Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Sancti Isidori, hispalensis episcopi, Opera omnia, Romae anno Domini 1797 excusa, recensente Faustino Arevalo, qui Isidoriana praemisit ;
variorum praefationes, notas, collationes, qua antea editas, qua tunc primum edendas.... 1850.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
'
PATROLOGI^E TOMUS LXXXIT.
SANCTI. ISIDORI HISPALENSIS
TOMl TERT5USET QUARTUS.
VENEUNTQUATUORVOLUMINA
28 FRANCISGALLICIS.
HISPALEMIS EPISCOPI
OPERA OMNIA
ROMJEANNODOMINIMDCCXCVnEXCUSA
QDl (
J5IDORIANAPR/EMISIT;VARIORUMP&EFATIONES,NOTAS,COIXATIONES,OUAANTEAEDITAS,
QUATUNGPRIMUMEDENDAS,COLLEGIT;YETERESEDITIONES
ET CODICE8MSS.ROMANOSCONTuLIT,
XOVXNUNCET ACCURATIORI
EDITIONE
DONATA NONUMENTIS
PRETIOSISSIMISQUE AUCTA
28 FRANCISGALLICIS.
VENEUNTQUATUORVOLUMINA
1850 -
> .-.ELENCHUS A
OPERTJM';-,
libri.-XX.. '..---"„- •
Etymologiarum ' "u: '"-.'- col. 9-728
Appendsces. 729
Variae lectiones. j 759
, j •
Semleri holse. • _• -•-•„ 849
•-!_
Fr. AnU Zaccarise annotaliones. , ^53
I
Notee Arevali. -j -*•. '.. .- 355
i
#
Ex lypisMlGNE,au!Petit-Mouiroi'ge.
PILEFATIO.
J. GRIAL.
1
a
Sancli Isidori (cujus ipse stirpegenus ducis) Opera ante gnnos jatn pJures,'conquisitis undique tota es
Hispania Italiaque manuscriplis extmplaribuSj,pater tuus, CatholicorumRegum maximus, selectisquibusdam
viris, quorum nonriullisnos, longe licet impares, successimus,emendanda tradideral. Nam lamelsi propter Au-
clor.isprmstanliamrnanserant, ferebanturque vulgo, qui nunc prodeunl, -pleriqueomnes libri; lamen postulan-
dum non fuil, in lot excellentibiisscriploribus,quibustemporislonginquilasfraiidi fuisset, nnus uti esselIsidbrus
cximius. Ergo conlra potius accidit. Cum enim lererenlur omnium manibus(neqlte eniinfuit ullius, aul iiomen
in Htteris per ea tenipora clarius, aiit auclofitas in rebus, vel Ectlesiasticis, vel chilibus gravior) factiim est, et
describentiumvilio, ei legenlium sinistra dilitjcntia, vix, ul iilii pro germanis, et 'sincerisalieria, aique adullc-
rina, tam multa paulatim inolescerent.Ea vero temporasunl cbnsecula, in quibus lilicrarum honos nullus, citllus
hullus. Vi nbn lam queri debeamus, quod hcecdeforniarihl. quam quod ad nos qualiacitiique transmiserhu,
niagnapotius habendasil gralia. Resliluta porro liac noslra mtale re liiteraria, cjumlux rebus' reddila viderelurf
lamen inajiis periculum adire cmperarilsanctissimiPatris egregiilabores , lumpropler ea,'qnm diximus, inlertri-
menta; tum vero propter prwposteram qubrumdamhominum eleganliam. Nam- majbrum disciplinarum sludia,
scverioresquecurm, qum, vel de Religioneab eo susceplmsunt, vel iri formandis, coniponendisquemoribusversan-
iur; ea, tel nomineipso tanli pasloris, docloris, legistatoris, satistecta, muniiaque videbantitr. Qiue veronen
. am vilam ipsam, quamvitm cullum altingnnl; et ornatum ; ea, nisi rex polenlissimnsgentilis sui scripta, quasi
subolem, manu dsseruisket,verendumpldne fuit; ne deslalu dejecta, vix ullo inJoco,'exiguo certe^um hono.re
• consisterent.Fdslidiabant enimhmc, eiabnutabant delicali homines,qitasi inventis frugibus, glandes ipsis objice-
rentur. Nunc veronon illa modo, qum dignitatem suamper se'luebanlufipsa satis, Ulustriora, honoraloriaque
officioisto reddenlur, sed qum criminalionibusobnoxia, calumniisqrie obvia' atque exposiia videri potermit; ea
poslhac, el siiis,' et alioruriiviribus fidere, el iniquorum vocesconieinnereussuescenl.* Nam qumleviora, minulio-
raque censebanlur,ea robur; pondusqueaucloritalisex anliquioribus'scripioribus bona ex parte recipient.Qua in
re, cum nonhuUorum,quibus hmc cura commissa fuerat, insignis opera exstilerit, illorum exemplo speramus,
eliam fore; ul alii nonnostri modo, sed extemi eliamerudilioneprmsldntesviri, in id jam nobiscumcertatim con-
tpir&u* ut laboriosissimaUispani doctorisexcerpiastudio suo pewestigareporro ptrgant,, fortunasque nostras -
'
iZ AD LECTOREM ADMONITIO. H
opibusipsi suis constabiliant. Quod aulem labor h\c, qui; te neidumnalo, susceplusest, ad exitum tamen perduci
(cum idfeligiosissimus parensadrnodum expetiisset) ante regni lui inilia niinime pbtueril'; hos'Iwe divinbconsi-
tio faclumpulamus. Ui .cuidies natalis insancti Herminigildi, Hispahimregh; marlyrh; Isidbrianique-ex $or_ore
nepolisnalatem fuerat prmslilutus; ihdem'omnino,eademque cceii-de parle oblatis"aus'piciis, imperium inires,;
qiiibus primordia vilmconsecrasses.Atque, uta nepote constituendmexemplum,ilg ab avunculo-tuehdWjpropa- •
gandmquereligionisadjumenla acciperes, alque documenta; eaque hon a viajoribus soium,~vel,eiiama.tali. pg--
rente trddila; sed a le quoqueipso, nisi-te luimel meminissepigeal;'salh libi 'insigniie-cpmmeridala; - •'
; "AIKLECTOREIII . -"•:' - : : - }
'
-:-. c J, GRIAL- -..'".; '.'.•: ">\ •-
Quibus-einendaliolibrorum'sanctilsidori Hhvalilani (sip enirit cumGfegorip Ma'gttg\,'ut'et,analotfiaixposcil,'
appellaremdlumus, quam Hhpatehsem) ante arindsamptius viginti Majesialh Catliolictejussu cbmmissafuergt;
ii iia rem gessere, ut quidgmnihil prias Itabuerint, quam ul"se totos statini liuic"labbfibddicpreni; glii qb suis
se studiis el gccupaiionibusad hanc operam iraduci permoleste ferrent; nonhulli etymblbgiaruni.capectionein
(spissttmsone opus) exspeclantes, ita rem disiuteruhi, ut parlim "re imperfecla, partiiri ne inceptg quidem, e
vila excesserinl: iia ul alii proalih, neque id semel fuerinisufficiendi.-Donec regeqdmonitp ffmemnuTliim
fore, nisi quidquid pluresrefechsehl, alque id insuper , quod sarciehdum.restgret,, qdttnitm omhe.defe}jetur.:
ad id gperis ego (cui ne gbnuere quidem fas.esset) maxime idoneus.visussitm; npii quideihingenU, doctrjtnmpe
facultale prm cjsterh gliqua (qui esseminfra ginnium censum), sed eui fortgsse ianluiri esselab ri mea oiii rnjhi,
aliena, ul citrarem; siveadeo certe cum pluribus, ul cgnfliciarer-, eg,lege gtque gmirie, ut behe gestthrei idjis,
solida.gdglios, noxarum gmnium ad me unum sumnia-suinmarum rediret. Qupd n.e d'ccidal,hgces'l, nejnme
solum culpa omnisderivetur , ita mihicaidio eril: ut ne quis debilolaboribus suis leslimohigfraudeiur, potior
mullocura sil. Quod faclurus fui aliqugntouberius : nisijs, qui.ediiionemlianc g principip, usque pietate
niagna,',
sollicitudineassidug solus prope curgrai JddrinesLopius Telqscus., regius secrelarius, probissimus vir, neqiieab
ullp lilterarum generealienus, sub.ipsum hujik laboris finem nobis^prmreplusesset.Cujus[obitu, riequede mmii-
scriplorum exemplarium numero, neque de iis_, a quibus niissq fuisseht, saiis hbbis conslgre potuit. Ergoin '
' '
eyiendundilahore, quid quisquequanlumque conlulerii (quod scierb., poteroque)quam verissimerefeidni. *'
Etymologiarum emendatioAlvaro GomezioTolelano-,'virp in priihis.erudito crediia est, iradiiaque ipsivete-
rum codicummagna copia, qubrum bona pars'Go!Lhieis(seumayisLgngopardicis),.characteribus'trat
scripig. Quo
ipse, varielgte notata, a4 Antonium Auijusiinurn,Tarrqconensem ar.chiepfscopum],eiPeirum ClfacgnemRomm.
.jain tunc commoraiUemsingulis de rebus referret. Quorumnlriqite'i£eliqm dr£ge_fue/atjnjuncium,:-ui el ipsC
cgliatis suis exemplaribus, ijiiid sensussui essel ad emndem Atvarum-remi]tcrreni.Cgnstai aulemoninestriginla',
aul eo pluribus nmnuscr.iptislibrisin hoc opere emendando fuisse usos'.",Sjd Anloniuin Auguslhmm sancttssi-
mum anlisiiterii, deque suis Ubris tolo orbe riolissimum,,cum gd dugdecimumjiprum^erveniuinessgl. hocest
Opere propein medio, mors bccupaml.'Peirus£hacon (sic enim ipsese ngsiro^,[)ign Ciqcgnum.aut-Ciacm^
ltglorum more, scribebal: ulqui Hispaimm se, el Talelqnimi, id qugd erat, .q^g^Ror^ammyaiqu^S^iiwm '
haberi mallel), is igilur, quod multos gnnos in.ahtiguis huctoribus emtndaniih xersaius, de. liqc gpere iesti-,
tuendoin primis cogitarql; dici vix potesl, quantum oph gllulerit, vir ingenig, indiislria, cpnjicie)idiqr.lequa-
dam sihgulari. Sed huic, quam dico , conjiciendi solerlim nos. perpgrum, nwiusqjtefoHasse, qudni afquum fue-
rat, tribuimus; libros veler^es,quos.ulqiuiqui.ssi.miquiqueergnt, (la nunus guclqs^niinusquecgrruplos (nveni-
mus, fontesque,e quibus hwc hausla, ab ebdem bona ex parte indicalos,~eos sumus secuii. Alvarus ei-ao
et dttorum, quos dmmus, egregia opera, el ahgrumj in .pr-.mnque,Antoifn Coygrruvta;riostrorumgninium.,
quol sunl, quotque fuere undecunque doclissimi, aique e.leganlisshni viri cgmmunicgtione qcljutus, c.um,ei
pietaleerjgaIsidgrum eximia.,et llajesiati Calhglicm.sattsfqciendi sludib phtrimuin duceretur, afyiqtgtionujii,iii
oinuesviginti libros magncenwiis corpore relicto, de{unc.tus,est.Quod cum gravissimi viyi hispexiss.enl,siudium
quidemdiligeniiariique,ulmquum fuit, valde probarunl, loliufrrei formom, moduinqueiricudireddgndqcensuere.
Idquevhum lum glias ob causas necessarium; lum vero, qtiod cum enumeranda scriplurgrum, conjeclurgfumque
varielatemulius ubique esset, laynenconlexlum ipsum., cujus gralig labpr gnmis susceplus.fuerat, "in emendaluni
reliqueruUHuic tglifuniio (quoad,{jfffushocf,e.liui;is,ferret) perpurgando, conserendogue'egc sunjcojahits ilatus.
Quandpjneo cum labore nihil allinel digere. N.am eisi laiibus viris • (ul, ptxr,fuil) sgiis fidebdm, iamen, quin
vetereslibros ipse quoque rursus evolverem, ideiilidemquein sirigulis prope ctmciarer, efficer.e.nonpotuii Ui
miltam interim coiiquhila. meo (ut gil ili.e)dulciqu,e r.epzrla labore^Qnm, guamvis paucaadmodum non shit,*
mihi tamen videri sane solerit, quam pauehsimg : dum c.ogilo, quam multg adhuc resiejij, qum hova atiqui
cultura indiqeant,-In notis consHiumnon fuil de quorumdam minintemalorum hominum senlenlia qumstion.es
pertexere, aui e velerumscr.iptisin eumdeinse/isum plura eongerere, gul eorum, quos naslm. hcpccelgsinge.n\g,t
15 AD LECTOREMADMONITIO. 16
et erudilionc prcestantesplurimos tulit, scrinia compilare. Nam quis modus fulttrus esset cunclarum artium
disciplinarumquebibliothecasomnes exhauriendi?Ergo in veleribus,e quo desumplumaliquid comperimus,ei
quin sua redderemus,vix aliquem prmlermhimus. Alios vero non nhi cum necesse fttit, ac raro et perparce
citavimus; placuitquenon hoc fieri, iiidem ut in commdiis, omnesonmia ubi reschcunt. E recemioribus vix
quemquamnominavimus,nisi si quis forle loci athujus curalioni medicammanum applicuerat.
ftifferentiarum librum priorem P. Pantinus, regius capellanus, e duobusmanuscripth librhcorrexit, qumque
essenl e veteribus grammatich accepla, vel cumiis consentirent,indicavit. Visum vero nobh esl Parisiehsis edi-
tionis addere differenlios,partim quidem easdem,nonnunquametiamdiversas,nullp'lamenordinedigeslas,jtl qua
condilioneIsidori scripla fuerint, vel ex eo libelloappareat.
Posleriorem librum, qui de TheolpgichDifferenlihesldoctor Rolandus Wicelius, regius quoquecapellanus, e
duobus ilem manuscripth libris emendavit.
Librum de Natura Rerum ad Sisebulum scholiisbene longis ab eo cui fueral commissusauctum offcndimus.
Qum, quia emendalioniparum serviebant, placuit iis qui hmc regiojussu curabahl, illis procul rejeclis, librum
ex quatuor manitscripth codicibus,inler quos eral ex OvelensiEcclesiaLongobardicusperveluslus,per nos refor-
mari, nolasque, qumex usu essent, affigi: quodest, neque fruslra factum.
Chronicon vir clarissimusGarsias Loaha, serenhsimi postea principh magisler;-Tolelanmnunc Ecclesimdi-
gnissimus anthtes, prmter emendationem,indicalosque fonles e quibusconfluxit, mutta insuper hisloiiaruni co-
gnilione, Variaqueerudilionecollocupletavil.Cui propterea lib. v Etymologiarum,\ubi eadem omnino tempoia,
resque aliquanto breviusdescribunlur; locus integer, intactusquereservatusest. Illud mirari nemo debebit, siqua
temporumdescripliointerdum dhcrepei; ille enim suos codices,nos noslrorum coiisensumreprmseniavimus.
Idem illuslrhsimusantistes Scntentiarum librostres e manuscriplh xm codicibits(e^uibus duo Longobardici)
emendatosel noth illuslratos, Taurinique anlea cum Chroniconon salis probeexcusos,longe nunc emenddliores
dedit, tolamqueh anc editionenifavore, industria, beneficioquesuo provexit. j
Litiwmde "VirisHluslribus Joannes Bapthta Perezius, ephcopus postea Segobricensis,'e manuscripth vn
emendavit,locosqueillius quosdam illuslravil. \ ,
Idem Gotlhorum, Suevorum el WandalorumIlistoriam correxit. E quot manuscripth librh, non liquel.In e»
quod mra 464, anno imperii Jusliniani i, edidimus, non (ul gravhsimh virh placere videmus)anno Juslini 9,
secuii sumus, non tanlum hujus Hhtorim, sed eliamlibri v Elyniologiarumvelera exemplaria: qummagno con-
sensu Juslino oclo tanlum annos assignanl: ulrovisaulem modoAmalaricus(quod illi volunl) in eumdem anmtm
incidit. Quod item verba de S. marlyre HerminigildoMra G06: Ilerminigildum deinde filium imperiis suis ly-
rannizantem obsessiim exsuperavit, quosdamgffendunt: nos quidemvoch tyrannizanlem insolenlia nihil move-
mur: eademnamque est usus RodericusTolelanus lib. n, cap. \i : Ilerminigildum deinde filiiim contra impe-
rium lyrannizantem, obsessum Hispali dolo cepit: et quia nefandisiilibus nbluit consentire, tormentis variis
cruciavit. Demumsecuri percussum parricida impius dignum Deo martyrem consecravit. Hujusmodi atiquid
de martyrio iti Isidoro deessesuspicamur. Nam quin nepoti idem cum Leandro fralre lestimoniumtribuerit, non
fil verisimile.Atque eo magh, quod iisdem propemodumverbisin eademre est usus AlphomusCarlagena Ana-
cephalmoshcap. 2G. Ul utrumque illa ex Isidoro descripshseplane non dubitemus.
ldem Epistolas collegilalque correxit. ,
*•-'Librum de Orlu et Obitu Pairum Pelrus Fonlidonius, Satmanticensh canonictis,e veleribusvin cxemptari-
' bus emendatumreliquit. Quod vero is libcr
gravhsimh quibusdam viris suspedm auclorilalh videlur : nobis,
prmleftol exemplariumnostrorum, extcrnorumqueconsensum,sanctorum Ildephohsi et Braiilionhcum Sigeberlc
duclorilas omnibusillorum argumentispotior esse debuit. j
Myslicorum ExposilionesSacramentorum nullo certo titulo prmscriplasaccephnus: quod sepiemmannscrip-
toruinlibrorum singulisingulasprorsusdiversas,prorsusqueinepiasprmscriplionespiwferebanl,quarum riulla cum
Pariiiensi edilioneconvenitbat.JXotaral,selegeralqueper totum hocopusvir doctisimus leclionumvarielatesquas-
dam. Sed cui fucumfeceranl tum codicesquidam non salis allenleconsiderali; tum Eucherii Lugdunensiseditio
fallax, e quo credidil bonam parlem desumptam: cum conlra polius deprehenderimus,ex Isidoro illa omniaad
Eucherium fuisse transfusa. jEquius, veriusquefuerat, eos Auctores,"quibushmc acceptareferl Isidorus, Orige-
nem, Victorinum, Hieronymum,Ambrosium,Auguslinum,Cassianum, Gregoriumevolvee: ni res essel laboiis,
imdiiquemulii, qumquehominemminus occupatum,quam ilte plane fuerat, postularenl. In eare nos, quodqui-
vimus, prmstilimus.Atque in iilulo restiluendo, opus ipsum propejam abalienatumauclori suo resliluhse vide-
tnur. Quod ejus magna pars, Geneshsciliceltola, el tibri Regum apud Eucheriuni leguntur: bpus eliam univer-
sum VenerabilisBedmlibris allextum sit. Sed Eucherio tain niulta non Isidori anodo, sed aliorum inserla, vel
assuta poiiussunt, ut pttdeat illorumqui Romanmeditioniprmfuerunt.Nam (Augustinumet Paulimim mitio, in
quorum scripta an Eucherius incideril, alii viderint) Gregoriumcl Cassiodorumnoit poiuisseab Eucherionomi-
tiari, cujus fuit negtigentim(an stuporispotius dicam)non vidisse? Inleger eiiam de Templo Salomonis,siveBeda»
sive alierius liber, in quo Cassiodoruscitalur, in libri lerlii Regum commenlariumconjeclusesl. Sed Isidorum
Euclierio adjungere itlius fuhse videlur; qui hisloricum,myslicumquesensum simulhaberevoluit. Bedmvero (si
modo h Beda esl) cum e diversh Avctoribusquasliones in Veius Teslamentumconcinnareproposilumfuerit, ne-
17 AD LECTOREMADMONITIO. 18
que id, nisi usque ad Exodi initium perduxerit; tamen per lotam Genesim,cum atiquid ex hoe opereproponit,
iiel lsidorum disserte ntiminat, vel recapitulationemsublegnienhoc appellai. Qumstidnumporro litutus in uno
Olivensiscmnobiicodicelegitiir, in quo singulh expositionibussum sunt percuhctationesprmpositm.Nequetamen
hujus codicis qumstioneseasdemputo curii iis, quarum Ildephonsus meminil in libro de Viris IUustnbus. Non
enim ulla in re opusimmutatumsigmficat, nam nequeid necessefuit, utQumslionum tiberllieronymi el Augus-
lini exemplo dicerelur., Quapropter nee verili sumus nos quoque Qumstionumetiam tilulum reiinere. Apparet
eliam e. Braulibne has qumstionesin libros duos fuisse dhlinclas. Sic enim ille in' prmnoialione: Quaeslionum
libros duos, quos qui legit, velerum Iraclatorum supelleclilem recognoscil. Ndm respexhse videlur ad verba
ipsius Isidori in prmfalione: in quihus lector non nostra leget, sed velerum relegel. Fuerunl dutem codices,
quibus ast sumus, oclo : Paleniinus, Valeniinus,Complutensh,Guadalup. Oxomeneesduo; el cujus arileamemi-
nimus, O.iwensis:nulloila veluslo,uiLongobdrdicis litterh essetnolalus. -. . -
Allegorias"CyprianusSuarez e Socielate Jesu emendatas cum scholiis reliquit. Quot manuscriplh librh ad-
- -
jutus sit, non conslal.
Idem emendavit etiam libellum de Conflictu Vitiorum et Yirtutum. Neque ilerii constare polml, quot ve-
teres Codicesacceperit. Sed non adverlil doclhsimus vir, hunc tractalum cum Operibus sancti AmbrosiiRomas
nuper editum, in quotam multa a nosirh discrepant, ul nos ea singillatimreferenda non duxerimus. Tantum hmc
noslra qualiacunqttecum Auguslinianaeditione propemodumcongruenlia, simul cum illhlegi maluimm. Isidori
aulem.esseopusculum.(ut ipse scriplum reliquil),el codicesillius nomenprmferentes,et styltts (haud multttmfor-
tasse a synonyinhabludens)et Sigeberli leslimoniumoptimo viro persuascrant._Nos(ne quid dissimutemus)hoc
fuhse opusillud credimus, quod Isidori ipsius mlgteJoan. Chrysoslominomine ferebatur. Sic enim ille de Chry-
sostomoin libro de Viris llluslribus: Ad personam quoque cujusdam nobilissimoematrone Gregorite repe-
rilur opus ejus insigne de Conversatione Vitoe et Instiiulione Morum, sive de Compugnantia Viriutum ci
Viliorum. Ergo scripturarum varietales, tam mullas inlerprelibus polius; quam librarih ascribemus. De Epi-
logo vero, qui apud Ambrosiumbrevior, in nostrh aliquanlo produciior, apud Augustinummulloesl longior, non
est quod laboremus, nam conslat esse alienum, haud minus quam inscriptionemad Simplicianumin Ambrosiana
editione.Neque ex addilqmentoconjecluramde auclore facere Lovaniensestheologidebuerunt.
Idem Expositionemin Canticum-Salomonis in uno. lantum manuscripto tibro reperlam correxit ex Beda;
Commenlarih,quos ille ex hoc fonliculo exuberasseaulumabal. Causamqueaddidit, cur Isidoro recle ascriplg,
sit. Reperhse enim se in veteri quadam Brautionu Prmnolalione OperumIsidori verba hmc, qumvulgo desiae-
rentur. Moralium libros beali Gregorii papoerogatu compendiose abbreviavit; Canlica Canlicorum facunda
expositione elucidavil; quarlam ediiionem Psalierii edidit; super librbs Moysi, et Psalterium, et quatuor
Evangelia expositioninon minimo insudavit studio. In Canonico quoque et Civili jure permaxima composuit
inslrumenta. Sed ne,hmc quidem verba brevissimmexpositionisath conveniunt.Esl enim mullo brevior ea Jusli
Urgellilaniexposilione,qumlsidoro ipsi valdebrevh visaest. Quid si ex Beda excerpta? Hos duos libeltos,quod
de Auclorenpnsalh.liqueret, extremosfecimus. « •--..
Contra Judaeos librosduos ex vu manuscriplh codicibusemendavit,annolationesqueaddidit Joannes Mariana
e Sdcietate Jesu; idemin Procemiorum libroex tolidem manuccriplh; idemin Synonyniis ex decem excmpla-
ribus restituendh et illustrandh prmslilit. ; ,• , .
De EccfesiasticisOfflciislibros nos ex velustissimocodiceAlbaildensi(qupdconcilia plura, qtiaque nonnulla
contineat),ab aliis jam nobililalo, probe, ut speramus, refecimus. Neque tamenoplimus codexnon smpejuvan-
dus nosiro labore fuit, conquhUh auctdrum loch, e quibus fuerat id opus concinnalum. Habuimus prmterea
exemplaraliud e collegioComplutensi. - ,.-,'_•_
RegulamMonachorum,in codicetanlum uno prius reperlam, admodumdepravdtam P.Ghacon exSmaragdo,
el libro SenlentiarumPatrum bona ex parte direxerat; cujus operam nos atterum codicem nacl{,et quidem
'' '
Longobdrdicum, sed el ipsum tamenmendh oppidodeformem, permultuni proveximus.
Atque.hmcde singulhlibrh.In universh veroid prm oculh habendum, excerpla esse pleraque. Id "ehwiprw
setulit sancthsimus vir; cavit etiam aliquando, ne ad culpoesiiae tilulum refcrrentur, de quibus testificatio
adbiberetur auctorum. Qumtestificatio, cumnequc abipso tam smpe, qudm nunc esset necesse, neque a nobis
fueritadhibila, aut adhiberi eliani, ereplh aucloribus .nonnullis, quibus ilte est usus, ullo modo poluerit:
cohibebil se (si tne audiet leclor) ne dum ditigenlissimumscriptorem negligeniimaticujus '.arguil, auda-
cim, temeritatisquecrimen incurrat, de quo, el ab aliis, et a se ipsd fortasse non multo post sitipse condemnan-
, dus. Nam sunl eliam, qum proposuissetanluin, non eliamdijudicasse .( neque id nullo ,-sed Hiefonymi, alque
atiorum exemplo)sit exislimandus.Cujusmodisunlin Hhloria, qum de trium capilulorumdefensoribusinTJteo-
doroMopsuesleno,in Facundo,in Justiniariohnperalore, atquein Viclore Tunnensi exipso Victore narravit.
Quatia forlassefuerint, qum in libro de Orlu et ObiluPafrum a_grtivhsimhvirh nolata sunt, ut Isidoro.indigna.
Qaocum«Mc.oralius qumrendus poitus fuil quamliber abjiciendus', qtti SS. Ildephoini elBraulianis auctori-
tate nileretur. Quibusaddas licet, me lubenle,qumde Osii Cordubenshexituex Marceltinorefert.'Neque idmi-
ramvideridebebit ei quilibro v Etymologiarumcap, ttltimo,ataleiv, siib David Gmthaqinem conditam, eam<
'
,i9 . ,. '. '.' . VITA "SANCTIISiDORI. , gfl
.tiemqupmulth poslannis sub Amasidhtrsus conditam aspictaUQua-tamen de're tn Chfonico stbi cavit, Subjecit
enim in.Amasia : Carthaginem hocjenipore quidam asserunt coridilahi : afii vero superius.
- , Quo de generesunl eligmatia quwdam in Etymologih : honitlaquidem magnimomenli, sed ihierdumtiium
secum ipsgpugnantia:_ul quod exsul scribendum sit, non exul; at contra exultat, nmi exsullat. Atquiitlud e
Terentio Scaurohoc e-Velio Longo sumptumvideri pqssit, quod satis esse debebit.
Malitiose,.et.impie-adjecta credimus, qum de prwfinitione exiremm diei egpl 6 Expoiiliomm ih Genesim
abesseprprsnsa quibusdam exeinplaribusin aliis imporlune repeli admonuimus{Nhi hmc qiipquengn disuo,
sedide aliorum.sensu relata, proposilaque cutn doclhsimo viro mavis. Sed hvjtismpdi vix aliud reperias :utii-
bros omnesinoffenso> pede pdssis decurrere. ; _
Detracla eliam quwdamsuspicamur, ut quodpaulp anle de sancti Herminigildi marlyrio dixhntis.
Tiipggrgphomm.culpqsomnes prwstare vix ejus sil, qui wlalemin hoc uno labore contriveril, prailoqtieaffixus
perpetuo hmserit.Nos hujus ret inexperii, alihque difficullaiibusimpediti obnili iantum non potuimus. Quod su-
perest, nequa majoris negotiirestent,,in quibus labi aul hmrere possis, quin de ih admpnerere, sedulb citra-
vimus, » ' , , ] . .
iur,vero similius.est. Tamitjus Salasar,elsi allegat iisque interserit Lycurgum, bic omissum.
Liicam Tudensem el _Breviariuni Segobiensepervetti- c Pliaerecidem Syrum, Iib. 1,-cap. 57, dixit pri-
slum, lamen^meruiriarbitraturcommentum, cugi Quin- mum -apud Groecossoluta ^oratione scripsisse; et
'anadvenaSi El haudquaquam , inquit, est' credibile cap. 41, "addit claruisse iis lemporibus quibus Es-
tam insigne facinus antiquiores, Braulium el Bilde- " draslegem conscripsit. Vide' Vossium de scrlplori-
phonsum, reiicere. Ideo auclor bene nrmfalur hac for- bus Graecis,lib. iv, cap. 4..
mula, VT FERTDR,sub dubio rem, ut acceperal, riar- dLib. xvn, cap. 9, deherbis aromaticis agens,
rans. c„ vult mandragoram dictam, quod habeat mala suaveo-
a Explicat haec Isidorus, lib. iv, cap. i, .et voeat lentia. >- - "
tres faaeresesmedicorum. e Referuntur retrogrado ordine concilia, de qui-
hldem, lib, v,-cap. 1, agit de auctoribus legum, bus recto ordihe agit ipse Hb.vi, cap. 15.
%1 , VITASANCTlTSIItoRL , S§
Macedori.um; hic cum Niceria.'versulissimum^ac A leriiendb, -moilb terrorious .pfb^iiisahdo", mblo dl-
bmni irisania condemnat obcoecatuhiAriiim.''_'_- sputaiionibus agitandb, hiodb muriefa blerehdo,
"" 9. Hic Arius' fuit
"quidampresbyter Alexan.dfinus; mbdo tormenta inipbnehdo, modis' quibuscurique
qui diversas inTrinitaie substaifliasmenliehdo asse- polerahl, a sancfo propositb 'ipsumperriiiitafe sata-
fuil, el Gliristuni hon verum"DeUm, tiec iriPalre gebarit. "Magriuihquippe suis dbgniatibus Vretiebant
essentialitefpermaheritehi, pfocaciTalsitale asiriixit. -'augeri cumhluni, f\ Isfdbfb supefalo (qui iarii scieh-
T5eil qiii "tahthhi-niiser deMpiiil, et iri sua' assferlione ^iiasclaritate quani "generii hobilitaie, corp'bris pulr
tiieudax full et 'peffidii'_V'quIa CliHslum yerurii eh.ritudirie, morum gfavitate e't eloquii suavItaleTiil-
Di-irtiiesse negavii, idcirco jiisib judicio Dei crepult {.ebal). possent etini |suis _sseri'sibtfsiriefjnafe." Eia
.rueilitis.' et effusis"bmnibus viscefibus ejus, cecidit fortissime atlileta Isidore, ecce niint tempusaccepia-
. in faeieih pfostfatiis, et quibus 'Christum liegavefat bile; iri his ergb diebus inesaufurii inbbhipafabiletii,
fded.iofa pblluttis dignam proinipieiate sunpoenam quem iuptieniia coiigregasli, ut aauivimus,"h"oiitlbi
ab "eodeniDeo et homlhe eiiaih iri hoc saeculo"est soli, iedet Tiilelibiisresefariduhi, prdfer in medium;
cinsecutiis ; -etin lartareo igiie aeteTiialiiei cruciah- tempus est loqubridi pt diviriafuiri seutenliarum la-
dus mulios "surissequaces praicessit, siionefaVio tam pides spargendi, u"tifroiiles obsiinaiai iriimicoriim
'depravatos qiiam-depfavandos.erfofe. Ilnjus eteiiinijg conteriniiiir, etfides Ecciesiae "catbblieoefoboretiir.
inanitas' sceleris cum fideles "toiodfbe, totius orbis Ecce enlm riavicula Pbtri iri meoToquatiehlibus fln-
- "exsiliis; post cbnveiituuni, Athanasio ciibtis hridiquc agiiaiur, Ecclesia Clifislj deriifefgi-
-p"cise(]ii'e'retur
- snb.expulso, subVevskmein-; post Italiae lugubres, lur, "nisidiviiiiieSuecufsibnis maiiuad porWm
"bptati
- extefminaTbVercellensi ejjiscopo EusebIo,planct'us; liitofis' deducatur. Iriief hajc rbBUstissimus-^atiiieia
"a " Isidorusin lormentis-
post :G_'lliaruhi damiiosas, Tliiario pfoscrlplo, rui- iaetabatur, et Deb'gfahasfefe-
nas:'b Leovegildus Tlispaniafniri rex, ciiiii oriinibus rebat,- quia "digriuseslTiabiiiispfO ndmine tJomini
"
pene regiii suf priricipibtis', litijus iiaVesi- erfore se- jbsu cohtuhieliaih pati; et Inier obTati'ariies~uiidique
ducius, in lanlam vciriVdemeniiahi, rit clarissimos ' Afiaribfuriifreqiieiiiias irec minis terreiur; hee b"1„n-
qufisque etin lege-Dei efudilos Ectiesiarum praela- ditiis"demulceiur; "sed niagis aCTiiag'i| fervbfe clia-
• tosab Ilispatiia_ confinibus
iTerseqiieiidoexsrilarel; •''Titatis sticeensus, inier giadios haRreiieoruih"s"ecurus,
.--siflue plurimos eorrim gladio csedendo,"-ca'rcere-de- laiirde ionilriiis divinarum seiiieriliarum iqham de
.- trudendo, lairie cruciaudo, ac divefsispceiianimge- •' "coriiscatibnfe-philosnpliicaruin prdpbsitibnum, ful-
1 'heribus
afficiendo, noh solwfi in IlispaiiiOcpaftllius, -Etina divini 'oraciili arUentia bmitiebat inlrepidus,
-- vcrum etiamln Gallia etaliis rfgionibus pef fefalem quibus ihimitol-um soevienlium obleriebfabaii"aspe-
insaniam dignos Deo iiiailyl-es cdnseeravit: fet ijuia ((_ Cttis. Quaisiuhlts de' quatuor:p'ara'di'siflifmin"ib'as;"ex
- slreniilis in arriiis fuil, inullos populos siiae"ditibni '•- bre su"6fluiiilna
- gratiae crimiinpetu emanauant; "qhi-
suhjogaios- impie opprcssil, "calliolieisodio fidei per- lus fideliuiri andam"irfig.ihdh ad viiidiialem Tidei
sccutionem ihlulit, EcelesiaiTnnprivilegia' fregit, di- pe"rduc"ebat';"'et lioefelieoriim pcrlidiainj; ihgarfuliia-
viics cupidilale coeciisdamnavil; et in omnibus-pbr- tis ac lbquacitatis audaciacohliderilem flucTlbuselo-
niciosus exslitit. Inter oinnia iuiiehi inala quae'ges- 'queiitiaideniergebat. Ilebelesbunt miseri, "bt 'bbhm-
sit, sanctissimuiii °'Masouam -Emerilcnsem episco- iescunt; sseviuiii' et cohl'uhduniuf,'qui"(lu"rii se pu-
- puni -exsilio'relegavit; alqufe-'clarissiniuirTdoctoftm ""Tant
udtilfeseehtemsuperare"; ab erideifi'lurpiier su-
'
archipVossuIemHispalensehiLearidruni, qui ad con— perantur; aiqubiideiii' Cbristi; qharii putant pehiius
• versionem geutis Golubfum _pe'ci'aliconifa hefaflas;
exsiirpafe, hujhs juvehisiriliantiaJ cbelestibusiiicre-
hocreses cora.'inTatigabiiitfefirisislebai, mullis~_uTe- -hierilisdolent quolidie pulluiafe". " '-- ' ~:" .
- ctum injuriis, ut oves siiife pastore a' sedifcloribus1 " ' ' "
'. tAPtT.Tft.
; circuniventaj luporuin liiatibus faciliusdaUdereiitur,
- -a regno Hispatiiaeexpulit, et se cum stiis Orllwcloxa.fides.per sahclum"hidorurii propagata. —
prihcipinus! •->-• celhda. — Cidusi vilti.
" Arianorum Iiaeresi miseratiiliief Ejiisiicm
"siibju"gavit;,et-Ro- II.-AudiensaulehiVeverendusiioctorLeahiierfofiis-
-niano poiiltfici cohiminando; ;ad dfestruciioiieiriRo- -, simi juvehis Isidofi in Dominb;ga'vlsus,
TJ cojristantiaih";
manoe urbis. et Eeclesioedeinolitionfemvehturumse i oraiionibus cbniiriuisDffininurii pfee_baiuV,ut
- sponsione juramenii firmavit. ipse,
qufd in-servi sui tenefa jiiventutb incde'pefal hiira-
-10. Yeiierabilis auteni adoieseensfsidorus, cunclaL -""bililer, ecblesli eum fbbofeJ'c"onfiiri'afet,"alqiieper
rumscicnliarum disciplinis erudilus, fervore marlyriii eum Ecclesin: suae oplalum dignarelur, prostratis
aeceiisus,,proileferisi'one,Ecelesi33 moripronus, ar- iiiimiCis-haereiibii,amtuere benigne irfuiiiphum. Mi-
• ".misTideipVa;munitus,bonira fufeiites
Leov-egildire- sil eiitaque episioTaiiiiiuqua pfabmbhfciiiibrtem 'pro
gis ,ac pfiricipurii ejus rabies atbleia fbrtissimus, fiiie caiholica quidqiiam nqn_ esse limendiiih. Bea-
Cbrjsii cnmitante .gratia, .processil imperlerritus. ,-lus vero jTivenis, lamorationibus pia_lali ei ff.-ufis,
Ministri ergo multifonuis seductorisriiodo blanditiiss - .quam :cxhoriat'ionibus et episiolaftim adihluieulo
i. «Culuniur Jii-piigiles, Allianasius S.Maii; Euse- c Panlus Diacniiu,s.jE)nieritensis,fibro.de "Vitael
bius 1 Augusii, el Uilarius 15 Januarii. r -- miraculis Patiuni "Eriiefiterisiuni, laiissiiiie ded.ucit
-'. .,H De LeovigiIdo]scu 'Letivigildo rege ; consulei res gestas sancti Hasbnoell.tfuiiiiscfiplus est,Marly-
Acta sarieii Hermenigildi fiiii, ejusjnssu martyriii roi. IlispaiHfedTauiajilad-Kareridas novenibris,
coronam adepii 13 Aprilis.
S9 -',- ,. '' ;-j- *" hi-"•< . VITA-SANCTI ISIDORL, -v .-'-_-."! - -•-— .50
-
conforfatosf,neque inadversis fraiigebaiur-neque A . perTidia.Rbvocahuiritaque exsuVatilfesproesidjs, eccle
levabaturjn prosperis; sedih iisoihriibus; a'c'_i Tn. -"SiafeSdbrnanitif.lideles detotissiii.i cilmpalfibuS gfa-
epularum deleetaiionfe-;I__tuse't lfilafis appafebat. -- tiilaniur,bmnipbieiilisDfeitilehientiamagnificebbllaU-
- pebellata itaque-Adanbfiitoiiisania.iiiium e"tVefrim k datur; "fjullahlaeviflulis feorisTaiitfalsidOrumfobora-
DeumFilium^cuhiPatreetSpiriui sancto in unitale • vir. Beaius atitfemLearidef'-, bperibus chafiiatis-et
.^sseiilise-sempitefnaliter -pern;*arieniem,""sariclarum -• verliopVaJdicatibnis; Ciifistianissiriibregi RecaTedo,
scriplurarum aueioritatibiis, fetseplem libefalium ar- '"qiii loco pairis feumderii'Lfeandriim Sibipf^eposue-
- iium ratibnibus; nfec ritfri
piiilosoplidftirir coiiveriTio-;- fal,-'geniibusG'oiiibfiim,quibuS~senipefpatrioihhaese-
"nibus;apfefiissimedeclarabat", et Romauo pbriiifiei, ' rat affeclui:fet populo Hispalensi","quoruih curis i.h-
loco beali Pelri a Tidelibus subsiituid/a"e hriivef_is : vigilabatspecialiuSi in.sbliiciiudine'",in charitatenbn
EcclesiaVum prseialis ab eodehi 'ccelesiiTrisliidtbre -ficla"deVolissini'eitisislfebat;'fet ut ratrem el Filium
"tnissis,'diViiiiepagiriie IfesTimbiiils appfobaridb," fifle--;. et Spiritum' sanctutn -, trinum sfecundum persona-
Tibus pbpulis obediie sfa.debal. 'Hie'fetiahi pfahlati -- rtini -distiticlionem;' et tihum sebundum Tnajestatis
sui frairisque Leandfi sic fest exseciitus ' vlces"; fsic - .diviniiatemj Deiiriiesse credefentsuadebat; ^qnibtis
-onera levigab.at;sic-Vesiigiis ihliaefebat- cbhsthiitio.'; ; credfentibus, priofTnslimit. illis pr__cepia et b ec-
ht cafcfere;tniriis; ibrmeiiiis et gladib: persfeculofumB clesiastieaofficia. Ipso etiam-lempore Sufevi; urida
sprctis •,sefenlssimi- -priricipis Recaredi; lhipiissimi baptismalis per c ~eumjarii loti^Galleciam bbtineiit.
regis Leovegildifilii, Securus' adiret-praeseriiiam; et Cerriens igilur Leanderadmifabilem Isidori constan-
.poeula verbiDei "asslduepfbpiiiando; 'ab-AriatiaTise-.-, liam.tantis fulgurafe virtutum augmentis,. nescio si
resi revoearet, etiidei eatliolicoe doeumentis rfed- •. qud proevenlusproesagio;ne se dimisso; praedicatio-
derfet obsequenlem. Fufmidolosi auiem regls. Leo- - nis causa aut ob alibd .aliquid exteras peteret f egio-
vegiidi, qui secunclis viiiis- niancipaveral, etatifes ,nes; velquia.tit^redimus, seabinfantia mente et
isuas spinis diaboIiefJerr_ris obturaverat; tie audi- corpore vifginem-Dominq consecraverat ^ ne saltern
relboiium"; nbri "soiUffiestnisus deuellare pfofer- ,-_Ieviihler.'.iurbas posset famine macnlari •,-aut-;ne
viam;' vefiim ad iioe.usque", tolius regnf prfmaies ^,;qui.exsiiterat„perseculiotiis- tempore robuslissimus,
•
gladioispiritus'exasperarido commovit;'ureorqriiTn- - levis aurae.humana^fa.vorjs«latus jaclantia vin,tran- •
.sislente peffidia; in 'hecem piissimi ac: SferenisSimi, -quillitale.pbsitusj -frangerettir; in -cella , nt fertur,
pfincipis HermenegiidTIfilii-sui, prb fidfe calhblica ab*odera-Isidoro construclas-bonae indolis adoles-
Yinculis mancipatl." hujus""Isiiiori amicissimi f-quia ,: «enlem.reclusit. Hoc ^aulem Tactum tam, piissimus
eum beaihs Eeahdef a foeceAriaiia-ernturii in fldeni .:rex„Recaredus"; qua.m plures .Ecclesiarum praelati
calholicam'.cbnfirmaverat}ihipiissinius-.pater et ty- C aegre fereiile.s,.cpm animi mojestia susiinebant; in-
rannusparricida irisurgeffet; felad^exsequiasgloriosis--. jTistum enim censebant tapti patris placitis contra-
simircgis el Tiiarlyris, miiiisterio angelico celebja- ire.-Mufmurabant clerici .mussilando, obsistit popu-
las. manifestaeperfidiae-culpani;-exemplo Judoe pro- .: Ius conclaniandq, Jucernani' clarissimam, Isidorum
• HiioriSinon pbenilens; sed pcenilenlia duclus agrios- ... nondebere sub niodio cellulae vel.etiam unitis .civi-
feerfeUVeniens nanique Toletum,cb_lesli urgerileTu- tatis poni,,qui splendore.scienfiarum etcofuscatione
oTeio,-"atrdctsslina"percussus"Infifnjilale".intertor- , bpnorumToperum,_-adibtius orbls sufficcret iilumi-
sibnes et ejulatus Sihml Chm. ipsis interanei_<fnlse- naiionem; el qui tanquamaurum in fornace, ab im-
" et
rabilem evomuit- a-"ariimam; afrdcissiriiis flam.mis__, ^piis poeiiarum tunsionibus probalus exsttterat; non
vferniibus;Tit'fcredimus; "aeiernaliler crtieiahdus; , ,in cellulajncludendum, ^sed.in multarum geniitim
"qud pfoecfessilsedubtor _u"usrifefahdi_„inius Arius; - lucem prorerendum, qiierulis vqcibus clamitabant.
lS.Monhb igitur rfegeLebveglldo,factuiriesfrii re- 15. Revercndus autem-PaterLeandef, ui gravitalis
veflehtferii-aCafthaginfetriuniphatorem. suum.Lean- ..- ppndere pressu_,.;non pio regi -Recaredo, ,non Ec-
'druihlaeta siiscipeffetHispania , et substiluloinre- cfesiartim praelatisi.ndhfegnipiincipibus, non "nius-
' -
gho catliolico Recarfedo,Heririenfegildi'regis et maf- sitalionibus.clericorbm.nefe populorum vocibhs ces-
lyfisfratrfe, forlis-Isidrjfi-vicioria redditur; nuntiala D"sit;; .SpiritiiS.enim- s'ancti gralia. praevenius ipse ,
Ecclfesiae|iacfe^umlidelium tripudio; exlerminala a ., sciehaiquid essetfaclbrtis. Denique ei erudi.tissimos
"
totiiis regiii cbhfiriibus, cum debito-dedecore, Ariana „ pfoyidit:magislrds- a quibus.audiendo, ctim quibus
8 Nicolaus Arilfenius'adhotaf: De morte Leovigildi.' •.Mo£r.rnbum;iiocestexa>itiqub'GqiJiorum more conser-
''
cphsulehdurii'Ainbrbsium•Morales-j.-iib.xi;''cap. 11, - vatunl, sdcrbrum.precumque-ditirngrujne'}nocturna-
%l'qiiw,eongeril Bivarius'-ad^Maximi:Chfonicon--anrio rurii ritus Isidoro tribuaniury tuitieisi,nonnulta-Lean-
Christi S87.Wos" tibiinullaauIgimus-ail.Yitani sancti ,. der itivenit;-\>lura'progresstis.tempqrh addidil. -
•
"Hefmeriegiidi 15 Apfilis. - -..:-,_, .*--•,>:lilustraviihiis-.ad-diera 20 Martii.acta sarieli.Mar-
agnoscere vide- --.-•tini Dumiensis,-arfehiepiseopivBracarensis;. el os-
^ldem Leandi-umlpririi&riiftitclorem
tur-EcciesidsiicVofj&ii', qko HehimvGothi '.usisitnt, lendimus, aucloriiate^regiirii;Turonensis cl «ancti
quoivulgb Istdofo tribiii solely Porro, leste Mariana,- - Isidori; Snevos in Gallaeeiadegeiites.ciim rege Theo-
!ib*.vi; cap: S,Iri concilio quarlo Tqletaho, decre- demiro aHTidem-orthoddkam^onversos, An aliqmd
lilm "elrai: Missdle et -Breviariumunum. islo in-His-,,. '.eo.conthlerit sanctbs Leanderi,alibi; non legimus.
pania;-ejus rei perficienda £ura , .quoiiiam-Isidoro, - 1'ottiit.laiiierifecisse, quandoregnuniSucvorum.de-
qui primus parles in eo concilio lenuil, creditur etse. Telumsub TeovigilddAtTn.G.oihos.lranslalum, per-
demanduta; wsusoblinuit, ut Mhsale et Breviarium raansil sub Ilecarcdo rege calholico.
