, quod est fundaium inlra scilicet Salvator noster Jesus Cbiislus animas auro
muros civiialis ante caballum diacohi Redempti obryzo puriores, omnique lapide pretioso pretiosio-
pergeret, ordinavit; arreploque baculo supradicli res, velut liplocaustomata suscipjens, calervis mar'.
diaconi manibus gestans ad alrium pervenis.et, sta- tyruui in coalestisacrario collocavit. Post hsec igilur
tiin euro liberum abire permisit cum uxore et filiis, inilla mora iiiteryeiiiente subiimis atque omiiipofeus
et omnjbus proediis suis, hoc soluin illi prsecipiens, Deus hostibus suis superno brachio repugnans pre-
nt oinnibus modis P catholicam tidem jntegram im- cibus cxccllentissimi ReCcaredi principis sanguinem
maculaianique custodiret cunctis diebus vitoesuse. r innociiuui ulciscens, f romphseali judicio, prolinus
• Caballum. De hac Voce plura olira pene pueri tionem homirium deduclb Uldila exsilio mulclgfuf;
diximus ad Persii liininare carraen quse supervaca- Gosiuntlia ca\holicis"semperihfesta, itihdem fatb con-
neum sii repetere. cessit. Quidgm ex cubictiloejns et provincitedUx,no-
i>
'". CqthoRcqmfidem integrqm inviolqlamque, etc. niine Argimundus, tyranntdem affectans, adversut
Ad certissimaih Atbaiiasiaiil _5_.inboiiamussiiri. Nam fegem conspirat,' itauteuhi, si posset, eiregho privq-
oo-Ttj- «iipou).i.'ta-tr<_>9i.v«i,
tipb fcairwyxpri r.paxuv*>.v vii el viid;''sed nefahdi ejus ibnsilii delectamatltina-
xa9oi.iy.itv $v 51pii 11;£v.a.o-oitriia.v5_a.«ptwim- tione. compreltensus, et vinculis ferreis cdiisiricths-,
Tr.o-Ttv,
5011 rripitrri, av_'JSwray-Jiou , . tj TOVa.covaK-.o),str«_. hiibitu qumstione,socii ejus inipia molimina cqnfess'',
(feiiaccufata EccleSiS.Catholicoerecepiaque ariiiqtii- iigiut siint uliione inierfecli. Ipse vero Argintundus,
tus inlerprelatiorie.) Quiciinqiievuii salvus esse,'uhie qui fegiio inhlabat, prihium verberibhsLcmsiis,diinde
otnnia opus est ut feneal calholicamfidem, quam nhi lurpiter decatvatus': posl hmc dexiera amputati/^
quis INTEGRAM iNviOLATAMqme servaverii, absque dubio exemptum omnibus asino insidens Toleti dedil, ne
in ceiemumperibit. Videbis erudilas piissiini ac doc- famuii adversusdomhios insurgttni. H_ecilleejusdehi
tiss. Gilh. Genebrardi Nol. ad calcem lib. 111cleSS. teniporis scriplor.
Trinil. qusehuc spectant. f Romplttealijudicio prothtus de inimicismirificam
1 Cra?iis/aet Wildigernus. Dc utroque Moral. xn, fecii nltionem. Exeniplo liiit vicloria illa, qua nitUam
cap. 1, el Radill. cent. vi, cap. 52, ex fide Pauli, in Hispaniis' Gothorumvel majbrem vet similem exsti-
apud quem tantum horura comitum mentio. tisse, Isidor. lCstisest iri Chroii. ejus geniisi Nniii,
d Arioiio episcopo nomine Alhaloco. Gregor. Tu- p auctore Joan. fiiclar., Fruncorum exercitus a Gon-
ron. ix. Franc. 5, a quo multa de Reccaredo, et rc- teranno regemisstts duce Bassqne Galliam Ndrbonen-
bus illius tenipore gesfis, habes , Nunlios miltit ad sem invasit, et jtlxtu Carcassohamcastra posuit.Quios
provinciam Nctrbonensem,quibus narrantibus ea qum Ctaudius Luiitanim dhx a Reccaredomissus in fuijtim
ille gesserttt, simili credulitale populus itle connect.ere- converlil, el, diclu mirum, sexaginta fere ho nnuih
tur. Erat enim tunc sectm Arianm episcopus Alhuio- inillia cum trecenlis ptus miiius mililibus partim occu
cus, qui ita per prmposilionesvanasel inlerpretationes dil, parlim fugavit,dispolialis ipsorumcusiris.^1s'iilor..
ftdsasScripturarum Ecclesias Deiconturbabat,.utpUla- Francis cumsexaginla fre millibusarmatorum copiis
re.Mr_;tto4ipse essejArit.s,etc.Errorenimiruiuetmorte. irrueniibus, misso Cldudio.duceadversus
• Velulii plures. L't Sunna, Uldilas epicopi, Go- iriumpliaviteventu, etc. Prostrali sunt el eos,gtorioso
captimnlta
STUiUlia regina, Sega comes, et Argimumlus dux. millia, residua pars exercitus'in (ugam ver.sa, Goihis
Joan. Riclareusis in Chron. : Quidam ex Arianis, post lerguminsequentibususqueregni sui finibus ctesa
nempeSunnaepiscopus,et Sega cum quibusdamlyran- est. Rccaredus hic laudalurin Claudio; cl Recearedi
Itidemassumerecupientes,delegilntur: Stinna exsitio auc-orilaleClauiiiigloria lani longelnlequcpcrvaga.a
mutctalur, Sega nitinibus ampuialis in Gallmaam esi, ut non soluin ah scriptorihus celebreiur.sed ab
exsul relegatur. Uldila episcopus ettin Cbsiuntha re i|!SOpnnlifice suiiim-iGrcgorio Magnoeximiis iaudi-
aiiia insidiaiiies Reccctredoprodunlur, et fidei cailto- IIII-Icxlollalur episloa, quam lih, vu Regist.-124
licmcoinmnnionem,quqm sub seecie Lhrisliana quusi bginius, CIIIJIhac inscriptibue, GregoriifsClaudio >n
tumebant,'projecissepublicanluf. Quo inalo in cpgni- liismniis de familiarilate (an familia ?) regis Golhv-
159 PAULI EMERITANIDIACONl 160
de inimicis miriflcam fecit ullionem : denique}A eorum liberlates aliquam particulara pecunioft tri-
prostratis consternatisque universis fidei calholicse bueret, aut certe exiguas possessiunculasconierrel:
inimicis " sanctus Massona episcopus cum omni at ubi archidiacono jam dicto nuntiatum es.t, illico
plebe sua psalroodise canticum exorsus b myslicas alrium petiit, quemadmoduin sanctus episcopus Iia-
laudes Dominocecinit, ad aulam almte virginis Eu- beret sciscilavit; cui cuni diclum est, quia invales-
lalise omni cum plebe laudanles, hymnizantesque cenle languore morti jaro jamque propinquaret,
venerunt; ac deinde Paschalem solemnitatem omues statim supradiclos puerulos accersivit, et quid illis
cum eo cives jucundissime celebrantes more prisco- fuisset veraciter a sanclo episcopo illatum requisi-
rum per plaleas fragore magno jubilantes in gloriam vit; cui curo illi veraciter dixissent, excilalus in
Domini clamaverunt, dicentes : Canlemus,Domino, furia coepiteis minans turbulenter praetendere tr r-
gtoriose enim magnificalus est; el iterum : Dextera rores, et dicere: Videte quod accepistis, bene con"
tua, Domine,glorificctlaest, in virtule dexiermmanus servate, nam si omnia mihi intemerata, cum requi-
tum confregitinimicos: et prm multitudinemajestatis siero, non proesentaveritis, scilole yos gravissirois
luce contrivistiadversaries (Exod. xv, 1, 6, 7). Post suppliciis fore excruciandos; et hisdictis cum furore
hsec remolis ab omni parte tempestaiibus copiosam ad domum suam reversus est. Tunc deinde supra-
Dominuspopulo calbolico largiri dignatus est pacem. g. dicti pueri, cellam in qua sanctissimus vir Massona
CAPUT XX. episcopus seger in leclulo recubabat, ingressi, aroa-
Massonavuldesenexfacliseleemotynitmorttur,Eteuthe~ rissime cofani eo flere cceperunt, dicentes: Miseri-
rioarchidiaconoexprmdietionevirisancliprminorluo. cordiani iu nos indignos pro tua pietate fecisti, quod
Sanctus iiaque Massona dum multis curricuhs utique melius nobis convenerat, si non fecisses, ecce
annorumadrniniculantedivino suffragio'Emeritensem adhuc tu vivis, et tantas nobis minas proetendunt, te
regeret Ecclcsiam, fessusque jam.nimia senectute defuncto quis e nohis de eorum manibus queat lihe-
in febrim correptus est, coepiiquevirihus toiius cor- rare? Hoecet his similia multa coram eo lacrymabi-
poris repente destitui; tunc deinde convocarisarchi- liter aflati sunt; at ille his auditis non facile credi-
diaconum suum nomine Eleutherium, aitilli: Co- dil, sed prius, ut suse gravilati condecebal, utrum
guosce, fili, quod tempus meae resolutionis inslat verum an talsura essel quod dicebatur, sagaciter
(11 Tim. iv, 6): et ideo obsecro te, atque admoneo, exquisivit: cum autem comperisset verum esse quod
ul jam modo ita curam sanctse Ecclesise, totiusque audierat, lacrymatus est, statimque in cellulamle-
sanctaecongregationis sollicite geras, ut mein omni- vari, et ad basilicamsanctse Eulalise virginis (cui
bus securum reddas, et mihi liceat in loco secreto semper devota mente servierat) deferri prsecepit^
niceroris, animi mea, priusquam abeam, defleam .-, . cunique ibidem sanctissimus senex pervenissel, co-
delicta. His audilis, jam dictus archidiaconus ejus , ram altari sacro inanus expandens, simulquevenerar
non inllrmitati et senectuti compassus est, non se biles oculos cuin lacrymis ad ccelumsustollens, cuiu
desolari lanti Palris solatio doluit, sed polius per magno gemitu sese in lerram proslravit, et preces
ejus obitum gaudio magno gavisus est, cor suum suas diu multumque in conspectum Domini fudit.
lsetitia transitorice potestatis inflavit; ita nimirum Complela vero oratione clara voce cunctis audienti-
Ut cum magno coraitatu puerorum superbus equo bus ail: Gratias tibi refero; Domine, quoniara exau-
vehenle huc illucque properaret : post aliquanlis disti me, benedictus in soecula soeculorum,quia non
autem diebus accidit, ut sanctus Massona episcopus amovisti deprecationem meam, et misericordiam
e puerulis, qui ei fidele exhibebanf servitium, liber- luam a me: et his dictis ad d episcopium rediit, ila
tatis chartulas conscriberel, et per confirmandas nimirum redditus pristino robori, ut putares hunc
r«m..Cui inter alia, Qnia unguenti more bonorum Toletum, imperii Gothici sedes illum triumphanlem
frugrat opinio, vettrm glorimde Occidentibutpartibus exceperit. M. Maxim. ad ann. 686 : Reccaredume
hucutque odorielendU. Et post pauca, Magna atitem Caltiis redeuntem viclorem Toletani gratanter exci-
vetirasluudis ddtur asterlio, quod excellentiGolhorum piunt, tmia viclori comprecantes.
b cecinit,... cum plebe
rtgi vetlra gloria sedulo adhmrereperhibelur : quia . Mysticas: laudes DominoCrediderim
dum malit boni temper ditpliceant,, bonot nos esse Q j laudantes, hymnisantesque.Concil. Tole'. laudes has
ceitttm est, quia bono placuistis. Propterea debilum illignon absimiles, quas in ni Patres
saltilalionis alloquium solvens, optovos in his qum Reccaredoacctnuut: Tunc acclamutumeslinlaudibus
cmpitlit exerceri, etc. Frequens apud Scriptores no- Dei, et in (avoremprincipis ub universoclero. Gloria
stros de Claudio meniio. Concilio Toletano 7-2epis- Deo P. F. et S. S., cui cura est pacem el unitutem
copor. Hispanise et Gjllisc Narbonensis subscripsit Ecclesimsumsanclm cathoiicmprovidere... Cui u De>
Claudmt cpmetLimitaneuset dux apud M. Maxim.ad atiernummerilum, nisi vero calholicoReccaredo regi-?
ann. 590. Eutramius sive Luitprindus in Chronico, Cui a Deoaterna corona nisi vero orlliodoxo Recca-
quod prinaoevulgavimus, sera 647 illura curaEme- filio redo regi? Cui prmsensgloria et mterna, nisi amaiori
celebral _Fto»i_i* Ctaudiut S. Massonmepitcopi Dei Reccaredoregi? Ipsenovarum plebiumin Ecclesia
ritentit ex torore et Ctaudii Emeritentit ducis, viri catholica conquisitor; ipsemerealttr veraciler aposto-
ctarittimi filiut floret. Plura babes apud Moral. lib. ticum meriiuro, quiaposlolicuintmp/eui. officium,etc.
xn, c. 5; vasaeum ad ann. 588; Marian. lib.v, cap. c Puerulis, qui ei fidele exhibebantserwitnm, liber-
14;» Padill. cent. vi, cap. 64. talischartulas conscriberet.Exslat in concil. Spalensii,
S. Mattona episc. cumomni plebe tua Ptalmodim ser. 628, canon. de Mancipiit ab episcopismanumittii,
canticumexortus. Namcuin Ciaudii Emeritensisducis qui huc speclat: et qui Lcclesiseservi, notum etiam
loiiiludine tuec gesta e.-sent, Emerilselaulibus opor- exdconcil. Tolel. ix, cap. 12.
tebat adnumerari; unde iu aureis Reccaredi nummis Episcopium.Quodalibi atrium dicil: nani imcx.»
kgimus, RECCARKDHS. EUEBITA.VICTOK;etiainsi T--.OV labernaculum ipsum et slalio episcopi est.
_'6i DE VITA PATRUM EMliKlTENSIUM. !C2
non oegruui, non senein, sed redivivum sumpsisse A lempore, quo ordinalus cst (ut fertur) in ordine dia-
vigoreiu, juvencmque esse robustissimum; qui cum conorum ultimus habebatur, tanlse denique sanctita-
ex inore a ad vespertinum Officiumvellet procedere, lis, (antse compunctionis fuisse perhibelur, ut quoties
iniruiii in modumgaudentibus cunctis; archidiaconus pltivia deerat, et sestu nimio terra loriga siccitate
hsec andiens reatu suo oppressus obstupuit, quod exarebat, collecti in unum cives loci illius cum eo-
audiebat ad vesperam processurum quem putabat dein per basilicas sanctorum precibus Dominum exo-
eodem die moritururu, confusione et pudore faciei ranles pergebant; repente vero, quolies cum eo
opertus secundum consueludinem cum omni clero procedebant, pluvia coelitus largiflua tribuebatur»
vcnit, coram episcopo astitit, eique ex more incen- qusc plenissime terram saliare potuisset; unde non
sum obtulit, cui vir Domini ait: Prseceges me. Illi dubium erat, quod ejus Iacrymseex tam humili sim-
vero ignorantes causam responderunl: Non pro alio plicique menle edilse apud omnipotentem Dominum,
_ibi,diclumest, nisi quia eniii prsecedesad ecclesiam : non solum hsec, verum eiiam potiora iis obtinere
cumque vespertinum coepissetimplere Oflicium, sta- potuissent. Quo eiiam defuncto d Renovatus sacer-
liin supradiclus archidiaconus gravissiroo dolore dotii culmen cunctis virtulibus decoratus non imme-
ibidem in choro psallentium percussus esi, ad do- rilo promeruit: vir denique natione Golhus, generoso
mumque suam cum gravi segriludine remeavit, quod B stemmale procreatus, familise splendore conspicuus;
thini genitrix ejus sanctissima scilicet femina agno- eral enim procerus corpore, forma perspicuus, star
visset, illico ad venerabilem viruni rapidissimo cursu tura decorus, obtulu gratus, venusto vultu, decora
properavit, eumque deprecari cum lacrymis et Iletu facie, niniiumque admirabilis aspectu; sed quamvis
magno ccepit, ut pro filio ejus oraret ad Dominum.Ad extrorsus habitus sui gloria esset decoratus, intror-
hsecille tantum respondit: Quod oravi, oravi. Ex hinc sus pulchrior habebatur, lumine sancti Spiritus il-
die lertia archidiaconus obiit. Sanctus vero Massona lustratus, niultis niroirum artium disciplinis existebat
episcopus plurimis, quibus superstes fuit diebus, eruditus, multisque virlutum variis generibus, erat
inultam eleemosynam egenis impertivit, ac fidelibus enim egregins in omnibus operibus suis, sequissimus,
famulismajorasus. graiioebeneiiciaconferens.largiora juslissimus, niroiumque acris ingenii, et in omnibus
stipendia munerura tribuere est dignatus; b deindese- disciplinis ecclesiasticis vehementer instructus, atque
iiexnin)iumsetatedecrepi-us,dierumquemullorum,ul- in divinis voluminibus perquam exercitatus: hic duin
timuminter verba orationis cum pace efflavit spiritum. inultis Virtutibus coruscaret sacra doctrina nonnullos
CAPUT XXI. discipulos erudiens , sanctissimoque exemplo viloe
Pott Massonam Innocentius diaconus fit episcopus suse instituens, prudentia videlicet, sanctitate, pa-
Emeritensit, et pott illum Renovatus, uterque clarus (_ tientia, mansuetudine, misericordia, plurimos talcs,
miraculis. qualis exstilit, liroina jnslitise, sequendique dogma-
Post discessum namque supradicli sanclissimi ac tis praidicatione effecit; cujus doctrina haclenus
vcnerabilis Mussonseepiscopi subrogatur vir summse rulilat ac refulget Ecclesia in sole et luna. Dein
buroilitatisacsiroplicitalis, ' Innocentius nomine, cu- curo per plurimos annos irreprehensibiliter rexisse
jus meriium nominis indicavit vocabulum, innocens Ecclesiara angelicis ccetibiiscopulaturus, cmnibusque
ttlique et simplex, neminem judicans, neminem con- coelestibus partium supernarum legionibus conjun-
demnans, nemini nocens, innocuus semper, et pius cturus, niirabiliter artubus resolulis e corpore egre-
cunclis susevitse teraporibus exstiiit: qui et eodem diens superni regni aulam cum Cbrislo semper
* Ad vespertinumofficium.Teste Isidor. vi, Orig., DoctorIsidori,quemgenerat Domino
19. Est tn noctis inilio, vocatuma stella vespere,qucc Tu QUOQCE TEHFELIX MERITENSIS GLORIA GENTIS
firgit oriente nocte: de cujus anliquitate et instilu- MASSONA consilio,pectore, note fide.
lione operse preliuni duxi me faclurum, si lectorem Ambo paresaniniis, pietste et laudibusambo,
_dmoriucrini,nti adeat iiolationesdocliss. ac piissimi fnque domomagiiimurusulerque Dei.
viri amici nostri D. Anlonii Caraccioli ad cap. Con- Vicististolerandominas,aiiimumquerebellem
stii. Cleric. rcgul. religionis, quse roagno reip. Regis, eum sceleris poenituisseferunt.
Vossoboliregis biforemreseraslis Olympum;
Chrisliansebono Hispaniam novis incrementis incoepit [) Per nosalter enim marlyr ad aslra volal:
jam beare, coryphsco et duce D. Placido Myrto Fran- Aller et ad roseas etnergit luminisauras,
gipane V. Cl. amico etiam nostro, cui Hispania scler- Et qua luce caret, lunc jubar ejus haliet.
num pro taiu singnlari beneficio erit obnoxia. Vosmemcranlgenli GolliseIribuissesalutem,
b Deinde senex nimiummtate decrepitus, dierumque Linquitcum invisumdogma,piumquetenet.
multorum ultimum inter verba oralionis cum pace Vosmerilovictrix lailrus, sequiturqueperennis
Diem M. Maximus ad an. Gloria,tol inerhisdebita magnilicis.
e$avit spiritum. assignat Seraper vcsler lionos,atque inclylafamamanebit,
602 : S. Massona metropolilanusEmerilensis morilur Vosquecanent populiised magisaslra canuol;
vrima die novemb., ut sanclus habelur, elin mde S. Eslisenim seterna praecinditemporafronde
Eulalia tepelitur. Cujus laudibus non gravabor at- Jnler doctoressplendidioreloco.
texere epigramma e mss. noslris emendalum S. II- c lnnocentius. Qui -decreto Gundemari regis aer.
iiephnnsi archiepisc. Tolet. apud .ulianum archipres- 648 sic subscripsit : Ego Innocentius Etnerilensis
Jjyteruin ejusdem Eccles. cum hac ins.rfplione : proiiincireLusitanim melropolitanusepiscopus,dum in
xrbem Tolelanam pro occurtu regio advenissem, agni-
Garmen pro S. Leandro et Massona metropolitanis, tit iis constilutionibusassensum prmbui el subscripii.
hoc Emeritensi, illo vero Hispatensi. Plura deeo Moral. lib. xn, c. 22, n Padill. ccnt.vii,
Leanderpater e.-tcelleiis,quemsuscipilselber cap. 17.
Laudibuscrn-uum,couspicuumti.tulis * RenOwtus. De qtio vid. qu;r ad cap. 2 notaha-
IncusAriann"i,>n[is,medicatoret idem 11)115.
.63 APPENDlX. ifti
iiionsurus, et sine fine regnaturus introire meruit. A displiceat, omissa pompa verborum humiliter seu-
lioroni igilur supradictorum sanctorurh corpora in tientes, credentesque nobilitat, et quoddam emolii-
" uiia
eademque celluia haiid pfdchl ab altari sari- nienluni boha» raercedis legenlibus aiidienlibusque
cti.simae virglnis Eulalisehdnori.ice tiimulata quies- accumulat. Ego autem huinilissimusoiiiniuni a fasti-
cunt: ad quorUin denique Ve_ieraiidasepulferatan- dlosis lectoribus precdr, iit legant priiis iiiijus codiris
lam Cliristus qUotidie confert copibsse charitalis opuscula, et postea despiciant; ne videantiir non ei
gratiam; iit quacuhqUe fuerit quispiain segritudine jiidicio, se,d ex odio jjrsesiitn^ere,el ignoraia dahiiia-
convexatus, quocunque ftterit etiani langudre alfli- re; illud latrien nianifestissime coghoscanl, riie a-
ctus; stalim ul divinuin Numen iliic toto corde de- nibre Clirisli iet dileciibhe.kariclissiirine Eulalideim-
poposcerit, omnes a se morbos discussosomnesque piilsuin, lit sCriberemVibaHlfestarelulisse, Vierapro-
maciilas pulsas divinilus senliens hilaris sannsque culdubio veraclter exposiiisse'. Uni in Triiiitale
ad cupiiahi per Dei gratiam perveriit saiiilatem. Doriiino seinper fijailehti, Tegharilique pereriiiiter
Quantilatero scilicet niiraculoruiii obiluumqueSiiriul glbiia, lidiior, fortitiido, giratiarUmactio, viitus,
impeditiis, lit pbluit, serhio Chrisli milituni enarra- potestas tei benedicUbnuhcili semper, et in sdecula
vit, qui quamlibet ex colore hiniio perilis iniperite sccculPrum. Ahieh;
11In una eademqnecellula,eic. Patrum (ut cr.edilur) ritensis mglrqpolitunut,epitcepus tubscripsit. Conci-
liorum Emeriteiisiiiiii sahciifate illuslriiiin cbr-pora, lium Iiabiiura.est aer.$71, regnante Sisenando. Pau-
quaeuila quiescebant rion lorige ab aliari B. V. Eo- luii) circa lisec .eihpora "obiisseiibh^ditiiciilter coin-
lriliw.sacro , jinyenta ,fijeriirit regiinr catholicorurri pTohaviraus;si Reriovaiijaiii rribriui mftiiiibiieniab
tempoie, ul non semel testatiir Moral, lib. et cap. illofactauiahimadverteriin.us.iViVt.biiliiaquevivenle
10. et lb. xii, raji. 21 SlephanoRerioyati surcesspre,, cujiis. fon-isse 11011
Ei hoc libelli tfm*,vitseetiarri P-ihliflhise.iciehdus niemiiiil,quia viyebat.SkephSiiiiiiiPaulo siipervixisse
indubie esl. Iii Retiov-itoqhiescenle Paulus quiescit. etiaii-palaii) esi, ciiin scripiiorieriistiairi;Paiiliis Re-
Renoyiiti).cum per piurimpsunnos irreprelieiitibililei niivan uioiie (ul noluni esi) clauserit; aliu r faclnriis,
rexissetEcctesiam , .leste ipso Pau.o , siiccessit iilc si Siepliaiius in yjyis adhu9, npn esset, ;S|d de.iis.adi
qiii 111coiicIHbToieiaiib iv. Siepndhhs EcciesimEme- Fraiicisc, -'adill. cent. viiiiisi- Eccles. Hisp.,cap, 17.

APIISPASfflATlOSM
REBt!SIMiilii|S
EXHISPANIAANTIQUAD. THOM/Eimtli) DE VAUGAS , 'lilSTdBlOGRAPHiBEGII.
FAUAr.WANET. rF.HIT.
FIIBTy.NA. Cmis; lPSE;UCBXTiS.t ,
vislTVK.KT. ryMvLo., ES-T. NVXC. 'SACni.^VO.
QVpQyE. ''"
'*''• iExi(.VA.mtiNTik MTIJ.I.T.'viiSTiGiAVii-Joik'.
-''-.', ET. HAOSVJl; INFELIX.NIL.Nl,l. NOMEX. HABET.
(Ex atitiquainscriplibne.y

Hlustrisiimo domino B. Fredenando de Verdet Vcirgas, qrcjtiepiscopo. S. Dominici eptscopu

Cuzceriii , caifioUti regis vorisiliario.
AttticpimEmerilmlcmdes,cui polius consecrandmdicandmqueerant a me L. H. quam tibi, Hiuslriss. Prwsul
qui iliiusoplima el clarissima taus olim benevolentiafuisti, telemum fama eris; itld, cum in ipso ahqlistiore
princepsjpsius tenaiiisvcxitlifer Emeritam fneris tutalus, hac, eum tuorum lot meriibrumqlofidEriierilehse
nomenubiquecelebrelur?Tibi, inquam, quemob unum mngnceillittsurbit potest.si iion exslihgiti, certedeside-
riumremitli. Nam ti antiquitcitemet originis pfmslantiam in illa veneramur, tttfiusque ihjeibnteriiptamur
imaginem, cumab ipsis impp. Romctms,qiiibitsVEBIcognomenobtigii, et at' tiefdeillOhosiro &Anii_i. IVREZ
DEVARGAStol illus/riujniii Hispqnia fcimiliaruhiduclore,trahas slemmatumveinmtethel gentritcltiriiitdinem.
Si pritcqrummbnumentqrumruiiiam ih iila idoiemns, in lub illa docirihnritm ' oihnium capacissihiojteciore
revixisse, in lua perdurasse men.le ferumomnium ad inirttculum fecundissimd cogrioscemus.Si dniisiiles
pietale, ducesbelli soieriia, scripiores nudilione, e. uiros o.ios a.umt magiiiiiidiiiepiaisiaHlesEmerita nqlesl
iuclare, le eiiamjactel necesseest, cujus reliqibhemlam Occidui quam Eoi orbis Ecciesim prmdicant; citjus
...... Ingeniumet rertimprudentiavelox
Ante pilos
non probata tolum ipsis Emeritensibus,quorum tu aliquando
.... . Pars riiignaseiijlns,
fuil,sedetiammarilimmComposlciliiniiraclu.sorce,tibico)mliumluum,
. . . . . Animnsqiie vicissim
A»l euram iibpeiidiipoj.ulis,aul olia riiusis.-'
Ciijiisdoctrinaita siipraomhcs omnibushoia tst, utnihil in universbencyclopmdimregnoMutarum sub mann flJ
diiioriesit,qttpd tibinoriilem pareai cqmmiitiicopSeiiiue uditoruiii; quos taitlo hondreet amore prbseqtieris,
tft effnsis omhibtts ttjfectu's"'ei iiiimdhifatiscbjiiisquCincujuscunqueeruditwnis Mbtuinsig.icrit, Mio^uierds,
perurt>hheexciiiiqi, huhquam sirie iibnitibWm "Ubefaliliiiiscongiario, ium beuevbienlimpignbrc:dlmittas
Earuneeiinvidendum aliitHui ofdMt prbceribtitexeniplum, te, etiam cuth minus posses, i« HHcrcitct,subsi-
165 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS. 166
quente[anhnumeventu, omiita posse!Dehique (ui cUhcia geherosi pecloris iui detora verbo compreltendatrt.'.
'* «*.
Qui excelsnmgeneris nomenvirtiilibusaequas
Nec siuis ingeimimnobilitatepremi.'
Verum ttl hmctlbi merito debita, Fredenande clarissime el amicisshhe a me prmsertim suhl; in quem tot tua
singiilaiim nurila exslanl, itt omnemcerie frontem atlrivisse oppbrtune censerer, siilla silu quodam impiobat
obliviouispaterer obsolescere\ nec quocunquegrali animi libuinentogenii tui huinqniialem propitiarem. iinqtie
cum iantis nominibustibi me obsincium senliam, ut paria facere nequaqtiampossim, illud siiliemomnicunieri-
tione enitehdumpuib, .._.iii icthtomre coniitrbasse, el gralitudinis solum vertissc videar, gratamque lot bericfi-
ciorum memoriam, dum officibrum(Deus brevi concessit) medilaniur redhostimentum, mqiiibonique consulai
etiam cttqueeliam velim.
interim Deumimmortalem veneror, qui te tuis, patrim, amicis, nobisincoluniembrevireddai, et qutm rei.i.
causa abeuntemincredibili dolore sunms proseculi, redeunlem, ut debitis ih illa honotibus fungaris, pctri tmti-
lia excipiamus.

INCIPIT APOSPASMATION.
Eruditis et anliquitatis siudiosis aliquod operse A ul ait Ovid. ii Amor., eleg. 9, unde yOlurnCsesaris
prelium me faciuruin Suin aihitratus, si Paulum,qui apud Lucanum nosirum, ingenlis spirilus vaterii, ad
res Emerilenses -arile1000 afirioslilteris consignavit, milites vu liiarsal.
illuslraturns, iioriRullaqUsead Emerit_e urhis et Ec- Hx*cest illadies.". ...
clesiiB antiquiiatem el prsestanliam spectent, hic yufe pigpora, qusequepenates
quasi in labella, siudioso brevitatis corapendio, Reddat, et emerilo faciatvosMartecolonos.
nullo verilatis dispendio, nec obvia, nec inutilia ex Distinctius i:'
Ilispania antiqua, qiiam serumnabili laboie ex anti- Quaesedeseril emeritis, quaerura dabunlar,
quis paro, repra_sentem. Qiirenosterveierauusaret? Quaemoe.iiafessis?
Emerila. ipsi qui condende occasionem rra.bue- SIc Augustus apud Sueton. xin : Yeteranos in Itd-
runt, nomen eliahi iiiiluleruni. Dio, lib. LIII, cum liam reducendos, el municipalibus bgrii coitocandos
relulisset Augustum in Hispaniam Venisse Cantabris censuit. Noii absimililer in Hispania agros veteranis
rebellantibus et Asluribiis, et adversus illos Anti- el eroeriiis de.dit. Slarnahler iiitniisiiia antiqUUin
siium ducem, cum in morbum Tarracone incidisset, apud A. Occorieriiinler Hispan; iiiscripliones, fol. 20,
statim inisisse, sUbdit, iza.vav.u.ivov <__TOU*no),_f_,ou5 : EjlEBlTAAVtiVStAVETERAKbliVM D0M1C1LIVM ; CX
TOUTCU, o Auyouoro.*OUTOUJ TCOV
p.h ai»Y]).l>'..l_-TEpOUfiis illis iiomen. Eiherila Atilbniiio, sed uiia cuin suo,
o-T.a-icoTwv ai-.-/_, xa_ 7ri_)_vauTOtsIv Auo-.T_.v__. TIJV nairi Plqleinceb el Siraboiii Myovaru uuipnTu, Pliiiio
Ai.youor-'...'Hu_f,iTav Jf.a.wuf-Jvi.vv.riaut £Swxe.Finilo el Mel.e' Aitguslu Emerila. Ulrumque in iiiiinmis,
hoc bellq Auguslusemerilos milites exauctoravit, ur- liam ih aiiis efligiem Augusli circumdant litterae
bemqiteeos in Lusilania Augustam Emeriiam nomine, IMP.C/ESAR.AVGVST. et iri medio _edificii'!ihurOTuin
cbnderejusstl. a Anuo niiiiiruro post Romani condi- g poriarumqut' EMERITA. Nec noti ex uria parte facies
tam 728, ante Christtiin natuii) terlio et vicesiino. .cuiii"liiteris PERIMISSV. C_ESAUIS AVG.et iii* aveisa
Auguslo (~_esaretioinnii cohsule cum M. Siiano. boum pone seqnenie colono cum sculica,
Ex eo Isidorus nosier lih. xy Orig. c. 1. b Eme- jugiim et iriferius EMEBITA, in aliis vero ad effigiemC^ESAR.
ritam Cmsqr Augustus mdificayit, postquom Lusita- AVGVSTVS. POJVT,-MAX.IMP.et cirea muros et porias,
niam et quasd.amOceaniinsulas cepit, duiu ei nomen AVGVSTA. EJIERITA. COL.Nec ailer in numroo Tibe-
ab eo quod illi mililes veteranos constituisset. Nam rii huic siniilliino, hinc Ti. C_ESAR Av-GvsTvs.ip.qsT;
emeriii.dicunturveierani, solutique militia. Uirumque 'MAX. IMP.illinc AVGVSTA. EMERITA. Sic-in lapidibus,
verum, nam leste Suida, BST_/._.VO? rcupu 'Ptauuioi;o quos suo loco subjiciam. Hoc ergb noinine coloniam
u.izo\vf)ri;Tijf arpuzuat. Veleranus Romanus dici- deduciain esseex iis nunimis consiat, et aliis apud
tur, qui solutus est militia. Quo reciiiunl Glosseeve- Goliziuin iu Thes. Piuilenlius distinctius,
teres, in quibus emerilus imolsmvpyiiru; j) cmotnpu- JNiinclocusE neritaest
T£uo-«^ovo_-, nec hon IVTI\J.O;. y.u-
v.utu 0-T7r_!T--OTtXOU_- LlaracoloniaVelioniie.
ixunit; : ex more niinirum militise Romanse, in qua Plinius IV,c. 13 : Colonim,AugustaEmerila. Cujus de-
et prmmioet emerito donabanlur yelerani. Praemium ducenda.consliiuend-cquecuraiiiP.Carisio legatb pro-
pecunise,eroerilum agrorura largitioiie censebafur. prseioridemaiidaiamiiidicionummisnnt.exalterapar-
De prmmio Tacil. i Ann. in sediiiosa illa Percfimii le Augusti,ex alteraCarisii etEmerit.enorainibu.ex-
oralione, Sextus decimus slipendii annusftnes affer- pressis, niiiiiium IMP.CJESAR.AVGVST.EMERITA. P. CA-
ret^ ne ultra sub vexillis teherehiur, sed iisdemin _ RISIVS. LEG.PR.PR.Habes verani Emeritse conditse, ct
casiris prmmiumpecuniasblveretur. Deeiii_ri.oModes- -iiiditiilli iiominis causam utiiusqueiioiisoliinihonori-
tinus juriscorisullus ni de Re riiil., Veleranus eme- licain, sed eiiam satis aiiliquam. Sunt qui anliquioreni
rita accipiel.... emerito privatur. Hygehus Aug. lib. velinl et aliu.ndepetitaro; ut Tariphius
de Liinit. conslit. : Erat lunc prmhiiumierra et pro Arabs, a Michaele d.fcLuna ex ArabicoAbeiilaquirius e.iitus (anne,
emerilohabebalur. De utroque Aritis Menaudcr juris- uimultis pjacet, fictus ?) parj. n excidii Hispan., uhi
cnnsullus v, § fin. D, eod.'tii.., Veterunuset prmmia Emeriiani p.erplexo verhorum maie. cohsereriliuin
et emeritum capiet; nehipe velerum juslm militim ambilu describii, a Sem Tophaiio Japheli lilio,-Noa-
commoda, ut appellat Sueton. in Vilell. cap. 15. chi riepote, erectam iirbcm MORAT,quse Chaldaice
Nam Eineriius tsnerito et pramio fruebatur, et ut oppidum maximi capiiis sonat, quaiit poslea Chri-
commodiusviveret sliani iu Meridam corruperunt, inuliliter comminisci-
Fessusin acceptosmilesdeducituragros, tur; ul Didacus de Valera, qui cap; % part. n hist.
a EaSem-Jo.,Gerundensis episc. cap. 20. riupat.i- 4029, dalain. Emeritam jrnilitibiis eiiierilis abAu-
TTOI-EV. Hispan.ix, sed suo more mulla, interserens D gusib ait, sedillius cpiisiructloneni sequeiili ahno a
noii vera. assignari, 23 nenij-e ariiieCiirisiuin Tialuin.
b Ex verissima magni viri Ant. Auguslini suppu- Diruie c Jnsignia, quihus Emerila hodieutilur, anliquissi-
tatione, dialog.deNumiii.,quaiii viiletur sectiiusJoan. irias-luntiiibrum fdrmas videntur repra_sentare, cum
Mariana, lib. iu de Rebus Hispaiiicis, c. 25, et G. niceniljuset pdrlis sint ornairi, llla habes discurs. 24
Genebrarjus, lib. u Chron. Jac. veio Saliauus, de Nobilit. apud BariiabaiiiMbien. de Vargas Emeri-
toii), MAiin.-amioante Chrlslum. 24, hoc est inumli tens.
IS7 AD PAULI EMERITANIVITAS PATRUM APPENDIX. 163
Jlisp. ab Hercule victo Geryone conditam, et Franc.
Taraplia, qui vel a Myrmidonibusexstructam et no-
niinaiam, vel in Herculis memoiiam tatiquam Me-
moridam dictam suo more solens somniat. Yerum
hsccvigilaiilium somhia et hugae nugacissimae,quas
prudens practeriissem, ni__lveris rerum magnarum
arguhaenlis semper fabnlas soliias inservire". in ipsius
nwgnitudinis testimonium non ignoraverira Redeo
iterum Enierilam. Quaeapud quas in Hispania gen-
tes, si scriptorum veterum varietatem spectemus,
Biia fueril, nonduroliquet. Ptolemaeuslib. u, cap. 5, finibus aliqum sunt prmfecturm, quarum decimani
iuter Ceflicoitttn urbes collocat; Strabo, lib. iu in mquein orientem diriguntur, cardinet in meridiannm.
tot assignaiis colonia Latina fuil, hoc est
Tufdulis; Hygeuus Aug. lib. in Bmluria; Prudenlius Jugeribus Italici privilegiis gaudens. Paulus jurisconsultti ,
in Vettonia; nemine tamen dissenliente, nam tem- juris
porum inutatione provincise sunt ssepenumero mu- lib. n de cens., 1. ull. D., eod. tit. In Lusilania Pa-
tuiae. Quic causa (leste Pliniocap, 1, lib. m) magnot eliam censeset Emerilenses juris Ilatici sunt. Conventus
errores computationimensurm tmpiusparit ,alibi mu- Piituersa Lusitanise fuit. Plin. iv, c. 22, de Lusilanis,
taio provinciarum modg, alibi itinerum: auctis et di- provincia dividitur in convenlustres, Emeri-
liiimttis passibus; incubuere mafiu tam longn mvo, tensem, Pacensem, Scallabitanum.Addo totius gene-
dlibi pressere littora, torsere se el fluminum aut cor- ris ritns Emeritse florere cum Flaminicam, hoc est,
rexere flexus. Proimle non erit mirum (notanle Cl. B Flaminis Dialis (testibusFesto et Agelliox, cap. 15)
amico nostro, el de Hispania optime, si quis alius, buxorem, Eroeritensem celebrent ipsi lapides. Supcr
meiito Lud, Nonio cap. 31 Hisp.)\Strabonis tem- Exarramam II. duobus millibus infra Tenanuro op-
peslate, qui sub Tiberio Cmsarefloruit, Turdulosviri- pidum Lusitanise 10.VI.o. M.
but opibusquectaruisse; Prudentii vero mvo,qui sub
Theodosio, Arcadio et Honorio.vtgi.it, Vettonessupe- FLAVIA, ,L. F RVFINA
rioret (uitse, partemque Turdulorum agri occupasse, EMERITENSIS. FLA-
atqueita EHERITAH inter Yettonesqnnumerqtam,cum MINICA. PROVINC
piius inter Turdulos etset. De Bseturia apud Hyge- I.USITANI/E.IT.EM.COL.
num lacilis enodatio ex Pliuio lib. ni, cap. 1: Quw EMERITENSIS, PERPET
regio aBmti itd fl.Anam tendit extra prmdicta Rmtu- ET. HVNICIPl. SALACIEN.
ria appellatur induas divisapartes lotidemquegenles; D. D.
Celticos,qui Lusitaniam attingunl, Hispalensis con- Emerilseetiam laudibus attribuendum esl, ad eam
veittus: Turdulos, qui Lurilaniam el Tarracohein nsque viam sterni jussam a Goss. teropore Augusli.
accolunt,jura Cordubampettinl. His conjungitVelto- Lapis velus Capparae,
nes lib. iv, cap. 22, AbAna, quo Lusitaniam a Bm- T. VICTVRIO. ET. C. SEMPRONIO. COSS. POPVLIS PROVIN-
licaditcrevimut, ccxxvi Mpatt. A Gadibuscii Mpas- CLE.ARENAT. OB.SVPERIORVM. TEMPORVM. BELLA. A».
tibut additis. Genlet, Cellici, Turduti (sic in niss. SVMMAM. INOPIAM. JIEDACTIS. 1MMVNITAS. DATAEST.
anliquis, non Varduli) el circa TagumVettones.U' nde QVOAI). QVIDQVID. TERRARVM. AD.EMERITAM. VSQVE.AV-
in lapidibus non semel una leguntur. Eraeritse CVSTAM. 1NTERIACET. LAPIDIBVS. STERNERETVR. CENSVE-
Q RE.
P. -ENOVITALVS SIQVIDEH. E. MAIESTATE. AVGUSTI. DIVI.F. AC.S.P.
AVG.LIB.TABVL. Q. R. DIGNITATE. ET. AMPLITVDINE. HOC.ESSE.VT.PRO-
PROV1NC1.E. LVS1TAN1_E VINCIJE. PORRO. AB. 1TAL1A CONSTITVT-E. QV/E.DE.RE-
ET. VETTONI/E. PVBLICA. RO. BENE.MERIT*.ESSENT.1N. MELIOHEM.
Hispali CVLTVM.REDVCERENTVR.ITAQVK.TITO. MVRTIO. PRO-
M. CALPVRNIO. M. F. VINCI/H. UISP. CITERIORI.. PRJGTORI. DEMANDATVM. EST.
PROC.PROVIt.CliE VT. CCCCX. P0ND0.ARGENTl. E. PVBLlClS. POPVLl.RO.
LVSlTANl.E. ET. VETTONI/E, EMOLVMENTIS. QVJE.PRiETERlTIS. TEMPOR. QV.ESTOHES.
RECEPISSENT. PROVINCIAM. SVRLEVARET. ET. PONDO. E.
et alibi alii, qui Prudentio Vettonise Emeritam iri- PROVINCIALIBVS. QV.E.Ail. PHILIPPOS. QViE.AD.ACTIA-
buenti scrvient elucidando; etiamsi Emerilenses a CVM.SVPERERANT. AVT.QV.E.IN.«RARIVM. NONDTM.
Veitonibus videatur distinguere lapis alius in pago RELATA. FVERANT. CLX.
Oliya ex ruinis Capparensibus Uti etiam ad hanc e Cappara Vespasian. Iap. Emc-
L. PVBLICIO. L. F. PAP.THIAHVS. EHERIT. ritensis ex Surilse el Scothi schedis
i.m. XXVHN.S.E.S..T.T.L.C_ECILIVS. VETTO IMP.C*S. VESPASIANVS
SODALI. CIPPVM
D. S. P. AVG,PONT.MAX. TRIB.P. II.
IMP.VH.COS.III. DESIG. 1111
Cunctis honoribus a Romanis auclam sempei P. P. VIAM. A. CAPPAKA. VRBE
Emeritam fuisse ipsi in illam collati honores te- n AD.EMERITAM. VSQ.AVG.
staiitur. Ut commodius colonia deduceretur liberali " ! IMP.SVARESTITV
largitione ab Augusto jugera Emeritensibus plura LXXIII.
assignantur. Hygenus di.tinctissimede limit. constit.,
fol. !"*, edit. Rigaltianse: Modum autem Centurii Otho Emeritam praeterea adjectione familiarum anxit
qnidam tecundum ngri ampliludinem deducunt. In tum quoqtue injp. Tacit. i, histor. Eadem largittone chiia-
llalia triumvirijugerum quihquagenum,aticubi duce- lensibnset Emeritensibus ac provinciarumanimos aggressus,Hispa-
ntim. Cremonmjugera 210. D. Augustut in Bceturim sonibus universis civilatem familiarumadjectiones,c Lu-
Hmerita jngera 400. Quibut divisionibus-Decumani Maurorum civitates dono dedit. Rom. provincim Bmticm
hubent longiludinis actut Xh.v.actut xx. Decu. est soltim inier urbiumin MedilerraneistlarissimasinEt inerito. nam non
in oriente. Quibusdam deinde coioniis perticte fines, titania Emerita Lu-
liocest primm astignaliones aliit limilibus,aliit prte- numeratura P. Melacap. vi, lib. I, sed
teclurmcontinentur.ln Emeiitensiuin J-usitanorumcaputoppidorum
Urhs
,' Non ahsimiliter Petrus de Medina HD. H. Rer. . b Exornat hunc lapidem. arbor incognjta n uno
Hisp. c 07 nugaiur, sed Florianus Ocampius l.i, latere, ex, alh.ro aquila expansis alis quasi subvola
5-p. 14 Chron. Hispan. et Didacus Pcrez dc Mesa lura, trisiilcnm fulmen iinguibns tenens.
Sotis ad Pei. de Medina, et Lud. Non. c 31 Hfsp. :* Ita verissiiineemendante Cl. J. Lipsio
quidde ii_ sentiendum sit. erudite demonsirant.
 1C9 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS.
a Prudentio dicilur. Parum. Ausonius in ord. nobil. A marilimum traclum, et usque ad Columnas, ete, In
urbium vm hoc titulo, DEEMERITA : quam marilimm parlem et Bmlisel Anas erumpunl,
Jure mihipost has memoraberenomenIberum hinc novissimaMaurilanim plaga inter Atlanticum in-
EMEKITA ; _equoreusquampraBterlabiluramnis; cidens pelaqus, frelum ad Columnas efficit,quoiextfa-
_~ubmit.ilcnilota suosHispaniafasces. neum cum Mediterraneomari jungitur. Et paulo ante,
Cordubanon, non arce potenslibiTarraro certant, Auslralis (Hispanise) tateris initium ad alium usque
Qusequesinu pelagijaciat se Bracaradives. flumen Anam el ejus egressum. Ab orienlalibus vero
Quod frustra Hispali conantur attribuere E. Vinetus partibus uterquedefertur. Alter quidem retro.in occa-
Comm. ad Auson. et P. Merula cap. 24, part. n, sum cursu elabilur altero longe major. Verum Anqs
lib. n Cosm., quod in aliquot Codd. reperiatur, et sese fleclit in Austrum, mediam inter amnes regionem
quod Hispali Iberum Hispanumque sit nomen, Eme- disterminans, qnam Cellm majori ex parte incolunt,
rita autem Latinum. Quasi vero Hispalis originem et Lusitanorum plerique,quos ex ulteriori Tqgi regione
Latinam nesciat. Jsidorus xv Orig. i, Hispalis a situ in coloniam Romani traduxere. In superioribus aulem
cognominata est, eo quod in solo palustri suffixis in partibus Carpetani, Crettanique et Vetlonumfrequentes
pwfundo paliscollocatasit: quam etiam etymologiam habitant, etc. Et tandem, Hic est quem flumen Bmiis
respexit Rasis, cum ait : Quando Hercoles poblo a alluit iisdemin locis nascens, ex quibus Anas et Tagns
Sevilla, fundola tobre madera e pusola nombre de isla mediminter ulrumque magnitudinis exisiens ab sui
de palos a. Et quare Hispalis aut Hispal Hispanum primordio, sicut Anas in occasum fluitans, inde iu
sit nomen, non video. Phoenicium aut Punicum po- auslrum defleclens, inidem lillus excurrit.
tius non male argutabaturvir maguus B. Arias Mon- Hsecex fluviis, ex urhibus etiam deducenda con-
tanus. Nec etiam video quare hoc argumentum va- " jectura est. Magna olim el celebris Ilispalis, sed iion
lidissimum putet V. Cl. Merula, cum non solum magnitudine et celebritate inferior Emeriia. De illa
fragile sit, sed etiam vanum. Aslipulatores lamen non in Hispania solum antiqua, sed Notis ad Festi
invenit alios, sed Bseticos,qui Jos. Sealigerum osci- Avieni noslri oram maritimam prsecipna dixi. De hac
tantise notant, quod i Auson. Iect. 23 et Iib. n, cap. nunc, tantam olim fuisse, ut cum, -' Corduba, Tarra-
30, vulgatam Ausonii lectionem erudite lueatur. cone et Barcinone vix vellet cerlare, ut Ausonius
Scio Bselimab antiquis merito celebrari et navigabili scribit. Et certe ea niagnitudine uibs hsec quondain
commercio divilem; sed non ignoro ab iisdem Hispa- fuit, ut fabulis, rerum omnium (ide majorum rilu,
lim sive Spalim Baeti fl. praecipue non designriri, ut noii apud Arabes, sed eiiaro apud Scriptores nostros,
Emeritam Ana.. De qua Plinius 4, cap. 13. Augusta locum prsebuerit. Quibus si credendum impune esset,
Emerila Anm fi. apposila. Prudentius de eadem, moenia trium fere leucarum ambitu circum lata, de-
QuammeinorabilisamnisAnis cem et septem cubitis laia, et quadraginia quinque
Pr_eierit all-a : 1500 turribus dislincla, 44 prseter maximam
Quem Paulus Emerilensis noster expressit, eap. 2, portis palens. Quam quidem aniplitudinem civiuni
Memorabilis amnis Anas nimiumexcrescens.Sic ab bellatorum numerus adimplebat. Ex iSIi:isfama lii-
Auson. hic spanum illud decantatissimum
Emeri.a,aequoreusquantpr_elerlabiluramnis, MERIDA, que en las Espanas
Olro tiem_ofuisieRoma,
Et epistola ad Paulinum, olim apud posleros emanavit. Unde non immerilo
Emerila_que a nines. . . . Jos. MoleXiusinsignis sui temporis mathematicus
!) Addo notioreai binc Enteritam el Anam Ausonio C cum Plolemseum illuslraret lib. u, cap. 5, ait, Ati-
fuisse, cum utriusque bis meniiuerit, quam Ilispaliin gusta Emerila, Merida vulgo, olitn allera Roma : naro
et Bsetin, quorum nunquam. Itaque magis hsec ex cum ea quse digna, quse cuni Romana magniludine
familiariori Ausonii cognilione, quam ex alia ralione comparanda censebaiur, alice Roroa inferiores inu-
pensanda, Baelis(non nego) sequoreussit, nain Ocea- tiliter cerlarent : potius
ni naiuram erga ftuxum refluxumque declarat, lesle Submiltitcui tota sucs Hispaniafasces.
Philostrato in Apollon. v, cap. 2, Hinc Emerita Romseet Romanis ne videretur ingra-
Et celebreOceauoatque alteraisssslibusHispal, ta, quanlum maxirae potuit non solum ad urbis, sed
Silio nostro Punic. m. Quid ergo? anne non sequo- ac civium exempluin sese tolam serinone, veste et
reus Anas, cujus magnitudinem oinniuin saeculorum moribus composuit. Strabo, HI de Turdilanis : Plane
inonumentis contestntam noseiimis? Bmlis (Plinio Romanos mores assumpserunt, ne sermonis qttidem
auctore m, cap. 1) modicus primo, sed multorum flu- vernacuti memores, ac plerique facti sunt Latini el
mirmm capax, quibus ipse famam aquasque aufert. colonos acceperunt Romanos, parumque abest quin
Undeimnierito reprehensus a crilicis Isidorus noster, omnino Romani facli sinl, et qum nunc conditm sunl
rui XIIIOrig. 21, Bmlis diclus, eo quod humUi solo urbes Pet Augusta in Cellicis, AUGUSTA EMERITA J'JI
decurrat; BKWenhn Grmcehumilevel mersum vocanl. Turdulis, etc, etqui hanc (ormam sequuntur Hispani
Anas vero orlus Laminitano agro cilerioris Hisp. et Slolali seu Togati appellanlur. Nec minore cura aedi-
modose in stagna (undens,modo in anguslias sorbens, li.iorum publicorum moles ad Romae imilationern
aul in lolum cttmcutis condens, et swpius nasci gau- O curata ab Emerilensibus est, theatro nimirum, arcu
dens, in Allanticum Oceanum effundilur, ingenti triumpbali sive topseo, Nautnachia et ponle Ro-
nempe semper ac ubique alveo. Quid argulius ? iiiaui operis longissimo nobilitala, quse ihuilis apud
Strabo inilio lib. m, cuiii de Turditanis agerei, et Scriptores nostros agitaulur. Tanturo verba doct.
Aiiam BiBlimqucconjunxisset, BselimAna inferiorem Lud. Nonii, quse,multorura summam continent, hic
proponit : Hmc aulem plaga (Tiirdilanorum) inter apponam ex c. 31 Hisp. Sila esl Emerila loco cam-
Anamad orlum quidem usque ud Orelaniam prolendi- pestrijuxla fl. Anam, vulgo Guadiana; qui pulcherrimo
titr. A meridie vero ab ejus eruptione usque ad Anm slralus ponte, ul ex archilecturwconcinnitateconjicere
0 Sic etiam Roder. Toletan., lib. i, cap. 5, de Eccles., nec non V. Cl. Lud. Nonius, c. 31
Hispan.,
Hispali, eo quod prima habilacula palis suppositis re- ut minoruin gentium scriplores omillam.
gimensusctperunl- c Mariana ui de reb. Hisp., c. 25, accurate, ut
b Stibscribunt Emeritensi laudi D. Roderieus a solet, de Emerila : Colonia constitula Aug. Emer.
Cunha Bracarensis Ecclesiae archiepiscopus pri- nomine, prmterfluenleAna fl. inpaucis nobilissimo.
inas, ingens Hispaniaeornamentum, singulare prae- Qumciritas priscis lemporibus(requentia,amplitudine,
sulum omniuin exemplar, cujus eruditio nobilitatem, copiis, aucloriiate lum civili, lum sacra, cum prwcipuis
qnaeprima inler Lusitanos est, aequat, cum tanien Hisp. urbibusde principalu cerlabat. Lusitanim cupul,
nobililas ab lnunaniiaie superelur : tol in illo heroe mtde et MAGN/E Emerilm nomen tulit. Eodem modo
prxstaniissimaedoles: cap.2 tracl. de PrimatuBracar. Sleph. Garrunius lib. vi Comp. Ilist., e. 27.
PVTBOI. LXXX.
 171 AD PAULl'EIIEKITANl VITAS PATRUM APPENMX. 172
_.«,', Romanam magnificentiamrefert. Ilac in urbe A Arcobrica m. p. xxm.
dno eranl aqumductus,quorum adhuc hinc inde sparsi Aquse I Bilbitanorum m. p. xvi.
arcus visuniur, qui operis splendoremprm se ferunt. Bilbili m. p. xxiv.
Vrbi ctiam conligua moies, quam incolm septisolium Nilorbrica [Al. Nertobrica] m. p. xxi.
vocdnt, quod referant slato tempore septem Pmnorum k Seconlia m. p. xix.
reges hac in urbe conrenire solilosfuisse, el his sedibus Csesaraugusta m. p. xvu.
sedisse. Sed germanm nugm sunt, cum sedilium ne ALIOITINERE ABEMER.C.G5ARAUG.
umbram quidem hmc moles referat; sed theatrum M.P. CCCXLVIl,EIC-
fuisse ail Gaspar Barrerius, quod arcus plane habet Lacipea m. p. xx.
coiiapsos, parietes vero diversis in locis integros, ru- Leuciana m. p. xxiv.
derrimaggeslione plane deformaium. Arcus etiam hic Augustobrica m. p. xn.
prope D.Jacobi cedemspectainr, quemincolmplurhni- Toletum m. p. LV.
que scriptores triumphales fuisse putanl: sed prmter- Titulciam m. p. xxrv.
quam quod falsum sit, triumphales arcus alibi quam Coniplutum m. p. xxx.
Romm(uisse,structurm siml magis illuslriset operosm; Caraccam ni. p. xxu.
res gestas, (usos ho'stes,vicloriasqueinsculplas habent; Cesata m. p. xxiv.
una cum tituio imp., ul Romaividere esl in arcu imp. Seconlia [Anne Segonlia?] m. p. xxm.
Seplimii Severi et Titi Vespasiani. Emeritensis vero Arcobrica in. p. xxiu
arcus nihil horumprwscfert, ideoque non abs re Bar- AquceBilbitanorum m. p. xvi.
ferius suspicatur (uisse iropmum aliquod. Insigne Bilbili m. p. xxiv.
prmterea antiquilaits opus conspicilurltic,Nanmachiu. B Nerlobrica
Secunt a
m. p. xxi.
Figura campi esl ovalis, liOO pedcs in lonqitudinem in. p. xiv.
porwta; luliludo vero lontjiiudini resuoudel: circum- Csesaraugusla m. p. xvi.
dala esl magno muro in arcus el (ornices deduclo, ut li-.n LUSITANIAM ABE..IER.C/ESARACG. M. r. CCCCLHX.
nonnullis in locis adhuc vesiigia monslranl. Vrbs Itwc sic :
olim nobilissima ad tnagnam incolarum infrequentiam Contosotia m. p. xu.
delapsa est, el prceter priscm clariiulis ruinas niltil Mirobrica m. p. xxxvi.
oitendit; ut meriio cum ingeniosi operis scriptore Sisalonc m. p. xxn.
Nasone (Melam. xv) exclamein, exposlulemque : Carcurium m. p. xx.
Tempusedax rerum, luque inviiliosaveluslas Ad Turres m. p. xvi.
Oinniadeslrnilis,viiataquedciitibussevi Mariana m. p. xxiv.
raulatim lenta consumilisomniamorle. 1 Laminium m. p. xxx.
Addam (ne quid desit quod ad Emeritam, quando A'ces m. p. XL.
illiusres sigillatiin aguntur, speclet) tria, quae apud Vico Cuminario m. p. xxiv.
scriptores de illa inveni. Fr.equenlia ftiisse inter Tilulciam m. p. xux.
Emerilenses et Csesaraugustanos olim conimercia, Caesarauguslamansionibussu-
docentibus id Iribus ilineribus, quse ab Antonino prascriptis m. p. ccxv;
Emerita Cspsaraugustamassigiianiur, nenipe ( si me Eadem comniercia invenio inter Hispalenses, Cor-
emendatorem auuis) dubenses, Salacienses , Olisipponenses el aiios cum
Q Emeritensibus. Kinera ipsa manifeslant, quae (uti
AB EMEBITA C /ESARACG. M.r. locxxxn. sic : hactenus ad oram monui) emendaiurus adjiciam.
Ad Sorores m. p. xxvi. AB HISPALI EMEHITAM M.P. CLXV.SIC:
Castris a Caeciliis m. p. xx.
i- Tumulos m. p. xx. Carmone m. p. xxn.
m Obulcula ra. p. xx.
Rusticiana m. p. XXH. ""
m. XXK. Aslici m. p. xv.
Cappara p. " Celii m. p. xxxvn.
Cecliani \Forle Caeciliana] m. p. xxn. m. p. XLIV.
Ad Lippos in. p. xxn. Regiana
< Sentice Emerita m. p. xxiv.
m. p. xn. ITEMACORDCBA EMERITAM M.P. CLXI.sic:
A Salmaniica m. p. xxiv.
* Sabariam Equabona m. p. xu.
m. p. xxi. Calobrica m. p. xn.
f Ocello Durii m. p. xxi.
s Albucella Ciciliana [AimeCxciliana?] m. p. vin.
m. p. xxn. Malceca m. p. xxvi.
Am3'lobrica in. p. xx^u, Salaeia m. p. xn.
Septimanca m. p. xxiv. Ebora m. p. XLIV.
Nivaria m. p. xxu. Ad P Anam fl. m. p. ix.
Catica in. p. xxn. t Evandriana ra. p. xvn.
Secoria m. p. xix. Emerila m. p. ix.
Miacum m. p. xxiv. T\ Al.101TINERE '
AB OLYSSIPONE EMER.M.P. CXLV.SIC:
Titulcia m. p. xxiv. Aiiiio Prsetorio m. p. xxxvm.
Compliituii) m. p. xxv. s Abelterio m. p. xxnx.
h Garacca m. p. xxn. 1 Matusaro ro. p. xxvn.
Cesata m. p. xxiv. Ad septem Aras m. p. nx.
' Segoncia m. p. xxni. Budua m. p. xn.
" Male in vulgalis, Celicis. ra Sive Obolula,nam '0<TOVY.O)M Ptoleroaeo;'oaol.v.olu
"' Male, Turmulos. esl male in vulgatis Anton. A. Biucula
c Sic Ptolemaeo izvny.n. Appiano
" Forte 'Aauya Strab.
! Male, Salmalice. D An Cellica Plinii Hispalensis conventus ?
* Anne Sapariam, ex Isidori Chronico ? P Sic lego cum Ortelio, nam stalim subsequilur
t Male, Ocelo Duri, sunt qui velint Octo-durum. eliam iier ab oslio fl. AnseEmeritam usque. In vul-
* 'A^eixs/O.aPtolemteo est. gaiis non bene Aarum.
h Male Arriaca, nam Ptolem. Kucuy.y.a esl. i Anne EvuviipiuPtolemaci, quse in Lusiiani;i ?
1 Qnaenunc Siguemu. r Pessime in vulg., Ab Olis in Pone.
i Maie, Bilbacenorum. s Ab-Etteri leg. himlerus.
k Qusenunc Ruida. 1 Menisaro in c id.l. Ortelii.
1 Male Laminct,nam Ptolem. \upnviove;t.
 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITENSIBUS. 171
173
Plagi-tria m. p. nx. A religionis antiquitatem Emerita B. jaelet necesse est;
m. p. xxx. cuius Ecclesisefundamenta jecit Petrus Lusilauo-
Emerita vel ibidem pontilicalia munera exer-
M . P. CCXX. _IC : rum apostolus,
1TEM ALIO1TINERE ABOLY.'IPP. EjIEIUT. vel alium, qni exerceret, SUDet apostolorum
cens,
» lerabrica m. p. xxx. more, prseliciens; unde non irnmerilo primum Eme-
Scalabim m. p. xxxu. rilensium praesulum huuc S. PETRUM,quo Braca-
>>Tacubis m. p. xxxi. renseseliam primo gloriabantur, possimusagnoscere.
Fraxinum m. p. xxxn. Caeteroiumseriera etsi niutatioiiererumettemporum
c Monlobriea m. P- xxx. inlercapedine imminutam e monumentis antiquis libei
Ad seplem Aras m. p. xiv. attexere. Quipost sparsos a B.Pelro Ratensi siveBraca-
Plagiaria m. p. xx. rensievaugelicselucis ratlios.primus Emerilae praefuit
Emerita m. p. xxx. episcopus, forlasse S. EPITACIUS , sed Pelro apostolo
' M. P. CCCXIII* Emeritam inviseitle. Dexter ad ann. 48 : Petrus ad
ITEMAB O^TIOFL. d AN.EEMF.R.USQCE
sic : llispanias venit, easque invisit; paslores ibi reliquil,
Prresidio m. p. xxm. Sextifirmi Epennetum episcopum creat, et Emeritm
Ad Rubras m. p. xvn. Epitacium; ut in quibtisdam ins . legilur, etego ad
eOnova m. p. xxux, illum nolo. De Epitacio Martyrol. Rom. 23 Maii.
Ilipa m. p. xxx. Subseculus, sed Iongo proxitnus inlervallo, MAR-
Tucci m. p. xxr. TIALIS(circa annum Christianum 258) quem Enieri-
Ilaliea m. p. xux. lensem volunt Vasseusad ann. 2)8, Moral. lib. i_c,
f Montc Mariorum m. p. XLVI. " cap. 45 , et Paciilla cent. 3, cap. 10 (elsi Baronius
Curica ni. p. XLIX. ad ann. 2584 et ex eo Severinus Binius tom. I
B Contribula m. p. xxiv. Concil., fol. 159 , Asluriccnsem dicanl). Hic, inf-.li-
Perviana m. p. xx. citate lemporum seduclus, una cum Basilide in va-
Emerita m. p. xxiv. rios errores incidit, adversus quos scripsit B. Cyprh-
nus Carthaginiensis episcopus epislolam Felici pres-
Succedit huic alia de Emerila apud scriptores ob- bytero et plebibus consislentibusad legionem el Astu-
servalio, quie secunda.riemp.. coccum lingendo opti- ricam , item JElio diacono et plebi Emerilw consislen-
imim circa Emerilam inveniri. Plin. ix, cap. 41, iibus fratribus in Domino , in ediiione Pamel. 68.
CoccumGalutia Rubens granum, etc, aut circa Eme- Succedit circa annum 312 LIBERIUS,qui concilio II-
rilam Lusilanim in maxhna laude est. Terlia, Otivas liberrilano decinio loco subscribit : episcopus Emeri-
praecipui saporis. Idein optimus et elegantissimus lensis sive Etneritanus (nam ulroque modo in mss.
nalura. scrulator xv, cap. 5 : Sunt et prmdulces per legitur), et concilio Arelatensi primosub Silvestio et
se tanlum siccatw, uvisque passis dulciores, admodum Constantino I, ann. 514, ex civiluleEme ita Liberius
rarm in Africa, et circa Emeritam Lusilania.'. In iis episiopus; de quo Moral. lib. x , cap. 5t. Circaann.
(veltiti in coiiviviis lieri amat, cum 347 FLOHENTIUS sive FLORENTINUS (eliam ulroque no-
Finit oliva dapes. iniiie legitur in autograpliis) qui una cum Liberia
(Martial. lib. xm, epigr. 35.) concilio Arelatensi ex civitale Emerila diaco'
episc.
ut,J coquus noster ait) fastidio arcendo jam sislo. nus inlerluerat; postea concilio Sardicensi generali,
Hactenusde iis quse ad Emeritensii urbis magni- /-Nicseni nimirum appendici, subscribit : Florentinus
tudinem spectant; nune quse ad religioiiem. Quse«b u ab Hispania , de Emerita. Circa ann. 380 ITACICM
ipsius fidei catholicse incunabulis illum illustravit sive IDACIUM (utrunique in mss. reperi) Emerilse
duoruiii apostolorum Pelri illorum principis, el Ja- episcopum assignatSeverus Sulpicius cum lib. n Sac.
cobi unici Hispaniarum patroni prsesenlia glorian- Hist. de Priscilliano ageret, sedcorrupte; nani Ida-
tem. Nam B. Jacobus cmn e Jaffensi porlu egressus tium Emeritw mtatis sacerdotem in vulgatis legitur,
esset, in Sardiniam usque insulam penelravil, el inde pro Emeritm civitalis, uti olim monui Comment. ad
in Hispaniam, in cujus urbe Carthagine solvit. llinc ann. 429. Dexlri, ubi multa de iis qui in Hispania
Granatam versus telendil, ubi cumjeciisel verbidivini ldacii, Ithalii, ilhacii aut ldalii nomine insigniun-
semina, discipuli marlyrio aslilit. Postea Menlesam, lur, et non vulgaria habes. ldacius Emeritensis con-
hinc Cordubamel EMERITAM perrexil, el per Lusitaniam cilio Csesaraugustanoi, aer. 418congregato, subscrip-
et Bracaram in Gallmciamvenit, etc., ut ait Brevia- sit. Poslmodum allum de episcopis Emeriiensibus
rium Armeniorum apud Ferdin. de Oxeda Domini- silentium apud scriptores est. Qui longa temporum
canum, cap. 6 Hislor. S. Jacob. num. 2. Accessit B. intercapedine, scilicet Leovigildi, hoc est 570 , oc-
Petri Ratensis, Jacobi discipuli, et Episcopi Braca- currit, PAULUSesl, de quo noster Paulus cap. 4;
rensis doctrina ; nam cum essel in Hispania S. Ja- cui successil FIDELIS,de quo idem cap. 5, 6, 7, 8,
cobi vicarius ad Magistri exemplum, non in una tan- Distinctior meinoria MASSOM; invenitur, qui diiobu..
tum civitatecommorabalur,sed zelo fidei citra et ttltra conciliis Toletanis Reccaredi lempore liabitis, sera
Tagum, populosquesibi commissosambiensjEgitaniw, nempe 627, hoc est anno 589 : ln Christi nomine Ec-
Calleitsim(sic babenl mss. Codices) EMERIT^E, Ambra- clesimcathoiicm Emeritensis melropolitanus episcopus
cim et in aliis Veitonumel Lusitanorum urbibus ver- D provincimCarpetanim constiluiionibus, quibus in urbe
bum Dei disseminavil. Teste Caledonio Pelri in sede Toletana interfuit, annuens subscripsil; nec aliter ser.
Br.icarensi successore in ip-ius Vila apud Hugonein 655, hoc esl anno 597. De quo Paulus noster a
Poriucalensem episcop., epis.ola ad Maurieium Bra- cap. 9ad21 : Massona, (iurriconcilii causa Toleli de-
carens. quse litteris Gothicis scripta exstat in coeno- geret, lustrationi eeclesise Toletanae astiiit. Julianus
bio S. Crucis Conimbricensis. Emerilte ilaque circa archipresbyter Tolet. iu Chron. : Ecclesia S. Marim
annum a Chtisto nato 40 prima Evangelii lux af- Tolelana , qum ab apostolo Jacobo fuit incwpta, et a
lulsil; n_imanno 57 Jacobus Petrum Bracarse prse- M. Marcello Eugenio Assumplioni B. Mariw conse-
fecit, et anno 45 Pelrus marlyrio coronatus est, ut crala , ab Arianis episcopis cogenlibus regibus Wise*
ex Dexlro D. Paciani F. alibi asseruimus. Tantam cjothorinnscepeprofanala , et a bonce memorim rege
* Non ut in vulgg. Gerabr ca : ex Anlon. fort. Montem Ariorum. Plolem. lamen Mupizvb;cst, Plin,
emend. Ptolem. in cujus codd. %kpim,ir.ulcgilur, et Mariani.
repon. 'iipifipv/.u. R Ptolera. KovvrpiSovru.Cocco abundavit, et olivis
b Ptolem. TazouS.f; male ilaque in vulgg. Tubucci. praodulcibus, sed raris.
° Non bene Mundobrica. h Sic ab anliquis fortasse appellatus a condiemlis
d Male in vulg., Oslo elAni. sive coquendis sapiiiissime faceliis, 'ut integro Schi-
e Onoba Plin. et Strab."Ovo§«, sed nonhociiinere. diasm. 10 Horar. Subsecivar., Decad. 4, oliin di-
f In vu'gg. pessime liiteroe coalueiani, cum leg. sputayi.
1"5 AD PAULI EMEBITANlVITAS PATRUM APPENDIX. lTIT
lXeccaredocathoticoresliluta rttu solemni\aApril. ab A . etsi in alio Ovetensi Goihico plures assignantur,
Euphemio vel Euphemiano Toletnno archiepisc. el nempe Merita ( reprsesento velerem scripturam )
llispaniarttm primate,prmsenlibusMassonaEmerilensi Puce, Olixibona, Oxonoba, Egitania, Conimbria,
metropolilano el BenignoBracarensiel ttliis nielropo- Viswo, Lamego, Culiabria, Abela, Cauria , Elbora,
litanis, e'o. Scd ubinam Toleti lempore concilii Abela, Salmanlica, Nvmanlia , id est Zamora. Nec
bahilabal Emerilensis? ldem Julianus in Adveisariis : aliter in divisioueab Wambaneregeinconcilio ToJe-
Bracarin conciliis Tolelanis habitabat in S. Leocadim tano xi procurala, apudItacium.
prmtorio; Ilispalens. in suburbanoejus templo; Eme- Hac snffraganeorum aucloritate metropolitana
riianns in S. Eiilulim, etc. Massona exsule intrusi Ecclesia Emeriten<isgloriosa incedebat ad excidium
suniin illius locuin SUNNA ct NEPOTIS,pseudo-epi-i- usque Hispaniaefalale, in quo Muza Arabum dux
copi, i'e iiiiihusa I e. 11,12,15, 14, Pauli. Vero ivit Emeriiam (verbis riicam Roderici Toletani, cap.
(ipiscoio Massonte INNOCENTIUS successit, ex Paulo 23 , lib. ni), quw multis et antiquis mdiftciisanliqum
rap. 2. Q i xr. 648 anno, nimirum 610, Guiidemafi dignilalisgloriam testabalur, el incolmde muitiludine
regis dcerelo EmerilensisprovincimLnsilanimmetro - prmsumenlescontra eum ad prmliumcxierunl: sed ea
politam s episcopus, dum in urbem Toletanam pro die Muza non poluil prcevalere.Videns aulem quod .j
occttrsuregio advenissct, assensumprtebuit ciiquesub- non poterat oblhtere, in lapidicina urbi proxima insi-
scripsit; iiec mullo posl RENOVATUS, de quo Paul. dias occultavil, et sequenlidie , ut Iteri feceranl, ci-
cap. 2i. Cui SrEriiANUM successisse Nol. ad cap. 21 ves ad prmiium processerunl; sed inler celalam el
proba.i; qui sntio 619 concilio iv Tolet. subscripsit acies inlercepli ex civibuspliirimi occiderunt, et qtti
EcclesiceEmeritensismetrop. episc. Posl quem ORON- evadere poluercmt, ad urbis cmbilum confuyentnl.
TIUS,cujus meutio exslat in co ic. Tol. vi, aer. 67t>, " Eral enhnmuri firmitas miro opere fabricata. Cliri-
ann. 636. Nam in subscriplionibiis Gunliscusprcsbij- stiani atilem corde pusillanhntdesperantessequentidie
tcr agit vicem Orontii episc. Ecctes. Emeritensis. Et colloquiumpetierunt. Cumquepermissi ad Muzw prtc-
:cr. 684., ann. 546 iii vn Tolet. concil., Oronlius in sentiam accessissent, el viri caniliem atlendenles, ad
Christi nomine S. Eccles. Em rit. meiropol. episc., s^os post colloqnium redierunt, et exposila canilie
slatula definiens, subsciibii; nee non scr. 591, aiin. obsessorisopinali sunl senembrevilemporedesiturum.
655 coiic. vin intcifuit. PuSt hunc. PROFICIUS, Dei et icleoitla die a compositioniscolloquio desiileninl.
miseriiiioneLusitanim provincimS. Emerit. Eccl. me- Tunc Muza prwcepil murum perfodi chcumquaque:
trop. sedis episc, oesia synodalia cuni finitimis suis obsessianlem cib httus exettnlesplures ex fossoribus
episcopisinstitnta conlirnuvit ser. 704, ann. 666 in occiderunt.Die tertio itcrum colloquiumpostulanles
concilio Eineriiaecongregato sub Reccesuintho rege. ad Muzmprmsenliam redierunt, et quos pricliecctnos
Hujus suecessorem FESTUM invenio ipsius Wambani nolaveranl, tincturwopere coloriscontrarii invenerunl,
regni iniiio, nempe circa aiin. 675 , de quo nullam et fatttitale alloniii miraculumrepularunl, et ad suos
aliam menlionem lego praclerqiam apud Egic^nem itlico redeuntes nuntiantnl virum virlule prmditum ,
regeiii epi-l. OmnibusSS. PP. in S. synodoTolelana qtti nunc juvenili, nuncsenili prmsiantia jitxta bcnc*
xvi residentibus, iis verbis , et quia prmcessornoster ptacilummutabatur, et hticmiraculoconturbali, urbem
clivmniemoriwDominusWamba rex in ipsis regnan- protinus reddiderunl, inlerposiio tamen pacto, ut
di primordiis Theudemundum spalaritim nostrum, sctlvisrebus recederentel personis. Cepit ilaque urbem
conlru generis vel ordinis sui usum, Fesli quondtim anno Arabttm xcm , ullhna die mensis liamadun.
incitaiione Emeritensis episcopi, solius tanlum regiw ,Q Copiosius liaec" Rasis Arabs D_iliarab Marocliiorutn
poteslatisimpulsu , in eadem Emerilensiurbe numera- Mirainolini ac Corduba. regis historiographus in
rim officinmagere insiiluit, i tc. Hisp. descripl. Et Eleastras (si veruin , non ficluni
STI.HIAI.US aller aer. 719, ann. G81conc. Tol. xu, noiiicn tsl scriploris, qui Roderici cl lli-pani exciilii
cl it-r. 721, ann. 683 sub Ervigio xm, Emeritens. Ec- historise auaor diciiur, in quo p'm,i passim do
clcs. metropolilan. coniirmat, el xiv, aer.7i2 , ann. Emeiita) a c 141 ad li5, e quihus Moral. x, cap.
684 sub eodeti!, Maxinmsabbas age-s riccmDomini 73, et Marian. lib. vi, c, 2D.
Stephani Emeritensis Eccles simililer. Qui quilein Jacuit itaque, jace ,te inler bnrbaros Etneriia ,
MAXIMUS sub Egicane tur. 726 , ann. 688 in concil. h_ccnieirupo il.nia Einerilensis diguiias sine sede ,
Tol. xv, et ser. 751 , aun. 695 in xvi Emeril. melro- sine iioiiiiie, usque ad aniuiiii noslrm salutis pltts
pot. dicilur. mintts 1522 , cum Cullixius II CompostellanamEc-
ANDREAM eliam invcnio Emeritensem prajsulem clesiam melropolilana dignilaie sublimadl, el in ea
circa ann. 910 Jiilian. in Chron Blasius (Tolei. episc.) omnia EmeriiensisEcclesimjura iranslulit, omnesque
conciliumcontraliit hoc anno in urbe Tolelana. Con- illius suffraganeosComposlellanoarchiepiscopoparere
veniunt aulem ad illud episcopi, videlicet Ecjas Va- jussit, titait Vasccuscap 21 Chron, Quod verbis Iu-
lentinus , Andrcas Emeriiensis, TheodominusBraca- noeeniii III, Pont. Max., epistola ad Petrum Coin-
rens. Adelphius Elborens. ex Carpelanis, el alii nu- poslellaiiuiiilibuil lejielere ex lib. u Piegisl. : Voteus
utero xxx. Agilur de reformalione cleri et de offtcii enim apostolica se_.es Compostellanam Ecclesiampro
mulalione. reverentiaB. Jacobi aposloli,c^jus venerandumcorpus
llaec prsesulum Enierilensium series t-x autiquis in ea condtlumquiesctt, speciuli privilegiodecorare ,
concilioru.n tt scriploruni monumrnlis erijta : nec D dignilatem Emerilensis metropolis, qum peccatis exi-
plenior aliunde Ipsorum nolilia exlr.Tlnnia est. Nam genlibusa longis relro temporibususquenunc barbatica
vaiia Ecclesire Eineritensis, ut tempor,uii, vieifsi- tenelur ferilate cnpliva, eidemEccesiw cum inlegri-
ludo. Ab anliqui.-simistempoiibus totius Lus.laiiia. late Lusilanim provincimliberali concessionedonavil,
inetropolim fuissenullusestqui dubilel.NaiiiCnnsiaii- sicut privilegia (el. mem. Calixli PP. prmdecessoris
tinoMagnocuraii.te iiuexarihitpi copnlussivei rimas nostri liquidoproleslantur. Hinc prseter famani niliil
sedes llispania divisa est, Narbonensern nimiruin , Emerilse ex ecclesiastica dignitate relicliim est. Nam
Toletaiiam , Tarraconensein, Biacare.nsem, Spaleu- oppiessi..nein quam passi limerilenses sujitsub Ara-
sem et Emeriianara , iinicnique metropolilaesuffra- bibus, non aliunde nielius noscas quam ex epistnla
ganeis suis allributis. Emerilm melropoliin Lttsiiania Hludovici Pii Aug. ad Emeritanos Hspanisc, ali
provinciaobligere Avela, Salmanlica , Ebora , Cau- Einliaido , cujus epistolis inserla est, composila ,
rio , Oxonoba, Olisbona., uti in divisione provincia- edilaque inter analetta niinutorum diversi guncris
riiin Hispaniseel earum sediumhabel anliquus codex Scriptorum post Nolas viri docliss. Jacubi Sirmuinli
llispal. D. Laurtnli anle milie fere ami<is scrfplus; S. J. ad Capilula Caroii Calvi et suceessoruni, fol.
° De quo Mari.ina m, c. 25, de reb. HiSp. : Rasis pwdical, a Mauris eversam iiffmnans quo teiuporti
Arabs effnsisingenii copiis mulla ac pene incredibilia hnperimnsubdidcrunl Uispatiiw.
de ejtts urbis (Emeritm) mc.cjnificenliaelecjanltaqite
 APOSPASMATIONDE REBUS EMERITI.N_1RUS 173
177
.25. Quamlibet bic, quiabella occasio est, inserere A nilentibus Emeritm, uti eliatn Toleli, Bracarw, llis-
,um quod ab scriptoribus noslris tacita prsetermitta- pali, Tarracone cum numeroso cceiu provinciuliutn;
iur, tumetiamquod tanl Emerilensium oppressas exCirca eodem.
res , quara animos ad omnem bellicse virtutis aleam ann. 385. Enteriue Aug. i» Ilisp. Idacius
promptissimos conlineat. Hsec illa : Episcop. metropol. provinciw (Ac legerduin esl, non
pontifex) Lusilanim contra Priscillianum coacilium
HIUDOVICUS, divina ordinanteprovidentia,Imp. Aug. contrahit; auclore Fl. Lucio Dexiro in Cliron.,
omnibus primatibus et cunclo povulo Emeritano assentiente Severo Sul.iicio lib. ii Sac. Hist., a quo
in Domino S. riiversum fuis^e, quoi in collectione idustriss. G. de
Audimus tribulationem vestram et muliimodas an- Notis Loaisa arch. Tol. el Hisp. priro., fol. 108. exslal, iii
ad Dextruin oliin asserui. Concilii emypayvisic
gustias quas palimini per crudelitatem regis Abdira- habel, In nomine Patris, et Filii, el Spirittis saudi.
man , qui vos per nimiam cttpiditaiem rerum veslra-
rttm, quas nobis auferre conalus esl, smpissime vio- Synodus, quw gesta est in prorincia Lusilaniw cipud
lenter oppressit; sicul et patrem ejus Abolaz fecisse urbem Emerilensem, quw capul ejus diqnoscilUresse
: XJIepiscop. in unum colleclorumdic vin Id. Nov. ann.
comperimus qui injustis superposilionibus censum, 18 sereniss. et piiss. Reccesiunthi regis, wr. "Of, bnc
cujus debitores non eralis, sibi solvere cogebat, et
hoc de amicis inimicos et de obedienlibus rst ann. t>67. De quo vid. Iunoccntius m P. M.
propler , ad Petr. Comp.tstell. lom. II Epist. Ponlif.
sibi contrarios atque inobedienteseffecerat. Quia et li- Epist.
bertalem nobis tollere el injustis censibus ac tribulis omnes Haecde coneiliis. De Martyr bus etiam obiter. Inter
nos onerare , tttque humitiare tnolitus est. Sed, ut ., principem locum hitbet
uudivimus, vos semper sieut viri forles htjurias ab Gennine nobilis Eulalia,
Mortiset, mdole nobilior
iniquis reijibus vobis illalas [ortiler repulistis , et cru- Emeritiiinsacra virgo suam,
delnati ulque uviddati eomm virililer resiitistis. Quod i st
el vos modo facere mnllorum relalione didicimus. Cujusab ubere progenila
Ossibusornal, amore co.it.
Quapropler complacuit nobis ad vos has litteras diri-
ul in ea, Ul canit Prudentius poeta noster, et pius et eruditus
gcre, vosque consolari, alque exhorlari, de illius iaud. Unde Vena;itius Fortunatus
qua cmpistis, libertalis vestrm defensione conlra cru-, hymn.
delissimumregem perseveretis, el furori alque smvitiw Opiisc. de Virgln. lib. vni :
iltius , sicut huctenus (ecistis , cedere non dignemini. EulaliaEmerita tollil ab urbe C3put,
El quia idem rex cerlisshnus adversarius et inhnicus'< quam cum Barcinonensi ejusdem nominis et sctatis
tam nosler quam el vesler est, commuiniconsilio con- VTgine in eadem.persecutione martyrium passa con •
tra smvitiamejus dimicemus. Volumus euim, cum Deii fundit Equilinus lib. l, cap. 54, MavinaeosSiculus et
omnipotenlis adjutorio, proxima wstate exercilumi alii; nec mirum cum in Breviario Golhico Barcino-
uostrum ad marcam nostram miltere , ut ibi prwpara- nensi Virgini atlribuanlur quse Emeritensis sunt, ut
lus sedeal, etexspectel donec vos mundetis quandoi pluribusdissertii ad Dexir. ann. 500.: Eulalimprmstabal
promoveredebeal: si iia vobis bonum visum (uerit, ut' comilatum (verba sunl Breviarii anliqui Asturicensis
propter vos adjuvandos eumdem exercilum conlrai Ecclesise) Juiia convirginalisejus, elcum iter facerent,
communesinimicos noslros , qui in murca nosira resi- dixil ei B. F.nlal a .;Notumsitlibi. domina soror, quia
dent, dirigamus. Ad Iwc ut si Abdiraman , vel exerci- novissima vado, sed prior paliar. Unile in Martyrol.
lus ejus , contra vos venire voluerit, isti per nostrumi 0 Beda.', Usuanli, Adonis el Romano 10 Decemb., B.
exercilum impediantur , ul illi et exercitui ejus in ad-' Eidalim socia ei illi ad passionem properanti cotnes
julorium conlra vos venire non valeanl. Nam cerlos vos individua dicilur adlicesisse ; Eineriiae nempe, non
(acimus, quod si ab illo vos averlere , et ad nos con- Ba.cinone.ulputalEquilinusepiscopuslib. i.cap.SS,
vertere voluerilis, antiqua libsrtate veslra plenissime ett" et Volalerranus lib. xvi anih. cniendandi ex Vasaco
sine ulla diminuione vobis uli concedimus, et 'absque ad ann. 506. Emerilm tliaro in Iiisp. (ex Marlyr.
censu vel tributo , immunes vos esse permittimus : elt Usu.ir.i. et Rom. 95 Novemb.) passio S. LucreiimY
non aliam leqetn , nisi qua ipsi vivere volueritis , vosi et M., qum in persecutione Diocletiani sub Daliano
tenere jubemus : nec aliter erga vos acjcre volumus , prwside marlyrium consummavii.Nec non apud Emer.
nisi MI iios amicos et socios defensione regni noslrii Hisp. civit. natalis S. Vicloris mililaris, qui cum duo-
honorifice Itabeamus. Oplamus vos in Domino semper bus (ralribus Slercatio el Antinogeno diversis eictmi-
bene valere. Hucusque Hludovieus ad Emeriiae urbis. natus suppliciis, marlyrium consummavil, ul-aiiAdo
cives , cujus laudibus (ut eo , itnde discessi, rever- Viennens. 24 Julii, et Rom. Manyr. Apui Tlioniam
lar) non immerilo accensenda auctorilas illa erit, , Trugillum lom. II Thts. Concioti.et Amb. Moral. x,
quaro ex conciliorum doctrina, marlyrum gloria ett cap. 20. Emeriiae tribuuntur SS. MM. Hermogenes
virorum illustrium memoria adepta cunctis tempori- et Donatus cum aliis viginii iluobus, de quibus Be'da,
bus Emerita est. De singulis meo more , hoc esl bre- Usuardus, Marlyr. Rom. et Wandalberlusl2 Decemh.
viter. Synodos Emeriise plures olim habitas testimo- agunl. Hos in paludem profundani demersos marty-
nio Scriplorum scimus, e quibus vix nomina lempo- rium consuramasse faroa est, etapud Eraerilenses pa-
rum injuria reliquit. rv lus ipsa vulgo Mariyrum vocata lestalur. Non absimi-
Circa ann. 254, uti habentur frequentes synodi,, liter Fi les et Satiina Emeritse passie sunl, si Didaco
Tarracone, Hispali, Cartltagine, Bracarm, Toleli,, Roderico de Aimela seu Ferdinando Pereclo de
sic eliam Emerilm, an bapthmus collatus ab hwreticis; Gusman cap. 5, Tit. 3, lib. m,, Valerii Scholaslici
cum intentione faciendi quod Ecclesia prwtendit, va- et Vass. ad ann. 306 credendum esl. Nec immerito
lidus sit ? El conctusum, validum esse , nec sit ab Itm- iis accensemus SS. Christimarlyres martyris Marcelli
relicis baptizatos baptizandos ; lesle Juliano archi- lilios, et marlyrum aliorum fratres Servandum et
presb. Tolel.,..|ui vixit ann. Dom. 1050, in Chron. Germanum eremitse comprehensos, et ad marlyrium
Dequa re mullj Baron. ad ann, 217 et 158 , qua. ductos, ul testis esl Isidorus in Brevauo; de quibus
hicnon compilo. vid. Alhanasius Lobera c. 26, part. n, rerum Legio-
Circa ann. 306. Alind ex tribus metropolilanis Eme- nens. Non praetermiltara lacituni Decianum, de quo
rilm Auguslm,circa qttmstionem,qum lunc in Hispania Julianus in Chroii. ad ann. 388 : Celebratur adhuc
iltrimum agilabatur, ulrum essetmajus sacramentum, memoriaS. Daciani vel Deciani V. C. philosophiSloici,
t apiismus an confirmalio? qua de re consulla esl sedes civis Emerilensis; quem ctdeocelebrcttMuitialis, patii
eyostoiica; eodein auctore. Qusesiioni huic f cit saiis sub Adriano Romm cum aliis 4 die mensis Julii. Et
Melcbiades PP. el.am Hispaims epist. Hhpan. Episc. Decianumpassura Romseeodem die lestalur Martyrol.
s.ripla Volusianoet Rufino Coss., i|uae ex.lal toin. I veius et novum Rom. Eecle.iae ; el Decianuni ainLiim
Cuiic., fol. 18-i, R.iin. eiit. Martiali, cui eiiam alii Chrisliani chari eiudilionis e«
Circaaii'1. 55i. A.litulde rccipiendis<lapsis jain j.es- potentiGe.graih f.iere, ut Marccllus Eugenius; Vitalis
 f.ONDEMARUS REX GOTIIGRUM. l&t
Pulens et tlaudia, alnquc, uti ad Dexlrum docui, A
i.oium est ex ipso Martiali epig. 9, 39 el 59, lib. l et Aget penna liaudmetucnte solvi
I. lib. ii. Sloicuin ct am sciinus ex ipso etiain epig. 39 Fama snpersles.
lib. i, cum Inler militari gloria claros vir. illust. Claudium
ducem Emerilense.n
MagniThrsse.e consjiiialique Catonis
Dognnta Unumpro cunclis Famalocjuatur..
Decianum sequi dicat : E.uci .leusein etiam vocat lib. De
cod., epig. 58 : quo plura ad cap. 19 Pauli. Inler scriptores,
Gaudeal.pei.s8eCauionieoGales Si quis Ceero|,i_e
madidus,lalisequeMinervae
Emeriia Deciinomeo. Artibus.
Inter purpureas martyrum laureas eniicat etiam Emeritam ornat.
radians corona confessorum Felicis, qui Eulaliam
et Juliam in Rulianoprsedio comitaius esl, etDonati Dispereamsi nonhic Decianuserit
pTesbyteri, a quo edocla Eulalia ab ejus infantiu rudi- Ut illius ahiici verba usurpem epig. 40, lib. i, a quo
menlis ut Cltristum faterelur, ut Breviaria antiqua inter Catullum, Maronem, Livium, Nasonem, Senecas,
Palentinum etSalmantin. tesiantur. De iis vid. Mor. Lucanum et alios scriplis insignes viros Decianus
lib. x, cap. 20; Mariet. part. r, lib. i,. cap. 40, et etiam celebratur epigr. 62 ejusd. lib. Nec inferiori
Padill. cent IV, cap. 14. Quid plures? Plures Paulo gforia dignus IdaciusHisp. Episcop. cognomenloet eto-
noslro debemus, quos hic iiori repetam. Tantum r/M'oc/ar«s(apuJIsidor. Hispal.cap.2, etHonoriumAu-
addain,' prsecipuum Emeritensium erga Deiparam B gustuden., in quo lclalius, pro Anicio reponendtis, de
VifginemMariamabaniiquissiniislemporibusamorem Script. illustrib. Eccb s.)quisci'ipsit quemdam librum
etcultUm, sedverbis Juliani in Adversar. Ab Aposto- sub Apologelicispecie, in quo deteslanda Priscilliano-
lieis temporibusmaxima per ilispanias in B. Virginem rum doamala el maleficiorum ejus ctrtes libidinumque
devolioel singularis amor; quam, cum in vivis essel, eus probra demonstral, oslendens Marcum quemdam
invisebanl peregrini. quotannis cum muneribus, erai- Memphiiicum,magicm artis scientissimum, discipulum
que frequentissima celeberrimaqueperegrinaiio ex to- Manis fuisseet Priscilliaiii magislrum. Hic autem cum
tinsorbis partibus.ad eam. Prmcipuecivitates hmmil- Vrsacio episcopo ob n cein ejusdem PriscUlani, cujus
tebanl suos peregrinos Tarraconensts, Pampilonenses, ctccusatoresexsliterant, Ecclesiwcommunioneprivalus.,
Barcinonenses, ldienses, Cwsaraugnslani, Bracaren- exiilio candemnalur, ibique die ultima fungilur, Tlteo-
»e---,Clunienses, Asturicenses, Toletani, Emeritenses, dosio majore et Valentimano regnanlibus. De eo vide
quibus, eorumque civitatibus Yirgo saneliss. bmedi- quod superius, cum de episcopis agebauius, diclum
cens, et in suam iulelam recipiens, domum imlos el jam cst.
devotqs.remillebat. Eruditoriim ag-len claudat Paulus nosier, quem
Alios eliani bellica virtule et iittcrarum lautle primi a multis desideralum et laudatum nunc damus,
illustres Emeriia dedii, quos etsi ticilos nunc prse- ut in eo cujus causa hoc, quidquid est, libelli impeu-
Veriiiiltaii), sum est, cunrDeo quiescaulus.

ANNODOMINIDCX-DCXH.

GONDEMARUS,
REX GOTHORUM.

NOTITIA HISTORICA. IN GONDEMARUM.

(Mariana,Hist.de Esp.)

(Jundemarus, Willerico occiso, Gotborum regnum
conlinuo oblinuit, salutis anno sexcentesimo deciino:
an conjuraiionis princeps regnandi spe lanlum faci-
niis suscepit; an procerum sufiragiis, cuin bello P
paceque prudentia esselsingiilari?Francoruii) viribus
aljulum arbitror (licet enim in rebus lam dubiis
hrillucinari), qui Willerico irifensi erant, regein
factuni : argumenlo vesligalis annui quod Francis a
Gundemaro solvi cnnsucvisse salis conslat ex Bulga-
rani comilis, Galliam Gothicam pro rege ea a>tate
gubernanlis, lilteris : quse ad banc diem Compluti et
Oveti interveteres schedas librosque servantur. Unde
prselerea intelligitur Gundemari legalos a Francorum
regibus semel vio'atos, sacros eliam inler genles
barbaras. In quo, eisi comniisisse videbantur ut
Iiostium loco essent, nova missa legatione, Hispanis
oraloribus ne conveniendi quidem reges pot.eslati ni
factaui. His injuriis Bulgaranus animo commotus,
Tkeodorici oralores adilu llispaiiire prohibuiC; ct,
cum ad bellum spectaret, correptis repente armis,
Jubinianum et Corneliacum oppida, quaeex foederea
Reccaiedo cum Francis inito Brunechildi cesseraut,
in Narbonensi Galiia, pulso Francorum prsesidio, ad
Golhorum poleslalem revocata. Ea ne Francorum
armis repeterentur Brunechildis morte factum arbi-
tramiir non multo post consecuta, nulla ex se prole
superstiie. In Hispania Gundemarus Vascones im-
perio denuo rebellantes, ducesque et copias, quibus
Romani limilis custodia in Hispania credita erat,
prospero belli eventu exagitavit, salutis anno sex-
centesimo duodecimo, Toleiique ex morbo obiit,
Regnavitannum unum, meiisesdecem, dies tredecim:
ex Hilduara uxore nullam, quod scialur, prolem re-
liquit. Quo teinpore Romanam rempublicam in
Oriente Heraclius, Phocsc successor, oblinebat. Ec-
clesiam Romanam post Gregorium, Sabinianum,
Bonifacium III, Bonifacius eo nomine IV guberna-
bal; Ecclesiam Toletanam Euphimii, Tonantii, Adel-
i'!l GONDEMARIliEGIS DECRETUM DE ECCLESIATOLETANA. 4b2
phii successor, Aurasius studiis litlerarum doctrinse- A Quam sententiam separalo codi.illo Carlhaginensis
que, aniini magnitudine et probitate cum quovis provincia*praesulesquindecim, quorum res agebatur,
priorum coniparandus. Eo ponlifice alque adeo conflrmarunt. Protogenes, sanctse Ecclesise Segon-
primo anno regni Gundemari, viginli quinque prse- tinensis, Theodorus Castulonensis, MinicianusSego-
sules ex variis Hispaniseparlibus Toleium convocati biensis, Slepbanus Oretanus, Jacobus Menlesanus,
in causa Toletani episcopi et episcoporuni provincise Magnentius Valeriensis, Theodosius Ercavicensis,
Carlbaginensis, conventu corani rege ejusque jussu Marlinns Yalentinus,Tonentius Palenlinus, Portarius
liabilo, diseeplarunt. Euphimius enim Toletanus Segobriensis, Vincentius Bigastriensis, Eterius Basli-
proesulin superioris Toletani concilii aclis se metro- tanus, Gregorius Oxoniensis, PrsesidiusCompluien_is,
politanum per imprudenliam dixerat provinciseCar- Senabilis Elotanus. Unde inlelligilur Toletani metro-
pelanise. Reliqui prsesulesCarlhaginensis provincise, polilani ditione mullo plures Ecclesias olira quaiu
quse regionibus multo latior erat, Euphimii sub- nostra octate contineri. Nam de primaiu, quem in
scriptionem verlentes ad occasionem libertatis, Ec- omnes HispaniseEcclesias obtioet, nequenunc dispu-
clesise Tolelante parere recusantes, ad dicendam tamus, neque lunc de illo suscepta erat discepiatio.
causaro vocati, senlentiam mutare compulsi sunt: Ex Montani, haud dubium, tempore olim Tolelani
cum secundumAurasii jura, lum a rege pronuntiatum episcopi, conventu in ea urbe habito, jus in omnes
esset, tum ab episcopis, in quibus Leandro frairi jam B Carlhaginensis provincise Ecclesias prsesulibus Tole-
defuncto suceessor Isidorus Hispalensis, Innocentius lanis dalum, ipsiquorum causa agebatur confilentur:
Emeritensis, Eusebius Tarraconensis, et prselerhos, ut hujus convenlus acla el horum episcoporum san-
nisi codices sunt viliati, Benjamin Dumiensis erant. ctio manifesto declarant.

FLAVII GONDEBIiiRI
GOTHORUMKliGlS

DECRETUM DE EGGLESIA TOLETANA.

(Mansi,Concil.,t. X.)
FlaviusGundemarusrex venerabilibusPatribus no- Neque eamaem Carlhaginenseui provinciam in an-
slris Carlhaginensibussacerdolibus. G cipili duorum metropolitanortim regimine conlra
Licet regni noslri cnrain disponendisatque guber- Patrum decreta permitliinus dividendam , per quod
nitndishumani generis 'rebus promplissiina esse vi- oriatur varietas schismaluui, quibus subverlalur fi-
deatur, tunc tamen majestas noslra maxime glorio- des, et unitas scindatur; sed htec ipsa sedes, sicui
siori decoratur fama virtutum , cum ea quse ad Di- prccdicluiiiest, antiqua nominis sui, ac nostri cullu
vinilalis et religionis ordinem perlinent, sequitale iinpeiii, ita et totius provincise polleat ecclesise di-
i eclissimi tramitis disponuntur; scientes ob hoc pie- gnitate, et prscciileat potestate.
taiem nostram non solum diutumum temporalis liluJ auteu) quod jara pridem in generali synodo
imperii consequi tilulum, sed etiam aelernorum aili- concilii Tolelani a venerabili Eupheroio episcopo
pisci gloriam meritorum. Nonnullicnini in disciplinis manus subscriplione notatum est, Carpetania. pro-
ecclesiasticis, contra canonuni auctoritalem , per vinciseTolelanam esse sedem metropoliro, nos ejus-
nioras pra_cedentium temporum, licentiain silii dc deui ignorsntise senteniiam corrigimus : scientes
lisurpatione praeteriti principis fecerunt: ita utqui- pioculdubio Carpptaniie regionem non esseprovin-
dani episcoporum Carthaginensis provineise non re- ciani, sed parltni Carthaginensis provincise, juxta
vereantur, contra canoniccc auctoritatis sententiam, qttoil et antiqua rerum geslarum monume.nta decla-
passim ac libere, contra nietropolitanse Ecclesise po- (_ rant. Ob hoc, quia una eademque provincia est,
leslatem, per quasdam fralrias, et conspiraliones, decernimus ut, sicut Bsetica, Lusilania, vel Tarraco-
inexploratsevitse oranes episcopali officio provehi, neiisis provincia, vel reliquse ad regni nostri regimi-
atque hanc ipsam prsefataeEcclesisc dignitatem iin- na pertinenles, secunduin anliqtia Patrum decreta,
perii rio_itrisoliosublinialam contemnere; perturban- singuios noscunlur liabere raetropolitanos, ita et
tes ecclesiastici ordinis veritatem, ejusque sedis auc- Cartliaginensis provincia unum eumdemque, quem
toritale, quam prisca canoimm declarat senlentia, prisca synodalis derlarat aucloritas, et venerelur
abutentes. Quod nos ultramodo usque in perpe- piimalem, et inter omnes comprovinciales summum
tuum fieri nequaquam permillimus, sed honorem honoret antistitem; neque quidquam conleinpto
primatus, juxia anliquam synodalis concilii auctori- eodem ultra fiat, qualia hactenus arrogantium sa-
tatem, per omnes Carthaginensis provincioeecclesias cerdotum superba tentavit prscsumplio. Sane per
Toletanse ecclesioesedis episcopum habere oslendi- hoc auctoritatis nostrse edictum, amodo et vivendi
mus: eumque inter suos coepiscopos, tam honoris dainus tenorem, etreligionis, vel innoeenlise legcin;
prsecellere dignitate quara nominis; juxta quod de nec ultra postmodum inordinala licentia ab episcopif:
raetropolitanis per siugulas provincias anliqua cano- similia lieri palimur, sed per nostram clemeiiiiati}
iiuui traditio sanxit, et auctoritas vetus permisit. pra_terilsenegligentise, pielalis intailu, ct veuiari-
la". MARCJC \SSJNENSIS CARMENDE S. BENEDICTQ. F;i
d-v.nu*,el iiidulgenli_eopem concedimus: et dum sit _A bio inobediens lam degradalionis, vti es-coininiir.i-
m-ignacnlpa hacienus deliquisse, majoris lamen ac cationis eeclesiaslicsesenlentiam, quam etiam nov
iiiexpiabiliscensura tenebit obnoxios , qui hoc no- trse severitatis censuram. Nos eniro lalia in diviu-y
struih decretum, ex aucloriiale priscorum Pairuni ve- Ecclesiis disponenles credhnus fldeliter regnum iui-
niens, temerario ausu violare tentaverint: nec ultra perii nostri iia divino gubernaculo regi, sicut et nos
veniam delicti faciemus admissi, adempti, si dehinc cultum ordinis, zelo justilise accensi, el coni•
lioiLoremejusdem Ecclesise qnilibet Carlhaginien- gere studemus, el in perpeluum perseverare dispo-
8iumsacerdotum contempserit; subiturus procul du- nimus

ANNOBOMINlDCXI!.

MARCUS CASSINENSIS,
S. BENEDICTI DISCIPULUS.

NOTITIA HISTORICA IN MARCUM CASSINENSEM.

(Fabricii Bibl. med.et inf. aelatis.)
Marcus poela, S. BenedictiCassinensis circa an. B I lecta Paulo Diacono et Aldevraldo, ut Joannes Bap.
610 discipulus et lamiliaris , tesle Sigeberto c. 55, tisla Maurusad Pelri Diaconicap. 5 annotavil. Uein
YitamS. Benediclia GregorioMagno(lib. n. Dialog.) Petrus docet Marcum scripsisse de situ el construc-
descriplamdefloravilheroico breviloquio,et pauca (de lionecmnobiiCassinensis.Edidit Angelus e Nuce ad
miraculis S. Ben.dicii) superaddidit. Prodiit in Pros- calcem Clironici LeonisOstiensis, qui hujus carmi-
peri VartinengiBrixiensistomo lerlioPoematum ve- nis meminil ui, 28. Exstat el ani tomo IV The.auri
terum , curanlc Arnoldo Wiono, Roni. 1590, in-4°, IlaliaeMuratoriani, p. 605.
et in MabilloniiS c l Bciiediclin. p. 28, ;am pridein

MARCI CASSINEBJSIS
MONACHI

CARMEN DE S. BENEDICTO.

(ExMabill.Aot.SS.BB.t. I.)
Csccaprofanatns coleret dum turba liguras,
Et manibus factos cre~deretesse deos,
Templa ruinosis hsecolim struxerat aris,
Qrieis dabnt obscenosaera cruenta Jovi.
Sed jussrisveniens,eremoque vocalus ab alia,
Purgayit sanctus hanc Benedictushumum.
Sculptaqueconfractisdejecit marmprasignis,
Et templum vivoprsebuit esseDeo.
Huc properel, cailos oplat qui cernere apertos
Nec removet votum semita dura pium.
Semper difficili quseruntur roagna labore ,
Arctam semper habet vita beala viam.
lluc ergo cum scelerum depressus fasce subisseni,
Depositumsensi pondus abessemihi.
Credb quod et felix vita fruar insuper illa
Oras pro Marco si, Benedicte,tuo.
Hunc plebs stuita locum quondarovocilaverat arccm,
Marmoreisquesacrum fecerat esse deis.
Quod tunc si vero signasset nominequisquam,
Tartareum potuit jure vocare Chaos.
Ad queiii caccatiserrantes mcntibus ibant
C Improba mortifero reddere vota Jovi.
Sed puto prsevisseculmen signaverat aulse,
Nominelunc arcis templa moderna vocans.
In quibus seternsedamnatur porta gehennse,
Arxque modo vitaeest, qusefuit ante necis.
De qua stelligcri pulsaturjanua coeli,
Dum canit angelicis turba beata modis.
De qua colloquerisvero, Benedicte, Tonanli,
Monticulaet sacri dux eremita cbori.
Ad quam tu ex alio monitus cum monte venires,
Per deseria tibi, dux, via, Chrlslus erat.
Namque duos juvenes bivium perduxit ad omne,
Qui te firmarent quod seqiiereris iier.
Hic quoque viventi juslo prsedixeraluni,
His tu parce locis, alter amicus adest.
U Tesibi sublato tenebris mons ccelitus horret,
Et pallet nebnlis concolor ipse suis.
Mcerent,et largis distillant fletibusanlra,
Cumquesuisplangunt tabidalustra foeis.
Teque lacus liquidi vero llevere dolore,
El sparsit laceras silva soluia comas.
185 SANCTI WARNAH.vRlI ACTA SS. MARTYRUMTERGEMINORUM.
tredar ficta loqui, nisi le, ne solus abires,
Tres subito corvi promeruere sequi.
Ilic quoque te clausuru populi te tesie requirunt,
Exspectas noetis cum pia festa sacrsc.
Qui velut orbali raucis tibi ilere querelis
Instant, convictu quod caruere tuo
Ast huc perducto scopuli cessere, rubique
Siccaque mirandas terra relexit aquas.
Certum est monsChristi quodmoniibus imperetipsis,
Subjecitpedibus mons caput ipse tuis.
Utque suum tu sancte supervegetere cacumen ,
Submisso tumidam vertice planat humuro.
185
A Neve faligenlur qui le, Benedicle, requirunt,
Molliler obliquum flectit ubique laius.
Ilunc mons ipse lamen juste tibi redJit bonorem
Qui meruil tanlumte decorante bonum.
Arida tu cujus hortis componis amoenis,
Nudaque fecundo palmite saxa tegis.
Mirantur scopuli fruges, el non sua poma,
Pomiferisque viret silva dumata comis.
Sic homiiium sleriles in fruclum dirigis actus,
Sicca salutari ilumine corda rigans.
Sic, rogo, nunc spinas in frugem verte malignas,
Quse lacerant Marci pectora brula tui.

ANNODOM1NIDCXV.

SANCTUS WARNAHARIUS

LINGONENSIS PRESBYTER.

NOTITIA HISTORICA IN S. WARNAHARIUM.

(Fabric. Bibliotb.med. etinf. setalis.)
Warnaharius , vel Warnacharius , presbyter ec- B fer p. 75. Item Acta S. Desiderii episcopi Lingo.
clesise Lingonensis in Galliis , inilio sseculi vn a nensis , qui scec.n maiiyrium subiit,qu3e exslant ii,
Ceraunio episcopo Parisiensi rogatus, Acta Marty- Actis SS. Maii, tom.V, pag. 244. Prsefaiio horiim
rumdescripsit,exquibusadhucexstant: AclaSS. Ter- Actorum ad Ceraunium babetur eliam in Gcrardi
geminorum, h. e. Speusippi, Eleusippi et Meleu- Dubois Hist. Eccles. Paris. m, ,6, n. 12. Vide Hislo-"
sippi, edila a Surio, die 17 Jan., pag. 592 , el riam Galiicelilterariam , tom. III, p. 524.
Bollando , tom. II Jan., p. 76 , quem etiam conr

SANGTI WAENAHARII
PRESBYTERI
LINGONENSIS

ACTA SS. MARTYRUM TERGEMINORUM

SPEUSIPPI, ELEUSIPPI, MELEUSIPPI.

(Ex Bolland.AclaSanclor.Jan. t. II.)

PROLOGUS AUCTORIS.
1. Sanclo et a me pontilicali apice prseferendo ,
Domno a Ceraunio papse , Warnaharius salutem.
Prsecipuis beatissimorum episcoporum personis
assidue cosequari roeritis non desisteris, in oniiii
conversatione sacerdotii, sancta quolidie exornari
religione festinans , divinarum litterarum legendi
* De eo agemus 27 Septerobris. Quo tempore
vixerit, diximus supra in Prolegom. § 1, num. 5.
b Perperam sanclus appellatUr hic, et in multis
Doartyrologiisad 21 Junii Eusebius Cmsareensis epi-
scopus, qui licet de Ecclesia non male meritus sit,
dum gesta sanclorura deseripsit, tamen Ariana.
lise.resis propugnalor fuit. Sed cuin sancti Eusebii
«piscopinomen in sacris lanulis reperissent quidam,
C studio universa dogmata peragrasti: nunc sanctoiuni
marlyrUm gesla, ad laudis tnaecunmlum , pro ainoro
religionis congregare in urbe Parisiaca devolus in.
tendis. Unde b saneto Eusebio Csesariensi in semula-
tionis sludio cocequandus es , et pari glonse dono
perpetualiter memorandus. Da veniam nosirsc iriipe-
rilise, quoniam te tantum laudare non sufflcimus,
Cmsareensemexislimarunt,qui Samosatensis est, ul 21
Junii dicimus : forlassis quidam Samosatensis nonieu
ob Paulum h_eresiarcham suspectam habenles, ausi
velul mendum corrigere. CiiiisuleBaroniiun innolai.
ad martyrol. eo die, et 10, 5, an. 540, num. 42
ubi Sixtuin Senensem egrcgie pcrs.tringil, qui Eu
sebium Cscsarecnscm ausus luil rb Iixrrsi cxcusare.
1S7 SANCTI WARNAIIARU 188
quanturo esses cordi si facundia succurreret praefe- A i Cliristi confessioriem plurcs commili.ones acquirite,
rendus. Gesta sanctorum geminorum,qui in suburbio cuiii quibus de victoria Iriumphantes , nonien et di-
Litigonicsecivitatis pretiosam adepti sunt consumnia- gnitalis gloriam possilis adipisci seihpilerriam. Fruc-
lioi.em martyrii vel beatissimi a Desiderii martyris tus laboris veslri multiplici opulenlia cumulentur ;
et antistitis ipsius eivitatis , sicut devolionis sludio jiislorum paradisi sedes per vos plurimum de sancta-
iinperastis, ila desideranlissime me famulalionis obe- rum aniinarum acquisilione Iselentur. His et aliis
dienliae coguoscaiis. inullis eos sanctus Polycarpus prosequebalur oralio-
CAPUT PRIMUM. nibus.
S. Benigni ad Lingonas adventus. 5. Illi vern, navigantes feliciter, gubernaliofle di-
2. Gloriosa martyrum certamina studiosius rese- viua ad Massiliensiumliltora celerius pervenerunt:
rare Christo auclore compellimur, in cujus iidei cgressique ad lerras, Dei angelo prsceedeiite, pro-
aiimre acta fuisse procul dubio confltemur. Igitur sperum iler agentes, f jEduam civilatem ingrediun-
sancli tres gemini fralres Speusippus , Eleusippus et lu :•: ibique Domini provisione , reperlo Fausto, no-
Meleosippus, cum quantis ad martyrii digoitateni bilissimcefamiliseviro, senatoria dignitale conspicuo,
prsemiis pervenerint, explanare potius quam prse- et prsetorianis fascibus sublimalo , gralissime ab eo-
terire plenissima convenit ratione. Admirandum sa- B dem hospiiio sunt recepli. Quos.cumcomperisselesse
lis est et Dei omnipotenlis prsedestinaiione multipli- prsesbytcros, suppliciler postulavit ut amicos vel
ciler prseferendum. Ergo hujus rei ordinem prose- familiam suam per ablulionem baplimalis t-ftieerent
quentes, et gratiarum bfrteflcia largitoris diligeutius Chrislianos. Ille veio, jroptereminenempersecuiio-
perpensantes, principium publiceinus. nem, Christum colebal occulte. Obiulit etiam et filium
3. Denique sanctus Polycarpus b Ephesi urbis suu«i,_ Sympliorianumadolesceniem,sanctorumprse-
episcopus, doclrina beatissimiJoannis apostoliel evan- dicalionibus vel divina prsedestinatione succiduis
gelisl-cperfeete inslructus, Spirilu sancto replelus. lemporibus prseclarumni2rlyrem futurum. Et sanctis
fidei ducalu cupiens Chri-ti militiam ampliare , per tradens manibus, ut a sancto baptizaretur Benigno ,
diversas mundi partes suos dirigebat discipulos, et de sacro foniis lavacro a sanclo suscipereiur
verbum Domini nostri Jesu Christi genlibus liducia- Andochio, altentius deprecatus est. Illi vero opus ad
liter prsedicare. Audiens ilaque Aureliannm iinpe- quod veucrant alacres peragentes, et lanti viri obtem-
ratorcm post discessum c Severi impii perse.uloiis peranles precibus , per baptismi graliam , volunlatis
cruclelissiniaindenuo resuscitasse persecuiionero , et sute desideriis in omnibus salisfecerunt.
quod malo pejor princeps principi successissel in 6. Post hseccum prsefalusFaustus causam petilio-
regno, et Galliarum provincias corain se suisque C nis per collationem serraonum sanclorum sacerdo-
).r_esidihus,ac generaliter in cuncto populo sibi sub- tiim diligentius explorasset, sororem nepotesque
dito pronmlgasse edictum et decrevisse ut diversis ejus iu memoriam divina pielas perduxit. Tunc ait
omnes omnino punirentur suppliciis Chrisliani , eis: Esl mibi soror germana, Leonilla nomine, illus-
bealus Polycarpus sanctos Dei saeerdoles, id est , tris malrona , civis urbis Lingonicse; cui sunt nepo-
d Andochium et e Benignnm presbyteros, el Thyr- tes ex fllio tres gemini fratres uno paitu simul editi,
Simidiaconum , illuc prsedicalioniscausa deslinavit, lilteris liberalibus erndili, paierna lamen tradilione
viros scilicet virtulibus prseslanlissinios,in Dei amore adhuc genlili errore viventes ; quos mater desiderat
dilTusos, ad cerlaminis agonem festinos, pro Chrisli ad Christi militiara sociare. Subvenite , sanciissimi
nomine itinerum labore-; assum^re omnino devolos , sacerdoles , suis devotionibus , et nobilissimamno-
pericula maris suslinere noniardos, peregrlnationes> bilitate familiam, quam coepistis. His diciis, sancti
anibienier expetere hilares ac parenles pro religione' viri, rem pro qua venerant atlentius pertraclantes ,
Christi gratanter relinquere , pecnariim supplicia velI placuit utrisque consiliuin, ut sanclus Benignus ad
bealse morlis pasionem de-iderare polius quam1 territorimn Lingonicum illustrandum, juxta Dei sen-
timere. tenliam, properaret. Sancli vero Andochiusel Thyr-
4. Qui viri tres obedicntes sanclis monilis , navi-• D sus, Auguslodunensem viilam plurimum in divinis
culam aiscendentes, sanctis sanctus valediccns Poly- prccdicalionibusaugmenlanles, non posl multum spa-
carpus , ita. tradidit in mandatis : Ite, viri forles, ini lium temporis sub Aureliano principe lelici sunt
foililudine Christi lortiter dimicanles, pei sanclami coronati martyrio. Sanctum iiaque Benignumprse-
aSancii Desiderii episc. Lingonensiset martyrisi Gallias Benignumcum sociis tradat, iSeueroin Cliri-
Vitani dabimiis 25 niaii. stianos sseviente pervenisse Lugdunum , sub Aure-
h Non Ephesi , sed Smyrnm episcopus fuit saix- tiano tandem martyrio perfunclum. In ea vila mcn-
tus Polycarpus , ut ad ejus vilam 26 Januarii di- tio quoque flt sanclseLeonillseet tergeminorum ejus
ceinus. nepolum.
« Annis 59 post Severi morlem imperare ccepit; f Ea urbs Auguslodunumsive Angustodunusappcl-
Aurelianus. nculrius tcmpora altigit sanclus Poly- latur.
carpns.
<"De sfliiclis Andochioet Thyrso agemus 24 Sep- Auguslimbntemtransfertquodcelticalingua,
leii.b. ulinterpretatur Ericus in Vita sancti Gerraani An
" Vilam saiicli Benigni dabimus 1 Novemb., sedl tisiodorensis. Unde corrigas quod Corneli.usGrasiu.
ipsam quoque ab incurioso descriptam auciore , qui i scribit sanctos iEdua AugustoduiiUiucontendisse.
gub JWorcoAntoniomissum a sanclo Polycarpo ini n De saiiclo Symplwriano agcmus 22 Augusti.
189 ACTA SS. MAKTYRUMTERGEMINORUM. 100
falus Faustus sorori suse pro munere divino , sicut A j, cum saucto Benigno suis nepoiibus prsedicaret, ct
erat, de prsesenti transmisit. Illa eum scilicet veluli in cordibus eorum jaiii inspirata gratia diviiiitus
tnanna, quodde ccelo descendil, cum omni venera- convalesceret, miro pariler a.lilerunl sluporedefixi,
tione suscepit et se invicem intuentes, consideranlesque ouinia
CAPUT II. quse eis dicla fuerant, et conversi ad aviani suam
Tergemini, aviw monilu , et somniisad fidem invilali. unanime dixerunt una voce: Quare laniam et lam
7. In eadem igilur die meraorali nepotes sui in prsecipuam rem , tam diu teclam silentio tenuisti'.
viam et lumen prscclarum tantis
agro eui Palmasius nomen est, ad simulacrum» Dese cur nobis veritatis
Nemesis ritu solito profana sacrificia offerebanl, et temporibus occuliasti? Quibus illa blando senuoiie
de superstiiiosis libaroinibus avisesua. residua reser- respondens , elevans oculos et nianus ad coelos
vaverant: quam invilantes ad convivium servata expandens , Deo gralias agens , inlil: Filius meus ,
prolulerunt. Iila vero, omnia projiciens canibus , pater vester in tanta cordis perseveravit durilia, ut
respuit tanquam stercus. Tunc accedens ad eos emi- in larlarea sede deniersus , delictoruin obumbratus
nus cum sanclo Benigno talia ccepitverba produccre: caligine, desolatus omni sapientia etintellectu,c_eca-
Charissimi nepotes, cognoscileDominumnostrum Je- tus perversitatis consilio, Chrislum Dominura nec
sum Christum verum Deum esse, cui angeli et omnis B ' credidit nec unquaro voluit confiieri. Quid ei pro-
creatura justam exhibent servitutem , qni mundum desse poleral sermo divinus , cujus interiora cordis
omuem constituit, omnemquererum matcriani Iilira- incredulitatis maliiia ad inlegrum possidebat, et
tam verbisubita dispositionecomposuil; coelialtitu- lumen verum circuroseplus idolorum caligine viderc
dinem eadeni visione exlendit; terraruin spatia mul- non poterat ? Ipse lecit mihi hactenus taciturnilaiis
tiplicia laie lalius dilatavil; immensum abyssi pela- silentium custodire , dum timui ne sua inimica sua-
gus congregari et litloribus coarclari momentanea sione vos faceret a recto tramile perpetualiter de-
sententia ordinavii: pinxit coelum stellis, et duo viare. Volunlale enim Dei eo deficienle omuia hnpe-
luminaria pracipua constituens, quse omnia succi- dimenta sublata sunl. Ecce nunc tempus acceptabile.
dua vicissitudine quse feceral exornarent, ac vestila Aperite ergo oculos cordis el corporis, coelumpolius
lumine cuncla detegerent, omnino decrevil; mare inluentes , idoloruin iniraicam saluli vestraj cultu-
omne in piscium babitatione ad prseambulandum ram , Domini Clirisli repleli gratia , ab aniiuis ve-
concessil; diversis arboribus et graminibus tellurem stris ladicilus exstirpate,ul possiiisad seterua gaudia
omnem veslivit; omnia quse mundi qureque ani- pervenire.
lnanlia crescentia , vel vivenlia sunt, eadem consli- 9. Dum hsec et alia plura beaia Leonilla cum
tulione creavit. Postremo homlnem ad imaginem et' "-'sancto Benigno nepotibus suis narrasset, ut credu-
similitudinem suam formavit, qucm ad hoc sapienlise litatis indicia divina pieias in eisdem paiefaceret,
et intelligenlisesingulari dono locuplelavit, ul tan- visiones quas nocte prselerita viderant in m>mo-
tam mundansemagnitudinis fabricam, vel omnia quse riam revocaverunt. Primus Speusippus dixit:' Vide-
patravit diligentius requirat, ut discernat bonum a bam me in visione noctis prseteritje, in sinu avise
malo ne per ignoranlise desidiam postponat aucto- mese, quse lnamillam suam plenam la<le labiis nieis
rem, sed ut simulacris hoininuiu inanu factis ex infundens , dicebat: Speusippe, bibe lac , quoniam
diversis metallis , sensu carenlibus , et onini vitali in agone et certamine cum veneris , quanto plus
spiramine desolatis, ad humanam deceptionem dia- biberis , lanto forlius et velocius vinces. Et liseccum
bolica adinvenlione flguratis, non solum culturam dixisset Speusippus , Eleusippus ait: Credile et mo
venerationis iis exhibere non debeat, verum etiam hujuscemodi vidisse visionem : vidi in coclo super
ut immunda in omni abusione despiciendo diffugiat. sedem magnam sedentem , quasi ex electro et geni-
Ipsius enim perversa adinventio in hoc mundo idola mis , majestatis potentia radiantem, cujus spleivdor
figuravit, qui Adam primum borainem in paradiso immensus meum obunibrabil aspectum , ct ob slu-
consii ulum , per prsevaricationem decepit. Derelin- porem nimium pavor cordis raei terruit inlcilectuui,
quite ergo , dulcissimi nepoies , omnia idola dsemo-1D Tunc is vultu sereno me vocans ad se, dixit: Noli
nibus consecrata, et creatorem omnium rerum Do- timere, coronam victorise promereberis. Tertio loco
minum nostrura Jesuin Christum sine ulla ambigui- Meleusippus visionem suam exposuit: Vidi el ego
tate confltemini. Hunc b virum sanctum Benignum, nescio quem regem magnum satis , singularia scc-p-
queiii stanlem eoram vobis cernitis, de longinqua tra tenentem. Hic nos trcs pariter ad suam iiiililiam
regione ad vos pielale divina credite fuisse trans- provoeabai, prteclaris balleis accingebat, ningno
niissum. Attendile igitur ad verba oris ejus: Dei enim nos pretio a caplivitalis vinculo rediniebat, per-
sunt prsccepta, quse de ore ejus procedunl, discile petuse libertalis nostrse prsemia aureis litteris scri-
ab eodera doctrinam plus omni munere copiosaro bebat, donis non indelicienlibussitnul remunerabat..
et veslrse salvationi super omnia opportunam. Super bis ad me hortandum addidit, dicens : Meleu-
8. Dum hsec saluberrima alloquia sancia Leonilla sippe, vos tres fratres in meo palatio collocare de-
a MenscaJovi Nemesiosacrificasse
Tergeminostra- ansereni esset mulala, vel decepta a Venerc ii.
dunt, qui mythographis igiiolus, nisi sit dictus, quod aquilan.iversa. Vide Lilium iu Castoribus.
ff«i?i(.«i»-cygnispecie comprcssit, cuni ipsa vel in b Alia M.s., Felicem.
 191 SANCTi WARNAIlvRII 132
crevi, et a_lernis prsemiis pai'icr coronare. Avia A manifeslissiroe declinasse, el Jesu Chrisli oiiini-
vestra cunclis diebus ac noctibus pro veslra salule potentis fiducia, Deorum simulacra pro nihilo du-
supplicespreces effunditutrecto tramite gradientes, eenles et in orani abusione despicienles, a lunila-
liberali de tenebrosa caligine, verum lumen eontem- mentis cum ipsis idoliseverti jussisse. Crcscit ruinor
plari possilis , et de condemnationemortis ad vitam imniensusin populo ,*excilantur in iracundiam pri-
veniatis perpeluam. Hsec et alia plurima adhortatio- males, judices et sacerdotes idolorum , et nimio
jiium verba mihi rex , quem dixi, narravil in visu. furore succensi ad Dei pueros undique conveniunt;
0 quam admirandas , quam concordantes et unius congregalique in unum dixerunt primates ad eos :
rei indicia designantes, vel in perpelua memoria Qnsevos lam repeiiliiia invasit lemerilas ? Quis vos
retinendas, in noctis tenebris adhuc positi, illumi- persuasit culturam deorum nostrorum relinquere,
nali jam prsedeslinalione ex gratia Spiritus sancti, quam"nostrivestrique veteres ab antiquis lemporibus
tres fratres, gemini nieruerunt videre visiones! His coluisse noscuntrir, decreta principum convellentes?
tribus pueris , obtentu avise,antea est Trinitas reve- Chrislum , quein pro Deo adoralis, Judseiipsum in
lata per gratiam, anlequam plenam Chrisli perci- mortis condemnatione cruci aflixerutil. Tum sancli
perent disciplinam. Viderunt illuminalis ex parte rcpleti Spirilu sancto dixerunt ad eos: 0 demenles
oculis prius DominumDeum , quam per oris confes- B i» profunda deinersi caligine, perpeluis tenebris
sionemplenius cognoscerent Salvatorem. obuinbrati, et niinia gravati mole peccatorum poe-
CAPUT III. naruni indeficientium morte perpetua coudemnati,
antiqui hoslis errore decepti, quid nos saxa el csetera
Eversis idolis, fidem publiceprofessL uielalla , in liominumefligiesab honiinibus flgurata ,
10. Perpensanles denique infra sancti Gemini de adorare compellitis, quse nullum vilse spiraculum
roiicordationibus visionum, prsedicationibns sancli habere videnlur? qus nihil sunt, nihil sentiunt, pro
Benigni ac bealse Leonillaeoralionibus incessanler in- nihilo ab slullis omnino colunlur. Deus verus ct
slructi, cogilabanl alteiitius quid agere procurarent; vivus Pater et Filius et Spiritus sanctus, unus in
desideranles eiiam ut delersa caligine purum clari- trinilate Deitalis et trinus in majeslatis unilale cre-
latis lumen in visulucis visibiliter coiitemplareiitur, dendus. Dominusnoster Jesus Christus ipse est Deus
et Deumvivum et verum sine ulla ambiguitate co- de DeOjLuinen de lumine, Splendor a splendoie
gnoscerent. Tunc dixerunt ad aviam suam: Indica procedens , qui semper est semperque fuit, el sem-
nobis quid faciamus ; ut prsedicatio veslra , omni- per ipse sine fine roanebit. Ipse fecit oinnia quseboc
bus erroribus effugalis, nostram possit proficere ad in mundosunt.
salulem. His dictisbeata Leonillaexsultansde sancta Q 13. Tunc permoli sunt priroales populietjudices
conlessione hepotum suorum , el Deo gratias agens , el sacerdotes, qui ad speclaculum venerant, in
dixit ad eos una cum sanclo Benigno: Cusloditei nimia iracundia corilra sanclos Dei faraulos. Exsur-
ergo omnia prseceptadivina, et Regem regum Chri- gens autem Quadratus iracundia repletus Speusip-
stum Deum esse sine dubio credite, separati a nefan- pum et Eleusippum pugno percussit in facie quia
dis idqlis , vosmelipsos Crealori vestro Deb offerte. ipsi duq tanlumloculi fucrant.CondoIensMeleusippus
Docuit autem eos sanctus Benignus omnem sanctam exclamavil,dicens: Cur me de isto percussionis dono
doctrinam, et perfectos in fide Chrisli eonfessionem i cum fratribus meis non fecisti panicipem ? In iilis
credulitatis veram et manifestam,, per inlusionemi ostendisli optabile principium passionis, me aulem
sancti Spiritus, ut cognovil eosdero ad inlegrumi ' quasi pro luis incredulis aclibuS honorans a sancto
recepisse, baptismatis ipsius pariter gratia conse- consortio sequeslrasli. Unanimes in Chrisli con-
cravit. Deinde sancius Benjgnus * Divionem peliit. fcs.ione sumus, scqualiler per veslram peiiidiam
castrum, ubi plures laboris sui fructus congregans, de Cbrisli reinuneiatione congratulamur. Quadratus
non pbst roullum tempus pro multis merilis condi- dixil: Ilodie vos pro coiitemptu deorum nostroruin
gnam martyrii coronara promeruit. diversis cruciatibus puniri disponimus. Eieusippus
11. Sancti vero gemini fralres, conhrmati ini D ) dixit: Quantum nobis majora tormenla parabilis,
omni credulitate Chrisli, servis suis prseceperuututt tanto. amplius nos de Dei gratia confortalis. Palnia-
simulacrum Nemesis confringerent, et duodeciml lius dixil: Nisi linguas eornm radicilus amputemus,
templa, quse.in domo coruni crant constiluta , fun- non cessabunl loqui injuriam noslram , vel deoruni
ditus everterent; ipsas eliam idolorumstatuas simul1 nostrorum. Speusippus dixil : Si linguas noslras
in confractionem redactas, prolinus dissiparenl:: crudelitas vestra carnales absciderit, in interiorihns
feceruhtque servi oinnia qusefuerant a dominisim- nostris magnalia Dei narrabimus et de sancla credu-
perata. . litate Chrisli nunquam nos malilia vestra separabii.
12. Interea faraa cilala percurrens cunctos ter-- Iterum Palmalius et Hermogenes aiunt: lnfelices
rainos civilatis Lingonicseperagravit, nuntians tress unanimiter ad morlis vestrse intcrilum festinatis.
geminos fratres nepotes beaisc LeoniJla., illustribuss Speusippus dixit: Mori eniin pro Christi noniine
o gloriosum esl; inde ad vitam celerius pervenienuis
ortos natalibus, ad Christi culluiii dcvolionisstudio
a Divio, Gttllicc Dijon; urbs primaria ditccttusBurgundim, (use describitura Claudio Roberlo, in Gallia
CJtristianq.
195 ACTA SS. MARTYRUMTERGEMINORUM. 19i
xternam, tibi nulla tristilia est, sed gaudia quse », parari. Confortati tamen a Chrislo, ul virtulis tole-
nullo lempore liniiiniur, raiilia divinitus interius miiiislrala, in confessione
CAPUT IV. el credulilate Christi viriliier permanebant : el in
Varie cruciali coronantur. ipsis lorineiilis suspensus curo fratribus Meleusippus
14. Videnlesque eos Palmatius et Qtiadralus et judicibus irisultabal, dicens : Doroinus nosler Sal-
llermogenes in Clirisli confessione conslanter per- vator Jesus Christus clavis aflixus, in Triniiale co-
Jurare, cogilabanl allcniius quid agerenl, vel qui- lendus, pro nosira redemplione sancto pependit in
bus gravissiinis pcenis aflligerenlur, quo genere raor- ligno, unde crucis siguaculum adipisci promeruiniiis.
tis, propter » meritum eorum qui advenerant crude- Nos quoque tres sui famuli iu uno hoc pendeiites
lissimo dainnarentur. Duro hsec diligenlius perira- stipite pro ejus nomine efiiciamur gloriosi mariy-
ctarent, beaiam Leonillam seorsum ad se accersiri res. 0 beatum fruc.um ipsius arboris, quse trcs
praeeipiunt, si lorsiian ejus blandiliis, et suasionibus porlavit marlyres, trinitalis iiomine consecratos !
parenlalibus revocare eos potuisset ad culturara 17. Videntesque eos judices confortari, non con-
deoruni, ul Chrisii majeslatis Deitatem per omnia trislari in suppliciis, dixerunl ad eos : Non in ista
denegareni. Cumque beata Leonilla ad eosdera per- arbore sicut vos velle dicitis, moriemini, sed igne
ve!!i_.set,ilixerunleijudices : Perge ad nepoles luos, B ulloie peribilis. Meleusippus i.erum respoiidens, ait
el si eos salvare desideras, et a poenarum suppliciis, ad eos : Major nobis erit bealitudinis augmentalio,
vel murlis liberare inieritu, suade eis ut templa si per ignem probati transierimus ad Deum, et de
resliluant quse destruxerunl; deos autem nostros tenebris per hunc igneni perpetuam veniamus ad
adorantes, consuetudinaria ollerant sacrilicia. llsec lucem. fum denique judices, propier metum qui
et alia plura dicentes, dixit ad eos beata Leonilla : aderant popu orum, ligna et rcliqua quse solent focis
Ibo et suadebo eis oinnia quse saluli eorum con- incremenla prsebere expeJiunt, tt ignis co_iosus
gnm_nt. accenditur. Ligatis manibus el pedibus, sancli Ge-
15. Veniensdcniqiie beata Leonilla ad nepotes suos, niini in ignem prsecipilanlur. Adfuit Christus Salva-
ciiiii cognovissei eos in sancla perseverare confes- lor in niedio, el disruplis vinculis sancti martyres
sione , mulla exstitit exsultalione gavisa , prosbens gloriabanlur iiiigtie, et nulluni de eis conlingebal
omnibus dulcia oscula, lacrymans prse gaudio, et incen :ium. 0 bealus ignis qui lanlum b originale
inullas Deo omnipotenti preces effundens, et gralias purgavit peccaluni el nullum in sanctorum membris
agens Christo, dixit nepolibus suis: Nullus de genere diiiiiiiutioiiis incendio intulit detriint-iituiii! Atljuvit
vestro nobihor, nullus dilior, nullu-; gralior, quaui poiius ignis sanctos, per quem nocere voluil et noa
vos, in Chrislo invenitur. Omneni progcnieui vcstram r potuit iniinicus. Ignis ab incredulis acrius incende-
prseclara confessione Chrisli perpeiualiler iiluslrastis. batur, ut sanciorum corpora sinemora combureren-
In tenera «.late positi cuuctos seniores originis ve- lur : sed conversa misericordia divina in melius, inde
strsc sapientia pra.cessistis. Thesaurum iinnieiisum sai.clis luuiPii inexslinguibile prseparavit. Flamma.
plus omni prelio copiosum per Christi niilitiam ac- ardentes allins elevatse sunt; sed Chrisli opilicio
quisislis. Estote ergo in sancla Chrisli religione famulanles sanctorum prsecipuam gloriam ostende-
viriliter perseveranles. Nulla vos frangai adver&itas, bant, quse damnose a persecutoribus prseparatse fue-
nullse minoe, nulla tormentorum supplicia veslros rant ad ruinam. Ignis ad sanclorum membra coiisu-
terreant animos fortiler in fi ie Clnisli armatos. Re- nienda vires proprias habere noupotuil, quoniam Dri
gna hujus inundi, quse videnlur, etcum viia lempo- potenlia vaporem caloris pro suis sanctis pietatis
raliter finiunlur, nihil sunt : regnum enim Dei sludio lemperavit.
invisibile et scnipilernuni concupiscere perpetua 18. Videiunl iinpii et iniqui persecutores iuler
est, alque perlccta et super omnia opporiuna sa- immensas lliimmas exsultare sanctos Geminos et
pientise plenitudo. Per bos lemporales labores et perseverare illsesos, quos putaverunt lanto incendio
subito transitorias poenas ad seterna gaudia perve- subito videre consumptos. Ambulamli sanclis in
nielis. Videns ilaque eos plenos gratise Chrisli in sua rv igne est a Chrislo permissa licentia, ut major accre-
slabililale manere et promissam fidem foriiler serva- sceret incredulis mysteria divina videnlibus de con-
re, Deo couiniendans ciim inlegra devotione nepotes, fusione trislitia. Delecerunl itaque ligna et omnia
discessit ab eis. ignium increinenta. Sancti vero Gemini, deflcienlibus
16. Interrogati auiem a judicibus si vellent con- flanimis, in medio stantes, persecutorum malitias
sentire eis et deorum shnulacra publica voce con- irridebanl, dicentcs : Dala est nobis si volumus, de
fiteri; ergo cum illi pprtinaci scnlenlia in Chrisli prsesenli adCtiristum migrandi potestas; et si adiiuc
amore persisterent, et nullaleniis voluhsent assen- o de. ideramus, veslrse dementia. viventes in hoc sse-
sum prsebere peteniibus, ligaiis sursuni manibus, culo insuliare concessum est. Nam nobis melius esl
pedibus vero deorsum, in arbore uoa suspensi sunt: ad ejiis epulas festinare ubi feneratio non deficit lar-
tanta vero torroenlorum adinveniione exlensi, ut gitoris. Post sopitum ignem cuin increduli ad sanctos
pene putaremur ab ipsa inembrorum compage se- Dei Geminos eminus appropinquassent, nullas solli-
a Ms. Ripot., melmn Judworum. ribus Aclis transtulit Warnaharius", nec expeudit
13Quoinodo uriginale pnrcjavil peccalum, sijam qusfi ante de coruni baplismo altexuisset.
aule eranl a sancti Benigno bapiizaio? Ha:c ex piio- c Ala Mss., deliberamns.
 {93 SANCTI WAI.NAIIAP.il 193
cili potuerunt videre in membris sanctorum de in- A , Geminorum marlyrii consummationem, spreto inari-
cendio cicatrices. Sed ut major non fieret desideran- tali consorlio, parvuli cl unici filii dulcem reliuquens
libus roora martyrii, et ut prxeparatas dudum immar- amplexum, inter incredulas turbas adhuc iii perse-
cescibiles jam acciperent a Clirislo remunerante culionis ardore commotas , veloci cursu properans,
coronas, videnles choros •• angelorum ad se exci- exdamavit dicens : Et ego Christi ancilla sum, Chri-
picndos et ante oculos eornm astare paratos ; tunc stiniDeum vivum et yerum sine ulla ambiguilale
continuo lleclenles genua in terra, in oralioue pro- prohunlio : idola vestra ignominiosa et vana omniiio
slrati, felici Cbristi evocalione invitaii, sanctum si- a 'orare despicio. His diclis, continuo comprehensa
mul efllanles Spirittim, pariter migrasse nosciuilur est, et propter metum circumslantium populorum a
ad coelos. capiilis suspensa est multisque afflicla suppliciis,
19. Delata sunl autem corpora eorum ac sepuita cum Chri.tum negai*e coacta nullatenus voluissct,
a devotis in '" secundo milliario ab urbe Lingonica, una cum Beata Leonilla avia sanctorum ad locuni
in vico qui vocalur Urbalus, ubi se dua?vise maximse deducta marlyrii, ad nieuioratum vicum Urbatuni
sociant et alise anle has a diversa parle se sul-jun- a persecutoribus pariler gladio sunl perenipt_e °.
gnnl : ut ibi et expedila voluntatis devolio, et vian- 21. Neon quoque exceptor gestse hujus rei atque
t.uiii opportuna salis subjuncta collatio semper fre- B scriptor, tradens turboni codieeiu, mter medias tur-
quens adsit populorum, et ad eorum undique limina bas perseculorum ingressus, cupiens sanctorum Ge-
ad orationem concursio. Ibiqueetianiquidquiddevote uiinorum ntiiili_ebeatissim_esociari, Christi nomen
prccantur, oblenlu sanctorum germanorum quolidie confessus est. Qui illico a persecutoribus diversis
Deo largiente, prsestalur: sanilalum ibideni suffragia suppiiciis affliclus, et vita temporali exspoliatus,
per eosdem sedule infirmanlibus ministraulur : moe- marlyrio continuo meruit honorari. Turbon quoque
reulibus confoitalionis consolalio sine raora conce- noii post multum temporis, doctrina beatissimoruin
diiur, et prsecipuus circa basilicam enriim seniper Geiniiioruni perfecle instructus, a p- rseciftorihus
addiiur cultus el opum largitas in melius a devotis caplus, et
ipse marlyrii esi remuneralione locuplii-
quotidie ampliatur. iatus.
CAPUT V. 22. Acla sunt hsec sub Aureliano principe, Palina-
Aviu aliique comilesmarlyrii.
sexia
20. lilud eliain rationaliter congruil adnecleiidiiui, tio, Quadrato elllermogene prsesidibus,sub die
decima Kalendarum Februariarum. Adinvenlio san-
quod ail laudem sanctoium Geniinorum augemlam, ctorum
vel culturn religionis digiif.seilur perlmere, iiaui per santt irumcorporum Geminorum, vel dedicatio basilicai
Geminorum excolenda est d xiv Kal.
corum sauctam acqusilionem numerus esi martj- jt>
Octobr,, rp^nante Ciiristo Deo nostro in sa>culassc-
ium, inspirante Deo, ampliatus. Videns denique culornm. Amen.
Jonilla quscdam roulier tam pretiosam sanctorum
a Petrus de Natal.,
Visique sunl angeli cumluce Jan. scribil sanclam Leonillam apnd Divionemsepul-
multa eorum animas colligentes. tam in eadein crypla in qua sanclus Beniguus ab
Ij Mss. Marlyrol. Brug., iii uno. fuerat lumulntus.
c Saussaius in Suppleniento ipsa
d
Marlyrol. Gallicani9 Monib., IV.Kal.

SAXSCTI WARNAHARII
LINGONENSIS
EPISCOPI

VITA SANGTI DESIDERIl.

{Bolland.ActaSS., Maiit. V.)

PRULUUUS. D lmpenta loci rusticitas per ordinem puoiicare ncn

1. Quaniasa sint in electis ac pr£edeslinatis Dei valel; ipse tameri suis claris virtulibus Deo opitu-
omnipotentis saeerdotibus virtules, bealissimi Desi- lanle sese manifeslare non cessat. b Iunumera enim
derii martyris, et pontilicis Lingonicse urbis, cujus sunl bonitatis ejus viriulum insignia , pauca tamen
redivivo anni circulo fesla de more solemnia cele- polest 0 dicendo nostrselenuitasfacundi-e ut condecet
bramus, proeconia manifeslant : cujus cisi gesta deilorare. d Quanto namque prsedictusniarlyr divino
a Ms. sanct. Max. perquam lurbalum, hocmodo : h Mss. Reg. Suec., Innumera enim sunl boni opc-
Qiianta si( tn el. ac prmd. sac. a Deo omnipotente ris.c
gratia targitionibusB. Des.M. et P. L. lin.ur,red. an. Ms.sanct, Max.,Dic-3iirfiin
copia. Ms. Reg. SUec,
circ. (esta de more sol. Celebrantes, suggesta dicendo inops Aroas., dicendo inopia nostra tenui.tatis
republicare non vaict, sesc suis prwclaret xirluii- facundia.d Ms. sanct Max. ct Be'Ion., Quia quantum divino
bus Deo opitulanie, per qttas manifestari non ccs-
sat. ritn prmdictus martyr in munere.
107 VITA SANCTl DESIDERH, 193
pr-cfeiiur munere g^oriosus,tanto magis diciator.ap- A _. perditione civium pastorali solitudine dolore reple-
paret ad narrandas ejus viitules per ignorantiam tus, pro se principem rogare noluit, sed ut pereun-
lastidiosusa. libus civibus subvenirel alientius exoravit dicens :
CAPUT PRIMUM. Si pius es , jam parce, rector optime, precor, rnise-
Irruplio YYandalorum.Martyrium sancli Desiderii et ris civibus et a tanta erudelitatis csede hosliles ma-
sociorvm. nus tuorum ut eompescas buniiliter omnino deposco.
2. Tempore illo cum Wandalorum barbara et Ad hscc princeps barbarusimrailis, nalurali crudeli**
gentilis feroeitas ad Galliarum venisset debellandas talis asperitate durus , eventu viclorise lumefaclus,
provincias, et, devictis ac superalis Gallis, Galliarum barbara ioculione hoc sancto Desiderio despecla
etiam urbcs infestatione bellica plurimum devastaret, responsione narravit, quod beatus antisles nulla
et in rapina prsedsecrudelissiine cuncla depopulare- potuit iiiiclligenli-c capacitate cognoscere. Ideoque
tur cupiditalis inslinctu ; nutus Dei, eventus etinm el quod prius sacerdos Dei precatus fuerat rex cru-
rci alque itineris, genlem ipsam nefandam cum rege delissimus ignorabat. Obtulit se eliam pro suis
eorum b Crosco ad civiiatem Lingonas usque per- civibus, cervice parata pius pastor ad viclimam, ut
duxil. Tune vero bealissimus Desiderius in eadeni ccssarel de pereunlibus civibus vel aliquanlulum
urbe pontiiieali officio fungebaiur, sacerdos virtuti- r{_jain ruina. Nulla rector impius permotus est pie-
bus prsestantissimus. Et licet c opposilo u.onlo in lale : sed crudelitatis perseverantia inflammatus,
snblime iirma sit ex parte maxima naluralis exposi- caput ampulari prsecepit sacerdotis : plurcs etiam
tionis munitio, et quadrarum lapiiium studiose sub- Clirisliiinos e eadem simul bora et eadem sententia
juncla compago muros ipsius civitalis efficiat tutio- inlerire prsecepit. In tolis namque Pergamis in Chri-
res, ad probandam tameii iidein prsefali anlistilis, et sli confessione perseverantes, eadem die divers»
eorum qui gloriosum marlyriutn in sancta Christi sunt passim cjede prostraii. De culiu religionis in-
confessione manenles, cura eodeni adepti fuisse terrogati, quicunque Christum confessus se dixit
digiioscunlur; circumfusa Wandalorum multitudo credere, nunquam in lota urbe potuit evadere. 0
urbetn undique circumvallat el in obsidione perdi- urbs Lingona, quod tunc subito remansa desolata,
tionis a cunclis partibus civilas circumdatur. Nec de tuis civibus ingemiscis? habes inde magis quo
niora missilibus, fundis, sagittis diversisque telis exsultes, dum lanlos eodem lempore pro luo niuni-
evertere moenia, acrius impugnantes Wandali, cru- roine conquisisti martyres. Pro nihilo temporale
delitatis instantia perurgebanl. E contra beatissimus damnum lua repules in censura f quod lugeas ; dnm
ponlilex Desiderius, cum suis sacerdolibus, vel absque laxalione pretii, inde nunc babes el habitura
cseleris civibus, de mmo clamabat dicens : Christi /. / es lucra sine fine mansura quo gaudeas - Contri-
servi sumus, Christum Dominum nostrum Deum stata es lunc incendiis, gladiis, rapinis, cum oiinii
vivutn et verum colimus, qui universum mundum humilitatis exemplo in favillam redacta, uude nuuc
constituit. Nolite in nobis crudele scelus admittere, es exornata, illustralaque fortitudine et tuiaminis
per quod Dei potentiam conlra vos in iracundiam suffragio prsemunita, inde es et permanes in perpe-
provocetis. luum prsc cscteris urbibus gloriosa.
5. Sed quoniam Dei prseiestinalione, martyrii CAPUT II.
prcelinitadies advenerat; terror et metus intle simul Percussor et rex punilh Sancti Desiderii miracula et
cives oinnes unus invaserat, nec se ullra ulla virlu- memoria.
tis audacia defendere conabantur, sed retro redacti 5. Tam prseclari Desiderii marlyris bealitudinis
infra moeniafugientes , quo quisque pergeret ignora- iniliuni et prsecipuam perfeclse dileclionis graliam
bai. Wandali vero prsecipili cursu irrumpentes, in effusione sanguinissui, repenlinis indiciisin perse-
ruplis porlis ingrediebantur moenia. Ast alii scalis cutoribus ejus divina pielas palefecit. Percussor illico
appositis in rouros diversa de parte ruenies ignes in suus, araentix sensu damnatus , iiiipatienti_e furoro
d Pergama submiilebant; gladiis diversisquejaculis correplus, per moenia horribilibus vocibus clamans",
cives omnes impia coede prosternebant : nulli Sua .n cursu consito caput in poriam civilalis impulil; et
profuit selas, nulli sexui vel sevo pepercit impietas : crebra percussione evacualus cert-bro, exaniinis
natos pendenles ad ubera cum malribus impia jugu- ibidera a paventibus soeiis conlemplaiur. Audilis his
labat crudelitas : unus gemilus et planetus morien- timor et tremor hoslium cunctorum animos slupen-
tiuni in tolis moenibuspersonabat. tium penetravil, et h paulisper ab effundendo san-
4. Denique beatissimus Desiderius antistes, in guine cessarunt. Denique.non post multum temporis
oralione posilus invenitur, regisque cum cxteris Deus judex justus sancii sai Desiderii marlyris vcl
Chrislicolis obtutibus prsesentalur. Ille autem de cseterorum martyrum urbis isiius ultione conviclus
aIta Ms. Reg. Suec., Alia Mss., Omninodesidiosus. et pro Troja sumplum, inde huc transfertur ad quas-
b Ms. sanct. Max., Croco; r;lii.-,
apud Vignier cunque arces et loca mu iita.
Cltrocoet Caroco; de eo supra egimus. e In aliquibusMss., sacerdotes, scilicet cum aliis
c ldem Ms., oppositionemonlis; alia Mss., f Mss. aliqua, non lugeas.
opposilo
moniis. In breviario iis omissis ila legitur Licet na- e Ms. sanct. Max., Concrematae*.
litralis exposilionismunitis.; etc. b Ms. Reg. Succ -paulisper barbara at
d Pergama. Arcium Trojanarum noiiieii impielas
fuii, imo effiiiidend" cruore ces.-arefucil.
199 SANCTI WARNAHARII 200
in ° Arelatensis urbe Croscum principem sms tradi- A _ odit iniquitalem, et diligit veritatem , detestatur
dit iniroicis.Qui captus et catenatus, tam diu diversis perjurium , oondemnat mendacium. Horlatur pius
tormentis est diuturno tempore aflliclus, quousque paslor curam habens defunctus de ovibus, cives
uer crudelissimam assiduamque csedem ad morlis bonos, ut fidei integritatein pro aininarum suaruia
inleritum pervenlrel juxta suum merilum. salvationesinemaculaoronino custodiant. Detestalur
6. Beatissimusautem Desideriuspontifex, ob prse- malignos, perfidiaih semulalur, dat perditionis
ccdenlein conversalionem et boni operis studium exeraplum specialibus ut emendent,
marlyrii condignamcoronam promeruit, pro eo quod 8. Habetis denique sacerdotes illustres, primates,'
piius juslus inventus est et probatus. Cujus vilse et ortinis plebs Lingonici populi, prseclari martyris,
initium castitas, sobrietas eleemosynarum largilio, cseterorum cui subjuncla est caterva martyrum,
mi.ericordia in pauperibus,pietas, roorum probitas, intrinsecus tutamen urbis egregiumet prsecipuarode
palientia. sequanimilas,ac Deo ita acceptabilis in eo custodiam civilaiis, extrinsecus autem de c tribus
omnibus est repertus, ut ad coelorumregna, conso- geiriinis fratribus martyribus singulare urbis prsesi-
ciaia mililia niullorum marlyrum, acquisitione sua dium ante positura, et civilatis maximum divinse
ciim maxima beatitudine perveniret. In urbe sua remunerationis ornatum. Nimirum satis super est in
sancius pontilex dono martyrii prsecipuelocuplelatus B '. laude hujus saneti Desiderii martyris de virlulibus
est, in eadem etiam urbe pro salvalionum beneliciis amplius quoddicatur, sed fastidiuin generat auditori
cum cseterii martyribus vcnerationeestdebita lumu- major si fuerit prolixitas diclionis. Naro ad conlir-
laius. Prselerito tempore, quantum fuit a suis civibus mandam prseelari marlyris teslimonii verilatem,
honoralus alque dileclus, sepullursesuseIocusmani- porta, ubi percussor pro admisso scelere reus impul-
lestis'declarare videtur indiciis , in tantum ut infra sione capitis semetipsum peremit, nullum ab eodem
muros anior populi diffususcorpus ad turoulandum lemporc ingressionis viantibus officium prscbuit, nec
reciperet sacerdoiis, quem eum pro boniiatis man- egrediendi ab urbe consuetudinariumadilum pcpulis
sueiudine et sanctilalis constantia satis diligebat ullerius patefecit : sed saxis clausa , pro offensionis
superstiiem. Nam si quis ad ejus limina segrotus indiciis, damnala polius perseverat, Denique cum
adverierit, indeDeo opilulanlereverlitur confortatus; ipsius gladiator sacerdotis sacruro corpus truncavit
si moerore perlerritus, sancti martyiis obtenlu inde d inlibrurodivinumferventis ictus~peraccessit apertum.
conlesliro redit exhilaratus; si csocus,claudus, sur- Ubi mulla quidero folia perforavit, divina tamen •>
dus, niutus, ab adversa partevexatus adveneril, suam salvatione litlerarum tramitem non contigit effusio
quisque ibi medicinam et reroedia pristina sine sanguinis. Livor in libro cerlum beati marlyris
mora p.ercipitopportuna. iG passionis indicium manifeslat, et in nullo scriplura.
7. Inter csetera virtulura suarum insignia multi- seriem legentibus perturbat. In utroque vivens lesli-
plicia, niartyr in suo nomine non paiilur impunitaiu monii verilas , et prsesenti populo demonstralur, et
ferre perfidiam. Nam si quis inlra septa ecclesise venluro semper ad cernendum Deiordinalione serya-
ipsius, invocato nomine Christi super ejus sanctum lur dum ferro, aciem acuminis proprii, ad beatitudi-
altare, sub falsitatis ingenio mendax perpetrare ten- nein hujus martyris ampliandum,vel libri folia perfo-
i-iverit sacramentum, b ultione divina perditionis randa, habere concessumesl, atdivina vcrba, ibidem
illico seiuemia condemnatur ; iiies per fidelem in lillerarum monumenlis inserta, violare propter
hiartyrem conservalur. Nullus ibidem, divina oblem- martyris sui gloriam Dornini oranipotentia uon pcr-
peranie graiia, in fallacibusjuramentis.nomen ipsiusi misit; regnanle Dominonostro Jesu Christo, cui est
niartyris invocare, aulmemorare prsesumit.0 prsefe- honor et gloria, virtus et potestas in sseculasseculo-
rendum beatiludine marlyrem , qui lantum obtinuit; rum. Anien.
apud Deum, ut oslendere possit posl obitum, quodI
* Grcgorius TurojjeJistslibi Hisl. Franc, cap. 52. pro accessu arceptus est.
Chrocus, inquil, apud ArelatensemGalliaruinurbemi W e itfs. Reg, Suec, lilterarii tramitem, Ms. sanct.
comprebensus, diversis affeclus suppliciis, gladioi Max., lilterarum apicem. Cmterumtolum hunc con-
verberatusinteriil, non immerito poenas, quas sanc- ienttun puulo aliter ex mouumentis Genuensibusila
tis Dei inluleraf, luens. Similia plura ex Aimoino , exponit et mullo clarius Ferrarius. Liber quoque in
tunt relata. quo Desiderius preces recitare consueverat, suosan-
b Ms. sanct. Max., ultio divina eiroi persequilur. guine i/fl aspersus fuit, ul cum eo plura fotia tincla
c Co/ioit«r tergemini martyres, ut supra diclum, fuissent, charciclereslamen illmsi remaner.enl.Qui
17 Januarii. liber ad hmcusquetempora monstratiir.
< Msisanct. Max., in divino libro ferienlis icluss
 2G1 SANCTUSCOLUMBANUS,ABBASET CONFESSOB. 5-12

AXNOJ)OMNl DCXV.
'
SANCTUS COLUMBAWIJS'{
ABBAS ET CONFESSOR.

NOTITJA HIBTOMCA IN S. COLUMBANtJM.

(Fabrii'.Biblioih.med. et inf. aetalis.)

Colutnba,'sive Columbanus Hibernus , mnltorurii A thecse Patrum Lugdunens. pag. 515. Quinia cst
condilor monasterioruin , abbas in Gallia Luxovieh- etiam apud Messinghainumpag. 407, et sub epi.-toku
sis, et denique in Ilalia Bohiensis, ordinis Benedic- nomine vu'gata ab -Usserio in epistois Hiberuicis
liui, ^ dieiirobiitanno615, de qiio praterscripiorem pag. 7; Duhiiu, 1652, 4°; Paris, 1605, 4»,
Vlia»,Joham Scolum, apud Siniimi 21 Novcmbris et. 3. De poeni.entiarum meiisura laxanda, capiia
VincenliuuiBarralim part**u ChroiioIogi3?Lpr.nensis,_ XLII,pag.2l.
Chronicon snncii Benigni Divioncnsisloni; I S_>icile- 4. De oclo viliis principahbus, pag. 23.
gii Dacheriani, pag. 577 seq. Bernardus in vila S. 5. Epistolsequinque, pag. 2i i et iv, ad Bonifa-
Malachise,cap. 6, pag. 670, et"e recenlioribus pncler : ciuro quarlum papam , ii.ad.patres syuodi Gallicarisc
editores et Jacobum War.eum pag. 18 de serip.bribus super quseslione de Pascha congr.egatse,ui ad. disci-
Hib. Jacobum Ba-nagiuni toino I Canirii, pag. 772 pulos suos el roonaclios, et v ad Gregorium piiiiiiiiii
seq. Mabilliiniunissee. n Beiiediclin., seriptoresque paparo, itidein de Paschale- Merito hasce .pistolas
de sanctisHibernii. TliomaroMessinganum,Joannerii niagiii facil Mabillonius In ltinere Italico, pag.
Colganum, etc. Caroliis Lecoinle lonro II Annaliuni 216 seq. . .--,-..,;, J:.-..,_..',
Fraiicoruiii, pag.-98 s. q. sciipta Columbani junclim- d
-6. Carniina. d. Acrosticliuni Colunibanus Hu-
elila Lovanii 1667 a Patricio Flemingo ">ordihis B . naldo,pag. 53, incipil : Casibus innumeris decurrtint
Minorum, alqu .indc recnsa in Bibiiotheca PatrUm temporq vilm.Caruien ad Sethum, in quo ,detc»lalur.
Liigdiinensi t. XII, sub.: inil. dislincte referre' • avariliam. Inci, it--: Suscipe, Selhe,, libens. ApUf-
' . '-:'-" ' '
plaeei.- -J ••' Georgium Fabriciuin in Poelis Clirislianis, p.ag. 779;:
Beguianwnasiica. Capila x c et liber pwnitentialis, Caiiisi-Wii, tom.-I, pag. 779;-Mes'.iiighaiii.um,:pag.411>.,
de quolidianis poeni.entiismoiiachorom, capita xv, Vinc.Barraliin toinoll, jiag. 115,etUsseriui!i,;pag. 11,
pag. 3 et 6, et iii LUCUJ Holstenii Codice regularum,- legitur,: Suscipe, Munalde, fifcc»is..Al;ap.ud.Sirinohr
paiie JI, pag. 88, 98. Meirioria fefellit"clarissinium dura ad calceui Eugenii Toleiaiii, Paris.; 16i9, S°, et,
Caveum, ciim regulam Columbanl scripsit edilnm toni.. II Operuni, pag. 908, Suscipe, qumso,tibens.,-V.,
fuis.se a Cani-io. Sed a Carolo Stengelio edita est, Ad Fedolium, cariiien Adoiiium, pag. 54. Licipit :
prmfaliohe Columbani auclii.r, in Corona lucida Accipe,qumso,nunc. bipedalicondita versu, adcujus
ordinis Benedictini,Aug.Vindel., 1622, 8" et pag. 128. calcemaiinos72sctaiissuseindical:iVujjca(f olympiq-
Apud Goldasium quoque et Messinghamum'Irher dit ter senos venimus qnnos 8. Epigraiiiina_de.inu-
pmnitehtialis "desiiieratur. Regulam Columbani -ab liere E. Monoslicha, p,. 35;; inci, it.: liaic prmcepia.
Agresfiiiicalumniis defensitavit Eustasius abbas in legat devote el impleat actu. Hsec carmina junclim
syiiodo MalisCOnehsi,ul narrat Jonas Scolus in(C edidit noiisque illustravit Goldaslus iu. paiu.neticis,.
Vita Eu.lasii ,ipud Suriuih el iienscheiiium 29 Ma.I. -. veieribus, pag. 47 seq., Iusulse 1604, 4U. Notissuis
ef SirinorfdUinloiiio1 Concil. Gallise,pag. 477. Syno- illuslraia exliibel etiani vir doclus ClirislianusDau-
(liiiiiManiscoiicnsemad aiinuro.G27aliireferurit, Mii- mius ad calceriiDislicliorum Catonis. Cygneae,1*672,
biflonius sicc.Ii Benedicliii. pag.~M9 ad anrium624. 8°. Edideral Usserius , eiiam in cpisiblis Hibernicis,
Cbiniius tofn. II Aunal. pag.750 seq. ad arinuni-625.~ pag; 10 seq., sed exceptis inorioslibhis et ep grain-
2:-De fide el officiis Christiarii hominis insiiuciib-: inale. Monosticha "exsiant quoque apud Canisium
lies XVIp-)g.!9. Iii Ms. addita1eliam deciiiia septima," toirio I editoriisriova., pag.. 75, et iride in Biblibiiie-
sed quiie post librbs duos de libero arbilrio siib' cis P-ilruin~'Cbloniensiet Parisiensl, et apiid Mfes-
Fdusti Begiensis nomine lcgitur loin. XVIII biblio- singharoum,pag. .08, inque iisplura siinilia distichis

• Bcnediclinumfacit Joannes Tritheroius cap. 225 pag. 272. , ...... •;'

deS.E.', ef illustriuni Benerficlor.lib. n, cap. 5, ct ' Usec eiiani in, Thomse .MessinghairiiFlbrilegio
iriagna conientione Conslantiiius Cajelanus Jibro sanctoruro Hibernisc, pag. 403; sed in Goldasti parsc-
edilo an. 1627, Tjuanquaiiialiu I visuro AnlonioGal- neticis, pag. 166 seq., dee=;tcaput ulliniuin, licet
lonio in libro inedito, de quo npenc pretium est con- regula ibi diviasii in capiia 44.
sulere epistolas seleclasRichardi Simonis lomo III, n * Polycaipus L-y-erus
" hisl. poetaruui n)e,iii,a.vi,
cpistola 29, pag. 67 seq. p g. 177 ^cq. '..-• :"'
b Vide Waddingum, Bibliolh. ordinis niiiioruiii,
1'ATBOI..LWX.
Mf, 1DE SANI.TOCOLUMfiAWO ABBATE-'-'?-- 504
Catonis, qiirc Octaviano cuipiam Romano Goldastus A menfariornm,tibrum'4h totttm Ptdlleriiim, q.ue.ii-a
tribuil. Monoslichnautem.eadem siib Alcuininomine Columbano eleganti stylo sciptum ait cap. 223. Seii
legunlur inejus Operibus, pag. 1715, et sub Atdlulmi exposilionis Columbahi super omnes psalmos mcmi-
edita a Delrione, ul dixi snpra. ^iiit etiam apud Gqidasluroin, Parseiieticis, pag. 72.
7. Rhythmus de vanitale el"Jhiseria^.iisemqrlaRs,. Harlmelus, qui abbas S.'Galli fuit cirea aniiiiiri 880,
png. 36 seq., incipil: Mundusisle trdhsil et tjubiidie inter Jibros Iii bibliolheca saiicti Galfi suo ieinpore
decretcit; edilus priinuiii ab Usserioin epistolis Hir ; ,asseryatos. Liber Conlrd Arianos, de quo Jonas in
bernicis, pag. 9 seq. vita cap. 29. et Colurabanus ipseepist.da 4. Confer
Constaiilinum Cajetanum voluisse S. Columbani Mabilleniilter Iialiciiiii, pag. £16 _>eq. Adversus
.scripia nolis fet argumehlis iilustrata edCre ribtavit ; regematlulierum , qiiod ineiiioial Baleiis xiv, 12, ad
Allatiusin ApibusUrbanis. pag. 74. -, Theodo.ricuin regem Auslrasise respicit, quem oi)
Desiderantur Columbani liber Psalmorum sive -coiisuetudineih cimi Brunehilde a Coluinbano et
hyninorum quem eliroato serinone ab a lolcsccnte r" corain ei pef litteras fortiter rBprehensuih refert
.tdhuc scripliim testalur Sigebertus Geii.blaeeiisis JoiiasiBejus-yita, capileL18,-.
«apile 60, unde Trilheinius posset videri fecisse CODIT;

PROLEGbMEN^^ ' **BE ' ;S. COLXJl^BANO.

-, .
{Galian..Bjbliolh.Palr. t.XII.)
1. Columbahus, pUirimorUnipater monachorum, :_.siippulalionem. sequi p'acuit Mabillonio. Sic cniui
in Lagenia, lliberni* provincia' circa «trdiqm KB'- ad :eumdera-;]qcumaiti ; «Si.;blympias pro-annis
culi vi ortus tradilur-, ut «x ejris gestis a Jona wonar quiuquesiiinitur, ut quidem sumi solet, annos noua-
-eho BohicnsiTere sequali arudimur ". Post humanio- ginta furic: aitigerat' Columbanus, :cum pr_edictos
rumliUerarum Studia., sacris Scriplurisexcolendis yersus scribebat. > Quod equidem iiiiniis admiscrim,
operam dedil b. Mox ad Banchorense iiioiiaateriuh) prioremqiie siip.puiaiioiiisrationein pr_ctulerun cwu
in Ultonia se-confereiis, Thonasticuminslituiutii am- viilgo eTHilitoruin;. atque ita censiierunl IIistori:i~:
plexusesl, Exactis ibidem annfe pluribus, ex Hiber- Titterarke GailitaeauctpreSj *quipropterea ex Verbis
nia digressus in Galliatn perrexil, srtaiis anniim tunc allaiis liealum viruin annos sepiuaginta duo tnnc
agens tricesimuni: atque in Tegno Burguiidise,i.bi- «gisse.defiriiUrit:". Sacrum_.ejUsi^prpusconditum est
rerum potiebatur Guntcliramiius, -Luxovieiiseeeiidi in nionaslerio Bnbiensi. Mabillonius, qui Bobiuin pe-
dit insigne «OBnobium.De tempore quO LIIXOVTUHItit y.IKEC.,. liiteris tradidit ",• ;i ln 'basilica,nionasterii
accessit haud plane «onstat. Coihtius tanieii <=ac iiihil. lere. .supercsf ex prinia ccenqbii antiquiiate,
post ipsum MaWlloniiisd aririumstalHiint590. Luxo- pneier cryptas sublerraneas, ubi allariai_|iiatuor,olim
vio pulsus in Iialiam ;se recepit. a"c-ceiebre^Bobieiise quinque. ln prsecipuocorpus sancti Columbania.sei va-
monaslerium erexit; -in quo, poslqiiam atinum unHih._r_; lur.iiitra lapideam.arcain,. qux anno 14S0-riidi opere.;
explevisset, dieiri clausil extreniinh xi Ra'l>Dicem- , "iacla es!> Scilicel hpc superbuiri.illud esl iiiausoleuiii
bris, ut scribif Joiias-* . qui dies quoque notatiir in niaghi quondam ablialis Columbani; sei quibusvis
Tabulis ecelesiasticis';dirisliannoscilicetfilS, ul post loculis aureisprsefereiiduui...?.r..
Cointiumf docet Mabillonius•".Quo autem-ctatis suifi II. Qu$. superant sancti Columbani scripta , ea.
arino e vivis excfesseritvir beatusj, naud safis explo- juiiclini edjla Lovanii evulgavit.aniiolt)67',Patriciiis'
ratum habenius. ld soluin hovimus, ipsuro, dura car* fTeniingus.. Primum ilaque oinniura pccurril ejus
_inenscriberet ad "Fedolium,hsbtede se cecinisse* : Regula cmnobialis;.u.u.arolaroen, praeierita Fleinih-
giana edilioiie, desunipsiuius ex oplirao Codice Re-
Rsecliiii dictarammorliisoppressusacerbls
fiorporequosiragilipalior,tTistique-SerietU. gularuinflblstenianp. atque lioc prseclaruin«ieniplar
N»mdiun uriBCipiii lib-inturtewpor»isof.lt:, jure _Celebrant eseterisque pluris ducunt viri dpcii
ad
Nunc Olympiadis f
ter enre «enimusannos. .
niodp iaudati "?'tCoiriplecliijir,ejusinodi Regula pa-:
Ut proinde «ita scripserit Columbarius,inquit iUsse- pifa deceni cum apud Thoinam Messinghamuin iu
rius',, annnm agensvel septuage.imuin secundum-> Elbrilegio Hiberiiise_,tiiin apud -Lucani Hoisteniuiii
si qualuor, yel quadragesimum, si quinque aiirtpru ni in Gpdice Regiilar.um, ^bi obseryanduni.-.cuBi-Gpip-
f-patio i(Latinorum quorumdam roore) olyropiadicani T-J tjo ~~,.capUt10, quod in Qodicibusnissvet exeniplari
periodum -deliniathus.> Alqqe hanc posteriorcni1 saneti GsrlJidesideratur, -ej-stare in.Cpdice Bpb;ensi,
" Jdn. Vit. S. •Columb.apud Mahill. AcL SS. Be- "• Coliinib. Carm. 111,100 seqq.inira:p. 3bt) d.
ned. torp. II, pag. 3 seq. i Usser. "Veter. Epist: «iberii. syllog., png. 17•
•» MjfbiH. Annal. Benei_l.lib. yiii, tom. I.-, pag, ) M^ijill.Annai.Wrd.Bened. lib. xT,§ 17,.to_u. I,
191 seqq. p.:$8i.-'- ' ''•
0 C»int. Annal."-ecel.-tom. II, pag. 370.
" Mabill. 1. c, pag. 492; f Hiit. Iittir.de la France,lam. III, p. 509.
-. Mabill.ltwIialiciKg, 214.
• Jon. apud Mabill. 1. ci, pag. 26. :"». Hist. littir, de laFmtice,'\.c, pag.Ail.
f'.Cflinl..l.-c.,'p-ig. 679. » Coinl. 1. c.,pag. 571.
t Mabill. Act. SS. Bened.,p. 56; nol. b.
 205. PROLEGOMICiNON. 2 6
et apudAIessinghamumpra_ferrelimluiiic/eper{ectioiieA . nulla temporis noiatione servala, mixlim locaniur.
monaclii: apud Holstenium vero .subjiri capili 9, Hujusmodi conrasioiiem perstrinxerunt viri erudi-
instar appendicis. et caput 10 inscribi de diversitate tissimi subindc noliis laudali i ; jquorum proplerea
culparum, quod alii Pwnilenliale sancti Columbai.i diiclu easdem epistolas pro lemporum ralione diges-
vocant, et ab ejusdem Regula distinguunt. Porro siinus. Ordine ilaque prima inscribitur Gregorio ma-
utrumque opusculum pluribus illustrat aique alicubi gno, inter cujus epistolas editionis novissimsc fu.it
supplet. idem Coinlius a. INequeillud pralereundnm exinde relata 11.Sed nulla exslat inier Gregorianas
quod advcrtit MabiUonius k, regulam Columbani, ad Colunibannm: ljcel perantiquus auclor libelli de
qualis typis yulgata esl.inlegram non esse, si caput vita~sanclaeSalabergse abbaiissse Laudunensis teste-
in Concordia Regularum cap. 74, § 10, citaium ex lur qd prwfatum palrem (Colurobauum) melliflua
Regula Columbanicap. 33 ad Columbaiii Jlegulani remisissescripla eumdera sancnuii poiuificein. Porrp
pertinci. Alii taiiicn observant c, non Colunibauum,,- prsecipuumepislolse argumeiituro versnlur circa ce-
sed anliquioreni aiictorem agnoscere caput illud in lebrationem paschatis, quod sanclus abbas cum suis
Concordia laudalum. INoiinulla quoqiie dc ipsius celebrandum ritu Brilonuni, hoc esl, orienlaliuni
sancti Colurobani Pccriilenliali monel in Analeciis roore, contendit. Ad anniini .allem 501)referendam
idem V. G, Locum adeat lector, si lubet <",Rrgulani B censent hujusmodi epislolain docii.simi opeiuiii
poiro ac Pcenitentiale de quibus hucterius sernip, sancti Gregorii edilores, quod ipsius irieininerit iu
excipit ejusdero sancii abbatis liberde Pmniteniiarum Epislola II ad Gallicauos episcopos jn unuin sui
mensura taxanda, quem prirou-;ex vetiislo ms. Codice euisa cpiigrcgalos ad quscstioneni de paschatis ce-
in lucem extulit Fleroingus : quo de opcre nonnulla lebralione dcfiniendain :t cujus concilii nulla alia
iidem qui supra viii clarissimi aniinadverliinl <*. tuperesl raeiiioria. .4«HOduodecimoscripla fuit Iiicc
III. Sequunlur Sermones seu lnstruciiones xvi, episio.a,ex quo in Vngensibus silvis dcgebat Coluin-
quibus adjeclus libellns De qclo.vitiis principalibus, hanus, hoc esl auno Christi 602, inquit M.Tbillohiu* m.
ex laudato CodieeBobiensi per euindem FUiiiiiigiiiii X. Inlerea Coluiiibanusabbas Lpxoviensis ad sc-
descriplse. Lectu sii.nl sane dignissimse, ac niiram dandam cpnienlionero,contra se a Gallicanisepisciipis
ubique pielateni cum p.iri eloquio conjunciam spi- de Pascba. eelebralipjie concilataro, Epistolgm scri-
rant. De b's vero accipienda videnlur quK scribit psit ordine lei-tiani, anno 606, ad Boiiifaciiiin III
Jonas in ejus Vila his vcrbis t: Agebatvenerandus Gregorii s-ucce^sonni, suppliciler postulans ut sibi
vir, ul per qumcunque loca progrederetur, verbum peregrinis laborantibus sum pim sentenlim prmslqret
evangelicumannuntiaret. Eral enim gratum hominibtis, soltttium, quo, si noit cpnlra fidem est, suorum tradi-
ut quod (acundim cultus adornabat, elucubraimprcedi C ( tionem seniorum roborafet. ul ritum paschm, sicul
culionis.doctrina,simul el exemplavirtulum confirma acceperant,per ponlificis judiciumpossent in suu pe-
banl Tanla in beaiumvirum grulia redundabal, regrinatione observare. t An responsuni a pontifice
ul in quorumcunquedomibusquanlisper commorawlnr, «btinuerit Columbanus (verba sunt Mabilloiiiin)
omnium animosad religiojiis cullurhdefigerei.Qperse ignorarous : at eum retinuisse pairiuro siiiim riiunt
porro preiium fuerit adiioiare, Instructionem V, quse ii Paschatiscelebrationeconstat ex ejus EpistolaIV
incipit : 0 lu vita guantos decepisti! sub tilulo Epi- ad suos LuxoviensesNamnetis scripta, cum in pro-
stolm V legisseMabiilonjurain ms. Codire S. Galli c : cinclu esset ad irajiciendum in Hiberniam. Vernni
aique sic item inscriplam ex eodem Codice jara diu hanc iradiiionem deposuisse videtur saltem cura in
vulgaverat Goldastus h; qui lamen agnovit in ea Ilaliam accessit: idque suadet tum ejus Epistola V
nullum apparere epistolici characteris vestigium, ad BonifaciumIV e Bobiensi monasterio scripta, tinu
simulque professus est sibi haud discedendum du- synodus Malisconensis Gallicanoruraaiilislituin, in-
xisse a lide vetustissimi Codicis, in quo hujusmodi slinclu Agrestii monachi convocaia adversus singri-
eral inscriptio : Incipil epistutasci Columbaniabbalis. lares quosdam rilus Luxoviensium roonacliorum in
Id quoque observalum Usserio , qui sub Epistolse quibus nulla amplius de pascliate iit nieniio. i
nomirie in sua Veterum epistolarum HibernicarumLD VI. Dum Namnelis per triduum morareiur Colum-
sylloge eamdem Instriictionem V recensuit. banus °, mox in Iliberniam perrecturus; ut paulo
IV. Pone pi*sedictasinslructiones exstant Episto- ante diclum, Epislola IV scripsil anno 610 ad suos
tm V sancti Columbani, omnes fervido zelo prseditie Luxovienses, quos invilus deseruerat, pacem. salu-
atque libertale Christiana exaratse. Eas ex perve- lem et sempiternain charilatem eis i.mprecalus. Qui-
luslo, sed mendoso satis bibliothecseBobien-is Co- bus lilteris acceptis, Altala Coliiiiibaiuui)sequi mn-
dice descripsit Fleroingus; in cujus tamen ediio, iuit, quam Luxovii permanere, ipsius Golunibani
0 Id.I. c, pag. 371, 579. Insulis 1604.
b Mabilhad Act. SS. Beri. tom. I, p. 26, not. c. ' Usser. Veter. epjsl. Hibern. syllog.; pag. b srp.
•" Hitt. littir. de ta France, 1. c. p. S10, num. 1. j Hisl. litiir. de laFrance,}. c., pag. 515, nqiri. 3.
<"Mabil).Analect. p. 19, nov. edit., 8 8, subiin.- 1 Greg. lib. ix, episi. 1-7, Opp.tom. U, pag. 1036
« liist. litlir. de la France, 1. c, p. 512, niim. 3. ,
f Jon. apud Mabill.Act. SS. Ben., toro. II, p. 7-, seqq. '' Act. SS. Ord. Bened., toni. JI, p. 406, num. 3.
num. 11. . m Mabill. lterlial., pag. 214.
« Mabill.Analect., pag. 19, § 9, sub lin. » Mabill.Annal. Bened. l.-x, §-56, lom. I, p. 561,
h Gohlast. Parfcne1. Veier. pa'rt. I, paf. 145, ftV.i. « 11. I..c, | S0, pog, 268 seq.
?07 SANCTI COLUMBANIABBVTIS SOS
poslmodum in Bobien-is monasterti regiminc snc- A que nomen sic referente^CoLtiMDANuslIfiNALDo; ut
eessbr futurus. Epitfolam V deiirqrrc Colunibanus recte habetur apud Sirrtimdum h ct Usserium '.
*bbas ex co-b.ibin Bobiensi ad Bonifacium papam IV Acrostichis in Canisiano exeinplari desideratur i.
scripsit »nno 615, sltidio imput us Agilulli regis -II. MonosthiconCarmen, sive Monostltica,e ms. Go-
Longdbardoruin ac Theodelinda. rcginse, de tribus diee Frisingensi desumpsil Canisius•".DubilalBasha-
Capiliilis. Qua in epislola vir sanctos pontifici ma- gius an Cblumbanisit opus Siricerum:sed iinmerilo,
ximo, bmnium. totins Europse ecclesiarnm capiti el ut censent clarissiniiviri,i, qui et ejus varias editiones
pasloruin pastori salutem dicit. De ea" plura Mabil- rnurtierarit r sed hae de -re consuleiidus in priinis
loniurtum in Annalibus Benedictinis", luhi in Itincre Fabricius •*. III. Carmen est Epiitola ad Fidolium, e
Italicb b. His porro Epislolis quinque sextaih subjeci- ms. Sanga.lensi a Goldastoin lucem emissa », alque
inuj quam edilil Goldaslus c ex duobus exemplis Hibernicis Ipislolis ab Usserio intexla, qui eam re-
Sib]iorhec_e-mor:isteriiS. Galli, quorum unum salis censens, hsechabet ° : <Versibus bipedalibus Adoni-
iintiquum, sed uvbvuov; alterum hatidmagis vetusta- cis est coiiscripia, elisionis syllabariim occasione
tis expers,at «o prscstabilius,qUodsuo ihdice aUcto- omni evitata, ut -Carmen-esset constanter m«TRau>-
rem ostendii edltori.Terum haud peispexit Golda4tis, lu?ov. Annexi sunt et liexanietri sex, in quorum
uti nequeHistoriseiitterafiar-Gallic-eaiictoiesd, qua- 15aniepenuliimo aetatejn suam auclor prbdit. » Q»iorl
-emeimqnehanc epislolamipsissimiim referre Carroen' quidem superiu- §1, nobis aniroadversum. IV. di-_ir-.
illud, quod aliis hiijusceniodi addilum ethibet bi- que Epigramnia est in Mulieres, quod iteiri Goidaslo
bliolheca Palrum Lugdunensis e. Id quod poslea nos acceptiim r-pfiiriiiius.Exslal prccfereaejusdein sancti
ipsi ileteximus: quapropter ab eo «Carmiiic excu- ColniiibTiii RJiythmus de vanitate et miseria vitte
dendo abstinuimus. mortalis. Incipit~:Mundut iste transit, etc. Occurrit
VII. -Syllogenoperunri sarieti t_oIun.fei.hi abbalis apud Usseriuron, et in bibliillieca PP. Liigdiinensii.
quatuor ejus Caruima claudunt. 1. Inscribitur Epi- Veruhi hic rhylhmus idein omnino est ac Episioht
ttoiaad Hunaldum.Enm primus eviilgavilGoidastusr; sexia, ac proplerea nobis omissus, ui atl eam supe-
quam lamen perperam in duas dissecuit, alteram Tius moiiuimus. Cselerum saneti Colurobani Opera
6cilicet ad Hnnaldum; alieram vero ad Seilntm mis- qiiuehuc usque rccnsuiinus in meliorem ordinem
sam existimans. Uiiaeiilmre vera est, ut virU eru- redacta , nolulis eliam subinde sive reslituere. siva
ditis observatum «, eademque uniHunaldo iuscripla: illustrare pro virili .tuduimus.
cujus prior pars acrostichide circnniscribitur, u'rius-
Id. ibid. lib. xi, § 4, pag. 275 se j. j Canis. Tiies., Inm. I, p. 779.
h Id. Iterllai., paa. 215 seq. k II. ibid., pag. 775 seq.
;P
^* ] Hist. lillir. de tu France, 1. c, pag. 519.
-• Gold. I.c.p. jo5. '---..
d llitt. liltir. dela France, tom. III, p. 520. •;» Fabric. Bibl. nied Latiii., lom: I~ p. 1129.
• Bibl. PP. Lugd., lom. XII, p. 56 seq. '« Gbld."I. c, pag. 52.
• Usser. l..c, pag. 15.
fC.old. I.c, pag. 47.
* Hitt. Iillir.de /o France, tom. III, p. 518 seq. v .Usser. I. c, pag. (i, 7.
h Sirmond. O.ip., tom. II, p. 908, edit, Paris. a Bibl. PP. Lugd., lom. XII, p. 36.
>~Usser.,Vet. Riberh. epist. syllog , p. 10-12.

OBSEBVAtlO CRITIGA 1N REGULAM SEQUKNTEM.

Cod. Regiilar„ni,l I)
<l_ro_iic,
*InierTe~HqUos monaslicsevltse propagatores sseculo sextoflorentes, eeleVrrimuiii nonien oblinuil S_.Co-
-lumbahusqbbas, natione Scotus, in monasterio Benchorensi educatus; sed ulrnm ex Benclioria Hiberrieusi,
an vcro ex hodiernsc Scpt* coenobiis Bencliorensibus, disceptaiur acriter ab niriusqiie g"iitis inqiilliiiis,
Varia eniih BenChorensiacdsiiobiafeperimus, quoruin priinuin'.iiihodierna Wallia siiuui erai, a Ven. Beda
in sua gcnlis Angloriim-Histofia -Ecclesiasticacelebratum, a quo forsan el relkjua .oniginemsiiam duxeruiu ,
quamvis hodierni Scoli pro siio-Benchorensi cocnobioad ripam Deasilumihis silp, et a S. Ternano discipulo,
S. Palladii erecto, pfp..antiquitale cerient: prout ex.Mona<t>'co Scolicb instruiinur.Quod abtcriiBenchorenso
Hibernicum allinet, et illud existimamiis verum S. Columbani inona-teiium; cimi ibideni eum principia
vii3emonasiicseposuisseteslalurS.Bernardusin1.ita S. Malachia.,uuitamen saiictissimus abbas haiid adeo
rite uiramque .geniein dislinguit, *ed sxpius Scotos cum Hiliernis confundit. Ucnnque v.ero hscc sinl,
5. Cplumbamiscmh turma moriachorum Scotorum et Hibernen--iuin secss t iu Gallias, circa aniiuni 59ll,
aelatisyero suse"30, ubi-Luxoyienseexstruxit mnnasterium, fn quod arftam mniiaclinruin Scntorum disclpli-'
nam iiilroduxil, aceirimiis paternarTinitraditionum vindex. Dum ixilui-LUKiviuin pluriuios ci>_ittu«.re vuieret
cx viciiiisTegioiilbiismonachos,pro iisdem hanc prscsenlemRegulam conscripsit, rigidamqueScnlorum disci-
plinam quodammodo miligavii, perpeluum lamen jejuniuhi et silenliuni, oiiiiiiroodainqueobedieiitiam roo-
nachis.suis mandavit, quod regimen inonalerii a solo nutu ahbaiis d^pendere volueril. Regula autem lucc
primitiva est et originafi», hullain cimi aliis regulis connexioiiem hahens; quauivis Reguia Benediciiuaeniih
jain
per plurcs annos anie adventum S. Columbani apud Gallos a S. Mauro proiiiugiita fuerit : iiullibi
antiqiiarum regnlarum menlionem facit, sed duntaxat cap. 7 loquitur de raille mpiiachis c..iliolic'H sub nno
archimaniirita, qui. unirormiter, quolies de nocte converiiunl, duodeciin psalmos decantanl, sive noctes
longae sint, sive breves. Ubi apefte loquitur de disciplina psallendi in inonasteriis Coluihbiiiis usiiala, a
6. Golumlia Magno Scotoru n mbnaclifirumpatriarcha per hodiernam Scoliam et Hiberniaui erectis, cui
aiam el Hegulamcujusdam Patris ascribinius. lnterea hcecS. Columbani Regula novein eTpiiibuscoiislaiis,
«ui Ct hic deciroum adjecil Hplsieiiiiis, non omnia ad perfeclionen)vil_e moiiaslic_eprsecepta necessaria
209 BECULA GOEiSOBJALIS. 21«
tradit, se.l generaKa tanlum statula pr_cscribil; ila ut viva polius voce, quam scripta Regnla,. monach.ot
iuos direxisse videatur. His eairln non obstaiuibus, disciplina monastica a S. Columbano apud Gallos pro-
pagata niir_>sfecit progressus, eii-.ni postejus Luxovio expulsionem, atque in Italiam secessum, ubi ileruir
Bobiense erexii ccenobium, et ibidem piissiroe obiit, sacrum exuviarum pignus monachis suis in amoris d
reverenlisc lesseram relinquens. Non solum enim in Luxoviensi, Bobiensi, Aneoreysiensi, Fontanensi.
aliisque ab ipso erectis coenobiis, sed etiam in aljis per sanelissimos discipulos Galliini et Magnoalilum coii-
jilis monasteriis hsec Regula monastica pluribus annis sola lloruit et observabaliir. Nec tam ciio hsec inona-
stHria Regulam S. Benedicti solam ainplecli volueruni, sed gradatim. Vetera;quippe slatula derepenle apud
monachos hi desuetudinem non abeunt, et sic apud laudatos Benediciinos Scriptoies Mabilloiiiunict Calme--
lum reperimus, hanc S. Columbani Regulam, adhue labente sseculo septiino, siniul cura Regula S. Bene-
dicti in prsefatis ronnasteiiis aliisque pluribus observatam fuisse; doriec illa Benedictiiise soli, taiiqiiam*
perfecliori, taiidero lociiiri dare coacta est, qudH ineunte sseculo oclavo in omnibus monasteriis nulla alia
qiiam Rcgula S. Benedicti observata fuerit. Huic eliam Regulse subjicilur S. Columbani Liber Poenitentialis,
praiscribens puenas regulares proqualibet culpa levissiraa commissa conlra Regulani et monaslerii consue-
imliiieiii; quie lamen poense,satis graves. pro adeo parvis deliclis, nullam connexionem cum ipsa Regula,
aut cuin aliis scriplis vitsc lnonasticse norrois habere videntur; adeoque poenseillse monachis iniliciseex
rigida Scotorum discipliua exorlse sUnt: prout ex Ordine inonastico apud Culrocenses monachits Scotos,
sive Kiledeos, intr addilamenta adducto patebit. Quod autem hic Pmnitentialis Liber ex cominuni Scolo-
rum Munachorum disciplina desuiiipliis sit, cuilibet in historia monasiica vel leviter versalo obvium esse
potest; cuui hic ipsemet libei- in.veliisliscodicibus appillari >oleat : Regula cmnobiatisPatruui Scoiorum^,
etaliquando : Regula Fralrum Hibernensium; utriusque eniin geniis monachis cominune erat, pro niinulis-
siuiis culpis rigidas posuas inlligere.

SANCTI GOLUMBANI
ABBATISET CONFESSOHIS

REGULA
CC^NOBIALIS
(GallandiBibl.Patr. t. XII.)
CAPUT PRIMUM. A dignus (Luc. xiv, 27). Et ideo dicit de digno disci-
De obedientia. pulo : Vt nbt ego tim, ibi el minitter meus mecu\^
-tVinio omiiium docemur Deum diligere ex lolo (Joan. xn, 25).
eorde et ex tota menle (Maith. xxn, 57) et ex lotis LAPUT II.
viribus, et proximum tanquara nosmetipsos. Deinde De silentio.
ad prinium verbum senioris omnes ad obediendiim Silendi regula diligenier cuslodienda decernitur ;
audienies «urgere oporiet: quia obedieniia Deo exhi- quia scriplum esl: Cultusautem juslilim silentium, et
belur, dicenle Doroino noslro JcsuCbrislo : Qui vos pax (Isa. xxxn, 27). Et ideo : ne realus de verbositate
audit, tneaudit (Luc. x, 28). conquiratur, exceptis utiliiatibus et necessariis, opus
Si quis igilur verbum audiens non slalim surrexe- est ut laceatur; quia, juxla. Scripturam,-ii» mullilo-
rit inebediensjuilicandusest. Qui autem, contradixe- quio non deeril peccatum (Prov. x, 19). Et' idcirco
rit, conlumacisecrimen inciirril : et irleo non solum Sahalor ait: Ex verbis luis justificabeiis, el ex verbis
inobedientise reus cst, sed eiiain contradictionis tuis candetnnaberis(Matlh. xu, 57). Jusle damnabun-
aditum aliis aperiens, multorum deslructor cestiman- tur qui justa dicere nolueiunt cum potuerunl; sed
dus est. mala, injusla, impia, inania, injuriosa, incerta,
Si quis vero murmuraverit.el ipse tanquam non ex B fiilsa. contentiosa, conturoeliosa, turpia, fabulosa,
voto obediens, inobediens pulandusesl; idcircoopus blaspberoa, aspera ac llexuosa loqui garrula verbosi-'-
ejus abjicialur, donec illius bona volunias cognoscalur. tate maluerunt. Tacendum igilur esl de eis et tali--
Obedienlia auleiii usque ad quem nio.lum detinitur? bus, et cum cautela et. raiione loquendum est roo-
Usque ad morteni certe prsecepta-esl; quia Chrislus nachis, ne aut detracliones, aut lumidas conlra^i-
usquead niorlem obedivit Palri pro nobis, quam ipse ctiones, in loquacitalem Viliosam proruropant..
nobis per Apostolum insinuat, dicens. Hoc sei.tite CAPUT III.
in vobis, quad el*m GhristoJesu : qui cum in (orma De cibo et potu.
Dei esset, non rapinammbilratns est esse se mqualem Cibus sit vilis el vesperlinus nionachoruin, salie-
Deo; sed semetipsumexinanivil, (ormam servi acci- talem fugiens, et potus ebri. taiero : ut et sustineal. •
piens, et specie inventus ut homo. Humitiavil semet- et non noceat. Olera, leguinina, farina aquis mixta,
ipsum, factus. obediensPalri usque ad morlem, mor- CIIIIIparvo panis paxiroalio, ne venter oneretnr, et
tem autemcivcis (Philip. n, 5-8). Nihil ilaque recu- niens snllocetur. Kleniiii utililati ct usui tantum con-
sandum est ohedienlibus, veris Christi discipuiis, sulendum esi,.seterna desideranlibus prsemia; et
quamvis durum et arduura sil, sed cum fervore et ideo temperandus.est, ita usus, sicut temperandns-
Isetitia accipiendum est. Quia sitalis non fuerit obe- C est Jabor : quia hsec.esl vera discretio, ut possibili-
dientia, non erit acceplabilis Deo, qui ait : Et qui tas spiritalis prolectus cum abslinentia carnem ma-.
non accipil cmfrm sutnn, ct, scquitvr,me,,nou cst me ccrante rclenlelur. Si enim nioiluni abilincnliaxit^
211 S. "COLCMBXMi ABBATIS' 21"2
cesseiit, viiium, non virtils erit : virlus eiiim mtiha A . cqgitatio, nulla spiriiuS coiiiqiiinati macula, nulla
suslinet boiia el conlinet. Ergo quotidie jejunanduni peccati Iabes.
esl, sicut (|uotidie orandum esi, quotidie laborandum, CAPUT VlT.
<|Uotidiequeest lcgeniuii). De cur.su psaimorum.
CAPUT IV. De syriaxi vefo, id est de cursii psalmorum et
De pauperlale, ac de cupidilate calcanda. o.ationuiii modo canonico quscdam siint distinguen
Monachis, quibus pro Chrislo riiuiidus crucilixus . da, quia varie a diver.-iismembrisede eo traditum est
est, et ipsi muiido (Gut. 6, 14), cupiditas calcanda Ideo juxta Vitsequalilatem, ac tempofum siiccessio-
esl: nimiruni dum non soliun supeiflua eos habere rieiu varie a nie qiioquelitteris ihsiiiueiur hocidem.
damnabile esl, sed etiam velle : quonira non crn- 1.1-ineniin uniformis esse debet pro-reciproca teni-
sii~V.se.--yoluiitas qua.ritur : qni reilnquenies oninia, poruiirditematione : longiof enim pef longas nocies,
ct Clirislum Dominuiii cum limqris cruce quoii- breviofque per breves essc cpriyeriit. liiJe et apinl
(iiaiii sequentes, in <oe'is habent tbesauro3 [Matth. senlores nostros ab octayo Kalendas Julii, cum noclis
-vvi,54). Idcifco dimi in ccelis miiituhi surit liabiluri, augmentosensimincipitcrescere cursuSj aduodecim
paivo et cxlreroo necesitatis ceiisu in leriis debent choris brevissimi modi, iii nocte sahbati sive Doini-
csse contenii; scienles leprain, e-se cupiditatem mo- 1.. nicse, usque ad inilium biemis, id est Kalcndas No-
nachis, imit.Uoribus liliorum prophetarum, ac di.ci veinhiis, in quibus viginli quinque canunt aiilipbu-
pulorum Chrisli proditionem alque perdhionem. nas psalmorum ejusdem numeri; qui semper Ires
aposlblorum quoque dubiis sectatoribtS Moftem. Joco duobus succedunt psaitis: ita ut totius psalterii
Kleo crgo nudilas el faculiatutii conieiliptus prinia . inter duas sripra diclas noctes numeruro cantent
perfectio est monachorura; sccunda vero putgatio duodecim choris, cscteras temperantes tola hieme
viiioruro; terlia pciieciissima Dei cpniinnata dile-. nocies; qua iinita per ver sensiro per singulas lieli-
ctio, ac divinorum jngis amqr, qui terrenorum suc- rioiiiadas terni seinper decedunt psalnii, ut duoJeciin
cedit oblivioni. Quse cuiii Ita siht, pautis noliis opus tn sihgulis npctibus tahtuin ahiiphonse remaueani, id
esi, juxta verbum Doniini (Luc. x, 42), aut etiam £~sl,quolidiani hieroalis tringinta sex psalmi cursus ;
iino. Pauca namque sunt necessaria vera, sine qui- viginti qualuor autem per toluni ver et .esiatem,
lius non transigitur, aul etiam uno, quasi cibo juxta f l usque ad autumnaie scquihoctium, id est ociavo
litieram ; puritate aiiiem seiisiis indigemus per gra- KalenJas Octohris, iii quo similitudo synaxeos est,
liain Dei, ul intelligarous spiriialiler qnse sunt il'a si.cut in vernali sequinoctio, id est octavo Kalendas
pauca charilatis, quse Marihsc a Doinino suggc- Aprilis, iluin per reciprocas viees paulalim et crescit,,
runlur. I« et dccrescit. Igitur juxla vires consideranda yigilia
CAPUT V. est, maxinie cuni ab auctore salulis nosirscjnbeniur
De vquilate cdlcandd. vigilare, et orare omni tempore (Luc. xxi, 56); et
Vaiiilas quoque quam sit peticuibsa, brevibus de- Paulus (/ Thess. v. 17) prsecipit sine -intermissioiie
nioiistralur verbis Salvatoris, qui suis discipulis orare. Sed quia oialionuln canonicarUm noscendus
Iseiantibusvanitate dixit: Vidi Satannm sicut fulgur est inodus, in quo oinnes simuiorantes horis conve-
de cteto cadentem(Luc. x, 18).Et Judseisaliquando te niaiit statutis, quibusque absolutis uiiusiiUisque ili
justilicanlibus ait : Quod aUtemalium est hominibus, cubiculo suo orare debet; per diurnas lerni psalmi
uboininaiio etl in conspecittDOmini (Luc. ivj, 15). horas, pro operuro inlelpositione, staluti suul a se-
Ilis, el illius Pbarissci famosissimisc justilicanlis nipribus nostris, cum versiculorum augmento intef-
extinplo cplligitur (Luc. xvm, 11 seq.), qiiod inie- veiiieiilium, pro peccatis primum nostris, deinde pro
rciiiptrix sit omiiiiiin bonorum vanilas, et gloriatio onnii populo Chrisliano; dein le pro sacerdolibus et
claia : dum bona vane laudata Pharissci perierint, et rtliquis Deo consecratis sacr_e plebis gradibiis, po-
peccata publicani acCuSata evanuerint. Non exeal siremo pro eleemosynas facientibus; postea prp
igiiur: verbum grande de ore monachi, ue suus pace regum, hovissime pro inimkis; ne illis Deus
grandis p«r«at lahor. slaiuat in peccalum, quod persequuntur et detra-
CAPUT VI. liunt nobis, quia nesciunl quid faciunl (Act. vn,-59).
Decdstitate. Ad iuitium vero noclis duodeeim psalmi, ad ine-
Caslitas vero nioiiacliiin cogilationibus judicaiur; diunique noclis duodecim siiriililer psalluniur; ad
cui nimirum cuni discipulis ad ainlieinluiiiac.ceilcnti- matulinum vero bis deni, bisque biui per lempora
b.tis.a Domino dicitur : Qui videril muliercmud con- brevium, ut diclutu est, nbclium, sunt disposili;
aipiscendunt, jam maechatut est eant ,in corde suo pluribus, jam ut dixi, semper nocli dominicse ac
(Mattlt. v, 18).iDnm enim vullum illius consideiat, sabbali vigiliiedepulalis, in quibus sub uno cursu
iile cui consecratus cst, vcrenduni cst ne inveniat iu septnaginta quinqUesingillal.iii cantantur. Hsecjuxta
..nima, quod ahominttur : ne iorle, juxta sentcnliam commuiiem dicta sunt synaxiih; Sed verji; ut dixi.
sancli Petri,;habe>nt oculos luxurise plenos alque orandi tradilio, ut possibiliias ad hoc destinaii sine
ddullerii (II Petr. n, 14). Et quid piodest virgoi fastidio voli prsevaleat, sue.sua perfectio possibilita-
corpore, si non sit virgo mente ? Deut enim tpiritusi tis permittat, vel capacilas menlisTllius cum necessi-
csl (Joan. IV, 24), el in spiritu habilat ac ineiHc,, taiuro coiisideratione, vel vilse qualilas possil ad-
qu.aii immaculatam viderit; in qua nulla sil adultcrai miltere; et quantum uniuscujusque fervor exegari.,
 213 RF.GUI-AGQENOBIALIS. 2U
si liber ac solus sit, anteruditionis -ejus qiiantitasi A qusecreavilj.niata vero diabojus superseminavit do-
pbstulaverit,.aut slaliis oiiuni, autmagnitudo studii,, losa calliditatc, ac subdola ambitionis intutse sua-
aut operum qualitas, aulxctatum diversilas perraise-- sione. Qua! sunl Igiiur bona illa ? scilieet qUseinlegra
jrit \ ita varie licet unius rei perfectio aestimaiidaestt sunt ac incorrui ta, sicul creaia, permanserunt: qii_e-
quia cum labore adorationis partilur : et iilep, licetI solus cwayit Deus , et prmparavit,^juxta Aposlolum
Jongiludoslandi aul caniaiidi sit varia, unius lameni (Fjpketiu, 10), ii( in iliis ambulemus:qnse sunt operav
perfectionis erit-sequaliiasorandi in-corde, ac mentis> bona, t» quibusin Chiisto Jesu creati suthus; boni--
cum Deojugis-intentip. Sunt auteni quidam catho-* ' las scilicet, integrilas, piclas, justilja, yeritas. mise-
lici quibus - idem est Canonicusduodenarius psaliiio- ricordia, charitas, pax saluiaris, lseliiia spiritalis,
rum. numerus, sive; per .breves, ,sive per iongas> cum spiritus Iructu. Hsecoiiinia ciim fructibus suis
nuctes; sed per quaternas in =nocte vices hunc ,ca- bona sunl: his verp contraria inala sunt, scilicet ma-
nonem reildiint, ad initium npclis, ad iiiediumque' lilia, corrupteja, iinpielas, injustitia_ mendacium,
ejus, pullorura quoqtie canius, aC .malutinutri. Cur- avaritia, oriiuiii,discordia_aniaritudo, cuin fructibus
sus hic, ut iu hieme parvus aliis videtur, ita ini eornm niultiplicihus qui ab eis nascuntur. Iiinuiiiera-
sestate satis onerosus et gravius invenitur, dum cre- bilia enim sunt qnse de utrisque contrariis, Jd est
bris in nociis brevitate expeditionibu?,non tam lassi- B bonis et maJis, procreaniur. Qiiqd auleni dcclinat a •
tudiiienifacit qiiam faiigaiionem. NocTibus vero re- bonitate condita et integrilale, hpc primum roaluiii
vcrentissimis Dpininicsescilicct vel sabbali, ad rna • est, ul.esl -superbia-ihalilia)piihia.; ciu conira est
tutinum ter idem vplv|tur numerus, id esl ter.deuis> jiise bonilatis buniilis existiraalio, suuin Crealorem
et sex psalinis. Quorum pluralilas ad sanctam <~on- ngnoscentis et glorilicanlis; quod est rationabilis.
versaiiouemJiuiic nurocrum canonicum mpltjs dulcii creatprsejtrUnum,bonum. .Sic et csetera per dupliccs-
indixit suavilale, lanquain -et reliquain disciplinaro, sensim paries in immanein nomiiiuiiisilvam crevere.
sub qnorum nimiruni regula nullus invenilur lassus : Quasciiiii ila sint, teneiida siint fortiier bona , Dei
et cum tanla pluraliias eorum sit, ita ul mille abba- hab.enlibu8auxiliiiin..,:tqii.qd seniper oranduni est per.
tcs su.b unoar.chimaiidiita.es.se referanlur, nulla ibi prospera e.t adversa.;:ne aut exlollamur in prosperi»
a,condit.ioneco2iiobiiinter duos nionachosrixa-fuiste iii vanitalem, aut-dejiciatnur in adyersisindespera--
fertur. yisa : quoj sine Dei ibi habitatione, dicentis : Ij.oneni,-Idep coiiiinenduiii ab utroque periculo, id
Ego in eis habitabo, et inter illos ambutaboj et ero1 est, ab omni iiimietate per leiiiperaiitiam glorjosani,.
UlortimDeus,etipsi erunt mihi pqpulus,(lI,Cor. yi. el verai)) (liscfetionera,, quifi GJiristianse:JiuiniliiaTi.
16 ; Lev. xxvi, 12), esse non posse inanifeslum est. adh-cret, et viam perfec.lionisyeris iGhfislimililibus
Merilo itaque creverunl, et quotidie, Deo gratias, (Q;ac Deura timentibus aperiw Discernenduin scilicet
crescunl, in quofum medio Deus babital; quorum1 semper est in- dubiis recte, ac inter bona et mala
inerilis inereainur salvari a Salvatore nostrp. Aroen. nbique dividendum-ju.sle>sive inler ulraque foris,
GAJP-UT VIII. sive intus inter c.orpus;et animain, siye inter. opera.
Dediscretione.. et mores, siye inter curam el ij,iietera, sive ijiter
Diseretio inoiiachis quam'sit necessaria multo- publica et seereta. Mala itaque cavenda sunt simili-
rum error o*tendit;et aliquorumruinsedemoiisiranl : ter, superbia, inyidia, nieiidaciuni _ c.orruptela, im-
qui sine discreiione ineipienles, et absque modera- pielas, mala inqrum. iransgressio, gula, fprnicatio,.
trice scientia-degeijtes, vitain flnire laudabilom •non ciipiililas, ira, tristitja, inslabilitas, vana glpria, ela-
potuerunt. -Quiasicut sine via lendeulibuserroreve- tio, deiraetio. ;Bpnaquoque virtutum sectanda sunt:
nit, ita:sirie discrelioneviveniibusexcessusih prOiiip- humilitas, berognitas,puritas, obedientia, abstineiilia,
tu est, qui sempef viflutibus-in ineJio :inter utraih- castifas, largitas, palientia, lsetiiia, stabililas, fer-
que niihielatem positis confrarius est. Gujus ira- ypr, iropigritia, vigilantiai tacilufnitas; quaeper for-
pactio periciili res :est, durti juxta semitam discretio- titudinem sulferenleni, el temperanliam moderan-
nis direciam iiiiiiiiciprayitatis ollendicula ac diver- tem, quasi in quadam ponderatriee discretionis sta-
sorum erforum scand.ila ponunt. Orandus esl igitur.;D tera slaluenda in actu sunt operis assueli, pro caplu
Deus, qui lumen versc discretionis largiatur ad illu- conalus noslri sulhcientia ubique quserentibus. Mam
minationeih hujus vllse, tenebfis sseculi utrinque -cuisulficientia non sufflciunt, excessisse discrelionis
obscurissiiniscircuindal_e; quo sui ad se sine errore niodum nulli dubiuinest: et quidquid ipsum modum
veri adoratores possinlhas evaderetenebras. Disere- excesserit, viliuro esse manifeslumest. Igitur inter
tio igitur a discernendo nonien accepit^.eo quodipsa parvum et nimiumrationabilis est in medio iriensura,
in nobis'disceniitinter bonaet mala , inter media revocans semper ab oinni ulrinque superfluo, ii)
quoque ac perfecta; Divisa nanique suht ab initio, omni.re posita, cerlum. ubique necessilalis prociir
sicut lux et tenebrse, utraque, id est bona et mala, rans, ac irrationabile superlluic volunlalis declinans.
postquam mala per diabolum boni depravatione esse Et hsec mensura verse discretionis, omnes nostros
coeperunl; sed per Deuin jlluiniiianteiriprius, acpos- pondere.trutinans justo actus, nequaquam nos de-
tea dividentem. Inde Abel pfius boha elegit, Gain viare abjusto perniillet; neque si illam vice ducis
verb impius"" nialaiiicidit. Bona Deus fecit cuncta per directuro semper sequamur errorem pati. DU.IT,.
* M.al_a.Legendumvidelur,.i« mulu.
HS S. i.O.UMBANl ABBATIS i!6
enini de uiraque parle scinper esl continenduiii;.>}A stiidiuni suas aliquas sectari aut nuirire voluerit in-
juxia illud dictum: Continetevot d dexirit eitinislrit lenliones, continuo interpositoruin occupalione de-
(_->e__...v,32* 11 Cor. vi,"7): in directuin semper lenluSj turbatus tolus sequi, quo jussio ducit, gratus
pt-r discietionein lendendum est;. id est, per liinien seroper-rton poterit; heque ut competit coropiere
Dei, dicenlibus Saepius,atque Psalmistsevicloris ver- polesl, qui lurbulentus est et ingratus. Morlilicalio-
siculuni cantantibus : Deus meut, iltumina'tenebrai nis igilur tiiplex est ratio; non animo discordare,
vieatj quoniaminteeripiar 'a tentatione (PsAl.- xvil, non Jingua llbila loqui, non ire quoquam absolute.
39, 30). Tentalio enimesl vita liomittistuper terram Suum seroper est dicere seni, quamvis conlraria ju-
(Job. yn, 1). heiiti: Non sicul egovoio,sed sicultu \is (Matlh. xxvi,
, -, GAPUTIX. 59): juxla exemplum Salvatoris, qui ait: Desceudi
De moitificatione. T de ccelo,non ut fdciamvoluntdtemmeam, sed volunla-
Maxiinapars regula. inonaclioriimmorlilicatioest, tem ejusqui misii fne, Palris (Joan. vi, ,38).
qtiibusiiiiniruni per sacram Scripiurani praecipilur: (Usque hic: manuscripli codicesei exemplar sancli
Sine cvntiliohihil faciat (Eccli. xxxii, 24), Ergo si Galti : Bobinse atitem hoc loco auctius incluta sub-
niliil sine consilio faciendum, lotiim per consilium jurigil.) ~ ' ".,
:
est inleirogandum. lnde etiain per Moysenprsecipi- R 1 De perfectionemonuchi.
lur T Inlerroga palrem luum,: et annuntiabit tibi, Monachusin monasierio vivat sub unius disciplina
Majorei tuos, et dicenl tibi (Deut.xxxit, 7). Sedlicet Patris. consortioque roullOruin,ut ab alio discat lm-
durisihifa videatur hsecdiscipliria, ut scilicet homo miliialem, ab alio paiientiain: unus eum silewiiuin,
semper de bre perideat allerius ; cseterislamenDeuni alter doeeat niansueludineni: non iaciat quod vult.
tiinenibiis dulcis ac secura invenielur, si ex integro, comedat quod jubeinr; habeat quantuni acceper.t;
rt non"%_iparle Conservetiir? quia nihil dulcius est opeiissui pensmn persolvat; subjicialiir cui non vult;
conscieniiae securiiate, et nihil securius est animi iissus a 1 slralum -veniat; anib.ulansque dormilei ,
iinpun.taie, quani hullus sibi ipsi per se potest tra- nec dum expleto somno surgere compellatur; passus
dere, quia proprie alioruni est examinis. Hoc nam- iiijuriam, taceal; prxposituin uionaslerii liineal ut
quedefendjt a limore judicii, quod jam examinave- dominum, diligat ui paientein: credat sibi Jioc es.e
fit judkantis censura, eui alieni porideris imponitur salutare quidquid ille prseceperit, neci'.de majorum
moles, el loluin porlatquod suscipjl, perieuluni. serilentia jiidicet, cUjusofficium est, obedire el iro-
Majut enim, ut scriplum esl,' pericutum judicantis plere quse jusia suht, dicenle Moyse:" Audi, ltrael
-
qtiamejuitmijudkalur (Sap_. vi, 6, 7)J Quicunqiie (Deul. vi, 4), elreliqua.
iiaque temper interrogaveril, si servaverii, nunquam £( CAPUTX.
«rrabit. Qiiia si alterius enaveiit re.poiisum, fides De diversitate culparum.
credeniis el labor Obedienlis non errabuiil, neque Diversitas culparuni diversitatis poenilenlisemedi-
iinrcede interiogantis carebunt. Nam si per se ali- cauiento sanari debel. Itaque,fiatres, hujiisniodi sla-
quid discusserit, qui debuit inlerrogare, in hoc ipso tuunn est a sanctis Patribus, utdemus confessioncm
arguilnr errasse, quod judkare prsesumpsii,iqui in- de omnibus, non solum capitalibus criminibus, sed
tcrrogare debuit : el si rectum fuerit, pravom illi etiani de majoribus negligentiis : quia confe.sio et
ifpulabiiur, duni per hoc a recto declinavit; quia loenitentia de morte liberat. Ergo nec ip.a parva
iiiliil audet per se jiidicare, ciijusofiiciuin est tanluni a confessione sunt negljgenda peccata ; quia, ut
obedire. Cumigiur hicilasint,cavendaubique est scriptum est, Qui parva negligit, paulatim defluit
iiionacbis superba libeitas, ac vera bumilitas dis- (Eccli. Jtix);: ut detur cpnfessio ante mensani, ante
cenda; sine inurmuraiione et hscsitalione obedjenli- iiiiroitumlecluloruin, yel cuicunqtiefuerit.facile.dare,
lnis: quo juxta Doiiiiniverbum, jugtim Chr.sti stiave, Igitur qui non cuslodierit benedk tionein ad nien-
_*T OIIU» ejus iev* (MaUh.tt, 30) sentianl; alioquin saaa, et non respoiiderii, Amen, sex percussionibus
•lonec Chrisli bumilitalem discant, suavilatem jugi einendare statuilur. Si locutus fueril coraedens, non
cjus et oneri»illius levitalem iion sentient. Humiliias ij; necessitate alterius fratris, sex percussionibus. Qui
ciiiiu.cordis, requies anunsuest viiiis ac laboribus dixerit suiim propriuin aliquid, sex percussionibus:
faligatse, ac unicumillius de tot iirtalis refrigerium : et_quihon signaverit cochleare quod lambit, sex pei-
etquantum ad hanc considerationem tula de laniis cussionibus. Si locUlusfuerit in plausu, id esl.aliioie
•oris vagis ac vanis allrahatur, lanlum intus requies- sono solito, sex percussionibus. Si non signalur lu-
cit ac refrigerelur; ita ut etiam aniara illi sint dul- cerha,-hoc esl; cum accensa fiierit .ajuniorefratre,
cia, ,ac dura et ardua ante habita, plana ac facilia et tibn exhibeatur ai seniorem ad signanduiii, sex
esse senliat. Monilicaiio quoque, superbis ae duris percussionibiis. Si aliquod opus vanuni feceril, st.x
iiitolerabilis.illi est consolalib, cui hoc solum placet pefcussiohibusemendetur; -
quod humile ac iiiaiisuttum est. Sciendum aulem Quicunquede fralribus qui sollicitudo ciquinandi
est, quod neque hanc martyrii lelicitatein, neque vel niinistrandi coiiiniissaest, qiiantiilum quid .effu-
nliud quid ulile su|,erveniens poterit perfecle - cpm- derit, oraiiono in ecclcsia post expletuin cursum, itn
plere qui», nisi qui in hoc sludium singulare posue- -ut fralres pro eo orent, eroendari *tatuilur. Qiiihu-
ril, ul non invenialur imparalu*. Si enim jnxta hoc iniliationcm in synaxi, id est, in cursu obliius fucril
 217 , REGULACOENOblALlS. .218
(hicc fst hiimiliaiio in Ecclesia post Itiiem cujuscun- A sionvbiis, Jfroferens scrmonem altum sine suppres-
que psalmi) similiter poeniteat : similimodo qui pcr- sione, nlsi ubi necessitas fuerlt, supposilione sileillii,
dideril micas, oratione in ecclesia emendellir. Ita aut quinquaginta percussionibus: excusans ad ve-
tamen hseoparva poenitentiaei indicetur , si parvum niam, quinquaginta percussionibus.
qnid efftiderit: si negligenlia, aul oblivione, seU Qui fratri aliquid iniiicanli responderit: Non ita
iransgressione secmilaiis tam iri liquidis quam in ari- est ut dicis, prseter seniores junioribiis dicentes
dis amplius solito perdiireril, longa venia in ecclesia, simpliciier, suppositione silenlii, aut quinquagiuta
dum duo'decim psalmos ad diiodecimam canunt, percussionibus. Nisi hoc tanlum licet cosequalifralri
proslratus nulluni membrum movens poeniteat. Vel suo, si veracius est aliquid quam ille dicii, et recor-
cerle, si mullum est quod effudil, quadranos de dalur : Si benC recolis, frater : et alter hoc andiens
cervisia aut mensiuas qualiumcunque rerum inler- non afflrmet sermonem suum, sed humililer dicat:
cedente negligf-ntiaeffundensperdidil, supputalis tbt Spero quod tu melius recorderis; ego per oblivio-
diebus illo quod in sumptus propiios viise accipere nem in verbo excessi; posnitel me quod male dixi.
consueverai, sibi eam perdidisse sciat, ut pro cervi- Ecce veiba lilioruin Dei: Nihil per contenlionem,
sia aquam bibat. Diifuso supra inensam, decidenle- ut ait Apnstolus , nequeper inanem gloriam, sed per
que extra eam, veniamiii discubilo suflicere. j, humilitalemsphilus, alter alterum existimanlet su-
Qui egrediens domuro ad oralionem postendam periorem sibi (Philipp. n, 3). Cseterumqui seexcu-
iion se huroiliaverit, et posl acceptani benediciionem saverit, non filius Dei spiritalis,' sed Adain carnalis
non se signaverit, crucem non adierit, duodeciffiper- judicetur. Qui si rion cito ad portum requiei huroi-
cussionibus emeii lari statuilur. Siroilitcr qui oratio- Iitaiis dominicseconfugerit, nimiarum contradiciio-
nero anle opus, aut poslopus oblitus fuerit,duodecim num aditum aliis aperiens , in superbia persislens,
percussionibus. El qui comederit sine benedictione, deliberlate sanctasEcclesiscin cellulaob poenitenliam
duodtcim percussionibus : et qui regrediens domura agendamseparetur; nsque dnm bona ejus voluntas
oralioiiem petens non se curvaverit inlra domum , cognoscaiur, atque per humilitaiem denno sancte
duodeciro percussionibusemendetur. Qui vero fra- congregationi inseratur. Qui profert sermonem vel
ter hscc omnia confessus fueril, el cn lera usque ad modicum ad reprehendendum opus ostiarii, aut os-
supposilionemseroipoenitentise,id est, inedia pccni- liarius si horas bene non custodierit, suppositione
lentia, et de his similia sit lemperare. silenlii, aut quinquaginlapercussionibus.
Inlcriin qui tussim in exordio psalmi non bene Proferens correctiorietii contra correctionein; hoc
caverit, sex percussionibusemendari staluitur: s.uni- est, casligans castiganlem se, tribus supposilionibus.
iler qui percusseril dentibus ealieem salutaris , sex (p Et qui abscondit aliquod crimcn videns in fratre Suo,
pereussionibus. Ordinem sacnlicii qui non custodie- usque diim corrigatur de alio vitio, vel de ipso, et
rit ad offerenduro, sex percussionibus. Sacerdos of- luncprofert illud adversus fralrem , tribus supposi-
ferens qui ungutas non dempserit, el diaconus cui lionibus. Reprehendens aliorum fratrum opera, aut
harba tonsa non fuerit: de rastro sacriflcium acci- detractans, tribus supposi.tionibus.Qui delrahit alicui
pientes, ad calictm accedenles, sex percussionibus. fratri, aut audit detrahentem, non continuo corf-igens
El qui subridens in synaxi, id est in cursu, sexper- eum, tribus suppositionibus. Qui aliquam contentio-
cu^sionibus: si in sonum risus eiuperit, supposi- nem cum tristitia promit, simili modo tribus suppo-
tione; nisi veniabililer conligerit. Sacerdos offerens, sitionibus pcehiteat. Qui aliquid repreliendens prse-
et diaconussacrificium custodiens, cavere ne vagis posito suo non vult indicari, usque dum abbali
oculisoberrent : quod si neglexerinl, sex percussio- indicet, tribus suppositionibus; nisi hsccomnia con-
mbiiseroendari. fcssioneverecunda liant. Si quis frater tristis fuerit,
Qui oblitus fuerit chrismal, pergens procul ad si fieri potest, consolationem accipi.it: si sustinere
opus aliquod , quinis quinquies percussionibus. Si valet, supprimatinierimconfessionem,utverecnndius
super ttrram in agro diiniserit, et invenerit stalim, dicat: quando Irislitia cessaverit, orent pro ep fratre*.
denis quinquies percussionihus : si in ligno illnd le- Si quis dicat ad consaiiguineum sunm, sollicilans
vaverit, ler denis, si ibi maneat nocle, supposi- ^ eum in alio locohahitanteni : Meliusest ut nobiscum
tione. Eulogias immundus accipiens, duodecim per- habiles aut cum aliquibus , Iribus suppositlonibus.
cussionibus: obliviscenS oblationem facere, usque Et qui viluperat aliinieinfratrein obsequiuin dantem,
dum eat ad offerendum, centuin percussionibus. trihus suppositionibus. Qui consanguineum docet
Fabulas otiosas proferens ad alienum, staiim semet- aliquam dicentem anem , aul aliinl quidlibcl a se-
ipsum reprehendens, venia tanlum : si autem se non nioribus imposilum, ut roelius lectionein discal,
reprehenderit, sed detrattaverit, qualiler eas excu- tribus suppositionibiis.
saredebeal, suppositione siientii, aut quinquaginta Qui ad' prsepositum.audiildicere : Tu non judica-
pcrcussionibus. Excusaiionem prnfcrens cum simpli- bis causam meam, sed noster abbas, aut cseterifra-
ciite, quando in aMqtio discutiiur, et non dicit tres; sive : Ad abbatem ibirous orones, quadraginla
siaiim veniani pelens : Meaculpa, pceniiet me, quin- diebus casiigari oportel in pcemieulia in pane et
quaginla perciissionibus.Consiliuincontra consilium aqua : nisi ipse de.it prostralus corara Iratribus:
cum simplicilale promens, (|uinquaginla percussio- Pcenilet me, quia male dixi. Frater quilibet in aliquo
s.ibus. Qui altare concusseril, quinquaginla percus- opere deicnlus, quaravis faligalus sil, ita lamen ad
 m S. COLLIMBA.NT AUBATIS 220_
u.<_0iioinuindical in propria causa : Si tibiplacet, A iiidigeuies poeniienlia psalmos decaiilare debent.
dicain ad abbatem; sin aulem, non dicam : in alle- Quamvis ergo in nocte dominica, et in lempore
rius causa....-SitU iteras", non i.ibidillicile videaiur, quiiiquagesima. pocnilentes genua flectant.
si fo.rlead abbalem dicam, ut obedientia cusipdiatur. Si cui injunxerit abbas aut prsepositusde fratribus
Qui IIOIIreportat quod cominodat usque in crasti- iter agere, ita observandum esl, ut seniori junior
iiuin, si ipse reportat recprdatus, sex percussioni- obediat: si tamen reclum fuerit quod eis indicaverit,
bus: si oblilus fuerit usque dum quxralur, duodecim. observare studeat. Si quid prseceperil abbas vel oeco-
Si quis oblimsiuerit interrogare debitum poenilenii;e nouius major, et alius hiiniilior iteraveril oeconomus,
usqne in craslinuin , sex percussionibus. Qui mur- ipse obedire debel; indicans taraen in silenlio, quod
niuiai, aut diiil: Non faciam hisi dicat abbas, vel prseceperit alius major. Infra monasterium vero
secundus, tiibus suppositipnibus. Cursus non neces- iiuHus laraen alio imperio prsecellente imperet, nisi
saiius, aut saltus, duedecim plagis. Proliibetur ne qui prscest.
quis alteiius leneat iiiannm. Ab iniiio diei usque noctem coniniutaiio vesli-
Procurel oeconomus ile humanilate ariyenienlibus nicnii, etallera in nocte interrogcnlur separatiro.
pxhibenda, lam peregrinis, quam reliquis fr.itribus: Qui ministrat iu die doniinica, aut in alia solemni,
ct omiies fralres parali sint ad rainistraiiduui cum B ad lavacrum aut ad quaincunqiie necessitatem, una
0111111 famulatu propter Deuni. Quamvis oeconomus oratione ante exiliim et iniroilum eget: inlerrogrt
niin censuerit, aut prscsens non fnerit, cteteri faciaut tamen, si non procul exeal, signo crucis indiget.
diligenter quod necesse est, et custodiant utensilia Quamvis ainbulans signet se : non est aulem [Forte
eorum, donec assignent ea parata custodi. Sin auleni tainenj,necesse ad orienlem se vertere. Exiens aulein
ne-glexerint,pceiiileiitiam de his, ut videatur, adhi- exlra. domum quilibet feslinans et se signans , uon
beri ad judicium sacerdotis. eget ad orientem conversipne. Jla et in ambulando
Qui non poslulat yeniam correctus, supposiiionc. cojiveiiiens quidquam faciat, si festinet poslnlans
Qui visiiaverit alios fratres in cella seorsum sine oralioneiii, et se luunilians in domo in qua non con-
interrogaiione, simili modo poenileat; aut in coquina grua liat genuflexio , curvatio lantuni slaluetur. Si
posl iionain sine ordinatione vel jussione ieiit, sup- quis volueril, in die sabbati praparet oblalioneni
tosilione : aui exira vallum, id est, extra septum Dpniinicse, consummalp lavacro commutare sacer-
nionasterii sine inierrogatione ierit, supposilione. doles, si facile fuerit: djacpnes autem, aut anle prse-
Juvenibus quibus imponitur terminus, ut non se ceplum, autpost pra_ceptum miuislerium opporlu-
appellent invicem, si transgressi fuerint, iribus sup- nuro perficient.
posilionibus : hoc laiitum dicaol: Scis quod nobis G _ Si quis vidtrit somnium inimundum, aut coinqui-
non licet toqui tecuiu. Et si quis prseceperit eis quod natus fuerit, aut pccnileus, quando delurprseceptum,
non licet, ipsi dicant: Scis quod nobis non lieet. Et stare prsecipitur. In magnis autem splemnitatibus,
si ipse prseceperit ultra, ipse damnetur tribus suppo- qqando audiunt sonum, isedefe : in quotidiano prse-
siiionibus: ipsi tainen dicant: Faciemus quod dicis , ceplo, rpene medianle jubelur s.edere. Deinde sonuin
ut borium obedienlise servelur. Illud vero specialius onines aiidienles ad synaxin incilantein diei con-
taveitdum esl, ut quomodo inter se mulup IIOIT lo- venlus. lavent ante oratorii introitus, nisi prius
quontur, sic nec per os alttrius loquanuir : quod si laveriut.
scicntes Irau.-giessi fiierint, simili roodo quasi inter Primafius ut primus psallat statuetur, et secun-
se lofeulifuissent, pociiiteant. dus; etnon flectalur genu, sed tantum curvatio fiat.
Cui chrisinal cecideril, et nihil confringens, dpo- Ordines qui piibres, in medio fiant pratorii: cseieri
decim percussionibus. Qui profert sermonem olio- dextra Isevaqueassistant, prseter offerenlem eidem-
suni, sileniio inter duas horas consequentes con- que adlixrenlem. In omnique dominica solemnitalo
demnari, aut duodeciro ptrcussionibus. Poeniientes hyronus diei canletur doininici, et in die iuchbante
fratres, quamvis opera difflcilia et sordida efliciant, Paschse. ;Aut qui ad altare inchoaverit, inter sacri-
iion lavent capita, nisi in die dominica , id est, D ficiuin acceplurus ter se hurailiet. Et nbvi, quia in-
octava. Sin auleni quinto decimo die, aut cerle docti, et quicunque fuerinltaies, ad calicem non
proptcr fluentiurocapillorum iiicrementum, arbitrio accedant: et quando olterlur oblalio, nulluscogaiur
senioris unusquisque in lavando uialur. Declinalio coactus accipere sacrilicium , prseter necessitatem.
devia sine interrogaiione aut benedictione, sex per- In oiiinique dominica die et solemnitate, qui non
tussionibus. fuerit in coetu fratrum ad Dominum fimdeniium
, Pffinilentias iniiiulas jiixla mensam sifecerit.prje- preces, oret jpse aliqua necessitate cpgente; et
positus, inensseimponat: et aroplius viginti quinque quandiu oOeratur, hon multuni di.scurratur. Pceni-
percussiones simul non dentur. tens qupque n.ecessitate itineris pccupatps, ambu-
Poeriltemes fralres, et indigenles ptenilentia psal- lansque eum cseleris ulentibu3 licito cibis, si adve-
morum, hoe est, cui necesse fuerlt, iit psalmos ad- nerit hora terlia, et longe proliciscantur; accipiat et
iiticpro vfeione nocturnadecantet: quia proillusione ipse quiddam cibi pro inodo quodam , et quod ei
diabolica, ac pro modb visionis, alii viginti quatuor defuerii accipiat ubi quiescat.
psalhios m brdiiie, alii quindecini, alii duodecLu) In communc autcm omnes fratres omnibus necli-
 221 REGULA COEXOBIALIS. 222
bus tempore oralionum in fine oinniiiiii psaliriorum A . tus orationis, duodeciih psalmos. Si quis veniat ad
genua in oratione, si HOIIinfirmiias corpoiis'hoc sacrificium cum nocturno cingulp vel veste circa
fecerit, flectere xquo aniiho dcbent, sub silentio' eum, tluodtcini psalnios.
dicehles : Deus in adjuloriumnicumintende;Domine, Si quis anle horani. nonam quafta sexfaqiie feria
ad adjuvandumme feslina(Psal. LXIX,2). Quem ver- nianducal, nisi inlirmus, duos dies in pane et
aqua
sicilimi postquam ler in oratione lacite decantave- Vivai. Si qu s dixerit liipmlacium nesciens, quin-
rint,seqiialilcr a flexioneoralionis surgant, exceplis quaginla verbeia : si sciens el audax, in pane el
diebus dominicis, et a die prinio sancti Paschse aqua. Si denegatur mendaciuhi ejus", et ille con-
usqne ad quinquagesimaradiem : in quibus moderate tend.il, sopiem dies in pane et aqua. Si quis irio-
se in lempore psalmodix huiuilianies , ^enua iion nachus dormierit in uria doriio cum muliere, tres
fleclentes, sedulo DeUmorent. dies iri pane el aqua : si nescivit quPd non debei,
Si quis frater inobediens fuerit, duos dies Uhum unOdie.
paximatium et aquam. Si quis dical: Non faciam , Si quis non clandit eccle.*,iam,duodecim psalmos.
duos dies unum paxinialium et aquam. Si quis mur- Si quisemitiil sputa , et coiitingit altafe, viginli
murai, duos dies uiium paximaiiuin el aquam. Si qnatuor psalmos : si parielem atlingit, sex. Siquis
quis veniain non pelit, aut dicit cxcusalionem , duos B obliviscitur psallendo, seu lecliones, qualuor psal-
dies unum paximaiiiiiii et aqiiuiu. Si diio fraties con- raos. Si quis tardins venial ad oralionein , quin-
lend.nles aliquid et ad furorero venlentes, duos dies quaginla, vt-1plagis quinquaginta : vel segriiusexse- '
unuin paxiiiiatiurael aquam. Si aliqnis contendens quilur quod jubetur ei, quinquaginta. Si post pacem
ihendacium et distinclioneih confirmat, duos dies sohaverit, quinquagiiila. Si contuinaci responderit,
unuin paximatium et aquaro. Si quis contradicit quinquagiitta.
frairi, et non petit ei veriiam, duos dies unuin paxi-, Si veniat Velato crtplle in domo, quinquaginla ver-
n.aiium el aquam. Si quis contradicit, mandatum bera. Si non petil orationein cura inlrat in doriium,
aut regulam 1'rang't, duos dies unuin paxiinatiuin. quinquagiiita. Si manducat sine oratione, quinqua-
Si quis injungit ei opus , et negligenter facit, duos gintn. Si locuius est aliquid in ore suo, quinquaginta.
dies unum paximatiutn. Si quis detraxerit abbatem Si sonuro feeerit dum oratUr, quinquaginla verbera.
suum, seplem dies unuin paxiroatium : si fratrem Si quis iracundiain, vel trisiiliam, vel invidiumtenet
suuiri, Viginliquatuor psalmos; si ssecularem, duo- conlra fralreni suum ; ut tempus teiiueril, ila eni
decimpsalmos. poeiiitentia«jus in pane et aqua : si vero prima die
Si quis obliviscitur aliquid foras , si minus, duo- confessusluerit, viginti quatuor psalmos.
deeim psalmos : si majus, triginta psalmos. Si quis G • Quicunque sacriliciura perdiderit, et iiescil ubi sil,
perdiderit, vel deciderit aliquid, .sicnt preliurii ejils , anno pcemteat. Quiiiegligentiam fecerit erga sacri-
ita pcenitentiaejus. Si quis facit colloquium cuiri licium, ut siccelur, el a vemiibus consumaiur, ita ut
sat-cularisine jussu, viginii quatuor psalmos. Si quis • ad nihilum devenerii, dimidio anno poeniteai. Qui
quando consummaverit opus suum, et aliud noil iiegligentiam erga sacrilicium incurreril, Ut invenia-
requirit, et aliquid sine jussione fecerit, viginti tur vermis in eo, et tamen plenuro sit; ighe eombu-
quatuor psalmos cantet. rat juxta altare, et abscondat cinerem ejus intfa sub
Si fiieiit aliquisbilinguis,et eonturbet fratres, duos altare, el ipse pbeniieat quadragiiita diebus. Qui ne^
dies unum paximatium. Si quis manducaverit in gligitsacriliciuih, el immulatum fueril, et pahis artii*
dpmo aliciia sine jussu, et venerit domui suie, unb seTiisaporerii; si rubro colbre, viginti dies pcenileal;
die paxiinatium. Si quis enarraverit prseieritunl si hyaciiithino, quindecim dies poenileat. Si aulem
peccatum, uno die paximatium. Velqui ambulaverit hon immutatum fu.-fit colore, scd congluliiiatum,
ih sseculo, et dicit de sscculi peccato, uno die in seplem dies pceniieat. Qui autein merserit sacrifi-
pane Ct aqua. Et iCpidusqui audierit aliquem mur- cium, conlinuo bibet aquam. Qui in ehrismal fuderit
imiranteni et detraheritem, aut facientem aliquid sacrificiuniCdmedat.Si de cymba, vel de porite, seu
conira regulam, el cohsensit a confessione, uno die I[>de ligno cecidefil, eiiion per negligentiam, sed casu
paxThialiuih. aliquo, Unodii?poeriiieat.
Si quis suscitat furorem fralri suo, et satisf.icii ei Qui scit fralreih suum peccare peccatUm ad mor-
postea, et ipse non remillit ei, sed dimill.it suo se- tem, ethoii arguit eum, legis Evangelii (Joan. v, l(i)
uiori, viginti quatuor psahnos, et illo die in pane transgressor noletur, donec arguat eum cuj«s malum
el aqua. Si quid voluerit aliquis , et prohibet reco- relicuil, et faleatur sacerdoti; ut quandiu conscieii-
nomus, et jubet abbas, quinque dies. Si quis iion -..tiamala feticuit, tandiii ih alllclione poeniieat. Qni
venerit ad oralionem supra mensam et post cibuih, pafvuni peeeaturi) reticuit, simili correpiione, non
Juodecirii psalmos cantet. Si quis dormierit cum eadem alflictione pceniteal, sed plagis triginta, aut
oratiir, si: frequens, duodecim psalraos cantet; si quindecim psalinos canat. Si de reliquo spemens mir
lidn frequens, sex psalmos.Si quis non dicit, Araen, nima neglexeril, in pane ei aquapocniteat, ut peccans
Iriginta verbera. Si transgressus fueril horara, duo- jHxtamandatum Domini(Matlh.xvm, 15)corripialur.
decini psahnos; sicanticum graduuii), uisi matutina Qui vero arguilnon leniter, notctur, donnc petat ve-
hiems, duodeciropsalroos. Et qui non audieril soni- liiarn a fralrc correpto, el plagis triginta, aut quin-
223 S. COLUMBANIABBATiS 924
decira psalmos. Qui peccatum pudendum alicui ex- A staliita scgnius fuerit exsecuiu*;,suppositione. Si di-
probrat, priusquam inier se et ipsuin solum arguat, missa synaxi non conlinuo ad ctilain rccurrerit.
sicut Doininusdicit (Matth. xym), corripialur donec s.upposilione.Si cum aliquo ad modicum surbstiterit,
cxprobralo satisfacial, et tribus diebus pane et aqua suppositione. Si ad mpdicum teroporis uspiain seces-
pceniteal. . serit, suppositione. Si cum ullo quicellse susccoha-
Qui Iransgrediiur regulam jussionis vel disciplinsc bitator non est, conf.ibulari quantulumcunque prx-
gencralis, maneat expulsussine cibo, ut in ciasiiuum suinpserit, snppo.-itione.Si alterius lenuerit maiium,
rccipiatur. Qui solus cum sola femina sine personis supposilione. Si oraveiit cuin illoqui est ab oralione
certis familiariler loquitiir, maneal siimcibo, vel duo- suspensus, supposilione. .
bus diebiis in pane et aqua, vel ducenlis plagis. Qui .Si parenlum quempiam vel amicorum ssecularium
prcesuinitfacere ainbasciani, non periiiiUei.te.epqui viderit, vel collocutusfuerit ei sine jussione ; si epis-
praest, libera et effrenata processione absque neccs- tolam cujuscunque suiCeperit ,.si tribuerc prsesump-
silale, quinquaginta plagis inbibealur. Qperis pecu- seiil sine suo abbate, supposilione, Si. impedierit
liaris prsesumpliocenlum plagis : .possessio alicujus aliquem auecessarii facii expletipne, supposilione.
rei, quamnon necessitas gcnera'iter fratribus conces- Si per ardorem meniis legiiimum religionis excesse-
sit, amissione ejusdem, et ccntum plagis coerceaiur. B I rit inoilum, suppositione. Si alium ferveniein a le-
Net essarium verp ac licituin aliqiiiJ facere, dare, gitimo facto retinere leniporis sui gralia pra_sump-
actipere sine jussione, duoilecini plagis : nisi ralio, serit, suppositione.
aliqua defenda', ut supplex satisfaetio reniiitat. • Hiic usque et in similibus coininissis procedit ani-
Qui cbincdens liiquitur, sex plagis. Et cujus vox; niadversio spirilalis, ut increpalio qusc lil a pluribus,
obstrepitde mcnsa ad niensam, sex pli^is. Si dedo- pectanii prolicial ad salutem, el de csetero cautior
mo foras, vcl de foris in dqrouin sonuerit, dunileeiiiii et diligeniior einendatione-i-prum Deo propitio sal-
plagis. Egredi vel ingredi in diiiiiuin, aut opus faceie' valns exislat.
sine oralione et signo crucis, (luodecim-plagis. Sii Qui aiifem rixani comroiserit, septem diebuspce-
aliter fueril, qninque plagis. Meumvel luiiiii dixisse,, niteal. Qai vero suuin prsepositum despexeiil, aiit
sex plagis, Verbum contra verbuin siuipliciler dic- regulani blasplieniaveril, foras repeHendus esl, nisi
turn, sex percussiiinibus : si ex ciinteniinii•, ctntumi ipse.dicat: Poenilet me quod dixi. Si autem se non
plagis vel supposiiione silemii. Si prdincm psallendii humiliaverit, quadraginta diehus pocuiteal, quia su-
iion servaveiit, sex pcrcussionibus. Si staiuto lcni-- - perbise morbo detinetur. Verbosustaciturnilale dam-
pore laciturniiatis loqui prscsump>erilsine neces i- nandus t t, inquielus roansuetudine, gulosus jejunio,
tate,; decem et seplem plagi. , I somnolcntus vigilia, superbus carcere, deslitulor re-
G
Si quis de supcllcclile monasterii per coiitenip- pulsiohe. Unusquisquejuxla qUodmeretuf coscqualia
lura amiseril, vel dissipaverit quid,; proprio sujoree sentiat, ut juslus jusle vivat. Amen.
ct operis ailjeciione reslilual, yel pro icslimalione. , In omni loco et opere silenlii regnla magnopere
arbiirio sacerdolis, snpposilione poenileat, aul 11110 o cnslodiri: censelur; nt omni, quaiitiini valuerit hu-
die in pane et aqua. Si non cpntemptu, scd casu ali- i- inaiia fragilitas, quseprona ad yilia, iinde praxipitare
quo amiserit aul fregerit, non aliter negligentiain n solet, mundeniur viiio.sedificationemqiiepoiius pro-.
suam quam publica diluat poenitenlia; cunclis in.sy- xiinurun»,pro quibus Salvatpr nosler Jesus sancluin
naxi fratribus congregaiis tandiu prostratus in terram n effudit sanguinem, quain dilaceratiohem absenlium
yeniam poslulabit, donec orationum consummetur ir in pectpre conceplam, et oliosa. passini verba, de
solemnilas ; inipetraturus eam, tum jussus fuerit ab- )- quibus justo sumus raiioneni lelribiitori reddituri,
balis judicio de solo surgere. Eoderomodo satisfaciat »t ore prpmainus.
quisquis ad oralionein vel opus aliquod accersilus, s, . Hsccsuperuin voleniibus carpere.iler lendens alti
tardius occurrerit. ad fastigia suniniai,relictaque liuiiio cum flagiliis,
Si deeantans psalmum liliibaverit; si. superllu,) sit
it ullro arobieiitibus nni adhserere Deo hanc in tellurem
durus; si contuinacius responderit, suppositione. Si >i jj missp, staluinius; qui iramortalia niinirum sunl prae-
negligenliusobsequiainjunclaimpleverit.suppositipne, f, niia accepturi, cum gaudip sumran niinquam deci-
Si vel leviiermurmuraveril.supposilione. SiJectioiieniii dente tLViiin.
operi obedieniisevepr.cfercns, supposiiione, Siofficiaia.

SANGTI COLUBIBANI
ABBATISET CONFESSORIS

DE PCENITEJNTIARUM MENSURA TAXAKDA LIBER.

I. Poeriileiiliavcra cst. poeniiendalion admittere, litaS, ut non dicam oninium, rumpil, roeiisursenos-
seda-i-iiiso-ideflcrc. Sed (.uia liaiic niultofum fragi- cehdse siinl ptcUilenlix ; quaruiu sic ordo a sanciis
 DE POENITENTIABUMMENSUBATAXANBA LIBER. 52«
m
traditur Patribus, ul juxta magniludinem cuiparum A morbos, culpas, dolores, segriludines, inflrmi'ates,
etiam longiludo stnlualur poenilenliaruni. sanare debent. Sed quia hsec paucorum sunt, ad
II. Si qiiis igitur per cogilalionem peccaverit, id pnra scilicet cuncta cognoscere, curare ad inlegruin
debilia revocare ; vel pauca jiixta se-
est, concupierii hominem occidere, aut fomicari, salutis statum,
aut furari, aut clam comedere, et inebriari ; vel niorum traditiones, et juxta nostram ex parte intel-
cerie aliquem percutere, sive discedere, vel alia his ligeuliam (Ex parle namqueprophetamus; et ex parte
facere similia, el paratus ad hsec corde complenda Cognoscimus(I Cor. xm, 9) aliqua proponamus. De
fueril: majora dimidio anno ; liiinora quadraginta capilalibns primum criminibus quse etiam legis ani-
madversione plectuntur.sanciendum est.:
tliebus, in pane et aqiia poeniteal.
III. Si quis autero peccatis prsevalehtibus faclo XIII. Si quis clericus homicidium fecerit, et pro-
xiituim suuiii occiderit, deceih annis exsul pceniieai.
petcaverit; si homicidium, aut sodomiticum fecerit
Post hos recipialur in patriam, si bene egerit pceni-
peccatuin, decem annis pceniteat : si fornicaverit
semei tauium, trihus annis inonachus poeniteal; si lenliaiii iri pane et aqua, lestimonio comprobaius
vel sacerdolis, cum quo poeniluit, ei cui
ssepius, septem annis. Si discesserit et vota fregerit, episcopi
si Cito poenilensredierit, tribus quadrage3imis : si comniissus fuit, ut satislaciai paremibus ejUs quem
aulem post annos, tribus annis poeniteai. r. occidit, vicem lilii reddens, el diceus : Qusecunque
IV. Si quis furatus fueril, anno poeniteat. vnltis, faciam vobis. Si auieiii non satisfeceril paren-
tibus illius, nuiiqiiam recipialurin patriam, sed moie
V. Si quis percusseril per rixahi fratrero suum,
Cain vagus et profugus sil super terrain.
el sanguinem fuderii, tribus annis poenileat.
XIV. Si quis ruina maxima cecideril, el filium
VI. Si quis aulem inebriaverit se, et evemuerit, annis peregiiuus, in pane e. aqua
aut saturatus nimis, sacrificium hoc evomuerit, geauerit, seplem
per : tunc primuui sacerdolis judicio jungalur
diebus : si vero per infirmita- poenileal
quadraginla poeniteat altario.
lem sacrilieium vomere cogatur, septem diebus pce- XV. Si quis autem fornicaverit siiut Sodoiiiitse
niteat. Si ipsuro sacrif-cium quis perdiderit, anno
fecerunt, decein annis poeniteat; tribus cuin pane
pocniteat. et aqua; septem vero ailis absiineal se a vino et
VII. Si quis seipsum coinquinaverit, anno pocni- carne ; et non maneal cum alio in scternuin.
teat, si junior sit- XVI. Si quis vero fornicaverit quidem cum niu-
VIII. Si quis falsum testimonium testificatus fuerit sed non filium generaverit, et iri not.tiain
rei lieribus,
sciens, duohus annis poeniteat cum illius perdi- hominuro non venerit; si clericus, Iribus annis : si
lione, vel redinlegralione. _ monachus veldiaconus, quinque anuis; si sacerdo-,
Hrec de causis casualibus: cseierum de minulis >:
septero ; si episcopus duodeciro annis.
moruro inconditoriiin. XVH. Si quis perjuraverit, seplem anriis poeniteat,
IX. Qui facit per se aliquid sine inlerrogatione ; et nunquam jurel poslea.
vel qui contradiet et dicit: Non fucio, vel qui mur- XVllI. Si quis maleficio suo aliquem perdiderit,
inurat; si grande sit, tribus superposilionibus; si tribus annis poeniteat Cutu pane et aqua per nieiisu-'
parvum, uno anno poeniteat; verbum vero contra rani, et tribus aliis annis absiineat se a viuo et car-
verburo simpliciler promplum, quinquaginta plagis, nibus, et tunc deniuin in seplimo anno reci, itur in
vindieandum;' vel si ex inlenlione silenlii, superposi- coimmunionem.Si aulem pro amore quis maleficus
lione ; nam si rixa, seplimana poeniteat. sit, el neroinem perdiderit, annuni iniegruui ciuu
X.- Qui autera detrahit, autTibenter audit detra- pane et aqua, cleficus ille pceniteat, laicus dimi-
henieni, tribus superpositionibus peeniteal: si de eo dium, diaconus duos, sacerdostres, maxime si pcr
qui prseest, seplimana poeniteat. hoc roulieris parlum quisqiiam decepeiit: idco sex
XI. Qui autem per superbiam suum prnepdsitum quadragesimas unusquisque insuper augeat, ne lio-
despexerit, aut regulam blasphemavefit, foras repel- micidii reus sit. -
Iendus est, nisi confeslim dixerit : Pmnitet me quod _ XIX. Si quis clericus furtum feceril, id esl, bovcm,
dixi. Si aulem se non bene humiliaverit, quadraginta aut equuih , aut ovem, aut allquod aniirial proximi
diebus peeniteat, quia superbice-morbodetinetur. sui furatus fueril, si seniel, aut lfis fecit, redda'1pro-
XII. Verbosus vero tacilurnitate damnandUs est, xirtio suo primnin, et anno integro in pane el aqua
inquielus mansuetuditie, gulosus jejunio, soranOlen- poeniteat: si lioc coiisuevit, et reddere non poluiTitj
lus vigilia, superbus carcere, destitulor repulsiorie : tribus annis poeniteat cum pane et aqua.
unusquisquejuxta quod meretur, quo sequaliasential, XX. Si quis autem cleficus, aut diaconUs, vel ali-
ut justus juste vivat. '
cujus gradus, qui laicus fuit in sscculo cum filiis et
Divereitas cuiparum diversitatem lacit pceniten- iiliabus, post conversionem suam, iierum suani co-
tiarum; namelcorporum medicidiversis medicamenta gnoverit clientelam [Forte, clienlulam], el liiiuin
generibusco.mponunt:aliter,enim vulnera, aliter iiier- iterum de ea genuerit, sciat se adulterium perpetras-
hos, alitertumores, aliter livores, aliter putredines,: se, et non ininus peccasse quam si ab juvenlute
alitercaligines, aliter confractiones, aliter combus-, sua clericus fuisset et cum puella aliena: peccas-
tioncs cnrant. Ita igitur eliam spirituales medici set ; quia post votum suum peccavit, pptq.iain,
diversis curaiionuro gcneribus ahiroaruin vulnera, sc Dominoconsecravit, et votum suuni irrilrtm fccil;
 W ....S. COLUMBANlAUBATIS 558
idcirco similiter septem anni' in pane.et aqua pco- A _i demedia pamque poenitentla[Forte, dimidiat nainquc
niteat. , __ _ poenitenliam].
XXI. Si quis clericus. per rixam proximiim suutn XXXI. Si quis laicus furtum fecerit.id est, bovcm,
percusserit, et sangiiiiieni fuderit, aiiiium iiitegruiii aul equuin, aul ovein, aul aliquod aniinal prbximi
pamileat: si laicus, qiiadragiiila diebus. , s.ui furatus luerit: si semel, aut bis iecit, reddal pri-
, XXIL Si quis per seipsum fornicaverit, aut curo mtun proximo suo damnum quod.fecit, el tribus qua-
jmnento, duobus annis poeniteai, si gradum npn lia- drage-iinis in pane et aqua poehiteat. Si autcni ssepe
bet: si autem gradtim aut voluni, Iribtis annis pceni- furlum facere consuevit, et reddere riort poluerit,
leat, si aetas npn defendit.. annb et tribus quadragesimis poehileat, et deinceps
XXIII. Si quis conctipiscitmulierem, et non poiest iiequaquam facere promiltat; et sic in Pascha alte-
ficere, id est, non suscipit eum mulier, dimiflium rius aniii communicet, id est, post duos annos (data
anni in-pane et aqua poeniteat, el loto se ahslincat lamen ante pauperibus de sno labore eleemusyna, et
anno a vjno et earnihus, et cprauiunipne altar sacerdoli pa.iiitentiaiii judicanti epula) et ita abremil -
ris. . -..,'_. taiur illi malre consuetudinis culpa.
XXIV. Si quis sacrilici.uuiperdiderit, annp poeni- XXXII. Si quislaicus perjuraverit; si per cupidi-
teat: si.per ebrietaieni aut voracitatem illud evo-] 1}tatem hoc
leCerit, lotas res suas vendat, et dpnet
mueril, et negligenler illud dimiserit, iribus qiiad-ra- pauperibus,. et convertalur ex integrp ad Dominuni,
gesiniis |n pahe et aqua pceuiieat;-si.y-.ro per inlir- et tundalur pnini diniisso sscculo,et usque ad rnortein
initateni, seplem djehus poeniteai. seryiat Dep in monaslerio. Si autein npn per cupidi-
Sed lisecde tiericis et monachis inixtiin dicta sint. latem, s^edinpriis
tiinpre hpc fecit, tribus anuis iner-
Caileriim de laicis. roisexsul poeniteat in pane et aqua; et duobus atiliuc
. XXV. Quicuhque feceiit lionii.idiiim, |d esi, pro-' abstiheat se a vino et carnib.us':
etita animara pro se
ximuin suuin occideril, tribus annis inerinis exsul, in
reddens, id est, servuni aut ancillam de servitutis
el
pane aqtia.poeniteat, post et tres annos revertalur
jugo absolvens, et eleeinosynas mullas faciens per
in sua, redilens vicem pafenljbus .occisi, pielatis et duos aiinos
(in quibiis illi licito uti facile cibis' est
et
tiflicii; sic post satisfaclioneni judicio sacerdotis cunciis, excepta carne) posl seplimum coiinnuiiictt
jiuigaturallario. annuro.
XXVI. Si quis laicus de alterius-Uxore "iium ge- XXXIII.Si qttis laicoriun per scan.dnju.msanguiiieiii
iiiieril, id est, adulleri.umepmniiserit, torp proxinii: fiiderit, aut proxiraum suuni vulnerayerit,' aut debili-
yiolato, tribus annis poejiiteat,,.-ahstin.-ns.se.a cibis taVcrit, quaiilum nocuit, tantiim feddere
et a uxore - cogatur :
sncculenlioribus, propria , <d_uis
iiisuper ij" si auteni non habet unde solvat, opera proximi
pretium pudidlise marito uxoris violalsc; etsic culpa sui p-iinum agat, quandiu ille inliniius esl rne-
illius per sacerdolem abstergatuf. ct sanilalem ejus quatliaginta
XXVII. Si quis vero laicus foniicaverit sodoniitico dicuroque quserat, posl
dies in pane el aqua poeiiiieat. , .
ritu, id esl, cum masculo, coilu lemineo peccaverit,
scpleiii aunis pcenileal: trihus primis cum pane et XXXIV. Si quis laicus inehriaverit se, ant usque
aqua et «ale et fructibus horli siccis : quatuor reli- advouiilum roanducaveril aut biberit, septiraana in
qiiis absiiij«al «e a yii.q et carnjbus, et it? diipii.atur paneet aqua pceniteat.
illi sua culpa ; et sacerdos orct pro illp, et sic junga- XXXVvSi quis laicus adulterare voluerit, aul for-
lur altario. : , - nicarecuro sponsa, et concupierit mulierem prpxinii
XXVIII. Si quis autem fornicaverit de laicis cuin sui, ct npnfecerit, id est, non potueril, quia mulier
Biulieribusa cqnjugip liberis, id e»l, yiduis,, vel pue'- enm iipn suscepit, tamen ille paratus fuit ad iorni-
lis; si cum yidua, uno anno : si cum puella, duobus candum : confitealur culpain suam. sacerdoli,. el ita
annis (reddito tamen huiniliationis ejus pretio paren- quadragbita diebus in pane et aqua posniteat.
tibus cjus) pceiiiteat. Si anlem uxorero non habuit, , XXXVI. Si quis aulein laicus manducaveril, aut
sed virgo virgini cpnjunclus est: si volunt pareplesi biberit jnxta fana; si per ignoraniiain fecerii, pro-
**
ejus, ipsa sit uxor ejus ; ita taroen, ut anno ante: iniitat deuiceps quod nunquam reiteret, et quadra-
poenilcanl ambo ; et ita sint coiijugales. ginta diebus in pane et aqua poenileal: si vero ptr
XXIX. Si quis autero laicus cuin jumento fornica- contempiuni hoc fecerit, id .esl, postquam _sacerdos
verit, anno poenileat, si uxorem Jiabuit: si aulemi illi prsedicayit quod sacrilegiuii) hpc erat, et posiea
non habuit, diinidio anno : sic et qui uxorem babens> menssc d;emoiiioruiu coiiiiiiunicaverit; si gulsc t.m-
propriis me_»bris s« ipsum violavefil, poeniteat. turo vitio hoc fecerjt aut repetierit, tribus quadraso
XXX. Si quis laicns infantem suum oppresserit, simis in pane el aqua poenileat: si vero prp culiu
vel inulier, anno integro in pane et aqua pocuiteanl, dsmonuiii, aut honore simulacrorum hoc fecerii,
etduobus aiits abstincant se a vinoet carnibus: ct tribusannis pqeiuleat,
iia primum altario 6acefdotis judicio juriganlur, el - XXXVII. Si quU laicus per ignorantiam cum Bo-
sunm torum tunc licilo marilus ille cognoscat. nosiacis aut cseteris hsereticis communicaveTit, stct
Sciendum est enini laicig, quod tempore panitentisci inter calechumenos, id est, ab aliis separatiis Cliri-
illis tf-idita-_asacerdotibus, non illis liceat _mas co- stianis qaadraginta diebus, et duobiMialiis quadrage-
gnoscere!iixoresj nhi post pecniienliam transactam ; sirti» k) extretnb Christianoritm ofdinij, Id esf, intcr
 INSTBUCTIONESY.VRl.*"SiVE SEI.MONES. 250
poenitentes, irisana. communionis iculpam diluat':,si A-non lavel. Soliautem monaelio secrele siandopedes
vero per conlemptum hoc fecerit, id esi, postquam lavare licei: seniori vero, etiam publice, sed altero
demmtiatum illi fuerat a sacerdofe, ac prohibitum, pedes snos lavahte licet sianiolavari.
iie se communione sinislrae paftis macularet, anho XLI. Ante prsedicatiohcin vero die doroinica loii,
iniegro poenileat, et tribus quadragesimis, et duobus exceptis cerlis necessitalibus, siinul sint cPnglobati,
aliis annis abstiiieat se a virioet carnibus ; et ita post ut nullus desit numero prxceptum audienlium, ex-
nianus impositionem caiholicl episcopi, aiiarib jun- ceplo coco ac portario , qui et ipsi, si possinl, sats
galur. agant, ut adsint quando tonitruum Evangelii au-
Postremo de minuiis mohachoruni agendum est dittir.
saiiciiririibus. XLII. Confessionesautem dari diligenlius prseci-
XXXVIH. Si quis vallum apertum in nocte dinii- pilur, maxime de commolionibus animi,
antequam
serit, superpositione pceniteat: si vero in die, viginti ad Missam ealur, ne forie quis accedat indiguus ad
quatuor percussionibus, si non aliis superVenieiitibus allare, id est, si cor mundum non habuerit: mulius
apertum dimiserit: si quis hunc ipsum absolute prse- est enim exspectare donec cor sanum fuerit, et
cesserit, superpositione pceniteat. alienum a scandalo ac invidia fittrit, quam accedere
XXXIX. Si quis jumentum petens solus absolute " audacter ad judicium tribunalis : tribunal enim Chri-
[Leg. absque lutoj lavaverit, superposiiione pceni- sti, altare : et corpus suum inibi cuin sanguine jiidi-
teat: si quis vero lavanslicitocoramfratribus slando cat
indignos accedentes. Sicuti ergp a peccalis capi-
hoc fecerit, si hbn necessitate luti largius abstergen- talibus et carnalibus cavenJum est , anleqiiam
di, viginli quatiior plagis emendetur. communicandum sit; ila etiam ab incerlioribus vi-
XL. Si quis Vero etiara sedendo in jumeiilo genua, liis et morbis langnentis aniniie abstinendum est, ac
aiit brachia discoOperuerit absque necessitaleluti la- absiergendum ante verse pacis conjunciioiiem et
vandi, sex diebus non lavel; id est, usque ad alte- seler.ioesalutis cim aginero.
ram diem dominicara inhohestus ille lavator pedes

SANGTI GOLUDIBANI
ABBATISliT CONFESSORIS

INSTRUCTIONES WARIM
VVLGOD;CT_E

SERMONES.

-INSTBUCllQ PRIMA. C. perfectio. Quod unus esl De.s Triiiilas, Deus ipse in
D.eDeo Vnoel Trino. lege de se leslalur dicens : Audi, Israel; Domhius
I. Iiistruclionis valde necessarise curam gerens, Deus tttusunusesl (Deut. vi, 4). Quod aulein unus ille
primum ante oinnia, quod omnibus scire prinium Deus Trinilas est, Salvator in Evangelio docuit, di-
esi, dicere breviter lieet; cupio, ut quod est funda- cendo: Eunles nunc doccle ou.ncs gentes, baptizantes
mentum saluiis omnium, nobis crepido sermonis sil; eosin nomine 1'atris, et Filii, el Spirilus sancti (Matlh.
cl inde nostra doctrina ordialur unde omne quod xxviii. 19). His dnobiis lestiinoiiiis dnaruin legum
est oritur, et quod non fuil ini.liaiur ; osliumque no- quasi quibusdam fulcris lirinissiinis lides credeiiliuin
bis sermonis cordis.credulitas aperial, qusein saluteni. firmata esl, Ubibabes in vcrilate Tiiniiaiem in uni-
confcssionis pmniuin Ghrislianflrum recte creden- tate, et uiiilalem in Tiiniiale. Pro rei igilur inagni- .
i.iuni ora apernit.. De initip ergp humanse salutis, luditie breviierquod crediiuus tlixinius, et liles cor-
Christo adjuvante, recte noslra dicta sumant exor- dis oris produxit confessioiiem; et hoc iirmiter coh-
diuni. tra orones Iiseresesleiienduni est, quod Deus umis
Credat itaquc primum omois quj vult salvus esse, dividi vel sepaiari non p.otest, ijuia quod fnit tuius,
iu priinum el in iiovissimuiiiDeum uiiuin ap tiinum, seinper fuil u.t.esl, Cesiel ergo venenosa et insana
uiiuin subsistentia, trinuro siihstantia; iinum poieu- r> oniniuni liiereticorum vesania, quando ipso Deoleste
lia, iriiium pcrsona ; iinuui natura, trinum npmine; audimus et cr-edirous: Audi, Isruel; Dominus Deus
unum iin.niue, qui esl Pater et Fiiius et Spiritus tuus unus est: quia qui unus est, hoc seroper iuit.
sanclus, Dens unus, tptus invisibilis, inconiprehensi- quod est; sed ut scias quantus, piuraliter dixit in
hilis, ineflabilis, in qtto est semper esse, quia arter- mundi conditione: Faciamus hominemad imaginem
nus est Deus Trinitas, cui inilium noh quseras, qui etsimitUudintrn uosArmi(Gen.i, 2(i). Ne vero erres.
finemnon habet, etqui semper luit quod est ct erit; in numero.Christus libj indicat Patrem, et Filium, et
quia in Deo iteralio non est. sed seniper Trinitaiis Spiritum sanctum, in cujus Dei, quasi unius Dei nn-
 931 S. COLUMBANI ABBATIS 252
inine, orone iiuinanum genu. bnptizandUmest. Quid A lanto.pliis inlelligat minora se scire posse deaticloris
pluradeTrinitatis coaHernilale? Quod Unus «., suf- profnnditate; et sicul debetj et decet, niinns de
licitnter nos docet. De verilate autem personaruni creaiore qu iin.de creatura lractare prsesiiiiial : quia
Patris, et Filii, et Spirilus sancii. dislinclio Chrisli, iii majoribus idoneus esse JIOIIpotest, qui prius nii-
praecepliauctoritate, abundanter insiruxit audientes. nora non investigavil; el cui in nirioribus non cre-
Kx his, inquam, testinioiiiis omnis.errorum exclusa ditur, in majoribus quomodo credeiidum esl? Qui
perversitas est; quibus nominando, Triniias alque eniin, rogo, terrena ignoral, cceleslia cur scrulalur ?
unitas attestando approbatur. Oli! qui vana loquuiitur non inielligentes,juxta Apo-.
II. Cum rei igitur magnitudo nos de his, quasi de stolum, neque quw loquunlur, neque de quibut affir-
inellabilibus amplius loqui prphibel, lirina fule snpra tnant (1 Tim. i, 7). Quam multi enini, quihus est V-C,
.iicia conservemus. Quia cui hscC pauca de Deo fragili licet penna, in altum volare nitentes, el in
Trinitale noh sufficiunt,pjura juxla Scriptur.ini non coelum os suuin ponenles creaturse, vel per.partt*,
prodefnnt. De ep enira taiitum quod uuus in Triui- ut nPn dicaro oinnes, ratione ante non collecta [Co-
tate, el Trinus in unitate e. I, dixiniiis. De essenlia dex, mendose, euiiii coli], piiinum de summa proLn-
vertfejus qnis dicere potefit? Quomodo i bique pisc- ditate immuiido corde et impuro ore docere pr_e-u-
sens, et invisibilis est, vel ipieiiiadiiioduiiicceluin ]_nitHii, non intelligentes quod non verbis , sed fide
«•tterram, et omnem creaturani "repleat, jiiiia illud : Deus Trinitas agnoscitur, qui cordis mundi pia lide,
Nonne cmtiimel terfam ego impieo? dicit Dominusi et non iinpuiis vaniloquiis intelligitur. Pie ergo
(Jer. XXIJI,24)'. Ei alibi -i~Spiritus'Dei, secunduini tredenda esl, ei noii iinpie discutienda est niagna
prophetain, replevit orbem lerrarum (Sap. i, 7). Et; Trinitas: .|uoddam enim insuperabile, et invesiigabile
iteruul': Cmlummi/ii sedes est, lefra auiem scabellum t peiagus est Deus unus Trinitas. Altum tcelum, et Iata
pedum meorum(lsa. LXVI,1). Deus ergo uhiqiie est,, terfa, et prolundum mare, lpugaque ssecula (Job.
iimnensus lotus, et ubique pi oxiinus juxta suum de)' vin, 9): sed altior et latior; ac profundior , longior-
se te*timonium : Ego suni, iiiquit, Deus proximans,, que cst scienlia quia [qua] naturam ascematus est,
el non Deus de longe (Jer. xxni, 23). Non ergo longe) qui elim ex riihilocreavit.
a nobis niaiieniein quseiiimis Deum, queni intra noss IV. Inlellige, si vis scire Creatorem, crealuram :
siimere Iiabeinus; in nobis eniin habitat quasi aniinai si nec illam, tace de Creatore; sed crede in Creato-
in corpore, si tamen nos iiieralira saiia sumus 'ejus,, fem : inelior est; enimy et;;.| lus sCit pietas tacens
si morlui non sumus peccatis, si pulridsc voluntaiiss qtiam impia loquacitas: salis enim ineplum est et
corruptione iromunes surous : luiic vere i le baliii.ilt" iinpiuiii de iiJe transire a I tractantis invisibilem,
in nubis, qui dixit.: El: habilaboin eis, elinler ritlosi C iii.xsliinabilenijincouspicabileinDpminuin vacua ver-
ambuiabo (II Cqf.m, 16; Levl^xxvi,12). Si aulenit ba. Altq enim prqfundiias, ul striplum est, quis inve-
digni sumits ul ille in nobis sit, tunc in verilaie abi niel eam (Eccle. vn, 25); quia sicul maris profunditas
illo vivilicaniur, qnasi viva ejus merabra : In ipso> ab huiiianis est visibus invkibilis, ila Trinilatis di-
enim, ut ait Aposlolus, vivimus, et movemur, et su-- - vinitas ab hunianis simililer sensibus incomprehensi-
mas (Acl. xvii, 28), Quis, inquam, juxla lianc inelfa- biiis depreheiidilur; et ideo si quis, inquaro, scire
bileni et incomprebensihilem essentiam ejus allissi- voluerit quid credere debuerit, non puiet se plus
niain, | Forte, aliissim.imj irivestigabit? Quis. Deii . posse intelligere loqiiendo quarii credendo : roagis
profumla perscrulabilur? Quis xteruuro uniVersilaiis> enini longe. refugiet" quscsiti divinitatis sapientia ,
prineipium Iraclare audebit? Quis infiiiituniDeumi quain eral. Qusere -ergo scientiam suinniam, non
omnia implenlein et omnia circumdautem, oinniai' verboruin disputatione, sed inoruni bonoium per-
jieiielrantera et omnia excedenlem, omnia capieiiteini. fectione; non lingua, sedfide,- de cor.iis simplicitale
cl onuiia effugientem,scire gloriabitur? Quem nemo> procedit, non quse de impieialis doclse coiijectura
vidilunqudm (1 Tim. vi, l(j), ut est.~NUllusilaque) colligitur. Si ergo traCtalioiiibus qusesierisineflabi-
pnusumat quserere investigabilia Dei, quid fuit, quo- lem, lohgitis' fecedet a le ( Ibid., 24) magis quam:
niodo fuit, quo ftiit. Hsec sunt ineffabilia,inscruia- D erat: si fide, slabit, ubi degct, t» portis sapientia
bilia, iHvesiigahilia: simpliciter tantura; tamen for- (Prov.i, 21); et ubi Versalur vel ex parte videbitur :
liier, crede qupd sic est Deus; et sic erit, qucmodo) sed func irt viefitate etiam aliqualenus atlingiiur,
fuit, quia inconvertibilis Deusesl. quandb invisibiiis incoiiiprehensihilitercre.liluriDeiis
IIJ. Quis est ergo Deus? Pater,-Filius, et Spiriius. enim credenJus esl invisibilis ul csl, licet ex paite
sancius ' Unus Deus est. Araplius non requiras de. a iiiundo corde videatur. Qiiitmobruii;ipsinn ubique
Deo; quia volentibus allam scire profunditateni rc-. pricsenlehi invisibilemDeum nOstruni, fratres Cha-
rnin de Deo, ante -natura consideranda esU Trinilatisi rissimi,:depreceihur, ul veliidei ejusliraor, vel cha-
eniin f cieritia profundifati maris rtierito ccinparatur; rilas, qu* nesCit cadefe, in nbbU perseveret; qu/
juxla illud Sapienlis : Etalta profundilat, iquit inve * limor juiictus cliafitati sapientes nos faciat in omni-"
niel eam(Eccle.. vii, 25)? Si 'quis ergo scire voluerilt bus : et pielns nos-silere de hocquod dictu majus
pro.iiiidissiiiium divinsc cognitionis pelagus, islud1 esi, suadeat, quia qoodilam inscrtilabile et inenar-
visibile ante, si pbssit, pefvidcat; el qiiantp iriiriu.5 rabile e>\, Dcuinquod est, noss». Qui esi, el qiian;iis
cognosijeri sie noverit dehis q<iixirttra iriare iaiei I;,' e-l, silii sbli notus csl. Sed qiiii nbslerDeiis est,
•)» 1NSTRUCT10NESVARIJE SIVE SEBMONES. 254
iuvisibilis licet nobis, a nobis tamen pulsandus est, A J ac stirpium fomiles excussos radice ccnvelUre, ne-
lerraiu suam boni esse gerniini»
s-epe pulsandus, semper tenendus est profundus quaquam credens
Deus, immensus, secretus, excelsus, omnipotens luluram, nisi mali graminis vacuam;, ad se dictum
Deus; et per sanctorum suoruni merita et interven- putans illud propheticum : Novale vobis novalia, el
tus orandus esl, ut vel aliquam sui luminis particu- nolite seminure super spinat (Jer. iv, 3); quanto*ma-
lam nostris tenebris largiatur, quse nobis stolidis et gis nos oportet agrum cordis noslri vitiorum passio-
ignaris iu via lenebrosa hujus mundi luceal, ut nos nibus eraundare; et non suflieere credarous nobis,
ad se ducat, donante Domino noslro Jesu Christo, terram corporis nostri jejuhiorum et Vigiliarumlabore
cui cum Palre et Spiritu sanclo esl gloria in ssecula conflcere, nisi in prirois studeamus vitia corrigere,
s_cculorum. iuoresque coroponere, qui spem fructuum non tense
INSTRUCTIOII. crediuius, sed ccelo repositam ? Sludearous ergo in
De merlificalione viliorum et acquisilione virlulum. primis vitia eradicare, virtutesque insinuare; eradi-
I. Divinse profundilatis magnitudo emenso ser- cemus superbiara; planterous hunlilitatem; eruamus
mone, prasiibando quasi gustata est, et cum honore irara; fundemus patientiam ; excidamus invidiam;
debito pulsalaj magis quani enarrata esl, quia illud insinuemus benevolentiam. Cseterum si caro contera-
Dei ineffabileraeditandum est magis, quam eloquen-. |_ tur, et anima non Iruclificel, sic est, quasi arari
duro sit [est]; et exeeptis his, quse aut Lex, aut campus nOn desinat, et nunquain tamen niessis ap-
prophetie, aul Evangeliura, aut apostoli loquuntur, pareat; aut si quis statuarn de foris auream, de intus
grande debet esse ab aliis de Trinitate sileniium. luteaiu sedilicarel. Quid enim prodest, si extra civi-
Dei enim tanlum de Deo, hoc est, de seipso cre- tatem bellum geratur, et inius excidium palialur»
dendum est lestimonium, qui aut in Lege, aut in velut si quis exlra viiieam et in circuitu ejus fpderei,
propheia, aut in Evangelio, aut in Aposlolo, aut in et iiitus incuilaui spinis ac tribulis relinquatur. Quid
speciali cuique de se, per se, aut per angelum, tesli- ergo prodest exterioris hominis religio, nisi [ Leg.
nionium perhibuit. Cseterumdisputalio, seu ingenium si ] interioris quoque non adhibealur einemlafcio?
huroanum, aut aliqua superba sapientia, quse vel fictus esse et latro potesi, iiclus el hypocrita esi
mundi in ralione fallitur, de Deo niagistra esse non quicunque aliud habilu osiendit, aliud moribus. Nt«
potest, sed sacrilega el impia iu Deum prsesuroenda simus ergo lanquaro sepulcra dealbala : de inhis,
est. Uude enim revera, quseso, fralres, illi vani, et illi non de foris, speciosi ac ornati apparere studeamus;
nimis mali et iropii, qui vel seipsos ignorant, vel vera eiiim religi", non in corporis, sed in eordis hu-
quod vivunt non sapiunl; ut cnim [ut noii] dicam militale consistiu In quo enim alio Dominus habilai,
opera csetera (quoruro rationehi vel roiuiinam conse- Q < nisi iii veri humilis corde, juxta illud Isaise: Ad quem
qui non possunt) potuissenl invisibilem Deuui unuiii, autem respiciam, aul cum quo requiescmn, nisi super
Trinitatem coseternam, omnia subj super, in, extra, humilem, el quieium, et tremenlem sermones meos
ampleclentem, vel usque ad Iractationis modum (Isa. LXVI,2 )? Quicunque ergo se habilaculiini Dei
scire, ut non loquar defiuilioiiis de Deo' linem? Ilis elfici voluerit, humilem et quietum se facere conten-
itaque quasi innarrabilibus [ inenarrabilibus ] curo dat, ut non verborum avidiiate [Forte ariditalej et
debito honore silendis. de manilesta re, et ineflabili corporis flexibilitate, sed humililatis veritate cogno-
Deo placita loqui incipiamus, non prsesumentes, ut scatur esse deicola : cordis enim bonitas non verbo-
alii de quibus erubescendum est, de altioribus quae- rum fictis indiget religionibu-. Vana esi ergo nutibus
rere, juxla illud Sapienlis : Alliora te ne qumsieris colorata corporis religio, vana similiter corporalis
(Eccli. III, 22), sed polius de sedilicatione animarum sola alfliciio, et cassa hominis exlerioris diligenlin,
nostrarum sermocinantes , non priraum nostire par- ni.i comitetur animi fructuosa temperantia. Quid
vitatis fundaroenla jacere prsesumimus, alicujus ma- prode^t passiones impugnari a famulo, quse inve-
joris doctoris aucloritatem quserentes, sancli scilicet niuntur pacem habere cum domino? Ideo ue forte
Fausti luculeiitissimam elega;itissimamque doctri- sine fruclu laboremus, liberari a vitiis operam Deo
naiii, de cujus dictis pauca ad imilandum opus no- j, auxiliante denius, ut postea virtulibus ornari possi-
strum, satis convenienter elegimus, ulpote qui de nius. Mundemus itaque nos quantum prscvalemus
cjusdcm raoiiitionibus de quibus dicere cupirous, et ab oinni viliorum labe, a superbia primum, ab invi-
nos, viles licet, commissos sibi docuit, et quasi tem- dia, ab iracundia, a blasplieroia, ab iniquitate, a
pore et roerilo el scientia me prior, quasi pro ine malitia, a tristilia, a vana gloria, a cupiditate, a
impugnaturus ignaros quosque et iguavos, prius lo- malignilate, ab omni amaritudine; ut humilitate et
quatur. lenitate, ac benignilate, mansueludine, temperanlia,
II. Inquit " : Si ruris cullor et terrse agricola, quia inisericordia, juslitia, Iselitia, charitateque possidea-
agrum suum seminibus prseparatjactandis, non sibi inur.
sufficere putat terram ipsam fotti vomere prosei- III. Sed quid facimus? Hsec quasi similia recita
disse, ac frequenli aratro duras edomuisse glebas, rous, et quasi similiter innoxia, inculta ac indiscreta
sed insuper studet agrum ipsuro infecundis gramini- rehnquimus. Legendo ea delectamur, expellendo
£>usemundare, noxiis evacuare ruderibus, spinaium dissolvimur. Nunquid nos salvabit ea audire, qusa
" Inquit Deest forle enim. Quse sequuiitur, vcrbai sunt Congalli, primi abbatis
Benchorensis, qui alio
nomine dicebatur Faustus.
SSTROL. LXXX. 8
235' S. COLUMBANIABBATIS 236
intra nos comprobamur non habere ? Nunquid si A i cadel, et non subsistet. Quod aulem non finitur, de
seniper uobis legantur, el nunquafn emendantur a mundo non dicitur. Morte ergo et oCcasu omnia
iiObis, crebra ncs adjuvabit leciio eorum qux larde transeunt, et non stanl. Quid ergo sapiens diiigere
a iiobis expellunlur? Nunquid solo sermone quis debet? Mortuam imaginem ex parte mutam et ex
suaui domum a quolibet squalore mundabit, aut sola parte sonoraro, quam videl et non inlclligit? Si enim
loquela pulvcrulentos aggeres iramundi ruJeris sub- intelligeret, forsitan diligeret; sed el in hoc offendit,
movebil? Aut nuuquid sine sudore yel quse ad vitam in quo se non ostendit. Quis enim inlelligit, vel
quotidianam pertinent, quis eflicere potesl? Patien- semetipsum, vel alterum, ilorem lerrse et lerram de
lia ergo, et diligentia, et labor ac sludium iufatiga- tcrra factum, qua dignitate Dei Filiuin, et ccelicolam
bile, intefioris hominis nobis domum mundantibus, facit terra et pulvis post modicum futurus , el nisi
necessaria sunt, ut in injuriis patientiam , in reli- anima medianle nunquam profulurus?
gione diligentiam, in operibus laborem, in profecli* I!. Si quis hoc intelligit, cui Deus donavit, qua
bus studium demonstremus. Cfebro nobis prsedican- vita vivere opoTtet, ul seternus sit de mortali, sapiens
tibus tarde emendamur; crebro oltensi. raro pa- de stolido, ccelesth de lerreno, priroum sensum lia-
tientes; crebro victi, raro viclbres; crebro sedueli, beat purum quo utatur ad bene vivendum , et non
raro intelligentes surous. Quid ei-go nobis quasi in- B ; quid est, sed quid erit, videat. Id enim erit, quod
iirmis ac indoclis pugnatoribus quibus arma vertun- non est; el per ea quae videt, ea quse non videt
tur in vulnera. subveniet, dum rion hrec audire, sed cogilet, el nitatur esse quod crealus est, et Dei gfa-
coroplere laus est? Non enim au,lilii lex sanclifical, t':am suo advocet conamine': inipossibile est enim
sed faclo proculdubio; unusquisque non [Codex, soluni per se unuroquemque adipisci quod perdidit
mendose, enim] verbis lantuni et c rporali labore, in Adam. Quid auleni prodest sensum accipere, et
sed moruin niaturitate et cordis puritale Dominum non eo bene Uti? Bene utilur ille j qui sic vivit, ut
honoret. Nec dicatur de nobis: Hic poputus labiis nunquam aut poenileat, aut pcenituerit: poenitenlia
me honorat,, cor aulem eorunt longe esi a rne (Isa. enim sera male usuni arguil, et bona conscienlia
xxix, 13; Multh. xv, 8; Marc. vn, 6): ct qnando vitam lauiiat.-Quid ergo sensus purus diligere sapit?
audis pugnam, crede vulnera, el fugas [An fugias?} Illud certe quod diligere, et csetera omnia fecit,
interesse; ct dum unusquisque pacem possidere a scraperqiie manet, et nunquam senescit. Nibil aliud
septem genlibus hostilibus se impuguantibus non extrinsecum diligendum est secundumveri rationem,
potest, landiu accinctus dimkare non cessat, donec nisi seternum, et seterna voluntas, quse ab seterno
septem gentium rex et reclor, Dei dOno virililer roirabili, ineflabili, invisibili, incomprehensibili,
dimicando, exsislat. Mnllusenim coronatur, nisi qui C oihnia implente, et omnia excedente, praesente, et
legltime cerlaverit (11 Tim. u, 5), et iienio legitinie fugientc, inspiraiur et animalur. Nihil bic sapiens
in primo certamine certat. Primum ilaque cerlan- diligere debet, quod nihil durat; selerna enim illic
dum est, deindc standum est, et in bello studendum cum selerno, et caduca heic cum morlali sunt. Peri-
est, ut postea legiliroe certandum sit. Utinam et nosi culosum est ergo habitare inler fallentia et falsa, et
'egilinie certaremus, ut et_ coionari mereamur; et; non vera videre quae debes amare, et videre insnper
sicut in eodero apparatu et sub iisdeih arrois sumus, quse fugiendoprovocant, et quasi in somnio te cum
ila cuin hostibus nostris quotidie dimicaremus. ut; eis peccare persuadent, el re OiiiOsatibi blanditiis
noii in nosmetipsos, seJ in adversarios noslros telai rideni, etjure diligenda, ac si non essent, sed sub-
torqueremus. Hoc longus bellandi usus cum Deii ducunt.
gratia prscslabil, per Doniinumnostrura Jesum Chri- III. Constat ergo sollicitum esse debere eum qui
sturo, cni est honor, et gloria, et virtus in sseculai inter fallentes habitat, velut qui non evadet, si non
sseculoruro. Amen. eos fugerit, cautequc si beue egerit. Nos quomodo
INSTRUCTIO111. fugiemus mundum, quem diligere non debemus, qui
e
De seclandomundi contempluet ccelestiumbonorum in muiido sumus, quique ei mori docemur; et con-
aniore: D irario euro intra nos quadam livida cupidine cludi-
I. .Quid in mundo optimum est? Auctori ejus pla- mus [Forte claudimus], quero sub pedibus quasi no-
cere. Quid est ejus voluntas? Complacerequodjussii, slris cbnculcare debuimus. Conculcat mundum, qui
hoc est, recle vivere et pie selemum quserere : pietasi seipsum vincit, qui vitiis antequam riatura , mente
enim, et aequitas, pii et recti voluntas est. Ad id [Forle lam menle], quam corpore morilur: nemo
quomodo pervenitur ? Studio. Studendum est ergo semelipsi [ForJe sibimetipsi]parcens, mundumodire
in pietate , el sequitate. Ad hoc conservandum quidl potesl; in se enim solo mundum aut diligil, aut odit.
juvat ? Intelleclus, qui csetcra alia eventilans, nihil1 Nihil habet quod amet de mundo, qui corporis vo-
cui inhseret, firmum inveniens, de his quse mundusi luplatibus mortuus est. Tali morte moriamur, quia
habet, ad unum qued seternum est, ratione converti- mprs illa ccrporalis cunctos, ista paucos tenet. Pau-
tur. Mundusenira transibit, et quotidie transit, ett ; coTumeiiun sic vivere, quasi mortui [Forte morituri]
rotalur ad iinem (quid enim habet, quod fini uoni quotidie; et dUmnon semper fuit, nec esse potesl in
unus-
assiguet?), et quodammodo vanitatis columnislulci- niundo, sed in quadam brevi medietaie, debet
tur. Quando autera vanitatis finis adfuerit, tunc ille! quisque sic vivere, quasi quotidie morialur, ut seterna
237 INSTRUCTIONES VARLE SIVE SERMONES. 238
tantum et ccelestia, in quibus, si meruerit, seternus A reddifa. Quid hac conditione lacrymabilius? Quid
et cceleslis futurus sil. hujus mertis dubius, cogitet. hac miseria infelicius? Qui usqtie ad corruplionem
et interitum perpeluum hujus viise vana sectatur.
Quse enim anle mundum fuerant, ipsa erunt ei post fuit unius horse patientia , quam .seterni
roundum, et in perpetuum , et adhuc sunt, sed non Vere melior
et a nohis iu tantum celala sunt, ut non temporis sera poenitentia. Time ergo cilra ccelum
apparent, hoc
liceal ea loqui hominibus : in cor enim, aut in aures morlem ; ultra coelum igneui seternum; credisquod
sed laraen
hofflinis non ascendunf, neque intrant, neque hu- vides, illud quod nou vides, ei,
niano visu perspici queunt (Isa. LXIV,4; I Cor. n, qui vidit. Verax enim est Doniinus nosler Jesus
cui honor et gloria in ssecula sseeulorum.
9). 0 quaro dolenda condilio ! Quse araare debuimus, Chnslus,
sic ea nobis sequestrata et incomperta et ignota Amen.
INSTRUCTIO IV.
sunt, ut quandiu homines sumus, et in hoc corporis
ergastulo conslituli, omnino nobis impossibilia sunt Quod in ^rmsenli vita laborandttm, ut in futura
quiescamus.
videri, audiri, cogitari ea quse vera bona sunl et se-
terna. Quid ergo, faciemus? Vel ignOla araemus, et I. Omnis disciplina, juxta Apostolum, in prmsenti
ne furte in perpetuum ea ignoremus et videlur twn esse jjaudii, sedmceroris; poslea vero ju-
quseramus,
cundum (ructuni, placidumque mercedis fenus his qui
perdamus; sine causa enim natus est, qui illa per- B
eam exercilati sunt, reddet (Hebr. xn, 2). Quid
pelua et in 'perpeluum ignorabit, et illa scierna in per
seternum nesciet. 0 te miserum hominem! quod vides: enim revera bic sine meerore vel labore discitur in
debes odire , et quod amare te convenit, ignoras. tempore vel maxima! stoliditalis et fagilitatis no-
, strse? Si vero temporalia disciplin&rumgenera prse-
Loquens libi tua vita, irretiris. velis, nolis; in le
habes quo compediris ; in le non babes quo solve- senlis gaudii suavitatein adimunt, quid de hac no-
ris. Cavebisne te, miser, in teque ne confides, qui a strse scholae disciplina sperandum esl? Quse etiam
le laquearis, nec a te solveris ? oculos habens csecusi disciplina disciplinarum est, quseque seterni tempo-
ris jucunditatem, et seterni gaudii amoenitatera prse-
ligaris, libensque morti duceris.
senti moerore comparat. Quod enim est disciplinse
IV. 0 inlolerabilis csecitas! o dolorincomparabi- rooerore careat? Quantum
genus quod castigationis
!is I o infelicissima miseria ! Qui favet adversariis, tristitise vel moeroris in artiflciis fabrilibus inest ?
qui libenter se tradil persecutoribus sibi nuiiquara
et morti tradeniibus ' Quantum laboris ? Quanluin induslriai fabricanlibus,
parcentibus, qui se alligantibus _, vel etiam sedificanlibus imminet ? Quanlis verberi-
gaudens consentit. Quis unquam lsetus ad mortem
bus, quibus doloribus musicarum discenies a im-
pergit? Quis ad jugulandum vel decollandum Iibens C buuntur? Quantisve faligationibus, vel quaniis nioe-
ducitur? Vse libi, humana miseria! utinaro lantum roribus medicorum discipuli vexantur? Qualibus
jugulareris vel decollareris, et non in seternum cru- vero inquietudinibus sapientise amatores, vel quan-
ciareris. Quid lecsecius, o misera humanitas! Quse lis
non paupertatis angustiis philosopbici [An philoso-
sic erras videns, licetvides usque ad coeluin,
phi?] coarctantur? Poslremo quantis periculis gu-
ultra ; citra coelum sapis , ultra coelum non sapis. bernacula ? In quibus omnibus post licet
appetuntur
Dura incomprehensibilisque ignorantia, quis tibi nar- innumerabilium miseriarura labores, pacaiissimus
rabit inenarrabiliaVInfelixhumanitas, quid libisubve- finis palienter exspectatur, cujus consideratione su-
niet? Audi quidSapiens dixit : Cui pauca non suffi- diclse calamitates, licet non sine moerore, licet
pra
ciunt, plura nPn prpderunt. Audisti, Credo, Dominum1 cuoi multa amaritudine, lolerantur. Etenim si cum
iu Evangelio dicentem : Ite maledicli in ignem mler- moerore disciplina coraitatur, finis tamen ejus in
num (Matth. xxv, 41); et propterquid, scis, itur ir1 lsetitia agit, et labor in securitate versatur, et mirum
ignem , miser homo. Esto misericors ; forte a filit} in modum pro Isetitia tristitia, pro suavitate amari-
perditionis te sic abslrahere poteris : ne parcas cibo,' tudo, pro securitate labor, pro quiete inquietudo
ne fragili parcas vestimento, ne tibi tua prseferas '; patientissime toleratur. Licet enim ignorant, si ad
plus te ames quam tua; plus animam, quam res5 D cujusqne disciplinse finem pervenianl, tamen vel pfo
tuas : tumet enim tantiim es miser, et non tuse.res : incerta spe futuri gaudii prsesentem moerorem susti-
plus temet amare debes quam aliena. Quid euiir1 nent, non aspernar.tur [Forte sustinere non asp.], et
tiium est, prseter animam ? Noli ergo animam tuan1 dum laborem [Forte labbrant] non segniter, asse-
pefdere pro nihilo. Ne parcas caducis, ne setern;1 quuntur. Quis enini eorum certus est, si vel magister
perdas; alienum tibi tolus mundus est; qui nudui5 illius unquam [Forle etiaro] (lisciplinsecujus laborem
natus, nudus sepeliris [sepelieris]. 0 irreroediabiliis sustinet, futurus sit ? Vel si hujus gaudii pro quo
dementia! quid alienum caducum tanto amore dili- roosrorera tolerat, particeps exsistet?
gis, utseternum proprium in seternum perdas ? Cogit;1 II. Quod si iiaque pro temporalibus et incertis
itaque mortem, quse finem dat mundi voluntatibuis tanta et talia infatigabiliter toleranlur, quid nospro
[Forle voluptatibus], et vide quo aiii_oeiiadivituu1 seterniset veris certisque sustinere debemus, quoruui
abiit lsetitia. Luxus, jocUs, libido, luxuria coniicuere . finis seternus est ? Eteliim si incertum est apud tem-
et cadaver nudum, vermibus el putredine dissolven- poralium disciplinarnm appetitores, quanlo temporo
dum, limus suscepit, miserrima anima poenis seterniis adepta disciplina frui eis Iicebit; nulla tamen segni-
0 JlfMsiraniiwdiscentes. Forle muskorum ut mox mediconim. Discenles
, vero, id est discipuli.
_.f>3 S. COl.UMBANIABIUTIS 140
tia eam sequendi [An assequendi?] dissolvuntur ; et A _ seriarum inceroribus repleamur, licet peccatorum
lic dupliciter nobis dubii pertinaciores sunt: quia noslroruni frequenlia tristemur; victoria tauicn
Kiad disciplinsefinem pervenianl, utdixi, incerii, ulroruinque liberalis Isetilia et nobile gaudium est :
proVilsesciticel incerto et sensus sloliditale; nihilo- el licet pro teropore peregrinemur a Domino, ut pro
ininus adepta ttisciplina denuo dubilanl, quam longe brevis temporis bello. in sete.rnum coronemur; ni-
cadem Utanluf : qiianto enim incerli de profeclu, miiim iristes esse non debemus, scienles mox esse
lanto ccrti de innfttenda iri breVi disciplina snnl. ' ad Deuro nos iluros , cl cuni eo semper roansuros :
Temporalia ergo, ul dixiiims, siudia,ct ilefeetivain- ad hoe enim nos creavit, ut cuin eo semper r. gnan-
genia, rooerores ae tristilias, aiigustias ac labores, tes in ssetula sscculorum, laud.inu , et graiias ei
pericula ac peregrinaliones, injurias ac faligaiiones, agere perseveremus. Hsecergo scienies nullis labori-
curo quidem apud illos conslat incerta esse el fr&gi- bus, ntiTis tfibulationibus deliciamus, nullis nicero-
lia hsec pro quibus lantse calaroilales sustentanlur, ribusviiicaiiiur, nullis beilis faligernur, nuliis disci-
loleranl noslrsescholsedisciplina si tribulaliones ha- plinarum anxietatibus deslituamur, nullis rursum de-
beat, si moleslias, si moerores, si amaritudines ha- 1ciis dissolvamur, nullis blandiliis decipiamurjel, nt
beat, mirabitur, fugiendaputabiiur? Nonnesine dis- Apostoli voce dicamus (Rom. viu, 38, 39)j nullus
ciplina aliqua pcrfecta magistialio, ut aliqua malilia j_| nos, nihil nos a Christi charitale separet; nulla ni-
[Leg. videtuf militia] acquiri impossibile est? Aut bulatio, nulla anguslia, nulla perseculio, nulla fa-
discipliiiasifie aniariiudine adipisciqtieat? Cuinh_ec iries nulla nudilas, nullum periculum, nulla vel mors
ergo ita se liabeant, prsepareiiiusanimum , 11611 ad gladii, ignis, crucis, necis ; nibil triste, niliil snave.,
lneiiliain, libn ad securitateni, ut Sapiens (Eccli. ii, nihil durum, nihil blandum, nihil muroii verorum
1) ait, sed ad tenlaiioiies et tfibulationes , ad trisli- [Fbrle vanorum] nos a Christo separet, ut ei hic et
tias alque laborcs. Chrisius tribulatus esl, injuriatus, in seterna srcculaliscreamussseculorum. Amen.
cohtuiiiellalus. passusest; iu in terra securilatem INSTRUCTIOV.
putas? Vide et inlellige quam difficile est vinci
I Forte vincere] sseciivuin,duin non aliter, nisi Chrisli Quod prmsehs vita non sit dicenda vita, sed via.
nioite sanclus de eo liberatur : Si vix justus sic sal- I. 0 lu, vita, quantos decepisli, quanlos seduxisii,
valur, peccator el impius ubi parebil (I Velr. iv, 18) ? qiiantos e.\c;ccasli! quse dum iugis, iiihil es, duni vi-
Audi Dominumdicenlem discip _lii : In mundo pres- deris, umbra es; dum exallaris , fumus es; qusequo-
suram habebitis (Joan. xvi, 35). El iterum : Yos au- tidie fugis, et quotidie venis; vcni ndo fugis, quro
tem flebitiset lugebitis,mundusautem gaudebit, et vos fugiendo venis; dissimilis eventu, similis oriu; dis-
trislet_erith(lbid.,W) ( similis luxu; similis Ouxu; dulcis stultis, aroara
Q
111.Vide moerorero disciplinc noslnc; intellige sapichlibus. Qui le aroant, non te sciunt; et qui le
quod non de lscliliaad Iseliliaro, neque de secliritale conieninunt, ipsi te inlelligunt. Ergo non es vcrax ,
ad securitatero, sed de luclu ad Iseliliam, ac de ti*i- sed fallax : le ostendis lanquam veram, te reducis
bulatione ad securilalem transitur. Patienier ergo tanquaro fallacem. Quid ergo es, humana vila? Via
tolerandus est hrevis mceror, nt seterna acquiratur es morlalium , et non vila ;, a' pecealo incipiens us-
hctiiia; et leye tribulalionis nostrse cum alacritate que ad inortcm; vera enhn esses si te peccatum
sustinenduihest, ut sptefnatn immen-seglorise vitam primsetransgressionis huraansenon interrupi sel, et
apprehendamus. Si enim pro caducis rebus hsec ( ut tunc a cassabunda et morlalis deyei.isti, cum.omnes
dixiinus persa.pe) accidunt et non vincunt, quid nos tuos viatores morli assignasli. Via ergo i s ad vilam,
regnorum coelestiumnegotiatores fatigabit, aut vin- et non viia : vcra enim non es; via, sed non plana,
ce.t? Nullis Isetis vel trislfbus, blandis vel amicis aliis longa, aliis brevis, aliis lata, aliis angusta, aiiis
cedere dcbeinus : utrisque enim muiidiis plenus est, lseta; aliis trisiis, omiiibus simililer feslinai.s , et ir-
el utraque dux helli noslri vincit. El videamusquam revocibilis. Via es, inquam, via es, sed non omnibus
pericnlose iinmundus cedit his quibus mundus et manifesta es : innlli enira te vident; ct pauci te
iinniaculatus non cessit : curo Chrislo respiciamus j) viam esse intelligunl. Sic enini subtilis esetsicsedu-
mundi honores, et diaboli regna cum omni gloria ctrix , ut paucorum _it te scire viam. lnlerroganda
eorum. Quidquid diaboli est dedignemur actipere, ergb es, et non c:edenda, nec vendicanda; trans.
eique brevis Iseiitjajregi dicamus : Tua sinl tecumin eunda, non habitanda, misera humana viia : nullus
perditione (Acl. vin, 20) : trisles simus usque ad eniin in via habiial, sed ambulal; ut qui ambulant
inortem c.im Chri.lo, ut trislilia nostra in gniidium in via , kabiteni in palria.
convertatur. Rideal inundus cum diabolo : absil a II. Quare e.rgolu, inorlalis vita, habitaris, diligeris,
nobis eorum lsetilia : si volumus gaudere nunc, ex vindicaris? Diligeris, vindicaris a stiillis et a perdi-
parte gaudeamus in spe, verum gaudium poslea ha- ti?, contemneris a sensati-, cayeris a salvandis. Ti-
bituri inre; irisles pro peccatis nostris, Isetipropter menda itaque es, humana vita, et mulluiii cavenda,
cpemviUcaelerna.; trisles propter Chrisli abienliam,i quaesic fugitivaes, sic lubrica , sic periculosa, sie
exsultantes similiter, quia Jegimus : Yidcbimuseumt brevis, sic incerla , nt quasi umbra , aut iroago, aut
ciculi etl (1 Joan. m, 2). Licet enim prsesenliummi- iiubes, aut nihil, aul iiiane dissolveris. Duui ergo
* CassobundctFcrte, casubnnda: cadiu-a,hibrica, inslahilis.
 -6«! INSTUUCTIONESVk\\\M SIVE SUUMON:S. 2«
iiiliil es, o roortalis vita, sive imago. fugiliva ul avis, A qusecunqueinutaiilur, vcl quomojo mutantur, iiou
ul nubes incerla , et fragilis ut umbra, ut somnium, video ; et tot«m siniu) in uno vilam meani nunqu.il.-
sic per le iter agendum esl, tam sollicile, tam caute, videre possum ; et quod heri fui, hodie non suin;
tam expedite, ut viatoruro more ad veram patriaiu stc quod hodie suro, cras non ero; et: sie semper
» omnibus intelligentibus festinanduin sii. De trans- mobilis et mutabundus per csetera vilse mece spatia
acto securus, de eo quod resiat soll.icitus *.nibil ero, ut de niomeiitoin moiiieniuni, de momentis in
eii.iu tH..iprodesl ascendere, quod ascenderis, »isi horas, de hpris in dies, cum incerlis setatis nieocspa-
quod restal,. evaseris : via enim et ascensus quidam tjis concurram ad moitera, ut ibi vidcam ccita et
pulanda esl via [For.e vita] hqec. Ne quceramusin vera, et tola siroul in uuo, quod hic mihi impossi-
via qnod in patria futurum est : labor enim et faii- bile est.
gatio in ilinere versatur, in palria requies et secu.ri- II, 0 me miserum! si ihi vitara non videro, quam
tas paratur. Cavendumest itaque nobis, ne forte per nunquam veram video; veram enim esse ibieam ne-
viam securi simus, et ad veram nostraiu pairiain, cesse est, ubi seternitas agit. Fuge ergo, fuge, o tu,
non perveniamus. Sunt enim revera noniiuHi in, viiaemortalis umbra; fuge tu nos, et nos te : tu fuge
hoc ilinere desides, securi, lividi, ut nou lain in via, ut facis; seraper enim fugis, ut cito vera vita veniat:
quam in palria esse videanlur ; et non lam voliin-. gB nos te, ne nos decipias, fUgiamus : tardos enim
tarii, quam invili PIIIUad patriam, nimiruin jam, blandis decipere soles impediraentis.Fuge, inqtiaiii,
perditam. Hic enim in via prseusisunt patria, et de, et festina quse mullos seduxisli, et nos seducere
hrevi vita seternaro mortem mercati sunt. Infelices5 instas, et alfos post nos deduces, et morti assigna-
de frustralo comraercio Iseiisunt, alieua caduca di-. bis. 0 quam cseca es tu.quam seducens, incerla
lexerunt, ei propria seterna neglexerunt. Quapropl<*r vita! nie exspeclas, ut rapias; nie prcvoeas, ul sua-
quamvis sint Iscta, qiiamvift blanda , quamvis sintt deas; roe rogas, ut seducas; nie suades, ut decipias.
speciosa, aliena terrena devitemus, ut propria seterna( Quis tara insipiens est, ut te credat, quse decipis
non perdamus : fiJeles ro alienis inveniamur, ut in, auiantes, et seducis credentes? Qui enim te diligunt,
propriis ac nostris hseredes efficiainur, donanteDo- decepii sunt; el qui te credunt, seducli sunt: qui
inino nostro Jesu Christo, cui gloria in sseculassccti- aulein te liegligunt, ditali sunt; et qui te lugiunt,
iorum. Amen, salvati sunt. Deum quserunt, qui le contemnunt. Fu-
INSTRUCTIOVI. giarous itaque nos te, antequam tu nos : et quia sic
Pmvnlem vilam similem esse umbrm. mortalis, brevis , caduca, incerta, ins'abilis, roobi-
L Donante Dominode humana vita diximus, quodI lis, rnutabilis, convertibilis es; nos Dei et vilas
visesimilitudo est, in qua unusqnisque iter ad sclema^ C •-•seternse amatores et negotialores potius, quam tui
agens de alienis cupiditatibus securus, quasi viaiicii nos habeaniur, et te fluenteniet fugientem fugiainus,
lantum panpertate contentus esse dtbeat, ni nullis; ne nos cum luis amaioribus vindices. Fugienduin est
hserensillecebris ter.rena cuncta sibi esse aliena in- enim nobis quod fugit, el sic in eo vivendum est,
telligat. Nunc umbram esse eamdem , ut jam anle; quasi quotidie moriendum esset, Quid enim interest
diximus, ostcndamus vitam. Non tibi videtur umbra^ nobis hodie, sive cras mori ? Dum enim mori nobis
esse el imago vila honiinis super terram ? quse sic, necesse est, sic nobis est raors consideranda, quasi
dubia, quandiusil et incerta, ul res umbrsesequetur. jam diu prseleriret; et dum nihil durat ante mortem,
Videsenim et non vides; ipsa, nee ipsa, dicamus : festinaudum est ad moriem, ut possimusvera relerna
quod fuit, non vides; qubd erit, nec ipsum videre, videre post mortem. Quamobrem non tardaiidum est,
potes. Vides lantum quod est, quod diu stat : tolle, sed festinandum est de umbra imaginat_evilse, ad
quod es [Forte quod esl], niliil vides; sic estinvisa verilatem verse vilse. Et quia alia via vilsecarnalis,
ac si non esset: ergo umbram videl unusquisque, alia via profecttis spiritualis; curral anirous profe-
vitam suam , et a mane usque ad vesperam, quasii ctibus, sicut vita cursibus, et ita aniroi augeatur
in quodam speculo vanitatem susevilse circumspicit. roaturitas, ut selatis pleniludo; et sicut vilse circuli
Sed qtifclibel alia similia tantum in somnis videt: D minuuntur, sic vitiorum numerus decrescat, ut cum
similiter enim falsa pro veris speculatur, et pro veri sajculo sua relinquamus, et nihil de ejus moribus
imagine vanis b includiiur. Quid enim, rogo.inlerest nobiscumferamus ad Domiuum, prsestante Domino
quod hesterno vidisii, ac nocte somniatur? Nonne nostro Jesu Chrislo, cui gloria in sseculasseculorum.
hodie simililer vana esse libi videntur? Etenim uti- Amen.
que me non plus satianl pro veris quse videndofu- INSTRFCTIOVII.
giunt, quam quse somniandaincludunt: utraque eiiiro De cmcilate/tominis, qui negleclo spiritu inservit
vana esse invenio. Quod enim sum, non fni, el non corpofi.
ero, et unaquaque hora aliud sum, et nunquam sto. I. 0 te ctecam insaniam! o le csecam foveam, Iiu-
Seuiper enim curro a die nativitalis usque ad diem manam volunlatem, quse accepta celas, et data iion
njoriis,et per singulps dies vitsc mcse. mu(.pr; et reddis! fruslra plaearis, qure ingrata
pasceris- fru-
* Omnibusinlell sollicitus.Golda tus Parwncl. Iransaclis secure, de eo qnod reslal sollicito.
vet. parl. i, pag 1S5, liunc locuin, cofriiptuin sauc, >>lncluditur. Forle, itluditur. Sic
ita rcs«il_|i{: ojnni inldtigchti festhutndum sit,' de inchuhmllcgcndum videtur illudunt.paulo post pro
243 S. COLUMBANIABBATIS 244
stra voras, qusesic opportuna sensum [For.e.censum] _|\ potes; si non, parce redde, avare exsolve; nihil nisi
luse voracitatis exigas. 0 prolusala, sanguisuga im- invilus exsolvas; nibil Jibenter dones. Sed non
paliens, immitis salurata, blanda jejiina, vorax, potes; video, qtiod pejus et gravius est, quia exa-
inverecunda, edax, quid habes recii? quid honesti ? ctores diligis. Et amicus est libi iniinicus tuus. Quid
nihil. Qusefrustrata quseris, quse viluperata iteras, dicam, nescio, quid suadeam, ignoro. Unum dicam
quseturpia prnas, quare te ipsam non consideras? quod scio : qui hic pascittir, hic saturalur, hic ju-
o inisera humanitas, intus puirida, felle, huniore, cundatur, hicridet, hic inebriatur, hic ludit, illic
liquore, sanguine, flegmate plena : foris vero pel- esuriet, illic sitiel, illic lugebit, illic lamenlabit, illic
lem lavatam [Forte lavala], sed nuiiquam tainen ululabil, sicut Dominus dixit : Vm his qui rident,
muudatam [Forle mundala]; seniper enim de intimo quia ipsi lugebunl; et : Vm vobis qui saturati eslis,
inimunditirecoeno coinquinaris, pollueris : licet quo- quia esurietis (Luc. vi, 25). Duo enim tempora suc-
lidie lavaris, quotidie violaris. 0 pullatam pellem! cedunl, et duse vitse, el duo ssccula sunt: una viia
frustra lavaris, quse natura immunda es. 0 inversam brevis, et' altera longa; et qui in una esurit, in alia
csecitaleni! quod lavas, quod ornas, natura, pu- pascetur; qui vero hic vorat, saturatur, consolatut*
iredo : quod autem violas et po.lluis.,nalura, nitor. in una; in allera esuriet et sitiet juxta illud Isaise :
Quid niunda coiriquinas, et iminunda lavas, quse IU Propter ho_cdicit Dominus: Ecce qui serviunt milti,
aniinam corrumpis et corpus ornas? Satisne te dili- manducabuntet bibenl; vos uulem esurielis el silielis
gis, an satis te ignoras? Si enim te scis, quare hor- (Isa. LXV,13). Etpost pauca: Ecce, qui serviunt mihi,
rida ef immunda flegmatis et stercoris domicilia dili- exsullabuntin jucunditate; vos autempropier dolortm
gis?Si videris in veslimento luo imrouiiditiani, si cordis clamabitis, et prm conlritione spirilus ululabitis
flegmata horrescis, et aspectum retro torques, et (Ibid., 14). Cum hsec ergo ilasint, parcendum est
le in tuis veslimentis imnranduih sterquilinium , et divitiis, et brevi voluntali [Forte voluptati] miuinie
olidum ac putridum volulabrum non fugis, non seryiendum, ne pascamur ad esurieni, ne forle sa-,
detestaris? Non vides quid tua fislulata pellis per sua tierour ad faihem, et bibamus ad sitim : videmus
foramina foveat? pudel referre, quod amare non enim aut hic, aut illic, ununi e duobus necesse
pudet. Quare horrida npn horrescimus? quare pudenda experiri. Quamobrem si saturemur, sibibamus,o
nondetestamur? quare fetida non fugimus? Nonne nos miseri! ex parte, non ex toto bic comedamus,
quia iioii sapimus, et quia mundi non sumus? Ideo necessaria, non suayia; cum paupere manducemus,
immundus itnmunda quscrit, et turpia turpis, et in- cum paupere b.ibamus, cum paupere participemus,
honesta inhoiioslus ; et quia cseci, inhonesti sumus, ul vel sic cum paupere illic participare mereamur,
idcirco nulla verecunda declinamus. Si enim cseci 0t ubi saturabuntur qui hic pro Christo esuriunt et
non sUrous, quare npsmetipses primam npstram siliunt Justitiiiii (Mallh. y, 6). Quorum enim re-
iromundiliam non despicimus? quare nps vel nostram gnum ccelorum (lbii., 3) est, ni.sipauperuni, qui
verecundiam, vel nostram turpitudinem non contem- animis huniiles, etdivitiispauperesproChrislo sunl?
nimus? Nonne turpia esse honesta libi non videntur ? cui ^loria in sseuula sseculorum.Aiuen.
qiise crebris lamentis etcrnalibus variis indigent, et 1NSTRUCTIOVIIL
ingratasuis non salianlur impendiis, etsatiala uon Quod ad cmlestem patriam, vim prmseniis finem,
juyant futuris, et transacta voluntas prx*sentemnon festinandum sit.
satiat, nec futuram repellit a. I. Ecce nunc de fine vilse dicendum est : jam
II. ln vanum ergo laborat qui talia pascit, et in enim diximus viam esse humanam vilam, el quam
ventura seminal, qui varisevoluntali huic servit, ubi sit dubia el incerta , et non esse quod est, umbr-e
expensum non expedit ^ervitium. Esuriant itaque similitudine monslraviinus : simililer, quam impro-
ista, quse sic ingrala, sic molesta sunl, ut semper visa et quam cseca est anle dixirous, de fine vero
esufireVideantur. Qui ista pascunl, se ip_.osdecipiunt. Vitsenoslrse, Spiiitu sanclo nos adjuvante , no?ler
0 inhonesta servitus, qua carne fruitur [Forte carni serroo producendus est. Viatorum est festinare ad.
servitur]! p dura! p iiiexorabilis! o fera,licet dome- D palriaro : eorum similiter esl in via sollicitudo , in
sliCadoniinatio ! qusequo.idie solvilur ct quotidie patria securitas. Feslinemus ergo ad patriam, qui
exigitur; sub, die vadit et venit; saiurala exit, esu- in via sumus;-tota enim vila nostra, qnasi iter
riens redit. Vse his qui hic pascuntur, ubi fames unius diei Cst. Primum nobis est, nihil hic amare ;
doiuiuatur, nec divitiis yincilur, et duni hsec solvun- sed sursum amemus , sursum desideremus, sursum
tur, alia exigunlur. Redde enim prima, secundacb- sapiamus, sufcutn quseraraus patriam : ibi enim,
geris exsolvere; gulam pasce, libidinem exigeris. ubi [Forte ibi] Pater est. Ratriam ergo non habe-
Cum Susanna ergo clamandum est: Angustim milii mus in terra, quia Pater noster. in ccelisest (Mattlt.
undique(Dan. xm, 22). Et cum Paulo ejulandum est yi, 9). Elenim si potesiatis virtute, et deitatis ma-
et dicendum est : Infelix ego homo, quis me liberabit! gnitudine ubique est, quani roare profundior, terra
de corpore mortis hujus (Rom. vu, 24)? Si necessaria stabilior, mundo latior, aere purior, coelo altior,
solvas, non necessaria reddere cogeris. Si ergo mi- sole clarior est (Job. xi, 8, 9); in coelis lamen inani-
ser homo secunda reddere limes, priina nega sii feste est, in quibus panis angelorum est, qui ut
« liepellit. Deest forte esuriem, famem, vel quid simile,
 245 INSTRUCTIONESVAP_I_£SIVE SERMONES. 246
domeslici beataro coeli primi regiam incolunt, ctt A nem vivorum, ubi facie ad faciem ccelestiavidemus,
Dei fruuntur conspeclu. Sed quia inconspicabilisDeii et Regem regum recto regimine regna regeuleui Do-
natura [Forle naturam] sinceram natura iulirmior minum nostrum JesuniGliristum,cui glorii iu ssecula
ferre non poterat; ideo Deus pius, intra quem omnia,i sseculorum.Amen.
el extra quero nibil, primarorcgionem cognilionisi INSTRUCTIOIX.
suse quani primo coelo inclusit (quod aquis eleyatisi De exlremo jttdicio.
temperavit) supernis virtutibus deputayit: nisi cnirn I. Adhucde fine dicamus, fralres charissimi: finis
illa primi coeli natura supra dictis aquis temperare- eniiuvisenostrse,utdiximus,nostrapatriaest. Sedquia
tur, supcrni Dei accensa virtute, nequaquam ab in- alii hicpatriam possidentes, illic fineirivisein pairiai
ferioribus esset patienda naluris ; ac sie omtiibu. noii habebunt; sed de via in viain vadiint, idest, de
ubique prsesens,iuconspicabilisDeus est. Plus enim poenain poenamanimo remordenle mutabuntur, et
est, quam tolus conspiciqueat, et plus omnibus,qui requiem non habebunt; ideo vise,i.l est, vitse illorum
omniaex nihilo creavit; el ideo cuiri videtur, invisi- finis patria non esl, sed pcena ; non est requies, sed
bilis est, quia quis sit et quanlus sit, sibi soli nolus inquieludo.Justorum autehiviisefinisestvila seterna,
est. Pulsemus lamen illum, quia unicuique pro me- requies, pax perennis, patria coelestis,seternitasbea-
rito puritatis nolus adesi, invisibjlislicet, insestima-B ta, Isetiiia iniiiiiia. Diversus itaque linisvisehumanse
bilis licet, DeusTrinitas. Pulsemus,inquam,vel hinc, vitseest;quia licet fragililate el volubilitate lubrica,
vel illuc famil.iarius, vel intremus, vel manifeslius ac inceria fugacitate via vitsehumansesiroilis, studiis
intelligarous, et nos in via canlantes dicarous: Post tamen ac profeclibus dissiraiiis cst. Sed dissimilem-
te in odoremunguenlorumtuorumcurremus(Cant. i, vitam hic sors similis premit, ct incerli itineris in-
3); el: Post te adhmsitanima mea (Psalm. LXII,9 ); cursus manifestat: similiter enim oirines nascuntur,
et : Tialieme posl te ( Cant. i, 3); ut cum his canli- crescunt, decrescunt, infirmantur, tribulantur, mo -
cis mundum feslinanter transeamus , ac de supernis riuntur; sed quando ad finem veniunt, ibi discer-
giibernati, prscsentia negligamus, et de coelestibus nuntur, et quos similisincursus faligavit, dissimilis
semper cogitantes , terrena despiciarous: nisi enim ordo segregavil : ibi enim vera probatio et diligeiis
coelestibusdesideriisimpalienlibusinhiemus, terrenis examinatiosimilis miseriseerit, qua omnesviatores
tiecesseesl bserebimus. vise, quam morlales similiter terrse premunt. Ulic
II. Occupemusitaque nos divinis, ne forte huma- eniiii, ut Apostolusait : Uniuscujusqueopusquale sit,
Cor. m, 13). Videteordinem mi.
nis; cl quasiperegriui semper patriam suspiremus , icjnis probqbit(1
humanoc. vitsedeterra,supertefram, in terram,
semperpatriam desideremus; finis enim visesemper serise
viatoribusoptabilis et desiderabilis est: et ideo quia C a ter/a.in ignero,deigne iu judicium, de judicio aut
Eumusmundi vialores et peregrini, de fine vise., id in gehennaiu, aut in vitam: de terra enim creatus es,
est, vilsenostra. semper cogitemus; vise eniin fi.nis lerram calcas, in terram ibis, a terra surges, in
nostrse, patria nostra est. Sed ibi omnes sseculi igne probaberis, judicium exspeclabis, seternuuiau-
Iterantes [Forte ilinerantes] pro meritis diversasor- lera post hsec supplicium aut regnum possidebis ;
linntur; et boni viatores in palria requiescunt: quia illic oportetnos, ut ait Apostolus, manifeslari
mali vero de ea peribunt; mulii eniro patriam veram ante tribunal Chrisli, ut referat unusquisquepropria
sive bonum, sive malum
perdunt, quia. plus yiara diligunt. Non plus viain corporis sui, prout gessit,
nos, quam palriam diligamus, ne selernara patriain (11 Cor_.v, 10); quam rem etiam Dominusin Evan-
: Fiiins hominis vcnturus est in
perdamus; talera enim hahemus palriam, quam gelio denuntiat
aniare debemus. Duret igitur apud nos ista definitio, gloria sua , el tunc reddel unicuiquesecundumopera
ut hic viyamus in via ; ulviatores, ut peregrini, ut sua (Mailh. xvi, 27). Expavescile,quoeso, dictoiuui
et cum timore et tremore snspeeta semper
hospites mundi, nullis hserentescupiditalibus, nullis poudus,
terrenis inhiantes desideriis, sed coelestibuset spiri- nieiile illuin tremendum divini judicii advenluni in-
lualibus lormisanimos nostros repleamus, vjrtute et desinenler cogitate , ubi anle illud tribunal Cbrisli
opere psallentes : Quandoveniamet apparebo anle D [)judicis horrificum, uniuscujusqueopusquate sit, ignis
faciem Dei mei? Sitivil enim animamea Dcumfortem probabit, et propria uniuscujusquecorporis, sivebo.
vivuin(Psalm. XLI,3); et: Animameastcutlerra sine nmn,sive malum, quisque ul gessit referel; et ubi
veniensunicuiquesecundumopera sua
aqua libi ( Psalm, CXLII, 6); et cum Paulo dicenles : Filius hominis
Cupiodissolvi, et essecum Cltristo(Philipp. i, 23), reddet.
sciamusnos licet peregrinos a Domino quandiu su- II. Salis tremenda senlcnlia esl, fratres, quia non
nius in corpore (II Cor. v, 6-8), prsesentes tamen dixit, secundummisericordiamsuam, sed secundum
esse oculis Dei. Quapropler omni ignavia calcata, et opera sua unicuique reddet: hic enirn misericors ,
pmni deposilotepore, nitamurei qui ubique prsesens illic juslus judex. IdcirColimendum est, treniendum
esf, placere, ut cum bona conscientia et via hujus nobis est raullum, qui hsec leg.mus et audiraus,
sscciiliad beataro patriam nostri Patris selernam , et charissimi, quandp Deo prsedicante cognoscimus,
setcrni transire feliciler possimus, de prsesentibusad juxla opera sua unicuique reddendum esse. Quid
absentia, de trislibus ad keta, de caducis ad aeterna, durius dicere poluit? quid spei reliquit humanse?
de terreuis ad coelestia, de regione morlis ad regip- quis enim potest perignem justjtfi.-ariet Judicis nilse-
 847 S. CQLUMBANIAI5BATIS 2i8
ricordia non egere, qui in corpore peccati habitat? A . bitur a fundament't suit, propter fnroremirx Dwmini
Quis , rogo, huniani generis carnem gestans, hsec . sabaolh in die , qua supervenerilfuror ejus (lsa. xnr,
uon timeat, quibus nos omnes manifestandos et 15). Et iterum dicit: Movebumurfundameritaterrce,
quodaniinodo assignandos esse anle tribunal Christi, pertufbalioneperlurbabiturterra, sluporestupebitterra,
ct ibi opera noslra per ignem probanda prscdicatur? ihclinalioneinctinabilurterra, et commotionecommo-
Cum dolore pro perditis dicendum est : Ut quid li- vebitur terra : sicut ebriuset crapulatus excutietur
nius sensum accipit? quare seusiis faclus est de pul- (Isa. xxiv, 19, 20). Asaph quoque similia loquilur :
vere? qui de lerra creali, paululum super eara slan- Deus manifesleveniet,Deusnoster el non silebit: ignit
tes, in eanidem paulo post inlraluri, eadem nos in conspectu ejus ardebit, et in circuilu ejus tempeslas
itertim, jussu Dei, reddente ac projiciente, novis- valida (Psal. XLIX,,3). Et David consona huic loqui-
sime per ignem probabimur, ut quadaro artc terram tur diccns : Ignis ante ipsum ardebil , et inflammabit
et lutum ignis dissolvat; et si quid auri aut argenti in circuitu inimicosejus. (Psal. xcvi, 3).
habuerit, aul cseterorum terrse utilium paracarassi- II. Post hsec, inquam , tam tremenda Veteris et
mo [paracaximp] liquefacto demonstret. Morluoruro Novi Testamenli praeconia, quibus heri et hodie
ergo animoruro esl et desperabilium isla non tiroere: pauca commemoravimus; qua satisfactioneiram lanti
nam cuiris vel semel hsec audire, cauielse sufficere U 1 Judicis evadere possimus, videamus. Dominiac Sal-
debuit. .Quapropter niliil nobis utilius sciamus , vatoris nostri Jesu Christi meminissedebenius dicen-
quam ul omnibus diebus vitse noslrse vitam ancipi- tis : Qui vult animam suam satvam facere, perdet
teni retractantes, nosmetipsos quotidie disculiamus ; eam : nam qui perdiderit unimamsuam propter me,
et verboru n cogitaluumque noslrorum rationein invenietiltam (Matth. XVJ,25). Perdendum ergo est
agenles, et huinanaro vilaro perhorrescenles , hunc libenter quidquid diligimus prseter Christum, pro
supra dictuin islius visc , id rst vilaenostrse flnem , Christo ; vita primum qua corpus animse societate
cunctis spretis mundi hujus voluptatibus, sine vivificatur, si ita necesse sit, pro Christo mariyri-
intermissione cogitenius. Videmus vitam, sed um- zantibus prodatur; aut si talis beatitudinis desit oc-
bram et imaginem fugientem et. fallentem adverfi- casio, non lamen voluntatum deeril morlificatio; ut
nius. ISe ergo nos fallax et seductrix, brevis ct quivivit, non sibi vival, sed ei qtti pro ipso mortuus
tenrporalis, caduca e.t fragilis , amara ac tristis vila est (11 Cor. v, 15). Vivamus ergo ei, qui cum morilur
decipiat; de vera et selerna semper cogilcmus, quse pro nobis, vita est; nosque nobjs moriamur, nl
post morlem immorlales jqstos habitura sit. Vide Christo vivamus : ei enim vivere non possumus, nisi
yicissitiidinem reriiin : vita ante niorlem, et post nobis ante, boc est, nostris voluiitatibus, moriainur.
inortem vita : justus prius duas possidet, et pec- Q i Cbristi simus, non nostri: Non enim sumus noslri,
cator impius unam infcliciter habuit, alteram felicem empti enim sumus preiio magno (I Cor. vi, 19,20), et
pcrdidil: p.ost breyem e.nim viiam, de morte in vere uiagno, quando Dominus pro servo, Rex pro
inorteni vadit in interitum , de quo Dgi pii peni^as ministro, Deus pro homine datur. Quid debemus nos
nos dignelur eripcre per Domiiiuiii nostrum Jesutn reddere, si creator universitatis imrtierilo pro nobis
Christum, cui gloria in ssccula sseculbrum.Amen. impiis (creatura tamen sua) mortuus est ? Putasne
INSTRUCTIOX. npn debcas mori peccalo ? cerle debes, Moriamur
ergo, moriamur pro vila, quia vita moritnr pro.mor-
Dc terribili venluri Judicis ira declinanda. tuis, ut cum Paulo dicere possimus : 1'i'ro etjo,jam
I. Mulluin nobis de fiiie, fialres charissjmi, limo- nonego, vivit.ttero in me Christus (Cal. u, 20), i le
rei.n D,oniinus in, superi.oribus per Evangelium ct qui pro me roortuus esl: eleclorura cniin est isla vox.
Paulum incussit. Quod nobis post haec tain tremenda Nullus aulem potest sibimet niori, nisi Chrislus in
diviui canonis teslimonia refqgium est? quibus lacry- illo viyat : si autem Christus in illo sit, sibimet
inis , quantis suspiriis opus est ? qualibus compun- vivere non poiest. Viye iii-Christo, ut Christus
clionibus duruui et lapideura cor conterendum esi, in te.
ut iram Judicis lantain effugere ppssimus? quani D III. Sed quseris quomodo sensus vival in illo, ut
universitatis creator Deus ac Dominus riosler per se te doceat tibimet roori et Christp vUere : vel, ut
ac Aposlolum prophetasque minatur , qui easdem verius dicendum est, tibi vivere : q.uiejii.romoritur
miiias non tacent dicenio : Ecce dies Domini venit, pro Chrislo, ipse vivit; et qui sibi viyit, mpritur.
ardens ut clibanus, el exuret eos : el erunt omnes Morlalis est eriim, si volunlalibus suis yiyit juxta
alienigenmet omnes qui faciuntiniquitalem,ut slipula; illud Apostuli : Si enim secundum carnem.viperilit},
etincendel eos dies UIT quw venit, dicit Dominus mpriemini(Rom. VIII,15). Videlis ergo , cbarissi.ni,
omnipolens; et non relinquet radix et germen(Malach. quia in alienis habitamus , dura vel vita noslra non
iv, 1 j. Similiter etalius dicit propbeta : Eccevenit! cst nostra: ej non uobis vivere deberaus; et grandis
Dominus omnipolens: et quh suslinebil dietn advenlus,- viokntia est, per laborem quserere, el per studiuui
ejus? A«' quis supportabit conspeclumejus ? Quia ipse. habere, quod nalura viliata nou servaveni, Sed ta-
utgredietur u( ignis conflatorii (Malach. lu, 1,2). SedI nien arbitrii electionem, amissa licct beatitudine,
et Isaias dicit : Ecce dies Domini venielinsahabiiis , non amisit. IuJe nunc per vim et violeritiaiu reguuni
ffiesirtx et furoris, diesnubis et nebulm(Sophon.i, 15).. rapimus CODIOIUUI, et illud qiiodaniinodo.quasi inter
Et paulo post : Cxlum enhn quatieiur, et terra move- - medias hcsliu.n inanus e medio agonis campo, et seu
 S49 IXSTRUCTIONESVARLE SIVE SERMONES. 250
ceriamhiis sanguineo solp, abslrahimur, dum npn A mus; quod nobis Deus Cliristus prsestare dignttur,
EOIUITI ab adversariis, sed a nobis ipsis durius impu- qui cum Patre semper el Spirilu sancto est uuus
gnainur dum unusquisque male seipsum diligil, el Deus in sseculasseculorum.Araen.
in eo quo diligit, seipsum nocet : ille enim bene di- INSTRUCTIOXI.
ligit, qui seipsum salubriter odit, hoc est, afQigit; De dilectioneDei el proximi.
qui vero suis adversariis conseniit, non recte se dili- I. Moyses in lege scripsit: Fecit Deus hominem
gere dicilur. Grandis ergo miseria est, qui seipsura ad imaginemel similitudinemsuam (Gen. l, 26). Cou-
nocens non setitit. Cum enim ipse sibi homo con- siderate, quseso, dicli hujus dignitatera. Deus Pnuii-
trarius est, non est omnium sic illuin pacare, ut potens, invisibilis, incomprehensibilis, inenarrabilis,
vere qui seipsum diligat. Pugnandum ergo hic est in_estimabilis, de limo horoinem fingeris, imaginis
etcertandum cuin viliis nostris, ut alibi coronemur. suse dignitate nobiliiavit. Quid horoini ad Deuni?
Tempus enim hoc, tempus belli est; ideo enim nemo Quid limoso [Forte limo], et spiritui ? Deus eriiui spi-
pulcl securilalera in bello , quia nullus dormit in ritus est (Joan. iv, 24). G.randis dignatio, quodDcus
bello, el nulhis securus ingreditur aciem. Acies ilaque suse seternilatis iraaginem, et morum suoruni siroili-
nobis dirigenda est contra omne viiiosum, voluptuo- tudinem Iiomini donavil. Magnadignitas horoini Dei
sum, roale blandum. Suflicit aulem pugnantibus ad- B siroilitudo, si conservetur; sed grandis iterUm.dam-
versarios vincere : si teipsumviceris, oronium victor natio, Dei iroaginis violatio. Quod enim homo accipit
es; si vero lui victor propiius est tibi morluus, Deo de flatu Dei, si in contrarium depravaverit usum, et
vivus comprobaris; quaudo aulero niorluum audis, beneficium nalurse conlaminaverit; tunc Dei simiS-
qua audacia intraturus ad judicium Christi, suse tudinem corrumpit, ct quantum in se est delet: si
causseadvocatum et sui desiderii suggeslorem , et autem animacinsitis virtulibus usus fuerit in reclum,
sui contemptus ullorein, unusquisque pro Christo luuc D.eoerit similis. Quasounque ergo Deusin nobis
martyrizans se ipsum facit. Si enim vere Chrisli in prinia nostra condilione virtutes serainavit, ipsas
crucem assumpsisset, nihil ei borum licere animad- ei reddere nos prscceptis docuil. iloc cst primum :
verferet, quia et Clirisms in hoe exempluradedit, ut Diligereex toto cordeDeumnostrum (Matth. xxn, 37;
nullus quod suura est quserat, dic<>ndo:iVon sicut Marc. xn, 50), quia ipse prior dilexil nos (I Joun. iv,
ego volo, sedsicut lu vis (Mattlt. xxu, 59), et : Des- 10) ab iuitio et antequam essemus. Deienim dileckio,
cendi non ut faciam rolunlatemmeam, sed volunlatem imaginis ejus renovalio. Deum autem diligit qui ejus
ejus qui misit me (Joan. vj, 58). mandata custodit; dixit enim : Si ditigilis me, man-
IV. Se unusquisque consideret, ne liher et vivus data m?aservate (Joan. xiv, 15); hoc esl mandatuin
in locu servi et crucifixi inveniatur; el unusquisque C eju=, dileciio inviceni, juxla illud : Hoc est manda-
in quo vocalus est, in eo perroaneat apud Deum, et tum mcum, ut diligalis invicem, sicul et ego dilexi
sicuf Apostolusdixit: Siveliber, sivesubjeclus(I Cor. vos (Joan. xin, 54). Dilectio autem vera non verbo
Xii, 13) sub jugo humililatis, quasi servi in Christo est laniuni, sed opere el veritate (1 Joan. ni, 28).
sint. Contra se ergo unusquisquenostrum, charissimi, Reddamus ilaque Deo nostro , Patri nostro, suani
veuiat: nain si non contra nosmelipsos, sed conlra iuiaginem inviolatam in sanclitale, quia ille sanctus
fratres vivamus, et si loqiiamur ul libet, non e^t est, juxla illud : Sqncii estote, quia ego sanclus sum
vera, sed falsa religio noslra. Nibil ilaque liberum . (Lev. xi, 44; I Pelr. i, 16) : in charilate, quiacha-
in servis Chrisli esse debet, et niliil alluro in Clirisi ritas est, juxta iliud Joannis : Deus chari.as est
esse humiliiale oporiet. Nonsimus ergo superbi, non (I Joan. IV,8) : in pictale et veritate, quia ille pius
simus protervi, non liberi; sed simus humiles, lenes, ct verax esl. ,
aflabiles, communes, ut Rex hu.milis,alius lanien, in II. Ne simus alienseiinaginis pictores : tyraniiicsc
nobis Christus regnet. Sed ut hanc saJubrem niortem e.nimimaginis picior est, qui ferus est, qui iracundus
quadaui spei suavilale diligamus, finem ejus audia- est, qui snperbus est. Sicut enini falsa 'scientialegi-
mus. Quis enini revera felicior est illo cujus roors . lur, sic falsa eliam imago uinbraia deprehenditur.
vita est, cujus vita Christus esl, et Salvator merces D Divisaest enim veritas a falsilate, ju-titia ab iniqui-
est; cui ccelumhumilialur et paradisus palet; cui tate, charilas a malignitale, diligcniia a securitate,
tcrra ccelestis, et infernus clusus est; cui janua ape- scquiias a pravitate, dileclio a siuiulatione : et ulra-
riiur et vita ncn finitur; cui Deus Paler, el angelus que imagines quasdam in nobis pingunt, sibi invicem
minister; qui de brevi longuin , de misero beatum, conlrarias. Pielas enim et inipiela-i, pax et discor--
de caduco seternum, de iristi Isolum,de huniili excel- dia coniraria sibi sunt. Ne forte itaque nobis tyran-
suin, de terra ccelum,'de roortali Deum, felici com- nicas introducamus imagines, Chrislus in nobis pin-
niercio acquirit? Si ilaque prsesenlia despiciarouset gat suam iroaginem, qui pinxit dicendo : Pacem
iutura solumniodo quseramus, harc omnia supra ineamdo vobis,pacemmeamrelinquovobis(Joan. xiv,
dicta in melius coromulamus. Sed si (quod absii) 27). Sed quid prodest quod scimus quia pax boiia
potiora inferioribuspostponamus, utraque sine dubio cst, si non bene servetur? Solet enim opliiiiuui
perdemus. Qiiamobrem si cum Jesu vilani qusera- quodque fragilissimum fieri; et pretiosa qusequema-
mus, » ut morti.icalioneniejus ante in iiobis habca- jori cautela et diligenliori cuslodia indigenl : iiimimn
a Ut mortif. Pramiltenduin,
opue est, aul qjiid simile scnsirai complcns.
231 S. COLUMBANIABBATIS 252
euim fragile est, quod levi sermone perditur, et mi- A inspirare dignelur Dominusnoster et Salvalor Jesus
nima fralris lcesione deperit. Nullum enim Icedis, Chrislus, qui dignatus est dare, pacis couditor
quando ei adularis; et nulli blandiris, quando eum et charitatis D.eus, cui gloria in sajcula sseculoruin.
despicis. Dic enim Fame (Matlh. v, 22), et pacem Amen.
violasti, et reus factus es gehennae. Gavendum est 1NSTRUCTIOXII.
itaque dileclionem fralernam siudentibus complere, De compunctioneet vigilantia.qua Judicis adventus
loqui ut libet, et pro ainmi motu linguara movere; exspeclandusest.
dum non solum de injuriosis, sed etiam de otiosis I. Compunclionis necessarisc insinuationem supe-
sermonibus rationem reddemus (Matth. xn, 36). rioribus sermocinationibus utcunque suggerere ten-
Quaprqpter sludendum est in multis sermonibusnon tavimus, et quasi soliloquus,proprii licet, omnis tam
imrnorari, sed necessaria quaeque loqui. Nihil enim [Forte tamenj cordis ignaviam susciLarevoluimus :
suavius hominibus, quam aliena loqui et alieua cu- sed quia fidei paupertas et carnis voluntas cum
rare, et otiosa passim verba proferre, et de absen- mundi cupiditatibus haec castigationum documenta
tibus detrabere; et ideo qui non possunt dicere : tepide audiens contemnit _,perssepe eadem iteranda
Dominut dedit mihi linguam eruditam, ut possimtu- sunt: si enim fides dubia non esset, vel unum de
stinereeum qui lassusesl, verbo (Isa. L, 4), taceant, B J supradictis divi.nioraculi lestimoniis abunde suifi-'
el si quid dicant, pacilicum sit. Quamvis eniin sa- ceret. Credunt ergo et non credunt, qui audita ne-
piens, minus paucis offendit sermonibus, quani mul- gligunt; alioquin si tibi hodie, Utare, quidam dice-
tis : quando enim unusquisque mentitur, maledicit, ret, quod judex saiculi hujus vult te crastino vivum
detrahit, seipsum proprio mucrone jugulat. Quid1 exurere; quid, rogo, libi sollicitudinis, quid limoris
autem aliud nobis inimici optassent, nisi ut nostrisi immiueret ? El his auditis, si esset tibi unius diei
armis propriis succuroberemus? Noli detrahere, aill spaliiim liberum , quanta faceres ? quomodo accla-
-Scriplura, ne eradiceris (Psatm. xxxvi, 8, 9). Vides mares ? et per quos discuireres 1?quam bumilis et
quid laboratur in operibus impietatis : babilalio ett quam lugens. el sordidus oberrares ? NonneefTunde-
plantatio, quam vix magnis ac divinis laboribiisplan- res omnem pecuniam tuain in eos, quornm inier-
tamus, uno detraclionis verbo eradicatur; etquodl cessione evadere posse te crederes ? nonne omnia
longo labore vix queat siabiliri, unius sermonis im- bona tua faceres redemptionem auimoetuie et nihil
petu subruilur. Caveat ergo unusquisque, ne sua ra-T rcservares, licet parcus et avarus esses; sed omnia.
dix de terra vivenlium eradicetur pro odii delra- disperderes, omnia donares pro vita tua ? Et si ali-
ctione. Nullus enim unquam detrahit ei, quemI quis te retardare aut impedire tentaverit, nonne di-
diligit; detiactio enhri , odii primogcnilus est,, G ( ceres : Pereanl omnia pro salute mea, ne [Forfe nec]
et ideo talis palris filius merito eradicandus erit. quidquam remaueat; tantum vivam? Hoc quare fa-
III. Periculosa habitatio, charissimi, iu qua istaa ceres ? Quia non dubitares [Prmmitlendumquin] juxia
nOn vilantur. Si enim, ut ait Apostolus, invicemin- severissimiJudicis sententiam arderes. Hic vero du-
videtis et invicem mordetis, invicemdetrahitis, dico,, bitas, quod quam cilo futurum sit, ignoras; non
tiideiene ab invicemconsumamini(Gal. v, 15). Si enimQ nescis tamen fulurum, licet negligis. Expergiscen-
r/wtiion diligit, in morteest (I Joan. m, 14), ubi eritit dum ergo est, vigilandum est, orandum est, juxia
qui detrabit? Lacrymis in his opusmagis, quam ver- SalVatorisnostri Jesu Christi Dei noslri proece|ituin
bis est. Quid enim di'.igentius, quidve abundantiuss dicenlis : Allendite autem vobis, ne forle gravenlur
lex Dei mandavit, quain dileciionem? Et raro inve- :- corda veslra crapula et ebrietate,el curis hujus vilm,et
nis quemquam sic facientem. Quid dicemus pro excu- i- supervenialin vosdiesilla repentina: tanquam laqueus
satione? Nunquid possumus dicere : laboriosum TI enim superveniet in omnes, qui sedenl super faciem
est? durum est? Non est Jabor dileclio : plus suave <Q omnis lerrm. Vigilaleilaque omni iempore, ut digni
>. habeaminieffugereista omnia qux fulura sunt, et stare
esi, plus medicale est, plus salubre est cordi dilectio.
Si enhn vitiis languidum non fuerit cor, ipsius sani- j. ante Filium hominis (Luc. xxi, 34-36).
tas dilectio est, et quod Deo charum sit: nihil autem ui D II. Si ba;c audiamusct credimus, lidem nostraui.
Deopluscharumesf,quamdilectio,spiritualismaxime; e; vigilantia nostra ostendet, ac discussis squalentiuus
cum sucelegis et omniummandalorumsuorumsiimma ia atque lorpentis mortiferi leporis torporibiis, sensus
sit juxta illud Apostoli : Qui autemdiligit proximum,n, nostros DominiSalvaioris sententia vibret, ut omni-
legemimplevit{Rom.xni, 8). Qui vero legem imple- e- bus curis mortalibus deposilis, parati semper simus;
vit-studio dilectionis, habet vitam aeternam, sicut et exspectantes scilicet ultimi diei adventum, quo aut
Joannes dicit : Fralres, scimusquoniam de morte ad id poena aut gloria nos suscipiel; acuatque animorum
vitam transivimus, quia diligimut fratres : qui enim m noslrorum acies siipradictus Domini sermo, quo
da nos vigilantes et orantes jugiler esse docuit, ut non.
non diligit, in morte est. Si quis autem odit, homicida
est. Scitis autem, quia omnishomicidanon liabet vi- „j- simus quasi credeiites, et non credentes , et quasi
tatn ceternamin se manentem(I Joan. IH, 14, 15), 5). audientes et non audienies : et Dei pii et boni inef-
Aut ergo nihil agendum est, nisi dileclio; aut nihi;hil fabilem misericordiam de profundo cordis nostri pe»
spera: dum est, nisi poena: Plenitudo enim legis cha-
ia- Jesuin ChristumFiliiim suum infatigabiliterdeprece-
ritat(Rom.xm, 8), quaiuiiob;s illc pius abundantei ter mur, rogemus, premus, ut ita riobis suain dilectio-
 253 INSTMUGTIONESVARIJl SIVE SEUMONES. 254
nem inspirare dignelur, ut nos ei in seternuro con-- A in superioribus jam diu ostendimus ; et licet fwtc
jungat, inseparabiliter conglutinet, humo elevet,, soperflua aliis videatur ista nostra loquacilas, a
ccelo societ inlerim sensus noslros, quandiu simuss nobis lamen opportune nobis sermo ortus esse duei-
in hoc mortis corpore consiituti; atque sic ejus ad- tur : non enim tam alienam , quam propriam exci-
ventum sine querela exspectemus , quo ei cum ap- tare conamur ignaviam; ac insuper quamvis minus
paruerit, cum gaudioetmagna charitatis fiducia pla-- perfectis sapientibus satisfecerit ista excogitata ex
centes occurramus. Quam beali, quam felices servii parte sapientia, incipientibustamen, ac noslraemen-
illi, quos cum veneril Dominus, inveniet vigilantes s surae tepidis neeessaria et salis apta videbitur. Quia
(Luc. xn, 37)! Beata vigilia, qua ad Deum universi-- quod nocet abscondi, quod nocet sileri, non expedit
tatis auclorem, omnia implentem et omnia exceden- tegere, neque expedit tacere; inde enim melius nobis
tem, vigilalur. Utinamme quoque, vilem licet, suumI loqui visum est, quamlibet impolile, quam silere :
tamen servulum, ita dignaretur de somno iuertise B etenim re vera lulius de islis , quam aut de frivolis
excilare , ita illo divince charitatis igne accendere,., aliis, aut de otiosis sermocinare judicavimus. Itaque
quo supra sidera exardesceret sucecharitatis flainma, ( adhuc, fratrescharissimi, dictisnostris aures praebelc,
suae nimisedileclionis desiderium, semperque divi- quasi aliquid necessarium audiluri, et animi veslri
nus ignis intra me arderet. Ulinam illud liguum! B sitim divini fontis undis de quo nunc dicere cupimus,
haberem, quod ille ignisjugiter alteretur [Forte ale- refocillate, sed non exstinguite; bibile, sed non
returj, pasceretur, succenderetur; et illa flamma j satiamiui, jam enim vocat nos ad se Fons vivus ,
nutriretur, quae exslingui nesciret, et augeri non[, Fons vilas, et dicit: Qui silit veniat ad me, et bibat
nesciret. Ulinam talis essem meritis, ut mea lucernaa (Joan. vn, 37). Quid bibatis, intelligite. Dicat vobis
semper nocte in templo Domini mei arderet, utt lsaias (Leg. Jeremias), dicat vobis Fons ipse : Me
omniljusdomumDei mei intranlibus luceret. aulem dereliqueruntFontem aqumvivm, dicit Dominus
III. Domjne, da mihi, rogo te , in nomine Jesuii (Jer. ii, 13). Dominus ergo ipse, Deus noster Jesus
ChristiFilii tui, Dei mei, iilam quae nescit caderee Christus, est Fons vitae, et ideo invilat nos ad se
chanlalem, ut mea Iucerna accendi sciat, exstinguii Fontem, ut illum bibamus. Bibit enm qui amat;
nesciat; mihi ardeat, aliis luceat. Tu, Chrisle , bibit qui Dei verbo satiatur, qui salis diligit, satis
lucernasnostras accendere digneris, dulcissimenobiss desiderat; bibit qui sapienliccamore flagrat. Avide
Salvator noster, quaa perpeluo luceant in teinplo) ergo nos gentes bibamus, quod Judsuidereliquerunt.
tuo, ac perenne lumen a te perenni lumine accipiant,, De nobis enim cum gentibus forle dictum ''est :
ut lenebraenostraeilluminentur, mundi aulem lene-. • Prwcidit in slupore mentis,capilapoleuiiummovebun-
brte a nobis fugiant. Sic lumen tuum me* largiaris ,, G tur, nec ad adaperientesmaxillas suas, quasi pauper
rogo, Jesu mi, lucernsc, ut illius luce illa sanctai edens, in absconso; et quasi de nobis quoque cum
sanctorum mihi appareant, quacte ajtemum Ponlifi- perfeclis quibusque de quibus hoc scriptum esl,
cem cetemorum in antibus magni illius tui lemplii diceretur. Aperiamus (tanquam panem illum qui de
illic intrantem habeant, quo te jugiler tanlummodoi coelo descendit, edendo) inlerioris hominis nostri
videam , aspiciam , desiderem ; tantum le amansi maxillas, ut edaciter edamus, et quodammodovetociter,
conspiciam, desiderem, exspeelem, ac coram te meai ne nos quis videal, quasi in absconso comedamus.Ul
semper lucerna luceat, ardeat. Tuum sit, quscso, tei panem ergo edamus, ut fontem bibamus , eumdem
nobis pulsantibusmonstrare, amanlissimeSalvator, Dominum nostrum Jesum Christum , qui seipsum ,
ut te intelligentes, tantum te amemus, le solumi nobis quasi sumendum , panem dicit vivum, qui dat
amemus, te solum desideremus, te solum meditemur vitam buic mundo (Joan. vi, 33); seque similiter
die ac nocte , semper te cogitemus; et in tantumi fontem demonstrans ait: Qui silit, venialad me, et
nobis tuum inspirare digneris amorem , quantum te\ bibat (Joan. vn, 57). De quo fonte et Prophela dicit:
amariDeumdecet ac diligi; utomnia interioranostrai Quoniamapud te est fons vilm(Psalm. xxxv, 10).
tua occupet dilectio, tolosque nos tuus possideat II. Videte unde isle fons manat : inde enim unde
amor, totos nostros sensus tua impleat charilas, ut' D et panis descendit; quia idem est qui Panis et Fous,
praeter te aliud amare nesciamus, qui sempilernus Filius unicus, Deus noster Christus Dominus, quem
es ; quo tanta charitas aquis multis hujus aeris, et semper esurire debemus; licet eum edamus amando,
hujus terrae,et hujus maris exslinguiin nobis neqneat devoremus licet desidcrando, adhuc eum quasi
juxta illud : Et aqummultmnon potueruntexslinguere esurientes desideremus. Similimodo ut fontem, eum
charitalem (Canl. vm, 7). Quod in nobis quoque semper dilectionis nimietate, bibamus ; eum semper
compleri vel ex parte possit, te donante Domino desiderii plenitudine bibamus, et suavitate quadaiu
nostro Jesu Chrislo, cui gloria in ssecula sceculo- ejus dulcedinis delectemur : dulcis enim et suavis
rum. Amen. Dominus : licet eum edamus, et bibamus; tamen
INSTRUCTIOXIII. semper esuriamuset siliamus , quia cibus noster et
De fonte vivoChristo Jesu adeundoet potando. potus , non tolus unquam sumi potest et bibi; qui
I. Quolidianceexperientiae ratiocinationibus hu- licet sumiiur, non consumitur , licet bibitur, non
inancevilaemiseria collecia, ac divinis simul terrili adimitur, quia panis noster .seternus est, et Fons
in-aculis,tcinerarie licet, parvitalem ingenioli noslri noster perennis est, fons nostcr dulcis est; unde
555 S. COLUMBANIABBATIS 256
dicil Propbela : Quiiitili», ite ad Fontem(Ita. LV,(i); A cum Spiritu sancto unitas esl in saecula sceciilo-
Eitientiumenim, nori saturantium isle Foris ; et ideo rum, Amen.
esurienles, quos alibi beatiiicavit, ad se vocat; INSTRUCTIOXIV.
quibus nunquam bibere satis sit, sed quanto plus Varia spirilualis vitmdocumenla.
hauserint, tanto plus sitient. Merito, fralres, Fons I. Gum jani de moribus moralibusque disciplinis
tapienlioeVerbumDeiin excelsis (Eccli. i, 5.)a nobis diu dixerini, iteruni rogas, iili imbuende, doceri.
desiderandus , quserendus, semper amandus sit, in Audisti quid scriptum est : Cui pauca non tufficiunl,
quo sunl, juxta Aposloli diclum, omnes thesaurii plura non proderuni. Scripsi libi anlea de serietate
tapientia et tcieniim absconditi (Coloss.n, 3), quos'> ae pudicitia, cui nimirUm, ut apte qnidain, efiam
liaurire vocat qui siliunt. Si sitis, bibe Fontem vitce;; , tuta timeo.Sed quia admonitio quibusdam custodia,
si esuris , ede Panem vilcc. Beati, qui esuriunt hunc: quibusdam consolatio, quibusdamperfectioefficitur,
Panem, ct sitiunt hunc Fontem; semper enim eden- ijntellecta scilicet complentibus; ideo frequenter
les et bibentes , adhuc edere et bi.bere desiderant. docendi sunt ae imbuendi fllii dulcissimi, ut per
Dulce enim nimis est, quod sempcr edilur etbibilur, , quasdam delectioneslilterarum, suas vincere possint
et seniper esuritur et sililur, semper gustalur ett de inteslino amaritudines bello. Bellum igilur et
seinper desideratur ; unde rex propheta dicit: G«- JJ j belluinum vince, conrupiscentias scilicel ac superei-
ttateetvidete, quamdulcisest, quamsuavisesiDojninus s liosum, utilis [Forle virilis] esto in humiliinte, infir-
(Psalm. ixxni, 9). Propterea, fratres, yocationem I musque in auctoritate, simplex in fide, doctus in
hanc sequamur, qua ad vitce Fonlem vocamur a» moribus, mordax in alienis, remissus inpropriis,
Vila , qui est Fons , non solum aqncc vivcc, sed ett purus in amicitia, callidus ininsidiis,durus inmolli-
Fons aeternaevitaa,Fons lucis, idem ct Fons luminis : bus, mollis-in duris. Varius in planis, planns in
ab illo enim hacc omnia sunt, sapienlia , vita , luxi variis, jocundus in amaris , trislis in jocundis. Dis-
ceterna. Auclor vitoe, Fons vitac est, lucis creator,, cors in necessariis, sequalisin veris. Severus in sua-
Fons luminis est: et idoo conlemptis liis quaeviden- VMJUS, dulcis in amaritudinibus. Fortis in tribulatio-
lur, transcenso [Forte transcensu] in superioribuss nibus, el imbecillis in discordiis, tardus ad irascen-
ccclorum, Fontem luminis, Fonlem vilcc, Fontem^ dum, velox ad discendum, tardus quoque ad loquen-
aqucc vivce, ul rationabiles et sagacissimi pisces s dum (Jac. i, t9), ut sanctus ait Jacobus, veloxsimi-
qucerarnus,ul bibamus aquam vivam el salientem in™ liter ad audiendum. Eflicax in profectu, hebes in
vilam xternam (Joan. iv, 14). yindicta, caulus in verbo, promplusin opere. Ama-
III. Utinam me illuc dignares adsciscere ad illum n bilis probis, squajidus inhoneslis, lenis inhrmis,
Fontem,,Deusmisericors, pie Domine, ut ibi et egoD(Q durus stolidis , rectus ereclis , humilis dcjectis.
cum sitientibus tuis vivam undam vivi Fontis aquce e Sobrius ubique, castus ubique , pudicus seni-
vivae biberem, cujus nimia dulceJine delectatuss per, paliens lenus zelo , cupidu^ nunquam , largus
sursum semper ei bccreremet dicerem : Quam dulciss semper, sin ope, vel animo. Opportnnusin jejuniis,
est Fons acqu33vivae,cujus non delicit aqua saliens s importunus in vigiliis. Discretusin officiis, tenax in
iu vitani ceternam(Ibid.)! 0 Domine, tu eS ipse islee stuJiis, constans in fragoribus, laetusin moeroribus.
Fons semperetsemper desiderandus, [Fort. add. vox r AuJax in causa verilatis, limidiis in contentionibus^
bibendus] semper licet semper hauriendus. Nnbis s supplex bonis , insuperabilis malis, mitis in liberalk
scmper da, Domine Chrisle, hanc aquam (Ibid., 15), '» tate , infatigabilis in chariiale , justus in omnibus,
ut sit in nobis quoqne Fons aquaevivceet salientis in II pius dignis, misericors pauperibus. Memorbenelicio-
vilam ccternam. Magnaquidem pbsco, quis nesciat ? rum, immemor injuriarum. Amalor mediocrium,
Sed tn, Rex gloriae, magna donare nosti et magna a nolus opum, animi depressor, cogitaiionuui publica-
proinisisli : nihil le majus, et te nobis donasti, le pro0 lor. Senioribus obediens , junioribus coucurrens ,
uobis dedisti. Unde te rogamus, ut sciamus quod " coaequalibuscoaequans.Perfettis,cpncerlans , melio-
amamus, quia nibil aliud praeterte nobis dari postu- ribus non invidens, praecurrenlibus non dolens ,
lamus : lu es enim omnia riostra, vita noslra, lux x « remoraniibus non detrahens, provocanlibus consen-
nostra, salus noslra, cibus no^ter, potus nosler,'» tiens, lassus licet non deficiens, flens simulet gau-
Deus noster. Inspira corda nostra, rogo, Jesu noster, '» dens, pro fervore ac spe ; timens semper pro fine,
illa lui Spiritus aura, et vulnera noslras tua charitatee licct proliciens, incerlo.
animas, ut possit uniuscujusque nostrum anima in11 11.En luum, o puer amande ministerque dulcis,
veritale dicere : lndica mihi quem dilexit anima mea " monimentum; talis si sis, nimis beatus eris, quia
(Cant. i, 6), quoniarii yulnerala cbaritate ego sum. '• per prospera et adversa idem eris, paralus ad cnn-
Opio illa vulnera in me sirit, Domine. Beala lalis 1S cta, singulis occurrens, temperans gestus, nulriens
anima, qune charitate sic vulneratur : talis Forilem n crescenda, interimens decrescenda, levigans dispe-
quaerit, lalis bibit, semper tamen sitit bibendo, sem- '" rata (Forte aspera), exasperans -vituperata., seinper
per haurit desiderando,quem semper bibil sitiendo;> sollicitus, semper crescens, semper acquirens, seni-
sic semper quaeritamando, quaesanalur vulnerando;"> per tendens ad superna,semper currens ad braviutu,
quo salulari yulnere animaenoslrceinteriora Deus ct -l semper eoelcstiadesideraiiF, semper divina siliens.
Doiniimsnostcr Jesus Christus, pius illc salularisque le Ecccdoclrinam : da sequacilatem si poles, ut habeas
uicdicus vulnerare dignelnr , cui cum Palre ct !t fclicitatcin ct polestatcm, cum puerilia desideria
257 INSTIUJCTIONESVARLE SIVE SERMONES. 258
fugiens, corpus sic in poleslalem spiritus rcdegeris A redigunlur, cl nobis in usum munde componuntitr. •
et te vadem pro tuis tradideris peccatis, in brevi De tali ungucnio dicilur : Muscm morientes perdunl
militantem pro ceteruis stipendiis. 0 te felicem! o te suavitatem unguenti (Eccle. x, 1). Muscae inorientes
beatum! oque mirabilem te puerum, si hcec com- sunt vanae cogitaliones cordi nostro irruentes, quas
pleveris universal Si eriim in his diligenler omnibus nimirum per studium oralionis,quasi quodam flabello
fueris sensu et opere occupaius, non vacabis neque abjicere debemus, ne perdant et nobis suavitatem
vanis vagisque, neque turjiibus cogitationibus; sed unguenli. Suavilatem tlenim m odorem unguenti
quasi incipiens seinper tibi ip=i congregabis, quib.is inuscaemorienles pcrdunt, quandp vancecogiiationes
in perpetuum fruiltiriis eris, unius vir vocandus ani- jucunditalem virtutum et regulas obsequii divini
mi, et singularis emolumenti qucesitor, egrcgius regni quas ab antiquis patribus did cimus, perimunt. Nos
negotiator ccterni. Convertere igilur le totmn in igitur diligentissime sanclorum prcecedentium exem-
hccc,quia habes in quibus tuam exerceas juveiili.iem, pla inluenles, (eslinemus ingredi in illani requiem
virlutem, eflicaciam, slrenuitalem; ne in contrariis (Ilebr. iv, 11). Curramus et in ccepto non deficiamus,
lice fuerint exercitatse, pereant quseper vini rapiunt quatenus cum Apostolo dicere valeamus : Bonum
regoum eoelorum(tlatih. xi, 12). cerlamen certavimus, cursum ccnsummavimus, ut ile
INSTRUCTIOXV. o cmleio repotita sit nobis corona justilim, quam reddet
De fervore servieiidi Deo. nobisin illum diemjustus Judex Christus (// Tim. iv,
I. fn Eoclesia Dei, fratres mei, summum loeUm 7, 8), qui est super omnia benedictus in srecula.sac-
per bei misericordiam sumus oblinentes : curare lulorum. Amen.
sumvnoperedebemus, ut quod semel proposuinius, INSTRUCTlO XVI.
sedula inlentione teneamus, et quod cxlerius p'o- Quid esi, aut quid eril?
niitlimns, per studium boni operis exhibeamus. Qua I. Cigita, a nunquid es miser homo, sed quid
in re necesse est, ut remotis de cordibus nostris fa- cris? quia quod es momentum est, et quod eris
luis et ineptis cogilalionibus, secundum pcrfectionis semper. Non sis ergo ipse tibi piger, exerce in brevi
vilce regulam viam Dei ingrediamur, et a gradiendo quod in ceiernum possidebis; repellal pigritationem
in ea quce ante suni, obliti posteriorum, id est, tem- laboris lemporalis desiderium prcemiorum. Spiritua-
poralium, cum Apostolo (Pliilipp. if, 13) nos exten- lis eslo, si piger non es; sed si mundus te irritat,
damus, dicentes condilori nostro : Truhe nOs post vide quod fugias, quod sequaris, et quod nunquam
te; curremus simul in odorem unguentorum tuorum . fugiti cur non sequaris. Quare impatiens es in viliori-
(Cant. i, 3). Per nos quidem ad viam verilatis per- bus, qui pretiosior poteras esse in melioribus? Noli
lingere, vel in ea proficisci non possumus, atque p esse incertus de cerlis melioribus, et noli esse certus
ideo gialiam prcevenienlempelamus dicentes : Tralie dc caducis. Respicis in aliis quod alii in te videbunt.
nos posl le, ui sic curramus ad le : ct congrue prius Quid prodest in aquis umbram Videre obleclantem ?
dicilur : Trahe nos post le, et dcinde sequitur, Q.sid libi exsultare aut gaudere per somnia? Sed
curremus; quia nisi divina gralia nos prcevenienie, tamen hcec somnia, longa licel, unicuique brevia
opus bonum inchoare, et eadem subsequente, ipsum sunt, ea di (Forte etdies)eriimtoiiusmundiquasiunius
consummare non valenius; nnde dicitur in oratione nocts obscurrimce (Forteobscurissimce) est; noctes
illa : Et tua nos, Domine, gratia prmeeniat et sequatur vero sorania sunt. Expergiscere ergo, o fili, de no-
(Orat. Dom. xvi posl Pentec). Bene aulem congruit, cte; lumen quccre ut videaris et videas; accende
quod dicilur, curremus : nam in via Dei non est lucernatn el lege; cave ne dormias, ne a somniis
nobislenlo gradu incedendum, sedcum magna exsul- seducaris, etfalsitate imaginata decipiaris, ut credas
tatione vel feslinatione currcnduin. Sed Apostolus vcra esse qucefalsa sunl, et surgens postea deceptum
admonet dicens : Sic currile ut contpreliendatis te doleas. Tua vita rola est, qnotidie currit, non te
(1 Cor. ix, 34); Currit vero, qui totis viribus ad Deum exspectat: vade cum ea. Igitur hinC praepara libi
proficiscitur : currit qui in bono opere non la^salur, suutplus; ex agro alieno secedere juberis; vide ne
sicul et de Christo dicil Propheta : Exsultavit ut tuum vendasi Hic nihil habes, o homo, in terra de
gigas ad currendam tiam (Psai. xvm, 6). Currit qua nudus nalus es, et in qua pulvere dissolveris;
(Forte cucurrit) quippe Christus viam Dei, quia in ne vendas cce'um , ubi ceterna bcereditas est, tamen
via peccatorum non steiil (l'sal. i, 1), id est, nulla si non perdidisti. Alioquin si perdidisti, te ipsum
gravedine peccati est remoratus. vende ut possis recipere. Quid dixi, te ipsum vende?
II. Currendum vero nobis est; sed qtiomodo cur- vitia tua vende, el eme vitam. Quaeris forte quce
rcndum? Audite quomodo. Curramus, iiiquam, in sinl? superbiam primum quasi vitium primo anle
odorem unguenlorum luorum. Quse sunt ungueiila, in omnia vende, et eme inde feiiciter bumilitatem, qua
quorum odorem post Chrislum currimus? Unguenta sis Christo similis dicenti : Discile a me, quia milis
sunt sanctorum praecedentium exempla. Unguenla sum et humilis corde (Malth. xi, 29). Breviori com-
de variis simul mislis floribus vel speciebus liunt. pendio isla ex integro vendita vendentur, et miirora
Diverscespecies, diversae sunt sancloruin virlules, ctipiditate habendi contempta, quia radice excisa
quaequasi redolentia arom.-uaper viittilein charitaiis cuju libet arboris, non magni penduntur rami. Scito
* Nunquid. Forte non quid. Sequitur ciiitu sed.
259 S/COLUMBANIABBATIS 260
Et:
ijuaevendas ad hujus interitum camis, ut spirilus sai- A Veus aaversatur (Jac. l?, 6; / Petr. V, 5).
vut sit tn diem Domini nostri Jesii Chrisli (1 Cor. v, Quise exaltaverithumiliabitur(Mallh. xxm, 12). Haoc
5); gulam, cupiditatem, fornicationem, iram, tristi- igitur omnium origines et causaesunt malorum; quoe
liatn, acediam , vanam gloriam, invidiam; quce: sic sunt sananda per contraria. Gula triplex vincenda
tuelius fuerat si perdidisses, licet si nihil acce- est per abstinentiam jejunii de hora nona in boram
pisses. nonam, et parcitatem cibique utilitatem (Leg. vilita-
INSTRUCTIO XVII. tem). Fornicalio autem et omnis immundilia nee
De octo viliis principalibns. nominanda in vobis sint, sicut decet sanctos (Ephet.
Octo sunt vitia principalia, quaemergunt hominem i v, 3), per castitatem et continentiam sollicitam, et
in ihteritum: gula, fornicalio, cupiditas, ira, tristitia,, seniper timentem. Cupiditas vero nibil habendo pro-
acedia, vana gloria, superbia. De gula castiganda a prium vinciiur, et omnia communia possidendo. Ira
dicitur : Noiite duci in saturitateventris (Eccli, xxxvi,i, patienlia et mansueta lenitate superanda est. Tri-
20). De fornicatione : Fornicatores aulem el adulte- stitia vero Iccliliaspirituali et spe fulurae beatudinis
rosDeus judicabit (Hebr.xm, 4). De cupiditate auteirn vincenda est. Instabilitas autem acedise,mansuetu-
legilur : Radix omniummalorum cupidilasest (I Tim'• dinestabili, etunius loci habilatione corrigenda est
vi, 10). De ira : Qui irascitur fratri suo, reus erili' B per sobrietatem, Scriptura dicenle: Si spiritus pote-
gehennmignis (Matth. v, 22). De tristtia : Tristitka slatem habentis ascenderh super te, locum luumne
autem smeylimortem operattir (11 Con vu, 10). D< e dimiseris (Eccle. x, 4). Vana gloria quoque et elalio
acedia : Multa mala docuit otiositat (Eccli. xxxmi, itmnunda atque superbia, vera humilitate et cordis
29). Deyanagloria : Ascendetfetor illius, qui magni- '- contritioue per Dei limorem vincuntur.
ficat opera sua (Joel. n, 20). De superbia : Superbh is

SAJICTI COLUMB ANI

ABBATISET CONFESSORIS

EP1STOL.E SEX AD DIVERSOS

PRO TEMPORUM RATlONE DIGEST.E,

EPISTOLA PRIMA, G (lua [lls., tuij, tamen paee diclum sit) non esse Pas-
,ADS. GREGORIUM PAPAH., cha, nimirum tenebrosum a multis comprobatur
Domiuosancto, et in Christo Patri *. Romano pul- *calcalenleris? Non lalet enim, ut credo, efficaciam
cherrimo Ecclesiaedecori, totius Europccflaccentis tuam, quantum Anatolius, mircc doclrincc vir, ut
auguslissimoquasi cuidam flori, egregio specu- sanctus ait Hieronymus, cujus Eusebius Cccsariensis
latori, tbeoria utpote divinai' caslulitatis potito, episcppus in eCclesiasticaExcerpta inseruit Historia
ego ' bargoma vilis Columbain Chrislo milto sa (sic), et sanclus Hieronymusin suohoc idem de Pascha
lulem. opus collaudavit Catalogo, de hac lunce celate vitu-
I. Gratia tibi et pax a Deo Palre nostro Jesu perando disputel; qui contra Gallicanos Rimarios
Christo. Libet me, o sancte papa, hyperbolicum te- de Pascha, ut ait, errantes, horrendaui [intulit seu-
cum non sit interrogandum de Pascha juxla illud tenliam : Certe, inqtiiens, si usque ad duarum vigi-
Canticum : hilerrogapalrem tuum, el annuntiabit tibi; liamm terminumquod noclis medium indical, orlus
majoret tuot, et dicent libi (Deut. xxxn, 7). Licet lunm tardaverit, non lux tenebras, sed lucem lenebrm
enim mihi, nimirum micrologo, illud cujusdamegre- superanl; quod cerlum esl in Pascha non esse proba-
gium sapientiselogium,quod dixisse fertur quamdam bile, ut aliqua pars tenebrarum luci dominetur, quia
videns * contupictam : Non admiror artem, sed ad- I» solemniiasdominicmresurrectionislux est, et non est
miror fronlem; ad te clarum a me vili scribendo po- communicalioluci cum tenebris. Et si in lertia vigilia
tesl inuri : tamen tuce evangelicaehumilitatis fiducia luna excanduent, hon est dubiumlunam xxi vel xxti
fretus, tibi scriberc prccsumo, et mei doloris nego- exortam esse, in qua verumPascha non est possibile
tium injungo. Vanitas namque scribendi nulla est, immolari. Nam qui hac lunmmtalePascha defmiunt
ubi necessitas cogit quamvis majoribus scribi. Quid possibilecelebrari, non solumillud aucloritate divinat
ergo dicis de Pascha xxi aut xxn luncc, quod jam Scriplurm affirmare non possunt, sed et sacrilegii et
conlumacimcrimenet animarum periculum incurrunl;
a Romano.Forte mendo librarii omissum papm.
h Cattulitatis. Ila ms. « Calcalenteris.Si Cangiumaudias, legeudum forte
.'«Dargoma. Sic ex ms. Flemingus. Cangius in calculaloribus, nisi nialis chalcenleris, id est, yiris
Glossarioad hanc vocem, pulal legendum barginna, doctis : quo titulo cognominatum luisse Origenem
id est peregrinus Ipsum consule v. BARGINNA. novimus. Al neulra conjeclura eruditis Benedictinis
d Contupiclam.Edilor conjicit complepiclam. Can- probatur; qui tnallent Cblendariis, qui supputant
gius vero vel comptam, vel acu comptam. Kalendat.et tempora.
m EPISTOL& SEXAD DIVERSOS. — EPIST. I. 262
dum affirmanl veram lucem posse hnmolari cum ati- A \ e Pascha; et non potius Dei ipsius instituentis Phaso
esse fatendum est, scientisque solius ad purum quo
qua dominalione lenebrarum, qme omnibus tenebris
dominatur. Nec non in sancti dogmatis legimus li- mysterio xiv luna ad transcensum electa est ? Quod
bro : Pascha, id est, soietnnitasdominicmresurrectio- forte sapienlibus et ttii similibus aliquantulum prae-
nis ante transgressum vernalis mquinoctii xvi iniiimn luceat. Qui hoc opponunt, Iicet sine auctontate
non potest celebrari, ut scilicel mquinoctiumnon ante- Deo improperent, quare non sua prcescientia antea
Judaeoruin contumaciam, ut si nollet
cedat; quod utique Victorius in suo iransgressus est tunc praecaverit
et hoc Gallice jam dudum invexit errorem nos cum eis Pascha facere, novem dies azymornm in
Cyclo, per
ut vel noslrce solemnitalis inilitim
seu, uthumiliusdicam.confirmavit molitum. Quippe Lege praeciperel, eorum non excederet? Nam sixxi
fuiem solemnitatis
qua ratione utraque stare possunt, ut scilicet resur- xxn no-
rectio Dominianle suam celebretur passionem, quod aulxxu Paschacelubrandum, axivusquead
a
vel pulari absurdum esl; aut septem dies, Domini vem dies computabuntur; septem scilicet Deo prce-
in lantum cepti,ct duo abhominibus aucti. Sed si licethominibus
jussione in lege sanciti, quibus legitime
se aliquid divincecensurce, interrogo, ne
Phase Domiui comedi mandatutn esl (qui a xiv Itina augere per
contra forte videatur contrarium esse iili Deuleronomii sen-
usque ad xx numerandi sunl) jus fasque
tentice : Ecce, inquit, verbum quod tibi do, neque
transcendantur ? Luna autem xxi aut xxu estra jus g ad illud, neque auferas ab eo (Deut. IV, 2).
lucis esl, utpote post medium noctis tunc temporis adjicias
IH. Sed haec magis procaciter quam humiliter scri-
exorta ; et tenebris lucem superantibus, lucis solem*
Bitas nefas est, ut aiunt, agu bens, scio turipum prcesumplionis difficillimaemihi
fore irogus [Forte ignorans].
M. Quare ergo tu tam sapiens, mmirtim cujus Cia^ nexisse, enavigandum
Nec loci namque, nec ordinis est, ut magnge tuse
rissima per orbem, ut antiquitus, sacri mgenii dif-
auctoritati aliquid quasi discutiendo inrogelur, et
fusa sunt lumina, Pascha tenebrosum colis? Mi-
ridiculose te mei Petri cathedram apo-
ror, fateor, a te hunc Gallice errorem, ac si Schyn- stoli et clavicularii (nimirum Occidentales
diu non fiiisse rasum; nisi forte legitime insidenlem)
teneUtn, jam
vix credere dum eum con- apices de Pascha sollicitent. Sed tu non tam me vi-
puterri, quod possum, lem in hac re, quam multos et defunctos et viventes,
stat a te non fuisse emendalum, apud te esse
tamen et honestius tua hfficeadem quoe notavi, lirmantes magistros, consi-
probatum. Aliter excu-
derare debes, et quasi cum eis le trahere colloquium
sari potest peritia, dum forte nolam subire times
erede : pie namque me, scito licet saltuatim et hy-
[Forte timens] Hermagoriccenovitatis, antecessorum, chilosum os aperire. Tuum itaque aut
et maxime papce Leonis attctoriia:e contenlus es. perbolice,
excusa aut damna Victorium, sciens si illum lauda-
Noli te, quceso, in tali qucestione humilitali tantum (j
inter te et supra diclum Hieronymum lidei
aut gravilati credere, quce sccpe falluntur. Melior veris,
fulurum fore negolium, qui nimirum Anatolium lau-
forte est cams vwus m problemale leone morluo davit buic
Vivus sanctus emendare contrarium; ita ut qui unum s.ecutus fue-
(Eccle. ix, 4). namque po- rit, allerum recipere non poterit. Tua itaque consi-
test, quce ab altero majore emendata non luerint. deret vigilantia, ut in fide duorum auctorum supra
Scias namque nostris magislris et Hibernicis anti- sibi invicem contrariorum, probanda, nulla
dictorum,
quis, philosophis et sapientissimis componendi cal- sit inler te et in senlentia promenda
culi computariis, Victorium non fuisse receptum, sed dissonanlia ne Hieronymum nobis undique sint anguslise, ut aut
;
magis risu vel venia dignum, quam auctorilale.
libi, aut 1111 consentiamus. Parce in hoc inftrmis, ne
Idcirco mihi limido, peregrino magis, quam sciolo, scandalum diversilatis ostendas.
mature Simpliciler enini
tuce dirige fulcrum sententice, el \Ms. maluraj libi confiteor, quod contra saricti Hieronymi
ego
punctum tuce placabililatis huic tempestati nos cir- auctoritatem veniens, apud Occidentisecclesiashaere-
cumdanti compescendce, transmittere non dedigne- licus seu
respuendus erit: 1111 enim per omnia indu*
ris ; quia non mihi satisfacil post tanlos quos legi bitatam iu
Scripturis divinis accommodant fideui.
auctores, una istorum sententia cpiscoporum dicen- Sed hcec de Pascha sufliciant.
»
tium tantum : Cum Judwis Pascha jacere non debe- f.
IV.Cceterum de episcopis illis quid judicas, inter-
tnus. Dixit hoc olim et Victor episcopus ; sed nemo
rogo, qui conlra canones ordinantur, id est, quaestu :
Orientalium suum recepit commenttint; sed hoc so- simouiacos et Giltas auctor
pestes scripsislis. Nun-
porans spina Dagonis, hoc imbibit bubum errons. quid cum illis communicandum est? Quia, quod
Qualis, rogo, bcecfrivola et tam impolita, nullis scili- gravius est, multi in hac provincia lales esse noscun-
cet divinceScripturce fulta testimoniis sententia : Cum tur : aut de aliis,
qui in diaconatu violati-, postea
Judceis Pascha facere non debemus? Quid ad rem ad
episcoporum gradum eliguntur ? Sunt enim quO'
pertinet? Nunquid Judaei reprobi Pascha facere cre- rum in his novimus conscientias, et cum nostra par-
dendi sunt nunc, utpole sine teniplo, extra Jerusa- vitate id conferentes, certum scire volebant, si sine
lem, Christo lunc figurato, ab iis crucifixo ? Aut, nun- periculo post hoc c possint, id est, aut post gradum
quid ipsorum est recte credendum (sic) esl xiv b luna solidis eniptum, aut post in diaconatu adulterium :
" Facere. Deest hoc verbiim in Ms. . c Possint. Deest aliquid quod sententiam coinpleal
b Luna e Pascha. Forte lunm Pascha, aut luna et
Pascha. Non placel. forle, minislrare.
263 S. COLUMBANIABBATIS 26i
absconsum tamcn dico cum clicntelis adulterium : A volueris, lemporis aniiquilale roborala mutari 11011
quod apud nostros magislros non minoris censetur posse, manifeste anliqutis error est; sed semper au*
esse facinoris. .Tertio interrogationis loco responde liquior est veritas quaeillum reprehendit.
adhuc, quaeso,si non moleslum est, quid faciendum EPISTOLA II.
est de inonachis illis, qui pro Dei intuitu et vilce ADPATtlES SYN0DI CUJOSDAM GALMCAM SUPER QVM-
perfectionis desiderioaccensi contravota venientes, STIONE PASCH^E CONGREGAT^E
primceconversionisloca relinquunt et invitis abbati- Dominis sanctisj elin Chrislo Patribus, vel fratribus
bus, fervore monachorum cogente, aul laxantur aut episcopis, presbyteris, ccelerisquesanctceEcclesicc
ad deserla fugiunt. Vennianus auctor Giltam de his ordinibus, Columba peccalor salutem in Christo
interrogavit, et eleganlissime illi rescripsit; sed prcemifo.
tamen discendi studioso semper major metus ac - I. Gratias ago Deo meot quod mei causa in unum
crescit. tanti congregati sunt sancti de fidei et bonorum ope-
V. Humilius et purius hcecomnia et miilto plui-a rum verilate tractaturi, et ut lales decet, per exercita-
quae episiolaris brevilas non admittit, per prccsen- los sensns ad discretionem boni ac mali, de disc;:-
tiam interroganda erant, nisi corporis inlirmitas, et tiendis justo judicio juJicaturi. Ulinain saepiushoc
meoruni cura comperegrinorum domi nie vinctum B ] agerelis : et licet juxla canones semel aut bis in
» ad te eundi, ut illam spirilualem vivi fontis venam, anno pro lumultuosis hujus aevidissensionibussem-
vivamque undam scientite cdelitus fluenlis, ac ini per sic servare vos non vacat, vel quam celerrime
ceternam vitam salientis b haurire. Et si animumi qUamvis rarius polissimum hoc debuit vobis inesse
corpus sequeretur Roma sui ilerum rem suslinerett stuiliumjquo negligentes, quique timorem haberent,
contemptus,ul quomodo,;doclonarrante Hieronymos, et sludiosi ad majorem provocarentur profectum.
legimus, quosdam de ultimis Heulini littoris finibusi Ecce inquamj Deo gratia, quod vel pro me de Pas-
olim venisse Romam, in, el \Forle dein, etj mirumi chate discutiendo occasio vobis saucla effecta esl
dictu, alittd extra Roiuam qucesisse; ita et ego nunc; synodus. Dominus no^ler Jesus Chrislup» ille prin-
te, non Romam desiderans, salva sanctorum reve-- ceps pastorum praeaet, ut ad suaeEcclesiaculililatem
rentia cinerum expeterem; licet enim non me sa-- vestrum prosit consilittm; et ipse Deus, qui stare
pientem, sed esse sitientem fateor hoc idem facere5 solet in synagoga deorum (Psalm. LXXXI, 1), prce-
si vacaret. Legi librum tuum Pastorale regime»t sens inspiret corda suorum, ad suam ex integro vo-
continentem stylo brevem, doctrina prolixum, mysle- luntatem sequendam ex virtute mandatorum; ut non
riis referium, melle dulcius egenli opus essefaleor;; de solo Paschce negolio (quod jam diu veiitilaluna,
rnihi idcirco tua sitienti largire, precor opuscula j G ac diu varie a diversis auctoribus judicaiuin est)
quce in Ezechielem miro, ut audivi, elaborasli in- tractetis ; sed etiain de universis necessariis obser-
genio. Legi Hieronyrai sex in illum libros; sed necc vationibus canonicis, qtice a multis (quod gravius
tuediuuiexposuit. Sed,si dignaris, aliqua nobisdetuiss est) corruptae sunt; et dum dies judicii propior
transmitte telectis in civilatem, exlrema scilicctt nunc est, quam tunc, aliquid adhuc dislrictius
libri expOiila transmitte, et Cantica CanticorumabI) evangelicaereligioniset apostoliccetraditionis consj-
illo loco in quo dicit Ibo ad monlem myrrhm etl lium iniretis : si eniin evangelica mandata diiigenler
collem thuris (Cant. iv, 16), usque in finem; autl inquiratis, non miror quod in eis aliquantorum mo-
aliorum, aul luis brcvis deposco tracta senteniiis; ett ribus contraria inveniantur. Sed sufficiat significasse
ut totam exponas obscuritatem Zacharicc,absconsam n unumquemque ad sui Redemptoris exemplum, ac
:- veri pastoris formamfore informandum; qui humili-
propala, ut tibi occidentalis in his gratias agat cce-
citas. Impqrtuna postulo et magna sciscilor; quiss talem primum prcedicans, septemque beatiludines
nescial ? Sed et tu magna habens, quia [Fprte habes, ;, primcepaupertatis spirilus jungens in tanluni docuit
quij de parvo minus, et de raulto plus bene scis essee hominem sua sequi vesligia, ut ad veram oclavi diei
fenerandum. Rescribere te persuadet charilas, expo- i- clrcumcisionem, justiliam sequendo perveniret;
nere non impediat charlac asperitas, quia cera iuu D quia bealitudo oclava marlyrio terminatur, eo quod
errorem fuil, et honordebiluscordiest a me tibi dari:: non solum agendo justus, sed eliam pro iustilia su-
meum fuit provocare, interrogare, rogare; tuum ( si ii stinendo martyr, regni nimirum coelestis cupidus,
gratiis accepla non negare, talenlum fenerari, pe- !- aiit non [Leg. cumj simililer certantibus corona-
tenti tepanem doctrincc,Christo praecipienledare. Paxx tur.
tibi, tuisque; meaeindulge quod sic audacler scripsi,
i, II. Dum ergo, sicut scriptum est, Qui dicit se in
rogo, procacitati, beale papa, et oro ut pro me vi- i- Christo credere, debet et ipse ambulare, ticut el Chri-
lissimo peccatore vel semel .in tuis sanctis orationi-
i- stut ambulavit(I Joan. n, 6), id esl, et pauper, et
bus ad cominuuem Dominum ores. Persuperfluum m humilis, et veritatem semper cum perseculione
puto commendari tibi meos, quos Salvator quasi inn hominum prcedicans; et iterum, Qai volunt in
suo nomine ambulantes, recipiendos esse decernit;; Christopievivere,persecutionempatientur(II Tim. m,
et si, ut audivi a sanclo Candidotuo. hoc respondere•e 12); et quia Fides sine operibusmorlua esl in semel-
!i Ad te eundi. "Dee»thic aliquid : •forte, teneret, 1' Haurire. Forle addendum, possem.
cupiduinad te, etc.
265 EPISTOLiE AD DIVEUSOS.— EPIST. II. 26«
ipsa (Jac. n, 17, 20, 26), et Dominusfaluis sola fide A vei-ior sil tradilio, veslra an frjil.rum vestroruriv in
c ntenlisrespondet : Quianon novi vos (Malth. vn, Oocidente. Omnes enim ecclesicc lolius OccideiHi-;
23):elbenecrcdentibus,et Domiue,Domine(Ibid.,21) (siiut in tomo respoiisionis mccc quem vobis nrirtc
dieenlibus promisit quod non inlrabunl in regnum misi, licet anle triennium scriptum, indicavi) ncn
ccelorum. El dum non possunt, vel sui esse discipuli, respiciunt [An. recipiunt?] fieri debere Resurrectio-
vel digni se, qui non renunliaverint omnibus quce nem ante Passionem, id esl, ante cequinoctium
possident, unusquisque se consideret; et sihacc fixe Pascha, et vigesimam lunam non excedunt, ne sine
comp.levitant sustinuit, ne alienus sil a discipulis auctoritate veteris Testamenti sacramenturn No<i
Domini nostri Jesu Christi, quia non debet degener Testamenli aganl. Sed hcecalias, alioquin quid qui-
esse filius, et discipule.sMagislro non debet contra- dem iUi sentiunt de Pascha sive papae per trcs to-
ria prjcdieare, ,Qui enim.non intrat per januam in mos innotui, et adhuc sanclo fratri veslro Arigio
ovile ovium, ille fur esl et latro (Joan. x, 1). Et qui brevi libello hoc idem scrihere prcesumpsi.
fugit casligandi et vitiqsis resistendi laborem, mer- IV. Uuttm ilaqne deposco a vestra sanctitate, ut
cenarius cst, non filius semper in Ecclesia mansu- cum pace ct charitate meam comportetis insipien-
rus. Hrccidcirco breviler tetigi, ut si volueritis, nos tiam, ac superbam, ut aiunt quidam, scribendi prac-
quasi inferiores, vos patres docere, hanc vocem veri B sumplionem, quam necessitas extorsit, non vanitas,
Pastoris et in opere et in ore habealis, quam suae ut ipsa probat vilitas \An. utilitas?]; et quia hujus
agnoscunt oves : Non enim audiunt vocemalienorum, diversitatis auctor non sim, ac pro Christo Salvatore
sed fugiunt ab eo (Ibid., .5),cujus vocem non agno- Ciimmuni Domiuo ac Deo in has terras peregrinus
scunt, quce nisi actualis sit, voci veri non concordat pi\>cesserim, depree' r vos percoramunemDominum,
pastoris. Nec poterit sermo efficaciter penelrare ani- et per eum qui judkalurus est vivos ac mortuos
mos disciplinatorum abure prolaius mercenarii, hoc (II Tim. iv, 1) adjuro, si mereamini ab.eo agnosci,
signum babens, quod ipse prirous non audit quod ab qui multis dicet : Amendico vobjs, quia nunqucm
eo non auditur. Et quod prior actibus contempsit novi vos (Matth. vn, 23), ut mihi liceat cum vestra
Magister riudp non potest tradere verbo ad conser- pace et charitate in his silvis silere et viverejuxla
vandi exemplum. ossa, noslrorum fralrum decem et s^ptem defun to-
III. Sitnul ergo omnes, sive clerici, sive monachi, rum, s'cut usque nunc licuit nobis inter vos vixisse
istos primum canones veros ac singulares Domini duo lecim anitis, ut pro vobis, sicul usque nunc.feci-
noslriJesu Christi similiter comuleamus, elsic.po- mus, oremus ut dtbemus. Capiat nos simul, oro,
stea tymore superbice deposito, unum in reliquis Gallia, quos capiet regnum ccelorum, si boni simus
scribere. Si omnes humiles simus et pattperes pro Q meriti. Unum enim regnum habemus promissum, et
Christo voluntarii, qui pro nobis pauper faclus est, unam spem vooationis io Clnislo, cumquo conre-
cum dives esset (II Co.r. vin , 9); postea per humili- gnahimus (// Tim. «, 11,12), si tamen prius hic
latem de terra vitiorum, ac per voluntariam evange- cum eo patiamur, ut et simul cum eo glorificcmwr.
licceadmonitionis pauperlatem diversis cupiditalibus Ego scio quod mullis superflua videbitur bccc mea
deposilis, curisque morlalibus detrusis, velttt ampu- loquacitas; sed melius judicavi, ut et vos sciretis
talis diversitalis ac discordice causis, omnes filii Dei quce nos et hic tractamus el cogilamus int-T nos.
veram pacem et integram charitatem per morum Ili sunl enim nostri canones, dominica el aposlolica
similitudinem, et unius voluntatis ccqualilatem inler mandata : " in lides nostra est: haec arina, scutum
se invicemhabebunt. Mullumnamque nocuit nocetque et gladium: hccc apologia : hcec nos moverunl de
ecclesiasticae paci morum diversilas, et varietas tra- patria : hcecet hic servare contendimus, licet lepide;
ditiontim; sed tamen si, ut dixi, venena superbia1.et in liis usque ad morlem perseverare el oramus, et
invidise, vanx gloriseque per Salvatoris noslri prse- optamus, sicut et seniores noslros facereconspeximus.
ceptum ad exemplum dicentis : Discite a me quia V. Vos.vero, Palres sancti, videte quid faciatis aci
milis sum et humilis corde (Matth. xi, 29), et reliqua, istos veteranos pauperes et peregrinos senes : ut
humilitalis veraeexercitiis curare primum festinenius, D ego arbitror, melius" vobis erit illos confortare
sine ullo deinccps scandalo, omnes perfecli, odio de- quam conturbarc. Ego aulem ad vos ire non ausus
Ieli [Forte deleto], sicut discipuli Domini nostri Jesu sum, ne forle contenderem prtesens conira Apostoli
Cbristi, nos invicem ex tolo corde diligernus. Etsi dictum dicentis : Noli verbis contendere (lbid.,li);
aliqua sit traditionum diversitas,sicut etde Paschale, ei ilerum : Si quis conlentiosusest, nos lalem consue-
dum non possunl humiles contendere, neque talem tudinem non habemus,neque Ecclesia Dei (1 Cor. xi,,
consueludinemliabet Ecclesia (I Cor. xi, 16); dum 16). Sed confiteor conscicntice meae secreta, quod
cito veriora cognoscent qui eodem proposito, eo- plus eredo traditioni pitriae meaejuxla Do...,., et
demque desiderio veritalis agnoscendce, similiter calculum LXXXIV annorum et Analolium, ab Eusebio
qucerunt quod rectius sequanlur, quando nemo vin- Ecclesiaslicce Hislorice auctore episcopo,-et sanclo
citur nisi error, et quando nulius in se, sed in Do- Catalogi scriptore Hieronymo laudatum, Pascha ce-
mino gloriatur; quceramus ilaque simul, quaeso vos, lebrare, quam juxta Victorium nuper dnbie scriben-
o amnntissimipalres ac fralres, et videamus qualis tem, et ubi nccesse erat, nihil definientem, ut ipse
0 ln fide. Vox in imporluna. Legendum arbitror hmcut scquentia docent.
PiTROt. LXXX. 9
2G7 S. COLUMBANIABBATIS 2C8
in suo testalus est prologo : qui post tempora ,A detrahal silentii bonis; nisi enim tepescantj secreti
D. Mariini, et D. Hieronymi, et papceDamasi, post melius vivunt quam publici, excepla austeriore ad-
centum et tres annos sub Hilaro scripsit. Vos vero huc vita, » quaemajorem licet mercedem. Ubi enim
eligiteipsi quemsequi malletis, etcui melius credatis durior pugna, ibi gloriosior invenitur corona. Ipsi
juxla illud Apostoli: Umnia probate; quod bonumest ergo non credunt bonis secrelis (ut sanctus ait
tenete(lTliett.\,%\). Absitut egocontra-vosconten- Gregorius) qui publica mala non devitant. Inde san-
dam congrediendum, ut gaudeant inimici nostri de ctus Hieronymus haecsciens jussit episcopos imitari
noslra Christianorum contentione, Judxi scilicet, aut aposlolos, monachos vero docuit sequi Patres per-
hccretici, sive pagani gentiles. Absil sane, absit; alio- fectos. Alia enirhsunt et alia clericorum et mona-
quin aliter [Leg. interj nos potest convfenire, ulaut choram documenla, et longe ab invicem separata.
unusquitque in quo vocatut est, in eo permaneat Unusquisque quod arripuit, servet, sed toti Evange-
(I Cor. vu, 20) apud Dominutn, si utraque bona Hum et utrique.ac si unius corporis membra una
est traditio : aut cum pace et humilitate sine ulla consonantia Christum omnium caput sequanlur per
conteritione libri iegantur utrique; et quacplus Ve- siia propria mandata, quce sunt ab eo ostensa in
teri ct Novo Testamento concordant, sine ullius in- pace et «haritate perfecta esse. Quceduo perflci per-
vidia serventur. Nam sicx Deo est, ut me hinc de ft fecte rionpossunt riisi a veris humiiibus, et ab una-
loco deserli quem pro Domiriomeo Jesu Christo de nimiter spiritualibus Cbristi maridala complentibus,
transmare expetivi, propellatis, raeum erit illud Doaiino ipso lestante : Si diligitit me; mandala mea
propheticum dicere : Si propter me hwc Umpeslasest serime (Jean.xiv, 15). Hoc estmandatvmmeum, ul
super vos, tolliteme, et mittite me in mare, ut com- diligatitinvicem siculetego dilexi vos (Joan. xv, 12);
molio hmc quiescat a vobis (Jon.i, 12). Vestrum ta- In hoc enim scient omnes quid mei discipuli esiis, si
men prius Sit more illorum naularum naufragum vosihvicem diligatis (Jban.xiu, 35). Tiinc ergO po-
conari eripere visceribus pielatis, et ad 'terram riavem tesfcerta esse uriio animorum, et pax et charilas
trabere, sicut illi, licet ethnici, feeeTtint Scriptura per Splritum sancluni diffusa visceribus credentium,
narrante : Et conabanlur viri redire, inquit, ad ter- quando similiter niandata diviria complere omnes
ram, et non polerant,'quia mareibaU et exsurgebal desiderant : nam quanta sit dissimilitudiriis in ac-
magis fluctut (Ibi'., 13). Postremo in calce dicli, li- tualibus studiis meiisura, lanta erit iiacis et cbarila-
cet praesumptuose, suggero, ut quia in via hiijiis tis iiniterimperfecfoslictiira. Ut ergoin charitcrtenOri
sccculi spatiosa {Matth. vr, 13, 14), lata, et niulti ficta nos invicem amemus, Domini nosiri Jesu Chri-
ambulanles currunt ad compula [Recliui, compitaj sii 'pracepta diligeriter consideremus, et intellecla
arcta, si aliqui pauci inveniunlur, qui per angustam C cbmplere feslineiirius,ut per suarii doclrinam unb
portam et arclam quie ducit ad vitam, juxta prae- impetu fervoris nimii tota ad coelestiafestinet Eccle-
ceptum Domini gradianlur, polius a vobis ad vilam sia. Prseslet hoc nobis sua gratuita gratia, ut nmnes
trarismUtantur, quam prohibeantur ;'ne forte et vos mundum horreainus, et illum solum amemus, illura-
cum Pharisceis sermo Domini sugillet dicentis : Vw que cuiri Patre el Spiritu saricto desideremus, ciii
vobit, Scribw et PJiariswi, quid daudilis regnv.mcce- gloria in ssecula saeculonim.'Amen. De caetero, Pa-
lorum atite homines, et nec vos inlrdlit; nec tinilis tres, oratepro nobis, sicut et nos facimus, viles li-
introeuntesintrare (Malth. xxm, 13). cetj pro vobis, et riofite rios a vobis aiienbs repii-
VI. Sed dicet aliquis : Nunquid nos non intramus tare; unius enim suritus corporis commembra, sive
in regnum coelorum? Quare non potestis juxta gra- Galli, sive Britarini, sive Iberi, siVe qucequegentes.
liam Doiriini,*i efficianiiniticut parvuli(Matth.\\m, Ideo gaudeamus onines genles in cognitione fidei ei
3), humiles tcilicet et casti; iimplices et innocenlcs agnitibrieFilii Dei(Ephes.iv,13); et fesiihemusoirines
t»i malo, prudenles tanieii iu boito (Rom. xvi, 19); ociurrereinvirum perfectum, inmensurarh wtalii pic-
plasabiles et iram in corderion tenentes? Sed com- nitudinis Jesu Christi;\n quo rio'sinvicem amemus,
plerc hsec omnia mulieres saepe videntes, et circa invicem laudemiis, invicem emendemus, invice^i
mundi facultates scepiusrixanles et irascentes difli- D' visilemus, invicem oremus-, ut cum eo regnemus
cillime po-sunt. Idcirco nostri semel mundo renuh- invicem, et exsultemiis. Datej quceso, veniam uieie
tiahtes; et causas vitiorum ac fomites jurgiorum ini loquacitali ac procacitali supra Vires laboranti,
primis amputantes, facilius nudos, quam divitesi patientissimi atque sanctissimi Patres quique ct
sermonem Domini posse complere arbitrantur. Ante. fratres.
EPISTOLA 111.
istas etenim quatuor res regnum coelorumnonintra-^
ADBO.N1FACIUM IV.
tur, sicut S. Hierdjymus trium testis est, et quarti Domino el in Cbrislo apojlolico Patri papae
evangelici vim dicti mores expo- saiicto.
Basilius, qui juxta . Columba peccator in Christo salutem.
nunt infanlium. Infans enim humilis est, non lcesiis
tneminit, non mulierem videns coricupiscii, noni Jam diu omnessed: apostolicseprsesidentes, dulcis-
aliud ore aliud cbrde habet. Quae,sicut dixi, me-- simosomnibus praesulesUdelibus,ac merito apostolici
lins servabil vacans, et videns quod Deus ipse silt- honoris reverendissimos 'Patres 'visitare spiritu et
Dominus, quara diversa videns et audiens. Nullus 5>« corisolare cupiens, nunc "usque volis pro diversis
» Qum, elc. Deesse aliquid vi?!etur.
m EPISTOLJE AD DIVERSOS. — EPIST. IV. 270
hujus aeviliigor.ibus, et lumulluosis geniiutn sedilio- A j ecclesias Dei in barbaris geulibus constitulas , suia
nibus interjacentium, ac si marina trabe inierclusus, vivere legibus sicut edoclas a Patribus judicanles,
salisfacere non pstui, insuavi scilicet, intransmeabi- EPISTOLA IV.
ABDISCIPVJLOS JSTMONACHOS SUOS.
lique, non tam thetis visibilis, quam inlelligibilis
dorso, quod oplime nostis, nobis opposito. Idcirco Dulcissimis suis filiis, discenlibusque charissimis,
semel et bis Salanas impedivil portitores nostrorum fratribus frugalibus, cunclis simul monachis suis,
ad bonaememoricc papam conscriplorum Gregorium Columba peccalor in Cbristo salutem millit.
olim apicum in subjectis posilorum, qui tibi quoqne I. Paxvobis (Joan. xx, 19-21), sicut Doniinus
ofrVrendi discutiendique a nostra transmittuntur vi- optans dixit discipulis suis, sit et salus el sempiterna
litate, non tam superba, ut per verba demonstratur, rbarilas. Hscc tria tribuat vobis Trinilas cum eo
diabolica praesumptione,quam nostrse regionis rilusi [Forle eaj, et inter vos custodiat cum volo meo. Stu-
observantice[Forle observantiaj, quae calcarent verce • dii mei magnitudinem erga saluijs veslrje intuitum
compulalionisnecessaria probalione, duirinon eosdemi solus novit qui dedit, el desiderium meum erga do-
terminos scandunt libri nostrae provinciae, et istorum ctrinae vestraeprofeclum; sed ijuia juxta sermonem
liber Gallorum, qui a nostris viris non recipitur per Dominiorla est tribulalio et perseculio propter ver-
duo loca magistris,-sicutin epistolis nostrae parvitatis, B' bum, nulla nunc alia admonilio vobis congruil, nisi
quanlum poiuimus, ad supra dictum bealum papam, ut cavealis ne sitis terra illa petrosa quaesemina non
licet pnesumpluose, indicare pro viribus studuimus. p.itest, sui tenuitate cespitis, accepta nutrire ; ne el
Itaque ne si cadem iterarem, ad le quoque scribendoi de vobis dicat Dominus : Orta autem tribulalione el.
fastidiumpotius generarem, quam ingenium probare• persecutionepropler verbum, continuo scandalizanlur
ulrorumque. auctorum libi, utdecet, reservarem , {Malth. xin, 21). N.is ipsi scimus quod cum gaudip.
cum salutalipnum condignh ofliciis preres tantumi et fervore suscepimus [Ms. suscipimusj verbuni Do-
ad le per Dominum noslrum Jesum Cbristum et Spi- mini: caveamus nunc, ne simus temporales (Ibid. et
ritum sanctum, etper unitalem fidei nostrce quae in-• Marc. iv, 17), Patientia nobis necessaria est (Heb,
vicem est, qua unuin Palrem nostrum qui est in ccelis,,. x, 56), ut probatio fidei noslrm, sicut scriptum est,
ex quo omnia, et unum Redemptorem nostrum FiJiumi sit pretiotior auro (1 Petr. i, 7). Scitote q,uod a circa
Dei, per quem omnia ,el unum Spiritum sauclum ini caduca contentio est, circa regnum ccelorum est:
quo omnia (I Cor.vni, 6; Rom. xi, 36), corde cre- non est novum pugna sit et conlentio circa regnum.
dimus, et ore confitemur, unum Dominum esse ini Neque speretis quod homines per se vos persequan-
Trinitate, et Trinilatem in Unitale, unamquamque; tur: dae.nonessunl in his qui invident bonis vestris;;
scilicct personam plenuni Dominum, et totas tresi G < contra quos arma Dei arripite, qucedemonslral Apo-
pe.sonas unum Dominum ftindirnus, ul nobis pere- . slolus (Ephesi vi, 13, 17), et viam facile in coelum;
grinjs laborantibus tuae pise senUnticc preesles sola-• jugulalis illis orationum fervenlium ac si quibusdam
lium, quo, sinonconlra fidem est, nostrorum tradi- sagittis. Quidqui I enim cum fide el unanimitate ora-
tionem robores seniorum, quo ritum Paschae, sictttt verilis, dabilnr vobis : sed videte ut unura cor et
accepimus a majoribus, observare per tuum possi- anima una sitis, ul mercede praesenliaccipiatis quid-
mus judicium in nostra peregrinatione. Constat eniini quid salutiferum petieritis a Patre Doraini nostri
nos in noslra esse patria dum nullas istorum susci- Jesu Christi, nostroque communi omnium Patre,
pimus regulas Gallorum , sed in deserlis sedentes, , juxta promissum Domininostri dicentis : Si convene-^
nulli molesli, cum nostrorum regulis manemus senio- rint duo ex vebis super terram, de omni re quamcun-
rurn, pro quibus defendendis, sive ad vos, ut dixi, que petkrint, fiet eis a Palre meo qui in calit ett
apostolicos Patres; sive ad islos nostros vicinosi (Malth. xviu, 19). Alioqui si non uuum velle et unum
fralres, nosiros in Ghristo patres scripsimus istas, , nolie babelis, melius est ut non simul habitetis,
qnas haec chartula libi commendat epistolas; ut quiai Ideo mando ego vobis, ut omnes qni niilii ex corde
dum [Al., et quandoquidemj merilis saiisfacere non volunt consenlire, et sensum agnoscunt meum et
poluimus, utpole lumultuanlibus potius quam ra- & J amant, sint cum vero sequace meo Altala* flui.b aut.
liocinaniibus, tjestrse raata [Leg. maturoe] punclum sit ibi, aut posl n.e velit venire, susesit electionis :
auctoritalis postulamus, cum [Forte ut cum jud.] suo enim sensui animarum vestrarum periculum, vos
judicio inlerjustos possimusviverecum ecclesiasticce illi obedite. Sed si ille venire voluerit, Valdolenut,
pacc unilalis, sicut sancti Palres, Polycarpus scilicet sil prceposilus, quia cito Deo auxiliante poleril intel-,
et papa Anicetus sine scandalo fidei, imo cum in- ligere certum. Sed interim cavele ne sit inter vos,_
tegra charitale separantes, unusqnisque quod aceipit qui unum votum habeal inter vos, quicunque ille
\Leq. aecepilj servans, et in quo vocatus est, perma- fuerit: plus enim nobis nocuerunt, qui apud nos una-
riens, docuerunt. Vale, dulcissime in Chrislo papa; nimes non fueruut.
memor nostri in sanclis orationibus juxla sanctorum II. Tu scis, amanlissime Altala, qui sensui tuo
cineres, et in piissiinis sanctionibus juxta Conslanti- onerosi sint; depone conlinuo, tanlum ctim pace
nopolitanre synodi centum quinquagiota auetores, deponas ct cum regulcc unilale, tantum Librunum
u Circa ead. Leg. NONcirca cad. El niox, UT an. "
h Aul sit.... aut post. Promr/, forte pugna. egendum
utrobique
 271 $. COLUMBANlABBATIS 272
honora, et sem|ier Valdoknum tene,--si illic sit cum A . tibi volui scribere epislofam; quia [ Leg. sed quia [
congrrgaiione ; bene illi Deus faciat, humilis liat, et scio cor tuum idcirco necessariis tautum allegatis,
ineum illi da osculum, quod tunc festinans non habuit. durls et ipsis arduisque, allero slylo usus sum ma-
Tu vero indolis imbuendce scis diu vbtum meum; si lens obtiirare quam provocare lacrymas. Foris itaque
videris iilic profectum animarum, staibi; si videris actus est sermo mitis, intus inclusus esl dolor. En
pericula, -verii ihde : pericula autem dico, discordice promunt [Forte promananl] lacrymce : sed melius est
pericula; timeo enim rie et illic propler Pascha sit obturare fontem; non enim fortis militis est in bello
discordia , ne forte, diabolo insidiante, vos alienare plorare. Nori est hoc novtim quod nobis conligit:
velint, si cum eis pacem non teneatis : irifirmiusenira hoc maxime quotidie praedicebamus. Quidam philo-
nunc sinenie ibi stare videmirii. Idcirco cauti estote, sophus olim, sapienlior cccleris, eo quod contra
conSiderantes teiripus, t quo sanam non suslinent omriium opinionem unum Deum esse dixerit, in car-
doclrinam (7/ Tim. iv, 3). Vos ipsos docete, et qui cerem trusus est. Evangelia plena sunt de hac causa,
-velini audire: tantum inler vos non sit qui unum rion et inde sunt rnaxitne conscripta : hcecestenim veritas
sit."Paci enim maxime provide, sollicitus semper Evangelii, ut vere Christi crucifixi discipnii ^am.
tervdre unitalem spiritus in vinculo pacis (Ephes. sequantur cum cruce. Grande exemplum ostensum
iv, 3). Qilid eiiim prodest habere corpus, et non ha- B ] est, grande sacramcnlum declaraium est: Dei Filius
bere cor? Fractus sum, faieor, hac causa, dum volui voluntarius (Motus esl enim, quiaipsevoluit[Isai
tntos adjiivare, qui, ium toquebarillis, impugnabaut LIU, 7J)., crucem ascendit ut reus, relinquens tiobis
me grdlit {Psalm. cxis, 7): el dum oriraibus credidi, (ut scriptum esl )<exemplum-, ut sequamur vesligia ejus
pene factus suiri stultus. Ideo tu prudenlior esto: (l Petr. n, 21). Bealus igitur est qui hujus passionis
nolo subeas lanlum onus, sub quo ego sudavi: seis etistius confusionis fit particeps. Inest enim aliquid
jam gullulce, seti mecescientiae parvilalem: didicisti admirabilecelatum: QuodvmmsiuliumDeiest,sapien-
omnia omnibus corivenire inonita, quia mores di- tius hominibus ; el quod infirmum Dei esl, forlius ho-
versi stint, et qualitates hominuni longe distant inler minibusest (I Cor. i, 25). Mirum in modum cernitrjr
sc; Sed qui.l facio? Jam tead Iaborem illum immeh- in stultilia sapiemia innumerabrlis, ct in infirmitai^
sum provocabo, quod -ego fugio ipse: si apeiuero forlitudo incomparabilis. Ergo ibi absconsa sunt
doclrinae diversitatem , temperabo. Ergo diversus omnia desiderabilia refrigeria, salutis mysteria ; sed
cslo, et muliiplex ad curam eorum qui libi obedie- dura sunt, ut pretiosa sint; obscura sunt, ul paucis
liut cum fide et amore; sed tu et ipsum eorum lime sintdigna : paucis vero digna, quia niniis miiasunt.
amorem, quia tibi periculosus erit. ---- Itaque patienter suslineamus oniriia adversa pro ve-
III. Sed anguslice undique surit.charissime; peri- Q ( ritale, ut simus participes Domini passionum : Si
culum; si oderint, periculum si: amaverint. Scito enim compatiamur , conregnabinms (II Tim. n, 12).
utraque yera esse; inde vel odire, velarriare : inodio Quid his adjiciendum est, nisi persevrraiiiia ? Qui
pax, in amore integritas perit. Tene igilur te ad enim perseveraverit usque m finem, Aic salvus eril
«niUs desiderii iiripetum, quo metim scis cor deside- (llatth. x, 22)', In fine enim jttdicium consislil, et in
rarevScis me amare multorum salutem^ e.tsecretum exitulauseanitur. Sed, utsit perseverans, oretjugiler
mihimetipsi; imum pro profeetu Doniirii, idest, Ee- qnisque auxilium Dei cum onini memis liuniiliiate :
clesice ejus; alterum pro ipsius desiderio; sed haic Non.enim, mquil^volenlis , neque currenlis, sed Dei
votasurit poliusin me quam acta; in te vero sint mherentis est (Rom. ix, 16); quia major et melior
perrecta, bro, quia.me absente,utraque potes vel ex estDeimiserkordiasuper rita.(Psal. LXII,4), quamvis
parte cognoscere: non jubens tamen scribo. Scito bona hominis; non enim digiii stint misericordia
igiiiir irieum ad totos jussum, ut quia diversa sensi nisi qui Se miseros confilentur. coram Deo, etin-:
inullorum vota ad firmitatem regulae retinendam, ad dignos se senliurit salute per se, nisi sola. Domiiii^
radicem ramosTigavi, qui sui fragilitate a mea parv.i misericordiade laftiis periculis eripianiur. Quilicet
decuhaverint[A/., declinaveriint] firmitate, id rst; a bonorum conscii sibi sint operum, lamen Dei judi-
docirinaerecesserunt veritate. Qui enim sensum meum .., cia liinenies, et multa perpetrasse injusta geinente-,
servaveriDtj sic Deo seivianl, eligfntes semper sibi in Dei solius pielatem humiliter confiduni: quorum
sapientiores et religiosioTes, si tamen humiles sinl u timor perfectus plus placet, quo plus huniilitati slu-
misericordes, Qiiiciinque sint rebelles,^forasexeant : del \ Beneplacitum enim Domino super limenes eum,
quicunque siiit obedientes; ipsi fiarit hceredes. Hae.; et i» eis qui sperant siipermisericordia
' . ejus :(Ps.J.
tu observa; et- quicunque mei sunt cx iritegro, ct CXLVI,11). _.
propler unitalein et humililatera , quamvis multi, V. Nulltim ilaque salvabit dextera sua , juxta.
Christo vris dilatanle et mnlliplieanle, silis, ad eum verbum Domini ardJob (quo jiistificalioriein itlius;
qui juxta allare quod sanctus Aidut episcoriiis bene- quibusdam potentije experinientis quodammodo de^;
dixit^ Deri servierit, orrines aspiciant. Idcirco et tu, risit, dicens : Et lunc corifiteborquod salvare tepelc-
si me istorum persecutio..... rii dexlera tua {Job XLy9) nisi qui humiliter suam
! IV. Haec
scripsi propter incertos exitus rerum. possibilitaXem, et ipsam datam exercuerit cum.ti-
Mei voti fuit gentes visitare, et Evangelium eis a more el tremore in voluntale.Dei, orans freqnenter:
nobis prcedicari; sed fel modo referente eorum te- N.e projicias me d [acie tuu (Psal. t, 13); et Ne
porerii, pene mcnm tulit inde animum. Lacrymosa >i repellas me a mandalis Ims ( Pf-al. cxvni, 10) : quia
 273 EPISTOLJ; AD DiVERSOS EPIST. V. 274
smpe, ut ait quidam, magnitudo virlulis quibusdam: A citur, orate ut vice eeli sit quidaim felici revocan3
fuit occasio perdilionis; qui nimirum ex qno pul- remigio lulu; celator, qui Jonam vestrum lerrae red-
chriores sunt virtutibus, ab liumililalis gradu descen- dat oplalac. Sed jarn nuiic finem epistola pergamince
dunt. Inde scriplura est: Quopulchrior es , descende, [ perganience] sumere cogitur, iici-l materice magni-
surge, et dormi cum incircumcisis(Ezech. XXXII,19); tudine protendi longius compeililur [ Al., compella-
ac si aliis yerbis aniraae diceret superbae: quia tuai latur ]: atnor non tenet ordinem; inde missa confusa
sanclitate te elevasli in superbiara , descende indei est. Totum dicere volui in brevi;: lotum non potui.
modo, et esto inter peccatores computanda yquia Q-.scvolui scribere, nolui pro diversitatc voluntalum.
nihil apud me est quod cum superbia eflicilur.. An- Voluntasmea forle lcnocinio non caret;liat voluntas
gusta , vides, porta est, ct raucis degressa perfe- Dei per omnia : ille si volueril, volum sit meum.
ctionis via, qure a lccvavitia , a dexlera vanilalis et Vos videte conscientias vestras, si puriores et san-
superbicc mala declinat. Gradiendum igitur est via ctiores'sunt me absente : nolile me quserere per
regia ad ctvilalem Dei viventis, per affiictionem car- amorem, sed per necessitatem tanlum. Non sitis
nis, et contritionem cordis; per corporis laborem , occasione hac destitutores, neque hac separalione
el spiritu? humilialionem ; per studium nostrum, 1-ibertatemquaeralis, quae vos in serviiulem viiioium
offieii rem Iegitimi, non meriti dignilalem, et, quod B redigat. Meus est, qui amat unitatem; non est meus,
his majus est, per Christi graliam, fidem , spem el qui separat: Qui, enim non congregal, ait Dominus
charitalem. Multa earne pericula ; cognosce causam meus , dispergit ( Luc. xi, 25). Alioquin si videatis
belli, glorice magnitudinem, fortem non nescias perfeclionem a vobis plus elongari quam ante, et
hostem, et libertatem in medio arbitrii, poilam me sors a vobis separaverit, ei non sufficiat Atiata
intellige bostibus aperlam ab Aquilone; ideo el ad gubernationem vestram , quia fralres vestri hic
Ilierualem ab Aquilone aperitur; inde illa parle in vicinia Brittonum sunt; vos lotos insimul atlunale
nbserval in Aquilone inimicus habitans. Inde scri- in una parte quse inelior sit, quo facilius contra
plum est: AbAquiloneexardescunlmala super omnem vitia et insidias diaboli dimicelis : et quem toti ele-
lerram (Jer. i, 14). Si lollis hoslem, lollis et pu- geritis, interim vobis praesit: quia si mihi liberum
gnam; si tolfis pugnam , toll:s et coronam : si hcec sit, Deo volenle ,.perlinebit mibi.de vubis. Si vero
sint, nbi fuerint, virtus', vigilantia, fervor, patientia, vobis placent loea , el Deus illic vobiscuin sedilicat,
fidelitas, sapientia, slahililas, prudentia sint necesse crescile ibi benedictione in uiilic millia ( Gen. xxiv,
eit; si non, strages. Et ut inferam : Si lollis liber- 00.). Orate pro me, viseera mea, ut Deo vivam.
tatem, tollis diguitatem. EPISTOLA V.
r^
VI. Ecce quibus circumdamur diversiialibus; u ADBONIFACIUM 1>APAMIV.
quibus circumluimur; ac si vortigum [Al. vorlicum J Pulcherrimo omniuni totius Europce, ecclesiarum
fragoribus, charissime discens, exceptis quae intrin- capili, papaepi-sedulci, prx>ce!soprxsuli, paslo-
secus latent, etintra nosmeiipsos quotidie militanl rum Pastori, reverendissimo speculalori: humil-
conlra nos. Ideo in tantis periculis velle et currere; limus celsissimo, maximo, agreslis urbano, micro-
Iicet luum, non est tuum: non enim suflicil iufirmi- logus eloquentissimo, extremus primo, peregrinus
tas humnna inter tantas-conlrarielates pervenire ad indigenae, pauperculus prscpotenli ( mirum dictu!
quod vull, nisi misericordia Domini et velle faciat nova res !), rara avis, scribere audet Bonifacio
vota gaudentis compleri, et eurrere prosperitate, Patri Palumbus.
lapsus et oflendicula, casusque contrarios evadenle, I. Quis poterit glaber audire? quis non stalim
cursus inolfense .finiri. Quapropter menlis humililas dicat: Quis esl iste garrulus , prvsumptuosus , qui
meriti est causa , siue auxilio enim non potest adju- non rogatus talia scribere audet? Quis talionis incen-
vari; non meretur superbus, induralur dcreliclus; tor non confestim in illud anliquum probrosum ermn-
ingratus non orans , indevotus est servus. Piger pat elogium , quo Moysi Hebrscus ille, qur faciehat
flagellatur in vila , contemnitur famulatio ; despera- injuriam fralri suo , respondit: Quis le constituit
lus etiam fastidio , dignus viris esse minitne reputa- principem, aut judicem svper nos ( Exod. n , 14)?
tur. Quid ergo dicemus ad haee, o nos miseri, qui Cui ego prior respondeo non esse praesumpiionem
antequam malis carere meremur, bonis nobis blandi- ubi constat esse necessitatem ad Ecclesiaeoedificatio-
rmir, et anle viliorum deposilionem , perfeclfonem ncm ; et si in persona cavillatur, non quis dico, sed
babere speramus! Tolum scire cupimus, totum fa- quid dico, consideret. Quid enim lacebit peregrinus
cere quod scimus pigel, speranles dicla pro factis Christianus, quod jamdiu declamat vicinus Arianus?
rependere. Forsan hoc hic; nam illic non posse Meliora namque sunt vulnera amici quam fraudu-
maiiifislum est ante Dominum, quia ibi non qui ( nia osculainimki ( Prov. xxvn, 6). Alii detrahunt
dixerit, sed qui fecerit, salvus erit. ljjli in secretp ; ego trislis ac dolens arguam in pu-
Vil. Nunc mihi scribenti nunlius supervenit, nar- blico; sed schismatis noxii mala, non impiorum
rans mihi navem parari qua invitus vehar in meam pacificorum bona. Non ig:tur pro vaniiate aut pro-
regionem , sed si fugero , nullus vetat custos : nam cacitale scribere vilissimje qualitalis homunculus
hoc videntur velle ut ego fugiaro. Si in mare proji- . tam prcecelsisviris prcestraio: dolor eniui polius me
ciar morc Junce, qui et ipse in Hebrceo-Cotumt/adi- quam elatio compellil vobis indicare , humilhma,
f275 S. COLUMBANIABBATIS 276
nt decet, suggestione, quod nomen Dei per vos con- A ris sibilis, notaque voce, el sla iriler illas cl lupos,
tendentes utrinque blasphematur iriter gentes. ut, deposilp pavore, tunc primum te ex integro
ll. Doleo enim, fateor, de infaraia calhedrceS. Pe- cognioscant pastorem. Poiiulus enim quem video,
trirscio tamen super me esse negoiium, et quod dum mullos sttstinet hrcrelieos, zelosus esl , ct
prima fronle sttb prunas, ut dtcitur, faciem ponam ; cito tanquam grex pavidus tiirbatur, et inde non
sed quid mihi faeies eoram hominibus, ubi zelus cito securus est quia lantos Ilalia lupos babiiit,
\ Forte zelumlfidei prodi necesse est ? COramDeo qnorum catuli vix possunt toli elidi: dum nimirum
etangelis non confundar; laus est pro Deo cOram inler antra tanti nulrili silnt. Antra deleat Deus,
hominibus confundi; si exaudiar, commune lucrum b tale semen , et nufriat grege suo , teque comnun-
erit: si despiciar, mea merces erit. Ego enim , ut gal: yigilanter insistas officio tuo pastorali, stans
amicus, ut discipulus, ut pedisequusvester, non ut super custodiam tuam die ac nocte, ut videas bacu-
alienus loquar; ideo libere eloquar nbstris ulpote Inm illum nuceum, qriem uncinum ( Amos , VIII,
magistris, ac spiritualis navis gubernatoribus, ac 1, 2), potlea videre merearis tempore fructus colli-
myslicis prorelis dicens : Vigilale , quia mare pro- gendi veros. Ut ergo honore apbstolico non careas ,
cellosum est, et flagris exasperatur feralibus, tpiia eonserva Hdem apostolicam , confimia teslimonio ,
non sola mihax unda , quce etiam permota pontum I!- I robOra scripto, inurii synodo; ut nullus libi jure
semper-[ Forle, superj caulis spumosis concavae resislal. Noli despicere consiliolurn alienigensc, lan-
voriicibus, byperbolice licel de longe turgescens quam doctor illius zelarilis pro le. Mundus jam de-
extollitur, et ante se calabra ftilcatis octo millibus clihat, Princeps pastorum appropinquat: cave ne
trndit; sed tempestas tptius elementi, nimirum un- le negligentem inveniat, et conservos pugnis mali
dique consurgenlis, et undique couimoti, my-ticae exempli percutientem manducantemque cum He-
navis naufragium intentat; ideo addo limidns nautai braeis, et bibentem, ne contingat sequontia seeuri-
clamare: Vigilate , quia aqua jam intravit in Eccle- tati: Qui enim ignorat, ignorabitur { I Cor. xiv, 21).
sise navem, et navis periclitatur. Nos enim SS. Petrii Non sufficitlibi quod pro te ipso sollicitus sis,' qui
et Pauli et omnium discipulorum, divinum canonemi multorum curam suscepisli: cui eiiim plus credilur,
" Spiritu sancto scribenlium , discipuli sumus, totii
plusab eo exigitur. -
Heberi, ulliriii habilatores mundi, nihil exlra evan- IV. Vigila iiaque, quceso, papa , vigila; cl iteru»>
gelicam el aposlolicam doctiinam recipientes: nullus> dico : vigila ; quia forte non bene ^igilavit VigUius,
haerelicns",nuDusJudceus, nullus schismaticus fitit; ; quem caput scandali isti clamant, qui vobis culpam
sed fides catholica, sicut a vobis primiun sanctorumi injiciunt. Vigila primo pro fide, deindc pro operi-
scilicet apostolorum successoribus, tradita est, in-(- C bus fidei jubendis vitiisquc calcandis; quia tua vigi-
concussa tenelur. Qua fiducia roboratus ausus sum, , lantia multorum erit salus, sicut e contrario lua se -
ac si stimttlatiis, suscitare vos contraeosquiblasphe- curitas multorum erit vsstatio. Mittat le Isaias in
raa.nt tuos, et hcerelicorum receptores claraant ac; nionleni qui evangelizasSion (Isa. XL, 9), imo per
scbismaticos vpcant;. ut gloriatio mea qua prq vobis; Isaiam Deus, juxta ttti nominis interpretationem ,
fiJus illi respondens locutus sum, non sit inanis, etl in speculam verre conlemplationis ponat; in qua,
illi confundantur, non nos. Ego enim pro yobis pro- quasi cunctis mortalihus altior positus vicinusque
inisi, quod nullum hsereticum Ecclesia Romana de- coelestium eifectus, exaltans quasi tuba vocem
fendat contra caiholicam fidem, sicut discipulos itai luam annuntks populo Doniini lui, libi ab eo com-
decet sentire de magislro. Idcirco libenli animo etl misso peccata eorum, cl domui Jqcob iniquilates
piis auribus necessariseinsinnaiionem prsesumplionis s eorum (Isa. LVIII, 1). Noli limere culpam mcndacii:
ineac suscipite: quidquid enimdixero, aut utile, ault habes enim quod annuntiare debeas; multi enim, quod
otlhodoxum , vobis reputabitur; laus enim magistrii gravius est, per securilalem paslorum in his regip^
in discipulorum suorum doctrina cst; ideo, si sa- nibus dejecli sunt, et multi per prosperilatem infe-
pienter locutus fuerit filius, laetificabilur pater, ett licissimae abundantiae decepli sunt. Iiide quia juxla
veslra laus .eril, quia a vobis , utdixi. processit;; D ] minas Domini, sanguis sanctoriim de manibus requi-
non enim rivo purilas, sed fonti rcputanda est. Sii rendus erit pastoruiri , vigilandum est diligenter, id
vero aliqua tanquam zeli modum excedenlis , ycrba , esl, prcedicandumcst frequenler verbum Doraini a
aut ih hac aul in allera cpntra Agripp...,,qui me e pastoribus, scilicet Ecclesiae, speculaloribus et ma-
movit ad scribendum epistola inveneritis incondita , gistris , ut nullus pereal p.er.ignorantiara. Si enim
meceindiscrelioni, non elationi deputetis. pcr socordiam,perierit, suus sanguis in suum caput
111..Vigilale itaque pro Ecclesiie pace , subvenilc c rcputabitnr.
ovibus veslris , jam lanquam lnporum terroribusis V. Sed cur hccc mprdacius diu omnibus nota com,-
pavidis, quaevos ipsos insuper nimio utpote pavorce mcinoraverini, in subjepiis subnectaro. Faciunt enira
|o alternanlsm circumactae convertibulum timent.t. et hxc ad proposila suggeslionis primae genera :
ideo dubitantes partim veiiientes , parlim vero rece-!- ligala namque sunt simul utraque: ex his enim
dcntes, sicut veniunt, sic revertuntur, et semper in n pcndent illa ; et ideo ista pritnum amputanda sunt;
pavore sunt. Quamobrem ulere veri, o papa , paslo- )- non eiiim curat d« crrore, qni non curat dc rcli-
» Spiritu sancto. Deest dictante, aut quid simile. b Tnle sem. F.t tale scm. Moxvero leg. greget suos,
fc77 EPISTOL<EAD DIVERSOS. — EPIST. V. 27S
gione , hic namque tolus consistit agon , hic lota A Aprccliari spirituales duces conspexi, el sperans in an
stat causa , hic iile gladius bis aculus ( Apoc. 1,16) tea videre fortiores peritioresque hujus sancti con-
perlingens usque ad divisionemcarnis etanimw, com- flictus duces; et ita inveniens, ac si quidam canipi
pagum ,medullarum , qui est discretor cordis et cogi- bellici roscidus cadaverum ac madidus post pugnam
talionum(Uebr.\v, 12) usque ad osdebetsecare ner- conlemplator, stupeo, et dolens ac timens, ad teque
vos. Hinc sale divino sermo noster conditus cst tantum qui unica spes de principibus es, per honorem
(Coloss.iv, 6) ( omne nempe sacrificium sale aspergii potens Petri apostoli sancti, respiciens plango tanli
prseceptumest); hinc scinlillcede illo divino [Suppl. exercitus stragem. Sed quia fragilis ingenii cymba,
igne-J, quem Dominusin terram mitlere venit ( Luc. non lam in altum juxta verbum Domini (Luc. v, 4)
XII,49) descendentcs coraburant lignum , fcenum,. ducla est, quam adhuc in uno hacreat Ioco: non enim
stipulam (/ Cor. III, 12 ) qucemale superccdificanlur cbarta tolum comprehendere potest, quod animus
a multis super fundamentum. Ho* admirandum, , variantibus causis, epistolseangusliis concludere vo-
cum toties snpercedificamurChristiani, prceter quodI luit, a rege rogor, ut singillatim suggeram tuis piis
nemo aliud poleslponere , prwter id quod positumest,, auribus sui negotium doloris: dolor namque suus est
-
quod estJesus Christus (lbid., 11). Heu quanta geben- schisma populi pro regina, pro lilio, forte et pro se
ncc fomenla ubique prceparantur de his infelicibus; B j ipso ; ferlur enim dixisse, si certum sciret ct ipse
ccdificiis,super quae comburenda sermo ille scintil- crederel.
lans Domini descendens de incendii illius semperr VIII. Redeamus ad librum, quem juxta ripam dir
vivi immensitale cecidit dicendo : Atlendite vobis,ne? inisimus.Ne igitur hoc fune erroris longissimo liget
forle aggravenlurcorda veslra in crapula, el ebrietale,, lalro anliquus homines, causa scbismatis incidatur,
et curis hujus vitm , el superveniatin vos dies illai quseso confestim a te cultello quodammodo sancli
repentina: tanquam laqueus enim superveniel in om-- Pelri, id est, vera in synodo fidei confessione, et
ties qui sedenl super faciem universm lerrw (Luc. hacrelicorumomnium abominalione ac anathemati-
XXI, 34, 55). zalione, ut mundus calhedram Petri ab omni errore,
u horrore, si quis est, ut aiunt,
VI. Vides quo lerrore Dominus nostrum sopo- intromissus; si non
rem ac noxium leporem ad vigilanliam, suscitat, ne; puritas agnoscatur ab omnibus. Dolendum enim ac
imparati inveniamur. Ideo ego dixi: Papa, vigila:. deflcndum esl, si in sede apostolica lides catholica
iempus est de sommo surgere (Hom. xni, 10): Domi- non tenetur. Sed ut totum dicam (ne adulari ullra
nus appropinquat, et prope jam in fine consistimus 5 fas, eliam vobis videar) dolendum quoque cst quod
inter tempora periculosa. Ecce conlurbantur gentes, non vos priores pro zelo fidei, ul decebat, diu parte
inclinantur regna . ideo cito dabit vocem suam Alti-. Q ( a vobis recedente (ulpote qui polestatem legitimam
simus, et movebitur terra. Ego quasi timidus dum, habuistis), conlinuo, ostensa prius vestraefidei puri-
t:on sim fortis bellator, quia hostem adversariorumj late condemnastis , nec excommunicastis , b quare
circumdedisse nos video, le licet importunis clamo- vei infamare auderet fidei orlhodoxwsedem principa-
ribus, (anquam ducum principem suscilare conor; adj lem. Scitis enim quam saeva animadversionea patri-
te namque tolius exercitus Domini, in campo potiuss bus in synodo Nicsena sancta damnati sunl innocen-
lorpenljs, quam pugnanlis, elparlim (quodIacryma- liuHi criminalores. Sed haec dicens, non nesciens
bilius est) adversariis polius inauus dantis, quam re- multas esse causas in niullitudine ckunosa el aeuta,
sisfentis, periculum pertinet. Tetotumexspectft, qui; tumultuosa, qucenon permittunlbcec ad purum us-
potestatem habens omnia ordinandi, bellum insli- que invesligari, non quia crederem, sed quia nunc
tuendi, duces excitandi. arnia corripi jubendi, aciemi fieri debeant, dixi. Si qui sunt rebelles contra verita-
construendi, tubas undique sonandi, certamen dc- lem veslri comprovinciales, lantum culpa includat
mum, te in fronte gradiente, ineundi. Quia vaediux hos; non enim ignem flare potest os farina aut ali-
-apparet in hac regione, in hoc spiriluali bello victij qua maleria plenum : omnis enira res laeditur vicina
sumus, etiam Christiani, vitiis primum carnalibus acc contrarietate. Idcirco precor vos pro Christo: sub-
pomposa conversatione; deinde fidei vacillanlis te-. JJ veniie famac vestrae, qusc laceratur inter gentes, ne
pore, qua infirmala, inimicis nostris, dum non sen- perttdiaevestrae reputelur ab aemulis,si amplius ta-
sinius, circumdali sumus triplicibus qui dalisuntt ceatis. Nolite itaque amplius dissimulare, nolite ta-
nobis ad vindictam nostrce luxuriosae securitalis. cere; sed potius emittite vocem veri Pastoris, quam
Omnium*enim malorum causa est csecoeprosperila- agnoscunt suaeoves quae alienorum vocem non au
tis securitas. diunt, sed fugiunt ab eo (Joan. x, 4, 5).
VII. Miror, fateor, lalem securitatem ; el unde hie3 IX. Ego instigo vos, meos patres ac proprios pa-
lcihalis sopor totos pene cooperit, nescio quaocorda,, ironos, ad depellendam confusionem de facie iilio-
quseaures, qui sensus, quos nequaquam ignila ipsiusi rum vestrorum ac discipulorum, qui pro vobis con-
Dominiverba suscitaverunt ad vigilantiam zeli ju-- funduntur: et, quod his majus est, ut caligo suspicio-
£iler ferventis, ad contemptum mundi, ad pauperta- nis lollatur de cathedra S. Pelri. Indje conventum
tem Christi, sicutmullas gentes ita asseruerunt. Ego> cogc, ut ea qticevobis objiciunlur, fiurgctis; non
enim de extremo mundo veniens, ubi bella Dominii enim lusus currus vobis objicitur. Haer^ticorumenim
a llviroic, Hcecvox videtur mendo b QHflrc.Qnia, vel quodnon quare. — Non placet.
irrepsissc.
279 S. COLUMBANI ABBATIS 280
rcceptio, ut miio, vobis repulalur, quod absit, creli A lius, qni est Christtis, Pafer verus, agilator Israel,
veruiri fuissc, esse vel fore. Dicunt eriim Eutychen, traiis Eiiriporum rhcuma; trans Delphinum dorsa ,
Nestoriuni,Dioscorum.antiquos,utscimus, hcereticos trans turgesceiitem dodrantem, ad nos u-que per-
a Vigilioin synodo, nescioquam[Forleipia], in qiiinla venit. Ex iimc vos niagni esiis el clari, et Roma
rcceptos fuisse.Ecce causam totius, ut aiunt,scandali; ipsa nobilior et clarior est; et si dici potesl, propter
si et vos sic recipilis, ut dicilur, aut si et ipsumVigi- Cliristi geminos aposiolos (dico ipsos ccelos aSpirilu
lium scitis sic infectum defunclum fuisse, quare illtim sanctodictos, Dei gloriam ennrratites [Ptal.xvin/2]),
contra conscienliam recitalis? Omneehim, quod non de quibus inferlur: In omnem terram exivit sonuseo-
ex fide, peccaiumesl (Rom. xiv, 3). Jam vestra culpa rum, elln finesbrbis teriK terba iltorum [lbid.,5]
est, si vos deviastis de vera fiducia, et primamfidem vos prope coelestesestis, et Roma orbis lerrarum
irritam fecistis(1 Tim. v, 12).: merilo vestri juniores caput est eccle iarum.-salva loci dominiCseresurre-
vobis re.islunt, et merito vobiscum non comniuni- ctionis singiilari prcerOgativa.Et ideo sicut magnus
cant, donec perdilorum memoriadelealur, et ob.li- bonor vesler est pro dignilate calhedrcp, ita magna
vioni tradatur. Si enim hccccerta inagis quam fabu- cura vobis necessaria esl, ul jibn perdalis veslram
losa sunt, versa viee filii vestri in caput conveisi dignilatempropier aliquam perversitatem. Tandiu
sunt, vos vero in caudam (Deut. xxvni, 44); quod H \- enim polestas apud vos eril, quandiu recla ratio per-
etiam dici dolorest: ideo etvestri erunljudiccs qui inanserit: ille enim cerlus regni ccelorum c!avicula-
scmper ortho loxam lidem scrvaverunt, quicunque rius est, qui dignis per veram scienliam aperit, el in-
illi fiierint, eliamsi juniores veslri videantur. lpsi au- dignis claudit. Alioquin, si contraria feceril, necape-
tem orthodoxi et veri catholici.qui ncque bacretlcos, rire, nec claudere poterit.
neque suspectos aliquos aliquando reeciJerunt neque XI. Cum hcecigitur vera sinl et sine ulla conlra-
defenderunt, sed in zelo verae fidei permanserunt. dictione ab omnibus vera sapientibus recepla sint
Si igitur el isii non lales sinl, ut senioics ordine, (licet omnibus notum est, et nemO[Add. sitj qui nes-
culpa laiiien majores jusle judicent, certatim invi- cial qualiter Salvator noster sancto Petro regrii cce-
cem vcniam pro tam longa discordia postulanles, et lorum conlulil claves) et vos pcr hoc forte superci-
ulrique nullum contra raiion«,mdefendcnles, nec vos liosum nescio quid, prse ccleris vobis niajoris aucto-
hccrelicos, nec illi suspeclos, quo ulrique culpabile ritatis, ac in divinis rebus poleslatis vindicalis;
celerius concordare. noverilis minorem fore potestatem vestram apud Do-
X. Sed indulgele niihi talia confragosa loca minum, si vel cogitatis hoc in cordibusvestris : quia
" transnanli, si qria forinscciisverba aiircs pias oflen- unitas lidei in toto orbe unilatem fecit polcstatis ct
derunt, quia consequentiae[consequeiitisj ratio hi-((] prscrogativcc;ila ul libertas verilali ubique ab omni-
sloricc nihil me de qucestioncprccterire permittit, et bus delur, et adiltis errori ab omnibus siniiliter ab-
libertas paternccconsuetudinis, ut ila (licain, me au- negatur : quia confessiorecta etiam sanclo privile-
dere ex parte facit. Non enim apud' nos persona sed giurii dedit claviculario communiomnium Nohno,
ratio valet: amor outem pacis evangelicce lotum me liceat eliamjunioribus veslris sollicitare vosprozelo
dicere cogil, ut vobis sit stupor ambobus , qui unus fidei, pro amore pacis, pro Ecclesiaeunitale communis
chorus esse ih buistis,b magiiitudosolliciltidinisriiecc malris, quae nimirum intra viscera more Rebeccae
pro eoncordia, pace vestra. Si enim patitnr unurii (Gen. xxv, 22.) discerpilur riialerria, et dolelpro rixa
membfum,compalimur[compatiuntur]omnia mcnibra ac inleslinobellofiliorunisttorum, et niceslaluget divi-
(l Cor. xn, 26). Nos enim, ut ante dixi, devincti su- sionemviscerum suorum. Lacrymisin his opus est ma-
inus cathedraeS. Petri: licel enim Roma tnagna cst gis, quam verbis. Quomodopracvaluitinimicus Cbri-
ct vulgata; per islam cathedram tantuni apud nos stiani nominis post Filii Deiviva verb.a,post Evange-
«st magna ct clara. Quanquam enim Ausonicideco- liorum plcnitudincm, posi apostolicam doctrinam ,
ris, ac si aiigustissimumquoddam, ac sctherisprocul post ncotericam orlliodoxorumauctorumscripturam,
sejunctum climatibus promiscuis , urbis quondam qui de novo ac veieri sacramenta fidei divcrso ser-
condilabriomen, ritmio favore omnium prope geu- D ] riionc aperuerunt ? Corpus Chri-;tidividere, cl mem-
tium, tolis per orbem, usque in oecidua transmun- bra-separare et ipsus Filii Dei Salvaioris mundi tu-
dialis liniitis lbca, triundalibus saltuatim, licethyper- nicam scindere, qrije est uiiitas? Tuum est hoc ar-
bolice, pelagi vorlicibus undique consurgenlibus tificium, diabole, queni Christus pax nosira, qui fecit
(niinim dictu!), non prohibenlibus longe lateqtie utraque unum (Ephes. xi, 14), vincat.
vulgatum cst; ex eo tamen tempore , quo Deus et XII. Ideo cito, charissimi, concordate, et cpnvc-
Dei Filius esse digoatus est, ac in duobus illis fer- nite in unum, et riolite conlendere pro aniiquis li-
ventissimis DeiSpirilus equis, Petro scilicet et Paulo tibus; sed magis tacete, el tclerno silentio ac obli-
apostolis (quorum chara pignora vos felices fece- vioni eas tradite; et si qua dubia sunt, divino judicio
runl), per inare genlium cquilans, turbavit aquas reservale. Quse autem manifesia suut, de quibus
nuiltas, et innumerabiliumpopulortim millibus inul- homines judicare possunt, juste sine personarum ac-
tiplicavit quadrigas, supremus ipse auriga currus il-
" Trantnanli. Ii.a
1' tlagnitudo, ET.rescripsiinns pro Iranctant.i edit. vcstra.
mngnitudo. Sic mox, ET pacc
2Si - EPISTOLiE AD DIVERSOS. ^- EPIST. V. 283
veslris, el agnnscite vos invicem , ut sit gaudiurn in A siim, rogo vos, quia iriulli dubilant de fi.ief vestrse
coetocl in lerra propaceet conjunclione vestra. Quid piiriiate, nt cito tollatis hiinc nacvumde saiictse ca-
vobis aliud defendere, praeter fidera catholicain", si thedrre claritale; nriri eniiri decet RomarisBEcclesiae
veri Christiani estis ulriqne?Nori enim ego possum gravitatem hsec instantis levitalis fania, ut qualibei
scire, unde Chrislianus cohtra Chrislianum de fide vi possit mbveri a solidilate verae fidei, pro qria tot
possit conlcinfere; scd qni Iquid dixerit orthodbxus inartyres sui suum sanguinem fuderunl, malentes
Christianus, quirecteDominum glorilicat; responde- mori qriam convelli. Nunquid eriim si in nosiris fem-
bit aller Ame»,quia et ille siitiiliter amat el credit. poribus pcrsecutio venerit uliinia squammce illius
Unum ilaqtie omnes dicile, et unum senlile, ul utri- invisae, cujns corium vix universrc naves potenint
que umimsitis toli Chrisiiani (J Cor. i, 10). Nam si, pott re, non usque ad sanguincm resistemus ad-
ul audivi, aliqui iii Christ^»duas subsiantias non cre- versus peccatum repugriando (Heb. xii, 4), slcut
diint, hriretici polius qtiam Clirstiarii credendi sunl: patres nostri fecerunt, apostolos dico, et tot mar-
Cbii-tusenim Salvator noster verus Deus, aternus lyrrs? Si gravis fuil perseculio in inilio fidei, quanto
s;ne tcmpore, et verus liomo absque peccato ex lem- inagis in fine, de quo Dominusdicit: Putasne veniens
poreest; qui jnxta divinitatem coceternus est Patri, Filius hominis inveniat fidem in terra (Luc. vm, 8) ?
et jaxta humaiiiiatem junior est malre. Qui natus in R ' Et ilerum : Nisi breviali fuissenl dies illi, non fieret
carne, nequaqttam deerat ccelO:manenSin Trinitate, omiiTScarb salva (Mallk. xxiv, 22). Felix quem mors
vixit in mundo. Et ideo si scriptum est in v synodo, .inle lollat, qttam inlirmus negef. Dicit lameneleclos
ul qiiidam mihi dixit, quod qui diias substantias ibi fttturos; de quibtis nimirum prsedixit discipulis
adorat, orationem suam divisam habeat, ille divisus suis : Ecce ego robiscumsum omnibusdiebus usquead
est a sancli-, cl separaltis est a Deo , qui scripsit. conswmnalionemswculi (Mallh. xxvm, 20). Cutn
Naiit nos pro unitue personce, in qua complacuit ilaqtie elecli fuluri in diehus illis periculosioribus
ptemludinem dhinitalis inliabitare corporaliler (Co<- cccleris, .inle etenim [Al. eliamj ac retro incompa-
loss. n. 9), unum Christum credimus, divinilatem ejns rabilibus, suslinebunt, Domino robbranle, majora;
et liwma ilatPiii, quia qui descendi}, ipse at qui as- cur nos in lulioribus adhuc ac securioribus, vel pro
cendit super otnnescwlos,ut adimplerelomnia (Ephes. fide nostra qua [Add., abj elhnicis ac JudaVsac hsc-
iv, f 0). Si qui aliter de Incarnatione Domiui sen erit, reticis dilTerimus, non si.siinenimus, Domino adju-
hoslis esl fidei, et abominandus est omnibus Chri- varite, niinora'
slianis, ac anatheinalizandus, cujuscunque ordinis, XV. Sed lalia. snadenti, utpote torpenli aclu, ac
aut slatits, aut gradus fuerit; nullus enim ad iuju- _ dicenti polius, quam facienti mihi, Jonm llebraice,
riam Dei hominem honorare debet. Idoo quccsovos Peristerm Grcece, Columbm Lalinn, potii-s tantum
pro Chrislo, nulli parcite qui vos a Christo scpa- [Al,, tamen] vestrae idiomate lirguae nanclo [Al.,
rare lcntaverit; sed potius ei in faciem rcshtite, si nuncupatoj, licet pnsco inler [Al., nilarj Ilebrceo
quis nolerisrecle credere, vos a fide catholica revo- nomine, cujus ct pene subivi naulragium , veniam,
care voluerit. quceso,sicut saeperogavi, dale; quia necessilale ma-
XIII. Date, quccso, veniam mihi nimis injurioso, gis, quam cenodoxia scribere coaclus sutn, duni
asperoqtte cuidam loquaci, qui de tali causa aliter quidam lilteris suis qnibus me primo pene ingressu
scribere non potui. Dum enim veritaii per omnia in hujus regionis tenninos arripuit, vos mihi caven-
placere volui, azyma cum amaritudine non nesciens dos, lanquarii in Nestorii sectarn decidenles, signili-
coniedenda, soli Deo scrvivi, qui est benediclus in cavit. Cui altonilus respoiidi in brevi, ut potui, non
srecula. Ego germanitatem meam probavi et zeli>m credens suse allegalioni : sed ne ullo modo veritati
fidei mece, drim malui repreheosoribus locum dare, essem conlrarius, juxta suam epistolam, et juxta
quam in la'i causa os, quamvis ineruditum, non liieam bonam de vobis aestimationem(ego enimcredo
aperire. Idcirco quamvis trisulcns arcualo vulnere semper columnam Ecelesice finnam esse in raino)
scorpius insurgat, in his de quibus scriplum est, [) [ responsum variavi, quod vobis djrexi relegendum ac
exlendeie linguam suam, sicut arcum mendacii; concerlan lum, sicubi contra verilatem venil; non
qui nova quceque, licet epicroca, judicant, copes ni- enim me inler irreprehensibiles profiteri audeo.
mirum effecti, hyperbolice; quique oliginosis celotes XVI. Posl hanc aulem scribendi occasionem, in-
palearibus, scripiis quibusque non lepidis, invidice super regis insislit jussio * Agilulfi: cujus poslulatio
rcfragalionis ssmper opponunt pellaces. Sed quando ..ine in stuporem ac in solliciliidinem posuit multi-
rex genlilis peregrinum scribere Longobardus, Sco-
plicem : quippe quia non sine miraculo reor esse
tuiahebetem rogat, quando unda torrentis antiqui
quod video. Reges namque Arianam hanc labem in
retro redundat; quis non mirabitur potius quam ca- hac diu
regione, calcando lidem caiholicam, firma-
lumniabilur? Ego tamen non trepidabo, neque in
runt; nunc noatram rogant roborari fidero. Forle
ca.usa Dei linguas hominum fonnidabo, qusefrequen- Christus pio nos [Leg. pio nos oculoj lunc respicit,
tius mentiuntur quam vera loquuntur; cum potius
cujus favoreoiiine nascitur bonum. Nos valde miseri
verecundiseresistendum, quani ignavisesubjiciendum suinus, si nostra de parte scalon amplius fial. Rogal
sit, ubi necessilas cogat. iiaque rcx, rogalque rcgina, roganl te loti, ut quain
XIV. Igitur, ut ad id loci regrediar unde digressus celerrime possil lieri, liant omnia uniun, fiat utpatri»
282 S. COLUMBANI ABBATIS 284
pax, pax liat mox lidfi, ut loti deinceps, grex unus /A parantur. Ccecinequaquam videnl, quid post obilum
liat Cbrisii. Rex [Leg. RegisJregum tu Petrum, le reslat peccatoribus, impiis quod [Forle quidj impia-
tola sequatur Ralia. Quid tuavius pace per [Forte lasprcestal.
post J beila? Quid dulcius conjunclione fralrum diu II. Cogitare convenit le haeccuncta, amice. Absit
separatoriim ?. Qoam alacer post annos supervenit libi amare hrijus formulam vitsc. Omnit enim caro
Paterpost [Bedundat postj multos? Quam suave diu fenum (Ita. XL, 6), flagrans licet, florida : sicque
exspectanli malri narratur adventus? Ita Deo palri quasiflos feni omnisest gloria. Orto sole arescit [e-
pax filiorum, gaudium erit in sevum sseculorum, et num, et flos deperit{Jac. i, 11) : sic est omnis juven-
JoetiliaEcclesicematris iripudium iiet sempiiernilalis. tns, virtus cum defecerit. Pulchritudo hominum se-
De casterp, sancte papa et fralres, orate pro me vi- nescens delabitur:. vultusChrisli radiusprae cunclis
Jissimopcccalore et meis comperegrinis, juxla loca amabili», magis diligendusesl, qtiam flos carnis fra-
sancta et sanctorum cineres, et praecipuejuxtaPc- gilis. Caveto, filiole, seminare specics, quas mors in-
tfurri et Paulum, viros similiter el raagnos magni greditur non parva pernicies. Plerique perpessi siml
Regisduces, ,ac foriissimos campi felicissimi bella- (cenarum ineendia, voliintatis lubricce nolenles dis-
iorcs, Dominum crncifixum cuin cruore sequentes; pendia, Poculum impiissima: noli unquam bibere :
] inde mullos plerumque viies laetos ridere : nam
ut rnereamur Christo liscrere, placere, gralias agere, B
eunique cura patre et Spiritu sancto sine line laudare quoscunqttevideris ridere inaniter, scito in novissi-
vobiscum [Add. et cumj omnibus sanctis hic et in niis quod flebunt amariler.
xterna sacculasaeculorura.Amen. III. Conspice, charissime, sic esse libidinem, ut
'.' * EPISTOLA VI. morsum mortiferum, f quod vincit dulcedinem. Noli
ADQUEMDAM SUUM DISCIPULUH. pronus pergere per vias mortalitim : s quam mullis
I. Muiidusiste transit: et quotidie decrescit. Nemo evenisse conspicis naufragiura. Perge inter laqueos
vivens manebit : nullus vivus remansil : lotum hu- cum suspensis pedibus, per quos caplos cseleros
inanum genus ortu utitur pari, et de simili vita Une incautos comperimus. De lerrenis eleva lui cordis
cadit aequali : h deferenlibus vilam mors inceila oculos: ama amanlissimos angelorum populos.Beata
subripit: omnes superbos e vagos moeror mortis familia quse in altis habilat, ubi scnex non gemat,
corripit: quod pro Christo largiri nolunt, omnes neque infans vagiat: ubi laudes Domini nulia vox
avari inopportune amittunt: post se colligunt alii : retinet [Anreticel?J : ubi non esuritur, ubi nunquam
parvum ipsi viventes Deo darc vix audent, morli sitilur : ubi cibo superno plebs ceelestis pascitur:
ciincta relinquunt: nihil de ipsis habent. Quotidie ubi nemo moritur, quia neino nascitur : ubi aula
decrescit vita prcesensquam amant: indeiiciensma- ^i regia coelestispascitnr, in qua niale resonans nulla
nebit sibi peena, quam parant. Lubriciim cum labi- vox audita est: ubi vita viridis veraque fntura est,
lur a conantes colligere, et hoc quod sese ducit, quam nec mortis nec mceroris melus consumpturus
inirius e timent credere. Dikxerunt lenebrai tetras est. Lsctiletho transacto lselumRegemvidebunt: cum
magis, quam lucem (Joan. III, 19). Imitari contem- regnante regnabunl: cum gaudentegaudebunl. Tunc
nunl vitceDominumduceni. Velut in somnis regnent, dolor, tunc taedium, tunc labor delebitur : tunc Rex
una ora laetantiir; sed ccterna tormenta adhuc illis regum, Rex niundus a mundis videbitur.
" Hanc epistolam priimis el unus edidit Golstadus d Conantes. Ms., conantur: quod mnlandum non
ex Ms.Codicebibliothecaemonasterii S.Galli, exstat- erat.
que in ejus Parwnelicorum veterum part. i, pagg. 0 Timenl credere Dilfidunt. GOLD.
146-148. f Qupd vincit dulcedinem.Goldastusemendat, qui
- *
Deferentibus.Goldastus legit differentibus: quod vincit dulcedine.Mea quidem senlentia, minus leeie.
niintis placet. * Quam multis. Corrigit Goldastus per quas mnltis.
* Vagot. Peregrinantes in hac terra. An divagos? Nihil equidem muto, junctim legens quammUllis
Ila Goldasttts.
?,S5 CVRMiNA. 2S6

SANGTI COLUMBANI
ABBATIS

CARMINA.