M VITA SANCTl ISIDORI. §2
etiam dispulando, conferendo, quibus opponendb et. A tamen mentibus et ignobiles moribus, Ganvistan" vi^
respondendo, quosque interrogando, si quid minus delicet et Vulgernuh, una cum Ariano episcopo
didicerat, posset addiscere corrigendo. Mira rcs! c Alhalco nomine, contra
regem Recaredum concita-
omnis quippe, qui docluri eum de sua scientia pra- vit: qui congregaia muliitudine Francorum, ob vin-
sumebant, ab eo mi.rabililer docli, de iiicremenlis dictam Artanae vesaniae, nrbls Narbonatcircum adj'a-
_doctrinaecopiosius gaudebant. Venerabilis vere rex centes regiones devastantes, et innumerabilem cle-
. Recaredus, juxta cellul.ambeati viri assidue asside- r'corum,..religiosorum et catbolicorum trucidanles
bat;et afontibus Salvatoris. almo Isidoro effiuente, multitudinem , etiam piissimo xegl Recaredo regnum
sanctae Trini.lalis fidem piis hostibus per feneslram praeripere nitebantur. Contra quos gloriosissimus Re-
iiauriebal; et non immemor auditorum, cupiens «aredus, missod Claudio Emeriiensi duce, glorioso
Filio Deiduplicatum reporlare lalenlum,, populis sibi triumphavit eventu. Nam proslratls consternaiisque
subjectis pocula vitaesdietax, quaeacceperat, fldeliter de inimicis feree sexagirita millibus, jn Hispaniam
effundebat.a Eratnamque cullu rellgionis praeditus, et cum gloriamagnaregressus est. Posi hoc, remolis ab
paternis moribus longue dissimilis: nempe ille irreligio- omni parte tempes.talibus, desiderataraDominuspo-
sus, et bellopromplissimus; bicfidepius etpaceprae- pulo suo Iargiri dignatus est pacem. Dum baec ita se
clarus, ille armorum artibus genlis imperium dilalans; B gererent, et niulla catholicae Ecclesiae, favente Domi-
hic gloriosus.eamdemgeiiiemfidei.lrophaeosublimans. no, tranquillitas redderetur, et Arianae haeresiscala-
In ipsis enim.-regni sui exor.diis caiholicam fidem mllas ab omnium pene mentibus disculerelur, atque
adeptus-, totius gentis populos , Inoliti erroris labe urbs Hispalensis una cum.sanclissimis confessoribus
detersa, ad cultum rect_a fidel revocavit. Synodum pro tantae tranquillitalis gratia congauderet, el Do-
* deinde omnium episcoporum ad condemnaiionem mino indesinenler gfatias referretTnnumerabiles,
• Ariana. haeresis, de diversis Hispaniaeelfiallioe
pro- «umdem venerabilem |anllstilem Leandrum, Domino
vinciis congregavit; eui concilio idem; religiosissi- vocante, coniigil aegrolare. Cumque diem extremum
mus princeps inlerfuit, geslaque ejus praasentia sua . sui felici.ssimi laboris in proximo venlurum agnosce-
et subscriplione firmavit. Hic virtutibus adornatus, ret, venerabilem fralrem suum Isidorum, solatii ac
omnes quos Deo charos faciebal, honoribus cxidlle- beuedicendi gratia ct ut seejus pralionibuseommeh-
bat; quos vero supersliliosos, coram omnibus argue- _- darot, a cellula educit, et sibi praesentafi preeatur.
bal, uteaeteri timorem acciperent;-qui non palrem Quod cum beato Isidoro retulissent,- cujus j'am tota,
. perfidum, sed Chfislum Dominum sequehs, horrebat - mens.coelis inhaerebati et paryam;ccllulam omnibus
et exsecrabaiurArianam insaniam, et a tolo regnosuo „ temporalibus divitiis praeponebat, repulit eos& se di-
"
turpiter expellebat. Taniam in vultu gratiam habuit, cens; Seitote, fratres, me ab hac cellula minime
tantam in animo gessit benignitatem, ut in omnium egfessurum, quandiu frater meus in hujus peregrina-
mentibusinfluens eiiam malosad affectumamoris- - tionis corpore supersles steterit: ipse enim hoc pro*
sui aitfaheret^'adeo liberalis exslitit, ut privilegia posilo sacramenti flrmavit. Reatus auiem Leander,
et Ecclesiarum proedia, "qhoapater suus fiscb^ssocia- - -pastoralibus j*ugilercuris expleiis, post reccptionem
"
verat, jure proprio restaufaret;' adeo cleriiens, ut Doniinici.corporis et sanguinis,felicissime inDomino
•-
populi tributa saepeTnduIgentioe largitione laxaret, obdormivit.. Hoc .autera praetermittere jamdudum
opes suas in miseris el thesauros suos in egenis non existimo, quod hic clarissimus doctor Leander
recondehs, sciehs ad hoc illi fuisse collatum regnum,-- * fuit ab eodeui palre| Severiano, quo et Isidorus,
ut eo salubriter fruerettir. Haec ad Iaudem Dci nos-' genitus, professione monacluis,; et ex slrenuissimo
tri et confessorura ejus Leandri et Isidori, qUi taiem , mohacho,multo populorum conamine, ipso renuen-
a Domino discipulum obtinere meruerunt. , te, Hispalensis Ecclesioe constitutus est episcopus.
CAPUT.IV: Vir hic suavis eloquio, ingenio praesiantissimus, !:i
S. Leandriephcopi Hhpalensis obitus,et tibri scripli.-—-- vila^uoque atque doctrina fulstt excelleniissimus;
SuccessioS. Isidori. - - ul etiam flde ejus atqiie industria. pbpuli gentis Hi-
14. Videns itaque humanigeneris inimicus, se spanorum per eumdem beatum adolescentem fratrem
Suosque a sanctis confessoribus, per Recaredura re- suura Isidorum (ul superius scriptum est) ab Ar-iana
gem., quemanle subdilum habuerat, persequi; duos insania.ad fidem fiatiiolicamrevertereniur. Hic nara-
comites inclytos opibus et nobiles genere, profanis . que in exsilii sui peregrinatione composuit duos ad-
a Sequeniia ex Isidori Chonico transcripta surit. Isidorus, Claudiumducem.
•>•Concilium Tolelanum III -aera^627, Recaredi appellat.
• Biclariensh. Sexaginla millia ferme Francorum
anno 4, Chrisli 580 celebratura. noscitur infugasse,elmaximam eorum partem giadio
x c GregoriusTuronensisIib.ixHist. Franc.,cap. 15, trucidasse. Isidorus tot advenisse ait; addens, ml-
appellal Athalocum,Arianmsectmephcopumj qui, cum lam unquam in Hispanih vicloriamGothqrttm vel ma-
adconsentiendumei paucorumfaveret-adutalio,commo-- jorem vel similemexstitisse.
'. tus fetie, irigressusin cellulam suam, inclinato super f Haec,paucis hinc inde additis aut-mutatis, tran-
teclutumcapite,neqUamspiritumexhalavil.Huic episeo- -scriplasunt ex elogio, Isidorl de S. Leamlrq, in li-
po videntur adhsesisse Ganvislan et Vulgernus, iicel bro de Scriptoribus Ecclesiasticis; ex quo nonnulla
alii eorum non meminerint, et ab illtsexcitalf Franci hic scripla correximus. Ea autem ad S.
in Narbonensem seu Golhicam provinciam irruissc. Eerperam
eandri Vilam illuslravimus.
d Joannes Dielarcensis Cimuimm,LusUaniwducem
- 3*
53 , VJTA SANCTI ISIDORI. .
versus hserelicorum dogmata libros,„eruditiohe san-'. A plo bonioperis quaro-sermonesanclae prsedicationis
leslabantur: et acl bealuni
clarum, Scripturarum hilissimos, in quibus vehe- lotam erudiret Hispaniam,
menli sfylo Arianam impieiatera confodit ac detegil; Tsidorumaccedentes, cura humilitate et reverentia,
contra eos liabeat - communenf omnium insinuant voluntatem; suaden--
gravilef ostendens scilicet,' quid
calholica Ecclesia, vel quarilum dislet ab cis religio- tes eum onus archiproesulalus, ad totius Hispaniaesar
ne vel fidei sacramentis. ExsUt et aliud laudabile lutem, subirej.sed ille, quiomne sublime haud seeus
ratione
ejus opusculuin,- adversus. instiuita Arianorum, i.n- quam suampraecipitium declinabat, nulla
reve-.
quo propositis ebrum diclissuasresponsiones oppo- eorum desideriis praebebat assensum.. Ad hoc
nit. Praeterea cdidit Florentinae sorori suse, de insti- rcndus princeps et.almi ppnlifices, videntes se sua-
lulione virginum et contemptu mundi, libellum, litu- sionibus nil pbsse proflcere, non-ferentes ultra, con-. .
Iorum disilnctionibus-praenotalum; siquidem et ec- -vocatis civibup uno spirilu, ad eumdem convenerunt
clesiaslicis offtciis idem non parvo laboravi t sludio : lsidbrum, parati vim facere. Concurrentes itaque
in lolo autem"psalterio dupliei ediiione orationem populi,..cpncitato clamore Iieati viri ceHuIamdirir
^conscripsit.: in sacriticiis quoque, laudibus atque munt; alque, prout potcrat, reluctanlem in voce jubi-
psalniis mulla dulcisono carmine comnosuit. Scripsit lationis adLEcclesiamperduxerunt. Clamabat ^minus
etiam epistplas mullas ad papam Gregorium, etde ]j _ Dei servus, volens excusalionis prtetendere ralionem,:,
bealifudine unam,- in quibus ab co arcliiepiscopale sed incassum, quia conlinerrtium aures suas populb-
pallium et libros de exposilione beati Job librumque rum Ioetantiumvbces invalescebant. ,
Pastoralis Regulae poposcit; el ut pro eb ejus fieret 16. Perpendens itaque Christi proeco, se nulla posse
adDommum.intercessio, promorbo podagrico, quo ratione resistere, coaclus cessit; atque in Hispalen-
admodum vexabatur, frequentissime exoravit, Quae sem aniisliiem cum veneralione magnifica.esi cle-
omnia „a beato papa Gregorio, qui eum tenerrkne Ctus, tolus. irisignis, .totus ^ignalus, lotus celeber,.
diligebat, impetravit. Alteram vero.ut.ininte dictis tolus pulcher,.totus amaliilis,-tolus de„sidera"bilis,-in-
praelibavimus.ad Tralrem suuin Tsidorum difexif signis origine, honeslale, honore et maj'eslale; signa-
epistolaih, in qua proemonet cuiquam'jnortem esse tus natura, dignilale, gratia el discipjiua; celcber
timendam. Ad ca;iefos quogu.e episcopos pjurimas doctrinis,«!oquiis, praemiis, et. proeconiis; pulcher
proniulgavit familiares epistblas, et si .non jsatis • habilufaspectu, delectu,.et -ciiliu; -amabilis obse-
splendidas verbis, acuiastamen sehlentiis. Sub Re-.. quio-, alloquio- coticlliis, palrocinio; .desiderabilis
caredo rege catholico ,. Roinani ponlificis vicibus in specie, desiderabilis bonilate, innocentia vel j"usliiia;
flispariiis fungens, floruit: eujus ctiam tempore mor-" desidefabilis perlecta charitate. Talis eligitur, taljs
talis vitacterminum clausit,n pridie Idus Martii. (_.deligitur, talis cogitur, trahitur, adoptalur; ialis in-
15. Translato igitur inter angelos beato Leandro- fulalur.Diriguniur proetereanunlii ad gloriosissimuni
Hispalerisis melrbpolis ianlo destitula palrono, die Gregofiumvenerandoeurbis romanoepapam, ut^onfir-
nocluque preces Dominoeffundebat, quatenus, po- niaiaelectipiie.debenedictionebeali Peiriiippaolipalf
pulo suo misertus, eis pastorem fidelissimum provi- lium Isidorosibi amicissimo archiepiscopale li^ahsmit-
deret, qui non solum calhedrali dignilale, ycrum teredigriarelur. Sanctus veroGregprius papa,de ele-
eliam morum sahclilaie Tiealo Leandfo successor ctibne sjbi dileeti Isidpri admoduragayisus, Deogralias
exislefet; Huic vero petitibni eorunr. pius Dbminus egit,,et nuntiis honorifice susceptis.electioneni confirr
minime defuit, m.isericorditer eis annuens posfulata.. mavil; c paiiiuni cum postulatis dirigens, etiam ut
De tanti eliam patris decessu adjacenlium b parq- primatioeionorem in Ilispaniis exsequeretur.concessiti
chiarum episcopi admodum condolehies, convenerunt . Decoralus igituf infula prajsulafi j_uantus vixerit,
in unum, cum clericorum.et religiosqrum convoca- quantus exslilerit, quan.t.um profeceril, .quantaque.
lione, ut secunduin sanctoruni Patrum Inslituia eidem fecerilj.pontifex.asseral, praesulaffirmet, probet ati-
Ecclesiae idoneum praesuleni eligendo providerent. tistes, episcopus,teslelur: .declarel virtus poiuificem,
Horum siquidem eleclionijconfirmandairex serenissi- prodat scienliavpracsulem,,doctrina faleatur anjisti-
mus affuit Recaredus, una cura priricipibus ei Hispa- j) lerii, mores eloquantur episcopum. Erat enim semper
niarum nobilibus viris. Sed populus civitaiis, qupd pfudens, semper conslans, seuiper.modesuis, sempcr
conceperat animo non valens subticere, majorum juslus; prudens disccrnendo, prudens eligendOjpru-
vola praeveniens, interim «ohclamabat, dignum Dei dens diligerido, prudens inhoerendo : constans lole-
famuium episcbpaiu Isidofura, qui in juvenilibus ah- rando, constans resisleudo, couslans caedendo, con-
nisprolege catholica viriliter egit, el innumefas pro stans persequendo; modestus appelendo, motlesttis
ejusdem fidei defensiohe ab impiis suslinuit poenas,. ihquirendo, modeslus utendo, modeslus parcendo ;
Regis"autem etepiscoporum et principura eadem erat justus meditando, jusius loquendo, justus operando,
voluhtas,'uua cbncordia,"eademque sententia, fet Isi- juslus perseverando; prbbus ubique, devotus ubique,
doruiri episcopatu esse dignissimum , qui tam exem- utilis ubique, expertus ubique; promptus ad incipien-
° Imo tertioIdus Mariii, ad quem diem Vitam de- pus in allerius -parochiaordinalionesfaciat,
dimus. 0 Lectiones in Dreviariis ilispanicis et Romano
"*-h Parochiam\,ro dftccesiusurpari inVilis Sanclo- cardihalis.Quigiiohii, eique palliurit misit inHispa*
rumetapudS. Hieronymiim monuimus cap. I. Ita niam.
praecipitur in Capilulis Caroli Magtii, ut nullusepisco-
35 VITA SANCTI ISIDORI. 56
dum, promplus ad obediendum , promptus ad agen- A k" minisiranda, episcopi dignitate se vocatum, nonmi-
dum , promptus adinsislenduni: devbtus ad medi- nus operibus qham sermohibus falebalur.-' '
devoftisad 1 "" ' ' ' '
tahduhi, proloquendum, "devoiuS ad oran- V. .
." €A]PU.r
dumy devotus ad posiularidum , devbtus ad obedien- Cura in instiluliones
clericoruin, monacho_ruin,-laica-
dum, devotusad impelrahatim; ulilis ad persuaden- "' V»»n.— lief-Romuhunu— Pluvia iriipelrald. '—
' ' - ' " "
dum, ad'dissuadehdum, ad dispensandtim",utilis ad Mortua resusciialai
compfensandum; experlus ad -eveliendum et «difi_; 17. Circa clericorum vcro el scholafiuni curam ila
• solliciius
candumyexperlusad plantandum , pfoeoculissemper "' eral, ut ex ipsa veliemerili invigilanllam sin-
'
habens passibries Filii Dci, noninahi gloria elevaba- guloruin' palrem probarent. Parum enim "sibivide-
tur: nam, oriininmseservum exhibeiis , phisamari : batuf vicihis clericis schblaribus proVidere,!qhinetiain
appetens quam limeri," atquemagis pfodesse quara - uridiquevocarel, ut magis haberet qulbus sua impar-
prjtiesse.cunctisamabilemct benignum se prajbebat; ' tirelur beneficia',qtios'per se ipsitm in Sanclaruin
jejuniis, oratiohibus, etsanctarumScripuirarunfme- Scfipturarum paginis erudlrel, et temporalibus ali-
. diiaiionibusinsisieris; ex vilissimisclbis non ad cu- ' moniis providerei. Concurrebanl ergo clferici,tantum
piditatem ,sed'ad necessiiatem parum sumens; sibi ' pairem.non solum audire, verum audire sirientes;
parcris-, aliislargus nomiriabauir; eanidem morum']R quihenigiiissime palrioisuscepios nffectuhortahatuf,
gravitatem quani nrius, eamderaseclabnuir-humili- Tieabeo prius disceJerent, quamin lege D_i edbcli
talem. Idemenim corislaniissiirieperseverabat, qiii •- sibi et cViholicoB Eccksioe profuluri crarescerent; et
prius fuerat; et, cfescente dignitate, augebniuufei ' ui removeret ab eis matcriam vacaudi piiq, exlra
Spirilus sahciidonafalqhe ita plenus auetoritaie Ct llispalehsem civiiaiemniiroe puichriludinise.xsiruxit
gratia, ubirjue laus sanctitatis ejus, etlucerna, iiide-" mouasteiiumfa quo hulli scbblari exeundi anlequa-
ficfenli lumltte accfensa, jam rion sub ihodibposita ," drienniumliceiitiapraBbebaiur.Qtiosdahiatilemeoriim
sed super candelabruth-cbnstitula; tibique cunctorum qui diiiore» videbahlur;, et Inesse recusabantminis-
laudibus TerebatUr; itautetiam multoruriidbcloniin ' terib, qubs veritatis "spiritu demonsiraiiie, 3n"Ecc',e-
' prosclarissimoelucernae , suo splehdidissimo Iumine " sia Dui dpefeetsefmbnepotentes fuiurosesse
prae-
de bonb in melius magis ac magis accetis;», igue videbat; he occasionc compefia," vana qhaeque'per,
saricti Spifitus coriglobalo, splendlflue fedderenluf. gyfovagalionem mediiando^mferileraa siudib revb-
Cusnetorumeliam se debitorem astruens, proeteralios xareut, ferreis astringebat compedibus. De quorum
hocdono-radiariles, iiieral ei quasi proprie proprium; cbllegio sanctissimus" quasi' Lucifer emicuil a ilde-
scilicet gaudere^um gaudehlibus, fierecum flenii- fopsus, neeiion ef glofiostis Braufius CoesarAugus-
bus: elmiserorum serumnas, compassionepia in se iQ taniis episcopus. "El quia non semper personalitef,.
transumptas, polius Ipsequam.illi seniiebai; et ele- " pluribus emergentibus curis, prout' oplabat, pbterat -
emosynarium largiflua dorialibne pielatis studibde-" eis conlinuaredocirinam, ubicuiique ih iege Dei se^
tergebal. Tanta siquideni aderaf illi cbpia Iargiendi,' dulos, et ad hella spiritalis certaniinis aptos specu-
el eonlihua hilarilas tribuendi, ut in mullofum ad- hibaiur magistrbs, muliis horibribus attollendohumi-
rhiratione riullus yaleref pcrcipere, tiequeeliani ipsi. litfer precalialur",ut sui oplati' labofis non iniriiemo-
familiares ej'us, undeTantoruni cerisuurn sibi largi- rts, in scliolaribus dbcendis conlinuafent operam
las pfoveniret. Quahtum vero largus per omne vitoc' efficaccm. Non enim sibi vidobatur nefarias hajfe-
suoe teriipusexstilerit, soli Deorcservatum est nosse;' sesa vinea"Domini fadicii.uS "posseevfeHi,nisi cle-
Didicerat enim serenissimbs mbres, plus in tribueii- rici et qiiique rcligiosi," 1'amasanctitaiis et instan-V
do quani in aeclpieiidogaudere; sibi parcus et quo- lia proedicalibiiis,popults insi-terenf. Forhes tiamque
dam modo avaiuS",cunctis vefo affluens, ditabal niu- eloccasio toxiusmali ef hfcresis, morum lapsus cle-
"
nificenliis universbs. In prosperis 'et adversis unu"s ricorum et religTosorum,'etseghiscoritemptus scien-
vultus ejus semper, clafa hilafilate praevenius cun- _ liae Scripluraruhi^ exsiiiit. Stiper reiigiosbs quoque
clis loetior occurrebaf. Non illuitiTjunclis virtulibus nionachos, eremitas,- aTque sfecuridumpalrumregu-.
inimica elatio asserebaf; sed in ortinibus"placidanf-T) las sseculo"rehuniianles srimmo bpere inyigilabai,
"' ne
praeiendens htfmilitalem, polehtisslrniselpauperibus quis eorum inopia hiefgerelur, aut yerbi j)ei
charissimushabebaturln tarilo etiam apostolalus cul- iri edia deperiret, heiessitaie compulsi,"per diversa
mihe sublimalus,"nbn adcathedram, "sedad curatii; quaiiilando, lapides"saiictuarii dispeVgergntur; et
non ad libnorerii,"sed ad onus; hon ad pfincipatidum,' coldr auri opiiiiius, scilicet propositum sanctorum
sed ad servieiidtim, 11011 ad snbditorum marsupia -• . virorum",huiiarelur, etpervagatiqne ihediante san-
eVaciiarida.sed ad facinora exstirpanda; nbn ad' ' ctoBcbiiversationisbblivjjscerentuf; et cbncupiscentiis
quieiem, sed'ad laborem; npn ad divcrsoriim sapo- illecti et.absiracti, sjecuiaribus ctifis iin.pjicareniuf/;
rumTercula vel pocula exquireiida; sed ad aVvina ct regularibus fremis laxatis, se diaboli subdereht
praecepiapopulis' dembnstranda ac suadehda , et ad sfervituti.Sicul mater unicuni amans iiliumfitaqm-
pauperibus Ghrisii lemporalia subsidia provide ad- nibus cliaritate annexus; pandebat uhicuique eofum
* Illa XIII capita., appendieis more subjiciurilur ediiione Miraei,et apud Aguirrium t. 111Concil. Hi-
Isidoro, Hildefonso, Juliano, ac Felici Toletano in , span. p. 84.- '•-
65 . NOTITIA HISTORICA IN S. ISIDORUM. 64
deesl pars postrema quae ex Ms. offeriur p. 486. A aliorum, ex recensione Rbnav. Yulcanii. Tugd. B.
De Prmlath fragmentum cum Goldasli notis editum 1600, fol,; atque inier scriptores Lalinae linguae,
1601, 8°, cum Valeriaui Cemeliensis sermone de recensilos a Dionysio iGothbfredo, Genev. 1595,
bbno disciplinae. 1602, 1622, 4°; et curo annotationibus Joannis Lu-
. 22. Senlenliarum Theologicarum libri III, ex Gre- dovici de la Cerda, in ejus Adversariis sacris, Ludg.
gorii M. Moralibus magnara parlem excerpli., p. 414, 1626, fol., capite 141, p. 517 seq; et novissime illu-
cum noiis GarciaeLoaisae p. 427, 452, 478, ex edi- slratoeerudilis Jo. Georgii Greeviiobservationibus, el
tione Taurinensi 1595, 4°. In illiserudita multa, illud Auctarib Glossarutnatque colleclaneis Theodori Jans-
vero prorsus destitu.tum naso critico quod p. 485 sonii ab Abmelovfeen,tuna cum Lexico philologico
scribit Loaisa : Noslris eliam exulceralhsimh tempo- lertium edito MaUhia_Marlinii, Trajecti ad Rhen.
ribtts, OEcotampadiivolumen adversus Sacramentum 1688, fol. (exempla qua_dam referunl Amst. 1701).
Eucharhtim, Bertramio presbytero ad Carolum Ma- !i \
in
Scripla qum novissimgOperum Isidori editionede-
gnum- ascribitur : Carolostadii opus adversus imagi- sideranlur.,
nes ipsi Carolo Magno : Calvini quidam liber Alcuino i
Caroli M. prmceplori.Isidori libri in antiquiwibus edi- Chroniconbreve Regum Wisigolhorum. Vide supra
tionibus inscribunlur de summo bono, quia incipiuut Bn.l2."
a verbis : Summum bonum Deus esl, Lovanii 1486, Senlentia de regula Devolarum. Supra n. 24. '"
4°, pferJoannem de Wesphalia, et Lipsiae1495, atque De Prwlalh fragmentum, supra n. 21.'
sine loco el anno, in 12. Vide Theophili Sinceri Na- Exegesisin MissmCahonem,supra n. 20.
chrichlen vonallen und raren Buchern p, 165. Prodiit Sermones plurimos diversis lemporibus hahiios,
etParis. 1519 12; 1538. Hic videlur esse liber Ec- slylo egfegio scriptos Isidorum iransmisisse ad po-
clesiaslicorum DogmatumSigeberlo cap. 55 : nam qui , steros, scribil Anonymhs Mellicensiscap. 26. Sermo-
in editione Bignaeana Parisiensi, A. 1580, Isidoro nem in natali S. ASmiliani, episcopi Yercellensis,
hoc Eiiulo tribuilur, aucloiem habet Gennadium nis. in tabulario, Ecclesiee - i Vercellensis vidit Jo. Sie-
Massiliensem. isidorus in fide Calholica laudalur ab phanus Ferrerius. j
_Enea Paris. cotitra Greecos; sed intelligit libros de Sanciorum irium epjscoporura, ReligionJs.Bene-
dictinoe lurainum, Isidori Hisp., Ildephousi Tolelani
quo supra n. 19. Ex libro primo Senlenliaruni cap.
7, 10 ei 58 seq., peiilus liber de Convershad Mona- et Gregorii R. E. cardirialis episc. Hosiiensis'Vitaet
chos, quem velut ineditum vulgavit Canisius lom. V, actiones scholiis illuslralee. Accesserunl opuscula
11, Aniiq. Lecl., p. 305 (tom. 11, n, edit. novae p. "quaedamejusdemIsidori antea non edita, Rom. 1616,
155), ht Constantino Cajelano observatum. p 4°, curante Conslaiilino! Cajetano, Syracusano : ni-
23. Epislolw sev p. 486, duaead Braulionem, ar- mirum Sermo brevis in \die Nalivilath Domini, alius
ohidiaconum una, altera j'am episcopum, lertia ad de sanclis Angelis.Fraginenta commenlanorumin Re-
flelladium aliosque episcopos, quart^ ad Claudium gulam S. Benedicti, de quibus vide Nic. Ahtonium
ducem, quinla ad Redemptum archidiaconuni. ct lom. I, p. 268. De convenis ad Monachos, supfa n.
sexta ad Eugenium episcopum Toletanum. Exstant 3, Oraiio sive Confessio^quara iferum edjdil jo. Ta-
et in Actis Sanctor. t. I April. p. 545 seq. Ex his 1maius Saiazar tqm.II Martyrologii Hispani.
quintam de usu panis azymi in Occidentali Ecclesia, Hymnus duplex m lauclem S. Agathce exslal in
suspectam babent viri doctissimi. Vide Nic. Anto- Aclis Sanctor. tom. 1,1Febr. v, p. 596. TJnus in-
nium t. I, p. 264. Quartam sexlamque refutal Ou- cipit: Adesto plebs fidissima.'Alter : Festum insigne
dinus lom. I, p. 1592 seq. DallaeusIII, n, de cullibus prodiit.
Lalinor. religiosis p. 296. W. E. Tentzelius de Sym- Explanatio Danielh propbetaa,-et de Susanna ms.
bolo Alhanas. p. 53 seq. in Bibl. Leidensi. Vide Catalogum p. 529. Commen-
24. Regula Monachorum capita XXIII, ad Coano- larius in Canlica canlicorum,qui Jegitur inler Gregorii
bitas Honorianenses, p. 490. Eadem quae in Codice M. Opera. Isidoro in quibusdam Codd. tribuilur. Li-
Regularum Holsteniano Rom. 1661, 4°, p. 118, et j) ber de Orditie creaturarum, ad Brauliura epjscopum
Paris. 1665, 4*. Caput ullimum, Senlentia de Hegula urbis Romoe-(Caesaraughstas)'edilus a Dacherio t. I,
devotarum, in Edraundi Martene tom. IX Monumen- Spicileg. p. 268 (edit. |novee tom. I, p. 225). Vide
toruhv veterum p. 160. Nic. Antonium-iom. I, p! 266, ubi disquirit quomodo
25. De GonflictuVitiorumet Virtulum liber p. 497, Romae poluerit npmiiie Caesaraugusta venire.
qui alieno loco leclus inler opera S. Ambrosii, Au- Liber de Miracuth Christi, Nic. Anlonius p. 267, ex
gustini, Leonis Magni. Vide Nic. Anlonium tom. I, Monastico Anglicano.p. 225.
p. 265, qui raalit iribuere Ambrosio Autperto, quod De S. Trinitaie, Trithem.
Oudino eliam placet lom. I, p. 1596. De corporeet sanguineDomini, id.
Notoevirorum doctorum in Isidori opera per Joan- Deinslitulione jejunii Quadragesimalh.ragmentum
nem Grialum colleclaeel auctoep. 525, 618. edere promisit Boxhornius noiis ad Clodium Albi-
26. Liber Glossarumex variis glossariis, quae sub num Spaniani. Sed forjiasse idem fuitcum Tib. i,
Isidori nomine circurafemnuir collettus p. 618, 651, cap. 36, de OfficiisEcclesiast.
.Prodiere et cum glossis Graeco-IaiinisPiiiioxeni et De partivus Orationh, Ms.in Bibl. Caroli b"eMont-
«5 TESTIMONIADE S. ISIDORO HISPALENSI.
chal; forlasse non diversum a capitibus quibusdam AnempeV ullra numerum qucm edili proeferunt. ld
libri primi Originum. Simililer de Numeris -quod vero discrimen non inde provenit, quod addita sint
Braulionimemoratur ex libro lerlio, et de Ilceresibus queedam supra fedita, sed ex diversa taniumniodo
ex libro ociavo. Etiam librtun de Nominibus Legh . disponendi operis ratione. Ila ergo distribuitur. Qua-
et Evangeliorum et librum de Mysterih Salvatoris tuor priores Iibri sunt ut in editis excepio quod libri
puiolatere in num. 15, 14, 15. iv, cap. 15, de initio itiedieime deest. In lib. v
LibrumPropheliarum Isidori, pseudo-Luilprandus, variat nonnihil Chronicon Isidori, quod incipit in
p. 486, adversariorum ait se vidisse scriplura lingua hoc codice : Ordinem Temporum. Reliqui dein libri
Latina, Gothica; vulgari Hi=pana el Aiabica, "usque ad cap. 2d,Tib. xvm pari passu cum editis
' Lucas Tudensis in Vita
cap. 5, p. 340,-nescio proceduut, sed initium capitis 27 in .editis est in co-
quod ejus AlphabelumPapim Judicum a memorat, et dice inilium libri xix.. Tum caput 20 lib. xvni in
alpkabelum verbalium; Theologicarum"dhlinciionum, editis cst ibi liber xx. Liber xxi incipit a .cap. 52
alphabetumlibrorum, orationh. lib. xviu. Liber xxn est capul 60 libri xvin; Li-
De orationeSynodali in synodo Hispalensi A. 656, ber xxni exorditur a cap. 7 lib. xix. Liber xxiv a
paulo anle obitum habita, in qua Arii haeresin et " cap. 20 libri xix. Denique tolus liber xxv libro xx
Acephalilarum superstilionem condemnavit, mentio- editorum colieeret. Addilamenla illa,quee in edito
nem facit Braulio, et scriptor Vitae cap. 9, lom. I. Parisiensi 1601, p. 269, seorsum danlur hic efiam,
Act. Sanciorum April. p. 347. sed nqn omnia comparent ad raarginera descripta, ut
Missaleei Breviarium Hispanicis Ecclesiis praescri- talenium,eic., mina, eic.,obolus, etc, sictus,etc. Sunt
_ptum ab Isidoro non satis consiat, aique dubilant vero haec addiiitia allerius et paulo recentioris ma-
viri eruditi Liturgiam Mozarabicam sive Mixlarabi- nus, quam reliqua omuia. Variantes quaedamoccur-
cam"ad Isidorum auclorem referre. Confer W. E. runt' non coniemnendav, quas tamen ego- major.i
Tenszelinmde rilu Teciionum sacrarum § 54. Legum diligentia^annotare exJemporis angustia prohJbitus
eiiam Whigolhicarum libros XII, a Petro Pithoeo, sum. Unuin hoc tantummodo non neglexi. Quo Ioco
Paris. 1579, fol., et in Frid. LindenbrogifCodice in edito lib.mx, cap. 19, legitur Canterium,Gallaia,
Legum antiquarum, atque in lomo lerlio Hispaniae - Guvia; ibi est Cauieria Lingulina. Deuique in fine
UTustralsfieditos, post Isidorum "demum colleclos libri eadem ac caeleramanu versus isti ieguntur: ..
doceut. €onfer- Nic. Antonium tom. I, p. 269, 270. Ut „estlabor agricolis(sic)vomereproscindereterras
De CollectiotieCanonum,Conciliommet Ephtola- Est mihiarundineus(sic) calamussulcarenovales.
rum Decretalium adhuc ut -ferunt inedita, certe di- . Ille etiam tostascongaudetcernere messes,
Sic et ego liuemlecto conoludereversum(sic).
versa ab illa Isidori Mercatoris, vide quaenolavi tom. <C
XI Bibl. Greecaep. 13 seq. et 66, ei Nic. Antonium - Libros de officiisnaclus sura iri altero ms. codice
tom. I,.p. 270 seq.. Lucensi, saeculoviu scripto, atque in illo poslrema
Interciderunt commentariiallegorici in.plures li- duo illa capita desiderari animadverti, quaeet in Ilit-
bros Vel. Test, et titierales universi. Vide supra torpii edilione desunt; sicut et ibi pariter iisde«i
n. 14. verbis, quibus et editus Hittorpianus lolura opus
Veniam peto ab oequis lecioribus, si eorum sub concluditur. - ,
oeulis hic repraesentfemomnium quotquot imquam Denique praeiereundum haudquaquam duco col-
audierim vel legerim, vetuslissimum codicem Ety- Tectionem canonum Isidorianam evulgasse Romaean.
mologiarum S. Isidori, quem servat BibliolhecaMa- 1741 virnm cl. Caj'etanumCenni, qni et adducUsin
lateslarum Caesenatensis, librum, quem credo .cri- Praefatione argumentis sincerum illum Isidori Hi-
ptum seeculo vn. Conlinet vero ille libros XXV, spalensis fetum esse demonslrat.
c An Patronymicorum?-
Sancti Braulionis, Cmsaraugust. episcopi, Prmno- D sapientia fuerif, ex ej'us diversis studiis "et elaboratis
tatio librorumD. Isidori, opusculisperfacile pnidens lector inlelligere poterit.
Isidorus vir egregius, Hispalensis Ecclesiae cpi- - Deniquede iisquae ad nolitiam noslram venerunt,
scopus, Leandri episcopi snccessor et germanus, islacommemoravi.Edidit Iibros Differenliarum duos,
•floruita lempore Mauritij imperaioris, et Reccaredi iu quibus subtili discrefione ea quoe confuse usu
regis; in quo quiddam sibi anliquitas vindicavit, proferunlur sensu discrevit; Proosmiorum librum
imo nostrum lempus antiquilalis in eo scientiam unum, in quo, quid quisque liber sanctoecontineat
imaginavit: vir in omni locutionis genere formaius, Scripturoe, brevi subnotalione distinxit; de Orlu et
ntimperito doctoque secundnm qualitatem sermoiiis Obiiu Pairnm Jibrumtinum, in quo eorum gesta, di-
exlsleret aplus, -cbngruavero opportuuiiale Ioci in- gnitatcmquoque, et moriem eorum, atque sepulturam
comparabili elogueniia clarus. Jam vero quanlus , sententiali breviiate subnotavit; ad germanumsuuia
<fe7 fESTIMONIA DE -S.' ISIDORB HISPALENSI; I '< 68
Fulgentium, episcbpumAstigitanum,'Officiorumlibros A.€liiriiilaniregis, sana doetrina praesfanlior ^unetis,
iluos,-ih.quibusoriginemOffiCiorum, cur unumquod- et copiosior'operibus vchiarilatis.
qufein Ecclesia Ofeiagatuf inlerpreie siio stylo noiv Ex 'sancli Ildephbnsi, Toleiani ephbopi, iibrP 4e Vi-
sine Majonnn auetoritaie elieuit; Syiionymorurh ris Illustribus.
libros duos, qffibus ad Gonsolalionem animae, fet ad -Isidorus post Lfeandrum frairem Hispalensis-sedts
Spem percipiendeeveniae, inteVcedenle <fationis ex- provincioe Dethicse cathedram tenuit; vir decore
iiortaiiohe, ferexil; de Natura Rertim ad„Sisebutunv simul et ingenio poHensimam tantoe jucunditatis
ffegeivvlibrinii Uhum, in quo>tamde-EdolesiaBiicorutn _affluentem«opiam in elbquendo,promeruit, utuber-
Doetbrum quam eliam de Pliilosophorumindagine tas admiranda dicendi ex eo in stuporem verleret au-
obscura queedaiii;de elemfentisabsolvit; -de Numeris dientes, ex quo audila bis, qui audisset non nisi
librum unum, in quo Arilhmeticamprbpier Numeros repetita soepius.commendaret.ScripsitOpera, et-exi-
EcclesiasticisScHplurisinSertos eXparle tetigit disci- mia, et <noh parva, id ,est librum de Ortu -eiObilu
pliiiaiiV;de Norainibu-'Lfegiset 'Evaugeliorumlibrum Patrum; librum Lamentaiionis, iquem ipse Synony-
timirii, in quo ostendit quid memoratoe persOnaemy- morum vocavil.; libellojsduos ad F.lorentinamsoro-
sleriaii.er-significenl; de Hoeresibuslibrum uiium, in -remcontra nequifiam Judoeorum; librum de Natura
quo Majbriiin seeulus «xempla, brevitatequa potuit, g RerumadSisebutum principem; librum Differentia-
diffusa cbllegil. Sehleniiarum libros tre's,quos flo- rum-; librumSentenliarutii.CoIlegitsliam dediversis
ribus ex libfis papofeGregorii Moralibus dfecoravit; auctoribus, quod ipse cognominat, Secretorum Ex-
Ghronicorum, a principio Mundi usque ad lempus positiones Sacramentorum,-quibus-inunumcongestis,
sobm, librum umim nimia brevilale collectum; con- idem liber dicilur Quoestionuni. ScrJpsit quoque in
tra Jridoeos,pbsiolante Florentina germana sua pro- •uliimo ad petitionem BrauliQnisCaesaraugustaniepi-
pbsitovirgine, libros dtios in quibusomnia qurc Fides scopi librum Elymologiarum, quem cum mullis annis
Catliolica crfedit,ex Legis et Prophelarum testimoniis "conarelur perficere, inejus opere diem extremum
apprO"bavit;'deVirisIllustribus librumununi, cui aios visus'est conclusisse. Floruil lemporibus Reccaredi,
Ista subjunximus •: MonasticaeRegulaelibrum unura, Liuvanis. Wittericl, Gundemari, Sisebulis, Suintlii-
qiiem "proPalriee usu et inValidorum aniriris deeen- -Jani, et Sisenandi regura •: annis fere quadraginla
lissime 'temperavit, de QrigineGollhorum, et Regno tenens pontificalus honorem, insignemqiie -doclrina.
Suevorum, et etiam Wandalorum Historia, librum -sanctoegloriam pariler etdecorem.
'
unum,; Quaestionhiiilibros diips, quos quilegVl, vete- •JBaiSigeberli GenMacensh libro -de Viris Illuslribus.
rum iractalofuti. 'riiuliam supelleciiTemrecognoscit. - - Isidorus Junior, Hispalensis episcopus, multa scri-
Etymologiarum codicem nimia magniluaTne,distiu- '^ .psit. Scripsitiad-Braulionem-episcopumviginti libros
•ctum ab eo liiulis, non libris, queih quia rogatu meo -Etymologiarum.Scripsit librum Procemiorum de lf-
fecit,-quanvvis imperfectuin ipse-Teliquerif. ego iii bris Yeteris et Novi Testanienli, quos. in Canoiiem
vigirili libto- divisi :;quod opus omniniodo pbjloso- -recepil Ecclesia caiholica; de Ecclesiasticis Offi-
•phiaeconveniens quisquis crebra .lieditaiione perle- '-ciis, ad Fiilgfenlium; deOrlii, Yita et Obitu saucto-
"gerit, nOnignotus diviriarum humanarumque rerum vuiii Patrum, qui in SGriptura laudibus efferuntur;
scientia meritoerit. Ibiredundans diversarumartium ad Orosium, librum de Significationibiis Nominum;
elegantia, ubfqusecunqufeferesciri debenlur, resiri- •ad Sisebutum, librum de Nalura Rerum. Sciipsit et-
-cla collegil. Surit et alia ejus viri multa opuscula, et -librum de Differenliis Verborum; librum de Proprie-
rih-Ecc'lesiaDei muluvcum ornamento inscripta. Qucm -tate Rerum; libruni Sermonum; librnm-Eccleslasti-
Deus postiot defecws Hispaniaenovissimis tempori- corurn Dogmatum. Scripsit Synonyma, ubi inducun-
bus suscitans (credo <ad'reslauranda aniiquoruni :tur duee personoe: una hominis plangentis, allera ,ra-
nionumenta, ne nsquequaque rusticilale veterasee- tionis admonentis. Scripsit et Lamentum Poenitcntis,
remus), quasi quamdam apposuit dcstinam. Cui non distinclum alphabeto, addita oratiorie. Sefipsit de
immerito illud pbiiosophicmvnt nobis aptauir : Nos, Conflictu VJrtutum et Viliorum librum unum^-de
inquit, in nostra .urbe .peregrinantes erranlesque J) Mysleriis Salvaroris librum unum. Totura Veius Te-
tanquam hespites, tui libri, quasi domum Tebuxfe- siameiitum siriipliciter expenendo-percurrit. Scripsit
runt : ut possimus aliquando qui el ubi-essemus -et-alia -saecularilitleraturae competentia, quae com-
••agncscere..Tu seialem patriae, tu descriptienes tem- memorare nibil ad nos.'
.portim, tu sacrpruni-jura, lu sacerdolum, _iudome- Obilus beali Isidoii a Redempto Cterico fecensilus.
siieam -publicamque disciplinara, tu sedium, regio- Visum est mihi, ut tuae sahctilati breviter expo-
,num,looorum. tu omnium divinarum huraanarumque nerem, qualiter bonae recordationis doniinus "meus
rerum nomina, tgenera, officia, .causas aperuisti. Quo Isidorusllispalensis Ecclesioemetropolitahus episco-
vero tflumine eloquenliae, ,et -quot jaculis .divinarum pus poeniientiam acceperit, suamquecdnfessionem
Scripturarum,«euPalrum teslimoniis Acephalitarum erga Deum, vel bomines habuit; vel qudmodb de
haeresinv-!Confpderit,synodalia gesla coram eo His- hoc soecuload coelum migrarit, fideli pfeenotationis
- ipali acla ideclarant. In qua conlra Gregorium pi.av- meoe stylo, tuae dileclioni notescerem. Quae rfes me
fatoe hoeresis.antisiitem eam asseruit verilatem. Obiit . primum compulit pro hac solliciludine, quam fex
-temporibus Heraclii imperatoris, et Christianissimi amore in eum offertis, vestrae charitali gratias
LIBROS ADMO^ITIO. J 70
Hft j_.t(ItYMOLGGIARUM
agefe; delhde, quiavfefa-supprimefetiequeo, et quod AJcuiis<iecii'i
£ iufe, qUanto magis «gb homo, qui 'bibi,
de eo, pauca dfe muitis cbiljgefe poiui, le oranle, quasi aquas, iniquita.tenv.e't sumpsi; ut colbstra,
dicere cogor. Dum finem suum, nescio qua sorle, peecaium. His igitur con&tfmnialis,-coHpusfel ¥an=-
jarii prospkeret, etfatigatum cerpuS «grituSine afe- iguineiii-Dbmini cum p'rofuhdo'gehiilu 'bbidis, ihdi-
sldba subtHitfefanimoe nafura preeVideret, taiVtam giiurii se :juiiic'a"ii„,ab ipsis suscepii pontificibus.
elfeemesynamquotidianis diebusper sex pene men- •Deiude ebrumdem sacerdolrim, el .quicurique ide
ses, seu-amplius, plusquam •erat soiitus paupeiibus *I„ro erant) ciVium cuncthrumqub "plebiumVeriianv
ab eo est -ferogata, ut briente solensque in vespe- ptfefcaivatur,dicfensVi)ep'rfeco¥vos, sariciissimiDb-
riun muliis IJlis in afccipiendam maiiefet substan- inini mei. sacerdotes, ^sanctamque feongregaiiouein
tiam. Post haec vulnere percussusest, ita uldum clericorum -ef populi, ut pto me inffelici 'et pleiio
•febris in 'fcorpbre «ontaifescferel,et cfbum ffejiceret • ibivihisdrclfe•pfeccaila'd Domiihim*v<-sifapbTrigiiiuT
'
debilitalhs "stoinachus. Ad pbenitenliam cohvaliiit, -braVio: ut qiii hfeo nieritoDel non sum Signus im-
atque suos coepiscepos, Joannem scilicet et Apar- petrare clemenliam, iutercessu veslro •merfear-conse-
tium beaiissiriios, mox aflesse fecit praesenles. El -• qrii meorurii Vfehiain'delfclorum. Diihltiile tnilii, bbi
dum _. cellulk Siia a'd basilicahfs_nctl Viricenliirivar- 'sfeero,lndign"o,quod inunumquemque cominisi Ve:'
iyris adduceretuf, curicta agmina pauperuna cleri- B 3 sirum : si quem coniempsi odio, si queni rejeoi ira-
corum, religiosorum omnium, fcunctarumque hujus pie charitatis consonio, siquem iiiaeulaVfcbtisiliQ.
fcivitatis"plebitimcum Voeibiise't tiiagno "ululatueum 'Si quehv laesi" irafecfendo": difiiitfiffeIiiin'6 peteiVli..
Susceperunt, ut si ferreum pbssideret quispiarn pfe- imb ef poenilenli. Et dum una voce -omnes pro eo :
ctus, solveretur mox in lacrymas, et lamentum <to- Tndulgentiam postulassent, el nnicuique 'debiti sua
•tus.Et dumln praedicliniariyris basilicaih juxlh hl- virteula, vei feliirograplia conclon_ssen't,clrcuiristati'-
taris cancelluhi in niedio ponerfeliir ehoro, niulie- les Ttferuhi admoriuit, dicens : Sanctissimi Domini
rura turbas longius stare praecepit, ut in accipiendo mei episeopi. et Omnesqui adsunl', rogo el <obscorti
ipse poenitentiam, viror.um lantum, <non illarum., ut-charitalem invicemVobis^exliibeaiis;tibh ¥6ddetir
"circaetini cerneretuT proeseriila. El duhva "praedictis tes 'inaliini pro mi\6, hec Veliiises'se""s'us'urro ih __)6-
saeerdolibtis- ab titib cflicio.. "ab altero super se pulo, hon inveniat in vobis hostis antiquus qubdpu-
mitii.,..-. exponere cinerem, expandens manum ad niat, !non reperiat-a vobis relietum lupus <rapax
ccelum, ita "fexorsus^esi,'difeeiis':Tti Deus, quitiosli qufemaufeiat, sedpofitlsereptam-at brfelffpi bveftv
cbrdahbriilntim/ei PublicaiibTongeposito, dum pe- pasior sbis Tiumeris cotigauclerisreporiet. ad hanc
ciuspercuteret suum, dimitti peecata dignalus es . -caulam. Igilur posfhanc confessionem.vel oratib-
qui Lazarumdormieniem ide monumento post reso- '(Q nem.;'rfesiduam egenis et piiuperibus*nox'daVijussit
lutloriem cafnis die quarta dignatus fes tesuscitare, pefcuriihhi.CUi lamen fideli sit 'tlubium, ui iioh sta-
fel Abrahae .palriafcliae .sirius eum fecipere' volui- tihi. iiimisso omriifacinore. associarelursocietaiibus
sif; suscipe In hac hora confessionem meam, ef iangelorums?-Interea«e ab omnibus-oTculafi'sludtiit,
peocala, qtiaa -innumerabiliter :conlraxij W 'oculis iaiceh's:: Si ex tbtb fcbrdfe'ditviikeritYs" ea quie ih "yos
-differthis': 'tibnVeminiscaristiiala.hifeh, eVjuvfentutis adversa vefprava usque hactenus lntuii. djmittet
deliclatiememinefis.f u, Domine, non posuislipoeni- vobJs€reator Omnipotens omnia delictavestraJ;-'iia
lenfiamjusri-, qui non ipeccaverunt litii; sed frtiilii :tit sacri Toritis'urida,qriam htidife•devbtusest 'popu"-
- peccatori.qui peecavi super nuhifefumarenoe mafis. lus
pfercepVurhfe,sil vbbis in rferaisslotiempeccato-
Non iriveniat in me hosiis aniiquus, quod puniat. rom, el hoc osculum inter rae et vos hianeat in <te-
Tu scis, quia postquam infelix ad ontis islud, po- . stimonium •futurorunii "OQmpletishis oniriibtis, :ad
tius<quamad Iionbrem,vih tiaric sanctani Ecclesiam -'cellulam'rfedufeiviS est,el "pos't'diehi coiifessiohis "vfel
indigne pefvefiVpeccare tiimquam sibiVi; seclui ini- .'poenitentiaequaftumjpasioraiemjugiiercuram. et-ii-
que agefem, iaboravi. Et quia tu dixisti : In qua- <nem-suum<consummavitin paxje. 'Anieti. Sub =dife
cunque iiora peccalora Vlis stfis revertferit, "omties priciifeTIaletid. April.fluhata, aefh^ctxxlv
iniquitatfes suaii -(faderefe'6blivibri'!":iiuju„pfaecepti.]
J), Ex cdncilio Tolelarioviii, cap. '2.
membr surii tui. Clamo utique cum spe et fiducia ad Noslri -quoque isaecrili-doetor -egregius, <Ec'cle'siae
le. cujus coTlosaspicere <nonfsumdignus prae -mulli- catholioee ;novissimum dfectis,'preecederifibusoetafe
iudinfepeccatofum, quafecbnversatilur Th 'me. Adesto pbsfremus, doclfittfe fcbhijiafatiblie'iit>n itifimtis, "fet
et suscipeoraiibrieih meam,."et mihi $eecatori dona . i(quod majus esf) in .saeculorumfine doolissimus,, at-
veniam poslulatam. Quod sicceli >non^unt<mundiin 'que-cum:reverenii&'nomm&ndu*s,'_s'idoruS,
'
J, -GRIA-LIS AD ETYMOLGGlAmUM OBKOS' toMlTH).
' ~
_ . UIDORI ,
-S^UffGTt ;.;
-., ," . • - ~. HISPALEKSISEPISGOPI. . • - •:.
-Mh 1 xMUJLUlxiAft
LIBRI XX.
.; ; .; . ; ;*'_%mf<xti$. .;.
_ Doroino meo , - et Dei servo, Bfaulioni episcopo, Isidorus. En tibi, sicut polliciius sum, misi opu9 de ori-'
gine traarumdam rerum, ex veleris leclionis recordalione collectum , aique ila in quibusdam locis adnoia-
lum, sicut exstat conscriplum slylo inajorum.
<.!«_crucis signum ftgural scriptilalur,-e& licet-in Go- e Liberalium liilerarum.Uiiveteres Cod.i non arlium.
thicis quibusdam leguntur, quiaTn melioribus Cqdi-- Et supra iitteras " in commun_'_. et iiberales di-
cibus, <etin Editis nulla sunl. et Isidori erudiiione visit. * . ..-.'.
jion suntsaiis digna, nvinimerecepimus. * Oratio bris ratio. Ebd. Tnbdb lusefuot in hac
a Unicuique litterm tria. ExDonat.et Sergio. \ voce in epist. 139, ad Cypfian., Yictorinus,
1 Notaiis oris sonh. Yerba Augustini, n de Ordini, et:alii.Hier.,
cap. 12.' . '" 8_rVamorare est Igqui. Verba-Servii, /En. x.
*
• Poleslalem natura dedit.Tot enim figuris ad no- CM>.VI. — h ln comfllexum htartim cadunt. Yet
tatidos sonos opus fuit. Sed placebat Chaconi Tole- eas conjungenles, vel preeppsitae,vel ihlerjectae,uride '
tantis Codex.in quo non sunt heecverba. Quod mihi - elnoniina accepbrunt. , . . - ..
quoquevalde probalurjnamneque in Golh. Ovet. CAP. VII.—-i Nomen... quasi notanien. Ita. Boe-"
collegii sunt, neque ubi sint collocanda consentiunt
" - tliius, et Priscianus. E Graeco"ovoftatractum" putant
libri, sed alius alio ea f ejicit. alii. Nos ex NOSCIMEN nomen" abcissum fputaraus,
• ' ' "ut '
&Recte loq. in Editionibus veteribusad- ex'KosciDiLis_n__tiis; -
_CIP._\.~
diiuf, seribendiqueratio; id-non est in Gothicis; est i Hmc in vinginti octo. xxvil, Sergius. Isidbfus ipse
?ero apud .Viclorinum. xxvii percenseii ui decssb videaliir aliquidi -
S3 .' -'i S. ISIDGRI HISPALE-NSISEpiSCOPI \ U
6.;Specialia . quia,paj?teindemonsirant, ut homo, A 21. .Cleiiea, id esf, -possessiva,4 posse?sione, u|
epedes lenim animaiium homo. - •- Evandrius eiishi . I< - *
,' 5". * -PrincSpalla,,quia.priroam positionem Iiabeqt,, 22. Epithela, quae JLlatineadjectiva., velsupefpo-
nec-aliunde^iascuntur, utwoits, (ons. sifa appellantur, eo quod adimplendam sui signiflca-
U. Derivativa, eo quod ex alio nomine-deducuti- lionem hominibus adjiciantur, ^it magnus, doctus.
tsir, vit a MONTE montan,us< Adjicis ea personis, ut magmis Philosophus , doctm
. 9. b DitninUtiva, quia minuunt iensum, ut Grm- homo, el plenus est sensus.
cntus, scho[pslieulus._- . 25. j. Actualia ab aetu descendunt, airex, itux,
40.c }5onpdiminutiva, quia sic sonant sicut dimi- cursor,.nutrix, oralor. <
nnti_'n,,sedjnlelJ.e_etuprjncipalia stuit, ul fabnla,.!a' Gentis a genle veniunt, ut Graicits,Ropwnis.
bulq. . . . Hi. Patrise a pairia descendunt, ut Athenienshi
. 11. tpta fireeca.. ^uia cx.lolo Groecedeclina.nlur,, Thebanus. - . _ -- .
ut Pattisto. Sic enim sl Groscuset Lalinus dicil. B Loci a loco, M.suburbanus.,
12. £ Tpla Latina. quia ex toto in Latinum, ver- 23. Verbalia dicunlur, quia de verjionascuntur,
tpntur; GroeeusdicijtOdtjsseus, Lalinus Ulysses. hl leclor. . .1, '
. 13. Media di.cla.,.quia ex parie Groeeasunt, et ex_ B ' _ Parlicipalia, qua_: sic sonant, slcut parTicipia.ut
P-rte.Lat.na- Eadem, el nolha, quiaeorrumpuntul- clemens, prudens. I .
timas syllabas manentibus prioribus, ut apud Grae- 26. h Verbis similia, a veibi. similjtudine dicta.
cos, Atexandros, Menandfos; apud nos-yero Alexan- ut contemplaior. Nam.jet verbum est impefatiyi i.io-
der, Menander. Dicla aulem notba quemadmoduml dijfuturi temporis; et nomeji, iquia casum -recipit.
irolhus dicilur quisquis de dispari genere nascitur. Hae^oninesspecies a nominura appeilaftone xlescen-
l&. Synonyma, hoc est,;plurinomina, eo quod sitt dunt. . .
in plufibuS nominibus significatio ^na'. ut tefit, Jtu- |,lg27.' Secundapafs, nomihls comparalio. Com-"
,mtts,_1eilus.Idein enim sunl omnia. paratio dicta, quia ex alterius comparatione alterum
'. *1'S:,H'omony,ma,*hocesl. uninomina, eo quod sitt pr-oefert. Cujus gradus tres sunt: posiiivus , compa-.
'
Iniinoiiomine,'S5gniflcalio plurimaful imnulust. ralivus,. et superlalivus. Posilivus dlcfus, quia pri-
-nunc mons .brevis, nunc iiumetis-teilus, nunc sepul- mus ponitur in oomparationisf i^adu,ntdoclus. Coin-,
crum. Eslenimin unonomine significatio diversa. parativus ab eo, quod^comparatus positivo, pra.fer-
,"l5"lfi.!Relativa dicia, eo quod'ad aliam referantur__ tur illi, ut doctior : plus enim novit quam doclus.
.personam, ul mmghter,paler, dominus. . - - .- Superlativus , eo quod .comparativosuperferatur, ut
, - 17. Jlla autem e quee.dicuntur ad aliquid,«liqualii'- C docthsimus: plus enim scit quam doctior. ••--
jterse habentia, a cqnlraria significatipne dicla sunt,. . 28. Genera diela sunl- eoquod generent. ut ma-_
.wtdexler. _Dici enim dexler non polest, nisi sinisterr seulinum-, feuiininum.| Coelera nonsunt genera, sed
fuerjt. . ... IIOGhominum ralio etaucloritas voiuit.. Neulrurn dic-
, 18. "Porroqnalitaiis nomina rex eo dicta, quia pfer: lum, quianecliocest, heeillud, idest, necmasculi-
ea quali.s guisque sit ostcnditur, ut sapiens, for-. njim, necfeminiiium.Gommunedictum,-quodduobus
mosus, dives. ,,,,,, - .. generibus nomen unura coinmunicat, ul hicelhmccanh,
i s #„., Quanlilalis- quia mensura trahuntur, ut loh-. - 29. Cui contrarium est epicoenum-. qulautrum-
t/m,vrevh, ,, ,. , • que sexum sub uno genere etiuntiat-, ut hic-phth.
, 20. Paironymica dicuntur.-eo quod-:trahijntur .at , Est «nim incerti sexus, iquod nec nalura,- -nec oculis
,p,tttril)us,ut ^ydides, TydeHilius. Mneades-, aEneae j discernilur-, j sed sensus lantum ^ierilia. Omne
filras; guamvis, et a malribus.et a roajoribus du- genus diclum, .quia euhctis generibus -servit: ma-
cafitur.; > . . . sculino, cl feminino, neulro, et communi, et omni.
_<.. ,. .". i -. i _ -, | i
. a Princtpalig q. primam pos. Uiroque noniine " ' vo-- IDquiq non recipil simil.itercfimparationem.Sunt ctiam
chntur, ef Prihcipalia, et Piiinoe pbsiliohis. v~erboShnUia,itlc(ftilem[il2Uir,sedcumcasumaccepcrini,
* Vimiriutiva.:.. scholaslimilus.Eo'd.exem\\[o utun-. < ' nomina -sunt," \tt coniemplalor cum coritemplatofis
tur Donatus, et Charisius. " fdcit. Cum auiem tempits habuerint, verba , ulMaro
. "
- «Sono tffmhj.ESergio-. "- '" dhfit: Gonleroplalor aqiias dulces. » Ergo casum e.v
- ,d Tota Ldlina. Ex Oonato. Sefgio posuhnus, ubi comparalionem habebanj iibri
0 Qute dicunlurad aliquid atiqualiter. Ita legendum1 omnes..,Nam coinparatiqnemreciperfe de-participia-
et libus, non de verbo similibus, dixerat Sergius.
e!xSe.fgio,,*onjbnge_ndaqufe.maiiu_crip.oium~ jm- 1 Sccunda pars nom. '<^Quamprimam .dixerit, nisi
libfprum leclio': in illis enim qualiler, \a'. appfellalivorum,nulla est-- prajcessit enim : Hm om-
J)fesBorum
iis aliier lefriiur, „ . '_ ries species a nominumappellatione descendunt. "
f Anuulia. Ilaecneque apud Donatum, nfequeapud' i Sed sensus lantum ~peritia.Aut sensum pro intel-
Sefgium leguhlhf. ., . IfeetuSarbiirioposnit', aui niale libri omnes sensus
_ LociaUco. Re1iquit"numferiet"' ordiiiis " specifes :' tmuum periiia, Nani „i neque natura, neque oeulis
ita xxviii speeies conslabunl. disc.erniluf genus, quom,odo:sensusperitia discerne-
jT. Verbjs'similix.. Aliquid hoc loco e 1
Sergio-de.side tur? Itaque suspecla habebiit hoecverba Ghacon. Mi-
rare pqssjs. Sic naihque ille Art. .2, c. 2: c Sunl iliami rum ni «SHStantitm peritia Isidorus scripsit. 0_u"i~
participiissiiriilig , ut demens. Na.m sic est demens, Sgrvhim legerit de hac scriptura non admodum du-
quati jegens.; sed demens nemenesl, quia rccipij'.tom- bitabit. Ejus verba sunt in ait. % feap.-5 : Iriler
paraiiohimi idesi, deraehliorr; legens wo -pariidpium,-, epicmnum,el commuHehoc inlemt^qiwdih$ommmti
' '
m - ETYMOEOG.ARUMLIB. I. S«S
50. Numerus vocatus, quia. per eum, vel singula-.Aquem enini prfesenleni liis^demonslramus, ut hie,
ria, vel pluralia nomina o.stendpiilur. hmcj hoc, .e-quaetria et articuli nominantur.
Figura , quia , vel simplicia, vel composita sunt. 4". Arliculi auteradicti, quod noniinibusafctaniur,
Si. Casus a cadando dicti; per eos enimjnflexa id est, colligiiitur, ul cunv dicimus hic pralor. Iiiier
nomina variantur, et cadunt. Nominalivus casus ilic- artlculum auteni, el prqnomen hoc ihlerest, quod
tus, quia .per euin aliquid noniinamus , uyhicma- arliculus tunc esl, cum homini jungitur, ut/»'_._«-
ghier. Genliivus, quia per. eum genns cujtiscunque piens. Cum vcro non cbitjungitur, demonsi.rativum
quaerimus, ul hujus riiagislri filius; vel quod rem pronbmen esi, ut hic, el hmc, el hoc. '••-
significamtis, ul hujus ritaghiri liber. 5. Omnia autera pronoipina, aul primigenia, aut
52. Da..vus."q~uia''pereumalicuialiqbidnosdaretie- deductiva sunl. Primigenia dicia sunt, quia aliunde
riionstramns,ul VJ dahuicmdghlro-.Accusativus,qnia originem npn irahunt. -Ihee viginli unum sunl. Fi-
pereuhi aljqiiemaecustihus, uiaccusohtincmaghtrum. nita iria: ego, tu, ilte. * Infjiiita seplem : <7,«s,qha-
Vocalivus, quia-pfereiirn aliquem vocamus, -ul _ nia- Ih, talis, qnunlus, larilus, quolus, tolus. Minus quam
ghler. Ahlalivus; quia pefcum nos aiiferre aliquid flnila sex^ iste, ipse,-hic, is, idem,.sui. Pbssesslva
cuii.uam significamus,"ulauferariia-magislroi (juinque: meus, tuus, suus, riosler, vesler. Reli.qua
- 35. Uexaptota nomina dicla, quiaper scx castisva- B . autem deductiva dicuntur, qtiia ex illis deductaiit-
-
• fieiates iiabeht^utest unus. Pehlapiota, quod lanlum" qiiej;o,niposiiacxistunt, ut quispiam,aliquh, elc.
in qiiiuquecasihus varianluf, ul doctus. Tretraplola, CAPUT IX.
• quod taiiium In quatuor casibus dccliiiavnuV,ui latus. . De veibo.
Tfiploia,-quodlaiijumTii Iribus, vit templuni;« Oip- i. Yerbum s dictum, eo quod verherato aere sonal,"
tbtii', quod lanlum in dbolius.jiit Jupiler. ">Monop-- '- vel quod haec pars fiequenter 3n oralione.versetur.
'. Sunt auiem verba mentis signa, quibus homines
tola, quod -tino-laniunmasu ulutitur, ut frugi.
_ coghationes .suas invicem loquendo demonslrant.
_.; . _ CAPUT "VIII. _ . Siciit autem jiomen significat personam, ifa verbum,
_,.,_-, ,- De.prononhne._<; , '
facturo dictumque personoe. Iji persona verbi, ageri-
1. Pronomen diclhm, quia p.rb •*vice nominispo-. tis "et paiientis significatio esl. JSam scribo agentis
nithr, mefasiidium faciat noraen ipsum, dum ilera- personte factum est. Iteni- scribor perspnoe factum .
tur. Nahvcum "dicimus":VirgiliusscripsilBucolica,- indicat, sed ejus a quo palimur.
addimiis pronomen, ipsescripsit et:Georgica_;sic va- 19 2. Verborum genera duo sunt, grammalicorum,
rieias sigriificailotiis, ct fastiditim .oliitfet ornatum' atquerheiorum. GrammaiicorumTi tria cadunt tem-
indhcit. - ' -^--- --- " _ .... .<C pora.: praeleriium, preesens el futurum, ut, fecit,
2. Pronomina autem aut flnila sunt, aut infinita...._ facit, .fqciet.Rhetorum autem universa oratio verba
AFinita pronomina dida, eo quod definiunl certara dicunlur, yeluli, verbh bonh nos cepit, perba bona
personam, ut __._.'.MEenimstatim inlelligis. Infinila habttit: ubi non tantum verba quoein tria cadunt
dicuntur, quia non sunt cerlaeperspna.. Deabsenti- lempora, sed' universa oralio ,est. Verborum speeies
bus enim dicuntur et inceitis, M quis, qum, quod._ sunt formoe, modi, conjugaliones et genera.
Minusjjuani finijtaappellantur, qtiia commemoraiib-. 5,. Formae yerborum inde diclae , eo.quod nqs ad
nem faciunt notoe personae, ut ipse, isle, cerluni unamquamque rem informent; per has enim osten-
esT .enini de jjup dieiiur. -.".-_ dinius quid agamus, Nam Meditaiiva dicta a medi-.
"5.©3. Possessiva vocaniiir,-eo quo.d nos aliquid tantis sensu, ut h iecinrio, idpst, legerfi voto...
possidere ostendunl; nam dum dico meus,-'(..«_._. Inchoativa post mediialio.uem ab inchoamis indiejo,
delinib aliquid meum esse, vel ttiuin. Relativa ulealepco. Frcqueniativaa soepiusagendo, atleclito, ,
dicunlur, quia ad interrogallonem referuulur, ut clamitg. Formoeenini sensum tenenl, modi declina-
quis est? respdridetur, isesi'. Tiemdnslraiiva, feb_ 'fioTiem.N,ihi"nescis quid sit decllnatio, nisi prius
quod Jiabent demonslrantis -signifiealionem. Ali- didkeris quid sit sensus.
ariicritari'secernhniissexittri;M>,-~hie~canis^-in
epicwnoD ] nomine, id est, vice nominh, nl eod. ,c. -36: Anloiw-
vero unus articularh sitmitur, -el nlrumque sexumin- masia est pro-nomine,id est\vic_enominhposita.
lelligimus,ut, iiaecaquila; etimaulem sumemnsmlicu- <Firiila, eo quod dif. c. prServius ad Art. Donat.
larerri quem Mtcloritasdederit. Namcum naiuratiter e-Qumtritii,-et articuti n. Sergius. ILbc nomiulli
non possumvsin epicosnissexum deprehendere; debe- etiam pronomina articularia vQcam, eo qnod more
irnrs aucloritate firmafi. SEXUSPERIT<A, quod 'in -"uuo Graecor.cum nomiuibus declinanlur. : , ,
I.bm..C. legilur, absurdum omninovideihr. -f Infinila seplem. Qnoenomina ab aliis dicunttir.
a Diptota, ul JupirF.n. Duohs in casib; Supiter dici Sedcum Isidoro TaGiuntCharisius,Dioraedi, Serv. et
etiamCl.arisius ait. el Sergius.^Varietates diias iia- "• - D. Augustinus.
bere nemo dixerit : nam ne accentum"qui.demvariat CAV>. IX. — e Verbum... quod vcrberat. E "Serv."
Jupiter in vocaiivo-, et hominalivo.- Ergo vaiietaiem ' ad AftfDon.SedimprobatQuiniil.Iib. i, c. S.Qiioede
a casucimi^Sergiodisiinxil. - . •-- perfecta forma leguntur in inipressis, aLongobardicis
b-Monopiotd. Ila.c Sergius aptola appellari Vlia- quibusdamrecle aberant, - - . '
v
vult. ..,,- J<LECTUIUO,idest, LEOERE VOLO.SicLangobard.et
VIII.-«.*" Pid viceiwihinh'. Sie infra'.'-c.oG^: Sefvius-: Unanieditaliva forma est,- qum non agere.
"CAV>_.
Anlondnmsiarprovicenominis ponhnr.\£onahis,v5er- '
nobaliquid, sed adhuc velle agere ostendit, ut est iec-
gtus ct Beda, Pro nomine ponilur, Posset legi pro . turio; signiftcai enim non lego. sed legere volo.
; '
87. a. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI j 83
. <"".Modi dicti ab eo, quemadmodum sint In suiss A httm, hodie scribo, el junclo verbo imp.esti sensum.
signihTalionibus. Indicativus modus dieiiur", quia^ ._ 21 ^APUT XI.
significalionem'indicahtis habot, ut lego. Imperafivus, '» Departicipio.
3 quia sonum habel ut
Imperantis, lege.Optativus, quia a 1. Parlicipium diclhm, quod nominis et vcrbi
•. per ipsitin optamus aliquid agere, ut ulinatn legerem! capial partes, quasi parlicap.ium. A nomine enim
a Conjunclivus,'quia eiconjungitur aliquid ut loculio 0 vindicat sibi genera, et casus; a verbo
" tempora, ef
plena sit: naih quando dicis cumclamcm, pendet sen- signiflcaliones. ab utroque jiumorum et figuram.
sus ; quod si dicam cum cVamem,quare pulas quod d
" "" CAPUT XII.
taceam ? Plenus est sensus.
.- De cdniunclione.
6. infinitusdicitur, eoquod tempora definiens persO- i- j
nam verbi nondefihil, ut clamare, cldmasse.Cui siad- 1. Conjunctio dicta, quod sensus ^enteniiasque
. conjungat. Haecenim per se nihil valetj sed in copu-
jungaspersonam -.elamaredebeo,debes,debet, fltquasi
finilunv. Irapersonalis dicitur, quiaindiget persona lalione sermonum, quasi quoddam exhibet glutiiiura.
Aut enim nomina sociat, ut Augustinus et Hiefo-
nominis, vel pronominis, ut leghur: addis personam,
ut scribit et legit.Hm aiitem vis
ame, a le, ab illo, elplene sentitur. Sedinfinitus mo-- « nymus, aut.verba,
dtis persona tanlum verbi eget. Impersonalis vero, vel omnium, sive ,copulent, sive disjungani.
2. Copulativaeaulemiconjunctiones dictae, eo quod
pfonoininis persona, vel nominis.
6. Conjugalio dicliur, eo quoif per eam adunum_ sensum vel.personas conjunganl, ut ego et tueamus ad
sonum multa conjungantur. Docet enim, in quam syl- forum: ipsum et sensum conjunxit. Disjunctivaedictoe,
labam exeat fulurum lenipus, ne per imperiiiam quis_ quiadisjunguntresautpersonashteijooMaafaciomus.
e Subiunctivaedicuntur, quia-subjunguntur, ul que;
dicat legebo', pfo legam. Harum prima et secunda, '
milluni fulurum tempusinfro, etin bor, lcrlia in am, dichnus enim,-f regique,_hominique, Deoque; non
et in ar. dicimus, que regi, que fwmini.
' 5. _ Expleiivaedictae,^uia explent proposilam rem,
flU 7. Genera verborum ideo dicla, quia gignunt.
JN~amacllvo adjieis r, et gignit passivum. Rursum( utpula, si hoc non vis,sallem iltudfac. Communesno-
passivo adimis r, et parit activum. Ipsa autem activa_ minanlur, quia ubivis ponunlur, et subjunguntur, nt,
- dicuntur, quia agunt," ut vtrbero; ei passiva, quia_ igilur Jtoc faciam, hoc igitur faciam.-. ,
4. h Causales dicunlur a causa, ep quod aliquid
patiuulur, ut verberor. Neulralia, quia hec agunt, nec,
patiuntur, ut jaceo, sedeo. His sv r lilleram adjicis, cogunt- facere , ut pula , occido illum quia habet-
1 iion sonant Laline. Communia aulem dicuntur, aurum : Quia liabel aurum causa est. Rationales
quia et.agunt etpatiuntur, ul amplector. Haecsimili-. _P j dicuntur a-ratione, 22 <Jua quisque utilur in fa-
ter, deposita r littera, Latina non sunt.- Deponenlia_ ciendo, ut, quomodoeuin pccidam,ne agnoscar: veneno?
vero dieuntur,c quia deponunt fuiuri temporis parti-. an ferro? -
!
a CAPUT XIII. - -
cipiunv signiilcalione passiva, quod exit In dus, ut
_
gloriandus. De prmposilionibus. . - , . _
CAPUT X.
" 1. Praoposiliodicla, quod nominibus prseponatur,
De adverbio. etverbis. > Accusativaeiautem, efablaf.vaepraeposi-
i. Adverbium a dictum est, eo quod verhis accidat, tiones a casibus quibus-serviunt diclae. i Loquelares
ut pula; benelegi. Bene adverbium est, .eijfverbum. vefo, quia loquelis, id est, verbis semper cbhaerent.
""jideorgodiciuniadverbium, qubd sempervefbo jnwc- nec aliquid valent solae positae, ut rfi. dh. Con-
tum Jidimpleaiur. Verbumenim solum sensum -implet,'
junctoe vero' verbis figuram faciunt, ut diduco, dh-
«t scribo. Adverbium auiem sine verbo-nbn habet'__' traho.
|,i.
Splenam significationem, ut hodie.; adjicis illi ver-" I '
" Cjmjunclivus.Servius:Ideodictus est conjunclivus,D \ prmteritum, et dito futurq : VADANS, VADATUS ; VADA-
quia in loquendo, cum solus elocUlionemimplere noii - TURIJS,VADATSDUS. A deppneiiii tria : pmsens, prmle-
possit, conjungh sibi indicativum. rilum, et fulururn,
— a
ttl LUCTANS, LDCTATUS, LCCTATrjRus.
K Non sonantLatine. Lalina, Ms.; non sunt Lalina, " CAP.X. Totum chpul e Sergio.
paulo post ex Donat. CAP.XII."—,eSttbjunctivm.Itaappellat eas Donatus.
<= Quia deponunl fuluri lemporh parlicipium a 1 Regique, Iwminique,^Deoque, Hemisiichiura Ju-
passiva significalione. OEPONENS (ait Carisius) per venci de Magis. ,
" anliphrasim dicitur, id esl, e contrario, quod v.erbumr s Explctivm. Etiam Dbnatus, el Diomedes, " galiem
littera finiium deponereeatn non potest, Idem totidem in expletivis numerant. J , -- .
verbis Diomedes.Ergoeodem modo haecIsidori verba b. Causales, eo quod aliquid cogunt [aeere. Recle
sunt accipienda , ut cum verbum deponens reliquas - emendavit Chacon, cum libri partim cogitem, parlim-
voees a passiva significalione deposueril, hoe est, -- cogitent baberent. Sergius : Inter causales, et ratio-
dejecerit, fulurum in rfusa patiendi significalione de- nales hoc interesi, quod lune utimur causalibus,quando
pellere"nunqtiamqueal. Nam sequendus,utendus, et Si de causa loquimur; ,lunc ralionalibus, quando de
quahujus modi reperiunlur, passivamsignificationem raiione. Causa esl, qum nos compellit (a!_,,impingit),
relinent. Aut, DEPONUNT, id est abjiciunt, neque reci- ad aliqutd faciendum; raiio , qua utimur in fgthndo..
piunt fulurumin rfwspropierpassivamsignificaiionem, CAP.XIII. * Accusativmautem, el Ablqtivm.Ita ap-
ut gloriandus : nam gloriandus in usu plane non esl. pellanlur a Sferv.et Serg.
Comminianus apud eumdem Charisiuin : Trahuntur i Loquelares. Ilaappellantur aProbo,Serv,-Donat.
pariicipia a cmnmuni (iuquii) qualuor,- prmsenss et Dioraed.,Ghafis.,Festo,in Am., etDed., deArteMeir.
""
J89 ~ ETYMOLOGIARU.W LIB. I. CO
. CAPUT XIV. A_minatur, quod sit dimidius pes.-jNampes 2__.-dual)US
A
De interjeclione. conslaf syllabis. Cum ergo syllaba utja est, quasi
a dimidius pes est. f Dionysius Linlius syllabaVura'-
-., 1. Interjectio vocala, quiasermonibus in.terjecta, omnium formas et -ob id
id cst, interposila. affeclum cpmmoli animi expri- slrigulas "aptissimas fecit,
siatua hoiioralus est.
mit, sicut cumtiicilurb ab exsullanle uaft/_. dolen»
le, heu! ab irascenle hem! a Jimente hei! Quae vo- CAPUT XVII.
ces quaruracunque linguarum propriee suht, nec in De pedibus. '
aliam linguam faclle iransierunlur.
. 1. Pedess sunt quicenis syllabarum lempofibus
23CAPUT XV. insistunt, nee a legiiirao spalio unquam recedunt.
De voce. Pedes dicli, eo quod per ipsos melra ambuleht. Nam
L.Vox est aer ictus sensibilis audilu, quanlum in sicut nos pedibus incedimus, Ita mctra quasi pedi-
ipso esl. c Omnis vox, aut est arliculata, aut con- bus gradiuntur. Pedes autem omnes centum viginli
fusa. Arliculata est hominum, confusa animalium. quatuorsunt": disyllabi qualuor, trisyllabioeto, tetra-
.Artieulata osl quae scribi potesl, confusa quaescribi syllabi sexdecim, peniasyllabi duo et tfiginta, bexa-.
non potest. ------ I8 syllabi quatuor et sexaginla. Usque ad quatuor aulenv
. _ . CAPCT XVI. . , . vocantur.
syllabas pedes dicuntur; reliquoe o-.?uyix~t
De syllaba. _ '- 3. Ipsi aulem pedes habent speciales causas no-
\. Syllaba Creece, Laline conceplio, sive com- minuin quafe ita vocentur. Pyrrichius diclus est,
'
plexto diciluf. Nam syllaba dicta est'a "/...o-ro- quia hic assidue,' vel in ceriamirie, vel in.ludo
o-uW.«f~6«vEw TK 7pK/i[iar«,-id est, a eonceptionelit- puerili saepiush frequentabaluf. > Spondeus dici-
terarum: _-uA).Kf-_Kv.tv'enim dicitur concipere. Unde tur, 2S quia traclim sonat. Naih spondeus ira.
vere illa estsyllaba, quae ex plurihus nasciltir Iilte- clus quidam dicilur, - id esl sonus qui fundebatur"
ris. e Nam unam vocalem pro syllaba, abusive, non clrca aurcs sacriflcantium. Unde et ii "quitibiis ca-
proprie, dicimus, quae non tam syllaba dicenda esf nehant in sacris gentilium spondiales nbminabantur.
quam raiio lemporum. Syllaboe.aulem ,- aut' bre- 5. Trochaeus vero ab eo diclus est, quod celerem
ves sunt.aut longae, aut communes. conversionem faciatcantilenoe, et quasi rola veloci-
-.2. Breves vocalee,quianuriquam produci possunt. ter currat in metris, -zpoy^ enim Graece rbta" di-
~ ..- .
Longap,quia nunquam corripi possunt. Gommunesau- citur.
tem,quiaproscribentis arbilrio,cum necessilascogit, - . 4; lambus diclus est, quod tK(~_i?£tvGroeci de-''
et producunlur, elcqrripiuntuf.LegeDonatum. Ideo C I trahere dixerunt. Hujusmodi enim carmlne onincs
autem.syllaboe longae, breyesque dicuntur, quia per invectiones, -vel delraciiones implere. poetoesuntso-
varias vocummoras aut dupla aut simpla -spalia tem- liii. Dictum aulem nomen ab eb quod velut venenu.m
poris habere videntur. Diphthongeesyllabee Graeco quodammodo"maledicliaut livoris infundat.
nomine diclae, quod in cis binae vocales jungantur.. 5. i Tribrachys, qui et chorius appellalur, diclus
3. Ex his apud nos veras esse scimus qhatuor: m, -quia ht ex tribus brevibus.
ce,au,euiEi vero apud majores tanittm ^elebraia 6. Molossus diclus, a saltalione Molossorum,quam* *
fuit. Syllaba aulem apud melricos ideo semipes no- - exercuerunt armati.' "
:
CAF.~XIV.° Interjectib. Omnia fere verba Aug., est, igne :'celeri enim, sicut ignh, pes iste decurrit. -
lib. fde Serm. Domini in raont., c. 9. • Hinc est"illud Virgilianum : ARDENTES 'Tvmi, id
b Ab exsultante VAH! Diomedes: Exsultanlem si- est, FESTINASTES. Eadem sunt in recentioribus Edi-
gnificat EVAX!Item Donalus et 8ed.: Lmlanlh EVAX ! tionihus. Recta lamen prior etymologia. Terenlianus :.
Augustinus lamen -
: Cum deleclamur,' VAH! (inquii) .
- nsijft-oci dem vocalur, quippe et aplusPyrrhichsB.
'
dicimtis.. * ',
. CAP.XV. Omnia e Donalo. >'"'•, *rSpondeusdiclus, quia traclim. Est enim o-wovS.rv
d
CAP.XYI. «TOTOO j)
-tTvllapS:Ita- Serg.,' Diomed.,
- lente moveri.unde spondeos siabiles dixit Horatius.
Charis. --, Et Cicero: Etsi enim-Jiebetibr esl, el lardior, habet.
.| e'Nam unam vocalempro syilabaJtbusive.Donalum lamen slabilem quemdam,' eVnon experlem dignitatis'
nolasse, qufvocalem longam syllabam- dici- gradum. Vel potius anb -rnso-jrovSi?.,
-j-videtur.voluit. id est, libatione,
|i proprie Ejus eninvverba sunt : Syllaba esl unde i...__)/~tofeliam dicius, quod eo sacerdotes ad
-.amprehensiolitterarum, vel unitts vocalis enuniiatio aras progredienles uterentur,.ut ejus. pedis gravjtas
temporumcapax. Nam abusiveetiam vocalem brevehi ominosis vocibus brficeret, ne ad illorum aures pei»-.
tyllflbam vocamus. . venirent. Tereniianus.:
f Dionysius Linlius. -Yel Lindius, polius,' cujus' in templiscanorusa sonovocismalae
Qui, quod
Strabo.el Suidas meminere. .Is Pompeii aelate - gram-
' Auribuslibantisobslatet favet,«i^S.io;est.
'maticam Romaedocuit. .
CAP.XVII. s Pedes suni qui certis,- Elegarilissime . El qui libiis longis meminit in sacris cancbant,- spondialcs
dicebanlur, quorum Plutarclius.
Terentianus : et chorius.'El IroclioDtisdicitnr. '
}~Tribrachys,qui,
• Quintilian.-, lib. ix, c. &:Tres~ breves choreum,quem
Una longanon valebitedere ex sese podem, '
._ Ictibusquia fitduobus, non gemellolempore. , tribracjtyn dici volunt. Tereulianus, cuui de iambo
" - . -
Sergius qubque : Necesseesl petlemunumqueritquein egisset:
se.habereceriumcttnitemporibusnumerumsyllabarum.
MFrequentabatur. Poslea in Romano Cod. haecle- - NeeTainus currit troeliaeuslege versa temporum,,
Syllabalonguspriore, parciornovissinia. "^*"*
gunlur: Sive Pyrrichius dicilur, «jro .«5. mpb;, id . x.fir^idemnuncupalura magistrisplurimis.
'
Sl -S. ISIDORI HJSPALENSIS EPJSCOPI , 02
7. a Anapaestus, qhia-remissionibus et ludis hic, /_nomen, ul Carthaginiemium,Hierosolymitanorum,et-
pes dicalus est. Conslgnlinopotitanorum..
8. Daclylus a digilo dicltis, qtiod a Jongiorenodo 2*7 21 •f Aeeidunl unicuiquepediarsis, ef thesis,id
inchbans, "In dubs desinat breves. Sic , et iste est, felevajio,et posilio vocis. Neque enim i.ertpedes
pcs b juncluram unam habet longam, el duas breves., dirigere poterunt, riisi alterna vice levenlur, et po-
Unde et manus oppansa palnia dicitur, et pendenies tianlur: ut arma, dr elevaiifeest, nio positio. ln liis.
digiii dactyli. duobus per divisionem pedes Iegitimi colliguntur.
269. Amphibrachus,quod.inulraqueparte breyem _~Equadivisio estfquoiies arsis et thesis oequalitem-
Iiabeat, Ionga in medio interjacente : Ppayyt enim porum divisione •ca.dunlur.
brevis dicilur. 22. Dupla , quoties ex his unus allerum duplo
iO.Amphimacrus dicilur, qtiod dutehinc inde lon- vincit. Sescupla vero est, quoties' uniim atierum
goehabent in medio inelusam brevem : par.pbg enim sescuplo superat. In iimpla enim ejus parte ummf
Graccelongus'dicitur. plus Jnveiiiutr, in dupla" unum minus liabetur.
II." Bacchiusappellatus est, eo quod eo pede Bac- ~ Sescum enim. dimidium dicitur. Tripluin esl',
chica, id est, Liberi sacra, celebrabanlur, quando major pars ter continel totum niinus, id esi,
'
12,. c Anlibacchibs, vel palimbaccbiusdiclus, quia 13tria, et unum.Epilritum esfquandominuscontinetur
cbhirarius, vel iteralus a Bacchioest. , a majore, el ejus terlia pars. Caedunlurvero pedum
15. Proceleumalicus, eo quod sit ad d celeuma membra, vel per aeqnaliiaiem, vel per dupljim, vel
canenlium apiusi per sescuplum. vel per iriplum, vel epitrilura.,
14. Dispondeus autem, et dilrochaeus, et diambus 23.. h Partirour er,go in avquaJios; •
dictiis, quod geminis constetil ianibis, spondeis, vel Spondeum, ul cestas;
'--.'"• —
Jrochoeis. Pyrrhichium, ut fttga;'
. 1S. Ahtispastus,quodsit ex contrariis syllabis,ex Daclylum,iit Mmnatus,;
brevi et longa, ex Jonga et brevi. - ,
Anapaesium,utErato;,
16. Choriambus vero, quia ex hoc pede composi- , Dispondeum, ut oratores;
tuni earmen cbbris aptissimum sit. . Proceleumaticum. xktmicula; .- , "
,"_
17. Ionici sane propier numerorum-inaequalemso- Diiambum, ul-propinquilas; .
num dicti; habent enira binas longas syllabas, binasr Diirochoeum,afcantilena; ~ - " - -
-
que correplas. . Anlispaslum, tit Saloninus;
18. Paeonesdkti ab invehlore. Constant ipsi ex Choriambum, <utArmipolens. - -
una ibnga et tribus breyibus; quoe lopga juxta no- r, ~M . Itemin-dupla parlimur hos pedes:
mina eorumvariaiim esl conslilula. , Trochoeum, ut.mete; ! - . ...
19. Epilriti vocati, quod semper tres longas ha- Iambum, ut parens; - - "- •
'"
beaiit syllabas, et unam brevem. - Molossum,Ut Mneas; <
20. Syzygiae autem sunt penlasyliabi, ef hexa- Tribrachyn, ut macitla-; .. - -
- ;-
syllabi pedes. Et dictaeapud Graecos _-u<_uy'Kt, quasi lonicura majorem, ut Juiionius. - , -<
declinationes.e Sed hi non sunt pedes, sed lonieum minorem, u| Diomedes-.
quaedam
appellantur pentasyllabi, et hexasyllabi, quia ullra 282S-Unusvero tantumesl quilripla partitionedivi-
makihva, aiqueideominimemelrisadesli -
quinque, et sex syllabas. nbn prbceduiil; utide non diturfquaeeil
oportel ih carmiiie has syilabas quodlibef excedere 20; Tripla : .?- Ampllibrachyis,ut eariria.
-" ~
Idem: percuiiuntur, et obtundiinlur a-sequenti-Joi.gaf
1 juncturam unam. AViiculum jiincluram dixit.
Namsolellongamtrothaeussolverein duasbtfeves, c Antibacchius,vel palimbdcchius,quiaiterdlus. Ro-
Undeet appellanttrocbaeumquem vooamus•...e.t.jw. vnanus Codex cum Donato : Quia cdnirarius. Hisnri"-
0 Anapmstus. Longobardicos sechti stimhs, qui ib r- bacchium, noslri palimbacchium,inlerpretaii sunt. ' '
haiicieciionem conseniiiint. Allera elyniologia, qiiee d Ad celeumacunehthim.GALCANTiUM-volebal Cha-
in aliis .libris mauuscripiis et ineditis legiiur : Ana- con., ex Jerem. xxv: Ceteuma;'quasi catcaniium-.Et-
pwstus dicilnr repercttssus\Grmci enim amTvcitjiv'RE- Hieronym., )s. xvi: NequaquttmAn tiindeiiiiaItctus
IT.RCUSSIONEM dicttnt; qui ideo dicilur repercussus,eo vindemiatorceleuma.cantabit. Et Jerenf xtviii el LI.
qttotireperculialur adactylo, est enim ilti cohtrarius). Ctinendumc alii edidere, baud male.
I<"Dromede sumpla -est. "Quibus verbis illud eliam Sed hi non sunl ped.es.Cicero in Grntore : Jam
snbjiingiiur in sex libris : Illud tiutem miranditihesi, pmon,quodplures habeat syttabas.ijimmtres, mtmerns
in his dtipbuspedibi.s,quodanapmslussuscipilqaalita- a quibusdam, non pes, Imbelur.Sed quod ovtvyia; de-~
tem nominh;-nam ex contrarielale setjuentiin corilra- clinaiionesdixit, conjugaiionesforte legemlum.
rielatemponilur, eo qttodbrevilas in se prmcurril; ilie " .""_ Accidunl unicuiquepedi arsis. E Sergio.-Vide Te- '
veroquiin contrario ponitur-,non de eosumilvocabu- renliaiiiim. j
lum, sed de qualilalesyltabarum. Non prorsus abstirde e Sescum^nim dimid. Longobard. libri. Cieero
jSic
( si cui Diomedestanii sit), sic enim ordihalTeren- in Oraiore : Ul necessesil partem pedis, aul-wqualem
lianus pedes, ut ab anapaestb incipiat, et omnino esseatteri parti, aul allero ianio,,aul sesqui esse mgjo-
brevioresseinper prieponat. Sed quis non videl, hac rem; ila fil nl mqunlisdaciyltts,"duplexjuiiifcjis,sesqui-
elymologia recepta, ui anapocslusquasi repercussus plex pman. Vid. Serg., ' an. ' 1, c; S_ et Quintil., lib.
dicator, iiiliiloiiiiuiis.lmne quaih dactylum nomen ix, c. ... . j ., V- . ,
sumere de.qualitate syllabarum, jnonquod repercu- k 'Par.imiir ergo in w'qua. Omnia ex Donato usque
tiaiur a dactylo, sed quod duo_syllabse brevcs re- ad Fescenninue. 1
9$ V, ETYMOLOGIARUM LIB. I. Y " 94
•" ' Sescupji autem ii suirtf ' '' - Asicutadverbram,quia
' , J juxlayeibum-esl.Acutui5aecen-
Amphimacrus,~4ili»sw/a._s;(slc')_--" _' '-""-" " Vus diclus.quod acuai et erigat syllabam. Gravis,quod-
'
Bafechius,utAcftm {_ic)< •' ~ ','" deprimat, el deponat,"est"enimcontrarius -acuto. Cir-
"- "". ~" •
AnfibacGliius,ut naiura; ' - " curbflexus, quia de acutoel gravi<;onslal : incipiehs
Poeonprimus, uliegilimus; eiiim ah acuto in gravem dCsinit; atque ila, duni as-
~ "
• Poeonsecundus. tit coloriia; "-' '".,"•- ., cendil, et descendit, cirGumflexusefficitur.' - '
Peeofitertius, ut Mcnedemtis;' .- '"'""-". , - 5. Aciitus autem et •circumflexus Similes suht,
" Poeon " " - ... '• ; " nam
quartus, tilceleritas,. titefque levat syllabam. Gravis"^ conlrarius
- -27. .Restant quos * fepitfila parlilibnedividimiis*: - videtur amljobus, nam semperlleprimit syllabas,
---- •' cum illi
-Epilritus primus. ixlsacefdoies';'J Ieveni, ul : Undevenil Tilan, eVnox ubi-
Epilrilussecundus,(ifiiOH(/if_r^_;.' , • sidera condit, 'Unde hie gravis est, minus enim
Epitrilus lertius, til Dentosihcnes; sohatquani-acutufe, efelrcunitlexuS.
Epilrittis quarlus, ut Fcscpthinns. 1 _ _ 4. Mo'na<;yHaba aUtempars orationis, si naldraliler
*§uni i|iWr aeqtiidecem. diipji vbfb sex. Iriplhs, "'."brevisest, ut vir, 30autposilioiieloiiga,ulars.acu-"'
uh*us,~se„chplisej)!epi, fepIJfiiiquaiupr. _ fuiiiaccentum habehit.Siveronaturaliterlonga,utc4s.-.
'-'S.Numenij syliabaruivi in* pedilihs, a .duaims B 1 circuinflfexum.Dissyllaba pars bralionis,"si priofem
usque.ad scx pfo.eiiditur: hiierius ehhii nfen.procedVt, riaiuraliier longainbabet, et ultimam brevem,circhta-'
quia risijue"adsex syiiabasieuduhlur pedcs. Tempora "flbciitur. ut iii-usd, aliter- acuilur: Trisyllaba pafs"
i(i pedlbiis siirjt, iit qiiauia un'usqul'que pes liabeat.. oralionis, si niediambrevem habet, uMi.ia, tunc
Rtsolulib est peduih, quanilo prouna lbjiga tltiaebre- ""primamacuimus. Si vero naturaliter longara habet
-ves poiiuntur, aul pro d^uabus.loiigisijualuorbreves, secuudam, eiultimam brevem. ut e J~!oina«us,lunc
. ul: Secigque inlexttnt.abielecoslas. Abielenurie rpsb- niGdiamcircumllecthnus. .. _._•'
liijio est sporidei ih prbceleumaiicum, hi qiia resbjp-- 5. Tetrasyllaba autera , el pentasyllaiia 'ratiohe
liorie sehiper *>synaiosphamsequilur Virgilius. tfisyllaborum retineniur. * Gravis accenius' ouia'
29,'c Ex una autem.Jonga.duaebreyes.iiunl; cx dua- uno accentu pohi pblest iii dicliohe una , "cum'
bus auieni.brevibus20 longanhnquamfii. Findi enim uuisque tiunquamrtit Galullus. la cbmposiia-diciione
soiida pbVsuhl,sblidari'sbissahqnpfessuiil.Figu. aest, uriusaccenius esi,' ut~armipotens, omnipolens.
ctijus nbia "sjllabae agnbscuntuf~ Ubi ehinv circuli <5. B Acceniusautemr.epferti~suht,velprbpter dis-
"
paftenf ihiferlbfertib*i_"positani.aspicis,Pyrrichius est," linttipneni, ,ut, viridiquein' iiltore dohspicilur-sus^nif
ou; ubirgemiiium "jaceris,spDfideus,"--.JVanfnoia dicas «fsiisf-vel pfoplef -prbnuiiliiilibnfetii,hfeHicas'
bfevis .hfefior semicirculusV' tioia longa.i jacetis C ( tH_iflbreviier,"e"t'iion pVodufctamet&,Vel.disCferhehtlie
cst-.--' " "" - -- -'--- •"'- '-- ." "-. ambiguilaiis c'ausa,"u'tergb. Wam cuiti jirodueitur 'go,
"50. d<Mi5lrarpedibii§aceidunt, "ut-a^rochaeo trb-' caus"a'm'sigiiificai,cuiti cdrripitiir, coiijunctlo esj. '
, clraicum, -a daciylo-daetilicuuva iamboiambicura.;;""-'-•' CAPUT lIX. .. "
' . - - • -- - '"
de"-quibus"paulopost'dicendum-est. ;,, , . fl_ fijgurh'dccenluum.
CAPUT XVIII. -. ; 'V- _ !-"i, Figuroeh accfehiuhm'decemsuht,>qu_3'a^gfanii"
- DeaccejuibuL _/• _ -• — rhaticis pro verbqrum disiihelibnibus appoiiuhlur."
1. Accentus, qui Graeceprosodia djcitur,, ex Grseeo ^oi.eTn.,id est, acuitifeacceiiius, linfeaaiinisira parle .
nomen accepil.. Nani Gravcen-pb;3,Latine ad, &>„V5ih desterahv^artemsursum^uet^iiiifaV'-.
Graece,Latihe cgnlus est. floc enijti npmen de yefbo " "-2..BKJ9..K, 3uest, gfavis lihea ti siiihmo^inisiraein"
adverbum expressumest. Laiini enira habeht ei dexlefahv deposita, fit ita: \
alia nomina. Nam accentus e|. lonos et tenbres tii-:" _ *SI"3- -ttiptcniupivvi, id fesl.cifchhiflextisyiinea'
crescifet " ""'
cuhtfquia ibi"sonus desihit... de acuto et gravi facta exprihiifur iia ': V
f" ^."Accentus autenfdiclus", ijubdjuxta pantum "slf, ; 4. M«-„(JK, id est, longa, virgula jacehs est, ila: -.
n%jpilrita partiliohe. Aiigustihus sesquiteriianvrio- - Isidbrus. Sergius: Metrum, quod ep .spondeospgndgi-
minaij-a!ii-s"Mp_rt_r«'flHi; Epitritam Diomedes,Donar cum, cx trochmoirochaicum, ex iambp iambicupinun-.