(Galland.Bibliolh.loni. X.)
LECTOBI..

Qtiaefaceremeliora nequii,utor pro mpis,

dictavetera inverlere impieiasmera esl.
INan>

A Nam maciu turpi labescunt langtiida meinbra.

I
AD HUNALDUM EPISTOLA.
oasibus innumcris decurrunt tempora vitae,
omnia praetereunt: menses volvuntur et anni.
cabitur in senium momentis omnibus aetas :
ct libi perpetuam liceat comprehendere vilam.
Saolles illecebras vitaenunc sperne eaducce.
colanda luxuria virtus superalur honesla.
>rdet avaritia, csecaquecupidine peclus.
aescit habere modum vanis mens dedita curis.
<jiliu5 argentum est auro, virlulibus aurum.
10cziummaquies nil velle supra quam postulat usus. P 50 Spernit avaritiam, vanosque.refulat honores.
Esos ego versiculos misi libi saepe legendos :
Gt mea dicta tuis admiitas auribus, oro.
asec le decipiat vana et peritura voluptas.
^spice quambrevis est procerum regumquepotc-
15 rubrica mortalis cito transit gloria vitac. [stas.
0a veniam dictis : fuimus fortasse loquaces.
omnequod estnimium, sempervilaremeniento.
Suscipe, Hunaldelibuns,etperlegementeserena
Dicla Columbani fida te voce monentis :
20Quae licet ornalu careant sermonis honesli,
Vota lamen menlisque pise leslanlur amorem.
Vive Deo fidens, Christi prrccepla sequerido,'
Dummodo vila manel, dumtempora cerla salutis. ^
Tempus et hora volat, momentis lahitur aelas.
23 Despice, quccpereunt, fugilivsegaudia vitcc.
Non fragiles secteris. opes el inania lucra,
Nec le sollicitet eircumflua copia rerum.
Sinl tibi diviliae, divinaedngmata legis,
Sanctorumque Patrum casta moderamina vitae,
" 70Nudi nascuntur, nudos quos terra reccptal.
30Omnia quaedociles scripserunt carmine vates.
Has cape divitias : semper contemne caducas,
In mentemque tibi veniat tremebunda seneclus,
Quam gelidre landcm scquilur violentia mortis.
Ullima jam sapiens mcditalur tempora vilsc.
5STorpcnles senio vires, morbosque frequentes, D 75Nam brevis et fragilis morilune gloria carnis
Incertumque diem lelhi, cerlosque dolores.
Multasenem fragilisvexant incommoda carnis.
V. 2. El anni. Ila Sirmondus. At Goldastus Parm- men divisit in duas epist. : unam, nempe acrostichi-
net. vet. pag. 47, tn annis, minus recte.
V. 12. Admillas. Sic recte Goldastus. Apud Sir-
mundum malc admittens.
V. 13. Nec te. S rm. leclio. Sed Gold., Ne te
V. 18. Suscipe, Hunalde. Sic Canisius : est enim- Ganisius, arile magislri.
nna eadcm cpislola cum acroslichide prsccedenti. - :
Pro humalde,al. gaceso,Setheapud Goldast., qui car-
Tunc genuum junctura riget, venasqiie per omnes
40 lllius in loto frigescit corpore sanguis.
Sic baculo riitens artus sitstenlat inerles.
Quidtrisles memoremgemitus ?quid trediamenlis ?
Somnus abest oculis: illum sonus excitat omnis.
Quid lunc argenli, fulvi quid proderit auri
45Improba congeries mullos collecta per annos?
Muneraquidprocerttm ? ditis quidprandia mensa:?
Quid meminisse juvat transaclce gaudia vilac,
Venerit extremi tandera cum terminus sevi?
Hcecdum vita volat, vigiliqui mente retraclat,
Quid modo lerrenis mentes intendere curis
Mortales cupiunt ? quid turpia lucra sequunlur ?
Semper avarus eget nummo, lestanle poeta ;
Crescitamornummiquanlumipsapecuniaerescjt.
55 Indiget inter opes, nec habet quod habere videtur.
Ille domi solus nummos abscondit in arca,
Divilias cumulans, dum sese nescit amare,
"
Plus amat haeredem, servat qui cuncta fidelis.
0 nimium felix, parcus cui sufficil usus,
(JOCorporisut curam moderainine tempcrel ccqttol
Non misera capiiur ccecaquecupidinc rerum,
Nec majora cupit, quam qucc natura reposcil.
Non lucri cupidus nummis marsupia replet,
Nec molles cumulat tinearum ad pabula vcsles.
"CSPascere non pingui procural fruge caballos,.
Nec trepido lales volvit sub pectore curas,
Ne subilis pereat collecla pecunia Ilatnmis,
Aut fracta nummos rapiat fur improbus arca.
Vivitur argento sine jam, sine vivitur auro.
Divitibus nigri reseranlur limina Diiis,
Patiperibusque piis ccelesliaregna patescunt.
Tcmnere divitias monuit Salvalor avaros.
Quisquis amat Christum sequitur vestigia Christi.
Quidquidhabet, rapidi veiox fuga lemporisaufert.
Pnlchre veridici cecinil vox talia valis,
dem, ad Ilunald.; alieram, quce hic incipit, ad Se-
thum. Cf. nol. col. 296. EDIT.
V. 29. D.eesthic vcrsus apud Goldastum.
V. 30. Carminevales. Sie Sirmondus. Goldastusct
V. 70. Nudos auos. Goldaslus, nudos quoqite.
%fff S. COLUMBANIABBATIS
Tempor.i dinumerans sevi vilrcqne caducac,
Gmuia tempus agit, cum tempore cuneta tra-
~----:-v ihurilurV
80Allernant elemenla vices, et tempora mutant:
Accipiunl augmenla dies, norlesque vieissim.
Tempora sunt florum, relinetsua lempqra mcssis:'\
S:c iterum spisso vestitur grainine campus.
Tempora gaudendi, sunt tempora cerla dolendi.
85 Tempora sunt vitrc, sunt tristia terapora morlis. . 3'"Non perdit pielas quidquid largire videlur.
Omnia dat, tollit, minuitque volalile lcmpus.
Ver, cestas, autumnus, hieins, redit annus in
[anniim.
Omnia cum redeunt, homini stia non redit cclas.
Hrfccsapiens omni semper reminiscilur hora,
90 Atqne domuin luclus epulis prccponit opimis.
Ulli tip nunc humili concludaro verba prccatu! B
Sis memor ipse mei, versus cum legeris istos :
Tcnipora sic liabeas optalce longa seneclac.
''II''
MONOSTICHA.
ifsccprcncepta legal devotus, et impleat actu,
Virtutum titulis vitam qui qucerit honestam,
Vei homines iriter cupiat pr.cclarus haberi,
Vel morum merilis ccelesliaregna rrieferi,
5 Alque Deotlhristo sbcius sine fine videri.
Impleat ipse Dei, qui vttlt sua vota venire.
Vive Deo lidens, Gbristi prccceplajsecutiis.
Sint libi divilire, divinae dogmata lcgis.
Diyilias Domini faciet benediclio claras.
lOCorporis exsuperat vires prudenlia menlis.
Oinnibus est mundi melior sapienlia gazis.
Semper amanda quidem est rerum doctrina bo-
[iiarum.
Optimus est animus Christi vestitus amore.
Doemnnasadversus magna est oratio virtus.
15 Ut moneas charum noli desistere amicum.
Morbi causa mali nimia est quaecunquevoluplas.
Tii dare ne claudas palmas, et prendere pandas.
Semper in ore tuo resonent bona yerba salutis.
Ne,rogo, vimiictam tua meris meditetur amaram.
20 Sinl tibi pacifici roagna dulcedine mores.
Ne tua pceniteat, cayeas, victoria temet.
Fer palris imperium, dum verbis exit in iras*.
Quisqiiediesvitceest vclittullimusecce putandus.
Qiiod darc non possis noli promittere verbis.
25Qui prodesse potest, non est fugiendus amictis.
Octenassludeas viliorum vincere turr.ias.
V. 80. Elementa. Pessime Cani-ius. alimenta.
~S.S9.Hwc sap. Ita lego cum Goldasto. AI.,
Ilanc tap.
V. 91. Vltimo. Gold. et Bibl. PP. Paris., uliima.
Hi tfes postferiii versus, apud GoldaSttimet Sirmtin
ddfn cxstanles, nec non in Bibliolh. PP. Paris., de-
sunt in edito Canisiano.
Y. 9. Divitias, etc. Hic versus repelitur infra vers.
97. Nequehunc insuo codice legitGoldaslus, pag. 60,
1. c.
V.2i. Non possis. Ms. Leod. apud Goldastum, noni
cogites.''
V.25. Qui prod. Deeslhic versus apnd Goldaslum
V. 27. Repleta salutis. Goldaslo praclerenda vide-
288
A Tc fcrat ad ccelumquadriga repleta salutis.
Lingua snos liabeat frcnos in corde ligatos.
": Virhonusesseriequitynisi qui fietomuibussequus.
30 Qui scelera abscondit, veniam non forte merelur.
Qui bona desucscit, mox hic consuescit iniqua.
. Nonlu,qtiscso,jocis!'aedasneccarminequemquain.
Soepijs audilu instrueris quam voce fruaris.
Sit servus mentis venter ; sit serva libido.
r Non opibus bona fama datur, sed moribus almis.
Fac ne te merito verbis irrideat alter.
Pro misero miserans lacrymas efTundesodali.
Eripe, si valeas, non suggere tela furenti.
, 40Scnpenocet puero miseralio blamla magistri.
Ignotum noto nunquam prccponas aniico.
Omnia quce dicunt homines, lu credere noli.
Non sibj quis.vivat, Chrislo sed vi.vatubique.
Non tua, sed Chrisli quccras,qui diligis illum.
45Nonle,'non mundiim, Chrislumsed diligesolum.
,' Cum sapienle loquens perpaucis utere verbis.
Niloculi prosiint, qurbusest rneus ccccavidendi.
Divitis opprobriuiri gemitus est pauperis ingens.
Plurima discenli semper sapientia erescit.
SOJudicium restat cunclis ccrtisslme faclis.
AdvenietJudex cunctis qui justa rependat.
Inclylaperpetuam prxstat patierilia vitam.
Te ferilale magis faciel moderatio clarum.
Egregios faciet menlis constanlia mores.
55Consilio facias, rogo, sit tibi quidquid agendura.
Omnis quippe aetasaliquo sub fasce laborat.
C Vera quidem velerum juvenis paradigmata rere.
Felix qui causam loquitur pruderilis in aurem.
Tantuni verba valent qnanlum mens senliat illa.
60 Omnibusest locuples qui rebus abundat honestis.
Non erit anliquo novus anteferendus amicus.
Diflicileinyenies verum fortassis amicum.
Moribus egregiis facias tibi nomen honestum.
Nerao quidemplures habuil quam perdit amicos.
65Cui prodest, socio qiii nori prodesse probalur?
Sola lides fidei dono ditabilur almo.
Leyis non animam torquentis cura fatiget.
Res severa quidem semper declarat honeste.
Quid pejiis, quam se ut jungat habilator iniquus?
70Act'.bus, aut verbis.noli.lU:assuescere pravis.
Est nori csse quidem satius quam vivere prave.
" Mensbona thesauros prsecellit munere cunctos.
w
Vilam quippe luairi tota virtute luefe.
Omnia pro yita sunt amittenda tuenda.
turleclio ms. Leod. repleta triunipliis.
V. VQ.Quifiel omn.Ms. Leod., qui sit in omnibus.
Sed, judice G.old., non est temere spernendus ar-
chaismus.
V. 35. Largirevid. Largio verbum est ex illis, quae
tam activa qiiam passiva voce uritnn alque idem si-
gnificani, ait Priscianus lib. vi. GOLD.
V. 5S. Faciet. Gold., faciat. Sic el vers. seq.
V. <i3. Perdit; Ms. S. Calli apud Gold., pendit.
Nihil eqtiidem rnutarim.
V. 67. Torquentis, Suspicaiur Goldastus legendiim
torquendo.
V: 68. Severa. Ms. Leod.,<e vera.
V. 70. A'o/i tti, Legit Gold.. nolito.
 289 CARMlNA.
75 Prccmeditata quidem levius sufferre valebunt. A
Quccsubilo adveniunt, mullo graviora videnlur.
Gaudia suni populi rector pius atque benignus.
Morsaliena monet propricenos mortis ubique.
Felix alterius cujus documenla Uagella.,
80 Prcemianon capiel, ingrato qui bona praeslal.
Sit tibi cbarus homo, ut frater; Deus ut pater
[almus.
Omnispaulalini lellio nos applicat hnra.
Ante diein morlis nullus laudabilis exstat.
Qucelibetex fructu proprio cognoscitur arbor.
85 Doctor eril magnus factis qui quod docet implet.
Quod libi vis fieri, hoc alii praestare memenlf).
Pauperibus juslis coeleslisgloria restat.
Quod libi non oples, alii ne feceris ulli.
/Equum pondus habe, teneas el staiera jusliini. B
90Non tibi sit modius duplex, nec statera dupla.
Corripe prudentem : reddelur gratia verbis.
Si tu reetajfacis, ne cures verba malorum.
Utile consilium dominus ne despice servi.
Inler convivasfac sis sermone modestus.
95 Ctimquid peccaris, castiga te ipse snbinde.
Vulnera dum sanas, dolor est medicina doloris.
DiviliasDoininifaciel benediclio claras.
iEtcrnam tribuit felix clemenliavitam.
Utere qusesitisopibus, fuge nomen avari.
lOODisce,sed a doclis; indoctos ipse docelo.
Conlra verbososnoli contendere verbis.
Sermo datur multis, animi sapienlia paucis.
Non laetacxlollanl animttm, non lrislia frangaxt. 150Quipius et clemens, Dominus miserebitur illi.
Proximus esto bonis, si non poles oplimus esse. G
105Quanto major eris, tanto tu cautior esto.
Cumque alium censes, propriam prior inspicc
[vitam.
Plus tua, quam alterius damnabis crimina judex. 155Duni poteris, benefac caro tu semper amico.
Sis bontts atque bonis; laesnsnec lcedenocentem.
Qtiiprodesse potest, non est fugiendusamicus.
110Cum fueris felix, quce sunt advcrsa caveio.
Qttaeculpare soles, hccclu ne feceris ipse.
Vita aliena tucctibi sit calhegita vitse.
Ira odium generat, concordia nutril amorem.
Sit sale jam sopliioesermo tibi conditus oinnis,
115Magnaquidemvirlusnostraeestinoiieratio lingucc.
Crede DOo,et proprios tunc tu tibi dirige gressus.
Lux, timorest Domini,cordis: huncdiligesemper.
In Doinino sperans nullus confunditur miquam. ' lG5Qui modica spernit, ininuit majora per hqras^
Vir prudens aniino est melior quam foitis in
[armis.
120Corporis excellit vires sapientia mentis.
Divitias animo injustas atlendere noli.
290
Verbtim dulcc quidem libi multiplicabit amicos.!
Converli ad Dominuni ne tardes traraiie reclo.
Doctriniseliam variis non Dexilisesto.
125Teviariam Domini teneat firmissima semper.,
Jusiiiire et pacis placeant tibi verba loquendo.
Pax, precor, alma luo placeat tibi semper in ore.
Seinper in ore tuo resonent pia verba salutls.
Rex sapiens populum meliiis dcfcndit ab hos&e.
150 lnsipiens rector populum disperserit omnem.
• Gloria magna quidem regi est sapientia jiisla.
Iiijuriasque luas in fratrem ulciscere noli.
Semper avarus amal mendacia, furta, rapinas.
Sufficiat rerum dedetat tibi quod Deus ipse.
l55Quid terrenus homo, pulvis et terrasuperbil?
Principium seeleris prOh dira superbia constat.
Sit libi cura Uicc,lota virlute, salulis.
Una dies, quales fuerint, ostendit amicos.
Peccasti solus, ignoscere tu tibi noli.
fiOQuod laciltitn Cupias,tacilo commilte sodali.
Invidiam nimio cultu vitare memento.
Invidicemaculat famam rnala pestis honcslam.
Nil sine consilio facias, sic lacta probantur.
Qui Dominocredit, servat manrlata salutis.
145Semper enim sapiens metuil sibi judicis iram.
luslanter facias, sors quac tibi tradat agenda.
Cumhomine injusto nolito manere frequenter.
Nec redit Unda fluens, nostrum nec tempns h
[annis.
Oinnia finis edax devaslat gaudia mundi.
Infer nullatenus benelacils mente querclas;:
Improperes nunquam, dederis munuscula si qua.
Omnis pertractet primum mens verba loquelsc.
Corporis auxilium medico pefinitle fideli. :
Sicnovusatque novura vinum velerascatamicus.
Rebus in adversis nunquam dimittis amicuni.
Semper amicus amat, duratque fi ieiis amictis.
Alma dies-noctem SeqUilur;sic dona lahofes.
1'jOTempora dum variant, animus sit semper ho-
[neslus.
Consilio mentis quodque imminet ante viJeto.
Dumlibi vila vigel, lacrymismala crimina purges.
Noliiterare scelus, lacrymis dum diluis illud.
Luxuriis animo noli servire malignis.
Tolli.liirex numero sanctorum pcrfidus omnis.
Oderit insipienssapientis verba magistri.
Excilal in risus fratres verbosus amaros.
Nil illo pejus, sceleri qui gaudct iniquo.

V. 79. Cujut doc. Gold. legit cum ms. Leod., cui y. 136. Constal. Lfg. cenflat.
sunt dod V. 153. Omnis. Aptius el corrimodiuslegil pmnia
V. 86. Hoc atij. Ms. S. Galli, hoc at'w. Quaclcetio GOLD.
Gnldasiomagis placct. Nee sane desunt excnipla quce V. 154. Pertnille. Leg. commitle. r
alio prn alii perhibent. V. 157. Dimittis. Leg. diinitlilo.
V. 10G.Ccnses.Gold.eauses. \. 158. Fidelis amicus. Legil Canisiiis, fid.vbique.
V. 109. Qui prod. Huncversum relatum habes Su- S.ednihil niiilandttin censet Goldastus: diclum nempe
pra vers. 25. eo modo atque illud Juvenalis:
z«r iTtu-nahrtyiv,
V. 112. Cathegila. Doclrix, magistra. Crescitamoriiuimniquantnmipsapecuniaereseit.'
V.1I4. Conditus.Itane tibi nulium discrimen iritcr
condereet condire? GOLD. V. 174. (GBLseq.)ln ore. Legitmore Canisius.Sed
291 S. COLUMBANIABBATIS 292
170Cui secrela quidem credas cautissinie ccrne. A 25 Lumin.acaecal, Nigra feruiilur
. Corripe peccatitem; noli.et dimittere araicum. Ei velut ignis Limina Dilis..
CorripereestmeliHsnotumquamperdereamicum Flamma pernrit 80 Nunc ego posscm
: Qui fralri ignoscii, ignoscit Christus et illi. Improba corda. Plura referre,
Observat sapiens sibi terapus in ore loquendi. SxpeHefanda Ni brevitatis
175Insipiensloquilur spretum sine tempore verbum 50 Crimina mullis Causavelaret.
Mulliloquax animam meritis denudat honeslis. Suggefit auri Hrcctibi, fraler
Gloria quippe Deuni Dominumque est magna Dira cupido; • 85 Inclyle, parva
,...., .-[timere. E quibus ista , Litterularum
Radix est sophise Doniinumde mente timere. Nunc tibipauca, Munera millens,
Aurum flatnma probat; homines lenlatio juslos 35 Tempore prisco Suggero vanas
180 Sperate iii Boniino, et veriielmiseralio vobis. Gesla retexam, Linquere curas.
DHige,qui cupias cceli bona gaudia, Ghristnm. Exstitit ingens 9,0 Desine,qnceso,
Felices faciet nalos benc lictio patris. Causa ma^orum Nunc animosos
Pauperis et iniseri:menlem ne afflixerisunqnum, Aurea pellis. Pascere pingui
Diligit Sophia se semper Chrislus amantein. U 40 Corruit auri , Farre caballos,
185Necitusin lingua fueris, nec segnis in actu. .: Munere parvo Lucraque lucris
Nonerit innocuus falsus per famina lestis. Coena dearum, 95 Accumulando,
Divitiasaddit Dominibenediclio pliires. Ac iribus illis Desinenummis
Jam magnuin reddas modico tu munus amico. Maxima lis est Adderenummos.
, Seinper amicus amat: amor est pretiosior auro, 45 Orta deabus. Ut, quid iniquis
tWDives erit, dure semper qui operatur in agro. Hinc populavit. Consociaris,
,Oliaqui sequilur, veniet huic semper egestas. Trojugenarum 100 Munera quorum
. Oiiinibu?est opibus melior vir niente fidelis. Ditia.regna Crebra receptas ?
Exsuperal numerus justorum regna potenlsni. Dorica pubes. Odit itiiqui
Ecce timens Dominumvivet felicibus annis. 50 Juraque legum MuneraChristus.
1Dii.Exspectatlctus coelesliagaudia justus. Fasque fidesque ' - Hsecsapien:!
impius horrendas spectat pro crimine poenas. Rumpitur auro. 105 Despicienda,
Corruit in prrecepSipopulus rectoreneiando. Impia quippe .;!3, Qui fugitivae
Prjeparat ceternammiiis clemenlia vitam. Pygmalionis . Alque caducac
Qui bona sectatur, prima bene sttrgit in hora. '' .55 Regis ob aurum Gernere debet
200Multorumprofert sapientis lingna salutem. Gesta leguntur. Tempora vitce.
Hostibus in bello dpminatur dexlera lortis. Sic Polydorum .110 Sullicit autem
Serviet et segnis duro sub fasce laborum. Hospes avarus -Isla loquaci
JLingtiaplacata sibi mullos acquirit amicos. Incitus auro Nunc cecinisse
.:-,; Pone tuis verbis vectcs serasque lpquclis. •30 Fraude necavit. Carmina versu.'
205 Qui praeceplaDei metuii, in pace moratur. Femina ssepe Nam novaforsan
-Nambona perpetuam tribuet doclrina salutcm Perdil ob aurum 115 Esse videlur
Diligil hic iiaiiun virga.qui corrigit illuni. Casta pudorem. Ista legenti
' :- Non Jovis auri Formula versuc.
--III
AD FEDOLIUMEPISTOLA. 65 Fluxil in imbre; Sedtamen illa
Accipe, quseso, Imbribusarva: . Sed quodadulter Trojugenarum
Ntinc bipedali Sic lua nostras Obfulit aurum, 120 Inclyta vales
Condila versu 15 Missa frequentef Aureus ille Nomine Sappho
Carminulorum, Laclificabil Fingitur imber. Versibusislis
' "' 70 Amphiaraum Dulcesolebat
5 Munera parva: Pagina mentes.
Tuque ffeqnenler Non egoposco .: Prodiditauro Edere carmen.
Mutuanobis Nuncperitura! Perfida conjunx. 125 Si tibi cura
Obseqiliofum 20 Munera gazce; Ilecloris heros Fortevqlenli
Debila redde. Noii, quod avarus Vendidilauro Carmina tali
10 Nam velul aestn Semper agendo 75 Corpus Achilles. Condere versu,
Flantibus Auslris Congregat, aurum Et reserari Semper ul unus
Arida gaudent Quodtapienlum Munerecerto 130 Ordine certo
leciionem haud sollicitandain pulat Goldaslus. Vide Exaltatnumerusjiistornmregna potenter,
supra vrs. 1S3. V. 207. Corrigit. Ms.S. Galli, corripil.
V. 184. Diligit Sophia. Ms. S. Galli : Diligit en V. 59. Aurca pellis. Plerisque aureumvellut.
Sophia, Nihil yerius. Christus Sophia nunquam noh V. -46.Populasit.. Archaismus. i
redamat se amanlem. Prov. vm, 17 : Ego ditigentet V. 16. Adulter.Edit. Bibl. PP. Lngd., ad inter.
me diligo. GOLD. Pessime.
y. 187. Divilias, elc. Vide siipra vers. 9. V. 67. Obtulit aitnim. In eadem edit. improvide
V. 193. Erriihpefflf,etc. Ms. Leod.; omitiitur hic versus.
 GAKMINA , 294
Dactylus istic Doctiloquorum - IGOIIseclibi diclulam ni >rbisopprcssus acetbis,
Incipiat pes. Carmina linquens Corpore qnos <fagilipatjor, trisliquc senecta
Inde sequenti Frivola noslra Nam dum picecipiti labunlur tempora cursu ,
Parte tfochaeiis Suscipe laetus, Nunc ad Olympiadis ter senos venimus annos.
135 Proximus illi 150 Sic tibi Christus Omnia praetereunl, fugit irreparabile tempus.
Rile loeelur.^ Arbiler orbis, 1G5Vive, vale laetus,tristisque memento senociar.
Sacpeduabus Omnipolenlis
Claudere longis Unica proles, IV
Ullimaversus Dulcia vitae IN HULIERES.
140 Jure licebil. ia5 Gaudia reddal :
Tu modp, fraler Qui sine fine Omnis menle pius lugiat raortale venenum,
Alme Fedoli, Nomine Palris Quod mulieiis habet lingua superba ntale
Nectareribbis Cuncta gubernans Collatum vitse destruxit femina cnlmen :
Dulcior omni, Regnat in aevum. Femina sed vitce gaudia longa dedil.
145 Floridiora
V. I^i. Ter senos. .Vter m'., ter senm.

DE VANITATE ET MISERIAVIT^E MORTALIS.
1 . Mundusisle transit, et
Quoiidie decrescit,
Nemo vivens manebit,
Nullus vivus remansii,
5 Totum humanum gentis
Orlu unitur pari,
Et de simiii vita
Fine cadil cequali.
Deferentibus vitam
10 Morsincerta surripit:
Omnes superbos, vagos,
Moeror morlis corripil.
Quod pro Ghrislo largiri
Nolunt omnes avari
15 Importuneamillunl;
Post se colligunl ali.
Parvum.ipsi viventes
Deo dare vix audent:
Morlicuncta relinquunt;
20. Niliil de ipsis habenl.
Quolidie decrescit
Vila pncsens, quain amanl;
Indeficiensmanebil
Sibi pcena, quam parant,
25 Lubricum quod labilur
Conanles colligere,
Et hoc, quod se seducit,
Minustiment credere.
Dilexerunt tenebras
50 Tetras magis quam lucem :
Imilari conlemnunt
VitscDominum ducem.
Velutin sommis, regnent,
Una hora kctanlur;
35 Sed seterna lormenta
V.9. Pro differentibus.
15. Ms. mendose iuopporluue.
17. Forte parv.m.
23. Forte manel.
26. Forte comnilur
E3. Lege regnanl.
. V-
(Biblioth.Piitr. Lugd. 1.XII )
Adhuc illis paramur.
Csecinequaquam videnl
Quid post Obilumrestal
Peccatoribus impiis,
4!) Quod impielas praestat.
Cogiiare convenit
Te haec euncta, amice,
Absit tibi amare
Hujus formulam vilae.
45 Omniscaro ul fenum
Flagrans, licet llori la,
Sicque h quasi flos feni,
Omnis ejus gloria.
Orto sole arescit
50 Fenmn, et flos deperil;
Sic est omnis juventus,
Virlus cum defecerit.
Pulchriludo liominuin
Senescens delabitur.
Vultus Christi radius,
Prae ctinctis amabilis,
Magis est diligendus,
C0 Qtiem flos carnis fragifis.
Caveto; filiole,
Seminare species,
Quas mors ingredietur
. Non parva pernicies.
€5 Plerique perpessi sunt
Pcenarum incendia,
Volurilalis lubricce
Nolentes dispendia.
Poculum impissinisc
70 Noli unquam bibere,
V., 45. Job xni.
4'. Psal. ciu.
48. Ms. est.
49. Isa. XL; Jac. vii.
85. Ilic videntur aliqua dcesse e.
63. Forle mox.
Unde multos plerumque
Vides lsetosriderc.
Nam quoscunque videris
Ridere inaniter,
75 Scilo in novissimis,
Quod flebunl amariter.
Conspice, charissiine,
Sic esse libidinem,
Ut morbum morliferiim
80 Qui vincit dulcedincin
Noli pronus pcrgerie
Per vias mbrtalium :
Quam multis evenisse
Conspicisnaufragium?
85 Perge inter laqueos
Cuin suspensispedibus
Per quos captos creleros
Incautos comperimus.
De terrenis eleva
90 Tui cordis oculos;
Ama amantissimos
Angelorum populos.
Beaia familia
Qure in altis Jiabitat,
95 Ubi senex non gemat,
Neque infans vigilat;
Ubi laudes Doniini ',
Nulla vqx retinet:
Ubi nunquam esiiritur,
100 Ubi nunquam silitur;
Ubi cibo superno
Plebs ccelesiis pascitur;
Ubiriemo morilur,
'
Quia nemo nascitur;
105 Ubi aula regia
V. 69. Fnrle piissime.
79. Forle morsum.
80. Pro dulcedine.
85. Aliter qua vel
 IN S. COUJMBANIC.VRMINAGOLDASTl NOTJE.
,<iForle cceleslispascitur, Quariinec, moriis.necliiceroris
Iii qua raale resonans Melus consumpiiiscst,
Nallayox auditaest;' Lcelileiho transacto:
Ubi vita viridis Laelumregem vi iebunt,
110 Veraque fiitura est 115 Guriiregnanle rcgiiabunl,
V. I0G. Forle, ac ccekstis. V. 111. Al., mors.
29b
Cuni gaudentc gau.hbunl;
Tunc dolor, innc taedium
Tunc labor dclebilur,
Tunc Rex regtim, Rcx niimdus
A iiiundis videbitiir.
V. 112 Al., coiisitmpiura.

IN S. COLUMBANI CARMINA GOLDASTI NOTvE.

PROOEMIUM. A Gra>cosEudoxia QnccHoiucrum, apud Lafhios Proha

Prisci illi Chrisliani suorum scriplis Patriim ila Faltonia, q;ia>.Vifgilium expressil, insliliiefunl;
erant addicti, ul genlilium libroS 'iion inodo non , QtiibusIsiitonis adjiiiigil Pompoiiiin.n quo.nidam, qui
slijlj oliaTilijriim in Clirislilionqrem com-
conirectareiit, sed vcltit a rebris vctitis sacras inanus inter mlera I. i, c 58.
abstinerent. Ideo ergo monachos exislimo in liac posuit, siniililer et yEneidas, Elyniolog.
insliiutione barbarissimos faclos, quia niliil ex illis De Proba idem de Viris illuslr. e. 5; Ho.orius, c.
unde bonarum litlcrartim cleganlia pclitur, vel audi- 43 ; Sigebertus c. 52.
venmt vel viderunl. Sed Biblia in semi Laliimii) IN EPISTOLA AD IIUNALDUM.
sermonem c.nversa, el balbutienles in ignara lin-
gua siriplores; sed stfeperas Grrccorum -yernacu- mii.iis Vers. 2. tlenses volvuntitr in annis. Q. 1. et anni,
in
lorumque verborum infiVxiories,pace iiloriim liceal arinis. fecie. In Mbno^f. : Noslrum nec tenwus
dixisse, primi oiniiiumsa;>ieiHi:tiiiperJideriint;qtiam
nt in avila posscssione remorarenlur, majbrum 3^ Labilur in seniiim. Iniilatio vcterum. Ovidiusvi
gentium Palres salagebaiH. Exstanl Basiliket Au- Fastor.:
gustini scripla de legendis gentilium libris; sedfru- Tem|)oralabnntur, laciiisipiesenescinmsanuis.
stra•: idcirco aliam viam insiiteriint, eos scriptores, . Ansoniiis ,Epigramin. : senescimus; effugil wlas.
qui praeceplissapienliceauimoshomiiiuincomponuni, FnrLunalus lib. vu : .
Chrisliaiii noiiiinis prccscripiiojie conmieiidaiidi;
quod in Sericca legimus, Claudiano <>iPythagoricis n Tcmporalapsa volairt,fugi ivis.falliiiiiirhoris,
an Sfoicis faciilatum; qiioruin D. Hienmyinus se- Ducilel in senum Iubricavita viros.
clam rtligioni simillimam Chrisli imc censet. Alii ..'...'A.. Verpeiuam l. c. vilam. jEtsrnam, perptluellc.
dicla factaque meliora quac sententiaiuin ac prover- ' L xicon Gracco-Lnt. ••'Aiuvto; senipiiernus, wlernus,
biorum facie Clnisli.inis ohlrudereiit, promplare perpetuiis , elc Salomo Consianliensis , Lexico :
laborabanl. Cujusmodi proverbiorum vetustissimus Perpetuumlperenne, wlernum/immorluk, sempit,r-
Codex penes nos servaiur, ex Ovidio, Virgilio, Ho- iHim.Valerianus Cimelensis, de Bono d.isc.: ... prm-r
raiio, Lucre.lio, Slajio, Lucano, Juvenali, Persio, judiciiim perpeluw morlisexclitdere.Diciiur eiperpes,
aliis excerpiis. Exstiiere itein, alii qui ex veteriiriV el Prudcntio. Apolhcosi.—Perpeluiias,
velnti ccemcnliset materia, libros tacitis comperpetus;
diclis, suos,
aicliiteClnni nominibus, exaedilicarent; tacitis, quip- wterniiat, perpiluili. I lem Saloino : Petpelniias ad
angelosnelad animumpertinel; sempilernilas vero ad
pe invisis. Eo in genere Oolumbanus picccluet, cujus Deum. Perpeluare, relernare. Eniiitis.a.nnalibus..lib.
larragineiii et quodammodo quasi consutum cen- jx ideRomanis ; liberlalemqueulperpetna? sint tnaxi-
tonein dnnnis. Fraus non iiripia, ab fine tibi Jaud.i- me. Arator Hist. aposl. lib. l:
lur in querii frausus esl : tairgit in ea ad llunaldum His est lilii,lt.oina,ratents perpeluatas lus.
epislota : natn prolatis lloratii versibus, sitbjicil :
Hosego versi>ulosmisilibi sappelegendos; Malihrcus Vindonicensis in Tobia explicat Colum-
baiiuini:
scilicet iiivisos fuisse sibi, unde llunaidus petercl,
Horatii libros. .Ilyec vana religiOi an verius cerlius Vitamperpetual, fularum prreslal.lionorern.
superstilio, prsetef Britannos, plcrasque gentes in- 7. Ardet avaritia cwcaque cupidiiie. Epist. seq.
cesseral; nainque illis boni in utraque lingua scri- C' cwcaqitecupidine rcritm. Rayrnundtis Astucius libro
plores et adullis leciilabanlur, et pueris in schola de hpminis Pugna : Ligal omnes cwca cupido. Apud
proponebantur. Fianri, jniperalore Carolo, ea de- lloratiuni, lib. i, ep. 1, legitur :'..
inuin liberari coepefunt, Joannis, Clemeritis et Fervrl avaritiamiseroquecupidinepecms.
Alcuirii opera afque magisterio. Ab bis ex Brilannia ' Ubi Glossis
opiimi quiquelibii advecti iiriportal.iqiie: ex poetis, tiistb Scbohingeri cupido pro ampre exponilur in pervCr
ut rem loquar, Virgilius,Ovidius, Horatius, Juvena- Ms.
: 9. Vilius argentum est auro.Ex Horatio d. epi^t.
lis, Pcrsius, Lucanus, Stalius, Nemesiaijus, Cal- 1, ad-Mecacnat.
purnius, Maximiahus, alii. De Val. Martiali, an lO.iSumnio nil velie super. Ex Prudenlii
Lupi et Hincmari evincant lestimonia, meriio addu- Psychoriiachia,quies
biles; cujus, perxque eteterorura, ad imitandum Liexico:-:sUpcrinterdum, super absolule posilum. Salqnio in
Francis propositum exemplar, majofi quod utinain aut riiiriiitm,aul tatii acci-
leliciiate quam studio : nam quod Paires illi Va-ro'ea pinius. Dosilheus lih. i,super pro insuper et ampliits,
16. Da veniamrficris.IinilalioOvidiana:Daveniam
quam dixi de causa fecefunl, id isti in cnnsuetudinerii vitiis, etc, de Ponlo
vcrlere. Quin solemne quibusdam ab hoc sevo, ul
suis versibus adderent seinper aliquem ex poela . IN EPIST. AD SETHUM.
anliquo, ithque rilhmum cqnficerent. Ejusceinodi 2. Dicta Columbani.Monita, Tca.fa.tviatit.Ad Hu-
lusus dicitur cuidam Kainiundo usilatus fuisse, cnjus naldum;
versus circumferuntur. •Exeinplar vide :
Ut mea diclatuis admiltasauribus,oro.
Ut menste videalposilacaligine.fumi,
Quisvelal apposilolumende luiniueSHmi? D Lucilius, lib. xxvii:
fjuodsi perlecleiieipicbres cdi>re(•iinc-i-is, .'('.ogooscas simulel dictisaniiiiiunatlendas,fcm,
Lt desiiitvires,lamenesl LuiJandavoltintas. Ita hunc versum ptttavi reponendum, qui vulgo
Nobilior imitaiio fuil ct riiagni ccstimaia, quam apiid iiiipolitus el «UETOO? circumfertur..
297 1N S. COLDMBANICARMINAGOLDASTI NOT^E. 2 S
Ovidius, m de Arle amandi: A dere; gressibilis, id est, aptus gradi. Exempla ex
Patribus adtexemus. Prudentio oblivialepoclum,hyiu.
Hascquoquepars dictiserudiendameis vi Cathem.; 7ro'f>a^Satov, Synesio. Eidem excruciabik
Ila y. q: c. et Ms. Pauli Stephani. Gratianus ila exilium, /5Ko-avi?wv, peri Slephan.; qua forma exitia-
Sententias Isidori vocat dicta, xxm, quaest. v. cxx, bilis dies Plauto pro exilioso.Et alibi: cruxlriumplia-
ex diclis lsidori, et dist. ix, cn. Ex verbis lsidori. lis: 6piafi6suTifc.Ambrosio belli triumphaks duces,
Verba sunt proverbia, yu&pui.Hinc veterum sapien- hym. de apostolis. Gunthero suasibilis vox, lib. i;
tum de moribus libri proverbia iudigetata. Proverbia irsttevof, persuasibiiis,Quintiliaho.
Salomonis, proverbia Senecm, proverbia Publii et 21. Vexanl incommodacarnis. lnnocenliiis IHPapa,
Laberii, proverbia saricli Evagrii abbatis, proverbia de Vilitate condit. Iium., quse sint bsec incommoda
Varronis, qui magno in Sopholog. et auctori Des- recenset: Senexfacik provocatur (inquit), etdifficik
liuclorii viliorum. Pharo vel Faro, interim Baro; revocatur : tito credit, et tarde discredit: tenax et
proverbia sapientum,proverbiaveterumpoetarum, pro- cupidus : tristis et querulus : velox ad loquendum, el
verbia M. Seilonis. Ad eum signilicatum Cyiillus epi- tardus ad audiendum : laudal antiquos, et spernit
scop., auclor non nauci, fabularum suarum itzipvQiu modernos; vituperat prwseniia, el cominendat prwle-
inscripsit proverbia apologetico quadripartito. M. rita: swspiral et anxiatur ; torpet et infirmatur. Audi
Oclo praefat. in Moralem pliilosopliorum : mihique poelam: ,
ipsitfas erai, qum vel ab his (Tuilii>, Seneca, etc.), Mukasenemci:cumveniuntincommoda.
vel ab aliis audieram, eonim proverbiis interpohere.
Proverbia sapientum Denutrio, non iili Phalareo, B Versus est Horatii ex Arte poelica.
ul titulus mentilur, al Gitcculo cuidatri scholastico 25. Sic baculonitens artus sust. ineries. Senes eniiii
«woyfllyfiavaSoliadi ina&nxui; Ausoiiio sententiw, baculis gressus adjuvant. Ovid. vm Metauiorphos. :
vulgo yvSfxaio-oywv ; Arislobulus praefat. Galeomyo-
•nachirc : '&St^aui yap a).W).bt?siai nupoip.iui, r.ui Membralevant baculis,tardiqne senilibusannis.
yvrafjiac,zai v7ro9oxat,r.ai UTroyfizyu.wzu. Tit. Calpumius, eclog. v :
3. Sermonis Imnesii. KCO.OTJ, efeganlis et ornali.
Saepe ila Plauttis, Tereniius, Cicero. Adversatur Aspicisut nobisjam dudummillequerelas
ineoto. Symposiusprafat. ^iiigmat. : Afferai,et baculumpremat inclinalasenectus.
Tumveruosacoliorssludiosermonisiuopti. Seneca , Herc. fur.:
5. Vive Deo fidens. In Monoslich. pro sequendo Iners seneclus adjuvalbarnlo gradus.
legitur tecutus. Ad sensum, hili non interest, ulro- Vide si hunc locum habuit ob oculos Columbanus.
iiiodo legas. Cerle ambo ludunt iil veriverbio. Inerles exiHimant
G. Dum lempora cerla salutis. q. 1. ceptfi, praeter dici quasi sine artubus. Arlus inertes est Hellenismi
sententiam. Beda de Die judicii: quaedam species, 5p6p« uvapBpa, siculi yilo; u.fi).o;,
Spernere tu nofiveniaalibi tempura certa. Xupi; uxapig.
30. Z>i/isquid prandia mensw. Papias Gloss. : dit,
Iri Monostich. : divet, opulenlus. Salomo Lexico : ditis, divitis, sin-
Dumlibi vita viget, lacrynvtsmalaciiniinapurges. Q gulari numero. Dites, diviles, plurali nuniero. Inffa
ad Fedoliuin : ditia regna-.Idem Salomo : dilia dona,
Etenim ab hac vita omnis venise spes peccantibus ditissima dona. Ex Staiii versu : ditia doria dabis,
denegala est. Auctor de Conteinpiu mundi, quein quem laudat Priscianus lib. vi. Iterum Salorao : di-
Focaudus Monierus annos ante 68 publicavit: lior, plus divetfditiorem,divitiorem,dilias, prodivilias
Et nunquamredit liuc, qui semcl iverit illuc: priseos dixisse observavit TithjB,Conlrovers. lib. iv,
Nec prece, nec pretio rerum spalioneUierum cap. 18.
Solviturillorumde carcere suppliciorum. 5i.Vanosque refutathonores.SalomoLexic.: refuto,
recuso.In Hermeneumalis : refwat, repudiat, respuit.
Ile nunc, mortales, el spem in reculis veslris ponite. Cicero
Parate bona aliorum opera, emite indulgentias, pro Rabirio : Non modonon aspernari ac refu
tare, sed ampkcli eliam el augere debelis. Salluslius
purgalinnes, alia : qnid jam ? Ignis et tormenta. : se regibus devovent,el posl eos vitam
7. Tempus ei hora volal. Versus poeiae veteris ; in fragment. Servium et Philargyrium in IVGeorg.
sane ad imilationem scriptus. Sil. Italicus, lib. xv : refulant. Apud
voial hora rapitque. Ila vers. 100 Seneca Hippolyto : historhe ignari, qui aliter hunc locum interprctaii
sunti AmoenusEnchiridio :
Yolat auibiguismobilisales hora. jEstimaiaecipiensviva, et terren refutans.
Ovi I. lib. l Elegiarum ex v. 1. Pauli Stephani: Auelor dc Coiiiemptu mundi:
Labituroccullefallilquevolatilisrelas- Sed nonmea donarefuLes.
10. Nec te sotlicilei: Ex Prudenlii Psychomachiai
Glossseanonymre : Sarabaitm lingtia jEgyptiaca, in
Circumflua. Curiius.lib. vm: Insatiabilis avariiim esi, Lalino dicilur Rennuilw, qui refulant abbatem hubere,
adhuc implere vellequodjam circumfluit.
13. Docites magistri. AtSazTizoiseu SiSutry.uloi. Hieronyiuus in Agone : Vrome sudasli sanguinem
SalonYoin Lexico: Docilis, erttdilus. Isidorus syno- pretiosum, nonavarus merefuleSi
nyniis : DocilUas est prudenlia erudkndi imperitos, lib.37. Semper eget. Hemistichion Horalianum
pro eodeni docibilis. Placidus Glossis : docibilis pro i, epist. 2 ad Loll. Auctor de Coiilemplu mundi:
docilis crediluin, Dicimusenim ulrumque indocibilis
et docibilis.In velUstoPontilicali : Eligimus presbyle- Semper habere parum Fiaccusteslatur avaruin.
rum uposlolica el ecclesiasiica disciplina itnbutum, Ob oculos indubie verba Columbani habuit.
fide cailwlicum, nalura prudentem, docibikm, etc. 38. Crescit amor nummi. Versus Juvenalis, satyn
(nterpretatur Benedictus abbas in Regula : docinm xiv,quem et auctor de Contemptu mundi, et Raymun-
lege divina, ut sciat et sil unde proferal nova et velera, dus Astucius, libro de hominis Pugna, cap. coiitra
ex II Pauli ad Timotheum u, ubi StSazxtxovvelus in- "usurarios, transcripsere. Ovid. i Fast. :
terpres reddidit docibilcni. Qure verbi nolio raris-
sima qttidcm esl, sed ad veteruin imilationem tra- Temporecrevit amor,qui nuncest summus,habendi.
dita. Pylades Glossis vcrbo docibilis: Verbalia i» Sulp. Servaslus :
Bilii a verbis absolulis venienlia significanl aclionem
ei aptitudinem agcndi; ul risibitis, id e.-t, aplus ri- Crescealinummosi niage cnra subest.
PATnot. LXXX. 10
 2<S9 1N S. COLUMBANiC\RMIN.\ GOLDASTlNOTJE. 300
41. Dum sese nescitamare. Juvenalis satyr. xn. de A tur Columbanus, aut non vidisse. Et primam aiileni
Avaro : 'publicationem non Scaliijero acceplam, sed vero
Nec ametquemquam,nec ametiirab illo. Georgio Fabricio. debemns, viro de re lilteraria
42. Servdt ciii. Ilabacuc n, vers. 6, 9 et 10. prajciarissiine merito. Is princeps inter Cbristianos
. 47. Marsyppia reptet. Salomo in Lexico: Marsup- evulgavit poeias. Inde in S.S. Patruiri bibliothecain
pium, sacculumpeciiniw.Fujtistc Salomo ex illustri conjecit Mag.irinus de la Bigne : a quo Canisius
et vetiist:ssimaRainsuvagiortim faniilia.Fundamenta Hunaldum aeeepit Henricus.Erroris in eo funis ducta, quod ad
retulere quse Selho missa fuit.
jecitnppidi aniflfinissinii,quod ab se Cellam episcopi 63. Cum tempore cuneia trahuntur. Imilalur
iiuric'upavit,'S. Galli inter, etConslanliam; titriiisqtie Maxiiiiiariumin
eniui scepira regebat, Abest id oppidi.m ab arce Eleg. :
Cunctarrahil secumvertilqnevolubiletempus.
' Ramsuvag^liaudsemilapide longiusin cujusproxima
vicinia in dias luminis hujus ofas primum cxorstis In quem yersum nienda irrepsit, qua3 luen la. Nam
suin; quaecausa est quahiobrern ssepiuslaudo, nec deai. pro vertit.^legendum est verrit, utT» tfahit respoii-
sirie affeclii,.qiVt quidem et iriter divos relatus sit, 64; Alternant elemcnla vwes.Fabricius alimenla
cujusque familia familias tangat nobis adjuncias. vices perperam. Rusiieris Heipidius de Cbribti Jesu
Lexicon illud ex variis variqrum scriptoriim Glossis benef. : conserianl ekmenta vices.
•compilatum ante hos uccc et plures annos. Quo in
negotio opera alque roagisterioprseceptorisIsonis, ut Arnulphus Lexoyiensis de innovalione vemali :
lestantur, usus est: nec npn Notkeri et Tuliloms, Allernantel opuset opes elementavicissim.
virorum doctissimorum.Sed ad Columbaiium, an is S GIoss.vet. allernandis, alternis vicibus.
loctim hunc Varroms expressit; et polius raarsup- 66. Temporasunt flarum. Scaliger iegit et distin-
piuiri dominiexinaf.lant,,qtiam feplerit ? L. in de Ra %riitrnoctesquevicissim.
rust. cap. 16. Tenipora, sed florens retinet sua t. tii.; disscnlienle
49. Pascere fruge cavalldt. Ad Fedol.: nostrorum Codicum fide.
Pascerepingoifarfe cavallos. 68. Temporagaudendi.Ex divinis Salomonis pra?-
Iu Hermeneumatis : Cavo, cabatlus. Vifgijius (ari ceplisetEcclesiaslse cap. 111.Ergo Chrisiianus luil nic
Saloiiioneinlegit; non aflirmo, sed conjicio;
Juvavjensis episcoptis iri divos felatiis ? ) Glossis poeta confer, et dices me conjectorem.
apud Salomonem-.Cabonem, equum catlratum, tjuem 71. Ver, wstas. Citat Jlieronymus, quasi ex veteri
ncs caballum dicimus.Uguitio : Caballuta cabo dicitur poeta, conlinentar. iii Ezechielem, quain observatio-
diminutive,id est, viiis equus. Papias : Cdballus di- nem principi jureconsultorum Jac. Cujacio debe-
ctut, qttia vngula lerramcavat,vela cavit pedibus. mus. Epigraui. lib. iv, exstat versus ad hujus exem-
Ex.lsidoro, lib. xn cap. .1 Etyinolog. Joannes Ja- plar factus :
ntiensis ex GI°5Sisvet. : Cabiare, id est, perforare, a
cubo dicitur. Gabo, id esl, equvs, a cavare, quaii' Ver, a^stas,aufumnus.Jiiems,sunt quatuoranni
cavo. , Teinpora...
50. Volvitsubpectere curas. Fabric. dofa.ii,,pes- 7.2. Omnta cum redeuiit. Huiic versum Scaliger
sime. Salomo,'.vfffutt,cogiiat, Virgilius Gloss. volvit non habet, sed superiores tantum decem ; haud scio
jucum, flagilat secum, Placidus Gloss. : volvere, C ejus lem sit poetae,an alterius e vetuslis, iiamColum-
cogitare, disponere,paiif tolerare.Xn Hermeneum. : bani nori.est.'
"li. Alquedomumlucius. Salomb Ecclesiast., cap.
votrit, pectorecogitat.
55. Nigri reserantnr limina DiliSi Matlhrjeixix , vn, 2.
23el*eqq. lnfra Fcdpl.: 1N EPIST. AD FEDOLIUM.
Et reserarFuigraferuntttrliminaDilis. 8. Obsequiorumdebila. 'Salomo Constantiensis:
Quo paclo Theognis in Seiitenl. obsequid,officid, berte'ficia4gratim, memorice.Agrse-
EI5«£o"jSwi/,a
Y.Q.-3.V
x&TiSi\. tius : consequimursiudio, obseqitimurofficio. Quae,
lib. uti cretera,"l^idorus transcripsil. 'Diflerenl. lib. 11.
Niger, dilis. Cvid. IV,Metahiorph Afraiiius Privigno : quam mihi sit grataipsius obse-
Ubisit nigri feraregia Dilis. quela. BasiiitisepiscopusAminonit. : Quod circa not
Virgil. jEncid. vi: parentum fiat obsequium,Cltristiest beneficium, qtti
Nnctesatque dies patel atri januaDitis. parentes nobis antea prmparavil, quorum obsequio
nutriremur.
Seneca, Agamemn.: 10. Nqm velut mslu.Pro sestale pqsuit contra dif-
Qui vullusAcberontis atri, eic. ferilalem Fontonis, n»n tamen Sineexemplo. Eusle-
Statius, lib. 11Thebaid.: nius descript. iv tempestalum : ...
KigriqneJovisvacuaalriaditat AcCererisdonisborrescuntarva per aesluin.
Mortibus. Vilalis earumdem descript. :
D
Lexic. Grreeo-Lat.IIIOUTMV,tis. Salomo : Jori Sly- D Falciferamqnedeamfakes veriioraiiturin sesin.
gio, Diti.li\em~.Diti,inferorumdeo. Uguilio Glpss. Ubi ex duobus monasterii Ms.
Dis, ditis, id est, Pluto, s ditando, quia nostris mor- aptius legeretur
tihuiorbem tuum ditat. Soletulpliirimuni addi pater. messes.^Nam messes dicuntur Cereremreiinerc, non
Philoxeiiiis Gloss. cl Salomo : Dis pgier, ditis qiti falces,
etPluton, quempoetmregim iiiferrii fuisse fallutii, Gunlbertis Ligurini lib. 1:
leg.DO/unf.Anliquitus Dispiler,quod CIIIHgrammi- /Eslibu3aut mediisauiiissetonitruadicat.
tici nequirent capere, mntanintiii Diespiler, ut mul- 16. Lwtificabit pagiria, Episiola.
' Strabo ad Ful-
tis rerurri argumentis alibi evincri. : •
56. Pauperibusque piis. Matlhsci V, 3; Luc. vi, geiiiitini (Juiiipotiusmonuitsancliquodpagina Pauli.
20; Jacpb. Epist. cap. 11,5. ...'. - interduin signilicat librum. Prudenttus hymn : Corde
57. Temnere divitias. Lueaexn, 15 et *cqq,
. 58. Quitquisamal Chrislum. Joannisxui, 15 et 21. natus :
Inlra in Monoslicb. OuemProphelarumOdeles
61. Cecinitvox talia vatis.Qttis iste vates seu poela, Pajiinasspoponilerant:
fuerit scire non liquel.Testauif ili. Sealiger hos ver- Esl hic Prudenliiis, non Aurelius ille clemens, vir
sus in veteri scheda Jacobi Cujaciireperisse, quasii consularis et mellitissimus : nec Tncassinus ille
ex justo opere forent excerpti, Ausoii. lect. 1,u, cap. episcouus, sed prrcceplnr, quomodo niiiii persuadeo,
29jt Nonesse Ausonii reete indicav.it,11011 Prisciani. Walafiidi Slr:ibi; abbatis Augicrisis. Docius id dico
Qumpe quos poslremos poetas aut 11011 legisse vidc- ab ipso Walafrido.
3<H IN S. OOLUMBANT CARMINAGOLDASTl NOT^ 502
20. Munera gasm. Gyillus Lexico Scripturje : A de Excid. Trojae; Euripides H:culia et Troiad. -5viil.
Fa?«, uTrapljstc.•VaCoyvXv.y.z ov, 8no-«>Jpoij'y).K:<stov. Sa- epist. Pari.iis; Slrabo lib. xnt; Augustin. de Civit.
loino Lexico : gaza, lltesaimtrii.Gazm dkuntur divi- Dei, lib. nij cap. 25; Cyrillus Alexandr".Coluilius prccfatione
in ad Evoptium eontra Tiieodor. Cyri , in
lim, lingua Persarum, a Gaza, oppido Grmcorum, Helenae raptu , prsoter aiios mullitndine innuuiera-
quo elinr Persaritm rex divilias congesserat universas. biies. Tanhiiser, eques Gennanu> proinde tloelus
parvw sunl, ubi tiie
Gazofilaeia in Ezechiek cetlutmtranslatione nos con-
sauri reconUiintur.Inveleri vero pro gazo- asque. s.renuus, carniiiiibus et fabulis apudGcrmanae
filacia, pasloria Itsbetur. celebratus. Adtlam veiba anti>iuitatis
24. Quod sspienlum lumina cmcal. Moyses Exod. giatia.
xxiu, 8; D.Miteron.xvi, 19; Salomo Proverb. xn, 11. In eleganli ot aureo carmine :
etxxvm, 19; Syrac. xx, 29, et XLI,16. Alexander, Venusein apsel wart gegebtn
poeta vetus: Dauonliubsiclimiclieluot
Darumbegab Parissin lebea
Munerisargnitur acceplicensor'iniquus: Da by ocb Mene'austot,
Mutuiseiilina normarecl'idistnrsnieL acuniea
Judicis,ei telra imolvit caligiiiemenlein. •46. 1'opulavil. Iiiflexio atitiquaria, nec" infieqtiens
Ciaudianus alicubi: huic sevo. S:il inio : popniant, auferunl, prmdaittur.
Insidiosatuosalienentrminerasensus. Cicero de iisqna?. jiluribus modis dicunlur : afflixii,
Unde Lldiscas licet, tumina y.iro.yopv/.S>s de inteU'ctr prostravii, oppressil, elisit, evertil, populuvit. LibelluS
est non meplus, iieu ntiperi scriptoris. Ciceroni as-
dici, quo pacto videre est iritelligcre; scilicet oculos cribum tres vet. Co>l.,et Salomo in Lexico. Accins
esse luniina, Alexandro acumen. Salomo : Lutriina g
Oculi ideo dicuniur lumina, quod ex his lumen ma:al. Astyanacle : qui nosira per vim palria postulavil bona.
teneah Csecilius Asoto : jamdudttm depopulal macellutn.
vel quod inilio sui ( le». intrinsecus) clausam Siiniliter Plautus et Virgilitis,quosque nolannit Mar-
Ittcem, aut extrinsecus acceptam visui prwponendo re- cellus, -Diomedes,Priscianus et Eutyches.
funddnt. Seiibil Augustinus in Joai-n., usiiaiuii 49. Dorica pubes. Salorno : Dorica casra, Groeeo-
luisse aitid veteres juranduiii: Sicvivaul lumina mea. runi caslra. Dorica una est de linguis Giaccorum,
G:secis OJKVJ «vri T«VoySaXuwv. Homerus Odyss. ;
quam habent ^gyplii et Syri.
Sip.i.v
Kufffft ta a^ow
xeoai.TjV, odcax a^d. 55. Impia quippe Pygmalionis. Quj Sicliaeuin pa-
Yidendi Euslachiuset Didymus. Synesius bynin. : truelein ante aras occidil.Virgilius l JEneid.:
•£uSi.J.d^J.wv,
«va£ava^fwvd tpdl]. Ille Sichasum
Impiusante aras alque auriceecus aniore
26. Ignis jlamma. Hebrseis solens est conjungert Gam ferroincauium superat, etc.
voces itlem siguifirantes. Osea cap. vn, 6 : jiiane ipst
siiccensusquasi ignis flummm.Imitali e:>squa Grajci, ArleundiServius. Tib. Donalus, et Sabinus, Juslinus
qua Lalini, h tfi.oji -nvphg.Acior. vn, 50. kv r.-opt lib. xvin, Lupus Ferrariensis epist. 34 ad Alcuinuni.
y),oyor,II ad Tlies.<>al.i, 8. Iler viw Lticretio el 57. Sic Polydorum liospes avarus. Polymnestor ,
A-jul.j lela sagiliw, aura aeris; elc., e dem Apuleio. Virgil. ni iEneid., Euripides Hecub., Pltitarchus Pa-
Jura legumColiiiiiban» poulo post. rallel.
50. Carmina mullis suggeril. Co'uiiibanus infra : 64. Non Jovis auri. Paret Columbamnii aniiqui-
C tatis fuisse appnme studiosum , qui perpetuo vetus-
Suggerovanaslinquere ctiras. lescal. Enini Jovis in casu recto casciiin est, Caecilio,
Salomo in Lex. : suggerit, suppeditat, subjicit, prat- Accio,Ennio, usurpatum. Tamen itiveterare Casellius
bel, subminislrat,exhibet, largilur, prwslal, minislrat, Vindex studuit eumq-ue seculus Priscianus lih. vi.
uut insinuat. Inteiprctalio sermoiiuni tie Regulis : Suidas : "lo?t?r.upu 'Iruloi; o Zeuj. Uguilio G'o-s.
suggestionem,supplitalionem, indicationem, suffraga- A Juro dicHur Jovis, hujus Jovis, et Jnpiter Jttpiteris
tionem. vel Jupilris ; antiquilits enim ita declinabantur nomir.a
-57. Exstitil ingens causa malorum. Res est prole- isia. Iniperiie a Juoo , quod est ab Hebraeo nW,
faria, videiidi Orplteus, Apnllonius, Flaccus, el Ca- Jehova, ea crasi qua et Josua pro Jehoschua, et Jtt-
tuliiis in Argonaui. Dares Phrygius, deExcid. Trojuc; dwus pro Jehiidwits. Nec Jtipiier est juvans pater, ve-
JusiinuS lib. XLH; Apollodorus Aiheuiensis; lib. i, rum Jovis pater, Grsecis zeuf izurhp : ad quod exem-
biblioth.; EusebiusCliron. ; Atiguslintis de Civ. Dei, pli Marspiler en, Mars pater; bispiier, ileinDispaler.
lib.xvm, 15,; Nicephorus Callistus, Eccles. hist.., lib. Veleres quidam Chrisliani, considerala nomiiiis vi
vn, cap. L. ; Grsecischo^iaslaapassim, cuin maxime atque dvnami, ab eo non abhorruere. Inscriplio Ro-
JEschyii, Sopboclis, Lycophronis et P.ndari. Coluin- mana : QVI SE QVIETIORI. S. PERFECTIORIS-
banus velut rein ge.-lam Fedolio proponil. Fabulam QVE VITJS DESIDERIO.EX. NEGOTIIS. CIVTLI-
intirpreianiur Palsephatiis 7r=fi u.moTw, Diodorus BVS. IN. QUIBVS. FVERAT. CVM LAVDE.
Sic. lib. v, Pliniu,Sliabo, liyginus, el Albricus in VERSATVS.JOVIS.OP. MA. BENEFICIO.DVCTO.
deorutu Imaginibus. HIC. LN. SI'E. RESVRRECTIONIS.QUIESCENTI.
59. Aurea pellis. Plerisqne aurctim vellus; Manilio T. LOCVS. PVBLICE.DATVS. EST. Apud Grukrum
auratum veilus;Calullo aurata pellis; Properlio aurea ^pagMOSO.
lana ; Ovidio Phryxea veliera; Apollonio zpvauov 65. Fluxii in imbre. Ansa duplex hoic fabulre,
y.&u;; Callist. -£fuo-ofia).).ov oY<aj. lli tribus libris vulgaris et pbilosophica. Illa ex.communi loquendi
mss. coiiSlaiilissime legebatur ariete, quod ab sr.iolo coiisuetiidine nala, ciim multas divilias imbres appel-
correctore esl, ne ignorasse videretur pellrm fuissc lamu--;imbres aureos dix.itCresconius Corippus, poela
arietis. Locum proverbio deiit, apud Graecos vipib; non inclegans. Synesius hymn.:
xpvaotivllos; Laiinos oi>tS'"ttrea,quo Euphorbo pe- M^'nol-/Oovtou;
cus aurea, de Signis cceieslibus. Relatus enim inter doOdvoo
0(Jtopou5 Kftv{ta;
sidera* pariter Helie, sidus inlausium navigantibus. DeindeJovem multi ex philosophis, praesertim Stoici, .
Tneodolus, ec!og : arbilrali sunl aera, quo de imber aut pluvia decidit.
Tris.etnurivecttsHellasrespeclus in aslris. Hinc Jupiter pro imbre. Yirgil. n. Georg.:
Ila reposui, cum vulgo legeretur Ilelenm. Exemplo El jam maturismeluendusJnppiter uvis.
inepin, iia.n illa Ponlo iioinen dedil, noti alio alque Habes figmento aiguinentum. Nempe Jupiter, qui
Icatus casu. D.inaen auro comipit, mulalus in iinbrem aiireum,
M. Tribus deabus. Junoni , Palladi et Veneri, lingitur quia pluvia generalur in aere. Qtiaecausa cur
proijtev pomum aureum in ccenamab Eride missum, ZeOcypvo-opowHedillo appellarelur apud Alhenrjeuiri
M\ inscripserat: H KAAUAABETO.Auctor Lucianus lib. viii, qui vulgo "Qfi&pmg efTsrtoc, Lalinis Ptuvius,
Dialog.Panrip. ct Galenes. CoristilendiDares Phryg. Memiuit fabulae Cyprianus quoque epist. n, ad
503 1N S. COLUMBANlCARMINAGQLDASTl NOT/E. 504
Donat. : exprimunl Jovemillttmsuttm nunc aureo im- A Apud Stobreumserm. 4 : Eece uoGvov ail, et omnes
bre, deflttere. Vi lendus Donatus in Terent. EUIIIK.II., iugeminant. Quid ergo sibi vult- ArisiOjdianes, eui
act. ni, scsen. v, ciijtts versum Atigusfinus Jaudat SOo6€o>oi,Aclieronticuin pretiunt ? ln Ranis :
Coiifession.lib. i, cap. 15 : TtupiftStaZti Servastus in EvT^otdpiuTjvvo.nwtir*
iv^p^£poiv
Caialect.: ;. iNa^Tl]; SI/
5L«C[E'.,otioAwo.iffOov
iaffwv.
Sic qunndamAcrisirein gremiuiriper clauslrapuellai SchoIiastCS: 6'TITOTJ £TriTOU
vzv.p'jt; o-To'ftaTO?
fiuiXov-
Corruplore auro fluxitadulterium. &iSOoc6o).6u?, xui OTtT » Stzao-rtzovuiaQuptov Suo66o-
Et Theodolus Eclog.: >oif,aui).Non expedio, nisi si melittutani cuin obolo
Etiara lectasuper madidussliljjvitadulter forte Confudit. Fce lissima superstkio, cujus -siipe-
Virgiiiisin gremium,Danaeucorruperalaurum. rant hodieque apud Allohroges reliquiaa, nam mor-
tuis atirum ifl os portuntpro poenapurgatorii Ivx.pov.
66. Sed quod adiilter. Eamdem ftueoV/iav, extra Eadem superslitione donatos Moravns quoque coiifn'-
modo meniorato, tradunt Horalius lib. iii, od. 16; mavii mihi Albertus a Duknwka, Eywanow^cii et
iiiibi Acron et Porphyrius; Ovid; iu Amor. vn; Pau- Jornsdorfii.Domiii.,quo apud Allobroges ulebar per-
lus Silenliar. in Antllol.; Epiphariius Ancorato; f.niiiliariler.
Laclantius li.l».l ln-titut.; Augustin. de Civil. Dei, lib. 96. Desine nummis addere nummos.Si a morluis
xvin, cap. 15; Natalis coroes, lib. n, cap. 1; Pet. Vic- surgat S. Columbanus, et ninc sacerdoliiin liixum
toriuS, Var-.Iject. lib. i, cap. 15, alque avaritiam videat, quid, putas, dictttrus sit? Ni-
70. Juraque legum. Cyprianus dixit jura leges- inirum quod R. Wolkuinus abbas Scidichenbachens.
gue, episl. ii, ad Dbnat. : Viderecontra jus legemqtteB homil.' de Zizania et seiu. contra cleri vilia :
natcenUi patkntiam incestmturpitudinis elabordtam. i Rara avis in terris ho>i'ecanonicus a canone vita?.
Ita ex v. 1. Achonensirestituendum pulo. Cato apu 1 Undeergo? Audi unde : est naraque canon vilje, ut
Carisium, lib. l : jurum legumque cultoret Plaul. dicluni est; esl et canon pcctiniac,,videlicct alicujus
Epid. act. w, scen. 6.: pen^ionis certaj, unde solet dici: Solve mihi cano-
..... Qui ortinium nem meum, id est, pensionem ineam, hoc est, sta-
Legttmatquejurium ficlorcondilorcluet. lutam pecuiiiam nieaiii. Eia ergo.^o canonice, inve-
Corri. Severus in Obit.Cicer.: iiiamuscanouem tuuni, a quo deriv.iris, id est, a ca-
Viridexille fori, legumjurisquelogueque. none pecunire, non a canone v.trc, id e-1, a canone
I'a vet. lib. apud Senecam Pat. Suasor. lib. i, Gun- regionis, non a canone religionis, etc. > Notata
theruslib. i: Jioruin avaritia ab omni revo, pariter monachorum,
Vindicet.et tanlamjuris morumqueruinam. qiiorum idem inslitutum , eadem. olim profe.-sio.
Commemorabilis est imperaloris Chunradi, eo no-
71. Fasque fidesque. Aliis jus fqsque formnJam inine primi, historia, qiiam in annalibiis nioiiasierii
nolayit Savaro inusteis ad Sidonium commeiut.lib. S. Galli reperi. Is uhi, rejicta Italia, ad liibnasleriuia
n, cpisl.xiii.. . per Alpes dellexisset Rcelicas,sisti sibi pueros nobi-
72. Perfida conjunx. Eriphyle Sulp. Servastus : lium iinperavit, inanuque marsuppio injecta , ac
SiulatebrasEripliylaviri patefecil,ubi aurum bellaria velut depromens, labris singulorum aureos
Accepilturpismateriemsceleris. numinos immiSit.Hoccaiteri cum dijriiisexcerpereni,
Theodolus Eclog. : C unus quidam haud satis iraperatori lidens, moneue
offensusscabricie, exlemplo nurinnum exs]iuil; quo
UxorissiimulosInis Ampliiarae sacerdos, imperalor animadverso : Hic, inquit, si vixerit, bonus
Peciore flagrantisdumsplendetbaccamolihis. monacltuserit. Prudentcr dicluminnuitmonaclioiiun
Vide', si-nosse cupis, Stephanum de Urbib.; Pausa- in numero non habere se, qui auri amore alliceren-
niaminBeoi.Plutarch.inParallel.; Diodonim Sicul.,> litr. Siinile quiddam referf ChunradiisFabarieiisis in
Jib. iv, cap. 6; iniefpretem JuvenaLsat. vi;Lactan- casibus mpnaslerii, quod quia eodem perlingit, as-
tiuni in n. Theb. Siatii; Hieronym. advers. Jovinian. cribaiffi Ciiunradus, abbaSraonasterii, in aulaiu asci-
lib. i. tus a Friderico iraperatore , leitianain excnsavit.
75. Mectoris heros. Homer. Iliad. -xxn; Virgil. i. Quein cum forle oflendisset Hainricus rex, impera-
./Eiieid.; Dictys Cretensis. lib. 111;Juslinus Marlyr, toris F., i Jucosa qusedam verba eructavit in hunc
Oral. ad Genliles. moduni: Domine abbas, necessariam adinvenivestrai
li.Nigra feruntur /imimjDiris.Charontis. Philoxe- infirnvitaii melicinam. Accipiatis.pro antidoto qua-
rius Glossis; Dllrs, Xupovzo;.Gloss.vet. t Carus.no- dringenlas argenti marcas, credo enim quia recepla-
inen liominis avari, qui transportare dicilur in infer- tione lali potiti, a terliani-i febribus poteritis conti-
nuin.i ApuleiusMiles,lib. vi: i Ergoeilnler mortuos> nuo"libcrari, elc.iQuO lo.cosalis festiVonon dubium
nvarilia vivit ? nec (liaron ille, Ditis paicr, lanius1 qtiin taxa*rerex voluerifabbatis illius avariliam.
Deus, quidquam gratuito facit; etpauper niorie. s1 H91 Trojugenarum, Lesbiorum, qui universa?,olim
viaticiim debtt qiiaerere, etc. >Videndusoinnino Isi- Troadis imperium oblinuere. Auctor Slrabo.
dbrus Orig. lib. viii. Ritus Genlilium supersiitiosus,i _ 120.Incliriata ValesnomineSapho, Salomoin Lex :
iiiimn:uni raortuis in os imponere, Charonti porlo-• " Suffica melra, qum Saffo mulieredidil, alque inde ila
liiim et naulum, qtia superre Lncianus.dial. Mercn-: vocata.AdeuudusTerenlianus, AliJiusFortunaiianus,
fii el Char. ltein de' lurlii Plutarch., Colleclaji, Diomedeset llepha;siio. In Mss.Diomedis,Rufifiiani,
Juvenal. sat. ni.Ibidemque jnterpfes, Pjautus Poetnil, Servii, et Clementis vocalur Arfoni«»n; in Excu^is
Arnobius lib. v. lnscriulio Cainerinas : INFERNO. Prisciani el Mauri Adonicum, Hiijusmodi carmen
PLOTONE.CARJE. OXORI. PROSERPiN^. TRl- exstat apud Roelhium lib. i de Cor.sel. pbilosoph.,
CIPITIQVEXERBERO.MVNVS.MECVM.FERENS. el aliud inler liymnos ecclesiaslioos,apu.l Alcuinuin
DAMNATAM.DEDO. ANIMAM.Portorium illudl episf ad Eulaliam, Walafridtim,Notkeruiii Balbuluin,
absolute interdum vau).ov.llesichius: N«0).OV T6i? T6 a denique Metellum Tegernsceris, ,in Quiiinal. Usus
o-TottaTwvvixpwv Efi6aW,6(j<evov vo.uto-fiaTtov : aliqtiando' ejus pluriunis olim apud comicos Grtecos., sed et
5 ava/.V].Idein : Aav«x>i . vopto-fjtaTtov Tt fiupGupixov » caiteros. Latini epichor.ambico fere trimeirp sub-
SvvaftEv&v IT)SOV 66OXOU okiyy Ttvi.1E^syETO Se y.ui o jitngunt, quaj videri cattsa potest, ctir iusuni quoque
ToTfvtxpoU StilofiEvo? 66oi6r : quam vocrm ex Plu- fuerit pro cborianibico acceptum. Exeinpla apud
tarcho el Suida festitui, cum vulgo legereiur t^um.n, , Iloralium et Senecam tragoeduinobvia sunt. Ponp
iztpi 6So>ou;et Suidas ita scribit: Ms).tTToOTa ISiSoro
o ipsius Sapplius Lyrira, post Ful. Ursinum, collegif
Toicvtx/i.otf,riy stf Tov;Kiip6£pov xui oaoiof, ftto-66» TW> et Lalio donavit Uen. Stephanus. Sunt vero penes
jrofjOfjitl.Antiphanes :. nos, necdum, qu.odsciam, publicitus visa, quaecum
t:'.- ' itjvoyifttiffav
JTiOvviVri dcti;[itydX-ijv 5taB^-<y(v Deo volente, pariter Alccei,in "usuin aliqitando pro-
:. : , J v fixi;t).?.Ov
tGo/.wvjxouvovi •,'xaucivo^. dueenius.
55 IN S. COLUMBANICARMINAGOLDASTINOT^. 306.
131. Dactylus islic incipiat pes. Hephoestio: SuvEft-A Aureutn dictum ab alio poeta foret in sensu alio dir
Tzitztov TWSazTu).txM TWttf SEUTEBOV Tpojjat'.v. Supra ctum. Simile essei senlenlke Sy.racidis: Memorare
rersus bipedalis,Graminalicis dimelntm calakcticum, novissima, et non peccab.it in mternum. To trisie
Gr32CisrravTao-u).).aSov et yopiuy&v/.Kv nzvcuutpi;, Ut epilheton est seneete •
suiim sibi et proprium. IJinc
soribit Hephrestio Terenlfanus, lib. n. Ejus, quod Juvenal sat-. n,
metrum vocalur SiuoipovETZ-IXOV, co quod duos pedes Sed morte magismetueudasenectus.
et
heroot tantum recipiat, daclylum spondeum.Sapho Quid igitur Columbanus senectam vocat oplatam^
dicitur carmen composuisseconlinuum numerum per exlrema
epistola praecedenii?
Syllabarum, id est nevTuavAuSov.A1GU'UIO carmen
senario numero nobik, nou quo I senis syfabis con - IN MULIERES.
siet, verum qiiod hexametr.o versu fiequenleliir.
Verba ejtis epist. ad EuUliain Caroli M. liliam : llac- Autvehementerfallor, authocepigramma in Brutii -
carmen tibieecini senario.numeronobik, qui numerus childeiu scripsit, seeleratissimam Burguudiontim re-
perfectusest in parlibus suis, le oplans esse perfectam ginain. Elenim opera ejus et falsis querimoniis iin-
in sensibusluis. Hinc disce quamobrem Fedolio nii- petratum esl, ut Colurabanus et Bobio iiionasierio et
serit versns i.-lps. Sn'.ii»eclitdein : Cujus numeri ra- universa procul Burgundia ab Tlieodorico pelleretur.
tioneni, sicut el alioritm sapieniissimusimperator tttw de1. Mortuk venenum. eavaSutpofov yupuuY.ov.Auctor
perjacik ostenderepotest sagacitali, cttjus menlis mi- Contemptu mundi:
randa est nobilitas, elc. Quippe Carolus M., poeta Vitat terrenum decuset morlalevenenuro.
insiguis revo suo, qui plusculos feilur versus scri- r
»* Glossrein Histor. ecclesiasl,, exitiali, mortali. Et in
psisse Latine, Grsece, Germanice, quos tempesiati Cassianum : lellieo, morlali. Thegaiius de GeslH Lu-
noslrse fatum invidit.
156. Qui sine fine, ^Elerniim., hymn. ecclesiast.; dovici imperatoris : lllud judiciummortale, quodcw-
teris factttm est, imperaior exercere noluit. Caiieri
Qui exslasrerum omniutn enim omnes indicaii sunt ad moriem. Guntherus
Sirietiue i.rincipiuin.
lib. v :
Theodolus Ecloga: Mortalicorporaferro
Cuitres personaetria nominasunlsine line. Confodil.
Prosper Aquitan. lib. i. epig. v. : Ubi male vulgalum hactenus mortalia, quod et
Kesine (inehabeatdebita pcenareos. Christoph. Pflugius obfervarat. Eo significatti Vir-
vulnus morlale, xn JEII. ; Apollonio Collatio,
Ambrosius, sive is Gregorius Magnus sit, pro eo gilio Mortalis Enyo, lib. in Excid. Hierosol.; Cypriano,
dixjl, omni fine, feria vi, ad Laud. malut... morlak crimen esl, quod poslerius ab Eeclesia
Omniquefine tetuporum morlale peccatum. In lib. Metlitalioiium cap. H :
Purgalaservafpectora. - Consertiame ab omni morla.i peccato, quem librum
Hebrceisin finem, in quoiam psal. : Exstirge, el ne qui Auguslino Hipponensi tribuunl nrc illi Afrum
repellas me in finem. non norunt. Trilhemius Anselmo Cantua-
165. JVnncad Olympiadister senos. Alt. Ms., ler ep:scopum riensi assignat: quo argutnento non queo divinare,
senw. Olympias, Inslruni, icl est, quinque annorum nam ejus non esse evidenter evincunt scripti noslri
spatium. Sidonius Apollinaiis lib. ix, epist. 12: ^( codd. in quortim uno iionien auctoris non prajscribi-
Posiquamin silentio decurrilrcs Olympiades.Raban, lur; in altero, recenli el nupero Augustini liotnen
Martyfol. vni Kal. Oclob., de solemni episcopo t adesl; at sunt nobis Anselmi Mediiationes, in qua-
tres Olympiadesgerens in episcopalude hac luce mi- rtim prreloquio lestalur omnes sttas inibi oraliones
gravit ad Cltristum. congessisse. Sicenini scribit: Anselmns,indignus epi-
Ovidius,: sccpus, reverendmcomitissmMathiidi salulem.Plticuit
J,nScythianobisqttinqueiinisOlymjiiasacla csi, Celsiludini Veslrw ut omnes crationes quas diversis
lil leuipuslustri transiliu akerius. fratribus secundumsingulorum petitionem edidi, sibi
Salomo in Lex. : Olympias apud Grwcos conslilula initierem, elc. In edit. Coloniensi carmen de Gloria
apud Elidem, Grmciamcivitatem,ejusagenlibus.agonem el gaudiis paradisi, quod e=t cap. 26 ad Petrum Da-
et quinquennukcertamen quulnor medtisannis wican- mianuin, Auselmi supparem, auctorem referttir; vi-
tibus, et ob hoc Elidum certaminis lempus Olympia- rum pium et doclum scripla Joquuntur. An lolius
dem vocaverunl,quadriennio iu una Olympiades.up- libri lictor condilorve? an est Augustinus Anglorutn
putato. Demetrius Triclinius in Pind. od. ii. 01viiij>. apostolus, ut quidara conlendunt? Iile potius.
"flSe'Olvpmiu;Siu 7revT£/^povaiv eyr/vexo.Et pervelus 2. Quodmulieris habel. Euripides Phceniss. :
scholiastes, si Victorinus sit seu Didymus, m od. x <$>I\6I>JOYOV
T*PXWP-a>i^"wvTfivos
ad illa Pindari verba : o> ^v
£^uptt; a^op;aa;XdSuaixuvi^ovuv
Xtt*.
it(vTaT. nXiloyj(«siffctpouatv.
iwpio>&rod;apasaraatvtop-av, Seneca Hippolyt. :
" Sed dux matorumremina,et scelerumarlifex.
ajinotat : K«t 7T£vraET»f>tx>-/v. o.pueaxriai, xai svofto.TE-
fiflo-EV Etvat T»jvTWV '0).uttTriwvTtmnyvpiv.Nunc ergo Properlius lib. n, eleg. 8 :
Coluinbanum, si putes rinnoselalis xc, reperies ver- Sed vobisfacileest verba, et componerefraudes:
sus islos composuisse. Ita maximo natu scriptor, Hocunumdtdicitleiniiij seniperopus.
quem cum sumina gravilas, lum mira sanctitas sem- Tibullus lib. iu, eleg. &:
per comilatae sunt, extrema senectule diem obiit
supremuin. Martyrol. Rom..m. xi Kal. Decemb. : Ah! crudele genus, nec Odumfemiuanomen!
Mullis virluiibus clams quievit in seneclute bona. 5. Collatum vitw.V. Paulus I ad Cor. xx, 21 :
Viola sancloruiii : /» senectule bona el sancla obdor- >E7rsiSji
mivitin pace. yup 5t' uvBpimov6 Quvuxo;,v.uiSi avSpwTrou
164. Fugil irreparabile tempus. Hemistichion Vir- kvua-cuais VExpwV &a-ni.pyup h>TW'ASaftfravTE? .a7to-
6vjio"xouo-tv, ovzoixai lv TWXpto-TSTravTEfCwomtij-
gilianum ex x ./Eneid.
165. Vive.iak iwlns. Anmulualum a Persio sat. v : .' Haov-zuu Quidjam? num'Pau)uni falsiraoniic con-
vive memor letlti, et Horatio sal. vi, lib. n. An est vincit•(ColunibaiiU'?? Cave, cave cogifes. An vidil qd
formula Horatiana : vive, vaie. ln epist. ? (Tristisqtte eap. Qengseos? Nihilo magis. Quid ergo? num ad
memenlo seneclm.)Gvidius111de Arte amandi: Canticum canlicorum Salomonis? MultOid qjiidcm
raiaus. Verum idem dicil quod Paulus, et cum eo
Venluraememoresjam nuncestote senecls, Palres plerique onmes. Audi, he longius abeamus:
Sicuullumvobisteuipusabibitiuers. auctorem deConlemplu munili, virum saBCluin et
 507 IN S.! COLUMBANICARMINAGOLDASTl NOTj;." ~
JS0&
oppido pium. Is tibi, Adamum peccatorem cumI A 1. Hmcprwcepta /efjfl/.Octavianus, initio lib. iv:
Christo redemplore contendens, landem elfalur :
Ferriinacatisa fuitliumanEe Haacprsecepta tibi sempefrelegenda, etc.,
perditiouis;
*ijua reparutnr honiofeminacansaliiit. et principio lib. in : .
Femiuacausafuil cur homoruit a paradiso;
(Jua.reditad vitamfemina causafuit. Hajc prKeeplaferes, etc: ;
Feminaprimaparens exosa, mialigna,superba; Probattl tibi-ista qure dico, Columbannm raonosticha
Feiniua vir{,'0parenscasla, benlgna, pia. sua. edidisse ad vOclavianidislicha ? .
Feminapriinaparens iratiimreddidit illum;
fjuemfacitesse piuni feininavirgopaiens. % Virtuium titulis. Isarabardus diaconusinCharJa
Evafuit mediumqiiodhomoibret absquepatrono; traditionis , quani Wago contulit nionasterio .Cujits
Yirgo fuit mediumquod Deusessel homo. vilw virluium tilulis claruit. Arnulpbus Lexoviensis
Si Dens est liomo,vult aiqne poieslinisereri, epitaph. Malhildis imp.: f
Quod detiithoc hoininiconlertb posseDiiuin. Virlulumtitulis bumamculmen honorrs
Poslremus versus est corruptus, queni sie conalii Excessitmulier, -
sumus restituere:
Quodseq. carm.:
Quoddedit, hoc liomini.conferetipse Deu.s. Egregia virtutumlaudecoruscans.
Quod Deus dedit homini Chrislo, hoc Chrislus Deus' Papias Gloss.: Tilulus dicilur
conferl humano generi,-scilicet misericordinm.,A!te- laudis et inscriptio, vel signum
riini dislichon est a Sedulio prrsbytefo iii ea, quain honoris, sivelaus.
Turcius Uuffus edidil, collatione male Claiyliano[1 jj lomo . 5; Christo socius sinefine videri. Interprelalur Sa-
in Lex.: Siiiefine',sinefmodo,sine intermissione,-
Mamerlo tributa :• Si.Joriius I. w, ep. i : Apostolatttituo sine fine debe-
Solafuitmulier patuit quajanua letlio, tur, elsi absqueinUrmissione sojvatur. Marcellus ; In-
Et
7 qua vita redit, sola fuit mulier. ftnilip, quasi sine fine el indefinilia. Velus poela, sive
IN MONOSTICHA. Peirbiiius sil, ut Binetus vuit, ari alius, in Phatecio:
Si qrse de Monoslichis islis uiea mens animi sitt Sed sic, sic sine fine feriati,
exquiras, qure res vero propior est, eam rem libi1 Ovidiusin Epistol..:•
exponam. Fuil cum ea vix in nianus suinerein, ut
illico abjicerem, nec idonea lanto viro exislimareni. Si noceoquodamp.fateor sine fine-noceiio.
Ei rei multa argumenta, si ope;a; esFet, dicere pos- Et de Ponto : - .
sem,: riam quid in Monosticlns,- quie seiitentiam! Vigilantquemei sine Gnedo^ores.
perficiunt, btiosa: islae pariiculoc faeitmt, quidem,: Pelrus Diae.de iiotis : IN. HC. MM. S. P. SN. FN. J
quippe,etiam, que, ettim, nam; quas versus explendi[ ln hocmonumeniosvnt pecunim
lotiens iitgeiiiinal ? Nonne, luum animum qua;so,;>~ 6. sinefine.
Impleat ipse Dei, etc. Sentemia hujus versus
VpJsere niagnifice, niaium a>qiie infeficem poetas- a nemine qiiam veteri verbo Germanico commodius.
trum arguupl? Qiiid tpt eartimdem senteritiarurii ite-
ratipnes, cum saipicule versus bis,,ter, inierim qua- explanariSwan potesl:
tcr, facie verbprumvix mutata, regeruntur? Equi- -, wir io dalon, swaswir io solton-
dein isthsec erant, et qua; non tango, quaj me a su- l Alsus datOcbdruhtui, swaswir wolton.
scepla semel qpinione deduci non patiebantur: nairi Xystus Sententiis ' : Ea debes velle quw et Deus vutt.
iilurlCaiiisiiargumeiiiumniiiiisvidebaluraauMoyto-Tov. SummO Votunv, r3ou),)jo-t,-,voluritas. lsidorus Sent. de
t In bis duo siirii versus qui apudColumbanum le- Bono 1. lii, c. 51 : Pieriqite apud iniquos
guritur : ergo. hsec sunt Cplumbani; » scque*argii- principes necessilale magis quum votomali existunt.
mei.ilari queam:'.«In Monostichisde Moribus, qtire P. Persius, sat. 5:
Pithceus edidit, tre* versus tiui islhie sunt ieguntur : Velipsuum cuiqueest, nec votovivitur uno.
Ergo ;Monoiticha illa suni, Coiuiiibarii;» qiiodquatri Auctor de"C-oritemp,mundi :
evincat, sciuiit illi qui a Zenone vel Clirysifipp. At•
vero, cuiti curiosius memhranam consideravi, nbii Ergo tutolisconlemuBUsinflniavolis.
debuii, fides ejus insiiper iiaberi: ita; est anliqna eX Votum Dei, volunlas, praeceptum, raandaltim Dei.
nptae probte lil Hartmbtus quoque et Baiperius laii- VqSahominuin, preces. Xyslus Senleiit,, Riifinoiii-
dayerint, scriptores ocio vetefiores saicuas. In ea lerprete : Otatio vel vota pigri, sermo vanus. Avianus
dubitariterqiii.lein, sed exscrtini Goluinbani nometi Ciia; o. mss. 1: Fabulis : .
prascribilpr iiis verbis : Incipil libellus.cujusdam et, Discetamen pigris non flecti numina votis,
td feriur, beati Columbani. Eumderii liiiiliiin pra:f'ert , Prasseplesqueadliibe,dum1-acis,ipse deos.
Codex Frisingensis ex nostra rnembrana descriplus.
Prreterea ubi eum i'li.s ad Hunalduni et Sethtim con- Ambrosius bymn. in Advenlu Dom., ad vesp.:
tendi, vix reperi lac lacti et ovum avo, guod dici Exaudiv"o!asupplicum.
sirlct, magis simile. Pariter iili nt isti, ex vetustis T» ] -
pnelissunt muluati, practer quod isti insnfiidi rnagis Ita o. l.v.; quos temeremutSrunt > quiinetrovplebant
quia subilati nec adamnssiin polili. Scilicet ex 'Jly- opilijlatuiri. Jrlymnus qui Hiiario 'altribuiiur (iion
pomiiemaiis suis, uti quisque sese offerebat, in usum Pietaviensi a me,' sed Arelalerisi) de'' Punf."' Mariai
lialvibus exscripsisse, et/Moiioslichis coiiforniasse. Virg.:' 1 - '; '. ,"
Exinde adeo evenit ut in istn diversorum versuum Tu liliens yotis, pelimus,precantum
congerie, senlentias erebroidem signilicaiiles, quem-; Regis"a?.t'emi-genitfix,, faveto.
adinodum geiililibus ex poefis conjecerat, impiudens Waldramnius ad Salom.
inculcaret. ldem videmus Oetayiano,- distii horiim episcopura,:
qure Cato inscripsit collectori aCcidisse; quo iii poeia Si duode vebis votiscojicordibus,aiehs,
diligenter Columbanus fuit, vefsusque forma aiqne Implorataliquid, hoc paler ipse dabit.
verbis paribus exscripsit plurimos. Quod ad pai licu-
las, vidimus poetas, qui suo _sejudicio febces arbi- 40 Corporisexsuperat virespmdenlia menlis. Salo.-
trabaiiiur, virtute illaruiii non infiequenier abuti. m.o, Prov. xxi, 22 ; Auctor Sapieut. vi,- 50 ; infra
In muiido est ex.erapium ejusdem -Octaviarii quem vers. .117 el seq.; Phocylides Nulhet. Titinnius
Columbani magistrum.sisalutes non erraveris. Versus' Seiina : Sapientia gubernaior navem: torquet, non va-
est Caione seu Distich. lib. i: lentia; '';' ... ,
14. Dmmonasadversus. Versus confusus ethyper
Ctimque mones aliguem. ...... baticus, cujus ordo: Oralio est magna virtus adversut
Sediiolo pluribus: uiminam rem complexus sum. dwmoiuts.Gonsimili hyperbatb labprat vers. 46.
 309 IN S. COLUMBANlCARMINAGOLDASTlNOT;E. 3lvS
16. Nimia et quwcunquevolttplas.-Est apud Ocla- A mini verba iriiimpbantium : Ubi est, mors, conlentic
viantimliodie dcpravalus. Colmnbamis meliores co- lua ? Tiiumpbantitim ista vbx est, non pugnantium,
dices secutus est, sed ct Platiutlcs, qui vertit: etc. » Hieronyinus, lib. iv in Matth. c. xxvn :
« Angelus venit cuslqs sepulcri Dominici; et in ves-
Ilao-ayo.pouvaT.wzu\nSivm;vio-ouEOTIV ajopftvi. titu candido signalglorianitriumphaiilis :» templum,
17. Tu dare neclaudas. Jesus Sirarh. c. i.v,v, ull.; indeque mactato lauroalbo domum redirenl: docent
InnocentiusIII papa de utiser. human. Condic. c. 42. noii unoin loco Pluiarchus et Plinius.
Pro quornm verbis locushic corruptus est. Ms. Leo- 28. l.ingua suos habet frenos, Par gnome vers.
diensis, unde princeps dedit-DelrioAlthelmo episco- 113. Ambrosiusbymn. 5, ad primam :
po ascupt?, habet In dare ; impedio nielius, ad iiui- l.inguamrefrenanstemperct,
talioneniqiie Grsecorum,qoi gerundiis (ut graroma i- Ne litisbormrinsonel.
cortim vcrbo utar) carent. In dare, i3v i« hovvxi;
tn preiukre, \v ™ V.SEW.Sensus est: Noli inaniis in 23. ISisiqui siel omnibus.Leoi., qui sit inomnibits.
danlo clausas, iii accipiendo geslare passas. Veiha Sed non sperneiidus leniere archaismus : nonnun-
itidem.infinit»maxime, vice nominumponere, Graiis qtrain Patres de industria vetustesciint. Mar. Viclor.
quam Ronianissoientius. Terent. Phorm. act. iv, Genes. lib. ni :
s. 4: Nilest quodmetuas,fiserestuusilleDamascus
Aruspexvetuitantebrumama>;temnovi Ulfuat.
Negoliiincipere. Dicamalibi.
Jta v. 11.pro inceptionemnovi negotii. Persiiis : S«V j|
30. Leod. p.sr'eparrip<t.r:c,
re tttumriihii est. Idera: Vellesuum ciiiquees.', Hos ne Veniamnorifortemeritil,
•jetnulatisunt Ecclesiaslici, qui perpetuo Gnccisani. Juliano forie nterelur? Ne pro num. Mamerlinus, Panesryr.
dielo : Ne quis Dettsuno in anno multipiices
Eugeiiius,episcopus Toktanus, orat. ad Deum : fructus agro vtti dedil? Ita emendavi : vulgo nec
Sic benevellequeam,quoprayumpcsse recedat, qttis. Columbanus inlerrogando siuiul nogat. Ita
infra :
Juvericus,lib. i:
Sufiiciatvoluisseluuiti. Cuiprodest,socioqui nonprodesseprobatur?
Dracontius,Ilexaem.: Q. d. nemini. Et posl:
Vellepares el nollepares, stansuna volunlas. Quidpejusquamse ut jungathabitaloriniquus?
Colnmbanus cpist. 1 : Nihil libi prodesl ascendere Q. d. nihi1. Macbales, Interpretationibus : Perconta-
lio esl quando inlerroganlinulta respondenlurvelsub-
quod ascenderis.
18'. Semperin ore ttto. Idem, nec aliud, inseiil v. audiuniur, ttlDei? in Evist. apostoli: Quis dccusubit ad-
424 et 125. versttsekcos Subauditurautem hmrelicivelJu-
dwi. Solent iJeinaei in aflirmationibusqnoque inler-
Vo.Quisquediesriteesr.ExOctaviano 1.1, d st. 55. rogare ; eos imitali cuin veiercs Romani, luhi Novi
Horatius I. i, ep. ad Albium: Teslamenii scriptores. Joan. iv, 7.0: ouz fyu>iuo.c
Omnemrredediemtibidiluxissesupreuitini. P rovcSiiSiv.uzte\eiu.'j.'ov\xui i%vp.o>vstf SiuSo'l.6;
eaxi;
*-'Adeundi iiilerpretes.
Boetius ex Seneca : 1:1.Qui bona desuescil,o; uyuBu utnOitei, OUTOJ
Omnisdies ve!utultimusjudLcelur. oruvESiJst Y.u/.uhepymv/Si;, ut quaeHebFoeiformant in
Alcuinus ep. 56, ad Allampelram. Iliphil. IsidorusDiffercni.Jib. n : Consuescimttsbona,
2f. Quoddare non possis, Leod. nis,, IIIMI. cogiics, uisuescimusmala, adsuesciinusulraque, Eadem Ugui-
aduiiibraiusversusex Ociavianidisl. 25 Iib. i. lio fcloss. tt Auctor Dillerenliaesermoniim vetu-
26. Octenassludeas. Ilodie septem tantum prinei- stas. Cieero, epi t. ad Metellum: A le id quod suesti
palia nuiiieraiilur vitia.at veteresocto. Theodulphus peio. Basilius episc, Admonit: Non suescns cousue-
Aurelianensis,episl. ad Cleruin : Oclo sunl principa- ludines pessimas, Qnod ad agnominationvm.Ita Ma-
lia viiia, sine qttibusvix ullus inveniripotest: est enim ximus, serm. de Juan. fiaplisla : Quidamde sapienii-
gastrimargia,hocest ingluvks; sccundofornicatip,ler- bus dixil: Beneconsuelospudebil desuescere.Bernar-
liy acctdia sive tristitia, quarlo avarilia, quiiilovaua tius Clarasvallensis: CHI»ab his desuesceieet ad illa
gtoria, sexlo invidia,sepiimoira, qctavosuperbia, etc. paulisper adsuescerecmperit. Utriusque dissuescere,
Ita Evagrius ad Anatnl.uin: De octo vitiosis Cogita- quod barbari intruserunt nihilo reclius est, atque
tionibusscnpsil; S. Nilus, De ocloviliosisAffeciioni- diffinire pro definire.
bus ; Abbas Serapion, De octo principalibus Viiiis, 52. Nontu, qumso,jock.Joci, scommatael cavilte,
apudCassianum, Collat. lib. v; Joannes Climacus, Siraclio verba improperii, c. 31, v. ult. Jocttlurium
de Scala paradisi, grad. 15, 14 et seq. Denique Ni- maltim. Terc.lio scoiumaiicmn el sycopliaiilicuni.
colaus Dinfcilspule veteres quam novos iinitari nia- AiiibnisiusOffic.lib. i, cap.25 : Joca videnturdulcia
luit: nain ante hos ducentos annos librum De octo >D ac suavia cum tamen a Chrisliana regula sinl aliena.
Vitiis capilalibus composuit. opposil.oalio De oclo Publius, Mimis:
Bealiludinibus,i'e qtiibns el Cbroniatii epi-copisermo Aiuicumlaiderene jocoquidemlicet.
circumlertur. Vicimusjam, Canisi, etinagni Delrio-
nis petitus pugiliee alque athletice clusjmus. Hujus generis aliquot recenset Macrobius Saturnal.
27. Quadriga repleta saiuiis, Helhnisraus est «v«- lib. vncap. 3, et Arisloplianusin.Euripideni. Pliuius
Tt\na§iiav.T«JaaTvpicic.Qui loquendi modus Lalinis nat. Hist. lib. xvn, cap. 22. Carmen dicitur Psalte-
non est inusurpalus. Sytiimaclius1. i, ep. 15 : Quem rium quoque et Caniicum. Paulus Sentcnt. lib. v,
domini noslri Graliani cwkslis oratio bonm spei el lom. IV, Psalterium, quod vulgodicitur canticum, in
Itilaritatisimplevit.Sed prseferenda inihi Leod. cod. alleriits infamiam composilum,ete. El prueced.§ :
leclio, repleta triumpliis. Cliristianimorte superata, Carmenfaiilnon lantum qui satyras et epigrdmmata,
vicloque ctim satellitibus diabolo, dicuutur eos sed illegitimam inseclandi ulicujtis causam, quidve
Iriuniphare, prseeuntibtis angelis, ad Capitolium a's- aliud alio genere componit.Ad quae verba Arianus :
cendere coe-este,ubi alba sui ipsorum viclima nia- ls qui in blasphemiamaiierius canticum composuerit,
ctata, in aula maneant gloriosi. Augusiinns,de verb. vel cantaverit, in eum extra ordinem vindicatur. H;ec
•
Apost. serm. 9 « Prius ajqueinr pugua, ut aliquando ad mentein Colunibani.
sit victoria : novissimaenini inimicadestfuetuf mors, 35. Smpiusaudiluinslrueris.Leod. ms., audiiu frue-
cuiu corruptibile hoc ioduerit incorruptionem, et ris quam voce salulis, nullo sensu. Vull nos ad rei
mortale hoc induerit iuimortalitaletu. Pramediia- veritatem plene infonnari alque iustrui, quam prius
3H IN S. COLUMBANICARMINAGOLDASTI NOT^E. 312
ad alios referamus. Nanriquai dicunluf et creduniur A ttequis, nullus apnd Plauliuii. Salomo Lex : JIOH
facillime, pleha sunt fuiilitntis summieque Jevitatis. non aliquis, nulius, nemo. quis
Ideo Nigidius apud A- Gelliiim : t>ir bonus, inquit, U. Non lua sed Christi. Paulus ad Philippens.
ne -
prwtlare dnhet mentiatur; prudens, ne mendacium cap. n, vers. 21.
dicai. Quamohrera pro instrueris, qtiovis pignore 45. Non le, nou mtmdum. Mallli. x etxvi. Marc.
conteiidairi scripsisse Columbanuai insiruere, modo vni. Luc. ix et xvn. Joan. xu et xvn.
imperandi. To e longuin est. Prudentius, lib: ncon^ 48..Diviiis opprobrium.AnipfiibOliasyntaxeos sen-
tra Synnuach. : stnn reddit obscuiiorem. Construe : gemiltis paupe-
lncassumarguere, jam Tauricasacra solemus. risestopprobriumingensdivitis. Vide vers. 14.
52. Prasiat p-ttknlia vitam, martyrium. II Ma-
Idcni Psychomach. : chabj vn, 36. Perseverantia in rebus adversis, Si-
Imbuerefragiliqneviros. ..... rach. Ecclesiast. n, d seq. Constanlia usque ad eam
qttrererura ullima hnis, Math. x, 22; Marc xm, i3;
Rursum Apotheos.: Luc xxi, 9.
Cuinlibet in gelidumflabrarefrigoreventum, S3i Te feritale magis fac. moder. Interpretem ad-
duco, vers. 8.
lta ex v. I. restituit Hub. Giphanius, jurisconsul-
tus nostri sevi princeps, cui aslipulanlur duo an- Siut tibi pacificimagoadulcedinemores.
liquiss. Codd. S. Galli. Juvencus lib. iv : Moderatio est humauilas cum gravilate conjuncla.
Aspiciiescribassubliuiisede superbos. B Saloino,: moAeratio, lemperamenlum, commumtas.
Gloss. vett., gravitas, modeslia.-Ei adversatur feriias,
Oclaviarius lib. i dislich. 21; quse est superba et barbara cpriiemploris hoininis
Nooatullumest petere quodpossitjure negari. ferocitaS." Augiistiuns Anglus, an Petr. Damianus,
Medital. cap. 8 : Ejuspktati mea impietas, ejus mode-
Iterum distich. 26 : siiw mea pervertitas, etmuntuetudini,dpnelur ferocitat.
Tu quoquefacsimile; sic ars deluditurtrte. Magit clarum feritate, id est, clariorem seu coninien-
datiorem le reddet quam ausleritas et iiihuinanilas.
Terent. Ileaiitoniim.: Basilius episcopus, Adinonit. : Ergo magis omnibus
Scituni,esi periculuni ex ^liis facere, lilii quod est diligamtts Denm. Ma).),ov 7ravT&»v Demostheni. Wala-
iisusiet fritius de Visione Wellini, cap. 30 :
Damasus papa de Paulo apost. :
Mag.sonmibusisti profuitille ioco.
AJjnueresanctosChristumlaudasseproplieias. 55. Consiliofacias. Jesus Sirach. xxxn, 23. Inlra
Sio apud GraccosOrpheus Argonaut.: vers. 140,.quem quasi ex veteri poeta citat Antoni-
nus Florentiims, lih. u, lit. v, vers. 110. Sententia
Tiu^sa TE.JSfiujrrdvTE yup.t-iVodSriaip.ov
epyov. passiva el pervulgaia, quam dictarunt primi sapien-
35. Quidquid largire tiidefcir,Id est largitur. Non tise magisiri, Pythagoras i« Aureis; Theogriis in
debuit mutare Camsius. Posiium more Hebraeorum, Sentent.; Biasapud Stoboeum,serm. 3,>t Demetriuui
quibus hxc verba non solum cogitationis sunt, sed Q in Apophlheg.; Isocrates ad Deriionic, et ex eo Aga-
ctiam rei. Genes. xxxi: Quasi alknas reputavit nos, petus Paraenet. ad Justiiiianum imperalorem.; Thu-.
lioc esl, iractavit taiiquani peregrinas. —r-Esdrre lib. cydides, lib. i; Demoslhenes Philipp. i; Salustius
iv, cap. 7 : ne indigneris eis, qui besliis pejoret Prooein. Calilmce. Ab hoc33 accepere et 93
Hiefonynnis,
indicati tunl. Paulus' ad Hebrxos, cap. lv in pr. Lnpus Ferrariensis, epist. ; Fulbettus pro-
.ioxn Tt; >i?uawv varemn.ivxi, hoc" est, desit et lt>go Vilre Auiberti apud Surium -xm Decenibi
tanie veniat. Largioyerbum estex illis, qiiaetam ac- 57. Juvenis paradigmala rere. Geminus versus. ad
tiva qttaiii passiva yoce unum alqiie idem signilicant, Sethum :
ait Priscian. lib. vn ; exempla idem atque Caper sup- SanctorumquePslrtimcastaemoJeraminavita>..
pedilant. Eaple foriria' populavit ad Fedol. Caiises Mrinet, sanctorum Palruni exeriipla, quibtts seniitani
vere. 104. Vtcitcere vers. 129: -".. nqbis ad pietatem docendo vel agendo fecere, insu-^
Injuriasqueluas in fralremulclscerenoli. per nonhabere. llaf;aSEfy«;a, exemplum. Thucydides:
IlafaSsfyfta- .
rotf rcoXkol; zwv 'E^WVMV .:uv3po.yu6Lu;.
Lucilius Jib. xtv, largi posuit pro. targire, Accitis vouiZeaBut,Vocabulum ftlo-ovprobro quonue et cri-
DioriietleJargito. C.ato lege Bsebia, infar.gitio.Non mini tribiitum. Alc* Avitus ad soror. Luxurim para-
Marceliiis, eap. vn. diama senilis. Isocrates Parathen. : Ti; uv evpziv
36. Nonopibus. Hiinc versum Oclaviano. redona- eyjti'T.upoAtiyuu p.nCovvov/.iu; v.ut avY.oyuvziug,x.o.i
vit magnus Scaliger, queni vidc lib. n. pro almis pro- 7ro"vj)f>iaj. An paradigmenla sunt paraboim? Nam liae
mulgavit ipsis. Veruni iil
est, ap/is, est, gratis. ligurse. a pud rhetores sunt' afiincs, atque adeo con-
37. Irrideat alter. LeoL, deridedt, expressura ex D lunduntur a Quinlilianoet Cicerone, quin Hebrceavox
districh. 1, lib. ni.. h&D hiischiii, quo nomine senlenlias siias insignivit
Exemplosimiline te derideataller. Salomo, ntrumque notal "ut ideiri velit Coliinibaniis,
1 qnod in "graviori negbtio inonetBasiliiis Admoiiii. :
40. Miseratio<b.landa, indulgentia. Quiiililiaims N-e
fabulosa afbitreris Daprwcepta, sed in his semper
lib. u, cap. 3 : Moilisittaeducalie, qttamindulgenliam' sollicitumsii cor tuitm.
vocamut, nervosomnesel menlisel corporis frangit. 59. Tantum verba ralenl. Eleganter et ita Gelsus
*-41. '
Nunquam.prmponisairiico, Rescrip>i.prwpones in I. Labeo 7, § ull. D. de supCllee. leir. :. prwrtilqiie
ex disl. 32 lib. i, et yers. 59. Sic vers. 154; Nun- poieniiorest, quam voxmens dicenlis. Hilafitis Picta-
giiam dimiltes amicum. Ubi eral 'simililer peccatum. Viensis: ititelligeiilia dicterum ex caiisd sumenda est
Videvers. 95."
'42. Omnia qum dicunt. Phaedruslib. ni, fab. 49,; dicentis, hoc est, scopoVt intentiono. Hoc eleganli.ST
simurii.fragnientumNicolaus c.iial Lyranus coinmentf.
- Nii spernat, nec lamencredatstalim. ad cap. xviii Deuler. Scholaslici : verba accipienda
sitnt npn iii eo serisuquemfaciitnl, sed iii quo fiwit.
Seneca. VtJium est omnia credere, vitium riiltil cre- Teiiuiliaiius de rtesufreclione carnis : Ex maieria
dere. Romulus, lib. n Fabul. dicta dirigeiidus.est sensus. Tliomas Aquinas : in vo-
'f euiporenoiiomni, ntiu omnibus,omniacredas. cibus videiidumnon tttmerf qttoquam dd yttid sutnun-
Et quae sequuntur^ lur. Boethius de Consol. philos. Tib. III.Lum Plaione
43. Non sibimel quis vivat. Non qds, nemo, sicult sancienle aidiceris, cognalos de qitibm loquuntur,
 513 IN S. COLUMBANICARMJNAGOLDASTINOTJE. 314
rebus op-rtere.essesermones.Ex Platone siniplicius: A 68. Res severa quidem. Loco eodem : res te vera
res debenl intelligi *aTa TJIVUY.QIOVQ .Zauv toi; itpb;y- quidem,sententia : Modestecum bominibus versare,
p.aaty&waiv. nec temere genus aut opcs luas ostenta; res ipsa ,
62. Difficik irivenias: Alcuinus epist. 11 ad Caro- qui sis, semper declarabit, id quod tibi niulto erit
lum Magniun: Velerumproverbialisfulgetsenteniia ; honestius, quam si lingua tua acres spirilus pascat,
amicus diu quwritur, vix inveniliir, diflicile,servalur. quod jactabundum.
Idem ingeril epist. 2 ad Edilredum regem, et epist. 68. Noli tu assuescere.Scribo, nolito. Imitatio est
35, et Cangylb. epist. ad Bonifaciumraartyrem. Octavianavers. 110 libri iv :
64. Quam perdit atnicos. Ms. S. Galli, pendit. Cumhomineinjustonolitomanerefrequenter,
Leod,, expedit. Yerissime namque aihicorum, ita uti
iiomen cluet, iiemounqnam nimium habuit, Expedit, Molus loquendi frequens bihliorum interpreti.
avufipei Petronius salyr. : 71. Est non esse quidem. Prcestal rnoiltium essa
Nomenamiciliae,si, quatennsexpedil,ha?ret,etc. quatu malam vilam ducere. Esse notat vivere, non
esse vixiSse. Ita slvatavTiTOU ?KV.Hinc frequens La-
Ilaque versus non constal; sed video Columbanum tinis formula fttit pro mortuus est.
et ejus arvi.versificaiores leges metricas rriinus cal- 72. Mens bona lltesauros. Sapienlia. Supra vers.
luisse, vel cene neglexisse. Sic Romuliis mediam in 11 :
viridkat produxit lib. i Fabul.: Omnibusest mundinieliorsapientiagazis.
SaepeQdemfalsoviudicalinerliateste. » Adi BonmMentis teraplum Romse.
Gunlherus in Profugat, lib, in : 73. To'.avirlute tuere. Et hie ex sequenti, et se-
quens versus ex isto explicandi.,Florcntinus lib. III
Ecceprofugaia,miserabilevulgtisab arce. D. de Just. et Jure : Jure hoc evenit, ul quod quisque
Alannm Parabolis volunt printam produxisse in,tra- obtulelam corporissui fecerit, jttre fecisseexistimetur.
Celebre dictuni Brasidseapud Pliitarchum : Uwr«v
Itereillo versu : Ttf uiaB. x. T. )., cif ouSsvEO-TI fttxpov, ouS"ao-6sv«f,
No>ilevHercoriocanisextraheturinuncto o ftrjtr.airui zo\uS>vuuvvuaBui.Nulla eigo palientia,
homlcidium suimetipsius, vira atque
Sed tenes lapsos esse per errorem. Nam versus est qiiin potius vila3illatam non propulsaulis. Cui injuste
depravatus, ad id exempli restiluendus : abslerre(ur injtiriam
inunclo. Horatius sal. 5, lib. n : qui insidias tendit, occidi impune potest. Lex est
Draconis apttd Demoslhenem,quam Cic. in ea pro
Utcinis a coriununquaraabslerrebtur uncto. Milone, et Paulus sent. lib. v, lom. XXIII repetunt.
Ex dictis lota virtute esse omnibus viribus ,
In conlrariam rationem peccatum ab aliis. Nam Da- 7rao-»j patel, nam et OOST») Gra3cisidem quod SVVOUMCJ
in
masus beatus mediain corripuit, carm. de Paulo apETn;
i&X&e.Philoxenus Gloss. Yirtus, upen , uvSpia,
apost. Svvuui;,to-^u?. Recle et ad vim primigeniam,quam
Versibusbis breviterfateor, beaiissimedoctor. uxb Tou"A/5sof,hocest Marte,accepit. Saloinoinlex. :
Virtus, constantia, firmitas, robur, nervorum, vis, vii
In TheatrumGontherus arg. lib. vni:
r animi. Infra Vers. 134:
Caesar,et antiquitbeatri proculaspicitarcem. Sit libi cura luselotavirluiesalulis.
Ilidem in Infidia lib. vi : Gunthcrus lib. vu :
Cujusob infidiamfratres cervicerebeili Lsquevel ad morlemtotavirtutereniti.
Abjecerejiigum. Columban. epist. 2 :
Itolor srevit in prsecordiis, quotiens hunc poefam in Uitosjle arescitfenum,et ilosdeperil.
manus suino, iia male habitus maleque concinnatus
est. Exempiis jam productis fors est ut tuOripossit Sic est omnis invenlus, virlus cum defecerit. Cy-
vulgaria vers. 31 leclio : smpius auditu inslrueris, prianus epist. 1. v, hsecduo roburet virtus, velut idem
EVTuUVED.OVTI , quod vim apud Hebra^oshabet impe- sigiuficantia,conjungit. AuguslinusSoliloq. cap. 18.
randi. ln luavolunialevirtusesl nostrwsaluiis. Et quod Co-
66. Fidcs deno ditabilur almo. Gloss. in Histor. lumbanus Regul. cap. 1 dixit ex totis viribus, id vet.
Eccles. affecit, ditavil. Leodic. ms., probabilur, im- interp. ex totavirtule, Grat-cee%S\n; tH; iaxvo; o-ou.
probate. Nam sola fides prsRmiumfideiaccipiet, non Marc. xn, vers. 30. Videndus Lidorus Etymolog. lib.
opus opcratum. Sanctus Cyriacus ad Theophanem : xvin, cap. i2, et lib. vn, cap. 2 de Salvatoris syno-
Dico tibi, quiasi omnesvirtules homo operetur, nec nymis, qua; videtur transcripsisse ex Confessione
reclecredat, in hoc loco cruciabitur,apud Sophronium lidei catholicse,quam' B. B. Armenius et Honorius
an Joannem MoschumPrato S.piril. cap. 27. viro illustri Theophilodirexerunt.
67. Levis non animam torquenlis. Versus corru- ]D 73. Sufferre vakburil. Suflerri poterunt. Opponi-
ptus. Leod. Levia non animi torquenlis. Qnse lectura tur versus sequens : qttm subito adven. Chrislianis
nihilo est expeditior. Suspicor fuisse : Torquendo scriploribus, hujus aevi cum niaxime, admoduin
cura fat. quo pacto vers. 124 : quam solemiie fuit acliva ponere pro passivis. Qna
Juslitiasel pacisplsceanttibi verba loquendo. in fe Hebra>osvidentur seinulali, quibus verba in
nipha). et liilhpaelpassione amantur reciproca suriii,
Sic sensus erit planissimus. Levis spOndseumfacit. Synesiushymn. in :
Octavianuslibro i, disl. 7 :
Oi? TTEjoi x),EtV0V
ConsUnsel levis, ut res expostulat,esto. Soiftayopevaei.
Non faciunt discrimen inter levis Da.ippb;, et levis Hoc est : trepi ouj (vbu;) v.. a. yopivQnaetut.Ia
lelo;. Vide supra expedit, vers. 62 et infra conditus liyiiiii. ecclesiaslico.
vers. 112. In Lif/«rprimam produxit Gunlherus arg.
lil).ix. Ligur el ingentem. Ouimixtane confunderenl
In beneWipo panegyr. ad Henricum III impera- Aqurefliientadeviileus
Coelidedistilimitem.
torera.
Hucbene venias,bicomniaprosperacernas. Lucrelius, poeta anliquarius ila malri linguaruni
Nisi si particula, ab librario omissa, postliminio re- Hebru3a3 propior lib. IV:
yocanda, legendumque: huc bene pervcnias. Tenue, locisqui non potisest affigereadhsesum.
315 JN S, COLUMBANlCARMINAGOLDASTINOTJE. 316
Iti omnes libri vetews et vulgali conjectura;, qua A 8'J. TenCas.etslalera jtistum. S.ruTlip?,Stater Co-
ductusestGipIianius, milii incortjecla esl, cum apul lumbanus est poiidos : stqfera , nieiiHira quse discri-
alios jdexstetfigur.e, et sciarii mendortimttirbam ex minatio iriira est e't invisa. SalomoLex : « Statera,
cOiijecltiraexsiitisse non parvain. Operre e-.tjvidisse - qtire llebraice dicilur mozene(TDI.IKC,moznatim) in
qnre doctissitnus interpres ,aiinolavit in -Math.n, XIII liisiriielligitqr quai apperidunlur; et est gehiina pon-
et xxi; in Marc. iv, vi et xxxvn. ln 1 Pctri n, ct Ca- deriim larices a^quaJi exaniiiie' pendens, et habet
sanhoniis in eiuitdeiii Mai-h.n et Ae.laapost. vit, nonienexnumero \Fart., niunere].qiiodduqbus lancis
79. Cujtts documenlu flagetla. Sancii Galli Ms. : et liiio in mediostilolibrata pendeai. >Idemeslirutina
Cttjus sttnt, Lego cum Leod., cni..,-.-; sitnt, ex noi-oet Lex. Gr;Bco-Lai.:Zvyh;b GTuirip,libra,ixamen, slale-
proclamato versii : ra, iritiiita..Ecce qruitip.est slatera : ad qriaiii facietn
Feiix, quemredduntali: na periculacaulurau'",^ u:Qrip,a!tliera,e't per •syncppeii mtltra;'r.puTrip,era-
terd; Y>.iuu;:Tnp, climaclera, GIqsi-a3vett. in Esdram:
Elillo Tibulli: Cratera, patena, sivectiix. In Clementenl; climactcras,
.Felit quicun.quednjofo parles cce/i.-Viigiliusxi ^Eneid. :
. - .--. 'r ..,..-,....Etaurea.vali -, »
, Alletiusdiiijcilposse caveresuuin. . Cassida
Ftogella, pcricula et afflicliones. Anguslinus Sentent. nalivo adiqurc yerba:Sejyius : AccusaiivnsGrwcispro uomi-
quando Iwniiniet indulgentiacbnsulii el flagello. Pro- vertil Latino cassis.iiarn Prajlerea vpoauSXuv iiisiiper in-
sper Aquitan. lib. i, epig. 4 : Columbanus, sfaiera priuiam corripii , et
Balteram pfridiiciC Exempla sunt apud Statium et
Vertiere
" Ne"citononnunquamcasliganscqrdepatcrjio, Manialem.
consiiniantsasvaflageilareos 90. Nontibi sit modius. Ex SalbmonePfovefb. xx,
vers. 10.
flageUare,eastigare, affligere. Waldrammus adDado- ,92',Si tu recia facis ., ne cuivOclaviamis lib. iu,
nerii: : dist. 2: ctini recte'~vivus,ne cur. Unde patet legeridiiiii"
Pro Dominapugmint,qui noshoc more flagellat, recte.facis ad id exempli,quo bene, inale, eie., facere.^
fuit Waldrammus isteS. Galli monachus el decanus, Vulgo putant veteres» iir. talibus adverbiis seinper
produxisse. Hiiic depravata loca plurima , quibus
qiii Salomonisepiscopi simul et abbaiis nominecar- prreclaram operam iiavavit doctor;
ineii lioc ad Dadonem scripVif.TesUmonium perhi- redintegrandis
bent ea , qiue Frisingensi in cod. noti sunt, ep!gram- nojter Giphanius. Enriius lib. ix Aonal. :
mata. ltaque in possessioiiein,unde abfaso lititlo ab ., -..Liberlatemqueut perpeluassenl
' '.
Cantsio pulsus, sententia abbalis D. Galli resti- Miixiine,
luauir. Walafridus ad Lpllia.riumreg,
80. lOmnis pdulalim leto. Ex illo Horatii versui Recte regaspopulosgenerososatque polenter.
epistol. ad Florum, lib. il:
Colurabaiiusvers. 48,:
Singula.de nob:sanni prsedanturenntes, ctc. Judiciumresiat cunctiscerlissimefactis.
81. Antedkm morlis. Iloc vefo exOvidianis : t Etyers. 1.67:
Q
.......UJtitnasemper Cuisecrela quidemcredascaiilissimecerne.
Exspectapdarlieshominiest, diciqnebeaius Metellus Tegernseensis Quirinalib, :
Ante obitumnemosupremaquefuneradebet. X.
Ad quaefors est tit videritEusebiiisdeiVira Constanli- Quammalegesserat,impienegans.
ni Magnilib. i, eap. 7 : JVoftisveterum. iiiquit -,prw- Terentius, Hecyr., act. ni, sc. 5 :
cepto vetitumest, ne quemqitumante rnoHetn propler HereFhilurnenamad se accersiliicjbssit, dicjuwlsset«.
varias el incertas vtlw mutationesohiniitobeatum exi-[
siimemus. . et constal versus,si posterior,
• 84. Quwlibe!ex fructn. Lucas Evangel. cap, vi: : flerepositum pro/im,
syliaba: corripiatur , ita nOnerit ulla opus emenda-
"Efcao-Tov yup SevSpovJv. TOUiSiov.Y.o.pizov yivha/.etui. lione. -
Idr.irco nihil est iiiuianduin. 97. DivitiatDominifaciet. Vers. 179:
86.Quodtibi visfieri. Matth. vn ; Luc yi; Tobirjeiv;r Felicesfacietnatosbenedictiopatris.
Abdiae xv, Pertreclata apu I Hebrseos sentenlia ',
quam rabbini in Thnhnud tsuiimcontnlere ;,quamye Etyers.184: plane geminus :
Alexander iraper., usque adeo dilexit ,utet in palatie9 DiviliasaddeiDominibenedictioplures.
et publicis operibusprwscribijuberet, queiiiadmodum i Ubi lamen in omnibus libris, addil legilur, quod qui-
riarrat Lampridius. Videndus Lactantius lih.vi, cap. dem est iufUTiY.at.epov.'
23, el Epilom.cap. 3. Auctorde Vita pliilo:-.ophorutn i 'S8. Felix- ckmenlia. Vers 196 , milis clemenlia.
Socrati, Demetrius Cleobulo Lindio ascribit. Funda-- D Vers. 147, piwsetckmens. Vide Salomonem , Pro-
inenlum-fuit unde exstructus tit. Digest.^aod qiiisque e verb. vii vers. 6 seq, ;xxi, vers. 21»
jarit in alterum statuerit, ulipse eodeinjure utatur : 105, Nbn lata extollant. In Proverbiis veferum
Porro JGoluinbaniversus quidara D. Galli nionachuss poelarum tribuilur Ovidio; exstat in:Monosticbisde
conatus 7f«f<ij»Si«?stv in vet.. memhr..:. Moribusepigrain. vel. lib. l.
Quoilibi tu non vis fleri.non fecerisulll. 104. Proximiisesto bonis. Ih vel. Mss. inler Ocla-
Quodfieri tibi vishocquoquefac aliis. viana refertur, queni yero in nullo exemplarj reperit,
Tameh ex eodem laudat Jacobiis Magni Sopliolog.
Alio prwstare. Ila sancti Galli , unde Frisingensis s lib. III, cap. 6, et in pervetustis Sehobingeri scid.is.
petilus, aulogr.'phus. Recte, et-sic S. Benedicti li Sibivindicavit ideiiiille Monosiichorumscriptor.
Ilegula cap. .4 : atii ne facias, ei. cap. 70 : alii nee 105; Qttanto major eris. Et hunc versum relatum
feceris ; in duohus Schobingeii exemplaribus, quibus s legesin illis,quai niodo memoravi Monostichis.
exslare vetcriora ausim itegare, fretus Germanica , 106. Cumque.alium canses.-AHlevers. 83 et Octa-
qure adjuncta, interprelatione , Olfrydi Wissembur- vtanum disl. 50, lih- I. Causandi vo.xpro ria in fofo
gensis, el S. Notkeri tralaiionibus ut difliciliore,iiaa ac judicio. Papias : causari, cattsas agete, velrepre-
a iiobis abeunte niagis. Octaviaiiuslib. i, dist. 14 : hendere, calumniari,vetinculpdre.Pacuvius Aemorum
PIus aliode te, qnanitu tibi, crederenoli. judicio : quisesead fines esse ad causandum volunt
de virlule, iis ego cerhuridi do potestatem omnibtts.
Ita quatuor vell. Codd. el Schobingeri Scidre. Locusapud Noniumcorriiptissiiiius,comilateiiiea, uti
317 IN S, COLUMBANlCARMINA.GOLDASTI NOT.E. 318
adduxi, reslitulus, Hioronymusprolog. in Habacuc; A 117. Lux, timor est Domini. David Psalin. cxi,
causatnr adversumDeumproplteta, id est, dispulat et ver-:.10; SalomoProv. i, vers. 7; Sirach Ecclesiast. i,
quodammodo iitigat ctun Deo. Columbano ctilpare, vers. 15. Infra vers. 175:
reprehendere. Senecreid.accusare,hi i'io diclo: rtemi- - Radixest sopbia;Dominumde nientetimere.
nemlaitdaveris,ncminemcitoaccttsqveris.SalomoL»x: 118. In Domino sperans. David Psalm. xxxi ,
causare, lerrere ; causari, consumere, impedire, exi- vers. 1.
gere, detinere, frusirari, ludificari, eludere. 122. Verbumdulce quidem. Infra vers. 201 :
108. Sis boitus atque bonis. Octavianus : sic bonns
eslo bonis. Atque, particu'a similitudinis. Tu hoiiis I.inguapfacalasibi multosacquiritamicos.
juxta, hoc est, pariler vel simiiiter, esto bonus. Vido R. Joseph HyssopseusParops. argent.:
vers. 153. Acquireamicosper benignaveiba.
flG.-Cimifuerisfelix. OelavJanuslib. i, distich. 18. Illortimemesaniniamsinessre etauro.
Hemisticliionest Ovidianum in Trislibus. 151. Regi est sapkntia jusla. Tulilo S. Galli mona-
112. Catltegitavitm. Catltegiia,doctrix, Octaviano clius sub imagine sapientire :
magistra 1A,H, disl. 15. Vita est nobis aliena magi- 0 deciisimperii,rectrix dignissitnamundi.
slra. liuSnynrn;,doctor, monitor: Gregorius Nazianze-
nuSde 1'JaSiIio : SUft6ou).ojuyuQb;KupuaTo.T-ci; Sihi; Wipo Panegyr. ad Henricum III imper.
fwv Q-ziSiv etnyvjTrt;,T«v 7rpaxTEK>v"XK9i]y»iT»jS'.
CycillllS lCstsatisexspertumquantumsapientiapossit
bexico Scriplurse: tiaSirprrit, SiSuaY.uloc, •tiyovuew;. Qua;per vimverbifleclituioderamina regni.
ViiiendtisPollux. SiC malliila uuQntriZWaidramnius 13 Videndus Marliuus Dumiensis lib. ad Mylonem.
adDadon : regem. . .
Ma'hitaelido prsesens didascalusesto; 135. Quid terrenut homo, putvis. Ev illoOvidii-s
7rto-r&> Pulvis et umbrasumus. Unde Primas suos.exaidifica-
MaSijTyj KupoivStSuav.ul.o;EOTO).
Id est, Virncar/ietjiiifl.-perappositionem.Quoloquendii vil veraculos:
modo E.nnodinsin episi. : afliummagister estinstan- Cumfex,cnmlimus,cumres vilissimasiinus,
lid.Valerianusde Bon. discipl.: disciplina est riiagistei Unde superbimus,iu terrainlerra redimus.
reiigioith, magister verm pietalis. lla vet. Schobingerii Hinc lerra pro ipso homine. Eucher. . Form. spirit.
Cod. Gregmius Nazianz. vepi 'AoeTti;: inteU. cap. 3 : « Terra, homoipse. Arida, infructuosi
Itomines; pulvis, peccalores. Hilurius Pictaviensis in
Tilv:otfts»b'ijj£t.xp&ptvoi StSao-zaXo».
pKalm.LX,sciens se in carne quidein^qum terrar est,
Idetii ibidetn. degenlem. Juniliii.sAfricanus de partib. ,div.. leg.,.
w uoiTWV Y .U)MVStSiaY.uli. cap. & : Et in Hieremia, cum dicit : terra, terra, audi
Euy' Tvyjn verbitm Domini, terram proverbialiter habilanles in
114. Sil sak jam sopltiw.Eucher. Forniul. spirit. ea homitiesnnncupal, Augusiinus, lib, u, Locut. iu
intellig. sal, coitdimenlumsapienliw.Verianus : Genes. Et deficitterrjt JEgijpti : lerra posuit pro ho?
Hicsal si dicasid qnodsapienliasignat. miribus qttieranl in lerra, 1'bidem: oritnislerra adoreiit
te . quiu omnis terra diclumest pro homiriibusquisunt
1
Glossre vett. in Esdram : Memores salis : pro cibi in terra. Idern in psalm. XLVI.llli qui erant dii for-
posuit sal, vel docirina. Salonio Lex. Sale conditus., C tes lerrm prmsumentesde terra, de qua terra ? de se,
sapiens, aul ordinalus, vel lemperatus. In Apostolo; ipsis, auia oninis homo terra, Homini enim dicturix
itl sermotttus sit semperiit gratia conditus.Cceleslinus > esl : lerra es, ei in lerram ibis. Hieronyiiiuslib. i,
apud Salomonem : sak conditus, vel moderatus; Au- in Esai car>.i : In cwlo supernas sighificans angelir
gnstinus in psalm. Lix : ln vatk salinarum ; vatlis,i casque tirlules; in terra, morlaimm genus;. ueTuvo^
hitmililaseH; salinw, saporemsignificant: nvdli enim, V/M;ab is qum continenl, ea qum coniinenlur. Idem
liiimilianlur, sed vaneel falue in vana veluslatehumi- lib. n in Habac. cap, 5. In hnitc modnmet de terra
liantur, ctc. Bonttmesl ergo sapienter humiliare, ete. inleltigimus: quodqui primum propler imagineih tef'
Mallh. v: Vos eslissal terrm, elc. Hieronymus,lib. IV reni; lerra vocabantur,et dicebalurad eos : Tefra es,'
in Ezech. cap. xvi, ad illa verba : nec sak s-.lita, etc, Walafridus Strabo de carnis pelulantia : >
recilatis MatlhceiPaulique verbis addit: Undeet vttl- 0 qui muncre perditas
go sapkntes salsi, el slulii vocatttur insulsi. Ibidem Sanasiiviliistuo
eodem iri loco : Stio me kgisse in quodam votuminc Terras per genilumluum.
de Dominosatvatore, quodipse sit sal cmleste,elc, Sicaccipieiidumillud.ChristiaddiscipiiloSjMatth.v.:
nimiruni sapientia Patris cceleslis. T'os eslis sal terrm, etc. Et Joannis Apocaiyps.. vi,
Condilus omnis. ltane tibi nullum discrimen inter 11 : 'EY.Sr/.ei; TOatfta ijftcovE7rtT»5f•yijf, U.birecte ill-
tondere et condire? Conditaoralio, composita, penul- lerpres: de iis qui habitant in terra.
limam corripit. Supra ad Fedol. Conditaversu. lbi- 156. Princip. s. p. dira superb. Siracli Ecclesiast.
dem : condere versu.Condita, utTwsopnS;,quibusdani x, 15. Griraoaldus in superbirc condemnalioiie :
quasi salibus aspersa, produeit. Cicer. lib. nde Oral.: l) Es qua peccaticaputomnecucurritet auxit.
nec gravis oralio neqtte lepore et fesiivitate condiiior.
Augustinus ConfeSs.lib. i, cap. 11 : Signabar inter- qniLuciferum, primum principemus. Sceleratorum,
ex re mati nomen sorlitus est, in pe niciem de-
signo crttcisejus, ct condiebar ejus sale, «cilicet duxisse, cceloqueturbasse credilur. Etiarti hodie, ab
Domiiii. Vetus vcrsus apud ineplum Mamolrecti au- eo
clorem non ineptus in xiv Lucoe. qtiodammodoquasi fonie, omne huraani generis
iiialum defluit. Primas apud Magnum Sopholog.":
S.aldoclumreddit, sal condit,sal reprehendit. Si libicopia,si sapientia,formaquedelur :
Brilo, qui Carolo Magnovixit, Synonytnis: Solasuperbiadestruitoinnia,si comilelur.
Conditururbs, condiiurolus, sed condiluraurtim.' Raymundus Astucius libro d.ehominis Pugna :
Vers. 116. Crede Deo , et proprios tunc lu. Salomo Csecasuperbiadestruitomniaculaiinamorum.
Trov. iii, vers. 6. Menander: A Primale partim, partim Claudianode quarto flono-
OravTInpb.TTy;oo-tov,ayafirive~\niSu rii coiibulatu.
JIpoSoWEaUTw, TOUTO ytvi>ay.oiV,OTt liiquinategregiosadjunctasuperbia'mores.
TO\UYI Sir.uia.xat Beb;av:AupL§uvei. lli. Qui Dom. credil, serval. Ms. S. Galli, credat,
Ms. S. Galli: servet, quo pacto loquiiur versu ab.hoc terlio..:
CredeDeo vero, el proprioslibi dirige gressus, Sorsqua5libitradat ageDdi.
qtis scriplura a manu lectoris videtur. Vidc tamen Joann. xiv, 15, et xxt, 25.
 519 IN S COLUMBANICARMINAGOLDASTINOTiE. 320
116. .ntlanter facias. Modianus Synonymis : ar- A nione discprdat, non- assentior. Gregorius Magnus
tente, accurate, dccuranter, inlente, inslariter. Theo- hymn. in die Ascensionis :
dorus in Vila sancti Magni : Optts suutri inilanler VersavicemOrlalium.
faciebat, Ennodius in epist : Arlium magisler est Grimoaldiisde Superb, condemn. :
instantia,snoverca erudilionis negligentia.
145. Necreditunda flueris.OvidiuSde Arte amandi: Excussoquepede saliebatpoplitelaxo.
.......Eunt annimorefluentisaqttae: 170. Cprripepeccantem. Monet, corrigendum qui-
Nec qnsepraeteriit,rursumrevocabiturnnda; dem amicuin, si peccet; at illico, si nolit obaudire
Wecquaipfaeteriit, hora redire potest. non deserendum nec dejuvandum. Salomo Pro-
149. Omniu finis etlax. Mors qurjeHoratio, ullima verb. xxvii, vers. 10; Octavius, lib. i, dist. 9. Supra
linea rerum est, lib. i, epist. 16. Cicero lib. vi Fam., vers. 14, inffa vers. 139.
epist. 21, privsertim cum emnium rerummors sil ex- 172. Qui fratri ignoscit. Malth. iv, li; Marc. xr, 25.
tremura, quain sic nepifpu&t Oetavianus : iliam qttee 173. Observai sapiens sibi tempus in or-e.Proba
viim est ullima fiiiis. lectio, nec sollicitanda. Supra 150 :
150. Denwtus nmerebifur. iti. Barbarum est, et Omnispertractelprimummensverba loquels.
quam ecclesiaslicis, nemini usitatum. Vetus itilerp. Quo loci aplius atque commodius legatur emnia pro,
prov. xjv : qui miterebitur paujteri. Hierem. xxx :
tectis ejui misereber. Psalm. ciir: mherlus est-Domi- emnit, quod non nimis quadrat.
ttut timenlitius se, in vet. liturgia : Miserere nobis. il.i, Spretum siue-temporevefbum, Stultus susque
Ex qua Alcuinus : Tu misercordia mea, misereremihi. dequg hajiet,, quid quove tempore quidye loquatur.
Glosssevet. Kyrie, eleison; Domine, miierere nobit. Stultussi quarefert, a falsonil putorefert.
Auctor de Gontemptii mundi: nulli misereiur, diciiur Ipsiuset verba nullosunt pondere.digna.
et.supef m/tc/uembarbarius nimis Augustinus an Da- Seneca : animi sermo est; quatis vir, lalis
mian. Meditat. cap* 6. Et miserere super infirmi orqtiQ.-HincImago Socfates, cumdecorum adolescentemel
platmatit debUitatem, Exemplo contrano peccavit diutule tacenlemconspicatusforel: (Jt ie videam,in-
GregoriusMagnusin imserari, hymn.in diluculo : quit; aliquid loquere. Scilicet Socrates lacentemlioini-
Vt Deusnostrintiseratusotnnem nem non.videbat, eteriim arbitrabatur liomines non
Pellallanguorcm. oculorum, sed menijs acieet animi oblutu consideran-
"151. Infer mitlalenttt benef. Nullo modo de benefi- dos. Aptileiusprincipip Florid,
' ciis
uleunque parvis vel cum ariimo tuo queritari 178. Aurumfiam. prob. David. psalm, xii»vers. 7 £
debes. Qvid. Metamorph.: Salomo Proverb. xvn, 3; Sirach H, 5; Ovidius in
Trist.:
Nequeenim-benefectamaligne.
Detrectafenieumest. Scilicetul fiilvumspeetalurin ignibusauruiti
156. $ic npvusalqiie npvumv'm\,Cicefo in Lrjcliode Temporesicduro estiuspiciendafldes.
Amicitiis:yeterrirnje quwque,ulea vina qumvetuttatem Setieca de divina Provident. cap. peniilt. : Ipse ignis-
ferunt, ei*e debentsuavissimw. i-apiens quidani apiid aurttm probat, miseriafqrletvirqs. Matth, Yindonicens.
MagnumSopholog.'; Vinum novum,airicut novut, At- in Tobia :
qiie, partiniia siniilitudinis. Ulpiimus 1. d. de SC. Alea foriunrefortesexaminalaurum
Sillan.: Ita vindicandumalqite in propriit tervit sena- C> In foraace,fidesanxietatenilet.
tttt censuit. PauluS I. XXXM, J 3. D. de hrered. pelil:
iia condemnatur alque possideret. Ponitur nonnun- 17;0. Spirate jn Dom. Siracli n, 6, seq.; David,
xxxi, I ;>Isai. xxvi, 8.1
quahi absolule yers. 106; Sis bohut atquebonis. N.isi psalm. 180. Pquperis et miseri. Ex senteniia Dionysii de
si pro altero complexivo statutunr est eliam quoque. Morib. ad flliuin: miserum neirriterit;ia Monostich.
158. Amicusa. d. f. amicus. Nihil est muianduin
uictum jta9!l»r«v«A»3i|/tv eomodo atque illud Juvenalis : Epigram. vet. :
Crescitamornummi,quantumipsa pecuiiiacrescit. Iridens miserum,dubiumsciatomuefuturutn.
Et ille riescio cujus poetae versus : Sententia Pittaci apud Deinetrium, Ausonium et
Sociadem.
Pauper ametcaute, timeal maledicerepauper.
183.Diiigil inJSophia, S.Galli uvibypufov : dili,-
Non ignara Virgilio figura. Videndus Sulp. Victor git en Sopltia. Njhii verius. Christus Sophia iiunquain
de Schemat. lex. Ilutil. Lupus, Rufmianus, et in pri- noii redainat se amantem, suopte id testimonio,
mis Bedas de tropis. Proverb. VIII, 17 :.£t70 diligenles me diligo. Sophia.
161. Quodqueimminelaulevid. Hemistichion Octa- pro Ghristo, eliam Patribus. TerluHianus advers.
vianum Jib. n, dist. 28. Quodque,qttodcunque. Alei- Praxeam :Bwc vis et hmc divinisensus disposiiia
nous de Virgil.: apud Scripluras etiamin Sophim npmine oslenditur.
Longeerit a primoquisquesecuhduserit. Quid enim sapkntius raiione Dei sive sermone? Ila-
., que Sophiam aupqne exaudi, ul secundam personam
Ausonius sentent. Pittaci : " conditam. ViaeTsidorum lib. vu, 2 Etymolog.
. Pareto legi, qoisqiielegem sahxeris.' cap.
Silvium.de cognomentis Salvatoris, male Damaso
168..Se«(ert qui~gaudet iniquo. Non laborabit ver- -tributis, Armenium in Confessione iidei,; Tertull.
siis, si legamus scelere. Suevit TOehi hujiisniodi adversus Hermogen,: Quis scit quwsuritDei,etquceit\
ablativis produci. Prudent. Caihein. Hymii. 19: ipso, nisi spWitusqu%inipse? Sopltia aulem spiritus
0 novumcffideslupenla vulnerisniiraculum. hmcilli consiiiarius fuit, via intetligenlimfit scknlim
Lucretius lib. iu: ipsa est. Canisiana scriptufa in Sophia hanc babet
sententiam : diligit Christus omnes, quj se aof£>;,id
Utsensusaliosin parte quemquesuaseil. est, sapienter, non persiitiose; vere.non victe, ainant.
Ita libri superiores. Libi v : Deltiana non est rfiiv.n.
184. Nec citus irilingua. Jacob. Epist. cap. 1; Sa-
Ex utraque polumpaile premere aera nobis. lomo Prov. xvn; Sirach v. Octavianus :
Ita omnes libri lam veleres quam recentes. Lib. vi: Quodpraestarepotes, ne bis proiniserisulli
Prieiereainaguiex parte maremontisad ejus. An vult nos esse tardos ad ipquendumet celeresad
lla et hic librioinnes mami formisque scripli;in qui- laborandum? Hildeberius Ceiiomanens. in Epist.,
hus et parilibus locis omnibus Hub. Giphanius parii 185. Falsus per .famina test. Teslis, qui falsa pro-
pulavit restituendum. Cui, quia nulla auctoriiate faturj noti fercl impune. Exod. xx, 16; Deuteron. v,
niiitur, et quam,3.iduxit vero Pfisciani, ab ejus opi- 21, et xxtx, 16: Salouio passim in Proverb.; Da7
321 AD S. COLUMBANIOPERA APPENDIX.- DIPLOMATAQU^DAM, 322
piel. xui,62. Innoeuus, uTtui>priTo;,cr.Znuio;, impunis. A 202. Serviet el segris. Deses et pigef, qui in otio
Famina, OVUUTU, piytuTo.,fuauuTu, Hesychiq, ubi le- omnia sua abligurrit, tandetn raajori sub ouere eo-
gend. fpuvuuTu. Papias : famena FORdicilur, et est getur laborare, servietque cui maxime nollet vel
Ltfcutib. Gloss.vet. in lib. Roiarum : Faria, eloquia. dominari quoque potuissel. Facis ijuyov. Euripides
Leg. famina. Waldraiinniis ad Dadon. : Cutn mulua Hecuba :
(umina famur. Ibidem : °Oo-Ttryup OVY. eufii ytveaQuiTTOVMV
Coeluni,terra meant, sedfirmaiiaecfaminaperslant. Hpei uev,iikyetS' uv%iv'evTiQei; £vyS>,
Et carm. iii : Qavtiv5' av cu>uuWovevTvyiaTtpoc
*H?wv.
Hseceadeniposuit prredictusfaminascriptor.
: 204. Pone tuis verbis vecies. Ut le reddSs Harpo-
Hymn. de S. Jbanne Baplista cratem. Vefba sunt Jesu Sirachi Ecclesiast. xxviii,
Ne levisaltenvtnacularevitam 28 seq. Adde Davidem psalm. CXLI,3 ; euindem Si-
Faiuine posses. rach. xxi, 1; Salomonem Provefb. xxi,23,et xxx, 30.
187. Jam magnum reddas. Senlenliam expressit R. Joseph Hyssop. Parops. arg.
distichi Oclaviani li-b.i: Claudeostium labii lui : reclude
Claustruuilunm; si liqueflaiillud,
Exigusmmunuscumdat libi pauper amicus. In viuculiseris ejus obligatus.
Si pauper amicus parvum libi niunus offert, redde Vers. ult. DUigithic natum. Salomo, Proverb; xix,
magtium, qua in re summos principes sequiperabis, 18 ; Seneea de tiem. lib. i: Offuiumbonorum paren-
qui limpham cavft hauitam , pomum, atque rapam,'| " tuin, qui
alacri accepta animo, proinde ut munus maximum , tbjurgare liberos non nunquum blande, non-
riunquamminaciter solerit: aliquando admonere etimh
compensarunt. Pulcberriroam gnomen corruperat ; verberibus.R.
Leodicensis exemplatar. Hai cantico erudit : .-•-''
199. Otiaqui seqitilur, SJIOIHO Proverb. xxiu,21. Quodsi genueris libi liliosacfiiia."-, ;..-
193. Exsuperal numer. Leod. ms. : 0 i.ni temporecasligaeos, veruiucumCietnenlia .
Exaltatnuiiierusjustorum regna potenlor. Corrigit illiiin. Ms. sancti Galli, corripit. Sergi.us
Diflcrent. apud Salomonem : corripimut vefbis, corri-
Sed nostra niihi leclio multis partibus potibr. Vide vers. 89 et 168 et deincipem.
Jiisli, quauivis numero perpauci, regna laine» po- gimusverberibus.
lenlissimorum vincunt, eosque superant. Vide aucto-. Ovidius, lib. n, de Ponlo :
reiri Sapieiiticeiu, 6, et v, i. Corripisutdebe-istulti peccatasolalis.
iOS. 'Cerruit in prwceps.IsiJor. Sentent. de S.im- Sidonius Iib. vi, epist. 9: Siquis vestrm correptiori*
mo Bono iib. iu, cap. 2 : lieges, nisi solo Dei tem- orbitam nbn reliquil. Passiin alii; sed iia ut Sergii
pore meluquegehennwcoerceantur, libere in prwcepsi p^ discreminatio non observetur, nisi, quod hacltrius
proruunl. docui factilatum, verba sibi invicem cesserint.

APPENDIX.

DIPLOMATA QU^DAM.

i. Data Mediolaniin palalio sub die nono Kalerida-

Privi/etitu»!sire prirtm donatio Flavii Agilulfi, Lon-
gobardoxumregis, venerabiliS. Columbanode terri-
torio Bobiensi per iniltia quatuor ab omni parte
concessum.
Flavius Agilulpuus vir excellentissimus rex, ve-
norabili Golumbano vel sociis ejus. Piam nobis cre-
dimus ab oranipotenti Domino vicissiliidiiiem r.epen-
sari,si sacerdotes in regno nostro salubri ordinatione
Comiuo sua valuerint vota complere. Ideoque ad ba-
silicara beati ac principis apostolorum Petri sitam
in loco, qui nuncupatur Bubio, per hoc generale iio- D
strum prseceptum cedimus ture sanctse palernitati
ibidem in Dci nomine licentiam habitandi ac possi-
dendi, undique sicut deccrtiimus ab omni parle per
circuilii niilliaria quatuor, sive culto, stve inculto,
praeter tanlum medielatem putei, quod ftmdavit per
noslra donationis prscceptum concessum habemus.
Nam aliud omnes fines illos, quos superius nomiua-
vimus. Rasilicrebeali Pelri, vel vobis, seu qui ibideni
tibi luorumque deservierit ducibus, caslaldis, seu
aclionariis nostris omniinodis in mandatis, ut nullus
eorum conlra boc praiceptum nostrae paginaa ire
quandoque pnesumai, qualenus pro salute, et stabi-
liiate regni noslri Doininum valealis die noctuque
deprecare.
rum Augusti anno regni nostri lelicissimi octavo per
indiclionem quintam.
Ex dictu domini regis, et ex dictu Agiderii not.
scripsi ego Liumi-i.
H.
Charlula qualiter dominus Columbanus Iradidit mo-
nasteriiim Bobknse sedi apostelicm. .
In noniine Domini, et doininatoris omniura Jesu
Chrisli veri Filii Dei Dotniiiinostri.
Anno Deo propitio ponlificaius domini Gregorii
summi pontificis, et universalis papre in sanctissinia
sede beali Pelri apostolorum principis, iv indict.
13, ego Columbanus, servus servorum Dei, ex Hiber-
iiire partibus orlus, papse dixi : Constat enim huuia-
num genus a principio cutn divina cleinentia fuisse
ibrni:ttum,sed anliquus remulus auctorad destruemla
humani gerieris gaudia morlifera venena composuit,
ul tota massa liuraana peccali vinculo teiiereiur
obfioxia : fornialor igitur noster Doniinus Jesus
Chrislus, ad reparandam susc imaginis libeflatem,
per uterum Virginis veniens muiido rediviva gaudia
in se credenlibus hominibus coutulit Paradisi. Qua-
propter volumus considerantes selernsc retributionis
tutorem ut ipse sil nobis pius remunerator, l.beiilis-
simo decernimus animo, atque statuimus, ut oinnes>.
 625 AD S. GOLUMBANI OPERA APPENDIX.— DIPLOMATAQU^EDAM. 324
res.illas quse nobis obvenerunt, per pfseceplum a A vestra omnium sancta postulavit -paternitas. Nris
gloriosissimorege Agilulfo, quse adjacerit juxta 11tt- itaque reternam' exspectantes femunerationem, de-
riien Treyia?ifivalle qUscnOniiriatufBobio, et est pro cfeviriius acclamare pnesenlia, ut mereamur artcr-
legilimamensura milliaria quatuor ex oninibus par- m, et siiie finc raansura. -Et ideo vestramoniiiium
libiis, vel quod nos nostriqtie successores acquisie- audientes petitioneni confirniamiis, alque cedimus
rimus, ut sub defensione et immunitaie.sanclissimsc vobisadnoriienbeatoriim apostolorrimPelriet Pauli,
sedis apostolicse,vestro*vestfisqUesuccessoribus ju->- basilicamsitam in Bobio in Dei nomirie licentia in-
dicio prsejudicaiidisunt. Si unquam in lempore post habilandi et possideridi.Decerninius itaque fines.ab
construclum cociiobium aliqua conteniio ex quali- omni parte basilicae ipsitts milliaria qiiatuor, sicut
cunque pafte orta fuerit ex magna parvaque per- Domirius^enitor nostef per suum prasceptum beato
soria appareat,'quod in conspeciu sanctissiini veslri Columbanoinstituit habere. Proeter.iantuin liiedie-
pectoris in prseseniifiicla siint, ut in fuiurd pereiini laierii pulei, quod idem genitor .fundavit venerabilis
tempore firma permaneant. Srquis enim aiiter egerit; memoriaevir, concessit-velligna ad sales coquendas,
quain, ut supra scripta sunt, ei commilfimus, ab eoi quod et ripssimili-rnodoconcedimus^.atquefirmamus
qui dixit: MilA vindictam, et ego-felfibuam : unde. possideridum.Similiter Alp-eceHarri, qua) appellatur
"duai-eha.rtula; pafi teiiore subscriplae pro certissimai B I Pennice, ubi dpriiiriaet ^geriitrixnOstra Theo.dolinda
verilale fieri volunius,quarum unaniin ecclesia beatii gloriosissimafegina.ob amprem patris noslri Colum-
-Petri apostolorum priricipis tfadimus observandam,t barii ascendit adloeum islum prajvidendum. Postu-
alteram nobis reliriuimus, nOstfisquesuccessofibuss lavit a nobis ut iii veslro sanclo monasterio ipsam
retinehdaih," iit dixinius pmni conienlione reniota,( coricederemusAlpecellam, quoti et nos ipsjus roga-
«lestruatur. Has chartiilas offersionismeaePetro re-s lionem atidientes iibeiiti aninio decrevimns dar.e,
verendissitno diacono tradidirrius cum stipulatione5 datumque in perpeiuum yobis, et qui. post vos ibi
solemniter interposita. Deomilitaturi fiierinl, volumus permariere. Ideoquo
Aclnm in palatib Cbhstant., sub die teriia inensis5 ajternam rtos considerantes retrjbutioriem' per hoc
Noveriibris,-indictionesupra scripta feliciter.. . potestiitis rioslrse prreeeplura confirmamus in yestro
Ego Columbanus.litc charlulrE .offersjonis-meseai sanclOlriOnasteriovel vestroeveneralionis jaiii supef
ine factaj*unl, et relatre sunl. - jus ierminatos fines cum ipsa Alpecella monle Pen-
Ego Biibuleiiusinpnachus et sacerdos. nice cuin fniibus suis percurrente per ipsos fines
Ego Eunochus sacerdos et monachus. usque in pelra de Gragio, indcque revertente subtns
Ego Domitialishumilis diac. Scotto et monachus;f ftetfa Pedenna in causta antequam peryeniatur in
Ego Evonenus sacerdos et monachus. - . .,- V petra de Digna, et exinde pef ipsam jain dictam
Ego Bobulenusmonachus et sacerdos. coslain usque in fluyio Treviie per noslras recentio-
r - fes apices ideniideni possidendumdono noslro fir-
Ego Gurgams genere BerlonuS.
Ego Bonifaciusarchiscrutinarius. rmamusi Quatenus deinceps n;illus ex judicibus, co-
Ego .Allalus sacerdqs de genere Francoruin.: ," milibus, gastaldiis, vel iagenlibus nostris exinde
' minuerc prse»umat aliqpid, sed ea, quseDeo.auspice
., EgODensdedit scrutiiiarius. :..':--. • .-
Ego Meliaderusprxsbyter et monacbus: ; . contulimus in ipso sancto ac venefando ioco, tara
, Ego.Romanus diacontis sigiiu.mal.aJ. al.. felicissimisrioslfis tempofibiis, qtiam elianv et ftiiu-
Lconi et Simeoni, et Audo'testes sigimmal.:al. al.l# ris stabili ordine ipse sanctus locus, vel tua beatitu-
Leoni, Zacharke Epiphbni tesles. doj seu qui decedeiiti lempore tlbifuerit successurus
Ego Petrusdiaconiis, el nptariiis Sanctse sedis jg inviolabiliter valeaniini pbssidere." Exrdiclu domirii
,j rc^s, et ex dictu.Agiderii rioraiii subscripsi
apostolicifihas charlulas-olfersioiiisRcripsi,publicavi, -
ego
prori. •.-"^'- .
complevi etdedi.
: III. •' :-' Battim Ticino in p.llatio sub die 8 Kalendarum
db Adivaldo e' Augusli, anno felicissimi regni nostri 6, Indictione
Cenfirmaiio siipradicti pfivikgii rege. ^9feiiciter. = '•--.'- :
FlaVirisAdivaldusexcellentissimusrex moiiaslerip ip. . ,,.,. , .... :..LV.. ..' :. '/:'..
bealissiihorum7apostoIoru.nlPelii et Pauli silo in. -
Altera.Confirmuliosttpfadicti privikgii.
EbObio,et V.B. Ailalanreabb. et omnibus iiioriachis lis . Flavius Adjuvaldnsexcellentissimnsrexvenerabilis
cjtis; Diim devoiioniscausa pro npslrjs facinofibus us Bertulpho abbati, vel omiiibus monaehis •ejuspiam,
depfecandain beatoruni apbsiolqrum aulam vcnisse- e- nobis credimus ab pmnipotenli Domino .vicissitudi-
itius, ubibo nieiii. pater nosier doniintis Gblunibanus
us nem recompensari, si saeerdotes inu-egnonostro-sa-
cOfpore qiiitseit, petiit "nobis"lua veneratio, omnis-is- lubri ordjiiaiione Deo sua. valuennt vota complerei
ique siinul servoruiii Dei alma congregatio, el.prse rre Llepque sicut pietali nostrre Dominus Agilrilfusrex
manibtis oslendistis nobis prreceplum Domini, et genitor nostcr vos; vcl praicessofesv^stros, sanc:sc
gcniioriSnoslri Agiluifiregis, coiitinebaliirque in eo memorisedomino Columbano, vel Attalse abbalibus
qiiod geriitor nostef locuin islunibeato Coluhibano no Bobii ad basilicain, beati ac principis aposloloruiti
tradideial ad iiiliabitandiini, et possidendumsihi, et Petri conceisitIiahitatiduin perhocgeneralenoslfum
qui post ipsuni perpei.uo Dominoinibi deSservieiint int pfsecepium.cediniusv.obisadlimenbeatiPetri ibidein
pro tciiipore, quod ct nbs simu! modo, ul faceremus itis in Dciiioiniiieliccnlia, habilandi ctpossidendi uudique
525 S. ALfTIANl BENEVENTANIEPISCOPi CfJARTARENUNTlATIONlS. 326
fiucs decernimus sicut a Domino;d genitore iioslio, A usque in petra de Gragio, el exinde subtus pelrade
setoelsememorisedomino Coluinbano,yel Altalse con- PeJena in eosta atitcquam pervehiatur atl tiigua, et
cessum,.veUraditum fuit.ab omni parle per cireuitum peripsam co-lani usque in iluvio Tfevise. Qnapropter
milliara qualuor, seu culto, vel incuito, prse ertaniuin daiU<'sin inaiidalis oninibus dttcibiisj -gastaidis, seti
medielatem pulei, quodque suaserit decessor et ge- aciionariis nostris, ut nullus eoruin contra hanc
riitornoster Agilulfusrexcoricessit, vel ligua ad in- >'prseeepli nostfi paginam Ire quaridojue pftcsiiinat,
cendeniJum inibi ad sales coquendas. Sed et qtto.i Quatentis pro salute, el stabilitate regni noslri dumi-
'
vuDisa Russone pro dorialione, alque cum dilione niiin valenlis die ac.nocte tleprecare. Scripsi ego Bo-
eveirilea «lononostio in vestro monasteriu conlinua- nus nolarius. ....'' _
mus; sed etiam lines illbs, quos superius nominayi- Papiae in palalio sub die 16 mensis Augtisli,
I)-.1111111
mus, basilicsebeati Pelri vel vobis tribiiinius habeiidi JS attno regiii nbstri feliciler 7, indielibne 10.

ANNODOIBINIDCXV.

SANCTUS ALPHANUS,
BJENEVENTANUS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORiCA IN ALPHATOM.

(Cghelli, Italia Sacra, t. VIII, pr!8.)

"
Alphamis, Beneventause ecclesise episcopiis, vixll gnare ccepit Arieliis priinus post Zotoneni, salutis
riuiioClirisii 015, ducis Arichis prinii Beneventanorum anno 5'Jl. Porro ecclesia illa saiicti Manini abAI-
anno 21; quod intelligi potest^ex documento ejus- phano imniunis facta cessit post anhos plurimos in
dem Alphani renunliationis jurium ecctesire sancli proprietatem ccenobi sanctse Sophise, unde i|i9utu
Marlini, cujus verba infra exposila exstant apud Alphani documentum inler alia cxscriplum fuil iti
Chron. Sanctse Sophisc. Sophiana Chronica, qure Alphani menioriiwn ad po-
Indiclio et epocha annoriim ducatus Arichis op- steros perennavit.
portune in hoc documento cadit in anno 615. Be-

SJLNGTI ALPHANI
BENEVENTANI
EPISCOPI,

CHARTA RENCNTIATIONIS JURIBM ECCLESIH S. MARTINL

in nomine Domini nostrr Jesu Christl, ejusque (->siam, ul non presbyler,. diaconus, vel subdiaconus
sanctissiuise Genilricis; habeat pnieslatein eam dandnili in plebulea parte
Teniporibus domini viri gloriosissimi Arichis suin- e se voluerunt, aut sublrahciitiain, per qiiemlibel
liii ducis geiiiis LongobarJortim, anno vigesinio tiiuluin, cxceplo prcsbylero, quem • tti, .noniinato
qnarto .gloriosissimi ducatus, qui iiiense Martio, in- Tiasirriunde, vel lui hscreJes per terapora, ordinare
dictione quarta firmatus. solyeris, ipsa jam facta ecclesia, iiobin, vel noslris
Nos domintis yir bcatissimus hujus sancfissime successoribus iii noniiiialaiii SEiiclamsedem noslram
sedis Beneventanse Alphanus reveremiissimus epi- pervenit consecrandus, secundiim canonicaiu san-
scopus, bb soluiionem ecclesisesancli Marlini, libi •ctionem: nam aliam n .Hamrerunl habeal poteslaleiu
Trasemundo SchuIJachis, qtialitef tti notuiiiale Tra- dandi ea, neque ame Alphano Doniini gratia epi-
simunde ipsam sxpius dictam ecclesiajn a novo fun- scopo, neque in posteris meis nunquam habeas ali-
dainine, Usquc ad culmen consecrationis perduceie quando aliquam requisilionein, aul reiircheiisioiiein
visus es in tuo proprio territorio, loco qui vocaluf de hac mea ab.oltitione; sed ex nunc, el usque iii
Monsbonionis, qui esse videtur in Buente loco, ca- perpetuis lempoiihtis, qualiter superius legitur, in
iionica raiione absolvinms eam prsediclam eccle- ipsarationepcrmanere valeat ipsa nominata ecclesia*
527 S. AlLERAiNISCOTO-HIBERNTABBATIS 318
Qtiod monumentum absolutionis tibi Nicolao notario A Ego Majoracbi presbyl, me^estem scripsi, astan-
nostro, ut scriber.es.praecipimus; et ut rpbur habeat, libus sacerdolibus nostris, vel cuncto clero.
efllgiem sancire crucis affiximus. Aclum Beneventi in Ego Aripaldus scribefe uie.jussi >et testes ^ascri-
episcopio, raense et indictione nomiuala feliciler. . bere* '

ANNODOMmVPOXV.

•
SANCTUS AlfcERAHtJS:.
SCOTO-HIBERNUS ABBAS. -

NOTITIA HISTORICA IN AILERANUM.

>"'•'• (lTabrJciiBiblioth.ymed.et inf. ajlatis.)

Aileranus aliis verius Aireranus, Ereranus, Scoto- B
Hiherhus cognoinento Sapiens, pfesbyter et scola- ''
siictis seu ludiinagisler scholseduainerardensis in
llibernia, sseculovin ut videlur (post Columbam,
Lltanuin et Adauiiiaiium), scripsit gesta sancti Pa-
tricii, et, quoe sola setalem tulit, intefpretatiMem
riiysiicampfogenitorum Chfitli, qure cuni Columbani
Scriplis edita a Patricio Flemmingo, ord. Miu,, Lo-
ranii 1667, et recusa lom. XII BibliothecsePalrum
Edit. Lugdun 1677, pag. 37.

SANCTI AILERANI
SCOTO-HIBERNI ABBATIS

iTJihliolhecaPaifum, torii. XII, p. 39). "'•',.

Opportunum videtur de nomlnibus genealogisedo- C tate pefceptos, exporiefe iiitellectus; eo utique se.i-
luiriicscjuxla niysticos , majorumdunlaxat auctori- su iniprimispositb, ut quomodo in Doininum noslruii»
«Ante lioc bpusculum habetur in BiblioUieca-..'. prrjetetsuam mbriasticaiiiiregulam scripsisse legatur,
Patrum , tom. XII, p. 39, moiiilunisequeris':-..'- et abbas fuerit, habefi iion debet auctor prsserits
« Licet benighe lector, subjectiis Ailerani nostri opuscnlivab aliquo celeberrimo scriptore, non lamen
tractalus Goliunbanj non sit, et proinde ex scopo . abbate conscripti. Aher fuit Aireranus cognoiiiento
praesentisinstituti ad hoc collectaneum perse non vi* «opien*,presbvter scholasticus, seu ludimagister ce-
deaturspectare: tamen quia ita uiole exiguus est, ut leberrimrjosehbia? CluaiiiorardensiSj mji.ltofum mil-
congrue seorsum edi non possit *.'et ingenio tam :fe-r; lium discipuiorum-, sanctilale :et litteris' illustrinm
cuiidoVtaiiidoclo.sacrreScriplurresensusdeproriiil.ut nutrilius, cui vere iribuendum videlur opus subscri-
quibusvis sacrarum Jitterarum studiosis, et divinima- pliim; prseler quod, inter alia legitur edisse yitam
xime verbipraeconibus,ejus evulgatio, sicut ulilisbiuia, sancli Patricii; nam in Epitome ms. Hibernica de
ilaet acceptis.simafuturasit, consullum putavineinsi- gestis sancti Patri'cii,-qu'iB"incipTt"-.Populus qui sede-
gnecximii viri moniinieniuiiidiulius delilescat, illudl f»at i/i tenebris vidit lucem magnam, irfefragabiles
collectis prassenti fasciculo Columbaui sermonibus,, apud nostrales anctoriiates, sub iinem inter alios
ad lecloirisutililaiem, adjicere. Vitse sancti Patricii scriptofes referlur Airefanus ;
':: « €irca ipsum porro Aileranuiu , Aireranum , vclI ita enim haiietuf : Hi suht sdrtctisenidfcs et sapkntes
Erefauum (iia enim varie legitur apud anliquos, tairii Hiherriiw,iqui signaet virtutes Pdtricii scripserunl, et
Lalinos quam Hibernicos scriptores ,.; sed pbsleriorii D coliecla nobis tradideriinl, sahctuiCblumbaC.eUarnm,
lieqiienlius modo in vetusiis Hiberniae Menologiis i sanctus Cllanus ( aiter ab illo Fossensi in Belgio )
scriplum reperitiir) bbservanduin dnos hnjus rioniinis 3 sahctus Addmnunus,sanciusA-eranus sapieris, sanctut
inllibernia sanciissimos olim vifos.flbruissejquorumi Chieranus.,-eic. De eodein quoque Aferano jam nie*
ainus est Ereranut abhas Tamlaciensis in LqgeniaJ moralus sanctus ^Enas episcopus qui eximia saiicti-
sancti Mailruani famosissimiarchiniandrilse,.et regu- tatis et docn irirelaude floruit sub fiiiein octa-.i saeculi,
i.c atqiie ordinis inoiiastici conditoris, successor,, regiiariie llugdne lioiwratei seu Ordhithw •, tilio
ciijtis feslutn Compilatio veterum HiberriiseMenolo^ - jVie,7iNinibosi, totius Hibernirc Monarcha;, iusuo
gioriiiii, nerape «ineii JEnem sive Mnguisii espiscopii Ma tyrologio metrico elejlanlissimo et iidelisshno,
lilii Oblenibeati Mariani abbatis et D. Caroli Maguir,, ad 29:Deeembijs ita meminit: Air«an an teagnaibus,
ponit ad H Augiijti. Sed cum hic Eferanus. licell hocesl, AiMianus cognonienlo sapiens1; ciii coriseri-
iapiens (quo eliam cognominc ipsum inscribit) nihilI sit Marlyrologiuai Subense iir Bavar a, in quo sic
 550
329 INTEUPUETATIO MYSTICA PUOGENITORUMCHRISTI.
referenda i Lplantam \Forte, planta] namque retro relrudit.
Jesum hominis [Forle, nominis] cujusque
sit interprelatio, convenienlibus sacrarum Scriptu- In Juda confitens (Hieron. , in c. ui tlarc, et l.
Salvatorem Inlerp. nom. de Maltlt. ; Orig., hom. 17 in Gen.),
rarum astruatur testimoniis, ipsumque
Paler Domine cceliel terrm
omnes genealogise generationes figurasse ac prophe- qui dixil : Confiteor libi,
lasse doeeantur, cujus genealogire divina providetuia (ilallh. xu, 25).
sunt inserlse. Dominus ilaque Jesus Chrislus, t>ui In Phares Dkisor (Origen., hom. 23 in Mallh.)
est Sacerdos secundum ordinem Mekhisedech (Psal. qui separal ovesab hmdts (Matth. xxv, 32) , id est,
ab infructuosis.
crx), el Rex secundum eleclionem David, quem fructuosos
unxit Samuel prse Iralribus suis in regem et prophe- In Zara Orkntalis (Philo, l. lnterp, iwm. de Gen.),
lam (/ Reg. xvi, 18), sicut etiam Paler, Jesum Chri- de quo prophetaiis spirilus : Ecce, inquit, Vir Orieits
stum oleo twlitiw prm parlicipibv.s suis (Hebr. i, 9), notiten ejus. Dequo item Zacharias ait: Visilavil nos
in [qui inj patriarchis Palriarcha , in sacerdolibus Oriens ex allo (Zaclt. vi, 12 ; Luc. i, 78). Et alibi :
Sacerdos, in ]udicibu3 Judex, in prophetis Propheta, Timenlibus nomen Domini orielur sol justilim, et sa-
in ducibus Dux, in apostolis Apostolus ; in angelis, niias in pennis ejus (Malach. IV,2); cujus diei ortum
magm consilii Anyelus dicitur. et occasum videre eoncupivit Abrahain, et vidit
In Aa.ahain Pater excclsus intelligitur (Uieron. I. B (Joan. viu, 58). Ortum autem iialiviialem, qua Yer-
lnterp. nom. Hebr., de Gen.), de quo inter csetera bum caro fuclum est, el habitavit in nobis(Joan. i, 14),
Isaias loquiinr : Vocabilur nomen ejus Admirabilis, occasum vero morlern crucis, quam passus est pro
Consitiarius, Deus Forlis, Paler fuluri swculi, Prin- nobis (Phil. n, 8), intelligere debemus. Ille enim
ceps pacis (Isai. ix, 6). Et David inquit: Si aulem scternusel inneflabilis Divinitatisdies.dequodicitur :
dereliquerint filii ejus kgem meam, el injudiciis meis Hodie genuite (Tsal. cix, 4), semper est principium,
non ambulaverint; si justilias meas profanaierint, el sed nescit orlum ; semper est finis, sednullum habens
mandata mea non cuslodierinl, visitaboin virga iniqui- occasum. Coccinei[Forle, Coccitti]autem sic a Domi-
Utes eorum (Psal. LXXXVHI). Cum enim ceciderint filii no derivatur vecabulum, ut vel rubium prtssionis
Domini nostri Jesu Chrisli, quos verbo vilre ge- cruore:ii, vel igriitoecharilatis (eujus exempltim de-
nuit, et per baplismum iterum nasci fccil, i oti colli- dil), inexslinguibilem iu ipso signilic. t ardorem.
dentur ; quia Doininus supponit inanuin misericor- In Esdron. Sagiilam vidii (Origen. Iiom. 55 mp.
dise suse (Psal. xxxvi, 24) quam periciilauli Pelro Mallh.; Aug., sup. psalm. LXXXVII ; Isych.,sup. Le-
porrexit (Matth. xiv, 30). vit. xiv), sive atrium ejus (Phito, l. Inlerp. hom.,
ln Isaac gaudium (Philo, l. Interp. nom. llebr., de Josue), cui dicitur : Sagiilw polentis aeutm (Psal.
de Genes., Origen. homil. 7 in Gen.); dicente angelo G cxix, 4) ; sagittse auieni ipsius proecepta sunt domi-
ad pastores : Ecce annutttiovobis gaudium magnum, nica, vel jitdicantis juJicia: Airium vero, id est, do-
quod erit in omni popuio (Luc. n, 10), nam ul de mus lata et oinnibus palens, idcirco tlicitur, eo qund
Joanne Baplisla dixerat ad Zachariam : Et mulii in omnes ad se invitans dicit: Venite ad me, omnes qui
nalivilate ejus gaudebunt (Luc. i, 14). Prophetis nam- Ixboralis et onerati cslis (Maiih. xi, 28): ltemque
que et sanctis hominibus el divina repromissione qui manet in me et ejo in illo, liic ferl fruclum muitum
nascenlibus, gaudium parentibus oriebatur et pro- (Joan. xv, 5) ; et iterum : Ite, inqnit, ad exitus via-
pinquis ; nascentc aulem omnium Rcdemplore ac rum, el compeliite omnes inlrare (Luc. xiv, 23).
totius mundi Domino, meriio incomparabiie et ma- In Aram Ekctus de quo sic loquitur. Ecce Puer
jcimum gaudium omni populo, id est, omni humano meus, quem ekgi, electus meus, dedi spiritum mmtm
generi annunliatur exortum. super eum (Mattlt. xn, 18) ; et revera quis est puer
In Jacob supplanlalor (Gen. xxvn, 36. Origen. eleclus, nisi qui a pueritia reprobavit malum et ele-
hom. 11 in Exod. Arnob., in Psalm. LII)ipsc ctsnim git quod bonum est (7sai. vn, lo) ; quod non est
dicit: jVemopolesl in domum forlis inlroire, etvasa commune omnium puerorum, prseter unuin puefum,
ejus diripere, nisi prius altigaveril forlem (Maltlt. xn, qui de peccato , sine peccato, ut vermis impulridus
29); supplantatum euiin Dominus habuil Satanam, D de putredine natus est.
cumdixeril: Vade reiro, Satanas (Marc. vm, 31); In Aminadab Populus meus sponlaneus(Philo, I. ln-
legitur : ivKakiid. Januarii in Hibernia sancti Are- edita monumenta, utinam nobis anteriora src-
rani Averaui confessoris.Dubium n.onest hunc Are- cula non invidissent. Ex ipsis et-aliis teinporuiii in-
ranum de secund i sanctorum Hibernireordine fuisse, juria vel aliquorum invidia sup-pressisdoclorum no-
et forte nou multo post ipsius sancti Fjnniani ad ccelos stralum sapieniissiinis scriptis afflicta sese hodie
transitum prscfatse scholse administraiionem accepit, solariposset Hibernia, et impia quorumdain oblrec-
hocest, ut arbitror, circa Columbse, Comgalli, Bran- latorum ora frenare. Cseterum hunc tractatum, et
daniet aliorumPatrum tempora, sub quorum regimine proh dolor! imperfectum, transsumpsimus ex vetus-
celeberrima in Hiberuia sacrartim liiterarum gymna- tissimo ms. Codice celeberrimi Sangallensis monas-
sia florebant; inter quos non infimumsane locum te- lerii in Helvetia ; in quo prsefixum superius Inier-
nuisse credendum est Cluaiiierardense coilegium prelalionis mysticm, elc, tiiulum proefert, simulque
hujus sancti doctoris magisterio quam maxime illu- additur quod in festo Nalivitatis sanctse Dei genitri-
stratum, cujus vel ex hoc ipso, exiguo licel opusculo, cis ibi legi consueverit. Tanti scilicet, «t meriio,
velut ex ungue leonem, prudens lector "inagnuin faciebant aureum illum tractalum monachi Sangal-
agnoscet Aileranum , eoque perlecto judicabit quatn lenses et ipsi doctissirrii. Tu illo deinceps, lector,
vere ipsi sapienlis cognomen inhseseril; cujus alia benigne fruere, et si qu.c alia ejus viri inciderint
procul dubio plurima niagni ingenii el eruditionU monumeiita a me quantocius exspecta.bis. Vale.
PATUOL. L\X\. JJ^
531 S. A-lLERAMNlSCOTO-IHBERNIABBATIS vsi
terp. nom., de Exod., Num., Judic), qui dicit: IVe-A / sed non mttllos patres; nam in CHRL,TO JESDper
»10tollit animam meama me ipso (Joan. x, 18). Et: Evangeliumego vos genui (I Cor. 4). Siautein disci-
Si vis invitam venire, servamandata (Mallh. xix, 17). pulus raeruil pater vocari, quanto niagis Magister
1:«Naasonaugurans(Hieron., I. lnlerp. nom. Hebr., ejus.
ae Aciis apost., et Slatih.), qui promiliit dicens : GMI» In Asa lolkns (Philo, l. Int. nom , de III Reg.,
venerit Filitts hominis in majeslate sua (Luc. lx, 2 >), Jeremia), de quo Joanues : Ecce, inquit, Agntts Dei,
cujus proplictia in tria prophetire tempora respexit, qni lollit peccata (Joan. i, 29).
in prxterilum, ut est, vidit Abraltam diem [meutn], In Josaphat ipsejttdicans(Philo,ibid, Reg. 11, III),
etgavisUsest; in pioesens, ut est: Quidcogitatis mala ul ait: Pater non jttdicat quemquam,sed omne judi-
in cofdrbus vestris (Jean. vin, 56) ? In luturum, ut cium dedil Fitio (Joan. v, 22).
esl: Erunl enim sicut angeli in cwlo (Matth. ix, 4); In Joram ubi esl exceistts(Philo, ibid., Reg. 111;
el illtivl: Selvite templumItoc, et in tribus diebus ex- llieron., ibid., de Malth.), ut ait: Nemo ascendilin
citrtbo[Hlitd](Joan. n, 19). cmlum,nisi qui de cwlodescendit(Joan. m, 15).
In SaloiRon sensibilis (Hkr. I. Interp. nom. de In Ozia robustus Domitti (Philo, ibid., de Esaia),
Matlh.) ; Marc. xu, 25 , quidicil: Tetigit mealiquis, qui tlixit: Lazare, prodi foras (Joan. xi, 43). Tunc
namego sensi virlntem de me exisse (Luc. vin, 46). B j etenim vox Domini fuit in virlute,cumaniinairi qua-
Et: Quid cogilatismala in cordibiisvestris (Matlh. IX, triduani morlui ab inferis, et corpus revocavit de
4) ? Vere sensibilis est, qui cogitaia ul facta, et fu- sepulcro.
lura ut prrcsentia cemit; sicut de eo seripluni est: In Joalham consummalus (Uieron. I. Int, nom.
Qui fecitqum (ultira sunt (Sap. vni, 8). Heb., de Matllt.), de quo dicitur: Consummalaomni
In Booz in quo robur est (Philo, I. Interp. nom., de lentatione (Luc. iv, 13); et in line omnium, quoe
lib. Judic, Rutlt) qui ait: Omnia traltam ad meipsum prophetala sunt de co dicitur : Et cum consummassel.
(Joan. xii, 32); Omiiis hoiiiinis virlus in morte defl- Tunc otnnia verba hsec dixit discipulis suis: Sciiis
cit, Vcrbum vero quod caro factum est, de infirmi- quia post biduum pascha fiet (Malth. xxvi, 2). Elin
tale fortius, de morte vivacius, de humilitale excel- cruce pendens acstoque polatusdixit: Consummatum
sius factuin est. est, et inclinalocapile tradidit spirittttn(Joan. xix, 50).
In Obedserviens(Joseph, l. v, c. 14, Anl.), qui noni Si vero perfeclus (Auctor oper. imperf., hom. i in
venitministrari, sed minislrare (Matlh.xx, 28); ilein- Mallh.) dicatur, sic exponilur, quia qui suos jubet
que Apostolus : Formam, inquit, servi accepit (Phi- esse perfectos, dicens : Eslote perfecii, sicul el Paler
lipp. n, 7). ' < vester cwkstis perfeclusesl (Malih. v, 48) ; prse csete-
In Jesse incensum (Pliilo, l. Interp., de I el III C ris perfectus dici debuil Jesus, quippequi cwpil fa-
Reg.) qui ait: lgnem venimilterein terram (Luc. xn,, cere et docere(Act. i, 1) quse perlecta sunt.
49). Et Joannes: ipse, ait: Buplizabil vos in Spiritui In Achaz convertens (Auclor op. imperf., Itom. 1
sanclo et igtti (tlallli. m, U ; Luc. lll). in Mallh. , et Orig., in Ex.), qui ail : Pwnitentiam
In David deMerabilis (Hkron. I. lnl. nom., de3 agite, appropinquavii enim regnum ccelonim (Matili.
llailh.; cl Act.apost), de quo evangelisla dicit: Elt lii, 2); vel uppreltendens(Philo , l. lnt. nom. de Mi-
respknduit facies ejtts sicul sol (Matlh. xvn, 2). Un- chwa), qui apprclierisa manu socrum Petri sanavit
de eiiam Propheta dixerat: Speciosus forma prwi febricilanteni (Lxtc iv, 58), et ftliam principis mor-
filiis Itominum(Psal. XLIV,5). tuam resuscilavit (Maith. ix, 25). Paulus quoque:
In Salomone panficus (Orig. Itom. 6 in Joan.),,,. Si quo modo,inquil, appreliendamin quoapprehensus
qui ait: Pacem meamdo vobis(Joan. nv, 27). Addens s SHHi(Philipp. III, 12). Ilem alibi : Non enim angeloi
meum ostendit odisse non suam; de qua dicitur : apprehendit, sed semen Abrahw apprehendil(Hebr.
Non veni pacem mitlere in lerram, sed gladiumi xxn, 16).
(Matlh. x, 34). Et Aposlolus de Ghristo: Ipse, inquii,, In Ezechia confortavit Dominus(Auctor. anonym.,
est pax nosira qui fecil ulraque unum (Epltes. n, 14). hom. 1 in Matlh.), qui ait: Confidile, ego vici mun-
In Roboam latiiudo populi(Pltilo, l. Inl. nom., deeDdum (Joan. xvi, 51). Et Paulus: Nos autem, ait,
11 Reg.; likron., ibid., de Matlli.), cum ait: Multii praedicamus: C/ms(um Dei virtutemel Dei sapientiam
ab Oriente el Occidente venient, et recumbentcumi (lCor. i,24).
Abrahamet Isaac el Jacob in regno cwlorum(Mutlh. In Manasseobliviosus(Pliilo, ubi supra de Genes.),
vm). Itemque alibi: Venhead me, omnesqui laboratiss qui ait: Remittuntur ei peccalamulta, quia dikxit
et onerati estis (Matlh. xi, 28), irapetus autem po- mullum(Luc vn,47) ; Charilas namque mullitudinem
pu!i idcirco vocalur, quia sicuCfulgur exit ab Orienlee operit peccatorum(Jac. v, 20). El Ezechiel: In qua-
et paret usque in Occidentem,ita erit et adventusFiliiii cunquedie, ail, conversus fueril injustus db injustitia
liominis(Matth. xxiv, 27). sua, omnesiniquilaiescjus oblivionitradentur (Ezeclt.
In Abia Paler Dominus (Hieron., ubi supra, de 'e xvm).
Malth.), qui ait: Notitevocare vobisPatrem super ter- In Amon fidelis (Philo, ibid., de Jerem.), quiail:
ram (Matth. xxm, 9), non quia duos in divinilate ,e Pelite et dabilur vobis (tlallh. vn, 7). Et Paulus ail;
dicamus csse, sed quod eliam libmo inagislri illius is Vl misericorsfieret, et fidelis Ponlifex ad Dominum
hominis paler sif quem docet, Paulo dicente: Nam n (Uebr. n, 17). Et Joannes in Apocalypsi: Et a Jesu
etsi decem miliia pwdagogorum habeatis in Cltristo, i, Christo, qui est leslis fidelis (Apoc i, 5); lidelis au-
353 INTERPRETATIO MORALISPROGENITORUMGHRJSTI. 534
tem dicitur, cujus sunt semper promissa lidelia, quoe A In Sadoch juslificatus (Hieron. I. Irit. notn., de
in utramque partem et speranda sunt pariler, et Luca), ut ait : Ego veritalem loqttor, quia vera.vest
expavescenda. qui me misil (Joan. »ui, 26); ad quem etiam dicitur :
In Josia ubi esl iiicensum Domini (Hier. I. interp. Juslificeris in sermonibustuis (Psal. L, 6). Et Joau-
nom. Hebr.), de quo dicitur : Et prolixius orabat (Luc. nes : Advocalum, inquit, habemtts apud Patretn Je-
XX.II,44),quomodo verooratioincensumessedicitur, sum Clirislumjitilum (Joan. n, 1).
Psalmista testatur, dicens : Dirigalur, Domine, oralioi In Achim Fraier metts (Origeit. hom. 20 supraJesu
mea sicui incensumin conspecluttto (Psat. CXL,2). Nave), ut ait: Qtticunque fecerit volunlatem Palris
In Jechonia prwparans (Hkron., ibid.; et Pltilo, 4. mei,ipse frater tneus,el mater mea, el soror esl (Malth.
Interp. nom., de I Reg. el Jerem.), ut ait : Si abieroi xn, 50), sive frater matris; frater quippe malris Do-
et prmparaverovebis locum, iterum veniam ad vos, et: niinus ideo dicitur, dum unum Patrem, cui omnes
aceipiam vos ad meipsum(Joan. x.v, 3). (Chrislo jubente) dicimus : Pater noster qui es in cm-
Si vero proprie Jeachim, et Joachin, id est, Pater, lis(lbid.).
distinguatur; in Joachin Domini resurreclio dieitur In Eliud Deus meus iste (Philo, l. Int. nom., de
(Hieron., ibid. de Matlli.), ut ait : Poslquam aitlemi /. / Iieg.), cui Thouias ail; Dominus el Deus tneus
resurrexero, prmcedam vosin Galilmam (Matlh. xxvt, B (Joan. xx, 28). Pronooien autem isle quid aliud nisi
2); in Joachiin Domini prmparalio (Auclor oper. im- signa clavorum et lancesesignilical,quseveri notitiam
perf., Itom. 1 in Mallh.), qui dixit : Venite, benedictii corporis monstrant.
Patris mei, possideleparaium vobisregnum ab origine> In Eieazar Deus meus adjutor (Pltilo, l. Inl. nom.,
miindi (Matlh. xxv, 34). de Gen. el Ex.), ut ait : Et qtti misil me Palcr niecuin
In Salalhiel, pelilio mea Deus (Hieron., ibid., de: esl (Joan. un, 16).
Mallh.; Pltilo,ibid.,de Aggmo),qui dixit: Paler san- In Malhan donans(Hieren.l. Int. tiom.jdeMailh.)^
cte, servaeos qttos dedislimihi (Joan. xvn, II). nl ait : Omne debitum donavi tibi quia rogasti tne
In Zorobabel ipse magister confusionis (Hieron.,, (Maltli. xvm, 52).
ibid), til ait: Muiti ab Oriente et Occidente venient[ In Jacob supplantalor (Origen., hom. 11 in Exod.)-,
et recumbentcum Abraltam et Isaac et Jacob in regnoi ut ait : Dedi vobis polestatem calcandi super serpen-
cwlorum (Malth. vm, II) ; et de eodem dicilur; : tes, et scorpiones, el supra omnem virtutem inimici
Quare cum Publicanis el peccaioribus manducal Ma- (Luc. x).
gister vester(Marc. u, 16)? In Joseph auctus, vel apponens (Pltilo, ibid., de
In Abiud Paler meus isle (Pltilo, ibid., Exod.),, Genes.; Joseph. I. l, c. 17, Antiq.), ut ait : Ego veni,
qiii dicit: Ego et Pater meus unum sumus (Joan. C ut vitam habeanl; et abundaniius habeant (Joan. x,
x, 50). 10); et alibi; et alias oveshabeo, qumnonsuiil ex hoc
In Eliachim Dominus resuscitabil (Pltilo, ibid., de• ovili, el illas oporlelme adducere,ut fial unus grex et
iib. Reg.), ut ait : Qui credil in me non morielur in umis Paslor (Joan. x).
aternum, sed resuscitaboeum in novissimo die (Joan. Hactenus ut valuimus , qualiter 5n omnibtis ge-
vi, 40). nealogioe,vel generationibus [Forte, generationis gra.
ln Azor, adjulus (Philo t. Inl. nom., de 111Reg. dibus] Christus figuralus et prophetatus sit, cxem-
Jerania),ul ait : Non sum solus, quia Pater mecum plis sacroe Scripturoe asseruimus.
est (Joan. vm, 19).

ITEM
MORALIS EXPLANATIO EORUMDEM NOMINUiM AB EODEM COMPILATA.

Opporlunum quoque videtur, ut ejusdetn genealo- D ierra ab eodem possessa est jure hsereditario. Adve-
gioenomina per inlerprelalioneni quoque latioribus nscetiam istius mundiin simiiitudinem Abrahse simus,
liguris, ad Moralem, quantum possumus, derivemus et peregrini, sicut onines patres noslri; totum quo-
inlellectum. que proesenlisvitoegauiium,velut Isaac charissimum
In sancto igilur Abraham hoc intelligentes stu- liliurii, Domino jubente, otferamus Deo, ut in aeler-
deamus, ut palres sanctarum genlium, hoc est, per- nurn gaudeamus cum Chrislo, ipso dicente : Beaii qui
fectarum animse virtutum efficiamur ; quas evulsis litgenl nunc, quoniam ipsi consolabunlur (Mallh. v).
el destructis, disperditis, et dissipatis malis genlibus, In Isaac cenlujilo locupletemur fructu, et gaudea-
hoc est, mortiferis vitiis, sanclus Jeremias sediflcare mus in tentationibus, et secundum m conjugium
et plantare jubetur a Domino, in quorum typo vitio- assumamus el Rebeccam, hoc est, patientiam habea-
rura septem illse Chananseorum gentes, veluli toti- mus, dicente Jacobo Aposlolo : Omne gaudium exisli-
deni priucipalia vitia, ab Israelitico deletse sunt po- mate, fralres mei, cum in tentationesvarias inciderilis,
pulo (Cassian., collat. 5, cap. 22), eadem [et earum] sckntes quod vrobalio vestrwfidei patienliamoperatur,
335 S. AILERAMNISCOTO-HIBEKNTABBATIS 356
id per patienliam et consolationem Scriplurarum, A videntes, hoc est, litteram a spiritu, et vitia, utante
spem,juxla Pauli eloqtiium (Rom. xv) habeamus diximus, a virtiitibus distingueiiles Omnia qtioque
(Jac. i); gaudeainus in Domino semper; elenim secundum Apostolumapprobemus [Forte, probemus],
sine Deo licet gavisi fuerimus, semper gaudere non et solum quod bonum est leneamus, ut cum dies
possiimus ; hoc riamque est sempiiernum ac verum tremendi illius examinis advenerit, nos qui nosmet-
el omiiegaudium, quod hic inilialtir per lidem, et ipsosjudicavimus, nonjudicemur aDomino, nec cum
illic consummatur per speciem; quomodo prsesens iiiuiido maligno damnemur (I Tltess. v).
ssectili gauditim fine concludilur, et luctu deletur, JTHZara [al.,Zaram],ut Iucifer orialur in cordilius
illud vero liiturum"terminum nescit, nec moeroribus nostris (// Petr. I) et sol justilise, qui timenlibus
interruinpilur. Dominum oritur, et negligenlibus orcidit, illuminet
In Jacob, ul noslruin veterem hominem Idummum, nos, lux videllcel vera quoeilluminat omnem homi-
Sd esl, lerrenurri, novo homine supplantemus, et nem venientem in hunc mundum (Joan. i); nec snper
nostrcsmeniis spirims, secundum Dominura renova- iracundiam nostrara, aul aliquid niortiferuni occidat
tus Supplantaloris nomen sorliatiir. Caro quippe se- vilium : cujus fulgore radiati et ipsi sicul Stellw ful-
eutfdnmAposloltim concupisciladvcrsbs spifitum, spi- gebimttsin perpeluasmternitates (Dan. xu), et orieinur
rilus vero adverstts carnem (Gal. v); senior videlicet B sicut luminaria huic murido, verbum vitoecontinen-
frater adversus juniorem, et junior conira seniorem, tes, ut luceat liix noslra coram hominibus, et giorift-
^tiis non prius qitod spiriluale, sed qttod animale (I cetil opera hostra Patrem noslriiin qui i» cwlis esl
Cer. xv), qui anlem [Deest f. in] hujus colluctationis (Malili.\); nee salissit nobis sbluinniodoin Christum
cerlamine viclor exslilerit, hic, devicto carnali et credere, sed, si ita necessilas impellat, pro ejus no-
veteri bomiiie, morlificalisque merabris suis qure sntit mine parali simtil [simus] etiam nostruni sangtiinem
super ierram; muhdus corde effeclus, vitiis videlicet fundere et conjunctam marlyrum subire passionem.
exinanitus; ac virlutibus repletus, per aclualem in Coccinus [at., coccus] quoque noster bis lihclus sit,
contemplativara transiens viiam, Israelis nomine me- hoc est, per Spiritum sanclum ignila Dei dilectione
rehitur appcllari; hoc est, liirf, sive menlis videntis impleatur et proximi; de qua dieitur : Aquw timltat
Dominttm, sivc principis cum Domino, aut direcli [di- nen poluerunl exstinguere charilateni, lariipadesejtts
lecti] Doinini, quem in prsesenli vita videbit pe»r fi- lampades ignis et flammarum (Cant. 8).
dem, et in futuro contemplabitur facie ad facie.n : In Esron, ut ardentes diaboli sagitias, ignita ini-
Beali, inquil, mundo corde, quoniaiil ipsi Deumvidt- mici jacula perspicaci cordis inluitu praevidentescuni
bunt (Ma'.th.v). apostolo Paulo dicere possimus : JVOH enim ignora-
In Juda, ut laudemus et semper glorillcemus Do- C mus versulias ejtts (II Cor. n); ad quas videndas vi-
niiiium, el confileamur illi laudanles nomen cjus. gilamibuscordis oculis opus habemus. jVonest enim,
Confessionis vero in divinis Scripturis duplex modus iriquil Apostolus, nobis colluclalio adversuscarnem et
est; autenimad pcenitentioesatisfactionem respicit, sanguiiiem, sed adversus principalus etpolestates, ad-
aul baptizabantur ab eo confitentespeccalasua(Mailh. versusreclores lenebrarum harum; adveisus spiritualia
Hi); et ilernm : Confitemini,inquil, atterufnmi pec- nequitimin cmksiibus (Ephes. vi). Et ideo, ut idem
calavestra (Jac.\); aut ad graliarum actionem refer- Aposlolus alibi ait : Ariiia mitiliwrioslrwnon sunt
luret laudem.tit sanctus Daniel : Tifci,iuquit, Deus carnalia, sed spirituatia (II Cor. x); spiritualibus
Patrum noslrorum confileor,teque laudo (Dan. n), et namque et invisibilibusarmis invisibilis aiiimoe,contra
iterura in Evangelio, qui sicul ovis peccatum non invisibiles hostes dimicandum est. Assumamus ita-
fecit: Confileor,ait, tibi Pater Domine cmliet lerrw qne, secundum Apostolum (Ephes. vi; 1 Thess. v),
(Malth. xi), id cst, gratias ago tibi, sive gloiiGco ul possimus resUtere in die malo, in emnibus sumen-
(S. Augusl., Serm. Hde verb. Dom.). Ergo prscvenia- tes sculum fidei in quo possimus ignila inimicijacttla
mus in conlessione faciem [Doinini] el confileamiir exstingitere,el gateam spei el loricam charitatis et gla-
peccata nostra; advoeatumenim habemusapud Palrem dium spirilus, qnod est Verbum [Dei deest]; utroque
Jesttm Ciirislum jusltim, el ipse esl propilialie pro D eniin modo accipiendum est nobis nomen Esron, sive
peccalis nostris (I Joan. n). Nudemusvulnera nostra quia, ut supra diclum est, diabolicas caveamus sa-
raedenli; eleniin sua vulnera nutrit qui tegil"; abs- gittas, sive quia Domini videntes sagittas, quse sunt
consa delicta patefaciantur Domino; revelata per secundum Psalmistam aculee, sagittis illius oppona-
poenitenliamleganlur per Domini misericordiam ; ini mus; nemo etenira in agone contendens coronabitur,
adversispariteret prosperis laudemus Chrismm, ini nisi qui kgitime crrtaveril (II Tiin. n). Atrium etiam
omnibusgraliam Domino Patri agentes per ipsum. efficiamur, ut veluti in atrio sanctu suo habilel in
jfn Phares, nl recle dividamus et recte offerainus> nobis, dicente ipso : Habilaboin illis. Slemus etiam
Domino; caventes pessimum illius parricirfsc exera- in domo Domini noslri, in atriis domus Dei nostri
plum ac palrimonia egenlibus dividamusetreddamusi (Psal. cxv); laudantes Dorainum quoniam bonus ;
parentibus quoeparentum sunt.; insuper studeatnus5 intremus portas ejus in exsultatione et atria ejus in
divisoreseffici aquarum superiorum ab inferioiibus, id1 bymnis (Psa/:xcix),plantati elenim in domo Domini
est, patiente[palieniise] inlercedenle firmamento.,vir- in alriis domus Dei nostri floreiiunt (Psal. xci), u*
lutes separemus a vitiis, munda effecti animalia, iiii post quam in atriis prsesenlis Ecclesise floruerint,
arcani iNoe assumainur, intelleciualem mguiain di- slabiles in domo regni plantentur seterni.
 537 INTERPRETATIOMORALISPROGENITORUMCHRISTI. 538
tn Aram, ut in numero habeamur electorum Do- A inimicis triumpbare possimus, limenles quoque illud
niiui, adversus quos nullus esl qui accuset; clegii Apostolicurn: Quomodo,ait, facti estis qitibtts tacte
euici nos Paler in Chrislo ul essemussancli et iiiinia- opus sil, non solidocibo (Hebr. v)? Perfeelorum au-
culati coram \p'.o (II Petr. i);certam itaque noslran tem est solidus cibus virorum, qui exereitatos sensus
vocalionem'et tslectionem per bona opera faciamus, hahent ad discrelionemboni et niali. Tali fortitudine
ul quia multi sunt vocati cum paucis inveniantur ele- roboratus est ille qui dicebat: Omiiia aulem pessutn
clis : omnes quippe qui Domini obediunl voluntati, in eoqui me conforlal(Philipp. iv).
dicunlur gentts eleclum, regale saccrdotiura (/ Petr In Obed, ut serviamus Domino in Irelilia (Psal.
11);ilem excelsi simus et sublimes, meritoruin sciii- xcxix), illa videlicet servilule, qua non per spirilum
celdigniiatesublimali a terrcnis extollamur ad cai- timoris, sed per spirilum adoptionis filiorumservilur
lestia, quibusqui adhseserit de excelso cceii babita- Doinino(Rom. v); sicut namque duo sunt timores
culo, omnia despicil caduca. qui faciunt duo genera timentium, iia duresunt ser-
In Aminadab, ut spontaiieus Doniinisimus popu- vitutes, quoe faciunt duo genera servorum : aller ti-
lus; in oediflcatione etenim labernaculi lestiinonii nior pcenalisin servitule, aller [Forte, ac est] initium
in quo sine ambiguo signiiicalur oinnis Ecclesia, sapientise,aller pleniludo est legis divinoc. Perfecla
prompto quisque animo obtulil quod voluit. Unde et **igilur servitute perfeetos servos nos exhibeamus
ipsa veritas : Si qtds, inquit, vutl post tne venire Domino,ut, cum tempus servitutis fuerit liniluin,
(ilalllt. xvi); el alibi : Si vis perfeclus essc (Matth. vocemur a Dominoin regnum oclernum.
xix); el ilerum de virginilatis eleclione liberutn reli- ln Jesse, ut incensum orationum in afa cordis no-
quit arbitrium (I Cor. vn), dicens : Qui potesl capere slri iucedamus, dirigatur, inquit David, oratio meu,
capiat; sicut namque Dominusvilam noslraiu volun- siculincensumin conspecluluo (Psal. CXL);et oninia
taria passione acquisivit, ila et nos voluntarie vult incindentes conflagremusigne spiritus, spiritum con-
sacriflcare sibi, utvolunlaria oris nostri beneplacita tribulatum Domino oflerenle;, et imniolatites Deo
sibi faciat, sicut et toecorumvolunlalem cuni scirel, hosliam laudis (Psal. cxv), igne oestuanles Dei, de
inlerrogabat dicens, Quii vttltisut faciam vobis(Marc. quo dicitur : Ignem veni millere iu lerram (Luc.
x) ? et stalim iidelem voluntatem sanitatis effeclus xn, 49).
consecutus est. In David, ttlproprias remiltamus injuriasetdeside-
In Naaspn, utmundanis auguriis gentilium dere- rabiles
el ornniun» efliciamur Domino,avidumquehabeamuserga
lictis, promissis divinis fldem adhibeamus,
non Deum desiderium,hoc esl, ut diligentes Dominum,
prosperitatem rerum in Dominisolius voUmlate,
/-, a Doniino; Qui eritm diligit me, diligelur a
jn falsis divinationibus,collocemus, ut Paulus : Si diligamur Patre meo, et eum (Joan. xiv). Fortes
qttomodo, inquit, tandem aliquando prosperum iler etiam simus ego diligam
habeam in vohtniale Dei veniendi ud vos (Rom. 1). manu, hoc est, perfecto opere intelle-
Eece non in falo, nec in augurio, sed in Dondni vo- ctualem giganlem gladio proprio vulnerantes, et de
faueibus
luntate, prosperitatem sui posuit itineris. David ximorumanliqui proedoni.-,lain nostras quani pro-
aiiimas eripienles, ut, extivmo adveniente
quoque de beato viro : Omnia, ait, quwcuntjuefaciet sicui sol in regno
i), et Joannes Aposlolus : judicio, desiderabiles, fulgeamus
protperabunlur (Psal. Palris ttoslri, bono certaniine ceitato, reposilatn
Charissime,inquil, in omnibusoralionem facio pro- nobis in ccelisel, co-
te 111). Conlemptisitaque cunctis accipiamusa justo judice, juslilioe
tpere ingredi (Joan,
mundanisauguriis, prosperemur in Dei volimtate, et ronam.
ln Salomone, ut quantum ex nobis sit, cum omni-
divinis credamus oraculis, et Domini solius inten-
damus promissis : Charilas quippe oimiiacredil, om- btis' pacem habeamus, et iiilesiino viliorum bello,
ritasperat(I Cor.xm), ad maximuirietenim latidis cu- spiritualibus victo virtutibus, et ulroque notro ho-
mulum de populo Israel dicilur : Non est augurium niine in unum coelestemconciliato, pacem habeamus
in Jacob, nec divinalioin Israel (Sum. xsni). ad Dominum, etad proxirhum, et non solum simus
in Salinon, ut sensibiles in Domitioomnia probe- D cum omnibus pacati, verumeliam oinnibus exista-
et licel fiatres ad unionem
mus, et sola ea qusebona sunt teiieamus (/ Tliess.v), muspacifici, discordanles
el sensibusperfecli, inalilia parvulisimus (I Cor. xiv). spirilus et concordiam revoceraus. Beali, inquit,
Hoc quoque senliamus in nobis quod et in Chrislo pacifici,quoniam ftlii Dei vocabtintitr(Mallh. ni).
Jesu, qui, cutn iit forma Dei essel, noii rapinam arbi- In Reboatn, ut laluni niaiidatimi Domini com-
tratus est, esse se wquatemDeo,sedsemelipsumexi- plenles, hoc esl, sine ulla personarum acceplione,
nanivil, formam servi accipietts (Philipp. n), et reli- otnnibus charitatem fraternam exhibeamus; juxta
qua; et unanimesunuin sentienles,uno ore Itonorifi- Paulum, corde riostro dilatemur, ac fllii Israel in
temusDominum,ac sacroesensibus Scripturoe instru- lerra nosira multiplicentur el crescant, id est, spiri-
cti, efficiamurDominidocibiles.Sancto dicente Isaia: lualibus repleanlur virtulibus, vitiorum genti repu-
et erunlomnesdocibilesDei (Isai.L)\.;Joan. m). gnanlibus. Tali igilur populo in nohis dilatalo, im-
lnBooz, uti confortemur in Domino, et vjriliier pelus spirilalis desiderii spiritualem frangat impe-
agamus, Christo confirmante raanus nostras ad prse- lum; Fluminis enira impetus imtifical civitatemDo-
Jium, et digitos noslros ad bellum, ut robore patien- tnini (Psai. LV).
tiseflrmati omnia tentalionum genera sufferre, et de In Abtu, ul P.itrem habeamus Dominum, simus in
 539 S. AILERAMNIINTERPRETATIO MORAHS PROGENITORUMCHRISTI. 340
Domino, ut veraciter dicere possiinus Paler noskr A noslris, hostiam vivam, sanctaro, Deo plaeentem ex-
(Maitli. vi). Ac filii Dei simus et hoeredes,haredes liibentes (Rom. xn), sermonibus sacrificium laudis
quidem Dei, colimredes aulcm Chrisli (Rom. vin), Domino immolantes (Psal. cxv), cogitationibus corda
si innien compalimur, ut et simul conglorilicemur. conlrila et bumiliata er. contribulalos spiritus sacri-
ln Asaph, ut lollamus mentem nostram de terre- ficanles; el his tribus Deo dedicati, cogilalu scilicet
nis ad ccelestia, de via quoque, juxta prophelam, et verbo et facto immaculatse inveniamur
hostioe,
tollamus lapides (Jerem. L), hoc est, de via sanclse auditoresque non infructuosi effecti, pro his quse Jex
conversalionis auferamus peccata divina [in] nobis arguit, poenilentiam agamus, prse-
In Josaphat, ut recte judicemus , nostra tanquam venientes faciem ejus in confessione (Psal. xciv), ut,
suhditorum nobis examinanles delicla : Si enim, ut recepla salisfactione nostra, iram suam averlat a
ait Apostplus, nosmelipsos judicaremus, non ulique nobis.
jttdicaremur a Domitio (I Cor. xi) In Jechonia, ut in advenlum Domini parali simus
In Joram, ul dum consurrexerimus cum Cbrislo, et semper vigiles (Luc. xxi), ne forte graventur corda
qusesursuni suntquoeramus, quoesursum sunt sapia- nostra crapula et ebrietate, et curis hujus vitte , et
mus, non quse super terram, et eflecti in Domiiio superveniat in nos repenlina dies illa ; lanquain la-
subJiii.es,nosltam conveisalionein habeamus in ccelis B queus enim superveniat in omnes qui sedent super
(Coloss.III). faciem terroe. Devitantes ilaque mali et inutiles esse
el [<:lntendo f. irrepsit] faluarum exemplo virginum
In Ozia, ut de eoelero conibrlemiir in Doniino et
in potentia virtniis ejus , ut et iia pugnaiilibns nobis vigilemus et prscparemur, ut,veniente Doinino , ut
conteratur Salanas sub pedibus nostris velociler sponsa inlremus in gaudium Domini et ad nupiias
inlromitlamur seternas.
(Epltes. vi.).
In Joachim, ut esse Domini resurrectio mereamur,
ln Joathain, ul perfecta opera facienles, perfecii
exislaimisel inlegri, in imllo tentationnm genere de" ut de morle peccati ad jusl tise vitam resurgamus;
etenini in baplismo Christo consepulti sumus, ut cuni
ficientes, Veritate ipsa dicente : Estolc vos perfecii, co
sicttt el Paler vesler cwleslis perfectus est ( Matlh. v ). per justiliam convivamus ; hsec est enim resurrc-
ctio soli j'usli suscitantur. In secunda vero
In Acltas, ut apprehendamus in quo appreliensi tam prima, qua et peccatores quam lideles resurgent et
impii
[sumus] et quoe reiro sunt obliviscentes, in futurum perfecli, alii in resurrectionem vitse, alii in resune-
nos superexiendamus, ut possimus apprehendere ve- ctionem
judicii v). Beatus, inquit Joannes,
ram vitam qurc est Christus. Ego sum, ail, lux cl vita et sanctus est (Joan. habet parlem in resurrectione prima,
c qui
mttndi (Joan. vm). in hoc secunda mors tton liabet poleslalem (Apoc.xx).
In Ezecltia, ut de omnibus animoe langubribus li- In Joachim, ut paratum ab origine mundi cum
berati, conscendamus in templum Dei, et faciamus juslis mereamur in regnum ad dexleram vocari
voluntatem ejus, el, fortitudine Doraini confirmati,
(Matih. xxv).
occidentem iniquis mereamur nobis oriri justitiac so-
In Zalathkl, ul unam pelitionem pelamus a Do-
lem (Malach. iv), et ubicunque peccatum, et ex pec- ut
calo mors et [ et videtur redundare ] appropinqu.ave- mino, inbabiteinus in domo Doniini onines dies
viise nostrsc,et videamusvoluntalem ejus (Psal. xxu).
runt, convertenles ad in
Dominum,eousque pcenitentia Omnis enim
flenles exoremus Dominum, donec in misericordia qui pelit, accipit (Luc. xi). Petamus a
Domino semper in nomine Salvatoris, hoc est, quoe
flexus erigat et yivere faciat vitse spirituali.
fld veram salulem pertinent, dicente Salvatore :
In Manasse, ut, malorum prseteritorum obliti, sem-
Quwcunquepetkrilis a Palre meq tiomine meo, dabit
per in nocte hujus prtesentis sseculi memores simus vobis (Joan. xiv), et sequa poscanlur, ue iu peccatum
nominis Domini; ultionem quoque non quseramus, vertatur oratio.
nec memores simus irtjuriseproximorura, sed remit-
In Zorobabel, ut in omni studio nilamur tam disci-
tentes omnium debiia, nostra laxari mereamur a
Domino delicta, ipso dicente : Dimittile, et dimittetur puli ccelestis et veri magistri fieri, quam inagislri
vobis (Luc vi). discipulorurn, ul qiisecuiiquedidicerimus, opere coni-
alios doceamus. Qui audit, inquit, dicat:
ln Amon, ut stemus in fide, et fideli Domino.fldeles plentes,
veni (Apoc xxi); qui ad spiritualem coenamirivitatus
adhrjereamus; charitas namque omnia credit (I Cor.
est, coeteros quoque invitet, ul plena fiat domus dis-
15), fides aulem sperandarum substantia rerum, et cumbentibus
argumentum non apparentium est, nam quod videt (Luc. xiv).
Fides est In Abiud, ut sit nobis Deus in Patrem, et nos illi
qnis, quid sperat (Ilebr. vi)? itaque quoe in Christo gignen-
nos Abrahoefilios facit, qui credidit Dee et reputatum in lilios et filias, el nos spiriiuales
est ei ad justitiam (Rom, iv), per quam et omnes pa- tes filios, palres eorum siraus, discipuli simul el ma-
a Domino docti et
tres noslri testimonium consecuti sunt esse justi. Ex gistri, patres exislentes el filii,
et
fide igitur nos vivamtis, ut ex fide justiflcemur, quia geniti, doceamus generemus progeniern Domino,
ex vivit ul talis progenies cum Patre regnet oeterno.
juttui fide (Rom. i).
In Josia, ut quseramus ubi incensum Domino ado- In Eliachim, ul hic icsurganius animo, et illic re-
lerc debeamus, nosmetipsos videlicet, in corporibus suscitati in sancto el spirituali vivamus corpore,
341 ETHELBERTI; ANGLORUMREGIS, DONATIONES,etc. 312
mors etenim una Redemptoris nostri duahus nostris A animoede peccali morte vivificationem, et in futuro
mortibus saluti fuit, et una ejusdem resurrectio du.as corperis ineorruplibilem resurreclionem.
resurrecliones procslilit, proesentividelicet lempore In Assur, ut adjavante Domino... (Cwleradesuul.)

ANNODOMlNlDCXVl.

ETHELBERTUS,
ANGLORUM REX.

NOTITIA HTSTORICA IN ETHELBERTHUM.

(FabriciiBiblioth.med. et inf. a-Ulis.)

Ethelberlus.sive Edilbertus, Cantiorum in An- B 1721, foL.vide quse nupernotavit Thornagh Gour-
gliapriniusrexChristianus,qui an. 616, Februarii 24, don , in historia Parlamenti, Anglice edita Lon -
obiil. Hujus scriptum nullum exstat, sed Baleus, dini 173L Scripsitet Epislolarum librum maxime ad
pag. 73, etPriscus, pag. 105. ex Beda, notant sanctum Gregoriumpapam, et ad sanctum Augusli-
scripsisse Decreta judiciorttm, sive primam ilUtm num, Anglorum apostolum et primum archiepisco-
magnamLltartamcreteris eliam Heplarchisein Anglia pum Cantuariensem. De Ethelberto boc Baronius
pr.obatam Regibus, de qua prseter DavidemWilki- et Acta sanctorum , %'tFebruarii. De Auguslino illo
nisium , tomo I Legum velerum Anglorura, Londini, ad 26 Maii.

ETHELBERTI,
ANGL0RUM
REGIS,

DONATIONES AD DIVERSAS ECCLESIAS.

Anglic. t. I, p. 110, 1-26,167.)

(Monasticon

I. C stolorum Petii et Pauli cum terra adjacente his li-

Donatio regis Elhelberti de lerra ubi silum esl mona- mitibus : in oriente ecclesia sancli M.irlini et inde
steriuinapostolorumPetri el Pauli cum terris adja- ad Orienlem be siwenidoune,et sic ad Aquilonem be
centibus. wyktjngmearch,herumad Orientem et ad Auslrum be
In nomine Domini nostri Jesu Christi. Nolum sit bureyaremearch,et sic ad Austrum et Occidenlembe
omnibus tam prsesentibus quam posleris, quod ego Kyngesmearch,iterum ad Aquiloneraet Orienlera be
Athelbertus, Dei gratia rex Anglorum, per Evange- Kingesmearch,sicque ad Occidenlemto Ritherchepe,et
licum genilorem meum Augustinum de idolatra ila ad aquilonem to dryttingstrete. Aclum est in ci-
facturus Christicola tradidi Deo per ipsum antistilem vitate Doroberniaaanno ab incamatione Chrisii DCV,
aliquam partem terrse juris mei, sub orienlali muro indictione vi. Ego Athelbertus, rex Anglorum, hanc
civilatis Dorobernensis, ubi scilicel per eumdem in donalionem meam signo sanctse crucis propria manu
Christo instiiulorem monasierium in honore princi- confirmavi,Ego Angustinusgratia Dei archiepiscopus
pum aposlolorumPetri et Pauli condidi, et cum ipsa libenler subscripsi. Ego Aswaldus regis filius facio.
lerra et cum omnibus quse ad ipsum monasterium Ego Hanugi filius dux laudavi. Ego Ilocca comes
pertinent perpetua libertate donavi adeo [ut nec] consensi. Ego Andemundusreferendarius approbavi.
mihi, nec aliorum successorutnmeorum regum, nec Ego Graphio comes benedixi. Ego Tangi filius regis
uliiunquam potestati sive ecclesiasticsesive sseculari, oplimas conflrmavi. Ego Pinca consensi. Ego Geddi
quidquaiBinde liceat usurpare. sed in ipsius abbatis corroboravi.
sint omnialibera ditione: si quis vero de hacdonalione II,
nostra aliquid minuere aut irritum facere tentaverit, Charta At/ielberti.
aucloritate beati papre Gregorii nostrique apostoli
Augustini simul et nostra imprecatione sit hic se- In nornine Dominitiostri Jesu Christi. Nolum sit
gregatus ab omni sanctse Ecclesisecommunione, et omnibus lam proesenlibus quam posleris, quod ego
in die judicii ab omni eleclerum socielate. Circum- Alhelbertus, Dei gratia rex Angloriim, per Evange-
cingitur hocclerra, ubi silum est monasterium apo- licum genitorcm meum Augustinum de idolalra fn-
5*3. ETIIF.LBERTIANGLORUMREGIS Ui
ctus Christicola, tradidi Beo per ipsum antistitem A desiderans, suarumque possessionum termlnis dila^
aliquam partem lerrse juris mei, sub orientali muro tare gestiens, sana mente integroque consilio, cum
civitalis Dorobernioe,ubi scilicet per eumdemin Ghri- Edbafdi filii mei aliorumque nobilium optiniatumque
sto inslitulorem, monasterium in honore principum meorum consensu, ob redemptionem animremeoeet
apostolorum Petri et Pauli condidi, et cum ipsa terra, spem retribulionis seternx obtuli ei etiam villam no-
et cum omnibusquse ad ipsum monasterium perli- mine Sluriga alio nomine dictam Cistelei cum om-
nent perpetna libertate donavi, adeo ut nec rnihi, nibus redditibus ei jure ompeleniibus, cum manci-
nec alicui successorum meorum regum, neculli un- piis, silviscullisvel incultis,pralis, pascuis, paludibus,
quam polestati sive ecclesiasticse, sive soeculari, fluniinibus, et conliguis ei marilimis terminis eam
quidqtiam inde liceat usurpare, sed in ipsius abba- ex una parte cingenlibus, omnia, mobilia vel iinrao-
tis sint omnia libera ditione. Si quis vero de hac biiia in usus fratrum sub regulari tramite et mona-
donatione noslra, aliquid minuere, aut irrilum fa- siica religione inibi Deoservientium: missurtimetiam
cere tentaverit, auctoritate beati parse Gregorii, no- argenteuin, seapton aureum, ilerutn seliam cum freno
slrique aposloli Auguslini simul et nostra impreca- aureo, el gemmis exornalam, speculum argenteum,
tione, sit bic segretatus ab omni sanclse Ecclesise armilcaisia closerica, camisiam ornalam, quod mihi
communione, et in die judicii, ab oinni eleclorum B xenium de dptnino papa Gregorio sedis apostolicte
socictate. Circumclngitur hrec lc-rra bis terminis. directum fuerat, quoe omnia supradicto monasterio
In Oriente ecclesia sancli Marlini, ct inde ab Oriente, gralanler obtuli. Quod etiam monaslerium ipse ser-
besiwenidoune,et sic ad Aquilonem,bewgkynginearch, vus Dei Auguslinus sanctorum apostolorum, ac mar-
iterumque ad Orienlem et ad Auslrum, be bureyare- lyrum reliquiis variisque ecclesiastieis ornamentis
meurclt: el sic ad Austrum et Occidentembe kynges- ab apostolica sede sibi transmissis copiose di-
mearch; ilem ad Aquilonem be ktjngesmearch,sicque clavit, seseque in eo et cunctos successores suos
ad Occidenlemto Riilterecltcpe,ct ila ad Aquilonemto ex autoritate apostolica sepeliri proecepit,Seriptura
drytiingstrete. Aetum est boc in civilate Derobernie, dicente * non esse civitatem mortuorum, sed vivo-
anno ab incarnatione Chrisli 605, indiclione 6. rum. » Ubi etiani mibi et successoribus meis sepul-
Ego Aihelberlus rex Anglorum banc donalionem turam providi, sperans me «jiiandoque ab ipso apo-
meain, signo sancloe crucis, propria manu conlir- stolici ordinis piincipe cui Dominus polestatem li-
mavi. Ego Auguslinus, gratia Dei archiepiscopus, gandi atque solvendi dedit et claves regni ccelorum
libenter subscripsi. Ego Edbal lus, regis (ilius, favi. tradidit, a peccatorum nexibus solvi et oelernaebea-
Ego Hamigisilusdux laudavi. Ego Hocca comescon- titudinis januam inlroduci.
sensi. Ego Angemundus referendarius approbavi. C '
Quod monaslerium nullus episcoporum, nullus
Ego Graphio comes brnedixi. Ego Tangisilus, regis successorum meprum regum, in aliquo ledere aut
optimas, confirmavi. Ego Pinca consensi. Ego Geddy inquietare pisesumat, nullam omnino subjectionem
corrobavi. in ea sibi usurpare audea.t, sed abbas ipse qui ibi
Rex Anglorum Athelberlus miserieordia omnipo- fuerit ordinatus, intus et foris cum consilio ffatrum
tenlis Dei calholicus, omnibus suse gentu fidelibus, secundum tmorem Dei libere eum regat et ordinet,
et adventum glorise magni Dei et Saivatoris nostri ita ut in die Dominiduleem illam piissimi Redem-
Jesu CInisti, beata spe ex^peclantibus, salutem vitoe- ploris nostri vocem mereaturaudire dicenlis : Euge,
que selernscbealitudinem, largiente summiRegis cle- serve bqne et ftdeiis, quia super pauca (uisli fidetis,
inentia. Ego Atlielberlus in solio palerno confirma- sttper nwtla le consttiuam; tiUra in gaudium Domini
tus, paceque diviniliis eoncessa, eo jam per decem iui. Hancdonationem meam in nomine Palris, et Filii,
quinqueiinia sceptrigera potestate potitus, et per et Spirilus sancti, largitate divina ut mihi tribuatur
Venefabiles sacrre fidei doclores Spiritus sancti peccatorum remissio, per omnia, cum consilio reve-
gfalia ifradiatus, ab errore falsorum deorum, ad rentissimi palris Auguslini, condidi, idque ad scri-
uiiius vefi Dei cultum toto. corde conversus, ne in- bendum Augeraundiimpresbylerum ordinavi. De his
j.
gratus beneficiorum appaream illi a cujus sancta ergo omnibus qute iiic scripta sunt, si quis aliquid
sede nohis in regiOrieumbraemortis sedenlibus lux inde minuere prexsumpserit, sciat se oequissimoju-
veritatis emicuit, inter abas quas fabricavi ecclesias dici Deo et beatis apostolis Pelro et Paulo rationera
monilu el hortatu bealissihii papoeGregorii et sancti esse redditurum. Conlirmata est hsec donatio prae-
patris nostri Augustirii, ipsi bealissimo aposlolorum sentibus leslibus revcrentissimo patre AugusiinoDo-
principi Petro et doctori gentium Panlo monaste- rovernensis Ecclesise archiepiscopo primo, Mellito
rium, a fundamentis construxi, illudque lerris va- quoque. et Justo Londonioe, et Ronfensis Ecclesiae
riisque possessionum doiiariis decorare studui, ini- prscsulibus, et religioso faniulo Christi Laurentio
bique monachos Deura timentes aggregari feci, et' presbytero, Edbaldo lilio moo, Hamigisilo duce,
cum consilio ejusdem reverentissimi archipraesulis' Augemundo referendario, Hocca el Graphione comi-
Augustini, ex suo sancto sanclorum collegio venera- tibus, Tangesilo el Pinca et Geddi et Aldhuno regis
bilem virum secum ah aposlolica sede directum. oplimatibus, aliisque plurimis diversarum dignila-
Petrum monachum elegi, eisque, ut ecclesiasticus1 tum personis. Actum sane quadragesimo quinto
ordo exposcit, abbalem prrcposui. Hoc igitur mona- anno regni nostri, sub die v Idus Jannarii.
bteriqm ad proveclum debiti culminis promoverei
515 DECRETUMDE REBUS DEI ET ECCLESLE NON ABSTRAHENDIS. 343
III. A Eulhstan, Swiihun, Gnthlieard, Dioruulfepiscopi;
/fSdelhearbl,rex occidenlaliumSaxonum seu Can- Ettheldred et ^Elfred filii regis; Uullaf, Uurselh,
tuariorum, vendidit Waertnundo episcopo xx acras ahbates ; Uultliem presbyler ; Uuerenberlh et Cel-
terroeet utiuin vinculum diinidium civilatis Strobi mund ministri; Eannulf, Oric, Uulfhere, Aetheluulf;
et uniiiii mansium, pro ejus pecunia, xv pund. et Ilumbearht, Uullaf, Aldred, /Ethelred; Drybtwald
xxx maucuso(sic habeiurin charia) anno 7fl0. Sttb- et Biorhluulfduces.
scriburil/Erdelbearht rex; Crolnoltbarchiepiscopus;

DECRETUM

DE REBUS DEl ET ECCLESLE NON ABSTRAflENMS

(Wilkins.,LegumVett. Anglpr.Collect.1.1, p. 1.)

Bcec sunt judicia quce a Ethelbertus rex conslitu.it Augustini diebtts.

I. b Dei peculium et Ecclesioeduodecieseniende- B sexies emendetur; clerici peculium ter einendeliir,
tur; episcopi peculium undecies emendetur; sacerT ecclesiiee pax bis eniendetiir; monasterii <!pax bis
dolis peculium novies emendetur; diaconi peculiiim emendeiur.
» JEthelbirliliis.;Ethelbirhius rex, seciindum Fa- • sio virgarum, vel reslilutio simplex aut duples rei
stos Saviliahos, regnare ccepitanno Christi 561. De- furtim ablatie, et Bremmerholm,hoc est, ergaslnluin
siil anno 616. Malniesburiensis et Beda scribiint nauticum : effraclor anlem ac sioliator tbeca; nuin-
ilUimexcessisse posi receptam Christi fidetnanno 21. mariae, capsse, vel nnnarii in templo reperli, latro-
Beda anno 615(«,uiest 6l6juxta ctironologiamSaxo- nis instar, roia et palo punitur; qui autem e leinplo
nicam) eum obiisse dicii, lib. n Ilist. Kccl.c. 5, ubi res clavihus non servatas spoliaverit, in furcam su-
inter alia sic de eo loquiiur : «Inler cseterabOnaquoe spentlinir; qui auiem res viliores rapuerit, ad pa-
genii sure consulendoeonferebai, eliam decreta iili Inrn virgis ciesus, seternis et vincuiis et laboribus
jtidiciorumjuxla exempla Romanoruin cuui consilio punilur. Vid. lib. vi Juris Dan., c. JG, § 4. De sa-
snpieiitumcqnsiiiuii, quoeconscripia Angloruin ser- crilegiis Tlieodoricus rex in edicto suo, cap. 126
monehacienusliabentufeiohsefvaiiturabea.lntiiiibus "p ait : < Si quis tle ecclesiis, id est, locis religiosis',
primitus posuil qualiler idvel
eniendare dcberel,qui ali- bomines traxerii, vel aliquid violeuter crediderit
quid reruni vel ecclesise, episco|ii, vel reliquorum aulerenduio, capite puniatur. » Juxla legeni FriiO-
ordinum, furto auferrel, volenssciliect tuiiioneriieis rum 12, qui fmuin effregerit. et ibi ali.|iiid de sa-
quos et qtiirum doctrinam siisceperunt preestare. cris tulerii, ducitur ad niare, et in fabulo, quod
i>Dei ptculium el Ecclesite.De sacrilegi» el furlo accessus maris operiri solet, linduntttr aures ejns, et
ptior legs hti;us pars inielligenda esi, quod nempe caslratur, et iuimolatur diis qtiorum templa viulavit.
fes, Deo, Ecclesioe,eic, dicatac, si furtim auleran- Vitl. Lindenbrog., Coil. LL. anti[. lom. I, pag. 50S.
tur, sini coiiipensandte. Kex ^EIfredus infra, lege 6, Jn constitutioiie Cliildeberli rcgis, sacrilegi.ia ser-
sacrilegiumcum muclia juxta valorem eotnpetisari,et vili persona patrata ceiit>imietihus flagelionini pu-
proeteiea aul manum furis abscindi, aut juxla capilis iiiunltir. Vid. Capiiul. reg. Eranc. per bic.pb. Ba-
sest niaiioiiemhominisillius eain rediini vuli. In jure Juz., tiini. I, p. 7. In Capittilariis Caruli et Ludov.
civiii, Paulus jurisconsullus, L. Sacrilegii 9, ad 1. itnpp. lib. vi, c. 504, ita de sacrilegisexsat : « Si
Jul., pec, lib. XLIIIP. til. 15 : « Sacrilegi, inquii, qius, in ei clesias earuinque res irrueiis, sicerdoti-
Capiie puniuuliir, qui publica. sacra cnnipilaverint; bus et minisiris, vel ipso cullui locoqite aliipiid iut-
at qui privala sacra aul aediculasincusioditas lenla- porlel injtiiiae, vel inferal ad divim cultus injuriani,
verint, ainplitts quam fures, ininus qnani sacrilegi in convictos sive coofessos reos capitali sententia
niereiiiiir. i Sacrilegii poenam iiionei siatni debere noverit vindicandutn. « Et in Cationibiis Isaaci epi-
pro qualiiate personae, proque rei condilione, et scopi Lingonensi?, til. 7, saerilegi infames dicun-
temporis, ac oetatiset sexus, vel seveiius, vel cle- lur, nec ad acciisationein vel leaiiiioiiiuiii admitti
menlius; el statim profert varias olini indictas po3-B debent. Vide Cipit. reg. Franc, loni, I, p. I2(J7
nas, aliosque sacrilegos ad bestias damiiatos, alios seq. Conf. Drocouissententiam hac de re in appeu-
vivos exnssos, alios furca suspensos ait. In jure ca- dice Actor. veier., cap. 14-0, lom. II Capitul. Ba-
nonico, qiii res ecclesiaslicasDeo dicatas abstulerit, luz., p. 1541).
infamis judicabatur, anaihemale feriebatur, vel c Pax ecctesim.Hoc est, si rixx vel contentiones
excommunicabatur.Decret. Gregor., c. 12, q. 2. In in ecclesia
jure Gntliicoet Scanico gravissiuiapcena furibus iii- d ilonaslerti pax. Quod de paco ecclesire
fligiiur, suspendiuni iieinpe absque defensinne ho- dixiinus,
niinis fiirli accusali; sacrilegis autem uulla specialis idera de pace monasterii diceiidumest, <|uoilneitipe
siaiiiebatur poana. Yid. Sliernook de jure Sueon. et juxta honoreiii et valorem ejus qurelibet violaiio
Golh. vetuslo, p. 568 seq. ln legibus proviucialibus pacis dupliciler compenseliir. In Consliiiitioiiibiis
hodierni regni Suecise, sacrilegus solvel episcopo sub ^Eibelredo, anno 101J ediiis, U.v.c.de viola
mulclam lriummarcaium pro violatinne pacis eccle- tione pacU monasierii staluitiir le\:« Violatio pacis
siastieae;pro furto autem plectelur secundum leges monasierii piimarii cum rebus excusatione dij,'ins
provinciales. ln templo vel ccemelerio non fruetur excuseiur, juxta pnceui regiam; lioc esl, vlibris
pace, qttia contra eam deliquii. Loccen. Leg. civ. secundtmi legem Anglorum, et niediocris mo-
regni Sueiiae, til. de jure eccles. cap. 18, p. 5.01. nasterii c\x solid.s, bocesl, juxta mulciani regis; et
Apud Danos levis pcena furibtis determinaiur, uti adbuc minoris LXsulidis, et campestris ecclesisexxx
legitur lib. vi Juris Danici, c. 17, die Tyveri, ex- sofidis. »
3*7 ETHELBERTI ANGLORUMREGIS 5.J?,
II. Si rex popiilum sntini ad se vocaveiii, et ipsis A
; VIL.Si quis regii prajfecti fabrorum aut pincemse
qnls Ibi malefecerit, dupliciter.cbinprnseiur, et regi famulos occiderit, moderatam inulctam crdinariaui
L soiidi solvantur. ('- kodgclde) solvat.
III. Si rex in alicujus domo convivelur, et ihi ali- "VIII.Regis patrociniuni violatum d L solidis com-
quis daniiii quid feceril, duplici eineiidalioiieemen- penseiur.
det. IX. Si liber homo a libero quid furetur, triplici-
IV. Si liber homoregi furioqnid auferat a, novena ler cmeiidet, et rex habeat mulciam, et omnia ejus
hona.
compensationecompenset. X. Si quis cum regis ancilla virgine e concuouerit,
V. Si iu regis viHa aliquis hominem occiderit, L solidisemendet.
L solidis emendet b. XI. Si ea molens serva sit, xxv solidis emendei,
VI. Si quis homineniliberum occideril, rex L so- si ea lerlise sortis, xu solidis.
lidos pro dominio recipiat. XII. Regis obsonairix xx solidis compenselur.
in ecclesia oriantur, duplex mulcla solvalur jnxia di- eum furti accuseiit, liceat ei contra unum ex bis
gnitaiem ecclesise. Witbraidus, sub init. Legum, „a cum scuto et fuste contendere. Vid. Leg. Longo-
pacis ecclesiaslicreviolationemLsolidis compensan-- bard., lib. i, lit. 25, leg. 76.
dam esse dicit. ln Lcgibus /Eltielredi violatio pacis b Nempe pro violatione pacis regioe, quae juxta
ecclesiast-icseeodem modo puniebalur ac regis; et pacem Dei sancta apud Anglo-Saxones fuit. Vid.
inter Anslrales Anglos, qui pugnaverit in ecclesia Fced. Edo. et Gulhr., Leges iEtlielredi el Cnuti.
perdebat oinnia qusepossidebat, et in regis arbilrio Pro bomicidis auiem alia pcenainsuper statuebatur.
crat, iiirum yiiam haberet vel'non : botiiicidiumau- Itleui hoc in lege seq. 6 observaiur.
lem intfa ecclesiae parieles inexpiabile esse dicit. c Leodgeldemulctam ordinariam significat, quod
Rex Cnutus, lege 5 de pace ecclesiae, ait: « Non nempe in homicidio famulorum pincernaeregii aut.
siint tiiiiiies eccfesise sequali modo terreno honore praefectifabForumeadem pcena statuatur, qua alio-
digrire, licei eaiiidemhabeanl ecclesiasticain conse- rtim servorum vita compensaiur, juxta yere,
cratiorierii. Violaiio pacis primariaeecclesiaeest ea- id est, capitis aestimationein cujuslibet. Ralio haec
dem ac compensatio rerura"pro regis pace, hoc cst, est, quod famuliilli non sub regis, sed niiiiistroruui
quinque libfis secunduiii Angloriim Jeges; et in regis d patrocinio sint.
lerra Cantii pro violatione pacis, qninque libris regi Sensus legishujus est, quod si quis aliquem sub
et iribtis arcbiepiscopo coinpenSaiioliebat; et me- protectione regis, seu hominem sui jtnis aut priva-
diocris ecclesia1.cxx sulidis, etidem est pro regis tum male tractaverit, solvat regi L solidos pro con-
uralcia ; mlnoiis ecclesiaeLX, et campestris ecclesiae temptu privilegii, quod ab omuibus pro sacro ha-
xxx solidis. Apud veieres Sueoneset Guthos,judicia beri debet.
et pcenm violationis pacis ectlesiaticseduplici cen- e In bac et sequenlibus Jegibus mulcla pro forni-
sura coiistabant, ei oninia crimina capitalia, qure ad C ( catione cum ancillis regis et nobilis assignatur.
loruin ecelesiaslicum trahebant episcopi, non ferro .Elfredus inlfa, lege 29 , praeier compensationeni
et igne, sed mulcta pecuniaria vindicabantur; et pecuniariam, si consensus patris adsii, virum femi-
nulla prorsus luit causa in lioc foro episcopali, ex nam in uxorem ducere jubei. Apud veteres Sueones
qua non aliqua pecunia legibus iinperata ad episco- mulier lornicalrix semper infamis hahebatur, nisi
puiri rcdireti Vid. Siiernbook, de jure Sueo. et Goth. nupserit ei quocum rera habuit : pecuniaria pcena
veuisto; cap. nlt. Hodie pacis. ecclesiaslicse violatio sulis viris imponebatur pro ratione temporum varia,
apud Suecos mulcta trium marcarum punilur. Vid. et qualis estin juie Uplandico, quasnoiain censur.n
Locceni Leg. Civil. Suec, p, 301. Apud Danos, sa- ecclesiasticaevix elfugiat, quod ex frequeniia illiciii
croruiii vel pncis ecclesiasticseviolaiio pro raiione concubitusminuatur ctilpa, tollatur poena.Pro puella
aetatis puniebatur; juniores nempe virgis flagfisque eniiii priina vice quatuor ctim dimidia, pro vidua
cicdebauitir, adulliores in collaiia compiugebaniur, iresmarcae debenmr; altera vero vice pro eadem
si crimen non fuerit capitale. Vid. Jus. Danic, lib. tres, piovidua sesquiallera; posthac nulla debetur,
vi, c. 5. Pax ecclesiastica apud veteies Aleinaiinos i Frisiones, veteres Gothi in liispania , fornicatrices
et Francos sancia observahatur, id quod niille ini liagellalas provincia vel civitate ejiciebant, et si
locis in Capitularibus, necnon in Codice Legum an- rediissent, alicui pauperi in perpeluam seiviiutcin
•liqnarnm Lindenbrogii; asseritur. Vid.I. Capitnlar. addicebanu liodie sex marcaeapud Suecos pro illi-
CaroYicl Ludovic. inipp., lib. iv, c. 15, v, c 185;; cito concubilu solvumur episcopo vel episcopi ju-
Cnpit. Caroli regis, til. 15; Capit: Caioli Culvi, Edii. risdictione fungenti.Vid. Loccen., Jur., Suec. civtl.,
Baluzi p. 177, et alibi passim. De pace publiia te- j) p. 291; Apud Danos,qui" leininam vitiaverit, reus
nenda Fridericus impefaior. edictuin siatuit cumi domino suo duodecim, et rea sex argenti urc>as
poenacontra ejus violaiores. Consiieiud. Feud., lib. pendit, culpamqi.e ambo publica expiant absolu-
ii, lit. 27. Carolus lamen perhtimane sancivit ut eo- lione. Si quis iu duobus aula regis feminaeaut virgini stu -
rum liberi qtii violatse pacis peracti Imperiali banno> prtim intulerit, digitis plecliiur. Quod si
proscripii fuerini, ad clientelares fundos rtirsum at feminaeliuic commissaesin.tclaves quibuscerevisia,
patronis adniiltanlur. Vid. Tliolos. Synt. Jur. Univ.,, cibns, vesies, nuiiinii, aliseve res in custodiamiu-
1. xxxv, c. 1, 55. cludendseservantur, sluprator ejusmodi conservre
" Furium regi factum nuilam specialem in legi- suae, inauifesii instar furis animadversiouem expe-
bus aiiliquioribus (quaiitum quidem sciaiii) praeierr ritur. Vid. Jus Danic., lib. \i, c 15. Apud Baju-
quani in hac, liabet pcenani. Jn liberi liominissi varios Theodorici regis lex exstai, tit. 7, Iege 13 :
1urlum autem graviori pceriaauimadvefiebatur quam « Si quis cum ancilla virgine concubuerit, cum
iii servi. lta in LL. Burgund., tit. 70 : « Si inge- qualuor solidiscoinponal. > Apud Lj.igobardos rex
nuus et tservus simul liirlum fecerint, ingenuus s Kotbaris consiituil legem, ut s°i quis cum ancilla
iripluinsolvai quantumfuraluinesi; si lamencapitalee gentili fomicaius ftierit, componat domino ej'us xx
criiiien non liierit; servus vero lusluario supplicio o solidos, et si cum Romaua, solidos duodecim. Vid.
depuietur. > Imperator Hludoicnsliberum honiinem n Cod. leguui antiq.j Lindenbr., tom. I, pag. ild et
• ftirti accusatum fidejussione el sacramenlo se de-:- 579. Vid. lib. XLViH, § ad legein Jtilian. de adnlle-
fcndcre peimiitit; si atiteni iterata vice duo vel tress ris, et Cod. lib. ix, tit. 9.
549 DECRETUMDE REBUS DEl ET ECCLESI.E NON ABSTRAHENDIS. 350
XIH. Si qnis in coniiiis villa aliqueni occideril, A . toiam iniilctamordinariam compenset.
in solidis compenseta. XXIII. Si lioinicida patria exieril, cognati ej>is
XIV. Si cumcomiiispocillatrice quis concubueril, medi.im ordinariam mulctam solvanl.
AUsolidis conipenset. XXIV. Si quis ingetiuum hominem viuxeril, xx
XV. Plebeii patrocinitira violalum vi solidis solidos compenset.
einendetur. XXV. Si quis plebeii convictorem occiderit, vi so-
XVI. Si cum plebeii pocillatrice quis coneubuerit, lidis emendet.
vi solidis eniendet, pro alia serva L scaettas, pro XXVI. Si hospes autem occiderit primariuui con-
terlise sortis x.\xscaeltassolvat. vicloreni, LXXX solidis emendet.
XVH.Si quis in domum alicujus primus ingre- XXVII. Si auteni seeundum occitlerit, LXsolidis
dietur, vi solidis emendet; qui secundus ingredie- compenset, tenium autern XLsolidis compenset.
lur, 111solidis, deiude uiiiisqnisquesolidob. XXVIU. Si liber homo septi violalionemfeceril,
XVIII. Si quis aliquibus arma accommodet ° ubi vi solidisetnendet.
rixa est, et nihi! inali patrelur, vi solidis com- XXIX. Si quis rem intus servatam abstulerit, is
penset. liiplici compensatione emendet.
XIX. Si latrocinitim facluin sit, vi solidis emen- XXX. Si liber homo septum supetaveiit, IVsolidis
det. eniendet.
XX. Si tjuis auteiii aliqucm occiderit, xx solidis XXXI. Si quis aliquem occiderit, proprio sensu
emendel. (dagenescm:e)et proba pecimia qttemlibelcompenset.
XXI. Si quis aliquem occiderit, moderalam mul- XXXII. Si liber homo cum liberi honiinis uxore
clam oidinariani c solidos compensef. concubuerit, ejus capiiale redimat, et aliam uxo-
XXII. Si quis aliquem occiderit ad apertum se- rera propria pecunia mercetur, et illi alteri eam
pnlcrum, xx solidos compensei, et intra XLdies e adducat.
a Scilicel pro pace vio'ala in territorio comilis; si marilo vivo uxor cum alio conenbuerit,
explicai,
pro honticidio (amen juxla sesiiiiifllioiie.n capitis fiat ipsa in posterum infainia mundi, el babcat verns
alia iiiulcia compensandaest. marilus otnnia quaepossidebai, ae perdat illa utrum-
b Nmi exprimit legislaior maleficium quod qnis que tam nastim quam aures. GuilielmusConquestor,
domum alierius ingrediens niediiari dicendus esl ; lege 14, adulterium per capitis sesiimationemroui-
foriiicatinnemesse leges praecedentessuadent. pensari vult. Leges veierum Gotlioriun in Hispania
cyEllredusauctoreiiidamni et dominum armoruin uxorem cum adultero coniprehensam e vestigio in-
aeqnalipcenadignos esseait; si auieni doniinus ar- p lerlicere permiltunt viro, idem et.iam uxori inaritum
niorniii lidem lacere volneril, qnod in inntatione " cum alia deprebendenli permittunt. Jus Norwegicuni
enrnm nibil fraudis sckerit, culpa careal. Vid. LL. et Islandicumnon tantuin boc in propria uxore admit-
jEII'., c. 49. Cntitus, lege75,coinpensationem dainni lunt, sed eliam in matre, sorore, lilia, frairis ttxore,
per arma alterius ad ibres positu illati, assignat ei quasi dedecus familiaeab eo esset vindicaiiduiii.Go-
quiarma tractavii, poslquani nempe duminus armo- thoruin vero Hispanensium, et Burgundiontimleges,
runi se. purgaverii, damnum se inscio et nolente fa- praeciseulrumque neci tlari volunt, vel neutrum. i)e
ciuni e-se. VideqtiseHenricus I, infra, cap. 87, habet jure Scanico accusatus adulterii ad ferrum candens
de delictoex armis accuramodalis. Apud Sueonesve- provocare debuit, et si cau^a caderet, vir in exsi-
teres juxia jus Weslgoihicuineodeni modo homici- lium, femina a toro dimissa fuit. Gothi Succici viloe
dia ex praestationeteli alteiius facta, ac voluntaria, feminarum in omnibus criniinibus parcentes, igno-
puniebanltir; imo dominus leli uliqua raulcta plecie- miniam vel aliquam corporis infliciivam pcenain
hatur, quia in parte infelicitatis ipsius numerabatur siatuebint pro adullerio. Jus Wesmanniciimadulteriu
habuisse aliquid, quo hoino periret. Vid. Siemh., anl aures aut nastiin praescindijubet. Jus Uplandi-
de Jure Sueo. vetusto, p. 557. Et hodie aptid Suecos ctini auctore ra.igno Ladulasio sinml et aures el
coniinodataiiusnon solumex dolo et malo proposito, iiasum et capillos aufert. Jus Suecicum inunicipale
sed eliam ex culpa per incuriam et negligentiam viro uxorem in adulierio depreliendentemjubet doie
commissa est obsiricius. Vid. Loccen., Syn. Jur. spoliare, el tradit illi polestiitemvitaeejus; simulcia
publ. Suee.,p.353. Apud Danoshoecexstat lex:« Si autein conientus maritus, jus adullertiin et adulte-
quis alleri cura altero rixauti aruia sua, gladium, ram sigillatim XLmarcis mulctat; si autem adulier
cultrum, sudem, baculum, aulid gcnus aliud, quod O non sii solvendo mulctas, lapides publici sivecivila-
nocentius esse potest, telum, coiniinidaverii, haud tis, Sladzens Stena, scapulis adultene imponiinlur,
ignarus accipientem eis alienam ad perniciem certo et funiculus ad genitale adulteri membrum astrin-
abusururn fore, cjus rei convictus couiniodator, si gilur, i)iio sic onerata fessorei.u suuiii publice per
qnse evenerit loesio,dimidio minorem quairi qui al- oppiduut circumduceret. Haec aateui lex obsoleta
lerum armis sibi subininistratis laesit muliam p u- liodie non vigel; sed adultera tanlum privalur doie
diio. > Vid. jur. Dauici lih. vi, c. 10. Lex Lon- et bonis omnibus. Vid. Stiernhooket Loccen. iibris
gubardorum est : < Si quis alii arma sua sim- supra cilatis. Apud Danos adulierel adultera onnii-
pliciier praestiterit, et ille qui acceperit aliquud bus Ibriunis ac pecuniis mulciantur, iteruin peccan-
maluiricurn ipsis feceril, non reputeiur illi cnlpa qui les regione ejiciuntur, lerlium cum conjugii lidein
prsesiiteril, sed ei qui malum cum eis perpetraveni. frangunl, mceclius qtiidemcapite plectitur, mcecha
Et e comrario, si ille qui proestiterit consensuin ad ver.o aquis iinniersa suffocatiir. Vid. Jus Danic, lib.
inaluui faciendumadhibuii, collega sil illi ad ipsuin vi, c. 23, § 24. Jtixta leges Wisig.itliorum,qui adul-
maluin sanandum. » Vid Cod. 11.anliq., Liudenbr., leruiii cum adultera occiderit, non habetur pro ho-
loin. I,pag. 550. niicida, hb. m, lit. 4, de adulteriis. Servi autein el
d Aijenescmtie, proprio seusu, verani cujuslibet ancillaeceutenis vel ducentis flagellis loties quolies
capilis aesiiinationemdeuotai. sunt csedendi,vel torquendi, ut veritas et certius
0 Adulleriuiu Cnuius re.v, lege 47, per lioc qundI possil inveniri et indubiianlei1agnosci. Theodoricus
faciutn e.-t emendare vull; scilicet, uti lege seq. 50• rex, in edicto^ hoininem cuin vidua adtillerium
551 ETHELBERTl ANGLORUMREGIS 354
XXXIII. Si quis dexlrum feraur lancea transpun- A L. Si perforenlur, yi solidis emendelur.
xerii, valore suo illud compensel ". LI. Qui menti os absciderit, xx solidis coinpenset.
XXXIV. Si comse preliensio fiat, L scaellsead Lll. Pro quatu.or denlibus prioribus, pro sitigu-
emendationem solvaniur. lis vi solidi; pro dente qui lune proximus est, IV
XXXV. Si os appareat, 111solidis compenset. solidi; pro eo qui tunc juxta stat, in solidi, ei dein-
XXXVI. Si os Iredatur, iv solidis compenset. ceps pro siogtilis solidus; si eloculio detcrior fial,
XXXVII. Si id penilus ipsi nimpatur, x solidis xn solidi ; si maxilla fracta fuerit, vi solidi compen-
compenset. sentur.
XXXVIII. Si utrumque fial, xx solidis compenset. LIIl. Qui brachium pertundit, vi solidis compen-
XXXIX. Si humerus claudicans reddalur, xx so- set. Si brachium fraclum fuerit, vi solidis emende-
lidis compenset. liir.
XL. Si altera auns nihil audit, xxv solidis com- LIV. Si pollex nbscindatur, xx s.olidis; si pollicis
penset. unguis ahscindatur, ui solidis emendeltir; si quis in-
XLL Si auris abscindatur, xii solidis emendetnr. dicem digituin absciderit, viu solidis compenset;
XLH. Si auris perforelur, in solidis compenset. si quis medium digitum absciderit, IVsolidis com-
XLlll. Si auris aitondealur, vi solidis emendelur. B I penset; si quis digilum annularem absciderit, vi so-
XLIV. Si ocultis excutiatur, L solidis compenset. Jidis compensel; si qtiis autem minimum digitum
XLV. Si QSaut oculus damno afficiatur, xx soli- abscidcrit, xi solidis compenset.
dis emendetur. LV. Pro ungtiibus singulis solidus compenselur.
XLVl. Si nasus perforetur, ix solidis emendetnr. LVL Pro minirao naevo m solidi, et pro majori-
XLVII. Si sit una niembrana, 111solidis compen- bus vi solidi.
sel. LVIL.Si quis alteri pugno nasum verberet, ui so-
XLVIH.Si ambre perforatsesint, vi solidis emen- iidi.
delur. LVIII. Si plaga sit, solido ; si elala manu plagani
XLIX. Si nares singulaeatlondeanlur, unaqureque exceperit, solido compenset.
vi solidis emendelur. LIX. Si plaga nigra sit exlra vestes, xxx scaetiis
committeutem flaminisultricihns exuri vult, legeOI. Eo,demmodo oculus, capilli et deniescompensaban-
Apud Longobardos ab haeredilate excludebamur tur. Si quis castiabatur, ix inarcaepro vulneratione,
liberi in adulterio uali, lib. i, tit. 32, leg. 3. Vid. et totidem pro uiulilalione solvebaiiiur. Vide leges
legem Salicam de adulteriis niicillarum, lii. 27. ln W. Gothicas, edit. 01. Rudbeckii p. 44 seq. Lex
Gapilnlar. Caroli et Ludovici impp., lib. vi, § 525, p'. civilis Suec hodierna, in compensatione amputaiio-
capitali pcena multaiilur adulteria. Vid. lib. vu, iiis digitorum nianus et pedis parum differt a legi-
§ 298. Jure civili, legis Julise pcena erat ultiniumi bus W. Gothicis. Vid. Loceen. in Legibus civil. Sue-
supplicium, 1. Quainvis, 50, § lin. C. ad legem Jul.,, ciae, pag. 255 seq., et Legibus provinc, p. 310.
de adult. § ltem lex Julia, de adulleriis, de public. Vulnus in ctile, pectore vel brachio, in lumbis, vei
jt:dic, apud Jtislin., quo lempore legem ttllit Octa- crure, xx marcis jtixta Jus Suecicum compensantur.
vitis Caesar,Julii nomine, leg. 1 et 2, ad legem Juliami Denies quatuor anteriores superius vel inferius HL
de adult., in P. Tranquillo in Augusto. Succedenti- marcis compensaniur pro mutilatione, et ix inaicis
bus teniporibus licuii, jure Romano, marito depre- pro vulnere. Vid. Loccen. Legg. civiles et provinc,
hensum adnllei tun iu dorao sua cuin uxore in ipsoi til. 13, de vtilner. volum. Apud Danos, si qitis aiteri
aciu, humileni lamen et vilern personam, occidere. nasuiu, aurern, linguain, inaiuiin, pedem, digitum
L. Mariln, et I. Si adulierium, § lmperalores ad leg. aiit alia id genus membra prtescindal, vel amputet,
Jul., de adult., in P. 1. Gracchus, 4. C. eodem,, oculuinve exculiai vel effodiat, seternis in ergastulo
lib. ni, § Si marilus ad Sylla, in P. Jure Novella- (quod Hafnireesi) nautico vinculis ant exsilio mtil-
rum lenior est pcena miilierum, nernpe delrusio ini latus, bona quaeipsins sunt omnia iuter laesuin ac
iiionasteriuni. Autheiit. Sed hodie, ad legetn Jul.,, dominum siium aequaliter partienda amittat. Vid.
de adull. c, § Si vero quando, ut nulli ju. lic hab. Jus. Danic, lib. vi ei vn. In conslitiiiionibusSiculis,
lo. ser. in liuthent. coll. 9, lit. 9. ltein abscissio) si quis ciiin armis prohibilis (gladio,sciIicel, lancea
nasi poena staluilur adulterii. Novell. in Conslit. vel sculo) aliquem percusserii, ut niiiVmiemoriatur,
Lco. C-jcsa.Const. 52. Ponlificio jure non ita graveJ . percussor lnanum, cum qua percussit, amiiiat. Vid.
scelus ducitur adulterium pati, ac uxorem occidere.. D Cod. LL. amiq., I. I, p. 706. Apud Longobardos
G. si quod vertis, 35, q. 2, ubi ratiunes. Sicque iui oculus medio prelii pro homicidio componilur, au-
foro conscientiae non licet occidere adiilieruin, autl ris ii solidis, labrum vi soiidis, anteriores dentes
uxorem adulteram marilo; can. lnter haec, junciai singuli iv solidis, brachium vi solidis, manus me-
glo., et can. Admonere, 33, q. 2; quia soli ju- dio pretii ipsius, pollex manus vm solidis, pedis IV,
dici.licet occidere, seu principi, qui habet gladiii secuiidus digitus iiiaiius vi snlidis, pedis n , lcr-
potestatem. tius digitus manus el |.edis ni solidis , quaitus
11In sequentjbus xsxix legibus vulnerum vario- digiius manus u solidis, pedis uno, quintus digi-
jTirncompensatio aslruitur, quae iiiaxiinam partemi lus iiianus IV, pedis uno solido coinpoiiilnr. Vide
in ^EIfredi lege 40, et Gnil. Conquest. 12 et 13, con- plura de plagarum et vulnerum speciebus earumque
tinelur. Apud Wisigothos hrec meinbrorum amputa- pienis apud Longobardos, lib. I LL. Longobard.,
torum vel mutilat .rummulcta olini obtinuit.Si manuss I. lCod. LL. antiq., Lindenbr., p. 522 seqq. Vide de
amputetur, ix marcte pro vulnere et manusm marcaeproo vulnerumcoiiipensaiioneLegesBurgundionum,lit. 11
mutilaliorie solvebantnr. Pro digitis et pediss ei48;L^gem Salicam, lil. 19 ; Leg. Alauiniioruiii,
singulisix niarcsepro vulnere, pro.mutilatioiieaulem i lit. 59, 65 ; Bajuvanoruui, lit. 5, c. 1; Ripuariorum,
li tit. 1, 2 seqq.; Frisonum, tit. 22; ubi pcenaeac mulire
pollicis xu solidi, digili proximi vi solidi, longissimi
digili dimidia marca, huic proximi n solidi, ininiini
li non inulium ab his quas enumeravimus, diversae
unus solidus, solvebaniur. Nasi arriputatio lx marciss coniinentur pro muiilalioiic, abscissione et Iractione
pro vulnere, et ni pro mulilalioi^ compensabaiur. membrorum corporis.
355 DECRETUMDE REBUS DEI ET ECCLESl/E NON ABSTRAHENDIS. 354
emendel; si sil intra vestes, quselibet xx scaetlis A bilis fainliiae L solidis emendetur ; secuntlarire xx
emendetur. solidis ; terliae xn solidis ; quariae vi solidis.
LX. Si diaphragma vulneretur, xu sOlidis ctini- LXXV. Si quis viduam non sui jhris duxeril, bis
penset; si perforetur, xx solidis emcndet. cbmpenset patrocinium violatnm.
LXI. Si quis claudicans reddalur, xxx sblidis LXXVI. Si vir virginem merceiur pretio, empta
emendetur. sit, si sine dolo facunn sit ; si auiein dolus subest,
LXII. Si calluhi quis vulneraverit, 111solidis postea domum reducatur, et illi peculium suum red-
emendet. datur.
LXIII. Si cni genitale membrum abscindalnr, tri- LXXVII. Si lpsa vivum fetum pepereril, medieta-
plici niulcta ordinaria illud compensetur ; si perlu- teni bonorurri habeai, si vir ante moriatiir.
stini sit, vi solidis emendel; si quis inciderit, vi so- LXXVIII. Si cum liberis recedere velil, dimidium
lidis compenset. faeultaium habeat.
LXIV. Si fenmr ruptum fueiit, xn solidis conipen- LXXlX. Si marilus hahere velit liberos, sint ipsi
setnr ; si is claudus liat, ibi amici judicare debent. sicuti unus liberorum.
LXV. Si costa rumpaiur, 111solidis compenset. LXXX. Si ipsa prolem non pepererit, cognati
LXVl. Si feinur quis transpunxerit, quaelibet in- B bona habeant, ipsa alimeuia, et dotem.
cisio vi solidis coinpensettir; si supra pollicem pe- LXXXI. Si quis virgiiiem per vim ceperil, pos-
et postea secundum possesso-
netrel, solido ; pro duobus pollicibus duo, stipra, sessori L solidos det,
tres ni solidisolv.mtur. ris voluntalem eam reditiiat.
LXVTI.Si vertebra vulneretur, III solidis enien- LXXXII. Si ea alteri in pretio desponsala sit, xx
detur. solidis compenset.
LXVIII.Si pes ampulelur, i, solidis compenselur. LXXXIII. Si gravida fuerit, sxxv solidos, et regi
LXIX. Si major digilus pedis ainputetur, x solidis xv solidos solvat.
coinpensetur. LXXXIV. Si quis cum servi uxore concubuerit,
vivo maiito, bis emendet.
LXX. Pro aliis digilis pedis singulis dimidium
LXXXV. Si servus alterum occiderit innocentem,
pretii, sicuii de digitis manus dictutn est, solvalur.
omnibus facultatibus cbmpenset.
LXXl. Si majoris digiti pedis tinguis amputetiir, LXXXYL Si servi oculus et pes excutialur, omni
xxx scsetiaead emendatioiiem, pro coeteris singulis valore compensetur.
x scaeitaecompensenlur. LXXXVIl. Si quis servum alicujus vinxerit, vi
LXXII. Si libera femina capillata a inhonesti ^ solidis eniendet.
quid fecerit, xxx solidis eoiendet. LXXXVllI. Servi latrocinium sil 111solidi b.
LXXIII. Virginis coiiipensalio sit ul liberi hominis. LXXXIX. Si servus furetur, duplici emendatione
LXXIV. Patrocinium violatum potioris viduae 110- compenset.
Capillala. Magna semper apud Saxones capillo- ad Gothos adveniens, sacerdotes pileatos vocavit,
rum fuit veneratio, uti ex Cregor. Turon., 1. v reliquam vero gentem capillatos dicere jtissit, quod
Hist., c. 15, et Paulo Diacono, de Gesiis Longob., noiueii Gothi pro magno suscipientes adbuc hodie
lib. III, c 7. Untle supra, lege 54, prehensio comse suis cantionibus reminisciiniiir. Vid. Jornand., de
interdamna vel vulnera censebatur, et quini|uaginta Rebus Geticis, c. 11, et Spelm., in Glossar., voc<»
scaettiscompensabatur. Hic per feniinani capillatam, Capilli. Capillus ingenuitaiis signum erat; hinc in
pro moie Longobardorum, virginem inielligendani legibns Burgund., tit. 6, § 4, capillum servo facere
essecredo, utiexstatlib. nLL. Longob., lit. 20 : « Si sigiiificat capillum ei alere, ui ingenuus videatur ;
quis Longohardus se vivenie filias suas nupiui na- tondere aulem invilo capillum iiiter crimina iitiine-
diderit, et alias posi moriem in capillo in casa reli- ratur.
querit, lunc omnes acqualiter in ejus substaniia b Intelligenda est lex hrec de lairocinio in servum
haeredes succedcre debent, laiiquam filii legiiimi commisso, quod iilud tribus solidis sit compensan-
masculini. > Vide et tit. seq., 22. Dicenetts Boroisia duni.
355 NOTITIA HISTORICA '58

ANHODOMIMDCXVII.

SANCTUS DEUSDEDIT,
ROMANUS PONTIFEX.

NOTITIA HISTOMCA IN DEUSDEDIT PAPAM.

(KxlibroPonuficaliEd. Blanch., lom. IV.)

" Deusdedit, natione Romanus, b ex patre Ste- A j| et judieii reipublicse fuerant misti. c Hic venit Ro-
phano suhdiacono, c sedit annos tres dies viginti mam et susceptus est a'sanclissimo Deusdedit papa
qnituor. Hic clerum multum dilexit, sacerdotes et oplime. Qui egressus e de Roma, venit Neapolim,
clerum ad loca prislina revocavit. Eodem tempore quse tenebatur a Joanne h Compsino ; Intarta. Qui
d veniens • Eleulherius patriciuset cubicularius Ra- Eleutherius patricius pugnandoingressus est Neapo-
vennam, occidit omnes qui in nece Joaimis exarchi, lim, et interfecittyrannum, reversusque est Raveu-
» Deusdedit.— 1. Cum post obittmi BonifaciiIV ac proinde decrelo electionis ponliflcis adjungit
sedes apostolica mensibus quinque et duodecim die- Indict. 5, quaa eidem anno post Septembrein con-
bus.vacassel, Deusdedit egregiis virlutibus et san- venit, ac Novembri mense sanclura Deusdedil esse
rtitale conspicuus creatus est ponlifex. De hoc pu- mortuum falelur cum Anastasio. At tolus in couje-
blice constaiur in Ecclesia 8 die Novembris eum ctura ut Diumi collectionissetatem definiat, non Je-
tanti meriti exstitisse quod cum visitaret segrotos, git apud eumdem Anastasium cerlissimam nolam
Ieprosum unum osculo sanaverit et a lepra mundum aetalis pontificis; nam ait terrae motum ingeiitein
reddiderit. BINIPS. secutum esse (ante obitum pontificis)Augustoniense
— 2. Chronologia Fabrolti : Sanclus Deusdedil, indict. 6, quod eliam Joan. Diac affirmatin Chro-
anno Christi 614, Heraclii imp. 5. BLANCH. 1 nico, nenipe anno 618, quem fuit consecutus sca-
B
— 3. Quanquam vulgati Anaslasii Codd. nullam bierum morbus, seu lues elepbanliac.i. Quare sancli
sedis vacationem exhibent, quod et facif Calal. Deusdedilobitus necessarioest illigandus huic anuo,
Lucensis, primus lamen Freherianus habet nien- sicut Bonifaciisuccessoris ipso eodemque anno ex-
ses vi, d. v. Thuanus alter, mens. vi, d. xxv. Quo- eunteanteriornon esl dicertdaelectio ; neque eamdem
cum Membranacen-Ambrosianusconsentitregiusque ad sequentem annum dilferendam, cum Pagio, Eleu-
Mazarinus, etThuaiius primus ac secundus Ambro- therii csedes, aliaquc argumenta, ostendunt, qu.c
sianus liabenl menses vn, d. xxv. Farfensis demum in noiis ad eumdem Bonifaciumadducam. Quse cum
catalogus inlerpontiflciumindicat dieruinxui tara post ita sint, sanctus Deusdedit igitur post menses v,
Bonif. IV quam post duos successores Deusdedit et dies xin, vacationis ordinatus, die 19 Oclob. 615,
Bonifaciuin,ubique perperam gravique cum clirono- post annor. ni ac dier. xx sedem, 7 die Novenibris
logiavdetrimento. Nullum profecto ex allatis inter- inofitur, ac die postera sepelitur, ut recle Anasla-
pontiflciisverum esseevidenter constat; undecunque sius et MartyrologiumRom. a Baron. etnetidaiuin
enim dies enumerari incipiant, vel ab emortuali, habent, nempe ipsa depositionis die, 8 Novembris.
vel a depositionis die, in Dominicam nunquam CENNOS.
offenditur, nisi lenipus ineatur a die depositionis in -—4.Presbyler cardinalis sanctorumJoannis et Pau-
Vaticano 25 Maii, quod quidem saepefactum inve- li, iil. Pammachii, asanclo Gregoriopapalactus, Pon-
nitur post Honoriuni, minori lamen cum discrimine tificatum oiiiniumsuflragiisadeplus,sedit, itnperalore
a die obitus; prseterquam quod cerla dies mortis et FiavioHeraclioAuguslo,annostresdiesxix, consecra-
sedis sancli Deusdedil removeri non possunt; ac C4 < tus diedominicaxnKal. Novembris,aiinoDomini613.
proinde aut novum cudi interpontificium,aul divi- Deusdedit erat vocabulum compositumex nomine e.t
nari oportet. Ao sedis lempus quod attinet, tam verbo, illis lemporibus usitatum. Nam M. Aurelius
Codd. quam catalogi eam definiunt annorum trium, GassiodoriissciibitadDeusdedii.scribainRaveniiatem,
dierumqiie 23 aut 24. Alii autem sunt Calalogi, ut et )> sanclus Augustihus ad Quodvultdeum. Cucosius.
quinluS Anl. Pagii, noster Blanchinian. antea iuedi- Ex Patre Slephano subdiacono. In exemplari
tus, el securidus Mahillonii, qui habent ann. tn, Anastasii, quo Baronius usus est legebaiur : Deus-
d. xx. Quorum opinioni suftraganlur Marlin. Polo- dedit, filius Stepltani, ex sitbdiaconosedit annos tres.
niis, auctor Fascic. Teinp., ct Godfridus Viterbien-, Atque verba ita scribit: Vtautem subdiaconusRoma-
sis, qui perperam eum fecitaequalemimperii Phocae. iiuspontifexcrearelur, nuncprimumaccidit, absquema-
Horum aucloritate inhaerens ab emorluali die, seui jorum exemplo,ut plane in ckro magnasjlucluationes
depositionis, 8 Novembris 618, retro babeo annos; conciiatas esse sil argumento. Sed ut, omissis aliis,
ires, dies xx, diemque invenio 19 Octobrisanni 615, Deasdcdileiigeretur, egrecjiaid ejus sanclitas prmslitit
lillera F, prsenotalam, qusc eo anno cum Domiuicai qua mirificeinler lol lenebrasillttstratusemicuit. Cum
concurrit; quare videor diem ipsam ordinalionis; hucusque virisdoclispersuasumfuerit stibdiaconosin
nactus, quam etiam Pagius ejusmodi esse cognovit:' Romanos pontificesnunquamfuisse electosex editio-
rursusque ab hac ordinationis die ad BonifaciiIV rieregia Anastasiivariisque ejus Codicibusmss.,prae-
emorlualemascendens7Maii,numeroinensesquinque,, dictus locus in httnc modum reslitutus est : Deusde-
dies xm, non xn, ut habet Pagius, ipsi enim obi- dil ex patre Slephano subdiacono, ita ut Deusdedit
tualis includitiir. Sic Farfensis Catalogus habensi i-vnon fueril subdiaconus, sed snbdiaconi fuius. Venim,
dies xiu minus peccat quara caeteri Catalogi ett cum ex Liberati diaconi breviarii cap. 22, constet
Codices, in quibus proprio arbitratu excogitaturai Silverium ex subdiaconoRomanum poiitificem di-
interponiificiuni invenilur. Mirari hic satis non pos- ctum esse, et Liberatus eodem tempore quo Silverius
sum Garnerii supinilatem, qui suis in erudilis ad1 eleetus vixeril, incertuni remanet quscnamex illis
Diurnum ponlificum notis, primordia BonilaciiVI duabus lectionibus sil prseferenda , cuin con ectio
successoris sancti Deusdedit, constituit anno 617,, prioris lalso fundamento nitatur. Subdiaconos porro
 357 IN S. DEUSDEDITPAPAM. 5S8
, Ualia. k Hic conslituil secundam missani in clen».
nam, i et data roga mililibus pax facla est in tota A

potuisse eligi fxislimo, usqtte ad tenipora Stephani Rogamctero solidam liibuit. Idcm in Leone IH. Ilic
III, sAWs IV, in cnjus synodo Romana, anno 769 cele- vero rogam ckro suo in presbyleriomaximeampliavil.
brata, sub analhemale nterdictum esi, ne ullus un- ALTASERRA. — 2. liuga. Esl donalio, sic dicla ab erogando.
(jtiamprmsumallaicorum,nequeex alio ordine, nisi per Bis.
tlislinclosgradus ascendensdiaconnsaut .presbytercar- et LABB.
dinalis faclus f:terit,ad sacrum pontificalus honorem k Hic consliiuit secttndamm:ssam in clero. — 1.
possepromoveri;ex liisenim verbismihi erui possevi- Unica missa publica, id est, solemnis, diebtis Domi-
delur tunc lantum subdiaconosa pontilicatuexclusos, nicis celebrari solebat, can. Et hoc, de Consecr.,
cum ex Liberalo Iaudato habeamus Silveriura ex eo disl. 1. DequoDionys. Areopag. epist. ad Demophil.
ordittead pontilicatumassumpttim,nemine hanc ei in- Joan., Mosch., Linionar., cap. 27. Altefam missam
capacitaiem objiciente, et ex Anastasio incerlum re- celebrari iiistittiii Leo P., ne nimis arctarelur popu-
maneat, an ipse etiam Deusdeditfuerit ante suam lus, unius' iiiissse moie servato, can. necesse, de
eleclionem solum subdiaconus, quod probabilius vi- Consecr., disl. 1; et post eum DeusdeditP. secundatn
detur, nam posterior lectio liabet quidein eum fnisse missainin clero, id esl, in Ecclesia Roinana insti-
subdiacoiiililium, sed non negat ipsum etiam luisse tuit, teste Anastasio liic, quia forle consuetudo unius
subdiacnnum, quod prior diserle habet. PAGIUS. misssepublicaenondtim desierat in Ecclesia Romana,
« Sedit annos lres,dies xxrv.—l.Annis tribus mj- quae seinper antiquitaiis tenacior fuil. ALTASismtA.
— 2. tix iis qui de rebus liturgicis liactatus insti-
nusquinque diebus. Oclavaenim die Novembrisbujus B 1
anniversaria memoria in Etelesia recoliiur, adeo qui tuerunt, nullus est qtii hunc Iocum Anastasii non
facta coinpulalioneab ingressu pontilicaius, prsedicto vexet, ubi de missa; ileratione in eadem ecclesia
lempore sedisse reperitur. Bi.\. ei LA;B. serino incidat. Cardinalis B n:i, nunquam sine laude
— 2. Cod.Farnes.: sedit annos m, dies xx. Cod. nominandus, in aureo fractatu rerum liturgicarum,
Vallii: dies XXIII.BLANCH. lib. i, cap. 14, n. 4, postquaui ex Leone Magno, iu
<*Veniens, elc Cod. Farnes. : venit E. P. et C. episiola ad DioscorumAlexand>iiiiim,jubente ilerari
Rabenna, et occiditomnes qui in nece Joannis exarcU sacrilicium, cuni fideliuin multitudo lanta est, ut
et judicibusreipubticmfueranl misli. Cod. Vallic : Et omnes simul basilica recipere non possit,probare co-
juatcum reipublicwmisti fuerunt. Et venkns Romam, nalus fueral viguisse ab eo usque lempore consuetu-
suscepws esl a sanctissimo dinem Romaepluries eodemdie sacriliciumofferendi,
e Eleullieriiis palricius.papa optime.
Anasiasius iteriini Pauli sibi apponit praefatumtextum, inquiens :« De summo
verba describens, gesta iterutn perturbal. Emendan- « pi>iiiilicePeusdedit, auctor Pontificalis, sic scribit:
dus igilur ex eodem, s,cribenle, c 51 : Jlac mlute « llic consl.luit sectindam missam in ckro, ad qu:e
Joannes Consinusinvasit Neapolim, quem de eadem i verbaPelrus Urbevelanusin scholiisait: Quia lum
civilale non mttllos posl dks Ekutlierius palricius eti- « forsiian ad instar Grmcorumnon cantabatur in ec-
nuclntsimperiijura suscepit. Consinus, sive, ul ap- t clesia nisi una missa, qttod magis wdificabat se-
pellat Anastasius, Compsinus, una cum Neapoliiana < ctindumunliquos. » Etslatim snbdtt: « Al ex allato
urbe caeieras circumposilas invadit, seque regem « Leonis lesiiiiioniopaiet morein ilerandi sacrificium.
dixit. Batillus, in Hist. Barensi, contendil Joannem Q ( « iiiullo ante in Romanam Ecclesiam indticlum
hunc Consinuincorona ferrea in urbe Barensi, aurea « luisse. » Bona lamen venia eniinenliss. scriploris
deinde apud Neapolitanos redimitum fu:sse, ut sese quando quis iueri velil inlerpretalionem Urbevetani,
Ilalitc populis regem piobaret. Sed illum redegii in videlicet ad lempora usque beati Deusdedit obti-
ordinem Eleutberius, de quo Paulus subjungil: Post- nuisse ritum celebrationis unius tanlum missae in
limc iisdem Ekutherius palricius eunuchus imperii singulis ecclesiis, auctortatem ex dicta epistola
jura suscepit. Qui dum a Ravenna Romam pergerel, l^eonis facile elevabit, explicando Leonem jussisse
in castro Luceolis a militibus interfectus est, capul- iterari sacrificium in casu lanlum novar plebis basi-
qtte ejus CPli imperalori delatum est. Hanc vero licam implenlis, in iis locis in quibus una tanlutn
periochen inseruit Anastasiusinter gesta BouifaciiV. basilica exsiaret, el ab eodem presbylero; consli-
BfcNClNUS. tuluin aulem fuisse lunc primuin a beato Deusdedit,
1 Hicvenil Romam.Cod. Farnes.: Hicbenit Roma. ut in clero post solemnem missatn altera piivata ab
8 De Roma. Cod. Vallie.: a Roma. BLANCH. altero ex clero sivenova plebs in basi-
h CompsinoInlarla. Cod, Vallic. : CampsivoAr- lica convenirel, haberetur, sive non, sive nna esset, sive plures
cata. BLANCU. basilicae. Tunc certe priinum in Ecclesia Latina in-
1 Intarta. Intarla, inquit Esyehius, tyrannus, re- ductus ritus esse videtur ut plures niissoe in eadeui
bellisadversusregem.Quod est ab 'upTuipu, eonlendo, ecclesia celebrarentur, pluraq.ie allaria pro iis cele-
rixor. Et Testus : Antarium bellttm, quod ante urbem brandis construerenlur. Unuin quipp.i allare in una-
geriittr, a civibus nempe rebellantibas. In actis pari- quaque basilica primis Ecclesiaesicculis fuisse extra
ter Martinsevirginis legitur : 0 Akxander, el ittiaria controversiam est, tinain jue duntaxal inissam super
Cltvislianorum.Etin chronico Fontallenensi, cap. 3 : D ' eodem celebraiam fuisse, quod utrumque Ecclesia
Aclnmesl belluminter Carolumexarchum, el Regenfri- Gncca retinet. lili misssequot:,uot inlererant, sacra
dum Intartam. Inde orlum verbum inlarlarizare, quod synaxi relicitbantur, prsesertim qui soleinni missae
in hisce gestis non semel poslea occurrit. BENCINIIS. niiiiistrabaiit, unde conciliuin Tolelanum iv, anno
i Et data roga miliiibus, pax facla esl in tota Christi 655, slaluil, c. 17, ul sacerdolesel Levilw
llalia. — 1. Roga es1;erogalio quse a principe dona- ante allare communicent, in cltoro clerus, extracho-
tionis vice fiebat miLtibts. Anastas., in Severino : rum populus. Sed quotquot aderant presbyteri simul
Quandoet rogm veslrw, quas dominusimperaior vobis cuin presbytero celebrante, vel episcopo, rem sa-
per rices mandavit, ubi sunla sanclo viro recottdilm, cram operabanlur shnul offerentes, et simul coininu-
Giegor., lib n, episl. 32 : Tlieodosianivero qui hic nicanles. Mes est Romanm Eccksim, ut in cenfc-
remanserunt,rogam non accipientes, vix ad murorum clioneitnmolationisChristi adHinlpresbyleri, et simul
custodiamse accontmodani.Ubi dixi. Roga etiam est cum ponti/ice verbis el manibusconficiant, ut refert
erogalio quae a Rom. ponlificibus liebat clero, vel Mahillonius,parie n, MussciIialici. pag. 4, ex Aina-
plebi Anaslas., inf., cod. : Hic dimisit pro obsequiis Jario, I. i, c 12.
suisel adomnemclerum rogamunain inlegram. I.lem, C.Lterunr unam niissam celebrare, eamque die
in Bonif. V: Hic clemtn amavil, rogamintegram clero tantum Doininico,et diebus festivis, ad quam niona-
suo dedil. Hic diinisit omni clero y.ro obsequiissuis chi omties convenirent, antiquos monachos consue-
rogatn unam integram. Idein, in Joanne IV. Uic di- visse historire nos docent. « Certe in diebus quadra-
nisii in oiniiickro roaam iniegram.Idem, in Eugenio: gesimse, exceptis Dominicis, non canebatur missa
359 NOTITIAHISTORICA. 360
1 Eodem tempore faclus esl m terrsemotus magnus A
, secuius est clades in populo, percussio scabierum,
inense Auguslo, indiciione undecima. n Post haec ul nullus poluisset mortuum suum cognoscere. • Qtti

tempore sancli Benedicti, » ail Hindelmarus in re- Bona- lattdatus. Quid vero per hsec verba ir.lelligat
gulsecap. 48, ut habetur apud Mabilloniumin prre- Anastasius. aliis examinandum relinquo. PAOIUS.
fat. 1 in srcculum quarlum ordinis sancti Benedicli, — 4. Hai d satis compeitum est, quid per liaec
n. 168. « Carthnsianos tilim diebus lanlum domini- verba auctor libri pontilicalis significtt. Nonnulli si-
cis, et feslis missas celebrasse referunl Pelrus Clu- quidem creduni, ab eo permissum uno eodemque die
niacensis, lib. u Mirac, c. 28, Guibertusa! bas, I. i missaosacrificium repetere in locis ubi ecclesireprae
de Vita sua, c. 11, et Pctrus Blesensis, epist. 86. > angus ia populum non capiebanl. Verum id consli-
Ita cardinalis Bona, lib. i Rerum liturg., c 18, n. 3, tuerat sanclus Leo Magnus, ut diximus in ejus pon-
qui, n. 8 addii: « Narrat Palladius in Vita beati Ar- lilicatu. 1
SOMMIEB.
sisiiiuEcciesia montis Nitriaeoclofuisse presbyleros, Eodem tempore. Anastasii verba cum iis sunt
inter quos qui prirnus eral, soltis oflerebat, et quan- illustranda, quscPaulus, cap. 42, ubi de Lotbari Lon-
diu ipse vivebat, reliqui nec offerebant, nec judica- gobardorutn rege scribit: Cum Ravennatibuset Uo-
bant, nec sermonem habebant. » Eadecausa bealus manis bellttmgessil, ad fluvium Mmiliw, quod Scul-
Franciscus, teste Alvaro Pelagio, 1. u de Planctu tenna dicilur; in quo belloa purte Romanorum reliqttis
Ecclesiae, arl. 5, « voluit quod in quocunque loco terga dantibus, octo miltia ceciderunt. Eo lempore
fratres c ntenli essenl una missa, pra>sciensfratres B magnus Romw lerrwmotus faclUs est, magnaque fuil
se velle jusiificare per missas, et ad qu-restutneas inundaiio aquarum. Posthwc fuil clades scabkrum, ila
reducere, sicut videmus hodie lieri. > Scribebat Pe- Utnullus potuisset mortuttm suum agnoscere, propler
lagius ad antmm 1550, cenium ciicit rannis ab oiiitu nimium inflationis lumorem.Sed imperitus consarci-
beali Francisci, aniinum, digituinque intendens pro- nator gestorum ponlificaliumtempora siinul et acta
cul diibio ad epislolam a bealo Francisco scripiam commiscet. PontiGcatum gerenie Deusdedit, impe-
ad suos fratres, in qtta habetnr : Moneoprmterea, el rabat AdaloaldusLongobardus. Qtiamobrem si aqua-
exhortor in Domino, ui in locis iit quibus morantur rum inundalio, et clades scabierura regnante Ro-
fratres, una tantum missa celebretur in die, secundum thari contigerunl, Anastasiana illa narratio f rlasse
formam sanclw Romanm Ecclesim; si verocltarilatis in loco ad gesta Joannis IV, aut Theodori ponl. erit trans-
plures fuerint sacerdotes, sil per amorem ferenda, cuni Rotharis ante ann. 636 Longobardicum
aller coritentns auitita cekbrulionesacerdolis atterius. regnura minirae capessiverit. Rothaiis autem parta
Scio hac ; uctoritate abtiti sectarios inodernos pro hac vicloria, et doniinalionis amplitudine, divitiisque
abolenda missa privata, quam impense oderunt, sed auctus, Longobardorum regnum in Italia firmavit,
probanda mihi non videlur eorura responsio, qui atque adeo aiiiniumsuum edtndis legibus Longobar-
epislolam heati-Francisci pro apo.rypha liabeut; dicis prhiius applicuit, et litierarum monumenlis
obslat enim allegaluin leslinionium Pelagii ea em consignavit. Unde Paulus, ibid., c. 44 : Bic Roihari
epislolautenlis,cui lides nonesl iieganda, elaiitiquo rex Longobardorumieges, quas sola memoria el usu
testi, et ejtisdem ordinis. Dicendum ilaque est vete- retinebant, scriplorum serie composuit, codicemque
rem disciplinara de una ta tum missa ceiebranda ita"p ipsumedictumappellari prmcepil.Eral auletnjamex qtto
fuis^ea bealo Deusded:t eiiiollitam, ut post solera- Longobardi in ltaliam teneranl annus sepluagesimus
nem allera lanlum missa caneretur in clero, non sic septimus,sicutidemrex in sui edictiteslaluseslprologo.
laxatam, ut rahsae muliiplicarentur ad numerum Exslat ipso inilio LegumLongobardicarum. BENCINUS.
m Terrmmotus magnus... indict. undecima. Cod.
presbyterorum, uli fieri lortasse incipiebat teinpore
beali Francisci, et uti deinde factum est : cujus rei Vallicel. : Terrwmotusmajor... indictione6. Post Itoc
una quidem causa luil, et inquit lattdaltii cardinalis Cod. Farnes. : ind. 6. BLANCH.
Bona, 1. i Rerum lilurg., c. 18, n. 9, « qiiod lunda- n Post hmcseculusest clades in popuio.—1. Anno
tis ordinibus Mendicaiitium, et longe lateque pro- 613, Augusto mense terra ingenli molu conlreniuil,
pagatis.mulliplicatasunt oneramissarum, atque ideu lerraemotiimvero fcedissimalues est consecuta. Hrec
ntcesse fuit singulos sacerdoles, ul iis satjsficereiit, erat scabies elephantiae nomine appellata, quaeafle-
singulis diebus privaiiin celebrare. » Inde eiiain or- ctorum ora ita deformabat, ut vivi a moriuis haud
tam esse facile inlelligimus iuuliitudinem illamalta- distinguerentur, nec dignosci possent. Quo lempore
rium, qUa refertse sunt ecclesiae mendicantiuiii, ct ponlificia sanctitas insignemse hominibus declaravit.
quam non ist cernere in ali.s basilicis sive mona- Nani cum pontifex obvio elephantiaco honiini oscu-
chorum, s've clericorum. BALDINUS. lum obtulisset, extemplo prisihioe illum sanitati re-
— 5. Ejus in clerum amorem et beneficentiami stiluit. ClACOMOS.
libri Ponlificalis aucior commeiidat, qui et scribit: — 2. Post hwc secula esl clades. Elephantiasin
liiccditstiluitsecundammissamin ckro Ad quaeverbai niorbum, qui a GraecisauTvpiuap.bg nominatur, quod
Petrus Urbevetanus, in scholiis, apud cardinalem facieni eo laboranlis similem reddit satyrorum faciei,
Bonam, lib. i, cap. 14, n. 4, de Rebus liturgicis, ail: D ante Cn. Pompei tempora in lialia non fuisse,
quia tunc forsitan ad instar Grmcorumnon cantabatur Plinius est auclor, libro xxvi nat. Hist. At sedenle
in Ecctesia nisi una missa, quodmagis mdificabatse- sancto p niilice Deusdeditita saevumin modum ele-
cundutnantiquos.Verum muito ante Deusileditin Ro- phanliasis in urbe grassata esl, ut nullus posset,
manam Ecclesiam introductum fuissemorem ilerandii quemadmodum inquit nosler, mortuum suum cogno-
sacrilicii, uonstat ex Leone magno in cpistola 81, adI scere. In latila vero hominum clade pontificia cha--
Dioscorum Alexaiidrinuni, qua inandal iteraii sacri- riias opem ferens Jue coiiflictalis, divinitus fuil u<
ficium, cuni lidelium iiiultiiiitlo.tania e-t, ut oniues> bilitaia. Elephanliacum enim sibi obviura saiictus
simul basilica recipere non possii; ex hoc enitn se- Deusdeditdeosculans, extemplo, divina per eum ope-
qneretur quod una pars populi sua devotione priva- ranie virtule, prisiinacsanitati restituii. Quodinsigne
relur, si unius tantum raissaemos servandus esset. fticlnm a pervetustis Ecclesiaemonuraenlis laudaluin,
Tum ait plenuin pielatis ac ralionis csse ul quoties5 sexto Idus Novembresejus nalali die in Marlyrologi.»
basiiicain prseseniia novae plebis impleverit, tolits3 Romano anniversaria cominemoralLne hisce verbis
sacriiicium subsequens olleratur. Quaui sacrilicii ite- recoliiur : Romw sancii Deusdedit papw, qui lanti
rationein sanctus pontifex prsecepit, ex more'qui i meriti fuil, ut kprosum osculo a lepra sannveril.
luncHomrc vigeb^t, utin omnibus,inqml,observantid i MAFEUS.
nostra cencordet. Ei infra : ut quod nostrmconsuelu- 0 Qui defuiiclus. Anastasius de hoc saneto ponti-
dini ex (ormepalernm tradiiionis insedii, lua quoque e fice scribil : Qui defunctusel sepultusest adbiatum
cura non neyligat. De iis plura habet idem cardinalis» Petrum aposlolum,dieoclavamensit Novembris,quod
361 DEGftETA. 362
defuncliis.et sepultus est ad beatum Pctrum aposlo- novem, diaconos quinque, episeopos per di.versa
lum , die ociava mensis Novembris. Hic dimisit per loca numero viginti novem. El cessavit episcopatus
obsequia sua, et ad omnein cleritm rogara unam mensem unum , dies sexdecim. -
integrani. Hic fecit ordinaliones tres, presbyteros
et Marianus Scotus ia Chronico habet. Parte alia A anni 615, eumque obiisse die octava Novembris anni
cuui Golfridus Viterbiensis, Marlinus Polonus in sexcenlesimi decimi octavi. Ej.iisnomen in Marty-
qui -
Chronico, auetor Fasciculitemporum, et plures Ca- rologio Galesiniiet in aniiqmoribus non legitur illul
talogi pontilicum Rom. habeant Deusdedit sedisse deta, sed Baronius, ob prrcelaras ejus virAutes,
annos Ires el dies viginti, consequens est ordinalip- Martyrologio Romano a se auclor.itate apostolica
nera ejas a nobis recte alligatam cumdie 190ctobris ., emendato. ad diem 8 Novembris inscripsit. PAGIUS.

DEUSDEDIT PAPJB
EPISTOLA AD GORDIANUM HISPALENSEM EPISCOPUM.
Qui proprios filiosde sacro fonle suscipiunt ab uxoribus separentur; et proldbetur ne quis
commdirem suatn in uxorem accipiaL
(ManstCollect.Conei'.t. X.)
Deusdedit, saitctm Romanw et apostalicm Eccksia B dotum consensu [conventu], in ecclesiabeati aposto7
episcopus,Giitdiano,HispalensisEccksiwcoepiscopo lorum' principis prohibeiiles talia perscripsefunt, et
et ffalri diiectissimo. confirmaverunt, ut nullo niodo jam se in conjugiuni
reciperent mulieres aul viri quicunque aliqua ra-
Pervenit ad nos diaconus vesler, veslrse sanciitalis tione suseeperunt nalos proprios; sed-separarent-se,
epistolam ferens, quodquidamviri etiam et mulieres, ne, suadeule diaboio, lai.e vitiura peccati iiiolescat
praeterito Sabbato paschali die, prsc magno populo- [innolescatjper raundum, et uniyersorum error ac-
Ttim incursu, nescienles, proprios suos filios susce- crescat. Scitis quia quomodo sunt seplera dona Spi-
pissent cx lavacro sancto. Cupis ei:go scire si pro rilus sancti, ita sunt septem dona baptismi, a' prinio
tali accidente ratione debeant viri et mulieres ad pabulo sacrali salis et ingressu sanctreecefesiaeusqne
suum propriiim redire usum, an non. Nos vero ad conlinnationem [cortsuraraationem]Spiritus saucli
incesli bac in re inquisivimus i> priorum palrum per chrisma. Ab hoc ergoprimoSpiritus sancti doiio
nnslrorum dicla. Invenimus autem in archivis hujus usque ad septimtim nuilus Cbrislianus suam coiiinia-
apostolicse sedis jam talia cpnligisse in ecclesiis trem in conjugiumsuscipere debet; e.t qui prsesum-
l^auriae, Ephesiorum, simulque Hierosolymse, e.t psefit, aiiatheinatis vinculo religetur in perpetuum,
etiam aliarurri civitalum. Episcopis eliam earum ci- ni.si peenitenliain egerit dighe. Mulieres vero, cum
vitatum ab hac apostolica sede volentibns scire utrum separatae fuerinl pro hac illicita re, a propriis viris
viri el mulieres redirent ad propriuni torum, beatse totam-praecipiraus recipere dotem, quam in tiie nu-
memorisesanctissimi Palres, Julius, Innocenlius, et ptiali receperunt; et post expletum annutn fecipiant
Ccelestinus, cuin episcoporura plurimorum et sacer- alium virum, similiter et vir uxorem c.
.-•..
° Unlcam Deusdedit papac epistolam ex Labbeo n denlium sive .
proxime subsequeiilimn pontificum hoc
in
accepimus, nec plures mss. Codicibusnactus sum; titulo se ornal: Deusdedilsanctw Romanmet aposlo-
sed ex iisdem mss. Codicibus animadversione di- licm (deest apostolicmin inss. Codv)Eccksim episco-
gnum censeo inscriptionem aliquando diversam re- pus. Post sanctum Gregorium, vix alium titulum sibi
ierre: quo enim loco in Editis dirigitur Gordiano praescribebant pontifices Romani, quam' : Servus
Hispaknsi episcopo, in ms. Codice Pistoriensi an- servofum Dei; ut ex litleris Bonifacii V di&cimus.
norum saltera octingentorum, in quo Isidori Merca- Adde disciplinam in hac epistola traditam.de COIIP.U-
toris exslat collectio, praefert : Gordiano Hispania- bii dissolutione, si forte accidisset, ut vir ihseJus
rttmEcclesimcoepiscopo.Hrecvere lectio alicujusest imprudensque filium ex uxore. susceptum e sacro
momenti, eum ex vulgaia inscriptione argumentum fonte levasset, absonam eSse, ac plane contrariutn
deduxerit Labbeus contra epistolae hujus sincerita- definisse Nicolaum I papam, in fragmento iilius
lem; animadvertit enira Hispalensi Ecclesiseper hsee episloleead Salemonium, lorte Salomonem, quod ex
tempora non Gordianum, sed Isidorum prscfuisse. Ex ms. b Cpd. suoloco proferam.
hac ergo eorrectione nostra argumentutn istud ever- E.sl.Rom., ex Itocmwsti inquisivimus.
lilitr; quanquam alia sunt qttaesuspiciosamhanc ipsarit <•
Conjugia dissoivi lex huniana concessit, divina
epistolam efficiunt, ul v. g,, eadein ipsa scriptio ab prohibuit; per se eoim Ve.ritasdixit : Quos Deus
ielalis ejus moribus plane aliena: nullus enim prrece- conjunxit, elc. (S, Greg., episl. 39 1. is, cap. 2.)

APPENDIX.
Decrelitm de electione Romani pontificis Dcusdedit Q decrelnm iisdem verbis ab dliis Stephano IV, ab
papm nomine promulgntum inseruil in sua coile- aliis VI, abaliisimpeslori cuipiam iribtti.
ctione Udalricus Bambergensis, cujus Codicemvul-
gavil Eccardusin cer, Historicer, medii mvi, t. II, Deusdedit Romanus pontijex deefelo suo inslihdl ,
col. 188. An genuinuKiitlud sit, nec nt, alii dispu- dtceijs-:
'.enl; mihisaiis est itlud ita cxliibei-e,quak iilic k- Quia sancta Romana Ecciesia, ctii, Deo auctore
yitur. Prwleretindumtamen nmt arbitror Iwc ipstiin prsesidemus, plufimas patitur violentias, ponlific*
PnrnoL. LXXX. 12
ZGJ SISEBUII GOTilORUMREGIS 561
obeunto, qtiaeobhEC infernnlur, quod absque impe- populo euni qui brdiiiandus esl, sie in eonspeclu
latorisnptitia el suorum legalorumprsesenfiaponti- omniumceleberrirheelectus, pfxsenlibus legatisim-
tlcis fif consecratip, nec canonico ritu et consuetu- perialibusconsecreturv millusque sine sui peficiilo.
dineab imperatore direclj sunt nuntii, qui violen- juramenta aul promissionesaliquas nova adhiven-
tiam et scandala in ejus cbrisecraliohenon peffiiit- tibue audeat extorquere, nisi qiiseantiq.ua exigit
tant fieri, volumusut id deinceps obdicetur (sic), et coiisuetudo,ne Ecclesia scandalizeiur, aut imperaio-
ciimprsesiiluendiis cst ponlifex,conyenientibusepi- ris lionorificemiaminualur- .
feopis ct uiiiveroclero, cligatur, expetenle serialu et

ANNOBOlYilNlDCXXl.

SISEBUTHUS
IVEX,
GQTHORUM

NOTITIA HISTOMGA W SISEBUTUM.

(iiitoniiBibl.Hisp,vel., t. I, p. 320,nn. 220-222.)
SISEBUTUS quoque, rex Gotliorum,non niinusquam A alia conlenla opera,'in causa snnt. Ii sunt toiies lou-
dignitalis culmine armbrumque prrjeslanlia,lilleris dati libriOvetensisEcclesiai,et Complutensiscollegii,
atque erudiliOiie,•latinsequelingure perilia inclytu?,' quos VidilMofales, lib. xu, eap. 3, et in epistola ad
inter scriptores loco suo donandus esf. Eleriim fuit AndrscamResenditini (tomo II, jHisp. illusiratm,
(Isidorum audis, Hisl. Gothorurii;aerav650)etbqtvo pag; 1022), et in prologo ad secundumhisloriaesurc
nitidtts,sentehliadoctus, stknlid litterurummagiiaex volumen, ubi de libris antiquis agil, consulendus.
parie im&uiMs.-Quare idem Isidortis, libro suo deNa- Terliuni adjungo, querii rcperiri aiunl (Ma.ilirius
lura-re.rum,ad-eumdem directo sic •praefatur: Dum Ximeiia, in Annalibus Ecctes. Gienn., pag. 55.)..in
t» prwslantem ingenio, facundiaqtie ac vario flore TolelanrcEeclesixbihlioiheca^In liisoninibusexslant
litterammnonnesciarri,imperidistameriampliuscurain, Sisebnti regis episiolas"ad fCaecilium Menlesanum
$t qumdamex rerttni naturavelcaitsis d me libi effla- episcopuro; ad Cscsariumpalriciuni Roinanum, sub
gilas sufffaganda. Isidorus aller Pacensjs episcbpus quo fuisse tunc videtur qui.lquid iritra Hispanias
in Chronicp seu Epitomeimperatorum et Arabum Romanae erat, hoc est, imperalorum, di.lionis;ad
(In Heraclio, aera (550)vocat eiirn virum sapkntein, Eusebuiiri Barcii>o"nen" eiii antisli em; ad Theu-
et riimiumjitieraiiirwdeditum.Qux RbdericiisTole- -dilam e't .Sahdrinieriiiii quosdam, ejus argtiin.enst
tanus, lib. n, cap. 1.7, verba exscripsif.AnonynriusBvomhcs,qtiodapiid eumdeni Moraleminlerim viijeri
BenediclinusmCltronicoabbaliwsancti Remtgii Di- potesl, duni prtcterilaeinenfiaenoslrse yirtdexaliquis
vionensit (a d'Aclury edito, lom.-I 3p*V»L,-pag. 577), sacra lisee amiquitatis moriunienta luci non ullra
adannum 13 regis Theoderici (quantumvis Sisebo- invitlel. (Ita nobisaninio hacret, si aliquando licuetit
rfiim,niinCiipet).viri quoque sapiciuii , et in told accuratius ea cOrifeffe.cum'Mss. Gothicis bibliolh.
Iiitpania laudabilis, vatdeqiie pklale pkni,elOgio Tuletaiise, tiride nacvis ac sphalmalis deformata,
tomincndatum diiiiiltit. Guiideniaro-hic sulTeclus crasSissiiiia exscriptOrum iriscilia ad nos pervene-
regnum Gplhorum octq cuiii dimidio qnnis, usque runt. Epistolarurii itiscriptiones s'unl:;L-Ad episco-
afl 62J,tenuit,belli et. pacis.aflibus, religione,ju- pumMehtesanum,qitisefeclnsii in nionasterib.II. Ad
slilia, et benignilate, clementiaqiiein paucis clarus. Cdisariiiriipatricihm ,..r:cscripla,per. Ausemundum.
Derebus ejusgeslis iiuiic disquirefe'hoii.es.tpraesen- III. Ad Emebium episcopum^lV.Ad Tudilanem;cum
lis argumenti. ex laico habituniininonasteriodccepisset.^':AdAdvd-
. Quodeiiimad Bibliolhecamejus perlineai nomen, licuidfim feyem' Lbiigebdrdpruni,ei Tlieuddlindam-
unuset altef vetusCodex apud nos servatiis,iri iisque regiham, pfp fide Chrisli, per. Totilanem directa.
aliquot ab eo auctore profectse,cum epistblrje,tum (CARDINAL DEAGumnE,)

'
REGIS, l
. GOTHORUM '*'.''
'
EPistoL^;.
(Florez,EspanaSagrada,.tom;VII.)
EPISTOLAPRIMA. C nostris rion detegunlmvexmeritis, tuis saltem ora-
SlSEBUTl•REGIS ADCOECILIlJM MENTESANUM EPlSCOrUM,lionibus ablui. Sed quis opem possit alieni ferre
-Diimte reclusisset in monaslerio. dolbris, qui -sibi mcdicamentum denegavit curaiio-
,1. Oplabam,charissime pater, fuo airte iiicoluinc nis? Nec-poieritquispiani'erralicas pves in caulas
grfge servajo, immeiisa peccamina nostro., qux domiriii2asobttilaTe,qui suas, negligendo, lujiorqir»
 '
o65 EPISTOLvE. 5G6
in faucibus niisjt, et, denegalis herbidis zc redolen- A t multorum te csse yel felicem, el non magis te ea.vel
tibus eampis, tribulis vepribusque inter catulos profinns emendare qusenuper crudeliter h coramit-
rabientiu.m.leonum maluit sauciareconsortes, qua- tere maluiiti. Unde quia nostra prsesiolarisoracula,
tenus innoxium gregem, dum cura vigilai.lis emar- confestim accito nolario, elegimus recilanda • qure
cuii, faucibusrabidis, ore liuculehlo, nemine obsi- cum luis manibus prolala patuerint, omni caliidiiale
&tente,dilariianl, et per obsliusos anfraclus nullo rieposila, ad noslram celeriter fratrunique tuorinn
defendente csedemferaeinleriniunt. Quam fleiida sit praeseiiliani, lua diriganlur vestgia, ut vivida voce
res, et omni laxrymarumfonle plangerida, dicerem, increpaliis, et «ty!o verborum correplus, tandeia
nisi quia lantiis miserandus eventus atlulit, ul nie resipiscetis redeas ad increnienla virlutum.
magis flere libeat quam recitare oporleat. EPISTOLAII
2, Si Doiiiiiiusunam oberraiitemhumeris veetavit C.E-'AR1I PATRICII ADSlSEBUTUM REGEM,
in
oviculam, donec centenario eam nuniero colloca- Pro snpradicloGa:ciLiodirecta, dum a militibiis
ret rquanto. magis curam ferre debet liumaiia fra- caplus fuisset.
gilitas, ut.si lucri non poluit iieri, perdere nec debuit Domno gloriosissimo atque clenTenlissimo-domno
quod accepit! Sisebulo regi Cajsarius, Deo volente, patricius,
5. Verumlamen,ne tibi videalur ea quaeasserimus g veneralor vesler.
procul a ratione manenli, audi quibus jaculis in 1. Noslra frequens postmatio apud eniinenliam
Evangelio Dominus percu.liat eorda peccantium, luam fuit, quaeefleclum penitus habere nqn poluit;
quanlisque praemiis.prsedictosa, fideles locupletet, ineluctabilisvero clamor gementium vel nunc viiica!
ul eum qui sibimel cwnmendata talenta ampliavit, vestrum regale fastigium, et prseparel iiispiratio '
[secum in gaudio fecerit permanere maximis inslitu- Dei cor vestrum ad pacis reparandum slatum. Pla^
tum, eum iraperare constituit b]. E contra, scilicet cetur Deus vel sero fantorum,ej"ulalu, si respiciens
qui pecuniain conservando abslruseral, qua eum rivos eKStinxeritlacrymarum. Terfa enim, quse, fa-
posna consequatur, quave jactura in eum iervens liscente calore, imbrem ad sutim gignendum fruclurn
desaeviaf,ex divinis oraculis magis poleris indagare. sustinehat, cruore Catholicorum immensum excur-
Quod si. ille qui nihil lucri profectus esl in statu rens impelumexsatiavit, et alluvionem agere impie-
protulitc summani, tam pcenaliter d est condemna- vit. Nam et de nostris veslrisqueregionibus multi-
tus, qua ceusura erit puniendus, qui nihil acquirens, plicata captivitas orbem pene ignotura iniplevit, et
et ea.quse liabuil negligendocrudeliter caruii? nobilium incolatu suscepisse stipatus congemuit.
4, Innutnerabilia divinorum voluminum palent 2. Pro tantis ergo illatis funeribus non sileo ve-
examina, quse te in hac parte non paliuntur inno- C I stram emineiitiam mea propulsare obsecratione, ut
xium, Tamen si • parva prosunt, credo et mulla humilitatem non spernas, preces'audias et exposlu-
sufficiant. Hodie^si quispiam mundialibus actibus lata praeslare non desistas. Datorem te pacis post
implicatus, et omniuni criminum fcedilate pollutus, Deum i tribue, ut ille qui assumpto corpoie in cce-
debitum naturx reddat, unmn attameii pcenitudinis luin conscendit, el pacem hominibus reliquit, in
velit consequi praeniium; cum denegata fuerit lan- numero pacificofum luuin regnum annuriiertt et
guenli niedela, et sic eurn mors aeterna absnrbeat; filium le pacis in ccotu saiiciorum coll.ocei, Mihi
aniniam ejus cujus de manu credens Dominus est enim postulanti pacem, qua omnes indigent, inspi-
qusesiturus?Pariliter cum paganus oblatus fontibus rante Domino tribue, ut etsi iti externis. d<geatii
fuerit sanclis, desistenlef persona ponlilicis, necdum linibiis,reposilam lainen dilectionein corde gei ens,
fuerit lincius, quatenus conditio preoveniat morlis; nomen regni veslri "peculiaritersemper liabearii,nec
oro, quis pro eo reddere poterit ralionem? Mihi a vestra menle recedat •<.
vidctur, cuni i.lfevenerit cuicuncla patescunl, dicent 3. CJJCILIUM namque beaiissimum pafrem a rio-
hi : Nos pmnilentiamsimul exspeclqbamusel bapti- strum relenlum a nosiris hominibus,conteniplaiione
smum; liuncvero.sensimusparricidam,qui pmri.lenlum' Dei et regni veslri festinantes sanare in ombibus
vota non tribuit, sedmagis negligensdenegavil.OpjnorJ^ voluntalem, absolviraujs, et ut suse saneiaeEeclesiae
quod eorum supplicia excipiat aller. Et cum de vestrisque chrislianissimis pracsentetur pbtuiio.us
semetipso nemo dignus inveniatur, qui se mundum evidentem m operam dedimus.
judieet a peccato; quanto magis cui aliena crimina i. Nunc vero, ut sicut absque regni vestri admo-
subjungunlur? Credo naille morlibus R eum esse nitione enmdeni sanctissimum relaxavimus, festi-
coiidignum. nantes gratificare in omnibus regni vesiri statrim;
5. Sed quia ex luis cognovimus lilteris non ob ita et vestra eininenlissima potestas peiiiionem no-
aliud le monasterium Tuisse adeptum, iiisi ut luis stram quaemullorum consullu probatur ess&aninia-
opem possis ferre languoribus, rniror cum damno rum, bonis studiis cullorem te in omnibuspstendtns.
a Asi Ia lleal. Gimena, prmditos h El misino, creduliter.
h Falta enla Real. 1 Gim., instigatio.
r Gim., lulil. i Dominum. . .
(1Real, prmnabiliter, k"Gini.,
Forle, recedum.
e Gim., lametsi. 1 La Real, palremqiie.
f Gimena, deficiente. m Giinena, evidenter.
* El misino, morsibus.
KG7 SISEBUTI GOTIIORUMREGS 563
implerc non dedigneris,Quod si in sua obsccratione A j Ansemundo fiducialiter crede, suspensa cabila-
trislis nostra voluntas non remahserit, apud sere- .liorierecipe, remola suspicione quodjusseris in ejus
nissimumurbi3 dominum patrem vestrum auctorem pectoremite : nbster etenim est, elsi impollitus elo-
nos sttav maxiuie utilitati vestra agnoscebit in om- qiiio, non puritaiis studio ; ego enim affeciione sin-
nibus existere eriiinentia. Debiti a nobis officiijura cera illa qua competuntelegayi s, qua videntur in-
persolvimus, el salulem clementise vestroe nosse struxi, ut polui expolivi, unde ejus sinceritatem libi
cupientes, litterario obsequio inqnirimus ut et ve- gubernandam committo et qua minus compte fuerit
strae clemenlise animus provocetur vicem rescripti conseculus per te, mihi charissime, ulk me praesente
rependere inrjuirenlibus ac diligeritibns. deferido.Quid amplius vestfse experientije inlimem
EPISTOLAIII non invenio,, ciii me ' totum offerendum exopto.
SlSEBBTI REGISADG/ESAWUM, Hic autem lator ita est in cunclis obstructus i, et sic
jPerAnsemundumdirecta. iinaliler ordinattis, quatenus quidquid vestra cle-
i. Sicordium scrutalor sensibus veslris dilectio- menlia ab illo qusesierit, opinor plenissimumvobis
nem ilostram infunderet; si amorem nostrum ve- daturum resporisumk. Epistolae sane, quas publico
stris arcanis insereret; si quidquid de te cogito (quo vobis obtulerit, fecliludhierii justitiae intimant alque
aere verberato pandere a nequeo) mentis vestraeB I limilem verilatis cuslodiunt; nihil enim gloriseve-
obtulibus reseraret; credo etiam expulsa retinacula straeofliciiint,si magis expedibilia nobis fuerint eon-
occasionnni, expulsa negolia.pereuntium causarura, tributa, et ad elTecium, Deo miserante, qua unice
expulsis ambagibus morarum nascentium, olim te flagiiamus venefint concupita. Arcum nobis Anse-
nobis jam fuisse consocium b et allernalio cliarita- mundo a vestra gloria destinalum adrluxit : ob hoc
lis merum in utrisque fruere poterat animum. Sed , gralias vobis ampliores persolvimus, quod siinul et
quanlum intelligo, peccato si quidem meo ista milii verbis a vobis ditamur et rauhere.
conscribo, ut nullos fruclus quem prse cseteris di- EPiSTOLA IV
ligo parlibus meis reddatur [nec retribiitio compnr . C;ESARII
PATniClI ABSlsEBUTOM REGEM ,
sortibus meis reciprocetur '«]. Quid enim dubitas, Per Drsellum l directa.
amice cliarissime., si fides Christianis adhibetur, Qna hobilis epistola vestraiinnotuit, qua quibusque
snscipe foedera; si prsemia quod apud te est vile modis insinuare decrevit, qua de industria aplala
percipe dona : proiileor, coram Deo ipso propi- perpaluit, sinceriter legimus [spatiose traclavimus">],
tiante, promissionem meam in omnibus conservare, caute Sane advertimus, el accito notario in ipso
et sacrae devotionis propositura inlcmerata niente procinctu ut excipefet imperaviihus. fam novit qnac
tenere. Dieseniiiiquos debuit nobis bene degentibus (C duduin pfscscivit,gratias nempe nec ihimerito red-
copiosa Isetitiainexsullatione deducere, curcladium dimus, quod clemenli animo a vobis prsecogriitaipsi
funera, cur peslis assidua, cur calamitas fuinosa scienter " agnovimus ; sed sicut yestra clemenlia de
consumensdebeatmutilare?Nostrum quidem nonin- plerisque nos maluit Jacere cogiioscenles instar de
dignusd exspectare consilium, sed nostruin estquam omnibus vestros nobilissinios sensus reddimus qtite
diligiraus,totumque pandere volum, quote sunl dies gesta sunt certiores.
vilaenoslne sciehtes nescimus; illud enim iiilemio TheOdoricumnostrosque legatos , opitulante cui
nostra dum tempus est debet intendere quodprode- cimcla deserviunt, cum omni graliarum aclione par-
faciat ei in perpetuo tcmporequa n juste, quam re- tibus in nristfis ]"amesse conjuncios, et a clementis-
ctissimo modo, quam Dei ffeti clementia, res, Deo siinoacdifficilicomparationeimptratorcdbininissimo
largitore, stare poscitnus, utpote vigilantissimus honestos' hilaresque animos quideiti rcdeniplos ad
cognitor de re ipsa potes advertere; quod si bella nos fuisseremissos, credo equidem illa nostris men-
SHrgant, si mucro fervidus in qualibet parte desse- libus iiitiment quse olim sermo poposcil, quse mens
\iat, si vita hominum tempus bellicosuinnon exigat; pia eiflagilavil,quresincerusanimusconcupivit: aliter
quem opinaris pro tantis sceleribus, pro ingeslis "' credere nefas est, ncc potest imperatori animum
eladibus, pro lunestissimisillatis ' vulneribus, Deo regalem majestasoffendere,quam condecet exoptata
reddere ralionem ? Mihividetur, et sane rectuni vi- beneficio ampliori prseslare : vita denique .Christo
detur, illum de tpt malis tenere obnoxium,qui acci- corriilante niaiiente, duni isli hic r desideiali perve-
pere noluit piissime oblatum remedium. Sed quid nerint, plenissimevestris reservamus sensibus quid-
ista reteximusquem solummodoadmonere sufliciat: quid noslram conscientiam duxerit eorum sermo
revertamur ad veslram dileclionem amplissimam ct plenissimus; aliqua sane veslris tenentur i affalibqs,
nostram devotionem purissimam. ubi pars figuraliter, pars hislorialitcr intiiiiatiir,
» Tolet. Cod., panderet... reserare ; nosoiros ana- '. La Real, qui.
dimos la apuntacion del parenlhes:s. i Forte, instructus.
b f o\; Consorcium. 1 La Real, dare vobis.
* Falta en la Real. 1 Tol., Vrselum.
ATol., indigrius. '" Fatta en el Tol.
* La copia ReaJ, quod. " La Real, scientes,
1 Tol.. injactit. ° La mistiiacoi ia, doiiinissimoonuslos.
* La Real, diligom - p ToL, islic.
h Tol., hic q ToL, teiietur. , - .
509 EPISTOLiE. 370
nonnulla tropiceenarralionis obtineni locum ; de his A I hdes habetur idonea , sinceritas copiosa, industria
amiciliam vestram ,
loqui generibus prolixiorem olium res ipsa efflagitat, nimis caut i; oportuit ergo pb k
hac quoque concinni ratione quacunque polero bre- quse ad veslram pier eosdem cognitionem prolata
vitale perstringam. Spiritale bellum, juxla sacros sint incorruptibilibus vestris deducere sensibus, ut,
H tandem causis procul amotis, divalis i prx-
apices, cantra spirilalia nequitise agere convenit, superfluis
sanclio cunctis insistentem de
quod nos non permiltere tua praemonuitbonilas; in pnnenda mortalibus
liis rebus divina magis quam humana sunt suflragia mutabilem tranquillitatis vestrse gloriam ad effectum
vobis
requirenda. Ille qui fuit mors morlis el vita viven- ut valeat pervenire. Salulationum ut queo jura
lium, ipse pro ulrisque eorum conlerat bellum. Si resliluo, et charissimos noslros ob immensam amo-
taraen de hominibus hoc vestra sententia proferat, ris excellenliam imperatoris pracsentesque sursum
notuimusb elim vobis, et convenimus crebrius quos privalos pia devolione coramendo.
pactus c vester minime vindicat, minime defendat EPISTOLA VI
inlentio, sed dum dilalionis protenditur tempus, dum EUSEBIO EPISCOPO ASlSEBUTO RF.GE DlRECTA
occasionis prsestatur evenlus, dum in diversa difltin- Sancto ac .venerabili patri Eusebio episcopo.
dituf animus, nequaquam pars nostra postulata re- Morluam magis quam moriluram epistolam de
cepit, in tantum ut hominem summo crimine dedi- B ] ciuerosis sepulcris exortam quamlibet pollutam elm
tnm, et omni morbo prostralum, pro diskrictionet>, omni contagione cinosam extremis vix altigimus
pro caslitate, pro abstinentia, noslra sequebatur in- manibus, quem magis aiilielantem, ulpote non raor-
tentio. Ad effectum nequivit nostra pervenire pelitio; tuam, sed nunquam viventem aspeximus. Id in fu-
istum ob hoc pseudopresbyterum ideo inserendum mosis ipsis favillis advertimus, inamum vos esse
putavimus, ut de cseteris te scientem quse ° minime sectatores causarura, et non rerum iirmissimarum te
nescis inter caeterafaciamus.Judicibus tamen nostris consentaneura esse, sed miseris hominibus et inflatis
vestra bonitas nobis innotuit tales sanctiones porri- inaniter consentife. Objectum hoc quod de ludis
gere, ut nobis debita teneant et requirant ex qua theatriis taurorum ", scilicet, ministerio sis adeptns
nullalenus competunt, et vestris partibus juste de- nulli videtur incertum : quis non videat quod eliam
bentur ad reddendum minime difierant: hoc mibi videre pcehiteat. Realis Viris cadavera te ante ferre
gratum esse vestra cognoscat clementia ; sufficit fetentia, et homines divinis cultibus assidue deditos
enim nobis nostra defendere, et aliena requirere tua exprobrare sententia reproba. Ergo deinceps
ininime. Sospitatis vestrae indicia ac felicitatis jura nostrseperennilatis affatus nequaquamexspecles, sed
debentia mente devotissima reddo, et rursus salulis huic viro qui Deo rnagis quam mi.serandis placet
vestrref epistolari alloquio copiaacceplurum me per G ' hominibus, Ecclesiam Barcinoiiensem regendam gu-
Dei gratiam futurnm ad terapus reservo. bernandamque commilte, quat.enus Christo auspice
• EPISTOLA V gloriosa patuerit solemnitas Paschae°, de ejus gau-
OESAWIPATRICII SlSEBUTO RF.GI, deamus pontificatu optabile, et de vestra tandera
Per Amelium« et Theodericumdirecta, vel sera consensione.
Venerantissimos apices a dominissimo ac paterna EPISTOLA VII
araplexiohe tenendo imperatore libenter oblalos SlSEBUTl REGISDIRECTA ADTlIEUDlLANEM ,
grafa nimis devotione percepimus, quorum nobilis- Dumcx laico habilu ai monasteriumconverlisset.
sijiia series amplissimum decus emicando nobilitata Quis enira ullra vires imraensas vobis non referat
promeruit, cum stylo exarata opportunis incolish in- grates, quos inflammatio spiritus sancti suos fecit
clytse potestatis manu ob potissimam fidem se ipsam es e cultores ? Quis denique fidelissimis nequeat al-
inspexit; talibus denique donis nos ipsi refecti beae- toJli praeconiis,quos alacriores cognoscit pertendere
volentiam veslram participem fore maluimus, quem in regionibus sempiternis ? Ex hoc enim fides in
satis, ut opinor, inclytse potestatis imperia effectui opere comprobalur, cum ex fide opus bonum perfi-
mancipare libentius; gloriosum denique et amicissi- " cilor, et incunclanler confilemur adipisci ccelestia,
mumveritati Theodericumjuxla magis clementissimi" quos sponte eflicaciter novimus relinquere terrena..
et ultra omnes homines in cunetis eximii prscceptio- Ergo indolis mese, ac meorum pignora luminum,
nem imperatoris ad vestram cerltim est gloriam de- nieorumque viscerura splendidissima rudimenla, hoc
slinasse, connexo ei Amelium presbyterem veneran- ppus quod in nobis cernimus esse indignum, lirmitas
dum sequum esse pensavimus,quos eundi felix fecit vel fides in vobis prsestet idoneum; nam numcrosa
ifer unilos S remeandi nequaquam.quselibet occasio frugum prsestolamur colligere pretia, cum ex nostris
faciat esse divisos. Isti denique queunt vobisomnia seminibus destinasse confidimus ad regione beala
fidelibusverbis ac eloquiis i pandere vividis, quorum agiographa, inler clamanle, praecepla.Beati filiossuos
" Tol., nequilia. ; Tol., inter amicos.
b Tol., novimus. i La Real, colloquiis.
c Tol., pater. k Tol., easdem.
d T«L, discutione. 1 ToL, amotosduralet.
' ToL, qua. mTol., ex lin. !a v.ozcinosam.
I Li Real, snittiivcstrw. " Tol., ludis theatris pltaitorum.
s La Umeliutn. 0 La Real., pascltdte.
II Tol.,Reil,
in locis,- •
571 SISEC.UTIGOTIIORDMRSGIS 572 ,
(iuquit).qui conslittiuiil in Sion, et domeslieossurs A perdticerct, qualemis credattir cum Chrislo Christi
In Jertisalem ; iali ihielleciu relinquiiu.r, ut affecUo corporis pienitudo, dum ad caput in supernis pervc-
'
pateriia'nicnibretuf in filiis, cum nieminerinl quem- riisset omriiunimembroruin compago. Hac ' sic cha-
adiiiodumeducati" fucrint in curis domesticis. Et fissimi ef fideliter edocati, animbque sindero sine
licet ripri vos juxla sacra auctofis prreebniajudicem ftico progeiiito, i'Ios subjacere tcternis suppliciis a
sulijecttis,scd pretiosibres amicos, uiajbra tamen de quibiis'effususest prettosus dorairiicussanguis; scd
vohis auxilia niihi "proveiiire non dubilo, quOsde iie vidcainur per verborum circuiiu qna intulimus
gradii fubjectione b ad amicale conlido transisse procul a ratione '", manentia evangelica luce elariora
proposito c. Verumtamen quia siepe mali odiunt bo- afferamus praecepia, ubi inter oaetera amplectilur
nos, et adyersaniur tidelibus iniideles,quantum gra- justus, cl. terrificaituriinpius, riobis omnibus praapa-
cilitassiibiiiinistratingenii, ut a me prdgenila viscera, ratnni paradisuin insiniial 6b diabolo ejttsque angelis
qiiampie canteqtie vivatis, lenaciusobsecro ; el quos inexslinguibilemigneriidembnslrat, et quia venlurus
cliam rlevinctosin Domino junclione charitatis con- est ad fideliuhipracmia el impiorum supplicia. Hoec
nexos esse corifldo,ut eum divina suffragiaprolalis sancta quOsunitos in Domini gratia esse confido,
•infrasentenliis d sacculi hujus Tluctibusevitantes ad sincera peliiione exposco, e"tper Dominum testor,
porttirii gaudeaiis pefvenisse"'Viciorise.Poteram de B ut pfeces asshiuas Redemploreui Dbininumnostrum
oiiipiiimcupiditaie e niitricem irialoruiriin procinctu qui peccalbres salvare venit, non perdere, jugi' ora-
"parva colligire, sed superfluum fuit iflos unquam tione pro nostris sceleribus et inimensis criniiiiibus
aliena anipleelere , quos siliimet debita deleclanter ofare non pigeatis, qiiatenus a.b seternis suppliciis
cJiiiiilientcs,novimus ad profuturam requiem desli- me liberatiim cum sanctis arigelis ad regnum com-
nasse. De superbia, scilicel, invidenlisc germanai rauniterve; perducat seternum : erit denique reor
'
qiirc vel sociam magis magisquecavenda est, ciijus( nobis ante Deum reimssio, si vestni pro nobis inter-
origb"nefariambrlis fecit esse prliicipium, sapienlis- cedat oralib. Alioquinquomodo Dominuspropositum
siino ulira bmnes afiirmaniePeUo apostolo : Invidia( vestrum, quem prsescivit esse beatum, in virlulibus
diaboli,iiiqtiit, mors inlravil in ofbemierrarum. Hisi foboraverit sanelis,'aut qnaliter vitatn ccenobialem
quijipeviiiutibus uiraque vilia moftificaia reduntur ss estis adepti paterna desideria, liliorinii affectiore-
"quandbcrebra humililas supefbiam superal et amorr scriptisn facial esse jucunda.
fralernsc divulsionis iiwidentiam calcat; sit eriiml MagnusubiqueDeusnunquammutabilisauctor.
coinpelens sinceraque sine interriiissiohe oralio,' Cbaremihiinaevumvaleas• In.Teudila,semper,
as-iiiua lectio, moderata comeslio,' abstinentiatem- - Atqueaniniograto nonienainanlisaina.
L Quililiidivinumjussitcoiicedere."volnm,
pcfaia, humiliias copiosa, spes fixa, fides cerlissima,'-' IpsetibitribuatSandrimerPAlmavia.
super liis omnibus chafitas, quseoperit n
multitudinem Te DoininUs veraxveracigratiaservet,
Ut nomenhierilisvindieesipse fnis.
pecCatorum, magis niagisque largiflua. Cunique hiss Sit L>'0 detribuJnda tibj fauctorubiqtie;
bmnibusvobis fuerit gralia circiiiiiseptah, resisten-- Sitiibi vila, <lJuxChristusubiquepius.
dimi est fortiler conlra millefarias callidissimine-,. Amen.
quitias de.ceploris, ne , quod absit, queihadmodum ii EPTSTOLAVIII.
genus elationis infeslse ' non tam virtutes videanturir SlSEBUflREGI.S
1sed GoTHORUM Ar AnVALVALDIIM REGEM
esseqiiani vitia; quantum niaximafuerint donaa LONGOBARDORUM ET TECDOLINDAM r EORUM f.EGI-
largitoris vobis in muiiere, lantumquepromptior esse e NAM.
ideiet, sine laude cnjuspiani nieiis vestfa in sanclis- >- Pro fideClirisli, per Totilanemdirecla.
shiio opere.. Nain iile qui de J excelsavirlutum fasti- '" Dominis.eminentissijnisac venerantissimiset ger-
gia inviilentia siinnl el elatione snlfecius non imme-
!" niana cbarilate mihi consbciis, fratfi Advalyaldo
in
fiiii.sed inle iciter, lmjiis aeris s' regi genlis Lqngpbardorum et Tbeodolindse
specieestdevolulus,
reginre,
'pri-tii;'o liai'kcontrahumanumapparet genus, ei ddlet 3 ;
in nirpine D.omini,Sisebutusrex Wisigothorum.
:cl:;iiiiiosafragililas hoc nos per huriiililatJsacquirCree
rj Turic enim charitas. ex opere sincero cognoscitur,
graliam, qtmd ille '' " cumintemerala lidei regula ore catholico demonstra-
perdidit per infauslaTn"superbiam;.
iiiteiiiio quippe illius facile Christo Comitanlecon- 1_
tur; parturit-alternoe parli ingenlia mera professio
leiitnr",: c iim postuialus Dominus-nobisfuerit suflra- a"
gaudia, quaodo exsecranda;Ariana pernicies de ge-
gatns^; iiam omniumcreaturarum creatof e~
pia mfee- nerosa prosapia pellitur, et effossa vcl suffocatara-
ratione jussil ad terras descendefe, ul in aelhereis !ls dicilus e Chrisli
;.sedibus per opuleniiarii bonitatis liuniaiiuiii genus corpore, Cbrisli graliain vutatiir.
us Interea sicut de conversis
opulenla exsullatione
a La Rfi;i\,edocati.-. 'k' Tol., hodie.
b To)., subrectione.
* La Re;il., prtvpositd. Tol., hwc.
m La Real, oratione.
&La inisnia anade aqui infra. n La Real, respicitis.
e La Real, cupidiiiw. 0 Tol., valens.
* ToL, germanamque. p Tol., Sundrimer.
s La Real, credunlur. i Tol., viia.
Jl Tol., circumcepta. T Tol., Terdotindam.En el texlo se escribrjTheo-
* La Real, infecte.
i Tol., quidem. dolinda.
 373 . E1';ST0L.E,. 37-4
suslollimur, instar de adversis acclines iinuienso A utiisque veslrani opinor gloriam titulis Iaulioribus
onere mcerorisafficimur,cuminclyta progenies, orta divino niunere sublimari, si gloriose tramitem geni-
" de stigmale ,elaro, aoguifero tenetur b raorsu iricisservaveris,el optionis quod libidonuiu coliatum
captiva, et.depasta cruentis faucibus se ipsam perire csl, omni quo vales cteterisnistie porrexeris. Qiianla
perniittat ultroneam. Non tantum miranda, sed ma- te, rex clementissime, liaeredeinfuturi regni gloria
gis gemenda res cst, prsecepta salularia capere et praestolatur,quanta largitionis munera conferri vir-
ad mortis januam se quanquam prsecipitemferre, lus tilii divina sustineat.qvtanlaquefeiicitafsinsignia
c;nseqoi pereunlia, oelernaderogare. Remedia do- praeinia, si velis capere, idem auctor exoplat, dice-
lemus, nec immerilo ingentipondere rivos lacryma- rern; sed non est datura scire iiiorialibus quod
rtna producimus,cognoscenlesaffinitatem sanguinis immortalibus praeparatur. Nec possunt sensus vel
"
nostri Ariaoa conlagione .nunc pollui, et virulenta mens humana attingere qua Dominus est recte
profusibne canceris fraterna cognatione disjungi. credentibus pollici.tuselargire. Cseterum si inens
Hoistines a'grestes,scilieet minus ratione capace?, forsitan, quod fari nefarium est, hacreticosad con-
quotidie cernimus selhereis militare per rnalrem verteiiaum in quidpiam lilubaverit,qualenus errores
Ecclesiam castris; cur genus. inclylum et inclyta putrido scultro experienlireminus resecando s absci-
forma, ingenilavirius et naluralis prudentia, elegan- B derit (apudagnoscentes lequimur), quam in s.e siios-
tia morum et bonsevitre censura, prsespicuadigni- que jact irain senliat, vel quam paslori ralionein
tas et gloria dignitalis exiniia, mortuis sepultisque paslorum exhibeat, ista veslrissensibusdiscutienda
haeresibusignominiosesubsedeat, et, ut verius nun- commisimus; quarum si doctus malit almis eloquiis
quam. ipsis viventibus loquar, .infeliciter colla sub- sententias colligere verbis, reor prius tenipus quam
niiltat? Pudeal vel tandem lrajus seclse blasphemias exempla delicere. Ergo r.e dubiles; fautore denique
sectare nefarie; pudeat fumositramitis inlolerandum Christo cuncla monalia ceduht: habes illic omni
iter peragere; pudeat denique cetemse mortis ad matrem veneratione colendam, doctricein lidei fir-
poenampertingere. Tales illod vel moveat, quod de missiriiam, operibus claram, humilifate sinceraui,
earum qnotidiehaeresiarchaec onmejam pene mundo oratione compunctam, almis studiis deditam,viriculo
cantalur, qui fetenlibus evisceratis visceribus,aeter- chafitalis astrictam, consilio proyidam, niisericordiis
nis ignibus animam assignavit horrificam.Opinor opuleiitam,honestate priecipuani, virtutibus cunclis
hancconsentaneos ejus cclemam, nisi recte credide- onustam h, suavera eloquio, acrem irigenio,dapsi.lem
rint, cxcipere pcenam. Fuit, fuif hic olira morbus dono, jtistam judicio, clementem in vcrbo, araicissi-
acerbissima peste diffusus,qui lalentef infernalibUs mam Christo, amicain gregi catholico, semper infe-
animassedibusinfeliciummiscuitet illinila dulcediue ' ->stam diabolo, infestissimamet ejus corpori semper
pocula antidolia mortifera propinavit. Immensas liaeretico,cujus virlules exigit ' juslilia , ut perse-
liinc calaniilates et diversapenuria, acerbissimacre- veret ltbratior eflicit; prudenlia ut vitri ratiouis
brius bellaec qiioiidianamiseria.indigenliafrugum et atlendat iinpellil; nec immeritolanli nominis nobi-
pestiferavulnera hanc irisolentitisgentem retro acto litatur vocabulo,quse vallata tot praerniiscogiioscitur
temporepressit. Poslquamsidereus ftilgor cordafide- sub auctore sidereo. Efgo si vim hujus nominis
lium coruscavit, et orthodoxa fiJes menlibus casca- atiendere velimus, liquidis VocibusArgivis Theodo-
lis emicuit, aucta pace Calholicorum,Dominocom- lindse.(InMs. ToletanmEcclesiwhic desinit epistola.)
modanle,Goihorum viget imperium. Quique dudum Plectendisunt pollicitatione qua cupiunl nonnulii'
per falcatas lacerati senlicum acies, per scorpionum subtiliter pro temporc ubi inardescunt, qiiosdam
vulnerati uncatis aculeis, per trivida venetio verna- lenis debet comminalio regulae subdere, quosdam
bunt ora serpenlis; hos maternis expiatos affectibus asperior increpalio flectere; nam facile cupidus
Ecclesia.calholica curat. Cordisac lingusesine ruga porrectb muiiere trahilur, et contumax districtibnis
professa curat, se prccstante indemulabilis, indi- severilale de prava secla repellitur. Hsecquidern
visibilis, increata , creatrix omnium, sempiterna aequanimiter pro loco, pro lerapore, pro persona,
Trinitas curat. Unde precamur vestram clementiam' gerenda sunt, dpnec ardor fideiconvalescens vigore
verbis, precamnr volis, precamur el mentibus puris, calbolico, lampade coruscante, fundalacorda cre-
tanlorum prsemiorumvestram fore gentem partici- denlium liicilltia reddat, et putfidas haereticorum
pem e.tadunatam in Christi corpore simul vobisesse reliquias de fumosisorta materiis exureris iri favilla'
consortein. lntolerandum nimis ac detestabile nec reducat. Hac ne forte ralione mera quam. charitas
ferendumd esl, lot copiosis caput virtutibus subli- austeritate nostri defensus extorpsif et csetera. Sed
matum, quamlibet exignum meinbra lorpentia con- impolita fiducia, amore pellonte, prsemisit prseium-
seqtianlur,illud magis in rebus ipsis agenlesincun- plionem, audientibusconlerat quod ad ciillum reii-
ctanter nobis iiduciam fecii, qui calholicaviscera gionis oratio minus vernantibus verbis universa
nactus, et catholico fonte cerneris esse renatus. De perstringat,audial qni ksscsanedicluri sunt, regnuui
" La Real, ora. '
b Tol., lenerelur. Tol., quaitilee quw.
f. Tol., reservando.
cTol., hmresiarum.Debeleerse Itwresiarclta. h' Tol., honestam.
d Tol., deferendttm. Tol., erigit.
•>La Real, nisi.
575 SISEBUTIG0.Tll0R.yMRT.GlS 376
Deinoii inverbistantumTsedi»virluteconsistere!CiimA cultorem liaereticorumoslendet qui vexillo crncfe
et prudentibus uiagis fortia quam falerata compla- perlerritus, alque orthodoxa professione turbatus,
ceant, et salubria potius quain soavia aegrotis expe- cum nequeat catholicis inferre nequissimum dam-
diaiit,noridocendiformamsumpsimus,sedaffectionem nuin, in suum prseceps fertur extirpatus semper
fiaiefriain ostendimus; et sicut pafllcipamur affinita- interiUiin. Loculus-' est Dominus discipulis snis,
lis oiisitte, instar participeniur santtaeiideiqualitate. dicens : Euntes baptizate genles in nomine Pct-
Ergo quod splendor artis mensuratae grainmaticae, tris, ei Filii, et Spirilus sancti, nori in nominibusait,
quod facundia acclamalionisrhetoricse minus, quod sed in Tiomirie,ut distinctio Trinilatis in tribusper-
arguiiieiitaliodefiierit dialecticac disciplinse,non di- sonis appareat, et unius suhstantiaedeilas ineffabilis
eeiitlicopiam indigentia denegavit, sed lali pfosecu- clareat: unde et dbctor gentium currens per magistri
tfoni credenUbus eloquia pandere divittus sermo vestigia, his verbis enuntiat: Vrius Deus, una fides,
subduxlt. Cum is odibilissil qui (oijuimr,per Salo- uriufri baptisma. Clare lucideque permonuit, unam
tuonem », sophisiice; et rursus idem per aposloitim ad caltum venerationisesseconfessionemcredentium,
inquil.: Vbi sapkns, ubi scritra,.uBiconguisitor?Non- quamsequax Ecclesia ab apostolis traditam Romatra
ne siutldm fecil Deus sapienliani hitjtis-sweuliTS&iis suscepit, et recte petentibus, hsereticorum segetibus.
osteiiditfideidocumenlasimplicibusverbis asserere, B £ exstirpatis, malernis affectihus tradidit. Patenl ^t
liilhodoxameloquio usilato professionemmonstrare, alia per campos divinae"legis lestimonia, copiose
inde fait/soeeulariastudia lilterarum amovere, accla- ilorigera, quaeSicut ciaves vel luminaria obscuradi-
tuationesquegerililiumnequaquam in suis erroribus Jucidanlet patefacient obserata. Interea qttaeadper-
conservare. Sed ccelesti bibliothecac resplendentia versitatem sui dogmatis bblatrando prassumptio
quadam excmpla libavinius, institUlionesque iide- Ariana vociferat, quomodo vel diyinofum exempla
liiiiri palernoriim. connexas tabella nolavimus, ut voluminum impiis vocibus prave sententiendo con-
dictoniriiTidesauctoritasjllibata eflicial, et aposto- vertat, elegimus sentenlias, ut eorum exsecrabiles
licaregula a patribus tradita nullis fnscata tenebris retexere naenias,connectens interaefataefidei sacra-
ad vos usque peiveniat. Qui confessus,ait Dominus, tissima subter eloquia, quo facilius de utrisque
me fiterit coram hominibus, confitebor et egp illum condilio indagata haeretica temeritaie frustrala, et
coram Pair.emeo qui esl in cmlis. Et : Qui negaveril bona docere et mala perfectius sciat dedocere. Vo-
mc coram hominibus,neguboet ego eumCoramPatfe lentes deniqtie Filiiim de paierna substaiitia ausu
meo qui est in cmlis.Sed talis debet esse confessio. temeritatis excludere, ea qua compettint humanae
qii-c te gentemque tuam apostolorum sequipedarii natursein subjectionem nostri Redemptoris afferre.
1'^ciat.Fidei fundamenum suprapetram aedilica,quae-C C Pdter, inquiunt, major me est. AEt illud : Qui me
de caveriiis lixreticoium llamine ventorurriimpulsa misit,ipse ttit/itmandatumdedit.El: Non ego.veni, sed
tlispiciat,et rorantes-periidorumslillicidialurbulcnta ilk memitdt.Et fursus : i¥on veni facere voluntatem
forlitudinistutissima plenitudine spernat. Tu es, in- meam.Iterumque : Sicut mihi Paler dixit, sic loquor;
quit Dorainus,Petrus, et super hanc petramwdificabo et quod dedit mihi servavi',et omnia quwmilii dedit
Ecclesiam meam, tibiquetrado clavesregni cwlorum, nembaufereta me. Post lalia ingerunt : Rogubo Pa-
ei portceihferi non prwvakbuntadversum te; quod- tremmeum,ei exhibebitmihiplusquamduodecinlmiilia
citnque ligaveris in terra, ligatum erit in cwlo, el kgiones angelorurn,atque : Si hie calix non potest
quodcunqitesolveris in lerra erit tolutum in cmlo. transire, nisi bibamiltum; et: Si fieri potest; trans-
Aperte satis osiendiiur iiiiiiincm posse de prselerito eat dme calix iste; non sicul ego volb, sed sicut iu.
alqtie fuluro resolvi a crimine,.nisi aposto- Adjunguht etiam : Et quw sunt placili ea ego facio
prscseii.li.
licam lenucrit sine ruga professiohem: clausns b semper;et sedere ad dexterammeam,veladsinistrarii,
obduratusque erit illi sujiernus iirtroitus , cujus in non est meuin dare vobii. lnsanienles connectunt ;
defendendis. erroribus cor inanserit obduratum. Et dedit illi nomenquod est super omne nomen; et :
Ad coniparationeiiigrani sinapis fidei qualitas com- Exaltavit puerum suum; ets: Benedixitte Dominus.
paratur.cum. taliler a Dominodicitur ; Si habueritit U * Deus tuus:; el r Excitavit euin a mortuis, el sedere
ftdemtanquamgranumsinapis, el dixeritishUictnonti: fecil eum ad dexteram suam ; multaque similia,
Trantfer ie,tramferet se. Sicut granurrisinapisnequa- quse reclissima fides taliter recipit, ut sciatquse-
quam recipil seclionem, sed fiuciificandoseporri- Deitali, quae huinanilati conveniunt^ His quidem,
gens ramorum incremenlis densatum sublimem ar- rationibus et fidelibusinlelices convihcunlur exem-
buslrim elficiet, iiistar c IndesecabiliSfideicatholicaei plis;in Dei qu|dem filio duas corifitehiiireertissiine
purilas qnonsque detersos erroribus cceperit, tanta1 esse natiifas.unam deitatis et alteramfateraurhuma-
frugtmi iiobililate multiplical, tantaque celsitudine; nitatis..Chrislus igitur formam-eserVi, quam sumpsit
sulfragaiidosublimat, ut usque ad ccelumperveniat,, ex Virgine, Patri dicituf esse. subjeclus. Dbctorem
ct ccelestladona merentesChristum delicienteiniiullo) genliumapOstolorumcoiifir-mantimxVbivenit,inquit,
lenipore peiiruantur. Mortem hic inimicum fidei ;i pknitudo temporis, misii Deus Filiumsuum mltmex

» Per Saiombnemparece deberse anteponer, co!o- e Parfce lo roismoque sic.

can.lolo despues de subduxit. d El Ms., malorumesl.
b E! Ms., clausum... introitum, y erroris. e Falta , secundnm.
 377 VITA ET PASSIO S. DESIDERII; 378
mulierc, foxlumsub lege. ln ea naiura dicitur esse A pio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum, et Deus
subjectus, in qua sub lege ex muliere nascitur gene- erut Verbum. Conticescant ergo deinentium poten-
rafus. Si quid sane illam divinis reperiantur elo- tiosi sermonis lingure senlenliam ferre, quae aiihe-
quiis, > quia Christi personam Patri subjectiorem lantes conantur Filium a Patris subslantia separare.
ellicianl, non naturam deitatis evacuat, sed vermn De Spirilu sancto , qui cum Patre et Filio in unitate
hominem deitatis deitali subjeclum aJlirmet. Igitur viftutis sequalis vivit et regnat, talem infelicem et
ubi Deo Patri DeusFilius sequalis ostenditur, de the- omni fonte lacrymarum planggndi opinantur sensibus
sauris sacraclegis velut florum capila delecta colle- opinionem, oblatrare csecati, qiiatenus prosecutione
gimus, el sub uno congesta exhaurienles seterni funera , impia , sauciali demenlia , a Patre Filioque
regis dona porreximus: Dicit enim filius Patri: Om- dissociant, et non Deum (quod dici nefas est), sed
nia meartuasunt; et rnrsus evangelista: JEqualem se, creaturam, sceleratis vocibus personant. Sacra tameti
inquit, faciens Deo emni virtule; cl Ego el Pater auctorilas eloquiis opulenta divinis, Spiritum san-
unum sumus. Et in consequenlibus : Vl sint in nobis ctum esse Deum et Creatorem cum Patre et Filio,
unum,sicul el ego et lu unum sumus; et: Non credi- clarissimishis affatibus demonstravit: Verbo, inquil,
disli quia ego in Palre , et Pater in me est? Pater Dominicmli firmati sunl et spiritu oris ejus omnis vir-
meus operalur, et ego operor; atque: Sicut Paler B tus eorum. Rursus qui supra pulchra per eloquia
suscitat morlues, el vivifical; ila et Filius quos vutt intiraavit : Emilte spiritum tuum , et creabuntur, et
vivifiCat;et: Qui me vidit, vidil el Patrem; et: Qui me innovabisfackm terrm.Rex ille cunctis pf udentior, et
odit, odit et Palrem meum; el: Clarifica Filium tuum, propheta : Ipse, inquit, creavit ea per Spiritum
ut et FUius tuus clarificet le; et: Ego clarificavi super sanctum. Patientissimus pcense ultra omnes homines
terratfi, el manifeslavi nonien tuum heminibus. Jam Job : Divinus, ait, Spiritus qui creavit trie. Rellatrix
utomiiisconquiescat c.abilationisintentio, hanc; sen- namque Ju lilh : Tibi, inquit, servil omnis crealura,
lentiam Joannis praevisamaccipiant et defendant in qui dixisti, el facla sunl; misisti Spiritum luum, et
isto modo sacratissima verba narrantera : In princi- creala sunt.

a jfait.t^ algo.

SISEBUTI,
GOTHORUM
BEGIS,

VITA ET PASSIO S. DESIDERII.

[Florez,EspauaSagrada, t. XXX.)

1. Pro imitatione praesenlium, pro aedificationeG prselrait infirmo carceratoque solatium, peregrino
hominura futurorum , pro sanctis exercendis studiis hospitium, nudo vestivit amictum. Non illumcunctis
succedenlirimtemporum, vitam sancli marlyris scri- inimica elalio virtulibus extulit, non languida b teinu
bere Desiderii disposui, quseque nostrae cognitioni lentia sauciavit, non cibornm nimia prsssumptioone
fidelis fama innoluit, sicco magis stylo, quam verbis ravit, non vorax libido corrupit, non fallax mendo
onusto faleratis innotui, quae adesse nobis flagilans sitas demulavit, non cupiditas nocitura persuasit
Dominumadfuturum , qui faciendis virtutibus ei nec cunique talibus divino lavore virtutibus polleret, ct
immerito contulit potestatem , torporem raenlis ac metas lemporum puberlatis elapsus juveniles annos,
linguaenostrae discutiens, ad enarrandum gestorum non desideria caperet, fama bonum opinione cre-
ordinem indignis nobis confenatfacultatem. scente , sparsit et opera luminis a vero fumine con-
2. Hic vir, de sliraate claro Romanis a parentibus donata , multis in regionibns coruscavit, multarum
ortus, ab ipsis cunabulisDeo sacratus, nobilissimam denique urbium pro beneficiispopulis capiendis eum
satis trahebat prosapiara. Qui cum annos quo fas est sibimeiepiscopisanctum poposcerintc; quireluctans
doceri contigisset legitimos, tradilur ad studia " lit- tanti mysterii, u:,se habel humilitas , imparem-fore,
terarum. Nec multa morula csncrescenle sensus si in lignuiii se fatebatur.
vigore, jam doctus transcendens , plenissime gram- ]D 3. Tandem non f tara] voIuntarium7quam impul-
maticaedocatus , divinas auctoritates mira celeritate sum mullis precibus exoptatum pontificem Ecelesia
retinendo explicuit: fuit enim capacitale strenuus , V.iennensis promeruit: quam snsceptam , praedica-
recordatione memoriosus, ingenio animi-acerrimiis, tibne cautissima removit ab ira litigiosum , a men-
loqttacitate clarissimus, et quod his omnibus majus dbsitate fallacem , a rapacitate cupidum , a flagiliis
fst , in omni sua actione compunctus ; esurienti, libi iinosum , terntilentiani sobrietate edoiuuit j vo-
juxta Evangelium, victum, sitienti ohtulit poium , racilatem vabslinentiasuperavit, discordiani clwita-
a Tol., studium. r- E' Ms., poposccrit.
h Tol., iargui-da.
579 ; SiSltllCTiCOTflOUIJM RECIS 58i)
lis uiunere vicit; supefbiaihhumilitale [sincera com- A A de gi-aliasanitatum sernio generalis cinicuit; sed ne
pcscuit, incertissimum vigilaniia a torpOreexcussit, . cbncinnis ofalio de nimia brevitate jahttarn prsescru-
educuit ineleemosynis^esse Jargiores, gratilicos in lantis bbservando recludal, specialiler quaedamqua-
oralione compunclos , in amicitia fixos , in rebus Cunque pbtui coiilinuatioriehuic operi prsenotantlum
dijudicandis sollicitos , in omni semper actione dis- siutltti. ftuidam veteres semper' obfuseati teuebris,
«relos.,Sed hqec.omnia exemplo magis quam verbis lerripus'oblinebaiit riocturnum , etsine iumine vul-
edocuit ,:scieiis Doitiiiiumadfuturum , non tam elo- tum , quos miles dominicus , horrido tenebrarum
quia quaesilurumquam opera. • velamine segregalo , ad capitum fulgidumlumen \ter
4, lsta duiiiChristo concedeiiiegeruniur, adversus Dei gfatiam prans fevocavit.
conversis et conversus aversis inventor et amicus
«aortis iugemuit ,.alque conlramilitem Christi omni Vbi tres leprosi a sencto Desiderio citrali.
genere septus lelorurii, seipsum pugnaturus invexit. 6. Post talia, aegritiidinissure tres morbo oppressi
Nihil sane calliditas adversantis prsevaluit, nihil lfeprosimedendi ad eum gratia convenerunl, quorutn
viram :Dei calaniitosa nequitia docuil , quem corpora albedo deformls" invaserat, et vulneratica
gralia Redemploris specialibiis armis armavit» atricum arlus inlelicium obsitlebant ; eratque fe-
Tairdera Spiritus nequam quemdam pestifersenien- 1B tor intolerabilis, el qualitas veriicosa faciei niriiis
lis hominem virus vipereo ssuciavit el concin- abunder|ue hOrribilis: eviscerabat humor liiridus to-
nationes criminum in .ejus viseeribus poctila vene- tamque pene cresariem ef contagia purulenta, ani-
nata transfudit, quatenus os nefandum quod jnali- putalis piiis, -lurpiier radicibiis traxit. Quas labo-
gnis sensibus auxit, athletara Domini seque mens rantium Dei servus morbidas passiones reinovit, cl
a iiifamaret', persuasit quoSdamin suo iiominecom- saluti pfopriae sanos hilareSquerestituil. Isla Doiniiio
pares , et artversusfamulum Salvaloris lalia fraudis solita pielale praestante., auribus Thebderici rurrior
documenta fraudator aptavit, regnanle simulscilicet populi pariterque Brunigildi inseruii, Dei famulum
Theodorico, totius hominemslultitiac dignum et fau- opuk-ntisvirtulibus sublimatum, et munere potesta-
iricem pessimarura artium, malis amicissimam,Bru- tis omnigensedonuni ei curationis niagis essecotilra-
nigildem; quamdara b pariter malronam conveniunt, diclum. Statim trepidi maximoque limore perculsi,
quoeerat prosapiaenobilis, sed mente deformis, justa . prsescrutant.es aitte rei negotia quaerunl, quatenus
vflcabulo..,tiirpis in aclo , decus in nomine, sed de- aut honof debitus redderetur spulso, vel permansio
decus magis in opnre , bonis indigna , niriiirumde relegationis adderetur frustra damnalo; cunque
malis onusta, a veritate externa , a cfimine nun- callida pervesligalio totius mysterii causam aegra
quam discrela : qux instructa in concilio quaesta est < C requireret, inventorem magicsearlis nefandi consilii,
a beatissimovim sltipfum Desiderio.esse sibi quon- . qui dudum Cbricli militem rvisus est condemnasse,
dam illatuiri, tniraniibus cunclis talibus iri rebus fore ultio divina riec imtnerito condigna corripuit, d3
Dei servtim implicilum , criminatione sed objecta cujus deteslahili exitu calanto pingente continuala
coinmentilia adversus eum fore pensabant. Sed prse- narratione notavi. Haccpestilentiosa persona ac infe-
sidetiles sententiam contra insontcm , jtixla pridem liciter memoranda, multisviliis criminibusque tene-
wachinationes apiatas , ausu temerario^mala sanani balur obnoxia : proprium. illi tamen inter nefa.nda
dederunt, quem stalim hpmines punituri ab hcnore scelera cupidilas ppum, et criminatio fuit, qnaeres
privatuni, exsiiio ad nionasterium msula religarunt; ad necaiiduni.monsLruqsumopprohrium plebemma-
cujus abjectio ftiit suinnia felicitas, contumelia prae- xmiam excitavit; namquodam in tempore dum fau-
spictia saiiclitas , degradatio scterna felicitas. Subro- toris aspectibus sui Theurierici adslaret, tumulfuari
galiir ei pseudo-sacerdos, Domriolusqiiidem iiomine', inleritu manu Rurbiindionum decipilur,,et frustratitn
servus quideni diabqli, el quanlum vir Dei cresce- cadaver trucidatum passimcruentumque relinqoifur.
batvirtutibus copiosi.s,econira aclibusille fcedebatur Tali niodo vitam animamque simul niiser horrificam
ncfaridis. perdidit, el .infernalibus.claustris seipsum periturus
S. lii eo sane. monasterio, cum beatam vilam D ultfoneus miscuit. c Quid de i.llaminjuste juslam et
beatus degerel martyr, slipem mente.flagitans pau- jusle.dicam injiisi.am,quem taliter cruentus ut vere
per advenil, cujus ora inger.ita silehtia clauserant.etf prppriam , possessionem arripuit. Tempore eodem
arliciilalae vocis officiumperpetua laciturriitas ob- quo jam rnemoralus condigne est interemptus, con-
celabat. Quera Pater omnipolens. precem sui.militis» digne spiriius malignus invasi.l.Omnesque.copias
non omtttens, munere simul et idoneum eloquio> falsitatum quas dudum aptaverat, a domiciliorur;US|
lecil. Hoc nempe quod geslum est, opinione vulgata,> idem vernulo.funesto niniis exegit, cujns ex.acliva
fama boiiam tacere lion potuit, sed magis universa1 proftssio. isto mpdo prolaia est. : cognosco crimen
"
peiiustraiis ad muitorum notitiam duxil ; unde fa- Dei contra faiiiuluinmachinatuin, CQgnoscocausam,
ctum est spe recuperanda*salulis'iid euiri multitudo' cognosco niagis, senliens :et debitatn pcenani.. Haec
languenliurii cufreret, nec' defuerunt beneficia Do- uilor omnipotens inventrici Brunigildi; re«pondeai,
mini ad sari.indunipro quibus Dei famulus Salyato- has pcenas restituat vindex, ac tormenlorum dextera
rem exoralus esl Doininuni. Sufficienier , ut opinof,> passiones conferatultrix, eujus persuasio me ad in-
" Desiie virus esta el Jatin viciado. '' a moy barbaro y viciado.
Loqtiese signeest
b El'Ms., quwdam.
 581 VITA ET P.VSSIOS. DESIDKRII. 582
leritumfumeatraxit, munusexsecrandum ad inortem,, A que refectionis,legitimum imtnineret. Subito defecto
promissio ad.nullam perituram a salutein, At tibi fi- aere erepitantibus plumis rapidoque volalu aquila,
nem loquendi dedit, enectam suffocalamque cnn- regina volucrum, a partibus cceli fulgenlis apparuit,
ctorum artifex vitiorum peremit, secumque semperr quaepalmeiitiiin aquatile deferens sequoreumpecus
arsuram ullricibus conllagrantibns flanmis invexit;; coram vtillibus eorum ex;.'Osuil,quod maxima ciim
au.Iientibus de mortibus prsefatorura, Brunigildis 3 jucunditate sosceptum largitori Domino grales sOl-
simulque Theodoricus, expavit. ventes accliries hilaresque sumpserunte antequod-
5, dam suae nobilis secta. Passionis tempore gestum
7. Opinanles divino talia judicio fien venementius,
lerruerunf, acnecompari animadversionis. senten- est ut lucernam manibus propria replens jtixta altare
lia multarenlur, dissimulata pietate prsecipiunt utt arcenderet, quoeminus porrectas luminis astas irra-
vir Dei qui frustra fuerat, deordine ponlificali remo- diat ac suae capacitatis mensuram sine cujttspiflm
ttts, ad suam rtirsus accederet regendam Ecclesiami objeclione cres... exuberat llquor sane exundanlis
exoptatus. Qui dum poslulala minus aniiueret, sesej olei; summa ralioiie amplectitur qui scgiitudines
permansurum ubi relegalus fuerat solidarel, iterumi laboris per Dei graliampellet.atqiie morbidas huma-
iterumque oblatis precibus poposcerunt suam illisi num c passiones salulem conferendo reinovet. Ista
prxsentiani non negare, et concinnationes suarum B sane qua exlenualus sermo breviter [sumj prsestrin-
fraudium aninio clemenii laxare. Pietas quippe sin- gere potui de vita ejus dixisse sufficial.Nunc de pas-
cera sincerum pectus emoluit, ac benevolentia co- sionibus ejus qualiter sanctam animam omnipolenli
piosa viam b D.ei famulo regradanti aperuit. Al ubii Doiniiioconsignavit, ut nostram ad noliliam ducta
vultibus infeliciumidem Bealissimus patuit, provo-• sunt, ipso suffraganle, expediam.
Jutiejus ad vestigia corruunl, sibique eum propiliumi 9. Cum non prodesse, sedobesseetmagisperdefe
nitebantur efficere quem fraudulenta dudum rele- quam regere Theudericus pariteret Brunegildis vitiis
garant damnaiione, atque expialio tanli piaculi a cernerentur infestis , atque labe perjurii reserall ct
noxa redderet alienos, quos.funesta conlagia crimi- fcederasacramenti deserti mente sacrilega perfidi ad
nibus fore fecit implicitos. Ille autem facinus per- non esse pertenderent, nec quipiam de flagiliis vel
pelratum animo clementi laxavit, et juxta senten- facinus remaneret; his Dei martyr malis iiispector
tiam Domini culpas debentium non retinuit, sed et pontifex, more nempe prophelico , clangore lubce
omisit. Subinde cum maxiino corameatu, Domnulo personuit, sese d totum pro depellendis erroribus
infeliciter pulso, Ecclesia suum Viennensis exsul- eorum invexit, quatenus Deo faceret proprios quos
tans gubernatorem suscepit. Gaudebant medicum fecerat diabolus alienos, illud divinse aucloritaiis
quod reperisset segrotus, solatium quod invenisset'u eloquium eminens qui convertit impium, salvat ani-
oppressus,alimentura quod jaui leneret egenus. Quid mam ejus et suorum multitudinem operiet peccalo-
raulta?redditasunt a Doraino Ecclesiae Viennensi rum; sed vasa irse fomesque vitiorum ac frutex dam-
copiosa suffragia; nara calamitatum penurias et nationis amara pro dulcibus, pro lenibus aspera
crebras pestilentiseclades insolentesque lotius urbis oblulit, pro salute medicamenla mortifera, obside-
procellas sancti viri praesentia, Domino miserante, batque peclus eorum trnculentior hostis, et captivos
suspendit, quas indubie, remoto pastore, causa ejus in sua ditione tenebat callidissimus serpens. Ncc
absenliaepressit. poterant liberis gressihus ad portum pervenire salu-
8. Tiia sane de ejus virtutibus quamlibet morbo tis, quos addix>rat proedofuneslus arctioribus vincu-
inertiae-Ianguidussermolaboret,enarrando institui : lis. Satiati tamen de ejus levibus poculis, coeperunt
dum quodamad eum teinpore gralia visitandi plebs contra Dei famulum rabidos latrare sermones; et
liiaxima convenisset, hanc ex more cibo potuque verbis strepentibus comininentes spurcissimas evo-
reficerent imperavil, a ministro narratum est defe- mere voces; sed martyrem Dei nec comminatio
cisse plus magis concupitam speciem vini. Ocius vas mortalium fregit, nec ira perlidorum emolluit, nec
illud ubi lalis jam liq.uordefluxerat, sibimet prxce-. n lempestas insanientium flexit, immobilemse obtulit
pil ostendi : quod crucis muniininc prsesignatum in-persecuiionibusjuslitia feriendum, ncn haece re-
gratia Salvaloris nobilitate mcri fragrantis repletum promisstim caperet a Domino regnum sethereum'.
'
est. Sic turba conveniens benedictione simul et Hujus illibalam inimicus constaniiam humanilatis
mystico potu refeeta est. Rursus cum longa dislra- aspiciens, pectora qui s nunquam Brunigildi ac
ctionesuumcorpusabstinentia maceraret,etcarnium Thenderici deseruit, lotum ut in pfoprio se doniicilio
perceptione non pro imiminditia, sed pro tempe- miscuit, modoque imperalivoin suum magis exitiuiii
rantia interjecto lempbre cistigaret, consacerdos jus sibi debiiuni impulit, pollicilus eis locum in pcer
ejus haud procul ab urbe ad eum visitandi gralia nis primum contradere, si a corporeis vinculis Chrisii
venit: crat inter eos de divinis oraculis inter caclera militis animam possint extrahere." Exietnplo noxia-
familiare colloquium. Adesl ubi peragens spalia libus verbis os saerilegum, et in conviciis seni)ier
diurna Phcebushorarum transcenderataxem,tempiis- armalum statiin impietatis genere sententiam obla-
a La Real, peritura. "' Vl per hmc.
b Tol., vilum. Les Mss., illibaltim.
' Forte, hotnittum.Loque se signe esl a obscuro. e La Real, qum,cl Tol. qtte.
d Tol. anode quod.
583 SISEBUTI VITA ET PASSIO S. DESIDERH. 384
ravit. Desideriummoribus npstris infestum, elope- A Aconfregit. Siccarnea maleriaeaiiimamdeserens, sese-
ribus inimicurii,lapidttm iclibus verberatum, multo- que a vinclis corporalibusexuens, victrix in astrige-
qiie genere pcenarum.affiiclum,animadverti compla- ris comitein commiscuitauris.
cutt. Ociusminislri eompares crimine tam nefandse e 10. Vitam obitumque.siroul impolitus ut poluit
praeeeplionisedictum nequiter impleturi proniittuntt sermo Christi militis enafravit, qui quanilibet squa-
auribus ab imperante qua nequissimecapiunt. Nec c lore nimio peritis imperite displiceat, omissa pompa
latuerunt Dei martyrem sui laboris certamina ; quili verborum, humiliter sehtieiites credentesque nobili-
praedesiinalus, imo prsemonitusa Domino, prsemia a tat. Ergo sicut vitara, virlutes et ejus granditer
coronavfueral capienda. Hic cura praeslolatumcef-- gloriosum finemdescripsimus, reslat ut exilia per-
neret dietn ab infidorura subito manibus e gremio o ditorum obitumque narremus. Gum Theudericusb
raplim ecclesiietollitur, et qtiasi reus indemnesoc- deserensDeum, imo dereliclus a Deo, percepto nun-
cisurus ,ad suppliciumducilur : eratque ingentis po- tio Chrisli de fanvulo,exsultaret, dyssenterio niorbo
puli fletus intolerahilis lanli pastoris abrogata ca-:- correptus, vitam fcedissimamperdidit, et amicarn
ruisse remedia, his vocibus clamilanles : Cur ovilem n sibi mortem perpetuara acquisivit. Araisit perdila
tuuin, pie, deseris, pater? Cur gregeni periturum a Brunigildisperilura solatia, atque forraidans torque-
relinquis? ne, quresumus, luporum nos in faucibus is B
I batur intrinsecus indice conscienlia, qttatenusquerei
niiltas, ne oyes tuse liacienus nectareis lloribussua- culprequalitas extulit in scelere perpetrato, vindicta
Vitalerefectse mordacibustribulis vepribusque falca- i- consequenspasceret acrius in tormentis excrucian-
tis lanieinur miuus procurante. pontilice. Certum n do. Isla secum atra nienle dum volveret, bellum
quidera est, et voxcum divinislitteris consona,quOd d contra finitimahigentem indixit. At ubi tempus cer-
sit ab enlia pastoris dispersioovium, cujus fit earumM tamini patuit et diverso slipata caterva conflixitdi-
praesenlia ainplissimum benelicium. Nulla ratioue ie vino, siquidem terror partem pessimse mulieris in-
patimur le nobis avelli, quibus pariter si negalur ir vasii; unde factum est ut morbidum caput membra
ciipitanicarpere vilam, subire tecum mortem liceat jt torpentia ad ftigsepraesidiumsequeretur. Sic passim
gloripsam. His denique verbis: placida sic verba >a ante faciemhoslium evagantes, primum ab hostibus
beatus intuJit martyr ; miranda quidem intentio, sed id hostisregulaeChristianse, et totius criminis artifex,.
non laudanda devotio : si tartareas nos portas obsi- i- capla est. De ctijtis interitu quse vulgata opinione
derent caverni, si claustra niterenlur Inferni obse- e- comperimusdicere non pigebit. Est animal lortuo-
rare ftnierei", si crepitans invaderehorrenda cona- a- sum, imiiranemagis bbtinens corpus, babens et na-
relur flamma baralri, spiritalibus armis inlmicum m luraliter quosdam anfractus, summitas licet dorsi.
acrius convcnerat oppugnare ; nutic quoniam in C ^ turgentior, atque collecto celsiorem artubus reliquis
caslris mililare invitatur sethereis cum radiantihus us oblinet locum, oneri satis abundequeaplissimum et
lurmis angelicis, cura aposlolis et apostolicis viris,
;, in vehendisanimalibuscaeterisrebus praestanlior.la.
euin fulgenlibusmartyrumque catervis, nnstra ve- e- hujus cenlri fastigium vestibus detecta antefata sus-
slra redditur universilas; remeare sinite flagilopa- a- tollitur, coramque vultibus hostium ignooiiuiosede-
storem veslrum ad paslorem omnium pervenire re daeitar. Aliqua-r.drai fceiiisslmumexspeeiantibus ini-
pastorura, quo facilius, praccedenie pontiiice, grcxcx raculum tribuit; dehinc sonipedum indomilorum
Ulibatusad locum valeat pervenire paratum. Sic ait, itj arctatur, atque per invia fragosaque loca raplatur.
et ecce subiio rabientium stipata calerva furens ad- d- Sic equis ferventibus corpus jara senio maceratum
venit, homines funesti et vultu telerrimo, quorum im frustratim decerpitur, ac divaricata passim sine no-
erat frons torva, truces oculi, aspectus odibilis, s, mine membra cruenfaque laxariliir. Taliter lerrena
v
molus horrendus; erantque mente sinistri, moribus ius materise anima resoluta, perpctuisque poenis nec
di, immerito religata tenetur piceis arsura bullientibus
pravi, linguamendaces, verbis obsceni, foris turgidi,
ni, undis. Major hsecprosecutio occurrentibus latiorque
interius vacui, ulrobique deformes, de bonis indigni,
de pessimisopulenti, deliclis obnoxii, inimici Dei,;i, causis evasit. Sed ne fastidiosis de sua prolixitate
amici sane diaboli perpetui, ad morlem nimisultro- o- . displiceat,iriodicaneclentes amodo denominal, ter-
nei. llorum exsecranda pernicies furore ministrante ite niiiium linemque ponamus; coriimunitervecunctos
arma nequissimo rapuit, atque snper iiiarlyrem em efllagitans; ne pigerriineveiinl accipere qua Dominus
Christi imbrem lapidum cor saxeum fudit; qute cnm iim noster Jesus Clnislus non piguit per suum martyrem,
marsiliain (sk) prseterirent dira furentiumjacula, et condonafe c, ad cujus veiieraritissimum.corpus tanta
jn parlem aliam cursum flecterent, silicuiiinalura Christus Conferetcopia sanilalum.vel Quacunquefuerife
quispiamaegritudine convexalus, debiJitatecor-
durissima, jpseque fragor lapidationis Dei famulo
'
poris deturbatus, statim divinum nomen illic tolo
famulatum exhiberet, et quamlibet non viyenlia Deo^eo corde pOposcerit,omnes a Se iriorbos discutiens lo-
tamen divinis legibus viventia caederent, humanum um tamque maculam pellens, sanus hllarisque ad cupi-
pectus mansit solummodoindiiralum, quod pronurn um tam per Dei gratiam perveriit sanitalero ; unum in
in miserationefore poluit, atque cvicinum. Qui ciim,]„, Trinitate Dominumsemperque manentem , qui roilii;
0)la vitam lndignissirooprosequenliconferat sempiternam.
aniraam exhalaret, idem arrepto viri beatrefuslo colla
et audientibusvobis gratiam tribuaticopiosam.
• Tol., funeri, - Toi,, condemnare.
b Tol., Theciderius.
5385 SANCTUS RERJICHRAMiNua un,.u.iiAi\iiiNSiS 'EPISCOPUS, 38S

ANiNODOMIM DCXXIII.

SANCTUS BERTICHRAMNUS
CENOMANENS1S EPISCOPUS

NOTITIA HISTORICA IN BERTICHRAMNUM.

(Mabill.Velt-Anal.». I, p. 234.)

^ que suis successoribus possidendam et regendam-

Gesfadomni BertichramniGeiiomannkmurbisepiscopi, perpetualiter jure finiiissimo dereliquit.
qtti fuit nevissimo kmpofe Chilperici, filii Ctolharii, Hic enim fecit in terratorio matris et civitatis Ec-
el temporeCtbtltarii filii ejusdemChilperici, qui fue- clesiae sanctse Mariaeet sanctorum
rimt reges Francorum viri illustres. martyrum Gerva-
sii et Prolasii, de villa cujus vocabulum estVive-
DomnusBertichramnusurbis Cenomannicseprsesul, reus, a funtlamento, angelo sibi demonstrante, dum
nobilis genere, nalione parlira Aquitanicus, et par- in Ecclesia sancti Michaelis, infra urbem, juxtapfsc-
lim Francus, Turonis vero tonsoratus, el postea ali- diclam matrem ecclesiam, in quadam lurre ipsius
quo tempore conversatus cuni domno Gerniano, civitatis constructa, pervigilans in oratione erat, at-
insigni Parisiacae urbis episcopo, et ab eo edoclus, que angelo ei visibiliter oriente aurora Dominici
atque in quibusdam sacenlotalibus-gradibus esl ordi- diei designante, monasterium juxta urbem in hoiiore
natus, et spiritualiter instructus. Antedictus namque sancli Petri et Pauli apostolorum et nobiliter con-
domnus Berlichramnus fecit quamdam cellulam ullra struxit, et ipsam Ecclesiam Apostolorum jam con-
fiuvium Sartae in honore sancti niagislri stii domni g summatam tam de rebus sapctse Mariae et sancti
Germani, Parisiacae civilatis insignis praesulis, quam. Gervasii matris et civitalis Ecclesjse, quam et dealiis,
de rebus sanctse Marioe et sancti Gervasii dotavit, quas undecunque juste et legaliter adtrahere vel
sive de quibusdam vicis ejusdem sanctse Marise e.t invenire poluit, tam de suaehsereditatis rebus, quam
sancli Gervasii, atque de aliis rebus, quas acquirere et de aliis comparatis vel adquisitis, legaliter per
suobono ingenio meruit, ecclesiastico jure dotavit. consensum domni Clolharii regis atque episcbpo-
El in praedicla cellula, quam in honore jam dicti rum multorum mirifice dotavit, et inonaslerium 111
sancli Germani conslruxerat, et sacraverat seu do- circuitu ecclesiae, cum claustris et aliis sedificiis,
taverat, aliquos monachos suh regula degentes con- nobililer a fundamento operatus, el in eo agniini
stituit, et hospitale pauperum atqtte nobilium inibi raultorum monachorum regularitef degenlia esse
esse instilnit. Quam cellulam ecclesiae suse sedis instiluit, et pauperum atque advenantium, peregri-
sariclse Mariaeet sancii Gervasii subjugavit, sive suis norum quoque sive matriculatum receptiones et
successoribus atque canonicis sanctse Mariaeet sancti refocillaliones devotissjpie suppJevit, et perpgtuali-
Gervasii possidcndam et regendam perennis tempo- ter fore constituit. Non longe autem ab eodem mo-
ribus sub regulari ordine dereliquit. Prsedicto quo- nasterio ecclesiam in honore sanctae Crucis fecit, et
que Bertichramno cellula inffa illam quintam, quse Dei servos ad divinum explendum officium inslituit,
monastefium Stivale nuncupalur, a quodam clerico, et receptiones pauperum atque hospilum inibi miri-
Bertigiselo nomine, qui bis sedem et episcopalum fice ordinavit; et prsedictum monasterium aposlolo-
suum tyrannica potestale contra canonicam aucle- rum Petri et Pauli cum Ecclesia dictae sanctae Cru-
rilatem invaserat, legaliter et per strumenta carla- cis, cum omnibus ad so perlinentibus, sedis suse Ec--
rum qnibusdain negligenliis suis, quas in episcopatu clesi«esanctae Marise et sancti Gervasii subjugavit^
domni Berticbramni el iti rebus sanctae Marise et et ipsam nialrem et civitalis Ecclesiam sanclae Mariae
sancti Gervasii sua negligeutia fecerat, gub jure et et sancti Gervasii ex omnibus suis tam propriis,
dominatione sanctse Mariseel sancli Gervasii aiqtie quam et ecclesiasticis, sive heredilariis rebus, here-
sanciorum Petri et Pauli apostolorum tradita fuit, dem appellavit, atque heredem esse constituit; et
siciit in testamento domni Bertichramni hactenus suis successorihus, et ejusdeni senioris ecclesirc
inveniri potest. Quoi et ipse doinnus Bertichram- D sacerdolibus atque canonicis ipsum monasteriiun
nus, sic utdiximus, pro reslauraliorie ecclesiasticarurii sanclorum Pelri et Pauli aposlolorum , cuin omni
rerum sub lirma traditione suscipiens, nobiliter am- infegritate ecclesiastico ordine pqssidenduin et re-
pliavit, et immelioravit et sanclimoniales nionachas gendum jure firmissiiiio perpetuaiiter delegavit ai-
siib regula degentes inibi esse conslituit, cl suic qiie dereliqjiit. Fe.cit quqque vcl restauravit idern^
Badissanctse Marire et saucti Gervasii siihjugQvii,at- clsmnus Berlichramiius super iltiviuni IJonise qciod-
 -S7 SANCTI BEnTICIIRAMNI CENOMANENSISEPISCOPl
dJifn nionasiofiHriivel synodocliiiiiriin -horibresaricti
Martin.U <[uo'd Pontileuva voeatur, ipsumque de
rebus (ipi^copatus sui ditavit, sive de aliis quas legi-
time et legaliter invenirevel adquirefe quivit.Et.hoc
coiVsliluit,ut omues avlyentaiiles inibi omnia iieces-
sariasiimerentjibiqiiembnachos regiilariter degere
coiisiiluit, et matricularios, numero et lenore quo
in ejns continetur lestaniento, elipsuih synodochiuni
susosedis Ecclesire sulijtigalum, atque suis succes-
soribus possidendum futuris tempoftbus more cnno-
nico atque ecclesiastico dereliquit, sicul hactenus
in ejus icstamen'o decretum sub jurejufando nobis-
cum habetur, cnjus exemplar iri shbsequentibus
588
A conscriberelibuit. P.-aediCtusautem domnus Befti-
chramnus archiepiscopus erat, et pallium, sicut mos
'est metropolitanorum, ferebat, alque omnibus epi-
scopis lotius regni praeerat el proderat. Hic autem
"plerius dierujm, in. senectule: bbna obiit iri pace.t.
; Tfalepd.Juliarum, et iri prseiixa ecclesia qiiain ipse
in honore sanctorum aposrolorum Petri et Pauli ae-
difieaverat, a suis consacerdotibus et discipnlis
honorifice ac cqndigne sepultus est; qoi et in ccelis
vivit cum sanciis Dei, ubi et nos stiis atque oraniuiti
horum precibus pervenire el vivere mereamur, prae-
stante Domino nostro Jesu CJiristo, cui est honor et
glbria per Cuncta sacculasaeculorum. Amen.

FORTUNATI VERSUS AD BERTICHRAMNUM.

(Carminumlib. >u, n. 22, 2?>.

'
• I.
Ad Beriichramnum episcopitm, cttm c.tevarelurin
". currum.
Ciirrictili gemis est, inemorat qtipd Gallia rhedam,
r Molliier incedens orbifa sulcat liiimiini.
Ex=iliens dtipliCihiiugo volat axe citafo,
Atque iriovet rapidas jUnf.trrquadriga rotas.
IIuc e?o dtifii famulans comitalu jhngor ebdem,
Etfmea mernbra eitq'durii vpjierenttir eqtib ,
Poritificisqtiesacri Bertichramni actnshoriore ,
Cohipfelieridentc manu raptus in axe jevrir.
Qurvliieriiii lume? fetiis"pia inater hirU>do
Corifovet, et placiile pennu'a teiisa fegit.;
Sicbbnilaie poten?, affectu dives opimo,
Tn propfitim jjasior molle sedile locat.
Nec soliim arhplect^ns"pia riieus, sed diiigit omaes,
"Uiide riiagis'populis unicus exslet anior.
''••'
.' ii. •''" ';->;
Ad eunidem de oymmdis ttiis (ejtts).
Arduasuscepifnissis epigrarrimala clirirtis,
B Afque coilrufnato verba rotata Sapho.
Percurrens lumido spuinajilia c.irmina versn,
Credidi in uridoso me dare vela freto. "
Plana proeellosos ructavil pagina flucttis,
Et veliit Oceanus (Oc"eanas)-fdnte"refudilaqua=.
Vix riiorlo tairi nilidopompbsa poemala culiii,
Andil Trajano Rnma vefenda forb.
Quid si tale decus reeitasset in aufe sejiatus?
Stravissent hlandis aufea lila tuis.
Per loca, per populos, per compita cuhcta vtdcres
Currere versicuios, plebe favenie, tuo=.
Sed tainen in veslro qured.anisermone nolavi,
Carmine de veteri furla riovella loqni.
Ex quibus in paucis stip.eraddita syllaba fregit,
El pede lajsa suo miisica ciauda jacet.
^ Nunc, veneranciePater; prece,'voto, voce
siriito,
Commendans aniinhm supplice corde nieum.'
Sifiua vita ditj, cujiis inodulante caitiaena,
Gogimur optatis reddere "verbajocis.

SANCTI BEHTI€HHAMNI
"". " ; :CMOMA'NEMSIS;-EI1fSCOPI"' • "-"":'

:'"" .'-•. TESTIMEOTUM."

(MabilKAnalect., *t. I, p. 23i.)