' et Terentianus. .
tus, . .. , .. . ; ... cupaittr. Ac xh huncupatur addendum puiahat isidoro_
> SynaimphgmsequilurFirgi/., Servius, _jEn, y,,ad CliacoiijJla ibre iiitcgra omnia. -
illud:G_i.aaiafciml; Pi:o__/_ama(_cas(inquit),_sl i/w.i .p) ,CILP.XViil.— e-U.tliomanus. Ita Iegendum ex Tar-
si_ semper,p,onilVirgilius, ut cogi possii.in daclyluhi.-. . raconensibus libris; -veiCethegusex Donat., ul con-.
Quodalibietiamrepeiit. IdfilsMeiuconsbnanlesliaijt,, , gruat exemplum; non Meiellus, ut est inreliquis li-
sed mrejicecapeilgs,Eclpg. 3, eliam duo ii, i'nuhbin,. bris. iNiimdislinxlt paulp ati.te naturaliter loiigara a
idqiie consonans,contrahemia, cuin taineii,,«, in me- posilione Jonga. . . • , . . ,
f
dio, nisi inter duas.yqcales, consonapsesse «on possit.' . Gravis accenlus....... cumutrhque nuriquam.,Nun-
. f Ex una autemionga dum breves..,, ex duabusau- * quam eniin plus una acuia in eadem .voce, ut ajtt
leth, Terentianus:. - _ .. - ' , Qtiinliiianus, sed gravis pqni in rina dictione non
- - Namnon ila esljit loiigajiissolubilis. soiuni cum acuto, sed etiam cum circumflexo potest.,
Brevesvicissimcoiiiratiiin iongamyalent: - - . s^Accenlus auiem- reperti sunt. Alqui Donaius, el
Quia-solida Budiinaguitudonon velal;-" :; Sergius, unde, liaecsunipia sunlfconturbari et dissi- -
fiivisajuiigirursumiiiuiiumnonx_ueuul. parisoepeacceiilumlegendi, veidjstinguendi,-vclpro-;
fi Melra pedibus accidunl. Donalus: Accidunlmir. luiniiaiidiraiioiie, vel discerneiidjBamliiguitalisiieces-
cuiquepediarsis eilhesis,mtmerus syilabarum,tempus, sitaie, 1 dicunl; el uiruhiqueveium.esse tiemoiiegarit,
resolutio, figura, melrunu De qutbus oranihus jam egit CAT.XIX,—^FigMrmmcenMum.^aMa^xVoa^ibt
9S S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPl S6
5. Bpax»;, id esiy brevis, pars esl circuli inferior, A j 5.;Ubi vero jam per gradus pronunfiando plenam
jacens ita: u. sententioeclausulam facimus, fit periodus; punclum*
6. 'Xtfh, id est, conjunctio, quia duo verba conne- que ad caput litteroe poninius, et vocatur dislinclio,-
ciit, subjecia virgula versui circumflexafil ita : v. idesi, disjunctio, quia intfegramseparavit senleniiam.
•7. Diastole.id esi, disiinctio, quoeecontrario se- 6. Hoc qriidem apud oratores. Ceeterum apud
dextera pars circulisupposita v.ersuifit ita:-j.. "poetasubi in versu-post duos pedes syllaba remanet,
'parat,
S. Apostrophos, pars ilem circuli dexlera,,el ad comma est, quia ibi ppst scansionem.praecisio verbi
summam litteram apposita, fit iia:', qua nnta.deesse facia est. Ubi vero post duos pedes de parteorationis
ostendiiur in sermone ultimavocalis, ut tribunaff nihiUuperest, coloh est. Totus autem versus perio-
pro tribunali. dusest.
. 9, -.Ko-EtK, quod interpretatur aspiratio, id est, ubi 33 CAPUT XXI.
II liltera ponidebet, tali flgura noiatur: I-. "
De notis sententiarum.
.10. M'i)i/j,quod interprelalur siccilas, ^ive pu-
rura, id est, ubi II litiera esse non debet, tali "nota .. Praeterea quaedamscfipturarum notae apud ce-
leberrimos auctores fuerunt, jjuasque anliqui ad dis-
"ostendjtur.: I.
II. a Quorum duorum accentuum figuram LattiiiJ" jg tinctionem scripturarura carminibus et bistoriis ap-
ex ipsa Ifliera aspiralionis fecerunt. Unde; si coh-, posuerunt. Nota est fjgura propria iii litterae modum
ad demonstrandum unamquamque verbi,"
jungas has, facis eamdera aspirationis notam II. Rur- posita,
siim si mediura ejus apicera scindis, .KO-.W.VI-, et scntenllarumque ac versuum ratibnem. Notaeautem
' versibus apponuntur numero viginti sex, quoesunt.
\W_-~vI faeis.
,CAPUT XX. nominibus infra scriptis.
De posilura, 2. cAslerischsf,"*)opponi.uriniisquaeomissa sunt,
1. Positura est figura _addistinguendos sensus per ut illucescant per eani notam, quea deesse videhtur.
cola et commafa, et periodos, quoedum ordine suo Siella enim -atr-iip Graaco sermone dicitur, a quo
apponitur, sensum nobis 32 leclionis ostendil. Diclae asleriscus est derivatus.
aulem positurae,velquia punctis posiiis annotantur, vel 3. a Obelus, {"") id est, virgula jacens, apponi-
quia ibi vox pro intervallo disiinclionis deponitur. tur in verhis vel sentfentiissuperflue iteratis, siye in
2. Has GrcecfQfaetevocant, Latini posiluras. Prima iis locis ubilectio aliqua falsitate notata est, ut quasl
posiiura, subdistinciio dicilur, eadem et«o^«. Media - sagitla jugulet supervacua, atque falsa confodiat.
disiinciio sequens est, ipsa et y.siov.Ultima distinctio, ^Sagitla enim Grasce o-sW? dicitur. , .
-juaefotam senlentiamc!audit,ipsae5t.Ts_oto_o<;;cujusf I
C i. Obelus (*«) superne adpunclus ponitur In iis,
ut diximus, partes sunt x5),ovet v.bppM,quarura di -.:
de quibus dubitatur utrum tolli debeant necne.
versilas punctis diverso loco positis demonslralur. 5.« Limniscus, (-J-) id est, virgula inter geminos
5. Ubi enim in initio pronuntiationis necdum plena
i> punclos jacens, 34 apponitur in iis locis quaa sacree
pars sensus est, et tamen respirare oporlet, Ct
Scripturae interpretes eodem sensu, sed diversis ser-
cpmma, idest, pariicula sensus, punclusque ad imam monibus, transtulerunt. . .,
litleram ponitur, ef vocalur subdistinctio ab eo quod
6. * Antigraphus Q?) cum puncto apponitur,
-punclum sublus, id est, ad imam litleram accipit._
i. Ubi autem in sequenlibus jam sententia sensum ubi in translationibus diversus sensus babetur.
' 7. - Astefisfeus
praeslat, sed adhuc aliquid superest de sentenliae ple- (^(r-^-) cum obelo: hac proprie.Afl-
niludine, flt colon, mediamque litteram puncto nola- sfarchus ulebatur in iis versibus, qui non suo loco
mus, et mediam distinctionem vocamus, quia pun- positi erant.
"
etum ad mediam lilteram ponimus. 8. Paragrapbus {/, / ponitur ad separandas res
n Quorum duorum accentuum figuram Lqtitii. Ita obeli,
_ —,—>" i
nuidem Donatus, et Sergius. Sed A. August. etiam D . <".Obelus superne adpunctus. PJacet A. AuguSlino
Grascos -prius -liltera ipsa. H pro aspiratione usos
dicitj-habere enimse Graecos nummos in quibus sic pingi, ut esl in pandectis Florent. ' * . >
scHpium sit H EPAK A.; idque eliam Alhe- 6 Limniscus. De vocis notione vid. Veget. de Re
nauim, Iib. ix, c. 19, et Priscianum, in lib. dePon- velerinaria. Mirum, vero hypolininiscum ab Isidoro '
deribus, lestari. A quibus ne Capellae quidein verba pra<termissum (nam praeterrtiissumnon dubilo, cum
prorsus abhorrent: H nspirationhnolam Grmcidivi- omnes xxvi notas quas proposuit, explicaril)'cum
sentnl. Qjiod s_ -vocemLalini lollas, quaaa Romano cohstef quatuor omninb notis in-Hexaplis, aut Octa-
Codice abesl, non minus fcommodaeflt seriptufa : plis usum fuisse Origenem , asterisco , •bbelo, JiV
Quorum dtwrum accentuum figuram ex ipsa liltera rimisco, et hypolimnisco. Est vero hypoliraniscus
aspirationis fecerunt, Groeciscilicet. ex Epiphanio virgula jaeens punclum sublus babens,
-CAP.XX. — b Eltamenrespirare oporlet. Hanc re- quo indicaturab aliero tanium LXX pari sensuuv
spirationem - DonaiuselSergius medioedistinctiooi tri- " eisdem verbis reddiluni. Figura fuit: »—_—
bunnt. - --
CAP.XXI. —c AS.OTSCHS. DeAslerisco etobelo Au- , * Antigraphus. Duplici figurapingitur. In Gbihicis
gust., xvin deCivit., cap. k%,et Hieronym.in proefat. liaectanlum: "^f | ,
Paralipoiii.etinJob,eiepist.l55,adSuniam elFretel. e Asterhcuscum oboio,Hunc A. August. ifa pingi,
Reperiunturqueadiiucin libris, et asterisci, el oheli vult; $£-> -
|
«liversae.aliguaiifulumfigurseiastefisgi, % ^ 2C;
97 £TTMOLOGIARUMLIB. I. _ , 98
aTfebusquseln connexu concurrunl, quemadmodum /"_ Conaniur? i- NosneUbifluxasPhrygiaeres verlere fundo "
nos^antoiseros
- qaiTroasAchivis •-"
in cataiogb loca a locis, et regiones a regibnibus, . .Objecit..... , .
in agone pVoemia" a praemiis, ceriamiria a diversis 19. Dipel (>j_>f^>) superne obelata ponitur ad-'
cerlamlnibus separaotuf. cpnditiones locorum, ac temporum, persona rum-
9. a Positura \^X) «st ligura paragrapho contra- quemutaias. .•'
ria, ideq sic formata, qula sicut ille principia no- .20." Diple recla et ayersa snperne obclaia
lat, ita isla lines a principiis separat. . (^s>«^53) ppnilur,.finila loco suo monade signifi-
'. lO.Crypbia (yj), circuli pars inferior cum puricto, cante similem sequenlem quoquc esse."
ponitur in iis locis ubi qutcstio dura et obscura 21. Ceraunium (_^jj<5ip') ponitur quoties multi
aperiri vel solvinon polest. versus-improbantur, nec per. sinjjulos obelanlur,
H. "->Antisigma (*""""_.") ponilur ad eos versusmio- «eraunus enim fulmen diciiur.
- 22.-k Cliresiraon
rum ordo pe rmuiaridus est, sic ef in anliquis aucto- '(«.^pQ- Uavpsbla ex volunlale.
ribusposilum invenitur. - uniuscujusqhe ad aliquid nfttandum ponilur.
12. * Anlisigma ("__)) cum punclq ponilur in iis .-3623.»t> elp,(x$), id est?/W.. naec nbi ali-
locis ubi in eodem scnsu duplices versus sunl, et 5 quid obscurilalis est, ob sbllicitudinfemponilur.
dubitatur qui poiius eligendus sii. -
-24. Ancliqra [ g J supcrior ponitur, ubi aliqua
13. dDiple ("\/): tianc scriplo.es nostri appq"-
res magna onuiino esl.,_ "-"'--
Bunjt-ihUbris eccleslasticofum virorum ad.separan- '
da, veldemonslranda teslimonia sanclarum scriptu- 2E. Anchora inferior ubi aliquid vilissime, yel iri-
rarum. ---.-"- - _ - convenientius denuntiatum est.
14. c Diple mpi O-TIXOV, {/} uanc P""'musLeogo-
26..n' Coronis (""3) nola lantura in fine libri ap-
ras Syracusanus apposuit 35 Homericis versibus ad ponilur. . 27. » AlogtisfT3^) nota 3'"' mendas adliibetur.
separationem olympi a ccelo. 28. Fiunl cl aliaelibforum nolulae'prd agnoscendis -
15.f. Diple mp it<niyp.im, (_>fi) id est, cum tje- iis quae per extremitates paginarum exponuntur, ut
minispunciis : hancantiquiinlis apponebant_ quae ubl Icctor in • liniiiiari hujusjnodi signum invenerit
Zenodolus Ephesius non recle adjecerat aut de- ad lexlum rccurrens ejusdera serraonis vel versiculi,
traxerat, aut permutaverat;.in iiset nostriea usi sciat esse expositionemcujus similem supcrjacenlem
sunt, . ; . ..'"-.. -, notam invenerit. -.
46. Diple isSelurphti /^^---^linfcfponitur ad ^ . <: CAPUT"XXII.
. ---, . - De notis
separandas in comcediis"vel tragoediis periodos." vulgaribjis.
h -. l. Vulgares * notas Eniiitis primus mille el cenlum
17. Aversa (,<^) -* quoties strophe et anlistro- - inyenit. 37 Nolafuih usus crai ut quidqiiid pro con-
- - .
pheinfertur. cione aut in judiciis dicereiur,Iibrarii scriberentcom-
.18. Aversa-cumobeio(<~"^->)iidea ponifur qtia. piures simul astanies, divisis imer-se paftibus, quot
ad aliqtiidrespiciunt, ut: quisque' verba, el .quo ordhie exciperel. P Roma>
R Positura. Cum Teliqua omnia Graecasint; su- ~ nis. Qui ila ait : In cantiohibus lyricis legitithe scri-
speclum positurae noinen videri possit. _-_' • plisj hoc esl monostrophh, Jimc tria irivenirinecesse
•>Anthigma. Vid. Laert._Iu Platone. es'l';sirdphen, anlhlrophen, epod_on. Nam. circuire
• c Anthigma cum pumtd. Tn Laefiio A. Augustini aram dexlfa slropheri vocabant; redire a sinhira,
ha_ceratfigu.a. ____>_. - anthtfoplien; posl cum in conspeclu'NDei consistenles
cantici reliqua peragebant,epodon.
~""<~-Diple. Cicero lib. viuEpist. ad Att,,.ep"sl. 2: Vi- .j Nosne tibi fiuxas Phrygim res. G_uoJoeo
litle- - Servius,
6idii res gestsesunt adliucmaximm;id exPpmpeii Stalus (inquil) relalivus est. '.
rh\ cognosces, quibusin animadvertilo illwm- locurit, *~ usui est.' " •
zfwiftov. ©_uod .
ubierit _...)_'. De figufa consenfiunt orania, praeler - *-* et/3. Gum inveteribtis Iibris frorilislegerelur,
ttodicem Laertii A. August. in quo hoe cernunlur : - non difficilis fuitconjecttira tppovrl;legcnduro, qna.
/1>#, mendqse, ul ipse eiiam pulabat..- _ _ yox curam significat, et sollieiludinerii.
. e Diple irepi o-rixCT^Lcogorae meminit Suidas, D _•TECoronis. Yarie in libris pingittir, a quibns di-'
sednihilde eo praeter-tiomen. ' versa est Hephoestionis nota. Sed "plipet Carioti
i Diple TOfnio-Tty/i-vji. ex . apud Aristophanem : Vpapp-h " TI, EO-TI ^payjim y.apitiv
^>* Sic Ahloii. August. - TtVK ..TTOKKTtO Ij^OJlCK.-
Caesaraug,C.,^_: Golhic.CC. "n Alogus. Yariepingitur: |'7'.\<>'T 1,
B QumZenodoius. Primris hic (ut .ait Suidas) Ho-
meri correclof fuil,, bibliothecis Alexandrinis pra> CAP. XXII."— ° Vulgares notas Ennius primus.
- feclus, e't Dliorum Piolomaetmagister. > Posleriorem intelligo, quide liueris"et syllahis duos
* Dipleaversa. Placet Coesaraug. libri figura } iibros scripsil. ut ait Suelon. in Proeem. lib. de II-
itemque aversa cum obelo, <—_> el superne obe- lustrib. Gramnii , ,
- p-Romm prhrius Tull..Tiro. Verba Hieronymi in
laia.^", Chrpnic. Euseb. Sed quonam modo prihihs, si En-
5 QuotiesStrophe. De sirophis, et aniislrophis nius quoque primus? Nundum haecconcinfijiral Isi-
vide Pindari imeriireiem, ad Olymp. et Hepbaeslionis dorus. __ .
Luchiridion, et Fortunaiianum, de Mclris Uoraiia-
'
99 . S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI .100
priraus Tullius Tiro Ciceronis "ibcrtus commenialus i\" in bello ceciJissent..^T nota in.capitevcrsicuhposila
e.t noias, sed lanttim pfa.positionum. superstiiemdesignabat!0 .Veroad uniuscujusquc de-
2. a Post eum Vipsanius Philargius, J>ct Aquila li- ftirictinomen apponebaiur. Unde efhabelper medium
bertusMsccenatisSS^lhis alias addiderunt. Deinde telum. Id est, moriis signum, ,de qua Persius ail:
Seneca', « contraclu omnium , digestoque. et.aucto El potisest nigrumvilio prsefigeretheta.
nuniero, opus effecit in quinque millia. Nolocautem "2. K Ciim aiiteni impuritiam sjgniflcare".vcHent
dietae,eo quod verba vel syllabas praefixischaracleri- lanibda lillera usi sunl; 'sicut niorterh siguilicabanl
bus noieni, etad^iolitiam legenlium revoccnt, quas cum ppnebant iheta ad caput.' Iri 'stipendiofuniqiio-
qui didicerunt proprie jam nolarii appellantur.. quc largiiionepropnoe' eraiitiroia..
" "" -
CAPCT XXIII. ... GAPUTXXV.."" '
De nolisjuYidich. - De notis liilerarum, \
1. Qtieedamaulem lilterae in Jibrisjuris verborum 1. Nolns eliam lillpraium inter seveiercsfacie-
suorunv notae sunl, quo scripllb celerisbrcviorque banl, ufquidquid occulte invicem scriptura signifi-
fiat. Scribebaluf enbti, veibigratia, per BetF, bonum cafe vellent, muluoscriberent. 41 Testis est Brutus-
factum; per S el C , senatusconsultum;gg" per R et qui iis Iitterisea quae aeturus erat nolabat, ignoran-
P, respublical per Pet R,- populus Romahus; perD B tibus aliis quid sibi velleriteoelilteiae.
et T, dunlaxal;Aper supinam m litleram mulier; per 2. CoesarquorjueAuguslus adfilium :-Cum, inquif,
P, secundum.nafuram,pupillus,".D.pef Py, verso ca- hmumerabiliainciduritdssidue,-qum scribiadqlterulruxri
pile, pupilid; pferUriumK, kdput; per 'tiubKK juncla, oportet, et essesecreta;Itabeamusergojiit'efnosriolas,si
Isatumnimhausa; per 1 el E, judexesto; per D et M, vh, tales, ul cumaliquid-nolisscribendum eiit.pro una-
dolummalum.. _. - quaque lillera scribamussequenlem,hoc modo,pro A,-
2. Cujus generis plurimeo consimilesnotaein libris B_;pro B,C, <?!deinccprs<egdein-rali'one cmteyas;i proZ
anliqiiis inveniuntur. Has juris nolas fnovitii impfe- auiem tiuera rcdeundum erit -ad;duplex AA. Quidam
raibres a Codicihuslegum a~boIendassanxeruni, qu.ia etiam versis verbis ' scribebant.
ni.tllos per.has callidi ingenio ignoranles decipiebant, CAPUTXXVI."''
alque ita jusserunt scribendas in iegibus liltcras, ut De nolis digilorum.
nullos errores, nullas ambagesaljerant, sedsequenda 1. Sunl quocdamet digilorum hbt*c, stitit ct ocu-
ef vilanda aperte demonstrenu' lorum, quibus sccum tdcili pfoculque disianfescollo-
CAPUTXXIV. ' quuntur, sicufmos estmllitafis, tit qVioliesconsenfit-
De nolh mililaribus. exercitus, quia voce noh potest, inanu promiltai, a!ii
,i. In - brevlculis quoque quibus militum nbmina G quia voce non possunt, gladiorum*»'nulu salulant.
confmebantur40ProPr'a no1*''eratapud veteres, qua 5. l Ennius dequadam vmpudica: Quasihv choro
inspicereturquanliexmililibus superessent, quantique pila ludens-_%%datalhn dat sese et,communelnfacit,
HPdst eum Vipsanius~.Corifirmavitcoiijecturam A. lioe_l, tit adnotavit erudilissimus vir,
Augustini Codex Ovelensis collegii, in quo Vipsd- 1 CMIH aulem impuriiiam. Al., pueriiiam; al., ,«/ii-_
nius diserle scriptum est. Quod verb "Agrippae".qui peritiam. Ergo l-opzl-J, lcd.uv, aul eiiam lallare, qua;
ex Vipsania genle fuit, libertum hunr fuisse.idem puerorum etimperitoruinstmt,' perisignificarl qui-
suSpicabatur, non SSsentior. Ncque enim arbitror. dam su^picantur. Alii non ),, sed y litleram Pyifia—
liberlo pairouum id nomen dedisse, qiiod " ipse gnroesubsiituuiil puerorhm iciati convenieuiem. <Jui
respueret. Vid. Senec. in Declamat. . ,, . impuriliam nialuht ),._•(.tr/i.-tv.aut .a.IJudobscoenum
&EXaquila libetius ....-«H.No.as a Mpecenateipso verbum cx Aris.tophanein Concionatricibusinlelli-
edjjas ab Aquilanarral Dion. iib. LV. guiit. . 1 - " - .. '.
excogitatasfsed
c Conlraciu omnium. Sueton de Viiler. Pfob.: CAP.XXV.—JPro Z auleinI. red. addupl. AA.Sue-
Mullaque exeniplaria coniracla emendare, ac distin- lonius, in August. : Pro X auletn ad duplex AA: opi-
guere, el adnolare
a
curavit. nor, quia Augusti lempore extremalitlera TuitA', Isi-
CAP.XXlll. Per supinam m litleram. Cum ple- tiorivero Z, utsupravidiriiusc. 5 et4.
rique omnes libri M littefam liabereul. probissime CAP.XXVI.—k Nuiu^glgdiorum,Si.cesl ih Longq,-
conjecil. A. Augiislinus IH sciibendum, quo tcrlia D bard. iibfo *\'iri clariis. G.' Loaisoe,cum ih feliquis
litlera signiuVatur. Nam per C conversam in "lmnc otiitiibus triotunoti peritide eleganler legalur.
modum 3 cujpm significabjnt, coque proenominemu- •'"•Ennius dc quad. impud. NOEVIUM pro Ennio re-
lieres omnes uiebanlur. Plularch., in Problera., el poiiciidum admonuit vir eruditus ex Festb. Sunt
Roceth.in Top. Qufed autem per supinam m litte- autein versusex_Tare!ililIa JNSevii quos Gab. Faermis
ram dicit Isidorus, RomauusCodexhanc noiam habet • irochaicos quiuqjie esse,dicebal, sed tiuos inen<lose
M/ jpiaeest etiam in Goih. Ov. scriptos; illa verba in choro tollenda esse, yel potius:
e Per Pv verso capileWJPILI.A. Ila ValeriusProb. .- ante scribenda,' quasi dicta-easfeiila poeta iiibhoro
f Novitii imperatores, Juslinianus, in praefat.qure Qtiasipilaludensdalatimdal se , el communemfacit,
Pandeciis et Codicipraefixaesi. Obierat aufem Jusii- Shum teiiet, aliibutat.l....
nianus annoa Christo natoa'63. ' - Alibimanusest oecupala,alii pervellitpedem,-
CAP.XXIV. —« Jn breviculh.Hufinus, invcct. 2: Aliidat annulumspeclandumalabris, aliuminvocat,
Si quis, accepto breviculo,in quo militum nomina con- Cujn aliocaulat, allamenaliis dal (<ie)digitolitleras.
imenlur, nilaiur irispicerequanli ex militibus' super- Libuil eidem secundum vfersumcv Feslo in adni-
sinl, qugmi in bello teciderini; el requirens qui inspi- ciai ila supplere : Alii iadnutut,alii adniclal, aiium
ceremissusest pfopriam notam, ctc. . amat, alium tenet. Sed operoepretiura erit cosdem
51T riola it c. v. supeVslilem Ila P. senarios factos ab alio audire. . •_
signif. aputl • ..l -
Diaconum, quaimvisV nola vivumsolere signihVari ; Quasiin foropilla. . - - -'•-
sciamus. Nam quod V .ERALE vocat Ausoiiius,aiia ra- Ludetisdatatinidalse, ,et eommunemfacit, j
-
m _ ETYMOLOGIARUMLIB. I. «£
Mumtenet, aliiadnudalj alibi manusestoccupaid,alii i A - 8. Fedus, qtiod esf deformis, per e solam scri-
perveUit pedem;alii daimnulum spectanduma labrh,, behdum; fmdus, quqd esfpadlum, -
cum _. diplithohgo
alium invocat, cum alio cantat, dllamen aliis dat. digito1 scribendum.
tilteras. EtSalomon' : 'AnhuiCoculo; teril pede, iligilo1 9. d Formosus sine n scribilur quia a formo, id
"" ' , fest,cdlido; calor
loquilur.' ' nahique
' sahghiriis effieit""' pulcbri- " '
GAPUT XXVII, ." ,-" tudinenf.'• -
--- .' .' -De -ortlwgmphia_-- c Gnalus, 44 ^oi est filius, '
^ ' pcr g "scrfbendum,
'
"1. OrthographiaGraece.Laline Uecla scriptura in- ijuia facil generatus. ".''"" . '-
lerpretalur. 6/3613 enini Graccerectn;- ypayh scripturg! - 10. H, quaiaspirationis ribia est, ih Latino lan-
'
dicitur : haec disciplinadocetquemadmodum scribefe' lum vocalibus jungithf," ut hohor, homo, humus.
debeamus. Nam sicut arslractat de partium declina- f Aspiratur aritem fet cbhsonahlibus, sedih Gfaecis,
tionfe, ita orihographia de scribendi perilia, ulputa et Hebraeis nominibus. Heus aulem, et heu .iiifer-
'
adf cum est praeposiliOjrf litteram. cum esl conjun- jectiones per h scribendee. , . '
ciio, tlitteram acclpit. „ ."-"--- 1,1. I Jjlleratif inter iluas vocales constitulam his
"_£.Haud, quahdo adverbium est negandi, <iIittera scribi quidam existimabant _ ut Trojia, ilajia, sed "
teTminatur,-etaspiratur ihc_pite*;-q~uando auiehicoh- g lioc falio tiori permitiii. Nunquativenim tres vbcales
juhctio est. pef .liiieram-sine aspiralionfescfib-tur.. in unh syllaba scfibuhtuf. Sfedi liifera hitef duas
"'"43 5- Apud praVpositiopertf seribitur; sicut ad vocalesconstitula pro duplici habelur.
pdtreni, quoniaiff veiefeS sa;p%ri3prbopttSuSi sutit. 12. Id, prbnomen neutri gerieris pef d scribitur,
-
duaiius ex iis mediis iitieris stibtfaciis;' ab eb quod esl is, ea, id, quia facit idenu
'' &; Inierdum ahiem Vlia_ ItileVoein lbciim aliafuni Qubd si vferbuni est teftia_ persohoe' per' / 110-
iiie pbniinUif. Bet p litieris fjuaedem ebgnaiio est; taMthr, ab e'o quod est _o, h, it, quia TaciiVVHr.
tiaifi prb jbirro tiiciftius pirrum. C fet"7qtiamdshi co- 13. h K Ihleram antiqiiipra.ponebarit quoiJesA se-
gnatioriem habent; nam cum diciinus centuni B.lre- , , quebalur, ut kaput, Kdttnd, Kalahius. Nunc autem
centos,postea diciihuS quadriitgenios, g ponentes pro Kdriago, et Kaleitdm per eam(Ieihtantura .crJbuntur."
c. _C-etq similiier cb§natio"e_t; nam. Itujwceper c, Omnia autem Groecanomina qualicunque sequeiite
auleni suht scfiberida.:' "' .
mjiisqueSpei.q scribiffihs'* aCuhi pia.pas.iio, vocaliper/c .
pferi scribehda est, ii atilfem adverbliihv fuerlt, per 14. Lmtus per m diphthongum scribiltir quia laeli- "
q. BicitnuS enlhi quitm Iegd, Deus "per .'soianv; -*<_- lia a1atitu„ihe vbcata est, cui conlfaria est iristifi.i,
mori^pefie diphthbngtim est nolandus. q'u33ahgustiatri facit. L auiem Ilttefa Interdum prb d
8. Equtis, -qtibd est aiiimal, pef e scrlberidiisV(_ litlera utimur, ut tqlum pro ddluhi, et cdigmiiglem
JEquus, qiiod est justus, per ~'mdiplithongon est pro cns.anilm(.; a cddehdd enim nomen sumpsit ca-
scrlVendus".*>Exitl'addila' s debet scfibi., qumeifu. lamitas.
dlcituf qui extfa solum est. e Exutidl melius sinfe s 1_. "".Maxumus, ari mdximits, et si qiia simiiia
littera scribtinr. Naui cum ipsa.K.ex c et s .eonsla', sunt, qualiter scribi debcant.45 'quoesilumest.Varro -
quomodo cuiti in.ea"sit s-,Tursiis ei additur alia? tradidil CiBsarera per i hujusmodi "verba. enuntiaVe,
-. 6. Mquor per dipl-tlioiigoli <scribendum._qula et scribere solitum esse \ ihde propter auetoritatera
non ab.aqua, sedab oeqitalitale nonieti est factum. tand viri consueludinem faclam ut maximus, oplimus,,
1. ForsitampeTiim fine seribendum, quia inte-, . pessimus, scfibalur. ---•'
' W: Ilalo
grutir ejus fest.1 forletandem. _ per unuhi / scribenduni, quia, est magis^
" Aliam
lenet, a!ifadnictat, ilibi marius " ... . ties^viceshnuth.A. Ahgustinus antiquiorem censebat
E_to_cupala,asfalii.percellit pedem, '__. hanc scripturam quam usum ^ipicum, cxstare "eniih.
."" Alii dat ahnulumspeclaiiduiri de labfis , ' G.eriuaeasream tabulini ante Ciceronis aelalem Irici-
Aliuminvocat,_um<tue"alio'catvlat, allamen. ' sahi- in qua.sil"jiic_«-MH-!in.Idfemque .de thensaufo.,
Aliisdst digilo.lilteras . - •• ;•- - , ihensa, tnensa, el reliquis existiniahal. Apiees addere
'
"Yid.conjectanea in Varronem. , vocalibus longis non ita aniiquuih fuisse, Jice) sit ye\
a CAP.XXVII. ^Citm duieniprCep.ExTelii ' Lonjgi tus "tjuintiliano leste. Nafn ainiquiores Iohg:<svocates
' ' '
iibello de Orthograph. ] duplicare 5olilos,.ut Feetix, pro Felix, Vahla, pro
D
b'Exul dddilas. Quia salvufh fessfe.diclionibus suuni Vala, jquaetii numpiis leguniiir. Quod aulem. fgrmb-
initium debel, ait Terehtius Scaurus' . ' sus a ftiriuoducit, ideni
' repetil lib. x et xix, c.-7, et
'-« Exultat. E margine lioec ascija putabai Chacon; Tti,'c. 13. -. "- _,"." . - .".
contihent entnv-seiilentiariiprascfedfenti coniraiiam , e e,Giiatus..., quia facit. GENKBATUS. Ebdem mbdo
PlacHi glossis "desumptam. Nos Isidoro~id niliil . loquilur paulopbst: Sat. per T, qufa iniegrum ' facil %
obesse pfUatnus:. illjus naftique non' taih his _-dere- saVs. _ . _. , - ,_- ...S
busjudicare quarhpldribus elocisdiyersa cqrrogare f Aspiralur et consonanlibus.Cicer. in Oratof,:
studium fuif. Endem FuitVelii JLbii^.ppinibirilib.de Quin egoipse cum scirem majgres ila loculos, ut rius-
Orlhqgrapliia. PofroiiiTantiquissimis Jegum tabuiisin quam nisi in, vocalibus aspiratione ulehnlur, loquebar
aesJnbisis,maxsupius, proxsumus, 'dixserint, faxsil, iig tt.,[iuIcros, celegos, CarJagineindicercm..- _ -;
deduxsit,jexsigalurhujusriiodique ulia nvulla visuntur. 6 I/jTjtoiiA, MAJIA.IlaCiceronenisoliiumscribere
dsFofmosus _m_-_N.Scaufiis : Non .medidcriter. lradil Velms. Quo respexisse.yideluf .TeVenlianiis:
peccdntquitotmosoN litteraih adsumunf,-ndnnidgh Atqttei geminuniscribereiiosjttbcnt maghtri. _
necessariam, quam ^GLOIUOSO. 0_uidam ex apicibus "_ QuotiesA sequebaiur. A breve, ut.diximhs ex
vocalibiislongfs impositis fi coiitraxisse plurimasyo- Dibmeq",ad cap. 4. . ",_. , - . ;" -
ces contendunt, ut formosus,thesaurum, mesam,quo-, 5 MAr.ujtiiisitn MAXUIUS. "Velius Lpiigus: Ut jant
103 S. ISIDQRi IIISPALILNSISEPISCOPI | 404 -
volo; matle per duo //, quia cst magis velle;-noh Xsedum dicebalur; nos fmales duas Jille.as. absci-
quoque per unum ., .i„f/_per duo. HNOLO-enim,.ne dimus. . . _ , . .
volo est; ne velle. , . .- 25. f Tamlus sicufet
"" NOLLE, quamlus in^medio m habe-
17. Os, ,si vullum aut ossurifsignificat, per . so- bunt. De quam enim el lam veniunt, unde- et quum-
lam scribendum est; ,c si personam, h prseponenda litas, quamtus, et lamtus.
est. , -..,- 26. _ Vm inlerjectio cum" a scribenda, ve con-
18. Ora finium per o; hora diei, pcr /i scribendum. junclio, sine a. • "
Onus, si dc onere venit, per o solam scribendum; 27. Xrhlus, quia Graecum est per x scribendum.
s'i de-honore, cum ft aspiratione. b Ila el-Xrhma.- ... | . •, ....
19. Prmpositio el prmtereqper diphthongum scri- .' 28. Y et srliueris sola Graecanomina scribuntur.
bendum. Nam cum jusiitia«litieroe sonum exprimat, lanien,
<"Pene vero, quodcsl conjunclio, per .... qiiia-Lalinum est, per t scribendum esl. Sic militia,
Peena, quod est supplicium, per ce. malitia, nequilia, et ceetera similia...
"20. Q.litleta tunc recle ponitur, cura jllara stotira 29. In dubiis quoque verbis _consueludovclerura
n)ittera sequitur, et alia qaaelibet una pluresve vo- erat ut cunv eadem 47 liitera alium intelleclumcor-
caJes junguhtur, ita,utuna syllabafiat. Cocle.a ,perc __{repta, alium producta haberet, longoesyllajjeeapicem
' '
scribunlur. .' , . apponebant, uf puta poputus.arborerasignificaret, an
21. Qumprbnomen cum a scribendum; yue con- hominum multitudineih, apice dislingucbatur. S.iCj
junctib, siriea. et ubi litleroe consonantes geminabaniur, '* sicilicum
Quid, per fi Iitterara scribitur cum pronomen esl; superponebant, ut sefa, sefa, as^eres.Veteres enim:
per l cum verbutri, cujus posilio prima est queo; non duplicabant liueras, sed supra slcilicos appone-
quh, qttil; elin composiiionc nequeo,ncquis, nequit. bant. Qua nota admonebalur lector geminand.amesse
4622. Quod, quando pronomen est, perd scri- litteram. . . . '
bendum; quando.numerus, per ., quia tot item pert ;~ CAPJJT XXVIH. . _.
sScribiiur-. De analogig.
c Quolidieper q scribendum; nqn per c, ut sii.quot i. Analogia iGra.ce, Lati.neSimilium comparatio,
diebus. siveproporliojiominatur.48 ° Cujusheec vis est, ut
23. Ifliitera, communionem habet ciimsljUera. quod dubium est, adaliquodsjmilequpdnonestdubium
Ilaque apud anliquos honos, labos, arbos dicebatur; referalur, ut incerla cerlis prpbenlur. Octoautemirio-
nunc honor, labor,jtrbor. dis comparaiioanalogioecolligiliir,id est,qualilale, com«-
24. Sat per t scribi bportet, quia inlegrum ejus fa- j) paratione, genere,'numero,-figura, casu, exlremila-
'
cit satis. ' _ tibus similium syllabarum,*lsimililudine lemporura.
Sed per d oporiet scribi. Apud anliquos enim . 2. Si quid de iis unhm defuerit, jani non est nna-
m ambiguttatem cadat ulrum per i qumdam debeant lianus. Velius : PerQ ijuotidie magis dicunt, quatn
dici-an perv, ttl est opiumus, maxumus. In quibus per C-cojidie, cumel dicatur mclius et scribatur; non
ftdnotandumanliquum
' sermonemplenioris sonus^fuisse, enhn est quotidie a quolo dictuni, sed a continenli die
cl, ut ait Cicero ruslicanttm; alqve illis placwsse per' COTIDIE tractum. j
u talia scribere, el enuntiare. Erravere autetn gramma- f
; TAHTDs,-ef OUAMTUS. Vide apud Cassiod. de Or-
lici qui putaveruntsuperlaliva perv enunliari; ul cnim thogr.iph. Gn. Cornuium, etCessellium. :
-concedamusillis in oplimo, in maximo, in pulcher- e Voeinterjeciio. Eodem niodo Agellius, lib. v,,
rimb, mjuslissimo, quid fachnl.«' hh' nomihibusin C'.12 : Sed mirum (inquil) quod in composilioneA
qtiibus mque manet eattem qumslio supertaiione su- deperdilttr, quoniam, ve' stjllaba " in illis brevh est, ul
•
bldla : manubiae, an manibioe;luliido, an libido ? Nos in velus, vecors. , .
ver# posiquamcxilitassermonh deleclare cmpit,usque I h Iia, „(XII_SMA. Itavelustissimi Codices. ,Si La-
liltera casligdvimusillam pingueludinem,non laiheniil l"ne placuil tunc Xristum Xrhma- scnbi, qb id opi-
plene i lilteram enuntiarbmvs. Elcenlendarh quosdam nor, ul reliiieretur crucis figura; qua ,de re supra,
alia nomina per v scribere, qui anliquorum voiunlales c.3 et 4. | - ,-
sequunlur, nec tamen sic enunlient quoritodgscribant. 1 Sicilicum superporieb.Sic Yiclorinus in Jibro tie
Vide Quinlil. lib. i, c. 5; et Gn. Coriiutiiiibrum de Orihqg. qui exstare id signuriiastalesuamuliis in-Ii-
Orthog., apud Cassiodor.jUiidehicctratislatasunt. D Jiris ieslatur. Fuit autemnoia hujusmodi sefa, sel'a. '•
_ « NOLOcnitn NEVOLO. Ne pro non dixiss.eantiquos Sicilicum diclitm( ailFesius) quod semunciamsecet-i
probat Feslus. ldque frequeris apud PJautum. - -
Tc- Id nunc nullum apparefe in aniiquis marmoribuSjauf
-
renlius quoque «>'_.lu ne vis, dixit. iibris iuiraniur, cum inj Diililii tilulo.c/oses, tiumei,
b Os si vulium aut ossum signifu-at. Ila constanter iii nummis Pilipus, sine ulla «icilici nola visautur..
veluslissimi Codie.es; nfecmirum ossum dixisse hbe CAP.XXVill.— i Oniniaex Quiuti!., lib. i,"cap. ~5f.,
loco lsidorum, necessilate penecoaclum, cum os.so el Seigii Arte secunda, c. de Casibus, sed iia con- i'
Agellium multo'arile usum tradat Cliarisius. De loco cinnala, ut iieque imerdum coha_reaiu,neqhe auctb-
vero Terentii in Eunucho credo ego Faernb, jjlud ribus e quibus sumpta <_untsaiis rcspondeaiit.
addens.siossum apud Tereiitium legerelur, neque k Arialogia... Lgline similium comparalio. Ferri
Varronem, neque Charisium, qui id non probant, pmerat, nisi apud Quintilianuin similium comparatio .
fuissje dissimulaluros. alio 'Est namque apud iliuiriana-'
- c Si personam, Ut sit accusalivus pronominis ar- logiajsensu.acciperciur.
pars, hic genus ipsum. Sefgius.nielius sinii.-
-
ticularis, hos. lium ralionetn dixit.
d Peuequodestconjunciio perti. In Pandcctis Flo- 1 Cttjus hmc
" vis_,ul ' quod 4nb..,. elc, Veiba * sunj -
renlinisper m perpelno scribi aiebal A. Auguslinus. Quinlil. _ -
". .
•' • Quolidie per Q. Sed jam evauuisse dicit Quinii- - i
IOK ETVMOLOGIARUM LlB. I. t0_
sarum genlium sermono vocantur. TJnde, el origo
logia, id est, simililudo ; sebTesl anomalia, ld /A
est, extra regulam, uf7»pMs|,et lepus, lotum convc- eorum vix cernilur. Sunl enim pleraque harbara no-
*
nii; "sed dissentiunt casu; facit enim lupi, lepgrh. mina, et incogniia Latinis et Graecis.
Nara regularker est dum quaeris utrum fiom.s mas- 50 CAPUT XXX.
culinum sil an feniininum, et erit masculinum. De gtgssh.
3. Itemf«nis,si incerli generis esse eredis, si- 1. Glossa «..roecainterpretalione linguac sorlitur
milis esf illi panh m declinatione, et erit masculinum. nomcn. * Ilanc philosophi adverbum dicunt, quia vo-
b Item ex comparatione posiiivorum, ut si dicas, do- cem illasn de qua requiritur uno et singulari verbo
ctus, magntts, posiiivi sunt, et sui similes. F it, et pcr designat. Quid cnim illud sil-in uno verbo positum
diminulionem, ul pula funem masculinum essc ftt- dcclaral, ut conliccscereest tacere.
miculusosiendil; sicut marmor neulri generis esse, 2. Item :Jatus haurit aperlum; IIAURIT,percutit.
masadum indicat. Ilem cum lerminum dicimus finem, aut popuhtas
4. Nam quod genus in principalilalc est, id esse interprctamur esse vaslatas, et omniuo cum unius
Solet in diniinulione. Sed hoc non1semper, ut pislri- verbi rem uno verbo manifestamus.
ui/m- xnslrilla.Sed quia scirc debemus, e ex positione CAPUT XXXI.
declinalionem, et ex dirainutione genus colligcre. I .
B De differentih.
49 CAPDT XXIX. 1. Diffcrenliaf eslspecies definltioiiis,quam scri''.
De etymologia. plores artium de codem ei de altero nohiinanf. Haec
1. Elymologia est origo vocabulorum, «unvvis enim duo qnadam inler se communiojie confusa,
verbi vel nominis per interpretalionem colligitur. conjecta differentia, secernunlur, per quam quid sit
Hanc Aristoteles o-ufi6o..ov, Cicero Notalionem nomi- ulrumque cognoscitur, ut cum.quo.rilur~quid inter
navil, quia nomina el verba rerum nola facit, ut pula regem inlcrsit et tyrannum, adjecla differentia quid
flumen, quia fluendo crevit, a fluendo dictum. uterque sit definitur, ut rex modestus, et lempcran»,
2. Cujus cogniliosaepe usum necessarium Iiabetiu tyrannus vero crurfe/is.-Inter haecenim duo.differen-,
inlerprelalione sua. Nam cum videris unde orfum est tia cnm posita fuerit, quid sit ulrumque cognosct
nbmcn, cilius vim ejus intelligis. Omnis enim fei in- lur. Sic et caelera.
speciio, etymologia cognita, planior est. Nonautera 51 CAPUT XXXII.
omnianomlnaaveteribussecundumnaluram imposila De barbarhmo.
sunt.sedquoedam, et secundum placitura, sicul et nos I. Barbarismus est vertram corrupta lillera, vel
servis et possessionibus inlerdum secundam quod sono cnuntiatum : lillo.a, uifloriel-, dnm-florebitdi -
placet noslreevoluntati nomina daraus. ,(C cere oporleat; sono, si pro metlia syllabaprima pro-
'3. Hinc est quod omniumnominum elymolbgieenon ducalur, ul, lalebrm, tcnebrm.Appellalus autem bar-
rbperiuntur, quia quccdamnon secundum qualilalcm btstrhmusa barbarh gcntibus, dum Lalinae oralioni»
quagenilasunt, sed juxtaarbitritim humanoevolunta- inlegriialcm nescirent; s unaquoequeenim gens facta
tisvocabulaacceperunt.Suntauiemelymologiaenomi- Romanorum, cum suis opibus viiia quoqucet verbo-
num, autex causadatae<",utregesa regendo,ii est, a recle rum ct morum Romara transmisil.
agendo; aut ex origine, ut homoquiasitex humo; aut 2.h Interbarbarismum aulem, ol barbarolexim hoc
ex conlrariis, ut a LAVANDO lutum, dum lutum non sit Interest, quod barbarismus in verbo Laiirib fit.ilum
mundum, et tucus, quia umbra opacus,parum Iuceat.- corrumpiiur; quando autem barbara verba Laiinia
4. (Juoedametiam facla sunt ex nominura doriva- eloquiisinseruntur, barbarolexis dicilur. Itemquando
lione, ut a PRODENTU prudens. Quoedaraeliara ex vo- in prosa vitiura fit sermonis, barbarismus vocatur;
cibus, ut a GAMMLITATE 0racK.ws.'Quoedamex Groeca quando in -metro, metaplasmus dicitur.
etymologiaorla, et declinatasunt in Latinum, ut silva, 3. Rarbarismus autem fit scripto, etpronuntiatione..
domus. Scriplo quatuor modis : si quis in verbo lilleram,
5. Alia quoqttG.ex nominibus locorum, urbium, :vel syllabam adjiciat, mulet, transmulet, vel
fluminum traxerunt vocabula. Mullactiam ex diver- D 1 minuat. Pronuulialione autem fit in temporihus,
nDissentiunlcasu.Noncasn, sed genere differrevoluit vel peregrina ex Arislolele, Galetio, Polluce, Stilda,
Sergitis,quia non ut lupus lupa, ita lcpuslepa faceret. et Quintiliano novimus; posieriores intcrpretatio.iics
* Ilem ex comparalione posilivor. Donat. in Art. ipsis verbis additas eodem nominc vocarutit. Nimis
•wund. : In his regulis analogia,vel ex collalionepo- lamen angusieloqui videlur Isidortis, cum unlhs verbi
pivor. nominum,vel ex diminulionecognoscilur. rem uno tanlum verbo explanari p.aecipit, ut si plu-
<*Ex posilionedeclinalionem, et ex dhn. g. Gon- ribus verbis explicetur glossam fore neget. Quod"
EcntitintvetusiissimiCodicesin foancseripturam. ctiam repelit lih. xxiv, cap. 50. - -
CAP.XXIX»' AUt ItEGES a RECTE AGENDO. Al., £t CAP.XXXI. — £ Differentia est, EK Victorin. et
xrgcndo.Utrumque cx Codicibus, et ex aliis Isidori Booelh., lib. i,_de Delinit., c. -" 28,
" repeluniur
" ead,
ocisconfirmari potest. Videlib. iu de Summ. Bon., _ lib. II, c. 30.
c. 48; et Burchard., lib. xv, c. 38; et Ivon., part. CAP.XXXII.,— B Unaqumqueenhii gens. Eaderc
xvi, c. 59; et infra, lib. xn, c. 5. infra, lib. ix, c. 1. _
CAV>.XXX. — e Ilanc philosophi adverbum. Al., h Inler barbarhmum, el barbarolexim. BAhEAKO-
sdverbium.-Graeciirpbgeizog.Unde naium, oO.svrr/.6f LEXIM quoque nominal Charisius, BAUEARALEXIM Do-.
titos. Glossas initio dictas ipsa verba, vel obscura, naius et Diomedes.
* Facil ad nomuialivuincasus, liic , '••«'' "'
subintellectum,referendumest.
PATROL.-LXXXII. 4
•107 S. ISlDORt HISPALENSIS EPISCOPI _ | 108
tonis, a^pirationibu-, et religuis, quee sequuniuf, A alleram par(em pro ajfer_apppariius, utphfa sir prae-
i.Ter lempofa quippefit barbarismus, si proionga posilionesadverbiisappIicemus.Per accidenlia fit, id_
syllaba brevis ponaiur, auf pro brevi longa. Per est, perea quae"accidun[parlibus,utpulaperqualiiales,
tonos, si accentusin aliam syllabara commutelur. Per gencra, numeros, figuras, et casus. Per isla igitur
aspirationem, si adjicialur h lillera ubinon debet, aut omnia fiunl soloscismi, sicut Donaius-<exposiiit.
detrahatur ubi esse oporlet. 5. Fiunt proelerea |el plurimis modis. Jxam Luci-
5. Per hiatum, quoties in pronuntialione •scindilur lius cenlum genera sqkeeisfnqrum dixit, quosbmnes
versus aniequam compleatur; sivequoties vocalisvb- vilare potius quam sequi debel qui regulam recle
talem seqnitur, ut MusmAonides. Filbarb.rismus,' loquendi tenere siude^t. " ' ' '
ct permetacismos, iotacismos, et lambdacismos. CAPUT XXXIV.
O.Melacisrousestquotiesmlilteramvocalissequilur, D£ Vilih.
.nt, bonum aurum, juslum amicum.Sed ethoc vilium, 1. Vitia apud grammaticos. ilia.dicuntur, qu.e iti
aui suspensione m litterae, aut detractione vilamus. eloquio cavere debemus. Sunl autem hoec: barbaris-
7. loiacismus est quoties in ioia littera duplicaiur mus, sbloecismus,aeyrologia, eacepliaton, et reliqua.
sonus, ut, Troiia, Maiia, ubi earum litlerarum adeo 2. Barbarismus est eorruplio verbi unius, ul sl
exilis erit pronuntialio",ut unum iola, non duo, so- B terliam syllabam quis producat- in ignoscere.
uare videaluf. 5.So!o_cismus, compositto viliosa verborum : ut si
8 a Lambdacismus est, si pro uno / duo pronun- aliquis dicat, inler hominibus pro inler hqmines..
tiehtur,ut Afri ggfaciunt, sicut colloquiumpro con- 4. Acyrologia, non propria dictio: uf, liceal sperare
1aulem timenti
loquium; Vel qtiolies unum / exilius, duo largius pro- thnenti; proprium est formidare, nqnl
ferjmus. Quod corilra esl;b nam unum Iargius, duo Sperare; _ et, gramineb in catnpo :"proprium est
exilius proferre debemus. ^ramfnosurn dicere campum, non gramineum.
D -° Collisioest quoties novissima. svllabaefinis in" 5. h Cacephalbn,dictioobscena,yel incomposite so-'
alteritis principio est, ut materteral' nans .Obsccena,uf, 5_£.hisanimumarrecti diciis.Incora-
CAPUTXXXIU. posila, ut, juval ire et Dorica casira.l lialaenira Com-
De Solmchmo, positio fit, ab ea syllaba iucipere qua superibr ftniera!.
i.Solcecismusestplurimorura verboruin inlerse in- 6. Pleonasmos, adjpctlo utiius verbi supervacua :
conveniens composiiio, sicut barbarismus unius verbi uf, Hactenus arvorum culliis et sidera cmli. Keque
corrupilo. a Verba enim non recta lege conjuncta enim alibi nisi in c6.lb suut sidera.
soloscismnsesi; ut st quis dicat, inler nobh pro inler 7. Perissologia, adjecjio plurimorura yerborum
nos; aut dare veniamsceieratomm,pro sceteralis. Q^supervacua : ut, Vivat Ruben, et non moriatur, dujn
2. Dictus autem soloecismus a e Cilicibus, qui ex non sit aliud vivere quam non mori.
nrbe Soloe, qtioenunc Pompeibpolis appellalur, 1 pro- 8. Macrologia, longiloquium, res non necessarias
fccli, cum apvtdalibs commoranles, suam et illorum, comprehendens, ut": Legati, non.impetrata vace, relra
linguam vilio.e inconsequentefque confunderent, vndevenerant domumreversi sunl.
soloecismo nomen dederunt. Unde el si_m.Ii.erIp- 9. I "Riutologia, idemloquium, ut: Si fata virum
quentessoicecismos Taceredicunlur. . servanl, si vescilur aura, mlherea', neqiie adhuc cmde-
|§3_-.-SolcccismusaHtemapiidpoeiass-/i-madicitur, libus occubatumbrh. Totum enira quod repetitur una
quolies.-inversu necessilate melri faclus invenilur; res est, sed cfebro sernione annuntiata.
cum auletii noh invenitur nec.ssitas, pcrmanet sb- 10. Eclipsis esf defe.ciusdietionis, in quohecessaria
loecismiculpa. verba desutit, ut, cuiphgretraexauro; deeslenim era|.
' II.
4."Soloecismusfit duobus modis: aut per partes ora- Tapiribsis est hhmilitas slatura magnee rei di-
-ionis, aut per aceidentia. Per partes orationis fit, si clis inOrmans, ul:
-° Lambdacism.Vide Marlian. Capell. .;D c Collisio esl. Collisionis supra non memineraf, at
b Nam umnn 1 largius, duo _»'.»_, Conlja videba- meminit Do.naius. !
itir nnum exilius, duo largitis pfoferenda".Sed vetant CAP.XXXIII. — a }rerba non recle conjuncla, Ex
Iibri omnes. Erit igiiur (utopinor) lmjusmodi Isidori Aug. n de Doctrin- Ghrisi,, c. 15»
senlentia \ul quemadmodum vocales duae cum in « E Cilicib. Ex Diomede.
di|.bihongum couveniunt, non plene singulre profe- f Si prmpositiones-ativerbihapplicemusAtn.vclustis-
runlur, sed iia coeunl, ut confuso sono aliquid uni- simiCodices recte; utsidicas delonge.Nonn.: Omues
cnique depereal, neutraquciilaruni plene exaudialur; arlem secutineganladverbihprmposilionemaddi oporie-
iia dup.ex lCin. media dhtione exilius profertur,. re,sedaucloruas veterum prmponidebet. Desubito,elc.
quaro simplex. _.<'queid (si argujari licet) proeier CAP.XXXIV.—">Gra.niireoin "'' campo. Quod adyer-
raiionem ficeidit. Nam prins / ob.undiiur cum in se- tit Serv. v Mh. ', _
quens illidilur-,qiumv plagam accipietis al.teram vi- h Cgcephalon.Quod| Isidprus incomposite sonans,
cissim sequenli infligii;naiii cum eo coalescens auleut. Servius Cacephaioh in sermone, Donatus' Cacepha-'
illi quod semivocalis crat proprium , ui a vncalj in- ton in composila dictiohe vqeai. ,.
ciperei. Iia utnimque languescit, prius posteriore.suf 1 Mala enim composilio,Verba Servii ad : Dorica
pacte, priore posterius. Lamhdacismos queque noslri caslra, ^Eneid. vi. -
' (
qnj hfullius loqui siudeni soepe admiltunt. Neque 1 Tautologiaidemloquium. I(a paulpaiile:JI/ac.fl_--. "
Hebra.. Iias delicias non agnovere, veluti cum in gia longitoquium, ctc. p. 36allcgoriam alieniloquium
irv, el ^".3 daghes decorum appingunt. tirerj.r-c-atHr* ;
109 ETYMOLOGtARUM LIB. t. llO
Apparentrari mntes in gurgite vasto. A Anlithesis, Cofi.rspbsiliOliftCfaj p_6 alia IJlte.a,
Gurgitem ppsuii prb mari. Ut olli pro ilti.
~
12. Cacosynlhelon.Yitiosacomposilio: ui,versaque Metathesis, trati_p_si.iolitfe.se* ui,Evahdri pf»
jttvencumlerga fatigamushasta,_ Evander, Timbre, pro Timber.
a
13. Amphibolia, Amhigua dietio; quoafit, ant 7. Inter barbarismum etlcxm, hOd e_t La.inahv
per casum accusativum, ut illud responsum~
Apollinis et perfcclamelocutionem, d metaplasmus est, qui ih
ad Pyrrhum : uno sermone ratione fit viflos.us.Itemlfitei' soloeftis-
Aio te, _Eaci_da , Romanos_vincereposse. niumet phrasin, id est perfcctam Connexionemser-
In qtto non est certum quem in ipso versu monstra- inbmim..cliema, g@id est flgufa, est, quiefit contextu
verit esse viciorem. sormonumratione vitfosa. Ergo me.apfasrnl etsfehe-
li. Fit ct per incertam distinclionem, uf, bellum niata m&liitsuhl, et discernuntur peritia et imperiiia,
ingehsgerel Itatia. Incerta distinetio, ulrum bellum Fitint autefn.ad ornatum.
ingens, an ingens Iialia, CAPUT XXXVI.
1*3.Fit, el per commune verbnnv,deprecatur.Calo, De schematibus,
calumniatur Cicero, prmslolnlur Brulus, dedignatur i. ScJiCiiiata,ex Groeeoin Laiinum eloquium Fi«
Aitlonius;nec oslenditur ;in hac ambiguitaie utrnm & guroe
calumriiaii. interprelaniur. quae fiunlin verltis, vpl senjen-
ipsi aIio<s, an alii ipsos deprecaii sunt,aut tils-c per varias d.stinelionumformas proptcr elnqtiil
el
16, Fit per homonymiam, .quando uno nomine
ornatum. Hoecdummulfa s:nt, f apuJ grammiuioos
mulla significantur, ut acies, ct non addas, attt ferri, isla invehiuiifur
nvloQulorum,aul milhum. 2. Prolepsis est proesumptio,nbi ea qitoe_eqtiide-
gg CAPUTXXXV. bfehtanteponunlufut: htterea regesinrjeniimole: La-
De melaplasmh. tinus. Debuit enim sic dicere : Intereq i-egesingcnii
1. MelapIasmusGraeca!ingtia,LalirieTransformalio moie, fetsfatini
adjieefe quod sequitur : Procedunt
dicitur, qui fll in uno verbo propier melri noeessila-
caslrh; deinde dicere : Latinits , elc.; S.d f.icia. pro
tem, etlicenliam poelarum. Cujtisspecies isioe sunl. ornamenib prresumptio ref, et oui sfequi debuere
2. Prollicsi., appositio in prineipio verbi, nlgnaio reges interpositi sunf in septem versrbus, et postea
pro nato, et telulit pro tutit. Epenthesis, apposilio in additum est : Prdcedunt cdsirh. Inde prsesuniptio,
tnedio, ut relliquiaspro rcliquias, induperatorpro im- quia anleposita sunt quaesequi debtiere.
perator. S. Zeiigma festelausula, chin pltifes sensus uno
">
5. Paragoge, apposilio iri fine, tit magis', pro verbb elaiiduntur, quoe.filIribus{ftiodis.Nam aul in
mage,et pofcs.ur, pro polest. prim.o,aul in poslremo, aul in medio id verbum po^-
Aphaercsis, abscissio de prineipto, ut temnopro nilur, quod sententips jringit. In priin.o, ut, .
conlemno. 8 VERTITUR mnophorh fundus sentenliahobis.'
dc nt
Syncope, aJiscissio medio, forsan pro forsitan. In medio, ut,
Apocope, abscissiode fine, ut sat pro satis.
Crmcia.Sulpicio sorti DATA, Galiia Coltm.
i. Eclasis. productio contra natiiram, ut, llaliam Jn ut: Namijuehoctempore^obsequium
postremo, ami
faio, cum Italiam correple dici debeat.
Cos,verilas odiumPAIUT.
Systple, correplio contra naturam, aquosusOrion, 4. Ilypozeuxiscsi ligura superioric.ontraria, ubi ia
cum Orionproducle dici dcbeat, sensibus propria unicuique clausula est, ut,
singnlis
Pioeresis, discissio unius syllahoc in.duas,- ut, RegemADIT,el regi MEMOIUT nomenque,- genusque.
albai, longai,pro albm, longw. . 5. Syllep^ish esl in dissiroiltbusclausulis,aut plti-
5.' Episynalcephe,eoiigltitina.io dnaruni in unam. ralis dictio verbo finila, bt, socih el rege
singnla.i
ut Phmton,pro Phaelon, Nerei, pro._¥"_.-'., aeripcdem,
receplo,aut singularisdictio plurali verboexpleta, ut:
pro aeripedem. Sunl nobh milia ponttt,
cSynaloephe,colli.iovocalium adjunctarum vocali.»
. et lacth.--
IJUS,ui, aique ea dhersa penilits; dum parle.gerunlur. D Cflsfariffl.molles, pressicopia
6.Ecihlipsis,collisioeonsonanlium cum vocalibus, BJ Supra enim suht dtxit, hie debtfit dicere .
" Est pressi copia lazih.
Ul mullumitle, el terris. _
f a Editione Cliacon.
Ampkibolia,-Ifa vetustissimi Codices fet ita a teriCAP. XXXVI.— e Per v.viasdistinclioftiimformds.
Charisio nomitialuf,rectius quam a Diomede, et Do-
iiato amphibologia. Tlaplerique ex Longob. Malein aliis, diclioiium.Naui
CAP.XXXV.— h Paragoge ul M.VGIS pro MAGE. disiinciionum,emulto t ad nomcnscbemalis et ad rem ipsam
jisdemfexemplisutilur Donalus; al Charisio apoeopes defqua agilur est aptius.,
est ritage,pro magii. Apud grammaticQS isla invcniunlur.NECESSAHIA. ex
exetnplum - •
c Adjunctaritmvocatibus.Sal er.itxollisionem vo* Donaloet Churisio addebal ChacOn. .
caiiunidicere. Sed siquid addendum fnit, loleraliilior B Vcriitur mnophorisfund. Citatura Nonioiti sfeh-
RiimaniCodicisscriptura visaesl tn quo adjunctarum, tenlia cx Lncil. lib. in Satyr.
ulii juncta, vel adjuncla legitnr. h Syliepsh est in dhsiin.-cl. Donatus:-Iiem stjllepsis
quam nosfrofum,
d Meiaplasmusest, qui in uno sermone.Totus locus" esl in dissimilibusclausutis, qttando dictio singularis
e Serv., JEn. v, ad illud : verboplurali adjungitur. Ch.risius : SyltepsUest.cuni
Urbisopus,triplicipubes,queniD_.<_ana versrf. , singutaris dictid piurali verboconcluditur. _
'
Ulrobique lamen mendosus, qucm resiiluit ex ve- \ . -..
.11 S. ISIDORIHISPALENSIS EPISCOPl m
C. Fit aulem syllepsis non solura per parles ora-; A Credere tu nummos?,jlarco subjudice palles!
tionis, sed, et per accidentia partibus. Nam ubi et_ JI/arcMSdixil. lla esl, assigna, Marce, tabellas.
pro.mullis unus, et pro uno mulli ponuntur. syl» 18. Ilirmos esl sentcnlia conlinuataeorationis te-
lepsis est: pro multis unus, ut est illud : uterutn- norem suum, usque ad ultimum servans, ut:
que armalo milile complent, cum non uno, sed mulliss Esl 81.secessutongo loeus, insula porlum,
mililibus. Item pro uno mulli, ut in Evangelio : La-• et reliqua. Hinc enim jin longura vadit sensus usqut
Irones qui crucifixierant cum eo improperabantei; ubii ad illud : j
pro uno uterque inducitur blasphemasse. Ilorrenlique alrum nemusimminetumbra.
7. Anadiplosis est, quando ab eodem verbo quoi 19. Poiysynthelon cst dictio multis concalenaia
"
illud/prior versusfinivit sequens versus ineipit, ul est conjunclionibus, uf, tectumque, laremque, armaquet
Certent et cycnh ulutm, sit Tityrus Orpheus, amycleumquecanem. | *
Orpheus in silvis, inter delphinas Arion. 20. Dialylon, vel asyntheton figura est, quav e
8. Anapiiora est repeiitio ejusdem vcrbi per prin-- eontrario sine conjunctionibus solute ac simpliciter
cipia versuum plurinvorum, ut: efferlur, ut, veminus,vidimus, placuit.
Nos le, Dardania incensa, tuaquearma secuti, 21. o Anfuiieloneslubi contraria contrariis oppon-
Nos tumidum sub te permensi classibusmquor. B untur, et senfentioepulchriludiriem reddunt, utillud *.
9. Epanaphora est in uno versu per principia sen- Frigida pugnabantcalidis, humentia siccis;
suum ejusdem verbi repelilio, ut: /.. Mollia cum duris; sine pondere, habentia pondus.
Te nemus Angitim,vilrea te Fucinus unda, "."'; ' 22. Hypallagequoiiescunquepcr contrarium verba
Te liquidifleverelacus intelliguntur, ut dare\etassibus austros., cum ventis
10. Epizcusis inuno_ei.su congcminatiovcrbi, ut: naves demus, non navibus ventos.
si. sic juval ire sub umbras. CAPUT XXXVII.
H. Epanalcpsis est sermonis ufp.Incipio versus De troph,
positi cjusdem in fine rcplicatio, ut est illud : i. Tropos Gr__conbmine Grammafici vocant, qui
Crescit amor nummi, qudntum ipsa pecunia sreseiU Laline modi locutionum inierpretanlur. Fiunt aulem
12. Paronomasia est in sigmficationodiv^rsa dicii» a propria signiQcalioneg@ <"ad non propriara simi-
pene ipsa, ut illud: Abite an obire te convenit,id cst, iitudinem. Quorum omnium noraina difflcilliniumest
exsulemfieri, an mori? annotare, sed ex oniriibus Donalus ° tredecira u?ui
15. Schesis onomaton, muliitudo nominum con- tradenda conscripsit. j
junctorum * quodam ambita copulata, ut nubila, nix, 2. Meiapliora est verbi alicujus usurpata transla-
yrando, procellm,fulmina, renti. ( tio, sicut cum dicimus, flucluare segeles, gemmare
C
14. Paromoeonest multitudo vcrborum ex una lit- vites, dum in iis rebus flucttiset gemmas non inveni-
tera inchoanlium, qualoest apud Ennium : mus, in quibus hoec verba aliunde transferuntur,
0 Tite tute Tati tibi lanta tyranne tulisti. sed baealque aliae tropicoeloculiones ad ea quae in-
Sed hoc bene temperat Virgilius, dum non toto telligenda sunt propterea figuratis amictibus oble-
vcrsu utitur hac figura ut Ennius, sed nunc in prhici- guntur, ut sensum legentis exerceant, et ne nuda
pio versus lantum, ul cst illud t Smva sedens super alquo in promptu posita vilescant.
arma; nunc in medio, ul: 5.1. iunt aulem melaphora. modis quatuor : ab
Qumquelacus late liquidos _qumqueaspera dumh; animali ad animale, lul, aligeros conscenditequos;
Nunc aulem m frae, ut: melapliorice loquens miscuit quadrupedi alas avis,
Sola mihi tales casus Cassandra canebat. et quo cursu deserla petiverit, miscuit volatili
gf". 15. Homceoptoton est, cum plurima nomina cursum quadrupedis. IAb inanimali ad inanimale, -
per unum casum denuntiantur, ut csl illud: uf, Pontum pinus aral; sulcum premit aila carina.
Sed nequecurrenlemse, nec cognosciteunlem, ' Miscuit usum terrae aqriis, dum arare et sutcum
Tollenlemquemanus, saxumqueimmane nwventem. premeread terrarti per..ineat, non ad mare.
16. Ilomoteleuton est, cum uno modo verba plu- D j 4. Ab inanimali ad animale, ut florida juveritus;
rima fmiuntur : ut abiit, abscessit,evasil, erupil. miscuit flores inanimales juventuti quoeanimam ha«
17. Polyptoton esi, cum diversis casibus senlen- bet. Ab animali ad inanimale, ut:
iia variatur, ut • "»Tu, Neptune pater, cui tempdra eana crepanli
Ex nihilo nihilum, ad nihilunt nit possereverti. Cincia salo resonantj magnuscui perpelemento
h Marcus Dama, papm, Marco spondenle,recusas, Profiuit Oceanus, etflumina crinibus.errant.
a Quodamambitu eopulata. Mendose1, apud Dona- eo videntur bacc. Sed. cum idera Charislusmelony-
tum, eodemhabitu copulandilegilur. niiam definiat: Dictiohemtranslatam a propria,signi- .
l>Marcus Dama. E Pers. Salyr. v. ficationead aiiam proximitalem, ulrovis modo legas
o Anlilheton. Ilsec usque ad finem capitis nequa licebit. Et Donatus : Ad impropriam similitudinem.
Donati sunt, neque Charisii, et in Rom. Codic. plu- o Trtdecim usui trad. Ita Beda. DuodecimDonalus
res alioe figuraeleguntur, ut ha. quoque aliena. vi- etCharis. f Tu, Neptunepa..Cilatur ex Claudian. aD. Aug.,
deri possint.
CAP.XXXVII.—-aAd non propriam simililudinem. lib. iii de Doct. Chr. Varroni quidara Albinovaiji.
Ferri polcst vulgata scriplura similitudinem, ul sit tribuebal A. Augustinus.
quod Charisfus dtxit, vrovter simitiludinem.Nam ex
'•'
.113 ETVMOLOGIARUMLIB. I. 414
M.n/uro erim, et tempora, et crines noh ad Oceanum L lnfetix puer, atque impar congrissus Achilli.
12. Epiihefbn, Supranomen, pra_poniturenimpro-
pertinent, sed ad homines.
5. Sic et alia rerum noraina d"e alio genere in prio noraini, Q\ ut Alma Ceres, obsceniquecanes,
aliud genus decemissime decoris gralia trausferun- impotiunmquevblucres. Inter antonorriasiani autem et
lur, ut oraiio perornetur, Meiaphora autem, aut epithclonhocdifferl, quodanlonomasia, pro vicenomi-
-
partis unius est, ut, fluctuare segeles: non potes dicera nis ponitur; Epitheton autem nunquam sine nomine
segelare fluctus; aul antistropha esfidest, reeiproca, est. d Quibus duobus tropis, vel vituperamus ali-
ut remigium atarum. Nara ^t aloe navium, et alarum quem, vel ostendimus, vel laudamus.'
remigia dicuntur, 13. Synecdoche esl Coneeplio, cum a parte to-
- 6. Gatachresis, est alienaerei nomen appositum : tum, vel a toto pars inlelligitur. Eo enim et pcr
haeceo a melaphora differt, quod illa vocabulum .speciem genus et per genus species deraonslratur;
babenli largitur; ha_c quia non iiabet proprium, sed species pars est, gcfms autera lolum. A totsi
~ . " enim pars intelligitur, ut:
a1ieno*utUur7-ut,
1
Faciemque similtimatauro j Quam multmglomerantur aves, ubi frigidus annus
et, Trans pontum fugat. •
.... Nune vna ambmjuncthque feuintur B Non entin tolus annus estfrigidus, sed pars anni, id
Fronlibus, et longa sulcant vada salsa carina. est, hiems. Alconlra a parte tolum : ut, flammas cum
Dum facies, et frons lanlum animalium et hominum regia puppis extulerat. Utii non solum puppis, sed
sint. Quod nomen si poeta non apposuisset navi, quid navis; et non navis, sed qui in ea; et non omnes,
propriura eidem parti diceret non -haberet,- sed unus flammas cxtulit.
- 60 7- Metalepsis tropus a pr__cedenta indicans 14. Onomatopoeia, nomcn ficium ad Jnvitandum
quod sequitur: sonum vocis confusae, ut stridor valYa_um,-fcinn".i.s
a Inque manus chdrtm nodosaquevenit arundo. equorum, mugitus boura; balalus ovium.
Nam per manum verba, per arundiiiem litteroa signi- 15. Periphrasis est Gircumlpquium, dum res una
ficaloesunt. _ plurimis vcfbis significalu., ut, aurds vitales carpit.
8. Metonyraia esf Transnominalio ab alia signifi- Signiftcavit enim per eop.utationem verborum unarii
calione ad aliam proximitalem translata. Fit autem rem, hoc est, vivti. Hic autem irqpus geminus est;
rouliis modis; aut enim per id quod continet id quod ham aut veritatemsplenc-ide-p.odueit, aut fceditaterri
continetur ostendit, ut tkeaira plaudunt, prata mu- circuituevital. Yerilatem splendide produ-it, sicut:
giunl, dum illic homines plaudant, liic boves mu- El \am prima novo spargebat lumine ierfds,'. ' :
giant; aut-cbntra perid quod conlinelur id quod Q Tflhoni croceumlinquensaurara cubile.^'
cohtinet, ut jam proximus ardet Ucalegon, dum non Vultcnim^licere, jamlucescebat, aut diesQrteserat.
ille," sed domus ejus arderel. Fcedilatem circuku devilal, sjcut:
9."ltem per inveniorera id quod inventum est, ut, placidumquepctivit-'"
sine Cerere et Libero friget Venus, ct commhtam Conjughinfusus gremioper membra sgpofem.',
Vulcarius{mittit)ad aslra favillam.Vtilt enim per Ce- Hoc enim circuitu evilal obscoenilatem,-et decenter
rerem frumenti inventricem inlelligere panem; per ostendit coneubitum:
Liberiim inventorenv vilis, vinum; perVenerem, libi- 16! flyperbaton est Transcensio, cum verbum aut
ordine commutatur. Ilujus species quinq«e
'diriem; per Vulcahum, ignerii.At contra per invenlum sententia
itvventorem demonslrat, ut, hVinum precamur," pro sunt: Anaslrophe, hysteron proleron, parenthesis, - .
Libero, qui vinum aptid Groecosinvenit. tmesis, synchesis. .
- 10. Item id 1 si- Anastrophe, verborum ordo prteposterus, ut iit-
per cfficicnlem, quod efflcitur,
homlries faciat; et, iora circum, pfo ctrcunt littora.
" cut, ftgrum frigus, quod pigros
timor pallidus, eo quod pallidos homines reddai. At 17. Ilysteron prole'ron, sententia ordine comniu-
tata, ut : -
contra per id quod efficiiur, efficiens, ut .* •
- PosfiyijaiHalios tetigitfluctus, et ad mquora venit.
Jttngit equos auro genitor, spumantiaqiieaddit
-Frenaferis. Ante enim nd ocquoravenit, et sicletigitiluclus.
Spumantiafrena dixit,cum utiquc non ipsa faciant spii- ©•9_18.Parenthcsis, ubi*imerponimus sententiam,.
mas, sed equusquiea geritspumisconspergatinfusis. qua cx.medio femola, integer sermq perdnrat, ut,
llifAnlonomasiacstpronomine, id estvieenomi- Mneas (neque enim patrius conshtere mcntem
nis posila : ut-Maia genilus pro Mercurio; qui Iropus Passus amor) rapidum ad no.es prmmittit Ackatem.
flt tribus modis : ab auimo, ut, magnanimusque An- Esl enim ordo: JEneas rapidura prmmiltit Achatem,
nam illud in medio parenlhesis esf.
chhiades; a corpore, ut ipse arduus; exlrinsecus, ut: .
a Inq. manus chartm. Pers., Salir. m. Quod.vero Vinum precamur,nam hic Deus prsesensadast.
sequitur : Nam per manum verba, etc., aut aliena c Antonomasia. Donaljis ;-An<onomtistaesl signifi,-
sunt, ul aliis quoque.visum esi, aut forte legendum, calio vicenominis posila, etc.-, usque ad Achilli.
nam per mgnum, chartam, et arundiiiemlitlerm * signi- <JQuibus duobus troph. Ex Donai. Charisius quo-
ficalm tunl. - _ que 'E.ri0ET-vesi rficlto vocabuloadjecia, aul ornandi,
b Vinitm precamur. Serv., _E». i, ad... Cr.aleras aut deslruendi, aul indicandi causa-.
e Interponimus sententiam. Donatus; Interposita
magnos, eic. : Tropns est synedoche, H/ cererem pro
fruiuculo <.i.t..iu_. Sic Plaulus : formgtiodiverscesententim.
"" 6. ISIDOIU HISPALENSIS EPISCOPI
''
4lS 414
.9, Tmests est .ectiounius nominis perinierpo- A , Iropo, et nani Attanles, et ctcci videnles, «sl yulgo
Silionem verborum ut ,/Eiliiopesargenlei appellantur.
... Multo nebidm circum Dea fm\il amiclu, 25. Inlerironiam autem, et anliphrasim hocdistat,
pro circumfudit. quod ironia pronuntialibne sola indical quod intelligi
20. Synchesis est, ubi ex omni parte confusasunt vult, sicut cum dicimus hominiagenti male _ Bonum
verba, ul ilfud : Juvenes, forlhsima frustra peclora, est quod fach. Antiphrasis vero non voce prpnunljan-
si vobis audentemexlrema cupido esl cerla sequi, qum tis signifi.at. conirarium, sed suis tanlura verbis,
sil rebus forlnna videtis. Excessereomnes,adylis aris- quorum origo eoniraria est.
que relicth, dii quibus imperium hoc sieleral; sitcurri- 20. /"".nigina est quaestio obscura, quae diffic.le
lis urbi inrensm; moriamur, el in media aim_iruamus. inlelligilur, nisi aperiatur, ut est illud: De come-
,l Ordo ialis est:
luvenesforthsima pectorafrustra suc- dente exivit cibus, ,el de forti egressa est dulcedo,
ctirrilh urbi ihcehsm,quia cxcesseredii, quibushochn- significanscx ore Ieoni. favum exiractum. Inler alle-
perium slcleral. Unde sivobhcitpidoccrtaest mesequi goriam antem et acnigma'lioc interesi, quod alle-
aiidcntetnexlrema,ruamus'tinmedia grma, et moriamur. gorioe vis gemina esi, et sub re alia aliud figuraliter
"21. Hyperbole est excelsilas fidem exoedens' indicat. jEnigraa verp jtaiiium sensus obscurus est,-
ultra quam credendum est, ul, sidera vcrberat unda, J$ j et pcr quasdam imagines adumbratus,
el, terram. inter fluctus aperit. Hoc enim modo ultra 27. * Chiirieiitismos1est Iropus quodnra diclu
fidem aliqnid augetur, nec lameti a framite signifi- gratius proferuniur, uti cum inierrognntibus nuu-
candoe veriiaiis erraiur, quamvis verba quibus in- quid nos quaesierit aliqnis, respondelur : Rona for-
dicatur excedant, ui 1 voluntas loqueniis non f.illen- tuna. Unde intelligilur,' neminem nos quaesisse.
lis appareal; guo iropo non sojura augetur aliquid, £8. s Paroemia est rebus et lemporibtis accommo-
sed et minuiiur. Augeluf, ut, velocigraurg; minui- dalum proverbium. Q_%\Rebus, ut, conira stimulam
ttir, ut, mollior plpma, durior saxo> calces , duni signi/iCAlufadversis resislendum. Tem-
22. cAHegoria est aljeniloquium. aliud fenim so- poribns, ui, Lupus est in fabula. h Aiunt cnim rustici
nal, aliud inlelligilur; ui, tres litiore cervosconspicit vocem hoinincm perdere, si eum prior lupus viderit.
crranles; ubj ires duces belli Punici, vellria bella Unde ct subito tacenii dicitur islud proverbium, Lu-
Ptinica significantur. Et in Bucolicis, Aureg matg pu_ in fahula,
decpm mhi, id cgt, ad Augusluro decem eclogas pa- 29. i Sarcasraosesl hpstilis irrisio, ciim amaritu»
sforum. IIujus tropi plures stint species, ex quibug djne, ul;
eminent septem : ironia, anliphrasis, oenigma,cha- Referesergo hmc, el nunlius ibis
rientismos, pa.cemia, sarcasmos, asiysmos Q
( Peiidm genitori. lllimea trisiia.facla
... Qg 25.,d Ironia est senlentiaper pronunliationem DegeneremqueNeoptotemuinnarrare memenio;
conlrarium habens jnlellecium. Hoc enim trdpp cal 50. lluic cdnirarius est astysmus, id estj urbanitas
lide, aut per accusationem, aut per insultatifen.mali- sineiracundia, ut illud,:
quid dicilur, ul est illud : Qui Baviumnon odit, amel lug carmina, Mmvi^
*><« ............ * . . Alque idemjungal vulpebj-ettiutlgeathircos,
Vestras, Eure, domos, illa se jactel in nu/S id esl: qui Bavium non odit, pro poena ei conlingat
JEolu6, et clauso ventor.umcarcerercgnet. ut diligat Mceviuni."Fuerunt autem Moeviuset Ba-
Eiqubmodo aula, si carcer est? Solvitur enim pro- vius poeloepessimi, et iuiraioi Virgilii. Qui hos ergo
juimiiatiotio. Nara carcer pronuntiatio est; jactet in diligit, faciatquoa conirajnaiuram sunt, id esi, jun-
aula, ironia est; et itolum per conlrariam pronun- gnt vulpes, ei mulgeat hircos.
liaiionem enunlialur, per ironia. speciem, qua. Jau- 51. Ilomoeosisest quoe Laiine jnlerprelatur simT-
tiando deridel. • litudo; pcr quam minus inotae rei per simUitudiiiein
24.« Antiphrasis es! sermo e conlrario intelligeii-' ejus quoesiagis nota esfpanditur demonsiratio. Hu-
tfus, ut lucus, quia caret luce per nimiam nemortnn jus species sunt tres; icon, pnrabola, paradigma, id
umhram : ct manes, id esl, miies, et modesti, ctim .- , est, imago, comparaiio, lexemplum.
sint teriibiles-et immanes; et Parcm ct Eumenides 5i. Icon est imago , cum figurara rei ex Siinili ge-
Fttrim, quod nulii parcant, vel bunefaciant, I_oe nere conamur exprimerei, ut:
° Ordo talh, etc. I
Servii ad eum Virgilil Iocum. argentei ?
" Ut voturitas ' loq. .ion fatl, Quintil., lib. VHI: Kx Donaf. el Charis. -
'- C/ia»'i.im"sm.
Moneresath est, mentiri hyperbolen, neque ila, ut _ Pafmmia. Ex Donat. Gliarisitis; Pafa.»j.s esl
mendaeigfallere velit. rei usurpatiocnin^aliquadiversilaie, ul, cocla
c Allegoria. Ambros., ljb, de Abrahara ; Altegofta vulgarh
nutiierabimus exta, c«i» significet, ex eventu scie-
est, cum aliud gerilur, et aliud figuratur. Cic. ni de mus. E), conlra siimulum calces; id est, r_i coutraria
Orat: Aliud dicilur, et aliud ihtelUgendumesi. reshiere. Qute sit senienlia liujus proverbii in Aetis
- d Ironia. Charisius : Ironia esl oraiio proiiunliatio- Aposi. ct apud Terentium nemo nescit.
iiis yravilglein contrarium deducensscnsumverborum. 1 Aiunlenim ruslici. Non rusticos, sed physicoS itl
E Anliplirasis. Ilieronyhius , Bonos. Epist. 100 : confirmare scribit Servius, ad eclog. 9. Vid. Donat.
An ideo tibi beltus viderisquia fajtsio vocaris nomine, in Adelph. ]: -
quasinotiet lucus '_"_.dicatur, qupd hiinime tuccai, 1 Sarcasmos. E Servio, _En. n, ad verba Pyrrl/i.
£t Parcm quod neqiiaquanipaicant, ct EumenidesFtt- Referescrgo hmc, el eclog. 5, ad illud : Qui Uaviuir
«. quodnon sinl benignm\,-et______ ASlhiopesvoceulur uon oclil.
""
•U7 •'-:-'. ETYMOLOG1AR"0].I L5B. v. " 4l§
-" Omnia Mercurio simtlh, vocemquecoloremque A tempbrum conslitiilahi' "po-Sedunf.,MenSura. enlni
El crinesflavos, et membradeeornjuvenlm. Gra_cep.hf>ovdicitur.
Congrua enim est simililudo de specie cuius persona 2.66 Vefsus dicli abebgnod, pedihusin ordine suo
inducilur. dispositis,' ceitb fine hioderantur per arllciilos, Vfrii
35. Paraboia esicompa.alib ex dissimilibusrebus, ht, cmsd et mhnbrd] homihanlur. d Qui n"elongius prb-
•• - ' - qualh iri arvh' yo.ve.ferilurquam judicium possfetSustihefe, rhbdtim
Msliferm Libymmsoleo cominitsIiosle slatull ratib underevferterehtur, el ab eo ipso ver-
Subsedil; vocalum "dibhntquod teisertalUr. '
suni
ubi Ieoni Ceesarem comparavif, non es SUO,sed ex
N3. lluicadlioerelrhythmus, qhi nori est cerlo fine
alieno genere similitudiriem faciens,
sed tamen ratiohabililef brdfnatis pedi-
_<_,Paradigma est exemplum dicti, yel facti ali- moderatus,
bus currit; qui Latine nihil aliud- quahj nutncrns di -
ayiis, -aut ex simili, aut ex dissirailj genere, conve-
nens ei quam proponimus rei; jia s . Tam fortiter cilUr. De quq e_t ijlud :
NtVmtrdsfne&dni,s'i verba tenerem.
periit gpttd HipponcmScipio , quam Ulicwpalo. e Garmenvbcatur qtiidqhid pedibus conlitietur;
55. Similiiudo autem 4.
gg tribus modis fit: a pari,
a majore, a minore. A pari;, cui datum nomen exislimanl, seu quod barpihri pfo-
Ac vcfuli magno inpopulo cumswpecoortagst B nunllareluf f (unde hfcdie laiiahi qtiam purgarites
Sediiio. di.cefpunl,' carmiiiare dicirhus), seu quod qui illa
A' niajore ad "minus: canefent carere riienle existiniabantur.
Qualiler expressum vehlh per nubila futmen; "Di Metfa; vel a pedfbus nuncupata, vel a rebui.
*
a miiio_fead majus : . - • quoescribpnlur, vel ab inventoribus, vel a frequen-
- Si talbribus, vel a humero syllabaruhi.
potuii manes arcesscre conjujjh Orpheits, ' 6."A
Threicia frelus cilhara ftdibusquecdnoris" pedibus metra voeata, ht daciylica, iambics,
quasi dicat, re parva et BreVi,"id est, SJ ille CJlhara tfochaica. A trobheo eiiifn trochaieum frielruni na-
freiiis, cgo pietaie: sciiur; a daciylo dactylichm, sic et alia a suis pedi-
CAPUT XXXVjH. bus. A numero vcro hexamelrum, penlametfum,
' Irinietriitn. Nam senarios versus nos ex nutiiero per
. De prosa.
' 1. Prosa est
pfbducta orafto, et a Tege metrj so« dum vocamus; hos Gfoeci s quia geminbs feriunt,
liita. h Pfosurii ehim "antiqutproducthm dibebani, et trimetros dicupt. Jlexametfos auleiti Ltitijios prir
recium. Unde ajt Varrb' apudPlautum prosh lecth mum fecisse Ennius traditur, •' eosqne WHJOS voeat.
sigi.ih.aie recth; tinde eiiam qhoenori esi pprfi.xa 7. Abinventoribusmetraappellatadicuniur, nt.Ana- -
nuiiiefo, sed recia, prosa oratio dicitur, in reciuin C creonticum, Saphicum, Archilochium.Nam Anacreon-
prqducendo, Alii prosam aiuhi diclaitiab go qubd -licamelra Anacreon composuit; Saphica Sapho.raulief,
sit prflfusa, vfeiab eb qtibd spatioslus proruatet ex- edidiljArchiiochia Archilnclius quidam QJ scripsii,
cufrar, hullo sibi tefniinb "praefihilo. Colophonia Colophoniusquidam exefcuit; Soladeo-
2. Praeierea lam apud Grodcosqiiam apud Latinos rum ijuoque.repertor est' Sotades genere^Creiensis;
lbnge aiitiquiorem" curam- luisse carminnm, quam Simonidia quoque melra Simonides poela .J'ricu§.-
prosoe. Omriia ehirii prius yefsihus .condebanlur, comppsuit, _..____.
prosa. auiem -ludium sero yiguit. Prfmus apud Grae- _;8. A frequentatoribus, ut Asclepiadea. Non enira .
cosc'Pherecy des Syfius soluia oralione scripsit, ea Asclepius iiivenil, sed proinde ita vocaia smil,
apud Romanosaulem" Appius Caccus adyersus Pyr- quod eis idem frequentissiraeet elegantissime usu sjt. ;
rhum solutam orationem primus exercuit. Jam ex 9. A rebus quoe scribuniur, ut heroicum, elegia- .
binc, el coelerjprosoe eloqucntiacontenderqnl, cum, bucolicum. Heroicum enim carmen dictura',
CAPUT XXXIX. quod eo virorum fortium res et facla narrenlur, Nam
De meirh. Iieroes appellantur viri quasi aerei, et ccelo dighi
i_ Metra vocaia, qhiaceriis ipedum mehsuri-, al- pfopler saplenliara et "fbrliludinem• ijhod "nrolrum
qtie spatiis terminanlur, neque ulira dimerisionem D ' aucioritate csetera metra pra.cedit, uiiura ex bmhl-
a Tam fortiter periil apudHipp. Scip. Q\ Mctel- siach. DSV... O, ad illud :N-..O., rtgtvplii /.W.itjxeTut,
luih gejpioneni, opinbr, inieiligit. Qni cum antea P. "E".?? (ihquil) i>epE7.v§t)S., tfuod verb sequitur apiid
Corhelius Scipib djcerelur, pbstea, adoplione Q. Me- eumd. _f._i),pv(Of ' " corruptum esi ex ii^gv vl&s. Vid.
telli Pii, dictns est Q. CoeciliusMelellus Scipio. Ilic, Laeft, . . , ,. . .' . .
ut refert Appiatius,cum in clfissem Cresafisincidis- a
i.AP; XXXIX. — Qui he toitftus' pfovdlv. eic.
set, jieque effugere' possel, gladio perfossus in mare Usque ad numerus. diciihr, Augusiirii suht vcrba, u
se proecipitavit. , de Ordine, c. U. Vidend. idbm, HIde Miis(jc. 1.
CAJ1,XXXVIII,—;"° Profsum enim dnliqulproduclmn P Carmeh vdcalur. E Serv., 3_h. ni.
d.e. r. Glossar.: P'rosa,pexatunica, 7.e-/.wy/fi4'.<.o.,Vid, f Unde hodie carntinare. Utitur eo verbo honse-
Fest. Prosum auieifi, an ;iror_su»idieas, riibil referre mel Pliiiius, ut lib. ix, c. 53, . .
{flisi quod illud antiquius) recte adverlit vir ertiditiss, _ Quia geminos(eriunt, Terentiatf.: Sed ler ferilur
<=Pherecydes Syrius. Aphleius» Jib. H-Florid,": hinc irhrielros dicitur.
PlierectjdesSyro insula oriundu's,.quiprimus, versuum h Eosque longos.' Cicero, n de Legib.: Heroici
neru.repudiatg,pbnscribcfeaustis esi pgssh verbh, so? versibus,.qnosLQ.NGOS appellat Ennius_,__. __.
luio loculu, libera ofaiione. Meminit hiijus Plinius, 1 Soiadesyen_ereCrelensis,De quQguid, et A-'he-
lib. v. c. 29; et lib. yn, c. 56. Sirab., lib. x, et Eu- naeus, lib. .iv.
'
m S. ISIDORI IIISPALENSIS EPISCOPI ~ _ 12d
bus tam maximis operibus aptum quam paryis, Ate, quamvis opilionum caprariorumque serinouesio
'fiuavilalisel dtilcedinis oequecapax. . . iis et cantica inseranlur.
10, Quibiis virtutibns a nomen solum oblinuit, ut 17. Hymnosprimum David prophela in laudem Dei
Heroicum vocaretur ad memorandas scilicet herounv eoraposuisse ©9 ac cdcinisse manifestumest. Deinde
fes. Nam, eiprae coelerissimplicissimum habelur, con- apud genliles h prinja Mnemia Timoihoe fecii in
Btatqueduobuspedibus, daclylo.etspondeo; ac soepe Apollinem et Musas, quoefuit lemporibus Ennii longe
pene, vel ex Iioc, vel exillo, nisi quod lemperaniius post David. Hymniautera ex GroecohvLaiinum lau-
fit ulriusque mislura, quam si instruatur a singulis. des interprelanlur. \
%? U.Omnibus quoque metris pritis est. Hoc primum 18. Epiihalamia- sunt carmina nubentium, * quoe
1
Moyses in canlico Deuteronomii,* longe ante Pherc- decanlantur a schola.ticis in Iionorem sponsi et
cydem et Homerum cecinisse probat *. Unde et appa- sponsoe. Hoec primumSalomon edidit irilaudem Ec-
ret aniiquius fuisse apud _Iebra_ossludium carminum clesiasel Christi. Ex quo genliles sihi epillialamiura
«juam apud genliles. ° Siquidem et Job, Moysilempo- vindicarunt, cl istius generis carmen assumptum
ribus adoequatus, hexamelro versu, daciylo spondoo- est. Quod genus primum a gentilibus in scenis ce-
ijuc decurrit. . lebrabaniur, postea tanlum in nuptiis hoesit."Vocalur
12. Hoc apud Groecosa Hecatoous.Milcsirisferlur B autem epithalamium, eoquod in Ihalamis decanlelur.
primus cbmposuisse; vel, Hit alii putanl, Phere- 19. Threnos ,'quod Laline • lamenlum vocamus,
cydes Syrius, quod mclrum anle flomerum Pylhium prvmus Jeremias versu composutt super "UrbernJe-
diclum est, post Ilomerum Her.oieum nominalum. rusalem quando subversa est, et populus Israel cap-
©g 15. Pythium aulem vocatum volunt, eo quod tivus ductus est. Post hunc apud Groecos Siraonides
lioc genero metri oracula Apollinis sint edita. Nam poela Lyricus. Adhibebanlur aulem funeribus alqua
cum in Parnasso monle Pylhonem"serpentem ih vin- lamentis ; simililer et nunc.
dictam malris sagillis inscqueretur, aceola. Delphici 20. Epitaphiiim Groece,Latine supra tumulum,Est
lioc illura metro hortatisunt, ut ait Terenlianus 1: criim tilulus mofluorum, qrii in dormilione eorum
inRatAv, .JJEKIKV. fit qui jam defuncti stinl. Scribuntur enim ibi viia,
1 _..'Elegiacum autem dictum, co quod modulatio mores et __laseorum.,
ejusdem carminis conveniat miseris. Tcrenlianus s 21. Poesis diciiur Groeconomine opus multorum
~Hos elegosdixere, solet quod clausuta lalis librorurn; poema, unius. Idylionj paucorum versuum -
Tristibus, ut tradtint, aptior esse modis. dislichon, duorum ; monostichon, unius.:
15. Iloc autem vix omhino constal a quo sit inveri- ' 22. Epigramma est titulus quod in Latinum .u-
*um, nisi quia apud nos Ennius eo prior usus est. Nam C pers.)ip(io inlerpretalur:70 errl enimswp.r.ypK^ .
apuct Grsecos' _>icadhue lis grammaiicorum pendet, tittera vel scriptio tiicitur.
ut sub judice e rcs relieiasit. Nam quidam eorum 23. Epodon in poemate clausula brevis esl. Dic-
Colophotiium quemdam, quidara Archilochium tum aulem epodon qubd accinatur ad speciem ele<»
auclorem alque inventorem volunl. giaci, ubi proemissounojqngiori, alter brevior com-
16. Bucolicum, id est, paslorale carmen plerique ponitur, atque ita in sihgulis quibugque majoribus SQ-
Syracusls primum compositum a pastoribus opinan- quentes minores quasi clausula. recinunt.
tur, nonnulli Lacedaamone. Namque f transeunle in 2i. i ClausulasauteraLyrici appeilant, quasiproec_<
GraeciaraXerxe rege Persarum, chm Spartanoe vir- sos versus inlegris subjectos, nitest apud floraliura:
gines, sub hoslili melu, neque egredi urbem atide- Realusille qui procul negotih, ~ ,
rent, neque pompara _ chorumque agrestem Dianoa "deinde sequilur proeeisus :
de more" «xercercnt, turba pastorum, ne religio UVprhca gens morlalium.
proetcriret, eumdem inconditis canlibus celebraruiit. Sic el deinceps alternij quibus aliqua-pafs deest, et
Appellaluf autem Bucolicuma bubus, dejmajore par- ipsi proecedentibussimiles, sed minbres,
Nomen solum oblin. Quamvis Lyricis heroum _ Chorumque agrestem Dianm. F. Agresti, vel, 0{
quoqtie facta canerenltir. est in Rom. Cod. Agrestm. DianoeAgresiis meminit
-
b Longe anle Pherecydem. Dub fuere Pherecydae. Pausan. lib. vu.' \ _
Atheniensi antiquiorem|fuisseSyrium (dequo cap. 57) h Prima Mnemia Timoth. Ita plerique_Cod. AL,
yult Strabo.Contra Suidas,nisi mendnm|inliocha.ret. Memmia, Enimia, autj Inemia, el Cymollioe.Qua fle
0 Siquidem Job. Ilieron.; in Proefat. ad.Iob. re amplius quoerehdum.- Nam Timoihoes vestigium
I d Hecatmus Milesius. Strab., lib. i : npi>Ti<rrayap nullum. Mnemia vero an pars nominis slt, an pv«-
(5nofnTiv.il .XKTKO-.E-IJvapijXSev€t_ TOpicrovxal _u_ozt- ji.t«, id est, mommenta, " reliquerit, id quoque
" in me-
itw-.v. EITK txstvflvpip.ovp.evotMCTKVTE. TO piTpov, dio relinquimus. • -
1 _
T'«X>C. S_^UXKSKVTE. TK Trotr/Tiza ot
avviypatyav jvspt Quce canlatur a scholasiicis. Aug., ih"Ps~.xuv :
KKS/AOV , _:"«" xai "I_/.KT«-OV,
ihepey.v3)jv etc. Solent diei u scholasliciscarmina quadam uxorem de-
e lles relicta sil. lla vet. Cod. Rom.; relcgala,vel ducentibus,qum .ocanWr,'.ephithaiamIa,quidquid ibl
religala, nostri; nos'duas vpces ,'res relicla ,' alienas cantatur,- in honoran cantalur spgnsi et spdnsm.Quod"
putamus. Horaiius, in Art.: auiem ad scholaslici nbmeh aitinet, Ilieroiiym. in''
Calaiog. de Sarapione i:,Sarapion qui ob elegantiam
lamen exiguoselegos emiserit au_tor;'
Quis
Grammatici certant. et adliucsubjudiee lis est. ingenii notrienScholasiicimeruit.
i Clausulas autem Ijyrici appellgnt. Sic TerenliaH "
* Tra»is_untemG.<Bcia»-i:if _»•_...