Sequitttr eieirip>ar testamenti prmdicii domni Berli- Bpore, sanoque consilio metuens casus humanse fra-
chramlii,'qttod fetil': pnriter Cenoniannicwmalriec- gilitatis, tesfartientiim meum condedi cumqoe filio"
clesim et monasteiio sancti Pclri; sicul iti hmc ha- meO Ebbone riotario scribere
behir.inserltttn. Qttodideo Itis in geslis ponlificalibus fogavi et cliciavi.
inseramiis; ni si aliqita, qttod atisit, hea.liqenlia Quod testameriium meum'si quo casu jure civile
perdilttm fiterit., hic feperidiur/per qttod scidlur aiit jufe praetofio, vel alicujus IiOvselegis interventu
qualiteracttttnfniti. vrilere riequiverit, ac si ab intestato ad vicem codicel-
In noiriirieiDoinini riostfi Jesu Chfisti etSpifitus lofum valefe eum vblb, et valeat. Itaque quandb ego
saricii, sub die sexto Kaf. ApfiIis,.anrio 32 regnarite suprascriptus Beftrannus peccalor ex rebus huma-
glqfiosissiriipdomnb Clftthafio rege, Beftrannus, ct- nis excessero, debilurnve riatiirae leiiipiis" compli?-
si iridignus, peccaiof, episcopns sancfse Ecclesire vcro; tunc tusacrosancla Ecclesia Cenomannica, uri?
Ceiiouiannicx, sanus Deo propicio menlc ,et cor- ci:m sancta ac vencrabili basilica domni Pelri e!
 589 TESTAMENTUM. 590
Pauli apostolormrt, que in conspeCtucivitatis opere A tempore possidetur, in dominationem sanctaeEccle-
nieo pro defensione civitatis vel salubritatem populi siseCenomannieseheredis nieaeperduret. Sed et quain
cedificavi, heredes ntihi estole, heredesque meos plurima, qure memorare nover,»\F., non valeo], tibi
vos esse conslituo ac jubeo ceterive exheredes sint meo studio, sancta Ecclesia, adquisivi.
toli. Omnis ilaque eui hoc testamentum meum de- Et lieet omnibus Clirislo propicio notum sit, qua-
dero, legavero, darive jussero; id ut detur, flat, liler ego aut quam ftdeliter in sancta Ecclesia, aut
prxstetur, fidei heredibus meis commilto: si cjuos in monasteriis, ant in ctiiiflis rebus laborassem ; ta-
autem liberos esse jussero, liberaeliberive sint toti. men et tu, domne pontifex, quem Deus in eis post
Et quia inclitus atque prsecelsus domnus Clotharius me esse voluerit, cognoscere potes, quanta ibidem
rex, cni Deus in railia aeternam retribuat beatitudi- ineo sludio vel labore lenspore meo Deus esl digna-
ncm, suum praeceptum manus sua?.jure firmatum lus conferre. Quod si lide integra disponis iiiquirere,
mibi dcdit, ut de propria facultate, "quod ex paren- cognosces me tuse Eqclesioenon modicum laborasse.
liitn successione habeo, seu quod munere suo con- 1'nde tibi iuepttnn esse non debet, si aliquid de re-
secutus sum, ant aliquid cornparavi, vel comparare bus sancire Maricc cuieurique ex fratribus nostris,
Deo adjavante potuero, vel in quibuscumque rebus hoc est presbyieris et diacotiibus, seu lectoribus aut
alque corporibus facullalum augmentare potuero, B propinquis meis, vel amicis aiu servientibns, tam
tara pro animae mese remediuiii, quam propinquis sanclse Ecclcsia1, quam el meis propriis, cuicu.inqiie
meis, seu fidelibus nieis delegare voluero, liberum alii[uid in usufructu dimillo, quia s.iiictaeEcclesiae
tribuil arbitrium; idcirco le sacrosancta Ecclesia proprielatem non aufero, ei de substanliola here-
Genomannica, hercs mea, habere volo ac jubeo dem ipsarn consiiluo. Et quia sanctse recbrdationis
villani juris mei, cujus vocabulum esl Bonalfa, sila domnus Domnolus quondam episcopus de agris Ec-
iii lerrilurio Stampense seu jEqualina silva, et mihi cle iaealiqua locclla ad basilicam suam, ubi requies-
precelsus domnus Clolharius rex suo raunere, una cere vhielur, delegavit, sed nobis molestum fuit,
cn.n praecelsadomna Fredegunda regina quondam ut ileruni nos siiuile coridilione de agris Eccleske
genitrice sua, poslquam cis doinnus Vaadolajuslitia aliquid auferre aut mitmere deberemus, ut basilicse
coruro reddidit, in me huinilemeorum pro fi-.Ieijseae santtorum Petri ct Pauli aposlolorum, quam in ho-
conservalionem, quae semper circa ipsuin principem nore eorum nomiuis construxi, conferredeberemus;
inviolabilemtenere et habere visus suin, concesse- sed magis perliaclans cuni coiisilio venerabilimn
runt; ipsam viilam cum domibus, mancipiis, vineis, fratrum noslrorum presbylerorutn, seu diacononiin,
silvis,campis vel omni re, jure et adjacentibus suis, vel omnium clericorum, ut uniim luceilum de Ec-
lam mobilibus quam et immobilibus, posl meum l- clesix conditione ad ipsam sanctam basiiicam, non
tibitum tibi valeas perpetualiter possiderc ; excepto tanium pro necessilate, sed propter priniitias vel
quos exinde liberare voluero. Similiier agrum ad reverentiam ipsorum domnorum apostolorum, et
culturam ep lempore adquisitum, te, domna heres quodmater sancla Ecclesia, quse omnes basilicas ad
raea Ecclesia, habere volo ae decerno ; ex quo agro se pertineules fovet ac dital, convenit cum domnis
medietatem bonae raemorisedomna Ingoberga quon- pontificibus diem illum, quo benedictio caelestis vel
dam regina, nie.i instanlia ineoque exigente setvitio reliquiae sanctorum Pelri et Pauli apostolbrum in
sanctae Marise dereliquil;-aliam vero medielatem ipsa basilica positsc sunt, et dupliciler divina opitu-
de germano ipsius Magi.ulfoquonclam dato pretio lante gralia sanctis sacerdotibus consecrala in ho-
comparavi, ut in jure sanctae ecclesiie ager ille ad norem sanctorum apostoloruro, vel loci illins cOn-
iniegrum pervenirei; et de villa Celonica sila in secralionem ; villa Dfnbriaco, quam Basilius et Bau-
territorio Tricurino, quain bonae menioriseBobele- degundus quondani per donalionis titulum ad sair-
nus ihedietatem Ecclesise delegaverat, et pro ipsa ctam Ecclesiam condederant post eorum obitum
niedieiate multas habui vexationes, sed nieo opere possidendam; unde et nos postea jugiter laboravi-
egi ut de jure sanctae Ecclesia; non auferretur; .' j. mus, ut Eeclesiae non auferretur, posfea omnia su-
etiam et postea aliam medietatem, quam uxore vel pradicta quod per me humilem sanctse Ecclesir»
heredibus suis ad possidendum delegaverat, dato proficil aut obvenit, lam praedictoUmbriaco, quani
pretio ad inlegrum coinparavi, et in dominationein in suburbana basilica domni Petri et Pauli aposto-
meam pervenit; volo ut ipsam villam cum omni lorum, qusemeo opere aedificataesse dinoscelur, ad
securitate tu. saerosancta Ecclesia heres mea, una ipsam sanctam Ecclesiam, Christo propitio, debeat
cum. fario Vicinonise, quicquid raihi comparavi, aut in perpeluo pernianere.
meo opere ad mancipia stabilivi, cum id quod adhuc Id mihi placnil delegare, nt villa Niriiione, sita in
Deo propilio in ipsis agris immeliorare polnero, lerrilorio Parisiaco, cum vineis quse Fronlanilo ad
cum orani integrilale eorum, el mancipia inibi com- palastrias el vinitores esse nosciinlur, quas mihi
manentia, tihi, sacrosancta Ecclesia, volo esse dona- domnus Clotharius rex dedit, qure nreo ssepius, dum
tum. Itemque et villa Brea, quem mihi Daulfus per laicus fui, tara de fisco, quam de comparalo possi-
donationis tilulum cpnlulit, et ego poslea mihi com- dcndum sanctse Ecclesire Parisiacse, sub cujus gra-
paravi, velut quaecumque subjunxi, velut ipsam vil- tia nutritus sum, ad ihtegrtini yolo esse donatum.
lam cum omni integritate sua, sicut a me prsesenti Basilicrevero sanctorum ac bealissimorum"Petri ct
391 SANCTIBERTICHRAMNICENOMANENSIS EPISGOPI 392
Pauli apostolorum, quam supenus heredem, una A Basihcaesancti Pelrr et Pauli, villas quasdafo
cum sancta Ecclesia Cenomannica constitui, sicut pretio comparavi, id' est GSviaco, Colbnica, Lando-
niea est devotio, quia ibidem meum (quandoquidem lenas, et Ferrenis meo opere undique adquisitas, et
Deus volueril) desidero collocare corpusculum, ad quicquid Cellis vel in SamaiciagO ad prope Ceno-
ipsam sanctam basilicam in honore sanctorum apo- maunis civitate, qtticquid Portilhorengo, quein pro
stolorum, ut pro facinore meo quod hic in sseculo tutelam percepi, inibi fttit, et hoc quod Ceta et
jugiter visus sum perpetrasse, ul ipsi apostoli suf- Mancia vel Guntha illuc possedisse jurae visse fue-
fragiis suis ab infernali pcena me liberare dignentur, rant, et ad meam pervenit ditionem, lam terris,
elsi non in gloria (quod non mereor) vel veniam vineis, ac coloniset servis, integra portione eorum.
eorum patrociniis aut intercessionibus merear obli- Similiter et villas quas in honorem basilicsc dorani
nere ; dono itaque ad ipsam sanctam basilicam villas Petri et Pauli comparavi de pecunia, quara gloriosus
silas lara iu territorio Genomanriico, quam el in domnus Clolharius rex riobis dedit, vel nos pro fidei
Stampensi vel Burdigalinse, aut ubicumque, tam per nostfae undique conquisiviiiuis.Haecsunt villacipsse,
donatiouis tilulum quam ad ipsam basilicam jam die Campocunanae, Ludina, et Comariago, vel Camba-
natalieii sui dedi, verum etiam quod et adhuc per riaco, sicut venditiones edocent, ipsam basilicam ,
leslaraeriti istius paginam dedero, quas miliidomnus B ! sicut nos eas jam ibidem tradidimus, cum villare cui
gloriosus Clolbarius per suain munificenliam contu- nomen Piciniaco, quem GondobalJus quondam dia-
lit, vel pro lidei meae coiiservationem ad integruin conus tenuit, pariter et Iliaco quem de vifo illustri
suis prseceptionibus manum suam roboratis, mflii Babisonepercepiinus, volo in Dei nomine possiden-
integram tribuet licenliai», ut prsedicto loco pr« das. Illud etiam constituens ac decernens, quod
animremeaeremedio, vel sui rcgni stabililate, ipsas quicquid mihi in minutis rebus atit in quibuscumque
villas quas munere suaepromerui, conferre debere. mOdisdalum est, vel in meis cartis noscunlur esse
Hrec sunt villas. Villa Thedone, Colonica nomines conscriplae,hoc totum et ad integrum, tu sancla Ec-
Telate, ct alias villas Buresaco, et mansiones ini clesia et venerabilis basilica domni Pelri et Pauli,
Waslinense, quas de viro illustri Vamachario Majo- qui in boc folio testamenti mei forsitan in oblivione
rem domnus pro villa Columbaria percepimus. llltid1 mihi obvenit, sequa lance dividatis possidendum.
vero rojgo alque jubeo abbatibus, qui per singulai Villa vero Morenaco,qtiatn meo opeie el cum grandi
tempora, sicut divina potentia aut gratia doranorumi labore adquisivi, et postea hunc ego absens vi pro
apostolorum eos inibi jusserit perdurare, ut omnii fidei mei conservaliones a Modeghiseloraalo ordine
tempore vitae eorum hoc sit eis pntissimum obser- fuit praoccupata, et cum D.us reddidit justiliara
vandum, ut de viliis superius nominalis, quicquidI " domno Clothario regi, ilerum ad dominalionem
exinde aut in tributum, aut in suffragiuni annis sin- sanctae Ecclesiaevel meam pervenit; ipSam villain,
gtilis poteril obvenire, medielas ex hoc, quando) cura oinni jufe suo et terniinum le, sancta Ecclesia,
fuerit mea commemoratio pauperibus, aut in vesfri-- habere coustituo. Basilicavero sancti Petri et Pau'i
mentum, aut in aurum erogetur; alia medietass. poriionem deinde quod inibi possidere videor, cum
luminis exinde in sancta basilica omni tempore sul- colonica qtr.c mihi Leodaldus per donatiohis titulum
licienler accendatur, ut numquam sit neque unai contulit, cum id quod ibidem postea undique compa-
h.ora noctis absque luminaria ipsa sancla basilica,, ravi, in ipso fundo Mechense et Voligione, cum
signum dignum eslj in honorem praediclorum apo-, - omni integritate, portionibus ipsius vel terrainis
stolorum luminis omhi tempore fulgeat indesinenter,, earum,el mancipia, mobilibus, et imraobilibus, ttt,
tamad basilicamsanctortun apostolorura, quam et adi sancta basilica, perpetualiter valeas dominare. Li-
sanctam crucem, quam postea redificavi,vel ad ba- cet nulli habetur incognitum,qualiterego post trans-
silicam domni Maflini rd Synodochium, qu;e est inii ilum Gunirarmi quodatn Regis pro quo sacramentum
Porilileuga, excepto de fructibus aut reliquis condi- insolubile domno meo Clothario regi dedi pro eo
tionibus, quod de praedictisagrie;speratur in usibiis s quod civitasGenomannislegitimo ordine,posl transi-
sanctx basilicae et monasteri sui, sive alimonia ca-- " situin domni Gunthranni, ex' hereditale geniloris sui
nonicorum vel pauperuni, qui ad ipsara basilicami bonse recordalioriis suae Chilperici quondam regis
sanctam ad matrico sedere videntur, victus et vesli- debuit pefvenire; sed faciente cupiditate et civitas
tus per Singulosannos sufflcienler ministretur, el:t ipsa ei fuit ablata, el de reiiquo regnb suo multum
pro meis exptandis peccatis jngiler Domino depre-:- passus est dispendium, se.l dtnn me sacramentuni
ceritur, et pro collata principis cseleslis eidem et>t nieum in iiiiegritrn consirinxit, ut eum nullateiius
regiium longaevumpracslet, et in relributionem se- :- dimittere deberera , facile mihi fuit ul sociindumfa-
ternam centuplum accipere mereatur. Ecclesiaeveroo cultatera tam sanctam Ecclesiam, quam et proprieta-
herede me.e yilla Dolus, quod meo opere construxi, i, temreliriquerem quam perjurus(quid absil) inveni-
et ineo ingenio undique ad me pervenit post diem n rer. Sed dum pro amore ipsius principis unariimiter
obitiismei, quicquid inibi laboravero, eum doniibus, ;, cum ipso consisterem:, anteriorem exspoliationem
uiancipiis, vineis, carapis, pralis, cultis et incultis,
3, suam, velposteriorem, quod iujusle pertulil, necesse
et oiniiijure suo, vel termino suo, quod ibi justoo priricipiipsi fuit, ut nobis,aliquidadderet, unde vilse
ordine abstraxi, te, sancta Ecclesia, in integrum n substantircet nos, et pauperes nostri sustenlare de-
hahere de'lego. bereiiiu", unde ille Rex caelestispro nobis relributoi
 5?3 TESTAMENTUM. 59:4
^xistat. Nani' nds paupeji non liabemus nec auruiri A * ubi ejus sancturii corpusculum requiescit, dono inibi
nec argeniunr, unde libi, gloriosissime dorime Clo- in honore sepulturse suae villam Bobane , quse est in
tharie, bona relribiiamus, attainen deid quod gloria lerraturio Staiupense super lluvio Calla, quem mihi
veslra nobis conlulil, praesumeniusiu hoc tesiameuio gloriosissimus domnus Glolbarius rex suo muiiere
nostro vestram celsitudinem memorare, Ollerimus contulit; ut si semper corpus ejus in basilica nova;
itaque regno vestro de niuneribus veslris, unde nos quam inclytus Chilpericus quoiidam rex construxit, si
per piseceptuin vigoris vestrae uiaiius roboratuiri, couvenerit ut inibi traiisferaiur, villam ipsam, ubi
licenliam tribuisti faciendi qHod voiebamns, id est ejus seroper corpus fuerit, semper ibidem deserviat;
villas Neolone el Waliouno, cutn omni terraino et et ipse sanctus pontifex pro meis faciuoribus depre-
adjacentiis ad se pertinenlibus, velquicquiil postea care dignetur. Rogo abba illustris loci illius ut no-
uobis fuit melioratum, boc celsitudo vestia ad sU.nn men meum in Jibro vitse recitetur.
recipiat dominationein. Siiiiililer donamus tibi; glo- Villare meum qtiae esl in Gramleno lerraturio ad
riosissima domna Berchirudis regina, villam, noniine Suinina Vedantia, sicut a me prsesenti tempore pos-
. Penpinas, quse appellatur Cella, qunm nobis glorio- sidetur, et ex suecessione dorani et genitoris inei le-
sus domnus noster jugalis vester suo munere contu- gitime reddebatur basilicsedomni Pelri et Pauli post
lit, ut ipsam villam, cum domibus , mancipiis, vel " obitutn nieutu pro mercede anitnse nieae volo esse
ierminum suum post meum obiium vel vestrum re- donatum. Dulcissimo proiiepote meo Thoringo dottrt
giinen absque ullo impedimento recipiatis. Dulcissimo ei colonica, Cui vocabulum est Villa riova; quam de
hepote meo Sigechelmo, et pronepote meo Torinso, filio Papoleno quondam dato prelio comparavi; iu
si mihi Supersliles fuerint; yillam SeuVaeuni; Villare perpetuo teneat alque poasideaii. Villa Idguino dul-
Ripariola aequa lance dividauf. cissinib nepote meo Segeclielinoj duni advivit, volo
Simili raodo villa Briomilia, qiiae ex successiorie esse donatunii Post obilum vero illius , filii sui, qui
parenlum nobis jriste debita erat, et per inlerregna ex Bertichildi filia Leutramni rtati esse noscunturi
longo tempore nobis ablata fuit, et postea cum Deus'< absque consoriium fralruin suorum, si alios iilios
doitino Clolbario regnuih suum in integiu n dedit, , habuerit, ipsos praecipio possideudum. Yiniola seii
ipsain villam nobis sua pietas reddidit, et per prse- prata quse sunt ad Riulione, et adjungiint ad vineas
ceptionem suam firroavit : quam villam dulcissimoi sanctae Ecclesiae vel infra terniiiiiini Caliinarcense;
pfonepoii meo filio Sigechelmi Lemrannoet Sichran- quas dato prelio comparavi, saiictre Ecclesise volo
ho vblo esse donalaro. Simililer villam Caslalione» esse donata. Idemque el colonica Satovera, queni
sitam in Santonico, qui parentibus meis et viro illu-• p Vullarius quondam tenuit, et poslea Aiga eam nobis
stri Sigeleno fuil, et ipsam nobis gloriosus domrius> Cum ipsas venditiones; quas ab ipso Vulfarip accepe-
Clolhariiis rex per suum pracceptuni concessil; quia» ralj dedit, et ipso Iocelio cum vineis et cum omnl
jani longo lenipore et mihi et jam dicto parenle ioieo > juresuo, tu, sancla Ecclesia heres mea, percipiasj
tsigeleno ahiala fuit, si me superstes fuerit ipse Sige- et locello qui dicitur Condomas, quem pro re mea
lenus, ad suam revocet dilioriein : sin aulem iiliis3 accepi, et poslca lideiissiniseCottanabper donationis
siiis, id est Sicheiecd el Berchelaico, ipsam volo esseJ titulum concedi, volo rit ipsa locello jam.dicta Colla
donalam. Villas Crisciago el Botilo qui nohis ex' vel iilii srii in perpettto valeant in integruui possi-
successione genitOris noslri juste debenlur, et cum> dere. Doinum vero intra muros civitatis Parisiorum ;
gerraanis meis deberem partire, si ipsos mors non1 qui ab Eusebio quondam fuit aedificatavel possessa;
antecessisset : modo jubeo ut dulcissime nepos meus5 et mihi a praecelso domno Clqthario regi conbessa
Sigechelme, una cum nepoli meo Tlioringo aequai esse denoscilur, inter sancta Ecclesia Ceiioriiannica
lance ipsas viliulas dividalis. Villam Bualone sitrimhi1 et sancta basilica heredes niea sequaliter possiden-
Stampense secus jEqualina, quam per donalionis' dum decerrioj sic qiioque ut de tabernias, quse iiifri
titulum dulcissimo pronepoti meo Leulhranno die! dbmiirii esse rioscuntur, iocarius ille, qui annis sin-
nuptiarum suarum dedi, sicul donatio ipsa Soniiuet,. |i gulis exinde speratur, lumien in sacro.-ancia Ecclesiai
tet pef hbc teslamentum n-.euiii ipsaiu e"isvolo essei Ceriomannica et praedicta basilica domni Petri et
donatam. Locello qtii rippellatur Fontanido, qtienil Paiili iiiferatur; el areas, quae foris civiiatis suulj
hiihi gloriosus donihris Clothariiis rex sud indriere; idenique communiier possideant;
cbncessit, ubi Eusebids quoiidam laicus vtneas plan- Id consliltiimus obsefvanduHi, ut qiiicqiiid die
•tavit, et nos postea et mancipia posuimus, ipsumI ohitus inei in donit» superius iiominata Parisius; aui
locelliira cuni onini rnlegritate qnod ibidero aipicere3 in unimi aul iii quibiisliiiet febus, quaendstrae prbprise
videtur, totnm et ad integruril saiicla basilica doriitiii esse noscuntur; sequalitef heredes meas sancta Ec-
Petri et Pauli ad suam revocet domiriatiohem, ett clesia Cenoinannica et basilicatdonini I»etri et Pauli
medietatem de virieis pronepds meus Leuthraihiiuss inter se dividant. Paerieriiiiii in obliviorie fuil posi-
et cdnjux sua perpelualite^fvaleaiit pbssiderb; tum; sed diviria inspirante gralia tiieiiioravi. Vinio-
Basilicre domni et peculiaris pairini mel Gernjariii las secus arenas juxia quod ipsasroaxiriia dedestrto
episcopi, qui me dulcissime enutrivit, rt sua sanctai recuperavi vel adunavi, de ipsa areria usque ad stra-
bTalione, acsi indignum, ail sacerdoiii hohorem per- da quod clausura ipsa circumcingit, quod ipsa sancta
flhxit, si supersistit ut in basilica douuii Vincentii,, basilica domni Petri et Patili prresehli teuipore pbssf-
PATitGL. LXXX 13
 5D3 SANCTI BERTICHRAMNICENOMANENSISEPISCOPI 393
dere vidctur. Iiemque virieolas, pradela vcl terratti- A i in omnibus vel venerare debetur. Preeamur doinno
riuin , quod in dexlera parle de strada est qui vadit et pontifici successori nostro, elper Deum Trinitatis
ad Pontileugua, quem de vcnerabili fratre meo Eoladi conjuramus, ut de villas quas ego sanclaeEeclesise
abbate comparavi,quaein ipsius basilicseoppidum esse per huiic folium lestamenli delegavi, vel quse meo
noscitur; cum brngilo qtiem de fratre meo I.eusio tempore conquisifx sunt, vel in donationeni sanciae
abbale datos quadraginla solidos redemi, et campel- Ecclesiae pervenerunt, ex omnibus vel in omnibus
"ios quos cum ipsa abbate commulaviinus, quse ad decimas annonse, vini, casei, iardi, omnes deeimas
alveum Sartae, cum prato qui est ad conlluens, lo- in domo ipsasancli Michaelis arcliangeli aiinis sin-
tum et ad integnim cum scrvientibus, quos inibi p>- gulis congregenlnr, sicut nostro tempore actum
sui, aut adhuc Christo propilio ponere potuero, ct luit, et pauperibus vel peregrinis in eorum alimonia
Tniodoad ipsa sancta basilica in Dei nomine posside- niinislrelur : quia nec sancla Ecclesia dispendium
tur, in pcrpeluo dmiinelur. Simili modo medietatein perferei; et quoJ nos, etsi indigni, qui qualemciHn-
decolonico Valilonno, quein de Berone in nomine que locuin sacerdotii visi liiimus occupare, ea qure
ipsius sancl.e basilicac comparavi, et aliam medieta- Deo annuente iu pauperibus studuimus minislrare, a
lera, qtiam illustris matrona Egydia ad ipsura san- vobis indesinenler conservetur. Basilicsevero san-
«lum locum per donalionis tilultim contulit.jubeout B cli Petri el Pauli curiem illam cum casas quas bome
in inlegrtim, sicut a modo abipsa basilica Chrislo meraoricc Romolos quondara preshyler Ceiiomannis
praesulbpossidelur, et in perpeluo^inibi perseveiel. in civitatem teuuit, et domuin illam, qiisc nosdis
Et quia nulli habelur incognilum qualiier Bertlie- temporibus supra inuros tediiicavii, et BOSet maninn
chisilus inlicito ordiiie coiitra decreta canonurii in ad hoc porreximus, et posteade nepte suacompa:a-
«ede sua fuit aggressus, et nimiuniTes sanctse Mariic vinius ; doinus ipsas sicut a prrusenli lenipore in Dci
velmeas propriasgeneravit proliis gravissimum dis- iiomine ab ipsa sancla basilica possidenlur, cum id
pendium; unde etiam non ut debuil reslauravit, nisi quicquid inibi laboralum fuerit, aut ante vel ineis
sparvitale pcr res proprias meas.-,•qtias malo ordine temporibus subjectuin, «lolumct a.d integrum pracfata
dislraxerat, locella cum carta ventiitionis dedit, hoc Ecclesia absque ullius inipediirienlo perpelualitcr
- «st cuiii domibus, cum Bariaco et Vivale
porlionem valeat possidere.
suam in inl?gruiii nobis vendidit. Et poslea cnin alia SanctseEcclesiselierede mea dono villa, cui voca-
-vice gloriosus domnus Clotharius de regnO suo in buliim est Grandefonlana, quse dato pretio de Vad-
insidiis pertnlit, et iterura ego propler ipsum valde dolerto couipatri roeo filio Bavone comparavi, ctiin
-in capiivitate fui, et inipso nec nominandus Bef- f, ( omni jtire vel terminum siium. Te vero, sancta ba-ili-
thegisilius iterum vastator Ecclesiae accessit, e-t ca domni Peiri et Pauii, dono villa Conadaco, quem
carta ipsa quam prius feccrat, -in arcliivo Ecclesise de Bellelrudi sive Bellane malrona, relicta quondam
-invenit.eam igni comburi praecepit, sie illi jtidex Maurini, dalo pretio comparavi, cum Colicas villas,
• meliiendus alque lerribilis pro rebus suis cuin eo qiias postea dalo pretio de Betholeno vel Manlharigo
•ponat judiciuin. Et postquam domihus nosler cum cutn silvas vel oinni adjacentia ad se perlineiiies,
vbluiilale Dei una cuin praicelso consubiiiio suo curndomibus el mancipiis, sicut jam in lua dilione
^eudoberto rege carilatem iriivil, et voluntarie tradidi, ctiin mobilibus et immobiiibus.in integruin
quaiititatera de regno suo recepit, et nos locelia il a volo essedonalum , cum agellum illum, nomine Ti-
obsistenle ad doiaininalioiiein nostrain revocavimus. miago, quem frio et parente meo Berulfo ad usu-
'.Campariaco vero, Eslivale, cnm domibus, maucipiis, frucluario possidemus, et post meum obitum ad
viheis, ct silvis, pralis, aquis, aquafumque decurti- luatri revoces potestatem. Dulcissimonepote meo Si-
bus, et jure earum vel omnempeculiuni, sanclse ba- gecheimo licet jam per donationis titulum villam
sillcae domni Petri et Pauli delego. Perfeci'scilicet . Murocincto anteaclis temporibus conluli, quam ex
ilonium, quae infra muros, in dextra parte de poste- successione domni et genitorismei legilime reddeba-
•riola liicp opere acdilicavi, ubi oratoriolus in honore! p tur, et poslea meis peccatis facienlibus germanus
-sancli Michaelis arcbahgeli constructtis csl, voluii meus Berlhulfus in expedilionem domni CloCharii
"utipsas doinus et basilica sancli Pelri et Pauli esse3 regis interemttis fuit, et portio sua mihi legilimc
debuissct. obvenit, volui in liunc leslamentum meum com-
Durii nos cum domno Clothario rege pro lide no- prehendi, ut lam quod prius ei dedi, quam et quod
"slfael ariioreillius detenli fuimus, pistrinusEcclesiree po4ea mihi de germano roeo obvenit, lottim et ad
jtnte ipsa donio-construclaesl, prop^tereain his lociss inlegrum ipse nepos meus, villa ipsa curn.domibus,
jjcclesia stipendia et madricola, quam cgo inibiii inancipiis, vineis, campis, praiis, silvis, aquis aqua-
erexi, supplex quaesodomino meo ponlifici, qui mibiii rumve decursibus, mobilibus et immobilibiis, sicut
siiccessor fueril, ut onmi tempore madricola ipsa,, hoc jam possidere videtnr, et ipsi et sobolis sui per-
sicut usque nunc in eis temporibus slipendia pro- petualiter donrinetur. Terlia vero porlione de ipsa
jiieruit, el semper inanlea niinislrahte sancla Eccle-:- villa Murocinclo, quem bonae memorirc gennanus
siaalatur, et domus ipsa sil ad receplioneniponlifi-i- meus Ermeimlfus leuuit, et ipsam mihi dedit, dul-
curo, vel religiosos qui ad ipsum oratorimn deser- cissimp pronepole meo filio ipsius Sigechelini, no-
vitmt: quia et virtufcs ibi oslensse sunt, ethonorarce uiine Leodefredo, post obilum meuni volo esse dona-
557 TESTAMENTUM. 59»
lam, exceplis illis quos emisit, aut ego de captivilate A paravi, aut unde niihi cbvenit, cum maucipiis, 1110-
redemi, ipsi liberi perseverent. Casa vero q.tiaeest biiibus et immobilibus, et omni jure earum, vel
jnfra rauros civitatis Cenomannis , quam domnus et quanlumcumque adhuc ad ipsa Ioca subjungere aut
frater meus Chaimoaldus episcopus, dum archidia- coinparare poluero, habere jubeo ac decerno sub
conaii videtur officium fungere aedilicavit, cum abbale vel basilicae sancti Petri et Patili potestate
casella quam Malaricus diaconus tenuit, hoc dul- consislat. Licet prxsumlione ut dicamus synodo-
cissimo nepoti meo Sigechelmo, cui eas dedi, volo chii locus sit, dum parvum ibi intulimus, tamen
ut et ipsi et fllii sui in perpetuo doiiiinentur : quia potens est Deus et ipse sanctus alhleta Cliristi inibi
ubi casa nova ex areas illas comparatas esse nos- pliirima conferre, unde pauperes et alimonia ves-
scuntur. liantur, et cuncli ainici noslri et peregrini recepta-
Villam vero Patriliaco, quse est secus Pontochiug- cula pro r.ostra memoria habere videantur. Ad prse-
gane, quem de Doleno quondam comparavi, et ven- sens jubemus, ut sedicera aniraolas Deo devotas,
ditionem in nomine sanclorum Petri et Pauli, vcl hoc est viros pauperes, c.ccosaut debiles, in ipso loco
basilicreeoium, quam jam lunc tempore scdificaie col'.ocentur; et diebus singulis eis victus facta ra-
videbamus, ct postea ad ipsa sancta basilica dele- tione suflicienter niinislreliir. Et, quod superius
gavi, volo ut eam in perpetuo possideat, cum colo- B meminimus, de tributum Taletense, et suifragium
nicas ad se pertinentes. Villam Monciacocum colo- Criscianense vel Cambariacense, sicut superius jaiu
nica qure conditse vel undique idipso Condacense praecepimus, tam in veslimenlis, quam et in lecia-
aut Monciacensecomparavi et adjunxi, le, sancta Ec- riis, aut in calciameniis, et istis fralribus nostris et
clesia heres mea, ad integrum volo esse donatum. matricolabus sancti Petii qui sub fegimine suo esse
Vineas veroquas mihi sanclaemetnoriaedomnus Lici- noscunlur; lu abba basilicae sancli Pelri et Pauii
nius episcopus pro amoris afleclu secus vineas Cari- omnimodis potissimiini tibi cura sit hoc eis in om-
liacenses suo munere dedit, et nos antea de Sargile nibus adiniplere. Qtiod si in aliquo (quod absit) ex
quondam necutianle parte divina cum lerra compa- hoc negligens apparueris, ante tribunal Chrisii cum
ravimus, et po.Uea inibi vineas posuiraus, et in una sancto Petro et Paulo apostolos, et sanclo Martino
clausura cum vineas sanctse ecclesiae adjunximiis, antistitem habeas rationem. Et nulltis ex pontificibus
volumus, ul pro mercede animaenostroe hoc ecclesia successoribus noslris de id quod ad praediclumlocutu
sancta Cenoinanica possideat. Licet antea ipse ager vel pauperibus est delegatum, auferre proesuinal;
parum habebal vineolas, nec domini mei anlecesso- sed ad festivitatera ipsam et ponlifex et omiiis cle-
res episcopi aliquid ibi voiuerunt addere, sed nos rus prandium dignum percipiant, et si de pracdicta
pro amore sanctae Eccle>isevel augmenlura ipsius, ^ locella quicumque aliud retraxeril, tamquam necatur
tara de negoliantibus, quam de reliquis maxirae spa- pauperum ante conspeclu divino judicelur. Tu yero,
ciavimus et prelium dediinus, ut in jure et domina- venerabilis abba, vel successores tui, talem curaiii
tionem sanct.e Ecclesise proficianl optamus. ldemqtie habeaiis de cursuin sanctae ecclesire domini Marlini,
et vineolas, quae sunt in Saboranense, quae meo qualem et sanctorum Petri et Pauli; et luirien per
opere undiqtie subjutixi, aut per donum, aut per ven- noclis de tribulum villarum ipsaruiri sufficienter
ditionem, ct si adhuc subjungere potuero, cum cul- comparetur, et quod superest, ad ipsos pauperes vel
toribus eorum et familias ad domum quae ibi stabi- inopes ipsius basilicse proliciat.
Iius, te, sancta Ecclesia, domni Petri et Patili habere Villa vero Blacciago sita in terralurio Burdiga-
jtibeo. lense secus castro Bavit, quae est super alveuin
De Ponteleugua hxc est de malricula et synodo- Garonnae, licet a parentibus meis longo tempore fuit
chio in honorem sancli Marlini, haec est miracula possessa, et per inlerregna, vel adolescenlia meae
sancti Petri el Pauli, quod est ad Ponlemleugua, si geniiricis fuit de jure suo ablala, et ab Aunulfofilio
per singula perpensamus, quanlum facinora nostra Maurilionis qni eas occupaverat, per testamenti sui
in sacculuindum detenli fuitnus, commissa esse no- .rj paginas dura illicite ad sanctas Ecclesias boc est
scuntur, non esse laiittiiu facultas redimendi, quan- Burdigalense et Toronice et Equilinense in duas par-
tum sunl culpaeconintissse; sed omnipoLens Deus, tes ex ipsa villa sunt delegalas, tertiara Arnulfus
qui ntillum perire vnlt, ipssc parva munuscula que germanus ipsius Aunulfo possedebat. Unde alterca-
grandis lacrimas vel nieriioris aniinie Redemlori liones habuimus inter nos et ipsos de prsedicta
nostro offerre videmur, in pauperis, ipse pro larga vllla; sed ille recognoscens quod nobis legilime de-
pictatis susc gralia qualenicunque tribual veniain. bebalur, coram ipsis ponlificibus qui duas parles ex
Ergo quia votus et liberatio et deliberatio mea esl, hoc possidere videbantur, nobis de prsesenle tertia
ut basilica qiue in honore beaiissimt ac peculiaris ex omnibus de villa ipsa reddidit, et epistola exinde
patrini nostri Martinisancti episcopi ad Ponteleugua, mauu sua roborata, vel a prsedictis sacerdotibus fir-
ubi et rcquies sua sancla Deo propilio posui, delego raala nobis tradidit possidendani. Sed dum nos ita
atque ipsum sanctum locum locella his nominibus, conslringit amor divinus, ut conlra sancta Ecclesia
Longiagas, Noginlo, Novavilla,, Autoniaco, et de non ambulerous; forsitan si possimus cum gratia
Monasteriolo, parleni illam quam de Leodelene dato domnorum ineorum et fratrum rera ipsam redimere.
pretio comparavi, et Avanto quodcumque inibi com- Sed quia domnus Agerious episcopus [Turonensisl
'5i)9 SA.NCII JiERTlCllRAMM CENOMANENSISEPISCOPI 400
porlioiiein lllam, quse sancti Martini fuit, nohis A tifes, qui successurtis erls, quam et te, abba, qui eo
•vendidit, et vcndiltoneiii cum canonicis suis nobis teiupbre fueris, quando me Deus dc hoc saeculorai-
*fecit, et soKdusrx secundum arbitriis sui valebat grare praeceperit, vel successoribus vestris, ut iiullus
*de
presenti dedimus, et ipsa aJtercatio riostra sub- nbn pracsumal de ista parvula munuscula, quse ego
"iunximus, volumus ut tu, sancta heres mea, Eccle- sanctse Ecclesiac, vel sanetse basilicsepro commemo-
sia Cenomanica, possideas; et si adhtrc in rcm ipsam ralione nominis mei de his speciebus nihil abslra-
*de domus ponlificis de Burdigalense aut Equile- here, vel venundare, sed omhi tempore tam pro
"mense redimere possumtu, tolum et adiritegrum ad ornatum sanclse Ecclesisevel basilicse, mensseearum
tuara revbees poleslatem. perpetualiler debeat perdurare. Dereliquo vero argen-
^olonica vero Vincentianrje,quam tlomna et geni- tu!o, quodcumquepost diem obilus mei regesturiolo
trix raea possedit, et noseain modo in Dei noroine meo inventum Tuerit; et lioc non delegavi, exceplnm
possidere videmur, qilacsecus ipsum agrum Blaviaco argentiim sanclae Ecclesire salvo, jubeo quod prre-
sens habeie videor, vel adhuc laborare poluero,
j esse videtur, basilicsesancti Petri et Pauli cum raan- non fuerit, totum inter saiictam
cipiis, vineis et terris, volo esse donatum.JVilla Flo- qiiod delegatum
riaco, sita inter duo maria, qui parenlum meorum Ecclesiam ac sanctam basilicam doinni Pefri et Pauli
fuit, et postea genitricis raea per ofphanitatem per- B aequallter dividantur; et abbas portionem illain
didit, et a Childegerno fuit malo ordine possessa, tniam accepit, si necesse luerit sepnltufae mese aii-
.quam villre medietalem cum mancipiis, domibus 'quid exornari, et si ego hoe antea non fecero, de
vineis, silvis, omnique terroino suo vel adjaceritibus 'hocipsum quod e contra ponlillce perceperit, ad
«ibi aBerlhrapno sive Bellone filium ipsius Childe- ipsa sepuitura mea dignetar, exinde Studcat com-
gerni dalo pfetio redemi,*voIo tti ipsa villa qui pa- poriere; et si nos ea Christus permitteret ea luce
rentutn meoruin fuit, basilica sancti Pelri et Pauliin durare, argenlus ille iu minislerio, quo necesse
perpetuo dorainetur. Donnim vero irifra rauros civi- fuerit, basllicsefaciendum intromiltatur.
tatis Burdigalense, quam ego et germaiius nieus Er- Siniile modo jubeo quod de vestimenla damea
iueuulfus nostro opere recuperavimus, ipsam domura \At., clavia] tu, dulcissimi archidiaconi, qui eotem-
cimencitia cum adpenditia sua ad ditione dulcissimo pore fueris, domno vero et pontifice siiccessore
nepoti nostro Sigechelmojubemus.pervenire, utipse meo paiticulos duos optimos de proprio vestimeriti
habeat et possidcat, et suis posteris ad possidendum dairiea revereriter offerre jiibeo.Tibi vero sancti af-
relinqual. Et hoc jubemus, ut oroni tempore vilse chidiacorii prsccipio, ut liiiuin cabelluni bonuni ct
illorum,, quando missi domnis et venerabilibus san- . unura parectilum de pfopilelate 'mea prsesumas.
claeEcclesircCenomanicsevel basilicacsancti Pelri et " Omnia vero quae de proprietate, seu ex. inilitia in
Pauli pro piscibus negoliandum ibidem venirent, regesturiolo nieo post meuin obifum inventa fuerint,
semper in domoilla receptaculum habcant, et inibi seu et species aut vestinienla quodego Jaboravi vel
.rquaeeis;necesse fuerit coroparent. Locum vero qui adquisivi, excepto quod sanctse Ecclesire propriuiii
-appellalur Bresetum in terratorium Burdigalense, est, tres exinde jubeo fieri porlionis, una domnus
ubi precarias [Al., picariasj habere videmur, et daio et successor raeus pontifex aCcipiat; alia verb basi-
pretio cum Arennoaldo quondam comparavimus, lica domni Pelri et Pauli; leftia vefb de praeseiiie
ipsam rem cum precariis inibi manenlibus, et fami- pauperibus jubeo erogare. Similiter tibi praecipio
lias eorum, vel pixila, sicut a nie pfrcserite tempore archidiaconi, et coram Deo contestor, ut de eos
yossideiur, et post ineum obitum.tu sancta ac vene- fiuctus quos eo anno relinquero, cum diem extre-
"rabilis basilica domni Petri et Pauli ad tuam revoces mum exclusero, per manu iua, tertia parle panpe-
"dilionem, ut exinde annis singulis pix recipiatnr. ribus absque fraude erogelur.
Omnibus nolum est qualiter bis aut tertio in re- Simililer voio ac jubeo omnibus serViehtibus
bus sanctre Ecclesirevel proprias suslinui spoliatio- sanctac Ecclesiae qui niinisteriales esse noscuniur,
nem. Deus scit quod non pro cttlpis nostris hoc pas- 0 vel ineis, tam clericis quatti sreculafibus, qui mecura
sus sum, sed pro hoc qiiod fidem volui inlibala convefsare videntuf, singulos caballos, tam ingenui,
c.ustodire, el-sancta Ecclesia in praesidiisillo tempore quam liberivel servienles de prsesenle percipiant;
grave pertulit dispendiuiii; et ego pauper substan- reliquos vero caballos lam Warannbnis, quam spa-
tiola mea propria valde egenus evasi. Idcirco eru- das seu poledras, qui invenli Tuerint, et cliaiacterio
besco scribere; quodparum resedit ad oflerre. Dono sanctse Ecclesise habiierunt, totus pontifex vel Ec-
argentutn illum quem nobis postea Deus vel domnus clesia recipiant. llli vero qui meuin tharacterio
rex aut amici conlulerunt, sicut brevts manu mca peculiarem habuerurit, aut quos mihi parehies Vel
iconscripta concinit, qoia pertractavi ut duas partcs amici dederurit, medietalem sancta Ecclesia ex ipso
ide ipso argento quod ego visus sura laborasse, tu accipiat; aliam liiedietatem basilica vel abbas qu/
sacrosancta Ecclesia, percipias; alia vero poriione, inibi esse videtur recollegat. lllud huic testamenti;
quain in ipso breve canscripsi, tu, basilica sancti adnecti volrii, lit de gregis equinis, quos mea parvi*
Pelri el Pauli, quem herede mex, sicut te, sancta tas undique altfaxit vel augtlientavit, excepto ju-
Ecclesia, institui, habere jubeo. Adjuro per Patrem, riienta antiqua, inde duas portibnes ex ipsis gregis
^tFiKum, ct Spirilum sanetum,tara tibi, domrie pon- quae meas proprias esse videntur, et supef lerfi
 401 TESTAMENTUM;. 402
sanctrc Ecclesije pascua babent, ul diximus fiant: A vilionem ad ipsasaucta basilica prscoipio possi.loM-
una percipiat sancla Ecclesia, el alia percipiat ba- duni. Villa vcro de Conmncio, qurje-cgode filio et
silica sancti Pelri et Pauli. Gregem illnm, quem parenti meo Ebroaldo comparavi, et poslea e"t do-
portionas equinarias super rera sanctae basilice mos et vineas inibi aedificavi, cum id quod inveni,
domni Victuri episcopi inlendere videlur, ad ipsa cura omni jure et adjacentia sua, te, basilica sancli
sancta basilica volo esse donatura. Jumenta de ilo Petri et Pauli, quam in honore vestro ccdificavi, ct
qni fuerunt peculiaris Gallimere, pro fidele mea immediate licrede constitui in omnibus, habere de-
Elopodire volo esse donalus. carno. Reicola quae appellatur Fonlanas, infra ler-
Villa Marciliaco sita secus Diablentas vico, quem minura Alaunense, quam mihi vir magnificos Bau-
dalo prelio a Melighiselo et Ebrelrndi comparavi, dbegiselus et Saucia conjux sua condederunt, et
aut undique adjunxi, aut adhiic adjungere potuero, donationes feceruut, el nos mullum eis in quo po-
cutii domibus et mancipiis, et adjacentia sua, pratis, tuimus solatia pr,i biiiiiius, ipsam rem post obitum
pascuis, aquis, aquarumve decursibus, dulcissimo iiostriiirisancla Ecclesia ac venefabilis basilica domni
pronepoti meo Leodochranno dono alque transfun- Petri et Pauli ad tuam revoces dilionem, sicut ad
do perpelua uominaiione. Similiter villa secus Pa- ipso Baudeghiselo possessum luit; sic qnoque, ut
cilenovico, quem geniior Blado Victriberno [An., B nomina illoriirn in libro vitae in ipsa basilica rccile-
Bladovic tribuno?] bessorum nobis pro soledus nos- tur. Villa Redonatiogo quse ad Bonalfa seraper as-
tros vendidit, ipsam rera cuiii oroni adjacentia sua, pexit, et nos poslea inibi tam terras quam silvas,
sibi dulcissimi pronepus meus Sigrarani, habere }u- quas dato pretio de Cbargario el Ragnarico compa-
heo. Similiter villam Pauliacum, quem ego dalo ravimus, vel undique tolum et ad inlegrum, sicut
prelio, id esl solidos tregentos auro venerabile semper ipsi villa Redonatiaco ad Bonalfa aspexit, el
ftobeno abbate de basilica domni Albini comparavi, inibi aspicere debeat, ut sancta Ecclesia herede
ipsa dulcissimo prooepoti meo Leodochranno habeie mea in perpeluo proliciat.
jubeo, ut ipsa in perpeluo pos-ideat. Sic quoque Licet quicquid a nobis fueral laboralum tam in
si aliquid aut basilica domni Atbini, aut abbas qui agris, qiiam mobilibus el immobilibus, volemus to-
successor ipsius Bobeno fuerit, exinde adtemtaveril tum jam, sicut anterior testamenlus nosler habuit,
circa ipsos, cum duplici satisfaclionem jam dicto in uno lestamentum totura et ad integrum delegavi :
Leudochranno reddat, et villa ipsa, si voluerit con- sed quia postea postquam Deus glorioso doniho nos-
tra definilione anlecessores sui agere, nec sic valeal tro Cloihario rege totum regnum Francorum 'm sua
vindicare; el sic ab ipso pronepoti meo in perpeluo ditione advenj.re prsecepit, et poslea nobis sua larga
vindicelur. Villam quam secus vico Berulfo esse ^" pietas pro servilia nostra in aliquo respexit, nec
dignoscetur, et in ipsa villa Bernlfus, qui.quondara ipsum nobis oportet praeterire. Ergo villas illasquas
amisil quicquid iiiibi compacavi,,tara de lilio Enulli, borse recardalionis Avitus, lilius Felici qubndam
quam de Remoaldo vel. conjuge, sua, totum et ad episcopus, qui parentem nostram et proximam. in.
ijitegruminterdulcissinios pnonepolis meis Leulfredo conjugium habuit sociata, et omnes res Aviii inler t
et Tboringo, si inihi supersli.,lesfuerint, sequalentia me et vir illuster Gundolando Majores domos sua -
inter se dividendum vofo esse donatujn; sic quoque pielas concessit, et ego conlra ipsum modo ad prae-
ut post obitum meura ad suanj, in integrum revocet sens habere videor, omnera porlionem meam, tam^
potestalem. quod in Biturivo est, quahi in Albiense, Cadurciiio-.
Basilicse sancti ac bealissimi sancli Germani Pa- el Agennense, totum et ad integrum, quicquid ine-
risiaci aniislitis, qui mihi dulciter enutrivit, et aJ dietas ex agro ipso ad meam pertinet ralionem, pro .
sacerdotali.onus, ut non merui, ac per sua interces- mca vel in quantitate relaxandi peccata hasilica
sione perveni, ad ipsa basilica in honorem ipsius sancli Petri, et Pjauli, qnem heredem conslitui, post
obedum civitalis fPro ob tus in civitalej Conoman- obitum meum in-inlegritate villas ipsas percipias; et.
nicaeaedilicavi, et casas inibi sedificavi,et Moniculos Nbgiogilp villam, quam ct ego .et vir. inluster Gunr
institui, qui inibi Christo propitio in perpetuis tetn- dohndus filiaemese et parenle Dundanse usufrnctu
vos sacrosancla
poribus officium ct servilium procurent. Dono ad . concessemus, post ipsius. obitum
sicut pre-
ipsa basilica in honore ipsius pontificis has villas Ecclesia et basilica communiter mediale,
his nominibus Charisago cum vineis quce Silyiago caturiam jam dicte matronse convenit, ad vestrum
vico sunt, et reicola quseappellatur Slirpiaco, cum revoceiis poleslatem idipsum scqualiter dividendum.
vineolas et mancipiola qui inibi esse noscuntuiy Villa vero Vocrioinno, quam mihi gloriosus dom-
Landolenas, Graciaco et Manciaco, quas data pretio nus Clotariusrex suo.munere prorebus noslris quas
undique comparavi, et ad meam-pervenit dilioneni, . Jjgulfus et Arnoaldus malo ordine et tenueruht et
tani quod pracsenti tempore possidere videor, quam vastaverunt, Iicel plus jam nobis exinde pius rex
quod adhuc meliorare pnluero, ad ipsa sancta basi- dederat, sed per-injunclionem suam boc Ecclesiae
lica in honore beatissimi domni Germani volo esse Meuicaeln honorera domni Stephani relaxavi, et
donatas, et vineas illas quae ad Ruilione sunt, quoi villam istam cum domno et Iralri meo Arnulfo.
Aunigiiclus diaconus tenuil, vel adhuc postea un- cpiscopo petivi, ut illas villas quae fuerunt Egulfo efc-
cWqueconiparavi, cum prati mediate ad jpsum Iluj- Arnoaldo ipso recepitj.np^ villa Vocrionno Ip gSfj>
403 SANCTI BERTICIIRAMNlCENOMANENSISEPJSCOPI 404
v
petuo tenere deberemus, et quod exinde fticere vo- J
A suo. Kairaco vero viila, quarn de Comerio Diacono
Jebamus, liberum arbitrium haberemus. Idciico datos sol. ccc compsr.ivi, et nunc in ditioue uiea
ipsa villa tain pro merceJem domni regis qtiam et in Dei noniine esse dinoscelur, te, sancta brtsilica
pro nostra, quia vineolas parum habet basilica donini Petri et Pauli, quam heredem cum ecclesia
sancti Petri et Panli-, hinc in loco isto ideo ipsa villa nuncupavi, babere decerno, cum domibus, mancipiis,
cum omni jure suo et adjacentias ad se pertinentef, vineis, pralis, silvis cum omni jure suo; el si adliuc
totum et ad integrum, te saneia.basilica domni Pelri inibi aliquidmeliorare potuerb, lotuni elad iotegruni
et Pauli, ubi corpusculum meuin desidero sepelire, aJ tuam revoces polestalem. Villa Sitriaco, queiti
in perpettio volo esse donatum. Villa vero Nociogilos, dato prelio de I.eugadie comparavi, cum alio locello
ipireest in terraturio Peclavo super alveum Ligeri.-, qui nuncupatur Blaciacos, cum adjacenlibus ad se
quem inibi Bealo nepus quondam Babone lilius.Tlieu- pertinentibus, domibus, mancipiis, vineis, terris,
dalilo, de maternum suuni, pcr donationis tilulum pratis, silvis, vel omni jure eartim, le, sacrosancla
condedit, le sacrosancta basilica domniPelri et Pauli, Ecclesia Cenomannica, heredem meam habere prac-
post obilum meum habere jubeo. cipio.
De Marogilo villas Rufiniaco ct Marigilo, qui de Villa Cresciaco el Vallis, sicut per epistolas inler-
actione Nuncianread rae pcrvenerunt, per.ressanctae 1 me et domno Arnulfo episcOpo Mettensis Ecclesire
Ecclesiaequod mullum devastavit, et nobis gloriofiis convenit, in honore domni Slephani Ecclesisesuae,
domnus Clotarius rex post obitum ipsius Nuncianre sicot jam per epistolam nostram prius decrevi, post
concessitjte, sacrosancla Ecclesia, heresmea habere ineum obilum, ipsa sancta Ecclesia in honore sancti
jubeOi Locello qui appellalur Lucianus, quicquid Stephani ad suam revocct ditionem, cl nomen meuni
inibi debet Hisigilo; reicola illa,.quse est super Ledo in libro vitse inibi, qui tunc tempore pontilex fuerii,
fiuvitim, nomine Bauciallo, qtjem rgo de Bestinge- scribi jubeat. Tres partes colonicse,quem de ratione
selo de' Vindocinense ct conjuge vel liliasfros suos Arngaldo habuimus, ipsatri basilicain donitii Pelri et
comparavi, basillcse sar.cti Victuri Genomannica peculiarispalroni noslri Medardi episcopi post nicuiii
civilalecum mancipiis et omni re quod inibi meliora- obilum habere jubeo. Villa Montiniaco, qtiain Gi-
tum esi, volo csse donalnm. Villa no.mi.neTauriaco, boaldus quondam episcopus tenuil, et postea atl
porlionem illam quem Nuncia .inihi tenuit, ct nos nostram ditionem venit, ipsa cum ornni jure stio
modo pcr prseceptionemdomni nostri, sicul Marogilo sancta Ecclcsia juris sui esse nunc delcgo atque
et Rufiniaco tenemus, et ipsa yilla Tauriaco tam decerno. Villas vero sitas in Burgundia, quas nohi?
porlione.illa Nuncianje qui fuit, et mo.Io ad noslra gloriosus domnus nosler Cloiharius rex et viris
traditione pefvenit; quam et portioncm iljam, quam r> inlnst. Bradone el Warnelwio Majoris domus dedit,
Audericum el nepoli sui, filius germajisc suo et ger- qui fuerunt
Leudegiselo qhondam, terliam portiq-
manae suac nobisvendiderunt, et ipsum insimul con- nem, quam mihi ex ipsas villas legitinio ordiue
jimxiiiius, te sacrosancta Ecclesia.lieresmea, habere! cum ipsis viris illuslribus debetur, vos sacrosancta
jubeo. Locello qux appellalnr Luciiicus, quicquid Ecclesia Cenomannica et basilica snncti Petri ot
inibi de Berlhigisillo, vel conjuge sua et filiis eorum' Pauli heredes meas aequalenlia cum ipsis liahere
coraparavi, et nd praesens possidere videor, cum' nolo. Et vilias iu Provcucirf, quas ipse pius rcx intcr
quicquid inibi adjunxi, aut adhuc adjungere poluero,< me el viros illustfis Gondolaido et Chugo de ratinne
basilicac sancti Petri el Pauli herede mese delego1 Aurelianae dedit, quanlum exinde per justiliam vin-
possidendum. Villas vero sitas in terraturio Dunense,> dicare possemus, absque peccatum nostrum, id e>-t
hoc est villa Pannonio, quem de Johanni abbate de ipsas villas portionein nieam, vos heredes meas
dalo prelio , boc est, solidis cenlum quadraginta1 cum ipsis illuslris viris ad veslram revocelis potes-
comparavi, et villam Marcirias, quem de Beihone,» tatcin. Villa vero quse de ralione Niiiicianae,tam in
filio Baddone quondam simililer visus snm compa- PeCtavo, quam et in Erbaticola, quam el illas alias
rasse; ipsas reicolas, tu dulcissimus nepos meus' rv villas quas cum Ghisone compatij meo in Cadurcino,
Sigechelmi, post meum obitum recjpias; sic quoques Limodicino,aut uhicuinque in Gulia portio Nuiician:c
ut post tuum obedum filii tui inter se sequalcniia1 nobis exinde legilirae reddebantur, le dulcissime
dividant. compater raeus Ghisp pro amoris aflecluin et com-
Reicolas illas quas sanctse EcciesiseSuadria sororr paraliim una cum ncpoli veslro et nostro Thoringo
Theodefi quondam episcopi per suum tcslaniciilumi aeqiialitei' dividcndum babere praecipio. Villas vero
deditv hoc est Luciniaco et Monte, el poslea meoj quas dato pretio de Dra.coaldo.epiicopo [Ausciensij
opere ipsaS vindicavi. Villa quam de Dndone, ne- comparavi, el i.i civera [L. civilalem] ipsam, ubi
aoti Romono super Ligere comgaravi, hoc est dato) prsedictusponlifex fuit occisus, esse noscunttir, tibi,
uolidos cenlum, ipsam ,rem, quicquid inibi ad prce- dulcissime nepos meus Sigechclmi, una cum fi;iis
aens habere videor, cum domibus, vineis, terris, nian- ttiis prsccipiopossidendum. Fidclissimtis nieus War-
cipiis et omni por.tione illa, te, sacro.fancia Ecclesiaa nehario et Walcone filio Tedeinondi quondam, qui
neres mea, habere jubeo. Simililer, villa Brea, quami miiii fidel ler ab adolescentia eorum vel sahclac.Ec-
cnihi Theudoaldus vcndidit, ct ipsam ad tuam re-- * clesite cum inlegra fide, quod omnibus incognitiiiii
voces dilioriem, cum vineis, mancipiis et omni juree non^est/deservisse noscuntui-, quidquid eis iu lcrris,
105, TESTAMENTUM. 4C6&
mancipiis, vineis dedj, atit ipso meo lempore visi A , rationem digneris venire; el domaus abbas ve! con-
tunl adquisisse, totum el ad inj.cgrum eis volo esse grcgatio sancli-Pet.ri et Piiuli dignuin tibi honoreii
concessum, et filii et filiseeorum, quam diu vixcrint, impendan'.
possideant, et nullus ex eis exiude nihil auferat jubeo Hos, has liberas liberosve esse juheo : Libijdselo
ac decerno. cum uxore et filiis, Chinemundo, Clirodosindo ctnn
Quidquid fideli nostro Cherulfo quondam dedi- uxore et infanles, Theodpgundi et ftlio stto l.opo,.
mus vel filiis suis, hoc ad integrum confirmamus. el filia sua,.Emmane cum uxore et filiis, Ebreleno
Fidelissimo amico meo Cliadeleno quicquid ei hic et- cum ux«re et fi:iis, Garinlfo, Jtiliano, Picoaldo cuni
in Genomannico dedi, volo ut hoc in perpeluo et uxore et flliis, filio ei filia Maurello. Similiter et.
ille et filii sui possideant, quia omnibus notum est faniulos meos qui inibi deservire videntur, tam na-
quod fideliler in mini-leriis sanctse ecclesire el jugi- lione Romana, quam ct barbara. Id sunt, Teodau.e,
ter deservivit, et tempore vilsesuaefacere di-ponit, Bajone, Bainlasindo, Mauro, Auslrehario, Audisgi-
et justuni esl, ut quicquid ei de jure Ecclesia»,vel silo, Vete:igi!o, Bercehano , Quolane, Alagise, Lco-
qtise meo labore ad Ecclesiam pervenit, semper in eo degiselo, ct filiis Tlieodonivioe.Hus oiimis ad inle-
perpetualiler perduret. Fideli meo Beluleno, filio grum ingenuos esse jtibeo cum omni peculiari eoriini
Cundeleno quondam, quicquid genitore suo dedere, quod habent, aul deincers laborare poterunt, et
vel quod postea ipso Betoleno ex nostra largitate- deferisionem sanctre basilicse domni Pelri ct Pauli
est concessum, ipso Beloleno et conjuge suse,.vel Aposloloruiii, ubi corpus.culo meo in Dei noinrn
fiiiis eorum in perpetuo volo esse donatum : sic quo- oplo rer)tiiescere, liaber.e mereaniiir;. ita ul unue-
que ut genilrix sua quotquot exinde habet dum ad- quisque leinpore- deposilionis nieae conveniant, cl
vixerit, usufrucluario possideal. Post obitum ipsitis oblata lantum riominis mei.anle sanclum altaritMii
jam dictus Betolcnus ,et filii sui in inlegrum percir oflyrant, vel recenseant, et ministerium, qualeivi
piant, et semper amici Ecclesisepersistant.. egisse visi sunt, .unusquisque in Dei nomen in prju-
Illud itaque rogo ac jtibeo, ut quanticumque amici dicta die obscrvenl; et abbsti loci illius solatium
mei vel fideles servienles fuerint, seinper eis memor praebeanl, et postea in craslinum abbas det illls
sit nuiritura mea, vel benefactum meum, quod circa dignissimam rcfectionem, et unusquisque ad donios
illos impendidi, ut et ipsis post obitum meum cura eorum reverlanlur, lam isti quoruiu nomina hic
sil, ut cum dies conimemorationis meae evencrit, contineiilur, vel quos pOsteade genie barbara com-
seinper inihi aciesse debeanl: et Abbate loci i.lius paravi, aul. adhuc comparare potuero, lam pucri,
solatiuiii pncbeant; et dicant : Felix est homo ille, „ quam puelljc, qui a me emli noscunlur, el epi>lo-
qui amicos bonos relinquit. Praecipio tibi, duleissime Ias eis feci; et ipsi in intcgra ingenuilate perdureni,
itepos meus Sigecbelnii, et liliis tuis r go et adjuro et hoc observent qttod et pluris eorum, et toti stil»
per Deum omiiipoleiilem, ul quamdiu vos in sseculo tuiiione el defeiisione sancti Peiri perseverenl; ct-
supertitisse volueiit, una cnm conjuges vestras vel Dasga-taldus qui volnerint ex ipsis cttin ipso abbaie
sobolis veslris, si saniias penniserit, semper snnis consistere, vel ha^ilicaedeservire, de rebus sanclre
singulis his aul ter sepulliirola mea visitetis; et hoc basilicsediientur, ul me!ius eis delectet sepulturohe
adjuro Abha e loci iliius, nt totaliler vos reliciat, et mesc impendere honorem, et sanetae basilica; deser-
lilios velros lionoicl, qualiler cognoscil me sancla vire. Et qtii hic in Cenomannico lerralurio manere
E clesia fuisse tonsolalorem, ul vobis etfiliis vestris noscuntur, delensionem sauclae basilicje domnotum
deleclel frequens visilare locum ipsum sanclum, vel Apnslolorum Pelri et Pauli se habere noscunltir.
nieani conmieuiorarc memoriam.. Adjuro el rogo Si necesse fuerit, et abbas ille, qui basilica sancla
domiu) roco Cabiinoaldo episcopo [Infra, Cliaiinaldo ad rcgcndum et gubernanduin commissa fmrit,
epise. Pictavcnsi], quia consangnineus meus esse omiii tempore de eo quod inibi a me eoHaiuui cst,
dinoscciiir, et cuiii divina pielas ad sacerdotile cul- deposiiioneiii nieam el lumen sepulturolte mese an-
meii perduxil, setnper illi m >niorsit nutrita niea r, nis singnlis laliler studcal celebrarc, qualitcr aliii
vei pulrocinius sancti Petri, unde ad ipsum onus delectet loca sanclorum in maximis rebus ditare.
Christo prrcsule arnbulavit; ut idonea septtltura, Qnod si abbns ille qui bxinde negligens fueril, co
quandoque nie, Deus ab hac luce migrare jusscril, gnoscal anle tribunal Cliristi cum domnis Petro e;
suis manibus cmn reliquis domnis ct fratribus-suis Paulo aposlolis ex hoc habere ultionem, et perre-
corpusculo meo dignantersepelianl, ut nndc Domini tuiim suscipere damnatioiiero. lllos vero qtios de
niercedeni couquirant, et Iatis in populo peictrrat : ratione Ecclesiae prO singulis festivitalibus in Aibis,
hoc jtibeo lunc archidiacono, ut ipsius tloinnus qni per epistolas relaxavi, aut relaxavero, sicut epi-to'aa
peccatorem sepelire dignaverinl, donorit cis cabaiJis eorum cdocent, sub tuitione et defensione sancise.
padi [F.., paria] duo, ct poiedros congrcgans duos, Ecclesise rependeant.
et singulos parioculos ipsi doinni accipiant; et tn Et quia casus humanus mullos dubios reddit; et
hoc domne Chaiinalde cimi archidiacono dignanter ego vereor, ne (quod Deus averlal) devotionem nieam
facias, e( tibi simili modo, sieut tui fratres accipiant, iniqiia cupiditas, quae malorum radix est, in aliquo
ut accipias jubemus. Et quamdia in saxulo te Deus frangat; conjuro te, domne sacerdos,.qtiern posi me
r-uperistitemesse voluerit,.rogo ad meam commcino- Deus cs?e voluerit, per i'Ium jtidiciutn tremenduu.—
407. S\NCT1 BERTICHRANICENOMANENSISEPISCOPI TESTAMENTUM. m
que.diem, sie in seternum beatjludinis pracjniumA cin,erib|iisnostris, nec disposiiione ficienda praesuiui-
nlipiscas,' et non cum Jnda damiiationis parteni mus injungiaut relaxari, sicut dbmrii et antecesso-
adqniras, ul ommbus volunialis merc arbitrium im- res npstri fecerunt; simili modO,jubeo, ut si aliquid
pleas;vel cluni le Deqs supersiilein esse vbluerit, milii minirae in nienfe fuerint de meis famulis, aut
cu^slodire intendas omnia. flanc libertatem debet gerniani mei Bertulli quondam, et haecin Cenoiuan-
perpendere, qtii voluuiati surc,judicinm firmiier de- nico manere videnlur, toti absoluli sint a servitio et
siderat permanere. Rogo ctjio lestamehtum raeum defensioncm vel tuitionem sanctre basilicsedomni
ad omnis et comproviiiciilibiis meis fuerit apertum, Petri et Pauli, sicut reliqui Jiberi mei, habere me-
iuric per maniiuiarchidiaconi cejitum solid.iper dom- re.antur. Hlos vero quos de captivitate. redemi, et
num episcopum Turonicae civitatis a:d sepulcrum aijte irigenui fuerunt, et moda pro pretio servire vi-
«himniet peculiaris palroni sarjcli Martini aiilistilis,. dentur, tam viri q,uam mulieres de villa Boalcha,
ubi comajn deposui, el annis singulis iributum meum omnes a servilio relaxenlur. Ad matriculas capitalis
jbidcin reddidi, transmiilantur. Simi.Iileradbasilicam in.civi.tate yel quj per basilicolas sunt, per manus
snncii Albini antistilis pe.r manum Andegavi ponti- arehidiaconi qujnque sol.jnbeo dari.
ficis sol. qtiinquaginta dirigantur, quos solidosper Quia deliberationis mese arbitrium oplo per hunc
sacellos separalim cuinljjrevicellis^siglllatis ad unum- ^
"
1 testatiientiiiiili-miter conservare, ideo conjnro vos,
quemqiie Jpcum, sicut superius memini, in inanti domni et pontifices, persanclum apostolalum quem
lideli dispensatori commendavi, sicut pagina test.a- divina traditione aecepistisViibicumque necesse fue-
inenti mei eloquittir dispensnndos. rit, basilicsemesc vtjl abbati loci illius semper sola-
Tibi vero, arcbidiacone, demando atque prsecipio, liuin prsebeatjs.el tale copsiliiim domno et sncces-
nt per omnes basilicas quse circa civitatem nostram soriineo instruite, ut de id quodsanclae basilicae in
r>ssenoscuiitur, hoc est basilicop sancti Victurii per lionore domni Pelri et Pauliapostolorum pro aniiuse.
ciiiiarispatroni mei, dabis solid. xx. Jiasilicscdomni meseremedium depulavi, nihil exinde rain.uat, nec
Vincenlii, ubi sanctus Dpmnolus episcopus requie- per qnalibet occasiune.aliquid debeat fraudare, quia
scit, jn hoiiore ipsius niaflyris vel domni anlistitis ego nullum dispendium me sanctse ecclesia?gene-
«iiibissolid. xx. Basilicx sanctac Mariaevel sanctae, rasse cognoEco. Similiter conjuro vos oinnes per.
Crucis dabis soliJ. x. Basilicscsancti Jjiljaiii episco- viclqrias clementissimorumprincipum,qui, in sseculo,
pi aut caibalium,aut in aurum dabis solid. v. ite.m,- virtutem ag.endi apud ipsos domnos et principes
que basilicresancli Rjchomeri solid. x- B isiyca; san- no.stros.habelis, ut si necesse fuerit semper defen-
cti Hilarii dabis solid. v. Ad oratoria domni Marli-: sipnis vestraiauxiljiiui paginolse non negetis. Adhuc.
P
ni, domni Victorii, vel sancli Petii infra muros, ) parva memo.ravi quod valde, in oblivione tradidi.
dabis in ajirum aut in caballos solid. v. Basiiicse san- Domurovero. Djablentesquaia meo opere seiificavil
cli Stephani martyris aut in aiirum aut in caballos' cum curle el stabu!um,ethortus etcolonicas, quic
dabis solid. v. Simililer volb ac jubeo, ut oihnibus5 quid undique lam de Bosone preshylero, qiiam de.
clericis noslris qui hic in ecclesia deservire noscun- heredis Etoleno, Trilono, loco qusc dicitnr Calviaco,
tur, de qntbus aut in quibuslibel rebus quinqnaginta1 vel undique iu opidum Diablenlis juxla ripani
solid. dones. lllu 1 verq specialiter rogo, ut in supra1 Aroenae fluviolo comparavi, tam terris, mancipiis,
scriptd loca, ubi aliquid non ut decuit, sed in qtian- silvi5, pravis et omnes jure suo, cum Taxonaria
tjjin virfus prsevaluitdelegavi, npmen meum ac sa-r quam-yindicavi contra ,Leutthero et heredes suos,
cerdqtes illorum in lihro viiae,jubeani..adscrib.ere,et^ tolum et ad integrum, te, sacrosancla Ecclesia heres
per sirigulas festiyitates recitari. mea, habere volo, excepto res anliquas sanciacEc-.
Licet superius'hpc intjmare debuer,am,quid cine- clesiseDjablenlicse.Idcmque et portiones illas qnas
rJbiis meis desejyire deberent; sed quia nun habuii mibi Gunlberusin onines res suas per donationes
integre .perscrutatum de familia mea, quorum hocc contulit, et ipsuro conjunclum apud ipsam casam,
agendum commilferem ; ideo mihi coiivenit, ut dee p Diablenticam te, sacrosancta inater et heres mea
(|iiaiitisctimqueyillis sanctse basilice domni Petri ett Ecclesia habere decerno Casellas. illas quas bonse.
Paqli heredijs meae de.lpgavi,possiden.das, s inemorise Doninigisilus diaconus ex nostromunefe
ut.singulos
coqdomas de unaquaqup villa qui nilidiores esse.nos- habuit, etipsi. pauper. inibksedilicavit, et nos post
cuqtur, et nos vel basilicse.sanclae,iideliter deser-r illius obitum dulcissimo nepotijiostroLeudochramno
viunt volumus noqiina eoruni in utia epistola con-- concessimus,cumomnes casellas, casticella, vineola,
i- canipellos, etquqd ibi.ipse diaconus habere visus
scribere, el manu noslra firniare, u.t iijlegro relaxen-
tur a servilio, et ipsi? una p.ariter cuni.abbate dee fuit, cum mancipiola illa qjii inibi- haber.e videntur,
sepulturpla, mea, lain de.luminario quam de cineri- i- volpnms ut ipse uepps noster dum-pro amore no-,
Ijns ineis integra eis sit cura usqtie die ullimo vilseK. siro frequens a.dbasilicam S; Petri et Pauli aposto-
eoruin, tam illi quam soboles qui cx ipsis fuerant )t lorum.veniredeliberal, sicutet nos in tesiamenluiu
procreati, in perpelup debent cum integra diligentia a fcripsinius, voluraus ut ipsas cum gratia pontifice.
deservire, et ingenuilas slafus illorum sub defensione ie successore nostr.o semper possideat, sicquoque ui,
ipsius
'
abbatis debeat perpetualiler perdurare. posl, obitum. iilins, ad jus sanctse Ecclesire revcr-
!C. talur.
Sed quia nos de familia sanclre Ecclesiae uiliil,ncc
im S. PROTADII YESUNTINIEPISCOPl LITCRCIA. 410
- IVamet ego in pracsenti denunlio, ul si quis con- A chramnus in Chrisli nomin? acsi indiguqs episcopus
tra hanc yolnntajem nream venireten^averit, excom- testainehtiim meum, qiiera filio meo Ehb.one notario
iutinicalione perpe^ua feri itur, et tale in ipsum Dens scribendo diclavi, relegi et subscripsi. Gunliniis llo-
judicium oslendat, ut lepra Naaman percussn=, terra horaius subscripsi, roganle domno Bertichranino.
ipsum sicut Daiban et A,biron absorbeal; et sic Dado, rnganle dojnno Bertichramno, subscripsi.
ultio divina in illum appareat, ul in praesenli fa>.cuIo Signum Gerinus, roganle domno Bertichramno, sub-
se niale egisse cognoscat, et in fiitunini judiciuin scripsi. I.bbolenus, roganle domno Berlichramno,
nunquam remissionis veniarji consequatur. Si quse subscripsi. Gaddo, rogante domno Berlicbramno,
liturae, si qute caraxaiurse, si quae litlerae adjectaj subscripsi. Ego Hugo Honorattis sub^cripsi. Ego
sunt vel delractae,ego feei, fieriq^e jus,si, dum meam Ebbo notariti«, jubenfe domno meo Bprtichramno
ltiibi saepiusprailego voluutatem ; et omnia per sin- episcopo , et ipsp prajsenle, hoc tesiaraenlum
gula recognosco vel einendo. Ct lex edocet, sei>tem scripsi, relegi et subsctipsi, notavi diein. Similiter
virorum honeslorum subscriptionibus et sigillis cre- ego Bertichramnus episcopus rogo lilio meo archidia-
didi municndum, et pro totius rei firniiiate alque cono, ut cum lestamcnlum meura aperluni' ijueril,
sliptilaiione adnecti praecepi. Actum Cenoinannis in ipso prosequenle, gestis niunicipalibus secimdum
civilate, die et anno superius comprehenso. Berti- B legem faciat alligari, quo semper firuiiter perduret.

*
4NS0 D0.HIN1JDCXXIV

SANCTUS PROTADIUS

VESUNTINUSARCHIEPISCOPUS.

rsOSITIA HTSTOBTGA IN PROTADl

(V).no I, Jlbiuire de PKglise,villeet dincescde Bcsan;on, l. I-.)

Le nom de cet eve.que. csl dans JIOScalalogties A lirent faire un busle dargent, el les oitoyens ime
apres celui de saint Nicet, et dans nos anciennes II- cbr\sse, dans lesquels son, chef et ses autres reliques
tauies au nombre des saints confe seurs. Sa legende furent transferes le 9 fqvrier 1614, Sa meitioire est
portequ'iI etait d'une illustre naissance, nobir.ssimus, eu graude veneration dans celte ville, oii l.'orj, fait
aime' el estime du roi Clotaire II, ct que ce orince sa lete Je 16 levrier et son ofiicedouble.
prenait souvent ses conseils; qu'il ecriyil un liyre Le magistrat a coutunie d'inviter le clerge"de l'E-
des rites de son Eglise, » la priere d'Eiiemie et glise de Sai.it-P.erre a exposer les reliques de saint
dAymin , chcfs des catheflrales de Siinl-Jeari el de Prolade pour exciter le peuple. a demander par, l'in-
SiinlEtienne ; quil nraurul le 12 fevrier, et qu'il lercession de ec saint ponlile d'etre delivre' des cala-
fnl inhuine dans I Eglise de Saint-1'ierre. II ponvait mites publiques quand il cn est menace': et on lit
cire le frcre ou le ftls de Prolade qui, clail de laniille dans les actes de 1'eglise metropolitaine qu'en 1529
roniaine el maire du palais de Bonrgogne spus et 1,642les areheveques ordonnerent des proce sions
Tbierri II. II succeda a Nicei au coinniencemcnt du geneValesdepuis reglise. de Saint-Jeaii jnsqn'au dela
Septieme siecle, et il etait mori cn G25. Donat son du pont, dans lesquell.es la chasse de saini Protade.
successeur assista au concile de Reims. serait poitee.
Sohcorps a ele lcve de lerre, et expose a la veiie- B Saint P.-otade est regarde coinme 1'auleur du pre-
ralion du pnblic dans 1'eglise de Saint-Pierre, oii il mier Rituf 1 ecrit de TEglise de Besancon; intcfpo!e\
^vait el^ ialwme. Lcs charelains de cetie eglise el augiitetitc dans la suile des lemp.
 411 S. PROTADfi VESUNTINI EP:SCO?I 412

SANCTI PROTADII
vEsuxTrai EPiscorr

LITURGIA.

I
LAUDES SEU ACCLAMATIOINES
EX ANTiQUOEPISTOLARUM LIBROEXSCR1PT.E,
Qwejn tnifsa pontificali, jvxla antiquum Ecclence Jlisuntirtm Ordinarivm, pag. 62, oralionem
inltr tlepislolam decanlabuntur. Jlas sunt adhuc in usuapud celeberrimus Ualtice Eeciesius;
videlicet Viennensem, Lugdunemem, Rotltomagensem, elc.

Christus vincit, Christus reguat, Cliristus imperat. A Rex noster, Christus vinclt.
Exaudi, Chrisle. Spes nosira,
N.f Summp pqntifici et uniyersali papaj yita? Misericordia nostra,
Salvator rauiidi, tu illum adjuva. Auxilium nostruin,
Sancte Petre, tu. Liberalio et redeinplio nostra,
Sancle Paule, tu. Yicloria rioslra,
Sancte Andrea, tu. Arma noslra et invictissima,
Exaudi, Chrisle. N. pontifici, clero et populo sihi Miirus npster inexpugnabilis,,
commisso salus et gloria 1 tirifensioet exajtatio nostra,
Redemplor muhdi, tu illum adjuva. Lux, via et vita nostra,
Sancte Ferreok, lu. 1, si soli imperium, gloria el potestas per immortaI>a
Sancte Antidi, tu. sseciilasaeculorum. Atnen.
Sancle Desirale, tu. Ipsi snli honor, laus el jubilatio per inlinita srxcula
Exaudi, Christe. N. excellenlissimo irhpcralori, stBcuIbrum. Anien.
inagno et pacificc, a Deo coronaio, vita ai viciotia! Ipsi s-.li virtus, fsrtiiudo el victoria, per omiiia sse-
Protector mtindi, tu ilium adjiiva. B cula sreculormn. Amen
Sancle Maurici, tu. Chrisie, audi nos. Christe audi nos.
Sancte Sigismunde, tu. Ghriste, audi nos.
Sancte Viclor, tu. KIRRIEEI.EYON, Cbrisle eleison.
Exaudi, Christe. N. inclitaereginc lux et gratia ! Christe eleison.
LUKjntindi, tu illain adjuva.
Sancta Perpetua, tu. Sequentia decanlabanlur antequam diaeoni dicerent
Tte, missa est, ut ex eodemOrdinario colligitur, pug.
Sancla Lucia, tu. M el 12.
Sancla Walburgis, tu. Te pastbrem Deus elegit. Ih ista sede te Deus con-
Exaudi, Christe. Omnibus judicibus et cunclo exer- »ervet.
cilni Chrislianoruin vita et victoria ! Annosvitse Deus miiliiplicel.
Salvalio noslra, tu illos adjnva. Felieiter, Feliciter, Feliciter. Ter.
Sancte Georgi, tu.
Tempora .bona habeas. Tempora bona habe-is.
Sancte Thcodore, tu.
Tempora bona babeas. Ter.
Sancte Mercuri, ta , Muilos.annos. Amcn.
Cliristus vincit, Christus r-egnat,Christiis imperal.

INCTPIT MARTYROLOGIUM
PF.lt ANNlCinCCi-UM.

JANUARIUS. C Capadocise.S. Basilii episcopi. In lor.

ritorio Lugduiiensi,S. Eugendiabbalis.
PrincipiirmJani sancii tropicus Capricorntts, B. iin Non. Oclava sancli Stephani.
Janiprima dies, etseptima fine timetur.
C. ni Non. Ociava sancli Joannis evang. Pari.iis-
A. KL. Jan. Circumcisio Domini. Apud Crcsaream Genovefievirginis.
» Yidc Ord. Rom. i?-, auclcre Censio, n. 2, in toni. LXXYIHPalrolcgis, ex MuscoItaiico. EDIT.
4|3 LITURGIA 414
1). u Non. Octava sanctorum Innocenliuin. i D.
A Romre, sancli Yalenlini martjris.
E. Non. Yigilia Epiphanise. E.
F. viu Id. Epiphania Domini. F.
G. vn Id. G.
A. vi U. A.
II. v Id. B.
C. ini Id. Pauli Herem.tac C.
D. m 1,1. 1). Cathedra sancti Pelri aposUili.
E. ii Id. E.
F. Id. OctavaEpiphanue. S. HilariiPictaviensis. F. Feslivilas sancti Malhiaeaposloli.
G. xix Kal. Febr. Sancii Felicis confessoris. Sancli, G.
Mauriabbatis. A.
A.xvni Kal. B.
B. XVIIKal. Ronise, Marcelli papte, cujus corpus; C. In tcrrilorio liisunt.S. Roinmiiabbalis.
Cluniaco requiescii. MensisFebr. habet dies XXVIII, /. xxix.
C. xvi Kal. Lingonis, sanctorura Geminorum. '
B Nox horas xvi, dies horas vm.
D. xv. Kal. Priscsevirginis. In territorio Bisunlino, MARTICS.
sancli Deicoliabhatis. Procedunt duplicesin Martia tcmpora Piscei.
E. XIIIIKil. Martis prima necat, citjus si cuspidequarta est.
F. XIIIKal. Romcc,SS. Sebastiani et Fabiani mart. D. Kal. Mart. Andegavis, sancti Albini episc. et c
G. XII Kal. Rnnisc,Agnetis virginis. E.
'
A.xi Kal. Caslris monasierio, S. Yincenlii marl. F.
In territorio Bisuniino, S. Mainbodii G.
inarl. Romae.S. Anaslasii mnrt. A.
B. x Kal. SauclaeEmerentianse. Commem. Main-. B.
bodi. C.
C.ix Kal. D.
D. vm Kal. Conversiosancli Pauli aposloli, rt san- E.
cii Projecti marlyris. F.
E. vn Policarpi episcopi,discipulisancli Jo.tn- ( G.
his evangelisim. GA.
F. vi ConstaiititiounliS. Joann. Chrisoslomi. B.
G. v OctavasanclaeAgnelis. Karoli Mayni im-. c-
D
peratoris 0.
A. ini. Octava sancii Yincenlii. E.
B. III. F.
C. n. G. Ennengnrdis abbc.tisiaPalmcttsis. 0.
, A.
MensisJantiar.habeldies xxxi, l. xxx.'
Nox Itorarum xvn, dks horarum ui. B.
C. Depnsilio S. Benedicti abb. Jn terri-
FEBRUARIUS.
torie Bisiintino, saucii Ltipiciniubb.
Mense Nnmmmedio sol dislat sydns Aqitarii.
D.
Asl Februi qitarta est, prwcedil tertia finem.
E. /•VofMo.0.
X).Kal.Febr. In Scotia, sanciacBrigidr»viiginis.
E. Y.
Purificaiio sanctaeMariseVirginis.
G. Aiinuuciatio sanclx MariaeYirginis.
F. Saliiii=,depositio sancti Analholli Cnnf.•DA.
Sancli Biasiiniart.
G- B.
A. SancloeAgaibaevirginis. C.
B. 1>.
C. E.
D. Apud Yemnt., S. Nicelii ejtisd. civit. F.
atcliieiiisc. McnsisMarl. babet dies xxxi, /. xx.x.
E. Nox horas xiv, dks x.
F. SanctacScholasticaevirg. Bisunl., sanciii APRILIS.
Prolhadii ejtisd. civitatis arclrepisc. RcspicixAprilis, Aries frixce, Krdendas.
G. Aprilis decima cst, uitdcnoa fine timetur.
A. G. Kal. April,
B. A.
C. B.
J.15 S. PHOTADIIYESUNTINT ViPlSCOPI Hfi
C. Mediolano.dep.sanctiAmbrosiicpisc. AVA.
et conf. B.
n, C
E, Ermenburga soror 11. j /jfugr»j>i»] ur- D
chkp. O. E.
P. F. Roniae,Potcntiaiice,virg.
G. G...
A. A.,
B. 8-
C Romse,sancti Lconis paptc. C. Lingon,, natalis sancli Desiderii epi-
D. scopi el inart, YjennE, sancti De-
E. Vaicitertutfr. 11.arclttep. tt. siderii episcopiel mart.
F. SS. Trhurtii,YalerianielMrjximi. P-
G. ' E... R.omse,F.ancfi.llrbapi.papscelmart..
A." : F.
»•'' . B
B>C.
C. A.
I). Depqsiiip.ieaii Leanit. papw /J£, qui B/
Altafe ecclesimsancti Stephani Bi- C, Ti>ans'atiosanctorum Marlyrmn Fer--
spniii^sQcravif. reoli et Ferrncii, a loco anliqnae
E. tnvemio capitis sancti Agapili mart. sepuliurae ad Urhem, in ecclesia
in ecclesiasancti Stephani. beali Joannis evangelisluv
F. D, Romse,sahctaePetroiijlloevirginis.
G. MensisMaius habeldiet xxxi, /. xxx.
A. Sancti Gregoiii martivrjs. j\ox horat.x, det horas xiv.
B- JUNIUS,
C. , Saneii Marci evajigelislac, et letania , Jitnius.wquatoscwlovidetire Lalonas.
major. VndecimoJttnius qtiindenttma jine satutal.
B.
' E, Kil. Sancti Nieomedismarl.llujusMPXJma.
K.
F. Sancli \italis martvris, - pars corporis Vestinliihabelur.
' 4 F.
C Passlo sanclorum Marcellinipresb t.
G.
et Petri exoreislsc et Erasjjii epi-
A. Luxovio, snncti Eusta,«iiabbatr-,
MensisAprilis liabetdies xxx, /. xxix. scopi. Lugl., Foiini episcopi et
Blandinsevirginis.
Nox horas xi, diei horas xin. G.
MAIUS. A.
M,tiiits,a.genorei miraluscornua Tauit.. B. In Fresia , pas^io sancti Bonifacii
Tertiusa Mah-fupui esi, et septiirittsanguis, cum ,a'iis x.vapnd Bisunli-
episcopi
B. Kal. Maii. Pliilippiet Jacobi. Agauno, nam urhem. Translaljo sanctoruin
Sig:smundiBurgundionumregis et Anianiet Si./vesfri episcoporuin
mart. Sancli Andeolrmarl. Anlis-
ejuidem
'' u.rbisl
siodori, sancti Amatoris episc. ct' C.
sanctscWaUiurgoevirg..
€;. Athanasiiepisc. In territorio,Illsunt.,'• E. Suessionis, sancti Mcdardi episcopi,
sancti Walberti abb, et sancti GilJardi.
B. Inventio-sanctac Crucis. A.Iexandri, Primi ct Feliciani. Ii Scplia, sauc:i,
'P F..
Evenlii et Theodoli mart. Columbscabb. el conf..
E. G.
F.
C Romac, anle porlam Laijjiaui, sanciti,,i, A^ Barnabseapostoli.
Joannis apost. et evaug.. B. Mediolan., Nazariiet Celsi.
A. C. Salinis, irivenliocor,poris,.sancliAna-.
' tholii.
B.
G. D.
D. Gordianiet Epiraaclii. AptidYesunt. E. Yiti, Modesliet Crescentis.
Sancti Silvestriepisc.ejusdenicivit. F. Bisunlii, Elerreoliet Ferrucii. Antio-
E. I.ing.,sancti Gcngulphimarl. chiae,Ciriciet Julitsc. Lingonis,Ve-
F. Natalis sanctorum Nerei, Arlrlei ctt roli conf.
Pancratii marl. EbitlusRhemensis 5 G. Bisuntii, sancli Anlidii ej'usdcm civi-
archiprwsui0. talis arcbiepiscopi.
C. Romx, sRncti>Mariaead Marlws- * Marci cl MarceUi.mii..
417 LlTUftCiA. 418
B. Protasii et Gcrvaxii. A AUGUSTUS.
C. Aitgustuinmcnsem Leo fervidus igne perurit.
B. Augusti nepa prima fugat de fine secunda.
E. In Britannis, sancti Albani mart C. Kal. Aug. Yincula sancti Petri. Antiochise,sancib-
F. Yigilia santli Joannis Baplislae. rura Macliabeorum. Vefcellis, Eusebii.
G. Civit. Gefonda, sancti Felicis.
A. 6. Sancti Stepbaui episcopi. Vigilia sancti
B. Sanctorum Joannis et Pauli. Stephaui Protomarlyris-.
C. E. Inveniio corporis sancli Stephaui pfo-
D. Leonis papse. Vigiiia aposiolofum. tomartyris.* '
Lugd., sancti Irensei cum sociis. F.
E. Romoe,apostblorum Pelri et Pauli. G. Eduae, sancti Cassiaui Episcopi.
F. Commemoratio sancli Pauli aposloli A. Romos,Sixti episcopi, Felicissimi etAga-
et Martialis episcopi et Confessor s. pili mart. Transtiguratio Domini in
Mensis Juniut habet dies xxx, /. xxix. ,, itionte Thabor.
Nox Itoras vni,' dks horas xvi. '
B. Aretio, sancti Donaii episc. Apud Bisun>
JULIUS. tiuin, sancti Donati archiep. el SancLU
Selslilh ardenlis Cancri fert Julius aslrutn. Afrre cuin aliis nii'.
Tredecimus Julii, decimo,innuil anlt Kakndas. C. Roiriac, sanctorum Cyriaci et Secuhdi
G. Kal.Julii. Octava sancti Joannis Baplisioc. martyrnm.
A. Prdcessi et Martiniani. Apud Linrjohas, D. Yigiliasancti Laurenliimarlyw. ROIIIIP,
dedicatio ecclesite sancli Mammelis. Romani militis mart.
B. E. Romoe, passio sancti Laiireniii wart.
Ci Turonis, translalio sancii Martihi rpi- F. ;Saftcti Tiburtii. Ebro.-, saiicii Taurim
scopi et sancli Odolrici episcopi. episc. Troctnurid. 0.
D. Bisuuiio, dedicatio ecclesiseS. Quiiitini. G.
E. Octava Apostolorum. A. Sancli Hypolili et soc. Octava sancltS
F. Radegundoe reginre.
G. B. SanctiEusebiipresbiteii. Vigilia sanctso
A. £ Marise.
B. Romae,vn Fratrum. C>. Assuinptio sanctse Mariae.
C. Translatio sancti Benedicti abbatis* D. Metis civitate, sancli Arnulpbi episc. el
D. eonf.
E. t>. Octava sancti Laiirentii el sancti Mam-
F. lnetis.
G. F. AGAPITI cujus caput Vesuntione babetur.
A. G. Romre, sancti Magni mart.
B. A. Erio insula, sancti Philiberti abbatis.
C. B.
D. C. Timothei ac Siihphofiani niarlyruni;
E. Anliochise, sancisc MSigarifcEvirginis. Octava sanctoe Marise.
F. Pfaxedis virgiuis. D. Vigilia sancti Baitholomsei apostoli:
G. Sanctae Mariae,Magdalenx. E. Passio ejusdem apostblh
A. Apollinaris inart. F.
B. Cnristianse virginis.YigiliasanctiJacobi, DG,
fratris sancli Joannis evang. A. Apud Capuani, sancli Ruii mart.
C. Passio sahcti Jacobi apoStoli. Christd- B; Hernietis martyris. Saneti Juliani mafi
phori mart. Barcinonia;, sancti Cucu- tyris. In Afnca, sancli Augustini eii-
phati niail. scopi.
D. C. Decolatio sancti Joannis. Bapfistae, et
E. Yico Ledonis, sancli Desiderali Bisun- SahctseSabinse vifginrs.
tionensis archiepiscopi. D. Fclicis et Audacti.
F. Nazarii, Celsi et Pantaleonis. E. Sancli Paulini episcnpi el cbnfessofiSi
G. felicis, Simplicii, Faustini el Ueatricis. Mensis Augusltts habet dies xxxi, /. xxx.
Trecas, sancti Lujii episcopi. iVoa;habet horas x, dies vero xvi>
A. Abdori et Sehes mart. SEPTEMBER.
B. Antissiodoro, sahCli Gerniani episcopi.-
Mensis Julius habet dies xxxi, /. xxx. Siderej Virgo, tuo baculum Septembcr opimatj
Nbx Itabti Jtoras vii, dies vero xviij Tertia SeplembriSjvitlpisferil a pede deiiai
 419 AfD-S. PROTADll YESUNTJNI EPISCOPI LITURGIAM 4ib
f. Kal. Sept. ^duac, snncloruiii Lazari et Prisci '£ A D. Sancii Lucoeevaugel.
mart. Sancti Egidii el sancloeYerenoc E.
virginis. F.
G. Sancli Antonini mart. G.
A. Maiisue|i episcopi. A.
D. Sancli Mareelli marl. B. Apud Gasfruin Bueinum , sancti Yalerij
C - Archid. Lingonensis.
D. ' C.
E. _ D. Suessionis, Crispini et Crispiniani. Raal-
F. Nativitas sanctae Marire. Adriani mart. dus archid. 0.
G. Gorgonii marl. E. Erinenburgis,materHugonisBisunliensis
A. archiep. 0.
li. Proti el Jacinli marl, F. Yigilia aposlolorum Simonis et Jud.
C. Hector Bisuniknsis archiep. 0.,
D. Amat. confesspris. G. Passio eorumdein.
E. Cornelii et Gypriani niart. Exaltalio B I A.
. sanclse Crucis. B.
V. Sancti Nicom. mart. G. Vigilia omnium Sanctorum et natalis
G. Luciaeet Germanici marl. sancli Quintini.
A. Desiderii et Veinf.idi mart. Lamberli Mensis Ocleber Imbeldies xxxr, i. xxx.
niartyris. Nox habet Itoras xm, dies vero xi.
'
B. "- . NOVEMBER.
C.
D. Seorphts hibernum prmcepsjubet ire Latonas.
Vigijia saiicti Mathrjci
appsioii.
E. Sancli Mailiaei. Quinla Not-embrisacus vix lerlia mansit in urna.
F. Sancli Maurilii et sociorum ejus. D. Kal. Nov. Feslum oiimium Sanclorum. Sancli Be-
G. nigni, sancii Cesarii. In territorio Bi-
A. sriiiliiio, saricti Lauleni abbatis.
-B,. : , . E. Coniiiiemoraiio omniura iidelium defun-
C ctorum.
D. Sanctorum Cosmrcet Damiani. C F.
..E,,... G.
F. Dedicalio basilicae sancli Micbaelis ar- A.
changeli. B-
G. Hieronymi presbyteri. G. Ordinath Uiigonis archiprmsulis.
SeLhabetdies xxx,, l. xxis. D. Qualuor Coronatorum Severi.Severia-
Nox habet horas MJ, dies vere xn. : ni, Carpofbri, Victoriaui.
E. Saucti Theodori raaityris.
OCTOBER. F.
Teriiut Octobris gladius decimum ordine nectit. G. Turonis, sancli Manini episcopi et san-
JEquat el October semenlis tetnporelibram. cti Mcnnaemaft.
A. Reinigii, Gennani, Vedasti ct Bavonis A. '__ In territorio Lausonensi, sancli Himerii
conf, et episc. confessoris.
B. Leudegarii episcopi et niariyris. B. Turonis, sancti Bricii episcopi.
C. C. Exceplio Hugonis archiepiscopi in sede
D. I
D Chrysopolitana.
E. D. in Suevia,sancti Ormari abbalis et conf.
F. E.
G. MarcelliPP. F.
A. G. Octava sancti Marli.ii.
1). Dionisii, Ruslici, et Elcut. marl. A.
G. B.
D. C.
E. D Romae, sanctaeCecilioevirginis.
F. E. Roiuse, sancli Cleineiitis papie. Roma*,
G. Calixli paprc. sanctre Feliciiatis.
A. I'. Bobio, sancli Coluiiihani abbalis, ct
B. Galli couf.. Ociava saticii Otmari.
V. F. Honix*,sancli Ghrisogoni mart.
121 APPENDIX. Hi
U. A B. Rome, Daraasi papoe. Albericus Can-
A. tor. 0.
iS. C.
<:. D. In Sicilia, Lticioevirgini;. Robcrttts «r-
chiclavis. 0.
D. Yigilia sancli Amlrere apost., Tolosrc K-
Sarurr.ini epi c. et nittrt., cl Rou.a» F.
saiicli Saturnini marl. G.
E. Nalal.s sancli Aiidreae aposloli. A. jEduse, sancti Lazari qttem Dominus
Mensit Novemberhabet dies xxx, /. xxix. suscitavil.
Nex hubet Imrasxiv, dies vero x. B. Uugo capul marchio, 0.
DECEMBER. G.
TerminalArcitenentmedh sua signa December. D. Yigilia saticti Thoinoeapostoli.
Dal dtwdeimcohort, tcplem decemqueDeeembris. E. Passio ejusdeni apostoli.
F. Kal. Deceiub. F.
G. BG.
A. A. Vigilia Natalis Domim.
B. B. Nalivilas Domini noslri Jesu Christi.
C. Dedicatio monasterii Grandi Fonlis. C. Natalis sancti STErnANi.
D. Sancli NICOLAI Mirreoriim Lycix cpi- D. Natalis sancti JOANNIS EVANGELIST*.
scopi. E. Natalis sancloruin Innoceniium.
E. Octava sancti Audreoe aposl. F.
F. Sancti Romarici. G.
G. A. Nalalis sancti Silvestri papae.
A. Apud Emeritam Hispanirc, sanctae Eu- Mensis Decemberhabel dksxxw, t. xxx.
lalioc virginis. Nox habet lioras xvi, dies vero vin.
NOTA
Qucs apud Dunod sequitur Murlyrologium.
Jai une Lellre de M. 1'abbe Lehceuf, chanoine \ du cotiile de Bourgogne, d'ou je conclus, et de co
d'Auxerre, par laqtielle il.fait beaucoup ile cas des que saiut Anian est nommc dans nos ancieuiics li-
Lanaes de 1Eglise de Besancon, comine dune piiice lanies entre nos sainls eveques, qu'on doit le comp-
rare et de la bonne anliquiie; et a J'occasion de ce ter, de nieme que sainl Silvestre, parmi nos saims
que M. D :caii»e Jes a transcriies sor uu raanuscrit eveques confesseurs. L'on ne peut pas ciier un juge
de 1'Eglised'Arles, il observe que le Pontilical ancien plus eclaire de* pieces que 1o i fait iuipriiner ici
de 1E,jlise de Besantjon est aussi parmi les anc;ens que M. 1'abbe Lebceuf.II parnil, an resle, par les
niaiiuscijls de celle de Tours; et sur le Martyrologe, noles ajou.ees au Caleudriei' de Vobit de plii^ieurs
ou Cnlendrier, il dit qu'il est tres-curieux. L'on y personnes mortes ilaus le onzieuie siecie, qu"il est
trouve au 10 de mai la fele de Silvestre, preuiier d'un teinps anierieur.
eveque de Besancou, doiiton nefaitplus la memoire, La inesse propre tles sainls marlyrs Ferreol et
cl au h juin, translalion de son corps et de celui de Fcrjeux, tireede la Lilnrgie gallicanu ou Misselan-
snint Aniaii, autre. eveque de fiesaiicoii, lous les pelti goihique, l.v. ni, pag. 269, et le Rituel de l'E-
deux dans le qualrieine siecle. J'ai dit dans leurs glise de Besaiujon, dreise par saint Protade, stm ar-
Yies que leurs corps avaient ete niis dans la cha- dieveque, au connnenceineiii tiu sepiieme siecle,
pelle de saint Agapit, en un.loinbeau paniculier, ou ont cle iinpiimes dans les Preuves qui sonl a la suile
ils OIIteie vus en 1625, suivant le leinoignage qne du prcmier tome de l'Eg>ise de Besancon, oii on
jcn ai transcrit a la page U de ce que j'ai dit de petil les voir, avec les titres d'une ancienne regle
1'Eglisede Bcsancon, au tome l«r de 1'Histoire civile deschanoines de feglise nietropoliiaine de celle ciie.

APPENDIX

i.
CAUTA RESTAUIIATIONIS CAPITULI SANCTI STEPHANI.
Quoniam ignoniiniosuni vnlde vineiur infcriores D nique post dilectione sese in me contulil, quomodo
coiporis parlns legere prtecipuis iiidumeniis, snpe- >pai lem ex bis qusc in meo habebaiitiir dominio, quoc-
riores vero detecla supeificie viles facere,operoe pre- que ab alienis inanibus acquirere valni, ecclesi.e
liuin duxi lotius corporis suimnam primuin ornarc, pnitoniarlyris Stepliani , ejusdemqne loci canonicis
subsequeniia vero dehinc condignis inuiiire veslibus. inibi degenlibus et quoiidie faiiiulantihiis , ad com-
Coinperiai ilaque fidelis Ecclesire catliolicsepopuliis iiiune stipendium darem cogitans. Locus nempe ip-
quod egi Hugo ClirisopolitauusArchiepiscopus, lurn se, qui cleri jam destitutus solaniine, cuneto videlicet
prc**uperiii judicii dilectimie, qua bonaevoluntalis canonicoruin ccetu , bealo Joanni evangelislie, sub
cnnslnl primordium: ipsius itleraque tiiuore, in qtio Christo Aunulanle regiminc, importuniiin niibi visuin
sapientiaeconsislit initiuin, liim aiiirnae mere causa, ost, totius archipraesulalus caput ", quod pretiosis-
nec non el praederessorismei domini Valclierii, qui siino beali Slepbani reliquiarum sublimatur muncre,
uiesacii baplismalis unda renovalutn suscepil, oin- saucti Agapiti decoratur capile, plurimorumque sau-
0 Cc lerme a donne occasionau chanitrc de Saini-Eiienne de coiitcsler la maternile de cclui deSaint-Jeaii
4S3 AD S. frlOTADli VESU.NTIKIEPISCOPl LITIRGIAM 424
ctorum roboratur jiivaniine, oblivione contradictuiu A S. Giitherti scriploris, qui hane carlam s?ripsit
qudiidianis laiitlibusdellcere,' periiiria denique com- Ego HUGOLingonensis episcopus, iiianii propfia
muuis sumplus fralres nrgere. Disposui ergo cano- lianccartsni lirmavi; elnealiquis hofcdbniitticorriim-
nicos ad loci prsefatifamulatuiii,qui sub norma reli- pere tentet, gladio excoiuiiiiinicdtioiiisiuterdixi. Acla
giouis ecciesiaslicre fraleniaiii viiam dueeiiles , e.t Vesuntii, Idus Aug.regn. Domiiionoslro Jesri Christo.
inibi siiinnio Regi beatoque prntomartyri Stephano,
nii laudeui el gloriaui s-aiicloruirioinnium, cum ine- Leo episcopbs; sefvds serVoruniDeiiHugoriisrictoe
inoria nostri, proedecessorisqueraei Valtherii, ora- Xhrysopolilaiise- Ecclesiae archiepiscopo, suisque
iiiuinque ibi requiescentiumdigna obsequia reddarit. successorihus in perpet.uuni Gratias agimus Deo
Dedi aulem ad cemmunit menswslipendia , quam et Domino iioiirb JeSu Chfislo , qui nullis nostiii
lii proprio ppssiilebamdonjinio, ecclesiam unani, in praicedentibUsmeritis, tariicn ad apostolicx sedis
hmiureiii saucti Leodegarii dedicalam , iu couiitalu culmeii _jios evexit; uude -std aposidlatus nosiri
Portensi, iu viJIa quoe dicitur Villiaeus[Viei/.'e;/]sj- curam videtur periinere omnium Ecclesiarum sol-
tani, cum allari, orauibus appendiciis, vineis videli- liciiudineiiiautem gerefe, earumque augere honorem.
cet et campis. Contuli ilerum illis ecclesiam uiiain in Qiioniani posttilasti a Roinana sede , bealis-
urbe constructam in sancli QuiiHinihonorem , cui sitne frater, ut bona quoc Oiniiipoieiitis clemenlia
disposui'iit ad eain perlinearit arciiiepiscopideciinos ltiis ieinporihusfecitEcciesiaelibidivinituscommissoc,
et pcregriiiorum sepiilturoc. Dedi etiam eis aliam in nostra aucloritale inunirentur, placuit nobis luse
honorem sancti Marlini sacralam, in pago Varasco pe.iiiijni pro voto cunsenlire, prse^eilim cum idem
sitam, in villa quae nuncupatur TerceniacuS [Tarce- j„ sacer locus cui, Deo disponenle, videris praesidere
nay]; qurc cum ab anliquis temporibus, ab archie-, lanladigiiitaie resplendeat, ul non laiiiuin arcbie-
sedis auctoritate sit sublimatus, verum ct
piscopo BerengariobedtbStepiiiinofuissetdala; posl- piscopalis
eavero a.successore suo Girfredo; ,per praeslariam, niiiltoiuiii Palrum aposlolicorum virorum rohoratus
cuidam milili noinine Furcardo cbnccssam,per mul- privilegiis,servataoequilatissuscrevereinia pernianeat
lorum aiiuorum curriculiim ab lijeredibus suis pos- insigniS.Ad hdc et nos niajoris lituii invitat exsulta-
sesca , hianc denique a i\uodairi.clerico , nomine, tio; quoJ menioriitus loCtis decorelur patrocinio
RodulpliO',qui tu.ie illi piaeeral, Jabore et ingenio\ prolomaityris mStephani, cujus servat bracltii pignus
nieo susceptain, cun allari et omnibus appendiciis,' iiiocslimabile, untis cxoptabile; et.ut verius fatea-
praescripliloci clero tradidi possidendani. mur, propiiis ocnlis conspi-xiin.usejusdem sacratis-
sitiii os qtiassaUnnictibusiapidanliumJudmo-
Molendinumquoque unuin intra urbem noslrani,• runi.pignoris dum illud recondidimusinfra atlare quod conse-
siluin ad radieeni videlicel inoritis inparle occideh-'. cravimtisle prmsenie,,astantibus confratribus noslris
lali, hauil.longe ab ect.lesia beatse MariseJussani1 cbepiscopisAliriardbLugdtiiiei)siarchiepiscopo,Geor-
Monaslerii, non navibiis stahilitum, sed supra petraui1 gioColosensisEeclesire Hmtgroruiriafchiepiscopo,nec-
fundatum, de manibus supra noiiiiuali clerici susce-" non Sutrieensi episcopoKilino, Genevensi Friderico,
ptum, priori dono decrcvi jungendum. Widone Cabiloneiisi, Gualtero Maiiscensi; abbatum
Tfibui eliam campum unum inetiinin dominica- quoque et honeslorum clericorum revcrendscsancti-
!.iiiiii, -quem vuljiari lingua cotidainiiiain ivocarit,, latisj laicorum piicsciiteiiiiinita mulliiudine; qui-
. [Tenueli piaiii domaine] undique monle iluinineqtie i que in teiiore luaruiii precum addidisli ul quoniam
circiiiiiceptuni, qpi quamvis spaliosa decoretur pia-- C altare pcr raanus nosiias lierat coiisecratuiii, ab
uilie, binariiiii laitien fauciuni ingressuin vel exituml aposiolica sede aliquain consequcrelur digiiitatem.
sui , angusto sqlummodopandil jnvainiiie , quarumn lncliiiati ergo tuis juslis precibus, ascensuui (ibi pie-
iuia urbis ailitiniipraeslal facillime, [Prairie de Vaux,:, laiisnon disluliinus prxhere. Conlirinamtis igitur
oule.pridelaT-ur.] per banc nostram procceptionispajrinambona omnia
-
.- Moleridinumqttoque unum , supra Lignonem llu- quoevel tua industria, vel quorumlibel ndelium data
. viuui, iii yilla qua; dicitur Cussiacus, sub poritevide-- sunt devotione. Statuimus denique ad honorem
licel quo lluiiiei) iransmeatur silura, et naculura n noslri protomartyris, stiper sancluin pracdictum al-
[Droit de piage] quod ibidcin exigilurquaudo lluvius s tare, nou minislrari nisi semel ih oie; et iiUllu-sprse-
intumescit, cuni omnibus suprascriptis prsedictorum u sumai super id accederc ad sacrilicandum, nisi
caiioiiicoruitisubdidi dominio. quein archiepiscOpus loci ad hoc desiiiiaverit tiiin
Unde ego Hugoarchiepiscopus, in nomine Domini li consensu fratrum; scilicet septein e fratribus illius
et totius ccelestisHierarchiae,moneo, et sicul biibeiisis congregalionis, qui raelioris vitje eiigantur, el cardi-
polestatein ligandi, gladio poiililicali inlerdixi j nee naks vocenlur; quorutn unus sit eju-deiii Ecciesise
aliquis successorttm iiieortmi proesuraat ullo modo , decanus, et sicut est major in congregatione, ila
meique audeant iniriiigere lioc donura. Si quis vero o prior polleat dignitate. Iliiriiiti itaque quicunqiie ibi
illud everleie voiiierit; iiat sicul Madian, Sisara,i, celebraverit.missam , induaf dalmatiram, et luuc
Oreb, Zeb, etc, el sicul aliquis illorura qui bealuiii n deinum audeat celebrare cuin onini reverenlia el re-
pfolorriafiyrem Slepbanum , inissilibus lapidibus , ligione; sandatiis quoque liiantur, et Milra, tam ip-c
obruerunt, el sine pccnilentia in sua incredulilate e pr sacerdbs, quam diaconus,necnon siibiliaconus,in fes-
hominein cxteriorera exueruitt. livitalibus Doininiet Salvaloris noslri, et bealre Dei
Utverohoecdonatio in luturuinfirmiiis permaneat, t, ! Genilricis, et sancti Michaelis archaiigeli, et Nata-
manu propria firmavi, et sigilii mei iinpressione si- i- litiis aposlolorum et sanclorum marlyrum Stepliani,
gnavi. Vincentii, Agapili (cujus caput recondidiintts cutn
Ego IIuco
H archiepiscopns inainupropfia lirmavi. brathio iancti Slephani in ebdemallari),el bealorum
S. Gibuini archidiaconi el canioris. Ferreoli et Ferrucii, etin fesiivitate oinniiiinsancto-
S. Widonis archidiaconi. rum et dedicatioue ejusdem loci; sicut cl lienegamus
S. Raaldi archidiacoiii; omiiibus episcopis et Abbalibus, nisi forle invitati
S. Maiiegaudidecarii. ^ fueriut; statuciiies apostolicacensura ul nullus ec-
S. Alberli ahbalis. blcsiasliciordinishoiuinquidquaro infringereaudeai.
S, HiisiConiscanoiiici. Conlirraainus verci noslro aposlolico tutaraine u'
S. "Dudinicanonici; tiullus irapcralorj seu rcx, dux, coracs, vicecoraes,
S. Beroaldi casali. archiepiscopus,episcopus, vel aliqiia cujuslibel ortli
S. Warrierii casati. jriis poteslas, conlra hoc scutuin apostolitre de-
S. Rainerii vicecoinilis; fensionis ire audeat, vel de bonis Ecclesiaequre ad
S. "Tliedoricicaricellarii. piarbendam frairum pcilinent quidquam iiiiuiiiiucrc
. * Voyez'M, Ducange, rtu nrot Sigriuhi, qtie ccsiS. sigiiilicnl;
42S APPENDIX. 42«
vel in beneficiiiui alicui tlare. Si quid vcro horuiri A poslea factus episcopus, rogatu matris stirequaeapud
qnaepossederil a quoquam dictum fuerit litigiosum, diciam ecclesiam m>irabaiur, or.lineiii iiimiulavit et
ntilli prius prehendere liceal, quam negolii ipsius nionachis Divioncnsibusconcessit; quod nos audien-
deterniinatio jiiitieialiter sit facia. Si quis antem con- tes pnedium noslroc ecclesioe,ad ecclesiarn alteritis
tra hoc aposlolicum muniinen ausu leinerario venire regni et episcopalus lranslatam esse, inerito quideiri
tentaverh, nostris anatliematis gladio feriaiur, nisi tulimus indigne, praccipienles sub obtentn noslroe gra-
resipuerii. Qui autem custodierit hoc mandatum, tire,qualenus nt oequuiiieral, reverleretur ad cujus erat
noslrse benediclioniscumuium mereatur. Datum ter- altare. A niodo possideat ecclesia quod jure recepit.
lio Idus Januarii per manus Widonis Tullensis prinii Ecclesiatn sancti Joannis de Salinis, cum ahari et
cerii, sanctie aposlblicae sedis cancellarii. Anno do- omnibus pertinentiis. Has ecclesias lenuit in bene-
iiiini Leonis IX papoesecundo, indict. tertia. [1049.] ficium ipse a.rchiepiscopus ab antecessore suo Yal-
tiiero; nec quisquatn credat eas fuisse ex paterno
beneficio, licet sibi provenissent a quodam Odilone
Henricus, divina iavenle clemeniia, Romanorum Bisunlicensi canonico, qui eum sibi hsereilein cbnsti-
imperaior Augustus. Si lidelium nostrorum justis ttiit, sicque adlmc puer de nianu archiepiscepi per-
pelilionibusaures inclinamus, id ad slatiini reipublicac, cepii.
iioslroiuoquehoiiori, proliiturum indubitanter credi- Villulam de Aiio in eadem valle. cum sylvula,
iiius.Quoiiesenini pr^cibusrogamurscqtiilatis, asccn- vineis et omnibus pertinentiis; caldarias quaiuor ad
sum.praebere debeinus pietatis. Quapropler omn.ium sal eonliciendum cutn propriis sedibus, quoe vulgo
proeseniiumsciliceinecnonpersreculafuturorumnove- ., Rauclie vocantur; poiestaiein qiiam ienuil Herpintis
rilindusiriaqualiier sancljjChrysopolitanse Ecclesirc per precariam, cum servi.;, iuicillis, lcrris cultis ei
venerabilis Hugn archieplscopus, nobis dileclissimus, incullis : ecclesiam in lionorem sancli Stephani de
nostram adiit cleiiientiam, snppliciler obsecrans ut Chamblay, curn altari, decimis, piscalione el lerris.
bonaqtisecontulerat et ac>|iiisiveralsuae Ecclesise, in Hanc sibi pater ejus.oedit in proediuinut vivens ha-
lionoremprotoniartyrisCitrisli, lucenlis in monle,no- heret, po>t mortein vero patris pro ejus aniina ec-
slra imperiali confirmarentiir aullioritate; cujuspeli- clesise concederet.
tionem lanlum utilem quanium lione-tairi consitie- In Grosono altire el qui.lquid visus est proto-
rantes, nefas esset ptttavinius si ei pro volo non sa- habere, iu 1'erris, pralis, servis et ancillis,
lisfaceremus; lanta enim Ecclesia, omni martyr
religiosortiin caldariis cttm se.iibus suis. Mansos duos in vi!la
cultu, merilo veneranda, sub incuria ct negligenlia Capey, cum omnibus appendiciis. Alios vero duos
prioium male vivenlium , ab ouinibus pcene teneha- apud Vorge, cuni vineis, lerris et omnibus perti-
uir ut viiissimar At uostquani proefati loci archiepi- nentiis. Molendinumin urbe, quodest Terragnioluui;
copurn divina promovit cleinentia, ccepit lanlis mi- vineas Odonis Capey; mansuiii uuunr.apud Aiajodo-
seriis comlolere, suspiria lacrymosa ducere, quia rum; vineasjuxta Arcum novas et veteres; niolen-
Sponsam habebat rugosam et fenilem, desertam et dinmn unum adCussiaciim, cum naulo quod exigitur
jacentem; qui mox, superno invocalo nomine, ccepit si quaudo llttvius iniuiiiescit; raansos duos in iNoi-
ex diversis parlibus congregare qualiler expelleret reto et »uJudicio. Haecet alia quoe habebat ecciesia
rugosas Ecclesisevestes viduatiE Sponsse. Tandem, conlirniaiiius, et corroboramus quod acquirere po-
coadunatis ex palriinonio et juie proprio seu ex bo- terii in futuro de suo aut de alio; staluentes ut iice
nis Ecclesioe sumptibus, erexil locum quinquaginla C nec cujuslibei or.iinis polestas, det quid-
non coiistiluit , sed ut episcopus,
frairibus, quibus proepositiim in benefuium, sed omnia venianl ad tnensum
de suis inter se eligerent decanum, qui mallet praeesse quid jratrum; laudamiis et conliimamus til habeant po-
ad canonicorum ulililatem quam prodesse ad angu- testateni dimiltendi domos suas luicurnqiie volue-
liani familiarem. rmt loci canonico, dandi, vendendi, coniuiulaiidi;
Igitur ob inlerveiitum nostrse dilectse comtesialis si vero fraier inteslatus obierit, cominuni cunsens i
Ajjnetis Romanorum imperatricis Atigustse,necnon delur cui fratrum opus fuerit. ut raltiin per
fidelissimi nostri archiepiscopi prsedicfaeEcelesioe, maneat et liiinum, impressione Quod nostri jussi-
Jaudamus eorroborantes quidquid ei contulit, seu a iuus insigniri. S. domini Henricisigilli regis invictissimi,
quibusiibet in caeterum acquirere poterit. teriii, Roiuanorum iniperaions Au-
Conlirmamusillisniedietatem oblalionumqureoffe- Theutonicorum
rnntur ad altare sancti Slephani et Bracliiuin: ar- clionum gusli secuudi, Burgiiiidiontinipriuii; Hugo Burgun-
archicancetlariuset archiepiscopus recogno-
chiepiscopus habeat aliain medictaiem, ad ccclesiae vit. Daluni quinlo l.ius Julii anno Dominicoe Incar-
resiauraiionem. nalionis 1049, indiciione secunda, ordinationis ejus
Ecclesiam sancli Hypolili de Yilletla et altare 21. Domini tlenrlci t-rtii regis iiiviclissimi regn/
totuin, cum deciinis, terris el omnibus appendiciis.
Ecclesiam sancti Quintini in urbe, ad quam per- primo. Acluni Aquis Grani lieliciter. Amen.
tinent omnes per omnia archiepiscopi decimoe et Anno 1055, ab Hugone archiepiscopo, venerand;
peregrinorum septillurse.
Eeclesiam santiiLeodegariide Villiaco,cum altari, sanctorum iiiartyrum Ferre"oli et Ferrucii ossa, a
monasterio extra civitalem posilum, ad eeelesiaiu
dccimis,viiieix,cauipis, pralis, elomnibusperiiueiitiis. D melropolitanam sancii Joannis tian.-lata sunl, abqus
Capellamsancti Jusiini deCamborniaco cumallari, lamen eorum parte in ccclesia dicti monaslerii relicla
et allodio quod ibi acquisivit sancto Stephanoarchie- et in capsa lapidea altaris majoris deceuter recondila
piscopus Heclor.
Cortem de Vico/curn altari, ecclesia, decimis, sunt, ut refertur in caiia translationis his verbis.
cainpis, pratis, sylvis, molendinis,aquis,aquarumque Diu ilaque in slatu suo monasterio perinaiienie,
decursibuset omnibus perlineniiis. peccalis populi id agentibus, Dei perinissu, cujus
Ecctesiam sancti Slephahi de Noireto, medietatem occulta sunt judicia, fastorum negligentia ingruenle
decimarum et allare loluin. ad id evenit, ut sicut fuerat suinmsereligionis doini-
Ecclesiamsancti Martini tle Therceniaco, cum al- ciliuin, ita fieiel irreligiositatis contuberniuin; nam
lari, dechnis et ortiuibus pertinentiis. laicorum in beneflcium voluntatis a quodam prresido
Apud Monteiii Rolundum, quidquid visus est ibi niaie consulto proediis,aJ eum Jocum periiuentibus
babere sanctus Stephanus. traiilis, in brevi ita dilapsurn est, ut destructa con-
Simihier Ecclesiam sancli Anatholii Salinensis, gregatione, a.i beatorum mariyrum sei vilium, pr lu-
cuni altari, decimis,vineis,campis, sylvis, molendinis, aimodum paucos saccrdoles idiolas el indociles
servis, ancillis et omnihus quoeacquisierat tempore nttlius iciiianserit. Ciim crgo coiniiiuni in excidio
canonicorum.et postea moii.ichoruui. In Itac quidein totius patriae, et in propatuio posili sa-.xli iiiartyiis
ecclesia sancti Analholii proefatus arcliiepiscopus jacerent (quippe qtios l.itronesde Fr.mcia ad Jiur-
consliiuit ordiuein caiionicoriimanlc rpiscopatnm; jHtidise penixiem conabaiitur auferre, rseiiipiitina
PATROL.LXX-X. 14
 '427 AD S PROTADIIVESliNTIM EPISCOPILITURGIAMAPPENDIX. 428
pietas Gliristi,populum siurintanlo patrociniodcstitui .A ossibii', divinus timof quasi positos in exlasi tenmt.
iiou pcrriiillsns, non lioniiniimctistodia, non niuio- Cernere erat clerum el populum niixlum prre gaudio
ruiii clausura, non deniqtie loci illiu? liriniinte aliqua, laeryiiiarum iuibre madcntem Dei laudibuscnitimii-
sed stia riobis taradiu reservaviladmirabilis gralii. niler exultanlein. Milabile visu, tanta muJiiti.do,
Heririci itaque imperatoris jscciindi tempore, doini- (inn nnlli nuncialum fuerit, ibi alfuit subilo, ulmilltis
nus Hugoarchiepiscopus, cui hoc ainicorum diligen- unquam in Xam brevi temporis articulo tot coino-
•siia summura periculum ii.ilimarat, id gerens volo nisse meininerit; non tanium cives, non tanlum
qiiatenus eos al oivitalem transferrcthabcbat occul- yicina incoleuies, sed de remotis longe partibus de-
•lum, quaerebatlamen temporis opportunitatein ad i:l curreutes. Horuin autem. sacratissimoruni parlem
agendum. Tertio denique Kalendas Jii.nii, qund erat corporum minorem, doninus meiropolitauus sag.ici
craslinum A>-censioiiisDominicai,orandi gratia jussit hujus consilio, ad loci conservalionem qui iu eornm
; ut clefum et populum arciiepiscopus (ui earuin con- bonorem dedicatus erat, sub principali altari ibiiem
«tretuilofueraf), ipso yero eo venietite missaqtieper collocavil; majorem vero porlionem, quaesibi sem-
se. ccleblata, iturad sepulchrum, ubi pausabaiit pnc- per foret prresidiuin, ad civiiatein cum hymnis et
elara cceli duo luminaria gemini IVatres palriani laudibiis detulit, adque in beati Joannis Evangclisiiu
illuminantes, pacem genlibuscojferentes, Dei popu- in altari beatissimacDei genitricis Mariie rccondidit,
lfim liibefaiites. Sarcofago autem aperto inscstimabi- u!->igloriosi iriartyres ad se coufugientibusdiyinum
•lissiavitatis fragantia lotius ecclesioe. ambitum re- prceslantrefugiiim, petenlibus patrocinium; arl lan-
spersil, quod Dei prsesentiam allesse signilicavit. B dem D unini, cui est horior elgloria in soecttlasoecu-
•Qiiosdamvero i'J cernenlibusqui atleranl, visiseoiuin lo tim. Amen.
II.
CATALOGUS EPISCOPOUUM S. BISUNTICKNSIS ECCLESI^E.
1. Linus(S.). 45. Celidonius (S.). 27. Tetradius. Pseudoepiscopits non re-
3. Ferreolus (S.). 16. Importunus. 28. Abbo. ceplus.
"5. Maximinus (S.). Pseudoepitcoput,recepltis, 29. Wandelberlus. 40. Gonterius , vecalut
.4. Paulinus (S.). sedturpiter ejeclits. 50. Evroldus. episcopus.
!». Ensebius(S.). 17. Gelmeisilus. 31. Aurulens. 41'. Girfredus.
*. Hilarius (S.). 18. Aniidius (S.). 52. Ervcus. 42. Wido.
7. Pancralius (S.). 19. Nicelius (S.). 53. Gedeon(S.). 43. Wichardus.
8. Justtts (S.). 20. Protadius(S.). 54. Bernuin. bonus. 44. Leulaldus.
9. Anianus (S.). 21. Donalus (S.). 35. Amahvinus. 45. Heclor.
10. Siivester (S.). 22. Migelios(S.). C 56. Arduicus. 46. Bcrialdtt--.
•H. Fronimius(S.). 2"».Ternacius (S.). 37. TlieoJcricus. Vseudoepiscopus,non re-
12. Desideratus(S.). 24. Gervasius (S.). 58. Bercngarius. ceplns.
13. Germanus (S.). 25. Claudius (S.). 39. Eminus, lnrasor vo- 47. Wallerius.
14. Leontius (S.). 20. Felix. catus. 48. Hcc.o.
Cecatalogueest liri d'un ancien manuscril de Vigtise Magdekine, par HiiguesI ', archevcqiicde Besancen,
de Besancon, et i/ y en a un sembtabledans un iivre dansk xi" sibcle.
.de chwiirdonni a 1'iglise coltigiak de Sainteilarie-
III.
CATALOGUS ALTER EPISCOPORUM VESUNTIO^ENSIS ECCLESIJi;;
Exceplis illis a quos reprobavita vel inlroilus de calahgo radi fecit, sicut Chelmesigelum,
Tetradium , Felictm, Hayminium, ci quosdam alios.
1. LINIIS(S.). Hic primus sedificavitBisuntinenscm 9. SILVESTIJR (S.). Hic aedificavitecclcsiam saiicti
Ecclesiatii sancti Stephani, quoc usque ad Hilarium Mauriiii.
pcrmansit. •10. FROMMIUS (S.).
2. MAXIMINUS (S.). Iste sexto ab urbe riiilliario, II. DESIDERATCS (S.). Iste apud villam Lcdonis
vitara eremiticam duxit, ubi el requiescit. sanctissmiam vilam fmiyit, ubi et requiescit.
3. PAULINUS (S.).Iste fuiidiscipulusheati Maximini; U' 12. GERMANUS (S.). Pro isto maximnm miracultun
post cnjus obiium, in eadem cremo suh perseculione operatns esl Dpminus, apud sancluin Vitiim.
Maxjmianilatttit. Requiescit autem in ecclesia sancti 15. LEONTICS (S.).
Stephani, anle aliare. 14. CELIDOSIUS (S.). Htijustempore exslitit advcn-
4. EJJSBBHJS (S.). Hic fuit discipulus Melchiadis tus brachii sancti Stephani, ad tjrbem Bisunlinam.
papse. Duobus annis episcopalum lenuit. 15. ANTIDIUS {S.), Iste decimo ab urbe milliarii.
5. HILAHIUS (S.). Hujus tempore retedificata est ubi sepultus Juit, capitalem suscepitsenfentiam, sub
ecclesia sancli Stepharii, ab Helena regina , matre Crosco Vaiidalc.r;iinrege.
Coiistantini, cum nulla.adhue ecclesiafuissetBisuntii. 16. NICETIUS (S.). Hicfuilconlcmporaneusetfaiiii-
i 6. PAKCRATICS (S.). Hic fuit contemporanctis Julii liarisbeali papseGregorii."Addebaturalia paulo recen-
pnpoe, a quo etiam episcopus esl ordinatus. Cioremanu. ^dificavil aulein ecclesiam sancii Petri.
7. JUSTUS (S.).TIic temporeJiiliani Apostalseniul- 17. PROTADIUS (S.).
lam legitur habuisse familiaritalem cum Eusebiomar- 18. DONATUS (S.). Per istum recepit ecclesia villas
lyfe, Yercellensiepiscopo. Domblihgume't Arflatum-^Edilicavitautem ecclesiam
8. ANIANUS (S.). Hic temporeVa'enliniani et Valen- sancti Pauli, in qua eliain in Domino requievit; ct
tis acdilicavit ecclesiain saiicloriini Ferreoli el Fer- Juss iiuin inonastcrium cum. maire sua Flavia, qtne
rncii, mifliarioac semis ab urbe distanlcni. . ihi sepulla est.
" Eio.eplio illa probai.liuiic-catalogumesse postefiorem alio.
4-29 NOTITIA IN BONIFACIUMPAPAM. *">0
19. MlGETlGS (S.). A 32. THEODORICUS. Per hunc restiluit Zuenlebolus
20. TERNATIUS (S.). rex eccUsicesaneii Stephani villam Pauliaci.
21. GKRVASIUS |S.) 53. BERENeAitius. Isle fuit nepos Theoderici, cui
22. CLAUDIUS (S.). successit in arcbiepiscopatum ; raptus el inlioniMtti?
25. ABBO. flic inagnaeabstinenliacfuit, pro qna epi- communi electione, ante altare sancli Stephani, cu-
scopaluin obliuuit. jus eral canonicus. Sed propter Haguinum haereli
24. GUADALBERTUS. cum excsecalus. Vicarium habuit in ofiicio pomifica-
25. EVRARDUS. li, Stephanum, Belicensciii cpiscopum.
26. AIJRULECS. 54. GIRFREDCS.
27. ERVEUS. 55. GUIDO.
2S. GEDEON (S). 56. GCICIIARDCS.
29. BERNC.NUS. Hic ajdiiicavil ecclesiain sancii 57. LEOTOLDCS.
Joannis Evangelistae. 48. IIECTOR.
30. AHALWINVS. 59. GUALTERICS. Hic itcruin riejjil reredifienre cc-
51. ARBGICBS. Iste aequisivit ecclesi.Ksancti Ste- clesiaui sanciiSlephani, ;\- niudum Uoniaiireecclesiae
pliani ad luniiniria eonciiiriaiid.i, salariuin Ledonis, sancli Petri.
rie manu Clotarii, nepotis Caroli regis. Abbatiam 40. HCGO.Iste consuiiuiiavii, sed mullum relra-
vero de Bergill.et Toloneum Bisuntii, obtinuil a ciam.
regs Carolo.

ASXODOUINIDCXXV.

BONIFACIUS V,
JiOMANUS
PONTWEX.

NOTITIA HISTORICA IN BONIFACIUM PAPAM V.

(Ex libro PontiticaliEd. Blanch.,t. IV.)

•Bnnifacius, nalioneCampantis,b de civitate Nea- patricius, et eunuchus factus Intarla as^umpiil re

d Hic gnum, et venrenle eo ad civitaiem Ronianam, k in
poli, c sedit annos quinque, dies trcdecim.
conslituit ut teslanienlum valeat secundum jussioneni castrum quod dicilur Luceolis, ibidem Amites Raven-
principis. ' Hic conslituil ut nullus trahatur de eccle- natis inlerfftrttisesi.Cujuscapiildttctuniest Conslan»
sia. f Hic constituit ut aoolythus non praesumat reli- B tiiiopoliin ad piissinium principeni. l Qui defunctus
quias sahclorum martyrum levare, « nisi presbyier. sepultus est ad beaium Petrtun apostolum, die vige-
h Hicconstituit ul in Lateranis acolythus non bapti- siina quinta mensis Octobris. Hie dimisii omni clero
sr.aretcum diacono, * sed subdiacoiii seqtienles. obsequia sua rogam unam inlegram. Hic fecit ordina-
J Hic perfecil ccemelerium sancli Nicudemi, et dedi- lionesduas per menseni m Decenibrem, presbyteros
cavit illud. Erat enim bealissimus Bonifacius mi- viginti septem, diaconos quaiuor, episcopos per "di-
i-issiiuus super omnes homines, el misericors. Ilic versa loca a numeio viginli novtin. ° Et cessavit
ehrrum amavii, rogam integram clero suo dedit. Eo- P episcopalus menses sex, dies xvm.
(let:i tempore anle dies ordinationis ejus Eleulhcrius
a Bonifacius. — \. Deeima t|uarla, vel, secun- sedes tam brevi spalio vacaverit, aperla esi : Hera-
•him aliam lectionem, 24 mensis Decembris, anno clius, unde jussio petenda, a Persis, qui cjus legalus
Domini 6»7, post interrcgnum unius tnensis, et sex male habitos carceribus vinctos detincbant, alOige-
vel sexdecim dierum, Bonifacius ejus nominisquin- batur; uibsCP. lame ac pesle laborabat; Eleuthe-
liis, patria Neapoiitamis, creatus esi ponlifex. Hu- rius exarchus, occasione non abutens, tum Caesaris
jtis temporibus visit Mahomeles Arabs, pseudopro- mirum in irioduin afflicli, lum inlerponlificii, tyran-
idieia, pestis orhis terraruin, a qtio Mahiimeianorimi nidem capessiveral, quare a Ravennatibus obtrunca-
s cta originem repil. Qui ut onnies populos in suam C tus erat, Roma interim elephanliaca lue paulo anle
seclani atirahcret, ex cunelis ferme sectis aliqtiid orla gliscente lacerabatur. Gr.ivibus his r!e causis
ailscivil : cx Judseis circtimcis'onem, unius Dei cul- non pelita, nec exspeclata jussio videtur. Uinc est
tum, et abslineriliam a carne suilla ; ex Christianis qnod praeter landatos Codd. et Citalogos, Hernian-
Ciiristum ; sed cum Arianis creatum, cum Nesloria- nus Contract., Marian. Scbot., cl Sigebetuis, crea-
nis purum lioiiiiiiem, cum Manicbaeisnon vere, sed lionem Bonifacii quinti coiistilunnt anno 018, el ita
laiiluin apparenler crucifixum ; exgentilibus cultum vacalionem non diutiirnam fuisse iriieiligtint. D.iii-
liinse, seu alicujus astri. Legem quam proposuit stul- q>ieoclavi sseculi scriptor Beda sure Hi.-i. Angi. lib.
lissimam, armis propagmdam esse docuil, eainque li, c. 7 : Bonifacius, ail, qui posl Deusdedil Eccksiw
dispuialionibus examinari prohibuit. Vide Damasce- prwfuil anno Incarnalionis Dominicm sexcenlesimo
pum,de Hcresibus; Theophanem et Cedrenum, in decimo ocluvo. Hunc quidem locuin, imo totam eam
Heraclio; Baronium, anno 650. Bi.v.et LABB. Be.lseEd.tioiiem, qua usus est Baronius, depravalaut
— 2. Sedis vacationeni a sancri Deusdedit depo- csse vull Pagius, suadetque ad Chiffletianain et
sitione recte Anastasii Cod. vulgatus, et pleriquealii Canlabiigen-eiii recurrendum, quae habetit nonb
Codd., tam rass. quam editi, ileliniuiil uuius mensis, decimo. Al bona cum venia eruditissimi viri plures
acdierum xvi, licet nontmlli, tit du>>Freheriani cuni Bedic Etlilioti's diligenler inspexi, Basileensein antii
Farfensi Catalogo habeant, prseter meusein in lioc quam 1565, Aiittierpiemeni curis Gravi'iexcnsaui Co-
omisstim, dies xnt. Regius et Thuamis m. i, d. xv. loniaeAgri]ipinre 1612, alianique ibidem editairi bm-
Thuanusque alter dies tantuni xvi. Ratio atilem cur nium castigalissiitiain 1088, tibique aiilc.in invm
 i 51 BONIFACIUSPAPA V. jr,2
aiiiitru tI8, niajoreinqiie iis fi.lem adliibere malui A tios ultro citroque missos acla erant, ul
i.-iiintot Cbdd. et Calalogis Anasl. coiisenlienlibus, lamJi.l; neque ullus ego dubito legenti pa-
;<iuam laiidalis dtialms .trbitrio recenliorum emen- quiii exboriatbria
ad Eduinum, el epislola ad Edelburgam a piissimo
(latis,. praeserlim Cbillletiano conalui Bedam cum re>e fratre cjus Eadhaldo sollicile curatse siiit, dum
Fredegario coiiriliaiili. i><teriraagebalur de ntipliis, de miltendo couiitaiu
Antonio aiilem Pagio hre arrident : qu.are auti- Edelburcse catholico, el de ordihando Noriianhuin-
quiorum quinque Calalogorum e septem in Crit. Bar. borum genti cpisopo, ut exhortatoriani ad Eluiniiin
cxhibitis, scriploruiiiqtie gravissimorum auctorilale secum ferrent; in ea siqnidem nulura de sanclo
poslhabila, sexluni cala'ogum saecnlo duodeeimo Paulino, imo ne de episcopo quidem verbum occur-
cxcunte descriplum, qui hahel: Vac. sed. an. i, d. r't, at sola evangelica praedicatio nreiiioraiur. Prse-
vi, prscaliisomnihusamplexus, cumspafium id lem- terquam ouod chronologiam anliqiiissimi scriptoris
poris interpontificium post Deusdedit non impleat, Bedse, qui cenluin amplius annis, poslquam evcnc-
tlies quadraginla e suis llincis cducil, asseculurus runi, haeclilleris mandabal, non video curaliis 0111-
iliein ordinationis Boniiacii V, quam ejusdem Boni- nihus prseferendani imo eadem mihi
facii sedes ccrta, cerlumque principium Hotiorii valde suspiciosa esl. existimem; Enimvero narrat Bcda, eodein
r.itra diem Dominicam 23 Decembris anni prsedicti cap. 9, nocie saucti Paschalis
61H non esse protrabendam ei suaserunl. anni-626, quod inci-
dit in diem 20 April., natani esse Edelburgae ihiam
Negare non ausim me abreplum fere esse in con- Eanfledatn. Quid ? die 21 Jul. anni superioris omli-
"jeclurani Pagii, cum vidi annum solidum inler Deus- nalur Pauliuus, qui Edelburgam ducat; Doioverno
dedit et Ilonoriuni, ne lola clironologia pesstimeat, Eboracurn proficisceiidum adhuc est;
arljnngi oporlere. Hunc vero addi cum Baronio non j, D (leinde est iter certe non tiusceplum
debere Bonifacii sedi palam facieJianl Codd. prse- Edelburga cum novo episcopo paucorum dierum ab ipsa
slantissimi Farnesianus et Ainbrosianiis 5 (caeteris latu ; eademque seqiienli aiuio, cldie regio omni conii-
20 Aprilis eni-
nut silentibus, aut depravaium vulgati lociini indi- littir Eatill dain, novem haud dum meusibus evolu-
r.anlibus, dum pro diebus xm Jiabent x) neciion tis'? Creditc, posteri.
catalogus 2 Mabill., qui omnes concinunt cum epi- Quamobrem ne lot undique angusliis pres^i ah-
tapliio, antequam Bonifacius tumtilareiur, descripto surda affirmemus annum interponlificii post Bonifa-
(Bar., t.Xll, append. ad ioni. VIII; Aringh., Rom. cium rejicimus, et chronologiam ejusdem poiilific s
sub. tib. u, c. 8) qrii ita habet : cum Anastasio sic digerimus. Deposilo apud sancium
Culmenapostolicumquinque, el liis m>.-iisil»us,
annis Petruin sanclo Deusdedit, die 8 Novembris anni 618,
Rexit, etad rnagniculmenlionoris abit; post inierpbniilicium unius mcnsis ac di'rum xvi,
Sedit nempe Bonifacius, jnxta Papebrochii, Pagii, die 24 Decembris prsedicii anni, quam A lit. doni.
.111)116 eruiiilorum oinnium interpretatjonem, annos incidisse in Dominicam oslendit, ordinaiur succes-
qtiinque, mcnses decem. Quare alierulri ex inler- sor Bonilacium V, qui grassarile scnbierura lue ovcs
poniificiis aul posf Deuscledit, aut post Bonifa- suas quoiidie tnrpiter pereuntessoiarelur. Hic vero,
rium V necessario eum .1111111111 addendum agnovi. pusiquam sedit annos quinque, ac menses i '•, raor-
Cur autcin ab erndito Pagio iliscesserim, dum nullo lern occubuit die 24 Octobris, anni 624, ac die pos-
cum Anaslasii chronologirjedetrimenlo malui post tera ad snncuun Petrum est depositus, ul recte
.Bonifacium adjungcre, causa fuerunt lum allataeau- Anaslasii codd. tum editi, tum niss. testanlur. Ejus
eioritales, quibus nitilur ordinalio Bonifacii, iiiin C autem morletn internoiitificiuiii maxime diiilurnuni
angustisc lemporis imer liujus moiteni, et ordina- escepit, ul dicam in Honorio. CENNUS.
tionem Htinorii, qure perperam dilata a Pagio esse — 5. Bonifacius, nalionc Campanns, patria
Bonifacii primordia palam faciunt, ut dicam in Uono- Neapoliianus , ex pairo Joanne Fummino. nonus
-rio. Huc acccdunt cau se m psr memoratrc, quibus papa regnicola. Imperalore Flavio Heraclio, sedit
inulto etiam niinores ncgligeiidam iiiiperialem jus- annos quiiique, menses decem, coureeraius \m Kal.
sionem suaserunt in-.PclagiiII consccralione (Anast., Januarii, inemile anno D.imini 617. Per hsec tem-
t. Iil, jjao.50). pbra scripsit Bonifaciiis Eduino regi Angloiuiii, et
Caclerum polissima ralio, quae mbvit Pagium, Eldeburgse reginae, plurimum rogans ut abidolis,
-sunt epistolac duae Bonifacii ad Nordanhumborum e irumque cultu subditos sibi populos arcerent.
regem Eduinura, ct uxorem ejus Edelburgam, quas Quarum liticrarum cxeinplum, quibus Bonifacius
recitat Beda post ordinatioiiem sancti Paulini primi praefalur se episcopum servum servorum Dei, ex-
"Eboraccnsisepiscopi. Hunc siquidem ordinatum esse sial apud BeJam 1b. 11ecclesiasticse Hislorisegenlis
ail xu Ka). Aug., seu 21 Ju!. anni 625 (Lib. 11Hisl. suae. CIACONIUS.
b De civilale Ne/ipoli. Codi Vallic. ; de civitale
Angl., cap, 9) et nc forle eirorem qu.s putet, nam
in Epilome annus legitur 6i2, tum facit Paulini Neapoli, ex palre Joanne, scdil annos v, tiks x. Fuit
mors ab eotlem Beila vi ldus, seu 10 Octohris autem milissimits, benignus, humilis, mitis [hsr-cvox
anni 644, consignata (Lib. 111,cap. ii), cumtcnuisset, abundatj, atqu misericors. Hic constiltiit itl nultus
aicnle, episcopalum anitos xis, m. 11,d. xxi; qua trahalur de eccksia et ut acohjthus non pr BLANCII.
quidcni chroiiologia nil recius desiderari potest; 1n c Sedit annos v, d. 15. Cod. Fames. : Sedtl an-
iiim praesertim ordinatio eadem Paulini ab archie- nos v, mcnses x. BLANCH.
d Ilic conslititit, ut teslamenlmn valeal secundum
piscopo Dorovernensi Justo pi*acia, qui successit
Mellilo ad superos revocalo anno 624, viu. Kalend. jusshnem principis. — i. D-creto Bonilacii V san- _'
Maii, neqiie amea, diim Rhofeusein adininistrabat cituin, ut testiimenla condita secuiidum jusioneui
Ecelesiam ordinandi episcopos facultaleni obimue- pripcipis, id est, secundum leges, valeant. ALTA-
rat. Verum, quanquam constet de ordinaiione Pau- SEItllA.
jini, haud tainen necesse habemus Bonifacii episto- — 2. Vl tcstamentum vakat secnndum jusshnem
laruiu selatem post ordinalionem diflerre, cum nulla principis. Cur id constiluerit Boiiifaciu-, (pjatn de
lemporis nota ad id cogamur. Bedam siquidem con- testamentis legein, >|uemve principem respexerit
t,uevisse quae ad earadem rem pertinerent enarrare, horum quisquis esl gestoru.m auctor, mihi certo 11011
nulla lemporum rationc babita, ex eodem discitnus conslat. An Romanas leges veterum principum, au
ipluribus in locis' hisloriae Angluruni, ut prae aliis receniera aliquam ab Heiaclio imperalore ea de re
sunt exeijiplo capita 17 et d8, libri 11, ubi prius promulgataui VNeutrum proleclo. Quippe et Romiuio
legere esl inissum pallium Honorio Doroverneiisi jure cives ad unura omnes indubitanter regebautur
archiepiscopo, quam Jusii mors referaiiir, cui suc- iu scribendis bseredibus, et nullo vade, ratione imll.i
cess t Honorms. Hinc esl, quod binas eas iitieras quis aflirmaverii, novas de testaiiienlis leges hoc
dedisse Bonifaciuin antequam E.lelburgj, et eum ea tempo e ab imp. Herac!io luisse eonditas. An vcro
Paulinus proficiscerenlur Eboracum pro certo ha- dubilaliiui f.ierat utrum lestaiiienla juxta principuui
beam. Quse cnini omnia iu iis continenlur, par nun- leges scripla consisterenl. ut, ea cons;stere pontifex
 453 NOilil.V I.N BOXiFACICMPAPA3I V. i?,l
rescribere debuerit? Nihil minus. Fortene arbiira- A zarci cuin dinceno, sed subdiuconi sequenle::.Diaco-
himur pontlficein Boiiifaciumad jura Langobardiea noruni erat baptizare, ttli presbyltroium. Terlull.,
animum intendisse, factumque ex iliis leslamfiitum de Baptism., cap. 17 : .Daitrftquidem habet jus sum-
declarasse validum ? Sed quid hoc tempore Roma- mus saCerdos,.qui est episcopus; deliinc presbyleri, el
nis cum Langi>bardicojure, qui a Grcecis imperato- diaconi, non tamen sine cpiscopi aticloritale, propler
ribus, el exareho Ravennatensi solis Romanis legi- Ecclesiw honorem. Hieronyiu. ad Lucifeiian. : Noif
bus regebantur ? Accedil, quod niilluni ius scri|)lum quidem ebniio lianc csse Eccksiarum consueludinem,
apud Lnngobardos usque ad ann. 643 evulgatum ttl ad eos qni longe in minoribttt urbibus, per presby-
est, quo Rotharis rex edictum suum vulgavil, ubi teros el diacoiws baptizuti suiit, episcopusad invocu-
num. 157 ct seqn. noriniillade testainentis decernif, lionem sanc i Spiritus manttm iinposilurus excurral.
auno, inqnam, 615, vel 654. Namcuni, ex Paulo Bonifacii decrelum singulare fuit, ne ut in Larern-
Diac, edicluiii Rblharis prodicril ann. 77 icgni nensi basilica diaconus baplizaret cum acolylho, sed
Langobardici, aiquc cx ejus chronologia, qiiam cum subdiacono. ALTASERRA.
' Sed subdiaconus.— I. Cod. Vallic., sed subdiaco-
fruslraPrigius in Crit. auctoritate Segeberli tlecuilaf,
ab ann. 568 regnarint Alboin ann. iu, ra. vn, Clepb. nus [Lege subdiaconi\ sequcntes. Hic constitttil ttt
aim. i, menses vi, et post interregnum ann. x, Au- leslameiilumvaleat secuvdumjtissionem ptincipis. Hic
ihari, ann. vi, Agilnlphiis xxv, Adalcaldus x, et perfecil cmineteriiim[Cod., limilerium] sa>tc:m[Leg.
Arioaldns xn, poslea Rolharis ; hiijiis electio incidil snncli \ Nicomedis,ei dcdicaviiiltitd. Ilic cterum ama-
in ann. 636, regni aulem Langubard. 68. Quamobrem vil et rogam inlegram ctero sito dedil. Aute diein ordi-
(itii supersunt vm anni usque ad 76 compleltini, B nalionis ejtts Ekulherius palricius et exarcltus faclits
erunt anni 'psius Rolhari conciirrenlcs cuin imii- Attlara jln margine nolntiirAn/arn '/i«isi av?«pi<?,sed
clione 2. Quos cbaracleres continet ipse projogus lese Anlarla] assumpsit regntim, cl ver.iens-a dvitate
edicli. Iiaque iion tanti est untiin aut alterum di- Romana in caslro qnod dicilttr Luciolis, ibidem a mi-
ploma Bullarii Cassinensis, quaiiti visum est Pagio, lilibus Ravennatibus interfeclus est. Capul csl ductttm
ad annum 626, ut narraiionein Pauli Diac. distin- Conslantinop. ad piiss. pri.cip. Qiti beatissimus papa
gueniis lcmpora Adalnaldi, et Arioaldi, everlcre defunctus, sepiiliits esl ad beatttm Pelrum aposlolum,
possit, atqtte insuoer cogat edicto regio manus in- el divisit omni ckro pro obsequiis suis rogam unam
ferrc, et pro regni mei octavo, legere ilecimoctavo. integrain. Qui fecil ordinaliones, etc. BLANCH.
ilrec cmn viderit A. Muratorius i.i prsef. ad Leges — 2. Subdiaconisequenles. II:, scilicet, qui diaco-
Lang'b., t'.m. I, i art. n, Rer. Italic, nesrio cur no'? in ministerio sequebantur. Nam cum E. C. dia-
edioli pronuiigatioiiem revocarit ad annum 638, re- conus b.iptizahat, non acolylhi aliive, sed siibtliaconi
pugnanle epocba regni Langobardici, quam Paulus inserviebant sacrutn operanti. BENCINUS.
Di ic, el ipsnni etlicluinregium cuni unins tantura an- i Hic perfecit cwmeieriumsc.nctiNiccmedis. Id esl
lii disciiniine consignwt. Sed haec obiter. Ad rem no- in ampliorem forinain redegit sancti Nicomedis cce-
jtram. Cum istiusmodi leges inlegris xviu annis post raeterium, quod non via Ard.patina, ut scripsil Onu-
obiluin Bonifacii V prodierint, ad eas haudquaquam p':rius in ccemeteriorum Catalogo, sed Nnmenlana,.
poniifex re-pexit. Aut igitur acctcr Geslorum ponii- . prope Crbis mceniasitum esse, inter Romse subter-
licalium parachroiiismo iterum laborat, et decretum ranese scriptores satis convenil. Ibidem eliam erat
alleiius e successoribus poniificibus allingit Bonifacio Q ecclesia sancti Nicomedis, quam veluslate fatiscen-
(quippe conligit posiea ul jus Langobardicumperinde lem Hadrianus primus, ut refert Anaslasius , infra ,
ac Rnmanum in universa prorsus Italia obtineret; renovavit. Sed temporum injuria ita snlo aequata est,
qua leinpestale nihil amliigo, similes dechiraliones ut nostra aeiale vix parientinae illitts sint conspicuae.-
a pontificibus emitti potuisse); aut si Anastasio (idem Ad ccemelerium vero quod aitinet,. cum ante Bo-
plane suam constare malis, opinari divinando possu- siiiin esset ignotum, Bosius illud primo detexit anrto-
mus, inter consueiudines quibus unice ad Rotharim I601,propeUrbis mcenia, via Ntimenlana, compleeti-
tisqtie Langobardi usi sunt pro legibns, eam a ponti- lurque tres aut qualuor viarum semilas, totidenique
jice fni*se probalam, qnani in cnndendis teslanier.lis cubicula. MAFEUS.
adhibebanl; sive eliam de iis peculiarem legem ali- k In caslnim. — I. Ejusdem meminit Ana^t. in
quam suis ct lialise populis fuisse ab Agiltilpho, vel ALTASERRA.
Adaloaldo vulgalam,quam,lluctuanlibusaiiimis iiuer Gregor. — 2. Cod. Farnes. : In castrum qui dicilur Luceo-
Romana ct nova hsccjura, pnnlifex sno decreto fir- lis,ibidem a mililes RavennalesinlerfeCtusest; citjus
mavit, quatenus in iismellocis curtes *uas agentibus caput, olc. Qitoilefunclo, sepullus est. BLANCII.
Langobardis, ubi patrinionium sancti Petri erat, si 1 Qui defunctus sepullus est. Postquam eas in An-
lesiamenta ex illorum moribus legibnsve lierent, litleras mis;t Bonifacitis,dici.supersles non fuii;
lirmata recognitione regii cancellarii, valerent. Hujus gliam eodein enim anno sexcenlesi.movigesimo quinto, die
recngnilionis speciminaocetirruntinchariadonationis secunda Octobris, supreinum diem obiil, et,
a Beringario fnclseapud Bacchinium, el explorata rcs v:gesima ut babet Anaslasius, sepulius est ad beatnm Pelrum
est in diplotnatihus a BaTonio,Mabillonio, aliisque in aposlolum dk vigesimoquinlo mensis Oclobris, post-
luceraeditis.Quaehftrtiin expositionum verior sit no- j)
Arterum esto arb trium. BENCINUS. quam sedisset annos quinque, menses decem, ut ha-
limegodijiidicare.
e llic constiluil ut nullus Iralialur de eccksia. De- hent Gollridus Viterbiensis in Chronico, Luitprandus,
cretum BonifaciiV est, ne qttis per viin extrahatur Catalogus uominuni aposlolicoruin, Codex m=. Ana-
de ecclesia. Idem anie sancitum conslitutione Theo- stasii, Colbeninus et quatuor ex Galalogis Crilicre
Baronianseprsefixis,et quod rem extra dubium ponit
dosii, 1. in, c. de his qui ad eccles. confug. Aug. in ejus epilapbium a Baronio rccilatum, quod duobus
psalm. CXLIX : Tules compedes consolidanl vobis et
manus. non in eccksiam his versihus claudilur :
episcopi Nunquid fugiunt
compedili, et solvunlur itic? ALTASERRA. Cu'uiena| oslolicumquinq.ueet bis n:ensibus,annis
s Uic constituit ul acolijlhus non prmsumalreliquias Kexil, et ed niaguiculinenhouorisabit.
sanclorum murlyrum levare, nisi presbyter. Decrelu .11 1'ACIUS
Boiiifaciiesl, ne acolytho liceat reliquias martyrum m Decembrem. Cod. Vallic. : Decembris; prcsby-
gestnre, sed tantum presbyt' ro. Tamcn diaconorum teros xxvi. BLANCII.
iiiinisteriumfuit sanctorum reliqtrias diebus solemni- n Ntimero. Vox numero dcest in Co.d. Vnliic.
bus aule episcopum prseferre (Cenc. Dracltar. m, BI.ANCII. ° Et cessavit.... dies xviu. Cod. Farnes. : Et ces-
can. 5). ALTASERRA.
s Nisi presbyter. Cod. Vallic. : nisi rresbyter; cl savii episcopalus dies xni BLANCII.
ut in Laleranis acolglhusnon bapt. BI.ANCII. P Episcopulitsiiienscs vi. Cod. Yallic. : Epitcopatui*.
11Hic constiluit u't in Lateranis aco ylhus non ba/-ii- dies xii'. BLANCII.
455 BONIFACllPAP.E V i")K

BONIFACII V
IlOMA-NI
PONTIFICIS

EPISTOLiE' TRES.

(Mans:,Coilcct.Concil.I. X.)

EPISTOLA PRIMA. & (suseepto Christianoesacraiiiento fidei) protestatur.

A
•BOXIFACIl PAPJEV ADJIJSTCHNCPERROFFENSEM En- Pallium praeterea per laiorem praesentium fra-
SCOPCM, MOB8MELLITI SUCCESSOItEMINARCHIEPISCO- lernitali tuac benignilatis sludiis iiivitati direxiinus,
PATCCANTBARl^:. quo videlicct lanlum in sacrosanctis mysteriis cele-
Laudat enm qnod Adelvaldum regem ad fidein p.er- brandis licenliam utendi impertivimus: concedenies
dtixeril, speransque alios perdnclurum,paltiitm mil- etiara libi ordinationes episcoporum, exigente op-
lit, .jttsijiteordinaiidi epitcoposei concedii. porlunilate, Domini proevenientemisericordia, cele-
li.lc lissimo fralri Jusio Bonifacius. brare; ita ul Cbristi Evangeliuni plurimbrum aiiiiim-
Quam (ievote 0, quainqne etiani vigilanter pr<> liaiione in omnibus gentibus qusc necdum conversae
Clirisli Evangelio elaboraveiit vestra fralerniias nou sunt dilatetur. Sludeat ergo tua fraternilas hoc
solnin epistoirc a vobis directae tettor, imo indulin qupd sedis aposlolicaj humanilaie percepit, inteme-
desuper operi vestro perfectio indicavit. Nec eniin rala nientis sincerita.te servare, iiilendens cujus rei
omnipotens Deus aut sui nominis sacraimuiium, ai I similituditie tam pnecipuuni ijujuinentuni liumeris
fruclum veslri laboris deseruil, dum ipse praedica- luis bajulandum suscepeiis. Talemque te Dominiim-
loribus Evangelii iideliter repromisit: Ecce ego. vo- ploraiida clemeutia exhibendiiin slude, ut indulti
biscumsiim omnibus dkbtts, utque ad consumiiiaiio-j] 1 inuneris prxmia non cum reatitudine, sed coin com-
nem swculi (Mallh. xxvm). Quod specialiter, in- modis animarura ante tribunal summi et venturi Ju-
junclo vobis ministerio, ejus clementia deraonstra- dicis repraesenies. Deus le incolumein custodiat, di-
vit, aperiens corda gentium ad suscipiendnm prsedi- leclissime fraler.
cationis veslrse singuiare mysterium. Magno eiiim EPISTOLA II.
prscraio fasligiorura veslrorum delectabilera cursuin ADEDUVINCM REGEM ANGLOBCM.
bonilatis SIKBsuffragiis illuslravit, dum credilorum Eum ad fidein Chrisiianamexhortalur.
vobis talenloruin fidelissimte negotiaiionis ofticii Viro glorioso Eduvino regi Anglorum Bonifacius
uberein fructum, impendens ei quod signare possitis, episcopus servus servorum Dei.
raultiphcatis generibus praeparayit. Ilocque eliam Licet summae divinitatis polenlia bumanse locu-
illa a vobis repensatione collalum est, qui injuncto lioriis ofliciis explanari non valeal b,
quippe quaesui
ministerio jugiter persislenles, laudabili patientia magnitudine ita invisibili alque ininvestigabili seler-
rederaptionem genlis illius exspectalis, et veslris ut nilate consislit, ut eam nulla ingenii sagacitas quanta
proficerenl merilis eorum est salvalio propinata, di- sit compreheiidere disserereque sttfliciat, quia tanien
cente Domino : Qtti perseveravitusque in finem, hic hnmanitas ad iiisiiiualionem sui, reseratis cordis
( ejus
tahuserit (Malth. x, xxiv). Salvati ergo estis spe:
januis, quse de semetipsa proferantur secreta Iiuma-
patientiae et tolerantisevirtule, ut iiifidelium corda nis menlibus inspiratione clementer infundit, ad
naturali ac superslitioso morbo purgata sui corise- annuiiiiaiidam vobis pleniludinem iidei Cbristianae,
querentur misericordiam Salvatoris. sacerdotalem curavimus sollicitudinem prserogare, ut
Susceplis uamque apicibus filii noslri Adelvaldii perinde Christi Evangeliuni, o,uod Salvator nosler
regis, reperimus quanta sacri cloquii eruditiones omnibus praecepit gentibus praedicari, vestris quo-
ejus animum ad veraeconversionis etindubitairc fideii que sensibus inserentes, salutis veslrse remedia pro-
credulitatein fraternitas vestra perduxerit. Qua ex rei pinemus.
de longanimitate clementiseccelestiscerlam assumen- Supernoe igilur majestalis clementia, qure cun-
les iiduciam, non soluin suppositarum ei genliumJ cla solo verbo prasceptionis suse condidit el creavil,
plenissimam salutem, imo qnoque vicinarum, ve- ccelumvidelicet et terram, iriare el omnia quse in eis
strre quoque prtedicationis minislerio credimus sub- sunt (dispositis ordinibus quibus subsisterent) co-
sequendam, quatenus, sicut scriplum est, consum- seterni Verbi sui concilio et sancti Spiritus unitate
mali operis vestri nierces a retribulore oranium bo- dispensans, hominem ad imaginem ct siraililudinem
norum Dqmino tribuatur Et vere per oinnem terramn suam ex limo lerrae plasmatum constiluii, eique
exisse souum eorum, et in fines orbis terrae verba a tantum prscmii praerogalivara indulsil, ut eum cun-
ipsorum (P*o/m. xvm), universalis getilium coiifessioo ctis prreponerel alque, servato lermino praceptionis,

n Bsd., lib, II, csp. 8. 1' Bcd., Iib. ii, cap. 10

455 El ISTOL.-ETUES. »58T
iwieriiitaiis-subsisieniiapiseaiuniret. Ilinc ergo Detiin A 1 quos eateiitis materije compage vobis dcos fibricas-
Patrein, Filium, etSpiritum sanclum,quid est indi- lis, confringendos diminuendosqne suininopore pro-
vidua Trinilas, ab orlu solis usque ad occasutu hu- curare ; ipsa euira eorum dissohitio corruplioque,
tnanum genus, quippe ut creatorem omnium atque quaenuiiquam vivenleni spiriium habuit, nec sensihi- ,
factorem suum, s-alulifera confessione fidei venera- lilatem a suis faclorihtis poluil quolibet modo susci- t
tur el colil. Cui eliani suramitaies iinperii rerumque pere, vobis patenter insinuet, quod nihil erat quotl
polestales submiss» suiit, quia ejus disposilione om- ealenus colebatis, dum profecto meliores, vos qui
niiim praelatioregnorum conceditur. Ejus ergo bo- Spiritum viventem a domino percepisiis, eorinii
iiitathi itiiseiicoidia, tolius crealurrc suae dilatandae conslructione nihilominus existalis; qtiippe quos
subsldiis, etiain in extreniitate terrae posilarum gen- Deus omnipotens, ex priini hominis queni plasmavit
liuiri corda frigida sancli Spiritus fervore in suii cognatione deducios, per sxcula innumerabilibus
quoque agnitione mirabiliter est dignala succedere. propaginihus pullulare conslituit.
Quacenim in gloriosi fllii noilri Audubaldi regis g n- Accedite ergo ad agnitionem ejus qui vos creavit,
liumque ei supposilarum illustratione clemenliai qui vobis vilae insofllavit fpirituin, qui pro vestra
Redeniptoris fuerit operata, plenius ex vicinilale lo- redempiione Filiura suitm tiiiigenituin raisit, ut vos-
corutn veslratti gloriam conjicimus cognovisse. Ejus. !. nboriginali peccalo eripercl et ere|itos de poteslale
ergo mirabile donum, el in vobis certa spei ccelestis; diahclicrc nequitiac ccelestibus prremiis mmieraret.
longaniniilate couferri conlidimiis. Cum profecto, Siiscipile verba prredicatorum et Evangelium Dei
gloriosatn conjugem vestram quae vestri corporis qnod vohis anniiniiaiit, qualenus credenles, sicut
pars esse dignoscitur, selernilalis praemio per sacrii ssepius dicluui esl, iu D,-uniPatrem ontnipotentein,
baptismalis regencrationem illuminaiam agnovimus. et in Jestim Christum ejus Fiiium, et Spirituin tan-
Unde prsesenti stylo gloriosius, vos adhortaiidos ctuin , et inseparabilem Trinitaletii, fugatis dsemo-
cum omni aflectu intimae charitalis curavimus, qua- niorum sensibus, expulsaque a vobis sollicilalione ve-
tenus abnniinalis idolis eorumque culiu, spretisque' nenosi et deceplibilis hostis, per aquam et Spirilun»
fanoruin fituilatibus, et auguriorum deceptibilibus sanctum renati, ei cui credideritis in splendore glo-
rise sempilernse cohabilare ejus opitulatione et mu-
biandimenlis, credalis in Deum Patrem omnipolen-
tem, ejusque Filium Jesuni Christum, et Spiriium niiicenlia valeatis.
sanctum, nt credentes a diabolicai captivilalis nexi- Prreterea benedictionem protecloris vesti-i beali
Petri aposlolorum principis vobis direximus,.id est,
bus, sanctse et individuje Trinitalis cooperante po-
camisiam cum ornatura in auro una, et lsena Aiici-
lentia, absoluti,sclernae vitaa possilis esse participes.'.
Quanta auiera reatiludinis culpa teneanlur astricli C riana tina, quod pelimus ul eo benignilatis animo
hi qui idololalriarum perniciosissiniamsuperslilionem gloria vcstra suscipiat, quo a nobis noscilur des-
colentes amplecluntur, eurum quns colunt exemplaa tinalum,
EPISTOLA III.
perditionis insinuant. Unde de eis per -»
Psalinistain ADEUELBCKGAM EDUVINI REGISCONJLCLM.
dicitur : Omnesdii getttiumdwmonia, Dominusantem1
Gralulatur eam fidetn recepisse, monelqueut hoc me-
cwlosfecit (Psut. xcxv). Et ilerum : Oculos Itabent el1 rilo suo regi prmslet beneficiutn. Muniiscnla etiam
non videnl, aures Itabenlel non attdinnl, el nares ha- mitlil, speculumargenleum, el peciinem ebitrneam.
benl et non odorabunt. Manus liubenl el non palpa- Doniii ar-gloriosaefiliseEdelbnrgre regiiae, Bonifa-
bunt, pedes habent et non ambulabunt. Simiies ergos cius episcopus rervus servorum Dei.
efficiuntur his qui spem stiw confidentimponiuil in eiss Redcitiploris noslri benignilas humano gencri a,
(Psal. cxiu). Quoniodo enim juvandi qutamlibet t quod preliosi sanguinis sui clfusibne a vinculis dia-
possunt habere virtulem hi qui ex corruplibili malc-:- bolicsecaptivilatis eripuil, niulta providcnlin, quibus
ria inferiorum etiam suppositorumque lihi inaiiibiis s salvaretur, propinavit reuiedia; qualenus sui nomi-
construuntur, quibus videlicet artilicium humanumi) i:is agnilione diverto modo genlibus innoteseeiis,
accoinmodans, eis inanimatam meinbrorum simililu-- crealorein suuin suscepto Christianae fidei agnosce-
dinem contulisti ; qui nisi a tc moli fucrint, amhu- renl sacramento: quod quidem \ eslraeglorire sensibus
lare non poterunt, sed laiiquam lapis in uno loco o ccelesti collalum munere niystica regeneratio vcstiae
positus, ita construcli, nihilqueinlelligeiitcs, ipsaquee purgationis patenter innuil.
insensibilitate obruti, nullam neque laedendi nequee Magno ergo largitatis Dominicaebeneflcio meiis
juvandi facultatem adepli sunt? Qua ergo mentis de-:- nostra gaudio exsultavit, qnod scinlillam orlhodoxae
ceplione eos deos quibus vosipsi imaginem corporiss religionis in veslri dignalus esl conversione succen-
tradidistis colentes sequimini, judicio discrelo repe- dere. Ex qua re non soium gloriosi conjugis vestri,
rire non possumus. imo loliiis genlis supposilse vobis iiilelligeiitiam in
Unde oportel vos, suscepto signo sanctae crucis,:_ ainorein sui facilius inflamniarct. Didicimus namque,
per quod humanum genus est redemptum, exsecran-i- referentibus his qui ad nos gloriosi filii noslri Audu-
do diabolicre versuliae supplantalionem , qui divinre E baldi regis laudabilem conversionem iiunlianles per—
bonitalis operibus invidus semulusque consisiit, a venerunl, quod etiam veslra gloria, Christianae lid.ci
cordibus veslris abjicerc, injectisque nianibus, lios ,s suscepto inirabili sacramcnlo, piis et Dco iTatitis-
a Bcda. )'.h. ii, cap. 1S.
4:9 AD BONIFACII\\\VM V F.PISTOLASAPPENWX, 4i0
Jugiieroperibus ciiiles«t. Ab idolorum etiani cttllu, A i lire.suimnopere tlematura, iuJiiiidens srnsibtis ejus
seu fanoruni auguriorumque illecebris se diligcnter quaiilum sil praeclarum quod credendo susccpisti
abstineat.et ita in ainore Redemptoris sui immutata myfterium, quantumve sit adiuirabile qnod renala
devolione persistens invigilet, ut ad dilatandam pracminraconsequi meruistL Frigiditalem cordis ip-
Christianam fidemincessahiliter non desistat operara siussancti Spirilus anniinliatione succende, quatenus,
comiiiodare. aiinolo torpore perniciosissimi cultus, divinae fidei
Guraque de glorioso conjuge vestro palerna chari- calore jus intclligentiam tuarum exbortationura fre-
tas sollicite perquisisset, cognovimus quod eatcnus quenlatioiie succendat; ut pei fecto [ prolecto ] sacrae
abominandis idolis serviens ad suscipiendamvocein Scripluroeteslimonium per te expletum indubitaiiter
procdicalorumsuam distulerit obedienliam exhibere. preeelareat : Salvabitur vir infidelisper mulkrem fi-
Qua ex re non modica nobis araaritudo congesta delem(I Cer. vn). Ad hocenira misericordiamDorai-
est, ab eo quod pars corporis vestri ab agnitione nicsepietatis cpnsecula es, ut iructum fidei credito-
summse el .individureTrinitatis remansit extranea. rumqiietibi beneficioruiiiRctiemptoriluo multiplicem
Unde paternis olflciis veslraegloriosoe Cbristianitatis resignares. Quod equidem, suffraganle pracsidiobe-
iiostrain cpmmonitioriem non distulimus conferre, nighiiatis ipsius, ut explere valeas, assiduis non de-
adhortanUs quatenus divinoe inspirationis imbtita 15sistimus
1 precibus posmlare. Jtlis ergo praemissis,
subsidiis imporlune et opporlune agendum non dif- paternse yobis dilectionis exhihenles officia, horla-
feras, ut et ipse Salvatoris nostri DominiJesuChrisii mur ut nos (reperla portiloris occasione) de his.quae
cooperanie potentia Christianorum jiuniero copule- per vos superna potenlia mirabiliter in conversione
tur, ut perinde inleiiierato societatis fcederejura te- conjugis veslri. submissieque vobis gentis dignatus
neas inaritalis consortii, Scriplum namqne est: Erunt fuerit operari, prosperis quantocius nuntiis reve-
duo in carne una (Matlh. xix). Quomodo namqite letis; quatenus sollicitudo nostra, quae de veshi
.iinitas yobis coiijunclionis inesse dici potcrit, si a vestrorumque Omniumanimse salute optabilia desi-
.vestrsc fidei splendore interpositis detestabiliserroris deranler exspectat, vobis nunliantibus relevelur,
tenebris remanserit ille alienus? Unde orationj conti- illustraiionemque divinaepropitiationis in vobis diflu-
ntio insistcns, a longaiiimitale cceleslis clementiac '. sain opulentius agnoscentes, hilari confessione largi-
illuminaiionisiilius beneficia impelrare non desinas. tpri omnium bonorum Deo et beato Petro apostolo-
Ut videlicet quos copulatio carnalis alfectus tinunii rum principi uberes inerito gralias exsolvamus.
quodanimodocorpus exhibuisse monstratur, hos quo- Proeterea benediclionem protcctoris vestri beali
que unitas fldei, eiiam post hujus vitic transiium, ini Pelri aposfolorum principis vobis direximus, id est,
perpelua societale conservel. Insiste ergo, gloriosat C speculum argenteum, et pectinem eburneum inaura-
fiiia, elsummis conatibus duritiam cordis ipsius; tum, quod peliraus ut eo benignilalis aniiiio gloria
religiosa divinorum praeceptoruminsinuatione mol- vestra suscipiat quo a nobis noscitur deslinalum. ,

APPENBIX.
EPISTOLA Angloruni a diebus paganorutn hahelur. At vero
AD.JCSTUM ARCHIEPISCOPUM CANTUAKIENSEM. nunc per revelationem Jesu Ghrisli, qui est origo et
caput lotius Chrisiianitatis, eadein civitas exaltatur,
Dilectissimofratii Justo, Bonifaciusepi-copusser- el orthodoxa fides, quaeest radix nobilissima,ibidem
vus servorum Dei. collocatur, ut ex illa segete uberrimura frucluin boni
Susceptis vestrae dilectionis apicibus B, in qiiibus opeiis ad pabulum ccclesiis palrise omiiem insulara
reperimns, inier alia, plurimos cx gentilitate ibidein rnetiri queant. 0 quam felix illa civilas quse mcruit
degeiiliimi, Deo omnipolemi et Dominonostro Jesu in se Chrislum habilatorein habere, expulsis aniiqui
Chrislo anxiliantc conversos, maxiine auileinin par- liostis insidiis ! Felix illa civitas, felix et tota gens,
tibus Canlii ad veri Dei noslri fidemvestris laboribus cum illa superna inisericordiavisitare non dedignata
esse perdtictos, valde gratulati sumus. Eadbaldi quo- sit, quos ante mundi creationem praedeslinaverat
qne regis aninium ad verse agnitionis viam esse cor- sibi sociare I Quare ahsit ab omni Christianout ex
reclum, Dominum omnipolentem in id laudavimus, D I illa civitate Doroberniaaliquid niinualur aut in aliud
qui sui noininis sacramenlum vestrique laboris fru- iiiutelur nrinc, vel in futuris teinporibns, quaea proe-
clum uon deseruil.sicut ipse prredicatoribusEvange- decessore nostro domino papa Gregorio slaiuta sunt,
lii veraciier repromisit: Ecce egovobiscumsumoinni- quoquo itiodores hunianai quassentur. Sed inagis cx
btts-diebus usque ad consuinmalionemswculi. Mtdla aucloritaie beati Pelri apostolorumprincipisid ipsum
est clemenlia apud Deum, qnoa iimlia est in nobis praecipientes flrmamus, ut in Dorbbernia-civitate
deinonstrata, cuin aperianlur corda barbararum gen- semper in posterum metropolitanus lolius Britanuise
tium arl suscipiendumpraedicalionisveslrscsingulare locus habealur, omnesqueprovinciaereainiAnglorum
inysleriun. Utcnim proficerenlvestriSmerilis, eornm prajlali loei metropolitanaeecclesiaesubjiciantur, im-
est salvatio propinata, Domino dicenle: Qui perseve- mutilala perpeluaque slabililaie decemimus. Ilanc
raverit usqitein finem, hic salvus erit; et alibi: Con- aulein ecclesiam, utpote specialiter coiiiislentein sub
stiniinali operis vobis merces a retnbutore omnium i polestate et tuitipne sanctre Romanse Ecclesiae,si
bonorumDominoliibuetur. Cognovisiquidem inveotris> quis conatus fuerit imminuire, eique de concessse
sj-Jlabisut constituil
sanctae recordationis praedecessor nostcrr potestatis jure quidquam ab;lulerit, auferat eum
Gregorius Augustino e.t omnibus surce?so- Deusde libro vitre, scialque se sub anailiematisvin-
ribus suis, in posterum metropoliianamet priiiiilivaini culis esse notatum. Deus le iucolumem custbdiat,
.edeni in civitate Dorobernia, ubi caput tolius gentis; reverendissimefrater.
a Mansi, Suppl. loiii. I, pag. iTO,ex Wilkins, tom. I, pag. 52.
 u\ SANCTUSSONNATIlS. NOTIiiA IN S. SONNATIUM. 143

ANXODOHIMIDGXXV.

SANCTUS SONNATIUS,

RHEMENSISAKCHIEPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN SANCTUM SONNATIUM.

(GalliaChrist., I. IX, p. 18.)

ArchidiacoiiumRlieinenseingerebat Sonnatius cum A el aurum dedit, unde calix iti.bi fteret. Ad basiiicam
episcopus Rheniensis factus esl ante ann.iim615; sancti Joannis solidos v, ad basilicam sancii Sixli
nam, ex Flodoardo, res qnasdam commulavitcumre- simititer in auro solidos ui, ad baiilicam sancli Me-
gina Brunichilde, quse diem supremum non obiit dwdi soidos m, ad nionasleriumpuellarnm vineamin
ante huuc annum. Eleclum autem esse aulumal Germaniaco silam, cttmquibusdamvasis ipsi basilicm
Cointius anno 594 ineunte; quod si verum est, nihil profuluris; ad basilkam quw dieitur, AJ apo^tolos,
vetat quominus anno circiter G00,ul quidam volunt, auri solidosin cum aliis munusculisunde calix fieret;
.corpus sancti Remigii novani in cryjitam transtulerit. ad basilicam sancli Pelri in civilateauri sotidos in ;
Prwterea, inqtiil Fiodoardus, res Eccksiw suw pro- ad basilicamsancli Tlteodori porlhnem suam de ritlo
babititer ordinasse iegitur, augens eliam episcopittm, Germaniaco,cum mancipiis,v neiset cwlerisad ipsam
terris ac mancipiisdalo prelh coemplis,quarum adltuc pertinentibits, argentum quoque ad septikrum domiii
emptioimmnonnulla reperiuntur monimenla; quasdam Tlteodulphifabr candumvel exornandum; adbasilkam
quoqueres quas pravi quidam pervaserunl, apud re- sancliViti vas quoddam argenieum ad calicem facieit'
.§iam majeslaiein tam per seipsum quam eliam per dum, el in anno solidos xv ; ad matriculam prmterea
suos aclores, Marco presbylero quoqtte kgalo suo sanctmRhemensisEcclesimnotinullaconlitlildonaria;
causas agenle, repelilas et oblentas Ecclesim rile res- " cmlerisquoque malriculis vel congregalhnibus dversa
lituil. Colonias etitim vitlarum quarumdam episropii dekgavil munera. QuibusdamItwredumquoquesuortim
disposilisordinavitserviliis. 1'rwlerea nec non regnlia personis prwdio quwdam eo tenore dereliquit, ut ad
super eccledasticaruminununilutererum, sed et tradi- loca sanctoruma se deslinata post eorumreverterentur
lionum quarumdam oblinuit firmilatem. Auno 625 decessum. Mancipia nonnulla libcrtate donavil, addi-
synodum Rheiiiensein cuin aliis quadiaginta et am- lisquedilavit peculiis. Quod viri Dei teslamenlum re-
plius Gadiarun episcopis celebravit; qua in synodo galis prceceplireperitur pagina roboratum.
miilla leguntur apud Flodoardum utiliter constilula. Obiissecredilur meritissimus proesul XHIKal. No-
.Testameutumdeniqttereriitn sttarutn condidit, in i,uo, vembr. anno 631, si Goiutio fides. Tradit Demo-
ex eodein scriptore, plura diversis donaria contulil cbares, elapso pluriuin annorum cuiriculo, Deum,
eccksiis. Basilicamlamen beati Rcmitjiiprwc pue sibi miraculis in tumulo coruscamibu-, sanctitatem ipsius
hmredeminsliluil, ubi et sepulturam se Itabilurvin de- mundo revelasse, lemporibus prre*ertim ltainaidi II,
legil,ibiquemissoriumargenleumdeauralum deputavit; Sansonis el Henrici I archiepiscoporum, hoc est ifuo-
cochlearia quoqiieditodecimel salarium argenleum,ac decimo soeculo,sacraque ejusdem ossa ah ecclesia
portionemsuam de Viilari quodim cum mancipiis, vi- sancli Remigii ad calhedralera fuisse translata Prid.
neis, pralis cml ris-queadjacenlibus, el alia nonnulla Non. Novembr. anno 1204, elevalionis pompam Wi-
quw se dalo pretio meminit comparasse. Ad basilicam dune cardinrde Proei.estinocelebrante. At hrec paulo
sunclorttmTimolheiet Apollinarisdekgavil casas quas posl forluito inccndio, quo deforinata ecclesia, ctitti
dani, tam juxta ipsam eccksiam quam infra civitalem. ingenli supellectileperierunt. Ascribunlursancto prae-
Ad basilicam sancti Murtini, quem pecutiarem suiim suli qusedam slaluta synodalia quae videsis apuJ
patronum dicil, villam mutalhitis qmm comparavit, Labbeum el Maiiolum.
ad integrum, sicul a se possessaesl, tradidit. lnsuper
 4*3 S. SONNATIIlUIEMENSISEPISCOPl STATLTA. iU

SANGTI SONNATII
RHEMENSISEPISCOPI

\STATUTA.

(Ex Flodo»rdoHisl. Rliem. Eccli-s.)

CAPUT PRIMUM. A IX.

Sine fide, tesle Apostolo (Hebr. xi), impossibik esl SacTiisiuiciar.iEuchai-istiainsaccrJos celebialurus
Deo placere, ideoquemamiamus omnibiis ut exactc ?c proeparet, el probel; et ut miiiimiimbis in iiieuse
doclrinatu lidei, juxla verbum Dei et sanctseEcclesisc id faciai.
Romansetraditionem, lcneant sequantiirque. Et qui- X.
cunque pastores sunt quoe ad instruendum populuin Frratur tcgrolis vase lumesto, et Iiimine autcce-
et gregera perlinent discanl ct sciant, et suos ad dentetl prseeunie. Et qtiicu iqtte peiegiinari volunt
officiavirtutuin excitent. illam ad viaiicitm suscipiant.
II. ,XI.
Fidelibus pie sacrameiila niinistrent, semperque El cur ad mortem condemnatis renuitur, cuui iis
afleranl quod ad explicandam utilitalera sacramenti maxiuieconducat ad spem eisecuramcn ceili deces-
et institutionem pertinet. sus, el praeserilisagonis ?
III XII.
Mercedem non accipiant, sed in Deo confidant, Qtti ad ordines promoveri volunt, habeant benefl-
qui dat etcam piillis corrorum- invocantibut eum cimii ad alimoitipinsuiTiciens,idque ad examinatio-
(Ptal. CXI.VI). B nem virorum proborum et juratoruiu.
IV. XIII.
Baptizaturus sit sobrius, idque, boneste expleal, NulH tonsura detur, nisi idoneo, et ad sacroa
verba allente proferat, et dcbile de parentibus in- ordines postea probabililer ascensuro. Quid opus
formct. ' ciiiin miltere panem filiorum canibus, et s;,iril::Iia
' muiidi amatoribus?
V.
Conlirmalionis sacramenlum habet donuiri robo- XIV.
ranlis Spiriius sancli, el ubcriorem graliam profert, In matrimonio imago exstat sacrosancti conjugii
ideoque non negligatur. inler Christum et Ecclesiam enati; ideoque vinculum
VI. est divinitus firmatum, quod iiiultum confert ad feli-
Remissio peccalorum et expialio sanguine Doniini citatem rei familiaris, ad pacem iuier partes, et ad
nostri Jesu Christi nilitur pracipue, clab eopendet. proles suscipiendas (Ephes. v).
VII. XV.
Curet paslor oveni suam, et non negligat: ei in- Extrema unctio dcfeia'ur laboranli et petenti,
jiingat interesse missaesacrificio diebus solemnbns eumque pastor in propria taepius invisai, et pie vi-
el Dorainicis; agnoscal ejus faciem; el si his absit C sitet, eum ad futuram gloriara animando, et debitn
in anno, prohibeatur eiderii ecclesix ingrcssus, et proeparaiido.
careat paslorali sepultura et consolatioiie. XVI.
*';.- VHI. De clericis, luceant sicul stellaeet perpctuse clari-
Nemo lempore quadragesimae pceniterilium con- tates in Ilrmamenlo Ecclesise.Non sint ebrii. nng:ces,
fesstones audiat prseter pasloreni. Ilujus enini in- ct saecularibusimmisti.
terest ovem recognoscere, pro qua. suam animam XVII.
fencrat DominO. Nec muliercs alloquantur, aut domi relineaut;
<>Statuta. Hrecstatuta accepla ex raajori nionas- diiiius; verum facile poluil fieri ut loco presbyteri
lerio (Gallice jMannou/i«r) a saiuto Marlino sedifi- a recentiori aliquo posiium sil noinen pastoris, et
caio in suburbiis civitalis Turonensis, cuin ser.us ad festum illud ab aliquo forte adjeclum. Scribit tamen
inanus nostras pervenissent, visum esl appendicis sanclus Ildefonsus (qui ead- m retatevixit cum Sonna-
loco adjicere. Clsi eniiu sint in hisqusedam.quse tion tio) in libro de Virginiiale et Parturiiione bealse
videii.lur rcdolere lantani aiiliquitatein, ul quod li- MariaeNativitaiem ejus ix auctoritate lotius Ecclesire
luluin pastoiis trihuat parochis, qui selate Sonnatii celebrari et venerari.
ei liiullo poslpreshyteri taiituin aut sacerdoies solenl " Sunl his f tatutis similia qiuc scribit Jesse Atnbia -
appellari; quod item fesiuui Naliviiatis beataeMririre nensis episcopus in episiola ad sacerdoles suasdice-
inler lesta cckbranda reponai, quod in his parlibus cesis, etconstitutio RiciiJli.Suessionumepiscopi, qur«
iioii videlur lam atiliquutn fuisse, quniidoqiiidein cum Hiiieinari opusculis edidit Joannes Cordcsius.
Ftilberuis Carnolensis, qui vixit anno i017, i.l pri- (Hwc Colveneriiisin noiis ad Flodoardum.)
iiiuiii in Gall.a cclebrasse dicatur, si Deiiiocharicre-
4i5 VERI RUTHENENSISEPISCJI I EPISTOIJE DU^E 416
vivani in communi,el tedcs pauperi patentcs in- A dcliita veneralione celebranda lioccsunl : Nativitas
habileiit. Doiiiini,Circumcisio, Epiphania, Annuiiliatio beatae
XVIII. Marite; Rcsurrectio Dominicunidie sequenti, Ascen-
Suffragia defunclorum omnium servari proecipi-, sio Doitiini,dies P.enlecostes,Nativilasbeali Joannis
mus, el ne missarura solenraia, protter fundatorum Baptisire, aposiolorum .Petri et Pauli, Assumptio
mentem, alio modo cohveriantur. beatceMarite,ejusdemNativilas, Audreseapostoli, et
XIX. dies oinnes Dijminicales.
Sint episcopi fideles et assidut verhi Dei dispen- XXI.
satores. In hoc eniin eorum charitas dignoscitur, si Ecclesise debite dotenttir ad aliraoniam paslori;
gregem pascant exemplo el verbo. et cleii, ut securius invigilent super gregem, et de
XX. ejus salule sint anxii et solliciti.
Fesla absqueomni opere forensi excolenda, et cum

ANNOD0M1MDCXXV.

YERUS
RUIHENENSISEPISCOPIS.

NOTITIA HISTORICA IN VERUM.

(Fabiic. Bilil. med. et inf. a:la!is.}

Verus, episcopus Rulhenensis in Galliis, qui an. B vero dalsesunt epistoijeSuipitii Severi, episcopiBi-
625 concilioRheniensi interfuil. Epistolseejus durc luricensis, ibid., p. 645, etRuricii Lemovkeni n, 22
ad DesideriumepiscopiunCadurcensemediiaesunt a Adde GalliamCliristiaiiaiii1.1, p. 201.
Canisio, Lecl. Ant. I. I, p. 648 el 649; ad ipsum

VERI RUTHENENSIS EPISTOLiE VUM.

ICau.Vett. Lect. tom. .)

I. pro Dei cullore domno Desiderio optiinali Verus

Doiuno semper suo Desiderio papae Verus pec- peccator.
cator. Accedentemliliuinnoslrum Leodoaldumdiaconum,
Jussorium vestrum accepimus una cum exemplari opportunum duximus ut dominationem vestrae cha-
de lilteris domni Sulpitii, ubi domnusiunotuit quod rilalis inquirere deberem, cum sciamusdevolionem
islum placitum de isia synodo frater vesler dornnus C sanclseanimse vestrae bona seraper de parte nostra
Sulpilius alio temporevisus est immulasse. Nos hoc optare. Prreserlim cum nos veslro prae omhibus pa-
graiise vestroe jani innolueramus per servo vestro tiocinio potiamur. Propterea salutantes emineiitiaiu
Becobeno diacono, et postea per misso vestro. Sed vestrara, rogamus ut sicut dum palrocinia vestta
quia, Deo volente, domnus innotuit quod mea sug- elegimus, et hacienus nos defensio protectionis
gestio continebat, nos gratulali sumus quod de veslra vestrje insigniter munivit, ila nuncquoque de con-
felicilatevotiva gaudia meruimus cognoscere. Inlerea ditione nepotum nostrorum, unde praefalum vobis
reddiraus profusum nostri famulatus oflicium, sup- suggerere rogamus, talem solliciludinem atque in -
plicanles, ut pro nobis Dominimisericordiamexo- stanliamapponatis; unde sicut nos vobis sumus, ita
rare dignetis; et saepiusnos de veslra jubete felicilate ipsos quoque acquiraiis per omnia debilores. Rednce
consolare. Quia Dominus novit omnipotens quod ea etiam antefato, de vestraefelicitalis eminentia, res-
quse bona sunt, de vos seraper audiie et videre cripto reddilo , nostram solliciludinem dignamini
optamus. Annis mtillis vobis serv.re merear, apos- rtlevare. Dominus noster Jesus Christus custodiat
lolice Paler. corpus ct aniniam vcs'ram in die examinis sui!
H. Amcn.
DoniinoiHustro,el a nobis peculiarius suspiciendo,
**">' CIILOTARil II, FRANCOUUMREGIS 448

ANNODOMINIDCXXVI:!.

CHLOTARIUS II,
FnANCOUIJM
REX

NOTITIA HISTORICA IN CIILOTARIUM II.

(IJist. lill. de la France, t. IIJ, p, r>i\.)

Ciolaire, s xiind du noiii, ctailTils deCliilpericI"", A enlin ceiui de les vaincre, el de reuiiir sous sa do-
donl nous avons parle en son lieu, et de la fameuse minalion les trois royaumes qui formaient la inonar-
Fretif gonde. II vinl au monde qualre mois avant ia chie francaise. Ce inonarque vecut encore quinze ans
mort de -6011 pcre, qui arriva vers 1'automnede 1'an depuis, et moiirut au coinmeiicemenlde raiinee 628,
584. II c iiiiiiiencaaussilot a rcguer en Neuslrie, sous en la qtiarante-cinquieme de son age et de son
la conduile de la reine sa inere; et c'est ce qui fait regne. II ful enlene dans 1'eglisede Saini-Vinccnt,
que l'on compte les annees dc son regnc par celles c'est-a-dire de Saint-Germain des-Pres (c).
de sun Sge. Fredegonde eut 1'adressede lui menager Clolaireavaitepouse Irois fenimes, deuxdesquelles
les boiines graces de Gontran, son oncte patemel, lui donnerent chacune un fils. De Beiilirude.il eut
qui le protegea toujours, cl quile leva mfjnie des DagoberfI"', qu'il assoCiaa la royaute des 622, ct de
fonts sacres dti bapte.ne, avec les souhaits d'une Sichilde il eul Charibert, qui mouriit deux ans aprcs
prosperite encore plus grande que n'avait 616cu.lle son pere (rf).
de sou aieul, donl il pirlail le noin (a). Laraour quavait Clolaire pour le hon ordre, tant
On ctil soin de fiire eiudier ce jeune prince; ct en ce qui regarde les choses ecclesiastiques que ci-
toiis iios liisioriens s'accordent a lui rendre teinoi- viles, le pmta ri faire divers regleinenls pour le
gnage, qu il eiait bien inslruit des lettres. De la B 1 iiiaiiitenirdans scs Etats.
finclinaiion qu'il eut el 1honneur qu il porla a ccuX i" O11a sous son nom une ordonnance qui fut
qui les cullivaient. II ne faisait pas raoins d'esliine faile vers Pan 595, lorsquTl n'avait encorc que onze
des gensde bien que des ^avanls, et il avait a sa cour ans. Ellecsl divisee en dix-huil lilres ou arlicles, et
plusieurs saints personnage;, qui furent eleves aux tend particulierement a re"primer le larcin et 1infl-
premieres uignitcs de 1'Eglise. Tels furent saint dd!il6 des serfs, et a prescrire la maniere de les
Arnoul, sainl Goeric, sahit Faron, saint Didier, poursuivre et de les punir. Maiselle defendde violer
saint Romaric, el quelques rtulres. O.i ne peut don- a leur egard ou a 1'e^gardde loul aulre criminel, les
ncr une jusle idee dc son regne, qu'en disant qu'il lit asiles, et de les tirer par violence des cglises 011ils
rtSxneravec lui loutes les vertus qui font Jes grands se seraient refngies. Le demier article de ceile or-
rois. Sa piete"eclata par son affeclion pour lese\6 donnance cst extieraement severe pourles jnges qui
ques, el ses liberaliles cnv rs les ejtlises; sa bonte y sont declares couuables de morl, s'ils vieniicnl a
11son huiiianile par le soin qu'il prit de secourir lesi violer les reglements quelle contieiit. Cette piecese
pauvies, et rallenlion qn'il eut a pourvoir aux be- ressent beaucoup dc la rusticite du lemps ou elle a
siiins de tous les ordres de son royaiiine; sa gendio- ^tefiiite, coraine le prouvent le grand noinbre de
sile par la remise quil fit aux Lombards du irihut. 1C inois barbarcs qui s'y liseut. Outre le recucil des
aiiniiel qu'ils payaicnl aux ro's francais; su valeur CapiUraires de nos rois, celie 01donnance se trouve,
par la victoire signaleequ'il remporta sur les Saxons; aia lin de la Loi Salique de 1'cdiiioiide 1602 (e).
MJHaniour pour la paix par la preference qu'il donna1 2U Nous avons encore de Clotaire un edit pius
a 1111sage et paisible gouvernement, stir 1'ambilion1 considCrableet beaucoup mieux ecrit que l'ordon-
de conquerir des provinces el de gagner des batailles. nance precedenle, ct auquel il eut plus de pnrt,
_Oniie lui reproche que davoir eu trop de tendresse5 puisqu'il rrjgnait alors par lui nieme. II est en date
el dexomplaisance pour )e sexe, et d'avoir use dei du quinzicme des calendesde Novembre, cesl-a-dire
trop de cruaute envers Brunehaul, a qni il lil souf-: du dix-hnitieme d'oclubre en la trente-unieineann^e
frir le supplice horrible que lout le monde sait (b). de son regne, par consequent du meme jour et de la
. ApresJa inorlde Gonlran, Clotaire eut tjuelques s nicme annee que le vi* concile de Paris dont cn a
deinclcs avcc Thierri et Theodebcrt, ses cousius,, rendu comple. Aussiest-il pourcoufinner r.equi avait
l'un roi de Bourgogne et Tnulre d'Austrasic . danss cte re"glepar les eveques de celte assemblee ; c'esi
lesquels il n'eul pas toujiiirs ravanlage. Mais il eutt ce que le prince execute en vingt-quatre aiticles,
(«) Gr. T.,llist.,l. vi, c. 4l,l.vii, c. 7,1. vni,c. 1,, un (c) Fred., ihid.; n. 56; Aim., ibitl., c. IC.
18; I. ix, c. 20; 1. x,c 28. (d) Frcd., Chr., n. 46, 47; Aini., ibi!., c. 8.
b) Frcd., Chr., n. 42; Aim., 1. IV, c. I, 6, 7, 16.>. (c)Bal., Gapit., l.l,p. I'J22,
 F.CCLKI-\STICK. Pr.^CEPTIONES. 450
oii il repeic presque tous les decrets du concile dont A de la premiere race. De Ia on I'a fait passer dans les
il explique quelques-uns, et ou il fait diverses addi- colleciions des conciles et dans 1'histoire de 1'feglise
lions qui regardenl les allaires civiles. On ne nous a de Paris (c).
pas conserve"cetle piece en tout son entier, quoi- 5° Goldast, qui a insere' dans son recueil dcs Cons-
qu'elle soil digne en loutes choses d'un roi tres- lituliohs imperiales rordonnance de Cloiaireynous
chretien. Ou n"a rien du qualorzieme et du quinzieme y a donne aussi un fragmenl de leltre du mfime
article, et il manque quelque chose au treizieme (a). prince a saint Arnoul, 6v6que de Metz, pour taclier
Elle ful applaudie et confirmee avec les canons du dc le tirer de sa retraite, el de le faire revenira son
vi» concile de Paris dans un autre concile, quise lint eglise. Ce fragment se lil en ellei sous le nom de
peu apres en un lieu qui n'est pas encore connu (b). Clolaire dans la vie de saint Arnoul, oii 1'auleur ori-
Cet edit a ete insere" dans le recueil d*anciens ginal l'a fuit enlrer. On y voil divers traits de Palta-
mo-.uments qui contient les preuves des libenes de cbement de ce prince pour ce grand prelat. Mais
1'Eglise Gallicane. II se trouve aussi avec 1'ordon- Goldasl le place trop lot de dix ans, en le inctiant
nance preceilente, enire les Capilulaires de nos rois en6l5(rf)
(a)P. 21-24. eccl., pari. ni, c. 7, n. 4.
(6)Conc. t.V, r>.1655. (rf)Goll., Consl. imp., t. III, p. 115-637; Mab.,
(c) P. 1655 1655; G., 1.1, p. 474 476; Dub., Ilisl. p Acl. B., t. II, p. 154.

CHLGTARII II
FRANCORIJMBEGIS

ECGLESIA
STIG^PR/EGEPTIONES.
DEGRETIO DE SERVIS ET ASILIS,
PATA CJHCA ANNDM CHRISTI 595.

(Baltiz.,Capilul., t. I.)

I. Decrelunie=t, ut quia in vigilias conslilulas noc- C reformelur. Nam probari periculo subjaccbiuit.
lnrnos fures non caperenl, eo qiiod per diversas iii- IX. Si quis cujuslibet de polentioribus servis, qni
tercedente conludio, scelera prsctermissa custodias p>r diversa possident, de crimine habeiur siispectus,
exercerent, centenas fieri. In qua centena aliquid doniinb secretius cum teslibus condicalur, ut intra
deperierit, capilale qui perdiderat recipiat, et lalro viginti noctes ipsum ante judicem debeat prresenta-
insequalur. Vel si in alterius cenleiia appareal, el re. Quod si in statutum tempus ihterludeiile conlu-
adhuc admoniti si neglexerint, qninis sol condem- dio non fecerit, doininus slaltts sui juxla modum
nenlur. Capitale tamen qtti perdiderit, a cenlena il- culpse inter fredum et faidum compensabittir.
la accij.iat absque dubio, boc est, de secunda ve) X. Si servus ante adinonitiim dominum dcftierit,
tcriia cuslodia. capitale dominus resliluat, et de servo faciat cessio-
II. Si vesligius comprohalur lalronis, tamen pr:c- nem; etquum inventus fueril, detur in vindiclain.
s nlia nihil longe mullando. Aut si persequens la- XI. Si quis occulte de re sibi furata a qnolibet la-
ironem suum comprehenderit, inlegram s.bi com- trone coitipositionem acceperit, utraque latroiiis
jiositionem accipiat. culpa subjaceat. Fur lamen judici prsesentelur.
III. Quod si ln truste invenilnr, medietatem com- XII. Ut conlinuo capitale ei qui perdiderit refor-
posilionis Imslis adqtiirat, et capitale exigat a latrone. D mare fesiinet, et latronem perquirat. Quem si in
IV. Si quis in doino alterius, nhi clavis est, fur- truste perinvencrit, medietatera sibi vindicet vel.de-
lum invenerit, dominus domus de vita componal. iaturara. Si fuerit dc facullate lalronis, et qui dam-
V. Si quis cum furto capilur, anledietse subjaceat nutn perlulit, saliatur. Nam si persequens lalroneui
\pgi. ceperit, inlegram sibi compositionem simul et solu-
VI. Si de suspicione inculpatur, ad fortem venial. lioneni, ve! quidquid dispendii fuerit, revocavit: fre-
VII. Si mala forte priserit, latro lamen, ad utram pus lamen judici, in cujus pago est, reservetur.
que partem-sint lernas personas eleclas, ne eonlu- XIII. Nullus lalronem vel quemlibel culpabilem,
dius (ieri possit. sicnt sOmrais episcopis convenit, de atrio ecclesioe
VIII. De servis Ecclesire aut lisci, vel cujuslibet, trahere priesumat. Quod si sunt ecclesircquibus atria
quicunque inculpatur, ad fortem venial, aut ad ple- clausa noii sint, ab utraque parte parietum icrirc
bium proinoveatur, ant ipse precius a domir.o spatium, arpennis pro airio ohscrveuir.
4-il CIILOTARHII, FRANCORUMBEGIS 452
X-IV.;Niillus coniugiens foris ante dicla loca pro \ XVI. Si quis ad vesligium minandum vel latronem
operarum cupidilale se dicatexhe. Quod si fecerint, persequendum admonitus. venire noluerit, quinque
etcapli fuerint, ad dignum sihi supplicium condem- solidis condemnetur.
iienuir. XVII.-Ea quae in Dei nomine pacis fenore consli-
XV. Quod si cujuslibet servus deserens suum do- tuimus, in perpetuum volumus custodire.
minum ad ecclesias confugerit, et ihi primilus domi- XVIII. Hoc statuentes, ut si quis ex judicibus hoc
nus ejus advenerit, contentio excusalur; reddalur decretum violare praesumpserit.vitse periculum sub-
furluin, ul sc de pretio rcdimat. • , jacere cognoscat.

a EDICTUM
DE SYNODO PARISIENSI.

(Brequigny,Diplom.tom. I.)

Felicitatem regni noslri in hoc raagis magisque, B E versus, excusatus recipiatur. Is qui ipsum, post ad-
divino intercedenie suffragio, succrescere non du- monitionem ponlificis sui, retinere prsesumpserit,
biuni esl, si qure in regno nostro, Deo propilio, bene sancta communione privetur e.
acta, slatula, atque decreta sunt, inviolabiliter nos- IV. Ut nulltis judicitm de quolibet ordine clericos
tro studueriinus tenipore custodire; et qusc.Jconira de civilibus catisis, prseter criminalia negotia, perse
r.itionis ordinem acta vel ordinata sunt, ne inanlea, distringere aut damnare prsesumat, nisi convincitur
quod.avenat divinitas, contingant, disposuerimus, manifestus, excepto presbytero aut diacono. Qui ve-
Christo prsesjile, per lnijus edicli noslri lenorem, ro convictifuerint de crimine capitali, juxia canones
generaliter emeridare. Ideoque deiinitionis nostrse distringantur, et cum pontilicibus examinenlur f."
est ut canonum statuta in omnibus conserventur, et V. Quodsi causa inter personam publicam et ho-
quod per tempora ex hoc prreterniissum est, vel de- mines ecclesiae sleterit, pariter ab ulraque parle
hinc, perpetualiter observelur. prseposil' ecclesiarum et judex publicus in audientia
I. Ita ut, episcopo decedente, in IOCO ipsius, qui a publica posili ea debeant judicare 6.
metropolitano ordinari debet cum provincialibus, a VI. Cuicunque defunclo, si intestalus decesseril,
clero ct populo eligatur b ; et si persona condigna propinqui absque contrarietate judicum in ejus fa-
fuerit, per ordinationem principis ordinetur; vel (] ( cultale juxta legem succedant 11.
cerle s'i de palalio eligilur, per meritum personse «t VII. Liberlos cujus^nque ingenuorum a sacertlo-
doctrinse ordinetur «. tibus, juxia textus chartarum, ingenuitatis suse de-
U. TJt nulliis episcoporum, se vivente, eligat suc- fensandos, nec absque.prsesentia episcopi aul prse-
cessorem; sed tunc alius ei substituatur, cum taliter positi Ecclesireesse judicandos, vel ad publicmn re-
afliceretur ut Ecclcsiam siiam nec clerum regere vocandos '.
possit. Ilcmque ut niillus, vlvente episcopo, adopta- VIII. Ut ubicunque census novus impie addilus
re iocum ejus prsesuinai. Quodsi petierit, ei minitne est, et a pppulo reclamalur, justa inquisitione mise-
iribuatur d. ricprditer emendetur.
111.Si quis clericus, quoliliet lionore munitus, IX. De teloneo, ut per ea lO.cadebeat exigi, ve! de
contempto episcopo suo, vel pnntermisso, ad prin- speciebus ipsis de quibus praecedentium principum
cipem attt ad poleniiores quasque personas ambulare: tempore, id est, usque ad transituni bonsememorise
vel sibi palrocinium elegerit expetendum, non reci- doiiinurura parenlum nostrorum Gunlhramni, Cliil-
piatiir, prseler si pro vehia videlur expelere. Et sii perici, Sigeberti regum, est exactum !.
pro qualibet causa principem expeiierit, et cuui ip- X. Judsei super Christianos acliones publicas age-
sius principis epistola ad episcopum suum fuerit re-. D re non debeant. Quare qui se qusestuoso ordini so-
« Si admiltatur sententia quamproposui, pag. 145,, c Hsecconsonanlcura canone l-concilii Parisiensii
«ot, 7, hpc caput referendum forel cap. 10 edictii proxime supra memorati.
anni 574. d Non inde inferendijm est principi Iicentiam fuis-
Chilper.ici
>>Priinus lianc cinsliluliohem publici jbris f-citt se quempiam, arbitrio suo, el absque Canonicisre-
• Sirmondus, Conc. anl. Gall. I. I, p. 574, ex Cod.. gnlis, ad episcopatum promovere, quod fuse proba-
Rbem. eccl.; inde Baluzius, Capit. I. I, col. 21;; vit auctor librieui titulus : Theoria legum politica-
Hard., Concil. I. III, col. 55; Cointius, Annales5 rum Francim, t. IV, part. n, pag. 82 et seqq.
eccl. Franc. t. 11,pag. 674; auclor Probat. liberl. • Vid. canbnemn concilii Parisiensis.
eccl. Gallic, part. n, pag. 66; Dubois, Hist. eccl. 1 Conf. canonemJII concilii Parisiensis.
Paris. t. I, pag. 145; D. Bouquet, Rer. Gall, ell s Hsecjam slatuta fuerant corapluribus conciliis,
Franc. scripl. t. IV, pag. 118; Mansi, Concil. coll. et hlonge anterius constitulibne impcriali anni 425.
ihax. lom. X, c»l. 545. Pertzius deniqiie, Monum. Placito concilii, in capite pra?cedenti meniora-
hist: Gerrii. t. III, pag. 14. Notat Sirmondus hanc; to, lex quaedamaddil, e.t, in casu prseviso, iriDuuai
constilutionem in Codice inscriplani esse ante con- quoddam mislum instituit. ^
> Hoc caput consentit cum cap. 2 conslit. Chlota-
cilium; doctus vir .tnnieii eam postposuit non sinei •
causa, ut qu;-econcilii mentionem facial, cujus non- Tii I, anni 560.
nuUndecrela rogia-3anclioneinunita fncrunl. i Conf. canonem S concilii Parisicnsis.
 ECCLESiASTIC/K PR.tCEPTlONES. 45i
155
ciare prx.sumpseiit, severissimam legem ex canonica A etillarapta aut rapienda in hocconsentire videhitnr,
iiicuirat sententia ». seque>irati ab invicera in exsilio deporienlur, et
XI. Ui pax ct disciplina in regno nostro sil, Chris- facultales eorum propinquis hueredibus socienlnr f.
lo propitianle, perpetua, rebellio vel insolenlia ma- XIX. Epi«copi vero vel polentes, qui in aliis pos-
lortim hominum severissitne reprimalur '>. sidenl regionihus, judices vel missos discussores de
XII. Ul nulliis judex de aliis provinciis aut regio- aliis provinciis non instiluant, nisi de loco, qui justi-
Jiibtis in alia loca ordinelur ; ut si aliqnid mali de tiam percipiant et aliis reddant.
quibuslibct conditionihus perpelraverit, de suis pro- XX. Agentes igitur episcoporum aut potentuiii
aufe-
priis rebus exinde quod male absluleril, juxla legis per potestatetn nullius rei collecta solalia nec
ortliuem debeat restitnere c. rant, nec cujtiscunquc contemptum per se facere
X.III.Prseceptiones nostrse per omnia impleanlur d non pnjesumant.
(finit capilis deperdita.) XXI. Porcarii fiscales in silvas ecclesiarum aut
XIV. (Textus deperdilus.) privaiorum absque volmilate possessoris in silvas
XV. (Texlus deperditus.) eonlm ingredi non prsesunianl.
XVI. Quidquid parentes noslri anleriores princi- XXII. Neque. ingenuus, neqne servus qui cum
pe-, vel iios, per justitiam visi sunius conCessisse el B furlo non deprehendilur, a judi. ihus, aui ad qiiem-
conlirmasse, in oimiibus debeat confirmari. cunque interlici non debeat iriau-Jilust.
XVII. El qusc unus de fidelibus ac leodibus, snam XXIII. Et quando quidem pasllo non fiierit, iinde
fidem scrvando doniino legitimo, inlerregno faeien- porci non deb^aht saginari, cellarinsis iri publico
le, visus est perdidisse, g neraliier absque aliquo iion exigalur h.
incomraodo de rebus sibi juste debilis prsecepinms XXIV. Quiciinque vero | banc de!iberationetn ,
revestiri. qtiain cum pontilicibus ', vel tam magnis virlsopli-
XVIII. Puellas et viduas re'igio>as, aut sanctiriio- nialibus aut fidelibus noslris in synodali concilio
niales, quse se Deo vovernnt, lam qurc in propriis instituimus, temerare praesumpserii, in ipsuiii capi-
domibus resident, quam qtirc in mouasieriis positsc tali sententia judicetur, qualiter alii non debeanl
sunt, nullus nec per prseceptum iioslrum corapelai, similia perpetrare.
nec Irahere, nec sibi in conjugio sociare penilus Quain aucloritatem vel edictum pcrpeluis tempo-
prsesumat. El si quis exinde prseceptum elicueri', rihusvaliturum manusnostrse«ubscriplionibus decre-
nullum sorliatur effeclum <. El si quicunque aut pei vimus roborandum. —-Hamingiis. —Chlolachariiis,
virlutem aut per qnemiibet ordinem ipsas detraberc in Chrisli nominerex, hanc d>finitioneni snbscripsi.
aut sibi in conjugium prsesumpserit sociare, capilali '-> Data sub die xv Kalendas Novembris, aimo 51
senlenlia feriatur. Et si in ccclesia conjugium fecerinl, - regni noslri Parisius.
* Consojiat cum canone 15 concilii Parisiensis. rii, anni 560. '
b Hoc captit confirniat pactum et ilerreia Childe- f Eadeni slatiierat canon 15 eorcHii Paiisicnsis.
berli ac Cloiarii, quae.videre est pag. 166 el scqq. Conf; cap. 4 edicti Chilleberti, anni 595.
r Conf. cap. 6 conHiiulioni< Clolarii anni 560. s Vid. cap. 7 decreti Childeberli, anni 595.
* Desuiil reliqua hujus eapiti% cum duobus se- '.' Ordo capimm turbalus videiur , hoc eniin ad
quenlibus;
* Eadem quare proximum numero 16 signahitur. capui 21 altiuet.
jam sanciia eranl cap. 7 Consl. Chlola- 1 Ergo edicliim concilio postponendinn erai.

PRMIEPTUM PRO MONASTERIO SANCTI DIONYSII.

(Apud Mahill., in Supplem. de re Diplom., p. 92.1

. . . viris iliustrihus Chrodegario . . . . e sana D lns Joliannis ad anledicta basilecas sancti Dioiiinsib,
meiite per basilecabus de suis propriis facultatibus vel reliqua sancta loca, aut snis propinquis juste
per teslanienli pagenam voluerit legaliler delegari, nuscitur delegasse, noc est in lerris, domebus, maii-
per nosiris auctorelalebus testamenlura cipiis .... entis vel reliquo beneficio, hujus auc-
noster Dodo abb» de basileca sancti domini Dionin- torelatis no^tre vigore et generale beneficium con-
aio Marlheris peculiares palroni nostri testamenli firmatum ad ipsas basileca* vel. suis propinqnis pro-
pagenam a Johaniic quondam negnciante lilitis Hirl. licial in perpeluo . ...;.. neniera similiter pcr
. . . . . uid de suis facullalehus ad basileca ipsius hanc prseceptionem Qrraali valeanl permanere secu-
sancli Dioninsio, vel reliqua loca sancta infra op- ri. Et ut liec aucloretas amplialis tilolis nostris rt
-
pedutn Parisiortim civitatis, etiam et ad alecus de ftiluris temporibus inconcusso jure
suispropioquis per ipso generaliter confirmari de- Ursinus obt. . . . . Chlolhacharius in Christi n<i-
berimus. Qtiod nos niagnetudo vestra sicut unicui- mine rex hanc prseceptionein subs nostri,
que jjusta petentes vcl pro noslre mercides compc- Stirpiniaco fel. in Domino at vet. pal.
diuui liiincheiit-lic.iiimnon negasse . . . . srcpe dic-
4S6 AD CDI.OTABII II, FRANC, REGIS, FXCLES. PRJECEPTIONES.APPENDIX. 456

EPISTOLA AD ARNULPHUM

' . ' ' ' UruquignyDiplom, tom. I.)

Armtlphus, cujus vitam legere esl apud Boltandos, dkJnlii oclavo decimo, et de quo consukndus est Mabii-
loniiisinfra lattdaltis, intenlissime a Clilotarh rege jlagilabal ut successoremsibi daret,miltensqueepistolas per
inteiiitirilios,sese indignum-episcopalimunere asserebat, deprecans utsuiloco ponlifex eligereluf qui prmdica-
tionit verbumsemindrel iit popnle.
Argumentoliiierarum cognito, angoribus Chlolarius exagilatus fuit, ab omni se auxilio destitutum asserens si
a frequenliapulatii Arnulphus discederel. llaque ad eum scripsit epistotam qua prwsvkm hortabatur ut effich
fungi pergerel. Nec dies, nec arinus canstant. Mabillonitis, ubi injra, dnnum DCXLindicarevidetur, quodepislo-
/ii ipseadvenatur, quippead Chtotariumdirecta est, qui vita excessit anno 528 ; Coldasl. ann DCXV, perperam,
Cltloiarius enim, cum anno 622 filium suum DagobertumAuslrasiwregem insiiluissel, Arnulfo regmtm ad gu-
bernandum Dagobertumquead erudiendumtradideral; D. Bouquel, Rerum Gatl. etFranc. scriptores, toin: III;
vaa. 508, annum DCXXV notavi', cujus senlentiam seculussum.
. . Domneet Paler, quac scri- A gavisi sumus, tantum iterum dolentes tractavimus,
psistis per vestram epistolaro, ut in vestro loco quod non opiavimus de vesiro conspeclu esse ab-
alium deberemus eligere successorem, islud nostra senles. Imo, Doiune et Paler, si qualibet devotione
prresumplio facere nulla ratione prsesumit. Hinc in- compulsus pro bono operis actu alicubi deliberatis
terim inter reliqua ait : Quantum de devotione ves- proficisci, petimus ut nos sine pace vestra vel coni-
tra, quam ex admonitione divina esse conlidimus , raiuiione pro amore divino nullatenus relinquatis.

APPENDIX.

(Hreqtiigny, Diplnm., lom. I.)

Charla qtta Lonegisilntmonniteriolnma se condilumin el eleemosyna mulla ihidem venit, et populus noster
vice Busiaco ac quidquid acquhhit aut acquirere ainans Deura, qui sufflcienler mihi facerent in tantuni
poteril,Uadoindo,Cenomanensi episcopo,etejus Ec- ut locum ab episcopo impetrarem. Qui slatini
cleiiat, donal • (Ann.625) inihi dederunl litcredilales eorum et raullas posses-
siones dederunt. Cum autem hsec doinino meo Ha-
In nomine Dei et Domini nostri Jesu Chris i ac -doindo
" renunciarem, cgit Deo gratias, et ordinayit
Spirilns sancii. Oportet uiiicuique homini diein obi- ine sacerdotem et niemoraluiii vicum Hiisiacum
lus sui boni-ioperibusprseparare, ne eum sine fruclu niihi dedit una cum reliquis prrediis et adjaceniiis
boni operis ultima su* vilsedies imparatum reperiat. suis, ea videlicet condiiione, ut subjectus csseni
ldcirco ego in Dei iiomiiie Lonegisiltis, indignus Cenomannicseniatri ecclesiseel quidquid conquirere
saeerdos, et qiiamvis non opere. VolUi.tate lamen diitum et attiahere undiqiiepoteram sibi traderem, et prse-
inonachus, peiliacians casiini fragilitaiis hutnanse, monaslerium cniri oiiuiibus ad se perlineiili-
reliriquens soluiii Alamannisepairia?.rriere,parentcs- tibus prrjedictrci cclesisc,_sicutantea fuerat, cuni om-
que nieos nobiles ct divitcs, qui genliliter Viveie ine nibus quseibi lucrare potueram, fuiuiis essel lempo-
cogebnnt, el iiiilit.r» regali me conjungebant, atque ribus. Cujus manibtis me libemer tradidi, et oranes
in armis exercebant, el a Chiisti inilitia me suhlra- res quas adquirere polui, seu in fuluro adquirere
hebant, et diis moi talibu» me servire exhortabant; potuissem, per hanc cartam delegavi perpetualiler
sed, ut credo, inspiraiione divina eos respuebam, al possideiidum.velejussuccessorihus,per licentiam
et sive concessum domni Clotharii regis,
quia vana inihi v.debanlur, et omnipolenli- Deo me unapermissumcum inisso suo, iioinine Buccellino, comiie, le-
sociare cnrabam. Ccepi tunc qurerere Cbrisiianos,
nt ab eis discerein qualiler agereni , a quibus galiter tradidi atque confiriiiavi. Ab ipso enim do-
lilieris inslruclus el baplizatus, Christianus elieclus iiiiuo meo Hadoiiido epitcopo accepi, de rebus suse
sum. Poi-tea vero ccepi loca sanctorum et monasteria sedis ecclcsia) sanclsc Mariseet sanclorum Gcrvasii
Jrequenlare, et quserere loca ubi aliquam cellnlani el Protasii, aliquam parlem de villa Lucduno, una
oedilicare poiuissein. Taliter, Dominoduceiite, per- cuin prsefatovico Buxido, seu de aliis rebus quas ei
veni in pago C>noinaniiico, ubi a domiio Hadoindo G precavi, et ccclesiastica ornamenla multa, unde
domino ineo araabililer suni suscepins. Cui vnliinta- jValdedilalus sum, ad ipsuin monasierioluui perlicien-
tem meam mauilesiavi, alque qnaliter ab infanli.i duin. Cujus adjutorio et operariis vel magisiris ful-
inea egeram patefeci: a quo cl confortatus, ccepi iu tus, moiiasteriiim ibidem sedificare nierui. Puslea
codera pago, ejtis auxilio et <xhoruiione, quarere vero ad Clolhariuin regem nccusatus et, adduclus;
ubi aliquam cellulam ad lucrandas aninias faccreni. sed Doniimis, qui seraper adjuvat speraniibus in se,
Qiiadam autein die perveni ad Bttsiaiiiin, vicum ipse me adjiivavit ctcoiiveriit ipsam accusationem
(aniiniciuii, ubi delentus su»n a presbyteris et pa- in lioniiiii, el inveni, cjus misericordia,graliam Clo-
gensibus eju dcin loci: quibus ctiinvolunlalcni nieam ad lliarii regis, el ab eo niuliis muneribus ditatus, atque
patpfacereni, cceperunt me exhoriare ul in eodem prscdictutn nionasleriolum censivit aiiiiossiiigulos
loco cellulam redilicarem, quia locus popularis est, aigentum solvere, unde illud perlicere potttisseui,
0 Typis mandala a Mabillonio, Analect. pag. 265, suspicionis argumentura, quod lota videalur efficla
inler acta episcoporum Cenomaiieiisiuui; ab eodem ad exeiuplum cliarlrc Carileijhi, qiiamsupraedidimu:-,
recusa in Aiihalibus(irdinis siniti Benedicli, toni. I, pag. 98, el. qtiam stipposiiiliam nionsli aviiuus; fijl-
p:>g.550. Vn g'i liabilam pro lcgiiinia a Mabilion.o, sum prodiinl noise chionologicM, quas raox expen
ubi supr», Coinlio, Anna!. l. 1, pag. 769, Corvai- demus. [De hoc argiime.sto luse dis.-etuil cl.iru^ vir,
Scrio cl Boiidonneto,Viirc »p. Cenoman., spuriis ln- in proiegiiineniii,qu:e ul adcai lec.o cin rogo. |
m*n anniiiiiCi^Jidarticenseinus. Non le.vc nnhii r-s-i
437 * PRJECEPTIONES. 153
et tuitionem mibi fecit; et t>icreversus, onniia illa A virorum boiiorum decrevimus roboare. Actiuti Sa-
tradidi per hrec strtimenta, niemorato donino meo gonna malo publico. Data vni Kal. Decembris, auno
Hadoindo episcopo ct ecclesirc sure pcrpelualiler LII ",sacer.los, regnante Clotbirio rege. Ego Lonegisilus indi-
et voluiitate monachus, hane donalio-
lenendum, juhen-:e el horlante domno Clothario, gnus a nie faclam subscripsi et adflrniare rogavi. \n
contradidimusatque confirmainus,co videlicet modo, nem
ut futuris temporibiis monachi, ibi semper regulari- Dei nohiineego Medegiselusb, Turonicseurbis archi^-
ter Viventes,subpoteslale ponlTicis permaneant, ea episcopus, peccator, deprecanle LonegisiJo, sub-
scilicet ralione atque pr.ctexto, ut rem daiam ponti- scripsi. In Deinoniine Magnobonuspercatbr, ln Dei
episco-
nominn
licis, non judiciario more, sed ecclesiaslico, sub in- pus, rogante Lonegisilo, subscripsi.
legra emiinitate.sicut a nobis hucusque possessum' ego Abbo.misericordiaChristi episcopus, snbsciipsi.
Odilardi comitis. Signum Leobadi comilis.
esi, iii jure oratorio sancli Petri, cujtis dentein Signum
Iioina, Dominotribuente, super corpus et stiper al- Signum Ralgaudi comitis. Ego Benedictus abha sub-
tare ejusdcm sancli. Pelri, ipsn principe apostolorum scripsi. Ego Siagrius abba subscripsi. Ego Leutfridus
revelante, invenire merui, el domino meo Hadoindo abbasubscripsi.SighumLeutramhi.
Teutberio. n
Signuni T-uringo.
episcopo deferri, quem ipse suis precibus Domino Signuni Siguu Paterni).Signuni Babone.
Ibboleno.' Agalho Honoralus subscripsi.
commendavit, et i.nprsediclo nostro oratorjo solem- Signuni
kiier collocavit; memoralum nostrum monasleriolum Gheirinus, Gunlinus rogante doniino meo Colhario rege,
meo subscripsi. Honoratus subscripsi. lbbo",fto-
per hanc paginam lestamenti reddo domino dein- tarius, subscripsi, relegi, notavi dicm et anmiui.
Hadoihdoepiscopo, et quidquid acquisivi, sive
ceps acquirere poluero, in omnibus rebus, lam mo- B II.
bilibus quam et iinraobilibus,tralo atque transfundo Cliana qua Loriegisilusmonuslerioluma se condituiri
in jureetpoteslaleac dominalionesanciseMariac,ma- in loco Busiaco,et Eccksiw Cenomanicwdonatutn,
irisDomiui nostriJesu Ghristivel saiictoruinmartyrum recepit ab eadem, usufructuario jure possidendum,
G rvasii et Prolasli, ul eorum recloribus alque pon- <•(Ann. 625).
tificibus debeai, Deo protegenle el opitulante, con-
sistere. Licel in cessionibus poenam.adiiecli non sit Donino sanclo ac venerabile sede apostolicp Ha-
Jiecetse, re.l nobis pro omni lirmitate placuil inse- dqindo, Genoniannicaeprsesule, una cum sancta con-
rendum. Si quis vcro (quod fuluruni esse noo credi- gregalione ex ip-a urbe consjstente, ego in Dei no-
nius), si niis ipsi, quid absit, aut aliquis de heredibus mine Lonegisilus, indignus sacerdos, et, volunlale
nostrisj^eu qualibel persona, cailidiiate coramtiius monachus, precator a vobis accedo. Dum el inea
aut prseventus, ullo uiiquam lempore comprehensaio fuit pelitio.et vestra decrevit voluntas, ut illud mo-
episiolam cessionis noitrte, qtiam propler nonien iiasteriolum, qureest constructus io honore sancli
Doiiiiiii el, reverentia ipsiui sancti loci, spontanea Petri, et-est situs in lerraturjb sanctse Dei genitricis
voluntate fieri decrevimus, venire atit aliquid agere Mariseet sanctorum inartyrum Gervnsii ef Protasii,
volueril, aut tergiversator cxtilerit, anathema sit; matris et Cenomannis civitalis senioris ecclesirjein
et lam qui feceritquain qui faciendo conTenseritana- pago Genomannico, in loco qui dicitur Busiacus, vi-
theraa sit: et cum snprascriplo sancto aposiolo anle cus canoiiicus, quem ego Lonegisilus olim vestra
tribunal Chri li deducal rationes, insuper infrrat largitatemerui accipere, et vestro adjutorio resedi-
juxta pcenam sseculi, cum cogenle li.-co, partihus Q ficare per vestrum beneiicium sub usufructuario
ipsius eccle iue vel eorum recloribus, aurum libras ordine tempore vitse mese, cum omnes res ad se
cenluiii, argenli pnndera cc persolvere faeiat, et pertinentes vel aspicientes, rnihi lenere permisislis,
quod repetit iuillatenus valeat vindicare; sed p<se- et censivi annjs singulis, ad matrem civitalis eccle-
sens cessio atque volunta-;nostra omni tempore in- sianl persolvere, ejusque pontificibusalque rectori-
violala permaneat cum slipulatione subnixa. Et ut bus, id est, ad Iiiiuen ecclesise,de cera libras inajores
liseccessio lirmior habealur et inviolabiliter conser- iv, et de oleo libras vi ettreanles n , el ad opus
vetur, raanus noslras subterfirmavimus, etaliorum episcopi cambutta una et pelliciam i, ct dimidiain
a Lonegisilus vixit lempore Hadoimii, Ceiiomanen- quidemTuronicseecclesise prseerat anno 625, qti»
sis episcopi, qui, sub finem regni Clotarii II, eccle- interfuit syhodo a Sonnaiio, Rhenlensi prasule, re-
siam Cenomanensemrexit. Bondonnet. , Vit. epi- lebratse, Flodoardi Hist. Rhem. lib. n, cap. 5, sed
scop. Cenum., pag. 524. Ergo hic agitor de annis re- archiepiscopi lilulus hac selate fuit insolitus. Magno,
gni Clotarii II. Hunc aulem non ultra annos xi.v re- bonura censetMabilloniusAndegavenseraepiscopum,
gnavisse nerao nescit; charta vero Lonegisili data queni Magnebodum vero nomine dicere opbrtuissei.
fingitur anno regni Clblarii ui., Videamus an erra- Abboiiemconjicil rexisse his temporibus Meldensem
liini hiijusiiiodiin legitimamchartam irrepsisse potue- Ecclesiam, infeliciconjectura: luncenim Arnulfushiiic
rit. Placet crilicis conjectura primo aspeclu salis Ecclesioeprseerat, et intereratsyiindo supramemora-
probabilis; Mabill.Coinlius, Corvaiserius, B.mdonn., tse.Nobisvidelursatis verisimile fa'lsariummutuaitini
eic. , emeiidanduin censenl nunierum LII, ct Iegunt fiiisseAbbonisnomenasubscripiionibuschartgespuriic
aniium XLHregni Clotarii. Fatemur notam iiume- " Carilephi, quam pro exemplo sumpserat. Huic enim
ricam x Vel amanuensiuin oscitanlia omissain credi snbscribil iisdem omnino verbis : Abbo misericordia
posse, vel teroporum .injuria oblitieraiani. Sed cum Chrisli episcopus.Hsecet qusa supra notavimus, fi-
eumdeiii errorem deprehendamus in duobus aliis dem ouinem Lonegisili cliartsetollere arbitramur.
instrumentis mox proferendis, pag. 224 et 225, ex c Vulgala in Analeclis Mabillonii, pag. 266, inter
eodcm fonle depromptis, quotuin alterura eidem Acta levissimsefidei episcoporum Cenomanensium.
Lonegisilo tribuitur, ilatum hoc eodera anno LII, Eadem fal.-i indicia exhibet quse cbarla ejusdem
aiteruna est diploma Clolarii Lonegisili charlte con- Lonegisiii proxime edila, pag. 221 : idem scilicet
liriiiaioriiim, datum aimo LIU; quisid fortuilo casu erralum in notis chronologicis ; eadem, iirio major,
iti.tribus instnimentis sic inter se connexis accidisse siriiilitudo cum allera Carilephi supposititia charla.
sibi persuaserit? quis non tribuerit ignoraiitife.falsarii quani videbis supra, pag. 98, ex iisdem Mabiliouii
qui tria hsee insirumeiila fabricavit, poiius quam Analeclis deprbinpta. Ulramque si accurate contulc-
aiiianuenslsincurire aut injuriDBtemporum? His adde iis, vix unam vocem agnoveris disstmiltm, prajler
qnse.in nota sequenle, de subscriptionibus dicemtis. nomina locorum aut persouarum ; uiide hanc ex al-
Cum vero, non ultra regnum Clotarii collocanda fo- tera de vcrbo ad^vcrbuni expressam nemo-hon jiirli-
reiit hsecinsrrumenla, ipsisloctim assignavimus juxta Caverit. Talia, aiitem videniur manifesle falsarinrmn
coiijecliiras cvitiroriim. fctiiin prodere. Adde qnse dixmms in: notis' i)osii;?s
'" Siihscripliones cum temporibus conrordare vi- ad cnariam Lonegisili proxime ptsccedenteinl
- .paf»
denlur Mabillouio, Aim.t. 1, pag. 551. M degisilus •222,sui'.rri. • . • • ;; .
PATROL. LXXX. . ia
 -<5S> CHL0TAB.I1II FR.VNCORUMREGIS 463
libr»m argcnti moiietrepublica»,et ad opus canonico,-A stamus, et eas ad efleclum perJucimus, lioc nobis ad
rum duo modia yini, ad charitaiem faciendain ; el si relernre sal/itis prsemium vel stabililalem in Dei no-
negligerisaut tardus de ipso censo apparuero, fidem mine perllnere cdnlidimus. Igitur inluster yir,
cxinde faciam, etipsum moiiasleriolum tempore vi- domnus Lonegisilus, direcla petitione cleroemiam
tre meaenon perdam; et alicubi nec vendere, nec do- regni nostri adserens, nohis inlimavit, eo quod ante
uare, nec alienare pqnlificium non habeatn, ni.sisub hos dies in terra sanctse Marisevel sanctorum mar-
jure et potestaie ac dominatione sancte Marire et lyrurn Gervasii et Protasii, matris et Cenomannis
sanctorura martyruin Gervasii et Prolasii, vel eorum civitiitis senioris ecclesise, itna cnm consensu Ha-
pontiflcibus aiq-je recloribus permaneai. Et post duindi, C-momannicaeurbis episcopi, vel ejus con-
ineum quoque, Domino ducente, dehac lnce disccs- gregratiene, monasteriolum quoddara, prscdicto epi-
f,im, absque illius judicis consigriatione, aut beredu :n scopo conseiiliente, seu adjutoriiim non modicum
iiostroriim coniradiclione, jam dicium monasterio- praestanie, in lionoi-esancti Petri constnixit vel re-
Iumcum omiii integritate, et res ad se pertinentes sedihcavil, seu de argenlo, quem ei dederamus, im-
'vcl aspicienles, vos aut rectores successoresque melioravit; et poslqiiam ille ibi vehit, et largitione
vestri lii, veslram faciatis revocare poteslatem vel meiiiorali episcopi illud habuit, sicut in eorum slrii-
(loniinaiionem. El til hoe precarise " uno lenore mentis et precariis contineltiri res atqne mancipia
>>una qnoe in thesauro civitatis.ecclesi;c quse.adipsum monasterioluni a bonis et Deo timcniis
•i-oriscriptrc
rcconiiita sit, et alia quam ego a vobis Lonegesilus nominibus traditse sunt, lam in pago Ceoomannico
accepero, oriini lempore firmse.et stabiles perma- quam et in aliis pagis atque' territoriis, cimi omni-
neant. ActumCenomannicacivitate publica. DataRal. JJ.ous adjacentiis earura vel appenditiis, cum omn.i. ra
Decembria, auno LII, regnante Clothario rege. Ego inexquisila, ad prajdictatn matrem el civitatis eccle
iladoindus, peccator, episcopus, hanc precariam ii siam, quseest in honore sanclse Mariaeet sanctormn
mefactam subscripsi. Ego WinomannUs, indignus martyrum Gervasii et Protasii, vel domrio Hadoindo
abba, subscripsi. Ego Christianus, indignus abba, prsedicto episcopo, qui ibidem ad praesens custos et
subscripsi. Ego Bodilo, indignus abba, subscripsi. rector prseessevidelur, ipsas res. nostro ex perraissu,
I"goBenediclus, indignus archidiacorius, subscripsi. sive per nostram iicentiam el auctoritateni, per sua
Ego Innocens, indignus archipresbyter, subscriivi. strumenta tradidit atque delegavit. 1 ieo petiit celsi-
Ego Berto, indignus presbyler, subscripsi. Ego Wi- tudini noslrse, ut per nosiram aoclorilaiem plenius
hegaudus.iniligiius presbyter, subscripsi. Ego Rat- conlirinare fecisseraus; quorura pelilionibus gratan-
gatidus, indignus presbyler, subscripsi. Ego Brichiii.s, ter adsensum prrjcstavimus,et in omnibus conlinna-
indignuspresbyter, subscripsi. Ego Wallisius, ihdi- viriius. Prrecipientes enim jiibemus ittsicut jain dictus
gnus diaconus, subscripsi. Ego Aldabertus, indignus Lonegisilus, sacerdos et iiionaclnis, ipsum monaste-
ifaconus, subscripst. Signum Ilarlgaudi. Signuin riolum quod in ipsa lerra saiict.c Mariseet sancli
Requisiti. Signum Sigemari. Signum Walandi. St- Geryasii et Protasii oedificavit,una cum terris, domi-
jrnum Sigebodus. SignumSigefredi. Egq Walefredus, bus, sedificiis, raancipiis, vineis, silvis, pratis, pa-
tliaconus, rogante domino meo Hadoindo episcopo, scuis, aquis aquarumve decursibus, farinariis, pecu-
banc precariam scripsi et sttbscripsi. liis, pecuniis, mobilibns cl immobili.bus,vel reliquis
III. quibuscumque beneiiciis, nd ipsa casa Dei persua
strumentatratliditet delegavit, seu quod nostris et
IHploma Lhlotarii II, fegis Francor.um, quo conjir- C futuris ad eumdein lociiniti-alitiini fuerit,
mat donummonatterhli a Lonegisilo collatum Ec- et hoctempbribus ad ibidem recti or.line videturesse
clesiceCenomanensi,et cesshnem ejusdetnmonatte- possessum prsesens vel doiiiitiatum, ita et inantea, inspecta
- rio/i ab eadem Eccktia factam Loneghilo, sub lege
ipsa epislola dohationis et -prtcaria accepiionis, per
vtufructutz(ann.&n). hoGprseceptiim plenius in Dei nomen conlirinamns
Chlotarius, rex Francorum, vir inluster. Si peti- monasteriolum rnperiiis nominatum, cum omni in-
tioiiibus servorum Dei, vel bonorum hoininuni, qiise tegritate, ad ipsa prsedicta casa sancire Marireet
Dostiis auribus fuerunt relaue, ct augincnium prm- sancii Gervasiiel Protasii martyrisj nosiris et futurii
u Nonnullre exstant id genus chartse iisdera verbis * Edituin in Analectis Mabillonii, p.ag. 266; re-
conceplx, quasque gemtinas pranes eruditi agnoseunt. cusum in Colleciinne scriplonun Rer. Francic. , t.
Cum legihus, lam canonicis quam civilibus, cattluni IV, pag. 625 ; Jiulli quem noverinnis hiicusque JSU-
fuisset nefes-Ecclesise alienari possenl, receptum spectuiii, quodj,amen omnino spurium judicainus, sir
eral nt concederentur ad usumfrtictum: de quo argu- ctit duas chartas LonegisiJi, quse proxiniaj prrece-
mento vjdcndum iinprimis concilium Agatiienseanni dunt, hoc ipso diplomate conlirmatas. 11 aulera iis-
506, snpra pag. 52. Peliior rera Ecclesiae sibi uten- dem argumentis evincimus. 1D In tribus instruhien-
dam concedi rogabat; episcopns, yel abbas monas- tis idem eslin nolis chronologicis erratum ; nam,»ciim
terii, precibus annuens, rein concedebat; sa»peque Lonegisili chartse mensibus Noyembri et Decembri
ionalor aut venditor, precaiium usum sibi reliiiebal; annixn regni Clolarii.contra historiaruin fidem datae
nnde cnarioe ilire nuncupabantur promiscue,precariw, D lingantur, sic diploniati confirmaiorio raensis Janua-
sive prwsturiw, quarum formulas • reperies inter rius anni mi ejusdem regni pro nola chroriologi-
Marcullianas, forra. lib. n, 5, 59 et 40, append. ca assignatur. 2" Sicut Lonegisili chariaead exein-
Marculf. 27, 28, 41, 42; Bignonianas 20,21,22; plum ialsarum cbartarum Catilephi, quas videre est
Sirmoiidicas 6, 7, el 38; Mabillonianas sive And. - supra, pag. 96 et 98 , de verbo ad veibuiii eflicloar
gavcnses 7; Lindenbrog. 19, 20, 25 et 26. Consu- sunt, sic diploma Clolarii de verbo ad verbuin ex-
leiiilu»quoque cst Caiigius, yoc. Prwsiaria et Preca- scriptum est es. fliplomate spurio Childeberli I,
ria. jn creteris charlis, nec non in formulis, fere supra, pag. 100, edidimus. Quin falsarius ita
seniper legilur clausula absquequinquenniirenovath- ?[uoduit in occulianda fraude negligehs, ui ipsam notaril
ne , de qua vidoqurje dicenda sunt inlra, t. II, pag. Cliiideberti primi subscriptioneiri iidhibueril, Adp-
369, annot.2. grirai scilicet, qui ante sreculuihfeie integrunl no-
'; QHSB pariclm et quandoque paricolmnuncupabah- tariiofiiciofiingebaiur.MiruinquOd.h3ec oinnia cri-
tur, eo quod fere seraper uno eodemque tenore ticosoculatissinrosfugissevideantur.Nf c omiltendum
.conscripireeranl. Qusedarain hac cpllectioue repe- quod hsec tria iiistriiiiienia noii ulilii cx.stant, ,'nisi
rluiilur. Complures de eodem argiiinenio eodemque inter Acla episcopoi uui Cenouianensium, tol spuriis
modo concepise exslant formulacapud Marcitlfuin, iiislruiiieniis refti^ia^nt patet ex his quse deprotn^-
lih. II, forin. 23,24, 29 et 40; append. Marculf.27 et psimus ex hoc impuriKS'1110 fonte, et pluries patebit
28 ; Bignon, 20 cl 21; Sirmon. 26 et 44.; Mabil. - ex eis qtire deiuceps proferciiiiis.
't, Cf. Cangium, voce Parula. . .' .
«1 . PRiECEPTJONES, . ... .. ... . ......m
teraporibus, jure firmissimum prollciat in augmen- A auribus angelorum; monsque ille silvestrisetfactus est
tum. Et ut hsec prsecepiio firmior habeatur, et in mansio sanclarum harum quiccogniiione avidiiata
omnibus conservetur, manus nostrse Bubscriplipni- • versantur in.CQelis.Natn spinis et vi-pribus exiirpulis,
bus subteream decrevimus robbrare et nostro sigillo. , coiistriixi ibi monasteiitiin nionialium oidinis Bene-
sigillare. Clotharius, rex Francoruin, subscripsi. Ado- dicti, in honoreih sanciissimseTrinilaiis et beatis-
grinius, jussus obtuli et subscripsi. Dalum dies vui simae Dei genilricis, Marioe virginis, el heatuiuiri
quod fecilmensis Januar. anno LIIIregni nostri, Com- aposlolorum Petii et Pauli, ac oiiiiiiinii saiictorutn.
pendio palalio nostro, in Dei nomen feliciier. Amen. Quod scilicet monaslerium, a propriefate loci coti-
IV. gruum sorliium noriien. MonSSaiiitus vocaiur. Tunc
communi consensu nieorum, convocavi cbngrcga-
Cltarta qua Romaricus monasterium puellarttmcondit, tionenl sanctarum mouialitim qtiibus concessi prsefa-
juxia AvendiCaslrum* (aiiu.620). tum monaslerium, abbalissani Gerliudem <, filiaut
. Iu noniine Palris et Filii etSpiritus sancli. Amen^ meam priinogenilam, cui et sqrori suie Clarre filiaj
Quoniam mundus in maligno positus legitimas flde- raese, et coeteris inonialibus, ut secure ei libere, ac
liuin donationes impie conatur infringere, idcirco sine bonorum terrenor.uin hietus cura, Dep laniu-
ratio postulat, ut ea quospro augmenlo ecclesiarum lenlur, do et concedo libere et pure, quia Deo servire
donala sunt, nos quoque ralionabililer confirmare cupio, tolum pairimpnium meuin, videlicet tpiuni
curemus. Noverit igitur bmnium calholicorum tam comitatumd AveiidUni,eodeihinodo, forma, auctori-
praesentium quam lulurorum universitas, quqd ego , tate, proprieiate lenendum , qtia paler nieus el ego
Romarieus b, Avendi cqnies , videns viros yirtulis "—tenuimus. Faclum est autein hoc donum quaito
voliihfaria paupertate pauperis Jesu stigmata in su]s nonas Marlii, anno ab Incariialione Doinirii DCXX °,
cqrporibus circumferre, etin deserlis ac spiriosis Ciofarib glorioso Fraricorura rege regtiante. Testcs
Ibcis liabilare, ut amariiudirieincrucis et asperitatem, snnt! : Arnoaldus, episcopus Meteh^is; Dodo, epi-
pceniientia sancta, sseculisoninibus celebrein prsedi- scopus Tulletisis; Paulus, episcOpus Viridunehsis^
carelit; secundumdesideriuin meum paravi eis locura Arnulphus, cognatus meus, dux AustriseMoseilanicoe;
in monle Rombech, juxla castrum meum, in monle Briiniilplius,, Comes Teniplaceiisis; WaUbertus, clus
silveslri satis et horrido, liaut procul a Mosellseflu- Iiiferioris Ausifire', conies Salmensi^. El ne-quishffric
minisripa, quatenus ubi prius fremitus et ululalUS eleemosynam audeal unquain tenierecaluiuniare; vei
ferarutn frequenter sonabat in auribus horainuni, ibi aliquam injuriam monialibus iii hoc loco DcoserVieii-
tleinceps in psalmis et hymnis et canticis spiritualibus tibus inferre, sigilli mei aucloritate ac prsefatorhih
crebrius resonaret graliarum actio, et vox laudis in regis, episcoporum, dvicuin et comituin confirinay],
• Pluries hseccbarta vulgata esl. 1° In Anliquila- nominis abbatissa apparet. in serie abbalissarum Rb-
libus sacris Vosagiensibus, pag. 51; 2* in Monarchia maricensium quam exhibet Nova Gallia Christiana,
sancta Francix, t. II, pag. 26; 3° in Historia t. XIII, iibi supra. Conl. Mahill., Ann. t. 1, pag. 513.
Ecclesise Melensis, pag. 97, a Meurisio. Falsa ab d Avendunum, caslrum in Vosjago,quod et Aven-
omnibus habila, ul vcrbis ulamur NovseGalliseChri- dum et Habendurn , uomine comilatus hoc loco
stiana!, t. XIII, col. 1488. Neotericorum opus videtur insignilur; Vales., Nolit. Gall., pag. 480,'Fingitiir
Coinlio, Annal. t. II, p. 712; atque id fusius astruit f» vero hunc comitatum ad Romaricuiii devehisse jure
Mabiiloitius in epistola, Parisiis edita ann. 1687, hseredilario , quasi hac setate fuissent hrcreditarii
in-4", de primario Roiriaricensismonasterii inslitulo, comitatus. ...-.-.
Quaidain falst indicia in notis sequenlibus indicare * Annos Incarnationis pro nolis chronologicis ih
satis erit.
b Romaricus jam a tribus annis Luxoviensis mo- chartis hujus lemporis hon fuisse adIiibiios,'Ouiiiihus
nacbus lactus-fuerat, rebus suis in pauperes dispersis, comperlum est.
anlequam conderet parthenonem iu Vosago , utte- f Subscripta episcoporum nomina niale cOriveiiiurit
stalur ipsius Vita, inler Acla sanctorum ordinis sancti cum anno Gbr. 62). Arnoallu.-, Meteiisjs epiScbpiiB,
Benedicti,s:cc. n, pag. 416, a lMabillonioediti.Ergo decesserat anri. 607. Dodo'Tulien>eniEcclesiarti nbii
in hac charla Rotnaricus miuinie fuil iioinine comilis adeptus est, uisi ineuute sseculo viu, Patilus ad e'pr*
appellandus. Virdunensem invitus raplus fuit anni 625;
c lMagdefledempriiuani monasterii Romaricensis scopatuin
Cseterissupersedemus. Nolabinius tameri cum Coiniio
abbalissam fuisse constat ex Vita sancti Amati (Acta annum huic chartse a falsario alfixum satis cqrifcorr
SS. ord. S. Ben„ sec. n, pag. 124 el 135), scripta dare cum teriipore condili mbnasterii; vld. Gbiiifii
ab aiionyiiiO Roinarici coelaneo , qui Amatus iii Annales, t. II, pag. 712. Non injucundura nofatu
condendo hoe monasterio discipulum suum Romari- erit, monasteriuin de quo agitur, fuissii ante aiinuai
cuiii adjuvit. Ergo falsum produnt quse hic leguntur 1789 celeberrimum parthenonem, Remiremont hun-
de Gertrude primogenita Romarici, ab ipso prseflxa cupalum, ex corrupto nomine Romarici condil.oris
liuic mouasterio uuin illud conderet. Nulla hujus et ex situ ad radices raonlis Vosagi.
 4C3 HOXOKIISSPAPA l. 464
«—fcnMti11»11 i iiir-»m'ymumu**axmi>>WHmii.*i\
ul.!<.j*r*M»m2^mmm*Mmmi '\(\i i ^taw—i.JIIIIL'm»numwwirjmim i 11
w^PMWipwi i ii\im
' ' '* ...'--
,' ANNDr»OMrKinhxssvii-i. •

HOlXORilJS I,
! .','• •'
JIOMANUSPONTIKH.

i NOTITIA HISTORICA IN TlONOMUM PAPAM I.

- ; >-;•-.•(Lib. Pwitif-.'Jvl. Wa!n.-ti.,i.-n".) ", .
' ;' '" ' ' — '"
•*' '_ . - ... •.
» Honorius, nalione Campanus, ex pa.tre Petrpnio lemporibus suis niulta boria fecit. Ilic erudivit cle-
'
cot&u'*: sijf.Iit annos xn, menses xi, dies xyn. Uic rum. b Tempbribus stiis reribvavit omnem ' familiam
1 VARIANTES LECTIONES.
1 Ce'J. Luc. 494, v, ininutiu diebiit. 'Cod, Luc., cimiliam,;a!., cimeliani
velsupelkclikm.
VARIORUMNOTJE.
»— 1, Honoriiis. Quod semel suasit necessitas, tem-: - A in Synopsi ad Collect., Anast. et Agtonio
calamiias. ut clerus Rom. au- - Pagio. Iia
pornmque populusque anhum liuhc yagum in diversa ab.al.is distractiim
dereut in Bonifacii V electione alque consecraliorie,, restituendum pulavi; ttuse restituiio nisi arrideat,
W in successoiis Honorii non esse faciuin ex ipso» rei perjculum fellciiis fiat: CEHNUS. '.
Anastasio constat calalpgisque et Codd. oninibuss — 2. Honorius; Aniin Redernptoris noslri626, de-
ronsentientibus. Si eniin Honorius sedit annos xii,, cima teriia die mensisMaii, HoiioriusCampan.uscrea-
tnenses xi, dies xvi, fuitque depositus die 42 OctOr r tus est ponlifex Rbmanus. Hujus temporibus orla est
bri*, ut.conslantissime omnes lenent, ordinalus idernj hseresis MonothcHtarum etpropagala. An Honorius
fnit die27 Octobris, un;depostremis inclusis ad diemi fuerif Monotheliia,, gravis qnsestio. Sed verior, est
depositionis totidem ,anni, riien.-es, dies. sunt quott- sejitetuia bmnium fere prlhpdpxorum nostri tem-
regnavtt Hpnorius, Cuiri auleni proedieta dies 27 Oc- pbris illa, qua Ilonorius ab prani labe et suspectiona
tob. sil Dohntiiica anni 623, ul iriJicat iil. BonV. F,, baeresens expiirgatur. Adversuseum siabant Mono-
interponlificium kilur fuit antii unius ac dierumi theliuc, suum esse asserentes. Sed pro eo pugnaba. t
trilim, noni dier.iiii cluniaxal xm, ut habenl fere om- Maximuscontra Pyrrhum, Joaunes IV, Martinns I,
hes Codd. et catalogi, prseter vulgatuni, qui omnii Agalhp, aliive plures pontiiices Romani Horibrium
procul ratione prsesefert vacationem mens. vij die- - sibi vindicantes. Vide dOctissimam Severini Binii
ruin iviiji Ant. Pagius recle animadvenit non posses adho.tationem, tbhi. V.- Concilior., ad VitaraHono-
Hohorii primordia seriusconsliluianno pr.cdicto G2S, rii'; Bellarminom, lib. iv de Roni. pohlif., cip. H;
idqu> arguilexpontillcis litteris ad episcopos Epiri, el Baronium., aniio 633. .BIN.et LABB. •
Id. Deceiib., indicl. 14, quse exslant in Collecl. b* —3. Honoriiis. PetroniidelaMarba, viri consularis
Roms Holslenii, pag. 248. quas litteras Pap:-broch. filius, CjJmpanus, decimus papa regnicola, linperaiore
meriilosas putal, quia sibi c ntrarias ob detracttira Flavio Heraclio, sedit in Petri caihedra annos xn,
Honorio annum, cujus inilia collocat annp 628, adeo- meiises xi,-dies vn, creatus et consecraius die Oo-
que aheodem Pagio arguitur, an 623, ji. 46, quasii minico vn Idus Novembris, anno 622. Videre esl in
eam coJleciionem non videril. Hiiic yero Pagii, cse- sexl* isynodiCoistantiiiopolilanaj tertiae vulgalis Co -
tcra eruditissimi, allucinalio ingens patel; is enin» dicibus sanctissimo huic viro Mbnotheiitarun h.siresis
depositione cum Aiiastasio deliiiita .die 25 Octobris, criraen impirigi, cum falsissiminn'sit ipsum huic lisc-
licet jriorterri bidui retro trahat, ordinaium fatetur resi unquaih subscripsisse, i no consieteam condem-
Honorium die 27ejiisdem mensis, et aiinii Quseau- nasse, ut ex Maxitiii nipnachi ejns conlemporanei,
teih aiires.audire possunt, unica tanlum die metlia quisbb Martino papa vixit, epistolis Grsecis, et dia-
inter;.deposjlionem et ordiriationem, pontiliceni ele- logo contra P.yrrhtim palriarcham Constaiiiinopbli-
ctuiiijordinatuiJiqiie eoprfeserliiiitemporecum pfiii- lanum, liocreticum Monothelitam, quoein BibliblJieca
cipis jussio Cohslanliiiopoli exspeclabalur, absque ul- Palalina 'exstatj satis mahifestuin est. Eunnlem eliam
la canonica ejectione, acpolissimum contra Bonifacii ponlificera catholiciim semper fuisse scripiis coufir-
I!I decretum, paucis ante annis editum, ne pbniifex inariirit Emriiariuel Calles Grseeus, Joannes de Turre-
eligatur nisi lertia posldeposilionemdie? Huc accedit Crem-fta cardirialis ,' lib. de Primatu S. R. E., et
jifiri diiirhiipbiililicuni tequalis eoruhi temporuni au- nostris temporibus Albertus Pighius, in lib. de Ec-
ctorita»,ubi,cap. <lcelecl. pontif., ad Exarch.,ita Je- clbsiastica Hicrarchia. CaeterumYu'gata sexioe syn-
gitur:«Pontificalis memofiseillo de prfescnlibtisCuris bdi exeiiiplaria a Grsecis cbrrupla, ejusquecanoiics,
ad seternam requiem evocato, ut assolet hiinianis C in quibus Honorius coiidemuatur, supposilitios esse,
rebus accidere, magna nos tiistitiarum moles ob- ex Theophane Isauro, GraecoHistoriae ecclesiaslica;
slrinxerat proprio dispensalore frustraios. Sed non scripiore, docel Ana lasius Bibliolhecarius, in Histo-
diu in affliclione persi.tere consuela Dei nostri beni- ria s-ua Latina, quam ex codem Theophane, Nice-
gnitas sperantes in se dereliquil. Tviduo enim nobis pbpro, ct Georgio abbale composuit. Hsee animad-
exiguis in oralioue iiiancnlibus, ulbiiinium meotibiis verlit Gullielnius Sirletus, Calaber, cum esset sedis
ccelestis dignatio denionslraret, quera tiignum,] etc. apostolicse prolonolarius, qui cutn doclrina, pietate
Cerle Pagius, nisi, Beiise loco "deceptu?, BonifaciiV ei oniniuin virliitum genere, cumulatissimus existe-
scdem p!us aiquo produxcrat, his modo angu^tiis ret, ad collegium cardinalmm meruit promoveri, et[
nonliscrerct. Qtue cum ita sini, vacatio sedis inter nicnioria illius nunc in benedictione es'. CIACONIUS.
Bonifacium el Honorium per se patet, anni quiJem b Temporibussuis renovavit, etc. De Honorii
erga
uniiis.ac dierum trium, proindeque error Codd. pe.ie divinum culium reverenlia in disponendis rcbus
omniuni et catalogorum haberitium dies xui ab Ara- ecclesiasticis, atqne niuntlicentia in seJificandis, or-
bica ut arbitror, citra 13 absque punct s j risco bar- nandis, dotandisque ecclesiis, multa admiranda apud
baroque more sequioris a;vi emaualu^. De emoituali Anastasium inveiiiuntur. Oninem enim prope cleiuu
-lloncrii die, seu depo iiiouis, liqtiet ex A:ia»tasio; renovavit, basilicam bcati Petri tegtilis owieis,ex
deanno autcm, nempe CS8,eruditis omnibus constat, Jove Capitolino sumptis, cooperuii, altarequc sancio
pioaserlim Papebrochio, in Conat. hist., Siimondo, Petro argento incruslavil, imillis aliis adtliiis oma-
 4^5 NOTITIAIHSTORICAIN IlQNORIUM. «•*
beatj.Pctri aposloli, el inveslivit confe.-sionembeati /\ ex consensu piissimi Hseraclei imperatoris, Eodem
d
Peiri ex argento puro, quod pensat libras cenlum tempore fecil ecclesiam beatac Agnetls marlyris
via Numentana, asolo,
ociuagiiua et septem. a Investivit' regias januas milliaiioab urbe Roma terlio,
iii ingressu ecclesisemajoris, qcse appellanlur me- ubi requiescit. Quam ondique ornavit' etexquisi-
dianoe ex argenlo, quse pensant libras noningenlas vit, ubi posuit mulladona. Ornavil autein sepulcrum
libras ccui. Posuit
sepiuaginta quinque. Fecit et' cerostatas majores ejus ex aigento, quod pensan.
8 ex argento paria duo, qusesunt anle corpus beali et dcsuper ciborium affeumdeauraluin uiirsemagni-
Iibras 4 CCLXXII.Fecit tudinis. Fccit et " Gabalhns aureos " qualuor, pen-
Pelri apostoli, pensan. sing.
et ad beatum Andream apostolum, ubi supra, ante san. sing. libras singulas. Fecit absidam ejusdem ba-
s labnlas ex pens. libr. BiliCBex " musibo, ubi etiam mulla " bona obtulit.
confessionem argenlo, quse
in
Eeptuagintatres. Hujustemporibus levatsesunt trabes ltem fecit bai-ilicambeali Apollinaris marlyris
iri Ecclesia beali Pelri aposfoli numero sexdecim. urbe Roma, in portieu beati Pelri aposloli, quse ap-
* Hiccooperuit ecclesiam * omnem ex' tabulis oereis, pellatur li ad palraata a solo, ubi dona multa largi-
"
quas levavit • de templo, quod appellatur Romw tusest.
VAUIANTESLECTIONES.
1'Ai., regint ingressusecclesiwejtts quas vocant mediana, etc. * Cod. Luc, cerosiaia mapra
* Al. om. ex argenlo. * Al., LXH.. .* AL, tabulam argenteatnqua peniat, eic,
' Al., ejnt ex tegulis wreis. ' Cod. Luc., '*Cod. Luc, Romitli;
' Al. ora. et exquisivit. 10Cod. Luc, Gabatas. regulis. " Al., tres. " Cod. Luc, mtiiuo.
" Cod. Luc^ et al., dona. n Cod. Luc, palmaria.
VARJORUMNOTJE.
menlis. jEdeni sancla?Agnetis marlyris a solo ;refe- B norius ex Heraclii Imp. consensu , el -ccclesiam
cit. jEdem sancti Pancratii via Aurelia restituit, omnem B. Peiri cooperuil, teiiipliiindicitur Romm
twnplum quoque Anastasii ad Aquas Salvias , tera- in aliis autem Codd. templum Romuli. Illud quidem
plnm quatuor Coronatorum martyrum; templum Romoe,qiiacvelut, Dea impiecolebatur, ab Adriano
sancli Severini, apud urbem Tiburtinam, inagniU- exsliuclum fuit, et Veneris templo adjiincium. De
ccnlissimi operis sedilicavit,et argenlo, auro, por- quo hsecbabet Dio lib. 69 : lpse quidem Adrianus
phyrelicis et marmoreis lapidibus incrustatipne descriplhnemtempliVeneriset Romwadeum (scilicet
parietum, opere tetlorio, verraic.ulaloqueexornavit. ad Apollodorumarchitectura) mittens, quippe signi-
Reslituit etiani cccraeterium sanclorura Marcelliniet ficans sine illius opera et ministerio etiam ingentia
Petri: multas alias ecclesias restituit, et multas de mdificia exslrui posse, quwrebat, un illud mdificittm
novo construxit; primusque instituil ut unoquoque rectese haberet. Rescripsitde templo, el sublimeillud
Sabbalo a sanclo Apollinari ad sanclum Petrum etconcavumfien eportere, ut ex loco tuperhri in ta-
ireiur cum litaniis. Sed mirabilius plane est quod crum usque viam insignhr prospeclusessel, el magit
ejus epilaphium el vetus alia inscriptio a Canisio, conspicuus;coiicavumad excipkndas ludorummachi-
torao VI antiq. Lect. relata, lestaniur, ipsuni nemp.e nas, qum in eo lateater compingi,el inde ex occulto
exslinxisseschisma Istriaede tribus capilulis.quselatis in thealrum duci possent.Ubi verositum essel hujus-
estnon minima. Sedcum in sancto Gregorioprobave- ceinodi teuiplum ipse Anastasius docere potest, qni
rimus schismaillud durasse usque ad Sergiumpapam, scripseral in Vila Felicis IV: Uic fecitbasilicamSS.
Velsub Honorioomnino sopilumnonest, velschisma- Cosmiel Damianiin urbe Roma, in loco qui appel-
tici iterum post llonorii lnortem Iapsi sunt., PAGIIIS. latur Via sacra, juxla templumurbisRemm. Fuit igi-
* Inveslivit regias januUs in ingressu eccksiwma- lurnon procul ab. Amphitheatro, cura, juxta Apol-
j.oris, qumappellanlur Medianw, ex argento, Regioet» lodorimaihemalicidescripiionem, iude peti ludorum
sunt majores fores ecclesiarum. Joannes Monach., machinae, eodemque referri deberent: ideoquc mul-
in Vit. sancti Odonisabbatis Cluniacens., de apro tis persuasum esi, duo illa septa, quse in hortis
quem vocat siiigularem : Ille autem, omissa feritate, Sanctse MarioeNovaeadhuc supersunt, esse hujus
ul ittgredienli adilus a guovis concederelur, prwdi- lempli rudera. Tantae autem celebrilatis fuit, ut eo
clas regias diulius putsavii, alque oris sui spuma, que insignirentur ipsa imperatoruin numismata, qualia
adhmrere potuit, linivit. Porla basilicaris idOmest. riuper effossa sunt in nostro Pedeniontano agro ad
Frodoard., in Chronic, ad ann. 820 : Rhemisinmo- vhinia Montisregalis, et inRegia Gaza asservanlur,
natterie sancli Petri ad pofiam basilicarem. Idem, fbrtasse aliquahdo in eruditorum oculos prodilura.
lib. iv Hist. Rhem, cap. 46, majorem portam basi- Quod si teniplinn Romuli ab Atiastasio indicatum
licae sancti Petri regiam vocat. Paulin., epist» 33.: inalis, hoc pariter non exiguaeapud Romanosverie-
In amptissimam glorhsi Petri basilicam, per illam ralionis fuit, deque eo Dionysius lialicarnas. lib, t.
venerabikm-regiam, cmruka eminus fronte ridenlem. ubi agit de Liipercali: Oslendittifsecttndum viam,
Anaslas., in Conone : Qui tnissi fuerunt de exercilu qua itur ud Circum, lemplumqiieei proximum,in quo
ad cuslodkndas regias basilicm,clausas observabant. esi Lupa prwbenspuerisduobus uberq. Fuil igitur ad
ldem in Gregorio 111: Ab arcu allaris usquead re- Ltipercal in octava regione, post curiaro, aut ad
gias. Idem, in Leone III : Fecil in basilica Dei Geni- basilicamPorciam, ubi nunc aedesS.tncte MarioeLi-
tricis ad prmsepe,in ingressu prwsepii, regias vestitas beratricis.D.scimusinterimex his AclispontilicaJibus,
ex argentopurissimo.ALTASURIU.
h liic cooperuileccksiant. Basilicam sancti Petri alierulrum eorura teraplorum Christiano VII seculo
rj supcrluisse, tabulis, statuisque opulenlum, tandiu
tegulis aeneisex Juve Capitolino sumptis cooperuit. fortasse a principibus servatum, quod priscorurn
Cucomus.
c De templo.Templum hoc, exquo tabulas oereas, Csesarum d Fecit sinnilacra
conlineret.BEsciNus.
ecclesiam beutw Agnelis. Ul carmen iti
siye ul habent Mss. Codd. Regius, Freheri, Maza- abside indicu. CIACO.MUS.
, rini, et Thuaiii uterque, tegulas a:rcas ahstraxit Ho
^7 -,... ilONORH PAP^E I 468
Hicfocil consiitutum in Eccksia, et decrevit ut A furmam, quoededucil aquam in lacum Sabbatinura,
per ohincm liebdomadamSabbato die cxeat litania, et. sub s; formara, quoc cOnducit aquam Tiheris.]
1ad bealum Apollinarem, et ad bealum Petrum apo- Fccit el ciboiium super altarb ex argento, quod
siolumcumhymnis et cauticis pnpulus omnis occurr piiisan. libras 4 CCLXXXVH, et arcus argenteos quin-
rera dgbeat. Fecit et ecclesiam bealo Cyriaco mar- que, qui pens. singuii libras xv. Fecit <t candelabra
lyii.a solo via Osliensi niilliario scplimo,, nbi et do- aurea iria,.quoepns. sing. libras ubi raulta ! dona
jiuni:oblulil. Eoileni leinpore fecit ecelcsiain bcato- siraul obluiit. Fecit eecf siam bestse Lucisein tirbe
r-umiiiartyriiin quattior Corotialorum, quani ct de- Ronta juxta sancimn Silvestiiim, quaiii et dedicavit,
(licavif;.et doiu.iin oblulii. Fecit ccelesiam beato et dona mtilla oblulit. b Fecit ecelesiam beafo 6 A-
S&v.ritioa solo juxta.civilatem Tiburlinam milljario driano niartyri in tribus' Fatis, quanl cfdedicavii,
ab iii-beRomatia vigesimo, qnam ipse didicavit, et et dona muila ohiulit. c Sed 8 et raultas alias fecit,
«iQiianiuju ohluiii. Rjnoyavit et ccemeterinm bea- quoeenumerare Ipngum est. Fecit auteni ordinatio-
toruin raariyruni .M.ircelliiii et Petri, via Lavican.-u nes tres, 9 per inensem Decehibri-m 10 presbyleros
End.m lempore fjcit basilicam beaio Pancratio xiii, " diacoiios x>i, episcopos per diversa lOea nu-
marlyri, via Aurelia milliario sccundo * a solo, ct B niero ununi et ocluaginta. >'Qui etiam sepultus est 11
ornavit. sepulcrum ejtis ex argento, quod pensan. in basilica "beali Pelri apostoli, sub die quarto Idus
libras cfntuiiv viginii. -{>Et ibi cohsliluit mola in Octobris. Et cessavit episcopatusannuni unum,men-
niurum iri loco Trajani jiixfa murnm civitaiis, * et tes seplcm, die septenulccitii.

VARIANTESj^lECTIOSES.
*•AI=,a B. A olthtare ad B. Petrum, etc. * A\.,ab ttrbe Roma. ' Uncinisinclusadestint inCod. Litc.
> Cod. Luc. el al., CLXXXVII.' Al.; bdna. ' Cod. Luc, Mriane; et postea al., Martini.
--? Cod.Jiiic., foris. ... .^Cod. Lnc, multa alia boria. - -.'.Al. om. per mensem Decembrem.
'."-Cou\..l.uc, Labb. elMnnsi,, presbylerosxxxi. "Cod. Luc, diaconosxi.
..MAl,.add, itftisitpra sttb die in, etc. -
"
',:, "'"',...','• .... ' . :'".._ VARIORUMNOMl.
», Et fgrmnm qitw tleducil qquani in lacum Sabba- G est,"Iri.busanhis, juxta vulgare ruslicorum, qui nu-
teiiuin, et siibse foriiiam,quwcoiidncituquamTiberis. raerant annos per sata, seu segeles. Virgil., eclog. 1 •
Ilimdiiiisfii.rniitii), id.esi, aquocductiim deduxit ex 1 Pbst aliquottnea regna vidensniirahorarisias.
jacu :Sabaiheno in Urbein, in atriura ecclesise beati «
ALTASERRA.
I^tri apouoli. Eauuleiri restiluit Adrianhs I. Anas- Sed et multa alia. Iiiter mulla alia qna>.Hono-
tas'-.,inejus Vta : Formam.quw vocalitrSabballiena, riusponiifex gessit unuiii est, qupdpopulos Chrislia-
-iiimisconffacta 'existeiis, per qaairi decurrebal aqtta nae religionis experles ad Christi fidem adduxit,
per.Centciiarimninalrio eccksim beali Petri apa- niissis verbiDei administris, qui eos docerent. Ab
sibii, elc. Eaniilem resliluil Gregor. IV. Anast., in Hbriorio enim Birinuin episcopum in Brilanniam
e.j.ns.Vit.,: Formam qtiw Sabbuteha huncupatur, etc missum fuisse, a qub SaxonesOccideniales Christia-
Fpi niaiSalibafeua csi, quoetlcJucilur ex Iac.iSaba- naiii filera suscepere, Beda-(Lib. w,cap. 7) testatur:
jqyr Angidariusvoeatur, 1. Rutilia Polla, lf.de Eo iempore, inquit, gens occideitUtliumSaxenum,
tBi.i.o,-
cpiilrali.' empl. Unde noinen a tribus aiigulis, quos qui antiquilusGevisswvocabanlur,rsgnanie Cynigisso,
pra: se fei;l via Auielia qua diicit. in V.aiicafniin,ut fidem Cliritli iuscepit, prmdicante iitisverbumBirino
.jibs.dociiit Plaihia in Ajirianp. ln atriis ecclesiarum episcopo,qni cum coiisitiopapw;Hqnorii vetieral Dri-
.erant cantliiiriseti fonles aquariiin, quseforis niagiio . laniiiam, promiilensquiderriseilib prmsenle in intimis
sViiiipludueebantur per listulas in u^uui ecclesiartnn. ultra Anglorum parlibus, quonutius doclor prwcessis-
.Aiiasias., in Gregb.rioII: "Sancti Laurentii pariter set, sahclw.fidei semina se esse sparsurum; unde et
iccksiamfofii mriros silam rtparavil', dtque aquani, jussu ejusdempohiificisper AsteriitmGenuensemepi-
[fisiuiiscompagiinlis, post inidltiin temporis in eam- scopiim '"i
iii episcopqiusconsecratusesl gradum. MAFEUS.
deine:cksiamfed>ixil.AhrkSEl\RA. Qiti ethm sepulius esi. Qbiil tandem Honorius
",'/'b Fecil ecclesiiimbedioAdfiano marlijriin Tribus papa die duodecima meiisis Octobris anni sexcente--
Fatis, qtiinn ei dcdkavii.tvU Fata lbcus iii Urbe, simi irigesimi ociavi poslquairi, ul babel Anastasius,
'cujniineiiiiiiii JPi;oc<ip.r«JeB'll. Gothic; lib. IX, ad sedissei annos duodecim,riiensesundecim,dies sepletri-
"
fln.. Qtiod coiiiprnbalur ei, alio loco Aiiastitsii in 0 deciiri,fain die qrdinatioiiis, quaih mortis aut sepul-
'.'A:lri.ai.io,:J?» eccksia verobealorum Cosmmei Du- turoc, ut soepefit,:iri stiiniiiain collato, ex quo mani-
miaiii iit tribus Falis veslem de siauraciti' fecit. Et festum lit nos juxta meiitem Auastasii ordinationerii
r.iirsiis: Basiiicain sariclbriimCosirimel Dairiiani si- "ejusrecleconjuiixisse cuni die 27 Oclbbrisaiini'625,
iainiii Tribiit 'Faiis reslauravit.' Ne mhj lribuarii cuni",eodera teste, Obierii el sepulius sit in basilica
: alieifa, hucjaiii obseryayit Lacertla, Adversar. cap. beati Pelri apostoli sud die-quartoIdus Octobris. PA-
;;i49, li. 27, Forte eliain iegendum de Tribus Salis, idI OIUS..'"
m F.PISTOI./E. 4Y0

HONORII PAPiE I

EPISTOL^.

(Mansl,Conc. Coll., lom. XII.)

EPISTOLA PRIM\. A ille in capitc, hoc Iste viletur exereulsse in corpore.

nONt/lUI PAPjEI ADISATIUM RAVENNATEM EXARCEUM. Primogenium itaque subdiaconura el rcgionarium
AdalvaidumLongobardorumregem calhoticumregno nostraesedis Gradensi Ecclesiseepiscopali ordine cum
restitui, el subrogatum iili Ariovaldum hominem pallii benedictione direxitnus consecrandum. Opor-
Arianumel perfiduminde ejici; Cisalpinosepiscopos fraternitatem veslram juxla legeraecclesia;-
querum opera scetus puiraral, ad pwnam susci- tebitergo
l-ieiidamad se mitti pelit. licam cuncta disponere, capiliquc veslro sinceratn
Hmorius Isacio exarcho. obeilientiamexhibere. Nos enim dirigenles homine»
Oelalumest ad nos. episcoposTranspadanos Petro nostros a 1 excellentissimum Longobardorum regem,
Piiuli filio suadere conatos esse, ut " Adalvaldum injiinximus, ut eumdetn Fortiinatiim , ut relicta ah
n-gein desereret, Ariovaldoquetyranno se applicarel. eo republica, ad gentesque prolapsum, 11 abnegata
Q am ob rem quia Petrus pravis eorum consiliissuis c >ncordiaeunitale Deo rebellem et perfidum, nec uon
re-iuit obedire, et sacrarhenta regni Agoni (Agi- res quascunque secum aufugiens abstulisse monslra-
uljiho videlicet) Adalvaldi patri prsestita sancte tur, espetat, el repelere non moretur; ul et hi a
cupit servare; et quia hoc Deo el hominibus est in- quibus repettintur, a patrihus Cbrislianissimse rcipu-
gratum, ut qui tale facinus vindicare deberent, B blicoeb, parem jusiiliam consequantur.
corum ipsi suasores existanl, rogamus vos , ut EPISTOLA III.
postquam Adalvaldum divino in regnum (ut spera- SERCII ", CONSTANTINOPOLITANI AD nONORICM
EP1SCOPI,
nius) auxilio reduxeritis, pradielos episcopos Romam PAPAM.
niiit»re velitis, ne scelus hujusmodi impunitura re- Illi originem conlcnlhnis de una aut duabut volunta-
tibus aperil, veiam fidemin nalura ChrislisecUndum
Jinqtiamus.
EPISTOLA II. episiolamLeonis eiChulcedoiiense concitiiim profi-
letur. Sopltroniitm Hierosotymilanutnepiscopum,
ADEPISCOPOS VENETUE ETISTRI^. qtti Cyro Akxandrino conlradixerat, suo horlalu
De fortunato Gradensi palriarciia dejecto, el Primo- consensisse, ul de nova el periculosa cdntentionj
genioi)t locumejus subrogalo. absiineatur, et sikntium fiat.
Honorius episcopus, servus servorum Dei, dile- Intaiilumvobis sanciissimis, elc. (Exstat aclione '.2
clis imisfralribus universis episcopis per Venetiainel textw sijnodi. )
d EPIST iLAIV.
Islriam conslltutis.
Snademus, et decrelales apices fraternitali vestroe ADSERGIUM CONSTANTISOPOLITANUM EPISCOPUM.
veram orthodoxm fidei doclrinam, de duabtis
dirigimus, per quos expelimus ul loco Judaealius Poit v lunlatibus Clirisli tissertam, causam indicat quarc
viise probabilis ad regendum gregem dominicum Sergio de Novivocabulitsikntium indicenli consen-
promovealur. Et non immerito is qui dejectus est, G liendum esse judicet.
et Judseactibus comparatur et moribus. Nam quod Honorius Sergio episcopo Conslanlinopolitano.
» Adalvaldum.De Adalvaldorege Longobardornm el hsereseos periculum, quod ex novitate vocabulo-
hsec Paulus Diaconus, lib. iv, c. S : Sed cumAdal- rnm emergere solet, a vocahulis unius aut duarum
vaidus, eversd^menteinsaniret, postquam cum matre volunlalum abstincrelur. Rein geslam per hasce lit-
decemregnaveral annis, ae regno ejectus est, el a leras Constantinopolilanus episcopus Honorio pon-
Longoburdisin ejus locum Arhvaldus substilutus est. tifiei Romano indical: qui dum epislolam hanc, qua
Qux si vera essent, ininime putandum est pro insano niliil contrariura orlhodoxae fidei aut Chaleedonenst
et plane demente in regnum reslituendo Honoriura concilio continelur, et Leonis epislola delendiiur,.
tantopere laborasse. SEV.BIN. (lna:naturae in Christo asseruntur, accepisset,
b Christianissimwreipublicw. Hoc titulo Venetam • quaque
non poluit aliter quin illi velul praesuli calhulico.
reiitpublicammerito exornat, quia ipsa, relictis schis- responderet, maxiine ideo quod in fine epistolse se
inaticis, RomanoeEcclesiaeadhoerebat, et a Romana suaqtie omnia censuraeEcclesiae et sedis apostolicaj
Ecclesia episcopum petere solebat, ne schismatico- subjicit. Unde maiiifeslissime constat(quod el nif<xi-
luui laqueis implicaretur. SEV.BIN. mopere est allendendiimetsoepius inculcaudura)Ser-
' Epistola Sergii. Cum Sophronias adSergium gium ipsurn, elsi postea fuerit detectus lisereijcus
dedisset litteras, quibus petebat deleri caput illud et condemnatus, proesemilaraen tempore, quo hanc
tsyiiOiliAlexandrinoe,quo asserebatur una voluntas epislolam ad Honorium scripsit, anno ninihu.ni
in Christo, contenderelque duas omnino volnntates I) Christi 653, ponlificatus Honorii ociavo, non tnniiun
et operationes concedendas esse, landem ubi inter orthodoxum credituin fuisse ab Orientalibus et Ocei-
uii uiiique de re et veritate orthodoxae fidei conve- dentalibus, sed etiam ni.agiueexisiimalipuisepiseopum
nisset, uterque duas naturas, voluntales el opera- habiium esse, ut conslal ex,epistola Sophrouii ad
tiiuies in Clirislo secundura epistolara Leonis et Sergium. SEV.BIN.
Cbalcedonensisconcilii decreta agnovisset, consilio t.Epistola, elc. Hsec epislola Honorii est lapis
Sergii utrique placuit, ul, ad evitandumscandalum, offensionis, et pelra scanda'li aniiijuioribus ct nova-
4'7t nONDR.ll PAP/E I 474
Seripia fraleriiitaiis veslroe stiscepinius, per qtioeA i Intjut swcuii, ncque principumItujus sweuli, qui de-
ccnlcnlioncs quasdam, et novas voeurauuseslipnes stniuntur,sed loqujmttrDei sapienliamin inyslerh abs-
'
cognoviinus inlroductas per Sophrbriiiim querndain coitdiiaih, qudmpfmtiesiinavit Deus anle swcula in
lunc monocliuin, nunc vero ex audilo episcopum gloriam nostram, quam nemo principum hujus sasculi
llierosolymiianx urbis constilutum adversus fra- cognovil.Si enim: cognovissent, nunqnam Dominum
trem noslriim Cyrtini Alexandriac antistjtein, iinam majestqlis crticifixissenl (I Cor. n). Dum profecto
operalioneni Domini nostri JesuChristi conversisex divinilas nec crucifigipotuit, nec passiones humanas
Ifcresi praedicanieni.Qui denique ad vesirato frater- expeiiri vel perpeli; sed propter iiieff.ibilemconjun-
nitatera Sophronius vetiiens, querelamque hujusmo- ctionem humanoedivincequenaturoe,idcirco d et ubi- „
di deponens, iiiullifirniiter erudilus ,. peliit de his , que Deusdicilur pali, et humanitas-ex ccelocum di- '
qui» a vbbis fiierat iiislructus paginaiibns sibi syllabis viuitaie dqscendisse. Unde efuh3'!! •voluntatera fa-^"-
res>rari r quartim llierarum ad eumdem Sophro: leniur Domini nostri Jesu Chrisli, quia profecto a
iihith dircclarum suscipientes exempJar, et inluentes divinitate assumpia ,esthostra natiira., • non culpa ,
satis provide circumspecteqiie fralernitateui vestram illa profecto quaeanlepeccatum creata est, non qute
scripsisse, laudamus novitatem yocabuli auierentem, post proevaricationemvitiata. Chrisliisenim Dominus,
qiibd posset scandalum siniplicibus generare. Nos g] in similitudine carnis peecati veriiens, peccalunj
<niniin quo percepimusqportet ambulare. Eninivero niundi abslulit, etde pleniludine ejus omnesaecepi-
«fticeDeqperveiiiemnsusqiieadmensuramrectsefidei, •nius: el formaraservi suscipiens,habilu invenlusest ut
quain apostoli veiitatis, Scripturarum sanclarum homo(Philipp. n),quia sine peccato conceptusde Spi-
finiicuTi)exlendcrunt, confitenles byminum Jesum riiu sancto, etiain absque peccato est partus de sancta
Christiim,.nietljatorem Dei et hoiiiiiiiim,, operalum et immacuiata yirgine Dei genitrice, nullum.experieris
iJivjiia,. nieJia humaiiilate Verbo Detf" naturalilej' contagiiimviiiatse naiurae. Carnis enim vocabulum,
umia, euiniiciiique bperatum huinajia.ineffabililer, duobus modis sacris Eioquiisbonijiialique cognovi-
alque singuTarilerissrimpta carne, b discrele, incon- mus nominari, sicut scriptum cst : Non permanebit
fuse ,.atque inconver'ibiIiler plena divinitale, et qui Spiritut meusih hoininibttsistis, quia caro sunt (Ge-
coru.cavit in carne r- plcna divinis miraculis, ipse nes. yi). Et Apostolus : Caro et sanguis regnum Dei
esf,. efcarneus rlfsctus plcne Deus, et hoino : pas- npn possidebiint(1 Cor. vj. El ruisum : Mente ser-
si.ones, rt.opprobria patilur unus mediatpr Dei ei vh kgi Dei, carrie ctulemlegi peccati. El video afiam
lioniinuniin ii'risque nnt<iris, Verbuin carp factum, tegem in membris tneis , repugnantem legi mentis
t\t babiiavit iu nobis, ipse Filius hnniinis de' ccelo rnem, el captivumme Imltenteniin kgem peccati, qum
•lescendens, unus atijueidemj siciiiscviplumest, C i cst in.membrismeis (fiom.vn). Et alia multa hujus-
crueifixus Dnminiu.majestatis, dum cqnstet;divini- m.piliin malo absolute solent intelligi, vel vocari.
tatem nullas p ss? peipeti huuianas passiones : el I:i bono atitem;ila, Isafa prophela dicente : Vcniel
iiiCHi.decasIo,sed desaiicta esl assiimpia caro Dei oihitis caro in Hierusalem; et adorubunl in conspectti
g.mitrice : nam per s Veritas iu Evang^lioita inquil: meo (7sti.LxvJ).:El Jpb : In carne' meavidebo Deum
Nitllut ascendil incmlitm, nisi qtti de cmlodescendil,, (Job. xix). Et alii: Videbitomnis caro salutare Dei
Fiiiuihominis; qiti est iii caj/o (JoanVlit),' pfofecto> (Litc: 111).Et alia diversa. Non est itaque asstimpla,
rlios-instruenS,quod divinitati uriita est caropassibilis> sicut prsefatisumus, a Salvalore vitiata nalura, quae
iiieffabiliter, atgue"siiigulariter,. ut discrete, alque! repugnaret lfgimentis ejus ; sed venit. qumrere et
' salvare
inconfuse, sic indivise videretur conjuiigi. quodperkrat (Luc. xvi), -idest,' vilialam huma -
Ut nimiruin stupenda mejite'inirabillter manenlibus> JII generis naturam. Nam lex alia in rhembris^aut.
ulrarumque naturarum differenliiscognoscatur uniri. volunlas diversa non fuit, vel contraria Salvatori,
;Cui"Apbslo)'uscbncinens, ad CorihtJiiOs.ait: Sapieii- <|uiasitper legein natus est huinanse condiiionis. Et
tium loqiiimurinler per.fectos^sapienliam vero noni si quidera scriplum est-: Non vcnifficerevolunlatem
_tqribus hoereticis;ex.qua ponlilici, auctoritate Bedae, , -. et veram fidem de Ghristo confitetur bac epiotola
"sanciissirao,, ipsique sedi apostolicser gravissinium l Honorius: de.vocabulis ob pericula scandali el ma-
cijnien h;reseos irapingcre conantur. Et qnidem) jorem contentionem abstinendum esse prudenler
sine, omni justa causa. Na>nrescripsisse:Sergio, noni admonet. Qnod saue nemojiisi imprudehs sanclissimo
potuil ipsi -vitio verli, titpofe qui hoclempore abi viro vitio aut .crimini dare polerit.: Quomoiiointelli-
. etnnibus adhuc catholieus habebatur, nihilque hxre- gendtim sit quod dicit: Ende el ttnum votnnlatem
.retT.itin adliuc dixcr t aiifBcrip-erat,. suaque qmniaa ,fatemuf DominiJesuChrisii, .quiaprofecioa divihitule
censuroeEcclesioesnbjecerat, nt supra patet.. Et sii assumplaest nosiri natura-, non culpa; jiissu .sanci;
Jiooccriniini verlas ilonorio, quidnam, qiioeso,aflerss .1laiinis papte IV secretarius Tbmoj-iiin disputalione
.vadexcusalinneni Sopbronii, qui jam ante Hoiiorium l ' Maximi cum PyrrhO explicatistis verbis, etsupra in
illi per lilteras non laiiiiuii coiiiinuiiicavit, verttinl nOiisad,Vitam Honorii;_ilem infra in allegata dispu-
. etiarade una aul duabus volunlalihus ob causas su-- J.iiione assignavi. Vide plura; apud Baronibm anuo
prailiclas silenljiim intlicenii planc consehsit? Cuf sii 65T)^ num. 25 et sequehli. SEV.BIN;
.jnilluin crimen. h.vreseos.impingendum esse sentias,, " G. hypostalice.. ':..
- fton video qna ralione aliler quam per.calumnianiil '' G;, indiscrete, inc. inc. ei plene a divinilate.
( lionorium Moiioilieliiaiiiinnumero asciibendum essee c C., i» cartie miraculis perfecta divinilale, ipse
judices! De noviiate vocum initio coiilenlionis si- esl qiii et carnis affeftm npprobpiis operatus est,
Jentiunj indicere, susp'clum esSe non potesl, cum dee perfectus :Deus. el iiemo linns medialor.-
. nqvis vocabulis'"habitseCqnteiitiojiesgravissimas ali-- . .& C, utrMqite el Dens, efc. , \ .
fjiindo hxreses cxcaariril, ut supra vidimus. Rem n c G., i'on <«/!>«in ilia, profectoqtie.
 EP:STOLJE. -m
tneam,sed cjusqui inisilmePatris (Joan. vi.i); et : jA enim in aliis, id est, in menibrissuis, spiritus Christi
Nen quodego voio, sed quod tu tis Pater (Marc. mulliformiter operatur, in quo vivunt, moveniur, et
xxvi), et alia Jiujusmodi,non sunt hsecdiversse vo- sunt: quanto magis per semetipsuinmediatqrem Dei
lunlatis, sed dispensationis humanitatis assumptoe. et hominUm,plene ac perfecte, multisque modis, et
Ista enim propter nos dicla sunt, quibus dedit exem- ineffabilibusconfiteri nos coramunioneulriusque na-
plum,. ut seqtiamurvesligiaejus, pius magister dis- turae condecef operatum? Et nos quidem secundum
cipulosimbuens, ut nonsuam uiiiisquisquenostrum, sanctiones divinorum Eloqnioruin oportet sapere vel
sed potius Dominiin omnibus preeferat voluntatem. 6pirare. illa videlicet refutantes, quoe quidem hovae
Via igilur regia incedentes, et dextrorsum vel sini- voces noscuntur sanctis Dei Eeclesiisscandala gene-
slrorsuirivenatorum laqueoscircumpositosevitantes, rare, ne parvuli aut-duarum operationum vocabulo
ne ad lapiJeui pedem nostrum ollendamus,Idumaeis, offensi, sectahtes Nestorianos nos vesana sapere ar-
id esl, terrenis, alque hserelicispropria relinquenles, bitrentur : arit certe, si rursus unain operationem
nec vestigioquideni pedis sensus noslri terram, id Domininostri Jesu Christi fatendam esse censueri-
est, pravam eorum doctrinam, omnimodo atteren- mus, stultam Euiychianistarumattonitis auribus de-
tes, ut ad id, quo tentlimus, hoc est, ad fines palrios nieiiliam fatefi putemur, praecavenles, ne.quoruni
pefvenire possimus, ducum nostrorum seraita gra- B ' inania arma combusta surit, eorum cineres redivivos
dieiites, et si forte quidam balbutientes, ut ita di- ignes flammivomarum deuiiOrenovent quseStionuiii,
cam, nisi sunt proferentes expouere, formantesse simpliciier, atque veraciter confitentesDomiriumJe-
in specimen a iiutriiorum, ut possent mentes im- sum Christum unum operatofem divliioe aique h'u-
buere auditoruni, non opOrtetad dogmatahoececcle- manaenaturoe, electius afbitranles, ut vani natura-
siaslica retorquere, quaeneque syriodales apices su- rum ponderatores, oiiose negoliantes, et turgidi ad-
per hoc examinantcs, neque auctorilates canonicse versus nos insonent vocibus raqarjim phiipSopIif,
visoesunt explanasse, ul unam vel duas energias ali- quam ut simplices, et humiles spiritu populiChrisiia-
quis prsesumat Cbristi Dei praedieare, quas neque ni possint renianere jejunf. Nullus enim decipielper
evangelicoavel apostolicaelilterse, neque synodalis philosophiam e_tirianem fallaciam discipplos pisca-
-examinaliosuper his habita, visse sunt terminasse, torum, eqrum doctrinam sequentes; omnia enim af-
nisi fortassisi sicut proefati sumus, quidam aliqua gumenia scopulosa disputationis callidse, alque ilu^
balbotiendo docuerunt, condescendentes ad infor- ctivaga in eqrura retia sunt collisa. Hsecnobiscum
inandas mentes , atque intelligentias parvulorum , fralernitas vestra proed|cet,sicut el nos ea vbbiscum
quscad ecclesiastica dogmala tralii non debent, quoe unanimiler prsedicanius, hortantes vos ut unius vel
unusquisque in sensu suo abuhdans, videtur secun- C * geminoenovoevocis inductum opefaiionis vocabulura
dum propriam sententiam explicare. Nam quia DO- aufugientes, unum nobiscuriiDominiim Jeshm Chri-
niinus Jesus Christus, Filius ac Verbum Dei, per sium Filium Dei vivi, Deuin verissinium, in duabus
qiiem facta sitnt omnia, ipse sit fctinus operalor di- naturis operatum divinilus, atque humanitus, lide
vinitatis alque humariitatis, plenaesunt sacroeLilte- orlhodoxa, et unitate catholica pfaedicetis; Snbscri-
j ros luculentiusderaonstrantes.Utrum autein propter plib. Deus leincbluraem cuslodiat dileclissimeatque
1 opera divinitatis et tnimaniiatis, una, an geminoe sanctissime frater.
'
operatibnes debeaht derivatae dici vel intelligi, ad EPISTOLAV.
nos isla perthiere non debent, relinquentes ea gram- AD EUHDEM.
maticis, qui solent parvulis exquisita derivando no- Ejusdem argumenii.
hiina vendilare. Nos enim non unam operationem (Ex aclione 15 sexta3synodi.)
vel duas DomihumJesum Christum, ejusque sanctum El prolata esl hujusmodiHonorii Lalina epislola
Spirituni.sacrisLitteris percepimus,sed mulliformiier cttminterprelalionesua, Itabensin superscripthne ita:
cogiiovimus operaluin. Scriptum est enira: Si quis Dileclissimb fralri Sergiq Hoiiorius, cujus iniliur.i
spiritumCliristinonhabet, hic ejus nonesl (Rom.vui); fuit: Scripta dilectissimi filii nostri Syrici diaconi.
et alibi: Nemo potest dieere: DominusJesus, tiisi in ' Habet auieriieedem ipislota post pattca Itmc: Nec
Spirilu sancto. Divisionesvero gratiarum sunt, idem non et Cyro fratri nostro Alexaiidrioeciviiatis prse-
attlem Spifilus : et divishnes ministrationum sunl, stili, quati nus novseadiiiverilionisunius velduarum
idetriautem Dominus: el divisionesoperathnum sitnt, operationuni vocabulo refutalo, claro Dei Ecclesia-
idem vero Deus, qui eperatur omnia in omnibus rum proeconionebulosarumcoticerlationtimcaligines
(l Cor. XJI). Si enira divisiones operaiionnm sunt off.indi nbn debeanl vel aspergi, ut profeclo unitis
inulloe,et has omnes Deus in membris omiiibiis vel gehiinae operationis vocabulum hoviter intro-
pleni cofporis operatur, qiianto magis capiti nostro duclum ex proedicalione iidei exiinaiur. Nam qui
Clirislo Domino hsec possunt plenissime coaptari ? hoec dicunt, quid aliud hisi jnxia Uhiusvelgehiina;
ut caput, et corpus unum sil perfec um, ul.profecle naluras Christi Dei vocabuluin, ila et operatiOtieiii
ouurrat, slcut scripium esl, in virurn perfeclum,in unaiiivelgeminain suspicantur^Snperquodclarasiini
mensiirammtatis pkniludims Ghrisii (Epltes. iv). Si divinaleslimonia. Uriiusautembpenilioiiis^vekhiaruiii

a G., doctftritm. . .
'' C, ttithsei idcm bpergiis-di.viita
et Itumana plciur sacraVLiilera:iucukiitei dcmonstranf.
 475 HONORil-PAP/E1 4TG
esse velfuisse medialoremDei el hominnmDoniinumA A Doniinuset Deus nostcr Christus fulurns in rti-Jus
Jjtsum Christum, sentire et pfoniere, satis ineptum "asCendefe.Habet auiem eadem episiota pcst atiquu,
est.; Habet autetn el circa finem eadem epistola tic. limc: Nam quis illbrum "videnssic nos rx adverso
'» .Et.qiiidem,quantum ad inslniendam notitiam am- posiios; et qui siccrdotio fuitgimur,exprobrationibu»
bigentiura, sanctissimoefraternilati vestras.per eam subrailli ab eis, qui cotijtiluti sunt regi, non deridcat
iiisiniiaiidamproevidiirius.Csc,leruniquariium ad do- ac despiciat noslrum consiliiim: opportuuilatem im-
gma ecclesiasticumperlinet, quactenere vel procdicare t pietatis proprise inslaVililaiemnosiram facial? noii-
dsbemus propter simplicilatera.hominum, et ampu- dum de dUabus naturis destructum cst bellum, *t
tandasinextricabiles quoestionum ambages, sictit alterani nobis ipsis lurbuleritiam iniroducimiis.
.superius dixinius, non unam vel dnas operationes EPISTOLAVI,
in medialore Dei et hominum delinire, sed ulrasque ADEDWINUM BEGEM I/C.
Af(G!
naturas Iii uno Chrjsto unitate naturali copulalas, Horlalur ul in fide perseverel, ejusqiieprecibut Pau-
cum (alierius commiinione qperantes, atque opera- '. lino el Hcnorie metropolitanh diio cnique pallia
trices cqrifileri debemtis: et divinara quidera, quac . miitit,ui, aliero mortito,superstes in locumdefuncti
alium possil qrdinare.
Dei sunt qperantpm : ei bumanam, quaecarnis sunt'
exsequentem, non divise, nique confuse, ant con- JJ " Doniinoexcelletitissimo-atquepraece'lentissimofilio
Edwino regi AnglorumHonnrius episcopus, servns
vertibili.ter, Dei naturam in hbminem, et humanam servoruin
in Deiim conversam edocentes, sed iiaturarum dilfe- Dei, salulem.
Ita Chrislianilanis vesirae iniegrilas circa contlito-
renlias integras cpnfitentes: unus.epimatcjiieidem est
ris sui cultum lideiest ardore succenra k, ut.lmige
huniijis ef siiblhiiis,aoqualisPafrI,~etniinor?atre, ipse
anle tempora, nalus in temporeesl: per quem facia lateque resplendeat, et in ojnni mniido anmiuiiaia,
suiit sscc.ula,facl'us"insacculoest: ef quilcgemdedit, vestri operis multipliciter rejerat fructum. Sic eiiim
. facius sub lege.est, ut eos qui sub lege erant redi- vos reges esse cognosciiis,-dumrcg.in ei crealorem
merel,, ipse cfucilixus, ipse cbirographum, quod, vestrum, orlhodoxa praeJicaticne-edocti, Deum ve-
ncrando credilis, ci pie, quOdliumanavalet conditio,
, erat conlra nns, evacuans in cruce.de pOleslatibus meniis veslroesinceram devoliouem exsolvitis.
et principatibus triumphavii. Auferenles ergo, sicut Quid
"' D onoslro aliud offcrre valebimus, nisi ut in bonis-
dixiiiiiis,. scandalum novellae adibventionis, non nos
aetibus persistentes, ipsumque auctorem humani ge-
oporiet iinam vel duas operationesdelinientes prse- neris eum colere , eique vola noslra
sed confidentes,
dicare, pro una, quamquidam dicunt, bperatione,' reddere fesiiiiemus. Et
ideo, excellentissiine lili,.
oporiel nos unum operalOrem Christum Dominumin VOJS
C charitate, qua convenit, exbortamuf,
utiisqtie nattiris veridice confilefi-:—et-produabus paterna
-. operalioiiibiis, ablalo geminse bperationis vocabulo,' ut hoc quod vos divina misericordia ad suam gratiam
vocare dignataest, soliicita intentiqne, et assiduis
ipsas pollus duas iJ
naturas, est, djvinitatis et carnis
s
una oraiionib.usservare omnimodo feslinetis, ut qui vos
assunipite.in persona unigenili Dei Palris, in- in praesentisaeculoex omni errore absolulos ad agni-
, .eoxifuse,indiyise, atque incoiivertibiliier nobiscum n lioneni sui nouiinis est ccelestis
Et dignatus-perducere,
proedicarepropria opcranles. hoc quidera bealis-
simse fraternitati vestroe irisinuandura praevidimus, patrise vobis praeparet niansiotiem. Proedicatorisigi-
'' ;tur yestri domini mei aposlplicae niemoiiai Gre-jorii
quatenus unius confessionis propositum unanimitati11 lectione frequenter occupari, proepculis alfecluin
vestrae' sanctilatis moiislreraus, ut profecto in uno0 doctrinse
fideidbcuirierito ipsius, quera pro veslris. aniraabus libenter
spiritu anhelantes, pari '*
conspiremus. exercuit, habetote, quatenus ejus oratio et regnura
Scribentes eliam communitras ffatribus Cyro et vestrum
nbvaB id unius populumque augeat, et vos omnipotenti
fSqphronio. antistiiibus.ne vocis, est,- Deo irreprehensibiles reprsesenlet.
...yel geminoe operatioiiis vocabulq Insistere vel im-
'" Ea vero quae a nobis.pro yestris sacerdotibus or-
_ inqrari yideantur : sed abrasa hujusmodinovsevocis IS dinanda
sperastis, haecpro fidei yeslroesinceritate,
, appellatione, ununi Clirislum Dpminum noliiscum in ] multiraoda relalione per prsesentiumpor-
Oquxjiobis
in ulrisque naturis divina vel huniana proedicent II lilorcs laudabiliter insinuata esl, gratuito animo
......operan.lein.Quanquanj hos, quos ad nos prsedictus 1S attribuere illis sine ulja dilatione proevidemus.Et duo
.,; friiterel coepiscopus noster, Sophronius niisit, in- '"
paliia utrorumque.mefropolitanorum,id cst, Hqnorio
struximus, ne dnarum operalionura vqcabulumdein- 1_ et Paulino direximus, ut dum
q,uis eorum de hoc
ceps prsRdicare innitatur, quod iiisiantissime pro- J" saccuload auclorem suum fuerit accersitus, in loco
iuiserunt pfsedictum virunt esse factururii, si etiam III
ipsius alterum episcopum ex hac nostra auctoritate
. Cyr.us;frater, et coepiscopus noster ab unius opera- *" debeat subrogare, quqd quidem tam pro vestroecha-
. liouis vocabulodiscesserit. Similiter dalus esl etiam m ritatis affectu, quam pfo taniarum provinciarum
.- iiber, in quo conlinebatur epistola Pyrrhi quohdam m • spatio, quaainter nos et vos Cssenoscunf.ur,sumus
:. prscsnlisliiijus regise urbis, ad.Jqannem sanctoeme- e- invitali concedere, ut in omnibus devotioni vestroa
, jjiorjse, qui fuit papa, Romanus, cujus inilium.est:' t:' - nostruin concursum, el juxtaveslra desideria prae-

" Aliavcrsio : Et hwc quidemin sanctissimaveslra randa. HABDUINCS 1.

\raUrnitalc ccusemusperprietenlet.iitkrai.esse xlecla- * Es Beda; lib. u llist. Angl., c. 17.
 JT, LPISTOLiE.. 478
, .oolntnem
' excellenliam vestram gratia A ctione s^plima, id est, anno Dominicoeincarnatipnis
beremis. ... , sexcentesimo tricesimo terlio.
^nstodial.
superi>'
"EPISTOLAVII. EPISTOLAVIII.
ADHOJtORIBH DOROVERNENSEM EPISCOrUM. ttONORII PAP.€1 ADJOANNfcM ET JkLlOSEFI;CIIPOS l'KR
EPIRUM CONSTITUTOS.
MonelKIin Evangeliiprwdicalionepersisial, el pal-
littm, citjus fecil menlhneni in superiori ephlola, (KxcolleclionecanonumcardinalisDeusdedit.)
mittit. Ilonorius Joanni, Andreae, Stephano et Donato
Dilectissimofratri Honorio Honorius. episcopisper Epirum constitutis.
Inter pltirinia quoe Redemptoris nostri misericor- Pracsenliumlatores (L. 2, c. 188), juxta ecclesia-
dia suis famulis dignalur bonoruin inunera prairo- sticam disciplinam, palliuin nos ilypalio Nicopolita-
gare '", illud etiam clementer collala suac pietatis iioe Ecclesiie diacono, quem in sacris ordinibus
niunificentia tribuit, quolies per fraiernos affatus episcopum ordinasiis, petierunt volis supplicibus
linanimemdilectionem quadam coiitemplatione al- dirigendum. Et quia ejus persona pendula nos dubie-
ternis aspectibus repra&sentat,pro quibus m-.jesiaii late sollicitat, ne fortassis, in nece Solerici praiatae
ejus gralias indesinenler exsolvimus; etimque votis civilatis antislilis videatur esse commista, prscsen-
suppf cibus exoramus, ut vestram dileclioriem in B iium portiloribus, quantum opinamur, visi sunius
praedicationeEvangeliielaborantem elfruciificanlem, reddidisse responsura; ul, assumpfo fastigio, ciun
sectanteirique magistri vestri et capitis sui fancli prsesertim tempora pacis patiantur, in has Romarias
Gregorii regulam perpeti slabilitale confirmet. Et ad parles venire deproperet, ut jusjurandiim in confes-
iiugmentum Ecclesioesuoe poliora per vos suscitet sione beati Pelri apostoli praebeat, quod nullo dolo
inerementa, ul fide et opere in timore Dei et chari- vel machinatione a ce Constructa, aut aliis hoecma-
tate vestra acquisilio decessorumquevestrorura, quse chiriaiitibus proebuitih his quoquo modo consensum,
per Domini Gregorii exordiuin pullulat, corivale- ut, ab omni vilio dubielatis exemplo, possimus se-
Ecendo amplius extendatur, ut ipsa vos dominici cundum ecclesiasticum ordinem trlbuere quodroga-
eloquii promissa in futuro respiciant, vosque vox mur. Nam dum prsedictus Sotericus de quibusdam
ista ad eeternamfeslivitatein evocet : Venitead me, capitulis fuisset suspectus, in hanc urbem deveniens
omnes qui laboratis et onerati esiis, el ego reficiam ad beatuni Pelrum apostolorutn prineipem de con-
vos (Matth. xi) ; et iterum : Euge, bone serve et scientioesuse puritate prsebuit nihilominus jusjuran-
fidelis, quia sttper pauca fuisli fidelis, super mulla dum. Dala IJus Decembres, indiclione 14.
tecottsliluam,inlrain gaudiumDominilui(Malth. xxv). EPiSTOLAIX.
Et nos equidem, fratres cbarissimi, hocc vobis pro C UONOHlI PAP^5I ADSESGIUM SUBDIACONUM.
octerna charitale exhorlalionis verba prsemiltentes, f Krjgnieniuin,ex eadeincolleclione.)
quoe.rursus pro Ecclesiarumvestrarum privilegiiscon- Honorius Sergio subdiacono.
gruere posse conspieimus,non desistimus imperlire. Post parvi lemporis spatinm quscdamnobis siinl
Et jam juxta vestram petitionem, quam iiliorura capita adversus Caralitanoecivilatis archiepiscopum
nostrorum regura vobis proesenlinostra proccepiione, vel ejus clericos nunliala pro quibus exsequcndis,
vice beati Petri apostolorum principis, auctoritatem atque canonica discretione in hac Romana civitate
tiibuimus, ut quando unum ex vobis divina ad se -ventilandis, non solum praefatoecivitaiis episcopum.,
jusserit gralia vocari, is qui superstes fuerit alterum emissa prxceplione, sed etiara ejus clericos, de
in loco deluiicli debeat episcopum ordinare. Pro qua quibus referebatur aliqua commisisse, praocepimus
etiam re singula vestroe dilectioni paHia pro eadem evocare. Et quia anlefatus quidein episcopus,
ordinalione celebranda direximus, ut per noslree secundum quod ei jussum fuerat,. in hanc civi-
prseceptionisauctoritatem possitis Deo placitam or- tatera venire curavit; ejus vero clerici, proprio
dinationem efficere,quia ut hoecvobis concederemus, reatu convicti, venire timentes, visi funt a.sacra
lqnga ter-rarummarisque intervalla, quse inter nos cominuiiioneprivari,elanalhematis vinculoinnodari.
tcvs obsislunt, ad hsecnos condescendere coege- D Kt post bsec niisso barbaro. defensore jegionario
runt, ut nulla possit Ecclesiarum vestrarum jaclura sanctse nostraeEcclesioead eaindem civitalem Cara-
per cujuslibet occasionis oblenlum quoquo modo litanam, ut prsedictos clericos debuisset deducere,
pervenire, sed potius commissivobis populi devolio- actum est ut Theodorus quidam perversus prseses-
iterapleniuspropagare. Deuste incolumemcustodiat, ej'usderaSardinisediabolica iiitentione abrepius,. ve-
dileclissiinefrater. nire eos jam navi irapositos prohibuit, et violenter
Data die tertia Idus Junias, imperantihus dominis ablatos Jn Africanam provinciani destiriavil. Scri-
nostris piissimisAugustis Heraclio , anno vicesimo psimus itaque filio noslro Gregorio proefecto lale
quarto, proconsulatus c ejnsdemanno vicesimolertio, tantumque f icinus Theodoro ejusdem insuloeproesidi
et consulalus ejus anno lertio; sed et Heraclio feli- jiibere corrigere , et.ipsas personas nostroe jur-istli-
cissimo Csesare, id est, filio ejus, anno tertio, indi- ctionis suppositas nobis iu baiiccivitaieiiiRoiiiaiiain
" Hanc et sequentem episfolas datas anrio 85-i, « ,L'ge Pesl consulatum; el infra, anno'Doinin.
probai Pagins, adann. Ch. 635, n. 20 et seqq. Incaru. 65i. Vide Pagiiim, toco niox eitalo, n. 21.
MANSI. ' MANSI.
*''Ex Beda, lib.n, c. 18. ..
479 HONORI PAP.E I .„„
dirlgere. Propterea expeiientialua. eidem eniinen-A i auctoritatem nostrse auctorilatis prw,'^fflo . , . •
firtfiari
lissimo.proefcctoiinminenVum deproperet, ut lanli poslulasli. Nos vero absque ulla dilatio. . ..,
viri faciims ulciscendum studeat, et eas nobis per- aniuio annuentes, quia reelum est, ut qusese...
sonas dirigere noii.omiitat, sciens qiiin rion soluih tuta alque disposita a prtedecessoribui BQStrisco*,^
bi qui criraine leneiiturqbnoxii a.sacra. sunt com- vinius, hoc ipsum et nos confiririemus.Eorum itaqut.
muniorie privali, anathemalis pcena mullali, sed vesligiaassequenles, juxta riturti pri-coeconsuetudi-
ctiamTii qui cum eis yideiiturxoiijiincti. Exemplar nis, quse a leinporihus sanclsc reco: dationis Augusti-
vero sacraeTheollosii et Valentiniani tnoeexperien- pi proedecessorisveslri nunc usque lua.Ecclesia de-
iioecuraviiuus destinandum, ct eidem eminentissimo linuit, ex aucio.ritaiebeati Pelri aposlolorura, prin-
pfoefecibper luanf experiehliam difigendum; cujus cipis primalnm omniutii Ecclesiaruin Britannisc tibi,
scries neii s>luin ejus emiiieiuiam, vernm etiara llonori, luisque successoribus, in perpetuum opli-
oinnes omriino qiii a sedis apostolicx dili ne exor- nere concedimus. Tuoe, efgo jurisdictioni subjici
bitare conteriduni, riiliiloininus ihlormare po-sit. proecipimusoipne.sEeclesias Angliseet. regiones, et
Queriiadmoduniserenissiiiiipriiicipeshactenus omnes in civiiale Dqrovernia nielropi>litaiiuslocuset bonor
iniiovaveruiil ctincta priyilegia sedis apostolicae, et archiepiscopalus, et caput onuiiuin Ecclesiarum An-
qiioe olihj eidem suiit concessa ipsa leciiqne pole- B5 gloium pqpuloruni semper in poster.uniserVetur, et
ritiit approliari. Nam de Domini Dei nostri riiiseri- a nulla persona per aliquam liialam suasionem ir.
cbrdia coulidinius, qitod jura vel privilegia beaii alium lociini muletur. Aliler aulem si quis fecerit,
jPetri ciirabiniiis expetere,- atqtie imiiiiililalainlen- lypho superbioeinstinctiis, et riostrseproeeeptioniin-
liqiie qusesita alque iiiiperiita defen.dere.Ttia efgo obedieiis, et praenominaiaeEcclesisecbncessis suse
expefieiitia ejusdem sacroe tenore aiicntius relegen- dignilatis rationibus contenderil renili, scial sepa-
do sijflulta, nqn solum emineniissimq prsefecto, sed ratum a parlicipalione corporis et saiiguinis Domiui
etiaiti aliis liiec ealera.insinuare non differat. Nobis et. Redemptoris nosiri Jesu Christi. Deuste incoln-
autem de his oninibus,;sicul,divinus fayor impunxe- mcni custodiat, dileclissimefrater.
rit, cura erit ac sollicitudo juxla tramilera ajquitalis EPiSTOLA XI.
sine duhiq deliberare, aique utilius fine canonico HONOKll PAP£ I ADGRATIOSUM SUJJDUCONUM.
leriiiinare. Dala iv Idus Junias, indiclione xy. (Fiagmeiituniex ejus regestodescripluin,ex colleclione
Deusdedil.)
EPISTOLA X; ••'•• •
Ne cuiquamlabof et diligentia^.quam inrebusEc-
IIOXOIlll TAPJE I ADHONORIUM CANTUARIENSEM ARCHI-
EPISGOFUM. clesiajadhibet, possit essedamnosa, ita disponendum
e G est, ui illi suus labof sit utilis, et detrimenfum ec-
Conccditpriinalumin universasBi;itamiicas Ecclesias.
clesiasticaeres non agnoscant.' Proinde domumcum
Dileciissimo fralri Honorio, Honorius episcopus, borto suo
se viisscrvoruhi Dei.r positanl in hac urbe Rofna juxta thermas
Diocletianas regione et Ciiinomnibus'ad ea pertinen-
Susceptis veslrsb dileclionis littcris ", in eis repe- . tibus tibi in xxix annorum
riinus vestri laboris «ollicitudiiicincirca nobis com- dtim spatia-ad iiniim auri soli-
niissum gregem mu'ta faligatione occupaiam, multo pefsolvendumsingulis quibusqiie annis rationi-
, laliore ct angustiaicrebrescentibusmalis et inundanis busecclesiaslicis,' pensionis nomine, possidendum
nec te exiiide ejici, vei augmentum:
usibus irientis vestraj difficultatis -saepiussusiinere cqncedinius;
illic constituiiiius iinponendum; ita sane,.
gravilalein. Nos vefo horiamur yeslram dilectioneui perisibnis ut reparatlo ejusdem dbmus in cunctis ulilitatibus
i ut opus Evaiigelii,-quod ccepistis, teneatis, quia in
- eo libi -labofanduraaique perseverandum magis sludere, sicut diligens patef familias, debeas. Posl
quam vigiiiti vero liovem annorum curricula eadern domus
otnittendum necesse esl. MeiiieritoEvangelici proe-
. cepti quomodo dicilur : -Egopro te rogavi, Petre, ul ' cum horto suo ad jus sarictaBBoiiianaeEcclesiae,cu-
est prbprietas, sinedubio reverlatiir; nec aliquid
iion deficialfidet lua,*t lu aliquando convcrsuscon- jiis
ex his quae in ejtis melioralioriem expehsa fueiint,
fitmaffattestuot; el ilcrurii in Aposlolo .Frnlres, J vel a te, vel tuis liEeredibus,sit
^stabUesettoie et tmmobdes, Abundanletin opere Do- repelendi liclWftia,
rationis ordo non sinit ut in rei iiieliorationeiii
-. mtni temptr, sciehtesquod labor vesternon eil inanis quia
in
in Domine.Tdeo suppliciter vesiraih dilectioneniad- expensas repetaf, qui eadem pensiohe angtiiciiuiin
nori recepit. Dal. id. Decemb, iridict. 14.
nioncmus,ul fideet opere in liinore Deieteharilate,
vestra acquisitio deces<orumqne vestrorum, quoe EPISTOLAXII.
p(rr domiBiGregorii exordia puIlulat,-convalescendo HONORi; PAPiEI ADSERVUMDEl NOTARICM.
auiplius extendattir, iit ipsa proinissa dpminicieloquii (Fragmenlu.mexea.demcolleeiione.)
vos ad 'octernam festiviialeiij cvocel, qusc dieil : Quotiesa nobisillud peliturquod rationi npscitur
Venite qd*me, omnes.quiiaborathet onemti eslis, et' cotivenirei aniinonos.decel libeiiti cbncedere. Ideo-
• -egoreficiamvet; el ilerumiEttje, serveboneelfidelis, qiie quia pelisli. a nobis ut Gasale, quod appellalur
qttia iuper pauca fuisti fidelis, supra mulla te consli- Atirelianum, in iiilegro una cum yine|s suis positum
tit.aji, intra m gaudiuni Dominitui. Inleiealuoe sedis> via Portuensi, jiixta sanclbs. Abdon elSenneh,pra!-
" Ex Wftkin^. Conc. AngliocEc, l. I, pag. o'». Ex >>Viilgariinl Rallcrini ,ih t. Hl Operum S. Lebnis
Snppi. Mansi, pag. 471. M., pag. 506.
 .;81 EPiSTOLJL m
stantem auri solidos duos et semis, juris sanctseRo- A , EPISTOI.A XV.
nianae,cui Deoauctore deservimus,Ecclesioe,libi ad HONORII PAP* I ADANATHOI.IUM MILITJjE MAGISTRUM.
cerlum tempus debeamus cOncedere; eapropler, (Fragmentumex Ivone,part. x, c. 187.)
hujus prxcepti series emissa, superscriptum casale Lalor proesenliuniprece nobis llebili supplieavit,
cum omnibus ad se pertinentibus tibi a prsesentibac asserens a quodam milite castri Salernitani germa-
14 indiclionediebus vitsetuse concedimus; ita sane, num suum fuisse peremptum, insuper et rebus pro-
ul a te annis singulis pehsionis nomine rationibus priis post ejus interitum spolialum, propterea qtiam
ecclesiaslicisduo auri solidi, et tremissis un. v, sine impium quamque conlra legum slaluta sit noxiiiiii,
inora aliqua persolvantur; quatenus et tu aliquod ipsis rerum documentis in propatulo omnibus lene-
exinde possis habere reinediunij et Ecclesioe nosirae tur expertum, ut sanguis iniiqcenler effususa com-
ulilitas non decrescat. Post tuum vero obilum prae- mittente nullatenns ulciscalur. Qui hxc vindicare
dicttim casale ad jus sancioeEcclesiaenostrae, cujus possunt, et pro connivenlia ulcisci negligunt, sint
est proprietas, revertalur sine dubio. Dat. IVid Mai.' profecto scituri quia si defensare jnsontem sangui-
indicl. 14. nem neglexerint, in futuro tremendoque examine de
EPISTOLA XIII. eis, uli hujus facinbris parlicipibus, lale commissuin
B scelus exigetur. Proplerea gloria vestra, ad vindi-
(Fragmeuluniex Ivone, part. vu, cap. 132.)
candum, ulciscendutnqiiefunesto homicidiicrimine
Prsesentium lalor, inlerclusa voce el suspiris, irrelilum, ab aginine mililari disjungal, et judlci
atque gemitibus, lacrymisque indesinentibus, sup- provincisctradendum acpuniendum justilise impulsu
plicalione sua nobis exorsus est, eo quod quidam feslinel. Res vero ab eo vi lalrocinali ablatas supra-
illic alumnus filiam supplicanlis in sacris veslihiis dicto
precatbri, sigerm.inus ejus exsliieiit, induhi-
constitutam assiduilate sua decepil, quoadusque in tanter reslituat, quatehus, nobis imminentediscipliiia,
stuprnm corporis, adulterio perpelrato, deciderit; is qui sceltis cominisit semper exspeclet, et iricun-
ila ut post compertum flagitium in opprobrio totius
ctanlerexcipiat,et mililaris integrilasniiiusobnoxani
generalilalis. illic commorantis, ipse perdilissimus homicidali contagio nequaquam suhjaceat.
converselur, atque omissa inseculione hucusque, EPISTOLA XVI.
quorumdam lorsitan patrocinio, euindem ipsum im- U.lNRII PAtJE'1AD1SAACIUM PATRICIUM ETEXAItCHUM
punitum servari. Umled.lectio tui, divioo zelo suc- 1TAI.IJE.
censa,jurisdictioni competenti imminerenon desines, {Fragnie.ntum ex Iv., p xu, c. 2b'.)
quousque perpetralor sceleris quoestionicommunis, Quorumdam sc iplis didicimus quosdam episcopos
et severissimo prsesenialus exaniini, ullimi supplicii fC in transpadanis parlibus quoedanr veiba episcopali
pcenam suscipial, ne, relardata in eum animadver- actui inimicaPelro Pauli lilio edixisse, alque moniio
sione, divini jndicii in plttrimas propagelur sen- impioe suasionis innuere; asserentes in se perjurii
lculia. reatum suscipere, utnon Adulubaldo regi, sed potius
EPiSTOLA XIV. Ariopallo tyranno consentiret, et quoniam procfalus
gloriosus-Pelrus pravis eortim ( si fas est dicere) sa-
HONORII VkVS.I ADPETIlUM EPISGOPUM SYa.>,f.GSANUM. cerdotum respuit suasionibus inclinari, sed magis
(Kragmenlum ex Ivone,part. vm, c. 509.) sacrainenla, quse Cono regi palfi proedicti Adulu-
Quorumdam relalione didicimus quod in causis baldi prsesliteral lirmiter custodire. Et quia-lanlum
ciiminalibus lua ffaternitas misceiur, et quod sacris facinus Deo et piis menlibus esl inimicum, ut hi qui
canonibus interdictum, non tanlum lectionibus , hoc ab aliis prohibere debueranl, ne fuisset com
quaiilttm etiam ipsis quotidianis usibtis scire procul missum, ipsi polius ut lierel bml.iti sunt, ciiin ntitu
flubio coarctalur. Namel hoc pari modo ab ea in- supernoevirlulis vobis Iaborantibus proefatusAduln-
cautins gesttim fuisse audivimus, quia cum ccc et baldus in suum regnuin fueril restitutus, praelatos
in has Romanas partes, adjnvante vos
amplius prosiiiutis, hora jam pene prandii elapsa, episcopos
ad erainenlissimum filiutn nostrum praefectum, in DDeo, destinare dignemini, quia hiijtismodi scelus
halneo constitutum, sit profecia, ct caterva pestiferis nulla patiemur ratione inultuin.
proefatarum mal: viventium vocibus imminebat, ut FRAGMEiNTA DCO.
is qui super eos curator pridem fiierat conslilulus EXDECRETIS.
ab eis modis omnibus tolleretur, et aller in ejus Joco (Jiurcliard.,I. xi,e. 40; Gr.it.,xi, q. 5.)
nihilominussubrogaretur. Et si ita est, dellere po- Curae sit omnibus episcopis excommunicatorum
tius libuit quam ista corrigere. Sed ne tale ta.ntumr omnino nomina tam vicinis episcopisq>iamsms pa-
qne flagitiuir»din videretur permanere inultum, quia rochianis pariter indicare, eaque in celebri loco po-
o.iactum est, sacerdolali conlrarium, sinml et vilse siia prae foribus ecclesiaecunctis convenientibus in-
habilui inimicum, quid de hoc fieri debeat, veritate culcare, quatenus in ulraque diligentia excommuni-
patefacla, filio nostro Cyriaco diacono injunxiinus, calis ubique ecclesiaslicus aditus exclulatur, ex-
qualenus ea quoeillicita et conlra pudoris reveren- communicationiscausa omnibus aiiferalur.
liam perpetrantur, esse|F. ensej canonico jtixta ec- (Ivo,p. v, c. 525.)
ciesiastcamdisciplinamfadicitus ampuicntur. Q liciinjtie ineiropolitaribrum per plateas vel in
litnniis uli pallin proosuiiipserit, et non lautuhi iu
483 AD HONOIU:SCRIPTAAPPENDIX. 4M
fesiiviiatibus et ab sede indictis •' utjnqnasterio sanctorum. Pelri et Pauli in E; clesia
A
proncipuis apostolica Bobio constiluto.quo prseessedignosceris,privilegia
teniporibus ad missarum sohimmodo solemnia, ca- sedis
realillo honore, ei, ut lieatus papa Gregorius Jid aposlolicoe.largiremur, quaferius sibi juris-
Joahnem Pariormi rpiscOpumnit, quiagravejugum, dictiqne sanctse nostrse Ecclesiae, ctii Deo auctore
s s d pMesedimiis.Eccle.siap, conslitulum nullius Ecclesioe
Ktque vinculum cervicis, non pfo eccJesiasti.ca,
submittaiis, pr.o qua re piis yolis
pfo quadam sxculari dignitale defendat, perinissa jurisdictioiiibiis ac nostra auctofitateidquod a lua dile-
careal dignilate, quia jtire priyilegium faciljtes,
qoaabutitur
lnercluf amitlere qni audacler usurpal illicita. • cliqne exposuimus,affectui mancipari,et ideoomnem
' cujuslibetEcclesiaesacerdotem.in prsetliclomonasleT
EPIGRAMMA.
riq diiioiiem qualibet aucloritate ne extendere, at-
De Apotto.lis
-- ' inClirhti
' ad twlos Ascenshne que sua auctoritate riisia proeposilomonaslerii fue-
', obtiipescehtibits'. ritinvitaius,.ni.issarum sqlemnitale celebrare omnino
(Bibj.Patr., Lugd., tom. XII.) probibemus. Curae ergo tuae sil moiiasterii. fraires
Luce yidel Christum Petrus quem,nocle negavit; quo poteris egregiis moribus aC:vita irreprehensibili
. Et ceqiiiil.Dominumpergere ad aslra suum. exornare, ut profeclo jUxta id quod... apostolicis
Territus Ahdreas oral: Miserere, Magister ; B privilegiiS.maluit inconcusse dotandos, desideret
Inregnum Patris collige discipulum. . potius el anlielet.inviolabili.cccleslisalfluentiaj mu-
Jacobus expavit homiiieni per nubija ferri;, , nere, diurnis sancloediscipiinaeprecibusdecofandns;
Supponit scapulas, dat pia yolaDeo. sit -profeclo communis et-sincera vila, sit sobria,
Haorelab aspectn.tremulus per meipbra Jqannes, communis sincerilas, ut quibusest mortuus mundtis
Et lurbaliis, adhuc sicstelit ut.placeat. . ac sepultus pro incenliva-conlenlionis vilia miiiinie
Qi.iinsequimurte.Chrisie! vocat sineyoe.ePhilippus: sunites? qua incassum quis et frustra laborare co-
Niim projeciu>3ego, liber et iinplicitus? gnqscitur, si superbioevitiorum auctrici- colla suh-
Barlholomaee,p.edesChristi pejidere treiniscis, mittere senliat; sit excelsa inde bumilitas, quia per
Etvis (sicapias) tendere pace.manus. hanc ccelesli artera ccelestium raunerum possidere.
Tliomas, ex toto nOndum salialus amore, Si.t igitur ante oculos.mehtis et corporis tradilionura
Se palparc putat vulnera, membra, lalus. regula palernarum, et unusquisque proelatus noverit
Mnlihacus,muio similis, perscripla loctttus: qualiter debeat imperare subditis, ne dum aspera et
Nam limor invasil nota silere scnein. nec unicuique fralri aplissima ralione impleri usque
J.icobusAlphocipsdlet, sine morle sepultus.: ad-complemeinum.i^Dei impefantes in discretione
Dans comites oculos, reddere qnodpotuit. G subjecti sit, itaque raoderata vivacitas, sit sollicilu-
llic.slupet atiOtiitusSimon migrasse Tonantcm, dinis supefeminens-in fratribus strenuitas, ut dum
El fugit affectans fulgura ve)le pali. , regulariler omnes qui Deo integerrime conferunlur
Malthiasporlceccelidelixus inhoeret, - .. per obedienliae Jineam .bene servientes exhibeaut
. Omnia, cum Christoteste, abiisse puians. , temporalia, ad gaudia cccleslis palrioe proveniar.t
indase cunclis corpus sine fronte levatus, .... . . sempitefna. Et haec quidem quav ad sblliciiudineni
Coiispicitoccisumviverein orbe Deum., pertineht dixisse sufficiant; ante-omnia ^cum Re-
PRlViLEGHJMROBIENSICOENOBIO DATUM. demploris nostri misericordiam, cqi ingennscere.re-
:
.' (Uglielli,Ital. Sae., t.IV.) demplionem riostram exspeetantem, enixjtis cum
singultis el gemilibus exspectamus, ut ea qusc pielas
Honorius episcopus, servus seryorum, Dei, Jralri'i flagii.at,fragililas humanaeconditionissufficienlerat-
Berlulfo abbali: presbytoro. que cpufiJenter de sui aiictoris. suffragatione adim-
Si semper sunt concedenda quse piis .desideriis is pleat. Bene valete,
coiigruuiii, quanto polissimum ea quae per cnllus is Datuin 111Id. Januarii, imperii dominis piissimi
prxrqgativam -noscuntur non stiiitoiunia abneganda, >.» Aug. Eraclio ariiio 8, P. C.-.ejusdem..aqni 18, alque
quoesunl in largitoribtis non solmn postulanda, sedd D Eraclio Constantino npvo filio ipsius an, 1(5,jntj, i.
vi charitalis procul dubio exigenda, Pelis nos igilur !r

APPENDIX.

i. feftassis eiiam conslabilire. Nam hoc non in repro-

DirrLORATIO EXEPISTOI.A SANCTI MAXIMI ADMAIIINUMbatibftein dik.it humanoe Salvaloris et naturalis vo-
PRESRVTERUM, APOLOGiAH INTERC.ETJRA PROUONO- luritaiis, sed quod nullalenus conceplionem ejus,
1110FACIKNTIS.
qtise fuit sine semine, vel incorruplam nativitatem
(Mansi,Cone.Collect.,lom.XII.) proecesserit volunlas carnis, vel cogitalio vitio?a.
Honoriuiii et>am Roniatiuni papam non diffilcri Sola namque voluntas diyina atque paterna, ,per
reqr. naluraliler in Chrislo volunlatiim dualitatem, Filiuin uiiigenilum per semet operan|em, proprJam
in epis|o!a qiiam scripsil ad S-igitnn, eo quotl iinaiu incarnaiioueni sauclique Spirilus conventionemhanc
dixerit voliinlatem ; sed potius conliteri, et hanc operalaest; eiquodhuncsensuin sectelurhincestma-
 i-,S AD HONOnifSCillPfA.AfPEtNDIX. m
nifesttim Cumenim dixisset quia propter ineffabilem A j enim lex in niembris ejus, aul voluntas diversavel
unitalemhumanoeacdivinsenaluroc.etDeusdiciturpa- adversa non fuit in Sabatore. Hinc ostendit, non
ti, el liumanilas de ocelocum humanilale [Leg. divini- quort non liabuerithuroanam voluntatem et nalura-
tate]descendisse, el hocmodooslendisset eorum quae lem (non en;m hoc dixisse videlur), sed quod -sicut
naluraliler insunt utrique naturse uniusChristi el Dei homo neque secundii.m.cprpu3 per membra quam-
Filii per commutalionem summam redditionem, sub- libet habeat proet'r uaturx Iegesoperationem; neque
infert: i(Inde,inquiens,et unain voJunlatem fateraur rursus-secundum aiiimam voluntatis conlrariiim vel
DoininiJesu Cliristi,»qiiomodo ail: iQuia profecto a .sine ralione iiiotum, veluti nos, quia et super legem
divinitate assumpta est natura noslra, non culpa.i id naius est Iiunianae natursc. Expressius aulem etjn
est, non a peccalo, propeinqdum ciim magno cffatus siibsequentjbus comprohat, q>iod sermo. sibi esset
Athanasio, qui hoec contra Apollinarium impium laiitiim, vitiatam et non naluralem a S,aIyalore <dis-
scribit: i Nalus est exmuliere,de priina plasmatione terniinandi voluntatem, et quod in naturali ac. hu-
honiinis fprmam sibi erigeus in ostentione carnis ni.ina ad palerj.am ac divinam coaptalur .quidem,
absque carnalibus voluntalibus, et humanis cogila- sed nullani habcret ad.illam ex repugnatione diver-
tionibus in iinagine novitatis. Volunlas enim sola sitatem. Normam atiiem dans nobis scipsum, quod
divinilatis est, quoniam nalura tola divinitalis esl. B proprie suum erai, volunlarie subjiciebat; coinmen-
Denique Verbi propler nos secundum carnem nati- dabat vero paternum. Quatenus et nos imilali, quod
vitatis super nos progressio facta est. Non enim noslrum est reprobalo, quod divinum est oi.nnistudio
carnis viliosa prsecessit volunias vel coghatio, sicut expltanius, dicsns ita : t Licetenim scriplttm sit :
in nobis aspicilur, propter generis desiderium, quod Non veni facere volunlalem meam, sed ejus qui misit
a deceptione prinii parenlis oblinuit, sed voluntas me Palris (Joan. vi), et, Non quodegq volo, sedquod
divinitaiis sola per Filiuin, qtti secundum benepla- tu, Paler; non sunl Iioecdiversae voltintatis, id est,
citura Pairis, et eooperationem Spirilus sancti, pro- contratise ac repugnanlis, sed dispensalionjs liumar
priam, ut dixi, per se operalus est incor,.oraiionem, uiialis assuniptoe, guoc sua compassibililer fecil-quoe
gerens in se el per se noviler inventum naliiroemo- nostra sunt. Isla enim propter nos dicebat, quibus
riuin nalivilalis, et sine seinine suam ipsius palfans dedit exeuip'um pielatis magisler, ul sequamiir ve-
conceplionem ex sancta Dei genitrice semperque stigia ejus, non suam unusquisque nostrum, sed Do-
virgine Maria. i Hac ergo inelfabili nalivilalis ejus iiiiiiipotiusin oninibusproeferalvoluntatem.i Non crgo
inspecta ratione, ilie quidem voluniatem solam in inieremptionera, iil.dixi, naluralis el liitmanoevolun-
<o divinitalis dixit, hic vero volunlatem uiiam Do- . laiis, sedvitiqsse, ac ejus quaeest exy*anaturain, facil;
ixitii nostri Jesu Chrisli. Quia profecto, inquit, a et totum fateamur ab omui peccato Deum liberum
divinilale assumpla est nalura noslra, non culpa, esse, testalur, qui sectnidum nos propter nos incar-
ahsque carnalibus volunlatibus, et humanis cogila- natus est. Et ut compendio dicam, per unam.volun-
tionibus, ul sacraiissiinus Atbanasius ait. Nontamen tatem, solam ejus secundum carneni iiativitatemeum
perhibuil eum lauquain lioiuinem, quia est quoque divinam pra;cessisse voluntalem itidicare conjicio.
naiura Deus, noii habere huinanam voluntalem et Per id vero quod ait, nou esse yoluntatis ejus diyer-
naltiralem, quemadmo.lum el divinam atque pater- sitatem, conlrarium vel repugiians quid non eum
iiam. ldipsum auiem eliani in subsequentibus innuil, habere perhibet, sed conveniens et prorsus uiiiiuiii
asserens : i Sine peccalo couceplus est de Spiritu ex loto. Cniie ciiui nostrain quidein nalurain de di-
sancto, et sanela immaculata semperque virgine Dei vinitatis voluntaiedicil as umptam, unius inentioneiii
geiiitrice Maria, et sine cont^gione ex ea secundum facil. IHudautem quod inlroduc.il ; Nen veni facer,e
carnem nalus est. » Divinaro quoque Scripluram iri voiuntalemmeam, in medium verbo proeponilJF. kg.
laudem et vitiiperationem proferl carnis inenioriam in medio verbum proponil] oniisso nttmero. Non
facere; non aliam, absit, natura et snbstantia Domini suni, inquit, hoec diversie voluntatis, id est,
caniem quam noslram commoiiens iritelligendam, j. j coiilrarioe atque adversatri.cis. Ex qtto duas se-
qui eliam hanc sciebat assumptam ex noslra substan- cuntlum nalnram existere in Salvatore voltintales
tia, id est, ex congenilaenobis semper virginis et Dei manifesie colligitur. Si enim conlrariani non habuit,
raalris sanclis visceribus, sed alienam a vilio, et iialuraleui habuit, tanquain homo. QuoJ cnini non est
nullalenus Iegem proevaricalionis habenlem, sicut contrarium itaiurale piolbcto est, et nenio conlra-
nos, in membris repugnantem spiritus legi. Non enim dicit. Nihil quippe in t;aiur:>,vel in his quse sunt se-
assumpta est, ait, a Salvatore caro a peccato cor- cundum naturam, est oinnino coiilraritim. jTimor
rupta, quoerepugnaret legi menlis ejus. Cujus enim eigo est opinari, quod in ejns proprie non.est ser-
sementationem, quoe pef peccalum efficitur, non: nioiiibus scriplum, et moliti adversarios propriie
prsecessit generalionis lex, hujus omnino nec ih opinionis lanquam non bonse ad veiamenluni illius
membris est, sed lex divinsejuslilioe ad iinaginalio- viri litteras faciendura, secundum utriimquebas proe-
nem nobis oslensa, et eain quoque, quae ex proev.t- ter illius inleiiiioiiem falso referenles. Advocaiuin
ricaiione naturoeillata est, perfecle dcmolilur. Venit quippe habet raiionis serrnonem omii.cm caitinmia-
«nhn sine peccalo quaerere el salvare quod perierai, toris itbigenlem incufsum. Et cgo quidem sic se illitis
id eit, naturam humani gerteris quaepeccaverat, Alia babi re sensiim existimo, ab omui suspicione purga-
 487 AD S. HONORll SCWPTA APPENDIX. 488
ttim; Certiorem aulem niiht huiicsanctissimus fecit>A A sanclissimoesedis apbstolicorUm virorum, qui uni-
pTesbyler, dominus videlieet Aoastasius-abbas a se- versaih plenitudineni calholicae Ecclesioe bene du-
niofi Roma reversus; vir scilicet ineomparabilis, cuni, et ordinate sccnndora divinam legem dedu-
virtuteque divina et pruderiiia venustatiis; qui asse- eiint. Quoniam hac divina videlieet lege consisluht
rens quod mullnm sermonem moverit.ad sacralis- ccelestiaet tefreslria, et oportel ab ea nequaquam
simos msgnaeillius Eccl.esioevifos, propter epistolam exorbitare, sed quoe sunl divina secundum Deura a-
quse ab eo fueral ad Sergiuin scfipta, percontans gere iilos quisancte secundura vos vivere proposue-
cujus rei gfatia, vel qualiter in ea inserta fuerit uria . rint; "quatenus et Deum gestoruiffliabeant curalo-
voluntas, et inveihVhacsitantes in boe, et-raiioneih rem, et sine successu reoeplionem.. Quoftiam, famo-
feddentes. liisuper et eum qtii hancper jussionem sissime dornine, pejor his est, quod et antea intima-
ejus Latinis dictaverit diclionibus, doniinuni videlicet , vi, etiam ab anliquis haerelicisJibva fities et expo-
aTibaiem Joaiinem sahciissimurii"syniponuro, affif- silio. Hanc eiiiin multis quibus perduravit ahnis in
mahtem quod nullo modo mentionem in ea per ini- .episcopalu ad manifestationem reprobse mentis suoe
inetumfecerit unius omnimodis voliintatis, Ticet hoc (nani Deus et^id nequilise'propaIationem ssepe novit
nunc sit; ficlum ab his qui hanc in Grsecamvbcehi longanimiter sustinere, nqri ut hanc ampliorem per
-iiiferprelati sunt; verumnec •quamliberexinanitio- •R '" Jnducias reddat, sed ut hanc amplio.remfaclam ju-
iiem vel abolitionem riaiuralis secundum hUmanita- siius puniat), decessor quideriVejus impie in utero
'leni'Salvalofis voluritatis, sed ejiis qiiaenbstra esl, et aluii, iste vero magis impie genuit, et rursus poste-
•reproba factaj perfeclam •dejectionem et intefeni- riores horuin in conlemplum excolunt divinitatis.
piionem. Juila quod etin invicein eorum qnae unius Et pauto posl: Et quod adliuc dt teribr illis estnios,
g^tieris tunt elficiiur;4)elluin. Ostendere voleiis ab et.veluli speciate oiiiniiiiijperversorum baereiicorum
bmni esse peccatb -manilani"assiimptam carriem, se- indicium, quia et suse ipsius impietatis obuoxios
cuodum-sacrallssimorum eloquiofum etpalerharum describunl innoxios. Sqplnbnium quippe, qui prii-
doetrinaruni tradilionem. Ef apparct qualiter hujus- denter divina perdocuit^etproedicavit Ecclesiae ca-
inodi sermones concinenles sint cuni bis qnsc modo Iholicse dogmata, se in errorem movisse bac iiacque
sunt ab exiguitate mear fecitata, et veluti aslfpiila-ib- siisurraiit. Et-post pauxilium ;•Divinusennn Sophro-
res facice pfq Honorio defensionis. Ego, curh haic nitis, ut ipsi testaniini, laudabilissimi, iti Afrorum
tlle ratiocinando -respondisset, miratus sura, oppido regione mecum et cura omnibus peregrinis monachis
cugnoscens subtilitatem ipsoriirivet obslupui quo- moras agebat, cum ipsi perversitates illas fabrica-
dammoilo super*stutia eoiuni, qui pro uno fruslra „ rent adversus oranes. Et post pusilla ;-Et erat quidem
oinnia gerere irnpie audeni, et voluni; sicut eis ab C doinus oiniiium per divinam concordiam et unani-
olira moris, et nunc esl, furtivis et falsis narralio- wilateni in unutii Dei favenle gratia in universilate,
iiibus'cos qui conlra' se magnaniraitcr agonizant, quscsub.soleeonsislit, pacifica et tranqiiilla fidemu-
taliler, qnin ei absqiie oniiii faliqne ad se ipsos at- nilis-EccIesiis. Hi:vero q.iii borum invi.iebant con-
trahere, el sensiim fraudare, qui se niillalenus scqtii- sojianljoe,ac; in Cliristniii Deum confessioni veluti
tur. Necessaii» ergo et hoc cura didicisseni, signili- (|iiaiii(laiiica.liginosainnubem.et stridentem-vel gra-
cavi tibi dbriiiiio, honofabilis pater, quaienus-per vem lluctum maris-ac barbirorum, nemine hos mo-
oitinia inunilus liabeas qualiter inseqiiafis adversa- yenle, quarn solo dae.uvne turbalionis amico, qui
ribrura phalanges,verboqtie indefesse jaclehs, ct.lide gen.usliumauuiii ad siniultaiein.concilavit, repente
conlra. veram Cbrislianorum lidem novam excogila-
potenter superans, gloriamque liinc Cnigeiiiti. in
verunt eclhesin ; deinde seritentas pro^ea etcompo-
prseconiumMberis, etdiadema liujiis commiinionein
sitiqijes inju.las; dein aclioijes monunientorum;
per gratiam ct unitateni.
, ,•,.. • • • deinde synpdos latrociiiale.-;,et coiicur-susrpiscopo-
H_ nim non voto coiivenientium, sed violentia con.ira-
^iMFFLORATIO EXEPISTOLA SANCTl MAXIMI ADPETRUM cloiiun,jion exhortatione
JLLUSTJIEM. . properaniium^sed cx fuga
. D baibaroium peregre profi. iscenliuui; dein jussiones
jTjrf/ii-TJ"tancti Sbphronii Hierosolyinildni ephcopi et minas huc
- atqitepapce Honorii mentioneinfucii, ita posl ali- alque illuc adversus pios transiuissas.
qua protecutut. Nam cufn qui tunc imperabal,, sopbistice muneribus
([Mansi,Conc.Collecl.,t. X.] in servitutem redigentes., Ei pest pauca : Ex proprio
Vestris laudabilibus syllabis riigiiatu»es sigiiifica- noniine viro eclheiin
re indigno sefvoluo prbpter abbatem Pyrrhum. EtI p.rotIucererpersuaseru.nl.Pniilo
pesf • Fil aulem horum inimicus parilerel dcfcnsor,
post pauca'. Et futurum proficlb csscl.iit hac foriee an p^lius asserenduni, fautor et accusator, liorum pu
pfo carisa ad redafgnfionen) illius ei qihnium quiII Jilicans arguuieniuni et inoqtescens quod ipse n.e-
Seciindurailhim inipiam novilaleni sectanlurihdiffe- quaquam ex se fuerjt motus, sed ab illis coactus,
fertier ad divinitus cbnservanda tua et famqsissima i. impjissiiiiam feceril eclbesin inseriplis pro sa inso
vestigia properafem, qiiaienus scirent omnes qui ii hsec dicens, et rationeni reddens Joaiinj sanctosnie-
seeuiiduin vospielatis sufif amnlofes, illorum unaa
nioriseqtiondampapne seniqrisRoinoe. £tpg t pau
cuni omnr prorsus in-citia, impiefalis quoqiie super- "'- xiUum.:Convinc.iint autctn seipsos .Jjuo.l isii valclf
Jtiafn abUndantiani.Sed timiii iie putarer exfra sacraa manifeste.fortissirai iianc, fecerin.t,et iiuilater.us ille
qtiidrpiaihagefe jura, piaefer voluhtatem hoc f n-iens is Neque eiiim quodlibdi super hoc babtiit <,Uii!itt:ii ut-
489 AD IIONORIISCRIPTA APPENDIX. «90
potead alia circumlatus. Post brevia: De quibus om- A , sacra regula eum vocari permitlit. A cuncta etiitn
nibus miseri nec sensus apostolicoefacti sunt sedis, cecidit sanctitate, qui nimirum ab Ecclesiaeatliolica
el, qued est risu, imo, ut magis proprie dicamus, spoiite prosiliil. Nonenim fas est illum ex quacunque
lamento dignissimum, utpote illorum demonstrati- laude cognominari, qui jatn olim damnatus est et ab-
vum audaGioe,nec adversus ipsara apostolicam se- jectus ab aposlolica sede Romanaeurbis, ob exlcrnae
dem mentiri lemere pigritati sunt; sed quasi illius sensum opinionis, donec ab ea recipiatur conversus
effecli consilii, et veluti quodam ab ea recepto de- ad ipsam, imo ad Dominum nostrum per piam con-
crelo, iii suis contextis pro impia edbesi aclionibus fessionem, et ortbodoxam fidem, qua sanctificalio-
secutn magnum Honorium accepcruni, suoa prae- nem recipiat, sanctumque vocabulum. Itaque si vult
snmptionis oslentationem ad alios facienies viri in hoereticusneque esse, neqne audiri, non isli aul illi
causa pietalis maxiinam eminentiam. Qnis ilaque, satis[acia(.,superfluum quippe hoc et irrotionabile
o famosissirae, et qualis Sophronius hocc et tam est, quia sicut uno contra eum scandalizalo omnes
alrociter et per lanlum lemporis facere his falsilo- scandalizali sttni, ila qucque uno satisfacto, otnnes
quis persuasit ? quaehos non rogavit ecclesia? quisi procul dubio salisfitint. Festinet pro oiunibus sedi
pius et orlhodoxus non supplicavit anlisles, ce-sarei Romansesatisfacere. Hac eniin satisfacla, communi-
illos a propria hseresiclamando et obleslando? Si- B ter ubique omnes pium hunc el orthodoxum proedi-
••piidemultima sua expirabat sacer ArcaJius, et spi- cabunt. Nam frustra solummodo loquitttr, qui mihi
rilum Deo tradebal, sed nec usque ad horam illam similes suadendo; ac subripiendos putal, et non sa-
eos rogare cessavit. El posl pauca : Quid aiilcm et tisfacit el implorat sanctissimocRoiiianoruni Eccle-
divinus Honorius, qtiid vero et post illum Severinus sioebealissimum papatn, id cst apostolicam sedem.
senex, quiJ denique et is qui post hunc exstiii1, sa- quoeab ipso ineariialo Dei Veibo, sed et omnibus
cerJoannes? Porro isqui nuuc prse-idel beaiissitssus sanclis synodis, secundum sacros canones et termi-
papa, oraisit quidquam supplicationi conveniens ? nos, universarum quoe in loio leriaiura orbe sunt
Nonue Oriens lolus el Occidens lacrymas, lamenta, sanctarum Dei Ectiesiaruni in omnibus el pcr oninia
obsecrationes, deprecatioues ex oequolam Deo per percepit et habet imperium, auctoritatem ct potesta-
orationes, quam his per epi-tolas afferehant? Sed lem ligandi atque solvendi. Cum hoc cniui ligat et
Deus quidem horuin profecto beatortim viroruoi fi- solvit etiam in ccelo Verbum, quod ccelc-.libusvirttt-
dem admisii, et pro ea vicissiludinein in Foeculacon- libus principatur. Si enim alios quidem satislacien-
servavit. Illi autem Domini contemneules iniiucias, dos ducit, et beatissimum Romanum rapani nequa-
ad conversionemhos benigne cohortanles, et horumi quam implorat, simile quiddam agit ei qtii forte ho-
egregiorum facta per tot tempora supplical one tor- G micidiivel allerius cujusdam criminis redarguitur, et
pentes, suoe nequaquam passi sunt ccclesteui fiJem insontem se non ei qui secundum leges judicandi ju-
proeferre: Posl aliqua : Divinus ergo magnusque So- ra sorlitus est exhibere fesiinat, sed lantuiti itiulili-
phronius lunc Alexandriam veniens, mox ex prima ter et sine lucro aliis el privatis horiiinibus mundi-
leclione (dederat enitn etiam ipsi Cyrtis ad relra- liam monstrare sui satagit actus, qui nullam habeant
clandum illa novemiiiipielaliscapitula) lugubrequid- se solvendi a crimine polestatem. Quapropter, be>
dam et ingens vociferalus, fontes emittebal lacryma- nedicle mi dontine, adhtic roagis exlende proecepiio-
rum, illum fervide obsecrans, supplicans, expostu- neni, quse bene vobis ei secundtim placilum Dei visa
lans, in pavimenlo ipsius vestigiis provoluius, quo fuisse dignoscilur, quo nemiiii licenliam habeatite
nihil horum super anibonem contra catholicam Dei quidquam loqui el obloqni dogmatis cattsa. Sed li-
Ecclesiam proedicaret,quippe cum hoec1!quidoimpii quido discile voluiitaleni hujus abundanlius invesli-
essent Apollinarii dogmata. Et paulo post: Taliter gantes, si velit annuerc penitus verilali; etsihoc
viri, o mihi proeomnibus reverendum caput, divina agere studuerit, et ail id seciindumrationem accele-
Deo perosis insultationibus et invicem scenicis quo- rat, horlamini etirn siiggestionem convenienter face-
damniodo illusionibus lacerabant, et sacralissimum re ad beaiissimum pnpam Romanum, quatenus sic
"'
Sophroniura lam miserabi.liter lamenialutii, ulpole pcr illius divinam praeceptionemregulariter qusecir-
contrilionem more cujusdam secundi Jeremioeca- ca ipsum sunt et decenlissime moderetur ad gloriam
tholicoe deflentem Ecclesioe, tanlumqtie divinorum Dei, et veslr.e laudem sublimitatis.
lapsum bene valde et compatientissinie dograatuni III.
deploranlem, nullatenus consolati sunl. Et posl non-
nulla : Si enim Romana sedes non solum reprobum OBSERVATIO PIHI.lPPI
I.ABBES. J.
Pyrrhum, sed et male sentienlem et male credenlem Neque vero omittenda fuerat a collectore regio.
non nescit, perspicuum profeclo est quia omnis qui quocinilio collectaneoruma Sirmondoeditorum prae-
eos qui Pyrrhum reprobaverunt anathematizat, se- fationis loeo posita esl, Auasiasii sedis apostolicos
dem Romanam, id est catholicam Ecclesiara anathe- biblioihecariinon ad Joannam diaconumurbis Romamc
instituti solum operis ralionem ex-
matizat. Omitto enim dicere quia ulique et seipsum, epistola, qua
plicat, sed Honorii etiam papsedefensionemcontinet
qui talis est, si duntaxat sedi Romanoe communicat, advtrsus sextoe synodi eensuram, qua persiriclus
calholicoequeDeiEccIesioe.Obsecro igittir, be edicte inter Eam
MonolhelitasviJebatur, ut docel Sirinondtis.
rebus tum paulo anie prjemissisde Ho,-
Inmine mi, proecipereomnibus, ne Pyrrlmm S3nclis- norio.igitur luin sequenli voluminc sectttttris, ornninono--
siiiitunvel altniftcum nomine. Nequc enim lale quid ccssariam pnucis accipe.
PATKOL.LXXX. 1G
 491 AD HONOBI!SCRIPTA APPENDIX. m
.AMASTASII, SEBJSAPOSTnllC^E BIBI.lOTHECARIl EPISTOLA . inlerim dicat ulrum ipse pro cerlo diclaverit episto-
A
ADJOANNEM MACONUM.
lam, de qua illum analhemalizandi fomitem calnm-
Charissimo frairi Joanni digno Chrisli Levitae niatores susceperunt, cum et ex scriptoris vel indi-
Anastasius exiguus in Domino saluleii). sciplinatione, vel in ponlificemodio quid conlingere
. Ecclesiasticam scripturcc ad mullorum instructio- lale potuerit? quamvis non Ignorenius, docente san-
"nemhisloriam ifidusl.iaetuoepromiseram ex Groeco cto Maximo in epistila sua, quamMarino scripsit
me libi scrmone quoedamiii.Laliiinni versurum elo- presbylero, sanclissinium hanc scripsisse Joannem
quium. Bixeras cnirn, et summa veritalc docente abbalem. Esio.et ipse diclator exslitii, quis hinc
perhibueras , ecclesiasticain tc ordiri non posse illum iuterrogavil? quis inienlionem investigavit?
fidenfer iiisloriam , nisi utriusque lingnsequoedam quis hunc corrigere voluil, et ille perconiaiili aut
.rerum gestartim conscripta series ad tnam nolitiam emendare conanti restilil, vel coiitentionibus serviens
dcvenissct. Quapropter quia lantoc me imperilioe resu'lavit? proesertimcum in Evangelio illo quo di-
reGOgnosco,nt nec ipsius linguje mcoe, in qua nalus citur : Nolite judicare el non judicabimini (Luc. vi,
sum, ne dixerim alienoc,vim penelrare sulficiam, ac 17), et crciera, nihil aliud proecipi maghis et jam
per hoc nunquam inlerpretandi quacunque ralione magistris Ecclesioevidettir, nisi ut ea facta, quocdu-
conamen arripcre proesumpsissera, consenliens a B bium est quo animo fiant, iri ineliorem partem inier-
raagislris reprehemli, quam te a praJicla lorpore prelemur. Sunl quippe quocdam facta media, quoe
meo texenda hisloria rcmovere, satisfacere tibi ecce ignoramus quo animo fiant, cum bono ct malo fieri
pro viribus maturavi. Credens plane a le corrigen- possint, de quibus lemerarium est judicare, masime
dum quidquid meum distorlum, poliendum quidquid ut condemnemtis. Deniqne duo sunt in quibus leme-
reperlum fuerit impolilum. Sane faleor, teslimonium rarium judicium cavere debemus, cum incertum est
mihi perhibente conscicnlia, mallem haecet hujus- quo animo quidquam faclum sit, vel cum incerlum
Tnodi ab aliis lieri, non tam laborem fugiens quam estqualis fulurus sit, qui nunc vel malus vel bonus
imperitam undecunque scientiam meam, si lamen apparet. Quanlum auleiu temerarinm sit judiciura
scientia , et non magis Snsciiia sii dicenda , non proeeavendum,aperte Dominns indicat, qui de Sodo-
sciens, si salva pace fiateruitaiis luoe, seu scribendsc mitis more nostro Iuquitur, dicens : Descendain, et
a te historioe proposilo, hscc omittere poluissem; videboutrutn clamorem qtti venilad me operecomple-
qui profccto tanta luce sapicntioe rutilas, ut a me vcriiu, an nonest ilu, ut sciam (Gen. xvni,2I). Et tur-
non quod neceisariuni, sed temerarium experiri sa- sus per Moysen: Ne makdicas surdo, ait, nec coram
porem nroposuisse viJcaiis. Iiaque milii, int rve- cwco ponas offeiidiculum(Levil. xiv). Qtiod eisdem
nienle obedientia, sata ab aliis rustica falce cullegisse, ,J pene verbis Aposlolusmonet: Cnusquisqw.,inquiens,
el ad aream Lalinilatis lideli humero transvexisse nostrumpro se raiionetn reddct Deo. Non crgoamplitti
sufficial, nil videiicel addenli vel minuenti. Tuum inviceinjudicemus, sed hocjttdicate magis, ne ponalis
autem erit, adjectis sententiis, veluti quodam venli- affcndiculumfralri, vel scandalum (Rom. xm). Quis
labro judicii, o, us bistorioe dilatare, ct verba noslra, .lutein magis snrdus vel mutus dicendus esl quam is
quoein ea inserenda decreveiis, quasi quoedamfru- cui, cum exanimis et dissolulus jacel iu sepulcro,
inenta purgare. Verum nos sic et hoecet alia inter- nec auris patet ad objecla solemniier audiendum,
pretandi propositum sumpsimus, ut nec ab ipsa ver- necos aperilur ad objecta ralionabililer refellendum.
bortini usqttequaque circumstanlia discessisse nosca- Vcrum de hnjusmodi judiciis sufliciunt quoevenera-
mur, nec prO posse a sensus veritate decidisse bilis Anastasius aposlolicoesedis proesul ad Anasta-
videatur. Porro novissiniorum temporum brevia sium imperalorem scribens, sarroc Scripluroe auclo-
quxdam opuscula transluli, quoniam priorom tem- rilalis pondere gravitla docet. Sed ne videamur tam
porum gc-stapriores, imo majores noslri traiisferen- sanctam lamque reverendam synodura accusare, vel
les, nos in hujusmodi opere proevenerunt, queui- temere reprehendere, licere nobis opinomur de illa
admodum ct longe proestantitistranscenderunt. Igitur .n senlire, quoasanctos patres hoslros de Chalccdonensi
post ciifonographiam tripartitam, quam te hortante magria synodo sensisse noa ignoramus. Quorum
transtulimus et alia quaedambrevissima opuscula, unus, sancliis videlicet papa Gregorius, usque ad
quae ad pcliium diversorura palrnin el fratrum no- pr lalionem lanlummodo canonum h>nc suscipieij-
slrorum inlerprctati sumus, ad manus nostras venire. daiu fore signavil. Reatus aulem oequepapa Gelasius,
conligit apologiam quarti Joannis Roniani pontificis( in lomo de anntbemalis vinculo qtialitcr eadem syn-
pro Honorio papa a caumniatoribus impetilo, quodI odus recipienda sit, luculentis excmplis et non-
unani Domini nostri Jesti Chrisli lantum scripserilL nullis divinis lcstimoniis innuit, ubi horum ciicum-
volunlalem. Quae videlicet apologia satis hunc, utl stantiam tali deliberatione concludil. Hoec,inquiens,
reor, ejicusabilem reddil, licethuicsexla sancta syn- et bujusmodi exempla nos cdocent, el lestimonia di-
odus quasi hoerelico aiiaihema dixerit, et in Deii vina confirmant, non omnia passim a quocunque
Boliusjam judicio positum reprobaiionis lelo corifo- dicta, vel ubicunque scripta indifferenter accpere,
dcrit, cum boereticusnoncx erroris lantum dece- sed, relentis bonis, qusenoceanlrefutare.Nam ethane
ptione, quantura ex eleclione non recta et conlen- qpoque sanctarn synodum canonica quajdamcapilula
tibsa periiiiac'a generolur. Quis aulem erit qtii nobis» promulgasse, Grjecorumscripla teslanttir, qnte lamen
 403 AD IIONORIISCRIPTAAPPEND.X. m
pene omnia,qusesedes apostolicanon probavit, tolaa A i sensuque relinere perdocuit, licet ob linguoe varie-
Lalinitasreprobavit.Sedquiddehacsoladicinius,ciim n tatem aliler atque aliter ore eonlitereiitur, et impor-
ct secundamuniversalemsynodum,quoeprimo Con- i- tunis contentionibusdesoevirent.Transtulimus etiaui
slanlinopoli celebrala esl, in causa primatus Eccle- quasdam epistolas Theodori papoe successorisproc-
siaruni, sedes apnstolicanon admitlat; quin el omnes s dicli papoeJoannis, juxta quod ordo poscebal, scri-
synodossicrccipiendasdecernat, ut Clialcedonensem n ptas ad PattlumsuccessoremPyrrhi,et consecralores
synotiumadmilleiidamfore prxdiclus Gelasius papaa ejiis; quorum scilicct Joannis ac Theodori exiiuio-
desciibat, pro lidei scilicet communioneet verilalee rum sedis aposlolicoeproesulumstylus epislolarum
catholica et aposiolicn, pro qua hanc fieri sedess Latina redolet eloquenlia; cx quo liquiJ^ constat
aposlolica delegavit, faclamqtie iirmavil? Verum,, non Gra.ce illas, sed Latine fuisse diclacss. Unde
si oninia exaggerare volumus quoe in.Ilonorii papsc c notaitduni quod nonnulla quse Laline fuerunt edita
excusalionemcolligere possumus,facilitiscliarla no- Lalinilas funditusmole oblivionisobruta deplorassei,
bis quamsermo deficicl, et inlerpretandi proposilum 11 nisi ex Grsecorutnpost fonte libroruin hocchausia
ad dictalionis profecto verlemus eloquiiim. Unum i) siiibundo pecloreresumpsisset, sicut epistolatn beati
tamen dicemus, quod reticere procul dubio non 'de- papoeFelicisin Pelrum senlentiam proferenlem An-
beinus, quio lalis est dictus Honorius, qualis est ett [5
[ tiochenum dainnationis.
proniiiiliatiis; quod ti lalis non fuit, cui sil proefixa
i Quinimosicut e.t ipstim quoque Clementem, quem
senlentia, profecto non erit, quoniam sicut scriplum1 Rufinus nostroe lingute redJitum, restitutum, et re-
est : Ilonto videlin facie, Deusaulemin corde, deuntem ad Gaudenlium scribens innuit, et quod
Sed ecce, dum prolixius proefalioad te noslra di- Laiine scriptus fuerit el amissus,rursusque receplus,
rigilur, ab iuterpretanJisluJio procul abscessiinus,, signanter ostendit. Excerpsi nihilominus,et libi ecce
ostendere geslieiues,quod iti apqsiolicsesedis pelra,, translatam proesenlo, quamdam narralionis circum-
quanlum ad lideni pertinet, nec eliam per Honorium t slanliam ex epislola sancli Maximiad abbateni, quid
iiiventum sit unquain serpenlis, id est virulentoe 3 Constanlinopoliiegali Romani gesserint, gratia inci-
sectoo,vesligiuni.Sume igilur jam memoratamJoan- tandae conslantioein causa maximoepietatis, ad re-
nis papoepro Honorio apologiam; sume eliam ett dargutionem pusillanimorum,el agnoscendsepolesta-
pro eodem ipso apoiogiam ex episfola Maximimo- lis apostolicaesedis contra eos qui ab ipsa quij
nacbi, el revera philosophi, Chrisiique Dei nostrii violcnler extorquere nituntur. Pofro ecce nihilomi-
marlyris, missa Maiino piesbytero, diffloratam. Ipse3 nus exhibeo libi exsilii gesta sancli papoe Martini,
quippe beatissimusMaximusnon solum in jam dicta,, quse ad petitum venerabilis Martini episcopi Nar-
sed et in ea quam scripsit ad abbatem Tbalassiumi C Q niensis edideram, una cum Hypomuesticodeclarante
epistola,jam nomiuattimdefenditHonorium.Verumi breviler gesta sanctoruni Maximi philosophi, et
eliam m epistola sua dogmalica, quam ad Pelrurai utiiusque Anastasii, necnonet Theodori, ac Euprepii
scripsit illuslreni.magnumhuncetdivinum appeilat. et aliorum.
Ex qua scilicet epistola de eodem papa HonorioetI IV.
Hieiosolyinilano Sophronio, de quo in translatis aI J3PITAPH1UM HONOIIIIPAP^I.
nobis scriplis sscpe meiiioriam fecimus, atque des (Baron.Annal.ad an. 638.)
Pyrrho Consianlinopolitano hocretico palriarcha, In apsidc (quam fecit illustris papa) hoeccircum-
dilflorata qutedamatque translala en libi -affcrimus. posilacarmina Iegunturmusivo opere exarata subtus
Proeierea,inierpretati sumus ex epistola ejusdemi imagines eodem opere texlas, rudi (ut ferebat soecu-
sajtcti Maximiad Marinumscripta presbyterum cir- lum) slylo :
camslantiam de Spiritus sancli processione, ubi Aurea concisis surgit piclura metallis,
fruslra causari conlra nos innuit Grcecos,cum nos: Et complexasimul claudilur ipsa dies.
non causam vel principium Filitim dicamus Spiritus Fontibus e nibeis credas, aurora, subire
sancii, ul autumant, sed unitatem subsianlite Palris Correptas nubes, rtiribus arva rigans.
ac Filii non nescienles, sicut procedit ex Patre, ila 0I) In eodem apsidishemicyclorecla linea qui sequun-
eum procedere fateainiirex Filio, missionemniini- lur positi sunt versus :
rum processione intelligentes; pie interpretans, Vel qualem inter sidera lucera proferet irim
utriusque lingutcgnaros ad paceni erudiens, dum Purpureusque pavo ipse colore nileus.
scilicet et nos et Groecosedocet secundum quiddam Qui potuit noctis vel lueis reddere finem,
proeedere, et secundum quiddam non procedere Marlyrume buslis hinc reppulit ille chaos.
Spiritum sanctum ex Filio, dillicullatem exprimendi
de allerius in alterius linguse proprielatem signifi- Sursuni versa nutu quod cunctis cernitur uno,
cans. Siquidem et hujusmodi pia interprelalione ProesulHonoriushoecvola dicala dedit.
sanctus olim AthanasiusjOrientaleset Occidentales Vestibuset faclis signantur illius ora,
super subsisteittioevel personaeuomine dissidentes Lucet el aspectu lucida corda gerens.
univit, dnm unum idemque ulrosque corde credere,
493 DAGOBERTUSI FRANCORUM
REX. 436

ANNODOMNJ DCXXXVIII.

DAGOBERTUSI
F.EW
FKANCOr.UM

NOTITIA HISTORICA IN DAGOBERTUM.

"Hitt. lilt.de la France, t. III.)

§ 1. Histoire dt sa vie. \ nieinedes dglisespour remplir .«estresors^Niles avii

A
Un regiied'abord dirige par la prudence, la mode- salutairesde saiut Cimibertde C.ilogne,ni les reaion
ration, la justice et 1'cquile,puis lerni par un enchai- trancespatWliques de saint Amand de Maestricht,ne
nemenl de debauclies excessives, fail en dcux mots lurent capables d'arreter les passions de ce jeune
le caraclcre tle ce prince (<i).II-etait ftlsde Clotaire prince.
II et de Berthrude, el naquit vers Pan 60*).II apporta Ce ful apres la moitdeClotaire, son pere, en 628,
au monde d'excellehtes qualites nalurelles, beaucoup qifil commenija a s'eloigner de la juslice, en se
d'esprii, de douceur, dTiuinanitg,et devint un des voyant maitre de presque lottte la France(c). II la
princeS les plus adroils, les mieux fails, les plus vi- fut enlierement deuv acs aprcs, a la niort de Chari-
gonreux de son siecle. II n'avait pas encore vingt berl, sbn frere , et d'un fils qu'il avait, nomme
aiis •accdihulr, lorsqu'en 622 Clolaire 1'etablit roi Childeric, qui le suivit presque aussil6t(f). Malgre
d'Auslrasie, en lui donnant pour principaux conseil- ses debauches, Dagobcrt ne laissa pas de faire du
lers •Pilluslre Pepin de Landen, et saint Arnoul, bien a plusieurseglises, nommementa celles de Ver-
cveqiie-deMelz(t*>). Celui-ci piit un soin loul parti- dun, dc Rebais, d'Aumont, d'AijiusoIe ou Saint-
culier.dele former a l'art de reguer en roi tres-clire- Calais, cl stirlout deSaini-Denis en France, dont il
tien, cty''reus&it si hetireiisemehi, que Dagobert 13 g est regarde comme le fondateur (g). II eut soin aussi
passaitpoiir le prince le mietixinslruit daus les con- d'en pourvoir quelques autres de bons eveques; et, a
naissancesconvenables a un souverain, qtfon eut 1'exeinpledu roi son pere, il se plaisa l d avoir a sa
cncore vii ciitrele^ rois I'ranca>s. cour tlc sainls personiiages, comnie saini Didierde
Tandis qtfil suivit les conseils de ces deux sages Cahors, saint Eloi, saint Otien, alors connu sous le
minislres, et ccux de saint Cunibertde Cologne,qui nom de Dadon, saint Vandregisile, et quelqties au-
succeda a saint Aniou', son regneftit heureux el.IIo- tres (/(). Pour ses aclions de valeur, ce qu il fit da
rissant, jusqu'au point que nul autre ne 1'avaitete plus rcinarquable fut de faire rentrer dans le dtvoir
davanlage (c). 11devint 1'olijet de radiniiaiion, de les Gasconselles Brelons, qui en etaient sortis (i).
l'estime eldu respect des nat ons etrangeres, coiiinie Ce nioiiarque niourut d'une dys&enleiie,le dix-
deses propres snjcls. Rienen effetnetait pltis char- iieuvicmede janvier 038, ou sculemenl 057, si 1'an-
niant que de voh un jeune prince avoirune allenlion necne conimencaitdes lors qu'a Paques (j). 11n'a-
exlraordinaire, et prendre lui-meine un soin infali- vait encore que irente-ciiiq a trenle-six ans, et en
gablepour remlre la j islice. Ni les presents, ni la avail regii6 seize, a comptcr des 022 que Clotaire
consideValiondes personnes n'avaienl aucune force 1'avaitetabli roi d'Austrasie, el dix depuis la mort
sur son csprit. II ne suivait que ce aui etait selon C de son pere. Les annees du regne de ce prince ont
fordre el l^quite^. loiigteinpsembarrassdnos ecrivainsdans leurs sup-
Maisde si beaux coiiinienc.enienlsftirenl bienl6l putations; niais il n'y a plus de difliculle, depuis
horribleineht ternis par une conduite pleine de de- que doni Mabillona pris soin de leclaircir dans une
bauclres(d). Non seulcmeiii i! quii.taGomalrudequil disserlation faite expres, el dans les autrcs en.iroits
nvait epousee, el prit a sa place Nantilde, une de de ses 6crils ciles a la margc.
ses lilles dhorineur, niais il poussa encore 1'amour Dagiibertfut enlerrb dans 1'eglisede Sainl-Deiii^,
des femraesjusqu' a cet exces, qtiil en avait trois ai qu'il avait enrichie, ct oh il avait elabli la psalmodie
litrede reines tout a la fois, et grand nombre de• peipeluelle(k). On y voil encore son tombeau pres
concubines. A rinconlinence il joignil 1'avarice; ett de 1'auteldu cot6 de 1Epitre :et l'on conlinue a y.
cel!e-ci lui fil prendre les biens de ses sujels, etl faiie tous les ans, ati jour de sa mort, son anniver-

(n) Fred. Chr., n. 46,47, 58, 00; Mab.,Act. B., (f)N. 0T.
t. II, p. 423, 715. (g) Mab.,ibid., p. i74, n. 12.
if»)Fred., ibid., n. S8, 61; Mab., ibid., p. 154, (ti) P. 500, n. 4; B.I., Capil., t. 1, p. 141, 142.
II. J6, 425^n. 8. (i) FieJ., ihii!., n. 78.
(c) lbiJ. D (j) N. 79, Mab.,Dipl.supp., e. 7, n. 2: Am. ! 121,
(d) Fred., ibid., n. 58 60; Mab., ibi.l., p. 715, p.' 514-528; An. I. xu, n. 1-5.
n. 15. (k) Freil., ibicl.;Mab.,An.,ibid.
M Ktcd., ibid., n. 00,
AM NOTITIA 1N DAGOBERTUVI I. 498

taire avec une pompe digne d'un roi. Du Chene nous A j cles ou chapilres (f). Celle-ci s'elend heaucoup pltis
a donrig ses actes remplis de fables, a la suite des- que la preceJente, sur ce qui regarde les clerescl
leschoses ecclesiasliques, et suppose les peuples pour
quels se lit son epitaphe, que nous ne rapporterons
qu'elle ne vaut guere mieux (a). II laissa qui elle estfaite, plus policesque les Ripuaires. Ella
pas, parce
deux lils, Sigeberl et Clovis, qu'il avait etablis, de entre dans un grand detail des injures faitcs a uu
son vivant, l'un roi d'Auslrasie et 1'autre de Neus- 6veque, a un pretre, a un simple clerc, a un moitie,
trie (b). et proporlionne la peine suivantla dignile'de la per-
§ II. Ses iOtsel autres monuments. sonne offensee. Ces peines au reste sont p^cuuiaires
On a observe ailleurs que les lois dont nous avons ou des compensaiions arbitraires, comme dans la lei
a rendre compte ici avaient 616d'abord redig^es par des Ripuariens. II n'y est parle de la pcine de morl
les soins de Thierri I, roi des Francais, puis recli- que pour le meurtre commisen la personne d'unduc.
tides et augmentees par quelques-uns de ses succes- On n'a guere de lois qui delaillent plus que celles-ci
seurs; mais que cefut Dagobert 1, qui, apres les avoir les divers sujets de contestation entre les parties.
retouchees, les publia en 1'elat qu'elles se lisenl au- Outre Ies quatre-vingt-dix-neuf tilres que contient
jourd'hui , tant dans les manuscrils que dans lesi cette loi dans les premieres iSdilions,M. Baluze a
imprimes (c). Sur ce principe on convient de ,les lui B trouvii dans un ancien manuscrit de Reims, deux
atlribuer, conime lui appartcnant plus legitimement' additions qui y ont eie"faites pour en mieux expli-
qu'aux autres rois ses pr^decesseurs. Ces lois sont; quer cerlains points, et Ies a fait imprimer a sa suite.
celles des Ripuaires ou Ripuariens, des Allemands et; L'une de ces addilions comprend quarante-quatre
des Bavarois, tous anciens peuples qui habitaienl1 articles avec quelques lacunes, et 1'aulre seulemenl
vers le liaut Rhin. On croit commun^ment que Dago- trois.
bert les publia vers l'an 630. Mais peut-elre serait-on1 3° La loi des Bavarois (Bajuvariorttm) n'a que
mieux fond6 a avancer celte epoque de quelques; vingt-un titres, et neanmoins elle est plus ^tendue
aiinees, et a la mellre au temps que ce prince gou- que les precedentes, parce que chaque titre conlient
vernait le royaume d'Austrasie, avant la mort de' plusieurs capilules, quelquefois jusqu'& vingt, et
Clolaire, en y faisanl regner la juslice et fequit^. chaque capitule plusieurs articles (g). Elle est a peu
1° La loi des Ripuaires est comprise en quatre- pres dans le meme goiit que les aulres, avec cette
vingt-neuf titres, la pluparl subdivi.«esen plusieurs' difKrence loutefois, qu'on y a ins6r6 | lusieurs arti-
articles (d). Elle a beaucoup de rapport avec la loi1 cles, qui fonl le sujet de divers canons de conciles.
salique, dont on a parleen son lieu; mais elle relient' Telssont, entre sutres, ceux qui regardenl le droit des
plus de choses des lois romaines, et le slyle en est•^1 asiles accorde aux eglises, les mariages incestueux,
beaucoup moins barbare, quoiquil s'y trouve encore1 la sanctificaliondu dimanche, rhabitalion des pretres
plusieurs expressions qui se ressenlent de 1'ancienne! et des diacres avec des femmes. La peine porlee
ruslicile de ces peuples.A cela pres elle tend, comme' conire celui qui tuerail un eveque est lout a fait
la loi salique, a reprimer le vol, le meurtre, le rapt,> remarquable (h). On lui fera une tunique de plomb
les autres crimeset injures,en distinguant les hommes1 suivant sa tailie, et il en paiera le poids en or, ou
libres des serfs, Ies clercs des laiques; a rdgler les' la valeur sur ses biens. Que s'ils ne sont pas suffi-
peines dues aux coupables, qu'on fait presque toutes• sants, il se livrera, lui, sa femme et ses enfants, au
consisler en aniendes p^cuniaires ou compositions> service de 1'Eglise.En general ces lois, quoique rem-
arbitraires; a prescrire aux juges les devoirs de leur plies de mots barbares, sont imporlantes pour con-
charge, leur deTendanlde recevoir aucun presenf,> naitre le genie et les usages des anciens peuples,
pour e\iter d'elre corrompus; enfin a deTerminerla' pour qui elles furent dressees.
maniere de vider divers djfferends enlre les parties. Nous en avous plusieurs edilions failesen divers
Nousavons une eMilionde eette loi faite separe- lemps ct en differents lieux. Elles se trouvent im-
ment des deux suivantes; et c' est la meilleure qui en primees ayec la loi salique, les lois des Bourguignons
ait paru jusquTci(e).Onen est redevable a M. Eccard, et des Saxons, en un petit volume in-16, qui est sans
qui l'a publiee avec la loi salique et quelques autres1 date et sans nora de lieu ni dimprimeur (i). On les a
opuscules tanl anciens que modernes, sur un manus- aussi recueiHies dans le Gode des lois anciennes,
crit qu'il dit elre du ix" siecle, et venir de la ville de1 qui parut d'abnrd a Ba!e en 1557 en un vclume in-
Tours. Ce recueil parut en 1720 a Francfort et a1 folio, puis a Francfort en meme volume Pan 1613,
Leipsick en un volume in-fol. L'editeur y a enrichi par les soins de Frideric Lindenbrog (j). Elles font
celte loi des Ripuaires de notes savantes el curieuses. encore partie d'un autre recueil danciennes lois.im-
2° La loi des Allemandsconlient quatre-vingl-dix- prime in-16 a Paris chez Jacques duPuy en 1573 (k).
neuf titres, presque tous partages en plusieurs aili- Dans toutes ces ddiiionsla loi des Alleraandstient ta

(a) Du Che., t, I, p. 574-590. („) P. 9.1-140.

(b) Fred., ibid., n. 75, 76. (b) P. 99, c. If,n. I.
(c) Bal., Capil., 1.1, p. 25, £6. (i) iiib. S. Aib. Autl.
(d) P. 27, 52. (j) Cod. reg. aju., p. 599-470
(ej Journ. des Sav., 1721, p. 591,• 595. (k) Bib. D. de Lorch.
(f) Bai., ibi.d.,p. 55, 90.
m DAGOBERTII FRANCORCMREGIS m
,-ireinierrang. celle des Bavarois le second, et celle A}. de saini Didier,eveque de Cahors, et treshonorables
Jes -Ripuairesy esl la derniere. En 1077, M. Baluze a sa memoire (c), L'un est un manifeste ou letlre3
les fil reiniprimer a la tele des Capitulaires de nos patenles pour notifier 1'electionde ee preiat, et les
rois, et les niit dans 1'ordre suivant lequel nons en niotils qui ont porte le prince a y donner les mains.
avons rendu cninpte (a). Lc texte de ces lois rians L'autre est une "leitrea saint Sulpice de Bourges,
cette eiiiiionest plus correct et plus entler que dans pbtir 1'engagera aller a Cahors consaererlenouveau
Jes pr&gdenles. Des 1720 M. Eccard nous faisait preiat, et y convoquer les eveques de sa province
espdrer qu'il en donnerait une nouvelledes lois des pour la ceremonie. Ces denx pieces sont en date du
Allemandset des Bavarois, commeil en donna alors sixieme des ides d-avril, l'an 8 du regne de Dagobert,
une de celle des Ripuaires (b). II les avait meme ce qui revient au huilieme jour d'avril 629 avant
dcja revues sur d'anciens manuscrits, el enrichies de Paiques;puisque ceprince comuienca a regner avec
iiUes. sou pere des 622. La lettre esl passee dans la Collec-
4° Outrequelques diplomes de Dagobert en faveur' tion gdnerale des conciles; et 1'atiteurde )a Vie de
de plusieurs cglises, mais qui sont de moindre con- saint Didiera insere l'une et 1'autre dans son ou-
isequence, on nous a conserve deux autres mo u- vrage (d).
menls de ce prince, qui sont imporlanls pour 1'hisloire: B
ia) Bal., ibid., p. 27-140 (d) Cone., I. V, p. 1855, 1856; Lab., Bib. nov.,
(b) Journ. des Sav.; ibid., p. 397 t. I, p. 705, 701.
(c) Bal., ibid., p. 141-144.

DAGOBERTI I
FRAKCORUMTtEGIS

ECCLESIASTIC^; PR^CEPTIONES.

(Breqnigny,Diplom.,tom.II nov.edit., unde et nolae.)

1. martyris, quoevocatur monasterium Thielogiense, a

Diploma Dagoverli 1, qito abbaliam S. Manricii,seu nobis construclam, ac juxta fluviumSarrse.in ducatu
tuoiiitstciiitmThielogiensetradit TrevirensiS. Petri Auslrioe Mosellanicoe nuncupalo constitutam, ad
eaksiw ? (aiin. 622). ecclesiam sancli Pelri principis apostolorura, quae
In .nominesancloeel individuoeTrinilatis.p. Amen. conSlructaconslat in civitale Treverensi, ubi princi-
Dagoberlus, divina orJinante cicmenlia, Francorum (G palis episcopalus sui sedes esse dignoscitur, ad ho-
rex. Prudenti considcrationeagilur.utdisposilionum, norem Dei sanciorumque ejus ibitlem quiescenliutn
vel commuiaiioiium sanclarum memorioelitterarum traderemus; statimque nos congruoa ejus siiasioni
con-litulio tratlalur', quoniam per reproesentalionem volentes ob reverenliam sui gralanler satisfacere,
scripli obliyionisnebula tollitur, et mala machinan- decrevimus ila fieri. Dedimus quoque eandem abba-
litiin pravilas destrtiittir. Quaprbpter comperiat tiam cum universa inlegritate sua, ad prsefatoesedis
omnis sancloeDei Ecclesise fidelium, proesentium ecclesiam, in beaioe memorix Chilperici regis, avi
scilicct et futuroriim, solerlia , qtioniam vir aposto- noslri, ttec non Clotarii geniloris nostri, paterno-
Jicus Pater noster, domiuus Modoaldus,archiepi- rumque nostrorum, videlicet Chilperici et Clotarii,
scopus Trevirensis c,adiitculmen serenitalisnoslroe, Christianissimorumrcgum, animsequenpstroeperpe-
supplicans ut quandam abbatiam sancji Mauriiii tiiam commemorationem, cura ecclesiis, vineis,
« Edituminier Stemmala Lolharingioeae Barri du- breviter exponere non inutile ducimus. Dehis autem
cum, a Francisco Roserib, Paris. 1580, fol. 2 recto, viri erudilissimi baronis de Zur-Lauben censorias
qui illtid ex iiionasierio sancli Mauricii Toletania notas videsis in Hisloria regtoeinscriptionum
" Acade-
se depromptum esse finxit; sed ipse fabricavit cuin misc, t. XXIV, pag. 180 ef seq.
aliis pluribus instrunientis, ut genealogiatti ducuni b Insolita hac oelateinitialis formula, testibus Ma-
Lolharingioe asiruerei, deductam a Merovingiciset billonio et aliis arlis diplomalicoeinagistris, Dipi.
Caiiovin^icis rcgibus. Tanta autem ejus eratiiirebus lib. ii, cap. 2;Chron.Golvvicense, lib.ij, p. 112, etc.
diplbmaticis iinperitia, ut lacilefueril lVaudemdele- c Modbaldusad Trevirensem sedera evectus hoc
gcre; unde solemni judicio damnatusjicenas dedit, ipsoanno 622, vide Nov.Gall.Chrisl., t. Xlll, col. 584
Tlniah. Iiisl..ai.n. 1583. Liber ejus, piiblice nolatus,! et 56», nonnisi anno 625 aucliir fuit Dagoberto ut
'imlli deinceps fucum lacere debuit; syslema lamen Thielogieiise moiiasterium conderei, quod pugnat
falsaloris lioc nostro soeculoiterum renovaluin fuit, cura diplomate dequo agilnr, ubi anno 622 constru-
in MusseiiLothar. vet. el rec. et Hugonis,praemonsir. cluni, ditalum, donatum ecclesioeTrevirensi, hocnio-
sub liclo rioiniiie Bnleicourt, el ilernm solemniler jiaslerium fiiigilur. Proetermitliinusarchiepiscopi li-
damnatum ann. 1712. Spuria hscc irislrumenta ex: lulum, quo Modoaldus,et infra Cuniberlus, contra
instituto nostro recudimus. Quamvis ipsornm falsilasi morem insighiuntur. Cerle hic litulus in usu fuit ad.
pro rc judicata habenda sit, pralcipua lainen indicia. i inili.ainsxc. vin.
£0i ECCLESIASTICJEPR.EGEPTIONES. 662
campis, hominibus, viis, qusesiiis et inqnirendis, A^. Rhenum, Ligerim, Mosellam,tam absentibus quani
mobilibuset immobilibus, et cum universis appen- prceserstibus.Illud ad augmenlum vel siabililatem
ditiis el adjacenliissuis. Etpraefalis ecclesiis,et Patri regni nostri sine dubioin Deinostri nomineeredimus
fratrum prxdiclae celltc sancli Mauritii super Sarrae permanere, si sacerdotum neliiionibus, vel ecelesia-
flumen conslrucloe,protectorem , rectorem el advo- rum rectis postulalionibus, id quod nostris auribus
catnm, illustrem dominum dominum Clodulphum, patelecerunt, perducamus ad effectum. Lleo |ue, vir
Austria;Mosellanicoeducem a, Arnulphi ducis filium, apostolicus Pater noster Modoaldus, archiepiseopus
sanguine regio natum, constiluimus. Ilaecilaque uni- Trevirensis, proeceplum praedecessorumnostroruui,
versa perhoc prasens noslraeauctorilatis proeceptum, anlerionim regum , parentum nostrorum, Sigiberti,
ad ssepe memoratam sedem oeternaliler perlineiua Theodeberii, Theodorici, imo bonoememoriaeac re-
donamus, tradimus, ea scilicet ralione, ut proefatus cordalionis Lotarii, gloriosi regis, genitoris noslri,
episcopus successoresque illius, similem perpetuis eorum manibns roboratum.obtulitobtulibusnoslris,
temporibus ex pralibata abbatia habeant potestatem, in quo erat inserlum, quod non soluin idem genitor
veluli de coeteris ejusdem episeopatus causis, juxla noster, verum etiam proefati reg«s proedecessores
uiilitatem ipsiusecclesiaecuncta, proutillis plaiueril, ejus, vidclicet Francorum reges, qtiascunqueresboni
secure disponere, quatcnus rectores ejnsdem sedis, }) ] ac sancti viri, pro divinoe contemplalionis intuitu,
cum omniclero eorum regimini subacto, tain pro no- ad partem sancti Peiri Trevirensis ecclesioodelega-
bis quam pro antediclis praedecessoribusnostris, et verunt, suornmque auctorilaiibus sigillorumconfir-
prcteclore constitulo, Dei misericordiam semper maverunt, qualenus eorum regnum superno auxilio
exorare delectet. Hoecdonationis nostrsc auctoritas, tueretur, et pastmodum in oethereoregno, cum Chri-
nullo unquam successorenostro irrumpente, solidis- sto, fine beato gauderent. Pro rei firmilate idcra
«imain in Dei nomine per omnia mundi volvenlis prtefalus proesul Modoaldusdeprecatus fuit sublimi-
soeculaobtineat slabilitatera ; quam muniminenostro tatem nostram, ut, paternum ac praedecessorumrao-
roboratam, manu nostra, cum duce Clodulpho, sub- rem sequentes, hnjuscemodiauctoritatis praeceptum,
tus eam fnmavimus,quod et fecit Cuniberlus, archi- ob amorem Dei etreverenliamsanctiPeiri,deeisdem
episcopus Coloniensisb, annulorum nostrorum im- rebus fieri juberemus. Cujus pelitioni libenter as-
pressionibus ju^simus sigillari. Datum Kal. Maii, sensum proebuimus, et hoc nostroeauctoritatis pra;-
anno dominicoeIncarnalionisDCXXH C.Actum Melis, ceptum erga ipsam ecclesiam, pro divini cullus
in palatio regali, in Dei nomine faelieiler. amore et animoe nostroe remedio, fieri decreviinus.
Dagobertus, Francorum rex. Cunibertus, archiepi- Per quod proecipimusac jubemus omneis res, vel
scop"usColoniensis.Clodulphus,AuslriaeMosellanicaci(] facultates ad ecclesiamsancti Pelri Trevericoeurbis
dux, pertinenles, scilicet cellam sancli Hylarii, quacmodo
II. appellatur cella sancli Maximini, quoe est in praedio
DiplomaDagoberliI, quores ecclesiwB. Pelri Trevi- sancti Petri construclas, caslella, vicos, villas, vi-
rensis conp\rmut;cellamS. Hilarii, seuS. Maximini vel quicquid,largienteclemen-
jubel in lntjus ecclesicejure permanere; el vtrique neas, sylvas, homines,ad eam
advocatumdat Arnulplmm, Ausirim Mosetlanicai tia divina, deinceps augmentandam eccle-
ducemd (ann. 625). siam, circa Rbenum, Ligerira, [vel Moselloepfluvium
[In nomine Doraini, amene.] Dagobertus, rex in regno nostro insistentia, omnia super jure et po-
Francorum, illuslribus [ duci Austrioe Mosellanicse lestate sancli Peiri Treverensis ccclesioe, ejusqua
Arnulpliof, ac coeteri:.] ducibus, comitibus, dome- pontilicisperpetualiter mancipalura permanere. [Pro
sticis, vel omnibus agenlibus tam ullra quam cilra qua re melius observanda, ac ut proefalarum eccle-
a In duobus diplomatibusqure sequuntur, ab eo-
praecipuusipsi fuit fraudum suarum scopus. Discre-
dem falsario fabricatis, et quae anno 625 data fin- pantias ac procserlim interpolaiiones inter uncos
guntur, dux AustrioeMosellanicaedicilur Amulphtis, disiinguimus. Falsuin Roserii diploma explodit inter
Clodulphi Pater. alios Browerius, pag. 551, quem videsis, ef insuplr
h Cuuiberiusnondum CoIoni?nsiEcclesiscproeerat Maseniumad Browerum, annot. 15, pag. 608.
prim.a die Maiianni 622, qui, vi Kal. Oelobris hujus " e Deesi apud Browerum liocc initialis formula.
anni, Coloniensis Ecclesioeinfulas adeptusest; vid. Quis autem, ait Browerus, pag. 552, veteris bisloriac
NovamGall. Christ. t. III, col. 626. sciens, bac setate audiii duces noiuiiiari
c Anni Incarnationis diplomalibus Meroveadum utcunque AustiioeMosidlauicoc?
affixi, supposiiiiium felum arguunl, ut non semel f Nibil habet de Arnulpho diploma a Browero
monuimus. VideDipl. nov., l. IV, pag. 695, etc. Sub- eiiitum.
jungil Roserius sigillorurn enumeralionem; et quae BUuclocoapud Browerummeniiofit cellarum alia-
exlnbeant stemmata genlililia, magno apparatu de- ruin procter cellam sancli Maxiinini, ad ecclesiam
scribit : quod sane el falsaloris ignorantiam prodit, Trevireuseni ; scilicet sancti Paulini,
et instrumenti falsilatem. perlineniium
d Edidit Roserius inter Slemmata Lolharingioeac sancti Eucharii, et sanclae Mariae. Hinc Roserius
ansam suiiipsit diploma peculiare lingendi, vid.infra
Barri ducum,fol. l.reperlum, ulait, in monasierioS. (Col. 504, not. h) pro cella sancti Eucharii, iu plurimis
Hilarii, sed reipsa ab eo ad
confectum, exemplar al- buic simile, ct in quo fabulamsuain de Arnulpho
lerius diplomalisaBrovverovulgali in Annal. Trevi- refricavit, ut pluribus hanc tueretur instrumentis.
rensibus, l. I, pag. 551, quod inlra recudernus.Ve- h Mosellaenomen deest in diplomaie Broweriano,
rum a Roserio Browerii instrumentum multis modis ideo a Roserio insertum, ut melius lextus
adulteratum esl, et prolixa inlerpolalioiie auctum, cum Arnulpho Mosellanica;Austriocduce,congrueret quein fin-
ut fabulaesuoede ducibus Lolharingisea regio Fran- git advocalum datum ecclesioesancti Maximini.
corum sanguine *"•''«iidemaliquam conciliaret, qui
 i'»3 DAGORERTII FRANCORUMREGIS £04
siaruni res prosperescmenlur, videueet beali Peln iic.;A advocatum dal
h Anmlfum, Austriai Mosellanicce
beali-Maxinini, nedeincepsa grassatdribusquidquam ducem ( ann. 623 ).
inoleslioeinferatur, prarfalse ecclesiiu beali Pelri In nomine Patris et Filii et Spirilus sancti. Amen.
Treverieoeurbis, et fralribus anledictae cellaebeati Dagoberius, divina favente et ordinante providenlia,
Hvlarii, quc modo appellatur cella sancti Maximini, rex Franeorum. Expeditcui>ibetauctoritati personae,
quoeest in pracJio sancli Pelri conslriicta, proieclo- tuin maxime primatibus, regiis, humilibus ac mode-
rcm, reclorem. et advocaium darnus illustrem do- ratis, sub religione degenlium precibus oblemperare,
minuin, dominumArnulphuin, sanguine regionalum, et eorum quietem et pacem pro facultate fovere, ei
parenieni nostrum ac instruciorem, Auslria; Mosel- post munire. Igilur noveril omnium fideliumnostro-
lanicav ducem, cui hauc omnia lideliter observare rum lam pra seniium quam fulurorum sagacilas,
praecipinms ".] Proplerea pari modo statuimus ut quod vir venerabilis et aposlolicus Pater nosler do-
nullus ex [ducibus], publicisjudicibus, vel aliquis ex minus Modoaldiis,sanclae Trevirens. Ecclesioear-
julieiaria polestaie, in monaslerio, circa ecclesias, chiepiscopus, nostris obtulit obtutibus praeceptum
-teHas,vicos, agros, homines, vel loea alia h, impe- anteriorum regum Francorum, in quo erat insertum;,
oimenla ponat, sed liceal memorato pracsulisuisque quod procdecessores,reges videlicelFrancorum, oin-
successoribus omnia prosfata in integrum perpetuo B I nes res quascunque boni et sancti viri, pro divinae
teinpore, pro remedio aninioenostracseu parentum contemplationis intuiiu, ad parlem sancti Petri Tre-
nostrorum, sicut in praeceplo geniloris nostri piis- verensis ecclesiaedelegaverunt, suorum decrelorum
simi continetur, quieto ordine possidere et nostrd aucloritatibus confirmaverunt, et duces probos in
lideliler parere imperio [ac nostri domini Arnulphi]0. protectores et advocatos de"derunt, qualenus eorum
Sed ut hoc nostraeaucloritatis praeceplumpleniorem regnum superno auxilio lueretur, et poslmodum,
in Dei nomineobtineal vigorem, el a lidelibussanciae cuin Christo rege regum, regnarent in ccelis. Pro rei
Dei Ecclesioematris, videlicet prasenlibus etfuluris veritate et firmitate proefalusproesulModoalduspos-
temporibus, verius credalur, cl diligentius a succes- tulavit celsitudinem nostram, ut, palernum acpro&de-
soribus nostris conserv. lur, illud propria manu, cessorurnregum mores sequentes, hujuscemodi au-
[cu n principibus noslris ,J,] sublei lirmavimus, [et ctoritatis praeccplum,ob amorem Dei et reverentiam
annuldrum noslrornm irnpressionibus] signari jus- sancli Pelri, de eisdeui rebus fieri juberemu?, ac eis
simus. [DalaivKal. Augusti, anno ab incarnalo protectorem, seu advocalum, daremus. Cui petitioni
Domino ocxxnie.] libenler consensuni praebuimus,et hoc noslracaucto-
Dagpbertus, rex Francorum. Cuniberlus, archi- ritatis et proieclionis pracceptinnerga ipsam eccle-
«piscopus Coloniensis. Alto , episcopus Metcnsis. G * siam, pro divini cultus amore et animsenostroere-
P. incipiuS,episcopus Srirensis f. [ Arnu'plins, dux medio fieri decrevimus. Per quod praecipimusatque
AustriaeMosellanicac.] Pipinu', niajdrdomus [ dtix jubemus omries lacullates vel res ad ecclesiam sancli
Hasbanioel «. Petri Trevericoeurbis pertinentes, scilicel, cellam
III, sancli Eucbarii, qnae modo appellatur cella sancti
Mathiacapostoli, quaeest in lerritorio sancti Petri,
DiplomaDagoberli 1, quo rcs ecclesiaiB. Petri Tre-
virensisconfirmat;ccllamB. Eucharii,scnS.Matliim principis aposlolorum, constructa, castella, vicos,
jubet iii Imjut ecclesia jnre permaneie, el ntrique villas, vineas, sylvas, homines,vel quoeque,largienle
B Ilaec prolixa clausula, quoetola deest apud Brd- pino Roserius sponle sua largitur.
iverum, et a Roserio intru-a esl, fabulse Roserianoe s Diplomati Roserius notam subjungit qua descri-
orone artilieium relegit. bit stemmala geniilitia, eadem quae in diplomate
b Hic mulla oinitiu lloserius, quae legunlur apud praecedente,cerie hac actate prorsus ignorata, ut su-
Browerum, de imiiwiiitatibus bonorum ad eeelesias prah notavimus (Col. 501, ito(. c).
ibi memoraias perlinentium. Felus alter famosi falsatoris Roserii, de quo vi-
<•Iterata Arnuli hi menlio, a Roserio addila, ad desis quae supra (Col. 502) memoravimus. Spurium
majorem commenlilioeinlerpolalionis filem. boc diploma non exstal nisi inter Siemmata Lotba-
<*Pro vbce principibus, '
D
legitur apud Browerum, ringioeet Barri dueum, fol. 1, v°. Illud se reperisse
luidis. Hanc sane vocem Roserius mintis convenire ait R''Seiius inarcbivio sancti Eueharii Trevirensis:
arbllratns esl cum nontine Arnu'phi ducis, quod sed ipse lotum confecil ut aliqtiam adjungeret auc-
subscriptionibusadjungi intendebat. torilaiem fabulaesuoede Arnulpho, AustriaeMosella-
c Desolius regis annulo agitur in diploinaie a Bro- nicoeduce, et orto a regio Francorum sangnine. Iis-
v/ero cdito, nec ulla ibi nota chronologica. Browerus dem scatet falsiindiciis quibus diplomaalterum quod
laineii niargini atcribit aununi regni Dagoberli 12, pariter fabricavil pro ecclesia Trevirensi et ce la
scilicct. apud Au-trasios, qui concordal cum anno sancti Maximini,a nobis supra erfitum(Col. 502). IR
Curisti 634. De bis infra, cum di, loina Br.weiia- ulroque lilulus archiepiscopi Modoaldo iribuilur;
nuni- expendemus. anni lncariialionis pro notis cbronologicis adhiben-
:,f Paucis discrepant subscriptiones episcopnrum tur; nomen Attonis Melensis adulleraitim est, nec
apud BroSverum;sed cnm ann. Cbr. 623 male convs- tcmporibus congruit; fateinur nomen Pippini, Spi-
niunt, Principins enira Spirensi Ecclesiaenon praefnit rensis episcopi, oscilantia librarii scriptum proPrin-
aiile annuhi 642, Nova Gall. Christ., t. V, pag. 716; cipii noniine, qui vere Spireiisis episcopus fuit, sed
Atto inter Melensesepiscopos non reeenselur, nisi iien ante aimum 642, Nov.Gall. Chr., t. V, ps.g. 716.
iioc nomine inlellig:itur,Abbo, qni Melenses infulas Diximussupra (tfot. e) de stemmatibus gentilitiis,
non est aceplus nisi anno 625, ibid., t. XII, co'. 699; quae in ulroque diplotnale exstilisse teslatur Rose-
Browerus agnoscil suhscripiioiiem Pippini niajor-is- riusfalsesiniuiet ridicule. Piideret nos quod diutius
itoinus,sed omisso titulo ducis Hasbariix, qucm Pip- his insisleremus.
 S05 ECCLESIASTICE PRjECEPTIONES. SOb
clementia divina deinceps ad augmentandam eandem A augmenlare. De hoc tulimus bonum consilium pro-
eiclesiam, circa Rhenuin, Ligerim, vel Mosellam cerum nostrorum, Pippini, qui est majordonius, Ar-
fluviosin regno nosiro insistenlia, omnia superjure nolfi, Metensis episcopi, Huniberti, Coloniensis ar-
ct polestate sancti Petri Treverensis ecclesioe,ejus- cbiepiscopi (episcopi),et inde misericordiam Domiui
que ponlificis, perpetualiter mancipalura perma- conse.qui, et ejus sanclorum suffragia promereri
nere ". Pro qua re melius observanda, ac ut praefa- confidimus b. Ideo omnes Dei lideleset nostri, prae-
larum ecclesiarum res procpere serventur, videiicet senles et futtiri, recognoscite (cognoscite) qualiler
ne beali Pelri el beati Eucharii ecclesiis deinceps a omnes (om»is) res juris nostri in pago Laudembur-
grassatoribus quidquam molestiseinferatur, praefatEe gensi (Lobedungowe),el quidquiJ ad nostram urbem=
ecclesite beaii Petri Trevericoe urbis, el frairibus ambulare visum est, et omne quod ad liscumnoslruni
anlediclaecellaebeali Eucharii, quae raodo appellalur hactenus pertinebal, excepto stipe et comitatu, ex
cella sancti Mathise apostoli, quae est iu prsedio eo nihil ( nichilex .eo) dimittentes, tradimus totum
sancti Petri constructa, proteclorem, rcclorem et ex integro, magnuni et parvum, ad basilicam sancli
advocatum damus illustrem dominum dominum Ar- Pelri (add. el Pauli) aposloli, (add. vel cmterotmr.
nulphum, sanguine regio natum, ac instructorem dominorum)quae est in Wormaciacivilale constru-
nostrum, Austrioe Mosellanicse ducem, cui hoecB cta, cui pracest dominus (domnus)vir apostolicus
omnia lideliter observare proecipimus. Proeierea Aniandu-. Hoc est quod tradimus : civitatem no-
pari modostaluiinus ut nullus ex ducibus, publicis slram Laudemburg (Lobedunburg,palatium nostrum
judicibus. vel aliquis ex judiciaria poteslate, in (omitl. nostrum), aadificia, mancipia, vineas, terras
monasterio , circa ecclesias , ccllas, vicos, agros , cultas et incultas, agros, prata, campos, omne (cw-
homines, vel loca alia , impedimenta ponat, sed nem)sylvaticum in sylvis Otenwall, cum omni uten -
liceat memorato proesuli suisque successoribus, silitate inomni pagoLaudemburgensi{LooedHiK/otte),
omnia praefata in inlegrum, tempore perpeluo, pro et undique in intralia (Jutraha) d in pascuis, matc-
remedio aiiimoenoslroe, seu parenlum nostroruin, riamina, aquas aqtiarumvedecursus, piscalionibus,
sicut in proecepto piisimorum antecessorum no- qtiaesitisel inquirendis, omne (omnem) theloneum,
strorum continetur , quielo ordine possidere, et mercatum, et quidquid dici aut nominari polest,
nostro fideliter parere imperio ac domini Arnulphi. sicui prius ad noslrum ujum e ambulare videbalur,
Sed, ut hoc kaque noslrae auctoritatis praeceplum sic inanlea ad proescriptam basilicam, pro oeternoc
pleniorem in Dei nomine oblineat vigorem,et a fide- mercedis augmento possidendumdonavimus, et sub
libus sanctseDei Ecclesioe,nostris videlicet proesen- integra communitate (immunitale)onmia ad eandem
tibus et fuluris temporibus verius credatur, et dili- ifj basilicam pertinenlia proeceptione nostra a novo
gentius a successoribus nostris observetur, illud confirmamus, sicuti (sicul)priori anno commnnitatis
propria manu, cum principibus nostris, subterfirraa- (immunitatis) tuilionem dedimus omiies (elomnes)
vimus, et annulorum noslrorum impressionibus villas, facullates seu abbalias, et quidquid ad ipsam
signari jussimus. Data ni idus Novembris, anno ab civitatem Wormatiam aspicere videtur, ut niillus
incarnato Domino DCXXIII. judex publicus, nec (nec ad) causas audiendo, nec
Dagobertus, rex Francorum. Cunibertus, archi- freda exigendo, nec hominesipsius ecclesioe,lam in-
episcopus Coloniensis. Alto, episcopus Metensis.Pi- genuos quam el servientes dislringendo, nullum im-
pinus, episcopus Spirensis. Arnulphus, dux Austriae pedimentum audeat (audeani)facere, nisi pro paria
Mosellanicae.Pipinus, dux Hasbaniee, majordomus. (ad partem) ipsius ecclesioe,vel ipse ponlifex Aman-
IV. dus aul successoreshoc habent (habenlur)concessum
Diploma DagoberliI, reqis Francorum, quo basilicm atque indullum, quieto ordine possidere atque domi-
Wormaliensitradil res juris sui in pago Lauden- nari (dominare), quod partibus fiscinoslri fiiit con-
burgensi; et ejusdem possessiones confirmat, cum suetudo rcddendi. Et, ut hoccauthoritas firmior sit,
immunilatibus(ann. 627).
manu uoslra subscriplionibus subdilisillam Jecre-
' Dagoberlus(Dageberlus),rex Francorum. Cunctos vimus ruborare.
j[) Dagobertus (Dageberlus), rex
nosse volumus, qualiter nos de remedio animse no- Francorum. Godefridus (Odefridus ) recognovit.
stroeetde futura retribulione cogitantes,omnino pro- Dalum (omilt. Dalum) sub die ij (XI) Kalend. Octo-
posuimus in animo (signo)noslro, ecclesias Dei de bris, anno regni noslri vi f. Acium Moguntioepalalio
allodiis nosiris cohoeredesfacere, et loca sanctoruni nosiro, felicilersatis.
a Qua2sequuntur omnia ipsissimis verbis lequntur c Viile annotalionem B, infi-a.
in praecedenlediplomate. Vide notas noslras ad hoc d Schannat, st-rihit intranlia, ut in conlirinaiione
diploma (Col. 501-503). hujus privilegii a Carolo niagno concessa. Textus
b A voce de lioc, usque ad conftdimus,interpolala AcariemiaeTlioodoro-Palaliiioahabet Jutralia, quod
judicat Cointius, ubi supra, lum quod archiepiscopi estflunion.
titulo, tunc insolito, exornatur Hunibertus (alias e Inde colligi potesl verba ad nosirum uiitm
Chunibertus); tum quod idem Hunibertus diciiur, rectius inscribeiida esse, supra, loco, ad noslram
ctim proceribus bonumconsiliumlulisser.egi, simul ur.bem.
cum Arnulfo, Metensiantislite, qui non nisi post ;ib- 1 AIIIHIS regni Uagoberli 6 concordal cnm anno
dicatum ab Arnulfo episcopatum, et ejusdem deces- Clir. 627, initio sumpio ab anno 022, quo
siim in eremum, regiorum consiliorum paniceps fieri Dagpberlusapud ri-gni Auslrasios rcgnuin orsus est. Vid,
ccepil. Verba qin; in diplonia le.nfro irrepseiunt quaedicenda sunl (/»/;•«, col. 509, iwt. h, et cot. 511,
non agnoscunt auctores NovocGalliocCIiriMiaiuc. uot. •).
 807 . BAGOBERTII KUNCORUM REGIS S88
.V. / conslat sequo ordene. . . [spatium unius lilterw] tn
A
DiplomaDagoberti1, regis Fraricorum, quo con/irmat dicta loca vel reliquas resad parte sua per inspecta
parlitionem bonorum inter Ursinim el germanum pactione eeontra supradiclo gerrnano suo jusii in
tjiis Beppoleuum"( ann. 628). divisione percipisse, et qood per ipsas vindicionisin
Dagobercthusrex Franc. vir inlusler. proefata loca possedire dinuscelur, ut ad proeseus
Quolienscumque peiitionebus fedilium persona- ricto tramete possedire videlur, noslram in Dei
rum, inquo noslris fuerint patefacli, eas per singola nomen generaliter auclorelatem firmalur, et ipsi
libenler volumus obaudire, et effecluiin Dei nomine hoc teneat [spaliumquatuorsytlabarum] . . .ndatet
mancipari. Ailque ideo, vir inlusler et fedelis, Deo suisque posteris perpelualiler ad possedendum re-
propicio, noster Ursinusb demenlioe regni nostri linquat, Et ul hoecauctoretas perpeluis leniporebus
- pctiil, ul de id quod una cum germano suo Beppo- liima stabelelate debeat perdurare, manus noslre
len.oin divisionis paginam, tam ex successionegene- ^ubscriplionebussubter eam decrevimus roborare d.
turi suo Chrodoleno, quam germano suo Chaimedes liurgundofaroeop.tol. Dagobercihusrex subs.
quondam, loca qiiorum vocabola sunt, Ferrarias, VI.
Lcuharedovillare et Eudoncovilla, seu reliqua facul-
tateni, vel vilias illas quod in Roleneco de alode 1" Vrmceplum Dagoberli I, regis Francornm, quojubet
itl Desiderius episcopalum Calurcensem tnscipiaf'
malerna per paclionis titulum ad eodem nuscunlur (aiiH. 029).
pervcnisse:'hoc est, cum terris, acdificiis,mancipiis, Dagobertus, rex Francorum, epr-copis el ducibus
viniis, silvis, pralis, pascuis, aquis aquarumve decur- cunctoque populo Galliarum linibusconstituio. Con-
scbus, movilebus el immovilebus, vel reliquis rebus decet clemenlioc principatus nostri [vox naslri dcezt
seu adjacenliis ad . . , . [trium aul qualuor liilera-
apud Labb.], sagaci indagalione prosequere et per-
rum spatium] pertenenlibus, ut dictum est, ad parte
vigili cura tractare, ut electio vel dispositio iiostra,
sua pervenisset, et boc ad procsensriclo ordine es- Dei in oinnibus volunlati debeal concordare, et dutn
sent domenali. Unde el pactione pleniore loca, vel nobis
regiones et regna in polestate ad regendum,
dc-reliquasres, mano pracfalogermano suo Beppo- largienle Domino, noscuntur esse couatce, illiscom-
leno subscripta, vel bonorum roboracion. . . . miltanlur
c privilcgia dignilatum, quos vita laudabilis
[desunt circiter syllaba; qualuor] se pre manebus et morum probitas vel generositatisnobilitasaltollat.
babere adfirmat, idemque et vindicionis, quod ab Et
quoniam virum illu=uem Disiderium, ihesanra-
in
aliquibus homenebus suprascripta loca porcionss rium iioslrum,' cognovimus religionis obscrvantiam
alequas visus est con. . . rasse [Sic in tub. mri in- ab ipso pueriliae suoclempore in omnibus cuslodire,
dsa. Mabiltonmslegitcomparasse]praemanebus, ha- ( et sub kabilu soeculari Clirisli militem
gerere, at
bere adfirmat: petiit prediclus vir ut nostram ex hoc mores angelicos et sacerdotalem conversalionem
circa ipsum plinius deberit cbnfirmari- praeceplio. liabere, ut non solum in conliguis, sed etiam ia
Cujus postolacione pro rei lucius firmitatem nolue- longinquis regionibus faina bonilalis ejus evulgala
mus denegari, praecepientis enim ut quidquid ei crebrescal, ideo eredimus eum merito ad sacerdo •

" Scriptum Merovingicis litteris, in charia jEgy- gUur, ldem est, juxta Mabillonium, Annal. t. 1,
ptiaca Mabilloniusex archivo Dionysiano,nunc in ar- pag. 345, quialias Karo dicitur, frater Faraj virgiuis,
chivd regni, K, tab. IV,eruii; oeriincisum in Suppl. qiioeeliani Bungundofara voeabalur. Is primum con-
de re diplornalica exhibuit, lab. n, pag. 70; ac ibi- jugalus, deinde, dimissa et velata uxorc, clericus
dem, pag. -92, lilteris vulgaribus, curavil typis nian- faclus, demum Ecclesiae Meldensis infulasobtinuit
dandiim. Iterum editum in Annalibusordinis sanclii anno 626, juxta Novam Galliam Chr., t. VIII, col.
Benedicli, 1.1, append. n, pag. 685; translattim de- 1600, Burgundofaro appellatus, quasi Faro Burgun-
nique,exeditioneMabillonii,in Collect. script. reruinl dus, nobilis scilicet e Bnrgunilica prosapia hoino.
Gallicarum, t. IV, pag. 651, nec non apud Marini,, Quod auieni simul episcopus-et referendarius fuerit,
Papiri diploinatici, n. 6i); nos, cum ipsa labula a\ id minime repugnat. De his videsis Plessaeumin-no-
Mabillonioyulgaladiligeniissiinecolla.tumrecudiiiius. lis ad Ecclesioc MeldensisHistoriam, 1.1, pag. 654,
Intervalla quaedam, quaein autoprapho litler.e oblit-- n not. 23.
leratoe occupabant, punctis designavimus, et inter- ' f Inserlum est Vitoc sancti Desiderii, scripioe ab
vallorum spaiia nolulis inter parentheses inscriptis,, auclore fere cooetaneo, iuxta Mahiltonium, Ann.
ut jicuit, definivimus.Signa praemissanoniinr Dagd- Bened. t. I, pag. 558, vel juxta Pagium, in Baron.
berli initio diplomaiis, et ad calcem nomini BUrgun- ' t. II, ad ann. 629, n. 11, octavo saceulo; pluries
dofaronis, iii tabula oeri incisa a Mabillonio viderei editum : primuni a Labboeo,Bibliolh. mss. 1.1, pag.
est. 703, in Vit. sancti Desid. cx ms. Herouvalliano,
b Ursinus hic, juxla Mabillonium, Annal. Bened.. deindea Cointio, Ann. t. II, pag. 808, el Baluzio,
t. I, pag. 343, ideni fuil qui Clotarii diplomati sub- Capilul.t. 1, coi. 141, exms.Moissiacensi.Edilionein
scripsit de quo alibi diximus. Baliuii secuti sumus, qui ail, l. II, col. 1020, se hoc
c Hoc loco Mabillonius,in exemplo, vulgari cha- diploma cum manuscripto conttilisse accuralius.
ractere expre.-so, inseruil voculam cia qucedeesl inii Variaslamen leetiones alicujtis moniGiili.interuncos
tabula oeriincisa. ascripsinius, ex ediiione Labbael.Recusum quoque
d 'Niillaeinhoc diplomale nota; chronologicac.Illudd fuit proeceplumbocin Suppl. cpncil. Laland. pag. 64,
anno 628 tribuit Mabillonius, ubi sup.,pag. 543 ctt etc; in appendi.cead GregoriumTuron. a Ruinarlio, curios.
685, quem sequimur. Collocalur in Colleet. scripto--- col. 1514; ab ipso Labbaeoilerum, Miscell.Ecclesioe
rum reruin Francicarum, post aliud ejusdem Dago- t.II,pag.420;interlnslrumentaad]iberlates
berti diploma datum regni ejus anno 14, id eslann.i. gallicanaepertinentia, t. II, part. H,cap. 15, pag.520. 66;
Chr. 655 aut 056. in Collectione scriptor. rer. Franc.t. III, pag.
c Burgundofaro.,qui bic rcferendarii munere fun- i- Tolies autem typis mandatum est, eo quod ipeius
 5C9 ECCLESIASTIC/EPR^CEPTIONES. £10
tium provehere, quem , sxut diximus, ornatis mori- A ces offerat, et in futuro judicio, ut culpas excuset
bus, videmusjugiterad coeleslempalriam anhelare;; precalor [Labb., peccatorum] assislat. Qua de r«,
et dum civiumabbatumque Cadurcorum consensusi proesenliauctoritale decerniinusul socpedictusDesi-
hoc omnimodisexposcilul eum episcopum liabeanl, derius episcopalum in Cadurca urbe proesenlalilci
et nostra devotio similiter consenlit, absque dubioi suscipiat,el, Christopropilio, ejus temporibusleneat.
credimus nutu Dei id fieri, ut dum satis nobis esl ini Et ut lioccdeliberatio noslroevolunlalis firmior ha-
palatio nostro necessarius, ipsi nobis quodammodoi beatur, nianus nostrae subscriplione subler eam
violentiam inferamus, eteum ab oeditibus propriisi decrevimus roborare. Cbrodobertusobtulit. Dago-
profectui publico [Labb., ut eum ab ap.dibusnosirisi beriusrex subscripsil. Data sub tlie vi Idtis Aprils
profeclitiveslro] procuremus. Sed duni nobis, sicut [Labb. sub die IJus Aprilis"]a, anno octavo b Dago-
diximus, eum ab ocdiiibusnostris auferimus, quibus berti regis.
regiones et regna a Deo sunt commissa, quamvis VII.
nobis inferamusdispendium,tales debemus procurare DiplomnDagoberliI,reiis Francorum, quo Mercalum
sancli Dionysii insliluilc (ann. 629).
pastores , qui secundum Deum el juxta apostolica
dicla plebes sibiac nobis [Meliusapud Labb., a nobis] Dagoberlus,rexFrancorum,vir illuster, Leulhone,
commissasdebeant regere, unde nobis merces am- Vulfione,Rauconecomitibus,elomnibusagentbusno-
slris, vicariis, cenlenariiset ceterisminislrisreipublice
plior possit adcrescere. Quamobrem, juxla civium nostre.
Cognoscat soiiciludo et prudentia vestta
pelilionem, nostram quoque concordantem in omni- voluimuset conslittiimus in honore domiii
btisvoluntalem, decernimusac jubemus,ut, adju- qualiter el gloriosi patroni nostri Dionysii, mercalum con-
vanle Domino, adclamante iaudem ipsius clero vel
struendo ad missa ipsa quoeevenit ldus Oc-
populo, vir illustris e"tverus Dei «ultor Desiderius tobris, semel in anno, de omnesseptimo
negolianies in
pontifexin urbeCadtircadebeatconsecrari,elnostra regno nostro vel de ultra mare ve-
civiumque voluntas, quod decrevit in omnibusin nientes, in illaconsislentes, strada que vaditad Parisius civitale,
Dei nomine perfieiatur, et pontificali benediclione in loco
qui dicitur Pasellus sancli Mariini. Et scialis
sublimetur, dummodo, Christo propilio, vera hac nostri missi ex hoc mercalo et omnes civkales in
religione profilemur, quod vila et conversatio ejus regno ncstro, maxime ad Rolhomo
digna et probata ab universis habelur, in tanlum ut porlo et Wieus
nobis et universisordinibus Ecclesiaedebeat porto qui veniunt de ultra niare, pro vina et meile,
pro pro el garanlia emendum; el isto et aliero anno, seu
exorare, et acceptabiles Deo hostias sludeat offerre,
ex hoc vitam nobis auctore Do- anle, sit ipse theloneus indultus usque ad ter-tinm
«jtiia longinri osvo, Et inde in pnslea, de unaquaque quarrada
Biino. credimns propagandam, si iile in sacerdotio P < annum.
de melle persolvanl parlibus sancli Dionysii solidos
e^egilurct sublimatur, qui pro nobisvel pro vobis, duos; ct
securus ante tribunal Chrsti unaquaque quarrada de garanlia similiter
sibique commissis, pre- solidos
duos; et illi Saxones et Vicarii d, et Ro-
nolis chrnnoloeici1;,nitiltoeet concerlationum plenoc,
do pronsuliimCalurceiisiiim successioneet de regni agitur sub anno 629 collocamiis.De his itertrm et
Dagoberticbronologia, dispiitaliones inslilutoesuul. fusiusin notis noslrisad ejusdcniDagoberti indiciilum
Vid. infra (Not. h). de consecratione Desiderii.Vid. infra (Col. 512).
» Juxta Lalibaei Eiiilionem, Biblinih. ms=. 1.1, « Vulgaiuma Dubletoin Hist. abbaliocsancli Diony-
pag. 703, daium fuit prsecpplumsiiddie Idus Apvilis, sii, pag. 655, ex autograpbo corliceo, recusuin a
id est die 13; juxla MoissiacensemCodicem, wb die Miiacn,Opera dipl., t. I, pag. 241, ei ab Ediloriluis
vi irfiis, id est die octava. Omissam potius a librariis Soriptorum rerum Franc, t. IV, pag. 627. Foppens,
noiam vi, quam sponte intrusam, nemo non judica- in nolis suis ad Miroeum, ubi supra, pag. 542, ait
veril. hoc instriimenlum a Felibiano ediltim fuisse in Hi-
b De anno Christi adquem referendus sit annus storia regalis monasterii saneti Dionjsii: perperam;
regni Dagoberli ociavus, plurimum critici dissen- dalum ncque eiiim illud a Felibiano ediluin, iui > nec laa-
tinnt; alii enim annos regni hujus numerant ab as- fuitjetquod de nundinisSandionysiauisnarrat
sumpto a Dagoberto Austrasiae regno, alii a inorle Felibianus, Hist. sincti Dion., pag. 14, iliud Frede-
Clolarii pntris ejus. Quin et ii ipsi qui in alterutra .® garii ClironicoetGeslis Dagobertitiu'tur, practerito-
admillenda compulandi rationeconsentiunt non ideo Dagobertidiplomate, forle qnia ipsi snspectiiiiifuit.
inler se conveniunt de anno Chr. cuj octavus regni Apeil>;illu 1de falso postulavit Coinlius, Ann. eccl.
Dagoherti anniisalligandussil. Vide quoede his com- I. II, pag. 824; sedoplirne nolaevistinieslMabillonio,
menlali sint Mabilloniusad calcem A'ialect., p. 520; Ann. Ben., t. I, pag. 545, qui Cointii ciiniinaliones
CoinliHS,Pagitts, ubi sup. et recerilius Vaisselus, depellit. Aulographmn jam non exslat in arthivo
not. 78, pag. 679 et seq., in notis ad ilisl. Occiianiae. sancli Dionysii.Ediinusex charLuIarioms. XIIIssccnli, •
lndiversissenlenliisexcutiendis longiusdelineremur; quod in eodem an hivo servattir, el hunianissime
dixisse salis sil Mahilloniuniin disscrtalione sua, communicavit do mius Poirier, cui lioce Collectio
nbi siipra, rie anno et die ordinalioids Desiderii, et noslra plurirnum debet. Exslat eliam in Codice Col
Coinliuiii, Ann. ecd. I. II, p. 809, etc, probavisse bertino Bilil. rcgiae, n. 5415. kbm diploma vulgavu
annum octaviim Dagoherti regni, iu pra;cepto de Marini, a Papiri di|rIomalici, n. 61.
qtio agilur, repelendimi ab exordio ejus rcgni opud Pro voce Vicarii. edili habent Vngarii. Labbopus,
Auslrasios, id csl ab ineunte vere anni 622. Vais- Misc. ctirios. I. II, pag. 411, vocem Vignriilegisse
selus, ubi sup., regni initia"revocal ad inensein se aii in veleri Codice nianuscripio, eodcm forle ex
Octob. ejusdem anui; et binc arguit mens^mApri- quo hoc iiistrumenlum deprompsiinus: sic auteni
lem anni ociavi incidere in annum 650. Nos vero cmendari jubel; et arbilralur vicarins iia dictos ;
cum Mabillonio,Pagio, imo ei Valesio, Rer. Franc. Vicario porJu, unde frequens ad mercalum sanct
lib. xym, pag. 21, exordium regni Dagoberli ab ini- Dionysii concursus, ut dic tur initto Iwjus diplo
tio Yeris anni 622 computantes, diploma de <pio niaijs.
 511 DAGOBERTII FRANCORUMREGIS Sf9
tiionienses, ct ceteri pagenses de alias civitales, A j ym.
persolvanl deillos navigios, de unaquaque quarrada, Diploma Dagoberti 1, Francorum regis, quo jubet
denarios duodecim, el vultaticos et passionaticos, a Sigiberto, pairuete suo, Oihoni reslilui arcem in
per omncs successiones et generationes illorum, Alpibnssilam d, (Ann. 630).
secundiim anliquam consuetudinem. Jubemus etiam Anno salutis sexcentesimo trigesimo, Lothario
ul ipse mercadus per qualuor septimanas extetida- secundo Galliarura rege oclavo , genitore uostro,
defeetionis iniperii occidentalis cenlesimo quinqua-
tur, ut illi negotialores de Longobardia, sive Hy-
Heraclo Orienlali imperatore decimo
spanica, et de Provencia, ac de alias regiones, illuc gesimo nono,
nono , Honorioque Romano pontilice sexagesimo
advenirepossent. Elvolumus atqiie expresse preci-
pimus Ut nullus negociator in propago Parisiaco au- nono, die quarto mensis Maii. Nos Dagobertus ma-
deat negociare, nisi in illo mercado quem in honore gnus, Auslrasie Bnrgudionumque rex, ex precibus
sancti Dionysii conslituimus vel ordinamus; et si matris noslraeBerentrudse, Francorum reginae, visis
tabulis anliquissimis a Romanis impe-
quislibet hoc fecerit, bannum noslrum pro hoc per- tamen prius
ratoribus confeclis, fidelitatesemper conservaia, nec
solvat, ad partem sancli Dionysii. Prccipimus deni-
non nobilissimisanguinis patricii Fabia gente orti
que et expresse vobis mandamus, et omnes agentes
seu juniores vel successores vestros a presentes et JR prospecta origine, restituimus, damus et confirmamus
in
ventur.os, ut nullo unquam impedimento pars sancti arcem Alpibus Curiensibus Rhaeliaesitam in Proc-
Dionysii de ipso mercado habeat ex parie noslra et valia, quaeappellatur Gastrum-Altum vici Preevani,
vestra, neque intra ipsa civitate Parisius, ncque ad cum omnibus censibus et juribus ad eam peninenti-
foras in ipso pago de ipsos theloneos, vel navigios, bus, etiam cum decimis a Julio monte usque Osce-
portaticos, ponlalicos, rivalicos, rotaticos, vultati- lam oppidum lacus Larii dictaePraevalioc, strenuo
cos, lliemonalicos, cbespetaticos, pulveratjcos, fora» equeslris ordinis Othoni a proepositisnostro mililuni
licos, mestaticos, laudalicos, saumalicos,salulaiicos, profeciori conlra Ariovaldum,Longobardorumregem
omnia et ex omnibus, quiequid ad parlem nostram decimumsextum. Ita tibi, Sigeberto, dilecto palruele
vel iisco publico, de ipso mercado ex ipsa merci- nbstro, Alemaniaeprimo duci, juhemus, mandanius
monia exaclare potuerit, pars sancli Dionysii vel sui et sic volumus ut restituas supradictam arcem su-
agenles imperpetuo habeanl per hanc nostram in- pranominato Olhoni nostro a praeposilis, cum om-
dulgehtiam ,el auctorilatem. Et ut hec nostra pre- nibus rebus quoepertinebant ad ipsam, cum fuerit
ei direpta, et eum constiiues vasallumomnium rerum
ceptio ad ipso sanclo loco nostris et futuris lempo- ante
ribus firmior babeatur, maimsnoslresubscriplionibus a majoribus relentarum. ln quorum, etc. Dalum
eam subter decrevimus roborare, et de anulo noslro Cin ' arce noslra Isenburg.
b IX.
sigillare jussimus. Dagobertus rex subscripsi. Dado Indiculus DagobertiI, Francorum regis, ut conse-
oblulil.-Datum sub die 111Kal. Augusli, anno se- cralio Dedderii in episcopum Caiurcensem, in
cundo regui Dagoberti c, Compendio, feliciler in solemnitalePaschm fiat » (Ann. 630).
Dei nomine. Amen. Doinino sancto et apostolico domno ineo Palri
a pr0 voce vestros legitur noslros, in
apographo Mabilloniusdiluit objeclum a Cointio falsi crimen.
recenliori servato in arcbivis sancli Dyonisii, ex ms. Notandum aulenr hoc Dagober.ti praeceptum confir-
Colberlino exscriplo. malum fuisse sequenliuni regum diplomalibus loco
b Vox ego nomini Dagoberli praemissa
dilur in Editis, quara temere irrepsisse deprehen- proprio edendis.
ceiiset, et d Ediium a Labbaeo, in Miscell. curiosis, t. II,
omnino resecandam judicat Mabillonius,de Re dipl.,
pag. 627; recte quidem : haecenim subscriptionibus pag. 407, ex schedis manuscriptis quarum fidem
Dagoberti neutiquam pracmiltitur in hujns regis di- suspectam quidem sibi fuisse monet. Sed miraraur
plomatibus aulhenticis quoc nobis inspicere licuil; et quod vir ille, qui in anliquis charlis contrectandis
iiide falsi suspicio criticos moverat, sed vocemlianc dederit exscribendis lotus fuit, in collectione sua locuin
non agnoscil chartulariutn vetus quod babeinus proc tientiuminstrumento tam pulidaefalsitatis, ut coecu-
eiiara oculos offendere queat. Puderet nos
oculis, imo nec apographum ms. Colbertini, de' quo D .'
supra (Nol. "). aliquid consumere temporis in expendendo hoc
c Cointius, Ann. t. II, pag. 824, exbis nolis cbro- pbrtento audacioe,ne dixerimus inscitioe.
e Indiculorum species plurimae, omnes sub epi-
nologicis falsi arguit diplonia de quo agiinus. Nec
enim, ait, anno regni ejussectindo, DagobertusNeu- stolari forma eonscriploe, de quibus vide Cangii
slrasiam obtinebat, ac proinde ad ipsum inslitutio Glossarium, el Novumde arte diplomatica tractatum,
nundinarum sancti IVionysiinon perlinebat. Id qui- 1.1, pag. 270 et seq. Maximoin usu fuerunt indiculi
dem vernm esl si aiin.iregni Dagoherli computantur sub slirpe Merovingica, ul liquet ex Marculfi et
ab assumplo Austrasiie reg iO, anno Christi 622. Sed aliorum veteribus formulis. Quem hic recudimus
Mabilloniusmonet, de Re dipl., pag. 626 et seq., indiculus parum differt a regiis diplomatibus quoe
hahc compulationemrepelendam a morte Clotarii II, prxcepta vocanlur. S vpissimelypis maiidata esl baec
-ct ab assumnto regno Neusir;isi3>a Dagoberlo, an- charta deprompta ex Vita sancti Desiderii, ubi sub-
nn 628. Addit Cointius annos regni Dagoberli I in jecta erat proeceplo Dagoberti, dato eodem anuo ,
chartisi Sandionysianis aliquando numeratos fuisse quod supra exhibuimus. Proeter libros in quibus
ali inilio regni ejus in. Auslrasia. Quidni vero regni vulgatum diximus, (Videpag. prmced., not. ') Da-
Dagobeiti anni in aliis diplomat. Anstrasiani, in goberti praeceplum, indiculus insertus est absquc
aliis Neuslrasiani numerati fueriril? Diversoe ejus- praccepto, in Coll. concilioru.m, Hard. l. III, col.
jnodi compulationis raliones in aliis reguin litteris 2085. Baluzii, Ca.pitul. t I, e.ol. 141, Editionem se-
occtiriunl, qttod faleltir ipse Cointius, Annal. t. III, quimur, aseriptis inler uncos ex Edilione Labbaei
pig. S03, oceasione diploinalis Cliilderici regis, Sic; variis lectionibus, quacalicujus momenli visaesunt
 SH ECCLESIASTIC.-E1'U.ECEl'TIONIiS. tili
Sulpitio Papse , Dagoberlus rex. Dum et vestroa A institutionem, sub noslri h prtesentia , in sancta
sanctiiati bene credimus esse comperlum, qualiter paschali solemnilate, ponlificali benedictione debeat
filelis noster virillu/slris (Labb. vere illustris), Desi- conlirmari (Labb., debeat esse consecralus). Illud
deriuj, thesaurarius noster (Labb. deest noster), eliam an;e omnia supplicamus, ut ttos in sanetis ae
nobis ex adolescenlioesuoe tempore fiJeliler deser- Deo placitis oralionibus veslris Doininocommcndelis
vivit, et nos devotissimam ac monasticam conver- et ad explendum quod vobis injungimus negotium
sationem ejus habemus hene compertam; ideo nos nullam moram faciatis. Quem indiculum c manus
cognoscite taliter decrevisse, ut in civilate Calurca, nostrae subscriptione, ut mos est, decrevimus robo-
ubi gertnanus ejus , domnus Rusticus , episcopus rare. Dagoberlus rex subscripsit
proeivil, in locum ipsius honorem episcopalus in
Dei nomine debeat accipere, quia, divina inspirante X.
potentia, lalis noslra devotio manet, ut cos quos Diploma Dagoberli I, regis Francorv.m, de multis
moribus ornatos et sanctis operibus dedilos perspi- ecclesiis a se in honorem sancli Dionysii constru-
sicut est iste fidelissimusDei et nosler Deside- ctis, et principali Dionusii ecclesimsubditis d (Ann.
cimus, 651).
rius, hos ad episcopale culmcn provehere debeamus;
quia sic decet regiam celsitudinem ul quos cognoscil B Dagobertus , Dei gratia rex Francorum , vir illu-
in Dei timore conversari, et fidemcatholicam inlegre slris, archiepiscopis, episcopis, aclnariis. Non im-
custodire, vel evangelica praccepla omnimodis ob- memores beneficiorum, quoc sunimi regis largilio
servare, ad tale officiumstudeat promovere. Proinde meritis beatissimi Dionysii specialis palroni el pro-
dum vos arcem metropolitani scimus tenere (Lctbb., lectoris noslri conlullt, proeoculis quoque habenies
archimetropolilani scimus tenere locuma), prtesenles humanocfragilitatis condilionem, imo conle el mente
apices, cum debito salulationis officio , almiiati gerentes proecordialemerga eundem beatum Diony-
vestroc sluduimus destinare, petentes ut ad eum sium amorem , ejusque amoris debilam exechtionem
benedicendum properare debeatis , et litleras ad inler plurima quoecontulimus ecclesiocipsitts in qua
comprovinciales fiatres vestros dirigalis, ut el illi sepeliri oplamus, niultas in regno nosiro ecclesias
adesse debeant, ul canonice et juxta aposlolicam construxitnus, quas in honore ct nomine ipsius
* Vid. Baluzium, Capilular. t. II, col. 1020. sibile. Maxbna opus fuisse diligenlia verba indiculi
h Editi omnes, practer Baluzium, habent sub vestri innuimt quibus injiingilur ut episcopi properenl, el
prmsentia. Baluzianaleclio nobis magis arridet. Cum iierum ut ad explendum lioc negolium iiullam moram
enim rex mandasset Sulpicio ul properare deberet ad facianl. Si vero exordium regni Dagoberii non ab
benedicendumDesiderium, snpervacaneum sane fuit G exeunie anno 622, sed a vere lnijus anni repetatur,
eidem injungere ut sub ejus prmseniia benediclio ut plures astruunt, v. g., Mabill. de anno d die or-
fieret. Ergo non de Sulpicii, sed de regis proesentia dinationis Desiderii, n. 4; Pagius, ad ann. 629, n. 9;
hoccscripta fuisse probabile esl. Bahizius, ex eodem Vales., elc, tunc mensis Aprilis anni regui octavi
Ms. Moissiacen:i imiiculum exscripserat, ex quo incidit in annum 629, quo Paschocdies fuil decima
Coinlius; sed vocum vestri et nostri lectio saepe am- sexta ejusdem mensis, et inajus p ael inlervalkiin a
bigua est in veleribus inslrumenlis. Ex lectione autem dieociava. Quidni vero dixcrimus indiculumnon nisi
Baluziana seqtiitur Dagobertum in Calurca civitaie initio anni sequentis 650 einissum fuis-e? Id ccrte
adfuisse in solemnitate paschoe; ac proinde non probabilius videtur, nec jam premimur teinporuin
mirum cur tanlam voluerit exhibere diligentiam in angustiis. Quare autem tanlum temporis intervallum
consecrando Desiderio thesaurario suo , quem valde effluxerit proeceplutn inler el indiculuin , causam
diligebat, et cujus benediciioni optabat interesse. conjeclura licet assequi, liempe tit praesenla rege
c Cointius, Annal. t. II, pag. 808, et alii quidam fieret consecratio, cui interesse statuerat, ul arguilur
in re critica versali, indiculum satis longo tcmporis ex ipsius indiculi verhis. (Vide supra, not. h.) Ne
inlervallo pracceptum antecessisse arbilrantur ; alii vero hunc indiculum ante praeceptuiii collocaremus ,
utrumque eadem die datum fuisse conjiciunt. Prolixa praecipue nos movit ordo reruin gostaruni in irssa
sit disquisitio si in intiuiain rei disputationem venia- DesideriiYita declaratus bis verbis : Regis promul-
mus. Proccipuumargumentum sumunt qui indiculum _*I gala sentenlia, el civiumconsona voceDesiderius ad
proecessissevoluul, ex eo quod si procceplum prae- episcopatumeligitur, dalaque auctoritate ad Suipi-
cessisse dicatur,nimium premunt ternporisanguslite : ]D cium.... ipse comprovinciatesinvital, elc. Iloc igitur
praeceptum enim quo elcctio Desiderii approbatur ordine servato, in eadeni Vita indir.ulus praecepto
dalutn fuit mense Aprili, anno 8 regni Dagoberli; subjicitur ; etidem nobis faciendum duximus.
quod de regno ejus apud Austrasios intelligendum .rt Hoc diploma vulgavit Hirelius in Antiqnitalibus
esl, vid. Coint., Ann. I. II, pag. 809. Hoc vero Andegavensibus, pag. 95; rccudi curavit Coiniius,
regiium nonnulli contendunt, iirter quos Collect. Annal. t. II, pag. 800, non quod aliquam ei fi.lein
scr. Franc, t. 1H, pag. 585, not. 715, initiurn tribueret, sed polius quod iIIii.ilomni fule iiidigiuni
sumpsisse mense Oetobri , anno Chr. 622. Ergo oslendere vellet. Hujus falsitatein pluribus indiciis
mensis Aprilis anui 8 regni hiijus erat ann. Christi monstrat. Vox archiepiscopitunc in Galliis insolita
630. Hoc anno, paschalis dies incidit in vi Nonas lamen t. I, pag. 147, annol. 5) indictionis
hujus mensis, quoeest ipsa dics qua datum fuil proc- (vid. nota posteriorem actalemsapit, nec indiclio 12 con-
ceptum ; ac proinde indiculus quo jubetur consecra- cordat ctim anno 4 regni Dagoberti apud N u-
lioriem fieri in solemnitale Pasclim, prius emissus strasios; nomina subscrihenlitiin minime cum hoc
fueral. Sed advertendum Paschm solemnilalem ad eodem anno conveniunl; falsarii ignorantiam proilit
octavatn diem ab ipsa die pascbali protendi, teste ineniio ecclesiaesancl.o.Leo.degariodicaloc, qui non
Mab . Ann. Ben. t. I, pag. 555. Dies aulem oclo uisi regnante ClolariolH, Dagoberti Nepoto, epi-
suflecisse ut ad Sulpicium indiculus deferretur, el Augusiodunensis reniiniialus fuit. C:cteris
ipse comprovincialesmonere!, alque ilii Caiurr.um scopus
usque accederenl, difficilequideriK sed non impos- superiedemiis.
 513 DACOBIIRTiI PRANCORUMREGIS S18
dedicnlas, principali eccle»iacipsius subjici fecimus. A sociorum ejus Rustici et Eleulherii, baberetur et
Qtiarum unam apud castrum Doe in conlinio Picla- observaretur ; id est, ut quisquis fugilevorum pro
vensi cl in diocesi Andegavensi sitam octlilicavimus, quolibet scelere ad praefatambaselicam beatorum
et nomini ejiisdcm healissimi martyris consecralam, marlerum fugiens, Tricenam ponlem advenerit, vel
proedicloeprincipali ecclesiaeipsius subdidiinus, cum ex parte Parisius veniens, Monlem-Marterum proa-
aliisduabus ecclesiis infra idem castrum constructis, terieril, sive de palacio nostro egrediens publicam
una in honore sancti BaplisloeJoannis, altera vero vi.am qiioc pergit ad Luverani transierii, sicut nos
in veneralione heali Leodegarii, duas quoque villas Deus liberavit per ipsos sanctos marleres de mani-
in eadem diocesi Andegavensi sitas, Sisiacum viile- biis iniinicoruin nost orum, et furore domini geni-
licet et Albiniaciun, cnni duabus ecclesiis in eisdem loris no-tri, ita omnes quicumque ivi confugerint
villis conslruclis, ol in hotiore elin memoria praefaii livereiilur el salventur. Si aulcrn Deus jiiniipolens
marlyris pracellcniissimi dedicatas. Concessimus per intercessionein ipsoruni sanclorum, brulum
quoque beato Dionysio quidquid eisdern quinque animai, videlicei cervum, c ipanifeste inibi in ipso
ecclesiis adjacet ctim omniurn reditu cunclarum te- sacro loco Jiveravil, multo magis dignum est homi-
rum; unde boc noslroe alliludinis preceplum lieii nesrationaviles, quocumque deliclo facinoris, sive
et piocdiclo sancto Dionysio fratribusque jbidem B conira nos vel succedenlcs reges Fra.ncorum, vel
Domino servicntibus dari jussimus , q iatinus jam conlra quemlibet alium fidelemsancteeDei Eeclesioe
dictasecclesias perpetualiter uneant alque possiileanl aliquod crimen commiserint, relaxentur et liveren-
ab«que ullius conlradiclione. El ut omnia immula- tur. Contestamur nainque et oblestamus omnes
bililer per oinnia lempora conservenlur, nia u pro- successores noslros reges sive principes, per san-
pria proesentemnoslram auctorilalem superfirmavi- clam et individuam Trinitateni, ei per adventum jusli
inus , et annulo noslro insigniri jussimus. Dagoberti Judicis ul honor et reverentia sancloe matt is eccle-
gloriosissimi regis, Ludovici(ilii Dagoberli, Arnulpbi si;e, ubi doinnus et patronus noster sanctissitnus
Mercensisepi-cojii, Nomomensisepiscopi peritissimi DiOiiysiusrequiescit, in omnibus conservetur, sicut
Aurifalo. Dala pcr manuin Dadonis regioc dignilalis Romoeecclesia bealorum aposlolortiin Pelri el Pauli
cancellarii. Aclum Parisius facliciterin Dei nomine. perprivilegium Conslanlini imperaloris oblenere di-
Bala iv Iilus Aprilis, indictione xn, anno iv 9, re- gnoscitur. Si quis vero boec non observaverit, et
gnanteDagobirio rege. hic et in futuro analhema til. Ut aulem hocc nostra
XI. aulhoritas pleniorem et firmiorem in Dei riomene
Diploma Dayoberli /, rcgis Francorum, quo jus obteneai vigorem, manu propria nos et sancla syn-
iisijiiconferl monasierioS. Dionysii1'(ann. 652). C odus nostra, subter eam decrevinuis rovorari.
Dagoberlus, rex Francorum, vir illuster. Omnibus Landericus oblulil. Dagoherlusrex subscripsit. Lau-
«piseopis, abbatebus, comilebus, cenlenariis, vica- domerus episc. consunsit et subscripsit. Crodobertus
riis, et cacteris agentibus noslris. Quicquid de uti- episc. consen. et subscripsit. Acterius, episc. pec-
lilale sanctoeDei Ecclesiac,el honestate in proescnte cator, subscr. In Christi nomine E igius episc. subs.
ordcnamus, elad effeclumperducemus.hoc nobis val- Ranuemundus episcopus subscripsit. In Chrisli no-
de nccessarium esse conlra visibiles et invisibiles mine Sylvinus cpiscopus subscr. Dado, d episcopus
hosies coulidemus. bleoque nos in Dei noinine pala- Rolhomogensis Ecclesiae, consensit et subscripsii.
cio noslro Clepiaco in syuodo generali resedentes Lorado episcopus consensil. Mauiic. episcopus con-
nerlraclavirnus, una cum veneravilibus episcopis, sensit. Paliadius, peccalor episcopus, subscripsit.
abbatebus, comilebus, et cxteris Kdelibus nostris, jEgynayvi ° subscripsit. Clarus in Dei nomine sub-
qualitcr bonor et Iaus ecclesiaebeatoruin marlerum, scripsit. Ermenricus, vir illuster, subscripsit. Hti-
videlicetpeculiaris palroni nostri dornni Dionysii, beitus consentiens subscr. Dado peccator consensii.
* Annus 4 regni Dagobertiapud Ncuslrasios incipit odi memoria est, ct diplomatis de quo agilur fra-
ineunte vere anni Chr. 651, jnxta Coinlium, Maliil- g-rientumexscribilur ex Sirmondiscbedis. Vid. Man-
Joiiiuni, Longticiue cl Pagitim, quns sequimnr. Sic ^ si, concil. Collect. max. i. X, col. 591. Niillam au-
«xpie^sis vcr.iis abhas de Longuerue, in Aunalibus leiii hoe anno celebratam fuisse Clippiaci syuodum
Franc, sub anno 628, ad calcein i. 111,pag. 686, mon-lrabit dDinruH Labbal, ctii miillum nos debere
<:nl. 1 , Collect. scri..l. rerum Franc. vulgiiis : prolilcmur, in Editione nova concilioium Galliae,ab
Ctolarium obiisse ineunie vere exisiimo.Cui oinninp Ecclesia Gallicana magno desiderio expetita, elmox
asseiiliniur. prclo coinmitlenda,
b Typis maiidalum a Dubleto, Hist. abb. fancti c lloccest (abula, ab anonymo Ges'orum Dago-
Dion., pag. 657. Exslat ln chartulario xiv sacculi, berli sc iplore, nullius lidei, decanlala, et ab erudi-
nignalo 5415 in Biblinlheca regiiu Supj osililiuin lis omnibus jam riiu explnsa, de cervo in ecclesiam
merito visum cst Valesio, et commeniitia fabula saneli Dionysiiconfiigienle, et exclusis canibus ipsi
detiir|ialuni, cx Geslis Dagoberii, fabularum plenis, allatrantibus excepto. Videsis Valesium de Rebus
deprompta. Insolilmn privilegium quod hoc diplo- Francicis, lib. xvui, pag. 18 et seq.
male fmgiliir coiicessiim ecclesioc D:onysianae,spu- d Dado, qui et Audoenus, ad sedem Rolhomagen-
riumfetom argoil. Iluic tamen insirumento aliquam sem cveclus uon fuit ante annum 659. Singulas cpi-
ililein adli bueie Siniiondus, Labkcus, Mansi, qui scoporum subscriptionesexpendere iongum foret, et
inde Clippiaci celebratam fuisse anho quir.to Dago- stipervacaneum, cum suppositilio diplomali subje-
lierti syriodiimexi-limaverunl, non alia, nisi hujus "ctaesini.
e In charlnl. regio, siclitieriscapilalibusdisjonctis
(liplotnaiis,auclori'-ateuixi. Hinc in Collpct.concilio-
fiim, Hard., ad calcem l. III, pig. 2685, liujtis syn- vox ea scribilur A. E. G. Y. N. A.. V. I.
 £17 ECCLESlASTICiE PR/ECEPTIONES. BI8
Data sub die septima Kalend. Junias, anno quinio A qnoenuncappellatur sancti Maximfni,quoeest in pra>
regni °. Clipiaco in Dei nomine feiiciter. Amen. dio sancli Pelri construcla, et cellam sancli Paulini
XII. et sancli Eucliarii, et monasterium sanctoe Marioe,
idem procfatusponlifex Modoaldus in territo-
Diploma Dagoberli I, regis Francorum, quo res quod
omnes ad ecclesiam beali Petri Treviretms perli- rio sancli Pelri nuper a fundamenio conslruxit, et
nenlesdeclarat ei confirmai b (ann. 632). vocalur Ilorrea, basilicam sancti Martini, siiam in
Dagoberlus, rex Francortim, viris illustribus, du- pago Maigiuehsi,et caeleras basilicas, caslella, vicos,
cibus, comitibus, domesticis, et omnibus agenlibus villas, vineas, sylvas, homines, vcl quicquid, lar-
tam ultra quam cilra Rhcnuin, vel uitra Ligerim, giente divina cle.i enlia, deinceps ad eandem au-
tani absenlibus quam pracsentibus. Illud ad au- gmcntandain ecclesiam tribuelur, circa Rbenum et
gmenlum vel stabililatem regni nostri sine dubio, in Ligerim fluvium, in rcgno nosiro consistentia, om-
Dei noniine, crcdimus permanere, si sacerdotum vel nia sub jure et polestaie sancti Pelri, Trevirensis ec-
Ecclesiarum Dei rectis pcliiionibus annuenles, id clesiae, ejusque pontificis, perpelualiler mancipaia
quod noslris auribus palefecerint, perducimus ad permaneant. Practerea pari modo etiam slaiuimui
effectum. Ideoquevir apostolicus Pater noster, dom- ut liiillus ex publicisjudicibus, vel aliquis ex judi-
nus ModoalJus,arcbiepiscopus Ecclesiai Treverieae, *>ciaria polestale in monasleria, ecclesias, caslella,
praeeeplurnafferens ad nos, praeceptionibus proede- vicos vel agros, loca, seu reliquas possessiones pra-
cessorum anterionim regum parentum noslrorum, dictoeecclesioe, lam ultra quam ciira Ubenum vel
Sigeberti, Theodoberti, Theoderici, imo bonoe re- Ligerim fluvium, in pagis vel territoriis qux infra
cordationis Hlotharii, gloriosi regis, genitoris noslri, poleslalein regni noslri, memorala possidet eccle-
nianibusrobaratum, in quo eral insertum, quod non sia, vel quac deinceps in jure ipsius sancti loci vo-
solum idem genilor noster, verum etiam piocfali lnerit divina po:estas augeri, ad causas auliendas,
prnedecessoresejus, reges videlicet Francorum, om- vel freda aut iributa aul conjeclos aliquos exigen-
nes res quascunque boni sancti viri, pro divinoe dos, aut mansioaes vel paralas faciendas aul fide-
conteniplalionis iniuilu, ad partem sancli Petri, jussores lollcndos, aut boniincs ipsius ece!es>5!
Trevirensis Ecclesiae, delegaverunt, suorum prae- dislringendos, vel injustas exacliones inquirendas,
ceptorum auloritate confirmarunt, (juatenus eorum vel teloneum exigendum, noslris et futuris tempo-
rcgnum superno auxilio lueretur, el poslmodumipsi ribus aggredi audeanl, vel ca quoe supra memorala
in oellierioreguo, cum Chrislo fine carente, gaude- stint, nequaquam penitus exigere prccsumant; s.ed
re possenl. llaque, pro rei firmitate, idem procfalus n liceat memoralo procsuli suisque successoribus,
procsul Modoaldus, deprecalus fuit subliiiiilaleiu omnia prxfala monasieria, villas, vicos el castella,
nostram, ut, palernum ac pracdeces^orum morem cum suis adjacentibus, integre perpetuo tempore,
tequentes, hujusce modi nostroc aucloritatis procce- pro remedio animae nostroe scu parentum noslro-
plum, ob amorem Dei et reverentiam sancti Peiri de rum, sicut in procceplopiissimigeniloris nostri con-
eisdem rebus juberemus fieri; cujus pelilioni liben- tinelur, quieto ordine possidere, el nostro fideliter
ter assensum proebuinius,el hoc no-trac auctorilalis parere imperio. Sed ul hoc nostroc auclorilalisprae-
proeceplumerga ipsam ecelesiam pro divini cullus ceptum plcniorem in Dei nomine obtineot vigorem,
amore et animoenostrje reinedio, fieri riecrevimus; el a (idelibussanctoeDei Ecclesiac, noslris viJelicet
pcrquod proecipimusatque jubcmus ul onincs res piaiseniibus et fuluns temporibus, verius credalur,
vel facultales ad ecclesiam sancli Pelri Trevericoe et diligcnlitis a successoribus noslris conservetur, "
urbis pertinentes, scilicet cellam sancti ililarii-, manu id propria cum luidis noslris subierfirmavi-
a Initio regni Dagoberti apud Ncustrasios sumpio " Cellam sancti Maximini, nusquam sancli Hila-
ab ineunie vere anni 628, uiensis Maius anni qmnti rii noniine appellaiam coiitcndit ZyllesitK,ubi supra,
hujus regni erai annus clir. 652. et boc est pioccipimm conlra sinceritalem hujus di-
b Ediderunt Browerus, in Annal. Trevircnsihus, _" ploniatis argumentuiri, quod lamen ncgantis esl,
t I, pag. 551, et ex ipso Miraeus, Oper. dipl., t. I, neqne li.leii) asserentis eleval. Zyllesius asserit
pag. 242; Calinelu-, Hisl. Lolbar. I. I, pag. 250; sancli Maxiinini(cenobium a snnclo Agricio primiim
ac demum H.intenius, iu liist. Tre irensi tliplomaii- fuisse sancto Joanni evangelislaed catum, dipiomate
ca et pragmaiic», 1.1, pag. 76. Idem cst oiploma, a nobis mox edcndo, ad anu. 655, infra (Col. K22).
qutid novis accessiunibus adulleraium lypis nianda- Se I illud diploma spurium, cumMabillonio,Cointio,
vit falsarius insignis Roserius, et nos supra recu- Ilontenio, et aliis declaiabimus. Ergo ruil Zyllesii
denduni curavinius ( Col. 501 ) , pracfixa infaniiie srgumematio. Nec felicius oppugnat, cum niiralur
nola. Riiserius intrusit pro noia throiioltigica auii. D,i"g'berlum nomen suum subjectuin d'ploniati litie-
Incarn. 025, quod sane falsurn prodil. Apud Bro- lis exprtssisse. Hic enim fuit mos Dagolierti, qoi
werum chronologica nola nulla in conlexlu, sed scribendi peritus fnit. Vide subscripliones quas ap-
vacuum spalium relictuin post stibscriptioneni Da- posuil diplomati egregio quod oeri incisum exbibuit
goberti, inargini vero ascriplus annus regni 12. Mabillonitis,de Re diplom., suppl. pag. 70, et nos
Vulgo pro genuino liabilum insiruincntum forliler edidimus (Supra, col. 507).
oppugnavit Zyllesius, Def.ns. abb. sancti Maxiini- Aliud, haud minoris momenti somitur argumen-
ni, part. n, sec 2, cujus argumenla adducit Hon- tum ex judicio auno 955 lalo in controversia Ro-
tenius, et iis fidern hujus diplomalis fundilus eveili Trevirensis, videre rsi in (^ol-
berti, episcopi quod
proiiuniial. Hisvilentur aslipulari aucmres Nova; lect. conc. Gall., 1. XIII, rol. 937 et 524.
Gall. Cbrist., t. XIII, col. 585, el col. 525. Indicia
fdlsi a Zyllesio prolata videsis in noia seqtiente,
SI9 DAGOBE-RTI I FRANCORUMREGIS S20
mns, etannuli nostri impressione signarejussimus. A j catur c, quem mihi placet dare Sigiranno mihi go-
Dagobertus, rex Francorum ",... Cunnibertus, gra- nere propiuquo,qtii ab archidiaconatu Turonensium
tia Dei, Coloniensis archiepiscopus. Abbo, Metensis se feliciore vita frui desiderans, removens sub
episcopiis. Principius, Spircnsis episcopus. Pipinius, monachali norma , cum jam sibi junclis fratribus
major-donius. existentem vilam transigere mihi profiletur. Ilaque
XIII. ego Dagobertus, Francorum rex, Iranquilla paee,
Diploma Dagoberti I, regis Francorum, quo donat divina proeordinanie clementia quietus, cum Clodo-
Sigiranno locum Longoretum ad menaslerium veo fiiio nieo, quampluribus praesenlibus ex meis
construendnm, el Milepecitmad conslruendamba- niagnatibns, hunc
h
siHcam (ann. 632). supradictum Iocumin decursu
Clasioe[Chop., Cla.ds]consitum , ac sanctoe Dei ge-
Cum per universum mmidum lides Cliristiana nilricis et semper virginis Mariochonore proenotaluin
[Samm. , Christianac]religionis ab apostolis sacris \Cliop., prxnotato], cum omni curia et honoribus
eroganda, doctoribus, prodigiis et miraculorum ipsius curioe perlinentibus, ecclesias cum decimis,
signis praceuntibus [Samm. , premilibus] , Chrisii videlicet, et earum exequiis, et omni ecclesiastica
praemissonoraine divulgaretur, innumera multitudo reddilione ]C7;op.,jurisdictione], et eliam quidquii
popnli tolius conditionis ad sacramentum baplismi, B ! vel incultum, vel cullum terroe seu viarutn publica-
purificandi noxa veteris culpae confiuebant; Clo- ruin vectigalibus ac silvarum pascariis, ncciioii et
dovicusergo, Francornm rex, praodicalione sancti capite censi ex omnibus [Cltop., ceusis et omnibus;
Reniigii [Saimn., sancti Remigii, Rem. episcopi, Samm., censuque ex omnibus] homitiibtis ad ipsam
divino afllatu spiramine , ab eodem, primus Fran- cmiam perlinenlibus, omnia nempequae esse viden-
corum regum, baplismi] baptismi lavacrum sacrae tuv (a decursu Andrioe usque transcursum Crosae,
purificationissuscepit, a quo nempe ego Dagobertus, cirea fines Biturigensis ac Piclavensis confinii, quae
filiusClotarii regis, filii Cliilperici, filii Clotarii, filii omnia meoe ditioni ac propriae polestali doipl-
Childtberli [Samm. , filiusClotarii regis ab eodem nieoc[Chop. et Samm., dominico] consislunt, douo
Clodoveo] , ab eodem Clodovico, primo nostrorum el concedo, ac perpeluo tenore habenda confirmo,
lide Chrisli imbulo, quintus, vilam sanguinis tra- regali poleniia etdignilate, Sigiranno Sigelaici filio
hens, lidei Chrisli ac individuaeTrinitalis verus cul- cornitisac Turonum episcopi,quatenusqui seeculari-
tor, cujus nutu nec ctiam aslra resislunt, vel quid- bus pompis Bilurigensis comilis filius abrenniitians,
quid coelosubsistit famulalur, coelestispalrioe coha- caslilate, cuslode virtulum, Deo placere gestiens,
bilaiionem poiiorem ducens, sacra loca pignoribus inibiex meis propriis rebus ac facultalibus, cocnobia-
sanclorum proemissa,el a sanctis aposlolorum imi- C le monaslerium,ut animo concipit, construere liceat),
taloribus oedilicala; a Deo mihi [Chop. , nutu] con- et cum consorlio fralrum, sub regulari monachorum
cessis rebus augmcnlare, el eiiam in quibus non fue- ordine se Deovivere devoventium [Chop. , se Deo
rnnt locis Christi memoriam non impiger [Clwp. , vovere proteclione; Samm., sc eo vivere devolen-
non fuerit locis Christi memoria impiger], fundala lium]proleclione Dei genitricis quocpoliorestnostra,
exlruere cupio. Est etenimlocusnon longe a conlinibus devolo [Cliop., devotio] obsequio mysteriortim Dei,
Piclavensis seu Turonensis pagi, uberrimus pascuis pro sua et noslrorum salute invigilare libcat. Hunc
pecorum ac jumentorum |C/iop. add. innumeris] , ergo locum mihi primordio conslruclionis [Samm. ,
irrignus decursibus aquarum, alque amenus vena- conslruens] praecipuum, parte saluliferi ligni quo
lioni ferarum, quo fuit mihi animus s&pius commo- Chrislus passus est, acparte vestimenti Dei getiitri-
rari, qui [Cliop.,quin] etiam ob frequentiamregum, cis auro reconditum, seu Joannis Baptistae parte
delectandi gralia, Longorelus a commanentibusvo- menti, et aliorum sanclorum reliquiis, quasa reli-
0 Spalium vacuum hoc loco relictum est. Margi- prelo committimusex apographoquod cum originali
ni ascripstt Browerus : Datum annum regni 12, qui dicitur collalum , et quod nobiscum commuiiicavil
concurrit cum annis Chrisli 632et 633, cum initium de hac nostra colleclionevir opiime meritus D.Tur
regni Dgadberli videatur repetendum a vere anni D pin, congregalionis sancliManri.FragmentaLabbaea
022, ut pluries dixiraus. Ex sub3criptionibusquoe na parenthesibus inclusimus; varias lecliones alicu.
sequuntur, plures male conveniunt cum anno t2 jus momenti, ex editis, inter uncos scripsimus. Au
regni Dagoberti. Principius Spirensis episcopus lographum periisse D. Turpin monet, nota mss. a!»
cvasil anno642; Abbo Metensis, anno 690. Vide ipso communicata, et inlerpolala arbilralur apo-
Nov. Gall. Chr. t. V et XIII. Coloniensis praesul grapha velera; verum in toto diplomalis contextu
archiepiscopi nomine conlra morem appellatur. Ex lot et lanla falsi indicia deprehendiinus, ul toluni
bis,h additas a neolericis subscripliones suspicamur. censeamus fabricatum a falsario ; quod ex sequenli-
Vulgaverurit hoc diploma Choppinus, Monasti- btis notis patebit. De hoc inslrumento ne verbum
con, lib.ii, pag. 261, et Sammarlhani, Gall. Christ. quidem facere dignatus est Mabilloniusin Annalihus;
t. IV, pag.'828, qni illud ex veteri Codice membra- et illud respuerunt auctores NovaeGall. Christianae,
naceo eruerunt, nec eo minus pro suspecto habue- t. II, pag. 150.
runt. Fragmenta ejusdem, longopost tempore, edi- e Hic agilur de concessione Longoreti ad con-
dil Labboeus,MiscelLcur. t. II, pag. 415, ex schedisi dendum monasteriurn,quasi hoec proecesserit con-
manuscriptisquas etiam suspeclas fatetur. Jam aL cessionera Milepeci : id autem pugnat cuin gestis
sexaginla annistypis illudmandatum fuisseintegrumi Sigiranni, cujusVitain videsis apud Labhaeum,
videiur ignorasse,quod cerle miramur, cum Labbaeus i mss. , t. II, pag. 443, et Mabillonium, Acla SS.KjJ'1-'
Or-
fueritveterumniontimentorum indagator diligens, ctL din. S. Bened. , sajc. n, pag. 457. De his iterum in-
in re bibliographica versatissimus. Id nos iterumi fra (Col. 521, not. c).
531 EGCLESIASTIC;*:PR«EC£PT10N.ES. 521
giosis viris habenius, cum exorabili obsequio ho- A vocatc, eum omnibus eeclesiis jam eointruclis ,.seu
nestissimorum virorum, clericorum videlicet et mo- coustruendis, deoolari praccipimus,et cutn omnibus
nachorum laudes Deo decantanlium, sacro [sacro Um decimis quara pedagiis atque pascariis et ve-
deest apud Samm.] munimine adornamus; quatenus ctigalibus, el cunctis exitiis terrarum et silvarum,
fidelis populus, huc orandi devolus adveniens, sciat quidquii inde videlicet, cullui vel incullui esse vi-
suffragia quorum, Deo propitiante, implorare debeat. delur, ut dictum est, infra inetas supradictorum
(Clodoveo etenim filio meo, quem iu tranquiililate finis, quatenus d supervenientes reges se defenso-
pacis et quieludinis, regno totius Franciae mihi su- res et auctoresesse debere recognoscant hujus rc-
perstitem statuoa, coinmendo, moneoet proecipio,ut galis coenobii, ab omni insectalioneperseculbrum, si
si, crescente numero monachorum in hoc loco consi- aliquidquispiam,quasi ex nostro donovel lide[Chop.,
slentium, practer hoecquoedamus, aliquid ex nostris fredo, Samm., feodo]vel aliquo fraudulenli ingenio
rebus seu facullalibus superaddere opus fuerit, pa- procripere proesumpserit e. Ego nempe Dagobertus
tcrnali amore [Clwp. et Samm., amore mei], Deo et Clodoveusfilius meus, regali potenlia et dignitate,
sibi remunerante, impendere uon reeuset. Et si propriis manibus firmamus, aulhorizamus et conlir-
quisqiiam ex hoeredibus nostris aut collaleralibus, mamus hoc donum sanctoe[Samm.,donum devotione
vel propiiiquorum vel exlraneorum invidioso furore B sanctoe]Dei genitricis ac perpetuoe virginis Marioe,
impatiens, vel in maximo, vel in minimo hoc conlur- honore.cujus fieri praecipioaltarei.nnearegalidomo,
bare ac distrahcre prsesumpserit), cum diabolo ge- ad celebrandum solemne sacrificium, quousqueper-
hennali perempturus igne, aut Sigiranno, seu se- amplius construatur aedificium.Ann. ab Iiicarnalione
quacibus mpnachisin aevum [Samm., eum]~Deo tt Doininisexcentesimo trigesimo secundo.f. Vusseodo
sanctoeejus matri Mariae deservienlibus, conlrarius [Sammarth., Vulfoldo] episcopali sede Biturigoe ci-
exstiterit, regaiis in eo exspeclatur vindicta, et insu- vitatis residente : indictione vi, epacta xi, lunavn.
per digiitis irae Dei, cum his quibus in die judicii S. domini Dagoberti. S. Pipiui, ducis Regiae domus.
diclurus est: Ile,- maledicti, in ignem mternum, qui S. Ebroini. S. Clodovei, S. Odonis comitis [Sam-
paratus esi diaboloel minislris ejus; cum duobusfiliis marth., S. Ebronii, S. Dodoniscomitis ; sk el Labb.]
Chore, Daton, videlicet et Abiron, hialu lerroe vivus S. Bosoois archiclavis, S. Theodorici proecchtoris;
absorbeatur; aut eum Juda traditore ccelo el terra Sigiranno dictante firmatam est«.
perosus, in pulverem redactus, lurbinibus ventorum XIV.
expositus dispereatb. Ob firmitalem jgilur perpetui Diploma
tenoris hujus-nostri doni, locum quem sibi Sigiran- Dagoberli I, regis Francorum, quo, inquisi-
lione fucta de origiiiibus monasterii S. Maximini
nus jam dicit praevidisse [Cliop., providisse] fore G (Trevirensis),dona ei privilegiaet collata conprmat,
ad basilicam in el ipse dona nova conferl h (ann. 633).
aptuin construendam bonore sancli
Petri, quem etiam Millepecum[Chop., Mollepecumj In nomine Patris et Filii el SI.irilus Sancti ;.
3 Quod hic dicit Dagoberlus, se slatuisse ut posl cteres chronologici,quos fabricalor videtur agglome-
morlem suam totum Erancioeregnum cederet Clo- rasse ut majorem commentitio instrumenlo fidem
doveo, cum historiis conciliari nequit. Ex Fredegadi conciliaret, fidem omnem adimunt. Indictio, epacla,
enimChronico, cap. 76, discimus, vix nato Clodoveo, luna, hic apposiioe,inter se nou conveniunt, nec tunc .
tegnum quidem Neustrasiorum assignalum fuissea leraporis diplomatibus apponebantur. Annus aVul-
Dagoberlo, sod simulet Sigeberto filio natu majoii foldi pontificalu repetitus, acquefalsum prodit, cuin
regnum Ausirasiorum. M.ergo etinstrumenti falsita- non nisi tribuspost mortem Dagoberti ann sVulfoldus
lem el falsarii ignOrantiam prodit. episcopi nomen assumere polucrit, anno 641 in coad-
•*lo-Chopino.desunl omnia quoeanlecedunt, a vo- julorem episcopi Bituricensisassuraptus, Gall. Christ.
cibus, et si quispiam. Edit. 2, t. II, pag. 150. Alia falsi indicia ex slylo et
c Jara, ut ait Vila Sigiranni, in Labb. Bibl. mss. formulis huc adducere sit longum et supervacaneum
t. II, pag. 443, Milepecicellulam iiitra sallus Brio- ducimus.Sub anno 652hoc diploma collocamus, cum
niaeconstruxerat Sigirannus, in qua, aliquantisper hunc annum expressis verbis exhibeat. Ex synchro-
temporis,sub sanclo ordine fueral conversatus, cum nismis quidem, annis posterioribus adjudicandum
in eodemloco in prmdio Flaucadi congruum mona- videtur; neque enim anno 652 nalus erat fibus Da-
chorum mdificiumconslruxil, qui locus Longorelus 0 goberti Clodoveus. Sed perpendere uobis non incum-
dicebatur. Haecantem proepostero ordine narrantur bit quo anno datum fuerit hoc diploma, quod suppo-
indiplomate; unde noiitanluin adulteralum,utLab- silitium monstravimus; et huic anno illud debuiuius
beo,Misce!l. cur. I. II, pag. 414, visum est, non lan- colligare, quo dalum fuisse fingilur. i!
lum ex duobus diplomatibus (altero Dagoberti, al- e Labbeus hic habet S. Clodovei.
tero Clodbvei, quorum neutrunr superest), dixeri- b Vulgavit Miroeusinter diplomata
Belgica, t. I,
nnis conflatum, ut conjicit Coinlius, Ann. eccl. tom. pag. 124, et monuil autographum in archivo sancti
lil, pag. 56 ; sed a capile ad calcem coiifictum , ex Maximiniservalum, osiensu.n fuisse Rosweido, anno
gestis Sigiranni susJeque nii.ais. 1624. Idem diploma ex eodem aulographo typis ex-
d Chop. et Sammarih. habent : Culti vel inculli primi curavit, anno 1658, Zyllezius,Defensioabbatiie
essc videtttr, infra metas supradictarum ftnium, ei sancii Maximini, part. i, pag. 8, et part. m, pag. 9,
monasterioassignamus,qualenus, elc. cum monogrammate Dagoberti seri inciso, et sigillo
e Hic Chopinusdesinit. ejudeni regis quo vallalum ait, quodque testatur ex-
' Desiint apud Sammarthanos nolae chronologicae slare inlegrum et illsesum.Saepiusillud recusum ha-
ab anno Incarnalionis petiloc. Ulrum exslarent in bemus: in Annal. ecclesiasticisaCoinlio, t. III, pag. 0;
quibusdamexemplaribus, quae Sammarlhani non vi- in Anna-
derunt, unde fuerunt cnris posterioribus expuncioe, 1 Ex hac invocationis fonnula, sub regibus Mero-
an alia in exemplaria postiiiodum irrepserint, inqui- vingicisinsolita, primam Mabillonius,de Re diplom.,
rere res ardua sane, sed superflua. Alii enim chara- pag. 218, suspicionis ralionem pelit.
PATKOL.LXXX. 17
 5-25 DAGQBERTl1 FftANCORUJMREGIS 524
Omnium ClirisliaHOium noverit industria qualiter A / Kannis, Cressiacum, Lunewich, Regiodola, Vallis
ego Dagoberlus.rex potentissimus"-,convenienti con- Poliche, Baudeliacum, Talevant, Loavia. Haec loca
siiio episcoporum meorum; corriitumque,legatos de ad regiam curtein quae dicitur Decima c perlinent:
. niea parte ad abbatem Memilianum direxi, mandans quam curtim, cum omnibus rebus ad eam pertinen-
ei, Ut diligenter inquireret, mihique per seipsum in- tibus, h.oc est, qitidquid prsedii visus sum habere a
dicaret, quibus aucloribus illud monasterium sancli flnvio qui nuncupatur Rubera, u.squead silvam quae
Maximini conslructum, vel cujus imperio a prisiinis dicitur Leder, sancto Maximinopraesuliin perpetuam
temporibus esset subjectiim. Hanc legationem abbas heredilatem conlradidi. Insuper, et cum consilio. et
cum fratribus sbllicite percipiens, perlectisque. in eo- rogatu meorum principum, catervis inibi Deo deser-r
dem loco quibusdamvetustissimis charlulis, inventum vienlibtis hanc legem firmiler ac perpetualiler in
est ipsuriimonasteriura Gonstanliriiimperaloris fuisse poslerum habendam decrevi, ut centenorum ibidcm
regaieVtemplumbj atque jussu ejus dedicatum forc suirima monachorum sempe.rintegra maneat. et in-
d
iri honore sancti Joannis evangelistsea sancto Agritio, conyulsa; excepto si imperatorum principumve per
venerabiii episcopo. Iri quo videlicet templo, ut idem saecula succedeiitium beniyoleniia praediis augmen-
thesauris. Et si propler paganorum vel
paler mbnasierii nostroe regalitati certa relatione B tetur, yel
patefecit, Heleria sacra famula petente et faveiite, infideliura vel Christianorum devastationem,.iisdem
supradictusimperalor pauperes Christi congregavil, Ghristi servitQribus penuria .ultra modum ingruerit,
ct per thesauri effusipnera.expellinequiverit, Dei
eisque virum Dei Joannem praeposuit, ut in servitio
fiei semper vacarerit, et pro se oratioriibus insisle- omnipotenlis et mei meorumque successorum ha-
rent, et insuper illius loci habitalibnem aliaepersonoc beant licentiam allodium cum familia, a tidelibas
noluit subdere, nisi suoe successorumque imperato- illis cpntraditum, dandi et vendendi, anteguani Dei
ruin potestati. His rebus ita esse firmiter intellectis, destruarilur servitia. Et ut istius chartulse confir-
malio.iirma in aeyum permaneal, describi eam prav
regio more constituo atque lirmissirriajussione prae-
etnbsiro. inde confir.mavic. Datum
cipio, ut nullus unquam proterve illud moiiasleriuni, cepi, Nonas. sigillo.eam noslri xii; Mo-
in quo supradicttts abbas prseesse videtttr, audeat pridie feliciter. Aprilis'f,,aiino
' -' 'regni
'"" inire, vel ullarri inhumahitatem illi violeuter inferre. guntiae Arneii. _"
Sigrium Dagpberli regis s. ile.nricns cancel!arii;s
Igitur ut assidue recbrdatio mei meoruniqtie paren- ad vicem Ricolfi
tum maneret in proedicto monasterio, ipsorum proc- archicapellani Vrecognovi. .
xv, •
bendariorum sancti Maximinivictualia sub praeme- :
Diplema Dagoberti I, regis Francorum, ' pro fitnda-
moralo ioiperalore conslituta, additis meaex parte Q ( iiohe monaslerii Haselacensis (unn. 635).
prxdiis augere curavi, quorum nomina hacc sunt: Tn nomine sancte et individue Triniiaiis. Anieri.
in Annalibus monasteriorum Germatiioea Bruschio, ulebanlur, nisi ii qui scribere nesciebant, ut osten-
fol. 125, y; in Hist. Lotharingiae a Calmelo, t. II, dit MaWllonius,de Re dipl., pag. 110. Dagoberlus
70; in Historia Trevirensi diplomatica, a Nic. ab vero scribendi peritus fuit, ut patet ex diplomate
ioriteim,1.1, pag. 78. Editionem •Zyllesiisequimur, quod MabillOniusiere iricidi curavit, Suppl.-de -lie
Sag.
ut pote ex ipso archetypo exscriptam. Hoc diploma dipl.,.tab.2, ubinomen Dagobertinon inelegantibus
non tantum pro vero, sed pro exemplari genuinorum lilteris subscriptum videre est. . ,
diplomatum habuerat Papebrochius, in Propylaeo, b Archicapeljani nomen, ul dqcet Jlabill., de Re
n. 22; ged illud tam valide Mabillonius,de Re dipl., diplom., pagi 114, pfo suniini cancellarii nomine
pag. 118, oppugnavit, ut Papebrochius deindevictum usurpatum noji fuit,alite, soeculurrixi ct sub secunda
se fassus fuerit. Mabilloniumin oppugnando boc in- regum nostrorum siirpe. In quibusdam discrepant
slrumento anteverterat Cbiutius; quibus Nic ab subscriptiones apposiioe huic diploniaii. bis edito a
Honteim suffragatur. Praecipua eorum argumenla in Zyllesio; fecudimus a.t exemplum part. iii.'
noiis quae sequuntur recensebimns. 1 Primris edidit Coccius, .pag.-158, in -Dagoberto
* Dagobertum nunquam de seipso in conlexlu di- episcopatus ATgeritinerisisfuridatore, ex-schedis Ila-
numero singulari locuiiim fuisse conten- selacensibus. Cocciumsecuti-sunt;Vorbiug, in Histo-
untMabillonitts,ubi sup., et fusius pag. 88, etCoint., ria rerum Germanicarum, ,tj Vlll,- pagj 257 ; Coin-
Slomatum
Ann., 1.1, pag. 7, nec cum a'liquo elogio, sed cum r, tius iri Anrialibus eccl. t.UI, pag. 768; Schoepiliiius
solo viri illustris titulo. Plura alia memorant huic in Alsalia illusirala,- t. I, pag. 56; Henschenius in
oetati minime consona, quoemissa facimus. tribus Dagobertis, pag. 88; Berain insuo de-Dago-
i Fabulam hanc respuuril Cointius et Mabillonius;' bertis commentario, part. iv, pag. 72; accuratius
quos consule ubi supra. vero abbas Grarididier,vir diploin. doclrij.se perilis-
« Villa. seu curtes regum Merovingicorum notis. simus, reeudi fecitin Hist.eGcl. Argetitiiiensis,l. II,
numericis desigriatas fuisse docet CalmeUis, llist. prob. pag. 35, ex iriembrana iriformi, saeculoxvi ex-
Lolhar., ubi supra. Videsis quoque domrii GermaniI arata.inlabularioeeclesiaecollegiatae Haselacensisas-
dissert. de Villi» regiis. servata, eadem quam Coccius ,exscripsei'at; neuue
d Hic loquendi modus sacculum saltem decimum1 aliud superesl apographum. Oiniilex parle supposi-
litium instrumentum .pronuntiavere Cointius, Ma-
aut undecimum sapit. Ann. Bened., t. I, pag. 555, Schceptlinus,
e Forrflula hoec, ait Mabillonitts, a Merovingicis 3 billonius,
formulis plane diversa est. quihus astipulatur.D, Grandidier,;Hist.-eccl. Argenl.,
t. II, dissert. IV, pag. 88, qui illnd diligenler expen-
'."' Mensis Aprilisanni 12regni Dagoberli concor- dil. Falsarii audaciam siinul, et ignprantiam iitii-
dat cum anno Chr. 633, sirf,gni initium repelaturr cunque mirabitur, qui in.hunc spurium fetmn ocu-
ab ineunte vere anni 622. los verlerit; stylus en.im actatem Dagpberli miniu:e
B Monogrammahic Zyllesius cudi fecit; sed Mero-- sap.t. Anilis faiiulocde Dagbberto a^sancio Michaele
vingici regos signum nomenque apponebant diplo- graviter cacso, ita Hcnsclieiiiuni suppuduil, ul totam
matibus ante notas chronologicas, n.echionogrammale3 adiplbmale suslulef.it. Suslulil et notas .chronolo-
K25 ECCLESIASTICiE PRJECEPTIONES. S26
Dagobertus a, divina favente clementia, Francorum A archangelo, qui precibus suis et instantis pene dili-
rex. Oranibusregni sui primatibus, imo cuuclis fidem gentiam, el penilentie mihi lempus obtinuit..Idcm
Chrislianam profitenlibus, tam fuluris quam„presen- ipse quasi modum slatuens penitenlie, in hoc rnihi
libus, gratia vobis, et pax ab eo qui esl, qui erat, spem plene posuit indulgentie, si ad honprem Dei et
et qui venturus est, omnipolens. Votum quoDeo et sanctorum predictcrum, quos magis offenderam,
sanctis se qttis obligaveril, sine macula reatus irri- domum divinis aptam seryitiis conslruerem. Qua-
tum fieri. non poterit; et quanto major et dignior promissione letalus, lubens vovi dimissusque a su-
esl is cui yovelur, eo ferietur graviori judieio vo- pern.is redii •>.) Igitur sub certa spe indulgentie et
ventis et non reddenlis praesumptio.Debemus igitur remissionis peceatorum noslrorum, reddentes alacri
el volumus nos quoque reddere quod vovimus Do- sludio votum qtiod fecimus, monasterium in' hono-
mi.nbDeo lerribili, et ei qui aufeTl spirilus princi- rem sancle Trinitatis ac sancte Marie perpelue vir-
pum,, terribili apud omnes reges terre ( qui qualiter ginis, in loco qui Hasela dicitur, in meo regno ac
in bracliio suo virtutis nos lerruerit, et qualitcr diecesi Argentinensi situm construxi, et honorabili
perculiens et sanans, rursus nos visitaverit, omnibus Florentio, Dei amico, ac lunc ibidem in soliludine
ad.exemplum correctionjsnolum fieri dignum duxi- commoranle, divini instinctu Spiritus a nbbis impe-
mus, precipue, ut. quisquis iidelis, audito nostro B trante,.jam dictum monaslerium sublimare, et regali
periculo, ab ecclesiarum Dei vastatione se. conii- munificentia ditare decrevimus. Donamns ergo pre-
neal, et honorem congruum rebus Deo dicalis exhi- dicto monaslerio, et in perpetuum datum esse volu-
beal. Primura ergo de divina super nos habita. ler- mus, de rebus fiscinostri illic adjacentibus, quidquid
ribilitcr examinalione, postea de volo el voli nostri ad-hosfspectat, tam iii villis quam mancipiis, silvis,
redditionebreviler exponemus. Pairemeo Clothario, vineis, campis, pratis, pascujsi aquis,. aquarumque
felicis memorie, defuncto, pairis regni curam sus- decursibus, et omnia hec in usum monasterii ante-
cepi. Sed juvenili duetus levjtale,. dominiique cupi- dicli et fratruiri ibidem Deo servientium seu famu-
ditale distraclus, regalis officii debitum neglexi, lanlium, sub canonicali tamen regula degentium,
nihil exhibens coramisse sollicitudinis vel diligentie, libera donalione redigimus. Tradimus etiam venera-
nihil faciens vel judicans mansuetudinis aut zclo bili Dei cultori Florentio,. sueque ecclesie, locum
justitie. Inler alios excessus meos, ecclesiarum de- ac yallem terminorum Vosagi, quos scilicet pro soli-
struclor et dissipator esse cepefam, quarum dgfensor tud.ine.seu eremo, nec non pro requie et exspecta-
et sublimator esse debueram, nec divine majestalis tione generalis resurreclionis,,sibisuisque sequacibus
oculos, nec horainum veritus acclamalionem. Tan - fideliter elegit. Sed ne seryitor.es divini ctiltus ibi-
demDei benignitas obstinate mentis superbiam con- C dem, videlicet etloco etecclesia predictis, penuriam
lerens, virga correptionis iniquitates meas visitavit, aliquam vel aliquem subslantie paterentur defectum,
et castigato mihi veniam non denegavit. Nam raptus regalem nostram habitationem bene ordinatam seu
in sublime, divineque majestaiiinler cboros sancto- procuratara Kirckhaim cum suburbiis Marley, vallem
rum in babitu judicanlis sedenti presentalus, a Corone Virdenheim, villam Vege, castcllum situm in
sanclissimis ecclesiarum patronis, pro rebus eccle- monte juxta stralam Tabernensem, usque ad rivu-
siasticis per rapinam dislractis a me et consumptis, lum Mosellum, cum omnibus adjacentibus hubis,
graviter et constanler sum accusatus, maxime a silvis, vineis, campis, pratis, pascuis, aquis aqua-
sanctissima Dei genitrice Maria, et susceptore ani- ruinque decursibus, ipsis tradidimus. Locum autera
marum sancto Michaele archarigelo, atque a beatis- ipsuni, quem singulari amplectimur dilectione, nrinc
simis Pelro et Paulo, apostolorum principibus. Cum- et deinceps ab omni servilutis oppressione liberum,
que, conscientia gravatus, non auderem delicla de- sub regali volumus esse tuitione, ita videlicet ut
iendere, ex arbitrio presidentis, pene sum addiclus, nullus judex publicus, nullus ex judiciaria poteslate,
diuque ceso et penis alrocibus confecto, adest pre- quidquam potestalis vel negolii in ipsis presumat,
dictus archangelus, flammeogladiosupermeextento, nec homines locorum antedictorum adstringere, vel
ullibnem de sibi usurpalis bonis, sanctorumque quos 0 ad causas audiendas, aut freda vel tributa solvenda,
prenominavit, et propler acclamationem inppum et postremo nihil penitus ab eis audeat exigere. Ut
pauperum in me yolens exercere, quibus materiali aulem hec nostra tradilio, et juris et concesse di-
gladio infestus eram, judicia non judicans recta. gnitatis institutio slabilis et inconvulsajugiterperma-
Succurril mibi landem specialis meus patronus mar- neat, chartam hanc inde conscriptam disposuimus,
tir Dyonisius,'pro me satisfaciens sancto Michaeli adjeclione sigilli nostri appensioneque ".corrobora-

gicas, ettestium nomina, sperans se aliquam instru-
merito, quasi interpolationibus purgato, fidem con-
ciliaturum esse : sed non omnia amovit falsitalis in-
dicia, ul sequentes noloemonstrant.
»In hoc dipldmate duo confunduntur Dagoberli,
quod acute observavit Cointius, Ann. t. II, pag. 768.
Et certe ad regem hujus nominis primum pertinent
quae dicuntur de Dagoberto sancti Dionysii cultore
summo, de Nanlhilde ejus uxore, de liliis Sigeberto
et Cfodoveo. Sed Floreniius, cujus ad preces Dago-
bertus Haselacensis monasterii conditor fingitur, ad
SDtatemDagoberti Secundi perlinel; unde Mabillo-
nius, Ann. Bened., 1.1, pag. 553, hoc monasterium
a Dagoberto II conditum sub anno 676 potiori jufe
censel, explosa charta aCocc.ioedita. Nominaautem
testium partim scnioris , partim junioris Dagoberti
regnum indicant, ut docet Cointius, quem videsis.
b Uncis inclusa desunt apud Henschehiuin et ejus
sequaces.
c Sigilli appensi mentio nos ad multo posle-
 527 DAGOBERTl1 FRANCORUMREGIS 523
lam signavimus. ( Datum quod leciiriUs, curii filiis A tfaetus, 'regalis officii debituin rieglexi, nihil e.xhi-
riostris Clodoveoscilicet atque Sigeberlo, iri dicto bens commississollicitudinisveLdiligentioe,niliil i'a-
Haselacerisimoriasterio, Iratribus ibidem divino fa- cieris vel judicaris mansueludinis aut zelo jusliljae.
muiatui devote insistentibus. Iluic traditioni iiiter- Intef alios excessus meos, eeelesiarum Dei destruc-
fuerUnt Naiithildis, regina Fraricorum, nostra legi- lor et dissipator esse coeperarn, quarum delensor et
tiina, cum filia nostra Ratbilde. Affluerurit etiairi sublimatof' esse debueram, riec divinae majestatis
archiepiscopi, episcopi, abbates, preposili, duces, oculos, nec hominum vefitus acclamationem. Tan-
marchiones, palatini, comites, ei plerique principes dem Dei benignilas obstinataemenlis superbiam con-
regni nostri. Actum est hoc, anno ab Iucarnalione lerens, virga correptionis iniquitates meas Visitavit,
Doriiini" sexingentesimo tredecimd, mense Aprilis, et castigato niihi veniam rion negavit. Nam raptus
die sexta fdecinia, in loco scepe norriinatob.) in sublime, divinaequeinajestati inter cboros san-
' -XVI- • clorum in habitu judicantis sedenti praesentatusa
iJHploma
' DagoberliI, regis Francorum, quo ecclesim sanctissiuiis ecclesiarum patrbnis, pro rebus eccle-
inWeissemburgooc se condiimdona confert tt pri- siasticis per rapinam distraclis a ine et corisumplis
viiegidimpertilur (dnn. 633 ). graviter et conslanler sum accusalus, niaxime a
Bagobertus, divina favente clemerilia, Francbrum B i sanetissima Dei genitrice Maria et beatissiinis Petfo
fex, omnibus regni sui primalibus, iriibcunctis iiderii etPauloapos.tolorumprincipibus. Cumqueconscienlia
Christianam profilentibus, tam futuris quam proesen- gfavalus non :auderemdelicla defenderc, ex arbilrio
tibiis. Vbtum quo Deo vel santtis ejus se quis obli- prjjsidentis, pceniE"sum addictus, diuque~coeso et
gaveril, sine macula reatus irritum iieri non poterit; poehisatrOcibuscbnfeclo, dccurrif [M. B., succurrit ]
et quanto major et digniof est is cui vovelur, eofe- mihi landem specialis palronus meus fnartyr Diony-
rietuf graviori judicio voventis et noh reddentis prae- sius; qui precibus suis instantis pcenae dilatioriem
sumplio. Debemus igitur et volumus nos quoque mihi et pcenilentia; tenipus obtiuuit. Idem ipse quaii
reddere quod vovimus Domino Deo terribili et ei modrimstatuens poenitentioe,in hoc mihi«peinplenoe
qiii aufert spiritus principum, terribili aprid omnes pbsuit indulgentioe,si ad honorem Dei et sanctorum
feges lerrae; qui qualiterin brachio siioevirtutis, et proedictorumquos magis offenderam, domum divinis
nos terr.iierit, et qualitef perculieris et sarians, rursus aptairi serviliisconstruerem.^Qia promissione libens
nos visitaveril, Oriinibus,ad exempliim[ M. B., exem- [M. B. add. laelatus] vovi, dimissusque a superis
piem] cprreclionis, notum fieri [ M. B. add. di- fedii. Igitur sub certa spe reraissionis et indulgentioe
gnum ] duximus, proecipueut quisque iidelis, audito peccatorum noslTbrum, reddentes alacri siudio vo-
nostro pericu'o, ab ecclesiarum Dei vastatione se (G"tum quod feciraus, ecclesiamiri honorem sancloe
eontineat, et honorem congruum rebus Deo dicatisi Tiiriitatis et sanctae Mariae perpelufe virginis., et
exliibeat. Primum ergo -de divina siiper nos habitaI sanciorum apostolbrum Petri et Pauli, in loco qui
lerfibiliter examiriatiorie, postea ['M.-B., proeierea][ dicilur-Weisscmburgo conslTiiximus, quam subli-
de yoto et voti nostri redditidne breviter expone- mare et regali TOunificenliadilare decrevimus. Do-
mus. Patre meo Lothario [ M. B., Chlojario J felicis; namus ergo ei, et in perpetiium datum esse voliiinus,
merrioriaedefuncto, palrii regni curam suscepi, sedl de rebus flsci -nOstriillic adjacentibus, quicqiiid ad
vivendiduclus levllale, dominandique cupiditate dis- nos speclat, lam in villis qHim mancipiis, sylvis,
riorem aetatem-revocat, et falsarii insciliam prodit. dem.Jalsi nolas babet qu.asdiploma sub ejusdem re-
a Annus Incarnationis hic conlra morem regumi gis noriiiriefabricatum pro,monasterio Haselacensi,
Merovingicorum apponitur. Annus vero 613 neutiii quod suo loco, pag. 25, exagitavimus. iisdein bmrii-
Dagoberto convenit^ siquidemprior ad regni consor- no verbis co.nciphnr, addilis tanlummodo. clausulis
tium vocatusnon fuit, nisi an o 1.22. Hoc autem in- postreriiis quas parenthesibus inclu iaius. Nolac
strumerilum Dagoberto seniofi, scilicet Clotarii Ifi- ri"mirie Dagober-
chrOiiol.ogicoeniilll.regiTfaiJcorum
lio, tribuetur minori dispendio, si. nota ciiroriblogical lo conveniuttt, nullus enim per tres et viginii annbs
eraendabitur, etreponctur aniius 6 3, ut saltem leluss regnavit; inipriir.is Dagpbertus,.Clotarii 11filius, qui
suppositilius cum temporibus Dagoberti I conveniai.. n CUIIJpatre regnare ccepitanno 622. Curn boc instru-
' t Parenthesibiis inclusa quasi inlei [>o!alasustulitt mentnm agat de pririiordiis inonasterii Weissembnr-
ilenschenius. gerisis, commode illnd circa annuni Christi 633 col-
c Ediderunt Trilbemius, -Dper. paft. i, pag. Sl;; locandiim--arbitramur.Tunc enim locns hic coapita
Coccius, Dagob.rex, pag. 172; Nauclerus, Chronogr. monachis iiibabitari, ui lestaturVChroriicpn abbatiae
fenerat. %', t. I, pag. 757.et de 758; Vorburg, Hisf. Monasteriensisin Vallesancti Cregorii, coriscripliim
gefm. t.VIII, pag.241; Heda, episc. Ullraj. pag.;. annO H94, ediium inter "AiiecdbtaMarte.nii,t. III,
20; Magerus, de Advocat, arm. cap. 5, pag. 124;; col. 1435, et accuralius ex autograplio, a D: Grandi-
Lunig, Spicil. eccl. part. m, pag. 185; Coinlius, An- i- dier, Hist. eccl. Argent. tom. I, prob; pag. 22; vide
nal. t, III, pag. 16.4; Schcepflinus,Alsat. dipl., t. I,I, infra BOtasad dipl.omaCliilderjci IL.anni 661. Qui-
pag.'22. Deprpinptum dicitur ex veteri membrana a dam Dagobertuin II pro Weissembiifgeiisismoiia te-
ecclesiae collegiatae Weisseniburgensis, Hist. eccl, 1, rii fundatpre agnoscunt.,qups faisi reJargUil Coiri-
Argent., 1.1, prob. pag. 34. Exstat quoque inter Mo- )- tius, ubisupra; ei astipulalur Clironicon mox a no-
nunierita BOica,t. XXXI, Nov, series, t. IV, p. 1, I, bis laudatum, quod Cointins non noverat. Schannat
ex transumpto, Rtidolptii II imperatoris jussu. annoo lamen, Vindem. coll. 5, 11, edidit catalogum abba-
1582, Viennae facto, quo huic diplbmati annus 625 13 tum Weissemburgi in quo fundaiip moiiasterii a Da-
tribiiitur. Couimenliliun diploma inter caeteros in- i- goberto I ad ann. 623 refertur. Leclionis varietales
victis argumeiitis monstfavit Cointius, quem vide- ' ex MonumeritisBoicisdepromptas, texlui inserendas
sis. -Ei concinunt Mabillonius,Annal, 1.1, pag. 3.84, i, curavi inler uricosctnn signp.Ai'. B.
ct alii quotquot sunt in re diplomatica versati. Eas-3-
S29 ECCLESIASTICJ; PR/ECEPTIONES. 550
vineis, campis, praiis, pascuis, aquis aquarumque A lione ratum et lirmum esse volumus, ut homines
decursibHS,et omnia boecin usuni fratrum ibidem . ejusdem ecclesioeper omnes fittesregni nostri libere
sub. monastica professione Deo servieMit'um,libera negoiiis suis inserviant, ita videlicet ul nullis [M: B.,
traditione redigimus. Et ut hujus npslroe donalionis nnlli] debitum telonei persolvant, et nulltis judex
auctoritas in omne tempus perseveret slabilis el scu quaclibst cujuscunque ordinis persona in liujus
firma, termiros el circumjacenlium nomina lpco- jnodi causa violentiam eis aliquam inferre presu-
rum subnotare curavimus. Versus orientalem pla- majit \M. B., proesumat]. Frairibus autem [M. B.,
gam exlenditur marcha quam tradidimus, usque ad aut]:bidem Deo servienlibus, ut eo devolius et
Marchenhofen [M. B., Morchenhevenum J et aJ tranquillius sacratoe[ M. B., sanctac] conversationis
Aldenherden, et inde ad Gnboldeswege,et iride snb- crdinem custodiant, liberam inter se eligendi si.bi
ter vadum [ M. M., vatum ] Lutrae[M. B., Lutere], abbalem donamus poteslatem. Cui abbati, omnibus-
et inde Buozdingeshnrsle[ M: B., Buezdingershurstj, que sibi [M. B., ei ] succedenlibus hoc speciale
et inde ad limitem qui stal in sumraitale vallis In- concedimus privilegium dignitatis, ut in ordinem et
venesdal[M.B., Invensdal ], et inde ducit ad meri- jus possit promovere minislerialium quemcunque da
dia.nampIagarosuperWarspach, et inde ad Bodemlo- familia tali honore dignnmjudicaverit. Omnes etiam
sesiompha[M. B, Bodemelosemstamph], et indcad B ininisleriales ejusdem ecclesiacex dono abbalis [M.
Sebach, et inde ad Kirchdale [ M. B., Kirchendale ], B., ex diclo abbate ] accipiant heneficium, solique
et inde ad Ingoldeshare [ M. B., Ingeldeshoche], et abbati serviant, nec aliquam poleslatera super eoi
i .(leadsylvososmontes usqueadBedebur;adocciden- ndvocatus exercere au leat, nisi forte ex aliqua in-
talemvcroplagam usqueadLautenbach [M. B., Lu- obedienlia 'quasi ad [M. B. deest ad] rebelles ipsos
tenbach ]elBernbach [M. B.,Berenbach],elindead
• [M. B., illos] ministeriales constringeudos abbas
Belebach [M. B., Erlibach J, et inde ad Grunebur- advocatum invitet. Reliqua vero familia, legitimo
nen [ M, B., Grunenbrunnen ], el inde ad Ollerj- loco el tempore, terin anno projuslitia facienda, ad
chescheyt [ Jli. B., Ollerichschritt ]; ad seplenlrio- placitum advocati debet [ M. B., debent Jconvenire,
naleni plagam.usquead Eichenberg [M. B., Eychen- ct in servitium advocati, .si pracsens est, sin^uli
berc]. Locumautem ipsum quem singulari dileclione singulos denarjos solvere, exceplis his qui sunt in
amplcctimur, nunc et deinceps ab omni servitulis emunitate [ M. £., immunitate J. Quod si in [ M. B.,
oppressione liberumsub regali volumusesse tuitione, ex ] his placitis absens fuerit advocatus, nihil ei cx
ita vidclicel, quod [M. B., ut] nullus publicus ju- his denariis debetur, nisi in servitio [ M. B., servi-
dex, nullusexjudiciariapotestate,.quicquarapolestatis; tiisjregis-esse probelur.
vel negoliiin ipsa marcha, sine palris monasterii licen- C Ut auleni haec noslra traditio, et juris et concessoo
tia, exercere vel habere prxsumat, nechomines ipsius dignitatis institulio stabilis etinconvulsa jugiter per-
loci conslringere,.vel ad causas audiendas aut freda maneat, cliartam hanc conscriplam, adjectione sigilji
aut [M. B., vel] tfibuta solvenda , postremo nibil nostri roboralam signavimus. Datum quod fecimus
penilus ab eis audeat exig re. in ipso monaslerio mense Maii, die undecima, anno
(Illud etiam pari decrevimus auctorilate,-Ut nullus regni-nostri vicesimo tertio, in Christi nomine feli-
ponlificumNemetensis civitatis, vel reiiquorum epi- citer. Amen).
scoporum, aliquam dominandi ibidem vel quaslibet XVII.
caussas agendi habeant facultalem, sed.sub [M. B. DiplomaDagoberti 1, regis Francorum, de fundatione
deesl sub ] nostrae emunilalis defensione omnia illuc ecclesiwCrucisSancti Audoenih (ann. 635).
perlinenlia pater monasterii cura fratribus suis libere ln nomine sancte et individue Trinitalis c. Ego
et quiete possideant f Jlf. B., ppssideat ]. Ad haec Dagobertns, Clotarii juhioris Francorum regis filius,
monelam a in se habeniem imagines et litteras,. ex- cum post mortem palris' gloriosissimoealque excel-
pressamquesimiliiudinemNemetensis monel03,.eidem lenlissime [Suppl. memorioe]Francorunij florereni
lpeo concedimus; parique noslroaauctoritalis dona- in regno, et omnia circumquaque nostro subjugaia
a Qitofthic aldtinlur de moneta condendaet de ju- D scribi, volenlesad reverenliam et houorem sanclorum
ribus advocatorum desunt in diplomale pro mona-" qui in privilegio hujusmodi signaverunl, et propler
sterio Haselaceiisi,el nova sunt falsi iudicia, cumacta- dicli antiquilatem privUegii,quod vix potest sine tm-
teui sapiani Dagoberlo rege longe posieriorein. sionis tractari, portari et transferri, dicle
b Doinnusde Vaines, congregat. sancti Mauri, vir copieelpericulo
transcriplo, lanquamoriginali,fidemplenariam
re
Fn diplomaiiea exercilatissimu-, hoc diploma ac- adhiberi. flinc sane licet conjicere religionem fuisso
curate exscrip it anno 1772, ex transumpto aulhen- Carolo, hoc diploma faisitatis sus-picione violare.
tico litterarum Caroli IV, regis Franeorum, quibus lllud cdimus ex apographo domni deVairies, ul pole
illud confirmatur anno 1325, mense Noyembri. Hae accuraiiori; id autem servatur in cartophylacio ad
autem litte.roeinscrlae suni aliis Caroli VI litieris, colleclionem nostram inslituto.
datis anno 4582, die 20 Aiigusti. Ex codem tran- o Scalet falsi indiciis instriimeiitumhoc: invocatio-
sumpto',in areliivis ecciesioc saiiLli Cornelii Corii- nis fonnula liac ajtate insolila; tilulus archicapellani
pendiensis 'servaln, vutgaverarit Labboeus",Miscell. Audoeno inditus, sub priina stirpe ignoratus; sub-
cur.~l.IT, pog. 414, et Marloius, H si. Rhem. t. Iv scripliones quindeciin, quae timc lanlo numero non
pag. 265. Spurium insirunienlum, licet regiis litleris usurpabahtur; ipsa subscribenlium nomina, minime
bis confiiinatii.ri,ex notis sequeiitibus liquebil. Valde cum temporibus Dagoberti conGordanlia: vox miles,
attrila erat chai-la autograplia quse fuit Carolo IV quasi tltulus, nominibus plurium subscriberititimad-
cxhibita, ut ipse in lilteris suis lesiaiur bis ve bis : dita, el alia quoe huc adducere operoe pi\;tiuin' rion
Nos aulem privilegium ipsvn copiari fecimusel tran- est.
631 DAGOBERTlI FRANCORUMREGIS S32
silerent dominio, quadam Maiimensis die, una cum lA praefecto,Gondoeno,Werpeno, Dructoaldo,Auclino,
optimalibus et primispalatii in Cusiacosilva more,... Charimundo et Chariulpho comittbus, vel omnibus
[Sic in apog.] solitb; Sed dum in capienda omncs agentibus proesentibuset futuris. In his nos oporlet
unanimiier xstuaremus fera, et in persequendum prjecipue invigilare, quoe ad gloriam Dei el illius
singuli huc illucque discurrerent per sailtis opaca, EcclesioeTionofem spectant; eaque ad bonum fineru
subito donnus Audoenus, archicapellanus noster, in deducere, ut exinde salutem noslram adipisci me-
quamdam gratam sed arctam incedit planiliem, in feamur. Cum igitur mansionem saepius in castello
qua, nive.inculpatam terrae crucis dominlcoereperit sancii'Dionysii haberemus, ibique veiut in nostro
eiiigiem;.erat-enim,el ab beri et nudius tereius niulta proprio residentes palalio:, diebus festivis curiam
fuerat. coeli sercnitas, et sol effrenis curribus suo nostrani solemnem ageremus, et hoe "esset impedi-
eliam claro lumine perluslrabat terras. Vidit, sub- mento fratribus monachis ibidem Deofamulantibiis,
stilitj diriguit, et, retrogradiscursibus, ad nos usque placuil riostracsefenilati,ex consultulideliumnostro-
festinans retulit. Properamus, ut dixerat.Nos etiam rum, ab illo castello recedere, et deinceps eamdem
vidimus,, miramur, magnum adeo fore prodigium curiam iisdera feslivitatibus transferre, non longe
.confitemur. Ergo ideni donnus Audoenus, ut erat tamen ab eodem castello, in noslro videlicet Clipiaco
prudenlissimus, sciens eundem locuni visitari ct a B f palaiio; ut ecclesia patfoni nostri inagni Dionysii
Dpminofrequentari, nostris effusus genibns, ad edif- ab bmni iriquietudine inlrepida permanenle, nullus
ficandum basilicam sibi dari petiit, querit ab Ysafa saccularis strepitus fratfes impediat, quominus va-
fluvioeconlra Gallis-Villa, cum magna saltus ambi- Ieant jugiter pro nobis Domiriimisericordiam aiten-
tione, et lbrigelateque circumjacenlibusterris, usque tius deprecari. Sano ergo usi consilio, ex consensu
adBcllumvillare, etusque in ejusdenvfluvii rippam, archiepiscoporiim,episcoporum, ab.batum, et regni
conlra ~scilicetripparii curtem, impetrare promeruit noslri magnatum et optimatum, slatuimus atque or-
ubi in honore sancte Crucis ecclesiam fabricayit, dinavimus, obteslanles per sanctam et individuara
villolam quoque congregavit; ipsam denique, riostra Trinitatem, et per adventum justi Judicis, ut ab hac
licentia et voluntate, sancto Medardocondonavit, ob dieet deinceps, ob honofemDei-el revereritiam glo-
amorem fratrum, cum quibus illic, ab ipsis infancie riosi prbtectoris. et patroni nostri domrii Diouysii,
riidimentis, fuerat educatus et liberalibus studiis non rieque rios, neque successores nbslri, in praefatis
mcdidcfiter sed perfecte eruditus. Quam ipso bbno- castello et saricto locb, ubi ipse, inquam, dorrinus
xius orante, a.b omnium dominacione, advocatione, Dioriysiusin corpore requiescil, et nos sepeliri opta-
bannis, custumiis liberam fecimus. Et ut; firmiim mus, mansionem ulterius ullo riibdo faciemus, nec
permaneat, has in testimoniumlieri lilteras jussimus, C t curiam riostfam solemnem celebrabimus auttene-
et: corarri episcopis, comitibus, palaiinis, nostro in- bimus in sblemnitatibusdierum Paschae,Pentecostes,
signilas nomine, anuli nostri impressione firma- Natalis et Theoplianiae; sed sicut GoristantiniisMa-
vimus. Signum incliti regis Francorum Dagoberli. gnus, imperator semper augusttis,ac sanctaeEcclesiae
S. Elavii, Remor. archiepiscopi.S. Supplicii, Bituri- calholicoedefensor tutissimus, sub quo viguit illa et
censis archiepiscopi. S.Ambrosii, Gavalitane epi- mirum in modrim excrevit, beato Pelfo arcem Ro-
scopi. S. Faronis, Meldensis episcopi. S. Amandi, raani imperii cum omni integritale obtulit, ac sancto
Trejecler.sium episcppi. S. Eligii, Noviomensis epi- Sylveslro confulit per sUa legitima documenta, ita et
scopi. S. Lebunii, Carnolensis episcopi. S. Amalarii nos fiostfa regali muriificeritiaDeo atque beato Dio-
episcopi. S. Maurini episcopi; S. Erclienaldimajoris- nysio, speciali protectori nostro, concedimusimper-
doniiB a. S. Beroaldi, optimatis palacii. S. Aygulfii peluum et donamus lioc castellum cum omnibus
comitis. S. Berlini niilitis. S. Verchemarii militis. adjacentiis et pertinentiis suis, absque ulla reclama-
S. Autharii mililis. S. Radonis militis. Ego Audoenus lione; sed quidquid exinde fiscus nosler sperare
caucellarius scripsi el subscripsi h. polerat ipso sancto loco, fratribus irionacbis ibideni
XVIII. Deo deservientibus, hoc decreto firmamus, eos per
Diptoma Dagoberti I, regis Francorum, quo donat J) archiepiscoposet.episcopos anathemalisvinculosub-
monasterioSandionysianocdslcUumsancti Diomj-'
siic (dnn. 833). jiciehdos el percutiendos, qui aliquid contra nostram
Dagobertus,rex Francorum, vir illuster, Mummolo haric auclprjialem el decretum nostrum attemptare
• Flayium Rlicmensi Ecclesiaenpn praefuisse,re- col. 590, instruraenium totvitiis delurpatuni, et ipsis
gnante Dagoherto, probat Marlolus, Hist.Rbem. 1.1,, Editoribus suspectum, in testimonium adduxerunl,
pag. 266. Flayius quidem exslilit Rhemensis archi- agerites de fundalipne monaslerii CrucissanCliAu-
Ai-vernensi
episcopus, sed qui, socculoelapso inlegro,inlulas i doe.ni'...'......'
ade- !•Desunt nptaechronologicae,nec annus huic diplo-
synodo subscripsii.Eligius Novjomense.s
ptus estjam mortuo Dagoberto. Lebunius inter Car- mali certa ratione assignari potest. Sequimur cliro-
notenses episcoposnon numeratur. Erchinoaldusnoni nologicum.ordinem quo,a Labbeo editum fuit.
Disippst Dagoberti irioriem ad officium majoris-db- « Vulgatum a Dubfeto,Hisl. abb. Sancli Dionysii,
mus evectus est. Audoenus, in Dagoberli diplomali-• lib in, pag. 661, diplpma, ex exemplari ad archety-
bus bonoe notoe, non alio ,riisi Dadonis .nomine sub- purrirecognilo anno 1612, nunc in archivo r«gio, K,
scribit, quamvis uiroquc fuerit appellatus, ut nemo) n. -1, quod sane suppositilium nemo non judicavcrit,
nescit.necsecanceliarium unquamsed referen.iaf.ium i cum in eb splendida fiat meniip donaliqnisCpnsian-
professus est. Vide Mabilloniurii,de Re diplomatica, , liniarix, quam longe posl leiuppra Dagbberti labri-
de sUmmiscancellariis sub Mproveadumstirpe: Mi-- cai,am luisse apud omnes in coiifesso,est
ramur quod auctores 'NovaeGalliocChrisliarioe,t,13£,
535 ECCLESIASTKLEPR^CEPTIONES. P54
pracsumpserint. Quod ut perpetuum robur obtineat, A Regiae majestatis excellenliam lalere non couvenit,
maiiu nostra illud decrevimus roborare, et annuli quod unus est, solus et sempiternus rex regum et
nostri impressione subtersignari jussimus. Dagober- Dominus dorainamium, a quo etiam omnis potestas
lus rex subscripsit. Dado referendarius obtuiit. Da- est ct fuit et eritin oevum,cujus et est lotum quod
tum Clipiaco palatio, anno undecimo regni nostri ", sumus et esse possumus, vlvimus el riiovemur, cui
in Dei nomine feliciter. Amen. pro viribus ab eo nobis pracslilis, astare debemus, et
unicae spousee sues sacrosanctae Ecclesiae cultum et
XIX. decorem speciali devotione, quo magis efferimur
Diplama Dagoberli 1, regis Francorum, quo donat quantum in nobis est, munificenlia fegali semper
monasteriosancli Dionysii villam Vallem et villam
Argenteriasb (ann. 634). ampliare. Quare, ego Dagobertus, rex Austrasiorum,
pro anima Lolbarii piissiini regis, palris mei, qui
In nomine Domini Dei oelerniet salvatoris nostri. quadraginla quinque annis regnavit in Francia, pef-
Jesu Chrisli, Dagobertus, rex Francorum, vir illuster. suasione et monitis salutaribus viri venerabilis Auth-
Si locis sanctis et divino cultui mancipatis nostrae berti, Cameracensis episcopi, inductus, concedo el
liberalilalis munificenliamimpendimus, id nobis pro- dono LandelinoMauroso, ex proelone conyerso, praj-
fecto ad praesentemvitam faeilius transiendam, et ad B dium meum in Fania, Wallare dictum, cum villis,
futuram felicius oblinendam prodesse nullo modo terris, sylvis, pralis, aquis aquarumque decursibiis
dubitamus. Noverit igitur omnium fidelium sancloe subnolalis, et cerlis limitibus assignalis, ut ibi mo-
Dei Ecclesloe,nostrorumque tam proesenlium quam nasterium construat in honore sanctorum apostolo-
el futurorum solertia, quoniam ob aeternam remu- rum Petri et Pauli, et personas instituat in perpe-
nerationem concedimus sancto Dionysio martyrum tuum Domino Deo. servituras : villam Baviam cum
egregio el fratribus ibidem Deo servicntibus, villas omni territorio suo, aquam ipsam et ipsius decursum,
quasdam juris nostri, quaesitoesunt in pago Biturico, sicut defluit per territorium ipsum, incipiens a loco
scilicet villara que vocatur Vallis , quae sita est super qui vocalur Railhiez, usque dum descendit in aquam
fluvium Carum, ac villam quoevocatur Argenterias, Elpram ; sylvam quoedicitur jEtimundi tptam, cum
silam super Magneuriafluvium, cum omnibus appen- omni lerritorio, decima, pasnagio, justitia el banno,
diliis earum; unde hoc nostroealtitudinis proeceptiim a sylva de Baileporis, usque ad aquam proedictam
fieri, et proefalosanclo Dionysio el fralribus ibidem inter Baviam et Wallare; et ab eadem aqua, totam
Dotnino desefvieritibus dari jussimus, qualinus jam sylvam, qtiaedicitur Brolium, el Fania, et Mansilium,
dictasvillas perpetualiter teneant alque possideant et Clarus Voionus, et Wiellemanus; sylvam prope
absque ullius contradiclione. Et ut hoc per omnia D \ Wilheis, a monte Gomundi et MerdosoVpiono,usque
tempora inviolabiliter conservelur, manu propria in villam de Wilheis; sylvam Ducionis, in dolem
praeseritem nostram auctoritatem superfirmavimus, ecclesioein prsediclopraedio meo fjbricandae. Quid-
et annulo nostro insigniri jussimus. S. Dagoberti, quid infra lerminos sylvarum praedictarum commb-
gloriosissimi regis. S. Chludouvii, filii Dagoberli. dum vel utilitatem importare poterit qualicumque
S. Arnulfi, Meiensis episcopi. Dala per manus Dado- modo, proedicto Landelino munificenlia mea dono
nis, regioedignilatis cancellarii. Hoc aclum est Pa- in perpetuum possidendum, approbantibus palalii
risius foaliciter in Dei nomine. Amen. Dala IVIdus mei principibus et senioribus, Arnulpho et Pipino.
Aprilis.indiclioriexji,xm c,regnante Dagobertorege. Ut autem haec noslra concessio regalis firmitalis
XX. peipeluae robur oblineat, praedictam paginam manu
mea confirmo, cl appositione sigilli mei communiri
Diploma Dagoberli I, regis Francorum, quo prmdium decerno. Signum domini Dagoberti, regis Austra-
vVaitare in silva Fania conferl Landelino, cum
plurimis appenditiis, ad exsiruendumibi monaste- siorum. S. Arnulphi Metensis. S. Pipini Neustriensis,
rium d (ann. 634). seniorum palatii. Ariso cancellarius, vice Cuniberti
In nomine Palris et Filii et Spirilus sancli, amen. n archicancellarii, recOgnovi. Data Cameraci, svi Ka-
a Annus undecimus regni Dagoberti incidit circa sisse. Praetermillimus subscriplionum insolitas for-
rinrniiii Chr. 655, repeliti ab oblento regno Austra- mulas, Dagoberli gtoriosissimiregis, el Dadonis regiat
siano. Si repeteretur a Neustrasiano, protendefetur dignitatis cancellarii.
ultra regnum Dagoberti, qui mortem obit ineunte c Id est indictione 12, anno 15.
anno 658, cum nondumdecimus annus a morte patris <iVulgavit Mlraeus, Oper. dipl. t. I, pag. 489, e.x
completus foret. recentibris aevi, ut fatelur, pag. 490, in
h Dublelus, Hist. abb. sancti Dionysii, pag. 669, apographo
notis ad chartam Authberti quae est infra, pag. 51.
solus hoc dipioma in lucem emisit, ex^criptum sane Spurium diploma, ut patet ex formula invocalionis
ex apogi-aphonullius tidei. Plura enini viiia in eo de- lunc insolita, ex indiclionis nota contra morem usur-
prehcndunlur quacf»Isu;narguunt: invocatio insueta, pata; ex lilulo regis Austrasiorum indito Dagoberto,
cl nola iridiclioitis quam lunc regiis diplomatibus qui jam ab annis octo tolius Franciae rex erat; ex
apponere mos non erat; hacc Germonius, de vel. reg. notis chronplogicis ab Incarnationerepelitis; ex ipso
Franc. Dipl.t. II, pag. 108; vide Mabill.de Re dipl., demum diplomatis argumento, scilicet d.e fundatione
pag. 68. Addimus cum Cointio, Annal. I. III, p. 21, Wallarensis monasierii sub Dagoberlo a Landelirio,
Arnulphum,qui cura iitulo .\iclensis episcopi sub- quod conditum non fuit nisi anno 657, viginii fere
scripsissefingitur, jam ab a^nisocto Melensesinfulas aiinis posl mortero Dagoberti. Vidc Coint., Ann.,
deposuisse, NovaGall. Cltrist., I. XIII, col. 694, ct a 1. III, pag. 447 et seq.; Mab., Ann., t. II, p. 428;
Dagoberty ideo inale habitum in solituiinem seces- Nov. Gall. Christ., t. III, p. .77.
*S33 t)AGOBERTl1 FRANCORUMREGIS 53(3
lendas Maii, arino dominicoeIncarnationis sexcen- A ipsorum pauperum victus assidualis, exlniie in Dei
tesimo quadragesimo n, iiidictioiiedecima lertia. nomine miiiistretiir, et quicquid de freeiis, aut de
XXI. reliquiis, exindefiscus augmentare poluerat, ad ipsos
Diploma Dagcberti 1, regis Francorum, quo villam pauperes proficiat in augmentis, unde ipsis, vel qui
~ Sarclidas donal pauperibus matriculariis sancii eis successerint, delectet pro regni nostri
stabilitate,
b
Dionysii (ann. t35). vel animaenostraesalule crebrius exorare. Et ut hacc
Dagobertus, rex Francoruin, vir illuster, Wandel- praeceptioinconvulsis temporibus debeat perdurare,
berto duci. Qiiicquid ad alendos pauperes plena de- propria manu decrevimus roborare. Ursinus obtulit.
volione conferimus, relributionem mercedis ob hoc Dagobertus rex subscripsit. Dalum sub die decima
in futurum liabere confidimus. Igitur cognoscat in- quinta Kal. Augustas, anno decinio quarto regni no-
dustria vestra nos villam nonrupante Sarclidas stri, Clipiaco, felicitcr. Amen.
f Edili habent Sarclitas], super fluviiimJoina sitam, XXII.
jri pago Stampinse, quam de domno Ferreolo, Au- Diplumu Dagpberli 1, regis Francorum, quo villam
gustidunensis urbis episcopo, vel a Deodato abbate, Aquaputam donttt monaslcrio sancli Dionysii d
sett clericoruin et' ecclesiavel basilica domni Sym- (ann. 635).
phoriani, ubi deservire noscuntur, contra alia villa, B Dagobertus, rex Francorum, vir illuster. Homo
Amica nomine, qnoe esl in territorio Massiliensi, semper et incolumis eliam, et ac si oegritudineposi-
commulavimus, pro mercedis nostrae compen.dium lus, pro salute animae suseatlentius debel vigilare,
ipsas Sarclidas cum omni inlegiitate velmerito suo, ut in futurum valeat meicedem conquirere. Igitur -
ad iriatricularios c domrii Dionysiimartyris, ubi ipse nos, pro Dei intuitu vel remedio animoenostrae, do-
preciosusdomnus in corpore requiescit, qui ad ipsa namus ad monasterium sancti Dionysii, ubi jpse
basilica, vel infra ejus atrio ad matriculas residere preciosus domnUs in corpore requiescit, et ubi i-os
videntur, unde quod juxta eisdem in reliquo aniplia- sepeliri cupimus, donalumque in pcrpetuvm esxe
re voluerit ad eorum. subslantiam, hoc plena devo- vplumus, villam nostram, quoe vocalur AqrapuU,
tione concessimus. Praecipientes ergo ut a procsente sitam in pago Parisiaco, cuin omni jure ut soliditale
die suprascripta.curte Sarclidas, cum domibus, man- sua. Quapropter per praesenlem cessioni,mdecerni-
cipiis, vincis, silvis, pralis, pascuis, farinariis, gre- nius, quod perpelualiter, Domino protegente, man-
gibus cum pastoribus, adjacentiis, vel omni iutegri- surum esse, volumus, ut ipsa villa cum jmni inle-
tate et termino suo, sicul ab anledictasancta ecclesia gritate vel adjacentiis suis, per prxsenlem auctorl
Augtisiidunensi, vel domni Symphoriani, fuit cum tatem, jure firmissimo, perveniat ad praedictum
omni soliditate possessum, dum hoc nos, ut diximus, •^ monasterium, vel Dodone 0 abbate, qui ibidem rectpr
dda alia viila , cominuni ^onvenienlia' commutavi- proeesse videtur, ita ut in postmodum cum terris,
inus, possideant. Idco qtiod ex nostra largilate, pro domibus, maiicipiis, vjneis, silvis, campis, praiis,
animoenostraesalute, ad ipsos matricularios domni pascuis, aquis.aquarumve decursibus, gregis cum
Dionysii,absque inlroitii judicum, fuit perenniler, pastoribus, adjacentiis, appendiciis, vel reliquis qui-
Deo propitianle, concessum, ncc abba, nec alia quoe- buscumque beneficiis, sicut usque hactenus a fisco
libet persoria, rem ipsam de donatione ipsorum ma- noslro fuit possessa, ita ex nostra indulgenlia, pro
triculariorum quoquo tempore non praesuinat au- animocnostraesalute, vel siabilitate filiorum nostro-
ferre, sed pcr manum abbatis eorum, in quo est rum, ad ipsum sanctum locum, vel ad ipsos fratres
0 Annus Incarnat. 640 infelicrter hic ascriptus, t. I, pag. 342, etc.; hi erant pauperes in matricula
rum Dagobertus e vita decesserit anno 638; nec i.n- seu catalogo descripti, qui se monasterii servilio vo-
dictionis n^tam, sed annum regni adhibere moscrat verant, et quibus roansio assignata " erat in airio ec-
apud' reges Merovingicos. Si inquirere libcat quo clesiae. < „,
regni Dagoberlianno datum diplomalingere voluerit d Dubletus primus illud edidit, Hist.abb. S.Dion ,
falsarius, id assequemur ex charta sequenti, quae p. 670; recusum apud Cointium, Annal. eccl. t. III,
quidem non meliorisnofae,ad fidem diplomalide quo npag.-24; et in Collecl. scripl. rerum Francicarum
agimus conciliandam excogitata, donum Dagoberli U1.1V, pag. 630.
conlirrriat auctoriiate Cameraceiisis episcopi. Hocc ,..•An hoc anno praefuerit Dodo monasterio San-
autem charla data fingitur arino regiii Dagbberti 15, dionysianOdubitat Mabill., Arinal 1.1, pag. 541, et,
quiJ>incepit ineunte vere ainiiinChr. 634. •deRe dipl., pag. 627, qui DodonenlsubClolaiio II,
Exslat apud Dubletiim', Hist. abb. sancti Din- Chunaldumvero et Aiguirunisancti Dionysiiabbales
nysjii pag. 669; recusum in Annaiibus Cointii,t.l. III, sub- Dagoberto memorat; sed iiicertuiii admodum
pag, 23, et in Collectionescriptor. rer. Franc, IV, lioruni abbatum indicem iatetur. Exstat aliud diplo-
pag. 129. Conlulimus cum apogfapbp, pag. 13, re- ina anno decimo regrii Dagbberti datum, quo Ghu-
centioris chartularii Colberlini, reposito iri archivo naldus, jam Dodbne exslinctp, sancli Dipnysiimo-
sancli Dionysii,et ipso charlu'ario xlv saeculi,niinc nasterio dicitur praeesse. Sed annus"hic decimus a
in Bibl. regia, n. 5415, nec ul am discrepaiitiamali- morie^CIotarii repelendus videtur, et ideo diploina
cujus momcnli depreheudimus. Hoc insfruittenluin iliud, infra, sub annb 637 (Col.561),cOllocabimus.
iitilli suspectum fuit; et ipse Gcnnonius, chartarum Ergp argumentuin ex hoc aiio diplphiate suinptum,
n Dubletb edilarum impugnalor imniisericors, de nullam movere debuit suspieibnerii Coirilio, ibi
vet. reg. Franc. Diplpm. t. II, pag. 11, fateliir se in supra, Geriuonio, de vct. Dipl. reg. Franc, toin. II,
hoc diplomale nihilinvenisse quod arguerel. 110, nec aucloribus NovoeCallioeChrisl. I. VII,
c Qni nierinl patiperes matficularii sanoii Dioiiysii, pag.
c.il."359.coritra verilatem diploniatis quod hic exbi-
doceniCangiiis,Glossar., voc. Matricula; Felibianus, bemus, cmri nulla aliunde ralione iinpugnari possit.
riist. abb. S. Dion., pag.13; Mabillonius, Aiirial.
557 ECCtESIASTlCiE PRiECEPTlONES.- 538
qui ibidem Deo deserviunl, nostris et fuluris tempo- A . de.beat.plenius- declarare, quia nihil rle canbnica
ribus, proficial in augmentis. Et ul hoeccessio fir- auctoritate convellitur, si aliquid, ut diximus , db-
mior habealur, vel diulurnis temporibits cum suc- mesticis fidei pro tfanqufllitate pacis conceditur, iiec
cessoribusnbslris illocsaconservetur, rios eain, prout nobis aliquis detrahendo xsiimet in id nbva dccer-
poiuimus, siibterlirmavimus, vel de arinulo nostro riere , dum ab anliquis , juxla constituliones ponti.
sigiilari jussimu-. Wrsinus obtulil, Dagoberlus rex ficum,perregalem santtionem, monaslcri.isanclorum
subscripsil. Daiuinsub die Kalend. Augustas, anno Agaunensium *, Lifinensium, Luxoviensium, im-
deciino quarl-o regni noslri, Clipiaco a, feliciler. moque et monachi domni Marcelli f, sub libertatis
Amen. privilegiovi lenlur consistcre. Ergo si qus. inibi in
XXIII. villis, mancipiis, vel reliquis qiiibuscuriique rebus
DiplomaDagobertiI, regis Francorum, de fundaiione atque pecoribus, aut regio munere, attt suprascri-
monasterii Resbacens>s,et concessisipsi immuni- ptorum virorum, vel cujuslibet est delegatum, aut
talibus h (ann. 635). deinceps fuerit additum, dum siiper nostra est, ut
Dagobertus, rex Francorum, vir inluster, aposto- dfximus, largitate construclum, nullus episcoporum,
licis Palribus nostris domnis episcopis et illuslribus nec proesentes, nec qui fuerint successores, aut
viris, ducibus, itemque magriificoChanulfo comiti, R J eorum ordinatores, vel quaclibet persona, possit
velomnibus agentibus, tam praesenlibus quam et quoquo Ordine de loco ipso auferre, aut aliquam
futuris temporibus ubique in Dei nomine ih regno pbtestatem sibi in ipso monasterio adoptare, vel
nostro constitulis. Oporlet clementia principali inter aliquid quasi per commutatioriis liiulurn minuere,
ceteras peiiliohes, illud quod pro salule adscribitur, aut de mysterii ornameniis, vel de obTationein al-
vel pro tiraore divini riominis postulatur, placabili lario illata abslollere, nec ad ipsum monaslerium vel
atidilu suscipere, et proctil dubio ad effectum per- cellulasejiis nisi pro lucran !a oratione, et episcopus,
ducere; ut fiat in mercede commutatio, cum pro nisi fuerit cum volunlate ipsius abbatis, vel su.e
quiete servorum Dei congrua impertitur petitio; quiar congregationis, absque gravi dupendio eorum acce-
ii.Jesperfecta non dubitat ad altissimi gratiam per- dere procsumal, quo facilius liceat monachis ipsiiis
tinere, si aliquid secundum suum eloquiumproecipue in Dei nomiue regulariter"consislenlibus, rectam
domesticis Wdei menle devota impendilur, quia delegationem sub quiele per tempora possidere; et
scriptum est: Beali pauperesspirilu, quoniamipsorum cum abbas ille fuerit de socculoevocatus, queiri ex
esl regmtmcmloriim.Ergo dum illu=lrisvir Dado, re- semelipsis ipsa congregatio elegerit sibi, secundum
ferendarius noster, ejusque germani Ado et Rado °, sahclam regulam seuiorem iustilual per omnia et
monasteriumJerusalemdinhonoresancli PetrietPauli C ( ex omnibus, secundum delegationisvotum vel hujris
etsancti Antonii, quodvulgo appellalur Resbacis, in seriem auctorilatis suffullum,cui absque ulla iriquie-
Meldensiterritorio situm, ad monachos vel peregri- tiidine ibidem cuncta pfoficiant in augmenturri.Adji-
nos inhabitandum , ac in Dei nomine solilaria vita cientesutnulli penitusjudicum,.velcuilibetfiominnm,
fruendum, quod ex nostra etiam largitale meruerunt, licentia sit de rebus praefati monasterii , absque
devoti, Deo juvante, construxerunt^ ideo nos juxia servorum Dei vbluntate, aliquid defraudare, aut
eorum petilionem, pro quiete servorum Dei, prac- temerario spiiitu quidquam cxinde suis usibus (de-
ceptionemvigoris nestri placuil propalare, per quam pulare), ne, quod primitus est, divinam incurr.it el
dttm super iiscumnoslrum, quod pro remedio animee nostram offensam..... (Sic in Edilis) a fisco grave
nostrae indulsimus, videlur esse constructum atque damnum suslineat (Sic in Editis) et etiam nobis
cx parte ditatum, sub quiete tranquillitalis, Domino pro inlegra mercede noslra, vel suprascriptorum
profegente, ipsi monachi juxla religionis normam viroriim pensantes merita placuit addendum, ul lam
perpelim valeant residere, eligimus ut hacc series quaeex nostra largilate, quara quae ex delegatione
a Recle dalumdicUurClipiaco.Videinfra poribus suis ccenobinm Resbacense, a Resbacensi
(Col.
noiam u ad diploma Dagoberiide villis Taufiacb540),. •• llnviolo proeterfluente, vocatur. Hocc sunt verba
el I) « Porro beatus Audoenus... fabricavit mo-
aliis, monasterio sancti Dionysiidonatis. Contulimus Aimoini:
Editionem Dubleti ciim chaftulario xiv soeculi, in iiasterium intra Brigensemsallum, quod Hterusalem
hibiiolheea reg''i, n. 5415, in quoiegilur pro. riola ab eo quilem est nnminatum; sed riunc , a fluviolo
chronologica, xv Kal. Augusti (id esl, 18 Julii); riee super quem est situm, Resbascensedicitur coenO-
aiia alicujus momenti discrepaniia. bium. i Hoc nomen ila proevaluit, ut unicum hodie
h Edimtis ex MabiHoniiAnnalibiis superriet. • • .
Bencdiciinis, e De monastefip Agaunensi, videsis diploma Si-
r. I, append. pag 687. Recudi curavil Plessaeus,
inter.iiistruuienla ad Hisloriam EccleJhe Mcl.lensis gismundiBurgundionumregis', anni 525, supra,' 1.1-,
speclantia, t. II, pag-.5, scd aliqua sui parle trun- pag. Co el sijq. ;
cat.um, depiompiuiii ex liujus Eccleiiae tabuiario. f Id inielligendum de monachis sancti Marcelli
Exstat in C"Heci.iouescriplorum rer. Fiancic, t. IV, Cabillonensis coenobium
qiioi-nni a Gunlraniiocondi -
pag. 650, ex Mahillonio.descriplum. Nulli 'qucm tiim fuerat anno 570, Fredeg. Chr., cap. 1, quod
sciamns suspectunj fuil.
c Mabillonius,Annal, Iib. xn,n. 45, Radonisnor etiam leslantur Aimoinus, lib, m, cap. 80; Herinan.
men inierpolalum pulat; vide lamen Aimoinuminfra Contr., Chronic, ad ann. 584; Chron. sancti Benigiii
D.vion. in Spicilegio Dacheriano, t. 1, pag. 570;
allegaturii. Bolland., in Vita sancli Sori, 1 Februari. Cpnf. Ma-
a Sic robnasterium hoc a condiloic
appellatujn .
fuisse lestatiir Aimoinus, iib. iv, cap. 41, quod lemi bill., Annal., 1.1, pag.,175.
539 DAGOBERTII FltANCORUM-REGIS 540
ipsorum Dadonisvcl germanorum suorum, seu ge-1A et sustentationemservorum Dei, quatenus de cadu-
nitorum eorum vcl quprunjlibet f ibidem es.l aut cis rebus mercemur eterna. lgitur nos hoc conside-
fuerit "deyolula possessio quoqup tempore, nulla rantes, donamus villas juris nostri, id est, Taurya^
publicajudiciaria poleslas, nsecpraesensnec succidua cum, Tybernionemet Rubridura, in pago Aurelia-
ad causas audiendumaut aliquid exactandum ibidem nensi sitas, sed ct Monarvillam [deestei Monaryil-
non pnesumat ingiedi; sed sub omni emunitale hoc lam in Chartul.jegio.] , et Wasconisvallem in pago
jpsum monasterium vcl congregalio sua sibimel ora- Stampinse , fratribns monachis deservicntibus ad
ncs fredos concessos debeat ppssidere, v.elfluidqnid basilicam dpmini Dyonisii, peculiaris patroni nostri
exinde fiscus forsilan de eorum bpminibus aut de ubi praaessevidelur abba Aigulphus, et nos sepeliri
iiigenuis aul de servientibus aul in eprum agris com- optamus, in alimoniamspecialiler eorum in perpe-
manentibns vel undecunque pp.terat sperare ,. ex lutiin administrandam. Has praedictasvillas , cum
indulgeii.lianostra in luininaribus ipsius, sancli loci omnibus justitiis et doininiis [hm tres voces des. in
vcl stipendia servorum Dei, tam npbisinDei nomine Chart. ], terris, domibus, mancipiis, vincis., silvis,
yiyenlibus, quani per tempora succedenlibus , pro pratis, pascuis , aquis aquarumve decursibus , vel
ioercedisconipeiidiodebeanl cuncta profieere, ul pro omnibus adjacenliis, praedicto sancto loco et mona-
jelerna salute vel ielicilale perenni., seu regni con- B ; chisibidem Deo. servientibus nostra munificentia,
slantia, deleclet ipsis monaciiis.immpnsamDei pje- speciali donatio.ne in alimoniam cpncedimus, quati-
tatern jugiter implorare. Quoi praeeeptum decreli nus ipsi de praedictisvillis utentes, pro nobisct prole
noslri, Chrislo. in omnibus suffraganle, ut firmius nostra, cotidiana oratione Deum exorent, ut ille
habeatur, subscripiionem manus noslrae infra stu- sua nos misericordia proiegat, pro.cujus amore
duinius perarari. Dagobertus rex subscripsit. Dado hec eis contulimsis, Et,ut hec donalio nostre au-
oblulit. Datum sub die Kalendarum Octobris, xiy cloritatis per succedentia tempora inyiolabilemobii-
regni eius a. neat firmitalem, manus nostroesubscriplione, annuli
xxiv. nosiri impressione ? eam subter jdecrevimus robo-
Diploma DagoberliI, Francorum regis-, fl«o donat f are. Dagobertiis rex subscripsit. Dado obtulit. Da-
monachit Simcii Dionysiivillas Tauriacum, Tiber- d
nioncm,Rubridum,Monarvitlam,etYasconis Val- lum in mense Oclobri, anno octavo regni noslri,
lemh-(ann. 655). in Dei nomine,Clipiacopalatio e, feliciter. Amen.
Dagoberius, rex Francorum, vir illuslcr. Qblabile 'XXV.
csse oportei, dum iri hac caduca yita consislimus , DiplomaDagoberliI, regis Francorum, ' quo Mollia-
de transituriis rebus pro mercede eterna loca [Char- cumdonaimOnachissancti Diomjsii (ann. 655).
lul.reg. locp ] sanctoruin subleyare ad alimoniamC - Dagobertus, rex Francorum, yir illuster. Obtabi-
; a Inilia Resbacensis monasterii ad ann. Christii scripia fuit, veteri quidem ma nu,. scd posterioribus
634 referl Cpintius, Annal. t, III, pag. 16. Aimus14> curis, et alramento dilutiori. Inserluni est eliam
regni Dagoberti iniiium suiripsit arino 635et.quidemi hoc diploma iri charlul. xiv saeculi, quod servatur
•irieuritevere, ut non semel diximus. (Videsis coi.. in hibliothecaregia n. 5415. Discrepantias exhibet
597, xnfra not. ".) quas legere est iriter uncos et de quibus sermo erit
" manlavit Dublelus, Auliquit. S, Dion,, nol. "".et,d..,
Tyiis cx c Verba de arinuli impressione, quae videntur in-
pag. 658, aufographo Saiidionysiano, ut ait,i
qiiod vallaiumiestaiuf sigilloeffigiefriregis esliiben- dicia falsi, desunt in cliaftulariis quaeprse oculis ha-
te. Recudicuravcrunt Collectoresscripl. rcrsf ranc. bemus, ac proinde interpolala judicari possttnt. Sed
,t, IV,pag. 628, ex Dublelo.Nonexslat aulograpliumi eliamsi in aiitographo exslilerint, id neminem mo-
in arcliivp sancli Dionysii; sed legilur diploma hoc: verit, cum insolita non sii in Mefoveadum diplo-
in chariulario quod album vocant, saeculbiifly exafa-• maiibus, tesiibus Mabill. , de Re dipl. pag. 107,
tum inanijGuillelmiNangii quoad extreinani paitein,, etdipl. nov. , t. V, pag. 665, etiatn ante Dagoberti
et servatum in charlophylaciosancti Dinnysii. Cumi tempora, impressi annuli mentio.
ipsp conlulimus Ediiionem Dnbleti,et discrepaiitiasJ d Annus regni Dagoberli oclavus, repetitus a
iriler parentheses dislinximus. Gernionius, De vet. morte Cloiarii, meriseOctobri, efat annus Chr. 655.
reg. Fraiic. diplom. , t. II, pag. 102, pluribus argu- Fredegarius Tibernionem, qui hoc diplomale con-
mentishoc insirumenlumimpugnat. 1°quia diesproe- ceditur Sandipnysianis, iis dpnalum fuisse memprat
tennillilur in nolis clironologicis; 2" quia monaclio-• D arino pagoherti 14; sed id.eoflem-reciditj si annus
ruin nonien indiluroesl clericis turic in basilica san- 14 computetufa ypcatione Dagoberii inregni coo-
cli Dionjsiiservicntibus; 5° quiarex concediljusti-• sortium. ErgbFredegarius cuin.diplpmatecpncordat;
tias, quod banc aclalemnon sapit. Hoecautem objcctai qupd eleval argumeritalionemCoinlii, t. III, Annal.
auctoritalem diplomaiis non evertuni. 1° Instrumeii-- pag. 25, ei Fredegario petilam. Majprem suspicio-
lis quidem diem apponi jubet lex Alemannoruin, , neiri mdvet nomen Aigulphi abbatis , quem nondum
quani a.lducit Germonius, minime vero lex saliia,, nunc temporis monast. sancli Dionysiiprjefuissear-
quam renovavii Dagobcrius; quin dici notainauto- bitramur; sed hac sola suspiciorie,ipsi no|am falsi
grapbo Oculiimexscribenfisfugere potuit, atit ama- inurere '
non audemus.
nuensis oscitantia omilli. 2" Quis iiesc.it nomenl' Loci nomen inierlineari scriptione addiltim est
inonaciiorum, teinpore Dagoberti, clericiset nioiia' iri charlulario saiicti Dibnysii,Seileodem atramento,
cliispfomiscHefnisse trihiilutn, ut docel ex Thomas- ;- ct, utvidetur, eadem moiiuqiia diplpma integrum
6inP Ruiriarliuvproefat.Gregor. Turon. in Coll. hist. exaratum est; legitur in conlextu chartularii regii.
•Fr. , ti II, pag. 87. 5* Qiiaehictle justiliis dicuntuf,, Testalur autem Fredegaritis, cap. 78 , Dagobertum
non dejurisdictionibusiuxta fecentiorem significa- innode quoagitur, apud Chlipiacumresedisse, d.ain
tionem, std de juribiis sunl inlelligenda ; quo serisuj per legalos bellunieontra Vascones gereret.
vox ea olim usurpareiur, vide Glos. Cangii. Ad !eB f Solus edidit Dubletus, Hist. abb. sancti Diony-
quod ipsa videalur eo lOci interpolata; deerat eninii sii, pag. 671, necait sc illud ex alico auilieniico cx-
in contcxlu Chartularii supra laudaii, el inier lineass pressisse. lu archivio sancti Dioiiy-siisaltcm" lio;!.;n
5H ECCLESIASTIC/E PR&CEPTIONES. 542
lem esse oporlet dum in hac caduca vila consisiimus, A , XXVI.
de transltoriis rebus pro mercede oelerna Ibca san- teslamenti Dagoberli I, regis Franco-
Fragmenlum
ctorum sublevare, afl alimoniam ct susteritationem rum b (ann. 655).
servorum Dei, quatinus de caducis rebus mercemur
a:terna. Igitur nos hocc considerantes, donamus In nomine Trinilaiis DoinJni Dei omnipotentis.
villam juris nostri que vocalur Malliacus , in pago Apostolicis Patribus, pontificibus videlicct ac abba-
Bituriaco silam, a Caro lluvio duobus niilibus di- tibus, vel reliquis sacerdotibus in regmim nostrum
slans, fralribus monacbis deservienlibus ad basilicam consistenlibus, Dagoberlus, rex Francorum. Quan-
domni Dionysiimartyris, peculiaris patroni nostri, tum intellectualis sensus humani potesl menie saga-
ubi prfcesse videtur Aigulphus abba, et rios sepeliri ci pensare atqne solerli indagalione perpendere,
oplatnus, in alimoniam specialiter eornm in per- nichil amplius valet in hujus seculi luce ac fugitiva
petuum administrandam. Igllur pracdictam villara gaudia lticrari/quam quod de rebus transitoriis locis
cum terris, dominiis, mancipiis, servis et anciilis, venerabi.ibus quis studeat in alimonia pauperum
sylvis, pratis,' pascuis aquis, aquarumve decursibus, impendere ; quaiinus qui fragilitatem nature gene-
vel omnibus adjacenliis, proedicto sanctoloco etmo- raliter patiuntur, priusquam subitanea Iransposilio
nachis ibidem servientibus, nostra .munificenlia, B eveniat, pro salute anime invigilent, ul non inveiiia-
speciali donalione, in alimoniam concedimus ; qua- tur quisquam imparatus, vel sine aliquo rcspeclu
tinus.ipsis bonis de praedicta villa utentes, pro discedat e seculo. Quin polius dum proprie liberiatis
holiis et prole nostra, cotidiana oralione Deiimex- jure subsistit ex caducis subslantiis in eterna laber-
orent, ut ille sua nos misericordia protegai, pro Cu- naciila vitam studeat mercare perpeluam, ut inler
jus amore haec eis contuliriius. Et ut hoec donalio justorum consorlio desiderabilem valeat adipisci io-
noslraeauctoritaiis per succedentia tempora inviola- cum, etc [Itemquepost pauca <••:]Itaque nobis sana
bililer oblineat firmitatem, manus nostfac subscri- menle sanoque consilio placuit, et, ut diximus, de-
ptione eam subter decrevimus roborare. Dagobertus voiio divina nos ammonuit, ut pro salule noslra vel
rex subscripsit. Dado cancellarius obtiilit. Signum pro eterna retributione, conscribendum pre.cipere-
Aruulfi, Metensis episcopi. S. Eligii, Noviomensisi mus teslamentum, ct pro immulabili benefilio quat-
episcopi. S. Aygulfi, abbatis monasterii domni Dio- tuor uno tenore firmavimus, et quicquid ttbique per
nysii. Datum in mense Octobri, anno quarto decirnoi loca sanctorura contuliraus, inibi-simili annolatioue
b regni noslri. Actum, in Dei nomine, Clipiaco pala- coniexuimus : ex quibus unura Lugduao Gallie, di-
tio, feliciler, amen. reximus, aiiud vero Parisius in archivis ecclesie
C
nullum cxstat. Hoc diploma feliciler iinpugnat Ger- gio deposilum, in archivo sancli Dionysiisuo tempo-
monius, De veleri reg. Franc. Dipl. t. H, pag. 110,i re adhuc venerabiliter custodituin fuisse docet. Cu-
peiitis argumenlis ex subscriptionibus Arnu'fi ett jusitara autem fidei erat bpc instrumentiim, et quam
Eligii, quorum prior Metensis quidem fuit episcOpiis, , iidem merelur ipse annnymus saeeuli ix scrjplor,
sed dimisso cpiscopatu, invilo Dagobeno, in solitu- fabulatoris cognomine insignitus, et cui iuilla veri-
dinem secesserat diu anle ^nnuro quo daium instru- tatis invesligandoe cura fiiit? Videlur "quidem se
mentum fingilur, Nova Gall; Chr., t. XIII, c»\. 695;; mendacii reum pro.lere auctor fragmenli quisquis
alier qui dicitur episcopus Noviemensis, inlulas No- sit, cum Dagobertum inducil dicerttem se in basilica
viemenses nonobiiriuil, ubi supra , t. III, co). 982,, sancti Viiicentii sepulturam suam elegisse, qui tolies
nisi mortuoDagoberto. , basiiicam sancli Dionysiidesignavil ul ibi sepelire-
a Annus Dagoberli 14, mense Oclobri, indical an- lur, el in qua enm sepultum fuisse conslat. Hinc
num Chr. 655. Rer. Franc. lib. xix, pag. 12i, cl Cojri-
b Fragmentum exscripsimus ex Historia Aimoinli Valesius, lius, ubi supra, hasce reliquias supposiliiiis irisliu-
mamiscripta, fol. 81, r°, ahas 89, quae in bibl. san- mentis annuincravcrunl. Mabillonius vero, de Re
cti Germani a Pralis servatur, el exeunle xi vd in- diplpm- lih. i, cap. 7, n. 5, tesiamentum Dagobcrii
eunte xn saeciilo videtur exarata ; illud deindecon- quasi legitimum laudavit. Nos autem Valesii etCoiu-
tiiliinus cum charlulario cui iiisertum luit, iu archi- tii sententiae suffragamur.
vis ejusdemabbaliae reposito, signato tribuscrucibuss c Voces hic ct deinceps italico characlere distin-
ct quod eiiiem xn soeculo, sed jam labenti, cense- •_ ctac, quibus proclermissadcsignanlur, exstanl lum in
mus tribuendum. Unicam discrepanliam infra uncis> " Aimoirii manuscriplo, tum in clianulario. Omissa
dislinxiinus. Typis mandaveruni fragmenium lioc: suppleri possunt ex concione Dagoberli, in Gesiis
Biculius in Ediiione Aimoini,1603, in-fol. pag. 176,, ejus ab anonymo inserla, cap. 59. Sie eiiiiii uno te-
el.Bulliardus, pag. 4, in-in^trumenlis ad calcein lli- nore pergit concio : i El relributorem sibi proeparet
storiae abbatLe Sangernianensis, depromptum ex eo- dominum, atque ex rebus transiloriis ad loca venc-
dem cbartulario quod prae m.mibus habeniu'. Inser- rabilia sanclorum, in alimoniis paiiperiiin curet ini-
tum e-t in Annalibus Coiuiii, t. HI, pag. 2o, el inJ pendere, quateniis ab ipso Domino fiucttiiii inJcli-
Collect. script. rer. Fianc, 1. III, pag. 153, no!., exc cientis par.idisi inter astra malulina mercaiur ref)-
Aimoino; et nullibi totuin exsiat te^iamentiiiu inle- veri. De cujus fonte vivo pcrfecla fiie poscenli, m~c
grum. Periereergo quatuor liujus exemplaria quoe ; subirahitur poculum, nec niinuilur alvens, sed potius
fieri curaverat Dagoberius, et in diversis locis' adI quisquis hauscrit irijgalur dulcciiine ccclilus, alque
majorem securitatem deponi jusserat. Aiionymus5 suavis ei IVagat odor balsami paradisi. Et ideo ego
scriplof Gestorurn Dagoberli, cap. 39, omniaqiiac; discutiens conscientiam ac roei cordis excessum, al-
habet fragmentum no-lrum ipsissimis verbis refert; ; que considerans examinalionein superni regis, jinii-
imo alia subjungit non pauca quac in fragmento suntt ciumque.ipsiiKmetuens, ncc rioiietiam vcras pcciias
proclermissa, cl quoea Dagobeilo dicla lingit in pla- hominum iiifelicium, maxime auiem coiicupisceiis
cito generali, cum de testameulo suo vcrba facerel. gioriain inliiiitani jusiorum, et proccavens iliud, na
Hinc conjiciendi locas AnoMymumsub oculis harr ultimiis dies, juxia dispcnsatioiiehi Duinini, uos de
buisse leklameiUumDagoberli, queKliu the.-aurofe- mer-ioria saiicloiu.n vti uoiisolalione c^eutiuiii pi-
SI3 DAGOBERTIIVFRANCORUM REGIS 544
coinmendavimus. [Vt supra diclum esta. Deindesub- A trema cum nondum vilalem rapuerit spiritum, pro
jungitur:] Donamus igituf ad basilicam domni Ven- meritis.locum obtinere se illuc exereeal, unde prius
cenlii Parisius, ubi sepulturam quandoquidem Deus fuil, et ubi.ppst transit.nmpjus anima ductu angelico
jiisscril, habere disporiimus, dbrialuraque in perpe- eslreditura. Eapropter, egp Dagoberlus, Francorura
tuo esse dccemimiis, villam cognpminalam Cumbis rex, a Deo coronatus, cui summi regis permissione,
villain *>,111pagb Parisiaco, quem Ursa, iilia Alderi- proedecessorumnecne nostrorum concessione,Fran-
ci, tPhuii. Pari modo ad basilicam beati Pelri app- cia obsecundat et fnmulalur, de saluie animoenune
slbli Parisius, ribi sancta Genoveia requigscit in cor- iractaiido, saniori usus concilio, apud me deliberavi
pore, villam Dfavernum iri Brigeio. (Ad basiiicam quemlibet Chrisli mililum pro mearura quarumdaro
vero donuii Dionysii item Parisius, ubi cum sociis donatione rerum adjutorem mihi facere et proximum.
suis fequiescil, villam Braunatec inBrgeio.) Adba- Est hic incliltis et preciosus yidelicet teslis Diony-
silicam domrie Columbe, vel domni Lupi Senonis, sius, qui olim limore nudus, fidei fervore accinctus,
villamGrande Campiim iri Gastineriense,etc [Qum Galliam peliit, et ibi, gentilium pululante perfidia,
ibiphtra conlinentur. Ad utlimumvere intulitd :] Vos viriiiler resistii, lide constans, sanctae legis praedi-
aulem, lioni filii, considerantes primum nature reli- cando ac palefaciendo doctrinam. Hic etenim pro-
gioneni, cujus gratia et bestias ligat, manete fratres, B I prii crupris effusipne, siquidem a dextris Dei cpgnos-
nolite Cxuere quo pnerali eslis. Deinde reverimini citur sedere, jugiterjjue impelrarepro quibus voiue-
"me Palrem vestrurn, qui rogare malo, cum possim rit petere, orbis universus euro summo debet vene-
jubere, ul statula noslra incohvulsa servetis, siculi rari obsequio : multum quidem ego qui in declinando
vestra a successoribus veslris servari mavullis. pro^- palris iram, ipsius sensi michi non abfuisse graliam.
fecto scieriles quod si a nobis sancita contemptui Quapropler, licet ipse praefatus Dipnysius nullo indi-
babueritis, quod nOnarbiiror, pari modo et vestra gealpro gloria qua cum, Dep feliciler potitur, lamen
a posteris contempnenlur decreta •. utmicbi cum uxore propria etliberis apud aequum
XXVII. .' judicem fiat fidissimus intercessor, culparumquoque
DiplomaDagoberti I, regis Francorum, quoplurima nostrarUmin die judicii excusajtor, ccenobitismona-
dona «nLemovicensiel Bituricensi confinioSancti stcrii illius, in quo. corpore eum quiescentern cum
- Dionysiimonasteriocdnfert f («nn.-636).
gemitibus peccatores adeunt et peccata falentur.et
' Dagbbeftus",rex Fraricorum, vir illusler. Cum cer- ubi Leobafariusabba
prseesse cernitur, res qoasdam
iiset cotidianismanifesleturindiciisesse verum quod1 3nLimozino et Bituricensi silas conlinio, regio hac-
omnium friateries el coridilio nascentium temporei tenus adscriplas dominio, per succedenlium lempo-
momenlaneo feverialur in nicbilum, nostrarum salusi C ( ruro curricula decernimus quiete obtinendas.Nomina
poscit animarum quatinus quisquequem primi homi- autera eafum, ut cerla pateant, omnibus subtitulanles
nis negligentia exulem facit et peregrinum, cotidiei sic recitaraus, in primis videlicel, castriim nostrum
totius viiaBsuaediscuiiat lripdum, ac deinde sors e.x- quod dieitur Patriagus, cum ecclesiis, villis eliam a 1

gros inveniat, ita nobis sana incnte, >.etc, ut sequi- sacculolabenle., in charlulafiis excepta. Sed de hac
tur in ffagmerito. conjectura. in prolegomenis fudus egimus, ne ultra
'_ a Iterum hic omissa, ex Gestis Dagoberlisupplebi- moduro hic excresceret ttola nostra.'-
mus, f Terlium Metlis,,- ad custodiendum domino> f.Exslat apud Dubietum, Hist. abb. sancti Pio-
Abboni douamus; qttarlum aulem, quem in.manibus5 nysii,pag. 672, a nullo deinceps recusum, omnibus
lciicmus, in lliesauro nosfro repoiii.jubemus. 1 Coe- -.pro corameiititio habitum, imprimis Gc.monio, de
lera videsis loco citalo. Quaevero deinceps sequun-\ velef. reg. Franc Dipl., t. li, pag. 143 :- merito
tur iii fragmento desunl in Geslis. quidem; slylus enim a slylo Dagoberti.diplomalum
b Villam Cumbis a Dagoberlo donalam fuisse ec- plane diyersus, ct insoliiac.forroulaB;iictitio nomjne
desigriaiur,abbas sancli Dionysii Leobafarius, quod,
clesiae sancti Vincenlii teslalur diploma Pliilippi 1,• jiixla Mabillonium, Aiinal. -Ben,1.1, pag. 500, non
dato.manno 1061,quod ordine siio refereinus. sublestae fidei; aut
* Ex donis Dagoberti liic riominalim reccnsilis,> inyenilnr nisi in iiislrumentis
ab Gestorum saitem,juxta Coinlium, Annal..eccl.,; 1. III, pag. 625,
unicum, -anonymoscriptore Dagpberii,> rj is olficioabbalis ftinclus non iuit, nisi plurimis annis
monacho sancti Dionysii, memoratur Braunaduni 11;• pps.tmo.riem Dagoberti, id est, cum Theodoricus
sancli Dionysii ecclesiaecollaluii, quod in IVagmen- rcgno spoliaius esl a Childerico fralre; titulo archi-
to testamenli Brannate appellaiur. Quaeaulem hicc episcopi, contra morem hujus oetatis,plures e sub-
parenthesibus iriclusimusdesunt in cliafluhfio san- scribentibus praesules irisigniuntur; Godinus dicitur
cti Germani. Lugdunensis arehiepiscopus, qui non ante artnos
d Ad supplenda quoeliic dccsse mbnfl fraginenli ti abhinc qiiinqtiaginta.huic ecclesiaepraefuit; Dado,
exscriplor nihil operocprocstant Dagdbeiii Gesta. non ut relerendarius, sed ut ROtbomagensisarchi-
• Notsechronologicacniillae; sed.Gesla Dag<iherti ti episcopus subscripsil, quj non tiisi mortuo Dago-
el'Aimpinus placilum in quo rex ille de tesiamenlo 0 -berlo Rolhomagenses irifulas.adeptus est. CuiBto-
'Suotunccoriditpcoricionaliis est collbcant snb annp0 machurnnon nioverent to.t fa.!si-inilicia?-Instruinenii
14 regni huitis, mense Aprili aut Maio, scilicet Ge- i- iabricandi argunierilurosumpsjssefalsarjus videlur cx
tia, x Kal. Maii, Aimoiriusx Kal. Junias; inde huic ;c Geslis Dagoberli, cap. 35., curiiibi legisset regcm
fragmenlo pracriximusannuin Cliristi 655. Drimliaec ic hunc viginti septenivillas monasieriosancti Dionysii
1elegimus, subit suspicib nph levis, deperditp legiti-i- dohalas, sub uniusprmcepliconclusioneinseruisse.is&l
1110Dagoberti tesfamento, qutid lorte vjderat Gesto- 1- villaequaein hocdip'loniate, magno.quidemnumero,
rum.scriptorj"ex' ejus narratiorie aliud fabficaluin 11 coacervanlur, non caedemsunt quas memoral Geslo-
fuissei cum agerelur de villaCumbisa PhilippoTre- ;- rurii scriptbr, ncc in «jsdem sila3 provinciis; ac
siiluenda;-inde renovali instrumenti ffagmeiita Ai- i-. proinde. ejus auclorilas nullam-instrumcnlo' fidein
moiniiiiarfuscfiptis initio seculi xirinserla, et eodem
n conciliat. , ,
S4S ECCLESIASTIC^EPILECEPTIONES. 54C
ipsum castrum pertinenlibus, et cum ecclesiis, turo A ; potens persona, illi damna inferendo, in sunm redtix-
et cuncta quaesub cjus dominalione hactenus fuisse erit dominium, prout ego, ipso suffraganle salvari
noscuntur, fratribus monasterii ejusdem Cbristi mar- spero dans ea, ita ipse invasor, ea retinendo, morte
lyris Dionysiiin jus et dominationem ab hac die ac damnetur pessima: Hoc autem donum ut postefis non
deinceps transfundimus.Deinde curtem nostram quae videatur apocryphum, sed slabile, vel hocccat ta nt
vocatur Patriacus, sitam super fluvium Jugie, cuin lirmior sitper tempora, noslroemanus signo roi)o-
capellanostrain hpnore sanctiSalvatoris consecrala, rari et confirmari statuimus. SigViumDagoberti In-
et cum tribus ecclesiis in eadem villa exjslenlibus, cliti regis. Signum Palladii arcbiepiscopi. Signum
et cum omnibus appendiciis suis. Addimus namque Lauderici episcopi. Signum ILaudomeri episcopi.
alias villas duas, cum ecclesiis quaesitae sunt super Signum Fraudoberli episcopi. Signuin Asterii epi-
fluvium Vulsie, videlicet Peli-am-Ficlamel Patria- scopi. Signum Eligii episcopi. Signum Franemundi
cum cum prato dominico, et cum omnibus appen- episcopi. Signura Sjivini episcopi. Signum Lauradi
diciis suis, et villam noslram quaedicilur Fornolis, episcopi. S. Maurini episcopi. S. Clari episcopi. S.
cum servis et ancillis, et Nigromontemcum ecclesia, Gradoni episcopi. S. Jobannis episcopi. S. Burgun-
et Campaniacum cuin ecclesia. Damus eliam cel- dophari abbatis. S. Leobafariiabbalis sancti Dionysii.
lam de Larundo et ecclesiain parochialem, cum om- B S. Mummoli pTSDfeeti. S. Gundoenicomitis. S. Cha-
nibus ecclesiisad ipsum castrum perlinenlibus, tam riulli comitis. S. Audini comitis. S. Drucloaldi
intus quam exlra. In Biluricensi etiam pago adjun- comitis. S. Charimundi comitis. Dado arcliiepisco-
gehtes, toncedimus villam de Casimansi cum eccle- pus RotomagensisEcclesiae,consenliens subscripsit.
sia, viliam de Lanatido cum ecclesia, villamde Giu- Data tertio Kal. August. regni noslri a anno xv.
retis cum ecclesia, villam de Archiniaco.cum eccle- Actumest Compendiopalatio feliciter. Amen.
sia, villam de Maniacocum ecclesia, villain de Sti- XXVIII.
valiculis cum ecclesia, el quinque mansis ad ean- Diploma Dagoberli I, regis Francorum, quo villas
dem ecclesiam perlinentibus, villam de Guierlaico Nolh et Pascetlarium donat monachis sancli D:o-
villamde Vernido cum vil- nysiih (ann. 656). . >.
cumPcclesia, ecclesia,
lain de duabus casis cum ecclesia, villam de Vico- Dagoberlus, rex Francorum, vir illuster. Prius-
pleno cum ecclesia, villam de Perolio cum ecclesia quam homo subitanea morte inoriatur, oporlet pfo
et campo dominico, villam de Vallocum ecclesia, salute animaesuaevigilare, ne forie, morte sine aliquo
villam de Argenteria cum ecclesia, villam de Noto respectu praesentem lucera auferenie, iiiveniat ali-
cum ecclesia, villam Umreziacocum ecclesia, villam quem imparatum, et sic perpetuis tenebris atque
de Napsiniaco cum ecclesia; et quaeque perlinere C aeternis eum tradat tormeniis; unde, duin proprio
videntur ad easdem villas, eum servis et ancillis, libertatis jure subsistit, ex cadncis snbstantiis in
terris, pratis, sylvis, farinariis, aquis aquarumve de- aeterna tabernacula quoerere debet vitam mercari
cufsibus. Damus nempe insuper omnem terram quoe perpetiiam. ldcirco ego, pro remedio animoe meac,
est inler duas aquas, a Cono fiumine usque ad flu- monachis basilicaedomni Dionysii, peculiaris patroni
vium fontis Moer, cum omnibus ecclesiis : ecclesiaro nostri, in qua ipse precioSus martyr cum sociis suis
videlicet sancti Marcialisde Salviaco, et ecclesiam cofpore requiescit, et nos scpeliri optamus; ubi
de Cursiaco, eeclesiamde Mosayco, et etiam omnes etiam abbas Aigulphus praeesse videtur c, conccdo
res ad easdem ecclesias pertinentes tam intus quam viliam nomine NoUi,et alteram quae vocalur Pascei-
extra, ad eumdem locum ubi hoeduoc aquaecopu- larius, cum adjacentiis suis, sitas in Bituricensi pago,
lantur, extra capellam nostram, in honore beati et mancipia utriusque sexus, cum pratis, campis,
Marlini consecratam, cum duabus villis ad eandem sylvis, aquis aquarumve decursibus, sicut hactenus
ecclesiam pertinenlibus, scilicet Golaoco, et altera a fisco nostro possessoesunt, itaiex noslraiindulgen-
quae dicilur Longavilla, quas domnus Godinus, vir tia, propter adquirendain animoe noslroe salutem,
aposlolicus, Lugdunensis archiepiscopus, a regia vel propter iiliorum nostrorum siabiliiatem, pr.x-
tenebat majestate. Ecce qualia beato Dionysiosibique D senti et futuro tempore in perpetuum proficiant et
famulantibus offero. Quae si quis forte, quod absit, habeaiJl, nullusque de (iliis nostris, atit regibus
nobis in regni solio succedentium, vel quaelibetproe- Francorum successoribus nostris, nec pontifex, nec
» Annus Dagoberli 15 exordium sumpsit ineunte incLis, Geremarus
abbas, qui inler subscribentes ap-
vere anni 636.
* Spurium diploma apud solum Dubletum, Hist. paret, is sane.est quem insiruinenti fabricator diu,in
Dagoberti vixisse, el ejus conciliorum parti-
abbat. S. Dion-, pag. 671, legitur. Germonius, de paialio fuisse cognovit; sed ignoravit hunc nonniii
vet. reg. Franc. Dipl., t. II, pag. 3, hujus falsiiatem cipem
anno 648 (vid. Coint., Aun., t. III, pa?. 254) mona-
retegit, tum ex stylo, tumex subscriptionibus, tum chum induisse, ac deinde abbatem tffectum fuisse.
ex clausula qua cavet Dagobertus ne abbas sancli Caeteramissafacimus.
Dionysii villas ibi monachis concessas iis auferre c In diplomale qriod proxinie praecedit,et hoc ipso
procsumat, quasi hoc tempore bonorum monasterii anno dalum lingitur. Leobafarius dicitur abbas san-
pars una monachis, alia abbati tribueretur. Dago- cii Dionvsii; commentitius abbas, ut videlur Mabil-
berto, cujus signum pro subscriptione adhibetur in lonio. Vide supra (Col. 544, not. '). Propius vero
hoc instrumento, noroinesuo propria manu scripto hucadducitur et fqrte
Aigulfus,quisub Dagobertifilio,
diploraala sua vallere mos erat, ut videre est in au- sub ipso Dagoberto, sancti Dionysiiabbatioepiacfuil.
lographis apud Mabillonium,de Re dipl. suppl., ceri
,S*7 DAGOBERTT1 FBANCORUMREGIS 5i8
abbas ipsius mnnaslerii,' nec.quaelibcl.procpolensA / dbmnusin corpore requiescere videtur... dem devoti
persona, praedictas villas, qu.is eidem sancto loco sumus per teinpora.bona propitiante Domino,impar-
concessimus, auferie procsumat, si iram Dei et of- tire praesenciaiiferplen3 devotionevisi fuemus con-
fnisain domni Dionysii non optat incurrere. Et ut cessisse.Jubentes etenihvvol... reis, silvis, pratis^
h:ixpreceptio firmior habeaiur,: vel per tempora pascuis,aquis aquarumve decursibus,a die proesenti,
conservetur,. iirmioremque habeat vigorem, manus qualiterab ipsis... dominetur, vel ad fisco nostro
nostrae subter eain decrevimusroborari subscriptior proesentenunc tempore iri Dei noniinepossedelur, ex
nibus. Signum Dagoberti-regis. Signum filii ejus indulgentia noslra ad ipsa sancta basileca concessa,
Chloudouvei,Signu.mEligii aurificissui. Signum Da- qtiac.i a dicione percipianl specialius ....ti pauperis
donis can.cellafiisui. Signuin Geremari abbaiis. Si- inibl coiisistenlebus, pro regni stabilelate vel reiiie-
gnura Aigulphi abbatis. Daturn sub die Kal. Novem- dium aiiimoenoslroe,absque illius in postmodumre-
bris « anno deciino quinlo fegni noslri. Actum C'i- fragatione temporebus debeat profecere, et ut fiat ut
piacn palatio facliciter.Arnen. dum nos ad clero vel pauperes ac ipso loco sanclo
XXIX, consistente...au...s...a velin aliquaiilolum...omne...
incommoda generetur. Et ut... [Spatium qudhwr
DiptomnDagoberti I", regis Francoriim; quo villam
llicinascoam. concedil ecclesim Sancti Dionysii* B I syllabarum. Sic parlim supplet Mnbitt.Et ut... tatn
(ann. 637). eu.i. lempora inviolabilem, etc] inviolabelem ca-
. ....rcthus c rex Francor. Viris inlustribus Van- peat firmelatem manus [nostrae subscripiionebus
delbertoduci, Raganrico.dom. el omnibus agenlibus infra...
pracsentibuset futuris... [Spalium vacat octosyllaba- Dagoberclhus rex subs.
rnm] oeierna, ac de cadnca substantia erogandum Dado optol. [Locussigilli.]
locrarii gaudia sempeterna. Igetur nos reipsa coiisi- ....... dies quindecim d an- deeenip, regni noslri in
deranlis prout in aelernum vel alequantoluin inerear -Dei...Clipiaco fel. .... . .
riiiir justoruraesse consprtis, villasi.. [Spaliumtrium XXX.
syllabarum] cognomenante Iiicinascoam,' in pago Diploma DagobertiI, Francorum regis, quo concedit
Amdndi episcopo locum•inler fluvios Elnoiiemet
ParisiacOjqui fuit Landericoct Gan... [Spalium unius Scarputn. opportunumut ibiDeo mvilanlesordina-
liticrm]gerinanisetaddicionebus... [Spatiumquatuor *
reritur {ann. 657).>'
syllabarum]vel merelum ad baselecadomni"Djunensi - In noinine DominiJesu Christi. Dagobertus, divina
martheris peculiaris palroni nostri ubi jpse preciosus ordiriante clcmerilia,rex. Deumnobis fore pfopitium
•" Id esl, antto 656; vid. supra (C«f;545,iibi/*). v C ( aiit Dagobefthus scribi debuerat. Sed aperle legitur
>; Primus ex archivo Dionysiaiioefuit Mabillonius ; Dagobefchtus iri autographo diploinate ejusdem re-
hoe diploma in papyro jEgypliacaexaratuin, nunc gis, quod supfa, ex labtila seri mcisa, expressimus,
asserv. in archiv. reg. tab. y,,sedfere.penilus pblit- pig, 2!,Vid..Mabilloniisuppl. ad diplomaticam.. ;
teratuiri, Ciijrisparieiriaeri inCisamMerovingicislit- * Id est, Pagoberclhus, ut in subscriptionedislincle
v '
tefis, ctiin interlineafi lectioiie liiteris vulgafibiisi legilur,
' «iHoc
expressa, publici jnris fecii, de Re diplom.,pag. 374,, diploma datiim dicitur die 15 anni decimi
ac deinde tolum itiJem cliaraclere vulgari exliibuil,, regni Pagobertiy id est, 15 Aprilis, cum abineunte
ibidif p. 463, hiulcis tameri quibusdam locis, et sup- vefe regni initiumrepetamris, scilicet a.parto apud
plelis interdura paucis litleris in autographo oblit- Ncuslrasios regnb; unde sub anrio 657 collocamus
teratis, qnas contexlus series aperle imlicabat. Pri- diploma de quo agiiiius. Cum hac computalione
mam partein cx xri inciso autographo Merovjngico i concordat raeniio Wandelbcfli ducis, ad quem di-
exscripsimus; caetera ex leclione Mabillpnii, et eai ploroa suuin dirigit Dagobertiis, Hunc eniin sub rege
ilalico charactere distinximus. MabiilOniusjiefumi Chipdovco, filio el successo.re Dagoberti, ailhuc
hoc instrumenium edldil in Aniial. ofdiiiis"sanclii vixisse constat ex Chlbdovei liujrisdiploriiate, iiifra
Benedicti, 1.1, pag. 685, el post ipsum Gerraonius,, a nobis cdendo. ~ -
develer. reg.Franc Dipl., t. I,pag.275; Felibianus,, e Exscripsitanno 1772domnus Queinsert, ccngre-
Hist. abb.S. Dion., prob. pag. 5, et 'fSolIecioresscri- gationis sancti Maurj, ex"rotulp meiiibranaceoplufes
ptorum rerum Fraiicicarum, 1. VI, pag; 628, Mari-- charlas exhiberitei exafatas saeciiloxiv, et «x ciiaf-
ni, Papiri (liplomat.pag. 98. Hrijus instrumenti sin- "n tulario quod sacculoxn ineunti tribuitur, utroque
ceritas a Germonio, ubi supra,,. p. 116 ;et seq., luitt exslanle in archiyis Etnpnensis njopasterii, Apogra-
acriter impelita. Suspicionem moyebal silentium al- piium ejus sequimur, repotilurii in chartoidiylacioad
lum de hoc iliplomate,luni apud scriptorern veleremi nostraiii colleciionem inslituto. Diploma Iioc viVga-
Geslorum Dagobcrti, tum apud Dtibietum, qui af-- verunl Miraciis,Opera dipl., t. 1, pag. 125;-Bollan-
chivum sancli Dionysii excusserat. Hanc argumen- distae,ad diera 6 Febr., in comment. proevioad Vi-
talionem diluerunt Mabill., de _Rediplpm., suppl.,, tam sancti Amandi; Sanjniarlhani, Gall. Christ.
pag. 7, et Diplomalicacnovacauctores, t, III, pag.;. t. IV, pag. 37, fragmenl.; Cointius.Arin.eecU,t.III-,
654. Certe scriptdri anoriymo Gestbriiin TfagpBeiii ti pag. 89; Boxhornius quoque, Auctores Reipublicac
singula hujus regis dona monasteriiscollata eiiarraree L 'olliceiisis, «dit. ann. 11)53, pag. 457. Respuernrit
non fuit animus, ut ipse, cap. 50, lestalur. Quid inirr auctores;NpyaeGallia3 tom. 111,pag. 254,
ChrisiiansD,
rum aulem si Dubletus, qui sacpe traiisumptis atttea a et Coileciores scriploriimreruin Francicar.um.Vitia-
paratis utebatur, nec Meroyingicascallebat iittefas,i, tum Mabillonio,Annal. Bened. I. J.pag. 372, Coin-
Merovingicunidiploma ignpraverit' auf neglexerii? ,? tib cpmmentitiuirivisura,est. Falsiiaiis argumenta
Gernioiiius, ibid., pag. 120, aliud arguroenfurapetit it petiposSurii:lQex 1'ormulis.plerumquediversisab iis
ex siinilitudinebujus diplomatis ciim alio Chloddvei ;i qiiocinhujus regis diplomalibusbonoenotaa.usurpan-
unioris diplomate quod falsi arguit. At. quidni fal- L- iur.Insolita cniin est hac aeiate invocatio iniiialis :
sum instrumentum ad veri similitudinem effcdum n ln.nomineDomini,etc; insolita lormula divina or,
fuerit ?' Criminatiir deniqiie prthogfaphiaevilium inn - dinante clementia,rex ; abest solilus Dagobeiti litu-
scribendo Dagoberclhi noraine, quod Dagobertus IS liis, rir inlutter; 2" aiiud falsi indicium arguitur ex
§t9 ECCLESlASTlCiE PR^ECEPTIONES. 550
credimus, si ad reformanduni et confirmandttm reli- A ad eum perljnentes, quidquid eliani largitas princi-
gionis cultum proecipuamcurani impendimus, et re- pum, vel devolio quormnlibet fidelium, deinceps
ligioni deservienlibus munificentie ac liberalitalis addiderit, sub tuitionis ei iinniunitaiis noslre defen-
nostre manum aperimus. Proinde lam proesentium sione cpnsislere voluraus. Et ut hec regalis authoiilas
quam futurorura soleriiam scire volumus, quod ye- lirma atque inconcussa perpetuo perseveret, presens
nerabilis vite Amandus episcopus, qui, per gratiam preceptum manu propria sublcrfinnamus, et annult
Dei, filium nostrnm Sigebertum baplisav.il, jam qui- noslri impressione signamus. Successores etiam no-
busdam ecclCsiisseu uionasleriis ad augmenlum di- slros, ut in boc ipsum inorem nostrum imilentur,
vini cultus constructis ac bene dispositis, excelien- commonemus. Datum Kalendas Maii, iudiclione se-
liam nostram adierit, et ut non deliciens Dominice piima, anno a undecimo regni domini Dagoberti.
vlnee cullor, confidens aulem de noslre largilatis Actum Parisius civitale feliciter. Amen.
benelicio, locum situm inlcr duqs fluvios, Scarpttm XXXI.
et Elnonem, a nosira liberalitate sibi concedi humi- Diploma Dagoberli I, regis Francorum, qtio immu-
Mterpeiierit : qui locus, licet essel, propter nioltam niialemab omni poleslale conceditmonaslerioSancti
silve densitatem, ad exlirpandum difficilis, lariien Dionysii b (ann. 637).
labori suo, immo post laborem suum, quieii et usi- " Dagobertus, rex Francoruni, vir illuster, Mummolo
bus Deo militantium, quos ibi se jain pie medilabalur prefecto, Gondoeno, Werpeiio, Dmctoaldo, Audino,
per Bei graliam ordinaluruiii, videbaiur opporlunts. Gharimundo et Chariulfo, comitibus, vel oirinibus
Nos igitur considerantes digiiam reverendi poniificis agentibus, preseniibus et futuris. Oporlet clemenlie
pelitionem, lum propter loiius regni noslri ac prolis principali, inler ceteras petitioncs, illud quod pro
noslrte stabilitatem et pacem, lum pfopler animarum salule ascribitur et pro divino nomine poslulalur,
nostrarum sa^utem, locum quem petierat, cum ulra- placabili audilu suscipere, et procul dubio ad effe-
que aqua el silva circumquaque succressente, prona ctum perducem [Leg. perducerc, n/ iusequenti in-
animi devolio. e concessimus, et concessionem rata strumenio], quaiinus de caducis rcbus presentis se-
legnm sanclione stabilimus. Precipinius igitur, et ex culi eterna conquiranlur, juxta prdceptum Domint
auihoritate regia jubemus, ul nulla secularis vel«c- dicentis : Facite vos amicos de mammona iniquitatis.
clesiastica persona, de loco supradicto, cum aqua et Ergo de mammona iniqtiitatis, juxla ipsius dicttim,
silva, prefalo ponlifici a nostra liberalitaie concesso, nos oportet mercari eterna el celestia, ut du;n sacer-
ipsi ponlilici seu successbribus ejus uliam inquielu- dotibns Christi impertimurcongrua beneficia, rctri-
dinem aul refragationem, vel prcjudicium sive vio- , i)uiorem Dominutn ex hoc babere inereamur in
lentiam facere tentel; sed potius hoc regalis muni-. elerna labemactila. Igitttr venerabilis Aigulfus, abba
ficentie beneficium tam ipse pontifex et quos ibi or- de oasilica pcculiaris palroni noslri domni Dioriysii
dinaverit, quam qui ei successerint sine ulla dirnl- inariiris, ubi-ipse preliosus domnus in corpore re-
noralione, absque ulla calumpnia ct contradiclione, quiescit, clemenliam regui nostri supplicavit ut,
secure et perpetualilcr habeant et possideant. Qtiod juxta hoe quod.an.te hosdies in Compendio in nostro
si divina pietas locum ipsum, per induslriam hujus generali placilo tractavimus, ita nunc per propriam
amabilis viri ac successorum ejus, et per devulam nostram auctoritatem sub immunitalis nominis noslii
largitionem bonorum hominum meliorari et arripli- denuo proreiiirmilaiecirca ipsumsanctunjlocum vel
ficari volueril; quidqui 1 exinde, sive in causis, sive homines qui se, cum substantia eorum vel febus, ,ad
in fredis, sive in pratis, sive in terrarum divisionibus. ipsam sanctam basilicam tradere et devovere volue-
et fedibilionibus, sive aliquo modb jus fisci exigere rint, hoc nos in Dei nomine prsestare et confirmare
polcrat, in inlegrum lam prefato Palri quam succcs- circa ipsum sanctum locttni dignai-emus. Ideo co-
soribus ejus concedimus. Ipsum vero locum et res gnoscat magnitudo seu tililitas veslra, quod ita nos

nolis chronologicis, de quibus vide annotationem operam perdere esl.

quae sequitur. D b Deprompsimiisex Chartulario Bibliolhecaeregiae,
a Anmis regni Dagoberti II si computeturab anno signalo 5415, pag. 6, jam piuries laudato; id autem
Christi 622, quo rex Auslrasiaefuit renuntiatus, ba- unicum deesl apud Dubletum, ex qiiatuordecini Da-
bebinuis anruim Cbristi 655 aut circiler; sed Mabil- goberti diplomatibus qux chartularium hoc corople-
lonius, ubi supra, probat Elnonense inonasterium ctitur, Quaedam in hoc diplomate falsi suspicionem
iion nisi sub iinem regni Dagoberti conditum fuisse. movent.l°Tpt-et laniaeimmunitates monaslerio san-
Si amem annos Dagoberti computemus a moi-te cti Dionysii conceJuntur,ut vix credibiles videantur,
Chlolarii, inensis Maius anni 11 regni Dagoberli in- quamyis earum exempla exhibeant Marculfi formu-
cidet in annum 658, jam mortuo Dagoberto, qui ,li8 5 et 4, lib. i. 2° Exaggerata ultra modum auri
inense Januario bujus anni e vila excesseral. Ergo, mulcta iiifractoribus irrogatur. 3° Dalum dicitur di-
juxla utramque cojnputandi ralionem, noiacchrono- ploma anno secundo regni Dagoberti, et ibi roentio
logiceeadhibitaeconsislere nequeunt. Sed accuratipr fit Aigulfi, sancti Dionysii abbatis, qui vix extreino
reipsa videlur coniputatio qu.e ad extremum Dago- Dagoberti regno, Sandionysiano raonasterio priBfuit.
berti annum hoc diploma revocat, quo tempore con- Hoecvetanl ne habeatur boc insiruiiieniuin pro legi-
diluin fuil nioiiailerium Elnonense. Annum igitur timo. Nullaaulem notoechronplogicachabita ratione,
decimum regni, non undecimum, signare debuerat sub anno 65*7referendum rensemus, ob Aigulfiab-
instrumenli iiujus fabricator, aniiniii scilicet 637, batis meniionem. De pluribus vide notas nostras ad
quem ideo diplomati procligimus. Sed commentitii aliud dipioma huic simillnnum, quod proxime se-
insirumenti notas chronologicas emendare, oleum et quitur.
 m DAGOBERTII FRANCORUMREGIS 552
pro revewfitia ipsoriim sanctofuiri, yerprO quiete A et ab bmriibusoptimatibus nnsiris et judicibus pu
r monachorum ibidemTieo faiiiulaiiiium, promplissima blicis et privalis melius ac cefliiis credatis, roanus
voluntale denuo concessisse", et Ih oiriiiibuscorifir- riostre subscriplionibiis stibter eain decrevimuVro-
masse veslra compafeal solertia {In altero diplom., borare, el deannulo nostro jussimus sigillare. Dago-
visi suriius}. Quapropler per hoc precepium quod bertus rex subscripsit. Dado obtulit. Datum sub die
specialius decerriirrius, et Imperpeluo voluriiusesse mi Kal. Aug. arinosecundo regtainOstri. Comperidio,
mansurum, jubemus atque constilUimusut neque in Dei nomine feliciter. Ameri.
vos juniores [Ih altero diplom. legiiiir nos el no:tri, XXXII.
el deesl vffx juriiores] seu successbres vestri iinper- Dipioma atterum ejusdem argumenti, cum aceessio-
petuo, nec quilibet de judiciaria poteslate accinclus nibus a (ann. 657).
in curtes praefate basilice domni Dionysii, ubi et ubi Dagoberlus, rex Francorum, vir illusler, omnibus
in quascumque regiones vel pagos in regnoDeo pro- episcopis, abbalibus, ducibus, comilibus, centenariis
pilio nostro, quod ad die presente pars ipsius mona- ct ceiefis ageniibus nostris presehtibus. scilicet et
sterii possidere et dorainari videtur, vel quod Deum fuiiiris. Oporlet clementie principali intef celeras
timentibus hominibus per legitima cartarum instru- petiuones illud quod pro salute ariime ascribilur, et
menla ibidem fuit concessum, aut in atttea erit aJ- "I pro divino nomine postulatur, placabili audiltt susci-
ditum vel delegatum, nec ad causas audiendum, nec pefe, et procul dubio ad alfectum [Dub., effectum]
, ad fidejussores tollendos, riec ad freJa vel banrios perducere, quatenus de caducis rebus pfesentis se-
erigendum, et ad mansiones vel paratas iacienduii), ctili elerna vila conquifatur, juxla preceptum Dpmi-
- nec ullas redibitiones reqttirenduin, infra immunila- ni dicentis: Facite vobis amicosde nutinmonainiqui-
tem sancti Dionysii egredi vel requirere quoquo idlis. Ergo de mammona iniquiiaiis, juxta ipsius
tempore non [Deeslnegalio hcecin altero dipl.] pre- diclura, nos pportei mercari eterna et celestia,"ut
• sumalur, nisi [In attero diplom. tegitur sed] quicquid dum ecclesie Christi imperlimur congrua beneficia,
fisciisnoster exinde poterat exactare omnia et ex retributprem Dominum ex hoc habere mereainur in
omnibus, pro inerccdis nostre augmento, sub integra1 eteriia tabernacula. Igilur "venerabilisAygulfus aba
ct iirmissinia immunilate a die presente concedimus;'i [Dub., abbas] de basilica peculiaris patroni noslri
. et si quispiam hanc nostram auctorilalem vel immu- domni Dionysii marlyris, ubi ipse preciosus domnus
nitatem et infringere voluerit, et alios ad hoc con- in corpore requiescit, cleineritiam rcigninostri sup-
duxerit, unusquisque pro semetipso libras triginta1 plicavit, ut juxta hoc qubd ante hos dies in Cpm-
ex auro purissimo parlibus sancli Dionysiicoaclus' pendio in nostro generali placito traclivimus, ila
'
componat, et, ut dictum est, quicquid exinde forsi- < riunc (in universali nostra svnodo Parisius corigre-
tan liscusnoster ad paflem noslram spcrare polerat,> gtita)per propriam noslraro aiictoritaiem, sub imniu-
in luminaribus vel slipendiis nionachorum, seu et' riitalis nomiiie, denuo prb rei firmilate, circa ipsu.n
alimoniis pauperorum [Inalieru diplom., eleemosiniis 5 sanctum locuro",vel hoihines qui se, cum substantia
pauperum] ipsius monasterii, perhenniler per noslra' sua veirebus, ad ipsam sanctain basiljcam tradere
oracula ad integrum sit concessum alque indultum,i et devovere voluerunt, hoc nos in Dei nomine pre-
ita ut roelius dblectetpro stabilitate fegni ribstri, vel' stare et conlirmare circa ipsum lociim satictum di-
l>roquiete, et quibuslibet leudis noslris, Dorriinimi- 'griaremufi Ideo cognoscat magniludo seu ulililas
sericordiam atleritiiis deprecare; Ut Ijec auctorilas5 vesirarquod ita nos pro feverentia ipsorum.sancto-
«ostris et futuris temporibus circa ipstiriilocum san- rum, vel prp quiete monachbrum ibidem Deo fainu-
ctum perheriniler iirma et inviolata permaneal, perr laiititim,promptissima voluntate deriuo coucesslsse,
omnia lempora illesa cuslodiatuf atqne conservetiirr el jn omnibus confinnasse visi sumus. Quapropter

" Exscripsimus hoc diploma ex eodem charlulario j® sit, neutrum quidem pro sincero adniitteudum cen-
ex quo allerum deprompsiiiius,Bibliolh.reg. n. 5415, '».. semus-;-prius vero ad exemplum diplomatis bon-B
quod proxime pfaecedit, ipsissimis/eretamen vefbis-a ca-
>- D notse felicius expressum, in quibusdam',^prjesertim
, pi.ie-ad calcem .conceptum* pluribus inter-
[i- in cliroriologicisiiotis; adulieratuni judicamus;
niistis accessionibus,quas uncis iuclusimus, ut faci- alterum prioris inslar fabricatum, sed interpolatip-
lius dignoscerenlur. Edidil Dubietus, Hist. abb.S m- >' nibus ad majorem iminunilatum amplitudinettiau-
xti Dionysii, pag. 659, ut ait, ex cortice. Hujiis le- J- Ctum; subscriptionibus, spelidei conciliandae,valla-
cliones varias alicujtis momenti, inter uncos appo- >- tum magno numero, sed supposititiis fcedaluin.Notoc
suiinus. lisdem quibus prius diploma vitiis laboral, l>' clironologicaeprioris instrumenti, in posterjori par-
imoet pluribus. Immunitales ultramodum concessi', >-*, tim letentae, scilicel iv Hal. Aug., partim Immula-
porlentosa auri mulcta infracloiibus indicta, Gei-•'- tae.; nesciuius an ea inenie iit posteriusprioris con-
inonio, de vet. Dipi. reg. Franc, t. II, pag. 405, vi»ae* firniatio viderelur. Tunc autem opus efat aliquo in-
siint indicia falsi ceitissima. Adde subseripiiones <xx ter utrumque inlervallo; unde falsarius, idem forle
quibus fraus evincilur. Eligius enimet Tauriuus epi-i- qui annuin secundum regni Dagobertt priori subje-
te cerat, posteriori annuni affixit ejusdem regni deci-
scopali tilulo subscribunt,quorum neulcr infulasanie
morlem Dagoberli obtinuit, Noyiomenses Eiigius, s» mum, nomiiieAigulfi,abbatis sauciiDionysii, in utro-
TaiirinusNamnelenses, videNov.Gall.Chrisl., i.Vlll, IJ? que pscilaritei adhihito, qUodcerte priori non con-
col. 982. Instrumentum hoc aliqua excusatione tue- e- venit. Apud Duhleliim notse'anni et loci eaedemqu;e
tur Mabillonius, qui dc ulroque diplomate fuse dis- s- in pribri dipiomale.Verum ne diuliuscirca cominen-
serit, de Re dipl. pag. 224 et seq.; sed de subscri- i- titia instrumenta immoremur.
- .-
ptionibus silet. Si sententiam. nostram aperire fas as
555 ECCLESIASTICJ; PR/ECEPTIONES. 554
per hoc preceptum, quod specialius decernimus el A eps. s. Laudomerus eps. s. Landencus eps. suV
in perpetuumvolumus esseinansurum,jubemus atque scripsit. Acterius eps. s. Mommolus prefectuss.)
constituimus ut neque nos neque successores noslri Data [Dub., sub die] iv Kal. Augusti, anno decimo
[In priori diplom. vos et vestri], neque quilibet [Dub., secundo] regni nostri, Parisius [ Dub., Com-
neque archiepiscopus [Dub., quilibet episcopus vel pendio], in Dei nomine, feliciter, amen.
archiepiscopus], (nec quicumque) de judiciaria po- XXXIII.
testate accinctus (in ipsam sanctam basilicam vel Diploma DagoberliI, Francorum regis, quo Ruillia-
immanentes in ipsa, nisi per voluntatem abbalis et cum et plurima alia dona conferl monasteriosancti
suorum monachorum, ullam unquam habeat pote- Dionysii a (ann. 657).
stalem.; sed sil hec sancta mater ecclesia, videlicet Dagobertus, rex Francorum, vir illuster. Cum cer-
peculiaris patroni nostri domni et magni Dionysii, tis etcotidianis manifestetur indiciisesse verum quod
libera et absoluta ab omni invasione vel inquieludine oranium materies et conditio nasceniium lempore
omnium hominum, cujuscumque ordinis vel pole- momentaneo revertalur in nichilum, nostrarum salus
slatis esse videanlur). In eurtes vero prefate basilice poseit animarura, quatinus quisque, quem primi ho-
domni Dionysii, ubi et ubi, in quascunque regiones minis negligentia exulem faciletperegrinum, coli-
vel pagos iu regno, Deo propilio, nostro, quod a B die lolius vile sue disculiat moduui, ac deinde sors
die presente pars ipsius monasterii possidere et do- exlrema eum nondum vitalem rapuerit spiriium, pro
minari videtur, vel quod Deum timentibus [Dub., a meritis locum obtinere se illuc exerceai [Lege exer-
Deum tiinentibus ] hominibus per legitima cartarum cens] unde prius ruit, et ubi post transitum ejus
instrumenta ibidem fuil concessum, aut inantea erit au.ima ductu angelico est reditura; nam quis ad
additum vel delegatum, nec ad causas audiendum, quarnlibet, civitatem tensurus, forte negotialionis
nec ad fidejussorestollendos, nec ad freda velbaunos causa vel necessitate pulsus, aliqua non premit-
exigendum, el ad mansiones vel paratas faciendum, tit bona quibus adnioduui contenlussufficiai, remota
nec ullas redibitiones requirendum, infra immuni- omni inopia ? llaque sic et quia Apojtoluiri dixisse li-
tatem sancli Dionysii ingredi vel requirere quoquo quet: Dum tempushabemus, operemnr bonum adom-
tempore -presumatur; sed quicquid exinde fiscus nes; est memorie commendandum cuique videlicet
noster polerat exattctare, omnia et ex omnibus, pro ortbodoxorum, qui Chrisli se plasma fatelur et tem-
niercedis noslre augmento; sub integra et firmissima plum, ut inlerim dum vivendi spatia morlis debite
immunitate a die presenti concedimus (ad ipsum preslant lex alque jura, sua eroget pro Christo ac
sanclum locum et in perpefuum confirmamus). Si iargiatur, et taliter in superna Jerusalem thesaurum
aulem quispiam banc nostram auctorilalem vel im- G thesaurizans , liberam ad eam reversurus possidebit
munitatem infringere voluerit et alios ad hoccon- mansionem, ejus quoque spiritui faines in evum de-
duxerit, unusquisque pro seinelipso libras xxx ex negabitui ct sitis. A cujus nernpe Uialamomichi quia
auro purissimo partibus sancti Dionysii componat; non expedil ut excludar ullo modo: Ego Dagobertus,
et, ut diclum est, quicquid exinde fiseus noster ad Francorum rex a Deo coronatus, ctii summi regis
partem noslram sperare poierat, in luminaribus vel permissione, predecessorum nec ne nostrorum con-
slipendiis monachorum seu et in eleemosinis pau- cessione Francia obsecundat et famulatur, de salute
peruin ipsius monasterii, perenniter per noslra ora- anime nunc tractando, saniori usus consilio, apud
cula ad integrum sil concessum atque indullum, ila me deliberavi quemlibet Chrisli ruililum, pro mea-
ut eis melius delectet pro stabilitale regni nostri, vel rum quarumdam donatione rerum, adjutorem michi
pro quiele, et quibuslibet leudis nostris, Domini facere et proximum. Est hic inclitus et preciosus
misericordiam altentius deprecari. Et ut hoec auto- videlicet testis Dionysius, qui olim limore nudus,
rilas nostris el futuris temporibus ciira ipsum san- fidei fervore accinctus, Galliam petiit, et ibi, gen-
clumlocum perenniler firma et inviolata permaneat, tilium pullulante perfidia, viriliter resistit fide con-
vel per omnia lempora illesa cuslodiatur alque stans, sanctae legis predicando ac patefaciendo do-
conservelur, et ab omnibus optimalibus noslris et " ctrinam. Hic etenim proprii cruoris cffusione
judicibus publicis el privatis melius ac certius cre- qui quidem a dextris Dei cognoscitursedere, jugiter-
datur, manus nostre subscriptionibus subter eam que impetrare pro quibus yoluerit petere, universus
decrevitnus roborare, et de annulo noslro jussimus orbis cum summo debet venerari obsequio, mulltim
sigillari. Dagoberlus rex s. (Palladius eps. s. Tau- quidem ego, qui in declinando patris Iram, ipsius
rinus eps. s. Eligius eps. s. Silvinus eps. s. Orado sensi michi affuisse[0M&., non abfuissej gratiam.
eps. s. Clarus eps. s. Gondoenus comes s. Dado Quapropter, licet ipse prefatus Dionysius nullo indi-
obtuli. Johannes eps. s. Richoaldus eps. s. Atherius geat pro gloria qua cum Deo feliciler polilur, lamen
0 Edimusex charlulario Bihliothecaeregioe,signato Dionysii abbas Leobafarius, cujusnomen, juxlaMa-
5415, soeculoxiv exarato. Jam vulgaverat lioc di- billoniurn, Ann. Betied. t. I, pag. 500, non inveni-
ploma Dtiblelus, Hist. abb. S. Dion. pag. 677. Duo tur, nisi in inslrumentis sublesioe tidei, unde illuj
proecipua hic deprehenduntur falsi indicia, proeiei'- e catalogo abbatum hujus monasterii expunxerunt
missis iis quae ex stylo et fonnulis peti possunl. auclores NovoeGallioe christianae, t. VII, col. 55.9.
1° Fingitur dalum anno 25 regni Dagoberli, cum is Felib. catal. abb. Hist. S. Dionysii proemissum.
decitriumsexlum non compleverit. 2° Dicitur saucii Ascribitnus inler uncos varias lectiones ex Dubleto
PATROL.LXXX. 18
3S5 DAGOBERTl I FRANCORUMREGIS N:,C
ut inicbi, cum uxore propria etliberis, apud equum A i Leobafarii abbatis. Datum sub.die Kal. Septembn»,
judicemiiat fidissimus intercessor, culparum quoque anno < xxv regni nostri. Actum civitate A"iei:i i.
nostrarum in die judicii exciisatorj cenobitis monas- feliciter, in Dei nomine. Amen.
lerii iilitis, in quo corpore eum quiescentem cum XXXIV.
gemitibus peccalores adeunt, et peccata fatentur, et Diploma Dagoberti I, regis Francorum,
ubi abbas Leobafarius preesse cernitur, res quasiiam qvo viiUs
Acuciacum, Cosdunum, et alias plures, mairicul.t-
in Bituricensi sitas confinio [Dub., confinio, regioj, riis ecclesimsancli Dionysii donat h ann. 657)
actenus ascriptas dominio, per succedentium lem- Dagobertus, rex Francorut», vir illuster. Homo
poruin curricula decernimus quiete obtinendas. No- semper et incolumis , ac eliam et ac si in egritudine
mina autem earum , ut certa pateanl omnibus , posilus, pro salute anime sue attentius debet invigi-
subtilulanles-, sic recitamus : inprimis Ruilliacum; lare, ul valeat in futurum lucra mercedum conqui-
ct deinde hos vicos, videlicel : villam Fraeillo, rere. Igitur nos, pro Dei intuitu vel rcmedio anime
Moutelliacum[Dub., Francillo, Montellicuni], Aven- noslre, villas cognominatas Acuciaco et Cosduno,
delliacum, Noziocuin, Morilliacum, Talaicum [Dub., sitas in Belloacinse pago^immoque Magnino villa ei
Talliacum], SarmasiacUm, Paredum, Ger, Pay, Mas- Medianovillare [Dub., Magnovillarc, Mediovillare],
nile , Cassinoilum , Cantalupum [Dub., Masline , B 1 vel Gellis. el Averciaco, ad matricularios c domni
Cassionilum, CanluplunjJ, Jemacum, Vineolas, ter- Dionysii, peculiaris patroni nostri, ubi ipse domnus
ram de Plaiiis; terram deValle, ad quam respicit in corpore requiescil, et nos sepeliri cupimus , ad
Arnolliacus [Hmc desunt ap. Dub.] terram que dicilur eorum subslantiam [Dub., coricessimus ad substau-
Mons-Beialdi, terram que dicilur Canehuces , cum tiamj vel transactionem, villas suprascriptas Acu-
oinnibus appendiciis suis , silvis scilicet et vineis, ciaco et Cosduno , Magnino villa, Mediano villare
praiis, aquis, earumdemque decursibus, et servis [Dub., Magnovillare , Mediovillare], vel Gellis et
et ancillis. Preler hec autem curtem[rfees( ap. Dub. Averciaeo, cum onmi merito vel termino earum,
curtemj doniinicaui, cum capella ibi fabricata iti ipsos matricularios presenlialiler perveniant, ita ul
houore saucti Salvatoris, apostolorumque ejus Pelri in postmodum, cum terris, domibus, mancipiis,
et Pauli, atque sanctorum martyrum Dionysii, vineis, silvis, pratis, pascuis, gregis cum pastoribus,
Ruslici et Eleutherii, cum incluso vinee, ac seplem adjacenliis vel reliquis quibuscumque beneficiis ,
farinariis, furnis decem, et portum, mercatum, sicut usque hactenus a fisco nostro fuerunt possesse,
piscarias quoque quas ibi michi instilui precepi, ha- ita ex nostra indulgentia , pro salute anime nostre
bere concedo. Do etiam duas villas, quarum una acquirenda vel stabilitate filiorum nostrorum, ad
dicitur Girsai, et siia est super fluviuni Telum , et' C ipsos rnatricuiarios, qui ad prefalam sattctam basi-
allera Goyse, quoe proxiraa est fluvio Arnon, cum licam vel infra atrium consistunt, presenli et futuro
omnibus appemliciis suis. Ecce qualia beato Dionysio tempore proficiant in perpetuo, et delegalione, valde
sibique famulanlibus ofiero. Que si quis forte, quod jam in egritudine demandavimus fieri, nec de filiis
absit, uobis in regni solio succedenlium, vel quelibet nostris, vei quieumque propter hoc occasionem non
prepotens persona, illi damna inferendo , in suuro habeal, quasi presentem volunlalem noslram adver-
reduxerit dominium, prout ego, ipso suffragante , sare aut refragare temptelur, ac etiam nec ponlifex,
salvari spero dans ea, ita ipse invasor ea vetinendo nec abba, hoc ad ipsos fratres auferre non audeai,
inorte damnetur pessitna; Hoc autem donum , ut si iram Dei aut offensam dorani Dionysii non oplat
pOsteris non videatur apocrifum sed stabile, vel hec incurrere. Quod si aliquis hoc convelli conaveril,
carta ut firmior sit per lempora, nostre manus signoi Domno ipso Deo lesle hoc demandavimus [Dub.,
roborari et confirmari slaluimus. Signum Dagoberti quod, Domino ipso Deo lesle, deroandavimns] fieii,
gloriosissimiregis: signum Clqdovei filii sui; signumi ante tiibunal Christi exinde ralionem deducat,. cum
Eligii aurificis sui; signum Dadonis cancellarii sui; ipsis fratribus, el dum ex xenodochio non occurri-
signum Geremari [Dub., Geremari abbatis]; signumi _ mus facere de ipsis villis, vel Sacliias [Dub., Sar-
a Falsa chronologiea nota saltetri extreinum fegni berlus rebus humanis exemptus esti Porro Geslorum
Dagoberti annuro videlur indicare: scriptor proc oculis habuit verum diploma, eujus
b Dubletusedidit, Hist. abb. S. Dion., pag. 67ti;; partem maximam exscripsit; ergo in nolis chrono-
nos deprompsimus ex chartulario xiv saeculi, iu Bibi. logicis assignaudis ailucinalus est is cui diplomatis
regia, n. 5415, pag. 12. Dubleti lectioiies discre- renovandi cUia fuit. Neque eniin negaverimus au-
pantes alicujus mOmeritiiritef uncosascripsimus. Qui- thenlicum exstitisse Dagoberli diploma de viliis Acu-
cunque hoc diploma contulerit cutn Gestis Dago- ciaco et caeleris sancte Dionysio hoc locb concessis,
berti, cap. 42, ab anonymo scriptis saeculo ix,, quod forle deperditum renovare cohafi suttl ii quo-
conilaium juiiicaverit exhujus sciiptbfis nairatioiie,, rum intererat. Habemus Cloiarii III diplama attto-
cujus ipsissiiria verba iri diploriiaie a capite ad calcemj graphum,.quo hoc diplonraDagoberti iegitimum eon-
deprehendet. Quoedamtamen ex suo inseruit fabri- hrmatur. Hinc vero aliud elicitur argumentinii con-
catbf iiripfudens, quaedam omisil, que spuriumi irasinceritaleni instrumentide quo agimus; teslaiur
fetiiiri argtiunt. Daluiri fingitiir diploma wiu Kal. Oc- enim Clotarius III aviam suam Nandechildem Dago-
tbbris, arino fegni DagObeni xvi, id est, anno 637,, berti diplomaii snbscripsisse, cujus subscripiionis
15 Septembris, qualuor inensibus anse morlem Da- vestigium nullum apviai;etin.diplomate de quo agii.ur.
goberli; eriiissum vero dicitur a Gestoium anonymo) c De matriculariis saneti Dionysii, vide siipra
scriptofe paucis diebus ante xiv Kal. Februarias, idi (Col. 535, not. ?).
esl ante dieiri 19 Januarii anui 638, qua die Dago-
 ECCLESIASTIC/EPRJECEPTIONES. 5S8
Sa?
ad basilicam domni Dionysii roarty.ris ,
clitasj, quod • antea ad ipsos fratres fuit a nobis Amerito] i
ubi ipse preciosus domnus
deputatum, juxta quoti in reliquo de ratione basilice peculiaris patroni nostri,
alimenta recipiunt, si ratio compensatur, valdeviclus in corpore requiescit, et venerabilis vir, Aigulfus
annualis de hoc eis, Deo donante, poterit sufiicere, abbas, custos preesse videtur, ideo quod ibidem
ut semper pro anima noslra et ipsos matricularios (Deesi. ap. Dub. vox ibidem) devotissimus per tem-
et successores eorum noslra pascal eleemosina, quo pora bona, propitiante Domino, impertire. presen-
laliter plena devotione visi fuimus concessisse ,
polius delectet eis pro uobis semper orare; el dum
jaba nos isto precepto minime subscriber* poluimus, jubenles elenim [Dub., jubentesque specialius ordi-
in manu noslra trepidabat ille calamus, pro- nanius] ut villa anledicta cum oroni integrilate et
quia
plerea rogavinius ut dulcissimus filius noster Clo- solidilate, hoc est, domibus, edificiis, presidiis,
doveus rex, per signaculum nominis sui, ipsam raancipiis, colonis, iuquilinis, accolabus, libertis,
cartam affirmaret, et Dado eam offerat, et optimates servis lam ibidem oriundis quam aliundis [Dub., ex
nostri eam subscribereut. Signum f gloriosi domni aliunde] translalis, rusticis et urbanis, sallis atque
Clodovei regis a. Dado [Dubi., Ego Dado], jubente subjunctis terris cultis et incullis, vineis, silvis,
antefalo domuo Dagoberto rege presenle, preceptum pratis, pascuis, aquis aquarumve decursibus , peco-
firmavi vel obtuli. Signum A. viro illuslri, Walde- B ribus, peculiis, mobile et immobile, omneque genus
berto senescalco, quod Ragnegiselus sig. [Dub., pecudum et in universum [Dub., universa] merita ,
senescallo : signum Ragnegiselli].Signum A. Franne- appendiciis, adjacentiis, tam intra lermiuos quain
giselus K Signum vir illuster Auslrapio cubiculario c. et extra termmos , omnemque rem adexquisilas
Datum vn decimo Kal. Octobris, anno xvi regni [Dub., exquisitam], quicquid dici aul ooininare
nostri, Clipiaco, in Dei nomine, feliciter. Amen. [Dub., nominari] potesl, vel quod ab fisco nostro,
[Dubt. addit.: Ego Ermenulfus scripsi.] presente nunc tempore, in Dei nomine possidetur,
ex indulgentia nostra sint ad ipsam sanclam basilicain
XXXV, concessa: specialius ordinamus ut in postmodum ad
Diploma Dagoberii I, regis Francorum, quo villam d ipsum sanclum locum vel clerum vel pauperes inibi
Eslerpiniacum donat basilicm sancli Dionysii consistentibus, pro regui stabilitale vel remedium
(ann. 657). anime nostre, absque ullius in postmodum refraga-
Dagobertus, rex Francorum, vir illuster, omnibus tione, ejus temporibus delectet proficere quo fiat, ut
agentibus [Dub., agentibus nostris] presentibus et dum nos ad clerum vel pauperes ad ipsum sanctum
futuris. Optabilem esse oportet de irausiloria [Dub., Iocum consistenlibus substanlia, vel in aliquantuluin
transitoriis] promerere eterna, vel de caduca sub-' ^ deputamus, pro intercessione antedicii domni Dio-
stantia erogandum [Dub., eroganda], lucrari gaudia nysii inartyris apud Dominum in futuro mercedem,
sempiterna. Igitur nos rem ipsain consideranles, quod agerentur e. Et ut hec concessio auctoritatis
prout in eternum vel in aliquanluium mereamur ju- nostre, tam per presenlium quam succedentium tem-
storum esse consortes, villam cui nomen est Slirpi- pora inviolabilem capiat firmitalem, manus noslre
niacurn[Dw/>.,EslerpiniacumJ, sitam in pago Vulca- subscriptionibus inferaro, ut diximus, propria anno-
sino, eam cum omni inlegritale vel merituni [Dub., tatione isla ducimus adumbrare '. Vir illuster Dago-
* Germonio, de veter. Diplomat. Reg. Franc., i Corbeiensibus immunitates concessil diplomate quod
t. H, pag. 112, falsi indicium erat quod Clodoveus,> ordinc suo proferemus. In aclis autem Suessionicae
lunc vix quadrimus, nec scribendi peritus, subscri- synodi anno 8d2, inter Dionysianas villas recensetur,
psisse diplottiati dicalur. Sed hic fruslra est Germo- Mabill., de Re dipl. pag. 527; unde licet conjicere,
nius; nam, utMabillonius, deRedipI., suppl., pag. 20,> deperdilo legitimo concessioriis instrumento,-aliud
notat, Clodoveusper signaculumnominis sui diplomat forte circa IX soeculi initia fabricatum fuisse, quod
affirmat, id esl, per signum quoddam noininj Clo- superest. Alia in eo falsi indicia, ex slylo, el ex for-
dovei a nolario addiium , quod iu charlulario for- mulis, ex conficto loci nomine, quo datum diploma
malur characteribus quorum sensus assequi non' iingitur, deprehendit Germonius, de vet. Dipl. reg.
polest. Sed alia quao indicavimus falsi indicia suf- v) Franc, e t. II, pag. 414, quem videsis.
ut
ficiuut diploma hoc pro suppositilio habeamus. Huc usque varias lectiones ex Dubleto excerplas
b Post nomen Frannegiseli" charlularium exhibeil inler uncos ascripsimus. Nunc exponenda sunt
signum litleris inale formatis. omnino diversa apud Dubletum; sic enim
c Hoc loco in cbartulario exstat signum quoJdam. quaedain uabet: i Ex indulgenlia noslra ad ipsam sanclam
J Solus edidit Dubletus, Hist. abb. S. Dion., p. t>74;; basilicam concessa permaneat, ut in postmodum ad
nos exscribimus ex charlulario Bibliothecae regioe, > ipsum sanclum locum tam clerus quam pauperes inibi
xiv
soeeulo exarato, signalo 5415, pag. 10. Sic me- coiistilenles, pro i~egninostri slabililate vcl remedio
moralur hoc diploma in Geslis Dagoberli, cap. 22 : aiiimaenostree valeant Deura exorare, et quod con-
Stirpiniaaim, villamin pago Wilcassino prmsenlialiler r cessimus absqne ullius in postmodum refragalioiie
per firmiiatis sum prmceptum sancli Dionysii basilicm '< feerpeluistemporibus, illis in atigmenlum debeat pro-
(Dagobertus)tradidit. Yid. quoque Cliron. S. Dion.,> Ircere, et sic fiat ul, dmu nos hoccad nieiuoraiiiiii
lib. v, cap. 10. Ergo credendum esi sncuio ix, quo} clerum, vel pauperum ipsius loci substanllam, vel in
Dagobertigesla scripta sunt, jam exstilisse in archivo> aiiquaiiluluni pro reveleniia antedicli domiii .Dionysii
saucti Dionysii instrumenlum de quo agimtis, necB martyris deputamus, illius intercessione apud Do-
ideo rninus inter spuria inslrumcnia ableganduin. uiinum in fulurum mercedem mereamur adipisci
Eslerpiniactimenim, quod et Islirpiniacum ct Sler- seuipiternam. >
piniaeumaliasdieilur.villaregalisfuitsubDagobertoI, , f A voce manus noslrm usque ad finem ilerura dis-
nec e regiarum villarum nuuiero esse de.-iitante Clo- crepat Dubletus, apud o.uemsie iegitur : « Manusno-
tariutn 1'il,qui ibi degebat anuo regni sui quinto, e.uni i stroc subscriplionibus ac propria annotatione eatu
559 DAGOBERTII FRANCORUMREGIS 560
oertus subscripsil.Datasub die Kal. Octobris, anno v A anno xsx regni noslru Aclum S.dnogilo villa, feli-
regni, Sauriciagore a. ciler, in Dei nomine, amen.
XXXVI. . XXXVII.
Diplema Dagoberti I, regis Francorum, quo donat Diploma DagoberliI, regis Francorum, quo jubel
monasterio sancti Dionysii villam de Giurelis >' filios mancipiorum aut servarummonaslerii sancli
(ann. 657). Dionysiisub tegemancipiorumecclesiaslicorum in per-
d
peluumcum prole sua mancipiosubjici (ann. 657).
Dagobertus, Dei gratia Francorum rex. Antequam Dagoberlus, rex Francorum, virilluster, omnibus
nos vite noslre et
preveniat dissolulio, quamdiu jure episcopis, abbatibus* comilibus, ducibus, vicariis,
primi pareniis nobishic peregrina conceditur mansio, centenariis, aucloribus [Dub., actoribus], judicibus,
quia est nostris proliscuum aniraabus et salnbre, et cunclis in universo Francoruin regno principatum
oportet ut sanclas Dei ecclesias presenlium bonorum agentibus. Si ea que ad reverenliam locorum san-
amplificemus largitatem [Dub., lafgitale], quibus ctorumDei,et testamentum mancipiorum ad ea
neiho potilur permansum, sed labenti tempore c qua- tinentium adtinere per-
tinus sic noster immorialis spiritus, morlalem cum videntur, regia censura decerni-
exuefit hominem, felicem et immarcessibilemobti- U I mus, jusle quidem agere videmur, ac proinde nos
habituros elerne remunerationis aptid Deum merce-
nere se gaudeat gloriam [Dub., tripudiet obtinere se dem sine dubio
speramus. Quapropter, presenlium
glOriam].Quapropter ego, cum mibi corporalia de-
atque futurorum sagacilas noveVitquod, ad petitio-
feceriiit juvamina, ut merear coliocari in requie nem domni venerabilisabbatis, et fratrum
Chunaldi,
perpetua, filii riec non uxor mea, monachis monas- monachorummonasleriisancti ac beatissimipeculiaris
terii patroni nostri sancti Dionysii, iri quo corpus patroni nostri domni ubi ipse dom-
Dionysiimartyris,
ejus requiescit, et nos recondi tiunulo cupimus ter- nus in corpore requiscit, unacum suis preclaris sociis
mino depositionis, ubi pi'eessevideiur abbasAstulfus Rustico "et Eleulherio
martyribus, de copulationibus
[Dub., Aygulfus abba], villam Gyuretis [ Dub., de servorum et ancillarum, et eorunidem
mancipiorum,
Giurettis-] vocitatam; cum adjacentiissuis, jure per- sanctorum venerabiliuromarlyrum, et aliorum om-
petuo annuimushabendam, que sita est in Bituricensi nium universaliter hominum in tolo regno a Deo
pago, duobus millibusa Caro fluviodistat. El si quevis nobis commissoconsistenlium, seu etiam nostrorum
[Dub., quis] prepotens persona villam depopulando seu quOrumlibet hominuin cujuscumque digniiaiis,
pretioso martyri Dionysiointuierit damna, vel quis- ordinis el potestalis, extiterint, hanc per hoc nostre
libet regum in regni solio nobis succedendum in dignitatispreceptumcoustituenles, sancimus utamo-
suumsimalueritrevoeare dominium,Dei etmartyris Q do, per omnia secuii preseiilis futura tempora, qui-
paliatur irain, cujus donando dilamus ecelesiam.Hoc cumque mancipiorum, sive servorum et ancillarum
autem donum, ut multo magis sit firmuin, el per fu- prefalorum martyrum, sive masculus, sive femina,
tura tempora posteris non videatur apocrifum, car- qualicumque pacto, seu legilimo seu furtivo com-
taque liec firmiOrenioblineat vigorem, siguo nostre plexu prolem genuerit, ediderit atque propagaverit,
manus roborari atque confirmaridecrevimus. ex lunc et semper, absque participe vel divisore
SignumDagoberti regis. Signum Clodovei [Dub., quolibet, inreiragabilitcr ad supradielorum sancto-
Chloudouvii] filii sui. Signum Eligii aurificis sui. rum martyrum potestalem cum omni prole sua revo-
Signurii Dadonis cancellarii sui. Signum Geremarii cenlur atque subdantur lege [Dub., et lege] manci-
[Dub., Geremari abbalis].Signum Aistulfi[Dub., Ay- piorum ecclesiasticorum, sub prefaii abbatis et suc-
gulli] abbalis. cessorumillius roonachorumin jani diclo monasterio
Datumsub die Kal. Decembris[Dub., Septembris],, Deoservientiumditionemperpetualiter mancipenlur.

duximus adumbi:a're.Vir illuster, Dagobertusrex sub-
scripsit. Daia sub die Kal. Oclobris,Sauriciagore.J n"
» Qnolus annus omiltilur apud Dublelum, et cha- •
raclere incert* sigiiificatiouisin chartulario expri-
milur; neqiie enim lillera q, neque noia numerica 6,
nt primovidelur aspectu, hoc cbaractere designanlur,
ulliquet ex coilalione hujus characteris cuin litte-
raruin et notaruni numericarum fornia in ejusdemi
charlularii contexlu. Quoniam anlem in diphunate;
meiilio fil Aignlli,sancli Dionysiiabbatis, hoc inslru-
meiilumextremis Dagoberliteinporibusaddixiums.
b Dubletusvulgavil, Hist. abb. S. Dion., pag. 679,,
nec docet unde deprompserit; nos exscribimus exi.
chartulafio Bibliolhecaeregi;e xiv soeculi,sig. 5415,,
pag. 13. Dubleti varias lectiones alicujus moraenlii
inter uncps exhibemus.Nemini, quodsciamus, pro-
baluni iijstrumenluiii, a Germonio ubi supra, falsii
dairinaturex.nolis chronologicis,quoeregnum Dago-
berti ad annum trigesimura protendunt, media feree
sui parte auctum. Si hoc non suffecerit, adde litulumi
aurificis regii Eligio subscribenti inditum; signum ii
cancellarii, promiscueinter testium signa incertum.
Cocleramissa facimus.
c Voces, quibus nemo politur permansum, sed la-
benti lempore, desunl apud Dubletum.
d Typis mandavit Dnhletus, Hist. abb. S. Dion.
pag. 660, nec docet unde deprompserit. Exseribi-
mus ex chartulario Bibliothecaeregiaelaudato saspius,
pag. 5. Germonius, de vet. dipl. reg. Franc, t. II,
pag. 105, illud inler supposititia inslriiinenta -nian-
dandirn censet. His inter alia nitiiur a:'gumentis.
Desunt notte diei, mensiset loci.' Dado in subscri-
ptione usurpat lituluminsolitumCancellariiregimdi-
gnitatis. Hanc oelatem, ut docel Mabill., de Redipi.,
pag. 59, non sapit vocabulum majestatis, quo utitiir
Dagobertus in hoc instrumento. Inepta et ridicula
multa librarum decemauri purissimi, el argenli pro-
batissimipondoviginti, indicta servo deereiutn regis
frarigenti. Felibianus, vir plerumque melius occula-
tus, hoc diploma pro autheniico adduxit, Hist. abb.
S. Dion. pag. 15, quod tamen inter historioe suae
probaliones recudendummerito non curavit.
*«, ECCLESIASTIOE PR^CEPTIONES. . 562
3i quis vero contra hoc mee majestatis decrelum A runl, in quibus continebatur qualiter procfatum mo
nasteriolum a memorato episcopo jam dictus abbas
presumpserit, et quod amore juslilie decernimus ab eo beneficiario jure diebus vitae
infrigerit, etquoquo pacto violaverit, legibus arta- pelisset, atque
suoepercepissel, et ob rei Drmitatem censum ei per
lus, auri purissimi decem libras, ac argenti proba-
tissimi pondo viginti, ad pensum nostri palatii solvere singulos annos solvere spopondisset, id est, ad lumen
malris ecclesiae mi lib. de cera, et ad opus fratrum
cogatur, et eorumdem mancipiorum, si liber est,
lenealur; si vero servus, idem solvat, et centum canonicorum in praedicta civitate Deo mililantiura,
modium de ovis, et plenas
quinquaginta iclibus in publico coram judicibus fe- in coena Domini, plemim
riatur. Ut vero hoc noslre preceplionis decretum buliculas paralasde optimo vino, et ad opus episcopi
inconcussum permaneat, atque pleniorem vigorem cauibuilam unam et duos subtalares per singulos
memorati episcopi, vel rectorum
accipicns inviolabiiiler per fulura tempora conser- annos, parlibus
velur, noslre diguilatis annulo insigniri precepimus. ejus persolvere debuisset. Pelenles ergo ad nostrain
DaHtiii aniio x a regni domiii noslri [nostri deest miserunt celsitudinem epistolas ambo el missos, ut
apud Dub.] Dagoberti gloriosissimi Francorum regis. super precariam memorali anlislitis, gratia lirmila-
Dado, regie dignilaiis cancellarius, recognovit, legi tis, fecissemus pneceptum, 'per quod monasleriolura
etrelegi [Dub., legit et relegit]. B praedictum memoralus Sigrannus abbas lutum et
XXXVIII. securum, duiu advixerit, lenere et possidere cum
valeret. Proinda
Diplonut Dagoberli I, regis Francorum, quo confir- ornni integritale vel supraposilo
nv.lur charta precaria Sigranni, abbalis Auisolensis, hanc nostram auctoritalem memoralis venerabilibus
elHadondi Cenomanensisepiscopi, de monaslerio viris iieri jussimus, per quam proecipimusatque ju-
Anisolensib (ann. 657).
vir inluster. Si ea bemus ut praescriplum moiiasteriolum, sicut memo-
Dagobertus, rex Francorum, ralo abbati a supra memoralo venerabili Hadoindo
quoe opportunit.itibus ecclesiarum vel sacerdotum
libenter vel ad effectum episcopo sibi beneliciario ordine collatuni esi, iia
pertinent proeslamus, per-
retribulorem Dominum exinde haberecon- deinceps in ejus beneficiariadominatione permaneai,
dncioius, et suprascriplum censtim parlibus rectorum ejusdein
fidimus, et nobis ad mercedemvel stabilitatem regni Cenomannicae
nostri iu Dei nomine pertinere confidimus. Igilur sedis, absque ulla dilatione, persol-
sil otnnibus fidelibus vere studeat; post ejus vero dicessum, ad ejus ei
compertum nostris pracsentibus urbis Cenomannicae malris
et futuris, quia miserunt ad noslram clementiam potestatem memoratae
ecclesioe, a qua in beneficium illud accepisse dino-
Hadoiridus, Cenomannis urbis venerabilis episcopus, • ullius detentione aut contrarieiata
et Sigrannus, abbas de monasterio Anisoloe,quorum scitur, absque
ut rectores ejusdem sanctae ecclesiae,
missi nobis innoluerunt, et per epislolasproedictorumC reverlaiur,
de eo jure ecclesiaslico disponere volue-
virorum adsensum el deprecalionem confirmave- quidquid
rint, faciant. Et ut hoec auctoritas Tirmiorhabeatur,
runl, dicenles eo qtiod praedictum monasteriolum vel
Anisoloeper litulum precariaesupplicasset proedictus per tempora conservetur, manus nostroe sub-
ad suum cilalum Hadoindum scriptionibus subter eani decreviinus roborare.
Sigranntts abbas, supra
episcopum, in quo etiam monasieriolo domnus Ka- XXXIX.
riieffus corpore requiescil, quod et ipse construxit, Diploma Dagoberli 1, rtgis Francorum, quo ecelestm
et in dedicatione ecclesiasdomno Innocente, proefatoe sancli Dion.isii dont*t ecciesiam de Plumbala, et
alias ecclesias plurimas, cum appendiliis; ac eidem
uibis episcopo, per strumenla cartarum tradidit, prhilegia concedit " (ann. 657).
quod eliam in beneficium per precariam jam diclus Novimus a predecessoribus fuisse decretum pa-
abbas a supradicto Hadoindo adeptum habet. Unde tribus, ut quecumque fierent posteriorum memorie
et scriptum precariarum nobis eorum missi ostende- profulura scripto commendarentur, ne oblivionis
11Annus decimus regni, si ab incoeptoregno aptid uasterio Anisolensi, ut diclttm
est, t. I, pag. 96 et
Auslrasios repetattir, ctat annus Chiisli 631. Chu- 100, etsupra (Col. 546); nisi forte haec charta eadem
naldus vero, qui in diplomale dicitur abbas sancti T»sit cujus titulus, per oscitaniiam, recensitus est sub
Dionysii, huic inonasterio,juxlaCointium, Ann. t. II, nomine Clolarii. VideBaluz. Miscell., l. III, pag. 127,
pag. 825, non videiur praefuisse ante annum 655. n° 11.
Ergo annus hic regni decimus computandus esl a c Dubletus, Hist. abb. S. Dion., pag. 675, vulgavit
morle Clotarii; ila utdiploma revocari queat ad an- hoc diploma, quod ila describil ul prae oculis aulo-
iium637. Etcerle Dado, cui successit Chunaldus, ad- graphura habuisse videatur; sed spurium arguit Ger-
huc preeerat monasterio Sandionysiano, anno 14 re- monius. Nosex chartulario Bibliothecaeregiae5415,
gni Dagoberli, id est, anno Chrsti 655, ut liquet ex pag. 19, exscripsinius, variis Dubleli lectionibus in-
diploinate supra edito (Col. 556). ter uncos adhibitis. Indicia falsi sunt: stylus a slylo
1 Insertum inter acta episcoporum Cenomanen- diplomatum Dagoberti oninino alienus; Piclavierisis
sium a Mabillonioedila, Analect. pag. 269. Charlam cpiscopiAusoal.tiifacta menlio,cujusasseiisudipIonia
precariam quae hoc diplomale confirmatur supra emissum dicilur, cum is non, nisi anno 675, Picla-
(Col. 54*>)exhibuimus.Cum autem ea falsi damiiata vienses infulas consecutus sit; riolacanni et loci, ae
fuerit, diploma quo videlur confirmata neino non subscriptiones omissae,ita ut hoc instrumentum im-
judicabit fabricaiumul huic cbarloe fidesaiiqua con- perfecii diplomatis specimen exhibeat, quasi prinio
ciliaretur. Recusum miramur in Collectione scriplo- falsarii conaiti tentatum, in aulhenlicam formara
rum rerum Francicarum, t. IV, pag. 632, unde ple- secundis curis redigendum. Ut ut sit, certe illud cen-
rumque commeniitiainstrumenta exsularejussasunt. semus nullius lidei; e.l, ijota anni deliciente, ad
Non recenseiur intcr chartas spurias quae ix saeculo exlremum regni Dagoberti annum relegavimus.
ab episcopoCenomanensiexhibilaesunt inlite de mo-
$63 DAGOBERTII FRANCOUUMREGIS ECCLESIASTlCiE PR/ECEPFIONES. 564
caliginesuppTimereiilur.Quapropterego Dagoberius, A decimis, servis et ancillis. Item super eandem Vieii-
Dei gratia Francorum rex, nolum volo fieri omnibuss, nam [Vigennam],ecclesiam sanctorum apostolorum
lam futuris quaih presentibus, quotl ecclesie beato- Petri et Pauli de
Dangeo, cum terris et decimis et
rum martyrum Dionysii, Rustici et Eleutherii de servis. ltem noslrum fiscum de Odriaco, et eccle-
Francia, damus et concedimus, nostrorum consilio siam sancti Sulpicii, ctim terris el pratis et decimis
optimatum, et assensu domni Ansoaldi, Piclavofum et servis, cum vicariis. Item terram de Maleredo,
episcopi, et aliorum lam archiepiscoporum quam cum pralis et vineis et nemoribus, servis et ancillis
episcoporum, eeclesiam de Plumbaia, ecclesiamsci- et vicariis; et allerum Laingniacum[Lingniacum],
licet quam in honore heate Marie semper virginis, et ecclesiambeati
Remigii. Item in pago Turonensi,
et sanctorum angelorum, beati confessoresUrsinus, Antigniacum et ecclesiam sancti Vincentii super Vi-
Martialis, Lucianus [CacianusJ et Julianus compo- gennam, et terram de Selignech, cum lerris, decimis
suerunt, eandero vero ecclesiam ipsi angeli Deo et servis. Item in eodem territorio terram de Pleis,
consecraverunt; ecclesiam dico que est inter duas cum ecclesia sancti Silvestri, et terram de Buymet.
vailes, siia prope aquam que dicitur Vigenna Ut igilur omnis adversariorum calurapnia sopila si-
[VigonaJ, supradictis marlyribus libere servilio [ii- leat, etomnis malignorumpmniuminfestatiodamnata
beram el ab omni servilio ] absolutam concediraus. B abscedai, gratia memorie
placuit nobis hoc scriplum
Rursum notificamus presentibus et futuris supra- sigillo noslro confirmare.
dictis marlyribus, vineas, terras et prata, cum aquis
XL.
et neinoribus,servis et ancillis, in eodem loeo de-
disse. Nolo vospreterea latere, quod quicumque, sive Diploma Dagoberti I, regis Francorum, quo, ad pre-
ces Auberli, Cameracensis e\ iscopi, dona mnlta
liber, sive servus, sive quolibet crimine damnatus, conferl oralorio beatm Marim " (ann. 657).
intra melas quo [qnas] ego posui inloco qui dicilur
Aula, usque ad alium locum qui dicitur Ternant, In nomine Patris et Filii el Spiritus sancti, anien.
sicut indicat supradicta aqua, et tei-rasancti Martini, Ammonente ac dicente Filio ftei : Dale eleemotinam,
ct beate Radegundis, quicumque, inquam, sive a et ecce omnia munda sunt vobis; idcirco ego Dago-
duelio, sive indigena, latro, fur, homicida, refugium bertus, Austrasiorum rex, pro anima patris mei
quesierinl, liber et inimunis a quacumque persecu- karissimi Loiharii, Francorum regis augustissimi,
lorum infestalione evadat : preterea manifesium sit monitis salutaribus viri venerabilis et consanguinei
omnibus eos qui inlra predicium locuiii manserint jnei Auberti, Kamaracensis episc, induclus, con-
iitilli nisi soli Deo et monachis ecclesie debere cedo et dono piissimisfralrihus oratorii beataeMarioe
obsequi. DeJimus etiani supradictis martyribus £ regales fiscos duos, OEneiigium,et Karubium, cum
ecclesiam sancli Hylarii de intra Annam [Amnem], omnibus suis appentiiliis, id est utriusque sexus
cum terris et decimis et aquis. Item in eodem loco slavis ct mancipiii, villis, lerris, silvis, pratis, aquis
villam Buria-
qui diciiur Cursous [Cursona], ecclesias nostras, aquarumque decursibus, elc.; ilem
scilicel ecclesiam sanctorum marlyrum Gervasii et cam, villarn Haidem, et ex parte villas Halogin, et
sancli Petri
Prothasii, et aliam in hnnbre beali Martini, el a Gleviam, etc.; idem do et Jrado eccles.
fonte qui dicitur Benedicla usque ad locum qui Kamerac., in qua sanctissimus pater Vedaslus cano-
Claustruin vocatuf, totam lerrain el aquara que niGosconstituit, fiscum Tilletum, villas Vinciacum
Voda vocatur, et molendiiium de Cumignech, et et Harnam, cum appenditiis, etc, bas donaliones
terram de Bosnay, cum servis et ancillis ei decimis. approbantibus palalii mei principibus et senioribus
Item terram de Laingniaco[Lingninco',etecclesiam Arnulpho et Pipino. Ui autem bajc noslra concessio,
beati Hylarii, puni terris et pratis el rlecimis. DeiSi- elc Sjgnuni D. Dagoberli, regis Austrasiorum.
mus ex alia parte Vienne aque sar.elis martyribus S. AriiulpbiMeteiJsis.S.Pipini Netislriensis,senioru;i.i
vice Cuniberii.archi-
quarum vicum [aquoe Vigcnnte vic.umj nostrum palatii. S. Ansonis, cancellarii, Kal.
Ingrandisse, cum ecclesiis scilkel aposlolorum Petri cancellar. recogrio.... Dala liamaraci, xvn
et Pauli et sancli Ypolili niaiiyris, cum lerris ct \j Maias, an D. 1. sexcent. qnadrag. ind. xiv.
" Diploma, quod magna sui parle truncatum est, libus rcx Francorum dicitur, et a morle Chariberli,
edimus ex supplemento ad opera diplomnLicaMiroei, anno 631, tolani Franciam solus regebat. Signalur
t. III, pag. 1, et ex Historia Cameracensi Carpentcrii, anuo Iiicarnationis 640, cum jam duobus annis regno
t. II, pfob., pag. 4, dcpromptuin ex archivo abbali-.c el vita Dagoberlus eesserat: quapropter ad fineni
sancti Auberlii Spurium feUim argimnt invocatio regni Dagoberti, et snb anno 637, colloeanduoiduxi.
initialis insolita, lilulus Dagoberii, qui se regem Au- Aljis falsi indiciis enumerandis supersedendum ar-
strasiorumappellat, duin in aliisbonae nolaediploma- bilramur.
505 NOTITIAIN S. IIADOINDUM.

ANNODOMINIDCXXXVIIl.

SANCTUS HADOINDUS
CENOMANENSIS EPIgCQPUS.

NOTITIA HISTORICA IN S. HA.D01NDUM.

(Mabill.,vetera Analect.]
DomnusHadoindusCenomanicaeurbis episcopus, A devotio se inclinavit,quia forte Dominus nolebat, et
ei successor beati Bertichramni, natione Francus propterea forte non ei hoc agere inspirabat, quja
vel Gallus, nobiliex progenie ortus. Hic restauravit devotissime in hoc Domini voluntatem quaerebat.
atque renovavit multa monasteria in parochia Ceno- Dum enim haee agebantur, et, de monasierio sancli
manica, atque eadem monasteria regulariter degcre Mariini Turonensis revertens, ad Cenomanicam
inslituit. Ipsius quoque tempore quidam vir Alanus proediclusvir properabal civitalem, visilaturus videli-
noraine,.qui habebat res suoeproprietatis multas, et cet sai etam si-attm et civitatis ecclesiam sanctae
babebatunicwn filium,quem itadiligebat ut animam Dei genitricis Mariae,et sanctorum Martyrum Ger-
suam. Quadam vero die prsedictus Alani filius vena- vasii et Prolasii, in qua multas eorum meritis ope-
lionem exercens in villa proprii patris sui, cujus rahatur Dominus virtutes. Cum vero taliter prope-
vocabulum est Doliacus (nam propter dolorem rando Pontileuvalensem synodochium milliario a
queru ibi habuerunt, sic deioeeps nominata est, priedieta urhe dislante iter agerei, venerunt servi
antea vero alio nomine utebalur) qui dum in brogilo Dei ipsius Pontileuvalensis synodochii, et Hadoindi
praedictipatris in jam dicto Doliacocervam minabat, episcopi ebviam, et suseipientes eum cum siienlio,
equus ejus expavescens, cecidit mortuus de equo c-t per orationes eum deducentes, omnia necessaria
expavescente prsedictus filius Alani. Hoc autem B ei voluntarie et diligenter ministrabant, et cum
videns suprascriptus Alanus de solario quo instabat, magno honore ei serviebanl, quia ad hoc opus prse-
valde dolore repletus est : consolando tamen nun- dictus domsius Benichramnus ejusdem urbis epi-
tiavit uxori suocmatrique ejus praedictijuvenis mor- scopus ipsum syno.iochium in 1'ontileuva in honore
tem, considerans quippe quod sine causa eveniret. «aucli Martini feceral, ut omnes adv. ntanles, tam
Tttne devolissime Deum coeli cxorans, deprecatus diyites quam el pauperesa ihi reccptiones haberent;
est ut taliter res suas ei disponere concederet, qua- ei alimenta el coetera neces6aria abundanter inilii
liter sua esset beneplacita voluntas, et qualiter ex acciperent.
eis regnum mereretur aelernum. Coepit ergo tunc Cra6tina auteni die, a prsedicto synodochio jam
pedes una cum uxore sua ire per monasteria et ioca dictus Alanus surgens, ad memoratam raatrem ec-
sancta, ac corpora sanctorum quoerere, deprecans elesiajn oralnrus devotissime nudis plantis propera-
die ac nocte intentissime Deum, ut porro inspirafet bat, quoniam proedicta noete, dum in proefatosyno-
ei ad quam ecclesiam, secundum Creatoris sui vo- dochio Pontilenva oralioni devulissime insistebiti,
luntatem tam pro preediclofilio suo suas Domino instinctu Dei accensum est eor ejus, ut ad menio-
offerendores quarn et reraedio animoesnaetraderet, ralam nialrem et civitatis ecclesiam, queeest con-
Tali vero devotione surgendo, et orando eleemosy- (Q structa et sacrala in honore sanctoe Dei genitricis
nasque faciendo, visitabat limina el cprpora atque Mariae,et sancti Petri spostoli, el sanctorum ir.ar-
eeclesias sanctorum inultorum, ut Domjnus, ceu tyrum Gervasii et Protasii, ad quam et ipse oraturus
dictum est, ei inspiraret ubi suuni traderet pro- properabat, omnes traderet res proprielali suoe,
prium, quoniatn magnara heredilaterri habebat, el qur-d el nsitu Dei factuiji esse nulli dubium est. Hoec
nullum habebat filium vel filiam heredem. quoque peragere, ut ei insiiiraiuui erat, cogitans,
Dum autem supradicto prsetexlu a monasierio mandavit domno Hacioindopraescripioepiscopo, ut
sancti.MartiniTttronensis reverlebatur, etlicet multi obviatn ei veniret, el cum eo coniderare valeret,
servi Dei cum orali essent ut ad loca sp.nptorum qualiter de svtisrebus agete debe;et, quia notusei
qtiibus insistebanl suas res iraderet, et si veilet ab erat et fidus amicus dotnnus Hudoindus. Fecil enim
eis pretium acciperet, et ufrumque haberel, et domnus Hadoindusut ei jan: dictus Alanusmandave-
eleemosynam ex eis et munera. Haec suadebal ei rat, el venit obviam ei, et benigne eum suscpiens
abbas de monasterio Turoncnsi, m quo sanetus Mar- per orationes ecclesiarnm jain dictae eivitatis cum
tinus corpore requiescit; similitr et abbas rjui di- summo honore el magna reverentia dedaxit.
citur Duo-Gemelensismonaslerii, sive alii praepositi Dum autem ad preedictam matnem eeelesiam
et abbates, et servi Dei mttlti; tamen ad nullum de 0 usque devolissime p.erveneruntin eamque inlrantes,
praediclisI cis ejus intentio se submisit, neque eJHS et pariter orantes ceeperunt fiere Alarms et uxor
567 S. HADOINDICENOMANENSIS EPISCOPI 568
ejus, et cum lacrymis volunlaiem eoruni publicitcr jK quibus in ea et nos eorum fulti orationibus Doniino
patefecerunt; et de eadem ecclesiasancteeMariaeel tribuente perpetualiter vivere raereamur. Amen.
sancti Petri alque sanctorum martyrum Gervasii et Praediclisiquidem domni Hadoindi tempore venit
Pfotasii exire non potuerunt, anlequam omnes res quidamvir sanctus, Domino ducenle, sub babilu mo-
proprietatis stiaepraedictodomno Hadoindo et suis naslico, nomine Lonegisilus,quiirendo loca ubi ali-
consacertlotibus et ministris atque preefaloe malri quam cellulam ad lucrandas an:mas facere posset.
ecclesiselegaliter per strumenta carlarum sub slipu- Audiensautem famam praodicti Hadoindi, venit ad
latione subnixa firmiler tradiderunt. Hoc aulem eum, deprecans ei vieum suum canonicum,»nomine
factOftam hilari animo et laelilia repleti, levesque Buxidum, situin videlicet in pago Cenomanico, in
corpore sunt effecti, alque ad juventutem priorem, condila Sagonense. Erat enim nolus ei ipse vicus,
virtute Deiet inlercessione praediclorumsanctorum quia frequenter ad eumdemlocum convenire sole-
suntreversi, ut omneshoc videntes stupescerent,nec bat, quia aplus ei propter fiequeutiam popnli ad
vitiisse, nec audisse eum lacrymis profiterentur, liicrandas aniroasvidebatur, et bouoset Deum limen-
quod nutu et virtule Dei faclum esse non dubium est. tes viros in circuilu ejus habebat, qui eum bene
Tali enim conditione instinctu Dei tradidit memo- recipiebanl; et omnia necessariaei ministrabani; et
ralus vir Deo devotus Alanus jam dicto episcopo B insuper. monasieriura inibi facere suadebanl, quod
praefatoemalri ecclesioeduodecimvillas optimas, cum et de eorumrebus augmenlari volebant, in quo et
eorum appeudiciis, id cst, Juliacum, Lucdunum,Ru- animas suas Dominolucrari, ipso docente, mereren-
liacum.Ruppiacum, Sabololium,Quilselidas,Vernum tur. Ilacc aulem audiens domnus Hadoindus, gavisus
et Vericium,Tonidam, et preedicturo Doliacum, in est valde, et libenti animo dedit ei praedictumvicum
qua proefixiissuus filius mortuus fuerat, et Gamaria- ad jam diclum opus perficiendum,et ad praefaiuta
cam; et postea per translalas manus, asinarias et monasteriolum ad lucrandas Deo animas construeu-
caeterasvillulas, quarum iiominaproplerfastidium-et dum, suadens ei etiaro, ut quod animo, Dominoiu-
toedium legentium hic non inseruimus. In pollegi- spiranle, habebat opere virililer perficeret. Et insu-
ticis [Leg. polyptychisj lamen et plenariis sanctae perdedit eiprjedictus domnus Hadoiudus alias sei-
Eiatris praedictseurbis ecclesiee haclenus plenitet colas et villulas, in circuilu prtefali vici Buxidi sitas,
reperiuntur insertae. lnsuper semetijisum et suam quas praedictusdomnus Lonegiselus nominatimeum
uxorem tradidit praescriplusAlanus memorato epi- deprecabatur. Dedit etiaiu ei inemoratus domtms
scopo domno Hadoindo, ietservis Dei in preedicla Hadoindusin adjutorium ad jarn diclum opus Dei
ecclesia Domino famulantibus, ut de animabus perficiendumtotam decimam partem villaesuaesedis
eorum et corporibus suis magnam haberenl curam, C ecclesioe,cujus vocabulum-est Lugdunus; unde Dei
et cprpora eorum alerent, et animas suas Domino seryi et ipse in preefatovico et in eodem monaste-
lucrarent. Prbvidehatquoque eos domnus Hadoindus riolo haberent pleniusviclualiaeorumet vestiraenta.
diligenler, et ministrabat eis sufficienter, etitaeis Posteavero tam ejus lempore, quam .etsuccessorum
seiviebal, sicutservusdomino. Memoratusergo Ala- suorum,- multaeres ad proefaium monasteriolum a
nus et sua uxor sub potestate proedicliepiscopi stu- nobilibuset liberis hominibus sunt legalitertraditae.
diosissime et devotissime Domino die noctuque Ipsum naroque monasteriolum cum preedictis rebus
nailitabanl, el pro supradictis deyotionibus, sicut et omnibus ad se pertinentibus suaesedis ecclesiee
credimus, regnum Dei adquisierunt, et vitam aeter- subjugatum, el suis successoribus jure ecclesiastico
nam, Dominoannuente, perceperunt. Vivunt enim possidendumet canonice gubernandumejus reliquit
cum Chrisio et sanctis ejus in beata goria, cuin temporibus.

SANCTI HADOINDI
CENOMANENSIS EPiSCOPI

SCRIPTA QILE EXSTANT.

[Brequiguy,Biplons.,etc, tom. II nov. ed.]

I.
TeslamenlumHadoindi Cenomanensisepiscopi*
(flim.642).
In nomine DominiJesu Chrisli, et Spiritus sancti,
» TeslamenluiiJ hoc prijnus vnlgavit Brissonius,
Formul. lib. vn, n. CLXI,pag. 659, nov. eilit. re-
pcrlum in schedis Crucei. Ex Brissottib recusum iu
AnnalibusecclesiasticisBaronii, ad annv6S2;denuo
octavo Idus Februarii, in anno quinlo regnante
gloriosissimoClodoveorege. Ego Hadoindus, ac si
indignus peccator [ tametsi peccator ], episcopus
sanciaeDei EcclesioeCoenomanisciviiatis,sanus, Deo
propitio, inente et corpore, sanoque consilio, me-
in commentariis ad consueludines Cenomanenses;
emendatius postea Corvaiserius, Hist. praes, Ceno-
man., pag. 236, ex vrleri Eeclesiae Cenomanensis
registro pontificali, typis mandavii; ex Corvaiserio
 569 , SCRIPTA QMM EXSTANT. 570
tuens casum bumanae ffagilitatis, testamentum tra- A MariaeAuriono [Aureonno] vicum, quem Agobertus
didi.illudque C adulpho diaconoscribendiim dielavi: abbas Diableniis [DixiagensJsimul oedificavit,et Jona
quod leslatnenium meum si quo casu jure civili aut villam, quaefuit Sigulphi presbyteri, el quam fidelis
prxtorio, vel alicujus novaelegis interveniii, valere noster Chaddo per nostrum beneficium habere vide-
nequiveril, ac si ab inlestato ad vicem codicillorum tur. Pariler et mansionem ad prope ipsam Jona,
valere id volo ac valeat. Itaque si quando ego Ha- quam Lup.usquoudam tenere visus fuit, ipsi Chad-
doindus, suprascriptus episcopus, cx rebus humanis doni volumus esse concessatu : si tamen habuerit
excessero, ac debitum venturi temporis complevero, filios, in eoritm permaneal polestate; et siquidem
tunc tu, sacrosancla Eccfesia venerabilis fCeno- filios non habnerit, post suum iransitum, ai jtis et
mannis], hoeresmea esto, boeredemquemeam te esse dominalionem domnosMarioede Aureonensi vico re-
consiiluo; ila ut aliquid per hoc testamentum meum vertatur [revertatur perpetuis temporibus dominan-
dedero, legavero, dare jussero, id ut detur [et est dum]. Similiter villa Lastemarico [Lastemariaco],
datus], liat, praestetur, fidei tuee, heeres mea, com- quam ex munificentia nostra ipse fiJeli Caddoni de-
mitte. Dono tibi, sancta venerabilis Ecclesia Caeno- fensori [ipsius fidele nosti'o Caddono defensore] no-
manica, in honore sanclee Mariae,domini Gervasii et slro concessimus, voluntas mea est, ut, dura advixe-
Protasii martyrum, villam juris mei, cujus vocabu- **rit, hoc usu possjdeal; posl ejus vero discessum,
lum vocalur Avesa, quam dalis rebus propriis nieis cum omni re meliorata vel superposita, sanctoebasi-
comparavi, cum domibus,eediliciis,mancipiis, vineis, licaede Aureonensi vico reverlalur. Similiter et Pau-
sylvis, pratis el pascuis, quanlumcunque in eo loco liaco qui fuit Roccoleno [Roccolenopartisj jamdiclae
[in ealoca jaspicerevidetur, cuin colonis, et integro basilicaedomnoeMarioeejusque lemporibus possidere
termino suo, ad jus et dominalionem [donaiionemj decernimus. Itemque villam Baudiacam quam ex
vestram revocetur, pefpetualiter possidendum. Si- comparaiione et nostris directis aclionibus [villa
militer basilicaedomni Victurii, ubi ipse dominus re- Baudriacaecx coniparatione legiiimas nostras dire-
quiescere diguoscetur, et, si meruero, inibi sepultu- clionibusj revocavimus, cum lerris, domibus, man-
ram habcre desidero; dono libi villam nuncupatam cipiis, sylvis, pratis et pascuis, acolisque omnibus,
Acerveo, quam dato pretio comparavi,cum domibus, ct inlegro termino, proefatoasanclae Mariae basiliete,
mancipiis, vineis, sylvis, pratis et pascuis, exceptis ejusque ministri in perpetuum a die proesente jure
his quos pro animae meee remedio ingenuos fieri suo recipiant. Simul villa Briaco, quse est ad oppi-
praecepi, totum et ad integrum preefata basilica post dum [et villa Driaco, ad oppidumj ipsius basilicae
meum discessumsuaepotestaiis faciat revocare per- cum colonia Hamarico quam antefateesanctae Marioe
petua dominalione possidendum. Ea vero conuitioue ecclesioedonavi, ad inlerveniendum pro nostris pec-
dono sanclae basilicoedomni Pelri et Pauli apostolo- catis [Colonica Cameriaco, antefataesanctoebasilicoe
rtim, quam dominus Berihicrannus, quondam epi- saiicl»' Mariae pro noslra inlerveniendum peccataj.
scopus Csenoniaiiis[ad oppidum Cenomannicae]civi- Simililer Tusciaco, qui fuit Dondulfo, et iter quod
latis, suo opere aedificavit, villam proprietalis meae cum Edeberlo commutaviinus [Ausciaco qui fuit
Iscomodiacum, sitam in pago Bellivi | Belini], quam Dtuctulfo, el hoc quod de Edeberto conimulavimus,
data pecunia de Ansero [Aussoreno], et genilrice volo esse donatum. Similiter Auliaco, et castra si-
sua comparavi, ut hanc ministri ejusdem post meum militer, et villam Cometas, quam de illustri malrona
tiansituin teneant, possideant, et futuris laccrc cui Modenaoa, data nostra pecunia, comparavimus, cuni
voluerint derelinquant. Simililer dono ipsi basilicae domibus, oediliciis,terris, mancipiis,sylvis ac pascuis,
domni Petri et Pauli apostoloi"um,villas quibus no- basilicaedomnae Mariaede Aureonensi vico conscri-
mina sunl Taudiniaco, Martiniaco, quam Lupus bimus, cum Appiaco colonia. Simili niodo villani de
quondam per nieum beneficium tenere visus fuil : Frigido Fonte cum omni inlegritate, id aspicienlibus
liocsupradicta basilica, post ineum [nostrum] disces- et pertineniibus scilicel omnibus [vel aspicientes ad
sura, cum omni integritaie, quod ad ipsas villas se pertinentes, cum omnibusj oedificiis, mancipiis,
aspieere videlur, ministri noslii jam dictaebasilicae -accolis, servis et ingenuis, sylvis, lerris, vineis, pra-
de praesenti percipiant dominandum. Simili modo tis et pascuis, aquis et aquarum decursibus, el a ro
donobasilicaedomiiiViricentiiniartyris,quamDomno- in hac quaesita sanctoe basilicce domnee Mariaevolo
lus, sancleerecordalionis episcopus, suo labore con- esse donatam, ut pro nostris inlerveniat peccalis, el
struxil, villam juris mei Pratellus, cum omni inte- Dominusnosler Jesus deliclis nostris veniam conce-
gritate, quantumcunque railii [inibi] Domnola visa dere dignetur [omni re inexquisita, ut a die prousenlG
tuithabuisse.Similiter dono basiliceedomnaeetsanctoe antefaclaesanctae basilicae doranaeMariaepro nostra
Coinlius, Annal. t. III. pag. 155; Mabilloniusdemum editionibus reperiri, cum pluries poslerioribus euris
Aciis episcoporuin Cenomanensium inserlum inter reformari poluerit. Hoc enim quod edimtis exenir
Analecla edidit, pag. 267. Omnibtis pro sincero ba- plum anno quinlo regni Chlodoveicondilum fuit, id
biluni, no minima quidemsttspicionenolatur. Editio- est, juxta Cointiuui et Mabillonium, auno 642; nec
nem Corvaiserii sequimur. Varias leciiones alicujus anle annum 055, quippe, juxla Coint, Ann., t. III,
inomenli ex actis CenonianenMuisi episcoporum pag. 409, et Mab. Ann., t. I, p. 583, hoc ipso anno
depromptas inter uncos ascribimus; quae apud obiit Hadoindus. Inleliciter Baronius hoc leslameii
Baronium desunt parenlhesibus includimus. Miruin tum tribuil anno 652.
non esl varius discrepantias in testamenli Hadoindi
§71 S. HABOINMCENOMANENSISEPISCOPlSCRIPTA QVM EXSTANT. $72
intervenienda peccata, ut Dominus noster Jesus A doindo, Cenomannicaeurbis episcopo, tina eurn ipsa
Christus quantitate neslris deliclis concedere digne- congregatione ex ipsa urbe consistente, ego in Dei
tur, iHucesse proficiendumj. Similiter et Yernicellae nomine Sigrannus, indignus sacerdos atque mona-
cum omni jure suo et lermino vel coloniis [colonica] chus, precator a vobjs accedo. Dum et mea fuit pe-
aa se peflinenlibus, ad ipsam sanctam basilieam litio et veslra decrevit voluntas, ut illud monasterio-
prolieiatin perpetuum. Et si aliquis exinde epistolam luni, quod est constructum in honore sancti Pelri el
quasi a nobis factam proluierit, vacua ac inanis per- sancli Martini, et est silus in terraturio sanctaeMajioe
maneat; et ita nobis convenit ut superius inlhimare, Dei genitricis, vel sanctorum martyrum Gervasiiel
ut unicuique facta noslra de propinquis aut haeredi- Protasiij mairis et Cenomannis civitatis senioris ec-
bus nostris chartam aliquam, quamvis honorum ho- clesiae, in pago Cenomannico, in loco quodam quae
minum manu roboratam, ut cupiditas suadet, pro- ab antiquis dicebatur Casa-Gaiano, super fluvium
tulerit, vacua et inanis .permaneat, et illam maledi- Anisoloe, quod, secundum noraen. ipsius fiuminis,
ctionem percipial, ut supeiius est compreherisum. nuncupatur Anisola, ubi domnus Turibius, ejusdem
VillamFonlanasin pago'Sy)viasinensililius et parens parochiaepontifexdudum in rebus senioris et matris
nester Bodilo, dum supersles fuerit, locellum illum civitatis ecclesieecui praesidebat,ecclesiamin honore
lempore vitaesueeteneat ac possideal. In Christi no- " sancli Petrj principis aposloiorum fecerat, quae ta-
mine, Hadoindus, etsi peccator, episcopus, hoc men destructa proplerirominentes vasiationes fuerat,
testamentum quod ex devotione rogavi [fieri rogayi] sed adhuc dc ipsis maceriis aliqua pars ibi erat,
relegi et subscripsi. Rosindus [Rensidus] subscripsi. quando domnus Karilefus, per licentiam et depreca-
Berteghiselus subscripsi. Marsus subscripsi. Auffre- tionem atque adjutorium dom. Innocenti episcopi,
beitus [ Austribertus J subscripsi. Sigrannus [Sei- in jam dicla lerra sanctaeMarieeet sanctorum mar-
ghrannus] subscripsi. Audobertus subscripsi. Cadul- tyrum Gervasiiet Protasii, ex rebus ipsius et aliorum
phus, ordinante domno Hadouindo episcopo, hoc bonorum virorum aedificavit,per vestrum beneficium,
testamentum redditus, scripsi et subscripsi. sub usufrucluario ordine, tempore vitoenieae, cum
a
Magnificis in Christo, el sanctae Ecclesiaefilio omnes res ad se pertinentes vel aspicientes, inibi
Badiloni et Andranno Hadouindus episcopus,rogo et tenere permisistis, et censivi annis singulis ad ma-
supplico charitati veslrae, ut cum me Dominus et trem civitaiis ecclesiam persolvere vel ejusque pon-
omnium creator de hoc soeculomigrare preeceperil, tificibus atque recloribus, id est, ad lumen «cclesioe,
Caenomanisiter [ire] facialis, et ibi testameutum de cera librasmi, et adopus
episcopicambutta una,
meum, cum apertum fuerit vobis persequentibus m et subtalares n, et ad opus canonicoruni inibi Deo
apudque ptiblica gestis [gesta] municipalibus faciatis degentium buticulas duas paralas, plenas de vino
allegare [alligare], et quod unicuique per ipsum optimo, et in ccenaDoroini plenum modium de ovis;
testanientum sanctis civibus vel propinquis meis et si
negligens aut tardus de ipso censo apparuero,
visus [seu fidelibus visus] sum delegasse, vestra fidemexinde
faciam, et. ipsum raonasteriolum tem-
dispeiisationeunusquisquejuxta ipsam delegationem pore vitaeiiieaenon perdam; et alicubinec vendere,
pcfciperevaleal. Et quidquid exinde egeritis, ratum iiec alienare pontificiumuon habeam,nisi sub jure el
et firmissimumdebeat permanere : quod mandatum ae dominatione sanctaeMariaeet sanctoi~uni
potestate
manu iibstra firmavimus, et petimus muniendum.
marlyrmii Gervasiiet Protasii, veleorum pontificibus
(Aclum Caenomaniscivitali ; in Christi nomine, atque rectoribuspermaneat.Etpostmeum quoque ju-
amett. Hadoindus,etsi peccator, episcopus, hoeman- hente de hac luce discessum,cum omni re emeliorata
datum rehgi et subscripsi. Rosindus [Rensindus] vel
supraposita, absqueulliusjudicisconsignationeaut
subscripsi. Bertigheselus subseripsi. Marsus subscri- heredum iiosirorum contradictione, jam dictum nio-
psi, Auffreberlus [Audo subscripsi. Austreberlus] nasteriolum.cuinotnni inlegrilate, et res ad se aspi-
subscripsi. Audebertus subscripsi [desunt]. Deffensor cientes vel pertinentes, vos aut reclores successores-
subsciipsi. Ursimannus subscripsi [desunt]. Sirannus 0 que vestrps in vestram facialis revocare poteslatem
subscripsi [<fmt|. Cadulpbus diaconus, ordinante vel dominaiionem. Et ut hoecprecaria; uno tenore
domino Hadoindo episcopo, hoc mandatum scripsi una quae in thesauro civitatis ecelesioe
et subscrip-i.) conscriplae,
11. recondita sii, et alia quam ego Sigrannus a vobis
accepero, firroioremobtineant vigorem, manus no-
Cltarla qita Sigrannus recognoscil se tenere monaste-
rimnAmsoknseabHadoindo,episcopoCenomanensi, stras proprias subterfirmavimus, et bonnrum viro-
h
jure usufrucluario, et sub cerle censu (ann. 637). rum decreviiiipsroborare. Actum Cenomanniscivi-
tate publica. Data vni Idus Aprilis c, anno xxxi re-
Dominosancto ac venerabile sede apostolico Ha-
6 Hanc inslructionem, clauso teslamento super- Bteriumassercre conabanttir saeculoIX; el quaeregia
scriptamfuissedocel B.ironius; nolat vero et desiderari simiil ac pontilicali anctoriiaie falsi dairinalaesnnl,
ciidicillufnquo manuinissioiiesservorum alia !e- nt supia, 1.1, pag. 96. annot. 1, et 100, annot. 2,
gala scripla eranl. dixiinus ; vid. Baliwii Miscellanea, t, III, pag. 127,
h Exstal bicc charta precaria in Analectis Mabillo- H«50. Ergo ox re judicala lioeccharta snpposiiiliis
nii, pag. 468. Recensetur inter chartas quibus Co- anntiiiieran 'a tst.
nouianenses episcopi jus suum in Anisolense mona- « Fa!sariiignorantiamprodit,veloscitantiani, nota
57: NOTITIAINS. SULPICIUM. 574
gnanle Dagoberto rege. Ego Hadoindus quamvis ,A !>si.Helenuspiesbytersubscripsi.ErigandusJiaconus
indignus episcopus, hanc precariam a me factani subscripsi. Ebrenus presbyter subscripsi. Landiicus
sttbscripsi. Wislremandusabbas subscripsi. Oduluvi- diaconus subscripsi. Emmo presbyter subscripsi.
nus presbyler subscripsi.Bernericus,indignus abbas, Albo diaconus subscripsi. Herifredus presbyter sub-
subscripsi.Winelhariuspresbytersubscripsi.Adamal- scripsi. Besto presbyter subscripsi. Urso diaGonus
gandusdiaconussubscripsi.Danihelpresbytersubscri- subseripsi. Signum Landohic advocato.
liaecchronologica. Quis eniin alius nescit Dagober- Verumemendationeomni prorsus indigna est charta
iumannoregnisiiil6obiisse?ConjicitMabilloiiius,ubi faisi damnala. Ut atitem ei lociiin assignemus, hanc
supra,eiiie'ndandumforteesseannum 16'pro anno3I. ullimo regni Dagoberti anno tribuere liceat.

ANNODOMINIDCXL.

SANCTUS SULPICIUS,
COGNOMINE PIDS,
BlTtJRICENSlSEPISCOPOS.

VITA SANGTI PII,SULPICII

AUCTOREANONYMOMONACHOSULPICIANOFERE COiEVO.

(ApudJlabill., Act. SS. Bened.,excoilicib.Mss., et JoanneBollando.)

8BSERVATIONES PRJEVIf B monachorumPater exstitil, atqueinde ad episcopalem

proveclus cathedram, vila clarus in pace quievit.
1. PraeterSulpiciumcognomento Severum, Bituri- Qnippe Sulpicius fuit abbas
censemepiscopum, quem nonnulli cum Severo Sul- monachis qui iu castris regiisCastrensis, prafectus
officiadivina nocte
picio sancli Martini discipulo perperam confimdunt, dieque persolvebant.
habuit Ecclesia Biturica alium antistilem cogno- 5. Fuit ergo monachus Sulpicius, et quidem ante
mine Sulpicium dictum Pium, cujus in praesenti et post pontificatum; nam regimen pastorale annis
Vitam exhibemus. Ille snb finem saeculivi, hic ini- ante mortem aliquot abdicavit, ut Deo liberius in
lio saeculivn, floruit. Navensimonaslerio a se condito vacaret. At cujus
2. Sulpicii Pii Vitam scriptores duo coaevilitteris demum instituli monachus? Quisancti Coiumbani re-
commendarunt, fusius aller isque monachus cceno- gulaea Benedictinadivortium lolo illo saeculocontu-
bii a Sulpicio construcli, quem suum tiiique patro- max defendunt, non facile Sulpirium nobis subdu-
num itleniidemappellat; alter compendiosius, quem cent. Tempore Vualdeberti abbatis Luxovien i>, nc
idcirco abbreviatorem vocabimus. Utrumqtre edidit proinde Sulpicii, monasteria ex regula duniaxai
Joannes Bollandus, ad 17 Januarii. Priorem duntaxat sanclorum Benedictiet Columbani,tesle scriptore Vi •
hic dabimus, si quid in alio dignuni observatu fue- taesanclaeSalaberga: gravi ac coaevo, conilebanlur.
ril, suo loco adnotaturi. iElatem suam indieal mo- Jonas Bobiensis monachus, in Vita sancli Eustaiii
nachus Sulpicianus numm. i, 11, 16, 17 et 52, ac abbalis superius ad ann. 625 relala, dum coent.bia
Vitaea se scriptaeadjecit librum Miraculorum,quem ad sancti Columbaui praescriptum apiid Biturigas
in fineVilaesancti Sulpiciipromiserat, quamvis sty- C conslructa enumerat. Navensisseu Sulpiciani nio-
lus raetrice cadenset passim languens libri Miraeu- nasterii tum existentis haud meminit, nempe
quod
lorum alium omnino auctorem sapere videatttr, ttti sinceris ac puris sancli Benedicli insfiiulis parebal.
et prologus Vilaepraemissus,qui in rnembranis per-
niullisdesidcratur.Palriarchii Bituricensis(a)scripior PROLOGUSAUCTORIS.
quinquelibros de Vila et Miraculisipsius sancti Sulpi-
1. Clara radianle congerie qua dono imperatoris
cii in archivis thesauri calhedralis ecclesimBiiuricis
asservaios aflirmai; nee alium putes auctorem a aeleruiob merita praesulisalmi aula repletur Eccle-
nostro, (ujus lucubrationem in nonnullis exemplar-i- siae, virlutum lampade coruscante, etsi minus idonee
bus in libros quinque distiiictaiii adverlimus, prout
in margine adnntatum observare Iicet. digna possumus eloqui, tamen vel sermonemtenueni
5. Mouachi Sulpiciani lucubrationem exornavit devotae plebis auribus tentamus inferre, maxime
Joan.ies Phernandus Casalis Benedieti monachus, a cum audientium sit fructus, yirorum gesla fidelium
Ti Lhemioin lib. de Scriptoribus eccles. laudalyr, revolvere calarao
et Patriarcliio Bilurice.isi, cap. 51, insertus, a qno pro memoria populorum. Et lic»;t
apices aliquot illustrando anonymo muluabimur. Ta- nihil egeat mortalium justus littera, cujus noinen
cemus VmceniiiimBellovacensein, el sanctum An- ccelesli jam contineiur in pagina, tainen fidei suc-
toninm, qui una eum Neotericis niultis de saucto crescunl augmenla, dum sanelorum recentia repli-
Suipicio egerunt.
'4. Sulpicium comuiendanl in snis Martyrologiis cantur exempla, cum et cohorti Chrislicoloepastor
Usuar.ius et Ado, ad dient xvi Ralend. Febr. No-'P clatisus paradiso terreno repraeseniatur stylo, et
tansia vcrba Adonis: Biluricas,depositio beali Sul- grex exemplis accitus ad aethera tendat gressu,
picii episcopiet cenfessoris,qni a piterilia litteriseru
ditus et sanclmconversalionisluce conspicuus,eiiam quulenus, juxta Danieiis oraculura ( Dan. xu, 5), et
iaicusvirlutibus claruii. Posl eliam, coma deposila, ducliis palroni magisterio populus ul splendor
(a) Exstat apud Philip. Labbe, toni. II. Biblioth.
S75 S. SULPICIUSCOGNOMINE PIUS. 570
hrmamenti rutilet, et doctor sidereasibi luce cumu- ,A J ministeriismultos e viriculis, pcenis et squaloribus,
lata coruscet, praesertim cumob sui declarationem liberare.
merili in orbe vaslo Galliaeinter virtutum crebram 5. Ecclesia erat quaedama parentum haud longe
niateriem insigniChristimunere adsacrum illiuscor- positadomo, ut pote ab hosiibus pene diruta , ubi
pOsassiduefons olei" redundet rore coelesti,et sic clericorum et populorum nulla erat frequenlia. lbi
igiiis juge capiat pabulum , ut inlusione sancti cum beati viri crebra fierent orationum lucra, qui
Spiritus continuaturo liquor sumat augmenlum,Cui quidemjaclantioevitans atlingere fomitein, sJlentia
scilicet prudenti viro etsi naturae debito roors ex- noclium profunda cum fierent,claro vestimenlis in-
stinxii corpusculura,fulgent tamenviventiamiracula dutus quibus moris est uti poenitenlibus, armalus
polyandrob. sacris orationibus, pernoctare pergebat, et labore
sancto somnis sprelis inertibus, dulci meditatione
INCIPITLIBER.
transacta, cum roseaelucis splendor mundum irfa-
1. Beatus igiturSulpiciusortusclarisparenlibus <=, diarel, rursum saecularium legminibus ornabaltir,
civiumpeneprimoribuscastrisqueregalibusaltus, Bi- "et ita sanctuni elaborabat propositum occultare.
turicoefuiturbis egregius pastor, et nunc glorioso Haecprima puerilia rudimenla,1iicludus ejus infan-
excessupatronus est effectus. Qui in flore aetatisB ] tiae,talis in eo coadoleviterga Doroinumaffectus.
primaevae Chrisli militiamlaqueis saeculi ruptis per- 6. Nocle quadam in Ecclesiade qua diximus, eo
severanlidelinilionesuscepit, el in tanlum capessen- cum duobus pueris vigilante atque in oratione pro-
dae reiigionis proposito adhuc puerulus vir .bealus nius incumbenle,cum inenlis in profundioribustota
exarserat, ut (ila dicam) si persecutionis tempus dependeret deleclatio, spiritus duo leterrimi irama-
non defuisset, periculis se sponle praecepsingereret. nes, jEthiopum vullui similes, apprehensos singuli
Hincjam lectionibus coepit divinorum voluminum ptteros ab ecclesiaviolentertraherenitebaniur. Tan-
maucipari,etin erudilionibusiideisemetipsuniinse- dem vir Deipost tergum magnisclamoribus ejulan-
gniter exercere. Deniquepro juvenilibusreprimendis1 tes reperit suos. Intuetur letros, manum elevat
cupiditalibuset sapientiaeprofeclibus adipiscendis, contra adversarios, jaraque pueros vi abslrahenles
oralionibus se et abslinentiaefrenis constringebai;; cum foras egressumpraeriperenl,Deisacer vexillinn
et ita ei ah ipsis cunabulis ecclesiastica regula in' depromit crucis. Illico tetris cruentisque elapsis,
observanliahonorabilis fuit, ut multorum juvenumi puerisbspitesremanserunt. Ex eo igitur terapore ille
ac senum ad eum]confluentium turbas de fideii totius bonitatis aemuluset veritatis inimicus, salu-
nostrtereligione sciscilanles, non solum ad fidem i tisque humaneehoslis, omnia moHminacontra Dei
converteret, veTumetiam perfectae vitae iiistitulio- 'C aailitem versans, quem mente corrumpere non
nibusinformaret. valtiil, minis phanlasticis nititur deterrere. De quo
3. Manifeste autem ei aderat divina gratia, perr si quisexploratius discere vult, breviter post pauca
quam innumerabilesad imitationemsui in iide Deii in suis ostendemuslpcis.
proyocabat. Ante omnia, praecepta evangelica ett ,7. Clarescereinlereasignis etvirtutum ccepit mi-
vocemSalvatorissummo amore et sludio implendai raculis adornari. Naiu etaegros in soeculariadbuc
esse censebat. Nam etsi juvenilis qiiidem et minus3 positushabituoraiione curabat, et daemonesyerbo
perfectisensus fortasse videretur, sed perfectissimae 3 fugabat tolis viribusChrisli alhleta, desudans u.t a
caslilatis indiciuro conlinens, velut fundamenlum l sanclopropositonunquam discederet. Quod huma-
quoddamprimumin anima collocayit.Et ita demuin i num favOreinlalere cupiebal, ne qua saeculihujus
reiiquas super hoc perrexit aedificare.virtutes, ett aura favoris erumperet, et aures suas arroganiiae
secundumEvangeliorumscilicetfideni,quavoceSal- pollutione macularet. lgitur cum haec ab eodem
vatoris depromilur exhortalio, quia sunt eunucldqui it g.ererenlur, et per gestorum bonrtalem lacita qua-
se caslraverurilpro regno Dei (Malth. xix, 12), spretaa dam praedicatione Dei nostri veritas nosceretur;
conjugiicopula,
' -4.Cerle proposilumobtinuit castitaiis. ctimqueplerumque(ut assolet) alios pie credentes
quanturo eorum relatione cognovimus, i, splendor l^ucisaceenderet, alios impie derogantes
qui ei a pueiitia usque in leinpora nostra comiles :s perfidiaenebulosae lelra caligo suffunderet, ita u
ministrivefuerunl, nihil alittdiu sseculariadhuc po- i- compleluraviderelur quod scriptum est in Genesi,
situs habitu visusest agere, quam monasteria con- i- quia JEgyptiis erant lenebrae crassceet palpabiles,
struere, basilicasextollere, opere novo ecciesiasre- ;- filiis autemIsrael erat lux in omnibus suis (Exod. x,
slaurare dirutas, miseris auxiliumferre, paaperibus <s 20), pergit nihilominusDeusnoster magnilicari in
egenlibusquee suis opibus necessaria ministrare, 3» sanclo suo, et cceplaevirlulis opus prosperioribus
prolligalisnon solum sermone et exhortatione per- f- successibuspropagare.
feclaeelspirilualis doctrinae,verum suis officiis ac *c 8. Cumque repcnte faraa de eo longe lateque
<•.Deisto oleo infra, num. 45 et seqq, vocabulumest, nulalesolumexslitil, genusaulemillu-
b Polyandrumseu polyandrinm,significatcomma- a- slre ex optimatitus alque primoribusislius rrovincim
ne virorum diversoritim. mnnasierium(quod sensu su viris; eodemquelempore flontit quo Theodericus,
hic surai videinr), elcoemeterium. deindeClirisiianusimusrex ClolariusII, felicesGctlli-
0 Joannes Phernandus hunc locum illuslrat his >is cani regni prudentermoderabalurhabenas.
verbis : Huic Biturigumvicus cui Vastinio (Vatan)
«)
577 NOTITIA JN S. BULPICIUM. 578
respersa, et praecipue in partem quaesub axe ponitur A J runt, stylo digessimus, nunc a nostri temporis parte
Occidenlis peragrans evoiasset, poscente Austregi- quam inspeximus, parte vero a condiscipulis nostris
silo Biluricaeurbis episcopo a Theoderico principe, nobis tradita sumamus exurdium, el ad posterilatis
ut sibi licenlia daretur participationem docendi ei in memoriam relinquamus.
ecclesia tradere, eo quod ad ipsum doctrinae gratia 12. Cutn igilur de virtutum ejus floribus et gratia
multitudines convolarent; nec mora, regia de- signorum alque gemmis aula regis pulchro decore
ferlur auctorilas ut, decisa caesarie, clericalus sus- vernaret, et velut splendor quidam luminis mundo
ciperet onus. Elsuccedentibus gradibus, anno et eo huic effulsisset et odoris sui fragrantiam longe late-
amplius praepositusca:teris, Leviticaesortis indcptus que complesset, factum est ut episcopus sacer (cujus
oflicium, ecclesiaeministravit. paulo superius fecimus mentionem) glorioso excessu
9. Interea magis magisque signorum gratia cin- migraret ad Dominum. Et cum universus Ecclesiae
gebatnr; et euia a iidelibus Clotario principi fuisset populus pro episcopo eligendo convenisset in unum,
suasum, illico ab episcopo poscil ut pro salute sua atque alius de alio ut fieri solet cum talibus
ac exercitus sui lieentia^daretur, ut vir beatus in suis [Al., in lalibusj, conclamarel, et pars quaedam in-
caslris abbatis officio fungeretur. Denique cum in sanioris vulgi elieniis favore in quibusdam de primo-
stnissuorumque omnium sumptibus ministraliolieret B 1 ribus consensum praeberent, et per morlalem proler-
tridnana, sufficientia unius dieiservala, reliqua indi- vumque praefectum cum infinitis ponderibus auri
gentibus erogabal. Cumque sui metu necessitalis argentique relationes intulissent regis ad consensum,
mussitarent: Oculos, inquit, menlis veslrae, o filii, ut, secundum illam sacrilegam iufandi Simonis se-
in Domino figite Salvalore. Regnum ejus primum clam, ccelestem gratiam conlra jus fasque praripe-
quserite et justitiam ejus, et omnia apponeritur rent; nostri vero, quibus Salvator loquilur : Nolite
vobis. Recordamini iilud prophelicum : Inqnirentes timere, pusitlus grex, quia complacuitPalri vestrodare
autem Dominumnon deftcientomnibono (Psal. xxxui. vobis regnum (Luc. xn, 52) ab immortali Chrislo
11). Nimirum tanta ei subito a fidelibus ciboram Deoque perfecto, beatum virum sibi poscerent
opulentia miltebatur, ut non absurde illud ceniupli- sacerdotem fore; nihilominus tenuem cum paucis
carum fenus quod suis discipulis Retributor fidelis verbis legationis iormulam miitunt etperunum de
promiserat (Matlh. xix, 29) absque humana gloria sei quibus dicitur : Beali pauperes spiritu, quoniam
accepisse gauderet. ipsum estregnum cmlorum(Matth. v, 5), regis auri-
10. Tandem, evolutis diebus paucis, rex crudelii bus patefaciunt. Cumque is (ut solet plerumque)
afliciiur morbo, et virus diffusum [Pro diffusoj per humanee cupiditatis veneno infeclus, ad copiosam
artus praecepsad mortem fesiinat. Interea regina, C illatam pecuniam animum haberet inilexuiii, uxor
repentino luclu percussa, monilia projicit, vesli- ejus , amore succensa divino, virum suum monebat,
menla dirupit, crines genasque dilacerat, et jami dignum justumque clamitans fore, post talis tanti-
amissum quasi conjugem deflet. Turbatur domus,, que viri excessum hunc suae permitlere sedi, qui
jungunturplanctibus dominae lacrymae famularum. pari merito acmiraculorum siguis et viriutum gratia,
Ad beatissimum elenim virum concurrunt, genibuss esset decore simili fullus. Et illud mulier glorioea ad
adbaerent, sanctis lacrymis pedes rigant, ut regiat viri memoriam revocabat, quo labore, oralione sua
pro salute pius sacerdos orationem Domino funderet. eum paulo anle de niortis traxerat praecipilio. Tan-
Is autem, cujus spes in omnipotenle Deo consistebat, dem coelesti indulgentia princeps aliius ore traxit
irrigat flelibus vultum, ac, peclore lunso, aegra sus- consilium, cupiditatisque represso veneno, spretis
piria prolrahit, vigilias jejuniaque conlinuat, jugiter malorum suasionibus, sine dilatione jussit impleri
fundit precespro aegro. Peraciis diebus quinquerex ; quod divinie fuerat placitum providentiae. Et ila
magis magisque proclivius ad mortem dilabilur. Tuini Domino procurante episcopalis apicis meruit pri-
a consodalibus sacerdos rogatur, ut nimiam ob tem- mam Aquitaniaesedem. Dei enim fuit voluntalis, ut
perandam inediam ciborum capiat parcitaleni. Non, diversantes inter se populos et animos dissidenles ad
comedam, inquil, donec sospitalem priucipis obli-. ^ amorem pontificis volox conversio revocaret,etsubilo
nere queam a Christo Domino, cui servio. Hi vero, in uno consensu foederaret.
cum eum principe jam spiritu delicienle et pene exa- 15. Decus igilur poniilicale nactus B. Sulpicius,
nimi, longocva inedia fruslra corpus insons clamita- oneii succubuil non honori; faclus est denique om-
rent altligere, ille cujussalus in Deo fortiter perdu- nia omnibus, non quaerens qua; sibi ulilia essent,
rabat, pollicetur, diebus septem expletis, principem,, sed quce multis, ut saivi fierent. Et subito velut
prisiino recepto vigore, cum eodem coeterisque5 lanipadem quamdam sacerdotem suum Dominus
sodalibus cibum esse sumpturum. Itaque dies adestt accendere properat. Integre etenim vir nealus tra-
volis omnium exspeclata : sacerdotis promissa com- didit semetipsum in abstinentia plurima, jejuniis in-
plenlur, principi velox medela tribuilur, omniumI desinentibus, in vigiliis pene jugibus; ita ut si quan-
nianibus glorioso triumpho sacerdos allollitur, ett do parum aliquid somni necessitas naturalis exige-
regali convivio magnis honoribus evocalur. Eratt ret, hunc non supra strati mollitiem, qua nunquam
quippe per hoc cbarus omnibuset acceptus. uti consueveral, sed super solius malulue [ld est, sto-
11. Et quoniara quae a majoribus noslris cooevis s reae] ciliciique dependerel superficiem. Vir venera-
beati viri gesla didicimus ea fide ut ad nos pervene- bilis et Deo dignus, cum esset in omnibus purilute
 879 S. SULPICIUSCOGNOMINE PIUS. 980
vitacet animae virtutibus clarus, non magnipende- A pietate plenus, respiciens ad eum qui praeerat do-
bat serroohis ornalum, scilicet quia in eo erat ani- mui : Hunc, ioquit, summo studio sub testimonio
ma divinis ornata virlutibus, simul «t signorum Christi tibi cominendo.Tum ille sicut praccipiebat
gratia, quoeei a DoroiiioJesu Christo fuefat conces- adhibiturum se diligenliam pollicetur : et dum huc
sa, augensquotidie praedicationemverbiDei, el sa- alque illuc occupationibus variis leneretur, paulo
ltitaria semina regni ccelorum per omnem terram indiligentius habere inopem cojpit. Qui frigore in-
laliusserens. ediaqueconsuniplus, in fornacem se balnearum in-
-1'4. .Mox quidem jntanlum ad emendandum po- jecit, et cum spiritu tenui membra jam fessa irahere
pulumJudaeorumvetustis infectum venenis profecit, nequivissel, landem exanimatus inleriit. Percun-
ut quasi novcllamluceni verilatis sibi aspicere vide- ctatisque omnibus aliquando minister, cuncla pene-
renlur. Et cum religionis doctor multa quidem ver- trat, et nusquam indicia de puero reperit. Sed an-
bis, plura tamen docerel exemplis, nec viderent ab ti^tes bealus a ministro reposcil commendalum. At
ee diScipulisimperari quod nott prius ipse fecerit, ille ejus genibus obvolutus, eum se perdidisse fate-
nullum sine mora absque baptismi gralia in urbe tur. Protinus vir beatus ingreditur cellulam , pro-
sibi coeliiustradita Judaeumhabilare permisit. Nara sternitur terroe, fundit uberes fletus, geminat alta
cum.pro eorum converslone Dominurti jugiter pre-' B suspiria, Dominumsupplical Jesum, ut suis obluli-
carelur, ac doceret eos per baptismum habere pet- bus redderelur. Intanlum enim dure acceperat quae
catorum remissionem, et non aliter eos posse i»- audieral, talesqueflelttscum vocibusemitlebat, quasi
trare in regnum Dei; quasi veri solisin eorum corda proprium facinus lugens, ac si jam ante tribunal
respienduissent radii, obslupescentes, ac revelata DelerniJudicis anima defuncti de ejus manibus re-
iacie Dei gloriam cotttuenles, ahtiquos poenitentes quireretur. Interea is cujus officiumerat, ad forna-
errofes, fideli cum confessione venienles, ab ipso cem properat succendeiidam et reperto cadavere
pontifice baplizati sunl. Divino igitur munere bella- rigida membra relrahere nititur agniioque exanimi
tbr egregius praedaminimicOabstraxit, Auctori re- beato pontifici nuntiat. Rursum ille terrae prostra-
. slituit, de penetralibus cordis Chrisliamore inlideli- tus ingemuil, fundit preces, diu in suspiriis perma-
tatis maculam expulit. Nonnulliex ipsis sub nostrae net, elevatoquecapile super examniis ossa, calidam
lidei feligione hodie degunt. juhet perfundi aquam. Interea Dei sacerdos sine
15. Breve elenim post tempus tanta in eo virtulum intermissione pro eodem, tunso pectore, Dominum
gralia augebatur, ut non ininus per eum signa quam poslulabal. Cceperunt defuncti raembrase movere
diiduiiiper apostolos Gerent.Namcumpaulo superius paulatim, et faroulantiausibusin officiumpristinum
dixerimus quod dtemones verbo fugaret et aegros^ ossa redire, Et licet tenuis, in oralione durante bea-
oratiotte cufaret, addidit Deusnoster magnificariin to, post ad pedes ejus evolvitnr, ct tacto vestigio
sattctOsuo, ila ut in processu temporis caecisvisum, pristinum collegit robur. Sic a famis pernicie hodie
stirdis auditum, locutionem redderet mutis, vilain creditur superesse : elenim tempore 'multo apud
mortuis,mancis dexleias, claudisgressus reslilueret, nos commoratus est deinceps.
et alia quamplura, quae longum esl narrare per 18. Nondum temporibus roullis emensis, memo-
singula, de quibus, si Dei favor adjuverit, optamus ratur etiam ab eo aliud divinitus gestuin. Gurges
perstringere pauca. Eia age, scrmo, quod spondes. quidam erat in Virisionensiuma silus agello, aqua
16. Gunthoaldus quidam filium suum annorum r.ummole copiosus, utpote daemonibusconsecratus :
circitef decem, cujiis gutturi ita adhaeserat littgua, et si aliquis causa qualibet ingrederelur eumdem,re-
ut sermo formatus nunquara de ore ejus fuisset pro- pente funibus daernoniciscircumpJexus amittebat
latus, ante pedes beali viri exposuit, causam inno- crudeliter vitam. Sed Dei auxiliumadfuit aliquando
tuitomnem. Aiille, humano miseratus affeetu, cum advenlu B. Sulpicii. Tum indigenoeloci genibus ad-
gemilu etsuspiriis oculos ad cceliim sirhul tetendit haerentessanctis exorant, ut suis sacerdos subve-
et palmas, Christum quiest super omnia Deus, tota niat, quia mullos propinquos fainulosque ibidem
lide fiisis lacryinis invbcans, et, oratibne proemissa,D se amjsisse plangebant. Al ille, ul semper, ita tolo
linguam pueri conlreclavit, et signum ei crucis aflectu.miseralus, chrisma cum oleo ei aqua com-
iropressit. Ulico lingua resolvilur, et variis sernio- misceri modica\Al., modieurajjubet: et benedicens,
num responsis usque hodie mirabiliter loquilur. discipulo tradidit, proecipiens,ut ad inslar Elisaei
Piaeclaris gloriosisque signis stupenda miratula prophetaedicerel : llcec dicii Dominus: Sanavi aquas
flucceduni. has, et non erit in eis ullra mers, nequeslerilitas.
17. Eo tempore quo mortilera faroes, ulpote orn- (IV Reg. n, 21). Quod eura factura fuisset, subilo
nes provincias populata est, puer quidam fame' pessimtts hostis ita fugatus est, ut gub lelicitate ex
praemortuus, genibus sancli spiritu tenui provoivi- lunc universi transeani, et piscium co.piamin litlore
r,ur,et ut sui misererelur, exorat. Gujusmisertus vir traliant, et nemo periculum sentiat. Reddita esi
a Viiisio, Vierzon, oppidum in Biturigibus, in .n ejusdem sedis Antistiteraanno 905, in caslrum ejus-
quo exstat S. Pctri coeuobium ord. ,S. Bcnedjcli,
'> d .i!ioppiditraiislatumGSI.LGgeauctbremPalriarcbii
congregatioiiiS. Mauri recensBituriceusis
unitum, Doverensee Biluric, tom. II. Bibl. Labbeanoe, cap. 47 et 52, ei
olim dictum, quod Radulfus '"
archiepi- Chronicon Virzionense,ibid., pag757.
scopus sseculo ix condidit, deinde per Geioniium
581 NOTITIA1N S. SULPICIUM. 582
igitur popuio salus , ablata est infirmitas aquae. A adhaerentes domos dum tangerent, ad se reversse
19. Non longum post tempus sequilur longe cla- restringuntur flamffieein unum, chaos fugiunt quo
riorvirtus. Cum unus ex ruslicis ob mitigandum non transgredi audeni. Tripudians Pater ad eccle-
aestivumfervorem ultroneus se projecisset in flumen, siam remeat gaudens, matutinis horis debitas persol-
illicoSalanoelaqueisvinctus, vitam violehter abrupit. vere laudes.
Hiclocus nOnlonge a basilicae ponilur donio, ubi 22. Addamusteftium roiraculorum simiie gestum.
Dei sanclus in cujusdam exedrae loco refeclionis Monasteriumquoddam in eademufbe vir Dei suramo
gratia curiifratribus discUmbebat.Interea anus quae- construxerat nisu, inquo Virginum ac continentium
dam eraiiius consistebat, et repente innuit manu feminarum inclttserat agmen b : ubi slructuram lapi-
ministris qui conspectu antistitis sistebant. At illi dum grandoevisextulit sedibus. Casu cujusdatn de
per unum ex conservis indicium rei percunctari ni- incautis, cum noclis sileutia fierent, ab igne parieti
tuntur, et dum ventum est ad locum, indicat mu- praerepto paulalim crescens exlenditur: mox domo
lierquemdam in ima demersum spirilu caruisse. proerupta vicinaSattingere praeparat. Jamque inoles
Tum socios evocat, et pontifici nunliat qui jubel abs- flaromarum in taagnum excreverat roonlem. Tandem
tractum corpus ad Nonara usque servari. Et refe- Dei sacerdos ovium suarum accitu oecurrit ad
ctis omnibus, orationis adiit locum. Et quidem slatim B* caulas; immeiisaeallitudinis cumcrucis signo flanimis
ut poposcerat, vivificationem ex animis elicueral; resistere parat Illico medio rogo auxiliUm apparet
sed ideo a Sexta tres credidit intercedere horas, ut sanctum columbaein specie, in qua super Dominura
nulli dubium esset vere fuisse defunctum. Tandem Spiritns sanctus descenderat baptizalum. Subito
ab oratione surgit, et suo conspeetui exanimeni pree- flammaerestrictoecaeterasnon audent conlingeredo-
cepit sisli, elevataque manu crucis impressit imagi- mos. Ereptasovespastor salutaribus instruit monitis,
nera, resumptoque spiritu passim defuncti membra{ per cujus doctrinam inter easdem hodie castilatis
moventur : et sic ad vocem antistitis velociter sur-. propositum fuiget. Quae dum sapientiaestudio semet
git incolumis, et recepto vigore propriis remeatt gestiunt, non solum corpora, sed et animas virgini-
gressibus. talis gratia consecrant, praeparantes vasa munda ad
20. Quodam tempore quidam de optimatibus, sapientiam, ex quibus Diviniverbi concubitus san-
nomine Theodegisilus, visendi gratia ad bealum ve- ctosetimmortalesexpetunt, ex quibusposleritasrelin-
nit antislitem. Dilectionem adhibet quam uoveratt ciuatm"nequaquam corrupteloe mortalitatis obnoxia;
omnibus impertiri; et cum esset hiems, uimia conge- abstinenlise vero ac sobrietatis et honestatis gratia
riujlux pabula igni, MinislroTum mentes fortasse> quanta inter easdem pulchro decore refulgeat, vires
detentaeerant in aliud, de casu ignis nemo sollicitusj C
' edicere superant. Nunc ad narrationis nostraeredea-
fuit. Tandem flammavelociter devorat tecla, jamque. mus sermonem.
ea respersa cceperunt quali universa, et minante. 23. Procul ab urbe, ioco Anatra qui dicitur, secu-
ruina validas reperiunt flammas : copiosus ignis in, ribus praecepit arborem succidi immanem; quo actu
pavorem reddiderat universos. Ob difficultatemni-. succisa corruit velox, unus ex pueris mente detentus
miam cum nemo auderet ascendere iecta, praesidio ) in aliud attonitus sistens, mortem non refugit de-
desperati fugam arripiunt universi. Cum crucis vexillo, mens. Protiuus sacerdos manum euin crucis elevat
niatiu sacerdos resistere nilitur flammis, el miran- sigoo, arboremque vertit in alteram mirabiliter par-
tibus omnibusita flammarumglobi extemplo restinctii tem, puerumque abstraxit sospitem de mortis peri-
sunt % antequam manum suamDei servus retraheret, culo.
ac si aquarum iriagnifluminisimpelu undique fuissentt 24. Et jam refulgentibus quemadmodum clarissi-
vallali. morum siderum miraculis, vigente fide, qua ubique
21. Referamus huic simile gestum. Infra moenia i cuncti pariter in Dominumcrediderant Salvalorem,
urbis quacdam de illustribus femina spicis segetumi ille totius bonitatis aemulusel humani generis de-
horreum repieverat magnum. Intempesta nocte fur-- . ceptor antiquus, malignis quibusdam viris interno
lim scelestusingreditur, ignique conjeclo moxflammae iD
1 bello Ecclesiamin pace quiescentem cumomni plebe
circumdant. Nec latere quivit, quod luctus omniuml nititur impugnare, et principem c quemdam Gallia-
manilestat : tumultus increpuit, ubi vir beatus so- rum provinciarum cupiditatis ardore flammat, et
pore deprimitur consueto. Tandem per discipulum i occultis persuasionibus urget, tit Bituricam plebem
causam reperit gesli, cursu proepetipergens flamma- cum Ecclesiaesacerdolibus nefandocensu conseribal:
rum rogutn cum canlicis spiritualibus circuit. Miris s et velut quamdam bestiain bino ore sibilanlem, binis-
mcdis cum baculo terminum defigit, igneus collis s que linguis diabolica venena vibrantem, ex suis fa-
quem non transgredi queat. Omni ex parte vicinass ctoribus unum, memoratain plebem qualere mittil.
•>Ex hoc sequentibusque miraculis
apparet, S. supersunt sanctiroonialiuin ccenobium esi S. Lau-
Suipiciivirtutem riiaxime in restingucndis iricendiis
3 rentii p.aribenon ordinis S. Benedicli, ctijus inilia
enituisse. Hoc ipso quo haec sciibimtis ann. 1668,, Caro.lt)Magno tribuuntur. An politis ad Sulpieium
niense Octobri, incendium in suburbio Sulpiciano) referenda, resliiutioa;) Carolum?
casu excilattim cum ingenlis conflagralionis pericu- c Viia brevior rcgem, Dagoberltim; cxaclorem,
lum infentaret, allato S. Sulpicii capite derepenle; Lullonem exprimit. Sulpicius simile quid adversu.-
exslinclumest. Guarnerium Thaoderici regis adminislrtim praesfi
b In urbe Biturica
anliquissimum eorum quae j lisse in S. Auslregisilimiraculis dicitur.
$85 S. SULPJCIUSCOGNOMINE PIUS. 8U
SeJ quia divina virtus etgratia inmaxiino certamine 1A tinuisque vigiliis, sub altari positus, per obsecra-
proecipuenunquam deserit suos, multitudinem Chri- tionem defensorein sibi atque Ecclesiae suae Deum
stianam perraanentema saeculislibesamcumnefandus parabat. Et quis eum unquam sttis machinis aut
rninistersub crudelitaleregia cogeret deservire; uni- oppugnationibus quiverit deterrere, qui auxiliatrice
versiafflictioneminipianinonferentes,tantamultitudo dextra Christi semper tutus invictusque manebat?
ad pium confluxit pastorem, tantusque plangentium 26. Per idem vero teropus per oninia vir Dei sim-
elevatisvocibusincrepuit fragor,ut putarelur audien- plicitatem apostolicam observans, nullo inferior, et
tium terribile esse tonilruura. Hoc solum vocesom- in omnibus perfectus vere sacerdos et Hoslia Dei,
nium conclamabant : Pie paslor, subveni gregi, cum se ubique sollicituro circa alentiam pauperum
quemusque nunc pastorali fovisti affectu. Age ne dudum susceplum opus explere contenderet, et aetas
pereat grex tibi commissusa Deo: defende a lupo jam perfecla adseneclulein decrepilamproclivis de-
quem rabido lacerat dente. Unde ille nimia pietate penderet, cum se vidisset a"domuia non sufficere,
permotus, universisindicto jejunio, assessorem«al- vel in profundioribus vacare divinis, vel in sanctis
loquitur blande, ut impiam desinat prosequi jussio- orationibus sicut optabat jugiler perraanere, vel in
nem. Sed ubi niens dura faslu non frangerelur, ac ' eoruro qui quotidie fideireddebantur instriiclionibus
sprelis affatibus sacerdotis acrior magis magisque B adiropleiidis, ex quibus oranibus nee respirare qui-
fervesceret, cellulam petit beatus, terrae proster- dein et unius boroesaltem liberum tempus dabatur,
nitur, sarictum lundil verbere pectus, petitaDomino duro semper in alia ex aliis vocarelur, ita ut a priroa
quod a praeside nequiverat oblinere. Et sciens non luceusque in profundam vesperam nunquam cessa-
minorera animi esse virtutcni pro inimico exorare ret in vafiis occupationibus detineri; cum ergo se
Dominum, quam procumbere pro Domino, conver- tanto onere vidisset gravari, utilins esse ralus est,
sionero inimicorum potius petiit quam perniciem, ut uni ex fidelibusCbrislianis pririjnribus regionis,
Et quidem illico si pelisset, immoderati principis et plenejametoptimeinstrucloyiro Wifelenlo [A/.,Vul-
saevissimiassessoris digna praecellensadfuerat pcena; folendo] traderet parlicipationem oificiisui ac labo-
sed erat vir beatus contra suos adversarios mitis ris, dunlaxat diviniverbi committeret ministerium:
semper et pius. et ita conhibito clero, sacerdotii inibi jura sus-
25. Unura interea mittit e suis solitarium quem- cepit.
datn, Ebregisilum nomine . (qui renuntians omnibus, 27. Enarrare quis valeat qua humilitate, qua
id est, saeculocuin suis omnibus, vifa et sermone^d charitale circa suorum comitum et ministrorum ac
exeroplumbeati viri erat proestantiorcoeteris),ut sae-.^ praesjdiapauperum deipceps se exhibere contentus
viliam principis redargueret. Qui nisi melioris vitae esl? Qui semper evangelicumillud mundissirao ore
emendatione mulasset, inleritum.repenthium ei im- ritminabat, et totis viribus implere opere conten-
minere nuntiaret. Addebat etiaro beati sequipeda, debat: Qui vult essevester primus, sit vesterultimus:
el qui vull essevester dominus,sil veslerservus(Matlh.
principem de commissis impietalibus scelerum mo-
nens, si forie posset commissi poenitudinemgerere, xx, 26). Et quia oculum mentis suae tolum habebat
in Deo lixum, indeficienter considerabat Dominum
si-posset flere pro scelere, el ultrices^flammarum
nostrum Jesum Christum propter nos hominem fa-
poenas laciymarum ubertate Testinguere; quia non
vult lantum Dcus mortem peccatorum, .quanlurn ut ctum, hoc nos docuisse; ut usque ad mortem oblucle-
convertantur et vivant. Quorex audito, nimiodeler- mur adversttm peccatum. Siquidem et ipse non rapi-
retur melu, et tanto pavore concutitur, ut statim nam arbitralus esl aequalemse esse Deo, sed semet-
exinanivit formamserviaccipiens, et habitu
agnita culpa lugens delielum cum lacrymis , regali ipsum
ut homo: huiriiliavit seraetipsuin usque ad
absque fastigiopceiiitudiuem gerens, libenter imple- repertus
rei quic a tanto saeerdole per discipulum fuerant in- mortein. Quem Sulpicius Dei sanctus secutus, om-
liraata. Yeiociier insuetusaholetur census, descriptio nium profligationuro Jaboreset crucialus carnis et
rescindilur impia, salus tribuilur populo; et velul **mentis suscepit, ne propositum 'ftdei conscientia ma-
. cularet.
post niroiaro tempestalem solis splendor redditus
fuisset, pace Ecclesiaedala, sacerdoium gaudia cuniu- 28. Quoniaroquidem si volumus nunc beatissimi
lantur. Mirabiliter quoque rex ailjecit, ut generalisi Sulpiciiepiscopi enarrare firlutes, et exponere robur
darelur aucloritas, ne iinposlerum impia exsecutioi coiistautioe, nec nobis copia tanti sennonis esl, nec
iterareliir in plebe. Assessorem vero atrocem,, putamus aliis, nisi his solis qui oculis suis intue-
qui coimnendationi regis assensum non praebuit,, bantiir videri credibilia; nunCad illa quoeprius cce-
dignaperculit ultio •', et vitim qua fruebaiur indigne; perat sermo percnrfal, ut de niiraculorum geslis,
amisil illico cum dedecore. Nec enim poterat tantii quaesibi juncio parlicipe deinceps coelilus egeril,
piaculi minister impunilus evaderc. 0 beatum perr pauca perplectere conlendamus. Tempore quodam
omnia virum !'qui nunquam se de adversariorum fu- unus de sceleralis et ul pole indigentibus , in prom-
roribus manu defendebat aut telo, sed jejuniis, conr pluarium beati viri se noctu violenius injecit; slalim
° Alii assisoresvocant, quiassisas seu taxationes= h Anonymus : Vltione divina , inquit, creditur et
imponuut, Gallice assises,quod tribuli imposilionem l regem elsatellitem suum post breve spalium interisse.
significat.
 •J83 NOTITIAIN S. SULPICIUM. 686
diripere nitilur quod alroci mente facinus furti con- A
j 51. Eteiiimquanta qnibusve conlra eum pessimus
ceperat; et dumabire feslinat, nullus remeandi pa- daemonartibus cum universo exercilusuoinlenUoiie
tet exitus, et muniraineomni conslruclo quasi car- pugnaveril, alque su;->eroinnescaeterosqui per illud
cere sepius, reus undique ligatur. Noclis ergo totius tempus pro Christi nomine colluctabantur, nova
itinere incassumconsumpto,facilis cui fuerat ingres- protulerit, alque adversuseum daemonicifuroris ar-
sus, nec tenuis patet regressus. Interea lucis splen- ina coinmoveri!, agnoscere cupienlibus Curavimus
dor mundum irradiat, et vir Deiunum de custodibus perstringere pauca. Et quia de ejus periioctationibiis
evocat, mittens adsocium mandai, utquem errore crebris paulo ante jam dixiinus ; cum in profundo
iassatum, el velut quibusdam arclatum vineulis ita cujusdam noctis silentio psalmoruincanora inbaptis-
innexmn crimine in prompluario reperisset, attra- terio peregisset, perrexit cum paucisad B. Maiiini
heret. basilicam,utreliquonoclisspatio usque adMaluiinas
29. liaud mora, ininisler socium properans adiit: in divinis laudibus inibi epularelur. Cumque puero
qtto vocato scelestura reperiunt inlra, et ul attrahe- cum lucerna praeeuntejam fores basilicoe contigis-
rent prolinus comprehendunt. Inler horum manus set, ingerens se funestus daemon forma v.dida ei
lubricus repente elabitur: et cum sese criminibus specie avis lelerrimae et liorribilis, primum lucem
cerneret circumseplumet undique a turbis vallatum, B quoepraeibatnilitur suffocare, deinde se in faciem
malens subire celerem mortem, quam longi facinorisi oculosquebeali viri cum inagno impetu injecit, et
trahere crucialus, in puteum cubitorum fere oclo- huc alqtic illuc eminus circuinvolitans, ridiculosis
ginta, eminus qui aderat, interiturum se praeceps; intentionibus, iterum alque iteruin violentum infes-
injecit. Nihilominus cum eum vorax lerra [Forle, tumque reddebat. Ad hoecvir Dei parvi gesta pen-
aquaj suscepisset, antistilis beali suffragia poslula- dens: Scio, inquit,qui sis, anliqui serpentis minister,
bat. Tutn vir Dei occursu veloci adventans, jubel nec le lalere permitlis, cui persecutorem nequissi-
postelapsumquemdamde puerisdescendereinnexum, muin pene jugiier te ostendis. Tandem manum ele-
satis nionens diligenlia summa sceleslum traiiere vante eo cum crucis signo, non solum se ultra mjs-
circumplexum.Cumqueomnesnon posse jam vivere cere non ausus esl, verum in ictu [Al., injectuj cru-
clamiiarent quem tantae allitudinis terrae hiatus cis impressoeita evanuit.
voraverat, sed potius ab omnibusjara interiisse cre- 52. Ut erat irapudens et delusio miserabili-, dein
deretur, imperat puerum jussis obedire velociter. in injuria sancti viri plurimum furorem stimulis sedi-
Ingreditur famulus, nec cunctatus signaculo viri tiosus hostis accendit. Cum iiaque unum ex pueris
sancliarmatus, alacrem reperit quem oinnes cre- inenteet conversationesimplicem,Ansulfutnnomine,
debant esse exanimem. Connexum fuuibuscaptivum < G profratrum et pauperuinviclu necessario e.vhibendo
ad patrium revocalsolum. Constipanlurmceuiaagmi- locum ad quemdam ire praecepisset,haud mora,
nibus populor.um: ad spectaculum tantee rei pene praeceptisobedit, jussa iraplet, ad propria reineare
lola conflitxerat civitas; complosis manibus voces contendit. Cui soevissimusdaenioncum suis appari-
oinnium perslrepebant; mirantur sospitem quem toribus se ei ohviuinintulit: quem de vehiculoejecit,
lantaealtitudinismersum baralro jam pulabant esse eumque male inulctatum fhgris reliquit exaiiiineni,
defunctum.Hacienus criminosus alto mentisstupore semivivusscilicet aproximis deferiur ad domuin. Et
discussus, sanciis prostralus vestigiis poslulal faci- cumob injuriam S. Sulpicii, quaegeslafueraiit nemo
noris veniam.Ulico vir pietate plenus indulget, et referret, ad eum landem per spirilum quem Divini-
usibustribuit necessaria, monens soepeut polius pe- talis gralia acceperal propheiiae, sensit ministrum,
tat quam rapiat; munere sibi optet conferri, non continualisdiebus decem muium permanere et cte-
rapina. En quam iii eo fuit perfecta humililas, cuni, omnibus praemortuismembris, et ita obserato
prompla misericordia, sancta simplicitas: quantae ore cum dentibus, ut nec aquccgultam aliquis posset
vero palienliaefuerit el longanimilatis, quis dicere inlerius fundere. Interea vir Dei id quod spirilu sen-
valeat? serat, gestorumordinefralribus indicat, affliclmnque
30. Cum unus ex discipulis de ordine levitarum "dolensex aflectu, etlacrymas profundens ex pieiate,
repedandi ad propria licentiam postularet, ille dilec- pro se pius p.stor ovem suslinuisse cruciatus luge-
lionis affectu, ne aliquid casu longaeviilitteris acci- bat. Ulico lamen sancta terroemembraprosternil, et
deret, liberiaiem ei abeundi non tribuit. Hic vero posl orationem ab humo comurgens, panis buccel-
spiriiu armaius superbiae, cum vix curarum obli- lam cum vino exanimi jubet olferri: prolinus in ore
vionem quies prima laxaverat, gradu concito eum ejus reseratis cum ferro dentibus siillara vini, de
vehiculofugam facinore stimulante arripuit: qui iia quo [Al., quodj miserat, proxhni
peifuderunt. Mox
digno caecitalis percutitur supplicio, ut huc atque jafnmagnaex parle proemorluo redduntur sensus
illuc per lotam noctem incertus vacuo labore discur- amissi, et in vigorem pristinum famulantia redeunt
reret. Reddito terrisdie, cursuincassum consumpto, membra. Haecquidem ab
ipsoqui portulit et fidelium
in loco in quo festinus iter arripuit, se consistere testimonio agnovimus cbnfirmatum.
cernit. Ad sacerdotem denique quemjara nihil puto 55. Nec multo posl reddito torris occasu diei B.
laierel, veniam facinorispetit, genibus adhoerelsanc- Sulpicius in ecclesiam cum paucis ingreditur per-
tis, gesta per ordinera fatetur. Ignoscit mens pielale noclare, et cuin alia quies adesset, tciiui sibilo ser-
promplissima,illico tribuit veniam confilenti. pentis astiitia primuiii dcmulccl in aura. Dein quie»
PATHOL.LXXX. }9
 «37 S. SULPICIUSCOGNOMINEPIUS. 588
abique cum esset, ecclesiae septa valido impetu, A pervenire. Sacerdos orationes continuat sub allare,
arcus, aras, lucernas caeteraqueofficia concutit, ita tandem ut possil a Chrislo faciuoris quod commiserat
Ht jam pularent discipuli ecclesiam funditus everli: veniam impetrare. Inlerea Dei sanctus ad consuelum
ct cumpavore nimio trementes, pallentesque, relictis recurril proesidium: ingreditur cellulam conspersus
canticis, exspectanlesinterilum, adhaerentpavimento. chiere, in oralione fusis lacrymis pernoctavit; et
Sed Beatus, invictus per omnia, ita fortiter in divinis cum ad ecclesianifacto mane debilis latidibus exsol-
canticis persistebat, parvi pendens quoeinvidus per- vendis Dei sacerdos venisset, vulgi diversitale cum
pelrabat, ut in prosperis nunquamconstantior fuisset securi hominein intuenle, in orationem vir Dei pro-
nee clarior. Tandem invidus anguiscum suoexercitu nus incumbit: et ila repente reus, nonsustinens cru-
in una se mole conglomerat, et putans gravioribus cialus, magnis clamoribusperstrepebat, ut putaretur
iciibus soiiiluqireintemeralamconslantiamdelerrere, locus ille comrootus. Nam et pavor immensusarri-
iininensolumullu perslrepens ame faciembeativiri se puit universos. Interea sacrilega manus in officio
pavimentoinjecit, ila ul putarent discipuli in frusla subito resliluitur pristino, ossa, cuiis, et nervi suis
inagislrum fuisse contrilum. Ipsiquidem diu aitoniti replentur humoribus, securis ex eadem manu in
permanserunt: gloriosus vero sacerdos, divinis jacu- parlem resiluit mirabiliter: fundil criminosus uberes
lis adyersarium vulnerans, in spiritualibus caniicis B I flelus, peccalum fatetur et ab-olvilur, domi remeat
perseveral. Sanediscipulos arguit, cur, reliclis canli- absolutus. llaque divina providentia misericordia
cis, minis phantaslicis deterriti fuissent. Sed quid praecellens,animaernorbos corporis afllictionecotn-
mirum, si liic humani generis hoslis tanti sacerdolis ponil, secundum illud : Visilaboin .virga iitiquitates
necem expetiit, quippe qui dux et signifcr erat in eorum : misericordiamvero meamnon auferamab eis
populo Dei; cum eliaro nefaria el impura flagitia (Psal. Lxxxvm,53).
ad ipsam quoque Diviuitalis quondaroletendil inju- 36. Et quia dudum in lerris positus Dominus et
riara
/ ? Salvator noster discipulisdixerat : Si credideritis in
34. Et quia indesinenter conlra bonilatem malilia me, opera qumego facio et vos facietis, et majora ho-
riim (Joan. XJV,12); intantum poslremo ad
pugnat, et sanctosDei oemulalioinsequituradversarii; fidei facietis
amorem virttm beatum spiritualis flamma suc-
quanla pessimus hostis diversis illusionibusse mani-
ut si quispiam aquam distillantem e ma-
festans, stimulis furoris sui adversus Christi cater- cenderat,
nibus suis dum lavarelur occulte praeriperet, ?t lan-
vam, quam ejus dexlera per sacerdotem suuni prO-
. tegebat, exaggerasse dicatur, non sufficimus loqui. guentis cujusque corpus atlingeret, plerisque uifir-
Tamen unum de iis quse creduliter in quemdam de eC mitatibus caruisset, sed praecipuea tertianis et quar-
Christi famulis sub lantis teslibus gesserit, brevi ser- tanis passionibus vexali, miro stupore reciperent
mone tradarnus. Cumumis ex lurmis eorum quorum prislinam sospitatero. Nam quanta aut quoequeper
officiumesfjugiler in ecclesia Matrecanere Deo, Le- eum Dominus ad ullimum egerit signa, ac virtuturo
novis slupendisque miraculis declaraverit, non aliis
gontiusnomine,cursu debito pernoctaread ecclesiam nisi his solis oculissuis intuiti sunt putamus esse
pergeret, humani generis hostem ofrendil sibimet credibilia. qui
bellatorem : et ira adversarius frendens, ab ilinere
37. Et quoniam consortium vilocet acluum non
boni operis caeplo Dei servurnnilitur revocare, affli-
cum caeterismortalibus,sed cura angelisimmorlalibus
ctumque ciedibusmultis semivivum reliquit pene et habere intantum fallaciamac blandimen-
el mane solo a crederetur,
exanimem; prostralo reperlo pluri- ta
bus, oiiinessensus officiiamiserant famulatura. Tunc Mihi respuit mundi, ut recte cura Apostolo diceret :
vivereChristusest, et mori lucrum (Philipp. i,
sanclus Dei procul ab urbe discesserat, et cum post illud : Optabam dissolviet essecum Christc
triduum fuisset regressus, reperit eum semivivum,' 21);et nisi propler eos optaret vivere pro qui-
et flagrismale mulcialum.Tum juxta membra fratris5 (lbid.et 23),
bus roori. Tanquam stercus denique pompam rc-
se proslernens ingeinuit fortiter, vique duutibus re-"
nuit saeculi,aurum sprevit, argentum reprobavil ut
seratis, sacrificium in ore ejus propriis roanibusDei 1 j luluin. Concilia celebrat ", episcopos per synodos
D
sacerdos infudit. El roiro slupore spectanlibus omiii-
evocat, monet crebro ne divina praetermiltantur
ita
bus, repenle, apprehensa manu in
ejus, faciemsa- roandata,prorsus replicansilludSalvatorisroandatum:
cerdolis surrexit incolumis,ac si niliilniali habuisse3 Nolite aurum nequeargentum, etc. (Mallh.
et possidere
putaretur; ubique saliens bencdicebal Domi- x, 9). Sed secnndum Apostolum, habenies,inquit,
num.
vidum el vestiium,his contenli simus (I Tim. vi, 8);
35. Necmullum posllempus unus cx rusticis, ar-- et ea quaesequuntur fugienda. Ipse vero totis viribus
reptamanu securi, nefariopolluitopereresurrectioniss elaborabat, castigans corpus suum et serviluti re-
douiinicx diein : illico manus arcscit sacrilega, cutee digens, ne forte cum aliis proedicabal,ipse reprobus
siccata cuin nervis, secnris adhaesa rer.ludil.iir.Re-:- eflicerelur. Mullo etenim lempore B. Sulpicius ar-
pente ad Dei properat sanctum, vesligiis obvolvilur r gentea vasa non habuit, neque usus est, sed omnia
Christi athletac : sacrilcgii auctorem tnanus aridaa in suis usibus erant lignea, ficlilia, et marmorca. 0
prodit, et lugenlein ad ecc.lesiampoiius rcum monet :t iniemerata consianiia ! quae vitia quibus pufsalur
° Siilpiciussynodo Rhemensi sub Soimatio episcopo anno (ut recte Carolus le Cointe in Annal. probat)
6?5 habitx subscripsil.
 589 NOTITIAIN S. SULPICIUM. 59»
humana fragililas, palienlioe virtule calcavil. Et A natura neglexerat, merituni conlirmabat. Ilaque ple-
quoniam secundum Salvatoris vocem (Malth. v, 9) nus dierum, aetatisque suae lempore consuromalo,
ea docuit quacipse prius per omnia fecerat, nulli du- raeritorum splendore coruscans, terrena terris niein-
bium quod esset magnus in regno ccelorum. Iste fuit bra commendat b, spirilus ccelestis inter angeloruin
sacerdos Dei poniificale petalum a gestans, qui in clioros celsa cceliconscendit,
semetipso crucifigendo corpus et persequendo vilia, 40. Igilur ex omni laiere uibis innumerabilium
adeptus est novum, uon morle, sed carnis mortifica- populorum repente undique caterva confluxit : Gon-
tione martyrium. stipanlur mcenia, atria, omnesque plateoe, inlantum
58. Et cum jam satis abundeque ecclesias, mona- deniqueutnisi auxiliumadfuissetbcati antistilis, pars
steria cellasque conslruxerat, innumerabilium cleri- maxima populi contrita sub pedibus, vi obrupto
corum Pater ac monachoruraeflectus, renuntiantibus spiritu, conslipatione tanlorum necarentur. Erat
quamplurimis facultalibus suis, qui ad ejusmodi phi- omnium plancius immcnsus, moeror inlolerabilis,
losophiam dedili, bonis suis quibusque indigentibus tantoque gemilu lugenles erumpebant in voce, ut la-
erogatis, multasque sollicitndines eliam viioeprocul pidea eliam peclora immensos profunderent ilelus.
abjicientes, et extra urbem in hortulis vel exiguis Nescio an fuisset ihibi quis tam crudelis et demens,
quibusque agellis dcgentes; alii vero, sicuti in Actibus B qui se a lacrymis revocare potuisset. Tantus etenim
apostolorumhi qui primitus credebanl, vilam duxisse vocum increpuit fragor, ut locus ille quasi a magno
memorantur, possesSionessuas et praediavendentes, lonitruo conculi putaretur. El cum esset omniuro
et pretia ponentes ante pedes caeterorum, divisis infinitus animoemoeror, clericorum prorsus inlerru-
unicuiqueprout opus erat; ut evangelico facile fun- pti singultus, acediosalamentalio spirituales hyranos
geretur officio, omnes quos oplaverat in spirituali- canere vix sinebat : ea tantummodo inter singul-
bus dogmatibus plenissime instruclos, et ita in stu- tuurn verba dolentium gemitus exlorquebat : Heu,
diisphilosophiaeChrisliaiiaead imitationem magistri grex desolate, quid agis? en amisso pastore disper-
deditos, ut nonnulHetiam post triduum non tam de- geris, el quis unquam te a luporum rabidis dentibus
sideratum quam necessarium corpori indulgerent quiverit liberare? In morte denique tua, o pastor
cibum; videlicet dum in profundiore inlelligentia bone, omnesnos interiisse quis ambigat ?
sacrorum voluminum plerique conversanles,, tan- 41. Inlerea venium est ad basilicam, ubi nunc Dei
quam copiosisdapibus inhiantes, expleri nequiverint, sacerdos glorioso triumpho resurreclionis tempus
et contuendo acrius inflamraarentur, et jugi certa- exspeclans, miro decore jacet humalus, quam qui-
mine ita adversus carnem agonizarenl, ut in nullo dem dudum ipse summo conslruxerat nisu c. Corpus
voluptati ejus ac libidini concedentes; animam vero C illatum sepulcro, plebs universa pastoris absentiam
alendam sapientisepastibus,et scientiaecibis in majus suslinere non valens, ultra humanum modum mugi-
semper agentes. Exsultans Pater de tali studio filio- tura pavimento prostrati reddebant. Ita dunlaxat, ut
rum, tandem fenus repositum properat ab «eterno etiam nec minisiris ecclesiae permilterelur libertas
exigere Patre. Et subilo adest Dominus consolari ac officii persolvendi. Lugebant quidem quasi absen-
munerari servum fidelem. tem, quem non amiseranl, sed praemiserant; ne-
59. Et dum his virtutum fulgeretmiraculis, beatoc scientes plane quod legationem pro ipsis ccelum pe-
consummationis gloriosum tempus advenit. Sed cum nelrans divinisoblulibus fungi properat, ut ibi inter-
fracta jam sevomembra deficerent, afflictumemor- pellerel pro plebe, quod hic poscenti redderet ac
luumque corpus onus absiinenliaeroborabat: et quod lideli; ibi funderet vota, qnod h;c responderet volis.
» Petalum, a GraeconszaXov,bracteam seu laminam duas direxit epistolas, quoeposl Desiderii lilteras in
significalfronti vel pectori pontificisapponi solitam. tom. I Hist. Franc. Cli snii ordine 64 et 72 referun-
Lege Isidorum, Hb. xix Orig., cap. 21. lur. S. Sulpicii reliquiaein proprio suburbii Bilurici
b Obiit S. Sulpicius xvi KaL Febr., ut ex Marly- monasterio reiigiose a nostris asservantur, caput
rologiis initio praenotavimus, annn circa 641 quod D vero in tbeca separala ibidemvidelur : ut plane falli
ita colligimus. Sulpicius sedi Bituricae post Austrc- neeesse sit Antonium Domenecuin in lib. SS. priu-
gisilum impositus est anno 624 vel insequenti, quo cipatus Catalauniae, aliosque, qui illud in Villae-
synodo Remensi subscripsit. Si Patriarchii Biluri- Francae oppido ditionis Confluentanaead Tethin ha-
censis consarcinatori fidera adhiberaus, sedit annos beri affirmant. Ado in sincero Martyrologio nullam
13, quibus expletis Vulfolendumsibi coadjutorem ac Sulpicii Iranslalionem memorat. In antiquo Marty-
successorem ordinavit. Vixit aliquot post annis: rologio S. Laurentii Bituricensis a Pbilippo Labbeo
nam DesideriusCadurcorum episcopusin cpistola 10 tom. II Bibl. vulgato duplex notalur S. Sulpicii
ad Dadonemseu Audoenumrecens episcopum Roto- translatio : una vi Kalend. Seplemb. his verbis : J5i-
magensem, amicum, habere se gloriatur prmstabilem turicas civilatetranslalio cnrporis S. Sutpicii episc. et
meritis Sulpicium. Dado vero ante annum 641 ordi- conf. magnmsanctilalis viri; allera xn Kal. Novemb.:
natus non fuit episcopus. Certe ex superioribus satis Bituricas translatioS. Sulpicii episc. et confess. Utra-
intelligitur, Sulpicium aliquandiu subrogalo Vulfo- que solemnis ab antiquo fuitin monasterio Navensi,
lendo superstitem fuisse. Charus erat maxime Desi- ut ex vetusto Diurnali ms. constat. Credere par est
derio proedicto,quem jussu Dagoberti anno regni 8 eas repetendas esse a temporo Normaiinorum qui
consecrasse legitur apud Vitae ipsius S. Desiderii proedictum mouasterium devaslarunl : ob quorura
scriptorem, qui cap. 8 epistolam refert Dagoberti meliim corpus S. Sulpicii in lutiorem locum deporr
nomine ad Sulpicium scriptam, in qua Sulpiciuiii tatum, inde v.erorelalum, duplici celebritali occa-
archimetropolitanumrex appellat. Et sanclumpalriar- sionem dericrit.
cham epislola 12 vocat Desideriusipse, cui Sulpicius « Locus ille, inquil Abbreviator, ubi ipsa kasilica
 501 S. SULPICII BITURICENSISEPlSCOPl EPJSTOL^E. 5fl2
42. Nec mora a seroet palitiiresseahsentero quem A cessionem beati Patris noslri ab acternoel invisibili
,in terris posilus labore foverat indesinenti, sed illico medico, gratis iuedela tribuilur iiifirmanliura: per
spiritu propcrat visilare quem carpore reliquerat eam prorsus naufragi atque exsules pristinam rc-
non afleciu. Et ita repenle variis iiifiimiiatibus sa- deunt ad patriam.
Ittteiii reddendose prodidit esse praesentem,ut quasi 45. Praetermissis igitur cieieris, in quibus post
coslilus luincn bstensum , aut radius quidam solis paululum, ut supra pollicitus sum, operam dabo ;
erumpens, totum orbein claritate superni luminis nunc de illa lucerna qute ahte sepulcrum Beati sus-
illustraret : ex quo per omnes civitates et vicos, im- penditur, breviter dicam. Ferlur a rainistris oleo
mensoemultiludines velut messium tempore ad areas semel fuisse impleta et exundante sancto liquore b
trilicum, ita ad ecclesias populi congregabantur. El multitudinem desuperjugi effumlerelabe \Forte, la-
non solum de diversis miraculis sanilalum vicinas psuj, ex quo mulli peruncli variis plerisque caruisse
eivitales, yerumeiiam universa regna terrarura, dicunlur infirmitaiibus.El hoc non sine admiralione
tanquam volaiu penniferofaroa clarissiina refnlsisset. fatendum, quod semel tempore vespcrtino sacerdo-
Et nisi basilicaipsa magna exparle ampliala fuissct"; talis ccelus, dum divinis canticis personaret, repenle
capaeilate sua inlirmantium mullitudiueni recipere ictu fulmineo coeleslis flamma lucernoe fomenlum
nequivisset. Et si Deum meruero ducem, adhuc de 13perculiens, cunctis intuenlibus lumen praebuitmira-
iis quaei.iunc iriumphalor egregius egerit, brevi ser- bililer, et nunquam deinceps fulgorem amiseril,
mone oslendere cupio. Digne eliam plane ab antiquis qttam divino ministerio usque hodie iiistinctum fovet
proecessoribus, ubi haecgeruntur, NAVISob porlum pabulum.
navjgii vocilatur, qui quasi proesagiofuturorum quo- 44. His geslis clarissimi viri, etsi indignis quibus
dara hoc olim ittdicat nomen, qnod nnricaflectu ma- explicala sunt dictis, nunc tempore congruo termi-
nifestat divino. Ea scilicel Navis esl, in qua qui nuin dare disponimus, ori manum impOnimus,in-
adhxrent, hujus soccuii transeunt mare, et ad pa- trorsus ad conscientiamredire feslinamus.Et quidcm
triam longe pbsilam, videlicet regni cceleslis, perve- quem imilari non possumus, patronum nohis fieri
niunt liberi. Ibi nempe ab imminenlibus malorum postulemus; ut suis merilis adjuvemur cujus nalali-
procellis visibiliumet invisibilium, coufugii elficilur lia celebramus, eo opilulante, qui cum Palre et Spi-
portus; ibi a saeculifluclibusseu turbinumtempesta- rilu sanclo vivit et regnat Deus per omnia soecula
tibus evadendi tribiiilur gratia. Illic.quotidie infun- soeculoruin.Amen.
dunt sal scientioeinfirmis et ignaris ; ibi per inler-
et ubi memoralnsDei vir sepuUusest, nominalur NA-^ berel exempla. Diligebatex animo (ratres Ulos,quibus
VIS(quoii eliam infra dicit iste auclor) eo quodibidem el abbatemsese exiiibebalel socium,elc. Istud mona-
porlus navigii esse videtur : locusammnissimus,inter slerium jampridein S. Sulpicii nomine insignitura,
duos amnes (Eiiram scilicet el Molum)nemoribus et cui praesidet abbas regularis e nostris, etiam nunc
vineiscopiosus,pralis fluminibusiuterfusis •' immensa florentissimum est.
a Domio abbas basilicam illam maxima ex parte
plnnilies, ut ibidem hubitanles simititudinemparadisi
videanlur possidere. Nec oniilteii.laliic verba Joan- ampliasse dicitur ab alid auctore anonymo cooevo.
nis Pheriiandi: hiler cmiera qumplurimo labore sum- Hinc Joannes Bollandus suspicalur hijus vitoescri-
ptuque hdn parvo pius Paler erexerat monasleria, ptorein fuisse ipsum Domionem; qui nomcn suum
unum prmserlimiit deliciis habebal, quod in suburbio modestix causa reticuerit. Verura ex libro sequenti
Bituricmurbis situm, ac Driparm Virgini consecralttm Miraculorum qtiem Bollandus non vidit, conslat
NAVIS cognomenloplacuerat appellari. lllic probatis- num. 3 alium ttim temporis prjtfuisse abbatem.
simos monuslicmcomersalionis viros habitare prmce- b Clarius scriptor Vilae brevioris : Et exundante
perat, quorumexacliss:mabene vivendi nqrma suam multiludine olei quod desuper labebatur in terram,
ipsorum satutem operari cupienlibuslucidissimaprm- mulli peruncti, de infirmiiate sua exuti sunt.

SANGTI SULPICII
BITURICENSISEPISCOPI

EPISTOLiETRES.

(Canis.Ant. Lecliones', tom. I.)

EPISTOLA PRIMA. D disserere

. sermonetn. Sod universa subito virlus de-*
Donino semper proprio atque apostolica sede co- fecil in verbis, queni exsuperavit tantae materia di-
lendo domno Desiderio Cadurcocurbis Pontifici Sul- ctionis, ut rudimenta tanlarum augustiarum [Ifs.,
picius Bitoricae[F. BituricaeJurbis episcopus. anagniisticorum]studia animo Hbrante pensaram, ip-
Excitavit aninium parviialis meae nimia dulcedo sius magnifudinisniole, viclus suceubui. Unde mco
rhagniludinis liiae, et pontilicalein sacerdotii yeslri sallem volo satisfeci, elsi [Ms., ac sij vestro implere
laudem; insignem, vel ex parle lenuem prassumam •suffragionon valui, libens tamen qui aliud nibil do-
593 NOTITIAHISTORICA1N S. AUTISERTUM. S9h.
niinalioni veslraeprodesse appareo. Sed vos semper .A vobiscomexinde placidum [L., placitumj debeat Ua-,
pieiale consueta tanli habetis inquisilionem nos bere. Propterea salutanles cbaritati vestrai riigarous,
velle frequenter visitare. Unde iraprimis incolumita- ui taliter,adversus domno Desiderioordinetis emen-
lero veslram inuuirentes, quod optamus potius tam dari, si cognoscitis, quod.superius a scripsit diaco-
raotu. [Ms,, motumj corporis quam linguae mutuo nusexinde negligens est, qualiler vestra est pru-
sermone cotnplere, dum regionum .onginquitas nou dentia, et si hoc fortasse ipse dicat, obaudire dislu-
discrepat aspectum, nisi tantummodo iraudat inter- lerit, et taliier si non emendatur, qualiter domno
jectionis spatium, et ipsum tamen dilectio cernit in- Desideriovoluntas est, nonaliter fial, nisi in placito,
luiturn cum figuratanimos \F., aniiuus] recordatum. quod vobis supra scriptus ponlifex denuntiaveril i>
Ergo nihjl perdet absentiam, quod praesentaliter la- memora.... diaconusveslro per fidejussoresuna cum
boravit proesentiam.Seuiper in dirigendis apicibusi indiculo vestro ante parvilatem noslram facialis di-
beatitudo vestra solvit ofliciUra,ut plus debeal red- rigere. Interim nos exemplar epistoloeapud nos re-
dendum agminis famulalum,quam meritis conside- tenemus. Petimus vesirae dulcissimaesancitati, ut
ret debitorem. Auctoremcocliproesumimuspostulare,, in sanctis orationibus veslris nos memores esse di-
ut vestram jubeat praelendere vitam cursibus anno- gnetis.
rum longievamdignelur tempore longo, cujjusnunc. B EPISTOLA III.
locuples servalur nomine [Ms., nominij mundus. EiI Domno semper suspiciendo,et cum omni honore
diu firmantur [Ms., firmalusj nmanlia culmina re- venerabiliter nomiiiaiidodonino Pesiderio papoeSul-
rum, vel dilapsa inagis solidata resurgunt. Islud' picius peccator.
manu propria fecit a luis temporibus. Vestraegratiaei Singularibus mysteriis pastorale competenter ira-
servire merear, mihi peculiarisDomine. pleslis oflicium,eo quod ad noslram parvilatern sol-
EPISTOLAII. liciiudinis desfinantes affeclu, dum gaudium, quod
Domino sanclo et aposiolica sede colendo fratrii nobis ipsiusresurjteclipnisdominicmsolemnitalisprin-
Vero Ruteute [L., RutenoeJurhis episcopoSulpicius> cipale contulit, pastoralis visitalio gemiuavit, in qua
peccator. ulrinque partitn c et benediclioin oblaliones, el af-
In quanlum vobis vir aposloncus aomnus Deside- fectio proefulsitin apices. Reddentes ergo munia so-
rius Cadurcaeurbis episcopus per litleras suas inno- spitatis, oplamus, ut uiulliplicatis annorum curricu-
luit, gravi injuria homines sui a Perricio. diacono> lis, vestris mereamur et eulogiisArecipi, et aifatibiis
[Ms., diaconusj vestro in parrocia sua Aronnaco per- benedici. Annis innumeris vobis serviam, et prospe-
tuferunt. Et audivjmus quod Aprilis Kl [Forte, Kal.JI ris perseveranlibuspolle, bealissimepapa.
r.
" Ilic lpcus omnino corruptus est. Forte : Si co- ferebatur, ex
quo pars consecrabatur mittebaturque
gnoscitisquodsupcriusscripsi. Diaconusexindenegli- absenlibus. Deniqueeulogiaedictaesunt munera quae,
gens esl qualiter veslrm prudenlim (etsi hoc fortasse recurrente pascbalis soleiiinilate vel die Natali Chri-
ijpsedical) obaudiredisluleril. CAN. sti.singulis annis sibi mutuovelregi ipsi iransmitte-
b Ms. Slemeraverit; sed IJIKC VOX erasa fuit et cor- bant episcopi. Habentur apud Marculfum lormulae
recla ita ut nescias an legendum sit memoraloan sive epistolaequoelum temporis scribebaulur tum ad
memoratus.Forte leg. memoratumdiaconumveslrun. mittendas eulogias, tum ad gralias agendas ab iis
CAN. quibus fuerant transmissae,quas pro erudilione sua
c Forte, utraque parte; nam Ms. legil In ep stola sequetili dislinguenda
uterquepar- explicuit Bignonius.
les. ni fallor, decem vascula Falerni ab eulogiis.
d Vanaefuerunt eulogiae: quippe fuit Sacramen- sunt, eniiu vinuinsaepiusrecensereiur inter eu-
Quanquam
tum ipsum, sive eucharistia ; dein panis qui altari of- logias, nescioan lanta copia benedicidebuerit. BASN.

ANNODOMINlBCXL.

SANCTUS AUTBERTUS,
CAMERAGENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN SANGTUM AUTBERTUM.

(GalliaChrist., I. I.)

De hoc sanclo praesuleet loco ipsi inler episcop-s D cessisse docet.sanctusFulberlus Carnolensis, qui Vi-
Cameracensesac Atrebatensesassignandoila loquilur tara sanctj Autberti edidit: <Contigit, inquit, Able-
Alcuinus,cap. f Vitaesancti Vedasti ab ipso einen- berium Cameracensissedis episcopum,deposito car-
daloe: i Jacuit (sanctus Vedastus) in. leco. eodero nis enere, de. hoc mundo transiisse; divina igitur
usque ad tempus beali Autberti, qui septimus in sede operalione cuncla salubriter disponente,' Aulbertus
pontilicalisuccessit episcopus. > Eura Ablebertosuc- vir conspicuus, et successor emeritus, prolicieus de
595 SANCTIAUTBERTtCAMERACENSISEPISCOPl CIIARTA. $W
virtute m virlulem, ejusdem sedis pontificalemsor- A consulendus Mabilloniusad an. 660, n. 2. Circa idem
tiltis est dignilatem. > Ejus ordinatio facta legilur xu fere tempus, Emmo, Senonensis archiepiscopus,mo-
Kal. Aprilis,anno, secundumCarolumCointiuni,635. nasieria Senonensia sanctaeColombaeet sancti Peiri
Fuit autem consecratus a Leudegiselometropolitano Vivi simili munivit privilegio, cui nosier Autberius
Rhemen i, necnon ab Aichario Noviomensi,el Altila nomen in consensus argumentum subscripsit; quod
Laudunensi episcopis. Obvirtutum famam, a sui pon- eliam praeslitit erga Bertefridi Ainbianensis episcopi
tiiicalus exordio, Dagoberto regi fuit acceptissinius, privilegium pro Corbeia, datum an. 662, ex Cointio,
a quo muneribus plurimis affectus fuit, vicissim ab et ad mentem Mabillonii663,'annoque 664, in sen-
ipso hospitio, exceplus, et spiritualibus proesertim temia fratruai Sammarthanorum. Ei et aliis episco-
epulis lautissime pastus ; raonita enim salutis prin- pis comprovincialibusinscribitur privilegium,quod
cipi dabat, quae audiebat lubentissime. lnter caetera sanctus Drausius episcopus Suessionensis concessit
quoe Dagobertus Autbeno seu Cameracensi polius parlhenoni sanctaeMariaevi Kalend. Julii auno 666.
ecclesiae dedit, sanctus Fulbertus recenset Onen- fdem Cellensemonasterium a sancto GislenoetMal-
giam et Quarubium inter Valeniianas et Condatum. bodiense a sancto Aldegundeconstrucium benedixi«,
Paulo post e sacro fonte suscepit Landelinum, ex nec non Marchianensein dioecesi-Atrebatensi san-
nobilissimoFrancorum genere orttiro, in villa quam " clum Vincentiumcomitem ccenobiorumAltiroonien-
Vallem vocant (Vaux), eumdemquepostea sacrisim- sis et Sonogiensis conditorem, ejusque conjugem
buil litleris, Hic plurima condidit monasteria, Lau- Waldetrudem apud montes Hannoniaefundalricem
hacense, Alnense, Wasleriense, etc. Anno 654, san- parthenonis, in quo nunc sunt nobiles canonicae. ad
ctus Autberius interfuit elevaiioni corporis sancli strictioris vitoe disciplinam erudivit. Ipsius hortatu
Fursei. Corpus etiam sancti Vedasti ccclitus admo- Dagobertus rex clericis in Cameracensi ecclesia fa-
nitus e lerra levavit et transtulit ad monasterium mulantibus, plura dominia inter Valentianas et Con-
Nobiliacense quod nunc sancti Vedasli nomine in- datum largiius est. Ad superos evolavit anno 668",
signiiur; ad quam solemnitatem invilavit sanclum secundum Sammarlhanos et Cointium, die 13 De-
Audomarumurbis Morinoriini episcopum, qui cum cembris. Vitam ipsius scripsit Fulbertus Carnolensis
caecus esset, luiic visnm recepisse dicitur, ac paulo episcopus,quam, ut aestimalAutbertus Miraeusin No-
post majori miraculo prislinam caecitalemprecibus tilia Ecclesiarum Belg., Surius ad diem sextam Fe-
impetrasse : id factumesse anno 058, litteris est con- bruarii mutilam edidii, exslatque integra cameraci
iignatum ; sed Mabilloniushanc translationem differt in abbatia quaepatroni sacrura corpus servat. Mar-
|d annum 666. Sane an, 658 Landerici Parisiensis _ tyrologii Romani tabulis die 15 Decembris, ascriptus
e,pisc.privilegiumsan-Dionysianumsubsignasselegi- est Aulbertus qui et commemoratur a Molanoel in
lur, apud Mir. (Notit. Eccles. Belg., pag. 13). addilionibusad MartyrologiumUsuardi. Vide Viiam
Subscripsit privilegio quod supra laudatus Audo- sahcti Waldetrudis saec.n Benedic, pag. 869, et Vi-
inarus Morinorum episcopus concesserat novo mo- lam sancti Landelini, abbatis Crispinii, ibid., pag.
nasterio Silhiuensi, an. 6 Cloiarii regis; qua de re 875, cap. 1, 3 et 4.

SANGTI AUTBERTI
CAMERACENSISEPISCOPT
CHARTA DE MONASTERIO WALLARENSI,
Qua S. Aulbertus, prcedium Wallare, a Dagoberto donatwn Landelino ad exstruendum
monasterium, insuam protectionem suscipit a.

(Brequigny,Diplom.-nov.ed. tom. II.)

Autberlus, Dei gratia Cameracencis episcopus, D goberti, cum omnibus appendiciis suis, quod idem
universis Chrisli fidelibussalutem oeternam.Ad no- rex servo Dei LandelinoMaurosodonavit in eleemo-
straiu curam et sollicitudinempertinere non dubita- synam, pro aniroa patris sui Lolharii inclyli regis,
mus, ut quod EcclesiaesanctaefidelesChristi pia lar- ad construendum ibidem monasterium,' in nostra
gilione conferunt et dedicant, episcopali debeamus suscepimuslutela et defensione, cum omnibus villis,
aucloritate consecrare et confirmare. Inde est quod terris, silvis, pratis, agris, aquis aquarumque decur-
in nostra dicecesiconslitu-
praediumdictum Wallare, piissimi regis nostri Da- sibus ibidem assignatis,
» Exstat apud Miroeum,Oper. dipl, t. I, pag. 490, terio. Praeter falsi indicia qucehabet cum Jiplomate
elibid., not., qui hanc exscripsit ex apographo aevi conimuiiia, propriis vitjis non caret : annus Dago
recenlioris, et prelo commisit, ne quis in hac parte berti regni 13 mininie concordat cum anno Incarn.
nec cuni Sigeberti anno 4, nec cum tempore
ditigentiam suam rejjuireret. Spuria videtur charla 642,conditum
fabricata ad tuendum spurium diploma, quod proxi- quo fuit monasterium de quo agitiir. Vide
uie orxcedit, pag. 30, de eodemWallarensi monas- supra (tijl. 354, 7tot.<*,et 535, not. a).
§97 NOTITIAHISTORICAIN JOANNEMPAPAMIV. 503
tis; decijnasomnes earumdcmpossessionumproedi-A vamen. Quodsi qua saecularisecclesiaslicaveperso-
cto Landelino,et suis, Deo donante, successoribus na contra hoc venire praesumpseritet easdem pos-
in perpctuum concedentes, et potestatem eidem et sessiones occupaverit, ipsam anathematis oeterni
graliam indulgentes coiistrtiendi monasteriuro, et gladio ferimus, nisi resipiscat et occupala curaverit
ecclesiam fabricandi, i;t personas instiluendi, quae restaurare. Ut autem ista praefataregis illustriselee-
secundum quod Angelusteslamcnti sibi donarit, de mosynaduret in perpetuura et ecclesiaslica libertale
facultatibusassignatispoterunt sustentari. Qualem- potiatur, paginocprsesenti sigillumnostrum fecimus
cumque fecerit ibidem ordinationem, ipsam ratam apponi. Aclum Castriloco, anno dominicaeIncarna-
babemus et inconvulsam, inhibentes aucioritate no- tionis DCXLII ", indiclione xv, regni domini Dago-
stra, ne super omnibusillis possessionibus quas su- berli inclyti regis tertio decimo, Sigiberfi filii ejus-
pradictus rex locomemoratoWallaii donavit, ibidem, dem regis quarlo.
Deo militantibusinolestiain aliquis inferat aut gra- D
Decesserale vivis Dagoberlus anno 638. Annus regni ejus 13 inceperal inillo veris anni 634.

ANNODOMINIDCXLU,

JOANNES IV,
ROMANUS PONTIFEX.

NOTITIA HISTORICA IN JOANNEM PAPAM IV.

*
(Lib. Ponliflc.ex var. Edd.)

" Joannes, nalione Dalraata ex palre Venantio C scholastico,sedit annum tiniim,mensesnovem,'dtcs

VARIANTESLECTIONES.
4 Cod. Luc, dies vi; in al. dies xvm deest.
VARIORUMNOTiE.
«1. In hujus consecrationeponlificisnon Constan- Dominicaliindicato. Idque non modo patet ab inier-
liuopoli conlirmationem, sed Ravenna ab exarcho pontilicio eum praecedente,nam KalendoeAugusti a
peti cceplam vult Papebrochius, quam Pagius, ut die 24 Decembrisdistant mensibus quatuor, diebus
suam aslrueret opinionemdilataeordinationis Boni- 24, emortualiinclusa; verum etiam a duratione sedis
facii V, coepisseait in creatione Honorii, idque ob ejusdem Joannis IV, nerope unius anni, mens. 9,
incommodaEcclesioeillata post mortem S. Deusde- dier. 18, quol signantur in calalogis et Codd. pleris-
dit. Quamobremauctoritalisab imperatoribus Orien- que,quibuscum consentiunt AA. ap. Pagium : lamet-
tis Ravennatensiexarcho delegataeinilium constituil si Codd. Freherian. 2 et Thuan. 2, catalogusque
anno 625. Garnerius vero suis in nolis ad librum Blanchinianusnunc primum edilus dici unius discri-
diurnum pontificum,exarchi facultatemdeducit ab mine praelerannum etmenses, habentdies 19, quem-
anno 618, in Bonifacii ejusdemV creatione, quippe admodum Codd. Regius, Mazarinuset Tbuanus pri-
qui paucorumdierum interpontificiuminter S. Deus- inus haberent, nisi librario oscitanti denarius exci-
dedit et Bonifaciumanimadverlit. Cum vero longe disset, diesque tantum novem appositilegerentur. Et
ampliorespostea vacationes, ut vidimus, sint secu- revera a die ordinationis24 Decemb. 640 sian. 1,
tae,nec Garnerii, nec Pagii conjecturis audiendum mens. 9, d. 18 enumerenlur, ad dieiu 11 Oclobris
videtur. Secus est de Papebrochii opinione: cum pervenitur emortualem Joannis IV, et ad diem 12
eirim liquido constet, post Joannem IV haud am- seu 4 Idus Octobris cum ponlificemesse depositum
plius exspectatam esse Constantinopolijussionem ad S. Petrum refert Anastasius,si 19 numerenlur :
principis, non abs re est etiam Joannis electionemab • solemneenim est Anastasio et catalogis quandoque
exarcho confirmalam credere; idque suadet inter- nu diem morlis, quandoque depositionis recensere, ut
pontificium brevius proeleriiis. Quanquam aiente' passim diligens observator inveniet. CENNUS.
Blanchino in Pelagio II, dies 100 satis supei-que 2. Joannes. AnnoDomini636subrogatusest Seve-
esse ad mittenduraConstantinopolimnuncium,ciiro- rino ponlifici Joannes ejus nominis IV, constanset
que accipiendum,multo magis salis esse videantur iinperterritus orlhodoxaefidei propugnalor, qui mi-
144 qui Joanniscreationempraecesserunt. Quidquid nis exarchorum nihil cedens, exsiliis cardinalitira
autem sit de hac re nullis lestata monumentis, certe parum motus, colleclo episcoporumconcitio, inquit
ante obilum Joannis IX exarchus Ravennatensis Theophanes, Monothelitarumhwresimanalhemalisa-
facultatero conlirmandi pontilicis ab imperatore vit ut Honorium poutificem praedecessorem ab
Orientis accepit. Joannes vero IV post vacationem hoerelicorumcalumniadefenderet et liberarel. Qua-
sedis mensium4 ac dierum 24, uth;.bet codex Fre- propter summa induslria pr.ocuravit,ut scriptor ille
herianus 1 et Thuanus 2, quos Pagius testatur se qui Honorio pontifici ab epistolis fuerat, dictasque
vidisse,non dier. 29, ut perperam vulgatusaliique ad Sergiumepiscopumlitleras scripserat, earumdem
quibus suffragatur Ordericus, ordinatus est anno verum el germanum.sensum interpretarelur el ad
emortuali Severini 640, die 24 Decembris, littera A imperatorero transmitterei. Quod cuni ille jussu
599 JOANNIS PAP^E IV 600
xvni. a Hic temporibus suis b misit per omnera Dal- A prascripta juxta fontem Lateranensem, juxta oralo-
matiaro, seu Istriam, multas pecunias per sanctissi- rium beali Joannis ' Evangelistae,quam omavit, et
mum et fidelissimumMartinum abbatem, propter diversa dona obtulit. Fecil, ubi supra, arcus argen-
redeniptioncm captivorum, qui deproedati erant a teos duos, qui pens. sing. 1. xv, simul et alia vasa
gentibus, Eodem tempore fecit ecclesiambeatismar- argenlea mtilta. Fecil autem ordinationes duas per
tyribus Venantio, Anastasio, Mauro, et aliis inultis mensem ' xvm, diaconos
martyribus. Quorum reliqnias de Dalmatiaet Islria Decembrem, presbyleros
adduci praeceperat, et recondidit eas in ecclesia su- quinque.episcoposper diversalocanumero xvni.c Hic
YARIANTESLECTIONES.
* Cod. Luc, Baptistm. »AI.,xxiv.
VARIORUMNOTiE,
beati Joannis papaeIV lidefiter praestitisset, sensum- nes exprimendas occnrnt. Ae quidem veteres Coesa-
qne legitimum verborum Honorii protulisset, omnem res munera distribuisse militibus, apud Romanae
sinistram haereseosSuspicionemdeilonorio evacua- historiaescriptores explorata res est. Groeciquoque
vit. BINet LABB. Imj p. id moris servarunt, euuque laureatas imagi-
3. Joannes. Venantii scholastici filius, Dalmata, g nes in suscepli regiminisdocumentum mitterent per
Jaderensis S. R. E. diaconus cardinalis, sedit an- provincias, ab imperialibus ministris solidi, eo typo
num 1, menses 9, dies 18; consecratus vni Kal. Ja- ctisi, spargebanlur, quo nnvi imperatoris imago fere-
ntiarii, die Nalalis Domini, ineunle ann.oChristi639. batur. De quo postea, ubi de Philippico imp. disse-
Vix Severinus e vita excesserat cum iitlerae gen.is . remus, et.Auctor Miscellaein Tiberio II imp.: Duxil
Scotorum Romam deferunlur, quibus respondere Anastasiamuxorem suam, et coronaviteamAuguslam,
Joannes diaconus in Romanum pontificem.elcctus, etjuctavit rogam multam. Huc facit Gregorius Tu-
nondum lamen pro more Urbis consecratus, solus ron. in Hist. lib. vi: Muricius ad Circumprocessil,
non poterat; sed Hilarius archipresbyler et Joaunes acclamatisquesibi laudibus, largilispopulomuneribus,
primicerius, servantes locum sedis apostolicoe, re- in imperio confirmatur. Et AnnalesFuldenses de Ca-
sponsum cum illo fecere, quod apud Bedam reperi- rolo Calvo: Senatum Romanum more Tugurlhino
tur. Ex qtta epistola cognoscimus morem Romanae corrupisse, sibique sociavisse, ila ut eliam Joannes
Ecclesia;iiiisse, ut qui eminere.il in minislris Eccle- papa, coronaei imposila, eum imperatoremet Augus-
sioeresponsumdarent lilleris acceplis ante legiiimam tum appellari prmceperil. Piget plura exscribere id
episcopi consecrationem. CIACONIUS. genus docuinenla iniperialis largitionis, qua e iara
* Hic temporibus suis. Joannes papa, teste Ana- post restiluliim Occidenlaleiinpcrium, usi principes
slasio, per omnem Dalmaliam seu Islriam mullas deprehenduntur. Roroani itaque pontifices haud se-
pecunias cx tbesauris quos lsaacus exarchus, ul in cus in ordina ioiiibus suis, aliisve soleinnioribusdie-
Severino diximus, dilapidaverat, reliquias, per fide- bus, liasce rogas populo et clero disiribuebant.
lissimum et sanclissimiim Martinum abbatem misit, „. Exempla in promptu sunt. ljise Anaslasius in Vigi-
propter redemptionem caplivorum, quos depraedati'" lio, pag. 108, prodit eumdem, post missarum solem-
erant gentiles. Timens autem ne sanctorum reli- nia, mitnera tradidisse populo.Et in Theodoro, pag.
quiae in Daimatia patria sua a barbaris bosiibus in- 126 : Hisitaque ab eo peractis, feciteum munera-ero-
cumheriiibusdissiparentur, sanctorum marlyrum Ve- gare in populum. Agit nimiru n de Pyrro Constanti-
nantii. Anastasii et Mauri reliquias de Dalmatiaet niipolilano,cuipontilex (ostqua i>RoinoeMo.olhelis-
Istria adduci praecepit,teste eodem Anastasio, etre- nium ejurasset, id honoris tribuit ut more pontifi-
condidit eas in ecclesia Lateranensi, in peculiari cum rogam pi.pulo distribueret. Et in Leone IV,
oratorio, quod in ipsorum honorem conslruxit juxta qui primus Octava.n Assumptionis celebraverat, in-
haptisieriiim Constanlini, quod hactenus integrum quiunt Acla pag. 568 : In quam etjam mayna populi
perseverat, quodque ab anno 45?5 Virginis matris muitiludo convenerul, novm feslivitaiis cupiens cele-
imagine miraculis ibi coruscante vulgo postniodum brure solemnilulem.Ilocipse magnanimuscumviderel
dictum est la Madonnadi S. Giovanni,ut scribit Oc- antistes, omnesqui aderant huic celebritali plures ar-
tavius Pancirolits apud Auguslinum Oldoinuin in genteoserogavit.Idem ponlifex in dedicalione civila-
Joanne IV. PAGILS. iisLeoninoe, pag. 385 : Sacris peraclis officiis,cunc-
V Misit per omnem Dalmaliam, seu Istriam m«i- los nobiles Ramm mulliplicibusdonis, non lanlum in
tam pecuniam. Cum a Slavis seu Sclavis Dalmatiae auro et argenlo, sed et sericis pailiis honoravitatque
regiones grassantibus ingens captivorum multitudbi dilavit. Hacde roga ab eleclis pbnlilicibus dislributa,
inde essef deducta, Joannes IV,nalione Dalmata, suo- exemplum suggerit Guillielmus Bibliothecarius in
rum aerumnasraiseratus, eosdem multa peciiniarumi Adriano II, ubi narrat prseinissasvisiones de ejusdem
vi eo libentius redemit, quo tutiorero in locuin, ini D fulura eleclione, pag. 425: JVonnwfitmore apostolico,
sinum videlicet pauperum, Ecclesiaethesaurum per in basitica Laleranensiuureos erogare, elc. Principes
haeccharitatis ollicia collocabat; qttippe qui eccle- etiam ad limina apostolorum proticisceriles hasce
siastica bona, qine Honorius congesserat, sacrilega largiliones lecisse, in Benedicto III, pag. 4113,legi-
imperatoris ministrorum avarilia jjaro diripi vide-• mus : Hujus lemporibusrex Saxonum.., Romampro'
rat, de qua hic supra iu Severino Anastasius. MA- perans ad limina aposiolorumPelri el Pauli... oblulit
FEUS. dona... Et ipse rex Saxonum postutante sunclissimo
c Hic dimisit omniclero rogam integram. Cum ro- domno Benedicto papa, ut facerel rognm in ecdesia
ga duplici potissiroum sensu accipiatur, vel scilicett B. Petri apostoli publicamtie pondere auri vel argenti
pro donalivoel houorario, quod proceribus et ma- librarum ; episcopis,presbyleris, diaconis, et universo
gnatibus, atque adeo eliam populo ab Augustis, vel1 clero et Uptim,tibus Romanis tribuit aiirum, populo
clero a summis pontificibus erogari consuevit (undei vero minutum argenlum. Pontifices tamen certam
yocis elymon) vel pro exactione, praestatione, sub> pecuniarum summamclero erogabant: Clericis qui^
noiiiiiieprecationis, quam clerus ipse pontilici quo- dem omnbus unam integram rogam, iis vero qui
tannis erogabat, verborura Anastasii ea forte sen- servitio apostolico deputati erant rogam alleram.
tenlia est, quod Joannes hujuscemodi tribulum Ro- Siclegimus in Dei'sdedit: Hic dimisit per obsequia
mano clero indulserit dimiserilque. Quanquam ea& sua, el ad omnem clerum rogam. unam inlegram.
vnx in hisce gestis pontificalibus passim ad largitio- Quaeerogalio iii singuiis ferme pontificum geslis aLi
 coi EPISTOLJE. m
dimisit omni clero rogam integram. a Qui eliam se- A idus Octobris. Et cessavit episcopatus mensein
pultus est ad beatum Petrura apostolum sub die iv unum, dies xm.
VARIORUMNOTyE.
Anastasio annotata occiirrit. Aliis autem in Ecclesiis mino mediante, eliam quartmportioni adjicianlur, sie
ad rationem reddituum cl^ro fiebat erogalio. Exstat ul brevibusordinalis, quodsingulis dislrivuilur, latere
Felicis IV consiilulio apud Agnellum in Vita non possit... secundumloca, qum omnia Deus secun-
Ecclesii episcopi Ravenn. pag. 96 : Quarta patrimo- dum justitiam et mensurumconstituit. BENCIMJS.
nii RavenhalensisEcclesim,hoc est, tria millia solido- a Qui eliam sepultus est. Tandem Joannes papa
rum, solilis erogationibusclericis omnibus,vel quibus cum setlisset annum unum, menses novem, dies 18,
ut scribit Anastasius, in Dominoobdormivit die un-
erogari eil solilum, complealur. Qtiandoque etiam decima
facia occurrit duplex roga, velut in BonifacioV, pag. mensis Octobris anni sexcentesimi quadra-
119, legitur. Quodquidem tunc polissimura conli- gesi i i seciihdi, et sepultus esl ad beatum Pelrum
gisse reor cum nova patrimonia, seu bona alia ex aposlolumsub die iv Idus Oclobris, seu die duode-
largitione principum el fidelium sedes apostoliea cinia ejusdem mensis. In duratione sedis ejus Ana-
acquirebat. Natnque eiiam de conquisitis noviter slasii lextum purum esse ex eo deducitur quod Re-
bonis quartam clero Ravennatensi debitam, statuit gino, Luilprandus Ordericus, lib. n, et catalogus
FClk poi.t'4'ex,in eadem constitutione subjungens : Yaticano-Palatinus eamdem anni niiitis, mensium
S"iquid tamen ex pensionibusvel hmredilaiibus cre- novem et dierum decem et octo sedis duralionem
sccre Deminonestro volente, contigerit, eodem Do- ei assignent. PAGIUS.

JOANNIS PAPiE IV,

ROMANlPONTIFICIS

EPISTOLiE.

(Mansi, Conc.Coll.tom. X.)

EPISTOLA PRIMA. B nuo reviviscil, quod omnino hortamur ut a veslrls

JOASNIS PAPJE'IVET CLERIROMANt, ADEPISCOPOS ET mentibus hujusmodi venenatttm superstitionis faci-
PRESBYTEROS SCOTIAS. nus auferatur. Nam qualiler ipsa quoque exsecranda
De Paschatemore catho.icocelebrando,et reviviscenle haercsis damnata est, latere vos non debet: quia
Pelagiana hmresidiligenler cavenda. non solum per islos ducentos annos abolila est, sed
Dilectissimiset sanctissimisThomiano, Columba- et quotidie a nobis perpetuo anatliemate sepulta
no, Chromano, Dimanoet Bathano episcopis, Chro- damnatur : et hortamur ne quorum arma combusta
mano Herraannoque, Laustrano, Stellano et Segiano sunt, apud vos eorum cineres siiscitentur. Nam quis
presbyteris, Sarano caeterisquedocloribus seu abba- non exsecretur superbum eorum conamen et iia-
libus Scotis, Hilarius archipnsbyter, et servans lo- pium, dicenlium posse sine peccato borainem exi-
cuui sanctoesedis apostoliccc,Joannes diaconus et in slere ex propria voluntate, et non ex gratia Dei? Et
Dei nomine electus, ilem Joannes primicerius et ser- primum quidem blaspheraia et siuliiloquiura est di-
vans locum sanctaesedis aposlolicaeiet Joannes ser- cere esse bominem sine peccaio, quod omnino non
vus Dei, consiliarius ejusdemapostolicaesedis. potest, riisi unus medialor Dei et hominum homo
Scripta quoeperlalores ad sanctae meraorioeSeve- Christus Jesus, qui sine peecato est conceptus et
rinum papam adduxerunt, eo de hac luce migrantc, .C partus. Nam cicteri homines cum peccato originali
reciproca responsa ad ea quaepostulata fuerant si- nascenles, testimonium proevaricationisAdoe(eliam
lueruut. Quibus reseratis, ne diu tantae quoeslionis sine peccato actuali existentes) portare noscunlur,
caligo indiscussaremaneret, reperiraus quosdampro- secundum prophetam dicentem : Ecee enim in ini-
vincioevestrse contra orthodoxam lidem novam ex quitalibus conceplussum, el in peccatis coneepit me
veteri haeresim renovare conantes, Pascha nostrum maler mea (Psal. L).
in quo immolatus est Christus nebulosa caligine re- EPISTOLA II.
fulantes, et quarfa decima Iuna cum Hebraeiscele- JOANNIS PAP.EIVABCONSTANTINUM IMPERATOREM, FI-
brare nitenles. Quo epislolaeprincipio manifeste de- LltM HERACLII.
claralur, el nuperrime temporibus illis hanc apud a Apologiapre Honoriopapa, propierunamin Chrislo
eos hoeresimexortam, el non totam eorum genlem, voluntatem,cujus aiunt eum calumnialoresmentio-
nem fecisse.
sed quosdam ex eis hac fuisse implicitos. Exposita
autera ratione paschalis observantiae,ita de Pelagia- Dominus,quidixit de lenebris lucem splendescere,
nis in eademepistola subdunt; et hoc quoque cogno- qui eripuit nos de potestate tenebrarum in admira-
vimus quod virus Pelagianae boereseosapud vos de- bile lumen suum, lumen veritatis, et veritas lurninis,
a Joannis IV papaeapologia pro Honorio, cum ad u nasse Graecorumannales produnt, consequens esl ul
Constantinuminiperatorem scripta sit, quem meusi- anno Christi 641, quo ex vila excessissedicitur He
ibus lanlum quatuor post Heraclii patris obitum reg- raclius, scriptam fiiisse inlelligamus. Scribendaeoe-
505 JOANNISPAPJE IV 004
ni quo coraplacuit omneni pleniludinem divinitatis A £ tum geiius humanumfecil obnoxium, sicut dicil Apo-
habilare, et per eum reconciliare omnia, in ipso pa- siolus: Regnavit mors ab Adam tisque ad Moysem,
cificansper sanguinem crucis-ejus, sive quoein coalis eliamin eos qui non peccaveruntin similitudinemprm-
sunt, sive quae in terris, propler eminentem magni- varicationisAdm(Rom. v). Quapropter et nos qui
tudinem divitiarurobonilatis suoein faciem Ecclesiae per praevaricationemet peccatum illius naseimur,
SHaerespiciens, vestram praecognitam sibi et proe- duas contrarias habere voluntales dignoscimur: duas
jeslinatam benignitatem ad fidei nunc integrilatem autemdico, mentis et carnis inyicem reluctantes,
vocare dignatus est: ila ut omni fallaci caligincpro- sicut idem beatus docet apostolus : Caro coneupiscit
cul ainola, per vos victricem faciat verilatem.Quan- adversusspiritum, el spirilus adversusearnem. Hmc
tum enim ex diversis suggestionibusquac ad nos ca- autem invicemadversanlur, ul non quacunque vultis,
lervatim venerunt, quinirao et ex ipso qrroqueauditu illa faciatis (Galat. v). Et hoc omne humanum pati-
diUicimus, omnes Occidentales partes scandalizalav tur genus sub peccalOconstitutum, quonjam nemo est
tujbantur, fralre nostro Pyrrho patriarcha per litte- niundus, ab hoc peccato praevaricationis,nec infaris,
ras suas buc alque illuc transmissas nova quoedam sicul scriptum est, cujus est unius diei vita super ter-
et praeter regulam iidei praedicante, et ad proprium ram. El quemadmodumSpiritussanctus perDavid ait:
sensum quasi sanctoememorioeHonorium papam de- J3 ] Ecce enimin iniquitatibusconceplussum, el in delictis
cessoremnostrum atlrahere festinanle, quod a meate peperit memater mea (Psat. h). Sicut enimin Adam
calholici Patris erat penitus alienum. Igitur ut vestra omnespeccqverunt(I Cor. xv), secundum Apostolum,
benignitas causam totam rei discere possit, subtilissi- iiatn Chrisloomnesjuslificabuntur.Et sicul perunum
ma veritate quacante brevis intercapedinemtemporis hominem peccatores constitutisunt multi, ila el per
gesta sunt enarrabo. Sergius reverendoememoriaepa- unumhominemjusti conslituenlurmulti (Rom.v). Er-
triarcha proediclosanclrjerecordalionis Romanaeurbis go unus et solusest sine peccalo medialor Dei et lio-
pontificisignilicavitquod quidam in Bedemptore no- minumhomo Christus Jesus, qui in roorluis liber con-
strodomino JesuChristo duas contrarias dicerent vo- ceplus el natus est. In dispensatione itaque sanctae
luntates; quo praefatus papa comperto, rescripsit ei carnis suaeduas nunquam liabuil contrarias volun-
quia Salvator noster sicul esset monadicusunus, ita et tates, nec repugnavit volunlali mentis ejus voluntas
valde mirabiliter super omne genus horoinura conce- carnis ipsius : neque enim habuit quodcunque pec-
ptus et natus esset. Et sancla quoqueipsius incarnata catuin qui venit diroitlere peccatum mundi, quemad-
dispensatione docebat quia Redemptor noster sicul modum et ipse dixit: Quis ex vobisarguel me de pec-
esset Deus perfectus, ita esset et homo perfectus: cato (Joan. vin) ? et alias taliier ait: Venit princeps
'
ut quam primus homo per prsevaricationem amisit, C mundi hujus, et in me invenilnihil (Joan. xiv). Unde
sihe aliquo peccato natus primoe imaginis nobilera scientes quod nullumin eo cum nasceretur et conver-
originem renovaret. Natus ergo est secundus Adam sarelur esset omnino peccalum,decenter dicimus, et
nullum habens nascendovel cum hominibus conver- veraciter confitemur, unam volunlalemin sancloeip-
sando peccatura; etenim Verbumcaro factum in si- sius dispensalionishumanitale, et non duas contrarias
mililudine carnis peccati, omuia nostra suscepit, mentis et carnis prxdicamus, secunduro quod qui-
nullum reaius vilium ferens ex traduce praevarica- dam haereticivelut in puro hominedelirare noscunlur.
tionis exortum. Simililudineroergo intelligimus, non Secundumhunc igitur modum jam dictus decessor
carnis ejus, sed peccaii. Etenim carnem Dominusve- rioster praenominatoSergio patriarchae peicontanti
rain suscepit ex intemerata et beata Virgiiie Dei ge- scripsisse dignoscilur, quia in Salvatore noslro duae
nitrice, censubsiantialis nobis eifectus. Ergo siroili- voluntales contrariae, id est, in membris ipsius, pe-
tudinem carnis peccati sanctus dicit apostolus, quam ; nilus non consislunt, quoniam nihil vitii traxit ex
siniilem nobis peccatoribus sine peccato cum anima praovaricationeprimi hominis. In nobis enim, non in
rationali suscepil; et idcirco unam voluntatem se- eo, coaptalur quod scriptum est : Scioenim quia non
cundum primam formationemAdoenaturalem huma- habitatin me, id esl in carne mea, bonum(Rom. i). Et
nilatis suae Dominus nosfr Jesus Christus habere D iterum : Non quodvolobonumIwc ago, sed quod nolo
dignatus est, non duas contrarias, quemadmodum malum hoc facio. Si aulem quod nolomalumillud fa-
nunc nos habere dignoscimur qui de peccato sumus cie, non jam ego operor illud, sed quod habitat in me
Adoegeniti: quoniam corruptibilis per transgressio- peccatum(Ibid.): et post hoec: Videoenim aliam le-
nem primus homo eflectus, et Crealori suo subdii gem in membrismeis repugnanlemlegi mentis mem,et
contemnens, sensit carnem, quaeprius erat sibi sub- caplivantan me in lege peccati, qum est in membris
jecla, nihilominus repugnantem, et peccato suo to- meis. (Ibid.) Hinc ergo haeduaecontrariae voluntates
casio nala ex Pyrrho patriarcha et aliis Monothelitis,, Joannis epistolaesubdita sunt excerpta quaedamex
qui Honoriiad Sergium Pyrrhi decessorern epistolai tribus epistols Maximi ejusdem, Ac de prioribus
abutebanlur, quasi ipsorum baeresi faveret : quaml quidem duabus, quarutn in altera, quae ad Marinum
Joannes recto atque orlhodoxo sensu diclatam pro- presiiyterum scripta est, Honoiii quoque ad Ser-
bat. Hujusapologiaetestimonio usus est sanctus Ma-- gium epistolam defendit, in altera ad Pelrum illu-
ximus confessorin disputatione sua cum Pyrrho, quae j strem Honorio itidem et Sophronio contra Pyrrhum
paucis post annis in Africa secuta est. Honoriiveroj patrocinatur, cur earum hoc loco injecta sit ineniio
ad Sergium liltera, quarum nomine insimulabatur,, p.crspicuares est, de lertia, non item : quo eniro
in sexta synodo aclione 12 recitanlur. referri debeat incerlum est. SIRMOND.
 805 EPISTOL^E 006
raenlis et carnis, quas Apostolus docet, in noslro ne- A in quibus aliquando ambutaslis secll.'id>Mll %rcu!i.a>
quaquaro Salvatore fuerunt, eo quod hic luctaminis mitndi hujus, secundumprincipempolestaiis aeris sp*
stimulus ex praevaricatione protoplasti sumpsit ini- ritus, qui nunc operalur in filios diffldenlim,in quibun
tium; quoniam a Redemptorenostro natura suscepta et nos quando conversali sumus in desideriis carni*,
est, noncriminis culpa. Sed ne quis nonnunquam facientesvoluntatescarnis et cogitationum,et eramut
Hiinusintelligensnprehendat quamobremde humana natura filii irm, sicut et cmteri (Ephes, u). Ecce istse
tantum natura et non eliam de divina nalura docere sunt duc volunlates contrariae, mentis scilicet et
sciatur: etenim Christus in duabus naturis in una carnis, quaein Salvatore nostro modis omnibus non
persona unitis cognoscitur, adoratur, el colitur Deus fuere. Nos has ex peccato progenitoris Adae,qui et
et homo perfectus : debet qui super hoc ambigit scire se et omne humanum gentis obnoxium fecit, habere
quoijiani ad hoc iacta est responsio ad jarn dicti pa- dignoscimur, ut aliquando quidem carnis aculeus
triarcboeinterrogationem. Praeterea et hoc fierisolet menti resistere appareat, aliquando vero voluntas
ut scilicet ubi est vulnus, ibi medicinale occurrat mentisvoluntati carnis contradicere satagat; ut taliter
auxilium. Eam et bealus apostolus hoc saepe fecisse cum Apostolo gementes conliteamur : Mente quidem
dignoscitur, se secundum auditorum consuetudinesn servio legi Dei, carne vero legi peccati (Rom. vn).
praeparans: et aliquando qnidem de suprema natura B Dominusautem noster unam volunlatem.humanilalis
docens, de humana penitus lacet, aliquando vero de naturalem suscipere dignatus est, quam in propria
htunana dispensalione disputans, mysterium divini- carne potestative ut omnium Dominuscireumferebat,
tatis ejus non tangit. Etenim ipse hic quidem de di- eo quod omnia serviant Deo : nullum profeclo ha-
vina naiura ait : Christus Dei virlus, el $ei sapien- bens vel afferens ex proevaricalione peccatura, quo-
tia (I Cor. i): alibi aulem de incarhalione ejus ita niain solus sine peccato et crimine praevaricationis
dixit: Quodstullumest Dei, sapienlius esl hominibus, est nalus.
el quod infirmum est Dei, fortius est hominibus Praedictus ergo decessor meus docens de mysterio
(Ibid.) : Sapientia autem et stultilia, virtus et in- incarnaiionis Christi dicebat, non fuisse in eo, sicut
firmitas, contrariae ad invic ra absque dubietaie in nobis peccatoribus, mentis, et carnis contrarias
ponuntur. Ergo de conlraria sibimet docet bealus voluntates : quod quidam ad proprium sensum con-
apostolus ? absit : sed audienlibus semet configu- vertentes, divinitatis ejus et humanilatis unam eum
rat sapienter, secundum tempus docens, ut provida voliinlitem docuisse suspicati sunt; quod verilati
nutrix parvulis quidem lac proebens, perfectis au- omniinodis est contrarium. Verumlamen vellem, ut
tem solilmn tribuens cibum. Quid ergo est quod interrogati responderent, secundum quam naturam
ait : Quod injirmum est Dei, forlius est homiidbus; C dicant Chrisli Dei unam voluntatem. Si secundum
et quod stultum est Dei, sapientius est hominibus. divinam tantum, de humanitate ipsius quid respon-
Hoc totum capitulum de dispensatione Chrisli, non jdebunl? quoniam et homo perfectus est, ut non cum
de superna natura illius docere videtur : volens Manichaeocondemnelur. Porro si secundum huma-
ostendere, quia Deijs horao factus animam habuit et nitalem Christi dixerint, quod hoec voluntas Deus
corpus humanum, quod stultum asserit et infirmurn. esset perfecius, observent ne forte cum Photino et
Sapienlia enim humana divinaecollata stullitia est: Ebione judicenlur. Jam vero si ex utraque natura
fortitudo vero carnis cum Dei virtute comparata, unam volunlatem esse dixerint, non solum naturales
infirmitas est. Quia profecto condita hiunana sapien- voiunlates, sed et ipsas naluras confundent; ut nec
tia cum conditrice sapientia comparala, stultitia est. hoc, nec iilud, id est divina et huniana, intelligi pos-
Igilur conneclentes ulraque, et Christum Dei virlu- sit. Sicut enim utrasque naturas in aduuatione unius
tem et Deisapienliam secundum divinitatem, naluram Chrisli, ut impius Nestorius, non partimur; ita dif-
divinilatis cjus confitemur : et secundum ejus sanctac ferenliam naturarum penilus non uegamus, sed ne-
carnis dispensationem, quod slulium et quod infir- que confundimus, quoniam utrasque naturas cum
mum est Dei, naturam humanitatis veraciter prae- adunalione unius personae Chrisli Dei inenarrabil;
dicamus, quoniam hoc inlirmum et stultum, forlius D consonanlia confitemur. Quia enim unam volunta-
et sapientius est omnibus hominibus. Omnes enim tem dicunt divinilatis Christi et humanitalis, et unam
homines, sicut etiam superius dictum est, sub pec- simul operalionem; quid aliud, nisi quia et unam
cato proevaricationisnascuntur : Dorainusautem nos- naturara Christi Dei secundum Eulychianam et Se-
ter Jesus Christus absque peccalo existens, et nullum veriaiiam divisionem operari noscuntur? Denique
secum vitium ferens vetustatis, non solum fortior, orthodoxi Palres, qui in tolo mundo claruerunt, sic-
sed et sapientior est oronibus hominibus, quamvis ut ulrasque naturas, ita et volunlates ac operationes
infirmum nostrum et stultum sola misericordia sus- Christi docere concordi praedicatione monstrantur.
cipere sit digttaius. Qui vero ex peccato primi ho- Comperimusautem, quod charta quacdam mandata
minis nati sunt, filii irae ac tenebrarum a sanctoe sit, in qua sacerdotes subscribere eoacli sunt contra
Scripturae magislerio nominanlur. At vero Chrislus, tornum beatae memorise papae Leonis et Chalcedo-
curn lux vera sit, sedentes in tenebris et umbra nensium synodum : in qua charta quoedam sint per
morlis illuminare dignatus est. Quid enim doceat novitatem composita, quaedogma ecclesiasticum re-
apostolus scribens ad Ephesios, audiamus : Et vos, futare omnino dignoscitur. Inspiret ergo divina cle-
incjtiil, cum mortui esselis delictis el peccatis veslris, mentia Chrislianissimaepietati veslrau, et cum sitU
607 JOANNISVAPM IV ROMANIPONTIFICISEPISTOLJS. G08
custodes immaculatae (idei nostrse, vos ad compunc- A , viter subjacent, corripiaiuits, et modis omnibus ag-
tionem incitet, quo eos, qui novis sunt adinventibus gravemus decretis.
corrumpendi, iinperatoriis sanctibnibus arceatis, el EPISTOLAIV.
praeiiictamchariam, quaein scandalum properat fidei, JOANNIS PAP* IV AD ISAACSVRACUSANOM ENSCOPDH.
el locis publicis est suspensa, praecipiatis depositam Ut monachissuarum. Ecclesiarumsacerdotes
scindi : ounies enim qui in Occidentalibus partibus instituereliceat.
koc audierunt, sed et populi qui sunt regiae-vestrse Joannes papa .saac Syracusano episcopo.
urbis, cognita proedicloechartse concinnatione, corde Visis lilteris charitatis veslroe, quibus satis per-
perculsi sunt. Erit enim per auctoritatem vestram et penditur quanto sludio liuic sanclae sedi reveren-
apostolicam perfectionem proedictacharla, quaecon- tiam exhibelis, non modice gav.isi sumus. Nunc
tra Chalcedonensem synodum est composita, nunc et itaque super ea quae consuluislis, ut charissimo fra-
in omni tempore oliosa, et cunctis virtutibus irrita. tri, benigne consilium damus. Delegavit enim nobis
Perfectio vero lldei quemadmodumiisque in prsesens pia mansuetudo yestra, utrum ecclesias pro quiele
refulsit, oraraus, utetpervos, sicut etiam per pise monachoruin a sanctis catholicisque episcopis eis
meinorioe Constanlinum, divino auxilio in robore suo iradiuc per sacerdotes ab eis ordinatos ct investitos
permaneat. Propter quod, Christianissimi, et Chrisli1 ^ debeant inslitui. Addidit quoque fraternilas tua
iidei cuslodes, donate hoc munus in primordiis ves- liteni et seditionem inter clericos et monachos ex
tris Ecclesiae matri vestrse, cujus estis post Deum hac causa non modicam esse orlam, quod insliga-
opitulatores, ut fidem sponsi ejus serpeniina callidi- lione versuti hostis csse factum nemo.anibigat, habet
tas non audeat violare. Hoc in primordiis salutare enim mille nocendi modos, nec ignorainus astu-
sacrificium afferte Domino Deo nostro, et ab ejus1 tias ejus. Conatur namque a principio ruinae suac
Ecclesia omnis novitatis nebulam radio pietatisveslras' unitatem Ecclesiaerescindere, charitalem vulnerare,
dispergite, quatenus Dominus Deys noster vicaria' sanctornm operum dulcedinem felle invidioeinlicere.
ope onrines,quaeconlra vos sunt, conterat naliones, Dolet enim saiis et erubescit, charitatem, quam in
qucequepacem et inexpugnabilem Deum repellunl. coelo nequivit habere, homines conslanles ex lulea
Quatenus vobis ea quae sunt Dei curantibus, Deus> materia in terra tenere. Unde oportet, quanlum
quoevestra sunt benignus dignetur perficere. Propterr fragililati nosirae conceditur, ut omnes aditus no-
quod ctiam menlis inclinato genu tota mecum Eccle- cendi ejus versutise diligenlissime muniamus, ne
sia supplicat, ut ab integritate imraaculatoelidei nos- roors
ingfedialur portas nostras. Consilioiiaque roul-
trae, quam sancti apostoli nobis tradiderunt, et sanc- torum fratrum diligeniissime exquisilo decrevirnus,
tissimi Palres doclrinis luculentissimis consignavere,> G ut amodo ecclesiae monachis traditae per suos sacer-
novoeconfusionis turbinem amovere dignetur. Qua- dotes instituantur. Divinoe enim leges habenl et
tenus Deus et Dominus noster, cujus fides immacu- saeculares, ut cujus est possessio, ejus fiat insliuilio.
lata custodilur, misericordias suas merito vobis et1 Et si in dando quod roajus est, facilis fuit charitas,
copiosissimelargiatur, qui est omnipotens et dominus3 sit facilior in cnncedendo, quotl minus est, sancta
sempitefnus. Creator omnlum ad vestrum benignes largitas. Majus enim fuit possessionem dare, quam
respiciat imperium, et gentes, quae in sua veritates sit vestituram concedere. Quomodo aulem posses-
confidunt, inexpugnabili suo potentalu prosternal. soris jura cognoscentnr, et suorum sibi tributa red-
EPISTOLA III. dentur ubi quod suum esl per alterum datur et cum
voluerit aufertur? Humani mofis est illum vereri,
JOANNIS l'AP* IVBULCREDO REGISAXONBM.
cujus judicio et voluntale nunc erigitur, nunc de-
(fragmentumIvone,p. VII,cap.130.) primilur. Unde fit ut qui in parte sunt episcopis ad
Quoniam sicut audivimus, fornicationis in vobiss serviendum proclivior sacerdos fiat; et sic episcopus
peccatum niaxime regnat: eo quod sanctimoniales,;, qni sancle el religiose dederat, quadam simulala auc-
et Deo jam devotas feminas, atque de propria con- toritate ad se retrahat. Sic ilaque privalur mercede
sanguinitale homines regni yestri ullra sancti Grego-- P quam iconsecuturusfuerat: tum quia flcta charitale
rii statutum novello tunc populo necessario manda- aufert quod dederal, lum quia pravorum sacer-
lum, uxores ducere proesumant: quod nimirum sce- :- dotum discordiaset scissuras amantium, liles et dis-
lus graveque deliclum, his apostolatus noslri lilteris.;, sensiones inter episcopos seminantium verbis nimis
onines qui sub jiire vestro existunt, tam laicos, i, faclus credulus quod prius fucalemoliebatur lucrari,
ex
quam clericos, amodo, et deinceps cavere, ac pro-- ppst delecla fraude conatur quadam usurpalione
priam de factis poenitentiam Jignam peragere, el;t toto auferre. Quorum advertentes calliditatem et
ultra talia nunquam cpmmittere moncmus,horlarnUr, ', hostis versuti suasiones, deinceps omnino licentiam
atque proecipinius.Quod si vobis lioc impium emen-- monachis damus suarum ecclesiarum investitores
dare fortasse grave videtur, pro quo laiia sustinetiss fieri: ita tamen ut judicio synodi, si contra sacerdo-
adversa, noslne paternilati vestris innotescile litteris,>, lium agere praesumpserint,raulclentur, et felici mu-
ut apostolicaesedis eos, qui lali nefando operi ener- crone episcopi sacerdotum piacula reseceutur.
609 MOTITIAIN MAXIMUM. 610

ANNODOMINIDCIII.IV,

MAXIMUS
CiESARATJGDSTANUS EPJ.SCOPUS.

NOTITIA HISTOMCA IN S. MAXIMUM.

(Nic. Antonio,BlbliothecaHisp. vet. t. I.)

Ad MaximumCaesaraugustanumpraesulem deven- A cunque prodet quamvis perlinacissime reluctanli,
tum est, cui praeparamus quamdam prolixiorem embryon esse olim conceptum, quod addiiis seu
lucubrationem, ttnde praecipienda sunt nobis aliqua mutalis faciei ac lotius corporis llneamentis, aborli-
pro rei necessitate, u! producto in medium vero Maxi- vura adhuc vereque monstrosum enixa est landem
mo, abjiciamus caetera quse ei superinducta simt, audacissiinafallendi ac de rebus etiain sacris ludendi
conficiiliaomnino el fahrefaciain eorum cerebro qui cupiditas. Non tamen hic est locus singula quaeque
vera aut falsa sive adulatoria dicere ac scribere, mendaciorumcapitacoarguendi, autquatenus alterum
sinceritate lectorum abulentcs, pariter habent. alteri conlrariumsive ab ilfodiversum sit exponendi.
Verus ergo Maximus ille esl quem commendavit Id eniin majoris molis opus tempore alio indiget ad
posteris S. Isidorus in fine libelli sui de Scriploribus sui absolulionem (a). Nec tamen generalia quaedam
ecclesiaslicis adhuc superslilem. Maximus (ai!) capita refulalionis, quod velut specimen et fUndus
Ccesarauguslanmcivitatis episcopus,multa versu pro- iniegrae ac solidae sit, a leeloribus desiderari hunc
saquecomponeredicitur. Scripsit et brevi slylo histoi iu locum venientibus permiltemus.
riam de his qum lemporibus Gothorum in Hispaniis
acla sunl, historico el composito sermone. Sed et , Tria vero in primiscirca Maximum ipsum, hujus
multa alia scribere dicilur qum nondum legi. Haec argumenti quod Ribliotheca traclat prorsus germana,
necessario admonenda sunt, ne hic desiderentur. Pri-
Isidorus. Habenlur Maximi subscriptiones in conciliis
mum est, Maximum Caesarauguslanuin episcopum
Barcinonensi anno 599, Toietano Gundemari anno
Renediciinum non fuisse monachum, qualis Pseudo-
610, Egarensi 614 celebratis. Nec diu poslea vixil; MaximusToletanus saeculonoslro
nam Joannes ejus successor duodecim annis eidem apparuit. Secun-
fuisse Marcum Maxirauni.
Ecclesiae praefuitSisebuti ac Svinthilae regum tem- dum, neque appellaium
Tenium, diversum consequenter ab nostro esse
pore, qui Sisebutus anno 612 regnare cospit. Rraulio S.
autem Joannis fraler et successor anno 633 concilio Marcum, Benedicli discipulum, qui carmine quo-
dam virtuies almi pareniis exposuit
Toletano IV interfuit episcopus.
Periit omne id quod versu prosaqne scribere Ma- In primis non fuisse monachum salis lnnuit S.
ximum docuit noslsidorus, et, quod aliis desideran- Isidorus de monachalu tacens, quod in cseieris quos
dum magis esset, Historia Gothorum ab eo con- laudat monachis nunquam commisisse legitur, ut vi-
scripia : nisi quod fragraento Chronici, Dexlro (uli dere est in Marlino Dumiensi, Leandro fratre,
cum de eo ageretur monuimus) in Codice Adami Joanne Riclarensi, Eutropioque. Quod quidem S.
Cenlurionis Estepani marchionis ascripto, integrum Ildephonsus exemplum secuius, idem de Donaio,
ac nulla ex parle mutilum, idemque Maximo Cssar- C Joanne CaesarauguslanoMaximi fratre ac decessore,
augustano tributum, aliud Chronicon sive continua- Helladio, Juslo, duobusque Eugeniis Toletanis, Ncn-
tioT>riorissubjicitur. Quod quitlem ab anno Christi nitoque Gerundensi, episcopis, adnolarenon omisit.
430, sive sera 468 usque ad annum 606, hoc esl Prseterea Joannes Trithemius, qui libris IVde Viris
aeram 644, annuatim historiam omnem duorum fere illusiribus ordinis S. Benedicti, eorumque secundo
saeculorumprosequitur. Priora autera ejus usque ad de doctoribus et scriptoribus egil; et Arnoldus
annum 456 ex Prosperi Tironis Chronico, paucissi- Uwonqui Ligno vilae suo eumdem lapidem volvit;
niis exceptis, desumpta sunt. et Antonius de Iepes, qui in chronico Benedtciini
Id lainen quale est, quode nos alibi, funaus utique ordinis locupletissimo Hispana Hnguascriplo Rene-
sive areaesl, cui Pseudo-Dexlri vulgaris Chronici dictinorum omnium virorum illustrium res gestas et
formator, eodem temeritatis ac petulaniiae filo in commendatione dignas diligenler collegit nullam
manus sumpto, vulgare etiam nomine Maximi signa- hujus fecere mentionem. Quamvis enim alicubi Tri-
tura Chroniconsupersiruxit. Oculis subjeclum opus themius latealur, se non omnes laudasse propter
quod in fragmenlo nOslro Iegitur in calce hujus ingenlem eorum mullitudinem : vix tamen praeter-
voluminis, et cum vulgari collaliim, ipsum se cui- mittere eum potuisse dicas, quem in celeberrimo
(a) Prodiit, ut alibi nolavimus, Valentias noslrae s3tib lilulo : Censnrade Historias fabulosas, cttranlc cl.
Gregorio MayansioSiscario vernacule fol. 1742.
 «M MAXIMUS&ESARAUGUSTANUSEPISCOPUS. 612
isiuonano ocriptorum cataiogo non poiuit non SUD tb iA duorum eum instrnxerit, aut ab eo inslritctus sit.
oculis habere. MAXTMTJS.
Adhaecqui laudant omnes, antequam fcrnientum Too- Ei codice Estepano,
letanum massam totam corrumperet, episcopitus di- i- Item interfuerunl rex Reccaredus, etregina Badda,
gnilatem, nullus autem eimonachi professibnem attrl-\- et abbates Eutropius Servitanus, Exsuperanlius [Exsu-
buil (a). Quibus omnibus eum seipsuni{£ej..omnibuss ;- perius]Agaliensii,
Auranlius[Aurasi:is] sancti Cosmm
ipsum]Hieronymura Romanum.de la Higuera Toteta-i- et Damiani, qui postea fuetunl episcopi Totelani,
nura, quem multiplicis ac muiticipitis hujits fabulsc C MAXIHUS abbas Cmsaraugustanussanclarum Massatum,
auctorem vulgaris fama fert, jure optimo praeferi- Emila'S. Enlalim Barcin.nensis
quipostea
mus. Hicenim primus inventof Chrqhicorum Dex-- urbis episcopus,Elias abbasS. Leocadim fuit ejusdem
Toleti,
tri et Maximi, cum in eo se jactat et Maximi mend-- . episcopus Salmanticensis, Terechrislus abbas S. postea
Eula-
Hit, altum de monachatu silet. Exslat quippe ejuss lim Tokli. Omnes. isli ex ordine S; Benedicti. Ilem
Historia adhuc inedita Toletanse urbis et regni ver-- Fulgentius presbyter, MAXIMUS
Cmsaraugustunus ar-
naculo sermone concepta, ac pluribus voluminibuss chidiaconus,
Eugenius diaconus Toletanus, Isidorus
comprehensa, de qua dum illustraremus Dextri ress diaconus Hispalensis, Joannes monachus Agaliensis,
notitiam dedimus : unde nobis in rei testimoniuml B postea Biclarensis. Ex Palalinis vero
Helladius, etc.
verba quaedam huc iransferre non parvum opersee Ex vulgarieditione.
pretium duximus, quibus de concilio 111Toletano) ltem inierfuefunt eidem gtofiosus Reccaredus tex,
agens, eos omnes qui post episcoporum ordinem eii et Badda gioriosa regina, et abbales , videlicel Eulro-
interfueruht, rnemorise advertit. Interfuerunt quoque e pius Servitanus, F.xsuperius Agaliensis, Aurasius
(ail) concilio rex el regina, atque ii 'qui subjiciunlurr SS. Cosmmet Damiani, M. MAXIMUS abbas prius Be-
abbates : Eulropius Servitanus ordinis, ut jam diclumj nedictinus sanclarum Massarum Cmsarauguslm,nunc
fuit, Augustiniani, Exsupcrius Agaliensis, Aurasiust archidiaconus Cmsarauguslanus,Stephanus abbas Rea-
SS. Cosmmel Damiani, sive (ut atii legunt) S. Crucis : lensis, Emila S. Eulalim Barcinonensis, qui fuit postea
qui duo abbates postea exsliterunt prmsules Toletani,t ejusdem civitatis episcopus. Omnes isti ex ordine
MAXIHUS abbas Cmsaraugustanus sanctarum Massa- S. Benedicti. Elias abbas S. Leocadim Totetanm. Ilem
rum, Emila S. Eulatim Barcinonensis postea ejusdemi Fulgentius presbyter, Eugenius diaconus Tolelanus,
urbis episcopus, Theochristus abbas S. Eulalim Toleli. Isidorus diaconus Hispalensis, Joannes monachus
Aga-
Omneshi abbates erant Benedictini. Artnagus cogno- liensis, abbas postea Biclarensiset episcopus.
mento Gothits,prior CistmToleti, ordinis S. Auguslini,, Jam vides, lector, incorporalionem duoruro iu
qui valde opus hoc juvit suis sermonibus. Fulgentiusi Q C unicum archidiaconum, eumdemque abbatem, Maxi-
ilem,-et MAXIMUS is qui Chronicon scripsit, archidia- mum ; prioremque, auctorem Chronici ab Higuera
conus Cmtaraugustanus, Eugenius diaconus Ecclesim> existimatum, repente faclum Benedictinum mona-
Toletanm, Jsidorus diaconus Ecclesim Hispaleusis,, chum. Tndenatum oportuit discrimen inter epistolam
Joannes monachus Benediclinusmonasierii Agaliensis, Luifprandi Estepani Codicis, fragiiienti sui sive con-
postea abbas Biclarensis. tinuationis ad MaximiChronicon prseambuiam, atque
Ilsec totidem Hispanis verbis (quae vernacula e re- eam quseedita fuit. In hac enim laudatur Maximus mo-
gione dedimus) HisloriseToletanae auctor, qui Chro- nachus Benedictinusposlea episcopusCmsaraugiislanus;
nicon istud priinus e Gefmania accepit et inter nos; in illa vero antiquioris creationis Maximus tantum
publicavil. Quibus diserlissimam fecit distinctionemi episcopusCcesarauguslanus.Pariter adannum 596,Es-
inler duos Maxiinos, alterura Coesaraugusloeabbutemi tepanus Codex habet: Simplicio Cmsaraugustanosuc-
iancidrum Massarum ordinis Benedictini, alterumques cessit qui hocChroniconscripsit, Quod quidem tesliroo-
archidiaconum ejusdem Ecclesim Cmsaraugustanm,, nium de anno consecralionis Maximi in editis deest.
qui Chroniconscripsit. Unde aulem hanc inter utrum- Nec dicas Luitprandum hunc Ticinensem in conti-
que differentiam inlegramque concilii relationem auc- nuatione hujusroet Maximi Clironici, quae habetur in
tor didicit, scire aves ? Non aliuhde hisi a Maximii D fragmentopauloantedictonostro.siveEstepanoGodi-
Chronico, quem et Joannem Biclarensera paulo postt ce, ad annum 624 haechabere: Maximusex monacho
laudat his verbis : Totum hoc debelur ditigentimquai Cmsaraugustanusepiscopushabelurclarus; et ad annuin
uti sunl tn scribendo BiclarensisetMaximus Cmsarau- 624 : Maximus episcopus Cmsaraugustanusmoritur,
guslanus. Quisnam autem Maximus? Non ille quidemi haecenim hujus caeterorumqueficulneorum auctorum,
vulgaris quem viritim terit publicus usus; sed ille; quos eadem gallina eduxit, enuntiala retorquemus
quem reservavit nobis Codex Eslepani marchionis,, optimo jure nos ad redarguenda in gemelis eorum
vix dixerim germanus, aut sincerus, propriave lo- vitia et convincenda mendacia; non autem eos in
queusverba, sed tamen is quo Higuera tunc temporisi veritalis aucloramentum admittere sane possumus.
uti yero Maximo utebatur. Ulriusqne nos produ- Irao ex eodem hoc de Maximiobitu testimonio iterum
ceittus hic tesiimonium, utslatim dignoscatur cuinami apparebit prioris et ejus qui e nova fuiura poslerius
duorum Tolelanm Historim auctor noliliam Tole-- prodiitdiversitas. In Codiceenim seu fragmento nos-
tani concilii Palriim acceplaro referal; quinamques tro divisa est, ut vidimus, memoria vitaeseu celebri-
(a) Matamorus, Apologetico; Morales, lib. xn, gusliniis ad Blancam epist., lorn. III Hlust.; Loaisa,
c. 7 ; Geiebrardus in Clironic, ann. 607; ant. Au- nobis ad con. fi.ircin. pag. 247.
 613 NOTITIAIN MAXIMUM 514
tatis morlisque Maximiinter duos annos. At vero in A i Maximushicsilusest, dictuscognomineMarcus,
Kobilisliisloricus,prseco,poeta, vigiL
vulgato Luiiprando semel hsec nec parum diverse Qui Benedtclinae sobofesclarissimagentis,
concepta verba, aliud prorsus valdequediversum opus Csesarishic fulgenspraesulin urbe fuit.
claroant. Ad annum nempe 622, Marcus Maximus Ambitioneproeul,meritiset grandibusauctus,
Suscipitinviluspontificaledecus.
(ait) monachus prius Benediciinus, el post episcopus Vilagravis, moresnivei, prffistanliavultus
Cmsarauguslanus, celebris posl morteni habetur : ille Dignumfecerunlpraesulisoffieio.
Largamauus, doctrinadecens, et linguadlserta
ipse nimirum, qui alterius Luiipiaiidi fide post bien- [iigeniumprsestans,eloquiumquegrave.
nium, nec antea, obiit. Confeclus seniosuperasrevocaluratl arces,
Ciijusmembratenet dictaColumnadomus.
JEque falsum est appellatum fuisse Marcum. Quod In qua ponliiicispraiclarimunere funclus,
iisdem argumenlis persuademua iis qui praejudi- Judiciiexlremaluce resurget ovans
cio occupati ad parles nori abierint. Maximus in . HICREQUIESCIT
primis, nec aliter audit in conciliis subscriptus lau- IH PACEFAMULUSDEI
datusve ab Isidoro, lldephonso, et Honorio caeterisque M. MAXIMVS
supra adduclis incorruplse adhuc historiae, etiam Be- CI.SARAUG. EMSCOPUS,
nedictinse, Scriptoribus, alque aliis innumeris. Hie- OBIITXIV KAL. OCTOB.
ronymus ilem Higuera in Tolelana Historia non alio B I JEBADCLIV,ANNO V
passim quara hoc unico Maximi appellat nomine, ut GLORlOSIS. SISEBUTI KEGIS.
e verbis ejus antea relalis, consultoque opere ipso, VIXITANNISCIRGITER LXXII.
ab iis quibuscopia ejus ab exemplorumpossessoribus Allerum quoque, Helecac ejusdem sedis episcopo
facta erit, omnibus fere paginis constare polerit. Con- ascriptum, pro sepulcro ejusdem Maximi, quae ex
sonat Eslepanus Codex in Chronici nempe ipsa Joannis Tamaii Hispani martyrologi (b) similiurofre-
nuncupalione, qusc ita habet : Epislola Maximi quenli mercatu fallax et adulterina merx est prodens
Ctesaraugustaniepiscopiad ArgebatumepiscopumPor- ipsa sui auctoris slribiliginem.
lugalensem pro suo Chronico. Sanclo et venerabili In lumulojaceslioc, Marce,sed Maximevalum
Maximus. Hesperioenostrseiiomineet epithelo.
[rairi episcopoArgebalo ChroniconMaximi CsesarisAugustoequi nauis, lumen eremi
episcopiCmsaraugustaniab anno 630. Nec aliler ipse Occiduiquseris,muniasanctacapis.
To Bcnedictipatris charus,ejus ab ore
vocat ulrumque Maximumin mentione eorum qui Suxisliregufamquamdaset ipse tuis.
TolelanisPatribus adfuerunt, sicuti nec Luilprandus Tu monaehus,diacon,abbas,el presal, ubique
Carmineprosaquenotus, in aslra cluis.
in additamenliseu continuationis paulo anlelaudatis Helecate rogal anlistessjccessorut urbem
testimoniis. fandem nusquam diclum auditumve fuit Nostramprotegere,necsine finesinas.
hominis hoc nomen, seu praenomen potius, usque «* Auxiliares huic tuendo mendacio subrogavere co-
dum Toletano-Fuldensis nomenclator auribus id re- pias Luitprandus et Julianus ejusdem farinse historici.
centiorum insuffiavit. Prior in epistola ad Tractamentum Pseudo-Chronici
Cuinam autem, dices, antiquitalis monumenlo in- sui nnncupatoria (non tamen Cndicis Eslepani) qui
nixus Marcum sic repente apparere fecil eum qui ail: Ul qumramtibi Chronieon Dexlri, quod M. Maxi-
nudo tantum Maximi nomine, ex quo floruil aevoad mtts monachusBenedictinus postea episcopus Cmsar-
nos usque signatus venil? Incredibili equidem atque augustanns, prosecutusest. Idemque ad annum 616 in
insana temeritaieimposuilemissariissuis, utMarcum Chronico ipso : M, MaximusCmsarauguslanusepicopus
quemdam S. Benedicti discipulum, qui brevi poematio ex monacho S. Benedkti, scriptor Chronuorum, exi-
almi parentis laudes paulo post ejus ohitum compre- mius concionator, vir pius el doclus, qui vitam S. Be-
hendit, MaximumqtteCaesaraugustanumepiscopum, nedicti scripsit carmine, et mtilta prosa et versu, sancte
Clironici de quo loquimur auctorem in unum eum- moritur. Idem Advers. 35, alias 52, MarcumMaximum
demque hominera a se coagmentatura bonis ac doli vocat Benedictummonachum, sapientissimumpoetam,
securis eevisui mortalibus ostentarent, a quibus ad et episcopumCmsaraugustanum.Posterior Julianus, in
eorum posleros infelix eadem securilas propagarelur. _ Chronico, num, 504 et506, quibus locis Marcinomen
Quo'dtertium fuit noslraeopposilionis caput. Interro- bis tribuit Maximo, gemelli omnes in id inlenti ut
gabuntur hic sigillatim testes ab impostore subornati semel sibi ipsis dictam a parenle eorum communiTal-
pro re hacce historiae albo ascribenda. Pseudo- lendi legem observarent, Maximuraquetransformandi
Maximus ipse in epistola nuncupatoria ad Argeba- proposilum enixe prosequereutur. Sed, bone Deus,
lum: VitamS. Patris noslri Benedicliversibusheroicis quod simul umbrseunico verilatis liimine ictoecadent
et in tenebras suas propellentur '
expolitam primo quoque ad beatitudinemtuam (ait)
transmitlam. Et ad annum 612, num. 13; Euphemium Marci monachi Casinensis S. Benedicli discipuli
olim in
egoquoque monachus Benedictinus,et in mea ptteritia omnes fere qui de sancti Palris rebus gestis
S. P. Benediclocharus, archiepiscopumToletanumde litleras aliquid retulere, menlionem faciunt, carmen
ab eo conscriplum laudantes, quo Gregorianaeejvs-
facie novi. Nihil horum in fragmento noslro.
Rraulionietiam, qufet ipse fnit Cacsarauguslanus dem sancti Patriarchoe historioe quaedam adjnnxjt.
pracsul, iribuium carmen de eodein Maximo. (a). Idque carmen jam socpius typis vulgaluro fuit (:").
(«) In edit. Opp. Maxitni Bivariana, in addilio- (b) Tom. V, die 18 Seplembris.
•nibus,pag. 8. (c) In liiblioth, Floriac. J-oan.a Bosco,p::g.281; in
 CrS MAXIMUSCESARAUGUSTANUSEPISCOPUS. 616
Nullus tamen eorum agnomen Maximi, aut Caesarau- A t fectam jure dicamus. Quid enim si scriptor Vitaeaut
guslana abbatis, archidiaconi episcopive - munera, encomiastes SS. Gregorii Magni, Athanasii, Basilii,
usquam unquam ei ascripsit. Consulantur Paulus Leandri, alioruro, laudalis eorum tirociniis contentus,
diaconus, lito. i, De gestis Longobardorum, cap. 26, gesta ab iis prsetermisisset munera Ecclesi» inaxiraa?
cujus verliis Adrevaldus utitur lib. i De miraculis Quid si sodalis sodalem ejusdem fere temporis ob
S. Benedicti, cap. 4; («) Petrus diaconus Hbelio De paucorum versuum confectionem posteris commen-
viris illust. Casinensibus, cap. 5; (b) Leo Marsicanus daret, de aliis autem lacerel virtutibus quarum is
sive Ostiensis, lib. m Hist. Casinensis, cap. 21 (c).Qui merito nixus ad illustre quoddam dignitatis fastigium
quidem ulpote ejusdem monasterii alumni, multoque ascendisset ? Siccine hominis, cujus carroen aureis
wagis hic postremus Osliensis, viris ejus illustribus Htteris in veslibulo Casinensis raaximse domus attes-
laudandis addiclus, ignorare haud potuere, nec dissi- tante Leone Ostiihsi fuit inscriptum, decoxil stalim
mulare debuere, hunc tam charum parenti discipu- apud Casinenses ipsos memoria, ut non de ep aliler
lum alque ejus encomiaslen celeb rrimum, in His- quam de uno ex monachis eo loco demortuis sint lo-
paniam se contulisse ibique tam praeclaris fuisse cuti ? queiu ila conspicuuro, ila celebrem longissimae
honoribus parem exisiimatum : cutti vere, si ita res aetalis beneficio, geslis honoribus, proesenlia in con-
contigisset, primus agnoscendus esset e Benedictina Bciliis,
1 lucubrationibus hisloricis, magnisque virtu-
familia desumptus episcopus, quod in latidem ho- tibus, historiie noslroe lucumones depinxere 1 Insani
minis et ordinis oppido illustrem cederel. simus si ila nos ludificari ac duci tanquam bubalos,
Adjiingi;similiter, de Marco Casiuensi tantum mo- funenaso inserta, permitiimus.
nacho loquentes AiirioinumFloriacensem in sermone Oniniiio et srgumentis uti auirmantibus possumus.
quodam de S. Benedicto (d) cui carmen ejus inlexuit, Marcus post S. Gregorium de S. Benedicli rebus
et in pioocmio Kb.n de Miraculis ejusdem sancti Pa- scripst. Iia nos censere debemus, si auliquioribus
tris Benedicli (e); S. Petrum Damianuro, serm. 8, de credimus. Sigeberlus ait (j) Vitam a Gregorio des-
S. Benediclo; Sigebertum Gerablacensem de Script. criptam eum deflorasse heroico breviloquio, et pauca
Eccles., cap. 33; recentiorumque soeculorumJoannem superaddidisse. Aimoinus itidem aperte docet prin-
Trilhemium, qui quidem in opere de Scriploribus Ec- cipera hujiis argumenti Gregorium fuisse, et post
clesiasticis, Marcimouachi et Maximi Caesaraugustaui eum aliqiia exarasse versibus Marcumet Paulum Ca-
episcopi seorsum raeminit, in allero aittem opere de sinenses. Sanctus autem Gregorius Vitam S. Bene-
Viris illustribus ordinis sancti Benedicti, nec Marci, dicti, hoc est secundum Dialogorum Hbruro qui eam
nec Maximi: prioris quidem forsan quod paucorum , conlinet, jam ponlifex scribebat, circa annum sui
versuum poela vix annumerari dignus ei visus inler *C muneris quarlum, Christi 593, quod ex libri 4 cap.36,
scriptores fuerit quos in librttm secundum conjecit; 47 et 55 liquidum est. Scripsit ergo et Marcus, si
nec inter episcopos, quorum catalogum quarlus con- Maximus fuit, deBenediclo carmen non adhuc Casini,
tinet, potuit eum laudare, cujus episcopatum Csesar- sed cum ex monacho el abbate archidiaconus Coesar-
augustanum curo omnibus aliis familioesuse ac supe- auguslanae EccJesise, forsanque jam episcopus, in
rroruin temporum scriptoribus ignorabal; posterioris congpectu eset universae Hispaniae. Namque anno
vero Maximi, quia nondum ex ficulnea lege dictum 599, hoc est sex annis post scriptam a S. Gregorio
fuerat, ut qui nusquam talis auditus fuisset, Maximus papa S. Benedicti Vitam, erat jam pr;sul Cscsar-
Caesaraugustaniis episcopus, monachus esset. Ar- augtislae Maximus : quod ex concilii Barcinonensis
noldus item Uvion (f) Benedictinos monachos, Lilius prius laudata subscriptionc conslat. Quod quam male
Gyraldus poetas laudans, Baronius cardinalis (g), convenit cum celebrato a Casinensibus lam sicce je-
JoannesGerardusVossdus(/i), Anlonius Possevinus (i) juneque Marco monacho auctore rarminis, omnes
(el qnis non?) aut de uno Marco , aul de utroque vident.
dislincie loquunlur. Praeterea MarcusJevita S. Benedictiaud lab eodem
Anne ergo tot sseculorum, non silentio solum sed
Aimoino, diaconus scilicel: qualem eumdein fuisse
et clarissimse significationi denegabimus fidem, ut uI Benediclnm
parentem clarissimis documenlis demum
paucis heri el nudiuslertius Toleti nalis pseudonymis oslendit vir in paucis doctus ac
prudens, mihique
scriploribus, qui omnes eadem arant vitula et ex uno semper colendus, dominus Angelus de Nuce, ex Ca-
disci omnes possnnt yiliter mancipemus? Tacent ve- sinensi abbate Rosanensis hodie
archiepiseopus, in
teres, ais, non negant. Imo negant dum tacent. Ea eruditissimis suis ad hisloriam Leonis OsliensisCasi-
enirn vis est silentii cum debuit res non sileri, ut in- nensem notis
(k). Verba Aimoini (l): DehincMarcut
edit.Carm.ProsperiMariinengi, tom.III, Romse1590, (f) In Ligno viloe, Hb. n, cap. 72.
in Comment. franc. Bivarii ad Maximum, pag. 89; in
Comment. ad Leonis Osliensis Casin. Chron. Angeli a (g) Notis ad Marlyrolog., 21 Marlii.
Nuce, append. pag. 5. (h) De Hist. Lat., lib. n, cap. 24.
(i) In Apparatu.
(a) In Bibliilh. Floriac, pag. 18: (j) Cap. 55.
(b) Editus Romaecum notis Joan. Bapt.Mari, 1655. (fc)AdVitain S. Bened. a Gregorio Magnoscriplam,
(e) Parisiis tandem edilus curo notis Angeli a Nnce 24, p. 45.
1668. . (/) Ubi supra, scil. serm. de S. Bened., in Bi
(d) Iti ejusdem Biblioth. Floriac. pag. 281 et 285. bliotli. Floriac.
(*) Ihid., pag. 80.
61T MAXiSlIEPISTOLA PRO SUO CHRONICO. 618
quidatn poeta ad eitmdcmvenerabilemBenediclitmxe- ^:j tionum pleno.arguli.atque mcacis potlus quam docli
niens, ejusquemagislerio se committens,uliqua in ejus . hbminis Jaudem a!iquam reporlavil.^ Eruditi cnim
iaucle, levila ipsius, versibuscxaravit. Levilse au:em opusculi arile alia pmposilum naso suspendens, quasi
munusmaxime distat ab episcopali dignitale Maxirai. huie tantum disiincliuni Marci atque Maxiroi-slabi-
Tandem id faciuiitHispanarumrerum hi buccinatores, liendaeaccinctus araveril liltusarenaritm cuttor, utai.t
Marctimconfundenles cum Maximo,• ut de natalibus Ausonius (c), hoc est rem inutilera vanamque sit se-
hujns Hispanis dubilari possit. Qai enim disciplinae ctalus, risui se tutum derisuique oninium dedit. JJavc.
se dedit alnii pareniis Casinum habilanlis et in ea nempe lateuti, seque prodere erubes<;entiAristarcho
domo mansit, Italus credendus est poiiori jure quam res inutlis et vana est occursu primo conflcere mon-
nostras. Benediclinisscilicetmonachis talium cupidis strum falsiiatis; et eraenliti qiod proefert nominis
(Virossemper excipio hujus familiae, quos coniinuo redargii'.ione, dicla ejus omnia et fidem evertere, qui
creat, subacto atque purgato judicio utcntes) objecit pro vero tnaxiino sese venditans novain quasi, nmi
quidem mendacissimoehislorioe archilectus hanc, ut; solum profanarum, sed et sacrarum quoque Hispanias
cum Virgilioparum loquar mutato, fotiiii rerura historiam, ipsamque raendaciis scatu-
Mellesoporalamet naedicatisfraudibusolTatii rientem, nobis nuper ingessit. Operam el oletim
( Pellizeiius ludit, giganlem hunc uno ei altero ittti
jrj
Cocsaraugustanipraesulis Maximi, tum Marci.tum lapidis proslernens; magrium aulem operse pretiuiii
monachi hujusce ordinis; ne virorum intra cfaustra facit is, qui fabulosarum qua:u:ndam ofiginutn dete-
ejusdegentium passim doclissimorum ea, quseobtru- ctarura invitlia ferox, lapidein quo ictus'fttit veluii
dcndo aliorum palpo siroul dictasunt, palalo non canis niordet. ~' •
saperent. Huicdeinde suo Maxiino aitribuit Pseudo-Juliani
Quiaulem dere plura, commenlar;um adireduplex ore ficulneus transformator, quod auctorfuerit Offtcii
ac forsan triplex poterit amici oliro dum ante paucos S. Jacobi Apostoti. In Gollectione scilicet variorum
annos vireret nostri D. Josephi Pellizerii Jacobsei carminum ila babet (d) : OfftciumS. Jacobi apostoti
equitis, regii chronographi, De-duobusinter se di- est composituma Maximo Cmsaraugustano episcopo.
versis Marco et M-aximo(a): ex qiio pauca hsec de- Prafatio est S. hidortel hymnus. Quam hic inculcari
cerpsisse fas et a;quum ftiil, ex veruaculis nempes dignum cst mendacem memorem esseoportere' Idem
laiina ut vulgaria magis fierent, satisque nos propo- enim ipse auclor in Chronico, num. 17, missamS. Ja-
sito faceremus nostro.. Adversus qnem nescio quis''< cobi aB. Isidoro ait expurgatam, a Melantio~editam,
larvatus olim insurrexit (b), eorum secutus morem, el q Serrano Asturio episcopis Toletanis auetam fuisse.
qui, ut Seneca eleganler ait, personam cjuamfaciem C i Sed jam nos ad alia. Hic aliis capit.bus examinandus
malunl, scriptoque libello sannarum magis quam ra- est Maximus.
(a) Libri 11spanneliuguaevernacuii hoecest inscri- Do tibi fontes ire : onera cjranaodi. Opusciiluminseri-
plio :Maximo obispe de Znragozadistinguido deMarco bitur : Censura d las dislinciones enlre Marco' t/
levilaymonge del Casiuo. Malrili 1671, 4. Eamdein Maximo, et Berosode Caldea y Vilerbo; y dja/pobla-
diversitafem coniprobat iu priefat. ad Hb. i de Las cion y lengua primilim de Espaiia publicuda por Don
Antiguedadesde Espma D. Laurentii de Padilla. Joseph Petlicer de Tovar y Ossau, Toledo,
' ' dho de 1674,
(6) Diiiacus hic fuil Anlunius de Barrientos Au- in-{oi. ' " -
gustiniauusassumpto nomine LudoviciJosepltiAguilar (c) Ad Theoneni.
de Lpsada. Vernaculum autem nomen Irai Diego (d) Pag. 156.
Antoniode Barrienios, tegilur Latino anagrammate :

MAXIMI C-ffiSARAUGUSTANI
EPiscori

SGRIPTA Q13M EXSTAWT OMNIA.

(In NicolaiAnloniiBibliothecaHispanaveteri, unde sunipsimusMaximi scripta, epislola,sequensprxmissamhaoent

hanc notam: Hm dumsequenlesepistotceeranl posl ClironicOnin mcinbraltdpervetuslalilterisGolhicisscfiptm.Editor
vero animadvertitin margine: Excidilharum allera, Argcbaiiforsanad iiaximum.)'

EPISTOLA
MAXIMICiESARAUGUSTANI
EPISCOPIAD ARGEBATUM EPISCOPUMPORTUGALENSEJi:
PRO SUO CHRON1CO.

Sanclo et venerabili fratri episcopo Argebato Ma- D inler nos convenimus, cum el sermo mtiltus e.iset de
xinius. historiis regum Gothorum, quas non multo anle in
Cum essemus ro uroe regia ad concilium vocati luceni edideram, efflagilasti a me satis verecunde ut
adoTninonostro gloriosissimorege Gundemaro ssepe tibi conliiniarem Chronicon. illud quod nomine
PATBOI..LXXX. 20
611 MAXlMICjESARAUGUSTANiEPISCOPr 623
Dexlri Barchinonensis circumferlur. Et cttm lu pro A 'iuifiir. Utinam tara diligenterfec rinv imperata luaj
tua iu we benevolenlia, et mea in te observanlia, bealissime Pater, quani conatus sura facere libenler!
jubere potuisses, inaluit sanclilas lua a me precibus Perduxi namque Teruni narralionein ab «ra 460
eontendere quod quasi pro jure «uo bene po- (Ivoc est post annniii Cbrsii 451) ubi iiivemfacit
terat jubere vel exigere. Feci quod jussisti, cun- Dexter, produxiquead aerain 614, hoc eslusque aJ
nectens seriem teroporum more nostro per seras et inorleni regis Gundeniari. Tu nie, Pater, in oralio-
annoi Cttrisli, prselennisique compulandi raiionem liihu» luis Chrislo coiiimeuda. Vale.
quam per annos Urbis ei - AitgUstorum Dexter se»

CHRONICON
"
MAXIMIC^ESARAUGbSTANI
EPISCOPI
_ ,AB ANNOCDXXX.
JBraCws. M.Chr. Xra Cms. 4lh c/jr-i
,468 > Augustinus in Africa moritur.. 43J B * Athaulpho Si^ericus, Sigenco Waiaia,
4ft> b Hispania tumulttiatur; . , 431 -. , WalaioeTheoderk.us h, reges Goihi, suece-
.470 Asperilas frigoris ctiain saluli plurinio- dun|. Iiiterea a Vandalis i Garthago deleiur.
rum pernicies fuit. ,432 475 Caslinus i postMartinum Toletanus.epi- 437
A consulalu Aetius e.lito Ronifacium , scopus.efiiciUir. - . < -'
qiii a Regina « accilusex Africa fuerai, Theodosianiis liber oinnium legum legi-
declinans ad inunitiora contendit. . ' , tirnoruni principum iii iinuin cbllectarum
Bonifacius conlra Aelum certamine lia- hoc anno ediliis.
bilo percussus, victor quidem, sed mori- Lampio. * succedit. Baiigiu» epfecopu»
turus abscedit. , V ...BsiicJnonensis.,
Cwh ad Hunnoruiii genlem, cui tunc Silyius turiatse admodum mentis post
Rugila praeerat, post prselium se Aelius mililiae in palatio exacla munera, aliqua
- contulisset, impetrato, auxilio ad Romanum ... de religione conscribjt '. .'
.,:-solum revertitur. 476 Pacatis mplibus Galliarum, Aelius ad Ita- 458
Golhi ad ferendum Roiiiaiiis auxilium Jiam regfeditur.
: acciti. C..47.7, Deserta Valentsc' [in ™Hispania ] riira 439
Germanusepiscopus Antissiodoremis vir- Alanis, quibus Sambida^prseerat, partienda
tutibus et vitse districlione claruit. ' lradunlur.
471 Aelius in graiiam receptus. f Regila rex 435 Sabino » Hispalensi *pkcopOj expulsb,
Hunnorum, cum quo pax flrmata, moritur Epiphaniusintruditur.
cuiBleda succedit. , '.„'' ,''_.,' Britanniae, usque ad hoc tempus cladjbu»
472 Gallia ulterior Tibatonem pnncipem rei- 454 eventibusque laceralae, in ditionem. Saxo-
bellionissecuta, a Romana socielate disces- *' nura rediguntur.
sit, a quo tracto initioomnia pene Galliaruin 478 Ecclesise Romanse Leo XLV °
recipit 440
servitia in Bagaudamconspiravere. principattim.
Isidorus « Cordubensis episcopus moritur. 479 Alani, quibus lerraa Galliser ulterioris 441
473 Bellum contra Burgiiiidionum gentem me- 435 curo incolis dividendoea paificib Aetio tra-
morabile exarsit. Quo universa pene peris ditsfueraht, fesistenles afmis subiguut,
cum rege Peresk)' delela. el, expulsis dominis, lerraj possessionein vi
474 Capto Tibatone, et cieteris seditionis, 436;^ adipiscuntur. ... ). ; • , * --.•r
pariim principibus victis, partim necalis, .. 480 : Sapaudta i Burgundionum reliquiis rJatur -442
' cuui indigenis dividenda.
Bagaudarum commotio conquiescit.
"'
Clironiebn istiid, Maximi nomine inSignituni, isto, sed post vii ahnos.
exeadetti ac superius Dextri tela, Prospefi Tironis t1 Castini hautl recofdatuf Prosper.
formalum scias, usque ad anii. 456 Christi. Reliqua Desuntin "Pfosperd.
aliunde sunt. 1 Stibjicit Kis Prosper Leonis papaa inilium. Qui
b Deest apud Prosperum. a nostro anno 440 coiistituitur.
«Deest. . mTdnotum glossema et: Prosper habet, Valen-
d Rugila Hunnorum fege, ul infra. Rugila. Sic tincevrbis riira; scilicet Galliae, ut riiox dicetur.
in Prospero. .. .-*Non meroinit Sabini nec Epiphanii Prosper,
* Deesl in Prospero. meminlt certe ldaiius Theodosii junioris anrio I 1.
i Omnino legendum per Aetium, uli habet Prosper ° Prosper, XL. Alius
: Prosper Aqiijtanus, Eusebii
juxta Idalii et P. Diaconi liistorias ; nam Burgun- coniinuaior, XLIll designat, iiti et Idatius.
dionum regem DiaconusG.undicariumvocatlib. xiv. p Si terrae GallioeAlanis iraditse referunlur, Va-
« Deest iniProspero regum Hispanoriim hoecseries. lentina urbs, de qua supra, Gallia er.it,
h Aliis Theodoreitus. i Sabaudia Prospero.
1 Moininit excidii. hujus Prosper, sed non loco
j21 CHRONICON. i«22
JEra Cms. ' . Mra Cms.
<*«Clir- A An. Chr.
Cartbago a Vandalis capta cum omnlsi- Insperata h Galliisclade accepta, furiatus
mul Africa lacrymabili clade et damno im- Allila Italiam petit, quani incolccnictu su-
perii Romahi poteniiam dejicit; ex hoc bito perterriti.prsesidio nudavere.
quippe a Vandalis possideitir *. 400 Synodus Chaleedonensis, ubi Eulychete 452
l'$i Thracia Hunnorum incursioneconcutilur. 443 Dioscoroque damnalis, omnes qui se ab eis
482 Bleda Honnofura rex AttilseIratris fraude 444 retraxeranl in communionem recepli, con-
percutiiur, cui ipse succedit. firmata universaliter fides, qiise.de Incar-
Syiiodus h Arausicana posterior.. natione Veibi per sanctura Leonem papara
485 Nova iterum in Oricnte consurgit ruina, 44S praedicabatur.
- 401 Altila in suis s tedibus morilur,
qua sepluaginla non ininus civiiates Hun- 453
norum depracdatione vastatse, cum nulla ab Galla i Placidia Atigustaposl irreprehen-
Occidentalibus ferrenlur auxilia. sibilem convefsationem vitam explet.-
484 Morobseus regnat in Francia- 446 492 Petro k Cacsarauguslano, qui Successerat 454
435 Lco c scribit ad episcopos Hispanise,et 447 Yaleriario,subrogatur.SimplJcius1 (Primus).
fjrcecipue ad Turibium Asturicensem epi8- g 495 m Mortem Aelii mors Valenfiuianiconse- 455
scopum. cuta est. •: \
486 Ad d aquas Celcnas oppidum Galloecjaein 448 494 Ex Africa venit Roniam Genserieus, il- 456
Hispania conveniunt episcopi frequeiiies, lamque occupat".
sed praecipueTuribius Asluricencis, Idatius 495 Majorianus imperator creatur ocoso Sa- 457
Lamacensis, Ascanius Tarraconensis, Gara- foino, ° regnatquequatuor annos.
peius Toletanus, Epiphanius Hispalensis, 496 Ciaudianus episcopus Viennensis floret. 458
VaiconiuS Bracarensis, Nundinarius Bar- 497 Sabinus i"episcopus Hispalensis viclor e 459
emoneiisis, Silvianus Calagurritanus, con Gallia rediens cura ingenli gratulatione se-
tra errores Priscilliani nondum sopitos V dem suam repetit. -
487 Eucherius Lugdunensis episcopus, et 41!) Tlieudericus « duce Hunnerico Bselicam
Hilarius Arelatensis, egregiam vitam iriorle iflvadit.
consummant. 498 Masdra * Suevorum rex morilur. 460
Hseresisnefariaa quoaam archnnaiidrila 499 Sunericus * ad Gallias redit. . 401
Eutychete commota; cui favorem prscbens 500 Sancto Lepni% Hilarius sufficitur. 462
Theodosius, obiit septem supervigintiannis C Majoriano Augiisioad Detorsuam u ltaliae '
in imperio exactis. interfecto succedit Severus»
VALENTINIANUS ET MARCIANU&. 501. Campijo morluo Sanlicio Totetanussuc- 463
488 Hac tenipestate valde miserabiiis reipu- 450 cedil, et Tronlius * SafoinoHispalensi. -
blicaestalus apparuit, cum ne una quidem « 502 ..InconvenluBracarensiduarumnaturarum 464
Sit absque barbaro cuilore provincia, et in- portentum cernitur x, ilem in tractuLegionis.
. fanda Arianorum hoeresis, quaese r.ationi- 505 Ajax Gallus ) Ariana peste infeclus virus 465
bus barbaris miscuit, catholicse nonien fidei suum in Suevos effundit.
toto orbe diffusa proesumat. 504 Mortuo Sevefo, interregttum fult uiiiHs 466
Aitila Gallias ingressus, qnasi jure debi- anni et novem circiter merisium.
tam poscit uxorem, ubi gravi clade inflicla S0s> Ascanius Tarracoriensis episcopus floret. 467
et accepta, ad propria recedit. 506 Hilarius synodum Romoecogit. • 468
489 Plurima hoc anno signa apparuerunt. 451 507 Curicus ' rex Visigothorura',misere Gal- 463
Hoc non dixisset suo nomine Maximus, cujus m Desuiit hic qtise Prosper notatde causa inter-
tempore jam exstinctum erat Vandalorum in Africa feclionis Aetii, el de forma necis Valenliniani...-
imperium. D » Hucusque pertingt Prqsperi Tironis.Chronicoiu
b Non recordatur Prosper. 0 Ntilla hujus Sabiui, quod sciani, in Romanis
« Desunt hsecin Prospero, desiimpta ex Idatio. hisloriis menlio. Majorianus dejecit solio Avituni,
ANon memiriit Prosper. non occidit.
• Subjungit hoc loco Prosper ante mentionem p Sabini reditum Joannes Vasaeus ad an. 457 rer
Eticherii et Hilarii, ad Hunnos defectionem. fert ex Tdatio.
' Deest In Prospero aomen Eutychetis, quod vere i Ex Idatio Majoriani arino 2, Suniericum appel-
tale fuit. lans ducem.
s Iia loquebalur Prosper, rebus quas narrataaqua- 1 Ex Idatio Majoriani 4 anno.
lis; Maximus vero nihil minus potuit quani de prae- » Idati.o 2 anno Severi.
teritis ut de prsesentibus loqui. 1 Baron. ad ann. 401, ex Idaiio..
h Prbsper, in Galliis. « Forte in reditu suo ad lialidm, ut ex Idatio cdii-
|i Sedibus.lia Prosper, qui alia sdjungit. stat, 5 ejusdero Majoriani anno, vel polius ad Der-
Obitus Placidioe mentionem Prosper eodem lornam, ut est in Chron. Marcellini, co.ss. Dagalasso
quo Theodosii anno habiiit. Baronius convenit ad el Severino.
annum 409, 407. Cur ergo huc videmus transiisse? T Zcnon est in catalogo Hispal. Proesulum,
k Deest in Prospero. x Cenitttr, seu orilur. .":...-
1 Glossa videtur. r idatius 4 anno Sever., Galalan. pro Gallo voeat,
x Euricus.
 o& MAXI.MIC/ESARAUGUSTANlEPISCOPl 624
Mra Cms. Ari.Chr. A -Sra Cms. An.€f\r.
Jiam affl clat, et sanctus Volusianhs episco- 552 Gelasius papa obiil, cui 3uflicitur Anasta- 494
p~asTuronensis in Hispania relegatur. sius Junibr.
508 Remimundus*, Suevorum rex, Ccniin- 470 533 Celsius verbo et exemplo flairet. 495
briam, et, pr.dente Ltisidio *, Ulyssiponem, 554 Olympius, in sanctam Trinitatem debac- 496
iirbes Lusilaniasprimarias, occiipaf. cliatus, tfibus lelis igneis corifOss::sdeperit.
509 Paulus Orosius noiiagenario mnjor adhuc 471 555 Flavianus AntiOchenaroregit Ecclesiam. 497
Tarracone siiperest. 556 Synodi Roirjansesiibpapa Simrhacho. 498
510 SiftlicionclnorluOjPrauinatusTolelanam 472 Symmacbus ter cpiscopos Roinoexionvo-
sedem regit. cat ad concilium.
5)1 Hunnericus-Vandalorum iu Africa rex 473 £57 MundabenduscuiiAvitoViennci.Siepisco 499
Catholicos miris modis vexai. pb disputat.
£12 Tlunnericijiissu Liberatus abbas, Bonifa- 474 558 Petrus tyrannusiri Hispaniacaptu; etin- 5G0
cius tliaconns, Ruslicus subdiacorius,Roga- lerfectus esl.
tus, Septimius, Maximus, irionachi, pro lide 539 Alaricus in Gallia grassatur. 501
martyres liirnt. B 540 Joaniii CoesaraugustahoViricentius sUC*502
613 Hildefrcdus,obsessaTarracona.niariiiniis 475 cedit.
•'-. urbibus polilur. 541 Justus epiScopus Aueemis rtoret. 503
514 Huiuiericusadhuc criidelius in Catholieos 476 542 AlaricusClcdovaei{ fudusviolat.' 504
desaevit. 543 GlodovseusAlaricmn hssta cottfodit. 505
515 Hunnericus scalens vefmibus dignaro vita 477 544 Gasalaricus rex Visigothorum ex Hispa- 506
:•'• mortem obiit. nia fugit.
•516 SidoniusApollinarispoelacelebrisepisco- 478 546 Theodencus Ostrogoihorum rex in Hi- 507
pus Arvernorum litteris et sanctitale mic.it. spaniam venit, cui nubit Saiictina Toletana
517 P. trus Mongus, ab Ecclesia Alexandrina 479 virgo nobilissiiria.
delrtisus, hseresim Eutychianam excitat. 547 Tres aliae synodi sub Symroacho Romoe. 508
518 Mortuo Hi.nnerico, GundemunJus pacem 480 548 Syinmacbuspapaobiit. Gala^iiissinGal-- 509
Ecclesiis resliluit. lia moritur.
519 Euricus Visigothorum rex viiet Arelatae 481 549 Hormisda Symmaclio succedit. 510
tela palalinorum * variis coloribus iufecta. 550 Hormisda, missis liileiis, Joannem epi-511
520 Euricus Arelaioe inoritur , cui succe- 482 Q scopum Tarraconensem honesiat.
dit Alarieus lilius. 551 Synodo Tarraconae contractae praesidet 512
521 Felix papa Simplicii d legatiim facit in 483 Joannes Tarraconerisis melropolilanus, et
Hispania Zenonem episcopumHispalensem. inler alios interest Hector melropolitanus
SimplicioCsesaraiigusianosucceditJoan- Carlhaginis.-
nes. 552 Severianus ex Sanctina Theoderico regi 513
522 Synoaus Romana m Vaticano babita. 481 riascitur. Synodus habelur in laelica et
Lusitania.
AUGUSTULUSULTIMUS OCCIDENTIS 553 Hormisda vices suas in Bseticaet Lusita- 514
1MPERATOR. nia delegat Sallustio episcopo Hispalensi.
523 Pelrus in sede Tolelana Praumalo suffi- 485 554 Canidioepiscopo Vicensisuccedit saiictus 515
cilur. Jusius.
524 Synodus liomana. 186 555 YincenlioCaesaraugustanosucceditJoan- 516
.525 Epiphanius episcopus Ticinensis vitse 487 nes episcopus.
sanclitate claret. 556. Dacius Mediolanensera regil Ecclesiam. 517
526 Gundemundo catholico Vandalorum regi 488 D 557 Gilimer Vandalorum regno lldericum 518
succedit Trasaimmdiis haereticus crudelissi- regno deturbat.
mus. 558 Justinus imperalor edicit ul Arianorum 519
527 Fulgeiilius episcopusRuspensis mu.ta pro 489 EcclesioeCatholicis credantur;
iide calholica ab Arianis palitur. 559 Eelisarius Africam repetit, Constantino- 520
528 : Clodovneusrex bellum Thuringis movel. 490 polim duclo Gilimere,
529 Theodoricus foedusinit « Idoare de regiro 491 560 Agnellus episcopus Ravennas insignis. 521
pariiendo. h ........... . .'•. v .
550 Synodus Epaunensis. .492 5G4 Synodus Valenlina habila sub Celsio 526
531 Synodus Romana. 493 Tolelano episcopo.
CelsiusPetro Toletano successit. 563"' Air.alariciis rcx Visigothorum Clolildera 527
0 Raymundus. • ' . . * CitmOaoacre
h Ex Idalio, 3 anno Anihemii. f Clodovmo.
"
. i Ex Idatio anno 2 "Anihemii. s Imo^ Gasataricus.
d Excidit successor. b Lacuna bic est quatuor annorum.
625 ":. CORQNJCON. / , 68«
Mra Cms. An. Clir. /A Mra Cms. An.Cht.
uxorem caiUoUeamalflictam babet. exsiliummittitur, anle nata Floreiitina-filia.
CelsiosucceditMonlanus.inToletanasede, 592 Fulgentius llispalinascitur. 554
566 Joanni Csesarangustano episcopa Eleu. 528 Saturius sanciiis ereniita in Cautabria
therius, ~ - moritur.
587 Aprungius», episcopus Paceiisis,fior.el.529 Athanagildusrexinplanitie suburbiiTole-
568 Synodus Toletana sub Montano Toleiano 550 tani aedjficatnionaslerium (f ordinis sancti
episcopo; Jienedicli) in honOrem sancli Juliani apud
569 Amalaricus rex nioritur, cui Tbeudius-531 Aivernos passi, diclum Agaliense (subAga-
succedit. lia, villula propinqua, quod dislat iiiinus
570 Agapelosuccedil Silverius. 532 quam CL pa.ssus ab ecclesia proeloriensi
571 8anctus.Caudii>sus epibcopusTirasonensis 533 sa.iicioruni.Peiciel Pauli, inter Occideniem
florel. et Seplentrionem sita) et ibi constiluit pri-
572 Syiiodus Aurelianenslsseeunda.^ §34 nium abbatetn sanctum virum Euphemium,
573 Silveriusin exsilium mitlilur. 535 qui postea fuit vqcatusad primam Toleti
574 JuHanussucceditsanctoponlificiMontaiio 536 ]D sedem.
in sede Toletana, qui Celsusbfama sanclita- 593- Sanclus ^Emilianusmonacnus et presby-
lis clarus pridie Non. April. roierat in- ter in Cantabria morilur. ,
ccelum. Moiiasterium,.Cislse Toleti v t ordinis
575 TheofoaldusGothoruro rexiollalia regnat, 557 sancti Auguslini) ab Alhanagildosedifica-
576 Leamler, Severiani filiis, Murcioein Hi-558 ur.
spania nasciturex niatre Theodosia. 594 Hermenegildiisex Theodora Leovigildo 555
Laureanusin Pannonia Mediolanum,inde naspiiur
Hispalim venit. IsidorusDispali nascilur.
577 Severiano Theodora, post u.vor regis 539 Selvae Tarraconensi episcopo succedit 556
Leovigildi,Murcioenascilur. Euphemius.
'Eleutherio Csesaraugustanoscribit VigL- 59,5 In GalliaGothica mons mnltosates iiiugit. 557
lius papa. 596 Theodemirus Suevoruin fex in Galliai~ 558
578 Sanclina,Severianimater, oedilicatomo- 540 creatur.
nachis, quos Beaedictns primum misit in 597 Petrus Bacaudaesuflectusduodecimannos '559
Hispaniam, ad sanctum Petrum c Radi- (- EcclesiaeToletanaepraesidet.
nenseni, ccenobjo,-Toleti moritur, el in Reecaredus Hispali nascilur.
eodera monafiteriocondjtur. Leander fit nionachus. /
579 -Magnus episcopus Mediolanensis, pul- 541 598 Severianus Hispali raoritur. 560
so Dacio, a Gothis crealur. Joannes monachus ex Agaiiettsi mona-
680 Theudius Yisigothorumrex indigne peri- 542 sterio studiorum causa Constantinopolim
mitur. proflciscitur.
Theudiselusilli subrogalur. 599 Synpdiis Bracaroenaoetur anno 3 Tlieo- 56,1
581 BacaudaToJetanamsedem posl Julianum, 543 demiri regis, pfaesentibusLucrecio metro-
xvi annosregit. politano, lldefico Pacensi, Andrea Idiensi/,
582 Agila Visigothis .'imperat, Eleutheiio-544 Suuncio Lamacensi, Martino Duiniensi,
Caesaraugus.episcopo succedit Vincentius.: Tiniotbco Asturiensi, Choto Empuritano,
585 Synodus Toletana sub Bacauda. 543 Maliolo Tudensi, episcopis. ^
584 SynodusuniversalisConstantinopolitana. 546 600 Thebdora, coghomentoCervilia, clarissi- 562
d . . . ... m'a Severiani u.tor, Iiispaliiiioritur.
587 PropejoppidumOsset Lusftanioeitidicece-549 jj ] Lpngobardj rege. Alboino in Italiam ir-.
si Pacis-Augustse.Jonles divinilus liian.ant, jutiiit.
sub Ilderico. Dracontiuspoeta Complutensis floref.
588 Vigilius.papa. lescribit ad Profuluruin 550 601 Leovigildus dux regis Athanagildi Vale-565
episcopum Braearensem. stanae i et Malacoeregiones vastat.
589 , CrispittusepiscopusHispalensisfloret. 551 602 David Stephanus k Hispalensis episcopus 564
590 Atlianagilduscpiitra Agilani rebell.alur. 552 succedit,
591 Severianus, excisa iterum Carihagine,. 555 61)3 AHioiniis Longobardorum rex Beroriae565
nova, ejusque agro vastalo, Hispalim in perimitur.
a Imo, Aprihghts. KGlossavidetur.
b Forte, Celsosucceciens;aul, Cclsi successor. '' In Gallmcia.
« Caradinensem. i Iriensi. •
.^,'Lacuiiatrium amjorum. i Joan. Biclarensis, aiino 4 Juslini, Bastunimei
• Ililefxi mentio in Braqarcnsi r/infra, arinoSGl. Malacilanmurbh.
f Qti3e in uucis edita. .siiiit, glossema.ta facile k David Siepltano,ut ei sequenlibus, ad ann. 576.
dixeris. -
6*7 MAXIMICiESARAUGUSTANIEPISCOW
MraCms. Ari.Chr. ^MfaCms.
Dracontiris poeta CaBsaraugustae morilur.
604 Leovigil.lus, qui postea fuit rex Gdlno- 566
rum, Conslutonenos » egregie depugnat.
Paulo Emerilcnsi episcopo succedil Fide-
lis.
605 Theodora Leovigildiuxor Tbleti mprilur, 567
et * sanctam Leocadiam sepelitur.
Imago Cfucilixi a quodam JudseoToieti
percuSsa divinitus sanguine permanat, fota
urbe regia annuntiante admirabilero,novita-
terii, obstupenle Petro Tolelano episcopo.
606 LeovigiJdiisc, Gosiunlham Athanaglldi 568
vidtiam uxorem dticit.
Leander abbas presbyter fit a David epi-
scopo.
607 Martinus ex BwuniensiBfacarensis jam 569
episcopus in concilio Lucen.siproefuit.
Lucensis sedes fil metropolitaria.
608 Sanctus Massona episcopus Emerilensis 570
Fideli succeilit.
609 Petro toleianpepiscoposufHciturEuphe- 571
mius prius abbas Agaliensis, cui in. regi-
mine monasterii succedtt Exsuperius.
Csesaraugusite lemplum Dei genitrjeis
._ sanctum, et a divo Jaeobo coristfucturo^
quod adColumnam diciiur, celebre babetiir.
Synodus Bracarensis sufoMartino roetro-
.polilano. .t
felO L«ovigiIdus Agilani comitem pairimo- 572
niorum ad Brachildem reginam oratorem
mittit, ui illa del higundeiii lilia.mConjugem
llermenegildo. Re: dilata in seplununi:d^
quod ea nondum esset viro malura, in HiSfr
paniam reverfilur.
Post Didymuiniri sledeTyrasohensisequi-r
. . tur Sajiclinus, et hune sanctus Prudenlius.'
611 Leovigildas Hermenegilduin el Reccare- 573;
dumliJids regni successores,° facit.
612 Severus Malacilanus episcopus contra 574 U19 Leovigildus Ilermenegildum obsidet ad 58$
. Vincenliujn Cocsaraugustanum eptecopum.
li.-ereticinnedilis.HJjrisforliter djepugnaV
f'13; Sanctus Donatus f, qi-i primiis regulam 575
f* efemitarum) sancli Augustirii (h locii-
pletiorerri)in Hispariiam invexit, (t iri agro
Servitano vivus roprtuusqueiniraetilis nofoi-
litatus est, iv l.dtisOciobris ad cceluni mi-
gravit.
614 David Hispalensi episcopo B§nedictus 6745
,, papa scribit.Eodem DavidmortuoiLearidef
monachus (Benedictinus), Severiani du.cis
Jilius, Hispalensera regitEcclesiam.
615 Exorto errore quod nulViesseril spiritus, 677
* ContestanoSfiorte.
DAd sanclum Leocadiam.
« ldem apud Joannem Biclarensem, onino4 Jus-
tini.
.'..<•1njsepienhium,forte.
, •' Gpnsorles.ait Biclarensis, anno 7 Justini. -
^ Joa.nnes Biciarensis Donatum abbateiri vocal
628
AnChr:
Epiphanius Tojelanoc Eccksiae scribit a.i
Licinianum et Severum episcopos, qui illi
respondent.
616 Jnannes abbas, qui postea fuit Biclaren-:578
sis, anho poslquam Consianlinopoli rediit,
iidei causa Barciloriaexsulat. .••-.-
Leovigildus sedificat urfoem Ricopolim,
quaeprius dicta est Haurris, in confluente
Tagi et Gudielae fluviorum, in Celtiberiae
coiilinio. '--... ._ ;
Euphemius, Toletanus orator in Galliam
iniltiltir mullis palalinis comitantibus.
Massonasanetae Eulajiaemonitu afoexsi-
..Jioreverlitur.
B 617 Ingunds, Sigiberli et,BruuchiJdis Fran- 57?
cice regum iilia, virgo pulcherriroa, sexde-
cim aiinos naia,ex Francia in Hispaniam
deducitur, eamcomilantibus Eupheinio n e-
tropolitano episcopo, roultisque viris pala-
tiiiis Hispanioeet Francisc, et episcopis,
sidelicet Fortunato Pictaviensi, Salvino
Abigensi, Frontin.iario Aquensi, 1'eltrano
Burdegalensi, et Gregorio- Turonensi *
(episcopo)qui i in pricsentia isiorum To-
Jeli scde sanctse Mariaenubit HermenegilJ»
-
in ipso aririiprincipio.
618 LeovigildusliliumHerroenegitdumHispa- 580,
li obsidet. Proiilione Ariauorum hic pa-
tri traditur. lnierventioiie quorumdam
Ci. patalinoruro, posl diram carceris cu$lo-
diam, prius Hispali victus, et catenis alli-
gatus, daiis obsidibus dimitlituT.
Prius tamen coritra Leovigildum rebella-
yerant Hispalis, Corduha, Astigis, Cartha-
gonova; Murcia* ; quscJtlligarturayHluct,
quaeest Oriol.a, Toielum, Complutum, Del-
yoraque, etA,qua-Garpetana, et aliaecivita-,
lesj: quse postea regi paruei unt. -
Osset oppidumLufeitanioe,captumque Tole-
luro ducii, ibique carceri; mancipat: ibi
synodus, in qua Paschasius EcclesiseTole-
1 lajioe sancloe Eulalise episcopus,.pfaesidet.
_ Convenerunt autemVinceniitfsCxsaraugu-
"• • stanus, Enepolius Emeritensis (episcoptis),
(Igntts Barcbinouensis, Murila Valentinus,
eiValenti.nusWigicis.eus...ArgidunlusPor*
tugaiensis,-et =Gardingus. Tudensis,-ct alii.
Episcopi catholici in exsiJjumroiltunhir.
Leahder Uispalensis,cf LiciniaiiusCartha-
ginensis, meirdpbliiaiii;, petunt: Gonstaritfc--
nbpolim, Massona Emeritensis Complutiim^
-monasl.&ervilani.
e, h .Glossematavidentur. ,
' Redundal.
i Qum.
> Placuit SiruelaEsic legere afohijic: Mnrc\aque,
Biggsifum, llm quoqueel Pfiola,fotcium, Giimpitk-
tani, Deiboraqueel AqtiisCarptUttiitc.
 6£9
Mra Crns. An.Chr.. A Mra.Cwt.
Euphemius Toletanus et Joannes abbas
Biclare.iisisBarcilonam, Monilus Coniplu-
tensis Csesaraugusiam,et alii alio.
C20 * LeovigildusIbadam feminam clarissi- 582i
maiiiGothicsegentis Fonsae comitis patri-
mniiior.uin...uxoremReccaredo.Exea Svin-
thilam gigriit
Froucistus Oxomensisepiscopus floret
021 IteruiiiLeovigildusliliumHispaliobsidet. 5835
• Filius nascitur Reccaredo Toleli ex Flo-.
risinda Hispanafeminacondilionisobscursc,
; nomine Siwja b, quem intingit Massona
episcopus.
. Pestis in Hispaniagrassatur.
C2? Leovigildusexercitumcontraliit in filium. 584l B
MironeroHueuripn.emc regem in exsilium d
suum vocat.
Arthuagus e Coc.Gothus(ex ordine f san^
cti Augustini)floret,
VincenlioCsesarauguslanohserelico sue-
eedit Sim.pHciuscalholicus episcoptis.
623 Sanctus Martinus roelropoliian.usBrac,a-.585i
rensisplenus dierum et foonoruinoperum
miracuHsclarus ad Domiiiumemigrat, ,
624 Hermenegijdus Uispali dilapsus, et Cor- 586i
duboecaptus, Valenliae exsulat, sequente
euni patre cum exercilu. INecmullo post
Tarraconanimiltitur, ubi arctissimecarceris
. custodiaemancipatus, et ab Eupbemio me-
tropolitano Tarraconensi visitatus, in ipso
Pascliatis peivigilio, quodde manu Pa-
scbaiiLepiscopj.Toletanihseretici comrau-
nionem noluisset accipere, jussu patris
liserelicia Siberto prolospaiharioperimitur,
cl uiartyr miracttlis nobilitatijr, Hunc Eu-
pheriiiusTarraconensis et Catliolicidolen-
tes nocte consequenti vi subi^tuin in eccle-
sia sua roocrentessepelieruttt.
Ingurjdisejus uxor perenipto matito pri-
iiiuniadAfricam,deijidead.Siciliam delata,-
erepto sibi filioTheoderico,et Constantino-
polim:allalo, Panhorrni moritur.
625 Massona.exsul valde dolet,d&.morte ira- 587
matura Hermenegildi martyris. Leander
Constantinqpoli, viso infante Theoderico
vehementer dolet.
Leovigildus rex rediens e bello conlra,
Suevos Toleti graviier infirmatur.
Venientem de Francia Reccaredum yi-
ctorem Toletani,gralanler excipiunl.
.. Leoyigildutii,ingravescentemorho, vere.
peccatorum pcenitet, eCcatholicam religio-
nem amplesus inpace quievit, et in templo
sanctse MariseToleli sepelitur. Morli vero.
a Deest dat, seu tradit.
b Lege.iiura.
<:Suevorum.
6 Auxilium.
«-lla, et cognomenlovidetur significare.
CHRONICON. 630.
An.Chr.
proximusiiitestamentocpmmendatse.Recca-
redum, et regnum, Massonoe et Leandrosan-
ctissimispontificibus.Cujnsmorti ego inler -
. fuicuroessem.archidiaconus, ctun doro.ino
meo Simplicioepiscopo. Obiit prima Aprilis.
626 Theodericus puer Hermenegildi filius 588
Constantinopolimoritur.
Sisbertus inlerfector llermenegildi mar-
tyris oh admissuin grave scelus jussu Rec-
carediregis, qui tuncregni infulis jam erat
decoratus, Toleli publicp supplicio depu-
tatus, turpissima morte parricidii el alio-
rum scelerum pcenasluitL
Leander, Massona,Euphemius,et alii ab
exsilio revocantur octavoIdus Septembris.
Constanlinopolivenenp moritur Licinianus
metropolitanus, cui snfficilurDominicusex
presbylero Hispalensi, yalde senex, merit|s
et sanctitale cJarus. Quisubscripsit conci.lip
Toletano, ubi hseresis Ariana damnata est.
Sub principium anni comniunione facta
cum episcopis, el palalinis Arianis.utredi-
renl ad lidem catholicaro,restituta et conse-
qralaest ecclesiasanciseMariaeToleli, prse-
sejitibus metropolilanisepiseopis. Et ibidera
Reccaredusrex a Masspnaconsecratur et.
ungitur, ab Eupbemio vero et Leandrp
metropolitanis Toleti et Hispaliscoronalur.
627 Severus Malacilanusepiscopus, pius vir 589
'
C el doclus, ineunte anno morilur.
Gosiunlha regina deprehensa, ei de pro-
ditione convicta, laqueo Toleli perimiliir,
vicesimaquarta Novembris.
Euphemius episcopus Tarraconensis flo-
ret opinione sanctitalis et doctiinoe. ,
628 OctavoIdus Maiisynodus magna xxvu s 590
episcoporumHispaniae,Galliseet GaJJicise,
coiitrahimr Toleti in lemplo sanctaeMariae.
lnter istos erant octo melropolitani, Mas-
sona Enieiilensis, Euphemius Carpetahus,
Leander HispaJensis,NigeciusNarbonensis,
NitigesiusLucensis per prpcuratoreni Pan-
tardum, Pautardus Bracarensis,Euphemius
" Tarraconensis,DomiuicusCarlhaginisSpar-
tariae,Leandi'oconcionemhabenle, el eodem
cunj.Eutropio abbale Servitario rerum ad
conciJiuinpertinentiuro curaiu liabente.
ltem interfuerunt rex Reccaredus, et .
r,egina Badda, et abbales Eutropius Servi-
lanus,Exsuperantius Agalensis, Aurantius
sanctorum Cosinoeet Damiani(rjui L poslea
fuerunt episcopi Toletani), Maximusabbas
Caesaraugustanus sanclarura Mas aruro,
Emila sancloe EulaliaeBarcilonensis(qui '
r Haeeglossa esf.
«.lmo LXXII,inversisnotis.
h Hsecglossa est. ,
' Glossemaid quoque olet. <"
i
CSl MAXIMIC/ESARAUGUSTANI
MraCms An. clir. A MraCms.
postea fuit ejusdemurbis episcopus), Elias
abbas sanctae Leocadiae Toleli (*' pbstca
episcopus Salmanlicensis), Terechristus
abbas sanctse EulaiiceToleti (oranes isti ex
ordine sancti Benedicii], iiem Fulgentins
pfesbyler, Maximus Caesarauguslariusar-
chidiaconus,Eugenius diaconus Toietariu?,
Isiddrusdiacdrius Hispalensis,Joattricsifto-
nachus Agaliettsisabbas, pdstea Biclarensis.
Ex paiatinis verd Heiladiusillustrissimus
aulse regis comes,'et rerum publicariimco-
mes, Fdrisacohiespktriinonorurii,et socer
regis.Afrila cpmesspathariiis, et procer....
(qui postea etiam fuit rex), Claudius comes
lknkaneus, et dux, 'Witericus comes sta-
Luli...(et hic etiamfex), Aigiiiiundus cO-
mes cubiculi, GusinuSFlaviiis, AyiIa,Ataul-
phus, Liuva,Odoacer,Guditacomes Toleii,
Ophilo comes UispaJis, Athaulphiis coines
Cordubae, ex quibus niulti catholici.
Habita ett Synodus fcria lertia, 8 die
Maii,ipso die sancti Michaelis archangeli,
qui pos.tea seqtteritibus annis Gpthis cele-
berrirmis habitus est : Leander aulein
celebravit missaium soleiiniia. Et ibi post
Evangeliumfoaere-isAriana,qiiam privatiin
abjuraveranl Gofhi,. piiblice, consensu re-
,... gis, iieginae,eleri, pfocuratoruiij, et ple-
bium, abjuratur.
Sedebant auem rex et reginain throno
alto, ad dexieram episcopi, ordine suo, posl
cpiscoposprisbyieri, stabant verd diaconi;
ad sinistram vero palatini omnes ordine
supradicio.
(j20 Fides et religjo Christiana in Hispania 591 642 Witericus ab Aurasio episcopo Tolelano. 604
floreut. Dorninicusepiscopus Carthaginen-
sis Hispaniaeadjutorlum b per episiolama
rege Reecaredo petit, accepit vefo Fujgen-
tiurri Hispalensernpresbyteriim.
630 Fulgeritius, Leandri episcopiHispalensls 592i
frater, succeditsancto DominicoCarthagi-
nis Spartariocepiscopo.
631 Jpanries ex abbaie Biclarensi succedjt 593i
Alitioin sede Geriindensi
Badda regina catholica, uxor regis ca-
tholici Reccaredi, Tdleti moriiur. In sede
sanctae Marisesepelimr.
632 Euphemjo Toletano episcppri sriccedit 594i
ExsuperiuSex abba e Agalien>i,et in regi-
niine monasterii Aurasius.
033 Exsuperio deftiiictpsuccedit (Adelphius, 59B
sive) Aurasius abbas Agalierisis,et eidem
monaslerio Adelphius (abbas Aurasiiis).
a De hoc pariter videtur.
> AdjUloiem,forte.
c Liuva.
4 Sede.
Ftnis Chronici Maximi Cmsaraugustam-
EPISCOPl 632
An. Chr.
634 SimplicioCiesaraugustano successit Ma- 596
ximus, qui et hoc Chronicon scripsit.
635 Heladius rector rerura publicarum fit 597
' monachus
Agaliensis.
658 Rex Reccareius ducit Gossintham ex 598
sanguine regura Galliae, quam comiiatur
Adelphiusepiscopus,et alii.
657 Reccaredus remp. feli.iter regit; mrinera 599
mittit Romam per Adelphiumet Toniiium
abbates Agaliei»,el sanctorum Cosinseet
Damiani. •
638 Reccaredus horiatii Adelphi episcopi 600
Toletaniinonasieriumsanctorum Cosmaeet
Damiani (ad Septenlrionem positum, qridd
'
Toleto dislat u M.passuum) iniindationibus
B rivorutnperiedilapsiimregiosuuptu relicit.
Adelphiosuccedit Conantinsin sede To-
leiaria.
639 Leander clarus mjraculis e vita discedit, 601
successore fratre Isidoro. .
Consntio succedit Aurasiusin sede To-
lelana.
640, Reccaredus fex catholicus, accepta poo-?602
niteniia, Toleti moritur. Tn oede sanctae
Marisesepeiitur.
Giruva c setate flojenti ab Aurasio Tole-
lario ibidem coronatur et iniingilur, qui
Reccaredo Sacfahienia ministravit.
Fulgettiiusex Carthaginensifit episcopus
Astigitanus, ut seditio drta sedareiur.
641 Decima quartaiAprilis occisusLiuva rex603
perfide a Witerico, in ;sede sanctaeMarise
cum lacfymis sepelitur, quem ad Complu-
t m fudil.
ungimr el cprdnaiiir.
Flavius Sisebutus fit cnfnes rerum pu-,
blicarum.
6i3 Fulgentio succeditin dsedeCartliaglnerisi605
Vincehtiiis(qui * sedem tettuil ritroc Car-
l.liagirie,nune Murtise,hoc est Vigaslro).
Witericus cdriatur haeresinexcitare. "
Sanclus Massona Emeriterisis episcopus
Emefitae mdritur 1 Novemb., et insede
sariclaeecclecise* sepeiilur,
644 Helladius monachus Agaliensis, mortuo 606
Reguilaneprimo abbatc Agaliensi,creatur.
Catholicipugnant.....
VVitericus'quorumdam precibus aediOcat
monasterium (brdiniss sancli Benedicti)Ta-
> go imposituminloco editoin honoresancto-
fum martyrum Petfi, et Felicis, et sanctac
Cfiicis. Ei proeficiluf Egila pfimris abbas.
e Forte g-ossemaest.
' Sfliifia;Eitljtlim,ut credo -
s Glossavidetur.
633 CHRONICON. 034
^i "' " ' M , ' ' """ " * '' " ' —"" ' i » —I-I ""——»""
CHRONICON
ET SUBDIACONI
EUIRANDITICINENSIS.DIACONI TOLETANI.