E Scrv. ad-Eclog. 1. paulo ante, pcntametrum clausulain heroici dixit.
* Roniielegetfdnmpf..ai«r. EDI_. " ' "' ^~" '" '
. - ! *
121 ETYMOLOGIARUMLID. L 422
. 25. ° Cenlones apud grammaticos vocari solent, A _• 72 "o-Ad mofes, ul apud Horaliura mus loquitut ,
qui de carminibus Homeri, vel Virgilii, ad propria muri, mustella vulpeculoe,ut per narratiohem.flctam -
jopera, more cenfonario, ex iriullis hinc inde compo- - ad id quod agilur verax significalio referatur. Unde
sitis in"unum sarciunt corpus, ad facultateni cujus- et ,/Esqpi tales fabuloe sunt ad morum finem relatse ;
<;uematerioe. vel sicht in libro Judicum.Iigna sibi rege.m requirunt,
; 26. Denique "> Proba,uxor Adelphi, centonem et loquunlur ad oleam,. et ail ficum, et ad vitcm, et
ex Yirgilio, de Fabrica mundi et Evangeliis ple- adrubum : quod totum utique ad mores.fingitur, ut
hissime expressit, maieria composila secundum adrenvquoe intenditur, ficla quidem narrationo, sed
versusyet versibus secundum maleriam concinnalis. veraci signiflcatlone, veiiiajtu., ,-A.
Sic quoque, et c quidam Pomponius ex eodem poeta 7. t Sic et Demoslhcnes orator fabula u.u£""\e_I
jnter coetera siyli sui otia Tityrtim in Chrisii hono- advcrsus Pliilippura , qui cura ab Alheniehsihu.
rem composuit; simiiiler et de .Eneide. postularet ut sibi decem oratores darentur, Je_
71.CAPUTXL. discedefel, flnxit ille fabulam, qua "dissuadefe?
Defabula. dicens J luposaliquando.pastoribus, quoruin diligea--
l.Fabulas poeloea fando nomihaverunt-, quianon tiam-de.cipere voluissenl, suasissa ut in amtcitiarfi
sunl res factoe, sed tanlum loquendoficla-. Quoeideo B convenirent, ca tamen cohditione, sicanes,in tfiiibrjs .
sunlinduclip,.ulficto mulorum animalium interso erat causa jurgiorum, jure illis Iraderentur; anuui.ss
colloquio imago quaedam vitoe horainum noscerctur. pastores, et in spem sccurilatis dedisse canes, quos...
Has primus invenisse traditur <*Alcmoeon Crolo- ovium suarum vlgilantissimos custodes habebant.
niensis, appellanturque ^Esopicoe, quia is apul Tunc lupi, adempta omni formidine, omne quod in
Phrygas in hac re polluit. gregibus illis erat, non pro salielale lantum, venim
2. Sunt autem fabuloe, aute ^Esopicee, aul Lybi- eliam pro libidine laceraveruht: Philippura jjuoqus
s_ic__._Esopic__ sunt, cum animalia muta inlerse ser- principes populi postulare, quo facilius posset opprl- :
mocinassefingunlur, veJquoe animara non haheut, ut "^mere spolialam custodibus urbem..
urbes, arbores, montes, pelroe, llumina. Lybisticoo CAPUT XLI,
autem , dunv bominum cura bestiis, aut bestiarum De historia.
cum.hominibusfingilur vo.cis essecommercium. 1. 'Histo.ia est navralio rei gestoe,perjpiam ea quoe
3. Fabulas poeloequasdam deleclandi causa finxe- in proelerito facta sunt dignoscunlur. Dicla autem
runt, quasdam.ad naluram rcrum, nonnullas ad Groecehhloria, i «7r6TOU id est, &videre, vel
ItJtopeZii,
mores hominum interpretali sunt. Delectandi causa cogngscere'.Apud vetcres enim nemo conscribebat
G et ea coiiscri- "
ficlee, ut eoe quas vulgo dicunl, vcl quales Plautus et' historiam, nisi is qui interfuisset, qute
Terentius composuerunt. benda essenl vidisset. Melius enim oculis quoefrant
i. Ad nainram rerum fabulas fingunt, ut f Vul- deprehendimus, quam quoeaudiiione colligimus.
canus claudus, quia per naturam nunquam reetus est 73 2. Quoe enim videntur sine mendacio profe-
Ighis. uiilla triformis bestia, _ priraa leo, poslrema rhntur. k Hoec disciplina ad grammaticam pertiner,
draco, media ipsa chimera, id est, caprea, oetalesIio- quia quidquiddignuramemoria est.litterismandalur.
minum per *am volentes disiinguere, quarunv ferox Historiai aulem ideo monumentadicuntur, quod rae-
el horrens prima adolesceniia, ut leo ,.dimidiunvvitai " moriam tribuunt rerum geslarum.jS.-iesauiem dicta
tempus lucidissimum, ,ut caprea, eo quod aculissime per translationcm a serl/s. factorura invicem com-
videat, tum tit senectus k-casibus iuflexis, draco. prehensorum.
S. Sicet tlippocenlauri fabulam esse conliclam, id CAPUT XLll.
esl, hominem equo misium, ad exprimendam huriia- De primh aucioribus historiar-um.
noe viieevelocitatem, quia equum constat esse velo- 1. Hisioriam autem priraus apud nos Moyses de
"
cissimum. - inilio mundi conscripsit. -Apud gentiles vero primus
n Cenlohes. Tertullianus, lib. de Prsescriplionib.: D
j oi A[<7.-ircto_,r.al \v8mi. llesychius :. Aufoot liyoi.
... cum de scecutaribusquoque Scripturis exemplum XapailsoyyijcriIVSVJevpehiT0\igXoyo.j XOVTOVJ. Vid. _
prmslo sil ejusmodifacililalh. Quivis hodieex Virgilio Tlieoh. progymnasm.
fabulam in tolumaliam componit, materia secundiim f Vulcan. claud. E Serv., _En. vm. , ,
versus,versibussecundummateriamconcinnath. Denique _ Prima leo. poslr. drac. Lucrclii versus, lib. v.
Ossidius[Al.Rosidius~\GelaMedeam tragmdiamex Vir- h Casibus inflexh. Qui Longobnrdicos characteres
gilio plenhsimeexpressit.Meus quidam propinquus ex norint, vel cruribus, vel cursibus admiltnnt, propfef
eddempoeta,inter cwtera slyli sui otia, Pinacem Cebetis similitudinem, a et u, r et s, ciim procserlim casibus
explicuil.Homericentonas etiain vocaresolent, qui de~ sit in libro Salamant. in llomano vero : casibus
tarminibus Homeri propria opera more centonario ex subjacens
' inflexh.
mullis hinc inde composilh in unum sarciuni corpus. "Sic et Demosth. In Olynlhiacis.
. b Proba uxor Adeiphi.' Proba Falconia , cuju_ e't C*p.'XLI.'— i Historia «7r6TOUlo-TO-etv.E Sery,, __.,
liieronymus memin.it, elfpento quidam circumfertur. EJW.I. - " ,'.
" Et quidam Pomponius. Al,, Pompnus. k Hwc dhciplina ad grammaiicain pertinet. Ang.1,
CAP.XL. -?- AAtcmmonClotoniens., Pylhagora. di- lib. II de Ordin., cap 12 : Quia grammatica ipso no-~
seipufus. . mine profilerise litleras clamat, unde etiam Latine lii-
e AutJEsop., aut Lybhticw. Arist., Rhelnr. n, de teratura dicitur, faclum e$t uf quidquid dignum memo- --
Exemplo; Tovvwv_sh _ph"rtapvMoM,ev§s Wyoi,ohtt ri« lilierh mmdaretur, ad eam necessario pertinmU
'
m S. IStDOIU HlSPALENSIbEPISCOPI ' m
d
Dafes" Phrygius de Gra.cis et Trojanis historiara _(Vvocatur. Nara tpoci fcairai diarium, "{Jr&ci ' tphe-
edidit, quam in "foliis palmarum ah eo conscriptam merida dicunt, I
es_e ferunt 2. Kalendaria appellanlur qua. in menses singulos
2. « Post Daretem aulem in GraeciaHerodoiuspri- digerunlur, - .
mus hisioricus habitus est, Post quem Pherecydes 5. Annales sunt res singulorum annbrum. Quae-
claruiti.s temporibus quibus Esdrag legem scripsit. -cunque enim digna memorioedbmi militi__que,mari
CAPUT XLIH. ac terra, per annos in c commenlariis acta gunt, ab
De utilitate hhlorim. pnpiversariis gestis annales.nomjnaverunt.
1. Ilis.orioe b geniium non impediuntiegentes m i.Historiaautemmtillorum annorum veltemporum
Jis quoeuiilia dixerunt. Multi enimsapienles proele- est; *J5 cujus diligejitia annui commentarii inlibris
riia 'hominum gesla ad insiitutjonem procsenlium delati sunt, '"Tnlerhisloriamautemeiannaleshoe inter-
liisioriis indiderunt. est, quod hisloria est eorum temporumquaevidimus,
2. Si quidem et per historiam summarelro tempo- aimalesverosunteoruraannorumquosaetasnostranon'
rura annorumque supputalio comprehendilur, et per novit. UndeSalluslius s ex hjSloria;Livius, Eusebius
consulttir. regumque. successum mnha necessaria et Hieronymus ex annalibus et hisloria conslant,
perscrulantur. J} S. ""• Inter hisloriamj etargumentum, ei fabulamin-
CAPUT XLIV. teresl. Nam historite suntres verae, quoefacla. sunt.
*l_%%Degeneribus hhlorim. Argumenia sunt qu__,!els.facianonsunt,/ieritamen
1. Genus « Historia. iriplexest, Epbemeris nanique possunt, Fahuloe vero sunt qua. nec facta sunt, nec
sppeilatur unius diei gestio. Hoc apud nos diarium fieri possunt, qma coplra naturam sunt,
CAP.XLlI,—aPriHM(sftisforieHs.— Primus in His- ad verba : ETVACF.T ANNALE. : Hhloria ex eorum lem-
ioria Roman. Cod., quam scripluram confirmare vi- porumqum vel vidimus vel videre poluimus, dicia,
detuf Silieh. Goth. mendum liisioriam. Sic Martial.; ftn-6TOOitTTopeiv, id est, videre: Annales vero sunt
Crispus Romanaprimus in hhloria, -corum annorum et temporumqum mlas.rwsira non
CAP. XLIH. — l>Hisiorim gentium non imped. novit, unde LiviUsex dnnalibuset hhlotia consiat.
legent. etc. Vid. Aut?.. n de Doct. Clirisl. . cap. 21. - Sallustius ex hisibria; Livin$i Euseb. Ita Gbtft.
CAP.XLIV. — <=Genus hhloriw tripl. Yid. Agell. Ovet. colleg., pravissime, cum.-in reliquis omnibus
lib. 8, cap. 18. Ivslorialibus legatur. "Vsilentur
' apud Servium voces
. <"Nam qtiod Lalini diarium 6'ra'ci ephemerid. — Satlusiius ex hhtoria ileesse. El plaiie iti Suliust.
Agell. : Id eorumesl qui diarium scribunt," - quani aetatemin_ide.mil non modo:reliqiise-iiisiorioe,quas
f-jY-c.eplienierida--._ant. -. a M, _EtnilioLepidoeiQ. Lutatio Catulo Coss. orsus
In comtnentarihactasurit. Cbnficiebanlurex aclis est, sedeliam Jugurlhinum bellum, quod P. Scipionis
primum commentarii. deinde ex commentariisanna- G Nasicsconshlalu coepit. Hujus.aulem rei sjl penes
Jes, vel hisloria texebatur. Isidorus ex actis com- nucwrem; hoc cst Servium, fides; non enim pro^
mentarios, ex commentariis annalcs, ex aiinalibus batur doclissimisviris hajc differentia.Yid. Be.Oiildi
hi-toriam confici vult, ejusque dici historiam, cujus de Servii Commeniariis censuram. , .
operacxannalibushistoria sit composita, -aul cerle h lnter hisloriam,argum. elfab. E Serv., Mn. i, ad
aunales plures in volumenunum reuacti. verba : Revocaloa Teucri.Qul ioetiseraendari
f Inler historiamaulem, et annal. Servius, _En. i, et suppleri ex hocsanguinepoiest, pessime enira affeclusest«
LIBER SECUNDUSs
DE RHETOMCA ET DIALECTICA,
7S CAPUT PRIMUM. mus. In rhetorica vero percipimus qualiter, ea quse
De rhelorica ejusquenomine. didicimus, profe.amus,
»
l.Rhelofica esl bene dicendi scieiilia, in civili- . CAPUT-II.
bus quoestionibuseloquentia.copia ad persuadendum De invenlcribusrheloncmartis.
juslaot bona b. Diclaaulem rhetorica Groecaappel-. 1. Hoecautenv disciplina a Groec.isinvenla esl a °
lalione aitb TOOpmopiittv, id est, a copia locutionh; Gorgia, Arislotele, Hermagora, et translata' in latii
f jjo-t.enim apud Gra.coslocuiio dicilur, pvTaporafon num a Tullio, videlicet,etd<luinliliano, sed iia cti-
2. Conjuhcta est auiemgramraalicoearti rhetorica. piose, ita varie, uteaniilecfori adrairariin promptu
In grammtitica enjm scienliam recle loquendi disci- , sit, comprehcnderc impossibile.
- CAP.I. — a Rhetoricaesl benedicendiscienlia.Hocc CAP.II,—c AGorgia, Arhlot.-, Herinag. Quoniamhi
tantuin verba hujiis loci propria esse duc.o.Qnoepra_- praacipueartem lianc excoluerunl, quamvisalii prima
lerea legunlur inplerisqtie libris , in civilibusqums- ihndamcninjeeerhiii ul Empedocles,Tisias etCorax;
tioifibusnccessaridad persuadendumjusta ei bona clo- d Quinliliano.—I-iTJlianoadduhlquidaitilibri, rran
quenlimcopia in rerum personarumquenegdlio,neque tamen melioris notoe, recteqne irrepsisse pulahal
eadem sunl in omnibiis, et priora quidemimportala Chficonex ullimis sylhiliis Quintitianilibrarior. viti.i
iiuc sunt e capiie 2 lih. i, poslrcma vero, in rprum_ s repetitis. f)e Thinno Uieronymi in Chronic. s Tiifo-
personarumqueneqotio,a Goth. omnibusCod. absimt. nus vir etoquens prmfecluramprmlorii apud Gallias
Adscripsiraus ergb tantum qute in melioribus libris administrat.Et Serv., ^Enoid.x : Thianus et Catvtts,
leguntnr. qui themaia de Virgilio elicueruntt el deformavetunt
'
'h-Dicia anlem airb TOUpHTOpityiv. Ita yei, Codices ad dicendiusum. ' .
-
nequc'id abnuit interpretaiio.
'
- EtBIOLOGlAlflUMUB.il. -..;';• '13&
qn "
tidlucresctt A
i In frela ditnvflufu current, duin rildniibus Uhibfce
'
.- % *<Namfti.rnbranis- retentls, quasi cbitvexa dumsidera "- -
Lustrabuni, polus pascet,
jriemori.-ser.es diciionis; ac nvox repositis, recbr- Semper lionps-,twmenqueiuum, laudesgue tndhebiint. ,
datio omnls elabilur. Hujus discipllneeperfecta co- 7. Pari ordine, e conlrariOj elin vituperalione ho-
pnilio ofaiorem facit." _ .
" minis hoee fofma servanda est.anle homihfem, in
CAPUT III.
iiominem, posi hominfem, Locus commuhis ad de-
De notiunewaloris el parlibus rheloricm.: monstrativum vituperationis gerius perlinet, quod
1. Orator esl igilur vir bonus dieeiidi peritus. "Vlr
Dicendi lamen ab eo in aliquo differt. Nam vituperatio/ quaa
bonus consisiit natura, moribus, arlibus. pe- conlraria est
laudi, specialiter ~m ceflam facientis
rllus consislit artificiosa eloqueniia, quoeconstat paf- adhibetur,
"tibus quinque :inventione, dispositione, elocutione, ' personani .8.C6muiunisve'ro4oc"usgeneraliterin factierimihe
memoria, pronunliaiione, et fine officii, quod esl ali-
- proeponilur; unde, et communh tocus dicitur, quia -
quid persuadere. • absenle persona non lam in hominem quam in Ipsum
2. Ipsa aulemperitia dicendi in tr.bus rebus con- crimen
exponitur. Omne enim vlltum hon in uno
sistit, nktura, dociriha, usu;°iialura, ingenio;'doc- lantum, sed eliam commune in plurimis inVenitu.,
trina, scienlia; usus, assitluitaie. Haac sunt enim '
I
B CAPUT V. /
quoe-nonsoluniih bralore, sed in utioquoquehoiiiine De gethiriosldtu causarum.
* arlifice specianlur ut aliquid efficiat.
1. Siatus causarum bpud rheiores dicttur ea res
CAPUT IV. _,___. in]qua. causa consis_it,id-e.t, constiiutio, d Groeci.
Detribus generibuscausarum.. autem staltim, a contenlione, C-TKCTIV, dicunt. Latihi
1. Genera causarum Iria suni: deliberalivum, de- aulem non solum a
iiugna, per quam expugnenlpro-
mbiistra.ivum , judiciale: deliberalivum genus est in
positionem adversarii, sed quod ih eo pars ulfaqua
u.uode quibuslibet Jililitaiibus vitoe,quid auttiebeat consistal. Fit autem ex inlentibrie el depulsione.
aut nori debeatiieri, "t.ac.a.ur; demonstralivum, in
792.Status autem eausarum duo suni, rationalis
quo lainlabilis persona aut rejjrehensibilis oslenditur. el legalis. De raiioiialioriuntur conjectura,rinis,qua«
2.Judicialeinquodeipsiuspersonoefaclo,aulpnenoe, litas, iranslatib".De flne juridicialis.et hegotialis. De
aut proemii sentenlia daiur. Dietum autenvjudiciale, juridiciali 'absoitila et assumpliva. De
assumpliva,
eo quod judicel bominem, et sentenlia stia ostcndat conces8ie,T'emoiioc_Irainis,^ relaiio ciiniinis, com-
utrum laudabilis prsemiodignus sil, aui certe reus paratio. ~De concessione, purgatio et deprecaiio.
condemnari c liberarique supplicio. 5. Colijecturalis slatiis est, cum factum quod alii
•yg 5. Deliberallvum genus vocatur, eo qbod de ^j , hbjiciiur ab .alio perhegatur. Defiiiiiivtisstafus est,
tinaquaque re iri eb deliberatur. Ihvjusgenus duplex cum id quodobjicitur, non hoc esse cbntendiiuf, "sed
esl, suasio el dlssuasio, id est, de cxpeierido et-fu- quid illud sit, adhibhis dcfinilibnibus, approbalur.
giendo.defaciendbetnon faeiendo. f Qualitas est, dum qualis sil res quoerilur; et quia
J i. Sua"soriaariiem ih trihus locis dividitur J bo-
<3evj el genere negolii controversia agiiur, consti-
nesto, Uliliet possibill. Hoccdiffert aliquid a delibe- lUlio qenelalh appellatmv
tatlva, quia suasoria eget altera persona, deliberativa i. Translalio est, cum causa ex eo pendef, qubd
interdum etapud se agit. In suasoria autera duoesunt aut non is agere videtur quera oportet, aut nonapiid
quae plus valerii: spes et meius. - . .
quos, quolempore, qua lege, quo crimine, qiia poeua
5: Oemonsiraiivumdictum, quod unamquamque. oporteat. Translaliva conslitutio dicilur, quod.aclib
rem aul laudando aut.viiupferandodemonstrat; quod tfanslatiotiis et Comhiulationisindigere videtur.
genus duas habet species: laudem el vituperaiionem. 5, Juridicialis est; in qua ooquiet recti nalura, et
luaudis ordo tribus temporibusdistinguitur : ante ip- proemli aut "poenseratio qiueritur. Negotialis est, Ih
sum, in ipsum, post ipsum. qua quid juris ex civili niore el a_quitalesit cpnsidefa',
6. Anle ipsum, ut: . .. lur, s Asstimptiva esi, quoeipsa ex se nihildtit fifiniad
Qumte lath fmlatu[erunlsmcula._ Drecusationem, forisaulemaliquidde.ensionisasfeuhiii.
lii ipsum, ut: -_ G.Concessio esf,-cum.reus nonid quodfactum esi,
0 sola injandosTrojm mherala labores. defendit, sed ut ignoscatur poslulat, * quod nos ail
Ppst ipsura, ut: . poenitenles probavimus pertinere. Remolio crimini.
i Nam membranis retenlh-, quasi adh. Respexisse*
risque libris, quade re Capella ; Gompnralio (inqnit),
videlur adCiceronisverbaTusc..: Sedriescioqitomodo, i miani cohipensationeirinovi a pdslerioribus perhiberi;
dumlego, assentior; cum posui ~ librum, assensioomiV_s '< he.icomparalio cst apud Ciceronem, uiide hoecsunt,
elabiltir. Et infra comparatio defrailur, consenlieiHihusomni-
CAP.III. — "">
ftrtificespectantur. Al., expectaniur,i bus libris.
foite expfl.unlur. •'_"", i Qualitas esl:' Viden.ur aburidare hoe.voces ex
CAP.IV. — c Liberarique. Rejiciebat hoecCbacon.- < Cic.', l de lnvent., legendumque ; Dum qttalh.sil res
Sed frequens apud Isidoruni -conjunciiununidjsjuti. qumriiur, quia de vi, el de genere negolii, etc,
ctioiiumquevicissiiudo. - _' - ,..'_' _ Assumpfi.n. Post "assumplivarnvidelur deside-
CAP.V. — d Giaici autem stalum g conlenl. Itai rari abso1ula.'.Dixe~r.vt enim ex assurapii-
Herodia et Hermagoras. Proeferre vhietur Isidorusi vam, et.abs .lulam oriri. Quam juridiciali Cicerodbiihit: • Qu&
iiostram voeem Gr_3c"3_o-T«<r.6)_'., . . __. ipsa in se juris et injttrim continel qvlesiionem. -,"
• lielalio criminis,
comparaVw.—Convoehsalioiwpie- h Q_uodnosadpomit.VHl.il. 50,_.c,ln capite et seqq.
\11 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPl \ 128
est, cum id crimen quod infertur, a se, et a sua culpa, A rum prima auditoris animum provocat; secunda res
VIet potestale in alium reus dimovere conalur. geslas explicat; terlia fidem assertionibus facit;
' 7. Relalio criminis est, cum ideo jure faclum dici- quarta finem lotius,orationis
complectitur.
tur,"quo<l alius anto injuria lacessierif. Comparalio 2. Inchoandum est ilaque taliter, ulc benivolum,
est, cum aliud aliquod allerius factum honestum aut docilem, vel atlentum auditorem faciahius : benivo-
ulile contendiiur, quod ut fieret, illudquod arguitur, lura,precando; docilem; instruendo; attenlum, exci-
dicitur esse commissum. tando. Narrandura est ila, ut breviter atque aperte
f! SO 8- Purgalio est, cum faclum quidem concedi- loquamur. Argumentandum ita, ut primum nostra
lur, sed culpa removelur. lleecpartes habet trcs: im- firraemus, dehinc adversa confringainus. Concluden-
prudenliam,casura, necessilateiu.Deprecaiioest,<;um dum iia, ut concitcmus auimum audienlis implere
et peccasse se, et consulto peccasse reus confuetur, et quoedicimus. .
tamcn ut ignoscalur poslulat, quod genus perraro po- d CAPUT VIII.
_estaccidero. De quinque,modis causarum.
9. Ilem ex legali statu ho_coriuntur, id est, scfip- 1. Species causarum sunt quinque : honeslum,
tum et voluntas, leges conlrari.., ambiguiias, col- admirabile, lmmile, anceps, obscurum. Honeslum
lectio, sive ratiocinatio et defmilio legalis. Scriptum B causoegenus, est cul statim, sine oralione nostra fa-
et voluntas csi, quando verba ipsa videnlur cum sen- vet arilmus audiloris; admirabile, a quo est aliena-
tenlia scriptoris dissiderej Legis 'contrarue siatus tus animus corum qui audituri sunl; humilc, est
esi, quando Inter se duoeleges, aut plurcs discre- quod negligilur ab audilorc.
pare noscimlur. 2. Anceps, est iii quo aul judicalio dubia est, aut
10. Ambiguilas est, cum id quod scriplum eslduas causa honestilalis ct turpitudiriis pariiceps, ut el be-
aut plures res signilicare videlhr. Collectio vcl raiio- uivolenliara parial el offensionem];obscurum, in quo
chiatio est, quando cx co quod scriptum est "aliud aut tardi auditores sunt, aut difficilioribus ad co*
quoque quod non scriplum est invenitur. DefluilioIe- gnoscendum negotiis causa cernitur implicaia,
galis est, cum vis verbi, quasi in 4efinitiva constitti- 82 CAPUT IX.
tione, in quo posita sit quoerilur. De sylloghmh.
11. Stalus ergo lam iaiionales quaralegalesa quibus- i. Syllogismus Graece,Laline argumenlalioappel-
dam certius decemct octoconnumerati sunt; coelerum latur. Argumentatib aulem dicta esl, quasi aryulm
8 secundumrheloricos Tullii undevigimi reperiunlur, menlis oratio, qua inventura probahile exsequimur.
propterea quia iranslalionem inier ralionales principa- Syllogismus, igitur, est propositionis, et a&sum-
Jiter affixii siaius. Inde se ipse etiam Cicero repre- C ptionis, ° confirmaiionisque exlrema conclusio, aut
Iiendens, translalionem legalibus stalibus applicavit. ex ambigentis incerto, aut ex fiducia comprobantis.
b CAPUT VI. 2. Gonstat enira tribus parlibus: propositione, as-
_Dc tripartila conlroversia. Bumplione,conclusione. Propositione, ul pula : Quod
1. Tripartila conirovcrsia, juxta Ciceronem, aut bonumest, turpem usum huberenon poiest. Consenlit
simplex est, aut conjuncto. Et si conjuncta erit, audiens ; assumil ille: Pecunia turpem usum habel;
considerandum esl ulrum sit ex pluribus quoestioni- conciiiditur: Ergo pecunia bonumnon esl.
bus juncta, an ex aliqua comparalionc. Conlroversia 5.sSylIogismisauteninon sbhini rhetores, scdmaxi-
simplexestquoeabsolulamcontinel unam qu__stionem, me dialectici utunlur, liceif Apbstolussoepeproponat,
hoc modo : Corinthih bellumindicamus, an non ? assumat, confirmct, atque concludai,'quoe, ut dixi-
2. Conjuncl?,, cst cx pluribus quaestionibus, in qua mus, propria arlis dialccticoe, alque rhetoriea. sunt.
plura queeruntur hoc pacto : Utrum Carthago dirua- 4. Syllogismornm apud rheloresprincipalia genera
iur,anCarlhaginicnsibusreddalur,aneo coloniadediica- duo sunt': induclio, et raliocinalio. Iuductionis' i
lur? Ex comparationc, in qua per contentionem utrum menihra tna sunt: prima proposilio, secunda illa-
potius aut quid polissimum quoerilur, ad hunc 81 lio, quoe ct assumplio dicilur, terlia conclusio,
mqdum : Ulrum exercilus in Macedoniamconlra Phi- \D 5- Inductio estqupe rcbus non dubiiscaplatassen;
tippum miltanlur, qui socih sit auxilio; an teneatur in sionen?ejus cui instituta est, sive inter philosophos,
Italht, ut quam maximmconlra Annibalemcopiw sint ? - fciveIrster rhotores, sive _ inler sermocinanles. Pro-
CAPUT VII. positio inductionis est quoesimilitudines concedeudoe-
De qualuor paiiibus orationh. rei necessario unitis inducit, aut plurium.
1. Partes oraiionis in rhetorica arte quatuor sunt: 6. Illatio inductionis esl, quoeet assumplio dicitur,
exordium, narratio, argumaiilalio, conclusio. Ila- quoerenv de qua conlendilur et cujus causa siriiililu-
a Sccundum rhetoricos Tullii. Libros de Inv. f LicelAposlolus.\\erha sunt Iliefonynii ad Paul.
11_CKV. "VI.— Omnia ex eodem lib. i de Invent. 153; mulasse lsidorum voceui Apo-
0 CAP.VII.—Renivolum.Iia scribi proecipilIsidorus Urbicam/episl.
slol. in Philosophum credebat Cbaeon , re.diisseque
'
ipse,1ib. x, non benevolum. rursus, vel ex scnbentium errore, ulraque "vocc.per
& CAP.VIII. — Ex eodem Ciceronis loco. compendiuni scripta 1;vel alicujus , qui cam ex Hie-
c CAP.IX. — Confirmationhextrema concl. Con- ronymo accersivit, supervacua diligcniia:
firmalionem syllogismo addidii, Ciccronem seeutus, _ Sive inler sermocinantcs, Victormus, iu quacun-.
exemplotamennonuisisyllogisrai siraplicis e.t usus. que coutentioneverbor.
129 - v. ETYMOLOGIARUM LIB. II. , i50
dines habi(__sunt, inlroducit. Conclusio induclionis.A 15. Ex sola conclusione, ut estj illud : Vera est
est quoe aut concessionem illationis §3 confirmat, igitur divina sententia. Ex proposilione et assum-
aut quid ex.ea «onficialurdeclarat. " Ratiocinalio est ptione, ut esl illud : Si initnicus est, occidit ; ini-
oralio qua id de quo est quoesliocomprobalur. - micus autem est. Et quia illi deest conclusio, enthy-
7. Eulhymema igitur Latine inlerprelalur menlis m.emavocalur.
tonceplio, quem imperfectumsylloghmum solent "_ 10. e Sequilur epicherema, descendens de ralioci-
arligraphi nuncupare. Nanv in duabus partibus ejus natione,h latior etexstieuiior rhetoricus syllogismus,
Krgumcnliforma consislil, quando eo quod ad fidem laiitudinc distans, et produclione sermonis a diaiec-
pctiinet faeiendam utitur, syllogisraorum lege pra_- licis syllogismis, propter quod rheioribus datur.*Hic
teriia, ul esl illud : Si tempeslasvilanda est, non esl aulein conslat mqdis tribus: primus modus triparlitus
igilur navigandum.Ex sola enim proposilione constat est, secundusquadripartilus, tertius quinqtieparlilus.
csse perfeetiim; unde niagis rheloribus quara dia- 17. Tripariitus epicherematicus syllogismus est"
Jecticisconvenirejudicatum esi. qui consiat membris tribus, id est, propositione, as-
8. Raliocinatjonis duo sunt modi. Primus enlhy- sumplione, conclusione. Quadripartitus est qui con-
mema, qui est imperfectussyllogismus, atquerheto- stat ex memhris qualuor : prima propositione, se-
ricus. Sccundus epichereraa, qui.est in rbeloricis B ] cunda assumptione, et una proposilionis sivc assum-
lalior syllogismus. ptionis conjuncta; terlia probatione,'etL quarla con-
9.«. Enihymemaiisraembra sunl quinque: primum clusione.
convincibile, secundum oslenlabile, lertium senten- 18. Quinquepartitus est qui constat ex membris
tiale, quartum cxemplabile, quintum colleclivum. quinque, id est: prima propositione, secunda ejus
10. Gonvincibile est quod evidenli ratione con- probatione, tcrtia assumptione, quarla ejus proba-
viucit, sicut Tecit Cicero pro Milone : Ejus igilur tione, quinta conclusione. Hunc Cicero iia facit in
morlh sedelis ultores, cujasvilam,siputarethpervos Arte Rhetorica: Si deliberatioel demonslratiogenera
reslilui posse,nollelis. sunt causarum, non possunl recle partes alicujus gene-
11. Ostentabile est quod^ierla rei demonslralione rh causm pulari; eademenifnres, alii gcnus, alii pars
constrmgit, sicut Cicero in Catilinam : Hic lamen vi- esse potett: etdem genuse( pars non polest, el coeiera,
vil, vivil, imo ciiam in senatum venit. Sententialc est quousque syllogismi hujus raembra clahdanlur.
quodsentenlia gencralis addicit,utapud Tcrentium: 85 CAPUT X.
Obsequiumamtcos, verilasddium paril. . __.. De lege.
12.,Exemp!abileest quod alicujus exempli coropa-
ratione evenlum sirailera comminafur, sicut d Cicero iQ l. Lex 1 est consiilutio populi,_quam majores
"raPhilippic.: Te miror, Antpni,quarumcxemplaimi- nalu cum plebibus sanxerunl. Nam quod.rexaut
tarh, eorum exitus non pertimescere. imperalor cdicit, conslilulio ""velediclum vocatur;
13. Colleclivum est cum in unum quoe « arga~ ,(Instituiio oequitalisduplcx est, nunc in legihus,
mcntala sunt colliguntur, sicut ait C;ccro. pro nunc in moribus. Inter legem autemet raores hoc
Milonc: Quetnigilur cttm gralia noluil, hunc voluit jntercst, quod lex scripta esl; mos veroest veluslate
cum gliquorum querela. Quemjure, qucm loco, quem probata consuetudp, sive, lex non scripta; nam les -
tempore non est ausus, hunc injuria, alieno tempore, a legendo v.ocata, quia scripla esl,
cum periculocapilh non dubilavitoccidere! % Mosautenv longa consueiudo est de morihus l
14. Proetereasecundum Viclorinum enlbymcmatis tracta lanlumdem. Consuetudoautem est _us quoddaiu
est allefa8& dcfmitio ex sola propositione, sicut jam moribus inslitutum, quod pro lege, suscipitur cutn
dictum est, quoeilaconstat :Si lempeslasvilanda esl, _deficiilex; nec differt, scriplura an ratione consislat,
uon estnavigatio requirenda. { Ex sola assumplione, quando et Iegemm ralio commendal.
ut cst illud : Sunt aulem.qui mundumdicunl sine di- 5.'Porro si ralione lex conslat, lex erit oranejam
vina adminhlralionedhcttrrere. quod ratione constiierit,duntaxat quod religioni con-
a Ratiocinalio.Eodem modo Cassiodorus. Brevius D e Scquitur epicherem.Ex lib. I, de Invent.
Fortunatianus : Rdliocinalio esl qtta aliquidapproba- hLatiorct exsecutiorrhetoricussylloghmus.Sicpaulnr
vius. , - - ante epichcrema latiorem syllogismura dixit, laiior
b Arligraphi. Eadehi voee ulunlur Dorialus et Ser- exsectttiovolebat A.Augustmus ex Forlunatiano.
vius ad Artem Donati. Constatque ex D., August., » Et quarla conclus. Yoxowar/a cx Goihicis rcpo-
epist. 59, hujusmodi Groecolatiiias voces illa aeiate siia est.
usurpalas esse, quamvis"Quintiliano invisas. lidem i-Cap. X. Lex est. Lib. v, cap. 10, et d. 1, cap.- 2.
ab Auguslinoel Fortunatiand technici dicunlur. Repetunuir eadem, lib. v, cap. 3,10, 19, et seqq.
c Eiii/ii/memaiummembra. Fusius hoec Isidorus "Vid. Grat.-d. i.
t Instiiuiio giquit. Omne aulem jus legibus et rao-
quam Fortunalianus.
ACic, Pbilipp. 2 : ^iioram exempla imilere, eorum ribus constat, lib. v, cap. 3, et d. 1, cap. 2.
exitus non perhorrescere.- i De moribus tracta tuntumdem. Sic ovet. I. Tan-
« Qitmargumentata.Ex-Ovet. Colleg. Goth. reliqui, tuminodoGral.
m Legem ralio commcndat. Tertul., lib. de-Corona
qum argumenla. "
1 Ex sola assttmplione. Supplevimus hic quaedam" milit.: C.nsnelarfoeiiaminri.i/i.us rebusprotegesusci-
ex Tarraconeusihuslibris et Cassiodoro.auclore Atit. pilur, cuin deficitlex. Nec differt scriplura an ratione
AugustiDO, "- , - consisiat, quando, el legemralio commendet.
S. ISIDORI IIISPALENSISEPISCOPI - 15?
151
grttaf, quoddisciplina.conveniat, quodsalutiproficiat: A 1 ciimoniact nbminesuo feeisse dieatur, ut esl fabula
Vocalaautem consuettido, quia ih communiest usu. ,de adulterio' Martis ,et Veneris, Mendacium aulcm
_%.Omnisaulem lexs aulpermil.it aliquid,utvir for- tres habet speeies : incredibile,quod faclum nonesse
<"
tis.pelat preDmium; aut vetat, ut sacrarum virginum ' credatur, ul iidolescentemde Sieulo littore egre-
mipiias nulli petere liceal; aul punil, ut qui coedem dientes Africaclassesvidere.
fecerit capite plectalur. ., ) 5. Impossibile est,: r ut Cloditis ihsidias Miloni
5. « Facloe sunt autem lcges uteanim mctu bu- fecerit, et idem oecasus "Sita Milone.» Comrarium
mana coerceatur audacia, lulaque sit inter improhos est: . Nam si insidias fecit,'occidit. Occisusest, noti
innocer>tia,,et in ipsis improbis formidalo supplicio feciiinsidias. > Ila_c dislributio in COntrariumTefor-
refrenetttr nocendi facullas. Legis enim praeinio aut mala e caloscevoeproderSt.Oportebit lamen principia
poena1 vila moderaturhumana, sic ordinare,ut aul credendumesse veterum auctori-
6. Erilautcmlexhonesta,justa, possibilis,secundum - lali,Bul fabnlis fidem noh habendamesse dieamus.
naluram, §@ secundum consueludinenipalria., loco ' 6. Et ad id pbstremum in anasceve recurramus,
temporique couveniens, necessarias utilis; manifesta ne quid aliud significarevoluerinl quiista finxerunt,"
•
quoque, ne aliquid.per obscurilalem c in caplionem ul si Scyllamnon marinam, sed maritimamfeminam,
coniineat, nullop.ivalo comraodo, sed procommuni B ] nec succineiam canibtis, sed rapacem aliquam et
civium ulilitate conscripla. • inhospitalem"venientibus exs.i.isse/
CAPUT XI. CAPUT XIII.
- De sentenlia, De Prosopopwia.
1. Sentcntia est dictnm impersonale, ut-: Obse-> i. Pfo_opopceiaf esl cum isanimaliun. et per-
quium amicosveritasodiumpartf,-Iiuicsi porsona fue- sona et serhio fingitur. Cicero in Catilinam: Hlenirit
rit adjecla, chria erit, ita ; OffendilAchillesAgamem- si mecampalria mea, quminihivila mea multo estcha-
nonem, vera dicendo; Melrophanespromeruilgraliam .. rior, toqueretur':,-dicehs, elc.
Miihrida.lhobsequendo, 2.Sic el nvontes,etllumina/velarhores loquentes
2, Nam inter chriam el sententiam hoc interest, - inducimus,personam' imponentesreiquoe nonhabet
quod sententiasine persona proferlur, cliria sineper- naturam loquendi, quod et in tragosdiis usitatum est
sena nunquam dicilur. Unde, si sentcnlioa persona. et in orationibus '
' frequcniissimeinvenitur.
adjiciaiur, fit chria; si delrahalur s fit senientia. . fS8 CAPUTXIV.
CAPUT XII. De\eihopmia.
De calasceveel anasceve. i. Ethopffiiamvero illamvocamus lif-qtia homlhfg
'
1. Catasceve est confirmatio propositoerei, ana- G personam fingimus,pro exprimendisaffeciibus, oeta-
- sceve aulem contraria superiori esl; revincil enim tis,, studii, fortuiiBe,Iaeiiiite- sexus, nioeroris,audacioe.'
ncn fuisse, aut non esse; quod naltim, aut faclum, ' Namcum pirataepersonasuscipilur, audax, abrupla,
aut dicium esse propontlur,' ut si qtiis Chimeramne- " lemeraria erit oratio; cumfeminoeserrao simulalur,
get fuisse, aut fuisse confirmet. sexui convenire debet ora.io. jara .ero adolescentis,
2. tnter has et thesin hoc inlerest, quod tnesis et senis, et mililis, el iraperatoris, elpafasiti, et rus-
quamvis et ipsababeat dispuiationem in utramque lici,et philosophi, _ diversaratio ducendaest.
1 2. Aliter enim
parfem ,' tamch incertaj rei, quasi qUocdaniliberatio Joquitnr gaudio affeetus, aliler
vel coarctalio cst; catasceve aulem et anasceve in vulneratus, Inquo generediclionis i/Ia suntroaxime
his rebus quacverisimilesnon sufit, sed' pro veris cogitanda : quis loquafur, el apud quem, et de quo,
versantur. • et
proponuntur, plekimque ubi, et quo tempore; quid egerit, quid aclurus
3. Anascevoeprima divisioest, in inconveniens, et sit, aut quidpali possit, Isihoeeconsulla neglexerit,
mendacium. Incoh.enientis Speeiessunt:qubd inho- CAPUT XV.
nestum est et quod inutile. Item inhonestumiracta- De generibusqiimstionum.
tur, aut" in dietig,-aut In faclis. In dic.is, ut si quis 1. Genera questionuni duo sunt: quorum unum
indecOTaet non respondenliaauclo.itati dixissedica--D est finitum,'alleriim infinitum. Finifum hypolhesh
litr, velut sialiquisinfamelCatonem illum Censoriumi Groece,Laiine cflMsadieiiur, ubi cum certa pefsona
juvenlulem ad nequilianvet luxuriain cohorlalum. . conlroversia est, - - i
4.'87 In Faclisjtit si qiils abhorreos aliquid a san- 2. Infinilumquod Grs.ce thesh, Laline proposilum
Faclmautem suni ieges. Ex Aug. epfst. £'_. ex diversoinhoneslum,inulile, parum verishnite,iiu-
"'Vilamoderaturhumana,—Moderatur passivcut, 1, possibtle, conlrariunu: Quoe, quia neque salis ciim
Xv.d."deNegot.gesl. Proqualiiatepersonarum,el aclioi superioribus cobecrent,neque sunt in veiustioribus
formalur, el cotidemnatiomoderalur. libris, fecipienda non ptitavimus..Idcet quibusdam
0 In capiion.em contiheat.Paul.,Iib. v. Seiitent., cap. probarentur. ,
53 : Ne quis in capliOnem verborumincavendo incidat. CAP.XHI. — f Prosopdp. Iloec et elhopoeia ma-
. CAP.XII. — d EgredientesAfric. Ex Plin. et Solin. jores visoesunt quam ut cum figuris reliquis connu-
mendose libri
- * Catascevmomnes, ingredienies. inerandoacssent; proptcrea cas in progymnasmatis
proderit. Posl hoecverba adduntiirin posuit. I . -- ?
' GothiCis
aliquot; Ul gradus omnes consliluamus,- ho- - CAP.XlV. — s Diversa ratio ducenda. Ex Golh
nestmitfulite, verhimite, possibile,conseniancum;vel Ov. AL, oratio dicenda. ,
135 _ '" ' : ETYMOLOGIARUMLIB. II.
134
jofniiialur. Hoc personam noh habet efertam,"nec',!'A me»-e;et factum est colon, id est, membrum,
quod in-
*-inest ei aliqua" eerla eircumstan lia, id esf,' nec Jo- lellectum s.ensuiproestat, sed_ adbuc
pendet oratio;
_ns, nec lempusrln causa vero certa omnia suhT,, sicquedeindeex pluribus membris fil periodus, id est,
b unde quasi pars causoe estpropositum. extrema sententioe clausula, ila -.-veleremjudiciorum
CAPUT XVI. mofemf requiruni. Periodus aulem Ipiigior esse non
De elocutione.- debef, quam ut' uno spiritit proferatur '
"
1. Jam veroin elocuiionibus illa u.ti oporlebit, utt
_ CAPUT XIX.' _.
res, Jocus, tempus, 89 persona audientis efflagiiat,- _' De vilih lilterarum, el verbornm, el seiilentiarumca- •.
nc profanareligiosis, neinverecunda caslis, nelevia i "vendh.
gravibus, ne Iasclva seriis, ne ridicula tristibtts ml- 1. Pra_.erea,pu"rumet hoticstuin oratoris eloquium
sceanlur. carere debetomnibus vitiis,' tani in litteris quam in
• 2. Lalihe aulem et
perspicue loquendum. Latines verbis,-quam etiam insentenliis..
autemloquitur qul verbarerum vera et naturalia p6r- 2.'lri liiteris, ut jiinclura apta et conveniens sit,
sequitur, nee asermone atque culiu praesentis-iem- el sic obsefvandum, ne proccedenlisverbi exlreina vo-
poris discrepat. Huic non sif satis videre quid dicat,"- calis in eamdem vocalem primam lucidat v.erbi se-,
nisi id .quoque aperle et suaviler dicere; ne id quj-. -g ; quentis, ut femirimMgijplim; « qucestructuramelior
dem tahlura,"° nisi id quoddicat et faeetcdicat. fii, si consonantes vocalibus applicantur; triumque
CAPUT XVII. consonantium. quae iri se incidenles stridere et quasi
De trimodo dicendi genere, , rixari videntur, vitanda juiictura est, id est, r, s, ar,-
1.- Dieenda sunt quoquesubmissa levJter, iucitata ul: Ais studiorum, Rex Xerxes, Qi Error Romuti,
gpaviier, inflexa modefale» Hoc est enim illQd iri-. Fugienda esl etconsonans m, illisa yqcalibus :'ut,
modum genus dicendi : humile, .medlum/grandilo- veritmeivm.
• ' '
quum. Cumenimmagi.ad_eimus,~granditerproferenda' _ "_ CAPUT XX."
sutil;cum parva, subtilitef; cum mediocria, temperaie. JDejuncturh vetbormri,
2. Ram In parvis causis nihil grande, nibil subliriiei" , l.Inverbis qubque cavenda sunf.vitfa, ut hbn
dicendum est, sed letii ac pedestri more lpquendum". iihpropria vcrba potianlur, quam Grocciacyrotogiam
~
Incausis-aulemmajorrbus, ubi de Deo, vel hominum! vocant. Amanda est ergo proprietas, sic tamen,-ut
salute referimus. plus magnificen.lioeet fulgoris est; aliquando propler Iiumiliiaiem sordidf, aul spurci
exbibendura, -
vocabuli, iranslaljs nominibus silutendum; nQntamen"
5, In temperatis vero eausis ubi nililJdagiurr in agat,'," loiigeaccitis^sedutverisproximaetcognafavhleanlur.
'
" sed"tantummodoHt'deIecleturahditor,'inter ulrumques (_. 2. Fugienda etiarn hyperbata longiora, quoe fieri
est moderate dicendum; sed et quamvis de magnis! sine aliorumsensuum confusione non possuut. Am-
rebus quisque dlcaf, nbn tamen serivpergranditer di- biguiias quofjue et vilium illud cavendum, cum qui- .
cefedebel, sedsubmisse cum docet, temperate cum,i d,)m,"Jactatione. eloquenlioe.ducli, quod uno aut
allquid laudat vel viluperal1, gratidiler cum ad con- dtiobus verbis sfgnificarepoterant, interposifis ina-
veTsianemaversos animos pro.ocat. Utenda-tamen nibus vocibus, Ion£a et circumfiexa ambage conclu-"-
verba in stibmisso genere suflicientia, in teraperato dunt, quod Vitiufti-perhsologia vocatur..
splendenlia, fn grandi vehementia. 3, Cui cbnlrariura vitlum est, brevitali.s studio,
90 CAPUT XVIII. etiam necessaria verba ftirari. Fugienda sunt quoque,
- ' ' - sicuiin filteris e"tverbis, quoeinier
De eoto, commale et periodo, prima grammati-. -
1. Componitur aulem, e insiruiturque omnis oratid|. corum studia cognoscuntur, ila et in scnlentiis vilia.
commale, colo et periodo, Gomma poriicula est sen- i. Stiht aulera cacophaton, laulologia, eclipsis,
tentioe; colon, membrum; periodus, ambitus vel cir- acyfologia, macrolbgia,"perissologia, pleonasmos, et '
cuiius, Fit autem ex cotijnnctione verborum comma,, his elrhilia. At contfa orationera exlollit et exornat
"
ex commale colon, ex colis periodus. energia, tum emphasis, qtiai plus quiddam quam .