Sancio Patri Regimundo episcopo Eliberitano ^ Mra Cms. An.Ckr.

Ewtrandusinutilisservusservorum. Hispanias venit. Cordubae, Hispalt, Toleti
Gratum niihi fuit, bealissime Pater, ac domine incipit seminare, ab Aurasio pellitur Toleto.
mullum venerande, quod Anlapodasisnostra, in qua Wiiericus Calholicospersequitur.
carmine, nuricprosa, ludo, taodem ad tnanus luas 646 Theodericus * mediomarlyrura rex Her- 608 '
pervenerit. Necminus jucundum est quod modo jubes, mengam filiamWiterico patri intactaiti re-
ut in Fuldensis monasterii bibliotheca, ubi nuttc miliit.
exsul coromprpr,: quaererem tibi Chronieo» Dextri, 647 Ad Seconiiam duces Witerici Romanos 609
quod,MSxhrittsCaesaraugustaiiusepiscopus *ogatu' :; J fundunl.' •?: ; ;,;' :: - ;:., r '.A
Argebatiepiscopi *, et, si vacaret, ad nostra terii- Synodus Luceiisisin Hispania,illi praefuit ••
pora producerem. Nam dicis laborare vos maxima Aurasius.
quorumdam librorum penuria; inler barbaros enim 648 Mortuo Toleli Wilerico snbrcgatur Gua- 610
et inhumanosSaracenos non suppetit copia rerum deriiarus.
ad vitam necessariarum, nedum tit babeatis bpnorum 649 Gundemarusconcilium Toleti cogit. 611
librorum copiam. Dolui quidem vicem tuam, quod 650 Guiidemarosuccedit Sisebutusrex. 612
ita duriter vitam exigas. Sed solaiur te in lanlis an- jj] 6-'il * BonifaciopapseDeusdeditsufficitur. 013
gustiis constitutum, qui b sicut bonus pastor ovibus 652 Morluo Aurasio, invilus sufficitttrin sede 614
luis es sojatio et auxilio, qui quotidie morlem subis Toletana Ilelladius.
oinniutn oausa. Ghroniconquod pelis in hac biblio- Sanctus yir VincentiusepiscopusCarlhagi-
theca reperi in veslusta membraiia descriptum,- , nensis Rorosemoriiur.
adjecique, ut jussus sum, annorum seriem ad hsec 053 Joannes exarchus Ravennse populari tu- 615
usque tempora (id est usque ad seraiu 960), et mullu caidiiur.
gratulor mihi quod cum • Toleto, ubi sub sanciis- 654 Exlruso per vim Isidoro episcopo, Uispa- 616
sirao prsesuleToletano Bonilo subdiaconus fui, in lensi intrudiLur Cordianus, ad quem Deus-
Italiam proficiscerer, aliquos historiaelibros niecum dedit liiteras dat.
asportavi, in quibus ordine erat series collecta mul- b55 Deusdeditmoriiur. 1111 succedilBonifacius. 617
torum Hispanise episcoporum (quos in hac hiblio- 656 Isidorus sedi sijaercstituilur, . . 618
theca jussu, uti credo, sancii Caroli Magni iinpera- Civitas Casita e episcnpis dcsiiiuitur.
toris ex Hispaniaallatis, quos, ut aiunt, illi obtulerat 657 Mahoroetusin Arabia sectaesuse libros in- 619
sanclissimus Elipandus archiepiscopus Toletanus, vulgat.
postquam illumerrorissui deadoptioneChristi serio IC 658 MortupSisebulo, die 18 Novembris, suffe- 620
poenituit).Feci quod. jussisti, beat;ssime Pater; an ctus est in regno GothorumSvimhila.Isido-
votoconatus responderil, tu. videbis, qui jussisli. rus seciindo concilio Hispalensi pracest.Sub
Vale, etservum hunc exsulexsulem Deo commenda. ejus ilisciplinaIlleplionsusiniiltiirnprofuit.
659 Bonifacium Honorius sequilur.
<•Verius dicelur hoc fragmentum, quandoquidem 660 Maximus expapam 621
monaclio Coesarauguslanus622
prprailiens sppervenlurum esse ad annum Domirii episcopus habetur clarus.
92^, peryenit ad annum splummodo 630. Desunt 661 ExacioAdabaldocreatur rex Longobardp- 623
CCXCIJ anni el tantum reperiuntur in hoc fragmerito rum Aubaldus.
Chronici xxv anni. Ab annd scilicet 606 ad annum , Sedes AssotseBigaslrumtransfertur.
630. Hic auptor corrupte 61hic etiam, et a Trithe- 662 MaximusepiscopusCsesaraugustanusmo- 624
mio, dicitur Eutfandus. Dici debet Luitprandus. ritur.
Veuit Toletum ex Ilalia, etibi fuif subdiaconus.Pro- ReversusHispali lllephonsus. Eum Hella-
fectus ver.oad Ilaliam faclusest diaconus, de quo dius diaconumfacere volebat. Ille vero ce-
scribil Trithemius. denssaeeulovitamagit in «enobio Agalieusi,
Mra Ctes. An. Chr.'" quod in suburbioToleti est, ui nosli (Septen-
644 Toleti nascilur prseclaris parenlibus llle- 606 trionem versus, non procul a flumineTago,
phonsus,qui postea fuit Toleianus episcopus. et a praeioriensi teroplo saiiclse Leocadise
Toleti synodus cogitur. circiter ccc passus dislai), quod ego diimfui
645 Mahomctusvirns erroris sui iufusuriis in 007 Toleli frequenief iuvisi.
a Deest continuavit. sive illa sii a Scolano, sive a Fonseca, sive a qua
11Qttod. piain alio.
d Mediomairicumlcgendum.
6 Haecohservaliolotidem verbis legebalur in Ms., e An Assota? ul iufra.
635 VICTOR CART!IAGINENSISEPISCOPUS. 656.
Mra Cmt. -,... ... An.Chr. A Mra Cms. An, Cltr..
Tonantius Palent. episcopus moriiur. regni Reciiimirum filium adniittil.
r 6'J6 lllepljonsus monachus ab Helladio Tole- 628
603 Helladius viitc sauciilate tola Hispania
celebratiir. 625 tanp cpiscopo ad diaconaium promovetur.
Primig"iiius patriarcna Gnidcnsis. 6§7 Svinthila regnp pulsiis moriiur, sufola-629
664 lleraclylus ", vicior, repetila cruce, Jero- 626 toque Helladio,rege jam Sisenando, sncce-
"" dil Juslus arcliidiaconus, et Jpanni Gacsa-
solymam adiii. Kal. Januarii Fnlgen. Astigi-
tarius morilur. - - raugusiano Braulio.
635 Svinthil.irex VisigolhorumIri crinSoriiui» 627 G68' . Explicit fragmentum Eutrandi, 650
» Heraclius.

ANNODOMINlDCXLVI.

VI€tOR C^RTflAGIPOEPiSIS,
; EPISGOPUS.

"; NQTITIA msTOiiic^ m VICTOREM.

•:,.•; (Barod.Annal.ad ann..646.).

Foriunato sive defuncto, sive e gradu depositrj B inferisi penilus reddiil fuere. Sed de Gregoriana re-
bxresis causa, subrogatus est in locum cjus hoc anno, bellioiie plttribus seqnenti annp dicendum.
inense Julio, Victor, qui simttl ac crealus est Car- Qurid rurstts »d ipsius yjctpris episiolam speclat,
tliaginensis episcopus, nihil antiquius habtiit quam Commendaia ea rererilur. prseconio Martini papa?
se esse catholicum suis lilteris indicare, sicqne mnre succeSSOrisTheodori in Lateranensi concilio verbis-
maiofuiti fldei suas (a) professionem scribens, misil istis (c) • Persyhodicamepisiolamsuam dudumrnobis
eaio ad Theodorum poniiur.em, decernens ad eurii releclam Victor venerdbilis Carihaginensis,episcopus
digiiain legalionem, delegans Mellosum Gippensenij lam fervenlissimumzelum suum declaravit, quamquc
sive Gisippensemepiscopuiri, Rederaptum diaconum Deo amabiltm humilitalem raiionabiliter cerlttt esl
Carihaginensein, et Cresciiinuni notarium ejusdem osienditte. Elselum quidemper hocquodinlroduclam
Ecclesiae : his itaque ad cumdem Theodorum ponti- hovUatemnimit accusare nostrm apostolicmsedi di-
ficem litter.is dedil, quibus de sua creatione eumdera gnotcitur, et enarrare in scripioei acclamalionespene
rcddidil certiorem, simulque se fidei catholicaeesse omnium Christianorum, hec-nongemitut reverendissi-,..
professpreiri sighificavii. I^xstarit ipsae Victofls lil* moruih epitcoporum^ non leviter (ticut ille scripsit)
terse in Aciis Rdmarii concilii sub Martinopontifice, perturbaloriim propter ficliorieset commentaqua ad-
ex quo liic suo loco et lempore quo scriptae sunt libi C versus veram corifirmavii:fidem' Pautus episcopus
exliibendas esse puiavimus. Constanlinopolitanus; humiliiatemautem compelenler,
Et post Tictofis episiotam ddlam, nwc addilBafo- minimeprmsumensabrogdtUni, eumdemPauium habere,
fli.ui: Huc usque episiola Vicioris ad Theoddriim sed consacerdotemappellant, donec judicium 4e eo.
Romanum ponlificem. Quod vero pOstremO loco ndstrm apostqticmaucioritulis, Hocett principis apo-
habet de episeopis Africanisin suspicionenisediiionis siotorumPelri cognoscat,tri po'.equoniam solus elprm,
qtiorumdam relaiione adductis apud imperalorein, umnibus creditus est atque dccipere meriiii d Rege
cujus fei graiia haud Hbefum fuerit legaiioiiem mit- rsguin Chrislo Deoclavesregni ccelorumad aperiendum
lere Constantinopohm ; plane signiflcat niotus illos rfcU credenlibus in eumdem Dominum nostrum, et
Gregpriarios, dequibus diximus, boc anno(ul habent claudendum infidelibus hmfeticis. Nimirum cujus sit
Annales Graecriruni)(i) coeplos iri Africa, rebellanle communionem cailiolicam iis qui fofis stani ape-
Gregdrio prseside adversus; imperatorein. Ingestum >; riendo Ecclesiamimpartire, veldeclaraudo haereiicos,
plane fuerat aurihus Constaniis itnperatdris Afficanos "claudeije. Plura alia addil in commendiiionem ejris
epi«copos cum Gregorio cbnspirare, obldqiie eidem eplsiolae, sed isia satis.pro instituto.
(d\| In su» notiiia de VictoreFahriciiis hat-chabet: D ricus rex pene duobus saeculisante Viclorem nostrurr»
Ftdei ratip Hunerico regi Wandq1ommlradita:exsiat 'vixisse noscitur. Ebiii.
in Sicardi antidotoadtersus hmreses.Sedsane lanlum (b) Theophah., hoc annd SConstarit.
Fabricii verba signiOcant hanc rationem fidei Viciori (c) Conc. Lalcran. suh Mariin. Secret. 2.
fuisse tribuiam, non aulem ejus esse : nam Huric-
 657 EPISTOLAAD THEODORUMPAPAM, 638

VICTORIS CARTHAGINENSIS
EPISCOPI

EPISTOLA AD THEODORUM PAPAM,

(Mansi,Conc. Col!.. nov. ed. tom. XII.)

• Dpmino beatissimo et honorabili sariclo fralri A 1 garnuraballissimo, et amalis aclibus liberati, sacer-
Theodoro.papaeViclor. dotale non nomen tantum , sed Chrisii Dpmini Dei
Vestraebeaiissimss palerniialis aptid Deum ac- nostri protegenle auxilio, ei meritum habeamus, ve-
cepiabilis opera et conversatiogloriosa penemundo strissanctis ac Deo acceplabilifousnos commendantes
loti stint manifesia.Praedicalionibtisigituraposlolicis orationibus , poscimus, quatenus et yestris depre-
el doctrinis duiriveraefldeiculturauniversarepleta sit cationibus pro nobis ad Denmeffusis muniti, et.eru-
terra, per divinorum tamen erudiiionem eloquiorum, ditionihus bonis instructi , digni efficiamur cum
yestra instruente admoiiiiione exhorlatoria, super- pmnimis npbis populp Chrisliano commisso illaesi
sedificaturcrtliodoxaChristiEcclesia,aposlolicainsti- prolegi velamenio divinp. Ad salutatipnem ergp.
tutione firodata,et a fidelibusPatribusfirmissimero- vestrae sanclae et honorandae fralerniiatis , . vice
borata. Ad quamomnesbeaiissimiapostoli, pari ho- nostra Mellosomhumilem vestrum fratrem, nostrum
noris el polestaiisconsorlioprsedili,popu)orumagmina episcopum, pt Redemptum diaconum, vel a Cresci-
converlenles, pie et sancte de tenebris ad lumen, de turum notarium sanclaenostraesedis, vesiros famu-
Japsu ad veram (idem, de morie ad vitam homines ios destinavimus, quds postulamus celeriufc nobis
divinseprsedestinaiionisgratia prsescitos,salularibus a vestra beatitudine persolvi , quo possint ad pro-
praeceptisac monilis perduxerunt. Quoriim sanclo- B J prias ecclesias ante liiememDeo propitio remeare.
rnin aposlolorum vestra fraternitas honoraridase- Prse omnibus aiilern fateor , in ipso nosirae pro-
quens pleniusraeriia, et perfectius implens exempla, veciionis exordio cor nostrum non Jevilervulnera-
Ecclesiam Dei nioruiii probiiate et aciiium sancti- tum fuisse, ut proplieticuin illud prsecepiumexopia
taie condecoral, et. fide sacra vei Clirisiianis mori- remvdicens : Quis dabit capititneo aquam, aut oculis
bus vigens, quse fieri Deo plaeila prsecepit, siudiis imeis fontem lacrijmarum, et sedens plorabo die ae
pontificalibusindesiuenter operalur el pcrflcit, ser- nocle (Jer. ix) ? Ecce enim ecclesiaeDei non leviier
yans legis divinaemandala : Quia non legis autlitdres pertiirbanlur , Chrislianissimorumvoces ac geniilus
jutti sunt apud Deum, sicut narral Aposlolus, sed episcoporumnon supporiamus, querentium et cla-
factores legis jusiificabunlur (Rom. i). In qua lege roantium novitates et concinnationum figmenta , a
ilivinavestra sancia et vcneranda sinceriliis, sicut Pauld venerabili consacerdole nostro, ul dicilur ,
scripttim est, medilatur die ac nocte (Psatm. i) : . contra fldemveracissimamapprobata debere repeili.
quse meditatio non lcctione per flguram litterarum . Nos autem lempeiamentum catisis innectentes, ex-
tantum conspecla, sed uberanle in vobis Cliristi pedire putavimus, prsedictorumbeaiissimorumcon-
gratia, in vestra cognosciturconscienliaimmobiliter sacerdolum noslrorum licet justissimos qtiesius
insiia, nullateniis de vesiro corde recedenlelege^G sequanimitersupporiare, et ad audilus venerandos
CbyisliDei Dominisacrosancia , sictit in Psalmis di- fraiernilalis veslraehoc ipsuro pervigili cura dedu-
xif prffpheia : Os justi nieditabitur sapientiam, et cere. Inqniunl enim, qusedamvice epigrammaiuro,
lingua ejus loquetur judicium (Psalm. xxxvi).-Lex cli^rlarum voluminain sacris rrdibus apud regiam
"Deiejus in corde ipsius ; rion atramenio, ted spiritu civilatem nuper esse suspensa, religioni catliolicae
Dei vivivestra in arcana conscripta; nequein tabulis et ipsi versefidei ac Patrum traditionibus omnino
iapideis, sed in tabuliscordiscafndlibus(II Cor: III), conlraria. QuiS eriim vecors sacrilega vpce audeat
sicut beatissirai aposloli Pauli ad Corinlhios missa prsedicare in Dominonostro Jesu Cliristo aut unam
nos ddcet episiola. Quibus prsemissis, significamus tantummodo voluniatem , aut unam operaiionem
Deo placiisefraternitaii vestrae, die decirao seplimo existere, dum manifestissimisPairum definitioiiilius
'KalendarumAiigustariiraindictionis quarloe,nostram liquidius clareat id Dominonostro Jesu Christp duas
liumiHlaieindivina gratia, suo ut prsecepit munere naluras, et earum duas vpluniates, duasque opera-
prseveniehte, ut vestris sanctis ac Deo dignis preci- jiones vel proprietates naturalcs roodisorouibus in-
bus, in saricta Carihaginensis civitaiis ecclesia pon- veniri? Et posstimus mulliplicibus Palruin docu-
tiflcalishonoris accepisse consecrationomet slolam. nientis nostrse parvilalis intentionem firmare, nisi
In qiio djgnitatis fastigio, ul a Deo omnipotente re- veslram sanclissimani frateruilatem in omnibus
a Yelhic, ut passim, pro et. ln*GrsecoV.M,HARDUINDS.'
639 S. BRAULIOC^SARAUGUSTANUSEPISCOPUS. 640
corde ea relinerc firmissimc lenearous. Ul autem A negligimus. A bcato namqne Felice apostolo h veslru;
ipsius sedis aposiolicaedecreiis per omnia confirme- saricfitatis praedecessorediclum csl: Negligerequip--
mur, Leonis bealissimi prsedecessprisvestri aposjto- pe, cutn postis, delurbare perversot, nihil etl aliud
licae memorlae definitionem inseri pervidimus-, et fquamjQvere;nec:cafei^ef^ occullm ,
n
cotiiinet (Episl. x). Agit enim ulraque natura cum qui manifestofacinori desinil obvidrec. Liquel, doctor
alterius communione quod proprium est. Nos itaque sanclissime , venenosa serpentum sine simplicitaie
Patrura in omnibus decrcta sequentes , in Christp astutia, manifesta est dolosa haereiicorulnfallacia.
Dominonostro duas naluras, earumquc duas volun- Quid est enim nalurarum in Christo Dominonoslro
tales, duasqueoperationes flrmissirae praedicamus, proprietales auferre, nisi earumdem naturarum con-
Deumverura alque hominem verum absque delictjs fusipnem inducere ? quod catholicseEcclesia?,id est,
humanis veraciter conlitemur, repudiantes cuncta- statutis quam maxime Patrum sancti Clialcedonensis
rum hseresum subsannaiiones, vanilates et insanias "cencilii exstat contrarium, ex quo amplius et funda-
mendaces. Vestrum esl itaque, frater sanctissime , menluni fidei et perfectioiiidubilaleconsistil, *Pds-
canonica discretione solite cdntrariis catholicaefrdei semus vero etiam eidem frairi et coepiscppo-noswo
obviare, nec permittere ridviter dici quod Patrinri Paulo lieaiissimoregias civitaiis anlistitl simijia no-
venerabilium aucioritag omttino non censuit. Nos 3 stfis scriplis dirigere, nisi malorum cognosceremus
eriim humilescorde, rjuaerecla sunt adjutore Domino falsis locutionibus dictuiri fttissenoslram quasi Afri-
sapienles , uno vinculo charitaiis vobiscum sumns canam provinciam posse aliqua , quae in vero non.
constricti, veram fidem ac religionem catholicam in consistunt,inala peragere. Sed et boc nostrae poslu-
omnibus forliler defensanles. Studiosius itaque a lalioni subjungimus, ut ea quseepistolariter a coepi-
calhoiicis improbis posse resistere , imminendum scopis nostris saricli concilii noslri ad bealissimura
est, ne lorpore desidiac"oppressi,ciilpse taciturniiatis Paulum patriarcham scripla sunt, per veslras bea-
teneamnr obnoxii, et quasi' favoremiinpendentesju- liiudinis respOnsarios eidem frairi nostro P.iulo di-
dicemur, dtim adversa calholicse fidei propulsare rigere jubeatis;
"Ex Grsecohic rursum ujrague natura in sexld "*'Exepist. 1 Felicis Ttl ad AcaciumCP.
casu. HABD. a Signiflcat motus Gregoriattos, de quibus Theo-
b Lege, apostqlico.HARD. f
phanesanno SConstant. Baron., antt.. 646.-
*BBSSBSBS , . sssssssssssBmsssssssssssssssssssssssm, ... =~--g——Bgt'
AKNODOMINIDCXLVI

C.ESARAUGUSTANUS EPISCOPUS.,

NOTITIA HISTORICA IN SANCTUM BRAULIONEM,

,TJic.AntVBiW.
vet.Hisp. t.i, p. 374.)

Lauoalur apud sanctissimum scriptoriim histori- C' ejus de Ecclesiamerilum in iis fuerit ccetibusIsido,-
ciim UdephonsuroBraulio, frater Joahhis supra iau- • rus Pacensis episcppus satisdecet, qui de quarto
daii, ciijus iri Cmsafaugutta decedentis^Ildcphonsus loquens(a), quemSisenandttscoegerat: fluic sanctm,
ait(Cap. 12), adeptus ett locum,vif,sicut germanitate inquil, tynodo intef cmlerosBraulio Cmsarauguslanut
conjunctut, ita noh miuimumingenio memdfalusJHla- episeopusclaruit . cujus eloqueriliarnRqmq urbium
rus et iste habitus canonibut el quibusdam opusculis. maler et domjna postmoduinper epistplarealloquium
Scriptit Vitam jEmilidni cujuidam monachi, qui el salis mifala est. Et paulo inferius de concilio Tole-
memoriamhujus, et viriutemilliussancliviriiuo ieriote lano vi, sub Chinlilane : Huie synodo Braulio.Cai-
commendat pariler el iUusirat. Habuii sacerdotium saraugustanusepiscopusprm cmteris Ulustris.excellit,
fereviginli annis, quibusexpletisclausit ditrrivitteprm- alque piam docirinam Christianis nvniibus decenter
sentis. Duruvilin regiiiiiiieiemporibusSisenandi, Ciri- infundit, cujus et opus trnnc ntque Ecclesia relegit.
ihilee, Tulganis, et Cindasvirilhi. Subscriptio ejus Quseduo testimonia in unum redegit ca exscribens
lib. n, cap. 19
Jegitur in conciliis omnibtis hiijus quo vixisse refer- Rodericus arcliiepiscppusToleunus,
tur lemporis, Teletanis IV, v etVi. Iii vn sub Cin- Huic synodo(sextae,juxta nosirarum ediiionum ordi-
dasvintho, anno 646, deesl Cscsaraugustariiepiscopi nem, quamipse tainen quinlam vpeal) Braulio Cm-
nomen. In vili sub Heccesvinlho, anno 655,Taio "saraugustanus episcopus prm cteleris illuslris, ait,
episcopus CaesaFaiigiistaiiusjani apparet. Qoantum effulsit, atque piam docirinamChristianis mtnlibut
(a) In Epitome imp. vel Arabum sub Sisenando. *. :,
641 NOTITIA1N-S. BRAlJLlONEM. 642
decenterhtfudii: cu\ut el opusculanunc usque Ecctcsia A incogniti sumus in Jiisti elogio, aul me coynituriide
veneratur. Hiijus eioquenliam Roma, urbium mater ea facias, in ad Braulionem epistola. Ciim essel crgo
et domina, per. episiolarealloquium esl miraia, jam episcopns Caesaraiiguslanusscripsit:
Niliilvero aliud infusione illa doclrinae significa- - S. jEmiliani presbyteriVitam (qui anno 564 cenle-
tmn nobis existimo, quam quod scxise hujus synodi nario major ad superos abiisse diciltir) cum epistola
canones-Braulionis f-tylosint fnrmaii. Fuil enim, ul dedicatoria ad Fruniinianuni presliylerum , quem
ex aliis ejHSapparet notaique Andreas Kesendiusad doiiiimim suum el germanum appellat (t). Cnde
Quevedum scribens (a), non paulo tatligalioris ac Bivarius reele collegit (d), non solnm Joannem de-
limatioiis seviillius aliis slyli. Et fatelur ipse versiis cessorem in episcnpalii, sed et hunc Frnmiiiianum
TinemprsefaiionissanctijEmiliani Vilsede qua siaiirn fiaires Brauliniiem habuisse. Quod signilicisse iii
agemus, disciplinarumsmculariumsludiumex parte se principio ejusilem Viia?is videtnr, Joaiinem germa-
atligisse (b). Archidiaconus liic erat, cuni sanctus num majoretn natu communem(e), hoc est, suuro ci
Isidorus iitieras ei direxit quae inter lsidorianas le- Fruminiaiii appellans (/). Edila haecprimum Vita
guntur, Caesaraugiistanaeurbis, ttt credirous, eiJoan- fuil, ul creditiius, a Prudeniio Sandovalio Benedicti-
nis germanus frater, ut contra (Tlwmam) Truxillum no, Tndensi ac Pairipilonensi posiea cpiscopo, regii
nosirum censuil is qui in magno bpere De actissan- B chronographo in libro (g) Fundationum Benedictini
clorum, die xvin Mariii Synopsin de Braulione histo- ordiuis in Bispania sub Golhornmimperio, SivcOri-
ricam formavit : cujus et conjecturam de quibiisdam giiiiini HispaniseBenedictiiiariim.cumdemonasterio
in errore cubanlifoussaucii lsidori hujus episiolie ad S. iEiiiiliaui Cncullati (vulgo de la Cogulla)ageref.
Draulionem directae verbis, fere est ut probemus, Quem liac Braulionishisloria descripium commuuis
Postulavi te, ait Isidorus, ut milti decudem sexlam Castellaiinrum persuasio est (h); quariquam Arago-
sancli Auguslini iransmitleres; et staliro subjungil : nenses (i) iion lninc ^Emiiianum cujus corpus irt
Posco ul quoquomodome cognilumei facias. roonasteriodiclo asservatur eiquemouasterionomcn
Quaecum nequeant de sanclo Augustino ante dijo ded t; sed alierum Aragoniae regni eremilam, cujus
ssecula vita funclo intelligi, necessarium videtur ut sacra pignora jn oppido Torre-la-Paja dicei^St «Ffli"*
ita corrigamur : Posco ut quoquomodomihi cognilam riasonensis exstani,yEmiliauum BraulioiM^MsWpii-.^
eamfacias. Altamen libenlius ea intacta relinquerem, tendanl. icsf^fih
cum cognoscendisive incogniti verbum idem Isidorus Quam uiique magnts animis decertalsWhu^isqueX
ita usurpare amet. De Juslo cnim Urgellitano ait controversiam non est instituli nostri\Cwpma^/
cap. 21 : Hujus quoquefratres Nebridius et Elpidiut faciam, aul cum Pseudo-Maximi gladio m~^ftg!4li§
**
qumdamscripsisseferuntur,equibus (malimde quibus) vam ; qui post orlam eonlioversiam abinvenloresuo
quia ineogniti sumus, magis relicenda falemur. Sicut formatus aut deformauis, ut iiiorem uirique parti
enim incognitumhoc loco pro nondum docto sese gererei, alterum et alierum ./Emilianum laudassead
diril, ita elcogniium se sancli Augusiini sextse de- aiiiium SG2el ad annum 578 non conientus, haec
cadi ut faciat Braulionem rogavit. Nisi hoc eodem addidit postremo islo loco, ubi de jEnnliano Arago-
sensu levior isu alia mutatio placeat : Quibusquia nensi agit, quse novitatem suam aperiissime pro-

(a) Epislola quaaedita est iuter Resendii Opera, (d) Ad Maximum,an. £62, n. 7, pag. 473, in mar-
pag. 177, et Hisp. Illusi. tom. H, pag. 1009. gine.
(b) Braulionem ssecularia studia non leviter alti- (e) Aliter hoc verbum alii accipium. Yide Bivar.
gisse, neque illeclos ei fuisse Virgilium, Nasonem, ibid. ad an. 578, n. 2, pag. 565.
Flaccum, neque Juvenalein ac Terentium, relj- (/) Fruminianum, seu potius Frtiiiimianum, ut in
quOsqueaurese cetaiis pocias, evincit ejusdem ad Legionensinon Codicede quo mox, gerraanum Braulio-
Taium presbyterum epistola, apud cl. H. S. Florezii nis fratrem fnisse, eviricuntinscriptiories duaruui
Continuatorem, exstans lom. XXX, a pag. 531. Est Brauliiuiisad eumdem episiolarum, iu quibus tanlum
atttero ex illarum •genere quas Graeci ccKoiro^naiai legiiur : Braulionis ad Frunimianum.presbyierumet
vocant; lacesserat enim eum scriptoTaius; cui Brau- abbatem; cum in epislolis ad Basillamet ad Poinpo-
lio : Fixum apudte, inquii, habeas, me posse remor- D sam le^attir : BraulionisadBasillam germanamsuam;
dere ti velim : posse genuinum (deritem scilicel, et: Braulionis ad consanguintam suam Pomponiam
xpavrHpK)tmsusinfi^ere; quia et nos juxla Flaccum abbatissam.Exstant omnes apud cl. Hisp. Sacr. Con-
didkimus lilterulas, et smpe manum ferulm sublraxi- tinuatorem, loin. XXX, pagg. 335, 537, 539, 343i
mus; et de nobis dici.polest: Fenum habel in cornu, (g) Primeraparte delas fundacionesdelotmonaste- ' .,
longe fuge. Imo illud Virgiliunum : riosde S. Benito.Malrit. 1601. -. r
Etnos tela, pater, ferrumquehaud debiledextra (h) Venerus in Encliiridio; Mornles, lib. xi, cap.
et nostro de vulnere elc. 58; Mariana, lib. v, cap. 9; Marieta, Santos de
Spargimus, sequilur sanguis,
Etpagna, lib. vi, cap. 6; Santoro, Villegas,Tamains
landat, Bivariusad Maxiinum, an. 562, pag.
(e)Exstat in Escurialensi Codice sora 992,lil.sive pluresMabillon.
Christi aiino 954, ut in eodem legitur, exaralp A, 468; in AclisSS. Bened., tom. I,pag.205, .
plut. n, n. 9, hac epigraphe : Deivirodomnoquemeo in Observ. prseviis ad hanc Vilam; PadiUa, cent. vi,
et germattoFroniiniano presbytero,Braulio episcopus cap. 51, et in addendis huic centurire, in principi
inmerito.Et continuo. Incipiunl capiiula de vita vel voliini.II.
tnirqbitibussancti ac beatissimi Emilianisacerdotisvel (i) MicliaelManinez del Villar, Del paironalo, anti-
de Culalaiudy su arcediacor
confessorisChritti, edita a bealo Braulione Cmsarau- guetlades,varonesillutlresHistofias
guttane sedis /Episcoput (sic). Conslat 51 capitibus, nato, fol. 128; Lanuza, de Aragon, toro. II,
quorum poslremum cum penuliimi parte deest in lib. iv, cap. 5.
Codice.
K43 S. BRAULlO CJ;SARAUGUSIANUSEjMSCOPUS. 644
xlunt: Fliil fllius antiquior etiam presbyler et abbasj\ In biblioiheca monasterii S. jEmiliatij Cucullaii
tmeii Benedicti(Maximumne ita locuium credis?), seivatur ingensCodex ms. VitmPatrum inscriptus,
de quo iupra dicium eti. In fragmenlo sane noslro, ciijus fini hap.cnola aflixa lcgitur : Explicitut est liber
seu Eslepano, ita semel, fil JEmiliani meriiio ad istea Braulione episcopoGmsarauguslanojerdsexcen-
annum 533 ; S. JEmitianut ntOnachusetpresbylerin tetima septuanesiinaquarla.U\c est annus650. Quam-
Ctthtabriamoritur. Supposililiiim Helecanem pariter pliires veierum Patrum tain Craecorum quam Lati,-
Irabeo, qui nuic etiam dispellcndaequtesiioni iiiteu- iiorum Vitas. continet, quorttm major ,pars. in
tus, Vercellensemepiscopum eum esse garrit qtti Rosweidi hujus arguinenii synlagraaiejam publicata
apud Aragpnenses colilur, vel a Bivario (a) ipso ftiit.
luale acceptus. Intcr alia.esl libcllus De adventuSS. aposlolorum
De iEinilianoaguntfluidemacde ejus Vila a Braur Jacobi, Petri et P.mli in Ilispanias. llem De Viiavei
Jione cpnscripla Usuardi etRorqanum marlyrologia. mirabitibussancliac.bealissimiJEmil<anipresbyteriet
Pradiil secundo in commentario Francisci Bivarii confessoris, qui obiil Yergegii.pridie Jdus Novem-
a.d MaximiChronicon(Ad an. 562) : tertio in Muf- bris..
lyrologii Hitpani Joannis Tamaii de Salazar sexta " Seqtiiutr aliud opusculum, seu carmen, De vana
volumine(Pag. 3), die xn Novembris, landemquein ] smculi sapientid, ejusdem forsan auctoris^fc). Imo
.Aclissanctoruro ordinis S. Beneditti Lucsed'Acherii omnia in eo Codice contenla, paucis exceptis qttae
«1 Joantiis MaUUoni.i opera collectis et evulgalis vo- suis quacqiie aucioribus diserte ascribuntur, Brau-
lumine seu saeculo1. Ilymnum quoque in ejusdeni lionis esse exislimabat is qui de Codiceisio Mm\-
sancii viri /audem.composuil iarnbico senario metro, lianensi monuit "olininos OculatuslestisD. Anloiiins
ut in hujiis vilae nuriciipaioriai epislolsefine ancior -Zapala et Aragon, vir anliquis litleris exercitatus,
ait. Trans-ivilhymnus, hic ut creditur, ad Isidoria- plurisque habendus si obtiriuissela se e mariu sua
rium Breviarium festuttique hujus sancti viri iEini* nori emittere quaedam Chronica uti in schedis re-
Jiani, ubi et nunc legilur. Jncipil :....-; perta , quorum fides apud eruditos nulla oiniii-
0 magnererurii,Christe,rectorinclyte, no ests
Parens Olyinpj,perpelimcui sidera, etc. - PatnoriemsariclorumirinunierabiliuiriCmsaraugusta-
Ediius exstat in Bivarii ad Maximumconimenlano norum martyrum, qui pdssi sitnt sub Diocletianoet
pp»t iEiniliani Vitam prsedictaiu. Maxitiiianoimpefaloribusdiein EaiendasNovtmbris,
_ Viiam SS. MM. Vineentii, Sabina,tt ChriHtlidis. ante paucos arinos una cum commeniario ad leg. 12
Uuic euim ea Iribuilnr, quse alias ahsque auctoris -Cpd.-DerWijfioiMet «umpli6«*fmiciumCaesaraugustae
nomiiie circurnleriur, iu Codice quodam Tolelanse edidit Joannes Ludovicus Lopezjurisconsultus Cae-
Ecclesi* queiu Smaragdinum appellanl ; de quo saraugustanus exculli judicii doctrinaequequam ha-
BartholomaeusQuevedoejusdem canonicus,vir plane buit ab amico nostro D. Joaime Luca Cortesio ex
doclus, Andream Reseridiumolim mouuit, ut ex Ite- Codice ejus membranaceo quiiigeriloruiriet amplius
sendii ad eum responsoria constat epistola lali viro ut videlur annorum, Gothicis litteris scripto. Hanc
dignissima, cujus paulo anle ineminimus. Resendii seplimi sseculi redolere siylum aflirmale, et Brau-
verba : Age, Braulio sanctus Cmsarauguslmponlifex, lionis nostri sibi videri, ex conjectura existiroat lau-
ul at», Itorum trium marlljrum historiam posleritali datus D. Joannes Lucas : cui consentit Jnanries Lu-
mandavil,el Braulionisnomen liber Tolelanm Eccte- dovicus Passionis edilor, in prseludiosecnndo, el in
sim, Smaragdinus appellatui, oslenlal'. De auclore notis quibus erudite hoc opusculumgermanamque
certi ttihit habebam, nec Ecclesiceiiottrm Eboremis antiquitatisgemmam illusiravil. ld quod veltanlorum
Leclionarius,tane anle annos trecenlosviginliscripius,i virorum praejudicio nobis arridet. Plane Joannes
homen auctorii prmfert. Credotamen libro itii Sma- Tamaius Acia haec innumerabitiumMM. die ni No-
'ragdimoppido noninvitus. vembris, prorsus tamen diversa] deprompsit (c).
(«) Ad Maximum,an. 578, n. 2, pag. 562. D nisehactenus ineditseBranlionisad varios epislolse,
- (*) Opusculumprosaicum,non carmen, inscriptiimi niniirum binaead Jactatum preshyterum, ad Taium
•Detanasteeuli tapientia, Valeriumabbnlem monaste- presbyterum, ad Flofidium archiaiaconuiii, ad Fru-
rii saneli Petri Montensis apud Astures auctoremi nimianuin presbyterum et abbatem binso, ad Basil-
habel Fabricius, Bibi. roed. et inf., lib. n, rionjure> laiii germanam suam, ad Apicellam, ad Wiligildnm
id Braulionitribuit. episcopum, ad ronsanguineam suam Pomponiam
(c) firaulionis, uti a nonnullis doclis viris exisii-- abba issam, ad Hoioiieinel Eulrociam binae,adllo-
manlur, Aetaseu pdstiorieminnumerabiliummartyrumi norium Jipapairiiiomine conciliivi 'Joleiani, ad Eu-
Cctiataugutlanorumvulgavit miper e pervelusio Ec- tropium episcopum, ad UnianimumValenlinum epi-
clesia LegionensisCodice cl. Hispanioe SacrasCon- scopumbiuae,ad jEmilianum preshyterum et abba-
linuator Fr. Emmanuel Hisco Augusiiniarius,tom. tem bimc, ad Alaulfum, ad Gundesindam et Agiva-
XXX, a pag.305, cum ubere alqne erudito commen- rium, :ad Wistrieiniriim,"ad Cindasninilium regem
tario; de Brnulione tamen ejus passionis aiietorei binae, ad Nebridiurii,ad Eugenium primatem Toieta-
nihil delinire audet, iroo in aliura propendet. Legio-- -niim, ad Cindasuinlhum regerii alia, Braiilioriiset
nensem Codicemdescripsit vir egregie dociuset in- Euifopii episcoporuiriet aliorum nomine, ad Recce-
corruptae fidei D. Carolus Espinos ejusdem Ecclesiae e suintlium regemliinae, ad Taium presbyterum et ab-
Canonicus, non ita pridem falo functiis, alque apo- bitetti, ae denium ad Friictuosiuri presbytefum;
graphum sine invidia iioiinullis per Ilispaninn viriss quas omnes cl. Hispaniae SacraeConlinuatoroptiino
eriidilis communicavit.Inerant auiem ei quampluri- saue consiliovoluminiejus -XXXintulit a pag. 528.
015 NOTITIAIN S. BRAUL10NEM. €46
, Deepistolis Braulionis ad isidorum et Tsidoriad A , bus aliis similibus quae Ilelccanem seu' llelecam
Braulioneni,aliqna diximus cunl in Isidoro versare- e-usdem Csesaraugustanaeurbis nono saeculoepisco-
mur. Exslal quidcm inler Isidorianas Braulionisuna pum pracseferunt auctorem , ita commistarum, ut
el alleraad euin scripla, quacvaria conlinenl; et iu Bivarius ipse fateatur in Maxinii editionc difficile
his praecipueurgeiiiissimani expostulalionem, nrba- admodum sibi fuisse de iiniusciijiisqueauctdre diju-
nis laroen verbis conceptam, tit Elymologiarum dicare. Plane non lia:-clorsil diflicullas editores
libruin, jam ul fama sparserat absolutuin, ad semil- Cesaiaiigusianum el liispalensem : quibus prseler
reret; Gesssretquepost sex annos, quibus exspecta- segiiienia sen Adversaria sex priora quae Braulioni,
verat opiis hoc cujusproniotor fucral, ultra se fru- caatera usque ad (iuem omnia Helecani ascrilmntur.
strari. Inlcr epistslas et ea venil laudandflqtiaead Mife autem variat Mairitciisis Bivariana a duahus
summuinejus lcmporis ponlificero, Tsidoro Pacensi istis prioribus in collocatione Adversarioruiii, ul
et Roderico Toleiano lestibus, scripsisse dicitur; videaniur plane non ex uno fonte excmpla fuisse
ouamque, illoniin verbis jainadduclis, Roma urbium omnia derivaia, sed ab eodeui auctore, seu inven-
muler et dominasatis mirata est (a). Qui qiiidempon- lore, ad diversns, eo ordine qui sibi placuisset
tifex necessario erit Honorius, qtii ab atmo 626 distributa, proinamisse.
nsque ad annum 638Romanam fexit Ecclesiam, si B Conficia hsccorariia sunt ao eo qni cogitalioncs
de rebus iirconcilio iv Toleiano, quod anno 635 cc- suas: pierumque temerarias , sive potitis insanas,
Jcbralura fuit, peraciis concepta fuit epislo)a,.ut ne friislra venales proponeret, eis tilulum afflxit
subindicarePacensis videtur; sive aliqitis ex tribus veicris aliciijus.iiomiiiis quod prelium liis concilia-
Ilonorii successoribus, Severinus puta, Joannes ret, curiososqne abstrusarum rerum provocaret.
TJieodorusve, qui sequales imie Braulioni vixere, Evangelicorum nempe liomiimm genealogias, pro-
Ejusdem aliam ad Fructuosum Bracarensem presby- pinqnitaies, peregrinationes, ordines, dies morlis,
terum datam se vi.iisse in archivo S. JU=ISBTolela- formasqne, quasi memorala ab aliis, quse somniavit
naefinxit more sup Pseiido-Julianus Advers. 48S. ipse, falso et absurde prodit. Aliorum sanclorurii
De lafonre hujus magni prsesulis in Elyinologia- virorum historias ad arbiirium suum fingit. Ut naias
rum S. Isidori magisiri ejus opere examlato, dixi- de aliis, hinc inde urgentibus documentis, quaestio-
rous jaro in Isidoro. Elymologiarum,ait, Codicem nes resecandi sibi palmam arrogel, ex uno duos lio-
uimia magnitudinedistinclum ab eo lituiit, non libris; mines compingit. Denique is, gemellus Dextri atque
quemquia rogatu meo fecil, quamvisimperfectumipse Maximi, omnes eorum artes fallendi atque men-
reliquerit, ego in viginli libros divisi, in prsefallone tiendi gnavus exercet. Cujus experitnentum rei uni-
ad sancti pontilicis Opera. Prseter baec reliquisse ^ curo hic exstare velim, inierim dum copia non.daiur
Braulionemet aiia opuscula, non solum lldephonsus, hos verilatis hostes styli clava conficiendi. Ilelecanis
sed et Isidorus Pacensis ex eoque Rodericus Toleta- vere ad segmenta hoc perlinet quod nunc exagilare
nus referunt (b). intendimus; sed in HeJecane Braulioiiem, qui cum
. Circumferlur etiam Braulionis nomine inter fj- eo coagmentatus esl et commistus, sive unus et idcm
culneas merces Tolelani Chronicorum pseudonymo- cura eo est, urgemus.
rum aucloris, ad calcem illius quod Marci Maximi Agitatur apud nos et Gallos jnm diu qusestiode
litulo insignitur, appendix quaedam veluti addilio- S. Vincentii levitse ^c marlyris Hispani, Valeniise
num potius quam historisecontinuationis, addilioni- prius tumulali, hodierno sepulcro. Lusilani Ulyssip-
Sunl enim in iis plurima cum ad ecclesiasiicaroejus § 125, falso eam Prmnolatio-em Braulioni tributam
sevi liistoriam, ttiiii prsecipue ad eam qnae tunc in asserit; idque pluribus a se, ubicunquetocusaut occa-
Hispaniavigebatcirca mores rilusqiie Ecclesiaedisci- sio feral, prpbatum iri pollicelur. Quaesi ad veterem
plinam dignoscendam apprime utilia, nec facile atque ubefiorerii illam a hofois alibi meinoralam
aliunde haiirienda. In Escujrialensi Codice receni Braulionis Prtvnhiationem referantur, quani a Cy-
quidem, sed e vetere ali.o.descriplo, digrarnm. et priano Suarezio rcperlam Grialius ait jn suse ediliu-
plut. iv, n. 23, exstat : Brauiionis Cmsarauguttaiti. nis Prologo, Jpannes autem Mariana in Ndt. ad Isi-
additioad librumhidori de Virisilluttribus. Fahricius D dbri lib.ieonlfaJudmOs, c. 2, in duobus certe vetuitis
Bibl. med. et.iiil'.,lib. i, p. 273, Vilam sanclte Leo- Godicibusase visam testalur : non usque adeosolli-
cadimTolelanmFirgtnis eidem iribg.il... citi erimus; cum de ea Prienotatipne imnc aganius
(a) Ea omniiio epislola cst qiiain Braulio nomine qu,B manibus omniuni terituf, qnaeiuieIsidori Ope-
universi conciliiToletani. vi iera 676, seii Chrisii ruin collection.ibiis prseligi vulgd solel. Ac de hac,
anno 638,"v Idus Januarii congregati ad iloiioriuin 1 ul verum fatear, nihil milii uiiqnam accidere poluis-
papam direxit; in qua piifgat se Ilispanosque et iel jnCuridius, quam a ianto Vi.roraiipnes edoceri
GalliaeNarbonensisPalrcs de noiinullis ijUaeiii eos quibus in lianc sentenliam perlractus fiilt (noii enim
calumniose sparsa ipsisque abilonorio olijecla fiie- jgralis aut pro lubidine qua: ex eo retnlimns jaclata
rant. Exstatapud cl. H.S.Coiitiiiualorem,lom.XXX,
r ftiisse exisilmandum esl), si qnid forsaii in leniii
a pag. 548. nostra penti esset quo dilui aut e'evari utcuiicpie
(b) Prmnoiatiouislsiaori Opefum, quam uno quasi p.osseni."iiiterea vero durii,eas iii apricum aejat
ore bibliographi Braulioni ascriliunt, vjdelur hoc proferl,. unam velefum quptquot yiilerim Codiciiro,
loco noster non meininisse. Atqui niinquaro minus ac blbliographorum fere oiririium(qriibiis Braulionis
prsetereundaquam nunc esi, cum lilem de ea movel quade agimus Pricriotaiidad inleriioscenda germana
vir eximius, civis ac singularis, dum vixit, amictis Isidori dpera veluli fax et Cynosura semper fiiii)
ac Sfudiorum meoriim faulor Gregorius Mnyarisiiis consensioiiem, satis superque fore existimo, ut nullp
Siscarius : qui in Nicolai Antonii Vila, iirnriortali pacto a gradti quem hactenus apud crilicos obtinuif,
Fktitiarum Hittoriarum ejusdem Censurmpracmissa, eam removeamus.
647 S. BRAULIOOESARAUGUSTANUSFIPISCOPUS. ^48
pone se id habere, Galli se in Castrensi AquitanoriimjA mpnaclio («) qui hpc ipso lempore vixit, el ab ore
oppido jactant. Qua super re, ne sim prolixus, .An- ipsius Audaldi qriserelulitseaccepisse ait-scriptauu
dream Resendium adeas, lector, in epistola dociis- Jaeobus BreuHusmonachus S. Germani a Pralis pri-
sima ad Quevedumdata, cujus non ita pridem men- mus publicavit, exstalque iternm -edita in niagno
tionem fecimus. Utrobique cum sacra colaiitur pi- de Acti.ssanctorum Opere xxu Januariii. Idem Ainioir
gnora, Vincentio marlyri cognominuin alioruin cele- nus eanjdem historiam carmine composuit, in cujus
berrimo ascripla : credidit sibi Jaudi fulurum Pseu- initio annum sic expressil:
do-Braulio hic, de quo agimus, si unius et alterius Bisquadringeniisdeciesquinisqiievolulis,
Vincenlii, Valentise olira terrae conditi et asservali, Quatuorjnquesuper cycjisa pra-suleChrislo,
• Virgiqeo
ad sacrum sempenpjesacrode germihenato,
indeque prioris promontorium Lusitaniae; Audaldus fueraitalide nonimenotus
lu Castromonaclius
postciioris ad Gallias translali, composita ad histo- (*).
riae simililudinem fabula, parles dudum sine.mis- Cessasne. adhuc, ieclor, impostorem pessiroe in
sione invicem adversanles in concordiam redigendi fingendo cautuni, et anachrbnisrao duorum ssecu-
sibiconsilium succederet. Eo tendunt ea qusenum. 7 loru.rarisui sese dantem, naso suspendere? Julianus
Bivarianseeditionis de duobus Vincenliis referuiitur, Toletanus episcopiis Quirici successor,. qui Progrio-
altero Oscensi ex Uispania, Agennensi altero ex 8 sthum futuri sacitli ac.Desextmtctaiiscomprobaiione
Gallia, sub eodem Valerip Csesaraugustand-prscsule librum aliaque scripsit, aniio III Egicanis Gothorum
archidiacpniS, utroque autem post niartyrinm in regis, floiente atlhuc in Hispaniis eorum imperio,
Valentia Hispanisenostrss sepulio. Quibus adjungil : sera728 (hoc est anno Christi 690)tliem vitaeclaiisit
Hispanits prius allalus est.ad promonipriumsacrum; exlremum : quod Felix, ejus in eadein Ecclesia To-
hicvero (Gallus) ad Galtint ad',monaittriutn Caslrense letana successor, piodidit (c). El hic, >si iiculneis
anno rirciiw 850, HispanuslWl, obsidenle\alenliam Braulioni aut Helecani bibulas commodamusaures,
Abderegmane.Annum audis quo ex Valenlia urbe de translatione S. \incenlii reliquiarum ab Audaldo
Vincenlius Agennensis ad Caslrcnse oppidum fuit carmen fecerit, quaiii anno 855, uti Aimoinus,aut
expnrlatus. Et lamen hujus translalionis mcntionem circiter annum 850, ut liic ipse rei absurdus et in-
Juliatio archiepiscopo Toletano, qui anle ducentos cautusenarrator agnoscii, comigisse compertum esi.
annos fere vixcrat, paulo posl attribuit. Toltti fuit Reliqua hujus appendicisaddjlionum,sive Braulionis
k Gundemaromdificatum(lemplum) inlaudtm S. Vin- sive Helecanis praeseferantnomen, hocpede, leclor,
centii Hitpani letitm; el aJuliano archiepitcopoTole- moduloque meiiri debebis, faterique iion injuria di-
tano ailerum in honorem S. VincentnAgennensisin ctum ab auclofe Synopsis historicseex Actis sancto-
edita parte urbit regim; cujus devotissimusfuit el fecit rum jam laudatae: Mullo uutem magis indubitanler
illi hoc.carmen: • audemut atterere illas decemannorum (ab sera 5*2
Vincenli,pateris fonstansqui marlyrAgenni, ad seram352) additiones, ficlitio, quod-sub Maximi
. Et levitasacersanguinead astravolas,
Mucrolibi caput eripuitfunestus;al illo Cmsqraugustaniuomine prodill, Chronico subtexlas,
Laureasacr»tibi nonnioriluradatur. ab eademprodiisseofficina,unde el Pseudo-Dexter,
Galliale gehuil,docuitqueAugustamiuistrum et aiia similis figmenti porlenla prodiere. Nos ad
Cssarea, et Valerisubpietate viges:
-: Ualliateque lierum recipitsacraverbadocentem; alia. Dies S. Braulionis festus agitur xviu Martii iu
•MaxiiniiiDus
u Postcineres inopsmcnlis at ensenecat.
te praesulamansquoque•Murilaveclat: CaesaraugustanaEcclesia, uti nqs dpcent Aragonenses
Ipse Valeutinusadsuatecia vigil. ..'-"-" ipsi (d), non xxyi ejusdem mensis, ut per errorem
Tandemle ad patriosrevocalvolvenlibnsannis
AndualiJus ovans.jussusel ipie, lares, .primusscriptum reliquitThoroasTruxillus qui et er-
Ora proriobis,Vincenti,etc. rare fecit Baronium, hic autem Pseudd-Luitpran-
Hsp.c.illa translalio est ad Castrense pppldum ex duro, Pseiido Luitprandusque deroura Joahriem Ta-
\aleniia, sive ex Cacsaraugusla,quam fecit AudalJusi maium, utnolaiur mSynopsi hisiorica jam laudaia,
monachus Gallus riionasterii Conkittas, alias Okatas; n. 20. Plura addunt nostii historici de regio Brauiio-
nuriciipaii,ppst aiinrim 855, regnante in Galliis Ca-. I) liissanguirie, roiraciilis in clectidne e.t obitu ; sed
rolo Calvo; cujus iranslationis liisloriain ab Aiiuoiuo quje vetuslaiis futtdaroento deficiuntur.
(a) Diversa ab AimPiiioFloriar.erisisetalis inferio- rum ab historiaygenio et simplicitale abhorrerii, ac
ris, de qud Labbeus mujiis alterd 'i/6'luiii;de Scfipt. propierea ab Autlrea liesendio Epist. adBarth. Que-
eccles. vetlum, cum aliis ejusmodi quae de hoc" argumeiito
(*j Exstat hiijtts Audaldi, alque Illeberti revela- cifcuftiferri solent, ad aniles fabellasiablegantiir. Iji
iioriis, ac refiquiarura saiictiSsimiievitseel martyris antiquiore alio ejusdetn biblidtliecie, saeculixii Co-
Vittceniiie Valentianostra ad Castrense in Aquita- dide, lit. L, plui. in n. 5, in"matulinisaiiciissimiLe-
nia mottaslerium iranslaliphis narratio iri yetere viiaeolficiileetioneiv, h»cuiieriiisdeejusderii-gene-
Escurialensi Breviario ineunlis ut videtur sacculi re et allerius pareniisiialria ldguntiir"'-:" Exsiitil enini
xiii, lit. L, plut. iii, n. i, contractinr lamen quam iii Vinceniius) palre Eulicio progenitus, qui ftiil Agfessi
Aciis sanctorum ad diem xxii Januarii : quo loco nobilissimicorisulit filiut! Malefvero ejut Enola ex
universa ejus itineris historia, patrataque ubique a Oschaurbe dignoscilurprocreaid.!
saijcti niartyris rejiquiis miracula accurafe descri- (c) Exstat curo S. lldephoiiri libeJIo.de Script.
btiiitur/eoriimqueoccasioiie ejusdem parentes. Eu- ccclcs
iiciut, et Enola noniinantur, perindequasi liseciiidemi (d) Carrillo, ffist. de S.Valerp,,y calalogode los
Audaldo el llleberto revelata fuisscnl; quaenon pa- pretadosdeZqragoxa, pag. 251.
 64? EPISTOL<E. 050
... i , ---=;— ,n
.?,

S ANGTI BRAULIONIS
EPISCOPI
CJESABAUGUSTANI

EPISTOL^E.

(Flores., EspaliaSagr. tom. XXX.)

EPISTOLA PRIMA. A per Manrentionem priroicleriuin « direximus. De cx

ISIDORI EPBCOPl UISPALENSIS AD BRAULJONEM ARCIH lero aulem opto luam semper cognoscere salutem,
DIACONUM. dilectissime mi domine, el charissime fili.
In nomine D.omini. In Ghristo charissimo et di' EPISTOLA111
leclissimo fratri .firaulimii archidiacono, Isidorus. BUAULIONIS EPISCOPlC/ESARAHGUSTANI AnISIDORUM.
Quia non valeo te pcrfrui oculis carnis, perfrnai Domino meo et vere domino Chrisiique eleclo
sallem eloquiis : ut ipsa mihi sit cunsolatio, inco Isidnro episcoporum summo, Brauii.i servus inulilis
Juraen]litteris cognoscerequemcupio videre. Utrum- sanctorum Dei.
que borium esset si liceret, sed quia nunc non licet 0 pie domine et virorum prsestantissime, sera esi
vel mente de te reficiar, si corporali oblutti nou va inquisilio, et larde data mihi scribendi oplio, quia
leo. Dum pariler essemus, postulavi le, ut milii de peccatis meis ingruenlibus non modo steriliialis vci
cadem sextam * sancti Augiistini transmitteres inopise malo, verum etiam luis el hostilitaiis, quo-
Posco, ut quoquo roodo me coguiiiim ei faeias b minus inquirerem, horribili sum prapedilus incursu.
Mittmius vobis Syiioiiymorum libelliun, non quoc Nunc autem ei si milie necessiiaiibus mille curis
alictijtis utilitatis sit, sed quia eum volueris. Com- aitritus, post longum miserise tempus, veluti ab im-
mendo autem hunc puerum , commendo et moinet- B probi soporis, ut ita dixerim, gravedine suscitatus,
ipsum, utores pro nie miscro, quia valde langueo el islius mese suggestionis affalibusdependere prsesumo
inlirmitatibus camis et culpa mentis. In utraqne tuum saluiis obsequium, et cordis et corporis humilitaie
prasidium posco , qtiia per me nihil mereor. Decse- prostralus, imprecans excellenlissimam tuse beaiitu-
tero peto ut dum vita comite portitori ad nos regredi dinis poiestatem, ut peculiarem famttlum, quem pio
fueril opportunitas, veslris nobis jubeaiis Iaeiificari illo sacrae dignationts intuitu semper habuisti susce-
eloquiis. pium, usque in lineni habere jubeas cnminendalum.
EPISTOLA II. Nam et ego '(Cliristtisnovit) gravi dolore discrucior,
CJUSDEM ISIDOIII ADBUAULIONEM AliCMDIACONUH. qtind emenso leinpore lain prolixo, vel nunc veslrum
liiChrislocharissimo et dilectissimo fifioBraulioni niuj mcreor videre conspectum: sed spero in illura
archidiacono, IsidoruS. qui non obliviscilur raisereri, nec repellil in flnem,
Dum amici litleras, charissime fili, suscipis, eas quia exaudiet precem pauperis, et vestro me mise-
pro amico amplecti non moreris. Ipsa est enim se- rum repraesenlabitaspcctui. Suggero,sane et ornni-
cuuda iiiter absentes consolatio, ut si non est prai- moda suppHcationedeposco, ut Hbrum Etymologia-
sens qui diligiiur, pro eo litterse amplexentur. Dire- ^ rum, quera jaiu, favenle Doniino, audivimus con-
ximus tibi annulum propter nostrum animum, et -»summatum, promissionis vestrse memores servo
palliuni pro ainiciliaruin noslraruni amielu, unde veslro dirigere jtibcatis : quia, ut mibi sum conscius,
aniiquiias hoc traxil vocabuluin. Ora igiuir pro me. roagna ibi ex parle servi tui postulaiione sudasti. Et
Inspiret tibi Dominusut merear adhuc in vita videfc ideo in me primum exisle munilicus, sic in siincio-
te ; et quera mtjesiificasiiabeundo, aliquando iterum rum ccetibuset felix habearis et primus. Gesta etiam
hclifices lc prsesentando.Quaternionein regularum synodi in qua Sintbarius exaniinis vestri igni (etsi
a Qum magni Augustini opuscula in isla decade Isidorum cogniium faceret Augustino anle duo
cutn pro-
conlinerentur, nunc, oblitterata esl ejusmodi di- pemodum srccula mortuo? Ilaque librariorum incuria
uisionismcmorifl,nec facile est, nec opermpretium di- peilurliatus est senstis; atque paucis liiieris mutatis
vinare, inquiunt PP. Bollandiani, iom. II Martii, resiitueudiiin censeo : Posco ui quoquo modo mihi
pag. 636. Ego vero non 'dubitosextam Auguslinide- cognilameum facias, scilicet sextam decadem Ausu-
cadem esse Auguslinianaeexplanaiionis in Psalmos liniani in Psalmos commentani.
certam partem, eam nempe qusecomplectilur a psal- c Sic Editi quos viderim. Lego lamcn prmielerum
mo LI usque LX.Nam totum Au.gustini commenta- aut primicerium. De primicleri digniuue mentio lit in
rium in decades fuisse aliquando distributum et conc. Emerit., c. 10 et 14; in Tolet. 1S, in subscri-
Cassiodorus in suo prologo ad -Psalm. lestatur, et ptionibus, et in Compost. c. 1. Ad hujus ofticium
aliquot mss. Codicesosiendutit. Legito monachorum 0 spectabat oblationes clericis disiribuere secundum
e congregatione S. Matiri praefationem in lom. IV uniuscujusquedignitatem et virtulem. De primiceria-
Augiist. Operum. lu vero videris ipsuin Isidorum epist. ad Ludifredum
b Aliena hsec verba sunt a menle Isidori, et Cordubensemepiscopum
prorsus mepta. Qui enim fieri poterat ut Braulio
PATROL.LXXX. 21
 651 S. BRAULIONISCJESARAUGUSTANIEPISCOPI 652
non purificatus, invenilur lamcn decoclus) quaeso, 1A cOndiiosOriginum postuiasse, et vario diversoquo
ut vestro instinciu a Tiliovesiro Dpnrinorege npbis , modo praesenlem vos me frustratum esse, et absenti
dirigahtur cito. Naro el liosira ejus sic flagiiavitglo- iiiliil inde vos.rescripsisse, scd subtili dilatione rrio-
fiam suggcstio, quia inultum in conciiio pro invesli- do necdum esse perfectos, modo necdum scriptos,
gaiida opus csl veritale. De caeleroCreatoris altissimi modo meas liiteras intercidisse, aliaque multa oppo-
pietatem eiflagito, ut coronam bealitudinis vestrse nentes ad lianc usque diem pervenimus, et sine peti-
pro iiitegrilate Pdei et statu Ecclesiicsuse longo lern- • lioiiis effeciu manemus. Ob hoc et ego vertam preccs
pore pracipial conservare, meque inter oblairaritia in querelam : ut, quodsupplicatiottenequivi, vel ca-
prscsenlis niundi varia et innumerabilia discrimina lumuia lacessendovaleamadipisci.Siepenamquc solet
munilum reddat luscintercessionis gratia, ac recon- mendico prodesse vociferalio.Quoeircafcur,qusesote,
dlluni iu gremium memorke tux, luturo ab. omni nii domine, non tribuas qnodrogaris? Unuiuscias, non
tenipeslate peccali oratu vestro efficiat Trinitas sa- dimitiain, quasi (ingens me nolleriegala.Sedquseram,
cralissima : Et manu sua : Ego servus DuminiBrau- el instanter qusert-Ai,quousqrie aut accipiam, aut
lib Isidoro: in Domino fruar le, lucerua ardens, et eliciam, piissiroo Redemptore jubenic : Qumriieel
non marcescens. invenietis: et adjicienie : Pulsate el aperietur vobis.
EPISTOLA IV. "1 Qiisesivi, et qusero, etiam' pul.-o. Unde et clamito ut
islDOIIIADJJIIALI.10NEMEPISCOPUM. aperiss. Nam Iinjus arguinenii nie consolatur inven-
DoniinOroeo et Dei servo, Braulioni episcopo, lsi- lio; quia qui contempsisti posiularitem, exaudies forle
doru.s. calumuiantein. Ilinc el ego scienti lua iiigcro; nec
Quia te incolumem cognovi, gratias Chfislo egi; jacialioiie : novi afiquidsuggefere insipiens proleclo
cl uiinam ciijus cognovi salulem iniioc corpore aspi- prsesumo; ttec tamen erubesco imperitus diserlissi-
cerem et visionem! Quid aulem mihi evenit pro pec- mo loqui apostolici niemor prsecepii, qiioprarciperis
caiis ineis, manifesiaho : quia non fui dignus tua libenlur sufferre insipieniem. Quamobrem accipe
peilcgeie cloquia, quia Statiin tit accepi pittacium clamores catumuise. Cur rogo lalentorum dislribu-
iuum, puer regius ad me venit, dedi cubiculario lioneni, et cibariorum dispcnsalionem libi credilam
meo illud pittaciiiiu a, et confesiim ambulivi ad hucusi|ue rcienias ? Jam solve manuin, iiiiperiire
priiicipem, ut poslea perlegerem, et rescriberem. familiis, ne inopia pereanl fainis. Nosli quid crcdilor
Reversus e palalio regis, non solum scripta tua non veniens reposcat a te. Nou minueiur tibi qtiidquid
jnveni, sed ctiam quidquid aliud in chariis fuit, per- dederis nobis. Memoreslo parv.s panibus multiludi-
iit. Et idcirco, scil Dominus, liixinicrituin ineuin, nem satialam, el snperasse reliquias fragmenlorum
quia non perlegi eloquium luum, sed rogo ul qusu- magniiudinepanmii. Au pulas donum tibi coJlatum
curique occasio venerit, rescribas milii. Et gratiam pro lc soliimmodoesse dalum? Et veslrum esi, ei
verbi lui non auferas, ut quod ex ineo delicto perdidi nostrum ; commune esi, non privaium. Etquis dicc-
' lterttni
gralia tua recipiam. El manu sua. Ora pro re vcl insanus prsesumat, ut privato tuo gaudcas,
nobis, beatissime domine. qui de coromiini tantuni incnlpabililer gaudere
EPJSTOLAV. scias? Nam cuin Deus tibi oecoiioniiain sui thesauri
BRAULIONIS AD1SIDORUM ct diviliarum, salutis, sapicnl.su el scienli-e lenere
Doniino meo et vere domino Chri.siiqueelecto Isi- concesseril, cur larga manu non elfundis quod dando
doro episcopbrum sunimo Braulio servus inutilis non roinues? Au cum in membris' supcrhi capitis
sanctpruro Dei. Uiusquisque quod non accepit sic in altero possi-
Solel repleri Isetitia horoo interior ac spit iiualis, deal ut alieri quod habet possidendum sciat, tu fur-
cum inquisiiione fungitur amantis : ob id velle sitan ideo nobis parcus exisiis, quia quod multto a
ineum est, mi doniine reyerenlissime, nisi culparuro nobis resumas non invenis? Sed si habeiiti das, lan-
maceria niearum obsistai, et benigne lu inquisitionem tillse mercedis fruclum rcportas. Sin vero non ha-
nieain amplecti, et querelaruin calumniarapaiienter r, lienti iribuis, praeceptis evangelicis salisfacis, ut
accipere. Utruuique enim ago, et officium inquisi- reddatur tibi in retribiuione justorum. Promde el ego
tionis persolvo, et libi contra te causarum mearuro reinordeor conscientia, eo quod in me communica-
necessiiates dirigo, quod ut benigiiissime luo audilui bileniJiil boni sentiara, quoniam jubemur pcr cha-
adtnitlas, iu ingressu htijus dictatiOnis portuque riialem servire invicem, ef unnsquisque quain acce-
prostraiuspelo aculmine vesui apostolatus : etquan- pit graliam in alierutrum illam adininislrare, sicut
quarii vacillel calumnise ohjeciio, tibi lacrymarumi boni dispensaiores mulliformis gratiae Dei; alque
est inlercessio, cum lacrymaenonsiut signa calumniaB, , ttnicuique sicul divisit Deusmensuram fidei in unam
tamen sint optoet Iacrymabiles calumniai, et calum- compagem ineinbi'orum, debet eim cocteris parlibus
niabiles lacrymx. Sed utrumque pro licentiosa amorisi cominunicare; quia haecomnia operatur unus atque
prsesurnptioiie,non atitem pro arrogantix temcritate. idem Spiritus dividens singulis prout vult. Sed ad
Sed jaro causam exordiar. Seplimum, ni fallor, an- unum ac peculiafem sttbsidiurri, quod praemisi, re-
num tempora gyrant ex quo roe meinini libros a te curro, ad importunitatem scilicet amicam amicitia
a Piitacium dicitur sclicda seu epistela brevis el modica. Augusiinus qudque hac vpce usus est serm.
VA, de Verb. Ap., cap. 7.
 653 EPISTOL.E. GS4
destilutis, ac nulla mehibrorum honestorum graiia A . bat invenitur secedere. Obsequioantem meseservitu-
decoratis. Idcirco audi voccm meam lot interjacen- tis dependo jura salutis, et quaesopieiatem sanctis-
libus terris. Redde, redde, quos dcbes. Nam servus> simae vestrse poteslatis, ut pro me orare digneris :
es Christi et Christianorum, ut illic sis major om- quaienus quotidie Iluciuaniem animam in malis luo
nium nosiruni, et quia nostri causa libi collatara per- intercessu lucreris, el ad portum tranquillitatis seter-
seutis graiiam, siiientibus animis scienlia>que faraes nsededucas erulam a miseriis et a scandalis. Dulce
cruciatis impertiri non dedigneris. Non sum salienii milii fuit diu ad te loqni, qtiasi corain posilus vultum
pes, qui ad injuncta discurrens possim alvo Eccle- vidcrem luse faciei, ideo ncc verbositatem cavi et te-
sise, membrorum scilicet judici, obedieniiocdiscursui merilatem fortassis incurri. Sed aut lioc aut ajiud
parere, nec principatui capitis imperanli obsequen- agere debui, tantum ut quod noluisii per humijila-
dopiacere? Quin et si de iiihoneslioribus membris> tem, saltem tribnas per lumulliianieni improbitaiem.
rne esse sciam, sufiiciat quia quse le constal a capite' Ecce quanlum audacisededit mibi gralia vesirae be-
percepissejier me est dignumegerere, nec te, me noni nevoteniioe.Et ideo si quid in hoc displicneril, sibi
egerere, quamvis niinimum, Christi tamen sanguines imputet quae tantum amat, ut liinorem lollat. Nam
reilemptijjn. Sam nec dicit caput pedibus : Non eslisi perfecta cliaritas foras mittit limorem. Speciali quo-
mihi necessarii, quoniara quae videntur membra cor- •5 que gratia frelus speciali domino, in quo vires san-
poris infirinipra esse necessariora sunt, ei quae pu- clae Ecclesise consislunt, suggcro ut quia Eusebius
lanlur ignobiliora esse, his lionorem abundantiorem noster metropolitanus decessii, habeas misericordiae
circiimdainus,et quseinhonestiora sunl nostra, ma- curam. Et hoc filio luo, nostro doroino suggeras ut
jorem honestaiem liabent. Sic iiaque Creator nosier uiilem illi loco praeficiat,enjtis doctrina et sanctiias
ac dispensalor cuncia dispensai, ul cum in allero al- cxieris sit vilse forma. Hunc antem fiHiim praesen-
leri dona divina quse in se non percipit possidcnda lem beatissimse potestati veslrse per omnia commen-
tribuimiur, charitas cumuletiir. Denique lunc bcne do, ul tam de his quse hic suggcssimus, qtiam etiam
multiformis gratia dispensalur, quando acceptum de his qusesupra questi sumus, eloquio vestro per
donitm ct eis qui hoc non habenl creditur, quando eum illustraii mereamur.
propler eum cui impenditnr datum putalur. Hoc EPISTOLAVI.
Apusloli capilulum a nobis in parte praemissum, ISIDOUI ADERAULIONEM.
optime novil prudeniia eharilalis veslrse hu-icrei Doiniuomeoet Deiservo Braulioniepiscopo,Isidorus.
congruere lolum, et qttidquid summatim letigi, te Tuse sanclitatis epistolse me in urbe Toleiana in-
procul dubio nosse melius lalel uullum. Iiaque hoc venerunt. Nam permotus fueram causa concilii. Sed
solum superest, qaod et magnoperepeio, ut praestes G quamvis jussio principis in itinere positum remeare
postulata, et si non pro me, saltem pro ipsa chari- me admonuisset, ego tamen quia propinquior eram
taie divinitus impertita. Pro qua jubemur et nosse prsesentise ipsius quam regressioni, malui potius
et praesiare omnia, et sine qua niliil suut omnia. cursum itineris non intercludere. Veni ad praesenliam
Sed cl si qua superflua, si qua negigenicr, si qtia principis, inveni prsesentem diaconum tuuin : per
minus humiliter aut inutilitcr poiius «-ffudiquam cum eloquia lua suscipiens, amplexus sum el legi,
dixi: cuncla, quseso,benigne suscipias, cuncta igno- ei de salule tua Deo gratias egi, desiderio omni de-
scns, cuncta ores, ut Deus ignoscat. Ergo et hoc no- siderans, quamvis debilis atque fessus, fjduciam ta-
tesco, libros Eiymologiarum, quos a le domino meo men habens per Chfistum in hac viia videndi te;
posco etsi delruncatos corrososque jani a mullis quia spes non conftinditur per cliaritaiein, quae dif-
haberi sciam : inde rogo ut eos mihi transcriptos, ftisa est in cordibus nosiris. Codicem Elymologia-
integros, emendaios, et bene coaplatos digneris rum cum aliis Codicibusde itinere Ir.msmisi, et licet
niittere, ne raplus aviditate in perversum cogar vilia inemendaium praeiuvaJetutline, tamen libi modo ad
pro virtutibus ab aliis sumere. Ego aulem oplo, emcndandum sialueram oflerre, si ad destinatum
qnsnivis irdllius er.eas, el ultronesedicunlur putere " conciiii locum pervcnissem. De conslituendo auiem
merces, et dignalio veslrse benignitaiis imperel no- episcopo Tarraconensi. non eam quam petisti sensi
bis in id quod possumus et valemus, laniinn utob- sentenliam Regi^, sed lameti el ipse adlinc, tibi cer-
scquio nostro ularis, imo charitale, quae Deus est, lius converlat aniinum, illi mauet incertum. Peto
perfruaris. His igitur expletis, erunt mihi qusesiiones autem, ul pro meis peccaiis apnd Dominumexistere
de sacris divinisque paginis, quartim milii exposi- digneris intercessor, ut impetratu luo deleanttir
lionem cordis veslri lumcn aperiret, si lameii el delicla mea, et remiltantur facinora. Item manu sua.
nobis jubes resplendere, et divinaelegis obscurare- Ora pro nobis, beatissiuie domine el egrcgie fraier.
scrare. Nec si is.la quaepeto percepero, de illis sile- EPISTOLAVII,
ho, sed viam reseras capicndse fiducise,cum in hac EJUSDEM ISIDORI ADUB.AULIGNEM
prima fronie non me confoderis, siimulis verecun- Dominonieoei Deiservo UrauJioniepiscopo, Isidorus.
dise, el ignavise nieselocum dederis venise, quod En tibi, sictil pollicitus sum, misi opus dc Origiue
quem diligebas, quamlibet immeritum, non jusseris quar.umdamrerum, ex veteris leciionis recordalione
reprobare, quia ignominiosumvalde videtur acvile, colleclum, alqueila in quibusdam locis adnoialum,
si necdum salialus quis charilale, ab eo quem ama- siciil exsiat conscripinm stylo majorum.
 C55. S. BilAULIONISC/ESARAUuUSTANI EPISCOP; G5S
EPIbTOLA VIII, j orarc. Citatini, ul occurril, dictavi; vacel ncgligeri-
A
IJUSIHi.MISIDORIADBRAULIONEM. tia si aliquid prxterivi.
Domino mcoet Dei scrvo Braulioni cpiscopo, Isi- EPISTOLA X
'
dorus. EJUSDEM BKAULIONIS ADJACtATUM PSESBVTERUM.
Oinni desiderio desideravi nunc videre faciem Sanciissimo el venerabili iri Christo fralri Jactato
luam, et utinam aliquando iniplerel Deus votuiri presliytero.
meum, anlequam moriar. Ad prsesens atttem depre- Abstrusum penitus me et prorsus remotuiu marii-
cor, ut commendes me Deo oratiohibus luis, et ui hiis curarnm tuas litteraein memelipsum reporia-
in hac vita spcni meam impleii, et ih futrira beati- runi: aftectu enim obruto sollicitudinibus mundi et
ludinis tuse consortium mihi concedat. Et mqriu sua. tempesiatibus procellaruin, qua3 loco quo prscside-
Ora pro nobis, beatissime domine et frater. inns quotidie naiifragia obtenlanl, non sinimur id
* EPISTOLAIX. csse quod esse aut dicimiir, aiit debemus; sed cura
BRAULJONIS EPJSCliPl
ADJACTATUH PRESBVTERUM. lua nie permovii epistola, dorso postposui omnia,
Domno meo Jactato presbytero, Braulio. el le meqiie conlemplatus nihil medium nisi ipsam
Exigerc a me, frater beaiissime, velle te persen- dilectionem, quae est utrofumqrie creator, sum con-
tio verbi pastiim divini, quod ullra vires meas esse '.B luitus , ad queni convefsus persolvere grates ge-
inlelligo ; devotioncm enim tuani eo quam maxime sliens riihil dignum potui; tanttim remiriisfcor quia
approbo, quo eiiara imporiiinitatem tuam nec ibi volui, tanio enim tantillus nequit persolvere raunus.
cohibes ad Sancii studii exercitalionem ampJiandam, Ipse cnim tuarii excitavit conscienliahi, nt in me se
ubi manet tibi scientia paritm posse invenire quae- prn-befei sollicila, quocirca, Si debitae illi inexpli-
sila : nam cum quoiidie in lege Domihi mediteris, cabiles sunt gratise in le eas converlens, qiiaiso, ut
et beatissimorum Pairum periiissifriorumque revol- expleanl officia et redhibiiiohis et devotionis
vas paginas virorum, quid in nobis, aut quantulum Nairi quibus te questus es arignsiiis cdarctari, idem
est, quod aut ipse vejis addiscere, aut de quibus ipsis ei quasi e vestigio pofrectis fateof mri angi, et
contingat libi sacrum desiderium alere ? Sufticii, et riiecummel causari cur lanio distent iniervaUo, quo-
valde suTGcit,ut amicum luum legas sanctnm Augy- rum est una dilectio, et habearii quibus carere cu-
siinum, ut Hieronymum,' ut Hilarium, ul cseteros piant, el careant quos habere cripiant; Sed rursus
dociissimos viros, quos et milii commemorare lon- video non hic Csse palriam piorilm, el ideo esse dis-
gum esl ct te usui habere ilubium non est. Eorum crelos in regidne mortaliurh,' ut sint concreii in
le sermo pascat, cnrum sententise instruant, imo isti lerra vivorum ; namsufticiat peregrinis indisrupluni
cuncta quse quseris perdoceant, «isque contentus L1habcre vinculum cliarilatis, ac pe~rlioc eonsolari in
nostram paupertalularo nec in propatulo lrahas, nec - eo, et mente servire legi illius qui vere charitas est,
invidentium oculis nudam videndanique exponas. carne aiuem a cliaris abjungi, ut sit caremibus ch.i-
Unum quod aptum milii, elsi non elficaciter sentio, ris ipsa charitas dulcis per quam absentium memo-
efficerc tamen cupio, ut postulem comrnunis Dpmini ria dulcescit. Tu aulem si vehementer amares, mo-
Redcmptoris singularem et inexhausiam pietatero, ras rumperes, iter arriperes, ad me venires, et non
ut libi nobisque viiam socia felicitate largiatur, el obsisteret Jongitudo, non quselibet necessitatis oc-
cornmodilalem viscndi nos tribuere dignetur, qua- casio. Sed quasi quibusdam calcaribus promove te,
tenus os ad os lpquenles el muluo sermone pasca- stimulisque confodi animum, et suscita in eo viro
mur,. et in Domino optata tranquilliiate frttamur. amoris ignemquedileciionis, ui ardeat, et aqua multa
Quod ut tam citp fiat quam volo, tequoque vicissim exstingui non queat. Quorsum ista locuius? Videli-
orare pro me quseso, sed ut puto facile boc foret, si cet quia venistiTifasonani; et pene saepemoraris, et
sanclilas tua, quando Tirassona succedit, ad nos vc- nos videre contcmnis. Agnosce culpam, si vis ut
cire delectaretur. De reliquiis vero revercndonim tibi ignoscam, et indagine sludioso da opportuniia-
aposlolorum, quas a nobis llagitastis vobis debere ^ tem, qua debeas prima post Pascha le nobis exhibere.
mitli, lideliter narro, nullius mariyrum me ita Jia- Ego vero saluto in Domino Jesu Christo multi-
bere, ut quae cujus sinl possim scire. Prxcessorum modo affectu, et miiliiplici veneraiione, multifarie-
et dominorum meorum sententia (uit, ut quia pas- queeioppido petens, ut ineCreaiori meo promplis-
stm, aut furtim, aut etiam inviti ipsi et coacli mul- siina oraliouo lua commendes. Christi auteiri Dei
tortim cbaritate cx his qua: habebant aut dare, aut noslri Pmnipoleotia in te augeat, et auctam perticiat,
'
carere cogebantur, cunciorum noiitiae ne ullius pa- ei peifectam cbnservet siiam graliam.
teret indicium lituli tollerentur, et sub uuo con- Direxisli nobis quod in sacramento offertur cor-
clavi mitterentur. Reservatae sunt tamen admodumi poris Christi; remisimus vobis quod in ejusdem Do-
septuaginta, quse in usu habcntur, inter quas ese mini inysterio sangninem prscfigurat, vini melra vi-
quas quseritiis minime reperiunlur. Ad summani delicet duo : direximus et meirum olei, ci modiuin
autem conslat, te oppido salutare, et inieniissima olivx in gemino charitatis prsecepto; aliud nirniruiu
mente iterum ileruraque preeari ut pro nobis jubeasi quo Dei, et aliud quo proximi dilectio signatur. Da-
" Huic el sequentibiis epistolis Floresius praepomt etnovissimein pervelustocodice Golhicosdnclmcccle
hunc tilulum : EpistolceBraulionis antehac ineditm, simLegionensisrepertce. EDIT.
 S57 EPISTOL^E. 65S
mascinaeroodiumumim, de quo non invcnio quoil A / sed ul dixi, spretis his, officiiuostri funclionemexse-
ilicam, nisi forsilan id quod nato Doroinovirtus ci- quentes , el Magislri DominiChristihumilitatemle-
viiaiis ilJius, unde hoc genus pomi. orluin esi, offe- nenlcs , magis volumussequi eum qui ail-: Dorsuiu
renda promillitur. Uoc est aurum quod a inagis meuiii posuiad Uagella,et roaxilJasmeas ad palmas.
oblalumsancltjmrefert Evangi-Hum, Qtiicum malediceretur, noJiremaJedicebal;cum pa-
EPiSTOLAXI. teretur, noncomminabatur:quocircaet nos, dilectis-
EJ6SDEM DRAULIQNIS ABTAJUM PRESBYTERUM sime, spernamus illa, et haectam dulcia seqiiamur
Doniino meo Tajo presby.teroBraulin. exempla: abjiciamusrancores.qui veniuutpcrdiver-
' 3aIo
menlisquatcris,et procellosistempesiatibusim- sas suspiciones,nam scit DominusaliquaquseHlteris
patientisejactaris,ila ut anquumsitdicere: Modicsepa- luis roihi scripsisti roe nec snspicasse, nec eo seusu
tientisa,quare lurbaris?Alqueulinamiia movererjsut diclasse quo te video illa iiilcllexisse; aliqua autem
ad humiliiaiemconfugeres, et non ad conviciact ad data venia non saiis video libi patuisse, nara alia te
contuinelias le converleres, Nam crede pro certo, mihi non illa respondisse.Scdquiascuerror, seusus-
coram Dgoenim loquor, inc causa joci et uon lui picioab inimiconobis iugeritur, coininiiniicreum re-
vituperii, quod eiiain ipsa faceliosiiaie facile est ". jicientes simus in Chrisio, ct in unanimitaiedilectio-
posse videre, de illo asino in litteris meis conscri- nis permanentes, hoc est, quodinagismagisqueopto.
psisse in quo le ascendere hortavi. Tit e contra ve- Caeterumsi Deo meo placuerit ibi iho, ei qusecunque
Ittt graculus .'Esopius superbia tumidus in camelo lionsecusquam volvi dixi, puto rae a te cilo veniam
me jussislj ascendere, et caput cayere ne in fores consequi.Interimlu sprevistichariiateniin lantum, ut
pcclesiseimpingereni,minus quidem prudenler, sed indignatione moius petilioniluaecffcclumipse tribue-
necsalis eleganler ista profudisli, deterius quidem res. Egoautemnonsoluminjuriis tuisnon moveor,scd
cseleris prsemissis tresciens, quia caput nosirum, blande qusescripsislirecipio, et libi, si quod offendi,
quod cst Chr.istus,n.on intpingit in fores Ecclesiae, veniain peto, ac ut me magismagisqucdiligas, opto,
forie in Synagoga Salanse; et ideo non nobis vide- inemor quia Christiani sumus, et dispendia anima-
tur co.iitumeliain verbo, sed in sensu, nec nescien- rum iiosirarum pertimescere non amare debemus.
tiam usquequaqueculpamus, sed aniinuro tuum Ini- Ecce si ante tibi fuit motus, modo sit inodus : el ctii
niilioieiiiesse volumus, nam virnm humilein paiien- potius placent vina quaro verba, caveat vina, ne
lia ostendit injurise, qua?quanta kt le sit hac didiei eura offendant verba. En dum urceuni fingere
occasione. Nam quid dicam de caeterisquse scri- volo, ut ail Terenlius, amphoram finxit manus.
psisti, cum dum nileris objecta purgare, non cpssas (- Nam brevem schedulam scribere cogiiaveram ,
purgala sordidare, quse si velim, ut supl reprehen- sed pene prolixa evasit epistola; lu vero pro
sione digna, redarguere, nec difficult.is officicbat, epistola lesiamentumdirexisti, quod forte nisi post
nec labor coniradicebat, cuin.nil.aliud esset objecta mortem luam firmeiur, nam modo legitimc rescra-
destruere qiiam p regioiie per antillieta ea ipsa op- tum non est. Vale, dileclissime, et mihi a cbaritate
ponere; setl ne facial lougas fabula n<>strainoras, diligende, el da veniam quia dum de auiore luo
(loiiinurriLepncm habeo in leslem qua lilii scripse- prsesumo,eiiam superilus lihi scribo.
riin iiiente, sedel le ipsum, elsi ingraium et invitum, EPISTOLAXII.
diim el dicis te sermone nosiro laesum,cl lamen EJUSDEM BBAULIONIS ADFLORIDIUM ARCIIIDIACONUM.
pertinere libi confilerishoc ipsumad profectum. Dominomeo Floridiparchidiacono, Braulioservus
Sed ne in multiloquiooffendamusamicuin, brevi- inutilis sanctorumDei.
ter apud tc habeas fixum me posse remordcre si Fideliler fateor, dilecle lili, me luas liueras inler
veliin, posse gcnuinurolaesusinfigere : quia et nos anxietaium curas et occupaliones deteniiiin varias
juxia Flaccum didicimus litterulas, et ssepe manum ita suscepisse, ut libuerit quidem tuani cognoscerc
terulaesubtraximus, et de nobis dici polest: Fenum salutem, non tamen ad ea quaepetisli celeriter re-
habet incornu, longe fuge; imo illud Virgilianuroa: Dspondere;
I ne aut tumultuario sermone qusepetebas
Et nostela, paler,ferrumquehauddebiledenlra effunderem, non scribenlis maluritate, sed dictatio-
Spargimus,et nostrosequiturde vulneresanguis. nis temerilale , aut certe rioncuiicta explerem qtiae
Nam paradigmaluum illud in armatura compositum de his rebus necessariasunt exponere, qusesi minus
qiiaiu mihi erat pervium et pede, ulaiunt, conte- quam decet dicanlur, non in doclrinamsed in casum
rere, excepto illud pace Gregoriiquod pccululum verlunlur. Incidilenim lempusdifficillimum,quando
imo corruptum vidi. Sed dum studemus ei charitati mihi lacere roelius quamloqui fuit, b ila ut studio-
servire, et te non amiltere, omittimus cuocta, nec sorum sludia ccssarent, quanlomagispigritanliuM,
aliquod risu dignum inserimus, ne habeal ingratos dum nobis potius impendat salutis necessitatcmvilse
fabula nostra jocos , secundum O.vidium, ac secnn- compendiacogitare,quamjuxta Appiumcaninarafa-
dum Appiumcaninamvideamurexercere facundiam: cundiamexercore.
a ltic Yirgmanusversus,qui ex jftnctd. xu sum- b Ex ep. Hieronymiad Ang.,.quseest inter Au-
ptus c-l, adiiiodumviiiose legitur in ms.; habr>t gusiinianas.lv^;' ista vcrba huc relata suni a Brau-
eiiim : Et nos lek pariler ferrumque ctul ctebile iionc.
dcxtra.
6S9 S. BRAULIONISC/ESARAUGUSTANlEPISCOPl GGO
Itaque quanqttainres sensui tuo aptas a me petieris JA Nam fateor, mi doroine, non parum slupere in
tibi dirigendas.tanien, quia impeditummediversarum lantum scandaloruin quacunque occasione nascen-
causarum tempiisinyenil, ut praemisi,meliusfuit ve- lium adversitate ila lurbari, ut abaetione seniurattis
riiaina lepetere quam vojuiilalinoriplene saiisfacere. tui optes discedere, et uialle in silenlio vitam de-
Quapropter peleiis veniam rogo, ul.prp nobis oraiio- gere quam in his quae tibi commissa sunt-perma-
nem ante Dominum-fundas, qiiatenus iiuercessu luo nere; et unde erit heata perseveranlia, si defuerit
sit venia peccato meo. Porrosi me Deusfeceril le vi- paiientia? Naro memor es Apostoli dicentis : Quo-
dere, melius o» ad os quse pelis tradam, quam ab- niam tribulatio patientiam operatur. Sed el illud:
sens scribam. Omnesqui pievoluuiviverein Christo Jesu, perseeu-
Denique nisi quispiamprius numeros illos in Grse- tionempatieiituf;quaenonin eo tanlum estquod iiicon-
cilate scierit, lacile hoc intelligere noii poterit dun- fessionenominiscbrisliani ferro aut ignibus/aul di-
taxai, cum aliter sini in Grsecp,aique aliierin Latino, verso genere poenarumperagilur, sedet dissiroilitu-
et prolixilastaiilioiierispenc libriinagiiitiidinein,non din.esmorum et coniumaciaeiiipbedientitim,et mali-
epislolaui llagiiet, ui et clariusdici possit, el nihil de- gnarum tela Hnguarum,et diverssetentaliones inhoc
beat praeiermilli:sed,utdixi,prsesensprsesenti facilius genere conlinentur persecutionum, nam nulla
tradi ppiesi; iiain hahet nescio quid latenlis ener- •" 1 negotia sine periculis exstant. Sed quis inter flucius
giae viva vox, ei in aure transfusa for.liiissonat, dura iiavein dirigii, si gubernalor abscedit? Quis a lupis
et is qui audit, ribi non ila scniit, aperii, et qui ps- oves cuslodiel, si pasior non vigilet? vel quis latro-
tendit, ubi enucleatius iiiunoretur, scii; siquidem neni expellet, si speculatorem a conspeciu ex-
inullem pro angusiia lemporis, secundum Apostolum plorationis quies abducit? Pennanendum est ki
<|uiait: Quoniam leinpus breve csl; charitati polius opefe credito, ct in labore suscepto ; tenenda
operain dare, qusesedifical, quam scieniise, quaedif- est jusiilia , ei prseslanda clementia : odio ha-
liiile est ul non aut iiiflei, aul non paiea.tinyidise. benda sunt peccala, non liomines; tolerenlur in-
Verumtaroen qiioniaiii te senlio ardenter velle exer- firmi, corrigantur tumidi; etsi ulira quam possumus
cere ingenium , niorigerabor libi, el Jbnnabo hanc ingruerit tribulatio, noti expavescamusquasipropriis
epistolani tte itirormem dimiliam. Jain tuttni erit viribus resislendo, sed oremtts cuin Apostolo, ut fa.
acuiia qua vales, ingenio quo polles, aut ista scienter ciat Deus cum tenlaiione proveiitum, ut siisiinere
adire, aul exponendum me exspectare possimus, cuin et fortitudo noslra et coiisiliuriisit
Decseierosalutemiiiipeiisissiiiiepersolvo, el profu- Cliristus, sine quo nihil possunius, et cum quo
sissime flagito ut naciis opporiunilaiibus nie reficias p, cuncla possumus. Ecce verbosus sum, duin ad in-
affalibus. terroganda respottdere cupio; sed ul et de eo qttod
EPISTOLAXIII prsemisi aliqua dicam, melius ipse, domine, nosli,
EJUSDEM BRAULlONIS ADFltUNiMlANOH PBESBYTERUM i.nvilisneniinem debere prscponi, ne aut contemna-
ET ABBATEM.
tur, aut otiiaiur, et (iant minus religiosi sttbditi,
Domino meo Fruniuiiano presbylero et abbati, duin sttident vacare contentioni. Quiaquisuscipiunt
Braulio servus inulilis sanclorum Dii. quem nolu,nt, non ei ut debent ohediunt, et oritur
Non dissimili contrilione afficior, dum veslram per inobedientiam scandalum, el amitiitur proposi-
iristitiam tentaiionibus immineniibus esse cognpsco, lum; sed hsecomnia temperare est prudentia'.vestrae,
sedquid in talibus actionibus agendum sit, roelius etillisdulcediiiemchariialisafferre, etfuturainspeDei
vestra prudentia novit quam sermo noster snggerere ponere,etipsi ut placet debite [Ms., debeat] ordinare
possit. Optime nosti, domine, vitam monaslicam qualiler et vos quietam vilam peragere, ei illi pos-
nnn egere posuiientia,diiui ita sit liuinilitaiiet quoti- sint temporibus vestris devolissime Deo servire :
dianis Iristitiis apia, ut in ouiui cursu viiae illius nam non possunt habere obedienliain, si fueririt
poenittidinenon haheatur aliena, sed et meliuspro- provocati ad con.iumaciam, el erit calamilas dele-
spicis, si mercedem tanto tempore conquisitam pro 0] sianda si, cum futuris pi-oviderevolumus, in prsesen-
tua quiete non amittis, ne dum augere merituin vis, libus subjectionis ordinem periurbemus.
profligalum disperdere videaris. Grave esteteniro, Ea yero quse mihi direxistis omnia suscepi, pro.
ut curam fralrum spernas, imo charitatem delectan-' omnibus.gralias egi et adhuc agere.non cessavi, sed
tium praeesseie vilipendas. Nam de eo quod ortum1 Chrisluitt Deum deprecor, qui vitam et culroen
est, ego suadeo et suggerout tu teniporibus luis ij!a1 beaiitudinis vestrse, pro meo remedio el interces-
agas uride scandalum non habeas, et tranquillitatein1 sione, apud p.pminuro sua et conservet et perornet
tanto tempore conquisilamperlurbari nonsinas. Qua- clementia.
propterexpeditut in vita tua, iindetibiratioanleDeuin Quia me ego iroparem sentip respondere meritum.
constabit, curam fratrum non abjicias, et 11011 5
ijlis ad tanla beneficia, intcrea precor ut ores pro me tuo,
prseponasquem nolunt, ut scandalum caveas, ul sit servo, nam neca nobis vacant tentaiiones, et diversis,
in diebus luis pax, et fructus doclrinseatque operis. malis : unde quaesout .orationis luse ope
affligimur
Postea. autem quid sit futurum ne cogitaveris, cum1 me fulcias, ne naufragio collisumcoudoleas.
Rector universiiaiis, prout disposucrit, congregatio-
lictn illam guberiiabil.
 601 EPlSTOLyE, 6G2
EPISTOLA XIV. A usus habel Ecclesiarum, ut jain dcclinantein vespe-
EJUSDEM Blt.lUJ-lONIS
ADFRUNIMIANUM PRESBYTERUM ram die ornelur ecclesia, et luincn veruni aL iuferis
ETAEBATEM. resurgens cum apparalijstiscipialur,qtiia et illsevir-
Domino roeo Frunimiano presbylero et abbaii, ginesquselampadessuas coaptaveruni, in resurre-
Braulio. ctioijisclaritate sponsi praestolaruntadventuin; unde
Membrana nec nobts sufficiunt, et ideo ad diri- ipsa nocte eo usque cclebrantur festa, qiioadusirue
gendumvobis deficiunt,sed pretium direximusunde, nox iranseat nicdia, qua hora cl nos crediinusresur-
si jusscritis, compararepossitis.Istum Aposiolicom- reciuros, & Dpininuuivivoset niortuosjudicaturum,
mentarium, qucm tlireximus,diligenter legiie prius, lioc eniin sequctur iu nienibiis quod praeccssit in
ei in ordine consiiiuiie, et qiiia diversorum opinio- capite.
nes eiiamad auremnabel conscriptas, unumquodqiie De ctctero obsequia servitutis meae dcvotus de-
ut fideicallKiljesecongruuniesse perspicitis, el ordo pendo, el me in vilae hujiistcmpestate fliicluanlcm
se afferet, in corpore contexile, et ila diligeuiercon- salvandumlui orationihus coinmitto, si lorle respi-
scribiie, 111per singulacapiia commenta sequanfur, cial Dominusdecoelis,et mil<iignuscat,ci liis quibtis
el non per pagiuas divisum ipsum opus habeatur indignipr.csideinus iuisericprdiauicoucedat.
Sicul istud est, ut iterum nos de vobis debeamus B EPISTOLA XV.
n ibis retro scrihere. Tu aiileni, dominc, rnoie tuo EJC^DEM BRAULIONIS ADBASILLAM CEUMAMAM SUAM.
ea quseopliine nosii a nobis |>elissc.re, et dum hu- Dominaeraeseet dileciissimsein Christo filiaeBa-
miliialemluam insinuas, uosirani iiescienliattipro- sillae,Br.uilioservus inulilis sanctoruin L)ei.
bas. Intcr horribilis ntuilii proccllas vexaius cogor
Sed qusespui si quid in lioc negligenter dixero, luis litleris respondere inquisitus, el quid priiijuui
ad le respicialcausa, qtiia uJirajnbes quaeierequani debeaui as=uniere, satagit aniinus; uirum moerores
dedisli, el roagjsvisexigere quam inforinasvi. meos indicare, an libi consolaiioncmadhibere; vel
Consulisenini.i iiirum sexln feria Paschae per le- si couiinodumsil prseseiilemsalutem iniimare, si ta-
ctiones singulasAmcnresponderidebeat, vel consue- men salus dicendaesl vita moeroribusafllicia. Nam
to modo decanlari Gluria, quod neque apud nos fit, ecce i]uotidiemigraut ab Ecclesia boni, el augentur
ncque ubicunque fieri yidiinus, nec apud prsestan- quolidie niali, qimrtiin non minus nos illoruui dc-
lissime niemoriie domiiiummeum Isidorum, deni- fectus quaniisiormncontrislalsuccessus: ct quidem
que nec Toleto qtiidem, vel Gerund-i.Rninseautem, prohibemur ab Aposlolo inortuos noslros lugere,
ul aiiinl, nullumeo die celebralur officium: credo p. sed quis non lugelquando bonocarel prae=eiiti?Nam
equideni quod non alia cattsa, nisi ut passionis ipse Vaselectionisgaudetquod Epaphras sibi fueril
Dominisernper innovetur memoria, el trisiitia vera resiilulus de viciniis moriis : in quo ulique sicui
auimaeiu corpore ejus ipsius temporis significatione gaudiumde resiitutione, iia procul dubio habere de-
monsiretur; aut lorte, ut Apostolorumpertu.rbatio buit mcesliliain de ejus decessione. Spe enim eri-
eadem die deserto officioostendatur; imo quia forle gimur, dum iidelibusvilainin meliiismuiari non du-
Ecclesiaab ea die in Petro sumens exordium a m«e- bilamus, ei apud Deumfuriiorcs imeicessores illos
rore initium cepit, ut gaudium in resurreciipue habemusquorum hicad prxsens desolatumedestitui-
roetat. mur; sed nescio quomodo, inter iirseceptaconsola-
An quia omnis Christianusad inslar Christi pie lioniiin et spem resurrectionis, quamvis credulam
in hac vila degeus per vias pervenil ad regnum Dei mentem desideriifrangit affectus.Sed ubi non repe-
tribulationes, idpPhseq admonitjo tristiiiarum redi- ritur quo evadatur alius portus, hunc ipsum am-
viva anni conversionein Christo nobis signilicatur, plectere debemus toiis viribus. Quoniamin illo qui •
ut Clnistus procul dubio imitetur? justificat ittipios, et resuscilat mortuos, spes non
Sed cl ob hoc milii yidetur illius noclis instituta confundit, quia credimusnos ctim his qui jam dor-
inojstiiia, et ut ab Ecclesia, quse adhuc in hoc D ] mieruiit in regioue beala " futuros.
iuundovisibilis est, ea quse corporaliter in Chrislo Nottest siqttidemoptimusconsolaiorquem proprii
. gesta. suni yisibiliter impleantur; uam sicut resur? vincunt gemitiis, et quem a verbis lacrymseaut sin-
reefio Doininisimpla in lselitia, ita nostra dupla, ct gultus excludunt. Nam ecce moerenlemmoereusipse
iu prsesenti,scilicet, et in futuro saeculo,significalur consolaridura cupio, volvunturper ora lacrymae,et
in Pascha, et ideo necesse esl, ut illa die prsamilta- obfirinatoanimo non queo dissimulare quodpatiur :
turmoeror, quasi prsesentis vitae forma, et sumatur sed quid agimus, quOniamhaecsors post peccatum
gaudiuro in Redemptoris nostri resurrectione morlalitatis nostrss una esl una seinenlia. Pius et
gloriosa. impius, justus et sceleralus, probus et ncquarorapi-
Ecce qusesensi, ci.tat.im,ui occurrii, quania poiui lur; sed non posthac una sententia, una cohabita-
breviiate, suggessi.Vesiruro est inde si quid melius lionesanctus et damnatus detinetur. Ob hoc tolere-
probaveriiiseligere, atque si qua offenderiut,vestro mus araariludinesvitse prxsentis, patienier exspe-
-judicio aut corrigere, aut ampulare. clantes quod quandoquefuturi sumus, et_gaudcaiiius
De vestiendoautem altari, seu vela miltenda lioc in Dominode spe vilsefelicis, orautes pariler et pre-
0 Ms., regionembealum.
 6' 3 S. BRAULIONISCJESARAUGUSTAMEPISCOPI 6C4
cantcsuttamcliarispraemissisquam nobis subsequen- A bis lanta prarsumere, et ordinem pene postponerc;
.ibus et placaius ubi.queoccurrat, et non districtionis quia chariias, utaitquidam Patruni.ordinem
nescii;
suaejudicio uosusquequaquediscutiat; sedsuperexal- et Apostolus : Charitas, non quserit quse sua sunt,
let miserirordia jiidiciumet consueta pietite, dum illi ac sic cum ego vesira prassumpsi, noii mea
qusesivi,
Iieneplacituro fuerii, in refrigeri.o promptuarii sni quod et yos fa.cere credidi, si tameti huic vos pe-
iios dignelnr adunare. percisse di.dicerim, et ideoiii hunc famulumvestrum
Hac spe aniiuemur, hoc affectu illi serviamus, ct ordiiiationeni dedi, non tamen sine lestihcatione et
in iiivicemiii ill.oet affectum di.lcctioniset remedium inquisitione ipsius vilse; unde fogo ut taro mihi
consolationis habeamus. Te autem qtiam maxime, quam ei ignoscatis, ut si a disirictionis vestrae sen-
domiiiafiiia Germana, exhortans precor ul iipn so- lentia tam longinquus terrarum me situsimnninem
lum tibi, sed omnibus quihus recessus tanli viri reddit, hinc saltem beriignitatem ostendatis, cum
inceroreni attulit, tam pFiidenter iiiodum consolatio- isli prsesenii pietatis et bonilatis iniullu prO mere-
nis adliibeas, nt illuni exspeclarc videamini, non mittitis : quod si obtineo, qnaesout gradus a me sus-
arnisisse, nec dolealis. quod lali tnlore carueritis, ceptos, inio per manus pusillitatis meae acceplos,
sed gaudeaiis quod lalem haliueritis. eum habere pcrmitlatis, et pro parvitatis meie infe-
De cjttero omnes pari cfec.tu saluio; ornnes pari " licitate Chrislo Domino indesiiienier supplicetis,
supplicatione deposco ut et pro roe ojctis, et tristi- quatenus non spluro a vbbis yeoiani percepisse roe
.tiara quacaccidil a-quanimitaicteroperelis : non sum. sentiam, sed etiani vestrse orajionis ope Euffuluis
ignarus quanium vobis atlulerit lumentuin hiijus adjiivari me in hnjus vilas morlalitate a j)omiuo
nirotii raaluin. inanifeslis indiciis letieam.
EPISTOLA XVI. Saltilem auteni religiosa humiliiate et davoiis-
EJUSDEM BRAULIOMS ADAPICEIXAM. siroa servhuie vesirae beatitu.dini persolvens qtiaiso,
Dominfcelin Chrislo filijjeApicellse, Rraulio ser- u.t, nactis oecasioiiibus, vestris merear iHuslrari api-
vus inutilis santloruni Dei. cibus. Hseeet Aytilfopresbytero et abbati.
Siquidem alii fuerat hic Codex conscriplus, tainen EPISTOLAXVIII.
quia petitionem vestram ofTendere uoii potuimus, EJUSDEM BBAUjLlONISAA CONSANGUINF.i^ SUAJtPOKPO-
vobis eum niisinius. Credo cnim superno nutu hoc NIAM ABBATISSAM.
contigisse, ut alii prsuparatus vobis esset collatus : Doniinseet in Christp fithe Ppniponise abbatissse,
habes eiiiin ibi sancium -Tobiam, cujus amissio ocu- Braulio servus inutilis saiicioiuro Dei.
loinm consoletur animum tuum super amissttin vi- _ Unovulnere confoasuseimuliodolore excruciatus,
nim: habes et Judilh, qusein viduiiale ornata vidui- cuni linguseofficiuninon sineret exercere amarilu-
latem tuam doceat virtuiibus esse composiiam, atque dinis vinculuro, el magis iiberet flere quam loqnt,
inortificatum in corpore luo epm in cpjus typo Ho- ecce alia alflictio supcr afflictioncm venit, et eon-
lofernes praecessit, ut beiiedictionem genlis fideique triiio super contritionein irruii, qtiomodo si qurs
tnre consequaris, cl in futura posieritate in nomen fugial a facie leonis, ct occurrat ei ursiis; aut a per-
iiieraoriainqiie perpctuam benedicta habearis. Vale ctissu scorpionis ejulanli adjiciaiur morsus colubri:
in Domiuo, et noslri memor pro nobis orare di- ita me seutio usqiiequaque dejectum et contt ilionis
gnare. miseria afflictum.Falcor enim, mi doinina, quolies-
EPISTOLA XVII. cunque volui aliquid tibi de transitu sanctaeniemo-
EJDSDEM BRAULIONIS AD.WILIGILDUM EPISCOPUM. riae germanse iuse doninae Bassillae seribere, toiies
Doriino heaiissima, et in Chris.ti membris venc- amaritudinc affectus, et aiiiroaa siupprem ct sensus
nnido, atque omni dileclione amplectendo domino hebetudiuem et linguseincurri toiporem, quia occu-
in Christo meo Wiligildo episcopp, B.raulio servus paius luctu, iu luiiere roente vereabar : sed dum in
iiiulilis sanclorum Dtei. lemporis prolixiiale cum doloris mei relevatioiie
Non sum ignarus roe conlra Patrum sanctiones et r>vellem proferre sermonem , rursus geinin'aH);malo
decreta canoniim egisse, cum monachum vestruin perculsus in lacrymis coniabesco; id esl, reverendce
de asylo monasterii. me scio et stilidiaconutnei dia- memorise domini mei Nunniii episcopi exilus inibi
conum sacrasse : quia quanquam - Ecclesia Christi exis^itexitiosus. Unde coinpressus quaniulacunque
loto orbe terrarum dilfusa in unjversitale catholica enjitlo verba et gemitus. 0 qiiantum in liis dupbus
habeatur una, tamen cum rectoribus suis innititur nostris bonum perdidimus temporibus J qriod.luinen
atque praesulibusguhematur, el divisain privileg^iis, veritalis! quod exeinplum Jionaeactionis ! quantuin-
et una habetur in compage credulitaiis, ac per hpc que intercessum pfo piaculis nostris! Ubi nunc prqe-
seritio me ordinem excpssisse; undp in prima fronte sidium noslrum quod in illis fuit apud Deum? Uhi
liujus epislolx lioc studui ponere, ut lasso errore miserprum refugiiim? Ubi susceplio peregrinorum ?
compendiosiusperciperem indulgentiam venjae. Nam Vel ubi monachorura et mpnacharum refrigenum?
cura ha?c ipsa recogilo quod quamyisdiyersitale re- Videslu precul dubio quid tangam, et quid explicare
ctorum in muliis parliatur ordinalip ecclcsiaium, non valeam : aifectum lanlum oslendo, naro bpnum
tamen cumunam eam esse procul duhio meminimtis, eorum dicere ncc incipio, sciens quia ctiam si esset
spe chariiatis animamur qua) nos compulit et de vo- roihi Eerinouis copia ct Hngux gratia cum ingenii
663 EPISTOL^E. r.fin
memoria, inexplicabile mihi fore exislimaveraroeo- A i ma virlulis suscitnrc facilius mortuos quani uobis
rum refricare sanctissima gesla: sed tanlum, ut somno deditos.
dixi, demoiisiroquid rooerear,et quanlum rooeroris Ecce isla dicimus, et tamen affectu nescio quo in
in me patiar. lacrymis retrahimur, et credulam mentem desiderii
Vsevse prsesenii vitae, quam decet potius flere frangii affectus. Heu ! miserabilishumana conditio,
qnam ampleclere, odire qunm amare. Transeiint et sine Christo vanum orone quod vivimus. 0 mors,
bona, succedunt rnala, et assiduo cursu transimus : quaoconjunclosdividis, el amicitia sociatos diira et
et nos, nescio qua ebrielate mentis, permansuros crudelis dissociasI jam jam confractaesunl vires tuae.
putamus; insensibiliter enim fngiunt tempora, et Jam coniriiunj est impium jugum luum ab illo qui
mors propinquat futura et nobis spes prsesenlium tibi per Oseaerigidus minabalur: 0 mors, ero mors
imaginattirgaudia temporum. Felices quorum lselilia lua. Unde per Apostoluininsultamus: Ubiest, mors,
Deusel gaudiumdebeatitudineesi futurorum,quorum vicloria tua ? Ubi esi, mors, aculeus tuus? Ipsequi te
crneialuscum Chrislo etopprobria in crucis ejus ve- vicit rios redemit, qui animam suam dilectam tra-
xillo, ut in seierno recondantur triumpho ; ergo in didit in manus impiorum, ul ex impiis faceret sibi
illo noster omnis dirigatur affeclus, ibi omnis exten- .. dilectos.
datur serviius, ul ab ipso sit inlerior bonio nosler B Longumquidem est el roulluin quaead consolatio-
consolatus, qui pro nobis esl passus, el nos nun- nem communemde divinis Scripturis debeant repli-
quam el nusquamrelinquat solos. cari. Sed sufficiatnobis spes resurrectionis etocuio-
Quapropteradhibe animsetusesolamen sanctarum rum nosirorum directio ad gloriam nostri Redeni-
Scripturarum meditatione, et per le consolentur so- ptoris, in quo nos per fidemjam fesurrexisseputamus,
rores cseterse,simulque dignamini orare ut mihi per dicente Apostolo: Sienim mortuisumuscum Christo,
oralionis vestrae praesidia dirigat omnipotenlia di- credimus quia simul etiam vivimuseum ipso. Unde,
vina inler vitseprsesentisnaufragia, variaque discri- qusesovos, ut et vosmetipsas, ut Chrislianao,ut sa-
mina pielatis susesuffragia,qualenus merear vestro pieutes, ut fortes cousoleniini,et illas orphanas ve-
interventu, omnipotenfis vobiscum potiri praeseniia stras lamenlis inlerire non paliamini. Nam sapicnli
in seternavita. luclus sufficit septem diebus ad insiar videlicel prae-
Saluto onines qui lecum Christi Doroini manci- sentis mundi, qui in hoc numero quotidie currii.
paniur servitio, teque prae casteris singulari pietaie Quapropter consolaminiin Domino, et in omni-
salulans peto, nt sicut illius circa me boni sludii potentia virlutis ejus, qui et orphanos et viduassus-
persenseras dilectionem, ita luum in me cohleras p cipit, ct oronessua gratia regit, facitjudicium pupillo
sancluro aroorem: uiliilenim cxlraneiim facis, si me ct viduae, humilemet psupereni jusfificat, ne vi-
diligis, cujus ct qualitaieni nosti mentis, et quem dearaini in hominem spem ct non in Dominum ba-
consortem habcs sanguinis. Explicil buisse.
EPISTOLA XIX. Novi quippe quod vos in illo dignilatis amissse
EJUSDIJM BIUIJLIONIS ADnOJONEM ET EUTROCIAM. recordatio cruciet; allera enim prolem, aliera amisit
Bominis et filiis meis Hojoniet EulrociaeBraulio. conjugcm; sedet nos ipsiamicum. Sedquid agimus
Scio, scio non esse optimum consolatoremqui vcl facimus, quia omnis caro fenum, et omnis gloria
indigeal consolatore, et non relevare luctumalterius rnundi velut flos feni? Si Creaioris nostri, imo quia
nuem proprii vincunt geniilus. Sed tamen quia pec- ipsius hsecesl volunlas, unde Apostolusdicit: Ortus
cante homine haeclex mundodata cst, et isla senlen- est sol cum ardore et arefecit fenum, et flos ejus
lia Dei est, ui quotquot horoinumnativitas in lucem decidit, debet nobisejus volunias esse chara, quam
producit mors amara occidat, necesse est ut tam et renuere nefas, el non amplecli impiumest; curo
mihi quam vobis hocad solatium occurrat, scilicet, procul dubio non quod nobis, sed quod ipsi placet,
quia in funere Hugnanis nosiri nec priroi isia nec et immutabileet firmum duret. Non enim sumus
npvissimi snslinemus. Sed et ut aliquid de aliioribus ID nostri sed ejus qui nos redemit, ex cujus volunlate
el melioribus rebus ad roemoriam reducamus, spes voluntas semper noslra pendere debet * ob hoc ct in
omnium credentium Christus excedenies a mundo oratione dicimus: Fiat voluntas lua.
dormientes vocat, non mortuos, dicens: Lazarusami- Quamobrem necesse est ut cum Job in funere
cus noster dormit. Sed et sanctus Apostolusnon vult dicarous: Dominut dedil, Dominusabstulit, sil nomen
nos contrislari de dormienlibus, ae per hoc si fides Domini benedictum.Dicamushoc cum Job hic, ne
nostra lioc habet, quia onuies credentes in Christo dissimiles in causa prsesenti ab eo inveniamurillic.
secundum vocem evangelicain non morieiilur in Jam autem finem sermoni faciam ne tsediumJe-
seiernum ; fide s<iinusquia ncc ille morluus est, nec genti ingeram. Quod superesl vero, oro omnipoten-
nos rooriemur. Quoniainipse Dominusin jussuctin tem Boriiinum, qui vobis tribuat ei consolationis
yoce archangeli, el in tuba Dei descendet de ccelb, medelam, el vilselutelam, etmihi per vesira scripta
et mortui qui in eo sunt resurgent. Spes ergo nos mcerorisvestri relcvalioncmoslendat. Hermenfredum
resurreclionis aniroet, quoniam quos hic amittimus nunc ad me rcmitlile, ut viso me ad vos dcbeat re-
illic revidebinius; tantum esl ut in eo benecredamus, dirc. Expiicit.
prseceptis scilicct ejus parentes apud qucm esl sum-
667 S. BRAULI0NI8C.ESARACGUSTANIEPISCOPl CG8
EP1STO.LAXX. t\ Hoc quidem jam olim aliissinio iiispiraiiiiiie, et
A
EJUSDEM BBMJLIONIS ADEOSDEM. sacra meditaiione gloriosissimi filii vestri principis
Domniset filiismeis llojoni et-Eutrociae Braulin. noslri Chinlilanisrcgis insedcrat animis. Sed dtmi
ln quanluin audio, nulla vobis esl consoiatio pnsl sna accelerat vota, vestrn Deofaventead e.um perlala
septimmn diem. Jam debuistis deponere luctum, snnt hnrlamenta. Nam jam totius llispanise atque
quia grandis in su.-ipieias impielas iri Dominumesi. NarbonensisGalliaeep.iscopiinurio coadunati eramus
Contra voluntatem Cre-iioris agilis, si ullra mo- collegio, quando Tuniino deporlante diacpno,
dmn liigelis. Nos enim ad Hugiiaiiemproperabimus; vesirum nobis est allatum decretum, qup ct rpbu-
porro ille non revcrtetur ad nos, et ideo suslinendus siiores pro fide et alacriores in perfidorum essenius
a nnbi»est quasi absens, non quasimortuus. Omil- resciiidenda pernicie.
lendus, ut illum exspeciare non amisisse videamur. Unde faierou.r,.praeslaiiiissimepracsulum, et Jjea-
Undeprecor, ne forleiram Dei contra vos conciietis, tissime doniiue, non humanum hic nec morialium
deponile luclum, sumite consolationem, ne cadatis l.ibarasse co.nsiliuin, sed omnipoteiitis Crcatoris
in' desperaiionem, nam iniqua res est quod com- ubique proviiam et nusquani nuianlemadfuisse sen-
muniier omnibus accidil singulari obsiinaiionc de- leniiam. Cum enim lol iiilerjacentibusterris, lantis-
flere. Vincitequanluro polestis, imo plusqunm po- 1B. que inlerjectis inarinis spatiis, uno modocamdemque
lestis mollitiohemanimaevestrae et ubertim fluentes sementia yegetalor oiiiniiim et reclor animaruin
lacryirias reprimiic, nam qtiod Chrislo non placcl, corda principis simul.ei vestra conformiter pro reli-
nec Christiaiiis placere debet. Jam enim et nos no- gione commovcril; r,uid aliud d.atur iiilclligiqttaiii
ininis ejus mcnioriain in oblalionem ad aliariunii liis,cui ctira est.de o:iiiiibiis,il!ud,ulrobiquedivinilus
Doininifecimus.ci Cliristo oroiiipolentianiroam ejusi inspirasserjuod in sapieniia .tulernitatis suae catho-
coniinenilaviinus. licse,prpdesse prseviifitEcclesiae.?
. .Ut cognoyi, et vos ila. egistis. Commendavimus i Quamobremincnarrabili affectu.grates rependimus
eum Crealori Christo Domino, qui eum.creavit ett Doinino regi coelorujn, et benedicluin nonien ej.us
recepil; de Ppere suo quud voluit egri. Quis enimi extollimus ultra omnia prseconialau.dum.Quid eiiim
dicei.ei : Quid fecisti? aut quis slabit conlra judi- majus, aul quid poiest esse commodius hiimanac
ciumejus? nunquid potest dicere lulum ligulo sno : creaiurae,quam praeceptis divinis obtemperare, et,
Qttare s'c fecisii? cum potestas sil ejus, cuin voltie- scinulatip.nedjscreloc scieritia; desperatorum animos
rit,-fingere, et cuin volueril frangere. Ralionabiles i sfudio yigilanti ad viam saJutis reduceref Ncc.coro-
vos Dominuscondidit:reddite vobismelipsisratioiiem l nse yestfseconlidimu.sinfructuosuni btinc foreiabo-
quoniani. iiiliil poiestis afflieiionevestra ei conferre,, C rem, quo studes et excitatos fieri alacriores pro.fide,
ctcavele ne f.rte dum conlra Dei voluntalein agen- et Spiritus sancli calqre miiius feryentes accendere.
tibus debite ir.iscitur, ctiain illi indigneiur. Unum 1 Equidein nec nps taiiius torppr involyeral, ut. officii
esl quod superest ut et vos solalia capiaiis, el quo- iioslri immemores nullo cceip.slisgratiae instiganlo
lidiaiiani orationempro illitis requie anie Dpmjniiin ) moveremur prpspeclii, spd pro qualitate leniporiini
fumliitis, niiin cl nos ila facimus : lioc solinn licet,, dispensatio e*stitii praedicantum, et qupd a nobis
flinplius lugere iion licet. .Quapnipier obsecro perr uon est hucusque sedatum.dispens.ativepolius quam
JJoniinuin ut consoletis vpbis, -et potiiis pro his quiti negligenler aut formidolose vcslra noverit beatitudo^
reiiianserniit-qua.in.pro eo cui subvenire-nou pplesiis s pefactum : ut Apostolus.moriet diceos : Jn 'leiiilate
.curaiu portelis. corripicntes, divers.a sapientes, ne foite dct illis.
Dotiijiiusauiem oinnipoiehs illud yobis tribiiat, ulil Dominus ppenilentiani ad cognpscendanrvefilatem,
:et .illum iion offendatis, et quietem vitain in lioc e et resipiscaiitde diaboli laqueis.
niuiidoperagalis. Quocirca arlificioso temperameritoagerevoluinjus,
EPISTOLA XXI. ut quos yix inclinari posse disciplina rigida cerneba-
F.JUSDEM BRAULlONIS NOMINE CONCILH VI TOLETANI ;] _ .mus, Christianis blaiiditiis flectercmus, el genuinam
SCItlPTA ABHONOltlUSl 1. duriliam assiduis et longinquis prsedicationuro fo-
Doiuinoreverendissiino eiaposiolicae/gluriaeineri- i- iiienlis subigerinms.
lis honorando papae Uonoiio uniycrsi, episcopi pcrr Nam nnn credimus ad damnum pertinere quaiido.
ilispaiiiani consliiiiti. . ; victpria prppagatttr ex djlatione.cum nil sii tardum,
Opiiine.saiis valdeque congrue calhedraevestrse a ubi res majori diserelione ponderafur. Et licel nos
Deo; vybis collaise-inunus persolvilis, cum sancta ,a borum quse in objurgalipnero.nostri vcstra sanctilas
sollicilud ne omnium Ecclesiaruni,. prairiitente do- i- iijdebile protulit, pro liac duntavat aclione niliil
ctrinae luniine, -et in speculis constiluli, Ecclesiae ae omnino respectet, prsecipue tainen illud non ,Eze-
Chrisli digna tutamina providetis,el dominicselunicac aj chielis sed lsaite tesiimoniiimj.quanquam pi;ophelae
derisores divini gladio verbi et.superni lelo zeli con-i- omnes uno proloquanlur Spirilu : Canei muti non
fodilis, atque sanclain domuin Dei, nialrem noslrani, i, valenlestatrare, -ad._n.6s_, si bealitudo vestra dignatur
-studio veslro vel vigilantia a nefandis prseyaricalo- j- cpnsiderarp, .ut prsefn.isiiiJ.us,' nullo modo periinet;
ribus et exsecrandis descrtoribus ad Necliemia;si- i- quia gregis Doininicustpdiam, ipso inspirante, jugi
iriililudincmevpurgati.-. tigilia peragcnles, el Jppos mprsu et furcs lerr.emus
fifiQ EPISTOLJE. 070
lalralu, illo in nubis non dorinienie, nei.ue dorroi-AA prbiracius fastidium veslris iuferret audiiibus, bre-
taute, qui cuslodit Israel. Ejus enim sumus figmen- viter quidem, sed sufficieuter respondimus, ut pu-
tum creali in operibus bonis, quaepraeparavil, ut in lamus. Sapienti enim viro pauca dicta' suffi-
illis ambulemus.Quippelocisopportunis, ct censuram ciuni.
propler transgressores edidimus, el debitum praedi- Hoc autem polius et propensius qusesumushono-
ciiiionis.ofJiciunjnon tacuirous; quod ne apostolatus rificenliamsanctitatis vcstrae, ut ad beatorum apo-
vestri apex consideret,a nobis excusationis et non. stolortim meinorias omniuiiiqtie sanctorum, ctiin
veriialis causa depronii, retroacta lemporum gesta prcces pro lolius Ecclesioestatu in conspectu dirigis
cum roclis prsesentibus vobis arbitrati sumus neces- Domini, pro noslrse quoque parvitatis humilitate
sario esse mittenda. pietate benigua eniinentitis digneris effundere; ut
Proinde, doinine beat.issiroeel honorabilis papa, in fumo veslrte supplicationis ex aromatibus royrrhse
ea charitale, quae nobis prsecipuum munus ex Deo et thuris peccaminum .noslrorutii resolvatur sentina
esl, ctim veneralinne qua sedi aposlolicse et luse fetoris : videlicet ne digna factis in prjesenii velfu-
sanctiiali honorique debemus, lidenter iiilimamus de turo persolvamus sseculo, qui neminem mor.talium
conscientia bona, ei fide non ficta, quid exisiiimaiio novimus hoc mare inagnum transmeare sine pe-
nosira in hac habeat causa. AibitTamurenim putasse B " ricnlo.
falsiioquosfacile aures mansuetudinisyeslrss opinioni Ergo, prsecipueet excelleiiiissime aniistitum, tam
palere sinistrae, cum sx>pesoleat sine auclore falsa pro serenilale filii vestri principis noslri, quam pro
diciio evagare, atque levitate sui mentes instabiles nobis, vel pro plebibus nobis commissis apud Deuni
penetrare, ut greniio foveanlur inendacii infidi veri- iniercessionis luae porrige opem, quse sanctiludint
latis et nescii, ae sic quia nulla eos aperta consola- vestraead gloriam proficiat seternalem.In hoc quippe
tur veritas, fucata saltem luteiur iniquitas. Sed quo- el nos impendimus operam, a Domino petentes oiiv-
niain desiruit Deus os loi|uenlium hiiqua, ideo nipotenle ut lranquillum et quielum in conversatio-
figmenlum colubri non ciedimus fecisse vesiigium nis religiosissimse dignitate Ecclesise suse cursum
in petra 1'etri, quam ftindatamesse novimus slabi- tribuat temporalem, ul navis (idei, quaeinler scopulos
liiaie DominiJesu Christi; et quanquam tu, sanclis- tenlationum, elCliarybdim voluptaium, alque Jhictus
sime, bene officii tui memor, nos pro divino cultu persecuiionum, vel Scyllaelalratgs, rabiemque gen-
zelare adhortalione sacratissima mones, lameri non tilium assidue convexatur, sua gubernatione ac mo-
credimustam funesti venennm mendacii in pectoris deratione ad salutis portum quietissime deducatur,
veslri placidiiale locum patiilum inveuisse; sciraus , ut increpalo inari, et ventis, cuiicta ei prospero suc-
enim opfimseesse meniis indicium prava difficilius cessu proveniant ex voto feliciiatis.
credere. Nam et ad nos perlatum est (quod tamen Iu calcem hujus epislola?rati sumus aliquid pe-
incredibile riobis, nec omnino crediium est) oraciilis. culiari modo ceu capiii noslraeadministrationis manu
venerabilis Roniani principis permissiim esseJtidaeis; porrigere, ut gravissimo examinis pondere aposlo-
baptizatis reverti ad supersliiioncm suse religionis ; lnliis veslri elegantia pensiiet, iitruin deheant quoli-
quod quam falsum sit.sanclimonia vcsira melitis; bet facinore irnplicati a nobis seiitentia taiu severa
novit. Callidus enim el ubique insidiosus humanii percelli, ut istos praevaricationis naevo mnculatos
generis inimictts,cum operis sui impensam peiseiilit. vestra censuil bealiludo damnari. Nam hoc nunqiiaui
nihil proficere, cx mendacio famaedanuiatorum ni- et nusquam aui iuajorum iiostrorumgeslis pefacttim,
litur corda solari. Sed tu, reverendissime virorum_ atit eloquiis divinis in Novi Tesiameiili paginis fe.
et sanclissiine Patruni, insta, insta viriule qua in, perimus insertum.
Dominovales, prsedicaiionequa polles, indusiria qua; EPISTOLA XXII.
ferves, et inimicos crucis Christi ac daemonieolas ; EJUSDEM BRAULION1S ADEUTROPJUM EPISC0PUM.
Antichristi variam qiiantocius per occasionemtrans- Doiiiiiioineo episcopo, Braulio.
rliicii. sinum matris Ecclesiae.Utraque pars, Orienlis5 ry
] Sollicitudini beatiiudinis veslrse, qua le djgnaris
scilicetet Occidentis, voce lua coiiinionita et divinoi iniineriium requirere, dum rion possum dignas gra-
prsesidiotuo sibimet inesse sentiat adjulorio, et pra- tias agere, quanlo minus respondere? Sed ille qui
vorum studeat demoliri perfidiam; qtiaienns alterurai solus se debitorem fecit pro inope, et cui cura est
Eliam afferens, dum infaustos propheias Baal punis,, respondere pro impossibile, vice mea libi Domiiio
et zelo majori excruciatus solum te remansisse3 meo respondeat, et" benignilatem quam in me os-
conquereris, superna audias voce quia multi reliquii tendis ipse restituat. De lesto autem 1'aschali, quod
sunl qui non ciirvaverunt genu ante Baal : hsecenimi inquirere ab hiimilitate uostra jussisli, noverit san-
nos, non jactantiae neque superbiae spiritu inflati,, clitas vestra hoc esse rectum ui sexto Idus Apriles,
veslrsesuggerimus beatitudini, sed verilatis cultores,, luna vicesima priraa, Pascha anno isto celebreiur.
ul de nobis noveris veriiatem prseeunte bumiliiaie,, Sic enim antiqui majorcs noslri praesCripserunt,id
justuni vobis putavimus inlimare, ut inter nos veri- est, ad Tlieodosium imperalorein Tlieopiiiius, sic
las consiet, cum infidelesvanitas fallit. successor ejus Cyrillus, sic Dionysius,sic ad papam
Et quamvis ratio posceret ut .vobisad singula de« Lconem Prolerius, nccnon ef Pascasinus, et reliqui,
bcremus respondere, tamen ncc in longum sermoi quor.umlongum est.faccre mentionem; sed et noslri
6 i S. BRAULIONISC^iSARAUGUSTANlEPISCOi'1 672
temporisvir iusignis TlispalensisIsidorus: neccredo A EPISTttLA XXIII,
eo.sin negolio tam magno ac necessario prseterroissa
EJUSDEH BRAULIONIS AD UNIANIMCM VALENTINUli
diJigentia et iabore potuisse delinquerc. EPISCOPUH.
In lalerculo " autem, quem dominus inspexisli,
siem vesira sanctitas scribit, forle mendosi Codicis Domino Unianimo Valentino episcopo, Brattlio
aut Jibrarii error esl, el ideo non ut debuil, sed ut servus inutilis sanciorum Dei.
Sanctitudinis vestrse apices gratis admodtm nobis
conligit, praescriptum habet. Namin Kalendis Aprilis
boc anno non Christianoruin, sed Pascha occurrit jucundeque perlati sunt, eo qnain maxime cum es-
sent pignus charitaiis et salutis vesirse indices, ut
Judceorum, ex Veteri non ex Novo Teslamenlo. Sed
esset vicissim occasio, quam charam vobis esse
quoniara oportet ut illorum praecedat cl sic nostra
sequatur, quia prius Velus, postea Novuin exsfilit confidimus, qua dileclionem mutuam redderemus.
Sed quoniam nil sine Creatoris noslri et disposito
Testamenlum; unde et Bominus quinta feria velus
Pascha cuni discipulis manducavit, el nobis post hoc rerum moderainine credimus accidisse, ipsi rccur-
Sahbatum, quod in Dominica lucescit, passione et rentes gratias retulimus, quaulas cor nosirum po-
resurrectione sua sacravit, ideo cum illis simul ce- test et Iingua dicere non potest. Nam quid melius
lebrare non possumus, prohibcnle etiam Nicaeno nB et animo geramus, et ore loquamur, atque slylo.
concilio, quod in septimo libro ecclesiastico refertur promamus, quaro <le co gralias, nec dici dignius,
flisioriav ncc audiri brevius, nec cogitari lsetius, nec intelligi,
vel agi fructuosius pulo.
Quocirca in sequenti Dominicacelebrandum esl a
nobis Pascfaa, quod erit, ul prsemisi, sexto ldus Legi enim lifteras tuas et blandiloquio tuo per-
suasus, opprimi me poiius officiis, quibus me tihi
Apriles, luria vicesima prima, cum illorum in Kalen-
paruisse, quaro sublevari, perscnsi. Nil
dis Aprilibusin praccedenti Domiiiicaluna celebretur. computas
enirn in nobis aut parum esse sentimus de liis quse
qnarta decima. benevolentia 'vestra nobis ascribit; sed ct si qnid ibi
Porro quod seinissis ex leriia partc usu nostro verum pro nie esidictum,ad illuiii referri necesse est
dccurrit, apud illos vacat, qnia nisi quarta decima a quo omiie dntura opllraum est, a quo etiam inerituni
fuerit impleta, iion celebrant Pasclia. laleexstaituura,ulperquemlibetnoiilibirespondeaiur,
Sed ut in brevi satisfaciam, et Dominus nosler iiisi benigne. Et lu quidem, mi doraine, dileciionemerga.
Jesus Chrislus, qui vcnit non spjvere legein, sed nos tuam ul oslendas, ita scribis. Sed qusesone amore.
implere, quia fiuis Iegis Christus, prius conslituturo fallaris, quanquam ipsum amorein non in scriptis.
cx lege Pasclia hoc sermone consummavit: Non ^G laniiim, sed in animo collocare videaris. Prouide
bibam amodo de hoc genimine vitis; post hoc, ut ini- cum tibi debilorem me esse non ignorem, si laudes.
liaret Novum, et secerneret a Veterc, et non in tuas replicem, non quidein ero meudax, sed super-
iifluin confunderet Vetus et Novum, Ita exorsus est: flnus esse vereor, curo ea utique vera de le dicere
IIic esl calix ISovum Tettameniumin sanguine meo: possem quoe ignorat neiiio, sed et verecundite tuau
et ut ita a npbis secernalur, distiniit dicens : Hoc peperci, ne intr lattdes meas: pudorem effunde-.
facile ih tneam cothmemorationem. rem, dum vinceret conscieniiam pudicissiroa,na.turaK
Ecce ut in brevi occurrit tibi meo domno sug- lua.
Sed quid faciaro? Scriptum cst: Rcddite ilebitiini,
gessi, scd quaeso, ut nec verbosus, nec superllutis
et nemini quidquam debeatis; sed in hac parie malo
reputer; nam non est meum soluro quod dixi; ve-
ritas enim comuninis est oniiuiini, ac per hoc si nie esse debilorero quam retribulorem, ne forie dum
milii rursus dcbilum compensare conlendis, me talia
quid dignum dixi, donum Dei cst; de quo lu merito
de me velle audire arbitreris. Quocirca peto a te ut,
plus prsesumis, in quo in commune suinus omnes,
cl si quid per me veritas loquilur, potius luum est\ quoties tuis fruor eloquiis, tuseorationis potius per-
sentiara eraoluinenia quam benclicia mea iiumerito
quam ineuin, qnia tu potius diligis veritaiem quam D ] enuinerata.
cgo; et quia oinne dalum boiium desttrsum est, ideo Ecce quod ad momenlum occurrit, amore ciiariia-
niagis inuiii est, quia lu illiuses qui sursum est; si tis inflamroalus
auiein est in his diciis quod displiceat rationi, meiini respondi: ut cum libi pro parvis
est non Dei, ac sic cum vera dicimus, Dei suni, non vertiis sed magnis mulia sed parva respondeo, ipsa
nostra : et ideo plus ejus sunt qui plus ejus est quam serinonis morosi prolixitas sit desiderii mei salieias;
scriptis elTundo potitis quam loquor,
suus, et ciim in rne invenis quod ejus esl, luum in- quia quidquidin facie tua posims ita roilii confabnlari vi-
venis, et in me illius possides cujus sunt illa qusc quasi
deor.
possidcs. Cum sis autera allera animu mea, imo sit in Cliri-
Quod reliquum est, salutem curo revercntia et
airiore dependo, et me orationibus tiiis salvandum sto una anima tua et mea, precor et obsecro ut im-
comniilto. pensissima sil ad Deum pro mc oratio lua, nec me
putes alicujus esse ineriti, ne pigrescatinterpellatio
a Ms., in.laterculum. Laleuidus aulem vox esl liita ad significaridamtabeilam in qua fesla mobilia
apud ccclesiasticos.maximc Brauliohis lcmporc usi- crant adnotata
 613 EPIST0LJ5. tli
orationis luaecirca me , pulando id esse mihi quod A J nec lalranlibus Scyllaciscanibus devorari, nec-ino-
deest iu me, et rninus ores ul siin quod forte esse dulamirieSirenariim resolvi. Quapropterrecte Yeri-
me credis; cuin si afcaria aclionis meae penetres, las de tali sapienle profala cst: Quia wdi/icttstidd-
plus iu meinvenias quod deleas, quaro ab oralione mum tuam supra petram, descendilpluvia, vcnerunt
ccssandoquoifgaudeas. flumina,flaveruntventi,elimpegeruntiti domumistam,
Perfunctis namque occasionibustuts metear illu- el rton cecidit,fundalaenimest sitprapetram.
sfiari aflaiibuset satago petitionibus, et amplissihiac Quorsumista? videlicetquiapervenitad me el in-
. salutis obsequia dependo, quasi prsesenstuis 'obiii- vacauiioevestrsesudor , et placidsementis pro oroni-
libus. bus labor, et quod geminaquodammPdbvla ita gra-
EPISTOLAXXIV; deris, ut el prseseiilis saeculi pro multiplicatione
EIUSDEM ERAULIONIS ADVALENTINUM EPlSCOPUMi boncrtim operum inquietudines loleres, et sancti
Doraino meo Valentino cpiscopo, Braulio servtts stuilii fruclus conversalionesancta procures : atque
inulilissanctoruroDei. ita non ego assenlalionis modo, nec fallacibusblan-
Quibus teinpestatibus procellisve vestram queri- ditiis isla depromo,quoniam;qui adulatur, blandus
Eini conturbari quieiem, eademnoscitn me laborare., quidem, sed inimicus censeiur; sed ad vestros
molesiissimavexaiione.Quidenim polerit csse tutum B ' [Ms., vos] rpborandosanimos, et ad solatialentalio-
his in quibus fines jain sseculoruin devencrunt, ut nmn alquc toleranliamprocellarum,sine quibus hsec
nutante et senescenle, ut ita dicaro, mundo, et acer- vita non geritur, isla prsemisi,ut et adversaforliler
riihis aegritudinibusconcusso, potius experianiur lolerentur, et prospera cavcantnr,atque inter utr.lnn-
ejus morhiset lapsibusaffici,quam quiete maturita- que ita gradiamur, ut prsesenlisvitscIaboresexcrcitio
tis el gravitatisrelici. Sed recurrenduinest ad Deuin, sint nobis, noriexitio. Nam quia susceptor .meus
apttd quein suniniarerum ct potestas conslat univer- esse dignatus es, el partem animse meaete esse non
sorum, ul nec nostris meritis jusia rependat, el nii- dubito, sic |To te milii sollicitudoquasi pro nie ipso
sericordia cottsueta pressuris atque necessitatibus instat, notttmest Domino.Undeprsesenteinservulum
noslris occtttrai, de cnjus cleineniia praesumimusin vestrum benignitativestrsecommendo,ul et per vos
hoc corpore adhuc consiiiuii impeiliri opportunita- glorioso domino uostro praesentelur,et vesira cura
iem te visendi,et tua benedibtioneperceptate fruendi, quomododebeat incedereinstruaiur.
ut quod roagnoperedesideramusquandoqueoculatim Verumtanien,quaesoutquiaHbrumAprinciiPacensis
capiamus. Et quanquaranon dirimit absentia corpo- cplscopitractatum Apocalypsinquaeroetnon invenio,
ris quos nectit unanimitasin Domiuo parilis, quia, t a vobis ad lranscribendum accipiam directum, facile
ubicunquesimus, in illoqui ubique est unum sumus, enim vobis erit propter amplissimam potestatem
quia eumunumet in illo proximumdiligimus; tamen veslram, et cclebrilatero urbis, eliam si eum non
quia ex corpore et anima constaiim.-,ad supplemeu- babeaiis, perquirere a quo habeatur, ut nobis per
tum cursibilisviiae amplius quiddam videtur videre vos praesentetur.Sane in lemporeapud Laurentium
qiieindesidcres,quam desiderare quem videas: hoc cnmiiemdudum eum fuisse novi. Jam domini mci
amore flagrantes et muluo desideramus ct inutuo erit ubi ubi pcrqtiirere, et petitionemmeain implcrc,
salutamus. Ego autem impensissiinercferens gratias ciiius enim et transcribetur et remiltetur.
dignationi luie, quaesiC diligit ut inquirat |>eiove- De csetero famulaiusmci obsequiaomni dependo
iiiani negligentisenieae,quaenon inquiril ut debet, dovotionevobisofferenda[Ms., offenda],el erudilis-
*
quoniaro regionis nostrae horoinCspergere illuc a simo sermonisvestri slylo perenniter direclo illu-
pavenl oh latrones.Sane precor ut non niihi vicissi- strari veheinenterdesidero.
tudo restiluaiur , sed quoiiespatescit aditus, de ttia EPISTOLA XXVI.
iucolumitaieinihi commonitoriumniiltaitir. -f.MILIANI
PRESBVTERl ETABBATIS ADHRAULIONEM.
EPISTOLAXXV, Doninotiic.i Braulioniepiscopo,iEmilianus pec-
EJUSDEM BRAULIONIS ADJEMILIANUM PHESBYTERUM ET£D cator.
ABBATEM. Quo obsequioyel cordisaffectudomino meo gra-
Dominomeo/Emilianopresbylero et abbati, Brau- tias referam pro benignitatis el gratne vestrse be-
lio servusinufilissanclorumDei. neficio, quo mcam pusitlitatemet admonere libenler
Quamvisundique de niiindialis vertigine assiduo et sulutari consilio inslruere dignaris, quia verbis
trstii quatiamini, quoniam ita prospeclu divinoin exptere nequeo, Deumvobisretribuiorem votis om-
ordine estis eonstituij rerum pro copio-is lucrisani- nibus et obsecratione deposco, postularistuam do-
marum; tamen nolui anchoram mentis vestrseila mini mei potestalem, ut quse peculiariter eloquiis
supra b solidissimamccelesiemfundatamesse peiraiu, adiiionesluis meritis et oralionibus apud Dominum
ut non queal, quibuslibel modissaeviatmundus, in- in me perficiendaoblinere digneris, ut merear bene-
lumescal pelagus, ct hoc mare magntimvorticosaro diciionibusvcstris id consequi quod et Dco nostro
erigatcervicero,penitusdissolvi,nec Charybdeebibi, et vestris animis placitui?)esse possit.
a Ms., hominispercjeretillic. rem diredum. Conjiciovero scriptuin fuisse a Brau-
h In ms. deest supra. Jione: Pereunilerdirecto, qua-i exposcenteab ^Dmi-
c Locus corruptus in ms.; legilur eaim : Per in liano non inierrupiam epistolarumdircctionem.
 plS S. BRAULIONISC^SARAUGUSTANIEPISCOPI 67G
Pro Jjbrp autcm quem.inquisiJipneroea iriventumA J Apo.stolusgaudet; et pfo cujus rcstitulioiiegaudiiun
dirigendumyesirae.beaiilndiiii|)raecepistis,.testise$t liabuit, dolere si transisset debuit: et quia non sil
mibj Deus qiiia omni inteniipne qusesivi,ul poiui, optimtis cbnsolatbr. queita proprii vincunt gemilus.
et quandoalibiinvenire nori.valui,fi|ip yestro domno Tu iamen in hac aricipitivia ita nioderare aniitiittii
nostro suggessj, et ipse inier librps sti.osinquirere riaviculam,ut et reoerenlibus sdlamen adhibeas, ct
jussit, sed omnino is.teCodex inveniri non potuil, inimicis occasionemgloriandi nori fribuas.
nam et pro Jibris Laiirentii solliciii fuimus,sed quia De csetero curiibmu5tiiimililalc et reverenlia sa-
i]|o tempore res, sicut nostis, in dispersionemvenit, lulo; et precor pietatera ^iviHam ut le conservare
niliilinde invesfigarepotuimus. dignetur inonini sua gratia.
- Mei vero faroulatus reverenter reddens officium, EPISTOLA XXIX.
idenique me yesirae mentis arcano fovendumtucn- EJUSDEM BIIAULIONIS ADGUNUESVINDAM ET AGlVARltUI.
dnmque committo, et satis huniilitcrobsecro ut quo- • lllustribus doinnis , et in Chrislo dilectissiinis,
Jies .sese opcasiopraebet,ycstris de fojicitatepropria Gundesvindsect Agivario, Braulio servus inutilis
iiierear eloquiis iiiforniari. sanclorum Dei. -
EPISTOLA XXVI). n . illiimanaevitaeroiseriasipse.reclius deplorat qui se*
BRAULIONIS AB«MILIANUM rRESIIVTERUM ETABHATEM.quolidie moriturumexspeclat, etideo noii lamtraiis-
Doiniiioinco /Eiiiilianopresbylero et abbali, Brau- isse de niundoquara vixissc.eunimundp luciuosuin
lio servus liumilissanciortniiDei. est. ... . - r . .
Si veslrum adveiitttmscire meruissem,si viam, si Porro, si ila vivitur ut Christo serviatur, munduin
tempris, si denique constiiutum Jocum, ubi prsesen- vicisse est,' non c.um inuiido vixisse, quod sanctae
tiiim vesirain iiossem videre, culpam non incnrre- memorise.vestram credimus inatrein fecisse, ac per
reini Nam de- his omnibus ignarus, novit Dominus hoc congratulandum est illi, qnia c.aruii tciitation}-
ijuia et praesentiaj ttiaeine prsesenlari desidero, et bus, eiiamsi nos reliquit in diyersis casilms. Cliri-
quomodo fieri ptisset, igiioro..Sed ri utruinque lieri slianenim eiiiin.lransilus procul dubio gaudium est,
potest, qusesout noii despicias visiouemparvilatis de.qup dicil Aposiolus: N.olo.vos contristari, sicut
nosinr, propter quam redimendamvisibiiemse prse- ei cwteriqui spemnon habenl.El iiertim : Mihivivere
buil Redemptor humani generis assumens infirmi- Chrittut esi, et nwri lucrum. Qupd si spcs noslra Re-
laiem nosiram. Sin alias placet,. quseso le ut ores demptor est nosier, in quo nobis et m<rfis vicioria
pro iiie.inisero, et non aliuin repntes qunm si ine ct resurrcctionis gloria Iribuilur, non est quare de-
summaofficiositalesusceptumvidis^es,nam ubictini Q ploremus eoruin casus quos bene lransisse scimus.
corpore animoque et susceptus et servus tuus sim Quaprnpter coiisolainiiiiin Doiiiino,et in omnipo-
. (sine iiciione coram Deo loquor), potui le ubicunque tentia virtuiis cjus, qui et nostruhi poiest esse refu-
assequi; sed eveciio spiritnalis est, ego autem car- giuni, et Iranseuntiuri) refrigerium. Nec lugeaiis
nalis suuivenundalussub correpiioiie * iiifirraitatis; . qupd amiseiilis, sed gaudete quod ad vilam aeter-
ac per lioc desiderium riostrum spiritiiale est, et: ;nam matrein veslratn prsemisetitis. Illic enim ii qui
vefsa vice eveciionis subsidiumcorrupiibil.e-Qua- nos prseceduul nostrnni advenlum operiuntur; sed
propter discordiaconcors [Ms., consorsjj el.concor- iitinara tribueme Deo sii talc unde mn soluro ipsi
dia discors est; ac sic, miseria doiiiinanle, qnae vo- sed eliam angeli pacis lsetcniur. Quid in iongum
lumus non facimus, ul quse nolumus fnciainus.Sedl trahor? Fluvitismortalitatis stare non potesl: cur-
jam sufficit apud prudeiiles aures effectuin prodi- rii.et secttin nos traliit; ac sic lolcrandiimest quod
disse, et impossibiliiaiemnoluisse. conditippeccato pbnoxia hal.ei. Veniiad hanc etiain
De cselero commendans ine , mihique deligaia,, Salvator, el cum Lazaruni dormienlcm vocaret, si-
quaeso,ul sis nobis propitius, et digneris noii sohnni militer et puellam.; tamen ipso hnjus lorreiitis tur-
oraiiOnibiisluis, sed etiain lucre nos culiuine tuie3 bulenlissimam aiiiiiritiidineniut hiberel ait : Trisiit
proteciiunis. D estunima mea usque ad mortem.Tlocille pro nobis,
EPISTOLAXXVIII. non pro se dixii.
EJUSDEM BRAULIONIS ADATAULFUM. Sed quja non est quod decli.nethujus mali inevi-
Domino meo Ataulfo, Brauliriserviis inutilis sim- tabilem cruciatum, patienter tolerafe necesse est
ctoruiiiDei. quod evadere nullus hominum potest. Ncc piiihum
Ut audivi, socrus tua doriinaMelloab hac vita rc-" nobis, nec noyissime contigit : si primuiri, dicere-
cessit. Pulo, ut est aniina tua Christiaria, quod do- mus ab alio ccepissedeberc; si iiovissiniiiin,qiiere-
leas. Sed sicdolorem adhibe, ut possis et uxorenietf renius in alio debuisse desinere, 111qiiocunqueriiodo
, cognatum consplari. Prudeiitis viri est fortiiudine ' a nobis evacuaretur. Sed
quin, ,ul prsemisiuius,nul-
aiiimi et lolerare mala prsesentia, et. dissimulare i Jius liber est pes ab hnjus laquei muscipula.Tacia-
adversa. Uude decet te, charissime domine, rit vir- raus quod Christiani debemtis : folereriius maia, et
tute qua vires sic consolationemluis adhibeas, ut tei sperciniis bona; chafitaie" reficiairiur,- in Doniino
fractum fuissedolore non osiendas; non quod om- gloiieriiur, iu Clifisto consolemur, et doclrittain il-
iiino non doleas, quia in restitulione Epaphratis5 lius, quantum ipse juverit, exsequamur. Potens est
" Jlallem legcre : corrvptione,quod videtur iiumere corruptibilesubseqiiens.
 -677 EPiSTOLyE G78
el illi requicm et nobis auxilium, et illi regnum et A 4 precibus flectilur, intuitu miseriarum ini^eretur-,et
nobis gubernationem prseslare aiflictGSdesolulione iterum consolatur. Nani ci-Nini-
EPISTOLA XXX. viiis indulsit, et Sedechix miserias respexit, et Acbab
EJCSDEM BRAULIOMS ABWISTREMIRCM. nfDictiOnibus quamvis iniqui propiliatus pepercil.
Domno meo Wislremiro, Braulio scrvus inutilis Hoc ideo, sacratissirrie, suggero, princeps, ui jam
sanctorum Dei. jam tandem respicias me afflictuin, miserum, elre-
' Cum nou M
optiirius conaolaior quem proprii vin- medium postulanteni: denudatum solaiio, destittttum
cuiit gemitus, larneu communem dolorem totum ipse consilio, et fragilitate inftrmiiaiis oppressum, et cu-
oplabam susciperp, tmtum ut ttiam consolatioiieiii jus viia in aiiiariltidine posita poiius desiderat mOr-
audirem. Jani enim ille fcralis nuntius me confece- tein periclrare quam in prseserilisvitaeatiras respi-
rat, quando per tuas litieras rediniegratus redivivus raie.
adcrat. Heu nvorlis amara condilio, et sine Christo Eral mibi ulcunque liiijus vitae solamett ctsi in
vanum omne quod viviiiius! Effugiunt lacfymse, oc- ninliis riecessiiiitibusconsiiiuto servi vesiii Eugcnii
currit hebeludo anirriae,iremula ipsa dictatio [Ms., riiei archidiaconi yisio; quia elsi diversis concussa
dicatio], et prse mcerore jtigis concussio iion venii. daninis Ecclesia, in qua iniligni deligati fueramus,
suo ordine; sermo abit : abiit quaro dilexiriius, in cor noslrum amaricabat : veriuniamen recurreiites
qua tibi et copula carnis. el consolalio pmiiis, et no- ad Dei verbum, quia iiou iii soln pane vivit lionio,
bis Causadecofis, ei specittiencliaritaiis iuit. quod non immerilo lnijus viue subsidio intelligitur,
Decus tiiujn, noslra laus, ei oruanienium luum, sed in omni verho Dei reficiebainiir, quoniain scri-
noslra exsultatio efai. Quis enim crederet tam parva piuin cst : Frater fralrem adjuvans exullabilur; et :
aetate eam disccdere quae senec.uti tuae credebatur Ferrum ferro acuitur, et homo exacuit faciem amici
daia divina provisione, ut recrearet lassum, et fove- sui
ref inter curtis sseculianxiiiin? Sed quod non puiavi- Nunc vero jussione glorioe vestrae auferlur pars
mus occurril, et quodnoiisestiniaviinus veuit. Vsevitae animse mese, el quid in hac setate jam agam, nescio.
inoriaii, et quotidie vivenfibus vanescenti! Lumine corporis csecuiio, virlute vacillo, scienlia
Sed quid agirous, qtitmiainmorialium est ista con- destiluor, ideoquepreces dirigo ut non separcs eum
ditio? Consolemur in Doinino, in quo est longe me- a rae, sic non separei is a regno Dei, el semen luum
lioris vitse consolalio, ct quud fides habet vera, non regnum possideat luum. Nam vere, ut fideliter sug-
desinanius desperare de itla, et transduciam eam ad geram, ignoro quanlum illic possit prscslare; lamen
meliora, et Jiberatam de viiae praesentis iniseria : r abseniia istius in hac vesfra civitate lnultum hahet
quem eniui Jibeai ad ianta mala quse iiisurgunl vi- impedire, quia, ut suggessi,ego liihiljam valeo; iste
vere, uesciosi possiminvenireiqui si inventus fuerii, aulein in omnibus erat aptus, ct iii legatoriorum
ant slultus, aut insipiens erii. Ergo quia Creator et susceplione, ct ad implendani veslram jussipnem, et
Redeniptor noster,qui etfutura prscvidelet praeseniia jn diversarum rerum subvenienda occasione.
teuel, quid illi animse conveniret vidit, ob hoc earo Tibi, piissime princeps, cuncfa fatemur : ille au-
laptain puto, quia eam dilexit, et ne nialitia inundi lero qui arcana et secreta perlustral, et necessilates
inularet inielleeluin ejus, nain sufficil diei malilia noslra.s pensitat, animis veslris inspiret, qualiter sic
sua. Quapropter congaudere debeiuus, non lugere; unam Ecclesiam ordinetis, ut aliam non desiituatis.
noii quia amisimus, sed quia lalem hahuiinus, tu EPISTOLA XXXII.
uxorem, nos vero sororem ; sed quia prudeutise tu;c tniNDASVINTHI BEG1S ADBRAIILIONEM.
est illo vivere ordine qui non incedat inimicis in Doniinus, sancto ac venerabili Patri Braulioni
reprehensione, consolare, el animi magnitttdiiiesper- episcopo.
ne dolorem, et ut compendiosiusloquar, sinittl in Suggeslionera eloquentise vestrae verbis iloreniis-
le et absenlis amorcm et rationabilem pisebe cpnso- sirais adornaiam , cunctisque euphoniis verbormn
lationem. Credo quod in spatio tempotis facilius pos- D] succinciam, quam ad nosiram clemenliam tua cu-
sit fieri. Sed jam incipe, nam omnia diu meditaia, et ravit sanctiias transmiltendam, suscepimus, in qua
frequenier cogitata, quamvis sint ntrocia, efficiuntur per lucubrationem luorum verborum sludio nobis
lenia; ac per hoc iu hoc studium pone, illustrissime daturinlelligi, nulla vos intelleclus necessitaie com-
virorum, ut et te et tuos cpnsoleris, et quos cum illa pressos, nullaquc indigenlia sapientiaeexiguosa.pud
dilesrsli illius morle non obliviscaris, ut affi.cluin vos Eugenium archidiaconum relineri.
quem vivente illa per iliam habuisti ainisisse non vi- Quod a nostra gloria expetitis fusis precibus,
dearis. . lmroutato proposilo euro vobis polius relaxari. Et-
EPISTOLAXXXI. cnim veslra sanctiias ista nec immerito crcdiderit
JSJUSDEM BBAULIONIS AB-CHJNDASVINTnUM BECE.M. provenire, quod nostrse serenitalis animus ardenter
Suggerendumglorioso dornino noslro Cliindasvin- euni ad hunc honorem nititur provocare. Nam Deus
tho regi, Braulio servus inutilis sanctorura Dei et omnipoiens, cujus nutu universa deserviunt, ubi
vesier. vult inspirstt, donec sttam bpnam voluntateni im-
Dominus oranipotens, ad cujus similitudinem re- pleat, ut ad imniolajjdum sacrificium suo Greatori
guant boiise isiius mundi polesiales, supplicantum placiturus accedat: nam prscemincns Domini pictas
679 S. BRAULIONISC^ESARAUGUSTANIEPISCOPI 680
hos.jam pracscivit quos etiam in melius' prscdesii-AA tertium remeare. In liocsperantes non deficimusfide,
nare desiderat. Adco, si ista in Dei voluniatc, nt quia misericordia sua cireumdabit quorum spcs in
confidimus, persislunl; aliud nosquam quod ipsi illo manet.
coinplacet facere non debemus. Nec enim sub hac Hanc fidem lenuisse uxcrem tuam et ipse nosti,
vestra postulaiione noslra est prsetermittendajusli- et nos procul dubio non sumus ignari, propterea
lia, quod ipse hinc exsiilerit oriundus ubi nunc con- cnim et illa fuit et nos sumus Christiani. In hujus
secrandum speculatorem optamus. anchorsestabilifate admonemur ab Apostolo conso-
Ergo quia iioslrac parti procul dubio patet justitia, lari, cum ait: Nolo vos ignorare de dormientibut,ut
. ijostrac devotioni quse promissa suut non frauda- non contristemini, sicut et cmleriqui tpem nonhnbent.
bunlur quae Chrislo sunt placitura. Hoc nempe in- Natn utique Christianis.apud Dominuin vita 11011 au-
graie vestra bealitudo recipere non debet : nam iertiir, sed melior mutualur. Hinc roorlui dormien-
maiimum exinde ante Dominum consequi poterit les voCantttr; sCcunduraquod Dominusin Evangelio
prsemium, dura speculaiiirem eum Deo relaxaveris de Lazaro dicit : Amicus noster Lazarus dormit.
immolandum; tuaque sublimior apud divinam effici Hsec dnrraitio in resurrectione fidelibus vilae erit
poleril laudatio, si ex tuis doctrinis sancia calliolica pleniludo; ac sic quia Ghrisliani sumus, consolari
prscfulseril Ecclesia. B debemus non in nobis, sed in eo qui suscilal mor-
Efgo, beatissime vir, quia aliud quam quod Deo luos et vivificat.
est placiiiim non credas me posse facturum, ne- Il.ec quidem vivificalio,credo, quod vestra jam
cesse est ul juxta noslram adliortaiioiiem hunc sit consolatio. Sed affligit cor inter prsecepta vjrlu-
Eugeniuin archidiaconttm nostra? cedas Ecclesise tum, resurreclionisque spem prsesens desolatio. Sed
sacerdotem. si.auipriinihocincurreremus,autnPvissimireputare-
EPISTOLA XXXHi. riiur dicentes: Cur aut ante nos nonfactum fuerit, aut
BRAULIONIS ADClllNDASVlNTnUH HEGEM. post nbs non eril? Sit ergo consolatio quibus nec pri-
Suggerendumglorioso Dpmino nostro Chindasvin- mis.nec riovissimis,hsec accedit mortis occasio. Ve-
tbo regi, Braulio servus inuiilis sanclorum D.eiet rumtamen quia omnis mundiis ita labitur, el de nobis
vester. hic casus quotidie formidatur, in patieniia noslra
Etsi disruplo potius quam scisso societatis vinculo possideamus animas nostras, et sit in nobis toleran-
cum quo servo tuo Engenio archidiacOnOin Do- tia, qiiaiis esse debel iri anima Chrisiiaria ; el de»i-
c/ino conneciebar, tairien euiri ad veslram, ut jussio nat dolor, ubi non subveuitur nullo remedio, in
gloriaevestrae liabuit, niisimus prscsentiam non sine cprispectu illius animas noslras eitiindcntes, qui et
spe pietatis vcsirse, qua soliti estis et misefos respi- ^*C defunctis est requies el viventibus riYisericordiare-
cere, et afflictis subvenire, scilicei ut rcsiiluatis eum levaiiPnis.
patrono vestro sancto Vincenlioin eo quo hucusque Sed qui in longum tibi necesse est aliquid dicere,
fuit offlcio. Cicteruni si supernsc dispositionis pro- cum non possit esse sequuscojjsolaioi quero in hac
videniia cor clcmentiaevesfrse nostra prece avertit, catisa prpprius vincit dolor? Sed el me et le conso-
cedat necesse cst quod morlalis voluntas espeiit, letur in Domiiiopatientia et spes, ut et meliora spe-
alque dura gloriaevestrse ordinatio suppleia fuerit, remus, et ea quse nobis superveniunl loleremus.
comroendamus,quanta possumus obseciatidne, ejusi Peto autem ab illo qui et prsesensvila el futura est
deplorandam peregrinalionem. in potesiale, ut det illi requiem, ct nobis dignetur
EPISTOLA XXXIV. impertiri in se salutem.
EJUSDEH BRAULlONIS ADNEBRIDIUM Mnllasunt quae occurrcbnnl ul cbaritati tttaescri-
Domino meo et mihi prsecipue in Christo filioi ncrem.
Nebridio, Braulio servorum Dei inutilis servus. EPTSTOLAXXXV.
Vitaisia fugiiiva et futnea, suadenset decipiens, ctt S. EUGEMlIII PR1MATIS TOLETANI ADBRAUL10NEM.
ante decipieris quam suasa complens, quam sit nullai Suggerendtim domiifomeO, ct vere proprio domi-
et a sapieritibus ef prutlentibus intelligitnr, de qui-. no, Braulioni episcopo, Eugenius servulus vester.
bus lu unus existis ; et quolidie oculis et causis ipsisi Duacres obonse sunt in EcClesia mea unde ni-
. labentibus praevidelur. ijnium contabescit aninia mea, ct quid remedii ad-
Ad riie pervenit quia filia mea conjux tua et utris- hibeam, nisi consiliuin vestrum prsebuerii, penitus
que charissinia, heu! ab hac migravil vila. Sortemi scientia noslra non habet. De quodam fratre repe-
humanseviUe non tam in illa quam a in nobismet- rimus qui, non accepto presbyterii gradu, presbyteri
ipsis doleo, et quid de nobis contingat dubius"sus- peragitofficium,et ul causamcertius agnoscatis, cmnia
piro. Interea et nobis in Domiuo cl Redemptorei singulariler innotesco. Fuit idem ipse frater mo-
noslro, quia sua roorte mortem devicit, consolatio,. lesiissimus doniino meo Eugunio. Rpgatus a rege
ut ille jn cujus potestate el nulu mors et vita no- ut Cumpresbyterura ordinaret, quia jussioni priuci-
sira consisiit, ipse nobis a secundsemortis potestalee pis resislere non prsevalttit, hoc genus factionis
sit defensio , qrii solus valuil inlerna penelrarc, e.tt invenit. Duxit eum ad aliariuin, iiiaiiuiii non iropo-
poenas mortis damnare, et ad superos post diemn suit, et cantaniibus clericis in excelso pro berie'
n Ms., Softe humanmvitmnon iamen in illa, quam, etc
681 , F.IUSTOL/E. 6'.'2
diclione malediciionem effudit, sicut ipse hoc per- A i sine me niliil potesus, mecumaulem omnia poterilis;
snnis idnneis et sihi charissimis postmodiim publi- el iteruin propheia : Dominusdabit verbum; alque
cavil, corijurans ul hoc quandiu viveret relicerent. iterum : Aperi os luum , et ego adimpteboillud ; pro
Quid inde fieri prcecipit veslra prudentia rita me jussu luo, pro obscquio meo , pro spe divini pro-
jussione cerlifiea ; nam nescio aut si iste presbyier missi, pro eo quod nihil impossibile est credeiili ,
hiibeatur, aut si illi qui per eum baptizati cbrismate leniabo dicerc, ui poiiiero, et ul milii ille miiiistrare
prsenotati sunl recie Christicolsevocitenlur. jusserit, qni Ecclesiam suam regit, si qua iuvenire
Solve milii hanc, de qua saiis ambigo, qua>slio- quivero, et libi meo domino consenlanea rationi
iieni; ita solvat Chrisius culpai vestrir, si lamen est narrabo. Jam mumerit ea quae suggero discretione
aliqua, nexionera. In aliquibu.s itidein locis diacon^s qua viges, solertia qua polles, instructionequa pluri-
clirismare persensimus, et ignoro quid de his quiab inuni vales, ei approbare recta , et corrigere errata,
eisdem chrismati snnt faccre deheamus; nunqnid- el legere indigna , et reserare digna.
nnni iterabitur sancti chrismatis unctio; aut si nou Igitur jam ad ipsas causas veniamus. Dicis le in
iierahilur, aui pro chrismate repulabitur, quod for- episiolis luis duo observata fuisse in Ecclesia lua .
silan aul prsesumptiocompulil, aut nescientia per- unde contabescii aninia lua , et quid remedii adhi-
"
petravit. Quid in hoc servare me tleceal suggero, ut beas peniius scientia vesira non habere; scilicet de
veslra milii pietas innolescat. quodam fratre, de quo scribitis, qui, non accepto
Duabus prsemissis occurrit ei lertia. Presbyteri presbyterii gradu, presbyierii peragit officium, et ui
aliqni, conlra jus et velitum canonuni, de chrisinnie causam oronem exponeres, narras eum fuisse mole-
nuod sibi ipsi conficiunt (si tamen chrisma isiud est stissimum prsecessori vesiro, qui rogaius a rege 111
nominanduni) bapiizatos signare piaesumiiiit; quid eum presbyterum ordinaret, quia jussioni principis
aut laliler signatis remedii aut his possit pro corrc- rcsisiere non praevaluit (ut veslris verbis loquar) ,
ctione praeberi me fateor ignorare; sed a te de his hoc geuus factionis invenil. Duxit euin ad altarium,
illuminari me postulo , qui divinae sapientiae majnri miiiium ei non imposuit, et canlantibus clericis in
lumine pollens, et legis sanclse quotidie meditationi excelso, pro benediclione maledictionem cfludii,
deserviens, latebrosas nigrorum cordium factiones sicut ipse prsecessor vester hoc personis idoneis ei
et vehemenier insequeris , ei prndenier invenis, et sibi charissimis postmodum publicavit, conjurans ut
acute dissolvis. In nobis auiem etsi fuit aliqnanlula hoc quandiu ipse viveret reticerent. Quid inde lieri
scientiolsemodiculaavenula, ingrtieniibus aegriiudi- debeat a me jubes expelere, quia ignorare vos di-
nihus, ei curarum multifidis lempeslatibus, ita peni- „ ciiis : utrum presbyler habeatur, an si ilti qui per
lus exsiccata defecit, ut nec lantillo sudore distillet. eum clirismaie prsenoiaii sunl, recie Christicotaevo-
Inde per eum te precor, cnjus dono beatus, cujus citentur.
insiruclione perilus esse prob.iris el docius, ul me Posi lioc conjuras meam insciliam ul hanc quse-
de his causis celerrime sacra itii oris jussione cee- stionem solvam. Hsec est prima inierrogatio vestra,
tifices. ad quam dum nniliis, ul pnemisi, ad respondendum
EPISTOLA XXXVI. impediar causis, summa illnd conficit quod nequil
BBAULIOJSIS ADEUGENIUM PRIMATEM TOLETANUM. tenebris obsitus videnti praebere ducaium. Sane quia
Domino singulariter meo Eugenio primati episco- jubes ut dicam quod senlio : perquiratur persoua
porum, Braulio servus inuiilis sanctorum Dei. i|uae roaledicto subjecta esse dicitur; si lempore
Si immensa curarum genera non me cireumvalla- maledicentis ipso prseseute officiumpresbyterii egil,
rent, si procellis suis mundi nequilia non obvolve- nec lamen prohibitus ab ipso esl; si baptizavit, si
ret, si denique oblairaniium invidorum erga mes chrismavit, si sacrificium obtulit, et ille passus cst
slrepiius sileret, riec soliludo, in qua merilo desii-. eum hoc agere qui sibi conscius erat cum maledi-
tuius obveni, terreret, nec sic quoque interrogalio- xisse; in nullo isle mihi, sed poiius ille videtur
nibus vestris inauditis mihi et inexpertis facile, uli j) culpabilis fuisse, qui dolo malo aliud egit, et aliud
jubes, responsum redderem, cum et res incognitai simulavii; ac per lioc ille cnjus faciio in tanium
animum turbel, nec anie prsevisa, et diu medilatai nefas prorupit, ut mihi videtur, onus siiunj ipse
facile responsum habeant. Sentio tamen acuminis> porlabit : veslra aiitcin sanclitas ab hoc deliclo ini-
iui prudentiam illud velle in me experiri quod miliii inunis erit, quia unumquemque, in qua vocalione
nequeat impedire, et periliam , quse deest aliis,, inveuistis, in ea esse permiltiiis. Et cur non hahea-
ostendere. Velle tuum bonum praeseniio, scd posse2 tnr presbyter non viden, si ille eum publicavit
meum npn ignoro. Quid eniin in nobis, aut quanlu- presbylerum qui noluit ut iste presby.ter esset; aut
lum est, quod doctse vocis prseconio ita altollis, ull quare non ab isto unguine sacro lincti vocenlur
segnern et pene jam senem obliium sui attingere3 Chrislicolse,quia etsi isle indignus chrjsmate, tamen
celsa cogaris, et veleranum jam alque utinarn noni vero sunt illi peruncti. Optirae novit prudentia tua,
inveteratum in his quacstionibiisintroducas, in qui- canonuin anliqua esse instituta, ut presbyter chri-
bus est perniciosa nescientia et scientia prsesum- smare non audeat, quod servar-eel Orientem et om-
ptuosa ? Verumtamen , quia ail uuicus Magisier ett nem Ilaliam hucusque scimus; sed postea con-
Poctor coeleslis, qui docet homincmscienliam • Quia » stiltum esi ut cliiisniarciil nresbvieres. sed da
PATROL. LXXX. 2-2
 083 S. BRAULIONISCESARAUGUSTANI EPJSCOPI 114
clirismale benedicto ab episcopis, ut non viderelur A condemneiur prsesumptor. Jam vesirseest sapientia
presbyterorum hoc esse privilegium, cum ab illa et cum ignaris miiius agere, et prsesumptoresvehe-
unctione sancia popttlutn Dei sacrant, sed episcopo- menter distringere. Pro ineruditse impedirrientolin-
. rum, quoruin benediciione et permissu quasi de guse brevem evenire volui iramiiem epistolse, sed,
manu episcopi ila hujusce rei peragunt officia. Quod w est illud tibi notum, dum tirceum facere nitor.
si ita esi, cur et iSte quasi inanus -episcopi quamvis amphoram finxit roanus.
inutilis, quos chrismavit, non habeantur catholici? Jam nunc salulem persoJvo, et quolidianas rno-
cum, utdixi, sancto et vero chrismate ab episcopo lestias meas tribulaiionesque assiduns orationibui'
sacrato, et cuin illius permissu fueririt peruncli. Ma- vcstris commendo fovendas, et per Christuiii te con-
nifestiiin est baptisma in nomine Triniialis datum juro ul quidquid inutililer aut secus quam liabet
non debere iterari, clirismare autem non prohi- ratio in haC paginola repereris effusum, non ante
bemur hsereiicos, quos a vero chrismate invenimus aliis paieat quam mihi hoc tua epistola innoleseat.
-extraiieos. Isle autem recto chrismate chrismavit, Nam neque spalium ftiit inde cogilandi, neque vaca-
ul jam dixi, non mihi videlur frivolum esse quod tio dictandi, et quod lingua deprompsit aliena manu
fecit. exaravi, nec iude reiraclare occurrit.
Addilur his quod ille qui eum permisit nunquam B
chrisma a se benedictum tradere isii EPISTOLA XXXVII.
contradixii, et
non dubitavit, ac per hoc quod isle fecit ille egit. EJUSDEM BRAULIOKIS ADCIIINDASVINTHUM REGDM.
Quid enim sive per occasionem, sive per veritalem ? Suggerendiim gloriosissimo doinino nosiro Chin-
quia iri calholica actum est, necesse iterari non est; dasvintho regi, Braulioet Eulropius episcopi ser-
-nam et illi qui posi excessum praecessoris vestri eum vuli vestri, cum presbyteris, diaconibus el omnibus
lalia narrasse referunt, melius facient si istam cau- a Deo sibi creditis , nec non et Celsus-servus vester
sam in aliam vitam sibi reservant. Quisenim eis illo ;cum lerriloriis a clemeniia veslra sibi counriissis.
desistente aut conlradicere nunc potcril, aut purgare Qui corda regum in manu sua tenet, ut (ides no-
objecta poteril? Vobis tamen quod ille non dissipavit slra habet, ipse et omnia regit. Unde noii est sine
dissipare non conveoit, memores illius scnteniiae: illius inspiramine quod clemcmisevestrae cupimus
Notite ante tempus quidquam judicare. El iierum : suggerere : quapropter, pie doiujiie, libenier servo-
JHtiod apertum est, vobis; quod occultum est, Deo. rum tuorum suscipc preces, quas fidei inlenlione
Ecce quod videtur nescieniiae mesc, et pro modi» vides anhelare; spe enim ct crebro cogitationis stu-
citale capacilaiis nostrse, nec aiiirmaiis, necsper- „ dio, quo unusquisque vitae suae irunquilliialem desi-
- nens omnino ista suggessi. derai et periculosos casus evilat, alterna -collaiione
Ad caeteras inlerrogationes, si hoc non abhorret, conferenies, et prseleriia disciiniina reminiscentes,
- transeamus. Scribitis etiara ei lioc, in quibusdam aiiimadveilimiis quantis periculis, quantis necessi-
-locis diacoiios chrismarcvos reperisse. Nihil in hac •taiibus, quanlis. etiain .paluerimus adversariorum
quaeslione amplius quam in prima invenio, riisi ut incursibus, quibus coelesti misericordia vos excila-
sacruni clirisma veslra auctorilate et indulgeulia los, el vesiro regimine -nos ereptos dum niagna
ponlificali persislat: et illi qui ista, aut nescientia, conlemplaiione videmus, ct veslros labores cogi-
aut prsesumptionepatrarunt, dignam inse et distri- iantes el in fulurum patrise providcnles, inter spein
ctionis vindiclam , el ecclesiastici ordinis normara metumque vaciltantes, fiducia vincente metum, atl
sub pcena et poeuilentia persentiant, et ila sint luara pietatem recurrere decrcviinus, ut quia com-
mulctati, ut in exemplum aliis dati lalia nequa- pendiosius nihil nec quieli veslrse , nec casibus no-
quain ultra prsesuroant. stiis prospiciraus, in vita tua, el le benevalente ser-
His duobus in brevi prsemissis quteslionibus , vum luum domiuum Recesviutum , domimun nobis
teriiam ingerit ignoranliae meae prudentia vestra, et regem deposcimus, ttt cujus setatis est et bellige-
scribens qnod quidam presbyteri de cbrismale quod p rare ct bellorum sudorem sufferre, auxiliante su-
sibi ipsi Ciinficiunt(si lamen elirisma istud erit no- perna graiia, el noster possit esse dominus et de-
minandiiin) haplizatos signare prsesumuut. Bene fa- fensor, el sereuitaiis vestrse refectio, quaienus el
leor el opiiine dubitaiur non esse chrisma, quod inimicorum insidiae atque strepiius conquiescaiit et
jioii solum noii ab episcopis, sed contra jus el veti- fideliumvestrorum vita absque pavore secura per-
tiiin canoriuin a prsesumpioribuspresbyteris videtur maneat. Ncque eniin puterii glorise veslrseesse cun-
-essc sacraturn. Nam si coeiesiis Magisier el Doniinus teinptus talis Jilii el tanti patris filio debilus pro-
reli.|uit suum episcopis vicariatum ; quod constitu fectus.
lum ab illis est, ab Spirilu Chrisii, juxta Aposto Unde ccelorum regem. et sediuro omnium reclo-
lura, constitutum est; ei si quis prsecepla eorum rem supplici prece deposcimus, qui et MoysiJesum
spernit, Chrisii-prtecepla spernil. Unde videtur successorem,. et in David ihrono filiuin tjus consti-
mihi a saucto et vero chrismaie denuo prsesignari tuit Salomonem, ul cleroenter insinuet vestris ani-
^ebere, qui a talibus sunt p.eruncti fraude; prae- inis ea quie suggerimus, et perficiat auxilio omnipo-
«umplorum lamen disciplina in vestro est arbilrio teiiliie suse quse iu nomine ejus a vobis •petentes
posita, dum aliter emendelur error, atque aliter fieri opiamus; nam «tsi incurrimus petuionis teme-
68S EPJSTOL^ 'm

ritaicm, non vero insolentia ° prsesumpiionis, sed , A- - EPiSfOLA XL

quaro pramisimus, cogitalionis neccssitate. . BliliULIONis ADRECESVINTUM REGEM.
EPISTOLA XXXVIII. Glorioso domino uoslro Recesvinto regi, BrauiiO
EJUSBEM BB.AULIONIS ADIIECESVINTUM REGEM. servorum Dei inntilis servtis et vester.
Glorioso domino nostro Recesvinto regi > Braulio Dum cupio satisfacere jussioni gloriaevestrae, nii-
servorum Dei iriutilis servus et vesier. davi Pcculta ignavisemeae, et hujus quidem Codicia
Cnm sil mendacii genus promissa tardare, ego texium, ut prsecepisii, suli litttlis misi; sed ulinaita
larneii tardiiaiis inetB suggerere Cupio rationem. lam efficaciter quam ObediCnter: ergo si displicuerit,
Mendositas eieuini Codicis, quein au emendandum hoc brevitas intelligeiiiiae mesefecil ; sin aiilem pla-
aocepi, oiniies vires suas cnnira caligiues meas ar- cuerit, quod magisopio.illius munus erit qui asininam
mavit, et dum cupio easdem debellare, ipsa visio qune segniiiam per bumanaelocutiouis modos distrinxit':
cificutiebat visa esi in contrariam partem nianus tuam tamen, sereuissime princeps , quaesopietatein^
dnre, ei in deliiinenluin sui obscuritatem muliipli- ut in hac parte non meam allendas imililitaieni,
care. Tamen quanlus ibi lnbor sil, quantaque operis quia et si non qUod volui potui, ut potui lamen pa-
inslamia, quolies' de emendatione ejus desperave- _ lientiam praebui; sic ubi forte iniiius absoluta alicui
rim, quotiesque segriludinihus diversis obviainibus [JJfs. , aliqui ] servoruin vestrorum quse collegi
cessiiVeriin,et rursus iiileiilione jussionis implendae videntur, ad ea [Ms., aderas] de quibus edita sunt,
ad opus inlerdimissum redieriiu in ejus versuum recurrere non dedignelur. Quod sUperesl aulem c.
addiiamen.ta, vel litterarum abolimentia, gloriaeve- EPISTOLA XLI.
strae patebit; nam lanlis obrutus esi tregligentiisscri- REGISADBRAULIONEM-.
BECESVINTI
barum, ut vix reperialur senteniia quae emendari bominus noster sancto ac venerabili Palri Brau-
non debeai, ac sic compendiosius fuerat denuo lioni
scribi quam possit scriptus emendari. Per jussionem episcopo.
aulem serenitatis vestrse commoda regni vestrivotis Suggeslionem bealitudinis veslraesuscepimus , in
qua denudatam iguaviam quse erat occulia in hoc
omnibus optamus agnoscere, et felicitateni cleroen-
ncstra serenilas veslrae sanclitati ad
tise vesirae ab omnipotente Domino petimus corro^ libro quem
elhendandum dederat, manifesias ; moris est enim
borari.
EPISTOLA XXXIX. sapientum ignaruitt se judicare, ne per arroganliai>
stiiiiulum videatur elationem incurrere. Sed quia
RECESVWTI REGISADBRAULIOSEM.
divinse virtuiis in unumquemque , proul
Domino sancto ac venerabjli Palri Braulioni inspiralio
C vull, inspirat, non iromerito laudaittus opus quod
episcopo. in hoc Codice et inslanter obedien-
Venusiissima luse sancliiatis eloquia liiterarum exercuisti, quia
elemeniis depicta nostra ovans suscepit ac reseravit tiam prtcbuisti, elutvoltti,ejusefficaciam inprocinciu
sapienler collegisii, pro quibus eiiam insuflicienter
clementia, pro quibus sludium laboris lui pro emen- vestrse
dando Codice vobis dudum a gloria nostia porreclo palernitaii referimus graiias, et super his
b salulis ofliciumreddenles petiraus ut pro nobis orarfl
non sine suspiriis innotescit: dum eiiam imer
crebra hujus vilia tuis inientionibus obvianiia acicm digneris. d
FRAGMENTUMEPISTOL^S
visus obiundi significas , compatimur siquidem tuo
sancto dislillanli sudori, sed in parie reficimur, QUAM TAJUSPRESBVTEU ET ABBAS SCRlPSlfAD BRAU-
LJONEM.
dum te scribente cognoscimus sanctiludinem tuam
,.... Pia quidem lalis est religio, sed mihi faleof
vigilaniiaesuse vela suspendere, et prosperaniibus dubia;
auris ad evellendas vel corrigendas librarionmi
divina Erit voto luo Ideoque, virorum sanctissime, luis auditibtis hu-
ineptias gratia pervolare. igitur defero, et si cenissiiiie
a Dominoattribula luarum virium fortitudo, et in- juscemodi qusestiuncnlam
credendum est, ut prsefatus sum, cruorem Domini
ternorum luminum copiosa praevisio, dum puire-
dines ac vitia scribarum intelleclus tui consianter post ejus resurrectionem apud aliquos remansisse .
abs te cerlissimis lestimoniis ac verissimis docu-
inchoaverit incisio resecare, et tunc protinus laoii.or meniis
noslra gloria exsuliabit, dum tua, ut optanius, cupio illustrari. Uiinam libellum de Iiac re ex
lua largitaie perciperem. Magnum mihi specimeii
paternilas protnissa factis compleverit. semota ambiguitaie Dominus Jesus Cllristus prsebe-
De csetero sospitem tuam beatitudinem sospiies
bit, si id deprecatio iiieit impetrare valuerit.
ipsi, ut Deo iribuente consistimus, ssepe noscere
Decaetero, huniilitaie qua valeo sanclitatem Do-
deleclamur. inini mei salutare praisumo. obsecrans ut orationibus
" Ms., non per insoleniiam-.
b tn Sls.deest inlsf. ipse ais, religio, sed inceria nutabii. Multa vero liic
c Deest finis epistolaei deesse ex his quse Taius quaesierat, optiine animad-
d Fragmeiinim isiudin eam epistolam referendum. veriit Dom. Franc^ Cerda Regiae bibliotliecae meri-
lissimus
quam Taius ad BraUlionemdirexit, uti diximus, pag. neusi ab subcnsios, qui has episiolas ex Cod. Legio-
se iuaxima tuni exscriptas npbis-
189, tum quod arguineiitiim idem e»t cum eo quod| cum coniinunicavil: quoddiligentia Cliam ipsuui, Braulionis
III sequenti pertractaiur, lUm quod ipse Braulio pri-
ina hujus fragmenti verba laudat, scribeus : jPia , ut, responsum pro certo prorsus liabendum ostcnditi
 687 S. BRAULIONISOESARAUGUSTANlEPISCCPI 6 '8
veslris merear coinmendari, el epistolis vestris de eo A quaea sanclo Augiisiino per diversa opuscula sua
unde suggessi quantocius recreari. quse ad maiius venerunt meas, prudenti ingenio et
EPISTOLA XLll. elcganii sunt dissertata sermone; quse ad laborem
ERAULIOMS ADTAJUHPRESltVTERUM ET ABBATEM. meiini evilandum ideo ncin replicavi, quia et te per
Veneiabili el in membris Cbristi reverendissirno episiolam luam ea didici indubitanter lenere. Igilur
in Chiislo fratri Tajo presbylero el abbati, Rraulio quia in resurrectione et noslerrcddendus est sanguis
'servorum inutilis servus. non dubito: iitruiij atileiii qui in onini vila tollitur,
-Ut lilieris luis illico non responderero diversarum lotus in qualitate sui reddaiur, duirilo, quia et ipse
-Tnearctatum fateor fuisse necessiiatum , eminentius superfluus invenilur, non noster seciindtiin medicos,
tnmen segriludine oculorum et variarum afflictione sed esse nobis noxius. Nain si illa pulchiitudo hoc
• infirniiiatum; sed nunc, quia inter angustias meas permiltct qiiam hahiltiri sunt sancti, credo quod fiet;
titcunque respirare poiui, ad lilteras luas relegendas si lioc illa non sinei, hoc ethic credendum est quod
recnrri, in quihus comperi multa de me benignita- de unguibus et capillis superfluis, qui in commixtio-
lem tuam sperarc-quae me minime sentio posse im- ne naturse aliis membrorum parlibus reddeniur,
/jilere. sanclo Augustinodocente, ipse sensisii. Ad opificis
Otiid enim atit quantultun in me est, ut iraago " enlmnosiri omnipotentiseartem pertinet, ut vull, et
laniorum laliumquevirorum a nobis a te exspecte- modificare grandia et majoresCere parva. Nulla ta-
tur? Cura et eorum lectio pro a te habeatur inen in sanctorum membris est credendum in resur-
visitata, el inlelligenlia rimeiur assidua, alque iu reciione reddere indecora.
peclore luo, ut ita dixerim, nidaverint ipsorum elo- Piojiterea vero puto minima et extrema membro-
quia. Olia eienim tibi sunt sancta, et nobis vitsepra?- runi nostrorum Dominummemora;se ct circumscri-
seniis fluclihus anxia; velut quis inusilatus , aut bere, cum de capillis loqtiereiur; quod si capilli non
sentina vexatus, aul niarina cuiiiba jaceat saucilis. pereunt, quanto roinus majora metnbra disperibunt:
Verumtaroen etsi immerito ea quae petis naturae non lamen superiluos humores a quibus aut corru-
acumine milii fuissenl allata, minirae a meessent ptelaenasciintur, aut vitia generantur, quaeulique in
prsesumpta; scis eiiim dognia nosirum humiliialis restaurato corpore non erunl, comprelrendi voluisse.
tenere vexillum, et in plana et forlia velle conquie- Credo quidem quod quidquid ad iiaiuram pruprie
scere quam ad siimma gradti nitenle periculose nostram pertinet, lioe resiaurabiltir in resurreciione;
- ascendere. JJnde et te quacso,cliarissime, ut minus quidquid autem in natura aul superfluo concrevit,
conqueraris de circumbabitantium tibi lepore, seu aut naturam morbidavit, vel habiium potuit demu-
" lire, deinendumest. Naturam duntaxat
cupiditale, quoniam palienier debes omnia tolerare. dixi, secun-
Quid enim probis male morigeratio aliena nocet? duro quam constat inlegrum sanumque hominis
neqne enira vatde laudabile est bonum cuin bonis, corpus :ac sic, quia sine sanguine esse non possumus,
sed bonum essc cum malis. in qno virtus animse in corpore divina asseiitur
liiric de Ecclesia scriplum est: Sicul Jilia inler aiictorilale, reddendus csl non sttperfluus. sed natu-
spinas, sic amica mea inter filias. Nam ei lii qui ralis, id esi, non alienus, sed noster.
talesanobis credunlur, forle sufflcit eis secunduui Sed quid multa ? hoc niilii credibile, hoc eliam non
Aposlolum.scire Chrisluro, et hunc crucifixum; ipso difficile ad affirmandiini: sed constat esse minus
nos docenle : Non alla sapientes, sed humiles con- dubitanduro, hoc unumquemque in resttrrectioiie
scntientes. -Et nolite esse prudentes apud vosmel- exceplis corrupiionibus et vitiis, ut jain superius
ipsos : Scieniia quippe inflat, charitas vero mdifical, dixi, decenler receplurum, quod potuit Ula setaie
et ctetera, quse te latere non possunt. Tali eniro qua Dominus est passus, ejus habere corpus raliona-
sensu et humilitas catholica tenetur, et illud: Et biliter integerrime constitutum, dicente Apostolo :
nnusquisque in suo sensu abundet, procul dubio im- Iloc sentile iu vobis quod et in ChristoJesu. Et alibi:
plelur. Uflde idem Apostolus praecepit ul non nobis, P Donec occurramus omnes in virum perfeclum in
sed proximisplaceamus. Et ad Phitippenses scribit, mensuramselalis pleuiiudiriis Christi.
iit in humititale superiores nobis invicem arbilre- Cauli tamen in hac inquisiiione esse debemus,
inur, non quse nostra sunt singuli quaerentes, sed Vase electionis proliibenle non plus sapere quam
tjua~aliorum. Humilium quidem virtus estde scien- oporlel sapcre, sed sapere ad sobrietatem; ne forte
tia non gloriari, quia communis est omnibus. Valet eo usque progrcdiamur, ul superslitiosi reputemur,
enim hoc multiun ad reprimendam mentis aiidaciam, sicul hi qui de abortivis quserunl felicibus, quae uti-
ut-et alios contemptibiles non repulemus, et singu- que consisiunt ex corpore utriusque sexus, quid de
larem nobis scienliam, vel sanciitatein non arroge- raenstruo possunl sanguine atque impuro virili sen-
inus : ne superno audiamus oraculo : Reliqui mihi tiri humore, quera in oinni pene vita necesse est
teptem miltia virorum, etc. etiam naturaliter egeri, in quibus Superflueerunt
Haec causa amoris lui me dixisse cJiaritas tua, supersiiliosi.
quaeso, censeat. Caeterum de quaestione qua me Sed cur non credatur et sangu-is humanus perire
consulere decrevisti, npveris rion me aliud de re- delractus, cum et ipse huroor generaluTis, atquu
surreclione morluorum credcre aut exspeciare quam sanguis, sicut et aborsus nenlri reddatiir in r&snrte
 689 - EPISTOLJ;. G99
ctione parenli: si tamen parens jam dicendus esl, A caihedralibus ecclesiis, quod lamen in ecclesia uie.i
cujus aut liquor foedus, aut inanimalus profunditur nullius invenilur teropore fuisse pontificis, et melius
fetus. Verumiamen non sunt hi t|ui nobis affirmant est dubilare de occuliis quam liligare de incertis :
verumesse cruorem Domiui,qui pro relii.niis, utipse ad vera ei firma convertamur, quae nulli prorsus-
«iicis,ab aliquibusfiabetur,itaislum cruorem non 1'uis- Christiano el recie catholico aut in ambage, aut in
se assuinptum in resurrectione corporisDomini, sicut disceptaiione venire possunt: esse scilicet nobis per
nequaquamassuinplus est. Undecolumna illa infecta sacramenium panem et vinum Deo oblalum Chrisii
HierpsoLymisab insigni sanclo Hieronymopresby- corpus el sanguinem verum secundum ipsius Domini
lero et ab aliis post multa saeculaet visa traditur et verba, et Scriplnras sacras Spiritu sancto digestas,
coriscripia : quod polius passioni divinse pro lesti- quod quolidie super aliare ipsius ab Ecclesia catho-
monio deberaus deputare, quam pietatis teslimonium lica secundum ordinem Melchisedecha vero pontifice
iiificiare, quoniam majorum nostrorum slylo jam offertur Christo Jesu mysiica intelligeniia et inenar-
boc habeinus digeslum. rabile sermonis inopia, quia omnia excedit super-
Sed et illo tempore notuerunt fieri roulla quse non eminens gralia. Hsec, ut occurrit.et prout leinpiK
tiabenlur conscripia, sicut de linteaminibus, et suda- exegit, paucis tibi, charissime, rescripsisse sufficjal;
rio quo corpus Dtimini est involuluin, legiiur quia B et quamvis ingenti ardori luo, non ul dignum est,
fueril repcrlum, et non legitur quia fuerit conserva- responderim, tamen, ut occupatio sivit, volunlati
lum : nain non puto neglectum esse ut fuluris tempo- luse parere siudui. De caeterobeatitudinis luse ora-
ribus inde reliquise ab apostolis non reservarenlur, liones ut mihi suifragenlur vehcmentissime quaeso.
et cselera talia. Ei unum quod inilii el prse oronibus necessarium-
Sub hac lamen oceasione non debemus inimicis cl liic fuerat prsetermissum,peto ita Christus cursum
Catholicse locum dare, ne aut veneno falsilatis, atit propositi tui efficiat gloriosum ul roiliiCodicessancti
maledic.i graiia velini virginem Cbristi caslam cor- papseGregorii inexpositos, qui necdtim in Hispania
rumpere. Anforte ex cadem columiia a fidelibus erant litoque sludio et sudor.e de Roma huc sunt
crasus crnor in reliquiarum honore loto est disper- delali ad transcribendum ocius mitlas; nam non
sus in orbe, quod facile crediderim, ul apud Eccle- solus ego hujuscemodi rei sum petitor, sed etdomi-
siarum princi.ies, succedente sibi posleritale, tradi- uus, germanusque meus, luus amator : quapropter
tum potueril conservari; nam tanlse rei fama non ambubus satisfacies, si uni prsesiaveris, et ambos
video quomodo possit Christianis esse dubia. contemnes, si unum spreveris. Credat mihi certe
Sed ul adliuc aliquid dicam : forte sudor ille Do- „ chariias lua, Codices istos remittam quo lemporo
ntini, quem evangelica leciio nnbis Iradil ut sangui- iiislitueris. Parvam . puiavi evenire epistolam, sed
nem fuisse deciirsum,ianladiligeiitin a discipulis pu- dum binc iude susurranlibus moveor scr-upulis,nec
tatur fuisse collectus : vel cerle, quando lancea pe- hrevitatem. pomi tenere, nec omnia quae me ndhuc
cussum est Domiui corpus, etsanguis ei aqua riianii- inovebanl dicere..
vit, cujusquam est sollicjludine pro reliquiis reser- Vale in Doraino, frater charissime, ct in C nisli.
valus. Sed miror si hoc a quoquam possil approbari, membris venerabiliier amplectende.
cuni dubiialio discipuiorum eliam iu passione postea EPISTOLA XLIII.
inveniri notuerii,etsolus Joannes cum mulieribus ad FRUCTUOSI PRESBYTERJ AD BRAULIONEM.
crucein Domiiiiastiierit. Qui lamen scrihens Evan- Domino meo proprio Braulioni episcopo, Fruciuo-..
gelium, nihil lale aut se aul aliutn fecissc narravit : sns cxiguus, semperque luus,
lestinioninm perliibuii et verum lesiiinonium con- Scripturae sacrse textu narranle didicimiis quam
scripsil, quia lancea corpus Dominipercussiiin fuerit, sil gratus liomini de longinqua lerra nnnt-iusbonus,
etsangnis et aqua inanaveril, ncc lamen hoc colle- et qnis [Ms. et quia] qualisve alius melior nuntius.
cluni fuisse ab.aliqpp inemiuit.. nc.bisest exspectandus quam Chrisii dileclio, quanv
Sane si iri eo loco ubi ait: Muliaet alia signa fecit ]p caiholicseEcclesiseintemeraia professio alque pro-
Jcsusquse non sunlin hoc libro scripta, astruil quis pagatio, quam amicorum Dei sacerdotumve Cliristi ,
euin el de hoc sang.uineesse loculuro, convincat si sincera vila , felix aclns , doctrinaque fidetis? Hsec
potuerit, et hoc esse signuin, quod mihi ut faciat nos desiderare vehementer alque sitienteragnoscere
oiiininovicleinrduruni; quod si auctoritale Scripturae eiipere, Paier bealissime, conliiemnr.
noniirmaverii, pia, ut ipse ais, credulilas, sed in- Hic solus nuntius arenlia roeutis nostrae ssepe-
certa nutabit.cum sponsa veritalis non solum recipit viscera pascit, et veslrorum felicitate gcstorum inter
veritaie pium, sed et pielale verum, luncque sit fir- raucisona spumantis sali freta, atque Oceani gurgi-
mum, cum non nutat veriiale pium. Affirmethoc qui. les, et aequora inquieta humihiatis noslrsa mulcet
valet; ego autem faleor me hoc ignorare. auditus, quod Caesarauguslaro veslram vestra jugis
Igiltir omissis his et in poiestafe lectoris reliclis, augusta doctrina nobilii.il, et ilorensper diessingu-
quoniam non usquequaque prsejudicanl fidem resur- los vestri culminis vita tanto aflluii divinae legis-
reeiionis, nec debemus pracscribere inlelleclum me- studio, quanto et bouoruro operum jugi alque sedulo.-
lioris inquisitionis, neque aucloritati contraire mul- vallatur praeconio.
titudiiiis quse asserit hujusmodi.rcliqu;as inv.eniri in , OJJ hoc indesinenler Regi el cojiditori rtostKi»-
 891 S. BRAULIONISCJESARAUGUSTANIEPISGOPI (592
DomirjoreferJiiiusTaiides, quofl mundijam lefmino A norato atque Eucberio se asserit edidisse, roiiiinie
propinquanie tanius lalisque pomifex exisiis, qui et Jiabenius. Ilas exoraraus ut percipere vobis largien-
yitaSmerilo, et doceritliprseditusbeneficio,apostolica tib.usmereara.ur. Vale in Domino, et nosiri memor
per omnia vestigia consectaris, percepltirns cum his eslo, papa beate.
ineffiibilemsupenise pntriaegloriam, qtiorum in hac Exigui servuli lui compaupercs nostri, sanctaro co-^
lempestale mundana incorrupjiiinipsesequeris vilam. ronarn vestram oppido saliitantes, exposcunt ut ab-
Temerarium fortasse arripiens opus piissiiua.m ve- jecti tui. precem non respuas, sed vOtis supplicantis
strain prsesuraosalulare coronam, atque eodem quo assislas: ineiiiinenl sancti Dei dignationem vestram.
cupimus, salutis vesiraentintio vestrorumque sacro- EPISTOLA XLTV.
rnm apicum indiciis reficiamur, oram.us. Mendicans BRAULIONIS ADFR.UCTIIOSUM PRESBYTERUU.
... ipseivesirarumniensaroro dapibus, residua micarum Douiinomerito eximio, et in Cbristi membri3sua-
.ifrngmiha pbscov,alqoe ab spiriltiali Patre coelesiiti.m vissimoliiio, Frucluoso presbytero, Braulio servo.--
diviliaruroIhesauris affluerileexigtii cujiisdaiiilalenti rtim Dei inulilis servus.
petoiriunusi quod ut accipiam, importuniis petilor Iriter laudum tiiarinn in me prseconia,el acliornim
nociiifrii lemporis spaiia vigilo; et: llcet n.egligens, mearuminerita aequusquidem arbiterjudicio ralio-
taTtieriquaerens peto, et pulso, alque ut indigno ac: B I nis praesideredebeo, laleroque me veritaie cen?urse.
viHssimO.liioaperias quae ignoro, tribuas qum noni sestimare quatem inius seniio, et non quajem foris
habeo, sanctoriim Dei, quorum solatiis confovemnr;; alj aliis aliier pulantibus audjo : nam plerumque ex
Jiillusadininiculis qunero. sola benevoleijliafil ut bonus honio de bonotliesattro
PririiJirn.igitur flagito, ui quasdam quae parens* cordis sui proferat bona; et ulique non poiuerit fons
sanciiropniscel parliceps gtorise vestrae heatissimus3 dnlcis amaros producere Iatices. Sed plerumque fit.
Crudiiissimusquevir prsetermisrt enodare Hierony- m fallaliir sestimatio humana, el malus. bonus, cl
•oius-,-ex lectione "priscorum Patrum , el doctrina> bonus sestimelur malus. Vsehis qui dicunt quod bo-
Sancli spiritos referlus domjnus raeus milii leproso' num est malum, et quod malum est bpnum; si aut.
i.uo iiovilioi.ue Eleazaro ulceroso,'brevi et aperta* amore falliiur, aut cerle lioininemmaluroex boniiate
digneris significarepagella; sic tibi DominUscoelestis 5 sna sesiiiri.entbonum....-
painlal regni introitum, qilemadmodum supradictus3 Sed poiius illis cavenda esl qnibus ani. viiia pro.
\ir qualuordecim post diluviiiin annos Malhusalam ' viriulibus placent, aut cerie virtules pro viliis dis-
\ixisse leslainr : el siomnis caro qiise in arca noni plicent. Ei ex.lltijus perversilatis regula, ant nialiiui
ijilrpiit.calaclysmoperempla est, liic de quo qusestio > ., boininem bouum, aut boniiin sesiimant malum. Qui.
est, ubi fuit ut ev.atlerel,quem cum caeteris introisse2 vero ipsum bominem dicit bontim quem puttitjustutn
in arcafn non Ipgimus. nescilque ijijuslum, non in doclrina rerum bouaruin.
llltid qupque, quod addidil, quod Agar, grandemi ei malarum, sed in occullis Iiumanorumfallitur mo-
jam juyenem Ismaelem,fugiens.doroinam,suis vecia- rnm. Ego lamen non lalem ine esse qualero praedicas.
ret cervicibus. qualiter explaiietur, nosse desidero. et ipse novi, et veraciter scias me profiieri.
De Salomone quoqup similem suo locn intulitt Tibiquippe ista lcgitime d'ico, quem in membris
quae.sJionem eo quod.deducta summa leinporum an- Christi, et pro gralia Clirisli in Christo snseipio. Cac-
norumqne serie subnotala inveniatur undecimo,juxiai lertim illis de quibus dicitur : Oleum peccatoris non
Seriplurse lextum, anno Roboam fllium generasse,, impiiiguet caput meiini; qnibus hsec ipsa adulatio
quod fieri utique v.ix possibile esti. olei in fjnem inler sltillas ac fatuas.deficiet virgines,
Hocmihi et rcliquis coiicapiivis meis flagilo pro-- nbslrse nequaquam paiere debent conversaliones..
palari, nori quolibet, ut quidarii agere soleni, astui Qiiid enim prodest ei pandere conscienliam a quo
liicilitatis, sed puro el: sincero. affeclu veslrse di|e- noii poleris, culpafum percipere remedia,? Ergo illis
Ctioniset inipulsuscogiiiiioiieveritatis. profiieri debemuS peccata quorum orationibus sumi-
Specialiler tamen, domine mi, quod in iiac.re- - JJ miis adjurnenta, aut darotis cottversionis exeropla.
gione, in qua degintus, noninveiiinir, supplex sug- Eiriendabitei arguet me, ait, jiislus in inisericordia.
gero ul.pro mercede tua de Colleclionibus Cassianii Et de istis diciiur : Confiteminiallerulriim peccaia
ijlumines roonasieria isia, eiviiam sancioruni viro- veslra, et orate pro invicem. Sed quoniam operosum,
riiin Honorati alque Germani, vestrique bcalissimii et loriguroest probrosos mores.-meostibi. pr.opalare,
novi i^ipiliani pusilliiati nosirae vestra largilate3 tibique ex.ordine narrare, hoc sacraiissimseanimsB
faciatis atlribni : et qui alios assiduo vestrorumi ttiae mihi. sufficiat pandere non qualeiri me aestimas.
clnquiofum melle saturatis, nos longe posilos cl Oc- esse, sed quaesoat ores ut qualem.mo asslimas, efli-
cidentis tenebrosa plaga, depressos rion despiciatis. ciat roe Deuslaieni,
Age, piissime doiniiie, ut veslra pro hoc mercess Sane si qui [Ms., ulqtie] proliibeo te, ipse in lau-.
elareat ante Dominum. Septern Collationes, qunss dibus luis.agajjJ,dicturus forsitan eris : Cttr, qui hsec
rnemoratus Cassianus Joviniano, Minervio, Leontio,, prohibes, ipse facis? Sed necessario panibus roeis.
et Theodoro scripsil, jam hic Cbristianis tribuenti- laveo, dum libi debilum reddo, quia ab Apostoloin-
hus, babemus. Reliquas decem, quas Helladio ci1 slruimur, ut emnibus debitum reddamus, et nemini,
Jj.eoptioepiscopis, et alias septem, quas sancio i.Ip- quidquam debeamus.. Naro forte quanmro in. roe e-A
(jy2 EPiSTOL/E.. OU
non fallor, sed quantus raihi videris, dicere parco A rcctum. Nnm ila etiam perversitatis suae sludio sa-
propler verecundiamluam, quam utinam minus di- cras depravavil Scripturas, ut adhuc ex ipsius cor-
cendo servassesin lande mea. ruptoris nsevodepravaias inveniamusmulias.
Laudem qnidem animam tuaiii, sed in Domino, in Nee vos vaniias cenodoxiae, aut aura popularis in
qua rectos laudare debemus; unde el Psalmista ilice- aliam partem Ilectat, quia hoc esl poslremum apud
bal: Rectos decei collaudaiio; ei, In Dominolauda- aililelas Dei ceriaroen, in quo est et novissimum.
biiur anima mea, cujus est ela quo est omne bonum, discrimen.
cui etiam grates persolvimus pro adnisu vesiri pro- Jam ne ultra modtim epislolarem protraham ser •
fectus. Ideoque quanto magis novi quod loquaris monem, ad qusesiiones,quasproposuisii,accedam, ea
animo circa me fideli, tanto magis videor debilo ea quaj inde legerim, ul a te speratum esi, majorum
praegravari,ac sic accipe quod gestio dicere. nosirorum sentenlia, ul occurrit, depromam : qua?-
Fehx tu qui, hujus mundi contemnens negotia, dam vero breviiaiis causa meo sermone compingam.
prseelegislioiia sancia. Ardorem luum animique vi- Ila enira petitionis tusesurnis exordium .
gorem, luminisvecandorem Spiritu sancio fulgeniero Prinmm, inquis, flagilo, ut quaedamquae parens
inteliigo, delector, diUgo, ampleclor, el til pro meis sanciimonise, ei paniceps glorise vestrse, beaiissir
fJagiliisfacinoribusqueanle DoininumpraevaJeat,ari- B mus, eruditissimusque virorum prsetermisit enodare
ditale bibula anhelo. Felix illa eremus, et vasla soli- Ilieronymus, ut ex leclione priscorum Palrum milii
ludo, qusedudum lantum ferarum Gonscia,nunc roo- brevi et aperla significes pagella : quod cur dixeris,
nachorum per le congregalorum landes Deo praeci- ignoro; eum ille snnciissimusvir manifestammihi
nenlium habitaculiseslreferia, peregrinorum mundi, cxposiiionemet satis idoneam rcddiderit raiioneni.
civium Dei, Babylonia captivorura, Jerusalem prae- ln libro QusestionumHebraicarumlalem liinc aperuit
deslinatorum. Te enim luosque in Christo atlollo solulionem.
praeconio, quorum sludium ornat eremum., quam Famosa qusestio, et disputatione Ecclesiarumom-
doclissimi prsesiantissimiquevirorum Hieronymuset nium ventilaia, quod juxla diligeniemsupputalionem-
Eucerius olim jam miris verborum senteniiarumve qualuordecim annos post diluvium Malhusalam vi-
venusiaiunt floribus; et ut in brevi multa compin- xisse referatur : elenim cum esset Maihusalaman—
gam, et quasi in parva labella,mundum depingere norum 167,. genuit Lamech; rursum Lamech cum
velim, quia in longum non est milii tempoiis spa- e-set 188, genuit Noe, et flunt simul usque ad diem-;
tium, nec est ingenii sluiiium, nec linguajeloquium,. nalivitatisNoeannivitseMalhusalae555. Sexcenlesimo
gentilis poetaeanliquiimin te vertain prseconium, et autem anno vitaeNoediluviumfactumesl; ac per hoc
basc soluin dicam : 0 decus Hispanhe sacrum ; ne, " habita suppulatione-per partes, nongentesimoquin-
qnseso, me aul asscntatorum viliiirn, aut adulaloris quagesiroo.quinio anno Mathusalaediliiviuni fuisse-
reamini peragere oflicium, sed cujus riiinisierii cst convincittir. Cum autem supra nongenlis sexaginla..
vera praedicare, de vobis quod sentio non debeo re- novem annis vixisse dicitur, nulli dubiurn est qua-
liccre : lanlum esi, ut perseveranlia vestra usque in tiiordecimeum annos virisse posl diluviuro, et quo-
finem per patientiam perducaiur, in qua animas no- modo verum est quod ocio tantum aniinse in arca
stras possidere jubemur, quia qui perseveraverit saivse factse sunt? Hucusque propositio.. ab iiiric
usnue in finem, bic salvns etit; namque (inis prse- solulio.
cepti est charitas; cliaritas quippe, secundum Joan- Resiat ergo ut, quomodo in plerisquej ita^etin hoc
nem Deus est, Deus vero Chrisius, propier quem sit error in nurnero. Sitiuideniin Hebraeis,et in Sa-
oronia, et niliil ob aliud agere debeamus; in quo inarilanorum libris ita scriptum reperi: El vixit Ma--
Psalmista omnis consummaiionis vidit finem; unde thusalam cenium octoginia sepiem annis, et genuit.
et quidam lituli Psalmorum in fmempraescribuntur. Lamech; et vixit Maihusalam,posiqtiam genuit La-
Ad hunc pervenienies non erit nlira quo cursus fide- mech, 782 annos, et genuit filiosel filias; et fuerunt
lium dirigalur, ipso dicenie : Veniie ad me, omnes -j-. onmcs dies Malhusula;anni nongenli sexnginia et
q.ui lahoratis el oneraii esiis, et egp vos requiescere iiovern, el mortuus es.t: et vixit Laraech1.82annos,
faciam. Sludium vesirum, ul ccepit, ardeat, et ma- el genuit Noe. A die ergo naiivitatis Mathusalae
jores in Bominoflammas mittai, quia nisi profecerit, usque ad diem. nalivitatis a Noe anni sunt 369. His
deficiel,et velut in rapidissimo amnium cursu scapha adde sexcentosannos Noe, quia in sexcentesimovilse
non consislens, nisi ad superiora progrediatur, ad ejus annodiluvium factumest, atque ita fu ut nongen-
inferioradelabiiur.. tesiino sexagesiinonono anno vitaesuae Maihusalam.
Caveleautem dudum illius palriae venenatum Pri- roorluus sit, eo anno quo coapilesse diluviura.
seilliani dogma, quo et Dictiiiurnet multos alios, Gujus rei veritatem ut ceriius credas, .ad ipsius
ipsumquoque sanclum Orosiuminvenimusfuissein- sanctissiinivirorum recurre translationem, et niillara
fecium, quamvis postea a- sanclo Augusiino cor- habebis dubitationem. Namet sancius Augusiiimsin
* Ms. legit «lortis, sed mendosissiroe, cum a nati- mech vero 182 annos natus Hi aulem nu-
gennilNoe.
vitate Malliusalemad moriem Noe annos ullra 1500 meri in unam summam collecii conficiunl369. Toli-
exactosconstet. Legeiidumergo nai.ivitalis.Namcum dem crgo sunl anni quos suppulare.oporlel a nativi--
visuset Malhusalem.iST.annos, gcnuit Lamech. La- lale Mathusaleroad naiivitaieiu Noe.
,695 S. BRAULIONiSC/ESARAlGlSTANI-EPISCOI1 C96
tibro de Civitale Dei quiuto decimo, duiii aniioriiiu A esi, quippe cum in HebraeonrinJibris ita legalur ut
liissonanliam inter HebraeosCodices ei Septtiaginta ante dituvii lempus hic quatuordeciinannorum nu-
eventilattranslalionem ex flebraeoaffirmans,iu finem ineriis expleatur.
dispiitiitionis susede eadem re iuier caelerasic dicil: Ur ires ad conlirmationemsolutionishujus sufficere
Oiiiuesanni vit.u Mathusalamnongenti sexaginlano- nohis vi*i sunt, cmn scriptum sil: In ore duoruiu
vem ci.inpiitiuiliir;et post modicum: Delraciisnon- vel trium lestium stabil omne verbum. Nam mulii
geniis qiiinqnagiiitaquinqueabortu Matliusalaeusque itic mtilla scripserunt; nostris vero lemporibus in-
:td diluviuni remanent 14, quihiis vixisse crcdilur cnRiparabilis scieijliievir Isidorus, Hispalensisepi-
post diluvimn; propter quod eum noiiuulli, et si non seopus, in libro Eiymologiarum,dum hujns norainis
in terra, ubi oiniiem naturam quam vivere in aquis vult originem absolvere, ita fassus est : Malhusalam
naliira nun sinit constat fuisse delelam cum patre iiiierpretatur mortuus est. Evidens elyinologianomi-
suo, qui transtaius fuerat, aliqnantum ftii-se, alque nis; quidam enim eum cum palre transtaium fuisse,
ihi donecdriuviumprailerissetvixisse arbiiranlur, uo- et diluvium prseteriissepiuiiverunt; ob bocsignanler
lentcs derogare fidemCodicibus, idest, translationis transfertur mortuus est, ut ostenderetur non vixisst.
Septiiagima, qnos in auclorilalem celebriorem sus- cniii post diluvium, sed iri eodem catactysmo fuisse
cepit Ecclcsia; et credenles Juilaeorumpotius quam "' defunciiun. Soli enim octo homines in arca diluvium
isios non habere, quod verum est. Non enim admit- evaserunl.
lunl, quod niagis hic esse potuerit error inierprelum, Caeterumtle I^maelqtiod scisciiaris, quod jrivenerii
quam in ea iingtia esse falsum unde in nostram per cnm cervicibus maler vectaverit, sanctus llierony-
Grsecanhscripiuramipsa transJata esl; et posi aliqua : niiis in prafato Quaestionurnlibro, ita ponil: Et vi»
Hanc opinionem, vel suscepiionem aecipiat quisque dit Sara tilium Agar jEyptise, qiiem peperit Abnt
ut puiaverit; certuin est tamen non vixisse Mathu- hse, ludentem : quod-sequilur, cuin Isaac (ilio suo,
salam post diluvium, sed eodem anno fuisse de- IJOIIhabet in Hebraeo.Dnpliciter itaque lioc ab lle-
futlctum. brseis expoiiitur; sive quod idola ludo [.M*.,IntnJ
Deinde, inlerposilis quorurodam dispulationibus, fcceril, juxla illnd qnod alibi scriplum esl: Sedii
atqne rite deletis : Credibilius, inquit, quis dixeril, populus coniedere, et bibere, et siirrexerunt ludere.
cum priinum de bibtiolheca Piolomei desCribi isla Sive quod adversum Lsaac,qtiasi majoris relaiis joco
praeccperint,lunc aliquidtale fieri potuisse in Codice [Ms., loco] sibi, ei ludo priinogfiiila vindicarel,
niio, sed primilus inde descripto, unde jam lalius quod quidem Sara audiens non tulii. Et hoc ex ip-
emanaret, ubi poiuil quidem accetlere etiam scripto- _ sius approbatur sermone, dicentis : Ejice ancillam
ris error, sed hoc in illa quxstione de vila Mathusalse hanc cum filiosuo ; non enim haereserit filiusan-
non absurdum est suspicari; deinde non longe : lta- cillse cura filio meo Isaac. El sumpsit paues, el
que,aii, illadiversiiasnumerortimaliierse habentium ntrein aquae, et dedil Agar, ponens super humeruin
in GodicibusGraccis et Latinis, aliicr in Hebrseis; e]us, et parvulum, et dimisit eam. Quando Isaac
ct stibjungit : scriploris tribuatur errori, qui de naius est, tredeciro annorum erat Ismael, el post
bibliotlieca.supradicli regis Codicem describendum ablactaiionem ejus ludit [Ms., lit], et curomaire
piirous accepit. expellitur e domo.
Deinde post ali.qua: Sed quomodolibetistud acci- Triter llebraeos autem varia opinio est, asserenti-
piiilur, sive credalur ita esse factum, sive non creda- bus aliis, quiino anrioablactaiionis tempus siatutuui,
tur, sive postremo, sive ncn ita sit, recte fieri uullo el aliis duodeciniuiuannum vindicantibus. Nos igi-
modo dubitaverira, ut cum diversum aliquid in tur breviorem eligamus retatem ; post decem et
titrisque Codicibusinveniiur, qnandoquidemad fidcm octo annos lsmael suppuiabimuseiectum esse ciiin
rcrum geslarum utrumque esse non polest, ulrum ei matre, et non convenire jam adolesccntem malris
Jinguaepotius cretfalur, unde est in aliam per inter- sedisse cervicibus. Verum est igitur illud Hebrseo-
preles facta translatio. Nam in quibusdam etiam fj rum linguseidioma , quod omnis lilins ad compara-
CodicibusGraecistribus et uno Lalino, et uno etiam lionem parenlurii infans vocetur et parvulus.
Syro inler se consentientibus inventus est Mathusa- Nec miremur habere Hebrseara[ Ms., barbaram j
lniu sex annis ante dlluvium fuisse defunctus. Hsec lingnam proprielates suas, cum hodieque Romae
sanctus Augustinus per intervalla, ita ut posuimus, omnes filii vocemur infantes. Posuit ergo Abraham
sicul el bealus Hieronymus narrat. panes; et utrem super humerurn Agar, el lioc factc
Nec nobis aliter licet sentire quam hi eruditissimii dedit puerum roatri, hoc est, in manus ejus tradi-
virorum sensere. Porro Eucerius, vir egregisescien- dil, commendavit, et ita emisit e domo.
tiae et praecipmcinielligeniise, verbis sententiisque! Quod autem sequilur : Et pfojecit puerum subter
affatiin copiosus et copiose discrttis, lianc inter suasi abietern , et abiens sedit conira longe, quasi jaclu
reliquas qtixstionem hoc modo descfibit : Quid estt sagiltse, dixit enim : Non videbo mortem parvuli
qtiod ia annis Maihnsalseqiiaiuordecimanni per djli- niei, et sedit contra eum ; el stalim jungilur :. Et
gentem suppulaiionem ultra diluvium reperiunlur; clamavit puer, et flevit, et audivil Deus vocem pueri
[Ms , repreliendunittr], cum oclo lantum animseini de toco ubi crat, et dixil angelus Dei Agarde co?lo;
arca fuisscreferautur? Responsio. Error in numeroi et reliqua : iiulhim moveat; in Hebra» enim post
697 EPISTOL.-E. G9«
hoc, quod scrjptum cst : Non videbo inoriem pueri A His igitur pro vestra voluniate digestis, Codiees
mei, ita legilur, quod ipsa Agar sederit conlra pue- rjuos vobis a nobis dirigendos mandasiis, scriptos
min, el levaveril vocem suam, ei fleverit, el exau- duplices iioii inveni; aliquos, nec siugulares reperi,
dierii Deus vocem parvuli : flenle enim matre el subiracios eos de armario noslro anirnadverti, in-
inoriem filiimiserabililerprseslolante, Deusexaudivit quisitionenniue occtipatio lulit. Sed si Deus voltieril,
pueruin , de quo pollicitus fuerat Abrahse , dicens : et vita eomes fuerit, est spes eos et invenicndi, ct
S'ed et filiumancillaelusein geniem magnam faciam. vobjs mittendi.
Alioquiu el ipsa maler non suam moriem, sed filii En respondi pedestri et peculiari sermone, quia
deplorabat. non lam verbis inliiarequam debemus senlenliis sln-
Pepercii igilur ei Deus , pro quo fuderat et fletus. dere, ut.el locuiio nostra evangelicam siinplicilaietn
Dcniqne in consequeniibus diciiur : Surge, et tolle lencal, et spinnas genliliiim eloquiorum refugial.
piierum, et tene nianum ejus ; cx quo manifesliim Jam modus superlluus epistolsc cogit me tacere, sed
est, eiiin qui tenetur non oneri matri fuisse, sed desideritim luum loqui compellet. Optabam autem
comilein. Quod autein manu pareniis teiietur, solli- obviis manibus complexum tuiim accipere, ut mulua
cilus monsiratur affeclus. collatione, vel disceremus aliqua, vel doceremus;
De hac qurrstione faleor nte et alios traclatores " siquidcm non sit hoc omnipoteuli Domiijo, apud
ecclesiasiicos legisse, sed ut est inilii memoria fa- qucm non est difficile omne vcrbum, impossibile.
cilis ad obliviscendum, non occurrit in quo opere Verumtaineii segriiudini morialiuiis ineae quotidie
quisque hinc tractaverit, nisi hi qui secundum Apo- spero litiein : mallem lainen ul si hoc quod prsemisi
slolum voluerunt allegorizare. Plane ul in compen- tribuat Deus de allegorizandis qtiaesiionibuset my-
dio possim dicere, cum Hebrseorum aulumatio alii siice inielligendis, et, Vcteris Insiriiinenli in Novi
quinquc, alii duodecim in ablactatione computenl aflirmaiione exerciialio nostra essel, quam in hislo-
annos, nos in Machabseorumlibris pro ablaciaiione ria; superficie inquisitio nostra constaret, tit vcre
laniuindem irieiinium reperimus scriptum, ita Ma- abyssus abyssum in voce cataraciarum liiarum invo-
cbaijseafilium inter csetera adhortanie : Fili, inquii, carel, quia illud prsecedil lempore, istud diguiiale ;
miserere mei, quse te in ventre novem mensibiis hoc enim esi pabutum animaeChristianse; his enitn
poriavi, et triennio lactavi, et perduxi ad hanc aeta- anima pascitur quibus delectatur; nam irtgeninm
lem. Igitur si huic auctoritati creditur, demptis iuiimadmirabile habeo, et sermonis tui supellectilem
duobus annis sexdecim relinquunlur. infinilani veliementer intucor.
Sed cuin rediiur ad divinaeScripiura- scriem, non p Macle virlute, cujus lalia eiumpuiit gerniiua, qtia-
invenilur in Hebraica veriiate, ut Ismnei collo gesla- lia existenl frucluosi fructuosa frumenia? Sed hnic
tus sit matris suse : qiiapropter cur assuinatnuslabo- tanto bono cum accedit siudium divinarum Scri|ilu-
rero, ubi nullara habemus diliiculiaiem? rariim, priesertini in collatione mutua in brevi etnit-
Resial ut de Salomone hoc vobis inliiuemus quod let palmiles, et afferet suavissinios bolros, ut et.pro-
vcs scire in scriplis vestris inlelexiiniis. Qiiuniaiii priie naturse conferat fructus, et aliis subminislrel
in quanlum datum est nobis, cinn litieras vestras le- jucundilalis gatidiutn. Niliil in te mediocre coniem-
geiemus, intelligi, non ignoralis epistolain saepe di- plalus sum; crede amori vera dicemi : si fieri pos-
cii viri beali Hieroiiynii ad Vilalem preshytcrttm sel, quidquid aliis ex parte daium, et ex paris in co-
scriptam qualia de Salomone et de Achaz regibus gnilione le-eriitiini est; totum inde peiTeciuiu,atipie
coniiiieut, et quse eiiam ipse sub lesliiicatione jura- esse desidero summum, quia ita convenit fiuibtis
menii andisse se suis teroporibus scribat. Qui ci in saeculorum, ul praeparenlur ad cerliiinen Anlichristi
finem epislolse suae firmam cenanique senienliam vasa electa Cliristi.
omnipotenliam Dei definivit. Ne, quaeso, vos ex eo conteinpiihiles velle sesii-
Sane nec ego contra tanti viri auctoritatem aliud mari, quod oceidentali lenebrosa plaga querilis vos
possum senlire, nisi ejus vestigia sequi, et litiniili- r»esse deprcssos, quoniam eo clariores es:is quo vos
laie Chrisiiana a majururo nostrortim semiiis tton in catigine esse videiis ; dicenle Dpmino Pharisseis :
deviare, David dicenle : Neque ambulavi in magnis, Si cseci essetis, non habereiis peccatum. Et cuneti
neque in mirabiiibus super me. Super se namque proctil dubio novimus quia ex eo etiam uiaculas cor-
atiollittir qui, a majorum lineis excedens, in liis qnse poreas liquidius videmus, quo lumini propinquamus ;
ullra vires suas babent, videri conalur. Unde ei se- et lumcn vertim, quod illuininat oinuein hoiniiieni
qnitur .Si non humiliter sentiebam, sed exaltavi ani- venientem in hunc mundum ex occasu suo, el non
mam, sicut ablattatus super matrein suara, iia retri- continuo nativitale [Ms., vanitate] resplenduit niundo.
bues iii animam meam. Ac per lioc conducibile est Cnde et propheta : PORIIIIIS qui sedebat in tenebris,
nobis humilia sentire, Apostolo diceiilc : Non alta lueera vidit magnam; liabiiaiitibusin regione umbrse
sapientes, sed humilibus conseniienles, el ablacia- niortis lux or.taest eis.
lior.em cum Isaac percipere, ut fortiori cibo possi- Provincia namque quain incolilis et Grsecamsibi
uaus participare, quam cum Ismaele ancjllae filio originem defeudit, quae magisira est lilierarum et
utrem cum aqiia et uon mero portare, ct ab sclerna iugenii; et ex ea orlos fuisse recordaroini elegantis-
repelH htrereditate. siuios, et doctissimos viros (ut «liquos dicam), Ore~
»9« S. BRAULIONISC.ES.VilAUGUSTANIEPtSCOPI 7Cf>
siiim presbylerum, Turibium cpiscopuin, Idaliuni, et A me cuin tuis comperegrinis pauperibusve spiritu, ul-
Carterium laudalse seneclulis et sanclse erudilionis ira omnes homines peccaiore; si forie iuexhausia
pontificem; ac per hoc Chrisii gralia superabuiidan- pielas Redeiiiploris humani exhauriai fetoris, vora-
lius praedicandn,quain regio scgnilie cst cuipauda. ginesve flagiiii, facinorisque mei
Eccedum nescit atnor ordinem, plus oneravi epi- Vale in Domino, niihi charitate germane, raerilo
slolam ineamsermoiie quani utiliiate, ei, ut ait qui- Doinine, fili aiiaie, collega dignitale, atque parens
dani, dum urceum facerc nitor, ampJioram finxit affinitate, et proine lu luique orale, el naclis occa-
manus. Hoc denique surierest, m digneris orare pro sionibus slude tuuni milii mittere serinonem.

OBSERVATIONES PIUEVIJE IN SEQTJENTEM VITAM,

1., Prseier jEmiliamtm mariyrem, qnem xn Ka- addiclum fuisse affirmant velus ipsius epilapliium
lend. Octob. m-bs Caraea veneraiur, uti et Corduba Goihicis litleris anlii|uitiis exaratum, qiiod in notulis
snuin xv Kalend. Octob., duos sancios Hispania refereiiius; ae breviarium monasiicumjussu Paul: V
seque populares ac fere coaelaneos agnoscit cogno- siimmi pontificis restituium.. Sed hac de re in praefa-
mines, nempe /Emilianum Vercellensem episco- litme nostra uberius.
piim-iii Id. Seplemb., ei alieriim jEmitianum cogne- 3. iGniiliani Cucullali patiiam alquecorpus Arago-
'menlo Cucullaium (S. Milan de la Cnculle), de quo B nensibus asserere niiitnr Micbaei Mariiuez de Villars
ila scriliit Usuardus in Mariyrolog.: Pridie M. No- iu lib. de Anliq. civilatis Gsiialayudse-. Verum Tar-
vemb:apud Hispaniam Tarraconensemcivitat.eTyras- raconensjbus Hispanis yJiiniliaiiuinyjndicani Usuar-
tona B. Mmiiiani pretbyteri et eonfessoris, cujns ilus et Ado cuin S. Braulioiie,..qui sancti viri corpus
admirabilemvilam Braulio Cmsaraugustanusepiscopns in suo ipsius oratorio reiiiansisse dicit. Ilabeulqui-
timplici iermone descripsit. lisleni vcrbis ipso die dem ATagoiienses S. jEmiliani, ast Vercellensis
utilur Ado. cpiscopi, partem reUqiiiarunt, quas in Castro Libycu
2. lluncce f.osleriorem JEmitianum, cujus acla seu Tuiii-Palearum asservari, ex 1'hilippo Ferrario
siibjiciiiius, abhiitcni vocanl scriptores plerique re- Joannes Tamayus iii Marlyrol. Hisp. ni ld".Septemb.
centiures, eumqiie primiiin in llispanias S. P. Bene- adnotavii.
dicti Regiilam invexisse, aut certe intcr primos cam 4. -Oi-niqiieS. Braulionem"esse Iiu]us Vitseaucio-
professuni esse exislimiuit. Utriimque approbal vul- rem lesiatur S. ildefonsus in lib. de Virisilliist. c. 12,
galiimMiixiiniCaesaraiigiistaniChrouicon;at profecto liisverbis : Brauliofrater Johannis in Cmsaraugusta
pijtel ex liifi auctore vcl licio, vel ilaiilest depravato, decedentis adtpius esl locum, vir sicul germanitatc
rein noslram ageie. Sniie.iiniiliainiiii coiisiatpri- eonjuncttts, ila non minimiimingenio minoralus
mniii ereroituni egisse ex Vita: cnp. 2, ileinde vero ticripsil V.ilam jEmitiani cujusdum nionachi, qui el
parochuin ex cup. 5; ntisquaiii vero a Braubone memorinmhujusei vjrlttlemillius sancli viri suo lenore
abliateiu diserte appcllaium reperies. Hoc lamen comntendal puriier el illuslrai. Ilabuil sacerdolium
inunere fiiucluiii esse satis iniiuit in cap. 27, ubi fente viyinli annis, qnbus expletis clausil diemvilm
CIIIIIAsello prcsbytero collegittm babuisse scribit, 0 prmsenlis, niiiiiriiiii circa anu. GMS.Scripsit etiam
Itiiiiddiihie-iiioiiuchoiuin, uii probani verbji snlise- idem aiiclor byinnum ile S. vLmili.mo in epistola
qjieiuia : Corpns ejus deportaihm cum mulio retigio- sua uuncupatoria merooratiiin, qneni hyinnum ob.
soruriiobsequio,depvsitiimquecsi, ubi el mtiriet,iii suo Sciiptoris leveieniiam omitiere nefas esse duximus.
ordiorio. Porro S. yEiiiiliuiiuiii lieiiediciiiiseregulae

SANCTI BRAULIONIS
C/ESAnAUGCSTANI
EPISC^PI

VITA S. iEMILIANI CONFESSORIS

COGNQMENT0 CUGULLATI.

(Mabill.Act. SS. lien. ex Martyrol.Hisp,),

AD FRONIMIANUM PMSBYTERUMv
I. Dei viro dominoquenteo el germano Fronimiano D juxla fidem nplitiae, qttarn sub lestificalione Cilo-
b
pte*bytero,B,rauliO;immeritusepitcopusCatsarqugusta- nati abbatis venerabiHs, Sofronii et Gcrontii pres~
vuttalutem. Tempore pisc recordationis dpmini mei, byierorum, aique sanctse iiieiiioriaePotafniaereligio-
cl germani majoris nalu, communis ac sanclx vitae, sx feminae collectam non ambiguam Vilam unici
docirina-que inslitulorjs Joannis episcopi », tara Patris jiatronique, et singulariter Chrisio nosiris
cjus jussis quam tnis obediens pra~ceptis,,inlenderam temporibus electi B. jEmiliani presbyteri, ut insciiise-
» De Joanne episco.ooCap.saraugtistanoS.BraH- monasterii sui regimen successit, ttt in tabulis abba^
lionis fralre ac prmdecessore honorifice atr.ilS. Hde- lum isiius monasierii scribit Antonius Yepez in
fxinsusin lib. de Vjris illusl., cap. C. Chron. Bened., an. 574, cap. 3;.
k S. Cilonalus seu Zitonalus S. /Emiliario iu
70f FRJEFATIOIN VITAMS. iEMILIANICONFESSORIS 70S
meaevires valetudoque sineDat, stylo perstrmgere. A CIIJIISstint bona omnia, grates rependas. Volo
Sed quia plena pagina inter ipsa initia molienti mihi auiem, ut quia saiictissimns vir Cilonatus preshyier
quid dicerem, negligenlia administrantium inlerce- atque Geroniius adhuc in corpore degunt, ommia
pta fuerat, ipsa sub notalione ejus virlutum et variis qusoin eo scripsi ame recognoscanl,"et eorum dis-
dein succedenlibus casibus et rerum nutantium cussione ventilata, si nec nominum nec. remiii me
temporibus occupatus, propeelapsum eiiam a volun- fefellil sentenlia, habeanlur confirmata. Sane illa
tate fuerat, ut quatnvis ipse cogeres, non ihi ani- quae anno praeleriloa vobis ibidem divinitus opera-
nium darem. Nunc autem nutu, ut reor, divino, cuin la didici, in finem libelli istius, ul a vobis acccpi,
quemdam Codicem pro hoc quod animo occurrerat, arljeci. Hymnumquoque de festiviiatc ipsius sancli,
vellem inspicere, jussissemque perquirere, ,acrevol- iit jussisii, iambico seuario metro composilnm,
verelur strues librorum, notilia illa diu prodila, transriiisi. Sermonem auleni de eodem die super-
subito inventa est, non quacsiln;jam enim cessave- fluum diclare pulavi, ciini nulla »ajor mihi esso
rat intentio perquirenlium, cum essei uspiam inve- videaiur exhorlatio quam viriuluin ejus narraiio :
niendi desperaiio. Sed quia, ut ait propheia, inven- et lanlam horam occupet, ut si hoc adlectum fuerit
lussumanoii quaerenlibus me;non quidem sludio 'audientium animos onerci.
accensse lucernse, gaudio lamen inventse drachmae B 3, Quapropter obsecro ut sint isla quse feci acce-
Jsetatum est cor meum, el exsultaverunt*inieriora pta, tam tibi ctijus mandatis parui, quara ipsi cujtis
mea. Deninmque non sipe superna dispensaiione virtulum amore excitali et antefati viri stint ista
Iioc ipsum esse credens, armavi animum, ut et obe- leslificati, el non dissimilia quotidie vos experti, ut
dientise fruclum caperem, el lam crebrse petilioni a i.ne perslringi deberent eslis impelrati, atriue ego
vestrseparerem. ul facerem quae jusseratis sum accincius niercedis
2. Quocirca dictavi ut polui, el plano apertoque percipiendse cupidiiale. De eadem quoque solemni-.
sermone, ut lalibus decet feabere, lilwllum de ejus laie ui missa recitarelur communis injunxi djleclo.
sancti Vita brevem conscripsi, ul possil in missae filio meo Eugeuio diacono, non puians a mediver-
ejus celebriiaie quantocius legi : et tibi domino meo sum, si ejus lingua, cujus in omnibus consiliis.
d.estinatuin misi, et hanc ipsam epistolam meam cogiiationiliusque meis leneo, aiiimiirn ministret ob
capili ejus prsrponere curavi, jndicjoque luo proban- hiijns beatissimi viri honorem, rneuiti officium; si-
dum committens, ut ad singulare cogmluin, si Jn nm'q,ue constderana, ut qtio iri cseieris rebus ulor
aliquo displicuerit, aul emendes aul reprobes. Si pailicipe iu his ctiam, mencedis fruar consorte. Inco-
vero placueril, et ipse habeas, et cui volunias per- _ limiein li. V. ei mei inemorem Christi gratia cuslo-
niiserit, dari concedas, alque pro me Creaiori nostro, dire diguetui!.

PRiEFATIO.
4. Jnsigniamiraculorum aposlolicipurgattssimiqup sitne salis aptalur, ac sic erigilur anitntis repulso.
viri jEiiiiliani prcshyleri, nosiris fere lenipoi'ilins forroidiuislelo; ei ecce jam quod pavebat plano nili-
gesta, ul suadel ad narrandum rei noviias, ila lerrel tur ingredi pede, blandiens sibi de tua magua po-
ipsius narraiionis iromensilas. Gujus eniui queat sty- lenli.a, Cljrisle; q.uja.qui dedisli jruneiiio huiiianis
Jus terrenis dediti rebus coelestis viri digne proniere yerbis effari, poles concedere liomirii vocihus con-.
actus, qui praeierilis sseculiscollalus,, uti maximum gruenlibus loqiii. Ilis additur quod arccm meutis
sidus apparel fuigidiis, prseseniibus aulem inimita- uieae, speique auchoram, qiiain maxim.im lenerc
bili virtute praeclarus?^eque, ut ego pnio, funies si videtur, nisi percepiione hiijns operis taborisque
Tulliani enarrareiit, et scaiiirientibus eloqueniise mercede nou alias me adepttirum credam, quo viiam
venis impensissime redundarent,, copiamquc verbo-. ijieain inquiiiat.issiinam polliitamque quasi nitro
runi multipjicitas senleiiliarum, densaret, cuncla, qtiodam possun eluere i secundnm quod eleganlis-
poierant explicari quaea muiidi coniemplu non mo-. sime quidam veierum poetarum ait :
rio nsqiiead corporis sui sed eiiam sseculi excessnm,. Hoe opus, Itor.etenimforsaniijesoblrahet igni.
Chrislus qni agit miraliilia solus, fuerit sitque per 5. Superest, quod et ullimum, quia schedulis lisec
euin cliarismata operatus. Quod ctim inspicio, tiiinir D vilibus nialiii Iradere, qnam lento silenlio tegere, ne
apponiiur aiiimo, cura sit milii scicnlLariiorj copia* veritalis loiiKiiiqnapraecedeiiliumlacilurnilas dero<-
sed inopia; verborum aiileuj sterilitas,. non iibertas;- garet postcris lidein.. Sed el ul pauca his qui, elo-
nrqne enim meie impeiitise sutu ini|ieritus. Propellit quenliaro suam niiuiilur ostenlnre respondeato,, no-
lamen timorem puomissionis Chrisli veritas, ila verint quod parvipeiidjtur deiraclorum scurrilitas,
videlicel promiilentis lalique n.osalloquio asiiuentis: qttando liuroilibjjsparvisque Ghrislianis ecclesiaslico
Aperiot iuum, et ego,adimpleboiliud; et aljbi : Domi- j.uie non opponilur sequenda vana verbositas, non.
tjus dabil verbumevangetitanlibus,vjrlute multa. Sed buinaiiaj inquieiudinis tevitas, non denique ostenia-
el illud : Non estis vot qui loquimirii, ted Spirilus tionis ventositas, sed sobria, modesta ponderalaquc
fqjris vestr.i,qui loquitifrin vobis. Huic rei deeco.li.s- veri.lalisgravilas. Melius siquidem est ul v.eraroinu.Si
705 S. BRAULIONISCJESARAUGUSTANIEPISCOPI 704
erndite quam ul ficla enarrentur eloi|itenter , quod 111A dem. Nam generi generalia convenit pr&cepta ser-
Evangeliis Salvatoris perfacile iiitclligiliir , quaepo- vare , specialibus vero donis illi lantuin debent po-
pulis sermone simplici prsedicantur. Non ergo pro tiri , quibus omnipoieiisDeus ea jussit conferri. Huc
mea imperiiia in sugillationem mitio virorum pru- quidem censenl et jurisperiti, suorum principuin in
deniium elequentiara , sed tninime levitaiem morda- heneficiisdecreto perceptis.
cium iinprdbo caducam. Nam nec puto mihi succen- 7. Ego aulein non aliius repetam , neque avorum
seri posse ob lnijus operis appetitum honestos, pru- et proavorum ejus juxia rhelores prosequar laudes ;
dcntes inalurnsque viros , nequaquam ignaros in cum, juxta eosdem , si ignobilibus orltis sil nalali-
domo Doinini oflerri debere , ul quique vires mini- bus, magis efferendusest laudibus, quod suiignobili-
stranl, nsque ad caprarum pilos : cum et ipsi si liic latem generis morurridignilale ornaverit. Igitura con-
dicere velint, ul prsemisi, non soliim illis non deerit versionis ejus principio nos quoque dicendi, Cliristo
materia, sed minime poterunt explicare cuncla. favente ejusque beali viri ofatione conatus noslros
Quamohrem discipliiiarum saeculariura stu lium etsi adjuvanle, sumamus exordium, qualis exstitit a vige-
ex parle attigi, oninino hic servare conlempsi: ne et simo setaiis suaeanno. Veuerabiles namque Eeclesia-
intelligentisedifficultntemminus eruditis facerem, et runi Christi sacerdotes Citonatus sanctsepurissimae-
Hiericonlina lingua conlurbarem Israelitica castra. B que vitse, Sofronius et Geroatius presbyterij quibus
6. Dicliirns igiiur ea quae inslitui dicefe, volo le- non modicamfidem habet Ecclesia , nobisque quod
ctoreni audiloremque monere nt non hic verborum ipsi viderunt fideli relatione narrarunt. AdJitur liis
avidum, sed religione plenum prsebeat audiium ; siu probatissimis testibus lestimonium bealse memorise
autem illuc spectat, jam liiuc discedat, neino>as in- religiosissimtcPotaroicecujus nobilemorlum nobilior
fructuosas expendat. At siea quse scquunlur nosse vilaenobiliiavit cursus. Hos ego quatuor de miracu-
desiderat, devotus ad percipiendum accedat: atque lis iu corpore gestis habere elegi tesles, citra populo-
hoc prin um noverit qusedam hic esse narraiionis rum provinciarumque de hujusmodi rebus leslimo-
gesla quaj a nobis vet a quolibel Oppidodebeanlesse nia, qu:e pene cuncta teslaiur Hispania. Nam itla
seijuenda : qusedam vero ita illi probatissiiho viro quacusu frequeniala jam pene effeclasunt qiiotidiana
singiilaritef collnta, ul neiiuennt sinesui pemiciu a liobis necessario sunt praeterrnissa, duro nequeunt,
quoquainiiiiitationis contingi causa , quje larucn sic ul supra dictum esi, comprehendi lota; etsi quis ea
nos adminitioiie dcbenl afficere intentos in Dei lau- nosse desiderat, irieliusulique crederet visa.

INCIPIT VITA.
I. — Desancli viri conversionisiniiio. | roeriio prseberet discipulum, qni lunc inorabritnriii
C
8. Ergo , ut dicere coeperam, sic eum fuisse con- caslello Bilibio n. Arripiens iler pervenil ad eiim,
verstim atque couversatum pracfaii lestes narfarunl. ctijtis.sefainulatui cutn sulijicitpromptuin, insliluitiir
Futurus psisior liominumerat paslor ovium , niina- ab eo quo paclo innutabunduro possit ad siipernum
batque oves ad interiora montium ; et ul mos esse regnum dirigere gressum. Hoc, credo, nos faclo in-
solel paslorum, cilharam veheba.tsecum , ne ad gre- struens, neinineriisinemagistroruminslitutioiie recle
gis cu^iodiam lor|ior impediret inenlein otiosani, mi- ad bcatain vitarn lendere posse. Quod neque vir isle
ntisque exeicitatione suspenSam.Cumque ad disposi- fecit-, neque Paulum Christus inslruxit, neque Sa-
lum ccelitus | ervenisset locum , divinilus in cum ir- muelem , ul faceret rikina potenlia permisit : cum
ruit sopor. Etenim ille Opifex mundorum cordium hiinc ad eremitam, et Paulum ad Ananiam, et Sa-
consuelo sludio praebet arlilicii sui officiuni, verlil- inuclem recurrere jussil ad Ueli; quos tamen jara
que citharae maleriam in tillcraruin insirunieiita, signis alloquioqueanimaverat suo.
— Venilad locumin quo situm esl ejus oralorium.
animuroque opilionis in compunclionein superrise III.
contemplaiionis. Expergefactus ccelestem mediialur 10. Posleaquam ab eo est oplime vias vilaeedo-
vilam, relinquensquc rura telendit ad eremi loca. ctus, ac disciplinaediviliis aflatijn thesaurisque salu-
j) lis diialus, remeatad sua, doctrinse gratia copiosus;
1L— Pergit ad quemdammonachumin catlro ac sic vcnil non procul a villa Vergegio >•, Hbinunc
Bilibiensi.
ejtis habetur corpusciilum gloriosuin , ibique non
9. Diclaveratei fama esse quemdara eremitam no- multo moralus tempore, vidil impedimento sibi fore
minc Felicem, virum sanclissimuro, cui se non im- hoiniuuin ad se coricuirenliuro muililudinem.
" DilbilimAragoniiccelebre oJirnoppidum Iioc loco siimmolum. Excipifur
appendice Jubedarum mon-
inierpretatur Michaei Marlinez de Villars; sed le- lium, quibus ardua S. Laurenlii juga adhaerent. llla
~ gendiun. Bilihimn, quod caslrum est Najarae mbi vero pars rupiuro qtise se Valvaneram leiidentibus
proximuin ad Hispaniara Tarraconeiisem pcrtiiiens, ohjicit. montiiim Disterciormn nomen babet. Lege-
sicut et S. iEmiliani corpus, quod in monasterio S. sis Yepez iirchrpn. Benert., ann. Chr. 574, cap. 2.
JEmiliani Cucullati asservari sujjra diximus. Hoc b Titulus seputcialis minor ab Vepez ann. Chr.
mohasieriiimtota llispania celeberriraum, a S. ^mi- 569 relatus hsechabet : Nalus est ^iniliaiius devotis
liano conditum, Biojam veteris Caniabriie parlem le- parentibusin op.pidoVergegii, et cum vigesimuman-
net, tribus fcre leucis Naiara , scx autcni Logrono» «nm altigistel, reliclisovibttspatris sui, Spirilu tati-
 705 VITA S. JEMlLiANlCONFF.SSORIS. 706
1\. — IJinc eremumexpetit, ibique40 ann. moratur.. A ces, hebdomadarum incdia, jugis vigilia, discretio
11. Celsiorapeiit, Ievesque per ardua gressusage- vera, spes certa, frugalitas magna, justitia blanda,
bat spiritus promptus, ut non solum corde sed eliam paticntia solida, et, ut breviier dicam, ab omni omni-
corpore in ploralionis valte gradiens de virtute in noremala indefesse persisiebatparcinionia maxima.
virtulein, viderelur Jacob quodani modosculam cou- Sapientiseetiam flores iia de pratis decerpserat inef-
Xendere. Hic ubi pervenit ad remoiiora Distertii fabilis Divinilatis, ut is qui adnsque octavmn memo-
aionlis secrcta , culminique ejus , qiianluiu qualitas rise vix cominendaverat psalmum, incomparabiliter
«selisilvaequesinebani, propinquus , ac collibus ho- longeque prsesiaret peritla, prudentia, acuiia, qua
spes cffectus, consortio hoininum privaius , angelo- mundiveltistosanleirel pliilosophos. Nec immerilo
ruin solumniodoruugebalur consolalonibus, quadia- sane, quia quod illisssecularisinduslria, isii divinitus
genis ibi habitans annornm recursibiis. Quas ibi iilei superna concesseral gralia : vere , ut conjicio, coeli-
invisibiles, quasqnepugnas visibiles, quas vario cal- colis Anlonio Martinoque vocaiione, edocaiione, al-
lidoque modo leniatioiies, qnasque nebulonis anti- que roiraculis per oinnia simiiis. Sed, ut multa prse-
quissimi ludificalionesfueril cxperlus, hi soli opiimei tereain, iuier caeleraecclesiasiica sludia , haecmaxi-
norunl qui ea in semetipsis experiri coulendiinl : ina erat iudtisiria, ut slrcnue solerterque, quanlociiis
dum illic omnem affeciutn , illic omne desiderium,, " possel, inquam, de lemplo Domini pelleret maramo-
illic omne incilamentum, illic denique omnem omni- nam. Quocirca Chrisii subsianliamChristi visceribns
no dirigebai ctirsum, quo semel arripuerat irrepara- impeniebat, locupletem reddens EcclesiamChristi
bile devolionissanctae proposiinm.0 ingens douum !! virtulibus, non opibus, reiigione, non reddililius,
O singularem virum ! 0 prsestantissimum aiiimuni!! Chrislianis, non rebus. NoveratChristonon projactu-
Ila divinaeconieniplalioni dedilum, ut nibit sibi in eo• ra lemporalium rernin, sed fore pro hominibus se
vindicare videreiur lioc saeculum.Quoiies, ut conji- ppsse reuin.
cio , afflaius ardore divino inter densissimas altissi- VI. — Clericiaccusanlsanctumviritmcoram episcopo.
masque silvas , excelsosque veriices collium, pro- 15. Ob hanc rem , ut mos solet esse pessiinoruui
moiiloriaqne pelentia cceiuiri, voce elaia aiebat ad1 clericorum , astilerunl quidam e cie-icis suis coram
Christiim : Heu me! quod peregrinatiomea prolon- prapfatoepiscopo, ad eum videlicet oh damna rei fa-
galaest(Psal. cxix, 5). Quoiies suspiriis ingemiscciis iniliaris lacessendum : jurgantesque aiunt palere
clamabal : Cttpiodissolvi, el essc cum Christo (Plti- Ecclesiaedeirimenia res susceptas usquequa(|ue im-
lip. i, 23). Quoliesvebemeiitissime,visceribus coin- miuulas. Jain dictus antistes facibus irae accenniiur,
moiis, ejulabat dicens : Quandiusum in hoc cofpore, '_ et invidiaob eius virtutes terebralur. Inliieus, in vi-
C
peregrinor a Domino (II Cor. v , (J). lnierea frigore rura Dei vehementer invehitur; cumque (utseliabet
Muaiiebatur,solitudine desiituebalur, incleinenli ini- animusfuria ebritis) iracuudiaecrnpiilain essetrucla-
bre inficiebalur, venlorum flainine vexabatur : et tus, vir Dei egtegitis sanciilaie munilus, patienlia
vim frigoris, squalorem soliiudinis, ingruentiam iin- tulus, iranqtiilliiaie consueta persislebat inimoius.
bris, ausleriiatem flamiuis, amore Dei, conlempla- Tunc a susceptodudum minisierio relaxatus, ubi lunc
lione Chrisii, gralia Spiritus saucti, nou modo lole- vocatur ejus oralorium, reliquum vilse tempus per-
rabiiiler, sed etiam libenter , desideranterque stisci- egil iniioxius. Haclenus conversio alque conversaiio
piebal. Sed qitoniain civitas supra montem posiia tlin ejus. Etquamvis pnlchriora fuerint illa charismata
taiere non potuit, eousque fama sauciitaiis ejtis per- quse laltierunl (qux-Dominusiu bella constituii nova,
crebnit, ul in noiiliam pene omninm peivenirel. el a Paulo magislro gemium in lide et veriiate habe-
V. — Didymutepiscopusei Ecclesiamdelejjal. mus iusiilula) quam ista quse variis virtutum dOnis
12. Didymo eiiain , qui lunc poiuificaius gerebai se in lticem proiuierunt; haec ipsa vero plura suut
in Tyrassona a ministeriuin, cum hoc quoqtie fuiss-el gesla qiiam possint esse cnnscripta ; laincn deinceps
delaium, insequitur Jiominem, ordini ecclesiasiico quibus idem signis effulseiit gloriosus , ac si ignobiii
volens inserere, ejus quippe eral in dioecesi.Durum .p. prosequamur slilo.
illi priinuin videri, ac grave refugere, ac reniti, el VII. — Luciatur cum dmmone.
quasi de ceelo traduci ad niutidtiro, de quiete j.ini M. Accidit quadam die, ut palaeslritseRegis aeter-
pene nacla adofiicia laboriosa, viiamque contempla- nioccurrerit in via hoslis generis humani, talibusque
tivam transferii ad aciivam. Tantlem coaclus est in- verhis eum affatur: Si vis, ut quid uterque possit
viius obedire ; quapropier in ecclesia Vergegiipres- experianiur viribus ceriamen aggrediamur. Necdum
byteri esl functns officio. Turicrelictis quibus dediti haecdicendo compleverat, et cum vis.bili corporali-
esse solenl istiusordiuis, nostri quidem homines tem- que atireciaiione adierat, diuque pene luctaniera ve-
poris, sanctamiiiipertiebaturcuram ; iiiliiiiic,inijuam xabat. At ille mox, ut Jesum precibus efflagitavit,ire-
retractus eral viiam. ln quo tameii continuatio pre- pidum gressum opiiulatio divinaconfirmavii, et illico
cio euminspiranleac dirigente, ad castellumBilibiense, hxc ullo pacto trahi possiint (uti Michael Martinez
quod decetnel quinque milliaria a supranominatoop- coniitur) ad urbem Calaiayudam, quaeamplius quin-
vido distat, et dusdtcinia Trilio , adiil, ul magisterio quiiginla millibus ab istis locis disiat.
Felicis confessorisuterelur. Quod inlervalliini plane a Locus in quo S. ^miliani coenohiumcondiliim
Verceoconvenit, quarta leucseparle a S. jEmiliano esl, olim dicecesi TuriaMOiicnsi,Tarazone, nunc Ca-
dissito, et radici Disiertii nionlis incurobenii; neque lagtiritants subest, Catcjnora.
107 S. BRAULIONISCiESARAUGUSTANlEPISCOPI 708
rdfugam desertoremqttespiritum liquefactuiLin auras Ai cutn Jesu Clirisli imperasset vintute, illko oiiiues
vertit. Si cui hoc forlasse videturincredibile.jnvisi- cuui ingenti terrore et slrepitu discessere, et ille
bilein nimiruin spiritum esse aitreciabileui, salvo curaitts ad sua repedavit prospere.
mysiiCoinlelleciu aperiatur quomodo Jacob divinsc XIV. — llem alium comilis.
pagina: narrent cuin.augelp, qiiamvisbono, fuisse lu- 21. Sed et Eugenii Comitis servura a dsemonein-
ctaluin T Ego tamen hoc dixerini, minori audacia fecluroalque afflictum, cum jam diutina invasione si-
Satan teniasse servum quam Dominuui, yEiiiilianimi bi euni haheret maucipalum , incomparabili virtute
qiiam Giirjstiim, hoiniiiem qriain Deuui, crealufam divina; oiiinipolenliic reddidit sanum et incolumein.
quimi Crealorem. XV. — Ilem alios conjuget.
Vlll. — jMonachumwrat. 22. Jam quid de senaloribus Nepoliano et Proseria
15. Veram , ut institueram narrare, monachus dicatn? Nisi quod iia c.oncreti conjugio, concreti
qtiidani ATiiientariusnomine, durilia ventris tumore- .quoque- eiant deeinonio , ut corpus eJTeclum
que afflicliis, inedelaecausa ad.eumdeinveriiidevoius. uxori vinculum , unus ab uno crederetur incoli
Cui diim manuni ad strumam adinovit, signumque Spiritu ; gemina<|ue possessione perfunctus , jus
crpcisdepinxii, protinusab eo segriludorecessit, re- "" sibi videbalur habere perversus : quorum quam
cuperalaque saluie Dorainumbenedixit. manifesta exsiiterit , hinc daiur intelligi qttod
IX. T— Mutierparatyticasanatur. sic esl ubique promulgatuin, ut nisi succeden-
16.,Nomine anlemBarbara miilier quaedam, a fini<- tibus saeculislaberelur ab animis , hic supervacanee
bus Ainayae-adducia,paralysi mnrbo coniracla aique viderelur inlexi, eo quod nemo sil Cantabrorum qui
veliemenier vexala, saluli dudumaraissae ejns sancli hoc noii aut videre, aut audire poluerit. Sed cum
oraiione est resiiiuia. ventinn esset ad nostrura yEmilianinn, imperat hos-
X. — Mulier ctaudaambulal. tem iinmundum retinquere corpora hominumpraefa-
17. Sed etalia de eodemterritorio plaustro advecta lorum, cujus nequaquara valens ferre imperium,
,ac deporlala, quoniam carens pedum officiisolim elTectuiniancip.it jussum. Utrique liberati iaudeui
exsliterat clauda, Quadragesimaediebus ab eo effla- personant regi coelorum.
gitalur curanda. Quam cum nollel dierum invisere XVI.— Iletn aliam feminam.
ob revereniiam (mos quippe erat ,ei his diebus solum 23. Iiem curialis Maxiroi filiam, nomine Colum-
cellula esse conlenium, nec fliiemquainvidere so- bam, daeroon invaserat congressione dira, et mem-
Iitum, nisi unum esuisqui propter vilaeluijus subsi- brorurn instabilitate incauia. Sistitur coram servo
dium, ei paiicissimum ac vitein minisirabai cibum), rf Dei, cum inagna exspeclaiipne, sauauda : ctimquein
cumque, ul dixi, viderc eam.contemneret, inslat illa fromis illius limen crucis impressisset vestigia, roox
ardenter indulgeri sibi saliem ejtts baculum osculari. depulso exlrusoque daemonenacta est salutis roe-
Quod yir Dei clemenier ul audivit, illicodirexit: illa delam,
directum ut vidit, osculala esl; firmalis solidalisque XV|I.— Ejicit dmmoriem.edomosenatoni
plantis, incolumis astitii, ac muneri congralulata di- 24. Sceleratissiiiium seditionariumque doinus Ho-
vino, lseia protinus discurrit. norii senaloris danioiiem sustinebat, qui eousque
• XI. — Ancillam senatorisilluminal. monslrosissime domui itlius incubabat, ut foedis-
18. Sicorii quoque senaioris ancilla, lumine per sima quaedam lurpissimaque quotidie inferret, nec
tempora longaprivaia, postulat ab eooculorum sibi dsemonicolam quisque sustinere poterat. Denique
restaurari pflicia. Tunc vir Deiverbo lactuque, Chii- ssepe dominus domus curo causa convivii fuisset
sloduce, sanilatem iinpelrat : proiinus pbsequitur accubilalus, ferculis ejus animalitim ossa morltto-
imperata, receptisque visibus, formas rerum luce lu- rum, et plerumque stcrcora inferebat spiritus im-
strat clarissima. purns. Ssepevero nocturrio tempore (datis horoini-
XII. — Diaconumenergumenumsanat. bus in quiete) vesiimeuta virorum ac mulierum sub-
19. Quidam vero diaconii ministerio deleclus, a, 0j trahens, veluli qusedam velamina foeditatis suspen-
procacissimo dsemonevehementer obsessus, ab aliis; debat e tectis> Anxius nihilominus, et quid ageret
arciatus, ejus sistitur vultibus emuiidandus. Qni dumi Honorius nescius, inter angustias spiritus regebat
more lymphaiico amenlia ageretur ftireus grassatus,, animum, Tidecertus de istius viri vinulibus, ac gpe
indicitur a beatissimo viro ut resiliat. ab eo spirilusi aniroalus mittit ad eum accersendum, et dirigens
immundus. Nec roora, inobediens discit obedire, in-- subsidia vehiculorum. Veniunl nuntii, implorant ut
visibilibusquepoenisaffliclusa suscepto suo.domicilioi accedal, et qua ope posset dtemonem pellal. Tan-
efficitur alienus, relictoque boiiiine, sermoneis per-. dein fatigatus precibus, ad ostendendam Dei nostri
strepil laudesDeo. virlutem, pedibus suis, non vehiculo est profectus.
XIII. — iicm utium servnm. At.ubi Parpalinos [Al., Pampilona] venit (ibi enim
20. Tuentii cujusdam Sibila nouiine servus ab im- res agebatur) invenit cuncta ut ei fueraut ordine
puris spirilibus fueral captus , et ad yiru.m bealiiini narratn. Sed et ipse aliqua perpelitnr inilii sediiiosa.
a suis eslattractus ,,quem ul vidit sciscilatus esl ai lndicit jejuiiimn., cplligit ad se illiciialiilaiiliuni or-
quantis esset obsessus.-Illise esse indicant quinque ; dinem presbyterorum. Tertia die, expleio voio in-
ijinguli quirjve suis sc nominibus produnt. Quibtis 9 dieti jejunii, salem exircizit et aqnse commiscel
 709 VITA S. itMILIANI CONFESSORIS. 710
(iiore eccicsiastico, ac domuiii ipsam aspergere cea- Aj praeveniensaccepit, accepta induit. 0 alierura Mar-
pit. TunC ex inteslino domus prorupit invidus, et tinum, qui in paupere vesiivit Chrisluin! nec iriiine-
rjiei ac deturbari e suis se videns sedibus, lapidum rilo tiimiii conseculi prsemiutn, qui unuiii Irabuere
cnnlrn eiim veriit ictus : sed inuiiiiusille inexpugna- liheralilalis spiritum. Et taiiien ne iinporluiiitas no-
bili rlypeo permaiisii luius. Poslremo in fugam ver- laia ante lanluni virum esscl innlla, reliiiui collegae
sus flaniinasqiieevomenscnni odore teterrimo per- videntes inviderii.eiuniusiirsesumpiioniindi^nantes,
rexit ad eremuni; ac sic incolsedomus illius gavisi baculissuis armati consurgnnt, catervaiiiiiqiiein eum
sunl ejus oraiione se fuisse salvatos. irruertini, et ut queinque ira ferehai, passiiu corri-
XVIII.— Divinaproleclio custocli:eum. piunt, ut plane incauielsesiiseipse mereietur pe>iem.
25. Quid plura?Tania illi viro erai copia sancti* 28. Dicam el aliud, quod mallein tll iia audirent
taiis, tania cuslodia divinsc virlutis, taiituinque im- tenaccs ui non essenl de crastino cogiiantes. Conti-
perium supernse auctoritatis, ul cum multiliido con- gif convenire fidiiieniiam populi,quaudoparum healo
currerel energumenorum, non modo vel levi quidem viro esset vini> Sed quia inquirentesDiimiiium non
vestigio paleret pavidus, sed eii.un se concluiieret deficienloinni bouo, vix, ut aiuut, cx sextario alfa-
cum illis omnibus solus, ubi eos eral per divfnam liin satiata est iugens inultiludo. Majusquidem vice
graliam curaturus. Sed el plerumque cum lectulo I0 alia accidissef.ilenltir.
membra dedisset, gesliebant eum ignibus concre- XXII. — Succurril dapibusvenientibusaa eum.
ncare, incensamque siipulam deporiabant usque ad 29. Fama sanctitatis illius divulgante, non de-
ejus lectulum, quam illic appiicanies, vim amiitebat erantquolidie advenianliuin lurbse; jure suo compulit
ardoris. Idenlidem boc ipsum moliemes pernocla- oppido hospites rooras neclere, el charitaiis iiituitii
bant incassum laborantes. Ilaque ubi ille hoc per- semelipsos reficere. Cum lioc minister ejus ex evi-
sentiebat, ad imperium illius amenies se invicem demi cognovisset, niinliai nilnl snperesse quod pos-
vinciilis colligabanl,eoruraque manus dabant salutis sint prandere. At ille miti offensione niinisirum oh-
Titljumentiim,cum cor eoruin insania esset plenum. jurgat, niodicseque fidei inclamat, et ;ut victus ne-
Nara illud reiicere non debeo quod per se inuiido oessaria prsebeat Christuin iinplorai. Necdum intcH-
paterejam video. lione finierat, el ecce suhiio vcliicukicopiose onusia
XIX. — Lignum ejits oralionecrescit. ab Honoriosenaiore direcia januam intrani. Dileclus
26. De ligno dico quod manu arlificuiu fabrela- Dei direcla suscipii, et graiias rerum Crealori
cium deporiavit usque ad coustruendunj Iiorreuro, exaudilus persolvit: invitatis sufficientes cilio- ap-
quod dimensum caeteris lignis illi operi coaplatis ponit, reliquam conservari supervenieiilibus prsece-
exstitit brcvius. Quod ut sensii, jubet ariiucibus 'C pit.ita enim imer officia humaniiaiis, suaequeconti-
aequiori animo sumcre cibos, alque illc recedit ad neniise roedius versabatur, ut niensse appositio, ne
Crealorisoculos implorandos.Cumquepeculiari con- ad horaro quidero diei, miuus de hospiluni.convivio
suetoque tnodo synaxin liora sexla complcsset, in- inveniretur. Et rursus ita parcimonia arciabaiur,
tellexit quod volebal esse iropelratuin, rediensque ut nunquam nisi sobrius nienie ei confectus cor-
ad mercenarios: Nolite vos putare, ait, mercede pore cerneretur. Sed et convenientium reficiebat
operis fuissefruslratos : ponite lignum suo in ordinc. corpora cibo, et aniinas verbo. Tam elegans euim
Qui elevanies poneuiesquejuxla prxceplum, repe- erai incoiiipuralionibus, el tam.subtilis in spiriluaiis
riunt pluscaeieris esse longuin,crevisse eiiam palmo vitse suasionibus, ut. quisquis<adeum quolibel casu
amplitts. Quo in loco facii signum, quod usque lio- accederet, melior ac delectatus recederet; cuia
die claret in apertuni: ac per boc ejus oratione, nunquam ipse nec vita, nec liugua a docirina vaca-
nec laborerniiianiter conductiexhauriuni, nec operis ret. Ei ne in longum iraliam, sic carnc devicta vi-
mercede fraudantur. Lignum quoque ipsum reine- ctorhc tulit palroam, tit ejus.Aquilo nuuquam devi-
diabile devotis usque in praesens exstiiit segrotis, ctus acceuderet ollam, nec Nabuchodonosorigniuin
laniisque virtutibus celebraium habetur, ui pene niinisiraverit pabula.
quoiidianum oblinueril langiieiilibus prsebendte sa- XXIII. — Exprobratur-a dmmone,quod cum feminit
nilatis usum. Unde in immensuuisermo proeederel, hubitet.
si universa sigua sanitatum, quse inde collala pale- 50. Ipsi quoque desertores spiritus, cum conviciis
scunl, replicare volueriiu.Sed jam operae prelium eum malitiaesuae(alliditate per energumenos velienl
judico de Jiberalilate atque castitaie ejus pauca lacessere, quia niliil erat quod Chrisli servo possent
perstringere. objicere, solumei cur cnin virginibus Chrisii coha-
XX. — Pauperibustunicmmanicaserogat. bitaret nitebanttir expr.ohraFe: aniiqua sua rnimicus
27. Cum quodam tempore egentiuni ad eum con- arte eludens, quoniam quern opere non potest deji-
venissent lurbae,petentes consuetam subsidii stipem, cere saliero.fania.inslat.polluere.ei cnjus JJOII,prse-
ipse seu deficienie, seu non occurrenie quod prx- valet conscientiam, itifamnl vitam; videlicet irrelilis
rogari deberet, ab ingenita non deficiens pietate, suis illecebris offerens exempta consolationis, dum
prsecidens manicas su* tunicse, cum pallinjuo ute- esse bonum neminem pulahl: et quem imiiari i.n
balur, obtulit benigne. Tunc unus ex cunctis impor- bonis debeaol inyenire desperant, acper hoe penes
tunior, ut ntos cst nendicamium, cscter.os alios se rcniediuroarbitrantur,'si nemo innoeens invenia»
 «I S. BRAULIONISC;£SARAUGUSTANIEPISCOPI 712
iur,et damnationem suam miiltitudine pereuntium A viia quain pcsl vitam facii luere poenam,juxta M-
consotantur. Quid tibi, repertor malorum, prodessn lud : Meliusest cum uno oculoin regno ccelorumin-
potest infamia Clirisli servorura, cum eis Doroinus trare, quam cum duobus gehennam soniri (Mattlt.
Hedeni|ilon|iie suus per gloriam et ignooiHtateni, XVJII).
per infaniiain et bonam famam, promiltat regnacce- XXV. —Transilus diem prmnovii.
loriiu)? Sed vir isie sanctiis abstineniiaeet liiimani- 32. Ante aniium fere migratioiiissuae, centesiinmi
lali etiain in seneclulc deditns, iilique habitabat cnm vero vilae, cuui ei revelalum essel humanos se Dni-
sttcris virgiuibus, el curo esset ab ociuagesimo viiie lurum labores, et Omnipotenlis percepiurum sacra-
sitse et deiiiceps anno, labore saiiclo doloreque con- lissiraas promissiones, ad viiam converliiur distri-
•strictiis,oinnia ofiicia, ut Pater poteral, ancillarum cliorem : el qui jam vigiliis et jejuniis desiccavernt
Dei iniriislerio suscipiehat blandns. Sed jani, ut membra, denuo veleraniis niiles niilitiam aggrcdilnr
prsemisi, ila a nefandis incilamenlis erat exlraneus, novam, ut finis essel praeslaniior, qui apud Clni-
iil nc.vestigium quidem inhOnesii lnotusin illa setate slum Jaudabilior semper habelur et rneliof, diceuie
fuerit expertus. Nara quia in tanta perveiierai loniia eo : Qui perseveraveritusquein firiem, hic salvus eril
aitate, eo pervenit necessitatis, ut cum hydropis la- (Maiih. xxiv).
horarel invalelttdiiie, ab cisdem sanctis feminis cor- B XXVI. — Prmdicii excidium Cantabrim.
pus siiiini laviire siiieret, et ipse ab omni illieiio .33. Eodem igitiir anno, Quadragesinrjediebus re-
sensu alienus esset. Iloc certe illud est speciale be- velaturei excidium Caniabriae a. Unde nunlio misso,
jicficium, quod paucis invenimus fuisse collalum, el jubet ad diem fesium Paschae se.natum ejus prsesto
a nullo debenl experiri,, ne succedat periculnm le- esse. Ad praestiiumconveniunt tenipus. Narrat ille
ineriiaii, Uniisquisqtie enim in qtia yocaiione voca- quod viderat: scelera eorum, caedes, furla, incesta,
1.11$ est, in ea perinaneat apnd Deum. David enim violeniias ac csciera vitia increpat: poeniieniiam ut
riicil: Quia non ambulaviin magnis, nec in mirabiii- aganl pro his omnibus praedicat. Cumqueomnes re-
bits super me (Psal. cxxx). Ille quippe in mirabilibusi verenier audiinm praeberent(nam erat omnibus vene-
super se anihiilai qui ea quse divinitus illi non sunl rabiis , quasi umis d.e DoiuinoNostro Jesu Cliristi
collaia agerc perlemai. discipulis), Ahundanliusquidam nomine, praesenec-
XXIV.-— Resiiluiiur equus a latronibus furotus. tuie eum dixit desipere. At ille denuniiat ei rero per
31. Sedreferam quodetiam latrones peilimescani, semelipsum experiri. Quod post probavit eventus:
cl furps cautos efficiai. Sempronius qiiidam et Thu- naro gtadio vjndice Leovigildiest interemptus. Cae-
ribiiis nominibus, instinctu diaboli et provocationepC teros quoque cum non resipiscerent ab aniiquis ope-
veniiint causa latrocinandi ad hominis Dei habita- ribus, ira pendente divinitus, pari modo perjurio do-
iionein. El quoniain de Justo scriplum esi: Non ac- loque adgrediens, sanguine esl ipsorum grassatus.
cedentad te rixala,el flageltumnon appropinquabitta- XXVIII. — Ejus obiiuset sepultura.
bernaculo tuo (Psal. xc); isti taroen pro suo fla- 54. Sane appropinqnante moriis tempore, accersi-
gello vel exemplo accedere sunt perroissi, sed Jlagel- vit sanciissimum Asellum presbylerum, cum qno
lare prohibili, iino flagellum in se divinitus sensere. habebat collegium, in cujus prsescntia felicissima
correpti. Ili nempe fures cumad saticli hominis hahi- illa anima corpore soluia coeloest reddita. Tunc ejus
laculum pervenisseni, animal quo vehi usque ad ec- Jieaiissimi viri studio corpus ejus deporlalum cuin
clesiam solitus erat foris reperium furtim abigunt. tnulio religiosornm obsequio, depositumque est, ubi
Nec diu fraude iaetanlur. Nam non posl multum tem- et manet, in suo oratorio. Vale , vale, ^Emilinne
poris veniunt, singulis amissis octtlis, veniam peten- Beale, et monalium carens labore, in socielale pio«
tes aique aniinal reducentes. At sanclus Dei cabal- rtim bono luo potire, ac relatoris tui Braulionis iii-
lum excepit, cur habueril semeiipsum repreliendit, iuilis roemor succurre inlercessor, ul per teinveniain
atque itlico vendidit preliumque ejus pauperihuss veniam , qui mea nctiueo eflugere mala ; et hauc
erogavit. Ulis enim luraen nequaquain reddidil,-spi-. i\ ] merear inercedein vicariaro, ut cujus exaravi stylo
riiu, ut seslimo, discretionis insirncius, ne forte npni) viriutes, ejus favore pro peccatorum meorum indul-
cessarenl ah hujusroodi facinoribusnisi cssentprivaiiii gentia meae audianlur preces, atque cum his quibus
luminibus, el cum simile quid agere vellent, cilo eos ,s indignus cura pastorati prsesideo digntis inveniar in
proderet a latibulis etnota corporis et fama norniiii".i. exiremo judicio. Sentio me fine libelli urgeri; sed
Nam quis putaverii hoceuni a Domino impetrarenonn qui diximus de viveniis mirabilibiis, cur laceamus
poluisse quera vila fnncliim et defunctum saepe cae- !- de defuncti charismatibus ? Duo vel tria adducam in
cis sciat visum reddidisse ? Sed et levitts eis fuit inn medium miracula, ut ista, quae aliorum lestimonio
<•joannes Bictarensis in Chron. istliaecad annum) ferl: Purgatissimi apostoticiqutviri Mmiliani corput
Justini imperatoris octavum, Lenvigildi vi, id esi,, hic humalumjaeet, quipostquameremilicamviiammut-
ann. Chr. 574, gesta refert. IIis diebus, inquit, Leo- tis annis egil et ckricalem, tandemmonasticamprofcs-
vegildusrex Canlabriam ingressus, provinciwpervaso- tus sub regula admirabilis Benedicti, curam gerens
rex inlerficit, Atnaiamoccupat,opestorum pervadil, elI abbatialemobiitin Domino,clarus miraculisel prophe-
ta suam rcvocat dilionem. Qiio aiino S. limspiritu, mra DCXII,quae serseClirisiiaiiae574 re-
•provinciam
jBiniliani obilus reponitiir in epilaphio Gothicis lit- spoiidel.
leris exarato, quod Yepez ad ann. Chr. 509 ita re-
713 VITA S. ^EMILIANICONFESSORIS. 714
nohis iueriiiil rianata et sub adnoialione testificata, A memoriambeati viri Dii debeat deferri: quam lollen-
eflici possint credibiliora. tes, in itinere visa est expirasse, fide tamen non de-
XXVIII. —•Cmciad ejus lumulumilluminantur. (iciente, deferunt exanimem, et projiciunt ad allare,
35. A tempore obitus hujus sancli, usque ad no- jam die vesperascente secedunt inde, reliuquentes
stram memoriam, quol fuerunt caeci ad ejus sepul- neminem. Post irium vero borarum spatium, visi-
crum illuminaii, quanti eliam vexalilii purgati, vel taut curiosissime,' roceroreque tabidi quid placuerit
diversis segritudiiiibus laburantes curali, huic Hbello de ea eflicere Crealori, reperiunt vivaro quam reli-
promulgatum est adjungere. Sed hoc solum dignurn queruni moriuam, el non solum viveniem, sed et ad
putavi scriptis tradere quod illico post ejus transi- aliaris tunicam ludentem. MagnificantChristuin om-
tuin duo ocnlis orbati redditi sunt lumini. nium condilorem, qui respexit eorum devotam cun-
XXIX. — Candela divinitus accenditur. triiionem. En alterum novissimis lemporibus nostra-
que seiale Elisaeum, cujus mortua ossa exanimata
55. Anno autem ex hoc prseterilo, cum S. Juliani
et oleum ad concin- vivificant membra : nisi quod illi fugienles tiroidi,
martyris festivitas immineret, hi autem deferenles projiciunt fidncia pleni. Est qui-
nanda luminaria deesset, candela minime est ac-
oleo dem in hoc eoiisideraiiduin quod unus idemque Ve-
ad
censa : quaitt vigilias surgenles lam plenam B leris el Novi Teslamenti Deus, Dominus nosler Jesus
ardentemque repererunt, ut non solnm usque mane facit mirabilia solus, tunc sub lege li-
officiumluminis ministrarci, sed etiam ex abundan- Christus, qui
more pavidis, necdum charitate firmatis, quse foras
lia reliquiarum virlus virlutem parerei.
iiiillii limorem, quia timor pccnam habet, abscondit
XXX. — Mulier cmcaet clauda sanalur.
spem dulcedinistimeutibus se : hic autem subgratia
37. Deportata esl scilicet ibi qusedam niulier, no- fidei, confidenlia frulis perficit speranlibus in se.
mine Eufrasia , de loco Banonico, clauda el cseca, Virtus quidem, quae suscitat mortuos, una ; sed di-
fide tamen, in qua tantum ex hoc colligitur, erecta spar sicul temporis, ita et defereutium causa -. illi
aique iHustrata. Oculis pedibusque inuncta, statiin autem deferebant ut sepelirent, isti autein ut viven-
propiiia divinitate luroen gressumque est censecuta. tem reciperent. Tlincdatur intelligi quanta iilic sau-
CreiJaat illa quae relatione teslium sunt prolata, qui cti viri requie bealitudinis potianiur, quorum pcr
vident ista noslris teraporibus acta. Denique et locus memorias omnipotens Dominus laro mira operatur.
quo degit, el persona dudum infirnia, et nunc sa- Reddidimus promissum, superesl ut claudamus ser-
nala est. inonis cursum pandaniusque aciiones graiiarumChri-
XXX.. — Puella exanimis tutcitalur. sto regi ccelorum, cujus ope et inspiratione et cce-
38. Sed et alia qusedam iterum puella, aiinoium plura lioc opusculum cernimus et consummaluni,
circiter qualuor, de loco Prato, quod non longe est quique tribuit nobis ad solalia prsesentiuro inise-
abejus oratorio, infirmilale apprehensa, deducta esl liarum conieinplalionem vitse virortnn sanctorum:
usque ad viiaeexlrema. Cujus parentes pietale per- qui vivit cum Deo Palre el Spiritu sanclo uuus per
tnoii, ei linienles orliari, ineunt consilium ut ad omnia sseculorumssecula. Amen.

HYMNUS
0 magne rerum Christe rector inclyte,
Parent Olympi perpetim cui sidera;
El voia festis annuis favenlia,
Largire nobis casta, prsebe et sobria,
Placare possint quse tuam clemenliam.
Plebs ecce cuncta debitum recursibus
Solvil dieruni, prona corde, et corporc ;
Confisa raenle deprecans suffragia,
Ut singulorum ponderala quesubus,
Susiollal atma peciora indulgentia.
Lselura rependit carminum concenlibus
Canlum, sonoro pangit ore, faucibus;
Tua potenler supplices ut dexlera
Probrosa tollens acta noslra corrigas,
Sis et malorum fautor intus flentium.
Semper petentes impetrare possumus
Noslris medelam expiatos moribiis ;
Si nos benignus, el pius respexeris,
Qui tanla tantis conlulisti servulis,
Ct nil patrono isti desit gralise.
Culpas gementes pandinius miseirimi,
PATROL.LXXX.
DE S. ^MILIANO.
Non obsequelam perdituri eredimus;
Cum copiosa pascilur potentia
Hegis; et astat supplicator optimus,
Qui fleclere iram poteratque noxiam.
Ne quod beatis seniiat cohoriibus,
Hoslis duellis pullulare casibus :
" Ne vel caducum germinare et odia,
Fraudem dolumve permoveri raachinis,
Flamma pudicis conflagrare liliis.
Hsec mente fixa clara dum revolvimus,
Libet dicalum prsedicare servulum;
Tuum ministrum, Chrisle Jesu, vernulum,
Ei festa mixtis gaudiis cum pangimus
Sequatur inde tota te laudatio.
Tu sacra lempla, tu, Pater, ccelestia
Habes sacrata tu, Deus, per saeeuta:
Regno potiris, et regis prsesenlia
In sanctos sanclis cerneris mirabitis,
Regnansque solus mira factis exeris.
Hinc obsecramus expiari munera,
Redire prorsus per synaxin perditos,
23
715 S. BRAULIONISC/ESARAUGUSTANIEPISCOPJ
Cceli receples collocesquein regin:
Qui das resurgant ut perempta corpora,
Concedecorda ut cpnvalescantgratia.
Nostrumreatum confitenies prodiiiius,
Frenatus ictus occidat, senlentia
Qusereddit alram dira conscieniiarn:
Rpgare donat cum voluntas prospera
Ttia palenlemprodiios, ac januani.
Moroenlannlla iransvolant in lempora,
Quaenon sinl nostri sordidala criininis:
Succedat anle, qusesumus,conlagia,
Sic digna noslris pessimispurgalio,
Quam reddal ultor poenamfactis debitam.
Yidemusorbes restilutos luniiui,
Claudosqueplanlis exilire itimidis;
Coiisuinpla labe membra couvnlescere,
Moriissopoie pressa ; demum surgere,
Laetosdcinde convenire sospitcs.
Bepelli torvos et fugari dsemones
Torniehia pcenisejulantes Tariarh
Adire el ccelumveraj|iellisangeli
Suo latenter confodiquevulnere,
H6
A Suisque lelis sauciatumco.iteri.
Ul Condiiorishscc.pateut miracula,
Sic claudicanlesnicnlis segritudine
Serpens repulsus deserat nequissiinus;
Sic nigra corda nubilo soeordise
Fulgore suo piscmieenlclarissima.
H.TCtiempe virtus Cbristus esl lulissima,
J5tnilianuin quaelulit per ardua
Vilactropsca,qti.e corons; praemio,
Nostrisui essct ssccnlissectabilis ;
Floretque fortis advocalus infimis.
Inite mecumconsonantescanninn,
Narraie cuncla, prsedicate,el psalliie,
Hegi perenni, cujus hscc sunTomnia,
Nostri clamoris el resulienl cantiea,
U Poliquelempla resonent concenitbus.
OfferteSummo glnriam et Sublinii,
Oflerte hpiioreni Triniiaii ma>iiuutii,
Offerlegraies sseculorumPrincipi,
OITerlepsnlmumvocibus, vel aciibus,
Offerlelaudemsenipiieruain saccula.Amen.

SANCTE BRAULIONIS
C/ESAliAUGUSTANI
EPISCOPI

ACTA DE MARTYRIBUS CiESARAUGUSTANIS

SlVE
PASSIO SANCTORUM INNUMElUBILIUM CJESARAUGUSTANORUM MARTYRUM
Qui passi sunt sub Diocletiano et Maximiano Jtnpp. die 3 K,al. Novemb. (303).

. Piiscorum niuiidialiunigesia virorum, quoriiiu IC actilare Chrislianos-de Chrislianis parenlibus ortos

obslinatio exstitit irrumpere acies bellatoiuin, cruo- nisi ul militumCbristi vicloriis officialingusenosirae
remnue effuntiere innoxiumsunrum riie servantium deserviant, et IaudibusIinperaiorisnostri, qui uium-
jura lerrarum, leclaijue vel clausira domoruni, noii phulivexillo, ut acerrime contra hostem diuiicaretn,
solum Gracorum gypnasia concrepabantphilusopho- et vinccrent, suos martyres perarmavit?
rum, sed etiam ct ethnicoruiii sludia personariint 3. llesoiient modulalis vocibus organa cordium
Lalinorum. Celebrilaiem qtiippenominis eorum lam noslrorum, quaienus dum passionibus eorumderti
monumeniasioriconun, quam etiani libri concinunt compaliendoarijungimiir,oraiionibnsipsorum, Cliri-
poetarum. llinc, nefoiiasse peritura foret ternporum sto Dominoopitulante, iu roansiouibusseternisasso-
prolixitate materies librorum diversoruin, labulis ciari mereamur.
inctallorum,'.marmoreorum scilicci, attl seneoruiu i. Nunc igitur ordinem aeceplaenarrationis prose-
sculptos impresserunt apices litteraruro ei quens, ad ea gressu propero percurram, quaeprisco-
ut suoruro civitim triumphalia mullaruni laudum rtini lemporum fama rclalione ethnicorum ad nos
praeconiisefferenlesin fnturis relro generalionibus, usque delaia est.
eorumfaclavel gesta scripiis iransmiuerent legenda, 5. TemporibusDioclelianiet Maximianiimperato-
ne eorum, .quoscunqtie labenii saeculo dilcxerum, D rum in mundi auibiiu sacrilegarum-i.nslilutionum
memoria fundituslaberetur. jussa mandaruiil, ul conveuiusomniuro Chrisiiano-
2. Igilur si gentiles ac sacrilegi liomincs nihilo- ruin non soluni de urbibus pellerelur, sed licemiam
minus perituri in eis qui perituri forent, aut forla*se quisquepotiretur eorum vitam persequendonecare.
posl humanoruin efftisionem sanguinum horribili 1'rinio quidem ul mullis blanditiis ac persuasionibus
morte interiere, tanta ac talia oracula veluii miracu- eoruiHdeiamentiumiiitentionemad culiuras dsetini-
la conscripseruni, ul p^st eorum niorlem quaedaiii tiinn inclinarent, ac deinde si nolleni imperialiajus-
'consolatioiiis auspicia fungcrelur, quid nos oporlet sa complere, el diis cxrcmonias iminolare, Cliislia-
 ACTA DE MARTYRIBUSCJESARAUGUSTANIF. 7tS
ni nominis religionem cum seclaloribus suis funditus x\. nec quisquam eorum lemporaueam, vel serotinaut
extirparent. Illico turma; saiellitum implent princi- consilii nostri audiat disposilioneui. Innumerabilis
pum feralia jussa, et ofliciis diabolicis assumpiae IiicemuliitudoClirislianorum, qttseIiujits civitati am-
percurrunt apparitorum ssevienlium lurmse tolius bitti continetur, consilio potitis clanilesiiuo, quiim
orbis spalia, veluti leonum caluli inediaenecessitate virtutis alrocilale perimendaesi, quibus si sigiliaiiiti
coacti, saiiclorumque marlyruin corpora laniando pro deorum nostrorum cukuris tormantortim gener.i
corrumpuut. Sed quo atrocius eorum impietas sse- inferre deerevimus, dutn intenlionem cordis eorum
vfcbat, eo miliuimChrisli Religio ardentius adcres- viucere nequimus, nobis potius qtiatn illis perieulo--
ceLat, inler quos quidem eorum signifer cunctis ad- sum exitium procuramtis. Sed praecurrantofiiciaprae-
modum pestilcnlior profanse ac sacrilegoemeniis Da- cotianliura totitis anibilum civilatis, ut miiltiiudo
lianus ab eistlem iinpiissimis imperatoribtts, ut in eoriim quaa sedificiorumparieiibus occulilur ab hae
Spaniam proficiscerelurprsesidisnomeii indeplusesi, urbe quantocitis propellatur, quasi concessa liccniia
quo nienlis suae rabitla; erga membra Chiisti feroeius liberaliiatis ibi mauendi laremque fovendiubi cnjtts-
desaeviret. qiie votuntas exbtileril, i:a ut nullus religionis eorinn
C. Cum igitur Spanii»provinciamproperans attigis- a doininis usque ad servos in mansiunc-tlis liujus
set, irnmanilatisejns ssevities latere non potuit, setl C urbis reperialur nostro contubernio soeiandus. Vos>
acerbitale suaeiufauslsecrudelilaiis veiut leo rabidus deniijue, commililones noslri, ex arniameulariis <*
coepitCbristianos quoseunqueperquirere, eorunii|ue publicisarma proferte, ensibus bis aculis vesirorum
corpora cruentis dentibus laniare : sed omnipoientis compages lumborum astringiie, abditorum locorum
Domini aciuin est providentia, ut pro illuslraiione, lalibula quantocius procurate, eiconlra inerinem hc-
vel patrocinio noiiiiullarumurbitim, sacrilego spiri- stem bellaturi ex locis occultissubilo prosilienles, eo-
tu, sacro altari sanclas liosiias Cliristo Dominodedi- rum mullitttdinis aciemcertatirn obruere festinate, et
carent, quorum inlercessionefrequens civibus gratia quoscunquerepereritis, acutisensibus obtruncate. Nus
Domini proveniret. Cinnque iis sacrilegii fungerelur igitur portarum omniumaditus obserare praeeipimus,
officiis, Csesaraugtislanamiiigrediens civiialem tt ul si fortasse quisquam mucronis aufugiensaciem, rc-
diabolico perarmalus spiritu, insignem nobis san- dire ad civitatem voluerit, omuia obserata reperiat,
cium triunipliaioremYincenliunimarlyremdedicavii, gladio niliilominus periturus qtii anle ensis aciem
qui beaiissiinseillusmtlionis apice non solum Csesar- exstiterit fngilivus, et quos ad deorum nostrorum
aiigustanam urbem, sed ciiam Valentiam corporis nequimus inflectere cultum, nullus eorum qui Clni-
sui decoravit iusigui b. Ac deinde iilustrium virorum stum colere maluit, supersit, qui remaneat inul-
decem et oclo vesana crudelitalis aspiratione effudil C ius. i
mnguineminnocenlem,scilicel: Quinliliani, Malutini, 8. Denique praccurrunt salellilum turmse toiius
Vrbani, Fcmsli,Felicis, Primiiivi, Cceciliani,Fronlo- civiiatis auepicia £ ; praeconumconcrepantium re-
ni, Apodemi, Cassiani, Publii, Marliulis, Successi, boant i*aucisonavocumofficia : reseranlur porlainm
Januarii, Euvoli, Optali, Luperci et Jttlii. Addeus occidentalium claustra, gaudentque turbaa piorum
eliam adltue cnpiosissiroammartyrio sacram Dei vir- utriusque sexus ; catervalim prodeunt agmina popu-
ginem gloriosam Engraiiam purpurei sanguinis sui lorum. Senes bacillantia membra tremulis manibtis
rore conspersam. baculis substenlare festinantne suoruin reliuquanlur
7. Cumigilur sanctaedevotionisinleulionemCbristo sotalio Catholicoriiras . Multitudojuveiiura vel ado-
Dominodeditarummentium° Daiianusvincere nequi- lescentiumsuarum sponte aperta relinquunt clausua
r£t, sed pro amore Regis seternisacri milites sacrum doiiiorum. Mulierumquoquesexusinfirinior, foriiores
Jibenliusfunilerent sanguinemad aliarum artiuin ar- animo qtiam imbecillitatesextium properat cum va-
gumenia consulens eum d diabolus perarmavit. De- gientium turniis infantium, ac servulorum persire-
niqtie advocaiis, ut fert piiscorum (emporuin haud penlium, ita ut crcderes tolius funditus migrare po-
dubia fama, suis satellitibus , lurbulenlis bis verbis ptilum civitalis ad speclaculum sseculi furienlis, sic-
cailidus serpens sui cordis propalavit insaniani. iNi- ul ail egregius Prcedicator : Spectaculum facti su-
hil, inquit, o milites principum iioslrnrum, in huc mus Ituicmundo, angelis et hominibus. Quid inuila?
cerlaminis acie laborandoproficimus, nec fortitudi- exiit oninis lurba CliristianorumItetaniiuin videlicet
nem Clirislianarum mentiuni ad deorum nostrorum et caneiitium : Gloriain excelsisDeo, el in terra pax
culluram inflectere possumus; et dum cupirous eos hoininibus bonm volunlalis. Iiaque obseraniur ab
alrocius sseviendo vincere, eorum victoriis affalim officioporlaetoiius civilaiis, ne quisquameorum repe-
deservimus.Sit naniqueoccultumnostraedispositiouis riret ingressum pietatis. Ex occuliis locis subito pro-
consilium, nullus vesiroruraproditor, aut propalalor, siliunt cuiici armaiorum, funestisensibus impetunt k
a Mss.Barcin., Cmsaraugustanamacjgrediturcivila- quanlur solalio calltoiicorum. Hanc vero lectionern
lem. PP. Bolland. ul mendosam rejecerunt: atque legen-
b Barcin., corpOresuo dedieaiil insignem. duin exislimarunl: Ne suorttm relinquantur (id est
intenliorteChrislo Dominodedilasmentes. deslituanlur) solaiio cathbticdrum.Quam lectioiiein
dcBurcin.,
Barciii., consulemsuum. , no.seo fi.leiiiius subsiituimus, quod in ms. Biircin,
e Barcin., Armamenlis. ila Jcgalttr.
1 Barcin., Hospilia. h Uarcin., App luni.
s In eegrapho ms. sic liabebalur : Ncrvorumrelin-
 7IJ TAIO C/ESAR.UGUSTANUSEPISCOPUS. 720
ttirina* Chvisiianorum, el veluii copiam mag-ai ,\ sanciorum marlyrum ocutis nostris aspicientes suin-
niifiiliidiiiis agnorum, ila proslernunt non resistcn- macnm exsullationeveneramur, eorumque triumphis
tium corpora caiholicorum. Madefaciuntur dsemo- Iaeianies compaiiendo conjungimur. Anlam detdque
num spiculatores sanguiue innoceniium, crassantur ob siinctoruralionorem omnipolenti Deo consecra-
eadaveribusmortuoruro et nec sic quoque satiantur vimus , ul quibus tua saeviiiesnomen funditus maluit
crtfdelitaiemultimoda defuiic:orum. stirpare , Christianorum populus tripudiando non si-
9. Tnncferali3 ille ac toriuosissimusdraco Datia- nat eorum feslis gaudiis associari
nus prsesesprsesepil multiludiiiipaganorum, ut ante 0! felix nimiumquefelix Csesaraugusta, beatorum
lolios civiiaiisconspectumcongesla corpora ignjbus sanguine circumlita , quaelot milli<imartyrum obla-
traderent occisorum, et ne fortasse quisquarnprocul tioiiesDoroinodedicasii. Gaudeanl igitur lecum to-
am propein lalibulis situs Cliristianorumsibimet ra- lins mundi urbes, pretioso marlyrum sanguine deco-
perel cineres marlyrum sanctorum, omnes diverso- ratae. Gaudeat denique ipsa caput gentium nobiiissi-
rum crimimun reos, quos civitatisocculla ergastula marum urbium aurea Ruina, quse ctim duobus ma-
letinebant, propere produci jussil a carceribus, eo- gnis Christi consulibus sanctis, scilicet apostolis Pe-
runi capilibusamputalis infausla cnrporajussit sanc- iro et Paulo, geslat iunumerabirnim martyrum sua-
torum corporibus sociari, et ita ignibus concremari. ;II veolenliumincremenla rosarum. Gaudeat etiarri no-
Cremaninr venusta corpora manyrum cum corpori- biscum lotius Spaniae regionis popuh multitudo te-
bus laironuni p.irricidalium , capiiis nostri, scilicet cum gestans Glirisiiani noininis ilgnil.ilein, ct licct
veri Dei et hominis exemplum sequenles, qui inter noiinullarum urhium incolse paucorum suflragii»
rtuoslatrones pro nostra salute noscilur crucifixus, manyrum poiiiintur,sing'dis videlicet, binis aut ler-
jusiis iiiliilominustribuens ccelesiis paradisi gaudia tii-, forsan et quaternis , tu copiosius exuheras innu-
sempilerna, illis vero merilorum stiorum supplieia roerabiliummanyrum iuerementis. Sed dum nostro-
uunqtiam finienda. riiro Eanclorum festis associantur, qui paucorum
10. Vai! tui minMer diaboli Daiiane, non sufflcit martyrum pairociniis perfruuniiir, el in meriio d
ad augmentum tuoruni scelerum , viveniium meritis nobiscumeorum contubernio potiunlur. Nos aulem,
invidere, innocenlium civium vitam contra jussa le- qtios prsesentiumsaucloruin martyrum merilis fidei
gmn " exslinguere, nisi liujus nelandi causam crimi- sanctse catholicse unilus associavit, aniiuo eorum
nis addere procurares? Qtiid libi profuit tantarum cursti festis atque triumphis congaudeamus, cum
saivities immanitalum? Qtiid vel insaniens rabies is- summa devolione evcubias celebremns, ut eorum
larum crudelitaluro? Peremisli lerrenas civitalis ple- • vilae inerilis parlicipari mereainur. Exsuliemusin
bem innocentcro, el dedicasii pnpulum Civitatis C Domino, jubiltmus Deo Saloatori notlro, prmoccupt-
nostraeJcrusalem semper cum ChrJSio gaudentem. mus faciemejus in confettiont, el in psalmisjubilemus
Nunc igilur, justorum animmi» manu Deisunl, et non ti, quoniamnos populus ejus, et ovcs gregis ejus; ut
tanget iilos tormenium moriis. Te quoque retinent qui sanctis roariyribus suis coniulit vicioriaetrium-
vinctum nunquam fiuiendorum infernalium ignium phum, nobis donare digoetur eoruin imitari exein-
cruciatus. llli occisorum corporum suoruin receptio- plum, et qui illis mansionesseibereas in sui regui
nenib magnopere praestolanlur, ut inler reliquas prscparavilpo'.eulia, nobis properam misericordise
niartyruin catervas, duplici remuueratione coroneu- suactribuat indulgcntiain, ul superuis mansionibus
tur. Tu quoque sceterati corporis lui tecuin c nullo sorliri mereamur relrigeria sempiierna , coiiceilenie
modo vis recipere, ne dupiiciconii itione, animaesci- ipso DominoJesu Chrisio, qui cum Deo Palre et
licel el corporis , cum diabolo et angelis ejus setemis Spirilu sancto vivit et regnal in ssecula sseculorum.
inceridiis manciperis. En cineres innumerabilium Amen.
-"*Barcin., curam c Meliusin Barcin. tecam; sive potius thecam.
tegum. 6 Ittircin., el non immeriio.
;L Ila legendumjudico ex ms. Barcin. pro decep-
iione, quod prius legebalur. * Barcin., rile.

ANNODOMINIDCXLV:.

TAIO,
CTESARAUGUSTANUS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN TAIUM.

(Nic.Ant.Bibl. vet. Hisp.1.1, p. 421.)
Taius Caesaraugustanus ainistes, S. Braulionis D tunc prseerat pontifex Theodorus, venisse pro qtiDB-
successor; nolior esl quam ut necesse nunc sit re- rendis S. Gregorii Moraliuro in Joburn libris, q;ii
ferre missuin vulgojaclai i eum a Ciiidasvinthorege, olim ab auctorc ad Leandrum Hispalensein antisti-
iij-c a coucilii vn Toletani Patribus Roiiiam, cui tem remissi jam nou invetiirentur : revclationem ti
721 NOTITIA.IN TAIONEM. 712
Roraaj in ecclesia S. Pelri faclam, locumque ab A . rotim anliqui illiuj sevi fragmenluin luberi debel;
eodem sancto Gregorio digilo monstratum in quo cum in hac prsefatione menlio fiat cujusdam Froie
ct Va-
cxemplar Romansebibliolhecseconsignatum latebat. rebellionis adversus Recee.ivinlliumregem;
Cujus rei historia vulgo edi solet inter sanciissimi sconuro e Pyrenseis montibus a tyranuo prorooto-
docioris Opera in Moraliumliroine ; atque apud au- rum in Hispaniara prsccipueTarraconensem proxi-
ctores rerum Hispanarum (a) celebris esl, de qtia matn, incursionis, victoriaequede his a quodaui re-
nosinfra. gis duce reportalse: de quibus Rodericus Tolein-
Ilujus carmen in sepulcro apponendum Honoraii, nus breviler lib. xi, cap. uliiiuo. Qtio t|uideiti leni-
quem germanum suum Cmsarauguslanumqueyocat pore ait se in urbe Csesaraugusta inclusum ob lio-
atque insuper Hispalensemarchiepiscopum,in addi- stium metum per nociiirnuin oiium S. papaeGrego-
tionibus ad Maximi Chronicon legimus. Epiiaphium rii Romensis Seiilentiarum capilula in qu nque li-
certe quoddam in lapide Tlispalensi semeso atquei bros discreta uno Codicis lextu colligendo decerp-
divulso servatum fuit mutilum a Benedicto Ariai sisse : ita ut ab ipsa proloptasti forraalione, Hieru-
Motitano, posteaque a JPanne de Torres, uti refert salein et Babylonis cives, electos scilicet ac repro-
in Notis ad hocce carmen Rodericus Carus; sed[ bus, virlutibus ac vitiis deditos, discrelo rationis
ncque in illo Honorati nomen, nec Hispalis urbis, B ordine protuleril; monelque se ubi ad supplenda
roentio ulla. lusuper, non omnino conveiiiunt epiia- litulorum capitula in Gregorii opusculis reperire
phiuin liocee lapidi insculptum in iis quselegi pos- minime poluit, ex libris S. Augustini pauca couge-
t-unl, et epilaphium quod Taioni tribuilur, quod rere curasse.
utique necessarium esset unum ut exisiimarelur Haec loiidem fere verbis ille; cujus el alflxum
idemque Taionis cartnen Honoraii sepulcro destiua- prsefationi carmen hoc edidit Mabillonius;
tum. Quare polius credirous fabricatum hoc Taionis; Quisquisamassacramlectoraddiscerelegem,
Htincnoslristudiilibrumpercurrelegendo:
noinine carmen sepulcrale ab eo qui vidisset llis- Hepperiesfacilequidquidcognosceremalis.
pali aut exemplum habuisset muiilseillius inscripiio- Floreacunclagerit [tum]prata vireutiagesut.
PascitamaniisovessinceraanimaliaChrisli,
nis ab Aria Moutauo inventse, atque delelas et fu- Osteodiipairiamcelsam,regnumquepotentem,
gieutes iilteras ex conjecltira eum supplevisse, ut Tartareosigup.s;et tristia non firiit-nda.
En tibi Chnslusadestregnumconlerrebealif,
inscriptio etset llonoiali cpiscopi Hispalensis se- Impiise contrahorrendasuppliciaconfert.
pulcroadaptata. Cujus cogitationis nostrse censuram Sublinrisanima,conseendead regia coeli;
erudilis viris reliaquimus esaminandam. Cerw Ro- Jnipigeraccurre, careasne prsennatanta;
Et picei fontisborrendasdespiceflammas.
dericus Carus in nota ad hocce epitaphium supposi- E quibus utique constat, non virum tantmn do-
p
tionem et imposturamclarissime arguii. clum, sed et poetam idoneum Taiura fuissc. Seijui-
Huic eideni Taioui ascriptos fuisse scio ab Joanne tur principium et primus tiiutus piimi Sentenli»
Mabilione Benediciino in Noiis ad Aualecta sua ve- rum libri, Quod Deus incommulabilis,summus ttt
lera (Tom. I, pag. 517) libros quinque Senlenliarum mternnsexisiat; paucaque e lexiu verba, nec non et
ex S. GregoriiOperibus.Hosalias vocari Collectaneo- Quirici responsoria epislola, de qua in Quirico dici-
rum eonsiut; nam exstare in bibliotheca Parisiis mus. Mirum autem videri debet, nullam occasione
aiiliqiiissinioet optimaenoiseCodice exaratuin Col- laudandi Gregorium aique eo utendi factam ab eo
tectancumex operibussancti Gregorii a Taio Csesar- mentionem reperiorum a se miraculose Romaelibro-
augustano episcopo anno G5D coinpositum, docuit rnm Moralium sancli doctoris, cum id contigisse
nos Petrus Gussanvillaeus,Carnotensis presbyter, in Cindasvinlhi auspiciis feraiur; haccanlero jnro Rec-
prsefationead lerlium lomuro Operum inagni docto- cesvinllio rette scripserit. Subnectit omnibus his
lis editionis uliiinse Parisiensis anni 1675. Post notam Mabillniiius, adrniinens se opus istud in Co-
quara laudatus iiuper Mabilloniusallero iu publiciim dice ilto Thuanese biblioihecse vidisse; priinumqua
dato Anaiectorum voliimiue puhiicavit Tuionis epi- sibi videri Taionem, ad cujus exeniplum alii cuni
tcjpi Cmsarav.gustaniprmfalionemad Quiricum Bar- n Pelro Lombardo collectiones hujusmodi alias con-
cimnensem antislitem, in quinque libros Senlentia- diderint; coinmeiidaiqiiehanc prsefationemuli rebns
rum a se colleclosex operibus sancli Gregorii papm, Hispauis illustrandis uiileui (b).
cuin inilio ipsius operis. Quod quidem pretiosissi-
Tagii senienliarum volumen, quod Fonlanellensi
(a) Roderic. Tolet., lib. n,cap.20; Mariana.lib. vi, suppliciis reproborum; et integruin caput 34, De
cap. 8 ; Morales,lib. xi, cap. 25; Paddilla, cent. vn, sempilernis remuneralionibus eleclorum;. quse duo
cap. 56. capiia indicaiitur in prsefixo eideni lihro syllabo.
(6) Exslant quinque Taionis Sententiarum libri Taionis quoqne ad Eugnnium epislola exstat in-in-
e Gregorii Magni Moralium opere maxima ex pnrle signi Toletano Moratiumsancii Gregorii Codicc Go-
collecli et a cl. HispaniaeSacrae Florezii Coniinoa- thico sera 983, m Id. Aprilis exarato. Apud euindem
lore e veteri Codice sancti vEiniliani de la Cogolla cl. Hisp. Sacr. Coiitinuatorem,lom. XXX, pag. 377,
nuiic primum evulgati, lom. XXXI Hisp. Sacr. a habetur : Fragmentum epislolmquam Taius presbyter
pag. 171, prsemissacjusdem Taionis ad Eugenium et abbas scripsit ad Braulion-em.Existimo auteiii
Toletanum epistola ac prsefalione operis ad Quiri- uiruin<|ue eumdem faium el Taioneui fnisse. Vide-
cuin Barcinonenscm, in qua et Froise seu Froianis lur aulem excidisse nosiro promUsam hoc num. Qui'
adversus lieecesvintliumrebellantis habelur mentio rici Barcinonensis meiitioiieiii, quae nullibi alms,
nec non Quirici ad Taiouem responsio ; nisi quod tjuod sciaru, apud eum exstnt". Atqui prseler episto-
libro v deesl fiuis capitis 53 quod est: De mternis lam qua Taionis in quinque Senlontiarum Gregorii
725 TAIONTSCiESARAUGUSTAiMEPISCOPI 724
nioiiasterio donas-e Ansegisum ejusdem abbaiem ,» Taionis, quac cum aliis Braulionis el HelecseCsasar-
circa aniiiitii 825 ex Foniaiiellensi Chrbnico d'Ache- augusianorum praesulum Pseudo-Julianus laudat in
riano conslat, de hoc eodem opere intelligen- Clnonico, num. 414, alludens ad cpitaphiuni Hono-
dtiin est, rali Hispalensis, de quo supra diximus (a).
INiliilaulem sunt fragmenta, ut jactanl, liujusmet
libros ad eum dirccios cpislolse seu pracfalioni re- (a) Hitc commode referri posse existimo Braca-
spundet, ciijus iujlitim cst : En beatissime viro- rium Hispaletisetii anlistilcm , qui post Isidorum,
runi, ctc, de qua superius diciuui : binas insuper Hiiiioratuni, Anionium, et Fugitivnm ei sedi prae-
a d'Achcrio ct Mabillonio piiiimm editas, recudit fttisse dicilur in ^Emiliaiiensi lli-palensium episco-
cl. •Mallhspns Ayinericlius, Catal. Barcin. prmsul., poruro Catalogo ; idque exeunte saeculo vn, ui cl.
ad S. HilefonsuinToletanum directas, qiiarum ptior Florezius ex optiniis conjeciuris eruii lom. IX, pag.
cucharisiica esi pro inisso ad einn excmplo lilielli 221, n. 25; scripsi-se autem : De animabushominum
De perpclua virginitale sanclce Marim. Inc. : Cum non inilio inter cmteras inlellectuales naluras, neque
a vobisremeans ad ovills crediti loca, elc, exstalque semel crcalis, adversus Origeueni, neque cum corpo-
apud Aymcrichiim, pag. 443; posierior deprecaio- ribusper coiiumseminatis,conlraLuciferiaiios, eiicitur
ria, in qua pro matrit. adliuc viveuiis iitilitate llde- e Joantiis Hispalensis saeculi ix scriptoris littefis ad
fonsum rogm ul noiinulla de sacrse Scripturac arca- Alvarum Cordubensem, quns priinus cvulgayit Flo-
nis digiielur eitlem reserare. lnc. : CH?Had omnia rezius lom. XI, et preseriim e sexla imef Alvari
novaulnosli, dc, pag. 452. Plura ideni Ayniericlius Opera, pag. 144, n. 5. Videndusidem Florezius de
de Quirico a pag. 261. Bracario Hispalensi multis agens, lom. IX, a p. 220.

TAIONIS
C.ESABAUGUSTANI
EPISCOPl

EPISTOLA AD EUGENIUM TOLETANUM

EPISCOPUM.

(ApudFlores,Esp.Sag., ex Ealuziotom. IV Miscellaneorum.)

Sanciissiriioac venerabili domino tneo Etigenio To- B deiio, lanquam unus es coilegio esurienlium puero-
leianie urbis episcopo, Taius ullimus servus servo- rum inediaecoacius iropulsis, ejusdem januam para-
ruiu bei Cansaranguslanusepiscopus. disi pedelentim aggressus, el quasi temerarius in-
Corigrua saiisvaldeque necessaria dispositione for trorsiis explorator ingressus, durn per eadem spalia
tioris exquirit solaliuin qui propriae virtutis carel of- pulclierrima qusaqueac mullinioda prospectando ni-
licio, eoque facilius corporis gressum porrigit quo raia admiralione suspendor, qunedamramusculorum
iraliitur dextera potioris, utsaliim desideratum cur- floscula roore pusillorum infaniiutn tudendo coilegi,
suni valenlioris auxilio possit explere, quam segrtisin ac manu avida contrectando decerpsi, cursim isla
sui ilineris medio remanere. Ila ego, mi venerabilis praecipua-quadamcuriositnte quibusdaracoiriparatio-
doniiiie,iicelinvalidus, tuistamenadjutusorationibus, nibus prsemittens veibis simplicibus, quasi oris obs-
ardui Operis auspicia, quasi cujusdam maximiBJOJI- irusi aditum resero, nisi ut lam incomparabilis ex-
lis malui adire principia, quod velut mnguicujusdam cellentia viri, sancli scilicel PapaeGregorii, iri ipso
jti sui superficie ostentans paradisi ncinoriini proce- G lociitionis exordio quibusdam parabolis anleferrem,
litatibus obsila, iloribus albescenlia, pomis etiam ejusque magnitudinem sapieiHiue,quo perspicuolu-
mellificantia, foliis viridantia, liliorum quoqtie pul- mine sanctam illustravit Ecclesiam, aliqualenus uon
chrjludine nitCnlia, losarmn rubore candeniia, vio- scientibus, sed iiescieniibtis propalarem b. Oplave-
larum piirpuranlium floribus splendenlia , coloribus- ram siquidem ttiae nunc adesse prsesentise,ul sicul
quecroceis pleraque fulgentia, niillo tinquam tempo- scriptum est : lnterrogu palrem tuum, el anntinliabil
re marccscenlia, sed perpeltia sui viridilate vernan- libi, majores luos, et dicent tibi, ex tui oris pruden-
lia, mirifica arle disposiia, direciisque consistunt li- lia formulam suinerem, cum in principio liujus ope-
nenrum orJinibus coaptala, lantam suljminisirantes " ris velut cujusdarn telse verborum texturam praepo-
amantibtis gratiam, ut suavitato sui non solum exle- nerem, vel cerle ex lui cordis artifieiosa manu quasi
riores corporum sensus, sed interiora cordium aiea- in cnjusdam magni consiruclione sedificii poliios al-
na .satielale sui perkstrent, Cumque talia intenlis que quadratos huroeris propriis verborum lapillos
obfutibus cei nereni, ac plerosque liis multiroodis deferrem, quoniarn fraier fratrem adjuvans exatiabi-
dapibus satiari vidercm, insesti.mabiliaccensusdesi- lur, siculcivilas munita. Ordo namque rationis ex-
\° Legendiimvidettir subminhiraniia. lam incompartibilisexcellentiam viri... quibusdampa
lj Mendum liicirrcpsisse quisque animadvertet. Si rabolis anleferrem, cjnsque magnitudintm sapientim,.
cst conjeclura: locus, iiiihi.ila videtur intcrpungen- aliquaiemts non tcientibus, sed nescicntibus propa-
lium legendumqiic : deccrpsi: Qitonum isla... nisi ttl hirem?
 723 EPISTOLA AD EUGENIUMTOLETANUMEPISCOPUM. 726
poscit ut subsequenlia praecedentibus quodam vin- A / stiione percurrere, tantorumque profundsernysterio-
cnlo lenacilatis nectantur, qtiatenusin utrumque rec- riun repulso igtioranliae nubilo serena patefactione
litudinem sui prolala jequilas pandat ac ducente tra- monstrare, pene totios Novi ac Veteris Testamenti
mite veritatis ad destinaium finem Jaelusaccedal. Id- patefecitarcaua; actumque est, ui hac opporlunilale
circo quodcomparationibus paulo ante praetulimus, panis ille, qui de coelo descendil, ejusdem fidelis-
,verbis nunc apertioribus propnlemus. De opuseulh simi opportuna satis dulcedinesaiiarel. Sed quoniain
quippe ejusdern sanctissimi viri sese infert sermo, in eadem prolixitate voluniinum, dum lestimonium,
!subsequ<>nsaliquantula narralione officiosissimtis, uniuseujusque requirilur, explanatio pene totiusa
jdignumquefore censtii de stiis operibns ejtis pauca, operis jus eralin ambigtio,non minima perscrutatio,
•'priimimretexere. Vidimus, vidimus Grcgoritim no- atque animi ardentis saepe frigebat intentio, malui
sirnni Romseposilum, non visibus corporis, sed ob- semel maximum proferre laborem, qiiani semper su-j
: lulibus raentis. Vidimus etiim, non solum in suis5 sjieciain lolerare difliculiatem. Percurri igitur omnia
}' notariis, sed etiam in familiaribus, qui ministerio) ejusdem moninienta librorum, el pene lotius Scrip-
icorporali eidem fidele exliibueruut famulaius obse- turae sacroetesiimonia, quae in ejus opuscnlis ad pro-
quium, eorumquc relalione de virtulibus ejus plurai bationem vel expositionemcujusque rei adbibiia di-
cognoscens, brevissiine pauca retexam. Fuit deni-. B : versis in locis conlinebanlur conscripia|, adjuvanie
que gratia Chrisli otnni morum probilale composi- Cliristo Jesu, qui ex ore infantium atque lacteniiutn
tus, animo vultuqiie serenus, corde benignus, cons- perficit laudeui, lingtiasquemntorum vinculo taci-
cientia purus, nioribus discrelns, virginiiate nilens,, turnitatis absolvit, suis k'coadunataordinibus studio-
cliaritate relertus, pielale praecipuus, patientia insi- sus quisque , cum b in eisdem voluminibus cujus-
gnis, modestia incomparabilis,absiineniia singulaiis,, libet sacri lesiimonii explanatiouem requirit, ne
hospilalitaiisseetalor, peregrinorum suspector, elee- inultiplici leclione faiigatus , non cito reperiat quod
rnosynarum largilor, ecclesiastinarum rerum opli- voluerit, ad isla qusedecerpsirecurrens, repenle quod
mus dispensator, amicis devinctus, oppressorum sub- desiderabat liberaesatisfaciionisdiscretione reperiet,
levator, tribulatium consolator, acris ingenii, con- Lcctorem quippe htijtis operis censeo adtnonendum,.
silio providus, sermonibusniiidus, eloquenlia facun- ut vigili intenlione praevideat, qiioniam pleraque
dus, prudenlia diserlus, sapientia praedilus, doctrinai teslimoniorum capitula in eisdem voluminibus, u1
niultimodus, Scripturarum divinarum mullimodus s supra nieminimus,diversis in locis sila, ita ul invenla
jnterprelator, abditorum mysteriorum acerrimus in- sunl exposila, a me ordinalim collecta fore noscun-
vestigator, fidei catholicsemagnificusdefensor, cou-- „. lur. Alia igitur, quaejain in supcrioribus aul inferio-
tra hxreticos fortis assertor, superbis auctorilale; ribus partibus exposuisse visus est, el iterum atqiie
«rectus,atquehumilibus prompia devoiiouesubjeclus. iierum,quanilibelaIiisverbis,eodem lamensensu.di-
Quatuor namque virtulibus animi, prudentia scilicei,, versis in locis recapitulaia exposiiioneretexuil, prse-
temperaniia, foriitudineatquejustilia ita exstilitprae- cedenlibus testiinoniis,ut ordo exponendarum rerum
ornatus, ut non liomo, sed angelus inler hominess poposcit, aliqua inserenda, reliqua vero retinquenda
putaretur. Quis namque noslri temporis eloquenliai curavi; qtiaienus ex praecedentibus subsequenlia
facundus, prudentia praedilus, sapienlia prolundus , penderent, et subsequentia praecedenlibussese uti-
sanctum condigtiis elferai laudibus Gregorium ? Neca lius coaptarent. Namsicuncta discretoordine in hujus
ipsi, ut censeo, GrsccaeRomanseqtiefacundise philo- operis serie ponerentur, procul dubio magnitudo vo-
sophorum prsecipui, Socraies scilicet, vel Plaio, Ci- luminum brevitatis modum excederet, atque sui re-
cero atque Yarro, si nostris temporibus adfuissent,, capitulalione lectoris animum offendens, facerent ni-
condigna verba prompsissent. Sed ne panegyricis uiii hilominus repetiia fastidium. Cujus rei quaniiiaiem
censear eloquiis, plurima de ejusdem virtutibus au- in sexCodicibus, qualuor scilicet Veleris Instrumeu-
dilti comperta prseiermitiens, ad ejus opuscula, quse j ti, duobus etiam Novi Testamenli, suis connexis or-
sunt eloquia pulchritudinis, officia linguoe relor-• j) dinibus, prsetermissis Scripluris quas eisdem [Leg.
queam. Igitur cum Roinae posilus ejusdem, qtise ini idem] virorum sanciissimus ex ordine traciavit, ad-
Ilispaniis deeranl, volumina sedulus vesligalor per- julus orationibus veslris explere curavi. Pracfatiun-
qnirerem, invenlaque propria manti iranscriberem,, ctilas quoque ejusdem Codicibus consonanies de-
tatitaque dulcedo verborum animum mcum inaesti- cerpsi, quaseliam in capita librorum prseposui,qua-
mabili suavilate mulcerel, speciale quiddam in ea- leuus ipse sibi in suis anleponaiur eloquiis, qui lar-
dsm sine cujnspiam perspexi comparaliooe polissi-- gienie graiia Cbrisli copiosus nobis muliiplicibus
mum. Denique dum historiam beali Job sub triplicii cxstitil officiis.Ipsos etiain Codieeslaboriosa nimium
indagatione, id est, historica, lypica, vel morali,, intenlione colleclos prudenlise vestrsemalui commit-
studuit explanalionediscutere, atqne Ezechielis pro- lere contuendos; in quibus si quaedam sagacissima
phetaeprimam velultimam partem non impari expo- vesligatio vesira repererit inordinale composila, non
a Legenduroaique inlerpungeiidum videlur sic :
pnlo, nempe : diversis in locis continebcintur,con-
dum tesiimonii uniutctijusque requiritur explanaiio, scripsi, adjuvante... suiscoadunata ordinibus. Sludio-
penelotius, eic.
b £l hic aliter legendum alque JRlerpungendum sttsquisqueettm, eic.
 7S7 TAIO.MS&ESARAUGUSTANIEPISCOPl 72C
lam negligeiitiaeculparo, quaro necessitatis [Forte, A manus. Ast ego dum brevem pagellam conscribere
necessiiaii] ascribat: quia duin vebiculo parvaesca- malui, tibellummanus indocla composuil. Obsecro
bulse * quasi immensum pelagus solitarius nauta igitur le, virorum saticiissime, et omnes quibus
navigaiurtisnggredior, cum maximis difficiillalibus hujus operis leciio non displicuerii, ut hos liliellos
latissirai sequoris hujus spatia transmeavi, tandem- velut duomiuuta in g.izophylaciatempli Dominicol-
que iid oplaiam litloris requiem Christo gubernante locare digneuimi, ac pro meis abliiendis.deliclis
perveni.' En, priidentissime virorum, ut causariun pervigili inlentione ejus misericordiaiiideprecare
ordines sigillaiim perslringerem, roodum brevitntis noii dedigneuiini, ul seternis ereptus incendiis, sem-
exressi, et, ul ait quidam dociissimus, dum lignli piternis solari roerear refrigcriis. Vale, mi venera-
rota cnrrente urceum facere nititur, amphoramfinxit bilis, ac sanclissimedomine.
. a Legaiidwiiviiletur tcaphulm.

TAIONIS
EPISCOPl
C.£SARAUGLiSTANT

SENTENTIARUM

LIBRI QUINQUE.

(Ex FloresiiEup.Sag., ubi primumin luceraediiiex CodiceGothicomouasteriisanctijEmilianide la Cogolla.)

AD QlilKlCUMBARCINONENSEM ANTISTITEM.
\. Domnovenerabili sanclissimoque viro Quirico B rum abducitur, immensa spolia subtrabuntur. Tem-
episcopo, Taius indignus Csesarauguslanseurbis plis Dei infanstum bellum inferlur, sacra aliaria
episcopus, cognomenloSamuel. Merhor vestraebe- destruunlur;, plerique ex clericatus officioensibus
iiignivsims^peliiionis, nostraeque devolissirase pro- oblruncanlur,. aique inhumata canibus avibusque
missionis, TnijBSlextum libelli comptis sentcnliarum mullorum exponuntur cadavera occisoruro: ita ul
titulis pramoaium vesirse sanciitati inalui dirigen- septuagesimi ociavi psalrai non immerito illi cala-
dum ; ut sicul unius sanctsecharitatis vincuio nesli- milali congrua videalnr inscriptio.
niur, ita quoque laboris ac lectionis gralia merilo 3. Ctmi nos hujuscemodi causa Csesaraugustanse
parlicipemur. Ordo namque ralionis exposcit ut urbis ciieuinsepjus rouiorum ambiius contineret.
priiis causas originum , imo potius calamitatum, adventumquesupra laxati principis prscstolareinur;
qiialiier editus, vel in quibus sil anxietalibusdifilo- oinnipotenlis Doroini niisericor^iam promplissime
ralus atrjne conscripius, brevilate qua possuro, exorantcs efflagilabamus,ut tyrannicss jugu.mdo-
vestris audilibus pandam, et ita demum ad reliqua roinationis neqnaquam cervicibns noslris sinerei
orationis sermo percurrat. imponi, auxiliumque dexieraesusepiissimo principi
1. Opiimenovit;beaiiiudovestra lempns iliud quo conlra impiissimum hosiem quaniociusimpenirei.
loriuosiis anguis ore pesliferoiu quorumdaromeuti- *' Sed oraliones pauperum et deprecationem miseri-
hus virulenta seroinum suorum sparserat zizania, cordissimi principis protinus exaudivit Dominus.
fraudulentaque deceptione a traroiie recti itineris Missoigitur coelilus propugnatore fortissimo, hunc
gressum removerat menlium perditarum : in quo auxilio oinnipolentise suse sublevat; illum vero
quidam homo pesiifer aique insani capilis Froja lyrannicse superstilionis auctorem repentino casu
lyrannidem sumens, assumptis sceleris sui perversis condemnal: isli iribuens palmam viciorise copio-
fautoribus, atlversusorihodoxum magnumque Dei sam, illi vero inferens atrocissimsemorlis igr.omi-
cullorcroRecesvinihum principem fraudulenta prse- niam. Destruxit eum dextera sua Deus, et eveilit
tendens moliniina, superbo adnisu Chrislianam de tabernaculo suo, et radicem ejus de lerra viven-
(lebellalurusaggreditur patriam. IIujus ilaque scele- lium, ul rile Domino psatleremus : Dexlera tuit,
ris causa gens eflera Vasconum Pyrenacis monlibus Domine, percussil inimicum,el per multitudinemvir-
promota , diversis vastatiottibus Hiberise palriam tulis tuceeontrivistiudversariosnotlrot.(Exod.xv, 6, 7).
populando crassatur. Heu, proh dolor! dicendi 4. In hoc igitur supra taxataelempestalis turbine,
' Siudiuracalamitatisintercipii magnitudo.Sed landem licet diebuscontinuispericuliscircuroquaquesaevien-
veniendum est ad id quod formidat oratio. Innoxius ,. libus minime quippiam agere liceret, nec uspiam
quippe mullorum Christianorumsanguis effundilur: progrediendi, aut alicujus ruris libera esset facullas
jilii jugulis, nonmilli missilibus, pleriqne diversis cxcolendi; noclium lamen otia laboruro spiritalium
jaculis sauciantur, innumorabilis multiludo captivo- increroentiscongessirous,ac de sacris voluminibus,
79g IN LIBROS SENTENTIARUMPR,EFAT10. 750
scilicet sancii papoe Gregorii Romensis, sententia- A , facillima invesligatituie polerit prsevidere. Nemo
rum capitula in quinque libellis disereta, uno Codi- quippe prudentium dubitat Christianoruiu quod eee-
cis textu conclusa, auxiliante Domino, colligendo lestis Judex lerribiJis adveniens dicturus est sanctis:
decerpsimus, atque in amaris diebus dulcium cibo- Venile, benedicli Patris mei, percipile regnum quod
rum lacrymando dapes oollegimus, memores Psal- vobis paraium esl ab origine mundi. El e conlra re-
mistselesiimonii, dicentis : Qui seminant in lacnjmis, probis : Ditcedite.a me, maledicti, in i.jnemmlernum,
tn gaudio melttnl. Eunles ibant, el flebant, millentes qui prmparatus est diabolo et angelisejus. Et ibunt hi
temina sua : venienlesautem venientcum exsultalione in snppliciummlernum: justi vero in vitam mternam
portantes manipulos suos (Ps. cxxv, 6, 7, 8). Su- (Matth. xxv, 54, -41, 46). Ecce ad quos finium ter-
mentes igiiur exordium ab omnipoienlis Domini minos harum duarum civiiatum populi perveniunt,
incommuiabilisessenliae Trinitate, aique ab origine ul hi sempiiemse remuneraiioriis prsemia ctun san-
inundi, hominumque psalmatione, usijiie ad hujus ciis angelis potianlur ; illi vero cum diabolo et angelis
sseculi consummatioiiem,qunsi cujusdam longissimi ejus selernorum suppli.ciorumincendiis mancipenlnr.
funiculi siudiose lineameiua lorquenles, opilulante 5. Faslidiosus iiaque, quem niulia legere pigel,
graiia Christi, ingenio quo valuimus discrelis linea- aut cerie quisque siudiosus, qui foriasse legere ma-
mentorum ordinibus sentenliarum, ut prsediximus, B vult, et habere mullorum voluminum copiam inini-
titulos adnoiando pracsirinxinins.Sed quia quorum- me potesi, hujns operulae nosirse laborem parvipen-
dam litulorum capilula in cjnsdem sancti papae dere non digneiur, ct manu.ilis hiijus libelli textum
opusculis ad siipplemeninm rei reperire minime po- legendo percurrere non mnretur. Ibi naraque repe-
tuimus : ex libris S. Augusiiniepiscopi pauca con- riet in qnibus lenacius hserere debeat, et a quibus
gerere curavimus : etqtiasi suavissimis dapibusaro- quanlocius discedere stutleat : quaienus ad coeles-
malica qusedam bene olentiiim pigmeniorum venu- lium consorlia civium sempiternarum politurus
slissima floscula supersparsimus : qualenus studiosii praemia rerum, Christo Domino largiente, perve-
lectoris auimiis, dum uirarumque rerum congestionei niat. Te quoque, mi venerabilis domine, deprecor,
depascitur, ulrobique promptior efliciatur. Ab ipsa omnesque sacratissimi fonlis unda delibutos, quibus
igitur protoplasti plasmaiione, Hierusulem ac Ba- lectio liujiis libelli placuerit, obsccro per sanclae
bylonisecives, electos scilicet ac reprobos, viriuti- catholicaeEcclesiaeunitatem, quse Christo Dominc
bus ac vitiis dedilos, liber isle discrelo rationis sponso suo conjungilur fidei sanctilate, ut pro mec-
ordine proferi. Hiernsalem quippe nisio pacis, Baby- ruro abluendis cumulis dclictorum ejtis non grave-
lonia vero confusio interpreiaiur. Qui naruque ad mini poscere pieialem; quatenus infernorum
visionero pacis, vel qui ad confusionis ignuminiam igiiittm caream suppliciis, et in mansionibus, quam-
per hujus itinera mundi decurrani, providus lecior vis exiguis, setcrnis solari merear refrigeriis.

QUIRICIEPISCOPlRESPONSIOAD TAIONEMEPISCOPUM
I. Domno vere sanciissimo, et unanimo, atque C 0 lucerna super candelabrum posita Ecclesise, quae
speciali Taioni episcopo, Quiricus servulus vester. lumine veritatis irradians multos a caligine nubili
En.beatissime virorum, sancti Spirilus intenlione, erroris splendificosermone enubilas! Nani rite vobis
qua in hujus operis labore fructuoso sudasti ingenio, aptalur illud lestimonium, quod quidam prudens
ut qualiler cimeloriim fomenla viliorum, aut prseca- dixil: Ecce docuisti plurimos, et vacillantes conforla-
veanlur, ne iucidaiiirin eis, seu eiiam post lapsum veruntmanuslum (Job. iv, 5, 4). Reddat igitur Do-
surgalur ab eis; qualiterque virlulum dona appelan- minus pro hujus operis studio sanctacanimaevesirse
tur, nec lamen superbiatur de eis ;' praemissumla- cunclorum indulgentiam delictorum, et socieiatem
boris vestri fruclum patcnler et perlucide cunctis se post procursum vilse prsesentis tribuat onrnium ha-
dignoscenlibus indicavit. Nam multos per vos sancii bere sanciorum. Ego denique ideo ad dirigendum
Spirims gratia a lascivia revocavit, multos ab ira enindem Codicem vestrum pjger exisli, qui.acuin
compescuit, alios eiiam a superbiae faslu removit: per me oflerre cupivi, simulque ut voce et lacrymis
nonnullos a gastrimargise vitio abstulit, alios etenim referrem gratias, quaiitum valerem: pro quo, quia
a pliilargyriae concupiscenliisrernovit;~et ut specia- minus utilis exsiiii, ut agnoscenli culpam pie dimit-
liter loquar, omnes libere imbuii, fiuxa el caduca lere digneris suggero. Nam et per roeum puerulura
spernenda, ceria et seterna orani subtilitatis ingenio D eumdem Codicemvobis volueramdirigere, sed quia
rcquirenda. Pro cujus operis frtictu in primis relert devinxisiis me atljuratione divini nominis, ut sine
mater communiscatholica Ecclesiagrales immensas; ttlla relardatione euirj transinitierem, ideo per prse-
posi quam ego et ii qui mei sunt similes per incentiya scnlem direxi. De caetero saluiem tara humillimam
vitiorum in nociis obscurilale dormientes , quique quam siuceram sive eliam abundanlia charilalis re-
eiiam post tenebras ad luccm erupimus, mulias fertam domino meo persolvo, et nt pro servo tuo
simulque infinitas, priroum Domino, cujus inspira- pia sollicitudine Domino snpplicarc digneris, precor
tionc id eflectui comradidistisj.deinde vohis gratias propier ornaium scilicet Ecclesise veslrae: quod
referimus. 0 vere terrse sal, quo prscordia uostra, Deus providere jusserit, spero per me vestris adjulus
tic possenl saculi errore vanesecrc, condiuntur! orationibiis exliibiiunim. Explicit.
731 TAIONIS CESARAUGUSTANlEPISCOPI 732

EPIGRAMMA 01>ER1SSUBSEQUENTIS.
Quisquis amas sacram , leclor, addiscere legem,
Ilunc nostri studii Mbrumpercurre legendo :
Repperies facile quidquid cognoscere rrialis.
Florea cuncia gcrit [tum] prata virenlia gestat:
Pascil amantis oves, sincera animalia, Chrisii.
Ostendit palriam celsamregnumquc polenlem,
Tarlareos ignes, et iristia non finienda.
En libi Christus adest regnum conferre beatis,
Jmpiis e conlra horrenda supplicia confert.
Sublimis aniina, conscendead regia coeli;
Impiger accurre, careas ne prsemiatanla,
Ei picei foniis horrendas desp:ceJlaramas.

SENTENTIARUM LIBER PRIMUS.

CAPUTPRIMUM. A humano more intendenii aniino longa viiac spatia
Quod Deus incommulabilis, summus et ceternns proponit, in quibus metialur semper; et quid abiit
exisiat. re!ro quod retineatur in memoria, aut \Edit., et]
(S.Gregor., Moral. lib. xn, c. 33, n. 38.) Solus quid anie restat quod exspeetetur ex inlentione,
Dcusin semelipso incommutabilisest, quia solus ha- b humanae Tragiljtatis animus nequaquam compre-
bel immorialitatem .:'dc quo per Jacobum dicitur : hendere valel.'(IVwm.55.) Quoiies in sciernitate prse-
Apud quem non est Iransmuialio, nec vicissiludinis terila aut futura lempora cogilamus, aeternitalem
obnmbralib(Jac; i, 17) : ac pcr hoc quia in Deomu- necdum cognovimus. Ibi quippe est quod nec inilio
t.ibilitashon venii, nulla ejus ltimen umbrse vicissi- incipiiur, nec fine lerminatur, ulii nec exspeciaiur
tiitlo a iiitercidit. Quid mulabililas rerum nisi niors quod ycniat, neque percurrit quod debeat recordari.
qnsadamesi?Quae dum rem quamlibet in aliud im- Est unum qtiod semper est c. Quod et si nos et an-
iiuilat, quasi occidii quod fueral ut incipiat essei geli Deum cttm initio videre incipimus, esse tamen
qtiod non eral; nam de incommiilabiliDeo scriplum hunc sine initio videmus, ubi sic semper sine fine
est : Qui solus habel immortalitatem[Edil., immula- esse est, ut nunquam se animus tendat ad sequen-
biliialem]el lucemhabital inaccessibilcm (ITim. vi, C). lia, ac si multiplicentur univcrsa quie sunt et longa
Saneti omiies per naluram in semetipsis propriam B ] fiant. Per prophelise Spiritum diclum est: Domine,
stabililaiem non habent. Sed dum iinmutabili veri- qui regnas in mternum,el in tmculum sceculi, et ad-
laii studiosc semper inhaereredesiderant, inbacrendo htic (Fortasse Exod., xv, 18. Vid. edit. nov.), more
agunt, ul immuiabiles fiant; ciiroquead hanc lotoi sacri eloquii humano modo Spiritus hominibusest
afleclu se.lenent, quandoque accipiunt ut supra se- locuius, ul ibi adlmc dicerel ubi exsneclaiio nou
inelipsos ducli vincant hoc quod in semeiipsis mu-- inesset. Adhuc enim aeterniias non habel quse sem-
labiles exslilerunl. (Mor. xi, 29, n. 41.) Cum silna- pcr esse habet. In qua nulla pars stise loiigiludinis
turse incommutabilisDeus, in ira judicii perturba- praeterit, ut pars alia succedat. Sed totum simul esse
bilis non est. Sed plerumque humano verbo motuss est, ut nibil deesse videatur quod non ceriial. ln
Dei dicitur ipsa recliludinis ejus districtio, qua hu- qua omne quod est, animus videt, et lardum non
jnana pravilas ferilur, sicut per bealum Job dicitur : esse, et longum esse. Scriptum est: Dixit Dominus
Stalim ul se commoveril,turbabilur [Edil., lurbabit il ad Moysem: Ego sum qui sum, et dices ftliis Israel:
vos], el terror cjts irruet super vos (Job. xm, 11). '• Quiest misit me advos (Exod. m, 14). [In Exech.,
Deus oirinipotens,qriamvis ipse sit sclernilas, quali-- lib. i, /10)».2, n. 20 .1 Esse eienim Dei esi sciernum
ler lanien sit ipsa scternilas ignPratur. (Mor. xvi,i, bitnc atque incommutabilem permanere. Nam omne
45, H. 54.)in hoc namqueqtiod de divinae naiiirse cC rjuod nnilalur desinit esse quodfuit, et incipit esse
poteniia audimus, ea nonnunquamcogitare consue- - quod non fuit. Omriipoteiuis Dei esse est dissimili-
vimus quse per experientiam scimus. Onine quod d ler nnnquam esse. Solus quippe veraciter est qui so
ccepitet desinit, iniiio el fme coneludilur. Quod si si lusj incommulabiliier pernianei. (Lib. xvni Moral.,
mora aliquanluja diflertur ul finiatur, longum dici- i- 50,' n. 82.) Omne quod modo sic, roodo aliler est,
tur. In qua videlicel longinquitate cum quisque e juxla non esse est. Perinanere enim in statu suo
ijicniis oculos rcducit retro per memoriam, lendit it non poiest. Atque aliquomodoad non esse ilur, dum
iinie per exspeciationem, quasi per spatium lempo- )- ab eo quod fuerat ad aliud per momenta lemporum
ris dilalat inmenie. Cumque audit aeternitatem Dei, j, dnciiur. Ut ergo iu participaiione illius essenlise ali-
0 Edilio novissima: Nulla cjus lumcnnmbravicis- tam ed. quam inss.
liludinis. o Ed., semperesse esl.
h Desunt scqticntia verba m Codd. Gregorianisis
 753 SENTENTIARUMLII3. I. 754
quid simtts, cognoscamus nosmelipsos quia prope A i OnniipoieiisDeuscnncla potesiatis suoeiiniiiensitaie
nihiluiti sumus. (Moral. iv, 52, n. 63, 67.) Maxiina concludil, nec evadendi polenliam ejus quisquam
virtus esl ad illud ciii nihil venii, nihil proelerit, aditum invenire poterit, quia ille omnia circuniqua-
gaudiumseternitatis anhelare. Quod niniirum Veri- tjue consiringit. Intra divini imperii [Ed., judicii]
las seniper esse suum, ut nobis ulcunque infunde- omnipotentiam cuncla coarctantur; sive quaeconii-
rel, Mosemedianle, ul supradictum est, insinuat di- nenda sttnt ut salva sint, sive quseampulanda siint
cens : Ego sum qui sum, et haic dices (iliis hrael: ulpereanl; nullatenus ergo dicimus effugere posso
Qui est misilme ad vos (Exod. III, 14). Cum Dei in- Deum qiieinpiam. Qui eniin non liabet placatuin,
commulabileinsitum seternilalis a Psalmista aspicc- uequaquam evadet iralum. De coiisunimaiioiieali-
ret, dixit : Tii idem ipse es, el anni lui non defi- cujus facti dicilur perfectio : Deus autem qtti nori
cient (Psal. x, 28). Hunc electorum locum esse de- esi factus, quomodo est perfeclus? Sed hunc ser-
nuntiat, dicens : Filii servorum luorum inhabilabunl nionem de usu nosiro sumit humana inopia sictit el
ibi (Ibid. 29). Iieus summus, aeternusatque incoin- reliqua verba : qualenus id quod iiieffabileesl, ut-
inutabilis, qui sine siluomnia conlinet, nobis ad se cunque dici possit : quia de Deo nihil digne hunia-
vcnientibuslocus non localis manet. Quem locum nus sermo dicil. Non ita putandus est esse in om-
dum perliiigimus,etiam ipsa in hac vita mentis no- "' nibus Deus, ut unaquaequeres pro magniludinepor-
sirac tranquillitas, quanta fuerit perltirbalio videmus. lionis SU;Bcapiat euin, id est, maximamajus, el nii-
Quiaetsi jam justi in pravoruin cornparalione qtiieti iiirna minus, dum sit potius ipse toltis iu lola, ipse
sunl, in xsiimalione lamcn qaieiis intimae oinni- totus in omnibus, sive oinnia in ipso. Duiiilocalis
niodo quieli nonsuni. non sit Deus, localiter lamen in suis ambnlat san-
CAPUT II. ciis, duni de loco in locum prasdicaturab eis. Nam
Deimmensitalevel omnipolentiaDet. Deus, qtii nec loco movetur, nec tempore, in servis
(Lib. n in Ezech., Itomil. 5, n. 10, 11.) Omnipo- tamen suis et tempore et toco mOvetur, quoiies ab
tens Deusiu semelipso habet sine mutatione muia- eis proedicatur.
bilia disponere; siire diversitate sut diversa agere; CAPUTIIt,
s-inecogitationumvicissitudine dissimilia forraare. De eo quod invisibilisvel incircumscriptussil Deus.
Longeergo dissimiliieroperatur dissimilia nunquam (Lib. xvn Moral., c. 27, n. 52.) OmnipotensDetts
sibi dissimilis Deus, qui et nbique est, et ubique ncquaquam clariiale ab inferioribus cernitur, quia
lotus est. Scriptum esl : Coelummihi sedes esl, lerra in superioribus dominaiiir. Scriptum quippe est :
anlem scabellumpedummeorum(Isai. LXVI,1). Rtir- . Caligo sub pedibus ejus. Ascendilsttper clierubimet
"
sumquescriplum est: Cmlum meiilur paimo, el ler- volavit(Psal. xvn, 10, II). Cherubim quippe pleni-
ram pugillo concludil(Isai. XL,12). Ex qua re consi- ludo sciemiae dicilur. Proinde super pleniludineni
derare necesse est, quia is qui ccelovelut sedi prae- scientiaeascendisse perliibetttr et volasse, quia ina-
sidet, elsuper et intus est. Et qui ccelumpalmo et jeslalis eyuscelsitudiuemscientia nulla comprehen-
lerram pugillo concludit, exterius, superius et in- dit. Yolavitomnipolens Deus, quia lojjge in allum
ferius esl. Ut indicarei omnipoteus Deus interiorem ab imellectu nostro sese rapuii. Votavit super pen-
se esse et superiorem omnibus, cceltnn sibi sedem nas ventorum, qttia scienliam iranscendit anima-
essc perhibuit. Ul ergo se osienderet ornnia cir- rum. Dum caligine nostroe.infirmiialis obscuramur,
cumdare, coeliim.metiri palmo, et terram se asseril per igiioranliam nostram nobis iibscondiiur Deus,
pugilloconcludere. (Aug. in Specul., c. 23.) Deus ne a nobis modo in seierna et intima atque incir-
omnipoiens ipse est interior et exierior, ipse infe- ctimscripia claritaie videatur, sieut scriptum est :
rior et superior : regendo snperior, portando in- Posuit lenebras lalibulum suum (Ibid. 12). [MoraL
ferior; replendo inlerior, circumdando exterior. xxm, c. 19, n. 56.] Quomodovidere possumu.j in-
Sicque est intus ut exira sit, sic circumdat ut pene- circumscriplam oiniiipoleiiliaiii, quani nequaquani
trei; sic prsesidelui porlet, sic portat ttt proesideat. "p comprehendere valemtis? Est auiem qtiod de usu
Intelligamus pinnipotentem Deuminlra oinnia, sed earnis trahere ad sensum spiritus debeamus. Nain
non inclusuro; extra omnia, sed non exclusum. si quis in lenebris clausls oculis jaceai, aique anfo
Jdeo inlerioreni ul omnia eontineal, ideo exteriorem eum subituni luceinie lunien erumpat, elausi ejus-
ii! immensitatesuaonmiaconcludat. Per id ergoquod oculi ipso adveuiu luminis feritiiitur, ut patescani..
exlerior est. osiendittir esse creaior; per id vero Cur ergo ttirbati suni, si clatisi niliil viderum? nec
quod inlerior, gubernare onmia demonsiraiur. Ac tamen perfecttnn aliquid fuil quod videre claiiGipo-
ne ea quaecreala sunt sine Deo essenl, Deus esl in- Itieruni; nain si perfeele tolutn vid.issent,cur aperii
tra omnia : verum ne extra Deuni esseni, Deus exte- quaererenl quod vitlerenl? Cum de incomprelieiisi.-
rior est, ul omnia concludaniur ab eo. Non ideo bili Deitate intueri aliquid conainur, eo ipso quod
coalumet lerram implet Deus, ul coniineant eum, fulgore adinirationis percuiilur animus, et quasi vir
sed ut ipsa potius coiitineantur ab eo. Nec parlicu- det quod vjderi non valet, velul in tenebris posilus
latim Deusiroplet oinnia ; sed cum sit unus, ubiqtic vim lucis oculis clausis videt. ( Meral. v, 7, n. 12;
tairienest totus. (Apud Isidor., lib. i Scnl., c. 2.) xxvi, 12, ir. 17.) Auctor nosier ohinipotens Deusa
* Ed., incommulabUilatem csernilatis.
"5^ TAIONISO/ESARAUGUSTANIEPlSCOri 756 |
iioliis lucein suae visionis abslulit, et sese nosiris A'» A nomenluum Deus, ita et laut tua in finei terrm (Ptal.
jculis qussi in tenebrarum latibulo abscondit. Deum XLvn,41). 1 Ergo appellativa nomina Paier, el Filius,
adliuc videre non possumus; scd jam ad cjus visio- et < Spiritus sanctus, propritim vero Deus, Deus, et
nem lendimus, si eum in his qttse fecit miramur. Deus. I Scripluin esl: Audi Israel, Dominut Deustuut,
Ejusergo vestigia creaturam diciimis, quia per haec Dtus unus est (Deut. vi, 4). In hoc testimonio trinam
quaeab ipso stini, seqticndo inius ad ipsum. Unde 1taxationem Dei univji. Dominus, inqnit, Deus, et
Paulus ait : Jnvisibilia ejus per ea qum fucta sunl in- Deus. Habes denique quid Pater, quid Filius, quid
tcllecla conspiciunlur, tempiternaquoque virtusejus, Spiriius sanclus sit. Et mox intulit, unus est, quiest,
el iMvinilat( Rom. 1, 20 ). Menli humansepeccato in triiiitate personarum unus Deus.
£iio exterius sparsse necdum Deus qualis sit interius CAPUT V.
inmuescii. Sed dum factursesuoe decus foris propo- De Filio DeiPalris.
nil, rjuasi quibusdam nobis nutibus innuii, et quoe1 (Morat. tib. xxix, c. 1, n. 1; lib. xxx, c. 23, n. 68.)
iutus seiiuaimir ostendit. DominusJesus Christus in eo quod virtus et sapieutia
C.\PUT IV. Deiest, de Patre ante tempora natus est; vet potius,
De Deo Paire omnipotente. _ quia nec coepit nasci, nec desiit, dicamus verius,
Divinitatis incomprehensibiliasacramenta ah in-. " semper nalus. Non auiem possumus dicere, semper
finnilatis noslraecognilione disjuncla sunt, ejusqueB nascilur, ne imperfedus esse videalur. At vero, ut
potcntia creatuise iranscendit naiuram, quia celsitudo 0 «lernus designari valeal et perfectus, semper dica-
divinitatis nec coepit esse, nec desinit, nec per ini- mus el natus : quaienus ei natus ad perfcctionein
liuin niiscilur, nec termino coangustalur. Deus Palerr pertineat, et semper ad seternitatem; ut quocunque
omiiipoiens Filiurosuum sine lempore genuit. (Mo- modo illa essenlia sinc tempore, teroporali valeat
ral. xxin, c. 19, n. 36.) Etquis digne fari queat illaran designari sermone. Redemptor nosler in illa nativi-
ineflabilem naiivitatem, qttoil de selemo nalus est;l lale divina ab humano genere cognoscinon poterat;
coaeternus; quod existens ante soeculagenuit sequa- . proinde in humanitalem veuit ut videreiur, videri
l«m; quod gignente natus posterior non esl? (Lib. 11 „ volnit ut imitaretur. Filius Dei Patris omnipotenlis,
in Ev., Itom.la, n. 6.) Qusevidelicet nos mirari pus- ,_ juxta quod Deusest, cum Patredat omnia; juxia id
snmus, sed iniueri minimevalemus. Illius auiem na- im vero quod homo esl, a Palre accepit inier oinnia,
tivitatis vim jam mirari posse, aliquatenusvidere est.t> sieut scriptum est : Potestalem dedil ei, et judicium
Qni Patre Filium niinorem putat, Patri specialiter ,r facere, quia Fitius hominis ett (Joun. v, 27). Ei rur-
derogat, cujus sapieutiara esse ei inaequalemfatelur. ._ r_ sum scriptum est : Sciensquia omnia dedit ei Pater
Quis enim liomo potens acquaniiniter ferret, si quis ls in manus (Joan. xni, 1). Vel sicut ipse dicit: Omnt
ei dicerel : Magnusquidem es, sed sapieniia lua le :e quod dal mihi Paler ad me veniet(Joan. vi, 37).
minorest? Jpse omnipotens Dominus dicit : Ego et it -, [Lib. 1in Ezech., hom. 8, n. 5.] In Scriplura sacra
Pattr unum tumus (Joan. x, 50). Et rursus ait : Pa-,. aliquando Deus nuncupaiive, aliquando xero essen-
ter major mt est (Joan. 11,51). Dequo eliam scriplum j, tialiter dicitur. Nuncupativedicitur, sicut scriptum
est, quia subdilus crat parenlibut tuis (Luc. 11,51). 1 cst : Eccecons.ituite Deum Pharaonis (Exod. vn, 1).
" Et
Quid ergo inirum, si ex humaniiate sua minorem see sicut Psalmista ait : Deussletil in synagogadeo-
Patre asserit in coeloex qua suhje.ctus erat etiam n rum, in medioaulem deos ttiscernit (Psal. LXXXI, 1).
parentihus in lerra? Omne quod loquimur iransit, t Essentialiter Detis dicilur, sicul ipsead Mosemdicit:
quod scribimus permanet. Lingua Patris scribscca- ,_ Ego sum Deus Abraham,et DeusIsaac, et DeusJacob
lauius dicitur (Psal. XLIV),quia ab eo esl Verbum m (Exod. m, 6). Unde Paulus apostolus volens nuncu-
illins coaelernum ac siue Iransilu geiieralum. Ex ;x pativum Dei noinen ab essenliali discernere, ait :
persona DeiPatris Davidpropheta ait : Ex ulero anle- le- QuorumPatres, el ex quibus Christussecundumcar-
luciferumgenui te(Ps. cix), [Ex Lial. Aug.ad Oros., nem, qui esl super omnia Deus benedictusin smcitla
qumst. 1.) Non quod Deus Paierulerum habeat sicut ut ID ("om' IV>3)- Nuncupativusenim Deus inter omnia,
nos, aut corporeus esse credendus sil; sed per ute- e. essenlialis autera Deus supcr omnia. Paulus aposto-
rura substantiam intelligi voluit, de qua natus est sl lus, ut ostenderet Chrislum naluraliler Deuro, non
Filius. Quod est Paler, Iioc gentiil: Deus Deuni.lux JX liunc Deum taiitumroodo, scd Deum super omnia
lucem, sequalemsibi Deum de Deo, Verbum apud J(l nominavil; quia et justus quilibet Deus est, sed super
Deum, Verbum Dei per quod facta sunt omnia. Lu- u_ omnia non est.Christu3 autemDeusestsuperomnia,
men de luinine, coseiernumilli qui genuit, et unum im quia naluraliier Deus cst. (Lib. xxix Moral., c. 1, n.
cum illo qui genuii. Ac per hoc Deus Pater non de Je l.)Nalus Filius ex Palre sine lempore, exmatre
nihilo, neque de aliqua substantia, sed de se ipso so nasci dignatus est in tempore, ul per hoc quod ortum
geriuit Filiuro coseternum. (Aug. Dial. de Unit. S. suum inter iniiium finemque concluderet, humanas
Trinii.) Pater, el Filius, et Spiritus sancius,nominana meniis oculos ortum, qui nec initio suroitur, nec line
sunt appellaiiva. Licet Pater ad Filiura, Filius ad ad anguslatur, aperiret. (Lib. 1in Etech., homit.2, n. 7.)
Jalrem dicatur, relativa hsec nomina nuncupantur. ,r. Brachium Domini Filius dicitur, quia per ipsum
Deusautem nomen estproprium Patri, et Filio, el oronia facla sunl. De quo cliam Psalroisia ait: Fiai
Spiritui sanclo, sicutscribitur in psalmo: Secundum im tnanus lua, ul saltum mc faciat (Ps. CXVIII,1"5).
J57 SENTENTIARUMLIB. I. 758
Manusqnippe Dei qtirc pcr divinitalem non est Tacta, A ccelorumsunt viriutcs prsedicaitliuti): quse videlicet
;ed genila, per humanitaiem facta est, ut humani ornamenla Paulus enumerat, dicens : Alii dalur per
lermo sapienlim,ctliisermoscienlim
generis vulnera sanaret. (Ibid., n. 37.) Omnipoleris Spiritum sanctum
Deus Filius Patris angelis atque archangelis, omni- secundttm ettmdemspirilum : [ alieri fides in eoiem
b
busrjue virtuiibus prsesidens, velui electri siiuilitu- spiriiu :] alii cjralia sanitatum in uno spiritu : alii
dine unus ex utraque. et in utraque naiura.el Deus operaiio virtutum : alii proplteiin : alii discreiiospiri-
permansilcum Patre, et ad redemptionem nsstram tuum : atii genera linguarum : atii interpretalio ser-
factns est mortalis cum homine. (Lib. xxx Moral., monum.Hmc omnia optratur unus alque idem Spiritus
c. A, n. 17.) Omnipolens DeusFilius Palris discipu- dividenssingulisproul vuli (I Cor. xn, 8). Quot ergo
lis suis palam dc Palre annuniiare se asserii, quia bona sunt prsedicamium, tot suut oinaineina ceelo-
Dominicmli firmati sunt, et spirilu oris
per patefactam lunc majestatis suaespeciem,el quo- rum. Verbo
moVoipse a gignenle non impar oriatur, et quomodo, ejus omnii virius eorum (Psalm. xxxu, 6). Verbum
ulrorumque Spiriius ntrisque coseiernus procedal, enim Domini Fdius est Palris. Scd eosdem coelos,
ostendil. (Lib. n in Ezech., homil. 8, ». 20.) Fons. videlicet sanclos aposlolos, ul lota simul Trinitas
otcultus esl Unigenilus Patris invisibilis Deus. Fons; ostendatur operala, repente de saneti Spiritus divi-
vero paiens esl idem Deus incamalus. Qui fons pa- B niiate adjungitur : Spiritu oris ejus omnis virttts
tens recie domus Daviddicitur, quia ex Davidgenere, eorum. Sanctorum aposloloium virlus de Spirilu
noster ad nos Redemplorprocessii. (Lib. xxxi Mor., sanclp sumpia csi, quia mundi hujus poiestaiibus
cap. 26, n. 51.) Redemploris nostri spir.tus in ejus; coniraire non proesutijcreni, nisi eos sancli Spiriius
naribus esse dicitur : ut videlicet scientia illius esse, fortiludo solidasset. (Ibid., n. 6.) Libet oculos fidei
in proescieniiadesignetur, quia quaecunqtiese scire; in virtutero opiftcis hujus aitolleie, atque sparsira
in naiiira humanilatis innotuil, hsec iiimirum ante» Palres Testamenti Novi el Veteris considerarc. Ecce
ssecula ex divinitaie prsescivit.Qui unde spiritum in, nperlis oculis, David, Amos, Dauielem, Peirum,
naribus habuerit, mox Isaias propheia subjungil, Paulum, Matihscumintueor, et sanctus iste Spiritus
dicens : Quia excelstttreputatus esl ipse (lsai. n,22). qualis sit arlifcx consitlerare voln. Implet Spirilus
Ac si dicerel : In inferioribus «enlura prsesciit, quia, sanctus citharisiain puerum, et psalmisUm facit
ad ima de coelestibus venit. (Lib. xm Mor., t. 21, (1 Reg. xvi, 18). imjiletpasloreni arnieutariuui syco-
ti. 27.) Testis Filii Deus Pater esl, de quo ipse in( iiioros vellicaiitera, ct prophelam facit (Amos.vn,
KvangeliOdicit: El qui misil me Paler, ipse testimo- \i). Implel absiiuenlcm puerum, ct judicciu sesiio-
nium perhibuil de me (Joan. v, 37). Qui rccte cliani, ( rum facit (Dan. xm, 4(J). lmplei piscaturenr, et proc-
ronscius dicilur, quia una voluulale, uno consilio B dicatorem facil (Matlh. iv, 19). linjilel pcrsecuio-
Pater cum Filio semper operatur. Cujus eiiam lesiiss reni, et dnctorem gentium facil (Actor. IX, 1). linplei
est quia nemo novii Filium nisi Pater I ublicaiium, et evaiigelistain facit (Luc. v, 27, 28).
0 quais e^t artifex Spiritus sauctus! nulla quippe ad
CAPUT VI. doccndum c rnora sgitur, in timne quod volueril.
De Spiritu sanclo. Mox ul leligerit meiiiem docel, soluuique lctigisse
(Lib. v Moral., c. 56, n. 65.) Sanctus Spiritus dee docuisseesi. Nam hunianum aiiimum subito ut iilus-
Patre el Filio coseternus procedens, lenuiter uotitiae e trat, immulat: abnegat hiinc repenle quod erat, ct
nostrseinfirmiialis iufunditur. Qui lamen su])erapo- exhibet quod non erat. (Lib. xxx Jlfor.c. A, n. 17.)
stolos veniens [per exteriorem sonum tanquain perr Aperte post lianc vitam videbimus quomodo Filius
vehementem spiritum] a demonstratur, cum dicitur .: gigneuti Palri non impar oriaiur, ctquoinodo utro-
Faclus ett repcnlt de cmlosonuslanquam adveuienlis ;$ rumque Spiritus ulrique coaeiernus procedai; quo-
spirilus vehemenlis(Act. u, 2). Angusla est oinniss modo hoc quod oriendo esi ei de quo oritur subse-
crealura Creatori, per euindem Spirilum qui niliil in„ quens non est; quomodo is qui per processionem
sc veljuxtase aliud nisi semperse habel. Eiquid estt p. producitur, a proferentibus non prseitur. Aperle igi-
nobis semper in prsesentiqiiacrcre, nisi ad illud cuiij lur tunc videbimus quomodo unum divisibiliicr tria
nihil venit, nihil praelerii.gaudium seternilatis anhe- sinl, ct indivisibililer tria uiiuni.
lare? Spirilus sanciuscum se noliliseliumanaeinfir- CAPUT VII.
mitaiis insinuat, et soniiu vehemenlis Spirilus, ctI DeTrinitate cl unilate Deitatis
voce auraelenis exprimiiur; qiiia videlicel veniens,'»
(Lib. n in Ezech., hemil. 47, n. 7.) Spiritales Pa-
et vehemens csi, ei lcnis : lenis, quia nolitiam suai.ii,
i tres Veleris Testamenli oinnipoienteni Deum Trini-
quatenus nosci uicunque valeai, noslris sensibuss latem esse credidcrunt, sicul eamdem Triniiati-ui
lemperai : vehemens, quia quanlumlibel h uic lem- iovi Palrcs aperte locuti sunl. Quod Davidqtioque
peret, adveniu lamen suo infirmitatis noslrse csecila- similiter senliens, ait : Binedicat nos Deus Dsut
tem itluminandoperturbal. (Lib. u iri Evang., homil. '• nosler, benedical nos Deus (Ps. LXVI,8). Qui cum
50,, n. 7.) De Spiriiu sancto scriplum est: Spirilttss tertio dixiss.el Deum, ut unum liunc esse
ostenderei,
tjut ornavitcmlos (Job. xxvi, 15). Ornanienia enim ii subdidil: Et meluant eumomnesfmcs terrw (Rom. xi,
a Ms. nosl., b Desunt in ms. nosirn pr.rcedeniia.
[super immensitntem vehementissimi i
spiritus]. c Ed., ad ditceitduni.
759 PAIONISC/ESARAUGUSTANI EPJSCOPI 740
46). Paultis apostolus loqiiitur, dicens; Qiioniamex A / cqelossunt, sed ad eas quacsub ccelo sunt, tempora
ipso, et peripsum, elin ipso sunl emnia. Exipso, peninere[cognosciiur.JNonenim accedunt tempora,
videlicet ex Paire; per ipsum, perFilium; in ipso vel succedunl, nisi nobis, qui sub coeloversamurin
autem, in Spiriiu sancio. Cum ergo ipsum leiiio hoc iniimo mundo.
dixisset, adjunxil: lpsigloria in smcuta smcitlorum. CAPUT IX.
Amen.Qui enim non dicil, ipsis, sed ipsi, dicendo Quodpropler creaturmpulchritttdineminvisibilisagnos-
icr ipsum, disiinxit personas; ei subjungend",ipsi calur Deus.
gloria, non divisit substantiaro. (Lib. i inEzech., (ApudIsid., IW.i Senl., c. i.) Ssepe ad incorpo-
homil. 8, n. 19.) Trinitatem omnipoleniisDei, sive rearo,Creatoris magnitudinem crealurarum corpo-
in naiura sua coulemplariquseramus, sive in occul- rea ungniiiido comppnitur, ut magna considereniur
tis judiciis invesligare cogitemus, pro eo quod ejus ex parvis, el ex visibilibtis invisibilia oesimenlur,
al'tanobis impenetrabilia sunt, noslra nobis, si qua atque ex pulchriludine factorum effector operis
inesse bena credehanlur, vilescunt. Et qui in quan- agnoscatur, non tauien pariliiale consiuiili, sed ex
tulumcunquescientiaea volare credebamur, invisibi- quadamsubditaelcreata specieboni.Sicutars in arli-
lem super nos nalurain el impenelrabiliaejus judicia ficem retorquel laudem, iia rerum ereator per crea-
perpendenies, quasi submissisalis humiliier slamus. B ' luram suam laudatur. Et quanto sit excellenliorex
Moysesdixit : In principiofecil Deuscmtumet terram ipsa opeiis condiiione monstratur. Ex pulchritudine
(Genes. i, 1); el subsecutus post paululum, ait : Et circumscriptsecrealurse pulchriludinem suam, quoe
Spiritus Dei ferebatursuper aquas : qui tertia esl in circumscribi nequit, facit Deus inlelligi, ul ipsis
Trinitate persona. (S. Attgust. in Dial. cum Oros., vesligiis reverlatur homo ad Deum quibus aversus
q. \,et Dial. de Unit. ,S. Trinil.) Procul dubioin Dei est. Ut quia per amorem pulchritudinis crealurae a
nomine,Paler; inprincipii nomine, Filius; inSpirilu Crtaioris forma se abstulit, rursutn per creaturae
sancto, idem Spirilus sancius intelligendus est. Deus decorem ad Creaioris pulchriiudinem revertatur.
Trinilasest in gignenle, genito et procedenle, idesi, Quibusdam gradibus inlelligeniioe per crealuram.
iij Patre, et Fibo, et Spiritu sancio ; in appellativis, progredilur liomoad intelligeiidumDeumereatorem,
videlicet, vel relativis nominibus. In propriis vero id esl, ab insensibilibus surgens ad sensibilia, ei a
Deus,Deus, et Deus. Hic iriplicalio non admittitur, sensibilibus surgens ad rationabilia, atque a ratio-
quia unus est Deus. Si Trinilas in relativis nomini- nabilibus surgens ad Crealoreiu. Inlelligibilia per se
bus non essel, Jesus nequaquamdiceret: Ite, bapti- collaudant Dcum, irraiipnabilia el insensibilia nou
ittle omnesgenles in nominePalris, el Filii, et Spiri- per se, sed per nos, dum ea considerantes Deum
,«s setncti(Malih. xvni, 19) : ut Trinitatem doccret 'J laudamus. Sed ideo dicuntur laudareipsa, quia eain-
n relaiivispersonarumiiominibus,Deiautemnomen, dem landeui earum parturil causa. Dixerunt aniiqui
ijuod non triplicatur, in singtilaritale monstraret. quod nibil lam hebcs sit quod non sensura habeat
CAPUT Vili. in Deutn. Hinc est illud quod ex silice duro scinlilla
Quod nulla succcsbiotemporumascribatur Deo. excutilur. Et si ignis in saxo, ulique ibi sensus sen-
Tn omnipotenieDeocaquseseculurasuni leuipora tiliir ubi se vita non sentit.
prsesenlia semper consislunt, cui nec futura veniunt, CAPUT X
nec proeleriladiscedunt, sed cuncta simul ante ejus Qttod ex humanii affectionibusqumdam species ad
oculos assistunl. Fuisse, vel fulurum esse, seternitasi Deum referaniur.
jion habet, cui niinirum nec prseteritatranscunl, neci Vis divinae majesiatis, qude absque necessitate
futura superveniunt, quia cuncla prsesens videt. omnia creavit, sine despectu omnibus praesidet, ct
(Isid., lib. i Sentent., c. 8.) Omnia lempora proecedii
t sine labore cuncta susienlal, ct sine occupatione
divina seternitas, nec in Deo praeieritum, pracsens 3 legit, et sine comniolionecorrigil. Sicque bunianas
"
fulurumye aliquid credilur ; sed omnia prsesenlia ini mentes ad ea quoe voluerit faciliter informat, ut iu
eo dicuntiir, quia aelernilatesua cuncta compleclitur.. j) divcrsitalis umbrani a suse incommutabililatis luce
Alioquin mulabiliscredendus est-Deus, si ei succes- nOntranseal. Ad humana membra divina verba con-
siones temporum ascribantur. Si semper aliqua es- descendunt, til faclunt omnipolenlis Domini ab ho-
sent cum Deo letnpora, non esset lempus, sed essett mine ulcunque capialur. (Lib. xvn, Moral., c. 2,
alernitas; nec mularenlur tcropora, sed selerna a n. 2.) Scienduin est quod recordari Deus nequa-
stabilitaie subsistereni. Proesens, prseteritum et fu- quam proprie dicitur; qui eniin .oblivisci non po-
liirumiiostriim esl habere, non Dei.Sed nec ipsorum ii test, quo pacto recordari potest? Sedquia eos quos
aiigelorum decessio accessiove est teroporum. Nam ii nos recordamur ampleclimur,elongamusauiem quos
duas in creaturis res esse, quarum vicissitudo tem- odimus , humano usu, et recordari Deus diciiur
poruro nonvalet: augetis scilicet, propter quod In-- • cum dona tribuit, el obliviscicrim in culpa derelin-
commulabili inliserent Crcaiori, sive materiae itli li quil. Omnipotens Deus cuncia pensat, cuncta siae
infonni, priusquam ex ea omnia isla quse tempora- inlermissionis atlcrnatione considerai, et recordatur
tier jam volvuniur formarentur, nec ipsi uiique va- bonoruin, quorura lauieti nunquam obliviscitur : et
lebant tempora. Non ad eas creaturas qtice supraa inillalenus recordatur maloruni, quos lamcn per
" Edit., i;i Cjuantulacuncjue scienlia.
7,H SENTENTIARUMLIO. I. 742
jtidicium semper intuctur. Qnasi redit Deus ad bo- A 1 miralur. Bealus Jub, ctim dicerct : Qwifacit magna,
norura memoriam, quara larnen nunqiiam descruit, aiijiinxit. staiim : Et inscrutabilia (Job. v, 9). Minus
ci c/a.isi neqnaquaro malos respicit, quorum facia etiim fuerat roagua facere, si tamen ea quae facia
considerat, sed super bacc daranalionis judicium iu sunl. scrtuari potuissenl. Recle quoque addidit : Et
ullimis serval. (Lib. v, Mor., c. 18, n. 57.) Noscum mirabilia absquenumero; qnia miuoris esset magni-
irascinmr, flaiu furoris iuflamur- Ut ergo vindictam tudinis, si quse inscrutabijia condidit pauca fccisset.
cogitaiis Doiiiiiuisdeuionsireiur, flare irascendo d:- (rViiHi.10.) Scieniliiin procul dubio est quia divina
citur. Non qtto ipse in natura sua roulabililaiis vi- miracula et semper debenl considerari per studium,
cissitudinem recipial, sed quo r.osl longam paticn- el uuiiquain discuti per iniellectttm. Saepe btitnanus
tiam , quando vindiclain pcccatoiis exsequilur, is sensus, dum qunrtinidam rerum rationeui quaerens
qtti in semelipso irauquillus est pcreuntihus lurbii- non invenil, in dubilationis sc voragineiu mergil.
lentus videtur. Mens reproba, quia advcrsum suis Unde fit ul nonnutli homines morluorum corpora iu
actibus judicem conspicit, qtiasi commoius ei osten- pulvereiii redacla considerent; dumque resurreclio-
dilur, qtiia in conspeclu iilius rcalu suo ipsa turba- nis vim colligere ex ralione uon possunt, hscc ad
nrr. Noslro usu Deus zelare diciltir vel dolere; slalum prisiinum redire desperent. Miracula Dei,
horum quippe moluuin apud Detim turbaiio nnlla B J quae ex fide credcnda sunl, perscrutamla per ratio-
esl, aptid qiiem Iranquilliias aclerna est. Tani cle- nem non sunl; quia si hoec nostiis oculis ratio ex-
inenicr Deus consulit liumanse infirmitali, ut quia panderet, mira non esscnt. Cnni in Dci mirabilibus
eum sicut est non possumus agnoscere, noslrae lo- lortasse animus litubat, nece^se esi ul ea quai per
cniionis more se ipsum nobis insinuat. Unde et usuni novit, nec tamen per rationem colligil, ad
ineiiibrorum nostrorum qualilatem liabere scribitur, memoriam reducal; quatenus rei similis argumentti
el passionum iudigna digiiu dici de se voluit, quate- fideui roboret, quam Iabefacari sua sagacilale dc-
uus ad sua per no.-lra nos altraberet, et eum condes- jiretiendil.
ccnderel nobis , consurgeremtis ei. Mtiltis niodis CAPUT XII.
Deus ad sigiiifieandutnse liominibusde inferioribus De conatlione vel perpelttitale angelortim, seu ruiua
rebiis species ad se iraliit, queni revera juxia pro- superbientiuni.
priaro substantiam invisibilcm esse ei incorporcum Tales creali sunt angeli ul, si vellent, in bcaiitu-
cunstat. dinis Iuce persislercnl; si autem nollent, eliam labi
CAPUT XI. pottiissent. Unde el Satan cuni sequacibtislcgiiiiiibus
De mirabilibtisJ)ei. cecidit; sed posl cjns lapsiini ita conroriali suiil an-
(Moral. vi, 15, n. 18.) Oronipolenlis Dei mirabi- geli qui perstiieruni, ul cadere nniniiio non possem.
lia quis bominuin perscrutari sufficial, quod cuncta (Lib. xxvn Mor., c. 59, n. 65.) Virlules aEgelica:
ex niliilo creavil, quod ipsa mundi fabrica mira po- quacin divino amore fixaaperstiterunt, laj-sis supcr-
teriiiaevirtute disposila cst, et super aera coelum bicnlibiis angelis, hoc in niunere reiribulionis acce-
stispenditur, et snper abyssum terra libratur; quotl perunl, ut nulla jam rubigine subripienlis culpaemor-
ex rebus invisibilibusomnis haec universitas ac vi- deantur, ut in coniempbiione Conditoris sine felici-
sibilibus existit, quod Deusseternus bominem fecii, taiisline pennaneant, et in lioc quod sunl conditac
-ut ila dixerim, in brevi colligens munduni alterum, aBternaslabilitate subsisiant. Apud Moysen (Gen. i,
sed ralionatero; quod hunc ex anima et carne con- 6) de ipsa mundi hisloiica verba lestaniur origine,
sliiuens investigabilivirtutis disposilione perniiscnil cuiu prius factum ccelum dicilur, et hoc idem post-
spiniumet lulum? Ex mirabili creatura Dei aliuil niodumfiriQarneutumvocalur; quia videlicet natura
novimus, aliud sumiis; sed tamen mirari negligi- angelica, et prius sublilis esi in superioribuscondita,
iuus, quia ea qusc incoinpreheiisibili indagaiioi.e et post, ne unquam potuisset cadeie, inirabiliuscon--
inira sunt humanis oculis, viiucrunt. Unde fil ul si fiiniala. Sancti angeli,dum iu aliis cadentibusnalurae
miirtuus homo suscilelur, iti admiraiioneni omnes JJ i suosdamna couspiciunl, in se ipsis jam cautius ro-
exsiliant; et quolidie homo qui non eral nascitur, ei busliusqueconsistunl. (Moral. xxxiv, 7* n. 15.) Unde
nemo miratur : dum procul dubio omnibus constct fii, auctore reruin Domino cuncla mirabiliter ordi-
quia plus sit creari quod non erat quam reparari nanie, ut illi electorum spirituum palrise eliam de
quod erat. Quia arida Aaron virga floruil, cuncii ruinss suaedainno proficiatn, dum inde firmius con-
miraii sunt; quotidie ex arente lerra arbor produ- siructa est unde fuerat ex parte destrucia. Angelo
cilur, virtusque pulveris in lignum vcrtitur, et.nemo piitno ab arce beatitudinis cadente, certtim esl in
roiratur. Quia quinque sunt paiiibus quinque millia ruina ejuseliam eleclosangeJoscxfiavisse.(Ntim. 12.)
homines satiali, crevisse escas iu di-ntibus cuntti l,t cum isium ex illorum numcro siiperbioe lapstts
inirali sunl; quolidie sparsa graua seminum, pleni- ejiceret, illos ad robuslius standum timor ipse sji-
lndine multiplicanlur spicariiiii, et nenio miratur. darel. De aposiala angelo scriptum csi: Cum sttbla-
Aquam semel in vinum permulatam videnles cuncli tus ftterit, timebuntangeli, el terrili purg ibttniur (Job.
mirali siint, quolidie humor terrac in radicem vitis xt.i, 10). Purgali cnim sunl; qtiia niniirum isio cum
attractus, per botrum in vinuni verlilur, el nerno reprobis legionihus exciinte, soli in cxiestibus sedi
a Edit., eliam ruinmsum damna
proficiant.
7*3 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISCOPI 744
busqui lieateviverent reraanserunt. (Num. 13.) Lap- A verc desinit, si se per viiium, seu per supplicium
sus Satanse angelos bonos et terruit et pnrgavit: perdfl a. Essentialiter autem vivere, neque per vi-
terruit, ne Condiloremsuum sHperbe despicerent; tium, neque per supplicium amiilit. A qualitateau-
purgavit vero, quia exeuniibus reprobis, aclum esl tem vivendi deficit, sed oirini modo suLsisiendi in-
ut electi soli remanerent. Cunctorum opifex Deus, teritum nec moriens sentit. Ut ergo Lreviter dixe-
qui scit ad bonorum cuslodiam bene uii etiam mala rim, et immorlaiiter mortatis est, et mortaliter iro-
actione reproborum, lapsum angeiorum cadenlium morialis. Elecli angelorum spirilus, dum alios per
veriit in profecluin manentium, et unde punila est superbiam cecidisse conspicerent, ipsi lauto robu-
culpa superbientium, inde humitibus angetis invenla stius quanlo humilius sielerunt, quia ilti supernae
et soliliata sunl augraenta meritorum : quoniam istis regiouis accoloesua etiam delrimenla profecerunt,
cademibus, illis in niunere datum esl ut cadere omni- qusead seternitatis statum ex parte susedeslruclionis
nomin possent. (Meral. lib. xxxn, c.23, n. 47, 48.) est solidius inslructa.
Piimus ille apostata angelus idcirco atl mnlia fur- CAPUT XIII.
titer sufficii, quia in naiitra rerum hunc per sub-
De novem ordinibus angelorum,
stantiam conditor primum fecit; sicut in iibro Job
scriplum est: Ipse est principium viarum Dei (Job B * (Moral. lib. xvn, c. 15, n. 18.) ln cognilione iiu-
manaerationis supernorum spirituum iiumerus non
XL, 14) : quia nimirum cum cuncta Deus faceret,
tiunc prirnum condidit, quem reliquis angelis emi- est, quia quanta sit illa frequenlia invisibilis exer-
nentiorem fecit. Qui speciosus faclus in inultis, con- citus nescit, de qua recte diciiur : Millia mitlium
minislrabantei, et deciesmitlies cenlena millia assi-
densisque frondibus dicitur, quia prselatum cseteris
stebantei (Dan. vn, 10). Supernorum civium numerus
angelorum Jegionibus,tanta illum species pulclirio-
rein reddidit, quanla el supposiia muhitudo angelo- infiuituset definitus exprimiiur, ut qui Deo est nu-
rum decoravit. Aposlata angelus in paradiso Dei tot merabilis esse nobis innumerabilis demonstretur.
Aliud esl assislere, aliud minislrare. Assislunt enim
quasi condensas frondes habuit, quot sub se positas
Deo illae procul dubio angelicae potestales quse ad
supeniorum spirituum lcgiones atlendit. Qui el ideo
peccans sine venia damnatus est, quia magnus tine qusedamnunlianda hominibusnon exeunt. Miiiistranl
comparatione fuerat creatus. Apostatae angelo per vero hi qui ad explenda officianuntiorum veniuut:
Ezechielein prophetam diciiur : Tu signaculumsimi- scd laroeu ipsi per contemplalionem ab iniimis non
Htudinis Dei pltnussapienlia, perftclus decore, inpa- recedunt. Et quia plures suni qui miuistrant quam
radiso Dei (uisti (Ezech. xxvm., 12, 13). Multi enim , hi qui principaliier assislunt, assisleniium numerus
de ejus magmludine locuturus, primo verbo cuncla C quasi definitus, ministrantium vero indefinitusosien-
complexusest. Quid primus angelus boni non ha- ditur. (Lib. n tn Ezecli., homil. 2, n. 14.) Isaias pro-
buit, si signaculum Deisimililudinisfuil? De sigillo phela dicit : Vidi Dominum sedenlem sitper solium
quippe anuuli lalis similitudo iniaginaliier exprimi- excelsumet elevalum(Isai. vi, 1). SoliumDei esi crea-
lur, qualis in sigillo eodem subslantialiler habeiur. lura angelica vel humaria, cui per inlcllecluin, quem
Ellicelad similitudinem Dei homo creatus sit, apo- dedit, prsesidet : quod videlicef soliurn excelsum ct
slalae lameii angelo quasi roajusaliquidtribuens, non elevatum dicit; quia et natura liumana ad coelestero
euin ad similitudiuem Deicondiium, sed ipsumsigna- gloriam elevata proficit, et creaiura angelica, dum
ciiliiniDeisimililudinis dicii; ul quo sublilior est na- multis spiriiibus cadeniibus jnin solidataesi in ccelo
tura, eo iu illo similitudo Dei plenius credalur ex- ne cadat,'inde elevataesl unde conlirniata, Teniplum
pre-sa. Apostatse angcli principalus celsitudinemt vero ejus lioc est quod soliuin, quiaseiernus Rex ibi
adhuc Ezechiel propheia intuens, adjungil: TuChe- habitat ubi sedet. (Lib. u in Evang. homit. 34, n. 6,
rub extentus,el prolegensin monlesancloDei, in me- 7.) Angeloruin et lioiiiiiiumiiaturain ad cognoscen-
dio lapidum ignitorum perftctus ambulasti (Ezech. dum se Doiniiiiiscondidit : qnam dum consistere ad
xxviii, 14). Cherub quippe pleniiudo scientioeinter- ] aeteriiitatemvoluii, eam procul dubio ad suam simi-
prCialur; cl idcirco isleClierub dicitur quia irans- litudinem creavit. Novem sunl ordines angelorinn.
cendisse cuncios angelos scieniia non dubitatur. Sed ut complerelur eleclorum uumerus, homo deci-
Qui in medio ignilorum lapidumperfectusambulavit, nius est crealus; qui a Conditore suo nec post cul-
quia inler angelorum agraina [Edit., cordaj charila- pam periit, quia hunc sclerna sapientia per carnem
lis igne succeusa clarus gloria conditionis exstitii. roiraculis coruscans ex tumine tesisereparavit. No-
(JVum.49.) De apostala angelo idcirco tara mira iui vein ordines aiigeloruin diximus, quia videlicet
quibusfuit et quae aroisil propheta iusinuai, ut tcr- leslame sacro eloquio esse sciinus, angelos, archau-
rito homini ostendat quid ipse, si superbiat, de ela-- gelos, vinuies, polestales, piincipaius.doiiiinaliones,
lionis culpa passurus sil, si feriendo illi parcere no-- ihronos, cherubim, atque seraphim. Esse quidero
luit quem creando in gloriam tantseclaritalis elcva-- angelos et archangelospene omnes sacri eloquii pa-
vil. (Moral. lib. iv, c. 1, n. 5.) Angelicus spirilus, ginse tesiantur : sed et cherubim atque serapbim
sive humana aniraa ila immorialis est, ut mori pos- sa-pe, ui noium est, libri prophetarum loquuntur.
sii; ila mortaiis, ut mori non possit. Naui beate vi- Quatuor quoqne ordiniim noinina Paulus aposlolus
a Edit., virere, sive per vitimn, sivepcr suppUciwnperdit.
745 SENTMNTIARUM LIB. I. 74b
ad Ephesios enumeral, dicens : Supra omnemprinci-.A ligit, coacilatisejus tenebras lersit. Quia ergo ad cu-
patum, et polestatem,et virlulem, el dominationem randuro mitlilur, dignura videlicel fuit ut Dei niedi-
(Epltes. i,21).Tla ad Colossenses ait : Sive throni, cioa vocarelur. Sed quia sanctorum angelorum no-
sive dominaliones, sive principatus , sive polestales mina interpretando perstrinxiinus , nunc superest
{Coloss.-i,16). Dourniationesvero, principatus atque ut ipsa olficiorum vocabula breviier exsequamur.
potesiates, jam ad Ephesios ioquens descripserat; (JVum.10.) Virtutes vocantur illi nimiruin spiritus
sed ea qiioque Colossensibus diclurus praemisitthro- per quPs signa et iniracula frequeniius liunt. Po-
nos, dcquibus necdum quidquam fuerat Ephesiis lo- testates vocantur hi qui hoe poientius caeteris in suo
culus. Dum ergo illis quatuor quoead Epbesios ante ordine perceperunt, ut eorum diiioni virtutes adver-
dix.il, id est, principaiibus, poteslatibus, virtulibus sse subjectoesiiil, quoruni poiestaie refrenaiiturj ne
atque dominalioiiibusconjuiiguiitur throni, quinque corda honiinuni lantum tentare pruvaleautquanlum
sunl ordines qui specialiter cxprimunlur. Quibus volunl. Principatus vocantur qui ipsis quoque bonis
duct angeli el archangeli, cherubiin alque serapbim angelorum spiritibus prsesuut, qui subjectis aliis
adjuncta sunt, proculdubionovem esse ordines ange- dum quseque sunt agenda bona disponunt, eis ad
loruni inveiiiuniur. lpsi angelo qoi primns est condi- explenda divina minisleria priiicipaulur. Dominatio-
"
tus per proplielam dicilur : Tu cherub signaculum nes vero vocanlur qui etiam poiestaies principatuuiv
siniiliiudinis pienus sapientia, perfeclus decore, iri dissimililudine alta transcenduiit. Ea ergo angelc-
deliciis paradisi Dei fuhli (Ezech. xxvm, 12). Ubi rnin agmiua, quacinira poletitia praeemiueni, pro eo
iioi.mdtimesi quia non ad similitudiuera Dei factus, quod eiscaeteia ad obediendum subjecta sunt, do-
sed srgnaculuin siuiitiiudinis dicilur; ul quo in eo minationes vocaniur. Throni scilicet illa agmina
sublilior estnaiura, eo in illum imago Dei siniilius sunt vocata quibus ad exerceiidum jtidicitim semjier
insinuetiir expressa. Quo in Joco mox subditur : Deus omnipolens prsesidei. Quia eiiim thronos latino
Omnis lapis preliosus operimentumtuum : sardius, to- cloquio sedes dicimus, throiii dicii sont hi qui lanla
pazius,jaspis, chrysolithus,onyx, beryllus,sapphirus, divinitatis gratia replenlur, ut in cis Dominussedear,
•carbunculus,et smaragdus {Ibid., 15). Ecce novem etper eos suajudicia decernat. Unde et per Psal-
•dixitnomina iapidum, quia profecto novCm sunt or- mislam dicitur : Sedes super thronum, qui judicas
dines angelorum. Quibus nimirum ordinibus itle pri- mquitalem(Ps. ix, 5). Cherubim pleiiiiudo scienliaa
iniis angetus ideo ornalus et operius exsiitit, quia dicitur; et sublimiora illa agmiiia idcirco cherubim
dum cunctis agminibus angelorum prselatus est, ex vocala stiiit, quia lanto peiiectiori scieniia plena
«orum coinparatione clarior fuit. Graeca lingua an- „ sunl, quanto claritalem Dei vicinius coutemplantur :
geli nunlii, archangeli vero suinini nuntii vocantur. ut secundum creaturse modum, eo plene oninia
(Num. 8.) Sciendum quoque quod angclorum voca- sciant quo visioni Condiloris sui per raerittim digni-
bulum iiomenest officii, non naliirae. Namsaneti illi •lalis appropinquant. Serapltim vocantur illa sancto-
coslestis patriae spiritus semper quidem sunt spiii- rum spirituuni agmiua, quoeex singulari propinqui-
tus, sed seraper vocari angeli nequaquain possunt; laieConditoris sui iucomparabili ardent aroore. Se-
<juia solum lunc sunt angeli cum per eos aliqtia nun- raphiin naraque ardenles vel incendentes vocaiiiur,
tianlur. Unde el per Psalraisiain dicitur : Qui facit quaeqUia ita Deo conjuncia sunt, ut inier hoccet
angelos stws spiriius (Psal. cni, 4) : ac si palenier Deumnulli alii spiritus inierrint, lauto mngis ardent
<licat,Qui eos quos sempcr habet spii ilus, etiam cuin quanlo huncviciniusvideni. Quoruiu profeeto flamma
volueiit, angelos facit. Sciendum inagnopere esi ardor est cliaritatis, quia quo subiitius cJariiaiero di-
•quodhi qui minima nhntiani, angeli, qui vero sum- vinitatis ejus aspiciunt, eo validius iu ejus aroore
ma, archangeli vocaniur. Ilinc est eniro quod ad flammescunt. (Num. 11.) Supenia illa civitasex an-
Mariam virginem non quilibet angelus, sed Gabriet geJiset homiiiibus conslai, ad quam laiUuni credi-
archangclus mitiiiur. Ad hoc quippe uiinisierium iuus honiiiium genus ascendere, quautos illic conti-
suroroumvenire diguum fueratqui sunimuuioraniuro n git electos angelos remansisse, sicut scriptum est:
nuntiabat. Sancti angeli piivatis nominibus censen- Staluit lermiriosgentiumsecundumnumerumanqtlorum
lur, ut signetur per vocabula etiam in operatione Dei (Deut. xxxu, 8).
quid \aleant. Cumque ad nos aliquid minisiratuii CAPUT XIV.
veiiiuni, apud uosetiain noiuina a iniuisleriis tia- De sanclis angelisquibusgenlibusprwlatis.
bunt. (A'HUI.9.) Quoiies miraevirtiitis aliijuidaigjlur, (Moral., lib. xvn, cap. 12, n. 17.) Dum pax in
Michael miiti periiibeiiir, uiex ipso aciu el noiniue siiblimibus aiigekiruui ordinibus sumroa teueaiur,
delur iiiielligi quia nullus potest facere quod facere quid est quod pei' angelum Danieli dicitur : Ego
prsevalel Deus. Micliacl interpreiaiur Quis.ul Deus. veni propler sermonesluos : princeps autem regni
Gabriel auiem dicilur foriituda Dei. Ad Mariani quo- Persarum restilil mihi viyinli et uno diebut: et ecce
qne Gabriel niiiljtiir, qui foniiudo Dei noiiiinatur. Michaelunus de principibusprimis venitin adjutorium
lllum quippe nuntiare veniebat, qui ad debellandas mihi (Dan. x , 15) ? Et paulo post angelus ait: Nunc
aereas poteslates humilisa|ipareie dignalus est. Ra- revertar, ul prmlier adversus principem Persarum,
phacl iiilerpretalur medicina Dei, quia videliect Cumenim egrederor,apparuil princeps Grmcorumve-
dum Tobiaeoculos quasi per ofliciuro curation.s te- niens (lbid. 20). Quos ilaquc alios piincipes genuuni
PATROL. LXXX. 24
 747 TAIONISC&SARAUGUSTANIEPISCOPI 748
nisi angelos appellat, qtti sibi resistere excunti po- A j CAI>UTXV,
luissenl? Quseergo esse pax in sublimibns potest, Quia matttm nullius sil- substantim, sed a diabob
si inler ipsos quoque angelicos spirilus prxliaridi primuminv nlum est.
cerlamen agitur, qui semper conspectui Veritatis (Aug. de Gcn.od litier., lib. xvm, c. 14. lciem,
assistunl? Cerla angelorum niinisteria dispensandis Enchir., cup. 12, 1.5, 14, 15.) Malum natura noii
singulis quibusijne gentibtis sunt prtrlala. El cum estj sed privatio boni hoc nomen accepii. Orouis
snbjectortnn mores adversum se vicissim prseposi- riattlra bonum est, magiiuriisi.corrumpi non potetf,
lornm spirituum opem merenlur, ipsi qui proesuiit paryuin si potest: n.ullum.est ergo quod dicitur ma-
spiritus contia se venire referunlur. Angelus qui lum, si nulluin sit bonuni. Sed bonum omni malo
Danieli loquehatur, caplivis Israelitiri popuii in Per- carens inlegrum bonum cst.Cui vero inesl maluin,
sid.e coiistitutis proclalus agiioscilur. Michael autem tiliaium vel viliosum-bonuro cst. Nec maluin uri-
oorum qui ex eadem plebe in Judscaeterra remanse- quam esse potesl ullum, ubi est boriumnullunl. Ma-
rant praeposilus invenilur. Unde ab hoc eodem an- luiii oinniiio non essel, Hisi quod boiiuin e^t essei;
gelo paulo pbsi Danieli dicilur : Nemo est adjulof qnoriiam omniS naiura bonuni est, nec res iiliqtia
meus iri omnibus his, nisi Michaet princtps vester ntala esset, si res ipsa qua>mala est naiurn nou
{Ibid. 21). De quo et hocijuod prsemisiums dicit : B 1 esset. Omnis natura eiiam Si yitiosa est, in quaniuiii
El ecce Michael unus de prittcipibusprimis venitin nalura est, bona cst; in qiianluhi viiiosa est, mala
adjutorium mihi (Ibid 13). Qui dom neqtiaquam esl. Ex bonis mala orla sunt, et nisi in aliquihus
siuiul esse, sed -venire in adjulprium dtcilur, aperle bonis non sunt : nee eriitj uhde orireiur ulla riiali
ei populo prselalus agnoseilur qui caplivus in alia natura. Nam si esset, in quantum iiatuia esset, pro-
parle icnebatur. Quid est angelum dicere : Ego veni fectn bona esset. Non fuit prorsus unde primilus
.propttr sermonet luot, princept autem regni Persarum orirelur inaltnn, nisi ex angeti el horoinis nattira
reslitil mihi (lbid.\5), nisi sua suhdiiis opera nun- hona, Ex bona quippe hominis natura oriri volunias
liare? Ac si aperle dieat: Precuin quideni luarum et bona poiest et mala : ap. per boc dkimus ange-
inerita exigunt ut Israeliticns populus a jngo susc lum boriumet angelum riialurii, boniinein bouum <t
captivitalis exnatur; sed esi adhuc quOd in eodero liomineinmalum : sed bonum quod angelus, malum
populo Persaruro doroinio purgari debeat : unde quod vitiosus ; bonum quod hoino, inaluin quod vi-
ereplioni illijis Persarum princeps mihijure contra- tiosus. Quando dicitnus boniim, naiuram laiidamns;
dicat, quamvis preces tuas eorum tacrymsequi in quando dicimtts malum, non naluram, sed vitimii,
Judaea relicli sunt adjuvent. Angelusquiioquebatur quia iuest bonae naturse , depreheiidimus. (lbid.,
Danieli dixil : Michael princept vestervenit in adju- G Senl. lib. i, c. H.) Non ergo aiicubi, aut aliqtiando
toriummilii. Curoque ut adversuin Peisarum princi- eral inalum, unde fierel diabolu* malus, sed quk
pein praelietur egrediiur, Graecorum sibi princeps vilinin cst malum, dum essel angelus bonus, super-
adveniens apparet. Qua es re iniiuiiur quod adver- biendo effeclus est malus. Jdeoque recle dicitur ab
sutn Graecos aliquid Judaca commiseral, quorum co iiiventiim malum ; rrialumigitur a diabolo non cst
et ideo roaluin niliil est,
profecto cjusa ereptioni illius resistebat. Propbetcc ereaium, sed inveuium ;
:
preces angelus exaudit, sed Persarum princeps re- qiiia ntillitis substanliaeesl nam sine Deo factuin
sistit; quia etsi jam vita justi deprecaniis erepiioneiii esl nihil, Deus auiein maluin iwn fecit. Credilur ab
boereticismenlem a Deo, vitia a diabolofuisse creata,
populi exigii, ejusdem tairien populi adliuc viia con-
tradicil; ul quia necdum plene hi qui in captivila- unde et ab his duae nalurse, boua et mala, putanltir.
tent fueraut dticti pnrgali sunt, jure eis adliuc Persos Scd viiia naittra noii sutii, et dum vcre a diabolo
doiiiinentur. Michael adjuval, sed GrsecorumpriB- sint, iioii tamen creala sunt.
ceps ad:prseliumveuil; quia mereri quidem veniam CAPUT XVJ.
lanl longa oppressorum caplivitas poterat, s.edere- Deinilio mundi vet creationecctli ei lerrm.
ptonis eorum beneficiohoc quoque quodin Grsecos' ry (Mor., lib. xxxii, c. 12; n. 16.) Rerutn substanti.i
dcliqueranl obviabat. Rccte diciiur quod contra se siinul ercata est; sed siiiiul spccies forniata non est;
angeli veniunt, quia subjcctaruin sibi gentium vi- el quod siinul exsiitit per substanliani materiae, nou
cissim raerita contradicunt. Nam sublimes spiritus'' siinul apparuit per speciem formoe. Cum siinul fa-
eisdem gemibus principanles nequaquam pro injttste! cfum caeium terraque dcscribitur, siiniil spiritualia
agcmibus decertant, sed eorumfaeta juste judicautes' aique cbrporalia1, simul quidquid de coal» orilur,
examinani. Cum uniuscujusque gcniis vel culpa vet' sinuil facitim quidquld de lerra priiduciiur/iiidicaiur.
justitia ad supernaecuriaeconsilium ducilur, ejusdem1 Dlxeral Mtiyses: In principio creavii Dettsceclumet
gentisprarposilusvel obtinuissein cerlamine, vel non' lerram [Gen.1,1]. (Lib.i in Ezech., hom. 1, n. 2.)
obilnuisse perhibelur.. Quorum lamen omnium una1 Sed qiiis crederel quia verum de prseterito dicerct,
vicloria est sui super se opificis voluntas summa,> si de fuluro etiani aiirjuidnon dixisset ? In ipsius
quam dum semper aspiciurit, quod obtinere non va- eieniin libri Fine, in cujiiS' exordio ilTade prseteriic
lent nuriqriariivoliint. dixerat, aliqtiid prophetiae.per Jacob vocem de ven-
turis' permiscuit, .'diceris:'Non auferetur sctptrum dt
luda, et dux de femoribusejtts, donec veniat qui mii-
 749 ' SENTENTIARU.M LID. I. *50
tendtts est,,el ipse cril exspeclatiogentittm(Gen. XLIX,A CAPUT XYIll.
10). [Moral. xxxn, c. 12, n. 26.] Qui diversis diebus De dislinclionecreatumrum.
creainm ceeltim el terram, virgulium herbamque (Horal. tib. IV, c. 2i, n. 55). Ex rebus insensibili-
narraverai, nunc uno die facta manifestal; u.l liquido busdiscimus quidde sensibilibnsalque intetligibilibus
oslenderel quod crealura omnis simul per substan- senliamus- Teira liamque aerefecuiidatiir,.aer aulem
liam exsiilil, quamvis non simul per speciem pro- ex cceli qualitate disponiiur. Jumeniis quippe homi-
cesseril. (Apud Isidor., tib. i Sent., cap. 10.). Raiio- n.es, hominibus angeli, arcliangeli vero angelis prau-
muiidi de uno consideranda esl homine : nam sieut sunt; nain quod jumenlis homiijes prsesint, et usu
per dimcnsiones selalum ad finem homo vergilur, cemimus, et Psalmislse veibis docemur, qui, ait:
ilacl mitndus per hocquod dislepdiiur tempore de- Onmia subjecisiisub pedibusejus, oves el bovesuniver-
frcit; quia unde honro atque mundus Crescere vide- sas, insuper et pecora catnpi (Ps. vni, 8). Quia yero
inr, iiide uierque minuitur. (Aug., lib.&nConf., angeli hominibus prxsini, pcr proplictam testalur
cap. 29.) Materies, ex qua formatus esl mundus-, angelus dicens : Princeps regni Persurum restitil mihi
origine, non tempore res a se factas prsecessit.,ut (Dan. x, 13). Quod angeli a superiorum angeluriiin
sonus canliim; priorest cnim spnus caniu, quia puiesialibus dispensantur, Zacharias perhibet pro-
suavilas cantilenaead sonuin vocis, non sonus per- B pheta, qui ait: Ecce angelus, qui loquebatjurin me,
linet ad suaviiaiem. Ac per hoc utrumque simul egrediebaiur; el alius angelusegrediebaiurin occursutn
sunt; sed ille ad quem perlinel cantus prior est, id ejus; el dixit ad eum: Curre, loqueread puerum islum
•est-,sonus. Maleries.ex qua ccelum lerraque formata dicens: Absquemurohabitabitur Jerusalem (Zach. n,
est, ideo informis vocata est, quia iiondum ex ea OJ. Si enim in ipsis officiis sanctorum spirituuin
formala erant quae formari restabant; verum ipsa nequaqnain potcsiales summse minimas disponerent,
materia ex nihilo facta erat. Aliud est aliquid fieri nullo modo Iioc quod homini diceret angelus ali
posse, alind Heri necesse esse. Fieri necesse est angelo cognovisset. Quia cunctor.umconditor omnia
quod Deus naturis inseruit, fieri autem posse est per semetipsuin tenel, et tamen ad dislinguenduni
quod extra cursum indiclum naiurarum creator.ut pulchraeuniversitaiis ordinera, alia aliis dispensanii-
faceret quandoque voluit reservavil. (Aug., lib. xm bus regit; non iinmerito reges angelorum spiritus
Conf, cap.&,7.) Post annumeratam coeli terrscque accipimus, qui quo auctori omnium familiarius ser-
creaturam, ideo norainatur in Geuesi (i, 3) Spiritus, yiunt, eo subjecta poiius regunl. Hoino cura angelis
ut quia superferri eum dici oportebai, ante illa no- quiesceret, si persuasoris Hnguam sequi noluisset.
roinarenlur quorum creator Spiriius sanclus supcr- Unde non immerito angeliconsules vocantur: quia spi-
ferri dicerelur : quod el Apostoius indicat (Rom. ^ riiuali reipublicBB consulunl, dum nossibi ad regnuni
V,5), dum supereminentem viam charitatis demon- socios jungunt. Dum sanclis angelis nuntiamibus
slrat. Ideo superferri aquis sanclus dicittir Spirilns, voluniatem Conditoris agnoscimus, in eis procul du-
quia donum est Dei, in quo subsislenles requiesci- bio consultura ab hac augustia nostrse iribulationis
rous, atque protegendo Aossuperfertur nobis. iuveniintis.
CAPUT XVII. GAPUT XIX.
Quodcssenlia cmiiel terrmin mlerrium subsislal. Quod rationalis crealura angelorUmatque hominum
(Moral., lib.xvii, c. 9, n. H.)Coeli et terra per simulcreata sil.
eam quaro nunc habent imaginero transeunt; sed (Moral. xxxn, cap. 12, n. 17.) Omnis crealura ab
tamen per essentiara sine fine subsisluni. Hinc auctore Dep, qui in aclione sua nequaquam lempo-
namque per Pautum dicilur: Prmteritenimfigurahujus ris protelalione distenditur, simul condita non dubi-
mundi (I Gor. vu, 51). Hinc per semetipsam Veritas talur. Et si rerum causas subiili discussioriepulsa-
dicil: Cmlumet terra transibunt, verba au'em meanon mus, simul factum angelum hominemque cognosci-
prmteribunl(Matih. xxiv, 55). llinc ad Joannsm dicilur mus : simul videlicct, non unitate leraporis,. sed
angelica voce : firii ccelumnotiumel lerra nova(Apoc. D cognitione rationis; simul per acceptam iroaginem
xxi, 1). Quse quidem non alia condenda sunt, sed sapienliae, et non simul per conjunclam substantiam
bsec ipsa renovantur. Ccelum ac lerra et transit et . formae,Scriptum de homine est: Faciamus hominem
cril, quia et ab ea qtiam nunc hahet specie per ad imaginem el simililudinem nostram (Gen. i, 20).
ignem tergitur, et lamen in sua semper nalura ser- Et per Ezechielemad Salan diciiur : Tu signacuhtm
valur. Unde per Psalmistam dicitur : Mutabis ea, el similimdinis, ptenus sapientia, el perfeclus decore in
tnulabunlur (Psal. ci, 27). ln fine saeculi hujus ulii- deliciis paradisi fuisli (Ezech. xxvlu, 12). In cuncla
mam commuiatiouem suam ccelum et lerra ipsis igitur creatura homo et angelus simul exstitit; quia
nobis nunc vicissitudjnibus nuntiant, quibus nostris ab omni natura irratipnabili distinclus processit. In
usibus indesinenler alternani. Nam lerra a sua spe- cuncia condiiione rerum nullum rationale animal
cie hiemaliaridilate delicit, vernali humore viride- nisi angelus et homo est. Quidquid ratione uti non
scil. Hinc ergo, binc fidelis quisque colligat, el in- polest, cum homine faclum non est. (Moral. lib. ix,
terire speciem coeli et terrae, et laroen per innova- c. 49, n. 75.) Licet per coscternum Patris Verbum
tionem refici, quse conslat nunc assidue aliernantiuin cuncia creata sint, in ipsa lamen raticne creatinnis
specierum vicissiludinibusvetut ex defectu reparari. ostenditur quaptum cunctis animalibus, quanlum
 751 TAIONIS CESAMUGUSf ANI EPISCOPI 752
rebus coelesiilms, sed lamcirlnsensibilibiis liomo A illam tremendi lerroris in psalmi inclioationeseeu-
prseferalur. Cuncta dixit Dcus, et facta sunt (l's. tos est, dicetis : Domine,ne in ira tua argnas me, ne-
CJCtvinyS).Cniii vero fncere hnniinemdecernit, hoc . que in furore iuo corripias me (lbid., 2). [Morat., lib.
quod reverenier pen*andum est, pncniiil-it dicens : xxxv, c. 8, n. 16.] Seplenarib nurnero pcrfectio a;ier-
Faciamusliominemad iindginemei simililudinemno- nitatis innuitur, cutn dies septimus in requiein Do-
stram (Gen. i, 26). Neqne eniiri de eo sieul de febus mini sanctilicaius vocatur. Cui jam vespera inesse
caeterisscriptwn est: Fiat, et [acltini esi (Ibid. 5); Jioii dicftur, quia ajtcrnai beaiitudinis requies nullo
hcc ut ainia volatiiia, sic lerra hominem protulii: lerniinocoarctaitir. Hihcestetiain quod lege data dies
sed pritis quam fieret, Faciamm diciiur, utvidelicet septimus ferialus esse pracipiiur (Levit. xxv, 8, 9),
ijiiia rationalis crealtna condebaiur,"quasi ciim con- ut aelerna per illuni requies des.igtielur.(Num. 17.)
silib facta viderctnr. Quasi per studium de lerra Quod per sepienaiium liumerum pneseniis viim
plasmaiuf Iromo,et inspiraiione Condiloris in virlute universiias designalur lunc magis ostendiiur cum
spfritusivitalis erigilur; ut scilicet non per jiissionis post eum quoque eiiam octonarius subiufertur.
vocem, sed per dignitaiem operalionis exisierctj Septenarium quippe ctim adhuc alfus sequitur, ex
cjiii ad Condiloris iinaginem fiebat. Scripium est: . ipso ejus augmehlo exprimitur quod (iirienda tein-
C.reamtDtus hominemad ininginem suam , tid imagi- B " pora aelernitaie concludanlur. Seriptum est : D~a
nem Dei creavil illum, mascutuniet jeminamfecii ets yarles sepiem,necnon et octo (Eccl. xi, 2). Per seple-
(Oen.1; 27). [Moral. lib. xxxn, c. 12, n. 16.] Necdum nariiim quippe numerum, boc qnod seplem dieous
EvS faeta describiliir, et jam liomo masciilus el fe- agitur pnesens leinpus expressil; per oclonariuin
mina perhiheiirr. Sed qnia cx Adae laiere crat pro- vcro viiam perpetuam designavit, quani tamen stra
cul dubio lcmina proeessura, in illo jain compulatur hoijis Douiinus resurreetione paefecit. Dominico
perSubstaniiain a quo fucrat prodncenda per for- scilicet die resurresit, qui dtim diem septintuni, id
iiiain. Corisiderare iamen lia>cet in ininimis possu- est, sabbatum, secfuilur, a eonditiohe oclavus inve-
iiiiis, ut ex ininimis majora pensennis. llerba nain- nilur. {Num. 16.) ln anhorum curriculb septenariirs
que cumcreatur, iiecdtim in illa~fruclus, necdiKtv iiiuiienis sepiies niultiplicatus inonade addita ad
semen ostendiiiir. Inest vero ei, etiam ciim noii qtiiiiquagcnarium ducitur, ut perpetuam beatitudr-
appaiet, fructtis ei scmen, qtiia nimirutn simul sunt nein signans jubilaeisacratissima rcquies observetur.
in radicis subsiauiia qrias nou simul prbdeunt per (A'un>. 15.) Septenarius numerus apud sapientcs
temporis incrcmenla. \Moral. lib. iv, c. 5,». 8.) Duas liujus sicculi quadam sua habetur ratione perfectus,
nd inlelligenduiii se creaiuras Deus fecerat, aiigeli- . quod ex primo pari et ex primo inipari consumma-
eaiii videlicet et liumanam. Utiamque veio superbia ^ tur. Primus ehim inipar temarius- est, priinusque
perctilit, atque ab stalu ingenitas rectiludinis fregit; par quaternarius. Ex quibus duobus septenarius cou-
sed iina iegmen carriis habtiii, alia vero nihil irifir- stal, qui eisdem [larlibtis stiis htiiitiplicatus fn duo-
mum de carne geslavit. AngeJusnamque solommodo, denariuhi surgtt. JNamsive tres per quatuor, seu
spiriius, bomo vero el spiritus el caro. Misertusergo, quatuor per."tres ducimus, ad duodeharium perveui-
Creator, ut hominem redimerei, carnem ad se de- mus. Nos quia a superno munere verilatis prajdica-
buit reducere, quam in perpeiratione culpae ex in- nienta percepimtis, lixc lixa scientiae altitiidine de-
firmitale aiiquid constat habuisse. Et eo aliius debuitl spiciendo calcamus; libc procul dubio irieoncussa
apostatam aiigettim repelleie, quo, cuiii a pefsisiendii fide retineiiles, qiiia quos spirilus gtaiiaesepiiformis
fortiludine cori uit, niliil inlirmum ex carne gestavit. feplever.it perflcit, eisqde non solum Trinitatis noti-
Recie Psalmisia, cum miserlum lledempiorein hoihi- tiatn, sed etiam virtuium quatuor, id est, [iriideiitia;,
nibus diceret, ipsain quoque cau.^ain roisericordise : leniperaiiiise, lofiiiudiiiis atque jusiilia,-operaiioneni
cxpressil, diccns : Et memoralus est, quiacaroSuHtt praibet.
(Ps. Lxxvn, 59). Ac si dicerel: Quo eorum infirmaj CAPUT XXI.
vidii, eo dislricieculpas punirenoluit. Estadliucaliud] .f. De anima cjusquesensibus.
quod et perditus bonio reparari debuii, et super- (Moral.,lib.\i, c. 33, n. 45.) In Scriptura sacra
biens spirilus reparari non pnssit, quia niininiinfi dentcs aliquaiidd interni seiisus accipi solent, Jere-
angelus sua malitia cecidil, hoino vero alieoa pro-i- inia testanie, qui ait : Fregil ad numerum denlct
stralus esl. vxeos (Tliten. in, 10). Per dentes enim cibus frangv
CAPUT XX. tur ul gluiiattir. tlude non imtnerito iii dentibus in-
De septenariinumeri perfectioite. terhds sensus accipinins, q>>isingula quas cogitaiil
Septem diebus universum lempus evolviiur. qtiasi niaiidtinl ct coiinniiiuuiit, atque ad ventrem
^£ierna enim dies, qu;e expleta septem dierutn vi- i- ineiiiOriajIransniiituul. Inlernos sensu» aninix quasi
cissiludine sequitur, scilicet oclava esl. (Greg. lib. nII denies propheia ad riuinerum fraetos dicit, quia
inEicch., homil. 4, n. 2.) Unde et Psahnisia resur- jtixta mensuram uiiiuscujusque peceali intelligenliaj
reclionis diem considerans, quia de extremi judicii ii cseciias geiteraitir in scnsibus, el secumluni quod
erat dislrictione locuturus, praimisiltiiuluin, diccns:: quisqtie egil exlerius, in eo obslupescil quod de in-
ln fiticmPsatmus Davidpro oct<iva(l'salm.vi, 1). Ut It teinis aique invisibilibus intelligere poluit. Omnit
enirn qtiam oeiuvcsi» diceret demonstrare!, diem n homoqui cemederit'uvumacerbami obstupticeni'den-
 /55 SENTENTIARUMLIB. I. 75$
les ejus(Ezech. xvm, 2 ; Jerem. xxx, 30). Quid nam- ^ hoino ah Auclore fticril conditus, hosti tamen
que aeerba uva nisi peccatum esl? Uva quippe spmte subsiraiiis, clainores de pugna toleravit.
acerba est fructus ante tempus. Qursquis eiiim pra> Ipsa enim carnis siiggestioquasi quidatn clauior cst
sentis v.l;e deleclaiionibus saiiari desideral, quasi conira quieiem meniis.
Irticins ante lempus puiuedere fesijnat. Qui uvarn CAPUT XXIII.
acefbani comedit, deiues ejus obsjLupcscuul,quia Ds lignis paradisi el lifjiio scicnlituboni et mali.
qjii praseulis niundi deleclatione pascilur, iiilerni (MoraL, lib'. xxxv, c. 14, n. 29.) In paradi-o ne-
cjns sensiis liganiui', ut jain spiiiiualia mandere, id quaquain mala arbor exstilit, quam Deus hoinini ne
esl, ititelligere, iieuueanl, quia unde in exierioribus contingeret itilerdixii. Sed ut melius per obedientiai
deleciati sunt, iude in iiiiimis obstupescunt. Et duin iueritum boino bcne coiidilus crescerel, dignum
peccato aninia pascilur, panem justiliae edere non fueral ut huiic etiain a bono prohiberet; tiuatemis
valet, quoiiiaai iigati denles ex peceali cousueiu- tanto yerius lioc quod agerel virtus essel, quaiiio
tlr.ie, jusunit. quod inius sapit edere nequaquam et a bono cessans auciori suo se subdiiuni huuii-
possunt. Considerare magnopere quid agere jusii lius exhiberet. E% omni ligno paradi&i, iuquit Deus,
soleanl debenius. Qui pleiutuque, si qua in se quatn- edile, de ligno aulem scienlimboni ei maii ne tetige-
libel leviter carnalia esse deprehenduiit, IIDCC in in- 8 ritis (Gen. n, 10). Qui ciiim :.b tnio quolibel boiit)
lernis sensibus retracianies, vebeuienter in seinet- subjectos vetat, uecesse cst ut multa concedat, ne
ipsjs iiiseatiuntur, affiictiuiiese conteruni magnisque obedieniis mens fuudilus imcreal, si a bonis omiii-
cmciatibus, vel ininima in se prava dijudican! alque bus penilus repulsa jejuual. Oiiines paradisi arbores
per poeuitentiam daninaiil. Elecli quolide agunt ul ad esum Dominus concessit cum ab una pruhiuuii,
\a couspectu aiterni judicis el ipsi inveniii, in qiian- ut creatuiam suam, quam nolcbai cxstingui sed
Win est poasibile, irreprehensibiles debe.uit, et bi provehi, tanto facilius ab una restringeiel, quauio
qui cos sic se judieare conspiciiinl ciuciida.e seinet- ad cuticias latius relaxaret.
ipsos a culpis graviuribus inaidespaiu. CAPUT XXIV.
De prcevaricationeprnni hominis.~
CAPUT XXII.
~ iMoral., lib. xxiv, c. 7, n. 14.) Callidus hosiis
De condilioneprimi hominis. et bumani generis inimicus quod in paradiso egil
(Moral., lib. xxv, c. 3, n. 4; lib. xi, c. 50, n. 6i; hoe quotidie agere non desistii. Verba quippe Dci
Ub. xxv, c. 5, «. 4 ; lib. iv, c. 28, u. 54.J Priinus de cordibus lioiiiinum niolilur evellere, aique in eis
lioino ita conditus luit, ul mauenie illo decedereiit liela promissionis su:e blaiidiinenta ratlicare : quo-
lempora, nec cum temporibus ipse iransirel. Slabal C tjilie antiquus liostis id quod Deus minatur levigat,
cniiii momeniis decurrenlibus, quia nequaquam ad et ad boc credeuduiu quod lalsuin proniiuitin vilat.
yil* leriiiiituui per dierum iiicrenienia lendebal. Falso eiiim pollicelur lemporalia, ut ineiitibus bo-
Primus humo anie ciilpaiu staluui Jiabere uxuni ininuin ea supplicia leviget quse Deus minatur
poluil, quia lempora eo stnnie iransibani. Slabat ajterna. Iluniani generis advcrsarius, cum pnesenlis
lanto robustius, quanio seinper sianii arclius iiili;c- vitaegloriam spondel, i;uidaLed dicil quam Guslaie,
rjebat; sed posiquani deliquit, in quodam se quasi et eriiis sicul dii (Ge.n.ni, 5)? Ac si apene diceret:
lubrico teniporaliialis posuit. El quia cibum conie- Tetnporalem concupisceuiiain tangile , el iu hoc
dit vetilum, staius sui prolinus invenit defectum. iiiundo sublimes apparete. Antiquus hoslis, cum a
Et mox offenso Creatore coepit ire cum leinpore. cordibus liominitni limorcui diviiue seiitenliae amo-
Ad hoc in paradiso homo conditus luerat, ut si se vere conalur, quid aliud loquilur quani id quod pri-
ail Conditoris sui obedientiam vinculis charitatis mis boiniiiibiis dixit : Cur prmcepit vobis Deus ut
astringeret, ad coelesteniaugelorum patriam quan- non comedereiis de omni ligno paradisi (lbid., 1)?
doque sine niorle carnis transiret. Sic priuius Sed quia divino munere redemptus bomo justiiiaiu
bomo imnjorlalis est conditus, ut tamen si pec- recepit quam dudum condilus amisii, robustior se
caret inori possel; et sic monalis est conditus, jain conlra blandimenta callidx persuasioiiis exer-
ut si non peccaret, mori eliani ncui posset a, at- cet, quia experimento didicil quantum obedieus esse
que ex merito liberi arbitrii heatiludinem illius re- debeatpraeeepto.Elquem iunccuipadtixitadpcenani,
gionis aitingeret, iu qua vel peccare vel mori non nunc pceuasua reslringita cuipa:ul lanlo magis de-
posset. ln iclerint! beaiitudinis felicilate, ubi post linquere nietuat, qtianlo, cogente supplicio, et ipse
redeiiipiionistempus, morle inlerposita, eleeji trans- jam quod perptlravit accusat. (Lib. l in Evang.,
etint, illuc procul dubio parentes primi, si in coti- homil. 16, n. 2, 3.) Callidus adversarius comra pri-
ditionis suai slaiu perstitissent, etiam sine morle nium hominem parentem nostrum in tribiis se len-
corporura transferri potuissent. Quasi quoddam si- tationibus erexit, quia hunc videlicet gula, vana
lentiuni primus liomo condilus babuii, cum comra gloria ct avaritia lentavil; sed tentando superavit,
hostem suum liberum voluntatis arbitrium accepi'. quia sibi eum per consensum subdidil. Ex gul.t
Cui quia sua sponte succubuit, mox de se quod quippe teiuavit, eum cibum ligni velilum osteudit,
conira se persireperet invcnil. Quamvis sijenlio atque ad comedendum suasit. Ex vana gloria ten-
a Meliusin ed., eliamnon mori
possel,
/55 TAIONIS CiESAUAUGUSTANlEPISCOPI 750
tavil, cmn diceret : Erilis sic.utdii (Gen. m, 5). Ex A postquam deliquir, in quodam se quasi hibrico
avarilia tentavii, cum diceret : Scientes bonum ct temporalitatis posuit. Et quia cibum comedit veti-
malum (Ibid.). In hoc ergo eum ad superbiam lum, stalus sui protinus invenit defectum. Tempo-
naxit, qtiod illum ad avariliam subiimiialis excita- rum mutabililaiem non solum extcrius, sed inieriGs
vii. Quibus modis diabolus primum homincm stra- quoque liomo patilur, dum ad meliora exsurgere
vii, cisdem modis secundo hominitenlato succubuii. opera conatur. Mens ctenim mulabililalis suaj pon-
Per gulain lenlavil, cuin dixil: Dic ut tapides isti dere ad aliud semper impeililur qiiam esl; etnisi
panes fianl(Maith. iv,5). Pervanamglqriam leniavit, in staiu suo afcta cuslodiae disciplina terieatur,
cuih dixil: Si Filius Dei es, mitte ie deorsum (lbid., semper inferiora h delabilur. Qu* enim semper
6). Per sublimilalis avaritiam leittavil, cum regna slahten) deseruit, statum, "quem liabebat « amisit.
omnia mundi ostendit, dicens : Rmc omnia tibi (Moral.;IV, c. 1, n. 4.) Omne elenim lemptis boc
diiba, ti cadens adoraveris me (lbid., 9). [ Moral. nostrae morialitalis quandiu nos in hac nostrse mu-
xxvni, c. 1,«. 6.] a Quid est quod ad auram ppsl me- tabiliiatis corrupiione retinet, setemitalis nobis in-
ridiem Dominus deambulat, nisi quod lux feryeniior commiitabilitas non apparet. Qui igilur diem jam
cliaritatis abscesserat, et peccatricem animain culpae xlernitatis videt, segre diem suae mortalitatis susti-
"
suse frigqra constringebanl? Increpavil ergo, Adain tiet. Seriplum est in libro beali Job : Pereat dies,
deambulans, ut caecis mentibus nequitiam suam in qua natus sum (Jvb. m, 5). In die quippe justitias
non solum sermonibus, sed eiiam rebus aperirei; liomo est conditus, sed jam in teiupore culpae nalus.
qualenus peccalor homo, ct per verba qtiod fecerat, Adam enim condiius, sed Cain primus natus est.
audiret, ei per deambulalioiiem, aniisso aHernilatis Qiiid est ergo diei nalivitatis maledicere, nisi aperle
statu, mutabilitatis suse inconstantiam eernerei, et dicere : Dies mulabiliiaiis peieai, et lunieti seterni-
per auram fervore ckaritatis expulso, torporem tatis erumpal (Num. 5)? Hoc tempus nostraemula-
suuin animadverlerei, et per declinatioiienisolis co- biliiatis npn quandoqite iia peritiirura, id est, trans-
gnoscerel quod ad tenebras propinquarel. (Moral., iiurum est, ut niale sit, scd ul peuitus non sit, an-
lib. n, c. 5, n. 6.) Scriptum csl : Vocavit Deus gelo in sacro eloquio aUeslanle.qiii ai.t: Per viientem
Adam, ti dixit ei : Lbi es (Gen. in, 9)? Quid est in smcuta, quia tempusjam non eril (Apoc.x, 6). Nam
quod Dominus Adaiu po t Japsum fequirit, dieens : eisi Propheta dicit : Erit iempus eorum in mternum
Vbi e»? Nunquidnam divina poteulia nesciebai posl (Ps. LXXX, 16J; quia per momenta lempus dcficit,
culpam servus ad qure jatibuk fugerai ? Sed quia homine leinporis eorum defeclum vocavit, osten-
vidit in culpa lapsuni, jam sub peccato velut ab _ dens quodsiiie omnimpdo'defectu deficiunt lii qui a
oculis veritalis abscondilum, quia lenebras erroris yisionis inlimas consolatioae separantur. (Moral.
ejns pon apprqbat, qtiasi ubi sil peccaior ignoral. lib. xxy, c. 3, n. 4.) Nos quippe, quia de piopagine
Oinnipotens Dominus Adam el vocat ct requifif, [irimi liotninis nascimur, radicis amariludiiiem
dicens : libi es? Per hoc quod vocat, signmndal quia quasi in virgujto letineinus. Nam quia; ex illo ori-
ad poeniientiam revocat. Per ' lioc quod requirit, ginem ducimus, ejus ctirsum nascendo sorlimur, ut
aperte insintiai qijia pecqatofes jure damnalos noh eo ipso momento quolidiano quo vivimus incessan-
igunral. (Mor,at., lib.xi, c. 43, n. 59.") Humanum ler a -viia tfaiiseainus, et vivehdi nobis spatium
gen.us contemplalionem lucis intimse liabuit in para- , unde crescere credilur, inde decrescat. Dum infan-
diso-; sed sibimetipsi placens, quqd ad se recessit, lia ad pueritiam, pueritia ad adolescentiain, adp-
lumen Conditoris perdidit ejusque facicm ; ad ligna lescenlia ad juvenluteih, serieclus lr,ansit ad mor-
paradisi fiigit, quia post culpam videre roetuebal lem in ciifsu vitae-praesenlis,ipsissuis augmenlis ad.
quem airiare eorisueverat. Sed ecce post culpam detrimentum miser bomo compellitur, el indesem-
venjt in pcenain, ex pcena autem ad amorem red i, perdeficit uhde seproficere ih spalium vilaecredit.
qiiia quis fuerit culpaa ffuclus invenit; aiqiie illain CAPUT XXVI.
faciem quam fimiiit iii culpa, excitatus requirit ex n De discordia angetprum sancldrum alque hontinum
poena : uxjam caliginem caecilaiis suasfugial, atiitie sub prmvaricatjoneconttilulorttm.
lidc ipsum quod Auctoreni tuum non yidel graviter (Lib.-i in Ev., Iidmll. 8, n.%\ Priusquam Re-
perhorrescai. demptor nOster per carnem nascerelur, discordiam
CAPUT XXV. cuhi angelis habuimus , a quorum claritate atque
De muiatione et volubililate tempprum. mundilia per pfjmacctilpce merilum, per quolidiana.
(Moral., /t'6, xi, c. 50, n. 68.) Fixum siaium lem,- dtljcta, longe distabamus. Quia ergo peccando ex-
pofum iriprdesenii saiculo habere non possuinus, ubi tranei eramus a Deo, extraneos nos a suo consortio^
iransituri venimus alque bnc ipsutn noslrum vivere depulabant Angeli cives Dei. Sed quia nos cognovi-
quotidie a vita transire esl. Quem videlicet Japsum mus Regem nostrum, recognoverunl nos Angeli
leniporum primus homo atite culpam habere non cives suos. Quia co?liRex lerram nostrse carnis as-
pottiii, quia tenipora, eo stante, iransibanl. Sed sumpsit, inlirmitatem nostram angelica celsiiudo
a Hxc in noslro Cod. cx scribx incuiia desunl, b Ed,, «i deieriora,
quai tamen, ut senleiilia conslaret, cx Gregorio « Ed,, quem habere potuit.
suppleie visum milii fuit.
 757 SENTENTIARUMLIB. I. 7E8
non despicit. Ad pacem noslram Angeli redeunt, iu- A & lur. Ueele igiiur infecunda mens Babylonis ftlia nun-
lentionem prioris discordijc postponuni : et quos in- cupatur, quoe in eo qtiod nequaquam bona opera
lirmos prius, abjectosque despexerunt, jatn socios germiuai, dum nullo ordlue-recloe vitaecomponitur,
venerantur. In veleri lestamento Loth , el Josue An- quasi coufusione matre generalur. Scripium est -.
gelos adorant, nec lamen adorare prohibenlur : Jo- Descende,sede in pulvere,virgo filia Babylon,sedein
bannes in Apoealypsiadorarc Angelum voluit, sed tcrra; non est soliunifilimChaidworum(hai. XLVII,1).
tamen idem hunc Angelus, ne se adorare debeat, Uumaua igilur mens, postquam siatum salutis per-
cpmpescu.H,djcens : Vide ne feceris : conservusluus didit, ad confusionissuascumulum, appellatur virgo,
tum et fratrum tuorum. Quid est, quod ante Redem- vel ittcorrupta, quod dudym fuit, cui apie per incre-
ptoris adventum Angeli ab bominibus adorantur, et palionem dicitur divina voce, Descende. In alto
lacenl, poslmoduin vero adorari refugiunl: nisi quod quippe bumanus animus stal quando supemis relri-.
naiuram nostram, quam prius despexerunt, posl- butionibus iuhiat, sed ab hoc stalu descendit cutn,
quarn hanc super se adsumptam conspiciunl, sub- turpiler victus, sese defluentibtis imimli tlesideriis
slratam sibj videre perlimescunt? Ncc jam sub se stibjicit. (Moral. xiv, c. 17, n. 21.) Cerlissiine ii!ia3
yelut infirmam conlemncre ausi sunt, quam super Bahylonisdicitur : Sede in pidvere;;cutn enim sein-
se videlicet in coeliRege venerantur. Nec babere de- B I per lerra silpulvis, quid per pulverem nisi cogitatio-
dignantur bominem socium, qui super se adorant nes debemus accipere ? Quaedtim importune ac si-
bominem Ueuni. lenter in mente volant, ejiis octilosexcaecant. Et
CAPUT XXVII. ijuid per terrain , nisi terreua aclio designaiur ? Re-
D.eJerusalem cmleslivel ejus civibus. proborum mens prius ad cogitanda prava dejicitur,
(Lib. ii in Ezech. Iwmil. i, n. 5.) Jerusalem visio et posimodttmnd facienda. Recte ergo filieeBabylon,
pacisinterpreiatur. Ui nimirum in Jerusalem habi- quse ab hoc internae rectiiudinis judicio descendit,
tnnl qui in visione pacis inlimx mentem figunt. per ferientem sententiam diciiur nt prius in pulvere
Scriptumquippe est : Jerusalem qummdificaturut ci- et post in terra sedeat, quia nisi se in cogiialione
vitas (Psal. cxxi, 5). Quia en:m illa internai pacis proslernerel, in malo opere ntm ha-sisset. (Moral.
yisio cx sanciorum civium congregatione construi- vi, 16, n. 25.) Descendcnsenim , in pulvere residet,
ttir, Jerusalem ccelestisut civiiasajdificaiur. Superna quia cceleslia deserens, terreuis cogitaiionibus as-
illa Jerusalem civiias duni in hac peregrinationis persa in infimis vilescit. (Morat. m, 31, «. 60.)
terra flagellis percutitur, tribulationibus tundiiur, Sunt nonnulli qui, cum parva agunt, de semeiipsis
ejns lapides quolidie quadrantur. lpsa est civitas, r magna senliunl. In altum mentem sublevani, et prae-
scilicel sancta Ecclesia,quaeregnatu.rain cceloadhuc ire se caelerosvirtuium meriiis puiant. Hi nimirum
laborat in terra : cujiis civibus Petrus dicit : Et apud se introrsum humilitatis sierquitinium dese-
vos lanquam lapides vivi supermdificamini(I Pelr, riint, et clationis fastigia ascendunt. Illum videlicet
ii, 3). Et Paulus ait: Dei agricultura, Dei mdlficatio imitantes qui primus se apud se extulit, sed elevando
estis(I€or. m, 9). Jerusalem civilas habet hic in proslravil. lllum imilantes qui accepla conditionis
satictorum moribus magnum jam aulilicium siium. dignitate conienlus non fuit, dicens : In caelumcon-
In ocdificioquippe lapis super lapidem ponitur, el scendam,super astra cwli exaltabosolium meum(Isai.
qui portat alterum portalur ab allero. (Lib. i\ in xiv, 13). Apostalaeangelo male conjuncia Babylonia,
Ezech., Iiomil. 9, n. 10.) Isaias propbeta ait: Vivit idest, confusa multitudo peccanlium dicit : Sedeo
Dominus, cujus ignis est in Sion, et caminusejus in regina, et vidua non sum (lsai. XLVII,8, secund,
Jerusalem (Isui. xxxi, 9). PIus est enim caminum LXX). Quisquis ergo introrsus inlumeseit, in aitum
esse quam ignem, quia ignis esse et parvtts polest, se apiid semetipsum posuit, sed eo se gravius in iufi-
in camino aulem vastior Damma succenditiir. Sion mis deprimit quod de se infima veraciter sentiro
vero speculalio,Jerusalem autem vitio pacisdicilur, contemnil. (Moral. v, 21, n. 41.) Leaanajnomirieali-
. paceni vero noslram faicinterim speculamur, ut illic U r quando hujus mundi civitas, id est, Babylonia, desi-
postmodun)plene videamus. Ex amore omnipotentis gnatur, qu* contra viiam innocentium immanitale
Dominiin Sion ignis es.t, in Jerusalem vero camiuus; crudelitatis efferatur, quae antiquo Iiosti, quasi S32-
quia liic amorisejus flammisaliquatenusardemusubi vissimo leoni, sociata , perversae persuasionis ejus
de illo aliquid conlemplamur. Sed ibi plene ardebi- semina concipit, etreprobos ex se filios ad similitu-
mus ubi plene videbimus quem amamtis. djnem illius, quasi crudeles catulos gignii. Catuli
CAPUT XXVIII. leonum sunt qiiilibel reprobi ad iniquam vitam roa-
De Babyloniaejusquecivibus. lignorum spirituum errore generati, qui el simul
(Moral., lib. xiv, c. 53, n. 65; vi, c. 16, n. 25.) omnes universam mundi civitatem, quam prsedixi-
Sciendurnest quodSennaar laiissima,vallis esi, in qua mus, Babyloniain faciunt, et lamen hi iidem sing'jli
lurris Babyloniaea superbienlibus acdificaricccperat. BabyIonia3filii, quasi non leaina, sed leosnsecatuli
Sennaar quippe interpretalur felor eorum : quaetur- vocantur. SicutSion lola simul Ecclesia dicitur, filii
ris linguarum factadiver«iiate destructa est, quaeet aulem Sion sanciorum qtiique singuli memorantur;
Babylondicla est, pro ipsa videlicet confusione men- iia et filii Gabyloniaesinguli quique reproborum, et
liam atqne linguarum. Babylon confasio inlerpreta- eadem Babylonia simul omnejs reprobi vocantur.
759 TAIONISCifiSARAUGUSTANIEPISCOPI 76(|.
{N.um.42.)Sancli viri quandJi in bac vila stint, se- A J quasi ab nlero morlui su,.l, quia Auctorcm smim
roetipsos snlli.ci.tncircumspectione ciistodiunt, ne nalurali lege limuerunl; et cum venliiruni Mediaio-
leo tircuiens insidiando subripiat, Id cst, aniiqtr.is rcm crederent, studuerunt summo;,ere inortificandis
bosiis siib hjfifiu.iimagine virtnlis occidat; et lenenne volupiatibus etiain quic scripta non acceperant pra2-
vox aHiibus ebstrepai, id cst, ne Bab.yIonia?gloria cepia servare. Tempus illud qtiodjtixta mundiinilium
'
sensum ab aniore ccelesfispatriaCaverlal. morluos Iiuic_satjculp paires nostrOs protnlit quasi
ahortivi tilerus fuit.. lbi namque Abel, qni ocddenti
CAPUT XXIX.. .
se fratri restitisse non legitur (Gen. iv, 8, 24). Ihi
Quidsignificelarca diluvii.
Etioch, quilalem exhibnitvilam, ut anibulaturiis cum
(Lib. n in Esech., honiil. 4, n. 16.) Arca dilnvii, Dohiino transferretur (Gen. v, 22). Noe sciiicet, per
qtiae inlcrius ampla, superitis vero angnsta describi- hoc qtiod divinn examini placnit, in mundnm mundo
tnr. sancta Ecclesia figuraliir, qnars a trecentis et
scpersles fitit (Gen. vn, 25). Abrahani patriarcha,
sexnginta ac triginia cubilis ad tintimcnbitiimcolligt- rlum percgrinus exstilit saeeiilo, facitis est atnieus
ttir (Gen. vi, 15); qnia ab ea lalil.udiuc qnaiii sancta Deo
(Geh. xn, 1). Isaac qnrppe caligantibus carnis
ficclesi.i in membris suisadlmc infirmaniibus habet,
oculis, per ajiatem quid<impricsenlia non vidit, sed
pnnlisper nngustaia , ei in altum proliciens, ad unum "J per virtuTemprophetici spiritus, in ftituris eiiam sae-
lentlii. Ratio exigit ut.credamiis quod ii>illa arcae rulis videndi ltice radiavit (Gen. xxvn, 1).
mngna
latitudine omncs bestise cunciaque quadrupediaaique Jacob iram frairis huinilitor
fugit, clemenier edo-
reptilia in inferioribus ftienint, liomo vero atque tmiil (Gen.xxxm, 4). Qui prole quidcm fecuridusex-
volaiilia nimirum in snpcrinribiis. Juxta stiperiorem
siilit, sed lamen spirilus nbertnte fecnndior, eamdem
clenim parlein fenestra fuit in Iaiero, de qua corvum
prolem sub proplieliae stiae vinculis astrinxil. A
vel columbaindimisit homo, ut si jarri diluvii trans- mundi primordiis, dum quosdampaucos clectos Mose
issent aquir, cognoscerei. Et quia arca eadem in scribenie cognoscimus,
pars nobis maxiina litiniani
tino fnit cubilo coiisuinmaia, boino et volatilia juxta generis occiiltalur. Neque enim tut justos solummodiv
cubitttm fiieruiit. Recte per-nrcam universa Ecclesia usque ad
acceptam legem cxsiitisse credendnm cst,
designalur, qttaeadbuc in multis suis carnalibus lata qitol Mosesbrevi-sima descripiione perstrinxii. Quia
est, in paucis spiriiualibus aiigusia. Et quia ad ergo ai mundi primordio edila mulliludo bonorttm ex
ninini- hominem, qui esl sine peeeato, colligilur,
magna parle nolitise.nostra) s-ublfaliiliir,quasi abor-
qnasi iu uiio cnbilo consummainr. (Lib. n in Evang. ti uin absconditumvocatitr (Lib. n m Ezech., homil.
Iwmil.58,.:«. 8.) Arca in undis diluvii Ecciesioely- l, JI. 4). Fuerunl in lsraelilico populo sancii viri pa-
ptun gessit, quia scilicelampla in inferipribus et an- *-"C triarchaa
atque prophetaj qtti monies jure vocarentur,
gtista.in superiorihns fiiil; qurc in summiiate etiam quia per vitaemeritum ad coelesiiapropi.iit;.oavcrutit.
sua ad iinius nienstiram cubiti excfevit. Inferius Sed incarnatus Unigenilus istis montibus-jequalisnon
qnippe qiiadrupedia atque reptilia, supefius vero fiiit, qtiia naiuram, viiam -,et merita omnium ex sua
avesel liomines habuis.se crcdenda est. Ibi lata ex- diviniiate transcendii. DominusJesiis Cbristus mons
stititarca ubi begtias babuii, ibi angusta ubi homi-
supef verlicem monlium dicitur, quia excelsus ex
nes servavit, quia nimirum sancta Ecclesia in car- divinitate sua inventus est eliam super cacumina
nalibus aropla est, in spirilualibus angusla.Ubi sanclorum (Isai. II, 2), ut hi, qui mullum in Deo
enim besliales bominum mores tolcrat, illic la- profecerunt, ejus vesiigia vix poluissent tangerc ex
tius sinnm laxat. Ubi autem eos habet qui spi- vertice cogilatioriis. Elecli, qui post accepiam legem
riuiali ratione suffulti sunt, illic quidem ad. sum- in.lioc mundo nati sunt, auctori suo ejusdein legis
niuin duciiur, sed tamen, quia pauci siinl, angusla- sunt ailmoiiitioneconcepti.(Moral. iv, c. 52, n. 64.)
tur. Lata quippe via est qum ducit ad ferdilionem , el: Sed tamen qnasi concepli lucem minim.c viderunt .
multi sunt qui vadunt per eam : et angnsla porla csl' quia ad adveutum incarnalionis dominica^, qnamvis
qum ducit ad vitam, ct pauci sunt qui inveniunt eam1 ry hanc fideliler crederent, pervenire neqnivenint. In-
(Matth. vn ,13). Eo usque arca angustalur in sum- carnatus Dbininus dicit: Ego sum lux mundi (Joann.
inis, qnousquc ad merisuram un.iusctibiti perduca- vin, 12). Atque ipsa Lux ait: Muliiprophetmet.justi
lur : quia in sancla Ecclesia quanlo sanctiores qui- desideravemnl videre qum videlis, et iion viderunl
que sunt, lanto pauciores. Quaein summo ad illum' (Mattli. XHI,17). Qnia ad spem venturi Mediatoris
pcrducitur, qui solus homo in homiiiibus, et s':ne ul- apertis proplietartim vocibus excilali., nequaquam
lius comparatione natns est sanclus. Qui, juxia Psal- poluertintcernere ejns incarnalionem. Ante advenlum
mistnevocem, Factus esl sicut passcr unicus in mdir' Redemploris nostri inultiuido electorum formam
vi-
ficio (Ps. ci, 8). quidem fidei habuil, sed hanc usque ad apertam
CAPUTXXX. sionem divinae praeseniiaenon perduxit, quia prius
Deelectisanle legetnvel sub legeexorlis. hos a mundo mors Inlerveniens rapujt quarn mani-
52, n. 65^) Multi elecli ab ipso mundi i festa mundum yeritas iilusiravit. (Moral, iv, c, 33,
(Moral. iv, in lege
anie exorli sunt, et
t n. 66.) Mediatoris advcntum, quem palrcs
primordio redemplionis lempus ad vitsesuaJ requiem po-
tamcn buic mundo semetipsos mortificare curave-- positi diu prxstolati sunt, Paulo atlesUnte, oui ait:
r«nt. Qui conscriplx legis tabulas non liabentes, puli gcnlilcs inveneruni.
 701 SENTENTIARUM LIIJ. I. 762
Quo'dquxrcbalIsruei, hoc nonest conseruius,etectioi o A D.liges Dominum Deum tuum (Deut. vi, 5; x, 12;
autemconseculaesl (Rom. xi, 7). Mauh. XXII,57, 59);•ut videlicel in terra pectoris
CA-PUT XXXI. nostri prius amoris stii radicemfigeret, qualenus per
Decleclisvirisanleadrenlum Chrisli exorlis. rarnos ppstinoduni dilectio fratcrna germinarei.
[Ptmf. in tib. Job, c. 6, n. 15.) Miradivinaedispeu- Amor Deiex proximi amore coale-uit, sicut lestatur
salionis opera lihel cernere qupmodoad illuminan- Joannes, qui qttosdamincrepa!, dicens: Qui nondi-
dam nociemvitaj praesentis astra (jnseqiiesuis vici- ligil fratremsuum quem videt, Deum,quemnon vidcl,
bissin coelifaciemveniant, f)iioiisquein finemnociis s quomodopotesldiligere(1 Joan. iv, 23)? Quaetamen
Re"demplorhumani generis, qttasi verus Lucifer", , divina dilectio per timorem nascitur, sed in affeclum
stirgal.Noclurnumnamque spalium, dutn deccden- cresiendo permutatur. (iVttm.29.) Savpepmnipoiens
liiim succedentiumqtiestellaruin cursibusillustratur,, Deus, ut quantiimquisque a charitate ejus et pro-
magno coelidecore pcragitur. Ut scilicet nociis no- ximi longe sii, vel in ea quanlum nrofecerilinnotc-
strae lenebrassuo tcmpore cditus vicissiinqticper- scai, miro ordine ciinela diSpensans, alios flagellis
mutatusslellarum raflitis tangerct, ad osieinleud.im i depriniii, alios successibnsfulcit. El cum quosdam
innoceniiam, vinit Abel; ad doccndam actionis ; lemporalilefdeserii, in quorumdamcordibus quod
•B * malumlatel osiendil.Nam
muridiliam,venil Eiiocb; ad insinumdam longani-. plerumqueipsi nos inise-
niitaleni spei el operis, venitNoe; ad manifesianibim i ros insequunlurqui felices sine comparationecolue-
obedienliatn, venil Abraiiam; ad demonslrandain i runl. (Lib. u in Evang. homil. 50, n. 10.) Inoffenso
conjugalis vitie castimoiiiam,venit Isaac; ad insi- pede iier nosirum in lerra agiliir, si Deuset proxi-
mtandamlaboris tolerantiain, venit Jacob; ad repen- nms integra menle diligatur. Nec Deus enim veie
ilendam pro malo bonaj reirihutionisgraliam, ventt (liligitursine proximo, nec proximus vere diligilur
Joseplt; ad Orlendendaiu inaiisueludiiicm, v nitt sine Deo. Spiritus sanctussecundo legilur discipulis
Moses; ad iiiformandam conira adversa fiduciam, , iltius, prius a Dominoin terra degenle, postmodnm
venitJosue; ad ostendendaminler flagellapatienliun, a Doininoccelopraesidenle.In lerra quippe, ul dili-
venil Job. Ecce qtiam fulgeniesslellas in ccelofigu- gaiiir proximus; e ccelovero, ul diligaiur Deus.Sed
raliler cernimus: ul inoffenso peileoperis iter no- cur prius in terra, poslmodum e coelo,nisi'quod
slrae noclis amhulemus.Cogniiionibominumdivinai patenter dalur intelligiqnia, juxta Joannis vocem ,
dispensatioquotjnsios exhihuit, qnasi lot asira super Qui fralremsuumnvn diligitquemyidel, Deum,quem
peccantiuinlenebras coeluni misil, quoitsque verus; non viclct, quomodo potesl diligere (IJoan. iv,
Lucifersurgerel, qui, aHernumnobismane nunlians, 20;? Amemuscl amplccianinr proximum, qui jiixta
stellis caeierisclarius ex divinitaieradiarei. (Num. nr.sest, iu pervenire valeamusad amorcm illius qni
14.) Elecii omues dum MediatoreinDei ct hominum i super nos cst. Miditelur mens in proximoquod ex-
bene vivendo pr.eeimi,et rebu.set vocibus prophe- hibeai Deo. ut perfecte mereamur in eo gandere cum
laodo proinicrunt. Mulliiseienim justus fuitqui non proxiino. Tunc cnim ad illam supernae freouentia!
cjus per figiiraiiinuntias exsliteril. Dignum quippe laoliiiamperveniemus,de qua nunc sancii Spirittn
erat ut in semeiipsis bonumoitines ostenderent, de pignusaccepimtts.Ad isium finem, scilicet ad dile-
quo el omnesboniessent, et quodprodesseoninibns clionemDeiet proximi, loto amoretendannts. Omnc
seirent. Uude et sine cessatione promilii debuii, mandalum de sola dilectione est, et omnia unum
quod et sine aeslimationedabalur percipi, ei sine fine praeceplumsunl. Quia quidquid praecipitur,in sola
rptiiieri: i;t si.mul omnia saicula dicerent quid in charitaie solidaiur. Piaecepta dominica et uiulia
redemptione conimunisaeculorum(inisexbiberei. sunt et unum : multa per diversitatem operis, ununi
CAPUT XXXII. in radice dilectiunis. Qualiter dilcctio Deiet pro-
De dileclioneDei et proximi. ximi sit teriendaipse insiniiai qui in plerisque Scri-
Prinia viritts obediemiaein charitate est; quaevi- 1luroesuaesentcnliisei amicosjubct diligi in se, et
delicel cbaritas in duobus pra-ceptisdisiingnitnr, tii r»inimicos
rj diligi proplcr se.
Detis et proximus diligatur. Et recia oper.iliocx CAPUT XXXIII
decalogi complelioue perficiiur, ul cum bona agi De lege veteri.
coeperint, mala jam nulla perpetrentur. (Moral.vn, (Moral. xi, 17, n. 23.) Legis duritia unumqucm-
c. 14, n, 28.) Duo sunt pra:ceplacbaritalis, dilcciio que peccanlemmorle corporispuniri sanciebat. Sed
videlicgt Dci et dilectio proximi. Per quaeutraque postquam Redemplor nosler asperiialem legalis
lios sacracScripiunedicla vivi(icant,quiadileclioncin sanclionisper niansuetudinemtemperavit, non jam
Dei et proximieapimusiu eloquiis diviuis. Per amo- pro culpa morlem caruisinferri consiituit, sed mors
rcm Deiainor proximigignitur, et per amorem pro- spiritus quanium limendaesset indicavit. (Lib. n m
ximi Deiamor nutiiiur. Namqui amare Deum negli- livang. Iwmil. 55, n. 8.) Scriptum esl in Exodo :
git, profectodiligereproximumne.-cii.Tunc plenitis Manus Meysieranl graves: sumenles igitur lapidcm
in Deidileclioneproficimus,si in ejusdemdileclionis posuerunt sublereuin, in qno sedit: Aaron autem et
gremio prius pmximicharitate laciamur. Quia amor Ilur sustcniabant mnnus ejus (Exod. xvn, 12),
Dei atnorein proximi generat, dicturus par legeni Moysesigiutr sedit in lapide, cum Lex requievit in
Jloniiiius: Diligcsproximumtuum, procinisitdicens : Ecclesia.Sed haeceadcmLcx mantis graves habuit,
/63 TAIONISCiESARAUGUSTANlEPISCOPI 764
quia peccanics quosquenon misericorditer perlulit, JA lociores ingenioper allegofiam. Unde cum loquente.
sed sevcra districtione percussil. Aaron sacerdos Deo,populus lainpndes et sonitum buccinaj, el mon-
tnons 'jforJiitidinM,Hur atitem ignis inferpretaliir. lem fumiganiemcerneret, perlerritus petiit ut eis pet
Quem itaque iste mons fortiludinis signat, nisi Re- Moysem Dominus •loquerelnr, sicut scriptum esl:
demptoremnostrum, de quoper prophelain dicittir : S.lctilpopulusde ionge, Motjsesautemaccessitad ca-
Eril in novissimisdiebus praparatus mons domus ligineminqua eral Deus(Exod., xx,21). Turba populi
Dominiin-verlicemontium(7sa.ii, 2)? Aut quis per allegoriariimcaligineninonvalel penelrare,quia valdq.
igneiu, nisi sanctus Spiritus figuratnr, de quo idein paucorumesl spiritualein intellectUm rimari. Qnia
lVedeiriplordicit : Ignem venimiilere in lerram (Luc. enim mentescarnalium sola saepehisloria pascuntur,
xu, 49 )? Aaron scilicet el llur graves marius Moysi loquente Deo,longe populusstetit. Quia. yero spiri-
sustinenl, atque sustenlando leviores rcddunt, quia luales quiqiieallegoriarum nubem penetrant, ut spi-
Mfdiitor Dei et hominum cum igue sancti Spirilus rilualiter Dei verba cognoscam, Moysesaccessil ad
veniens, mandata Legis gravia, quaudum camaliler caligiuein iii qna erat Deus; (Apud Paterium, lib. v,
tenerentur porlarj npn poterant, loierab.ilioranobis cap. 9, in Deut.)L,ex Yeteris Teslameriti quasi ova
pcr spiritualem intelligentiamoslendit. Quasi enim in nidum posuii, cum dixit: Oculufnprq.oculo,denr.
inanusMoysileves reddidit, quia pondus mandatorum B/cni - pro dente (Exod. xxi,24); sed pullos produxit
Legis ad virlulemcohfessionisretorsit. posimodiim, cum dixit : Non quwrcsullionemj nec.
CAprJT xxxiy. memoreris injurim civium luorum (Levit. xix, 18).
De historia et allegoria. Notandum est quod de matre pullorum diciiur:
(Moral. xxi, 1, n. 1.)' Intelleclus sacri eloquii Non ienebisedmcum filiit, sed abjre palieris, captot^
inler lexliim et mysierium lanta est libratione p.en- lenens filios(Deut. xxn, 6). Quia videlicetiti ipjibuS:
sandus, ut ulriusque parlis lance moderata, huric dam locis praeiermiiiendacst historia, ut solius ma-
neque nimiaediscussionis pondiis deprimat, neque tris pulli, id est, spiritualis intelligentiaesensus no-
rursum lorporincuriaevacuum relinquat. Mullaisacri bis in esuni ycniat, nec nos mater,sed.pulli reficiant;
eloquii senlenlioe tanla allegoriarum conceptione quia non debemtisde historiae exemplo, sed de spi-
sunt gravidse, ul quisquis cas ad solaro tenefe bisto- ritualis inteilectussensibtis satiari. Cum leginiusau-
riam nititur, eartim notitia per suain incuriam pri- rum et argenlum^gyptibrum ab Israelilico populo,
vetur. Nonnullaevero ita cxterioribus praeceptis in- pelitione deceptoriasubreptum(Exod.xn);etrursum
serviuni, ut si quis eas subtilius penetrare desiderat, ' cuni bginiuscarnalia sacrificiaomnipotenliDcoexhi-
inlus quidemnibil inveniai, sed hoc sibi etiam quod bita: quidin hocverborutnnido, nisi malerdiiniltenda,
foras loquuntur abscondat. (Num. 2.) Ante conside- estet filii tenendi?,Nosenim cum a quibusque sa;-
rationis nostraeoculos priecedentiumpatrum senten- Cularibusvigilantiam ingenli in defensionem verila-
tioequasivirgaevariaeponuntur. In quibus dum ple- tis Iraliimiis, et eorum eloquiumiri usum rectitiidi-
rumque iniellecluuilitterse fugimus,quasi corlicem nis verlimus, quid aliud quam ab ^Egypliisaurum et
sublrabimus. Et dum plerumquc intellectum lilleroe argentum lollimus, ut ex eo et nos diviles effici,
sequimur, quasi corlicem reservamus. Dumque ab et illi valeahtpauperes oslendi1 Siciit scriplum esl:
ipsis cortex litieraesubducitur, allegoriascandor iii- in captivitaiemredigerites omnemintelleclumin obse-
terior demonstratiir; etdum corlex relinquitur, ex- quium Chrisii (II Cor. x, 6). Matrem dimiltentes,
terioris intelligentiscvitentia exeinpla monstranlur. pullos edimus, cum bistoriae exempla dimiitimus;
\arias virgas Jacob in aquae canalibus posuit (Geii. sed ex ea allegoriafum sensus menie relinemus.
xxx, 58): quia Redemplor nosler in libris eas sacrac Ubirecie additur : Ul benetit tibi, el tongovhas tem-
scientiaesententias, quibus nos inlrinseciis infundi- pore(Deut. xxn, 8), Quia longo tempore ille vivit
mur, fi.xit.Has aspicieniesarieles cumovibuscoeunt; qui per spiritualem inlelligentiam oelernilatisannos
quia rationalesnosiri spiritus, diim in earum inlen- apprehendit.
tione delixi suiit, in singulis quibusque actionibus 0| CAPUT XXXV.
permisccntur, ut lales felus operum procreent qualia De prmdestinatione.
exeinpla praecedenliumin vocibuspracceploruinvi- (Gr.eg.,lib.i, Diat., 8.) Ea quaeSaiictiviri orandocfi;
dent, scilicet,ut diversumcolorem proles boni operisi ficiunt, ita praedestinatasunl ul precibus obtinean-
babeat. Nonnunquam subtraclo liuerae cortice,, - tiir. Nam ipsa quoque perennis regni prajdeslinatio.
acutius mens noslra interna considerat, el re- ila esi ab omnipotente DeOdisposita, ut ad hoc
servalo nonnunquam bistoriae tegmirie, bene se ini elecli ex labore perveniant, qiiatenus postulando.
exterioribus lbrmal. In sacro eloquio iiitelligcniitc : mereamur accipere quod eis omnipoiens Deus ante
magna discrelio est. (Ap. Paterium tib. n, c. 29, ini saeculadisposn.itdoiiare. Certis^inienovimusquod ad
Exodum.) Saepe enim in quibusdamlocis illius ett AbrabamDominiisdixil: Inlsaac vocabiturtibi se-
. bisloria servanda esl et allegoria, el sacpein quibus-- men (Gen. xxi, 15). Cui etiamdixerat: Pairem mul-
dam sola exquirenda est allegoria, aliquando vero) tarum gentiumconstitui le (Gen. xvii 4). Cui rursum
solaneccsseest ul lencatur bistoria. ln quibusdam l promisit, dicens : Benedicjtmlibi, et muliiplicabose-
locis, sictil diximus, bisloria simul lenenda est et al- mcn tuum skut stellas cmli, el vclutarenam quai est
lcgoria, ul Htardiorcs pascanlurperhisloiiam, ct ve-• inlittore maris (Gen. xxn, "11). Ex qua re aperte
 7CS SENTENTIARUM LIB. I. 766
Mnstal quia omnipolens Deussemen Abrahaemul- A ait, apertumest. Gumenim signum dedit, ore doloso
liplicare per Isaac praedestinaverat, et lamen seri- aperuit quem tenerent. Judaeorumqtioque, cuui eunt
plum est: Deprecatusesl Isaac Dmninnmpro uxore voleolesdolo perdere, ul Evangeliumpandit, clama-
ma,eoq\wd essel sterilis; qui exaudiviteum, et dedit verunl dicentes : Crucifiye,crucifigeeum (Joan. xtx,
conceptumRebeccm(Gen. xxv, 21). Si muliiplicalio 6). [Tenendaest inconcussehaecregula,] omnes pec-
generis Abrahaeperlsaac praedestinatafuil, cur con- catores in malis propriis antequam esseut in mundo,
jugem sterilem accepit? Sed nimiruin.constat qtita prsescilosesse taulum, non prxdestinatos; pccnam
prardes.tinatioprecibus iinpletur, quando is in quo aulemeisesse praedestinalamsecundumquodpraesciti
Deus multiplicare semen Abrahaeprscdestinaverai, sunt: parvulosqnoque nonrenatos ex aqua el Spiritu
oratione obtinuit ut filios habere potuissei. (Lib. vi sancto prscdestinalaepcenseesse obnoxios.quipraeaciti
Hypognost.,c. 2, 5,6, 7, 8, in append.tom. X Opcr. sunt non in propriis voluniatibus, quorum nulla3sunt
Augustini.)Praedestinalioa praevidendovel praeordi- bonaevel mala;, nisi tantum in Adse peccato qiiod
nandofuturumaliquid dicilur : el ideo Deus, cui pra?- traxerunt nasceiites, et in hoc manentes solverunt
scienlia noti accidens est, sed essentia fuit semper, lempus vitaepraeseniis.Electos qui secundumpropo-
et esi, quidquid anlequam sit praescil,praedestinal, siium Dei vivunt, prajsciios esse et* prsedestinatos
e! propterea prsedeslinatquia lale erit quale futu- B eleclione gratuitaegratiae ejus, et regnum eis ccelo-
riiw prsescit. Ideo et apostolus: Nam quosprmscivit, rum esse prsedeslinatum, sine dubilalione dicendum
el prmdeslinavil(Rom.vm, 29). Deusnon omnequod est. Hoc enim apostolus Paulus probat cum ante eos
praescitprsedeslinat.Malaenimlanlum praescil,bona praedeslinaloset electos esse tesiatur quam inundus
vero et praescitet prsedestinal.Quod ergo bonumest constitiierelur; scribens Ephesiis, dicit: Sicut elegit
idest priusquamsil in re prae- nos in ipso, id est, in Chrislo, anle mundiconslilutio-
prsescienliapratdesiiiiai,
ordinat.Hocctimipsoauctoreesse cosperil,vocat, or- nem ul essetnussancti et immaculali in conspectu
dinat et disponit. Unde et sequitur ; Nam quos prm- ejus, in charilale, qui prmdeslinavitnos in adoptionem
destinavit,lioset vocavil;et quos vocavit,illosel jusii- filiorumper Jesum Chriilumin ipsum(Ephes. i, 4).
ficavit;quos auleinjuslificavit,illosetglorificavit.Jus- Taceat humana lingua, ne prorsus iri prsedeslina-
tus et mlsericors Deus, pracsciusquefuturorumex tione de meritis exlollaiur. Attende dictum Aposioli:
damnabili massa, non personarumacceptione, sed Sicut elegitnosDeusantemundiconstilutwnem.Divinse
judicio aeqiiitalis suae irreprehensiblli, imoincom- voluntatis est hoc donum, non humanaefragilitatis
prehensibili,quos praescitmiserlcordiagratuila prae- meritum. Deniquc altende quid sequitur : In quo
parat, id est, praedestinata*doeternamviiam, caete- habemus,ail, redemptionemper sanguinem ejus, re-
ros atilem pcena debita punit; quos ideo punit missionempeccalorum,sccundumdivitiasgratim ejut,
quia quid essentfuturi prscscivii,non tamen punien- qumsuperabundavil in nobisin omnisapienlia, el pru-
dos ipse fecil vel praedeslinavit, sed lanlum in dentia, ul nolumfaceret nobis sacramentumvoluntatis
damnabilimassa praescivit.[Diximus]de damnabili sum,secundumbeneplacitumcjus, quod proposuitin
humanigeneris massa Deum ptaescissemisericordia, eo, in dispensationem plenitudinistemporumrestaurare
non meriiis, quos electione gratiseprsedeslinavitad omniuin Christo,qumin cceliset qum in terra sunl in
vitam : caeteros vero qui judieio jiisliiiae ejus ab ipso. In quoeliamsuriiusprmdeslinalisecundum pro-
Isacgratiaefliciunlur experles, pranscissetantumvi-. posilum ejus, qni omniaoperalur secuiidumconsilium
lio proprioperiluros, nonut perjrent praedestinasse. volunlutis sum, ul simus in taudem glorim ejus, qui
Deus omnipotens,justus el misericors, quos in ope- ante speravimusin Christo.Prsedesiinatisapostolis,
ribus impietatiset mortis praescivit,non praeordina- vel generaliteromnibus electis dicitur : Vigilate,et
yil, ncc iinpulii: in quibus Deum ad iracundiam orate, ne intretisin lentalionem(Mallh. xxvi, 41). Et
provocantes, salulis fidem, aut praedicaiamsibi ac- iterum : Vigilate in omni lemporeorantes, ut digtii
tipere noluni, aut Deojudicenon possunl, vel ac- habeaminifugere ista omniaqumfutura sunt, et stare
cepla male iiiuntiir, etnb hoc traduntur in reprobum iQ ante Filium hominis(Luc. xxi, 56). Qui absque prae-
scnsum tii uon faciant ea quae conveniitni, liis poe- desiinationisgratia sunt, id cst, alieni a proposito
nain praedestiiiatamesse riie fatemur. Cum praescis- Dei, et perduraiit in operibuSmalis, si etiam ex bac
set Deus Judam in vitiis propiiae voluntaiispcssi- inigraverinlvita, non eos dicimusita a Ded ordina-
inuin fore, id est, electionem discipulaiussui bene tos ut perirent, l.tiquam ipse illis mores malsevitse
a Christo conferendam male usuruin, et avaiiiia creaverit, ipse ad opus omne morlisinvitos praecipi-
ardenicm preiio JudaeisDominumtraditurum, pcc- laverii. Absithoc a divino proposilo. Non enim vo-
uain ei pracdesrinavilex meriio, dicenle per David lens iniquilaiemest Deus (Psalm. v, 5) : nec manda-
Spiritu sanclo: Ueus laudem meam ne laceas, quia vit cuiquamimpie agere, nec alicui dedit laxamen-
qs peccaloriseidolosisuperme apertum est (Ps. CVIIJ, ium peccandi (Eccl. xv, 21). Fecit cnim ut essent
2), id est, Judae,vel Judaeorumin Chrislum. Judj', onmia, et sanabilcsnationesorbis terrarum (Sapienu
cum dicit : Quid niihivuliis dare, el ego vobis euin i, 14). Invidia autem diaboli mors iniroivit in orbein
tradam(Matth.xxvi, 15)? Et posl pecuniaesponsio- lerrarum (Sapient. n, 24). Imilantur ergo illum qiii
liem, dans signum traditionis: Quemcunque,inquit, sunt cx parleillius. Praedeslinaiioiieinquippenegare
osculattisfuero, ipsecst, tcnete eum. Idco super me, imniane est blaspltemium, quam non tanlum in
767 TAIONISG/GSARAUGUSTANIEPISCOPI 75«
aposlolis debemus accipere, sed m painarchis, et A latis suaepriler nobis arcana prsedicavil. Mensara
prophetis, el martyribus, et confessoribus, vel in quoque proposuii, qtiiaScripluraEsacrscnobis pabiila
omnibiis sanctis et digne servienlibus Deo. Nemo apeiiendo praiparavii. (Moral. xvn, 32, n. 43^) Po-
glorielur in se nisi in Deo. Nemo desperet. suit mensamDei sapienlia,id est,Scripturam sacram,
Solus enim Bominus scit qui sunt ejus. (II quaefessos ad se atque a "sacculioheribus venichies
Tim, n, 19). In quantnm aulem possumus, pane verbi reficil, et coiitra ailversarios sua refe-
omnes homines ad bonum opus exborieniiir; nulli ciione nos roborat. Unde alias ab Ecclesia dicilnr :
desperalioneindeiiius. P.ro invicem oremus, in con- Posuistiin conspectumeomensamadversuseos qui tri-
spectu Dei nos huniiliemur, dicenles : Fiut volunlas bulanl me (Ps. xxn, 5). Misitancillas suas, aposio-
tua (Matih.yi, 10). Ipsius crit poleslalis jiidiciuin loruin yidclicet animas, in ipso suo inilio infinnas,
ki nohis debiiiim mutare damnatlonis, et gratiam nt vocarcnt ad arcem et mceniaciyiiatis; quia dum
pracdesliuaiionisindebiiam praerogare. internam vitam denuntiant, ad alta rios mceniasu-~
CAPUT XXXVI. pernaecivitatis levant, qusepfnfecto moeniahisi hii-
De sapienlia. iniles non ascendurit. (Moral. XXXJII,16, n. Zi.)
[Lib. ii in Ezech., homil. 6, n. 2.) Sapleiitia.atqtie Ancillassuas haecDei sapienliii misit, qusead arccm
scientia doclrinx spirilualis v-erai sunt diviliic, in R t iios aique ad civiiatis moenia vocarent; quia praedi-
quarum comparatione quac irausire possunl falsae catorcs inlirmos abjeclosque habere sluduil, qui fide-
iioniinaniiir. Excepto co quod ad seternam palriam les populos ad spiritualis patriae sedificia siiperna
divitiaespiriluales ducuut, esi eis a lerrcuis divitiis cplligerenl. (Moral. xvn, 29, n. iZ.) Ab cadem Sa-
magnadistantia, quia spiriluales diyiliueerogataepro- pieniia stibdiltir : Si quis est parvulus veniat ad mc
lieiiuii, terrenae diviiioeaut crogantur el deficiunt, (Prov. lx, 4). Acsi aperlc dical : Quisquisse apud se
aul relineniiir et titiles non suiH. Qui ergo has in se roagmun sestini.it, aditum sibi mei nccessus angu-
veras divttias conlineut, recie gazophylaciaspirilua- slat; qtiia tanto ad me allius perlingitur, qiianio
lis scdiliciivocaniur. (Moral. v, c,.S,-n. 8.) Sapier.- uniuscujusquemens apud se verius humiliatur. (ilo-
lia in rcruin sitperlicie non jacel, lucet quia in inyi- ral.xi, 6, n.'8.)lntueiidum valde estquia cum una
sibilibuslalct. Et tunc inortificalioiieuosira sapien- sit sapienlia, alium mitius, alium magis inhabitai :
tiam contingentes apprehendimus,si, leliclis visibi- alii lioc, alii aliud pnrsial, ct quasi cerebri more,
lihus, in invisibilibusabscondamur. Quasi cor effo- nobisinetipsis,velul quibusdani scnsibus, utitur; nt
dienlcs " sapienliamquaerimus,ut ontne quod terre- quamvis ipsa sihimei nunquam sit dissitnilis,per uos
lium niens cogitat a semelipsa manu sanclsediscre- tameii diveisa et dissimiiia semper 6'perelur, "quaic-
lionis abjiciat, el Ihesaurum viitulis qui se latebnt' nus iste sapienlitc, ille scienliae donum percipiat,
agnoscat. Facile quisque thesaurum sapienliaeinveuit, iste genera linguarum, ille gialiam curationum ha-
si eam qusc se raale piesserat inolem a se terrcna? beat. (Num. 7.) Verba s.ipientise,quoe feprobi au-
cogilalionisrepellit. (Moral. xxv, 12, n. 29.) Scri- diunl, electi non solum audiuiit, sed eliam gnst.mi ;
piinn est: Sapientiain cupilcviarum clumilal.In me- ut eis in corde sapiat quod reproboruin non mcnti-
diit tcmitit slat (Prov. vni, 1). Transire fortasse per bus, sed solummodoauribus sonal. Aliud est nomi-
viam vitaetemporaliscum cjus ignoranlia poteramus, iialum cibum audire splummodo, aliud veio eliam
si aceadeni sapienlia in seiniiaeanguliscoii litisset. gustare. Electi iiaque cibum sapicilliaesic audiumt
(iYton.50.) Invcsi.ganda fuerat, si occulia esse vo- iit degusient, quia boc quod audiunl eis per amorem
luisset. Saloinon prudemissimus ait: Sapienlia mdi- inedujfniis sapit. llepfoborum scientia usque ad co-
ficavittibidomum, excidilcolumnastepten, immotavit I gnilioneni soniliis lendilur, ul equidem virluies au-
victimas, miscuilvinum, propotuit mensam,misit an- diant, sed tamen corde Irigidoqualiier sapiant, igno-
cillas suat, vt vucarenl ad arcem el nwnia chitatisi reut. (Cup. 7, n. 10.) Illa enim dicla in sapienliie
(Prqv. ix, 1, 2, 5), et reliqua. [Moral. xxxin, 16, n. radice solidata sunt, quae per vivendi ustiin eiiatn
52.] Sapienlia.domum sibi condidit cmn unigcnilus>.rjjiciuum experimeiiio-convalesctint. Quia miiltis et
'
Dei.Filius in semelipso inira uieruni Virginis, me- longior viia tribuiiur, et sapiemiaegraiia non con-
dianlc aniuia, h.umanumsibi corpiis creavit. Unige- ferlnr. Recte per beatum Job dicitur : Apnd ipsum
nili corpns domus Dei dicilur, sictit eliam lemplumi est sapientia,et foriitudo : ipse habel consitium,et in-
vocainr : ita vcro ul unus idemque Dei atque liomi- telligentiam(Job. xn, 15). [Cap. 8, n. 11.] Haecnon
nis Filiiis ipse sil qui inhabiiai, ipse.qui inhabiialur. iiicoiigruede Unigenilo suinini Palris accipimus, nt
DomussapienliscEcclesia vocatur quaequasi scplemi ipsum esse Dei sapientiam et lortitudinemscntiamns.
sibi coluiiinasexcidii, quia ah ainore vilacpraseniis> Nam Paiilus quoque nosiro inlellectui allestalur, di-
sxculi disjunclas ad porlandain ejusdem Ecclcsise i cens : ChrislumDeivirtulemct Deisapienliam(I Cvr.
fabricammenles praedicaniiumcrexii.' Qiuc pro eo* xxiv) ; qui apud ipstim semper est,. quia inprincipio
quod peifectionis virtutc subnixie suni, sepieuario> erat Verbum,el Verbumerat apud Dcttm,et Deuserttt
numero designantur. Sapientia immolavit viclimas,, Verbtim(Joan. i, 1). Habet Deus consilium el inlel-
quia vilam privdicantiiim maclari in jierseculione i ligcniiam : consiiium videlicot, qtiia disponil stia ;
permisil. Vinummucuit, quia divinitatis et litnnani- iulclligcntiaiii,quia cognoscil nostra.
»In Edit., tistc hanc, cor cffodienles.
 SENTENTIARUMLIB. f. 779
7(i9
* absorbetur, ei quasi posl dcfeclum vil:c praesentis
A
CAPUT XXXVII.
ultra se rapia, aliquo modo in quadam novitate re-
Deus. creatur. lbi mens ex iinineiiso'fonieinfusione superni
Qualiter a sariciisviris in Iwc srsculo vtdeatur
54, n. 88.) Bealiis Moyses,qtii cum roris aspergitur, ihi non so sufficere ad id quod ra-
(Moral.\vm,
Deo facie ad faciem locuius est, sicul loqui solet pta est conicmplalur, ei verilitieui sentiendo videt,
IioniQcum aiiiicP suo, ei iriier ipsa vieiba suae locu- quia quanla est ipsa veritas non videt. Siimmse et
tioiiisdixit: Si invenigraliamin conspectutuo, oslende incircuinscripldeveritati tanlo uiagis se quisque longe
htiliitemeiipsummanifesle,ul videamte (Exod. XXXIM, existimat, qiiaulo magis appropinquat; quia nisi il-
lam utcunque conspiceret, neqiiaqua^ieam conspicere
13). Cerie si Deus non erat cum quo loquebatur, se non
Vsiende mi/ii Deum, diceret, el non Ostende temet- posse senlirei. (iVum. 12.) Adnisus auiini,
diiin in visioiiemDei tenditur, imniensilalis ejus co-
ipsnm. Si autem Deiis crat cum quo facie ad faciem
videbat? ruscanle circumstaniia reverberatur. Ipsa quippe,
loquebaiur, cur se peiebat videre quem
Sed ex hac ejus petiiione colligiiur quia eum sitie- cuncta implens, cuncla circumstat; el idcirco niens
nat pef incircumscriptac naturas suie claritalem cer- nostra nequaquam se ad compreheiidendain incir-
nere qnem jam coeperat per quasdam imagines vi- cuinscriplam circunistaiitiam dilalat, quia eam in-
I
B
derB; ut sic supei.ua essenlia inentis ejus oculis opia suae circuniscfiplioiiis anguslat. Unde et aj se-
.ulesset, quatenus ei ad seternitatis visionein nulla meiipsam citius labitur, ct prospcclis quasi quibus-
"
imagocrcata lemporaliter interesset. Videmnl Patres dam veriialis vesiigiis, ad se aniuia revoealuf.
Veteris Testamenli Deum, el tamen, juxta Joaniiis Per contemplationem facta non solida el pennanens
Vocem,Deum nemo vidil unquam (Joan. IV, 12); ei, sunimse ventatis visio, sed, ut ita dixerim, quasi
juxia beati Job senlenliam , Sapieniia, quceDeus est, quaedam visionis imitatio, Dci facies dicitur. Quia
ubsconditaesi itt>oculis omniiimvitientium(Job, xxvm, oi.iin per iaciein quemlibet nguoscimus, non imme-
21); quia in hac morlali carne consistentibus, ct vi- rito cognilioiieiii Dei faciem vocamus. Beatus Jacob,
deri poluit per quasdani circumscripias imagiues, el postquain cum angelo luciatus est, aii-: Vidi Domi-
videri non pottiit per incifcumscriptum lumen sctei- num facie ad faciem(Gen. xxxn, 50), ac si dicerei :
.litalis. (JVuni,89.) jEierna Dei clariias, si a quibus- Coguovi Deum, quia me cognoscere ipse dignatus
dam potest ih hac adhuc corruptibili carne viven- esl. Quam cognilionein plenissinie (ieri Paulus in
libus, sed tamen insestimabili viriuie creScentibus, fiiie teslalur, dicens : Tunc cognoscamsicul et cogni-
quodam contemplatioriis acumihe videri, hoc qtmque lus sum (I Cor. xin, 12). Ad Timoiheum Paulus
ab ejusdem Veritaiis seheniia non abhorfei, qua di- r scripsil diceus : Quem vidii nullus hominum,sed nec
cilur : Non enim videbil me honid, el vivel (Exod. * viderepotest (I Tim. vi, 16). [Moral. xvin, 54, n. 92.]
xxxiii, 21); quoniara quisquis sapieiiliam, quaeDeus Aloresuo homiues vocans onines Imniana sapientes,
est, videt, buic vitaefundilus moritur, ne jani ejus quia qui divina sapiunt videiicet supra honiines sunt.
amore teneaiur. Nullus Deum vidit, qui adiiuc car- Videbimus igilur Detim, si per ccelestem coniersa-
tialiter vivit,quia nemo potest amplecli Deum siiiiul lionem supra homines esse mercamiir, Nec lamen
et ssecnluin. Qui eniin Deum videt, eo ipso moritur . ita videbimus, sicul videt ipse seipsum. Longequippe
quo vel intentione cordis, vel clfectu operis ab hu- disparililer videt Creator se quain videl creattira
jtis viiaedeleclalioiiibus tota inenta separeiur. (Mo- Creatorem. Quantuin pertinet ad imiiiensiiaiem Dei,
ral. xxxv, 8, n. 15.) Ex sola caiholica Ecdesia veri- qnidam nobismodus figiiur conlemplalionis, quia eo
tas conspicitur, dum Moysiapud se esse locuni Do- ipso pondere circumsciibimtir quo creatura sumus.
ininus perhihet de quo videatur. Unde et in peira1 (Num. 95.) Sed profeclo non ita conspicimus Deum
Moyses ponilur, ut Dei speciem conlempletur; quia1 sicut ipse conspicit se, sicut non ita requiescimus in
nisi quis fidei soliditatem tenuerit, divinam prxsen- Deo quemadmodum ipse requiescit in se. Nam visio
liam non a,;noscil. De qua soliditale Douiiuus dicit: nostra vel requies erit ulcunque similis visioni vel
Super hanc pelrammdifitaboEcclesiamnieam (Matlh. fj requiei illius, sed oequalis non eriL Ne torpore ne-
xvi, 18). Du,n ipsa per se Veritas dicit : Nenio vtdit1 gligentiaejaceamus in nobis, conlempiationis penna
faciein meam unquam,quomodo Jacob teslatur : Vidt1 nos sublevai, alque a nobis ad Deum eri^imur iu-
Dominnmfacie ad faciein (Gen. xxxn, 50) ? [Moral. tuendum. Raptique iiiienlione cordis- et dulcedine
xxiv, 6, «. 11.] Ilumanaeeicnim mentis oculo iute- contemplalionis, aliquo modo a nobis itnus in ipsiim ;
riofi piirgato, duin viliorum omnium tribulationis' et jam hoc ipsum ire nosirum minus est reqtiiescere,
igne serugo fueril concremaia, tunc mundatis bculis• quouiam sic ire, perfecte quicscere esl. Perfecta
cordis, illa laetitia patriae coeleslis aperitur, ut prius' requies est qua Deus cernilur; ei lamen nostra re-
purgemus lugendoquod fecimus et posimoduin ina- quies aeqtiandanon esl requici illius, quia non a se
nifestius contemplemur per gaudia quod quaefamus. in aliam iransit ut requiescat. Est itaque requies,
Prius ab acie mentis exurente irisiiiia inierposita1 ut iia dicam, similis atque dissimiiis; quia quod ii-
tnalorum caligodeiergitur, et tunc splendenle raplim1 lius quiescere esi, hoc nostra reqnies iinitatur. Visio
corusc.tione incircumscripti liiininis illustratur. Quo5 Dei nunc fide inclioalur. sed tunc m specie perlici-
uicunqne conspeeio, in gaudio cujusdam securilaiis5 tur, quaudo coseternam Deo sapienliam, quaui modo
a lu editione PP. S. Mauii : ad sua ima.
,71 TAlDNlSCJESARAUGUSTANI EPISCOPl 772
flumina A stranle formavil. (iViim.5.) Aliquandorebus per au-
per ora pr&tiicantiumquasi per decurrcnlia
sumimiis, in ipso suo ffinte biberimus. gelosloquitur Deus, cum nil vefbo dicilur, sed ea
CAPUT XXXVIII. quse. futura sunt assumpta de clemeulis imagine
Quibus modis Deus loquitur hominibus. nuntiantiir. Sicul Ezechiel (i, 4) Vefborum seni-
(Moral. xxvin, 1, n. 2.) Sciendum summopere gniata audienselectri specietn in medio ignis vidit.
est quia duobus modis locutio divina dislinguilur, Ut videlicet dum solam speciem aspicerel, quaj es-
cum aut per semetipsumDominus loqtiituf, aul per sent in novissimisvenlura sentiret. (Num. 6.) Ali-
crealuram angelicam ejus ad nos verba formantur. quando per angelos verbis simul et rebus loquitur
Cum per semetipsumDominus loquilur, sola nobis Deus, cum quiblisdam motibus insinuat hoc quod
vis internte inspirationis aperitur. Cum per semet- sermonibusnarral. (Num.7.) Aliquandpimaginibus
ipsum loquitur, de verbo ejus sine verbis ac sylla- cordis oculis ostensis per angelos loquitur Deus,
bis cof docetur; quia virtus ejus in inlima quadam sicut Jacobsubnixam ccelo scalam dormiens vidit
sublevaiione cognoscitur, ad quam roens plena sus- {Geri.xxvni, 12); sicut Pelrus linleum replilibus et
penditur , vacua gravalur. Pondus eniiri quoddam qnadrupedibus plenum in exsl3si raplus aspexit
est vis divinae locuiionis, qtiod omnem animam (Acl. x, H). Qui nisi incorporeishsecoculis cerne-
B
quam replet level. lncorporeum lumen est, quod et ret, in exstasinon fuissel. Aliquandoimaginibus et
interiora repleat, et repleta exterius circumscfibat. ante corporeos oculosad lempus ex aere assum-
Sine «trepitu sermo est, qui el auditum aperit, et ptis per angelos loquitur Deus, sicut Ahraham non
babere sonitum nescit. De adventu sancii Spifltus solum Ires viros videre potuil, sed etiam habilaculo
scriplum cst: Faclu» etl de crniotepentesonuslan- terreno suscipere, et non solum suscipere, sed eo-
quam advenienlisspiritut vehementis,et replevittotam rum usibus eliam cibos adhibere (Gen. xvm, 2).
domum,ubierant sedenles: et apparuerunt iltis dis- Sancli angeli nisi qnxdam nobis interna nunlianles
fertilm linguoelanquamignis, seditquesuper tingulos ad tempus ex aere corpora sumerent, exterioribus
eorum (Act.it, 2). Per ignem quidem Domiriusap- profectonostris obtutibusnon apparereut; neccibos
paruil, sed per semelipsum locuiionem interius eum Abrabam caperent, nisi propter nos soliduin
fecit. El neque ignis Deiis, neque illesonitus fuil; aliquid ex ccelesti elemento gestarent. (Num. 8;)
sed- pef lioc quod exterius exhibuii, expressit hoc; Aliquandocceleslibussubstanliis per angelosloqui-
quod inlerius gessit. Sanctus Spiritus, qui discipu- lur Deiis, sicut baplizato Dimino scriptum est quia
los et zelo succensosel verbo eruditos intus reddi- de nube vox sonuil dicens : Hic est Filius meusdi-
dit, foras linguasigneas ostendit. ln signilicalione s ^ leclus, in quo mihi complacui(Malth. m, 17). Ali-
J
igitur admola sunl elemenla, ut ignem et sonitum' quandoterrenis substantiisperangelos loquilurDeus,
sentircnt corpora, igne vero invisibili et voce sinei sicut cum Balaam corripuit, iu ore asinsehumana
sonilu docercniur corda : fofas ergo fuit ignis quii verba formavit(IVMm. xxn, 28). Aliquandosimuller-
'
apparuit, sed inlus qui scientiam dedil. Dei loculie » renis et coelestibussubstanliis per angelos loquitur
ad nos intrinsecus facla videtur poiiusquaril audi- Deus, sicut ad Moyscmin monte cum jussionis suse
tur, quia dum seinetipsamsine mora sermonis insi- verbaedidil igneinrubumque sociavil(Exod. m, 2),
nuat, repentina luce noslrse ignoranlise tenebfass atquealiud superius, aliud inferius juuxit. (iYttm.9.)
illustrat. (Num. 5.) Cum per ahgelum voluntaleih ii NonnunquamDeus Iiumaniscordibuseliam per an-
suam Domiuus indicai, aliquando eam verbis, ali- gelos, secreta eorum prsesentia,virtutem siue aspi-
quando rebus demonsirat, aliquando simul verbiss rationis infundit, unde Zacharias ait: Dixit ad me
.et rebus, aliquando imaginibus cordis oculis oslen- i- angelus,qui loquebaturin me (Zack. l, 14). Dum ad
*is, aliquaudo imaginibus et anle corporeos oculos s se quidem, scd tamen in se loqui angelum dicit,
ad tempus ex aere assumptis, aliquando coelestibus s liquidopsteiid.t quod is qui ad ipsum tcrbafaceret
substantiis, aliquando terrcnis, aliquando simul ter- per corporeamspeciem extra npn cssel. Unde ct
renis et ccelesiibus.Nonnunquampef angeluinDeus is « paulo post subdidit : Et ecce angelus,qui loquebalur
liumanis cordibus ila loquilur, ul ipse quoqneange- i- in me, egrediebatur(Zach. n, 5). Saepesancli angeli
lus mentis obtutibus pnrseiileiur. (Nuin. 4:) Verbisis non exterius apparent, sed sicut sunt augelicispiri-
.plerumque per angelum loquilur Deus, cum nihil in in lus, volunlatem Dei prophetarum sensihus innole-
Jmagine osienditur, sed supernae verba locittionis is scunt; atque ila eos ad sublimia sublevant, ul quse-
audiuntur, si.cut dicente Domino; fater, clarifica :a que in rebus futura sunt, in causis priginajibusprse-
Filium luum, ui ct Fitius tuut clarificette, prolinus
1S sentia demonstrent. Huroanum videlicet cor ipso
'• carnis corrtiptibilispondere gravatum, ac - ipsam
respondetur : Clarificavi,el iterum clarificabo(Joan.
xvii, 1). OmnipotensDcus, qui sine tempore vi im- '• corpulentiam suam quasi obicem sustinens interna
pulsionis intiniacclamat, nequaquamin tempore per Jr noii penetrat. Et grave exterius jacet, quia levan-
suani subsiantiam illamvocem edidit, quam circum- n" lem nianum inlerius non habet. Nonnunquam fit ut
scriptam lempore per bumana verba distinxit; sed -^ prophetarum sensibns ipsa ut est subtililas angelicri
iiimirumde coeleslibusloquens, verba sua qux au- u' vir.iutisappareai, eorumque mens quospirilu subiili
diri ab hontinibusvoluit ralionali crcatura adtnini-'" langilur leveiur. Et non jam lorpens pigraque ia
« a In ed. PP. S. Mauri,hanc.
775 SENTENTIARUMLIB. I. 774
imis jaceai, sed replela intimis afflatibus ad supcma A / valde responsum dcdit, qui Deo sese in ipsa igno-
conscendai, aique inde quasi de quodam rcrum raniia scienter inclinavii, dicens : 0 attitudo di-
vertice quse infra se ventura sunt videal. vitiarumsapienlia el scicntim Dei, quam incompre-
hensibilia sunl judicia ejus, el investigabilesvimejus !
CAPUT XXXIX.
Quis enim cognovit sensum Domini, aul consiliarius
Quibiis modis Deus interroget hominem. ejus fuil (Rom. xi, 53)? Ecce absconsis mysteriis
(Mor. XXVIII, c. 4, n. 15.) Deus omnipotens Iri- idem Paulus quasi clausis palpebris inquisilus pla-
bus mbdis humanum genus inlerrogare Consuevii, cita ac recta respondit: qui secreli aditum pulsans,
cum aut flagelli districlione nos percutit, et quanta quia per cognitionem intromilti ad interiora non va-
nobis insit vel desit palienlia ostendit; aut qused.im luii, per confessionem ante januas bumilis stetit, et
quse riolumus prsccipit, et nostram nobis obedien- quod intus comprebendere non potuit foris ti-
liaui vel inobedientiam patefacit; aul aliqua nobis-' niendo laudavii.
occulta aperit et aliqua abscondil, el mensuram no-
bis nostrae humilitalis innotescit. Flagello Deus ho- CAPUT XL.
rr.inem interrogat, cum meniem bene sibi pef tran- De synagogavel Israelilico populo sub lege conslituto.
quillitatem subditam afuictionibus pulsat, sicut bea- B 1 (Moral. lib. xi, c. 16, n. 24, 25.) Anle incarna-
tus Job el laudalur atteslalione Judicis (Job. )i, 5, lionem Domini Judsci veraccs fuerunt, quia Iiiuic
7), el lanien iciibus conceditur percussoris, ut ejus venturum esse crediderunt alque nunliaverum. Sed
patieniia tanto verius claresceret, quanto inquisita postquam in carne apparuit, hunc esse negaveruiit,
durius fuisset. Proecipiendo nonnunquam dura nos quia quem venturum pradixerant negaverunt prac-
interrogat Deus : sicut Abraham terram suam jube- sentem. Uude recie beatus Job dicit: Commutans
lur egredi (Gen. xn, 1. Ibid. 22, 2) el pergere quo labium veracium, et dor.trinamsenum auferens (Job.
nesciebat; in montemunicum filium ducere, elquem xii, 20) : quia nequaquam Judsei credendo secuti
ad consolalionem senex acceperat iimnolare ,(Gen. sunl quae patres suos praedixisse meminerunt. Cum
xxii, 2). Cui nimirum Abfahae ad interrogationem Judseorum populus in legis raandaio permaneret, et
bene respondenti, id est, ad jussionem obedienti, cuncta geutililas nulla Dei praeceplacognosceret,el illi
dicitur : Nunc cognovi, quia limes Deum (tbid. 12). per fidem principari videbanttir, et isii in profuiido
Vel sicut scriptum est : Tenlat vos Dominus Deus pressi jacuerunt per infidelitalem. Sed cum incatna-
vester, ut scial <i diligitis eum (Deul. xin, 3). Ten- tionis dominicae inysterium Judaea negavil, gentili-
lare quippe Dei esl magnis uos ejus jussiouibus in- tas credidil, et principes in despectione ceciderunt,
'
terrogare. Scire quoque ejus, nostram obedienliam ^ et hi qui oppressi in culpa perlidiaefueranl, in verse
nosse nos facere. Aperiendo nobis quaedainatque lidei liberlatem levaii sunt. Israelilarum ca-uin longe
clatidendo nos interro^at Deus, sicut per Psalmi- anle Jeremias intuens, ail: Factus est Dontinusve-
siam dicilur : Palpebrm ejus interrogant filios homi- lut inimicus : pracipitavil Israel ; proccipilavilmmnia
minum (Ps. x, 6). Palpebris quippe apertis cerni- ejus, dissipavit munitionesejus ( Thren. n , 5). Quia
nius, clausis nihii videmus. Quid ergo per palpe- aniiiiuus ille populus, qui itdelis esse Deo videba-
bras Dei, nisi ejus judicia accipimus, quae juxta lur, reprobatus corde repul us esl, ut, sua per-
aliquid claudumur botninibus, el juxta aliquid re- lidia decepius, contra ipsum post insiirgeret quem
scraniur? Homines qui se nesciunl, sibimet inno- ante prsedicavit. (Jtforaf. xix , 23, n. 40.) Si Israeli-
tescunl; qualenus duui quaedam inielligendo com- ticus populus a bono opere miniine claudicassel,
prehendunt, quaedam vero cognoscere omnino non nequaquam voce Domini Psalmista dixisset: Filii
possunt, eorum corda sese latenier inquirant, si illos alieni menlitistinl mihi, filii aiieni inveteraverunt, el
divina judicia vel clausa non siimulanl, vel aperta clattdicaverunta semilissuis (Psalm. xvn, 46). Israe-
non inflant. Paulus aposlolus hac de interrogatione liticus popultis claudus idcirco nominalur quia sa-
probatus esl, qui post perceptam internam sapien- Q num gressum in.operatione iion babuil, quia utro-
tiam, post aperla clausira paradisi, post ascensum que pede uti noluit, dum unum Testameiitum re-
coeli lertii, post supernaelocutionis mysteria adhuc cepit, alitid sprevil. Quem cum ad se venienteni
dicil : Ego me non arbitror comprehendisse(Philipp. sancta Ecclesia suscipil, quia ei jam Veius tenenti
ni, 15). El rursum : Ego sum minimus apostolorum, eiiam Novum Tesiamenlum inserit, ad dirigendcs
qui non sum dignus vocari aiioslolus (I Cor. xv, 9). {iressus illius quasi alterum pedem jungit. (Mor.
El rursum : Non quia sufficienlessumus cogitare ali- xxxi, 15, n. 29.) Per unicornem bestiain potest Ju-
quld a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia*nostru ex daicus populus intelligi, qui dum de accepia Lege
Deo est (II Cvr. m, 5). Apertis ergo palpebris Bei iioii opera, sed solam inter cunctos homines elatio-
interrogaius recle respondit, qui et superna se- neui sumpsit, quasi inler caaeras bestias cornu sin-
creta aitigit, el tamen in humililate cordis sublimi- gulare geslavit. In loco SynagogseDominus, ex qua
ter slelit. Rursum cum secrela Deijudicia de re- percarnem naiusest, sauciam Ecclesiamsibi inamorci
pulsione .liidaeorum et genlilium vocaiione Paulus cl coiilemplatione conjunxil, ut qua; prius proxima
discuierct, atque ad ea pervenire non posset, quasi ex cognalione, id est, cognila per praedesiinationeni
clausis Dei palpebris interrogalus est; sed reclum fucrat, postmodum jam conjuncta in amore conti-
 775 TAIONISC^ESARAUGUSTANI EITSCOPI 776
litioux r liat. ( Lib, t iu Et., hom. 5, n. 1.) Syna-, ILlegis observationem lencris , spiritalem, intellcctum
.gogaidcirco ab auctore suo non recogiioscilur, quia perdidil, ct sese ad cuslodiani liiierac foris fixit.

LIBER SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM Pater omnipolens Filium siium in htinc mundum
De lncarnalioneChrhli, vel ejus Nativilate. misit, quia hunc pro redemplione generis huniani
iiicarnari instituit. Quem videlicet in mundum ve-
(Mor. lib.xxx, c. 25,n,73.) Omnipotens Domi- nire ad passioneni voluit: sed tamen amavit Fi-
nus nosler Jesus Christus per majeslalis potentiam lium , quem ad passicnem misit. Electos vero apo-
omnia circumplectitur, et tamen per dispensationis ' stolos Dotiiinusnon ad mundi gaudia, sed, sicut
graiiam intra utcrum Virginis venit, sua dispensa- ipse est missus , ad passiones in mundum mittit.
tione nos redimens , divinitate cuncta complectens, Quia ergo el Filins amalur a Palre, et lamen ad
et hunianitafem intra uterum suniens. In quo utero passionem miitiiur, iia et discipuli amanlur a Domi-
incarnatiis est, et clausus non est;-quia et inlra B no, qui lamen ad passiones miltunlur in uiundum.
tileriim fuit per infirmilatis substanliam, et exlra OmnipolensDominus , sicut ex nihilo bona facere
roundum per poientiain majestatis. ( Lib. u in Ev., poluit, ita, cum Voluii, per incarnationis susemyste-
homii. 29, n. 10,11.) VeniendoChristus ad redein- rum ctiam perdita bona reparavil. (Lib. i in Ev.,
ptionem nostram quosdam, ut ita dixerini, salius homil. 2, n. 8.) Mediator Dei et hominum Cbrislus
dedit, el necessarium nobis est ipsos ejus saltus Jesus, cum sit Dominusel Creator angelorum, susce-
agnoscere. De ccelovcnit in tileruiii, de utcro venit pltirus naluram nostram , quain condidit, in uierum
in prassepium, de pracsepio venit in crucem, de Virginis venit. Nasci lanien in hoc mundo per divi-
cruce venit in sepulcrum, de sepulcro rcdiil in cce- tes noluit, parentes paupefes elegit. Unde et agnus
lum. Ecce ut nos post se ctirrcre faceiel, quosdam qui pro illo offerfelur defuit, coluiiibarum pullos ei
prp nobis sallus manifeslata per eanicrn Verilas de- par lurturtnn ad sacrificium inater invenit (Luc. n,
dit: Quia exsultavitvt gigas ud currendamviamsuam 24). Mediatof Dei atque hominum homo Christus
( Ptatm. xvin, 6 ), ut nos ci cx corde diceremtis: Jesus non alier in humaniiate, aller in diviuiiateest.
Trahe me poit te, curremus in odvr*m unguenlorutn (Mor. x.viii, c. 52, n. 85.) Non purus homo conce-
tuorum (Cant. i, 5). Unde oportet ut illuc sequamnr plus atquc editus, post meritum ut Deus esset ac-
**
cordeubi cum corpore ascendisse credimus. (Mor. cepit; sed nunlianle angelo , et adveniente Spiritu ,
xxxui, c. 1, n. 2.) MonsDominiCbrislns appellaius mox Verbum in utero, mox inlra uterum Verbum
cst, qui itt Israelilico popttlo incarnari dignalus esl; caro, el manente incommutabiliesseiiii.i, i|u;c Cbri-
mons qiiippe est in vertice monlium incarnalus Do- sto est cum Paire et cum Spiritu sancto coanerna,
ininus, transcendens celsiiudiuem prophelartim. assumps t intra virginea viscera, ubi et impassibilis
(Lib.n inEzech ,ltomil. 1, n.4.)IncarriatusUnigenitus paii, el imnioilalis moii, et selernus anle saecula
Palris istis moiitihus, palriarchis scilicet atque pro- temporalis lieri posset in (ine saeculorum: ut per
phelis, vcl omnibus sanclis, aeqnalisuon fuit, quia ineffabile sacrauienium concepln sancto et partu
iiaturnm , vitam vel meriia omnium ex sua divini- inviolabili, seciindum veritalem ulriusque naturae,
tate transcendit. (Lib. i in Ezech., homil. 8, n. 25:) eadem Virgo et ancilla Domini esset el mater. Sic
lncarnatus Uiiigeniiiis Patris, per ltoc quod homo quippe Mariaeab Elisabeih diciiur: Undchoc mihi,
factus cst, inlia angelos fuit, sicul de eo scriptum ut veniatmater Dominimei ad me ( Luc. i, 45) ? Et
est : Minuitti cum paulo minus ab angelis ( Psalm. ipsa Virgo concipiens, dicit : Ecce ancilla Domini,
vtii, 6). Resurgens autem el ascendens in coelos,om- fiatmihi secundumverbumtuum (Ibid. 58). Quamvis
nibus angelicis potesiatibus praesidel; siciit dc eo nT Christus alind ex Palre, aliud ex Virgine, non ta-
illic rursum scriptum est: Omniasubjecistisub pedi- inen alins est ex Patre, alius ex Virgine; sed ipse
bus ejtit (Ibid. 7 ); et sicul ipse ait: Data est milti est telernus ex Patre, ipse teinporalis ex malre.
omnis pcteslasin cmloet in terra (Matth. xxvin, 18). Ipse qui fecit, ipse qui factus est. Ipse speciosus
Dum Divinilas defeclum nostrsc carnis suscepii, forma prac filiis hominum per divinitatem, et ipse
liinnnnuingenus lunien quod amiseral recepit. Uudei de quo dictum esl : Vidimuseum, el non eral tispe-
eniin Deuslniiiianapatitur, iiidehoino acidivina sub- ctus, el nott est speciesei, nequedecor (Isai., LUI,2),
lcvaiur. MediaiorDei ct hominuin per hiimanitalis; per huinaniiaieni. Ipse antc saeculade Patre sine
in arnationcin habnit nasci, crescerc mori, resur- maire ; ipse in line saeculorumde matre sine Patre,
gcre.de loco ad locumvenire. Quia crgo iu divinitale! Jpse Condiloris lempluni, ipse Condiior templi. Ipse
mutabilitas non est, atque hoc ipsum niutari transire> auclor operis, ipse opus auctoris. Manens uuuS ex
est, profeclo isle transitus cx carne csl, non ex di- utraque natura, nec nalurarum copulatione confu-
vinilate. Per divinitatem vero ei seinper stare est, sus, nec naiuiaruhi distinciione gcininatus.,( Lib.-
quia, ul;ique praisens, nec per molum vcnit, nec perr in Ev., hom. 10, n. 1.) Cceli Rege naio, rex terra
niolum rccetiit. (Lib. n in hv., homil.26, n. 2.) Deus s lurbatus esl ; qtiia nimium terrena altitudo confuu•
7n SENTENTIARUMLIB. n. 778
ditur, cum celsitudo coelestis aperitur. Quserendum A , CAPUT III.
nobis est quidnam sit quod, Redemplore nato, pa- De aposlolorumvocatione.
storibus in Judaea angeltis apparuit, atque ad ad- (Moral. xxxv, c. 8, H. 15.) Sancii apnstoli gratia
orandum huuc ab Orienle Magos non angelus, sed sepliformis Spiriius implendi, vocante Christo, duo-
stella perduxit. Quia utique, Judxis tanquam ra- decim sunt electi. In quatuor enim mundi pariibus
tione utentibus, raiionale animal, id est angelus, Trinitatem, quae Deus est, innolescere miilebantur.
ratione Duodecim ergo electi sunt, ul eliam ex ipsius numeri
prsedicare debuit ; geniiles vero , quia uli
nesciebant, ad cognoscendum Dominum non per ralione causa claresceretqttod per qiiatuor infimatria
vocem.sed per signa ducunlur; cum et illis pro- suinma praedicareut. (Lib. i in Ev., homit. 5, n. 1.)
et istis Ad unius jussionis vocemPelrus et Andreas, reliotis
phetiaetanquam (idelibns [non infidelibus],
signa tnnquam inlidelibus jnon fidelibus| (/ Cor. xiv, retibiis, secuii sunt Redemplorem. Nulla liunc facere
22) data sunl. (Num. 6.) Nos, qui gremio sanctae adhuc miracula viderant; nibil ab eo de prscmio
Ecclesise conlinemur, nalo Domino offeramus au- seternse reiributionis audierant; et tamen ad ununi
runi, ut hunc ubique regnare faleainur ; offeramus Domini praeceplum hoc quod possidere videbanlur
thus, ut credamus quod is qui in lempore apparuit, " obliii suni. (Num. 21.) Negotiatores nosiri sancii
Deus anle tempora exslilit; offeramus myrrham , ut apostoli perpelnam angelorum vilam,dalis relibus et
emn qucm credimus in sua divinitaie impassibilem, navi, mercali smii. ^Estimationem quippe pretii non
creilainus eliam in noslra carne fuisse morlalem. habet regnum Dei, sed lamen lantum valet quanlum
Nato Regi ccelorum aurum offerimus, si in couspe- habes. ( Num. 4.) Saneli apostoli per Medialorem
ctu illius claritate supernse sapientiae resplendemus; Dei alque hominum vocati, studuerunt in hoc saeculo
thus offerimus, si cogitationescarnis per sancta ora- nil amare, nil unquain appeiere. Quos bene Isaias
lionutn studia in ara cordis incendiinus, ut suave inluens : Qui sunt isli, aif, qui ul nubes volant, et
aliquid Deo per ccelesie desiderium redolere valea- quasi columbmad fenestras suas (Isai. LX, 8) ? Vidit
mus ; myrrham offerimus, si carnis vitia per absti- quippe eos terrena despicere, mente cceleslibus pro-
nentiam mortificamus. pinquare, verbis pluere , miraculis coruscare. El
CAPUT II. quos a terrenis contagiis et sancta praedicatioet su-
blimis vita suspenderat, hos volantes columbas pa-
De prmdicationeCkrisli. riter et nubes appellat. Quasi columbseergo ad fe-
(Lib. I in Ezech., Itomil.9, n. 19.) Si virtules suas nestras suas sunt elecli, qui nihil in hoc mundo con-
omnipotens Deus taceret, eum nullus agnosccrel, _ cupiscunt, qui omnia simpliciter aspiciunt, et in his
nulius amarel. Virluies ergo suas annuntiat, non ut quse vident rapacitatis studio non trahuntur. Scri-
laudibus suis ipse proficiat, sed ut hi qui liunc ex plum quippe est: VerboDominicoslifirmati sunt, et
sua laude cognoverint, ad pcrpeluam hacreditalem spiritu oris ejus omnisvirtus eorum (Psalm. xxxn, 6).
perveniant. (Moral. xvm, c. 7, n. 14.) Idcirco Deus ( Lib. ii in Evang., homil. 50, n. 7.) Verbum enim
laudes suas indicat, ul valeamus cum audientes co- Domini Filius est Patris : coalorum igitur virtus de
gnoscere, cognoscenles amare, amantes sequi, se- spiritu sumpta cst, quia mundi htijus potestalibus
quenles adipisci, adipiscentes vero ejus visione per- aposloli coniraire non prsesumeretit, nisi eos sancii
frui. Virtutem, inquit Propheta, operum suorum Do- Spirilus forlitudo solidasset.
minus annuntiavit populosuo, ut dcl illis hmreditalem CAPUT IV.
gentium(Psalm. cx, 6). Ac si aperte dicat: Idcirco De incredulilatevel tmviliaJudmorumerga Chrislum.
fortitudinem suae operationis insinuat, ut eam qui (Moral.xxxv, c. 14, n. 26.) Isaaccaligantibusoculis
audieril donis ditescat. (Lib. i in Evang., homit. 19, Judros significntperfidiacordis sui caecatos,quorum
n. 5.) Davidpropheta ait: Annunliavi ct loculus sum, et nolilia prior etignoraniia postcrior bene ae brevi-
multipiicati sunt super numerum (Psalnt. xxxix, 6 ). ter designatur (Gen. xxvn). Qui dum Jacob lienedi-
Annuntiante Domiuo,super numerum muhiplicanlur D ceret, et quid ci eveniret in futuro videbal, et quis
fideles, quia nonnunquam etiam bi ad fidem veniunt illi praesensassisteret, nesciehat. Israeliiarum popu-
qui ad eleclorum numerum non pertingunt. Hic lus prophelise mysteria accepit, sed tamen caecos
enim fidelibus per confessionem admixli sunt, sed oculos in contemplatione tenuit, quia eum praesen-
propter vilam rcprobam illic numerari in sorte fide- tem iion vidit dequo tatn multa in futuro praevidit.
lium non merentur. (Moral. xxv, c. 8, n. 21.) Pro- Anle se enim positum neqnaqiiam cernere valuit,
pheta inluens lantos, vocanie et annuntianle Do- ciijus advenlus poteniiam longeante nunliavii. (Lib.
roino, spccieienus credere, quanlos nimirum cerltim i in E:., homil. 10, n. 2.) In omnibus signis quacna-
esl elictorum numerum summamque transire, ait: sccnte Domino, vel moriente, monslrata sunt, con-
'
Multiplicalisunt super numerum (Psaltn. xsxix ,6). siderandum nobis est quanta fuerit in quorumdam
Ac si diceret: Multis Ecclesiam intrantibus, etiam Judseorumcorde dtirilia, quae hunc nec per prophe-
bi ad fidemspecielenus veniunl qui a numero regni tioedoiium, nec per miracula agnbvit. Omnia ele-
coelestisexcludunlur, quia eleclorum summam, sua menla auctorem suum venisse lestata sunt. Ut enim
videlicet multiplicitate, transcendunt. deeis qusedamusu humano loquar, Deum Iiunc eceli
esse cognoverunt, qtiia protinus slellam miserunt.
PATROL.LXXX. 25
773 TAIONISC^SAHADGUSTANI EPISCOPI 780
Mare cognovit, qnia shb plantis ;ejus se calcabile A ^ nas calefaciebatse (Joan. xvm, 18). Jam Petrus in-
praibuit. Tena cognovit, quia eo morienle conlre- tus a charitatis calore lorpuerat, et ad amorem prae-
muil, Sol cognovit, quia lucis suai radios abscondit. scntis sseculi, qtiasi ad perseCutorumprunas deside-
Saxa et parieles cognoVerunt,quia lempore mortis rio acstuante se calcsccbat". (Prmfal. I. iv Moral.,
ejus scissa sunt. lnlernus agnPvit, quia hos quos te- c.i.) Gelboe monles superba Jtidaeorum corda si-
nebat mortuos reddidit. Et lamen hunc, quem Do- gnificant, qusc dum in bujus mufidi desideriis de-
minumpninia insensibiliaelementa senserunt, adhuc fluunt, in Ciirisli, id est nncti, se morte miscuerunt.
infidelium Judoaoruin corda Deum esse minime co- Et quia in eis unctus Rex corporalilcr moritiir, ipsl
gnoscunt, el duriora saxis, scindi ad poenitendiim ab omni gratioerore siccanlur. tlebraeorum superbce
nolunt; eumque confiteri abnegant quem elemeiita, menles primitivos fructus npn ferunl, quia in Ue-
ut dixiiiius, aut signis, aut scissionibus Dcumclama- demploris adventu ex pafte maxiina in jierftdia rc-
lant. NonrittlliJudscoruni, ad damnalionis suse cu- maiienles, primordia fidei sequi noluerunt.' (Moral.
inulum, euui, quem natum despieiiint, nasciiurum lib.. xxvn, c, 26, n. 49.) Judoeorum persequentium
longe ante praescieruni. Et non soluni quia nascere- corda, nunquid antrum diaboli non fuerunt? In quo-
tur noverant, scd eiiam ubi nascere.tur. Nam ab He- rum diu consiliis latuit, sed repetite vocibus erupit
rode requisili, locuin nativiiaiis cjus expiimunt, B 1 clamantium : Cruciftge, crucifige(Joan. xix, 6). Et
jjueni de Scripturae aueloritaie didicerunl. Et testt- quia ad laceraiionem mentis pcrtingere tenlatido non
monium proferunl quod Rethlehem bonorari nalivi- poluit, in Redemptore noslro ad morlem carnis
tate novi Ducis ostendilur, ut ipsa eorum scientia anbelavit.
etillis fierel lesiimonium darnnaiionis, et nobis aci- CAPUT V.
juloriuri) creduliiaiis. Judaicum populum bene Isaac, De passione el morleJesu Christi.
cum Jacob filium suum benedicerel, designavit.quia (Moral. xn, c. 12, n. 16.) Passioni Dominus ap-
celiganiibus pculis el propltelans in prsesenii (ilium propinquanSj infinnanliuin in se voeem sumpsit, eo-
non vidil, cui tam niulla in poslcrum prarvidit; quia rumque limorem ut abstrahcrel suscepit, dicens:
nuuirum Judaicus populus propliciiaespiriiu plenus, Paler mi, si possibile est, transeat a me calix iste
el cscctis, eum de quo mulla in fultiro praedixit inL (Matih. xxvi, 59). Et rursum par obedienliam virn
prsescnii positum non agnovit. (Moral. xxix, c, 26,,- fortitudinis oslenderrs, ait: Verumtamennon sicul
71. 52.) Tiniuerunt Judaei n.e Iocum atque genlem, ego volo, sed sicui tri. Ut cunihoe jmmiiiel quod fieri
non occiso Domino, perderent; Sed cur isia miseris: nolumus, sic per infirmitalem pelamus ut non fiai,
eveneruni? quia eorum cordibus defuit selcniitaiisi quaienus per forlitudineni parati simus ut voluntas
scientia, el nullo eos refecit pobulo viriditatis inier-. • Conditoris nostri cliam contra noslrain volutilalem
«33 doclrina- (Moral. lib. xvm, c, 52, h. 51.) Syn- fiat. (Moral. n, c. 58, ». 62.) Redemplor noster in-
agoga, quse mandala Dei per Legcmprotulit, nasccn- terrogatus passipnis tempore, Dei se Filium tesla-
tem Ecclesiam persequens, imidise sese igne GOII- tur. Unde ct conquirenles dicunl: Quid acilmccge-
sumpsil. An non semnlationissuaa facibus ardebat, mus leslibus? eccc ipsi audivimusblasphemias(Matih.
cum Rcdemploris noslri signa conspiciens,per quos* xxvi, 65). Sed cpntra Deum stuUe nil dixii, quia
dam suos dicerel: Quidfacimus, quiahichomo multai vera loquens, hoc de se infideltbus eliam inoriendo
tigna facil (Joan. xi, 47)? Vel ccrte : Videlisquia ni- inlulit quod paulo post Redeniptor omnibus b resur-
hii proftcimus. Ecce lolusmundus post eum vadit. Vi- gendo monslravii. (M-oraLxxxni, c. 15, «. 51.) Dia-
debanl Judsci unde converti dcbuerant, alque exinde! bolus eonfessus fueiat Filium Dei (Mallh. vm, 29),
perversiores fiebant. Quaerebantexstinguere quemi sed lamen purum illum homineiu mori credidit ad
cernebant mortuos vivificare.In orc lenebant Legetn,, ctiJHSmortem Judseorumpersequenitum aniinas con-
sedLegispersequebanturauctorera. (Moral. lib.xvn,, ciiavit» Sed in ipso tradilionis tempore lardc jam
c. 55, n. 54*) Redemptor noster,. piiusquam se ai cognovisse intelligiturj quod illa ejus morte punire-
JudaeistetiGri permilteret, perseculores suos requi--_j tur c,-Unde et Pilati conjugem soniniis terruit, ut vir
sivit, dicens: Quem qumritis? Gui illico responde-" • illius a Justi perseeulioite cessareU Sed res interna
runt: Jesum Nazarenum (Joan. xvm, 4). Quibus; dispeiisafkme disposita nulla valuit roachinaiione
cum repenle diceret: Ego sum, vocem seluminodoi refragari. Expediebat valde ut peceatorum moriem
rnilissimaeresponsionis edidit, et armatos peisecu-- juste niorienlium solverel mors jusli injuste mo-
tpres suos protinus in terram stravit. Quid ergo fa-- rientis. Quod qtiia diabolus usque ad temptts passio-
cturus cst, cum iudicaturus venerit, qui una voce> » nis illius ignoravit, quasi mere avis illusus, divinila-
bosles suos perculit, eliam cum judicandus venil?? tis ejus laqueum perlulil, dum humanilalis ej;;s
Quod est illudjudicium quod jmmorlalis exerit, quii eseam momorditi (Lt^u tn Evany. hemil; 21, n. 7.)
in una voce non potuit ferri moriturus ? Aul qtiis. ;. Si passionis tempare Ghristus de cruce descenderet,
ejus iram toleret, cujus ct ipsa non poiuil mansue- nimirum insultanlibiis cedens, virtutem nobis p.a-
ludo tolerari? (Morat. lib, n, c. 2, n. 2.) De negaturo) tientiaenon demonstraret. Sed exspectavit paiilutuin,
Petro prsemiuilur : Quia frigus erat, el slans ad pru- toleravil probrn, irrisiones susiinuii, seivavit patieu-
•Edit., infirmitalcmsliiditteretalebal. c Edit., quod ipse illa.
h Edit., rcaemptisomnibut.
 jsji SENTENTIARUMLIB. II. 782
liam, distulit adrriirationem; et qui de cruce descen- A
J juxla hoc quod scriptum est, corde ereoeret ad jii-
dere noluit (Matth. xxvn, 42), de sepulcro surrexit. siitiam, ore confiterelur ad salutem (Rom. x, 10).
PIus igitur esl de sepuJcro resurgere quam de cruce Confilehatur Deum latro quem videbat secum Im -
descerixlere.Pliis fuit mortem resurgendo destruere mana infirmitate moricntem, quando negabant apo-
quarii vitam descendehdo servare. Cum JudaeiCnri- stoli eum quem miracula viderant divina virtute fa-
sitim ad insuliaiiones suas de cruce descendere mi- cientem. (Nutn. 65.) Sed hi qui salvari homiiieu
nitne cernefehi, eum se vicisse crediderunt : nomen propriis viribus astriiunl. eamdem confessionem iio-
illius se quasi exstinxisse gavisi sunl. Sed ecce de niinis ab ipsius esse viriute hominis suspicanttir.
morie honren ejus per mundum crevit, ex qua hoc Qiiod si iia esset, in Dei laude Psalmista non dice-
infidelisiurba se exsiinxisse credidit; et quaegaude- ret: Confessioet magnificenliaopus ejus (Ps. cx, 5).
bal oecisum, dolel morluum , quia huncad gloriam Ab eo itaque accipimus reeta confiteri a quo nobis
suam cognoscit pervenisse per poenani. (Moral. et magna dantur operari. (Moral. xxix, 14, n. 26.)
xtv, c. 49, n. 57.) Cum ad crucis horam veiilum es- Dum Jesus angustias mortis petiii, fidem suam ih
set, Doiiiiuidiscipulosgravis ex persecutione Judaeo- genlibus dilalavit, atque ad innumera corda creden-
rum timor invasit: fugeruni singuli, muUeres asli- , titim sanctam Ecclesiam tetendit, cui per propheiam
lerunt, de quibus figuraliler recle beatus Job ait: " dicituf : Dilaia locum tenlorii lui, et pelles laberna-
Eiconsumpiis carnibus, remanserunttanlummodola- culorumtuorum exlende, ne parcas, tongos fac funi-
bia cjrca derilesmeos (Job xix, 20). Quasi ergo con- culos luos, el clavosluos consoiida.Ad dexleramenim
siiriimaiacarne, os Doniini pelli suse adhaesit, quia el ad Imvampenelrabis, el semenluum gentes hmredi-
foriitudo ejus, passionis tempore fugientibus disci- tabit (Isai. LIV,2). Quaelalitudo lerroe profcclo non
pulis, jiixia se niulieres invenit. Sietit equidem ali- fieret, nisi ipse prius et vitam quam novimus mo-
quandiu Petrus in Domini passione, sed tamen post riendo despiceret,' et viiam quam non novimus re-
terriius riegavit(Matlh. xxvi, 70). Stetit etiam Joan- surgendo monstraret. Redemptor noster in morle
nes, cui ipso crucis lempore diclum esl:' Ecce malcr sua nostroeoculos menlis aperuit, et quse esset vita
tiia (Joan. xix, 27). Sed perseverare minirne poiuit, quse sequerelur oslendit. Unde et hunc in Evange-
quia de ipso quoque scriptum est: quod adclescens lio ordinem lenens, discipulis dicit: Sic oportebat
quiddmsequebalurilluin amiclus sindonesuper nudo, Chrislum pati, et resurgere a mortuis die terlia, et
et teiiuerunteum: at ille,rejecla sindone, nudus profn- prmdicari in nomineejus pcenilentiamet remissionem
cjii ab eis (Marc. xiv, 51). [Lib. i in Ezecli., Iwmil. peccatarum per onmcs genies (Luc. xxiv, 46). Re-
8, n. 24.] Qui etsi posl, ut verba sui Redemptoris ** . , demplor noster, ut nos a mone redimeret, ad nior-
atidiret, ad horam crucis rediil, prius tamen terri- tem venit, et defectum noslrse carnis in suo corpore
tus fugit. Mulieresautem non solum non timuisse,' poenasque toleravit; qui prius quam ad crucis pati-
neque fugisse, sed etiam usque.ad sepulcrum slelisse bulum perveniret, teneri, conspui, illudi, alapis
memoraniur. De DominoJesu Chrisio anie passio- caid.ise periulit. Ecce ad quanla propter nosvenire
nem scriptum est: Ecce angeli accesserunt, el mini- probra consensit! (Moral. m, c. 16, n. 29.) Cum se
strgbani ei(Mallh. iv, 11). Sed tamen dum passioni pro nostra redemptione Dominus membrorum Sa-
propinquaret, ut bumanitalis ejus inurmilas mon- tanse manibus tradidit, quid aliud quam ejusdem
slraretur, rursum scriptum est de eo : Apparuit illi Salanse manus in se stevire permisit, ut unde ipse
angelus de cmlo confortans eum (Luc. xxn, 45). ln exlerius occumberet, inde nos exlerius interiusque
documenlo ergo uiriusque naturae huic et angeli mi- liberarel? Si Saiansemanus ejus potestas accipitur,
nislrare, hunc et angehts confortare describitur. ejus manus Redemptor noster juxta carnem pertu-
Unus in ulraque natura ; quoniam qui Deus ante sse- lii, cujus polcstalem corporis usquead spula, cola-
cula exstiiil, horao factus est in fine saeculorum. pbos, flagella, cr.ucem lanceamque toleravit. Unde
Cui ante passionem suam el angeli ministrant, et et Pilato, ejus videlicet corpori, ad passionem ve-
hunc angelus confortat. Post passionem vero atque TV T niens dicit: Non haberes in me polestatem,niti iibi
resurrectionem ejus, huic angeli ministra-re possunt,- essel dala desuper (Joan. xix, 11). Sed lamen hanc
sed jam huiic confortare non possunt. (Morul. xvm, poiestatem, quara conira se ei extrinsecus dederat,
c. 40, n. 64.) Libet inler hsec menlis oculos ad il- suis servire lucris intrinsecus compellebat. Pilatus
lum latronem ducere, qui de fauce diaboli ascendil scilicet vel Satan, qui ejus Pilati caput [exstilerat,
crucem, de cruce paradisum. lntuearaur qualis ad sub poteslate illius super quera potestalem acccpe-
patibulum venerit, et qualis a patibulo abscessit. Ve- rat tenebatur. Quia et superior ipse Redemptor no-
nit reus fraterno sanguine, venit cruentus, sed in- slerdisposuerat boc [quod] inferius accidens [Edit.,
terna graiia est muiatus in cruce. Et ille qui mortem aceedcns] a pcrseculoretolerabat; ut cnm ex mala
fratri ihiulit, morieniis Doraini vilam prsedicavit, di- menle infideliumsurgcret, utilitati lamen electorum
cens : Mementornei, Domine, dum veneris in regnnm omnium ipsa quoque crudelitas deserviret. Pie igi-
tuum (Luc. XXIII,42). Hujus lalronis in cruce clavi tur disponebat inlus quod semetipsumpati nequitef
nianus pedesque ligaverunt, nihilque in eo a poenis permiltebat fpris. (Lib. i in Evang., homil. 2, n. 1.)
liberum, nisi cor et lingtta, remanserat. Inspirante Redemplor noster, praevidensexpassione sua disci-
Deo tolum illiobtulit quod in se liberum invenit, ut pulorum animos perturbandos, eis longe anlo «'
785 TAIONISCESARAUGUSTANIEPISCOPI 78*
ejusdcm passionis poenam et resurreclionis suaeA sed in via dignalus est; quia mortem transitorie, id
gloriam prscdicit, ut cum morientem, sicut prsedi- est, ad triduuin contigit, atqne in ea morte quam
cium est, cernerent, etiam resurrecturum non dubi- contigil, nequaquamsicut nos usque ad finemsaeculi
tarent. remansit. Dum Christus die tertio resurrexii, quid
CAPUT VI. in ejus corpore, id est Ecclesia , sequatur osiendit.
Desimpla morte Christiet dupla nostra. Exemplo quippe monslravit quod promisit in prse-
ul sicut ipsum resurrexissefideles agnoscerent,
(Moral. /ifrviv, c 16, n. 51.) Ad delenda peccala mio,
hominttmante Bei oculos MediatorDei el hominum ita in se ipsis in fine mundi resurrectionis prsemia
venit, qui solam pro nobis mortem carnis suscipe- sperarent. Ecce nos per inorlem carnis usque ad
ret, et veram mortem delinquentiumper nmbram finemmundi remanemus in pulvere, ilie autem die
suaemortis delerel. Redemplor noster ad nos pia leriia ab ariditale mortis virtiit, et divinitalis suse
miseraiione descendit, qui in morle spiritus carnis- nobis poienliamin ipsa innovationesua;carnisosten-
k
que tenebamur; unam ad nos suam mortem detulit, dit : De torrente, inquit, in via bibit, proplereaexal-
et duas noslras quas reperit solvit. Si Redemptor tavit caput. (Lib. n, in Ev., Iiom.25, n. 7.) In humano
noster ulramque inorlem suscipcret, nos a nulla quippe genere ab ipso mundi inilio lorrens mortis
liberaret. Sed unam misericorditer accepit, et juste B ^ effliixerat; sed de hoc lorrente Dominusin via bibit,
titramque damnavit. Simplam suam duplse nostrae quia mortem in transitu gustavit. Atque ideo exalta-
coniulit, et duplam nostram moriens subegii. Media- vit caput, quia hoc quod moriendo in sepulcro
tor Dei et hominum bomo CbristusJesus non imme- posuit, surgendo supcsr angelos elevavit; et inde
rilo tino die in sepulcro et duabus noclibus jacuit, , antiquum hostem in scternum perculit, unde saevire
quia videlicet lucem suse sirnplse morlis tenebrisi contra se manus persequentiumtemporaliler permi-
duploe morlis nostroeadjunxit. Qui ergo solam proi sil. (Lib. n in Ev., Itom.21, n. 7.) Sarosonille fortis-
nobis morlem carnis accepit, umbram morlis per- simus Redemplorem nostrum significavit, qui cum
tulit.el a Dei octtlis culpam quam fecimus abs- Gazam civilatem Philistinorum fuisset ingressus,
cbndit. Phllistaei ingressum ejus cognoscentes protinus,
CAPUT VII. civitaiem repente obsidionibuscircumdederunt, cu-
De resurreclioneChritti. slodes deputaverunt, et Samson fortissimumse jam
(Morai. iib. xxxi, 49, n. 99.) MediatorDei et no-- comprehendissegavisi sunt (Judic. xvi, 1,2, 5.) Sed
minum bomo Christus Jesus instaurare omnia vcnit,, quid Samson fecit agnovimus. Media nocte porias
ui, redemplo humano genere, illa angclica damnaj " civilatis abstulit, ct montis verticem ascendit. Quem
safciret, et mensuram ccelestis patriae locupletius s hoc in facto nisi Redemptorem nostrum Samson ille
fortasse cumularet. Propter hanc instaurationema» significat? Quid Gaza civitas nisi infernum signili-
de Palre diciltir : Proposuit in eo, in dispensatione e cat? Quid per Pliilistaeosnisi Judaeorumperfidia de-
ptenitudinis temporum, inslaurareomnia in Chriito,, moristralur? Qui cum morluum Dominumviderunt
qnmin cceliset qucein terra sunt in ipso (Ephes. i, 9,, [Edit., viderent], ejusque corpus in sepulcro posi-
11)).'In ipso quippe reslauranlur ea'quae in terraa lum, custodesillico depulavcrunt. Et eum, qui auctor
sunt1,dum peccatores ad justitiam convertunlur. In n vitaeclaruerat, in inferni claiistris relentum, qtiasi
ipso reslauraiitur ea qtisein coelissunt, dnm illuc c Samson in Gaza, se deprehendisse loelaii sunt.
humiliati homines redeunt unde apostatae angei!i Samson videlicet media nocle non solum exivit, sed
superbiendo cecJderuul. (Lib. l in Ezeclt. homil. 8,, eiiam portas tulit; quia profecto Redemptor nosier
n. 25.) UnigenitusPatris per hoc quod homo faclus is ante liicem surgens, non solum liber de inferno ex-
est infra angelos fuit, sicut de eo scriptum csl: ivit, sed ipsa etiam inferni claustra desiruxil. Porias
Minuhli eum paulo miniis ab angclis(Ps. vni, 6). ). tulit, et verlicem montis subiit, quia resurgendo
Resurgeris atitem et ascendens in coelos, omnibus is clausirainfcrni abstulit,eiascendendoccelorumregna
' pcnelravit.
angelicis pnlesiatibus praesidel, sicut de eo illic
ic p (ApudPaterium, lib. vi, cap. 7.) Samson
rursutn scriptum cst: Omnia subjecisli sub pedibus i$ ille virtutis robore validus, dum viveret, paucos oc-
ejtts (loid. 7). El sicul ipsc ail: Data est milii onmis
I» cidit; everso vero leinplo maximam adversariorum
polettat incmloelin lerra (Matlh. xxvin, 18). [Moral. /. suorum mulliludinem etiam ipse moriens stravit.
lib. xiv, c. 55; n. 68.] Redemptornoster suscepit ,jt Christo iiaque Domino nosiro proedicante, pauci
mortem, ne mori liineremus. Osteudit resurreciio- ). crediderunt; innumeri vcro gentilium populi viatn
Tiem.utnos resurgere posse conlidamus.Unde et vilse illo morienle seculi sunt. (Moral. 29, c. 14, n.
camdemmoricm non plusquain triduanain esse vo- 0- 26.) Rcdemptornoster, dtim adhuc passibilis vire-
luit, ne si in illo rcsurrectio differrettir, in nobis is ret, superbos perlulii; passibiliavero vilae mortuus
omnimododesperarctur. David prophetade Rcdem- 1- stravitc; quia nimirum Dominusab elatione super-
plore nostro ail: De lorrente in via bibit, propterea w biaepaucos, cum viveret, plures vero, cum lemplum
exattavii capul (Ps. cix , 7). Quasi enim de quodam m sui corporis solverelur, exstinxit; atque electos
flumine nostrae passionis non in mansionebibere5, ex gentibus quos vivendo sustinuit simut omnes
8 In edilione PP. S. Mauri, prmruplienem. e Ed., a passibiiivero vita. Alii vero Codd., a yas-
* Edit., «(..... ostenderel. «6(7»verovitamullos, dum moreretur.slrarit.
785 SENTENTIARUMLIB. II 786
moriendo proslravit. (Moral. 29, c. 12, n. 25.) A i fuero a terra, omnia trahain ad me iptum (Joan. xu,
ab inferno re-
Scriptuin est: Positisti profundum marit viam, ut 32); omnia videlicet electa. Nonenim
transirent liberaii ( Isa. u, 10 ). Si divini more diens Dominus, electos simul et reprobos traxit, sed
eloquii mare s«culum debet intelligi, nil prohibet illa exinde omnia sustulit quae sibi inhsesisse prae-
Dominus dicit :Ero nion
profunda maris iiiferni claustra sentiri. Quod pro- scivit. Per Osee prophetam
fundtim maris Domimispeliit, cum inferni novissima, tua, o mors: ero nwrsus tuus, inferne (Ose, xm, 14).
clecioruiii suorum animas creptnrus, iniravii. Hoc Quod cnim occidimus, agimus ut penitus non sit..
abstrahimus
namque profunduin inaiis ante Uedemploris adven- Ex eo enim quod niordemus , parlem
lum non via, sed carcer fuit, quia in se etiam bo- pariemque reliiiquimtis. Quia ergo in electis suis
norum aniinas, quamvis non in locis pcenalibus, fnnditus Dominus occidit mortem , mors mortis ex-
clausil. siitit; quia vero ex inferno parteni abstulit partetn-
CAPUT VIII. que rcliquit, non oecidit funditus, sed momordit
De sanclis qui anle incarnationemChrisli inferni clau- infernum : JEro, inquil, mors lua, o mors; id est, in
stris delinebantur. electis meis te funditus perimo: Ero morsus tuut, in-
(Mor. xn, c. 9, n. 15, 14, 15.) Ante Redemploris ferne; quia sublatis eis, te ex parle transfigo. (Moral.
nostri inearnalionem justorum animaenon ila ad in- ]Bxni, 45, n. 48.)Omnes electi, qui ante adventum
fernum descendisse creduniur ul in locis poenalibus Redemptoris noslri in hunc mundiim veneritiU,
tenerenlur. Sed esse superiora inferni Ioca, esse alia qtianlamlibet virtutem jtistiiise haberent, ex corpori-
inferiora credenda sunt: ut et in superioribus justi bus educti, in sinu ecelesiis patriae statim recipi nullo
requiescerenl, et in inlerioribus injusli cruciarentur. modo poleranl, quia necdum ille venerat qui inferni
Oinnis homo, quamvis mtindoeprobatoequevitse fue- claustra sua descensione solveret, et justorum ani-
rit, ante advenlum Medialoris Dei el hominis ad in- mas in perpelua jam sede locaret. Unde beatus Job ,
ferni claustra descendere dubium non est, quoniam afflictioiiemsentiens, et adhuc differri retributionem
homo, qui per se cecidit, per se ad paradisi requiem justorum sciens, aple subdidit: Si sustinuero, infer-
redire non poluit, nisi veuiret ille qui suae incarna- nus domusmea cst, et in lenebrisstravi lectum meum
tionis mysterio ejusdem nobis paradisi iier aperiret. (Job. xvn, 15). \Cap. 44, n. 49.] Priores etenim san-
Unde recte beatus Job Dotninum poslulat, dicens : cli a corporibus educii adhuc ab inferni locis liberari
Quis mihi tribuat ut in inferno prolegas me (Job. xiv, non poterant, quia necdum venerat qui illuc sine
15)? Psalmisla quoqueait: Eripuisti animam meam ex culpa descenderet uteos qui ibi tenebanlur ex culpa
inferno inferiori (Psatm. LXXXV, 15). Reaius Job ante _ liberaret: ut et pro originali noxa adhuc illuc de-
adventum Christi ad infernumse descendere sciens, * scenderent, et tamen ex propriis actibus suppliciuin
Condiioris sui illic protectionem poslulat, ut a locis non haberent. Grave taediumelectis fuit post solu-
pcenalibusalienus existat, ubi, dum ad requiem du- lionem carnis adhuc speciem non videre Creatoris,
citur, a suppliciis abscondatur. Unde subjungit: Ut quod laediumnon immerito beatus Job tcnebras vo-
abscondasme, donec transeat furor luus (Ibid.). Furor cat. Sed quia lioc ex pcena inlirmitatis venil, recte
eienim omnipoteniis Dei in hoc quotidie vim suoe eamdem mox inlirmitateiu siibdidit, dicens : Pulre-
districlionis peragit, quod viventes indignc dignis dini dixi: Paler meus es; Maler mea et toror mea ,
suppliciisdemergit. Furor Dei nunc equidem transit, vermibus(Job. xvn, 14). [Cap. 45, n. 48.] Nos omnes,
sed in fine penransit; quia modo agiiur, sed in' qui auctoris nostri gratia redempli suinus, hoc jam
mundi termino consummaiur. Qui lamon iste furor. coelesiimunere a babemiis, ut ciim a carnis nostrae
;
quantnm ad electorura auimas, in Redemptoris nosiri1 habiialione subiraliimur, mox ad coeleslia praemia
adventu pertransiit; quia eas ab inlerni clauslris ad' ducamur. Quia dum Conditor ac Redempior nosier
paradisi gaudia MediatorDei et hominum , duin ipse! clauslra inferni penetrans, eleclorum exinde animas
illuc pie descenderet, reduxii. Justorum animse perr eduxil, nos illuc ire non patitur unde jain alios de-
Mediatoris adveulum erant quaudoque ab inlerni scendendo liberavil.
'
JJ (Moral. lv, c. 29, n. 56.) Prius-
locis quamvis non pcen.iiibusliberandse. Hoc quoque1
qiiani Redemplor nosler morte sua humani generis
beatiis Job praevidet, el pelendo subjungit: Et con-
pcenam solveret, eos ctiam qui ccelestis patrise vias
sliluas mihi lempus in quo recorderis mei (Ibid.). At' seclati sunt,
post egressuui carnis inferni elauslra
ubi venil plenitudolemporis, tnisit Vens Filium suum' tenueruni: non ut
pceua qtt.isi peccatores plecteret,
cx
factum muliere, factum sub lege, ul eos qui stib tege3 sed ut eos in loeis rcmotioribus quiescenles, quia
eranl redimerct(Gal. iv, 4). Advonium Hedemptoris' necdum inlerccssio Mediatoris advcneral, ad ingres-
nostri virDomini Job proestolans,in quo erant multi' siini regni rt';.lns piiin:c eiilpae prohiheret. Juxia
etiain ex geulililale liberandi, ait: Licel hmccclesin' Redemptoris nosiri tesiimonium, dives qui apud in-
corde luo, lamenscioquia iinivcrsorummemineris(Job. feros torquetur in sinu AbrabaeEleazarum requiesce-
x, 15). Apud omiiipoloiiiem Doininiini lempus sibi1 re contemplaiur (Luc. xvi, 19). Qui profecto si adliue
constiiui suae recordaiionis pelit, dicens : Ecce ex- in imis electi non e-seni, hos ille in tormentis posi-
specto ul restiiuas mihi lempus in quo reoirderiss tus non vidcrct. Uude et isdem Redempio.r noslet
mei. In Evangelio Dominus dicit: Et ego si exaltatus8 pro uostroeculpae debilo occumbens, inferna pene-
a In edil. PP. S. Mauri, cmicslismunms.
787 TAIONISCESARAUGUSTANIEPISCOPI 788
Irat, ut suos, qui ei inhseserant, ad ccelestiareducat. AJ quit, muliiplicabisel conturbabiseos. Ac si diceret:
Sed ;quo nunc homo redempios ascendit, illuc pro- Dum verba praedicationisnon audiunt, per proedican-
fecto, si peccare riolulsset, etiam sine redemptione tium mirnciilaconturbaniur. Per Hnbacucpropheiam
perlingeret. diclum est: In luminejacuta lua ibunl, in splendure
CAPUT IX. fulgoris armorumtuorum (Habac. m, 11). Jacula Dei
De sanctis aposlolis, et prmdicattoneeorum. in Iumine ire, est verba ejus aperla veritale reso-
(Moral. lib. IX, c. 9, n.' 10.) Ccelorumnoniine apo- nare : VerboDomini cmlifirmati sunl, el spiritu oris
stolofum praedicanlium cop.leslisviia signaiur. Ipsi ejus omnisvirlus eorum (Ps. xxxn, 6). [ApudPater.,
igilur cceli,ipsi sol in sacra Scriptura esse memoran- xi, 68.] Quid coelorum nomine nisi saiicii apostoli
liir : coeli scilicet, quia intercedendo proiegunt; sol desigiiantur?qiii verbis pluunt et coruscani miracu-
autem, quia proedicando vim luminis ostendunt. lis, quoriiiii virtus ex dono Spiritus conforlalur.
GumJudsea saevieiisad vim persecuiionisinfremuit, (Lib. n in Evang. hotnil. 50, n. 7.) Quot ergo bona
aposiolorum vilam Dominus in cunctarum gentium sunt proedicanlium^,quasi tot sunt ornamenla ccelo-
cognitione dilatavit; et dum illa per judicium in riim. VerboDoniini ccctifirinaii sum. Verbum enim
muiido capliya dispergitnr, isti ubique per graliam DprniniFilius est Patris. Scd eosdem ccelos, vide-
iri lioiioreni tenduntur. Angusii cceJi fucrunl, cum '9. Iicet sancios ap.ostolos,ut tota simul Trjnilas oslen-
una plebs lot egfegios prsedicatores ienebat. Quis dalur operata , repente de sancli Spjriius diviniiate
cnim geiitiliumPetrum npsset, si in solius Israelitict adjungilur: Et sphilti oris ejus omnis .virfusfior.um
populi prscdicaiione remanerct? Quis Pauli virltncs (jPsal. xxxn, 6). Cpelorumyirlus d.e spirj.tu s.uiupta
agnos,cerel,nisl hunc Judaeaad noslfam liplitiam per- es.t, quia sancii apostoli ni.undl hujus ppiestaiibus
sequendo transmisisset? Sancti apostoh, qui flagris cpntraire non proesumeren.i,nisi .eps sapcti Spiriips
ct cpntumeliisab Israeliiica plebe iepulsi stint', per fpriiiudo.solidasset.(Morqt. xix, c. 5P, »t, 55.) Ilinc
mtindi fliies bonorantur, quia secfeti rnira dispensa- deiiique scriptum test: Cumsagiifi»el .a.rc,u faigyediun-
iioiie'cPnsilii prsedicatores suos Domiiius, unde tur W.uc(Isai. vn, 24); quia nimirum sajtictiapostoli
perniisit in una gente oppririii, fecitiii mundi cardi- ad ferieudum. gcnlilis yitoe .duriiiam.,cum districtis
nes in.dedilatari. (Moral. xx, c. 20, n. 58.) Egregius verbpruii}spicujis ycnerunt. (Lib+u jn Ev., homil.
PsHlniistaDavid ait: Prm fulgore in conspecluejus 29, n, 2.) Cum .saitctos appstplos ad prsedicanduai
nubestransierunt; grandoetcarbonesignis (Psal. XVH, Veritas mittit, quid aliud in mupdp facit, ,njsi grana
15). Praifulgore enim nubes transierunt, quia prse- seniini.s spargit, et pauca grana xn,ilti,tin seroiue, ul
diealures saiicli uit)versa""mundispaiia miraculorum „ mu,li,ar,umniessiuni frpges recipiai ex Rpstra fid.e?
tlariiate perctirrerunt. Qui eiiam grando et cafbories ' iNegue.eniniinunivers.pmjijidptanja fldelinm messis
ignis vocati sunt, quia et per correptionenf feriunt,; exsufgeret, sj de inanu Domini super r.atioiiabilem
et per charitaiis flammam accendunt. Sanciorin» lerraip ijla elecia grana pra?^jcajitium sparsa non
libera increpatio nalura grandinis convenienler ex- fuissent .*•»jpsappr^e VeritaiSdiscipulisjii,t.: E,urytei
pfimitur; grando enim veiiienspercutit, liquafarigat. in mundum un%vcxsum, .mmdicpieEvangefiiini omni
Sancti aulem viri corda aiidientium exlerrentes fe- crjeqturm(Marc, xvi, J5), Pptest .eiiam pmnis crea-
riunt, et blandienles infundunt. Nam uuemadmodutii tprae nomine o.mnis na,tip gentiuni designari, Ante
feriuni, proplieta testalur dicens: Yirtutemterribilium etenim appstplis diclumfuerat: Jn viam gentiumne
luorum dicent, et maynitudinemluamnarrabunt(Psat. abieriiis(Mailh,x,5), Nync aute.mdicitur: Pradicalc
cxuv,6).-Et quemadmodum blandientes rigent, se- Evangeliumomni crcaiurm. U,t scilicetprius a Judsea
cuius adjitnxit: Memoriamabundaniimsuavitatis lum appsiplpruni repulsa proedicalip,.tunc Jipbisiii adju-
eruclabunl, et in tiia justitiu exsultabunt (Ibid.l). tprium.fierei, cuni hanc illa ad damnatipnissusel.esli-
[Moral, xxvn,c.H,u. 20.] Scriptum quippe esuFul- moniuin superba repulisspt. (Lib.uiit Ezech., homil.
yura multiplicabit,et conturbabiseos (Psal. CXLHI, 6, 2,,3i. .15.) Dnni enim persecuiio in Judsea agitur,
sec. LXX). Per has ergo nubes lumine suo Dominus apostolorum prtcdical.ioin universo mundo
Ijsancla
lulgurai.quia per praedieatoressanctos insensibilitatis dispersaest.
nostraetenebras etiam rniraculisilluslrat. (Num.21.) CAPUT X.
Cumque nubesistac, scilicet sancti apostoli, verbis De sanctis evangelislis
pluunt,cumque miraculisvim coiuscaclucisaperiunt, (IJb. ) "i Ezech., homii.4, ». 1.) Quatuoranima-
exlremos etiam mundi terminos in divinum atnorem lia, quse sacra soepe numerat Scrip.lura, quatuor
convertunt. Fulgura, inquit, mttliiplkabiset conlur- evar.gelisiasdesignant, sicut ipsa uniuscujusque libd
babit eos. (Moral. xxx, c. 2, n. 6.) Fulgura quippe evangelici exordia teslantur. Nam quia ab humana
ex nubibus exeunt, sicut mira opera ex sanclis prse- generalione ccepit, jure per hominem Matlhaeus;
dicatoribus oslenduntur. Qui, ut ssepe dicium esl, quia per clainorem indeserlo, recie per leonemMar-
idcirco nubes vocari solent, quia et coruscant mira- cus; quia a sacrificioexorsus est, bene p.ervitulum
culisel verbis pluunt. Iluraana corda postquam per Lucas; quia vero a divinitate Verbi ctepit, iligne per
sanctorum praedicatioiiem mota non fuerint, isiis aqiiilain sigfiifiealurJpannes, qui diccns : In princi-
niiraculorum fulgoribus conturbantur. Fulgura,,\n- pio eral Verbum,fAYerhumerctlapud Deum,.et Deus
= Ed., non venittent.
 789 SENTENTIARUMLIB, II. 78fj
erai Vetbtm (Joau. i, l);duro in ipsam divinitatis5 A i dem Dornini incarnatione ad fidei viriutem soiidati
substanliam iniendii, quasi more aquilse pculos ina snnt, e.t in igne perscculipnis multis trihulaliotiibus
Solem fixit. Electi omnes, quia membra sunt Rerr afflicti. (lbid,, hom. 5, n, 1.) Si requiras quid Mat-
demptoris noslri, ipse autem Redeniplpr nosterr thaeus de inearnationc Domini sentiai, boc niiniruiu
caput cst oninium cleclorum; per hoc quod membraJ fienlit quod Mareus , Lucas et Joannes. Si quseras
ejns figurata suiit, ni! obstat si eiiam in l;js omnibuss quid Joannes genlial, ltoc prpculdubioquod Lucas,
et ipse siguetur. Ipse tiiiigeiiiiiisDei Filius veracilerr Marcus et Matiiiaeus.Si requiras qtiid Marcus, hoc
faetus esl bomo; ipse in sacrifieio nostraeredemplio- quod Maithaetis,Jpnmies el Lucas. Si quaeras qtiid
nis diguatus esl mori, ut vilulus : ipse per virlulem1 Lticas, boe quod Joanties, Malllioeusel Marctissentit.
suoeforiiludinis surrexii, ut leo. Leo eliam aperiis3 Qiialnor evaiigelisiarum lacies uni stint, quia notitia
oculis dormire perhibelur; quia in ipsa morlc, in1 fidei, qtia cognoscnntur a Deo, ipsa est in uno quoe
qua ex hunianiiaie Uedemptornosler donnire potuit,, est sinml in quatuor. Qttidquidcnim in uno invette-
ex diviniiale sua iinniortalis permanendo vigilavit. ris, hociii omnibussimul qualuor recognoscis[£rft7.,
Ipse etiam pnst resurrcctionem suarn ascendeus adI recie cognoscis]. Quamor evaugelisioeoninipoienlis
eoelos,in supcrioribus est eleyattts, nt aqtijla. Totum1 Dei Filium Dominum Jesum Chrislum concorditer
cgo siinul nobis cst, qui et nascendo hpmo et mo-' * proedicant, et ad divinilatem ejus menlis ocnlos le-
riendo viiulus, ct resurgendo leo, el ad cceios asccn- vantes, pcnna conienvplalionisvolant. Evangelistarttm
dendo nquila faclus est. Sed quia per hoecanimaliai facies ad humanilalem Domini perlinent, penme ad
cvangelisiasquatuor, et sub eorum specie s.Unulper- divinitatem; quia in eo , quem corpnreum conspi-
fectos omnes superius signilieari diximus, reslat ut' ciunt, quasi faciem [Edil., facics] intenduni. Sed
quomodo untisquisque eleetorum istis animaliuini dnm hunc csse ineircumscriptum atque iiicorporeum
visionibus exprimatur oslendanius. (Num. 2.) Omnis> cxdivinitaleannuutiant, per coniemplationis pennam
etcnim eleclus, alque in via Damini perfecuts, eti quasi in aera relevantur [Edit,, levaiUur]. Quia una.
liomo el viiukts, leo simul et aquila est. Homo enimi est fides incarnniio.!iisChristi in omniims evangeli-
rationale est animal, vilulus autem in sacrilicio ma- slis, ct par contemplalia divinitatis ejus in siiigulis,
ctari solei, leo vero fortis esl bestia, sicut scriptunii rccie per Ezecliielem dicitur : Quatuor facies uni, et
est: Lco fortissimus besiiarumad nullius pavebil oc- qnatuor pennm uni, el pedeseorumrecii (Ezech. i, 6,
cursum (Prvv. xxx, 50). Aquila ad sublimia evolai, 7). Quidper pedesevangelislarumnisi gressus actuum
ct inreverberalis oculis solis radiis intendit. Omnis designatUiAr? QuaHioi-ergo a.Biiiialiuni pedes rccti
ilaque qui in ratione perfcclus est homo esl. Et quo-r _ Csse describuDtur, quia saaclorum evangelistaruiu
niam semetipsum ab hujus mundi voluptate mortilU atque omnium perfeetprum opefa ad seguendam,iiiir
cat, viiulus est; quia vero ipsa sua sppntanea nior- quitateni non sunt retorla. (Ii autem pedps rcplos
tificationc contra adversa omnia ferlitudinem secu-r noii babent, qtii ad mala muncliquse reliquerunt re-
ritalis habet, unde scriptum est: Justus aulem, quasi llectuntur. De quibus scripium est: Canis reversus
leo conftdcnsabsque lerrore eril (Prov. xxvm, 1), ico ad suum vomilum, el sus tplq in vqluiabroluti (Prov.
est. Qttia vero sublimitcr conlemplatur ea qusecceJe-. xxvt, 11).
stia atque seterna sunt,aquila est. Qtioniaro jusius CAPUT XI.
quisque per ralionem homo , per sacrificium niorli* De Scriplum Veteris el Nqpi Te_statfi,entix
Dcationis suae viiulus, per fortiiudinem secutiialis (Moral. sx, c. I, n, 1.) Oninem: sejgBHam alctjte
Ico, per coniemplattonemvero efficitur aquila, recte doctrinam Scriptura sacra sine aliqua co.mparaiiipnp
per hsecsancla animalia signariunusquisqucperfeclus transcendit, quod vera proedi.cat, qtiodatj ccelpsterti
poiest. Quod idcirco dicimus, ut ea quoede qtialuor palriam vocal, quod a terrenis desideriisad superna
animalibusdicta sunt, pertinere quoque etiam ad per- ampleclcnda cor legeniis immutat, qupd dictis pb-
feciorumsjngulosdemonstremus.Posteriori tempore, scuriorihus exercet forles,et parvulis humili sermp-
quod nunc est, habet sanela Ecclesia evangelistas r» ne blanditur. Scriplura sacra non sic c.lattsaest ul pa-
atque doclores. (Lib. n in Ezech., homil. 9, n. 6.) vesci debeal, nec sic pa.let ul yilescat, quod usu fasti-
Quia vero Evangelium bonum nunlitim dicitur, dium tollit, et tanto aoipliusdiligitur quanto. amplius
evangelislas utique appellamus qui rudibiis populis meditatur; quodlegfintis aflimuin bumilibiisverhJiS
bona palrioeccelesiisaiinunliant. Qui viilelicet evan- adjuvat,sublimibpssensibus levat;-quodaJiqup mpdo
gelisloe atque doetores el priori quidem tempore cum legentibus crescit: quod a rudibus lectpi;H).us
fuerutit, sed uunc usqtie Domino Iargienle perma- quasi recognoscitur, el lamen dpeiis semper npva
nent; quia adhuc quotidie et infideles populos ad reperiiur. Ut de rerum pondere laceam,. scieiitias
fidem trabi, et (ideles quosque in bonos morcs per omnes aique doetrinas sacra Scriptttra ipsp. eliatn,
doctores erudiri cognoscimiis.(Lib. i in Ezeclt., ho- locutiojiissuoeuiflre trauscendU; quia u.iipeodeniquc
tnil. 2, n. 15.) De sanctis ev-angelistisEzechiel pro- sernione narrat texlu«), prodit roysteriunp.-,et sic
phela ail: Et in tnedioejns similiiudo quniuor aitima- scii prseterita dicere, ut eo ipso novcrii ftiuira pra^
lium (Ezcch. r, 5). Quod in medio ejus dicilur sive dicare, et non mutalo dicefldi ordinc, eJsdeni ipsis
eleclri, sive ignis, nil obsiat inlelligi; quia qualuor sermonibus novit et acta describere cl agenda nun-
Iisccanimalia,sauc.tiseilicet evangelisice,elexejus- tiare, (Lib. t in Ezech., lioinil. 0, ». 16.) SancU
M' TAIONISCiESARAIJGUSTANIEPISCOPI 7H
Scriptura per legem Vetens Tesiamentl ad corda A dis inveniat, quemadmodum pedem f£tii;., gressuru]
hominum vadit signando inysterium. Per prophelas boni opefis ponat, tanlum in sacro eloquioprofectum
vadit paulo apcrtius Doniihum propheiando. Per invenit, quantum apud illum ipse profecerit. Mira
fivangelium vadit exhihendo quem propheiavit. Per alque meflabilis sacri eloquii virius agnoscitur, cuiu
jipostolos vadii praedicandoeumquemPaterinnostra superno amore legentis animus penetraiur. '(MoraL
redemptione exhibuit. Habent sacra eloquia notitiam xix, c.50, n. 55.) Plerumque in sacro eloquio arcus
praecepiorum cum exhibitione operum. Et quasi nomine solet sacra Scriptura signari, sicut per
per quatuoi paries vadunt, qtiia distinclis tempori- Isaiam dicitur : Cum sagittis el arcu ingredienttiril-
ous loquuntur, vel certe quia in cunciis mtindi regio- luc (Isa. vn, 24). In chorda etenim Testamenium
nibus incarnaium Dominum prxdicant. (Lib. 1 in Novum, in cornu vero Tesiamentum Veius accipiiur.
Ezech'., homil. 19, »'. 1, 2.) Solent quidam seripla In arcu autem dum chorda trahitur, cornu curvatur :
ejusdem sacri eloquii legentes, Cum sublimiores sictit in hoc eodem sacrp eloquio, dum Tesiamentum
bjus senteniias penetrant, minora mandata, quse Novum legilur, duritiaTeslamenii Veleris emollitur.
iniirmioribus data sunt, tumenii sensu despicere, et Ad Scripturoe sacrae spiritualia et blanda prsecepta
ea velle in alio iniellectu permuiare. Qui si recte in littersese rigor inclinat; quia Teslamenlum Novum,
eo alta inlelligerent, mandata quoque minima de- I" dmn quasi quodam bonoe operalionis brachio trahi-
spectui non habcrent, quia divhia praccepta sic in ttw, in Testamenlo Veieri severilatis jura flectuntur.
quibiisdam loqtiunturmagnis, ut tamen in quibusdam Non indecenter dicimus chordam Testamento Novo
congruant parvulis, qui per incrementa intelligentise congruere, quod de incarnationc dominica certum
quasi quibusdam passibus mentis crescant, alque ad est exsiitisse. Quasi chorda ergo trahitur, et cornu
ntajora iiitelligeudaperveniant. Ad Ezecbielem pro- curvatur, quia dum in Testamento Novoincarnatiu
pbetam Doiiiinus dicit : Fili hominis, qtiodctinque Mediaioris aguoscitur, ad spiritualem intelligeniiaiti
inveneris, comede(Ezech. iu, 1). Quidquid enira in rigor Tesiamcnli Veteris iuclinatur.
sacra Scriptura invenitur, edendum est; quia ct ejus- CAPUT XII.
dem parva simplicem componunt vilam, eiejusdem De inilio nascentis Ecclesios.
inagna subtilem sedificant intelligentiam. (Lib. I in (Morat. /tfr.xxvi, c.41,n. 75.)OmnipotcnsDeusEc-
Ezech., homil. 7, n. 16.) Sciendum nobis mngnopere clesiam suaui digna sine adiiiinisiraiione non deserii;
est quod Scripturoesacroeduo sunt Teslamenta, quse nam cum fortes ad prsemium vocat, eorum vice de-
utraqiie Dei Spiritus scribi voluii, ut nos ab animae biles ad cerlamina roborat. Cttiti illos suscipiendo
morle liberaret. Vel cerle quia diio sunt prsecepta - remunerai, istis laborum virlules [Edit. vires] quas
chariiatis, dileciio videlicet Dei, et dilectio proxirai, remuneret subminisirat. In virtule antiqtiorum Pa-
per quse uiraque nos sacrse Scriplnrsc dicta vivifi- trtim hi qui posimodumprsclati sunt subroganiur.
cant. Qiiia dileclionem Dei et proximi capimus in Qtiia et cum annosa arbusta succidunlur, in eoriirn
eloquiis divinis, per praeceptaScripturae sacroerevi- robur tenera virgulta suecrescunt. Unde recie per
viscimus, qui morlui in culpa jacebatiius. Undeom- Psalmtsiam dicilur : Pro patribut luis nati sunl tibi
nipotenti Doinino per Psalmisiam diciiur : In mier- filii, contlitueseos principes super omnemterram (Pt.
ternumnon obiiviscarjutlificationet tuas, quiain ipsis XLIV,17). Deus in gradibut ejus dignotcetur, dum
vkificatti me (Pt. cxvm, 95). Juslificaliones enim suscipieteam(Ps XLVII, 4). [Lib.n in Ezech.,homil. 3,
praecepta Domini dicunlur, in quihus nos corrigendo n. 5.] Dum enim jsaiictam Ecclesiam Dominussus-
justificat. De quibus idem Psalmisia aperlius dicit : cipit, in gradibus ejus dignoscitur, quia ejus gloria
In luis jusiificalionibutmeditabor, non obliviscarser- per illius incrementa declaratur. Qiiantum enira
vtonet tuds (Ibid. 16). ln eis itaque nos vivificat, sancla Ecclesia ascendeudo profecerit, lantum Deus
quia per hac nobis spirilualem viiam demonslrat, hominibusex ejus viriutibusiniiotescit. Dehisquoque
eamque per afflalumSpirilus nostrismentibus infun- gradibusbealus Job loquilur, dicens: Per tingulos gra-
dit. (Num. 8.) Sancli viri in Scriptura sacra intelli- rndus meot pronuntiabo illum (Job.xxxi, 37).b Oinnipo-
gunt quemadmodum inoraliter vivant et sese in tens Deusin gradibus Ecclesiseagnoscitur, quia in sin-
coniemplaiionesuspendant. Unusquisqne sanctorum, gulis ejus virtulibus atque miraciilis, qtiamsil liinen-
quanio in.hac eadein Scriptura profeceril, lanto dusetamandus, omnibiisdemonsiratur.-cumvidelicet
Scrii tura sacra proficit apud ipsuiii; quia tlivinaelo- lunc suscipit, ciim a culpis suis ad eura per poeni-
quia cum legente crescunt. Nam lanlo illa quisque tenliam redit. (Morat. vm, c. 48, n, 82.) Filia regum
altius intelligit, quanlo in eis altius intendit; quia sancta Ecclesia est, quaein bono opere spiritualiutn
nisi legenlium mcntes ad alla profecerint, divina principum praedicaiione generaia, gloiiam intus
dicla velut in imis non inlellecta jacent. Cum legenli habet, sicul scriptum est : Omnis gloria ejut filiat
cuilibet sermo Scripturoesacreelepidus videtur, sen- regum ab intut (Ptalm. XLIV,14); quia hoc quod
sus divini eloquii * ejus mentem non excitnt, et in co* quotidie agit in ostemationis jactaiitiam non habet.
giintione sua iiullo imelleciu luminis emicat. At vero (Mor. xxxv, c. 18.) Nam si foras gloriam qusereret,
si bene vivendi Prdinem quaerat, et per gressum cor- inius speciem quam rex concupisceret non haberet.
a Edit. (Si lepidnsvidciur tenstts Jiviiii eloquii).
h Assigiiaiura Paterio honiil. 15 in Ezecb., quaj tamen inter Gregorii opera non exsut. ...
795 SENTENTIARUMLIB. II. m
(Mor. xix, c. 12, n. 20.) Quia sancta Ecclesia exie- A invenerunt deos quos colerent, quasi a semetipsis eis
riora sua a primordiis suis usque nunc irreprehen- onus in dorso excreverat quod porlareiit. Sancla
sibilia custodit,jure de ea Psalmisla ait: /n fimbriis Ecclesia quanto Redemptorein suum subtilius agno-
aureis circumamiclavarietate (Ps. XLIV, 14), ut et scit, lanto carnalis vilscillecebram sindio humililatis
pulchra inlus sibi sit et aliis foras, el se provehens deserit, aique in semetipsam tortitudini vitiosse
per inlernam gloriam, et alios erudiens per exleriora contradicit: quod Rebecca significatcum, Isaac visp,
operum exempla. (Apud Pater., c. 55, super Gen.; de camelo desceudit; quia, Dominocoguito, vitia sua
Moral. lib. xiv, c. 43, n. 51.) Sola electorum Eccle- genlilitas deseruii, et ab elatione celsitudinis ima
sia unigcnito Filio Dei Palris copulanda erat, qtiam humilitaiis petit. (Moral. lib. xxx, c. 25, n. 71.)
ipse Unigenitus ex praedesiinaiionejam et praesenlia Sancia Ecclesia Chrisium sequens terrenae concu-
extraueain non habebat. Sancia Ecclesia qiiol prse- piscentioe vitia posnitendo coniexit, quod recle Ra-
cepta ex Redemptoris nostri prsedicalionecognovit, chel significavit, quaeidola Laban patris sui sedcndo
quasi tot oris ejus oscula accepit, sicul scripium est: cooperuit. De hac coopertione vitiorum per prophe-
Osculeturme osculisoris sui (Cant. i, 1); ac si apertis tam dicitur : Beati qnorum remissmsunt iniquitales, et
vocibus dicat (Moral. xxvn, c. 17, n. 54) : Dudum quorum tecla sunt peccata (Ps. xxxi, 1). Nos igimr
mihi quidem prophetaruin proedicamentis, quasi B Rachel illa signavil, qui idola sedendo premimus, si
quibusdam labiis, osculum porrexit, nuncverotan- culpas avaritioepcenitendodamiiamus. (Lib. n in Ev,,
gat me ipsa duicedo prsesentise tinigeuiii Filii, hom. 29, n. 4; Reg. Past., part. n, c. 4.) In exordio
Redemptsris mei. (Moral. xix, c. 12, n. 19.) Uni- nascentis Ecclesioe necessaria fuerunt signa vel
versae Ecclesiae, quse unam catholicam faciunt, miracula. Ui enim ad lidem crescerel, miraculis
adolescentulse vocantur, non vetustae per culpam, fuerat nutrienda. ln sacerdoiis veste juxta divinam
sed novelloeper graliam; non senio steriles, sed vocera tintinnabulis mala punica conjunguntur. Quid
oetalementis ad spirilualem fecunditatem congruae. enim per ntala punica nisi unitas fidei designatur?
(Apud Paler. ubi supra.) A priori populo naturse Nam sicut in raalo punico una exterius cortice multa
legem sancia Ecclesia se scisse monstravil, et prae- interius grana mtiniuntur, sic innumeros sanctae
dicationis verba in amplo chariiatis gremio suscepit. Ecclesise populos unilas fidei contegit, quosintus
Sancta Ecclcsia verba vitae audiens, et ad veroe diversitas meritorum lenet.
lidei conversaiionem veniens, studuit non plus sapere CAPUT XIII.
quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietalem. De gratia baplismi.
(Lib. i inEv. homil. 17, n. 7.) Sed tamen terrena (Prmf. Morat. iv, 5.) Quisquisregenerationis unda
stipendia praedicatoribiisreddidil; quaedum Paulus C non solviiur, realu primi vinculi ligatus tenetur. Quod
aposlolus quasi pro nihiloacciperet di.xil. Si nosvobis vero apud nos valel aqua baptismatis, boc egit apud
tpiritualia seminavimus,magnumest, si a vobitcarna- veteres, vel pro parvulis sola fides, vel pro majori-
lia metamus(1 Cor. ix, 11)? Sancta Ecclesia, quoe bus virtus sacrificii, vel pro his qui ex Abrabaestirpe
ante per fidem, obedientiain, et operationem perce- prodierant mysterium circumcisionis. Uuusquisque
pit, excrescens poslinodumetiam ad spiritualia dona cum primi parentis culpa concipitur, sicut propheta
convalescit (Apud Paler. ubi supra); ul prophetiae testalur, dicens : Ecce enim in iniquitatibut conceptut
spirilu et virltituin gratia repleta, ainpliatis jam sum (Ps. L, 7). Et quia is qiiem salulis unda non di-
muneribusdiiescat. Unigcnilus Doininus ac Redem- luit,originalis culpaesupplicia non amittii, aperteper
ptor noster veniente ad se Ecclesia in illorum semetipsam Verilas perhihet, dicens : Nisi qttis re-
mentibus mansit quos ex Judoeaeditos non torporis natus fuerit ex aqua et Spirilu sancto, non habebit vi-
frigtis, sed fervor charitalis tenuit. Ex illo quippe lum mlernam(Joan. m, 5). [bib. n in Ev., homit. 29,
populo Anna propbetissa, ex illo Simeon exstitW, n. 5.] Tunc veraciter fideles sumus, si quod verbis
quiin ulnas Dominum accepit. Sancta Ecclesia proe- promittimus operibns implemus. In die quippe ba-
dicatorum suoruin desiderio ex virlute suse fidei r. ptismatis omnibus nos antiqui hostis operibus atque
satisfecil. Quia enira Deum quem audivit confessa omnibus poinpis abrenuntiare prpmittimus. Itaque
est, praedicalorisuo quasi aquam refectionis obtulit, unusquisque vesirum ad considerationem stiaiu men-
ejusque animum refrigeravil. Quod Rebecca proprie tis oculos reducat, et si servat post baptismum quod
significavit,cura bydriam ab humero in ulnas posuit, ante baptismum spopondit, certus jani quia (idelis
et puero Abrahsead bibendum aquain prsebuit. Quia est, gaudeat. (Moral. lib. xv, c. 51, «. 57.) Originale.
sancta Ecclesia in eo quod credidit vacua nou re- peccatum a parenlibus trahimiis, el nisi per gratiam
roansit. Nam prolinus praedicare sluduit quod audi- baptismatis solvamur, eliam parentum peccula por-
vil, et doceudo multos ex sc proedicatores prolulil. tanius, quia unum adhuc videlicel cum illis sumus.
(Moral. lib. i, c. 15, n. 21; apud Pater., lib. i *np. Scriplum est in libro Exodi : Qui reddit iniquitatem
Genes., c. 55.) Quid cst quod Rehecc-aad Isaac dorso patrum in filiis (Exod. xxxiv, 7). Reddit ergo Donii-
cameli deduciltir, nisi quod per Hebeccam significa- nus iniquitatem pairum in liliis, dum pro culpa pa-
lur Ecclesia, el per camelum ctii proesidet tortuosus rentis ex originali peccalo animus polluilur prolis.
nioribus, atque ouuslus idolorum cultibus, genliliiiin Et rursum non reddil parenlum iniquilatein in filiis,
populus designatur? Qui eiiim ex semetipsis sibi quia cum ab originali culpa per baptisnnun libera-
m TAIONI.S.C^ARAitGUSTANI EPISCOPI 796
rour, uon jam paresiuni culp3S, sed quas ipsi com- A 1 colleclionem persequentium leridit. Habet JongittidU
luiuuius liabewus. nera, quia ad vilae.palriam nos longanimiier- lole-
iCAP-UTx-iy. rando perducit. llabet sublimiiaten;,. quia ipsornui
\De cpmmunionA. quaque.inlelligentiatn qtii reccpii fueiiiu in supcraa
(Moral.-jij, xm, c. 23, n. 26.) Unusquisque pec? congregaiioiie tratjscendit. Ilabet profiindiim, quia
calor redcm.piioiiissuae.pietiuui suiueus, confiiettir.. damnatis inferitis disirieiioni.s suae jiidii-inm incoin-
ac.jaudi.itDeum, ei quibns valet verbiSj Uoc ipsum^ preliensLbiJiier-exerii. Quaiuor- nobis Dens in bac
pruximis iuao.iescit, sicut beaius Job sub figura Re- vi:a positis singulis exercct : quia ct latiiiidinem
demploii.s npslri ait : Terr.a, ne. operias sanguinem amaudo, et longitiidinem toleraiido, et celsiiudiucm,
meum (JiOb, xvi, 19j). Terra namque sanguinem non soliim iiostrain intclligeuiiam, sed etiam vota
Chiisii tion opernii, quia sancta Ecclesia redcmptio- siiperando, el profunditatem Suamexhibet, occultos
nis snsc niysicrinni in cunctis jam liiiinili p.iriibiis et illicitos cogitaiioniim tnolus distiicte judicando.
praedicayit.,Ip$e enim sangtiis redemptionis q:ii su- Celsitudnenmipoteiilis Dei el-profunditas, qtiam sit
nijtur clarour n.ostri Uedemptoris esi. Pnulus npo- investigabilis, liullus agnofcit, nisi qui vel contem-
slolns ail : El sanguinis Chrisli aspasionem melius platione aif summa provehi, vel ocfiiltis motihus re-
lcquenlem, quam Abel (I)eb, xn, 24). De Abel san- '**sislens, tenlationum coeperh importtinitaie turhari.
guiiie dictum fueral • Vox sauguinis tui fratris clamat (Aut;ust.in Spec. c. 14; Isidor. quoquelib. l Sentent.,
ad medeurra (Gen. iv, 10); sedi sanguis Jcsu rne- c. 2.) Cumde Deo oninipotcnle necsecundiiin fitutn,
lius loquitur quam Abei, qtiia sanguis Abel moriem nee secunduin qualitatera, nec secundum hahiluui
fratricidcefralris petiit, sanguis autem Dominivitam aut motum aliquid digne dicalur, inest tamen ei
perseetitoribus, impetravit. ,Ut sacramenlttm domi- quodatninodo laliltido, longitudo, alliiudo, et pro-
nicse passionjs in nobis non sit oiiosum, debemus fuudum. Esl in omnipotente Deo laiiitido charilatis*,
iniitari quod sumimus, et prsedicare coeleris quod qua nps et nb errore corrigit, ct continet in veriialc.
veneraniur. llinc iierum bcatus Job ail: Neqne in- Inest ei et longitudo, quoe^nos longanitniter r.talos
veniaiin te locumlalendi clamor mcus. Loctim enitni portat, donec einendalos patrioe fut-nrai restituat.
latendi clamor ejus in nobis invenil, si hoc qtiodI Inest et ct aUitudo, per quani oinneiii sensuni suoe
roens credil lingua lacet. Sed ne in nobis clamof scientiae immensitaie exsuperat. Inest ei el profun-
ejus lateat, restat ut unusquisque juxta modum, diim, quo damnandos inferius juxta aequitatem dis-
suum vivilicalionis suae mysteriumproximis inno- ponens, praeordinal.
tescat. (Li*. n in Evang., Itomit. 22, u. 7.) Qois; ( CAPUT XVI,
** De vocatione
namqiie sit sanguis Christi non jam audiendo, sedI genlium ad Ecctesiamconvenienlium.
bibendo didicimus. Qui sanguis super ulrumque po- (Lib. n in Evang., homil. 53, n. 6.) Ad fidemvo-
stem ponitiir (Exod. xu, 7), quando non solum ore; cata gentililas, Redemptoris sui vestigia osculafi d&-
cerpofis, sed etiam ore cordis iiauritur. Iii utroque, siderans, nequaquam cessatab intentionebonioperis^
etenim poste agrii sanguis est posiius., qtiando sa- quiain ejus coniinuo amore suspirat. Unde el sponsos
cramerit.umpassionis Ghrisli ctim ore ad redemptio- vocedeeodem Redcmptore suo in Canticis cantico-
nem, sumilur, act imitationem quoque intenta mentej rum ita incipit : Osculelurme osculisoris sttt (Gant.
cogiiatur. Qiiasi iri nocte agni earnes comedimiis, i, 1). OscuJumrcctc Condiloris sui'desiderat, quas
cum 1h sacramerito modo dominicum corpus-accipi- se ef obsequi per amorem parat. (Moral; lib. xxx,
mus, quando adhuc ab invicem noslras conscienliass c. 25, n. 72.) Eripiens genlililatcni Doniinus stipora-;
non videmus. (JViim.8.) Nam nihil prodest corpus ett vit jugnm oncris ejus, ctim eam adventu stto ab ilia
ssngoincm Cbristi Jesu ore percipere, et ei perver- doetnoniacx tyrannidis- servitule liberavit. Superavit
sis moribus contraire. Qui scelerale vivunt in Ec- virgani humeri ejus (Isa. ix, 4), cum percussionera
clesin, et communicare non desinunt, putaiiles seB illius, quae ex perverso opere graviier deprimebat,
tali communione mundari, discarit niliil dc munda-. ^ab humano genere redempto compescuit. Superavit
tione proficere, sibi dicente Propheta : Quidesi, quodi sceplrum exacloris ejus, cum iregnum cjusdem dia-
dileciut meus in domo mea fecit scelera mutta? Nun- boli, qui pro peslifera perpetraiione vitiorum exigere
cjuid carnessanctmauferenl a le matilias luas (Jerem. conSueverat debiia liibula pcBnarum, de fidelium'
XI, 15)? Ei Aposlolus : Probet, inquit, se hotrio, et >t coide desiiuxit. (Morai. lib. i, c. 16; n. 25.) Scriplum.
tic tte paneillo edal, el de calicebibal: qui eiiimin- quippeest : Cognovilbos possessorcmstium, el asinus
digne koc accipit, judicium sibi manducal el bibil \l prcesepedominisui (Isa. v, 5); Per bovemJudaeseope-
(/Cer. xi, 28). rarii, per asinum vero gcnliles papuJi designaniur.
''"""''
CAPUT XV. Quifi-enimbos tiisi judaicus populus exstitit, ctijtis
(S cervicem jngum Legis altrivit? Et qnis.asinus.nisi.
Quid tignificel tcttiludoel tongiludo Deih, subtimitas
et profundum. genlilitas fuit, quam quilibet seduclor reperit, .quasl
(Moral. lib. x, c. 9, n. 15.) Habet laiitudinem, i, bruttimanimal et nulla ratiojie reiiitens, quo voluiti
quia Onmipolens Beus (lileclioiiem suam usqise arl rl crrore substravit? Bos ergo possessorem, el asinus.
a In ed; deesl, verbis, hoc ipsum. deDeo loquaniur ac de ejus erga nos
b Ms nostrum habei cmcis, sed,inendosp cuml Greg. et Aug.
charitate, nulia facia crucis menttone.
 797 SENTENTIAfiUMLIB. II. 798
dpniiniprscsepecpgii.pvit;quia ,etIJebraicus popujus A j doetorum scientia, et aiiditprti.in.obedi.eiitiacp.acer-
Deutn,qu.erncplebat, sed Jgnprabat, r.epe.rit;etgen- yatur. (Lib. n in Ezech., homil. 1, n. 11.) Orietur in
lilitas Jegis pabuluin, 91100" non habebat, accepii. ea viror calami et junci, id est, in san.cta EccJesia
Habet deni.queposj. Mcdiatorisadvenlum catbolica o.riunttir scriptores ct auditpres; ul p,e.rcalamuin
Ecclesia snnplices asinos, guia vpeatoeplebes genti- scripiores, per jii.iicumvero debeant a.udiiores in-
lium, duni ad requiem perveuire desideranl, ctincia telljgi. Per aquaeliumoreni junciis et calamus nasci
niandalpr.uin opera Iib,eiue,rportanl. (Num. %'t.) s.olel. Ex ,uua eadem,t|iieaqua u.lra.queproficiunt. Et
Undc ben.e, q.uodJi.a.ncj-^rj.uietrjpopiijus ge.ntiJisap- c.alamus quidem ad scribenduiii assumiiur, cuin
peierel', Jacob, filios allpqiifins,prophetica hoc s.lu> juiicp yero scri.bj npn ppte.st; quid in jiuic.oel ca-
duit vpc.esjgiiare, diceup : Jssa.charasinus forlis ac- lanio accipere d.ebenius, nisi qu.oduna est doclrina
cubansin lerminos, vidil requiemquod essel bona, pt veriiatis quae ni.ullos andi.iprcsJrrigat? S.ed irrigajj
ternim quodoptima; el supppsujlhumenimad porlan,- alii ad hoc usque j.n yerbo P.ei prpficiunt, u,t et.ianj
dum (Geii. XLII,14, 15). (Moral. lib.u, c. 55, n. 57.) sfriplo.res fiant, videlic.ettanquam cajami; alii verp
Isaias .prophela'clam.at.dicens: Verbummisit Dom.i- verbuni vilse aud.iunt, bonocs^ei ct rectoruni operun)
nus in Jacol), et illud c.ec.idilin Jsrael (Isa, ix, 8). Ja- yiriditaiem lenent, sed tanie,n ad scrihendum prpf
'•
cpb Israel
quippe.Stipplaiit,i(.oi', ver.oVide.ns Peum fuere nullatenus possuni. Qui bi, qu.iin aqu.afidei ?,
dicilyr. Et.quid per Jacob, njsi Judaicus; quid per pisi qujdam , ut ita dicam , jtinci sunt? Qui q.uid.eio
Israel, nisi genlilis populus designatur? Quia qiieni virides.cendo profici.un.t, sed liti.eras .exprirnec^ne-
Jacob per earnis mortem supplantare siuduit, hunc quaquarnpossunt. (Lib. i in Ev., hotnil. 2Q, n, 5.) In
nimiruni per oculos iidei gentilitas D.eumvidil. Ad fide Mediat.orisDei et hpminuni hominis C.hrisliJesii,
Jacob ergp verbttm missum in Israe! cecidit,- quia et gentilitas plenitudinem grat.iseaccepit, et hi^s-A
qiiem ad se venienlem Judaicus respuil, hunc re- per crrorem perfidioc boc unde tumebat p.erdjdit.
pente conlitens populus gentilis invenit. (Lib. 11in Desertum Doniinus in stagtia aquarum (Isa. XLI,18)
Efeclt., homil. 9, n. 5.) Cuni Judaeorum popul.um posuit, quia ge.ntilitali, quoe prius per aridiiatem
prpphcta a fide perire cognosceret, et sanctos apo- mentis nttllos bpnorum operum ffuclus ferebat,
siolos surgere in Ecelesia praeviderel, per qups muJti fluenta sanclse prsedicationisdedit: el ipsa, a.d quain
suot ex genlibus in fldei et vitse fortituditte solidaii, prius pro asperitate suoesicciialis yia praedicaloribus
in magna consplaiione locutus cst., dieens : Late.res non patebat, doctrinae posimodum riy.os emanavit.
ceciderunt,tf.d quadrislapidipuswdificgvimus(Isa. ix, (Moral. lib. xxvn c. 45, y. 71.) .Scriplurnest,: J)ifam
1.0). Videns quippe in sancta Ecclcsia appstplos, Aquilqni,Da; et Auslrp, Noli prohibere(Is. XL.III, 6.).
martyres atque doctores surgcre, de late.rumcasu, ^* Sicut per Aquilpnetngen.l.ili.las,si.cper Aitslruni JUT
id est de Judoeorum perdilione, minus doliiU, quia doea signatur. Quoe quasi meridianp sole ipcaluitj
oinnipotentis Dei oedificium,id est sanclam Eccle- quia Rederaptpre jn cartt.e yenientp ^ypr.^nnj ftdci
siain, de qtiadris lapidibus oedificariconspexit. (Lib. prima suscep.it.,Aquilpni crgo, Dq, diqUii.r,cuni of^
it w Ezeclt., Itoinil. 6, n. 21.) Hine idem propheta ferre Deo suae lidei munera gent.ijitasi.niperalu.r.
ait: Et frenum erroris, qiwd eral in ntaxillit populo-- Auslrp auiem jukeiur ne proliilie.af,quig Hebraiis in
rum, canticumeril vobis (Isa. xxx, 28, £9). Frenum fide consis.tcntihuspraecipitur, n.eyiii.amgenihim .r,e--
qtiippe erroris raaxillas populpriim constrinxerat, pellendo conlemi.iant^. (Mprpl. lih, yx, c, .2.5, n. 5,8.)
quando idolormn errore obligata gentililas Deo verp Sicut indumeniuni Chrisli tota ge.neralite.rEcclesja
confessionislaudem dare nesciehat. Sed hoc ipsum dicitur, sic indiime,iili),m sunt Ecclesi,sesiiigulprurn
erroris frenum jam nobis in caniicttm versum est, aniiuse,qupeab errore conversae,eamdein Ecclestam.
cum gaudendo psallimus alque canlamus : Omnesdii credendo eique fideliter iphae.rendocirctinidant. (Mg^
geniium dmmonia,Dominus autem cmlps facit (Ps, rat. lib. xxix, c. 6, n, 15.) Tpt nunc quasi vps.Ubus
XGV,5). El rursum : Simulacra genliumargenlumel sancta Ecclesia induiiur, qupt fid.eliupivenejaiipne
aurunt, opera manuumhominum.Os habenl et non lo- ,^ decoratur. Sanc.iseEcclesiaj,pslep,sisgeiiiihus a Dpr-
quenlur, oculosJiabentcl non videbmu(Ps. cxm, 4), mino per prpphelam .di.cilur.;fiyg ego, guia pptnibns
Haec nos omujpolenii Domino cum psallendo dici- his vplut ornanientpgesiieris (Isa. XLV,18). [Mpraj.
r.ius, ipsuni crroris nostri frenum, quod a laude Dej lib. xx, c. 29, n. 58.] Si enirn sa.ncta Epqlesiavesti-
ora iiostra Iigaverat, vero Doniinocaniicunifacimus. uienlum CInisli non essel, Paplus aposlplus prpfe.clo
Bene auiem subinfertur : Sicul nox sanctificatcesor noii diceret: Ul exltibereisibi gloriosainEcclesiqmnon
lemnitalis(Isa. xxx, 29): quia dutn confessionisIau- habentemmaculam, aul rtigatn(Ephes. y, 27), kl est,
dem Deo reddiinus, in sanctificala solemnilate gau- nee per pec.ca.tummaculam, nec per dupliciiatem
demns. (Moraf.tib. xxix, c. 26, n. £2.) Scripluin cst: rugam ; quia et pcr jusj.iiiauinntn.dacst, et per sim-
In cubilibus,inquibus prius draconeshabitabanl, orie- plicem intentioncm lensa ; quai ergo ablu.iapst ne ha-
lur viror calamict junci (Isa. xxxv, 7). In draconuni beai inaculam, tensa est ne habeai rugam, piifjtip ve»
namque cubilibusviror calainiei juuci oritur, quia in siis cst. (Mpral., lib. xxy, c. 8, ii. 2).) Sancta JEccJosja
eis populis,quos antiqui hosis malitia possidebal, ei in lanla niuliitudiue gentiuinaddexieraiiiexiendiiur,
" Edil., Hi quid in cuiuaDei.
1 Edit., Condenment.Asl Taius legit quomodoIegilur in Vindec. Cod.
7#9 TAIONISCdSSARAUGUSTANl EPJSCOPl 800
duin quosdamjustificandossuscipii. Ad lsevamquo- A tiunt. Nam videni aliam legem in membris suis
qne dilaiatur, dum ad se quosdam etiam in iniquitate repugnantem legi mentis suse, et captivos reducen-
permansuros admittit. Propier hanc multitudinem, tem * in lege peccati (Rom. vn, 25). Quia ne magni-
quoeextra electorumnumerum jacet, in EvangelioDo- ludo revelaliomimextollat eos, datus est eis stimulus
minusdicit: Mulii vocati,pauci aulemelecti(Matth.xx, carnis sua: (// Cor. xn). Habent prsedicaioressancti
16). (Lib. i in Etech., Itomit.10, n. 59.) CumJtidaeia thesaurum in vasis ficiiiihus, ut suhlimiias sit virtu-
fide caderenl, ad cognitionemfideicorda gentiliumcu- lis Dei, et non ex ipsis. Qui cnim per carnem
currerunt: qnaevidelicet gentes in sacraelccliomspa- ccelcstia loquuntur, el lamen adhuc in carne con-
bulo os cordis aperiunt, et in occulto sicut pauper co- iradiciionem de vitio seniium, quid aliud quam stiper
medunl, quia cum festinalioneet silcntio verba viiae tortuosa camelorum dorsa divitias fcrunt? Praedica-
legenlessumuiit. (Moral.xxix, c. 14, n. 26.) DmnRe< lores sancli plus volunt Deum diligi, quam timeri;
deniplor noster anguslias niorlis peiiii, fnlemsuam in sed si timorem non insinuant, ad ainorem dilectionis
genlibus dilatavit, atque in innumera corda creden- iniimae non perducunt. Unde prius terribilia, et
tium sanciam Ecclesiam tetendit. Cui per prophelam poslmodiii»dulcia loqui solent. Sicut perPsalmisiam
dicitur: Dilatalocttmtentoriitvi, ct pellcstabernaculo- dieiiur : Virtutem lerribitium luorum dicent: et ma-
rum tuorum extende, ne pnrcas, longosfac funiculps B gnitudinem liiam narrabunt (Ps. CXLVI, 6). (Moral.
tuos, et clavosluos consolida: ad dexteramenim el ad lib. vn, c. !k, n. 4.) Sanctse pradicationis eloquiaali-
Imiam penetrabis, et semen luum genies nmreditabit quando sagittis expiimuniur, quia in eo quod vilia
(Isa. LIV,2). Quoelatitudo terrsc profeclonon lieret, feriunt male viveutium corda transliguui. De bis
nisi ipse prius et vitam quam novimus moriendode- sagitiis vententi Redemplori dicilur : Sagitlm lum
spiceret, et vilam qiiam non novimus resurgendo acutm, polenlissime, populi sub te cadent in cordt
liionstraret. (Ps. XLIV,6). De quo Isaias dicit: Millamex eis, qui
CAPUTXVII. talvati fuerinl, ad gentesin mare, in Africam, in Ly-
De sanctis prmdicatoribut. diain, tenentes sagittam, in Jtaliam, el in Grmciam
(Apud Paterium, c. 55 super Genes.) Sancli viri, (hai. LXVI,19). Scriplum est : Dotmne, inclina ca-
dum verbum proedicationisbonis raeniibus faciurit, tvs tuos, el descende(Ps. CXLIII,5). [Moral. lib. xxx,
ad unamquamque aniinam unigeniio Filio conjiiM- c. 15, n, 48]. Qni ergo ccelorumnomine nisi praedi--
gendam quasi provisores liunt. Et in his quae de calorumordo signatur?Nisi ergo prsedicatoressan-
Doniino loquuntur in semeiipsis viriutnin divitias cti ab illa summilate c contemplationisinternsequatn
ostendiint, ut lanto citius ad sequendura Deum pcr- _- capiunt, ad infirmitatem noslram humillimaproedi-
traliani, quanto auditoribus suis in semetip-is mon- catione, quasi quadam inclinaiione , descenderent,
straut quae narrant. Unusquisquesanctoefidei prae- nunquam uliquein fide filiosgigneient. Nobis quippe
dicator in seineiipso gestans ornamenta virlutum, et prodesse non possenl, si in suaeallitudiniserectione
audilum Sanclae Ecclesioe scilicel per discrelionis persislerent. Sancti viri, si cuncta praedicarevellent
obedientiaincomponit, et manus per bonse operatio- quaecapiunt, cnm insupernaconiemplationedebrian-
nis meriium exornat ". Unicuique prscdicalori, tur, clnon magisscientiamsuamquodam moderamine
quasi ad manenduii) loctis spaiiosus est in auditoris; et sobrieintc temperarent, adhuc angusto intelli-
corde, laiittidobonitaiis. Unde etquibusdain dicitur: genliae sinu illa superni fontis fluenla quis caperet?
Capite nos, neminem tmsiinus, netninemcorrupimut. Cum se in prsedicniipne sua sancii doctores attra-
Non arigustiaminiin nobis, anguttiamini autcmin vis- liunt, divinitatis notitiam nostris cordibus infundiint.
ceribut vettris (11 Cor. vi, 12). Acsi eis aperle dice- Nequaquamquippe ad nos Deusdescenderet, si prae-
relur : Ad suscipiendain doclrinam spatiosuinlocunt dicalores ejus in contcmplatioiusrigore infiexibiles
mentis facite; sed ad cogilanda carnalia angustii permanerent. Inclinantur coeli, ul descendat Domi-
reinauele. Sunt plerique qui doctores suos ex lem- nus, quia incurvantur prsedicatoressancti ut nos in
poralibus slipendiis continere parali sunt, sed proe- U ] nova fidei luce nascamur. Quoniamsi nostrseinfir-
dicalores sancli percipere nolunl temporalia, nisii mitali non condescenderenl, nos ad suam celsitudi-
prius obiincant seterna. Si eniin inaiiimaliuslriiciiimi ncm nunquam levarent. Lex est praedicaioribus
non iiiveniiinl, sumere stipendia corporalia contem- posita, ut vivendo impleant quod loquendosuadere
nunl. Praedicatores sancti, cum praedicaiidovitami festinanl; nain loquendi aucloritas perdilur, quando
audientiuin oblinent, illi mox gralias reddunt des vox opere non adjuvalur. (Moral. xxm,c. l,n. 8.)
cujiis hoc niunere pefcepcrunt, tit sibi in ea opera-- Sanctx universalis Ecclesisespiritualis quisqueprse-
tioiie nil tribuant, sed Auciori oniniura cum lucris» dicator in cunciis qusedicit solerti cura se itispich,
aiiimarum gratiarum actiones repoitent. Praedica- ne in eo quod recia prsedicalvilio seelalionis extol-
lores saricti, quamvisjam ad superiora intelligendai lal, ne vita a lingua discordet, ne pacem quam in
atque proferenda, et intellectu, et vita emiceni, ad-- Ecclesia annuntiat, in seipso, dum bene docel et
huc tameii in semetipsis conlradictionemcaruis sen-- male vivit, amittat. Siudet summopere sanclus prse-
* Alnlfusqtioque hsec verba affert in Epistolatn nI est autcm nostri Taii lectio,
beaii Pauli ad Cor., c. xvm. c Ed., non ita bene, immensitate.
b In edii. legiitir : Captivumse ducentem; melior
801 SENTENTIARUMLIB. II. 802
dicator contra maledicos rumores adversanimm et A / admonitionem loeniionis exleritis emanare recusa-
defendere loquendo quod vivit, et omare vivendo vii. (Moral. xxx, c. 2, n. 6). Ignis in meditalione
quod dicil. Nec in his omnibus suara, sed Auctoris cordis exarsil, quia iucrepalio (leiinqiienliitma cor-
gloriam quserit, atque omnem sapienih» gratiam, replione oris frixit. Sancti praedicaiores verbis suis
quam, ut loqueretur, accepit, non suis se sestimat quasi quibusdam jaculis adversarios feriunl, armis
merilis, sed eorum intercessipnibus pro quibus lo- vero, id est miraculis, semeiipsos luentur; ut et
quiiiir, accepisse. Eleclus quisquepraedicalordumse quantum sint autliendi sonent per impelum jaculo-
infra per humilitatem dejicit, superesl, quia suse rum, et quantum sint reverendi clarescant per arma
iiimiriim magis mercedi proficit, quod bona quae miraculorum. (Lib. i in Evang. homil. H, n. 4.) Ille
exercere proevalet alienis meritis reddit, Indignum in sancla Ecclesia doctus prsedicator est qui et nova
se omnibus judicat, eliam cum dignus cunctis vivat. scit proferre de suaviiate regni, et veiusta dicere de
Optimenovit praedicator quod bona quaeinnolescunt terrore supplicii, ul vel poenoelerreant quos proemia
bominibus, sine periculo esse vix possunt. Etquam- non invitant. Audiat de regno quod amet, audiat de
vis sapienlem esse se sential, vellet tamen esse sa- supplicio unusqnisque quod liineal : ul torpentem
piens, nec videri, alque boc sihi omnimodo, quod animum et terroe vehementer inhoerentem si amor
loquendo proditur, pertimescit. Etsi liceat, tacere *» « ad regnum non trahii, limor minet aeterni supplicii.
appetit, dum esse multis lutius silenlium cernit, (lieg. Past., part.t, c. 7.) Prsedicaiionisofficiumnon-
eosque esse feliciores puiat quos intra sanctam Ec- nulii laudabiliter appeiunt, et ad hoc iionnulli lau-
clesiam loctis inferior per silenlium occultat. Dum dabiliier coacti pertrahuntur. Quod liquide agnosci-
ad loquendum proedieator vi charitaiis impellilur, mus , si duorum prophelantium facta pensamus ,
ex necessitate quidem officium locutionis suscipit; quorum untis nt ad praedicandnm mitli dehuisset
sed ex magno desiderio otium laciturnitatis quserii. sponie se praebuii, quo lamen aller pergere cum pa-
IIoc servat voto, illud exercet ministerio. Hanc au- vore recusavit. lsaias Dominoquserenli quem mitte-
tem dicendi formulam arrogantes ignorant; neque ret ultro se oblulit, dicens : Ecce ego, mitteme (Isa.
enim loquuniur quia causae eveniunt, scd causas vi, 8). Jeremias aulem mittitur, et tamen ne miiti
cvenire appetunt ut loquantur. (Ibid. c. 10, n. 17.) debeat, humiliter reluctatur, dicens -.A, a, a, Do-
Praedicalores sancti hanc partem suam reputant, si mine Deus, ecce nescioloqui, quia puer ego sum (Jer.
intus quidem ipsi de sapicntia gaudeant, foris autem i, 6). En ab utrisque exterius diversa vox prodiit,
alios ab errore coropescant. Neqtte a se ila loquendo sed non a diverso fonte dileetionis emanavit. In
exeunt, ul gaudium mentis in oslensione ponant di- . ulrisque prophetis stiblililer inluendum est quia el
sertae lociiiionis; sed bonum scientiaa in cordis se- *» is <jui recusavit plene non restilit, et is qui mitti
creio medilaniur, etibi gaudent ubi hoc percipiumt, voluit ante se per altaris calculum purgaium vidil;
non ubi inter tot lenlaiionum laqueos innolescere ue aut non purgaius adire quisque sacra mysteria
compellunlur. Cum praedicatores bonum quod acci- audeai, aul quem superna gralia elegit, sub hutni-
piunt innoiescuni, media inlervenieiite charilate, ex lilatis specie superbe contradicai. (Moral. xxix, 26.)
profeciu audienliitm et non ex propria ostensione Scriplum est : Qui producit in montibusfenum, el
gratnlantiir. (lbid. c. ll, n. 28.) Ssepe contingit ut herbam seniluli hominum(Ps. CXLVI,8, n. 52). Quid
nisi sustenlatio praedicariliumdemon-
sapientes viri, cum se non audiri considerant, ori suo per herbam
silenlium iiidicanl. Sed plerumque dum conspiciunt slratur? In montihus quippe fenum, et servituli ho-
minnni herba producilur, cum snblimes hujus soe-
quod iniqiiorum facinora, ipsistacenlibuset non cor-
culi ad lidei cognitionem vocati, sanclis prtedicato-
ripientibiis, crescuut, vim quamdam spiritus sui sus- ribus in
hujtis viloeiiinere spirilualitersibi servien-
tinent, nl in Ioculionein aperia? correpiionis crum-
euin sibi tibus transiloria alinienta largiuntur. (Moral. xxix,
pant. Prophela Jeiemias, prsedicationis
silentium inJixisset, dicens : Npn recordaborejus, c. 25, n. 47.) Plerumque etenim prsedicatioad aures
sed cessanle interna graiia ad corde audien-
neque loquar ultra in nomine itlius, illico adjunxit: D veiiil,
El facltis esl in corde meoquasi ignis exmstuans,clau- tiuni non pertransit. De cujus proedicalionisverbis
electos diciiur : Etenim sagiltmlum perlrans-
susque in ossibusmeis, el defeci, ferre non sustinens: propier
audivienimconlumeliasmultorum(Jer, xx, 9). Inflaui- ierunt (Ps. LXXVI, 19). S.igiltaequippe Dei penrans-
nvintur quippe corda juslorutn, cum non correpta eunt, quando verba proedicalionis ejus ab auribus
crescere conspiciunt acta malorum, eorumque cul- ad corda descendunt.
psese parlicipes credunt quos in iniquitaie crescere CAPUTXVIII.
silendo permiliunt. David propheta postquam sibi De mysleriisvel miraculisdivinis.
sileniiiim indixeral, dicens : Posui orimeo cusiodiam, (Lib. )i in Ezech., Iwmil. 8, u. 10.) Divinaevirtu-
dum consisteretpeccatoradversumme, obmuluiet hu- tis niyslerin, quoe compreheudi non possunt, non
milialus sum, et situi a bonis (Ps. xxxm, 2) ; in ipso intellectu discutienda sunl, scd fide veneranda.
suo silentio isio zelo charitatis exarsit, qui illico Sciendum nobis est quia quidquid ralione bominis
subdidil : El dolor meusrenovalusest : concaltiilcor cornprelieudi potesi, rniiutn esse jam non potest.
nieuminlra me, c.lin meditationemea exardescel ignis Sed sola est in roiraculis raiio, polentin facientis.
(Ibid. 4). Intus cor caluit, qtiia dileclionis ardor pcr (Lib. n ii\ Ezech, liomil. o, n. 11.) Quanlumlibet jn-
805 TAIONISCrESARAtJGUSTANIEPISCOPI m
tenderit anima , nec semeiipsam-perfecie suflicit jA {// Cor. vii, 5). SanCti hiaYtyfcsffd uffatfue se St£
penetrafe, quanto magis illius magnitudineih qui lerier exlendrini, et curri tribnlatioiiibus forlasse
potuit et aiiiraamcondere? GumDsvid prophela in feriuriitir, sic exteriofa bellasuscipiiiht, utsollicite
scientise Deiinlelleciu laboraret, lassescens ac defi- cogiierii he proxrmortirti interi6fa lacercntur. Sic
ciens ait: Mirabiiisfaeia esl scietitiatua ex nie, coh- saricii*ifi foftes iri acie bellandi assistunt, ut illinc
fortata ett^nec potero ad eam (Ps, cxxxviu, 6). [Lib. jacolis adversantia pectofa feriaiit, liinc scuio post-
i i» Ev.; hom. 2, n. 1.] MiraculaDominiet Salvato- positos debiles tucantuf, alque ita utrobiqtie veloci^
ris nostri sic accipienda sunt, ut et iri veriiate cre- late circumspectionis irivigilarit; qualenus et ante
dantuf facta, et tainen per significationeiri nobis Se audaces confodiarit, el posf se trepidos a vulnere
aliquid innuant. Opera RedemplPriSj npstri et per defehdarit. (Moral, xxx, 25, k-; 74.) Cum his eleclis
poienfiahi aliquid oslertdunt, et per mystejiuift aii- Doiriinflsn'o'sie'fadvefsarios fidei desifuit, cuih his
qtiid loquuntur. Quod bene coecusille significal, qtti ad pioedicaliomsbfelladeseeridii, qui possuht divina
niendicansjtixla viamsedebat (Luc. xxvni, 53). DPni Cogiioscere,qui sciiiht de Trinilate, quoeDeiis est,
igiturConditor noster appropinquat Jericho, esecusad perfecia' seiitife. Cum illis Clifistus contfa hostes
lumma redit : quia duin Divinitasdefecltim nostroe fldei pefgit ad praeliuni , qiii cum doctrihse fluenta
cilriiis suscepit; bumaiium gemis lumen quPd amise- B ] batfriunt, fectitudinerri bperiim non infi(iciuri'f. Ipsi
rat rccepit; Unde eiilrt Deui humana patituf, iride cum Cbristo duce ad bellum ^^0^60^1,' qui boc
homo ad divina sublevatur.*(£.i'/i.i in Ezeclt. homil. quoil ore annuntiant opere osteifduiit, qui fluenia"
5; n. 12.) Perfecii viri conleiiiplatione meritis my- doclfinoe spiritalitef hauriiint, nec iamen in pravis
Stcriumsuavitatls intimsc quia ulcuriquepossont, ve- operibus carrialiler inflecHirituf. (JVurii75.) Taies
lot cx' tjuodaHi corusco,-pfaegustaiidoiahgere, cjus secum dux noster ad pfsedicationis proeliuniadduxit,
mcmofiarii sTrfderitfecolendP semper et loqtiendP qui, despecla saltite Corpofum, hostes suPs hioriendo
efiiclarC. Unde apte h6s Ps'iiiinisiaadnioiiet diceris': pfosterrierent, eorumqiie gladios non armis et gla-
Lux orta efl justis, ei reciiscbrdelditiiia. Lwlainmi diis, sed patieriiia superarCnt. Afmati venerttnt stib
justi iri Deiniho, 61cohfitemimriiethoriiisrinciitaiisejus duce suo ad prselium msfilyies hostfi, sed cuni
(Ps. xcvi, II). [Lib. iiinEtianr/.,/lorti."22, u. 8.] tubis, lagenis et kmpadibus. Qui Sonuertinl tubis,
Hoc qiiod de hiysterio iricariiaiionisChrisli intelli- dum praedicant; confregefuin lagehas, drim solvendni
gerc et peiieifafe fton' p'0ssuinus, potestati sahcti in passione sua corpora liosiilibus gladiis opponunt.
Spiritus Huriiiliterfeservaihus, ut hbrt superbe qtiis Respieiidueruiit lampadibus, dum post soliitionem
afrderitvei cohtbiiihefe, vel denuriiiare qriod ri'6'riin- , corportim niiracnlis coruscaverunt. Moxqiiehostes
leHigU,seil lioc jgrii tfadat " qiibd saricto Spifitiii ^G in fugaiti versi Sunt, quia diim rhorluoruni martyrum
reservat. corpora miraculis corustare conspieiunt,' luce vefi-
CAPUT XIX. talisfracli, qood impiignaverunl crediderunt. Ce-
De sanctis martyribus. cinefunt tubis mlliles riPstfl,' ut lagenae frangeren-
(Mbrai. lib. iii. c. 17, h. 32.) Nulhis iri hanc lof. Lageneefiactae siiitt,; Ut lariipades apparerent.
vitatfi etecioruih veiiit, qtii hon antiqui hostis ad- Apparuefiint lampades,! ut bostes in fugam verle-
•vefsi stistiiiuit. Meintiraautcm hbstri Redcmptoris renttiT; idcst pfaedicavcrunihiiirlyres,-donec eorurri
exsliierhiii, etiani qtii ab ipso niundi exbrdio, ditni corpora in morie solveientur. Corpora eofum in
pie vivereiit, criidelia' passi sunt. Membruranostri morie soluia suni, ut niiractilis coruscarent : corii-
Redeinpioris Abel se' esse peJiiibuit, qui ejus riior- scaverunt miracuiis, ut hosies suos cx divina Iuce
teiri M qiio ^cripluiii esi : Sicui aghus corarii loii- pioslernerenis quatenus nequaquam Deoerccti resi-
dtiiiese bbiitulescel,et rioii aperietPSsuu»i(Isa. LVII,7), sierent, sed eum subditi formidarent. (iVunj. 77.)
noh soluiri piaccris in sacrificib, sed etiam nioricns Christi marlyrcs pro inagno habenl praedicalionis
tacchdo sJgiiavit. Ab! ipso riirindi exordiP Rederii- graliam ,• curporum vero uliiilatem pro minhno.
pibris hostri cPrpiis ahiiquuS liostis expugnare co- **Quisquis enini plus facit utililatem corporis quam
riatitsest, qtii atl hoiniriihus pririiis [Edit., puris] gratiain proedicalionis, in sinistra tuham alque in
iiiclioahs iisque"ad ipshrii ciiput Ecclesise saevieriiJci dextra lagenam tenet. Si enim priori loco gratia
-pefveiiii.'(Mordi. lib\ lii, c. 21; n. 59.)' Sahcti niar- proedicatioriisaltendilur, et posleriori utilitas cor-
lyfes 'iriuulationuin belld depreherisi, ciim uno poris, certum est quia dextris lubae, et sinistris
eodemque lempore alios ferienles atque alios stta- higense teiieantur. Cum in morte passionis pro veri-
denles ferunt, illis Pppohuiit sctilum palientiac, istis taie juslns efficltur ,• in sclernaevitaeviriditate recu-
jacula intorqiieht docirihae. Iristifgentes bosles mar- peratur ; et qui liic virebat per fidem, illic virescit
tyrcs patiendd despiciunt, infirihahlcs vero cives per speciem. PJefumque ex passione justi ftdeles
compdllehdoad saiuteiiireducuiit. Illis resistuiil, ne (juique ad ainorem ccelesiis patrise multiplicanlur,
alios subtrahShi; istos mettiurit, rie Vitara fectitu- et vifiditatem spirilalis vitae accipittnt , dum hunc
dirii^ filhdifUspefdahi. (IVtini. 40.) Videamus Ca- pfo DeO foilitef egtsse gratulanlur. Exstineto cor-
Stroruin Dei iniliiem Paulum apostoium conlra utra- poialiterjiisto , ipso su« passionis cxemplo multo-
que pfoBllanteiii.Foris, ifwftiit,pugitm, inlusiimorcs; fuiri cuftla suscitare, el ex lidet reciiludine viridi-
* Edii., iradit, cumsancto SpirUui reservat
S05 SENTENTIARUMLIB. II. 806
taterii osteridere certissimunrest. (Moral. lib. xin, Aintiietur;
A quia per alios crudelia exercct, et per
c. 13, n. 10.) Sancius Ecclesioepopulus , cum ad- alios quae exerceoit providet. Denltes bujus bPslis
versa graviter perpeti cosperit, ct infn-iivos siios sutit bonorinn persectilores, ittque carniflces, qui
conspexerit ad detefiofa delabi, piicis succ tem- Ecclesioe menibra lanianl, dum erectos illius suis
pora ad mefttem fevocat, quando fidele's sups proe- pcrscculioriilras affligunt. Oculi aiitiqui liOstissunt
dieatioftissuse opuleiitia pascebat; UnvJe apte pef lri qui conlfa ieani pfPvident roala quse faciant, suis-
bealuni Job frguraliier dicilur : Ege ille qiiondam qtie consiliis persecutorura ejus fcfudelilatesinflam-
opuientMrepeiileeoiiirUussum(fob, xvi, 15). [Morai. niant. AritiqUusEcclesioeadvefsaritts ffemil conira
lib. siii, c. 14, ih 17.] In eo quod se fepente contri- Ecclesiam dehlibus suis, dum pef crudeles reprobos
tumasseruit, iiiftrmorummentcm improvidam desi- in ea itiscquiiur vitani bonoruin. Intuetur lianc ter-
gnavit. Qiii dum hiala quae vetitura surit proevidere ribilibus oculiS, quia pravorum corisiliis non cessat
nesciuiit j tanio eis graviora fiuiit; quarito et ab eis miila exqttirerei in quibus lianc senipef detefius af-
inopinaia loleraiuur. Electus quisijue martyrium , fligat. (Ibid. c. 11, n. 14; c. 12, n. 15; c. 13, n. 16.)
quod per iiifn-mitaiemcarnis rion vult, per viftu- ScieiVduniesl quia illos pfaeCipueih saiicla Ecclesia
teiri spifilus amat. Quidam pef carnem ad poehas reprobi persequurituf qUPs multis conspiciunt csse
trepidatj per Spirilum ad gloriam exsulial. UrJusquis-B I profutufos, qui vitam carnalium Vefbo correptionis
que erueiatmn iriarlyrii nolehdo vtill, et odiendo conterunt, eosque in Ecclesioe 'cPfpore spiritaliter
aniat, sicut nos quoque , cum gaudiuni quseiiinuS: vciiuiit. Recte figufalitef beatiis Jofl aii: Percusse-
saluiis, amarum poculum sumimus purgalibnis. rwil mrixiilainmeuni;s'dliaXisuht pccriisiheis (Job xvi,
Amaritudo quidem Sri pociiio displicet, sed resti- 11 ). lilaxillairiefgo Ecclesiac pefveHi fefiunl, cimi
tuenda pef hmiifitUtliriferiisaliis placet. (Moral. tib. bdiios pradicatores irisequurinif. El quia tunc fe-
iv, c. 16, »i. 50:) Vocc saiicionini riiariyruth per probi grande sc aliquid fecissb scsiihiant, cum
Psaliriisiam tticiluf i IIuiiAliaslirios in loco affliclio- vitain pi-oedicaioruihhecaiit, pbst percussihiietn
iiis, ei 'operuit rios umbta morlis (Ps. XLIII, 20). maxiiiae apte subjiingiiuf : Saliaii siirit pccnis iricis.
Uinlira igiiiir nloriis tnofs carnis aceipitur, quia[ lila qtiippe eoS p&na satiat quae ihehteni Ecclesise
sictit vera ifiofs est qua aiiiiiia separaiur a Deo, itaj prsceipue castigat. Rursum scriptririi est: Coiiclusii
uhlbra hioiiis est qita caro separalur ab anima. me Dens ttpiid iiifduuiri, et irianibiis bhpiorutri irie
Quos coiistat iibn spifilu, sed sola cafne mori, ne- tradidii (fbid. 12). Electbfuih pfjjiiiUisapud ini-
quafjuain se vefa ntorle, sed umbra dicunf moriis3 qutim cbnchidiiiif, ciini ejiis caro iiiiiiqui Jidsbls
operiri. (Mordl. xxxm, c. 5, n. C.) Uinbra eniin, . pteiseCutionibuslemr/oraiiter daltir. Qiii nbn spiri-
nrortis elecios Dei oppriniit", ciini mors carnis t, *- tui, sfednianibus impiofurii ifadiiur; quia quo hunc
quse iriiago niorlis selernaeest, ab hac ecisviui dis- ih riienie capefe nequeuiit, eo coritra cafiiem illius
jiingit; fjuia sicut illa a Deo aniiuarii, ila hoec abj crudelius iriardescuht. (Moral. lib. ni, c. 25, h. 76.)
anirtia separat corpus. (Moral. xx, c. 27, n. 5G.) ) Pefsectilores saiictae fitifei riiariyribus adhuc in cor-
Lociis affliciioiiis est vita pioescnS. Marlyres ergoi pofe jiosiiis restiteruht. Post sbltitiOnenivero cor-
sancti iii boc iPco afiiiciioiiishuiiiiliaiisiml, quia in, poruHi apparentibus miiaciilis, in fugam versi sunt;
oclerna vita, id est in loco gaudii, sublhriariiur. qriicipdvofe coiilerriti si perseculidne Kideliuhices-
(Moral. xxvi, c. 28, n. 54.) Qui eigo ad sclernam i) savbfiirit.
pairiam iehdinit, nunc semetipsos leinporaliler inn CAPUTXXi.
alfliciionis loco despiciufU, ui lunc in loco gaudii ii De eleclisomnia relinquentibus,el cum Chrislojudice
teracilef subliinenlur. (Lib. I in Evang., Iwmil. 5,, venienlibus,
n. 4.) Quanivis occasid persecutionis iri boc tem- (Mor. x, c. 51, n. 52.) In fine soeculi cum Deoju-
pore pacis desit, habel laiiien et pax nostra marty- dicesveniuniqui nunc pro Deo injusle judicanlur.
fiuin suuin; quia cisi carnis collum ferro non sub- tunceorum luxlanto lalius emicat, quanto cosnunc
dimus, Spiiiiali tamen gaudio carnalia desideria inii ^ manus pcrsequentium durius angustat. Tunc repro-
hiente irticidamus. (Lib. n in Siv., hoinil. 27, n. 9.)) boruni oculis patescet, quod ccelestipotestaie subnixi
Nos igiiiir fei pro Cbristo corpus in passione non n sunt qui terrena omnia sponte reliquerunt. Electis
pottinitis, saltim tempofe pacis animuin vincamus. >. suis Veritas dicit: Vos, qiti secuti es.is me, in rege-
Placatuf Deus isto sacrificio. Approbat in judicio& neralione, cumsederilFilius Iwmiuisin sede majeslalis
pietaiis suai victoriam pacis nostra3; certamen nostri "i sum, scdebitis et vos super duodecimsedes, judicantes
cordis aspicit : el qui posl vincentes reinunerat,t, duodecimtribus Israel (Maiih. xiv,-28). Neqiie cnim
nunc decerlantes juvat. plus quam duodccitn judices illa iiilerni tonscssus
CAPUT XX. curia non habebil, sed nimirum duodenario numero
De perseculoribus marlyrum. quanliias universitatis cxpriiniiur ; quia quisqtiis
(Moral. lib. xin, c. 10, n. 12, 15.) Anliquuss stimulo divini amoris excilalus, hicpossessa reiique-
tios.lis Ecclesiaecontra hanc qtiasi deniibus frendet,, ril, iliic proculdubio culinen judiciariic potestalis
[Edil., Iremilj, camqiie qu.isi terribilihus oculiss obtinebit, ut simul tunc jtidex cuni judiee veniat
" Ed, veleres et dtio mss. Cerm. habent hanc
putant: operit, fum ex alits mss., lutii ex testinro-
eaindem lectionem; PP. auleni Rened. legendum nio Scriplurse, quod bis verbis exponit Greg. eipr
807 TAIONISC/ESARAUGUSTAJSI EPISCOPl 808
qui nunc consideraiione judicii sese spontanea pau- A jussio generalis astringeret, culpa profecio esset ali-
perlate casiigat. De sanclae EcclesiasSponso per Sa- quid nos de hoc mundo possidere. Sed aliud estquod
lomonemdicitur: Nobilisin portis vir ejut, quandose- per Scripturam sacram generaliter omnibus praeei-
derit cumtenatoributterrm(Prov.xxxi,23).Hinc Isaias pittir, aliud quodspecialiler perfectioribusimperatur.
ait: Dominut adjudicium veniel eum tenioribus po- Jusli omnia relinquentes recte sub generali judicio
*
puliiui (lsai. m, 14). Hinc eosdem senatores Ve- non lenentur , qui el praecepta.generaliavivendo vi-
i-iias, rionjani famulos, sedamicosdenunliat.dicens: cerunt. Sicut enim non judicanlur et pereunt qui,
Nonjam dicamvot tervos, ted amicos(Joan. xv, 15). suadenle perfidia, lege leneri contemnunt, ita non
[Moralxx, c. 16, n. 41.] Ecce relinqueiues tempora- judicantur et regnaut qui , suadente pietate , etiam
lia , gloriam poteslatis aeternsemercaii sunt. Quid ultra generaliadivinaelegis prscceptapioficiunl. Pau-
itaqne in hoc mundo stultius quam sua deserere? Et lus aposlolus vas elecvionisspecialiapraeceplatrans-
quid in seierniiaie nobilius qoam cum Deo judicesi cciidens, plns opere exhibuit quani institutione per-
venire? (Moral, vi, c. 7, n. 9.) Redemptor noster missionis accepU.Ciim enimaccepisset ul Evange-
judicii sententiam cum sanctis Ecclesiseproedicatori- lium prsedicansde Evangelioviveret, et Evangelium
bus decernit, sicul ipse in Evangelio dicit: Vot, quii audientibus contulit, et tainen Evangelii sumptibus
"*
reliquislisomnia, et secuti eslisme , in regeneratione, suslentari recusavit. Curergoiste judicetur ulregnel
cumsederil Filiut hominisin sede majeslatissum , -se- qui minus quod servaret accepit, sed majus quod
debitis et pestuper duodecimsedesjudicantesduodecim i viverel invenit?
tribus Israel, Omnes qui in Ecclesia modo perfeetii CAPUTXXII,
sunt, perfeclionis suse reciitudinem per Evangeliumi De tractatoribut divinarumScripturarum.
didiceruiit. (Lib. u in Ezech., homil 2, n. 18.) Re- (Epist. nuncupal. adLeand., c. 2.) Quisquisde Deo
demptoriergo noslro uniti ejusqtie majestati conjun- loquitur , curet necesse est ut quidquid audientium
cli, cum eo judices videbuntur qui modo perfectai mores instruit rimeuir ; el hunc rectum loquendo
'
opera juxla evangelica praecepta secuti sunt. Qui ini prdinem deputet, si cnm opporlnnilas aedificatiOnis
hoc sseculoprseceplis Domini paruit, cum illo post- exigit, ab eo se, quodloqui coeperai, uliliter derivet.
modum ad judicandos populos judex venit, sicntt Sacrienim tractator eloquiimoremfluminisdebelimi-
cuncta reiinquentibus dicitur : Sedebititet vot superr tari. Fluviusqtiippe dum per alveura defluit, si valles
duodecimthronos, judicanlesduodecim tribus Israel. concavas ex latere contingit, in eas protinus sui im-
(Moral. xi, c. 22, n. 55.) Reclum quippe est, ut cumI petus cursum divertit; cumque illas sufficienler im-^
Deo de populis in judicio disputent qui ad verba Deii _ pleverit, repente se in alveum refun^it. £ic iiiiniruui,
prsesens sacculuinperfectederelinquunt : et illi cumi sic divini verbi esse tractalor debet, ut cum de qua-
Deo postmodumjudices veniant qui ei modo iii vo- libet re disserit, si forlasse juxla ppsilam occasio-
luiiiaria pauperiaie velin prece familiaresexsliierint.;. nem congruaesedificationisinveneril, quasi ad vici-
(Moral. xv, c. 51, n. 57.) Scriplum est : Advocavit ii nam valletii linguaeundas inlorqueat. El cum subjun-
cozlosturtum, et terram, ul discerneretpppulumsuumi clae inslructionis campum sufficienter infuderit, ad
(Ps. XLIX,4). Cnelos quippe sursum advocal, cum n sermpnis proposili alveum fecurrat. (Li6. l in Ezech.,
lii qui sua omnia relinquentcs, conversalionemcoeles- i- homil. 7, n. 8.)Sancli viri in Scriptura sacra inlelli-
tis vitae lenuerunl, ad consedendum in judicio con- i- gunt quemadmodum moraliter vivant,etsesein con-
vocantur aique ctim eo judices vetiiunt. Terra etiam n lemplalione suspeiidant. Unusquisque tractatornm,
sursum vocatur, cuin hi qui terrenis actibus obligati ti quanlo in sacra Scriplura profecerit, lanto eadeni
fuerant, in eis tamen plus ccelestia quam terrenaa Scriplura proficit apud ipsuin ; quia divina eloquia
lucra qiiaesierunt, quibus in fine diciiur : Hospet >s cum legente crescunt. Natn tanto illa quisque aliius
eram, ct collegistiime; nudut, et operitistitme (Mallh.i. * intelligit, quanto in eis altius intendit; quia nisi le-
xxv, 42). [Moral. xxvi, c. 27, n. 51.] Elecii viri ri genlitim mentes ad alta profecerint, divina Jicta ve-
omnia relinquentes non judicanlur ct regnant, qni ii JJ lut in imis non inlellecta jacent. Si quis aperuerit
etiam prseccpta legis perfectionisvirtuie b transcen-i- cisternam,el foderit, et non operueriteam, ceciderilque
dunt ; quia nequaquam hoc solum quod cunctis di- i- bos, vel atinutin eam, dominuscisternmreddet pretium
vina lex proecipitimplerecnntentisunt, sed praestan-n- jumentorum(Exod. xxi, 55). [Moral. xvn, c. 26, n.
tiori desiderio plus exhibere appetunt quam prsece- >- 58.] Quid namque esl aperire cistemam , nisi intel-
plis geiieralibus audire poluerunt. Elecli quique ex-
s- leclu valido Scriplurae sacrm arcana penetrare 1
tremo judicio hon jiidicantur et regnant, quia cum m Quid namque per bovem et asinum, id est iiuiiulum
'
Auctore suo etiam judices veniunL Relinquentes es immundumque'animal, nisi lidclis quisque vel infi-
qtiippe omnia plus prompia devotioneexectiti sunt, it, delis accipitur? Qui ergo cislernam fodit, cooperiat,
quain juberi generaliler audierunl. Speciali jussione
le ne illuc bos vel asinus rtiat, id est, qui in sacro elo-
paucis perfectioribus , el non generaliter omnibus, s, quio jiun alta intelligit , stibliniessensus coram non
dicitur lioc quod adolescensdives audivit: Vade, le, capienlibus per silenlium tegat; ne per scandalum
vendeomnia tua, et da pauperibut, el veni, tequereme
iie meniis, aut fidelem parvulum, aut infidelem, qui
(Matth. x , 21). Si enim sub hoc proeceptocunctoa ,os credere potuisset, interimat. Ex rnorteeiiitn jumett-
a Efl.,'MHior<t.-At noslro consentit Gemet. b Ed. , perfeetionevirtutum.
 809 SENTENTIARUMLIB. II. 810
torum debet pretium : quia iltud scilicet amisisse A . CAPUTXXlll.
[Edit., admisisse] convincilur, unde ad agendam pce- Ne sacra nimiumscrulenlur eloquia.
nitenliam reus tenetur. Quisquis ad alta scieniise (Moral. xxi, c. 1, n. 5.) Divinsesenlentiaealiquando
fluenta perveniens, cum hsec apud bruta audientium inlerius rimandse sunl, aliquando exterius observan-
corda non contegit, pcenaereus addicitur, si per ver- dse. Scriplum quippe est: Qui fortiter exprimil [Edit.,
ba ejtis in scandalum sivemundaseujmmunda mens premil] ubera ad eliciendumlac , exprimitbutyrum:
capiatur. Corara infirmis el parvulis mentibus legen- el qui vcheinenlera emulgilur, elicil sanguinem(Prov.
da est alia scientia, ne unde cor docentium ad sum- xxx, 55). Ubera quippe forliter premimus cum ver-
ma attollilur, inde infirmilasauditorum ad itna dela- ba sacri eloquii subtili intelleclu pensamus, qua pres-
balur. (Epist. nunc. ad Leand., c. 5.) Quid verilatis sione dum lac quserimus, bulyrum invenimus ; quia
dicla, nisi reficiendsementis alimeiitacredendasunt, dum nutriri vel tenui intellectu quserimus, ubertate
quacmodis alternantibus multipliciier disserendo, internse pinguedinisungimur. Quod tamen nec nimie,
ferculum oris oflerimus; ut invitaii lecloris quasi nec semper agendum est, ne, dum* lac quaeritur ab
convivoenostri fastidium repellamus? qui dum sibi uberibus, sanguis sequatur. Plerique traciatorum,
multa oblata considerat, quod eleganlius decernit, dum verba sacri eloq.uiiplus quam debent discutiunt,
assumat. Aliquando exponere aperla bistorise verba B in carnalem intellectum cadunt. Sanguinera quippe
negligimus, netardius ad obscuraveniainus; aliquan- elicit qui vehementer eraulgilur , quia et carnale ef-
do auiem inlelligi juxta litteram nequeunt, [quia ficitur hocquod exnimiaspiritusdiscussioneseniitur.
superficietenus accepla , nequaquam instruclionem Plerumque necessarium est ui nomiulla sacrse legis
legenlibus, sed errorem gignunt. Verba scilicet litte- verba juxta pondus historise perscrulemur ; ne si
rse, dum collata sibi convenire nequeunt, aliud in se hsec animus plus quam necesse est spiritaliter inve-
aliquid quod quseratur ostendunt, ac si quibusdam stiget, a verborura ejus uberibus sanguis nobis pro
vocibusdicant: Dum nostra nos conspicilis superfi- lacte respondeat. Dum sacra Scriptura qusedammys-
cie destrui, hoc in nobis quserite , quod ordinatum tica in suorum operum narratione permiscel,adbsec
sibique congruens apud nos valeat intus inveniri. necesseest ut mens concita redeatad quse hanc ipse,
(lbid. c. 4.) Aliquando aulem qui verba accipere his- ut datur intelligi, sermo [Edit., ordoj loquentis vocet.
torise juxta litlerara negligit, oblalum sibi veritatis Scriptum est in Proverbiis : Mel invenisli, comede
luraen abscondil; cuinque laboriose invenire in eis quod sufficit tibi, ne forte saliatus evomasillud (Prev.
aliud intrinsecus appetit, hoc quod foris sine diflicul- xxv). [Moral. xvi, c. 5 , n. 8.] Mel quippe inveuire
ttiie assequi poterat, amillit. Divinus etenim sermo est sancti intellectus dulcedinem degustare. Quod
sicut mysteriis prudenler exercet, sic plerumque su- tunc sufficientercomeditur, quando nostra iutelligen-
perficie simplicesrefovet.Habet in publico undepar- tia juxta mensuram sensus sub moderamiiie tenetur.
vulos uutrial, servat in secrelo unde mentes subli- Nam satiatus mel evomit, qui plus appetens penetra-
rniumin adrairatione suspendat. Quasi quidam quip- re quam capit, et illud perdit unde potuit enutriri.
pe est fluvius, ut ita dixerim, planus el altus , in quo (Moral. xx, c. 8, n. 18.) Dulcedinem spiritalis intel-
el agnus ambulet et elephas natet. Ul ergo uniuscu- ligentisequi ullra quam capit comedere appelit, etiain
jusque loci opporlunitas posiulat, ita se per studium quod comederat vomit; quia dum surama inielligere
ordo expositionis immulat ; quatenus tanto verius ultra vires quserit, etiam quse bene intellexerat amit-
sensum divinse locutionis inveniat, quanto , ut res tit. Gloria invisibilis Conditoris, quse moderate in-
quaequeexegerit, per causarum speciesalternat. Per quisita uos erigit,. ultra vires perscruiata premit. Un-
sacra eloquia ab eorum tractaloribus infrucluose lo- de recte per Salomonem dicitur : Sicut qui mel mul-
quacilatis levitas sltidiose compescitur, dum in tem- lum comedil, non est ei bonum : sic qui scrutator
plo Dei nenius plantare prohibetur. Et cuncli procul [Edit., perscrulatorj est majestatit, opprimetur gtoria
dubio scimus, quia quoties in foliis male laetaesegetis (Prov. xxv , 27). Quidquid in Scriptura sacra non
culmi proficiunl, minori plenitudine spicarum grana jj intelligimus, non superbe reprehendere, sed venera-
lurgescunt. (Lib. i in Ezech., homil. 6, n. 1.) Scri- ri humiliter deberaus. (Lib. n, in Ezech. , homil. 5,
plum est: Gleria regum celare verbum: et gloria Dei n. 6). Unde et de Domino scripium est: Patpebrm
esl invesligart sermonem (Prov. xxv, 2); quia et ho- ejus inlerrogant filios hominuin (Ps. x, 5). Palpebrse
nor est hominum eorum secreia abscondere, et quippe ejus judicia ipsius sunl, quse aliquid nobis
gloria Dei est mysteria sennonis ejus aperire. Ipsa claudunt , aliquid aperiunt. Palpebrae quippe Dei,
aulem perse Veritas discipulis dicit: Qumdico vobis scilicet ejus judicia, aperiendo nos interroganl, si
in lenebris dicite in lumine (Matlh. x, 27) ; id esl, intelligendo nou extollimur. Claudendonos interro-
aperte exponiie quae in allegoriarum obscurilalibus gant,si non despicimus quai inlelligere non valemus.
auditis. Magnseulilitatis est ipsa obscuritas eloquio- CAPUT XXIV.
rum Dei, quia exercet sensum, ut fatigatione dilate- De sanctmEcclesimassiduis incrementis.
tuf, et exercitalus capiat quod capere non polest (Lib. n in Ezech., homil. 10, n. 22.) Sancta ele-
otiosus. cloruin Ecclesia, cum ab.hoc niundo in sauctis pre-
cibus „ardeiui araore se erigit, per desertum quod
» Eadem ImbenlLaud. Genn. et Val-CI.
r PATROL. LXXX 26
 811 TAIONIS C.<ESARAUGUSTANf EPISCOPI 812
deserit ascendit sictit vjrgula fumi ex aromatibus A suavitaiis primordia praegustare Ecclesia coepefit,
myrrboe et thuris (Cant, in, 6). Fumus iiaqne de in- et quasi jam in lloribus odoralur exiens quoiJ, post-
censo nascilur *,et per Psalmislam dicilur : Diriga- quain egressa fueril, in fruclu uberius habebil. (Ibid.,
tur oraiio mca sicut incensum in conspeclu tuo (Ps, hom. 5, n. 14.) FerculUm regis hostfi (Ciini. m, 9\
CXL,2). Funius exculere lacrymas solet. ltaqnc fu- sancia Eccfesia est, quae de forlibiis Patribus, id est
mus est ex aromaiibus compunciio oralionis concepta de imputribilibus mentibus, est cohstructa ; quaj
ex yirtulibus amoris. (Moral, i c. 56, n. 54.)Sancla recte ferculuro dicituf, quia ipsa fert quotidie aiii*
Ecclesia sicut fiimi virgula ex aromatibus ascendit, nias ad selernum conviviuin Coriditoris sui. De san-
qiiia ex viloe suae yictutibus in inlerni quolidie in- cla Ecclesia scriptum est: Pennm cotumbmdeargen-
censi reclitudinem proficit, nec sparsa per cogita- tulm, et posterioradqrsi ejus in specieauri (Pi. txvn
liones dilfluit, sed sese intra arcana cordis in rigoris 14). Quse eiiim hic spiritu maiisueludiuis impleta
virga cqnslringU. Sancta Ecclesia, quse quptidie agil quasi columba peunas deargentatas habet, in posie-
dum recogitare s.emper ac relraciare non" desinit, riofa*dofsi specierii auri conlinet, quia hic prsedica-
royrrhain,quidem.e) thus habet in opere, sed pulve- tores suos sermonis luce induit. hi posteriori autern
rein in cogitatioiie; Rene aulem dicitur' myrrhm et soeciilofuigorem in se claritatis ostendit. Maxinia
llturis. (Lib. li in Ezech., homil. 10, n. 25.) Thus B raultiitido fidetiuriiin exordip n.i*scentisEcclesioeper
enim ex lege Dornino in sacrifiefo.incendilur. Per maftyrii sariguineni pcrvenit ad regnnm. Rex nosler
myrrham vero corpora moriua condiunlur, ne a ver- ascenstirii purpurcum fecif in fercuio (Cant. m, 10),
inibus corruinpantur. Myrrhte ergp [el tburis sacri- quia ad clarum quod iritus aspiciiur per tribulalio-
ficiitm oITerriml] qtti et carnern alficiuiit, ne eis cor- nem sangtliiiis peivehilur. (Morat. IX, c. 11, n. 18.)
ruptionis yitia dominentur, et redolentem in con- Alia esi Ecclesise pulchriiudo roorum, in qua niinc
spectu DotViiuiamoris sui bostiam incendunt. No- cerniuir, atque alia pulchritudo prsemiorum, in qua
landuin yalde esl quod in Ecclesia virtules bene lunc per Conditoris sni speciem sublevabitur, cujus
operaniium npn pigmenta, scd pulveres dicunlur. membra videlicet omnes electi, quia ad cuncta sim-
Cum.enim guxlibet bona agimus, pigrnenla offeri- pliciter Incedunt, ejus oculi columbarum vocautur :
rnus; cum vero ipsa eiiam bona quse agimus relra- qui magna luce inradiant, qtiia et Signorum miraeu-
ciamus, et ne quid in liis sinisirum sii judicio relra- lis cOruscanl. (Moral.n, c. 52, n. 82.)Sic«l villd
clationis aitetidiinus, quasi expigmeniis pulyerem fa- coccinealabia tua, sponsa (Carit. iv, 5). Viita qnippe
cimus, ul oraiionem nosiram Domino per discrelio- crines capitis astririgit. Labiasponsie sicut villa sunt,
nerii ct amorem subtilius iiicendamus. (Moral, xvm, quia exiiortatione sanctoe Ecclesise cunctae in audito-
c. 48, n. 78.) Sancta Ecclesia Sponsi sui specieni G runi mentibas diffusse cogitaiiones ligahtur, ne re-
videre in diviiiUaie desiderans , nec lamen valens, niisaae difiluant, he sese per illicita spargant, ne
quia aeierniiaiis illius formam, qnam inlueri concu- sparsae cordis oculos deprimant, sed quasi ad unam
se intenlionem collig.iiitj. dum vitta eassanctae prse-
pierat, ab cjus oculis assumpla bumanitate a abscon-
debat, maerens dicit.- En ipsestai post parxetem no- dicationis ligat. \Moral. xxiv, c. 8, h. 17.) Quam
ttrum (Cani, ii, 9): ac si aperte dicat: Ego hunc in recte et coccineam asserii, quia sancloruin praedi-
lliviniiatis sua; jam specie videre desidero, sed ad- catio solo charitatis afdofe flammescit.*lline rtifsum
huc a visione illius per assumptac carnis parieleiii scrip"tnhiest: JJuoubera tud licnt duo hinnulicapreai
excludor. (Lib. u in Ezech., homil. I, n. 15.) Iluma- gemelli, qui pascurittirin liliis (Carit. iv, 5). Quoeenim
nis oculis hoc quod de mortali natura Redemplor btiiit duoubera, nisi ex Judoea ac genliiilate uterque
nosler assumpsit, oslendit, et in seipso invisibilis populus veriiens, qui in sanclae Ecclesiaocorpore per
pertnansit; in aperto se videre quserenti Ecclesiae, intehtionem sapientioe arcano est cordis infixus ? Ex
quasi post parietem sleiit, quia videndum se mani-r populo Judaico vel gentili hi qui In sancta Ecclesia
fesla majestate ncn prsebuif Quasi enim post parie- electi "stint, idcirco caprese hinnulis comparantur,
tem filetit, quia bunianilaiis naiuram quam assuni- j quia per htimililateih quidem parvos se ac peccato-
psit, ostendit, el divinitatis naluram humanis oculis res iutelligunt; sed his pef charitaiem curfentibus,
occultavit. (Lib.il, inEzech., homil. 4, n. 15.) Sancla si qua obstacula dc impedimenio lempoialitaiis ob-
Ecclesia, sive nnaquscqueelecta anima ccelesti Sponso viant, traiiseurit, et datis contemplationis sallibus
est amica per amprem, columba per spiritum, for- ad superna conscendunt. Qui ut lioecaganl, pfaece-
mosa per morum pulchriludinem. Quae cum jam de deniium sarictorura exempla coiispiciunt. Unde ct
corruptione carnis cducitur, ei proculdubio liicins in liliis pasci referuntur. Quid enim per lilia, nisi illo-
transil, quia praesentis vilae lorppr abscedit.i Jmber rutn vila declaralur, qui veraciier dicnnt: Chrisfi
quoque abit et recedit, quia cum ad cpntemplandum bonus odor tumus in emni loce (II Cor. n, 15) ? Sicut
in sua substantia omnipotenlem Deum educitnr, jam corlexmali punici gend!lum, absqueoccullit litis (Canf.
verborum gutioe necessarise non orunt u.t pluvia de- vi, 6). [Lib. h in Ezech. Iwmil. 4, h. 8.] Gensequtppe
beat pra2dic»tipnis infundi. Natn quod minus audire sunt sanctns Ecclesiae spiriluales Patres, qui nunc
potuit, amplius yidebit. Tunc apparpnt flores in in ea miraculis coruscanl, et velut in e]us facie ve-
lerra, cum de aelernae heatitudinis yita quscdam nerabiles apparenl. Cuni cnim videmus EHiltos aiira
» Ed., astumpla hunmniias.
815 SENiEMTlARUM LTB. II. §U
agere, yftniuri»pjnphelafe, mundum perfeeie relin- A derivavur. Sclimt quia ssepe sic hanc clandesiiii^
quere,cfBlestihus desideriis ardere* sicut cortex mali cogitaiio decipii, nt quomodo permutetur rgnorct..
puiiicj sanctse Ecciesise genau rnbent. Rene ergo, Electi viri pensant seterria bona quai ciipiiiiit,' ct
cum roiraretur gpQnsus genas Ecclesise, subdidil: cognoscunt quam tiibil sit omne qttod biaiide teni-
Atisqueoccullis tuis; ae si aperte dicereiar : Ea qui? poraliter arridet. punc-ta qnas liujus mundi sunt
dem quse in te noa latent roagna snnt, sed illa valde prospera mens eorum eo oegre tpterat, quo supernx'
irieffabiliaquse laten}. (Moral. w, e. 11, n. 19.} Ple- felicitatis est amore saiiciata. Tantoque magi§ in
ruroque Ecclesia aurora? coniparata deseribitur, quse praesentis dulcedinis aspefhatione .erigitur, quanlo
per cpgnitipiieii»fidei a peecatoruni «uarum tenebris hanc conspicit quia furiive sibi in oeiefnae glorioe
in idara |uee justitiae corawulatur. Unde el hanc despeclu Wandltur. (tbid. c. 2, ii. 2.) Saricii viri iia
spopsus adnuratur, dicens: Qum est ista qum ascen- prosperitaiem sseculi despieiehtes ciilcaht, sicut ~e£
dit quasi aurfiTACpns%iryens (Canl. vi,9)? Quasi au- adversilatem ejus calcariles lolefarit. Pef iriagnarix
rora quippe electprnai surgit Ecelesia, qtiaepravita- deniqufi mentis celsitudinem muridi sibi el adversaj
tis pristinae lenebrps deserit, et sese in tiovt luminis et prospera shbslef nentes dicuiit: Sicut ienebrmejus,
spjendpre transformat. (Morql, xix, e. 42, m. 9.) Si- ila el lumen ejus (Ps. cxxxvin, 12). Ae si aperlius
cut unitifcujusque Jioroinis, sic sanplsp EeeJesiaeoelas B dicant : Sicut inlentioriis noslfoe foftitudiriein ejus
describilur. Parvula quippe jUincerat, cum a jiativU tristia non premunt, ita hanc ne"Cblanda corrum-
taje recens yerbum yitaj proedicare non ppieral. punti Sancti viri, qui se in hujus exsilil oerumna
Unde punp de jjla dicitur : Soror nqstra parmla est, miseros agnoseunt, darescere in ejus prosperitate
et uberp, npn habei (Cant, vm, 8). Sancta lEcclesia refiigitint. Unde bene per beatum Job dicituf : Quare
pritisquam proficeret ppr incrcrneriM virtutis, infir% data est misero hix(Job. m, 10)? Lux enini miseris
niis quibtisqne auditoribus proebere non potiijt ,ubera datiir, quando hi qui sublimia conieifiplanies esse se
pracdicalipnis. Adulta vero Ecclesia dicitur quando in hae peregrinaiione miseros agnoscunt, claritatem
Dei verbp cppulata, sanclp replpja Spiritu, per prse* transitoriae prosperitatis accipiuni. Cuin valde justi
dicalionis minislerium in filioruin conceptione feta- defleant quia tarde ad patriam redeunt, lolerare iri-
ttif, quos exhortando parturit converlendo parii. super honofisoneracompelluntur. Amor eos seterno-
(Morat. xyij, c, 27, n. 59.) Sapcta Ecclfsia posiquam rum conterit, et gloria de temporalibus arridel. Ele-"
niorlem ac rpsurrecijQiiem Ppmini, aseensionemqite cti VITI,dtimcogitant qtra?sititquaein infimis teseiit,'
descripsit, clamai ei prppiigtico plena spiritu » Fnge, etquoesint quse in [Brfit., de] sublimibusnoh videht,
dilecte m\, fyge (Canl, vin, 14). Ac si dicerct: Tu quoe sint quse se * in terra fulciunt, quse aulein de
C
quj ex carne ccmiprehfinsihtlis facl«s es, ex divinU cceie&libui perdiderunt, prosperitatis suoe inoerofa
taie liia inlelJigentiani noslfarn excede, et in te ipso mflTdjsritOT;qnia etsi vident nequaquam se ab"ea.
iipbjs jpcompreJiensibilis permane. fundilus opprinii, pensant lamen sotlicite cOgilatio-
CAPUT XXV. nem suam in amore Domini, et in ejus dispensationa
De prosperis vel uiversis hujus mmidi, partiri. (Moral. m, c. 51, n. i31.) Sienduiri fest quia
(Uoral. v, c, 1, n. 1,) Sancti viri, cum sibi supper plerHmque in pfesperis importUna lehtatione
tere prospera hujus roundi cnnspiciiint, pavida suspi-- mens tangitur, sed tamen aliquando et adversa
cione lurbanlur. TimeiH enim ne liic latorum suo- exterius patimur, et intus tentationis Impiilsii fafi-
rum fructus recipianl. Timenl ne quod divina jusli- gamur; ut et carnem flagella cruclenl, et tairieri ad
tla latens in eis vulnus sspicial, et exlerioribus eos mentem carnalis suggestio inundet. (Motral,iv, c.H,
muneribus cumulans ab in)imis repellat. Cpni laciti n. 23,24.) Beattis Job, consideraris lirinianum[^enusi
electi viri cogitant qued nec bona agunt nisi ut soli quanta in rebus prosperis fiducia sublevetur, vel
Dep placeaut, nec ln ipsa affluantia suse prosperilaiis quantaex adversis perturbatione frangatuf, ad illura,
exsultant, mujus qnidem de priisperis occulta conlfa quem habere in pafadiso potuit, incoiilmiifabilitatis
se judifii» wetuttnl; sed tamen eadcm prosper.t, K slatum mente recurrit, et raortatitatis Iapsura per ""
quia «e ab iutiina intentione praepediiint, a>grefe- prospera et adversa vafiantem, quam despicabilem
rujfl, et nipleste prsesentis vitaeblandimenla lolerant, cerneret maledicendo declaravit, dieens: Pereqf iiet
quia per lioecse iitcunqtie retardari in interno desi- in qna nalus sum, el nox in qua dictuih ist: Conceptus
derio wm ignorant. Plus in boe mundo honor quam est komo (Job. HI , 5). Quasi dies qnoedainest, curii
despoetio oceti|iai, et magis prosperiiatis sublimiias mundi Iiujus prosperitas arrldet. Sed dies iste in
quani neeessilniis adversitas gravat, Per hanc nam- noetem desinit, quia saepe lemporalis prospefifas
que nfninunquam cum faonioexterius premitur, ad ad tribulationis lenfciirasperdneit. Prrjsperitatls diem
concupifeehda quie intits stint Iiberior [Edit., libe- propheta despexeral, cum dicebat: Diem Itominis
rius^ relaxatur. Per illam vero antmus, dum ntullis non eoncupivi, tu »tis(Jerem. xvn, 16). Tribulalionis
paiere cogilur, a desiderii siti cursti relinelur. San- noctem postremo incarnaiionts suse tempore passti-
cii viri mag^isin lioe saeealo prospera quam adversa rum se Dominus nimtiitbat, cum per P.-almfstam
formidant; sciunt namque quia mens, dum hlanda quasi ex praeteriio diceret: Usque ad mctem incre-
occupatione prcmitur, aliquando libens ad exteriora paverunt me venet mei (Psalm. xv," 7). [Moral. xn,
• In ed. deest te.
8l5 TAIONISCiESARAUGUSTANlEPISCOPI 8(6
e. % n. 2.] Slalutuin quippe homini est, vel quantum IA tici Dominura contemnerent, nequaquam de illo per-
Jiunc inuridi prosperitas sequaiur, vel quantum ad- versa sentirent; et nisi vetustatis cor traherent, in
versitas feriat; ne electos ejus aut immoderata pro- novsevitse inlelligentia non errarent. Et nisi specu-
speritas elevet, aut nimia adversilas gravet. lationem bonoruro destruerent, nequaquam eos su-
GAPUT XXVI. perna judicia tam disiricto examine pro verborum
suorujn culpa reprobarcnt. Conlemnendo igitur Do-
De hmrelicis. minum hsereticiin vetustate iniquilalis suse se reii-
(Mor. xix, c. 18,n. 27.) Omnis haereticoepravilatis nent, sed in velustate retinendo pravis suis serino-
auctores, cum dispensaiioiiemDei perverse interpre- nibus speculationi rectorum uocent. (Moral. v, c. 11,
tari non metuunt, profecto plebes subditas non in n. 28:) Habent hoc hseretici proprium, ul malis bona
eam viam quaeChristus est, sed in invium trahunt. permisceant, quatenus facile sensui audientis illu-
Super quos recte quoque effusa contentio dicitur, dant. Si semper hseretici prava dicerent, citius in
quia suis sibi vicissim allegationibus contradicunt. sua pravitate cognili, quod vellent minime suade-
Arius tres personas in Divinitate suscipiens, tres rent. Rursum, si semper recta senlirent, profecto
etiam deos credidit. Quera contra Sabellius unura hoxetici non essent [Edit., fuissent]. Sed dum fal-
Deutn suscipiens, unam credidit esse personam. IB lendi arte ad utraque deserviunt, et ex malis bona
lnter quos sancta Ecclesiarecium prsedicationis suse inficiunt,el ex bonis mala ut recipiahtur abscondunt.
traniitem indeclinabiliter tenens, et unura Deura Sicutqui veneni poculum porrigit, ora poculi dulce-
praedicans, tres personas contra Sabelliura asserit,et dine mellis tangil , dumque hoc quod dulce est
tres perspnas asserens, unum Deum cpntra Arium primo attactu delibatur, eiiam illud quod est mor-
conlitetur. Quia in sacro eloquio Manichaiusvirgini- liferum indubitanter absorbetur : ita hseretici per-
tatem laudari comperit, conjugia damnavit. At con- miscentrecta perversis, ut ostendendo bona audito-
tra Jovinianus,quia concedi conjugia cognovit, virgi- res sibi atirahant, et exhibendo mala latenti eos
nilalis mundiliam despexit. Unde lit ut semper hsere- pesle corrumpanl. (Moral. xvi.c. 47,n. 60.) Jeremias
ticis perversa intelligentia confusis vicissim sibi propheta sub specie onagri bsereiicutn quemlibet
eorum nequttia el in culpa concordct, et in sentemia designat dicens : Onager assuetus in solitudine, in
discrepet. Sancia Ecclesia per medias haereticorum desiderioanimmsum altraxil venlumamorit tui ( Jer.
utrarumque partiuin liles, ordinata pace, graditur, II, 24). Onager quippe agresle est animal; et recte
et sic scil superiora bona suscipere, ut noverit etiam inhocloco onagris comparantur haerelici, quia in
inferiora venerari; quaienus nec sumraa sequet infl- r suis voluptalibus dimissi a vinculis sunt fidei et ra-
mis, nec rursura ima despiciat, cum summa vene- tionis alieni. Hserelicus quisque quasi onager iu so-
ratur. (Moral. xi, c. 28, n. 39.) Fraudem Deo hsere- litudine assuetns est, quia dum terram cordis sui
tici exhibent, quia ea aslruunt qiiaenequaquam ipsi disciplinoevirtute non excolit, ibi habital ubi fructus
pro quo loquuntur placenl; eumque, dum quasi de- non est. Qui [Edit., quia] in desiderio animse suae
fendere nilunlur, offenduut; dum in adversitaie ejus venlum amoris sui attrahit, quia ea quseex desiderio
currunt [Edil., corruunt], cui videnlur ex prsedica- scientise in menie concepit, inflare prsevalet, no»
tione famulari. Iniinicus et defensor est, qui Deum aedificare;quos conlra dicitur : Scienlia inflat, chari-
quem [Edil., quo] prsedicat impugnat. (Prmfat.in las vero mdificat(I Cor. ym, !)•'
Job., c. 6, n. 15 ; Morai. xi, c. 28, n. 59.) Omnis CAPUTXXVII.
quippe hsereticus omnipotenli Deo inimicus et de- De fide.
fensor est, quia unde hunc quasi defendere nititur, (Lib. H, in Ev., I.om.26, n. 8.) Fides illarum re-
inde veritati illius adversatur. Quia autem laterei rum afguraentiim est quse apparere non possunl;
Deuranihil potest, hoc iu eis judicat quod intus sen- quseenini sunt apparentia fidem non habent, sed
tiunl, uoii quod famulari foris videntur. (Moral. xvmi agfiitioneii),sicut Paulus apostolus ait: Ett enimfides
c. 30, n. 49.) Omnes haerelici, dum prsedicationem i j)tperandarumsubstantiarerum, argumentum non ap-
sanctse Ecclesise fecunditatemque illius dcridendoi parentium (Hebr. xi, 1). Isaias ait: iVisicredideritit,
contemnunt, quid aliud quam parlum matris despi- non intelligetis (Isa. vn, 9 ). ( Moral. lib. n, c. 46,
ciunt?Quam non immerito eorum quoque matrerni n. 71.) Tunc enim vere ad intelligendum sapimus,
dichnus, quia de ipsa exeunt qui conira ipsam lo-. cura cunctis quse Conditor dicil credulitatis nostrse
quuntur, Joanne attestanle,qui ait: A nobis exierunt, fidem prsebemus.Quse si non prima in corde nostro
ted non erant ex nobis; nam si fuitsent ex nobit, man-- gignitur, reliqua quseque esse bona non possunl,
sistent ulique nobitcum (I Joan. n, 19). [lnPrmjat. . etiamsi bona videantur. Scriptuin quippe est :
in B. Job., e. 7, ». 16.] Omnes hseretici in his quace Sine fide impotsibile est placere Deo ( Hebr. xi,
de Dominoloquuntur, dum non inlentione recta, sedj C). (Lib. n, in Ev., hom. 29, n. 5.) In Evan-
appetitione temporalis gloriae, videri praedicalorcss gelio Veritas ail : Qui crediderit, el baplizatut
appetunt, velustas sola nominantur. Mentes lideliunin fueril, salvut erit: quiverp non credideril, condemna-
ad conlemplandasuperna se crigunt; sed dum bsere- - bilur (Marc. xvi,16). Fortass.e unusquisque apucl
ticoruin verba pervertere recta conlemplanles appe-- semelipsum dicat : Ego jam credidi, salvus ero.
uut, quasi speculauidissipare conaniur. Nisi hsere-;- Veruui dicit, si fidem operibus lenet. Vera. eteniiu
817 SENTENTIARUM LIB. II. 8{8
fides esl, quae hoc quod verbis dicit moribus non A riter morientem vidit. Spem habuil, qui regni ejus
contradicit. De quibusdam falsis fidelibus dicit Pau- aditum postulavit dicens-: Memenlomei, dum venerit
lus aposlolus : Confitentur se nosse Deum, factis au- in regnum tuum (Luc. xxm,42). Cbaritatem quoque
lemnegant (Tit. i, 16). HincJoannes ait : Qui dicil in morte sua vivaciier tenuit, qui fratrem et conla-
se nosse Deum, et mandata ejus npn custodit, mendax tronem pro simili seelere morientem, et de iniquilale
est (1 Joan. n, 4). Quod cum iia sil, fidei nostrse sua arguit, el ei vitam, quam cognoverat, praedica-
veritatem in vitsc nostrse consideratione deberaus vit dicens : Neque tu timet Deum, qui in eadem dam-
agnoscere. Tunc enim veraciter fideles sumus, si natione es. El nosquidem jutle ; namdigna factit reci-
quod verbis promittimus operibus implemus. In die pimus, hic vero nihil mali gessit (Jbid., 40). Ille qui
baptismalisomnibus nosanliqui hostis operibus atque talis ad crucem venit ex culpa, ecce qualis a cruce
omnibus pompis abrenuntiare promisimus. Itaque recedit ex gratia. Confilebatur idem latro Dominum,
unusquisque vestrum ad consideralionem suam roen- quem videbat secum bumana infirinitaie morienlem;
iis oculosreducat; et si servat post bapiismum qttod quando negabant apostoli eum quem miracula vide-
ante baptismnm spopondit, certus jam quia fidelis rant divina virtule facientem. ( Lib. n in Exech., ho-
est, gaudeat. Sed ecce quod promisit homo' in ba- . mil. 2, ii. 4.) Quasi in liortis unoquseqiieanima ha-
ptismale minime servavit, etqui esse Udelis debuit", "' bitat, quaejam viridilate spei est et bonorum operum
ad exercenda prava opera, ad concupiscendas nuindi charitate repleia. Sicca qtiippe spes est hujus sseculi,"
pompas dilapsus esi. Videamus si jam scit plangere qtiia omnia quse hic amantur cum festinatione mar-
quod erravit. Apud misericordem namque judicem cescunt. (Moral. lib. xm, c. 5, n. 5.) Ille enim bene
nec ille fallax habebitur qui ad veritatem revertitur novit in exterioribus miseriis subsistere qui scit
efiara postquam mentilur : quia omnipotens Deus semper de spe gaudere inierna. Virtutes sanctorum
dum libenter nostram pcenitentiam suscipit, ipse suo in omne quod agunt spem, fidem et chariiatem pro-
jndicio boc quod erravimus abscondit, et in gremio ferunt; ut quod unaquseque virlus adrainistrat fides,
fidei coHigitb. (Lib. n in Ezech. homil. 5, n. 1.) Per spes et cbaritas in opns bonum gaudendo perducai.
lanclse fidei credulitalem ab omnipotente Deo co- Moral. tib. v, c. 52, n. 56.) Quoties nobis ccelestia
gnoscimur, sicut ipse de suis ovibus dicit : Ego demonstranlur, spirilus quidem pavore se concutit,
tum Pastor bonus, et cognosco meas oves, et cogno- sed tamen spes prsesumit. Inde namque spes ad ma-
scunt me mem (Joan. x, 14). (Reg. past., part. m, jora audenda se erigit tinde turbatur spiritus, quse-
c. 10.) Sicsunt universi consistenles in fide, sicut que [EdiJ., quia ea quse] superna sunt prior videt.
raulla membra uno continentur in corpore : quae per CAPUT XXIX.
officium quidem diversa sunl, sed quo sibi vicissim C De charitate.
congruunt, unum fiiint. Unde fit ut pes per oculum (Moral. lib. xxvm, 22, n. 46.) Perfectionis vincu-
videat, et per pedes octiti gradiantur, ori auditus au- lum charitas dicitur, quia omnebonum quod agitur,
rium serviat, et ad auditum oris c lingua concurrat, nimirum per illam, ne pereat, ligatur. A leniaiore
suffragetur manibus venter, ventrt operentur raanus. namque citius quodlibet opus evellitur, si solutum a
In ipsa igilur corporis positione accipimus quod in vinculo charilatis invenitur. Si uniuscujusque mens
actione servemus. Nimis itaque turpe est non imitart Dei ac proximi dilectione constringitur, cum tenta-
quod sumus. (Moral. lib. xxxm, e. 10, n. 18.) Funiculi tionum molus quselibel ei injusta suggesserint, obicem
nomine aliquando fides exprimilnr, sicut scriptum se illis ipsa dilectio opponit, et pravae suasionis un-
est : Fnniculus triplex difficile rumpitur (Eccle. iv, dam virtutum bosliis ac vecte intirai amoris frangit.
12); quia videlicet fides, quse de cognitioneTrinita- (Lib. i in Ezech., homil. 10, n. 51.) Mandata Dei
tis ab ore prsedicantium texitur, forlis in electis per- pro jussione facere servientis et obedienijs est, dili-
manens, in solo reproborum corde dissipaiur. gendo autem facere obedientis est et amantis; quia
CAPUT XXVIII. per scientiam charitas misericordiae discitur -, et per
De Spe. ] cbaritatem misericordise scientia multiplicatur, quasi
D
(Reg. Past., part. ni, c. 22.) Ad unam vocationis ala in nobis alam percutit, quia virtus virtutem exci-
spem nequaquam pertingitur, si non eadem [Edit., tat (Lib. n in Ev., hom. 27, n. 1). Omne mandatum=
ad eamj unita cum proximis menle curratur, sicut de sola dilectione est, et omnia uniim prseceptum
ait Apostolus : Unum corput et nniis spiritus, sicut sunt. Quia quidquid prsecipitur, in sola charitate
vocati estis in una spe vocationisvesirm (Ephes, iv,4). solidatur. Prsecepta dominica et multa sunt et unum ;
[Moral. lib. xvm, c. 40, n. 64.] In corde fidelium mulia per diversitaiem operis, unum in radice dile-
tres snmmopere manere virluies lestalur Aposlolus ctionis. Qualiter autem ista dilectio sit tenenda, ipse
dicens : Nunc autem manel fides, spes, charitat (I Cor. insinuat qui in plerisqne Scripturse suae sententiis et
XIII, 15); quas cuncias, subila replelus gratia, et amicos jubet diligi in se, et inimicos diligi propter
accepit latro el servavit in cruce. Fidem latro babuit, se. Ille enim veraciter charitatem habet, qui et ami-
qui regnalurum Dominum credidit, quem sectim pa- cum diligit in Deo, el inimicum diligit propter
" In editis deesl, et qui esse fidetis debuil. d Edit., per scientiam charitatit mitericordia ditei-
b In
_ed.dcest, el in gremio fidei cottigit.
c Edii,
iur. Ast leciioni Taionis consenliuni Codd. Longip.,
el ad usum snum auribut, elc. Val-Ci. et Norm.
 Si9 TAIONIS CESARAUGUSTANIEPISCOPI 820
fteum. Sunt nonnulli qui diligunt proximos, sed per .4 enim proprie ad semetipsutn habere chariialem dici-
«Bfcltim cognatiiihis et cafnis. Quibiis iameii in hac tur, sed ililectio in alterum tendit ut essie cliaiilss
iWectiot«esacra eloqhia tion ciiritrailiciirii.Sed aiiud pos?ii. Redemptof nosler biiips ad prsedicatiduin
eat quod sp^te imperiditor nalnfae.aliud quriiiprse- discipiilps fhjttit, quatenus lioc nobis tacitus insimiet
«eptis chtminieis ex cli.ifllale debelur obedieritise. qiiia qiii ciiafiiatem erga aflefuin hon iiabef, prsedi-
Qtii proximossuos carnaliief diliguni, illa siibTimia cailciHisofijciiihi shscipere nuilatenus detet, (Lib. n
«lileetiwiis prShiia nori assequuntuf, qitia airipfein iri tzcch., hothil. 1, n. 5.) Ih aedificio lapis lapidem
-suuhi no« spiritittiliief, seil cafiialiief, jmpenuuht. pbfIat, quia lapis super lapidem ponilur; et qui
PTtthuie*um Dmhihtis cricefet: Hbc est toahddiiim pofiat altei-nm, portaiur abatiero. Sic. itaque sic in
mtumsut ditijmis invicem (Jouri. xv, i2), pfotiniis saiicta Ecclesia, tinusquisqne et portat alterum, et
«ddidit: Situt ditixitos. Acsi apefiedicat : Ad hoc porlatur ab aiiero. Nam vicissim se pfoximi ioleranl,
amate atl qUodairiavi vbs. Una (Num. 4.) et suhiina ttt pef eos oedificium charitafis surgat. Hinc enim
est probatie chafiiatis, si et ipse diligiiuf qui aiiver- Pauhis admoriei, dicens : Invicein onerq vestra por-
flitiir. tlinc est qtioil ipsa Yefitas et crucis patibu- tgte,et sic adiinplebilis legem Christi'Gal. vi, 2)»
Juta stislhiet; el taineh ipsls suis persecutoribus alfe- CAPUT.XXX.,
ctum dileclionis ihiperidil dicehs : Phtcr, tgiibsceitUs, Ji De graiia prmvenienteel suhsequente ttos,
ywinnesciHttttfquidfaciurit(Luci Stxiii, 54). Qnid ergor (Lib.jin Ezech., iiomil. 9, n. 2.) Ex oninipp-
Hiirani *ii iniihicos diligaiit disejpuii duiri viviint, teiitis Dei gfatia ad bona oper.i conari quidem pos-
qunhdo et turic Iriimieos diligit cum occidiiuf Magi- siurius, sed hoiic implere non possuniiis , si ipse
«er? (Ntttm.-5.) Viflus chafnaiis ul irivicta sit iti iioii adjuvet qui jubet. Pauius. apostolus discipulos
piertiirbaltt»*, nutfiaitif per miseficortliam in ifan- admoriet, diceris : Cum inetu et Iremore vcslram
quillitate; quateftlis oiriniputehii Deo plihiuhi discat ipsorum saliUemoperamini (Philip. ii, 12). iilicp
8Uaiiiipendere>pwsimoatiirisei lii Evarigello Veftias quis iri eis haac ipsa bona operaretur adjunxit, di-
ak : V»«ri«Y«m°dixi nmiebi, quid bninid qucecuhqite ceiis : Deifs cnini esi qui optratur in vobis ei. velleet
audivi a Patre miOynbta feii vbbis \Joait. xv, 15). perficerepro boria voluritqie(Ibid. lo). HiiiCesl quod
[jV»»i. *.] Qnaesuiit mnnia quifeaudivit a Palre Suo, ipsa Vefitas discjpulis dicit : Sine ine nihil poieslis.
qiije nota fteri vbiuit sefVis Suis, ut eos efficefet fdeere (Joari. xv, 5). Consideraiidum nobis est, quia
amicos sues, fllsl gaudia iniefria) clfarilaiis, itisl si Ijpiia nostra sic' omnipoieniis Dei dona sunt ut
jllctfesta supcm* patfii», Vjusciiostf is quotidie mesi- in eis aiiquid npstrura non sit, cur nos quasi pro.
tibuspfer aspMratioiiei»sui amofis iinpfimit? Dtim , ineritis seternamretribulionem quoeriirius?Si. autein
enim audita superccelesiia nitianius, amata jam no- *' ita.nostfa sunt ut doua Dei pim.n.ipoientisnon si.ai,
vimus, quia amor ipse hoiStiaest. Nemo cum quem- cur.ex eis pmnipotcnli Deo gratias agimu§? Scieiir.
piam diligil> ftabefe se profehus chirHateni phtet, dum qiiia mala nosira soluinmodo npstra. sunt, bona
«fei priirs ipsam vim sh* dilecliPnis exariiifiet. auiem hostra et pmnipoteniis De} sun.t et nostra ;
(tib. Hin £«.-, Abnt. 58, % 11.^ Nafh si qhis quefxi- qiiia ipse aspirandp nos praevenit ut velimus, qui
lftetamat, sei pfoptfer Deoih hon ahiai, enafitaieni adjuvandosubsequiturne inanitervelimus,sedpossi-
iV4hliabeljSed habere se putat. Chafitas • vefa est nius iinplere quod volumus. Prseyeniente gralia et
curii cl ih.Deb diiigitur ^micris, ct pfiiplef Deuiri bona voiunfatesubsequerite, hoc quod oinnipotentis
dlligitur Iriimicus. Hle ehihi pfoptef Deiim ililigit Dei donuih esi, (llmeritum nostrum. Quodbene Pau-
ess qnos iliHiglt,"qiiijam et eos diligere a qulbus hoii Ius bfevi senleniia explicatdicens: P/«si7/isomni6«s
diligiluf *cit; (ti*. » irt fi*., ftoiri.9, n. 6.) ^tiisqiiis laboravi(i Cor, xV, 10): Ojii ne videreiur suai virluli
cbafitatefrtliabet, ctiain dona alia pefcipit; qtiisJjuis tribuisse quod fecerai, adjunxit : Nqn autemego,sed
cliiifiiatem nWi»liabeii etiaih tluna ijusc pefcepisse gratiaDei mectttn,(juia cceieslidonoPaulus praeventus
vWebaiuf, "flmiitU/Nccesse nOms Cst ul pef bfiiiie est, quasi alieiiiim se a bono suo opere agiiovit, di-
qOOdagihltts ttt cbafitalis cuStodia VigilehiUs.Cllafi- .n cens : A'onaulem ego. Sed quia praeveniensgratia
tlfsvera cst aniictini dillgere in Deoj et ihimicutri liberum in eo arbilriuhi feeerat in bonum, quo
diligere prupier Detnn. <juam quisquis rion habet, libero afbitfio eairidein gratiam iubseCiituSest in
omne bontnn amittil quod habel. ( Lib. i th Ezech., opcfc, adjuhxit : Sed graiia Vei mecitiri: ac si dice-
lHMit.8,ii. 6.) Nos cUmcontra malignos spiritus ret: In boho opere labofavi riori ego, sed et ego. Iri
spiHfati* certamliiis acierii pouiirihs, suminopere eo eiiirti quod solo Douiirii doiid pfaeveriliis siirti,
riecesse est tii pef cliaritaieiri semper uniii atque non ego. Ih eo autehi qtiod dpriuin voluritaie sulise-
constritii, el riimquaiii irifGrruptipef disCordiamih- ciitiis, et ego. (Moral. xix, c. 4, n. 7.) Respicere
vetiiaiiiuf.'Quaelibeiboria Iri nobis opera fueririt, si Dei est ea quae airiJssa ac peidiia fiiefaht ad suairi
dvaritiis des.l, per irialuih disfebrdioeIbciis aperiiuf gfaliahi reformafei Respiciendo riariicjue levitalis
iii alie, uhde ad feiieiidos nos valeat hostis intrafe. nostrie riiala coercuit et magna riieriia maturitatis
(lAb. i iiiEvi, itont. 1?, ri. i.) Duo siirit pisecepta dedil. (Moral. xvii, c. 16, it. 22.) Beaius Job all :
eiiafitalis; Del videlicet ariiof el pioxiihi; etfnihUs Luria horisplendei, el stellm nori surit muridm »i ton*
quam inler duos cliaiiias haberi nou potest. ISemo spectu ejus(Job. xxv, 25).Quia nec sancta Ecclesia
. * EtfaifdebonkWitta si^Qlc. Meiiof auteni ifccti.0ijpsiri Taiistiis,
 I».S TAlfYNISr./ESARAUfillSTAlVIl?DISrnDi 824
etiam si quid in corpore latet deforme. Qui nimirum A i CAPUT XXXIII.
prselati plebibus plangunt culpasinfirmantium, seque De Rectoribus,qualiter vitmconversationem habeant.
sic de alienis lapsibus ac si de propriis afiligunt. (Reg. Past., part. n, c. 2.) Rector semper cogila-
Saeperectores boni, dum quosdam vident ad ve- tione sit mundus, quatenus nulla hunc immtinditia
niampost culpas redire, quosdam vero in iniquitate poltuat qui hoc suscepitofficium ut in alienis quoque
persistere, occulta omnipotentis Dei judicia miran- . cordibus pollutionis maculas tergat. Necesseest ut
tur, sed penetrare nequeunt. Obslupescunt enira esse munda studeat roanus quae diluere sordes alio-
quaenon intelligtmt. (Reg. Past., part. i, c. 10.) Ille rum curat, ne lacla qusequedelerius inquinet, si
modis omnibus debet ad exemplum vivendi pertrahi sordida insequens tutum tenet. Hine namque per
qui cunctis carnis passionibus moriens jam spiri- prophelam dicitur : Mundamini qtd ferlis vasa De-
taliter vivit, qui prospera mundi postposuit, qui mini (Isa. LH, 11). Domini etenim vasa ferunt qui
nttlla adversa pertimescit, qui sota interna de- proximorum animas ad seterna sacraria perducendas
siderat. Cujus interitioni bene congruens, nec in suse conversalionis fide suscipiunt.Apud semet-
omnino per imbecillitatem, nec valde per con- ipsos quantum debeant mundari conspiciant qui ad
tumeliam corpus repugnat *. Ipse nihilominus ad ... setemitalis ternpliim vasa viventia in sinu propriaa
dignitalem pastoralis officii debet provehi qui ad " sponsionis portant. Hinc divina voce proeeipitur ut
aliena cupienda non ducitur, sed propria largitur; in Aaron pectore rationale judicii vittis ligantibus
qui per pietatis viscera cilitis ad ignoscendum flecti- impritnatiir (Exod. xxxvni, 1S seq.), quatenus sacer-
tur, sed nusquam ptusquam deceat ignoscens, ab dotale cor nequaquam cogitationes fluxoepossideant,
arce rectiludinis inclinatur : qui nulla illicila per- sed ralio sola constringat. Nec indiscretum quid vel
petrat, sed perpetrata ab aliis ut propria deplorat; inutile cogitet qui ad exemplum aliis conslitulus ex
qul ex affectu cordis aliense infirmitati compatitur, gravitate vitae semper debet ostendere quantam in
sicque in bonis proximi, sicut in suis profeclibus pectore rationem portet. In judicii rationale, quod in
lsetatur. Ad dignitalem pontificalis excellentise rite Aaron peclore ponitur, prsecipilur ut duodecim pa-
pervenit quiita se imitabilem cseteris in cunctis triarcharum nomina describanlur. Ascriptos etenim
quse agit insinuat, ut iriter eos non habeat quod Patres semper in pectore ferre, est anliquorum
saltem de transactis erubescat; qui sic studet vivere, vitam sine intermissione cogitare. Tunc sacerdos
ut proximorum quoque corda arentia doctrinae va- irreprehensibiliter graditur, cum exempla Patrum
leat fluentibus [Edit., fluentis]irrigare; qui orationis prsecedentinmindesinenter inttietur; cum sanctorum
usu et experimento jam didicit quod obtinere a i_ vesiigia sine cessatione considerai, et cogilationes
Domino quse poposcerit possit; cui per effectus illicitas deprimil, ne extra ordinis limitetn operis
vocem jam quasi specialiter dicitur : Adhuc toqttenie pedem tendat. Debet rector subiili semper examine
te dicam : Ecce adsum (Isa. LVIH,9). Si fortasse bona malaque discernere, et quaevcl quibus, qtiando
qnisquam veniat nt pro se ad inlercedendum nos vel qualiter congruant stndiose cogitare; niluique
apud potentem quempiam virum, qui sibi iratus, proprium quserere,sedsuacomtnodapropinqtiorumde-
nobis vero est incognitus, ducat, protinus respon- putare. (Reg.Past.,part. n, c. 3.) Sit rector operatione
demus : Ad intercedendum venire non possurnus, prseciputts, nt vitoe viam subditts bene vivendo
quia familiaritatis ejus notiliam non habenius. denuntiet, et grex, qui pastorts vocem moresque
Si ergo homo apud hominem, de quo minime prse- sequitur, per exempla melius quam per verba gra-
sumit, fieri intercessor erubescit, qua mente apud diatur. Per divinam legem prsecipiturut sacerdos in
Deum inlercessionis locum pro populo arripit qui sacrificiumarmum dextrum (Exod.xxxx, 22), accipiat
familiarem se ejus gratise esse per vitoe meritum et separaium, ut non solum sit ejus operatio utilis,
nescit? Aut ab eo quomodo aliis veniam postulabit, sed eiiarn singularis : nec inter malos taniummodo
qui utrum sibi sit placatus ignorat ? Qua in re esl quse recta sunt faciat, sed bene quoque operautes
adhuc aliud sollicitius formidandum, ne qui placare j) ] subdiios, sicut honore ordinis snperat, ila etiam
posse iram creditur, hanc ipse ex proprio reatu morum virtute transcendat. Sacerdoti in esu pec-
mereatur. Cuncti liquido novimus quia cum is qui lusculum eum armo tribuilur, ut qtiod de sacrificio
displicet ad intercedendum miltitur, irati animus ad proecipitur sumere, hoc de semetipso auctori discat
deteriora provocatur. Qui adhuc desideriis terrenis immolare; et non solum pectore qu« recta sunt
astringitur, caveat ne districti iram judicis gravius cogitel, sed srectatores suos ad snblimiaarmo operis
accendens, dum loco delectatur gloriae, fiat subditis invitet. Nulla praesentis vitse rector appetat, nulla
auctor ruinoe. (Reg. Past.,part.\, c. 11.) Solerter pertimescat, blandimenta mundi respeclo intimo
se quisque metiatur, ne locum regiminis assumere timore despiciat; terrores autem consideratointernse
audeat, si adhuc in se vitium damnabiliter regnat, dulcedinis blandimentocontemnat. (Reg. Past., part.
ne is quem crimen depravat proprium intercessor n, c. 5.) Sit rector singulis compassioneproximus,
iieri appelat pro culpis aliorum prse cunctis contemplatione suspensus, ul et per
pictatis viscera in se infirmitatem cseterorum trans-
ferat, et per speculntionis altitudinem semetipstim
• Ed., nec omninoper imbeciltitatem corpus, nec valde per contnmetiamrepugnatspmtus,
tet SEtvTEMriARUSCLIB. 11, «22
virtute propria tot miraculis emicat, nisi hanc pra> Ai doctores velut imputribilia ligna quaerendisont, qui
ycnientis gratiae dona perfundant. Nec singulorum instruetioni sacrorom voluminura senrpw intiXfen-
bene visentitim-nientes a peccatorommaculis mundse tes sanctaeEcclesia uniratem dcnuhttaW, et quasi
sunt.si remeta pieiate judtcentur. Apud districti introtnissi circuiis arcam Domioi poTteitt. Vectibus
judicis «culos sua «utmquenique corrnpiibilitas in- ): afcam 'feslaraenli portare est bonis doctoribus
qukwt, nisi hanc quotidie gratia parcentis tergat. sanciain Ecclesiam ad fudes inlidelium mentes
GAPUT XXXI. prsedicandpdeduci. Qui auro qnoqtie jubentur ope-
De qualuor regentium ordinibus. riri, ut cum sertnone aliis ih.sonant, ipsi etiam vitae
il in Exech., homil. 9,n. 6.) Sancta Eccle- spleudore fulgescant. Necesse est igilur ut qni ad
(Lib.
sia ad eruditioneffi fideliura populorum quauior Glucitiniprcedicatioitisexcubant, a saerue tectioriis
studio non recedattt. Arl hoc namque vectes esse in
regentium ordiries accepit, qtios Paulus aposlolusex
idono omnipolentis Domini enumerat dicefis : Ipte circuJisarcae semper juJjentur, ut cum portari ar-
dedit qtwsdamquiderhdpostolos, quosdamauiem pro- cain opportuniias cxigit, dc ititfomiUeridisvcctibus
tarditas nulk genensJor; quia vidclicet
phetas, atitit -Veroevarigetistas,alios imtem pastores portandi
el doctores (Ephes. iv, 11). Pasforcs nairique ct cuin spirituale aliqtiid a -stiixirtis pastor inqttiriiiir,
doctores untim rogehltum ordinem"nomiriat, quia P ignominiosumvalde est,'si luuc quaerat<lrscere;cum
gregein Deiipse veraciter pascit qtii docei. ilabuit qu.Tslionem debel enodafe. Circulis arcsefcederis
in exordiis suis saiicta EcClesia apostolos et pfo- vectes inbsereant, utdoctones semper in suis cordi-
phetas. PfopIieBis atitem dicimus, hon eos qui in :bus eloquia sacra medttiaites,Testaroenti aream Siua
vetefi popufofuefuitt, sed eos cjuiin saricla Ecclesia roora elevent, si quidquid .itccesseest prOtiitusdocent.
post apdstolds siirit exorli. Posieriori tempore, quod Utide bene priatus pastor Eccleeiaepastores coelefos
nunc est, habet evangelistas alque doctores. Quia adutonet, dicens : Paraii semper ad sathfactionem
vero Evangelium 'borium nunlium dicilur, evange- de ea,qum in nobis esi, spe (l Petr. v, 15). Ac si
listas wtiqiie appetlftm-usqtti fudibus populis bona . aperte dicat : Ut ad poriandaiii arcam iiutla mora
jpalriicCTelestisaiintmtiant. Evangelistoeatque docto- praepediat, yectes a ^irculis nunquam recedant.
res et priori quidehi tenvpore fueruht, seil nunc (Reg. Past., part. u, c, 6^ el Jl/or., iib. xxi, c. 15,
uaque Dotnino largiente permaneiit, quia adhtic n. 22 et 2S.) Sancti yiri, dura prsesunt, non in se
quotidie et infideles populos ad fiuetn tralti, et fide- potestatem ordinis, sed aequalilatem conditionis
ies quosqueiii bonos mores per doctores erudiri attendant. Nec praeesse gaudeant Iiominibtis, «ed
cpgnoscimus. _ prodessc. Sciendum quod actiqui Patres nostri,
CAPUT XXXII nou tam reges hominum quam pastores pecohim
De pastoribus driimarum, quates in Eccletia etigi fuisse moinorantur. Cum Noe Dominusfiltisqueejus
debeant, jpost diluviura diceret : Cresciteet mutliplicumni, et
(Prmfat.i part. Reg. Pastor.) Cum rerum neces- inipiele terram, subdidit : Ei terror veslerac trerrior
sitas expascil, pensandum valde est ad culmen quis- sit supesrcuncta animali-aierrw (Gen. ix,1, T). Homo
que regimwiis qualiter veniat, atque ad hoc rite quippe ajiURalibusirrationabilibus, rten autctn CSB-
peryeniens qualiter vivat, et bene viyens qualiler teris hominibus, «atura pr.elatus est. Idcirco et di-
^doceat, et recle doceps inlirmiiatem suam quoiidie citui-ut ab animaitbus et npn ab inrmine timeaiur,
quanta .consideratiaiie cognoscat; ne aut humililas quia contra naluram superbire eat ab «equaii;vette
accessum foginl, aut perventioni yita contradi- timeri. Cuncli qui praesunt non in se potestatvm
cat «, aut-vi.tam doctrina destituat, aut d.octriiiam debent ordinis, sed sequaliiatempensare conditionis,
praesumptio exloilat. Prtus ergo appetitum timor na»ni, sicut prsefati.sumus, antiqui Patres hoslfi
temperet, post auteuj magisiei-ium, quod a non pastores pecorum, et non «eges bominom ftrfsse
quoerente suscjpitur, yita commendei. Ac deinde memoraritur. Necesse est utrectopes a subditis ti-
uccesse cslut pastoris bonum quod vivendoostendt- j) mcanlur, quando ab eisttem Demoimihhrie Aepre-
tur, etiam lpquendo pro-pagetur (Rtg. Past^part. henduut.timeri, ut buniinw saileffl rformidine pec-
li,c.i,) Ad exti*,muui vero superest ut perfecta care raetuant ,qui divtna judicia hoa fofJmMantiNe-
quoeque ppera cpasiclaratioproprise infirmitatis de- quaquam praepositiexc siibjeotorm» toore «uper-
primat; ne hsec anipacciiUi b arbitris oculos lumor biant, in quo, non suain floriam, sed subiiterem
elationis exstinguat. lsaJas pr.opbeiaait : Clama, ne jtistiiiam qucerunt. In eo autem qued flietum sibi a
cesses,ticut ,tuba exalla vocemluam (Isa. xviu, 1). perverse viventibus exigunt, qtiast non hwwinibus,
Proeconis quippe pfficium sumit quisquis ad sacer- sed animalibus doniinantiir, quia videlicet e*. «fua
dolium accedit, ut aote adventum judicis, qtti terri- parte bestiales sunt subditi, ex ea etiam debenl
biliter sequitur, ipse 6ciJicet clainando gradiatur. formidine [Edit., formidini] jacere substrati. (Mo-
Sacerdos ergo ,si prKdicationis e>t nescius, quam ral., lib, xni, c. 20, n. 25.) Facics sanctae EccJesioe
clamoris vocem daturus est praco mutus? (Reg. sunt bi qui in Jocis regiminura positi apparent pri-
Past., pqrt, «,, ,c. 11.) Fortes perseverantesque mi, ut ex eorum specie sit honor fidelis populi,
» Verba hccc, qusein aliis Codicibus b Ita quoque leg. in Laud. et Trec. Codd.
deerant, Gre-
goriana esse hinc aper.te cpltigUuf. c Ed., e%hoc qumtilo.
 825 SENTENTIARUMLIB. II. 828
quoque invisibilia appetendo transcendat : ne ault A corporum viia protegittir, et fursus per moderatam
alla petens proximoruminfima [Edit., inflrma] despi- cordis intentionem non impeditur, capilli in capite'
ciat, aut infimis [Edii., infirmis] proximorum con- sacerdolis ct servantur, ut cutem cooperiant, el
gruens, appetere altarelinquat. Pastores, non solumi resecaniur, ne oculosclaudant. (Reg. Past., p. u,c.
sursum sanctum Caput Ecclesiae,videlicel Dominum, 8.) Necess'eest ut rector solerter invigilet, ne hunc
contemplando appetunt, sed deorsum quoque adI cupido placendi hominibns pulset; ne cum studiose
membra illius miserando descendnnt. Hinc Moysesi inieriora penelrat, cum provide exteriora submi-
crebro labernaculum inlrat et exit; et qui intus ini nislrat, se magis a subditis diligi quam verilatem
contemplationerarapitur, foris infirmantinm negotiisi qttoerat; ne cum bonis actibus fullusa mnndo videlur
urgettir. Intus Dei arcana considerat, foris onerai alienus, hunc auctoris reddat extraneum amor suus.
carnaiium portat. Moyses sancttts de rebus dubiisi Hostis Redemptoris est qui per recla opera quae
semper ad tabernaculum recurrit, et coram Tesla- facit, ejus vice ab Ecclesia amari concupiscit; quia
rhenti arca Deum consulit: exemplum proculdubioi adulierinae cogitalionis reus est, si placere puer
recloribus praebens, ut cum foris ambigunt quodI sponsseoculis appetitper quein 'sponsus dona trans-
disponant, ad menlem semper quasi ad tabernacu- " misit. Reclores boni, dum privato se diligere amore
liim re'deant; et velut coram Testaraenii arca Domi-• nesciunt, liberae puritatis verbum a suhditis obse-
num consulant, si de his in quibus dubiiant apud quium humililatis credunt. Necessarium valde reclo-
semetipsos intus sacri elnquii paginas requirant. ribus est ut cura regiminis tanta moderaminis arle
Ipsa scilieet Veritas, per susceptionem nobis noslrse lemperetur, qualenus subditorum mens, cum quoe-
humanilatis ostensa, in monte oralioni inhseret, dam recta sentire potnerit, sic in vocis libertatem
miracula in urbibus exercet (Luc. vi, 12), imitaiionis: prodeat, ut tamen libertas in superbiam non erum-
videlicet viam bonis rectoribtis sternens; ut si etiam • pat; ne dum foftasse iinmoderatius linguoeeis liber-
summa contemplandoappelunt, necessitatibus lamen tas concedittir, viise ab liis bumilitas amillalur.
infirmantitim compatiendo misceantur. Tunc ad alia Oportet igitur ut rectores boni sic placere hominibus
charitas mirabililer surgit, cum ad ima proximorum appetanl, ut suse oestimationis dulcedine proximos
se misericorditer atlrahit; et quo benigne descendit in affectum veritaiis irahant, non ut se amari desi-
ad infima , valenter recurrat ad summa. Qui regi- derent, sed ut dilectionem suam quasi quamdam
mine pastorali sunt aliis prselati, tales se exhibeant, viam faciant per quam cofda audientium ad amorem
quibus subjecti occulta sua prodere non erubescant; Conditoris introducant. Difficilequippe est ut, quam-
ut cum tentalioniim fluctus parvuli tolerant, ad pas- m libet recia denunlians, praedicator qui non diligitur
toris menlem, quasi ad matris sinum, recurrant. Et libenter audialur. Debet ergo qui prseest et siudere
hoc quod se inqninari pulsantis culpse sordibus prae- se amari, et tamen amorem suura pro semetipso non
vident, exhortationis ejus solatioac lacrymis oratio- quserere, ne inveniatur ei cui servire per officium
nis lavcnt. (Reg. Past. part. n, c.7.)Sitrector inlerno- cernitur occulta cogitationis tyrannide resultare :
rnm curam in exteriortim occupatione non minuens, quod bene Paulus aposlolus insinuat, cttm sui nobis
exleriorum providentiara in inlemorum sollicitudine studii occulta manifeslat, dicens : Sicut et ego per
non relinquens; ne aut exterioribus dedilus ab inti- omnia omnibus placeo (I Cor. x, 33). Qui tamen rur-
rais corruat, aut solis interioribus occnpatus, quae sus dicit : Si adhuc hominibusplacerem, Christiservut
foris debet proximis non impendat. A subjectis non essem (Gal. i, 10). Placet ergo- Paulus el non
inferiora gerenda snni, a rectoribus summa cogi- placet, quia in eo quod placere appelit, non se, sed
landa, ut scilicet oculum qui providendis gressibus perse, hominibusplacereveritatem qtiaerit.(Reg. Patl.
praceminetcura pulveris non obttirbet [Edit., obscu- p. n, c. 9.) Necesseest ut rector animarum virtutes
retj. Caput subjeetorum sunt cuncti qui prasunt; ac vitia vigilanti cura discernat, ne aut cor tenacia
et ut recta pedes valeanl itinera carpere, haec pro- occupel, et parcum se videri in dispensalionibus
culdubio caput debet ex allo providere, ne a prove- Dexsultet; aut cum effuse qnid perditur, largum se
clus sui itinere pedes torpeant, cum curvata rectilu- quasi miserando glorietur; aut remittendo quod
dine corporis caput sese ad lerram declinat. Cuneti ferire dehuit, ad oeterna supplicia subditos pertrahat;
qui prsesunt habere quidem sollicitudiiies exteriores aut immaniter feriendo quod delinquitur, ipse gra-
debent, nec tamen eis vehementer incumbere. Sa- vius delinquat : aut hoc quod agi recte ac graviter
cerdotes recte et caput prohibentur radere, et cornam potuit, immature prseveniens leviget; aut bonse
non nutrire, ut cogitationes carnis de vita subdito- aclionis meritum differendo ad deteriora permulet.
rum et non funditus amputent, nec rursus ad (Ibid. c. 11.) Onnie hoc quod prsemisimus rite a
crescendum nimis relaxent. Sacerdotibus per legem rectore agitur, si snpernae formidinis et dileciionis
proecipitur,ut tondentes tondeant capita sua (Ezech. spiriui afflatus sludiose quolidie sacri eloquii prse-
xuv, 20), ut videlicet curse lemporalis sollicitiidines, cepta meditetur; ut in eo vim solliciiudinis et efga
et quanlum riecesse cst, provideant a, et tamen coelesiemvitam providaecircumspectionis, quahi hu-
recidantur citius, ne immoderatius excrescant. Dum manseconversationis usus indesinenter destruit, di-
igiiur et per administratam exteriorem providentinm vinse admonitionis verba restaurent; et qui ad
a Ed., Curm
temporalii sollicitudinis, el quanlum necesseest, prodeant.
 ffl TAIONISCiESAMWlJSTAISI EPISCOPI 828
MttKtfttemper sociptajem SBeculariumducitur, ad ALniorbiim imminuit, alteri vires jtingit: tet panis, qui
«morem semper spiritalis j»airise compunctionis vilam fpriium rpborat, parvulorum necal. Pro qua-
pspiratione renovciitr. •litate igitur aodienlitim forniari debet sernio docto-
GAPUT XXXIV. rum, ut et ad.sua sinitulis congruat, et tainen a com-
De humUitaleprmposilorwn.* Jtiuiiis aedilicationisaiie nunquam ipcedat. Quid eniiu
&it rector discretus in silenlto, utiiis in verbo, ne sunl inienlsc nienles auditorum, nisi, ut ita dixerim,
Mt tecenda profcrai, aut praferenda reticescat. Nam quaedani in citliara vensiones sU-alse cbordaruin,
«ieut wcauta loculio in errorem pertrahit, ita in- quas tangendi arlifex., ul HOHsibimetipsi dissimile
4i*creUimsilentium hos qni erudiri polenmt in er- canticMmfociat, dissimiliier pulsat? Et idcircochor-
rore (Jereiinquit. (Reg.Pagl.,p. n,«. 4,<>.)SUrecior daeconsotiam niodulaiionem reddunt, nuia uno qui-
feene «gentibnsper lnnniliiaiem «ocios, conira de- dem plectro.^ed non unoquidem impulsu feriunlur.
linquentium vitia per seluw jusiitiae ereclus : ul et Doctor quisque, ut una cunctos virliile chariiaiis
konis in iiiillo *e prscpwiat, et cum pravorutn culpa Bedilicel,cx stna doclrina, ntm nna eadcmqueexhor-
wugk, polcslalem protinus «ui pripratus agnoseat; -tatione laiigerc corda audientium debet. iEpitf, -25,
^uatenus et boiiore suppresso, seqiialemse subditis aliqt 24 lib, 1.) Doctor eieiiira qui. loci sui necessi-
Jiene viveniibus deputet, et crga perversos jura re- *5 tate pxigitur sunnna dicere, iiac eadem jieoessiiaie
ctUndinis exerCere *oo formHleU Qrivueshomines .. compeUitur surama jiipiistrare. Illa fiamque m\. li-
iwiiira wq«alcs-genuit, *ed variante merilcmiHi or- . bentius ^iudiiofum cor }veneirat quam dicentis vila
dine alias aliis culpa poslponH. Ipsa autem tliversi- j ,coinmepdat,quia.quodloquendpjnjperat, «siendeiido
tas, «ju« accessit ex vilio, divino judicio dispensa- adjuvat ut fiat. Per prpphetam Dpminus dicit ; Su-
. tur; ul -quiaomuis hooto sequesiare »en vaiet, alltr per montem exccLsuniuscende tu, qui evangetizasSion
regaiur abalfere. Cimpliqui prsesuat no# in sepo- ,(lsa. XL,9).. Ut videlicet qui cqelesti priedicaiione
leslalem delteni ordinis,. >sed xqualitaiem pensare utitur,,ima jam terrenprum operujn deserens, iore-
conditionis : nec praeesse hoiaiuibus gaudeai», sed rum culmine *iare videatur, lapioque ^aeilius subdt-
prodesse, Quaw videlicet potentiaro bene regit -qui .tpsad meliora pertrahatj sqtiaiito-per vj^» meritum
et tenere Wlsrn«overit et iWpugnarie.;ReBeilwnc re- de fupexnis ciawiat. liecte ctiam sacer^Jos«uperbu-
jjit, qui sfiit per illam super eulpas«rigi, scit eum inerale«.v aurp,j|iyacintho, pprpura^ iiis, tincto coc-
iilla cseteris tfeqtiaiilate componi. Qvara tamen *q, et torta fieri by:ss« Jiabfire'J>iprsecipitur; ut
potestatem recle dispensat qui shllioke nove- (juanla virliitum diversitate clarescere debeat, de-
rit et sumere ex illa ^upd juvat,' et expugiia-j monsirptur. Jn sacjerdolis quippe Jiabitu .anlcomiiia
re quod leniai, ct «qiMlem se ciimilla ceeteriscer- aurnin fulget, ut in eo inlellecuis sajiietHiae.princi-
«ere, ot tamen «e peoeantibus lelo ultionis antc- paliter cwicet. Cui hyacimhus, qui tneteocolore re-
ferre. (Meral, x, c. •(>,«. 8.) Piwdicalor quisque splejidel, adjutigitur; tn peromne quod iiitelligeiido
sludeat ut *ii*as ^>oiehti«iwyaliocinatioiiemitiget, fieiieirat, iion «d fayores inlimos, >s&dati amorem
JHlOjppnessorum *ng*i8iias,rq*H»topaevatet, ope le- coslestium surgat; ne dum.iSuisineawlaslaudibusjca-
•vei; «t Aom Sresistenttbusioppowat ptftreNliani, et pitur, ipso ctiain veritatks intellcctu vacueiur. Auro
imiis *i»pefbieiitartis exfcibeat*cum patientia disci- videlicet, liyaciiuho ac purpuite diis liuclus coccus
pUnsm : #t ergti «rrsUi subdiiorn« sic mamsueludo aadjuiujitur, ul aiilc inlerni JudJcisocuJos onmia »ir-
-eolum *ehip«iet-, fjtiBienus » juslilia? studio ii«m hituin bona ex chaiiliite deeoreiitw,-el. «uiicLnquae
jeflerwl^ eiciad «Itiimem zehrs ferveoft, inetawen coram hoiiiitiibus ruiilaivt, liaec in «onspectu occulti
jHetaHsviiraitemdervendo traiiscendat: RectorJs offi- >arbitri6 flamiua jntimi >3m»risincendal. Quavvero
cium *9se idebct trt -ingratoS bencficiis atl amcrem .scilicet charitas, quia Deutn siniuJ ae proximutn di-
provocel, ut «gratos ^uosqrle mwiisieriis in amorc ligil,.quasi ex tltiplici tiivctura fulgescii. Qui sic ad
^mrvet: mt (pwximonim nr.aia cnm'corrigere non va- aucioris speciera anhelat ut proxiiuoruiiieuram ne-
let, iaeeat; ei qua^cnimueco*r%iJwjurefi*» jiygligat, vel ,sic proximorum curani exsctjuitur ul a
posisuin-'»,
«ilenti«ii «onsensum esse peTtimesca>t divino ainore torpescat, quia ununi horum quodlibet
CAP*JJTiXX*V. jtegligit, iriiiipcrJiunieralis ornamento haberecoccum
QualUer prmteti -Mjeetos doeeant ac ssmeiipeosdi- 4>te,*iapium<i«S«tt.{P&rl, ai Heg. Past., c. 4.) Cum
screlu circuntspectioneprmiideaut. jjectpr *e >»iiJoquendumcprseparat, stJb quanfo cau-
.(Prolfig.. patt....m fieg. Pds/.) Quia ^ilur qualis ntelsestudio ioqiratur uitoiidai; 'iiie*i iiriirtlinate ad
esse debeat pastor st|peiius.(!8le«dinius, IIUBC quali- loquendum 1apitur, .orrorisvulnere audiCMiumcorda
tcr dnceat demonsiretnus.Non una eademque cunciis1 'ierianiur, el-.icumforlasse sapieris vidcri desidefal,
exliorlaliii cpngruit, qtiia jiec cunctos »par .mor.um »iiitaiiscoinpagem-tris.ipientefabscidat. InlSvaiigclH)
qualiias a&triiigii. Saepe namque aliisolficiuni quoes ¥er.il'aSiait: Ilabete salin vobis,vl ypacemliobeteintir
aliis prosunt, (juiaet plerumque herbae quse.huecatii- vos<(Marc. u, W). Per sal quippe verbi sapierilia
nialiaimliiiiiit,alia occidtint.ei lcnis sibiltis equos mi- idesignalur. Qui igitur loqtii sapienter 'nitilur, rna-
ligat, cauilos instigftl,; el inedicameiitumquod liunci igiippere •nteluat-ne ejns eloquioaudieniiuin uiiifas
"'8d., tiiquecum corrigi loquehdoposstiht. Ai\ TIO- * Abundat ifierivel liabere
etro consentiunt Corb. et Germ.
 «29 SENTENTIARUMLIR. H. 850
«onfundalur. Hinc Patilus ait: Non plttssaperequani A zelo succenderat, quid aliud quam sariaginem fece-
-eporteltapere, ted sapere ad sobriclalem(Marc. xn,, rat, in quo amore virtutum contra vitia ardebat?
3). Ne igilur reclor incaulus ad loqiieridninproruat, -Quodeiiim urebatur, sanago erat. Inardescebat enim
•loc quod jam praemisimus,per semetipsam disci- et coquebat, quia incendebaiur amarkudine; sed
puiis Veritas clamat : Habele sal in vobis, et paceni virlutom alimenta proeparabat-ex sua afflkla CogHa-
Jiabete inler vvs (Mccrcii*s 4S). Ac si figurate peir tione. (Nttm. 30.) Quid est quod Ezechiel propheta
habitum sacerdoiis dicat : Mala putvica linliniiSbiilis3 sartaginem interse et civiiatem murum forreumpo-
juiigite; ut per omne qnod dicilis uniiaiem fideii »it (Ezech. iv, 5), nisi quod idem zelus foftis, qui
cauta observaiioue teneaiis. Sacefdosvefo sempeir nunc in mente doctoris agitur, in die extremi judieii
votem praedicationishabealj ne superni inspeciofis3 inier eum et animam quani a vitiis zelatur a testis
•jiidieiiiniex silentio olFendat.Sacerdos in tabefna-- est?Uletsi «udire is-qui docelur noluerit, doetor
ciiltim ingrediens vel egrediens irioritur si de eo sO- lamen pro zelo quem exhibet de aiulitoris negJigcu-
nitus non auditur, quia iram contra se occulli Mli- ti.«reus non sil. Murum ferreum propheta inlerse
•cis exigit, si sine preedicaiionissonhu ineedil. Apiej et civilatem ponit, quia intiltionts temporeinde do-
tintiiinabula vestimentis pontificis describuntuf iri- ctor a ilamnaiionis periculo munitur, unde nune iper
«erta. Veslimenlaetehim saeerdmisquid aliud quami*ielum cuslodise cordis frisuram patiittr. Quantum
ifecia opera debemus accipere, Propheta auesiatvte,, fri«ura cordis, quae pcr spirilalem aelatn agitur, »m-
«)«iait i Sacerdoles1ui indnantttr justitia (Pt. cxxsi,, -nipotentem Deum placat^ aperle ostenditur, cum
9) ? Vestimenlisitaque illius tiiitinnahula iiiboeretil,, offerri per legem similain sacriliciumjubetur. Scri'-
ut vitseviam Cuin linguae sonitu ipsa qttoque opersi pluin quippe est: /« sartagine wleoconspersafrigetur,
isaeerdotisclament. (Morai. iibi xxm, E. 13, m 25.]) offerelqueeam calidam in odorem sunvmimitmDa-
Kos quia iiifirmi•hominessunwis, curiiue 'Deofromi- mino sacerdos, qui ,palri jure succesterit, et tokt 4re-
nibus Joquiintir, debemus primum meminisse quidl tmbitur in altari (Lev. vi, 21,22). Tuncsimilaan
sunnis, ut ex propria infirmitate pensemus qtfo do- sariagine fiigitui-, cum munda mens jusli zeli sancti
cendi ofdine iiifirmis fralribus coiisiilamiis. Conside- ardore cremaiur. Quoeconspeiigioleo praecipitur,-id
rcwus igilur qiiia aut tales sumus quates .nohnulrPs i est cbaritas miser.icordiaeb misceri, quoe in coiwpe-
corrigimus, atit tales- aliquando fuinnis, eisi jatii clu outnipoiemis Dei ardet et Jucei. Gonspergatur
divina gratia operante non sumus, ut tanto eos lem- ergo oleo wens quae insariagine frigtiur, quta sancli
perantius corde humili corrigamusj quaiito nosrnet* zeli dislrictio necesse est ut ex misericordioevirtute
ipsos verius in his quos emendamus agnoscimus. Si ^ et ardeat et clarescat. Aroal enim •eumdem;ipstim
nos sacerdotes lales nec fuimus nec sumus quales qiiein insequi udelur. Unde el calida in odorem
adliuc illi sunt quos emendare curanuis, ne cof no- snavissimumDomino«uerri proecipitvir, quia si amo''
strura forte superbiatj et de ipsa innocentia pejus rcui zeltis non habel, ea quae de sartngine offertur
ruat, quorum roala corfigimus, alia eorum bona no < caloreiu simila amisif. Noiandiim vahfe est quissi-
bis ante oculos revoccmus : quoe si omsino hulla inijam offerre prxcipiiur, videlieet sacerdos^ qui
stiiii, ad ochulta Dti judicia feduffamus. Qtila Sicut palrijura sticcesserit. IHeenim sacerdos patri jiire
nos nullis rneritis liPC ipsuni bonum qiiOd liabemits succedil, qui esse se «mnipotentis Demtni filium
accepimus, ita iilos quoque poiest graiia siipefhse niwibus demonsirai, ntiitie» nobiiitate intima ope—
viriuiis infuiidefe, hl exfciiatiposterius, eliani ipsa rum suorum igivobilitaienon diserepat. Quoetn al*
possint bolia quse nos ahte accepiinus proeveriife; tari tota creiuati prKCipitiir,rit videjfcetholoca^tstuin
Quis enim cfeflerei qiioii pCf apostolatus merituni liat.. Simila iliique in sartagine est «iu'jda nress
Saultis lapidaiuhiStephahuitipfbecessui-iis 'etal,quiin jusii iti zeli spiritualjs aflliclivXie,quaeper soIlicitHdi-
morie <rjuslapidantiuinVesiifhentaservabat (Aci. vli, nem auiinartvm frigitur-ei non *olinn saetificium,
57)?HiS BrgpprihtUihCbgitationibhShuniiliafiePrde-i sed eliaiii irotocausttunDomino esse deputatur. Stl-
bet-,el tlitiCdeniuhldeliiiqtiemiuminiquiias ihcfepari. jv maniiis ergo «artaginem feireain, et ponamus eam
CAPut Xxxvi muium ferreum inter nos et civitalem, id est-,assu-
DixetOflistortilisPffiCiiergdsubditos. triamus zeitim forlem, ut inter nos et auditoris no-
(Lib. iiri Eiech., homil.,i% h. 29, 30.) Oilihis slri aniinam inveriiamus imnc pestmodum forterti
spifilalis neltis dhfctofis aiiimam frigit, quia valde munilionem. Tunc e-niin bunc murum ferreuuv in-
Cfiicialur dum iitlirmos quOsque selCrna descrere, venturi sumus, si nunc eunviortiter tehemus, vide-
et rebus tcrnporalibUs deleciari fconspicit. Niilltim licet docendo, custodiemlo, stiadendo, iiicrepando,
qnippe oiniiipoienti Deo tale est sacrificium, qtinle iiiiilcendo, ttrrendo, aliquando leniier, aliquando
esl zeius animarum, sictlt Psalmisia ait : Zelas dohiris vero etiani severius agendo. De qua severitate per
itue comeditme (Pi. LXVIII, 10). Paulus apostolusie- Ezechieiem recie subdilur : Et obfirmabis facient
lo animarum cfuciatus, dicebat : Qttis infirmalur, et luam ad eam (Ezech. iv, 5), et erit in obtidianem;
ego noiiinfirmor? Quis scandatizatitr, el ego nbn uror [XVUIK. 51.] Quid est oblirmafe facienj ad Jernsalem
(II Cor. xr, 29)? Ipsiim sunnvcor, quod animarum in latere descriptam, nisi ut ei animse cuj, ceeiestis.
a Ed., zelat. Gemet. vero et pler, Norm. Iegunt, b Ed., charitatit misericordim.
telatur.
 «31 TAIONIS CESARAUGUSTANlEPISCOPl 834
pacis visionem doclor denuntiat, si adhuc eam infir- A j figit per patientiam crescat, et fervorem suiim tfang-
mari in suis actibus cernit, remissiorem el, clemen- cendendo dijudicet, ne inlempefanter excilalus
ipw
tiorem se rainime psteridat? Scriptum est: Filim zelo rectitudinis, longe a rectitudine aberret.
tibi sunl? Serva corpusillarwn, el non ostendas liila-
rem faciem tuam ad Hlas (Eccli. vn, 26). Infirmae Ul indigni CAPUT XXXVII.
alque imperiti ad pastorale magisterium
quippe animae, atque ad appetitum mnndi deditse, accederenon prmsumant.
aliquando melius ex severitate servanlur : ut obfir- (Reg. Patl., parl. i, in exord.) Snnt plerique pasto-
roata facies, id eSt, per severitatis custodianv ab rum qui dum metiri se nesciunt quse non didicerunt
omni spe frivolaeremissionis obducla a, inconstan- docere concupiscunt, qui pondus magisterii tanlo
tern animam terreat, alque a delectatione viliorum levius restimant, quanto vim magnitudinis illius
disirictionis vigore constringat. Quod cum a doctore ignorant; iitqnia indocti ac prsecipilesdoctrinsear-
agilur, semper necesse est ul dulcedo et humititas cem lenere appetunt, a prsecipitationis suoeausibus
in.corde tenpatur; quatenus et mnliiim ametf et inipsa loculionis janua repellantur (Ibid., c. 1).
ntinquam contra eum per elationem superbiat, cui Nullaars doceri praestimituf,nisi inlenta prius me-
lamen amorem suum et humilitatem pro utilitate diiaiione discatur. Ab imperilis ergo pastorale ma-
, ejus prodere recusat. (Num. 32.) Circumdat doctor"•' "B gisterium qua lemeriiate stiscipitur, qnando ars est
audiioris animam, cum iri omne qtiod in hac vita artium regimen aniinarum? Quis cogitalionum vul-
agitur tentationura laqueos apponi posse denuntiat; nera occultiora esse nesciat vulneribus viscerum?
ut dum ubique fit mens pavida, nbique circumspe- Et tamen soepequi nequaquam spiritalia praecepta
cla, quanto limidior,tanto vigilantiorvival. (Jtfoca/.v, cognoverunt, cordis se medicos profiteri non me-
45, n. 82.) Ipse namque zelus reclitudinis, dum in- tuunt, dum qui pigntentorum vim nesciunt, videri
quietudine mentem agitat, ejus mox aciem obscurat, medici carnis erubescunt. Sunt nonnulli qui intra
ul altiora in commotiOnehon videat quaebene prius sanetam Ecclesiam per speciem regiminis gloriam
iranqiiilla cernebat. Sed inde sublilihs ad alta affectant honoris : videri doctores appetunt, trans-
'reducitur,- unde ad tempus ne videat reverbe- cendere cseteros concupiscunt , atque , attestante
fatur. Nam ipsa recti semutatio seterna post paulu- Veritate, primos in ccenis recubilus , primas
lum in tranquillitate largiusaperit, quaehsecinierim in convenjibus cathedras quserunt (Matih. xxni, 6,
per commotionem claudit; et unde mens turbatur 7): qui snsceptum cnrae pastoralis ofliciuni mini-
rie videat, inde proficit ul ad videndnm verihs cla- strare digne tanlo magis nequeunt, quanlo ad hu-
rescat: sicut infirmanti oculo chm collyrium milti-; militatis magisterium ex sola elatione pervenerunt.
"
lur, lux penitus negatur; sed inde eam post paulu- Ipsa quippe in magisterio lingua confunditur, quando
ium veracitcr recipit, unde hanc ad tempus salubri- aliud discitur, ct aliud docetur. Contra indignospa-
ter amittit. Nunquam commolioni contemplatiojun- stores Dominus per prophetam queritur, dicens :
gilur, nec praevalet mens perturbata corispicere ad Ipsi regnaverunt,el non ex me : principet exsliterunt,
quod vix tranquilla valet inhiare; qtiia nec solis et non cognovi(Ose.vm, 4).. Ex se namque et non ex
radius cerniiur; ctim commotae nubes cceli faciem arbitrio sumini rectoris rcgnant, qui.nullis fulii vir-
obducunt; nec torbaius fons respicientis imaginem, tutibus nequaquam divinitus vocati, sed sua cupi-
reddit, quam tranquillus propriam oslendit, quia: dine accensi, culmen regiminis. rapiunt potius quara
quo ejus unda palpilat, eo in se speciem similitudi- assequuntur. Inutiles sacerdotes internus jndex et
nis obscurat. (rVum.83.) Cumper zelum animus mo- provehit el non cognoscit; quia quos permitlendo
vetur, curandum summopere est ne hsec eadem , tolerat, profecto per judicium reprobationis ignorat.
qiiSBinstrumento virtutis adsumitur, menti ira domi- Unde ad se quibusdam et post miracula venientibus
netur ; ne quasi domina prseeat, sed velut ancillaad1 dicit: Recedite a me, operarii iniquilalis, neicio qui
obsequium parata a ralionis tergo nunquam recedat. eslit (Luc. XIII,27). Pastorum imperitia yoce Veri-
Tuncenim robustius contra vitiaerigitur, cum sub- tatis increpatur, cum per prophetam dicitur : Ipti
dila rationi famnlatur. Quantumlibet ira ex zelo re-, pattoret ignoraverunt intelligentiam (lsai. LVI, H).
ciiindinis surgat, immoderatam mentem dilacerat. Quos rursum Dominus deteslatur, dicens : Et tenentet
Raiioni protinus servire contemnil, et tanto sc im- legemnescieruntme (Jer., n, 8). Et nesciri ergo se ab
pudenliiis dilatat, quanto irapatientiseviiium viriu- eis Verilas querilur, et nescire se principatum ne-
tem pmat. Necesse est ut hoc ante omnia qui zelo 0 scientium protesiatur; quia profecto hi qui ea quse
recliludinis niovelur attendat, ne ira extra meiilis s sunt Domini nesciunt, a Dominonesciuntur, Paulo
dominium transeat, sed in ultione peccati lempuss attestante, qui ait: Si quis autemignorat, ignorabitur
modumque considerans, surgentem animi perturha- (1 Cor. xiv, 38). Plerumque pastorum imperitia me-
tionem subtilius relractando restringal, aniinosita- ritis congruit subjectorum , quia quamvis iumen
tem reprimat, et motus fervidos sub sequitate dispo- i- scientiae sna culpa exigenle non habeant, districto
i- tamen judicio agitur, ut per eorum ignorautiam hi
nat, ut eo flat justior ultor alienus, quo prius exsti-
titit victor suus. Qui zclo reclitudinis movetur, sicc etiam qui sequuniur offendant. Hinc namquc in
culpas delinquentium corrigat, ut ante ipse qui cor- Evangelie per seroetipsam Veritas dicit : Si cmcus
» Ed., abducta; cum nostro vero consenlit Long.
 S53 SENTENTIARUMLIB. II. »31
caeco ducatum prmbeal , ambo in foveam cadunt A hoc debitum ad quod pervenerit pulat. Cuinque per-
(Malth. xv, 14). Hinc Psalmisla, non optanlis ani- cepti principatus officio perfrui saeculariter coeperit,
mo, sed prophetantis rayslerio a denuniiat, dicens : libenter oblivisciliir quidqnid religtose cogitavit. Ne-
Obscurentureculi eorum, ne videanl, et dorsum illo- cesse esl ut cuin cogitatio extra usum ducilur, pro-
rum semper incurva (Pt. LXVIU, 24). Oculi quippe tinus mentis ocultis ad opera transacta revocetur :
sunt qui in ipsa honorrs suinmi facie positi provi- ac penset quisquis quid subjeclus egerit, et repente
dendi itineris officium suscepertini; quibus hi nimi- cognoscit si prselatus bona agere quse proposuerit
rura qui subsequenler iiihserent dorsa nominantur. possit. Nequaquam valet in culmine humilitatem
Obscuratis ergo oculis dorsum Uectilur, quia cum discere, qui in imis positus IIODdesiit superbire.
lumen scientise perdunt qui praeeunt, profecto ad Nescit laudem, cum suppetit fugere, qui ad hanc
porlanda peccatorura curvantur onera qui isequun- didicit cum deesset, anlielare. Nequaquam vincere
tur. (Reg. Patl., parl. i, c. 2.) Indigni quique tanti avariliam polest, quando ad multorum sustentatio-
reatus pondere fugerent, si Veritatis sententiam sol- nem tenditur is cui sufficere propria nec soli potue-
licita cordis aure pensarent, quaeait : Qui scandali- runt. Ex aule acta ergo vita se quisque inveniat, ne
taverit unum de pusillis istis qui in me credunt, expe- in appetitu se cuiminis imago cogilationis illudat.
dit ei ut suspendatur mola asinaria collo ejus, et de- " Plerumque in occupatione regiminis ipse quoque
mergatur in profundum maris ( Matth. xvni, 6). boni operis usus perditur qui in tranquillitate lene-
[Cap. 3.] Ne leraerare sacra regimina quisquis liis balur, quia quieto mari recte navem et imperilus di-
impar est audeat, et per concupiscenliam culminis rigit, ttirbatus b autem tempestalis (Juctibus etiam
ducatum suscipial perditionis. Hinc enira pie Jaco- peritus se nauta confundit. Quid est potestas culrai-
bus prohibei, dicens : Nolite plures magistri fieri, nis nisi leinpeslas raentis? Iti qua cogitationumsem-
fratres mei (Jacob. m, 1). llinc ipse Dei hominum- per procellis cordis navis quatilur, huc illucque in-
que Mediator regnunvpercipere vitavit in terris, qui cessanier impellilur, ut per repentinos excessus oris
supernorum spirituum quoque scientiam sensumque et operis, quasi per obviantia saxa, frangalur. inler
transcendens ante ssecula regnat in ccelis. Plerum- hsec quse protulimus, quid sequendum esl, quid le-
que adversilalis magislerio sub disciplina cor preini- nenduin, nisi ut virtutibus pollens coactus ad regi-
tur; quod si ad regiininis culmen ertipit, iu elatio- men veniat, virlutibus vacuus nec coactus accedat?
nem prolinus usu gloriae permutatur. Sic Saul, qtti llle si onniiuo renititur, caveat ne accepiam pecu-
indignum se prius considerans fugerat, mox ut iegni niam in sudarium ligaus, de ejus occultatione judi-
gubernacula percepit, intumuit : bonorari namqtie celur (Matth. xxv, 18). Pecuuiam quippe in sudario
coram populo cupiens, dura reprehendi publice no • ligare est percepta dona sub otio leuti torporis abs-
luii, ipsum qui in regno se unxerat scidit (/ Reg. x, coiidere. ludiguus quisque, cum regiuien appelit,
22; xv, 17, 50; Acl. xm, 22; 11 Reg. xi, 3). Sic altendat ne per exemplum pravi operis pbarisaeoiuin
David propheta aucloris judicio pene in cunctis acii- more ad ingressum regni tendentibus obstaculum
btts placens, mox ut pressurse pondere caruit, in tu- liat (Matlh., xxiu, 15), qui, jtixta Magislri vocem,
lnorem vulneris erupit, factusque est in morte viri nec ipsi intranl, nec alios intrare permittunt. Con-
crudeliter rigidus, qui in appetitu feminsefuit ener- siderandum quoqueest quiacura causam populieleclus
viter fluxus : et qui malis ante noverat pie parcere, prsesui suscipit, quasi ad segrum medicus accedit.
in bonorum quoque necein post didicit sine obsta- Si ergo adhuc ejus in opere passiones vivunt, qua
culo retractationis anhelare (II Reg. xi, 15). Prius prsesumpiione percussum mederi properat qui in fa-
quippe ferire deprehensum persecuiorem noluit," et cie vulnus portal ?
post cum danino desudamis exercitus etiaro devo- CAPUT XXXVIII.
luin militem exstinxit. Quem profecto ab elecioruin De collata episcopispoleslale ligandi atque solvendi.
nuiiiero culpa longius raperet, nisi hunc ad veniaiii (Lib. li in Ev., hont. 26, n. 4, 5.) Prtedicatores
ilagella revocassent. Plerumque qui subire magiste- j) sancii qui districtum Dei judicium metuunt anima-
riiiin pastorale cupiuni, nounulla quoquebona opera rum judices fiunt, et alios damnant vel liberant, qui
animo proponunt. Et quamvis hoc elationis intei* seinetipsos damnari meluebant. Horum profecto
lioue appetant, operaturos lamen se magna pertra- nuiic in Ecclesia episcopi locuin lenent. Solvendi
ctant: fitque ul aliud in imis intentio supprimat, atque ligandi auctoritatem suscipiunt, qui gradum
aliud tractantis animo superficies cogitalionis oslen- regiminis sortiuniur. Grandis honor pontilicalis,
dat. Nain sibi ipsa de se mens ssepe menlitur, et fin- sed grave pondus esl istius honoris. Durum
git se de bono opere amare quod non amat, de quippe esl ul qui ne.,cii lenere raoderainina viloe
mundi autem gtoria non amare quod ainat; ssepe suae, judex viise liat alienoe. Plerumque contingit nt
mens principare appelens fit ad hoc pavida ciini ipse jiidicii locum teneat, cui ad locum vita minimc
quserit, audax cum pervenit. Tendens enim, ne non concordat. Et saepeagitur ut vel dauuiet immerilos,
perveniat trepidat; sed repente perveniens, juresibi vel alios ipse ligatus solvat. Ssepe in solvendis ac
a Ed., minitterio. Duo autem priores >>Edit., turbato. Corb. et Cafnot. Codd. legunt.
Gemet., se-
cundus Aud., Lyr., Rothom., habent eamdem cinn lnrbalus.
nosiro leclionem.
m TAIONISCJlSAfiAlieil&f Atil EPISCOPI 856
ligtudis, sukdhis. suae voluntatis molus, non auiem A t cura, «pirituaj.ispraecentapersci-uta^tnrv sad qusein-
cansanun merita sequiiuir. Unde fitm ipsa hac li- lelligendo pcpetianl vivendpcoiiculcaiii.Repente do-
gandi et splvendi pPlestate se privet, qui hanc pro cent quse noii ppere, sed litediiaiioiiedidiceruni, et
suis voHmtaiiuus et non pro subjectorum roerUis quod verbis pvaidicantmoribus iinpuguant. Unde fit
[Eilit,,nwibui] exefcet. Saepefit ut ergi queraltbel ut cum pastor per abfupia graditur, ad praecipitiura
proxiroumodift vel graiia moveatur pastor. Judicare grex sequalur. Per prophstam Doniiiius conlra con»
atitem digoe de subditis nequeunl qui in snbdiip- temptibilem pasiorum scteutiau) queriiur, dicens :
rum causis sua vel odia vel graliam sequuntur. Unde Cum ipsi limpidistiinam aquatn bibtrelis, reliquam
recle per propliclam dicitur: Mortificabant anirta» pedibus «etlris,turkabalis, et oves weai%qum [Eciit.,
9«« IIOJI:moriui)iur, el vivificabanl animaj qum nen qua] concutcala.pedibusvcttrit fmjMUit^. pmcebantur,'
vimnt (Eteck., xm, 19). Non morientem quippe etqMfepedes vestri turbacerant, limcbibebant (Ezech..
mortifical qui justum damuat, et non victurmn vivi- xixiv, 18, 19), Aquam quippe Hinpidts&imatapasto-
hcare iiilitur qui re.um.a supplicio absolvere conan res bibunt, cum. lJuenla vcritalis reciemielligente»
lur. (iTarui., Ub. xix, c. 25, n. 46.) Deus omni- hauriunt, sed eamdcm aquam pedibus tarbare esl
pptens, ul nos a proecipitataesententise prolationa sancfaemeditationis sttidia male vivendocorrumpere.
compesceret, cum oninia riuda et aperta sint oculis:B Aquam scilicet pastorum turbalam pedibus oves bi-
ejus, roala tamen Sodomse noluit audita judicare, buni, pum suhjecti -qqique non seciantur verba quse
qui ait: Detcendantet videbo, ulrutu clumorem qui audiunt, sed sola quaecoiispiciunl exompla pravitaH
venitdd me upere compleverint, an nan est ila,ul lis imitantnr. Qui cum dicta sitiunt, quia per opera
sciatn (Gm, XVIII,20). Omnipolens iiaquc Doininus pervertmvtur, quasi corruptis fonlibus in potibn»
el OHiniaseiens, cur ante prohationemquasi dubitat, lqtum sunvunt. Nemo amplius in Ecclesia nocst
nisi tit gravitatis excmpluni nobis proponat, ne miila qtiam qui perverse agens nonvenvel ordinem sancti-
lioiuitvumanle praesumamuscrederequam probare! laiis habel. Delinquenterivnamque hunc redarguer«
QuWhoc exemplo nisi nos adinonemur, ne ad pro- millus pracsumit, et in exsmplum culpa vehememer
ferendam settleniiani unquam prsecipiies esse de- extenditur, quando pro revefentia ordini* peecatop
beamus, ne leinere indiscussa jiidtoemtis, ne quaeli- honoratur. Qui ad sancfiialis speciem dednetns vei
bet mala audita nos moveant, »e passim dicla sine verbo cocierosdeslrnit vel exemplcHnoelius profee(o>
prtibalione credamusT Caussp videlicet pensandse fuerat ut fiunc ad morteria sub exteriori habilu ter-
stiiit, et l«uc ligandi a,lque solvendi potestas exer- rena acla consiringerent, quam sacra offieiahr cnlpa
cai)da.:(i.ii; u in Evang,, /itmii/.26,n.6.) Videtvdum caeteri» imUabilem demonsirarerit : quia nimi*um
quat culpa, aui quat sil pcenitentia secuta post culi C si solus caderet, utcunque hunc tolerabilior inlerrii
pam, ut, quos opnipolens Deus per conpunclionis pcena eruciaret. (Reg. Pdtt.ipart. i, c. i.) Sa:pe
graiianv visitat, iilps pasioris sentenlJa absolvat. suscepta oufa regimiriis eor per diversa diverberat,
Tunc vera «st absoliuio prsBSidenti*,eum interni af- etirapar quisque invenitiir ad srngnla, dum confusa
bilfiitm sequilw judieis; Quod berte quatriduani merite dividilurad vnulta. Und-eqnidam sapiens pro-
roortui resnsciiatip Hla signilicat, qtiaevrdericet:de- vide prohibet dieens - Fiti, ne in muttk sint acttis
manstrat q*|ia priui mortnn» Jiominus vocaril et vi- tui (Eccti. xi, .16);quia videltcet nequaquam plerie
vittcavil dieens: Laxare, veni fvrat (J*an; XI, 45); • in wniuscujusqueoperis ratione eolligitur, dum mens
et ppslmodum is q«i'vivcns egressus fuefat a diSci-:' per divefsa partlttir. Cumque foras per insoJenteivi
pulis est soluius, sicut scriptum est': Cumqueegret- ; cufam ifahitiir, a limoris intiml soliditate vaenaiufi
sus esset, qui fuerat ligaius inslitis, tunc dixil Jesui Duiri mens in esierJorum ftt disposiiione sollicita,
discipulissuis : Solviteeum'et siniie abire (lbid.,i5). sui est solummodo tgnnta, et scii multa cogitare se
Seijicei «l pastores Ecclesiae ei poenaro debeanl nesciens. Narncum plus quam necesse est se cxte-
amevere quam nveruit qni non erubuit confiteri rioribus implicat, quasi occupaia i* itinere oblivisci^
quad lecit; Sub magno moderamine pastores Eccle- lur qno tendebat. Ita ut ab studio suse inquisitionis
si» vel seivere. sludeant vel ligare. Sed utrum juste : alietia, ne ipsa qttidemquoepatilur damna consideret,
au iBJutte obliget pastor, pasloris tamen seutentia el per quanta uelinquatignorel; EzechiasRex peccare
gre^i timenda «st: ne is qui subest, ct cum injuste se raiiiinie eredklit, eum venieniibtis ad sc alieni-
forsttan ligaiur, obJigationis stiaesententiam ex alia gents cellas arematnni estendit (IV Reg. x, 13):
ctilpa mereiHur. Pastor quisque vel absolvere indi- sedin-damnaikme [Edit., damriationeinj seculura!
screle limeal, vel ligare. ls antem qui sttb roanu pa- protis ex ei» Iram Judieis pertulit (Itai. XXXK,4),
storis est, iigari limeat juste « vcl injuste. Nec pa-..' qnod se facere liccnicr sestimavit. Saepedum inulta
slofis sut judicium lemere repreheiidat, ne ei si suppeturii, dumque agi possunt [quae]subjecli, quia
iiijusle bgaitH est, «x ipsa ^iumidae reprehensiniiisi acta siirit, admirentur, in cOgitalione se animus'
supwbia, culpa quae non erat, ftat. elevat, et plerie iii se iram Judicisprpvocai, qiiam-
:.-.' CAPUT XXXIX. vis pef iniqUafoTasopera non erumpat. Intus quippe
De patloribusnon recle gtadienlibus. est quijudjcal, inltts quodjyd^eatur, Qm erga in
(Reg. Pasl.,part. i, c.2.) Sunt nonnulli qui jolerti i r^vfie delinquiiiiiH, laiel Iwoiwkiesqaid apud no?
* In edit. deest juste.
SS7 SENTENTIAhUMLIB. H . 838
agimus, irfectlahieri ipso Jndiee teste peecamos. HaecA veritatis lucem videre non sinitur, qnia. arrogantia
pnifcieiiies hon potestaiem regiminis feprebendi- sapientii» sive justiiiav caecalur. P-upilla namque
mu£, sed ab appetitu illitis cOrdis inlirniilaiemmii- oculi nigfa videt, albuginem tolerans nil videt, quia
niinus, iie imperfecii quique culitien arripere regi- videlicetsensus humanin cogitationis, si slullHiiise
niifns audeant, el qui iit planis stantes lilubanl, in peccatoreinque intelligit, cogitatinnem intimaeclari-
praecipiii pedenvponani. Caveuspasior est, qtii su- tatis apprebendii. Si autem candorem sibi juslilise
pern« lumeri coiuempialionis ignorat (Levit. xxi, seu sapienlisetribuit, a Iticese supcrn» cogitalionis
18); qtii prsesentis vilselenebris pressus, dum ven- (Edit, cognilioni3) cxcluuit, et eo clarUatem veri
turam lucem hequaquam diligendo conspicit (Reg. liiminis nequaquam peneirat, quo se apud se per
Past., part. 1, c. 11), quo gressum operis pofrigat, arrogantiam exattat. Sicut de quibBsdam dlcitur:
nescit. Claudus vero rector est, qui quidem quo Dicentet enim ie esse tiipientes, ttutti facli tunt
pergere debeat aspicit, sed per infirmitalein ntentis (Rom. i, 22). Jugem habet scabiem in corpore, cui
vitseviam perfecle non valet tenere quam videt; carnls peiulantia sine cessaiiortedominalur in men^
quia ad virlutis statunv dum fluxa cOnsuetudo non te». In scabie elenim fefvor viscerum ad cutem
erigitur, quo ex desiderio nilitur a, illuc gressus trahitur. Per quam recle luxuria designatur, quia
efiicaciter non sequuntuf. Parvo auiem naso est, B si cordis lentatio usque ad operationem prosilit,
qui ad tenendam mensuram discretionis idoneus nimirum fervor intimus usque ad cutis scablem
nou est. Naso quippe odores fetoresque discerni- prorumpit: foras corpus scabies sauciat, quia dum
nius. Recie ergo per nasunv discretio exprimiiur, in cognitione voluptas non reprimitur, etiam "iti
per quam virtules eligimus, delicta reprobamus. actione dominatuf. Quasi enim cutis pmriginem
Sunl nonnulli qui, dum seslimari hebetes nolunt, Paulus curabat abstergere, cum dieebat; Teritath
ssepe se in quibusdaroinquisitionibusplusquam ne- vos non apprehendal, nisi humana (lCor. x, 13);
cesse est exercenies ex nimia subtiliiaie falluntur. ac si aperte dieeret : Humannraquidem est in eorde
Underecle dicitur : Velgranclieltorlo naso (Ibid.). tentationem perpeti, doemoniacumvero est [in] ten-
Nasus eienim grandis et lorlus esl discrelionissub- talionis certaminc et in operatione superari. Impe-
liliias immoderaia,quoedtim pltisquam deeel excre- tiginem habet in corpere quisquis avaritia vastalur
verit, actionis soae reciitudinem ipsa confundil. in mente, quoesi in parvis nbn compescltuf, nimi-
Fraclo pede YClmanu est, qui viam Domini pergerp rum sinc mensura dilalatur. Impetigoquippe sine
omnino non valet, alque a bonis actibus fundilus dolore corpus occupat, et absque oceupati laedi*
exsors vacal; quatenus hsecnon ut claudus sallera cxcrescens membrorum decorem fcedat; quia pt
cum infirmitale teneai, sed ab his omnimotloalienus avaritia capti ariimum, dum quasi deleclat, exulce-
existat. Gibbus vero esi, quem terrense sollicinidinis rat; dum adipiscenda quoeque cogifaiiorii objicit,
pondiisdeprimil, ne unquam ad superna respiciat, ad iniriiiciiias accendit, el dolpreni in vulnere nori
sed solisbis quse[in] infimiscalcantur intendat. Qui facit, quia sestuanli animo ex culpa aburidaniiam
etsl aliquando aliquid ex bono patrioecoelestisau- promittit. Decor raembronim per impeiigiiicni per-
dierii, adlioc nirhirum perversse consiieiudinispon- ditur, quia aliarum quoque viriutum per avaritiani
dere pfsegfavatus, cordis faciem noh attollii, quia pulchritudo depravalur; et quasi lotum corpus ex-
cogilationis slatum erigere non valet quem terrense asperat, quia per uriiversavilia animum supplaniaf,
usus sollieiludinis curvum tenel. Lippus namque Paulo allestanie, qui ait : Radix omnium malorum
est, cujus quidem ingenium ad cognifioneraverilatis est cttpiditas(1 Tim. vi, 10). Ponderosus est qui tur-
emicai, sed lamen hoc cafnalia opera obscurant. pitiidinem non exercet opefe, sed tamen ab hac co-
In lippis quippe oculis puptiloe.ssinsesunt, sed Jiumo- gitatione conliriua sine moderamine gravatur irj
re defluenle infirmanlia palpebra b grossescunl. niente : qui nequaquariv quidem usque ad ppus
Qiuirumquia infusione crebro atterilur [Edit., at- ncfarium rapitur, sed ejus animus voluptate luxu-
leruritur], eliam acies pupilloevitiatur. Sunt non- •jVise sine ullo repugnalionis slimulo delcclaiuf. Vi-
nulli quorum sensum carnalis vitaeoperaiio sauciat, lium quippe esl poftderis, cum liumor viscerum ad
qui videre rccla subtiliter per ingenium poterant, virilia labitur, quse profeclocum inolesiia dedecoris
sed«su pravorum actum caliganl. Lippus itaque est, intumescunt. Ponderosus est, qui tolis cogiiationi-
cuhissensum nalura exacuit, sed conversationispra- bus ad lasciviam defluenspondtis lurpitudinis gestat
vilas epiifundit. Cui bene por angelum dicitur : in corde; et quamvisprava non exerceat opere, ab
CotlyrioinUngeoculostuos, ut videat (Apoc.ni, 18). his lamen non cvellitur roente. Nec ad usuni boni
Cotlyfto quippe oeulos, ul videamus, imingimus, operis in aperto valet surgere, quia grave hunc in
ctmvad cognoscendamveri Inminisclaritaiem intet- abditis pondus turpat *. Quisqnis ergo quohbet
lectns noslri aciein medicamine bmiae operationis horum vitio subigitur, panes Dominoplterre prohi-
adjuvamus,Albuginemhabel sacerdos in oculo, qui betur, ne profeclo diluere aliena deJicla non valea|
tt Edit., que desidenuminniti{ur. tur quoque in Codd. Carnot. et Aud. 1, hancqiie
b Ed., infirimim palgebrm..PP. Bened, e cpng. lpciioiiem geoujnam ie«se indicat sequens quorim,
S. Mauri ih hoc loco nolant miram esse apud c In edil. deesl in mente.
Codd. varieiatera. Lectioautem nosiri Taii inveni- <iEd., gravat hunc in
ahtiiispoiidutiurpe.
a*r . TAIONISOiESARAUGUSTANlEPISCOPI 840
js quem adhuc propria devastant. (Moral. xi, c. 15, A<itiam humanam gratiam non requirit. (Moral. xu,
*l23.)Cum sacerdos non agit bona quseloquitur, Iol, n. 62.) Plerumque fit ut quisquis aurum, vel
ei etiam sermo subtrahilur, ne loqui audeat quod 1bona corporalia ab hominibus accipere contemnat,
non operatur, sicut per prophetam dicitur : Pecca- sed quia hsec non accipit, majores ab eis recipere
calori autem dixit Deus: Quare tu enarrat jutlitias laudes quoerat.Et fortasse munus se accepisse non
meas,et assumisteslamentummeumper os tuum (Pt. sestimal, quia bona corporalia accipere recusat. Sic-
xux,46)?Unde etiam Psalmista deprecatur dicens : ut superius dictum csl, aliquando munus a manu,
"Et ne auferat de ore meoverbumveritatis usquequu- aliquando vero ab ore porrigitur, nam qui nummum
que (P». cxviii, 43). Perpendit namque quod omni- tribuit, munus ex manu dedit; qui autera verbum
potens Deusveritatis verbum facientibus tribuit, et laudis impendit, munus ab ore protulit. Plerumque
non facientibus toliit. Qui ergo hoc de ore suo non sacerdos elsi exieriora dona, quse lerrenae forsilan
auferri petiit, quid aliud quara graliam bonseopera- necessilati congruunt, pro impositione manuura ac-
tionis quaesivit? Ac si aperte diceret -.A bono opere cipere recusat, plus est quod sibi retribui appetit,
errare roe non sinas, ne duni amiito ordinem bene cum ultra meriium iaudari desiderans, munus ab
vivcndi, rectitudinera perdam loquendi. Plerumque ore quserit.
doclorqui docere audet quod negligit agere, cum " CAPUTXLI.
desieril bona loqui quaeoperari conlempsit, docere IDe his qui in regimineprodessepossunt, sed idein
subjectos incipit prava quseagit, utjusloomnipoten- officiumper quielempropriamrefugiunl.
tis Dei judicio in bono jam nec linguam babeat qui (Reg. Past., part. i, c.5.) Sunt nonnulli qui eximia
haberebonam vitam recusat; quatenus ciim mens virlulunvdona percipiuni, et pro exercitalione cae-
ejus terrenarum rerum amore incenditur,'deterrenis terorum magnis muneribus exallantur; qui sludio
rebus semper loquatur. Unde in Evangelio Veritas caslilatis mundi, abslineiitiserobore validi, doclrinse
dicit: Ex abundantia cordisos loquitur (Mallh. xu, dapibus referli, palieutise.Ionganimilaie burailes,
54). Bonut homo de bono thetauro proferlbona, et auctoritatis fortiludine erecti, [pietalis gralia beni-
malus homo de malo thesauro proferl mqla (Luc. vi, gni, justiiias severiiatej districti sunl. Qui nimirum
45). Hinc etiam Joannes ait: Ipsi de mundosunt, culmen regiminum si vocati suscipere renuunt, ipsa
ideo de mundo loquuntur (I Joan. iv, 5). sibi pleruiDjue dona adimunt, quse nou pro se tan-
CAPUT XL. luramodo, sed eliam pro aliis acceperunt. Cumque
De.epittopit qui pro ordinationibut munera libenter sua et non alioruin lucra cogilant, ipsis se, quae
accipiunt. . ( privata habere appelunt, bonis privant. .Discipulis
'
(Lib. l in Evang., homiL 4, n. 4.) Nonnulliepisco- in Evangelio Verilas dicit: Non potesl civilat abt-
porura donum accepli Spiritus in usum solent nego- condi super tnonlemposila, nequeaccendunllueernam,
tiationisinflectere, et miraculorum sigua ad avaritise et ponunt eam sub modio,sed tuper candelabrum,ul
obsequiuradeclinare.(Actor.vm, 18.) Iline esl eniui luceat omnibusqui in domosunl (Malth. v, 15). Hinc
quod Simou per irapositioiienimanus edila iniracula Petro ail: Simon Joannis, amas me (Joan. xv, 16,
concupiscens», percipere donum Spirilus sancti pe- 17)? Quicunv.se amare protinus respondisset, audi-
cunia voluil, scilicet, ut deterius venderet quod maie vil: Si diligis me, pasce ovesmeas, Si ergo dilectionis
comparasset. Redemptor noster flagellode resticu- testimonium esl cura pasiionis, quisquis virlutibus
lis faclo de templo lurbas ejecit, cathedras venden- pollens gregein Dei renuit pascere, paslorem suni-
tium colnmbaseverlit(Joan. n, 15). Colurabasquippe mum convincUurnon amarc. Si nostram sicut pro-
vendere est impositionemnianiis, qua Spirilus acci- ximi curani gerimus, quasi utrumque pedem per
pilur, non ad vitsemerilum, sed ad praemiumdare. calceamenlum munimus. Qui vero suain cogitans
Surit nonnulli qui nuiiimorum quidem prscuviaex ulililatem, proximorum negligit, quasi unius pedis
ordinatione non accipitint, et lainen sacros ordines calceamemura cum dedecoreamiitit. Sunt nounulli
pro humana gratia largiuntur, atque de largiiaie iH qui magnis liiuneribiisdilati, dum solius contem-
. eadem laudis solummodo retiibuiionem qiioerunl. plationis sludiis inardescunt, parere ulilitaii proxi-
Hi nimirura, quod gratis acceptuin est gralis non morum in prsedicationerefugiunl, secretum quietis
tribuunl; quia de impenso officio sanciilaiis nuni- diligunl, sccessum speculalionis appelunt. De quo
mum favoris expelunt. Cum jusium virum descri- si districle judicentur, ex tantis procul dubio rei sunt
beret Isaias prophela ait; Qui exeutil manut suat ab «luanlis venienles ad publicum prodesse potuerunt.
omnimunere(Ita. III, 15). Neque eniin dicil : Qui Qua menle is qui proximis profuturus enilesceret,
excutit manussuas a munere, sed adjunxit ab omni: ulilitati cseteroruii)secretumprseponil suum, quando
quia aliud est munus ab obsequio, aliud munus a ipsc sumini Patris Unigenitus, ut multis prodesset
mariu, aliud ntunus a lingua. Munusab obsequioest de sinu^Patrisegtessus esl ad publicum nostrum?
subjectio indebite impensa; munus a manu, pecu- (Reg. Patt,,part. i, c. 6.) Sunl nonnulli qui ex sola
nia; munus a lingua, favor. Qui ergo sacros ordines liumililaierefugiuni, ne eis quibus se impares sesti-
tribuit, tuncabpmni munere manus exculit, quando manl proeferantur. Quorum profecto hurailitas, si
in divinis rebus non solum ullam pecuniain, sed cseterisquoque virlutibus cingitur, tunc ante oculos
? Ed., cuntpident. Ast lectioni nostri Taii .consenliunl plures Codd.a PP. Beued. hocioco cii.
841 SENTENTTARUMLIB. II. 842
Dei vera est, cum ad respuenduin hoc quod uliliter, \. prsetulit, obviamus. Unde Moyses quoque, cum
suLire praecipiturpertinax non esl. Neque enim vere conira se et Aaron conqueri populum cognovisset,
est humilis qui superni nutus arbitrium ut debeat ait: Nos enim qnid sutnus? Nec contra nos est mur-
proeesse intelligit, el lamen proeesse conlemnil. mur vestrum, sed contra Dominum (Exod. xvi, 8).
Divinisdisposilioiiibussubditus, atquc a vitio obsli- \Reg. Pasl., parl. m, c. 10.] Admonendi sunt be-
naiionis alienus, cum sibi regiminis culmen impera- nevoli subdiii, ut sic alienis bonis cougaudeani,
tur, si jam donis prsevenlus est, quibus et aliis quateuus babere el propria concupiscant. Sic proxi-
lirosii, et ex corde debet fugere, et invitus obe- morum facta diligendo laudent, ut eiiam imitaudo
dire. multiplicenl, ne si in hoc praesenlis vilae stadio ail
CAPUT XLII. ceriamen alienum devoli lautores, sed pigri exspe-
De subjectisbenis sub pastorali regimine censtilutis. ctatores assistant, eo post certamen sine, bravio
(Reg. Past.,part. 111,c.i.) Admonendi sunt subditi remaneanl, quo nunc iu cenamine non laboraitt;
ne proepositorumsuorum vitam temere judicent, si et lunc e.orum palmas afflicii respiciant in quoruni
qnid eos forlasse agere reprehensibililer vident, ne nunc laboribus otiosi perdurant. Valde peccamus,
unde recle mala redarguitnt, inde per elationis im- si aliena bene gesta non diligimtfs. Sed nil mercedis
pulsum in profundiora mergantur. Admonendi sunl B agimus, si ea quaediligitnus, in qiianluni possumus,
subditi ne cum eulpas prsepositorum considerant, non iraitamur. Dicendum est benevolis subditis,
contra cos audaciores fiant, sed sic, siqua valdesunt quia si imitari boua miuime festinant,quselaudanies
eorum prava, apud semetipsos dijudicenl, ut tanien approbant, sic eis virtutuni sanctitas, sicut stultis
divinp tiinore comUricii, fcrre sub eis jugum reve- exspectatoribus ludicrarum artium vanitas placet.
rentioe non recusent. Quod melius oslendimus, si llli namque aurigarum ac histrinnum gesta favoribns
David factunv ad raedium deducamus. Saul quippe efferuul, nec tameu tales esse desiderant quales
persecutor, cum ad purgandum ventrem spcluncain illos coiispiciuni essc quos laudant. Miranlur eos
fuisset ingressus, illic cuni viris suis David inerat, placiia egisse, sed tamen similiier devitant placere.
qui jam tam longo letnporc persecutionis ejus mala Dicenduni est benevolis subdilis, ut cum proximo-
tolerabai. Cumque eum viri sui ad feriendum Saul rum facia conspiciuni, ad suum cor redeant, et de
accenderent, fregit eos responsionibus, quia rnanuni alienis aciibus non proesumant, ne bona laudent, ei
miltere ii) cbrislum Domiiii non deheret. Qui tamen agere recusenl, gravius quippe extrema ultione fe-
occulte surrexii, et oram chlamydis ejus abscidit riendi sunt quibus placuit quod imitari noluerunt.
(/ Reg. xxtv, 4). Quid per Saul nisi mali rectores, ' ,, . . CAPUT XLIH.
quid per D.ividnisi boni subditi designantur? Saul * De ittvidisvet proiervis subdilit.
igittir venlrein purgare esl pravos proepositos con- (Reg. Pasi., part. m, c. 8.) Plerumque subditi stib
ceptam in corde ntaliiiam usque ad opera miseri pastorali regimine constituti, clum valde de se elati
odoris extendere, et cogitala apud se noxia factis prsesumunt, exprobrando cseleros dedignanlur, et
exlerioribus exsequendo monstrare. David namqiie singulariler summa sestimaut cuncta quse agunl.
Saul rerire meiuii, quia pioe subditorum mcnles ab Subtililer iiaque ab arguente discutienda sunl opera
omni se pesle oblrectaiionis abslinenies, pracpusi- prolervorum, ut in quo slbi placent ostendantur quia
lorum viiam nullo linguae gladio percutiuni, ciiam Deo displicent. Tunc prolervos melius corrigimus,
cum de imperfectione reprelieiidunt. Boui siibdili, cum ea quoe bene egisse credunt male acta monslra-
quando pro infirmilale ahstinere sese vix possunt, mus; et unde adepta gloria credilur, inde ulilis
ut exlrema quadam alque exteriora proeposilorum confusio subsequalur. Nonnunquam subdili, cum se
mala, sed lamen humiliier, loquantur, quasi orain vitium proterviae minime perpetrare cognoscunt,
chalmydis silenter iuciduni. Quia videlicet dum compeitdiosius ad correctionem veniunt, si alterius
prselaioedignitati saltem innoxie et lalenter dcro- culpae inanifeslioris, et ex latere requisitae in pro-
gant, qnasi Regis superpositi vestem fcedant; sed prio a confunduntur; ut ex eo quod defendere ne-
tamen ad semeiipsos redeunl, seque vehemenlis- (jueunl, cognoseant se tenere improbe quod defen-
sinie, vcl de lenuissima verbi laceratione reprehen- dunt. Cuin prolerve Paulus Corituhios adversutn se
duni. Uude bene et illic scriptum est: Post hmc invicem videret inflalos, ut alius Apollo, alius Pauti,
David pcrcussil cor suum, eo quod abscidisset oram aliiis Cephse, alius Chrisii esse se diceret (/ Cor. i,
chlamydis Saul (Ibid., 6). Facla prsepositorum oris 12; in, i), inceslus culpam in mediura deduxit,
gladio lerienda non sunt, eliam cuiu recte repre- quae apud eos et perpetrata fuerat, et incorrecta
heiidendajudicanlur. Si quando vero contra eos vel remanebat, dicens : Audilur inler vos fernicalio, et
in niinimis lingua labitur, necesse est ut per affli- talis (ornicatio, qualis nec inler gentet, ila ul uxo-
ctionem pueniteniiae cor prematur; quatenus ad rem patris quis liabeal. El vosinflaii estis, et non ma-
semelipsuni redeat, el cum prsepositaepolestaii de- gis tfcium habuislis, ut tollerelur de mediovesirum
liquerii.ejus coinra se judicium, a quo siiii prselatus qui opusfecit (1 Gor. v, 1, 2). Ac si aperle dieat:
[Ed., praelata]esi, pcrhorrescat. Nam cum prsepo» Quid vos per proterviam hujtis vel illius diciiis, qui
sitis deliuquiinus, ejus ordinationi, qui eos nobis per dissolutionem negligentiaenullius vos esseinoit-
e Ld., niijiropcu»; al Cod. Rolhomag. et
Longip., in proprie vitioconfundiiniur,
P.VTHOL.LXXX. 27
 845 TAIONISCiSARAUGUSTATNIEPISCOPI 844
stratis? (Reg. Past., parl. rii, c. 10.) Admonendi /S, riora componant, qtiateritis non fepfobi puniantur,
suiil invidi subdiii, ut perpendanl quantse csecilatis sed cum electis selefna prsemia soriianiur. Admo-
suiit qui alienp profectu deficiunt, aliena exalta- nertdi sunt clerici, ut tanto cifca se solliciiius vivant,
tione " contabescunl. Quantsfi infelicitalis sutn, qui quanio eos aliena cura nori implicat. Dicendumest
melioratione proximi deieriores fiunt ; dumque clericis, iie prsepositdnim suoruiri "vitam temere
nugmeiita aiieiiae prpsperitalis aspiciunl, apud se- judicent", si quid eos fortasse agefe 'fepfejiensihilnef
nictipsps anxie afflicti, cordis sui pesle moritiniur. vident; ne uride recie riiala fedarguunt, inde per
Qnid invidis infelicius, quos d,ufncpnspecta felicitas elaiionis impulsum ih profnndiofa uemergauiur.
allicii, ppena nequiores reddit? Alioruhi yero bona, Admonendi sunl clerici, ne cum culpas suorum prae-
quoehabere non ppssunl, si diligerent, sua fecisserit positorum considerarit,' sie eoruriv prava apud se-
[Ed., facerent]. Nostra nimirura siint bona aliorwii, nietipsos dijudiceni, til tamen divirio timore con-
qtiaj, elsi imifari iion possumus, amamus in aliis; el stricti, ferfe sub eis jiigum feverentisenon recuseril;
amaniium fiunt quaeque amantur iri nobis. Hinc quia' facta praeposiforum oris gladio ferienda non
ergo penspnl inyidi, quantse virtutis est charifas, surit, etiam cum fecte repreberidenda judicantur.
qnie alieni labpfis. opera noslra sine labore lacit. (Ibid. 6, 7.) Plefosque clcficos ab iinpuderiliaevilio
Duni se invidi a livore minirae custodiuni, in aiiti-' "iion nisi increpatio dura compescit, quia dum se
quain ycrsuti hpstis ncqiiitiam deinerguniur. De illo delinquere nesciunt, necesse est ut a pluribus in-
nanique scriptunv est: Invidia diaboli mers intravit cfepentiir. Vefecundos' clericos plerumque ad me-
iri qrbemterrarum (Sqp.. n, 24). Quia enim ipse cce- liris exlionatio modesta componit, quia ad conver-
luni perdidil, condito hpc hornini invidit, et damna- sionem stifficit quod doclor eis mala sria saliem leni-
lionein suam perditus adhuc alios pnrdeiido cumula- ter ad mcmoriam reducit. Major profectus mo-
yit, Cpgnpscarit irividi quantis lapsibus subcresceniis destis clericis adducituf, si hoc quod in eis repre-
ruitiEu subjaceani,, quia dum livorera a corde non henditur quasi manu lingtise biandientis ex latere
prpjicjuhi, ad apertas pperuni nequitias devolvun- tahgatur. (Ibid. c. 8.) PusiHanimes clericos apiius
tur. Nisi enim Cain invidisset acceptam fratris hb- ad iter berie agendi feducimus, si qusedam illoruni
sliam, minime pervenisset ad exstinguendam viiam. bona ex laiere feqtiiramus, nt dum in eis alia re-
Unde scriptum est: Et resjpextfDominut adAbei, et prebendendo corfipimus, alia ampleclendo laude-
ad munera ejus; ad Cain vero et ad munera itiius hon inus, quaienus eorum teneriliidiriem laus audiia
respexil. Iratusque csl Cain vehemenler, el concidil nulriat, quam culpa increpata castigat. Plerumque
vulius ejus (Gen, iy, i), llaque livpr sacrificii fratri- .r utilius apud cleficos pfoficimus, si et eorutn bene
cidii seminafiuni fuit. Nam quem meiiofem se esse gesta memoramus. (Reg. Patt. p. m, c. 11.) Et si
doiiiit, ne ulciinique essei, aniputavif. Diceridumest qua ab eis inordinate gcsta surit, non jam latiquan)
iiividis quia diim se ista intrinsecus peste Consu- perpetrata corripimus, sed quasi adhuc ne perpe-
r.niiii, etiaih quidqtiid in se aliud boni habere videii- trari debearit prohibemus. Plerique clericorum dum
iur, interimunt. Unde scripihmest: Vila carniuin in culpa sua deprehendi meluunt, semper improbas
tanilqs cordis; putredo ossiitm invidia (Prdv. xiv, defensiones quaerunt, serivper pavidis suspicionibus
30). Pef livorls vilium ante Dei ocutos pereunt agitanlirr. Nihirquippe est ad (lefeMleiitliinipuriiaic
eliam quae liumanis pculis foriia videntuf. Ossa tutius, nihil ad dicendum veritate facilius. Nam dura
quippe per iiividiam putrescere est, qdsedam etiam fallaciam suam tueri cogitur, laboie duro cor fali-
robusia deperire (Moral. xxvi, c. 1, n. i). llle est galur. Plerumque in culpa clerici depfehensi, duiii
Vefe humilis subjectus in bonis, qui non est defen- quales sinl cognosci refugiunt, sese sub lallaciae
sor iri malis. Naiii duhi dc malis suis sulijectuSaf- velamen [Ed., veiamine] abscondiint, et hoc qtiod
guitur, et contfa verba arguenlis accendiluf, quando peccant, quodque jam aperte cernilur, excusare uni-
dc bonis suis quasi buniiliter lifubat, per liurnilitaiis liuritur. Prerumque corilingil ut is qui pravoruni
' "'" prnari apnelit, non doceri.
ypcem j) ciericorum culpas cOrripere studet, aspersae falsita-
'''",'' \".';" CAPUT XLIV. lis nebulis seduclus, pene amisisse se videat quod
De clericit, qualet ebs oporteat etse. de eis jahi cerium lenebai. Per projihelam dicittir :
(Lib, II, in Evdrig.1,hohiil. 17, n. 18.) Cierjciisad- lbi habuil foveairi evicius (Isa. xxxiv, 15). Eri-
monendus est quatenus sic vivai, ul bonum exein- cii quippe noniine iinpuroe mentis seseque cal-
plum viiae suse sscculafibus prsebeai. ln clefico si lide defenderiiis dnpliciias designalur. Ericius nam-
quid jusle reprehendiliir, ex ejiis viiioJipsa retigio- que cum apprehehdiiur, ejus et caput cerriitur, el
nis noslraesestimaiiogravatur. (Reg. PaU., p. m, c. 4.) pedes videhtur, et cofpus omne conspicitur ; sed mox
_ Clerici discant ut quai a seniofibus suis jubeniur ut apprebensus fuerit, senieiipsum in sphseram colli-
Impleaiit, ut humiliier eorum imperiis sulijaceant; git, pedes introrsus suhtraiiit, capul abscondii, Ct
utnec subjectio eos conierat, "riec locus supefior intra tenentis maiius totuin simul aniitiilur quod
extollatl Clefici discani quomodd aiite occulli afbitfis lotum simul anle viclebatuti. Ciim impurse mentes
' * oculos
per Iiuriiilitateni et ohedieritiam sua inte- in suis excessibus compfehenduinur, quasi caput
» Ed., cxsultatione; verum ut noster Tajo legunt K Ed.,"arbitri. Leciioni nostrav consenliunt LauJ.
Gilol. el recenliores. et Trcc.
 *4S SENTENTIARUMLIB. II. 840
ericii cernilur, quia qup iniiio ad culpam peccator A hoc saecnltimconcupiscere omnino non posset, ru-
accesserit, videtur. Pedes ericii conspicipnlur: quiai plis liHJiisyitse vinculis, liber dicit : Milii mundus
quibus vesligiis neqtiitia sit perpeirata cognoscilur, cfucifixus est, el ego mundo (Gal. vi, \i). Mundus
et lamen adductis repenle .excusationibus, impurai quippe eicrucifixps fuerat.quia hgnc, cprdi suojatn
mens introrsus pedes colligit, quia cuncta iniquilatisi nvprtuiim, non amaliat. Sed el seipsunvmundo.cru-
suaevestigiaabscohdit. Caput subtrahil : quia miris; cifixeral, quia laleni se ei exliibere stiiduit, ul ab
defensionibusriec iiichoassemalum aliquod ostendit. ep fluasi morluus concupisci non posset. Si unp in
Quasi sphsera in manu tenentis erieius remanet: lpco sint mortnus et vivens, etsi mortuus viviiiii
qtia is qui icofripit, cuncia quscjam cognoveral su- non videt, yivqs lamen mpriuum yidet; si vero
biio amitlit, involutumque inlra conscienliam R tenett utrique sunt niortui, alter alterum nequaquam yidel.
peccatorem ; et qui totuin jnm deprehendendo vide- I|a qui jam mundiim ppn anvat, sed lamen a|i; iljo
rat, lergivefsaiione pravae defensionis illusus, totumi yel non volens amattir, elsi ipse velut mortuus mun-
paiiter igribrat. Foveam ericius habet in reprobis; ; diiin noii yidet, hunc lamen roundus adliuc non
qnia maliticsse mentis duplicitas sese intra se colli- niortuus videt. S.iyero nec ipse in amorp munduin
gens abscohdit in tenebris defensionis. Per Habacucj retinpt, nec rursiim a mundi ampre retinelpr, vicis-
prophetarodicitur : h Ecce dies Dominivenitmagiius, " sim sihi ulrique exstincti sunl; quia dum allcr alte-
el korribilistuper omnes civilates ritunitas,#t super riim non appetil, quasi morluum mojiuus non at-
omnesangulot excelsos.Quid enim per civitates mu- tendit. Paulus vas eiectionjs, quia nec mundi glo-
niias expiimilur, nisi suspecise meutes, et fallacii riatii quserebat, nec a ninndi gloria ipse quavreba-
semper defensione eircumdatoe,quse quoties earumi inr; ei se muudo et inundttin sibi crucifixuin esse
culpa corripilur, veriiatis ad se jacula non adniit- glpriatur. Qiiod qpia mplti monachi appetiint, sed
tunt? Qtiid per excelsos angulos (duplex quippei tanven usque ad culmeii exsiinctioois oiiininiode
semper est in angulis paries) nisi impura cordai npq assurgupi, recie gementes dicunt : Qiiare a]ata
signanlur? quse dum veritatis simplicilalem fugiunt,, estmisero lux, et vitqhis qui in amqrilu(tine anitnm
ad semeiipsa quodammodo duplicilalis perversitate> sunt (Job. III, 2tl)? Ciim liujiis mundi glpria trisli-
replicanluf. Ira quippe extremi judicii humanai _ liiis gementibusqiip tribuiliir, poeiia se validissimi
corda et defensiouibus contra verilatem clausa de- tinvoris afJiciunl; quia etsi ipsi ltiniidiiin pori tenent
struit, et dupUcitalibus involuta dissolvit. Tunc: adhuc tamen lales se esse meluunt qiii a mundo te-
niuniise civltates cadunt, quia menies Deo impeue- neanlur : quia nisi ei quantulumcunque viverent,
Irataedamnabonlur. Tunc excelsi anguli corruunt,, hos ad usum suum procul dnbio non amaret. Mare
quia corda quae se per impurilatis prudenliam eri-. enim viva corpora in semetipso retinet, nam mor-
gunt per 'iisiliiaesententiani prosternunlur lua extra se protinus expellit. (lbid. c. 4, n. 6.) Non-
CAPUT XLV. nunqiiam monachi idcirco ad concepta desideria
De vita, vel eohversalionemonachorum. niinime perveniunt, ut ipsa iuierveniente tardilate
(Moral., ttb. v, c. 3, n. 5.) Omnes monachi sse- ad eadem desideria laxalo ineulis sinu dilaienlur ;
ctilum rclinquenles punire flendo non desinunt quse et 0,1133 extenuari forlasse impleta poierant, magna
deliqueruiil' Gravi se moerore afficiunt, quia longe: dispositione agitur utrepulsa mulliplicius crescanl.
huc a facie Conditoris projecti, adhuc in seternse i Pleriquc?monachorura sic in prsesensSoeculummof-
palrise gaudiis non sunt. De qiiorum corde bene tificari appetunt ut jam perfecte, si liceat, Condito-
per Salomohehi dicilur: Cor, quod novil amaritudi- ris sui facienvcontemplenlur. Sed eoruni desiderium
nemanbnmium, ingaudio iltius non miscebiturexira- diiierlur, utproficiat; et tarditatis suse sinu nutrl-
neus (Prov. xJy, 10). Corda bonorum monachoriim tur, ul crescai. ln Canliciscantlcorum sponsa sponsi
amariludinem suahi noveruril, quia aerhmnara exsi- sui faciem anhelans, clamat : /n leclulo meo per
lii, qua prnjecti lacerantur, intelligunt; et quam noctesquwsiviquem diligil anitna mea ; qumsiviillum,
sint tranquilla"quaeperdideruni, quam confusa in p. ei iwm jn»eni (Cant. m, 1). Abscondit se sponsus,
quibus ceciderunt, sentiuril. (Num. i.) Monachi, ' cum quaerituf, ut non inventus ardenlius quaeratur;
qui in amaritudirieariimavsunt, mori mundo fundi- eidifterlur quserens sponsa ne inveniat, ui tarditate
tus concupiscunl; ut sicnl in sseculoipsi nihil appe- sua capacior feddila, muliipliciiis quandoque inve-
lunt, ita jam a sseculo nulla obtigatiohe tcneantur. nial quod quaerebat. (Num. 7.) Cnin spiritales riio-
Plerumque cPhtirigit ut jam monachus mutidum nachi plene mortificationemsuam appetunt, quaiiio
mente nori teneat, sed lameii mbuachum quibtis- fiurit viciniores ad finem, tanto se exhibetit ai-deti-
dam occupaliohibusastringat, et ipse quidenvriiundo tiores in opere. Laborando ergo non deficiunt, sed
jara morluus est, sed ipsi mundus adhuc vivit. Ad- roagis ad usum laboris crescunt; qui quo jairi prae-
huc namque mundus eum concupiscit'[Ed., conspi- mia propinquiora considerant, co in bperedelecta-
cil], dum alio imenturiiin suis aciionibus rapere bilius exsudarit. Paulus apostolus quasi qiiibu^darn
conlehdit. Paulusaposiolus, cum saecuiuinperfecile monachis absconditum oeternse patriae the^aurum
despiceret, et ialem se factum videret, qtierii jarii qusererilibus, dicit : Nori deserentescolleciiorieniho-
k Ei., amiilens, involulumintra conscientiam. lur inversus in Sophonia cap. i, II, 15,
Lecus liic frusira quoerilur in Ilabacuc; invenj- 16. aliquantum
 847 TA10N15CJESARAUGUSTANIEPISCOPI 848
trdm, sicut ett consuetudinisquorumdam, ted conso- A quanto eos pie feriens disciplina quotidie etiacu de
lciniet,el lanto magis, quanto videritis appropinquan- minimis purgat.
tem diem(Heb. x, 25). Laborantem quippe consolari CAPUTXLVII.
est pariter in labore persistere, quia sublevatio la- De remissaconversationeipsorum.
boris est visio collaborantis. (Morui, v, 51, «. 55.)
ab mundi non (Moral. tib. xn, c. 52, n. 59.) Sunt nonnulli qui
Plerique monachorum, quia operibus ad seraetipsos redeunt, et ac-
i lorpore, sed virtule sopiuntur , laboriosiusdormiunt poslviiaui perdilam
cusante se conscieniia , perversa iiinera relinquunl,
quam vigilare poluerunl; quia in eo quod aciiones
commulant opera , antiquaesuse pravilati conlradi-
hujus ssEculi deserentes superant, robusto confliclu
contra ne mens cunt, lerrenas actiones fugiunt, desideria superua
quolidie semelipsos pugnant, per
ne subacta ad desideria sectanlur; sed priusquam in eisdem sanctis desideriis
negligenliamtorpcat, olio,
imrtiundafrigescat, ne in ipsis bonis desideriis plus solidentur, per lorporem mentis.ad ea quae dijudi-
care coeperanl redeunt, atque ad mala quse fugere
justo inferveai, ne sub discrciionis specie sibimet
recurrunt. Ssepe conlingit ut pro utili-
parcendo, a perfeclione languescat. Bonus mona- disposuerant laie multorum eliara sancti viri exterioribus aclibus
chusabhujus roundiinquieta concupiscentiase peni-
tus subtraliit, ac tcrrenarum aciioiiuni strepiium de- I i serviant, et populorum gubernationibus occupenlur;
hoc infirmi aspicientes , et per vetusiam adhuc su-
serit, et per quieiis siudium ejus mens viriutibus
inlenta, quasi vigilans dormit. Unusquisque raona- perbiam qusereruesimitari, exterioribus se aciioni-
bus inseruiii; sed qiianlo ad eas non erudili discipliiiis
chus ad contemplanda inlerna minimc perducilur,
nisi ab his quoeexterius implicant, sludiose sublra- spiritualibus veniunt, lanlo eas carnaliter exse-
Nisi prius cor longo studio , et diulina
hiiur [Ed., sublrahatur]. Hinc ctenim pcr semelip- quuntur.
conversalione in desideriis ccelestibus convalescat,
sam Verilas dicil: Nemo potest duobusdoininis ser-
cuin ad exteriora agenda refunditur, ab omni slatu
vire (11 Tim. n, i). Uinc Paulus ait : Nemo tnitilans boni
se ut ei operis eradicatur. ( Cap. 53 , num. 60. ) Sunt
Deo, implicat negotiissmcularibus, placcat nonuulli
cuise probavit(Matth. vi,24). Per Prophetam Domi- qui post perversa ilinera sanctas vias se-
clari appetunt; sed priusquam in eis, utdiximus,
nus adnionet, diccns : Vacate, etvidete, quoniamego
desideria bona roborcntur, quaedariiillos proesentis
sum Deus (Ps. XLV, 11). Quia videlicet liequaquam
ssecnliprosperilas accipit, quseeos rebus exterioribus
Hotiiiainterna conspicitur, nisi ab externa implica-
tione cesseiur. implical, et eorum menlem, dura a ealore iuiiini
amoris retrahii, quasi ex frigore exstinguit, et quid-
CAPUT XLVI. sj quid in eis de virtulum flore apparere videbaiur,
De humilitale, vel opere eorum. interficit. Si quid boni forlasse infirinus ac tepidus
Admonendus esl roonachusul reverenliam habi- monachus agere cceperit, priusqiiam in eo per lon-
lus sui in aclu, in tocutione, in cogilaivpnc sua gitudiuem temporis convalescat, ad exleriora deta-
semper circuuispiciat, alque ea quaemundi sunt per-., bilur, et pervcrse deserit quse rectc inchoasse vide-
fccte deseral, et quod oslendit humanis oculis ha- batur. In lcrrenis quippe actibus valde frigescit ani-
bilu, hocante Dei ocutos moribus prsetendal.(Moral. mus, si necdum fucrit per iiiliina dona solidatus.
lib. v, e. 11, n. 20.) Pisemonaclioruinmentes, cum Valde necesse est ut loca majora, vel exleriora ope-
deesl exleriorum curarum adminislralio, in his ex- ra, quse humanis sunt necessitatibus profuiura, i.llic
terioribus implicari non quaerunt. Graviler aulem exercenda siiscipiant qui hDecdijudicare aique sub
etiam, cum adsunt, fcrunl, quia per exteiiorum cu- semetipsis premere ex virtute inlima noverunt. Cum
ram a se exire pcrlimescunt. Omnes monachi qui in infirnras quisque, vel ad locum regiminis, vel ad
curis exterioribus spargi refugiunt, siinplices in co- exleriora agenda retrahilur, quo quasi exlra se du-
gitatione, aique in conscientisesuaeliabUalionecon- ciutr, eradicatur ; quia et arbor quse radices prius
' sislunt. Hinc de Jacob
scriptum esl : Jacob auiem in altum non miltit, citius ventorum impetu sterni-
vir timplex Itabitabalin tabernaculis(Gen. xxv, 27). '.D lur, si se ad altam verlicem * extollit ; eoque ciiius
In labernaculis habitare, est sese inlra secreta men- ad i.ma corruit, quo altius in aere sine radicibus
lis restringere, ei nequaquam exterius per desidcria excrevit. Nonnunquanvflorentem vineam non frigus,
dissjpare. Electi monachi, cum eis iransitoria pro- sed sestus arefacit. Cumque immodcrato calore lan-
speriias arridet, favorem mundi quasi nescientes giiur, discusso flore bolrus labescit. Et plerumque
di-simulant, et forti gressu interius hoc, unde exie- contingit, ut bi qui ad boua opera recla intenlione
lius sublevanlur, calcant. Elecii monachi nullis non venituit, cum placere se hominibus vident, ad
1'iavaeactionis eiamoiibns perstrepunt, nullo cupi- excrcenda baeceadem opera vehementius accendan-
ditaium temporalium turbulenlo appeiitu rapiuntur, lur, liunianis placitura oculis agere anxie sludeanl,
sed nimiruni curis a proosenlisviloenecessariis im- et quasi in sancto siudio fervescant. Quid itaque
iuoderatius occupari refugiuni. (A'um. 21.) Soepc islos, nisi in flore seslus contingit [Ed., contigit],
bona agenles monachi, paterna adhuc flsgella sen- quos humaiiaelaudis appetitio a fruclu alienos fe-
liunt, ut tanto perfecliores ad hseredilaiem veniant, cit? In Canticis canticorum per Saloinonem dicilur:
* Ed., rapiunlur, verumetiam curis. b Ed.. flrfallum vcrl'ce
843 SENTENTIARUMJB. H. 850
Mmiesurgautusad vineas, videamussi floruit vinea, s 1A intra semeiipsas versare non cessant, aiiam eum
flores fructus parluriunt ( Cant. vn, 12). Florescuni vacant. ln cogilatione enim scrvant depicta quse
quippe vinese, cum mentes fidelium bona opera pro- ainant, el quamvis nihil exlerius faciant, apud se-
pontinl. Sed fruclus non pariunt, si ab eo quoc meiipsas tamen sub pondere inquietae quietis ela-
pioposuerint, aliquibus vicli erroribus, infirmaniur, borant. Quibus si earumdem rcrum administratio
( A'Mtn/61.) Non ergo intuendum esl si vineaelio- praebeatur,semetipsas funditus deserunl; et fugitiva
roaul,sed si flores ad parlum fruciuum convale- hsec temporalia per cogilationum passus sequun-
scant; quia nil mirum est si quis bona inchoel, sec tur s. In libro Genesis scriptum est: Factus cst
valde mirabile est si intentione recla in bono operc Esau gnarus venandi, et homo agricola ( Gen. xxv,
perduret. Unde Dt plerumque ut si in bono operc 27 ). Quid enim per venationem Esau, nisi eorum
recia iiiienlio non teneatur [Ed., non lenelur], eiiam nionachortim vita figuralur qui in exterioribus vo-
ipsum hoc opus, quod bonum creditur, amittatur, luptatibus fusi carnaiia acta sequunlur? Qni etiam
( Num. (30.) Oliva cum in flore est, si immoderalo agricola esse describiltir, quia amatores hujus
lirbula langiiur, a plenitudine fructuum vacuatur. sseculi tanlo magis exieriora incotunt D, quanlo
El quolies inchoantes quique bona opera, laudari interiora sua inculta derelinquunt. (IVuin. 21.) Dis-
ab aspicientibus cceperint, atque in suis laudibus " simulanda sunt roonachis quoe exterius favent, re-
deleclari, fit caligo inlelligentisein cogilatione , ul primenda [quse intcrius perslrepunt, declinanda]
jam discernere nequeant qua intentione quid fa- quae quasi necessaria involvunt; et tamen in his
ciani, et frucium perdant operis , velut ex nebula Omnibusadhuc districti examinis flagella metuenda.
favoris.(JVMm.61.)Quosdamsaeperaonachosvidimus Plerumque ipsa noslra perfectio culpa noncaret,
lcrrena quaepossederant reliquisse, elniljam irans- nisi hanc severus Judex in sublili lance examinis
iiorium quoerere, nullis pro hac vita jurglis admi- inisericoidiler penset. (Lib. i in Evan., homil. 17,
sceri. Cumque hoc in se quisque ostendit, quasi n. 14.) Curis cnini soecularibusintenii, lanto in-
oliva florem prolulit. Sed cum quidam ex talibus scnsibiliores intus efficimiir, quanto ad ea quse foris
rursum eceperint niundi gloriam, quam contempse- sunt siudiosiores videmur. Usu curoeterrense a cce-
rant, quaerere , et terrenis rebus , quas sprevissc lesti desiderio obdurescit animus; el tlini) ipso sm
videbantur, insaliabiliier inhiare, vacare jurgiis, usu durus efficitur per actionem sseculi, ad ea
proximorum laesiones exquirere ; nimirum projecil emoUiri non valet quae pertinent ad charilatem Dei.
oliva florem quem proposuit, quia rudimenla boni Sancta Ecclesia de membris suis infirraanlibusdicit:
studii ad perfecla opera non perduxit. Sciendunvp Posuerunlme cuslodemin vineis, vineam meam non
summopere est quia plerumque nioiiachis hoc eve- cuslodivi( Cant. 1,5). Viriesequippe nostroe aclio-
nire consuevit qui Deum puro ac simplici studio non nes siint., quas usu quotidiani laboris excolimus.
scquuntur, quod in libro beati Job scriptum est: Sed custodes in vineis positi, nostrain vineam mi-
Congregaliohypocritmsterilis (Job. xv , 54 ). Ccepla nime cusiodimus, quia dum extraneis cogitationibus
enim bona non amiilerent, si hypocrilse non fuis- [ Ed., actionibus ] implicamur, minislerium actionis
sent. Congregant vero et bypocriiae bona opera, sed nosirae negligimus.
eorum sterilis est ipsa congregatio; quia per hoc CAPUT XLIX.
quod agunt, fructum recipere in aetema retribulionc De lepiditale monachorutn.
non appetunt. Fecundi ac virides in suis operibus (Moral. lib. y, c. 51, n. 55.) Nonnulli mona-
humanis oculis videntur, sed in conspeclu occulti chorunv mundi quidcm actiones fugiunt, sed nullis
Judicis infecundi et aridi apparcnt. vinulibus exercenlur. Ili nirairura torpore, non
CAPUT XLVIII. studio dormiunt; et idcirco interna non corispiciunt,
De monachiscuris swculise implicanlibus. quia caput noii in lapide, sed in terra posuerunt.
( Moral. v , c. 11, n. 19.) Nequaquam mens mo- Plerumque monachis contingit, ut quanto securius
nachi ad superna aitollilur, si curarum tumullibus j) ab extei-iiisaclionibus cessant, tanto lalius iramun-
continue in infimis occupatur. Quid enim de Deo daein se cogiialionis slrepitum per olium congerant.
occupaia oblineat, quae de illo apprehendere ali- Unde sub Judsesespecie per prophetam lorpens otio
quid eliani vacans laboral? Bene autem per Psal- anima deflctur, cum dicitur : Viderttnteam hostet, ei
niiMam dicitur : Vacate, el videlequoniam ego sum deriseruut sabbata ejus (Thren. i, 7). Praeceple legis
Deus ( Ps. XLV,11): quia qui vacare Deo negligit, ab exteriori opere in sahbato cessatur. Hostes ergo
suo sibi judicio liimeii ejus visionis abscondil. Mo- sabbata videntes irridenl, cunv maligni spirilus ipsa
nachi, qui rebus temporalibus occupanlur, tunc vacationis otia ad cogilatior.es itlicitas pertrahunt;
hene exieriora disponunt, cum sollicite ad inte- ut unaqusequeaniina quo remola ah externis actioni-
riora refugiunt; cum nequaquam foras perlurbatio- bus Deo servire credilur, eo magis eorum tyrannidi
num strepilus diJigunt, sed apud semetipsos intus illiciia cogitando famuletur. (Reg. Past., parl. m ,
in Iranquillilalis sinu requiescunl. (JVum.20.) Pravse c. 34.) Per sapienlissimum Salomonemdicitur : Qui
inonacliorum menies temporalium rerura tumultus mollis el dissolutus est in opere suo, fraier est sus
" Ed., per intentionis cursum continuis cogilalio- h Ed., celunt; sed ut nostcr Taio legunt mss
nutii passibusteauuntur.
851 TAIONIS CiESAUAUGUSTANIEPJSCOPI 852
ppera ditsipanlit ( Prov. xvni, 9). Inchoala bona ALopera inventa non fueranl, hioritura feliqua etiarn
fortis operantis manus ad perfeclionera non suble- quoe eranl gesta, prsedicebai. Siijuotl riiortis in
yal, si ipsa operandi remissio contra hoc quod ope- npbis est a, ad yitani riori acceriditur, lioc etiaiu
ratuin est pugnat. Monacbus qui ccepta bona districte exstinguitur quod quasi adbuc vivufn tenetur. Iu
non cxsequilur dissolulione negiigeniioe maiuim de- hoc mundo humana anima qiiasi iiiore navis est
struenlis imilalur. Sardis Ecclesise ab arigelo dici- conlra ictuni ilumihis cbnscehdentis : inio in loco
tuf: Eilo viailans, el confirma cmieru, qum moritura stare non permillitur, qiiia ad iriva relabilur, nisi
erant: nen enim invenio opera tuq plena cqram Deq ad summa conetur.
meo (Apec. ui, 2). Quia igittir pleria corarri Dfeoejus
* Edil., Si enimquod merluum<n nqbis est.
' • •' i»i'-1 i
tlbER TEtfttJS.
CAPUTPRIMUM. IsraeJ (Judtc. III, 4). Nonnunquam, utdictumest, eis
Devolunlale Dei ac permissu, eiiam bominiis quibtis hiagria dbnS tribuit parva
(Morat. vi, ,18, n. 55.) Juslus et miserieors Deus fi quaedamrepreliehsibilia felinqiiil, iit seniper habeant
morlalium acta disporiens, alia concedil propitius, cbnifa qubtj bclliim gefahi; el devicfis magnis hosti-
jilia permiilit iralus : [alque ea, quse pfefmitlit,] sfc bus, frieriierririori erigarit; qtiaiidb eos aclhucadvef-
tplerat, uthaecin sui consilii nsum vertal. Miromndo sarii eliatn minime faiigaiit. Mifo inodb fif ut tina
lil ut quod sine voluntate De.i agitur, volnniaii Dei eademque ineiis et vifiute pbiieaii ^t ex iniifmitaie
contrarium non sit; quia dura in boniim usiim niala iassescat, qiiaterius et ex paflb bbristructa sil, et ex
facla yertuniur, ejus consilio militanreiiam qu;« ejus pafte se cbrisbiciat esse clestfvicta'hl;iii pef bohiirtv
cpnsilio repugnanl. Scriptum esl: Magna opera Do- qiibdqusefit et habefe hbii vaiei; illliil sfefvfelhumi-
mini,exqui$ita inomnes volunlatesejus (Ps. cx,2). Sic iiter qubd liabet. Qiiid igiiuf niifiim ijtibcl hoc de
uamque ejus opera magna sunt, ut per omue quod homine dicimus, quaiidb illa superiia fegio ih civibus
ab hominibus agilur, cjus volunias exquiralur. Nam siiis ex pafte dafnna perttilit, et ek parie fdftiier
«aepeinde perlieitur unde repelli pulabaliir. Kursiim stetit, ul electi arigelbruni'spifittis tlurii alibS per su-
scriptum est : Omnia qumcunquevoluit Dominusfecit perbiaii) cecidissP Cbnspiceffjiiij^jiil iahto robustius
in calo etin lerra (Ps. cxxxiv, 6). HincSalomonait: ijtiiihto hiiinilius stafeht ? Sic ef|fj et iii unaquaque
N,onest sapienlia, non est pntdenliq, non esi consilium anima agilur, ut iri tiiimiliiaiis cristoaia [fid., cusib-
(ontra Dominym(Prov. xxi, 39). Restat ergp ui in C fliamj aliqtiariab aii liicfa ihaxtiiiaiJeXmiriimodamno
cunclis quse agimus vim superhse voluniatis inquira- scfvetuf. (Morat. iv, 24, k. ii.) Plefumqiie hi qui
rous, cui videlicet cognitse debet noslra actio devote hiagiiis jara viftulibtis spienfJerii,5
afJhuiicfe ObScuri-
fairiitlari, et quasi ducem sui itiiieiis persequi, ne ei taie ciiipse aiiquid fehiiehies siisiiiierii, ut eiiam
ittiam nolens serviat, si banc superbiens declinai. magfia vitoe ClafUate lhceariti eiiSiiieh 1
afliiiic hbctis
Vilari enim vis superni consilii neqt.iaqiinmpotesi; reliquias nbieiites ifaliant. Magiia(Jispeiissiiibhebrii-
sed magna sibi virtute hanc lemperat, qui se sub ejtis nippieritis Dei agiliif, ui hifehspiohcieiis ad viftuiehi
nutibus refrenat: ejusque sibi pondera levigat, qui jusiitise b siia rheliiil inhrniiiaie fbbbffetuf', et iriiib
hanc subjecto cordis liumero volens portat. vefiiis iii hbriis ihcfeat iinili feani eliaiii hoiehleiii
CAPUTII. jiarva rfeprehehsibiiia htiniiliief olscufaiit. biini Is-
De dispensalionedivina. raelitico popuio pefceptS repfbriiissibriis tferfa paril-
(Diatog. m, c. 14.) Magna est omnipoteniis Dei retur, Ephraim IriBiii bhariankus gferitiiis populiis
dispensatio.et plerumque contingit utquihus majbra non occisus, sed fcfctus ifibiiiafius dicitur, sicut
dona [Ed., bpna] prse.stat,qusedam nvinoranon tri- scripluiri esi: HdbitavitChW&nmus \h riwdieEphraim
bual, ul semper eorum aniinus baiieat uiiile ipse se "" tribuidrius(Josue itvi, 10); Qiild Charianaeiis,geiiiilis
? reprehendat. Pleruraque electi appeltiiit peffecn videiicet pbpiilus, hisi viliuiii §ighat? Et ssepfe in
c-se, hec possu.nl; el.aborant in hoc quiid a Dbinino ° iriagiiisvirtutibiistefrain repfbniissidiiisihgfcdirhur,
aceeperunt, pec tamen laborando prsevaierit. Iri his quia spe iiitiiria de oeiefhiiate roboratniir. Sed diiin
iuilein quaeaccepta habent se riiininie exlbJliirii, et inler acia siibiiinia vitia quaedani parva reiineiiiiis
iliscuni quia ex semetipsis inajora bbha hbh iiaberit, quasi Cliahaiiseiihivivere in tfeffkhostfa cbricedimus.
(jiii in semetipsis vincere parva vitia nori pbssuiit. Cbaiiafiieus igiiiir iribiitafiiJs efliciiuf, qiiia lioe
Peiducto Domirius ad terram promissioms pbpulb, ipsuifi viiiiirii qticiilsubigfefenbli possumiis ad hsuni
ciiiictos fortes atiiue praepoteiites adversarios ejtis ripstrifeuiiiiiaiis iiuhviiiief fiilfJfqtifemhs,ui eo de se
exsiiitguens, Pbi.listhseosatque Chananaeosdiulius irifensei ih siiiiiinis vilia sehtlat, quo suis viribus
reservavit, ut( sicut scrjpturiv est, in eis experiretur eiiafri pafva qiiic appfetiiiibli expiighai.
« Ed. verba seqiieriiia alilfer bl interpiingunt et cdnl; qttih ex semetipsisniqjow bona non habent, qui
iegiint, hac ratione : reprehendat: qualcnus dum ap- in semclipsit iiirieerepartio vttia aique eairema non
pelunt perfecli esse, nec possunt, et lab.eraiitiu libc p'ossii','1.
b Ed, Jut>iithestw.
quod hbh ncceperUiit,iicc iunieh iaborlihdo prmvaient, c ln Ed. deesl in.
in hit qum «ccepla habeulse minimeexlotlanl; sed dit-
 8$3 SENTENTiAiiUMLlii. III. 8S4
CAPUT III. A a't:itis in nieiile. Prima qnippe hbiniiiis aelas iiifantia
QuaiiUrsdcra ScripiUrariialediclipromal senieriliarn. est, curiietsi inriocenter vivii, nescit iaiheri^fari Ui-
(Moral. iv, i, n. 1.) Ciihi cerlo ribvimiisquotl nia- hocentiairiquain liabet. Ac deinde puefiiiasfequilur.
.leaietiim Scfiptufa sacra pfonibel, cur recte ali- iri qua jam valei dicere quodtvuli; cui succfeilUadb-
quaffdofieri dicifntisqubd vitari eodeirisacro cloquio lescehlia, quavvideiicei prirriaest seiasih bpefatibne:
iibri ighoramus? Sfedscieiidiim nbbis est quoci Scri- quarrijuvenius sequittir, scilicei apta fortiiiidini; ac
pilifa sacra duobus fhodis maledietiim riieriioral, ppsiriibdumsenecttis, etiam per tenipus janv congfha
aliud videlieet qttod appfobai, alind qiiod damnal. hialuritati. Primam oetaiem aptarri bbriis actibus
Alitef enim maiediclurh prbferinr judicio jiistilise, adolesceniiamiiovimus; et justi viri, cuhv in iribgria
aliter livofe • virictici&. MalediciUnijudicib jusiitiae, * mentis maturitaie proficiurit, honnunquamad memo-
ijiso prirriohbmirie peccahie ", prolatiitriest, eum riamactionum suarum initium reducunt;. seque tan-
audiviti Malediciaterrdinbperibus luts (Gen.111,17). tum de suis primordiis reprehendunt, quantum ex
Maledictuhijustiliifejiidicibprofefiiif, curii ad Abra- gravitate nifeniisaliius profecerini, qiiia eb iridiscre-
haro diciliif: Mafcclicaiiiriidledicenlibusiibi (Gen. xn, tos se fuisse ihveiiiunl, quo discretioriis arcem posl-
5). Rufsuiri quia iiiaiedieiuih hoh jiidiciojustitise, iriodiim plenius corisequuniur. Mane qiiippe intel-
sed livofe viiidictoepiomiiiir, vrice Palili prsedicanlisB lecius nostri pueritia esi. (Lib. l in Ev., Iiom. 19, n.
adriioiieihilf,qni aii : Benedicite,et nolile maledicere 2.) Hbra iintein tertia adolescenlia intelligi polfesi,
(Rom. Xii, 14). Ei rursuhi : fteque muledicireynum qtiiaquasi jam Sol in alttim proficit, duhi Caloroelalis
Dei pdssideburit'(/ Cor. vi, Iu). Detis oniiiipotens crescit. Sexia vero juventus esl; quia velut iriceiitfo
maledicefe rlicituf, ei lahifenihaledicere liomb pro- sol (igilur, diim in ea pleniludo fbboris sblidatur.
lilBeihi; qola quod liouib agit inalitia vindiciae,Deus Nbha auterii senectus inteliigitur, iri qua velut sol ab
ribh facii hisi examine ei virtute juSiitisc.Cuin sancti alto axe descendit, quia detasc a calorfe juveiiiutis
vifi rrialedicliOnissehteiitiam prbfefunt, nbh ad liaiic deficit. Undeciinavero hora est feaaetas, quaeJecre-
exvblo liitionis, scd ex jiistitia exairiinisb eruinpunt. plta, vel veteraha dicittir. UhdfeGfaecivaldfeseniorPs,
liUuseninistibiileDei jtidicitimaspiciiii)i,etmalaioras rioii geronlas,sed presbyierosappeliaiit, rit pliisquam
fexsurgfentia,f)uiamaledictbdebeantieriri[E(/.,ferife], sfenesesse ihsiiiheiit quos prbvfectibffes vbbahl. (M6-
Cbghoscuiil: et eo iri ihaledicto rnin peccant, qiib ab rat, xi, c. 5u, n. 68.) Diifij ihfahtia ad pueritiatri,
Ihteflio ]u"dic"ibubri discbrdanl. Pelfus apostolus in puerilia ad adolescentiani, adblescehtia ad juventu-
bnerfehieriiSibi pecuhia'sSihvoiiemsentetiLialhriiaie- lem, jilvehlus ad senefeihlerri,seriecihs trarisil ad
dictibliis iriibfsit, diceris : Pecunia tua tecum sil in ^ niurtem, in cursu vitae proesehtisipsis siiiSaiigmen-
perdiiiohehi(Aci.vni; 2u). Qui enim hon ait, est, sed tishomo ad detrimfenia impeltilur; et inde sethper
sii, iibriindicaiivb, sed optativo modb se lniecdixisSe deficit, tinde se proftcere in spatiiim vitoeCredil. Fi-
sigiiavit. Elias deriique dtibbusquihquagehaiiis ad sfe xum in hoc nihndo statuiii halierb rion possumus,
venientibusdixit : Si ItomoDei sum, descendat ignis Ubi translthri vfenimiis; atqtie liPS ipsum nostftirii
d'e cwio, e't consumat iios (IV Reg. i, 10). Qdofum vivfere, quotidie a vita liansire fest. Mehs eienim
Ufrofhrhquesenleriiia qUanta veriialis riitioiie cbit- muiabilitatis stioepondere ad aliud semper inipellithir
valuil, teruiihuS causae hibristfavii. Nam et Siinori quam est, et nisi in staiu suo arcta custbdise disci-
selerna pertjitiohe irileriii, et dtibs quihquagehafios plina leneaiur, semper in deieribra dilabitur. (Lib.
dfesupervenieris flamriia cPiisuhipsit. Virlus subse- i in Ev., homil.id, n. 2.) Qiiseenim sferapefstantem
qhfensiestificatur qiia meiiie malediclionis sefiiehtia desertiit , statuni qiiem habere potuit amisit. Ad
pfomituf. Cum eriitriet niSIedicentis inliocentia per- vitam vhlelicet bnnam dum alius in pueritia,
tiianet, et tamen etim qrii maledicilur usque ad in- alius in adoiescentia , aliiis in juvfenlule, ^vlihs
ieritum maledictio absofbet; ex uiriusqiie partis fine in scnecluie, atque aliuS in decrepita setate perduci-
Colligiturquia ab uno ei intirao judice in reurh seh- tur, quasi diversis horis operarii ad vineain vbcah-
tenlia sumpta jatulatuf. (Nutn. 3.) Si siiblilitef jjtur. j (Ibid ri. 1.) Saricta EcClesiaabAbel justb usqtie
beati uniuscujusque,qualiter in Scriptura sacra niale- ad tiltimum elecllim, ijtii in Uhe hiuhdi naSciturus
diciiproraatsentenliam, verba pensamus, noneslejus est, quol sarictos protjilit, quasi tot palmites misit.
malediclioex maliiia delinquentis, sed ex rectitudine Evangelicus pateffamilias ad excolerirtaiii vineain
judicis; noh est ira comnioti,sed doclrina tranquilli. suaril mane, hora leriia, sexla, hona- tet undeSima
Qiiieriiriitam recta maledicensiniuiii, nonpertiifbaiio- opefarios condocit; quia a muridi hiijuS ihitio usque
riisvitiosucfeubuit,sfeddocirihseinagislerihhiinipeiidit. in finehi ad erudiehdam plebem fldeliurripraedlcato-
CAPUTIV. res congregare noh desistit d. Marieelettim mhndi
De quinquemtatibusmundi atque hominibus. fuil • cuni sequenti hora ab Adam hsque ad tioe.
Hora vefo terlia a Nbfeusque Ad Abraham. Sexta
(Morat. xl, c. 46, n. 62.) Sciendum magnopere qtloque ab Abraharriusque ad Moysehn Nona autem
est quia sicut in corpore, ita eiiam sunt incremenia a
Moyseusque ad adventuin Domini. Undecimavero
0 Ed., iiisi primo homini c Ed., in qua sol vetul ab alio axe descendit;
peccanli. Sed ut noster
nonnulli etiam mss. ea mlas. quia
bEd., exjustitim exarnine.Yet. edit. et aliseleciio- d Ea-., non deslitit.
aera nostram habent. e In ed. deest,
cumsequenlihora.
• 855 TAIONISC^SARAUGUSTANIEPISCOPJ -*«!
ab adventu Domini usque ad finem mundi.ln qna / LBeaius Job, humanaBconditipnismiseriam eonside-
praedicaioressancti aposloli missi sunt, qni nierce- rans, ait: Homonatusde muliere, brevivivenstempore,
dem plenam tarde venicntes acceperunt. Ad eru- repleiurmullitmim.is (Job
xiv,i). xi.c.49,
diendam ergo Dominus plebem suam, qnasi ad ex- n. 66.] Eccesancliviri vocibuspcena[Moral. hominibus* bre-
colendainvineam suam, nullo tempore destitii ope- viier cst expressa, quia el anguslatur ad viiam et di-
rarios mitlere; quia et prius per Paires, et postmo- lataiurad miseriam. Si enim subiiliter consideretur
dum per legis doctores et prophetas, et ad exlremum omne quod hic agitur, poenaet miseriaest. Ipsietenim
per apostolosplebis suseroores excoluii, et quasi per corruptipnicarnisservireadnecessariaalque conces-
operarios in vinesecullura magnoperelaboravit. sa, miseriaest: u| contrafrigus vestimenta, conlra fa-
niem alimenta, contra seslumfrigorarequirantur. Mul-
CAPUT V.
ta cautela cusipditur salus corporis, sed plerumque
r, ... Debirevitatevel miseriavitmprmsentis. etiam custodila amiltitur, amissacum gravi labore
[ (Moral.iib. xi, c. 50, n. 67,68.) Quidsuntnationes a reparatur; et tamen reparata semper in dubio per-
in riiundo nisi quidam flores in campo? Tendamus manet: quid hoc aliud quam raortalis vitoe miseria
oculos cordis in hac laiiiudine b mundi prsesentis, esU?Amamusamicos,quisuspeciioneoITendivaleani*;
et ecce quasi tot floribus, quot hominibus plenus I ' formidamiisinimicos, atque securi de eis non sumus
e-t. Viia itaque in carne, flos in feno est. Unde bene utique quos formidamus. Plertimqueinimicissic fi-
per Psalmistamdicilur: Homo sicut fenumdies ejus: denter quasi amicis lcquimur; et nonnunquam pura
el ticut flos agri ila florebil(Pt. cn, 15). lsaias quo- verba proxiraorum, el mullum nos fortasse diligen-
quc ait: Omnit caro fenum, et omnis gloria ejus ticul lium, quasi verba suscipimus inimicorum; et nui
flos agri (Ita. xt, 6). llonio etenira more floris pro- falli nunquam vel fallere volumus, ex cautcla nostra
tedil ex occullo, el subilo apparet in publico : qui gravius erramus. Humanse vitae miseria est, quod
slatim cx publico per mortera retrahitur ad occul- amissa coelestipalria reputsus homo deleclatur ex-
tura. Carnis nos viriditas ostendit, sedariditas pul- silio, gravalur curis , et tamen cogilare dissimulat
veris ab aspectibus relrabit. Quasi flos apparuimus quam grave sit quia multa cogiianiur; quod privatus
_qui non eraraus, quasi flos arescimus qui tempora- esl inlerno lumine, et tamen in hac vita diu vull
Jiter apparebamus. El quia per momenta homo quo- perpeti coecitatcm suam ; quid hoc aliud quam de
tidie compellilur ad mortem, recie in libro beati Job pcena nostra nala miseria esl? Sed quamvis diu hic
dicitur : Elfugii velut umbra,et nunquamin eodem stare desideret, ipso lamen cursu vitse morlalis
tlalu pertnanel(Jobxiv, 2). (Moral. xu, c. 19, n.'24.) , ,' impellitur iil egredialur. (Lib. i in Evang., homil. 9,
Ilomo hic vivendi vires ad modicnm accepit, ut in n. 2.) Pauca sum bona omniaprossentisvitse,quam-
. perpcluum transeat, ubi ejus vitam terrainus non libet mulia videanlur ; sed lunc fidelis servus Super
concludat; sed in hac brevitate ubi roboratus est, multa constiiuilur, quando, devicta omni corruptio-
colligit unde in perpetuiiateiiiveni.it, vel ut semper nis moleslia, de oeternis gaudiis in illa ccelesli sede
gaudeat, vel ut suscepla supplicia non evadat. (Mo- glorialur. Tunc servus ad Domini sui gaudium per-
ral. xiii, 27, n. 31.) Omne quod transit breve cst, fecle iiilromitlitur, quando in selerna illa patria as-
eliamsi tardius terminari videalur. In mortis autem sumplus, atque angelorum coelibus admixtus, sie
semita, per quam non revertimur, ambulamus; interius gaudet de munere, utnon sit jam quod exte-
«oii quod ad vitam carnis roinime resurgendo redu- rius doleat de corruptione. (Morai. xvn,'c. 7,n. 10.)
cimur, sed quod ad labores hujus vitsc m.ortalis,vel lniquorum gloria , cuin plerumque in annorum raul-
ad conquirenda laboris [Ed., laboribus] prsemiaite- titudinem tcnditur, ab infirmonim menlibus csse
rum npn veninius. (lbid. c. 29, n. 55.) Qui consi- longa et quasi s.tabilis sesiimalur. Sed cum rcpenli-
.deVat.qualis.erit in morle, semper fil limidus in nus hanciims-inlercipit, brevem procul dubio fuisse
e
.pperatione, atque unde in oculis suis jara quasi non redarguil; quoniam delerminans innoiescit quia
viyit, inde veraciter in oculis sui Conditoris vivat. fyquod prselerire potuil modicum fuit.
JSil quod transeal appelit, cunctis prxsentis viuc CAPUT VI.
et
desideriiscontradicit; pene mortuum se considerai,
minime Perfecla viia cst De juvenlute ac senectute.
quia morilurura ignorat.
moriis imitatio, quam dutn justi sollicite peragunt, (Lib. i iii, Evang., homil. 1, n. 5.) ln juventule
forte et incoluroemanel pec-
culparum laqueos evadunl. Unde scriptum est: /n horainis viget corpus, sunt brachia
cmnibut operibut tuis mcmorarenovissimalua, et in tus, lorosa cervix, plena [Ediu, bron-
cervix
eclernumnon peccabis (Eccli. vn, 40). Quamlibet chiaj; inaiiis autem senilibus slatura curvatur,
exsiccata deponilur, frequeniibus suspiriis peclus
Jongum fuerit tempus vilse prseseiitis, eo ipso breve verba anhelitus in-
est quo permanens non est. Neque enim dignum est urgetur, virtus deficilj loquentis senibus
fine circutnscribitur. tercidit^ nam si languor desit, plerumque
ut diutinum judicetur quidquid
» Ed., noti homines. d Ed., amicos suspecli neoffendi; atVindoc.no*
b Ed.,iu hunc tatitudtnem, slram habet lectionerh.
• Ed., hominis; legunt autem ul nosler Taio Vin- e Ed., quoniamfints delertninans,
doc, Ulic.Big., Lyr. -i
j57 SENTENTIAP.UMLIB. III. S58
vitam suam conjuges quasi in parva civitate Segor
ipsa sua salus segritudo est. Mundusin annis prioti- Jk,
bus velut in juventule viguit, ad propagandam hu- cuslodiunl, quando pfo se assiduis depreeationibus
inani generis prolem robuslus fuit, salute corporum intercedunt. Recte per angelum ad eumdem Loth
dicitur: Ecce eiiamtn Iwc suscepi preces tuas, ul non
viridis, opulentia rerum pinguis; at nunc ipsa sua
senedute deprimitur, et quasi ad vicinam mortein subverlamurbem pro qua loculus es (lbid., 21); quia
molestiis crescenlibus urgetur. Nolile diligere mun- videlicet cum Deo deprecatio funditur, nequaquam
dhm senescentem, quem videtis diu siarenon posse. talis conjugii vita damnatur. De qua deprecatione
Prarcepta apostolica in animo ponile, quibus nos Paulus admonet, dicens: Nolile fraudare invicem,
admonel, dicens : Noliie diligere mundum, neque ea nisi forte ex consensuad tempus, ut vacetis orationi
qumin mundosunt: quia si quis diligil mundum, noa (1 Cor. vn, 5). Paulus apostolus, eum quosdam in-
est charilas Patris in eo (I Joan. n, 15) coulineiiter vivere cognovisset, admonuit, dicens:
CAPUT VII. Propter fornicalionem autem unusquisquesuam uxo-
De conjugalis. rem habeat, elunaqumquesuum virumhabeal (/6id.,2).
(Moral. xxvi, c.26,ii.44.)Inusu mortalilalis quae- Cuin uxor habenda non sit nisi lilierorum procrean-
dam ex semetipsissuntnoxia, qusedamvero ex bis quse doruni gratia, ne quis in fornicationis culpa labere-
circa ipsa versantur.Exsemetipsis qusedamsunt noxia» B tur, concessit conjugibusaliquid unde adbuc surgere
sicutpeccataalqueflagitia; quaedamvero nonnunquam ad meliora potuissent. Idein Paulus prsedicaior egre-
nobisex bis qucecirca ipsa sunl nocent, sicul tem poralis gius de conjugibus dicit: Tribulationem carnis habe-
potentia, vel copulaconjugalis. Bonuniesiconjugiuii), bunthujusmqgi(lCor. vn,28).(i)/ora/.xii,c.22,n.27.)
sed mala sunt qusc circa illttd ex hujus mundi cura Sed tribulationem camis hic pati possunt etiam qui
succrescunt. Unde Patilus apostolus ait : Qui aulem spirjtaliier vivunt: cur ergoinesse conjugibus carnis
cum uxore est, cogilat qumsunt mundi, quomodo pla- tribulatio quasi specialiter dicilur, quae etiam a vita -
cealuxori (I Cor. vn, 55). Quibusdam melicra per- spiritualiuui longe non est, nisi quod hi frequenter
suadens, idem Paulus apostolus eos a conjugio revo- majores tribulationes ex carno suscipiunt qui carnis
cat, dicens : Hoc autem dico, non ui laqueum injiciam voluptatibtts delectauiur? Nos qui pasioralis oflicu
vobis, sed ad id quod honeslumest, el quod facultatem curam gerimus, cum vagantem quempiam et lubri-
prmbealsine itnpedimenioDominumobsecrandi(Ibid., cuin videmus, adnione.ndusest utconjugio frenare
55). Dum'ergo lenelur quod non nocet, ex rebus sludeal iniquilalem suam, quaienus per hoc quod
juxta positis commiltitur plerumque quod nocet. liceat discat superare quod non licet. Cum vero
Saepe rectum mundumque iter pergimus, et lamen conjugalum videmus, admonendus est ut sic exer-
ortis juxta viam vepribus per vestimenta reiineinur. ceat curam sseculine postponat amorem Dci; sic
In via quidem munda non olfendiraus, sed a lalere placeat voltiplali conjugis, ut non displiceal Condi-
nascilur quo pungamur. (Reg. Pasi., part. m, c. 27.) tori.
Quasi in raonte suut coustituii qui carnali quidem CAPUT VIII.
copulsc inhserent, sed tamen exlra suscipienduepro- De virginibuset conlinentibtts.
lis admixtionem debitam iiulla carnis voluplale sol- (Reg. Pasi., part. m, c. 28.) Peccata carnis igno-
vunlur. In monlc quippe slare est fructum propagi- rantes latito solliciiius preecipiiem ruinam nieiuant,
nis in carne non quserere. In monte slare est carni quanto allius slant. Noverint itaque qtiia quo magis
carnaliler non adhaerere. Mulli sunt qui scelera loeo prominenli consisiunl, eo crebrioribus sagiitis
quidem carnis deserunt, nec latnen in conjugio insidialoris iinpetuntur, qui lanto ardenlius solet
positi, usus solummodo debiti jura conservant. Exiit erigi, quanlo se robustius conspicit vinci; lantoque
quidem Sodomam Loth, sed tamen mox.ad moniaiia intolerabilius dedignalur vinci, quanto contra se vi-
non pervenit, quia jam damnabilis vita relinquilur, det per integra iufirmsecarnis castra pugnari. Admo-
sed adbuc celsitudo conjugalis contineutise subtiliier nendi sunt castinioniam servantes, ut iucessanier
non lenetur. Est in medio Segor civitas, quse fu- proemiasuspiciant, et libenter procul dubio temaiio-
U
gientem salvet infirmum; quia videlicet cum sibi num quas toleranl labores calcent [Ed., calcabuni].
per iiiconlinentiam miscentur conjuges,et lapsus Si enim atlendutur felicitas, quse sine transiiu attin-
scelerura fugiunt, et tamen venia salvantur. Quasi gitur, leve fit quod transeundo Iaboralur. Audianl
parvam quippe civiiatem inveniunt, in qua ab igni- peccata carnis ignorantes, quod per propheiain dici-
busdefendantur; qnia conjugalis haecviia, non qui- lur : Hmc dicit Dominus eunuchis : Qui cuslodierint
dem in virtulibus roira est, sed tamen a suppliciis sabbatantea, el elegerint gum volui, et tenuerint fmdus
secura. Conjugalis vitaeconlinentiam Loth prsefigu- meum, dabo eis in domo tnea, el in muris tneis
loctim,
rans, dum de Sodomis fugeret, ait ad angelum : J£st et nomen tnelius a filiis el a filiabus (Isa. LVI,i, 5).
civitas Segor, ad quampossum fugere, parva, ct sal- Eunuchi qnippe sunlqui, compressis motibus
carnis,
vabor inea. Nunquid nen modica est, el vivei in ea affectum in se pravi operis abscidunl. Quo aulern
ammamea (Gen. xix, 20)? Juxta igitur dicitur, et apud Patrem loco babeanlur ostendiiur,
quia in domo
lainen ad salutera tuta perhibelur, quia conjugalis Patris, videlicet aelerna eliam filiis
vita nec a mundo longe divisa est, nec tamen a gau- runlur. Per Joannem in mansione, diiiiur: //' prsefe-
Apocalypsi sunt,
dio salutis aliena. Tunc in actione carnalis copalae qui cum mulieribus non sttnt
coinquinati : virgmei
 859 TAldNlS-CJiSARAUGUStAiSiEPISCOPI 860
tnim tuitl, qui sequuniur Ayftuiri, qriocunqueieril A liias frjgdat:Sic :ergo in liuhiano gfehfereqtiidarriin
(Apoc.xiv, 4), et qurid canticiinicarilaiil qriod neriio melibfl PfdihfedeifefibfesSuiiX,qiii'fjairi:iiiiietefiori
possit dicere hisi illa cenliiiii qoadVagihiaqtiaiuor mfelibres;cjiiiaet isti sbfleiri 'exlrehii nabiihs beiie
millia. Singuiariter tjuippC caiittcuih Asiio cahtare, vivendo li-arisfeenduill, fetiili siipefiofisioci tiiefiium
est chih eo in pefpeluiim prm cunctis fidciibusetiani iiibiibus iioti fexse'qiife'ridbdiiniriuiiiVt.\Ltb~.\inEze'c'/t.,
de cariiis incorfupiione gaiidefe; qubd tahieii elecli Iibiiiil.6; ii: t.) Candldaviia cafriis esi sicui iilium
cseteri cahiicum atidire ppsstiht, licet dicerfe hfe- de iricbfrbbtiorie virgiiiiiatis suavfe iedbifeiis,fjiiasi
queant; quia per eliafiiaiem qtiideth in illoriiiricfel- Ilbs lilii de friiclh vfefseiidhesiatis. (Lib. i ili Ev.,
siludine lati snnt, quamvis atl eoruiri praeihia non homil. 12; h. 1.) Siiiii pifeflqhecbiitihenles qiii ab
asstirgant. Audiant pecfcalofurncarnis ighari, qhod 'extefiofise appeiitu fchstbdiuht,fet s^feaii intefibra
per scmetipsam de liac iiiiegriiate Veriias dicil: rapiuulur, cafrierivniaceraht et totP desidfefibad su-
Non pmnet capiunt verbiim Itoc (Matth; xix, li). pernam palriam anlielaiit, aetfefnaprsemiaexpeiuol,,
Quod eo innoiuii sumiiiUm,qriodehegavitoriviiiuiri; pro laboribus suis ffecibfefelatides hunianas nolunt.
el dum prsedicil quia difficile capitur, aiidienlibbs fli liimirum glofiairi Siiarii hbii iti hijiiol-e [E'd., in
itinuit cfjepiuma cum qtia caulela tenealuf. AdlriOT me\ libriviniiaipbnhril, seclihlfa 'cbiigfeieiiiiam conte-
ivendisunt peccata-cariiis igriorantes,ut et pfaceibi- » gbht. Pfefhhiriiliiaiis custbdiain sefvSlida fesiiiiiin-
nere virgiriilatemcorijngibsciarn, et tamfcns'e super ditia caslilatis. Si fehiin pifespifitiis suli bfebjiffehii-
coitjuges non extollarii; qiiatenus diiiri et vifgiriita- tuf, caro illicitfesupfefspifliu iibli ievaibi. iiabfet
ic|vipraeferiiril,et se posiponuiit, el Httiiitloh dese- quippe spifiiiis fcbihmlssiihiSibi uohiihiuhv carhis,
ranl quod esse mclius aestiniain, et se custodiaht sl laiiiiihsdb Dbmihbffe'cb'gii'Pscil jiira jegitiinsesfer-
quo se inaiiiter non exaltant. Adiiionendi stirit til vituiis.
considerenl quod pleruinque actione saeeulaiiuihvitii CAPUf \1.
confundilur contineniiurii,cum el ilti ultfa liabituhv De riiipertorivefsis'e smculo'.
Bssunvuiitopera, ct istijuxta ordinem propriuih non (Morai. 'lib. v, c. 31, ri. at.) Siiiii ribriiiulii,qui
excitant corda. Uudc beiie per prbphetaih diciluf : ihuhdi quidfeniaciibnfesftigiiiiit,sed hullis virtutibtis
Eruiiesce,Sidon^ait maw (Isa. xxm; 4). Quasi teriihi exferfcerilur.Ili niniirhiii tbfpbfe iion sliidio dbf-
per vpcem niaris ad vereciiudiam Sidon adducitur, mitint, et idfeifcoihtfefharibri cbhspitiiini qiiia capiit
quaudo per comparalionein viioe soecuiariiiinatque hbiiin lapide, stediil teffa posuefuhl. Qiiibus piefuiii-
in lioc mundo flucliiantiiim, ejus qui nvuniius et qhe contihgit, iit qiiatiio sfectifiiisab exitifiiis aciiij-
quasi siabilis ceriiilur vita reprobatur. Ssepe non- nibus cessahi, iaiilb latius ihiiflhiictseiri sfecOgilatio-
nulli ad Doiiiinum post carnis peccata redeuntes, his strbpiiuhi pef otium corigferahl.1'riDeuierPiiPniio
taiito se aidpnlius in bonis operibus exhiberit, sci-iptunvesi: Ndrinrcibisin pHihdgeniidbovis, etriori
qtianlo dainnabiliores se de malis vident; et ssepe tdridebiipriiridgenilaoviuiii (Deul. xv, 19). (Moral.
quidam in carnis inlegriiaie pcrdurantes, cura mi- iib: vih, fcii% n. 78, 79.) Qiiidpef liujus proliibiiib-
ntis se respiciunl habere quod defiealit, plene sibi liis exempium, hisi vitairi BenfeJhchbariliiimSlbysgs
sufficere vitscsuseiniioceiitiamputant, atque ad fer- hbmahis Occhpaiibiiibhsexerfeefi pfbiiibuii? ln pri-
vorem spirilus nullis se ardoris stimulis inuammant. mogehiio quippfebbvis afare est bbhsfe"cbriversatib-
Fil plernmque Deo gratior aroore ardens vila post nis primordia ih fexefcitiopublifeoe aclibnisbstendefe.
culpani, quam securitate torpens innocentia. Unde Uviuiiipriinogeiiila lolidere est ab occuliationisstiaa
et yoce Judieisdicitur : Remitlunturei peccatarriulid, tegmiiie lihitianis oculis inclibantia bbha hoslra de-
quta dilexitmullum (Lue. vn, 47), et: Gandium erit riudare. Ih prihiogeriiib libvis bpbfiifi pfbliibemiir,
in cmlo supcr uno peccatore pmriiienie,quam super 'atqiie a priihbgeiiitis oviiihi dfe.lbHdcridis feohipfesci-
nonagintael novemjustis, quibut non oput esl posni- mur; quia el si quid fbbUsiufhiiiciptmiis, exercefe
tentia (Luc. xv, 10). Quod citius ex ipsa fe cplligi- hoc in apenb ciiitls nrih debfeihiis:Et fcuriivita nb-
mus, si nostroementis judicia pensemus. PIus nam- j. stfa -sitnplex cjuidaiqhe ihribcuhhi ihchoai; digriiirii
que terram diligirausqute posi spinas exarala fructus est ut seCretiSUivelShiinarioh ffeliiiqiiat, ne nudum
uberes producit, quara quaenullas spinas habuit, sed hoc humanis ofchlisquaSishbdhcto veiiere bstendat.
tamen cutta sieiilem segelcm gignil. Adtnonendi Ad sola diviha sacfiflcia BbUtriprifriogfeiiilaovihiri-
siint peccata carnis ignorantes, ne superioris ordinis qhe prbfieiant; ut tjUbdfbftfeii>h>iclilini * iricipimus,
celsitudine se cseieris prseferant,cum ab inferiovi- iipc ad hotlorehi ihtlihi JiKliciSiii ara coffiis ifrimole-
bus quanta se melius aganiur, ignoranl. In examine mus. Quod ab illb pfofculdubib taritb ilbehtius acci-
iiamque recii Judicis miilal meriia ordininii qualilas pituf, quanio etab horiiii-.ibhS bfccuiialrimriulia lau-
aclibiium. Quis consideratis ipsis rerum imaginibus, dis appelitione maCulaliif.\Lib: i, In Ekech:, komii.
iifescialquod in nalnra gemraarumcaibuiKiilusprae- 2j n. 5.) SaepenovaecOnvfcfSatibhSS prirribfdiaa'dlihc
fefliif iiyaciniiio? Sed laincn cserulei.cplorishyacin- ex carnali stint vila cbmmixia, et IticU-boiniiPifesfcefe
thiis prtcfeilur pallenti carbiiiiculo,quia et illi quod ciiius non debeht, ne crim laridanliir bbna fiusepla-
pfcio iiailirse subirahil species decoris adjungit, ct cenl, deceptus la,udesha aniirius dcjiffclieridefein feis
hunc, qiiein liaiufaiis ordo prsetulerat, coloris qua- nequeat mala quoeiatcnt. Priihogeriiiiinvqrioqhe bt>-
» Ei., capium. Goib. cum npsiro coiiveuil. b Edit., «t quiAquidforte, IhiiecMhique.
 361 SENTENTIARUMLIB. III. 8»'2
vis aceipimusin infirma ;ctate primi nostri lemporis s A CMIII jejunaretis, et plangerelisin quinto , et in sepiU
opera bpna ". |n qua tamen araudum non est, quia a mo menseper hos sepluaginta annos, nunquidjeju-
cum prima sunt adolesceiitinevel juyentutis nostrse e niumjejunaslis miki?El cum comeditiset bibitis c,
tempora, nobis adhpc a pravdieatjonecessaiidiiinest,, nunquid non vobis comedilis.el vobismelipsisbibilis
ut vomer lingusenostraeproscindere non audeat ler- (Zaclt, vn, 5 seq.) ? Non enim Deo, sed sibi quisque
ram cordis alieni. Quousque infirmi sunius , conti-- jejunat ,-si ea quaeventri ad tempus sublrahit, nnn
nere nos inlra nosmetipsosdebemus ; ne dum tene- inopibns tribuil, sed ventri postmodum offerenda
ra bonaciiius ostendiinus , amitlamus : quia el ar- custodit. Plerumque abstinentes impatientiae, saspe
busta planlatri,si prius in terra radicata non fuerint,, vero.superbiseculpa comilaiur ; nisi enim nientes
n.aiiu lacta cilius arescunt; ac si semel radicem ftxe- abstinenlium plerumque impatienlia a sinu iranqtiil-
! tit; manus langit, el lamen n.ilofficit : venti impel- liiatis excuteret, nequaquam Petrus cum dicerel :
liiiit, nec tamen impellentes Isedunl. Et consiructii Minhtrate in fide vestra virlulem, in virlule autem
parietes si impellantur , eruuntur., nisi a suo priuss scientiam,in scienliaautein abstinentiam(II Petr. i,
fuerini humoresiccali. Uniuscujusquemens quous- 3); protinus vigilanter adjungeret, dicens : ln absli-
que ab bunvorepravitatis suse perfecle non fueritt nentia autem palientiam(lbid.,6). Deesse quippe ab-
exsiccata , alienaeJingiiaemanu langi non debet; ne5 stinentibus patientiam praevidil, quoeeis ut adesset
priusquam plene percipiat, perdat solidiiatemsuam,, admonuit. NJsi cogilationes abstinentium nonnun-
etimpulsa ruat, ne velut arbustum siue radicibus,, quain superbiaeculpa transfigeret, Paulns minime
dum plus quam tolerare vaJet concutitiir, flaiibus > dixisset : Qu+nonmanducat, manducanlemnonjudi-
arescat. Ad exemplum hominuni non sunt ostenden- cet(Rom.xiv, 3).0iim igitur plusquamnecesseest per
da , nisi quse (irmasunl. Prius eieninvconvalescere i absliiientiamcaro alteriiur, humiiitasforis osiendi-
debet raens, atque ad utilitatem proximorumposl- lur; sed de hac ipsa humilitaie graviter interius sti-
modumdemonslrari, cum jam nec per laudem ele- perbitur. Nisi eniui aliquando mens ex abstineniise
vata corruat, nec per viluperatioiiem percussa con- viriute tutriesceret, nequaquam hanc velut inier ina-
tabescat. Nam et per Piiiilum aposiolitm Titnotheoi gna merita Pinirisaeusarrogans studuisset numera-
tlicitiir ; Prmcipe hosc, el doce; nemoadolescenliam i re, dicens : Jejuho bis in subbato (Luc. xvm , 12).
tuam conlemnal(1 Tim. IV, II, 12) : sciendumla- (Lib. i in Ev., hom. 12 , ri. 1.) Sunt plcrique qui
men est quia ei adolescenlia in annis, non in mori- corpus per abstiiieiiiiaiu allligiiiil, sed de Jpsa sua
buserat, quamvis insacro iioniiuiiquainadolescentia abstinentiahumanosfavores expetunt, doclrinafein-
juventus vocaiur. Unde scripltim est : Lmlare juve- i;-, serviunt, indigeiitibus iiiulia largiuuiur ; sed quasi
nit in adolescenttatua (Eccle. xi, 6). fatuceprofectosunl virgines,quia solamlaudistruris-
CAPUTX. ilorise relribiiiionetri quaefurit.(Lib. l in Ezech., ho-
Dejejunio velabslinenlia. mil. 8 , h. 8.) Magha esi vifiiis ahstineiitiae, sfedsi
(Reg. Past,, parl. m, 19.) Abslinentes sollicile qhis iia ab alimenlis absiineat, tit caetefosin cibodi-
seniper aspicianl ne cum gttlaevilium fugiunt, acrip- judicel, et alimehta eaderii b.uaeDieuscfeavil ad per-
ra his vitia ex virlule generenlur; ne dum carnera cipieiiduiii ctiin graliafuni aciioiie lidfelibusfeiiam
macerant, ad inipaiientianispirilus erumpal [Ed., dciiviriei;quifcliiuic virtiis iibsiineiiiiaefaclaifest, riisi
erunipaiii] : et nulla jam virtus sit quod caro vinci- lacjueuseiil[>ae ? Ciirri hostfa feofpbraper abstineii-
tur, si spiritus ab ira superetur. Admonendi sunt iiaiii doihariiiis,quid alnifl qiiain cafnalia sacfificia
abstineules ut semper b in riionilioneabstinentiam bmiiipbteiiti Dominb fexhibeinds, sicdl per Pdtilura
custodianl, et nmiquambanc apud occulltimjudicem diciiiif : tli exhibealis corpora vesira liosliamifveri-
eximisevirtutis credani; ne si foriasse ihagni esse iem (Ro'm. xii) ? Egfegihs Psalbiisia David iruilam
meriii crediiur, cor in eiatiohe sublevetur. Per esse abstinenliain sine cbiicbfdia designans, ak :
Isaiam prophetam Dominus dicii : Nunquid tale esl Laudate eurii iil lynipano ei choro ( Ps. CL, i j. In
jejuniumquodelegi? Sed frahgeesurienlipanemluum, j) I tyihpanoeniih coriuirisieciiin fesonat, in cboro au-
et egenosvagosqueinducin dotnumtuain (Isa. LVIH, lem voces concordiler canUiil. Quid efgb per lym-
5). Qua in re pensandumest virtus abstinentiaequam panum nisi aiisiinenlia, et quid per cliPrumiiisi cha-
parva respiciiur, quae non nisi ex aliis virtutibus riialisfoiicordia designaiur ? Qhiilaque sic iJbsilnen-
commendaiur.Joel prophfela,docens iiuale sit a Do- iiaiii tehfelut concofdiam deserat, laudai quidbiiiin
mino jejunium accepiabiie, ait Israelitico populo: lyinpanoDeiini,sed hon laudat in clioro.
Sanctijicatejejunium (Joel. u, 15). Jejunium quippe CAPUTXI.
saiiciilicareest adjunctis bonis aliis dignam Deo ab- De 'spontdheapauperlale.
stineiiliam carnis oslendere. Aiimonendisunt absti- (Moral. tib. x, c. 31, n. 52.) Qhisqiiis, stifriiiibdi-
nentes ut noverinl quia turic piacentem Deo absti- vini arivorisfexcitatus, hic posseisb rfeliqufeiit,illic
neniiam ofieruiit, cum ea quoesibi de aiimeniis suii- profcutdubio chlinfeiijudiciai-iaepblestatis Pbtiiifebil:
trslinni indigentibuslargiuntur. Solerier audiendum ut siinul tunc judex cum judice venial, qui nmic
esi quod per prophelam Dominusredarguit, dicens : considerationejudicii sese spontanca paupertaie ca-
a Edit., bonameperalionem, c Edit., eomedislis,etbibislit; vefum Laud., Val-
b Edil., tempersine imminutione.
Cl., Gemet., TaioriisIfeciioneirihaheht.
$03 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISCOPI 864
sligat. Relinquentes temporalia et adipiscentes pau- A luplatemque constituti, hanc consulendoet suble-
perlaterii spontaneam , gloriam polestalis oelernae vando d, illam premendo frenant. Unde fit ut el si
"n.ercati sunt. (Lib. n , in Ezech. , homil. 6, n. 16.) infirmilatis suse calamitatero lolerant, tamen ad
Quid kaque in hoc uiuiidosi-ultius quam sua dese- squaloremmiserioeper negligentiaranon descendant.
rcrc? E.t quid in seternitate nobilius quam cum Deo Hoc ipsum enim esse in calamiiate, est necessiiates
judices venire? Sanclus qiiisque non ideo terrena naiuroeex carnis adbuc corruptibilis infirniitate sus-
descril ut baecpossidere.in hoc mundo multiplicius linere. Pfoesentisvilaenecessiiaies cupicbat evadere
possit, secundum quod Veritas ait: Si quis omniare- qui dicebat: De necetsitaiibusmeiseripe me (Ps. xxiv,
iiqueril propter nomenmeuin, cenlttplumaccipiet, et 17). Sciebat enim plerumque voliiptalura culpas ex
vilammternam possidebit( Matlh. xix , 29). Quisquis necessitatum occasione prorumpere, et ne quid
lerreiio sttidio terram relinquit, tefram non relin- sponteillicitumadmitleret,hoc ipsumsatagebatevelli
qtiit, Sed appetit. Nec qui unam uxorem deserit, quod nolens ex radice lolprabat. (JV«m.29.) Pravi
cciiiiim recepttirus cst; sed per centenarium nume- igiliir gaudent in his corruptioriissusenecessitatibus,
rum perfeciio designatur , postquam etiam vita scter- quia nimirum necessilatem ad usum voluplalum re-
na proraitiiiur, quia quisquis pro Deinomihe tempo- lorquent. Cum enini reficiendis cibo corporibus na-
ralia atque terreria contemnil, et hic perfectionem B tiirocserviunt, per delectationem guloein voluptaiis
mentis recipif, ut jam ea non appel.it quaacontem- ingluvie dcscendunt e. Plerique cum tcgendismem-
nit, el in sequcnli saeculo ad deternsevilae gloriam bris vesliinenta qiixriint, non solum qiiaetegant, sed
pervenit. Ceniies itaque recipit quod dedit, qui per- etiam quaeextollant expetunt; et contra torporem
fectionis spirilum accipiens, lerrenif non indiget, frigoris non solum quse per pinguedinem munianl,
eliam si hoecnon habet. Ille eiiim paupcr est qui scd etiam quse pcr mollitiera dclectenl: non solum
cgel eo quod non habet. Nanvet qui non habens, ha- quaeper mollitiem lantum raulceanl, sed eliam quae
bere rion appetit, dives est. Paupcrias quippe in ino- per colorem oculos seducimt. Dehis ergo necessila-
pia mentis est, non in quantiiate possessionis. Nam tibus liberari Psalmisla desiderans ait : De necessi-
cui ciitn pauperlale bene convenil, non est pauper. latibus meis eripe me. Necessitatisenim causam in
Beali pauperes spirilu, quoniam ipsorum esl regnum usum Voluptatisveriere, quid est-aliud quam cala-
cmlorum(Matlh. v, 3). [Moral. x.wi, 27, n. 49.] Scri- mitatis ' suoesqnalorem miserisesociare? (Moral. IV,
ptura sacra plerumque pauperes huniiles vocare 34, n. 68.) Plerumque replemus refectionibus cor-
consuevil; quia enim divitiae visibiliter potenles pus, ne extenualum deficiat. Exteiiuamusabstinen-
ostendunt, apud semeiipsos pauperes sunt spiritu lia, ne nos repletum premat. Vegelamusmolibus, ne
qui elaliin suis conscientiisnon sunl. ^' situ immohilitatis iniercat; scd ciiius hoc collocando
CAPUTXII. sistimus, ne ipsa sua vegelatione succumbat. Adju-
De adhibendit pro corporisnecessilatetubsidiis. mento hoc vestium legimus, ne frigus interimat; et
(Moral. xx, 14, n.28.)Quum naturoenostravneces- quoesitaadjumenia projicimus, ne calor exural. Tot
siiatibus plerumque plusquam expedit deserviinus, igilur diversitaiibus occurrentes, quid agimus nisi
- servitnus; ut sallein multiplicilas
menlisque curam negligimus, ex miseria negligeniine corrupiibilitali
inflrmitali nostrae addimus squalorem culpae. Ne- impensiobsequiicorpus stistineat quod anxielasinfir-
cessitaies prscsenlissaeculilioc habere valde pericu- niaemutabiliiatis gravat?
losum solent quod ssepein eis minime discernilur CAPUT XIII.
quid circa iMas per ulilitutis sludium, et quid pcr Desanclis virit quietamvitam diligenlibus,
voluptaiis vitium agatur. Crebro remissionis occa- (Morat. iv, 50, n. 58, 59, 60.) Sancli viri, quia
sione inventa ", dum necessitaii debita reddimus, nihil hujiis mundi appelunt, nullis procul dubio in
voluplalis vitio deservimus, et infirmitatis velamine corde lumultibus premunlur. Omnes quippe inordi-
onte cliscrelionisoculos excusalio nosira se palliai, natos desideriorum motus a cubili cordis manu san-
aiquesc sub pairoeinii defensione cxp!endaeb utili- ]) ctae coiisideraiioiiis ejiciunt; et quia transitoria
latis occultat. Infirnvitatemnalufsenoslraeper negli- cuncta despiciunt, ex his nascentcs cogitationutn
gentiam relaxare, nihil aliud est qiiam calamitatis insolentias non patiunlur. Solam namque seternam
miseriam addere, aique vitiorum [squalorem exea- pairiain appeiuni, et quia nulla hujus muiidi dili-
dem miseria multiplicare. Sancti viri in omne quod gunt, niagna menlis tranquilliiateperfruuniur.Magna
agunt studiosissima inlentione discernunt ne quid mentis esl requies a secre.iocordis lerrenorura desi-
plus ab eis naturaesuoeinfirmitas quam sibi debelur deriorum tumullus expellere.etuna intenlione seter-
cxigat, ne sub necessitaiis tegmine in cis vitium vo- nse patriac in amorem intimse quieiis anhelare. A
luptaiis excrescat. Electi viri aliud ex iiifirmiiaie, lumultu rerum lemporalium Davidprophela magnuin
aliud ex lenlationis suggestione susliuent : et quasi quemdam secessum petierat quietam menlem, in
qtiidam rectissimi arbiires c inler necessilalem vo- qua tanto purius Deum cerneret, quanto liunc cum
" Ed., Crebroenim eccasioneseduclionisinvenla. d Ed., hanc consotandosublevant.
t»Ed., «c quasi sub patrocinioexplcndm. * Ed , distendunlur.
c,,Ed., arbilri; Corb., Germ. duo, Laud. et Ger.., f Ed., calamiiaii: at Gemet. aliique Norm. el 1
necrion aliqui CC. veter., arbiires babcnt. Laud. ul nosler legunt.
865 SENTENTIARUMLlB. III. grfi
se solo soluminvenirel. Unde reete ait : Ilnam petii A a meniis dorso quasi captiva submurmurai; et quam-
e Domino,hancreqiiiram, ut itthabitemin domo Do- vis limendo, tamen turpi sirepitu in corde specieui
mini (t's. xxvi, 4). Hunc ergo, quem modo protuli- pulcbraequieiis fcedat. Electi quique etsi valenter
mus, consulem paulo subtilius perpendarnus; quo- omnia superant, cum sectirilaiem pacis inlernaede<
modo ad praebenda vilae sublimioris exempla sub- sideranl, c gravi lamen moleslia afficiunlur d, adhue
jeclis poptilorum cuneis virlutum catculos spargat. habere quod vincant. Qui eis exceptis, eiiam vincula
Ecce ad insinuandam reiribuiioncm lioni pro malo susiincnt quse gravis extcrius necesfitas aslringit.
de semetipsofalelur, dicens : Si reddidi relribuenii- Esurire quippe, sitire, lassescere vincula corruplio-
bus ntiliimala, decidam merilo abinimicismeit inanis nis sunl. Quse scilicet solvi nequeunt, uisi cum illt
(Pt. vn, 5). A'd dilectionem Conditoris exciiandain immorlalilatis gloria « noslra morlalitas permula-
insinnat, dicens : Mihi autem adlimrereDeo bouum lur. Paulus apostolus egregius scilicet praedicator
esl (Ps. LXXII,28). Ad formam sanctoe fiumiliiatis ait : Vanitati enim creaiura stibjeclaesl noh volens,
imprimcndam secrela cordis*sni indicai, dicens : sed propler eum qui stibjecilin spe : quia el ipsa crea-
Domine, non estexiiltalumcor meum,neqiteelatisunl lura liberabitura servitute corruptionis in libertatem
octtlimei (Ps. cxxx, 1). Ad imitandam zeli rectitu- glorim filiorum Dei (Rom. vm, 20). Vaivitati quippe
dinem exemplo suo nos exciiat, dicens : Nonne qui B crealura non volens subdiiur, quia homo qui inge-
oderunt te, Deus, oderamillos, el stiper iniinicosluos nitoeconstantioestatum volens deseruit, pressusjustse
tabesccbain? Perfecto odio odcram illos, el ininuYt mortaliiatis pondere, nolens mulabilitatis susecor-
facii suut miki (Ps. cxxxvm, 22). Ad seterncenobis rupiionibiis servit. Sed creatura haeclunc a servi-
palrioe desiderinm succendendum vilae proesenlis luie corrupiionis eripiiur, cum ad fiiiorum Dei glo-
longiludinem deplorat, dicens : Ileu me a, quod in- riam incorrupla resurgendo sublevatur. Electi mo-
colatus meus prolongalus est (Ps. cxix, 8). Largiiaie leslia vincti sunl, quia adhuc corruptionis suse pcena
nimirum consolaius b emicuit, qui exemplo conver- deprimuntur. Sed cum corruptibili carne exuimur,
saiionis propriic lot nobis virluliim calctilosspargtl. quasi ab bis, qnibus nunc astiingimur motestiaevin-
Egregius David propheta ait : Ecce elongavifugiens, culis, relaxamur. Prseseniari nainquejamDeocupimus
ei mansi in solitudine(Ps. LIV,8). Fugiens se elon- sed adhuc morialis corporis obligationeprsepedimur.
gal, quia a turba desideriorum lemporalium in alta CAPUT XIV.
Dei contemplatione se sublevat. Manet vero in soli- De sanclts viris aciivmet conleinpialivmvilmdedilis.
tudine, quia perseverat in remota mentis inlentione. Justi viri, quanlo in cceleslibus per contemplatio-
De qua soliiudine DominoJeremias ait : A faciema- nis raditim inhaerere desiderant, lanlo in terra oedi-
nus tumsolussedebamquoniam comminationereplesli ** ficari refugiunl, ubi se percgrini et hospites nove-
ine(Jer. xv, 17). (Moral. iv, 34, n. 68.) Justos viros runt, Paiilo atlestante, qui ait: Nostra aulem conver-
quamvis nullus desideriorum carnalium luiiiiilius salio in cmlisest (Pkilip. m, 20). Et iterum : Vos
possideal, duris lanien vinculis eos in bac vita posi- attiem asdificaminidomum non inaniifactam mlernam
los susemoleslia corruptionis ligat. Scriptum quippe in ccelis (II Cor. v, 1). Cum sancli viri in propriis
est ; Corpus quod corrumpilur aggravat animam, el gaudere desiderant, essc in alieno felices recusant.
deprimit terrena inltabitaliosensum multa cogilantem lnjusii autem quani.o longius ab selerna; patriae bse-
(Sap. ix, 15). Elecli viri eo ipso quo adhuc moitates reditaiedivisi suni, lanto in terra aliius fundamenia
sunt, corruplionis suae pondere gravaniur, ct astricti cogilalionis figunt. (Lib. i in Ezech., Itomil.6, n. 5.)
molestiavincti sunt, quia in illaadhuc libenale viise Electorum popnlus per quotdam eliain in contem-
incorrupiibilis non cxsurgtint. Sancti viri aliud de plaiionem surgit, per quosdam vero in activsevitoe
menle, aliud de corpore lolerant, ei conira semel- solummodoopera pinguescil. Unde recte per Isaac
ipsos qtiotidie inlerno certamine exsudanl. An non dicilur : Del tibi Dominusde rore cmliet de pingue-
duro moleslise vinculo liganlur, quorum niinirum dine lerrm (Gen. xxvn, 28). Ros eriim desuper subti-
mens sine labore in ignoranlia solviltir, et non nisi j. liter c-adit; et toties de rore coelisaccipimus, quoties
cum stodio laboris erudiiur? Coacta erigitur, libens per iiifiisionemcoriiemplaliotiisiiitimse dc supernis
jacet, ab infimisvix levatur, et lamen elevaia pro- aliquid tenuiicr videmus.Cum vcrobona opera etiaui
linus labiiur. Seinetipsam laboriose vincendo, super- per corpus agimus, de lerroe piuguedine dilamur.
nacohspicil, sed reverberata lumen quod se irradia- (Moral. lib. v, c. 51, n. 54.) Jacob palriarcha in iti-
verat refugit. Duro molesliae vinculo jusli ligaulur, nere dormiens, a lerra usque in coalura scalam por-
cum eos ascensus [Ed., accensus] spiritus ad sinum reclam vidit, angelos quoque ascendentes ef descen- >
pacis intimaeplenodesiderioperlrahil; sed frerjtienii tlcnles per eara, el Dominum innixum scake (Gen.
certamine caro perturbal : quseeisi jam ante faciem xxvin, 11). In iiinere dormire est in lioc praesenlis
veiut cxadverso acieerecta non obvial, adbuc lamen vitse transitu a rerura temporaliumamore quiescere,

" F !., Eu mihi; csetenmi Vindoc, Compend. S.
Albin., elc, ut noster legunt.
' Kd., consulatus; sed leclionem nostraro habenl;
vi-ier. Edit. cuni antiq. Rem. et Germ.
c E<i.,gravis eis esl molestia,adhuc habere.
d Codexnoslcr habet vffichinl,cujus loco afficiun-
tur posuimus, co quod iliud meiidosum aperte sil,
hoc ad Taii tempqiis piuasiin magis accedat.
e Ed,, nhi cutn in illam injinortalitaiisgloriam,
i
 «67 TAIONISeASARAU.GUSTANI,EPiSCOPl 8($;
in dierum lapei)j,i,uinciifsq- ab appetjin yisibilium.A ne cuni verijatem quaerit, eam iiiiagina(ia cir-
inentis bculos ciauderc Angelps verp ascendentes cuniscriplae visionis illudat. Aliquanclproens juslj ad
et desceiitientes,cernere est ciyes supernee patrise qiiaiiidain inusitaiam dulcedinem iiilenii sappris
conleninjari, yej quanlp anvpre auctpri sup super admiitiiiir, et raplim aliquo ropdo ardenti spirilu
senietipsps inhajreant, yej qtiaiila cpmpassione cha- afflaia renovaiur: lantoque tnagisamat[JE(i.,inbiat],
riiatis npslris iiifirmitalibus condescendanl. (Num. quanto nvagisquod amet, degustat. Alque hoc infra
L5.) Nptandumyalde est qupd ille d.ormiensangelps. se appQtjl qiipd sibj dtijce sapere intrinsecus sensit:
conspicit qui in |apide caput ppnit : quia nimiruni quia yjdelicet ejus amore dulcedinissibi coram se
ipse ab exierioribus pperibiis cessans, interna pene- viliiit; et postquara hanc utcunque percipere p.otuit,
trat quj intenta roente, quse principale est hproinis, quid sine illa dudum fuisset, invemt. Unusqnisqiie
iinitatipnem sui Kedenvptoris obsefvat. Caput in vir sanptus incircurnscrip(ae veritati jam jnhserere
lapide ponere est niente Christp iiihserere. Qui eniin cpnatur; sed ab ejus Ibrtiludine.sua adlmc infirmi-
a praesentisviloeactiorie rerapii siint, secl adsuperna tate repellilur : et qi^iaejus niundiiiaeconteni.perari
nulip ampre rapitinlur, dormire ppssuni, sed y|dere d npn yalet, flere dulce habet, s|biqtie ad se ca^enji
angelos nequciint; quia capttt, in iapidenv tenere infirmiiatis suae laprymas,, sternere. Ngque en.im
Eoritemnuni.(Mqral. lib. y, c. 6, n.9.) Sancii yiri ab ^potest menlis pculum in id quod inlra se raptim
inippftuniiate desiderioriim temporaiiuin, a tiimullu cpnspexerat figere, quia ips,p yetustatis suae usji
inuiiiium curarum, aclamore persireperijiuinpertur- deprsunv ire compelliiur. lnter hsecanhelat, Ecsiuat,
baiioiitim, seiuetipsos sacri verbi gladip mortificare super se ire conaUir; sed ad familjares lenebras
iion desinuni, atqne intus se ante Dei facienvin sinu victa fatigatipne relabilur. Bene per Psalmistamdi-
mcntis abscondunt. Unde recte per Psaimisiam citur : Ego dixi in pqvoremeo: frojeclus sum a vullu
dicilur : Abtcondeseos in abdilovullus tui a perturbq- oculorumiuorum (Psalm. xxx, 23). (Morat. XVIII,
tioite a iiominum(Ps. xxx, 21). Quod quamvisper- 41, n. 66.) ippniemplaius quippe interna gaudia yi-
fectc postmodura liat, etiam nunc ex magna parte sioiiis Dei, ei socialem frequenUamangelorum per-
agiiur, fcuma leiiiporalium desicleriorumtumultibus sistenliuin, reduxit pculps ad ima: viditguo jacerej,
delectatione in intferiora rapiuntur; ut menseorum quia ad hoc cpnditiis fuera.t ut in cqeleslibus;siare
diim in atiioiem Dei lota tenditiir, nulla inutili per- poiuisset: [ppnsayii ubi fesset,]jet qupd esset e in-
lurbatione laceretur. Patilus aposiolus per cpntern- geiiiuii. Projectumque se a yultu ocuiprum Dei dp-
platioiiem meniis mortuos, et qnasi in sepulcro luit, quia ima comparalipne lucis intimse gravipres
abscoriditosdiscipulos viderat, quibusdicebat: Mor- sensjt exsilii sui ienebras quas tpjerabat.
tui eriimeslis, el vila vestradbsconditaetl cumChrislo
in t/eo (Cotost. in, 3,4). Qui enim mofiificare seap- Deeleclii inier (umultutrejorpbqrumbeneviventibut.
petit, valde ad invenlam' requiero contemplationis (Lib. i ih Ezech,, hohul. 9, n. 22.) Querifnur ple-
bilarescil; ut exstinclus iiiuntlo lafeat, ct a cunciis rique cuf noii pnvnesbbhi suniqui nobiscum vivuiu.
exteriorum rerum perlurbationibus intra sihum se Mala prbximbruinferfe nbluinus, oiines sanctos jaVti
intimi amoris abscondai. (Moral. tib. xxm, c. 21, deiierfeCs.sedecerniirius, dum fessenolumus quptj ex
ti.'41.) Davidsahctus selerriam pairiain contempla- pioximis ppftemiis. Sed hac iri fe Iuce ciarius patet,
lus, etiia?c niala pensans in quibus erat, atqufeilla quain multum adhuc ipsi de bbno minus jiabeariius/
bbna considerans in quibus adhuc nbnerat, aii: Nfecjuefenitri perfecte benus est, hisi qui fuferitei
Ego dixi iri pavorerneo: Projeclus suriin vultu oculo- cuiri malis bohus. Beatus Job dfesemfeiipsoasserii,
ruih tuorum(Ps. xxx, 23). Sublevalus in exstasj, dicens : Fruter fui draconum, et sociut struthionum
qtiod nosiii interpreies pavbrem nori proprie voca- (Job. xxx, 29). Hinc Paulusapbslolusdiscipuiis dicit:
verutit b, a vuitu oculorum Dei yidii se esse pro- In medionaiionit pravm el perversm,inier quos luce-
jectum ; quia omriiselectus post iijlerni luminis vi- " tis sicul luminaria in mundo (Pkil. n, 15). HincPe-
sionerii,qusein ejus anima pef conteiriplaiionisgra- trus, pasibrgregis domiriici,ait: Juslum Lolliopprei
tiam radio clafitaiis cmicuit, ad semclipsum fedit; iJsiirria nefalidoruininjutiiacoiiversalioneeripuii.Aspe-
el cogniiioriepercepla, vel quibus illicbonis dfeesset, ciu ehimei audiiu jusius erdt habiiant apud eos, qui
vel quibus nvalis hic adesset, invenit. (JVum.42, de die indiem animamjusli iniquis bpenbuscruciab'dht
43.) Peffeciahiariimam isia compunctioafficere fa- (II Peir. ii, 7). Duih de vita pfbximbruirisaipe qhe-
miliariiis solei, qriia [Ed., quaj omnes iroaginationes riinur, mufare loCum chpimus f, Cohahiursecretuiri
- viiaereirioliofis
corpore:is insoierilersibiobviantes decutitc., etcbrdis eligere, vidfeiicetigiiofantes qtiia si
ocuium figerfe iri ipso radio incircumscripiaelofcis desit spirilus, non adjuval locus. Loth deuique So-
iiilcndii. Ilas quippe figurafum corporalium species domis sahcius exstitil,' Sfediri inbnle pfeccavll(Gen.
ad sfeinlus ex irifirmilate corpbris traxit; sed per- xiX, 2 seq.). Quia auleni loca menlbinnon muniunt,
feclfecompunciahoc \Ed.. hifc]sumniopereinvigilat, ipsfehuriiaui generis pfinnis testattif pafens, qui el

» Ed., I»abtconditovullustui, a conturbalione. * Edi, ejus tnunnilianicontemptare.