2. Commaestjunclur»finitio, ut puta, elsivereor,, J) dixerit infelligi facil, ut si dicas, ad gloriam Seipiotds'
fudices, ecceunum comma";sequiiur "etaliud commaj, ascendet; el Virgilius, -.emtsst.mlapsi per funem. Cum
nc farpe sit pro forlhsimo. viro dicere incipientem ti- enim diciLtopsi,ila.ltitudinemsuggeril, Ilutc eonlraria
CAP,XV. — " Neque inest ei aliqua ceria circumst: scriptura frequens, instruilur pfo slruitirr, hecmrrms' "
AL, Nequein tltesi aliquackcumst.,, eodem sensu. frequens a.ph«resis Spania pfo Hhpania, Spatensis
h Unde quasi pars causm, e. p. Cic.in : storid pro hhtoria. j ' .--
Top.:
' .. Itaque i_roKispatensh,
prgposilumpgrs causm est. ,-,'_. "'Jlforerorequirunt. Eadem yerba apud Fab. _"'une •'
CAP,XYl. — eNhi id quod dical et facete dicat., , pro re<7air«n..,inMiloniaiiam«M'»nevidenl, vulgo legi-
Rom. Cod. : Nisi id quod 'dical et fecerit. F., )iis/M! nius, cura alii quoque requirunt In Ms. lib. Iegisse se
deceat " *
quod fecerU^Al_.: Nhi id qugd dicat el facerei affirmeul. ,
dicat. Quam scripluramr una mutata Iittera, -recepi- CAI>." XIX. — s Qumstruclura. Ai.., instntclura ,eX"
nius. . usitata proihesi. . •
d ,
CAP.XVIJ. rr- Nihil agitur ul agah SicO. I., ac; CAP.-XX. — h-Aliiludinemsuggerit. Sic Cod. Ro--'
lalesiiunt causarumpleroequein demonstralivo ge-.. nvanus; nostri omnes altkudmem iinagmis sttgg. sed
ncre. - sive imaginis^ sive imaginaliom potius legas, noLis"
CAP. XVIII, — e Inslruilur. Proihesis in Gothica prcbasi neutrum potuit. - "
m S. ISIDORl IIISPALENEIS EPISCOPI - 150
Virfus cst verbis niinuere qnie nalurasuamagnasunt. _ licususus est, dicens":Cojiii^ tnafttmbdnum,et contra
CAPUT XXI. tnoriemvita; sic conlra piumpeccator, etsic inluere
De figurh verborumel sententiarum. inomnia opera Allhsimi, h bina et bina, unum conlra
i
__ 1. Augelur et ornaltir oralio, eliam figuris verbo- unum.
<_rum ac senteniiarum. 0g Nam quia directa, et per- 8. Synonymia est quolies in cojinexa pralionc plu-
\ petua oraiio fatigationem atque fasiidium lam diccndl ribus verbis nnara renv significamus, ut ait Cieero.:
®l quam audiendi creat, llectenda est, ct in alias ver- Nihil agh, nihil tnolirh, nihil cogilas.Ilcm, non feram,
sanda formas, ui et dicenterareficiat et ornaiior fiat, non paliar, non sinam,
et judicem diverso vullu audiluque deflectat. E qai- 9. Epanodos, quahv regressionemnostri vocanl: -
Jius plurima. superius a Donato in schematibus Arlis 0 Principum dignilas eral pene par_,non par fortasst
Grammaticoeannotaloesunt, eorutn qui sequebanlttr.
2. Unde lanlum illa hic interponi oportuit, qua. in 10. Antapodosis, quolies media primis cl ultimit
poemale, aut nunquam, aut difficulter fiunt, in ora- convcniunt,. ul : Veslrum hic factum reprehenditur,.
lione aulera libere. _ pafres conscripti, non hiettm,ac pulctterrimumquidem
Anadiplosis esl congeminatio verborum, ut, Itic faclum; vertim, ul dixi, non meum , sed veslrum.
latnen vivitl vivil! imo eliam in sehatumvenit. U 11. Poradiastole est quolies id quod dicimusInter-
%. Climax est gradatio, cum ab eo verbo quo sen- pretatione discernimus, cum te pro asluto sapientein
_us superior lerminatur hiferior incipit, ac dehinc appellas, d pro inconsiderato fortem, pro inliberali
quasi per gradus dicendi ordo servalur, ut est illud diligentem.
Africani: Ex innocentia nascilur dignilas, ex dignilale 12. « Antanaclasis est quse eodem verbo-conlra-
honor, ex horioreimperium, ex imperio Hbetiaa. rium exprimit sensum'.f Querebalurquidamdefilio,
Ai Ilanc figurara nonnulli caienam appellant, pro- cum morterasuam cxspectaret, 94 respondenle: Non
ptefea quodaliud in alio quasi nectilur nomine, aique exspecto : Imo pelo, inquit, ul exspeclcs.
ila.resplures in geminatione verborum irahuniur. Fit 15. Anliraetabole est conversioverborum quoeor-
aulem hoc scheraa non sqlum in singulis verbis, scd dine mutalo contrarium e.ficit sensum : Non ut edam
etiamin contextibne verborum, ul apud Gracchum : vivo, sed, ut vivamedd. Et illud : Si consulAnlonius,
Pueritia tua adolescenlimlum inhonestamenlum fuil, Brulus hoslh; si conservatorreipublicmBrulus, hoslu
adolescentia seneclud dedecoramentum,senectus rei- Anlonius.
pubUcwflagitium. « H. s Exoche: * Quh eos appellavil? Appius; quit
5. Sic el apud Scipionem: °V" alque tngralih coac- produxit? Appius. ,
tus cum illo sponsioncmfeci, facta sponsionead judi- C 1S. Nunc flguras senteniiaruro quas operoeprclium
._ cem adduxi, adduclum prhno cmlu damnavi, ddmna- est cognoscere persequamur.
IBmex voluntate dimhi. 16.-h Sentenlia est dictum impersonale, ut: Obse-
6. Antilhela, quoeLaline contraposita appellanlur, quium amicos, veritas\ odium parit. Huic si persona
Hjuoc dum ex adverso ponuntur sententiocpulchriludi- fuerit adjecta, chria erit, ila: OffenditAchillesAga-
.verafaciunt, et in ornamenlo loculjonis decenlissima memnonemvera dicendo. Melrophanespromeruitgra-
existunt, ut, Cicero : Ex Itac parte @3 pudor pugnat, tiam Mithridatis, obsequendo.Nam inter chriam.et
Mlincpetulantia; hinc pudicilia, Ulic sluprum; hinc senlentiam hoc interest, quod sentcnlia sine persona
fides, illinc fraudalio; hinc pietas, itline scelus; hinc profertur, chria sine persona nunquam dicilur. Undo
•toustantia, illinc furor;hinc honeslas_,iliinc turpiiudo; 6i sententioepersona adjiciatur, fit chria; si detraha-
.jhi_ conlinentia, iiiinc libido; hinc deniquewquitas, tur, fit sententia. i
l$hperanlia, forlitudo, prudentia, vhiutes omnescum , 17. Senlenliarum species mulla. sunt; alioeeiiiui
mtih omnibuscertant: cuminiquitale luxuria; ignavia indicalivoe,alioe prontinliaiivae, ul:
"j^ii-f tcmfri-a.e, postremo copia cum egestate, bona Vade, age, nale, voca zephyros, et laberepennh.
raJio-eum perdita, mens sdna cumameniia; bona dcni- Aliaeadmiraliva., ut:
qm\spes cum omnium rerum dcsperalione confligit. D .... Tanlm ne animh'cmleslibusirm !
. %.Huiusraodi loculionisornamenloLiber Ecclesias- 18. Alioecomparaliva., ut: l.
|__AP._XXI.—a Vi, atqueingralih coacltts.—Coaclut c Antanaclash. Anaclasin vocat Rhlilius, nisi men-
TOV \ngratih interpretationem esse quis dubitet ? ergo duin in eo. Quintilianus speciem esse dicit parono-
expungi sine fraude poterai. niasioe. '
h Bina, et bina. LXX Svo, Svo, lv KKTSVKVT. rou evb;. £ Querebnlur quidam. Proculeium appellant hune
Et itaquidam vnlg. edit. libri. Ms. : duo, duo, unum Fabius et Ruiilius.
conlra unum. 8 Exoche * Qw»'seosappellavit.Yidetur lioc Ioci
, ePrincipumdignilas, etc. Ex orationepro Ligario. deesse tum delinilio exoches cum suo excmplo -
• <iPro inconsideratoforlem, pro illiberalidilig Pro lum etiam alterius figurie nomen cujus exemplumsit,
confidetrieforlem, pro illiberali diligentemrei familia- quod eMiloniana afferlur. Hanc A. Augustinus sym-.
ris, dixit Rutilius ciians idem exemplumex Hyperide. plocem fuisse aiebat ;j utramque e Servio elAquila
Eodem utiiur Fabius, ljb. ix, cap. 3. Alterum autera ltom. supplere non eriij difficile.
paradiastolesexemplum apud UutiliuraFabius svnoe- h Senienlia esldict. imp. Idem sup., cap. 11: Qum
ciosi aptavit, cum opposiiaefiguraevideantur: illaenira twnen , ne non inlellecla. Verba Servii adv. : I, se-
res quoe videntur eoedemdisjungit; synoeciosis con- qucreIlaliam venl, Mnl iv.
Ira diyersa conjungit.
157 ETYMOLOGIARUMLlB.il. 138
Si vinco,elpereo, quid ibi me vincereprmstat? A(__.' Quorum quot sunt figuree,tot et In pronuntiando
Alioesuperlaliyee,quoecum aliquo molu animiet iti- voces.
ilignationepromunlur: - - 28. s Sunt et ampliidoxse,'quarum pars honesta
.... Quid non mortalia pecloracogis est, pars inhonesta, ul: •
Auri sacra fames? .... Non est tua tuta voluntas:
19. Alioeinterrogativoe,ul: , Magna pelh Phaelon.
29. Sunt. et alia.,' h procatalepses, cum id quod
Qui genus, unde- domo? pacemne huc ferlis, an arma?
.... juvenesqum causa subegil vobis objici poterat, anle proesumimusad diluendum,
Ignolas lehlarevias? , ut: Si quis vestrum, judices, aut eorum qui adsunt
. 20. Aliee responsivoe, ut illinc, hlincis Alise de- forle miralur. Sunt, et aporiee, dubitatio simulantis
precativee,ut, eripeme his in.icle matis. Alieepro- nescire se quse scit, aut quomodp dicalur.
Missivee,ul: Q\Q 50. i Ccenonesis autem dicitur communicatio
Parce metu, Cylherea,maneni immotdtuorum consilii cum judicibus, aul adversariis, ut si dicas :
Fata libi. Vdsconsuio,judices, aut, vosadversarii,quid me facere
Alieeconcessivae,quoecumimpulsioneprohibeani, ul: convenit,aul quid vos facluri fuhsetis.
I, sequereIlaliam venth pete regna per undas; 95 "B "51.Paradoxon est, ctim diclmus inopinatuhvali-
•'
quoelatiienne non inlellecia sit persuasio, permista quid accidisse, uf pro Flacco Cicero : Ciyus laudh
Bttntaliqua,quseveiant lalenler, ut, venth-per undas. prmdicator esse "
debuerit,' ejuspericuli deprecdlorem
Alite demonstralivee,ut, en,ecce. Alieeoptaliv__,ut-: esse factum.
0 mihi prmleritosreferat si Jupiler annos! 52. Epitrope, i"d est permissio, cum aliqua ipsis
-judicibus, aut adversariis permillimus oestimanda,
21. Alioe? derogativoe,ut~,nequaquam. ut i Calvus in Valinium: Perfrica frontem, el dic te
Aliee,quoecuiti exclamationeproferunlur, ut:
13Quh furor,ocives, pacemconverlilin arma? _ digniorem qui prmtor fieres qttam Calonem.
' 55. Parrhesia est oratio.iberlalis eiTiducieeplen'a_
El Cicero: 0 dii hnmotiales, ubinam gentiumsumus?,• k •
Occidi, occidi non Spurium Melium, elc. Qua.
22. Alioeexhorlativoe, cum ad sententiam provo- caute utendum est, ut Cicero; proemisit eriira
figura '
cainus, ul: Aude,hospes, conlemnereopes, ralionem. -
25. Alieedehorlalivee, cum"a conlrariovitio pec- 54. Ethopoeiaesl cum sermonemex aliena persona
taloque reducimus. Sunt et aflirmalivoe,ut, quidni, inducimus, ut, pfo GeelioTullius facit Appium coe^
'juippei cum cum Clodia loquenlem. Energia est rerum ges-
24. Preeceptivae,ut: larum aut quasi geslarum sub oculis inductio, da
c „
i
Nudus ara, sere nudus, habebisfrigore messes. "
25. Velalivoe,ut: qua locuti jam sumus.
'. . - 5S. -"vMetalhesisest quoe mittit animos judicum
Neveinler vites cgrylumsere, neveflagella in res proeleritas, aut futu'ras,'hoc mbdo : Revocatt
Summa pele. mentes ad spectaculumexpugnalmmisermcivitalis, et
26. Negativoe,ul, non, minime.Sunt et mirativoe, videre vos'credile incendia, cmdes, rapinas, direplio-
Ut : d Papm ! viverenon licel, el fornicari libel! .* nes, liberorum corporum injurias, caplivilatesmalro-
27. Dolemis, ut: ndrum, trucidationessenum. In fulurura autem ariti-
Hei mihiquod nullh amorest e sanabilh herbh ! cipaiioeorumqueedicturus est adversarius, utTullius
'
"Flenlis pro Milone, cum miltit animosjudicum in eum rei- .
. Similitudinissic: publicoe statuhvqui fulurus esset, si, occiso Milone,.
f Ul quondamCrela ferlur labyrinthus in alla. Clodius viverei.
Admonentis 56. Aposiopesis'est cum id quod dicluri videba-
Irridentis mur silenlio intercipimus :
Gemenlis.'." Quos ego, sed motos prmstatcomponerefluclus. ,
Exhorlativoe...... - 57.- m
Epanalepsis est digressio : Tulit calor 'ma
Consolaiivoe ,f" dicendi, et dignilas rerum paulo longius quam vole-
Commiserantis bam, sed redeoctd causams
a Alimderogathm.Al., denegativae. -communicationemnominat. .
h
. Quisfuror. Pelron. in-Satyr. : - i Calvusin Vatinium.Constat a Calvo.VatiniumaU-
Quisfuror,exclamat,pacemconvertitin arma? cusatum; Catullus:"
c Habebisfrigoremesses.Febrim potius ex Serv. etl • - Risiuescioquemmodoin corona,
Virgilii Vita.-Sedheecverbae margine
"- inserta veris- Qui,cummirificeVaiiniana .
slme judicabal Chaconi' MeuscrtminaCaivusexplicasseu'
APapm! viverenon lic, etc. Verba sunl Hiejronymi k Occidi, occid. Ex Milonian.
' i 1 Metathesh. Hypotyposin Rufinianus et reliqui
in epist. ad^Rust.4.
e Sanabilis, medicabilis apud Ovid. " yocant. P. Nunnesius recle nominatam sibIsid. Me-
f Ut quoudamCfeta. Ex JEn. v." ialhesin aiebat,' quod per earajraducuntur judicum
eSunt et amphidox. Vid.Ahg. deRhetor., cap. 10. animi ab eo quod adest, ' ad.proeteritum , atitcon-
h Procataiepses.Prolepsin Fabius, et proesuinptio- sequens. _
nemvocat, - „. - m Epanalepsis. Cicero reditum, QuintilianusSyoSo^
'
Cc.nonesis.HancRufinianus Anacoenosin;Fabius' s' vbcat.
PMROL. LXXXII. 8
•»39 "^. ISIDORI IIISP^LI-NSIS EPISCOPI l UQ
97 08. Anamne.sisest conimemo.atio ejus rei fluam A 48. P^usjs, id est soliloquiura,cum ad inteiTOgaia
oblitos fuisse nos fingimus. < ipsj nobis respondemus.
Apoetesis est ,ctim id quod in animos judjcum 49. e Synchoresis est cum"diiferimus aliquid pe-
quasi deposueramus opportuue reppschiius. tentes, ut aliud interimnos permitiant dicere.'
59. JEiiolpgiaes.i cunj prQpopimusaliquid ejusque GAPUT XXII.
causam el rationeni reddinms. - J5e dialectica.
a _
4,0. Characlerismusest descriplio figuroealicujus
ul; 1. f Piajectipa esl diseiplina s ad discefnendas
exprpssa, rerum causas invenia. Ipsa est philosophieespecies,
Qmnig Merpuriosimilis, jiocemque,coloremque,
Et ciines flavps, pt ptembra fiecorajuveplce. qpee logica dicitur, i,d est, rationalis, definiendi,
41. b Epitrocliasnius, cuin plures sensus breviter queerendi, et disserpndi poteps. Docet enim in plu-
.expeditos jn unpm fpcppj coaceryat, et cuni quadam ribus generibus quo_slionumquemadmodum dispu-
festinaiione dpcurrif, jit Cicero : Rer.ipublicarq,Qui~ tmdo vera et falsa dijudicentur.
riles' vilurtiquepptnitfmves\rumf bprtq, forlunas, pon- 2. Hancquidem primi philosophih in suisdiclionibus
juges, liberosqueppsiros,efc. habuerunl, nontamen ad artis rpdegprep.eriijam.£Pp?t
42. Ifpnia est cunv per simulationem diversum n hos Aristoteles ad regulas quasdam hujus doptrinoe
- argumenia
guam dicit jnl.elligicupit. Fit autero, aut cum lau- perduxit, et i dialecticam nuncupayit pro
damus eunj qjipn. yituperare yolumus, aut vjtjipera- eo quod in ea de dictis disputalur; nam •ler.Tovdictio
mus quem laudare volumus. Ulriusque exemplura dicitur. 99 Ideo autem post rhetoricam disciplinam
erit si dicas : _i\mqtgremreipublicfBCalilimni,'hqstem dialectica sequitur, quia in multis utrique communia
reipubticmScipioqem. existunt.
45.c Piasyrmps,e^._ujoemagna-sunlverbis roinuit, CAPUT XXHI.
aut minima extojlit. De diffnrentiadialeclicmet rhetoricmarth.
44. Epimone cst quqlies in .eoderasensu diulius im- i. Dialecticam vero et rhetoricam Varro ^ in is
mpramur: CH»igjidempepercit? -Cujysgmicitimfidem Disciplinariim libris'tali •similitudinedefinivit : Dia-
ciistpdfvil? Cui bpqq in/mjcws JIOI»fu\l ? Qpando ngn, lectica el rhetorica esl - quod in mdnuhominis pugnus
aul accusavilaliquem, aut verberavil,aut prodfdi'_? aslriclus, el palma dhlensa, itla verba cgntrahens, ista
45. Epapgejia ,es£pj\on.i§sioqpa judjcem atlenfum .dhtendens. ' I]1
facimus, pollicenles jios aliqua magna aut minima '2. Dialeclica siquidem ad disserendas res. aeulior;'
diclurot). rhetorica ad illa queenililur docenda facundior. Illa
46. Prosqpopoeiiaept cum inanimaliumet persena, {. ad scholas nonuiinquam venil, ista jugiter procedit
'
el sermo fmgitur. 98 Cicero in Caiilinam : Etenim, in forum. iila requirit rarissimos studiosos, heecmfre-
_simecMm p.0ig meg, qummild Vflqm$gpmltorestcha- quenler et populos.
TW. foguerefurtdicens, eic. 5. Solent qutem philosophiantequam ad isagogea
, 47, - P-ar.aihgsise.t pum quasi depqnimus aliquid veniant exponendam, definilionemphilosopbioeosten-
imperfeciura apud ji.gnvoriam judicum repetiiuros dere, qno facilius ea quae adeam perlinenl- denabi.-
nos jliceinps pum opporlppnv fperi),. strentur.
n Hharacterhmus. Vid. Rutilius, apud quem irien- lide Quintilianp,' in 'Musicis, inter figiiras rhetqricas
dose c/iresferisnms. numeiari. :
!>Epirfoc/msmtiscutn ptures sens. Duas figuras vi. - CAP.-XXII.—{Hocinilium tertiilibri in Tarrae,Cod.
detur confundere, epitrochasrriuihet syhatlircesmuin. s Ad discernendasrerum c. Al., ad disserendas.Sei
Nam coacefvare plures sensus cbriimune epitro- discerqendas legendum jpsiendijnl verba sequeniia :
chasmo cum synaihrcesmo; cum quadam festinafiane Docet qtiemadmodumdisputando vera et falsa diju*
decurrpre, epi.rocMsipi pptius est. lijjfemphimex 111 diceniur. II id
h Iu suis diclionibus,
Catilinaria hvagis est synathroesmi; tiori enipi vita, est, dhputalionibus.
bona, forlunee, conjuges, liberi plurimum inier se 1 Post hos Arisl. Cassiodor.; Qua quig\emveleres
distantia, quod erat epitrochasmi fortas.e proprium. sunl usi plurimum, lameri ad arth non redegere nor-
Voluijt namque Aquila et Numpnius -esse nolvdie- mam. Primus fere Arhioteleseorttmquidemqui ht ali-
ertMTK.Ergp cuin in yeteribus Ediliouibus epitro- quo suht prelio ad regulas quasdam hujus disciplinm
cliasmus sit, liirismus, iintrisihus et syntrismus in jj argumehla perduxit.\<,
manuscriptis, ulramque figuram ab Isidoro defini- i Et diaicclicamnuncupavit.Non ille quidem tolam
lam puinmus, non admo.dnni dissimilibus verbis, artem, sed eam solam nartem quee probabihter dis-
unde tinius defipitibnem, aherius exemplum, ptrius- serit, ut observatum-est ab anliquis Peripaiheikis,
qiie lahliim hohiiha libraribruni ihscitia reliqqerit. Alexand., Booeth.et k
aliis.
Quoniodopeccaium ab iisdem paulo ante advertit k. CAP.XXIII. — Jn ix Discipl. /|/i, J_egitur totum
Augustinus in exoche et symploce. Vid. Rutil., hoccap, apud Qassiod.; sed utrobique legeiidumnono
Aquil., el Fab. lib,. yiui Vulcahius Athrwspiosfecit advertii A. Aug.; ciiari namque ab Agellio, Acroneo
(credo) ex titrismos. et Npn. Varronis tertium, quintum ei ociavjim Dis-
e Diasyrmos. .Cujus plura apud Aquilam ciplinarum lib., quamvis 7io.em^heiplinaruni libris
" exempla '
et Rulinian,' ferri quoque possit^ si »io_emnpn ad disciplinas, sed
•d Parathesh. Cui ApKtesis (de qua paulo ante) ad libros referatur.
- • 1 Quodin manu hom.ptign.H multQanteVarronem
respondet.
e Synchoresh Discessimus aliquantulum a libris, Zeno Sioicus dixerat, ut relert pon uno in locpGicero.
nam in Excusis ij/iKeresisin Manusc. synergsh, quia «a Ffequenter ei vooulos. — Frequentes el fiopulotf
inveniriiuswyyijpn<Tiv,id est perrnhsioheth,ab Aris- apud Cassiqd.
141 ETBIOLOGIARUMLIR. II. 142
CAPUT XXIV. i
A 9- Itera aliqui doctorum phiiosophiam in nomine et
De definitioriephilosophim. paitibus suis iia definierunl: Phitosophia est divina-
i.Phllosophia est rerum humanarnm divinarumque rum humanarumquererum, in quantum homini possi-
tognilio,cumsludio beneviveF-diconjunela.llaecdua- bile est, _probabiiisscientia.Alher: Philgsophia est ars
bus exrehus constare videlur, << scientia et opinatione. ariiunt, el
disciplinadisciplinurum, Rursus : Philoso-
2. Seientia est cum res aliqua certa raiione per-
phia est meditatio morth, quod magjs convenilChri-
cipilur; opinatio autem cum adhuc incerta res latet, siianh, qui, smculi ambiiione calcala, conversalione
et nulla ratione firma videlur, m puta, sol utrumne
.disciplinabili,simililudinefulurmpalrim vivunl.
lantus quanlus videtur, anmajor sit qiiiimomnislerra; 10. Aliidefniieruntphilosophioeraiioueiii induabus
IOO heui, iuna globosa sit, an concava; el siellse consistcre parjibus, quarura priqr inspectiva est, se-
ut.uiime adhsereantcoelo, an per aerein libefo curus
cunda actualjs, Inspectiva dividilurin n.luralem, do-
ferantur; coelumipsum,qua magnitudibe, quave ma-
ctrinalem et divinalew. Doctrinalis divjdilur in qua-
leria constat, ulrum quieium sil et immobile,an incre-
tuor parles, in ariihrapticam, mu.icam, geometritffli
dibili celeritatevolvaturjquantasit lerraTerassiludo, .et asironomiam. -
autquibusfundamentis libfata.-etsuspensa permaneal. 11. Actualis diyiditur in moralem, dispensalivam.
5. Ipsum aulem nomenLaline interprelatum, atho- -
B.el civilem. In.pectiva dipitpt^ qua sppergre.si visi-
rem sapientimprofiteiur. * Nam Groeci y/Xovamorem,
bilia, de divinis "aliquidet ocelestibuscoiiteiii|ilainur,
cootKvsapieji.'timdieuiil.Philosophia.speciesIripcrtila e
eaque corporeum mente ^olurampdo inspicimus,
esl: una naturalis, quoeGro.ce physica appellalur, in
de naluroe altera quoniam supergrediuntur obtutum.
qua inquisitionedisserilur; moralis, 12. JSaturalisdiciiur, uhi uniuseiijusque,rei natura
quoe Groeceelhicd in
dicilur, qtiade moribus agitur ; nihil uonlia nat.uram^eneratur «i
tertia ralionaiis, qute Groecovocabuld logica appel- disculjtur,{ quia
vjta, sed unumqiiodqueiis usibus depulatiir jqufeus a
laiur, in qua dispulatur qiieniadmodum inrerum
Creatore definitum est, njgj forte cum voluntate D.ei
catisis, vel vitoemoribus verilas ipsa quoeratur.
. 4, In physica igilur causaijuoerendi; in eilfica ordo aliquod .piiraeulum proyepire pionstratur. ;
vivendi; in Iogiearalio inlelligendi versatur. Physi- ram 13. Diyinalis dicitur, quando jiui ineffabiiemnafu.
caro apud Graeeos primus perscrutatus est Thales Dei, aut spirilales crealuras ex flliquaparte pro>
fundissima qu.ilitate disserimus. . !
ililesius, hnus exseptem illis .sapientibus. Hicenim
antealios coelicausas atque vim rerumnaluraliura, 102 M- Doclrinalisdipitur scientia quaeabstractam
considerat quantitaiem. Abstracta eiii.mquaiitilasdi-
«.coniemplaia raiiime,- _suspe_ii,quam postmodum
Plato in quatuor definitiones distribuil, id est, ari- citurquam, intellectu a materiaseparanles, yelabalijs
C ut est par, impar, .yel alja bjjjtiscempdi,
ihmeiicam, geomeiriam, musicam et astionomiaa.. accideniibus,
S. Etbieam Socrates primusadcorrigendoscompo- in sola railocinaiione traclamus»Cujus specjps ^jiqt
nendosque mores instiiuit, aique omuc studium ejus quatuor, arithmelica, geomelrja, miisipa, astrpnomia,
adbenevivendi disputationemperduxit, dividens eam 15. Arithmetica est disciplinaquantjtatis pume.ra-
secundum se. Geqmetria est dispiplina magnilu-
in.quatuor -viriuiesanim._, id est, pmdentiara, justi- bllis
ti^iuisimmobiliset formarum. ilusica esl disciplinaquoe
liam,-forli_udinemet tein.perantiam.
.- 6. Prudeutiaeslin rebiis, qua-discernunlur a bonis de niimeris IoquilQrqui ad aliquid sunt liis qni inye-
mala. Fonitudo, quaadversaoequaniuiilerJ.olerantur. niuntur in sonis. Astronomia est discipJina quee cray
Temperamia, qua- libido, coiicupiscenliaque rerum sus coelestium.siderumque figups*pnlemplaiur pm-.
frenatur. Justitia, qua recte judicando stta cuique nes, et bapitudines stellarura circa J>eet«jrca-erram
distribuuntur. ,. _ _ indagabili rjatione percurrit. . . 1
7. Logicain,.quoeralionath vocatur, Plalo subjun- 16. Porrp aciualjs dicitur quaeres proppsitas.opera-
jxit, per quam, discussisrerum morumque causis, vim tionibus suisexplical, cujus par(j_sssunf trgs, wora-
earum rationabiliter perscrutatus est, dividens,eam in lis, dispensaiiya et civilis, Morahs dicitur, per qiiam
diaiecticamet rh.etoricam. Dicla aulem logica, 10 i viveudi mos honesius appetiiur et instituia ad yirtu-
id est raiionalis, loyoi enim apud Groecos,ei sermo- D ] fem lendentia pr-2paranlur. Dispensatjvadicitur, cum
n.m sigiiiflcat, et raiionem. domesticarumrerum sapienter ordodispoijitur. Civjlis
8. In hisquippe tribus genefibus philosophioeetianv diciturper quam iptius civiiatisjitililas adminislralur.
eloquia divina consisiunl. Nam, autde namra.dispu- . . ,CAPDT XXV.
lare solent. ut in Genesiet Ecclesiaste; aul de mori- De hagogis Porphyrii. -
bus, ut in Proverbiiset In omnlb.ussparsirniibfis; aut 1. Post philosopliiie definj.vjones,,in quibus gene-
de logica,a pro
- -quanostri theoricam _- sibi vindicant,
. - * ut raliter omnia conthieiiiur, iiunc isagogas Porphyrii
in Cantico canlicorum et Evangeliis. expediamus, lsago^a quippe. Groece,-Laliue intro*
hCap.XXIV. aScie»iliaefopi'«.ExLael.,lib.III,eap.3.
NamJJrmci oD.o.ASIOREM. Forle, amalorem.
f. Quia nihil conlra naluram generatur in vita.
c Conlempiaid'ratione s. —Goitiemplalus' Orig., _ibin.cil. JnCant.: Naluralis diciiur jtbiunius-
volebat cujusque natura discutitur, quia nikil contra naluram
A".Aug. generdlurinvitaf sed uriitmquodqueiis usibus depula-
d Pro qua noslri theoricam. Ex-Hieron. epist ad tur
in-quosu crealore productumes/.Duoeyo_c.es contrg
PaulamUrbicam, n-elexOrig., ihmvH.-1 iu Cant; naturam absunta mss. libris, pro quibus conjusum Je-
e Eaque... meiiiesolummodo.
Exead.Orig. hom. gitur-in Excusis, ct apud"Cassiodor/
• __5 S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPI 144
tiuctiodicitur, eorum scilicet qui philosophiam inci- kprmdicamenla dicuntur, quibus per variassigniflca-
piunt,'continens in se demonstrationem primarum tiones omnis sermo conclusus est.
1 2. Inslrumenta categoriarum sunttria, id est, prima
rationum,-de qualibet re quid sit, suaque eerla ac-
substantiali deflnitione declaraiur. -jquivoca, secunda lunivoca, tertia denomina.iva.
.2. "Namposilo primo genere, deinde species, et alia jEquivoca sunt, quando multarum rerum nomen
quoe vicina esse possunt subjungimus, ac discretis unum est, sed non eadem deflniiio, ut leo. Nam quan-
cornmunionibus separamus, tandiu interponentes dii- tum ad nomen pertinet, et verus, «t piclus, et cce-
ferentias,quousquead proprium ejus de quo queerimus leslis leo dicilur. Quaiituin ad deflnitionem pert.inet,
signatacjus expressioneperveniamus, ulpula:IIomoesf aliter verus definitur; aliter piclus, et aliter ccelestis.
mtimat ralionale, mortale, terrenum, bipes, risus capax. 5. Univoca sunt, quando duarum aut plurium rerum
• S.Genus animaLcum diclum est, substantia homi- unum nomen est,eldefinitiq,ut .es.Js; nam,etcbirrus,
nis declaraia est. 103 Eslenim ad hominem genus et lunica nomen vestis possunt accipere et ejus defl-
animal, sed quialate paiebat, adjecta est species, ter- nitionem. Ergo hoc univocum in generibus esse intel-
renum,"et jam exclusum est id quod aut eelhereum, ligilur, quia et nomen, et definilionemdat formis suis.
aut humidum. Differentiavero, ut bipes, quee propter 4. Denominaliva dicuntur, queeeunque ab aliquo
animalia posita esl-qua. multis pedibus inniluntur. B.solo differeniise casu secundum nomen habentappel-
Item rationale, propter illa qua_ratione egent; mortale lationera, ut a bonilale bonus, a maliiia malus.
autem propter id quod angelus non est. 5. d Categoriamm aulem species decem sunt,
• i: Postea discretis «tque seclusis communionibus idest, substantia,-quanlilas, qualitas, relalio, situs,
adjectum est prbprium in parte postrema, est enim loeus, teinpus, habitus, agere et pati.
solum hominis quod ridet; sic perfeeta est omnis ex 6. Subslantia, quee proprie et principaliler dici-
parte definitio ad hominem declarandum. Cujus disci- tur, est queeneque de subjecto prsedicatur, neque in'
plinoe deflnilionem plenam existimarunt Aristoleles subjecto est, ut aliquh homo, aliquis equus. Secundee -
et Tullius"ex genere et differenliis consistere. aulem substantioa dicuntur, in quibus speciebus ^ilioe
: 5. Quidara postea pleniores in docendo ejus perfe- quoeprincipaliter substantiee-primodictee sunt insunt
Gtam subslantialem defraitiohem iu quinque partibus, atque clauduntur, ut in homine Ci'cei'0.
.Yeirit in membris suis diviserunt. Quarum priraa est 7. Quantiias esl mehsura per quam aliquid yel ma»
de genere, secunda de specie, terlia de differeniia, gnumyel minusostehditur, ul,longus, brevis.Qualitas
jjuarla de proprio, quinta de accidente. est, ut qualis sit orator, T[©5 aut rasticKS,niger, aut
'' 6. Genus, ut animal. Esl enim vocabulum
generale candidus. Relatio est quae refertur ad aliquid. Cum
et cdmmune omnium animam habentium. Species, ut' C enim dicitur filius, deivionstratur, et pater. Heecrela-_
homo. Est enim specialilas, qua separaiur a cocteris. liva simul incipiunt; nam servus etdominus uno tem-
animatitibus. Differentia, ut rationale, mortale. His - pore exordium nominis sumunt, nec aliquando inve-
enim duobus differt homo a coeteris. nitur dominus prior servo, nec servus domlno. Alte.
' -
7, Cum enim dicitur rationale, diseernilur ab irra- rum enim alieri preeesse non polest.
tionabilibus niulis, quee non habent ralionem. Cum 8. Porro situs a positione-dictus, ut quis, aut slei,
mortale, discernilur ab aogelis, qui nesciunt morlem. aut sedeat, aut jaceati Locusest ubi |sil, in foro, .«
Proprium, ut risibile. .Homo est enim, qui ridet, el plaiea, Loei autem motus habet sex parles, dexteram
hoc proeler hominem nullius animalis est. Aceidens, et sinistram, anle et ref.ro, sursum atque deorsum.
ut color in corpore, doclrina in animo. Partes quoque istae sex duo habent, longe et prope-
- S. Heecenlm temporum varieiateet accidunt et mu- Tempus, ut, hodie. heri.
lantur ; et est ex omnibus his quinque panibus ora- 9___Habitusab habendo aliquid dictus, ut habere
tio plenaesenlemite, ita : Homo est anhnal rationale, scieniiamin mente, virtutemin corpore; cirea corpus,
morlale, rhibile, boni malique capax; sic etiam in vestimentum et ceetefa"quee ad habendi modum de-
omni oratione subsianiiali tandiu interponere debe- signato a docioribus numero comprehendunlur.
mus speeies etdilierentias, quandiu, seclusis omnibus D ] 10. Jam vero agere1,et patl ab agentis et patientis
-
quoe hoc idem pbssunt esse, ad id perveniatur, ut signiflcalione consistunt. Nam scribo vocis aclum ha-
proprieias'jam certa tenealtir. bet, quoniam facientis rem indical. Scribor patientis
' 0.
lsagogas autem ex Groseoin Lalinum translulil est, quoniam pati se ostehdil. In his"enim novem ge-
a Victorinus oraiqr, commenlumque ejus gratia queedamposila sunt,
quinque li- neribus, quorum exempli 1
bris Booethiusedidil. vel in ipso subslaniiee genere, quod est ouo-i«,imra-
" 104 CAPUT XXVI. merabilia reperiuntur; nam et ea quaj intelleclu capi.
1 De categorih Arhtotelh.' mus, ea ad alterum hbrum decem praedicamentorum
i. Sequuntur Aristotelis ca.egoriee, quee Laline sermone vulgamus. ,
• CAP.XXV. — a Transtulit Viclorin.' !
Booat., Dia- Rooet. inierp.
ilog. 1 : Rogout miliiexplicesid quod Viclorinusoralor e Nam birrus, et tuhic. Idem Capella, quod auteni
\sui lemporisfere-docthsimus d Porphyrio per ehayta- vestis genus blrrus, vid. Iib. six, cap. 24, et in Cas.
ynv, id est per introduclionem in Arhtolelis calegorias sian. annol. !
[dicilur iraiistulhse. d Categoriar. species. Cassiod. : Quidquidloquimur,-
CAP. XXYf. —. *? PJeraque .ex Arist. eafegoriis aul cogitamus, in atiqua hon specie invenitur.
145 ETYMOLOGIARUM LIB. II. 146
11. Plena briimsentenlia de his ita est: AugusiinusAde verbo,.de oratione, deenuntiatione, de affirma-
magnusorator, filius illius, slans in templo, hodieinfu- tione, de negatiohe, de contradiclione,-
latus, dhputando fatigatur. Usiee aulem, Id est sub- ^. 107 Nomenest vox signiflcativasecundura pla-
ftantiee , proprium est, quod coeteris subjacet, citum, sine tempore, cujus nulla pars significativase-
reliqua novem accideniia sunt. Suhsiantia aulera parata, ut Socrates. Verbum est qubd significattem-
•dicilur ab eo quod omnis res ad seipsam subsislil. pus, cujus-pars nihil extra significat, sed semper eo-
CorpusetiTmsubsistit, et ideo substanlia est. rum quoede allerodicuntur nota esl, ut cogitat, dis-
12. Ilia vero accidenlia quae in subsistenle alque putal. "Oralioestvox significativa, cujus partium ali-
subjecto sunt, substantieenon sunt, quia non subsi- quid separatumsignificativumest, ut Socratesdhputat.
'
siunt, sed mutantur, ut color, vel forma. De subjecto Enuntialiva oralio est vox significativa db eo quod
aulem, et In shbjecto qhasi de ipsb et iu ipso. Ubi estaliquid, vel non est, ut Socrates'est,Socratesrionest.
enim dicitur de subjecto, substantia est, quasi dica- 6. Affirmatioesl enuntiatio alicujus de aliquo, ut
tur de subslantia. Ubi autem dicitur in subjecto, ae- Socratesest; negatio est alicujus ab aliquo, ut Socrates
cidentia sunl, id esl quee accidunt in subslantia, ut non esl. Contfadictio est affirfnationis et negationis '
quantiias, qualiias, vel figura. opposilio, ut Socrdtes dhputal, Socralesnon disputat.
15.De subjeeto igitur genera, et species, in subjecto B 7. "eH__cotiraia in libro perihermeniarum minu-
accidentia sunt. aEx his novemaccidentibus Iria intra tissime divlsa etsubdivisa tractantur, quarum rerum
usiam sunt, quaotilas, quaiitas et situs. 106 Heec defmiiiones hic breviter sufficiat iniiinasse, quando
enim sine usia esse non possunt. Exlra usiam vero in ipso compelens explanatio reperitur. Utilitas pe-
sunt Ioeus, lempus et habilus; intra et exlra usiam rihermeniarum heecest, quod ex hisinlerpretamehlis
'
relatio, facere et paii. syllogismi fiunt. Unde et analytica pertraclantur.
14. Appellatas autem categorias consiat, quia non CAPUT XXVIII.
possunt nisi ex subjeclis agnosci. Quis enim quid sit • De sylloghmh dialectich:
homopossit agnoscere, nisi aliquem hominem sibi 1. Sequuntur f'-d"ehinc dialeelici syllogismi, ubi
ponat ante oculos, quasi subjeetum homini? tolius ejus arlis utilitas et virtus ostenditur, quorura
15. h Hoc opus Aristotelis intente legendum est, conclusio plurimum Iectorem adjuvat ad verilatem
lanlum ut absit ""deci-
quoniatii, sicul dictum est, quidquid bomo loquitur, investigandam , ille errbr
inter decem proedicamenta habetur. Proficiet _eiiam piendi adversariurivper sophismata falsarum conclu-
ad libros intelligendos, qui sive rheioribus, sive sionum.
dialeclicis aDDlicantur. ' - 2. Formula. categoricorum.idesl, pfaedicalivorum
CAPUT XXVII. g syllogismorum sunt tres.
c De perihermeniis. Primm formulcemodi sunt novem.
1. Sequilur dehinc liber perihermenias subtilissi- 3. Primus mbdus esl h qui conducit, id est, qui
mus nimis, et per varias formas iteralionesque cau- . colligit exuniversalibus 108dedicaiivis dedicativum
lissimus , de quo dicitur : Arislolelesquando ptriher- universale directim , ' ut : Omne juslum honestum,
menias scriptitabat , ~a calamutn in mente tingebat. omnehoneslum bonurii,-omne igilur juslum bonum. -
' 4. Secundus modus est
Prmfalio perihermeniarum. qui conducit ex universa-'
2. Omnis quippe res queeuna est, et uno signirt- libus ded-caiivisetab-icalivisabdicaiivum universale
calur sennone, aut per nomen significatur, aul per -direcliin, ut: Omne juslum honeslum, nullum hones-
verbum, quoe duoe partes orationis interpretaniur tum lurpe, nultum iyilur juslum lurpe.
lolum quidquid concepit mens ad eloquendum. Om- 5. Terlius modus est qui conducil ex dedicalivis
nis enim eloculio conceptee-reimenlis interpres est. parliculari et nniversali dedicativum parliculare di-
3. Hanc Aristo.elesJ.ir in rerum expressione et fa- rectim, ul: Quoddamjustum honestum, omne hones-
ciendissermonibus peritissimus, hermeniam nominat, tumulile, quoddam igilur juslum ulile.
quam interpretationem nos.appellamus, scilicet quod 6. Quartus modus est qui conducii expariicular
res mente conceptas prolatis sermonibus interprela- U dedicativa et universali-abdicativa abdicativum par-
tur per cataphasin et apophasin, id esl per affirma- liculare directim , ut: Quoddamhoneslttmjustnm ,
lionem et negationem. Per affirmationem, ut honto nullum honeslum turpe, quoddamigilur justum non
currit; per negalionem, ut homo non currit. esl turpe. & •
4. In his ilaque perihermeniis supradiclus philoso- 7. Quinlus-modus.esl qui conducit ex universali-
• r
phus de septein speciebus' tfactat, id est, de nomine, bus "dedicativis parliculare dedicaiivum per re-.
a Exhh novemaccid. Ex Aug., lib. de Calegoriis. quoeeliam sunt apud Cassiodorumnonnibil immutala.
">>
Hocopus... tntchle legend. Ciel.in Horlens. apud CAP. XXVHl. — f Vid. Cassiod., Capell. et Apu-
Non.: Magna anhni contentioadhibenda eslexplicando " lei, de «yllogism. categor., sive perihermenias.
Aristolelemsi iegeris. . _ Error decipiendi. Al. devincendi Al. dejiciendi.
CAP.XXVII.'-— c De perihermenih. Ita vet. Cod. h Qui conducit,-Vvvayei.'Qnod autem In exempljs
et paulo post Prmfalio perihermeniarum. propositionis loco assumptio cqllocatur, neque id de
d Calamum iri merite ting. De universis Aristolelis syllogismi vi quidquamminuit.neque sine,Gr..corum
scriptis Suidas ": 'Aj-tu.0Ti._)_Tii. epuo-.w,ypap-paTevg et Arabum exemplo fii.- |
Jjv,e TOVxakapov'anoSpiyraiveis vovv. 1 Per reflexionem,avTt<:Tfo<or_v,vulgn eonuers.»'onenj,|
, Hmcoriihia... reverilur. 'Addila sunl heecex Ms„
J47 S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPI ! - 148
Bexionem,ut: Qmnejuslum honeslum, omnehonestum AJare direetim, ut: Omnejuslttm honeslum,nullum jus-
tonum, quoddam igitur bonum justum. ium matum, quoddam igilur honeslumnon esl vtalum.
8. Sextus modps est qui condueit ex universali 20. Quintus.modus est .qul-eondocii ex tiedicativo
dedicativa et- universali abdicativa. abdicativum uni- ' particulari etabdicativo universali.abdieativum par-
tersale perreflexipnem, ul : Omnejusium honeslum,- ticulare dinjeiim, ut: \Quoddamjustum honesUim,nul-
nullum honesium lurpe, nutlum igilur turpejustum. lum juslum malum, quoddam igitur honestumnon est
I '. .
9. Sepfimus modus est qui cnnducit ex parlicu- malum. , .
lari et universali dedicativis dedicaiivum.pariiculare 21. Sexlusimodiis est qrii. coflducit ex dedicativo
per reflexionem, ut : Quoddam justum honestunt_t iiniversali et abdicativo partieulari abdicativumpar-
omnehoneslum utile,-quoddam igitur utile juslum. tieularedi.eclim, ul: Oninejtislumhoneslum,quoddam
10. Oclavns modus esl qui condncil ex universa- justum non est malunv, quoddamigilur honeslumhon
libus abdicativoetdedicalivnparticulare iibdicativum estmalum.
22. Ilas formulas
pcr reflexionem, u): Nullum lurpe honestum,omneho? ptcgoricorum syllogismorura
nesmm jusium, quoddam igitttr turpe non est juslum. qui plene nosse desiderai, librum legal quj inscribitur
11. Nnnus modus e<l qui conducit ex uniyersali Perihermenias Apuleii[ etquoe suhtilius «unttractala
abdicativo et.pariiculari dedicativo abtlicativum-par- cognoscet. Disiincla enim aique considerata HQ ad
liculare per refiexionem , ut: Nullum turpp kones- » magnas intelligentia. vias lectorem, proestanle Domi--
tum , quoddam honestum juslum^ quoddam igiiur. no, mihleriiitroducunt. Nuncad liypotheticos syllo-
online veniamus. , -
juslum non esl turpe. gismos sequenti
12. Formulm secundm modi -mnt quatuor. -. "23. Modi syllogismorumbypotheiicorum, qui fiunt
T^rioius moilus est qui conducit ex uniyersali- cum aliqua conclusione, suni septem.
bus dedicativo et abdicaiivo abdicativum universale Primus modus estb Si dies<est, lucet; est autem
direclim-, Jil : Omnejustum.honestum, nullum lurpe dies, lucet igitur. 1
lioneslnm. nullum igitur justum turpe. Secuudus modus est: Si dies^st, lucet; non ait-
15. Secundus modusesi qui conducit ex universa- lem lucet, ngn esl igilur dies.
libjis abdicativo 1(QS ei dcdicatjvo abdicalivum uni- Terlius modus est ita: Non el dies esl, et non .«-
versale dire. lim, ui : Nullum lurpe honesltim, omng cet; alqni dies esl,iuceV<igitur.^
justwn honeslum, nullum igilur lurpe justttm. 24.. Quartus jnodus est ita: Aut dies esl, aul nox;
14. Terlius modus est qui conducit ex particulari atqui digs est, nox igilur non est.
dedicativoei uoiversali abdicaiivo particnlare abdica- Quinius modus est ila: Aut dies est-,aut nox; atqui
tivumdireciim, ut: Quoddamjustum honestum, nuiium nox non est, dies igiturtest.
turpe honesium,quoddam igitur jusium non esl turpe. *-" Sextus modus est ita : Non, e. dfes est, et nox; dies
18. Quartus modtis esl qui conducit ex partieularl autem esl, iiox igitur nqn est.
abdicativo.et universali dedicaiivo abdicalivura par- 25. Seplimusmodus esliia:'_Vo» est dies etnox;
ticulare direciiffl-, ut : Qnoddam juslum non ... alqui noxnon est, dies-igitur-est. Modos aulem syllo-
lurpe, omue matum turpe, quoddam igitur juslum gismorum hypotlieticorum si quis plenius nosse desi-
noii esl malum. derat, libruni leg.it Marii Victorini, qui inscribilur
36. Formulm tertim mgdi sunt sex. De sylloghmis hypolhelich. <
Primus mpdus, qui conducit ex dedicativis uni- 26, a Jlinc ad dialecticasdefinitionumspecies acce- -
Versalibusdedicativum p.rliculare, tamdireciimquam damus, quas tania dignilate preecellunl,utpossint jure
reflexim, ut: Omnejuslumhonestum, omnejuslum bo- dici orationum apertoe manifesiaiiones, et quaadam
num, qugddam igilur Jionestumbonum,vel si.c, quod- indicia diciionum. j
dam igilur_bgnumhonestum. CAPUT XXIX.