b Ed., pdiioreniproprie vocaverunl.Al edili alii B.0^ * Ed., quo dees.set.Al Paierius lectioni nostrocsuf-
stfam sequuntur lectionem. fragatur. <
» Ed.j irfi«i«iil.Vindoc.et Norm. ut noster legunl. f ln ed. clcest cupimas.
Sfjtj SEI^TEOTIA&yMMB. Uj. 87()
in parjutjso.gr.ftviip.jc.ecjcJi|(Gen,,\u, 7). Sed minus .K qpse nos pppressit b|andiens, adiuyet preniens ; ct
sunt ouipia qitae lpquinmr ps lerra. Nani si locus quaeduni fovei, seryituiis jii<?oconterit •, liberlatis
viani durn cruciat, pstental. Nec sine causa est
sajyai-fjpp.|uj,ssef,Sa(an tie.ccelo npp cadp.ret. Psal,- f
mista pavid ubjque jn |ipc niundp lcnlaiipnes es^e qtioil ab injustis justi sinantur affligi: ut scilicet
cpnspjpie.ii§,.qpaesiyit jp.cumqpp fugeret, sed sine diini futura audiunl bona, nuse cttpiant, paliantur
Deo nofl.pptui' p)unj|jjpi inyepjre. Ex qua reet etiam mala prsseniia, guse perhorrescanl, atque ad
ipsuni silvi jpcprp.(ieri pejiil, prppjpr flueii) lpcum facit|orem exitum dum amor prpypcat, cruciajus
qusesiyil, cjipeqs.:;E^q. mifti\n D.eumprotectoreiqet ii,npel|at. (Mmql xxyi, c. 16, n, 2p..) payid Psalmi-
in locummutiitu_n},ii(.sa{pn.} me fqcial^d., facias) sia ait: Tu mihi es refugium a pressurq qum circifni-
(Ps. xxx, 5). jfi Cantipis canticorum. spriptum est: dedil me, exsullaliq mea, redime n\e q,circunidqnti-
Sicul ^t/jwniiiiter s%niiia§,sic qmica.mea inter filiqs bus me (Ps. xxxi,7). Ecce quasi in npcte s pressurara
(Cat. 11,2). Ac gi p^enjer tjipait: jlj yeraciter bont nominat, et tamen lib^ratprem s.uuminter ^ngusjiias
sunt q.ui in bpnitaie persi^terp etiani inief majps exsultationem -, . .-'.vocat.
;', Foris '<-- nox->erat
' "i quidem in
'lt cir-
t <-.* -j -
ppssunl. (Mqrql. i, c, l, n. 1.) Npn esl yalde jauda- cunidatione pressurse, se-^jntus carmina rgspnabanj.
bije jipnupiesse cum (ippis, sec| bonrim esse ciinv de.cpnsplatipne loetit.ise.(Lib. i in Ezech,.,hftmty.9,
inaiis. gipul [E^. qdd. .pninij gravipris cvilpaeest i.n- ? n, 52.) Elecius quisque.cjum,circurndari se prpssuris
|er bonps bpnjim ripn esse, ita immensi est prcq- narrat, et tarncp Deum sibi esse exsultatj()[;e,rano^
coiiii bonum etiam inter nialos exstitisse. mjnat, prpcul dubio quasi carinen in ppcfe cantat, ut
CAP]u,TXVI. ad subsequeniis yitse diepv felix perveiiiat.
De pressuris eleclortim. CAP1JT.XVJJ.
(Morql, xxvii, e. 37, n. 6L) Bene viventj arcta De electarummiracutis.
censura non est ampja via, sed sepiita, in pua e'.e- (Lib. ii i.«Evaitg. hqimt. 29, n. L) Sancta Eccle-
clus quisque sludipse cpnstringjiur ; qnia sub prae- sia qnotidie mirsiculaspirilaliter fapit, quod Piisco
ceplorura cusfodia soliicile coangustatur. Quasi quse- tempore per sanctos appstplps corppraliter faciehat:
dam anguflia est ilineris, iu hpc quirjjenimundp yi- sicul scriptuin est : Siqna autem eos qui crediluri
.'.' sed
vere, de
'.,':*> ^-'.-.mundi
\-<Ihujus 'i - <* concupiscentia
i "-.i ."' '• nil.<„,<.:-* sunt, Itmc sequentur : in nomine nteq, dmmonia
babere,
aliena non appetere, propria non lenerc, laudes ejicieni, liiiguis loquenlur nqvis,, serpentes tollent;
miindi despicere, et pro bep opprobria aiuare, glo- el Simorliferum quid biberinl, non eis nocebit: super
riara fugprp, despeelumque appetere a, adulanles ccgrosmanus imponent, et benehabebunt(Marc. xvi,
despicere, despicientes honorare, nvak- noeentiuni n 17) Saeerdoies EccJesiaecuni per exprcisini gratiam
ex corde dimittere, et erga eos dilectipnis gratiaiii manuin credenlibus inipoiiunt, et habitare maligwos
inimobilem in corde retinere. Quse videiicei oinnia spirilus |n eprum nientfeconlradicunt, quid aliud (a-
semiiaesunt, sed iiiagnse,quiaquanlo in pra-senli vita ciunl nisi dsenionia ejiciunl ? Fideles quique [qui]
pro ipsa vivendi cuslodia angiisisesunt, tauto am- jam vitse veteris sseculariaverba dereli.nquunl, san-
jiiiiis in seterna retributioiie dilatanlur. (Moral. xxvi, cta autem mvsieria insonant, Condiloris sui laudes,
c. 15, n. 2i.j Repfpbofum neqiiiiia triturac more et potentiam, quaiiluni praevalent, narrant, quid
electorum viiam, quasi gfana a paleis sfcjiaranspre- aliud faciunt nisi novis liiiguis loquuntur ? Elecli
init et pufgat b. Mali eniin bonos magis ab bujus igilur, dum bonis suib exhorlationibus maiitiam de
mundi desideriis expediunl, dum alfligunt; quia dum alienis cordibus auiferunt, serpenles toljunt. Plerique
mulla eis iiic vioienla ihgeruni, ffesiinare illos ad fidelium dum pestiferas suasiones audiunt, sed ia-
superna conipelluiii: Benetsraeliiico populo c Moyse men ad operationem pravani niinime perirabuntur,.
vocante, ei Pharaone rege saeyiente signalum est moriiferum est quod bibuut, sed iion eis nocebit.
(Exod. ni, 7). Tunc namque Moyses ad vocandnm Fideles sanclae Ecclesiaequolies proximos suos in
eumdeni populum missits fest, cUmjam Phafao du- bono opere irifirmari conspiciunt, et exemplo suse
ris operibus ad bppfimehdum fuerat excitatus ; rit Q operalionis illorum viianvrpborant, quae iu propria
Israeliiarum inenles iEgypio deformiter inhserentes, '' aciione titubaba.t h, quid ajitid faciunt nisi super
alius duhi vocarei quasi tfaherel, alius quasi impel- ffgrotos manus imponuni, ut bene habeanl ? Mira-
leret diiriissevirel: et plcbs in servitio furpiter fixa, cula igiiur quaeoperanlur electi tanlo majora suril,
vel provocata bonis, vel malis impulsa moveretur. quantn spiritaliii; tanlo rairabiliora sunl, qiianto per
[ld.] in lioc quotidie sseculoagilur *, dum praedicatis baec non corpora sed animae sus.cilantur. Aucloie
coelestibusprsemiisssevire in eiectis reprobi permit- Deo crebro (ieri signa in EccleJa cefnimus ; ex illis
liititur : ul si ad promissionis lerram vocati exire enim e.xieiioribus signis obtineri sancla vita ab bscc
negligimus, pressufis sallem ssevientibus impella- opcranti [Ed., operantibus] non valet. Namcorpora-
mtir : atque hsecyEgypius, videlicet vila prsesens, lia illa miracula ostendunt aliquando sanctitalem,
a Ei!., despectumsequi. e Ed , fovil, senilutit jugo conlrivit.
'• Kd., premit «1 purgel. Legunt ul noster Ebroic. f Eii , os'endat. Hazc uiique causa est. Pleriqua
ct alii. Norm.. osiestdat.Ilmc itaqtte.
1 Ed., Quod benede Israelilico i !".il.,F.ccenoctcm. Vindoc, Eccede nocte.
'' Ed., Hoc quolidieagitur. populo. '<Y.\.,q<ti in vromia actioneliiubant.
lli TAIONIS C/ESARAUGUSTANlEPISCGPI 874
non faciunt: spiritalia miracula, quse aguulur in i i quisque, etiamsi rectam fidem in sinu universalis
mente, virtuiem viise non oslendunt, sed faciunt. Ecclesise lenere ac miraculis coruscare vi'deatur,
>Ilaliabere et mali possunt, istis autem perfrui nisi recta quidem sunt quse per fidera de Cenditore in-
boni non possunt. Exleriora miracula quse per apo- telligit, sed tamen quia fidei opera tenere conlemnit,
stolos fiebant, neeessaria in exordio Ecclesise fue- recle incredulitatis redarguitur, quia ab eo quod se
runt. Ut enim ad fidem creseeret a miraculis fuerat ostendit credere, vivendo reprobaiur. (Moral. lib.
nutriehda : quia et nos cum arbusla plantamus, tan- vin, c. 42, n. 66.) Ssepe baerelici mira signoriim
diu eis aqUaminfundimus, qnousque ea in terra jam opera faciunt, ab obsessis corporibus spirilus pel-
convaluissevideamtis. At si semel radicem fixerint, lunt, et per prophetisc donum ventura quaequc
iirigatio cessabil *. llinc est ehim quod Paulusdicit: sciendo praeveniunl; sed tamen a largitore tol rau-
Lingumin signum sunt non fidelibus, sed infidelibus nerum cognilionis intentione divisi sunl, quia per
('ICor.xiy, 22). [Morat. lib. xxxi, c. 1, «. i.] Duin- ejus dona non ejus gloriam, sed proprios favores
que novas in illis virtules aspiciunt, eorum quorum quserunt. Cura reprobi quique per accepla botia in
prius conicmpsere vitam postmodumobstupuere mi- sua laude se elevant, ipsis muneribus contra largi-
racula. Inlidfelesquique, visis aposiolorum miraculis, torem pugnant. Inde qnippe contra dantem super-
mox pavidi ad sua corda redeuntes , cxtimueriint B biunt uude eianiplius humilesesse debuerunt. Sed
sariclilaiem in miraculis quam dexpexerant in prse- eo postmodum eos districtior sententia percutil, quo
cepiis. Per infirma ergo confusa sunt fortia. Quia ntiiic supema bonitas et ingraios largius infundit.
dum in venefalione c vita surgit hurailiuin, elatio ce- Plerumque fit reprobis ampliludo muneris incremen-
cidit superborum. (Lib. I in Ezech., homil. 5, n. 10.) lum damnalionis.quiairrigati fructum nonfeceruntd,
n omne quod facitinl elccti, idcirco semper ad Jau- sed sub viriditatis colore vacui in altura crescunl.
dem Creatoris redeunt, ut in ea virtule quam acci- (Moral. lib. xx, c. 7, n. 17.) Nonnunquam hairelici
'
piunt vera siabilitaie persisiant. Nam si quid sibi signa ac miracula faciunt, sed ut hic prseraiaaffli-
Iribuerenl, in boc quod acceperanl siare non pos- ctionis suse abslinentiseque refeipiant, videlicet lau-
sent. Bene per qnemdam sapienlem dicitur: Ad lo- des humanas quserant e. Sed quia voce Domini re-
cum de quo exeunt flumina reverlunfur , ul ilerum probantur, dicentis : Discedile a me qui operamini
fluant (Eccle. i, 7). Sive enim in virlulibus, scu in iniquitalem (Matth. vn, 25), hac nimirum sententia
joctrina quiri aliuclsurit sancli viri, quain flumina, datur intelligi ut in hominibus chariiatis humilitas,
quse lerram «ordis carnalium aridanv rigant? Sed non autem virlutum signa debeant venerari. Sancta
sive in operatione qtiam faciunt, seu in dociriuoen Ecclesia etiam si qua fiant hscrelicorum miracula,
verbis ciiius siccarentur, nisi per intenlioitem cordis despicit; quia lisecsanclitatis speciem f non esse
semper sollicite ad locuhi de quo exeunl redirent. cognoscit. Probatio quippe sanctilatis non est signa
-Plerique eleclorum qui roiraculis coruscant, si in- facere, sed unumquemque ut se diligere, de Deoau-
trorsus ad cor non redeant ac sese in amore Condi- leiri vera, de proximo vero meliora quam de semel-
loris desideriorunv vinculis non aslringant; et manus ipso senlire. (Lib. n in Evang., Iwmil. 29, n. i.)
ab eo quod agebat deficit, el lingua ab co quod lo- Non sunt atnanda signa vel miracula, quse possunt
quebatur arescit. Ad cordis sui inlima semper ele- cura reprobis haberi communia: sed charitatis atque
cti per amorem Condiloris redeunl, et hoc quod in pietatis miracula, quse tanto securiora sunt, quanlo
publico opcrantes atque loquentes fundunt, in se- et occulta; et de quibus apud Deum eo major sit
creto suo de fonle amofis hauriunt. Amando enim retributio, quo apud homines minor est gloria,
discunt qtiod doceudo proferunt. Quasi ad locum CAPUT XIX.
ergo de quo exeunt flumina revertunfur, ut ilerum De divinis chqrismalibus.
fluant, quia aquam sapienlise inde semper hauriunt (Moral. lib. xxvm, c. 10, n. 21, 22.) Omnipotens
unde britur, ne cum cucurreril, exsiccetur. Deus interni judicii secreto moderamine alii sernio-
CAPUT XVlll. D nem sapientise, alii plenam fidfeni,alii graliam sani-
De reproborum miraculis. talum, alii opcralionem viriulum, alii propheliani,
(Lib. II in Ev., koni. 29, n. i.) Exleriora signa vel alii discretionem spirituum, alii genera linguarum,
roiracula non solum elecii, sed etiam reprobi facere alii inlerpreiationera sermonum (/ Cor. xn, 8-10)
possunt. U.ndequibusdanvVerilas dicit: Multi dicenl tribuil; qualenus in uno eodemquespiritu isle verbo
mihi in illd die : Demitte, Dotnine, nonne in luo no- sapientise polleai, nec lamen sermone scientise, id
mine prophetaviinus, el in luo noniinevirtuiesmiillas esl doctrinae,fulciatur; quia sentire aiquc itivemre
fecimus? El lunc confileborillis: quia minquant novi sufficit, etiam quod per discendi studium non ap-
vos, discedite a me qui operaminiiniqititalem(Mallh. prehendit. Unusquisquedono gralise prsevcnius ser-
VJI,22,25). (Moral. lib. xvn, c.b, u. 7.) Perversus mone scieiiiisefulget, nec tamen in verbo sapienlue
a Ed., Ul enim fides cresceret.Edil. Mecent.ul no- d Ed., non ferunt,
slcf legunt. e Ed., laudes quas qumrunl.
!' Ed., in rigandocessamut. Vulgati leciioninostrse f Ed., specimen. Verum specicm hab.ent Genri',
suffragamur. Becc. Uiic, Corb. Germ- et alii iion pauci.
c Ed. in venerationem.
R73 SENTENTIARUM LIB. III. 87i
convalescil; quia et sufficit explere quantum didicil, A Miro consitio auctor ac dispositor nosler huic largi-
ct tamen ad sentiendum ex semetipso subtile aliquid tur quoe alii denegat, alii bsec denegat quse isti lar-
non assnrgit. Eiectus quisque per fidem elemenlis gitur. Mensuras Uaque sibi posilas egredi nititur quis-
imperat; nec tamen persanitatumgratiaro inlirmila- quis posse ptusquam acceperit coriatur. Unusquisque
tes corporum curat. Ille vero orationis ope morbos fidelium cui fortaSse lanlummodo datum est prsece-
subtrabit, nec tamen arenti terrae verbo pluvias ptorum occulla disserere, si teniet etiam miraculis
redtiit. Plerumque vir sanclus operatione virtulum coruscare; aul queni supernse virtutis donum ad sola
ad prsesentem vitarii etiam mortuos revocal; et ta- miracula roborat, etiam divinse legis pandere occulta
men pfopheliae gratiam non habens qnse venlura contehdat: in prsecipiii pedem porrigit, qni mensu-
sunt ignorat. Ille venlura quseque velut prsesenlia rarum suarum Ilriiitem non atlendil. Et plerumque
altendit, et tamen in nulla signorum operatione se amittit quod poterat, quia audacler ea ad quse per-
exerit. Nonnunquamquisqueelectnsper discretionem tingere non valet arripere festinaf. Membrorum no-
splrititum in factis subtiliter mentes conspicit; sed strorum tune bene ministeriis uiimiir, cum sua eis
tamen diversi generis linguas nescit. Ille diversi ge- oflicia distincte servamus. Lucem quippe oculis cer-
neris linguas exanvinat,sed tanien in rebus similibus nimus, vocem vero auribus audimus. Si quis autem,
dissimilia corda nonpensat. Aliusveroinunalingua, B mutato ordine, voci oculos, luci aures accommodet,
quam novit,sermonum pondera interpretandopruden- htiic ulraque incassum patent. Si quis odores velit
ter discuiii; el tamen reliquis bonis, quse non babet, ore discernere, sapores riare gustare, utriusque sen-
patiemercaret. Crealor noster ac dispositor sic cunctai sus sibi ministp.rium, quia perverlit, interimit: dum
moderattir, ut qui exlolli poterat ex dono quod babet,, enim propriis Iiaecusibtis non aptantur, et sua offi-
bumilietur ex virtulequam non habel; afque itafit uit cia deserunl, et ad extranea non assurgunt. Egregius
cum perimpensam gratiam unumquemque sublevat, prsedicalor ait: Vosestis corpus Christi, et membrade
etiam per disparem alteri allerum subdat, et melio- membro(1 Cor. xn, 27). [Moral. lib. xxxiv, e. i, n. 8.]
rem quisque dono alio eum qui sibi subjicitur atlen- Aliud quippe est membrum corporis, aliud menv-
dat. Ac licet se prseire ex aliis a sentiat, eidem ta- brum membri. Membrum quippe corporis pars ad
men quem superat se in aliis postponat. Omnipolensi totum ; membrum vero membri est particula ad par-
Deus sic cuncta moderatur ut dum sitigula quscquei tenv. Membrum namque roerabri est digitus ad ma-
sunt omniiiro, interposita quadam cbaritatis necessi- rium, ntanus ad bracliiuin ; membrura vero est cor-
tudine, fiant omnia singulorum : et unusquisque sic! poris totum hoc simul ad corpus universum : sicut et
quod non accepit in altero possideat, ut ipse allerii „ in spiriiali dominico corpore membra de membro
possidendum quod accepit humiliter impendat. (Mo- dicimus eos qui in ejus Ecclesia ab aliis reguntur.
ral. lib. xi, c. 16, n. 25.) Alia sunt dona quae nos'• CAPUTXX.
muniunt, alia qusc ornant : prophetia quippe, do- ' De qualuor virlulibut, id est, prudentia, temperantia,
clrina, genera linguarura, curationum. virtus, quasii fortiludine atque juslitia.
qnsedam mcenia mentis sunt; quse etsi quisque noni (Moral: lib. n, c. 49, n. 76.) Solidum mentis no-
habeat, stare munitus per lidem et jusiitiam potest. strse «dificium prudenlia , temperantia, fortitudo,
(Moral. lib. xxvui, c. 10, n. 25.) Sancta Ecclesisi atque justitia susfraet; quia in bis quatuor virtutibus
superni sui capiiis corpus est, iu qua alius alta vi tota boni operis slructura consurgit. Unde etquatuor
dendo oculus, alius recta operando inanus, aliui3 paradisi flumina terram irrigant, quia dum bis qua-
ad injuncta discurrendo pes, alius prseceplorunl tuor virlutibus cor infunditur, ab omniuin deside-
vbcem intelligendo auris, alius malorum fetorenl riornm carnalinm aestu lemperatur. [Nonnunquam
bonorumque fragrantiam discernendo naris esl . dum] menli ignavia subripil, prudemia frigescit;
Qui enim corporalium membrorum more duni vicis- nam cum fessa torpet, ventura non providet. Non-
sim sibi accepta officia irapendunt, unum de semet-- nunquam dum nonnulla inenti delectatio subripit,
ipsis omnibus corpus reddunt; et cum diversa iri p temperantia nostra niarcescit: quantum enim ad de-
cbaritate peragunt, diversum esse prohibent ubi con- lectationem praesenlium ducimur, minus ab illicitis
linentur. Si aulem untim quid cuncti agerenl, corpti!> temperamus. Aliquando se liirior cordi insinuat, el
utique, quod ex muliis continetur, non essent: quisi vires nosirse fortiludinis turbat: et eo minores con
videlicel multipliciter compactum, collectura b nori tra adversa exisiimus, quo qu:edam perdere immo-
existerel, si boc concors membrorum diversitas no»i defaiius dilecla formidamus. Non.nunquamveroamor
leneret. Dum sanctis membris Ecclesise virtuiun;i suus se menii ingerit, eamque Iatenli molu a rectitu-
dona Dominus dividit, quasi terrse mensuras ponit:; dine justiiise divertit; ei quo se tolam auciori red-
sicut Paulus apostolus dicit: Unicuique sicut divisil dere negligit, eo in se justitiaj juri coniradicit.
Deui memuram fidei (Rom. xn, 5). Et rursum : Ei5 (Moral. lib. xxxv, c. 8, n. 15.) Quos
spiritus gralhc
quo tqtum corpits compaclum et connexum per omnen i sepiiformis repleverit, perficit; eisque non solum
juncluram subjninittrationis secundum operationemh i Trinftatis noiiliam, sed eliam virttitum quatuor, id
mensuram uniuscujusquemembri, augmenlumcorpori.s est," prudeniiac, lemperaniise, foriiiudinis atque jusii-
facit inmdificdtionemsui in charitate (Ephes. iv, 16).. lise , operationem praebet. Per Trinitatis notitiai:i
" Ed., et aliis. Vindoc. ut noster bin Ed. deesl, collectum.
PATP.OL.LXXX. 28
875 TAIONIS C^ESAiUlJGUSTANI EPISGOPI 876
qualuor viriiitum actio accipitur,, etper actipnem £ i p.ossijnt ad, ccaje^tein, palriam^ qui bpna quoe
viruitti.m qnntuor tisque ad manifesiam, TiiflUaiis posstmt, op.er^ri iton negligunt. Sine actiya autem
specieni perveniiur. (Lib. liti Ezech,,hqmil, 5, v._.8.) inirare; npn p.pssu.n.t,si ne^|.unt operariiioiia quae
Posstinvus.pet qtiatuor .niutipi"paries principajes.qua- possunt. (Lib. i ijaM^ch,, ttqmil. 6? n. 5.) Ill.a er^o
luof virtutes: accipere, cx quibus feliquaj virtutes. in necessiiale,. Ijsecm voluntate e.st : illa in servi-
oriuntur:: videlicei.,prudentiam, fortitudineni, justir- tuie, jsta. hi Ijb.erlate. Elfjgtprumpbjjvu.Iris pef quqs-
tiaro atqufe,temperaritiani. Q.uas nimiwipv virt.ules damin^contempJatippem surgit;, per.quosdam vero
luitc veracUer accipitiiiis,.curo ea.riiniprd.inemcusto- in ^cliya^ yila? spljummodpppera pinguescit, sicut
dimus. Prinva ex quatupr yirtutibus prudeaiia, se- seriptjim esi: Det iibi Domimisde rqu cmli, et de
ciinda fprliluclp, lertia justUia, quaita tempei-aniia pinguedine ierrm (Gcn. xxyu, 28). Rps cnj-maesuper
cst. Qind eninvpiodesse polest prudenlia , si forti- suiili.liter cadit; et tpiies de rore cceliaccipimus,
ludp .desit.?,Scire etenim cuiquamquod npn pptpst quolies ^. ,-,--. , per infusionem 'f;r.- ;;";"•• hiiimse
.--;- ::>,.,,<;; conlemplalioriis
li'-r--<. •'A;-E5< ' . :<<. de
<--
facere, puenamagisquam virl.us est.Sed qui pruden- supernis aJiquid: lenuUer yidemus, Cum vero bona
ler itUelligit quqd agat, et fortiie.r,ag'il qupd inlel- opera etiam per^c.orpus agimus, lerrse pi.nauedine
lexerilj jam proctil dubip justus est; .sed..ejus justi- . ditamur. (Lib. iiin Ezech., homil. 2, n, 10.) Duae
tiam lemperaniia sequi debet, quia plprumque.just.i-.! ' uxorps •lacpb, Lia yidejicet et Rachel, actiyam et
lia si raodum npn habet, in ferudelUatem,padU, Ipsa coiitemplativam vilam significanl. Lia quippe iiiter-
r f.::!< -'Jaborioso, Racliel :•'.il7: ot>is
.-' ' vel
' titsum
verp jusiitia,yere jiisiUia. est quse se temiveninii» pretalur <ii-i-\ij\ <[:.••.-.vero,
freoo raoderatur, ul in zelo quo quisque fervei sit, prtncipium. Acl>Vaauteiri vita labotiosa est, quia
eiiam,temperalHS [Ed., Jemperans].;. ne sj plus fer- dfesndat in opere; cpnifeinplatiya yero simplex ad
veat pefdat justitiain , cujus servare mbderamina soluni yidendura principium anhejat, yidelicet ipsum
ignorat. qui ait : Ego sum principium, prppter quqd el loquqr
CAPUT\XXI, vqbis (Joati. xtu, 2?). Deatus Jacpb j^aehel quidem
De vila activa et cqntemptqlivq, con.cupierat, sed in nocle, accepi-? i,iam (Q,en. xxix,
(Lib, l in Ezech., homil,\ n. 9.) Duse sunt sanc- 16); qui<avidelicet oninisquiad De.umconvertitnr
tortim virorum vitse, activa scilicel et contemplativa; contemplatiyam vUam desideca,t, quietem seterjioe
sed activa prior est teinpore quam contemplativa, patri* appeiit,; sed prius nepesse est pt in noctp
quia ex bono opere tendiiur ad conlemplationem. vitse prsesenti? pperetu.rl|o,tva.qu:se po^test,desud^tjn
Conieniplaliva aulenv majqr esl merito quam activa, labpre, hi est, Liam acci.pial, utppst.ad .videpd.ura
quia hsec in usu prseseniis pperis laborat, illa vero » principium in Baclie.l ampleicihn^, requiescat, Er?.t
sapbre intimo veniuram jam requiem degoslat. Rachel videns, sed, sterilis, Lia.autem Jippis, sed
Ezechiel propheta ait : Etmarius hominis sub pennis fecupda. R.acliefpulchra el infecunda, quia ninvirum
ebrumiii quatubr partes {Ezech. ii'8);."Q,piditaqtre-pef' mepsqi^ cpnteropla/idj ptiaapieiit, plus.yi^ei, s.ed
manus nisi aciiva, et quid per pennas nisi contem- miiips Dep filips gpnerat. Cjim yerp .&&acl,Ial|pre.m
platiya viia siguatur ? Manus ergo honiiiiis sub pen- praecli.caiipnis dirigif, roinps vjjdet, sed, ampljus
nis ebrnm est, id est, virtus. operis sub volatu parU,.Cojitempiajivavitavalde specipsa.estjii ai^pvo,
cbntemplaiionis. Duaemulieres in Eyangelio, Marllta sed dura quiescere in sijentio,,appe|jt^ fijips, ivpn
scilicet et Maria, activam et coniemplaiiyain desi- gcnei-ai ex prajdjcatipne : yid.pl, et,n.on parii, ^uia
gnarit. Maftha etenim satagebai circa, frequens quietis suae sludio inienta b minus se in aliorum
ministerium, Maria autem sedebat ad pedes Domini, c.otlectipiie sijpcendit. Et cyiapju P, intrp,rsum coii-
et verba audiebat ejus. Erat ergo una intenta operi, spicjt, apprire aliis praedicandpnmi sufjicit. Lia iixor
allera contemplalioni. Una activaa serviebat per Jacob *,*- -\et . fecunda
-_;-. lippis - :- -<^";esl, *•"-,;-activa
,>>"quia viia duin
<<tf-.-i
f<<-
"^<r|'f--<
exlerius nuniste.ri.iira, altera cpntemplativae per oecupatur in ppere, minus videt. Seq dtim niodo
siispensionein cordis in verbum. Quatnvis acliva per-verbuni, mpdp per exeinplum, ad jnvtifi.iioriem
vila bona sit, melior tanven est conlemplaliva; quia Q suam proxinvpsaccendit, multps in hono opere fiiips
illa cum morlali vita deficit, ista vero in ijninortali, generat; et si in cpnlemplaiippera nventeni ten.dlcre
vita plenius excrescit. Unde dicilur : Mariq oplimam non valet, ex eo larnen quod agjt exieriiis, gigpere
pdrlein etegii, qum non auferetur ab ea (Luc, x, 42), sequaces valet. (Mqrql. yi, c. $j, n. 6i.) PpslLice
Si pfer aciivam vitam boni aliquid agi.mus, ad CCE- cpmplextisad uxo.rem RaclieleniJacoljpeiyenit, quia
iesie tamen desideiium per contemplativam vola- perfeclus quis.que.anie actiyse yijoe ad fecuiiditaierii
riius. Unde et apud Moyseuactiva servitus, coiitem- jungiiur, et posimoduni coniemplaiivse?ad requjein
plaiiva aui«m iibertas vocatur (JVMm.1.0). Et cunj^ Copulalur, Scriptum esl : Si enterisseryuni Hebjwuntj
iilraequeviiae ex dono sintgraliae » , quandiu tamen sex annis servieilibi (Exnd. xxi, 2), [Lib, i in Ezech.^
iritef pfoximos vivimus una nobis in necessitale est, Itomii. 5, n. 11.] flebr.afeusenim transiens inlerpre-
altera in volun.tafe. Nemo morialium cognoscens latur. Et servus Hebraeus erijUur, et sex annis,
Deum, ad ejus rcgiium ingredilur, nisi bene.prius servire prsecipilur, ..quando unusquisque qui jam ab,
operetur. Sine contemplativa ergo viia inlrare hoc sseculomente transii, servitio omnipoterilii I)p-
5 Ed., Utraque viia ex dono sil graiia'. Cod. Germ., b Ed., f;i(i(tdum quielit sum ttudiutn diiigit. Laud.
Norm., Vai-CI., nosirara habeui leciioneni. el Suess. ut nost«r.'
 877 SEMENTIARUM LIB. Hl. 878
tntni subdilur. Ille enim vere servire Deo appetit A i saiur. Quia cum illa quisque poslulat quse fortasse
qui ab hoc sscculoroeRle transire didicerit. Servus juxta occultum judicium Deus iribuere recusal, ipse
namque Hebrseus emitur, et sex annis servire proe- quoque venil in fastidiura, qui non vult lare quod
cipitur, ita ut in, seplinvo liber ex,eat gralis. Quid rogatur [Ed., amatur]. Conditor universitatis Domi-
eniin per senariuni, niimerum nisi activoe yitse per- nus se magis quam ea quse condidit vult amari, et
feclio designatur? Quid,per sepienarium nisi con- aeterna potius quara terrena postulari, cum eadem
lemplativa expriroitur? Sex ergp annis. servit, ex Veritas dicat : Qumrile primum regnum Dei, et hmc
septimo egreditur liber, qui per activam, quanv omnia adjicienlur vobis(Malth. vi, 55).Qui enim non
perfecteexliibMerit,ad conternplativsevi.tselibertatem ait, dabuiitur, sed adjkientur, profecto imiieal aliud
Iransit, Servus llebrseus emptus post sex a.onos esse quod principaliter datur, aliud quod superaddi-
graiis liber egreditur, quia hi qui postq.uara oronia tur. Quia enim nobis in intenliohe selernitas, in usti
fecerint dicunt &%inti.tijcs servos, eis. prpcul. dubio vero temporalitas esse debei, et iilud daiur, et lioe
sicut ipsa acliya fuit ex rauoere, ita erit ex gratia niniirum ex abundanti superaddilur. Saepe homines
Isdeni servus cum quali vesie. dura iii oralione bona temporalia postulant, seterna
etiani coiileinpJal.i.va,
intraverit, ctiin lali exeat; quia omnlno necesse est vero praemia non requirunt, pettint quod adjicitur,
ut unusquisque noslruiii in hoc quod incipit perser B J et illud non desiderant ubi adjieiatur. Nec lucrum
veret, alque. tisque ad fineni operis in ea quam suse esse peiitionis depntaul, si hic sint temporaliter
inchoavii intentipne perduret. IJIe qnippe bene ad pauperes, et illic beatitudine divites in setcrnum
coiileiuplativam transit, qui in aciiva vita intentio- vivanl: sed solis, ut diclum est, visibilibus intenti,
iiis suse vestemad deteriiiranon.mutaverit. Scriptum labore postulaiionis renuunt ;invisibiliamercari. Qui
esl in Appcalypsi : Factum est silejtlium in cmlo si siiperna quaererent, jam cum fructu laborem
quasi media hora (Apoc. vin, 1). [Lib, n in EzecJt., exhiberent. Cum mens uniuscujtisqiie electi in pre-
homil. 2, n. 14 ] Goelum qttippe est anima, juslj, cibus ad Auctoris sui speciem aohetat, divinis desi-
sicut per propbclam Dominus dicit : Calum mihi deriis inflammaia, supernis conjungilur, ab inferio-
sedet esi (Isa. LXVI,1), El : Coeli euarrani gloriam ribus separatur, amore fervoris sui se aperit ul
Dei ( Ps. xvni, 1). Cum ergo quies coiilemplativse capiat, et capiens infiammat; et superiora amare,
vilse agilur, inmenle, silentium fil iu coelo; quia ter- jani sursuiii ire est: dumque magno desiderio ad'
renorum actuum slrepilus quieseit a cogitatione, ut coelestia inhiat, miro modo hoc ipsum quod
ad secrelum inlimnm aurem animus apponat. Cum acciperequaerildegustal. (Moral. xxxv. c. 11, n.21.)
quies menlis esse in hac viia perfeeta non polest, G Libentius sacrificiutn oblationis accipilur quod in
nequaqiiam hora inlegra factuiii in coelo sileiilium coiispeciu iniseiicordis Judicis prOximi dilectione
dicilur, sed quasi media; ul neque ipsa media plene conditiir. Quod lunc veraciler quisque cumulat, si
aenliatur, cum prsemiltitur quasi, quia mox, ut se hoe etiam pro adversariis impendat. Isaias proplieta
aninuis sublevare cceperit, et quielis iiiliiii» lumine ait : Inlra in cubicutum luum, el claude ostiumluttm
perfundi, redeunte citius cogilationum sirepitu, cle (Isai. xxvi, 20). Ei Veriias dicil: Ora Pairem luum
in abtconsoc, el Paler tuus, qui videt in abscondilo,
semclipso confunditur, et confusus csecatur. (Lib. n
iit Ezech., hotnil. 2, n. 12.) Magna est in contein- reddei tibi (Mallh.yi, 6). \Morat. xxn, c, 17, n. 45.]
Clausti quippe oslio pelil in cubiculo, qui tacenle
pliuiva vila metuis conleiuio, cuni sese ad coelestia
etigit, cum in rebus spirilalibns animum tendi-t, orc in-conspecui supernse-pietatis rnfmtdHaffeetum
cuni iransgredi niiitur omne qnod corporaliier vide- irieniis. Vox vero aiidittir in abscondilo, cum per
lnr, cuiti sese anguslat ut dilateiur. Et aliquanclo suncta desideria silenter clamatur. Unde recie
quidem vineil, et reluciantes lenebras stiseesecitatis quoque per Psalmistam dicilur : Desiderium paupe-
cxsupcrat; el tle inciicuroscripio lumine quiddam rum exnudivit Dominus: desideria d cordis eorum
furiini siibiiliiCi' atthigit a ; sed statiin ad semet- exaudivil auris tua (Ps. xix, 17). Ilerti Veritas dicit :
ipsam protinus reveiberatur b, atque ab ea luce, atl .| Stil Paler vester qttid opus sil vobis, antequam petatis
quam respirando transit, ad susecaeciiatis tenebras, eum (Mutth. vi, 8). [Lib. i in Ev., /iom.2, n. 7.] Peti
suspirando redii. (Moral. lib. vi, c. 37, n. 5(5.) In vtili hoc quod nos petereetse concedere pfsenoscit.
libro Genesis scriptum est : Sepelivil Abrahamcon- Iknporimie igitur orare nos admonet, et hoc inspirat
jugem suam in seputcro dttplrci (Gen. xxm, 19). utpetalur: hoc autem requirit nl cor audieniium
Activa vita quasi sepulcrum est , quia a pravis excilel ad oralionem. Cum ad orationis sludium
operibus ntortuos legit; sed coiitemplalivaperfeetius discipulos Veritas Jnsirueret, ait Patri : Fiaf votuntiis
sepelii, quia cuiiclis miintiiaclioiiibusfiindiiiisdividit. lua sicut in cceloel in lerra (Malih. vi, 10). [Mbral.
CAPUT XXII. xxvn, c. 59, n. 65. | Possunt per coelum hi qui in
De oraliotte. ccelestibtissunl coudiii angelici spiritus designan,
(Moral. lib. xv, c. 47, n. 53.) Cnm Deusin ora- iit niniirum voluiilas Dei sicut a superiori creatura
tione non quicritur, citins animus in oratione las- agitur, ita in onvnibuseliara ab humana infirmilate
K Ed., furtim el tenuiler d Ecl., prwparationem. At lefltionem noslrair
alliuqal
h Eil,, ip.verberalurevertitur.
c E(t., in abscondilo,Cod. Laud., in ubsconso. habent duo Sangerin., Latid., Val-CL,Norm. et Vet
ed. Paris.
879 TAIONIS CyESAUAUGUSTANIEPISCOPI 880
servelur. Panem nottrum quotidiariumda nobis hodie A^ ipetitionc suaeordis faciesabauctoremunda videatur.
(Mallh. vi, 11). [Moral. lib. xxiv, c. 7, n. 15.] Ecce CAPUT XXIII.
ei nostrura dicimus, el tamen ut nobis detur Domi-
De ditiribulione tpiritus tepliformis.
num exoramus. Noster quippe fvtcum accipilur, qui
tamen Dei est quia ab illo datur. Et Dei ergo est cx (Liv. n in Ezech,, homil. 7, n. 1.) In menle fide-
liuin primus ascensionis gradus est tinvor Domini;
munere, el nosler fit veraciter per accepiionem. forti-
Dimitle nobis debila sicut el nos dimiltiinus secundus, pietas; lertius, scientia; qhartus,
noslra, sextus, intellectus; sepli-
debiloribus nottris (Malth. vi, 12). [Moral. lib. x, c. tudo; quintus, consilium;
n. Ut a Deo com- mus, sapientia. Isaias propheta ih Christo gradus
15, 30.] profecto bonum, quod enumerans ait : Requiescil d sn-
septiformis graiise
puncti petimus, hoc primum cum proximo conversi \per eum spiritus Domini : spiritus sapientiai et intel-
faciamus. Tunc ergo vere sine macula in oratione '
lectus, spirilus comilii et forlitudinis, spirilus scientim
faciem levamus, cum nec nos prohibita mala coni-; et pietatis, el replebil eum spiritus iimoris Domini(lsa.
mittimus, nec ea quse in nos commissa ex proprio xi, 2,
3). Quos scilicei gradus de ccelestibusloquens,
zelo sunt relinemus * . Gravi confusione m.ens desceridendo ascendeiido numeravii,
orationis susc si bauc magis quam
nostra tempore deprimitur, videlicei sapientiam , intelleclum, consilium, forti-
aut sua operatio adhuc inquinat, aut aliense nequiliae g"
timorem. El ciim
servatusdolor accusat; quseduo quisqueduin lerserit, tudinem, -scientiam, pietaiem,
timor Domini(Prov.
ad ea qusesubnixa sunt protinuslibens b cxsurgit. scriplum sit: Jnilium sapienlim
constat procul dubio quia a timore ad
Et ne not inducat in tentationem (Matlh. vi, 15). IX, 10),
c. n. enim in lentationem sapientiam ascenditur, non autem a sapientia
[Moral. >ii, 5, 6.] Neque ad tiraorem reditur; perfectam procul dubio habet
Veritas « inducil, qui semper a tentatione subdiios
sicut scriptum est: Perfecla
misericorditer protegit; sed tamen in lenlationem sapientia charitatem,
charilas foris mitlil iimorem (Joan. iv, 18). Isaias
quasi ejus inducere est a tentalionis nos illecebra de coeiestibus ad ima loquebalur, ccepil
non munire. Tunc quippe nos omnipotens Deus in ergo quia
a sapientia, et descendil ad timorem : sed
lentationis laqueum non inducit, cum tentari ultra magis nos qnia [Ed., quij a terrenis ad coelestia tendimus,
quam possumus non permittit. (Lib. i in Ev., hom.
eosdem gradus ascendendo numerfemus,ut a timore
n.
2, 5.) Dum turbas phantasmatum in oralione
ad sapientianvpervenlre valeamus. Est timor Domini
palimur, Jesum aliqualenus iranseuntem sentimus; in mente
cum vero oraiioni vehementer insistimus, statJesus fidelitim; sed qualis iste tiraor est, si cum
eo eiiim misereri proximo igno-
utlucem resiitual, quia Deus in corde figitur, et Jux _, pietasnonest? Qni
G
amissa reparatur. (Moral. lib, xvni, c. 5, n. 10.) rat, qui compati ejus tribiilationi (Ed., tribulatio-
Valde namque apud Dominum utraque hsec sibi nibus) dissiraulai, hujus timor anle omuipotentis
Dei ocnlos nullus est: qui non sublevatur ad pieta-
necessario congruunt, ul el oraiione operatio, et
lem e; sed saepe pietas per inordinaiam miseficor-
operalione fulciatur oratio. Jeremias prophela ait:
diam errare solet, si fortasse pepercerit quae
Scrulemur viat noslras, et qumramus. et revcrlamur nonsunt. .Peccataenim.qose feriri gehennse
ad Dominum. Levemuscorda no.stra cum mambut ad parcenda
possunt, disciptint» sunt verbere corrigenda.
Deumin ccelum(Thren. m, 40). Vias elenim noslras igiiibus Sed itiordinata pietas cum lemporaliler parcit, ad
scrutari csl cogitalionum inlerna disculere ; corda aeternum
supplicium pertrahit. Ul vera et ordinala
vero cura manibus levat qui oraiionem suani operi- sit pietas, ad
gradu.m est alium suhlevanda, id est
bus roborat. Nam qnisquis orat, sed pperari dissU ad scieniiam, ut sciat vel
quid ex misericordia '
mulat, cpr levat [el manusnon levat;] quisqujs vero punial, vel quid ex misericordia dimUtat. Sed
qnid
operalur et non orai, inanus levatel cor non levat. si sciat quid agcre quisque debeai, virtulem vero
Joannes apostolus ail : Si cor noslrum non reprehen- ageridi non habeat? Scieniia
ergo riostra crescat ad
derit not, fiduciam.ltabeinus apttd Deum (1 Joan. in, fortitudinem, ut cum videt
quid agendum sit., boc
21). Tunc ergo fiduciam cor in oraiioneaccipit, cum. [Dagere per mentis: fortiludinem possit: ne timorc
sibi vitse pravilas nulla contradicit. (Moral. x, 15, trcpidet, et, pavore collapsa, non valeat bona defen-
n. 27.) Cor quippe nos in pclUione reprehendil, cumi dere quse seuiii. Ssepe fortitudo si improvida fuerii,
resislere prseceptis ejus quem postulat meminii; etI et minus contra vitia circumspecla, ipsa sui prse-
oralib fit exsecrabilis, cuni a censura avertitur legis; sumptione in casura ruit. Ascendat ergo ad consi-
quia fligiiuin profeclo est ut ab, ejus beneficiissitI lium tii providendo praemuniat omne quod agere
quisque extraneus, ctijus nimirum jussionibus uoni fortiler potest. E>se consiliupi non potest, si intel-
vult esse subjectus. (Num. 28.) In oratione hoc cst' leclus deest; quia qui non intelligit malum quod
salubre remedium, ul cum inens se ex menioriai agentem graval, quomodo potcsl bonum solidare
culpse reprehendit, hoc prius defleal quod erravit; ; quod adjuval? Iiaque a consilio ascendainiis a-1intel-
quatenus dumab erroris macula fletibus lergitur, ini leeium. Sed quid si intellectus magno quidem acu-
11Ed., Commissasunl, ex d Ed., requiescet...,, el replebil. Sed Latid. nl
k Ed-, subnexasttnt, protintis proprio zelo retinemus.
Uber. Taius legil.
Ed., Dominits, e Ed.,quia non mbieralmndpielatem.Sctlfmpe. f>,i,c,
' Ed., cx iitdicin.
 SENTENTIARUMLIB. III. 88*
88.
in bouis quse exhibet lumoris pracipitiura
miiie,vigilet, ei modevari se nesciat per malurilatem? / i Sicijue
Ab intellectii ergo a^cendainiis ad sapientiam, ut pave.it, iie tamen a boni exercilio torpescai.
hoc quod acule inlellectus invenit, sapieniiaj malu- CAPUT XXV.
rilate a disponai. Quia igiiur pertimorem surgimus De paceel concordia.
ad pietatem, per pietalem ad scientiam ducimur, per (Reg. Past., part. m, c. 22.) Adraonendisunt pa-
scientiamadfortitudinemroboraniur.perfortitudinem cati, ne dum plus quam necesse est pacenv quam
ad consilium leudimus, per consilium ad inielleciuin possident amant, ad perpetuam pervenire non appe-
proficimus,per inlellecium ad maturitatem sapienliae tant. Plerumque enim gravius intentionem nventium
venimus : septem gradibus ad ponam ascendimus, rerum tranquillitas tenlal, ut quo non sunt molesta
per quam nobis aditus vitse spiritualis aperilur. qtisc tcnent, eo minus amabilia fianl quse vocant: et
CAPUT XXIV. quo deleetant prsesentia, eo non inquirantur seterna.
De non reddendo malum vro malo. Per semeiipsam Veritas loquens, cum terrenam pa-
Khoral. lib. x, c. &', n. 8.) In ulroque scnplum cem a superna distingueret, atque ad venturam dis-
est Testamento : Quod tibi non vis fieri, alii ne fe- cipulos ex praesenti provocaret, ait: Pacem meam
ceris (Tob. iv, 16; Malth. vn, 12) : quibus utrius- a relinquo vobis, pacem meam do vobis (Joitn. xlv, 27).
que Testamenti raandatis per unum maliiia com- Relinquo scilicet trausitoriain, do raansurara. Si ergo
pescilur, per aliud benignitasprorogatur [Ed., prsero- in ea cor quse relicta esl figilur, nunquam ad illam
galur] ; ut quod non vult malum pati quisque non fa- quse danda est pervenitur. Pax prsesens ita lenenda
ciens, cesset a nocendi opere : et rursum, bonuin estut etdiligi debeatet contemni, nesi immoderate
quod sibi fieri appelit impendens, erga uliliiatem se diligitur, diligeniis animus in cuipa capiatur. Admo-
proximi exerceat ex benignitate. Sed hsec nitniruni nendi siint pacaii ne dunvnimis humanam pacem de-
duo dum sollicitaintenlione cogitantur, cor ad innu- siderant, pravos hominura mores nequaquam rcdar-
mera virtulum minisleria lendilur : ne vel ad infe- guant, et conseniiendo perversis, ab auctoris sp^sga,^
renda quac non debet desideriis inquieta inens fer- pace disjungant; ue dunv humana foras jii^a,\riie-'
veat, vel erga exhibenda quse dehel otio resoluta tuunt, interni foederisdiscussione c feriaj^ft^Qifld y
lorpescat. Cum quisque cavet alteri facere quod ne- est pax iransiioria, nisi quoddam vesti|hK(iA;picis
quaquam vult ab allero ipse tolerare, soiticila se in- seternae? Quid ergo esse dementius poiuWvqivariit-;>
tenlione circumspicit ne superbia elevei, et usque vestigia in pulvere impressa diligere, seovp^fr-sf^
ad despectum proxirai aninvumdejiciens exaliet; ne quo impressa sunl non amare ? Ceriissirae swSti&iiSp^
ambitio cogitationem laniet; cumque hanc ad appe- Q est quia quaniislibet homines virtutibus polleant,
lenda aliena dilatal, anguslet. Cavendum summo- spiritales fieri nullaienus possuni, si uniri per con-
pere est ne cujusquam cor luxuria polluat, et sub- cordiam proxiniis negliguiit. Scriptum quippe est :
jectum desideriis per illicita corruropat. Ne ira Fruclus spiritus est charilas, gaudium, pax (Gal. v,
exasperei, et usque ad proferendam coniumeliam 22); qui ergo servare pacem non curat, ferre fruc-
iiiflammet. Ne invidia mordeat, el alienis felicitati- lum spirilus recusal. Hinc idem Paulus ait: Cum tit
bus semulasua se face consumai. Sollicila se quisque inter vos zelus, el conlenlio, nonne carnales eslis
circunispeciione cuslodiat, ne immpderate linguam (I Cor. in, 3)? Hinc iteruro tlicil : Pacem tequimini
loquacitas pertrahat, eainque ad lasciviam obtre- cum omnibus,et sanctimoniam,sine qua Deumnemo
ctationis extendat. Ne odium nialitia excitet, et os videbil(Hebr. xn, 11). Paulus aposlolus admonens
usque ad jaculum malediciionis irritet. Cuiu quisque ait: Solliciii servare unilatem spiritus in vinculopacis;
cogilat ul ea alteri faciat, quseipse sibi lieri ab altero unum corpus, et unus spiritus, sicut vocaliestis in una
exspectat, pensatnimirum ut malis bona et bonis spe vocalionisvestrm (Eph. iv, 5, i). Ad unam igitur
meiiora respondeat: ut erga prttcaees mansuetudi- vocalionis spem nequaquam pertingitur, si non ad
nem longaniinitalis exhibeai, el malitiae peste Ian eam iuiila cum proximis menle curratur. Ssepe non-
guentibus graliam benignilalis ostendat [Ed., im- D nulli, duni qusedamspecialiler doua percipiunt, su-
pendat]. Convenit fidelium unicuique ut discordes perbiendo donum concordise,quod roajus est, amil-
pace uniat, et coucordes ad concupiscentiam verse iiini: ut si fortasse carnem prae cseteris gulaerefre-
pacis accingat; ut iiidigeniibiis necessaria tribuat, et nalione quis edomai, concordare eis quos superat
errautibus viam reclitudinis ostendai. Ut afflictosver- absiinendo contemnal. In Evangelio Veritas ail :
bo et compassjcne mulceat, ut accensos in hujus Habetesal in vobis, et pacem habeteinter vos (Mare.
mundi desideriis increpatione restringatb. Unus- ix, -49).Sal quippe sine pacenon virlulisesl donura,
quisque lidelium sic ea quae lacet toleret, ne lamen sed damnationis argunienlum. Ssepeaves unius ejus-
in animo virus doloris occultet. Sic malevolis munus demque generis sese socialiter voJandonon deserunl,
benignitatis exhibeat, ne lamen per gratiam a jure congregatim auiinalia brulapascuntur, quse.sisolerter
rectitudinis excedat. Ut cuncta proximis quse prse- aspicimus, concordando sibi irralionalis natura indi-
valet impendat, sed haec impendendo non tumeal. cai, quanlum raalum per discordiam rationalis na-
a Ed., Sapienlia malurc. s Ed., discissione,Belv. et duo priores
b Ed., restinguat. Plerique Norm. et Carnot.,
Corb.'Gem., dtscussione.
,.eslringat.
 »88 fAlONIS CyESARAUGUSTAJSI EPISCOPl 884
turacommillat, quando hsec a rationis intenlione ; i pugnare, quia extra sunt quaevincuntur; majus est
perdidit quod illa inolii natnrali custodit. David pro- autem quod per patientiam vincitur, quia ipse ani-
pheta dut» toium se ad fcedera pacis inlernse con- mus r superatur, et semetipsum sibimet subjicil,
-slringeret, lestaiur quod cum malis concordiam non quaiido eum palientia in humilitale lolerantisesler-
teneret, dicens : Nonne qui oderunt te, Deut, oderam nit. Melior esl, inquit, patiens viro forii, el qui domi-
illos, et superinimicostuos tabescebam? Perfeclo odio natur animosuoexpugnaloreurbwm.(Lib.nin Ezech,,
oderant itlos, inimicifacti sttnl mihi (Ps. cxxxvm, homil. 6, n. 7.) Recle expugnatori urbiuin paiiens
21,22), Inimicos eienim De.i perlecto odio odisse prsefertur, quia in illa aclione victoria; hoino victor
est, etquodfacli sunt diligere, el qnod faciiim incre- est honvinuin,in bac autem mansiietudiiiepatieiilise
pare. Admonendi.suni pacali, ne si ad correpiionis animus viclor est sui. Terra bona frucium per pa-
verba prosiliani, teinpofalem paceni sibi perturbare tientiaro reddit, quia scilicet iiulla suni bona qtise
forniident. Rursurii admonendi sunt ul eamdem pa- agimtis, si non sequanimitcretiara proxiinoruro mala
cenvdilectione integra iiitrinsecus teneanl, quam per loler-amus.Scriplum esl: Charitas paliens esl (1 Cor.
inveclionem voci-;sibi extrinsecus lurbant. Provide xiii, i). Igitur cum miiiiiiie esl paliens, chariias non
David propheia ulruinque se perhibet seryare, curn est. (Reg. Pasl., part. m, c. 9.) Per Jioc quoque in
*
dicit.: £um Itis qui oderunt pqcem tram pacifictts-, patientia vitiuni ipsa viriuiunvntitrix doctrina dissi-
dum ioquebarillis, impugnabantmegralis (Ps. cxix, patur^ SaiPnion ait : Doclrinq vhri per paiientiani
7.). Ecce et loquens impugnatus" eratpacificus, qtiia noscitur (Prov, xix, H).Taiilo efgo quisque iiiinus
nec insfiiiienlescessabat repreliendere, nec repre- oslenditur doctus, quanto minus convificittJrpalieiiS.
liensos iiegligebal amare. Concordiara pacis Paulus Neque enim potest veraciter bbna docendo imp%ri-
commendans ail : Si fieri potesl* quod exvobis est dere, si vivendo liescit sequanimiter alieriAmaih tb'-
cum omnibut hominibus pacem kabentes{Roin. xn, lerare. In EcclesiastP Scriplunl«st: Metier est pd-
18). Hortaluius enim discipulos, ut pacenv cum liens arrogahte (Eccte. vn, 9); quia videlicel eligit
liominibiishaberent, prseraisildicens: Si fieripolest, patiens quaelibet mala perpeti, quam ppf oSlfehtatio-
atque subjunxU : Quod ex vobitett: difficile quippe nis vitium botia sua occulia coghbSci*. Cuin paiientia
erat, ulsi male acla curriperent, habere pacem cum relinquitur, etiani bona reliqiiAqilse JiSirigesta Sunt
oinuibus.possent. Cum temporalis pax in pfavorum destfuuniur. Undfe fefcie per Ezechielerii esse In
cordibus ex nostra increpatione coiifundilur, invio- aitafi Dei fossa pbfhibenif '(F.sech. xi.ni, 15) trt iri
lata necesse est ut in uostro corde servetur. Recte ea videiicel superposiia holocariSlasferVfehiuf.Si
itaque Apostolusait : Quodex vobis ett; ac si dical: . s eniin iti hliafi fossa iiPii esset, omrie cjuod in eb sa-
Quia paxex duaruui parlium consetisusubsisiit, ut 1' crificium fepeflrel supervenrens aura dispergeret.
s.i ab eis qui corripiuntur expellitur, integra lariven Ciistodem coriditiohis iiOStfsepalienliam Domiriu*
in.veslfa qui corripiiis mente ient-atur:ltlcm Paulus cSse monstravit, qrii ih ipsa nbs pbssidferfenosmet-
rursum discipulosadmonei, dicens: -Si quis nonebe- ipsOsdocuit, diceiis : Iri paiieniiAvestraposstdebiiis
iit verbo nostro, per epittolam hunc nclate, tl non animas VeslrttsXLUc. xxi, 19). Atlmbrifehdisunl pa-
com»n'sceamini cumillo, utxonfundatur(II Thess. w, tieirtbs"iiibih fe"oqub'dfexifefiusper patientiam por-
14). Atque illico subjimxit : Et riotiie,'ut iitimhum taiit iritfernisdbleahl: rie lariite virtutis sacrificium,
existimare Ulumi sed corripileulfratrem (Ibid._,xv). qood inregruni foras iihihblahi, ihtus, rhalitiaepeste
Ac si diceret: Pacem cunveo exieiiorem solvtte*ied eorrtmiparii. Diceiiduhifest ]patiehtibus ut studeant
interiprem circa illum mediilli.tuscustodite; ut pec- diligefe qtiod sibi iiecesse estiolferare, ne si paiien-
cantis mentem sic vesira discordia feriat, qttatenus liairi dileciiO hoii sfequatuf, Ih deteriorem culpam
pax a vestris cordibus nec abriegala discedat. (Req. PdiiVirtivs osterisiivertatdr. Paulus apostolus cum
Past., parUni; e. 25*)In EvangilioDominnsdicil: Beati dicerel : Ctiarifas paiiens esi (I Cor. xm, i), illico
pacifici,quoniamfilii Deivocabuntur(Matih. v, 9). E adjunxit : Behigriaest, videlicet ostendens quia quos
diversonamqtiecolligatil homines; qtiiasi Deivocan- § ex patieritia tblefat, amafe fetiamex benignitate non
lur Ulii qui pacenifaciuni, proculdubio SatauifiSiint CeSSai.Ideiri driclbf egregius, curn patieriiiani disci-
filii qui confiduHt:Admonendiergo stinl qui facieridoe ptiiis suadeifet, dicfens: Omnit amaritudo, et ira, el
pacis studiisjoccupantur,nt pravorum mentibus prius ihdighuiio, el 'ciairior-,ei btasphemidfoilaiur a vebis
amorem debCant mieriiae pacis infundeie, quaietnis (Ephei. lv, 5i) : quasi cunctis extenus jam bene
eis postmodiinivaleat exterior pax prodesse. cohiposhis, Adirilferiofafeveriitur, cum subjungil :
CAPUT XXVI, CtiWiiommHiafiiio; quia niniifuirifrusira indignaiio,
Dc patientia. clairibffei blaspliemia ab extefioribus loliitur, si in
(Lib. .ii i» Evt) homil. 55^ n. b, et Reg, Ptitl., ihiefibffbus viiibriira mater malitia doiiiinalur. Et
parl. ui<ic. 9i) Quanlo cuknine virtus patientiaepol^ ihcaSsurivfofas nfequitiaex rairiis inciditur, si surre-
leat, Salomon indicat, dicens : Meiior esl patiens Citifa multiijliciusintus in radicfeservatur. Plerum
viro forti, et qui dominalur animo iuo expugnalare qufeevehire paiifeiitibussolel, ut eo quidem lempore
urbittm(Prov. xvi, 52). Minor est victoria urbes ex- quo vel adversa patiuntur, vfelcbntumeiias audiunt,
* Ed., loquensimpugnabalur,et lamen impugnatus. c Ed., ipte animusa se.
b In ed. deesl ut.
 - SE&TENtlAWiM WR. 111. 886
<8gS
ntiHodoloie piifseiYlur;ei stc'{MieritiiirheVliibearii,Afclatus, "Rederiipiorauteiri noster magmis, manens
iii'tiiStodir'fe'ttia'irifcfefdisinfibcehilamnon bmittaiit. Siipfaomniii, fiferiiriter omnes [Ed., oriinia]dignalus
£fed'curii poisl pafliulurii 'hseeipSa qfiaepef thTefint est parvus. Humilitasraagistia est omnium malfcrque
adinehibriam fevbclint, igiifese 'doloris inflairimaiit, vfrtufum, sicul Veriias ait : Discitea me quia mitis
argu'iii€nt'a ultiorils inquirunt, ei maifsiietudiriem suiriet humilit corde, el invenielisrequiem diiimabus
quam tolerahies habuerurit, f etfaciuntes iri riiaiitiarii vestris(Matih.xi, 29), quia dum se humiles dejiciunt,
veriuiit. Admouendi Sutit patieroes ut cor post vi- adDei siniiliiudihem ascenduiit. Quid igitur hiiihili-
ctoriam muuiant, ui hosifem publico bello supera- tale siibliiiiius, (iii.cdufn se iriiiiia depriinit, Auctori
ttiri ift'sidia'ri'iaifeeniis irveriiisinteridani, tit 1'aiig'ivoi-em suo liianeiui sesuper suriimaconjiingit? (Rcg. Past.,
pliis"rfeserpeuiemiiriieaiit, rie bOStis callidui eb Tn part. lii, c. 17.) Vera hnmilitatis leslitiiOriiasuHt,et
deccpiibhe pPSlmbcluriimajori exsitliaiioiie gaudeai, iiiiqtiitatem suani qnetnque cognoscere, el cbgnilam
biifedXEd., qub] iila dudum coritfa se figida cblia voce coiifessionis aperire. Insinuaivdum esl huiniii-
vicibfuiricaicaf. '(Lib. n ih Ezech., liomil.2, n. 2.) bus quani sit veta excelienlia quainsperando tenenl,
fetlri dilectiferieproxiftii riobis paiientTa, fei nerii- qu.im sirii ceterha «jiiseappetunt, vel quam transilP-
"ffriiiascbiTsefvarida;quiit de eaderii dilefciiohe riiinc rla quifefcbntfeiiinhiii.
flicifbr: Ciiarilas pUlierisesl, benignaesi (I Cot. XV,* CAPUTXXVIII.
i).Paiieiis sciJicet, ut iilata a prbximis niaTase^ua- De sintplicitate.
riifhiffefpbriet; Jjferiighaautfem, ut Sua fii'6'na'proxl- (Reg. Past.,part. m, c. 11.) AdmonendiisufttsimpTi-
Ms "deisidferabitiifer iriipendat. \Lib'. ii ih Evahg^, hb- -fefes hf siiidfeaiilhunquam falsa dicere, sed ul' nb-
htil. 5'5, n. i.) Patiferiiiaveffefest'Siifeiiamala arqtia- verint, nuhqbarii vera feticere : sicut erilih saepe di-
Simitef perpfeii,febnfraeiihi qrioque qut inala irrtfgat feenteirifalsitas laesit, ila rioiihunquam qaibusdam
iirillo tloloffeVhofiTfefi. Nam 4'tii 'sic p>oximi friala audita vfeia nofcueftirit. Aduioneridi siiht simplices
pofiat ut iafoeft taciiuS 'dolfcat,*fetteiiipus digrise ffe- ht sicut failaciarii seriipfefutiliter vitanl, ita vefiti-
tfibutibrils quief&t, piiiifeniiariihivii exriibet, sed tfeinseiripferuiililer 'pToferant.Adriiohendi suht tit
bsteridit. UriusquVsqiieraiJes Del adveVsilatis bello siiisplifcitatisbPuP pfridenliam adjurigaht quatfeiiriis
afeprfenfehsui, et tcuiiirii paliefitlse 'debet anleTerfe sic securitatem de siniplicitate possidfeaftt, ut fetr-
fefe'perfeal) et itd pYfeaiealiPrieliri ipt-OmptuSarhoiis cumspeciioiieni pnideritise rioviamitlant. Ilinc nam-
iaffeffejactiTa ril vinfcat'.Scri'pt'umfest : Nunqutd 'in que per doctorem ^teiVliitm difcituf: Volo vos sapien-
ftrieihbblivtoeril paiipefurii,phlientidpauperurii rion iesesse iri 'Vorio,el siihplicesin ihalo (Roiri. xsi, \9).
peribitin$h'eih (Ps. ix, 19). * Qiiantunilibet vei in y, Eifeclcs siibs pei- semetipsani Veritas adiiionet, di-
Mveisis patiehtes vfeiiri prosperis humiles siriius, iri fcehs: Esttite prudentes sicut serpirites, et siriiplices
tiafcvifa tfelribui nbfiis boha pfse.sfenii'a nullo inb't\o s'icuicolumb'm'(Malth.x,\$),-quiavidelicet iii electo-
ffeqilifambs";iiam pfp laboffe paiieritiae boiia Spfe- fuhvcbrdibus dfebfetei simplicitatfemcPJumbae astulia
fahrfa suht sfequbhllsviise; ht thric prsemihih ribstri serpehtis acuere, et sefpeiitis aslutiam columbse^im-
labovis iricipiat quando omhis jahi Jabof fiiridilus pliciias tempfeiarfe: quatenus nec seducti per pfvf-
cessat. (Jiiasi patientia pahpefufti pefisse cerrittuf, dfehlianicalleant, nec ab inlellebliisstridibfexsirnpli-
cum niiiil prP 11l"ain IiaC vita buniilibus fecbiiv^eri- fcitate'tbrpescarit. (Moral, lib. xli,'c. 59, ri. '44.) Nil
satur; sed patienlia priperiiiri iii liriferiinoft pefibit, sihipiici cofde feliciusqtiiaquo irinecentiatiiefga atios
quia tunc ejus glffrla peffcipituf fcuni simul bhiriia exliibet, nil festquod pati ab aliisformidet: habet feriitfi
laboriosa terniitiahtuf. qriasiarceiii qtiatndamforiilutlihissimpliciiaiemluairi,
CAPUT XXVH. nec suspectus festpati quod se fecisse noh riieniiriil.
De kidniliiaCe. Berie per Saloftionem diciiur : Iri lihiore Doritihi
(Morat. tib. xXxiv,c. 25, n.Si\ Reg.Past., pari. fiducia forliiiidinis (Prov. xiv, 16.); qui et fufshhi -
m, c. 17.)Ad hoCunigenilus Dei filihs fbrriiaVriinfir- ait: Secura mensquasijttge convivium(Pfov. Xv, 15).
mitaiis nosirs sukepil, ob hofeinvisibilis, vel de- D Quasi enihi coiilinuaiio refectionis est ipsa liariqilil-
spedus apparuit h, ad bofcContuirieliafhriiludibfla, iitas Securitalis. Qui ambulal simpliciter, ambulalcoh-
inisionum probra «, paSsiPilura tofmenta tpleravit, -fidenier(Prov. x, 9). [Reg. Pasl., parl. in, c. 11.] Fr-
ut snperbum non esse lioriiineradofeefethumilis Dfeiii dueia quippe inaghuesecufitatis est simplicitasaciio^
Qiianta humilitatis viftus est, quanlaqrie sublimis nis, qubniarii sancttis Spiritus disciplinie effiigiet
celsitudo, proptef quam Solam veraciter edoceiidaih fictuni,nec liabilabilin corpbre subdito peccaiis(Sap.
is qui sine iestiniatione raagnus est osque ad passio- 1, 8)
iieni factus est parvus ? Quia Priglnem perdiiiohis CAPUT XXIX.
d
ilostriE sfe praebiiitdiabbli, ihstrumentnm redem- De intentionecordis el corporis.
plionis nostfse inVenlaest humilkas Dei. Hostis nos- (Moral., iib. xxvnt, c. 11, n.50.) Lueefna corporis
ler inter orania Conditus e, videri supra omuia VoJuit est oeulus, quia per bonseinieniionis fadiuin nieriia
* Iiiveiiiuritiirlisecaft Verbuinapud PateriUfii,Ub. nuiii
li super Psalmos, cap. 21. probra.
d I0d., perditioninostrm.Laud., Pratel. Gemet.,duo
b Ed.-, Ad Iwc irivisibitis, noh solum
Visibilis,sed Germ. etvfel. edil. Paris. et Barthol. ut noslef legum.
etiam despectusappartiit. e Ed. , maijnus inler omitia.
c Ed., irrisionum Mss. illusio- f
opprobria. plures, Ed., Sed adtnonendimnl ul, elc.
S87 TAIOMS CJESARAUCUSTANIEPISCOPI 888
illiistraiiiuraciioHis, sieui Veritas ait : Si oculus luus ..,A subtrahit. Illum stimulo impellere nititur, liunc fre-
simptexfuerit, lotumcorpus luumlucidumeril(Matth. no inoderatur. Magnus quisque susceptse Ecclesi»
vi, 22). .Per ocutimi exprimilur prseveniens ppus colonus alios palmites, ut crescere debeant, rigat;
suura cordis inteniio ; quae priusquain se in aclione alios cum plus justo crescere conspicit, resecat: ue
cxerceat hoc jam quod appetit conteinplatur. Quid aut non crescendo fructus non ferani, aul immode-
denique appellaiione corporis designatur, nisi una- rate crescendo quos prolulerint amitiant
qusequcaciio, quse iiitentioiieni suara quasi intuen- CAPUT XXXI.
lem oculum sequitur ? Si recte intenditur per sim- De obedientia.
plicitatem cogitationis, bonuni opus efficitur, etiam- (Moral. lib. xxxv, c. 14, n. 50.) Sciendum sum-
si roinus bonum esse videatur. Nam si oculus ne- mopere qtiod obedientia aliquando si de suo ali-
quam fuerit, lotum corpus tenebrosum erit, quia cura quid habeat, nulla est; si de suo aliquid non
perversa intentione quid vel rectuin agilur, et si habeat, mininia. Cuin lmjus mundi suceessus prse-
splendere coram horainibus cernitur, apud examen cipitur, cum locus superior imperaiur, is qui ad
lamen inlerni judicis obscuratur. Si lumen, inqiiit, percipienda hsec obedit, obedientise sibi virtulem
quod in te est lenebrmsunt, ipsmtenebrmquantwerunt evacuat, si ad bsec etiara ex proprio desiderio anlio-
(lbid. 25) ? Quia si hoc quod bene hos agere credi- '" lal. Neque enim se sub obedieniia dirigit, qui ad
mus ex mala inlenlione fuscamus, quanta ipsa mata percipienda hujus viise prospera libidini proprise
sunt, quse mala esse etiam cum agimus, non ignora- ambilionis servit. Cunvsaeculihujus despectus prsc-
mus '.' Si igilur ibi nil discernimus ubi quasi discre- cipiiur, cum probra adipisci el contumelisejubentur;
tionis lumen (enemus, qua csecitate in illa offendi- nisi hsecetex senvetipsob animus appetal, obedientise
mus quse sine discreiione perpetramus? Vigilanti sibi nverituro minuit, quia ad ea quse in hac vita
cura per cuncia opera intenlio nobis nosira pensan- despecta sunt invitus nolensque descendit. Ali-
da est,ut nillemporale inhisquaeagit appetat; totara quando ad detrimentum obeclienlia ducilur, cum
se in solidilate selernilatis figat : nesi extra funda- mentem ad suscipienda probra hiijus sseculi nequa-
wentum actionis nostrselabrica ponilur, terra deliis- quam ex parte aliqua eiiam sua vota comilantur.
cente solvatur. Debet obedienlia et in adversis ex suo aliquid ha-
CAPUT XXX. bere; et rursum [in prosperis ex suo aliquid omni-
De mantuetudine. modo non habere, quatenus et in adversis tanto sit
(Reg. Past., p. m, c. 16.) Plerumque mansueti gloriosior, quanlo divino ordini etiam ex desiderio
vicinum et quasi juxla positum torporem desidise jungitur; el cj in prosperis lanto sit verior, quanto a
"
patiuntur, ac per nimiara resolulionem lenitatis, prsesenti ipsa, quam divinitus percipii, gloria fun-
ultra quam necesse est, vigorem districlionis emol- dilus ex mente separatur. (Num, 28.) Ab omnipo-
liuni. Et ssepe mansueti dissolutionis torpescunt tente Dominoobedientia usque ad mortem servanda
tiedio, quia eorura virtuti vitium laienter adjungitur. prsecipitur, sicut Veritas ait : Non postum ego a me
Sed admonendisunt ut fugianl quodjuxta ipsosesl, ipso facere quidquam, sed sicut audio judico (Joan.,
et amplectantur sollicitudinem, quacacuat multse v, 30). Ipse si sicut audit judicai, lunc ctiam obedit
benignitatis infeuriam. Idcirco sanctus Spirilus in Patri, cum Judex hujus venerit sseculi. Ne nobis
columba nobis est etin ignemonstratus, quia videlicet usque ad praesentisvitse lerminum obedientia labo-
omnes quos implet et columbaesimplicitate mansue- riosa appareat, Redemptor noster indicat, qui [Ed.,
tos, etigne zeli ardentes exhibet. Nequaquam san- quia] hanc, etiam cum Jridex venerit, servat. Quid
tto Spiritu plenus est qui aut in lrann.uillita.teman- ergo roirum si peccator homo obedienliaein prse-
sueludinis fervorem semulationisdeserit, atitrursum sentis viise brevilate se subjicit, quando hanc Me-
in amvulationisardore virtutem mansnetudinis amit- diator Dei et hominum, et cum obedienles remune-
tit. Vas electionis Paulus apostolus duobns discipu- rat, nonrelinquit. (Num. 29.) Sciendum est nunquam
lis non diversa tamen adjutoria •> prsedicationisim- l^ per obedientiam malum fieri, aliquando autem de-
pendit. Timoiheuin nainqoe adraonens ail : Argue, bet per obedientiam bonura quod agitur inlermilli;
obtecra, increpa in omnipatienlin el doctrina (11 Tim. neque cnim mala in paradiso arbor exsiilit, qtiam
IV, 2). Tilum quoque admonet dicens : Hmcloquere, Deus homini ne comingeret interdixit. Sed ut melius
et exhortare, et argue cum omni imperio(Tit. n, 15). per obedienlise merilum homo bene condilus cre-
Quid est quod doclrinam suara magister egregius sceret, dignum fuerat ut hunc etiam a bono prohi-
tanta arte dispensat, ut in exhibenda hac alteri im- berel; quatenus tanto verius hoc quod ageret virtus
perium, atque alteri palientiam proponat, nisi quod esset, quanto et a bono cessans AuclorLsuo se sub-
mansuettoris spirilus Titum. et paulo fervenlioris dilum humilius exhiberet, Notandura nubis summo-
vidit esse Tiiuotheum? lllum per seraulaiionis slu- pere est quod primis hominibiis a Domino dictum
dium inflammat; hunc per lenitatem palientiaetem- est: Ex omni ligno paraditi edite [Ed., comedilej,
peral. llli quod deest jungii, buic quod superest de ligno aulem scientim boni et mali ne leligerilu
a Ed., dttobus discipulis, et non diversa charitale * Hsecex edit. huc revocaviriras, quibus iu no-
pradilis, divcrsa tamen stro Cod. suppressis cassus omnino reddebatur sen-
b Ed,, jiisi ex scipto.ndjutoria. sus.
889 SENTENTIARUMLlB.lll. 890
(Gen. n, 16). Qui enim ab uno quolibei bono sub-' A sum in Domino vettemenier, quoniam landem ali-
jeetos vetat, necesse esl ut multa concedat, neobe- quando refleruisiispro me tenlire, sicut el senliebatis:
dientis mens funditus intereal, si a bouis omnibus occupati enim eratis (Philipp. iv, 10). Egil itaque
penilus repulsa jejunat. (Num. 28.) Scripium est in doctor egregius ut vfereeundanlium culpas raedici-
libroJ5aTomonis'H; Melior esl ebedientiaquam victimm nali benignitale sanaret, dum eorum negligentias
(I Reg. xv, 22). ©bedienlia quippe victimis jure sermo mollior lemperando velaret. Sicut verecundia
praeponilur,quia per victimas aliena caro, per obe- laudabilis est in malo, iia reprehensibilis est in bono
dieniiam vero voluntas propria raactatur. Tanlo (Lib. l, itt Ezech., homil. 10, n. 17). Erubescere
igilur quisque Deum ciiius placat, quanlo ante ejus enim malum, sapientise est; bonum vero erubesce-
oculos, repressa arbitrii sui superbia, gladio prse- re, faluitatis. Unde scriptum est : Qui me erubescit,
cepti se immolat. Ariolandi peccatura inobedientia et meos sermones, hunc Filius kotninis erubescet,
dicitur, ul quanta sit virtus obedientise [Ed., obe- cum venerit in majeslale sua (Luc. ix, 26). Quidam
dientiaj demonstretur. Ex adverso ergo meliusosten- sapiens ail: Est confusio adducens gloriam (Eccli. iv,
ditur qtiid de ejus laude sentiatur. Si enim qu.isi 25).Qui enim verecundans erubescit.poeniiendomala
peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scelus quse fecit, ad vitse libertatem pervenit; qui vero
idololatrise nolle acquiescere, sola obedientia est B erubescil bona facere, a statu rectiiiidiuis cadit,
quse fidei meritum possidet, qua sine [Ed., sine atque ad damnationem lendil.
qua ] quisque infidelis convincitur, eliamsi fidelis CAPUT XXXUI.
esse videatur. Per Salomonera in osiensione obe- De misericordia et pielale.
dienliae dicilur : Vir obediens loquitur viclorias Ule bene agit quse pia sunt, qui scil prius servare
(Prov. xxi, 28). Vir quippe obediens victorias lo- qusejusla suni, quatenus collatus in proximos rivus
quitur, quia dum aliense voci humililer subdimur, misericordise, de justitise fonte ducalur (Moral. lib.
nosmetipsos in corde superanvus. Virtutem obedien- xix, c. 25, n. 58). Multi proximis quasi opera mi-
tise Veritas comniendans, ait: Eum, qui venilad me, sericordiae impendunt, sed injustitiae facla non
non ejicium foras; quia de calo descendi, non ut deserunl; qui si veraciter proximis misericordiam
faciam voluntalem meam, sed volunlaiem ejus qui facere studerenl, sibi ipsis prius debuerant jusle
mititme (Joan., vi, 57). Quid enim? Si suarn face- vivendo misereri. Unde scriptum cst : Miserere
ret, eos qui ad se veniunt, repulisset? Quis nesciat, ttnimmtum placens Deo (Eccli. xxx, 24). Qui mise-
quod volunlas Filii a Patris volunlale non discrepet? reri vult proximo, a se irabat necesse est originem
Sed quoniam primus homo, quia suam facere volun- „ miserendi. Sciipitim namque est : Diliges proximum
latem voluit, a paradisi gaudio exivit (Gen. m, 24), tuutn sicut teipntm (Matth. xix, 19). Quomodo ergo
secundus ad redempiionem veniens hominum, dum alteri miserendo pius est, qui adhuc injusfe vivendo
voliintalemse Patris, et non suanv, facere ostendit, fit impius sibiraetipsi? Ad exhibendam raisericor-
permanerenos intus per obedienlisemeritum doeuit. diam, ul indigentibus plene exterius valeat inipendi,
CumChristus Dominus non suam, sed Patris volun- duo sibi necessaria congruunl, id est, homo qui
tatem facit, quia dum exemplo suo nos obedientiav praebeai, et res quac praebeatur. Sed Ionge incom-
subjicii, eos qui ad se veniunt foras non ejicit, et parabiliter melior esl hoino quam res. Unde per
viam nobis egressionis clauditb. quemdam sapientem dicitur : Qui sibi nequam esl,
CAPUT XXXII, cui bonus eril(Eccli. xiv, 5)? In ipso misericordise
De verecundia. opere plus solet apud internum Judicem animus
Verecundasmentes aliquando ad meliorem vitam pensari quam factuni. Et notaudum quod beatus
exhorlalio lenisct modestacomponil, quiaplerumque Job cseci oculum fuisse se asserit, pedem claudi «
ad eorum conversionemsufficitquod eis doctormala (Job, xxix, 15); hsec enim dicens, profeclo indi-
stta saltim leniter ad memoriam reducit (Reg. Past., cat quia et illi per semeiipsum manum prscbuCrat,et
part. iii, c. 7). Plerumque major profectus verecuti- D hunc portaudo sustinebat. Ex qua re colligitur super
dis adjicitur c, si hoc quod in eis reprehenditur egenosacdebiles quantummisericordia; illius viscera
quasi ex latere tangalur. Verecundanlem quippe fiindebanlur. Idem beaiusJoh dicit: Paler eratn pau-
plebem per propheiam Dominus refovet, dicens : perum (Job, xxix, 16; Moral. I. xix, c. 24, n. 41).
Confusionis adolescentimtum oblivisceris,et oppro- Non ergose palronuni, vel proximuin, vel adjutorem
brium d virfntiatistum non recordaberis, quia domi- pauperum, sed pairenvfuisse lestatur. Quia niniirutn
nabiturtui, qui feeil le (Isai. LIV,4). Paulus aposto- magno charitatis officiosiudium misericordise vertit
lus, egregius scilicel prsedicator, culpas verecundan- in effectum naturae, ut eos quasi filios cernorel per
tium quasicompaliensreprehendit, dicens : Gavisus amorem, quibus quasi pater praeerat per proteciio-
" Substituendum videtur Samuelis, loco Salomo- nos obedientim
subjicit, viam nobis egressionisclau-
sis; riam in Eccles. Salomonis cap. iv, v. 17, illa dil.
sententia ita habet: Multoenim melior esl obedienlia « Ed., adducilur.
quain slullorumvictimm. i Ed., opprobrii.
b Ed. hanc periodum aliter et melius babent: Gum e Ed., cmcooculum... pedem claudo. Gerra. Bel-
igiiur non suam, sed Palris voluntatem facit, eos qui lov. et Nurm. ut noster.
ad se veniHntforat non ejicit, auia dum exempto tuo
 W TAIONISCiBSARAUGUSTANIEPISCOPI «92
nein, Quia vis misericordisebeati Job rialuram fue- A, qtiihus terrena largiuntur extollant; et ne idcireo
rat iiriitala, patrem se pauperum fuisse commeino- se melioresaestiment,quia conlineri per se caeieros
ral; ubi eiiam subdidil : El cauiqm quamnesciebam vident. Qui possessa misericordiiftr tribuunt, a coe-
ditigehlUsiiueinvesligdbam(Job, xxix, 1,6; Moral. lesti Domino dispensatores se pesilos subsidiorum
i. Xix, C. 25, n. 42). ln quibus videlicetverbis pen- temporaliumagnoscant; et lantohumiliterprselveahi,
sanda siirit omnia, quain distincte harranfur a, quod quanlo et aliena esse inlelliguiitqtise dispensaht. Ne
iiulia ab eo merces prselermittiuif. Justus quippe est in benefaciis largiiores iinmoderatius gaudeatft, au-
in actionibus snis, pius in infirmiiaiibus proxinvo- diant quod sci-ipiumest : Gtim feceritis omnia ^nm
fum, sirenuus in negoiiis pauperuin. Qui aeternse prmceptasnnl vobis,dieite: Serviinuiiles^umus,qiiod
retributionis bona cogiiat, necesse cst ul niisericor- debuimusfacerefecimus(Ltic. xvn, 10). Ac ne largi-
diter ad omnem se causam secuturse mercedis ex- lalem iristilia corrumpat, audiarit quod scriptumest:
teiidal. ilinc enim per Saloinoneni dicilur : Qai Bitarem dalorem ditigit Dens (II Ctrr. ix, 7). Ne
Deumliihel, niltil iiegligit(Eccle. vn, l!i).,Hinc Pau- largitores eleemosynarhmihvpensse-gratiaevifcissitu-
lus ait: Ad omneepusboniimparali (II Tim. n, '21). dinem rci]uirant, audiant qttod scriptum est: Cum
CAPUT XXXIV facis prandium, -autccenam,notivocanewnicostiiot c,
De eleemosynit: ;1' nequecognalos,neque vicinos divitet, ne forle el ipsi
Qui indigentiproxinvoexleriorera substanliamprse- le invitenl d, et.fiat iibi relributio;sedvum facis convi-
bei, sed vitaiu suain a iiequiiia non custodit, rem vium,vocapattperes, debiles, claudos, cmcot; el bea-
suam Deo iribtiii. et se peccato. lloc quod niinus esl lits eris, quia non habenl unde retribuere tibi (Lue.
ohiulit Auctori, el hoc quod majus est .servayil ini- xiv, 22 seq.). Ne quaepraebenda sunt ciiius sero prae-
quilati (Moral. lib. xviiu, c. 25, n. 58). Nonnunquain beaut largitore;, audianlquod scriplnm est: Ne di-
diviteselaii inferiores opprimunt, fet aliena rapiunt; cas amicoluo : Vade, el reverlere, et cras dabo libi,
et tamcn quasi qusedam aiiis largiunlur <; el cum cumstatim potsisdare (Proverb.w, 28). Ne sub obten-
niuUosdeprimaiu, aliquandoquibusdam opem defen- lu largitatis ea qusepossident inutililer distTtbatores
sionis fferuni, ct pro iniquitatibus, quas nunquanv sparganl, audianlquod scriptumcst: Sudetiii manu
devefbnl, dafe pretium videnlur (Moral. lib. xn, c. lua eleemosyna.Et ne, cum multa necesse sint, pao-
iil, n.57). Quoties post culpam eleemosynamfaci- ca largianlur, audianl quod sCriptumest ":Qui 'parce
niiis, qiiasi pro pravis aciibus preiium damus. Unde seminal,. pnrce et metel (H Cor. IX, 6). Ne, cum
ef per Prfeplietatnde eo qtii haec non agit dicitur : pauca oportet, plurima prsebeant lafgitores, et ipsi
Nondabit Deo propiiiationemsuam, nec prelium re- ,, postiuodum minime inopiamtoteranies, ad impatien-
demptionit aiiimmsuiv (Psal. XLVIU , 8,9). tunc elee-1u tiam erumpant, audianl quod scriptum est: Non ut
'
iBosynaepreiitun ims a culpis liberat, cum perpetra- aliit sii remissio, vobisaulemiributaiio, sed ix eequa-
la planginius, et abdicanius. Nam <]iiiet semper lilale vestranbundantia illorum inopfam suppleat, et
peccare vtilt, et quasi semper eleemosynam lar- ilhrum abunduntia veslm inopim iit supplementum
giri, irusira pretium iribiiit, qnia non redimit ani- (11 Cor. viil, 13, ii), Cum igilur dantis meris ino-
roam, quam a vitiis non corapescit. Eleeiiiosymai piam ferre nescit, -si multa sibi subtraliit, occasio-
impensio superbum divilem redimere non valei, nem contra se unpatieiitiseexquirii. Prius praeparan-
quani perpelraia siroul rapiua pauperis anle Dei dus esl palientise animus, et turic<,aui niulta sunt,
oculos ascendere tion permiitit. Unde per Eliphaz aut cuncla largieiida, ne diini iiiiiius ;equanimiler
dicilur : JVoncredat frutlra errore deceplus, quod a- inopia irruens ferluf, et prsemissaelargilaiis merces
liquoprelioredimendussH (JcJi. xv, 51). Saepcsupei- perCai, etadhuc mentem deterius murniuratio sub-
bi diviies, cuni eleeinosynam iribuuni, non hanc pro sequens, pefdat. Nc omnino distributores nihil eis
setemsevilaedesiderio,sed pro exlendendavila tem- prsebeant quibus confefre aliquid parum * deberit,
porali largiuntur. Mortemse posse dilferre dationi- audianlquod scriptunv ests Oiiini pelenti te iribue
bus b creduiit, sed nequaquam obtinere ex impenso U (Luc. vi, 50). Et uesaltim aliquid prsebeant qoibus
munerfevalent, ulfinem debitumevadarit. ln Evan- omnino conferre niliil debent; audiant quod scrip-
gelio Veritas ait : Nesciat sinistratua quidfaciat dex- tum esl: Da bono, et non receperispeceatorem,bette
tera tua (Malth.\i,5; Reg. Past., p. 5, c. 20); iel fac humili, el nondederis impio (Eccli. xv, 4). Per
est, pise dispcnsalioni nequaquam se gloria vitse quemdam dicitur sapientem : Punemtuunvet vinnm
prseseniisadmisceal; sed opus rectiludinis appeiiiio superseputluramjusti conslilue, *l no(iex eo mandu-
ignofet favofis. 1'lerumque mulla homines pauperi- care et biberecum peccatoribus(Tob: iv, 17). Panem
Iius largiuniur, iion quia eosdein pauperes diligunt, enira, el vinunvsuum peccatoribus praebet, qni ini-
si(1qtiia si miniiiictrihuanl, iram Judicis superni for- quis subsidia, pro eo quod sunl iniqui, impendit.
inidani ; qui si Deiiinnon metuerent, quae habent Nonnulli htijus mundi divites, cum fame crucienlur
ditfcnoHKssfeilt. sriht qrii %MthiSeficof- Ciiristi psiupores,eirusislargiiaiibus tiitiriunl histrio-
AiJiriorifeiVdi
diier tribuunt, ne cogilatione luinida super eos sfe nes. Qui vero indigentieiianvpeccatoripaiiem suura,
. .« Ed., -nnrrentur. yriatos.
•i Ed., 'dohatiohibut. d Ed., r<mtit'fettl,
c Ed., amicostuos, nequefratret luot, heque co- • Ed.j parvuin.
SSX SENTBNTfAftUMLIB. lil. 894
non quia peccator, sed quia homo esl, tribuit, niroi- -1^ In labore, et wruinna, in vigiliis mitttis;in fame el si-
rura non peccalqrem, sed justum nutrit, quia in illo ti, in jejuniis multis, in frigore el nudilale (Ibid.). In-
lioii culpam, sed naturam diligil. Qui sua misericor- ter multimoda certamina depreheusus Vas electionis
diter largiuntur, sollicilecustodir.estudeant, ne cum dicat, quarifo vigiliariiai hitihimirieetiAiiicastra cus-
commissa peccata eleemosynis redimunt, adhuc re- lodiai. Ait eriini . Prccter illa qum exiriiiseciis surit,
dimenda commitiant; ne venalem Dei justitiam sos- insiaiilia riieh quoiuliaha, sbtliCiludbotnniuin Ecclesia-
lirnenl, siciim curanl pro peccatis nummos tribuere, ruiii, Ecfeefe'tbfellafoi titer stfsclplt',et ttiendis se per
arbitrenlur se posse inulte peccare. Plus est anima corivpassionetii prbxiinis niisericordiler impendit.
quam esca, ei corpus, scilicet, quam t>esfimen(wm Nairat niala quse patittii1,SulijuhgUboria qttaeimper-
(Mattli. vi, 25). Qui ergo escam atque vesiimeriiunv littir. Pfehselurcujus laboris s'ft Pauluin apostoltitn
paiiperibiislafgitur , sed lamen animae vei corporis tnib 'eiideroqueifeinporeet fbris adversa tolerare, et
iniqiiitate pt>lluittir, quod niinus est justitise obtulit, intiis ihfifhia proiegefe. ForiS pugtias patilur, quia
et quod niajus esl pra.huit culpae. Sua eiiim Deo de- vferberibussfeihditur, catenis ligatur; intus metuni
dit, et se diabolo praebuit. Sollicile perpendere stu- tbleral, quia passibnein sriain, non sibi, seddiscipulis
deanius, quia et eosquos iiuuc inopes cernimns, abun- obfeS's'6 forihidat. Aliorum casus Apostolus in pro-
dante-squandoque videbimus; et qui abundanies as- '8 pna.paSsione irietufebat,n'e dinn et ipsiim discipuli
picirmir, si largiri negligiriius, qtiaiidoque inopes aiflicluih pro fide verbefibus agnoscererit, fidelesse
eririius (Moral. lib. xxi, c. 19, n. 50). Qui nuiid pfbfileti recusareni. tliide eisdem scribit, dicens :
leiiipnrale shbsidiiim pauperi tfibuil, ab eo post- Nehio moveaiurin tribulaiionibusislis. Ipii enimscilii
modum perpeiua recepturus, ut ila dicara, quasi ad quod iii hoc posili sitmus (IThess. Vli,5), 0 iiiimensa c
frugeni lerram eXcolit, quse quod accfeperit utierius chafitatis viscefa Pauli apostoli! despicit passiones
reddit. Restat ergo ul tiiiiiquaiiielatio surgai ex elee- quas ipse paiitur, et curat ne quid pravse persuasio-
mosyna , quando videliefetdives fex feo quod paupeii nis disciptili in corde patiantuf. In se conlemnit
tribuit, agit ut in perpeluuni pauper non sii. Uorto- vulnefa [corporis, el in alils vulnfera]inedelur cordis.
rate quos panperes cernilis, el quos foris coiispifeilis Ilabehi Iioc justi propriuin , ut in dolore positi iri-
despecios sseihti, intus arbitramihi amicbs Dei (Lib. biiliitionis suse, curain non deserant uiilitatis aliense ;
n, in Evang., hontil. 40, n. 12). Cum his participa- et cuiri de se adversa patientes dolent, aliis necessa-
mini quod babelis, ut a quandoque dignentur vobis- ria dbcentes praevident, et quasi percussi quidam
cum compartieipari quod habent (Moral. lib. x, c. '6, inagrii medici segrolant. Ipsi lolerant scissuras vul-
n. 8). Eleclns quisque sic quse possidet tribuat, qua- _ neris, et aliis proferunt medicamenia sanitaiis. Val-
tenus quanta sit largitas remuneraiilis attendat. Ne de autem minoris laboris est, aut doeere, cum nihil
cunv lerrena largitur, suanv plusquam necesse est toleras, aut tolerare, cuin nihil doces. Sancti viriad
inopiam cogitet, et in oblatione muneris hilariialis utrasque passionum se vel compassionura pugnas
lunten tristitia obscuret. soleiter extenduni; et cum tribulationibus fortasse
CAPUT XXXV. lerihntur, sic exteriora bella suscipiunt, ut sollicile
De passione eleclorumel compatsioneproximorum. cogitent ne proximorum interiora lacerenlur. Dmii
Sancti viri tribulationum bello deprehensi, uno viri forles iu acieassistunt, illic jaculis adversautia
eodemque lempore alios ferienles, atque alios sua- pectora feriunl; hinc scuto poslpositos debiles tuen-
denles b feriunl (Moral. tib. nl, c. 21, n. 59). lllis ttir. Atque iia ulrobique velocitate circunispectionis
opponunt scutum patieritwe, isiis jafeula iniorquent iiivigilaiit, quatenus el ante se audaces confodiant,
docirinse. Ad utrumque pugnandi roodum mira rir- el post se trepidos a vtilneie defendant.
tutis arle electi viri se erigunt, quaienus et intus sa- CAPUT XXXVI.
pienler doceant, et foras fortiier adversa conlem- Quid tit jubilum.
nar.t; hos docenies corrigani, illos toleranles prfe'- Jubilum dicilur, quando ineffabile gaudium mente
mani. Electi viri hisurgeutes hosies patiendo despi- ]^ concipitur, quod nec abscondi possit, nec sermoni-
ciunti inlirraantes vero cives coropaliendo ad salutem bus aperiri, el lamen quibusdam motibus prbdilur,
reducunt. lllis resisiunt, ne et atios subtrahant; istis quamvis nullis proprieialibusexprimatur (Moral.,lib,
riietuunl, ne vitam rectitudinis funditus perdant. Vi- xxiv, c. 6, n. 10). David propheta intuens electorum
deamtts castroruin Dei miJitein Paulum aposlolutn animas tanlum gautlium mente concipere , qtianlum
conlra ulrumqueprseiiaiitem (Ibid., n. 40). Ait nam- sermone non valent aperire, ait : Bealus populut, qui
que : Fork pughm, intus timoret (HCor%vn, 5).JEnti- scil jubilalionem (Psat. LXXXVID, 16). Non enim ait,
merat bella-,qnse extrinsecus tolerat, dicens : Peri- qui loquitur, sed qui scit, quia Sfeiriquidem jubila-
culis flumirium,pericuiistMronum,periculis exqener&i lio intellectu poiiist, sfeddictu a fexpfimi non potest.
periiulis ex geniibus,pericuiisin civilate, pericttlis in Per jubiluii) sentitur quod ultfa «ensiim est; et cum
sotiludine,periculis in mari, periculis in falsis fralri- vix ad contemplandum sufficiat conscietitia senlien-
bui (II Cor. xi, 26). ln ho.cspiriluali belJo quae con- tis, quomodo ad exprimeiidura suffitit lirigua dicfen-
ira adversarium Paulus spicula inlorqueat, adjhhgal: tis?
0 Ed., ut hoc. e Ed., iinmensm.
b Ed., ferunt. 1 Ed., sed dicto. Leclionem nostratn habet Vindoc.
895 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISCOPI 89«
CAPUTXXXVH. A, vicissim nos nostro per aniorem servitio subjicit,
De regni cmtettit detiderio. cum et aliena bona noslra crediraus, et noslra aliis
sanctorum desiderium: quasi sua offerentesexhihemus (Reg. Past., part. III
Magnus clamor magnuraest c. 22). Ceriissimescianthominesquiaquaiitislibetvir-
lanlo enim quisque minus clamat, quanio minus tuiibus fieri nullatenus possuni, si
desiderat ; el tanlo majorem vocera iri aures incir- uniri polleant,spiritales est:
perconcordiamproximisnegliguni.Scriptum
cumscripti spiritus exprimit, quanto se in ejos desi- Fruclut enim fcspirilus est, chariiat, gaudium, pax'
derio a plenius fundit (Moral. n,.c, 7, n. 11). Cum
(Galal. v, 22 ). Qui ergo servare paceui non curat,
aliler moveri soleat mens qusepetii, aliter quse peti- ferre fructum spiritus recusal. Unde idem Paulus
tur, et sanctorum animseita in inlerni secreli sinu ait : Cumsit inter voszeluset contentio, nonnecarna-
Deo inhsereant, ut inherendo quiescant, quomodo lesestis? Hinc iterum dicit : Pacem
k sequimini cum
dicuntur petere quas ab inlerno motu constat nul-
etsanctimoniam,tine qua nemo videbit Deum
latenus discrepare ? Quomododicuntur peiere quas omnibus, Cor. ni, 5).
et voluntaiem Dei certum est et ea quse futrira sunt (I
non ignorare? Sed in ipso posiiae ab ipso aliquid CAPCT XXXIX.
peiere dicuntur, non quo quidquani desiderent quod ], De contervandaamicitia.
ab ejus quem cernunt voltintate discordat, sed quo Ainicus quasi animi custos vocatur (Moral. lib.
roenie ardenlius inhserenl, eo etiam de ipso acci- xxvu, c. 15, n. 28). Undenon immerito quisqmscus-
piunt, nt ab ipso petant quod euiri facere velle nove- todire voluniatem Dei in prsecepiis illius nititur,
rurit. Nemo qui tardius auditur credat quod a super- ejus amicus vocatur, sicut Veritas discipulis ait :
na cura negligilur (Moral., lib. xxvi, c. 19, n. 54). Jam non.dicatn vos servos, sed amicos. Et ileruni :
Saepe enim nostra desideria, quia celeriter non Vosamici mei estis, si feceritisqumegoprmciptovobis
fiunt, exaudiuntur ; et quod impieri concite petimus, (Joan. xv, 14, 15; Moral. lib. vn,c. 24, n. 29). Cura
ex ipsa melius lardilate prosperatnr. Ssepevox nos- quisque positus in prosperitate ut amictis diligiiur,
tra eo.perficitur, quod c difierlur; et c-umsuperlicie incertum valde est ulrunv prosperilas an persona di-
tenus petilio negligitur, voia nostra altius in cogita- ligatur. Amissioaulein felicitatisinlerrogat vim dilec-
lionuni radice complenlur ; sicut et semina messium tionis. Unde bene quidam sapiens dicit : JVonagnos-
gelu pressa solidantur, el quo ad superficiem lardius cilur.in bonis amicus, et non absconditttrin mulis ini-
exeunt, eo ad frugfem rauliipliciora consurgunt. micus(Eccli. xn, 8). Nec prosperilas aniicuroindicat,
Desiderianosira dilaiioneexlenduntur ut proliciant, nec advfersitas inimicum celat. Quia et ille saepe
proDciunt ul ad hoc quod perceptura sunt convales- C prosperilatis nostrae reverenlia legiiur, et iste ex
cani, el exercUantur in certamine, ut majoribus confidentia adversitaiis aperilur. Qualiter anvicilia
cumulenlur prscriiiisin relributioite. Labor prolra- sit tenenda Hedempior nosler insiniiat, qui in ple-
hitur pugnse, ut crescat corona victorise. Suos ergo risqiie Scripturse suae sentemiis, el amicos jubet
Dominus, cum velociter non exaudiat'.*, quo fepel- ditigi in se, et iuimicos diligi propler se (Lib. n in
lere credilur, assidue e trahil. lnternus niedicus Ev., hom. 27, n. 1). llle enim veraciter charitalecu
peccatoruhi in nubis contagia, quse inessfe niedulli- habet, qui el amicum diligil in Deo, et inimicum di-
lus reprobat, secat, et abscindit virtis putredinis ligit propter Deum.
ferro tribulalionis; eoque vocesaegri audire dissimu-
CAPUTXL.
lai, quo aegriiudiiiis finem procurat. David pfbpheta De legendi astiduiiale.
ait: Clathaboperdiem, el nonexaudies,in ' nocte, et
nonad insipientiammihi (Ps. xxi, 5). Ac si diceret : Scriplura sacra lectoris sui animum ad ccelestem
Nequaquam mihi ad insipienliam prolicit quod die pairiam vocat, atque a lerrenis desideriis ad super-
ac uocie clamantem rae continue non exaudis, quia na ampleclenda cor legentis immuiat ; diclisque
unde ine in teinporali tribulaiione quasi deseris, el obscurioribus exercet foftes, et parvulis humili ser-
non exaudis s, inde ad seleriiam sapicntiain plus Pmone blanditur (Moral. lib. xx,c. \,n. 1). Tanto
crudis. lterum Psalmisla dicit: Adjulcr in opporluni- aroplius sancta Scriptura diligitur, quamo •araplius
tulibut in tribulatione(Psal. ix, 10). Tribulaiionein nieditatur, et usu legendi fastidium lollit; lectoris-
humilibus adjuvat, sublimibus
quippe didurus; opportunilates prsemisit, quia ssepe que aiiiinuiii verbis
et tribulatione conterimur, et tamen opportunum levat. Scriplura sacra aliquoroodo cura legeiiiibtis
nondum est, ut ad desiderium erepiionis adjuvemur. crescit, a rudibus lectoribus quasi recognoscitnr, et
lamen doctis seraper nova reperitur (Lib. i in Ezech.,
GAPUTXXXVIII. homit. 10, n. 2). Ad Ezechielem prophetam dicilur:
De bonorumconcordia. FiJi hominisquodcunqueinveneriscomede (Ezech. m,
Tunc chariias a jugo culpse liberos reddit, cuui 1). Quidquidenim in sacra Scriptura invenitur edeu-

* Ed., desiderium. • Abest atsidue in Ed,

b Ed., ab interna voluntale. 1 Ed., etnoete.
« Ed., quo. s In Ed. deest et non exaudit.
d Ed., nen exaudit. h Ed., autem.
 $97 •SENTENTIARUMLI8. III. «98
duui esl, quia et ejus parva simplicem componunt1A admonet dicens : Guslale, el videte,qtiam d suavit est
vitam, et ejus magna subiilenv sedificant intelligen- Dominus (Psal. xxxni, 9); ac si aperte dicat : Sua-
tiam. Prsecepta Seripiurae sacrse legendo revivisci- vitatem ejus non cognoscitis, si hanc mininie gusta-
mus, qui mortui in culpajacebamus (Lib. i in Ezeclt.,, tis. Sed cibum vitaeex palato cordis tangile, ut pro-
homit. 7, n. 16). Unde omnipotenti Domino per bantes ejus dulcedinem amare valeatis. Spiritales
Psalmislam dicilur : ln mternumnon obliviscarser- delicias lunc lioino amisit, cum in paradiso peccavit.
monestuos ", quia in ipsis vivificastime (Psat. cxvin,, Exlraclus enim e, a cibo seternse dulcedinis os clau-
95). Sacra Scriplura in tenebris yitse praeseniis faclai sil. Unde nos quoque nali in hujus peregrinalionis
est riobis liimen itineris (Lib. i in Ezeck., hom. 7,, sernmna, qui fastidiosi jam venimus, nescimus quid
n. 17). Hincenim Petrus ait : Cui bene facilis inlen- desiderare debeamus. Tantoque amplius fastidii nos-
dentesquasi lucerncelucenliin caliginosoloco (II Pelr. tri se morbus exaggerat, quanto magis ab esu illius
I, 19). Cum legenti cuilibet sermo Scripturae sacrae> dulcedinis animus elongat. Et eo jam internas deli-
lepidus videlur, sensus divini eloquii ejus mentemi cias non appelit, quo se eas comedere diu longeque
non excitat, el in cogilalione sua nullo intellectui desuevit. Fastidio miseriae nostrse labesciraus, el
luminis eniitlil 1' (Lib. i in Ezech., hom. 7, n. S). Atl longa inedise peste fatigamur. Et quia guslare inlus
vefo si bene vivendi ordinera quserat, et per gressumi B nolumus dulcedinem prseparaiam, amamus foras
cordis inveniat, quemadmodum pedem boni operisi miscri famem nostram. Superna pietas nos nec de-
ponal, tanlum in sacro eloquio profectum invenit,, serenles se deserit. Coniempias enim illas delicias
quaiilum apud illud ipse profecferit. Plerumque fit,, ad memorise nostrse oculos revoeai, easque nobis
ul Scriplurse sacrae verba esse mystica quisque sen- proponil, in promissione lorporem excutit, atque ut
tial, si accensus per contemplalionisgratiam semet- fastidium nosirum repetlere debearaus, invitat, ac
ipsum ad cceleslia suspendat. Mira enim aique dicil : Gustale, el videle, quam suavis est Dominus
ineffabilis sacri eloquii virtus agnoseitur, ctim su- (Lib. II in Evang., hom. 56, n. 2)
perno amore legentis animus penetraiur. Cum elo- CAPUT XLII
quiis sacris inlendimus, plerumque malignorum
spirituum insidias gravius toleramus, quia menti De discrelione.
nostrse lerrenarum cogiiationum pulverem asper- (Magnumest disciplinse magisleritim sublilitas di-
gunl, ut iiilenlioiiis nostrae oculos a luce intimse screlionis, qualenus quisque rector culpas deli»-
visionis obscurenl (Moral. lib. xvi, c. 18, n. 25). quentium discrete noverit parcere, et pie resecare
Bene Isaac patriarcha designat, cum puleos, quos (Lib. n in Ezech., komil. 9, n. 20). Qui aulem sic
pro haurienda aqua foderat, Allophyli (errse congerie ^ dimittunt peccaia , ut non corrigant, aut sic quasi
replebant (Gen. xxvi, 15). Nosnimirum quasi puleos corrigendo feriunt, ul non dirailtant, discreiionis
fodimus, cum in Scripturse abditis sensibus alta spirilum non habent. Scriptura est in Jibro Genesis:
penetramus. Quos tamen occulte replent Allophyli, Si recte offeras, el recle non dividas,peccasli(Gen. IV,
quando nobis ad alta tendenlibus immundi spirilus 7, secundumLXX). Recte offertur, cura recta inten-
lerrenas cogitaiiones ingerunt, el quasi inventam lione quid agitur. Sed recte non dividitur, si non hoc,
divinae scieniiae aquain lolluut. In mandaiorum Dei qttod pie agitur, etiam subtiliter discernatur. Oblata
praescrutationeinsidias malignorum spirituum Psal- recte dividere, est quselibet bona nostra studia di-
mista pertulerat, cum dicebat: Declinatea tne, mali- scernendo pensare. Quod nimirum qui agere dissi-
gnt, et pmscrubator c mandala Dei mei (Psal. cxvm, mulat, etiam recte offerens peccat. Ssepe quod boflo
115). Videlicet patenter insinuans quia mandata Dei studio gerimus, dtim discernere caute negligimus,
prsescruiari non poterat, cum malignorum spirituum quo judicetur line nescimus; el nonnunquam hoc lii
insidias in mente tolerabat. Lectores sacri eloquii, reatuscriuiinis, quod pulatur causv viriutis (Moral.
dum foris ambiguni quod disponant menle, seraper lib. ni, c. 15, n. 25, 24). Recte ergo offerimus, cuni
quasi ad labernaculunv redeunt, et veliit coram _. bono sludio bonuni opus aginvus; sed reclenon divi-
tesiamenii arca Dominum consulunt, si de bis in dimus , si habere discreiionem in bono opere post-
quibhs dubilant apud semetipsos inlus sacri eloquii ponamus (Lib. i in Ezech., hoinil. 11 , «. 12). llle
paginas requiranl (Moral, lib. xxiu, c. 20, n. 58) namque angusiam viam ingredilur, qui in cunctis
CAPUT XLI. quaeagil, discreiionissubtiliiaie sollicite conrciatur.
De spiritalibus deliciis. Nam qni per voluntatcs proprias secura inenie se
damnat (Moral.
Augent spiritales delicise desiderium in mente, dilatai, angusise sibi porise aditum
dum satiant, quia quanio magis earum sapor perci- lib. xxvin, c. 11 , n. 26). Sancta Ecclesia, quae ex
teniamenta prodeant, per discrelio-
pitur, eo amplius cognoscitur quod avidius amctur causis singulis
n in Ev., hom. 56, n. 1). Et idcirco non habitse nem prospicll, ct veuttira vitiorum bella ex allo de-
(Lib.
amari non possunl, qtiia earuin sapor ignoratur. prehendii.
Quis enim araare valeat quod ignoral ? PsaJroista nos
a Ed., juslificalionestuas. d Ed., quoniam.
b Ed .,-nullo inlellectusttwitneemicat. « Ed., extraexiii, cttm os a cibo mternmdulcedinit
* Ed.. sertttabor, tlauiit.
m TAIONISCiESARAUGUSTANIEPlSCOPI S30
CAPUT XLIII. & minis subtrabunt; et eo mortis auctores fiunt, q-,!o
De lacilurnitale, virus quod poterant curare noluerunt.
Lingua discrete frenanda esi, non insolubiter pbli- CAPUT XLIV.
De cavendadetractione.
ganda. Scriptum nariique est: Sqpiens iacebit usque
ad tempus(Eccli. xx, 7; Moral. lib. vn, c. 57,n. 61). Qui aliena}vitaedetractione pasennl.ur,alienis pro-
Ul nimiruin cum opporiuntim considerat, poslposita, cul dubip cafhibussatiantur, sicut scripium est: N.»n
censura sllehlii",loquendp quaccongruunt, in U-sinn comedat cum eis qui carnemad vescendumconferuni
se utilitati.simpendat. De lacendi atque loquendicen- (Prov. xxiii, 20:; jforal. lib. xiv, c. 52, n. 01). Car-
sura per Salompnem dicitur : Tcmpus loquendi, et nes quippe ad vescendunv conferre est in coltocu-
teinpustacendi (Eccte. ni, 7). Discrelequippe vicissi- lipne defogationis vi.ciss.im.prpsimprum yitia derp-
ludinuiriperisandasunl tfempora,ne am cum resirin- gare b. De obirectatpribus recte per Saloiiiyneiu.
gi lingua debet, per verba inutiliter defluat a, aut dicilur : Quia vacanles polibus, et dantes symboluin,
crim loqui utiliier potest, semetipsam pigre restrin- consumentur,elvcslieturpannis dormitioc (Ibid.). Pqli -
gal. Quanta sit ulililas taciturnitatis silenlium, Psal- bus vacanl, qui de opprobrio aliena?.vitses.edebrianl.
misla considerans ait: Pone, Domine, ciis.iodiamori Symbolumvero dare estsicut unusquisquespleided
'*
meo, et oslium circumsianticetabiismeis(Psal. CXLIX, parle sua cibps ad vescendnm , it.ain cpnfab.ulatione
5). Ntin enim poni ori suo parielem, sed osiiuin detractionis yerba cpnferre. Vacqnles, inquil, poti-
peiit, quod videlicel aperitur et tlaudiiur.. Unde ei. but, et danles sijmbqluinconsunienlur, quia sicul
nobis caule dicendutnest, quatenus os dis.cretumel scriplura est: Omnisdetra.cloreradiicnbilwe. Veslie-
congruo [lempore vox aperiat, et nirsum congriio] tnr autem paiiqis,dprinjtip,quia des.peclunietinopcm
lacilurnilas claudal. Sollicile studearit nimis lacili, a cunctis bouis operibua inprs sua inyeiiit, queui hic
non soliim quales foras oslendere.,"sed etiani qua.les ad alienaevitse exqiiirenda criijjjna dejjractipnisstiae
se debennt intus exhibere, m plus ex cpgitationibus languor occupavit,
occullunvjudicium, quam ex sermonibus reprehen- CAPUT XLV.
sionem roetuant prpxinvofura(Reg. Past., part. ni, De_compuiiclion.e.
c. 14). Insinuari nimis tacilis debet, qnia diim qqse- Disciplinaexterior culpas dilqit, et, exl.epsamroen-
dam vitiii incaule fugiunt, occulte deierioribusim- tem comptmclipppeniieiitiaeuliipne.tjrausfigit(Moral,
plicantur. Nam saepe iinguam quia iinmoderaiius lib, XXIII,c. 21, n- 40). Spd hoe inter se utraque,
frenani, in cprdeigravius.mpltiloquiumtplerani. Ut liaec differunl, qupd plagae perctissJQnumdplent,
eo plus cogilationesin mente ferveani, quo illas.vio- lamenta compunciionum sapignt. lllae affligenies
lenia custotiiaindiscreli sileniii aiigustai. Plcrumque ctuciant, is.ta rpftciunt, dum affljgmil. Per, illas
nimis tacili lanto laiius in cpgilafionibusdiffluunt, in afflictione moerorest, per, hsec in moeioi-e.Ise-
quanlo se esse securius sestiinant, quta fpris a re- litia. Onine peccaluiii spina .est;, quia duni tjaliit
prehensofibus non videnlur.Noiiriunquamnvenslacili ad delectationem, quasi puiigen.dq.lacerat nientem
in superbiam loltitur, et qups;loquentes.audii, quasi (Mpral. lib. xx , c. 10, n. 21). Utide v.ocejtisti, et
inlirrops despicil. Cunvqiieos corppris clandit, qqan- poitiitcnlis dicilur : Cotincrsiissnm in cerumua[mea\.
tum se vitiis superbiciido aperiat, 'non agiioseit, PJe- dum confringilurspina (Pscd, xxxi, i). Quia s.clicei
rumque contingitut niensiiimiuinlaciti linguam pre- mens ad laineiituiivvertilur, ut peccati punctio pcer
mal, ntentem eieyet. El cum suam nequiliarnminime nilenclo frangalur. Disrupisli, inquit, vincuta mea,
considerai, lanloapud se cunctos liberius, quanto ei tibi sqcrificitbphostiatn laudis (Psul. cxv, 16). Tunc.
sccretiusaccusal. Saepenimis laciii, cum nonnujla in- disruinpit Dpniitius vincula.nosira, cum el ntala np-
jttsta paiiuntnr, eo in acrioremdoloremprodeunt, quo bis quse feci.musdemppstrat, atque ad hseceadem
eaquaesustinenlnon loquuntur.Namsi illaiasmplesiias dejlendaquse cognpsciniusadjuvat (Moral. tib. ix,
Iranquille lingua diceret, a conscieniia dolor emana- c. G2, n. 94). Otnnipptens Dpnvinus culpas (ipeiis
rel, Vulnera eniin clausa plus cruciant. Nain cuni jj olijicit, et pia niaitu graliaevi.nculacordis solvit, ut
pniredo, quse interius fervet, ejicilur, ad sajiilem ad vacationeni poeititcntiae- mens vvostrase erigai; et
dolor aperitur. Scire debent qui plus.quam esped.it camis soluta compedibus, in auctorenvsuum libera
lac.fenlne inter molesla quae tolerant, dom linguam gressum amoris lendat. Cum.vebemens poeniieiilise
tenent, vim dploris exaggerent. Monendienun.sunl spiritus mentem occupat, pmnem in ea exptoratio-
ut siprpximps sicui se diligunl, minime illis. taceant, nem reprehensibilis gapdii perlurbat, uliiihil ei japi
unde eps jus.te f.epreheiidunt. Vocis niedicani.inp nis.iflere libeat, nihil qupd se terrere poss.it, ailen-
ulrorurtiquesaluii cpncurriiur, tlum abillo.qui injcrl dat (Moral. lib. IV,c, ID, n. 55). Elecli uniuscujus-
aciio prava coinpescituf, et ab bpc qui sustinet dp- que mens pouit aiile oculps iUincdistriciipneni jus.ti-
loris fervor vulnere aperto lemperatur. Qui prpxi- lise, hinc meiiium culpse: cpnspicit quo supplicio
morum mala respiciuni, et lamen insilemio linguam digna sil, si parceniis pielas desii, quse per laiiienia
premuni, quasi conspeclis vulneribususum medica- prseseniia[ab] selerna eruere posna consuevit. Cinn
h Edil., se inuliliter solvat, fl Ed., pro parte.tua.
h Ed., dicere. e Forlasse, Proverb. xv, 5.
' Ed.»dormiiaiio.Vindoc.Bellov.ei Uiic.ul nosler,
 )01 SENTENTIARUiHLIB, HI. 902
vis compunctionisvalida mentes nostras huic mundo Ai prolongatutett (ttal. cxix, 5)! Et: Ego dixi in pavo-
quasi mari deditas salubriler rore confundit, quasi re meo; Projectus sum a vultu oculprumtuorunt(Pval.
in spiritu velienventi Deus naves Tbarsis conlerit xxx, 25). Sunt,noniiulli qui jam in dono perceperunt
(ApudPalerinm, lib. xi sttperPtaL, cap. 108). a Om- libere pro justilia eloqtiif oppress.ostueri, indigen-
nipotens Dominiis mentes carniiliuin, quse prius in libus ppssessa tribuere , ardorem fidei habere; sed
hnjus mundi fluclibus vagabaptur, per sancti Spiri- adlmcgratiam lacryraarwn non habent. Ili niminim
lus adveniumin moarorepoetiiteniisD affligit, ut con- terram Auslialem et areutsm babent, sed adhuc
trilaj a superbia salubriter in humililafe jaceant, irrigua indigeiit, quia i.n bonis operibus posiii, ip
quas.prius in hoc nvari saeeuliad alia vanitatis pro- quibus nvagnfatq»e, tervenles sunt, oportet nimis
speriiatis suse unda sublevavit h. Pleruraque ad ut aut tirapfe shppjicii, aul aniore regnj coeb.irum,
Gliris.lumnienles carnaliuin pcr poenilentiarocon- mala eliara qqae antea perpelraveruni, deplorepi.
verstB, quibus poeua videbatur ab hominibus de- Licet in mullis speciebus qompunciio dividaiur,
spici, postinodunvgrave fli ab hoininibus liono- quando singul.c quseqqea pce:iiteiiiil)iisculpseplan-
rari. Et qui ante raala perpetrare consueverant, et guntur; u.nde ex yoce. quoqu.e posiiiieniium Jere-
gaudebaul, postinodumnon timent etiam affligipro miasait :. Divisiqites,acjnarum deduxit oculus meus.
boiiis. Quaiuor sunl qualitaies quibus justi viri ani-IB (Thren. iu , 48); principaliter lamen corapunc.iio-
ma in compunctionevehemeoler afficilur, cum aut num genera duo stint, quia ad s Deum siiiens
malorumsuorum reminiscitur, considerans ubi fuit; anima, prius liinpre compungitur., post auaore.
aut jpdiciorurn Dei senlenliam nvetuens, et secum Piius eniin sese in lacrymis afficit., quia dum
quairens, cugital ubi erit; aut cutn ma!a viisepwe- malorunv suorum recolit, pro his perpeti acterna
senlis soierter atiendens, mcerenseonsiderat ubi est; supplicia periimescit. Cum Ipnga roceroris anxietu-
aut cum boria supernse patrise cotilemplatur, quae dine fijerit lortnido consurapta, quacdamjain de
quia necdiim adipiscilttr, lugens conspicit ubi non prsestirapiione.veni* securitas nascitur, et in ampre
est (Moral. iib. xxin, c. 2i, «. 41).Malorum sriornm coeleaiuni gsudiorum anim.us inllammatur, Et qui
Paulus meminerat, el ex eis se iti quibus fuerataffli- priusflelwit,ne ducerelur ad supplicium, postmpdum
gebat, cum diceret: iVonsum dignus vocari aposto- flere aniarissime incipit, quia differtur a regno. PJ^-
lus, quia persecututsum EcclesiamDei (I Cor. xv, 9). rumque conteraplaiur nvens qui sint i|li ;iiigeloram
Divinum judicium subtiliter Pauius apostolus pen- cbori, quae ipsa socielas sanclorum spirituum, qnje
sans, in futuro male esse meiuebai, dicens : Cattigo majestas internaeh yisipnis Dei, ei ani.nliusplaogii,
eorpus ineum,et seniititi sjibjicio,ne forle aliis prmdi- quia a bonis perennibus deest, quara flpj.>at»prjus,,
cans,ipse reprobuscfficiar(1 Cor. ix, 27). Malaprae- *• C cum. mala «lerna metuebal. Sicque fit,tit, perfecia.
sentisvitse idein Paulus pensabal, cumdiccret: Dum comppnctioformidinistradat i aniiniimco.mpurictiqw
sutnusin c corpore,percgrinamur.aDonvno(II Cor.v, dilectipnis. ln sacra veracique historia figuruta ngr-
0). Et: Videoaliain legemin membrismeisrepugnan- ratione describitur quod Axa filia Catepksedenssup.er
iemlegi nienlismem,el capiivumn\e,ducenteminleye asinum suspitavil(Josue xv, 18 seq.). Cui dix.ilpiit.cr
pecrali, quasesl in membrismeis, Infelix ego homo, suus : Quid habes? alque illa respondit : Dq mihi
quit me liberabit de corpore morlis hujus (Rom.vn, benedictionem,terram Attsiralem et arentetn dedisti
22) ? Rursumbona ailernse patriae idem Vas eleclio- miki, junge et irriguam, Tuncdedil ei pater suusirri-
nis eonsiderabai, djcens : Videmusnunc per speculum guumtvperius etirriguum inferius. Axa quippe super
in mriigmfile;tutw aulem faciead faciem. Nunccogno- asiiiiiiiisedet, cqm i.craiionabilibusctrnis susemoli-
sco ex parte, tunc autem cognoscamsicui el cognitus bus anima praesidpt;qusesuspirans a patre lerram
sum (I Cor, xm, 12). Atque ilerurn: Scimusquoniam irriguaju petit; qiiia a Creaiore nosljo cum roagno
st terreslris domusnostra hujus habilationis dissolva- gem.tlu quserendsfesunt lacrymse compunctionuui.
lur,quod mdificationem ex Deohabemus,domumnon d Quia ergo, ul dixi, duo sunt cpmpunc.tionisgenera ,
manufaclam mternam in coelis(II Cor. v, 1). Mala< n dedit ei Pater suus irriguum superius, et irriguum
vitae praeseiiiisbeatus Job considerans, ait: Tentatio inferius. Irriguum qulppe superius aceipit anima,
est vitahumana super terram (Job. vii, 1), Unde David. cum sese in lacrymis ccelestis regni desiderip afili-
quoqueait: UniversavanilasomnisItomovivens(Psal, git; irriguum veroinferius accipit, cum inferni sup-
XXXVIII, 6). Et quanquam in imaginem Dei arabulet plicia flendo pertimescil (Lib. m Dialog., c. $i).
homo, lamen vane conturbabitur. JHternam palriam CAPUTXLVJ.
Psalmista coiilemplatus, et haecmala pensans, iij De spe el formidineeleclomm.
quibus erat, alque iJJabona considerans , in quibus plerumque roensjusli jam quideni quod perverse
adjiuc non erat, ait: Heu me e quod incolatus meut egisse meminil deplorat, jain prave acla non soltim

a Quse scquuntur non e Ed., q»ia.

reperiuntur in operibus
saucti Gregorii. f Ed., loqui,
* Ed., sublbvabat. B Deesl ad in Ed.
eEd., in hoc tempore.Verum hoc deest etiam in h Ed., mierttm.
Norm. etColb. * Ed., flcvit.
ADeest nonin Ed, i Ed., trahat. Loiigip.aique Edit. ut noster.
 905 TAIONISCJESARAUGUSTANIEPISCOPI 904
deserit, sed amarissimis etiam lamenlis pri.nit: sed jfcQui facla carnalia per superducta bona opera dislri-
lamen dum eorum quse egit reminiscituf', gravi de clo examine cabscondunt. Scriptum est : Bealiquo-
judicio pavore terretur (Moral. lib. iv, c. 56, n. 71). rum remissmsunt iniquitates, el quorumlectasuntpec-
Eleolus quisque jam seperfecte converlit ;sed adhuc cata (Psat. xxxi, 1). Peceala eriim legimus, cum bo-
se perlecte in securitate non erigit, quia dum quanla na facta malis actibus superponimus. Orane enim
sit districtio extremi examinispensat, inler spem ac quod operitur, inferius ponitur ; et hoc unde operi-
forbiidinem sollicitus trepidat, quia, juslus Jndex tur, desuper ducitur. Qnando ergo abdicamus mala
veniens quid de perpetratis~ reputet, quid relaxet, quse fecimus, et eligimus bona quse facimus d quasi
ignorat. Ssepe mens poenilentisquam prava commi- tegimen illi rei superducimus, quam videri erubes-
serit roeininit; sed haeccommissa si digne fleverit a cimus. Sancti viriadhuc in bac vitaconstituli habent,
iiescit, ac ne culpse immanitas modum poenitenliae quod ante Dei octilos operire debeant, quta omnino
transeal, meluit. Plerumque culpam jam veriias re- est impossibileut aut in opere , aut in locutione, aut
laxat, sed mens aflliclaadhuc de venia , dum valde in cogitationenunquam delinquant (Lib.iin Euch.,
sibi est sollicila, trepidat. Sanctus quisquevir etiam hom. i, n. 6). Per beatum MosenDominus ait: Non
hic misericordiam suscipit, sed suscepisse se nescit, accipiesloco pignoris molamtuperioremautinferiorem
lB
quia peccatum suunvbomo jam corrigehdo et poeni- (Deul. xxiv, 6.) Superior autem aul inferior raola
tendo deserit; sed tamen adhuc districtum Judicem esl spes et timor : spes quippead alta subvehit, timor
de ejus retributione pertimescit. Illic justus quilibet aufem cor iiiferius premit. Mola superior et inferior
sine ulla formidine misericordias Domini "libere in iia sibi necessario jungitur, ut una sine allera inuti-
asternitate cantat (Psal. LXXXVIH, 1), ubi jam de pec- liter habeaiur (Morai. lib. xxxm, c. 12, n. 24). ln
cativeniadubietas nonerilubi, jarii securam mentein peccatoris itaque pectore incessanler debet spes, et
culpaesusememorianonaddicit, uliinohsubreatuani- formido conjungi, quia incassura misericordiamspe-
mus trepidat, sed de ejus indulgeritialiber exsultat rat, si non etiam de misericordia confidit'. Loco pi-
(lieg. Patt.,part. m, c. 29). David propheta cum pe- gnoris mola superior aut inferior tolli prohibetur,
teret, dicens : Averte oculos luos a peccatis meis quia qui peccatori prsedicat, tanta dispensatione
(Ptal. h, 11), paulosuperius intulit: Delictummeum componere prsedicaiionem debet, ut nec derelicla
eoram meesl semper (Ptal. L, 5). Acsi dicerel: Pec- spe limorem subtrabat, nec subtracla spe in solo
catum roeum ne respicias, postulo , quia hoc respi- eum timore derelinquat. Mola superior aut inferior
cere ipse non cesso. Unde ct per alium prophetam tollitur, si per prsedicantis liuguam in peccatoris pe-
Dominusdicit: Et peccaiorutntuorum memornon ero, ctore aut timor a spe, aut spes a timore dividatur.
tu autem memoresto (Isai. XLIII,25). Providendum C CAPUTXLVII.
est his qui peccata sua deflenl, ut singula quseque De pmnitenlia.
admissa considerent, et dum per unumquodqueer- Omnis peccator in poenitentia duplum habere ge-
roris sui inquinaiionem tlcflent, sinvtilseac totos la- milum debet (Moral. xxxn, c. 5, n. 4). Nimirum
cryrais mundenl. Per Jereiniam dicilur, cum Judese quia et bonum quod oportuit, non fecit, et malum
singula delicla pensarentur : Divisionesaquarutnde- quod non oportuit, fecil. Cura ad bona opera
duxit oculus meus (Thren. m, -48). Divisas quippe ex non assurgimus, necesse est ul nosmelipsos dupli-
oculis aquas deducimus , quando peccatis singulis citer defleamus, quia et recta non fecimus, et prava
dispertitas lacrymas damus. Neque enim uno eodem- operati sumus. Per beattim Moysen unus turtur pro
que tempore aeque mens de omnibus dolet; sed dum peccaio, aller vero offerri in bolocaustum jube-
nunc hujus, nuncillius culpsememoriaacrius tangitur, tur (Levil. xv, 29, 50). Holocaustum namque loium
simuldeoranibusinsinguliscommota purgalur. Admo- incensum dicitur. Unum ergo turiurem pro peccato
nendi sunttimoreformidinisoppressi.utde misericor- offerimus, cum pro cttlpa gemitnra damus ; de altero
dia quam poslulantprsesumant,neviimmoderatseaffli- bolocaustum facimus, cum pro eo [quod] bona negli-
clionis intereant. Neque enim pie Dominus ante dc- - gimus f, nosmetipsos funditus succendenles igne
linquenlium oculos flenda peccala opponeret , si per doloris ardemus. Beatus Job per flagella proficiens,
semetipsumeadislricie ferirevoluisset. Consiatenim et a seraetipso in magnasui redargutionedissentieiis,
quod suo judicio b abscondere voluit, quos iniseran- dicit: ldcirco ipse me reprehendo, et ago pmnitenliam
do prseveniens sibimelipsis judices fecit. Hinc enim (Job. XLU,6). [Poeniteniiam]agere est, contemplata
scriptum est: Prmveritamusfaciemejus in confessione : summa essentia, nihil aliud quam favillainse cine-
(Ptal. xcxiv , 2). Hinc per Paulum dicilur : Si nos- femqtie cognoscerc (Moral. xxXv, c. 5, n. 6, 7). In
metiptosdijudicaremut,non uliquejiidicareinur(I Cor. cilicio asperitas et punctio peccatorum ; in cinere
xi, 51). Sancti viri, in eo quod sepeccassc memine-. autem pulvis oslenditur mortuorum. Et idcirco
runt, quia pertimescunt et tleflent, quid aliud quami utrumque hocadhiberi ad pconitentiam solet , ntin
corpus cooperiunt (Lib l in Ezech.Jiotnil, 4, n. 5)5. punctione cilicii cognoscamusquid per culpam feci-
a Ed., «ii commissadignedefleverit. mus, et in favilla cFnerisperpendamus quid per ju-
e Ed., quia incassum tuisericordiamtperat, si non
bEd., quod asuojudicio. eliamjustitiani limeat : incassumjustitiam theluii, si
0 Ed., a dislrictoexamine.
d Ed., /acianms. lon eliam de misericordiaconfidat.
f Ed., negleximus.
 £i)5 SENTENTIARUMLIB. III. &09
dicium lacti sumus. Considerenlur ergo in cilicio A quemque cognoscere, et cognitam voce confessionis
pungentia vilia , considerelur in cinerc per niortis aperire (Moral. xxii, c. 15, n. 50). Usitatuin hu-
senlentiara subsequcns jusla pcena yiliorum. Quia mani generis vitium est, et labcndo c peccatui» cotn-
post peccaliim carnis contumelise surrexerunt, videat mittere, et commissum non conlitendo prodcre, sed
homo in asperiiate cilicii superbiendo quid fecit, vi- negando defendere , atque convictum d dcfendendo
deat in cinere usquequo pecCandOpervenit. Quasi miiliiplicare. Ex illo quippc lapsu primihominis hsec
quodam cilicio peccator pungilur , diun in mente augmenta nequiliae ducimus, ex quo ipsam radicem
sua asperis redarguiioiium stimulis confricalur. In traximus culpse. Ad hoc primus bomo requisiuis
cinere autem agil poanitentiam,quia ex prirao pecca-' fuerat, ut peccatum quod iransgrediendo commiserat,
to quid per justum judiciumfacius sit solerter atlen- confitendo deleret; el interrogatur.ubi esset, ul per-
dil (Moral. IV,14, n. 26; Job. ni, 4). In lenebras diem pelralam culpam respiceret, et confilendo cognosce-
yertimus, cum, nosmetipsos districte punienles, ipsa ret, quam longe a conditoris sui facie abesset (Gen.
deleclalionis pravse blandimenta per districta pceni- lii, 10). Indicia verae confessionis sunt, si cum quis-
tentise lamenia cruciamus, el flendo insequimur quid- que se peccatorem dicit, id de se dicenfi eliam alterl
quid in corde laciti ex deleclatione peccamus. Fide- non conlradicit (Moral. xxu, c. 15, n. 55). Scriptum
lis quisqtie, dum cogilaiiones in judicio exquiri sub- " est: Juslus in principio accusator est sui (Prov. xviu,
tililer non ignorat, semetipsura introrsus discuiiens, 17). Non magis peccator, sed justus videri appetit,
anle judicium vehementer examinal , utdislrictus cum peccatorem se quisquis nullo arguentc confite-
Jiidex eo jam tranquillus veniat, quo reum a suum, tur. Confessionisverilalcm probat, cum alter malum
quem disctttere appelit, pro culpa puuiium cefnil. quod fecimus increpat. Quod si superbe defendimus,
Omnipolens Deus subtililer acta nostra considerat, liquet quia peccatores no*sex nobis ficte dicebamus.
et tamen hsec pcenitentibiis misericorditer relaxat Curandum summoperc est ul mala quce fecimus et
(Moral. xn, c. 16, n. 20). Qui et duritiam in pec- sponle fateamur, et hscc aliis arguentibus non nege-
canlibus conspicit, sed lamen banc, prsevenienle mus. Superbise quippe viiiiim est, utquod se fateri
gralia, ad poenitentiam emollii. Culpas nostras Deus quisque quasi sua sponte dignatur, hoc sibi dici ab
enumerat, cum nos ipsos ad singula quac fecimus aliis dedignetur. Pignus debiloris esl eonlessio pec-
deflenda convertii. Quas misericorditer rclaxat, quia catoris; a dcbilore enim pignus aceipilur, cuui a
easdum nos punimus, ipse nequaquam in extremo peccatore jam pcccali confessio lenetur.
examine judicat; Paulo attestante, qui ait : Si nos- CAPUTXLIX.
metipsosdijudicaremus, non utiquejudicaremur (I ad n De gravilate cansilii.
Cor. xi, 51 ; Morat. 12, c. 17, n. 21). Quod exle- ' Aliud est gravem esse per consilium, aliud per
rius agimus, nisi pcenitenlia interveniente diluamus, peccalum; aliud est gravem esse per constantiam,
in secrelo judiciorura Dei sub qiiadam occultaiione aliud per culpam. Isia enim gravilas pondus liabet
servalur, ut quandoque eliam de sigillo b secreli oneris, illa virtutis (Moral. xix, c. 5, n. 8). Respectu
exeat ad publicum judicii. Cunvvero pro malisqux supernse reiiuineraiinnis boc prsemitun plerumque
fecimus disciplinseflagelloatteriraur, el bsecper pce.ni- percipiunt animse, uti ab inieniione Dei non jam levi
tentiam deflemus,iniquitatem noslram signat, et curat motu desiliaut, sed in co e fixa conslantiae gravilate
quia nec inulta hic deserit, nec in judicio punienda consisiant. Judaicus populus leviter roovebalur, de
reservat. Signal igitur Deus delicta nostra, quia hic quo per proplietam dicitur : Abiil vaqus in viamcordis
ea subtiliterallendil, ut feriat; curat vero, quia haec sui: Viam ejus vidi, et dimisi eum (lsai. LVH,17 ).
per flagellum funditus relaxat. Realus Job, humani Gravc aulem consilium cordis omnem inconstanliam
generis assuiiiens personam, dicil : Signasti quasi in vagalionis expellit. Sunl animsc qtioolevi motu ntinc
sacculodeliclamea (Job xiv, 17 ). Peccaia noslra si- ista, nunc illa, desiderentf. Omnipnlens ergo Deus,
gnantur in sacculo, cum mala quse fecimus solltcito quia ipsas leves fiuctuaiiones mentium non leviter
senvper corde pensamus. Quid namque est cor homi- •Dpensat, vagationeni curdis relinquendo dijudicat.
nis nisi sacculus Dei ? In Dei sacculo signaia porla- Sed cum per graliam respicit vagara menlem, in
mus, quia culpas quas nos iniuendoet poeuitendo consilii stabiliiaiem figit. Cum Deus oronipotens le-
cognoscimuspius nobis conditor relaxat. liecte post ves moius hominis misericorditer dignalur aspicere,
signala insacculo delicladicilur : Sed curasii iniqui- hunc prolinus ad conslaniise maturiiaiem format,
latem meam(Job, ibid.), ac si aperte dicat : Quseroo- atque supernse gratiic respeclu cor ejus ad gravilatem
do signas, ut poenitendo videam, agis, procul dubio, consilii repente perducit,
ne ia relributione videantur. CAPUT L.
CAPUT XLVIH. De hospitalitate.
De confessione. Hospiialilatem fraiernitatis amare, charitatis opera
Humilitatistestiraonia sunt, et iniquitatem suam diligere, nobis valde necessarium est (Lib. u inEv.,
a Edit., reatum. Rheraenses et Remigiani omnes, manu. el Val. Cl., ut nosler.
necnnn Nornv. nosiro conscntiuiit. d Edit., el commissumneganttoaotcondere, et eon-
b Edit., de tacculo secreti. Probanl lectioneni no- victum, etc.
stram Excuss. vet. et recent. 6 Ed., in eum.
• Edil., latende. Laud., Corb., Gerro., secunda ' Ed., desideranl.
PATHOL.LXXX. 29
 P07 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISGOPI 308
hom. 25 , n, 2 ). Unde egrcgius pradicator, nobisi A , patenter dicat: Idcirco crcalura corruptibilis persi-
itlraque coinmcndans, ail: Charitat fraiernitatis ma- stefe ad incorruptionem polest, qiiia Dei omnipoien-
neal in vobis, et hqspitaiilaiem nolite oblivisci (llebr. tis manu efigitur, et sni respeclus gratia nt pefsisiat
xm, 1), fcleatusPetrus princeps apcslolornni hujus lenetur. Iiumana creatura eo ipso quo crealufa est,
liospitaliiatis gfatiam cum beiiigniiale fratribns ex- in semelipsa~habet subse defluere; sed a conditme
lilbendam nobis commendat, dicens: Hospilales in- suo homo accipil, ut et super se coniemplittione ra-
vicemsine murmuralienibus (1 Pct. iv, 9). Ilinc ipsa piatur, et in seipso in incorrupiioiie c teneatur.
"Veriiasdjcit: Hospesfui, et suscepistisme(Matth. xxv, Greatura humana corruptioni subdita, ne sub se de-
55). Mira pielale Redemptpr nosier loquitur ex suo- fluat, sed in incprfuptione persistat, ad incommuta-
rum compassione nvembrorum, dicens: Quodcunque biliiatis siatum Aucloris sui dfexiera levatur.
uni ex minimis itiis fecistis,mihi (ecistis (Ibid., 40). CAPUT LII.
Ipsp igilur nps per boc qupd caput noslrum est adju- De talute corporit.
vat, qui.per npslra bona ppera in suis nvenibris ad- Admonendi sunt incolumes, ut saluiem corporis
jtiyatur ( Mernl. lib. xvi, c. 2, n, 2 ). Pensandum exerceanlad salutem menlis; ne si accepiae incolu-
ncbis est quantum iiospilalilas fralprnsc coropassio- mitafis gratiam ad usuiii ncquitise iucliiienl, dono
nis valeal, quantum nos oivinipotenli Domino i»i- ** 1 delerinres fiant: eleo postmodum supplicia
graviora
scricordise visccra copjunganl (Lil?.\iinEv.,hom.5Qt. mereantur, quo nunc largioribus bonis Dfeiroale uli
ti. 10). lnde eniiii ei qui csl supcr onitiia apptopin- npn metuunt (Reg. Past. p. m , c, 12). Admonendi
quamus, uiide nos per eompassioneiii proxiini etiam sunt incoiumcs, ne opportutiiiaiem salutis in perjie-
sjib npsmetipsos deponimus. ln icbus corporalibus lupm proraefendse despiciant. Scriptuni namque esl;
iiemoalta langit, nisi qui lenrliiur; iri rebus vero Ecce nunc acceplabile^, eccenuttc diessaluiis (}I Cor.
spiriialibtts cer|um est quia quaino plus per compas- vi, 2). Dicendtini gst eis, ne placere Deo, si cum
Sionem aHialiiinur, l.uito aiiis verius propinquamus. possuiil noliierint, cmn voluerinl sero non possint.
iiedempiori gencris liiiiiiaiiiadicdilicaiiimemiKistiaiii SaJiis cprppris, quandp ad bene operandunv accepia
iniuinie sulficit qupdin exlremo judicio diciunim se despicjiur, qiianti sit iniineris amissa seniitur; et
cssc perliibnil: Quandiu fecittis uni ex Itis fratribus infrucluose ad uliinvuni quserilhr, qux c.ongruocon-
mis mihinfit, t?»i/iifecisiis (Mqtth. xxy, 42), nisi et cessa lempore u|iliter iion babeliir. Per Sapicnlissi-
antc judiciuin hoc in sc oslenderet quod dixisscl; niiiiil Salomonem dicilur : 2Vedtes alienis taborem*
ut videlicet denionstraret quia bona quisquis nunc l.uum,el (innos IUOS crudeli, ne fprte impleanlurexlra-
opera indigeniibqs exhibei, ci hicc specialiter iui- n' nei viribus tuit, et laborcs lui sint tji dgmq alienn, el
peudit ciijus haep amore exhibucril, El lanlo in se gemat in Mpvissimis,quando constitnpseriscarnes et
plus quisque majoreni mercedem recipji, quanto nec corpus tuuin (1'rqv, y, 9 teg.), Quinamque a nobis
CUiudespicit qui amplius de^piciciidus videtur. alicni suiit, uisi inaligni spiritus, qui a ccelesiis .-iinl
CAPUT Li, pairiae sorte separati? Quis verp lionur noster est,
Decprruplione vitqiprmtehtis. nisi qupd eliam in luieis corppfibus condili, ad cou-
JqsiiBtll hac vila posilis i|n-usaniiia suaecorruptio- diforis lamen nosiri sumtis imaginem ct siiniliitidineiii
nis «iisrosa tsl.quod yigiliae delaiigani, somnus creali? Vel quis alius crudelis esl, nisi ille apostata
quxiinr, pt vigiiianim labor atque auxietas lempe- angelus, qui ct semetipsuin pcena mortis super-
relur (Mqrq(, xi|, c. 15, n. 17), Nonnunquam etiam biendo perculit, el iiilerre m^f^hi liumano genori
sopiis occidil, fauies corpus auerii, aique ul ejus eiiaro perdilus non pepercit? Ilonorem suuni alienis
lieceisiiasiepellatur, cilii.reqiiiruniur, Sed ssepe,cl dat, qni, ad Dei imaginem ac similiiudiiiem condiius,
cibi grayanl, qui ad repellendum debiliiatis grava- vit;» susc teinpora mallgnorum spiriluum voliiptatibus
nien qiixsiti fueraut. Gravis est valde sarcina cor- adiiiinislrat, Annps eiiam suos crudeli tradit, qui ad
rppliouis.qux nisi yeliemenler onerosa esset, Paulus volubtatem male dominan.iis adversarii accepta vi-
nequaquam diceret: Vanilaii creatura tubjecta cst jv ventli spaiia expendil. Quisquis pferacceplam valelu-
nsn voiens, sed propier cum qui subjecitih spe, quia el dinem corporis, per a|tributani sibi sapienliam
ipta creqtura liberqbitur a servitute corruplionis in mentis non exercendis vinuiibus, sed perpelrandis
libertalein gloricc filiorum Dci. Scimus euim quod: vitiis, elaborat, nequaquam stiis viribus suam do-
'
etnnit crcalura tpngemiscila et parluril usque adhuc mum, sed exlfaneorum habilacula, id esl, immtin-
(Jjpui. viu,20).Quousque sttbdiii corrtiptioni shmus,< dorum gpirituum facia , inullipljcat, nimirum vel
Auctori nostro minime resptiiidennis, qnia duro cor- luxuriando, vel superbiendo agehs, ul etiam sc
ruptio ab incorruplione longe est, similitudo aptai addito perdiiorum iiumerus ferescat. Plerumque ac-
nosirse responsioni noncsi (Moml. xn, c. 14, n. 18).. cepia salus carnis per vilia eXpenditur; sed cura
BeiiusJiih, sBlerna;incorwipiioiiis«Javuit) desiderans,, repenie subirahilur, cura molestiis caro alierilur,
dielt : Operi munuum. /uarifin pomgcs dexterqm h» cum jam. egredi anima Urgeluf, diu imale habita,
tuam (Job. xiv, 15; Moral. xn, cap. 15, n. 19). Ac sii quasi ad bene vivendum salus ainissa requiritur.
* Ed., inoemtscit. d Ed., lempusacceptavile, -i
1 Ed., porriges dexleram. c Ed., honorerri.
c Ed., iii corruptione.
 C09 SENTENTIARUMLIB. III. QIQ
Tunc reclfegethunl horhines, quod Deo servire no- A intelligentia de percussione sua ingratus exslet, si
luerunl, quando dainna suse iiegligeiili;u recnperare ipse hiiic sine flagello non exiit, qui hic sine peccaio
serviendo neqiiaquani possunt. Uude alias dicilur : vixit?
Cnmoccidereteos,tuncqumrebanteum (Ps. LXXVII,54). CAPUT LIV.
Be morie corporis.
CAPUT LIII.
De mgrhudine corporis. Praefixi dies singulis ab inierna Dei pfsescientiii
Admonendisunt segri, ut eo se Dei filios sentiant, nec augeri possunt, nec niinui, nisi contingat ut iia
ut
quod » illos disciplinse flagella casliganl. Nisi euiiu prsesciantur, aut cum eplimis operibus longiores
correctis liliis haeredilatemdare disponerei, erudire sint, aut cum pessimis brewores, sicut Ezechias
eos per molestias non curaret (Reg. Past.,ubi sup.). augmcnium dierum meruit impensione lacrymarum,
Dicandum est aigris ut si ccelestem patriam suam et sicut de perversis scripliim est : lndisciptinaiis
credtint, necessarium est ut in liac labores, velut in obvial mors (Moral. xn, c. 52, n. 58). Oiune quod
aliena patria, paliautur. Lapides sancluarii Domini secundum praesens ssectilumlaboramus vix usqtie ad
cxtra tuusi suul, ut in conslruclione templi absque morlem sufficit (Lib. n in Evang., homit. 27, n. 5).
mallei sonitu ponerentur. Quia videlicet nunc foras Mors namque iuterveniens frncttim noslri laboris
per flagella lundimur, ul intus in leiiipluin Dei posl- Jjabscidit; quod vero pro selerna vlia agiiur, ctiara
iiioduii) sine disciplinsc percussione disponaniar; post mortem servalur; et tunc apparere incipil, cum
laboruin carnalium fruclus cocperit non videri. lbi
quatemis quidquid in nobis esl superfluum modo
percussio resecet, et uinc sola nos in sediliciocon- ergo illa reiribulio inchoat, ubi ista lerminatur.
cordia chai itatis liget. Admonendi s.tinl segri, ut Horam nobis ullimam Dpniinus nosler idfcircovoluit
considerent pro percipiendis terrenis haereditatibus, esse incognilam, ut semper possit esse suspecia; ut
dum illam prsevidere non possumus, ad iiiani siue
quam dura carnis b filios disciplinseflagellacastigent,
Cur c ergo nobis divinse correclionis poena gravis intermissione piseparemur (Lib. i in Evang., homil.
n. 6), Quia venturai niortis tenipns iftioramus,
csl, per quam el nuiiquani amitlenda hseredilas per- 15,
et posl morlem operari non possumus, superesl ut
cipitur, etsemper mansura supplicia viiantur? Con-
siderent segriquanla salus cordis sit molestia corpo- anie morieiii leinpiira indulla rapiatnus. Sic eninv
sic mors ipsa ctnn venerit vinceiur, si
ralis, ipise ad cognitionem sui nientem revocat, et priusquam
veniat semper timeatqr (Moral. xiv, c. 55, n. 68).
qnam pleruinque salus abjicit, infirmilatis memo-
ria d reformal, ut aninius, qui extra se in elatione Kedemplor nostcr snscepit iiiorieni, ne mori liinere-
tliiciinr cui sit cnditioni siibuiuts ex percussa quimi mus. Osieiidil resiirreciipnem, ut nos resurgere
sustinei carne nicinorelur. Pleruinque caro per ino- C posse coiifidaiinis. Uiide et cgmdem mortem nou
lesiias larda llagello suo menti Deum indical, quetn piusquqm liiiliiiiiiaiii csse vnluil, ne si iii illo
t)!cn.si;."-aCiiini |:r-viida]5 nn:.\yjilelui, tia tu iw%h>->re=Ji!reeiio diffcireuir, iu (lubis oumimodo de.s]«!f3-
taiem spnitiis prolicere ln boe inundo rupieniis, retur. JNosper niortem caruis usque ad finein niundi
vclut iier tendeniis impediat, donec ci invisihileni reinaneinus iu pulvere; Chrisius autem die lertia
ab aridilale ronrlis viruil, et diviniiaiis suse nobis
qui sibi obviat iunntescat. Admonendi suut a^gri, ut
considerenl quanii sit muneiis molestia coiporalis, poientiam ja ipsa imiovatione susecarnis ostendit.
quae et admissa peccala diluit, et ea quse pplerant Exulam carne aiiimam nequaquain jam visus hoininis
adinitii coinpescii. quaer-umptaab exlerioribus plagis aspicil, quia pnst moriein non liberat, qttem ante
concussnenu-iiii pcenilentiacvulnera infligit. In Pro- moriem gralia ad vpniam non rcfpr|iiat (Moral. vm,
verbiis Salomonis scripium esl: Livor vulneris abs- c. 15, n. 50). Reatus David ait : E$iqit spiritus
tergil mala, ei plagm in secretioribus ventris ( Prov. eorum, et reverletur in lerrain suam (Psql. CXLV,i).
xx, 20). Mala enini livor vulueris absiergit, quia Tunc spiiitus pi r cogiiilioneiii reatus sui ad lerram
flagfllorum dolor vel cogitatas vel p rpetralas nequi- consterniiur, ciim caro, quaiii vitam suam credit,
lias diluil. Cum exlerius percuiiinur, ad pcccalorum , redire ad pulverem urgeiur. Panlulum in prcesenli
noslroruiii memoi-ianvtaciti affl ctii]iie revocamur, vita roboraius est boino, quia bie vivendi yires ad
aute oculos noslros cuncia quse a nobis sunt male niodiciiin accepii, ut in perpeluum transeai, ubi
gesta reducimu?, et per boc quod foras paiimur cjus viiam termiiius non cuiiclu.dat(Moral. lib. xn,
magis intus quod fecimus dolemus. Unde lit ut inter c.19, n. 24). Sed iu liac brovitiiie, ubi roboraius est,
aperta vufnera corporis amplius nos abluat pfaga colligit unde in peipciuiliile inveniat, vel ul scmper
secreta veulris , quia sanal nequllins pravi operis gaudeat, vel ul sutcepta supplicia nori eviidat. Iti
occullum ytilnus dolorjs. Admonendi sunt oegri.qua- Jibro beali Job scriptum est : Immulabis faciem
lenus palientiie viriulem servent, ut incessanler ejus, et cmittescum (Job xiv, 20; Moral. tib. xii, c.
quauta Redempior ab his quos creaverat peiiulit 20, n. 25). Facies hominis immulalur, cum ejus
mala considerent. Cur iiaque asperum crediiur ut a species morie atleriiur. Emillitur vero, quia ab his
Deo bomo loleret flagella pro nialis, si lanta Deus quavvolens tenuit, iransire ad selerna cogitur nolens.
ab houiinibus perluiit mala pro bonis? Aul quis sana Dumque ad illa perducitur, haec quoediu cogiiata
"Ed., quo. c Ed., qum erge.
1 Ed., cr.ruales(i:ios d Ed., iiifiriniiwismemorism.
Bll TAIONIS C&SARAUGUSTANl EPiSCOPI 915
tenuit, quatitef sese habilura sini, relicta nescit. A j quisque vir sanctus ad regnuni non potest nisi
Sicut hi qui adliuc viventes simi, morliiornm animsc inlerposila nvorte transire. El idcirco cnnfiilendo
quo loco habeaiitur ignorant, Ua mortui viia in qnasi ambigit, el qttasi ambigendo conlidit, et
carne viveiiliuni posl cos qunliler disponaiur ne- gaudens meiuii, et iiietuens gaudel, quia scil. qtiod
seiuni, quia et viia spnilus longe est a viia carnis, et ad braviuin quielis non perveniei, nisi hoc quod
sicut corporca afque incorporea divprsa snni generc, interjacel cum Jabore Iranscendat. Cnm inorhos a
ita etiain disfincia cognitione (lbid., c. 21, n. 26). corpore nosiro rejiellere cupimus, trisies quidein
Quod l-ameiide aniinabus sanctis scntiendum non amarunv purgalionis poculum suuiimus, certi autciii
*ST, quia quse inliis omnipoicnlis Dci clarilalem dc subsequeiiii satule guidoniiis. Quia enini pervc-
viUenl, nullo niodo crcdendum est quia sil foris nire corpus aliler ad salutero non valei, in po-
alifuid quod ignorcnt. Omiiipotcns Dominus ideo lam r libet etiam quod. lacdct. Ctimque amariiudini
latere nos voluit finem nostrum, tit dum incerli inesse vitani animus conspicit, moerore lurbalus
sunius quando moriamur, semper ad mortem parati bilarescit. In libro Satomonis scriptura cst : Si ceci-
invcniri debeamns a (Moral. lib. i, c. 58, n. 45). deril liynuin ad Auslrum, aul ad Aquiloncm, in
Cur igitur quasi de cerio extollilur, cujus vita sub quocunque loco cecideril, ibi eril (Eccle. xi, 5; Moral,
posna interlitudinis tcnetur? Pnulus egregius prse- B ' lib. xn, c. i, n. 5). Ligni namque iioniiiie vir justus
dicator ail : Qui sumus in hoc habilaculo, ingemisci- aut eiiani injiistus expriroilur, sicut per prophelaui
mus gravali, eo quod nolumus exspoliari, scd super- Dorainus dicit : Ego Doininux humiliavi ligtium
vettiri, ut abiorbeatur quod mortaleest a vila (II Cor. subtime (Ezech. xvn, 24). ln die morlis susc justus
V, i ; Moral. lib. xxxi, c. 55, n. 70 ). Ecce et mori ad Ausiruin cadit, peccator ad Aquilouem, quia et
desideral, et tamen carnc exspoliari formidat. Cur justus per fervorem spiriius ad gaudia ducitur, el
linc t quia elsi victoria in perpetuum lsetificat, ipsa pcccaior cunv nposlala angclo, 'qui dixit : Sedebo in
nihilomimis ad prscsens morlis b poena perturbat. monie lestamenliin lateribut Aquilonis (Isai. xiv ,15),
Et quaravis vincat amor subsequentis muneris, in frigido suo corde reprobalur. Lignum in quocunque
tangit lamcn non siue moerore animum pulsus dolo- loco ceciderit, sive ad Austrum, sive ad Aquilonem,
ris. Sicut enim vir fortis, cum vicino jam bclli cer- ibi erit, quia cum bumani casus lenvpore, sive
taroine armis accingiltir, palpilat ct festinat, tremit sanctus, seu maligitus spiritus egredienlem animam
et sscvit,, quasi pavere per pallorem cernitur, sed clausira carnis acceperil, in aeiernum secuin sine ulla
per iram vebemenier urgelur : ila vir sanctus, cum permiilatione rctinebil. Ut nec exaliaia ad judicium 11
passioni morlis propinquare se conspifeil, a naluroe proruat, nec roersa scternis suppliciis , ultra ad
«use infirniitate conculilur, ct spei suse soliditate ^ remedium ereptionis ascendat (Moral. lib. vm, c.
roboralur. De vicina quidem morte trepidat, ct 15, n. 50).
tarocn, quod moriehdo yerius vivai, cxsultut. Unus-
* Ed., inveniamur. c Ed.,in potu.
1 Deest morlis in Ed. . d Ed., supplicium.

LIBER QUARTUS.
CAPUT PRIMUM. Quod maledictionis ulique riixerunt sludio, non
Dequadriparlila quatilate loculionis. orationis voto. Vcl sicut Caiphas ail : Expedit unum
Omne quod diciiur, quadripaniia potest qualitate mori pro populo, ut non lola gens pereat (Joan. xi,
distingui: si aut roala male, aut bona bche, aul mala 50). Boniim qiiippe, sed non bene loculus esi, quia
bene, bonaquemale dicantur (Moral. lib. xxii, c. 1, dum crudetilaiem nccis appetiii, redemptonis graiiam
n. 15). Male enini malum dicitur, curo res pcrvcrsa ID proplietavit.
suariftlur, sicul seripiiiiii est: Bencdic Deo, ci morere CAPUT II.
(Job. li, 9). Denfebonmn dicitur, cum rccle recia De diviniis judiciis.
prsedicanlur. Sicut Joannes ait: Agite pceniteniiam, Cum valde occulta sini divina judicia, quibus in
appropinquavil enim regnum cmlorum (Mallk. iu, 2). liac vita nonniiiiquain bonis raale sit, malis bene,
Maliiin bene dicilur, qiianclo per cs dicenlis idcirco lunc occultiora sunl, cunv et bonis hic bcne est, et
vitiuin exprimitur, m rcpiobeiur, sicut Paulus ait: malis male (Moral. lib. v, c. 1, n. 1). Nam cum
Feminm eorutn iiitmulaveruitlniittirnlemiisum in eum bonis male est, raalis bene, hoc foilasse depreheh-
qui esl conira naturam (Rom. i, 26). Quo vidclicet ditur, quia el boni si qua deliquerunt, hic recijiiunt,
loco exsecwnda quoque virorum facinora subd.dil, ut abxterna plenius dainiialione libereiitur, einiali
sed honeste inlionesta narravit, ut mullos ad ho- bonn, qusc pro liac vita faciuni, hic inveiiiunt, ul ad
nestaiis formam inhonesla narrando rcvocaret. Male sola in posicrura toriiieivta perlrahaniur. Uude et
bor.uni dicilur, cuin recinni aliquid reclo sludio uon ardenii in inferno diviti dicilur : Memctuo, fili, quia
prcferiur, sicut illiiminato cseco Phafisxi dixisse receplsli bona in vita tua, et Lazarus simililer inala
perhibentur : Tif sis discipulus ejus (Joan, ix, 28). (Luc, xvi, 25). Cum bonis in prsesens speculumbene
913 SENTENTIARUMLIB. IV. 914
est, et malis male, incerlum valde lit nirum boni A rum judicia considerans, ait: 0 altiludo diviliarum
idfcircoborra accipiant, ut provocati ad aJiqnid melius sapientim et scienlim Dei, quam incompreliensibiiia
crascint; an justo latentiquc judicio hic suorura sttnt jttdicia ejus, et invesligabilesviw ejus (Rqm. xi,
operum remuneraiionem recipiant, ut a prsemiis vitae 55; Meral. lib. xxvm, c. 4, n. 15)! Cum secreia Dei
scqiientis inanescant. Ut ulrum malos idcirco adversa judicia de repulsione Judaeorum et gentium voca-
feriant, Ul ab scternis suppliciis'corrigentia defen- tione discuterel, atque nd ea pervenire non posset,
dtint; an hinc eorum poena incipial, ul qtiandoque rectum valde responsum dcdii, qui Deo se in ipsa
coraplenda eos ad ultiina geheiinae lormenia perdu- ignoranlia scienler inclinavit. Quanlalibet quisque
cat. Quia inler divina judicia gravi inceriimdinis virtute proliciat, qualibet sciemia excreseal, pene-
suse caligine huraana mens premiiur, sancli viri, trare non snfficit, quo nos conditor moderanvine
cum sibi suppelere prospcra liujus mundi conspi- judiciorum regit.
ciunt, pavida suspicione lurbanlnr. Timent enim, GAPUT 111.
ne hic laboruin suorum friictus recipiani, liment De kis qui in peccatis labuntur, quod post ruinam
* quod divina justitia latens in eis vulnus aspiciat, surgere queant.
et exlerioribus eos muneribus cumulans, ab inlimis Peccala carnis experti, saliim post naufragium
repellat. Undc perPsalmislamdicilur: Palpebrm ejus B mare metuant, et perdiiionis suse discriroina vel
interroganl filios hominum (Psal. x, 5; lib. n in cognila perborrescant, ne qni pie post perpelrata
Ezech., komil. 5, n. 6). Palpebrse quippe Dei judicia mala servaii sunt, bscc improbe repetendo morian-
stint ipsius, quse aliquid' nobis claudunt, aliquid lur (Reg. Past. part. m, c. 28). Peccanli animse, et
aperiunt. Aperiendo namque nos interrogant, si in- nunquam a peccalo desinenli dicitur : Frons mulie-
telligendo non cxtollimur. Claudendo nos inlerro- ris merelricis facia est libi, noluisli erubeteere (Jerem,
gant, si non despicimus quseinlelligere non valemus. lii, 5), Adnionendi itaque sunl lapsi, ut studeant,
Palpebris aperlis cernimus, clausis nil videmus qiiatemis si accepta .naturse bona inlcgra servare
(Morai. lib. xxvm, c. i, n. 15). Quid ergo, quid per noluerunt, saliinvscissa resarciant. Quid dicturi sunt
palpebrns Dei, nisi, ut paulo superius diclum est, peccala carnis experii, si, aliis in imegritate slanli-
cjus judicia accipimus? Qtisejuxia aliquid claudun- bus, ipsi nec pnst darana rcsipisciiiil? Quid dicturi
tur liominibus, ct juxla aliquid rescranltir. Super- sunl, si cimi niiilii et alios sccum ad regnum defe-
jecto ignorantise nostrse velamine iiicomproheitsibi- runt, iii exspectanii Domino nec seraclipsos redu-
lilas divini judicii humansc mcnlis oculo nullatenus cunt? Diccnduin est lapsis, ut prscieriia admissa
pcnetralur, sicut scriplum cst : Judicia Dei velut considerent, aique immineulia deviicnt. Quatenus
tbyssus multa*(Psal. xxxv, 7; Moral. lib.xxtx, c. 50, transactas culpas ad mcmoriam revocent, et pollui
n. 57). Nemo judicia divina perscruiari appetat, cur in futuris erubescant. Per Ezcchielein proplietam
cum alius repellilur, alius eligatur; vel cttr cum de filiabus Judacsedicilur: Fornicatm sunt in/Egypto
alius eligitur, alius repcllatur, quia atlesianle Paulo in adolescentia sua d; ibi subacta sunl ubera eorum, et
didicimus : Inscrulabilia sunt judicia ejus, el invesli- (ractw sunt mamma; puberlatis earum (Ezech. xxui,
gabiles vim ejus (Rom. xi, 55; Moral. tib. ix, c. 15, 5). In ^igypto quippe ubera siibiguntiir, cum turpi
n.22). Divinorunifacla judiciortinvsemper indiscussa hujus muiidi desidcrio bumaiisc nventis voluntas sub-
veueranda sunt, quia injusia esse nequaquain pos- sternitur. In ^Egypio pubertaiis manimse frangun-
sunt. Raiioncm quippc de oceullo ejus consilio qttse- lur, quando naturales scnsus adhuc in semetipsis
rere, nibil est aliud quam conira ejus coiisilium su- integri pulsantis coiicupiscentisc corruptione vitian-
perbire. Cum judiciorum Dei causa non dcprehenv tur. Admoneudi suni pcccata carnis experti, ut
dilur, resiat ut sub factis illius cum lnnnilitaie vigilami cura conspiciant post delicia nobis ad sa
tacealur, quia neqiiaquanv siiffieit sensus carnis, ut redeuiitibus Deus quania benevoleniia sinum snse
secreta penelrel majeslalis. Arl semeiipsam liumana pieia'is expandat. Per Jeremiam prophetam Dominus
mens redeat, el quod de divinis judiciis apprehcu- r» dieit : Si dimiseril vtr nxorem suam, el illa recedens
derenon valel, non requirat, ne si divinse irac causa duxerit virum aliwn.nunquidievertelurad illam ultra?
[disctitilur amptius discussa c] provocetur, et qiiaai Nunquid non pollttta el conlaminala eril mulieritla?
placare huinilitas poteral, inexsuiiguibiliicr supcrbia Tu autem foriitcala es cum amntoribus muftis ; tamen
accendat. Per aposlolum Paulum dicitnr : 0 homo, reverlerz ad me, dicit Dominus (lerem. m, 1). Ecce
tu quises, qui respondcasDeo (Rom. \x, 20; Moral. IX, de foriiicala et relicia muliere arguiitenmm justidae
c, 14, ii. 21)? Semelipsum homo consider.ms lacct, pracponiiur e; et lamen nobis post lapsum redeuuti-
ct divina judicia discuiere metuii, qui esse se pul- bus non justitia, sed pielas exbibeiur. Ilinc utique
verem agnoscit. Respondere Deo non posse conviii- colligamus, si nobis delinqueiiiibus lanta pielate
cilur, qtii homo ivoininatur. Quia pcr hoc quod de parcitur, a nobis nec post delicium redeuntibus
bumo sumptus est, judicia superna discutere dignus quania iniprobiiate peccatur. Aut quse ab itlo erit
non est. Idem pracdicalor egregius, occulta divino- improbis venia, qui non cessal voc-are posl culpam.
a Ed., timentne quod, d Ed., tn JZgypto, in adoleseenlia sua fornicatat
>>Ed., judicia lua abyssut inutta. sunt,
c Ed. : Ve.rbahsec nostro Cod. desunt ob librarii, 0 Ed., proponilur.
ul pulo, osciiantiam.
fliS TAIONIS C/ESARAUGUSTANlEftSCOPI 916
Isaias propbfetadicit: Erunt oculi ttii videntes prw- JA mundilia conditintur. VirltlS discretiohis uhuhiqtierh-
teplorem 'itinii, d aures tuceaudieni Verbuinposl ter- que nosifum dPfceiit cjtiiilis apiid sft esse debeat,
gum moneniis (Isni. xxx, 20). Quasi enim coram cum exleriofa bona nbn Shllitii Deo pef oblaiiotiii
posiliis Deo quisqiie vcfba mOiiiiioiiisejhs pfcrcipif, Votiiiii,sed eiiaiii proxirnis Siibhiihistrat. A discof-
etim priusquain peccata perpeifet, vnluntaiis ejus daniibus accipere rioh viilt Douriniis sacfiflciuiii, lio-
pr'se'cep'1»cogiioscii. Adlmc enlni aitle ejiis faciein Iucausluiii suscipefe recusat. Hiiic efgo perpehdi
siare csi, heeiliini eimi peccahflo coniciriiicre. Cfira ilebei (piaiiltihi sil. (naliini diseofiliih. pfopi-efqhod
vero, dfereliclobono iiinoeeniiaB,ihiquiialem eligcns et illiid abjicilur, pef qliPd ciilpa laxathr (Lb. i in
nppeiii, ifeigajiuii in ejus firichi ininit. Oinnipolfens Ezech., honiil. 8, tti 9). lh librn Ecclesia-lico scri-
Deiis, quasi post vefguin nos siihseqiiens mohei, piiuii cst : Qui bfferl saciijictUinex sUbsiaiitiupdupe-
qnia eiiam post cutpam ad se n-dire persnailei. ris, qnasi fjni viclhiiot filiitm ih conspectiipniris stii
Aversnm revocat, connnissa nori rcspicii, revcrlenti (Eccti. xxxiv, 24; Rpg. Past. part. iii, c. 21). Qiiid
simiin pietaiiis expimdil, Vocefiv ergo pnsl fergiiiii nanique esse inlolefiibilins j-otest quam mors filii
ivioncnlis aiidiran.s, si post peecatii humili el con- anieocnlos paifis? Moc ilaque sacfificium quaiita ifa
trilo cnfde rev.ertimur. Debemns igiiur pieiaiem vo- aspiciaiur osifendiihf, quod oibati patris doldfi com-
caniis erulsescero, si jusiitiam mtlumus lormidare, 'B paranifi Aliud esl pfo peceaiis miseficofdiaih faccfe,
quia tanlo graviori improbitale coiileninilur, quanto alind pro miseri,*ofdiafaeierida peccare. Qtiic jam
cl conleinpiirs atlhttc vocarc non dedignatur. Pcr nec miseficofdia riiincupari poiest, quia non ad diil-
Jccmiam .• prophetam Dominus dicii : Et venies cem friicititn proficii, qhse pef vifus pestifefie radicis
nsque ad Bqbtjlonem, ibi tiberabem (Micit. iv, 10; amarescit. Iinpfoborhm liohiinum sacrilicia per pro-
Ltb. l.in Ezech., Itomit. 10,«. 22). Babylon quijipe phfetam Doihinus ffepfiibat, dicens : Ego Dominns
confusio inlerpfelaiur. Sicpe enim qnis postquani in diligensjudieiulh, el odio haberis iapihdm tti kolo-
confusione vitiorum ceciderit, erubescens mala quae causto (ltai. LXI, 8); Plcfique elenim indigcntibus
perpeiravit, ad pcenitentiam redit, seque a suis subtialihht qtice Deo laigiuntur. Sed quanla eOs
lapsibus bene vivendo erigit. Quid ergo iste nisi aiiimadvefsioiiefeiiiiat Dominus demonstfat, dicehs:
usque ad Bahylonem venit, et ibi liberatus est? Hotlim impidfurh abominabiles, qum Offeruntur ex
Konnunquam quisque erubescens mala quae fecit, sceiere(Prov. xxi; 27). PJerumque homines pessirai
sc contra sc erigit, et bene operando ad slatum quanta per oblhtionfemDeo tribuant pensant, quanla
rcciiiudinis reijil. Jn Babylone iiaque liberatus est, autem rapiahl Considfefafcdissimulant; qnasi mer-
qiii per divinam graiiam ostendiiur eiinin de eOnfu- cedem epefum hhmeraht H perpendeie scelerum
sione salvatus. Propheia ergo ad traiismigratioiierh culpas leciisant.
loquitiir, cum ilJos increpat qui a sfatti fectitudinis CAPUT V.
ad cfroris vilia in transmigratione b ceciderunt. De quihqiie sensibttscbrporit.
CAPUT iv; Pfenenulluriiiatct quod quihqufe sfensuS corporis
De muneribus, vel obiatioriibvs,Deo offerendis. noslfl, videlicet visus, auditus, gustus, odoratus et
Ab omnipplenie Deo ronnus ex manu non accipi- tactns, iri omne quod senliunt atuue discernunt vir-
lur qnod corde obligato in mnlilia profertur. Mun- thtem diSCfeiioniset SensuS a cerebro tialiiiiii (Mo-
dari ctenim debct prius aiiirnus qtii munus olferre ral. I. xi, c. '6, it. 8). Et curn iiniis sit judex seriSus
vult Deo, quia omne quod daltir Deo,ex daniis meiite cercbri, qui ihtfinseciis pfaesidet, pef ihealus la-
pensalur. Omnis maliiise nfacula ab inleriore nostro men pfopfios seriStisqulnqtie discernit. Deus oni-
Jiomine cogilationis imtnutaiione tergenda est, quia nipotehs in genefe lium.-ino miraliili disposilione
iram judicis placare nescit oblatio, nisi ex mundiiia operaius esl, ul hfeque-Oculusaudiat, neqiifeauris vi-
placeat olTercnlis (Moral. lib. xx\\,c, 14, n. 27, 28). deai, neque os olfaclat, heque naris gustet, neqtie
In HbroGenesis seriptum est: Respexil Dominus ad manus odorentuf. Et cutn uiio sehsu cerebri omnia
Abei el ad munera ejus; ad Cain autem et ad munera T\ ] disponatittir, quilibet lairieu liorutii sensus aliud
illiut non retpexit (Gen. IV, i, 5). Neque enim sa- facefe hOn poiest, pf*ler id quod ex dispositione
crum eloquiuin tlicit : Respexit ad munera Abel, et conililbris accepil. Ex istis sensibus COrporalibuset
ad Cain niunera non respexii; scd prius ait quia exierioribus interioia et spiriiiialin colligendasunt,
respexit ad Abel, et deinde subjunxii, et ad mu- ut per id quod in nobis publicum esl transire de-
nera ejut. Et rursiim dicit quia non respexit ad beamus ad secrctum qiiod in hobiS Cst et nosmet-
Cain, et deinde subdidit, nec ad munera ejus. Ex ipsos lalet. Sicut in EvangeliP pcr quinque talfenla
daniis namqtic corde id quod daiur accipitur. ld- quitique sensuum, id-est, exieflorum, scientia ex-
circo non Abel ex muneribus, sed ex Abel mu- piimimr (Mulih. xxv, 15; Lib.tin Evang., liomil.
nera oblata placuerunl. Pritis namque ad eum 9, n. 1). Duobusvcro intelleclus el operaiio demon-
lcgilur Dominum respexisse, qtiidabal, qunm ad illa stratur. Uniiis auiem tnlenti nomine inlellectus tan-
qiisc dabai. Ul audito scilicet narrationis hujus ordi- tutnmodo designattir. In quinque corporis sensibus
nc discamus quia exteriora munera ex iriierna cordis uiiusquisque subsisiit. Geminattts autenl quinarius
a Etl., per alium prophetam. Et rfevera non ex esliibittim suinptiiin fest.
Jeremia, sed ex Mich., icstiiiioniuni a Giegorio h Ld., transmigrando.
 <M7 SENTENTIARUMLIB. IV. 918
detiafiimi perflcit(£#i&.i in Evang., horiiU. 12, n. 1). A c. 8, n. 15). Nam unde alium largiri quid conspicit,
Et qiiia ex utroque sexu fidelium inulliludo colli- inde aliuiii in discfirdiopflamma succendit. Et cum
gitur, sahcta EcClesia decein virginibus similis de- hunc respicilmisereri, illi persuadet irasci, tn dum
tiiinti:iiur. Ad custodiendam cordis miinditiam ex- boniun quasi non conimtiniier factum insiimai, con-
"
leiiorum serisuum nobis disciplina servanda est (Mb- cordes animos a hono graiise comiuiinis abscindat.
ial. lib. xxi, c. 2, n. i). Nam quantatibet viftute Plerumque justorum mentes antiqnus liosiis, cum
inetis polleat, quanlalibet gravitate vigcat, carnales ad mala snadendo non valet frangere, bonis salagit
tatnen senstts puerile quiddam exlerius prsascribuht. actibns inier eas mala serainire. Sed sancti viri has
Et nisi inlefioris gravitalis pondere ct quasi juve- ejus insidias tanlo celerius vincunt, quanto et snb-
nili quodam vigore frenentur, ad fluxa quscque et tilius deprehendunl. Quidani Corinlhius, dum incesti
ievia mentem enervem trahnnt. Per visnm plerum- facinus perpetrasset, eum doctor egregius in camis
que frequenter in culpam labimur, si incaule quod inieriium ad satisfactionem poenitentise Satansc ira-
non licet aspiciamus. Et cttm sit invisibilis anima, didit, et in diem Domiui salvum ejns spiritum reser-
neqiiaquam corporearum rerum deleciaiionetangitur, vavit (/ Cor. v, 5). Magna quippe arle magisterii ipsi
nisi quod inhserens corpori, quasi qusedam egre- est tradiius coaclus in poeham, cui sponte cst sub-
diciidi fofamiiia ejusdem cofporis sensus habet. Jere- slratus in culpa, ut qui aucior fuerat ad viiium ne-
mias pfoplieta, de corporis sensibus narrans, ait: quitiae, ipse flagellura fieret disciplinae. Aniiquus
Ascenditmors per fenestras nostras, ingressa est do- hoslis a sinceritale divinae innoceniiae, maliii;e suae
jiiosnostras (Jerem. \x, 21). Mors quippe per lene- succensus face, discprdat, sed ab ejus judicip eiiam
stfas ascendit, et domos ingreditur, cura per scnsus discordando non discrepat (Moral. lib. xxxin, c. \i,
corporis concupisceiiliaveniens habilaculum menlis H, 28). Hpstis humani generis virps jusios semper
irriimpit. Per Isaiam prOpbetam de juslis dicitur : arie malevola lenlare appeiii, sed tainen hoc Domi-
Qui sunl ki qui ul nubes volant, ei qttasi columbmad niis pro eorum prolralioiiG,yei misericord.iter lieri,
fenestrassuas (Isai. LX,8) ? Jusii namque volare pl vel jusie, perinitiii. Piaboli lenjatoris licentitip&CUiiii
nubes dicti sunt, quia a lerrenis coniagiis sublevan- Dei vocatur, in qua et desiderium letitatafis aghur,
tur, el quasi columbse ad fenesiras suas sunt, quia et tamen per cara mirp modp volunias jusli dispen-
per sensus corporis exieriora quseque iiileniioiie non satoris impletur. Erudiendps electos suos Dominus
respiciunl rapactiatis, eosque foras non rapit con- ssepe lenlatori subjicit, sjcut post paradisi clausira,
cupiscenlia carnalis. Sancius Job, qui acceptis cor- post lertii cceli spcreta, ne revelationum magniiudine
poris sensibus, velut subjectis minisiris, quidam < £ Paulus extolli poluisset, ei Saiame angblus daius
ccquissimusjudexproeest,culpas conspicit, anleqtiara est (// Cpr. xH, 7). Sed hac ipsa teniatione dispo-
veniant, et velut insidianti morti a fenestras spi nitur, ufqui elaii perire polerant, liuntiiiaii %perdi-
corporis claudit, clicens: Pepigi fmdus cun\ octilis (jone serventur. gecrclo dispensationis ordine unde
mcis, ut ne cogitaremquidem de virgine (Job. xxxt, saevire perm.illitur iniquiias diaboli, inde pie pferfici-
1). Cum sil invisibilis aniiiia, nequaqpam corporea- tur benigniias D«i. Hihc Paultts ait.: PropHr quod
rum rerum deleciatione langilur, nisi quod inhserens ter Doininumrogavi, ut discederel (t me; eldiitit milii:
corpnri, quasi.quaedamegrediendi foraiiiina ejusdem Sufficil libi gratiq tnea, nam virtus in infimulate pei-
COrporissensus habet. Quinque corporis sensus, vi- ficilur (lliid., lib, u in Evang,, lioin. 27, n. 6). Np-
sus scilicet, audilus, gusius, odoratus et tactus, roen FiliiJestis csi, Jcstis anleni Salvator, vcl eiiara
qtiasi qusedam viaementis sunt qiiibus foras venial, salutaris, dieiiur. Illo ergo iu npinine Satvatoris pe-
el ea que exlra ejus sunt substantiam concupiscat. lit, qui illud quod acl veratn salulem perlinct petit.
Per hos etenira corporis sensus quasi per fenesiras Ilinc esi qupd Paulus aposiplus non exaudilur, quia
qnasdam exteriora quaeque anima respicit, respi- s.iliberarelur a tenlatiohCi feiuon prQderat ad stilu-
ciens coneupiscii. Quisquis per has corporis fene- tem, 0 Paule, in ccelojain Jesum consnicis, iq pata»
siras incaute exterius rcspicit, plerumque in delecta-1D disum duceris, secrcta Dei yerba coguoscis,et adjiuc
tionem peccali, etiam nolens, cadil; atque obligalus a SaianseangeJolen|aris ? UfldQsic fortig, tit «d £<%*
desideriis, incipit velle quod nohiit. Prseceps anima Ies(ia rapiaris ? Unde sic infiriniis, tjt in terra lipniir
dum ante non providet, ne incaute videat qupd con- nem fugias, ci aiibiic a Saiapic pnge|o adversa (tile-
cupiscat, cscca post iucipit desiderare quod vidit. ref ? Quia ipse qtii te stibleval, rursutn te SubliliS"
Undeet prophetseraens, qusc suhlevata ssepe mysfe- sima iiieiisura nitideralur, utet iu niiraculia tqis np-
riis internis inlererat,quia alienam conjugem incaitle bis pncdices virlulem Dei, et rursuiu iji timpre tuo
vidit, nbiencbrata poslmodum sjbiract illiciie con- remiuisci nos facias infirniiialis nosirse (Meral, libi
junxil (II. Reg. xi, 2). xix, c. 6, n. 15). Qu<avlamen infirmitas ne ip despe-
CAPUT VI. raticnem nos pei trahat, et|ii( pulsal, dnni de inlir-
De Salancetentamentis,vel fallaciis dmmonum. miiate tua Domintnn rogares, quia auriitus non es,
Anliquus bosiis bonorum vias lanta insidians ai le nobis quoque locutus es quid audisii : Sufficit libi
circumvolat, ul per ea quseab eis bene gesia cogno- graliamea; natn vtrlutin ittfirmitateperficilur (fbid,,
verit ad malitiam aditum qu.crat (Moral. lib. xxxm, n. 12). Aperla ergo voce Dei ostenditur quia cusio»
0 Ed., insidianti hotli. Germ. tamen et Corb. Germ, liabent etiam insidianit mortt.
919 TAIONIS C^ESARAUGUSTANI EPISCOPI 929
est virtulis infirmitas corporis. Tunc inierius cusio- A quando namque somnia ventris plenitudine yel iua-
dimur, cum dispensaiione Dei lolerabililer tentamur . nitntc, aliquaiiflovero illusione, aliquando cogila-
exterius, aliquandoviiiis, aliquando pressuris; nam tione simul et illusione, aliquando revelalione, ali-
eis quoquc qnos viros novimus fuisse virliilumtenla- quando aulem cogilationesimul et revelatione gene-
liones atqtie ccrtamina non defuere vitiorum. Duo rantur. Sed duo quse prima diximus omnes experi-
sunt genera tentationum.Unum quod in mente eliam mcnto cognoscimus ; subjuncta autem quainor in
jusii honiinisper repenlinum eventum agitur, qua- sacrsc Scriplursc paginis inveiiimus. Somnia elenim
tenus sic subito lenlclur, ut hunc inopinato provcntu nisi plerumque ab occulto hosie per illusioiiem fie-
concutiat, cl prosternai, casnmqiie suum non nisi rent, ncquaquam hoc vir sapiens indicaret, dicens :
pdstquam cecidferiivideat. Aliud vero quod paulatim Multot errare fecerunt tomnia, el illusionct vanm
venitin mentem, et resistentcm animam lenibus (Eccli. xxxiv, 7). Vel cerle : Non angurabimini,nee
suggcstionibusinficit, et ohines in eo vires juslilise observabisissomnia (Lev.xix, 26). Quibtis profeclo
non nimieiaie sua, sed assiduiiate consumit (Moral. verbis cujits sint detesialionisostcndiiur quseauguriis
lib. xii, c. 18, n. 24). Est lentaiio, quac jusios ple- conjunguntur. Riirsuni nisi aliquando ex cogitatione
•
rumque subila inyasione proslernit, sicut scriptum simul etillusione procedercnt, Salomon miiiinie di-
est: Jlfonscodcn»defluil, el saxum Iransferlurde loco « xisset: Mullas curas scquunlur somnia (Eccte. v, 2).
suo(Job xiv,18);id esl, mens sancta, cujus locbjusti- Nisi aliquando somnia ex myslerio revelationisori-
lia fuerat, impulsu subito transfertur ad culpam.Alia rfentur, Joseph prseferendum se fralribus per som-
cstlentalio quse sese cordi bominis leniler inlundil, nium non videret (Gen. xxxvii, 7); ncc Mariaespon-
omnemqueduriliam fortitudiniscorrumpit alque con- sum, ut ablato puero in iEgyptum fugerel, per som-
snmit, siciit in libro Job scriptnm est: Lapidet ex- niumVerilas admoneret (Matlh. n, 15, 14). Rursum
cavantaqum(lbid., 9), quia videlicetduriliam menlis nisi aliqnando somnia cogilalione simul elrevelatio-
absorbent assidua ct mollia blandimenla libidinis, et ne procedereni, nequaquam Daniel propheta Nabu-
lentum atque subtile vilium corrumpitdurum et forle cbodonosor visionem disserens, a radice cogiialio-
proposilum mentis. Cum (enlationem Dominusjusto nis inclioasset, dicens : Tu, rex, cogilare cmpitti in
judicio cjus menti, quistare in alto cernitur, rcpente stratu luo quid etsel futurum posi hcec, el qui revelat
dominari permittit, quasi cadere ac defluereraontem mysteriaosiendeltibi qnmventttrasunt (Dan. n, 29).
facit; el cum voltintasad viiium commuiatur, quasi Et paulo post : Videbas, et ecce quasi siatua una
ad locum aliura saxum transferlur. Cum Deus omni- graridit, tlalua illa magna, et tlatura sublimisttabal
potens teniaiionem lcntara alque subiilem, sed ta- ., contra te (lbid,, 31), et csetcra. Daniel iiaqtie dum
meii assiduam, eorum qui esse fortes creduntur prse- somnium adimplendunt rcverenter insiniiat, et ex
valere mcniibus sinil, quasi lapides excavant aquae, qua orlum sit cogilationc rnanifestat, patenter osien-
et alluvione paulaiim terra consuinilur, q'uia nirai- ditur quia hoc plerumque ex .cogiiatione siirinl et
rum suggestione lfenisubacia meniis durilia inolli- revelatione generetur. Cum somnia tot rerum quali-
tur. Projecta de superioribusdsemoniain hocmundo tatibus aliernent, lanlo eis credi difficilius debet,
dum menies buroiliter Deo adhavreniiom refugiunt, quanto ct ex qup impulsu venianl facilius non elucet
pravis stiperborum operibus delectantur. Et velut (Dial. lib. iv, c. 48). Sancti viri iuter illusiones at-
bestisein herbis ludunt, cum reprobi spiriius bumit- que revelationes, ipsas visipnum voces, aut imagi-
na corda ad illicilas cogitaliones pertrahunt (Moral. nes, quodam inlimo sapore discernunt, ut sciant vel
lib. xxxu, c. 2, n. i). An non immundis spiritibus lu- quid a bonospiriiu percipianl, vel quid ab illusore
dere, esi mentcs hominum nd Dei imaginemconditas patiantur. Si crga somnia roens caiua non fuerit, per
modo ficia promissionedecipere, roodovaciiisterro- deceptorem spiritum roullis se vanitatibus immergit,
ribus irridere, roodo eis (ransitoria gaudia quasi qui nonnunquam solet multa vera prsedicere, ut ad
mansura imprimere, modo roansuras poenas quasi exlremum valeat animaro ex una aliqua falsiiate la-
transilorias levigare ? Harurn procu) dubio besliarum -t\ queare. Sscpemalignns spirilus his qUos amore vitse
illusionem pertimuerat iste, qtii dicebat: Dettsmeus,' prsesentisvigilanles inspicit'a, prospera etiaro dor-
in te confido,nqn erubeseam;neque irrideanl me ini- mientibus promitlil; et quos formidare adversa con-
tnici mei (Ptal. xxiv, 2). Pcr Jeremiam prophetara siderat, cis hsec durius soronii imaginibusiiilenlat,
Dominhs dicit: Viderunt eam hotiet, et deritcrunt quaienus indiscretam mentero diversa qnalitaie af-
tabbata ejut (Thren. i, 7; lib. l in Ezech., ItomU.12, ficial, camque aut spe sublevans, aut deprimens ti-
n. 19). Ilostes quippe sabbala deriserunt, quando more, confundal (Moral. vni, c, 24, n. 45). Saspe
nialigni spiritus oliosx mcnti pravas cogita.tiones antiquus liostis etiam sanclorum corda aflicere som-
injiciunt, ut cl si quiescit ab opere, non quiescat a niis nitilur, ul ab intenlione cfigitationis solida ad
malorum operum delectalione, terapus saltcnvmomentumquederiventur, quanquam
CAPUT VII. ipsi proiinus aiiimuraab illusionis imaginatione dis-
Quot sunt tenlamenta somniorum. cuiiant. Scd hosiis insidians qtio eos vigilanles mi-
Sciendumest quod sex modis tangunt animam nime supcrat, eo dormientes gravius impugnat. Hu-
imagines somniorum (Moral. lib. viu, -1,n. 44). Ali- mani generis hostero maligneagere etiam per somnia
* Et., intereipit.
 fj2{ SENTENTIARUMLIB. IV. m
superna dispensatiobenigne perrniltit, ne in electo- A adulterii simul et homicidii parliceps fiat,d prodere
rumcordibus ipse sallem a passionis prscmio soninas trepidat, ne reatuse perjurii obslringal. Perplexis
vacet. ergo testiculorum nervis ligatns est, qui e, in
CAPUT VIII. quamlibel partern declinet, metuit ne a transgressio-
De iwclurnis illutionibut. nis contagio liber non sit. Aliquando quisque, cun-
Necturnum est somnium lentatio occulta, per cta quse roundi sunt deserens, ac per omnia fran-
quam lenebrosa cogitalione lurpc aliquid corde con- gere proprias voluniatcs qtiscrens, alieno se sub-
cipitur, quod tamen corpore a non explelur (Moral. dere regiraini appetit; sed cum quisibi apud Deum
lib. ix, c. 55, n. 84). Soranio nocturno pollutus pracesse debeat minus caula inquisiiione discernit
egredi extra castra per legem praecipitur (Deut. (Ibid., n. 37). Cui forlasse hic qui sine judicio eligi-
x-xin, 10), quia videlicet dignum est, ul qui im-' lur, cum prseesse jam cceperit, agere quse Dei sunt
mnnda cogilatione polluilur indignum se cuncio- probibel, qux mundi sunt jubet. Pensans ilaqtte
rum fideliumsocictalibus arbiirelur, culpnesuseme- subditus vel quae sii culpa iiiobedientiae,vel quod
rilum anie oculos ponat, el cx bonorum se seslima- contagium ssecularis vitae, et obedire trepidat, et
tione despiciat. Illusione nocturna polluto exlra non ohedire formiclal, ne aut obediens Deum iu suis
caslra cxire esi lurpi impugnalione laboranti sese B pracceptisdeserat, aut rurstim non. obedicus Deuin
ex conlinenlium comparatione despicere. Qui ad ve- in eleclo priore contemnat. Aperle ergo isle pcr in-
speram iavatur aqua, cum, defeclum stium conspi- discretionis suae vitiuro perplexis lesiiculorum Be-
ciens, ad pcenitentise laraenta converlitur, ut (leti- hemoth nervis astringitur, quif aut obieuijerans,
bus diluat omne quod animum occulta inquinatio ant cerle non obtemperans, in culpa transgressio-
accusat. Noclurno pollulus somnio post occasumso- nis ligalur. Sludebat proprias voluntates frangere,
lis aqua lotus ad caslra per legem redire prsecipilur, et curat eas etiam coniempto priore solidare. De-
qttia necesse est ul, defervesccnie tcnlationis ar- crcvit iiiiindiini funditiis relinquere, et ad curas
dore, unusquisque fiduciam iteriim erga socielatem mundi ex aliena voluntaie compelliiur redire. Per-
bonorum sumal. Post lavationem aqnavoccumbenle plexi Beliemoth lesticnlorum nervi sunl, cum sic
sole ad castra revertilur, qui post lamenla poeniten- nos argumenla bosiis illigant, ul culparum nodi, qtio
tiae, frigescenle flamma cogitationis illicitsc, ad ii- quseruntursolvi, durius asiringant. Argumenla nam-
dfeliumroerita praesumendareparatur, ut jam se a que machinalionum diaboti quasi quo laxantur tit
cseteris longc csse non acstimel, qui munduin se per relinquaut, eo-magis inipticaniur ut leneant (Ibid.,
obitum intimi alque illiciti ardoris gaudet. ' n.
5S). Esl quoddam argumenlum quod ad de-
CAPUT IX. struendas Salanse versutias uliliter fit, ut cum riens
De mitllimodisargumentalioriibusSatanm. inier minora et maxima peecala consiringiiur, si
Per argiimenfa pesiifera anliquus hostis callidila- omnino nullus sine pcccato evadendi adiius patet,
lis suse vires erigit, et Jluxa niortaliuuvcorda cor- rainora seinper eligantur, quia et qui murorurn un-
rumpit (Jtforal. xxxn, c. 20, n. 55). Unde vocc Do- dique ambitu, ne fugiat, claudiiur, ibi se in fugam
minica ad beatum Job diciiur : JVemi testiculorum prsecijTilal,ubi brevior murus invenitur.
ejus perplexi sunt (Job XL,12). Tcsicshejus sunt CAPUT X.
suggesiiones prava:, quibus in mentis corrttptione De multimodisvitiis.
fervescit, atque inconstupraia anima iniqui operis Antiqutis liostis tentationis suse vutnere ab omni
prolem gignit. Testicuforum Relicmoth nervkper- parie nos impetil. Saepeenim dum gula reslringitur,
plexi sunt, quia suggestionum illius argumenta ve- ut libido subigatur, inanis gloriae aculeus menlem
hemeniiuS alligantur, ut plerosque ila peccare fa- pulsat (Moral. lib. xin, c. 16. n. 13). Si autem cor-
ciant, qualenus si fortasse peccalum fugere appe- pus abstineiitiae affliclione non atterilur, contra
tant, hoc sinc alio peccali laqueo non evadant, et nicntem libidinis flamma se excitat. Sacpe dunv ser-
culpam faciani, dum vitanl; ac nequaquam se al>D vare parcimoniam niiimur, ad tenaciara labiniur.
iina valeant solvcre, nisi in alia consentiant ligari. Et saepe dum possessa effuse tribuimus, ad avaritiam
Plerumque contingil ut quidam, dum mundi liujtis ducimur, quia rursunv colligere qusorimusquod tri-
amicitias appetii, cuilibet alteri similem sibi vitara buamus. Omnc peccatum hostis quidem callidus
ducenti quod sccrela illius omni silentio conteg.it se suadet, sed nos ejus suasionibus consenliendo assi-
jorejurando constringit; sed is cui juraium est adul- due peccala perpetrando cumulamiis. Plerique dum
lerium perpelrare cognoscitur, ila ut ctiam maiitum viiiorum lurbas vel desideriorum carnaliunv intra se
adnllerse occidore conetur (Moral. XXXII,c. 10, n. cxcilant, prosiralani pede miseras frequenialionis
36). Si« auiem qui jusjiiranduni prsebuit, ad men- menlem calcant (Moral. iv, c. 50, n. 57). Aliusjnri
tem revenitur, cl diversis hinc inde cogitationibus se luxurise subdidit, aique ante raeniis oculos sche-
impuguatur, atque boc silere formidat, ne silendo mata turpium perpetrationum fingit. Et cum effe-
a Ed., corpons opere. d Ed., et prodere.
b Ed., lesticuli. At duo Germ.. Laud. el Vindoc, r Etl., quia.
lugunt quoque tefes. f Ed., quia.
' Ed., ii aulem.
 '
MS TAIONISCiESARAUGtlSTANIEPISCOPI 924
cttis hOBifihiiittif operls, hoc crebrius agitur inten- Ai minor efubescit, et cufat sufnmopere ne inops in
tlone cogiiationis. Voluptatis peffectio qnacritiir, et domo sit, ne despectus in publico. Exquirit quid sibi
eoncussus enervitef animHs, hinc inde sollicitus et snlliciat, quid necessilas subjeciorum pelal; aiquetit
c.ccaius,occasionera nequissiinse explelionls riraa- suflicicnler jura palronatus subdiiis explcat, patro-
lur. Mens Itaque hsec quasi quenidain poptilum pa- nos qivcrii, qnibusipse famiileliir. Plerumque homo,
titiir, quaeiiisolenli vitiorum tumultti vastatur. Alius dtiin iaiiiiliariier vitiis juhgitur, eorum procul Hubio
irae se dominio slravit; et quid in Corde, nisi jur- causis implicatur, quibhs ssepe conseiuit in illiciiis,
non appelil, com-
gia, eiiaiu quse desurif, peragit? Uic ssepepraescnles ei mala quse propter seinclipsuin
iion videt, absenlibus coiiiradicit, intra semetipsum niittit proptef aliera qnse non dereliquit. lnterdum
comiiineliasproferi, et rccipit, receptis aotem du- miser Imnio, inani cogiiaiione perinotiis, dum hoiio-
rius rcspondel; et cum qui obviet nuilus adsit, rem siiUinin hoc iuuiido imniinui tripidat, ea«apud
inagnis claraoribus rixas in corde componii. Turbam inajores personas approbat, i]iiaejam pcr prnpriiun
ilaque hic inlus siislinet, quem pondus vehemens jiidicium damnat. Is (liim sollicite cogiiat quid pa-
inflaromalx cogilaiionis preinii. AliuSjuri se avari- tronis debeat, quitl subjectis, quid sibi angeal, quid
a
liafetradidil, ei fastidiens propria, alieiia coneupiscil. in affectibus prosit, quasi tanta frequcntia turba-
Uic plerumque concnpila adipisci non valens, dietn B " rurii premitur, quanta curarum iniporiuniiaie lacc-
fatur.
qtiidem in olium, nocleni veto in cogiiaiionem vcr
sat. Torpet ab utili opere, quia fatigatur illiciia co- CAPUT XI.
gilalione. Consilia iviulliplieat, et siiiuin menlis co- De nonnullis vitiis qua; se virtules esse simulant.
giiaiionum inventionibuslaiius expahdit. Plerumque Pleruroque viiia virtules se esse meniiuntur. Nam
peivenire quisque ad concupiia salagii, aiqne ad ssepe sub parciraonisenomine se lenacia pulliat, con-
obtinenda hsec quosdain secretissimos causarum traqtie se eflusio sub appellalione largilatis occul-
meaius ([userit. Qui mox nt in causa aliqiiid subtile tal (Reg. pasl. part. n, c. 9). Ssepe inordinata re-
invenisse se sesiimat,jam obtinuisse quod cupierat roissio pietas crediiur, et elTrenaia ira spiritu.ilis
exsullat, jam quid eiiam adeptae rei.adjungat exco- zeli virlus aestimaiur. Sscpeprancipitataactio veluci-
gilat, atque ut in meliori siatu debeat excoli perlra- laiis efficacia, atqtie agendi tarditas gravitaiis con-
ctat. Nonhunquam cupiditale alienae rei huinanus siliuiii putalur. Necesse csl ul electus quisque viriu-
aiiiiniisvictus, jara quasi quae conceperat possidet, tes ac vitia vigilanti cura discernal, ne aut cor le-
ct quiisi ad meliorem speciem impulsu cogiiationis nacia occupel, et parcum se videri in dispensaiio-
adducii; scd mox insidias invidenlium considerat, M . nibus exsuliet; aul cum elfose quitl fueril perdituin,
ct quid contra se jurgii moveatur pensat. Exquirit larguin se quasi miscrando glorietur; aul remit-
quid respnndeal, et cuni rem tiullain teiieat, jain in tendo quod ferire debuil, ad seierna supplicia sub-
defensionem rei repugnat. Quainvis ergo nihil de ditos pcrlrabat; aut immariiler feriendo qund delin-
concupita re ceperil, habet tamen in corde jam fru- quilur, ipse gravius delinquat; aut hoc quod agi
cium conciipiscenliae, laborem rixae. Gravi^iiaqufe rccte ac graviier potuii, iinmaturc praeveniens levi-
qtiasi populo premiliir, qui instiganlis avaritiaclu- get; aut bonse aclionis meritum diflerendo, ad de-
mullu vastaiur. Aliusse tyrannidi superbise subjicit, fefiora perniulct. Aliquando aniiquus hostis huma-
cl cor miserum, diim contra liomines erigit, vitio ncsinenti pium aliqtiid insinuaib, ut ad crudelitatis
subslerr.it. Ilonorumsublimiuminfulas appetil, exal- lerminum dediicat, sicut est, cttm plecti per disci-
lari successibus exquirit, toluhique quod csse desi- plinam culpani probibet, qpaienns quse hic non rc-
"deratsfbi apud semeiipsum in cogitationibusdepin- primitur gehehnae igtie feriatnr (Moral. lib. in, c.
gii. Jam quasi tribnnali prsesidel,jam sibi parare 56, n. 68). Aliquandp discreltpnis imaginem oculis
obseqiiia subjectorum vidfet, jam cseiefis eminet, Jiominuinimmundus spiriips objicii, et ad indiscre-
jarri aliis mala irfogat, aliis, quia irrOgayerint, re- . ti.onis laqueos perducii, sicut esl.cum inipulsu ejus
compensat, Jam apud semelipsuhistipaftis cuneis ad D ] prp iiifirmitalenobis plus alimenlorui» quasi discrete
publicuinprocedit, ct quibuSobsequiis fulciaiur con- Cpncedimus,sed iudiscrete contr.i nos be|la carnis
spicil. Iloriip vitiis subdilus, dutii ih multis phania- cxciiainus. Aliqtiaudpdiabolus eJTeciumsimulat bo-
smaiibusinani cogilaiione huc illucque versatur, alia norum pperttm, sed per hiinc inquieuidiueni irro-
coiiculcat, alia subleval. Jain de CPnculcatissatisfa- gat laboruin, sicut csi ciniiqtiis quiesccre non valei,
feitodiis, jam de stiblcvatis fccipit favores. Qui igi- et quasi de otio judicari timei. Aliquando humani
tur tot phanlasiiiala cordi imprimii, qnid iste aliud1 gencris adversarius imaginem htiniilitalis oslendii,
quam quasi soronium vigilans videl. Dumque lot1 ui effecium c liuniililalisd subtviihai, sicut est cun>
fefiim causas qiias fingit tolerai, iiiniirum .inlrinse- quosdam plusqua.rasunt infirmos aique inuliles si-
ciis nalas ex"desideriislurbas pnriat. Alius jam illi- biiiiciipsis asseril, ut duin se niinis indigups cousi-
cita refugit, sed tamen bunis, mundi cafere pfertime- deranl, res in quibtis prodesse proximis poierant
' scit. Concessatenere appelil, videri inler liominesi minislrare
pertimescant. Universa viija, quae sub
• In Edii. dcest in. hed. nou malo sensu apud Edit. Vet. ct pl. Mss. tf-
b Kd., simitlut.
legi.
P Ed., affecium; lioc lamen loco notant PP. De- feclitm 11Ed., ulililatis.
 925 SENTENTIARUMLIB. IV. 92«
«irlulum spccie anliquus hostis occullai, valde sub- A , rem humililatis et niundiiise pfodesse nihil pr"aeva-
lililer maiiiis compnneiionis examinat (Ibid., n. let vel superba casiiias, vel huinililas inquiiiata.Sie
69). Qui eniiiiveraciter inlus dolel, quae agenda fo- gignuntur ex peccato peccala, ut diim non evitnn-
ras, qusenon agenda sint, fortiicr praevidet.Ctiin vis lur parva, incidaiur in maximis; et dumdefendunlur
cnmputiciioiiisnns in intiniis nllicii, oinnis strepitiis admissa, nec lainentantur, ex flagiiio ad superhiain
pravu:suggestionisimmutescit, quia si cor veraciter ilttr (Isidor., lib. n Senlenl., c. 55). Uude fii utdu-
dolel, lingiiani conira nos vitia iion habent (Ibid., plioaii sit criiriinis reus, qui et admiltit scelera per
c. 57, n. 70). Nam eurn plena vila rectiindinis quse- voluntatem, cl defendit ea pcr eontumiicisetnnnirem.
rilur, snpervacua suggestio praviiatis obriuratuf a. Sic viiimii viiio gignitur, sicni virlus v^rluieconcipi-
Si forli siudio nos cmilra vilinruin inceniiva slrin- tur. Ex vitio enim vitium gigiiilur, sicuti David, qui
gimus, ipsa ctianv viiia ad iisiiin virtuiis inimuia- dum non evitavit adnltefium, perpelfnvit et homici-
mus. Noniiullosira possidet, sed hanc duni raiioni diuni. Ilem virlus virlule Concipilhr,sicut per virlu-
suiljiciunl, in sancii zeli ininisieriuni vertunt. Non- ien> d evangelicae prsedicationis virtttlem niartyrii
nullos superbia erigit; sed duiii divinseforiitutlini b aposloli iiieruernni. In cordibus saeculariier viven-
aninium inclinant, hanc ad defensionemjusiilisc in * lium iiivicem Sibi succedunl Vitia, ut dilm tiuum
vocem liherae aucloriialis imniiiiaiil. Nonnullosfor- - abieril, succedat aliud, jnxla Joel pfophelii:lesti-
litudo carnis illecebrat; sed dum exercendis piis moniuni, qui ail: Rcsidnumeritcmcomedillocnsla,
operibus corpus subduui, unde iniquiiaiis stimiilum et residuumlociutmcomeditbrUchus,el residuumfcrn-
passi siinl, inde pietaiis lucra inercantur. Unde et chi comcditrnbigo (Joel. i, 4, 5). Per id efgo isla siib
bene bealus Job post mulla ceitamina hosiiam pro viiioriiin nllegoria colliguntui-, quiu sequitiir : Ex-
ainieis oblulii. Quos enim per conteiiiioiiem diu ho- pergiscimini,ebrii,et flete. Aliquandolitiliter peccatur
stes perliilil, quandoque per sacrilicium cives red- in roiiiiiiiis viiiis, iit majora utilius caveantuf. Lege
dii. Ssr-pedumde castitalis inundiiia quisque extol- Paulum apostoluin miuora permiileiilempeccala, ne
liiur, sorde avaritise focdaiur. Ei dum de virtute majora perpeireniur. Veraciter auiem sanaiitin vitia
iargiiaiis speciosus osienditiir, luxuri:» inacnlis in- quie viiiulibiis, non vitiis, excliidiintnr. Quortimdam
qwiiatur. Dumque casiitatis atqne largiiaiis decore aiitem qttifdamlatenlia Vitialunc apparent, quando
vestitur, velut ex zelo jtistilia:, crudelilatis atroci- ab aliis viliis desinunt.
late fitscaltir (Moral, lib. v, c. 20, n. 59). Sa;pe CAPUTXIII.
quisque largitate, castilate, pietatc, ex pulchra vi- De cogitalionibusnoxiisel innoxtis.
sione induiiur ; sed infusa c superbiae obscuritate . Pleruinque ex bonis operibus discimus quantam
^*
notatur. Sicque lit ut inlermislis viiiis dtim raun- vitae niUnditiam iti cogitaiione coristniamus (Moral.
dam in se speeiem bypocriia non oslendit, quasi Hb.x, c. 15, n. 26). Pene cuncia bonaex cogitatione
unum colorem ligris habere nequaquam possit. prodeiint, sed sunt nonntilla cogitatinnis acumina
Ssepe nonnulta viiia virlules se esse meniiuntur, quse ex operalione nascuntur. Nam sicul ab anima
sicul effusio nonnunquam misericordia, et lenacia opus sumitur, ita rursus ab opere animus erudilur.
noririunquam parcimonia, et crudelitas uliquando Valdeheccsse est ut cum cogilalio extra usum dttci-
jusiilia vull videri (Moral. lib. xxm, c. II, n. 19). lur, proiinus ocutus mentis ad opcra iransacia revo-
Pleruniqiie nientem ad loquendi impeium, vanie cetur, ac penset quisque quid subjecius egerit, ct
gloriae anxietas nequaquam se intra silentium ca- repente cogitoscit. Saepe misericors Dfeuseo cilius
piens, quasi zelus charitatis inflammat, atque appe- pcccata cordis abluit, qtto hsecexire ad opera non
tiise osiensionis vis ad effrcnniionem loculionis im- perniittit; et cogilala nequitia lanto ciiius solvitur,
pellit, ct quasi sub siudio coiisulendi libido erumpit quanto e cffectu operis districiitis non ligatitr (Reg.
apparendi. Omiiis arrogans non cural loqueudo Past. part. m, c. 29). Per egregium Psaliiiislani di-
quid prosii, sed quid appareai ; neque studet ut ma- ciltir: Dixi: Proniiniiaboadversumme injuslitias meat
lum quod eernil corrigat, sed bonuin quod senlit ]n Domino, el tu rctnisisliimpielatemeordis mei (Psal.
oslcndat. xxxi, 5). Qui enini iinpieiateiii cordis snbdidii, quia
CAPUTXII. cogitationum injustilias pronunliaie vellet inilicavil,
Quodex virtutibusvirtulesel ex vitiis vitia oriantur. Duinqueail Dixi: Prontintiabo,alque illico adjunxit
Omnesvirlntes in conspeclu condiioris vicaria ope Et tu remititti, quam sil de cogilationibus facilis
se sublevan1, ut quia una virlus sinc alia vel nulla venia ostendit. Qul diim se adliuc promiilil petere,
est oinniiio, vel minima, vicissimsua Ciuijimctione promitiebat obiinuit. Iu sola nonnuiiquamcogiiaiione
fulciaiilur (Moral.lib. xxi, c. 5, n. 6). Nnlla bonasunt delinquiiur, ei quia usque ad opus non venit culpa,
c.xtera, si occnlti jndicis oculis castitatis lestimonio tisque ad crucialunf non pervenitj oeniieiiiia.Sed co-
iion approbaniur. Si vel ciislitaiem liiimililasdese- giiala afflictio meniem citius lergii, quam nimirum
ral, vel liuiniiitatemcaslilas relinqual, apud aticto- tanlummodo cogitaia iniquilas polluit. ldem Psal-
a Ed., obturatur; lectinni tamen noslri Taii suf- c Ed., inlcrfusa.
fragantur primiis Remig. , unus Vincloc., Corb. d Ed., veritatem.
Cerm. « Edit: Et cogitata neqmiiaquanlo ciiivs sotvilur,
h Ed., formidini qttiaeffeclu.
927 TAIONISC-ESAIUUGUSTANIEPISCOPl g-28
roista ait: Computrueruntet deierioravcruntcicalricet AI slum Deo offerimus, ab imroundis hoc volucribus
mecea facie insipieriliwmem (Psal. xxxvn, 6 ; Moral. custodiamus, ne maligni spirilus et perversa; cogi-
lib, IX,c. 55-,n. 85). Sacpenamque lioc.quod a con- laliones rapiant quod meiis noslra offerre Domino
spcctu judicis jain fletu inlervcnienlc deletum cst, tnililer pensal c. Naturaecormplibilis pondere gra-
ad animiiinper cogiialiouem redit, et, devicta culpa, vaii, ab tilero nicniis nostrse qusedara cogilationum
;ul (.lcleciaiionemrursus inserpere iiililur, alque in superflua, quasi ventris gravaminaerumpunt (Moral.
anliquo certamiiie -rediviva putsatione reparatur; lib. xxxi, c.27,n. 54). Sed porlare sub balteo paxil-
ila ut qubd prius egit in corpore, hoc imporiuna lum debcmus, ut videlicet ad rcprehendendos nos-
cogitaliohep-oslmoduni verset in menle. Cttmniliil inetipsosseniper accincti, acutum circa nos stimulum
foras opefe agitur, sed solainttis cogitaiione pecca- conipunciionis habeamus, qui incessanler lerram
tur, districio se reatu mens obligat, nisi hoc sollici- mentis nostrse poenitentise dolore confodiat, et boc
lis lamenlis lergat. Pleruinque aurem cordis lerre- qtiod a nobis de cngitaiionum uiero fetidum erumpit
narum cogitationumturba, dum perstrcpit, claudit, abscondat (Moral. Ub. m, c. 50, n. 59). Jerobaal
alque in secreiario menlis quanto minus cnraruin hsedum occidii, carnesejus superpelram ponit, jus
lumultuanliiimsonus compescitur, lanto amplius vox eliain carnium desuper fundit (Jud. vi, II, 12, 19).
prxsidentis judicis non audilur (Moral. lib. xxin, c. B * Cames ergo super peiram ponimus, dum corpus
26, n. 57). Neque enim perfecte homo sufficit ad nostrum in Chrisli imitalione crticiamus. Jus etiam
utraque divisus; scd dum sic interitis crudiri appe- carnium dcsuper fundii, qui per bona),conversationis
lit, ut lamen extcrius implicelur tititleexierius au- votuni ipsas a se etiam carnalescogiiationesexpellit.
ditum aperit, indc inlerius obsurdescii. Sancii viri Quasi -cnim jns cx carne liquida in petram fundilur,
qni cxlerioribus niinisteriis deservirc officii ncces- quando mens el a cogiiatione carnalium fluxuum
silaie cognnlur, sludiose senvper ad cordis secreta vacualur. Cum intentionem nostram nequaquampo-
refugiunl, ibique cogiiationis iniimnecacumen ascen- tcstas divini adjulorii descrit, quasi sacrificiumsupra
dunt, et legera quasi in monle percipiunl, duin, pelram posilum angelus virga contiugit. De petra
postposilisliiiiiultibiisaciionum temporalium, in con- eteiiini ignis exit, et jus carncsque coiisuinit, quia
templaliohis suaevertice supernae voluniaiis scnlen- afflaius a Redemptore spiritus lanta cor nosirura
tiani perscrutaniur (Ibid., n. 58). Moyses sanclus flamma compuiiclionis concremat, ut omne quod m
crebro de rebus dubiis ad tabemaculum redii, ibique eo est illicituuiet operis et cogitationis cxnrat. Om-
sccreto Dominum consnlil, etquid ceriius a deccrnat nes qui vel illicita appetunt, vel in boc miindo videri
agnoscit. Relictis quippc turbis ad labernaculum . aliquid volunt, densis cogitaiionum lumiiliibus in
"
rcdire, esf, posiposilis exteriorum lumultibiis, per corde coniprimuniiir (Moral. lib. iv, c. 50, n. 57).
boiisc cogtlaiionis siudium secretum ineniisintrare. Marc significat menlcm hotninis, et quasi fluctus
Ibi enim Doniinus consulilur, ct quod foras ngendum maris sunt cogilationes mentis, quscnliquando per
est ptiblice intiis silenter audilur. Curase rcs dubias iram turaescuni, per gratiam tranquillse fiunt, pcr
electi discernere non posse cognoscunl, ad secrelam odium cum amariludine defluunt (Moral. lib. xn, c.
iiienlis cogitationemvelnt ad quoddam labernaculum 7, n, 10). Mens quippe humana quot lcntaliones pa-
revertunlur; divina lege perspecla, quasi coram lilur, quasi tot flatibus movetur (Moral. lib. xi, c.
posiia arca Daminum consulunt, et qtiod prius inlus 44, ii. 60). Plerunique mentem bominis tuinultus
tacentes audiunl, hoc foras poslmodurasgentcs in- inanium cogilalionum depriniunt, ira perturbai, et
notescuht. Ut exlerioribus officiis electi inoffense cuni reccdit ira, succedit inepta Iseliiia. Luxuriae
deserviant, ad secrcla cordis recurrere inccssabiliier stiniiilis urgetur, sestu avaritise longe latequc ad
curani; et sicvoccm Dei quasi pcrsomniumaudiunt, ambicnda quae lerrena sunt lendilur. Elaliqnando
dum in cogiiaiione mcnlis a camalibus sfensibus hanc superbia clevat, aliquando vero inordiiatus
b abstrabunlur. Saepecorda justonim shborlse cogi- liinor in inlimis deponit.
tuiioncs polluuni, lerrenarum rermn delcclationibus . CAPUT XIV.
P
l.ingiinl; sed dum citius roanu sanclsediscrelionis De superbia et vana gloria.
abigiinlur, fesiine agilur ne cordis faciem caligoi Occasio perditioiiis noslrie faciu est stiperbia dia-
leniationis operiat, quse hanc jam illicita tlelecla- boli, el argtimentum rcdempiionis uostrse inventa
lione t.angebat (Morai. Ub. xvi, c. 42, n. 55). Non- est humilitas Dei (Rcg. pasi. part. m, c. 17). Quid
nutiqnain in ipso oraiionis noslrai sacrilicio impor- clalione abjfeciius,qoae dum supra se leiidiiur, ab
tuiie se cogiisliones ingernnt, quae boc rapcre velI altiiudine venc celsitudiuis olongatur? Inilium omnis
maculare valcant quod in nobis Dco llenics iinmo- peccalisuperbia est ( Eccli. x, 15; Moral. xxxiv, 21,
Jamus. Abraliain paliiarcha, ciiin ad occasum solis> n. 40). Quid csl anlem superbia, nisi perversaecelr
sacrilicium offerret, insistentes aves perlulii, quasi situdinis appeiitus? Pervcrsa enira est celsiiudo,
sludiose, ne oblatum sacrilicium rapercnt, abegitl descrlo eo cui debet animus inhserere prineipio, sibi
(Gen. xv, 11). Sic nos, dum in ara cordis holocau- qiiodammodo ficri atque essc principium (Moral.
» Ed., certi; Taii (aineii leciio habelur in Norra. el alii a Gussanv.visi, legunl seniibus.
etColb. c Ed., sp:rat.
* Ed., a carnalibusmotibus;Vindoc.lamen. Norm.,
 «flWTKNTIARIIMI.lfi. IV. 950
xxvi, 17, n. 28). Mullis saepesuperbia luxuriie se- A ipsis sutit, aul dicendum certe quse poierant esse,
minarium fuit, quia duni eos spirilus quasi in altum si non suni; ct tunc deinum resccanda stint niala
erexit, caro in infiinis mersil. Qui per superbiam in qusc nobis displiccnt, cum prius ad audicndum pla-
secreto cordis prius elevantur, posimodum pubtice cabileni eorum nienlem fccerinl prscmissabona quse
corruunl, quia dum occuilis inlumescunt molibus placeut. Nam et cquos indomilos blanda prius inanu
cordis, apertis cadunt Iapsibuscorporis. Sic sic elaii tangimus, ut cos nobis plonius postmoduin cl-ain
jusla rucrant retributione feriendi, ul quia supe.r- per llagella subigamus. Et amaro pigmenlorum pu-
bienUo se homiiiibus prseferunt, luxuriando usque culo mellis dulcedo adjungiiur, ne ca, quac saluii
ad jumeniorum similitudinem devolvanlur. Curan- profiiiura est, in ipso gustu aspera amaritudo sen-
dum nob'is est el omni custodia mens a lumore ser- tiatur; dum vero guslus per tiulcedinera fallilur,
vanda superbisc. Non enim ante oculos Dei vacuc htininr moniferus per amariludineni evacuatur. In
Iransvolant cogitaiiones nostrae, et nulla moraenta quibusdara elalis inveclionis exordia permisia sunt
teroporis per anininm transeunt sine siatu reiribu- laude temperanda, ut dutn adinitiunt favores quos
tiouis. Inius videt Deus quod menlem elevat, et id- diliguni, etiam correptiones rccipiam quas oderunt.
circo foras permitlit invalescere quod deponat. In- Plerumque persuadere elatis utilia melius possumus,
lus prius cxiollitur, quod foras postmodum luxurise B I si profectuni eorum nobis poiius qiiam illis profulu-
corruptione ferialur. Occuliamsuperbise culpara se- rum dicaimis, si eorum meiioraiionera nobis raagis
quiiur apena percussio, ut a malis extcrioribus in- quam sibi impendi postiilcmus. Superbi quique co
teriora puniantur, et cor publice corruat, quod la- ipso quo videri atti appetunt, a vera Dei essenlia
tenierliiniebat. Per Osee propheiam conlra Israelitas longe per elaiionem fiunt (Moral. xvn, c. 8, n. 10).
dicitur : Spirilus [ornicationisin medio eorum, el Do- Subsisiere ctcnim nequeunt, quia ab seternse essen-
minum non cognoverunl(Oseev, 4). Qui ut ostenderet liae solidiiatc dividunlur, atqne banc priraam rui-
quod causa libidinis cx culpa proruperit elalioiiis, nam lolerant, quia per privalam gloriam in seniet-
mox subdidil, dicens : El respondebil arroganlia Is- ipsis cadunt, sicnl per Psalmisiam dicitur : Deje-
raet in faciem ejus (Ibid., 5). Si auclorem suum cisli eos cum allevareniur (Psal. i,xxn, 18); quia eo
homo superbicndo conlemnit, jure et a subjecta, intrinsecus corruum, quo male exirinsecus surgunt.
carne prselium suscipit. Unde et ille primtis inobe- Sic aurarnm flalu in altum slipula rapitur, sed casu
diens, mox ut superbiendo peccavil, pudenda con- coficito ad ima revocatur. Sic ad nubila fumiis attul-
texil (Gen. ni, 7); quia enim contumeliam spiritus lilur, sed repenle in nihiluiii turaescendo dissipalur.
Deo intulit, mox contumcliam carnis invenil. Et Sic ab iiiliniis nebula densescendo se erigit ; scd
quia auctori suo esse subdilus noluit, jus carnis sub- G* exortus hanc solis radius, ac si non fuerii, abslergit.
ditae quam regebat amisit, ut in se ipso videlicet Sic in lierbarum superficie noclurnis hoiis b humor
iiiobedieniiaesuae confusio redtindaret, et superatus aspergilur, sed diurni Inminis subiio calore siccalur.
disceret quid elaius amisissel. Cum res bona agitur, Sic spunmsse aquarum bulkc inchoantibus pluviis
necesse est ut prius ejus elatio in corde vincatur, excilaise ab intiniis ceriatim prodeunt; sed eo celc-
ne si a radice miserse inlentionis pfodeat, amaros rius disrupise depcreunt, quo inllaisc aliius exlen-
nequitise fructus producat (Moral. xxni, c. 11, n. dunlur : cumque cxcrescunl ut appareant, crescendo
20). Cordis superbia, cum exlerius usque ad corpus peragunt ne subsislaiit. Scriplura quippe est : Cttn-
extendilur, prius pcr oculos indicatur. Ipsi quippe ctis diebussuis impius superbil (Job. xv, 29; Moral.
per faslum lumoris inllaii quasi e sublimi respiciunt, lib. xn, c. 57, n. 42). Soleut eiiam elecii in quibus-
et quo se depriuiunl, allius cxiollunt (Morat. xxxiv, dain suis cogitationilius aiqueactibus superbire; sed
c. 22, n. 46). Kisi superbia per oculos se quasi per quia electi sunl, cunctis diebus suis superbire non
quasdam fencsiras oslenderet, nequaquam Deo P;al- possuiii, quia priusquai-n vitam liiiianl, ad liiimiliia-
misla dixisset : Populum humUeinsalvum facies, el lis mctuiii ab elalione corda coiiimuianl. Uuusquis-
oculos superboruin humitiabis (Psal. xvu, 2S). Nist _^ que impius diebus suis omnibus superbit, quia sic
j
superiiia se per oculos funderel, Salomon quoque viiain lerminai, ui ab elatione miniine recedat. Cir-
de Judsse elaiione non diceret : Generalio cujus ex- cumspicit tjtiod lcmporaliler fioret, et pensare negli-
celsi sttnl oculi, el palpebreeejus in alta a sabrectm gil qtiod iii seiernuin judicatur. In vita carnis lidu-
(Prov. xxx, 15; Reg. past. parl, nt, c. 17). Plerum- ciam ponii, eaque diu permanere exislimai, quse ad
que elaios cmnitari solet liberse vocis asseriio. Lo- pnesens tonet. Solidalur iu elaiione anirous, in de-
quunlur quidem per superbiam elationis, et tamen spcctum adducilur omtiis propiiiqiius : quam rcpeu-
loqtii se crcdunt per libcrtatem reclitudinis. Elatos; tina inors subrepat nunquam considerat; quam sil
noiiiiuiiqiiaiii ad increpanda quac non debeni, auti ejus incerla feliciias, nunquam pensat. Superbire
magis increpanda quam debent, sub imagine liber- quisquam minime debuisset, etiam si annorum suo-
taiis effrenatio impellit tumoris. Considerandum est rum iiuraeruin ccrium habere poiuisset, ul sciens
quod plerumqiic elaios utilius corripitnus, si eorumi quaniut» viverct, prseseir.et quando se ab elatione
correplionibus qusedam laudum fomenia misccamus. renioverei (Ibid., c. 58, n. 45). Sciendum est quia
Iufercnda namque illis sunt, aut alia bona ause in oniiiis superbus juxta inodum proprium tyirannidcm
« Ed., aitum. b Ed., rectius, noclumi roris.
nsi TAIONISCESARADGUSTANIEPISCOPl 952
exercel; nam quod iionnuiiquamalins in repuhlica, Ai xv, 54; Mprnl, lib. xn, c. 54, ?i. 62). Sicut enim
hoc esi, per acceplain dignitalis poientiam, alius in corpus iu -laheriiacujo, sic ineijs habitat in cogiia-
proviiicia, alius in civilaie, alius in domo propria, lione; sed ignis tahernacula deyorat, cum avstus
alque alius per laieiiiem ncquitiam hoc exercet apud avarilise cogilationcs devastat. Cum repleri cunsti
se in cngiiatione sua. Pleruinqtie stiperbus iram su- simul opibus inardescunt avari, aiidiant quod scri-
pcmi Jiulios perpeudil praisenlem; sed a malonon ptum est: Qui festinat ditari, nov.eril innocens(Prov.
averlitur, \i\ etiam ipsa quoque ab ejus jnleritu va- xxvin, 29; Ileg. past. p. m, c. 20). Qui augere opes
lcfataverii (Ibid., c, 41, n. 46). Accusanle se con- ainbit, viiare peccaium negligii; ct roore avium
sricntia, feriri ineluit; sed laineii semper auget, quo capius, cum escam lerrenartim rerum avidus concu-
feriamr. Conleiuiiil quisque superlms redilmn suum, piscii, quo sirangu|elur peccaii laqneo, npn agno-
desperat veiiiiuii, superbit in culpa; sed tamen le- scit. Cuin pleruinque pnc.sciiiis rouiidi lucra desi-
siem susc neijuiiiaciiitus habel liinorem. Et quauivis derant, et qu;v.de ftiuir» damna paiientur ignorant,
pftiva videatur foras atidacter agere, de his tamen audiani hoe quod scriplum est : Hmreditasad quain
apud semelipsum cpgilur trepidare. Per Isaiam pro-; festinalur in principio, in nopissiinobenedictionecare-
phctam dicitiir : Inibriulus etl in cmlo gtadius meus:-. bil (Prov, xx, 2J). Qui in principio bseredilari fests-
(Isai. xxxiv, 5; Moral. lib. xxxn, c. 25, n. 49). Ac r n;iiit, sortpm sibi in npvissimo benediciion|s anvpu-
si aperic diceref: Qua ira feriani superbos lerrse, lani, qtiia duin per avaritiae nequiiiam hic niulli|ili-
peipenilite, si ipsos etiam qtios in cpelojuxla me cari appeiunl, illic ab seterno patrinionio ex|i;credes
coiididi pro elationis vitio percutere non peperci. fiunt. Cupiditas plcrumque latenter oriiur in nieme,
CAPUT XV. sed piuiciioiies peccaloruui oinnium pateuter producit
De avariiia, inopere (Jlfoifll.lib. xx, c. 10, n. 21).Quas vidiiicct
Avariiia, quai est idolorum seryilus (Epltes. v, 5), punciiones ab liac radice surgenles siatim praedica-
velul amphora os cordis in ambitu aperiura tenet tor egregius iiisiutiat, dicens : Quam quidamappeten-
(Mpral. lib. xiv, c, 55, n. 63). Mulli sensu torpent, lcs erraverunla fide, el inseruerunl se doloribusmullit
sed in his quscappelunl avtftilia:siimulis excilantur; (1 Tim. vi, 10 ; Reg. past. part. in, c, 20). lsaias
et qui ad bona videnda caeci sunl, excilantibus prae- propbeta, de ininieiisiiaie ayaritise huiiianutn gemis
iuiis, ad peragenda inaia vigilames fiiinl. Pcr Za- redarguens, ait: Vmqui cpnjungitis dqmum ad dor
chariam proplietam de qualitale avaritise dicilur: mum, et agrum qgro copulqlis, usque ad lerminum
Hac ett ocitluseorum in urinwsa lerra. Et eccelaten- loei. Nunquid habitabitissoli vot in mediqlerrm (Itui,
tum ptiiinbiportabaitir (Zack. v, fi). Quid est talen- £j.v, 8)? A? si aperle diceret: Quousqne vos extendi-
tuin plumbi, nisi ex eadera avariiia pondus peccati? lis, qui iioii liabere b in communi inundo consoites
Per pliiiiibum metalluni, cujus naiura gravis est niiiiiiiie poiestis? Conjunct.iSquidem preiniiis, et cnn-
pondcris, pcccaium avaritiae spccialiler designatur, tra oiios yps valeaiis cxtendere, seroper inveniiis.
qtiod menlein quam infecerit ila gravem reddit, ut CAPUT XVI.
ad appeienda stiblimia attolli neqnaqtiam possit. De iracundia.
Radix omniummalorumesl cupidilas (LTim. vi, 10; Cum tranquillilatem meniis plerunvque ira diver-
Moral. xiv, c. 55, n. 65); et qpia quodlibet malura berat, dilanialanv quodaniniodo scissainque pertur-
per avariiiain gignilur, digniini esi ut doinus avari- bat, ut sibiineiipsi npn congruat, ac viin iiiiimsesi-
tise in fetore coiislruatur. Ideni Zacharias propheta niilitudinis aniiuat (Morat. lib. v, c. "45,,n, 78J,
dixit acl angelum : Quo istm mutieres deferunl am- Quania sit iraeundke culpa pensemus, per quani tlunt
pkoratn? El dixil ad nie : Ut wdificelurei domm ini mansuetiido niiiiuilur, supernaeiniaginis siniiliiuda
lerra Sennaar (Zaclt. y, 11). Sennaar quippe feior viliaiur. Per iram
sapieniia perdittir, ulquid, quovq
eorum dicilur, quia sicui bonus odor ex yirluie esl,, ordme agendum sit, otnnino nesciaiur, sicut scri-
iia e coiitrario feior cx viiio cupidiiatis. Sciendumi
pium est: lra in sinusiulli requiescil(Eccle. vn, 10),
cst quiid Sennaar lalissima vallis cst, in qua lurrisi (jiiia liimirum inielligeniise luceui subirahit, cum
p
a superbiemibus aedificari coeperat, quse
linguarumi menlera permoveiidoconfundit, Per irani vita amit-
facta diversitate destrucia est. Quae scilicet lurris; titur, et si sapientia teneii yjdeatur, sictit scriptuin
Babylon dicta est, pro ipsa videlicet confusione> esl:lraperdiieliamprudentet(Prov.xy,l),i\uhin:i[\ce\
memium atque linguaruni. Nec immeritp.ibi avan- confusus aniiiius ncquaquanvexplet, eiiaui si quid ip-
lise amphora ponitur, ubi Rabylon, id est
confusio,, telligere prudenler valet. Per iram justitia relinquU
aidilicalur, quia dum per avariiiam et impiciaiemi lui', siciitscripluni est: Jra virijusliliam Dei nqn o_pe»
certum est omnia mala exsurgere, recie hscc \
ipsa ratur(Jac. i, 20), quia duni portuibaa mens judicium
avaritia atque impietas in confusione perhibenturr suse rationis
exasperal, omne quod furor suggeril
habiiarc. iEslu avariiiaehoinines accensi, eo i rectum.putaf. Per irain gratia vifsc socialis anvittitur,
de sfe opera humanis oculis ostendunt, majora
quo- am- sicut scriplum est: Noli esse assidttus ctim homine
pliora sibi ab hoininibus offerri munera appeiunl., iracitndo, ne discas semitas ejus, el sumas scandalwn
In libro beati Job scriplum esi :
Ignis devorabitta- auimcetum (Prov. xxn, 24, 25). Quia qui se ex hu-
bernacula eorum qui munera libenler
accipiunt (Job. roapa ratione iion leinperai, pecesge est ut besliali*
» Ed., conspicit. 1;Ed.,</«i/iflfceie.Vid.PP.Benedicl. in
Iiunclocums
955 SENTENTIARUMLIB. IV. 954
ter soius vivat. Per iranvconcordia rumpiiur, sicul, A seniit, eumque gravitis clausa b irac flamma eonsu-
«criplum est: Vir animosusparitrixas. Et viriracun- niii. ScieiidtiLiest quod nonnullosira ciiius accendit,
itts effoiit peccala (Prov. xv, 18). Iracundus quippei facilius deserit; nonnullos vero lardequidem com-
°
peccata effodit, quia eliam malos quos incaule ad1 raovel, sed durius lenel. Alii per iracundiam ac-
discordiam pfovocat pejores facii. Per iram lux censis calamis siroiles, dum vocibus perstrcpunt,
verit.itfs amitlitur, sicul scriplum est: Sol non oc- quasi quosdam accensiouis suai sonitus reddunt;
cidal snper iracundiam vettram (Epltes, lv, 26); quisi ciiius quidem fiammam facinnt, sed prpiinus in fa-
cum menli iracundia conftisionis tenebras inculil, villam frigescunt (Moral, v, c. 45, n. 80). Plerum-
huic Deus radium suse cogniliouis abscondit. Pei que iracundi accensionein lafde suscipiunt, sed ta-
iram sancti Spiritus splendnr excluditur; quo con-i men accensi semel dilficilius exsiiiiguuniur; ct quia
tra, juxla velusiaro Iranslationem scriptum csl: se lardhis in asperitatero cpncilant, furoris sui du-
Super quetnrequiescelSpiriltts meus, nisi super humi- ritts ignein servanl. Plerumque homines, quod est
lem, el quielum, et trementem sermonesmeos (Isui. nequius, et cititis iraciindise flammas accipiunt, et
LXVI,2)?Ctnn enira humilemdiceret, quictum proli- lardius depoiiunl; nonniilli vero lias pt larde susci-
nus adjunxit. Si ergo ira quielein mentis subtrahjt, piunt, ei cilius ainitiunl. ln quibus iiinvirumquituor
suatn sanclo Spiriiui habitatioiiem claudit. Spiriius " modis liquido lector agnoscit quia ei ad tranquillita?
sancii recessioneanimus per iracundiam yacuus, ad lis boiiiiiii liltinius plusquam priinus appropinquat,
apcriain nmx insaniam ducitur, et usque ad superfi- cl in nialo secumlum leiljxis soperai.
cieni ab intimo cogitaiionuni fundamenlo dissipatur. CAPUT XVII.
Nam irav susestimulis accensum cor palpitai, corpus Qualiler ira reprimi debeal.
ircmil, lingua se prtepedit, facies ignescit, exaspe- Dunbus modis fraita possidere aiiinnim ira de*
rantur oculi, el nequaqnam recognoscuntur noti suescit (Moral. lib. v, c. 45, n. 81). Primus quippe
(Moral. v, c. 45, n. 79). Ore quidein clamorem for-i- est ut roens sollicita, amcquaii! agere quodlibet in-
raal, sed sensus quid loqualur ignoral. In nullo ita- cipial, omnes sibi quas paii pntest coiiiuinelias pro-
que iste ab arrepliiiis .longe esl, qui actionis suse ponal, quatciius, Redcmptoris sui probra cogiians,
conscius non esi. Plerumque fil [ui] usque ad raanus ad adversa sc pra-parct. Quse liiniiaiiii veniemia
ha prosiliat, el quo ratio longius recedit, audaciot tanto fortior excipit, quanio se cautiusex praescien-
exsurgat; seque ipsum relinere animus non valet, tia armavit. Qui improvidus ab adversilale depre-
'
quia factuscsl potestatis aliense; et eo furor mem- liiiidiitir, quasi ab bosie dornviens invenitur, eura-
brn foras in iciibus exercel, quod inius ipsaro mem--Qqueciiius inimicus necat, quia uon rcpugnanlciu
broruin doniiiiammentem caplivam lenet. Aliqiiaiidti1 perforal. Nam qui inala immineiiiia per sulliciludi-
homo per iracundiam roanus non exerit, sed in mu- nera prsenolat, hostiles incursus quasi in insidiis
lediciionis jaculum linguam venit. Fratris namque vigilans exspcctat; et inde ad viciori.in) valcnler
inicriiiim precibus exposcit, et hocDeum perpeirare accingitur, unde nesciens deprelieiidi piitabalur.
expetit, quod ipse perversus homo facere, vel roc- Solerter animus anle aclioiiis sna; primprdia cuncla
luit, vel erubescii. Fitque ut voto et voce honvicU debet adversa meditari, ut seinper hicc cogiians,
diom peragat, eliam cuni a lsesione proximi manibus sempercomra hsccthorace paiientix muiiitus,el quiil-
cessal. Aliquaudo ira perlurbato animo, quasi ex qnid aecesserit, fprovidussuperei; et quidquid non
judiciosilentiura iudicil; etquo seforas perlinguam accesserii.J lucruni putcl. Secundus servandse man-
non expriuiit, inlus delerius ignescit, ut iratus sueludinis mudus est, pt cuni alienps excessus aspi-
quisqufecolloculionem suam proximo subiraiiat, et, cimus, nostra quibus in aliis pxcessiinus delicta
nihil ilicendo, qtiam sit aversus dicat. El noiinun- cogiieraus, Consideraiaiiifirniitas propria raala nobis
quam hsec silenlii severitas per disciplinaedispensa- excusal aliena. Palienler nan:quc illalam injuriam
tioncin gerilur, si lamen sollicile in iuiiniis discre- lolerai, qui pie memiuil qiind fortas^e ailhuc liabeat
tioiiis fointa servetur. Noiinunqiiain duin acceiisus P in quo debeat ipse tolerari, Quasi aqiia ignis exstin-
aninius a consuela loculione restringitur, per ac- guitur, cum, surgente furore aniini, cuique sua ad
cessuni leniporis penilus a proximi dilectione sepn- nientem culpa revocatur, quia eruhescit peccaia non
ratur ; el acriores sliinuli ad meniem veniunt, dum parcere, qui vpl Deo vel proxinio saepe se repplit
causae qusc a gravius exaspefant oriuntur, atque in parcfendapeccasse. Solerler sciendum est quod alia
itati oetilo fesluca in trabem vertilur; dum ira in cst ira (]tiam impaiieiitia excilat, nlia quain zelus
odiuhi permutatur. Plerumque ira per sileiiiium foiniai. |IIa ex viiio, hsec ex vjrime gengratur. Si
clausa inlra mentein velieiiieniiiis scstual, et clamo- nulla ira ex virinle surgerel, divinseaniuiadversionis
sas lacita voces format, verba sibi qiiihus exaspere- impeliim Pbinees pergladium npn placasspl (Maral.
tur objicit, el qtiasi in causseexamine posila durius v, c. 45, n. 82). Hanc iram qnja Jleli non habuil,
exasperaia respoudet. Nonnunquam per iracuiidiam motum contra se implacabiliier supernse ultionis
perturbatus animus majorem slrepiluin sui silenlii excilavU. Nam quo contra snbdiioruin viiia tepuit,

* Ed., cdusmquoguequw, et aliisMss., legiiur : Clausvzirm flpmma.

* Ed., ctausmirw flatnma. ln Coib., Corb. Genn. c Ed,, diuiius, hic, et paulo infra. ,
n*s TAIONISCjfcSARAUGUSTANlEPlSCOPI 1/36
eo conlra illum ira districte a seterui reetoris exar- ALmano cordi anliqui hostis virus inlunditur, in hac la-
sil. Jrfiscimini,inquil Psalmisla, el nolile peccare men nequitia, tota sua viscera serpens conculit, etim-
(Psal. IV,5). Quod iiimirum non recle inlelligunt, primendx malitisepesiem voroit(Moral.y,c. 46, n .85).
qui irasci nos nobis lantuinmodo, [non eiiam proxi- I)e quo iiiinirum scriplum est: Invidia diaboli mort
mis delinquentibus volunt. Si enim sic] proximos ul iniravii in orbem terrarum(Sap. n, 24). Nam cum de-
nos amare prsecipimur,reslal ut sic eorum erraiibus, victui» cor liyoris putredo corruperit, ipsa quoque
siciiinc.sirisviiiis, irascamur. Unde el pef Salomonem exteriora indicaut quam gravitef animuin vesania
dicilur : Meliorest ua risu, quia per tristiliam vitllus instigal. Per invidiamcolor pallore affititur, et oculi
corrigilur animus deliitquenlit (Eccle. vn, 4). ldem deprimuniur, mens accenditur, ei membra frigescunt;
Psalmista ail: Turbatusest prceira oculusmeus (Ptal. fit in cogii.iione rabics, in dcutibus stridor: cuinque
vi, 8). lra quippe per vitium oculum mentis excse- in latebris cordis crcscens abscondiiur odium.dolore
d
eat, ira autem per zelum turbat, quia quos saltein cseco tcnebrat coiiscieiiiiiimvulnus inclusum. Nil
rectitudinis semtilatione concutitur , ea quae nisi laetumde propriis libet, quia tabescentem menlem
tranquillo corde percipi non polesi, cohtcmplatio sua pcena sauciat, quam feliciias loiquet alieua ;
dissipalur. Plerumque zelus rectitudinis, quia in- quanloque extr.inei operis in allum fabrica ducilur,
quifeludinementem agitat, ejus mox aciem obscurat, B lanto fundainentum mentis lividse profundius suITo-
ul alliora in commotione non videat, quscbene prins ditur, ul quo alii ad meliora properani, eo ipsa de-
e
tranquilla cernebat. Sed inde subtilius ad alta redu- lerius ruant qua ruina videlicet etiani illud de-
Cilur, undead tempus, ne vidcat, reverbcralur. Ipsa struilur, quod in aliis aclibusperlecto operesurrexisse
zeli per mansueuidinem recta semulalioselerna post putabatur. Nam invidia, cum roentcm tabefecerit,
paululum in iranquillilaie inentis oculum largius cuncta quse invenerit bene gcsta consumit. Per
aperit, quae hunc interira per commolionemclaudit. sapienlissimum Salomonem dicilur : Viia carniuin,
El nnde mens turbatur, ne videat, inde proficit, ut sanitas cordit; putredoossium,invidia(Prov. xiv, 50).
ad vidcndumveritis clarescai. Infirmanli oculo, cum Quidenimper carncs.nisiiiiliiiiia quscdamaclenera?
collyriuin immitliiur, lux penilus n'egatur; sed inde Et quid per ossa, nisi foriia acla signanlur? Et ple-
cam post pauliilum veraciter recipit, unde hanc ad runique ccntingil ut quidam cum vera cordis inno-
tempus salubrilcr amitlit. ccnlia in noiinullis suis aclibus inlirmi videantur,
CAPUT XVHI. quidam vcro jam iiuscdamante hutnanos oculos ro-
De invidia. busta exerceant, sed tainen erga aliorum bona inlus
invidiscpestilenlia tabescant. fiene ergotlicitur : Vita
Inviderenon possumus nisi eis quos nobis in aliquo ^*
carnium sanitat cordis, quia si mentis innocentia
meliores putamus (Moral. lib. c. n.
v, 46, 84). Par-
etiam si qua foris infirma sunt, quan-
vulhs ergo esl qui livore occiditur, quia ipse sibi le- custoditur,
roborantur. Et recie subdiiur: Putredo ossium
Slimoniuin perhibet, quod ei nvinor sit cujus invidia doque
invidia,•quia per livoris vilium, anle Dei oculos
torquelur. llostis callidus prirao bomini invidendo
amissa beatiludine, minorem se im- pereunl eliam forlia acia virtutum. Ossa quippe pu-
subripuit quia, tresceie est qusedametiam robusta per invidiam de-
morlaliiali illius agnovit. Caih ad perpetrandum fra-
tricidium corruit (Gen. iv, 5, 6, 7), quia, despeclo perire.
suo sacfificio, prselalum sibi infremuit, cujus Deus CAPUT XIX.
liostiam accepit; et quem meliorem se esse exhor- De stipoiimeudainvidia.
ruii, ne utctinque esset, amputavit. Esau ad perse- Difficile namqne est, ut hoc alteri non invideat,
cutionem fralris liac de re exarsit, quia primoge- quod adipisci aller exoptat, quia quidquid teinporale
iiilorum benedictione perdita, quam lanien esu percipittir, lanto fil riiinus singulis, quanto dividiiur
lenliculsc ipse vehdiderat, roinorcm se ci qiienv in muliis; et idcirco desideranlis mentein livor
nascendo prseibatingemuil (Gen. xxv,54;xxvn,41). exciucial, quia hoc quod appetit, aut fuiiditusalter
Josepli sanciiim fraires sui Ismaclitis iranseiniiibus D accipiens adimil, aul a qiiantitate reslringit (Mora..
ideo vcndideriint,quia, cognito revelationis myslerio, lib. v, c. 46, u. 86). Qui livoris pcsic pleue carere
he cis melior fierel, cjus profeclibus obviare conati desidcral, illam hscrcditaiera diligat quam cohaere-
sunt (Gen. xxxvn, 27, 28).Saulrcx David subditum dum numeius non angusiat; quse-etomnibusuna est,
lanceam intorqucndo persequitur, quiaquein nvagisc ct singulis tota ; qusc lanto largior ostenditur, quanto
quolidie augeri viituluni successibus sensit, ullra se ad baiic pcrcipientiuin multiiudo dilatatur. lmminu-
excrescereexpavil(/ Reg.xvm, H).Parvulusest qui tio livoris est aflecius surgens inlernsc dulccdiuis;
invidia occiditur, quia nisi ipse inferiof existerel, de et pleiia mors cjus est, perfectus araor avternilatis.
iiono alterius non dolerel. Scienduni summopere cst Cum perfecte in araore ccelesiis patrise horao rapitnr,
quia quamvis per omne vitium quod perpetratur, hu- plene eliam in proximi dileciione sine omni invidia
, i»Ed., contra illum distrtciio wlerni rectoris ex- A Edil., terebral. Taii taroen leclioni suffragantur
artit. Ed. Coc. el seq.
b Ed., recli, e Edii., ipse deteriut ruai, Edil. vero anliquiores
« Ed., magnit. Taii lamen lectio reperitur iii habent Taii leclionem.
Uelvac.
 SENTENTIARUM LIB. IV. 838
i957
cum nulla terrena desiderat, nibil est fi CAPUT XXI.
solidatur, quia
contradicat. Vera
qucd ojus erga proximum charilali De discordia.
charilas quid est aliud quam ocutus mcntis carens in-
vidia? Qui si terreni amoris pnlvere langitur, ab in- Admonendi sunt discordes, ul cenissime sciant
leritsa lucis mox inltiitu lsesus reverberamr. Quia qnia, i|iianiis(ibel virtutibus polleaot, spiriluales
selerna fieii nullalenus possiini_, si uniii per coiicordiara
parvits est qui lerrena ditigit, magiius qui
coiicupiscii, potcst etiam sic non inconvenienter in- proxiniis iiegligtint (Req. Pasl. parl. ni, c. 22). Ad
telligi : Partulum occidit invidia (Job v, 2), quoniam unani igitnr yocationis speni neijiiaquain pertingitur,
linjus peslis lauguore non morilur, nisi qui adbuc in si non ad enn unitn ciim proximis racnlc curratur.
dcsideriis infirraatur Ssepe noiiiiulli, quo quscclamspecialitcr dona pcrci-
CAPUT XX. piunt, co supeibiendo donunvconcordise, qtiod majus
De malitia. esi, aiiiiiluiit, ulsi forlasse carnein prse c;c:cris gulatt
ln Evangelio Veritas ail : Qum vultis ut facianl refreiiaiionequisedomat, concordarecisqnossuperat
vobis homines, et vos facietis (Matth. vn, 12; Moral. absiinendo conleinnat. Qui abslincniiam a concordia
lib. x, c. 6, n. 8); quibus duobus utriusque testa- separat, quitl admoiicat Psalmista perpendat; ait
n,enii mandatis, pcr unum malitia compescitur, per eniiii : Laudale eum in lympauo cl ckoro (Psal. L, 4).
alind benigniias prserogaiur, ut quod non vultmalum In tynipano naniquc sicca et pcrcossa pellis resonat,
societale concordant. Qnisquis
pati quisquc non laciens, ccsset a nocendi opere. in choro autetn voccs
Curandum magnopcrc est nt erga procaces quisque itaque corpus affligii, sed -concordiain dcseril, is
mansuctudinem longanimitatis exhibeat, ut ma.iiise Deum quidem laudat in tympuio , scd non laudat iiv
duin quosdam niajor seientia erigit a
pcstc languenlibus gratiam lienignitaiis ostendat ", choro. Ssepe
ut discordes pace uniat, et concordes ad concupi- c^terorum socieiate disjungit, et quasi quo plus sa-
scentiam verse pacis accingat. DominusJesusChristus piu.nt, eo a concordise virtute desipiscunt. Quo quis-
noaliiiososquosque rcdarguens dicit : Quid vides fe- que melius sapit, eo concordiam deserens e deierius
ttttcam in ocuio fratris lui, et trabem in oculo luo non delinquit; et idcirco inexcusabiliter merebilur sup-
vides (Maitli. vn, 5, Reg. past. Part. m, c. 9)? Per- plicium , quia prudenler, si voluisset, potuit vilare
Jurbatio quippe impatientiac fesiuca est; malitia peccatum. Quibusdam a concordia recedentibus re-
vero in corde, trabes in oculo. lllam namque aura cle per Jacobum dicitur : Si zelttm amarum Itabetis,
tentalionis agitat, hanc aulem consummatio nequiiise et contentiones in cordibus veslris ', nolite g'.oriari,
pene iminobiliter portat. [Recle vero illic subjungi- , et mendacesesse adversus verilalem. Non est ista sa-
tur :j Hypocrita, ejice primum trabem de oculo iuo, et pientia desursum descendens, sed lerrena, animalis,
lunc vidcbis ejicere festucam de oculofratris tui. Ac si diabolica; qum autem detursum est tapientia primutn
dicatur nventi iniqusc inlerius dolenli, et sanctam se quidem pttdica est, deinde pacifica (Jac. m, 14, 15,
exlerius per patientiam demonstranti : prius a te 17). Pudica, videlicet, quia caste intelligit; pacifica
molem malitise excute, et tunc alios de impatientiae autem, quia per elationem se minime a proximortiia
leviiale reprehende, ne dum non studes maliliam b charilate discordat. Scriptum est : Si offeras s munut
vincere, pejus tibi sit alieua prava tolerare. Cor pes- luum ad allare, et ibi recordalus fueris quia fraler
siwium ex sua et non aliena malitia tabescit (Lib. x, tuut habel aliquid adversum te, relinque ibi munus
in Ezech. homil. 2, n. 12), sicut scriplum est : « Ze- tuum ante allare , et vade prius reconciliari fratri luo,
lus apprehendil populum inerudilum, et non signis ad- et initcveniens offeres miinitstttum (Matth. v, 28). Ex
yersarics consumil d (Jsai, xvi, 11, secundum versiott. qua scilicet praccepiione pensandum est quortim ho-
antiquam; Moral. lib. II, c. 51, n. 51). Sicut autetti siia repellilur quam inlolerabilis culpi monslratur.
ignis araoris raentem erigil, ita ignis malUix invol- Ctun nvala ciincta bonis sequentibus diluantur, pcn-
- vit, quia et sanctus Spiritus cor quod replet elevat, et semus qiianta sint mala discordix, qusc nisi cxstincta
ardor malilia» ad inleriora semper iuciirval. Malos ) funditus fiierint, bonum subsequi non permittunt.
non solum ignis per vindiclam post cruciat, s«;dnunc Admonendi suiil discordes , ul si aures a ttiaiidatis
eliain per livorem cremat, quia qui post punlendi coeleslibus dccliuanl, memis oculos ad consideran-
siini reiribiitiouis supplicio, nunc semetipsos alfi- dum ea quse in infiinis vcrsanlur aperiant.
ciunt maJitiie lorincnlo.
0 Edit., impendat. ex qno illa prophclia, Zelns apprekendit popitlitmin-
b Edil., siimitalionem. eriidiittm, suuipla e-t, aiiimadverierc plariiit eanv
c Nolant l'P. Reueiiciiiii, in lib. n Moral. cap. csse apud Isaiain, capiiea nobis tit., non quiJcm se-
51, n. 51, non sniis liquere quav sii lnec prophelia ; cuiiilinii Vuig. nov., sed secuiidiiiii *crsion. anl.j
suspicaniesquc lexium a Grcg. adduciiiin iu uullo eamdeniquc allegari eliam ab Amhros. iu psalm.
propheianim ad litteram reperiri, eo confugitini, ut cxvin, et ab. Aiigusi., lib. xx de Civil. Dei, c. 12.
dicant, prnpheiise noniinc ouiiiem sanctam Scripiu- d Edil. , coitsuniel.
raiti iulelligi posse; porro Apostolum, Rom. x, 2, de e In Ed. dcesl concordiam deterens, 'sed Iiabelur
populo Judaico scnbcre, euni hahere aimulationem ; quoque in Laud.
f Ed., ei contentiones«jtvf in corde veslro.
sed non secuiidnm scienliain.quod cst lere dicere, ze-
luni appreheudisse popiiliiui ineriidilum , hoc est,; B Kd., ofjers.
scjepiiie experiem. Ne autem ultra dubitetur locus
WTBOL. LXXX. 30
S39 TAIONISC^SAftAUetJSt&Ni EPISCOPl 940
CAPUT XXII. t lignum ad vescehdum,el pulc.hrumOCM/JS, aspectuque
deleclabile; et iulil de fruciu ejus, ei comedit(Gen. lii,
De odio.
6). Pensahdutn smhuiopcrc eSl quaiilo dfebeinui tub-
Si ab Tncrepaiione Iromihtirhitleirco tfeficehiiis, defamiiie erga illieita visinri festfiiigere nbs, cjui
quia contra nos iiistirgere odia formiilaihus,iion jain morlaliter vivimus, si ei Eva iriaief vivciiliuin pef
lsicra Dei, sed noslfa procul dubio 'qiiaciiriVus (hloral. octiliisad riiorteiilveriit.'Sub Jiidsesevoce,quae,exlfe-''
xx»21, c. 21, n. 47). ScifeiidumriiaghopcVecsi qttbd riora videndo coiicupiscfens,boriainieriofa pefdide-
nonnuiiquam [cum] redarguuiitiiv piavi, deteribres rat, propheia dicit": Oculusirieus deprmdaius esiunt-
exislunt, nosqiie magnis bdiiSiiisequuntur. Ipsis er- mamnieam (threh.ni, 51). Coiicupiscendoenim vi-
go, et noh hobis ptircimiis, si ftbebf itmfedaf guliPne sibilia, invisibiles virtutes amisit. Qiiseergo iiiterio-
pro eorum amore cessamtis. Neeesseriobis est ut ali- rem fructum per exleriorem visuin perdidit, per ocu-
quando lolefemus tabfehflobdiosfesijuod stiht, qiiatfe- lum corporis pertttlit prsedam cordis. Scriplum in
nus in nobis discaht vivehdo ijuMiioii suiit. Noh est EvangeliP est : Qriod omriisqui viderit tnuliereiriad
omnino justo timehdiihi, nfedttih qutsqtiefioffipilhr, cbhcupisteriduriieahi, jani irimcliatusesl eciriiih corde
coniumelias ihferat, sed rie, tractus ad odium, pfejof ^sttp (Maith. v,27 ; Mdral. xxi, c. 2, u. 5). Per Mo-
fiat (MoM.lib. vnr, c. 42 , n. 67). Cavenduinsrim- schi t|'hij)p6 luxtiria [pefpetriata, per auctoffera vfefo
mopere esl n'e iihhioderaie linguaih Joquaciiasper- riiiiriditiiCluxufia] Cogitatadamnatttr.
traliat, eamqufeusque ad lasciviamobireciationis ex- CAPUT XXIV.
tendat, rie odiunvniaiitlsc excitei, ei os usqiie aiftja-
culnm maledictionis '» ihclhiet (Morai. lib.x , c. 6 , De gulw concupisceniia.
h. 8). I» EvaiigelibVerilas ait: Qumvttliis iit faciaiit Seiendum est:quta qninquenPswodis giflseviiiiitn
vdbishomiries,ei vos faciie eis (flaith. vii, 12). Ac sl tentat
dicat"; db atio tibi iSJJis viiteiu rie (Mortll. lib. -x-xx, c: '1-8;n. 60). Aliquandh
apcrle Qudd f ieri,
nainque iiidigfeiilhctenvporapf«veuil; aliijuaudo vci'0
'etlieriper odiuth fdctds(Tob.iv, '1'6).
tcmpits non pfaevfeiiit,-sedCibwsJauiiores qiiserit1;
CAPUT XXIII; aliijuaiulo qusclibel a suniendQisini,'pr.cparafi acfetl*
ratius expetit;-aliqiiaiidoaiHcm»et!qiialilaiicil)t*tiiti,
-Deconcupisccittiaocuiorum. etlempori, eongniii,sed in j|is9'=quaniiia'iesuiiiCiidi
mfcnswanireleciionis e excedii. NCnnunqnam vei'6
Quisqhis per corporis fenestras incaule exterius ,. et ahjectius est ?quod tlesidef^tvcttanieii ipsofcSu
respicii, pleruinque in deleclationem peccaii eiiatn " f iimneiisi desidern deteriiis peccat. 'ViiiPrUiilfctn^
nolcns c.adit, alqtie obligams dcsidefiis iucipit velle pora nielitts^ostendimuS',<sishSecexcinplis •eviafeulio*
quod noluilp/draf. lib. xxi, c, 2, n. 4). Praecepsnnima, ribns tipprobemiis. Mortisqiiippe sehtemiani !patris
dum ante noiv prbvidei, ne incaute virleal quod con- oretloHivtliaslhemi^ quia i» 'ghSlUmeiliScoiTSiUutum
cupiscat, cseca post incipit desiderare quod viclit, edendi veinptis aiilfecefsit '(/ >Rvy\ xiv, 27). Ex
TJnde prophetcf mens, quscsublevata ssepemysieiiis 35gy)li6;popnl(isedufctus'iri'ereinoticCubMt,quia, die-
jnternis inl.crerat, qui alienamconjugem iucaute vi- spectoiiTamia/rabosXai-nrainpciiit.quoslauiiofcs pir-
dit, oblcnebratapostmoduni.sibimet illicite conjnnxit tavit %Num,xxi, 5). PriiWafihdrumfleli culph-sub5-
(J/JRcij. xi, 2). Sanclus vir, quia acceptis corporis orta estquodex «oritm vofo TSaeerdotisphfer iioh
sensibtts velut subjeclis ministris quidam aequissimus antiquo -more coctas Velletde isactifieip^afitfes'acci-
judcx prscest, culpas conspicit, antequatn venianl, et pere, sed cfudas quserefet, qiias iiccufaiihS exhibe-
velul iiisidiantib morti fenestras corporis-claudit, di- TH(1 Rey. II, 154tq,): Cura >adJefOsalem diclitif:
cens: Pepigi fmduscum oculis meis, ul ne cogitarem Sacfuil iniquititsSodijmmsWoYistnm;itiperbih, ialu-
quidemAe virgine (Job. xxxi, i), ne scilicct prius in- Htat>panis,etnburi4anliaiE!zec%.&i', -49),apefte ois-
caule aspicerent quod poslmodum invitus amaret. J, tehdtlurquod idcrrco&ilutem pefditHt,»qhiaicnihsu-
Semelspecies formaesi cordiper oculosfuerit illigata, perbise vitio mensoram nioderaflsefefectrohfS exfeesi
vix inagni luclaminis manu solvitnr: JNe ergo quse- siti(<Jen.xxvj33). Pfimoge*ii!OfHm*tofiamf!Sahide'6
dam lubrica in cogilalione versemus, providendura ahiisit, quia magiio sestu destderii 'Wlfeih'cibum,id
nobis est quia intiieri non dcbet c quod non licet est, leniicuiam concupivii: 'qtiaih diiih * vendiiis
couctipisci. Ut mutida mens in cogitalione servelur, etiam primogenitis prsetulitquo in illam appetiiu an-
a lascivia volifptatissuaedfeprimendisuhtoculi.quiisi belarcl indicavit. Neqtie enim cibus, <sedappetitus in
quidam rajftoffesad feulpafri.Nfequeeriiin Eva tighiuri vitio esl. Uode et lautiores-cHios pleruniqtie sine
vetitura coniigisset, nisi lioc prius incaiiterespiceret. culfa Bumiftiss,irt abjfecitlct^Snrih siiiereaiu feon-
Scripluinquippeest: Vidilmulier qubd bomiht <emt MclfeKliife dfegusiSihus.lEsaupriiriatura.pcr esuin leiiti-

« VAI.,iniict. AEA.,qua1tibelqUw.
*>Ed:, hosii. Ast melinromesse Taii lectioncinsua- e Ed., nioderaiw
f Ed., aesiu. fcfecfionii.
dent i|iiic in hunc lnciit!).ilferunt PP. Bened.
t c Ed., decct. Vei-uniGerm. et Norra., nounullique « Ed., vendendis
Edit., ut noster habent.
<Ui SENTENTIARUMLIB. IV. 942
culse perdidit, et Elias in eremo virtuiem conporis a .Asueludini fortiter [et] violenler resistimus, et, desi-
carnes edendo servavit (/// Reg. xvu, 6). Aivtiquus deria perversa calcantes, contra hanc (1jus nobis li^
hostis, quia non cibum, sed cibi cnncupiscenliain bertatis ingeniise vindicamus, viliorum agminibus
esse csusam damnalionis imelligil, primum sibi bo- acerrimo conflictu rcsistimus (Moral. iv,c. 3G,n.71).
mi.iem non carne, sed pomo subdidil, et secundum Cum culpas po3nilendo percutimus, et maculaS sor-
iion carne, sed pane tenlavit(Gen. \\\,Q;Mallh. iv,3). dium fletibus lavamus, fortiter contra viiia relucla-
Plferumquepriini parenlis culpa commiuiiur, eiiam mur. Tunc se viri sancti veracius a viiiorum collu-
cum abjecta et viiia-sumunliir. Neque enjm Adam vione delergunt, dum ab eis contra singula vitia vir-
solus, ut a veiito se ponvo suspenderel, prseceplum tutes singulse opponunlur (Apud Isid., lib. n, sen-
probibilionis accepit; nara cum alimenta quscdam sa- lent. c. 57). Interdum vitia cum virititibus ad utilita-
lufcinoslrse Deus coniraria indicat, ab his nos quasi tem confliguni, ut ipso certaraine, vel mens exercea-
c
per senleniiam revocat h. Et citm. concupiscenles tur, vel ab elaiione concussus animus restringatur.
noxia attingimus, profecto quid aliud quam veiita de- Adversus impeius vitiorum contrariis virtutibus est
guslauius? Ea in cibo sumenda sunt, quse nalurse pugnandura. Conlra Iuxuriam eriini cordis est adhi-
necessitas quserit, non quse cdendi libido suggerit, ue benda munditia, contra odium dilectio pfseparanda,
si hsecmoderata discrelio minus caule prospieiai, ii- b conira iracundiam patientia proponenda est; porro
licitai se concupiseenlisequis voragineiinmergat (Mo- contra limorem fiducise adhibenda est virtus, conira
r*l. xxx, c. 18,«. 61). Gulsedediios superfiuiias locu- torporera zeli prselium.Tristitise quoque gaudium, ac-
lionis, leviias operis, atque luxuria comiiatur (fleg. cidiccfortitudo, avaritise largitas, superbise bumilitas
Past. part. m, c. 19). Nisi gula; dedilos immpderala oppoitenda est. Sicque singulse virtutes nascentia
loquaciias raperel, dives.qni epulalus quoiidie splen- conlra se vilia reprimunt, ac lenialionum niolus vir-
dide diciiur, in lingua gravius non ardcrt-t. Ail enim: luic divinsecharitaiis exstinguunt. Libidinem absti-
Pater Abraham, misercre tnei, cl mitle Lazarum, ut neniia domat.Naui quautuni corpus inedia frangitur,
inlingat exireinum digiti sui in aqua, cl refrigeret lin- laiiium meiis ab illicito appetiiu revocalur.Adversus
guuntiiieam,quia crucior in hacflantma (Luc. xvi, 24). iram liileianlia dimicui. Ira autem semeiipsam ne-
Quibus prolfectoverbis osieiiditur quia cpulando quo- cai, sustinendo auieni patieniia victoriam porlat.
lidie crebrius iu lingua pcccaverai, qui lous ardeus Trisiitise ivioerorenvspes seierni gaudii superaijet
rcfrigerari se prsecipue iri lingua reqtiirebat. O.uia quein turbaia mens de cxlerioiibus aflicii, dulcedo
gukc deditos leviias proiiims operis sei|ii tur, aueio- inierioris tranquillilatis lcnil. Adversus invidiam
iltassacrale^lalur, dicens: Sedri poputiis mandttcare, prseparemr cbaiiias, et adversus ira) incendia man-
et bibere, et stirrexerunl ludcre (Exod. xxxn, ti). Ple- suetudinis adhibeaiur traiiquillilas.
runique edacitas usque ad luxuriariv peiirahit, quia
dum saticlaie venlcr eXtendiiur, aculei libidinis exci- CAPUT XXYI.
lantur. Ilosti callido, qui primi liominis sensuni in De multiioquio.
concupiscentia ponii apcruit, sed inpeccaii laqueo
slrinxii, divina Voce dicittir: Peciore et ventre repet Admonendi sunt multiloquio vacantes, ut vigilan-
(Gen. in, 14). Acsiei aperife dicereiiir : Cogiiaiione ter aspiciant a qnanio rectitudinis staiu depereunt,
et ingluviesuper lnnnana corda dominaberis. Quia dum per multiplicia verba dilabuntur (Reg. Past.
guJsededitos luxuria sequilur, propbela testaliir; qui part. in, c. 14). Humana eteiiim mens aqui» more
dunv aperia narrat, occulta denuutiai, dieens: Prin- circumclusa ad superiora colligitur, quia illud repelit
eeps coquoruin dextruxit muros Jerusalem (Jerem. unde de-cendit, ei relaxata deperit, quia se per in-
xxxix, sec. text. Hibrwum, et sec. LXX). Prihceps fima iiiutiliier spargii. Qui supervacuis verbis a si-
namque coquoium venler est, cui magna cura obse- leniii sui censura dissipatur, quasi lot rivis extra se
quinm a coquis impendiiur, ut ipse deleciabiliier ci- ducitur. Unde et redire inierius IIKIISad sui cogni-
bis iiiipleatur. Muri auteui Jeiusalem vinules sunt jj lionem non suflicit, quia per multilpquiuiii sparsa, a
anirnse, ad desideriutu supernse pacis elevatse. Co- secreto se iniimse considerationis excltidit. Totam
quoruu) igitur princeps nvurosJerusalem dejicil, quia vero se insidiantis bostis vulneribus detegit, quia
dtiiii venier ingluvie lenditur, virtutes animse per nulla munitioiie custodisecircumcludit. In Proverbiis
luxiifiam dcstruuntur. scripium est: Sicut urbs patens, et absquemurorum
CAPUTXXV. ambilu, ita vir qui non polesl in loquendocokiberespi-
rilum suuin (Prov. xxv, 28). Quia eninv murum silen-
De pugnavirlutum adversusvitia, tii noh habet, patel inimici jaculis civitas mcntis. Et
Cum domino vitiorum coniradicimus, cum iniqui- cum Se per verba extra semetipsam dejicit, apertam
tati, qusenos a Deo separat °, reliictamur,cumcoi>- se adversario ostendit. Quam tanto ille sine labore
ENonnullse Edit. vct. et recent. babenl. viriutem c Ed., qum nos ceperat.
d ln Cod.. nostro has voces hic inlrusas legimug,
tpirilus : quse lectio niagis probanda videiur; sed
vide animadversionem PP. Benedict. in hunc lo- lex, scriptura, mquitas, vei polcslas.
Etim. e ln Ed. Loaysse, elaiionis concursu, in Regal. etin
t>Ed,, vetat. Parisiens., conversus.
 043 TAIONIS CiESARAUGUSTANIEPISCOPl 944
supcrat, quanto ct ipsa qna? vinrilur conlra semcl- IV CAPUT XXVIH.
ipsam per niultiloquiiimpiignal (Grcg., ubisupra, et Ue Imlisvel tristibut in hoc swcitio acgcnlibtts.
Moral. tib. vil, c. 37, n. 57). Plenmique per qnos- Aliicr admoneiuli siml la:li alqiic atiler distes
dam gradus dcsidiosa mens in foveam lapsus impel- (Reg. Past. pnrt. m , c. 5). Lsciis videticcl infeenda
Jilur, et dum otiosa verba cavere negligiiuiis, ad sunt Irislia qusc scqtiiimur ex stippticio ; trislibus
noxia- pervciviinus, ut prius loqui aliena libeal, ct vero inferenda stini kcla, quse promniunliir cx
posiinodtiro delractiitnibus eorum vilam de quibus regiio. Discant lscti ex miiiarum asperiiaiu quod
loquiiur mordeat, ad extreroiiin vero usque ad aper- liiiieanl; audianl trisics prseiiiiortiin gaudia , de
tas Ihigua coiitumelias erninpat. Per efiienaiionem quibus prscsumant. liis quippedicilur: Vm vobis qui
linguse seininanlursiimuli.oriunlur rix.'C,:iccenduiilur ridetis nunc, quoniam flebitis (Luc vi, 25). Isti vero
faccs odiorum, pax exsiinguilur cordium. Unde bene eodem llagislro dicente auditrot: lierum riilebo vos,
pcr Salompneiii dicitur: Qui diinittit aqnam, caput el gaudibit cor vestrtim, el guudium vestrum nemo
tollet a vobit (Joan. xvi, 22). Plcrumquc fit ut non-
ettjurgiorum (Prov. xvn, 14). Aqnam quippe dimit-
tere cst linguam in lliixum eloquii relaxarc. Sed di- nulli lxii vel trisles non relnis liam , sed con-
missor aqnai jufgiprnm caput elficiiur, qiiia per lin- spersionibus existani. Qubus profecio intiinaudum
gnse incoiitineniiam discordiae origo propinatur (Mo- cst,
3B quod quscdam viiia quibusdam conspcfsiunibiis
» exisiani. Habcnl cnim laetiex propinqtio luxuriam,
rat. lib. v, c. 13, n. 30). Quia inulliloquio quisque
servieiisrectUudiiiein justiiiactenere nequaquampos- tristes vero iram. Necesse est igitur ul non solnm
sit, lestatur propheia, quia ait: Fir linguosus non di- quisque considercl quod ex conspersioue sustiiei,
rigeiur super terram (Ptal. cxxxix, 12; Moral. lib. sed eliam quod ex vicino deierius perurget, ne dum
VII, c. 37, n. 58). Ilinc Salomon ilerum dicit: ln nequaquain pugnat contra hoc quod tolerat, ei
a libcrum asiimai, viiio suceuuibat.
mulliloquiqpeccalum non deerit (Prov. x, 19). Isaias quoque, quo se
piopheia aii: Cuilutjuslilife silentium(hai. xxxn, 17)- CAPUT XXIX.
videlicet indicans quia nieniis justitia desolaiur, De sluliiiia.
qtiando ab immoderala locutione non parciiur. Ilinc Siulti homines hoc solum tola cordis intcntinne
Jacobus ait: Si qnis putal se religiosumesse, non re- conspiciuut, per quod ad finera terreni desidcrii
frenans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus perducanltir (Moral. xvn, c. 7, n. 9). Scriptum
vana est religio (Jac. l, 26). Pravi homines, sicut in quippe esl: Oculi sliiliorum in finibtts lerrw (Prov.
sensu leves sunt, ita in loculione prsecipites, et reli- xvn, 24). Nequaquam stisccotisideraiionis obiuium
eere pertraciando negligunt quse loqnantur (Moral. in lerra stultus ligeret, si ad sancla sui Redemptoris
lib. v, c. 13, n. 50). Sed quod levis cotiscientia con- ^ ilinera mcnlis oculos levaret. Scriptum quippe est:
cipit, levior prolinus lingua producit. Per semetip- Sluitus serviel sapienli(Prov. xi, 29; Moral. xx, c. 24,
sam nosVeritas adraonet, dicens: Omneverbumolio- n. 32). Ssepeeieiiim conspicimus sapienies subesse ,
. sttm, quod loculi fuerint homines, reddenl de eo ralio- stultos vero arcem dominii tenere, sapieutes servili-
nem in die judicii(MaHk. xn, 36; Moral. lib. vn, ler, ubsequi, stultos tyrannica elaiione dominari.
c. 37, n. 58). Oiiosum quippe verbumest, quod aut Quomodo igitur definitione divinso sentenlise sapienli
ralionc justse necessitutis, aut iiiicniione piavutilita- Slulius servit, dum plerumque bunc jure tenipnralis
tis carcl. Si ergo ralio de oliosp sefmone exigilur, dominii coiiiprimil? Sed scienduin est quia eonlra
peiisciniis qusc poena muliiloquium maneat, in quo sapientis viiain , dum stullus prseemiuens terrorem
etiani per noxia verba peccaiur. poteslaiis exercet, dum liunc Jaboiibus faiigal ,
conlumeliis lacerat, profecto hunc ab onmi vitinrum
CAPUTXXVII.
rubigine urendo purgat. Plerumque sitilius sajiienti
Da perversa tocutione. etiam dominando servit, quein ad raeliorem slatum
' Sictit perfecti viri perversos proxitnos non debent
preiiiendo provehil. Nonniinquara pupillis dominis
ftigere, quia et eos saepe ad rcciiludineiri iraliiini, et p ad disciplinaeinagisierium se.rvi prsesunt, lerrent,
ipsi ad perversitalem nunquam trahuiitur, ila infiriiii premiinl, et feiiunl; et lnmen esse servi nullo modo
quique socieiatein debent decliii!iremaloruiii,iie mala desisiuut, quia ad hoc ipsum ordinali sunl, ut
qux" frequenier aspiciunt, et corrigere non valent,de- prolicientibns dominis etiani fcriendo fainulenlur.
lecienlui' iinitari (Lib. i, in Ezech., homil. 9, n. 23). Quia sltilloruiii reprobnrum mala bonos , durn
Sic verba proxiinorum audiendo quolidie suinimus in cruciant, purgant , utilitaii jusiorum miliial c.iam
nietiie, sicut Ilando atque respirando aerem trahimus poleslas iniquoriim. Sicut clausa janua, in domo
corpore. Sicut maltis aer assiduo flalu tractus hilicit quse inius uiembra laleaul igiioraiur , sic plerumque
corpus, ila perversa loculioassidue aiidila infirman- slulttis, si lacuerit, uirtim sapiens un slulitts sit
tium inficit animunv, ut tabescat delectatinne pravi absconditur, si tamen nulla alia prodeunt opera quc
operis, et assiduiiniqtiitate sermonis. Unde Paulus sensum etiam laceniis loquantur (Morai. xi, c. 24 ,
ait: Corrumpunt moret bonos coltoguia mata (1 Cor. n. 33). Per Saloinonem dicilur : Slullus si tacuerit,
xy, E3). sapiens repulabilur (Prov. xvn, 28). Sed quia sliiltns,
cum loquitur, per hoc quod sua inferl, sapientium
""
Ed., juxlatunt.
 943 < SENTENTIAI1UMLIB. IV. S46
verba pensare nen sufficit, recte per beatum Job A perveniret, quia, subripienle paulisper infusione
dicitnr : Audile ergo correplionesmeat, et judicium peccali, lerra cordis illius ad c consummaiionem de-
laUiontmmeore.mattendite(Job. xin, 6). Bene aulem fluxit. Nonimmerito jumenla terrse nuncupantur qui
d bujus vilse carnalis ima appetunt (Moral. xxvi,
prius correptionem et poslmodum judicium inlulit,
quia nisi per c.orreplionemprius tumor sinlii depri- 17, n. 27), quos in infimis illecebrosavoluptasdejicit,
niattir , nequaquam per inlelligentiam judicium jusli quibus per sacra eloquia dicitur: Nolite fieri sicttt
cogtioscitur(Moral. xi, c. 25 , n. 56). Nonnunquam equus et mulus, in quibus non est intellectus (Psal.
siulti, eiiin prudenlimn facla conspiciunt, li;cc eis xxxi, 9). Voluptalum carnis amaloribus dicitur:
oinuta esse reprehensihitia videntur ; suirque im- Morlificate nunc membra veslra, quw sunl super ter-
periliic alque infiniiiialis oblili, tanto iiileniius de ram; id esl, fornicalionem,immundiliam, libidinem,
alienis judicant, quanto sua profundius ignorant concupisceiiliammalam, et avaritiam (Colos.m, 5).
(Grey., ubi sup., c. 27, n. 58). Paulus apostolus petulanlise carnis deditos publica
CAPUT XXX. inveclione redarguit dicens: Cum cognovissentDeum,
De luxuria, non sicut Deum glorificaverunt,aut gralias egerunt,
Malum luxurise aut cogitaiione perpetratur, aut sed evanuerunl in cogilalionibus suis (Rom. l, 21 ;
opere.'Ca!!i()nsnamque adversarius nosler , cum ab " Gregor.ibid., n. 28). Quomodoaulem in jumentorum
effeclu operis expellitur, secrela polinere u cogita- aut plusquarajumeuioriim volupiate ceciderunt,sub-
tionis molitur (Moral. xxi, c. 2, n. S). Seipenii a didil dicens : Tradidil illos in desideria cordis eorum
Dominodiciiur : Pectore el ventrerepes (Gen. m, 14). in immundiliam(Rom. i,24). Nonnullosper luxuriam
Serpens videlicet venlre repit , quando hoslis lu- caro in infimis mersit, quos supei ba in allum scien-
bricus per humana membra sibimet subdila usque tia sublevavit, et a volatu volucrum ultra appetitum
ad explelionem operis luxuriam exercel. Serpens lapsi sunt jtiraenlorum. Atque inde sub se proslrati
autem repil pectore, quando eos quos in opere luxu- stint, unde super se ire videbantur. Plerumque virus
rise non valet, in cogitatione polluit. Quisquis luxu- libidinis de radice nascilur elationis; tunc ergo caro
riam perpeirat aelione, huicserpens repil ex venlre; vincit, cuiii spiritus latenter inlumescit, quia ttinc
quisquis autem perpetrandam versat in menle, huic anima peroriginemculpsc in jumentorum petulantiam
serpens repit ex peclore. Ardentem quasi Sodomam cecidit, cum ellerendo semore votucrum ulira qtiara
fugere, est illicila carnis incendia declinare (Reg. debuit evolavit (Grcgor. ibid., n. 29). Inierduin per
.Past. part. m, c. 27). Quisquisliiiindi hujus suceessi- elationis vitium longa coiitinenliarepentedissolvilur,
bus elevalus lenociiiantecordis lsetilialeniari se luxu- P et plerumque usque ad seniiim virginitns servata vi-
risc sliiuiilis sentii, Joseph facttim ad inemoriam re- tiatur. Quia eteniuv negligitur humiliins cordis, re-
vocet, el in arce se castilatis servct (Moral. lib. xxx, clus judex despicit ctiam inlcgritateiu corporis; et
t. 10, n. 33). Cura vuluplas lubrica leniat in prospe- quandoque perapertum inalum rcprobos annuiiliat,
ris, lioccipsa sunt prospera aculeo lenlatioiiis oppo- quos dudum reprobos in occulto lolerabal. Quisquis
nenda, ut eos erubescamus prava comroiliere, quo diu servatuin bonuui subilo perdidit, apud seinetip-
nos a Deo nieminimus b graiuiia bona percipere. sum intus aliud raalum icmiil, ex quo ° ad idiud su-
•Noitnunqnamvolnplas, quas ex prosperiiale uascilur, bito crupit, pcr quod ab omnipotente Dcoetiam lunc
5ji!«t!ei» prosperitatis est consideralione ferieuda, aliemis exstiiit, quando se ei per mundiliam corporis
qualenus hosiis noster, undc oritur, iude' morialur. inhserere moiisiravit. Plerumque rocntis elalio ad
Propheia David subilo casu per luxuriam delluxit, pollutioneni perlrahii carnis, ct reproborum cora vo-
diim in solariodeaiiibiiliinsalieitant conjugem concu- laiu volucrum ad petulantiam mergit jumeiiiornm
pivil elabsiul.t; ejusque virum cuni damiio suiexer- (Moral. xxi, 5, n. 7). Sciendumnobis magnoieieest,
cilus iniereniil, ct repviiiino casu cecidii, cum mens aliud esse, quod iiniinusde lentalione carnis palitur,
il a niystcriis ccelcslibus assueia ab iniipinala leula- : aliud, cuni per consensuni delcclalionibus obligaiur.
tioue devicla'csl,at(|uc immauissimseturpiiudinisnb- n Plerumqueenim cogitatione prava pulsatur, sed reni-
acla (// Reg. xi, 4; Moral. lib. xn, c. 18, n. 23). lilur. Plerumque autem cum perversum qnid conci-
Quasi saxnni de locosuo iranslalum esl, cuin pro- pii, hoc intra seineiipsumeiiam per dcsiderium vol-
plu-t.canimiis a proplieli.e inysteriis e.vclususad.co- vit. Et nimirum inenicm nequaquam cogitaiio im-
gitamlas lurpiiiidiiics vcnii. Salinnon il!c quondam miinua inquinat cum pulsat, sed ciiro hauc sibi per
sapiciitissimus iiimietnte luxurise supeiatus iiinnode- delecialionein subjugat. Paulus prsedicator egregius
ralo IISIIaique assiduiiaie iinilicriiinad hnc usquc ail: Tenlatiovos non apprehcndalnisi Itumana (ICor.
perdiicliis est, ut lemplum idolis fabricarel; et qui x, 15). liumana qtiippe tcnlalio est qua pleruinqufein
prius Deo (emplum construxerat, assiduitale libidi- cogiiaiione tangimureliam nolentes,quia ui nonntin-
nis ciiam perfuliaesubsiraius idolis construerfelempla quam el itlicila ad animum veniani, hoc uliijiiein no-
non limeret (/// Reg. xi, 7). Sicque ficmm esl ut ab bismeiipsis ex liunianitatis corruptibilis pondere ba-
assidua carriis petulaulia usquead metnis peifidiam bcmus. Dicmoniacaesl et non bumana tcntatio. cum
a Ed., cogilatione. Ast lectioni Taii suffrag. non c Edil., consumptionem.
modo receiii. Edit.,sed Cod. quoque Corb. Germ. d Ed., IISM.
b Ed., gratuilo. B Ed., aliud. Taji leclio rep. in Viudoc.
 MJ TAIONIS G/ESARAUGUSTANlEPISCOPl 943
»d hocqiiod carnis corruptibilitas suggerit, per con- A seternv-mceniavirtus operalioiiis levat, Slellio, dum
«ensum se animus asiringil. Idem Paultis aposlolus nianibus niiitur, in regis sndibus nioiaiur, quia illo
ail: Nonregnet peccalum in vestro mprtali corpore simplex per intentionem rccti operis pervenitquo isi-.
(Rtm. Vi^H). Peccatum qwippe iu mortali corpore geniosus minime ascendit. Qusesliosuboritur cur vel
non «sse-,sed regnare prohibuii, quia in catne cor- ncgligenli inielligeniis! donum tribuitur, vel siudio-
ruptiliili non regnare potest, sed non fisse non po- snsquisque scnsus sui lardiiaic.pisepeditur. Ad quam
test. Humanogeneri de peccato lentaii peccatumcsi. ciiiiis resppndctur, duni protinns * per Salomonem
Quo; quia quandiu vivimus pcrfecie omiiimodo non snbdilur : Nihitin lerra sinecausa(Joft.y, 0; Moraf.vi,
caremus, sancla prsedicatio, quoivianvl>oc exjieilcfc c.'l'l,n. 15). Idcirco rnim sa-pe et desidi.osusinge-
aon poluit, ei de nostro cordis babilaculoiegniini ln- niiim accipit, uu.de negiigens^ciiam jnslius puniaiur.
Jit, ut appeillus illicitus clsi plcrumque bonis noslris Quia qnod siue labore assequi potuii, seirc contenir
cogitalionibus occulle se qnasi furinscvit, saltcm, si nit. Et idcirco rioiinuiiquain studiosiis lErdilale in-
ingredilnr, non dominetur.. ln Ccnesi scriplum esl: tel)igciitii£prcmiiur,.,nt«o majora prsemia reirihutio-
Doininus pluil tnper Sodomam c; Goinorrkam sulphur nis inveniat, quo magis in studio inventionis elabo-
elignem (Gen. xix, 24 ;Moral. lib. xiv, e. 19, n. S3). rat. Niliil ergo est in lerra siiie causa, quando et
Quid insulphure nisi fetor carnis, et quidperignem "**sfudioso lardilas ad pr,c;niuin proficit, et dcsiderio
«isi ardor desidcrii carnalis exprimiiur? Cuin ergo vclocilas ad suppliciunvcrescit. Menlis desiiia, dum
habiiainium Sodomis vel Gomorrha carnis sceki a pu- congruo feryore.iio.ilaccfendilur,a bonoiuni desiderio
tiire Dominusdccrevisset, in ipsa qualilaie ultionis fundilus, cwivalesoente furtim lorpore, maclaiur
noiavil maculam criminis. Sulphur quippe feloiem (Rcg. Past.. p, III, c. i<3).Pcr Salomonenvdicittir;
habet, ignis ardorcm. Qui itaquead perversa desicle- Pigredo itmuiuit apparem (Prov, xix, 13), Piger enitn
ria ex carnis felore arserant, digiium Juit ut simul recle seutiendo.quasi vigilat,qtiam.vis.nihil operando
sulphure et igne perirent, qualenus ex jusla poena lorpescat; sed pigredo soporem iroraitiere dicimr,
discerent ex injuslo desiderio quid fecissent. quia paulisper ellam iccle sentiendi vigilaniia aniit-
CAPUTXXXI, tilur, dum a bene operandi studio cessalur. Delorpo-
De torpore aniini. re animi recle in Pfoverbiis scriptum est : Animq
j PJerwnque mens hominis a cura SUSD sollicitudinis dissotuta esuriet (Ibid.), Quisquis se ad superiora
-dormiensverberalur el noii dolei, quia sicut immi- distrJngendo non dirigit, neglecium se inferius per
uentia rotla non prospicit, sk neque quseperpelrave- jdesideria cxpimdit; cl dum studiprum sublimium vi-
rit agnoscit (Req. Past. PaH. w, c. 32). Trahitur et _- 4jore noii constringilur, cupiditatis infuntfi fame sau-
«equaqaani sentit, quia per illecebras vitiorum du- cialur, ut quo se per discipliiiam ligare clissimnlat,
ciiur, nec taroen ad sui custodiam suscitatur. Quam- .eose.ep.ripnsper volppfatvundesidcria spargat. Hinc
vissomna torporis a stti cusiodia quisijue premalur, iib codein rursus SaJpmone-Scribitur : ln desideriis
. nigilaro tamen ad savculicuras viititur', ul semper vo- Ml omnis oliosut (P.rov. xxv, 26). (linc ipsa Veritate
luptatibus debrielur. Et cum ad iilud donniat, in quo tpratdicanle, uno quidem exeunte spirilu, niunda do-
«olorter vigilare debuefat, sd.aliud vigilaie appetit, musdiciluf, sed.inuUiplicius redeunle, duro vacal,
ad quod laodabiliier dormire potuisset. Per Salomo- .occupatur (Maiih. -xji,M, Ao),
<neinin Proverbiis dicilur: -Et eris quati dormiensin CAPUTXXXII.
viediomari, «tquasi sopilus gttbernqtoramisso clavo De pigrilia.
{Prov. xxm, 34). In medio enim marrdormit, qui in Suadendi sunt pigri, ne agenda bona, dum difr-
bujuu uutndi lenlationibus positus prsevidere moius feruril, amittant; et dum opporlune agcre qusepos-
irruentiuii)vitiorum quasi imniincntes undarum cu- sunt nolunt, panlo post, cum voluut, non valeant
mtilos negligit. Et quasi gubernator clavum amittit, (Reg. Past. pnrt. in, c. 15). Plerumque piger, dum
. quando mensad regendam navem corporis siudium necessaria agere nogligit, quaedarasibi difficilia op-
sollicitudinis perdit. Clavum in raari amitiere esiinr p] ponit, qusedam vero incaute formidat; et dunvquasi
tentionem providam inierprucellas hujus «seculinon invenit quod yelut juste raetuat, ostenciitquod in otio
- lenerc. Si enim gubernator clavum soilicile slringit, quasi non injustc lorpescal. Pigro eieninv per Sa-
modo in fluctibus cx adverso navem dirigit, roodoi lomonenv dicitur : Proplerfrigus piger arare noluit;
yentorum impelus per obliquum findit, Spriplum est: mendicabitergowstale, et nondubiiur ei (Prov. xx, i).
. Stellio manibus nitilur, e! mpratur in mdibusreyisi Propter frigus quippe pigeriion arat, dum desidise
(Prov. xxx, 25 ; Moml. vv, c. 10, it. 12). Plerumques torpore constrictus, agerequsedebelbona dissimulat.
, aves, (pias ad volaluiii pennasublevat, in vepribus( Et dum parva ex pdversp mala roetuit, operari ma-
.resident; et stcllio, qui ad volatuin pennas non ha- xitna praetermillil.. Bene autem subditur : jtf«irfi-
bei, nilens nianibus regni scdificiumtenet. Quia ni- cabit wstale, et non dabilur ci. Qui enim nunc in bouis
mirum stepe ingeniosi quique, dum per negligentiami ojieiibus non exsudat, ctimsol judicii feryentior ap-
-torpent, in pravis aciibus renvanent; ct simplices,, pamerii, quta fruslra regni .'idiiuin posttilal, nil
quos ingenii penna non adjiwal, ad obtinenda regnii accipiens sestaiemendical. Iline iierum scriplu;n e^t:
a Ili.cintrnsum esi, per Salomonem; lestimoniumi • " Ed., «(4e negligeniia..
vero quoiiafferiur est iu lib. Job.
ji9 SENTENTIARUMLIB. IV. 050
Absconditpiger manum tuam sub ascella, nec ad os A conlru hoc, ubi dcprehendi potuent, veriiaiis SST.
tuum porrigil eqni (Prov, xix,24). Nemo.i.taque tani milem responsionem quserit; qui st ye|lei yerum
piger est, ut ad os suum inanura vel prp ppmedendp dicere, utique sine labore potuisset. Qmne u>e*.i-
re.djicere laborem putet. Sed piger nec ad os suum daciurn iniquit.as est, e.t oranis injquitas mendaciuin,
manum suam porrigit, qui nec hpc vullpperari quod quia proreclo ab sequitate digcrcpat quidquid a ve-
tlir.it (Lib. n in Ezecli, honiil. ix, n. 15). Pcr manum riiate di.scordal (Mot;a,l.lib.. xyni, c.. 3, n. 5),. Non-
quippe operatip, per ps atiiem loculio designatui nnnqtt,-)!!)pejtis est mendafium mediiariquamloqui.
(Moiql. xxu, c..9, n. 20). Pigro lahor esl ad os Nai» loqui pl.eruniqupp,r3ccipilalip„i|isest, nicdiiari
mantinv suam porrigere, quia dosidinsus quisque vcro stndiosiie prayilatis ; et quis i.gnorel in litiania
p.rsedicalornec hoc vult pperari qupd dicii. Manuni distaniiq ctijpa disiinguilur : utnim prsccipilalioiie
quippe ad os pprrigere, est voci snsc opere concor- aljqui? ai) S.tudipnifiniialur? Sumnippere caycndiim
dare. Ideni Salomon ait : Per agruin hqminis pigri pst pmne i^endacium, quapiyis nppnunquaiii sit
transici, et pervineaniviristiilti; et ecce totum reple- aliqtiod roendacij genus culpse leyjpris, si qtiisfsitam
verant urlicm : operveranl superficiem ejus spinm, ei prnpstandq rn.eiitiatui'.Scriplum cst : Os, qupd. men-
maceiia lap:dum destrucla frnl (Prov. xxiv, 30). Pei litur occidil ai.iimain(Sap. \„ 11). Et: Per.des cpf qui
agrum lumiiiiis pigri alque per vhieain virj stulii B loquuniur meiidpciuin(Psql. v, 7.) Ilpc quoque men-
Iransire, est cujuslibei vilam uegligcniis inspicere, dacii genus perfec,ii viri stimpippere fugiunit, jil nec
ejusque opera consider.are (Moral.xx, c. 25, n. 54). vita cuj,u?libet per epr.uoi fallaciai» dcfendattir „iie,c
Quam urlicsevel spinsereplent, quia iu corde negligftn< suneaiiiinse noceapt, dum prsstare fi canii nHunltir
tium piurieiiiiaierrena de>i,deriaet ptinctiones pullu- ajiense, quanquanvb.ocipsum peccaii gsnus faciljiine
lani viiioruin. Macerialapiduni destructa erat, id cst, credimus r.elaxari. Nam, si qjuajJibet culp.a soqueaii
discipliua palrum al>ejus corde dissoluta; nanv quis solet pia operaiione purgari, qiiantp niogis haec fa-
destriiclam maceriam " lapidum dissolulain essc cile abstergilur, qua.m maler boni operis piclas ipsa
disciplinam vidii, illic prolinus seculus adjunxil ; comi.latur?Npnntilli ex obsietri.cunifallacia cnnaiiUi.r
Quod cum viditsem, posui in corde meo, et exempk asserere Iioe ineridacii genus. non esse pcccaiuin,
didici discipHnam(Prov. xxiv, 32). Cum disciplinse niaxime quod illis nienlieiiiibus scriptjim cst : Quia
vigor in cprde rep.rohorum, pigrilia doniinante, dis- mdificqvit eis Dominus don.tos(Exod. i, 21 ;. M.or.al.
solviiur, ante eorum oculos cuncla bonorum opera xvm, c. 3, »i,6). In obsietrictun JSgypti.ani.in.r.ccom-
despectui habentur. Nihilqiieessesestitnantquidquid pensalione cogiioscUtirquid.mejidacii.culpainer.eaiur;
de virtulibus e.lcclprum vident. nam b.enignitaiis eai;um me.fces, quae poluit cis in
C setprna vita retribiii, pr,p admista cuJpa mendacii iu
CAPUT XXXIII.
De murmurio. lerrenani esf cpiiip.ensalioneni declinata, ut i.n vita
Acetttm si mittatur in niiro, fervescit nitrum. sua, quam ippritiendo tperi yoluerui.it, ea quse fe-
sicnt scriptum est : Sicut acelum in nitro , ila qm cerunt bpna repiperent, et ulferius qupdexspectai-eiit
cantal cantica cordi pessimo(Lib, \ in Eiech. Iiomil.9, nvercedis sua? praimipm npn baberent. Si siibiiliter
n. 55). Peryersa inens, quando per increpalimieni pefpen^atiir, pb.sle,l.ricpsJ5gyptisRampfe viise prce-
corripittir, a.ut per prsedicationisdulcedinem ad bona Sfe»tjsni.eniitsc?un,S non inlentipne inercedis. Par-
stiadelur b, de .correptioiie fit deie.ior. Et inde j.ii c.fendpquippe .coiia.lifisuni infaiitum.vj.laivi legers,
murmuraiionis ihiguitaie succenditur, unde debiiil nipo.lip.iidosuaiu (Mpral., ibid., n. 7),, ;1Et J.i.cel in
ab iniqiiitaie compesci. Quisquis pro peccalo per- T.estanie.i.iioVetepi liQnnulla possit». talia reperi.ri,
ciilinr, nisi iiiiirniurando renilaiur, co ipsojam jus- p,eno n|iiiquani tanjfin hoc scl tal.c g.cnus ipeiidacij a
tus esse inchoal, qno ferientis jusiiiiam nou accusat, perfec.iis admi.ssinn stu.djnsus ibi. Jectpr iiiveii.iet.
CAPUT XXXIV. Sicut.enim .3j>dilJc.i,um lapi(Ji,bps,ita J)i<eji.daciupv
ser-
De mendaciq. ntpnilius fabfijcatur(M.qtal. lib, xi, c. 21, n. 54). Ubi
Plana csl omnino veritatis via, et grave esl itgi cnim non dplosa lpcutio,.sed sensus scriiatis cs.t,
"
meiidacii, sicut scriptum esl : DqcuerutU liuguan q,ua.-4inutii.ia pifiles. iipn ex Jfabjica.iSedex natyra,
suain loqtti meltdacium, ul ijiiqu.eagerent laboraverum CPn^ur,git.Bp.atusJpb.afliicis siijs non nccte senlien-
(Jer. ix, 5; Moml. lib. xn, c. 42, n. 47). Quisquis, re; tjbus dici.t : Nun.quidDeys i/i.diget restro pteiidacio,
liciaveriiaie, menliri dejiberat, uiaudientiiimaniniuiv it/pro illa tqqnqmini dolps (Job. xw, 7; lbtd., cu.p..
fallat, quanius ej labor est sollicite cuslodire ne ipsc 26, n. 37) ? Deus iiiendacio non ege.t, quia vepiias
cjas lallaciadeprebendi queat? Ponit quippe anle oculoi ftilciri nonquseritauxilio falsilatis.
quid sibi a veritatem scientibus responderi ppssit. CAPUT XXXV.
el ciint ningpo cogiiaiu pcriractat qitomodoper argu- Quibus modis pcccalumperpetretur.
menia falsitatis tlocumenta veritatis cxsuperel. Fal- Qualuor modjs peccalum perpelratur in corde,
lacia laborans niendaeii liinc inde se circumtegit, el quatuor consumniatiir in ppere. In corde nanique
a E.dit., deslrucla .maceria, priores lamen E,dilii c Edit,, prwslare vitam. Tajo tamfen sufTrag.
legunt iit Taius. Norm.
b Edit., aut prmdicalionis dulcedinem bona sua- d In nos.t. Cod. hic additum est necqre, quod
detur. ftlelior autcm vid. Taji lectio, cui alii Cod. verbum iiilrasumjuclico conlra Gregprii mpniein.
consentiufit.
951 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISCOPI 93*
suggestione, delectatione, consensn, et defensionis l instigat, perpelrata aulem luxuria, ssepe aut perjurio
audacia, perpetraiur'flforaf. lib. IV, c. 27, n. 49). aut homicidio legiiur, ne humanarum legura ultione
Fit cniiu suggestioper adversarium, delectatio per puniatur. Ponaraus ante oculos, quod quidatn vora-
carneni, consensus per spiritum, defensionis audacia citatis sibi frena lixavil, qua voracitate superatus
per elalionem. Plerumque culpa, qutc terrere men- adiillerii facinus admisit: deprehensus autem iu
tem debuit, exlollit, el dejiciendo elevat, sed gravius adulterio, lalenlcr virum adtilterae, ne ad judicium
clcvando supplantat. Unde et illam primi hominis traheretur, occidit. Hoc ilaque adulterium inter vo-
rcciiiiidincm anliquus hostis his quatuor ictibus raciiatem ct hotnicidium positum de illa videlicet
fregit, naro serpens suasit, Evadelectala cst, Adam nascens, hoc generans, peccaium est et poena et
consensit; qui etiam requisittis confitcri culpam per cansa peccati. Peccanini profecto est per seipsum,
DiiiJaciaiiinolnii. lloc in bnniano genere quotidie poenavero peccali est, quia culpam voracitulisimxit.
agiliir, quod acliiin iu prinio parente nostri generis Caiisa autem peccati est, quia subseqnens etiam ho-
noii ignoraiur. Serpens suasii, quia otcultus hnsiis micidium geiiuit. Propbeta Jeremias dicit: Vhilabo
mala cordibus hominiim latenler suggerit. Eva de- super vos juxta fruclum studiorum vestrorum(Jerem.
lcctala fest, quia carnalis sensus ad verba serpenlis „ xxi, 14; Reg. Pasl. parl. iu, c. 32). Peccalis aliis
mox se delcctalioni substcrnii. Assensumvero Adam differuni peccaln, quse per consiliuui perpetrainur.
mulieri ipse prscpositus prsebnit,qtiia diirn caro in Non cniro tam prnve facia Dominus quam siudia
dcleciiiiioiiciii rapitur, eliain a sua rectitudine spi- pravilatis insequitur. In faciis eniro ssepeiufirmiiate,
riliis infirmaius inclinatur. P.cquisitus Atlain con- sscpe negiigetilia, in sludiis vero sempcr inaliliosa
filcri cuipam noluit, quia videlieet spiritus, quo pec- iiileniionc peccnliir. licalus Jnb lypum pcccanliiim
cando n veriiale disjungilur, in riiiuscsusc audacia intra Ecclesiam clesignnns,aii : Conciditme vulnere
ncquius indiiralur. Per limoreiii quidcm Adanv se- super viilnus(Job. xvi, 14; Moral. 12, c. 17, «. 20).
niclipsum absconsurus fugerat; sed tninen rcquisiluS In inlirmis suis sancta Ecclesia vulncre super vtilnus
innoluit i|iiaiiluin cliaro liinens luinebai (Ibid.n.hd). coticidilur, quando pecc-atnm peccato addiiur, ut
Cuin eiiim cx peccalo praesens poena roctuiiur, el culpa veliiiiieniiiis exaggerclur. Quem cnim avarilia
aniissa Dei facies non amalur , tiniorex luiiiorc est, pertraliit ad rapinam, rnpina ducit ad fallacinm, ul
non cx huinilitalc : supefbit quippe, qui peccatuui, pcrpctrala culpa ex falsilnie ctiam defendaiur;
si liceat non puniri, non dcserit. Sicnt quaiuor quid isle , nisi supcr viilnus concisus cst vutncre?
modis peccaiiim perpelralur in corde, videllcet sug- Bene per propheiam dicilur : Mnlediclum, menda-
geslionc, dvlcctaiitiiic, conscnsu, ct defcnsionis au- n cium, liotnicidium,furlinn, et aditlterittminundaverunt,
dacia, ila cliiiin qualnor inodis pcccatum consiiin- el saiguis snnguinem leligit (Osee iv, 2). Snngcis
iiiaUir in opcrc (tbid., n. 49). Priiis naniqiie lalcns crgo sangiiiiieri)langii, cnai mlpa culpatn ciiinula-
culpa agiiur ; pijstmodiim vcro clinin anie oculos vcrii.'Cum igiinr vulnus vulneri addiiur, vircs
liciminuinsine conliisionc rcaius aperiiur, dehinc et conira nos anliqui hostis vehementius cxcilanliir.
in coiistieiiidiiicnvducitur; ad exireimini quoque , Qunmvisquolibct in loco cogiiando, loqurndo et
vel falsaespci scductionibus, vcl obsiinaiionc miserse agendo pecccmus, tunc tainen pcr liia hscc animus
desperaiionis cnulriiui'. ln printo pareiile didicirous cITreiialiiisrapitur, cum mundi bujus prosperitato
quia tribtis inodis oniiiis cuipsenequitiam perpelra- sublevatur (Moral. v, c. 11, n. 17).
imis, sitggcstione scilicet, deleclaiione, consensu CAP.UTXXXVI.
(lleg. Pait. part. m, c. 29). Primiim iiaque per bo- Dc manifeslis,occtiliisqnepeccatis.
sleui, secundumyero per carnein, terliiini per spi- Uniuscujusque hominis ctilpn lalens, quasi vulva
riiuin perpelraiur. Insidialor cnim prava suygerit, * peccati cst, quav occulie peccatorem concipit, et
caro se delectationi subjicit, alque ad extreinum spi- reatum suum in tcnebris abscondit (Moral. IV, c.
rilus victus deleciaiinnc conseniil. Anliqiiusscrpeus 27, n. 51). A vulva enini de uiero cxiiur, cum p.cc-
in paradiso prava suggessit, Eva auicm quasi caro D cator quse in occulio commiscrii lucc eliani in apcrlo
se deleciaiioni stibdidit, Adam vcro velut spirilus cnminitlcre non crubescit. Scripium quippe esl:
suggeslione cl delcctaiione superalus assensii. Sug- Egressus ex ulero npn staiim perii (Job m, II)? id
geslione diaboli noununquain peccatum agiioscimus, esi, postquam ad aperlara iiiiquiintem exii, cur roe
delectatione vincimur, consensu etiam ligaiivur.Unde lunc sallein perdilum non cognovi? Pcriisset qnippe
exclamandum nobis cmn Apostolo est: Infelix ego in suo judicio, si se perdiium cognovissct. Quasi ab
homo, quit me liberubit de corpore morlis liujtis occuliaiionis sir.n vnlva processcrant, de quibus pro-
(Rom. vn, 24) ? Ut audiamus subsequentem nos pheta diccbal : Peccatum tuum sicut Sodoma prwdi-
consolalionem : Gratia Dei per Jesum Chrislum Do- caverunt, nec absconderunl(Isai. m, 9).
minum notlrum (/fcirf.,25). flerumque iiimmidemque CAPUT XXXVII.
pcccalura poena est et causa peccaii, qiiod inelius De hit qui ad delicia post lacnjmas revertuntur.
ostendimus , si res ipsas ad mediuin deducimtis Sunt nonnulli qui quando ad mentem redeunt,
(Mornl. lib. xxv, c. 9, n. 24). EITrenalaeiiimventris Dei justitiam et rectUudinem conlemplantur, et
•«igluviesin fcrvorein luxuria: pleniiudincm carnis orando ac flendo conlremiscunl; sed postquan»
» Kd., roelius, pcccuntis.
 m SENTENTIARUMLIB. IV, m
contemplalionis hora transierit, sic andaces ad ini- A in vulva morluut tum (Job in, 11) ? id est, in ipsa
quitatem redeunt, ac sij post dorsum ejus posili occulta perpelratione peccati, cur a carnis vita mor-
a justilise ejus lunvine minhne videantur (Moral. xi, tifrcare me nolni? Quatfi, iuquit J' exceptut genibus,
c. 29, n. 40). Quicunque post lacrymas ad'delicta id est, etiara posl apertam culpam, cur me adhuc in
relabunlur, apud se in abscondilo quasi corporalem illa etiam consuetudo suscepit, ut valcntiorem ad
videntetn aspiciunt a faciem Dei, quia ei, et cum nequitias redderet, et pravis me usibus susiineiis fo-
prsesenles fiunt, blandinntur fleiibus , et cum quasi veret ? Plerumque cum culpa in usum venerit, ei
a conspeetu illius receduni, moribus detrahunt. Qui jara animus etiam si appelat, debilius resistit, quia
lanio amplius de malis suis feriendi sunt, quanlo et quot vicibus pravse frequenialionis asiringitur, quasi
in occulto cogitaiionis recla Dci judicia cognoscunt. tot vinculis ad mentem ligalur. Nonnuuqtiam fit ut
Siint uonnulli qui postvilam perditain ad senietipsos enervis animus, cuni solvi peccati consueiudine non
redeunt, et accusante se conscientia, perversa iti- valet, ad quscdamse solatia falsscconsolationisincli-
nera relitiqiiunl, commutam opera , aniiquse suse net, qualetiusvcnlurumJudicem tantse silii misericor-
praviiaii coiiiradicunl, lerrenas aciiones fugiunt, diat spondeat, uteosftiam quos argnendos invenerit
desiileria superna seciamur; sed priusqiiain in cis- penitus rion occidat. Ctiirci hocdeterius accidil, (piod
dem sanciis dcsideriis solideniur, per 101porciii men- B ei niiiltorunvsiniilium lingua cmisenlit, cinn niiilti
lis , ad ea quse dijudicare coeperanl rcdeunl , alque male gesta lioniiinmi laudihiis exaggeranl; unde fit
ad inala qusc fugete disposuerant recurruni (Moral. pleriniKjue ut incessanler crescat cnlpa favoribus
xn, c. 52, n. 59). Si quid boni forlasse l)omo agere enuuiia. Curari aulem vulnus negligitur, quod di-
coeperit, priusqnam in eo per loiigitiidiueinlemporis gnum prsemio laudis videlur. Per Salomonem in
convalesc.il, ad exieriora relabitur, cl perverse de- Proverbiis dicitur ; Fili mi, si te lactaverinl pecca-
serit quse reele incboassc videbatur. Sunt nonnulli lores, ne acquiescat(Prov. i, 10 ; Moral. xxxin , 10,
qui post perversa itincra sanctas vias seciari appe- n. 18). Peccatores eiiim laclant, cum vel perpe-
lunt; sed priusqiiam in eis desideria bona roboren- tranda niala blandimentis inferunt, vet perpet-rala
tur, qiiadaii) illos prseseutis sceciili prospcritas ac- favorihus cxlollunt. lsaias prophela ait : Vm qui
cipit, quse eos rebus exlerioribus implicat, et eorum trahilis iriquilatem in funiculisvanitalis(Isai. v, 18).
meiiiem, dunva calore intimi amoris reirahit, quasi Iniquiiasiiamqiie in funicuiis vanitatis iraliiiur, dum
ex frigore exsliuguii, et quidquid in eis de virluliim per consuetiidinisaugiiiciituinculp.i proielatur. Bea-
flore apparere videbatnr iiilerficil (Ibid., c. £5, lus Davitl de peccandi consuetudine dicit : Fttnet
n. CO).Curandumnimis est, ne ad hoc quisque pro- peccittorumcircumptexisunt me (Psal. cxvn:, 01).
ruat, quod sc mundasse lleiibus exsultai, ne dum Quia enim funis addendo lorqueltir, ut ciescat, non
deplorata iierum culpa commiliilur, inconspectujusli iromeriio peccati consuetudoin fune figuratur, quod
Judicis ipsa ctiam lainenla levigenlur (iloral. iib. pervcrso corde, dum ssepefrequenlalur, multiplicius
x, c. 15, n. 28). Scriplum csi in libro Ecclesiastici: per augmeutum consuetudinis nugelur.
Qui baptizalur a morluo, el iterum langit illum, qitid CAPUT XXXIX.
proftcil lavtttio ejus (Eccli. xxxiv , 50 ; Reg. Past. De levioribuspeccatis.
p. iii, c. 50) ? Post lavacrum enim nitiiidus esse ne- Crebro peccatum , aut ignoranlia , aul infirmitate
gligit, quisquis post lacrymas viioeinnncentiamnon perpelraiur, ut vel nesciat homo qnid velle debeat,
ciisiodil; ct lavanlur ergo, et nequaquam niundi vcl non omne , quod volueril, possit (Moral. xix ,
sunt, qui commissa flere non desinunt, scd rursura c. 23, n. 39). Cum in peccaio aiiinius moritiir, ci-
Ilenda commiliuiii. Bapiizaiur scilieet a monuo , tius ad vitam reducitur, si super hoc sollicilse co-
qui liitiiidaiurflelibus a peccalo ; sed post bapiisma gitationcs vivunt.
niorluuin tangii, qui culpam pnst lacrymas repetil. CAPUT XL.
CAPUT XXXVIII. De gravioribuspeecalis.
De peccandiconsueludine. p. Omne peccalum quod citius non tergiiur, aut pec-
'
Pcccaior, cum jam de iniquiiate sua non confun- caiuin est et causa peccnti, aul peccatum et pcena
ditur, in iniquilaie eadem eliam adminiculis pes- peccati (Moral. xxv, 9, n. 22). Peccatum namquc
simoeroiisnetiidiiiisroboratur (Moral. iv, 27, n. 51). qund poenilentianon diluit ipso suo poudere mox ad
Quasi qiiibusdam oblectalionibus peccator fovetur aliud trahil. Unde fit ul non solum peccatum sit,
ut crescat, dura culpa consuetudinibns firmalur ut sed peccaium et causa peccaii. Ex illo quippe vilio
vigeai. Cum prodire cnlpa in ustim coeperit, ninii- culpa subsequens oriiur, cx quo b cscca niens duci-
runi se vel falsa spe divinsemisericordise,vel aperta tur, ul pejus ex alio ligetur. Pcccaiuni , quod ex
miseria desperationis pascit, ut eo neqhaquam ad peccalo oritur, non jam pcccatum tanltunmodo , scd
corrcpiionem quisque redeal, quo vel factorem peccaium est et pcena peccaii, quia juslo judicio
suuin pium sibi inordinate siraulat, vel hoc quod ouinipotens Deus cor peccantis obnubilal, ut prscce-
fecil iiiorJiiiate formidat. UeaiusJob huroani gene- demis peccati merito etiam in aliis cadat. Quem
ris lapsus aspiciens, et quibus prsecipiliis mersuui enim liberare noluit, descrendo percussit. Non im-
sit in foveanviuiquiiatis intendens, dicil : Quare non merilo poena peccati dicitur, quod justa desuper ir-
a h Ed., cmcala.
Ed., cerporaliter videntemaccipiunt.
JKSB TAIONISCiE-SABAe-QUSTANI EPISCOPI m
fiigata oe^Uato ox priftccdpnlispecciiJJijuUione.per- A ^. nos proximo intolerabile fecisse pulabam«s. Male
peir^lur. Qupdyidelicet agitur disppsitipnfisuperlus diyisiim.nientis ripslrse judicium oorrigeie per legis
orvlinata,$ed inferius iniquitale confusa, nt et pnsc- pnecepliim Moysps siqduil, cum dixit n.tjuslus der
cedeus cujpa sit causa siibsfqueiiiis ; et ruisiiin bfirelessciiiodiusicquiisqiiescxlarinsfLctiit.xtx, 5G).
, culpa, SVbSfiipie.fls sit pcena pncccdeniis. Paulus JIoc y.erp Salomon ait: Ppndus el ppndns, memura
appstplu-?i.n i,iilidelibiiscl luhricis , qunsi qupddani et mensura, ulrnmque tibo.miniibilc csl apud Deutn
. ^eincij errori^ asppxeraf, cum dicelia.l: Qui eum co- (Prov. xx, 10). Sci.uviis.qiiiain iiegoliatprurnduplici
g.U,ovit»eni. (leiti)h npn sicul D.eumylprificaverimt,ant ponilere alind majus, aliucj)niinus esf. Nain aliiicl
<grotiaseyerunt, sed evanuerunl in cogilutionibutsi.-is poiidu.shali.etii,ad qijod peiisanl sibi, aliud popJus
(fl«m. I. 21; Lib. \in. Ezec.lt.homii: U,, n, 21). ad q.npdpensaut proxiino, Ad dand.um ppndera le-
.Ecc.ees.t ppc_c.atu.ip cl causa peccati, cx qua causa viorn , ad accipiendumvprp graviora , prseparant.
quid sequaiqr arijuhfiU; Et obscttratumesl insipiens Qiiiiiis li.oinoqui aliier pensat ea quse proxitni, et
fpr eerum; (ticenlesenipise esse sapienies,stttlli facti aljter ea nu;K sp.a sunt, ppii.duset poiidus habel.
siijit; ei mutaveriinlglpriqm inconnptibilis Dei in si- Uiruniqtie crgo abQiiiinabjlecst ;ipud De.um,quia si
mililudittemintagpiis cqrr.upiibilishominit, el vohi- sic proxiniuni nt se diligprei, liunc Jn nobis sicut se
crum, cl qiiqdrttpedumet serpenimm(Rom, i, 22, 25). B - aniarei. Et si sic s.e siciit.prpxiniiim aspi.ceret, se
JEecefest pecfiai.unict. poeii.apeccati, Scd peccalum in malis sicut prpxiiiiunijiuljcaret»
Solumiiiodoet pcena peccati essel, si non adluif.cx "CAPIJT XLI.
Jipc peccato et ajiud sequerclur. Nain post iiilidcli-. De desperaiionepeccanlium.
taleuj f,pr,umsubdiiur : Proptet•qitod tradidit illos Falsa spcs aliquaiiilo iiiciiieni npii iniercipit, sed
. "P.cjyiift defiticyja cordis corum , in iimnundiiiam, IiajYic delerior dispensalio conligit; quoeduin.omnem
p>\ cjqhmriicljinqfficiant corp.orq mq »' semetipsis spem vcnisefunditus inieri.ni.it,erior.is lacle animatn
(Ibidn 24). Qtii cognosceniesDeum non siciit Deum Uberinsniiirjt (Moral. lib. iy, c, 27, n. 52). Beatus
florJJicaveruut, cx co peccato et causa peccaii ad Job dcsperaniis uniusciijtisque personam in sua lor
JJOC quoque perilucti stint, ul ad cullum serpentium culipnc assuniens, ait : Citr lactaius sum uberibut
ft volucruip Jiiberenttir. Sed quia per hauc. etiam (Jqb, in, 12; Mpral. IV, c. 27, n. 55) ? Ac si dicat:
^citi^cwn ugqjne.ad iiiinnindiiiain et caniis cnnUt- Uiinain blandiri mibi salietn post niaja perpetrata
piejini» cecidcrunt, jpsa iiifidclitaiiscoium cscciias il&luissem,ne lanlo me culpse neqiiius astringer,em,
prseaedei»ii iutellectui ct peccainmest et poenapoe- quanlo me in illa mollins foyerem, Quisquis impieT
.f»li. Si»i>6eqi|CiHi. ver.oiinniiindiiise peccalum facla.„ l^ilisuccumliit, vitam prpfeclojusliliie morijndp cie-
cst etoausii pecpaij. Qni coguoscenLesDeum,pecCa- rpliiiquii (Moral. lib. vin, c. 18, n- 34),.Qui yerp
-tsun Hinerhi» inlelligendo commisefiint, caeeantiir C.iiitra ppst peccaiuin mole desperaiipnis o^ruiiur,
MUsuu,m i.nielliganlqiiod committuul (Moml. xxv, quid ajiud .quaip ppst morleui in ijiferni siipp.licip
9, n. 22). Et qui inielligeniiam suam sequi noliinl SPpeJitor?jn libiiisSalpraonis.scr.ipiuniesf : lmpijis,
in peccato et causa pccc.aii,ipsum lumen inteltigen- cuin in profimdum vetieril peccqloruin, cqittemnit
tise perdunt in peccalp et poenapeccati. Prioris pec- (Prpv. jyjiii, 3,; Mar.ql.lib. xxvi, c. 57,,»,-{59).Jte-
:caii nievito pec.catfirumsubseqtieniiumfovea tegitiir, iire naroque di.ssiniulat, qnia' nvise.rerjsibj posse
jul qui iliajum scjens perpeiral, deinceps juste in desperat. Sed ,cun>(lesperandoanvplius.peccai,quasj
^aiiisetiajiinesciens cadal. Ilocquippe agitnr,-iit cnl- puieo soo ftiiidiiirisublrabit, iie >il)i.rel.inerijipgsit
<pis,culp;uftrianlur, quaicnus supplicia fiant peccan- inveniai. Oniiiis qui via.ii»vitaetfes.efcnsin peicalp-
tiiiin ipsa hicreiiieiita.vitioniin (lbid., n. 23). Siint ruin se tenebras dejicii, scnieiipsum qitasi in pu-
mulia peccala qnse commiilimus , ci idciico giiavia leum, yel in foveam, mcrgit; si yero diutjna per-
nobis non videntur, .quiaprivato nos amore ditigen- peiratipne ejiam C-Onsueludiiie iniqiiitatis oppriini-
les, clausis nolis oculis , iri noslra deceptione blan- tur, ne ad superiora jaui pp^sit exsurgere , quasi
dfiiiui!(Lib. i in Ev,, hotnil. 4, n. 9). Plerumqiie fit j) angusto ore puiei coarclatur (lbid., c. 56, n. CS).
•ulsl nostra gravia leviier, et proxiiiiorummala levia David propheia sub specie peccaiititimexorat, di-
^gravUer jnJiceiims. Scr.ipuim quippe est : Entnt cens : Non me demergat lempestasaqum, neqifeab-
Jtomnes teiptos anmntet (II Tim. in, -2). Eiscimus sgrbeatnie profundum,neque urgeat super me puleut
quii v^ieinciiieijcla-udilocnJum cordis anior priva- os siittm (Psitl. Lxvni, 16). Quein eniin mali operis
;tos.-;-ei, i|iio (it: ul boc quod nos agimtis, et grave iniquitas a bona .MaWlitaiecoinmovU, quasi tem-
e.-se non exisiimaiiuis, pleiumque ngaitir a |iroximo, pesias aqnserapiiit. Sed si atlhiicconsnetudine npn
ei liiniis uobis detestibile esse videaiur. Sed<quare! pr;evaluil, non demersii. Jani in puiei.imcecidil, qpi
hoc quod r.obis vile videbalur in nobis grave vidcr lioc, quod divina lcx proJiibet perpetravit. Sed st
•tur iii pruxipio, jiisi quia nec HOSsiciil proximum , adhuc loiiga coiisueiud.oIIOIIdeprimit, neqiiaquatn
uec pfoxiraum conspicimus sicut nos ? Si nos sicut[ os suum - puteus c.onnguslavii.,Tanto ergo. facilitis
proximuin aspiceremus, noslra rcpreliensibilia dis- egredilur, qiiantp tniiiori cpiisiieindine cpar.clatiu'.
liicie viilerennis. Et nirsinn, si piovimuui aspicere- Quasi.qusedanicpncliisi oris anghstia esi, ajj pppri-
intis ul nos, iiuui|uani nobis ejus aciio appareret in- nientc niala cpiispeiudiDp exsurgerp velje , tiec
lolerabilis, qui saepe forlasse talia .egiui^, etniliil I posse; jain quidem desiderip ad sujieni• iciiiJeic ,
 937 SENTENTIARUMLIB. V. <J8&
sed adhuc aclu 111infirais remanfere; procire corde , A dictionem perpeti semetipsum (Greg. , ubi sup.,
nec tamen sequi opere, atflue in semelipso conira- n. 68).

LIBER OUINTUS.
CAPUT PRIMUM. terrenis rebns fnrtes stint, >n ccjBle?tibiisdebiles;
De dilecloribusmundi. nam pro temporali gloria usque ad mortem desu-
Omncs iniqui, dmn cortle iransire ad aeterna ne- dare nppeliinl, et pro spe perpiilira ne parum q.ui-
gliguni, eieuiicia pncseuiia, quia fngiiitii, non in- dein in labnre subsistunt. Amaiores saeculi pro.ler-
tnentur, inentem in amnre vil:e prmseiilis figunl, el renis lueris quasJUvet injurias tolerant; el pro coe-
quasi longoe liahilatiniiis in o sibi fundamentiini lesii incrcede, vel lennissimi verhi ferro contume-
• constrmuil, quia in lerreuis robns per desideritim lias rectisani. Curis enim sKCularibus intenti tanto
solidaniur (Morat. xvi, c. 10, n. lf>). Primus Cain * insensthilifires intos elliciiintiir, quanlo ad ea qnse
civiiaiem conslruxisse descrihiiur (Gm. iv), ul aperle foris sunt sttidiosiorcs intus efficiiintiir. Omnes qni
motislroliir quia ipse in terra fnndamcnttim posuit, cogiiaiione terrena huic ssecolo confonfsantur, per
qni a soliditnleaelernsepatrise nlieuus fuit. Peregri- omne quod agimt hiiie muiido relinquere sui memo-
nus quippc a sinninis, fundamcnium in imis posuil, riam eonantvir(Moral. xi, c. 53, n. 42). AJii belJo-
qui iiiteiilioneni» cordis in lerrena deleelaiione eol- rum litulis, alii altis tcdificiorum mGcnihus,alii dis-
locavit. In Caiu slirpe Enoch, qui dedicaiio inier- sertis b doeirinarum sseculariumlibris instanler ela-
prelatur, primus naseilur. In elecloriim vero pro- boranl, sibique memoriae nomen sedificant.Sed cum
genie Enoch seplimns fuisse mfeinoratur, quia vide- ipsa ad linem celerius viia percurrat, quid in ea
liccl repfiibi in liac vila, quse anle esi, semetipsos fixuni stabit, quando et ipsa celeriler mobilis per-
aedificandodedicant. Electi vero sedificaiionis stia. Iransil ? Qiiantuntlibet quisque pro facienda gloria
dedicaiionem in fine teinporis, id est, in sepiimo sui nominis elaboret, memoriam suam quasi cine-
exspeciam. Plerunifpie videmus, plurimos sola co- rein posuit, quia hanc ciiius vcntus morialitatis ra-
gilare lcmporalia, bonores qu;vrere, ambiendis rebus pit. Et omne quod ex hoc mundo inhianter diligil,
irihiare, nihil post hanc vitmi quserere. Qnid iiaque f, protinus amittit. Per Psalmistam dicitur : Qui non
isli nisi in prima se generaiione dedicant? E con- ' accepil in vanum unimam suam (Psal. xxvii, i;
trario videmus eleclos niliil prseseiitis gloria. qu.se- Moral. lib. vn, c. 29, n. 38). In vaimin namque ani-
rcre, libenter inopiam siisiinere, mala niundi a;qiia<. tnam suam accipit, qui ejusvilam negligens, ei cu-
ninviier perpeti, ut possint in fine coronari. Electis ram carnis anteponit; qui sola prsesenlia cogitans
ergo Encicti in septima generaiione nascitur, quia quse se sequanlur in perpeluum non altendit.
sui dedjcationem gaudii in exlremse reiribuiioflis
CAPUT II,
glnria reqiniunl. Onines iniqui se in primordiig de-
dicant, qiiia in hac vUa, quso ante est, cordis racli- De cultu veslimentorum.
Cemplantanl, ut hic ad voluni fipreant, et a sequen- Neraoexjstimet in.fluxti atque siudio veslium pec-
tis palrise deliciis fiinditus arescanf (Moral. VJH, catiini deesse, quia si hoc ctv.lpanpn esset, -nullo
e. 84, n. 92j, Amaiores liujus saeculi tanlo niagis mpdo Joannem Doiniiius de vestimenti sni asperiiate
extcriora incoltint, quanlo inlcriora- sua incujia de- laudasset (Lib. i, in Ev„ homit. 6., ,n, 3), Si cuilus
reli/iqnuni, Per quemdam Sapieniem dicitur : Non vesiium culpa niu>esset, .nequaquam Petrus aposio-
appnrebisin cpnspectuDominivacutts ( Exod. xxin, lus per Episljilara feminas a pretipsarunv vesMu.m
1S; Moral, vij, c. %9, », 38). In conspe.eiu Pomini n aiipetiiu conip.escerei,djceas : NqnJ» %esleyrcti&sa
vacmis apparet quisqiiis,. pracsentem miiniiiim dili- (/ Pct, \\\, 5). Peussndum osbis<&ti,iw»opereesi de ,
gens, niliil secutii de fruciu sui laboris portiit. Qui- citltu vestiiun, quse culpa sit, hpectiam yiros appe-
cunqne terrena el ppn cpelestia diligunt, alius adi<-; tere, a quo curavil paslor Ecclestsec.t. feminiispi:o-
picceodis Iionpribps exsuflat, alius nmliiplicandis liibere. Pe Joanne Baplista,V^ritas ait:.QuiA e.xktii
facujtaiibus, sesiual, ajius proiii,ereodislaudibus an- videre in deserte?' honunemmollibus vesiiHim? ecfit
helat. .Sed quia cjinct.aIIJBChic quisque inorieus de- qui iiiollibMS vesliunlurin doinibttsregum sunf (Mtllk,
seril, aoi.e Pouiijiuni yaciius apparel, qnia sepuin . x.i, 8). Caiiieliirura eleiijtn pijis coiiiextis vesJibus
aiile Judicem nihil lulil. Oiniiis arbor in stio rpbq.re Joaiuies veslii.tisfuis.sedescribitur. £t quid est tli-
jnxla lerram vasta suhsisiil, sed crescendo superius cere : Ecce qui mollibus vestiunturin dowbus Regnm
angustaiur. El quanlo paulisper snbliniior, tanto in sunt, nisi aperla sententia demonsirafe quia non
altuin suhlilior reddiiur .(Morat, lib. xix, c. 27, coelesli, sod lerreoo r,egmc miiitaui l>i qui pro Peo
n. 49), Qsiibus iitsque talia arbiista, nisi lerrenis perpeii aspcra refiigiunl, se.dsolis exiefioriiins de-
uienlibus iiivepiniiiur esse similia inferins y,as|a, diti prsesentis vit_eiii.ollttieii)et d.elecUiiiojieniqH«-
superitis ang.usta? Uronps liyjps sseciilj dilectores in runl?
* Ed., stnlionem < Ed., Regi. Leclio autem Taii inveniliir c{ipmiii
^ M., 4mrlis, Belvac ., 1 Carn., Val. CI., Longlp.
359 TAIONISCiESARAUGUSTANIEPISCOPI 96Q
CAPUT 111. A CAPUT V.
De Att qui (errenis d.sidcriis attringuntur. De hit quijudicto Dei obduranlur.
Qui terrenarum rerum amore vinciunlur, in Deo Sicut nemo obsistil largiiali Dei vncantis, ita nul-
nullatenus deleclantur, quia mundi hujus oblecta- lus obviat justiiix relinqiienlis ( Moral. xi, c. 9,
lionibiis irrelitintur (Moral. xvm, c. 9, n. 16). Sine n. 43). Non eniro cor peccaniis Dominus iudurat,
delt-claiione esse aniraa nunquam potest, nam aiit sed obiurare dicilur, cum ab obdiiratione nou libe-
inlimis delectatur, aut summis; el quanto acriori rat (Lib. i in Ezech. homil. H, n. 25). Obdurare se
cnra inardescit ad infima, lanto lempore damnabili per jusiitiam dicit, cum cor reproborum per gratiam
frigescil a summis. Ulraque enim simul et anpialiter non emollit. Recludere Pei est clausis non aperire,
amari iioii possunt..Joann.es aposlotus sciens spinas sed in suormn operum leneliris pecolores relin-
• amorum sseciilarium superntn ebaril.itis missem qt\ere(Morttl.,ubi sup.). MisericorsDeus lempus no-
germinare non posse, priusquam aeierni amoris se- bisrelaxatad pceniieniiani, sed cum cjusgi:iii;e pa-
jnina proferat, dfeaudientium cordihiH sancla verbi tientiam nos ad aiigiiientiim verlimtis culpsc, hoc
manu nvessemamorum sseeuiariumeradicat, diccns: ipsum lempiisj qnod ad parcetidtiin pie disposuit,
Nolite diligere munditm, neque ea qum in mundo districiitis ad ferienduin vertit (In Ezech., ubi supri).
tutil (I Joan. n, 15). De niundi linjus vana dileciione " Cum reverli quisqueab erroris sui leuebrosis iline-
idem apostolus siilijungil, dicens : Si quis diiigil ribus etiam spaiio temporis accepto noliieiil, per
mundum, non est charitas Patris in eo. Ac si aperle boc mala sua ad realum auget, per quod ca diluere
dicai : Uirique se ainores m uno corde non capiunl; potuil, si convcrti voluissel.
nec in co seges supernse charilati.s pullnlat, in quo CAPUT VI.
illam spinse infimsedelectationis necanl. ltlem Joan- De his qtti prm amore mundi vel prwsemium re-
nes apostolus cx mundi liujus inliina deleciatione rum cupiditale sponlaneos liibulaiionum laboret
nascentes punctiones enumerat, dicens : Omne quod adeunt.
est in mundo, concupiscenliacarnis et concupisccntia Qni prse amore prscsenlis sseculi a sensu rationis
oculorumesl, et superbia vitm, qum non ett ex Patre, alienus, dum quidquid pro mundo sustinet, leve de-
tedde hoc muttdo est; et mundui trantit, et concupi- putat, laboiis amariludinem, quam tolerat, ignorat,
teeiitia ejus (lbid., n, 10). Deleciari in Deo hujus quia nimirum deleciabililer ad cuncta ducilur, in
mUndidileciioni substraius homo non valet, quia in quibus poenaliterfatigatur (Mural. vn, c. 21, n. 25).
Jeremias propbeta , buinaiium gcnus debriatum vo-
ejus meiite desideria supema non prodeunl, quara
suis fispiciens, ait: lnebriavit me abtyn-
profecto spinac terreni amoris premunt. Cum in hoc luptatibus
sseculo quisqiie effeclum qusesil-X'felicilatis irivene- C thio, replevil me amarilttdinibus ( Thren. m, 16;
rit, anctoren) qni lianc ipsam fclicilalem tribuit non Moral. xx, c. 13, n. 59). Ebrius quippe quod paiiltir
vero absynlhio debriatur, et boc quod
requirii, quia privalo amorc rnundiiiii istum assequi iiescii. Qui
non erubescit (Greg., ubisup., c. 10, n. 17). suropsil amahim csi, el tainen rion intelligil cain-
dem iimariiiidinem, qua replelur. Sic nimiruin sunt
CAPUT IV. amatorcs Imjus.sicculi, qni et muUiniodis lahoruiu
De sapienlibusliiijui tmculi. tribulaiioiiiim angiisiiis atnaresctint, ct laiiicn velut
Sapienles hnjus ssccnli admoncnili sunt, ut amit- ebrii per cupidilaiis vesaniam insensibilcs reddun-
tant scirc qmc sciunt, ct appeianl scire qusc ne- liir. Huiiianum
genus rei ln Dei judicio in volupiali-
sciunl (Reg. Patt. part. m, c. <5).lloc primum de- bus sui- sihi
diniissum, aiquc per easdem voluplales
struendiim estin illis, quod se sapieniesarbilranlur.
spunlaneis tribulalionbus Iradiium, ab.ynlliio est
Seriplum qnippc esl : Sapieniiahrijut mundi stnlliiia ebiiniii, quia et aiuarii siint qux*pro liiijus sseculi
etlapud Deiim (1 Cor. m, iit). Dicenduinest hujus ainore loleral, cl lanien eaiiidem aroaritudineni cse-
mundi sapienlibus ul sapientius slulli liiinl, stullam cilnle
cupiditalis, quasi iusciisibilitate ebrietalis,
sapienliam deseranl, ei sapientem Dei stnltitiam Mundi qnisque gloriam sitieus, .duin iniillas
videiur inter vot ignoral.
discant, sicul scriptuin est : Si quis D pro ea tribulationes repcril, anvaruni cst quod bibit;
tapient eite iu Iwc twculo, ttultus fiat, ut sil sapiens sed quia lioc nimis iiihianler sumpsit, ejusdem
(Ibid., 18). Plerumque sapienfes bujus saeculiralio- amariludinis malum discernere pr.i: ipsa ebrietale
cinationis argumenia melius quatn exeropla conver- non suflicit. Ainant
perversi liomines pro lmjus
lunt, ut in suis allegationibtis vitii jaceanl, qui in niundi gloria eiiara trihulationes; cunciisque pro ca
suis obstiiialionibus rigidi siabant. Magister egregius sudoribus lihenier serviunt, et
graviuui laborum
et
Paulus aposlnlus sapieuiibus iusipienlibus debi-
jugo devotissime colla subniiitunt.
tor, cum llsebrtecrum quosdatn sapienles, quosdam CAPUT VII.
vero etiam tardiores admonerct, dc compleiione De reproborum prosperitate.
Teslamenli Veleris loqtiens, corum sapiemiaro argu-
Qui a Deo avertiiur, ci prosperalur, lanto perdi-
menlo superavii, dicens : Quod enim antiqunlur et lioni fit proximus, quanto a zelo disciplinse invcni-
tenetcit, prope inierilum ett (Ileb.wu, 15). Quatenus lur aiiciius (Lib. l in Ezech., Iwmil. 12, n. 18). J>on-
illos victrix ratio fraiigerei, et ad meliora argu- nulli el
iniquilates perpeirant, et gaudere non ces-
mento loquelse blandsesuaderet. saul: Qui liimirum Iwtanlur, cum malefecerinl, et
" Ed., inrer tpinat.
 901 SENTENTIARUMLIB. V. 96?
exsnltantin rebus pessintis (Prov. n, 14; Moral. vi, A tas desii bonis; ita perniciosum est, si non desit
c. 16, n. 2G). Nonniilli reprohoruin, ciim iiiique malis. Perversos nonnunquam uniias corroborat,
.'igtinlct prosperantiir, non sospiiaie eriguiiliir, scd dum coucordat; et lanto magis iucoirigibiles qiiauto
iiisaui», qua afdigi debueruut, el inde niiscri in unaniincs facil. De unitate conc >rda:ii.iuinreproho-
exsullaiione detluunt, iinilea bonis fieiiltir. lierique ruin per Saloinoiicin dicilur : Slupa cotlecta Syn-
rcprobi, dttiii pecratoriim siioruiii viiiuilisalligahlur, agogapeccaniium(Eccli. xxi, lli). De liac Nahuin pro-
ad jiisiilise traniiieui iicquaf|uam reverluutiir. Phre- plieiaail: Sicut spinm se invicem coinptectuntttr, sic
neiivorum viilelicet sensibus similcs, qui ius:ininin conviviumcorttm pariler poianiiiim (Nahum \, 10).
qua prievaleiit virlntem putar.l; qui ex moibo esse Cunviviuiiinamqtic reproboruin est delectaiio lcm-
iiesciunt hoc qiiod ainplius sanis possiinl, et quasi por.iliumvoliiplatiiin; in quo nimirum convivio pari-
crcvisse virihus sestimant, diini ad vila; icrininum ler polant, quia dclecialionis suse illecebris sese
per aiigmcnlalanguoris nppropinqiiant.Nunnuiiquam concorditer deliriant. MembraSatansc, id est, iniquos
reprobi phrenelicis similes, quia ralionis sensuin non omucs, quos Dei sermo squamarum compaclionibus
habent, llentur et ridenl. El tanto in roagna exsul- comparat, ad defensionemsuam par culpaconcordal,
talione se dilaianl, (|uaitlo ct inscn-ibiles malum quod sicut ad beatum Job de Levialhan squamis dicitur :
patimitiir igiinranl (Moral. xxxi, 24, n. <43).In Ec- Unaalteri adhmrebunt, el tenentesse nequaquamsepa-
clesiasie lihro scriplum est: Vidi servosin equis, et rabuntttr (Moral. xxxiv, c. i. n. 8). Tenentcs ehini se
principesambutatttesqttasi servos super lerram (Eccle. ncqiiaqiinm separari queunt, quia eo ad defensio-
x, 7). Omitis qui peccat servus esl peccali. Servi nem suam vicissim conslricii sunt, quo se sibi per
namqne in equis smil, cum peccalorcs prseseniis omnia similes esse iiiemiiicrunt. In Exodo scripiuin
vitie digiiitatilms elTerunliir. Principes vero quasi esl: Divisa est aqua, et ingressi sunl filii lsrael per
servi aiiibulant, cum mulios dignitaie virtuluni ple- mediummaris sicci (Exodi xiv, 22). Eiipiunlur ele-
nos nulliis honor erigii. Sed sitnnna hic adversitas nini jusii, cliiin per discordinni dividiinlur injusti;
vclut indignos decrsum premii. PerPsalmistam dici- et eleciorum vota ad perfcclum perveuiunt, cum re-
lur: Dorniilttverunlquiasccnderunlequos(Psal. LXXV), proborum agmina nexu 'discordise confunduntur.
id est, in innrle aniinic mentis oculosa veritatis luce Cum in duas parles unda maris Rubri dividitur, ab
clauserunl qui in proesentisvit.-ehonore conlisisunl. eleclo populo ad icrram repromissionis tendilur, quia
• CAPUT VIII. dum malorum iniiias scindiitir, bonse menies ad hoc,
l)e malorum concordia. quod appctuni, perducuntur. Si maloruiti tinitas noxia
Dum perversorum nequitia in pace jungittir, pro- n non fuisset, nequaquam divina providenila superbien-
feclo eorum malis actibus robur augetur (Reg. Pasl. titinv linguas in lania diversilaie dissipasset. Si malo-
parl. ii, c. 23). Quia quo sibi in matitia congruunt, ruin unitas noxianon fuisset, de sanciseEcclesiaeho-
lanto se rohustius bonoruin alllictionibiis illidunt. stibus Propheia non dicerct: Prmdpila, Domine, et
Ad beaium Job divina voce pro Leviathan dicitur : divide linguas eorum(Psat. uv, 10).
Membracamium ejus cohairenlia sibi (Job. xu, 14). CAPUT IX.
Corpusejus scula fttsilia, compactum squamisse pre- De principibus mundi.
menlibusuna uni coujungititr, el ne spiracutum qui- Principes hnjus mundi, quo se rauliis populorum
dein incedil pereas (Ibid. vi, 7). Sequacesquippe Sa- agminibus pralalos esse cognoscunt, eo se sub san-
tanse, quo nulla inier se discordiscadversitale divisi cl;c lidei disciplina hunvili mentc prostcrnant, nl non
sunt, eo iu boiiorum gravius riece glomeranlur. Qui prseesse solummodo studcanl, sed multis prodesse
iniquos pace sociat, iniquilati vires adininistral, quia gaudeanl. Namqni subjeclarum nuiuerosiiaie plebium
bonos deierius clepriiminl,quos et uiianiiniler per- ailollitur, ipso faslu elationis, quod ad summa con-
scquuniur. Quos similis realus sociat, concordi per- scendere nitiinr, non immerito casus sui rnina mul-
linacia eiiani tlefensio perversa conslipat, ut de faci- laiur, sicul scriptum est: Dejecislieos cum allevaren-
noribtis suis allerna invicem defensione tueantur [>tur (Psal. LXXII,18; Moral. xxxn, c. 9, n. 11). Non
(Mcral. xxxni, c. 30, «. 54). Sibi enim quisque me- ait Psiilmisia, Pejecisti eos posiquara elevaii sunt;
luit, duin aduioneri vel corrigi alterura cernit. Et sed Cttm allevareniur. Ilanc ergo primatii ruinam
idcirco conlra corripienliuiii verba unanimiier assur- principes limeant, qni piivalam gloriam seilieiipsos
gil, quia se in allero prolcgil. Duin vicissim mali diligere non fiirmidanl, quia eo pleruraque iiilriuse-
superha defensione se proiegunt, sancue exhortatio- cus corruunl, quo male extfinsecus suigiint. Oitines
liis spiracula ad se nullalenus inlrare permilluiit. qui in hoc mundo principaiilur densis cogitatiomim
Mnlorumpestireram concordiam sub Levialhan squa- tuniultibiis in corde premiiulur. Dumque desiderio-
niis bealusJob indicat dicens : Una alteri adlimrcbunt rum turbas intra se excitant, prostraiam meniein
et tenenlesse nequaquamseparabunlur (Job. XLI,8) pede iniser.c frequenlationis calcant (Moral. xvn, c.
Qui enim divisi corrigi poterant, in iniquilaluni sua 8, n. 10). Noununnuani princeps eo 'ipso quo prie-
ruin perlinacia unili perdurant (Mural. xxxm, c. 30, eminet cseieris, elaiione cogitationis intumescit. Et
n. 53). Et lanto magis quotidie a cognitione justilise duin ad usuni cnnela siibjacenl, duni ad votuin velo-
separabitiores fiunt, quanlo a se invicem nulla incre- ciler jussa eomplcnlur, dum onines subdiii, si qua
paiione separanlur. Sicut esse noxiuni solet, si uni- bene gesta sunt, laudibus efferunt, male gestis aulcro
 «flx TAIONIS C^SARAUGUSTANI EPISCOPI &6i
nuHa auctoritale conlfadicunt, dum plcrtimqtie lau- A om.neaestiinailicere quod libet. Kabncliodonosorrex
dant-etiam quod objuigare de.buerunt,. seducttis ab fiabylonise, ilum clata mente apucl sevolveretdicens.:
bisqiue infra subdiuilur, super se cjus animus ex- JVomtchmcest Babyloit, quam wdiftcavi(Dan. iv, 27)?
IttUriiir,el-dum foras immenso favore circumdatur, in irralionabile animal ptoiinus versus esi. Quoj
iutus v«ritate vacuatur (Reg. Past. part.n, c. 6, et enim factus fueral perdidit, quia humiliter noluil
Moral. L xxvi, c. 26, n. 44). Alque oblitus sui in dissimulare quod fecil. El qiiia claiione cogitationis
vooes se spargii alienas, talemque se crcdit, qualem sus se super homines cxtulil, ipsum quem comiiiu-
se foris-audil, non qiialem, inius discernere debuit. nciii cum honiinibtis b.abuit sensum lioininis amisit.
PJerumque principes subjeclos quosque despiciunt, Ssepe priiicipes qui in potestate sunt ad subjectorum
eosquc acguaJessibi nalurae ordine non agnoscunt; et passitn contunielias erumpunl, ct hpc quod invi;i-
quos sorle poieslatis -excesserint, tiansceiidisse.se lantes rcgiraini, serviunl, per liriguse loquacilaieni
eliam viise raeritis credunt. Cunctis se <sestimantam- perdunt. Per Salomon dicilur : Vm tibi, lerra, cu-
plius -sapere, quibus sc viderii ampiius posse. In quo- jus rex est puer, el cujus principes mane comedunt
damquippe se coiistituniit culmine apud seroetipsos. (Eccle. x, 16). Rex quippe puer non incongrue dici-
Et quia aequa caeteris iiatiiraecondiiione constringun- tur, dum is qui prseest cura regiminis puerilibus
tur, ex,sequp respicere caeieros .dedignaulur. Sicque B-actibus delectatur, eta pecc.aii perpelratione nequa-
usque ad ejps simililudiiiem dticuiiiur, de. que scrj- quani.sublrahitur. Unde recte Isaias ait: Puer cen-
ptum «st : Onine,sublitne videi, et ipse cst rex super lum annorum morielur,el peccalor centutn qnnorum
universos filiossuperbiw (Job XLI,.23). Quisquis pp- maledictuseril (lsai. LXV,20; Morat. xvu, C, n. 8),
testate honoris prseditus elaiionis fastu sppra subje- id esl, vila quidem pueri in longum trahitur, ut a
ctos attollitur, ad ejus similUudincm duciiur, qui factis puerilibus corrigalur. Sed si a peccati perpe-
singnlare culrnen appeiens, cl so.cialeniangelorum Iralione ncc teroporis Ipnginqiiiiatecompescitur, haec
viiara despicicns, ait : Ascendam snper aliiUtdinem ipsa vilse longinquitas, qiiam per misericordiam ac-
nubium, timilis ero Allissimo(Isai. xiv, 44). Miroergo cepjt, ei ad cunuiluni inajcdieiionis crescit. Quis
judicio inlus foveam dejeciionis invenit, dmn foris se recium sapiens igr.orct quod reges lerrse eo a solilu-
in culmine poiestalis extullit. Aposiatse quippe an- dine longc sunt, qtto iniiumeris obsequeiilium cuneis
gelo siinilis ellicitur, dnin lioino homiiii csse simi.ljs conslipantur (Prooem. iv Mur.,'c. 5). Diliicile quippe
dedignaiur. Saul re.x bumilitaiis iiierito in iumoreni hi ad tequiem lenduiil, qui tam duris raiiomim niul-
superbii» culininc potestaiis cxcreyit; per huniilita- tipliciiim uexibus asiringnntur. Scriptura atleslante,
tcm quippe prxlaltis esl» per supeibiam rcprohatiis, ^ quse-ail : Jttdicium dtirisiimum in his qui prmsunlftet
Dominoaliestante, qui ail: Nonne cum essesparvulus (S.qp. vi, <i). Uncleei iu Evangelio Vcriias dicit: Cui
in oculisluit, cupul le cottsliliii in iribnbus Israet (1 mtillum daium est, mulium qumrelur ab co (Luc. xu,
Reg. xv, 17)? 1'arvulum se ideni S.a.ulanie polesla- 48). Beatus Job prineijiatus honnre perfuiictus,
tem viderat, sed fulius lemporali polentia. jam se quantse cel.situdinis quaniieqtic fuerit benigiiilalis,
parvuliim non videb.at. Caiterpruin namquc cotnpa- iiisinuaf (In prmf, l. Mor. c. 3, n. 7) dicens : Prin-
ratione.se prseferens magiiimiseapud se esse jiicljca- cipes cessabant loqui, digilum superponebant oii suo
bal. Miro aiiieni raodo; cum apud sc parvulus, apud (Job. xxix, 9). El iierum : Guinquesederem,quasi rex
Doininuni roagnus, ciim aulem apud se inagnns, circumstante exercitu, eratn tameji tnmrenliutnconso-
apud Doiiiinuin parvultis luit. Plerumgue duni ex lalor (Ibid., 25). Ssepequi polestaie piincipantur ea
subdllorimi afflueniia priiicipis animus jnflatur, in quac recte faciunt, qtiia elate cogitunl, amiitunt;
luxum » superbisc,ipso polentise fasligio Jeiiocinanle, dumque se ad cuucta uiilessesiimant, etianv iinpehsse
corrumpilur. Sed aliud est quaelibet bona non esse utiliiaiis roerilum sibi dainnani (Moral. lib. v, c. 11,
^liud bona bene habere nescire (Moral. xxvi, c. 26, ii. 17). Ut enini qu.tilibet principis facta digniora
it. 45). In omne quod princeps agii, iribulaiione et sunt, necesse.esi et apud se sempe.rindigna videnn-
angusiia vallatur (Ibid. xn, c. 42, n. 47). Qnia cor j) itir, ne eadem bona actio ageniis cor sublevet, et
ejus anxie.taie et suspicione coiifiindiiur, sicut per sublevando plus auciorem de elatione dejiciut, quaih
bealuin Job dicitiir : Terrcbil eum tribulqlio, et an- ipsos forte quibtis iiiipenditur h jnvet. Potestas ple-
gtitlia vatlabil eum, sicut regem, qui prmparhlur u& rumque cum liabeiur, et cogiianda est ad muliorum
prwtium (job. xv, 24; Moral. lib. v, c. 11, n. 17). uti.liiatein, ef dissimulaiida propter tumoremJ Quate-
Qiiamvis quolibet in loco posilus princeps cogitando, niis is qui ea uliiur, et ut prodesse debeal, posse so
loquendo, vel faciendo delinquat, tunc lamen per sciat, et Ut exlplli noti dfebeat, posse se nesciat
tria hsecanimus effrenatius rapitur, cum raundi hujus (lbid., n. 18).
prosperitate frequentius sublevatur. Cura prscire se CAPUT X.
princeps potestate cseicros conspicit, alia de seelate De bonis principibus
cogilans sentit. El cum aucloritali vocis a nullo rc- Magna est potentia prlncipalis, quia habet apuil
sistitur, lingua ljcentiiis per abrupia diJfrenattir. Ctim Dfeummerilum suuin de bona adciiiriisiraiioneregi-
plerumquc facere principi quod libet licet, jusle sibi minis (Morat. lib. xxvi, c. 26, n. 44 et 45). Bona cst
a Ed., fluxum. Cum Taio vero consentiunt Gilot. b Ed., ipsos, quibusforte impenditur,
et recent.
 065 SENTENTIARUMLIB. V- 9GC
ordine stio potenlia principalis, sed caula regeniis A pingui cervice se contra Deum erigit, qui tempora-
indigel vila. Bene hanc exercei, qui scit per illam lem abuiidaniiai» in superbiam assumit (Moral. Ub.
super ctilpas eri^i, ei scil cum illa eaeteris a:qualiiate xii, c. 45, n. 49). Habent Iioc potenles et iniqui
coiuponi. Iliimaiia mens plerumque exlollilur, eiiam propriuin, ut fallacibus diviiiis occtipali veras Dei
CiiHinulla poiestale fulcilur; quanto magis in allum opes negligant; et qhanto mitius, quod verum est,
se erigit, cum se ei eliam potesias adjungil? El la- iiiquiriint, lanto amplius falsis divitiis exlollahluf.
men corrigencJisaliorum viiiis apta exsecutione prsc- Cura multiplex lefrenarum rerura quanlo plus oc-
paratiir. Unde et per 1'aulumdicitur : Minislerenim cupal, tanto ainpliuS excsecat. Iliiie enlni scriptiim
Dei esl vindexiniriim ( Rom. xm, 4). Cuin poientise est: Operuil faciem ejus crassiltide (Job. XV, 27;
principalis culmen suscipilur, summa cura vigilaii- Morat. xn, c. 44, n. E0). Paciem ejus crassitudo
dum est, ul scial quisque et sumere ex iila quod ad- operuii, quia desiderata terreharum rerlnn abun-
juvat, et expugnare quoct leutai. Cum muudi liujus dantia oculos mentis premit, et hoc quod in eis essfe
poleslaie priucipes fulciunlur, tanlo sub majori mcn- honorabile debuit anie Pei oculos foedat, quia curis
lis disciplina se redigunt, quaiilum sibi per impalien- niuliiplicibus aggravat. Sunl nonnulli qui jiaironis
tiam putesialis suaderi illicita quasi liceniius sciunt majoribus adjuncii c superbiunt, el de eorum elata
(Moral. lib. v, c. ll, n. 17). Cor namque a conside- poientia conlra inqpes superbise insania fextolluntur.
randa gloria reprimiini, linguam ab immoderata locu- Quisquispotenti et iniquo adbseret, ipse quoque.de
liotie restrin.gunl, opus ab inquietudinis vagalione ejus elata potenlia velut ex pinguedine rerum tumet
custodiunt. Sciendum suriimopere est, quia rex qtii (Grcg., ubi sup., c. 45, n. Sl). Ut paironi perversi
prseparatur ad prailium sic de hoste suspeclus est, iniquitatem sequcns Deum non limeat, quos valet et
ut eunideni a quoque queni ducit cxercitun) metual, quaniuin valet pauperes affligai. de gloria lemporali
ne labelacletur ct destilttlionc niililum juculis paleat cor elevet. Cum ergo talis est qui iniquo poienli ad-
iiiiiiiicorum (Moral. xn, c. 42, n, 47). Plerumque rex liicret, de cjus prolfecio latere quasi arvina depen-
qiti prsepaialur ad |iraiium niiuia vallatur angustia, det. In ninlia nequilia sunt constiiuti obscqueniium
quia videlicctforniidal ne subilo suos aniiitat miliics, cunei pervcrsorum, quuruni clamoribus perversus
el per aliquam desidiam incursaniium inimicorum palronns laudatur, ctiih ad prava ppera per neqtii-
insidiis occupelur. Princeps lerrenam reiiipublicam liam rapilur (Cap. 46, n. 52). Unde scripium csl :
gerens aliler punit civeiii imerius rJeliiiijueiiiem, at- Lnudaittr peccatcr in desiderioanimw suw, el qui ini-
que aliter hostem exterius rebellaiilem (Moral. xxvi, qua agil, benedicelur(Psat. ix, 24). Perversi patroni
c. 27, n. 50). lii illo jura sua constilil, eumque sub n exemplo hi qui ei ministerio lemporali adhscrcnt in
verbis digiia. invectionis addicil. Conlra hosiein verp lerrenis profeciibus anbelant, avaritia; facibus ac-
beJiuni niovei, inslruraenia perditionis exercei, di- cenduiilur, desideriorum carnalinm ignibus uruuiur
gnaqiie ejus nialitioe tormenta reiiil.uii : de nialo (Greg., ubi sup,, c. 48, M,£4). Si quisquaiii divitiis
vero ejiis quid Jex liabeat non requirit; neque enim affluens sil;i quosdara ,3.lernam patriam quseieiiics
lege necfesseesl perimi, qui lege nuiiquam poluil adjungoret, pr-ofeclo ramosin.se virides baberet
tfeneri. (C. 49, n. 53,); sed quia ipsi quoque qui ei conjiiiicii
CAPtif %\. suni lerrcnis desideriis sesiuaut, et dum .desidcrio-
De superbis divitibus. rum flamma clientiim cjus animos accendit, scilicct
Qui in prsesens sscculum uiuliiplicandis divjtiis in- ramos ejus quasi arelacit ignis, ut friicitiin boni
bianl, qusB allerius vitse gaudia speraut (Moral. lib. operis dOiiferaiit, qnia ,ad appetenda infiroaper ne-
XVII,c. 22, n. 52)? Ipsa occupalio sseeulariuiiidigui- qnitiiaihaubelanl (G. SO, n. 56). SupeiJnis dives, quo
tatuin lanlo facilioribus viiiis prernitur, quanlo ina- in liac vitaplus vaJet., eo siJiiJingusefrena ,aiidaoiiis
jpribus curis gravaiur. Ilumar.us namque animus vi- rclaxiil, tit loquatur perversa qua-libot, IIIIHOS 4e
dere et devitare peccata uiinam valeai vel quielus. verhis suis metiiai. istos coiuunieliis leriat, illos ina-
Inlucamur qualia in sepulcro jaceanl divitum cada- D lcdiclioiiil)us,jaculeliir.Noiiiiunquampervcrsus dives
vera, quse illa iu exstincta carne sit imago monis, in blasphemiam contra condiiorcm rapitur. Unde
quse *>labescuiil corrupiionis (Morat. lib. xi, c. 51, scriptum «st : Posuerunt in cceioos tuum, el lntyua
n. 45). Et certe ipsi erant qui extollebantiir honori- eorum transivil super terram (Psal. LXXII,9). Dives
bus, habiiis rcbiis tuiviebam, despiciebam cseleros, illc qui induebalur purpura et bysso, in jgne iposiius,
et qua»i solos se esse gaudebant. Et dunvnon per- stillari sibi aquam cx digito Laznii in lingiiam po-
pendrrenl quo leiidebaitt, nesciebant qnid erant, sicut stulat. Qua ex re inlelligUur<quiambi amplius ipcc-
bealus Job ait: El redigeniur in lulum cerviceseorum caverat, ibi atrocius ardebai (Lwc.,xvi, 2A). iSnper-
(Job. xiii, 12). ln lulum cervix reducia est, quia bus dives eo percusionis senieniiam accepil, <juo»nis
despecii jncenl in ptilredine, qui lumebant in vani- sui spiritum sub divina formidine noii restrinxU;
taie. lii Iuluiii cervix redigitur, quia quantum carnis sicut scriptum est: Et aufereiur spiritu orksui-,(J>ob.
potentia valeat, tabes corruplionis probat. Quasi xv, 29). Sicut inhonesta membra in cof.pore, ita
a Ed., eidcm. Ast Tsiiileclio opliraa, vid., quse in- : Qtue labes sil corruptionis.
legendum
ven. etiara in Edit, aniiq. et olira in Utic lecta esi. c Edit.,arfjW(i.AS'ttaiileetioi)isullra!j.oihn.N6rtn,
b Edit., quw labes corruptionis; fortassis in Taio
-iv
9ft7 TAIONIS CESARAUGUSTANl EPISCOPI 9C8
quidatn sunt intra sanctam Ecclesiam potcnies ct Ai sed s amore prscmiitemporalis excitatur; injustc quod
est exsequilur, qui ipsam quam prseietidit
proieryi. Qui duin aperta inveelione feriri nequeiini, justiii»
j
vennndare niinime veretur. Jusle ergo ju-
quasi honore tcgminis vclanlur (Moral. xni, c. 5, jusiiliani j
n. 7). Iii Evaiigelio Vcrilas ait : quia solliciluilines, slumi exsequi esiin assertione justilise eamdem ipsatn
'
vo'.ii|ifates et diviiia. suffocant(Matth. xui, 22, et justitiam quserere.
Luc. vni, .7, 8). Suflbcant cnim, quia iinportunis CAPUT XIII.
cogilalionil.ussuis gnttur menlis slrangulanl. El dum De appetilu taudit kuinanm,vel favoribut adulantium.
bcmumdesiderium inlrare ad cor non sinunl, quasi Oniiiis boiiio qui ex eo qund agit humanss laudes
adilutn Halns vitalis necant (Lib. i in Ev., homil. 15, appetii, leslem in terra quserii; qni auicm deaciibus
n. 3); Nolandum qnod duo sunt quac tlivitibus jun- suis omnipolenli Dominn placcre fesiiual, teslem se
u
gtintur, sollicitudines videlicct ct volupialcs, quia habere in ccelo fesiinat (Moral. lib. xm, c. 24,
profecio cl per ctiratn mcniem [opprimiinl], et per n. 28). Cum inulti mala gesla IauJihus exnggerant,
afflueniiiimresolvunt. Re eniin conlraria possessores inde fit ut incessanier crescat culpa favbre cnuiriia
suos afflictos ac lubricos faciurit. Quia voluptas con- (Moral. tib. iv, c. 28, n 51). Curari autein vuinus
venire non potesl cum affliciione, alio quidenvtem- negligiliir, quod dignuro prscmiolaudis videtur. Bene
pore per cusiodise susesollicifuiliiiemalfligunl, alque B per Salomoncm dicitur : FiV»mi, ti le lactaverint
nlio per alnindaniiam ad volnp.talesemolliunl. lirc peccutores, ne acquiescas (Prov. l, 10). Pcccatores
. de occullis polcntiim deliclis loquiriinr; nam quando enitn lactam, cum vel perpeiranda mala blandimentis
et aliis cognoscentibus peccant, aliis etiam cogno- inferuiil, vcl perpeirala favoribus extollunt. Adulari-
sceiiiibus increpandi suni, ne si pisedicator lacet, lium quisque lingua lactatur, de quo pcr Psalmislatn
culpam approbasse videatur, atqne hsec crescens iri dicilur : Qttoniamlaudatur peccator in detideriis ani-
exempluin veniai, quam pasloris lingua non secat; mw suwei qui iniqua gerii benediciiur(Psul. ix, 24).
Scriplum est : Divitet eguerunt et esurierunl (Psal. Valde difficileest ut is quem post usom malseconsue-
xxxin, 11; Moral. lib. xv, c.S, n. 9). Si enim de tudinis etiain adulantiuni linguseexcipiunt, a mfentis
exiefiori fame egcstas eurum et csuries dicereiur, suse morte revocelur (Moral. iv, c. 28, n. S2). In
profecio diviles non essent, qui pane corporis indi- Evangelio Verilas ait : Sine mortuossepelire mortuos
gerenl; sed quia duin exterius multlplicanluf, inle- suos (Luc. ix, 60). Morlnienim niortuum sepeliunt,
rius inanes fiunt, et divites pariler et egentes esse cum peccatores peccalorem favoribus premunl. Quid
memOrantur, quia videlicet pane sapieniise saliari estaliud peccare.quam occumbere? Sed qui peccan-
niinime merentur. tem laudibus prosequuntur, quasi exsiinctniu snb
CAPUT XII. t C verborum suorum
aggere abscondunt. Arundinem
De judicibus. mox ut aura leligeril, in parlem alteram Declit. Et
Judices sseculihtijus pro lerrenis Iucris iimlias in- quid per afundinem, nisi carnalis animus designatnr,
jurias iolerant, et pro ccelesti merCede, vel tenuis- qui mox ut favore vel delraciione tangitur, in par-
sinii verbi ferre contumelias recusant (Moral. tib. tem quarivlibet inclinalur ( Lib. i tn Ev., homil. 6,
xix, c. 25, n. 49). Terreno judicio tota etiam die n. 2)? Si ab ore cujusquara attra favoris flaverit, ap-
assistere judices fortes sunt; in oratione vero corami petiior laudis humanse hilarescit, extollilur, lolum-
Doraino ad unius horse momentum lassantur. Sscpei que se quasi ad graliam inflectit; sed si inde ventus
nonnulli judicum nudiiatem, dejectionem et famemi detraclionis eruperit, unde laudis aura veniebat, mox
pro acquirendis diviliis atque honoribus tolerant,, eum quasi in partem alteram ad vim furoris incli-
escarnin se abslinenlia cruciant, atque ad adipi- nat. Adulantium lingusenon shnt sequanimiter tole-
scenda terrena feslinant. Superna atiiem lahoriose> randsc, neque ctiam in subsequenii tempore difleren-
quserere lanto roagis dissiroulant, quanto ea retribui1 dse (Lib. i in Ezeck., komil. 11, n. 14). Adulaniium
lartlius pulant. Judices qui lerrena ambiunt, et cce-• lingua, si vel ad tempus patienter suscipiiur, augetur,
leslia non requirunl, quasi arborum more deorsum1 _u et paulisper demulcet animum, ut a rigore suse re-
vasli sunt, sursum angiisti, qnia fortes in inferiorai ciiiudinis mollescat in deleciatione sermonis. Nc
subsisiuut, scd ad superiora deficihnt. Plerumque5 paulaiim alquis inulte cresccre debeat adulalio, sta-
nonnulli jtidices lerrena prsemia appetunt, et justi- tim et sine mora est oris gladio ferienda, et per zeli
liam defeudunt, seque innocenles nstiiiiant, el esse1 jusiitiam fundilus exsiinguuiida. In Evangelio faluis
defensores reciiludinis exsultant (Moral. IX, c. 25,, virgiuibus cum increpalionc dieilur : Ite potius ad
«i 58). Quibus si spes nurami sublrahitur, a defcn- vendentet, el emile vobis (Malih.xxv, 9; lib. i in
sioue protinus justiiiaecessaiur; el tamen defensores s Evang., homil. 12, n. 5). Vendiiores quippe olei adu-
se justitise cogilant, sibique sferectos asserunt, qui li lalores sunt. Qni enim in acccpta qualibel graiia
nequaquam recliludinem, sed nummos quserunt. ,. vanis suis laudibus nitorem glorise oflferunl,quasi
Conlra delinquentium judicuin pravitatem per Mosen n oleuin venduni. Principale corporis nostri caput est.
dicilur : Jutle, quod justum est exsequeris(Deut. xvi, i, Appellatione enim capilis ea qusc principatur animse
*20). Injuste quippe quod justum esl exsequitur, qui li h mens vocalur. Impinguat ergo caput oleum pecca-
ad defensionem jusiitise, non virtulis semulatione, >, loiis, cum demulcet menlem favor adulantis. Salo-
" Ed., eomiderat. n Ed., corpori.
 909 SENTENTIAKUMLlB. V. 970
mon ail : Sicut probaturin conftalorioargentum, et inn A plicibus minime congruunl: iiuia si congruunt, jam
fornaceattrum, ila probalur homoore.laudantis (Prov.i. simplices non sunt. lram ,Deimereri esl etiam nes-
xxvn,21; Moral. xxn, e. 8, n. 19). Argentura n ciendo peccare (JV.59). Provocare vero est manda-
quippe vel aurum, si reprobum esi, igne consumitur;; lis illius sciendo conlraire; scire bonum, sed despice-
si vero probum, igne declaratur. Sic nimirum estt re; facere posse, nec vfelle.Simulalores quippe per-
sensus uniusciijusqueoperantis; nam qualis sit in eo0 petratione neqnitisR inirinsecus tenebrescunt, et
quod laudalur oslenditur. Qui sese audilis suis lau- oslenlatione justitise superficie tenus dealbanlur.
dibus extollit, quid iste aliud quam aurum vel argen- Foris simulaiores ostendendo servant quse vivendo
lum reprobum fuit, quem videlicet fornax linguse e intus impugnant. Intus vero mala cogitantes exagge-
consiimpsit? Si favores suos quisque audiens ndJ rant, quse foris aliud superducenles occultant. Ante
supcrni judicii consideraiionem redit, ac ne de hiss dislriclum Judicero hypocritse excusalionem jam de
apud occulium arbiirem » gravelur nietuit, quasii ignorantia habere non possunt, quia dum ante ocu-
expurgalionis igne ad magniludinem clarilalis ex- los homiuiim omnera modum sanctitatis ostenlant,
cre-cit, et unde incendium trepidationis siistinel,, ipsi sibi sunt lestimonio, quia bene vivere non igno-
inde clarius fulget. Adulanlibus enim vulnera noslrai rant. Omnis simulator in eo quod videri rectus ap-
lingere est, quod plerumque solent etiam ipsa roala,, B peiit, muiidum se per omnia non oslendit, qhia dum
qusenos >nnobis reprehendimus, linguse adulantiumi virtules quasdam assumit, et occulie semetipsuni
improbo favore laudare (Lib. n in Evang., homil. 40,, viliis subjicit, qusedam latenlia vitia repente in facieni
n. 2). erumpunt, et superductse simulationis quasi visionis
CAPUT XIV. corium ex admi-lione sua varlum ostendunt (Moral.
De kypocrilis vel callidis. v, c. 20, n. 39). Ut plerumque mirum sit cur lionio
Ilypocrita Lalina liugua dicilur simulaior, quiai qui taniis virtulibus pollere cernitur, eliam tam re-
jtistus non essc appetil, sed videri; et idcirco avartisi probis aclibns inquinelur. Omnis hypocrita quasi
raptor est, quia duin inique agens desiderat de san- ligris besiia est, quia dum mundus color de simula-
ctitate venerari, latidem vilse rapit aliense (Moral. tinne ducitur, viiiormn nigredine inlerrnmpeiue va-
xviii, 7, n. 13). Sludium esse hypocritarum solet,, rialur. Sscpe simulalor, dum de castitatis munditia
ut el quod sunt supprimant, et quod non sunl esse_ extollitur, sorde avarili* foedalsr. El dum de virlule
hominibus innolescanl. Quatenus mensuram suami largitalis speciosus ostenditur, luxurise maculis in
per seslimaiionem iranseant, et prseire se cseterosi quinalur. Saepeduin caslilatis aique largiiatis deeore
aclioni. nomine oslendant. Befugiunt hypocrilse vi- hvpocrila vestilur, velut ex zelo justitisc,crudelilaiis
deri quod sunt, et anle oculos hominum superductai " alrocilate fuscaiur. Saepe vero largilale, castilaie,
quadam innocentisehonestate se vesliunt. Recte perr pieiale, ex pulchra visione induitur, sed inlerfusa
Evangelium voce noslri Redemptoris increpaolurr superbise ohsctiriiate noiatur; sicque lit ut iiilerniis-
simulaiores, cura eis dicitur : Vw vobis, Itypocritai, , lis viliis, dura mundam in se speciem non ostendit,
quia similes facii eslis sepulcris dealbalis, qum foris_ quasi unum coloreni tigris habere iiequaquam possil,
quidem apparent Itominibusspeciosa,inlus vero plenai Sciendum nobis est quod duobus modis in conspectu
sunt ossibusmorluorumel omni tpurcitia, ita et vosi Domini venimus (Moral. xi, 56, n. 49). Uno quidem,
foris quidcmapparelis hominibusjusli, intus vero pleriti quo hic peccata nosira subtiliier perpendentes in
eslis avaritia el iniquitate (Matth. xxm,27). Scripium1 ejus nos conspecui puniraus, et flendo dijudicamus,
est: Simulatoresei callidi provocantiram Dei ( Job. nam quoties condiloris nosiri poientiara ad sensum
xxxvi, 15 ; Moral. xxvi, c. 32, n. 58). Cum simula- reducimos, loties in conspectu illius stamus. Unde
tores dicerel, aple subjungit et callidi, quia nisii recte per virum Dei Eliam dicitur : Vivil Dominus
ingenio calleant, quod videriappeluntcongruesiinu- Deus Israel, in cujus conspecluslo (III Reg. xvn, 1).
lare non possunt. Sunt nonnullavitia quseeliama seu- Aliomodoin conspectu Domini venimus, ctini in
su lardioribus facile perpetrantur. Elalione namquei r\ exiremo judicio ante tribunal ejus assistimus. Hypp-
iiitumescere, avaritisescslibus iuhiare, luxurise pul- crita igitur per examen iiliimnm anie conspectum
sai.ti succumbere, etiam quilibet oblusis sensibus> Judicis venil; sed qttia modo cttlpas suas considerare
potest. Simulationis vero falsilalem exsequi, nisi quii et deflere dissimulat, in conspectu venire Domini
subiilioris ingenii fueril, non potest. Quisquis calletl recusal. Sicut justi vi.ri,cura dislrictionetn venitni
bypocrisin, ad cuslodienda hsecvidelicet duoconlinuai Judicis conlemplaniur, peccala sua ad memoriani
observationedividilur, ulcallidenovcrit et occuliare> reducunt, deflent quse commiserunt, dislricle se
quod est,el ostenlare quod non esl; et vera malai judii.ant, ne dijudicenlur; iia bypocrilse, quo exte-
premere, el bona falsa monstrare; nec se aperle ini rius hominibus placent, eo se inlerius aspicere ne-
hoc quod videtur extollcre,atque ut majorem gloriami gliguni. Totus se hypocritse in verbis prOximorum
leneat, ssepe se simulat 1'gloriam declinare. Pleriim- fundunt, et sanclos esse seslimant, quia sic se haberi
que bypocriia, quia anle oculos hominum sequendoi ab oauiibus pensant, cumque menteni per verba su;e
gloriam apprebendere non polesl, studel ssepe glo- laudis sparserini, nunquara hunc ad cognilionem re-
riani tenere fugiendo. Hypocrisisvel calliditas sitn- duciinl culpse, nunquam considerant ubi interoum
a Ed.( Q)l>ilntm. b Ed., simutare. Alii Ed., simulat.
PATROL. LXXJL 31
971 TAIONIS 0(ESAfiAUGUStANl EPISCOPI 97*
Judicem offendani. Nihil de cjus districiione me- A ttiin mehus perdidit, subsequfehierforas ad mcon-
luutit, quia sic se placuisse ci sicut Iiominibus cre- stauliara motioriis fliiit, alqhe extfefiori mobilitQte
(Junt. Uhiversi hypocritse, si lerroremDei ad mfeniem indicai ariod milla inlerius radicfesubsistat.
reducere.nl, hoc ipsum, quod in mala inleniione po- CAPUT XVI.
sili placenllipminibiis, plus tinierenl; sicut scriptum De diaboloet ejus membris.
est : Non veniet in conspecltt ejus omnis l.ypocrila Diaboius et oranes iniqui Ita unum corpus suiil,
(Job. xni, 1.6), quia distrielionem Dei ante oculos ut pleruroque noroine capitis censealur corpus, cl
iion ponit,-dum placere bumanis oculis concupi.cit. nomine corporis appeileiur captit (Meral. xm, 54,
Qui.sinicntemsuam discutiens semelipsum in con- n. 38). Capitis nomine censetur corpus, cutn de per-
spectu Dei punircta, profectp hypocrita non essel. verso liomine dicitur: Ex vobis unus diabolus esl
Simulatores quosque, cum percussionis flagella cor- (Joan. vi, 71). Et rursum iioinine corporis appella-
«DJunl, ad confessionera simplicem non perducunl lur capul, cum de ipsO apostala angelo dicilur:
(Mqy.ol.xxvi, 33, «. (jO). Cognosci enira peccatorcs Jnimicus homo hoc fecit (Matlh. xui, 28). Isle piin-
relugiunl, quia sancli omniura opinione ferebanlur. ceps omnium perversorum alios filios, alios socios
Omnis hyppcrUa, cum iiiiquus sil, dici sanclus ab , habet. Qui uamque sunl ejus socii, nisi illi aposialae
hoiiiinibus non perlimescit (N. 61). Eiiam si iniquum * angeli, qtti cuni eo de coelestis pairise sede cecide-
se lacita cogiiatione reprehendit, tamen dum ssepius runl? Yeljquos habet alios fiiios, nisi perversos !io-
sanctum audire se cceperit, hoc quod de se intrinse- mines, qui de cjus prava persuasione in malilia.
cus tenebat amiitil. Omnis hypocriia, dum cor exle- operaiione generantur? Unde eliam Veriiaiis voce
rius fundit; quia.libenter foras falsum de se leslimo- infidelibus dicilur: Vosex palre diabolo eslis (Joan.
niura recipit, quiilein se inlus habcat non requirit. viu, 44). Perversus iste auctor erroris prsedamsociis
Unde fit ul vacuse laudis fomenla, etiam cum defue- pollicelur, quia malignis spirilibus pravorum pro-
rint, quaeral. El oblitus quod est, appetat videri quod miltil aniiiias in eorum liuc rapiendas. Dum inlen-
non est. Omnes hypocrita., dum juslos se anie hu- tiones bominum amiqpus hostis ad sola terrena
mana judicia simulanl, dum actiones suas laudibus speranda excital, hoc illos amare facii, quod diu
dignas intuenlium oculis ostenlant, occulia cum eis tenere non ppssint (Moral. xm, 54, n. 39). luiquo-
justitia agilur, utquo nilunlur foras alios fallcre, eo runv omniuii) capul diabolus est, et hujus capitis
dese intus eliam ipsi fallantur. Quibus bene per membra sunt omnes iniqui, sicut diabo.Iimembruin
prophelam dicitur: Redite, prwvaricatorei, ad cor Pilalus, et sicut diaboli membra Judseipersequenles
(lsai. XLVI,8). Si enim ad cor redirent, per exie- !» ""el mililes cruciligeiites luerunt (Lib. linEvang., ko-
rioris allestaiionis se verba non luiiderent. Lans mil. 16, ii. i).
pncsenlis saeculijusios cruciat, simulalores exaltai. CAPUT XVII.
Sed jusios,dum cruciat, purgat; simulalores, duni Quid differl iiiter peccalores el impios.
Isetilicai,reprobos monstrat (Greg., ubi tup., c. 54 , Dusestinl |>arlfes,eleciorum scilicei, alque repro-
n. 62). borui»; sed bini ortliiies.eisdein singulis pariibus
CAPUT XV. conlinenlnr (Morat,, lib. xxvi, c. 27, n. LO). Alii
De apostalis. namque judicanlur et pereunl, alii non juclicautur
Sicut duobus roodis a Deo recedilur, Ua duobus et pereuni. Alii judicaiilur el regnant, alii non judi-
modis aDeo aposlalse homines fiunt (Lib. \in Ezech. caniur el regnani. Judicarilur et pereunl, quibus
hotnil, 9, n. G). Nain unusquisque a condilore suo domiiiica inclainationc clicilur: Esurivi, el non dedislis
aut fide recedit, aut opere. Sicut qui a fnle reccdit, milti manducare; sitivi, el non dedisiis tnihi bibere t>;'
aposlata est, ita qui ad perversum opus quod dese- kospes fui, el non suscepisiisme c; nudtts, el non ope-
ruerat rcdit, ab omnipotenti Deo aposiata absque ruistis me ; mger, et in carcere, et non d venislis ad me
ulla dubieiale depuiatur, eliam si fidem lenere vi- (Mattlt. xxv, 42, 45). Ite in ignemmternum, qtd pm-
dealur. Salomon in Proverbiis ait: Homo apostata, , y paralus csl dtabolo el angeiis ejus (Ibid., 41). Alii in
vir inutilit, grudilur ore perverso, annuil ocuiis, lerit exlreino judicio non judicantur et pereunt, deqtii-
pede, digilo toquilur. Pravo corde machinatur nialitm, bus Prophcla ait: Non resurgunl impii in judicio
el-omni lempore jurgia seminat (Prov.w, 12; Reg. (Psal. i, 5). El de quibus Doininusdicit: Qui autcm
Past., part. m, c. 23). Ecce qnem seminaniem jur- non credunl in me, jam judicati sunl (Joan. m, 18).
gia djcere voluit prius apostatam noininavit., quia El de cjuibusPaulus ait: Qui sine tege,peribunl(Rom.
n.isi moie superbientis angeli a conspectu conditoris ii, 12 ;Moral. xxv, c. 10, n.25). Uac distanlia pecca-
prius intus aversione meiuis caderet, foras posimo- lores ab impiis discernuntur, qtiia cum omnis impius
dtim usque ad sfeiviinandajurgia non veniret. De sit peccator, non lamen omnis peccator est impius.
tinoquoqucaposlata dicitur quod annuit oculis, digito Peccalor enim dici eliam qui in lide pius est potest.
loquitur, ieril pede. Interior namque est cuslodia, Unde Joannes ait: Si dixerimtts quia peccatumnon
quse ordinaia seryat exlerius membra. Qui ergo sla- habemus, nos ipsos scducimus (1 Joun. i, 8). Imptus
a Eu., porierei.Taio conseriiit Viridoc. A Corb. 1, Ms. Gal. ac vefs. Copt., et Ainb., Hbi
b Sec. vers. anu
* lta Clarom. et Arnob. de Joseph, cap. v.
 <y.3 SENTENTIARUMLIB. V. 974
, minibus peccata aperuit, quae et perpetrabant et
vero proprie dicilur, qui a religionis pielate separa- A
lur. De lalibus enim dicitur: Nonresurgunl impiiin nesciebant. Perpetramus mala, nsc lameh hsec cele-
iudicio (Psal. i, 5; Moral. xxvi, c. 27, n. 50). Resur- rius deprehendimus vel perpetrata. Exclusa quippe
gimi in exlremo judicio etiam omnes infideles, sed anima a luce veritatis, niliil inse nisi tenebras in-
ad tormenlum, non ad judicium. Non enim edrura venit; et plerumquein peccati foveam pedem por-
tunc causa disculitur, qui a ad conspeclum dislricti rigil, et nescit, quod nimirum de sola cxsilii sui
Judicis jam cum damnatione sua>infidelilatis acce- csecitatehomo palitur; quiaab illuminatione Doniini
duui, professionem fidei relinenles, sed professionis repulsus semetipsuro videre perdidit, quia auctoris
opera non habenles, redarguuntur, ut pereaiit. Qui sui faciem non amavit.
vero nec fidei sacramcnta tenuerunt, increpationem ,CAPUT XIX.
Judicis in extreiua examinalione non atidinnt, quia De eo quod scriptum est: Ego Dominus faciens bonum
prscjudicati infidelitatis suse tenebris ej'us quem de- et creans mala (Isai. XLV,7).
spexerant, invectione redargui non mereniur. Pro- Mala, quse niilla sua nalura subsistunt, a Domino
fessionem fidei habentes in exlrerao judicio, verba non creantur ; sed creare se mala Dorainus indicai,
Judicis audiunt, quia ejus fidei saltem vefbo lenus cum res bene conditas, nobis niale agenlibus, in fla-
tenueruritll. Isii in damnalione sua seterni Judicis B gellum format, ul ea ipsa et per dolofeio quo feriunt,
necverba pefcipiunt, quiaejus feverentiani necverbo delinquenlibus nvala sint, et per naluram, qua exi-
lenus servare maluerunt c. llli legaliler pereuiit, slunt bona (Moral. m,e. 9, n. 15). Venenum scilicet
quia sub lege positi peccaveruut. Isiis in perdiiiohe mors quidem est homini, sed tamen vita serpenti.
sua de lege nibil dicitur, auia nihil legis babere co- Amoreenim prsesentiumabauctoris nostri dilectione
naii sunt. recessimus. Et perversa mens, dum deleclationie
CAPUT XVIII. creaiurse se subdidit, a Crealoris se socielaie disj'un-
xit. Ex his ergo ab auctore ferienda erat, qua erraus
Quid differl inter iniquitalemafque peccatum, sccera
atque delicta. auciori prseposuerat, ut unde homo culpam non ti-
Quamvis niler miquitatem alque peccatum nihil muit superbus admittere, inde poenam corrigendus
distare perhibeat Joannes aposlolus, qui ait: Jniqui- inveniret, et tanto citius resipisceret ad illa quse
las peccalumest (Joan. m, 4; Moral. xi, c. 42, n. 57), perdidit, quanto doloris plena esse conspiceret quae
ipso lamen usu loquendi plus iniquitas quam pecca- quaesivit. Bene per prophetam dicitur: Formant
lura sonat. Oronis homo libere se peccatorem confi- lucem, el creans tenebras (Isai. XLV,7). Quia cum
teiur. lniquura vero dicere nonnunquam erubescit. per flagella exlerius doloris lenebrse creaniur, intus
"
lnter scelera vero alque delicta boc distat, quod per erudiiionem lux nienlisaccendilur. Faciens pacem,
scelus etiam pondus peccatl transit, delicium vero el crems mala (Ibid.). Quia tunc nobis pax cuiti Deo
pondus peccati non transit. Cum oflerri sacrificium reddilur, cum hscc quse bene sunl condita, sed non
per legem jubetur, nimirum prsecipilur, sicut pro bene concupita, in ea quse nobis mala sunl flagella
peccalo, ita etiam prodelicto. Et nonuunquam scelus verluniur. Perculpam nostram Deo discordes exsii-
in opere est d, delictum vero plerumque in sola co- timus; dignum ergo esl utad pacera illius per fla-
gitationc. Unde per Psalmistara dicitur: Delicla quis gella redeamus, ui cum unaquseque res bene condila
intelligit (Psal. xvm, 13)? Quia videlicet peccala nobis in dolorem verlitur, correcli mens ad auctoris
operis tanlo cilius cognoscunlur, quanto exterius pacem humiliier reformelur.
videnlur. Peccala vero cogitalionis eo ad intelligen- CAPUT XX.
dum difficilia sunt, quo invisibiliter perpetrantur. De inferno superiore alque inferwre,
Quisquis, seternitaiis desiderio anxius, apparere Nonnulli in quadam terrarum parte iiilernum esse
venturo Judici desiderat mundus, tanto se sublilius putaverunl; alii vero hunc sub lerra esse sestimant
hunc examinat, quanto nimirum cogitat ut tunc ter- (Dialog. iv, 42). Sed lamen boc aniroum pulsai,
rori iilius liber assislal, ct oslendi sibi exorat ubi D quia si idcirco infernum dicinvus, quia inferius jacet,
displicet, ut hoc inse per poenilenliampunial, seque quod terra ad ccelunv est, hoc esse infernus debet
bie dijudicans injudicabilis fiat. Inlueri necesse est ad lerram. Unde fortasse dicitur: Liberasti animamr
r
quanla peregrinationis noslrse poena nos perculil, meam ex infernoinferiori (Psal. LXXXV, ut
15). infer-
qui in eani csecitatem venimus, ul nosroeiipsosigno- nns superior lerra f, infernus vero inferior sub ler-
reinus (Moral. xi, c. 42, n. 58). Uinc beatus Job ait: ra esse videatur. Joannis vox in ea sestiraatione
Quanlas habeo iniquitates et peccala, scelera alque concordat, qui cum signatuni librum sepiem sigillis
dclicta ostendemihi (Job. xiu, 25; Moral. xi, c. 41, vidisse se dicerei, quia nemo invenius est dignus,
n. £6, c. 42, n. 58). Redemptor nosler humanis neque in ccelo, neque in terra, neque sublus lerram
oculis per assumpiam carnem apparuil, et sua ho- aperire libruin, el solvere signacula ejus, adjunxit:
Ed., quia. Al. vero Iegunt tit Tai. qusc ut mendosa rejicilura PP. Gened. habet prose
Ed., verba lenuerunt. Taii auctorilatenv.
« Ed., veluerunl. Viniloc. aulem, Pratel. et al. e Ed., dileciioni. Al quampl. Cod. suflras:. Tai.
Nnrm., favent nosirse lectioni.
d Ed., el nunquam scelus nisi in opere etl. Ed. lect. f Ed. in lerra. Genn. el Norm. Iiabent Taii le-
vel, et rcceiil. legunl ut Ta.us; uude eoruui ]ectio dionem.
 9?5 TAIONIS C&SARAUGUSTANIEPISCOPI 976
Et erjoflebammultum(Apoc. v, 4). Quem lainen post- A demploris nosiri advenltim perlransiit, quia cas ab
modum librum per leonem dc tribu Juda dicit ape- inferni claustris ad paradisi gatidia mediaior Dct
riri. ln quo videlicet libro, quid aliud quam sacra et hominum , dum ipse illuc pie dfeseenderei,re-
Scriptura signatur? Quam solus Redeniptor nosler duxit. Sciendum est quod furoris nomen Divinilati
aperuit, qui homo facttts moriendo, resurgendo, as- npn congruit, quia naluram Dei simplicem periur-
cendendo, cuncta mysteria quaein ea n fuerant clausa baiio nulla confundit; unde ei dicitur : Ttt auiem
patefecit. Nullus in ccelo dignus invenltis est aperire dominalorvirlulis cum tranquUlitatejudicas , cl cum
librum, quia neque angelus; nullus in lerra, quia 'magiiareverenlia disponis nos (Sap. xn, 18; Moral,
neque homo vivens incorpore; nullus subtus terram, xxxn, c. 7, n, 9). Creator omnium eo summe iin-
quia neque animse corpore exulse aperirc nobis, morlaiis esl, quo creaturse niore mutabilis non est.
jvrseler Dominum, sacri eloquii secreta poluerunt. Scriplum quippe est : Tu auiem, Domine, cum Iran-
Cum ad solvendum librum nullus sub terra invenlus quillitate judicas (Ibid.). El itcrum : Deserta facla
dignus dicitur, qtiid obslet »on vidco ut sub terra est ierra a facie irm columbw,a facie furoris Domini
esse infernus credatur. (Jer. xxv, 58). Quod propheta iram columbse prae-
CAPUT XXI. dixerat, hoc furorem Domini subjunxit. Columba
De igne purgaiorio, quod post mortem peccata laxari *»naraque valdesimplex est aniraal, cl quia in Deuni
credantur.
nulla furoris insequalitas serpit, ftirorem Domint
Omne pondus fabricse fundahientum portat, quia iram columbse iiominavit. Ut vim divinse districlio-
•roores simul omnium solus Redemptor rioster lole-
nis projtbeta imperturbabilem demonsiraret, ei irani
rat (Lib. n, in Ezech., homil. I, n. 5). Scriplum
dixit, et colutnbse; ac si aperjius diceret: districium
quippe est : Fundamenlum eitim aliud nemo potest judicium inconcussus exerit, qui permanens man-
poriere prwter id quod posituni est, qni esl Chiislus suetus punit.
Jesus (1 Cor. in, 11). Porlat fundaraenium lapides,
et a lapidibus non porlalur; quia Redemptor noster CAPUT XXIII.
oinnia noslra tolefat, sed in ipso malunv non fuit De flageltis divinis electis, vel reprobis illaiis.
quod lolerari debuisset. Ipse quippe fundamerilum Percussionum diversa sunt genera (Prwf. in B.
fuiidamentortim esl, quia el origo esl inclioaiilium, Job, c. 5, n. 12). Alia namque csl percussio, qua
et consianiia robustorum (Moral. xxvm, c. 5, n. peccator percuiitur, ut sine reiraelaiione puniaiur;
14 ; Dial. IV, 39). Egregius prsedicator ait: Si quis alia, qua peccator pereuiitur, ut corrigatur; alia,
•iitteinsuperwdificalsupra fundamenlum Iwc aurum, qua nonnunquam quisque percutitur, non ut prcetcr-
irgentum, lapides preliosos, lignu, fenum, stipulam, Q ita corrigat, sed ne veniura commitlat; alia, qua
miuscujusque opus manifetlum erit. Dies enim Do- plerumque perculitur, per quarn nec prscterita culpa
vini declarabit, quia in igne reveiabilur; el uniuscu- corrigitur, nec liitura prohibeltir; sed ul dum inopi-
usque opus, quale sil, ignis probabit. Si cujits opus nata salus percussionem sequiiur, salvanlis virtus
mahserit, quod superwdificavil, mercedem accipiet. cognita ardenlius ameiur; cumque innoxius flagello
Si cujus opus arseril, delrimentum paiielur; ipse au- atteTitur, ei per patieniiara meritorum sumnia cu-
tcm salvus erit, sic tamen quasi per ignem (I Cor. m, muletur. Aliquando peccator perculilur, ut absque
12). Quamvis hoc, quod superius protulimus de igtie retraciatione puniaiur, sicut periturae Judsese dici-
tribulationis in hac nobis vila adhibito possit inlel- lur : Ptaga inimici percussi te castigatione crudeti
ligi, taraen si quis hoc de igne fulurae purgalionis (Jer. xxx, 14). Et rursiu» : Qutd clamas ad inc su-
accipiat, pensandum sollicite estquia illum dixii per per conlritionelua? lnsanabitis est dolor luus (Ibid.,
iguem posse salvari, non qui super hoc fundamen-. 15). Aliquando peccator perculitur, ut corrigaiur,
tum ferrum, ses,vel plumbiiin sedifical,idesl, peccala sicut cuidam in Evangelio clicilui' : Ecce sanus
majora, et idcirco duriora, alque luucjam insolu- faclits es, jam npli pcccare, ne tibi deterius aliquid
bilia; sed ligna, fenum, slipularo, id est, peccaia contingal (Joan. v, 14). Yerba enim Salvaioris
miniroa, atque levissima, qua. ignis facile coiisumat. D indicant quia peccata prsecedentia habili vim do-
IIoc tamen sciendum esl, quia illic sallem de mini- loris exigebanl. Aliquando quisque non pro JIIW-
mis nil quisque purgalionis obliuebit, nisi bonis lerila culpa diluenda, sed pro ftilnra vilaitda per-
hoc actibus in hac adliuc vita posilus, ut illic obii- cutilur, quod aperte Paulus de semetipso lestatur,
neat, prouierealur. dicens : JVcmagniludorevelalionumextollat me, dalus
CAPUT XXII. esl mihi siimuluscarnis mem, angelusSalanai, qui me
Ve ira vel indignalione Dei. colaphizet(II Cor. xn, 7). Qui enini nou ail Quia
Ira omnipolenlis Dei in hoc quotidie vim suse exlulil, sed Ne exlolial, aperte indicat quod per-
dislrictionis peragil, quod viveptes indigne diguis cussione illa, ne evenial, compescilur, noii aulem,
suppliciis demergit (Moral. x\i,c. 10, n. 14). Quse quse evenit, culpa purgalur. Noiinunquam quisque
ira nunc equidem transit, sed in fnie penransit, quia nec pro prceleriia nec pro fulura iniquiiate percu-
roodo agitur, sed in mundi lermino consummaiur. litur, sed ut sola divinse virtnlis poiemia ex ampu-
Iste furor quantum ad eleciorum animas, in Re- lata percussione monstrelur. Unde cum Dominoin
Ed., ineo. Gemet. aulem cum csei. Norm. approb. nostram lect,
977 SENTENTIARUMLIB. V. 97»
Evangeliode cseconalo diceretur : Hic peccavii, ant A CAPUT XXV.
parenles ejus , ut cwcus nasceretur (Joan. ix, 2)? Dt Judaici popttti circa finem mundi converiionem.
Respoudit Dominus , dicens : Neque hic peccavit, Sancta Ecclesia in primitiis suis raultiludine gen-
neque parenlesejus, sed ul manifestentur opera Dei tium fecundata, vix in mnndi fine Judseos quos inve-
(Ibid., 5). In qua manifestatione quid agilur, nisi ut nerit suscipiel (ln Prmf. I. iv, Mor. c. 4). Extrema
ex flagellomeritorura virtus augeatur, et cum nulla colligens, eos quasi reliquias frugum ponet. De qui-
praeterita iniquitas tergitur, roagna de patienlia for- bus Judaici populi reliquiis Esaias dicil: Si ftterit
tiludo generetur (Morat. xn, 38, n. 43)? Omnipo- numerus filiorutn Israel qttasi arena marit, reliquim
tens Deus prave agentibus, non solum ventura sup- salvm fient (Isai. x, 22). Elia venienle, promittitur
))licia reservat, sed eorum corda hic eiiam ubi quod reducat corda filiorum ad patres eorura ut do-
delinquunt, poenisimplicat, uteo ipso quo peccant, ctrina quse nunca Judaeorum cordeablala esi, itinc,
semetipsos feriant, ut semper trepidi, semperque miserante Domino, redeat, quando hoc de Domino
suspecli mala ab aliis paii metuant, quse se aliis intelligere cceperint filii, quod praedicaverunt patres
fecisse rneniinerunt. Qui ita percutitur, ut vires (Malack. iv, 6; Moral. xi, c. 15, n. 24). Esau, qui
illius a percussione superentur, non hunc Domi- tarde ad patrem redit, significaiquod Judaicus popu-
nus jam quasi filium per disciplinam, sed quasi B lus ad placendum Deosero revertitur (Lib.iin Ezech,,
hostetn per iram ferit (Morat, xiv, 37, n. 45). Cum komil, 6, n. 0). Cui hoc in benedictione dicitur: Tem-
virlutem noslrae patientiaeflagella transeunt, valde pusque erit, cum solvatur jttgum de collo tuo (Gen.
metuendum esi ne, peccatis nostris exigeniibus, xxvn, 40). Judaicus populus in fine roundi liberabi-
non quasi filii a patre, sed quasi hostes a Domino tur a serviluie peccati, sicut scriptum est : Donec
feriamur. plenitudo genlium intrarel, et sic omnit Israel salvus
CAPUT XXIV. fierel (Rom. xi, 25). Et sicut Propheta ait: Si ftterit
numerus filiorum lsrael sicut arena maris, reliquim
De variis percussionibus mttndi. salvmfient (Isai. x, 22). Sancta Ecclesia adhuc in
Qui Deum diligunt, ex muncli fine vel percussione hac vila posita pro laboribus quos sustinet duplicia
gaudere atque hilarescere jubeniur, quia videlicet raunera recipit (Prmf. in B. Job, c. x, n. 20); cum,
eum quem amant mox inveniiiiit, dum transit is susceptis, ut diximus, plene gentibus, iu fine roundi
quem non amaverunt (Lib. > inEv., homil. 1, n. 3). Judseorumetiain ad secordaconvertil, siculscriptum
Absit ne "fidelis quisque Deum viderenondesideret, est: Donecplenitudo genliuminlraret, el sic omnisIs-
et de mundi percussionibus lugeat, quem finiri eis raelsalvus fieret (Rom. xi, 25).
ipsis percussionibus non ignorat. Scriptum est: CAPUT XXVI.
Quicunqtievoluerilamicusesse smculi hujus, inimicus DeAntichrisli lemporibus.
Dei conslituitur (Jacob. iv, 4). Qui ergo appropin- Antiquus hosiis extrema mundi atrocius tentalurus
quante mundi fine non gaudet, amicus illius esse aggreditur, quia lanto fit ferventior ad ssevitiam,
testatur, ac per boc inimicus Dei esse convincilur. quanto se viciiiioreni sentit ad pcenam (Moral., lib.
Absit hoc a fidelium cordibus, ut de mundi fine non xxxiv, c. 1, n. l).Consideralquippequod juxta sit ut
hitarescanl. Absit ab his qui elesse aliam vilani per licenliam nequissimaelibertatis amitlat; et quantum
fidem crediint, el eam per operationem diligunl. Ex brevitale temporis angtistalur, tantum mulliplicitate
mundi deslructione lugere, eorum est qui radices crudeliialis expandilur. In Apocalypsi dicitur : Vm
cordis in ejus amore planlaverunt, qui sequentem lerrw, et mari, quia descenditdiabolus ad vos habens
vitam non quaerunt, qui illanv neque esse suspican- iram magnam, sciens quod modicum lempus habet
lur. Nos, qui illa cceleslis patriae gaudia selema (Apoc. xn, 12). Tunc ergo in magnseirse fervoremse
cognovimus, feslinare ad ea quanlocius debemus. dilatat, ne qui in beatitudinestarenon potuitin dam-
Optandum nobis est citius pergere, atque ad illam nalionis suse foveam cum paucis ruat. Quidqiiid
vitam felicitale perpetua pervenire. Quibus malis j) diabolus nequilervaluerit, in fine mundi callidius ex-
non mundus urgetur ? Qusenos tristilia, quseadver- quirit; tunc cervicem superbise aliius erigit, et per
silas non angustal? Quid esl viia mortalis, nisi via? clamnatumilluni quem gestat hominem omne quod
Et quale sit primo opere perpendamus, in labore teiiiporalUerprscvalelnequilerosiendit. Idem Joannes
vise Iassescere, et tamen eamdem viam nolle finiri. ait : Cauda draconisirahebat leriiam partem siellantm
Quod auienv calcari mundus ac despici debeai, Re- cmli,et tnisileas in terram (lbid., xn, 4). Coslumnam-
demplor nosler provida comparaiione manifestat, que est Eeclesia, quae in hac nocte vitse praeseniis,
cuin in Evangelio dicil: Videte ficulneam el omnes dum in se innumeras saticlorum virtules conlinel,
arbores, cum producunljatn ex se fructum, scitis quo- radiantibus desuper sideribus fulget (Moral, lib.
niaiii propeesl wstas. Ita el voscumviderilis hmcfieri, xxxn, c. 15, n. 25). Draconiscauda in lerratn stellas
scitolequoniatn prope esl regnum Dei. Ac si aperte dejicit, quia ilta Salanaeexlremiias, per audaciam as-
diceiis : Quia sicut ex fructu arborum vicina sesias sumpii hominis erecta, quosdam, quos.velut etectos
agnoscitur,'ita ex ruina mundi prope esse cognosci- Dei in-Ecelesiainvenit, oblinendo reprobos ostendit.
lur regnuin Dei. Stellas de coeloin terrain cadere, est relicta nonnul- '
a Ed., absil eriiinut, Belvac. aulein et 3 Gemel noslro Tnio consenliuui.
979 TAIONIS C_*SAftAUGUSTANIEPISCOPl 980
los spe coeleslium,illo duce ad ambitum glorise sse-, Vvehtum veri Judicis deficiet. Quod si inlellexissel,
cularis irihiare. Isle igitnr draco misit caudam, et ori imposuisset manum, id est, si supplicium suum,
exlraxitterliam parlem slellarum (Moral., lib. iv, c. cum superbire exorsus est, praevidissel, bene ali-
M, n. 17). Draeoriisenim cauda stellarum parstra- quando condilus, in lanla jaclatione superbise b
hitur, quia exlfema perSuasione Antichrisli quidam non fuisset elalus. ln fallacia sua Aiiliclirislus gra-
qui viderilur lucere rapienlur. Nonnulli de Tribu dieiur, sed juxta breve lempus vita. prsesentis ipsa
Dan venire Anlichristtim ferunt, sicut per Jacob pa- sibi fallacia prosperabitur. Unde per Danielem pro-
triarcham dicitur: Fiat Dan cotuber in via, cerattes phelam diclura esl : Robur datum est ei conlra juge
in lemita, et mordeni ungulat equi, ul cadat atcentor tacrifieium, propler peccatu,ei proslerneiur verilas in
ejut retro (Gen. XLIX,17; Moral., lib. xxxi, c. 24, «. terra, et faciet et protperabitur (Dan. vin, 12). Quod
45). flocin loeo Dan et coluber asseritur, et mor- Saloraon ail : Incedit feliciter (Prov. xxx, 29;
dens. Unde non ihvraeriiodura Israeliticus pnptilus Moral., lib. xiv, c. 23, n. S7), hop Daniel dicit: Fa-
terras in castrorum partitione susciperet, primus Dan ciet, protperabilur. Scripium quippeesldeAniichrisli
ad aquilonem castrametatus esl : illum scilicel si- teihporibus : In. diebut ejut stupebunt novitsimi, et
gnahs qui in corde suo dixerat: Sedeboin monie tes- primot invadel horror(Job. xvni, 20). Tania enini
tamenti, in lateribus Aquilonis; atcendam super altiiu- "tuncconlra juslos iniquilale effrenabitur, uteliaro
4inem nubium, timilis ero Allitsimo(hai. xi\, 13). electoruin corda non parvo pavore Jerianttir. Ita ut
De quo et per proplietam diciluf : A Dan auditut inerrorem inducantur, ti fieri poletl, eliam electi
ett fremilut equorum ejut (Jerem, vni, 16). Antichri- (Matth. xxiv, 24). Quod videjicet dicitur, non quia
tus scilicet non solum coluber, sed etiam cerastes electicasuri suni, sed magnisterroribus trepidaturi.
vocatur. Kerata enirn Graececornua dicitur; serpens- Tunc contra Anlichristum cenamen justiti.c et no-
que hic cornutus esse perhibetur, per quem digne vissimi electi haberenarranlur et primi, quia scili-
ejusdem Antichristi adventus asseritur, quia contra cet et hi qui in finemuiidi electi reperienlur in mor-
vitam fidelium cum morsu pestiferse prsedicationis te carnis prosternendi sunt, et illi etiam qui a prio
armaliir eliam cornibus potestatis. Quis nesciat se- ribus mundi panibus processertint, Enoch scilicet et
miiam angusliorem esse quam viam ? Fit ergo Dan Elias, ad medium revocabuntur, et crudelitatis ejus
coluber iri via, quia in prsesenlis vitse latitudine eos saeviliamin sua adhuc moiiali carne passuri sunt.
ambulare provocat, quibusquasi parcendo blanditur; Antiquus hosiis viribus suis traditus, pauco quidem
sed in via mordet, quia eos, quibus libertalem tri- in tempore, sed in multa contra nos virlute, laxatur
buit, erroris suiveneno consumit. Fit cerasles in ,J (Moral., lib. xxxn, c. iS,n. 22,23). Quem quia vis *
semita, quia quos fitleles reperit, et sese ad praecepli ssevitisead crudelilatem dilatal, superna tamen mi-
creleslis angusta itinera constringente5, non solum sericordia dienun brevitate coanguslat. ilinc enim
nequitia callidsepersuasionis impeiit, sed eiiam ler- per semeiipsam Veritas dicit: Erit tunc tributath
rore potestalis premit; et in persecuiionis lan- magna, qualit non fuit ab inilio mundi usque modo,
guore *, posl beneficia fictsedulcedinis, exercet cor- neque fiet (Matth. xxiv, 21). Hinc fursum ail : JVui
nua potestatis. Equus iste, cujus ungulas cerastes breviati fuitsent dies illi, non fieret taiva omnis caro
mordere dicitur, hunc mundum insinuat, qui per (lb„ 2-2). Quia enim et stiperbos nos et iniirmos
elationem suani incnrsu labentium lemporum spumat. Dominus conspicit, dies, quos singulariier malos ih-
Et qiiia Anlichrislus extrema mundi apprehendere tulit, misericorditer breviatos dicit (Moral. xxxti, c,
nitilur, cerasles isle equi ungulas mordere perhibe- 15, n. 27). Profecto ut et superbiani terreat de
tur. Ungulas quippe equi mordere, esl extrema sse- adversilate lemporis, et inlirmitatein refoveat de
culi feriendo contingere : Ut cadal atcensor ejus retro brevilate d. Daniel Propheta, de Antichristi tempo-
(Gen. XLIX,17). Plebs inlidelis Judaea erroris sui la- ribus loquens, ait : Considerabam cornua decein,
queis capla, pro Christo Aniichristuiii exspectat, et ecce cornu oiiud parvulum ortum ett de ntedio
Bene Jacob eodem loco repenie in eleciorum voce ; yeorum, ettriade cornibus primis evulsa tunt ajjacie
conversus est, dicens: Satutare luum exspeciabo,Do- ejus »*el eece ocuti quati oculi hominis erant in cornu
mine (Ibid. 18), id esi, non sicui infideles Anlichris- itto, el ot loquent ingentia (Dan. vn, 8). Quia enita
lum, sed eum qui in redemptionein nostram venlu- per undenaritim iiumerum transgressio exprimitur,
rus cst veruin credo fideliler Christum. Salomon in huj'usbestiae cornu undecimo ipse auclor iransgres-
Proverbiis ail : Et qui slultus apparuit, pottquam in sionis indicalur. Quod videlicet parvulum orilur,
tublime elevatus eil. Sienim inleUexiiset,ori impo- quia purus homo generalur : sed immaniler crescit,
luitsetmanum (Prov. xxx,32; Morai., tib.xxx, c.3,n. quia usque ad conjunctam sibi vim Angelicaefortilu-
10). Anlichristus quippe in sublime elevabitur, cum dinis proficit. Damnatus ille homo in fine mundi tria
Deum se esse menlieiur. Sed elevatus in sublime corniia, quseante faciem sunt, evellit, quia ditioni
stullus apparebil, quia in ipsa elatione sua per ad- suse regna totidem, qnse sibi vicina suni, subigit
• Edii.., anqore. Vide tamen animadversioivem c Ed., Quemquamvis.
PP. Beiredici. in hunc Jocum. d In Ed. addiuir dierum, deest vferopon modo in
•>Ed., in tantmjaclationemtuperbiw. Norm. et Val. Taio, verum etinduob. Germ., Praiel., in Uiic
Cl. lcgtint iit Taius.
 981 SENTENTIARUMLIB. V. 982
Cujus oculi sunt ut oculi hominis, sed os ingentia lo-- A tur uldraeo (Apoc. xi», 11). Ista ergo bestia, id est
quitur; quia in illo huraana quidem forma cernilur,, prasdicanlium mulliludo, si aperle ut draco loquere-
sed verbis suis ultra homines elevalur. Quod peir tur, agno similis non appareret; sed assuinil agui
Pauliim Aposlolumdiciiur : Exioltens se supra omnte specicm, ut draconis exerceat operalionein. Amari-'
quod dicilur Deus, aul quodcolilur(11TJiess.n, 4),hocc ludo perversarum menlium in hoe lempore non
Daniel prophela testalur dicens : Os loquens ingen- crumpit exterius in vocem praviselibertatis : veniet
liq. Qupd vero illum vel Danicl ingenlia eloqui, vel1 profecto tempus quando perverSi atque carnales
Paulus perliiboi supra cultum deitatis exiolli, hoc_. aperla voce prsedicent quod nunc pcculla cogitatione
est, quod a beato Job divino eloqnio cedro compara- moliuniur (Moral., lib. xix, c. 9, n. 15). Veniettem-
lur (Job XL,12). More eiiim cedri qnasi ad altal pus quando caiholicam Ecclesiam non solum iiijustis
nititur, dnm in omiii faslu fallacioe,et virtutis robo- vocibus, sed etiam crudelibus plagis premant. In
re, et eulminis elalione prosperalur. Evangelio Veritas dicit: Surgent pteudo-chrisli e
CAPUT XXVII. pseudo-prophelm,ct dabunt signa magna et prodigia,
De Anliclirislo vel ejus membris. ita ut in errorem mittanlur, si fieri poletl, eiiam
Forliludo Anticbristi non suis viribus roboralur,' electi (Matth. xxiv, 24). Nunc fideles nostri
B mira faciunt, cnm perversa paliuniur; tunc auteni
quia Satanse virtute in gloriam perdilionis attolliinr,
sicut seriptum est : ConsttrgHrex impudens facie, el', Anlichristi salellites, etiam cum perversa inferunt,
iiilelligensproposiliones, el roborabilurforiitudo ejus, mira facluri sunt (Moral. lib. xxxn, c. 15, n. 24).
ted non in viribus suis (Dan. vm, 23; Moral. lib. Pensemus quse erit humanaementisilla leulaiio lem"
xxxn, c. 15. n. 26). Daniel propheta de eodem An- poribus Antichrisli, quando pius martyr et corpus
lichristo ail; Dejecitde forliludine, el de slellis, el, tormentis subjicit, et tamen ante ejus oculos raira-
conculcavit eas, el usque ad Principem forlitvdinis ciila tortor facil. Cujus lunc virlus non ab ipso cogi-
ntagniftcalusesl, cl ab co abstulit juge sacrificium el, taiionum fundo qualiatur, quando his qui flagris cru-
dejecit locum saiictificationisejus. liobur aulem datutn. ciat signis coruscat ? Quia nimirum etalius tunc crit
ei est contra juge sacrificiutnpropter peccala; et pro- veneraiioneprodigii, et durus crudclilale turmenti.
tternelur verilasin tetru (Ibid. 10, 11, 12). Illis prin- Non enim sola tunc polesiate erigitur, sed ctiam st-
eipaliter damualus homo esi, qui alarum cyinbaluni gnoriiin ostensione fulcitur (N. 25). Surgent, inqiiit,
voc.itnr (Isai. xvm, 1; Morat.lib.xm, c. 10, n. 13), pseudo-ckristiel pseudo-prophelmet dabunt signa ma-
quiahi qui persuperbiam in alliludiiieni cogilationis gna ei prodigia, iia ut in errorem inducanlur, si fieri
evolant eumdem perversum hon.inem praedicando potesl, etiam electi. Qua in re valde quaerendum est
*-•
sonanl. Quaescilicet terra recte trans flnminajElhio- quomodo aut hi qui electi sunt induci in errorem
pise esse perhibelur. ..Elhiopia ctenini nigrum popu- ppssint, aul cur si fieri potest, quasi ex dubietate
lum niillit; el omnem lioniinem miindus isle, quiaL subditur, cum quid faciendum sit Dominus omnia
peccatorem jvrofert,quasi nigrutn [yEthiopiapopulum -prsescieusprseslolatur (MoraL xxxm, c. 36, u. 61).
parit. Sed lerra cui vaedicilur Irans flumina] _Eihio- Eleciorum cor temporibus Anticlirisii et trepida co-
pise esse perhibetur, quia damnalus ille homo tanta( gitationeconculietur, et tamen eorum constanlia non
immensitate iniquusesi, ut omnium peccantium pec- inovebilur. Una hac senlenlia Dominus utrumque
cala Iranscendat. Perversus illehomo in mari lega- complexus est, dicens : Ila ui in errorem inducantur,
tos miliit, quia ipse prsedicalores suos in soeculuin ( si fieri potest, eiiam electi. Quasi enim jam errare est
spargit. De quibus r<_clesubditur qualiter mittantur, in cogilaiione litubare; sed proiinus si fieri polest
dum dicitur : In vasis papyri super aqttas (Isai. xvm, subjungitur, quia procul dubio fieri non potcst ut in
1). Ex papyro quippe charta cst. Quid iiaque per errore plene electi capiantur.
papyrum nisi ssecularis scienlia designatur? Vasa, CAPUT XXVIII.
efgo papyri sunt corda doclorum ssecularium. lni De secundo advenlu Domininoslri Jesu Christi.
Apocalypsi per Joannem dicilur : Vidi aliam bestidm i D Mediator Dei ct boiiiiiiiim homo Christus Jesus
asceridenlemdeterra(Apoc. xin, 11; Moral. tib. xxxm,, sicul humilis venit ad passionem, iia in exlremo j'ii-
c. 35, h. 59). Priorem quippe bestlam, id est, Anli- dicio lerribilis apparebit in reproborum ultione. Ipse
christum, snperiori descriptione narraverat. Post', Domiuusin Evangelio ait : Virtules cwiorumcommo-
quem hsecalia bestia ascendisse dicitur, quia post; vebunlur,et tunc videbuntFiitum liemiiiisvenienlemin
euni multitudo praedicaiorumillius ex lerrena poies- nubibusin poleslale magna et majeslate (Luc, xxi, 26,
late crassatur a. Delerra quippe ascendere est de 27; Lib. i in Ev., hem. 1, n. 2). Quid enim Domi-
terrena gloria stiperbire. Qusebestia habet duo cor- nus virtutes coelorum, nisi angelos, archangelos,
nua agni similia , quia per bypocrisim sanctiialis> thronos, doniinaliones, principatus et potesiates,
eanlquaminse veracilef Dominushabuit singularerhi appellat? Quccangelorum raul.iludo in advenlu di-
sibi inesse et sapientiam raentitur et viiam. Sed quiai stricli Judicis noslrls tunc oculis visibiliter appare-
sub agni specie auditoribus reprobis serpentinuin buni, ut slricte tunc a nobis exiganf hqc quod rios
virasinfunditur 11,recle illic subdilur : Et toqueba- modo invisibilis condilor sequaniniiter porlat. In
e Edit., glpriatur.
b Ed., infundit. turon.. duo Gerro. et pl. habent Taii lectionem.
085 TAIONISC_£SARAUGUSTANIEPISCOPi 984
polestnte ct majestate Chrislum visuri sunl, quem in 1V denl qui bona fecerunlin resurrectionemvilfe; qui vero
humilitale posiium audire noluerunt, ut virlutem mata egerunt, in resurreclionemjudicii (Joan. v, 28,
ejus lanlo tunc districtius sentiant, quanto nunc 29). Hinc Paulusait: Unde eiiam Salvaloremexspe-
cervicem cordis ad ejus paiienliam non inclinant. ctamus Dominum Jetum Christum, qui reformabit
Isoias propheta ait : Dpminusad judicium venietcum corpus humilitalisnoslrw configuralumcorpori clari-
senioribuspopuli sui el principibusejns (Isai. m, 14; tatis sute (Philip. ni, 20). Hinc ilerum dicit: Si
Moral. xxvi, c. 27, n. 51). Cum eis Christus ad judi- enim credimusquod Jesut morluut esl, et resurrexit;
cium veniet, de quibus ipse in Evangeliodicit: Vat, ita el Deuseot qui dormierunlper Jetum adducetcum
qui teeuti ettit me, in regeneratione,cumnederil Fi- eo (1 Thess. iv, 14). Qui rursus ail: Primilia. dor-
liut hominit in sede majestatis sum, tedebitit el vos mienlium Christut (I Cor. xv, 20). Si enira nos a
stiper duodecimtedes, judicanlet duodecimtribut Israel morlis somno non resurgimus, quomodo resurre-
(Malth. xix, 28). Hoc judicium, cum ad reiributio- ctionem dominicain primitias habemus? Eccevetercs
nein sanctse EcclesiaeSalomonpropinquareconspice- ac novi Patres uno sibi spiritu de camis resurre-
ret, dixit: Nobilis in portis vir ejus, qttando sederit clione concordant (Lib. \\ in Ezech., hom. 8, n. 7).
cum tenatoribuslerrw (Prov. xxxi, 23). Ac si aperte Ecce ipsa per se Veriias prius voce docuit, quod de
dicat : Quia ullimi judicii sententiam cum sanctis **resurrectione carnis ppslmodum opere deraonstra-
cjusdem Ecclesisepraedicatoribttsdecernit. vil; cl lamen adhuc quorumdam infirraitas fidem
CAPUT XXIX. non habet, in domo fidcistans. lpsa nobiselemenia,
De returreclione morluorum. ipsse rerum species resurrectionis imaginetn prsedi-
Sunt nonnulli qui de resurreciione carnis incerti cant. Sol enim quotidie nostris oculis morilur, quo-
sunt, et dum carnem in putredinem ossaque in pul- tidie resurgit. Sletlse matutinis horis nobis occidunt,
verem redigi per sepulcra conspiciunt, reparari ex vespcrc resurgunt. Arbustasestivisteinporibus plena
pulvere caruem et ossa diflidunt; sicque apud se foliis ac fruclibus videmus, quse hiemali lempore
quasi ratiocinanlesdicunt: Quandoex pulvere boino nuda foliis, floribus, ac fruciibus, et quasi arida re-
reducitur? quando agilur, ul cinis animctur (Lib. n mancni; sed vernali sole redeunte, cum a radice
in Ev., hom. 26, n. 12) ? Longe minusest Deo repa- bumor surrexerit, suo ilerum decore vesliuntur.
rare quod fuil, quara creasse quod non fnil. Aut Cur ergo de hominibus difriditur, quod fieri in lignis
quid mirum, si hominem cx pulverc resuscitei, qui videtur ? Ssepe infidi lioniines, dum pulyerera pu-
sinKil omnia ex nihilo creavit? mirabilius esl Deo trescentis carnis aspiciunt, dicunt: Unde caro et
cneluin ac lerram cx nnllisexislentibus rebus condi- -, capilli poterunt in resurrectione reparari? Hsecita-
disse, quam ipsum hominem ex terra reparare. Ho- que requirenles parva semina ingentium arborum
r.iinis mortui cinis in sepulcro allendilur, et<in car- videanl, atque, si possunt, dicant: Ubi in eis late'
nem redire posse desperalur, etdivinse operationis tanta moles roboris, lanta diversitas ramorum, tanta
virtus compreliendiquasi ex ratione quseritur. Quid multiludo et viriditasfoliorum, lanla species ilorum,
miruin est, si ossa, nervos, carnem capillosque, lanta uberlas, sapor, alque odor fructuum? Nun-
Deus reducal ex pulvere, qui lignum, fructus, folia quidnam semina arborum odorem vel saporem ha-
in magna molc arboris ex parvo quolidie semine bent quem ipsse ppst arbores in suis fruclibus profe-
reslaurat? Cutn ergo dubitans animus de resurre- runt? Si ergo ex seniine arboris, quod videri non
clionis potentia rationero quserit, earurodem rerum polest, produci polest, cur de pulvere carnis hu-
ei quaesiiones inferendse sunt, quse el incessanter manavdiffiditur quia ex eo reparari formavaleat quse
iiunt, et tamen ratione coraprehendinequaquampos- non videtur? Si non poies resurrectionis etfeclum
suiit. Ut dtim non valet ex visione rei penetrare ratione comprehendere, perpende quanla multa
quod conspicit, de promissione diviuse potentise sunt quse non inlelligis, quaUter sint, cl tamcn esse
credat quod audit. David psalmisla ail: Exsurge, non dubitas (Ar.7). Dic, rogo, si nosti gyrum cceli,
Domine,.in requiemtuam, lu et arca tanclificalionisj) lerrse cardines, aquarum abyssos, ubi finiuntur, ubi
tuw (Psal. cxxxi,8 ; lib. n in Ezcck., homil. 8, w. 6). suspensi sunt? Scimus autem quia quod ex nihilo
Exsurrexit enira Dominus in rcquiem suara, cum factura est pendet in nibilo. Cur de resurrectionis
Icarnem suam de sepulcro susciiavit. Post liiincquo- gloria disputando et disculiendo dubilas, qui tam
que exsurgit et arco, quia resurgit Ecclesia. Per multa mysleria sine discussionecredidisti (N. 10) ?
Ezechielem prophelam dicilur: Osta arida, audile Qui tamen si resurrectionem carnis non credis, ora-
verbumDomini.Hmc dicil DominusDeusostibushit: nia sinp causa credidisti, quia in boc angelorum
Ecce ego inlromillam in vobit spiritum, el vivelis speclaculo videris quidem velociier currere, sed
(Ezeck. xvii, 4 seq.). Hinc est quod propheta alius pustquam cursum peregeris, ne bravium accipias,
per resurrectionem humanum genus vidit in fine adversaris. Per Paulum apostolum dicitur : Sic cur-
susciiari atque ait: Vivificabitnos post duos dies, in rite, ut comprehendalis(I Cor. \x, 24). Qui rursus
die tertia sutcitabit nos, cl vivemusin contpecluejus ail: Si in hac vita in Chrislotantum sperantes sumui,
(Osee, vi, 3). Cumde semelipso Dominusloqueretur, miserabilioressumus omnibus hominibus (I Cor. xv,
ait: Nolile mirari Itoc, qttia venit liora in qua omnes 19). Divinaeautem virlutis mysleria, quse corapre-
jui in monumeniissimt audienl vocemejtts. Et pror.e- bendi non possunt, non iniellectu disculienda sunt,
 ^ SENTENTIARUMLIB. V 080
sed fideveneranda. Sciendum nobis est quia quid- A ad extremum fluctus se in alta erigunt, elnavigantes
quid ratione hominis comprehendi potest mirum essci quosque ipsa sua allitudine subveriunt (Moral.,lib.
jam non potest, sed sola est in miraculis ratio po- xxi, c. 22, n. 35). Sic sic nimirum extrema illa
tentia facientis.Sicut citius homo dorraiens exciiaiusi properat, quse universum mundum subruat, lempe-
a somno vigilat, ita concite ad conditoris nutum si sias animarum. Tempestas futuri judicii nunc bellis
morle corporis resurgit. Prsedicator egregius mor- el cladibtis, quasi quibusdam undis sua nobis exor-
tem Dominimortem vocal: mortem auiem servorumi dia osiendit; et quanto ad finem quotidfe propin-
Domini non mortem, sed somnum nominat, quiai quiorcs elficimur, tanto graviora irruere tribulaiio-
infirma corda audientiuro respiciens roedicamentumi nuin volumina videmus. Ad exiremum vero, com-
praedicationissuse mira arte componil; et illum, motis omnibus elemenlis, supernus Judex veniens
qnem j"am resurrexisse noverant, eis morluum insi- finem omnium apportat, quia videlicet et tunc lem-
niiare nondubitat (Morai., lib. xn, c. 8, n. 12). Eos pesias fluclus in ccelum levat; unde et dicitur :
vero, qui necdum resurrexerant, ut spem resurre- Adhucmodicumet cgo movebonon solum lerram, sed
ctionis insinuet, non mortuos, sed aormientes vo- etiam cmlum(Aggm. n, 7). Quam scilicel lempesta-
cat. Non verebatur Apostolus dicere Chrislum mor- tem, quia sancli viri vigilanter aspicinnl, quasi tu-
tuuni, quem auditores j'amresurrexisse cognoverant, B menles super se quotidie fluclus cxpavescunt, atque
et verebalur dicere morluos, quos resurgere vix ex tribulalionibus qua_ imindum feriuni prsevident
credebanl. Injlla resurrectionis gloria erit corpus quae sequantur. Quid iremendus Judex faclurus est,
nostrum sublile quidem per effectum spiritualis po- cum per semelipsum venerit, et in ultionem pecca-
teniise, sed palpabile per veriialem naturse. Devera torum ira ejus exarserit, si nunc portari non polesi,
corporis resurrectione beatus Job loquens, ait : cumnosperienuissiroam nubemferil (/.._>.i inEvang.,
Rursum circumdaborpelle mea, el in carnemcavideho homil. 1, n. 6)? In irse ejus prsesenlia quse caro sub-
Deum, quem visurus sum ego ipse, et oculi mei con- sislel, si ventum movit, et terram subruit, concitavit
tpecturi sunl, etnonalius (Job, xix, 26; Moral., lib. aera et tot sedificiastravit? Hanc districlionem ven-
xiv, c. 56, n. 72, 76). Ecce veram resurrectionem : luri Judicis Paulus considerans, ait: Horrendumest
ecce pellem, ecce carnem apertis vocibus fatelur. incidere in manus Dei viventis (Hebr. x, 3). Hauc
Quid ergo remanet, unde possit mens nostra dubi- Psalmisia exprimit, dicens : Deus manifesle veniei,
lare?Nosautem beati Job fidem sequentes, et Re- Deus nosler, et non silebii. Ignis in conspectuejus ar-
demptoris nostri post resurrectionem corpus palpa- debit, el in circuilu ejus tempestasvalida (Psal. XLIX,
bile veraciter credenles, falemur carnem nostranv r 3). Disiriclioncin quippe taniae justilise tempestas
post resurrectionem fuluram et eamdem et diver- ignisque comitanlur, quia tempestas examinat quos
sam : eamdeni per naturam, diversam per potentiara ignis exurat. Per Sophoniam prophetam dicitur:
(Cap. 57, n. 77). Eril post resurrectionem caro no- Juxla est dies Domini magnus, el velox nimis. Vox
stra sublilis, erit palpabilis, quia non amittel essen- diei Doinini amara, tribulabilur ibi fortis. Diesirm,
tianv veracis naturse. In terra videlicet mortui, non dies iila, dies tribulationis et angusliw, diescalamita-
spiritu, sed corpore descendunt (Lib. n in Ezech,, tis et miserim, dies tenebrarum et caliginis, dies ne-
homil. 8, n. 6). In conspectu ergoDomini procedunt, bulw el lurbinis, dies tubmel clangoris super omnes
a qui iu lerram descendunt, quia resurgendo ad ju- .civitates munilas, et super omnes angutos exceltot
dicium veniunl, qui nunc in pulvcre pulrescunt, (Sopkon. i, 14 seq.). Dics Domini vihdictse, at-
sicul scriptum est : In conspecluejus procedunt uni- que animadversionis plena super civiiates munilas
versi qui descendunt in lerram (Psal. xxi, 29). Idem et super angulos excelsos venit, quia ira exlremi
Psalmista iterum dicit: Sitivit in te anima mea, judicii hunvana corda eldefensionibus conlra verila-
quam mulliplicilerel caro meti (Psal, LXII, 2). Sitit lem clausa deslruil, et duplicilalibus involula dissol-
anima, ut Deum videat. Caro, quid sitit, nisi ut vit (Reg. Past., part. m, c. 12). Tunc munitse civi-
resurgal? Hinc rursum ait : Aufer spiritum eorum, ]) tales cadunt, quia menles Deo iinpenetratse damna-
et deftcient,el in pulveremsuumrevertenlur(Psal. cin, bunlur. Tuuc excelsi anguli corruunt, quia corda
29). Moxque de carnis resurreclioue subjungil: quse se per impuritatis prudenliam erigunt per j'usli-
Emilie spiritum tuum, Deus, el creabuntur, et reno- tiae sententiam prosternuntur. De bac die judicii
vabisfacietn terrm (Ibid. 30). Dominus iterum per prophetam dicit : Adhuc semel,
CAPUT XXX. el ego movebonon solum lerram, sed etiam el cmlum
De tremendo mlerni Regis judicio. (Aggw.II, 22; Lib, \ in Evang., homil. 1, n. 9). Si
Omnipoiens Deus Filius, cum Judex morluorura cum aerem nvovit, et lerra non subsistit, quis ferat,
ac vivorum advenerit, et blandus justis, et lerribi- cum ccelummoverit? Terrores quos raodo cernimus
lis apparebit injuslis (Lib. n in Ev., homil. 21, n. sequentis irse praeconessunt. Unde considerare ne-
3). Istos in judicium veniens per lenitalis mansue- cesse esiquia abilla tribulatione ultinia lantum sunt
ludinem demulcet. Illos vero per juslitise districtio- tribulaliones istse dissimiles, quantum a potenlia
nem lerrei. Tempestas cum oritur, prius lenes un- judicis persona prseconis dislat. Illum ergo lerribi-
dse, el posihiodiim volumina majora conciiantur; lem diem tota intentione cogiiemus, vitam mores-
" Ed., procidunt. Videsis notam PP. Benedict.
987 TAIONIS CJJSARAUGUSTANlEPISCOPI SENTENTIARUMLIB. V. 988
que cor.rigamus,mala tenianiia resistendo yincamus, Ai. olileciameola carnis deserens, ejus durilia per
perpetraia autem fleiibus puniaraus. Adventum siippliciumJiqualur. ,
namqufe.seterniJudicis tanio securiores quandoque CAPUT XXXII.
videbimus, quanio niinc dislriciionem illius limendo D,edamnaiiQnediaboii veldmmonuin.
praeyenimus. In lremendi Judicis examine elecii jElemp Judic.e lerribilifer. apparente, astanlibus
omnes a reprobis divisi. gaudebunt, quia cum ini- legionibus aiigeloruni, assisteiiie cuncto ministerio
quos pmnes exlrema ullio percutit, ipsi de gloria coelesliiim potestatnra, alque eleciis omnibus ad
dignsfiretribulionis hilarescunt (Moral.n, c. 50, n. hpc speclaculum deductis, diabolus crudelis et
48). In aelerna vita justi constiiuti daninatis jam fortis bellua in roedium captiva dediicitur, et cum
tunfe ex htimanitate non compaiinntur, quia divinap siio corpore, id esl, cum reprobis omnibus aolernis
jtistitiseper speciem inhseremes inconcnsso dislri- gehennse incendiis mancipatur, cum dicilur : Disce-
ciionis iniimae vigore solidantur. Redemplpri gene- dile ame, maledicti, in ignemmternum,qui pratparatus
ri,s lnimani ad scdificalinnem nostram miniine sufli- esldiobolo et angelis ejut (Matth. xxv, 41; Moral.
(it quod iu exiremo judicio (lictiirnm se esse perbi- xxxui, c. 20, n. 37). 0 quale erit illtid spectaeulum,
bnit ; Quandin fecistis uni ex his fralribus meismini- quanrlp baec immanissima besiia clectortim ocutis
mis, mi/ii feeistis (Maith. xxv, 40; Lib. n in Evang., **ostendeiur, .quae hoc belli terapore nimis illos ter-
homil. 59, n. 10), nisi et ante judicium hoc in se rere potuerat, sj videretur-1.Sedoccullo ac rairo Dei
nstenderei quod dixissei, nt videlicet demonsirnret consilio agitur m et nunc per ejus gratiam a pu-
qnia bona quisquis nuric ppcra iinligeiiiibns exbibet, gnantibus npn visa vincaiur, et tunc, a liclis victo-
ei hse.cspeeialiier impendit, ctijus Jiaec araore exlvi- libus jam capliva videatur. Tunc jusii divino adjulo-
biierit. rio quantum debilorcs sunt plenius recognoscunt,
GAPUT XXXI. quando lam foriem bestiam viderinl, quam nunc
De pmnilenliareproboruinsine fruclu. infirmi vicerunt. Et in hostis "suiimnvaniiate Conspi-
M\exnq Jndice veniente, unusquisque reproborum ciunt qtiantuni debeant gratise defensoris sui (MoraL
ad cor suum reduciiur, ut sancia jarn cum agere non lib. iv, c. 5, n. 10). Anliquus bostis nequitiaesuse
valel, sentiat, et recliihv quod sequi debuit ex lor- vinculis aslrictus, aliud est quod nunc paiiiur, aliud
liiudinis guavpcena cognpscat (Moral., lib, xxvn, c. quod in fine patietur, qtiia cnim a lucis iniimaeor-
24, n, 45)- Per Jeremiam propheiam dicitur : Con- dine cecidit, nunc semetipBiim intrinsecus erroris
grega eot quati gregem ad victimam,el sanctiftcaeot caligine confundil. Antiquus hostis daranaiionis suse
indie qccisionit(Jerem, xn, 5). In die enim occisio- r lempore araaritudine involvilur, quia ex mcrilo
nis sanciificaniur reprpbi, qnia tunc sancla quae spontanere caligiiiis seterno gehennae lormenio cru-
ilcbuertini agere seiiiiiiiii, ciiin digna pravitalis su.'c ciaiur. Recte de Anticlirisio beaius Jpb ait : Occupet
^uppliciajqm declinare non possunt. Repro.biomnes eupt catigo, involvalur ainaritudine (Job. lii, 5).
tiinp Iferiri. pertirnescunt, curo ultione exlrema per Omne qiiippe qitod involutum est Jinem suum quasi
seiilenliam Judicis feriunlur, feosque luiic terror nusquara in-dicat, quia sicut:non oslpndil quo inci-
ejiis a somno sui iprpprjs cxsuscilal, curo yindicta pil, ita npn deleigit quo deshiil. Involyjgrgo amari-
perlurbai (Moral. xi, c. 29, n. i\). Per proplieiarai mdine antiqaus ho.stis dic'Hur,.quia <sujierbiaeejus
dicilur.: Ei tantvm sota vexatio intellecium dabil: supplicia, non solpm omnirooda, _$edctiam infraila
audiiui (Isai. xxvm, i9), Cmn enim de prseceptis; praepararitur. Aplichristi poena tunc inifiptu accipit,
I)ei cpniempiis atque despectis yerberarj per vin- cum dislrictqs ad extreraum judicigm Judex venil;
tliciam iniqui coeperint, tiinc inlelliguni quod aiulie- unde el bene subditnr : Noctem illam ienebrosus
runt. El Psalmisia ait : Cum qcciderel eqs, tunc. turbo postideai (Job, ui, 6; Moral, iv, c. 6, n, 11).
qufcrebant eum (Psal. LXXVH,34). Onines impii in, Tenebrosus ergo tuibo lianc iiociem ppssidet, quia
die exiremi judicii cognila sua damnaiione diclurij apostatam spiriium a __ conspectudistricti Judicis ad
sunl : Erravimus a via veritaiis, et lumen juslilim non, r. aelerna snpplicia pavenda illa tempeslas rapit. Tur-
luxit nobis, el sol non orlus est nobis (Sap. v, 6; bine ergo npx ista possidelur, quia superba ejus
Moral. xxxiv, c. 14, n. 25), Ac si aperle dicant :. csecitasdislrtcla aniinadversione perculilur.
Interni nobis luniinis radius non reliilsit. Nescjtt CAPUT XXXIH.
iinpius mala quae fecii, nisi cum prp eisdem malis5 De mlernissuppliciisreproborum.
puniri jam cceperit (Moral. xv, c. 5|, n. 58). TuncJ Oinnipoientis Dei jusiiiia fuiurorum praescia ab
nanique inlelligit quod audivit, ciiin se jam pio) ipsa mundi origine gehennse igneni creavit, qui in
coiiteinplu vexari dolueril, sicut scriptuni est; Ett pmna reproborum esse semel incipcrei, sed ardorera
lunmmmodo tota vexatio intellectum dabii audiluii suum, etiam sine itgnis nunquam finiret (Moral. xv,
(Itai. xxvui, 19;.Mnral. vn, c. 27, n. 35). Ueprobii c. 29, n. 55). Scienduin est quod omnes reprobi qui
seterna non intelligunt, nisi cum teroporalibus jamii ex aniina simul ei carne peccaverunt illic in seterno
sine cineiidaiione puriiuiiliir. Tunc namque meng S siipplicio in anima pariier et carue cruciabuntur.
sestuai, ct infruciuost- poeiiitenliaese ignibus in_km- Per David prophetiim dicitur : Pones eos ut clibanum
mat, duci ad supplicium liinel, praeseniem vitani a ignit in tempore vultut tui (Psal. xx, 10). Clibanus
ex desiderio retinet; scd de loco suo solviiur, quia a namque intrinsecus ardet, Is vero qui ab igne devo-
 989 APPENDIX. 99D
ralur ab exferiori a [incipit parte concrcmari. Ut t\ et sicut clibanum poni, testanlur, ut per ignem cru-
ergo sacra eloquia ardere et exterius et interius cienlur in corpore, et pcr doloremardeatilin mente].
reprobos demonstrarent, eos et ab igne devorari,
" Hic desinit Codex Golh. jEmilianensis, bunc tamen locum ex Gregorio supplevimus. Desideralur
vero reliquum hujus cap., tottimque caput 54

APFENDIX.

DE VISIONE TAIONIS EPISCOPI.

(Ex Baron.Annal.ad. an. 646.)

... Annp qui uUimus censetur Chindasuindi regis B qua episcopus in oratione degebat, coeperuD»dare
Hispaniarum, cum iderrisanctus Marliniis Roinahus prsependiilum. At ubi eum repererunt pene jaui
pontifex sedere coepisset, contigisse ferlur reveta- morluum , dulciter salutatum reduxerunt ad pro-
tio divinilus facta librorum Moralium S. Gregbrii
pajae. Describemus eam tolidem verbis quibus esse prium sensum. Cumque ab eis interrogareiur quam
conscripta rep^erilur; quam si prse vetustate pannis ob causam lam grande exstaret fatigium , vel quis
obsitam invenies, ne horrescas ; sed, illis exutis,
nudum sensum verilaiis candore et simplicUate ni- ab occidente properans lam lougum peteret navige-
leniein considera, ut pote cui merito scriptores rium; lioc et hoc ab eo, quasi inscii relaium auscul-
onines Ilispaniarum res proseculi absque contro- lant operaepreiium. Tum illi multis eloquiis conso-
versia ulla subscribant. Sic enim se habet : lato, opporlunum, ubi ipsi libri laiebant, pslende-
ChindasvindusGothorom rex in Tolelanam urbem ruiil loculum. Igitur sancti illi requisiii quae esset
synodale decretum triginta episcoporum , cura omni sanciorutn illa caierva , eos tanv claro cum lumine
clero, roirilice, anno regni sui quinlo, indicit cele- comitaiiiiiim, responderunt dicentes Peirunv esse
brandum. Hic Taionem Caesaraugustanum episco- Christi apostoluui, simulque el Paulum inviccm se
pum , ordinis liiieraturaesatis imbutum, el amicum manu leueules, cum oninibus successoribusecclesise
scriplurarum, Romam ad suapi pelilionero pro resi- in illo loco requiescenlibus. Porro ubi et ipsi requi-
duis libris Moraliumnavaliter porrigit desiinatum. [_siii fueriint qui domini esseni qni cum eo lam mira-
Qui dum a papa Romense de die in dienv differretur bile habebanl colloquium, unus ex illis respondil se
in longum, quasi in arcbivo Romanae Ecclesiaeprse esse Gregorium , cujus el ijise desi.derabat cernere
rnultiiudine quaesilum facile nequaquam reperirenl libruni; et ideo advenire , ut ejus adremunerareuir
libeltutri, Dominum pernoctans, et ejus misericor- lam vasiura fatigiura , et auclum redderet lpngissi-
diam ad yestigia beati Petri aposlpli principis depo- mum desiderium. Tunc interrogaius, si landeni iu
scens, ei scrinium in quo legebatur ab angelo raanel illa saiicta multitudine adesset sapiens Augusliiius
ostensum. Quo mox se papa, nt prsevidit, repreheii- eo quod iia libros ejtis, sicutet ipsius sancti. Gre-
surn, cupi nimia veneratione ei adjutoria tribuil ad gorii seraper ab ipsis cunabulis amarel lcgere satis
conscribendum, el Hispanis eum transmisit ad rele- perayidus, boc solummodo respondisse refertur :
gendum; quia hoc solum ex beali Job libris exposi- Vir ille clarissimus et omnium exspeclaiione graiis-
tum relentabant, quod pcr beatum Leandrum Hi- simus Aiigustinus, quem quseris, altior a nobis eum
spalensemepiscopum fueral advectum, et oliro ho- coniinet locus.
norifice deportatum. Requisitus vero et conjuratus cnim nonnisi qui in ea basilica sancli sepul-
a Quod
est Taio episcopus Marjino primo papa Romano, ti cssent eidem dicanltir apparuisse, de Atigusiino
quoinodo ei lara veridice fuisset librorum illoruin i ) videtur esse responsiiiiialio eum loco deicntum; sic-
locus ostensiis, lioc illi post nimiain deprecationem que corrigendiim quod babeiur, altiori euiu loeo
detenluni : alioqui, quomodo vermii dici poittil Au-
cum niinia alacritaieest fassus, quod quadam nocte, gustinum eroiiientiori loco in ccelo posiiuni, cunv
se ab osiiariis ecclesise beaii Petriapostoli expetiii ipsi aposloloriim principes et alii complures mar-
esse excttbium. Atque ubi lmc reperil invpetrattim, lyres poniifices iti eadein sepulti ecclesia ea tunc
visione apparueriiit? Sed pergit auclor :
noctis medip cum se nimiis lameniis , ante beali
Cerie ubi ad eorum peries coepit prornere, unicus
Petri aposloli loculum facerel ccrnuuni, luce cceli- sititul cum
ab oculis e.us, psliariiset ipsis lerritis,
tus emissa ita ab iuenarrabili lumiue loia ecclesia
luce evanuit vir ille sanciissimus; unde et ab eo die
exsiilit perlpstrata, nt nee modicunvquidem luceient
cunctis in eadem apostoloium sede venerabilis
ecclesise candelabra , simulque cum ipso luniine, a
Taio exstilit gloriosus. aui anle despicabatur ut
una cum vocibus psallentium, et lampadibus relam-
ignavus.
ptahtium \Forte, relampantium] introire sanctorum Haclenus scriptio, quam recensitam habes in ap-
agmina. Denique ubi horrore nimioexstitit territus, pcndicc ad synoduin Toletanam vn.
pratione ab eis completa , paulatim ex illa sanclo- Sed qiiinam erant libri illi quos in llispania desi-
rum curia duo dcalhali sencs egressum in ea parie derari adeo dolcbal Csesaraugustauuscpiscopus, ex
991 DISSERTATIOCRITICADE HONORIOPAPA I 392
cpistola ejusdem sancli Gregorii ad LeaniJrum pos- A reperiret, nisi eas quas, ut ait, monasteriis tradi-
suiniis. inteljigere , ubi bsec legunlur: Qttia longo disset.
tcrrarum spaiw disjunctum le videre nequco, unu.ni Cprrigendus est Rodericus Toletanus, dum ait
qttod mihi de te dictavil charilat fecit ut librum Rc- negligentia HJspanorum deperditam esse illam par-
gulm pasloralis, quem in episcopalus niei exordio tem librorum Moraliurh , pro qua iriveniendasusce-
scripti, el libros quosin expositionetnB. Job jamdu- pit profectinnemRomam Taio Cncsar.iusustanusepi-
dum me fecissecognovisti, sanctitati lurn cum com- scopns. Sed in eo nee nobis arridel duiii ait a con-
niuni filio Probino presbytero venienletransmillerem. cilio Toletnno vu ejnsmodi Romam esse decrelam
Et lum quidem charilati in eo opere terlice el quarim legationem; siquidem dicium concilium contigit ce-
parlis codicet non trantmisi, quia eos solummodoin- , lebrari ante biennium, anno nimirum Domini G48,
venio quosex eisdempitrlibus codiceijam monasleriis quo lempore necdum Taionem pulo creatum aiihuc
dedi. Hot itaque sauctiias lua studiosepercurrat, etc. fnisse Caesaraugusianinnepiscopum, qui uliimo peue
Sic igltur vides caruisse Hispanos prima et secunda loco, ut junior, reperitur subscriptus coucilio Tole-
parle Moralium: nec mirum hahd facile.eos libros a tano viii. Sed el illud in historico Ambrosio miratus
Martino ponlifice inveniri potuisse , qui neque ipsi sum , id dicere accidisse sub Tbeodoro Romano
Gregorio adep facile prae manibus essenl, ul eos pontilice, cum scriptio illa aGarsiaviro accuraiis-
lnitterei ad Leandrum, ad quem ipsum integrum simo fidelissime reddita , sub Martino papa id acci-
inscripsisset opus, nec alias partes ejusdem operis 1i disse lestfelur. (llactems Baron. ubi supra.)

ADDENDA.

DISSERTATIO CRITICA

An HONORWS I PAPA anno 680 damnatus fuerit a concilio generali sexto ; quam otn-
niius SS. Theologim el Historice Ecclesiastica; Professoribus et candidatis dedicavit FB.
MARCELLINUS MOLK.ENBCHR, ordinis S. Francisci striciioris observantim leclor jubilatus ,
provincim Saxonim S. Crucis ex-minister et in antiquissima Universilate Heidelbergensi
SS. Ttteologim Doctor (Monaslcrii Weslphalorum 1798).

Licetnosautangelusde coeloevangelizelvobisprselerquamquort
vobis,analheroasit. (S. Pautus apostolus,Gal.i,8.)
evangelizavimus

PILEFATIO.
I. Quod anno priori nullam pubticaverim disserla-1G sententi_e, qnae ad tres sequentes reduci valenl:
tionem latinaro, ex variis orlum est impedimehtis et prima quod Ilonorius papa in fide erraveril, hseresin
occupalionibus aliis, inter nltimas fuit et qusedam vel docendo (b) vel ei nimis favendo; secunda, quod
opella a me in idiomate Teutonico nuper Pader- concilium generaleerraverit damnandoHonoriumob
liorn.T:edila contra Tbomam Paine, qui in lihro epislolas, quas Honorius.-vel non scripsit, vel in
Parisiis, aniio 1796 impresso, et in linguam Ger- sensu catholico intellexit; leriia, quod neulra pars
manicamtranslalo (dicto : Smculumsanm raliorirs.sea erraverit, cum episcopi in synddo collecti papam
S)at %tita\ttx bcv Sevnunft, 2ttx ZfytW), non damiiaverinl. Ego ampleclof hanc ultimam gra-
coiiiemierai cuncios Novi ei VelerisTestamenli li- vioribus persuasus rationibus. Leganl crilici et ju-
bros esse supposititios, et religionfeinChristianam dicent.
esse omniiimfalsissiman). IV. Quod meas prsecedentesdissertationes aitinct,
harum quatuordecim anno 1794censores Ro-
II. Equidem in disserialione 19, anno 1796 edila, roarii inprimas
suis foliis publieis ofbi liiterario denuntia-
promiseram, quod hoc loco vigesiino publicaiurus runt ut doetas et oninino catholicas, ac argumentis
essem dissertaiionem uliimam de anno qtio Christtis muniias apparenter validissimis; sed simul monue-
cst natus, bapiizaius et crucifixus; sed ob cahsas rani, ne leclor prseproperummilii praeberet assen-
quas hic enumerare superfluumceuseo, niulavi ani- sum, quia forsan solutiones meorum argumenlorum
inuui: illa de anuis Chrisii manebit uliinvaseu 21, adhuc deiegendse essent. Hac. censura optime con-
cstque modoad subeundum typosexpedita; hanc ta- lenlus fui, et ideo praefatdscensores palam rogavi ul
iiicn prscmiito inlricatissimam de HonorioI papa, responsiones, si quas invenluri essent, publicarent
quaoi fortan me editurum esse dixeram in diss. 18, j) (Vid. diss.iS, prmf. n. 5). Exspectavi jam annis
ii. 25. qualuor, ast hucusque tacuerunt, ex quo illorum si-
lil. Qusestiohaecde Honorio 1 papa esl una ex fa- lentio conjicio quod soluiioneiiimeorum argunien-
mosissimis(a) apud Hisloricosecclesiasticoset tbeo- lorum non repererinl.
logos dogmaticos; varise circa iham exorlse sunt; V. Inter illas qualuordecim primas continetur et
(a) Duolanium circumfertinturfacia historicaqttm post morlem Bossueti)editis. Stiltingi sententiam
molesfiumel negoliumfqcescunl,siquis cunclos Ro- secuti suiit viri erudissimi. Ego pro innocenlia Li-
manos pontificesab errore conira fideinexcusarevelit, berii, Osii Cordubensiset concilii Arirainensis quse-
nempe lapsus Liberii el Honorii. Ita Benignus Bos- clam superaddidi in diss. 13, n. 55; diss. 18, n. 171,
snet, episcopus Meldensis (Medii.in Evang., dieVi, 177. , . .
apud Laurentium Veiltt, in disserlationede Primalu (b) Benignns Bossuet explicavitquod Honoriuser-
iioin. ponlif.§ 45 impressaAuqustmanno 1797). La- raverit, duutaxal, ut dociof privatus (Vid. Soardi l,
p-uin Liberii esse lictiiiuin, solidissime probavit n, c. 1, § 5). Aliivoiunt quod ex cathedra fespon-
Sliliingus in Aclis Btillandianorum,ainio 1757 (ergo derii.
 993 DiSSERTATiOCRITICA DE HONUtllOPAPA I. 994
mea assertio : Quod S. Pelrus nunquam fuerit epi- A quaehucnsque pro calhedra Petri Antiochena ex iv
scopus Antiochenus;cliain hsec anno 1788 jam pu- pritnis saeculis ex Clemenle Romano, Ignaiio, Ori-
blieala usque huc a neniine palam impugnata fuit, gene, Eusebio, Ilieronynio et Ghrysosiomo, fuere
quod ideo advertendum duxi, quia ista mea opinio, citila, sint dubiae fidei. Irno opinio, quod Cepkas,
Jicet nonnullis valde probata fuerit, aliquibus tamen qui Antiochima Paulo redargulusest, fueril S. Peirus,
eruditis displicuit. Pro clariori iutelligerilia metim est aniiquior aliera, quod Petrits Anliochim fuerit
sysiema hic paucis expono. episcopus; nam prima opinio fuit tradita a pscudo-
"VI. S. Lucas (In Actis Aposlolorum, a cap.\ ad Cypriano, in suis contra S. Stcphanum papam epi-
xn) descripsit gesta S. Pelri, hujusque inlra Palae- siolis sseculoiv finienle conscriptis, et vere admissa
slinam itincraiioues ab ascensiotie Chrisli usque a SS. Auguslino et Chrysoslomo; secunda opinio de
ad Peiri incarceraiionem sub llerode, qtiae comigit episcopaiu Petri Aniiocheno tain velustse originis
iti Paschate, anno 42. Quod Petrus, anlequam fuerit non esi. Paralus suin in hac maleria non coniem-
incarccralus, aliquando iverit Antiochiamin Syriam, nenda respondere cuicunque publice vel pfivalim ad
vel Palaestinamegressus fuerit, nullo indicio proditttr quaslibet objecliones ulteriores mihi communican-|
a praefatoS. Luca. Igitur eousque S. Petrus Antio- das, Igitur
cbisenon sederat (a). VIII.Cum nuper mihi iterato obmota fuerit aucto-
Anno 42 post incarcerationem, lesle eodeni S. ritas Breviarii Romani, hinc licet putem mein diss.
Luca (Acl.xn, 17),Petrus primum abiit in alium de Cathedris, n. 127, jam salis respondisse, nihilo-
locum, nempe prsedicavit exira Palsestinam, et qui- roinus iilud argumentum nunc denuo et fusius pro-
dem, ut colligilur ex Epistola prima S. Pelri (Cap. •g ponam. Festum Cathedra_ Petri (sine addito, an
1,1) in Cappadocia, Ponlo, Galalia, Asia minori et Romwvel Aniiochim)semel in anno die 22 Februarii
Bithynia (b), dein circa aiinuin 45 (testibus Eusebio, (f) ab immetnorabili lempore celebratumesl Romaeet
Hieronymoet aliis) venit Romam (c) ceu novam Ba- ubique. Anno 1558 papa Paulus IV aliud feslura Ca-
bylonem, ubi suam primam ad prsefatarum regio- ihedrse (quod tunc in aliquibus Ecclesiis particula-
hum Ecclesias scripsit Epistolam (d), prsesenle ibi- ribus jam celebrabatur die 18 Januarii) instituit pro
dem adhuc S. Marco evangelista, qui ultimus (teste Crbe et orbe; in bulla quam desuper edidit referl
Eusebio) circa annum 45 a S. Petro Roma nvissus Peirum aliquandiu Anliochimresedisse,antequam per-
est in _4igyptum.Ecclesiaa S. Petro Romse ex Ju- venerit Romam; addit Cathedram Petri Romauam
da.is el gentibus fuudata adeo invaluit, ut Paulus juxta aiiliquissimoruni sanctorum Patrum noslrorum
Orientein adhuc peragrans illam videre desiderarit lesiimonia incidissein 18 Januarii, hacque die cele-
saepius, ac circa animm 56 scripserit ad Romanos: brari in diversis orbis partibus, praesertim Gallise
Fides vestra annuntialur in universo mundo (Rom. et Hispanise; igilur voluit Calhedram Petri Roma-
xvin). nam eliam die 18 esse celebrandamseu polius antiqum
AnnO49 omiifesJudsei ab imperaiore Claudio jussi celebritaiireslituendam.Verum
fuerunt discedere Ronia, ut constatex S. Luca (Acl. Resp. i° Bulla illa quoad partes historicas dogma-
xvm, 2), ct quidem, ut ex Suetouio In Vita Claudii tica (g) non est; in ea Paulus IV quoque asserit quod
c.25) promicai, ob Christi fidemibidem praedicatara. S. Petrus caihedram Romanam rexerit annis viginti
Igiiur et Petrus ut pote origine Judaeus et primus quim/ue; id esse verissimura ego quidem probavi
Chrisii apostolus Roma emigrare debuit, qui hac _ aliunde, sed multi recentiores etiam catholici non
occasione Jerosolymam remeavil, ubi litem conlra ^ admittunt, ul Valesius (Ad l. n Eusebii, c. 16), Pa-
Paulum Antiochia:excitatam decidil pro Paulo exi- gius (Ad an. 45), Mansius (In nolis ad Nalalem),
stens Jerosolymae. Calmetus. Dum Paulus IV edixil S. Pelruni Roiuse
Post morleni Claudii, anno 54, sub Nerone, Judsei sedisse annis xxv, seculus esl traditionera suse Ec-
iterum permissi sunt revertiRomam, quoetS. Peirus clesiseRomunseex primis sseculispropagatam ; duni
rediit et ibidem crucilixus esl (e) (Vid. binozdisser- vero novum Cathedrse festuro pro 18 Januarii indu-
lationesde cathedris Petri). Qusecoulra islud meum xil, imitaius esl, ut ipsus addidit, quasdas Ecclesias
systema uiilii postea ab amicissuccessivefuerunt ob- inferiores,signanter Gallicanas et Hispanicas. Inlerim
jecta, dissolvi in diss. 15, a n. 30; diss. 17, n. 80; aniiquissimi,qui pro celebritale Cathedraein Januario
diss. 18, n. 108, et diss. 19, n. 225. nominari queunt, sunt V. Bedaex saeculo vni, ae
VII. In his landeni detexi, quud omnia argiimeuta Galli Usuardus monachus el Ado episcopus ex sse-
(a) Accedil, quod veteres saeculon, ut Apollonius (e) Ego insuper admilto tres sequentes antiquis-
iaudatus ab Eitsebio (L. v H. E., c. 18), Cletnens simas iraditiones : prima, quod apostoli primis xn
Alexandrinus, ex traditione asseruerint apostolos annis inira Palsesiinampermanserint evangelizanies;
(adeoque ei S. Petrum) primis duodecitn aniiis per- secunda, quod S. Pelrus xxxvn annis posl passio-
mansissein Pulwsiina; ergo illi vetcres nescierunt nem Chrisii supervixerit; ac terlia, Ecclesiam Ro-
quod S. Pelrus ante sui incarceralionem sederit An- nianani annis xxv complelis gubernaverit. Chrisius,
fiocliiic. Eusebius, sa.culo iv, videlur consensisse rj anno se. v. 51, Petrus anno 68, crucifixi sunt.
Apollonio. Porro illi 12 anni inlelligi possuni ulrin- Quoad diem SS. Petri et Pauli emortualem, nunc
qiie incompleti, sicut haecChrisli verba : Erit ftlius mihi verosiiniliusest apostolos die 21 Februarii esse
hominisin corde lerrw tribus diebuset tribus noclibus. passos, ei sacras eorum reliquias die 29 Junii trans-
Item : Posl tres dies resurgam (Mallh. xn, 27. Vid. latas esse. liiterim licel permiitalur quod Chrisius
1 Reg. xxx, 20; Esther. iv, 16). anno ae. v. 29 vel 53 passus sit, ac aposloli amio 68,
(b) Verosimilliinum est, quod S. Pelrus pro lunc die 29 Junii (adeoque post mortem Neronis, qui pe-
ja»> inlenderit prolicisci Romam, ibique suam collo- riil 9 Junii) inarlyrio fueriui coronali, inde tamen
care calhedram; igilur licet i» illis regionibus fun- nihil lucrantur patroni caihedrse Antiochense. Quo
daverit Ecclesias, calbedram tanven ibi non lixit die S. Pelrus Romam venerit, v. g., an 18 Januarii,
bililin. deterniinari nequit.
(c) Igitur non reslant anni vn, vel etiam v, quibus (f) ln aniiquis diplomatibus et adhuc in Vulgo per
Peirum Anliocbise in Syria prius sedisse asserunt
palroni c»lhedraeAntiocheii3e. feslum CathedraePelri (germanice ^etvt ©fuljls
(d) In bac nulla lit nientio Syriae,cujus melropolis $t<VtV intelligiiur dies 22 Februarii.
erat AuUociiia.Imo cuin Cephas, quein Paulus An- (g) Beilarminus(L. IVde Rom. pontif., c. 14) ait :
liochi^- vedarguii (Gal. n), nou lueiit S. Pelrus, ut Consiatmulla esse in epistotis decrelalibus quw non
ad evidentiaiiidcinonsti-avimoralera in diss. 17, n. faciuni rem aliquam es?ede fide, sed solttm cpinionei
Hi; liiiic ex S. Scripiura non reslat ratio sufficiens pontiftcumde ea re nobis declaranl.
assereudi quod S. Pctrus aliquautlo fuerit ^„,?,„«.:„,
 995 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA 1. 99G
culo n in suls Martyrologiis. Ex synodo autem Tu- ,A lam, si intelligalur, quod sseculoiv aut v Antiochiar
ronensi n, quseanno 567 congregata fuit (Can. 22), monslrala fiicrii sedes illa maleriaiis, in qua corpo-
elucescit, quod sseculo vi etiani Gatli, tunc Cbri- raliter S. Peirus sederil. Synodus Nicannade sede
Stiani, nonduin sciverint nisi unicam Caihedrse fe- Petri Antiocliena nuJlainmeniioneiii fccerat(c). Ter-<-
slivitatem, celebraiam illa die qua pagani cibos tia ex nullo constat testimonio. Quarla qiiod Peirus
morluis offerebant, id est, die 22 Februarii. Cselerura (supposito quod nou sit Ceplia-) Anliochiaiiivel trans-
in Breviario Romano plura narrantur quse non sunt ierit, ex anliquiori raonumeniosatis probari nequit.
] de fide divina, e. g., quod S. DionysiiisAreopagita Sseculoivadhuc finjente Damasus papa ei episcopi Crajci
fuerit episcopus .Parisiensis; quod Martlia, Magda- videnlur ignorasse quod S. Petriis aliquahdo
lena, Lazarus et Maximinus unus e_cLXXIIdiscipulis sederit Aiiliochi_e(Vid. diss. de Cathedris, u. 117 et
iuGaHiam perveni.rini; Lazarus Massiliensium,Maxi- 1)8 ; TheodpretusL. v, c, 9) (d).
iiiiiiusAquensiumprirni fuerinl episcopi. Hsehistoriae X. Restat S. Len 1 papa, qui, circa annum 450,
originem babuisse videntur ex Galiia. in sermone 80, certe genuino, inemoravit quod S.
Resp. 2* Festum CalhedraePetri minc quidem bis Petrus Antiochenamfundaverit Eccletiatn (utiqtie prne-
in anno celebrattir; aitamen nihil falsi vel in officio dicando ibidem), aiitequam snli Claudio (e) peivene-
vel in lectionibus conlineiur, in superscriptione pro rit Boinam.
22 Februarii possel iterum omilli vox Anlipchiw. Resp. lnde non sequitur, quod S. Leo I quqque
Mibi firmiora videutur argumenta, quod S. Clelus, opiuattis fuerit S. Pelrum Anlipchht- eiiairi sfedisse
qui 26 Aprilis, et Anacletus, qui 15 Julii in Breviario qua iilius Ecclesise episcbpum. Cicierinii.assero dun-
coliinlur, sint revera distinclsc person*, ijuain quod 8 taxat qtiod ex quaiuor priniis sseculiS iiuliiiiri siili-
S. Pelrus tinquam sederit Antiochise.Ast varia sunt dum pro calhcdra Petri Anlipclieha argumeiitum :ui-
Jiominiirajudicia! mulli recentiores coiiteiidunt Cle- duci possii. Nunc puto mc ad objeciioiies hucusqife
tiini ct Aiiacletiimesseiiuam personam (quod ei ego milii coinniiinicatasrespondisse satis ; sallem iiuilam
adinitlo), sed alteram sententiarii, quodS. Petrus non notiibilem scieus et volens dissimulavi.
niii unum episcopatum,eumqueIiomm tusceperil, vix. XI. Porro rofesedisserlationes silvicouciliarunt noii
noii temerariam esse censent. soliim Romanorum, ut n. 4, sed eiiam pltiiium in
IX. Fuit niihi et denuo objecla aucioriias S. In- Germania eruditorum atteiitioiiein ;el quamvisas-
nocentii 1 papae, ijui in epistola anno 416 (adeoque serere iion audeam quod singulse ptemim obiiuue-
sitculo v) scripta ad Alexapdfiiin episcop.ii.inAnlio- rint assensum, esedem taraen in globo siiiiipuc, a
chenum, asseruil quod S. Peirus prius sederil An- inultis, quarum epistolas producere ppssero, piur.s
liochia; quam Roinse. quain exspeclaveraii), aestimataestint. Unicum lieeat
Resp. l°.u| anlej hsec epistola quo.id parles histo- proferre testimonium publicura. Faculias theplogica
ricas dogmalica non est; toia cxstai apud Labb_euni Cathoiicortiini:i Universilate ahliquissima Ileitielber.
et Harduinum desumpta ex colleclione lsidori et Dio- gensi ob fatas dissertationes tanquam vere erudilas
nysii auctprum non irrefragabilium. me ahsenlem auno {796 graiis promovii in dociu-
Iiesp, 2° Kpislola illa.niilii ob inultas nolas intrin- rem, id quod hac occasione non possuui noti com-
secus sitiiiil suniptas videiur suspecla, ut modo indi- niemorare auimo graiissimo.. fnteriin longissime ab-
cavi in diss. 18, n. 108, et liunc prolixius expo- sil.ut inde inferani singulas nteas assertiones a cele-
nere debebo. lii illa sununus pontifex rescribens r berrinia illa Facujtate esse approbatas. Ego cuuctas
episcopoAnliocheno asserii, l°(juod sibi ducal ho- ^ lyps iinjiressasexposui publicie oiimiuin censurse.
nori se .;sse consuliuni ab ejiiscopo Anliocheno; XII. Eaecleraeivun quibusdam Gallis llieologispta-
2° qnod Ecclcsia, Aniioihcna a c. Nicaino i super cuere. Attamen, ut mhil dilfilear easdein noiinulli
plures provincias iuerii cousiiti.ita,ideo quia ibi p.rima alii, el praeeipue Dominus J.iry (f) ecclesiae caihe-
primi aposioli sedcs csse inonsireiiir; 5" quod ibi drniis Alrebatensis canonicus llieologus, non paruin
celcheirimiis aposlolpruni cohvenliis fueril; 4° quod improbarunt. lloc iiliiniiini non ila iuirur ; nam per
Ecclesia Aiiiiociienaitoiiiause nou cederei, nisi quia ineas novas assertiones (ut juiu diss. 16, n. -25,nio-
Peirus ibi iiaiiseunilo, lioin:c auteiii permaneudo, nui) magna pars arguiiieiitprum subliali tur iis qui
sedeiii; b° qupd Ariani aliique bairetici sacramen- hucusque suas Liberlales Gatlicanas coulra curiain,
tum ordinis vaiidum conierie non posslnt, quia Spi- ut dictinl, Romaiiani propugniirunl. Aniore vcrilaiis
riluin S. per baeresiiiaroiserunt, adeoque eura ordi- dilalaudse duxi bac oceasione prseiiioiieidum esse,
nandis darc nori queanl. (fl) Verimi ullinia , seu quod famosura et aniplissimum opus iuiiiulaiuui ;
quinla assertio (b) redolet l>a>resin; banc tamen Bel- VefensiodeclaralioniscleriCallicani anno. \&Ji.de ec-
iarniinus (L. iv de Rom. Pontif., c. 10) absiergere cletiastica poleslate, auclvre D. Jacobo BeniyiwBos
conatiis est. Priroa videfur ininus congrua ; papa est snel episcopeMeldensi,huic virp postinoi lein (g) fue
Uocior universalis, cur is sibi ducat bonori si consu- rit aflictuin, ut abundc deiiioiisiiariini doctisstmus
atur ah episcopo Ant.ocheno? Secunda sapii fabu- Suardi llalus el aucior Jibri: Quis est Pelrus, Ger-
(a) Papa narrat quod Cyprii 'polenlia Arianorum scopus Anliochenussuain cathedram quidetn vocavit
faligali ISiccenoscanones in coiisecrandis episcopts 0 sedera Pelri, sed solus ; nonnisi.de consensu epi-
eo usque non observaverint. Dubitoan id veruni sii, scopi Jerosojyroiiaiii oblinuit ut sibi utraque Pliceni-
S, Epiplianius paulo anle fuerat meiropolitanus in cia et Arahia tunc fuerinl subjeclsc; de praelala S.
Cyprovirnon limensArianos. Concludilad Antioclie- lnnoceniii 1 epistola altiim fuit silentiuni.
liuin: GiaDilastua hwcadnolitiam coepiicoporumfaciat (e) Ergo etiam juxta S. Leonem S. Petrus sub
pervenire. lnterim de S. Joanne Chrysostomo nuper Claudio Roiiiam profectus est. Sed quo Claudii anuo?
defuiicto, quein sacris diplychis inserendum esse pro Ulique 2^ ut aniiquiores, quibus S. Leo non coulra-
tunc ijuara iniixiine coutra alios coiiteiider.nit Inno- dixit, iradtderuiii, nempe anno ae. v. 42, vel circi-
cenlius 1el prsefaius Alexauder, nutla occurrit nien- ler.
lio. (() llunc ego pjuries per me et alios inlensius ro-
(b) Ilaec rclata est in Decreto Graiiani (Q. 1, c. gavi, ut suas raiiones vel niibi vel publico coranvuni-
Ariaitos),apud iju.einplura legunlur sjturia. caret, qualenus veritas nvagisinnotescerei; sed illud
(c) Legilnr qiiidein in Recogniiionihus S. Cleroen- impeirare uon poiui, igitur nec ad ejus raiiones
lis 1 papae(L. x, § 71) quod S. Peiro Anliochisefue- fcspondere valeo.
rit catbedra ab omni populo constiiuta iu ingcnii ba- {g) Bossueius obiil anno 1704 ; Defensio dicilm
siJica Theoplnli prius ii>Ecclesiain consecraia. Asl coinposiia anno 1088, scd primum publicaia est
erudili roodo consentiuni illus libtos esse vcl Cle- anno 1750, et quidem ab anouymo: posiea pluries
menli aflictos, vel ab aiio valde dcjiriivaios. procusa, sigiiantcr Mogunlise anno 1788, in-4% 11117
(d) Jrao anno 451 in c. Clialcedoiicnsi(Act. 7) epi- plens 1019 pagihas; auctor Delensionis prseierLi*
997 DISSEKTAl'10 CtilTlCA DE HONORIOPAPA l
nianus, quorum ille lieidetbergso, anno 1793, is Co- _\ sertatione elucescel, quod etiara tempora prselerila
lonise, aiino 1".90, iilipressi sunl. In illo opere sup- suis non carnerinl iribulatiohibus. Roma, saeculo
posilitio, disserUlione praivia, Gatlia orlhodoxa (§ § vii (a) in temporalibus adhuc subjecta fuil irapera-
bb-S.i et libro yn, a cap. 21 ad v29)deganii etacuto toribus Grsecis, sub his episcopiumpontificium fuit
slylo refertur ttonorium papam in synodo sextavere depraedatum,cardinales in exstlium pulsi, sedes ses-
ette damnalumul liwrelicuin,imo ut talem, qni liiie- qui annuin vacavit (N. 12); S. Marlinus 1 papa
resin ex caihedra ducueiit, et exlolliliif concitium Roma Cpoliin abducius est et inde deportatus in
Tolelaiiunvxiv lanqu.i.iucelebralum a doclissimis et Chersonesuni traus mare Nigrutn (JV.22); Ecclesiae
fotiissimisHispaiiiensibusepiscopis, quod unumgran- in Occidente suis bonis lemporalibus exutse (N. 59);
detn difflelmachiivmxomtiium eorum qlti Hoiioiiui» Saraceni in Asia el Africa ChriStianossuperaruhl;
purgare conaii stini. I.tud cohciliui» a me lide.iter Pers.c S. crucem abstulerunl (N. 8 et 110). Hsee
exliibebituf n. luO. , coniigere saiculo vn. Tribus primis saeculisfere cun-
Xlll. Cseterunvcum nunc irisiia undique conso- cti poiiiilices, incipiendo a S. Petro, occisi sunt
neiit nutiiia Ecclesiam concernentia, eiiain de his Romsea paganis. Postea Roma pluiies hostiliter ca-
pnuca prsefari liceai. Anie niensfehi in Februafio pta est, nempe a Gothis anno 409, sub S. Innocfen-
Ronia a Gallis capta est non reluctaia, et vcrsa in tio I, a Wandalis, anno ,455, sub S. Leone 1, itcrum
renipublicam, sanclissiniuset oplinius Patet nOster a Golbis, aimo 546, sui) Vigilio I (b), a Cscsareis,
Pius VIBoma abduclus est, et dominiuni omne lem- anno 1526, sub Clemenl Vll. tlucusque secutus est
pofale poniificibusademptum. Oremtis, sed hon tur- semper
beinur ; liihil sub sole novum. Ex Solabac iriea dis- . . . . post nubilaPhcebus.
berium et Honoriuniadducil xiv alios pontifices Ro- B positionisindiciavideri poteruntapud auctores citatos.
lnarios, iriter quos el S. Gregoriuhvseptimuni receh- (a) Sseculoviii (inienteRomaa Pippino Galliaerege
set, qui cttncti patanv docendo vel respondendo er- potestali Longobardorunv subducta est et primum
raveriut in inateria fidei vel raorum : non solnm donata S. Petro, quaedonatioa CaroloM. Pippini lilio
pluries citat Bossueium, sed hunc quoque honorifice et imperatoie, aliisquesuccessoribus, confirmata fuit
appellal dtominuniBossuetnm, reverendissimum,illu- (Vid. Natalis; ad smc. iv).
sirissiiuvtn,doclissimuniaritisiitem, unum ex graviori- (b) Hinc conjiciendumquanlt valeal versus vulga-
bus tlieologiset docloribus, eic. ; an ila de se ipso tus :
locutus luisset modesiissimusBossuetus1 Plura sup- Sempersub sextis oerditaRomafuit.

INGIPIT DISSERTATIO.

1. Argumenla,quod Honorius papa fuerit damnatut
ut hmrelicut.— Quod Honorius papa, qui obiit anno
658, fueril lisereticus, vel saltem ut haereticus fuerit
damnatttsab Ecclesia,exstantgravissimaargumenia :
nempe saeculo vn, anno 680, celebraia est synodus
generalis.sexla seu Cpltana in, in qua pluries legi-
tur : AnathemaHonoriopapm hmreiko. Actis synoda-
libus subscripserunt legati S. Agathonis p. t. Eccle-
siam gubernaulis. Post roortem Agalhonis anno 682
dcfunctiS. Leo II papa synodum sexiam confirmavit,
et in sua confirmatoriaexpresse edixit: Analhemaii-
ztimus Sergium, Pyrrltum..., nec non el Honorium,Id
ipsum S. Leo II in epislolis ad Ilispanos repeliit.
Similiter in concilioTrullano seuQuini-sexto damna-
lus est Honorius
Sx>culovi» in synodo generali vit seu Nicsenan
aimo 787celebrala Honorius papa pluries damnatus
esl ut h.-ereticus,nempe nonsolum in epislolis syno-
dicis palriarcharum Tbarasii Cpllani ei Theodori
Jerosolymit mi ibidem prseleclis,sed eliain in delini- r.
lioiie fideiibidem synodaliier edila.
Ssc-culoix in synodo generali vin, seu Cpttana iv
aniio 869 habila legitur el approbatur epistola
Adriani11papse,qua is confirmal Honorium papam
ob lia_resirasynodaliter damnalum esse. IIonoiiiiin
fuisse hsereticum et damnaium, conicstali quoque
sunt historici antiquissimi: Venerabilis Beda, qui
floruil sseculovu exeunle et vm ineunte, Hincmarus
saeculo ix archiepiscopus Rhemensis, qui de auclo-
ritale conciliorum agens, ait : Honorium papam, qm
contra fidemsensisseel prave senlienlibusconsensisse
detectusel evidenlissimecomprobatusest, siculM sexla
synodoinvenitur,eliam posl morlemanalheinalitarunt.
Similia tradidere ex saeculoix Anastasius B.bliolhe-
carius Romanus, Ado Yiennensis, S. Nicephorus
patriarcha Cpltanus, et poslea plures alii veteres,
quos secuii sunl MelcbiorCanus natione Hispanus et
episcopus Canariensis, Natalis, Graveson, Pagius,
Fleurius Galli, ct nonnulli .alii receniiores. llanc
senlenliam plenisulnisamplectunturassertores liber-
tatura Gallicaharum, et quolquol addicii sunt princi-
piis pseudo-Bossueli in defensione declaralionis cleri
Galitcani, undehauseruntEfibroniani.MelcbiorCanus
hac de re adeo persuasus fuit, ut 1. vi ad xi scripse-
rit: DefendatPiyliius(is contenderatnullum unquam
pontilicem in haeresimlapsum fuisse) Liberium, quem
tmdioviclumexsiliiin praviialem subscripsissehmre-
licam, auclor est Hieronymus in Chronicis(a). Excu-
set Marcetlinum,quem iunore fraclum idolit sacrifi-
cium oblulisse,memoria proditum esl (b). Vietorem
vindicet,quem Paulianislmsuum essementifisunf (c).
Anasfasiumliberet, quemsinecertoel probabilileslinw-

(a) Nonianctus Hieronymus, sed pseuf/o-Hieroiiy- confitenlur cum S. Augnstino.

mus docuil, Liberium papam formulseArianismum (c) Cum Paiilianista., fatente Cano, mentili fuerint,
sapienii subscripsisse. Vid. diss. 1S, n. 58 et 154. S. Victor papa non indiget ulteriori defensione : S.
(b) Lapsum S. Marcellinipapseesse fabulama Do- Victor potuisset a Cano jiroelermilii.
hatistis sseculoIVconliclam cuncti ierc critici uiodo
»99 DISSERTATIOCRITICADE HONORlOPAPA I. 1000
nio Gratianushmreseosinsimulavit(a). At HonoriumA gico-hisloricum, quomodo summus ille pomifex
quomodoab errore vindicabit (b)l Quem hmrelicum fuerit accusatus, conviclus ac damnalus.
fuisse tradil Ptellus de teplem tynodis, Tltara- Pro majori claritale praesentem materiam iu tres
tiut, elc. epochas distiibutiirus sum : 1. quid dc Houoriocen-
2. Auctorilatetpro Honorio.—ProHonorioscripse- sendum altentis, quse synodum sextain prsecedunt;
3. quid per-
runl Latini, anie synodum sextam Joannes IV 2. quid spectatis actis synodi sextse;
testimoniissynodum sextainsubsecutis.
papa (c): et post prsefalam synodum Joannes de pensis
Tiirrecreniata, Hosius 1.n cont. Brenlium,Baronins, § 1. Quidde Honoriosentiendumspectataejusvitaac iis
quseprimisiOannispost ejus mortemsuhseculasuut.
Bellarminus,Sfrondratus cardinales:Albferlus Pighius i.Honorius papa quit el qualis fuerit? Honorius
Campensis, Joannes a Lovanio, Binius, Desirantius,
papa nalione Campanus, ex patre consulari natus,
Onufriusin Annot. ad Plalinam in Vita Honorii.Cor- ordine sextus a S.
GregorioMagnoponlificalumgcs-
nelius llazart, Frassen, et nuper Bartholusepiscopus
sil ab anno 625 ad 658 : mullunv laboravil pro con-
Feltriensis, ac Widmaimus professor Eustetlensis :
versione Anglorumcomplenda; Scotis jam Christia-
ex Graecisanie synodum sextam S. Maximusinona- naoroililise duosnovosconsecravitepiscopos,
chus : post synodum sextam ex sseculo xin finienie ascriplis
uerope SS. Vironemet Plechhelmum : eosdem Sco-
Emmanuel Calleca, qui, tesie Onufrio', insignem Pascha luna quarla decima celebrabam, atl
Graecorutn los, qui
librum pro Lalinis edidil*contraorones communem disciplinamdatis litleris reducere cona-
haereses ex: sseculoxvn Malibseus Cariophylus ar-
lus est; episcoposltalise Cispadanos,qui in deposi-
chiepiscopuslconicnsis.Juxta hos auclores Honorius tionem Adawaldi legilimi ac catholici Longobardo-
in rebuSfidei ne vel miuiinum erravit, sed vel acta
sextde fuerunt vel Pa- rum regis consenserant, gravius reprehendit, pfo
synodi corrupta, (si genuina) resiiluendo rege operatn apud exarchum Ravenna-
tres Grseciin prselatasynodo sexta quoad qusestio- tensem
neii)facti do llouorio papa errarunt. Si synodus iulerposuit licet frustraneara : Fortunalum
hsefeticum patriarcharo Gradenscme sede dejecit, et
sexla fueril decepta, vel acta illitts corrupta, lunc
Primogeniunv Ecclesise Romansesubdiaconumcuni
Patres subsecuii parura probabunt contra Honorium,
pallio substiluil; hocque modo Ecclesiam eliam
cum oinnes hauserint ex syuodosexta. Imoet horum
tolaraque Isiriam, quse sepluaginta
Patrum lestimonia, signanter illa antiquioraS. Leo- Aquileiensem,
annis ob faraosatria Capilula schismate fuerant sc-
nis II papscet Bedsevidenlur suppositilia.Anaslasius
pnralse, nec a S. GregorioMagnoreduci poluerant,
Bibliolhecar. a Widmanno adducitur pro Uonorio,
reconciliavituniversaliEcclesiae: plures Romse,quse
eo quod episcoposqui Honoriumdamnarunl vocave-
_,tunc in lemporalibusadhuc suberat imperatori, basi-
rit calumniatores.Psellus est auclor Grsecusex sse-
licas exstruxit, reslauravit, donis et versibus orna-
culo xi. De Tharasio, etc, dicelur poSlea.Porro el vit: laudalisiimus ail Natalis, nisi gloriam
pontifex,
Origenes Adamantiuspresbyler Alexandrinuslegitur suam,Sergio Mpnothetitarumducinimisfavendo,ma-
in pluribusquam Honorius papa conciliis damnatus; cutasset.lnterim Honorius
nondesunt lamengravissimaargumentaquod errores habitus est vere quandiu vixit, ab omnibus
catholicus, et nimiseerga hserelicOs
ob quosOrigenes hsereiicis malc annumefalus est,
indulgenttseaccusatusanemine fuit; defunclusRomse
buic luerintafficti. et in ecclesia S. Peiri inler reliquospontificessepul-
5. HmresitMonothelitarum.—Hseresis quam IIo- lus est, ac singulari honoralus epitapbio, in quo S.
norius tenuisse dicitur est Monothelilarum, scu GregorioI, qui nunc roerito Magnutvocatur, sequi-
umm duntaxal voluntatemin Chritlo admitlenlium. paratus est. In una inscriptione prceler reliqua legi-
Hi profilebantur, cum synodis anteccdenlihus,Chri- lur de Christo :
slura esse yerum ac perfecluinDeum et hominem; Plenushomo(e) m nostris,et verusnascituridem
in anima Chrisfi agnoscebant animam rationalem et Virginisex uterototusubiqueDeus.
intelleclualem, negabant tamen voluniaiem huma- Posl pauca de Primatu Petri relala, sequilur laus
naro. Is error est valde palpabilis; menti enim hu- D Honorii:
mana. nibil niagis proprium est quani velle;taceo Istrialeslaturpossessaliostilihusannis
de evidentissimisS. Scripluraetexiibus Christo asse- Seplieset deciesschismatepeslifero.
Sedboiiusantistes,dux plebis,Honoriusannis
rentibus volunialem crealam, qua sola pro nobis UecldiditEcclesisemetnbrarevulsapiis.
mcreri potuil (d). Hujus tamen erroris Honorius In alia inscriolione Honoriussequentibuscelebratui
csse reus perhibelur. Evolvamusordinem chronolo- versibus :

(a) Igitur non Anastasius papa, sed Gralianus, qui
siue probabili tesiimonio papam lucreseoscondem-
navil, defcnsoreindigel.
(b) Ergo juxta Canuni uYiusstiperest Honorius,
qui defendi non possii. Videbimus.
(c) OnviitoSS. Mariinum I el Agathoncnv1, qui
cuiiiduabus synodis Romanis asscriierunt quod nul-
lus ponlificumprsecessorumin lide unquam errave-
rii, ut ex dicendiscoJligipotcrit. Omilio ct Jonam
vbbaleii)S. Columbani discipulum n. 4 cilandum,
quia mihi non constat utrum ille ante vel post syno-
dumsexlam scripserit.
(d) Christussecundumvolunlatem humanamerat
trislis et orabat : Pafcr mi! si postibile est,lranseat
a me calix hle, venimlpmennon sicut ego volo, sed
sicullu.
(e) Hse quatuor syllabsesubverlunt lolum Mono-
ihelitismum; si eiiim Chrislus ioiam assumpserit
natnrain hunianam, non potesl caruisse voluntaie
liumana.
4001 DISSERTATIO CRITICA DE HONORIOPAPA I. tm
Pastoremmagnumlaudispia prsemialostrant, A.loco asserti delicti et conlra Monothefilas, nempe
OWluncuisPetri hacvicc siimmalenel, anno 649, sub S. Martino I, 105 episcoporum (rf). et
EDulgeltumulisnam prsesulHonoriusistis,
Cujusmagnanimnmnomen bonnrqu»inanet, anno 68'J sub S. Agathone aliorum 125 aiitisiiiut».
meriiisnamjuragubernans,
Seriisapos'olicse Yeritas hujus assertionis similiter patebit ex dicen-
Dispcrsns revocat, optima iucra refert,
Utquesagax anihio divino in carminepollens, dis; nam Honorius anno 681 in synodo Cpllana ob
Advitampastovduccre novitoves. epistolam ad Sergium responsoriam, ex bibliolheca
Tunc post menlionem de lstria ae Judseis superatis Cpllana tunc productam primum lcgitime (si ita
sequitur : placet) accusatus est et condemnatus. Epistolam il-
Attonilumpatriaesolerssic curamovebat lam, ob quatn judices morluum contlemnarunt, ori-
Oplata,ul populisesset obiquequies.
Quemdoctrinapntens,quem sacra;regula vitas ginalemstaiimflammis tradiderunl, qua perniciosam;
Pontilicunipariler sanxit uahere decus. attamen epistoloe combustoe copiam inseruerunt
Sanctiloquisemper in lefecundanimis.
commentamagislri
Emicuerelui lanquam actis.
NamqueGregoriitauti vestigiajusti Hae dnse assertiones (si acta synodi vi sint ge-
Duuisequeriscupiens et meritumquegeris.
/Elernaelwis Chrislodignanteperennem nuina, ut prxtendunt omnes qui Ilonorium papara
CumPatribus sanctispassiUejamque.dictn(a). lucreticis damnatis acccnsent) negari non possunt.
His epilnphiis accedil lestimonium JOIKCsmculovn B Ouod Honorius in prsecedeutibus synodis, in quibus
in Hibernia abbatis; is supervixit usque ad annum Sergius, Pynhus, Paulus, palriarchaj Cpltani, et
692, et Honoriumhis celebravit verbis : Erat venera- alii anathematizati sunt, ne nominaius quidem fue-
bilis pratsul I)onorius vita el moribus sanctissimut, ril, certissimuni est. Nunc progrediamur ad liisto-
sagax animo, vigens consilio, doctrina clarus , fide riam.
proecipnus,dulcedine el humanitate pollens, cleri re- 6. Epistola Honorii papce ad Sergium; sed vivenlf
formator, Evangelii propagalor, Ecclesiarum inlra el Honorio non producta. — Ad Uonorium papain dum
exlra Vrbemstudioiissimus cultor et conditor, dignus vivebat, epistolam Sergius pairiarcha Cpltanus scri-
quemposterilas laudet, prcesulesimilentur, fideles su- pserat.consultatoi-iam de una vel duabus in Clirislo
tpiciant, omnes venerentur (b). volunlaiibus ; Honorius per abbatem Joannem Sym-
Ex his lucescit, quod Monotbelitae, si callide fin- ponum respondit epistola Latina, quod in Chrisli
gere voluerint suaesectae favisse aliquem pnntificum hwmnitate non deniur duae voiunlates contrariae
Romanorum, non imprudenter fecerint, quod Hono- «icut in nobis. Post peccalum Adaj exslat rcbellio
rium papam vere inagnum in suas partes pertrahere «arnis adversus spirilum, Chrislus assumpsit totum
conaii fuerint. Quo ordine et modo id peractum fue- quidem hominem, sed absque peccato. Quod Hono-
rit, mox exponam; sed ut cerla ab incertis niagis ^ rius aliquam istiusmodi epistolam ad Sergium scri-
secernantur, necessario pracmillendaesunl sequentes pserit, cerium est ex n. 15, dicitur fuisse edita
assertiones. anno 635 ; inierim non Iegitur quod Sergius, qui su-
5. Quoad vixit, ncereseosnon accusalus; nec pri- pervixit usque ad annum 639, illam unquam in pu-
mis XL posl mortemannis eondemnatus. — Prima. blicum produxerit, vel eam suis asseclis Cyro pa-
Honorius papa , quoad vixit, hscreseos damna- iriarclise Alexaiidrino aliisque communicaverit, au>
tus vel etiam nccusatus a nemine fuit. Hoec pro- Sophronio Jerosolymitano et aliis adversariis obje-
positio, quanluin inihi constat, a nullo negatur: cerit. Id perpendi merelur.
eritque vera, etiamsi omnia quae in hodicrnum usque 7. CyrusAlexandrinusMonolhelismumpromovel.—
diem contra Uonorium pnpam producla sunt, forent Eodem circiter (e) iempore S. Sophronius monachus
gemtim*.Patebit ex dicendis. eleclus est patriarcha Jerosolymitanus; Alexandrioe
Secunda. Honorius papa primis XL post suam archiepiscopus eral Cyrus ex Phasaide illuc trans-
mortem annis haereseos condemnatus non est; imo latus; is sub praetextu, ut Theodosianos hserelicos
nec iegilime accusatus, licet interea dua: (c) nume- ad caihoiicam redaceret Ecclesiam, ix capitula pu-
rosac synodi celebratse fuerint, e1 quidsm Romae in blicaverat, in quortim seplimo una tnntum operatio
(a) Plura videsis apnd Baronium ad an. 658 ct B etCyrill»? Alenndriai in illa syn.ido lacite eondem-
683. Si Himorius pnstea et eodem adiiuc curreme nali fueruni; nain Paulus Cpltanus in prx-laia epi-
sseculo damnatus fuerint ut haereticus, inirum valde slola ita asseruil : SS. Aihanusius, Cyrillus et omnes
est quod haec puhlica damnati hnminis epitapliia non pietalis dociores unam in Chrislo voluntatem docue-
fueriul desiructa. Anastasius liibliolhecarius refert runl... quibus concvrdanteset consonanlesfacli sunl
quod absoluta synodo omnium palriarcharum dain- Sergius el verlnim Honorius. Nullus pro SS. Allianasio et
natorum imagines fuerint ex ecclesiis sublaiae. Cyrillo vel lociiuii esi. Porro non miremur;
(6) Vid. Georgius Josephus ab Eggs Canonicus scopus cur S. Mariinus papa jusserit ul praTala
Rheinfeldensis in libro cui tiiulus : Poniificium do- Pauli epislola (rselegere.lur, fuit unicus sequens, ut
ctum, impresso Colonireanno 1718. consiaret qood Paiilus revera duas inChristo volun-
(c) OiniltoconciliaAfricana anno 646 liabita contra tates docueril et damnari juste potuerit.
PaiilumCpllanum, et alia quoruiu acla non babentur. (e) Si episiola Sergii ad llonorium, quam a n. 66
(d) Equidem Natalis, prop. 1 ad obj. 5, ail : Ho- relaturus sum, genuiua sil, S. Sophronius anno 63:'.
norius in hac synodo tacite condemnaius esl; nam ad cathedram j.airiarclialem primum evecius fuisset.
in secretaiio & prselecta cst epistola Pauli Cpltani Ast si Cbronico Nicephori lides habeatur, Sophro-
asserentis : Sergius el Uonoriusconcordanlesel con- nii antecessor S. Modestus obiil anno 051, undc
sonanles [acti sunt. Nullus pro Honorio vel verbum suspicandum foret quod S. Sophronius aiilc, annum
prolulit. Verum resp.: Ergo etiam SS. Atlianasius 652 ad episcopatum pervenisset.
PATROL.LXXX. 32
IftftS DISPRTATIO CRITIGii DE HONORIQPAPAj. lOftJ,
(EWjuivalenter et una tantum voluntas, eaque divina) jj ^conaii sunt, ne sua baeresis Innpfesceret episcopo
tribuebalur Christo. Romano, si illi jam habuissenl aiiquam epistolatn
8, S. S^TmiusMonothelitisseopponit. — S. S.o- H.morii prajdicantis unarn vel prphiberitis duas in
phronius ob islam Alexandrini innovatione.mvalde Chrislo voluntales? Epislola Honorii prinia in qua
iodoluit; ut mala averleret futura, duos evulgavit li- dogma Moiioihejitarum approbalur, dicilur scripta
bimsesaceotis PatPum:>testimoHiisj{a) pro duabus in anno 653.
Christo volunlaiibus refertos : censuit papam Ho- 10; An Honorius- per ephlolas silentinm indixerit
norium esse admonendum; igitur quia ipsnsRomam patriarchis Cyro et Sophronio, — Si epistola Honorii
prolicisci non polerat*, Stephanum episcopuni Por< secunda (quaepost-aniiuirfeSO-primuminnotuii) sit
riensem essuis suffraganeis; primura Romam desti? genuina,jl° llQnoEiuSipapaiadSpphrqniiimet.Cyrum
navitj,quemi praus in mQntemCalvarioededucium ita patriarclias scripsij , ut.iilerque abslineret a prasdi^
affatus est: Memineris te aliquando illi, qui in. hoc. candis uria vel (hiabiis in Chrislo operationibns;
loco sancto cruciftxuscesU,vpntmoj j&dicare,vivon et 2° legaii.a Sophronio ad Honprium missi prpmise-
morluos,ralionemredditumm esse^.sijffm. fidempmir runt quod Sophronius ab, asserendis duabus opera-
clitanlem deseras. Vac ergoqnod ipse.ob:.incumonesj lionibus cerlo cessaturus sit, dummodo et Cyrus
Saracenorum (f>)p):mstarie,nonpossum,.vade ad-sedemI ^absiineat ab astruendauna operatione. Ver«m haac
apostolicam (S. Petrj; Romanam) ubi, orfhodpxQTsum secunda Ilonorii epistola milii videtur fictitia. En
dogmatumfundameutasunt. Viros sanclotjqmib.i de- meas raliones!l°- tneredjbile.est quod S. Sophro»
gunt certioret redde de his omnibusquee,hip agunlur,, niuS' (quidquidinterim sit- de genio Honorii), con-
et rogare non desittas, donec ex apostolica prudenlia sensurus fuisset i« suppressionem duarum volunta-
noviter•inlroduetorum. dn.grnalumperfeetam.facianlse- tum, vel ejus legali id promiserint. 2° PrimusS. So-,
cundum canones deslructionem: phronii legatus fuit Stephanus Doriensis, queinnum,
9. Stephanus aSophrionigRomammittilur. Mono^ praec. audivimus ; is sane taiia non promisitlloiio-
thelitw impedire cananlur,.— Stephanus obbas. So- rio, eliamsupposito quodhunc vivum repererit. In-
phronii et aliorum sjgnanter in Cyprio episcoporum super 5" nulla exstat epistolarum Donorii ad So»
instantias profcciionem Romanam exorsus est;. quo plironiiim et- Cyrum patr.iarchas;;et.4*>Sophronius
cociperto Monolhelitaeitineraritem impedire extremo nuilam abHoriorioaccepissevidetur.
conalu moliti sunl, missis in diversa loca mandatis, li:. AnSophmniusansmwhmieseosdedenli—Huio
ut caperetur Stephanus episcopus, catenisque vin- S. Sophronio el aiia per Monothelitas illaia estca^
Ctusretraheretur. Steplianus cunctas insidias laustus , lumnia, nempe quod ille-,quia importuno tcmpore
evasit, Rojuam pervenit sua spe minime fraudaius; * duas voluntates prsediGareccepit, causa ftierit ut aliil
neque enim, ut Sl, Marlino 1 narravit Slephanus nnvm>tantnm- asseruerint. Hane- calumniam dilui>
ipse 1. c., despexil Oeus preces cum lacrymis S. Maximus(d)teslalus l°quod Sergius sparso prius
oblatas supplicum suorum; sed excitavit non equi- MbelloMennse, etalioTheodori Pharanitanij et dats
dem mediocriter pmcessures, apaslolicosque ptmu- adCyrum p. t. adhuc episcbpunr Pliasadis epistola
ietin commmitione.nee nen: conteslatione prmdicto- unani'voluntatem stabilire janr conatus fueril, duie
ruffl (forsat* Cy-rij Sergii, qui Stephani iter tm- Joannes eieer^losyflariuS,6yri m- cathedra Alexau-
pedire voluerant) virorum , licet mllo modo eos driha anteeessor, adhue vixerat; 2'quod postea So-
1
fkctere potuerunt praicessores'vestfi(c)i Dum-S. So- phronius (forsan adhuc monaehus)ad Sergium pro-
phronius Stephatram Romam ablegavit, Honorius fectus fuerit, bumiltime ad' pedes Sergii provoluius,
adhuc vivebat. Si Stephanus Honorium repererit hunc per passionem Cliristi obsecratus fuerit: ne
vivutn; ergo Honwius Mbnothehtas ftectere voluit, vocemhwreticorumolim probe a SS. Patribus superio-
quod tamen minime poluit. Sed ponamus,Stephamrm ribus exslinctamrenovaret. Quis jani fuit auclor scan-
post mortem Honorii Romam appulisse; ut quidta- dali?An Sophroiiius? Haec S. MaximUsde S. So-
men Mdnorbeufse tanlis machinationibus impedire rj phronio. Nunc regrediamur ad pontittces Romanos.

(n) Ua Stepbanus S, Sopbronil legatus pesitea
auno 6i9teatatus est in publico qonsessu conciliiRo-
mani sub S. Martiuo I eoll. 2, diuii tenia vice Ho-
mam venerat. Porro isla S»pJnonii opera aunl de-
perdita.
(b) Erant iniserrima tempora. Persae idololatrai
Orientem vexaverant, Mahomet pseudo-prophela
Arabiam sibi subjeccrat;,is quidem aimo 6S0 luurat
exstinctiis, sed Muselmanni quotidie proliciebawl,
Persas ca;debant, Romani inaperiiamplissimas pro-
Vihcias Syriani, Palaestinam,^fCgyptum,rapidissimis
•yictoriis subjugaverant. Antiocliia ab illis captn-fwl
anno C38i Alexandria vero 640; postea elA-fricam
occuuaruni, ac landem amio 713 lotaiu feru Ilispa-
niam. iJmi) Sopbrouius b*c ageiiat, MuselmaimiJe-
1'osolyniau-jamimniinebaiit, quae, duoium annorum
obsidionempassa, anno 656se tradidii Saiacenis,con-
sentienle landem S. Sophronio, qni Cliristianjs Pa-
leesiinissecwiiatem pactus est etobtinuii, acpaulo
post obiiu
(>c)Consonat S. Maximus in. ep. ad Petrum illu-
strem scribens : qum hos (Monotiwlitas)non rogavit
Ecclesia? quis pius el orthodoxusnon supplicavii an-
tistes? Quid autem el divinus Honorius? Quid^post
iilum Sevewnussenex? Quid sacer J<oamies-?< Boxra it
qui nunc proesidet beatissimus Theodorus omisitne
quidquamsupplicalioni conveniens? En 1 divus Hpno-
rius circa annum 645 numerabitur- piiinns inter. eos
qui se Monollrelitisopposuerant.
(d) Vid.DiSfiulatioS. Maximicum Pyrrho relata a
Barouio ei aiiis. Pyrrlius fuenii Sergii in caihedra
Cpllana el Iiaeresisuccessor. P-yrrhuslataiHbistorian)
de Sophronio p. l. jam dGfunclo objecerat Maximo
PyrrbusexiHadisputatiojie fuit conversus.Vid. n.i8r
1005 DISSERTATIO CRITIGA DE HON0RI0 PAPA I, 1006
12. Honorio succedit Severinus. — Honprius obiit <\ per sparsnm est utique a Monotlielitis quod Sergius
anno .658 inOclobri. Post sesqui annum (a) suecessil *olira ab Honorio epistolam (c) accepjsset faveutein
Severinus liomqnus, qui duobus tantuni mensi.bus(b) uiii in Clirislo voluntati. Igitur Joanues IV papa mauu
sedit, defunctus anno 640. Imperator illo tempore ejusdem abbatis, quo ceu seeretarip Honorius u. 6
erat Heraclius, Moppthelitarum patronus, bujusmir usus fuerat, scripsit epistolara ad Constantinum III
nisier Isacius patricius et exarchus Italiae post mpr- imperatorem, Heraclii fllium, seu applp iam pro
lem Honorii Romam venit, primates EccLesjie sin- Hpnprip, queni vocat pqtrem calholicum, saucla: mc-
gulos in singula ejecit exsilia, res ab Honprio re7 nioricepapam; ait : S.ublilissima veritaie, qum mtte
lictas et episcopium Laleranense imniensis .opi.bus bjeve lempus gesla sunt; enarrabo. Sergius Honorio
plenum depraedatus esl. Partem spolii accepit impe- significavitquod quidam in Christo duas conlrarias di- '
rator. cerent vokinlates ; quo prwfatus papa comperio,re-
15. Ecfhesis Heraclii publicatnr.—Aniip 659 (vitae scripsit ei quod Salvator noster sicul esset perfeclus
sua; ultimo) Sergius Cpltanus divulgavii ijpjam (idei Peus, ita esset et homo perfeclus, sine peccato et id-
expositionem quae dicta fuit. Eclhesis Heraclji, quia cjrco unam voluntatemhumanilatis habere sicul Adam
sub. hujus nomine publicata. J,n ea caeierpquin ca. ajife peccatum, non duas conlrariqs quemadmodum
tholica dicebatur: Cpn/ifemurunicamin Chrisiovolurir B nos qui de peccato Admsumus genili. Prmdiclus ergo
lalem. Cyrus Alexandrinus Ectliesjn approbavjt, sed decessormeus docebatnon fuisse in Chrislosiculinnor
monuit Sergjum : Hanc etiam dgbel profiteri com- bis peccatoribusvolunlates menfit etcarnjs contrarias,
munis frater noster Severinus, qui ordinatur, S. Mar^ quod quidam ad proprium sensum convertentes, divi-
t.inus I in coneilip Laterauensi leslatus est quod nitalis ejus el humanitalis unara eum vokinlatem do-
Eclhesis nunquam fuerit suscepta aut admissa, magis cuisse suspicali sunt (d), quod teritqti omnimodisett
autem condemnata et analhematizalq ab apqslolica contrarium (e),
auctoriiaie. Iiilerjm Eclhesis illa publice appensa Ecce! ergp Honorius a Joanne papa ab omni suspi-
fujt Cpns.tantinoppli, cione haereseos (f) absolvilur lilteris ad imperatorem
14. Ecthesis a Joanne IV damnatur, Fuerat com- datis. Hac occasione potuissent, imo debuissent
posifa a Sergio Cpltano.—Anno 640 in cathedra Pe- Cpltani postea producere epistolam Honorii, si haec
tri successit Joannes IV Dalmata. ls, convocato Ecthesi favisset, et Joannem papam convincere men-
Romae concijio, Ecthesin damnavit, el Monolhelita- dacii. Constantinus tribus lantum mensibus regnavlt,
ruin hieresju anallieiuatizavit. Exemplumpapae illico veneno a noverca sublatus. Ectbesis permansit
secuti sunt episcopi Africae. Ita Tbeophanes apud I* affixa. Joanni papse nemo contradixit.
Baronium. Hejaclius Joanni IV papae rescripsit : 16. Theodoruspapa. Pyrrhus aufugit. Paulus hmre-
Sergius (ante auaps quinque) Ecthesin composv.il,et ticus substituitur. — Anno 641 Joanni papaesuccessit
rogavit ut nomine m.eoederetur, et manu mea signa- Theodorus Jerosolymitanus. Pyrrhus (qui Sergio suc-
retur, id ipsius precibus dedi. Nunc vero, cum videam cesserat anno 659), quasi conscius necis Constantino
inde disceplalionesoriri, omnibus nolum (acio me hujus illatae, sub Constante Constaniini filio rebellionein
scripti auctorem non esse- Hueusque nulla facta est a plebe passus, anno 642, Constantinopoli aufugit in
mentio quod Honorjus papa contra duas in Christo Africam, quae ab imperatore defecerat. Pyrrho a
voluntates in fayorem Monothelitarum aliquid edi- Constante imperatore substilutus est Paulus; is sui
derit. promotionem, ut moris erat, renuntiavit papae, et
15. Epistola Ronorii objecla a Monotheiitis; expii- fidem tunc simulavit catholicam. Papa (quia Pyrrhus
eata a Joanne papa. — Anno 641 die 11 Februarii adhuc vivebat necdum legitime depositus) renuit
obiit Heraclius. Ecihesis permansit appensa; insu- Paulum interim agnoseere ; jussit suo apocrisiario

(a) Forsan Severinus a clero eleclus est, sed ab Sergio : Haic nobiscumprwdica, ea vobiscumunani-
imperatere tarde conlirmatus et hinc non prius con- miter prcedicamus.Vid. n. 25-25.
secratus. D (d) Ob hoc Honorius dici neqtiit aceusatus fuisse.
(6) Quod severinus Ecthesin damnaverit ta- (e) Eclhesin papa his persirinxit verbis : Vehe-
cuerunt veteres; binc negarunl Baronius, Combefi- menler exoplamus ut libellum publice affixum diripi
sius : affirmatPagius quia in libro diurnoRomanorum jubeas, qui omnibus fidelibus in Occidente, imo et po-
pontificum reciiatur sequens fidei professio a Ro- puio Cpllano scandato fuit. Eia! dum regnum auspi-
niano pontifice olim emitti solila : Profitemur cuncta caris, da istud precibus Ecclesimmatris tum!
decrela ponlificum SEVERISI,Joannis, Theodori, Mar- (f) Thomassinus,diss.20 in synodum vi, contendit
tini, qui duas nalurales operaliones professi sunt. quod Honorius posiea, nempe in synodo vi, merito
Verum ille liber diurnus non gaudet auctoritate pu- fueril eoudemnatus, quia, licet ex calhedra Romana
bbca. (cum nullam celebraverit synodum) haeresin ubn
(c) Haec diciiur fuisse scripta anno 652 : in dog- docuerit, iu sua tamen privata ad Sergium epistola
maticjs, ul infra videbimus, consona est Ecthesi; contra fidem catholicam offendit. Ast Thomassino
cur a Sergio vel Heraclio producta non est, si his obslat Joannes V papa locutus de ilhS ipsa privata
revera faverit ? Cur Sergius, si sibi de consnnsu epistola, quam haereticajiifuisse putat Thoinasstnus.,
Honorii conscius fuerit, suain Eethesin per plures Tliomassino etiam obstat S. Maximiis groecus n. 18
annos occuliavit? cur non publicavit vivente Hono- ciiandus, <iui, similiter coajvus, contra Pyrrhum Mo
rio ? Pagius ait : u Sergius uoluit lionorium vivum noilielitam asseruit, nihil haereticum in illa epistola
irritare.» Ast quomodo irritari potuisselHonorius,si fuisse traditum.
hujus epistola silgenuina? In hac Hoiiorius scribit
 1007 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 1008
Mariino et aliis, ut causa Pyrrhi (cujus scripia ex- A luntales contrarias habuisse, carnis nempe et spiritus,
stabant publica, et crimina erant noioria) juridice siculi nos habemus post peccalum. Hoc antem ita esse
prius inquireretur. Paultis liaic non curavil, imo argumentumevidenseslmeminissemembrorumel car-
posiea papae perscripsit : Credimus in Christounam nis, qumquidem de dkinilate itla accipi non permit-
esse votuntalem. luiit.—PVUKHUS : Simplicius autecessormens accepil
17. Episcopi Cypri ad Theodorum papam.—Anno hoc. — MAMHCS : Hem ipsam loquor : nihil metam
645 episcopi Cypri in sua synodica ad Theodorum ab antecessoretuo abatienuvit, quam tnutabilitas ejus
papam confessi siinl, quod Deus sedem Romanam et inconslaiilia, id esl, in alias alio tempore trantire
constiiueril firmanientnm fidei immobile: inslilerunt sententias,.el in nullo sensupermanere... Quid uutem
quatetius Ecthesis deponeretur Coiistaniinopoli, vel necessefuit proponerechartas, id est Ecthesin, elc?
ejus faulores anathemaiizarenlur. Tu es Pttrut, Pyrrhus tandem vicias dedit manus, ut n. seq.
aiunt ad Theodorum; lu profanarum hmresiumde- 19. MonothcliixepislotamVonoriiverlendoin Grce-
positor existis, lu princeps et doctor onhodoxmet im- cum corrupemnt. — Porro Monothelitx cpistolaiu
maculatw fidei. Ili episcnpi, qni ad martyrium se Honorii non solum sinistre inlerpreiaii sunl, sed
paralos asseruerunl, videntur ignorasse; q;iod Hono- jam aelale S. Maximi eam nonnihil corruperanl. S.
rius Theodori antecessor Monoilielitis consenserit, B Maxiiiius ep. ad Marlinum apud Natalem adduxit
aul fidem^maciilaverilcatbolicain. Joannis abhatis, qui epistolam Jlonorii scripscral,
• 18. Monothelitmepisiotam Honorii sinistre inter- tesiinioniuin asserenlis, quod Honorius nutlo modo
prclanlur. — Anno 645 Pyrrhus in Africa ctim S. nientionemper numerum fecerit uniui onimmodcevo-
Maximo monacbo doclissimo(qni Consiantinopoli eo luntatis, licel hcc nunc sit fictum ab his, qui hanc in
jam olim emigraverai) dispnlationem habuit publi- Grwcamvoceminlerprelali sunl (d), sed docuerilabsen-
cam, quoeadhuc exstat apud Barouitim et alios. In tiam cjut votuntalis, quw in nobisesl reproba, colluc-
ca Pyrrhus, pro una cerlans voluniale, ad auclori- tans conira spiritum. Inlerim epistola quae nunc
laiem provocavil pontificumRomanorum, effalus : exsiat, Honorii quoad magnam partem videiur ge-
Quomodoigilur Vigiiiuspapa Romanuslibelluma Mena nuiiia, qnia continet assertiones ab ipso S. Maximo
Cpltano oblalum,qui unam votuntatemconiinebat, ac- diserte indicaias. Sed an tota sit genuina examina-
cepit (n)? MAXIMUS: Admiror quomodopalriarcha; cum biiur poslea a n. 25.
titis, audelis menliri (b); tuus antecessor ad Hono- Pyrrhus a S. Maximo conversns, ivil Romam,
fium scripsit, commonefaclumquidem de eo libello, errores sponle abjuravil, a Theodoro papa pristinae
non aulem oblalum, nec oslensum. Tu ad Joannem - dignitaii patriarehaii resiiluius, sed quaudo Ra-
"
papam scripsisti, oblatum (c) esse et ostensum, lectum vennam pervenit mox relapsus est, et in Orienleir;
etiam per Conslanlinumqumstorem.Utri igitur crede- rcdiil, obiil anno 652; an snaiu sedein post mortem
mus, tibi an luo deccssori? Ulerque enim non polesl Pauli anno 651 defuneii recuperaverit, ut variis ar-
vorum dixisse..,. — PYMUIDS : An antecessor meus tibus tenl.ivil, non satis consial.
istud scripsil?. MAXIMUS : Scripsif. — PYRRHUS : Sit 20. Pyrrhus el Paulus excommunicanlur..—Paulus
ila de Vigitio; quid de Honorio, qui aperte anlecessori interea a papa aliisque episcopis admoniius fuerat,
meo unam Christi volunlatem tradidit ? —MAXIHUS: ul clarius suam fidem edieeret, rescripsil vero:
Qtiis fueril fide el aucloritale dignus epistotm inter- Chrhtum habuisse unam voluntatem, non vero duas
pres, qui eamex persona Honorii scripsit adhucsu- voluntates contrarias; addidit: hanc fuisse doclrinam
persles, etqui tolum Occidentcmcum atiis virlutibtu, Sergii, Honorii, SS. Cyrilli, Athanasii, Gregorii
tutn dogmalibus fidei christianm iltustravil, an ii qui Tlieologi, toliusquesynodi Chalcedonensis,adeoqueet
— S. Leonis1 papm. Tandem slatuil lollere
Conslanlinopoli,qum ex corde erant loquebanlur? Ecihesin,
PYRRHDS : Qui hanc composuit.— MAXIMUS : Is igi- permovit vero Conslantem imperaiorem, ut publi-
lur ipse, cum ad Constanlinumimperalorem ex per- caret edictum quo ulriqtie parti silentium impone-
tona S. Joannit yapm scriberet, dixit': Unamvolun- p relur, ul neque una, neque duae voluniates nomi-
ialem diximut in Domino, non dimnitaiis ejus et narentnr. Id vocalum est Typus Consianlis vel Con-
humanitati»,sed humanitatissolius. CumenimSergius slanlii. Ciraa annum 648 Pyrrhus (e) el Paulus a
sCripsissclquod quidam duas in Chrhlo volunlaies Tlieodoro papa excommunicatisunt.
conlrurias dicerent, asseruimus Chrislumnonduas vo- 21. S. Marlinus I damnat Typum Constantis, Scr-

(a) Vigilius papa anno 547 Constanlinopoli pra;- veril Latinaro, et ipsemet vel ejus secretarius eam
sens fuii; lunc Menas palriarcha Cnltanus ei libel- non Iranstulerint iu idioma Grajcuia. Graeci, qui
luin Iradidisse dieilur, sedfalso. Si papa accepta- Honnriiiin in syundo vi (si hiijus acia sint gentiina)
veril, liinc et iaeite approbasse dici posset. damnarniil, glorinli sunt quod episiolam ejus oii^i-
(b) Nemo puust hacc ex mcro aesiu disputationis nalcm invenerint Latinam et bujus jiiferpretaiiouem
aut mlio esse<(licta; nam S. Maximus baee acia pu- Graecam,et ob has tunc invemas Ilonorinm papam
blicavit, posiquan) Pyrrhus jam conversus et anie- aiiathematizaruiit. Ast non est verosimile quod Ho-
quani relapsus lueral. noiius papa inierprelaiionem Grcecam superaddi'
(c) Quod libelius ille a Mena non fueril Vigilio deril, saliein lianc ignoravit S. Maxiinus.
papseoblaius, postea comprobaium est in synodo vi. (e) Theoplianes Gnecuset auctnr libelli synodici
Vid. n. 57. refernnt, quod Theodorus papa, dum Pyrrhum ex-
(d) Ex hoc patet quod Honorius epislolam dicla- communicare voluil, divinum calicem posiutaverit c
M«9 OISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 1010
gium, etc. — Theodoro anno 649 successit S. Marii- Avolunlatum esse supprimendam. En clausulas ex
nus I, olim, qua Theodori papoeapocrisiarius, Con- dictis epislolis concernentes. ,
stantinopolimoratus; is eodem anno synodum con- 25. EpistolaHonorii papmprima,cujusexordiumvi-
gregavit episcoporum 105. Occasio hujus synodi deturnon yenuinum.—Honoriusin sua cpistola prima
videtur fuisse quia imperator a neo-electo papa dicilur ila exorsus esse:« Scripia fralernitalis vestraj.
cxegerat approbationemsui Typi. Tunc causa Mo- suscepimus,per quaeconlentiones quasdam et novas
nothelilarum plenius discussa esl, damnanlur Con- vocum quaestionesnovimus introduclas a Sophronio
slamii Typus(a), lleraclii Eclhesis, Sergius, Pyrrhus quodam liuic monacho, nunc auiem, ut audimus,
Cpliani, Cyrtis Alexandrinus, Tbeodorus Pharanila- episcopo JiTOSOIymitano,adversus fratrem noslrum
nus (b). Concilio inierfuil S. Maximus,1'icet, qtiia Cyrtim Alexandriae anlislitem, unam Chrisli opera-
lainuni abbas, non subscripserit. lionem conversis ex haeresi proedicanlem.Qui deni-
22. S. Marlinus el S. Maximnt persecutionempa- que ad vestram fraiernitatem Sophronius veniens,
tiuntur, quorum alter contraTypumperoral.—Impera- querelam hujus modi deponens, multiformiter eru-
tor valde exaccrbains jussit MarliiiiiniRoma abduci dilus, petiit ut ea quaevoce a vobis acceperat, scri-
Conslanlinopolin.Papa careeres, gravissimas seruin- piis declarareniur : quaruiu litlerarum ad eumdeni
nas perpessus, in exsilio expiravit aniio 654, die 12 R Soplironitnn direetarum suscipienies exemplar et
Noveinbris, qua colitur ul rnarlyr, miraculis ante inlueniessatis proyide circuuispectequefraieniiiatem
et post morlem clarus. Similiter S. Maxiinus,Con- vestram scripsisse, laudamus novilatem vocabuli
siantiiinpolin periractus, lingua et inanu crudeliter auferenlem, quod possel scandalum simplicibus ge-
mulilatus, carceribus, serumnis, exsilio, aliisque nerare. Nos enim, etc. » lloc esl exordium epistolas
poonisconfeclusest anno 628 prope octuagenarius, primae, quod milii vidctur IIOIIgenuinum (c), et
Is quam maximc tenlatus fuerai, ut ciim Ecclesia fuisse ignoium S. Maxiino et Stephano, Sophronii
communicarei Cpllana, quod consianiissimus re- postea legalo. Insuperepislola Sergii ad Sophronium,
nuit, accusatores suos Mouotlielitasvariorum men- quain Honorius approbavcril, alibi non lcgitur un :
dacinruinreos liberrimus pronunliavil, el qu;e olim qtiam producta fuisse.
Romaeconira Typum edixerat, inirepidus Constanti- 24. Conftnnaliosatis catholica. — Post mulla ali3,
nopoliin judiciorepetiit: Typus deslruit symbolum... quae omilto, sequitur: c Uude tinam (d) conlitcmur
Idem remediumArianimlale Constanlini magnidalis voliintaiein Christi, quoniam aperte a diviuitate
titieris proposuerunt : supprimamus voces: cousub- assumpta fuil noslia naiura, non pcccaluin. Iu illa
siantialis el subsianiia diversus, ul unianlur Eccle- scilicet esl natura quae creata est, non quaecorrupla
sim. Al non consenserunlPalres nosiri, sed huic paci fuit posl Iransgrossionem... Alia enim lex iu mem-
perseculionemel morlem prmtulerunl, quameis huic hris aul voluinas diversa et coutraria nou fuil in.
remedioConslantinusfaverat. Nunquamimperalorum Christo... Etsi cnim scriptum est: non veni facere.
aliquisPalreseo adducere potuil,ut mtalissumhmrelicis voluntatemmeam, sed ejus qui misit me, Palris. Et:
conniverentadhibendovoces ambiguas, sed semperusi non sicut ego volo, sed sicut tu vis, Pater, et alia hu-
tunt vocibusclaris, qumslionipropriis et congruis.Ilic jusmodi; non sunl h;ec diversaevoluniatis, sed dis-
fuisset palmaris occasio excipiendi quod etiam Ho- pensationis Imnianitatis assumptae. Isla enim pro-
norius (si liujus epistolae, prout nunc exstant, et pter nos dicta sunt, quihus dedit exemplum, ut
anno 680 in concilio Cpltano fuerunt produclae,jam sequamur vesligia ejns : pius magister discipulos
lutic fuissent notae)jussissel vocem unius vel duarum imbuens, ut unusquisque nostruin non propriam,
ex vhifico sanguinein airamentum slillaverit,et ita responsoria, et alia Monothelitarum arguinenta.
propria nf.nu dtposilionem Pyrrhi excommunicaii Cyrus in suo capiuilo seplimo adduxerat verba
scripserit.Verum Bedaaoctor proMine coaevus,Ana- S. Dionysii Areop:igiiacatlribuentis Chrisio unaia
slasius Bibliolhecariuset alii Latini illam de adhi- operationeni theandricam seu Deo-viralem.Calholiei
bito Cbristi sanguine circtimstantiaui ignorarunl. libros Dionys.i (quos esse spurios censent critiei
Vid. Baroniusad anmim 648, n. 15. Pagius censuit D moderni) supposuerunt esse genuinos, et adverie-
illum excommunicandimodum fuisse Graecisusila- runt quod S. Dionysius de Chrisio quidem novam
tuni, qtiia Niceias in Viia S. Ignalii Cpltani asserit operationem, sed non unam (m Cyrus dixeral) prse-
quod in concilio Cpliano anno 869 Phoiium Paires dicaverii ibeaiidricam. Quia in Christo una person»
excoinmunicaverin!calamumipsoSalvatorissangnine divina est, (|Uoevisejus operatio humaua vdcari po-
lingMtes. Verum illa circumstantia in Actis, quaj test theandrica.
exstant integra, non legitur. Nicetas tanien, qui (c) lIlusirissimusBarlholi.in universitate Palavina
claruil anno 881),addidit : illam circumslantiam ac- olim professorcanonum, poslea episcopus Feltrien-
cepi ab iis qui norunl. V"id.Baronius ad aunuin 869, sis, et Josephus Widmann iheologiseprdfessor Eu-
n. 39. stetlensis, iu Theol. dogmaiica anno 1776 Augnstae
(a) Cum imperalor in suo Typo sub gravissimis impressa jam advertcruiii, hanc primam llpiiorii
pqenis excommuiiicaliniiis, depnsitionis, conlisca- episiolam fnisse a Monotlieliliscorrupiain, securi-
tionis honorum ei exsilii prohihuerat ne quis duas dam vero. de qua n. 26, toiam ab iisdem haereticis
vel unainin Chrisio volunlates praedicaret; ha°reiici supposilam esse.
jocati sunt dicendo quod calliolicos nunc landem (d) Haecvox, unam, in epistolaoriginali Latinanoii"
puderel conliieri veritalem, nempe unam vel duas fuitposita; vid. n. 19. Episiolae Honorii. qnas nunc
voliinlales. haliemus, desiimptaesunt ex Aciis Crircis synodi vj
(b) ln hac synodo etiam praelectaesunt epistolae inlra referendis; annus et dies quibus illae epislola»
Cyri Alexandrini ad Sergium Cpltanum, ejuSque ab ilonorio luerinl scriptaedesunt;
 lOJJ* BISSEKTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 1018
sed Dei Dbmirii potrus in omnibus praeferat volun- jA stiuni Alexandrinaecivitatis antisiitem, ut everlere-
tatem. > Hsecultima profeeto eatholica sunt, et cla- tur appellatio novae inveniioiiis unius vel duaruin
rissime astfutmt vollihtatem iii Chrislo liumanam, operatioHtjm, quod... debet expelli appellatio recens
quam nwgabamMonotheiitae.Igitur haecpars videtur introducta? unius seu duplicis operationis a pr^edica-
fragmentum genuinum epistolae ab Honorio scriptse, tione rectae fldei (c). Qui autem haec dictint, quid
ciii sequeris epilogus fuit assutus. aliud suspicanlur quam ad similitudiiieui appellatio-
W.Epiloqus suspectusfavelTijpoConstantit,—<Non' nis uiiius aut duarum naturarum Cliristi Dei nostri,
oportet <!um quibusdam balbutieiitibus unarn aut ita etiaih uham aul duas operationes (d)1 De quo
duas in Clirlstd operationes praedicare... Utrum prseclare dicil divina' Scriptura : uniut auiem opera-
liosfaiit duae operaliones debeant dici aut intelligi, tionis aui duarum esse aut fuisse Christum inteltigere
lion eipedit ad dogmata transferri, ea grammaticis aut proferre, esl plane vanum (e), i ln actis sequitur :
l^mqulmus.:. ©portet illa evertere quav neviiate Habef aulem etiam sic haee epistola ad finem :
vbeis cogtibscnritursanclis Dei Ecclesiis parere of- i et haee quidem censemus per prsesentes litteras
1
lensionem, rie forte qui Stint infantes, offeildenles esse deelaranda^ ut inslrnantur qui dubilarunl. Quod
ih appellaticlueduarum opefafiorium exisliment nds autem atlinet ad dogma, neque utiam neque duas
sfentire id quod NesloJiaria ihsania; aut si unani\'B operatiohes deflnire, sed utrasque ualuras in uno
Clirriifi operaTionefriconflfeamuf, rie stultam Euly- Chrisio unitas cum. alterutrius socieiate operanies
Cliianislarum rios aitonitis auribus confiteri evisti- et agenies (f)<conflteri debemus. Non. oporlet nos
merriur;.; Salius exisiimaiiius iil naTurarum poride- deiiuire aut praedieare unam aul duas operationes.
ratpres, OtiPse rfegouantes, el tiirgidi adverstis ilos Conseniimus'vesira3sanciilaii.... Seribimus praeierea
ibsonentvbcibus ranarum pbilosophi, quarii ut sim- ad fraires nosiros Cyrnm et Sophronium episcopofr,
pllees et humiles Cliristiani possint remanefe jeju- ne de cselero m- nova voce, nempe in appelhuione
ni (a).„ Haec nobiscum fraterriitas vestra praidieel; unius aut duplicis operationis, insistere-aut- perseve-
sicut et nos ea -vobiscum unaniihlier praedicamus : rare cernantur... Licet cum eis quos Sophronius
hortantes vos ut unius vel geminae.novae"voeis iih misit, egerimus, ne duarum operationum appella-
duclum Operatioiiis vocabtilum aulugienles, unum lionein deinceps pergeret pradicare : quodquidem
liobiscuinJesum Chrislum Filium Dei vivi iii duabus omnirio proiniserunt praedicluin virum esse factu-
naturis operatum flde orlhodoxa et uuiiate catholic» riiw, si Gyrus desinat dicere unam operationemi >
praedicelis; > Hoec epistola rnihl videtur indigna S. Honorio
Quam belle hanc Honorii adliorlationem prO se i, dictflhlcs-el Joanne ahbale (qui fuit vir doetissimus)
adducere potuissent CbiisTansiihperator et Paulus coiicipiente.vel scribente. Vid» nt- 10. Juxtaepislo-
Cpltarius, sl eam scivissent qui typum defendebani. lam priniam Sophronius jamacquieverat Sergio. Vid.
Pofro exordium et epilogus lioti convenlunt conflr- n. 2»; Nunc Honoiius iierum scripturus-est ad So-
mationi, ut perpendenti patebit; argiihierilum epi- phroniiiin^et Gyrum?: Qui sunl illi legati qui a So-
stolae erit sequens : Clirhtus nori habuit diids votiin- phronio missi, ad>Honorium pervenerunti.qulllotio-
tates contrarias; ergo rion debemus de Chrislo prmdi- rib promiserunt Sophronium esse cessaturum a proe-
care vel duasvel unam. dicanda duplici voluntate, et quidem sub condi-
26. Epistola Honorvi tecitnad, qum viitetur iptiria. tionei si Cyrus desinat dieere unam?,
— Episiola Horiorii ad Sergium securida riunquath 27. Successoresiri Calhedris Romana el Cpilana.
fuerat ab aliquo citata; protiucta primum est ariiio — lii calheiira Romana S. Maftirio successerunt Eu-
68'l! in concilio Cpltano; non fuit ex integro prae- genius, dein Vitalianus, lunc Adeodatus, dein Do-
lecta et actis inserta, sed bibliotliecarius pro suo nus, denique S. Agatho; sub quo anno 680 congre-
iibiiu (b) Patribus recitavit duo fragmenta sequentis gaia fuit syhOdus vi, die qtia n. 1.
tenoris : < Scripsimus etiam ad Cyrum fratrem no- Post Paulum in sede Cpltana fuerurit Petrus, Tho-
(o) Haecvox non est docentis Ecclesiam, sed me-' D Hiric Pseudo-Bbssuetus in defensibne decldralionis
luenlis lucem verilatis. Si confessio duarum opera- cleri Gallicani, lib. vii, c. 25, conieiidit quod S. Mar-
tioimm faveai Nestorianis, liaec non ideo suppri- tinbs Idamnando Typuni Constantis, etiam Hono-
nienda est : aut si Eutychiani verilatem terieant rium, pressb licet noinine, coiidemnaveriti Adinitto,
asserendo unam in Christo voluntatem, eis contra- si haecHoiiorii epislola sit geriuina. Sed an S. Mar-
dicendum non est; veritas eniffl ex ore etiam liae- tinus' papa, pro dogitiale duarUm voliiniatum mariyr
reticorum prolaia debel catholicis esse grala. Tunc forlissinius, etiamsat sequus fuit, dum imperaioris
simplices Chrisiiani manerent jejtini, si, diim inter- ediclum damriaVitet de hac Hbnorii epistola (si eam
rogaverinl, fl» una.vetdum volunlatessirit iri Christo, sciverit) altum lacuefit? Censeo quod eam ignora-
vel: qn Chrhlus qua horiio prmdilus sii voluritate, verit.
turgidus doetor Ecclesiae has interrogaliones coh- (d) lta sane, quia irJChrislo confliemurduas na-
lemneret ut yoces raharurri, et renuerei calegbricam turas, etiani admittiriius duas voluniales operanles,
dare responsionem. Ex hoc silentio catholici offendi duas operatiories:
debuissenl,, et haereiici qtiam maxime gloriari po- (e) Si Scripiiira divina id babeat, lam calholici in
Id
tuissent. Honorius papa non perspexissel ? syiiodis RbmaiiaetCpliaha; quain Monothelilae,iuio
(b) Bibliothecarius a nemirie fuit adinoriiius, ut etiam Sefgius, Cyrus, etc. contra illam peccarunt.
inlegram proelegereti pislolaui, vel partem duritaxat. ([) Si uiraque nalura operetur el agai* ergodaitir
(c) CoDstansiinperalor ederido Typum fuisset ex- dupiex vo!ujiias;duplex! operatio.
seculor liiterarum aposiolicarum Houorii papac.
 1013 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 1014
mas, .oannes, Constantinus, T-lieodoruset Georgius. X magis proevidit adhoriatoriam epistolam facere ad
Petfus ad Eugenium papam scripsit synodicam, sed vestram paterriam beatitudinem, quamet direxit,ut
intellectu difflcillimam,in qua nec uriam nec duas notuin erit. Sed posiea interrogavimus eumdemTheo"
asseruit in Christo voluntales. Hcecepislola, urgente dorum etMacaririm palfiarcliam-Antiochenum (e),
etiam bmni clero et popriio,a Romairisfuit rejecfa. quoenam esset difiicultas inler vestram apostolicaiii
Thomas dieitur ad Vitalianum exarasse synodicam sedem ei ipsos; resporiderunt nobis quod verba
calholicam,quam biblioihecarius in concilio Cpltano "qusefdamnovitatis intromissa sunt,'aliquibus'qu.idem
produxit sub exeusatione, quod Tbomas eamdeiri ad ex imperitia haec introdueentibus, aliquimisvero
Vitaliauumdirigere non potuerit propter Saraceno incongruescrutantibusincomprehensibiliaoperaDei.
rum incurtumassidue imminentem,ul Hoslis,et obses Igitur boftamur veslram beatitudiiieiriliuc. dirigere
sionemqumfacla esl per bienniumquo gessitepiscopa- Tiros utiles, modestos, peritos, iridutos personam
lum (a). DeJoanne et Conslantino non legiiiir quod vestroe apostolicoescdis ejusque concilii, 'deferenles
cum Ecclesia Roniana palam dissideriut. Quod la- et libros quos oportet profefri, quatenus conVenien-
men Thomas Cpltaniis, de cujus ortliodoxia dtibita- les euni Theodoro el Macario perscrutenlur cum
vii idem Baronius, animum a sede Romana aversrim omni mahsuetudine el modcstia... Diriganturqui-
non habuerit, eliicescit ex eo quia nbinen Vifaliani Bdem ex Ecclesia vesira ( si ita videbilur) tres per-
papaereceplum fuii in diplyciia Cpltana, probabilius sonse vel plures, quantaeplacuerint : ex eoncilio au-
non a Peiro, ergo a Thonia ; sallem non a Theo- tem Romano episcopi duodecim.
doro, qui conaius esl nomen Viialiani papoeeradefe « Mirltumnobis iiislantiam fecerunt tam Theodo-i
e diptychis, et nomen soiius Honorii relinquere (b). rus quarri Macarius palriarchoe, ut ejicerelur 'Vita-
28. Imperatoris sijnodumgeneralemconvocanlisepi- liarius e diptychis, asserentes Honorium memorari
stola ad papam. — Anno JE. V. 678 imperalor Con- in dipiychis propter honorem aposlolicaj sedis anti-
sianliuus IV Pogonatus, seu Barbatus, post pacem uuae riostroeRoma). Nam non acquieverunt, ut rne-
ctrniSaraccnis initam eogitavil et de pace reddenda morentur patriarchae,qui post Honorium (d) fuerunt
Ecciesiis, quae a tempore Ilcraclii proavi sui fuerant irrpraedicla S. Romana Ecclesia. Sednon permisi-
divisae. Voluerai synodum convoeare ex Lalinis et inus ut Vitalianus ejiceretur'e diptychis... ~Su6scn-
Graecisunivcrsalem; sed quia lalis congregatio fuisset ptio : Divinitas te servet per multos annos, sanclis-
diflicilior, siatuit solos Orientales Constantinopolin sime ac beatissime Paier. > Illa epistola fuit data
convocare, iia lanien, ut papa Tiomanusper suos et - Cpoii pridie Idus Augustas,'indiciione sexta, seu
Romanoesynodi legatos inieresse dignarelur, quibus die 21 Augusti, anuo 678.
" ;2-9.Epistola imperatoris ad patriarchatOpltanum
imperalor sumpius ad lantum iter necessarios obtu-
lil. En extractum epistolaead Donum papam : et Aiuiochenum.— Eoderii;anno678 obiitDonus, et
« Conslaolinus imperalor Donoarchiepiscppo an- epistola imperaloris lradila.'est S.'Agalbonhsucces-
•sori. Is se ohtulit pavalum ad<mittendum legatos;
liquae nostrae Romeeet universali papae Dum or- i
dinalus essei Theodorus hujus nostroe regiae-urbis, jgilur imperaior lenoiis liilerasiquoqtie dedit -ad:Georgium
Cpltamim Iiujus : < liuperatorCoiistaiiliiius...
suggessii nosiroe serenitali, suspectum se esse diri- ^Georgio archiepiscopo Gonstaniinopoleosekuniver-
gere consueta synodica ad svestram paternam beali- -sali patriarchae («). Adhortantes isancimus^rcongre-
tudineni, ne forte non recipianitir, sicut et sub.prae- -vestram ipaternamr.heatitudinem(f.)'omnes qui
decessoribus ejus pairiarchis factum est. Sed quia -gare ad ejus-sanelissiniam sedem. perwneiitiepiseoposiu
(a) Gonsiaritinopoliiiab"anno u56,quo Tbomas 'thelitas coridemnarunt.
patriarcbaium suscepit, obsidione biennali faiigatam (e) lilulus putnarcme umversahs-ue jUre et vt
luisse, neque Tlieophanes, qui per singulos annos concilii Chalcedonensjs compelit solis ponlilicibus
imperalorum res gestas recensuit, neque ullusalius Romanis, ah his tamen ex modeslia.non adhibitus,
Gnedoritiu v'el ievissime meiriinisse reperiiur. Ita sed a Sergio et Pyrfhp Cplianis arrogaftter usurpa-
Baroiiiusad arinum 656, n. 40, ubi putat Acta con-. tus. Dum saeculo-viirTharasius patfiarcha Cplianus
cilii Cpltaniinullis mendaciis fuisse repleia. Ex Actis -0 ab iinperaloriljus appeliatusfueral paliiarcha univer-
S. Maximiconstal quod is Cpoli praeseiiscum Thoma salis, illico'HadrianusT papa imperaioribus perscri-
seu haereticocommunicare constanter reuuerit. psii Tllamappella'tioriemadversafi canonibus et tra-
(b) Nomen"Uonoriimea opinione' fuit a Cplianis dilioni. Vrd.'BOllaridistoe Diss.praevia ad Tom.,1Au-
in dipfychafeceptuin, qusm primuin ille gubernaedla gusti de Patriarchis Cpltanis, n. 309 et 325.
Eccleslae'susfcepit,et ideo non cxpuncluin a Tlieo- (/") Equidein nolo imptignare aullientiaiii hujus
doro, quia leiiipore llonorii nondum efuperat ptilili- epistolae; atiamen nionendum duxi quod riiagriadi-
cumdissidiuni. Insuper llonorius erat oestimaluma- versitas sit in siylo scribendi, si editionem'Lai'iham
jor, quani qiii a Cpltanis contemni potuerit, seu non attendamus. Epislola prima n. pfaec. felala quaead
reeipi in diptycha. papam data est, habet hanc superscriptioneiri :7»i-
(c) TUeodorus paulo post fuit depositus, qua de peraior Conslantinusfidetis magnus imperalorsanctis-
causa iion satis eonstat : sticcessorem babuit Geor- simo archiepiscopoItommet uriiversali papm :'dala
giiiin, ut ex Aciis synodi sextoeelucescit: anno 6!<2 prldie Augiistas Corislantinopoliindiciione sexia. Se-
dentio patriarcha evasil Cplianus. Macarius fuit.per- cuiida hanc : Iinperator.pius pacificus CdnslUnlitius
tinacissii-nusMonolbeliia et ideo in synodosexta fidelis in Jesu Chrislo,'Deosdnciissimo ac "beatissimo
depositus et aiiatheiriatizalus. archiepiscopo Coiulanlinopoleosel universalivatriar-
(d) QuodMonothelilaegloriali fuerint Honorium clim: dala quarlo idus Seplembris Constanlinopoli
negasse duas voluniates, undequaque elucescit. Vid. imperante'dominopiissimoperpeiuo AugusloConslan-
n. 6. Qui Honoriosuceesserunt nimis aperte Mono- lino imperaloreanno 28, ei post coiimlalumejus anno
 ioiK hisSRRTATIO CRITICADE HONORIOPAPA I. 104«
uanc nostram regiam urbem, quatenus diligentis- j• quas proposui a n. 52, saltein non nisi in sequeati
sima inquisitio fiat dogmatis de voluntale, opera- concilio anno 680, in iucein prolractae sunt; sed
tionc, Chrisii vc.ri Dei noslri; innolescere quoque nunc concilii Acta perpendamus.
super boc et Macarioarchiep'iscopoAntiochenaema- § II. An spectatisActis syriodisextse Honorius"censeri
debeat haerelicusvel at)Ecclesiadamnalus.
gnoe civitaiis, quaicnus et ipse de propria synodo
episcopospraeparaiosfaciat pro hoc ipso huc congre- 32. Conciii Cpllani m, seu synodi sexlm actio pri-
gari (a). Jam enim siiper hoc adhoriati sumus per ma, ordo conveniendiel scdindi. — Aclio concilii
Jiticras nastras Donuin, apostolicoe sedis anliquae Cpttaui prima dicitur habita luisse die 7 Novembris
Romoepiaesulein,ei illo defuncto Agatho ntiper or- ((/) auno 680, Consiantini 27, post ejus consulatum
dinaltis papa in aposlolica sede praedieta nostras anno 13. Heraclii et Tiberii fratrum ejus anuo 22,
liileras siiscipiens dcsiinavil in praescnli propriam indictione 9, in trullo scu palatio imperaloris, qui et
ejtis indulos personam Theodorumet Georgium pres- praeseditslipatus xm ex-consulibus.Ecclesiasticicon-
byleros et Joannem diaconum; ex persona vero lo- venisse legunlur scquenti ordine : 1* legali Agatho-
tius cjus concilii, Joannem et Abundantium-eiJoan- nis; 2* patriarchaeCpltanus, Alexandrinus per lega-
nem episcoposcum cocterisclericis.et monachis, qui lum, Amiochenus el Jerosolymilanus pariler per
el porrexerunt nobis duas suggesiiones, unam qui- B legaium; 3* legaii synodi Romanae; 4* legatus ar-
dem ejusilein sanciissimi Agathoriis papae, aliain chiepiscopi Ravenuatensis; 5? xxxui episcopiGroeci;
vero concilii ejus. Igiiur veslra paiema beaiiludo 6° sex abhales Lalini et Graeci(e).
festinet pracdictos episcopos ccleriier advenire in Latini praesenianles sedem apostolicamAgalhonis
hanc nosiram regiam uibein. i Haecepislola data et synodum Romanam primi ccepertiiiiloqui: c Quo-
fuit die 10 Septembris (b) anno 680. niani ante XLVIplus minus annos, qui pro leinpore
39. Synqdut Uomana sub S. Agathone papa, et fuerunt praesules biijtis regioe civitatis, id esi Ser-
legali Cpolimmissi.— Anno 679 (c) S. Agalho papa gius, Paiilus, Pyrrhus el Petrus, nec non et Cyrus
Romaesynoduni celebravit episcoporum 125, a qui- quondam Alexandrinae civilatis aniistes, insuper et
bus unanimiter definiiaesunt duaein Chrisio volun- Thcodorus, qui fuit episcopus civiiaiis Pharan, et
tates et operaiioncs, damnatiSergius, Pyrrhus, eic, alii quidam, qui eos secuti suut, quasdam novilales
-de Honorio nulla facla esl menlio. Prsefaiaesynodi vocuin, contrarias orthodoxae fidei, inlrodiixertuit,
noinine Cpolim destinali sunt tres episcopi n. pioec. unam voluntalein in Cliristo unamque operationeui
indicali, nempe Joannes Portuensis, Abundantius asseruerunl: multoties apostolica sede desuper pul-
Paternensiset Joannes Rhegiensis. Papa suis legatis sante, dehinc supplicanle et minimevalenle hactenus
expresse injunxit ne in ullam innovalionema GraccisC eos a tali sensu abstrabere, quoesumus, ut dicant qui
fors tentandam consentirent.. ex parle sunt EcclesiaeCpltanae,unde hujusmodi vo-
51. Honoriut usque ad annum 680 judicatus est cum adinventa estnovitas?
catholicut. —.Hucusque nihil occurrit ex quo colligi 33. Honoriuspapa hmreseotincuialur, ted non proba-
vaieat quod Honoriusvel ab aliquo pontiflce vel ab iur. Macariut in probando volunlatem unam, deficit
aliquo concilio particulari condemnatus vel etiam primauice.—Imperalor dixil: i Georgiusel Macarius
Jegilimeaccusatus fuerit ut haerelicus vel hoereseos pairiarchae respondeant ad ea quae dicla sunt a
fautor. Multa vero hucnsque obvenerunt, quaepro- parte sedis aposlolic.%.> Macarius archiepiscopus
bant llonorium ab omnibus judicatum esse ul vere Antiochenus cum suo discipulo Petro presbytero
- catholicuni, et ultra XLannos post inortem suam in
uionacho, et cpiscopi Pelrus Niconicdiensisac Salo-
possessione bonae faraae perdurasse. Duoeepistoloe, mon Claneensis (f), responderunl pro sedibus

12. Vid. n. 32, nbi annus post consulatum13 com-
ponitur curn anno Constantiiii 27. lnsuper. super-
fluum videiur ut imperalor Constantinopoliexistens
ad pairiarchamCpItanum istam scripserii epistolam. j)
Denique Anastasius Bibliothecarius {ln viia Agatho-
nis) dncet legaios Romanos Cpolim ingressos esse
10 Novembritanno 680.
(a) Cur citati non sunt patnarchoe Alexandrinus
et Jerosolymitamis? forsan, quia illae civitates pro
lunc jam occupalae fueiant a Mahumetanis.lnlerim
jllorum patriarcharum legati in Actisconcilii com-
parent.
(b) Igitur 10 Septembris Cpolim jam pervcnissent
legati Roiiiani, suas epislolas jam extradidissent im-
peraiori.aniequam epistopi Orieiilalesfuissenlcilati,
et lii, ul n. 32 dicemr, 7 Novembris synodum in-
chnassenl, adeoquc inlra duos menses synodtis cecn-
menica luisset convocaia el congregata. Porro et
niirum est quod imperator scripserii Agaihouemesse
nuper oidiualuni, cum is juxta Pagium ordinatus
/ueril 27 Junii anno 678.
(c) Iia Pagius invicte probat ex eo, quia S. Wil-
fridus ex Anglia interfuit, qui anno 678 Romam
iverat appellaiurus conira suum archiepiscopum.
Baronius et alii arbitrati fuerant synodum esse
celebraiam anno 680.
(li) Anasiasius retulit legatos 17 Novembris ab
imperalore in processionesolemni fuisse exceplos, et
22 Novembris primam actionem esse hahitam iu
basilica. Igitur auctor Actorumet Ahaslasius nOn
bene conveniunt.
(e) Ordo sedendi refertur sequens : Pairicii et
consules ex latere imperaloris : ex imperatoris
laeva legaii Agathonis et synodi Roman;e, legatus
Piavennaieusis,episcopus Goriynaeex Crela, legatus
Jerosolymilanus et reliqui episeopi ex coucilio
Romano Agatlionis : a dexiera vero patriarclia
Cpltanus, Aiiiiiichenus, episcopus Epbesinus, et
coeleri episcopi ex patriarcbaiu lam Cpliano quaiu
Aniiocheno. Quod ex patriarchatibus Alexnndriuo
et Jerosolyinitano aliqui sullfaganei adluerim, nou
additur.
(f) Georgius Cpllanus lacuit, sallein in Actis non
iegitur fuisse locutus.
 1017 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I 1018
Clptana et Anliocheua : i Nos vocum novilates non A luerint viri recti et intrepidi, cunctse circumslantiae
edidimus, sed quidqnid percepimus tam a conciliis loqininlur.
universalibus et sanctis Patribus qtiaui n praesulibus Natalis(Prop. 1, obj. 2) ait: Legati fuerunt idiolm.
liujus urbis, id esi Sergio, Paulo, Pyrrho et Pelro, ltesp. : Quoad scientias saeculares,concedo; in rebus
nec nonel HONORIO, qui fuil papa aniiquas Romm,et fidei el hisloria Ecclesiastica, nego. Unus eorum
Cyro, qui hiil papa Alexandria1, hoe de voluntaie et poslea ad caihedram Pctri evectus est.
opcraiione credidimus et credimus et pra dicauius, Alii asserunl : Legati permiiiendout unus Hono-
ei paraii sumus ea quae de eo dicuiitur adducere. i rius licet summuspontifex(licel innocensvet noncon-
Macarius suaeresponsioni niajorem vim et decorem victus) hmreticis accenserelur, fecerunl prudenter,
a"ddidissel,si Hoiioritimvocassel papam sedis aposlo- qualenushoc modo faciliusa Macarioel cmterisGrm-
licm, qiiem lituium imperalor episcopo Ruuiano cis impeirarenl, ul Sergius, Pyrrhus, Paulus el Pelrut
tribuerai. Cpllani Munolhelilisadnumercirenlur. Asl haec pru-
Inleriin Macaritispetiit ut libri sanclarum synodo- demiajuxia ineam theologiamfuisset graviter illiciia
rum in niedio producerentur ex palriarchio Cpllano. ex parle Lalinoruin, et praesiippouilcunctos Griecos
Libri ailati siini, Siephanus Macarii discipulus ex fuisse homines non oequos,qui consensuri non fuis-
Actis synodi m, seu Ephesiuae, proelegitoraiionem " sent ut damnalio, quoe in Sergium, Pyrrhum, elc,
in qua S. Cynllus Alexandriiius asseruit : Pcr Cliri- Cpltanos in conciliis Roinanis jaio laia fuerat,
slumregesregnant...esl enimomnipoiensvotuntasejus. rcpeterctur Constantinopoli, nisi el Honorius papa
Macarius dixit: i Ecce, imperalor, adduxi locum damnatis adnumerarciur. Videbimusa n. 56 quod
qui dicil unani in Clnisto volunlalem. Scd exsur- legali Romaui impediverinl, ne Meunas Cpllanus et
genles qui apostolicam sedem reprajsentabant, et Vigilius papa Romanus Monoiheliiisfuerint adnume-
quidam episcopiex synoiloCpltana, ac jndices excla- rati;cur Honorium papam, quem Joannes papa, et
maruiit.: i S. Cyrillus male adducius est a Macario, S. MaximusGraecus jam olim vindicaveranl, muti
locuius est enim de naiura Verbi divina, quaeomni- retiquissent hoereticis? Insuper si legaii Romani
poteiitem habei voluniaiemcum Patre ei Spiriiu san- negasseut ab Honorio assertam fuisse voluntalem
clo communein; el alioquin S. Cyrillus ne numerative tinain, non ideo Macarius fuisset dicturus, nec a
quidem posuit unam ejusmodi volunlatem. > Ita in Sergio, Pyrrho, eic, assenam esse voluntaiem
actione prima Macarius succubuit quoad S. Cyrillum unam. Imo si Macarius hoc dixisset, sibi, non vero
etsynodum Ephesinam ; de Honorio nullam proba- Catholicis nocuisset, asserenlibus docirinam de vo-
tioueiu atttilit; ergo cum fidem non invenerit circa n iuntaie una esse novam, a solis Sergio,Pyrrho, etc,
S. Cyriilum, eam nec meretur circa Honorium. tradilam. Caeterumadmittamus quod dicta periocha
34. An accusalio conlra Honoriumsil inlerpolala. de Honorio sil gemiina ; iride aeque parum aliquid
conlra Honorium, quam contra SS. Cy-
Legali Agathonis dicunlur tacuisse ad damnationem evincitur
Honorii. — Porro el dubitari poleril an periocha de rilium, Dionysium Areopagitam aliosque Palres,
Honorio papa hoc loco non fuerit inlerpolata. 1° Po- quos esse suos Macarius conienderat.
terat Macarius gloriari, a Sergio, Paulo, Pyrrho, 35. Aclio 2. Macarius defecit secundd vice : nam
— Actio 2 fuit
Petro et Cyro assertam fuisse unam volunlateiu, S. Leo non favit Monoihelilis.
lenebatur ob illaiu 10 Novemhris. Lecia sunt Acta synodi iv, seu Chal-
neque probare Macarius, quia verba S. Leonis I
doetrinam Sergius, Paulus, etc, fuerant Romoedain- cedonensis, et ex iis sequentia
cum allerius
nati in conciliissub SS. MartinoI et Agathone pon- papae : i Agil enim utraque forma
communione, quod proprium habuit: Verbo quidem
lilieibus; sed quod etiam Honoriusunam voluutalem
Verbi est, carne auiem exsequente
asseruerit, id probare debuisset, quia id olim solem- operante qtiod coruscat miraculis,
niler negaverant Joannes IV papa et S. Maximus quod caruis est; et horum unum
ex
Groecorumdoclissimns, quod insuper in nullo judicio aliud vero succumbit injuriis. Exsurgenles qui
sedis (Ronianae)erant : Ecee! ma-
eiiam Graecorumdecisum fuerat. 2" Si Macarius tain D pane apostolicae
uifesto duas operationes praedicat S. Leo, cujus
iinptidcns fuissel, ul Honorium Monothelitis palam
praesenlem sermonem sancla synodus firmamentum
adnumerarit, verosimilenon est quod reliqui omnes
orthodoxae fldei inscripsit. > Macarius iransiliit ad
ad hanc accusalionem laciiissent, ct signanter quod
vel Romanae niliilattulis- opcraiionem tlieandricam a S. Dionysio Areopagita
legati Agathonispapae synodi sed imperator jussit ut reliqua pars Acto-
sent pro Honorio, praeserlimcuin, utn. 38audiemus, assertam,
rum praelegerelur. lla Macarius ex duabus synodis
jiissi fuerint in nullam consentire innovalionem, et ad quas provocaverat nihil evicit. Interim ex synodis
Jlonorium ex rationibus a Joanne papa et S. Maxi-
quoedam verba adduxit; ex Honorio auiem iiulliini
mo allalis faciledefendere potuissent.
lextum citavit.
Aliqui apud Pagiiun (Ad. an. 681, n. 9) dicunt: 56. Aciio 5. Macariut deficitterlia vice; nam Acta
Legati S. Agaihonisfuerunt nimiumlimidi. Asl si hoc, synodi v deprehendunlur corrupta quoad sermonem
lunc legati fuissent maxime culpabiles, ctun ex offi- Mennm. — Aciio 5 habita fuit die 13 Novembris.
cio Ioqtii debuissent, et lacuerini in re tam ardua Ex libro i Acta synodi v continente praeleciusest
fidera calholicam concernente. Verum quod Iegatf i Sermo Mennoe archiepiscopi Cpoleos ad Vigilium
 1019 DISSEKTATIOCRITICA DE HON0RIOPAPA 1. 1020
tpapamftemanum,' de eo quod una sit Christi volun- i L-exaliis Palribus suam assertionemprobare vellet (d).
tas. El exsurgentes legali apostolicaesedis, excla- 38. Actioi. S. Agalhopapaasseril nullumex pm-
maverunt : Falsaius est praesens liber synodi v; decessoribussuis errasse in fide.— Actione 4, 15
neqiiaqurtm legatur sermo, -qui dicilur Mennoead •Novembris,praeleclaesl epistoia S. Agathonis papae
Vigiliiim.iquiaflctus est... (a).->. Tunc legati, 1° mo- >ad iufperalorem Consiantinum ejusque fratres (e).
nuerunt quod dum Acta fuerunt conscripta in synodo Papa fefert suum mcerprem de uova doctrina :
v, 1Ilis nequaquam•praefixiisfuerit praedictussermo, -ponit nomina omninm legatorum lam SUPquam
quod Mennas vi annis ante diciam synodum jam synodi Romanse et archiepiscopi Ravennatensis
inonuiis fuerit. 2" Imperator, ex-consulesetquidam •notiiiriemissorum: i Qui duntaxalexponerestudeant
-episcopi inspexerunt1librum, et detexerunt quod tres >quidhaec apostolica Ecclesiacredatet praedieet,-non
.. primi quateriiiones -pfaefatumsermonem exhibenies ;-per eloquemiani soecularem,quoeijecsuppetii-idioiis
. alia inami quam reliqui qualerniones>fueriniexarali; hominibus (f), sed per sinceritalem aposlolieaefidei...
-insuper in illis tribus primis quaternionibus nume- Eisduulaxat injunclumest ut nihii.proesiimantaugere,
rus,'ut alias fieri assolebat, nullus fuerit subsigua- imniiiiuerevel mutare, sedtradiiionem hujus aposlo-
ttis; iino in quarlo quaternione erat nurnerus pri- . licae sedis, ul a praedecessoribusaposiolieisponlifi-
iiius, in quinlo-numerus secundus, etc. (b). Igitur B cibus iiisliltila est, sinceriler enairare... Hoeeest
fraus fuil manifesto detecla; tinde et imperator jus- apostolicoefidei traditio, ut duasin Ghrislo naluras
sit ut praefatilresquaterniones omittereiilur,el reli- , praedieemus... duas naiurales voluniates et duas
iquaAcla legerentur. -operaliones non eonlrarias, eas nec adversas ad al-
Advertendumi.quodliber iste, productus fueritex terutrum dicimus , sicul a via veritaiis errauies
-pairiareliio Cpllano,; quis quaeso illum librum pri- apostolicam iradifionem acctisant... Christianissimi
mum corruperat, aut corruptum illuc•absconderat? Domini filii! prollueniibus lacrymis exoro, porri-
•Sedaudiamus corruptiones reliquas. gere dignemini dexteram apostolico dogmati, ut
37. EpistolmVigilii papm sunt fictilim.-r Dum ex doctrina Peiri non sub niodio condaiur, sed tuba
"hoclibro relcgerelur aclio 7 synodi v, comparuerunt --clariusin toto orbe praedicelur.-.. Haec aposlolica
duae epistftlaeVigilii papae, una ad Jtislinianiim im- Pelri Ecclesia-nunquam a via verilaiis in qualibet
peraibrenvallera ad Theodoram Augustam, iii qui- erroris parle deflexa est, cujus aiictorilatein utpoie
' bus
papa scripserat : AnathematizariiusTheodorum aposlolorum omniuiii,principis semper omnis catho-
' Mopsueslenum,qui non confilelur... in Chritio unam lica Christi Ecclesia el universales synodi amplexae
hyposiasiri (essentiam) -cl unam personam el unam sunt...Haec apostolicaChristi Ecclesia per Dei omui-
<'operationem.Legati Romani exclamaverunt: i Non potenlis graliam a tramite aposiolicae traditionis
'dftit Vigilius unam operationem : non sunt episloloe nunquam errasse probabitur, nec haereticisnovitati-
'Tigrlii (o),>falsatus est hic liber sicut «t;exordia bus depravaia succubuit, sed illibata fine terius per-
'•pfiriii libri praesenlis'quintoe synodi. Nam si unam mauet securidum Salvaloris pollicilatioiiem':Pelre,
operationem docuit Vigiiius -el susceplus est a Pelre!... ego aufem pro te rogavi, ut non deficialfides
- synodoi ulique-et in-definitione1mentio occurreret iua, el tu aiiquando coiiveisusconfirma fralres luos...
: de tana'operaiione.' > Relectus est liber, et nihil- de
Qul iidem Petri nbn delecturam proiiiisii, conlirmare
''Wia-^peratione deprehensum est. Facia estscon- euni fratres suos admonuit, quod appsiollcos ponti-
clusio, qued Macarius ex synodis unam voluntatem fices meae exigiiitatis praedecessores libere semper
;vel • operationem non- probaverit, ul proroiserat. fecisse (g) omnibus notum est. Quos quidem inea
Igilur Macarius petiit inducias proniisitque quod parvitas sequi desiderat. Vae eniin niihi, si Domini
:
'(a)'Ecce' legati Vigilaruritpfo' viridicando'Menna Vigiliumpapam fuisse hoereliciimEuiycbiantim.
- patriarclia Gpliano, -et nihil unquam dixissent pro " (d) Qiuesiio per1plures aniiOssaiis disciissa fiiefat,
. Honorio, si isjiner. haereticos ei.quidem pluries a inSUper"Macarius diu ahie hanc'syribdiim se prae-
,' Grapcisrejectus fuisset? Similiter vindicarUnlpapaiu •' parare poiueral; imo sepraeparaverat; nunc niliiio-
'Vijjiliiim,.ut ri. seq. D iiiinus novas inducias pelil et aceipil.
'(*) "Quod'Acta'concilii Chalcedonensis a; Gfoecis (e) In Actis additur quod Diogeiiessecretariusim-
.corrupla fuftrint,jani antea conqueslus fuerat S. Gre- "perialis ejustplas' Agailionis 'et syriiidiRomanaeex
' gorius M. (Ep. 14, i. iv) dicens : Synodus Chalcedo- <:-Laliuoiii>Giaeeiiniverterit, el baeversiones fuerint
rieiisisiii uho "toco ab Ecclesid Cpiland'fdtsatu csl. praelect*. Ergopapa et synodus Romana Latine
vel factaestiui veldetectae scrijiseiant ad 'iiiiperaiofein hujusque fratres ceu
:'•.'Pos'ieai'plUre*-'fa1s'aiiones
,'flb aliis.Critici aliqui asserunl quosdam canones e. iioii iiiipefitos liiigii^Roiiiaiia'.
Nicaeiiii esse deperditos, alii aiituiuaiu canonem 20 (/) Eraut simplices ul columb:», sed simnl pru-
di iidii geriuftectendddiebusDoniiriicisel teinporepa- deoies sicut serpenles, et versatissimiin libris SS.
tclidli-esiii 'assuiuin.' Vid. P. Joanries Chrysostoin. ' Pairum, quod Acta satis deinorisirant. De siiuplici-
a S. Joscph.,diss. 2, de iiumero can. Niiaeu., c. 8, itite serinofeeiirret an. ol>.
n. 4. Apud Tlieodoriiuin, 1. v, c. 9. Craeei iu sua (g) Quomodo S. Agalho ausus ftiissetila scribere
synodica ad S. Damasuin papam citaiu -ex Nicoeno CoiistanlinopoliiJ),si tuin leniporis adliuc vel minima
canorieni: qiiod'episcopusdebealetigia prOvincialibus; suspicio superfuefit, quod' Hdhorius dala epistola,
' isie canon'inier Nicaeuosnon reperilur; exstal tanien eiiatn secuniJaMonothelitis faverit? S. Agailio -IIOII
' inier Sardicenses 5, loquitur de elero, sed de praasuiiiiiisRomauis, quod
(c) Qui Ijas epistolas esse genuinas credidere (ul hi Iraires suos in fide semper conlirniaveriut, fidem
Liberatus diacoiius Carlhagiriensis in siio Breviario suii:eri praedicaverint.
circa annuiri 560 seriplo), consequenler asseruertim Dicunt aliqui rHOriOfiuserravit non ut docioi.
li
 1021 DISSERTATIOCRITIGADE HON0RIOPAPA I. 1022
mei veritatem, quam ipsi sinceri praedicarunt, ne- A 39. Epistola cxxv ephvoporumLatinorumad Syno-
glexero praedicare. Vaemilii, si silentio lexero veri- dum sextam niliilhabel ConlraHonorittm,—In eadem
talem... Undeeliam aposiolieaememoriaeantistites. aclione eliam perlecla est epistola cxxv episcopo-
qui meam praecesserunt mediocriiaiem, dominicE rum (e) ex Synodo Romana ad Constantinum imp.
doctfina instrucli, ex qua novitalem haereticair et synodum sextam ita scribentium : « Tota vita
Gpllanac Ecclesiae praesules aggressi sunt inducere, nostra sollicitudinibus plena est : nos circumdat
nunquairi eos- neglexerunt hortari et rogantes ad- manus gentium el labore corporis nobis paratuc
monere, ut a malo dogmate haeretici erroris vel la- alimentum, quandoquidem antiqua possessio Eccle-
centes abducerenlur. 1 siarum paulatim concidit diversisdeficienscalamita-
Post hoec S.' Agatho arliculum fidei de duahus in tibus, et sola substantia nostra est fides nostra, cunt
Chrisio volunlatjbus probai adduceiulotexius qimm- qua vivere est summa gloria, propter quam mori est
plurimos ex S. Seriptura, ex conciliis generalibus, lucrum aeternum... Hoecest perfecta noslra sciemia,
ei SS. Palfibus tam Grajcis quam Laiinis, signanter ut catliolicaeet apostolicoefideilerminos (quos hucus-
Auguslino, Ambrosio, Leone, llilario, Dionysio quesedesapostolicanobiscum simulet tenuilet tradit)
Arenpagila (a) , Gregorio Nazianzeno et Nysseno, tota menle servemus... Hancergo purae, caiholicaeet
Ghrysoslonio,Anaslasio, Cyrillo Alexandrino et Je- B aposiolicee conlessionis regulam, quae in bae urbe
rosolymiiano. Dein enumerat lneretieos aniiquioies, Roma subMartino papa convenit synodus, proedicasse
qoi tinam in Christo volunlatem praedicarunl, neinpe . omnes nos agnovimus... Novi erroris auctores sunt
Apollinarium, Severum et Theodosium. Superaddit Theodorus Pliaranilanus, Cyrus Alexandrinus, Ser-
et recentiores Cyrum Alexandrinuni et Tlieodorum gius, Pyrrhus, Paulus et Petrus Cpllani... Nos, ut ci-
Pharanitanum episcopos ae 4 pairiarchas Cpllanos, vitas (in qua B. Pelri apostolorum principis sedes est
Sergium, Pyrrhum, Pauium et Petruin (b). Refert fundata, cu.jus auctoritalem revera omnes Christia-
epistplas et libros in quibus hi insiabiles viri mox norum gentes simul nobiscum adorant et veneran-
uuam,mox duas voluntates vel operaliones praedica- lur) omnibus gentibus ostendalur esse superior, has
rtint; citat epistolas Pyrrhi ad Joannem, Pauli ad personas eligendas esse ritecensuimus, qtiaedeberent
fheodorum, Petri ad Vitalianum poniifices Roma- afferre uostram relationem, lioc est omnium episco-
nos, item epistolamSergii ad Cyrum Alexaudrinum, porum qui sunl in septentrionalibus e't occidenlali-
aliasque Sergil lucubraiiones; de Honorioallum silet bus regionibus ; sic lamen, ut non tanquam de in-
Agatho (c), imo ne quidem prodit, quod Sergius cerlis contendant, sed tanquam firma, stabilia ac
ad Honorium epistolam aliquam scripserit pro vel illaesa brevi definitione offerant (fj... Mundariam
Conlra1duas in Christo voluntates (d). Conlra hanc sapieniiam et inanem deceptionem, sicul B. Pau-
epistolam (in qua S. Agathopluries repetiit neminem lus ait, omniuo ignoranius, regulam iamen \erx
ex suis pracdecessoribusdefecisse in fide et officio praedicationissimplicissima veriiate docemus et de-
confirmandifratres suos) nullus Grsecorumvel mus- fendinius. > Tunc sequuntur subseriptiones similiter
sitasse legilur, ne Macariusquidem. Quanlum lesti- praelectaeet Aclis inseriee, nempe : i Agatho episco-
mOniUtripro innocemia papaeHonoriiI pus apostolicae Ecclesiae urbis Romeehuic sugge-

publicus, sed ut privatus. Ast pseudo-Bossuetus, mentionerii debtiisset. Sebiinda : epiktola Sergii ad
1. vn, c. 22, excipit : Honorius fueral interrogalus, Honofium iiitefrogatoria ndii fuit liaefetica; imp ea
et ex officio respondit tribus patriarcbis Cpltaiib, quae nune exstai Sergii ad Honorium, animum linn
AIexaudi1ho et JerosolymilanO; suscepit Cyrum proditbaerelicum.Vid. n. 66.Tert)'a : vel Agatho re-
imom operalionemChrisli conversisab hmresi prmdi- vera mentionem fecil de Hrinorio, sed id posiea
canlem; ad Sergium reseripsit: Hac prmdicul no- omissumest. In hac tiltima hypotbesi ulterius quae-
biscum veslra jraternilas; ergo erravit ut doetor pu- rilur an Agatho Honorium rettilerit ut coniplicem
blieus. Adrriiiioego, si episiolse Hbnorii, quaenunc haereseos,vet ut innocenlem? Primum non compali-
exsiant, sinl genuinee. tur contextus, in qtio Agatlio pluiies diVefsismbdis
(fl).Seu auctore libri de divinis nominibus,cujus, asseruit , successores Petri in ddceiido nunquam
ceu S. DionysiiAreopagita»,auctorilate abusi fuerant D defecisse. Insuper si Agalho Honorium signasset ut
MohoihelUae.Vid. n. 35. haerelicum, non est verpsiinile id a scribenie fuisse
b) EiiOfmilfererravit Caranza (itt Summa conci- suiipressuni, a qub niirifediligenter adnolaturii est
tioruni)dumproefalisaccensuil elllonorium, qui fuit actidne 14, quod Honorius alrliac synodo vi daiiiita
pupa anliqumRomm. lus fuerit. Si vero supponatur quod Agatho Ilono-
(c) MfelchiorCanus, l. vi, ad 11, iriale ait: Agalho fitim vel excusaverit vel defenderii, facilitis intelli-
Honbriurii inler hmreticoscollocavii,Sithiliter male gitur cur is qiii aciione 4 insefuil Hohorium' ab liiic
asseruere Pagius, Thomassinus et alii, qhod Agatho synodo esse dathnatum, eadem acliOrib4 omiserit ea
Horibritiniimplicite et obscure damnaverit. Si Hono- quaeS. Agatlio ad synodum pro Honorio peiscrfpse-
rius fuerit damnabilis, non sincere egil S. Agaiho rit. Porro etiam dies el annus desunt, quibus daia est
practerrniiiendoeurhdeiri. haecepistola.
(d) Hicmirari subit euf Agatho nullam menlionem (e) Inierfuefimt ex Aiiglia Wilfridus episcopUs
feeerit epistolarum vel Sergii ad Honoriuriivel Ho- Eboracensis et legaliis syriodiper Briianriiain niajo-
norii adSergium. Duplexsuppetit respohsio : prinia, rem constitulae, tres legati synodi per Gailiaruiu
quod pro lulic jam omnis stiSpicio,qtiaih coutra Hb- provincias consiiHiiae,riovetriepiscopi exlslria, etc.
riorium exeitaverant Cpltani, per apologiam Joannis (f) Igilur iegati Roinani riori pbluissent legitiihe
IV papoe el dispulationem S. Maxinii cum Pyrrho consentire, ui' Hoiidrlus papa Uoiiiarilts a Griecis
habitam fuerit sublala, et ideo S. Agaihorii in men- condemnareiuf.
tem non venerii, quod de Honorio specialeiri facefe
1083 DISSERTATIO CRITICA DE HONORIOPAPA I. 40^4
stioni... sicut superius eontinentur, consensiet sub- Ji nihil de eo Actis insertum est. Imperator dicitur
scripsi. AndrcnsepiscopusOsiiensis Ecclcsiaeinhanc jussisse ut nunc tres Codices a Macario oblati sigil-
suggcsiioiiem,quain pro apostolica nostra iide una- lentur a judicihus, a legatis Romaniset ab episcopis
nimiier conslriiximus, subscripsi. > Eodcm omni- hujns synodi. Miror hunc apparatuai, cum tantus
no inodo singuli reliqui episcopi subscripserunt, circa epistolas Agalhouis et synodi Romauaea legatis
coijieslati quod unanimiter praefatamsuggestionem Romauis cxhibitas non fuerit observauis; haefue-
coi)Sirtixerint(a). runl lectaeet Aciissiatim insertae, non sigillalae et
40. Ad epislolasillas nihil responsuma Grmcis.-— rcposiloead fuiuras sessiones. De codice lanieu a
n. 44.
Ego exspectasseui ut niinc hiiie unaninii Lalinorum Rtimanis oblalo, Vid.
episcoporum dcfiniiioni, lanquam satis discussae, 43. Legali Romani iwvostexlus pro duabusvolun-
—
iinperalor cuui paucis Graecis, qui Constantinopoli lutibusofferunt. Porro post faciam sigillaiionem
congrcgali. eiant, mox consensum dedissenl, prae- legati Roinani imperatorem admonuerunt, quod
scniin cinn cvidens sit qtiod Christiis habuerit vo- Maearius truncaverit texius a se praefatisCodicibus
luntalem humanam, et M.icariusin prohando oppo- inscriplos, ac siinul oblulerunt lesiimonia SS. Pa-
siliim lam inanifesto dcfeceiii. Ast quoil satis mi-.i -truni pro diiabus voluntatibus, nec uon el baeretico-
"
rafi iion valco, nunc in hac aciione 4 el proxhne'' rum pro una voluniate. Iinperator jussit ui leclio
uec-
sequenlibtis nullo niodo comnieinoraluran h;e sug- differaiurad sessionem proximam. De Ilonorio
gesiiones Latinorum de duplici iii Chrisio voluniale dum mentio occurrit. Caelcrunv hoec Acia ita refe-
a Craccisfuerint accepiatae vel rcprobalae. Ini.o im- runtur, ac si quoestiode una vel duabns in Christo
decisa fuerit
pcrator, quasi illas suggeslioncsjudicaverit non esse operalinnibiis nccdumsaiis
saiis decisivas, legilur dixisse : « Sufliciunt quae 44. Aclio7. Textus a lcyath Romanisoblali tegun-
hodicrno die lecla sunl; Macarius, et qui cum eo lur.— Actio 7 dicitur servala die 27 Februarii, elc,
eraiil, allero die proferant promissas SS. Patrum uti prius. Imperalor jussit ul testimonia, quoe he-
senlentias. > sierno die a legatis Romnnis fuerant oblata, praele-
an velleut pro-
41. Aclio 5. Macarius novos textus produxisse gerentiir; inlcrrngavii legatos, pltira
isla suffieere, et
dicitur. — Acta aclionis 5 (b), quae dicitur servaia ferre testimonia, qui responderunl
edicat quid senlial de epislo-
die 7 Decemhris, curioso leciori nullaienus saiisfa- instileruni ut synodus
Romana missis et in aetio-
ciunl. Macarius dicitur, ab imperalore provocatns, lis ab Agathone el synodo
ne 4 procleciis. Palriarchae Georgius Cplianus et
protulisse sentemias, quas dudum promiserat, et
Macariiis Aniiocheniis dicuiiiur respomlisse quod
quidem duos Codices ; primi Codicis superscriplio 'p lextus in
fuil: TestimonitxSS. Patrum unam Chrislivoluntatem praefatis epislolis citalos velint prius con-
ferre ctim libris in Palriarchio Cpltauo asservalis et
docentium,qumesl eliam Patris el Spirilus Suncii (c).
postea dare responsum. Imperator acquievii-eijussit
Ulerque Codex dicitur ftiisse praeleclus. In prioribus Codicema
actionibus ea quaeproeleclafuere eiiam Actisscripto ' legatis oblatuni sigillari. Rationem cur hi
a el Macario oblati lam singulari
inserta fuerunt; sed in hac actione 5 praeter prae- Codices legatis
an
dictum Codicis primi litulum ne syllaba lcgilur cura fuerint sigillaii, non perspicio; forsan snspi-
aiinotaia. Inlerim Macariusrefertur fuissc admoni- cio fuit ne secretarius Agalho, n. 101 cilandus, vel
Codices oblatos et jam pralectos falsa-
lus, ul si voluerit, plures in sequenii aciione senlen- quis alius,
turusesset?
tiaspro sua opinione proferat. Admiror nimiam erga
Macarium indulgenliam. 45. Aclio 8. Epistola S. Agalhonis recipilur ab
episcopisCpltanosubjeclis. — Actio 8 fuit habita die
42. Aclio 6; Mflcaritisnovostexlus superaddidhse 7 Marlii, etc, ut
— prius. Imperator interrogavit pa-
dicitur, qui sigiilali [uerunt. Actio 0 dicilur habita triarchas GeorgiumCplianumet MacariumAntioche-
anno Constantini 27, post ejus constilalum 13, in- num, an conseniirenl epislolis ab
Agathoneet synodo
iliclione9, dic 11 Februarii (d), crgo annoae.v. 681. Rotnana missis?
p Georgius respondil : t Textus ab
Macarius, et qui cum eo erant, obtuleruni tenium Agalhonecl synodb Rouiana citatos contuli et reperi
Codicem inscriptum : Sequenlia leslinwniorumde concordantes cum lihris in
palriarchio Cpltano as-
voluntate.Hic terlius Codex dicilur praeleclus, scd servatis
(e), et consentio eis, et sic proliieor et cre-
(a) NullusLatinorum (si dellonorio papa praescin- Conslantiniconsulatum 14. Sed vid. Pagius.
damus) slupidissimae Monoihelitarum haercsi de Natalis admonuit triplicem indicliouemillo tem-
una in duahus naturis voluntale uuquam consensisse pore usitaiam fuisse, nempe, 1° Cpllauam a Kalen-
legitur. riis Septembris; 2° Caesareaiuab octavo Kalendas
In
_ (b) descrjbendis Actis synodi vi auclores va- Octobris ; 5" Romanam, seu poniificiam, ab 1 Ja-
fiaruni; apud llardiiinum exstant duae Editiones ; nuarii. Ast Ven. Beda (L. de Natura rerum, c. 47),
m secunda fere toia aciio 3 est praetermissa,el quae illam divisioneinignorasse videtur; ait: Dum impe-
jnxia priinam Ediiionem vocalur actio 4,'juxia se- rater medio atini temporemorilur, polest evenireul
cundam dieitnr actio 3 et sic dcinceps. nnus historicusillumannum decessori,alter successori,
(c) Monothelilaede SS. Trinitaic recle senserunt, aliribuat; igitur ne inde error invalescal, addilusest
sed Chfisti humanilaii voliiniateniabnegaruul. annus indiciionis, qui incipit ab octavo Kalendas
(d) Indictiones et anni Graecprumiiumerahaulur Oclobris.
ab autuinno; aiiamen consulatus videtur luisse eoni- (e) Quasi vero suspicio fueril ne papa et synodus
puiaius a KalendisJanuarii; ergo fuit anuus post Romana falsos texlus ailduxerint! El casu quo
 10-25 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA l 1026
do. > Tunc referuntur singula responsa xiv episco- A . exclamavii : Consianlino imperatori... Conservatori
porum Groecorum,qui omnes el singuli subscripse- oribodoxaefidei... Agathoni papse Roinano... Geor-
fuiit senlentioe Agathonis papae, quin addiderint gio Patriarcheeet sacro senatui mullos auiios. > In-
qnod lexltis a papa cilatos examinaverint. Inier illos lerim necdum tota synodus suam senleniiam dixerat,
Domiiius episcopus Prusiados dixit : i Littcras a ul paiebil ex n. seq.
Palre noslro AgalhoneSS. arcbiepiscopo apostolicae 48. Macarius patriarcha Antiochenusrenuit assen-
et principnlis sedis anliquoe Romae... tanquain ex tiri Romanis. — Facla acclamalione inteirngatus est
Spirilu saneto diclatas per os S. Pclri, et digilo Macarius patriarcha Anliochenus : i an sequatur
praedicti ter beaiissimi papac Agathonis scripias suggestiones ah Agalhone papa missas, qui respon-
suscipioei amplcclor. > Poslea reliqui episcopi sedi dit: Non dico duas voluntales aul duas operaliones
Cpliaiiae suhjecti iiisurrexerunt omnes et exclama- in Christo, sed unam voluniaiem el Deo-viralem
runt: i ConsenlimiissuggeslionibusAgathonis papae operaiionem. Tunc IV episcopi, qui ex palriarchaiu
et synodi eidem subjeciae, credimus in Christo duas Aniioclieno aderant, singuli suam sententiam dixe-
voluntates, cos qui dicunt unam voluntatem anaihe- runt subscrihentes suggestionibus Romanis. > Sed
matizamus. > Reflecieiidum, 1° quod in suggeslioni- quid fcccrint vicarii pairiarcharum Alexandrini et
bus RomanisScrgius, Pyrrtis, Paulus, Pelrus Cpllani B Jerosolymitani, penitus omissum est. An possibilc,
et Cyrus Alexandrinus fuerint condemnati, sed Ho- ut hi omnino lacuerint, vel ul impcrator et reliqui
norius ne uominaius qnidem; 2* quod nullus horum episcopi illam laciturnitatem non- advenerint vel
Gr.Tecormn exceperil contra omissionem Honorii, ne dissimulaverinl? Si quis falsarius haccAcla compo-
Cregorius quidem Cpltanus vel Macarius Anlioche- suerit vel corruperii, facilius fieri potuit ut ille pa-
nus. triarcliarum praedietoruuifueril oblilus.
46. Theodorusepiscopuspalam dicitur esse tnenli- 49. Macariuscumstio Slephano duas voluntalesfa-
tus.—Porro iriserta est et sequens hisioria : « Iheo- teri deirectal. « ln cadem actione 8 producti sunt
dorus episcopns Meletina?ingressus in medio dixil : tres Codices a Macario olim oblaii, iribusque sigillis
Ego liomo sum ruslrcus, et peto, ul haec charla muniti, iiquc redditi sunl Macario, ut recognosceret
legatur, quae ila habebat: In nullo ex quinqne con- eos, an ipsi sint, quos tradiderat. Macarius eos ma-
ciliis generalibus definitum est dari duas in Chrislo nihus accepit ei inspexit, ac fassus est: Vere ipsi
volunlates : Palrum tcstiinoiiia differunt; liinc roga- sunt (c). > Dein sanclissimusMacarius nonnisi unam
mus imperatorcm ut nihil de una vel duabus volun- voluntaiem eamque diviuam in Chrislo fassus est,
latibus definiatur, neque aliquis defiincloruin dam- p tuncque Macarii professio fidei praelectaest sequen-
iietur ob duas vel uuam volunlatem. > Theodorus ab lis lenoris : Expositio seu confessiofidei Macarii hm-
imperalore interrogatus a quo chariam illaii) acce- resiarchm(d). « Credo in unum Deum.... sanclas et
pisset, respondii : Ab episcopisNicomedieusi, Cla- universales quinque synodos suscipimus... anathe-
neensi, Hypaeporensi et a Stepliauo presfiytero matizamus omnem haeresima Simone nsque in prae-
Macarii. Asl hi tres episcopi (non Stephanus abbas sens, pracipue Arium..., Origenem quoque et Di-
qui et presbyter) in medium piogressi dixerunt : dyinum et Evagrium. Ad hocc anaihemaiizamus Uia
« Meniiius est Theodorus episcopus Melitenus : no- capitula, et Maximum (e), cujus impium dogiua olim
bis insciis cliarmla illa fuit eonfecta et porrecla; noslri Palres respuerunl, id cst Honorius, Sergius,
parati sumus fidem proliteri oilliodoxam ; > hanc Cyrus... et Heraclius proavus vesler, eic. (/"). > Ma-
jussi suni dare scriptam. Postea Tbeodorus inler- caiios Deo amahilis addidit : i non dicam duas vo-
rogatur, a quo chariam acceperii; respondit: Ab luniates in Christo, nec si membratim concidar aut
isto Stephano abhate qui est de patriarchio Antio- projiciar in inare. >
chiae (a). 50. Pars lextuum a Macario citatorum prm.lecta.—
47. Nomen Vitatianipapm diptychis restiluium. — Tunc ex tribus Codicibusn. praec. indicatis praele-
Tunc GeorgiusCpllanus dicilur rogasse imperaiorem D ctus esl primus, el ex co ad probandam unam in
« ut nomen Vilaliani papie, quod ad inslanliani Ma- Chrislo volunlaiem amplissima fragmenla ex SS.
carii Antiochenie diptychis ejeclum luerai, reslitue- Aihanasio Alexandrino, Augusiino (L. v adv. Julia-
relur (b). Imperalor dixit: Fial. Tunc sancta synodus num Petagianislam), Ambrosio (L. ad Graiianum im-

discordanlia fuisset deprehensa, an Codices Cpltani (f) Htec nimia solliciiudo mihi suspicionem adau-
preeferendi fuissent? (Vid. n. S6). get.
(a) Aclis insertum esi : Theodorus oslendil eum (d) Saliem haecvox hmresiarchafuit ab aliquo cor-
( Stephanum; siantem posl sedem, in qna sedebal ruplore assnla ; nam lunc Macarius nondum erat di-
idem venerubilisAntiochimarchiepiscopus Macarius. judicatus vel damnatus u.l haerclictis; insuper qualis
Miror, quod heec circumstantia Aciis syuodalibus appellatio : hmresiarcha... Deoamabilis?
fuerii inscripta. Nunquid ei approbata fuit ? (e) Quis fuerit is Muximus, et cur ab Ilonorio
(b) Periodus hanc refeiens liistoriam est obscura; dainnatiis, invenire non potui. An forsan innuitur
iusuper videtur conlraria aileslationi imperatoris, S. Maximus, n. 18 citalus? is utique niuiquam ab
qui scripsit se impedivisse ne nomcn Vitaliani e di- Honoriodamnalus esl.
piychis ileblum fuerit (Virf. ». 28). Nec verosimile (f) Ilaucfidei prolessio est perampla et leclu valde
quod Macafius postea contra imperatorem evieerit. taediosamilii fuit.
j027 DISSERTATIOCRmCA DE HQNORJPPAPA ». W28
peratqrem(q), DionysioAreppagila et Chrys.o.stomo. j L 54. Qualuor aln eftscopt restiitiunlfir ob etlatqm
Leaati Rpmani sjngulis textjbus a Macariociiatis professionetn,cujus lectio d,i(fcrlur,,—,« Epi.scopos
prpiiiptissimijddjderuni coiHexium,ex qup eviden- \aiitem qui nunc in medio assjstuiit, e.ir.e.cten.nanp-
ter P,a|lni.t,3 fajis .SSj.Patrj.bus duas voluntatesluisse biscuni con/jlep>ur(i), proevidJmusin loeis prppriis
creditas. tunc Macarius a synodo anatljemalizatus resjdere; Jibell.osauivein.qHospromiserunl propriae
est tari.quainh*re,i.ieusct falsarius ae ab episcopatu eoruin iidei in subsequeni.ino.bisofferant (j)... Qr-
deppsi.tus, Nihilpminus idem adlmc diu djspulassfi thodpxp imperaiori miiltps annos^ npvo Eulyelieli
legituf. tandeiri imperalpr dixit; « Sufliciun.lguae maj.os annps, hacreticum foras mitte. E.i impul.sus
liodierna die relecta sunt (b), reJiqua praisenlis ,Cq- esl Stjephoiiu^discipulus Macarji, et foras mJssjts
dicis reiinquantur in sequenU. J est. Quatupr episcppi Petrjjs Nicpniedie^sis,Theoilo-
51. Aciip 9,. ^um.efus episcopprumresidenlium.— rus Meljienae, Salpmon Clanej,et An-ton.iusHippee-
Aciio 9. fertur habita ConstaiiliijQjmperatpre annp porum d,ix,er.uni= Paraii sumns libell.ps offerre. Sy-
28 (c), post consulalum ejus anno.13, Heraelioet npdus dixit : Fiat; etiam jn subsequen.tiofferatur
Tiberio, ejus fx.alrj.busanno 22, d.ie 8 M.ariii, iiidi- Codi.cillusa Romanis jam riurJum,oblai,us,et confe-
ciioii.e9. Praeter xxxii cpngregatos episcoposGree- raiurciim Iibris inbujate patrjarchj.passeryalris.Duo
cos referunlur (rf)iv episcopi,Petrus Nicpmedieiisjs,B auiem rejiqui C,pd(icesa Macarioel .Sieplianeppr-
Th.epdorusMelilenus, Antonius Hypaeponet Salo- re.ctiel nun.cpreeleeiinpn cpii/erantur, q;ujanon per-
mon Clanei. Hi iy ultimi episcopi vel liac vice npn linent ad hoc dogma(k). »
adfuerunt, vel falsa sunt quaesequunlur. 55. Actio 10. Leclio iierum differtur.— Actio10
52, Qualuor episcopiet Stephqnus Macarii presby- /dielO Martii, reliqua ut prius. Inter episcopos resi-
ter ingrediunlur, recipiuntur. — i Residenlib.us epi- denles nunc comparenl x novi episcopi. Pelrus Ni-
scopis Constanlinus primicerius notariorum bujus cpniedierisis el trcs rfiliqui nunc voJueruntofferre
sanciissimaeDei cathbliceeet aposlolicae(e) magnae libellos; sed iniperai.pr£t syii.odusdixeriint : « Quae
Ecclesiae... dixit: Assisiunl prae velo episcopj Pe- dudum gesjta sunl releganiur; el, v,ejeciasjiut. lm-
trus Nicomediae,Salomon Clanei, AntoniusHyppon, perator et synodus ^ixefunt: Episcppi Petrus Nico-
TbeodorusMelelinee...et Stepbanus monacbusdisci- mediensis, eic, p.rpmiserunt sups libros pfferre;
pulus Macarii (f). Iraperator et sancta synodus dixe- s.ed censequens esf ut Cpdicillus a Romanisoblatus,
runt : Ingrediantur;'et ingressi sunt. Iniperaior et qui sub sigillis consislii, ad medium ducatur, rele-
snncta synodus dixefunt : releganlur qUee dudum galiir el conferalurcuna Jibris hujus patriarchii. t
gesla sunl; et relecta sunt (g). 56. Texlus a Romaniscitati legunluret examinan-
55. JlfafarJuset Stephanus ul falsarii dqmnanlur.(J an tint genuini. •>— « Et prolaius est hujusmodi
— i Imperator dixit: Ex Codiceprimo, qui oblatsis tur,
Codicillussignatus. Et postquam desigillatusfuisset,
est a Macario et Stephano, reliqua relegantur et
accipiens Petrus noiarius ipsum authenticumlibrum
conferanlur ad Codices veiierabilis patriarchii, > extractum id est de locosacrorum
duo unum iterum descevophylacio,
Prailecia sunt fragmenla, ex.S. membranaceum, tectum ex argento. Et
Athanasio (h), alterum ex S. Cyrillo. EpiscopiGraeci vasorum,
Salomon notarius preedictum Codicillum testimo-
adverterunt illos lextus fuisse truncatos a Macario niortim habenlem superscripiibnem in hisce
et Stephano, ac nihilomintis esse conlrarios sysle- verbis : relegitTesti»ioiii«sanclorumac probabiliumPalrum
mati de una voluniate. Unde synodus dixil: i Tu
ottendmtia duasvoluntates...inChristo.
Stepliane! et ttras magister M^carjus SS, Paifuni
doctrinas ccrrupistis; delinimus igitur, ab omni vps 1* « S. Leonis papaeRomani (Ex epht. 2 ad Leq-
sacerdotali diguitate et ministerioalienos existere, nem imp.) : Quidquid in tempore accepit Christus,

(a) Auctor Actoiitin, ut poslea videbimus, ita se (/) Macariusneque inter hos, neque inter episco-
gessit, ac si Patres Grae,cinon ijiiellexerinl linguatit pos resideutes, inter quos hucusque semper relatus
Latiriani,Jftbnianitameii callueriritGraecam.Hacvice jU " est, ulira comparel. Attamen inter residentes nunc
relert praelectaesse et examinata testimonia ex Pa- legunlur tres episcopi : Marinus Sardium, Joannes
lribus Latinis Augusiino et Ambrosio; oblitus est Sedie et Joannes Erizorum, qui prius npn adfue-
addere, qupd yel a qup versafueiint in idipma G.ras- rani.
«urri(Vid. n. 56). Notandum qu,odhaecex Palribus (g) Npn est yerpsiniile qupd oirmesaciiojiesprae-
Laiinis testimoriiacitaverit MacafiiisGreecus. cedenies praeliegipotueririt.
(61 Revera sunt valde mulia quae in hac actione (h) Macarius(vel quisquis baecActa ampliavit aut
et
dicuntur esse praelec.ia conscripta; si etiam fue- composuit) in lextibus descriptis nullum ordinem
rint discussa et examlnata,' turic facile dies integer fixum servav.it; sic, v. g., recitavit fragmeuta ex S.
insumptus fuii. Athanasio, tunc ex SS. Augustino, Ambrosio,etc,
(c) lia in
legiiur Editipne Latina ; ast, in Graeca mox iterum ex S. Albanasio, etc.
habetur : anno 27. (i) ld nondiim saiis constabat, quia illorum lidei
(d) in Editione Latina, qui tameii in Graecahoc prolessio necdumfuerat praelecta.
loco profilermissisunt. Sed cur illis episcopis non (j) Haeambages vidontur niniiae; cur episcopi ilii
licuisset lbco solilo residere, ut iri aciionibus prae- n.on siatini admissifuerunl ad couiitendum duas in
cedentibus? Chrisio volumaies?
(e) Hocusque sola Roniana appellaia fuerat apo- (k)De bisduobus Codicibusnemojudicare potest,
slolica, quod proedicaiumnunc pfima vice ab eo qui quia ex iliis nihil iusertum est Aciis.
Acia conscripsitallribujtur EcclesieeCpllanae.
1029 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 1030
etc. («) Quod teslimoriium,collatnm est cum su- Acollaiacum librc, cbartaceo et convenerunt.
perins diclo libro scevophyjacii, ei copvenil. 16° « Ejusdem S. Cyrilli tria testimonia (Ex.L..
2° i S. Ambrosii(£p. %ad.GratiQ.numimp.) vni, x, xn, in Joan.).... Quee tria collaia suntcum
Quod tesiimoniuni.siinililerco,llaiumcum;.librochar- libro chartaceo, et convenerunt.
taceo. velustissinvo bibliotbecae Cpltanae, el cpn- 17° i S. Epiphanii... Collatum cum libro charlar
venit. cep... et.ccnvenit.
3° i Ejusdem S. Ambrosii.(/n tMc.«i;i),.... Quod 18° i S. Gregorii Nazianzeni.... Collatum est cum
testimoiiiumcollattim esl,ciirei,Codice.La,linisliiteris lib,ro.de membranis croceis... et convenit.
seripto, inierpretante ConsiantinopresbyteroCpltano 19*i S. CyrilliAiexandrini^DeT/iesflMris,/. xxiv).«
GrammaticoLatino, ei convenit (b). Cpllatum cupilibro charlaceo... etcpnveni,t.
4° « S; Joannis Gpolitani (Sermone: Iterum Cfrr 20° « Ejpsdem S. Cyrilli (In Jpan,, l. iv).... Col-
censia) Quod tesiimonium similiter collalum est latumreslad librum chartaceum, etconvenit.
cum membranaceo de bibiiotheca Cpllana.: et con,- 21° « S. Alhanasii Alexandrini... Col(at,um.estad,
venit. librum ,ex membrapis croceis,... e,t cpnjVTenit,
5" « Ejusdem Joannis Cpltani (In Matthmum)..... 22° « S. Augus(.ini(L. v «a>f Juliqnum Pclagiar
Qnod testimonium similiter collatum cum codice.Hnistam),,. Cpllatum est ad libiiiiri Lalinis litteris
chartaceo de bibliolheca Cpllana, et convenif. scriptum, in|erpretan,te .Coijstanimp presbyiero Cpl-
6° « S. Atlianasii Alexandrini (L. deTrinitate),,.. tanp et Latinp grajmriiaiico,etconvenit{c).
Quod>tesiimonium similiter. collatum et cum librp 25° « S. Leonis papae (Ep. ad Ftavianum).... Col-
membranaceo crocato de bibliotheca Cpltana,,. et lalum, est ad librum inembrariap^um.argei.itotectiiin
eonvenit. et desumpturn,ex sqevpphylaqip,ef. cpnypnit,
7° « S. Gregorii Nissem (Aav, Apollinarem)..... 24* < Ejusdem S. Leon\$ (Epist. 2 flrfLeenem
Quod testimonium siroiliter collalum est cum libro. imp,).... Cpllatum est ad librunj m.embranaceuni
cbartaceo bibliotheceeCpltanse,et convenil. argentp teclum et desumplum ex scevcpliylacio, et
8* «EjusdemS. Gregorii,(£* L. de hominisConr convenit.
lemptalione, c. 4) llem ex L. adv. Eunomium,c. 25° i S. Justinj... Ccllattim cum libro chartaceo
35.... Quod collatum est.... etconvenit. hujus bibliptliecae,et convenit.
9" i S. Jpannis Cpllani (Sermone: Pater! st pos- 26° i S. Jpannis Cpltani (Sermonein Thomamapo-
tibile est).... Quod tesiimonium collatum est cura li- stolum et contra Arianos).... Collatum cum lfcro
bro cliartaceo.... et convenit. membranaceo prolalo a Romanis (rf) Iegatis, et cou-
10° « Ejusdem S. Joannis Chrysoslomi (Sermone.G venit.
66.; Du.lcis.esl prmsensvita).... Collalum est cum 27° i S. Gregorii Nisseni (Contra Eunomiuin, ex
libro membranaceo... et convenit. tom. V, et ex tom.XlI),..Q\ipd dtip tesijmoiiia cpllata
11" « S. Cyrilii Alexandrini (L. de Thesauris, c. sunt cum libro ex membraois croccis bibliotliecae
24).... Collatum est cum libro chartaceo... et con- patriarchalis, et convenerunt.
vetiit. 28° « Ejusdem (Exepisl. adEustacluum.de S. Tri-
12* i Ejusdeai S. Cyrilli (Ex eodem libro)... Col- nilale) continens ita : Oslendantergo, etc. (,e).„ Item
lalum.est cum eodem libro... et convenit. ejusdem ex eodem libro... Quaeduo lestimonia col-
15° i Ejusdem S. Cyrilli (L. m adv. Juliqnum).... lata sunt cum librp ex membraheis.croceis, et con-
Collatum est cum lihro membranaceo... et eonvenit. veneruat.
14° « Ejusdem S. Cyrilli (I« Matth., tom. XI).... 29° i S. Cyrilli Alexandrini (Sermonead Theodo-
Item aliud (Ex tom. XII).... Quae duo testimonia, sium imp.)... Collatum est cum libro membranaceo
collala sunt cum libro char.laceo, etcouvenerunt. synodim, seu Ephesjnae,.. etconv.
15°« Ejusdem S. Cyriili (L. in Joan.) 50° i Ejusdem (Sermone.32 Thesauror.um)....Col?
Iiem aliud (Ex eodem sermone) Quee duo, latum est cum libro chartaceo... et convenit.

(a) Hoc et sequentia quam longissima Patrum te-
Slimonia sunt tota Aeiis inserta, quoe, ne nimitim
lectorilms causetur taedium,a me ominuntur. Multi
alii lextus ex SS. Leone, Ambrosio, Augustino, La-
tinis, Dionysio Areopagita, Gregorio Nazianzeuo,
aliisque, Grsecis,ciiali leguntur in epistola S. Aga-
thonis, n. 58 indicata, quos similite.rpreeiermisi.
(b) Quid dicamus?An quod Codicillus qui a Ro-
manis in hac synododicitur oblatus fuerii scriptus
Graece,an Laline? S. Ambrosii textus (ex episl. ad
Gratianum imp.) collatus est a Grajcis nullo inter-
prete Latino : ejusdeiu textus in Lucam i ollatus est
cuin Cpdice Latino inicrprete Gramnialico Latino.
S. AugusLiiiitcxtus iufni cilandus similiier per in-
lerprciem coliaius esse tlicitur. Reliijut Patres, qui
cjtantiir, iuerunl omues, excepto S. Leone I papa,
(Iruici.
(c) Greeciepi.scopividentur magis crcdidisse huic
presbytero granitnatico, quam legatis Romanis.
(rf)Hinc arguendum loret quod ille liber S. Ghry.
sostonii non exstiterit Cpoli, v.eliu patriarchio, vel
in ecclesia, vel in bibliotheca, ex quibus respective
locis Graeci libros conferend.os p.roduxerunl. Ideni
esl de testimpiiiis Ephraemii et Aijastasii patriar.char
rum Antiochenorummox cita,ndis.
(e) Inier reliqua adduntur.sequentia : Ergq si vi-
derimvs differeniesinler se operaiiones,quai a P.alre
et Filio et Spiri.tu sanclo peraguntur, diversasespe.et
operalricesnaluras ex diversilateoperalionumadverli-
mus. Haec tritlieisnuim sapiunt, et njpdo leguniur
in episi. 80 S. Uasilii M. ad Eusiaihitim Medicuin,
quam esse suspcctam jam olirn mouui, in diss. de
S. BasilioM., n. 226.
1031 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA I. 103J
31* < Jnstiniani piissimi imperatoris (Lib. conira An. 54 indicali, obtulerunt suam fidei professionem
Nesiorianot) («)... Collatum est cum libro membra- non parvam, in qua duas confileniur volunlales, et
naceo... et convenil. subscribunl suggestionibus Romanis. Tunc Georgius
32° « Ejusdem sanclae 'memoriae Jiisliniani (Ex apocrisiarius Theodori Jerosolymitani, qui intcr
dogmatica epistola ad Zoilum)... et S. Cyrilli (Lib. praesidenlesreferlur, dicitur accessisse et rogasse :
xxxn Thesaurorum)... el in iis quaead Theodosium... « Legaiur epislola synodica Sophronii Jerosolymitani
Qtieeduo testimonia collata sunt similiter ad librum archiepiscopi, qnas ab ipso ad Sergium patriarcbam
meriibranacenm... et convencruni. Cpoliiaiiuniquidem missa est.sod aSergio non susce-
55° < S. Ephraemiiarcbiepiscopi Antiocheni... duo pta, quain prae manibus habeo, ui discernaiur, an sit
leslimonia (Ex defensione pro c. Chalcedonensiet catholica, necne. Imperator et synodus dixerunt:
tomo Ltonis papm)... Collata cum.libro chartaceo, Praelegalur allero die. >
prolato a legaiis Romanis, el convenerunt. 58. Aclio 11. Numerus episcoporumauctus. —
34° < S. Alhanasii archiepiscopi Antiocheni (b) Aclio 11 dicitur habita die20Martii, indiclione 9,
(E* defensionepro tomo Leonis papm)... Collalum uti prius. Nomine scdis Antioclienoe nufus adfuit;
cum libro chartaceo prolato a legatis Romanis ast niimerus reliqnorum episcoporum valde auctus,
55° « S. Joannis Schytopolilani Collaliimcum " nempe ntinc comparenl episcopi rcsidcnles LXXXI.
libro charlaceo bibliotbecae patriarchalis , et con- Item in priori aciione episeopus Selymhriaevocaba-
venit. > tur Sergius, nunc vocatur Georgius, etc. Consianti-
Postea proelecta et integra Actis inserta sunl alia nopolis, quae hucusque dicia fueral magna, nunc
xvi lestimonia ex diversis h.ereiicis Groecis,nnam in appellalur magnisoria.
Chrisio volunlatem asserentibus; quae siniiliter sin- 59. Epistola Soplironii synodica prmlegilur.— Im-
gula dicunlur collata cum iibris respective memhra- primis imperator el synodus dixerunt: « Relegantur
naceis ct chartaceis, parlim Roma allatis, partim quae diidum gesta sunt. Et relecta sunt (d). > Dein
Cpoli asservatis, et convenisse (c) dixernnl: i Legatur epistola synodica Sophroivii
57. Smpius dicla qualuor episcoportimprofessio le- Jerosolymitani (e) et prolalus esl liher illam conli-
gilur.—Hisfinilis,episcopiPetrusNicoinediensis,elc, nens, quem Agatho (f) leclor notarius relegit bis
(a) Igitnr a papa et synodo Romana Justinianiis I scopi Lalini imperatorem hnjiisque germanos ita
itnperalor inter sanclos Patres numeratus, el a con- alloculi legutitur : « Suseipere dignamini episeopos
cilio generali receptns fuisset, ilum ijiieniri Honorius a nosi'a humiliiale directbs, qualeniis ex eorum le-
papa ab illis inier Inurclicos demandatus. Juvabit stiinonio reineautium apud otnnes naliones laus
pauca arlriered.eillo imperatore. C veslr.e Clemenliae percrebrescat, sicul Conslanlini
Justinianus anno 537 iniperium adep!us est, no- magni, cujus fama... et sicnt Theodosii magni, cujus
tissimus oh corpus jnris civilis a se puhlicalum, fuit pietas..., el sicul egregii Marciani impera orh,qui...
in liiieris parum eruditiis, ferox el avariis, erga Ec- el ticut exlremi quidem sed prmstanlissimi omnium
cle^ias lamc.nlargnsJainostimSophiae lemplum Cpoli magrii illius Jnstiniani, ejus til virtus, ita el pieiat
et plura alia ledilicavil, synoduiii v couvocavil, ac omnia in meliorem ordinem instauravit... Nam et nos
multa bcne ges^il felix fausiusqtie; sed coniroversiis licet indigni Dei cleiiienliam deprecamur, ut sine
ecclesiaslicis plusquain decebal imperatorem sese lapsu conservemur... in simplici veriiaie doeemus...
immiscuil; landem anno 565 in haeresiu lapsus pu- verborum poiupas habere non ciipimus. » Salteui ista
tlico edicto doeuit quod Chrisii cprpus etiam ante digicssin in laudes Jusliniani super cunctos exaliati
restirreciionem fuerit incorruplihiie, impassihile. milii videtur suspeeta.
Eulychiiim patriarcliam Cplianuin, quicius impieiaii (b) De bis pairiarchis Antiochenis inserilur : sci-
re^istebai, ab episcopalu deinrbavii, ac iu cxsilium mus. Eplirmmiiimin sacris dipigchis recenseri... Ana-
ejecil. Dum conlia Anastasiuni patriarcham Antio- slasium tolus Oriens vocal sanclum ; qui non suscipit,
chenum hiijiisquesacerdoies senienliam deportaliouis Deus eumanatliemaiizel.Sed qnis esl ille Anasiasius?
diclarel, invisibili plaga percussus obiit anno 565. Ab aimo 559 ari 610 Aniiocliiaesedcrum. tres Anasla-
Vid. Evagiius Graxus et coaevus, 1. iv, c. 6 et 40, sii. Ego non diibilo(|tiin inlelligendiissil Anastasius I,
ubi advcrlit, quoil Aniiocliiaaimo 528 coeperil vocari qui a.l(istioo II iniperatore Jusiiniani I snccessore in
Theopolis, quo nomine appellatur in praediclo cor- exsilium pnlsns cst, et coliiur 21 Aprilis. Inierim
pore juris civilis. Vid. Barouiiis, Fleurius. Iino Eva- n ejus Defensio pro Leone papa nullibi restat (Vide
grius , 1. v, c. 1 , addidit: Justinianus , cum cuncla Boltand.).
tumultu uc perlurbaiionibushnplevisset,etpro hit [actis (c) Mihi subiit dubium an tania molimina ad con-
congruam mercedemsuh exilum vilmretulisset, ad pa- firmaudam Agaihonis papae cl synodi Romanae de
rata apud inferossuppliciamigravit. duabus in Christo voluntatibns doclrinam fuerint
li) epistola S. Agaihonis papaeperlonga , n. 58 in- necessaria ? an congrua ? An singuli Patres inspexere
dicata, postquam lesiimoniaex SS. Leone papa, Au- libros chartaceos, membranaceos, croceos, argenio
gnstino et aliis, adducla fuere, addiiur : Non desunt tecios? Saltem S. Leo II papa , qui postea syiiorium
autem el aliorum venerabilinmPutrum testimoniaduas confirmavit, non potuit lestari omiiia convenisse.
manifeste dicenlium operationes in Chrislo... Ephrm- Caeterumex dictis evincitiir quod Latini fuerint ver-
mius et Anatlasius major TheopolitanmEcclesimanti - satissimi in legendis auclorihus Graecis.
slites digrihsimi; et prm omnibusJuslinianus Augu- (d) Si vel una aciio 10 attente pneleeta fueril, h33C
ttus... ab omnibus gentibus ejus religiosa memoria leclio non parum fatigare debuit et legeniem et au-
veneratione digna censeiur, cujus fidei reclitudo per sculianles.
Auguslissimaejns edicta in lolo orbe diffusa laudatur. (e) Si lota his lypis exprimenda, facile 2|> hujus-
llaec laus Jusliniani mihi videlur iiimia et liltcris modi paginas occupalura csset.
Agathonis intcrpolata. Nescio an Antiochia alibi a (/) Noiarii qui pxaelegerunt,varii e.t solliciie nemi-
Romanis vocala fuerit Theopoits, id est, civitas Dei. naniur in variis acljonibus. Is Agatho preelectordi-
In epiilola synodi Romanee,n. 59 indicata, epi- cilur et Acla originalia conscripsisse (Vid. n. 104).
 1053 DISSERTATIOCRITICA DE HONORIOPAPA. 103J
verbis: Domino binnium saiictissiino et bealissimo A , sit iu aliqtio concilio (c). Auc.or signiflcal se feceiuer
fralri et cbinminislro "Sergib archiepiscopo et pa- evectmn ad catltedram, el Sergio qua senibri suaui
iriarclne Cplitauo Sopuroniuk inulilis servus sanctae fideni communicat, ab eoqne erudiri expeiit. Non esi
Chrisli Dei nostri civilatis. Papae, papae! bealissimi, autem verosimile quod ad Sergium, qni liuic de llde
quam uiihi niinc graiia quies et longa, quam prius inodo suspectus erat, ita humiliter scripsisset Sri-
gratior , ex quo... de stercore ci huiiio... ari sedem plironiiis. 5. Stephaniis episcopus Doriensis quiriem
ascendi poniificalem... Glerici, nionaclii, laici, cives a Soplironio Romam missiis est, et ore ac scriplo
oiririesviolenla mariu me couipuleiuiit el more lyran- exposuit coriamina Moiioilieliiariiiu,altanieii nullairi
iiico coegerunt. > Posl Ibnguiri proloquium sequitur virieiur allulisse vel scivisse episiolam Sopbronii
lougissima (idei professio,complexa prolixas expli- synodicam (d). 4. Ejpistola Sophronii inscripia esi
cationes mysterioruin sanctissiinocTriniiatis , Incar- urii Sergio , nullani coniinet notam quod direeia
iialioiiis el creationis, iusuper ei catalogum oinuium fuerit Romam, quo tamen cpistola synodica quam
haereticorum a Siinone Mago usque ad Joauriem, maxime mitti debuisset.
Sergiuiii, Thomaih et Severum, qui qualuor uliimi 61. Tres alii libri a Macario c.liii prmtegunlur. —
(licunlur adhuc viventes et uaiiohe Syri (a). Ait: Posiqnam pr.»dicia synodica fuefat praelectai i iin-
'« Admillo synodum v, quaeprimarie abjecit insanum B peraior et synodiis dixerunl: Scieniiarn huiic ible-
Origenem [b)„. ipsas personas expriino, quas ana- ctoruih syiiodicorum edocli sumus; riicant legaii
iliemalizo et condenino non lingtia soluiu ei ore, sed Koinaii' an Iiabeant adhnc alios SS. Palrum textu--.
eorde et spirilu... Sinl ergo seinper' analhcma et Roinani responderunt: ilabetnus arilntc alios, sed
catathema Simon Magus...'.. el Origenes, Ofigenes allali sufficiant. > Tunc legati inoiiuerunt imperalo-
alter qui et Adamanlius... Didynius et Evagfius nuga- rem iet synodum, quod in palriarchio Cpllano recon-
rum Origenis sceleslissiiniduces',..Hosomiiesanatlie- dita siiil adhuc alia scripla Macariiet Siephani pru
hializo et caiaihcmaihizo animo',corde et ore, menie- uiavblunlale, el enixe rogarunt ut alferrentur et le-
que, oratione et verbis... Latores hujus epistolaeLeon- geretitur. i Georgius diaconus et Chartopliylax aii
litiin diaconimj... secreti nosiri caneellarium et pro- iinperaiore et synodo interrogatiis est, an verum sit;
lonoiarinin ac fratrem Polyeucium benigne, Spiri- afflrmavil. jjjitur jussus cst illa scripia proferre; ijui
tualiter, hiiariler, snscipile... et cito ad nos remillite mox egressus et coiiieslini reverstis atlulit dims Co-
laeiariles et exsultanles, quod dignati sint videre dices et qualernionem chartaceo-i, et dixit: lli Co-
laleui Ryzaiiiiiioruiii anlistiteiu... Ora jiro ine, san- dices, domine, el qualerriio cliari .ceus, qrii ciim cis
ctissfme fraief! > csl, indomo imperiali, quae Philippici dicitur, iu-
60'. An sit genuina. — Nuric tria fuissent exami- 'C veuii suiil in iino inetato (c) juris inoiiaslerii Chri-
hanila : 1, an illa epislola sil orihodoxa ; 2, an cuncii' stopoleos una cum aliis diversis Codicibusi Qni duo
quos Sopliroiiiiis calaiheniaiiiavit revera haeresm libri una cum quaternione chartaceb iam ex niauus
bliqtiam Iradideiint; 3. an illa cpisiola sii genuinus Stepliani mpnachi proprietaie quamque ex snper.-cri-
S. Siiphroiiii feius. Sjnodiis hac viee oiunino iiiliil plioue eorum cognoscuntur Macarii el Stepliaui esse
ilixitdehace'pistola,el liceteam alibi diciurasitcaiho- opuscula ([)... Aiiliochus nDtarius praelegit qtiater-
iicam, hunquam tamen asseruit eain esse gemiiiiain. ljionem chariafeum... postea Codicem primum, cui
Igiiur liciluinerit limere ne f>>rlesit spuria. Raliones lilulus : Sermo a Macario acclamatusCvnslantinoim-
iiieiuendisuiii.l.IIIa episiola fuissetad Sergium scripla peratori. Theophanes abbas ex Sicilia (ergo Latinus)
a.riiio652,el iionc annoOSIpiiiiuiiiiiiiluceiiijproducla, narravit quod ille sermo a Macario missus fuerii et
iil exaininetur an sil calholca. 2. Illa epistola nul- in Sardiniam ef.Romamet in alia loca (g), Imperator
Jum praefert indicum ex 4U0 appareatqiiod exarata dixit : Nos quidem illum sermonera a Macario acce-

(a) Quinam fueriul illi Joannes, Scrgius, Tboinas, S. Sophronii, ad 11 Marlii). Theophanes scriptor
qni aetaie Sophronii vixerunt et declarati fueriut dicitur non exacius. ,«.•
haeretici,delegere non poiui; sed nec Sophronius D (d) Sophroniu-iad Sergium personaliler profectns
adriidit.qua.mlivresin illi dnciierint. fueral, forsan aniequain fuil cpiscopus; postea jmn,
(b ) In genuinis Actis synorii v riamnaiio Origcnis palriarcha Slephaiiiini dircxjt .liouiam. Theophanes
uon legituK:lia Halloixius(Iri Libro : Origenesdeferi- forsan ad hos Sonhronii laboresrespexil. . .
sus). Naialis (.Adsmc. iii, dissi 16, § 2 j respondit, (e) Miror qnod le^ati. 8. Agailionissciverint ma-
Acta illa. esse iijuiiata; provocat ad supradiclum ntiscripta Macarii acStephani ibidem csserecondita.
Sophronii teslimonium. Ast hoc ipsumest suspeclum: Quis, quaeso,ea illnc absconderal? Quis Jtoinanis
a Sophronio ealaihematizalur duplex Origenes: quis prodiderat? Iirio cur Macarius ea non palam pro-
a synodo vdamiiatus est? An Origenes? An Origenes duxerat sibi quam maxime faventia? - —
alter, qni et Adamaiiiius? Idenr Nalalis appellat ad ({) Si ea q"uaede inveiilis Honorii epistolis dicenda
hanc synodum vi et epistnlam Leonis ii coniirmato- sniil, fuefim Actis interpolata, eonsequeuter oriri
riam. Sed de haVvicLn. 93. >• potest suspicio has quas nunc tnclaiiius anibages
' (<-•)Theophanes Grajciis,quiol)iii.saecu'oixiiieunte, fuisseideo ah interpolatore pracnissas, ut frauscirca
rcfert: SophroriiusJerosolymitanus, congregatisqui- mox produceridas et cbtidemnandas Honorii papae
btis prmeratepiscopis,Mohoiheliiarumdogma condem- epistolas iriinus adverleretur.
navii,AciaifuestjnodicaSergioCpltanoel Jodnrii Rqmm '. (g) Ex hoe'sermone Aciis inseria esl sequeris Ma-
rpiscopotransmisil. Ast loio leinpbrc qno Sophronjns cariiassertio : Condemnaveruntet analhemaiizavertml
fuii palriarcha Jcrosoiymitanus, {{oinanamEcclcsiam absolule omnes qui ttnam voliintatemDomini aslmxc-
guheruavit Honorius (Vid. n. 9 ,et Roiland. in Vila runl : auorum unus exslitil Honorius llomuuus, qu
PAIHOL. LXXX.' »>•*
SiAVi MSSEMTATIU.CKITICA DE HONORIOPAPA. 1036
• .pisseufseimtrj; •cliarlulas aulem quasdam ohtulil / i 6i. Prwlegitur Codexprimus.— i Judices.el syno-
nobis.quas usque hactcnus nec relegimus (a), sed dus dixeriint : Joannes Qiiaeslbr revcrfaiiir ad siia,
in fulura acfione proferemus... Nunc legaiur altcr prrpfatacantem chart-oulegantur. Nblarius praelegit
Maearii Cpdex, cui lilulus : Sermq d,Macario mistus priinum Cpdiceni, cui lilulus : .Senii.oa Mqcario ac-
,id Lucam pretbyteium et monachum in A[rica... > ctamatus Conslantiho hnperalori. Ciimque parumper
Leclio diu duravil. Tunc ex his Macarii haercticiCo- facla csset lcciio, dixerunt: Is sernio in praecedehli
dicibus extracta sunt sex fragriienla, ijuac singula aclione jam lectus esi(e), legalur cliartula, qiiaecunr
unaiii voluniaiem astruebanl. Iiisuper ex libris hae- illo codice invenla est... Cliarla prteb cta est secu;i-
•reticorum Themistii, Apollinarii, Arithimi fuerunt dum pariem, et judicala non pcninere ad pnrsentem
congesliE proposiiiones simililer unam voliiniateiii inatciiaiii. i Igilur
astruentes. Omnia lioecfragmenia actis coiispiciuniiir 65. (Codexsecundusseu fpislola Sergii ,ad Ctjrjim,
-|nseria. .;'..., , . ubiiterata meniio.ephtolarum Menm ad VigHium,tit
l62. Imperalorte subducit sessionibusfuturis. — lii et yigiliiud Awguilos.)—Secundus Cmlexesl pr;e^
!line
hujus aclionis 11 imperator. praenuntiavii so leclqs, -in qup :exstiiil epislola Sergji palriarchaa
eDnciliouon ainplius adftiturum esse, duos patricios Cpllani ad Cyrupi Phasidis ..tpiscopum,,seiiuentis
lolidemi|iie exconsules loco sui substiluil futuros sy- 1 tenbris : t Apparuit quidem nobis, elc..> In hac epi-
•npdi,praesides. fnterim sequenles scssiones- dainna- stpla Sergius dicilur fuisse interrogaius a Cyro au
lionein Honoriicontinentes in eodem trulli seu palaiii 'una 'yel .duse voluntales ct operaliones .siiil jn
iniperialis loco, quo priores habilaesunt. Christo, ct respomlisse :.< In conciliis de eo nihil
(35..Actiq 12. Chgrtmet tres Codkes ak hnperatqre deliiiitum e?t, S. Gyrillus Alexaridri.nus^innminnllis
missi. — Aciio 12 dicitur servatadie20 (b) Martii, iu- suis: scriptis, dixit una.m Chrisii bjieraiionetn. Quhi
tiictione 9,ielc. Praesenies iioiniiiantur episcopi Gra>ci etiam Menas hujns regiaecivi,tatis,arc.liiepi-copiism
- LXXXVI, Ecclesia Cpltaiia vocalur magnisona et apo- oratione habita ad Vigiliumpjipam simililer siatuit
stolica. «.Primiccrius noiariorum dixit... Prpe velo unam esse Ghrisii voluniatem ct unam operatio-
aslalJoannes gloriosissimuspatricius el quaeslor mis- nem... Cnravimusiit dicfa oratio Iranscribereiur, et
stis ab impefaiore ciiartas quasdam deferens, et jtissimus eara tibi milti cum his nostris litteris, etc,
suggerimus ad quod videlur. Gioriosissimi judices etc, (f).~ , ". .'...\ [' . \
'(«f>X.ovrti) et saiicla synodus dixerunt: Fiat lectip .« Fjnjla lectiyne hpjus episXplaelecta est oratio
eorumquaediidiniigesta sunl. Elleclasunt. Dixerunl: MenaeCpliani ,a.d Vigiliumpapam, Qua lccla, judices.
iiigreriialurJoannes queeslor. El ingressus est. Joan- r' el synodus dixerunt: Snpervacanea fuii leclio liiijus
nes quxstordixit: Imperator, cuirjide chariis, quas
oralionis, qiioniam ficla cst el falsa, nec invenitur
sibi a Macario traditas fuisse superiori die meuiinil, 4n
..rcgistris (Cpltanis) epislolarinn a Mena scripla-
scrutaius esset, cliartas et Codicillos,quos offero, eos rum (g). Sed el in lertia aclione inyeritiiinest qnod
•mlhitradidil, jubens ea per metradi vesffaesarictaesy- libro priino
A<iprum synodi v assuti fuerint tres
nodo, quae ea debet examinare; ei hoc vobis signi- qualerniones falsi baiic oratioiiem referentes.>
ficat iinpefalpr, qiibd usque in lioc tempiis ea non
Ex eodem Codice praelectae sunt dnac epistolm
legerii, sed nec eoruiri quideininscriptionem (c); ea.
-auiemihvenefit iiiler praesenies CbdiCiilos. Quos Vigilii ad Jusliniatium et .Augustam. < Judices el
dixerunt: Hlas jam in aclione 3 declaravi-
quidem Codicilloscuni hujusmodi cliartis, ut videiis, synpdus
misit omnes bbsignatos. Judices et syriodus dixe- nius esse fictitias.) (Vid.n.ZQ, 37). Dein
: 66. (Codex teriius exhibens epislolam Sergii ad
furit: Cliartoeet Codieillia Joanne Qiiaestoreprolaii
suScipiarilur.Porrectaesuni chartae habenlesisigillum Honorium~de" prima origiixe Moriotkelitarum.)—
-ex cera 'exprimehs moiiogrammon rmperatofis, si - Terlius Codex praeleclus.esi sic babens : Exemplum
iniiiter aulem ei meuiorali Codices -idem sigillum epislolm(h) Sergii archiepiscopiCpllahi ad Honorium
'babehies' (ii).'..: papam Romte.

unam votuntalem manifestitsime prmdicavit. Verimi olim tradidit. • *:-.:,. _.

hapc nuda Macariiasserlio niliil probat; "velseque-
relur, quod llonorius papa jam ante hanc synodum
fuisset condemrialus-et anathemaiizaius; uliqtie iiou
ab alioconcilio generali, nonja papa quodam. A qui-
bus ergo? lulerim si geuuina, iniruui vaide qu;.'d
•iloinani ad eam nihil responderinl.
•
.(a) Iriter illas charlulas reperiendae sunt-epislolne
llonorii papae. Inlerim patientia opus est, dpnee fas-
ciculus evolvatur.
(b)Tn Graecolegilur 22.
(c) Imoeralor qui alias aviaus lnlerfuil sessionibus
prajcodenlibus, vidclur hac vice parum fuisse curio-
•us. Porro cum chaitas a Macario aceeplas, iieque
inspexerif, neque superscriptionem legerit, ininug
c»rtus esse putuif bas ipsas esse iltas quas Macarius
(d) Quama solliciiudo atl fraudem vel evitandam
,velcominiitendairi:(yid..:ni>46et4i>,not.).
(e) ld est, de quo IK61 riicitur quod inissus fueril
Uomam, in Sardiniam, elc ; ast modo nullibi exsiat
inieger, ut examiiiari valeal.
- (/) Si h*c epistola- sil genuina, Sergius Cpltanus
videlur primus qui falsam Menaeepistolam publica-
*iM*:id.:,n.'l8). . .:',
(g) Oralionem Menaeanno 552 deFuncliut spuriain
Graecirejecerunt, quia illa anno GSl non restabat in
registris Cpltanis; iionne et aequum fuissei ui inve-
sligatiim fuisset an ambae Honorii episfolae, ob quas
is papa dainiiandus etat ui hareticus, exsiareni in
archivis Romanis?
(A) Quod Sergius ad Honoriumaliouam njiistolam
 l-QSff DISSEHTATIO ClvITICADE HONORIOPAPA^ 105*
« Anlo aiiquoil leinptis, qiiaiido .expediiioiiem («) A xandrinorum pnpulus, universa fere jEgyptus. <tt
oonlra Pei>as faciebal .Heraclius iinp.eraior, venit in Thebais et Lyhia et reliqoae provinciae iEgyptiacaa
Artneniam (b), ubi Patilus (Monoculus)Severi haere- nunc omnes uituin fa'cti suntj conVederiintin caput
sin seeiifus pro hac apologiaiu obliijit Heraclio; is de una Chrisii operatione (ft). Gum b;cc ita procrisr
iiijperalor utpote in divinis dogmatibus pererudiius» serinl, Soplironius njonaclius (qui Hiinc, ui ex sola
disputando pra:dieitmi Pauluin penilus convicil, qua audiiione accepimus, electus fuit aniistes Jerpsoly*
oecasione unain in Chrisio dixil operationeiiu Post miianorum (i), nondum eni.in ejus synodales (j). da
tfiiquod aiiteiu lempus iJeni lleraclius Venit in re- more hucusque liueras accepimus), uinc Alexan-
•gioneiiiLazorum, et apud Cyruni lunc ibidem Pha- driae apudCyrum sanctissimum papam positus re*
sidis nunc Alexandriae.episcopum mentionem fecit pugnayit capiti de una operalioiie. Cum aulem ,Cy-
de sua conlra Pauluni dispulalione (c). Cyrus Hera- rus ei produxisset sanctos Patres uiiaii] operalionem
clio respoudit se iion. recte scire an una yel tluae confessos, ac adriidisset quott SS. .Patres,: ut.plu-
operatioiics.deChristo sint prsedicandae;igilur Cyrus rium aniinas liicrifacerenti saepe numero aliqueui
jussii imperatoris nos (Sergium) inierrogavit (d). fidei arliculum dissimulassent (k), Suplironius hanc
Quainobrem nos ea quae iioslrae erant cognitionis, o&conomiamnullatenus admisii. Igilur cum litteris
ei per epistolam (Vid.n. prmc.) siguilicaviinus,"ad- B Cyri venil ad nos, de eo quoque unam apud nos
didiinus eliam oralionem a Mena luijus urbis pa- babuit oralionem, iljstaus apud nos-ut vox.unius
triarcha lraditani Vigiliopapse hic praesenti; (e) uos operationis ex dictjs capilibus supprimereiur, quod
auieiii niliil deierminayimus, ut ex nostra ad Cyrum, iios duiiiiii exisliiiiayimus...; eum adhorlati sumust
quara.accludinuis, epislola dignosci poteril (f). E.l ut nobis proferret lesiimonia SS. Patrum duas oper
ab.illo quidem tempore baeccontroversia fuit silcnlio ratioues assereniium , quod penitus non yahiil (l)k
involuta. Nps ut omiiem conientionein supprinjefeiiius, ad
<;Po.stquaniauiem paryo abhinc tempore (g) Cy- Cyrum scripsimus, ut postquam paccm cuiii hanre-
rus palriarcba Alexanririnus pie et moderaie esl licis composuit a.d Ecclesiaui recepiis>r.de caetero
adhortatus eos qui Alexandriaediversis Entychetis, nulli concedat unam vel duas pperationes pr.oferrek
Dioscori, Severi ct Juliani, haeresibus dissidebanl, proplerea, quia vox-unius operationis, licel adbibila
Ul ad calliolicain accederent Ecclesiam; et post sit a noiiiiullis SS. Patribus, esl lainelinova el con7
tnullas dispiiiatioues et labores, quos cuni maxima turbal aliquos putarites eam |roferii ad lollendas
prudenlia et utilissimaeo in negoiio dispeijsalione Clirisli naturas, Simililer duariiin operalionum vox
•suseepit, id qilod studebai effeciL.. Umvcrsus Ale- muUps-offeridit,uipoie anulloSS. Patrum usurpata [

scripseril, cerlnm est| sed dubitatuf aii liaec copia £ lione? Aut quntidd ad Cijruni Phisidh episcopuni
sit genuina? tesle Benio, I. xxvi, c. 11, n. 21, ne- rescripsit de urta bperalione, tib eo rOgdfus, miiso
jravil Desiranlins. Prima ratio duhitandi poterit esse, eiiam ad eum prmdicto Menm libelto? Quid Jgilur?
qiiia illa.copia.ftiil deprompta ex Cptliee Macarii;fal- Posiquam Sergius maximamparlent Ecclesimcorrupitf
sarii, licei diCalur collaia cum alia cbpia ex patriar- si beaius Sophronius eum humiliter admonuit, ad vesii-
cliio desumpta. Secunda quia varias enarrnl circum- gia ejus provolulus, per Christi passionemobteslatus
sianiias snspeclas, ut ex decursti paiebit. Interim rogaveril Sergium, ne vscem hmretiiorum reriovdrei:
ex illa eopia hanserunt quotquol hueUsquescripse- fuit neipse auctorhnjus scandali'•?Ecce S. Maximuset
runt de origine Monothejiiariim. Pyrrhus nihil referun.t de Heraclio; et Sergius (vel
(n) Ilanc Pagius alligavit anno iB.v. 622. fiuisqiiis aiictor esi) Heraclitim referi^ lacetque de
(b) Majoriselaritatis et hreviiatis causa hic et alibi Theodoro Pharanitano; Heraclins' autem totam cul J.
niutavi o,uaedamverba; sed. non sensrim, ut conle- pam ita rejecil in Sergitnn ac si-fataui Sergii episto-
renli paiebit. jam in qua ipse Heraclius dicitur auctor, peniius
(c) iKiiur Heraclius imperator fuisset primns Mor ignoraveriu
noihelilariiin auctor; is tainen culpain in .Sergiuiu (g) Auctor djstantiam lemporis nullibi delermi*
fejecit n. 14. liavit.
(d) Juxia S. Maxiinum mox citaudum non Hera- (lij Non est verosimlle qiipd universi Calliulici irt
cliiis, noii Paulus .MpiiocuiiiS)non Theodorus, sed talem coadunalioiiem paciiice consensefinl. lnsuper
Sergius videlur priinus et pr;ccipuus auclor - Mono- Lybia et jEgyptus et Alexandria erant viciniores
tlielilariun. . j) liomas qtiaiu Constanlinopoli; si lartla riintatio pef
(«) lstani oraiionein csse ficliiiani edixil synodus j^gyptum 61 Lybiam coniigis-eti illa iminediato
ri. 6S.Scdel haecSergii epistola videtur suspecla Hoiriam peiiata fuisset ad Honorium papaiil.
I..67. (i) Igitur haec epistola fuisset data prirtio leinpore
([). S. Maximliset Pyrrliiis, duin, ut IU 11 et 18^ quo Sophronius eveclus esl ad episCfipatumJeroso-
ilispiilaiunt, banC Sergii episiolam ignorasse virien- lynjiiaiuun, atleoque riata non post annumniiruni 52. Cuni
est
lur. Pyrrlius asseruil quod Sophronius, quia lempo- haec Sophronium siiigulariter attigerit,
re inojiporliino . sermoijem de operationibus excita- quod ab hoc Vel Siephano ejiis legato nullibi cpiii*
Veritvprima scandali occasio fuerit. Maximus re- memorata fuerit (Vid. n. S'et 9)i
spondit : Citm Seif)i«s ad TheudoTumPharamtanum (j) .Synodica quae ,'nuiic exstat Spphronii epi-
sciipail, missoetiam libelto quem.dicilesse Menm,hor- stola videtur flctitiai licet saiis calholjca, n.'5i>.
tant eum iil quidunlirel de uriavoluntale et operatio- (k) Id falsum esse docuit S. Maiimtis-, n, 22 cita-
he apeiiret; et rescripjit approbans : ubi tnric eraf So- lus. Soiet ariihici exernplum S. Basilii M.; asl libd
phroniiis? Aut tumad-Pautum MonoculumSeyeri se- spuriutn est (Vid. Dissert ie S.Basilxo M,,n. M, et
ctatoremscriptit misto eliam ad eum libdio Merimet 173-175).
TlwodoriPhnranitani cum tua approbatione? Aut ubi (/) SiSergius hacc vere scripsetil-, egregieJrienU» '
erat\ quando ad Gcorgium Arsam Paulianislam tcri- lus esl (Vid. n. 8). ,
ptii, ronunt ul miltitsibi audoritates de una opera-
 1039 DJSSLftTATlOCfUTICA DE IIONORIOPAPA. 1010
ex qua insupcr suquitur quod in Christo esserit duao ii non fuit nisi eopia epislolaahuciisque in briginali
voluutates inier se coiitrariae (a), tiuo volentes con- nondum pioduClae.POrro si epfslola Sergii ad Ilono-
uaiia... Tandem Sophronius iiobis promisit, quod rium sit suspeela, id ipstim valebil de responsoria
iinllam deinceps vcllet inovcre quaestionemdc una Honorii ad Sergium ex praefato suspeeto Codicesi-
flut duabus operalionibus (t), sed pe.tiita noljis epi- mi iler producla. Videbinius ih decursU qilod ipsa
"siolain scriptam, quam el aliis ostendcre posset, synodus praefaiisCodicibus hucUsque pleriam fidehi
hanc (c) libenter dedirims, el cuin ea abnavigavit riori adhibuerit,
Sophronius. Nuper autcm impetaior ex civitatc 69. AjferurilurepistotmorigirialesSergii et Honorii.
EJessenoruin (d) ad rios sCripsit, ut -sibi mitiere- —iJudices el synodiisdixernnt: Oportetad hosaflerri
mtis sentenlias Patrinii a Mena in oratiorie ad Vigi- retiisira et scripta dogmaiica Se;gii sive ad llOno-
pilium citatas pro una opeiaiione, quoJ Ct fecirniis. rium, sive ad Cyium, sive ad SophroiiiiJiii .. et Ho-
Simul iuiperatorem montiinnis quori rie una el dua- riprii ad Scrgiiim, reposita in biblitilheca hiijus Patri-
bus operaiionibus scruiari nbii opoiteat. Propler archii ad coiiferendiiin cum" codicillis a Macario
ijus accepimus ab imperalore respbnsionem quae iiriperatori tradiiis el ntinc leclis. Georgios hiblio-
tonlinel ea quaeconveniunt fjus qiiaj a Deo dirigitur iliecariiis dixil: Vado pfotiiius, et quiccunque inve-
serenilati (e). Necessarium duxi baecoiuriia sigilla- :" ilire potero, niecurn afferam. Item tres episcopi cum
tim ad vestram beatitudinem referre per Iiaiic episto- sccrctariis iuerUnt inissi ad Macariuni InlefrogandUiii
lam quairi ut fegere velis rogainus, et sujiplere, si an duo libelli ei char:ae<us quatemio revera sint
quid deesse deprehendatiir (/")et nobis significarc Macarii cpiiscula, et an tres Codiccs nunc praelectj
quae videbuntur. > Dies ci annus quibus epistola sit revera a Macario tradili olim fuerint iinperafOri?
seiipla non addilur. Episcopi inVeiieruiit Macariuni in ima cellula patri-
67.: Epiaola' SergivadHvnorium videiur suspecta. archii; Macarius fespondit : Duo libelli cum qtiater-
--'-HaecSergii epistola qtioad epilogum satis submis- riione chartaCeb suift mea t puscula, et tres reliijuos
sa est; nihilomiiius milii videiur saltem quoad par- Codices (g) ego anno superiori liadideram impera
teu) aiiteriorein suspeCta ob variasnotas jam spar- tori. Ejiiscopi fatam Macarii iesponsionem renuntla-
sim iiisinuBlas. Itatio, qnod copia illius epistolae runt .«-ynodo: Similiier Georgius tliacoiius et cbar-
lecta fuerit in codice aliquo per imperatorem anno tophylax ex bihliOlheca patriarcbii, quoscuiiqiie
681 ad synodtim sexlam inisso, non suflicit; riairiin invenire 'potu.it, attulil Codiees Sive regesla, in qni-
illo <>odke quoque comprehenstc fueruiitepistoiae bus coiiiinebaritur epistola^ Sefgii, Hojiorii ct So'-
Menacad -Vigiliuin-,' Vigilii ad Jusiiriiarium, Vigilii ad pliroiiii (h). > lgitur
Theodoram ; et taineii has tres epistolas synodus bi- ' 70. (Conferunturlillerm Sergii et episiola authentica
riis vicibus pronunliavit fictilias : ergo ille Codex llonorii.)— < 1° Ex Codice sive regesib diversa-
r.ori habet sufiicientemauctoiiiateni. Inio quia pr-u- niin episiolarum Sergii relecta est epistola Sefgii ad
fata epistola Sergii ad Ilonorium cx illo suspecio Cyriini. Cpllala ciiin appendice Macarii, qui allattis
Codice desumpta esf et inscrta Aciis syuodi sextae., fueral per Joaniieui qiiaesiorem;. et cOnyeiiit. 2" Ex
vel liinc ioluin suspecla baberi jiolerii, nisi aliunde alioCodice (i) praelecia esl epistola Sergii-ad Hono-
probetur genuina. rium'Papam. Cpllata est curii Codice Macarii; et
;. 68. Efittptd Honorii ad Sergitnn responsoria.i Item convenit. 5« Similiief pfolata est a pePrgiO diacono
relecUim ect ex eodein Cod.ce exemplar epistolae et cliarlopbylace epislola authentica Latina llono-
Horiorii papaeadSergium.) Si ex Cedice pfaileciuiii rii. . ad Sergiuiu una cum ejus interpretatione (j) et
est exempfar epistoiae llonorii, efgo bbe extemplar cojlata (k) est eadem Laiina epislola pef Joaiincin
"
(u) 'Vohinias'Chfisti biimana perfecie obediebat '(g) Ex liis Godicihus copia epistolae Hohorii ad
divinae, et, buic subjiciebai appeiituin suae camis, Seigium synodo primuin innoiuii; unde Maicarius
innocenlis, qiiidem,' ' scd iiaturaliter dolores aver- cain acCepefit.non addilUr; Mpx detegetur epistola
'" -r;.'.
:" Hbnorii etiairi 20 ad Sergium.Trilerim hae iiiiuiacaui-
saiitis.''.,' '"'.'".'.'"
(6) Non esl verOsifmle quod °S. Sophrbnius id D bages nrfhi augentiuspiCioheiii.'
proiiiiserit Sergio; igiliir nec verbsimile qubd Ser- ; (//) Miror quod longissiiua Sophronii epislola efiam
gius vivehte Sbphfohio Romam perscripseril ista, de nuiic lii 'patfiarchio Cpltano fuerit inventa, cuin
<juoruni falsitaie facillirrie coriviiici pdliiisset, II. 57 diciuui sil quod hasc a Sergio patriarcba
:
(c) Haec, quanluin niihi constal, nunquam prp- Cplianp nou fuerit recepia.
ducia est, liequidem a SicpliaiioSiplironii legato, (i) 'Cujus tiiuli is Codex luerit, uon legitur ad-
er iiiicausaista Rumam prolecto (Virf. n.H). dilnni.
[df Heraclius "Edessae nibraius est ariiio 628; %j)H*cinterpreialiO fuissei idiomaiis Graei, quam
Sergius;jijec .ipapae. reiulissef aiiiio 652 i ' qiiomodo' lahieli MbnOnus Vel ejiis secretarius non feeissent
ergo scriberepoluil:Nupercurii ? etc. (Vid.ri. 19). Episloia lirJgiilaiisfuisset Lalina, qUam
\e) Si:4icaturr toiam hisioriam de his Codicibus liiigiiam Patres ribnintellexisse dicnnlur; hi iaincn
fuisse Actis inlerpolalam, lune ejiistola Scrgii evadet 'adiestimbmumimius Joamiis Poiiuensis, quod eopia
•jdbuc niagissuspecia. 7 "''' ijraeca cbnveniat texlui Laiiiip,7damnassent Htnni-
;'
,* (fi 0no3 Serglus fuefll Mohollielita,constat aliuf^ rium siiurii superjorem, etiegali Agaihoriis ' papae ad
de signauter ex synodo Romaua sub S. Martiiio 1 oninla iaciiisserii? Credai Judaeus Apella. Ipsa insu -
babila, iu qua, secretario 3, praelecta csl Sergii epi- per ppisioia, jirOut Actis iiiSefta legitur,-iioias ad-
stola ad Cyrum; alias ob prasfatam cpistolani, in 'ulieriiiai ' ofigiriis prafei l (n; 23-2o).
<juaSergius>e submitlit judicio Ecclesi;c Roinan;e, (k) Aii: collaiio faefa luerit* cum interpreiatioiie
ilamuari ui liairelicus uoti debuisset. Giaeca/ ari vcfb curiiChdice Macaiii, iion salis clarr
 1041 DISSERTATIOCRITICADE HONORIOPArA. 104S
episcopumPorlucnscm logainm synodi Romanae; ,eit A epistola Ilonorii niliil h.creiici fuisse asserluin. Cur,
cpnyenil. > De cpislola Sophronii nihil referlur. quaeso,nulluspalriareharum subsceulorumepistolairi
71. Earumjudiciumdififertur.—iJudicesdixerunl: . Ilonorii unqiiam prbiliixit , aut nd eatii provocavit?
C«m cognoveri.tsynoilus ca quae nunc lee>asunt elt Qtianrtoproilucia sunt opuscula Macarii patriarchae*
collata, Sergii, Honoriiel Snphrpnii (fl), dical quai;! Cpltani, is prius in^errogatusesi iuim illa opuscula
sibi virienlur. Syundus respondit : De regjslris epi- e senlsua; quanlo magis IlonoriUs papa iiilerrogari
sfol.arumscriplarum a Sergio, et authenlica Ilonoriii vel suflicienler convinci debuisset, quod esset ~verus
de aucior faiae iii hac "
epislola,dein elj."ojii synodicis S.oplnoniijam lecliss epistolae synodo proiluctae.'
a.licrodie dicemus (b). i &si dcet aliquis : Papii jani deiuiictus eral, liiuc
1%.Aclio 13. Epislola U'onariiprima damnalur ult iuterrogari non poteral. Resp. : Ergo riec condein-
hmreiica.— Acti.o 13 (vi qua Honorius papa primn, nari debuisset, praeserlim caii) jam oliui absolutus
rice corid-itnnalusesse dicitur) servaia est die 28 Mar- f.ieril. Replicabit:alius : Joannes episeopus Portucn-
lii. Nominantur praesenles episcopi Gra?ci LX.XXUI ; sis auihenlicam Ilono.riiepisiojain Latinam conlulit,
Ecclesia Cpliana vncatur magnisona et apostolica. n. 70. Verum Resp. ; Unrienam co.uslat epistolam
«.Judiccs ei tynndus dixerunt: Releganiur Aeta illam Laiinam, quae ex pairiarcliio Cphano, ut diei-
"
nraeleriia; el leclasiint. Judices inoniieruiil synodum, tur, fujt deprompta.etjpanni ostensa, fuisse aulhen-
ut sentenliam proferret in antecedentihus promis- ticamVSed fu.eritautheniica ; judices, tamen ut sup-
sarri. Synoriu.sdixil : ExaminavimusSergii epislolas ponitnr, eam nonintellexeru.nl: unus. Joan.nes lesti-
ari Cyrum ei llonorium, simililer ei Honorii ad Ser^ lus est, illam Lafinam convenire cum, copia in Grao-
gium respnn-oriam. . . eas ui haerelicas rejjcijnns. cum iranslala; hancque copiam graucainfuisse hae-
Qnorum aulein impia aversamnr, dogmata, eorum relicam,permitiamus ; sed.an un.us lesiis sufficil ad
eiiam nomina ex sancta Dei Ecclcsja esse ejjciend.i conrtemnandiimpapam?def.unctum? olim absohitiiin?
siatuimus, nempe Ser,gii,Cpllani, Cyri Alexandrini, Qnid, qu;eso, lcslatns est Portuensis?" An quod epi-
PyrrJii, Pauli.el I?eiri Cpltanorum, deinde Tiieodori siola Latina conv.eneritcnm Gra;ca interpretatione ?
quoque Pharanilani, quanim omnium personarum, vel cum Codice Macarii falsarii ? Cum ex patriarchio
mcminit Agaiho in s.uasuggeslione et ejecit, ntqiij Cpltanojarapiurima alia fieiiliafuerintproducla.quo-
sensissenl contra orihodox.amnoslram lidein, quos DiodoHonorius jam mortuus damnari poluit ideo
eiiam decernimus subjici anaihematL Praeier hos quia in illopatriarchioinventa fuit epistola sub illius
autemet Honoriuiii, etc., > ut n. seq. nomine ante XL annos scripta , conlinens senten-
Ecce manifesle innuiturquodS. Agaiho llptiorium _ tiam haeresi faveniem (rf)?.Quomorio contigil, qiipd
anaihempii non subjecerii, nequeGraecis deuuutia- legati S. Agathonis papx in talem damnaiionein
veril inquircndum vel condemnandum». consenserint, cum ipsis injniiCiim fuerat ul nullain
73, Honorius papa damnuturulhmmlicus..Anadfu- permiiterent innovaiionem ?
erit causasufficiensdumnandi Honorium?— <Praiier 74. Causa Pyrrhi, Pauliet Pelridenuo examinatur^
hos auiem ab Ecclesia siinnl ejici et anaihemaic fe- — Post condemnalum Honorium judices rngarunl
riri censemus Honorinm-papam; propterea quod nos synodum, ut in patriarchio invesiigelur an ibi prae-
invenimus per scripla ab ip>o ad Sergium facia (c) ter episiolas SergiL, Honorii ct Sophro.nii, resient
eum Sergii senteniiam esse secuium in omnibus... scripta Pyrrhi, Pauli, Pctri Cpllanoruni, Cyri Ale-
synodicas Snphronii lanquam orthodoxas judicavi- zandrini ct TJieodoriPliaraniiani, quaesimjliter esr
iims. > sent examinaitda (e). Synodus existimavit, hoc esse^-
Ex hisiterum patet : 1° quort Honorius eo usqne snpervacaneum, cum horum doclrina h:«rciica omni?
» tieminecondcmnatiis fueril vel ut baerelicus , vel biis.manifeslasit, et Agatho papa apert„e ostenderit
tit fantor haereseos. 2° Quod epislola Honorii, ob quod.eadem senserint qu.aeSergius,.qui; ccepil (/)
qiinrriis analhenializ.itus est, nunc priinum, quasi novam vocem inducere ii| Ecclesiam.. Juriices
<asu iuvenla fuerit; ergo ulira XL atinis latuerit. r» iii»titerun| pro novo et- accuratiore examiue^. Geor-
Pum anle XL annos murmur quorumdam, Graeco^ gius Bibliolbecarius ivil, quaesivii, rediit et dixit;
riiiii contra llonoritim exorjri. coaperai, J.oaonesIV «Inveni. epistolaip Cyri q,ua.e.pisjcppiPhasidis ad
papa, daiis ad imperalorem Hileris, propugnavit in Sergium Cpllanum anie LVIannos indiciione14 scri-
exprimittir. Porro ipsa epislpla Latina cum in1erpfer episto.la.innatuit; ob Imnc igitur, non vero propter
laiione Graecaet Codice.Ma.carii ppsiea jussu hujus secundam ilonorius fuissei dainnatiis.
«onciliicombusla.fuit.(n,74,76). (rf) Mulli.auctofes defendunf in neutra Honorii
(a) Quod epistola bop.lironn luerit cotiaia, is qii| epistoia.sensum conlineri certo b ireticum; crgo llo-
l;ec Acla coiiscripsil, non meminil; inlerimjlla.jti- norius papa innocens a concilio generali .coiideiiina-
i icahiiuf cathollca n. 75. lus est ulhaereticus. Malodicere Apla seu historiam
(b) Tiinc adne,cli.lur,iquod jtiriices ab imperatpre liujus concilii niagna ex parle fuisse. interpolatam,
jjissi inlerrpgaverint synodiini aii Macarius , sf resi-. licet diflicile sit sirigulaspuria diseernere a genui.nis.
piscai, ieslilui,valeat gradui pristino : sy.nodiis,re-' (ei lidem re.tjulerurii,responsum iiiipeiaioris, ul
sporiderit;i)egative; ilem qupd ejiiscopi sediAniio- episcopi suffraganeiet clerici sedis Anliochenaimore
c,lieuaesu.lijeciipeiierini ui novus Aniiochiaeantjsies. solitoeligant uovuin pairiarcham imperatori praesen-
rjigereiur, quae electio suniliier dilaia in sessionem, landuiri.
se.|iienlem. > (f)H*c co,nsentiiiHldictis . S. Maximi assereritis^
(c) iluciisquc nonnisi prima llonorii adSerguim Sergiun) fuisse'priinariijin.e.rrofisprpmpiorem..'.
1JJ3 DISSERTATIOCRITICA DE IIONORIOPAPA. 16it
ptam ; aUeram CuL qua patnarcliae Alexandrini A{ cOrum quae facta sunt a Thoma, Joanne et Constan-
sdeuindeui Sergiom una eum exemplaribus faci;n lino, sunt hic apnd me; cum bis ct aullientica syno-
UDionis.inter Xheodnsianos et Cyrum ; epistolam dica bullafa, quaefaels sunt a Tboma Cpltano ad Vw
Theodori Pharaniianiad SergiuraArsenoiiam el alios taliarium papam, quae ctiam voJensad eiiru.dirigere,
ejusdem Theodori libros diversos ; similiteret inter- propler Saracenorum incursum assidue iinroiiien-
preiatione» diversprum palernorum tesiimpYiioriim. tem, lit nostis, eiobsiessionemquacfaciaest per liien"-
Excussiyero ex hac biblietheca alins sex Iibros ha- riiuin ((), quo gessit episCopalum,noii valuit diii-
bentes scripla Pyrrlii Cpltarii, secundum pliirimam gere. Quaesiviautem libellos a riiversis episcopis
partem propria Pyrrhi manu exarata. Sirniliter pro- factos de una volunlale,"et eos seposui iri liibliotbe-
liili regestnm diyersarnm episiolarum Pauli Cpllani ca, iit vobis exhibeaniiir. Judiees et syno.d.us.dixp-.
sd Theodorum papam et tres Parili prpspboneticos, ruiit: Litlefse synodales Tbomac,Joanniset Constan-
id esiaeclamaiorios lomos ad Consianiem irriperato- lini, leganlur nobis omnibus audieiitibus. Agalhn.
r,em...Ad feaecet Petri, qiii post Paulum eveclus est lector et notarius sanciissimi patriarchae Cpltaoi
ai| patriarchalum liiijus urhis ; similiter regesltin) accepii authenticum scriptum synodale Tl.iomoe' bnl-.
diversarum epistolarum,in quo est ejusdem epistola latum ; Ii.ullaque,q'ua3cierat imposiia, coram bmrii-
dogmaticaad Vitalianulripapam. Synortusdixil: Om- 15 bu.sahlala, sic legit : Sanctissimo frdtri Viialiano,
uia per pfdin.em relegantur. >, Antiochus notarius Thomat indignus...Qiiodquirtemsynodale fuii coila-
praelegildua.sepjsiol.asCyri ari Sergiiim et exemplar lum cum registro al.laio.per Georgium Bibliollicca-
taclaeunionis (a). Dein praclegit Cbdicem Theodori rium. Et converiifcilra" nllum defedlum "a pfincipio;
Pharanifatii ad Sergium Arsenoilaiu, ac ex tinp ser- hsque ad finerri.Praeterea lectaesnnt synodales Joan-
rripne 5 diversa fragmenta unam operalionem asse- njsi.. ei Coristah.tini.llis ergp ab initio lisque ad fi-
reniia, et ex alio cjtisdem serraone alia sexfragmen- nem lectis, synodtis dixit: lovenimus Thomairi, JO-
ta.ldempr.xiegit fragmenlumex ibiho Pyrrhi riogma- annem et Cohstariti.niimhibilseh.sisseaii.t scripsisse
rico : ac aliud fragiiientum ex epislola Pauli Cpl- conlrariuni rectafiB.dei(g)„'. Ili ergb referarilur iii sa-
tani ad Theodorpm papam (fc).Tlem praelecla est cfa diptycha... GeorgiUsnutem Bihliothecaritislihel -
episiola Pelr,i Cpltani ad Vilalianu,mpapam. Dtimque lps a divefsis scriplos lerri.ppreSefgii, Pyrrhi; Pauli
praelegerelnr eariem cpistolahabensdiversas Palrum et Pelri faclos sfalim ad nos adducat. »,
senteiUi?s, lcgati S. Agalhoiiisdjierunt: i Sententiae 76.. Epistola secunda Honorii invenitur, el comburi-•
Patruui in hac quaen.u.n.crelegiiurPetriepislolapro-. lur.^t, Cumpaulisper exccssissel Geofgiiis ei paulo
duct.e suni iruncaiae ab, eodem Pelro ad probandum, post reversiis essei, diversas charlas affefensdixit:
unam operationem. Judices et synodus d.ix.eriint: C Qmnes lib.ellos;.... et charlas, qii»2pertiiieni atl prae-
SeolentiaePalrum Iruncataesunt, lectio epistolae' ul- seniem dogmali,cam.motionem, af|ero, in quibus
terior non succedal. Synodus addidit: Agatho papa ihventa est eliam altera epistola Laiiria Hpnorii papae
•tjecieet juste iu sua siiggestione expulit Pyrrhuni, ctmi ejus i.riterprelati.oneiAf|erb-eiiaBidiversas alias,
Paulum et Pelrum pairiarchas hujus ufbis(c), et dogmaticas sigftanter Pyrrhi Cpltani ad Joannem
TheodorumPharanitaiiiuii etCyrum AlexaridrinUm... papam. >. Ex hac llonofii episloi.adiio duniaxat fra-
Nos quoque eos iu sacris tlipiychis ej'iciel anaihema- gnienla ftierurit pfaelecta , ut n. 26 indicatum fuit,
re subjici siaiuimus, et eorum scripta lanquam inw Taridein loia (ft).et reliq.uaornijia tanquam perniciosa
pietaiibus pjena abominamur et pronuntiamus ea igni tradita sunt et combusta, ut n. 5.
debere aboleri (d).j. ~
Hucusqueignollim fiieratquod papa Honoriusdiias,
"7,5:EoTumtuccessores judicantur cathplici,et,eol- ad Serginm episiolas.in eadem causa perscfipserit;
iocantur iq diptycha. — < Judices ullerius iiisliternnt has Graeci slanle hac synodo primum detexerunt
Ul etiam proffirrenlur cpistolae posleriorum palriar- originales, propter primam Honoriuin papam modo.
charum CplUVJOfum,nempe Thoiriae, Joannis et defunclum condemiiant ut haerelicum , abjiciuul
Constantini (e). Georgiuscliarlophylaxdixit: Codex, ab Ecclesia; quo factO.Titleras originales r.oiribu-
•ive fegeglmii,in qup continentur«xemplaria syriodk fuutv et Copias inserunt Aciis; Quis non stupeat

(a) Haecinlegra A,ctisinserla sunt, quqebreviiatis D (jf),.Hane pbsidionem (vel blennaleminciirsjoneni).

Causaomillo, ne lecloribus liifaiumaugeatur taedium.' nemo a.liushisibfJcorufh,nbvit. (Yid.n. 27). jnterim
Magnasane paiieniia opusfuit iis qni inicgra Acia s! haecAcia nori esserit alionde suspeclai",illiim pbsi-.
ix GfseCbiransiulerunl in Latinurri. Exsiant dnaj dionein utique credere deltererpus bb asserttirii Geor-
diversae Ediiiones Latinae;:aii proptpr Honorium'?,' gii coram pleriaisynodp tesl'i.inoiiiiiiii. '"
(b) Eliam haectragmenia Aciis inserta siini. (tj)Syriodiis^xegerai juranjeriiijiMsupef libro Evan-
(c) Sergius tam iu G.raieaquam in Latinis Editio- geliorum praestanduma bibJJothecaro, quod is riullas
bus est praciermissiis, ulique quia iam riampatus lilleras |iraedi|i;lofuinpatriarcliaiiim haejeiicas occul-
cufn
' llonorio (n,.'72). taverii. Georgiils ila jurayit :Per has sunctas Scri-
(d) Inierim jani Acii? iosetta fuefe per lotum or- pturat et Deam, qriiper ijisasbcutus esf^d^ligtjriliisiriie.
betn publicandis. pericrulaiut non ihvenilibeltosab iilit faclps ei tradi
(<);ConsVatiliposuccesseral Tlieodonis, n. 28 lau- tos didtistribiis palriarchh ThOmm,Jbanni et GonsVm-.
dalus; is paulo ante lianc synodum fuerat deposiius, iino de itna voluniale el qperqlione.Alind,juraiiien
s«d anno 082 resiilulus esl; in Actis lanluin scmcl tuin vid, n. 77. • ,
r,*ferlur, sed ut faNarius (n. 7% Episioia liiijus (/i) Quod haecsccunda Honorii cpistola fueril CJJ.
jhcfldori ad D >nurn .papamnon ftiit producla. lata, velab aliqiio Latino recogniia, noi.iad.diiur...
 10*8 DISSERTATIOCfilTICA DE IIONOlllO PAPA. 1046
liunc procedendimodum? Cur episloloeoriginalcs (si A palriarclia CpltanoMonotlielitis(d). Synodus excli-
in patriarchio luissent recondilae uti prius) fuissenl mavit : « Anailiema libelloMeriaead Vigiliura, ana-
inagis pemiciosaequatn earum IransUmpla Actis iri- Ihema duabus epistolis Vigilii ad Jiisliiiiaiiuin et
serta et nnnc ubivis publicata? Insuper in hoc casu Theodoram, anailieina iis qui falsaverunt Acla sy-
maxime exlraordinario et prorsus singulaii (quo nodi v (e). t
papa defunclus a Graecis damnatur ut haerelicus) 78. Actio 13. Polychronius Monolheliia mortuuin
oporiuisset' origiriales litteras quam sollicitissiine susciiare conatur, excommunicatuT.—Aclio 15 diciltir
asservare, ut papaeAgaihoni vel eliam imperatori pro (tam in Graecoquam Latino) servaia anno' Constan-
liiric absenti, si lii damnaiioni subscribere postea tini 28, Heraclii et Tiberii 22, die'26 Aprilis ([)'.'
recusassent, ipsaeoriginales IlOnorii cpistolaeostendi Polychronius,monachuselinvetCralusMonoihelita,in
pntuissent. coiiciliuinadniissus esl, promisil (q) qood in virluie
77. Aclioli. Quod Menmet Vigilii papa epistolm fidei suaede una voliinlale resusciiaturus essel mor-'
fuerint fictilim,ileraio confirmatur. Patriarchm Pau- tuum; chariain a se scriplam posuii super cadaver
Uts, Theodorus Cpltani et Macariusdicuntur falsatse in loeo publico in feretro argenleo exposiliim, per
synodttmquintam.—Actio 14 dicitur servata die 5 " plures horas inortuo insusurravit, sed ilfenon revixit.
Aprilis, indiclione 9. Tlieophanes (a) nuvus patriar- Igitur populus exclamavit: NovoSimoni anathema.
cha Amiochenusel Lxxxvu alii episcopi Graecinomi- Dein Polychronius a synodo adinonitus ad resipi-
nanlur.-< Jtidices ct synodus dixerunl : Fial lectio sceiiduui, cum pertinax permanscrii, de|iositus esi
eoruin quaejam sunt acta. Et lecia siint. Dein jusse- et flnathematizalus.
ruot IIl Georgius bibliotliecarius iteralo ex patriar- 79. Aciio 16. ConstanlinusMonothetiladamriatur;
chio proferretduos lihros lueinbrauaceos et alleruiri excommunicalur.— Actio 16 fuif anno' Coiistantini
charlaceum, ex quibus actione 3 et 12 praelcctoe 28, pnst consulatutb ejus 13, Heraclii ef Tiberii 23,
fuerant- liiterae Menaead Vigilium papam et Vigilii 9 Augusti (h), inriiclione9. Vicarius cpiscopi Raven-
ad Aiigustos.Georgiusjussus est jurare quodinlerea uaiensis, et episcbpus Thessalonicensis, qui liuciis-
circa illos libros nihil mutalum fueril; juravit, insu- quesemper sederunt post episcopos legaios synodi
per relulit quod nunc quoque alium Godicem char- Romanae,hos nuuc immediatc praecedunl, et nomi-
taceum uivenerit, in quo Acta synodi v dcscripia nanlur praeier legatos Romanos Ct palriarchas. Epi-
ftieriul. Tunc libri priino dicli denno riiligenier con- scopi GraccicxLi.Quod Acta praeterila fuerinl pfas--.
sideraii, examinaii, collali cum cbartaceo noviter lecta, non referiur. Quidam prcshyier Apameensis...
jnvenlo, aliisquc Codicibus antiquis Acla synodi v p ex Syria, Consiaiitinus nomine, sese synodOsistir,
continentihus, et iterato depreliensiiui esi, quod ad pacem cum Monollielilisineuiidain horlatur, duas
liuerac Menae ad Vigilium et Vigilii ad Augusios in Cliristo voluntates negat; cum monitus uoii-rcsi-
fuerint ficlitiac, praefalis libris per alienain manum pueril, cxcommunicalur.
insertae, el sic tandem illae litleroc anathemali sub- 80. Uonorius iterato damnalur. ~ « Tunc Geor-
jecl33(>i).> gius pairiarcha Cpllanus proposuit: Ego et quidam
lnslituto ulieriori examine, detectum est qtiod pauci -qui sub serte iriea surit episcopi rogamus ul, si
plura alia exemplaria synodiim v exhibentia , quae possibile esl, noniinatiin non anauhematizentur j)er~
exlra patriarchium exslileranl, fuerint simili modo sonaein exclamalionibus, id-est Sergitis, Pyfrhus,
falsala, et quidem exemplaria Grscc.ifucrant adulte- Pauliis el Peirus (i)i Synodus dixit: qui semel sunt.;
laia aucloribus patriarchis Theodoro (c) Cpltano el condemnati et jam dudum ejecii desacris diptychis...
MacarioAnlioclieno, Lalina vero promovenle Paulo. oporlcl uominalim. auoqtie,anatliemalizafi in accla-

(a) Tbeophanius appellaius esta Beda (n. 110). sexta fuit absolula annp 681 anle Pascha; ergo nnn«
(b) Taniam cautclain in causa Honorii non adhi- proiracla usque,ad2.6.Aprilis ;.cacierum,quod aliquis:
buerunt (Vid. n. 76<el 63, iior'.). Polyclironius in illa synodo fuerit damnatus, eiian^
(c) Hoc lanliim loco coroparet Tlieodorus patriar- D Beda retulit. n. 1fO videndus..
rha Cplianus, et quidem ut falsarius; si lalis fuerit, (j) Idem dixit: Quodsi hoc anno auditut fuissem,
jiiirandiim quod anno G82.aricathedram patriarcha- passi non essemusqumpassi sumut in bello Bulgarim.
lem iierato fueritf eceplus. Imois Tbeodorus a Grae- Nnllus scriptor meminit quod anno 680 belluiu fue-
cis orthodoxis coliiur ut sanctus (Vid. Bolland.,, ril.in imperio Roniano.
(iissert. prmv.ad loml mensisAugusti). (li) Igitur hcc aclio a praecedenlidisiat iu mensi-
(d) Si adiriiltamus quori Acta synodi vi, qiiacnunc sibns. Porro Pagius (Adan. 668 et in Dhs. hypatica
liabcmUs,vitiaia iion fueriiit, adeoque quori Honorius de Consulibus) ex istis nplis chronologicis deduxit
revera ob suas epistolas in ea productas fueril riam- quod Consianiinus anno 654, iieraclius et Tiberius
iiaius, tuncexoriiur suipicio an ndn aliquis praefa- anno figi ante 9 Auguslia paire Conslante, qui obiit
lorum pairiarcliarrimdictas llonnrii liueras vel pom- anno 658, declarali fuerinl Caesares.Ast Ven.,Beda,,
posuerit vel faisaverit, illasque lielilias rejiosuerii in Nicephorus, Theophanes aliique doceiit Consianti-
bihliollieca Cpltana. num Pogonaium,qui obiii anno 6S5, imperasse annis-
(«) Si Acta synodi v Graeca el Latina fuerini fal- xvn; ergo illi annos tCbristaniini nuirierarunt a.
safa asserenle synodo vi, non facio injuriam Pairi- morle Consiantis. Insuper adest aliqua dillicullas cir-.-
ims iu synodo vi congregalis, si timeim, ne et eorum ra consrilatum qui per se incdSpittab1 Januarii.,
Acla etiani haecipsa fueriiil postca ah aliis malevolis (i) ProJlpnorio.lne damiiafeiur, riullus iniercas-,.
eorrupia; sisset
ffl Juxla Anasiasiuin^ n. 81 ciltnrtum, synodus
 l)iS.SEBJATIOCRITICA DE 110X01410PAPA. MJS
1047
inalionibus... Universi (a) exclaiiiaverunl anathema V tensis; i» Jpannes cpiscopus P^.or.lu.ensis legalus sy-
haerelicisTheodoro Pharauitano, Sergio, Cyro, Ho- iipdiRomanx>;o°duoepiscop":uiius Corinlbo.exCrela
6° duo episcopi Lalini legali synodi Romaiiae;
NOtfio(V),,Pyrrho, Paulo, Peiro, Macarip,Stephano, aller;
7° reliqui episcopi. Ecclesia Cpltaua vocalur inagni-
Polychronio, Apargio,(c) Pargensi. Sypodus dixit:
sufliciunt hacc (d); in sequenli synotlaliter statue- sona et apostolica.
mus tleflnitipnciiifidci. > Praelcctuni est decrelum synodi, in quo Palres
'81. AnaslflsiiBibiioihecariirelatio de synodo s?xta. proliienlur se sequi v synodps tjecuiiienicas,recilant
— Hic ex Baronio (Ad annum 681) moneiidum een- symbola lidei r^icaenumet Cpltanuni, ttinc adtiiinl:
siii. Anastasiiis Biblioihecarius(-ln Agathone)de hac i Sufliciebantquidem haec... scd diabnlus, cuni nnnc
synollo v agens plura praclerniisit, dum sex tauium invenisset apla suae vtiluiitati insirumenia... Tlieo-
in ea relulit aciipiies, Synodum anic Pascha anno dorum Pliaraiiitanom, Sergium, Pyrrbuin, Paulum,
681 absolutam indicavit, iiilijlrjue prodidil de aclio- Pelrum, qui fuerunl anlistites bujiis regiae civilalis,
nibusMnqiiibus condemnalio llonorii iiuiic lrgilur. et praelereaIlonoriuui, qui fuitpapa Rommveteris(h),
Posfquam damnaiionem haereiicorum ibidem factam Cyruin quiiuit episcopus Alexandrian, e.l .Macarium
relufit, addidit sequeniia : Deindeqbilulerutil de di- qu.ifuit proximae anlistes Aniiochiae, et Sleplianunv
ptychh Ecclesiarumnomina palriarchqrum, vel eorum 'bujus discipulum ; non cessavit per ipsos in Eecle-
picluras de Ecctesia, aul de [oribus ejus, axit ubi esse sia suscilare erroris scandala iinins voliintaijs et ope-
polerant, auferen.es,id est.Cyri,- Sergii, Pyrrhi, nec raiipnis in duabus naiuris Ghrisii Dei nostri... scmi-
non Pelri. Nibil addilur de llonorio, cujus epitaphia naus haeresin(i) ApoHJnaris... Haecsaucia et oecu-
periiiaiiserunl n. 4. Addidit Atlianasiusquod Joannes nienica synodus fideliier sustipit el supinis maiiibus
episcopus Portuensis Dominica in Albis in leniplo amplecliiur sanciissimi et beaiissimipapaeAgaihouis.
Sopbiaead laeiiliampopuli vel concilii.missainpubli- suggeslionem, qui iiominaliro ejicil eos (j) qui prae-
cam coram impeialore et pairiarclyi celebraveril dicarunt el docUeruut. ul priusest ostensum , unani
Latine, et omnes unanimes in lauries ei viclorias volunlatem Clirisli... Similiter eliam admiuit al-
piissimorum imperatoriiin idem L/jtinis vocibus ex- leram suggestionemsynodalem;i25 episcoporumsub
clamarunt (e). Anastasius nec reiulit histoiiam, quod eodeiu sanctissimo et beaiissimo papa congregato-
synodus cum Pplychronio condilionem inieril de rum, elc, elc. >'
moriuo resuscitandp, n. 78 indicaiain. Quandonam Siibscripseruni Palres CLXXIV (k), primo loco tres.
liaecsynodus juxia Anastasiuin incaiperii, vid. n. 32. legati Agatlionis papse : subtcripsi; lunc reliqui or-
82. Actio 17, pecretum fidei editur. — Actip 17 p dine, quosupra :,definienstubscripsi.Legatus Jeroso-
inscribitur : Definitioorthqdoxmfidei (acta in regia lymitanus suam Ecclesiam appellat apostojicam.
urbe temporibut Constaniniiiinperatorii, sei va.laanrio Ahbales noh subscripserunt.
Conslanliui 28, posl consulatum ejus 13, Heraclii et S*. Gtausula Honorium concerncm videlur inler-
Tjberii 23, 11 Septembris, indictioiie 10; episcopi po/alo.—Praelatamfidei professioneuiesse geiiuinan»
Graecinominanlur 80 (/). Delinitio fldei dicitur prae- ; credo, praeterperiocbam de Honorio, quam interpo-
lecia, qux ipsa tamen verboieiius refenur aclione laiam esse censeo; si enim sancta synodus supiriis
sequenii. • manibus amplexa fuerit suggesiioneni Agaibonis, si:
83,. Aptte 18. AHutsedendiordo. Decrelum fidei, Agatho papa expresse proliihuerii, ne suae sugge-
inquo Honorius papq dqmnatur, el Petri tuccesiores slioni aliquid adderetur, quomoilo,quaeso, haeccrga
exlqllunlur.—AclioiS djfcilur habiia die .16 Sep- papam obseqtientissima synodns ausa fuissei, inier
leihbris, an.iip imperatoris Cnnslantini, qui iierum anaiheinalizatosiri. decreto lidei recensere llonoriuni
personaliler ariluisse dicitur, 28; Heraclii el Tiberii papam Romanum, quem Agalho non nominaverai,
23 (g), indicliPhe 10', Qrdo sedendi el sUbscribendi iino positive excluseral docendo qnod nullus suo-
liori parumiurbalus esi, lieuipe referuiilur : l°legaii rimi pradecessoriim in fide erraverit? Quem Joan-
A.gathonis; 2° patriarchac Cpltaiius, i\Iexandrinusy,U nes IV papa el S. Maximussemjier caiholicum fuisse
Ahtiochenus, Jerosolymitanus ; 5» episCopiistlies- invicie demonstraveraiit? > -
"•<; : ,'.'.. legatus ex Cypro,
satonicensis, " ' et',.-
legaius Ravcnna-
-i Porfo si peiiochade Ilonorio fueril hoc loco in-
(a) Ergo et legali ab Agathonepapa et synodoRo- Baronius el Pagius pulant. id . conligisse post diem.
maiia iriissiexclamasseul: AngtherriaHonoria. 16 Septembris, miia hac die fraires adlinc referun-
(b) Si condeiunalioHonoriiiilibi fueril interpolata, tur in Actis synodi.vi. Vcrum haecAcia non sunt in-
illius nomen hoc loco quam facilius inlerseri
-... po- dhbitabilis fidei (Vid. n. 78, iio/.J. / ,
......
tuit. , ,(/i) Si btcc periocha oniittaiur, contextus miniine
• (c) Qualis fuerit ille Apargius, nnn invenio. turbahiiur. inieriin idem;dici. poierit de €yro.
(d) Iri hac actione non'occiirfuittJampla gesta no- (i) Ergo juxia (lefinitionem concilii diabolus per
talu digna. '.",'.'" Honorium papairi suscitavit haeresiti.
' («) De hac missa quoque testalus est IJeda , n. 110
citandus. >• (;') liuer eos quos npiuiiiatim ejecil S. Agatho,
coniinepiiir Cyrus, Sergihs, etc, sed.n0ii IJoiiorius
.(f) lii aclione praecedenti, in qua Honirius dam- papa (Vid. n. M). '".'• >., ''-..,
natus est, leguntiir episcopi CXLI. ;'' (k) Juxia Bedam adfuerunt CL; sed in aciione
"\g)' Hoc anno Conslaiiiinus inip. fraircs suos He- priina adfuere vix L episcopi (Virf. n 52 et 1.1$),...
racliiiin et Tiberiuin ab imperii digniiaie removft" -'--, - ~, •
'MP, DISSERTATK)CRITICA DE IIO.NORIOPAPA. insft
-terpplata, snpposiiitium censeri debebit quidquiri jk les Cpllani, Vusupef et ..yrum, qiii fuit saceidiis
supra de haeresi ll»nprii inspersumfnil. Etvicissim, Alexandrin.us: et cum eis HONORIKM, qiii fuit atitistes
si epislobe quae sub nomine llonorii supra fiieruiit Romanus,ulpole qui eos in hisfiiii secutui (b). Super
productae sint vcl iictui* vel corrupiae, damnatio his praecipua ratioue analheinatizatus Macarintn...
papae censeri debebil hoc loco inlerpolata', utpoie et Stephanuin... siinililer autein ef Polychrohiiiii)
tuiic nulli solido nixa fundamcnio. Seri sensii puciileni et delirnni seneiri, qui profiiereliir
Objiciet : ln epislola Agaibonis eliam npn con- se morinos susciialiiriim. Neqiie verb aliqui forie
tinentur Macarius, Stephanus, Polychronius , Con- accusenl saiiclissiini papae'(Agathonis) divirium ze-
stantiniis, et nihijominus hi nouiinalim anaihemati- lum ct banc synodum (c). Nos eninieiillius (Aga-
zatisiint. Resp.: eiiam hi proprio ore in bac Sy- thonis) et anle nos et nobiscum ille aposlolicas cl
nodo sexta suatn hacresin primnm fassi fuerant, jgi- patfruas seculi suiniis iradiiiones... snmmus amem
tur ab Agailioue condeninaii non potuerant. Causa nobis opem ferCbat aposiolorum princeps ; illius
Uiiiioriiconlroversa jam olim a Joanne papa IV de- enim imiialorem et calhedrae siiccessorem liabuimiis
cisa fuerai pro Honorio. adhortantem et confirmantem (d). Tibi a Deo de-
85. Honoriusiterato damnatur post suoscriptiones. scriptam cnnfessioiiem Rorna vetns pofrexit (e) :
— Posl praefalas subscriptiones imperator riiciliir '^ Jux dogmatnm orla est ex Occidente, charia el aira-
interrogasse an decreliim fjierit ediium ex conseiisu mentiim cernebaiur, el Peirns Ibquebaltir per Aga-
oinnium? -ei synoriusexclnniassc : « Omnes sic Cie- llionem. His qiraea nobis delinita suiit sigriaculum
djinus... hacc est fides aposiolorum... Theotloro iribue et imperialem ratihabiiioiiem et firuiiiatein...
Pharanitano analhcma, Sergio et IIONORIO analhema., Sciio enim quod iiihil falsinius {[)„ Gatnle, nova
Pyrrho et Paulo anallienia , Cyro et Petro anatlie- Bo:nnj Conslanliiiopolis! laefare, civilas Sioti, cacti-
ma, Macario ei Slepliano ei. Polychronio (a) ana- men orbis terrarum! Porlae inferi adyersiis itium
thema. > prlhorioxnm imperium (g) nori praevaiehurit.> Suh-
Haec lola penonns, quod. posl praefatas. supscri- scripsermil CLiji Patres/inier qiios.primo loco com-
ptioties imperalor denup interrogaveril; quodctmcii parcnt legati Agathonis papaesub his verhis': Huie
iierum exclamaverinl: Analhema.IIonorio, etc, Aclis prosphoneticodeprecans subscripsi. •
originalibus non fuissc inserta, sed.potius per alie- llanc acclamationem rgo censeo indignam Roma-
nani niaiiiimassuta mihi videlur. Sequilur nis, vel lotam supposiiitiam vel fcade.inierpolatam.
86. (Sermo acclumatorius, in quo Honortus de- lnterinnS. Leo II papa dicilur eam misisse inilisjia-
nuo damnatur^) — Sermo synodi acclamatorius,qui , niam (Vid. n.M, 96, 97).
' 87. Antota moletaclorummissaadguinque Ecclesias
prosphoneticusdicitur, ad imperalorem-In illo uinltae
laudes et gratiae acclamantur imperatori praesenli, palriarchales?—ln Actisaddiiur(/i): i Synodus dixit:
quod lianc universalem synodum convocaverit secu- Petimus ab imperatore ut subscripia exeinpla decrcii
lus exempla Conslantini M., Theodosii, Murciani et lecti (i) tradautur v sedibus palriarclialibus cuiii
Jiisiiiiiaiii; landeni addiiur : « Agathonis sanrtissiini suhsignatione iuiperaloria. Imperalor dixil: ld pie
panis nostri elsummi papaedogmalicis litteris con- efliciemus(j).
sentinins... Chrisius esl homo perfectus.., duas in i Scieiidiiin quort, sicul promiserat imperalor,
Chrisio volimlales glorilicaimis... anallieinatisubji- exempla decreli a sc suhsignata praebiiit quinque^
cimus Theodorum Pliaraniianum, Sergium et Pau- sedibus patriarchalihus : aposiolicas S. Petri seu
lum, Pyirlium siiniil et Pelrum, qui fuerunl antisti- Agathoni (k); aposiolicae inaginc EcclesiiB Cpoli-^

(a) Polychronius in decrcto (idei, n. 83, nomlna- orlhodoxiam Consianlinopoli olim. suppresscrant
ijjsiionest; Consiaiitirtus, qui iii Actis cum Poly- ibidem patriarchae Eusebius, Eiidoxius Aiiani;'
ciirooioaiiaihemaiizatus legiinf n.' 79, ' hoc locOei in Macedoniiis, Neslorius haeresiarchae,' et iiuper He-
^cclamatiiiuen. seq. oiniitiiur. raclius el Constantiniis imperatores Sul) patriarcliis
'"(b) Falsum est quori llonorius Pyrrhum. Paulum i v Sergio, Pyrrho, Paulo, etc. Domiuiuiu iwnpcvale"
et Petruni, fueril secntus; iiiortuijs est enini riiiin aiino 1453 occuparunt Turcaei . .-.,.-
Sergius adhuc vivebat: ergo anlei|uam Pyrrhus, (h) lnseritur quoqiie, quod post faclam acclama-
Paulus ei Pelrus innoiueiant. Iriterim dici potciil, tioiiemad.rccominendalipiieih imperatoris Citofiatus
iiaiii
' periocliaiii totam esse inlerpolaiam. epi>copusEcclesiae Calaritaiise.iii Sardinia ari syn-
(c). Si Honorius fuerii riaiiinatiis, synodus (non odiim admissus Aierit. Et is Cit.uialus legitur ante
vcrp
' Ag-tho papa) accusari posset. faclam acclajnationem subscripsisse cuin reliquis :
(d) SiHonoriuui papamdamtiaverint, utquid mu!-' Definienssubscripsi.
luiii gloriaiitur quod Peiri iuiiiatorein et catliedrae \i) Igiigr solum, decrelum fidei n.U5 relatum
siiicessorcm habuerinl adliortaiiteui' eiVonfjrnian- fuissel transini.ssum Hoinain, el ad tres reliquas'
leiii? liuuc in Honoriodaiiinasseni." •••. Ecclesias patriarchales, adeoque et solum a jiapa.
'(e) Et sub Honorio paipa haerlsin a diabnlo sug- coiiliriiiaiuin, era reliquis r.ceptum, noirverd luia ':
gesiam Roma veius porrexissct ? Salteui pseudo- moles Aeloruin, pro ut nuiic exstanl.
Dossuelus'conlendii Horiorium in cpistola ad Ser- (j) Miror lAiiicii quori . Palrcs, inier qiios crant
gitfiri lociiluin esse ex Calhedia"S.' Peiri (n.58')i legati R.iniani, lanium negotium conjinisefiiii iinpe^}
([) En excusaiio non peiila'! STquis coiilenderil laiori utpple laico.
lianc pcriocbamiuisse inseriam ab eo qui daiunaiib- (k) Ob ejiisiolas n. 01 et i)2 allegaudas co.iiieudnnl,
ntfni llotiorii inlriisit, non coritradicam.' !
Pagius ei alii Jegatos Itouianos diu abiuiperato p, '
(g) Auctor e|isiol;c non videiur bonus propheta ; aiilci|uaui Hbiiiainredieiiiit, fuissc delentos.
 .1051 DISSERTATJOCRIFICADEJIONGRIOPAPA. 1032
unar («) ;.aposlpji ar,sa cti evangelistaeMarciAJexan-"., A ut cnm Davidedicam(e), aiiafheiiiaiiliusinlerfeci-
driae per Pelrum preshyleriim;.».sedi Aniiocliensium miissceunririmsenle.nliani<juaesaeris vCsirisliltcris
siveTtieopolilariimniagii;r.civilatis per Tiieoph.uiem in eos prius (f) jirniiiiiiiialai: Theodrtnim,iiiqiiam,
pairiarcham; sedi Jerosolymiiarum per Georgium Pliarariiiam, Sergium, HotiOhirjiu (g), Cynmi, Pan.
inonachum Sebaslenuni, qui poslea fuit paliianiii him, Pyrrhum et Petruin..i; Praeter-eosauiein ef Ma-
. Aiiiipciicnus(b). > . carium, qui fuit episcopus Ariiiochenus, ct Slepha-
fl;c nlliinaeexpressiones: tciendum, quo-limpera- - iium icpis discipuliiin,elPoIvchromuni.,. Lapsuin il-
tor ticut prpmiterat prmbuii,.... per. Gcorgium, qui . Joriim noi) irfisimiis, neqtic de illoniin ijisania i;c-
poitea, elc., manifestfi.|irodunianciorein, qni posiCa lati exsuliavimiis,, iiei|iie propterea valde clati
historism pncfali concilii conscripsil, vel posica sunuis;(fr).Non sic JIOS. riehis, n veueraridtinvcapfii!
ampliavit. .. .,...:. - , diilicimtis,Nihil leciiiiiisev graiia ei oriio, sicut licet
83. Ex solisAclitIlonorius nqn probatur dnmnaUii. cpgnoscere cx. Aciis qua: inissa sunt ad veslrain
— OJilianc et alias uoias rrilicas sparsim insimiaias bealiliidineni (i)„ Deinde etiani pcr legaiosa vesiia
cerisepAci» concilii, pioni nnnc exslajii, non.esse sanctilale el synorio Romana missos, qui cotivenieii-
irrelragaliilis anciorilatis, signanter non quoad hislo- ler vesirae inslilutioni (j) decertarunt...'Univcrsani,
riani de Honorinpapa in illis Aciis daninalo. Igiiiir,,'B quaectnnveslra est bealiludine, fraieriiilalem |)inri-
spcclalis solis his Actis synodi sexla>,non salis con- iniim saliiiaijius, Georgiusepiscopus Cjillanus snli-
stai quodJlonoriiis papa littorasjscripserit hxreticis, signavi...Ceorgius aposlolicaesedis Jefosblymonnii
vei etiiimpropier bas revera anaihcmalizaiiisfuerii. simililer siihsignavi... Citonalus insijlae Sardiniie
Cnin vero certum sit, quod in coininunionesaiietae pro n:e et synorio quae siihinc cst similiier stibsi-
Ecclcsias ohieril, ct per xi. annns posi morlem in giiavi, >' Legiintur subscripsisse LVIepiscopi, inlor
jiossessioneinlegraeorlliodoxipraesolisfainaaperdu- quos npn compareut ui legati S. Agatlioiiis. ;Dieset
raverit, ex illa possessionepropier Acla tam snspe* annns quibus epistola islhaecsit daia desidcranlur.
c.i.a.(ui iiihil dicam de juriicihus non cpnipeieniibiisi Mibividetur loia supposititia.
delurbari nnn debel. Imo cl honori syuoili sextac • 90. Ediclum pubticumquo imptratorcohftrmit sy-
consuliiiir, si Acla liabeanliir ul intcrjiolaia. Sed nodumtexiam et bis damndl Hondrium.—II. Edi-
iiuiic videndtim, cliim imperalorit Comtnnlini prdpotitnm in lenio
atrio(k) sanclistimmet magrimeccieiim props autam
§ III. An ex ii.xqnaesjrnodumvi subseculasnnl probari aum Dieymbalattocalur.
vaiealHonoriumpapanrreveradainnatiiuie»se.
Esl valde prolixum et dogrnatictim, aiirior se
K'J. Epiitola tynodi vi niiitn ad papain damnans ** ipsum vocat imperalorem piis»imi(i»,in JetuChrhio
llunorium. —I. Pfimo loconieinorandiiino-t Exem- Deo fideiem. Inier ca:tera rtit: < Sacrilegi "saeenlo-
plum ilterarum mhsarum a sancta el mcumeniia les(/) Ecclesias pcrvcrse gubern.ifuut; suiil auiem
texiaiynpdo ad Agathoneiiipapam,- . , hj : Theodoriis..."Sergiiis.i.ad hmc el HONOBIUS, qni
<Sanclum cbnciiiumbealissimopapc (c) in Domi- (iiil anliqum Rommpapa, 1iuj<itmodi hmreseosconfir-
nnsaliiiem. Maxiinimorbimaximis indigeni auxiliis, mator, quVelium tui exstiiil Dppugriator*Siiiiililw
IIt scitis, beatissimi' propierea Cinistus ostendil sa- Pjrrliils et Paulus el Pelfus lnijiis-eivitatispairiar-
pieniem medicum veslram rolenriam sinciitaiem... cliaa.Macarius... ei Stephanits... et Pblychroniiis:..
Prareunte nobis Conslaiiliuoimperalore(d), crrorem Veiiiin jinscis qui ab origine pie anle nos regiiaiuiii
impielatis evertiinus... Ipsos atilein, qui circa fidein exxquari cupienies, zeloqnereciae fidei «oiiflig'-ji-i-
peccaverunt in matutinis exlra caslra airiorum Dci, le-... univcrsale eonciiium sanciuin coovo::avi-
'
(n) Ecclesia Cpliana nullo lilulo dici potesl apo- (J) Qula in finesynodi, n. &7,spllicite-caiiiumest
stolica. :„ ..-.'.:' •:.-, iil decreliiui lidei al>inijieraiore niitierciui-'U<uinii!',
in
(4) Eqiiidem synoJo Trollana, qurrdicitur anna rion esl verosimile quod syuoriiisiologram Acioiuni
706 celebrala, subscripsisse lcgiliir^Ceprgfispairiar- luolcmS. AgallioniIraiisniiseril,et iiihiloininuskanc
cha AiiiiochciHis; asl Kcclesia Antioclienapasiorc.D-Syiioriicam'. iniiiidcrit.,
caruit ab anno 70i ad 713 oli Saracenos iliidem do- (j) Legatijussi fueram niliil ^addere snggestioni-
minalos {Vid.Itolland., tom. III '
Jul.)i' brisa papa el syiiqdpilomaoa daiis: quamodoergo
(c) In decursii epistolaeAgalho niinqnanivocatur couveiiienterdeceriariini, si .conseuseriiit.inriainna-
Paler. EcclfgiaJerosolymilana appellalurnpottotica. tionein llouorii pajiae? Aliuriesl de personisMacarii,
(d) ]n decreio lidei episcnpi siibscripserunt: Defi- Stepliani ei' Polyclironii.-,(V-id. n. 81); Natalisail r
nio; unperaior loco niiimo secutus addidii ; Conseu- Facutlas damnandiUonoriumlegalisquidemdalanon
finiut et legimut. eit patam in sunodica, sed forsan conunissain mandi.
(e) Qui ppistolam concepit, alludil ad ps. c, 8, tis prhatis, «I in n_er,etiiiodiosit Jieri tolel. Siccine
nlii (licilur: In malutinomlerficiebamownei pcccata- S. AgalhP el syriotiusRomaiia noii audeliaut jialain
ves terrw. '- ' defendere llonoriom, pro qno palam «leceri.iruut
'(/) iS.Agallioconlra Hoiiorinm sarie nihll pronniv Joaiines IV papa.ei S.Maxinins?
tiaverat. "
(k) Aiiciorsulliciie addidit ipcnm quo cdiclum fuo-
(g) Decnissel ul Graci Agaihoni Rnriiano simuI rit appensuiii; asl diem et anniun qnibus fuerit edi-
perscripsissenlqnalis fuerii ille Iloiiorius. Itiin vel propositum, addere oblilus est.
{h Aiicmr (qui Acta synnrii vi corrupit, et nomeii (/) l)e "suo parenlc (qui SS. :Mariimimpapam,
Houorii p»pa>ilamnatis accensuil, vel alia ex odi 1 Maximuinei afibs, iiiarfyrio allecit)utique lacuil m-.
;,|it graiia iiiscruil) non poiesl ric sua fraude noii hoc critctp^
--...
en-c IactattiB,' ;
 10SI PISSERTATIOCR.TICA DE HONORIOPAPA. 1054
mus (a)„. Anatlienialiinnus... novorum dogiriatumA meii a RarOniorejecia esl inler spnrias, quo ad sty
haeresiarcliaset defensores: Theodormii, inquam... limi differt mnliiim ab epistola n. 28 indicala.. As-
Sefgiuni... prmlerea autem Horiorium quoqnepapam seiitiof Raronio. Sequilur
veleris Remm.quifuit ciimeh in omnibnscohmreticus
(92. Epitlola ejusdem aa synodum Romanarii)."
el concurrmset corifirmatorhmresis; et Cyrum... Pyr- — IV.
Epislola ejutdem pii imperaloris Consian-
rhtiiii, Paulumet Peiriim, ei praeter eos Macarium... tini aa synodum tedis aposlolicmRomm, et missn
Stephauum... el Polychroniurh... Si quis autem hoc per eosaemsynodales(g). Inscriplio : Omnibussanciis
coslrum pium circumscrihat edictuiii, episcopus, qumubicnnquetunt synodis
pertincntibusad stjnodiu.i
clericiis, monaelins,depnneiiiur, eic. > sedis apostalicm.
J)e hoe edicio censeo ut n. 89. Acceriii
91. (Epistola ConstanliniImp. ad LeonemII Pa- Auclor liiijus epislolaelaudai suggestiOnemsytiorii
—"III. Caristanliiii Rpni.aiiaeconfeciain -Siih.Agalhone,quem uoiversa-.
pam.) Episiotapi'\ssirhi
imperalais
ad Leonem... papam:Rbirianum,missa per eos qui it- lem pasiorum principem appellai; addit..:. < Tan«
linc direcli eranl a superstite Agalhone(b). Missa 13 qiiam ipsius divini Petri vocem Agalhonis epistolam
arimirati suiiius. Nemocnini nisi imiis Macarioscum
Decembrh, indictiane 10 (c). Locus nori designalur
n
quo scripta sii banc episiola- I<i ea auctor narrai propriis discipulis defecil.. Qualiter cecidisti de
Leoni papoequomoriosynoriuiu convocaverit, Aga- ccelo, rie sacerdotali ciilmiue, o Lucifer! qui inane
thonis papaesuggestionemrieprehenrieriicalholicaiii; orieharis (h)... Deliniiionemhiijus concilii imperhim.
addidil • « lanqnam ipsius divini Pctri vocem Aga- nosirum per pia edir.ta cnnlirmavit'(>)... Valete, sa-.
ihonis «pislolam adiniraii snniiis... Solus Maca- craiissimi pracsiiles pieialis, ei orale pro iioslra \M-
rius eumiJs quos ad se aliraxit defecil... Qnid lii- tcnlia. > In Ediiione Graccaannus, dies et locus,
siori opus est narralione, qtiae in Aclis sigillaiini quibus haccepislola fueril riala, nOn legiinttir; atta-.
uieii iii una Edilioiiiim Lalinariiiii additum csl :
narranlur, ex quihus ad vos rnissis omnium quae
fnerunt agitala vel miuutissimam hahebiiis noii- i Data x KalenriasJanuarias, Conslanlinopoli,impe-
liam... Decretnm lidei a synodn eiiitnm nostropio riali domo, piissimo, pcrpcluo Aiiguslo Conslaniino
edicio (d) conflrmaviinus («)... Esio vir fortis cl imperaiore, anno 2!), cl post consulaium ejiisdem
ar.no 15, indictione 10. >
sirenuusei verbi romphaeaaccingere... sta lirinus...
cl :ul onioeni haereticamauditionem cx&cindendam Igjtnr haec cpislola, quae similiter iian nieminil
csio prompjo et alacri animo, sicul etiam prius qua- llonorii, fuisset edita die 25 Dieceinbrisanno >C8J ;
qne Petrus judaici audilus sensinu gladio, percus- milii videtur spuria ul prior n. praec.Seqiiilur
smij abstulil... Rogamiisvestram sacralissimam Cel- ** 95. (Epistolaprima Leonh papmconfirmatoriaprio-
siliiriinein. iit ciira morain emiltal apncrisiarium, ut rum.) — V. lipislola missa a sanclissimo pupm
is degcns in hac. civiiale (/") in.omnibus negoiiis ec- Romaiioad Conslantinumimperaiorcm, confirmans el'
tiesiasiieis repraesenlel personam veslrae sanrlilntis. approbnnsqumin SanctoetuniversaUconcilio vigesta'
Valc, heatissinie! et exsurge ad orandum inicnsius et definitastint (j),
jiro nusira poientia, Subscriplio pii itnperatoris : poniifex laudat imperatoiis zelum.ct hnmiliiatem,,
Densle cooscrvct ari mullos antios, sauctissime et qua siiiilitnissimus prjnceps unum se de coHegiov
bcatissimePaler. >. sacerd .tinri aduiimerari coiiciipieiil : harrat qupif
ilaec epistola non ineminit quidem llonorii, alla- lcgati ab Agalhone per 8 indiclipnem mjssi, p r
(n) lmperaior episcopis 6% aiionns laiuiirn pa- perator synofyitn vi, cui inte-fait, tua aHctontal»
iriariiialibus convocavil (Vid~.n. %»et 29). roboravil. Synodo sexise primi snliscripseriint lcgali
(6) Viri, qui ab Agalbnrie missi fueranl, sunl lin- Agalhonis; idem alii episcnpidefinkntes, nltimoloco
niain reversi, vel Agathone adlmc viveme, vel sal- imperaiOrcontentiem(Viil.n. 83).
lem aniequam novus papa ab imperalore agnilns (/) Hinciiiarus Rliemcnsis primnm apocrisiario-.
fiKrii; nain Joarines episcopiis Poiiuensis fuil nnus riini Coiisiaiiliiiopolioriginem reiiciirex sr-culniv :
ex iribns ejiisctipisqni Lennemll consecrarunl, ut Apocrisinriiminhlerium,inquit (Tom. lh pag. 203),
faietnr Pagiiis(Ad ati. 685, n. i). I ex eo lemporesumpsilexordmmt-quatnth.
D ContUintinus.
(c) Indiciione 10 in Decembri, seu anno 6^1, Magnustedemtuam in civitaletua, qum anlealiizan- : ,
adlmc vivebat-S. Agaiho jiapa, ui faieuiiir oriines, lium vocabalur.mdificavil.
eliam Pagitis (A(i an. 683, n. 5), ulii comeuriil De- (g) Hic liliihis ; quoclsil ephtola ejusdemmhta per-
cembiem crrore librariornm irrepsisse, ei epistolain eosdem, aliuin aticioreiii quam iinpeiaioiein spirat.
esse seiipianr anno 682, alio inense quam Deeeni- (/i)ln hac et praecedeniiepistoh quoqiie-inseriluf
bri. Seri curimperator usqne in annum 6.-S2riisirilis- quod imperator a lola synodo rogaius Macariumpt
set Uomamtniltere Acla synadi anno 6,81circa Pa- hujrtssocios Uoinammisefit a papa puiiienrios.llaiio.
sclia (vel saliem in Septenihri) absoluiae? bisioriam equidem-nonn."go,sed iliain,iii Actissy-- :
Si dicos: Ttna snperscripiio videiur per mnnum iiodi noji adverli.
alienam assuia, Resp. ; Tuncdesiini locus, dies, an- (i) De cojilirmaiioJie synodi cecumeriic.e per
conliruia-.
nus, quibus fata episiola riata fiteril, imo el namen edicta imperialia dixi n.-ftl. Insuper haec
auctoris, qui eam conipilaverii, naiu,ad calccm Cpi- lin qnaeaii imperatore faeia d,icil«r, deimo a papa,
Slnhnde his nihil addiiur. Leoiie H coiifiirtialjitur u. 95; 'et conjifnialio papae-
(d) llnfcedictmiiceiisni siippasilitiuni(Vtd. n. 90). Leonis, bo.crogante, conlirm,ahilura synodoquadaiit
(e)-Non placet docirina P, Natalis(Ad tmc. vn, parliculari llisp.anica, n.-94-et 100, el ilerum ab,
4'iss.2, prop. 2 obj.) respiindeulis: Doqmalicqpon- alio iinperatore Justiuiano II, n. 101. si oirinia:,
ttficisdecrela accedenie Ecclerm consensuroboran- f.ivpjitgeiiuiiia.
t«r, ct (Prop- 5 obj.) aldeutis. r Constaininusim- tj) Qui habei jus cuifirmandi ci approhaurii,defj
iriSS DlSSERTATiO CRITIGAD!-."-I10,N(J!;iO PAPA. iiES
nuper elapsam (a) 10 indiciioocm, inense Jiilio ((>),\ nnnc priiicipali prapsitliomiinkintiir, qiiilius angosta;
Romara reversi ciim Aclis synod.dibiis.et episioJis. veslra hei)ignilas..dnni.iiJ.icis verbJs-Cbrisiuniiniitando
imperatoiis. Papa addil : «Gesiorom syiipdalitnn. pplliccliir : Epce egp vubiscums/im us^uead consumr
seriein recensenles, curinsaque diligen.lia singula matjonem-smcnli.Latorem hjijus Constanliriumsul>?
quaequegesia sunt ilagitantes, eadein qiiae aposto- diaconum, qui imper qna .iegajus Agathonis (f)
licae sedis iegali...iiarraverant scriplis cunsonantibiis ii.iler.fuilsynodo inihi celehralac, clementer excipiat
cpriyenire reperimus-'(<•)..Revera probavimus hanc veslra .rega.lisniagnaniinitas... Da.la nonis Maii, in-
sanctam syiipdtimvi... nihil siipcr staliila orlliodoxae dictione (g) 10. >
fidei augeiilem vcl iiiiniieniem.. sed et boc verc Igitur haecepisiola fiiissel scripta anno 682, die 17
digmim Deoque giaiissiiniiin exisiit, quod appsio- M.iii, qua Leo II, fatenle etiam Pagio, nondiim fui*
ljcaepfsedicalionis^veritas per Augustissimaeveslrae papa. lteni legali in Jiilio (h) dicunlur Romam re-
pielalis edictnm in loto orbe' terrarum percrebuil versi, et papa imperalori .11011 .resppndisset nisi ic
(iS). Aiialliemalizamus atque cxsecramiir omncs Maio inique sequenii, qnae mora virietur nimia. Ilis
liaereses... :Afiuih, Sabelliuiii... Origenem, qui et' oiijiiihus rilc nerpe.nsis, dico cnm. Baronio : Fata
Adamsmlius(*). Didymum ell:yagriuhi... |iariierque Lepnis papaead Cpiislauiinunicpisloln est fictilia (i)..
nnailieinaiimiiiis novi errofis inveiitofes, id est " .94. Epiiiola Leonis -securida ad eptscopos Hispa-
Theodorum Pharanitanum episcopum, Cyriirri Ale- nim, in quaiterum damnaturHonorius. —VI. Exstant
xandriiiuni, Sergium, Pyrrhum, Paulum, Pefrum quatuor aliaeepislolaeLeonis II in llispaniam directae
Cplianae Ecclesiaesubsessorcs niagis qiiam praSulcs, (j), quaesingulae-rcs|iiciunlsynodum vi, et cxpresse
tiecnon el IIONORKJII , qui haric apostolicamEcclesiam vel laciie coiifirmaiit quod llonorius papa damnatiis
non qpotiolica tradilionh doclrind illuttravil, sed pro- fiicril. Adeo sollicitus fuissel LeO 11in publicaiida
fdna tradilione imtnacutatatnfidem tubverterecpnalus daimialione Ilonorii papae! Ast Daroriius(quem *e-
ett... Simililer aiiathemalizariiusMacariom, Sleplia- ctili stmt'..-Erasseniiis,Widmanrius, Rinius et alii)
riumel ciim iisPolychroiiiurii, iiovuin.ut verediciiiiii jam olim.oslendil,ciinclasillas quaiuor epistolas simi-
cst, Siiiionem, qui mortuos siiscilare polliciins esi... liler cssespurias (/:). Assenlior liarouio; ei ex singulis
6sancla mater Ecciesia, cxsurgc!... Ectje filiiisiuiis lireveni exhibeo exlracium. ln epislola ad episcopos
constantissimiis princeps dcfensor fuus... vivil no- llispaniae Leo 11papa invilat universos ut singuli
viis David constariiissimus Auguslorum... Ecclesiae subscribant synodo vi, quas Ilispanoruiu subscriptio-
nilionem a concilib'gencraliediiam, ctah imperalore (h) ld arimilti posset; si syriodus dicatur absoliila
'
(si ila placel) rohoraiain, linnne"elhaliet jiis exanii- « fuisse in Pascliate, ut n. 81.
nandi ei reprobaiidi ? iioune erjio .siiperipr oril ? *•'•'. (i) ApudABaroniuni,(Adan. 682) exslat scquens
ljirgo•liefti.iilipsynorii yi^uou habuissei vini irrefra- epislola ex iiioiininenjis Floriacensibus producta,:
ganilein,
* iiisi eoiifirniiia fiierii a jiiiitilice Riiiiano. AgdlhoephcopnsS, Eilicto Vienntnsiarchiep:tcopo.
(«i) Hinc coiijiciciidiim forct--quoil h;»C:episiola Presbyter tuus Donatus in synodo, ubi cenlum pena
scripla fnerit indiclione 11, seu anno 6>5 JJOSI eniscopi refiidebanillotw', nos de lua sanitale Itelifi-
Julium, iiuo JJOSIirslalem , n. 42. Sed ul niox cavil, cui rfitn geslam,apud Conslantinppolim,sicut
audicinus, dicitur scriptnii in Maio; ergo fuissel le.gdtinostri deluierunl, sanciHalilum deferendamdedi-
editii annb 684i"Ast Leo papa rion sedii uUra-inenses IIIUI,ubi tcperiasAntiochehutriephcopurii(Macariuin)
X, dies xvii, consecralus die 17 Augusli, anno 682, pro errore suo damnalum.rllmc tu,' (raler beatissitne,
defuiKlus 5 Julii, aiino 085 (Vid.Pagi., ad an. iiSi, cum percutrerh, omnibusGalliarum*piscopis,legenda
ct caven.ia et tenenda iransmilte. Sciat aulcm loco
(t) Si ciirreme meiise Julio anno 682 fevefsi fue- ejiit Theophanrim episcopuniordinaiuiii. Dnia pridie
ri|il, ergo redieriint sede vacanie (miaiii . tameii Kulendas Marlii, pihsimo Cojistqnlino,Augusto,
circumsiaiitiam episiolareticei) fuissentqiieiii i.liucrc Si haecsimplcx cpislpla sil gcnuina, scripta.fnil
a Deceinbri amii 081 usque ari Jiiliinn anni 6$%. anno 682, ultima Kebruarii Ergo l°iioc lcmpi<re
Tanlom Rotna non.disial Coostaminopojis.Insujier legali jam fiicranl,reve.fsi;',2*,.Ri>mx-jani nova syno-
vorosimilius esi quod legati, re feiiciier,.jieracia, n. dus c episcoporum fuisset, celebrata; 3-. nuilus
8l,Romain reverii fesiiiiaveiinf.. episcopus in synodo vi fuil dainuaii.>ni Mibjecuis,
(c). Anasiasiiis:Mc;i'iiiis (qtii vix,itposl concilium nisi 'Aiiliocbeiiiis: ergo non Hpnoiiiis papa. tjergius
irullanum) rciulil quod, legaii Roniaiii revertentes D vero et Pyrrhus, etc, jaip riainuaii lueiant in syuodo
iu via a jiraerionilus lueiinl spoiiaii, et ainiserint Roinana II. 59,.relaia. 4°,P.apa.iinllain f.icit nieniio-
Coriicem auihenlicum Acloruni synodi(Vid. Pagi., ncin rie sermope accjaiiiaiorip, de eriicio imperaioris
ad.an. .686, «. 5), Veruui auctor. hujus cpisiojae synpdum con|irinatorio.' Asl, til itijiil diliitear,. in
lalam spoliiitioneui ignoravit, de qua et nulliis ppn- hisloriis .Galloiuin,tesie Pagio, ijulius legitur Edi-
lilicum conquestus fuissc.legiiur. clus, qui illo lempore ftierit episcp])us Yiennensis.
(d) HaecLeo papaprimis dielnis quibiis legati re- An foisan circa superscri.piio.pemerror irrepsit?
riierant Conslaiitiiiopolinipriescriliere nnn poiuisset. Siibslanlia cpistolaeiiullaiii Irajidcin redolct. Eqtii-
Insuper ediclum est sjniiiiim (n. 9-2) dem Anastasiiis Bili,!ibilie1i;aiiHs..scrip>il Agaihoiieni
(e) liic noiinisi uiiiCusOrigciii-s ilain|ialur(l'. H.50. 10
papam obiisse J;inii;uji, aiino 0»2, -sed tiaroniiis
(/') Inler.legiius Agaihonis, qui coucilio suh-cri- ))tilalloco; Januurii legend^ui esse Juniuni. lusupcr
psermili vel iu cp resideriini, uullus legiiur Con-; Aiiastasius yixii anii,p 680. (juidqiiid sii,- h;vc epi-
sianlinut subiiiaconus; sed tamen in episiola Agailm- stola opponi piitesi epistalis Leoins II, el aliis, qn;c
nit, II. 38, indicaia caeteris papaelegalis adimuieraius plures quam isia suppositionisnoias pr.c se fcriint.
conspicilur (ionsiantious subdiaconus; qui crgu (j) Exstant inlegruB iu colleclione concilioriiin
riicendus esl ad syiindiiiuiinn pervenisse, inipediius geiicralium apud Labbacum, a Uiuiolanien ei liar-
iiiorle, iriorio, vcl alio modo. duino noiaiaeui suspeciac. r ., ,-.....
(,o) In cxurdio ejsisi 1.«•diclum csl iiidiciionciii10 (k) Vcruni est, haeejiistplaenon cxsianl nisi La-
iiujieressc clapsam. liijac; Jiin.cpsciirio-Rpssu.ciJis1 II, c.;26, cxciainavil.:
,0-7 DISSER.TATK)CRITICA DE IJ030RIO PAPA 105G
ues uine papa voluil deponere i.ii eeclesia S. Pc.lri A nus quibiis eriitaeluerinl non conspiciiititur, iiuo ncc
Rpmana («); refert: <Sciat veslra siiicerilas quia iu refertur quod papa syuoduriiconfirinaveril.
Cpitaua urbe Constanliiiiisimperator episcopis lolius 95. Epistola^Leonis terliq ad Quiricium confirma-
nmndi pariibus coogregalis (b), per ntiper elapsam toria priorii. — VII. Tefiia Leonis II papae inscripla
(c) iiiiiieiioncm 9 universale sextum concilium cele- esl: Dileclissimo(ralri Quiricio. < Signilicamusquod
bravil, ari quod celebrandumcx. praedecessorisnostri latoreoi praeseniium Petrum... illue properavimus
apustolicae memoriae Domini Agalhonis papae pcr- desiiharc coiri tractaioria ad omiies aniisliles eiiani
sona presbyteri diaconique direeti sriiit. De diveisis ad Chrisiianissimum (llispaniae) fegcm, ad glofio-
atiieui coiicijiis lniic sedi siibjaceulibus arcltiepi-copi sum comiiem (k).„ ei dehiiiiiouciii concilii, quod
siiiii a nobis destinali (d).„ Qui adversiim aposio- per nuper elapsaui indiclioneni 9 in Cpllaua urbe
licaeIradilionis puriiatein perriuellioiies exsliierani, celebraium est, acclamaiionemquoqueepiscoporuni et
seiernacondemnaiione mulciali suiil, id est TlieoJo- ediciuin jiiissimi alque cleinenlissimi iinperatoris.)
rus Pliarahitanus, Cyrus Alexandnnus, Sergius, 96. Epislola Leonis quarla ad Simplicium confir-
Pyrrhusj Paulus, Petrus Cpllaui (e) cum IIoNo.tio maioria priorum. — VIII. ln epislola ad Simpliciuni
([), qui flammam hmretici dogmqtis, non, ut decuit " (l) comitein... auclor ait : < Definifhuienisexii con-
uposlolicamauctoritatem, incipientem exslinxit, sed eilii pur 9 indiciioiieni in Cpliana lirbe celebrali, et
negtigendo confovif (g).„. Et quia, quaequein dicio acclamaliOnem universonini epkcopnrum (quae et
(Oiicilio. gesla suul, propler linguae diversilaiein prosplioiieiicus dicitur) sed et edictujn a piiasimb
(in Graeco quippe cpnscripta suui et necduin in Augosto noslro hiic desiiiiaiuin, vestris qnoqtie
Laiinum translaia), delinitionem inleriiu ejusdcm pfoviiiciis iimoiescere per latorem praescuiium Pe-
cpncilii et acclaiiialiouein ( quod prosphoneiiciis truni... il-uc dirigere maluravimus. >
dicitur) totius cpncilii ad piissiniuiiiprincipem (h), 1)7.Ephlola Leonisquinla, ad regemHhpanimconfir-
parilerque edicluui iinperaloris in Latinam de Grae- matoria priorum, et iterumdamnani.Honqrium papam.
co translalum per laiorein praesentiiim Pefrum re- — IX. In epistola Leonis (m) ad.Ervigiiiin.fegehi
gionariiim et noslrae Ecclesiae noiariuui... vesirae Ilispaniae... aucior ait : < Per 9 nuper elapsam in-
chatiiati direxiinus, etiaui Acta loiius concilii di- diclionem... Clitislianissiinus imperalor ari Agaibo-
recturi, duin fuerim eliinate iransfusa (i); si hoc ct nein papam scripta imperalia dirigens liorlatus est
vestra charitas de.Iectetur (j). Ab onuiibus episcopis (n) ut legalos dirigeret Consiantinopolim, quilus
subscri|)lioiies in eadeni deiinilione subnectantur... advenlanlihus concilium congregai.it... ubi omiies
clper lalorem praesentiiiinPetrtun huc deferaniur. > p haereticaeassertionis auclores coiideninati sunt; id
ln bac ei sequenlibus Leonis epistolis dies et an- esi Theodorus Pbaranitalus, Cyrus Alexandrinus,

HQuhGrwcus Leonis ephlolus Latine scripias con- (A).-Dehac acclamaiione et edicto vid. n. 80 el SQ.
iinxil ? > Ihsp. : an GraT.usvel Lalinus eas conlin- (i) liaec episioia in autuiiino fuisset scripia ainio
xerit, noii dofeiiniiio; altas Conslantinopoli el alibi 685 (Vid. n. 100). Igitur eOusque iainosissiiiia1illn
inler Graicos exislebant viri linguaeLaliiiii! pcnli. synoduS vi, in qua jiapa KOmanusanno 6)0 vel 6S1
(a) Ariiculus.de duabiis in Cluisio voluniaiibus fiiil soleniniter daiiinatus, laluissei llisjianos, iuio
inlei' Lalinos liuiiqu.iiii fueral impuguaius, ei insu- lani pariiin curata a Roiuanis, ut necdiiiii tianslata
pei-jani iii tlubbus conciliis ROiiianissub SS- Mar- fueril in linguani Latinani. lnsuper auiio (iio iii au-
liiio el Agatlione punlilicibus per unaiiiiiiia declara- liiniuo Leo II papii niodo ohierai.
lus : ergo eliu llispaiiia jani approbatus: (j) ln lireviaro Roinaiio die 28 Junii iegilur qupd
(<:)Ex Aliica, Germaiiia, Gallja, llispania; Anglia, S. Leo II synodiiin sexiam approbaverit, eamqiie iu
iiullus epi.^copofiiiiiadliiil ; e\ Aigyplo tiuus riunla- Laiiiiutu' transluleril. Si hoc uliiiiium sit vertmi,
xai presbyier niniiiiie patriaicb* Alexandruii. et hinc coijjicieiidiliii forel; qnod Acia pro lunc
(c) Synodus vi, si Acia foienl genii.ua, fuii cele- miillo minoris quam iinnc sunl molis fuerint. Moles
hrala per inriieiiones.9 eilO (Vid. ». 82 et 85). Acioruiii quae nuiic exstani esl duplo ampjior quain
Inieiiin assentior fuisse absoiutam indielione 9 haec inea inlegra .di^serlatib. Porro exstant duae
.(Vid. ii: 81). Asi dnm auctor epislolaeail pi?rnuper versiones Latinae, ut mdicavi n. 41 ; neiilra inihi
etapsam indictionem9; innuit, se scribere lndiciione D videlur ietus geiiuinus S. Leoms papae,qui Ecclesiam
10, qua.-Leoiioiiduiiierat papa (Vid. n. 95, noi.U gubernavil mensibus x; diebus xvn.
(d) Leo papa nullos desiinavii ad synodum sexiani; (/.) lloruiu regis et coiniiis iiuiiiina in seqiieiiiibiis
ha-c enini absolnia est snh Agalhone: ad eain nulli -episiolis priinum expriiiiuuiur. De iiidictioiie nona
a Ronianis-missi suut archiepiscppi, scd in illa nuper elapsa dixi n. 95. ,
iiomine. Agaihonis papaepiiusideruni duo presbyieri (/) In conciiio Tolelano.xin annO 6i>5 celebralo
el uiius diaconus, nunniie syuodi Romaiix' adfuerunt leguiitiir subscripsisse coiuites xxn; scd inier bbs
. ties episcnpi. . non comparel Siiiijilicius.
•- (e) lli jam diu dauinaii fucrant in conciliisRoma-
' (m) ll.ic Leouis epistola abaiiis tributa est Bene-
n:s, qnaellispanos nou possuiil laluisse. dictoll, Leouis li successori; inea opinioiie ueuiri
(/') Qiianium non commoveri debuissent Ilispahi, adjudicanda est.
qui liucusque nihil audieraut de damnalioiie llPnorii (u) Etiam hic locus arguit imposturain- epistolae;
papaei oportuissei ut Leo illis bistoriam de fato nain de convocando concilio imperalor non ad Aga-
poniilice exposuisseij prajscrliin criiu Acia synodi ilionein, sed ad Donuiu scripserat, iudiclioiie iion-9,
lisdein iion trausmiseril. sed 6 (Vid. n. 28). S. .Agallio in sua responspiia
(g) Inseriiur quod Macariiis; Stephanus et Poly- n. 5$ iiidicaia laudal episiolam iniperaior s ad bo?
chrutiius, laiiquam exsules GonsiantiiiopoliRomam mnn datam, si ipse episiolam sihi iiiscripiam ab iin-
transportaii lueriiu, ut reaitis sui opprobria reco- peraiore accepisset, ari liauc vel maximc respondore
{iioscaiil(Vid. n. 'Ji, nou ). Uebuisset.
1059 DlSSERTATlO CRITICA DE IIONORIOPAP*. 1&88
Sergius, Paiilus, Py.rrtms et Petrus, quonriain Cplta- i1 pridie norias Novenibris, aera721. Com unusquisqim
ni praesules, ei unacum <ii Ho.iomCs/iomsuus, </ni iiosifhm, erc. > Concilium fiiit absolutum Idibus
immaculalam iiaditienit regulam,quam a prmdecisso- NovembfiSisuhscripserurii episcopi xtvin, IIispani et
ribus axcepii, maculdri constnsit... Deliiiiiionein Galii,' abhates vm, absenliuin episcoporlliii vicarii
proinde sancli (oncilii el acclaniaiionem episcoporuiu xxvii, et prdeierregem alii comiles xxii, ef aliqui
(quod prOsphoneiicus diciliirj ad imperatoreiti, et proceres; Tifhoc cprtcilio, quod nullain (si lilulnoi
edicium cJemenlissimi iinperaloris pro veroe lidei oiniiiairius)falsitatis uoiampfae se ferl, coiidiiisunt
confessione conslrUcluin et ubique mandatuin («'... xiii divcrsi canones : nnlla facia esi meiitio de
"perlalorera praeseiitiuin PcirUm.'.. illuc providimus duabus in Chrislo Volunlalibiis; ideo, ut ego aiigu-
desliiiare, ut iri eadein delinilione onines \esiri rcglii mr» quia hiis nemoTlispanorum el vicinorum Gal^
aniistites subscriptiones subjuiigant. »" Ordine clno- lorlini iiegaverat i riiilla desyriodovi, quiay ul ego
iiologico sequilur seiilio, liacrjGraecosmagis atlingebant quam Lainos,
'
u8,' (Epistota Bentdicti Il-papm confirntqioriaprio- tiulla"de epistolis a Leone papa ad Hispauos riuper-
rum.)—X. EpislvtaBenedicti 11 papmadPelrumrioia- riirie missis. Ilinc ego magis confirmor in mea opi-
rium regioriarium.'i Beoedicius presbyicr electus (b) niorie, quod cunclae epistolaBLeonis II ad Hispanot
"
sedis afjostolicae.Jiixla quori luam sirenuilaieni Lco siui supposiiiiiae.
papa Hispauiamprovinciairi ire disposuil ari regem, 100. ConcitiumToletanumxivreftreht epittoiai Lto-
praesules, comitem pro innotescenda synodi sextae nis: — Xl. Alierum coriciliumToletanum xiv dicitur
defiiiilioiie, acclauiaiione (qu;e et prosplioiieiicus di- celebraluin in Nbvembri: arino 684. Adfuerunlxvii
fcilur)episcopofuiriet cdictb impefatoris(c) miiiiste- episcopi Hispini,-ticafius episcopi Narbonensis in
rium conimissiiiri perage (d) subscriptiones episco- Gallia'(/)', et 9 alii vicarii episcoporum absenttiin
poriun jiosl eaiudem syiioriicaindefiniiioiiemprocnr.i (g). Superscriplio apud Labbxum sic sorial : Conei-
subjungi; ut iidem episcopi consortes iiobiscum ildei lium Toletanum \ti-episcoporunixvii,aira 722, anno
> Erbigii5, Chrisli...»6'84j)celebratum sub Benediao 11
"tpiiiprobeniur, a Raronlo
Haecepisiola rejecta est ut spuria, nec (h)."'•«Iti nomihe Patris fetFitii ei Spirilus sancti in-
disseniiunt Binius et llarduinus, elci Amiumeidiem cipiunt gesta synodalia, quae acta sunt a pracsulibns
qiiibiis data fuerit auctor non addidit. Ego eam iiidu- Carthaginis provinciae. > Episcopi prolixas afferiint
bius ceoseo suppositiliain, quam et synodus Tole- excusationes, ob qrias iii conciiio praecedenti nullani
lana 14 aririo 684» ut dicilur, ceiebrata ignoravil, ut fecerint mentionem de synodo sexla, de duabus in
fhox videbimus. p Christo volunlalibus vel epislolis Leonis papae!
99. CorictViuitiToielanumxiit. EphtolceLeonis papm iiinuunl bas in llispanlam advenisse pr-iori hieme,
tanno683 in Hispania adhuc ignotm. — Munc ordine cum conciliiim (de quo n. prxc.) jamjarn fuerat
Chibnologico duo coiisiderandaveniiiht coriciliaTli- absolulum, et proptef diiritierri hieinis deriuo' cou-
spaoica. Primum, seu Toleianinri xiu, anno ae. v. vcnire brrinesepiscdpi tipu potueriiit jTiiiic.rcx Ervi-
685 celebralum est iu Novembri: duravit usque ad gius jusserlt ut nunc cpiscopi provinciae Carlbagi-
diem 13 Novembrls. Superscripiib apud Lahbaeum nelisis (i) in regia Toleiana urbe syfltiduiii provin-
.esi sequens : .'... , cialem agereni, cujiis decrela tunc a reliqiiis synodis
Tolelanum\\\tepitcoporum\Vm\,aclumunno Etviyii proyincialibiiscoinprobarentur, et ila < fiere.t uuuiii
regiil, mra12l,annoChritti68?>, subLeonepapall (e), iridivisibile ciinclorum Ilispanorura prasulnm per
< HlibaUecharitalis inslinciu... in unum congregaii in lotam Ilispaniam vel Galliam synodale ediclum. Nos
ecciesiii SS. Petri et Pauli, anno 4 Ervigii principis, prolnde Cartliaginensis provinciaeproesulesanno quo
' "
(ri) Rex llispahix non siibefiit iinperaiorij u! Cbrisii ct Leone papall. Mihi lotus littilus virielur
'«jiiid"crgi>Leo papa lllspauiarum fegi, episcopis, co- superscriptus per-alienam iiianum; nam Paires in
milibus insiuii l cdciiiui iinperalofis Griec , et qui- ipso prooemiojexpr.esscniil amiiim, riiein e: locimii
dem iii rehusiideit Suspicor quod poiius GraecosD Acla linjus concilii censeo esse gcnuina.
quam Laliiius illiis Laiiiias Leonis epistolas, loiam- (f) Galliaeparsmagna pro tuucregi llispaniac suh-
"que daiiuiaii lloriiifii hisioriain, confinxeril. Nitor jecra erat; , -
Latinitalis non cst lanlus qiiem quis ex Graecis (l?) Nomina episcoporum Cl Pelri regionarii vi*
oriinidiisassequi non potuissel «l nescio au Latiuus rieiitur depromptaex conclliis 'folelanis 13 et 15, ut
' circa arieo sollicilusiuisset.
vocein prosp/io?ie/ici(« relegenti patebit. Tfes cpiscopi, qui 13 interfuerant
-
(b) Behedicius II 2 Jun i, anuo 084, ad pontiflca- per legatos, neinpe Reaticnsis, Acciiaoensis et Vale-
Itmi evectus cst: cum se dmilaxat electum nominet, riensis, hiiic 14 personaliter suliscripsisse legunliir,
videri potest afrsi noridumcousecratus fuisset.
'- (e) -Niillaflt Tempore concili xm episcopus Dianeusis fuit Felix ;
mentio de iutegris Actisili llispaniam leinpore xv fuit Marciauus, qui ct xiv personalitef
perfereiiJis. An forsan iiouduin existebanl in Lali- . subscfipsisse referlur.:
huih *ers»?r . (A) Et is liiuliis viiletur non csse editns ab epi-
(d) Si episiola sit genuina, opirlari riebebimusquod scopis Hispanisin ununi cong cgatis.
Acla synotli vi el dajnnalio Honorii paji:e anuoij80 :vi) Sed.siiiiul per legatos adluere «X_aliisprovin-
Vel681 facla llispanis anuo 684 iiondum innotuerit. ciis, nenipe Tarraconeusis, Narhoneusis, Emerila-
(«) Is ttiulus verosimiliter non ab ipsis Palribuj - iius, BracareiisiSi Hispalensis, qui omues fiieriiut
fnil pracfixus; namillo lempore Hispani, vcl etiaui melropplitaiii,-. ut patet cx 4livisione:-proviuciarimi
«lii nondum ninnerabanl »b anno Chrisli. Harduinii! suhWaniba' rcge faciaclapprohata iri ConcilioTvle-'
tiinliim irimcavil omltlendo ultiniam pailciii deattuo laii.) xi, 7 NbVi,aimo G75. , -
lt'6i DiSSKRTATIOCRITICA DE HONORI? PAPA. 103
supra (a) 18 Kalendas Decembris i.n praeineinoraia A antiquis couciliis Nicamo, Cpltauo, Eplies:;io et.
ecclesia (b) debiiis ordiuibus conlideutes... sic pa- Clialcedonensi (k) coniiilimus, el eonsoua probavi
inla el-conimuiij suiiius voce exorsi : clara oinnes nius (/) et recepimus, in quantum a pracmissis con-,
uotio populos .lenel, quod per Romani praesnlis ba- ciliis non discedunt, iino tn quanluni cuin illis con>
julum gesia synodalia socielali npslrae advecla sunl, cordare videntur (m). Post Chalcedonense igiiur
qtiibus Consianlinopoji dogma Apollinaris (c) rieslru- concilinm liacc Acta collocanda sunt... Igiiur et
ctum. Cuni quibus eiiam geslis Leonis (d) pap;e epi- noslra responsa olim hacinread jiapani iuissa (n)
slolas suscepimus, pcr quas omnis orrio gesforum (e) siniili lionoris et rev.erenliaevigore liriiiaiiius, atque
gestaque ordinum dilucida, ut acta sunl (f) uosiris ad viccm dccretalium epislolariim ea permatienria
sensibus palueruut... siquidem illas epistolas accejii- sancjinos. Peraclum... anno quo supra. >
IIIIIS lempore infesto, quo lellus oinnis hiemali Hoc conciliniii, licet iiullam explicitatu- facial
stricla gelu, glaciali nivium iniineiisiiate (g) tltiruc- nienlioiiem.de llonorio papa, milii lamen spurium
rai, seri et liioc quanriogenerali concilio uos aliso- videliir nb ralioncs sparsim modo datas : illud uee
luios j.iin csseconstabal... Itcralo lunc non quiviiuus relertiir in concilio Toletano xv, in quo lanieil anno
nggregari, quos et vicina concilii absolulio propriis G88ab cpiscopis LXifuse disputatum fuit de Voluntate
seriibus reddiderat imminutos (h), et procellosi leinr oVeihi; et ires Cliristo asserlae sunt subsianiiae,
poris adversitas non sinehat iierum adunari disper- nenipe Deilas, caro humana, et anima. Igitur fuisscl
so-. Sed licel in iiniini generaliler colligi per iriem occasio peropporliina facienrii mentionein de concilio
leiiipus... el llispanorum oniuiuin socieias neqnivis- Toletano, quotl xiy diciiu.r, si boc revefa celebraiiiiu
set... sparsis laiiien scdibns praefalas gestorum re- fuisset anno 681. Nuiic in causa llonorii et llispa*.
gulas perlraclandas suscepimus, perlegimus appro* nia lleruin transeunriuin est Cniistaniinopoliiii.
banies coijfessionem geininae.in. Chrinto voluntatis 101. Epittola Jusimiani imper. synodum vi confir-.
et operationis, prout tunc per legalos HispaniaeRo- mantis el acla teoiden-lh. —Anno 687, in Febriia->
mano pontifici significavimus(i); nunc auieni syno- rio, imperator Justinianus II, seu joiiior, epistolaiu.
dica iiernm exaininatione per singulas Hispanise ad Joannem v papam (o)scrlpsis c dicitur, in qua
(iroyiiiciasnpslra responsa salubri eiiam tiivulgatione synodum vi denuo conlirmavit. Is imperatur, dum
in agiiitionem plebium transeant. Commuiii proinde palri stii) Conslantino Pognnalo (qtii obiit anno 683:
jam ornniiim judicio placet, el quia generaliter in In Scpteiiibri) successil, sexdecimdUnlaxalannos al-f
unum omnes Uispaniaepra:sules aggregari non qui- iigeral, ait Nicepliorus, atquej imperium naclm ,ed
vimus, sallem discrelis provinciis concilia celebre- „ qum a parente suo de pace ac reliqua reipubiicmordit
iuus...'Ideo nos primum omnes Carlliaginis provin- nalione contlitula fueranl omnia pervertil (p). In fala
ciae p.iiililices(j) praedictajsynodi Cpltanaegesta cum epUtola refert quori charlas synodi videniio exami-

(o) Si titulus secludatur, in lotis Aclis non occuril [iraeseiis eral) confirmala die 13 Novenibris. El sy^
anuus uuo concilium isttid celebraliini iiieril. Igiiur nodus Toletana xiv dicitur iuchoata riie 11 Novem-
qui tilulum de annq Chrhii el Benediclo II coiitpo- bris. Quomodo haecconveniuiil?
tuil, eliain ipsa Acta concilii coinpilasse videtur. (i) De his nihilcxstai.
lii
(b) Aclis utillibi comparel qiiaenatnsit hascprm- (j) Non constal quod nlla alia Pfovincia ponl fl-
memorata Ecclesia. Auclor hujus comilii Tolelani xiv ces Carthagiuenses isla iu re fuerit imiiata.
viilelur re-pexissead coiiciliiun Toleianuui xm, quod (k) CoiiciliiimCpltaiiura n, quod auoo S53a Gra?-
esi celebratiiin IH Eeclesia SS. apostoioruiii Pelri el cis servalum est et quinlum vocalur, pciiilus oniis-
Pauli.(«. 89). siiui cst; desnper auleui non miremur , illuri enioi
(c) Apollinaris Chrislo humaiiam aniinaiu, Mono- non solum ab llispanis in syuodii Tolelana m, amiii
tlielilae.ahnegahaiil riunlaxat voluuialeiu. Paolus 589, iu Toletana xm, auiio 085, sed etiam postea a
Cpllanus in sua dogmatica n. 5 relala analbeiuali- 8. Gregorio M. papa el aliis pr;Hli'rmissiiiiiesl, quiu
lavit Apollinarem. Igitur Ilispani nou satis disjiu- traclavit duniaxat de personis dainiiaiiriis OrigeuO
xissent. , acaliis, iioi) atnem de dngtnaiihus credeidis, quaiia
(d) Loquuntur tle Lcone lanqnam adliuc vivenie, in iv aiilecedenlibus exprimimtur. , . ,
qui lamen anle aniium et nlir.i iimdo obierai. I)e 1' (/) Ex hoc infcrri jiosset qnod synodns particu-.
cpislola Renedicti II, n. 98 indicata, niiiil prodilur. laris haberet jus exaiiiinanili et juobaiidi decreia
(e) Juxla epislolas a n. 9i relatas Leo Acta syuodi concilii generalis a papa lieet .approbati. De isiu
sexlae non direxilin Ilispaiii.iin. concilio Tolelano xiv gloriatiir pseiirio- lios^uelus
(/) Onde id asserere potuerunt Hispaui? (In de(ensione declarationis cleri Gallicani, I. vn,
(«) Carlhago llispanica csl sila iutei: grarium 57 c. 29 ). ..-:..
ei 58 latitudiuis borealis, ubi hiemeui supppno csse (m) llrec clausula faveret Tlonorio, qui certe iri
iniiissirtiaiii. Aucior qui synoduin coufiiixil, forsaii pnufatis Coociliisdaiiinatus nou fuerat.
fuit Graecusvel eliam Lalinos, qui arbiiralus esl (n) Exlra huuc lociiui nullibi relaia suiit, nec re-
Jlispauiain iu Seplentrione esse positam. Eodeni cepia inter decretales.
saeculovu plura coucilia Toleli (quae civilas posiia (o) Joaunes v papa natione Syrus fnerat unus cx
est inter gradum 39 et 40 latitudinis) celebrata suut legatis a S. Agalbooc pap.i ad syiiudiiin.vi.missis,
iu hieme, nempe quartum esl seivalum nonis De- pro timc S. R. E. diaconiis.
rembris, scxlum 6 Idus Januarii, ociavum6 Kalendas (p) Is iiuperalor eliam io liile suspectus fuit, oni'
Jauuarii. nibns exosus, anno (j95 e solio delurbalus, el nasu
(h) Ex his diceudum foret quod synodus haecTo- inutilatus, in Chersoiiesum relegalus est;. sed anno
letana xiv celebrata fueiii ab episcopis Toleti adhuc 703 imperium recuperav t. Postea papam Consian-
residuis, ergo anno 685. Ast synodtis Toletana xm linopoiim evocavit, ejus peJes palain usculatus,
incoepii i NOYeinbris,a regti Ervigio (qui Toleti <"iam Eucharisiiam ex ejas uunibus SuSeejiitprtbo«
lufiS niSSKUTATIirCP.ITlCA DE ilONORl.) PAPA KlCi
liaverii, gemjiiias esse delexefit, «t recluserit, ne ab /1j riispapi' io;o illo tempore reinaiisisse Cpltauis igno- •'
nllo niiqiiam corrumpi aut siibniuiari valcant; ait: lam. Ast uioraliter iiiipossihile esl ui mofs Joaunis
< Mox cniivocsviiriuspairiarchas (a) cuin bcaiiinrii- et elcciio Cnnoiiis poiiiifieuin Ro.iiaiiOrumanle 17
nis vesYraeapocrisiario el saiiclissiinuni senaiiin>, - Fehriiarii aimo 087 reiitirtiia;a iipn fuerir iinpera-
iiietropoMiaset episeopbs, qni in liac url e cortiino- Irili, qiii proillO iempofeWlhnc»>ratdoininalor vete-
ranltir, ei milifes inrolas palatii, et ex collegiis po- ris iiPmae. Quis casus uiagis ineiiioraiirius iinpera-
puluribus, el ab excnbiloribiis, el iposriaiu ile exer- lori railiolico, quain iJJOrspohtilicis et eleciio suc-
citibus-tani ad inipeiiali nbseqiiioquain ab Orietitali cessnris?'-' .^:.- .
Thraciano et Anneoiaiio etliaico; dein ex Cihari- .1(12. Exceptio PdpebrochiirejicituT.'Papebrocliius
sianis et Sepiensianis seii de Sardiniano atqce Aiii- asseiii riibrlCiiiJonnnis 01 eleeiioneiii Conoriiicbn-
cano eiercilti .. el jussiinns praefntas synodalinm ligisse aim0'6J7.: Ast obsiant birines vetefes hisio-
gestoroiii chartas i» mediiim aridmi ei eoruin supra- rici, qiii illas lefeiuiit ad ariniim 686. Egb censeo
dictis oiniiSbus(i) leciioiiciii eoruin iieri (c); oiuries- . fat.am Jusiiuiani 11epislolairi, Ticei haecde damna-
<|ue diligeiiler aUdienies signare ipsas lcciinus : librieTlotiorii laceat, esse spuriairii Si vero atlmil-
qtioriiin afldilorum(d) univeisitas in uoslris liianibus leiida sii gciiiiina, snspicioiiem exciiat non pafvam,
eas praebuil tharlas, iil debeainns uos (e) leiienrip 1Hquod siih pwtexiu revisioriis Actorum ab hoc impe-
inviolalas cpnservare" ijisas, iit eas ntilio iemjiore ratbrc (h) etPaiilo pairiarcha Cpltarib piriihaAcio-
corruiiipere aul siibinutare valeant bi qtii Deumnoii rnin•sViibdalhiincorruptio fueril' adbrnata.
t.menl (():.. Nos ipsas charias illibaias et inconiinu- idF\ Acia syricdi vi coinbvtla. liitefiiri quidqiiiil
labiles seinper conservabimns (g).:. D.ita xin Kalen- sitL Acia concilii vi, quae Jiislihianus II praefalb
das MarliaS, Consiantinopoli... piissimo Jnsi- riindiofriv tlisse dicitiir, ad posteros illibatarion per-
niano imperaiore, aiino secundo... itiriictionc15. > veneniiil; nain Philippiciis iinpefalor, Jiisliniani II
Igilur hac epistola fuisset ad Joaniieni v seripla successor, Acia tliiii cbiicilri, qiibeiri palatio iir.pe-
aiirio >687iilie 17 Fehruarii, quo-teiiijibrCJoanues iiali fiicfani repdsila, coinlnissii igue (i). Tta salieni
'
papa jain nltravi mense* fuerat 'Viia-liiiiciiis,et S. asseriieriiiit Agaiho nolariiis' et Joaiines - Cpliani
Coiibn jiapa jaui iri qiiarluni iiiensein gubcrnacula mox cilaiidi (})'. Ergo Acta qo;e modo exslanl ot
universalis Ecficsiie susCeperat; riaui juxta ciineos Ifnc iijeruiii evaduiit sUsiiecia, atque ex iis tinde-
veicres Joaniies obiil- aiino 080, die 2 Augiisii, ct qiiaqiie suspectis iioh satis probaliir Honorii lapsus
Couon orig ne Tlirax suicessiidie 21 Octobris. Vitl. cjiisque condemrialio.
PagiusHAd:dn: Gfeii,n. 2).' Pagius-aii mortem Joan- ifji. TestiiriontumAgathoiiisdiacorii, qui propriu

doxiis1, tahdeih aorio 711"tiinVirie, vii anho 7 2 C Actis, quae exslant, arihuc comparet ut falsarius
iucboaiiie, trucidaius e>t a- Philippico, succcssore (u. 77); ergo Iraus viiletur couiiuissa post iuoiicm
et Monoiheliia.•.--i p ;. TJieoilori;
'
^ (u) Synodu sexla: piiler i^pl aniiinmillus palriaiT (i) Syijodus sexfa episiolas llonorii, el iiiiperaiof
cliii persoMatiierinieriuii iiisi -.Anliotiioiuis: is, ab- Aclit s\ noili sexiae origiiialia combiississedicuniur.
soluia synodo , riuiiiir Acta iletulisse Anliociiain De copia Afioitiiii-Roinairiii)issa,vid. ri. 95, not.)
(n. 85). Quinaii) iniiriarChae- jani adfucre tliclo exa- (j) Qiiaeineiiiie saecnlovin Coiitigeruiit Cbnstan-
niiui ? - '' - ! ' •• •' " s- --- tinopoli circa >yiioiluinvi','valde obscura siiiil et jn-
(b) ;Ex liis oiiinibus neve. iinus tcslis iiominnri liicala. Thenpliaiies refferlquoii Philippieus iinpera-
(ii lesl, nisi (|iiodargueiiilo dici valeal, ailfnissc l'au lor anno 712 iVouciliabiilnniC-lcbraverit.a iversui
luiii patrlaicliaui l,(liaiiiiin. Ccoigio, qui eoneilin synodumvi, Cyruin patriarcham Cplianiini depo-iic-
imei luil, succcssil i lieoriorus, qui olini deposi us ril, JoartiiKiiisubsiiliierit: arch.episcopi Geriiiaiius
ftieral: Theodorus obiil amio t84; siuecssil Panlus, Cyzicenus el Andreas Cretensis cuin omnibus' suis
ex laico ad illam dignitateni jiromoius. collcgis synodiiiii vi aiiallieiiiate damnaverint, et
(c)Haec leclio; ul pluribus iliebus duravcrii, inol- damnaiioiii |)alan) subscrijiserinu Consenlli Nice-
lisque auilildribus sigrianter inilitihus lariiosa iuerii, pliorus qiioad S. Ceriiianum et Joiniiein, tacens rie
necesse est, quia Acia, quaeiiuneexsiant, suiil vulde Aiiiiica. In libello synodico riuiitaxal rlieriUr quod
amjila. ; ; - Pliifppicus, ciini Jiislinianuni II occidisset, Coiistaii-
(d) Mililes populares possunl fuis&eaudilores, sed tiiiopoliSyiiedriiiiii iief.iniliiiiicougfegaverit, MOnb-
lion judices, imo ncc lesies; qiiianoii conslal quod JJ tlielilaruni iiiipieiaiciii feiiovaverit, Cyfuiri ejecerit
ulluB eoruiu synodo vi iiiierfuer.il, necipse iuipera- el Joaiiueiu subslitueril. Acta dicli conciliabuliiioii
lor syiiodoannOl>81arifueral; exslanl.
(e) Igitur js imperalor, nou jiapa, nec pairiarChae, Aniio 715, S.' Ceiinaiius ex faihedra Cyzicena
iinposteiuin coiisulendi luisseni de leetioue synodi Iranslaliis cst ad Cpllaoain: jiixla itonarain J>>annes
se\iae genuina. liural iuorluiis, juxia iheojihaiieiii et Nieeplioruoi
- (() Ergo juxla opinionein imjieratoris, palriaieha- 1'xaucioratus |iropter haeresiri.llenStiienius (InVua
ruin, oiiiinuuique auditoruui, etiam 1'auli Gpliaui S .Girwarii; ad ,12 Maii) iiegavit S.: Gerriianiuiidain-
(si is aniilio candidus fueril), noiinisi hoe uiucuni nalioiii sMiodi vi uiiquairi'siibsciipsisse, arbiifaiu^j
exemplar Aciorum synodi vi exstabal. / quod illa, qiiieThcoplianes ei Nicephoriis ile S. Ger-
(IJ) Audiemus, n. 103, quod haec Acla ab iinperai inaiio reluleriiiil, fiiciini excerpia ex subdulislimreli-
tore successore combusia fuerinl. corum chartis. Joaunes,' vel quisquis auciur esl, in
(ft) Raronius pulavit tjuod snb hujus parenle, epistola n. 105 lelercnda iiulios nomiiiavit ijiisc.njfis.
Consialllino iinp., circa anmini B85, pairiaicba qu'6'ssibi Conseiiiieiiies liiibuerit. Cciis-o ilieojilia-
Tlieodorus Acta primuScorruperit, et noiiion stiuin, neiii et-CSitepliorumin Causa sancii Gennani et Au-
^uod iliier damliatos scriplum iiieiil, eraseiil, ac rireaefuisie :' deeeplos; :ed his diuliusiihaioiari MMI
lio.i.Cn llonoiii papac SuLsiltuclit. A;l iiicuJiju» iu Vacai. }'<:
1065 DISSERTATiO.CRIITCA DE-HONORIOPAPA I. 106«
manu scrips.t Aclasynodi sextm. — XII. Praster hacc A riio hnnc quoque librum propria mauu scribere yo*
relata .exslat liber Actis synodi vi assiilus, sub no- lui et constitui; et maxime quia in prioribus annis
inine Agallionis diacpni asserentis se qua leclorem multa gravia mala acciderunl reipublicaeClirislianae
et iioiarimn interfuisse .synodo vi, et propria sua et imperio... maxime cum post mortem patris COn-
nianii jussu imperatoris Conslanlini scripsisse Acta stantini Justinianus successor non semel laniuin a!>
synodalia, in quibus damnalus fuit Ilonorius. Dictus imperio ob pessimam ab iniiio ct sanguinariam vo-
: < Epilogus (a) ejus qui hunc li- lunlatem excidisset (i), sed et iter.um post Leoniium
Jiber iti.scjribi.l.ur
brum,(b)scripsilmanu propria, in quo etiamconlinen- et Tiberium, qni inlerjecti imperium obtinueruni, id
iur qum tyranrm*Barda (c) pusus est adversussyno- ipsum passus, gladio tandem seciis cervicibus periis-
dutri sextam. Ego pcccator et omnium minimus sei... Dardanes successor, qui se PhilippiCnmappel-
Agalho (d), indignus diaconus et bibliothecarius lavit, discipulus Stephani abbatis, qni ipse discipulus
sanctissiinaehujus magnaeEcclesiae(Cpttanm)et ve- fuit Macarii... Imperiali potestaie tisus imaginem
nerandi secreti patriarchalis protonotarius et cancel- sextae synodi jam ab annis aliquot in imperialis pa-
larius secundus, ante triginta duos plus minus (.«) lalii vesiibulo expositam dejici jussit... Praeterea
annos, cum essem aetaie jnvenis in lerioris gradum decrevit ut Sergii et HONORII .(/) a synoiiosexla dam-
commmeraius, et inutilis noiarius, sanetae huic nc B iiatorum nomina in sacra diplycha referrentur, eo-
ijiiiversali synorio sextae opcram commodavi, unir rumque imagines erigerentur (k).„ Postea cum lomos
versa in ea mota quaesilaque ordine assectatus una Actorum Synodi sextae mca manu conscriptos inve-
cum sanclo Panlo, hujusce deinceps urbis patriarclia nisset in palatio imperiali reposilos, tradidil eos igni
pro lunc arihnc laico el imperatoris secretarin (f), ac et abolevit, ortbodoxis persecuiionem intulit, eorum
quibusdam aliis. Omnesautem Actorum tomos litle- norinuliosexsilio relegavit, maxime eos qui libello
ris ecclesiaslicis pure et nitide propria inaiin scripsi, quem ipse contra synodum sextam ediderat subscri-
qui in palalio imperaloris sub signaciilis fuerunt luio here renuissent. Cum per biennium (l) violenter
reposili (g) cum fideidecreto. Quin eliam quinquepa- hsec palrasset, aliaque nefaria ac lurpia in nioniales
iriarchalibus Ecclesiis tradita hnjus decreli (h) exem- ac personas sacras aggressus, eum divina citius ul-
(plaiiascripsi, similiter jiissus ab imperatore Con- tio excepit ac peremit. In vigilia Pentecosles, indi-
stanlino. Ciiui antein... Deus mei humilis et inulUis ciione 11 (m)...ab imperio dejeclus est, et confestim
essel iriiserttisetbucusque vivcre concessisset, me- oculis orbaius... Sequenti die Penlecostes oribo-

(a) Is epilogus Parisiis invenlus est ad cahcm Cpllano, licei anle 33 annos sy.nodorcvera iriterfuis-
ActoriiirisyiiOdisexix, scripms Graececuin versione C set, lidein adbiliere in re tam ardua de dainnando
Latina, rCliilusab llarduino, Labhaeo, Comhefisio, papa Honorio, praesertimquia ille asseruil qnori Acta
Pagio (Ad an. 711; n. i). Porro si ipsa Acta sihf cor- originalia a se scripta et ab episcojiisac iinperatore
rupla, eiiani is epilogtis iii suspectus, et vicissim. subsignaia, fuerint igne combusta.
(b) Id est: iibrutncotitinentemActasynodi sexlm,de (k) lianc et alias bistorias ab hoc Agathone relaias
novo ab Aguihonepost 35 atmoi descripla. Ilunc sen- admilto veras, dummodo omitlatur quod imago Ho-
sunt innuil coiiiexius. v uorii papaafueriia PhilippicoefeclaCpoli. Ven._Iieda
r (r)ld-csi, Rardaues, ui ex decursu paiebit.' refert quod Philippicus S. Cyrumpatriarcham Cplla-
(rf).Is Agaibp a Pagijj lauilatnr ul Vir integerrimm niiin deposuerit, episiolam bareticam perscripserit
vilm: milii videtur reveia |ieccator, vir iinlignus el Constaniiiio papae,et-quod papa illam epistolam ce-
inutilis noiarins; an revera synodo sexiae inierfuerit lebrato coneilio rcpudiaverit, ac ex timc in poriicu
duhitoTrTid.n. 59). S. Pelri (tn cujut ecctesiahonorabalur Honoriui, n. 4)
(e) Notaritis utilis qui synodo sexiae inlerfuissel fecerit picturas exhibenlcs acta scx synodorum; nam
disiaritiaiu lemporis accuratius deleiniinassel. Di- ci hujusinodi piciuras, cum linherenlur Cpoli, au-
sianiia ininOrquam xxxu autiorumslalui uon potesi; ferri jusserai Pliilippicus. Qiiod nieinoria papae Ho-
nani syoodtis sexia fuil absoluta anno ()81; si addan- norii fuerit Cpoli resiiluia, vel .R.omaeuboiiia, lieda
iur anni xxxi, pefveniiiius ad annum 712, quo Phi- uOnnieminit.
Iippicusab imperio iionduinfuit deposiius; et tamen (I) Pagius (Ad an. 71l,.n.,2) contendit intelligen-
nostef proiooolariiis rcfert non soluin deposilionem duin esse bicnnium incompletum,neinpe annuin uiiiini
liiiiippici, sed et res post illain gestas. j) et scx meiises, quia apnd Redam Phiiippicus dicitnr
(f) is Paiilus sedil ah aiinpP88 ad 695 ; legilur regnas.-eanno uno et sexmensibus.Ast Agaiho voluii
subscripsisse synodo Truilanae,-'de qui n. 106. . osleiidere quod Philippicus ciio fuerit punitus; cur
(g) Auclor viileiuf loqui de reposiiione priina, non ergo pro sesqui anno posuil biennium? Veriim esi
vcro de. secunda anno ti87, ul asseriiur, suh Jusli- quodapud Bedamin Edilione Basileenside anno 1S63
liiaiio 11facla (N, prmc). ' in lexlu Philippicusiegalur regnasse anno j, mensi-
(h) Igiiur eliam juxta buiic Agaihoiieni noriime- bus vi; sed ad inarginem dicitur regnasse in annuin
graAcioruhi motes, sed solum lidei decretum fuisset tertinm; imo in Ediiione Dasileenside anno 1529in
lloinam et ad reliquos palriarclias Iransuiissuin; ex lextu Phiiippicus dicitur imperasse annis n, mensi-
imc autein danioalio
' Honorii papae non saiis proha-
" frusvi, quoii ad loarginem coijlirmaiur. Pagins sil)i
uif (N: 84). - non constal; nam (Arfan. 714, n. 3)admilttt Pbilip-
(i) Is Agatho non refert qiiod Jiistinianiis II Acla picuin iinpeiasse nnnis duobusel mensibusnovem, " se-
synodi sexla: revideril, syiiodiim Triillaiiam cclebra- qiiens Theophanem. . . , ...
yeril; Videmr ergo^cVipsisseaiiieqnam Acta ;'
cuncilii
' (m) Peiitecosies cum indiclione 11 iudicat annum
Triillani lueiint coiiliela. 715; ei'iaii>cn Piiilippicus, si regnayerit biennjo
t'j) En qui ecta cbnscripseritlestis adducilur; qttid coinploio, iion prius est depositus quain aniio 71i.
pluradesideramus?ait pseiirio-Bossueliis(L. vii, c.26,. Juxia AnasiasiumRiblioihecariuiiiConslanlinus papa,
Deferis.declarat.cleriGallicani). Ast ciiui patriarclnu Cpoli rediens, Rpmamingressus esi 24 Oclobris,anno
Cpltani fuerinl falsarii, etiam vceor, huic notario 711.; post trcs mcnses triste nuntiiim insoii>il quod
PATROL.LXXX. 3'.
10C7 DISSERTATIOCRITICADE IIONORIQPAPA I. 10(58
doxus Philarlomius, qui poslea vocatns est Anasta-1\ confessionis duarum in Christo voliintaium : hune
sius, <iriaposlolica ecclesia coronalus «st a Joanne dissimulandi niodum esse licilum, vel non gravitur
palriarcha Cpltano («), et synodus sexla ab eo et puniendum, probat auctorilate Aaronis, SS. Ra ilii
universi8 «piscopis praesentibus ct clero praedicata. M., Gregorii Nazianzeni; ita scribit papse: < OChri-
Patilo post Joannes per liueras synodales, ul par sliani sacenlolii capul! hucusque proliibiti sitiriue
crat, Consiantjnumpapam Roirianumde "praeiriissis ad vos scrihefe, iit qui tyrarinieedctiiieremur... de-
omnibusfeciicertiorem (b). QuoriiamauteiriBarda- jccil (t) iiriaginemsynodi sexlaein atriis regia: (do-
nes iuiaginom synodisexlse abstulerat, el suam et mus, teu palaiii) positam. Yoluil in hac calhedr.
Sergii imaginessubstituerat, haeduaeimagines sunt pontificali collocare haereticum, sed a clero liujale
dejeciae(t), et imago synodi sexlaercsiituta est... Ad eoaclusesl ut nos (Jounnem)licet graviier invilos ad
eornm quay-priusa mescripia sunt majoremfidem(d), pdiitlftcaiumelevaveril : Philippicus institit ul ana-
eieorum qui liunc librum diligenter sunt lecturi, se- themaii subjicereiiiur synodus sexia et pnnlifi es
«uriialem et confirmaiionem(e) exemplum epistolae Roinani... Mitlo dicere quanlas nobis revera exhi-
a JoaniieCpliano ad Constanlinum papam Romanum liuit moleslias, tit ad veslram fralernam beatitndi-
missaccitra ullum defectuirihulc libro subjicere sla- neiri-litteras dirigeremusconveiiieiites scopo illiiis
tni. > Epistbla, cic, ut n. seq. ' - B amciili.c; et quomodonos el quo consilioira gesse-
_-lsepilogus; qiii Aciissynorii sextae posl xxxin vel limus ut depelleremusqnidem ejus vim lyrannicain,
phires annos nianu Agalbonis protonoiarii fuissel ad id autcm quod est paulo niorieratiusderiiiceiemus
assulus, mihi videiur suppositiiius(f); si enim Phi- irisoleiiliam.Testes erunt Deus, -etqui bic degit vc-
Itppicuslomos Aclorunioriginaliuni inanu Agathonis slraesedis apocrisiarius, cui rios, Imnc niaxime u'r-
seriptos eombusserh, quomodopostea Agatho noia- genle tempesiate, daio jurejuraiidosaiisfecinius, ei
rius alleri exemplari (v. g., niaiiiiPauli exaralo) in- lidem noslram internam apericrites: nimis aspere se
«criberepotuit: Epilogusejusyui huriclibrum scripsil gcrere adversus poiestatem non expcdii. Naihan
mariu propria? An notarius ille jam seiiexex memo- prophela non aperte in Davidemusus est rcprelieii-
ria restiluit Acia, vel ex alio excinplari ea denuo sione de adullerio et caede, seri eiimcain colorasset
ruanu propria uitide el pure descripsit littefis eccle- parabola, ex illius sententia iri eum protulit jud -
siasticis? Id non asseruil ille nolarius, quod tamen cium. Projjterea nos ijuoque, sicui ait Rasilius Ma-
maxime adnolandum fuisset. — PraedicloAgaibnnis grius, viri moribus parumper cedendumesse censu -
epilogo subnexa cst. mus, ut fidei confessio in magis praecipuisservare-
-105. Ephlola Joannis Cpllani ad Comldnlinumpa- lur illaesa(j). Nonehiriiin verbis, sed in rebu=, nobi.s
pam de Actis synodi vi manu Pauli palriarchmde- ^ esi veriias, clamai Gregorius Naz... Dioiiysinsquo-
scriptis est tuspeila. — XIII. Epitlola Joannis arclii^ que Areopagjiapronuiitiat... Haecauiem diciniusno.)
episcopi Cpllani ad' Constanlinumpapam Romanum «l qui velimus evertere voces ijam synodiee delini-
apologeiica,propler ea aum temporeBardm mbla tunl tas,».'"sed'ut ea solerii excogilatiorienosira (silendo
adversus synpdum sextam (g). Sanctissimofratri et de duplici volunlateet operalione) lyiannus fJectere-
cpmminittrodominoConstantino(h) Joannet indignus lur, ne aliena dogmata aperie iiitroducereninr in
episcopuslalutem. Joannes de se (quin complicem Ecclesiam; ut Deus, qui compreheuditsapicntes in
aliquem notninet) fatetur quod oh ifietum perseeu- aslutia eorum , per nos aperie dispensarit, quae
tionis conseiiscrit in suppressionem synodi vi, seu Gregorius Nazianzenus in Orat. fiinebrinarravil de
Justiiiiauus II fueril occisus et Phijippicussiicecsse- archiepiscopiisAgalhonigralias canil pro accomino-
rit.EreoPhilippicusregiiareccepilaiino 711 fiuiente, daio libro Actortiui synodi sexiic et epilogo Agatho-
ve!71z inclioaiiie. nis. Isti iambi scripli fuissenl rion ante annuin 7H,
(o) Is Joaimes a Philippico iri locuiriS. Cyri depo- ad quem Anrireas probabililer non supervixil (Vid.
siti substilulus fuerat. Caveus).
(b) Ipse Ariaslasiiis
imperator Constantinuni papam (g) Is lifuluscerie confecliisnon est ab ipso Jpanne
rie his certiorem treddidit,.et se praedicaioreinsjr- Cplino, sed ah alio, probabiliusa pracdiclo.Agal.hone,
nodi sextae professusest. Aiiastasiuspost.biennium D qui et loiain epistolamsUoinseruit jiisirunienlo.
e throno cedere coaciiis, vilariiquemonasticamam- (h) Constaiiiinuspapa obiit, juxta Raroiiihni,auno
plecii Tverriiissnsesi a Theodosio successbre, qiii 714; jUxta Pagium, annp 715, die 8 ApriLis.Post XL
imagitiemsyriodisexlx- a Philippicodejectain resti- dies successiiS. Gregoiius II.
tuit. lta VenerabilisRetiaciuindns"n. 110. (i) Quis est ille iyran.nusirni dejecii... voluit, etc?
i'<!)DeimagineTlonOfiihOcloco imlla fil iiienlio. Joannes patriarcha Cplianus bucusque, ut supiioiii-
(dyAri sehsus erit: ad majoremfidemqcioruhisi/- liir, nuinquamscripserat pontiliciRomano; dehuis-
nodaliiima me icriptorum? set ergo liuic nunc in sua priiiia epistpla enarrare
(«) Protbnbiafiiis limuitiie sibi nOricrederetur; qiiOriRardaues,seii Philippicusimperator, qtii nuper
sed mediuriiqUosibi fideinconciliareuisus est, vi- depositus, fuissct ille Ijrramius,'qui, etc. Ast in toia
delur
- incongruUm,ut pcrpendeiiti palebit. Joannis epistola non apparet noinen Bardae,vel Bar-
(f) Consequenierel spuria est confessiofidei An- danis, vel Philippici. Hiuc ego conjicioqttodqui ti-
(IrweCretensis iambicis versibus composila, a Pagic lnluin superscripsit, eliaioioiain coiiijipsuerjtepislo-
(<Adan. H3, \ri. 7) ex Coiiibelisioadducta, et se- lam, nenipe psetnlo-Agaiho.
tjuenli pnedita litulo : Andremsanctistimi archiepi- (j) llaecnonest vox pastoris fervidecaibolici.Vid.
icopi Greiis iambi tcripti adiibrorumsahcihtiriuv
sanctissitimmAgathonen II.ii. liiierim Pagiusad an. 7jl2, n. 5, haiic oecoiio-
•trchidiaconnmet eustiidem httjui; iiiiain laiiilal quam Coiisiaiiliriuspapa suo exeinplo.
tnngnmDeiEccletim, quarido iibrumbvne accipieiu i imjirbbaviln. 110.
itanscripsilac iterum remhil. inillis iaiiibis Aiidrea;
 1009 DISSERTATIOCftlTICA DE.IIONORIOPAPA I. 1070
S. BasilioMagno,qtiod is siodioso silenlio Spirimm A quod rejicitur. — XIV. In concilio Quinisexto seu
sanctum non vocaverit Deum, sed alias voces aequi- Trullano, can. 1, refertur quod synodus sexta Hono-
valenlesadhibueril (a).„ Imperaior qniriem combiis- rium jiapam haereticisannumeraverit et damriaverit
sit lomos aclorum synodi sextae repositos in palatin, (g). Conciliumillud celebralum fuit quiiique circiter
existimans, ut sibi videbaiur, simul quoque Cumiis; annis, ait Natalis, post syuoduin vi (h), ab episcopis
verbum delere veritatis (b).„ Nos autem sirienles 227, inier quos comparentepiscopi"43,qui synodo vi
eum 'decipi,diligenier custodiimus apud nos repositos adfuerant et subscripserant, testes sane oimii exce-
tomos dictae synorii, in quibus continenlur omnium piione majores.
qui synodo "niterfucruntepiseoporum subscripliones Asl hoc ipsum concilium (quod a Graecis Icono-
cum imperialisubsignatione(c). Eliam apud nos ser- claslis in synodo vn seu Nicaenan anno 787 voca-
vatns est liber aclorum scriptus propria manu Pauli, lum est oecumenicumseu vn) est totum spurium
qiii fuit antistes hiijus Ecclesiae, et in synodo sexla, cum innumeris suis legibus, m jam monui in 5 dis-
cum esset a secretis, inserviil; adeo ut nullus acia seriationibus de S. Basilio Magno, a n. 7£ (i).
adulierare valeal (d)„. Cliristus donavit nobis. piuni Pauca inde repetam et hic suhnectam. Sacculoxi
imperatorem, orlhodoxum, quique convenienter ejus Humberlus Nicerae Graeco de canonibus Trullariis
nnmiiii, nempe Anaslasii, snrgere fecit ecclesissii- " respondjl : iVo«mtVumsi Agathonipapm el SS. Pn-
cara pacem et concordiam. Confidimiisquod reipu- tribus sextm synodi vestra impuletis deliramenta, ei
hlicaequoque ereclioiiem exorditnr (e).„ Vos ergo, qum aut corrupislisaul finxhtis capituta. (j) Anasta-
o sacruin capnl! nohis inantim porrigite!... eos qui sius Bihliothecariussaec. ix in prcef.synod. vn scri-
insultu rerutn cxlernarum lapsi sunt recipite; neque psil : CanonesTrullani omueshactenusex tolo manse-
nos, quibus vis est illata, expellatis a vestra chari- runt apud Lalinos iticoqniti,quia nec intetpretati, sed
tate... Aaron cum... ad idolum fabricandum Israeli- nec in cmlerarum(propler Cpltanam) paltiarclialiiim
lis fuisset administei', a fratre Mose qiiidem fuit re- sedium, licelGrmcaulanlur lingua, reperiiintur archi-
prehensus, sed cum se vi coactum fuisse asseial, vh, nimirum quia nulla earum cum ederentur,aut pro-
nullain a Deo accipit increpationem... Deo omnino muigans aul consentiens,atil saltem prmsens invenla
ad inlerna aspiciente, qui sigillaiim fmxit corda no- esl, quanquamab iisdem Palribus qui in synoclosexta
stra, el non ad externam lemeriiatem... Ora pro stinl ituenli, eos promutgalosesse Grmei perhibeanl;
nobis, beatissime frater ! > sed hoc nulis probare cerlh possunlindiciis. Idcm in
HaecJoainiis Cpltaniad Conslanlinum papam epi- prmf. ad synod. viu repetiit : constat canonesTrutln-
slola, licet non asserat llonorium esse riamiiatiim, nos longeposl synodumsexiamaGrmcis privatim edi-
ae nihil dicat de synodo Trullana mox referenda, tos (k). Inlcrim
niliilominusniilii iitinc videtur suspccta (/"), eo magis 107. AuctoritasC. Trullant probatur cx conciliogc-
quia ab Agathone tam sollicile nobis recoinmendata nerali septimoseu NicmnoII, quod videlur interpolu-
fuit n. I0i. Annus et dies quibus luec epistola ediia lum. — Pi'o aulhentia canonmn Trullannriimiillega i
fuerit non aridiinlur. solet sequens historia : « Anno 787 in synorio genc-
106. HonoriidamnalioprobalurexconcitioTrullano, rali vii, act. 4, Elias presbyter ex charta liubeniede-
(o) lllam oraiionem quoad hoc pnnclurn esse in- (h) ln actis concilii Trullani esl manifesia conlia-
lerpolatam, jam iiionuiin Diss. de S. Rasilio Magno diciio dirouologica; auctor can. 5 per aniiiim uiuiidi
n. 171 et175. S. Basilius lyranno silentium de voie 6199 indicat currere annuin Christi 706, ei per in-
consubstantialissuadcnli respond.it se potius airocis- riictionem i siguiiicat esse annuiii Chrisii 695. Haue
sima snbitiirinii lormenta, quam consensiirum esse conlradictioiiein diversimode emollire conali suot
vel in unins syllabje supprcssionem. Vid. Theodorel., Natalis, Pagius, Harduinus, Raronius, alii. Vid.
I. iv, c. 19. n. 107.
(b) Ergo impcraior ejnsque consiliarii pularunt (i) lbi adhiic supposuiepistolam Joannis Cpllani,
Cpoli non exstiiisse nisi uuicum exemplar; alterum n. praec. relatam, esse genuinam.
iiianu Paiili conscriptum ignoraruni, sicul et lertium (j) Atljeclaesunl spleudidaesubscriptiones; primo
IIIOXreferendum. )3 loco coniparel imperalor Jiislinianns II; seciindus
(c) Hoc igiiur exemplar fuissel nriginale, scriplum locus relictus est vacuus pro papa Roinatio; leriio
nec ab Agaibone nolario, nec a Paulo; sed a quo- loco leguntur quatuor jiairiarchaepersonaliter inler-
iiani? Iri non additur. ftiisse, nempe Paulus indignus Cpltanus, Peirus
(d) Haec praeoccupatiocausat snspicionem factae Alexandrinus, AnastasiusJerosotymitanus,et Geor-
ndiilteraliouis,ac suppouitquod acla in aliis Ecclesiis gius Anliochenus;quarlo sequuulur alii episeopi,
palriarchalibus iion ex>lileiinl. Iiiierim is Pnnlus non inter quos riecimo quinlo loco sequiiur Basilius stih
esi conlundenduscnui Paulo patnarcha el successore tilulo : ex Crela insula, locum tenens totius Synodi
Pyrrhi, falsario, de quo n. 77. S. EcclesimRomanm.Intcrim haecrtotaest falsa, el
(e) Auctor ergo inriicat vel simulal se scripsisse rcllectendum quoil nominepapae iuillus ndftierit.
duin Anasiasius regnare cxorsu-; esi. (k) Nonsolum pseudo-Agaiho,sedetiam Ven. Beda
(() Anaslasius Bibliothecariusde Joanhe Cpltauo coaevns famosos illos canones ignorasse videiitur.
niliil refert, tiisi quod synodicam miserit ad Grego- Iiilerim,quod sub Justiniano II aliqiiodcoiicif.aiiiiluiu
rium II lapam ei ab vo responsionem acceperil. l)u- fnerit ceiebratum, lestatus est Beda his verhis : Jut-
lendum quod nctilra exsiet. tinianus II Sergiumpapam,quia erraticwsumsynodo,
(g) Mihiex hoc cauone primo siatim lola synodus quam Cpoli fecerat, fuvere ei subscribere noluhsel,
lii suspecta ; quia mihi iinpos-ibile,videttir quod il o jussil Cpotimdeporluri, sed impedilusesl a mililiu ur-
li-mpnrenumirosa synodusjam crediderit lloiiorium 'biumltiitiu1.S. Sergius I papa sedil ab amio bS7
.tnno 681fuisse daniiiatum. Yiri.u. 108. a.l.OI.
 il/il DISSERTATIOCRITICA DE HONOHIOPAPA I. |.u,2
finitionettynodi sexlmcanoncm Trnllainim 8c2.prae-A.siiWeslae fidoi, caetcra qu.e oxposieijorib.us au-
_ lcgil sujj hoc tilulo ; Canon. sanclm.ac univerialis cloribus allcgaii soleut, facilius siibvertiinliir.,Smit
texiq; synodi:82, Sabbas moijachus dixil,: Quare ex verp quoad spbsjaniiam sequeiuia apiui-Na.taleun,.
charta et non ex codice legilur? Tunc Tliarasius pa- 109. Honprius in synodogenerali damnatus sexies
Iriarcha Cpllanus resppndii: Quiq principdii charta — XV. lu synoilp generali septinia, qnaeannp 787
e*t in qua subtcripserunt Palres... Quidam ignoraikme Ni ar.iccoijgregata/uil, Hpnprius.pajiapluries lcgitur
lniHjueifletin hos -canoneiscandalizanlur, eo quod in riamnalns nt haereiicus. 1" In actipne lertia fuit prae-
Synodo sexta condili non (uerinl. Cognotcanl autem lecta epistola Tharasii Gpllani ad patriqrchas Antio-
quod iidem Patres qui stjnoduriitexlqm conslihiere, chenum, Alexandrinumct Jerosotyriiitanum; in ea
posl iqut i>annos (a) ilerum convenerint,et hos ca- TJiaiasius profcssus esl : Analhenutliw Oiigenem,
nonet condiderint, el nemo dubilal de iitii. Illi enim Cyrum, Sergium, HONORIUM, Pyrrlntm, Paulum el
qui subscripseruntsnb Conslanlino(in synodo sexla), omnescorumsectau.res.V Praeleciaest episloIaThep-
'ipsi eltitb Jusimiatw (in synodo Trullana) subscripse- doii pairiarchae Jcrosolymitaniaienlis : Sancta tyno-
runl charlmprwtenti, ita.ut hoc manifeslumsit ex eo- dus sexla tanquam soi(e) 289 Patrum eot qui unam
rrum proprim manus scripturm immulabili simililu- volunlHlemtnserunl, anathemnlizavil,id esf, Cyrum.,
-dine(b).i " Sergium, Pyrrhuin, Pelrum, IIONOJIIUH... 5° A.ciione
Natalis Dits. 5. aa smc.vui ail : Tliarasiumisin in septima in definiiione fidei dicitiir : Origenisel Eva-
<re errastemgrecrediderim. Ast Theophanes Graecus grii ac Didymi(abuiqs.analhemalhamut,sicut el Con-
-in.VitaContlantini Pogonati adjnonuil : Sciendtim stanlinopoli congregala synodui v egissedignoscilur,
valde nugaciler garrire eos qui post annos qualuor Deinde quoqueel duas volunialesin Christo prmdica-
factas asserunt rcgulas Trutlanas. Igitur Tbarasius mus, quemadmodumet Constantinopdlisynodus scxta
juxta Tlieopbaiieioerrasseiyilde. Vernm censco ego exclamavit abjiciem Sergium , HONBIDM , Cyrum,
illam hisloriam de Tharasio '(qnam Theopbane^, Pyrrhum et Macarium. i° In epistola Tharasii el to-
Anaslasius, elc, ignorasse videntnr) actis synodi lius synodi seplimaead hnperdtoreslcgitur : Andthe-
septimaeesse interpolaiam. De synodo septima plura malizamus Arii vesaniam... Origenit fdbulas : Sergii
n. 109. el IIONORII... volunlatem; nec non el his similemvani-
108. Quandonam fabula de Ilonorio [uerit conft- talem, qum garrivil contra imagincs.b°"In epislola n.f
tla? — Quaeresquo teinpore fabula de Honoriocon- clericos Cpltanos dicilur : A.d nihilum redegit eos
ilemnato conlicta fuerii? Id tleierminare difficiJecst, (lconoclas!as) CHHIArio...' Sergio, TIONORIO,' atque
niilii tamen verosimilius apparei quod saeculo vm cumoinnipessimaeorumsecta (f). 6° In ac.Iionesextn
•post delrusum abimperio Pbilippicum, imo postan- Epiplianiiisdiaconus HONOBIUM jialam TBenollicliiis
num 71S (c) praefala fabula fuerit procusa, probabi- annumer vit. Vertim
'lius ab, aliquo vel_aliquibus Graecis (d) qui forsun Resp. Acta synodi vij sunl vaid.eanipta (g),ji Laii-
simiil coniposueruntepisiolas Leonis II et Benedielill iiis parum curata. Anasiasiusbiljliothecariusanho 88((
.ppniifieum,synodum ToleianaiJi li.Joannis Cpltani ca ex Gritco in Lalinim veriii, ita,' praefatus: Septi-
•synpdicam,epilogum Agalhonis nolarii et iamhos mam iynodum, qumapud Nicmainxe.lebraia ett, rion
AndreaeCretensis. Si iidem simiil commenli fuerii.t habent Lalini; iton qiiod ante a riemiriefuefit iritcr-
canones Trnllaiios, tunc non salis caule proecssissc preiala, se.dqum ila indocte versa, ut in fqstidium
convincuniur^cum in -synodica Joannis Cpltani et ccdut legenlium,et perie ab omnibus pro lidc 'cautit
epVIogoAgatlionis nolarii nulla occiirrat menlio de conlemnalur, nec leclione dignaju^celur: Urideillain
foticilio Trullano, quod tarnen oh nnmerum cpisco- -nisus sum interprelari Lqtinh, incongruum censens
porum, etfaiionum, et lioruni qualilalem, maxinre Roinanamlicctesiam ea synodo fraudari; Nolum cst
Jiiissetnoiandum. • quod non omnia sint articulus firiei quae actjs syno-
Torr-o ciim haecoinnia quac usquc liuc contra IJo- dorum-generaiium eiiam vere (H) inserta, fiiere,,praj-
iioriiimpapamdirecie velindirecieadducia fnere sint fV*sertimsi quoestionemfaciirespiciant. NunC ad-I :
(fl) Autor Tfnllanorum, can. 1 ait -: Synodnm sex- (e) Taijquam ;lnna, respIeBdiiif,.harri suiirh liiineii
lam fuisse pridemcongregatam. rrcoperal a "S. Agaihone papa, el''syIIoclis'iRomri11is
(b) Quasivero Tharasius acla synp.li yi .orhginrtlia snb SS. Agiiilioneet MartihoI peielJraiis. JLjixdo-
ailnleril , liaecijiie cinn aclis origin:ilil).usconcihi ,jqmatum-eria>esl ex Qccidente,tiarriavitsylibdiissexia,
, Tnillani collala fuerini. .-,', 'ii.'86,;. . .'.' .,: "V.":;:' '.;;,":;'v:,';'";,';..;::. ::
(c) Vid.n. I04etlOS. (f.).Aclis iriscriae.suiitct djiic aliie episitilae: Thafa-
(d) Nnn lamen ab omnibns Graecis atjoptala fnii. ^siiari Aririaotiiii paparii;.in\mi.niilj.a ;"fit mentib: de
Theophanes el Calleca Honorimii,semjier fervirte Tlonoiio : in printa Tharasihs IjapaVfeiiiiniiiit si•
ealholictim-fnisse teslaniiir. P-hoiius Cpi.anus, qui synodo, Nicaeiia11prmdicabqlurii iiqbispmnibus con-
Scripsil circa aniMiin860,, referi Cyrnm, Sergiuui, [cssidqiimnobismissa esl a.foiis... ti ointiesiueretici
.P)Trhiim,Paiiluiii el Reir-iim, esse danuialos iu sy- p.iri deposilipne"ddmnali'sunl.L
nodo sexla, lacei de llonorip,; siiiiiliier Zpnaras ;me- (g) Hpc cpnciliiim'unire fnil..cetelif.iliim,"qinanon-
-moravit norr.:nad;imnaiprum in-synodoscxla. Hoiio- nuiii.Graeci Culiumiriiagiriuni religiPsuai, qiii"iisqne
. rium vero.omisit. Viri. Bellarminusibe summo ppn- riuni'obiiiiiieriit, atjplere coriaii fiieraivt, lconoclaVt.T
iifice, 1. iv, c. II, ad sepiimiim. Inter-im saecul.o'ix iiicirco dicli. Miilla in fato coiicilio ........legiiiitur ciiaia
rianmalio Ilonorii eliam a Latinis Anastasio BiJilio- quaesu.nt superpo.-ii.iiia. ^
tliecario, Hincmaw)et aliis modo credita fuit. Vid. (h) BiellarijjitiiisI. c, ari seciiriilrim, ait: < Fni»
ij. 1, n. 112et 1!5. consiicitido (jr.i coruin fere 'ordiiiaiia corriiiiipend'
 «075 DISSERTATIOCRtTICAf)E IfOXORlOPAPA I. IOM
Fharasius quoque dicitur asseruisse canones Trulla- A DOCTftiNA CLAMJS...Smiclus papa Beriolfo prmbuit
IOSa Patribus qui synodum sexlam ante & aul 5 obtatum munus, privileqia.scilicel scdis aposlotkw
nnnoscelebraveranl conditos esse, qua in re enor- qualenusnultusepiscoporumin prmfulocmnobioqnoli-
miter deceplus est. Si false epistolae sint genuinae, beljure dominari conarelur.Qtiod allinet librum IV
necesse cst ut pro^ lunc modo exsiilerint charlae ratione lcmporum, seu Desex nuindi aeiaiiluis, eu
adul'teriuae,in quas inciderant Tharasius, Theodo- extractuin :
rus, elc. Ad 2 : Tueodoruscerle erravii, dum 289 < Heraclius regnavit annis xxx. AnastasiusPersa
Patres in synodo sexta numeravit. Ad 3, 4, 5 ei 6: monachus niariyrium palilur... cum aliis LXX...
non ideodefuerunl qui Origenemab-omni haeresiim- HeraclJusPer>as (c) superal... Eo tempore exnrtum
munempronunliarunt, ejusque libros fuisse falsaios apud Scolos in ohservalione Pasclue erroiem
contcnderuiit.Qui vero Origeneindamnarunl, uiique Qiiariadecinianoruiii llonorius papa per cpi.^tolain
iiitenderunt damnare auctorem illarum haereseon redarguit.
quae in lihris Origeni ascriplis continenlur; hunc < Heraclonasanuis n. Cyrus Alexandnoe,oergius
auctorem et rgo damno; ast censeo eum non esse cl Pyrrlms,regi.e urbisepiscopi, Aeephalorumhaere-
illuni Origcnem Adamanliumpresbylerum, qui sae- sin inslaiiraiiies, unam operalionciniu Clirisio... do-
eulo III puhlice doeuit Alexandriae(a). Similiter, " gmaiizant (d). Ex quibus Pyrrlms... sub Tbeoil.iro
siqui saculo vm damnarunt Honorium papam, hi papa Rotuamveniensex Africa, ficla, ut post appa-
sub nomineHonorii iiilellexerunt auctoremillarum ruit, poenitcntiaoblulit eidem papae,praesentecuncto
epistolaruniquacnuue ei pro lunc insertae erant ac- clero et populo, libellum cutn sua subscriptione.in
tis syuodi sexlae; liunc auclorein et recte ei juste quo condemnareuturomnia quaaa se vel a decesso-
dainnaniliiiiiessc consenlio (b), scd non credo illas ribus suis scripta vcl acta suni ariversns catliolicaui
epistolas esse Honorii; imo nec cfedo acta syuodi fidem. Unde el benigne suscepius cst quasi regiae
scxiaesuperesseanllieiilica. ponlirexcivilatis.Sed quia, reversus domuin, repc-
110. TestimoniumVen. Bedm conlra llonorium. tiit et errorem donieslicum, memoraius papa Theo-
Hhlorin Monolhelilarumseu Acephalorumex Beda. — dorus, advocatiscunclis sacerdolibns ei clcro in ee-
XVI.Testis validissimushac in re est Ven. Beda, ui- clesiam B. Petri, coiidemnavitenni sub vinculoana-
pote natns anuo 072 ct morluus anno 735; is in li- themaiis. Vid. n. 20.
hio Deratione lemporum, quemscripsilcirca ani.uni < Conslantintis filius Heracln mensibus vi (e).
726, expresse docet llonorium in synodo sexla Pyrrlii successor Paulus non tanlum vesana doctrina,
d mnatuni esse. Ad hoc argumentura Baronius re- « sicut decessores ejus, sed et apeita persecnlioue
spondet Beriamincidisse in acla syuodi sextae pro- catholicos crucial, apocrisiarios sanctae Ecclesia;
iimc modo corrupt.i. Ast Beilarminuscensuil nomen Romanae,qui ad ejtis correctionem missi fueranl,
Honorii diclo Bedaelibro fuisseinterpolalum. Assen- pariim carceribus, partim exsiliis, partim veiberibus
lior Beliarmino. Eicnini Beda, ex professo agens de afiiciens, sed el altare eorum in donio Placidiaesa-
llonorio, nunquam addiiiit htiiie in haeresinlapsum, cralum iu venerahili oratorio siihvertens riiripuit,
aut propter eam coiidemualuinesse; imo eumdem prohibens eos ibidemmissas celebrare. Undeel ipse
noii parum landavit. Lib. 2. Ilisi. Angloruin, c.,17, sicut praecessoresillius ab a|)osiolica sede jnsla de-
18 et 19, de Honorio loquiiur tanquam de oplimo jiosilionisullione damnalus est.
pastore; iu Viia S. Bertolfiabbatis ait: Erat vene- < Consiantinus(/) fiiiu.sConstanliniannis xxviu.
rabilh prmtul Honoriut, sagaxanimo, vigensconsilio, Ilic deceplus a Paulo, sicul Heraclius avus ejus a
libros. Synodussexta act. 12et 14 repreheiidii cor- legitur damnatus, est Diuspolitnna14 episcoporum
ruptiones pluriiuas factas circa synoduin quintam. sseculo va; n. istins synodi acia esse snspecta tlixi in
Leo in epist. 83 ad Palaesiinosconqueriiurde Graecis diss. 19, 300 ; secunda est Cpltana n, seu sy-
quod epistolam suamad Ffivianum, se arilmcviven- nodtisoecumenica quinla de anno SS3; sed de bac
le»corruperinl..GregoriusI, 1. v, ep. U adNarsen., *i vide n. 59 el diss. 16, n. 83.
asscril Cpltanos corrupisse synodum Chalcedoncn- (b) Ego Pseiido-Bossueto,contra Bellariiiinumet
sem, idemque se suspicari de Ephesina. NicolausI alios, assenlior quod illaeepistobc sint vero dainna-
in ep. ad Michaelem buuc imperatorem retnitiilari bilcs. Vid. n. 38.
cpisliJani Adriani I, si/«»Jf/i(inqoil) non fatsata more (c) Persae Jerosolymam occupaveraut. Ecelesias
Grmcorum,et ticut a sedeopostolicamissa est, penes in Palaestiuadestruxeranl, sanctam,-cruccm.abstule-
Ecclesiam Gpllanam hactenusconserveiur. Nec siue raul, quani Heraelius recuperavil.
r-ausahoc dixil; nam ea quaeipse in ep. ad Pholium (d) Quod llonorius papa,.qui praecaelerisnomnaii
nllegat ex. epislola Adriani 1 ad Tharasium, iu bac, debuisset, faveril Aceplialis, millo inriicio proditur.
prout exsiat in aclis synodiseptimae, non habentur. Cur Beda,.qui haec scripsit circa annum 726, de Ilo-
Detraxeruntenim Graecienm locum. quia conira ho- nOriotacuisset hoc loco, si llouorium-loco secuturo
jiorein Tharasii faciebat. > llaRellarminus. referre inler haereiicos publiee daiiui.nos voluissei,
liiterim nec imer Latinos defuerum falsaiii, ut am si lloriorius vere damnatus fuerit in concilioge-
abuuriejiatuilex epistolis quas SS. Cypriano, liiero- nerali sextOjin cone. Tiullano, Romte a S. Leone II
nyiiioet aliis jain saeculov nfiiclas fuisse oslendi in papa, in Hispaniisa concilioToletano i|iiaito decimo?
disserialionibus praecedeniibus. Cerie coneiliuni (e) Is Constantinus III ctim fratre Heraclonesiimit.
Suessanum 500 episcoporum,,referens lapsum S. imperasse-ah aliis diciiur; fuil catholicus, sed brevi
Marcellinipapae,toium est coiiliciuin, pr.ihabiliusa sublatus. Viri.II. I.'i el l(>.
Laiinis. (/) hai) aliis riictiis est Con^tansve.Lcliaui Con-
(«) Morluuses! anno.2V2. Prima synndus in qtn siantiiis relatus u. 21)ei 2!..
1073 DISSERTATIOCRITICA DE IIONORIOPAPA I. \IY«
Sergio ejusdein regiae civitatis episcopo, exposuil A < Atiasiasius annis n. Litieras Coiist.int.ni>papar
fypum... Unde Martinus papa,congregala Roniaesy- Romam.... direxit, quihus se.... coucilii sexii ptae-
nodo cv episcoporum, damnavil Cyfum, Sergium, dicaiorem esse docuil.
Pyrrhum et Pauluin haereticos... Marlinus Roma ab- < Theodosius anuo uno... Ut legnuiu accepit, cuir
ductus Cpolim, postea relegatus Cersonam ibidem esset caiholicus , mox in rcgia urbe imaginem illaoi
vitam linivit, multis in eodem loco virtutum sigiiis veneraiidam, in qua sanctae sex syuodi erant riepi-
usque hodie refulgens. ciae, et a"Philippico fueraul dejeclae, prisiino in loco
< Constantinus filius prioris annis xvn... Agatho erexil.
papa exfogaiu Consiantini, lleraclii el Tiberii (a) < Leo annis ix (d). > ... Hucusque Beda.
principumpiissimorum, misit in regiam urbem legatos 111. TeslimoniumVen.Bedmexponiturpro Honorio.
suos, qui benignissimesuscepti a reverendissimo fidci —Oinnibusbene perpensis, censeo: 1" nomenllouorii
eatbolicaedefensore Constantino, jussi sunt, remissis esse intrusum, imo liisloriamde daiiinatioiie llonorii
disputationibus pliilosopbicis, pacilico colloquio de adhuc ignotam fnisse Veu. Bedae;si eiiini is historicus
fiile vera perquhere, dalis de bibliolheca Cpllana aliquid audivissel de Honorii papae haeresivel dain-
cunciis aniiquorum Patrum quos pelebant lihellis. ualione , id prius el paulo fusius referre debuissel,
Adfueruntautem el episcopi 150,praesidenleGeurgio " nempe ubi viiam , inores et merila Honoriiex pro-
pairiarcha regiae uibis el Antiochiae Macario. Et fesso descripsit, non autem differre usgue duin per-
convicli sunt, qui unam yoluntatem et operalioneiu venit ad damnaiionem Maearii. Censeo2* Ven. Bedae
in Christo aslruebant, falsasse catholicoruni Pairum quoque ignoias fuisse episiolas Leonis II papae ad
dicta perplurima. Finito autcm confliciu Georgius Ilispanos de damnato ilonorio exaralas, etsynodum
correctus est (b), Macariusverocum suis sequacibus Toletanam quariam decimam, peroraiionem Agatho-
simul et praecessoribus suis Cyro, SergiO, HOMO- nis nolarii, ac dogmaiicas Joarmis Cpliani ad Con-
nio (c), Pyrrho, Paulo el Petro anathemalizaius , et sianlinuin papam. 5* Ex Ven. Beda (ex quo Canus,
iii lociim ejus Theophanius abbas de Sicilia Antio- Natalis, Berlius, conati sunt prohare Honorium fuis-
chiae episcopus factus... Joannes episcopusPortuen- se damnaium) inilii potius elucescit Honoriuni fuitse
sis, unus ex legalis Romanis, Dominica Octavarum papam sanctuin et doctrina clarum, de heresi nuii-
Paschaemissas publice in ecclesia S. Sophiae coram quam damnatum vel convictum.
iiiiperatore et patriarcha celebravii. Haec synodus 112. Honorius etiam in concilio gcneraii viu el ab
Graecosermone conscripla est. Adriano 11 papa damnalut tegilur. — XVII. ln sy-
< Justinianus Consianliiii filius annis x. Ilic Ser- nodo generali vm, Cpltana iv, anno 869 congregala,
p
giiim papam , quia erraiicae suae synodo... subscri- act. 7, legiiuret approbalur epistola Adriani llpapoe
bere noluisset, Cpolini deportari jussil, sed impedi- Phoiium (qui contra Nicolaum I papam senleniiam
lus est... Ob culpam perfidiae regni gloria privatus, depositionis proniuitiaveral) iia perstringentis : ln-
exsul in Ponlum secedit. tokrabilis esl itta prmsumplio... quis vetlrum unquam
<Leoannis III tate quid audivil? Romanum ponlificem de omnium
< Tiberius annis vu. Synodus Aquileiae facta ob Ecclesiarum prmsulibusjudicasse legimut; deeo vero
imperiiiam fidei quinlum universale concilium susci- quemquamjudicutse non legimus. Licelenim HONORIO
peredihidit, donec salularihus beati papae Sergii ab Orientalibus anathema posl mortem sit dictum :
monilis instructa, et ipsa huic cum caeteris Christi iciendum tamen est quod (uerat tuper hmresiaccusa-
Ecclesiis adnuere consentil. tus (e), propter quam tolam licilum est minoribut.ma-
< Jusiinianus seeundo annis vi... Callinicum pairi- jorum tuorum motibut retistendi vel pravottentut li-
archam, erutis oculis, misil Romam et dedit episco- bere respuendi, quamvisnec ibi (in casu haereseosvel
jiatum Cyro... Conslanlinuni papam honorificesus- in concilio generali) nec patriarcharum , nec cmtero-
i.epil... cuncta Ecclesiae(llomanee)privilegia confir- rum anlislitum cuipiam de ee (de persona pontificis)
jnavit. 0j fas fuerit proferendi tententiam , nisi ejusdemprimm
< Philippicus annis n, mensibus vi. Hic ejecit Cy- sedit (Romanae) contentut prmcettissel auctoritas.
rum de ponlilicalu (subitiluitJoannem n. 103 indica- liesp. : Adrianus II anno 867 ad ponlilicaium eveclus
tum)... ldem Constaniino papae misil lilleras pravi' est, adeoque ducenlis prope amiis post synodiun
dogtnalis, quas ille... respuil. sexiam, videlur deceptus ex aclis synodi sextaevel
(a) Consiaminus IV duos suos fratres Heraclium comparet et quidem medius inter pairiarchas Cpl-
et Tiberium habuit consortes imperii. Vid. n. 29 tanos.
et 52. (d) ls leo Isaiiricus regnare coepitanno 717. mor-
(b) Refert et Anaslasius, in Vila Agalhonis,quod liiiisanno 741 ; decimo iiiiperii sui anno imagiuibus
Georgius lanriem die 17 februarii, indiclione 9 in bellum iiidixil, ad quod sedandum celebrata esl sy-
iiodos seplima n. 107 indicaia. Anmis Leonis iioiius,
scriptis professns fuerit dnas i:t Clnislo voluntaics, in
el die 25 locuin inter calholicos occupaverit. Vid. quodesiit Veu. Bedaincidil iu aniiuin aeraevulga-
liarouiusad an. &S\, u. 2 ; Cozza De schism. Graec., ris 725.
p. ii, c. 27 , n. 881. llla circumsianiia in actis quae (e) 1Htali casu (si possihilis) eliaiu Panlo ailtan-
tiiiiicexstanl uon jelertur. gelis cosleslibus analhema dicenduiii fuissei. Lic t
nos aul angelus de cceloevanqelizelvobis, pimierquq\r-
(c) Hoc uno laniuni loco Houorius inlcr dainnatos quod evaiiaetizuvimusvobis, anathemasit (Gat. 1. 8v
 1077 DISSERTATIOCRIUCA DE IIONORIOPAPA I. 1078
sejHiiiiaepro IHHCmodo depravatis. Vitl. n. 108. In- A tiim esse. Vid. n. 106 cl 109. 2* Vel ille liber es»
tetiui Adrianus nou asseruit quod Honorius luerit iimlium receutior saeculovm, vel illa professionis
haireiicus , sel solum quod ei analhema dictum fue- formulafuit per aliquem recentiorem aucla ; si Ana-
ril ab Orienlalibus: nam ab Occidentalibustale quid siaius num. seq. citandus scivissct llonorium ab
passus noii esi. lnsuper Adriani papaeeiiniuialio vi- ipsis pontilicibusdamnari Romanis, episcoposOrien-
detur liypoiheiica, et non mnliniii differre a se- lales iion vocassct caluinniatores. Imo, lesie WiJ-
queiili : Licet synodussexla , ut asseritur, Honorium manno, Ivo Cornulensis,qui floruitsaeculoixfiuicnte,
papamdamnaverit, id tumcnnon potuissel, niti prm- reiulit aliam iidei formulaiii, postea Decreto Gra-
viea papa Agathoneaccepisset[acultalemagendi con- tiani inserlam, in qua nomen Honorii non comparet.
,>ttapersonam Honorii (a). Atqui synodus sexia ( ut 115. Honoriumin synodotexla damnalumessefas-
constat ex epislolis Agathonis et syuodi Romanae) sus est Anaslasiustmcutoix, sediniquedamnatumesse
noii acceperal poleslalem inqnirendi in personam censuit. — XIX. Anaslasius RoinanaeEcclesiaesae-
llonorii: ergo et hunc condemnare nou poterat, et, culo ix bibliothecarius,prmfalionead Joannemdiaco-
inea opinione, non coiideihnavil. num in collectanea, credidit Honorium fuisse in sy
115. Superiorilaspapmad concilium.—Porrovalde nodo sexta vere damnaium. Resp. Anastasiussuspi-
iiolandiisest falus synodi octav.e locus; nam , jiixia " catus non ftierat acta esse f.ilsificata, et ideo episco-
hunc, 1*synodus etiam oecumenicanon est supra pos qui Honorium condemnayerant censuit fuisso
ponlificeni.sivevivum, sive vita funciuui; 2" ibidem judices non aequos; Honoriui» enim nou fuisse cou-
referlur sequens hisloria : Anno 503 Theodoricus demnanduin suadet pluribus argumenlis, nenipa
rex Iialiae S. Symmachum papam ob sparsa jilura quia praefatuspontifex satis deferisusfuit a Joanne IV
crimina usque ad damnalionem impeiere voluil, et papa , a S. Maxiino inonaclio; tum quia dum vixit
episcoposex diversis Italiae provinciis et Siciliaein- nunquam ab aliquumoniius fuit de errore, adeoque
sula Romam convenire praecepii. Ast episcopi regi pertinax non fuit; luin qiiia non satis probaium est
respondcruntquodipsepapa debeat synodum convo- quod Ilonorus diclueepistolaeauctor sit; ail : Apo-
care; peracla vero synodo nullus episcopus in pa- logia Joannh IV papm satis Uononum excusabitem
pam senlentiain ferre ausus fuil, sed singuli sub- reddit, licethuic sexta tynodutguasi hwreticoanathe-
scripserunl : Totam causam judicio Dei commhi- ma dixeril... Quis aalem nobis dicat utrum Honoriut
mut. 3° Adducitiirsynodus cecumenicaui seu Ephe- pro cerlo diclaveritepitlotam, de qua illumanalhema-
sina, quse idcirco damnavil Joannem palriarchain tixandifomilemcalumniatoressusceperunt?Quodilo-
Antiochenum, qtiod is patriarcham Cyriilum ante- n norius non fuerit auctor ejiislolae in synodo sexla
rioris (id est Alexandrinae)sedis antistitem (b) dam- productae,dixi n. 73
nare non meuierit; Synodus ista ad S. Coelesliuum
: COROLLARIA.
papam ila perscripsit lndignetur ergo tua religiosi-
tas competenterpro his qum facla sunl; si enim dala 116. Novummeum sysiemain causa Honorii.—
fuiril volenlibutlicenlia, el mujoret sedes injuriisaf- Nuuc praccipuas rationes, ob quas Uonorius papa
ficere, et conlra eat in quibut non habenl poletlalem n. 1 dicilur damnatus fuisse ut liaereticus, suflicieri-
conlra legessic et conlra canonesproferresenteiitiam, ter discussi, el mihi verosimilius apparct: 1* quod
ibunt ad uliimam confusionemEcclesimres. 4° Syuo- Honoriuspapa nullani haeresiiidocuerii; nec 2° epi-
dus ociava applausit Adriaoo II, confirmavit quaeab siolam scripserit baereticis ullo modo faventein ;
hnc prolala fuerani, addidilqnequod ideo Dioscorus 5* quod hisce in rebus satis vindicalusfueril a Joan-
pairiatclia Alexandrinus a synodo iv seu Chalcedo- ne IV papa, et S. Maximoinouacho Graeco; 4* quo.l
nensi fueril damnalus sine restituiione, quia prae- epistolarum Honorii (quae nunc in actis concilii
sunipserat contra Romanaesedis piivilegium syno- sexti exsianl) prima fuerit corrupta, secunda vero
rinm oecuiiienicaniconvocare, ei coutra Leonem I sit ficlilia ; 5' quod acla conciliisexti secuidum ma-
papam dainnaiionissentenliam pronnntiare. n gnam pariem sint interpolaia; 6° quod Pa.lres in falo
114.Honoriuma smcutovin cunclisuccessoresdam- conr.iliollonorium juste damnare non poluerinl, nec
narunt in libro diurno ponlificum.— XVIII. In libro damnaverinl; 7° quod definiliofiriei quidem sit ge-
diurno Romanorumpoiilificumolun usilato coniine- iiiiina , sed ediclum iinperatoris Conslantini IV, et
baiur professio fiJei in qua anathematizabatur Ho- epistola Leonis II papaeresponsoria ad imperalorem
norius , illeque liber videlur compositussaeculovm. sint snspectae; sicut et 8° quinqueepistofaeLeonis II
Retp. l*Sil; inrietamen minime evinciiur Iioiioriutn papse,el una BenedictiII ad Hispanns, nec nou 9* sy-
vere haereticumfuisse, seu saeculovu vere damna- nodus Toletana quarta decima; 10" quod epilogus

(a) UiinamAdriani II epistola exslaret alibi tota!
lunc ex eontexlu verus sensus inajori cum ceriilu-
riine determinari posset. Caeierum etiam historia,
quodS. Marcetlintispapa idolis thus adoleverit, lianc-
que culpam in concilio Sinuetsauo plurimorum (tre-
cenloruin)ephcoporumfassus fueril, asserta fuit a S.
NicolaoI papa in ep. ad Michacleiiiiinp., eaque le-
gilur.in BreviarioRomauo ad 26 Aprilis ; et lanien
loia est falsa, »t fassisuni Naialis, Cravesonius, P.i-
gius , Papehrochiiis; el probahilius conficiaa Dona-
lisiis, ul modo moiiiii in Biss. dc S. Fjr-iniliano,
n. 78.
(b) Patriarcha Alcxandrinus olim fuit priinus inler
oiimes Graicos, primiis post Romanum, scmper iria-
jor Anliochcno. Yid. tliss. 15.
1079 ORDOiiERCM loSfl
Agalhonisdi coni sil sputius; 11" falmladeiloiio- A laiisAdriaiiiil' jiajw: et coiitilii gi-f.eralisvni 'lifniH'
rio dainnalo ptiiiium iiivalueril su:ctilovni iuennie, latein acqiiisierit. ;". -. .
liori cilius; et 12"ex co qiiodiii concilio gwierah vn Caiu-iuiii liax otr.nia jinlicio EeclesiasRoiuaiio-;
fueril relaia.iniii evaseril vcfa; nee lo" ab aiietoik c tholica:ei eriidiloriiiiicnsisiil.jecta'suino. i

ORDO RERIJM

QUM IN HOC TOMO CONTIJNElNTUll.

S. EUTROPIVS. pus Emeritensis: mulieremex>parlu lalionniteiiisanil.

NotilialuttoricainS.Eutropium. 9 ,Ui
C.AP. V.—;Fidelis,,uatitineGraBCii^, sornris Pauli liliiis
"' "'''"S. Eulropii
' EplSlola ' adPeiruin papain,de "octo '' vitiis.
Ibid. . episeopi'Euierileiisis, vivenleavuiiculo subrogaiurin epi-
, |,"0;
Epislolaejusdemad eumdeiu,de dislrictiouemonuclio- scopatu., CAP.VI. Fidelis episcopuspossessiouessuis relin-
—
rum. 15
TARRA MONACUUS. quit-ecclesiteSi Eulaliife;- clericosaruiuas j.«ricululiln-
NotitiahittoricuinTariam. 19 Mt. .;.-.• —
CAP.Tll. Fidelis episcopus v isustnttireSse s uiiciiriiui
132
EpistolaT«rae ad Jlecaredumregem Ibid. choris. 134
S.VINOTUUS. —
CAP.VIII. Fidcljsepisi»pus,Visinueaiimotiilus,lm-
NotitiahittoricaiuS. Dinotlium. -fl hisin pauperes
— dislfibutisiiiigralal Uouii.iuiii. I55
S. DiuoUiiHespousioad AugusliiiuuinioiiiH.lluin, C.AP. IX.
pe- siaS. Eulalia), Massoua, iiaiioue.Goiliu-, nutriltisitifccle-i
leulein»ubjeclioiiem KcclesiaKoinjiia;. Ibid. el moaasleria succedil F ideliin «piscopalujvenodocliiiiiu
S. DYNAMIUS. sediflcat. 137
CAP. X .— heovigildus, rcx WisigolhorumAriamis,
Notitiahis:oricaiitS.Du>tamiuin. 23 slndetaveitereMassoaamepiscopum Emeritensema li>la
EpisiolaDyiiamiiad ainicuin. 25 catholica. uu
Eyislola liiera ejusdein., Ibid. —
CAP.XI. Sunna, pseudoepiscopu<J' EmeritensisAria-
VITAS. MAllII, a ucti re S, Dviiamio-. . loiii, nus, dispuiaiioiiepublica victus a Massona. . iit,
CAHIT —
PRIMLM.S. Mariiobitiis,vaiicitiia. Ibid, —
CAP.XII. MassbnaToleluma feijeyocalur,recusans
CAP.II. —Varianiiractila,obilus. • 28 darelunicainsauctajEulalise,iu exsiliuminis-us,equum
CAP.III.—MiiaeulaiiiMmoneiii. 50 ierocemdoaiat. 145
VITAS. MAXlMI.eodeiiiaucloie. 51 CAP.Xlli.— Nepopis, pseudoepiscopus Arianus'Eine-
Xpittotadedicatorfa. Jbkti iila»substilu'us;Massoua vereihmouaslerk) pertrienniiim
INUPIT VITA. g, exsulriiiraculisclari t. 117
S. AVGUSTINUS, CAP.XIV.—Lpovinildus rex, percussusasanctaEulalia,
Anglorumuposlolus. Massaiiain resliiitileeciesias Eiuerilensi. 149
—
CAP.XV. iftigieiileISepopi,Massonares Eccle.siae
VITAS. AUGUST.INI, auctore.Gocclino monaclio. 15 recuperat. 180
Prologiit. — ibiii. CAP.XVI.—^Leovigildo ih
regi hseresimcrluOIteccare-
CAKUT.PIUMUM, Hes gesia us.jue.adingressum. Mira-
% .-. g.j duslilius calliolicussuccessit.. , . 151
cula lo Galliapalrata. , CAP.XVII.—"Siiuiiae'psi udbepiscopi (raiidecuina .Wit-
CM. II. — liigressusin Angliam.Covirsio S. Mikof- IericocomiteMassoiia iniraculoIihera-
ledi regis, lueliliaS. GregoriiMagni. S9 tus, .. . giadiopeieielur, J50
CiP.lH.—Miraciilapalraia;T:;|i slohe81.Gregoriipapaa. C\p. XVIII. — lieium Mass^.na" liberatur ab insidiis
AclactmiBritonibusCbrislianis. ; '.... 6'.) Suaiiaeope ClaudiiduCisEnieriteinis;Suiuiaperliaax et
—
CA».IV.' Praedicalip *t coijversio regnum.Varia exsulobiitjn.Mauritania;Vaciilasocius
per,•....:,, crimiuisfilman-
ilrifaillfa. "";' ''>- >vi;,'_; i-n-.-jVy^ Ecclesiae. jj;i.
• CA».V>.— Sancius Liviiiiisbajitizaitus. :ei instructus. cipiuin —
CAP.XIX. Narboueusistumiiitus,Arianofiimab epi-
S. Augu&lini nbilnsel sepullura. 86
~ ' 95 scopoAthalocoexcilalus,comjir.essus esl opera Keccaredi
FUNDAliOahhiiliajS. Aiigustini.' lss
1'KIVILEGIU.M ahbaiite.Cauiuarieqsii a: S: Augustiao rtK«-''_•„ —
.. LAP.XX. Massoiiavald; senitx Facliselceinosiiiis
Jatuiii. ". . «JJJ yirisau-
'S. BONIFACIUS< PAPAlV^ : ; V inpijlur,EJeulherioarcliidiacviio
cti braenibrtuo.' """./ """tfix-jir«diclioue
v'"].""
'
ISii
Notitiabiodraplikiiiri^.-BpiiifacimiiJl '-, "'" - 97 GiP.XXI.-^-Post Massoniim Tiiijbceiiiiiis diacbnus lit
CONCIl.llMROMANUM s«t) Romfaeto ' rIV habiuim. .episcopiisEinerilentis,etpqst illuni Hcuovaius,uiertpu;
.. '-:.'" ."," ;.,- :."."': toi clariis hiiraculis. ~" Jm
DicitEfuM jnfiiriulgalum-iii-cbncilibKbinaiid".';>- •-
';. -Ibi€;" ' Apospasiiidiidride"RebihiintMteiisMs ' '" : 163
•hJtPSTpMifHiea^e^ £j;-hv!pri"--vj:;.-;,.iptiv,,;.. v-.r,,v-v ^GOWDEMAIWS: •'>'- : ': '- "
. -.;, ;.;. -.,,::,::'':-.
BWGAJIWVS:WMR^ - vNptiliii liisldrica.-,:.< VHV ,.-i\ . ;179
:. Notiliain Bulgaranum. _..,,,.,: ..,,;• 10J ,I),scjtETDM.de..EccJ.esia,.XbleiaiJ3^^^.,
Kral-ciicV
..,, ...,. ,...181
EPlSTdtMTKES^^iilgafaiii'atl"'cj^scojiiirii
.:.:;;-:^?(,...;-<f>;: hn i,v-:v.::.v; =sr:.;;; ::':>-,:..;V;WiK .,.;.;:v;v, :-;:M0MfiASSI$V$&!S^ :::;: ;
,; ;.„,1; £ ,,,:,,.J^LVS^EMmilT^NVS^.,,.^..^.^' ;.V ...N.vliiighistorica.. .:...--.-;,.-:,
""""" ' . ,.,1H5
''CAHMES t.e S. ileiredicto.' ::'' Ibiit.
' Notitialiisloricain PaulumEmerilaiii.ni.""""' iii
\?Adex^rnTkreV^iip\mas"a •'K '-"?'-*!:i!-iS . '
,.;iJW-^IIJlV-iTRisM EMIiRlTi.NSiUMi, .... 113 '''[kuT.T^l'y "'' ;i':,i'";'-! 1." "''
' * ' ibid. :Notitia%isibrica. :\H'6
Prafutio.
CAPLT rmvuu, — Augustuspuer , minisier ecclesite ACTASS. uiartyrumlergiminorumSpeusippi, ;::;.; vo:'.i.:.:::-:>•=-:;•
Elcu-
S. EuliliaaEiijerttensis,Jnurilurusper visioueiuduriinr sippi;Meleusippi.;.; jbiri.
^':trtbuiial>j{l<»iie^:;:i;Vv'>/';:;IV':T?V,<:..\ < i\i ,XAPUTPRiMtiM.-f,S; Beiii«iii;ad;Liiigonasadventus. -Mi
>.-;CA».\il;-^M<iil»:cliuiCa.! liiijaiieiisis.ap^iKiiiefitainitioT CAP. 11.—'^erjjeiiiiiiij-ayiae.moirilu i:l*oiuuiisai.| iiderii
nasleriimorliviciuus,ex ebrioel furead boiiiiilutnVcai - fciyjiaii: :,,:,,r :
,, ,, ...... ,. ,..,,,......, ,,;.; ,: . ,-. . ,i>$).;
„-,-:;.r. . -:-",','.12-. CAP. •—
III, —iltveisisidbjis.ndciripiililiceprofessi. I!).l
-VaMUS., -.:,:...,,-- .,,,;. .,-..,
-^ Ntihclu.s,«bhasArricahAJs,. ,.:.,...-; CAP.IV. Vaiie Cfuiiaieoroiianluf.
VCAP,TII- Kitti."filuih ie- ; 19J3
*CAP; —
V. Avjaaliiquj cuiiiUesiiiacUru.' T9S.
iiiein, i Scelehitisfcstoccisus; :'': ijiii inoxa d;ciii.-)iie
';"
sinit
MTAS. Dl«:ll3Ef.lt ' :-~-' '''Wili..
correpii. •;,1^y
Ctr. IV.—1'atilusiuedisus,iialwiieGrajc.us, lii cpiscu- VrJ.ngus, ;.;-;•; : : ; IbiiU.
 1081 QIJ.K IN i:OC TQ\IO CONTINilNTl.R. 1084
CAITT PJUHCM.— Ir uplinVVainlalortnn. .MaryriuaismI >~ ti EPKT.VI. —AdEusriiiumppis;.(pHm. 570
.Diisirtcrii.ielSiiciartiu). VPIST. —
VII. Ad TliPiidilanem,dum ex la co haliitu
,:'M'.Ar.II. —Percussorel rex piinili. 198 ad rhonasieriiiiiicmivCTtisset,.' Ibid.
'' S. eoiUiiBANVS. Epiivr.Vlll.— Ad Adyalvaldum regem I.ougobardorntn,
;;>';. et Tecdolindameoruni reginam.' 572
v.fcti ia hisiorxa' 201 : -VITAETPASSIOS.DESIDEBII. • -577
-.-'Pm'e rniienntcleS. rolnmbano. 205 S. BERTrClltlAMNUS.
Y-«R<;iLA i OliNUBiALIS. 209
'CAI CT1'HJUKM. — De obedii-nia."' . lbid. Noliliahis'orica, 5SS
'. . CAPII.'—'Oesileiiiio'. 210 Foriunuli persos ad Hertichramnum. . ?i87
'
. l'.*s?..III.v— DiM-ibo.el polu.. ' .'. fbid. 'lESTAMENTli.M S. Ktniclirainiii. Jtid.
.. r.Ai>. IV. De paupertiite. Ibid, S. PROTADIUS.
V . De
f.Xv. ,— v.anjtatP. C iilcanil.), Ip.id. Nofiinhhlorica. '
': CAI'.YI.\4"D»ca.Iiiale. lbjd. 409
IAP.VII —-.D.ecn su psalnioriim. .212 LlTIJHlilA. 411
•.VCAP. VIII.-r.Detlisefi-iionfl.. 215 Appendixad Lilurg:amS. Proladii iti
• C»i>IV. — De innrlficaiione. 215 S. BONIfAClUS r.
CAP.X. —Dedi.Vii-sitale ciiiparuin. 216 Nolitiahistorica. i29
JJUEiYDErOENiTE.vnARUMMENSUUA TA-XANDA. EPISTOL^TRES. 433
EPISTOLA ritiMA.—S. C onif.icius l audal lusliim, arrliie-
'' 22522!) JiiscopuriiCaiituairia?, quod Adelvaldiim regem ad lldem
.RERMOX.ES. speraii-qiiealios perducttirum,
SF-HMO fniiics —De Deounoel . irino. Ibid. perduneril, ordiaaiidi ei concedil. ' jialliummittiij
^ERMO II. — De mortjlicationevitiorumet acquisilione jiisqiie episcopos Ibid.
' 235 V.EriST. II. —S. BonifaiiusEdiivinum,Anglorumregem,
•vir.tiiuth. ad lilem cliristiaiiaiiievhorialiir.. V. . 43^
SIRMO III.—Duseclandomundicomemplu ' et coaleslium EPIST. III. — S. Bonifacius
Iioiiorumaniorr*.. ,25o vini gratulalur Edelhurgte,EUu-
: SEBJIO IV.— Quodin prtespnlivha laborandtim.utitifu- miltit, regisconjugi.qnod tidem receperii; muuusculaeliam
Irra i|i)iescainus. 3"N speculum — argenleuipelTieciinemehurneum. 438
: SKRJIO V.— Quodprajsensvilanonsil dicrnda vila, spd pum Apiiendix. KpistoljBpnifac;iad Jusluin archiepisco-
via. '210 Cantuarieusem. 459
SEIUIOVI. — Prajsentomvitam similem esse umlir.i?. S. SONNATIUS.
.." -§H . Noiitiahistcrka ' 441
SEBMO VII.— DeCtecilaleIiominis,qnineglectospiri u STAilJT.i. 413
iiisi-rvitcorpoii. . 212 ;, .... :-.,: :-...: . . ,: VEIIUS. - --'"
SEBMO VI11.Quoiiad coelesleiripatriamfeslinaiidumsil. ... Notiliahislorica. . - 41S
2» El ISIOL.EM. D - JJ)|'rf
SEHMO IX.—DPextremojudicio. 2iG CHIOTARIVS II. '.;.'
SEBMO X. — De terriliili venturi ju.licisira dee'in.indii. Nolilialiislorca. - JJJJ
.-... . 217 DECHETIO de sTvis Pt a-ylis. 4^7
SEHMO —
XI. Dod.le.etioneDei et proximi. .350 EDICTIM ile synodoPacisieiisi. 443
; -SF.RMO XII.—,PecompunCioneel vigilantia qnn.jVidicis Pn^EcEPTtiM p:o moiia-lerio saneli Dionysiiii ;\;•. "431
(jjit,.:;. ' ,' . ...2o2 ., EpiSTOLA:ad Aruulp|j|Jitij:,:,:; 'Y-";Y/.n,. .'%:>J55
•adyennispxspcciandiis —
SiiiMOXIII. De fonie vtvoGhristo Jesu adriimloPt , Appendix. Y;,YY",'.--' •-',. tbid.
.poiai.do. , ,,2 >5 S. UONORfUSI. 'wv,.
SERMO —
XIV. Variaspi.ilualisvitaednciimpiita... .2')>> "'NVtilia':IristbrAtiil'*• ' :""'" • •'"-"" il ;>:>',v463
SERUO XV.—DefervoreserviendiDeo. , 237 EIMSTUI..E. . _ ->469
. SERMOXVL—Quiil est, aul quideritV 2SS EPISTOLA PBIMA (Honorii Sd Isatiiihi).— Adalvaldum,
SERMO —
XVJI. Deociovitiispriivipalibus. 2.59 I.ongohardnrim!regem catholicnmreg«o-restilui,>'etBuli-
. EPISTOUi;ADDIVEHSOS, Ibid. rp^atumilli Arinvaldum inde ejicfj-C.isalpiTius
r -R — AdS. Ibid. e(.,isc.opos,
<EPISTOLA—MA. Gregqrinmpap.un. quorumoperi s -clus patraist, ad jicenainsuscijrieiidam ad
« EPIST.II. Ad1'atris synpdi:.cujusdaiii Gallican.psu- se mitti petit. '.-•-L'•:'. vft v It/id.
per<jnsesiiO'ie Psscliaecongrejjal-j?.-- -: . . 2lit V';EPIST.II (ad episcnposVeneliseet IslriaS)^YL-iDe ;>E;or-
jEr-isT.Ffl. — —AdBoniiaciumIV. ,:,v. -,,,... -.::; $t:8 liiinato, Gradpnsi-pairiartiia, dejeclo, et-TViihbgeliii) in
.':-EPIST. IV, ;Adiliscipiilosel.niOnacljos su6.=. ., 270 lociiiriejiis subrbjtaio;:-;>> vv- ;•.,'(;.>i\-r;-i ; :>' ^46;)
^.'.IJpisT.-.YviT^AiliBon fat-iuin.papani.i,V.;- :/274 EPIST. III (SergiiCPniepiscopiail Honnriiimpaparn).^-
,: -CAhJUNA;;: ;: " . ;... ,. ->83 Illi:"onginemconlenliOiiisde:uiiaant dualnisvoliihlaljbus
OIPLOMATA. ... -sai iqierit,veramlirieni-jnnaluraiClirisisecuiidiimepistolam
.;. -..• ;;;,r:::,:V S. A:L!'.HAXUS . .-.... liennis ad Chalceiloneiis>:c6tiPi!iuiTi ivoiitelur; Sppifro-
•• Noila historicu. '
. '52o iiiuih,Hierosoljmila.itimepiscopulniVpii GjroA|exaiidrinii
' CnAiiTA-reiSuiilial suo
oiiisjiiriiuiiEcclcsitES. Mailini.Ibid. KOtilradixerat, horlalu;coaseiisisip, ni: de nov* Pt
.. .. . S.AILIiRASVS. pprii'ui's 1 conletitioiie.ahsiiiipaiur, *t >ilemiiim'Hatv :-470
.527 EPIST.IV (ad Sergiiirn).-^.P6stsverauio.'iiodoxae liiipi
: Noijtiqhisibfjicii.l... ;.:.-..-,,-,:•, de duabusvoliJritatilJus-Chriali
ixTF.npRETATio liivsliraprogpiiiloriiiii Clirisii. Ibid, doctrinam
indicat s.lenliiun
asserliinvcabsam
indireniicijuseiuiendiim
-1.XPLAKA1IO jnoialis-eoruuideui liomiiiiiiiiai>codeiucom- quare Scrgio - ' i70
V '' 553 essejudicet. -.-"'•«
pilaia. ..:.:. " '•' EPIST."V '- • i7t
ETUELBERTVS. (adeumdem).'':
EPIST. VI (ad Egwiniiiiiregem Anglisp).—MortatnrTil in
Nolilin Idstorica: : 5tl fide|ierseveret, ejusque jirecibusPaulinoet Hoiotioliie-
. DONATIONES ad diversasKc<loi-ias. lhid. Jropolilanis djo ciiiquepaliiarnitiitiOtiallerd iiiortuo,'sn-
:i)EciiETDM-de rebus Dei^etiicclesise,non iihslralienriis. perstes irilocilni tlefiinilialiunipossitordinare. 470
" ' " "EP.ST. V II (ad II' nbriuhi Dorovenieiisem episcopum)—
; : "s. DEUSVEblT." Monet utinEvangeliipirajdicationepersisiai, 01.pallium.
Xolitiiihislorica. :..•:.:' -.• 5'i3 etijiisfecil rnenliouenvinstiperioriepislola, niiitit. 477
-, I-.PI.TOLA ad (ioi'ilianum.llispa!i'nseui episroptmi. 5G.t " EPIST. VIII (ad Joaniiemet alios
:v ' - episcojiosjver.-.-
-->--- Epiriim
Y SISEliVTHVS cohslitutos). '>'. ''<:--' .;178
Nmitia historica. ,565 ' EP:ST. IX (ad.Serginmisob(liaconum)i ->: '.' Ihid.
KVlSTOL,*. "'•..-.,"•' Uid. —EPIST. X (ad HonoriumCanliiariensemarc)iippiFCOpii)n).
EPJSTOLA PRSIA. — AdCsecilium Mentesaiiuin episc, ilum Gomeditprimattimin universasBrilaniiitasEccfesias.
se secliisisstlin tnonn-lerio. Ibid. :..• '".-• -• >->'-479
I Pisr.II. — i.avarii patricii ad Sischiilhumpro supia- EPIST. XI (adfiraliosumsu1)iIiacomim)ii ' "480
dicloCitalio dirPcta, duinamililibus capiusfiiisspt; ob'8 EPIST.XII (ad Seriiinideinotariuni);i -"' -i Ibid.
EPIST. III. — A I Casaiium per AiiseniundimdirCC.i. Epis¥.'XiilK i^i,:.;>.:../>. . -: : irami
S(',7 EPIST.XIV(a.1Peirtim episcopumSyraciisaniim);!'IbU.
EPIST. IV.—tsesariipatriciia-ISiseliiilluim,pcr lirsel- TiPisTi'' XV(a I Ari'Mtio!iuin iniliti» raagistruiiT)..->r 482
iumitirecla. 368 XVI(ad Unacium[>alririiim
EpiT.••"'.' c (xaicliiimlal.a»).
. EPIST. V.— Kjiisilcniad eiiindein, per. Aiiieliutnel •••" "..- : .. .-mti
' Ibid
Tlieo.itiricuin tiirwla. 5(J'J Vragmcaladuo.
1083 OUDO RERUM inst
Epigramma.llpfiiensicnenobiodalum. 4S5 EPJST. XXIX(ejusdemad Gondcsvlndam el A-gkariiim).
Privjlp»timn Ibid. • 676
Appendix. Ibidi :- EpisT.XXX(.jusdp.iii.ail 677
BAGOBERTUSE EPJST: XXXI(cjiisdein'adWislremirinn),
CHiridasvintliii.-n:); liiid.
NotiiiairisiPrica. 495 EPIST. XXXII (Chindasvintbi ad Braulioriem). 67«
EcCLESIASTICS injECEPTlONES 499 EPIST. XXXIII ( Braulionis a d Ctiiudasviiilhuiii). 679
S. BADOINDUS. EPIST. XXXIV (ejusdeiii a d Nebridium). Ibid.
EP:ST.XXXV(S. Eugenii111 priinatisToleianiad Brau-
Netitiahislorica. 565 lionem). 680
TSSTAMENTUM HaJoinili. 567 EPJST. XXXVI(Branlionisad Eugenium, primatemTo-
CIIARTA qua Sigrannusrecognoscitse lenere monaste- letanum). QH\
TiiiuiAnisnlenseah Hadoindo,episcopoCenumanensi, jure EPIST. XXXVII(ejusdemad Chindasvinllium). 684
usufructuarioel subcerto censu. 571 EPIST. XXXVJII(rjnsdemad Kecesviiilhum). H85
EPIST. XXXIX a d
(Recesvinti Braulionem). lbid.
S. SULPICIUS PIVS. EPIST. XL (BraulionisadRecesTiuthum regem). 6h6
Tita S. Sulpicii 573 EPST.XLI(Recesvinliregis ad Braulionem). lbid.
EPISTOLJE TRES. 591 FIUGMENTUM EPISTOLJE quam Taius et
presbjler abbas,
S. AVTBERTUS. scripsilad Braulionem. [bid.
Noliliuhittirica. 593 EPIST. XI.II(BraulionisadTaium presbyterumei abbii-
CHADTA DEMOKASTEHIO WALLARENSI. qua S. Autberlus, telE>- (js-
praediumWallare,aDagoherio donaium Landelinoad ex- EPIST.XLIII (Fructuosi presbyleri ad Braulionem).
struendum monaslerium,in suam proteclionemsuscipit. _ - 690
595 EPIST. XLIV(Braulionisad Frucliiosumpresbvleium).
S. JOANNES IV. 692
Notiliahittorica. 597 VITA S. iEMlLIANI. 6S9
EPiSTOL/E. 601 Prajfalio. 701
EPISTOLA PIIIUA (Joannis IV et cleri Homani a d episcopos INCIPITVITA. 703
—
el presbyterosScotite) DePaschate morecatholicoce- HYMNUS de S. ^Emiliano. 713
lebrando,et reviviscentePelagianalueresi diligenlerca- ACTA d e inartjribusCsesaratiguslanis. 713
venda. llrid. TAIOsive TAHJS.
EPIST.II(adCon«tantinum imperatoiem,liliumHeraclii).' Nolitiahislorica. 719
— Apologia pro Honorio papa, propler unaiiiin Chrislo EPISTOLA Taipnis ad Eugeninm Toleianum. 723
voliinliiem, cujus aiuut eum caluinuialoresinenlionem in
Prmfitio Senienliariimlibros. 727
fecisse. 6>'2 SENTENTIARUM LIBERPHIMUS. 731
EPIST, III (ad BulcredumSnxonumregem). 6u7 CAPUT pniMCvt. — Deus summuset
EPST.IV (ad IsaacSyracusannmepiscopum).— Ul tno- seternusexislat. Quod ineoiiiinulabilis,
nacliissuaruin Ecelesiarumsacerdotes insiiluere liceal. CAP. W. — DiiimmensitalevelomnipilenliaDcl. Ibid. 733
103 CAP.III. — De eo qundinvisibilisvel iiicircuniscriptus
S. MAXIMUS. sil*Deus. 7-u
Notitiahislorica. 609 CAP.IV.— De DeoPalre emnipolenle. 735
EpistolaJ. Maximiad Argebatum episcopumPorluga- CAP.V.— De FilioDei Patris. 73f>
lensempro suoCbronico. 617 CAP.VI.— De Spiritusancto. 737
C.HHONICON. 619 CAP.VII. — De trinitateet unitaleDeitatis. 73S
ChroniconEulrandiVicinensisdiaconiel subdiaconiTo- CAP.VIII.— Quodnullasuccessiolemporumascribalur
letani. 653 Deo. 739
VICTOR CARTHAGINENSIS. CAP.IX.— Quodproptercrealura piilchritudineminvi-
Notitiahistorica. . 655 sibilis agnoscatur
X. —
Deus. 740
. EMSTOLA ad Theodorumpapam. 637 cies CAP. Qupdex humanisalfectioiiibiis <jii;tdamspe-
ad Deumreferanlur. Iliiil.
S. BRAULIO CAP.XI.—De mirabilibusDei. 741
Nolitiahislorica. 639 —
CAP,XII. Ke conditionevel perpeluilateangiMoruni,
EPISTOI.*;. • 649 seu ruina superbienlium.. 742
EPISTOLA PBIMA (Isidoriepisc.Uispalensis ad BrauMonem CAP. X III.—De novemordinihus angelorum. 7U
archidiaconum). Ibid. CAP.XIV. — Desauctis angehs^enlibuspraelatis. 746
EPIST.II (ejusdemad enmdem). Ibid. CAP.XV.— IJuia inalumuulliussit subslanlioe, sed a
EPIST.III (Braulioiiisad Isidorum). 650 diabolopriuiuminvenlumest. 748
IV ad
EPIST. (Isidori Braulionem). 651 CAP.XVI. — De inilio mundi vel cruatione eoeliet
EPIST.V (Braulionisad Isidorum). Ibid. lerrse. Ibid.
EPIST.VI (Isidoriad Braulionem). 654 —
CAP.XVII. Quod essentiacceliet terrie in seternnni
EPIST.VII (ejusdemad eumdem). Ibid. subsistat. 749
EPIST.VIII (ejusdemad eumdem). 655 —
CAP.XVIII. De distinclionecrpaturarum. 751)
IX a d
EPIST. (Braulionis Jaclatumpresbjterum). Ibi'. CAP. XIX. — Quod raiionaliscrealura angelorumali|ue
EPIST.I (ejusdemad eumdein). 656 hominumsimulcreatasil. Ibid.
EPIST.XI (ejusdemadTaiumpresbyterum). 657 —
CAP.XX. De scpleuariinumeriperfecliene. 751
EPIST.XII (ejusdemad Floridiumjrchidiacanum). 658 —
CAP.XXI. De animaejusquesensibus. 752
EPIST. Xlll (ejusdem id Fiunimianumpresbylerumet CAP. —
XXII. Deconditioneprimihomlnis. 755
abhatem). «59 CAP.XXIII. — et
De lignis paraiisi ligno srienliaeboni
ad
EPIST.XIV(ejusdem eumdem). 661 ct mali. 754
EPIST.XV(ejusdemad Basillamgermanamsuam). 6 i2 —
CAP.XXIV. De prsevaricatlone primihnmiiiis. Ibid.
EPIST.XVI(ejusdeinad Apicellam). 663 —
CAP.XXV. De mutalioneet volubililatetemporum.
XVII(ejusdemad Wiligildumepiscopum). Ibid.
EPIST.. 755
EPIST. XVIII(ejusdemad cousanguhieaiii suam Pompo- —
CAP.XXVI. Dediscordiaangelorumsanclorumatque
niauiabbalissam). 664 hominumsnb praevaricatione constitntorum. 756
EPIST. XIX(ejusdemad HojonemclEutrociam). 665 CAP.XXVII.— De Jerusalouicceleslivel ejus civihus.
EPIST. XX(ejusdemad eosdem). 667 757
EPIST. XXI(ejusdem,nomineconciliivi Toletaniscri.rla —
CAP.XXVIII. De Bahyloniaejusquecivihus. itiia.
ad HonoriumI). Ibid. CAP.XXIX.—Quidsignilicelarcadiluvii. 759
EPIST. XXIIjejusdemad Eutropiumej>iscopnm). 670 CAP. X XX. — De eleclisante legem vel sul> lege ex-
EPIST. XXIII (eiusdem adValenlinum episcopum). 6:2 ortis. Ibid.
EPIST. XXIV(ejusdemad eumdem). 67S —
CAP.XXXI. De eleclis viris ante advcnlumCliristi
EPIST.XXV(ejusdeui ad /Emilianumpresbyterum et ejtorlis. 7CI.
abltatem). Ibid. CAP.XXXII—— De dilectieneDei et proximi. Ibiil.
EPIST. XXVI(/Emiliani presbyteri et ibbatis ad Brau- CAP.XXXIll. »e lege veteri. 7(12
lionem). 674 —
CAP.XXXIV, De lristoriaet allegoria. 763
EPIST. XXVII(Braulionisad jEmiliamimpresbyterumet —
CAP.XXXV. De prajilpslinalione.. 764
jilihalein). 675 —
CAP.XXXYI. Desapjenija. 767
EPIST. XXVIII(Erauliouisad AlauHtini). Ibid. —
CAP.XXXVII. Qualitera sauctis viris in Iioe ;aeciilj
 iOUS QUifi IN HOC TOyO GONTISENTUR. *08*S
viJealnr.Deus. — 769 CAP.VI.—Dejuvcnlute etscnectuie. 856
CAP.X-XXVIII. Q ibus modisDeus loquilur liomini- CAP.VII.—Deconjugatis. ...Y,Y>, ,837
bus. 771 CAP.VIII.—Devirgimbiiset cnntinentibus. .858
CAP.XXXIX.— Quibus modis Deus interroget homi- CAP.IX.—Deuuper conversise saeculo. 860
nem. 775 CAP.X.—Dejejiiiiiovelabstinentia. . .-..861
CAP.X L. — De sub
synagbgavei Israeliticopopulo lege CAP. XI.—De sppnlaneapaupertale. 862
constituto. .:..'. 774 CAP.XII.—Deadhibendispre cprporisnecessilaiesub-
SENTENTIAHUM LIBERSECUNDUS. 775 sidiis. . Y «65
CAPDTpntMCM,—De Incarnaiione
' Chrisli, vel ejus nali- CAP.XIII.—Desanclisvirisquietam vitam diligehtibns.
vilate. JJ 6 ""..'..•: m
CAP.II.—DepraidicationeClirisM. 777 CAP.XIV.—De sanctis viris activaeet contemplativa;
CAP.HI —Beapbstolonimvocalinne. . 178 vilsededitis. "..•... 86S
CAP.IVi—Deincredulilatevel sseviliaJudseorumerga CAP.XV.—Deelectis inter lumtillusreproborumbene
Clirisium. lbid. vivehiibiis. 868
CAP.V—De passioneelniorte J. su Chrisli. 780 CAP.XVI —De pressuriseleclorum. - '.. 869
CAP.VI.—Desimplamori.eChrislietdupla nnslra. 783 CAP.XVII.—De electorummiraculis. .876
CAP.VII.—Deresurrectioiiei.brisii. lbid. CAP.XYIII.—Dereproliorummiraculis. ,871
CAJ-.VIII.-rDe sanciis qui ante incarnalionemChristi CAP.XIX.—Dedivinischarismitibus. 872
"inferniclaustrisdetinebantur. ' 783 CAP".XX.—Dequaluorvirtutibus,idest, prudentia,tem-
CAP.IX.—De sanctis apostoliset prsedicatione corum. perantia, fortiludineatqtiejustili». .; 374
Cip.XXI.—Devila activael contemplaliva. ,Y875
CAP.X.--Desariclisevangelislis. 788 CAP.XXII.-De oratione. .'. 877
—
CAP.XI. De Scriplura Veleriset NoviTeslamenti, <!AP.XXIII.—Dedisiribntione Spirilus sepliformiSi8V0
790 CAP.XXIV.—Denonreddendomalumpro malo. 881
CAP.XII.—DeinitlonasceniisEccIesUe. 792 CAP.XXV.—De. jiaceet concordia. 882
C»P.Xill.—Degralia baptismi. 794 CAP.XXVI.—Depatientia. 883
CAP.XIV.—Decommuuibne. 795 CAP. X XVIL—De humililate. 885
Cw.XV.—Quidsignilicetlatiludoet longiludoDei.su-
' lilimitaset CAP. XXVIII.—De simplicitate. 886
prtfundum. lbid. CAP.XXIX.—Deintenlionecordisel corporis. Ibid.
: CAP. XVI.'—Devocationegentium ad Ecclesiamcoiive- CAP.XXX,—Deriiaiistietudine. 387
"nienlium. 796 CAP.XXXI.—Deobedientia. 888
CAP.XVII.—Desanctispraedicatoribus. 799 CAP.XXXII.— De verecundia. ..889
CAP.XVlIl,—Demysteriisvel miraculisdivinis. 802 CAP.XXXIII.—Demisprieordiaet pietate. > 890
CAP.XIX.—Desanclisniartyribus. 805 CAP.XX\IV.—Deeleemosynis. 891
CAP.XX^-De jierseculorilnisniarlyrum. 803 CAP.XXXV.—Depassione-eleclorufli et compassipiip.
CAP.XXI.—De electis omnia relinqneutibus, et cum projiimornm. 893
CliristojndicevenienlPus. 806 CAP. XXXVI—Qiiidsitjubilum. 894
CAP.XXII.—Detraclatoriius divinarttmScripturarum. CAP.XXXVII.—De regui coeleslisdesiderio. 895
8;;8 CAP.XXXVIII.—Debonorum concordia. Ibid.
CAP.XXIII.—Nesacranimiumscrutentur eloquia. 810 CAP.XXXIX.—De conservandaamMlia. 896
CAP.XXIV—DesanctseEcclesiseassiduisincrementls. CAP.XL.—Delegendi assiduitate. 896
Ibid. CAP.XLI.—Despirilalibusdelicils. 897
CAP.XXV.—Der>r»sperisvel adversishtiiusmundi.813 CAP.XLII.—Dediscretione. 898
CAP.XXVI—De hserelkis. 815 ' CAP.XLIIL—Delaciiurnilate. 899
CAP.XXVIL—Delide. 816 CAP.XLIV.—Decavendadelraclione. 900
CAP.XXVIII.—De spe. 817 CAP.XLV.—Decoiijpunctione. - Ibid.
CAP.XXIX.—De charitale. 818 CAP.XLVL—Despe et formidineelectorum. 902
CAP.XXX.—Degratia praevenienteel subsequentenos. CAP.XLVII.—Dejwenitentia. 904
820 CAP.XLVIIL—Deconfessione. 9!'S
CAP.XXXI.—Deqnaluorregenliumordrnihus. 821 C».p.XLIX.—Degravilate consilii. 906
CAP.IXXXII.—De pastoribusanimarum, quales in Ec- CAP.L.—Dehospila'iiate. Ibid.
clesia eligidebeani. Ibid. CAP.LI.—De corruptionevitaspra?senlis. 907
CAP.XXXIM.—De recloribus, qualiKr vitaeconversa- CAP.LII.—Desalute corporis. 908
lioneinhabeant. 8i4 C*P-LIIl,—De aegritudinecorjioris. 909
CAP.XXXIV.—De humilitaleprajposilorum. 827 CAK LIV—Demone eorpnris. 910
CAP.XXXV.— Qualifer prselalisulijectos doceant ac SEiVTENTIARUM LIBERQUARTUS. .911
semetipsosdiscreiacircumspectioiiepraevideant. Ibid. CAPUT pniMu.M.— De quadripartitaqnalilale locutiPnis.
CAP.XXXVI.—• De zelo paslorahsolliciierga subdilos. lbid.
S29 CAP. II.—De divinisjudiciis. Ibid.
CAP.XXXVII.—Utindigni atque imperili ad paslorale CAP. I II—De his qui in peccalis labnntur, qued post
magislerium accedereDon prsesnmant. 83-2 ruinam surgere queanl. 914
CAP.XXXVIII.—Decollata episcepispoleslate ligandi CAP.IVi—De muneribus, vel ohlationibusDeo oire-
atque solrendi. 834 rendis. 915
CAP.XXXIX.— De pastoribusnon recle gradieulibus. CAP.V.—Dequinquesensihuscorporis. 916
838 CAP. VI.—De Satanae teiitamenlis, vel fallaciis da?mo-
CAP.XL.—Deepiscopisqui pro ordinationibusmtinera num. 917
Iibenler accipiunt. S31 CAP.VII.—Quotsunt tenlamenlasomniorum. 919
CAP.XLI.—Dehis qui in rpgimine prodessepossunt, CAP.VIII,—Denoctnrnisillusionibus. 921
sed idemofficiumper quietem propriamreuigiunt. 84u —
CAP.IX. De multiiuodisargumentationibusSaian;p.
CAP.XLII.—Desubjeclisbouissuh pasiorali regimine YW.
conslitulis. 841 CAP. X,—Demultimodisvitiis. YS22
CAP.X'LHI.—De invidiisvel prptervissubditis. 842 CAP.XI.—Deuonriullisvitiisquaesevirtutes csse simu-
•> CAP.XLIV.—Declericis,qnales eos csse oporleat. 813 lanl. 9i4
—
CAP.XLV. De vila vel conversalionemoiiacliprum. CAP.XII.—Quodex virlutibusvirlutes et ex viliisviiia
845 crianlur. 925
CAP.XLVI.—Delinmililalevel opere eoruni. 847 CAP.XIII.—Decpgilaiionibusnoxiiset innoviis. 926
CAP.XLVII.—Deremissaconversationeipsorum. 848 CAP.XIV.—Desuperbiael vauagloria. 928
CAP.XLVIII.—Deinonachiscurissaeculise implicanli- CAP. X V.—De avaritia. 931
biis. 849 CAP.XVI.—Deiracundia. 952
CAP.XLIX.—Detepiditate monaclioriiin. 830 CAP.XVil.—Qualilerira reprimi debeal - 934
SEN1ENTIARUM LIBERTEKTTUS. 851 CAP.XVIII—Deinvidia. 933
CAPCTPBiMUM.—De volun|ate Dei ac pcrmissu. Ibid. CAP.XIX.—Desupprhnendainvidia. 936
CAP.Il.#-De riisiiensiilionq divina. Ifiid. CAP.XX.—Demalilia. 937
CAP.III—Qualiter sacra Sciplura maledicti pruniat CAP.XXI.—Dediscordia. 938
stmlenliam. 853 CAP.XXII.—Deodio. 933
CAP.IV.—Bequinque aelaiibusniundiatqne hominihus. CAP.XXIII.—Deconcupiscenliaoculorum. Ibid.
Ibid. I'.AP.XXIV.—Qp gulaeconciijiiscenlia. 940
CAP.V.- -Debrevitate vel misoriavitaj prsesenlis. 855 CAP.XXV.—Depugna virlutuinadversnsvilia. 941
1087 ORIH)REBUM QVM liN IIOC TOMOGONTINENTUR. 1088
CAP.XXVI—De"mullilot|iiro. vH2 adiilanlium. _ . 968
CAP. X XVII.—De lorntione. 945 . CAP. X iV.—De liypncrilis vei callidis. 959
CAP.XXVIII. — peryersa
De laetisvel trlsiibus in hoc saeculo CAp.rXV.—De appslatis., . " 971
degenlibus. 944 : 'CAP.XVL—De di»hoioetejns memhris. 972
CAP.XXIX.—Desliiliitia. Ibid. —
CAP.XVll. Quiddiifert
CAP.XXX—De Iuiiuria. 945 .''-'"-' ' '':iuter peccatores ' et inipios.
Ibld.
Cv. XXXI.^De terpore animi. 947 CAP.XVIII.—Qnid.dilTerl inler iniquitatematque pec-
CAP.XXXII.—Depigrilia. ' 948 catnin,scejcra atque delicia.;Y"'' \'. -373
CA*.XSXIII—Dcmurmurib. 919 YCAKXIX.—Dfereb qribd^criptumesil'; Ege: ' Dbminusfa-
CAP.XXXIV.—Demcndacio. Ibid. eiensbonumetcreansmqla., 974
CAP;XXXV.—Quibus modispeccalumperpelreiur. 950 C.AP. XX.—Deinferiibsuperibrbatqii.einferiore. Ibid.
CAP.XXXVI.—De manifeslisoccullisquepeccalis. 952 CAP.XXI—Depurgaierib, quud ppsl ni.ori.enipeccai»
CifcXXXVIL—De liisqui ad delicta posllacrymasre- laxaricredariiur: 975
vertunlnr. tbid.
SAP.XXXVIII.—De peccandiconsuetudine. 953 CAP.XXlil.-^be -'' fl:ige1lis!divihis
' eleclis Vclreprobis
CAP.XXXIX.—De levioribuspeccalis. 954 illalis: 7. '.;' 976
CAP.XL.—Degravicribuspeccaiis. Jbid. CAP.XXIV.—De variis percussiphihusrnurtdi. 977
CAJP.
XLI—Dedesperationeppccamium'. 956 CAP.XXV—DcJudaiii populi "r circa fiiieinmundi-con-
SENTENTIARUM LIBERQUINTLS. 937 vcrsione..., 978
CAPUT P«IMCM. -r- Deililectoribusmundi. thid. CAP; X XVl.—De Arjliehristi•-1'em'poribris. Ibid.
CAP.II.—Decultuveslimentorum. 958 CAP.XXVII.—DeAntichristoyelejus membris. 981 „
CAP.III.—Dehis qui terrenis desidcriis aslringiititur. CAP.XXVIH.—De
' sbcundbadvenlu Domiiiinostri Jesu
959 ClirisiiYu '"" '982
CAP.IV.—Desapientibnshujis saeculi. tbid. CAP.XXIX.—De.resurreplione mortuoriim. 985
CAP.V.—Dehisqui judit-ioDeiob luranlur. 960 CAP.XXX.—DiifemendoseferhiRegisjudi.clo, 985
CAP.VI.—Dehis qui pric amore inundivc)'prajseiiiiiim ...CAP.XXXI.— De poehiteiiliarepiobortim :' shie frucin.
rerumcupiiilalc sponianeosiribulalionum labonsadeunt.. , . t. ,:. Y v "YY :Y:9N7
Ibid. CAP.XXXiL-^bedamhaiionediaboliVP.1 diernonuih:988
CAP.VII.—Dereprobprumprosperilate. Ibid. CAP.XXXIII.—Deteternissuppliciisre,.ro orum.lbid
CAP.V III.—De maiorum concordia. 961 Apperidix. 989
CAP.IX.—Depriucipibusmundi. 962 ADDENDA.
C*P-X.—DChonisprincipibus. 964 DISSERTATlODE H0N0RIO l.'—AiiHONOHUS AKNO
CAP.XI.—Desnperbisdivilibus. 963 680 DAMNATtJstuEiirr A''cpnclLio r.ENEKALi SEXTO .991
CAP.XII.—Dejudicibus. 97 Praiatio. ,,,'.
' iliid
CAT.XIII.—De appetilu laiidisluinjiiiicvcl laioribus iNCtPlT BISSERTATlb. 997

FINIS TOMl OCTOGESIMI.