17. Secundus modus est qui conducit ex dediea- De divhione defmilionvmex Marii Viclorini
tivis particulari et universali dedicalivum particulare libro abbreviata. - "
dire.elim.,ut: Quoddamjuslumhonestum, omnejustum 1. Definitio philosophorum est, quaeinrebus ex-
bonum, guoddamigilur honesinmbonum. _, Pprimendis explicat qtiid res ipsa.sit, b non qualissit,
18. Tertius ni«dus est qui conducitex.dedicaiivis. et quemadmodum membris suis constare debeat; Est
universali et parlieulari dedicativum partiejilare di- enim oratio hrevis uniuscujusque rei naturam a com-
rectim, ut: Omnejustum hgnestum, quoddam justum mnnione djvisaro propria significatione concludens.-
bonum, quoddamigiiur bonumhonesium. Diyisio definitionum in partes quindecim baheiur.
19. Quartus modus est qui conducit ex univer- 111 2- Prima speeies definitionisesl ouo-_»_r]_, id
salibus dedicaliva ct abdicnliva abdicativum parlicu- est su.s.airtia/fs,.quoepfoprie et vere dicitur definilio,""
a Einc addialeclicas. jCassiod. :JHine ad pulcherri- verborum hic erit, ut et illustrandis senienliis etenq-
mas definilionuinspecies accedamus,qum tanla digni- ' dandis-diclinnibus lias |riefini_ioiiesdieat subservire,
tale prmcellutil,ul possinljure dici ohtnmenla oralio- CAP.XXIX. — b iVoiiqualis sil. Deerat negntio in
num, el qumdam lumind. Uude ex judiciorum, Iria omjiibus libris. Boaatli., de Defioit., cap^ -4: Ergo
verba jfure d<_. orutiunum non dubilavimus facere, delinilio, qum est philosophorumpropriq in rebusex-
cum .proeserlinjt in nis- Tarracon. librls multo haec primendis explicatquidsil, nonquale sii; quewgdpw-,
pejus affecla deprehendissemus. Sensus auiem horum dummeinbrh suis constare debegl, exponemus.
'" -'
149 ETMOLOG.ARM LlB. 11. 150
ut: Esfiiomddriinialrationaie; tridrtdle,a ".ISHS dhcipli- j i iri Trip.: Liiius est, d qua fluctus eluditi Hoec varie
n<e<7»ie capax. Hoecenim defijiitio per species ei diffe- f.aciaii potest": modo enim ut moneat,- modo ut de-
ferifias descendens venit ad proprium, et designat .signet, modb ut laudet ac vituperet. Ut moneat: No-
- plehissifnequid sit homo. hiliias est virius majorumapud posterossarcina, Ut de-
5. Seeunda species definitionis est queeCroebe bir S.gffet: Capuiesi ars corporh. Ut laudet: Adolescentia
>oqf_KT__q dicitur,- Latine nofio nuncupaltir; qtfam'"no- esi /?6'scetdih: Ut vituperel: Divitimsunt brevh vitm
tionem communif noji proprio nbmine, possumus di- longum vialicum.
- cere. _Da.c isto raodo semper efficiiuf : Homo-eilt 9. Octava species dehnitioriis est, quam Uroeci
"
quod ralionali coricepliorie,el exercilioprmest ariiniali- VMTafaipetrivTOV evavTiov,Latiiii per privanliam con-
bus cunclis.Non hic-dixit qtiid sithomo, sed dicendo tfarii e)usqridddefiriitur,d_cu'nI:Bdriurii.eslquodmalum
'
guid agat, quasi qnodam signo in notiiiarii devbcat. nbn esl: Justurii Ht qitodihjhsturn hon est, et tiis si-
"In islo j_nimelin reliquis notitia rei proferfur,ncm' milia; Hoc auteriigiJiieredefiuithitiis uti debemus cum
1
Bubstaniialis explicatio declaralurj quia illa SubStan- conlraritirii bst ribthhi, tit -:Si bdnum.estquod prodest
lialis defiiiitiominioranium oblinel principaturh. cumhorieitaie, id ifiiod taie non est malum est.
-4. Tertia species deflnilionisesl_queeGreecejroto.ifj 10; f.ona Specibs defiriitiojus est quam Greeci
' Lalirii pef quamddm imaginalionem_
dicitur, Laiirie qualitativa vocatury quia ex-jjualiiaie ;B KK-'V7-6T.7.«(_?!V',
nnmen accepit,' pro eoqiibd qu~ale"sitid qhbflril evi- diciinl, ut: Mheas est Verierisel Ahchism,filius. Hoec
denier oslehdit. Cuju|exehipliihi "lale dst:' Hdmbest, seinpbr iri' ihdividuis versatufquse Groeci 5TO/«.ap-
' -
qui ingenio -vaht, arlibus pOllei; ~'e.edgnitione teruiri, pellarit.
aul qnidagere deVealeligii,ditl ariimddversioriequid ihw 11. DecJrriS* spbcies de'f.riifioiiis*
est quam Groeci&s
lile sii cdniernuii.Uis .etiimijualitatibus expfesstis ac Tviroi, Latihi exempiurn appellant, ut si quaeratur
delinitiis est homo.. - L quid sit' anlihal, respbtidetur : Ul homo. Rem enim
'V5. Quaita species defmitionis est quoe Greeceujro- qrfaJsifatiiprjedicthm' deelaravlf exemplum. Hoc est
ypafvxh, Latine a Tullio descriplio nuncupatuf : quee, autetiV prppVihhi definitioriis, qnid sit illud quod
adhibiia circuiiione "dietorura faclo.umqiie,4 qtiid que-riMf declaVaife
qusequeres sit descriptione declarat. Queeriltif etilnf- 12. e Uridecihia's*p"_Cies quam Graeci. -
d'e'firifti6ri'i_'est
quid sit avarus, quid crudelis, quid luxuriosus;_et xa? I).).'.t7T£f bp.oiovytvov;,J.13 Lalini per in-
TtXjj^ous;
universa-luxuriosif avari ei crudelis riatura describitur; digitiiiarii pleiii ei eodehi gerieredicuiif. ' Ut si quse-
Ut_siluxuriosuih"voIumuSdefinire, dicimus: Luxuriosus 'ratur quld iit' trieni?, fespoiideatur : Cui bes deesl ul
«st .icfiis itorinecessdrii,sed s«Hiptaosih'eionerosi, aip- stt assis.
petens; indelicihaffluehs, inlibidinerii pforius. Heee6*. 13. Diiodecimhspbcies defiriifibriisest quam Greeci
alia defiriiunt luxuriosuiti, sed per desefiptiphem de-l [_ y.a.T" eitaivbv'vbcant, id esl per lauderit, ut Tulihis pro
' finiunt.
Queespecie.defiiiitionisoratdribris magisapla* Cltierttib5: Lix esimeris, etcohsitium, ei animus , et
est.jjuaiti dialeciicis', qtiia latiiudiiies habel, quessi- sententid ciiitdth; Si arliief:' Pdx est irqnquilla li-
mili modo.in bonis rebus poniiur ei in riialis. ' befiai: FiV €i
per"viliiperatiofieni, qtiam Groeci ybyav
i>. Quinta speeies definitionis esf ° quarri Gfaece. voeatit, uf:' Serviius esl poslremumdinnium malorum,
KBLT avrDs%tv,Latine' ad verbum dicimus. Ha_cvbcem non modo beltosed morte quoquerepellehda.
Illam decujus re queefititfalio serriiotie designaf, utib', "14.-Tefiia declma' species definiiionis est quam -
el singulari, elquodam niddb, qu_d;illud ii2'Si' in Grseci jtaT*.Kv«),07tKv,La'iim juxiarationem dicunt,
unoverbo positum',-utioverbb alio'deblarat, ht!, con- Sed htic' Cdritirigitciim^majbris rei ribmine res defi-
liscere-est tacere. ItemcumieVmiriuni dicinfus finbra," nifufinferlo-y ut e$t illud : Hoirid miriorfnundus. Ci-
aut populatas intefpretamur esse"vastalas. cero hae definitione sic usus est: Edicium legein an-
7. Sexia species defmifiotiis egt quanifiraeci _wra- nuam dicutit isse. ,
differeritidmdi.iihus. ScfipVbfesverb
§_s_3;o/-Kv,-nos-pe~r 15, Quarta decima species definitionis esi quam
artium de eodem, e"tde'a1iero"'ri'ohii'naiit,u.cuihquoe"- Gra.ci XKTKTO KpbsTi, Latini ad atiquid vocant, ut
rilur quid interisit ihler Tegeiti e*tlyrl-ilTiuffl','
adjecta est illud : Paler esl cui esl filius,-dominm esv cui eu
differenlia quid uiefque _it de'fihiftir,<id'bsi'^Rex eit " seri<Ms. Cicerq"in Rhetorica : Cenas est quod plures
modestuset lehipefdns;fyrannus vertiimpius'eiithriiitis'. ampleciiiur panes. Ilem pars esl qumsubest "generit -
S.-Seplima species' defiriilio~tiisesl'q\_amGfa!ei _\ara 16. _ Quinta declma species definilionis esi quam
f-ETcyopKv, Iaatinip.r (.a~it's7alto»iem
dicrinf, Ot Cicero" Groeci X«T'«htolbyiav, Latini secundumrei raiionei»
3 Risusdisciplinmquecep. Male onin.lib.,sensus dh- * ,Ut si qumratur quid sitiriens;r. c. b. d. u. s. a.
tiplhimque cap:,- ctim' siipra, cap 26, j-isiis cdpax slt, " Probe A. Augustinus cum in plerisque Ms. legeretur.
Itemque apud B(!oe~l.l,. , Ulsi qumrdlur qiiid sit thesis, respondedlur :Cui vii 1
h Et onerosi... in libidineni pronus. Ex Booelh. _ deest ulsit arsis _-qubd exemplume mUsiea petilum
e Qnanv GrmcV-/.ixr'" «vr/Mtv. Ex'eOdeiti, lib, lii,, ferri quoquoraodo poterat. Sed non est ul Isidorus a
in Top. ._ Booethiq tam longe discesserit, cujus exemplinn est,
A--Qua jiuttus eludit: EIUDEIIEfpio'qti'elegliiir apud item uii apud Cassiodofum : Ul si quairaturqitid sit'
Cicer. Idque proliaf A. A"iigusiin'u_,e"tGothi 1 Cod. quadrans respondeatur : Cui dodrahsdeesl ul sit assis
eonfirmaiiU-AV/Kt/dre^maluiilLambinus el Drsihus'.' Assis auiein reclbcasu non est, quod quemquiini
e Undecima..vXKT BXeiirks.-Booelli., XKT'___IV..IKV; . apudlsjdoruu^offendat'.-' ,
Porroquas' resiantresliluta suht oihtiia ex Booeihio".- _;Qtt»"nte</ecim«K«T'K[Twltoy/«ViBoffitliio,«/Tto'(a'S^f
ISi S. ISIDORl HISPALENSISEPISCOPI ' 152
vocaul, ut: Dies est sol supra terras, nox est sol sub A A Fas habeant, cerlusqueincerlapericula lustret
terrh. Scire aulem debemus proedictasspecies defini- • 9. JEneas?
A consequentibusafgumenlum ducilur, quando,
lionum topicis meriioesse sociatas, quoniam inter -.
posilam rem "aliquid,in evitabiliter cohsequilur, nt
queedam arguraenta sunt posila, et nonnullis locis
Yirgilius: f
comihemoranlur in topicis. Nunc autem ad topica Nonea vh animo, nec lanta superbiavicth.
veniamus, quee sunt argumentorum sedes, fontes Ab antecedentibus argumentum est quandb aliqua
sensuum, el origines dictionum. ex iis queaprius gesta sunt comprobantur, ut Cicero
' CAPCT XXX.
pro Milone: Cumnondubilaveritaperire quidcogila-
De lopich. veril, vos-poleslhdubilarequid fecerit?
1. Toplca est disciplina inveniendorum argumen- 10. A repugnanlibusargumentum est quando illud
torum. Divisio lopicorum sive locorum ex quibus ar- quod objicilur aliqua contrarielate destruitur, ut Ci-
gumentaducurilur triplexest. H4Namalia ineo ipso cero:e Is igilnr nonmodode tali periculoliberatus,sed
de quo agitur hoerent; alia, qtieedicuntur uffecta,quoe honoreamplhsimbdilatus domi te inlerficerevoluissel?
quodammodo ex rebus aliis Iracla noscuntur; alia 11. A conjunclh argumentum est cum probabiliter
quee assumuntur extrinsecus. Argumenta queein eo ostenditur quid sit exre quaqueventurum,ut Virgilius:
ipsodequoagilurbeerent, in tribus divisa sunt. Priraa, B I Nos si pellant, nihil abfore credunt
a toto; secunda, apgrte; te.rlia, a nota. QuinomnemHesperiampeniiussuasubjuga mitlant.
2. Argunientuma toto, cumdefinilioadhibetur ad id 12. A causi sargumentumest, quandoconsuetudiiie
quodquee~fitur,siculaitCicero:aG/oi!aesJ/aKsreci;e/_!--communires quaequetractalur, ut Terenl. :
ctorum,magnorumquein rempubticamfama meritorum. Ego nonnihil verilus sum dudum abs te, Dave,
Ne faceres quodvulgusservorumsolel, dolis,
3. h A partibus est argumentum, cum is qui se de- Ul medeluderes.
fendit, aut negalfaclum, aut factumesse jure defendit. Ab effeclh argumenlum est cum ex iis qua. facta sunt
4. Anola est argumentum, cumex vi nominisargu- aliquid approbatur, utjVirgilius :
menthm aliquod elicitur, utCicero: Consulem,inquit, Degeneresanimos limor arguit.
qumrebam,quem e inhto majati invenire nonpoteram. 13. A comparationeargumenlumest quandoper col<
'
5. "Affectaargumenta sunt quavquodammodoex lalionera personarum, sive eausarum,senlenlieeralio
rebus aliis tracla noscunlur. Sunt autem numero sub imputalione formatur, ut Virg. ;
Tu polesJEneam manibussubducereGrajum,
quatuordecim, id est: primum a conjugath argumen- Nos aliquid conlra Rututos juvhse nefandumesl?
tum est, cum declinatur a nomine, et fit verbum, ut
14. Item argumenta quee ducuntur exlrinsecus,
CiceroYerrem dicit everrhse provinciam; velnomen
id est ari»"sexpertia vocanl, ut est
a verbo, cum ialrocinari dicitur Ialro. Nomen est-a £( quoeGresciaT-xv«,
testimonium. Teslimonium omne est-quod ab aliqua
nomine; Terenlius : d Incepiio est amenlium, haud re sumitur ad faciendamfidem.
amanlium', dummodo distel unius appellalionis pos- exlerna
tremitas in aliam vocis declinationem formata. 15. Heecdividitur quihque modis, id est :prirao es
6. Secundum argumentum ,a genere esi, cnm de persona; secundo-ex riaturee auctoritale; tertio ex
eodem generesenlentia dicitur, ut "Virgilius:Varium temporibus; quarto ex diclis faciisque majorum;
et mutabitesemperfemina. quinto ex tormentis. Persona non qualiscunqueest,
7. Tertium a specie argumentumest, cum generali 11G cm"eleslimonii pondus habet ad faclendamfi^
quoestionifidemspecies faeit, ut: dem, sed morum probitate debet esse laudabilis.
Al nonsic Phrygitts penelrat Lacedmmonapastor. 16. Natura3.auctorIta_est, queemaxime in virtuie
A simili argumentura est, qyando rebus aliquibus consislit. Temporibusmulta sunt queeafferunt aucto-
Brariliaproferuntur : ritatem, id est, ingenium, opes, eetas, fortuna, ars,
tela non ullum dexlera usus, necessitas, et concursio rcrum forluitarum. A
Suggere mihi, frustra
Torseritin Rutulos, steterunt qumin corporeGrajum diciis faclisquemajorum petitur fides,cum ptiscorura
lliach campis. dicta factaquememorantur, A torraentis fidespra_be«
115 8- A differentiaargutaentum est quando per D , tur, post quffinemo creditur velle meniiri.
differentiamaliqua separantur, ut Virgilius : 17. Ea vero quee t.aclanlur iti lempore,' qula
Non Diomedh equos,neceurrum cernh Achillis. suis norainibus plaha sunt, defioitione non indi-
A conlrarih argumentum ducitur, quando res dis- gent. Memorisequoque condendum est-lopicaorato»
crepantes sibimef oppbnuntur, ut Virgilius : ribus, dialeeticis. poetislet jurisperiiis «ommuniter
Morlalinemariufaclm immortalecarittm quidem argumeuta proestafe; sed £ quando aliquid
CAP.XXX. —' a Gloriaest laus recle fact. Ex Orat. Cassiodorum, Neque vero displicebat A. -Auguslino
Pro Siarcello.. Gotichorum Cod. scriplura : ame«l»Mm _, aul aman-
h Apa.rf.ibus.Consentiuntlib. oran. AtCassiod.: A lium. i
partibus sic, ut pula : Si oculusvidet, non ideo totum e Is igilur non modode tali. Heecpaulo aliler apu<i
corpus videt. , Cic. pro Dejoiar.
c Quem in islo majali. Ila Iegendum apud Cic. in f Sed quando aliquid specialiterprob. Bocei., lib.
Pisbniana, non ut vulgo animali, quod advertit etiam vi, in Top. Cic. ad locum de Gaus. : Communh
Lariib. Est vero majalh porcus castratus. oratoribusac phildsophh locushic esse.perspi-
d Naminceptio est amentium,haud amant. Indulsit quippe citur, qui esl a causis, his naiuras rerum. { quod est
hoc sibi, ut in etymologiis solet, ut amenlem el philosophimproprium) Mis ' {quod,or^algrig?facuUalid
amanlem conjugaia dtceret. Idem exerapltim apud , est) facla probantibus. ''.''"'.,_,
155 ETYMOLOGIARUMLIB. III. ."*"*
ipecialiter probant, adrlietores, poetas-jririsperitos- A
j utboc ipsum quod opponilur, aut ejus sit cui opponi-
ijue pertinet; quando vero generaliter disputant, ad' lur, aut ad id quocunque modo referatur. Dimidium
pbilosophos atiinere manifestura est, . enim opponitur duplo, ejusque dupli medium est; sed
18. Mirabile plane genus operis, in unum.poluisse ita illiopponitur, ut ejus sit cui opponitur.
tolligi quidquid mobilitas ac varielas huinana. menlis 5. Sic et parvum opponitur magno, iia, ul ipsum
in sensibus .exquirendis per diversas causas poterat parvuni ad magnum cui opponitur sit parvum. Nam
nvenire : conclusum liberum ac voluntarium iniel- . superiora,quee dicuti.ur_o»z-raria,ita sibi opponuntur,
/ectum. Nam quocunque se verteiil, quascunque cb- ul eorum non sint quibus opponuntur, hec ad ea quo-
gitaliones inlraverit, in aliquid eorum quee proedicta cunquemodo referaniur. Siquidem iniquitas jusiitiee
sunt necesse est cadat ingeiiium. ila conlraria est, ut non ejusdem justilioe iniquitas"
CAPUT XXXI. sit; aut arl illam sit iniquitas.
_ - _ De opposiiis. 6. Terlium genus oppositorum est habitus, vel o'r-
1. Conirariorhra genera-qualuor sunl, quoe Ari- batio. Quod genus Cicero privaiionemvocal, quia os-
id est opposildvbcat, proplerea tendit aliquid quempiam habuisse unde privatus est.
stoteles KCiTty.eip.eva,
quod sibi velut-ex adverso videnlur obsislere, nt Cujus speeies sunl tres, quarum prima est in re, se-
conlraria. Nec lamen omnia quee sibi «pponunlur'. cunda in loco, lertia in temporecongruo. In re, ut ces-
contrariasunt, sed omnia contraria opposita sunt. j _..a_,eivi'-t0..1nloco, ut: i Coecitatiset visionis inocu-
Primuin genus est contrariorum, ? quod, juxta Cice- lis locus est.i ln lempore congruo, ut: c Infanlem non
ronem adversum vocatur, pro eo 1-17 quod .lantum dicere sine tienlibus eum H8 cui dentes eelasadhuc
contrarie sibi opponunlur, ut non eortun sini quibus parva negavil; > non enim est privatus denlibus quos
. oppontmlur, ut sapientia, slultitia. nondum habuii.
2. Quod genus intres species dividitur. Nam sunt 7. i Quartum yero genus ex affirmalioneet negalione
quoedamex eis queemedium hahenl; el sunt quoedam opponitur, ut: Socrales dhputal, Socrates non dhputat.
qua_ sinc medio suiil; et queedara sunt quae habent Heeca superioribns ideo differunt, quod illa singnialim
medium, et tamen sine nomine sunt, h nisi titrumque dici possunt, heecnisicoiinexe dici non possunt. Quod
ei vocabulumereei. Candidusel «ijfer.medi.unihabent, genus quartum apud dialeclicos multum habet con-
quia inlereos sa-pecolor pallidus vel fuscus inveniiur. flictum, et appellatur ab eis .afde opiiosilum, si-
5. Siue raedio simt quoties urium de dtiobus acci-.- quidem et lerlium non reeipit.
dil, ul sanilas vel infirmilas. Horum nihil est me- 8. Nam ex illis queedamhabere tertiura possunt.ht'
dium. Ea autem quorum media sine nomine suril, ul in conJrariis candidum et nigrum; lettium ejus nec
felix, inlelix, medium habent non felix. Secundum candidtim nec iiigrum, sed fuscumi vel pallidum. In
genus est relaiivorum,quee ita sibi opponunlur, ut ad relaiivis quoque, ut mi_/.a,-eipauca, leriium ejusnec
se conferantur, sicut duplum, simplum. multa.nec pauca, sed mediocria. In habilu, vel orbar
"•_.Hoe solum opposilorum genus ad se referlur. Non 'tione, ul visioet cmcitas; teriium ejus nec coecitasnec
enim est majus, nisi referatur ad minus, et simplum visio,-se<ilippitudo. Hoc ergo: tegit, non legit, lertium
nisi ad duplura. Nara relativum relativo ita opponitur, nihil habet.
CAP.XXXI. — a Quodjuxla Giceronemadversum " mtnal, oprosiTAveriusdicentuf; quw kTiVERSkdicuntur,
vocatur. Mendosediversumin libris -bmnibus, Neque CONT-RAHIORUM melius suscipiunl nomen. -
tamen dissimulandum quod Booethius dicere est au- b Nisi utrumque ei vocabulum creet. Id est, nisi
sus , Ciceronemnontam propriis nominibusquam no- medium ex extremis noraen accipiat.
tioribus usum fuisse: Nam qum CONTBARIA (inquit) »»o-
LIBER TERTIUS.
DE <_~JATUOR
DISCIPLINISMATHEMATICIS,
1. Mathemalica Latine dicitur doctrinalh scienlia, qum dbstraclam considerat quantitalem. Abslracta enim
quantitas est, quam intellectua materia separantes, vel ab aliis accidentibus, ul esl, par,„inipar, vel ab aliis hu-
id est, arilhmetica, geometria, musica
jusmodi, in sola raliocinalione tractamus. Cujus species sunt qualuor,
et aslronomia. Arilhmeticaest dhciplina quantitalh nunierabilh securidumse. Geomelridesl dhciplina magnilu-
dinis formarum.Musfca et est dhciplinaqum de numeris loquitur qui inveniunlurin sonh. Asironomiaesl disci-
plina qum cursus cwlesiiumsiderum alque figuras contemplatttr, alque omneshabiludinesslellarum. Quas disci-
plinas deincepspdulo lalius indicabimus, ut earam causmcompetenterpossint ohlendi.
H9C/tPUT PRIMUM. .litlerarura inter disciplinasmalhemalicas ideo primam
De vocabuloarilltmeticmdisciplinm. D esse voluerunt, quoniam ipsa.utsit, nulla aliaindiget
' ' • '
1. Arithraeiica estdisciplina numerorum. GrVeienim disciplina. . .
mmeruni «pSpbi dicuht. Quam scriptores saeciilarium | 2,- Musica aulem', et geomelria, et asironomia^
-55 S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPl ' lg6
-quaesequunfur, utsint atque subsislant isiius egenl A - 2. Senarius namqtie, qui partibus suis perfecius
auxilio. esi, perfectionem muiidiqtiaaam humerisui sign.fica-
CAPUT II. lione declarat. Similiter et quadraginla dies, quibus
, Dc aucloribusejus.
Moyses, et Elias, elipse Doniimis,j_juriay'cruiit,sirie
1. u Numeri disciplinam apud Gracos primuni P3<- numerorum-coshili<raenon
intelliguntur,
.thagoram aulumani eonscripsisse, ac deinde a Nico- 0. Sic el alii in Scripiufis sacfis fiumeri existunt
b
maclio diffusius esse disposiiam, quam apud Lati- '
quorum flguras nbn'nisi noti hujus artis scientcr
nos primus Apuleius, deinde liooelhius transtulerunt. solvere possunt. Datqm est eliam nol.is ex magha
CAPUT III.
parle sub numerorunVconsIstere disdfdina , qu4udo
Quid sit numerus. heras eam diseimus, quando mensium curfi-
4. Numerus auiem est mullitudo ex utiilaiSius cula per
suppuiamus , quahdo anni spatium redeuntis
eonstituia; namunum semen numeri esse, e non nu- Per nnmerum siquidem, ne confiinda-
merum. Nuniero nummus noinen dedit, 12[Q et a SUI agnoseimus.
vocabuluni indidit. Unus "ex nmr, instruimur. Tolle numerum rebus dmnibus,"et
frequenlatione Greecq omnia
nomeii trahit. Greeeienim -unum fv« dicunl: sic duo, la pereunt. i Adimesoeculocomputum, rleiinc--
Suoet " " ignorantia caeca corripleclitur,k nec difTerripolest
tria, quos illi .pi« appellant.
<" B a ceeterisanimalibus qui ealchli nescit raiionem. "
2. Qualuor vero a (igura quadrafa nomen sumpse-
runt. Quinqueautem non secundum naturam, sed se- 122 CAPUT V.
cundum plaeitum voluntatis vocabulum aceeperunf De prima divisioneparium et imparium.
aben quinumeris nominaindidit. Sex autemetsepfem 1. Numerus dividitur in paribus et in imparibus.
a Graecoveniunt. Par numerus dividitur in his : pariter par, cl pariler
3. eInmultis enim nominibus, quoein Greecoaspi-' impar, etl impariler par, et impariler impar. linpar
rationem habent, nos pro asplratione s ponimus. Inde numerus dividiiur in iis: primum et simplicem, se-
pro -<Jsex, pro ITTTK seplem, sicut pro herpillo heria cnndum et compositum, teriium mediocrem, qui
serpillura. Ocfovero per transla.ionem, sicut illi el quodammodo primus iet incompositus; a.io ,vero
nos : "illi ewia, nos novem; illi Sha, nos decem. modo secundu_ et Compositusest.
•_.Dicti autem decema Greecaelymologia, eo quod 2. Par numefus est qui in duabus eequispanibus
ligent et conjungant infra jacentes numeros. Nam" dividi polest ut II, IV, VIII. lmpar vero numerus est
htrpeveiv, conjungere, vel ligare apud eos dicilur. qui dividi aiqnis pariibus nequil, uno rnedio, vel d"e-
Porro viginli dieii, quod sinl decembis geniii, v, pro ficiente, yel superanfe, ul III, t, VII, IX el reliqui.
6 liltera posila. Ttiginta, quod a ternario denario-P 5. Pariter par ntimeruSest qui secundum parem
gighantur, sic usque ad nonaginla. ntimerum pariter dividilur, quoiisque ad iiidivisibiiem
5. f Cenlum vero vocatia cantho, quod est circulus, perveniat unitatem, 01 puta LXIV liabet meilietatem
dttcenli a duo, et cenlum; sic et reliqui usque ad XXXII, hic autem XVI: XVI vero VIII; VIII, IV; IV,
mille.Milte auleriva mutlitndine, undeet»ii»/»_»a,quasi II; II, I, qti. singularis indivisibilis esl.
multitia; inde et _ milia, quae Greeci mutata liltera- 4. Pariter impar est qui in partes aequas fecipif
pupia vocant. . seclionera,sed partesejus mox indissecabilesperma-
. S21 CAPUT IV. Tient: ut VI, X, XVIII,:XXXet L. Moxenim ut hunc
Quid prmstent numeri. numerum diviseris, ihcurris in numerum quem
1. lia.io h numeri conlemnenda nonesl; in multis .secare non possis.'
enimsaiiclarumScripturarumlocisquantummysterium 5. Impariier par numerus est cujus partes et.am
habeanlelucet. Nonenimfrustra in laudibusDei dictum dividipossunt, sed usquead unilaiem non perveniunt,
est: Omniaih mehsura, eljiiimero, elpondere fechli. utXXIV. Hi enini in rriedielafem divisi, faciuntXll,
GAP.II. —a Numeri discipl. Eodem mbdo apud nuscriptis non est, UaqueIicebit, vel a pvpia , vel a
Booet. jjD.ia.m.Z.adictapulare,.
v
i b Diffusiusesse dhposilam. Ex Gotliicis. AI., com- „" CAP.IV. — h Raiio numeri. Augustini suni verba
positam. — c lib. xi de Civit., cap. 30
-
CAP.III. 3rot»numerum. T6 volunl additum in - » Noli hujus arlis. Id est pe»'»l»", sic in velustioribus
Excusis abest a Gothicis, et quidem hujusmodi pree- lib. et apud Bed., qui capui hoc m iibrum suuin de
-cisoelocuiiones.pei' infiniia yerba frequenles in hoc compulo irans.iilit. Eodem modo.BrauIioin ViiaIsi-
opere. dori : Quod Opus (id esV Eiymologiarum) omvhnodo
d Quatuor a figttra quadrala. Imo figura quadrala a philosophimconveniensqitisquiscrebra meditalioneper-
quatuor; qualiinr veroa Groeco T.TTKJ-.S'. Mutant legeril, non ignolus-divinarum humanarumquererum
nanique soepeilli v. in T, ut TEIVO? pro xeivo., et. con- scientia meritoerit.
tra , quos nos quoque non raro imilamur. i Adimesmculo compulum.Al., adime smculocal-
* In multis eriimnominibus. E Serv., ad Eclog. 2. culi contp.,-sed^vocemcatculi neque Beda, neque an-
Alia, serpillumque,elo. liquinres libri agnoscuni.,
f CeiKui» ueroa canlho. Canlhus et circulus est. k Nec differripolesl.Itji omn. lib. man. ul diffcrrisif
oculonini, et ferrum quoIignorum roiunditas in rolis disiingui, nisi quod in tpiibusd.ini, numero iimllilii-
arciatur, et sirinj,itiir; ul ait Hieronym. Ad Ezech. dinis, »ee differri pasunt a. c. q. c. nesc:untraliowm.
i
CAP. V. — Impariler impar. Eadem ilivisimie
cap.-xx. Cfl>t'/jos.namqueeoloeo,legendum, non (ul
habet Reaiini Ediiio ) conthos. ulitur Capellai quamvis hoc membrum Bocetliius
B Mitia qumGrwcimulala lit. Quod in excusis libris otniseri!, neque sic hoc loco in Gothicis, nisi quod
ddjtur : i. 1. p, r., hoc est, id est, l pro r, in Ma- paulopost explicat Isidorus.quid silimpariler impar
157 , ETYMOLOGIATVUM LIB. III. 153
tursumquein aliammedietalemYi, deindein aliam III; A tia .duo, dimidia tres. Hoe partes iii summam duclee,
et ulfra divisionem non reeipit sectio illa, sed ante id est, unum, elduo,el tria, simul eumdem con-
uniiaiem inveniiur terminus quem secare non possis, summant perficiunlqiiesenarium. fSunt-autem per-
6. Impariler impar esi qui ab impari nuraero im- _fecli:numeri intra denariumVI, inira cenlenarium
pariter mensuratur: ut XXV, XLIX; qui dnm sintim- XXVIII,,inlra millenarium CCCCXGVI.
- CAPUT VI.
.pares numeri, ab imparibus eliam parlibus dividun- "
lur, ut septies sepie_m5 et
XLIX, quinqtiiesquini XXV. _ De secundadivhione tolius numeri.
Imparium numerorum alii simplices sunt.alii com- 1. Omnis numerus, aut secundurase consideratur,
posiii, alii mediocres. aut ad aliquid. Iste dividilur sic.Jiliienim sunt aequa-
123 "u Simplices sunt, qui nullam aliam partem Jes, alii ineequales. Isle dividitur sic : alii sunl ma-
Iiabentnisi solam unilatem, ut. tennarius solam ler- jores, .alii sunt miuores. Majores dividuntur sic : in
tiam, et quinarius solam quintain, et seplenarius so- multiplices, snperparticulares, superpartientes, mul-
lam septimam. His enim una pars sola est. Composiii tiplices „uperpartieulares,_mulliplices superpartien-"
sunlj qui non solum unitatejneliunlur, a sed etiam tes.Minores,dividunlursic:submultiplices, subsuper-
alienq numero proereantur, ut IX, XV, XXI et XXV. pariiculares, subsuperpartientes,.suhmuliiplieessub"
DieiiHusenim ter lerni IX, et septies terni XXI, ter superparticulares, suhmultiplicessubsuperpartienles.-
- quini XV, et quitiquiesquini XXV. • B 2- Per se numerus est jjui sine rehi.ione aliqua eli-
8. Mediocresnumerl sunt qui quodam modo sim- citur, ut III, IV, V, VI, et ceeteri similes. Ad aliquid
plices et incompositi esse videnlur; alio vero modo est numerus qui relative ad alios comparalur: verbi
secundi et composili, Verbi gratia, IX ad XXV, dum gratia, quatuorad II dum comparatusfuerit duplex"di-
comparatus fuerit, primus est et incompositus,quia citur et multiplex; sex ad III,oclo ad IV, decem'ad Y,
non habet communem numerum, nisi solum monadi- etilerumIresadIlriplex, sex^adII,novemadllf, etc.
cum. Ad XY vero si comparalus fuerit, secundusest 3.,_Equales pumeri dicunlur, qui secundum quan-
el compositus, quoniaminest illi -conimunisnumerus litaternTaequalesstint, 125 yerm f ratia: II ad II, 111
proeter monadicum, id_est ternarius numerus, quia ad III, X ad X, C ad C- Ineequalesnumeri sunt qui ad
novem mensurat ler terni, et quindecim terquini. " inyiceni
comparali ineequalitatemdemonslrant, ut III
9. Item parium numerorum^lii sunl superflui, i>alii ad li, IV ad III, V ad IV, X ad VI, et universaliler
diminuti, alii perfecti. Superflui sunt quorum partes major.minorj, aut minor majori, hujuscemodi dum
siniul ductee plenitudinem suam excedunt, ut pula comparatus fuerit inoequalisdieltur-
duodeuarius; liabet enirn partes quinque : duodeci- &. Major nqmerus est qui habet in ge illum mino-
mam, quod est tinum; sextam, quod duo; quartam rem nuraerum ad quem comparatur, et aliquidplus,
quod tria;- tertlam, quod qualuor; dimidiam, quod Cut, verbi gratia; quinarius numerus ternario numero
sex; unum enim, et duo, et tria, et quatuor, et scx fortior est, eo quodquinariys numerus habet in se ter <
Bimulduciafaciunt XVI, etc longe a duodenario ex- nariunv, et alias parles ejns duas, et reliqui tales.
cedunt; sic et aiii similes plurimi, ut duodevicesi- 5. Minor numenjs est qui conlinelur a majore ad
mus,elmulli tales. quem comparatur cura aliqua parte^sui, ut lernar-
10.Diminulinumeri suntqui partibus suis compu- rius ad quinarium, conlineiur eninvabeo cum duabus'
taii, miuorem summam efficiunt, ul pu.a denarius, partibus suis, MulliplexJiumerus est qui habet in se
cnjus partes sunl ties-: decjma, quod est nrium; mjnorera numerum J>js, aut ler, aut quater, aut
qtiinta^quod duo ;'dimidia,- quod quinque. Unum multipliciler, verbi gratia : IIM unum dutn compar
enim,et duo, et quinque simul.ducla. octonarium fa- raii ftierini, duplexesj; HlBdunum, triplex; IV,
ciunt,- 1^<5<dlonge a denario minorem. Similis est quadruplex, et rgliqui.
huic ocionarius, vel alii plurimi, qui in e partes re- 6. E coiiira, submultiplex pumerus est qui jntra
dacti infra consisiunt. mulliplicem continetur bis, aut ter, aul quater, aut
li._Perfeclus numerus est qui suis parlibus adim- mnllipliciter, verbi gralia : unum a duobus bis con-
pletur, ut senarius, habet enim tres partes, sextam, linelur, a tribus ter, a quatuoi quater, et ab aliis mul-
lertiam, et-diinidiam.; sexta enitn eju. estunura, ler- p-tipliciter. Superparticularis numerus esl dum fbrtior
a Sed eiiamalietionumero.Alio nuineroCod. Rom. f SH»»I ggtem perfecii, etc. Omnia px Boqet, lib. i
et IJoo.1. de Arithm.,cap.'20.
h Aliidimitmli.Alii, diminutivi. CAP.VI. — _ Librariorum insciiia et nominumsi,
c El longe a duodenarionumero excedunl. Hoc est mililudineplfiraqiietnhoccapiiemalei»cce|iia Iticranl.
duoden.iriumlonge excedunt, quoraodo, et mox, et Nam definitiontiinquaedamtransposiiop,alioeomissee,
aliaseiiam loquitiir. . mendosa, HJtieeomnia, utminihvonegotio,"ila
J Longe a denario minorem. Serv., in Artem Do- exempla nullo cum pericuLoresiituta sunt. Quare-illud unura
Tiali: Comparativusgradus tribus casibus jungitur : adnotassesufficiat:q<jbsiiumei'OsIsidoriisstibinullipli^
ablaltvo, ..epf.mo,elnominativo, inlerposilaparticula cemsuperpariicularem, submuliiplicemsuperparlie.n.
quainablalivo,ul doctior ab ilio. Qnam loqueudiratio- tem, aul subiqultiplicemsubsuperparticularem, sub-
neini pseeliani usiirpal, ui JEn. l, ad verba, dederatque niultipliceiusubsiiperpartieiilemvocat, iisdemquidem
abcuntibuslteros.Heros (ail) vir fortis, semideus, plus nomiuibiis, ljii. n Gemnei., aBoqeibio nomiiiari, seii
qb hominehabens, el infr., cap. 47 : Dumsol esl sup- lib. lArithiii. cap. 22, multiplinessubsiiperparticula
erior a luna. res, et iuuliiplices subsuperpartientes ab eodem dich
c ln parlesredacti. Al., reductu
459 S. ISIDORIHISPALENSISEPISCOPI i 160
continet inlra se inferiorem numerum circa quem A }. ab eo multiplicitercum aliquibuspartibussuis, verbi
comparatur, simililer ei unam partem ejus. graiia: III ad VIIIcontinenliirbis cuiriduabus parlibus
. 7. Yerhigratia: III ad II dum comparati fuerint con- ejus,IV adXI conlinentur biscum tribus partibussuis.
linent inlra se duos et alium unum, qui raedia pars est CAPUTVII.
duorum; IV ad III dum comparati fuerint conlinent in De lertia divhionelotiusnumeri.
se ires et alium untim, qui est lertia pars trium. Ilem 1. Numeri, aut discreii sunt, aut coritinenles. Isle
V ad IV dura comparati fuerint habent in se quater- dividilur sie, primus linealis, 127 n secundus super-
narium numerum, et alium unum, qui est quarta pars ficialis, terlius"solidus. Discretus numerus est'" qui
dicli quaiernarii numeri, et ceeterilales. discretis mouadibusconlinetur. Verbi gralia, III, IV,
8. Superpartiens. numerus est quiinse iuferio- V, VJ, etreliqui. |
rem nunierum' totum confraet, et superhoc alieras 2. Continensnumerus est qui conjunclisraonadibus
partes ejus duas", aut terlias, aul quartas, aut conlinetnr, ut, verbi graiia,' terharius numerus, si in
quinlas,-aut alias, verbi gratia :V ad III dura magnitudiueintelligalur^clinea",aut spatio, aut solido
cornparati fuerint, habent In se quinarius numerus dicitur conlinens. Similiter quaiernarius et quinarius
numeri.
lernarium, et super hoc alias partes ejus duas; VII 3. Linealis numerus est qui inchoans a monade li-
adlVdum comparati fuerint, habent insequaiuor, et
alias tres paries ejus; IX ad V dum comparaii fuerint B.nealiter scribitur usque ad infinitum.Unde alpha po-
habetit in se quinque, ei alias quatuor partes ejus. nilur pro designationelinearum, quoniam boeclit-
9. Subsuperparticularis numerus est minor qui tera unum signihcat aphd Greecos'
continetur iri forliori nunTerocum aliqua parie sua, 4. Superfieialisnumerus est qui non solum longi-
verbi tudine, sedet lalitudinecontinetur,ut trigonus,quadra'
autmedia,auttertia,autquarta,autquinla, 12Q vel circularesnumeri, elceeleriqui
gratia : II ad III, HiadlV.IV ad V,bt coelerisimiles. lus, quinquangulus,
ind plano pede,'id esti.uperficie, continenlur.
lO.Subsuperpaniensnuraerus estqui conlinetur in seraper
5. Circularis dum sibimel multiplicatusfuerit, a
numerosuperparlienti cumaliquibuspartibussuisdua- se inchoansad se converlitur.Yerbi
bus, aut iribus, aui pluribus, verbi gralia: III conli- gratia : quinquies
e
nentur a Vcuraaliis duabus partibus suis; V a IX cum quini victesquinque, Solidusnumerus est^quilongi-
tudinc, laliludine et allitudhie contihetur, ut sunt
quatuor partibus suis.
11. Muliiplex superparticularis numerus est qui pyramides, qui in modum flammeeconsurgunt.
dum comparatus fueril ad numerum sibi inferiorem, 6. Cubussuul lesseroeJSphoeroequibus esl oequalis
coniinet in se totum inferiorein tiumerum mullipli- undique roiunditas. Sphpericusautemnumerus esl qui
circulato numeromuliiplicatus.a seincboat, et in se
ciier, cum aliqua parle ejus, verbi graiia : V ad II
dum «omparati fuerint continentin se bis binos, et' Q converlilur, ut quinquiesquini, viginli quinque. Ilic
Unamparlem ejus; IX ad IV dunv comparati fuerint circulusdum seipso mulliplicatus fuerit, facit sphoe-
CXXV.
continent in se bis quaiernos, et unain pariem ejus. ram, idest, quinquies XXV,
CAPUTVIII.
12. Mulliplex superpartiens numerus est-qui dum De differenliaarilhmeticm,geomelrimel musicm.
comparatusad inferioremsibinumerumfuerit, conlinel 1. Inler arithmelicam autem , el geomelriam, el
eum multiplicilercumaliis parlibus ejus, verbi gratia: musicam hoc inieresl, ut media inyenias. ln aritlime-
YIH ad III dum comparaii fuerint continent in se bis lica primo sic quoeris. Conjungis extrema, el divi-
tcrnos, cum aliisduabuspartibusejusjXLVad Yldum dis, et facis meditim, utipiiia : fac exlremaesseVIet
comparali ftierinl conlinent in se bis setiosCumaliis *XII, simul jungis, et facituilXVIII; partiris media, et
duabus parlibus ejus; XVIad VII dum comparali fue- facisIX,12gquod est analogicunvarithmeticee,ut me-
rini coniineniinler se bis septenos, cum aliis duabus dius quod monadibus superat primum, iis supereiur
partibus ejus; XXIadlXdum.comparati fuerintcon- ab extremo. Superant enim IX VI, tribus monadi-
linentinlrasebis nonos,cum aliistribuspartibusejus. bus, iis superantur a XII.
13. Submultiplexsuhsuperparticularis est qui dum 2.f Secundumvero georaetriamita queeris.Exlrema
ad forliorem comparatus fuerit contineturab eo mul-.n niultiplicata lanlum faciunt quanlum et media mrilli-
tipliciler cum aliquaparie sua, ut IIIad VU,et IVad IX. plicala, ut puta, VI et XII multiplicala facientLXXII;
14. Submultiplexsubsuperpartiens numerusesl qui media, VIIIet-lX mulliplicala tantumdem faciunt.
dum ad forliorem sibi comparatus fuerit, cpntinelur 3.BSecundum musicam ita : qua paVtesuperat me-
CAP.VII. — a Secundussuperficialh. Haeiiam pau- Nam cum proposuissel differeniiam inier aritlim.,
lopost; al., superficiostts. geomet. et niusic. ex inventione medii, raiionemqtiti
h Qui dhcreth monadibus.Ila apud Cassiod. arithmetici medii inveniendi propositis extremis tra-
0 Linea, aul spalio, aul solido, dicilur continens. didissei, oportebat idem in geomelrico medioperse-
Eodem modo Cassiod., disjunctione pro conjunclio- qui, quod neque hoc loco preestat,neque infcrius.
ne utens.
' <"• cap.,13, ubi eadem repeluntur.
Plano jiede, id esl superficie. Alio sensu dixit e Secundum musicam. -Neque heec meliore sun{
Yilruv., Hb. vi, cap. 11, et lib. vn, cap. 1 et •_. conditione, nisi, quod cap. 22, alieno loco, quee Ira-
e Solidus... qui long., lat. el attilud. Yox laliludinei jus propria eranl, explicantur. Namliic non ratio..
abest a nostris libris. Est lariien inf., cap. 11, in de- nem musici-mediiinveniendi, sed defhii.iQiiempro-.
finitione fignroesolidse,et in Cod. Rom. portionis musicse assignat, eamque non integram.
C_p. VIII. — c Secund. Geomet. Hoec,neque inte- Vid. Bocet., lib. n Arithm., eap. 34 et seg., et 60,
gra sunt, neque satis cum superioribus coheerent., el lib.ndeMus., cap. 12et !€,
tfj» ETYMOLOGIARUM_LIB. III.. 162
dios primum, eadem parte superatur.medius ab ex-AA Numerabilis magmtudo est queenunieris ariihme-
iFeuvOjUtputaVI a VIII duabus monadibus superan- liceedividi polest,-
'< 1303. Magnitudinesralionalessuiit quarura men-
tur,- qme duoepars sunt lettia eademque media VIII
superanlur ab ultima, queeestXII. suram seire possumus, irralionales vero, quarura
CAPUT IX. mensureequaniitas cognita non habetur.
Qtiodnumeri infinili exhlunt. - 4. Fighree solidee sunt quee longitudine et latitu-
1. Numeros aulem infmitos esse certissimum est, ._. dine et altitudine continentur, h quse sunt juxta Pla-
quoniam in quocunque numero finemfacieridumputa- tonem numero quinque. •
veris, idem ipsenon dicouno addito augeri,sed quara- CAPCT XII.
libei sit magnus, et quamlibet ingenlem mulliludinem
De figurh geometrim.
continens, in ipsaratione,atque scienliam numerorura,
hon solum duplicari, verum etiam multiplicaripolest. 1. In plano figurarum prima circulus esl, figura
2. Ita vero suis quisque numerus proprietalibus ler- -plana, et circumducta, cujus in niedio punctus est,
vo-
niinatur, ul nulluseorum par essecuicunque alleri pos- quo cuncia converguht, quod cenlrum^eon.elrse
sit. Ergo, et dispares inter se 129 atque diversi sunt, cant, Latini punclum circuli nuncupant.
ei singuli quique fraiti sunt, et onlnes infmiti sunt. B 2. Quadrilatera figura estin plano, quee sub qua-
g
litor lineis rectis jacet. -
DE GEOMETRIA. o Dianatheton.grammonfiguraplana, etc.
CAPUT-X. Orlhogonium triangulum est, figura plana, qnae
De geometriminveniortbus, et vocabuloejus. habet angulura reclum.
' 1. Geomelria. ab re-
disciplina primura _Egypliis Isopleuros figura est plana, elc
perfa dicilur, quia inundante Nilo, et oinnium pos- 3. Sphoeraest figura in rolundum formata partibus
sessionibtts limo obduciis, initium terree dividendee cunclis "
oequalis. . .
per lineas et mensuras nomen arti dedil. a Quee de- a Cubus est figura solida, queelongiludine, et la-
inde lorigius acumine sapienlutn provecta, et maris, liludine el alliludine continetur.
et cceli, el aeris spalia metitur. i. c Cylindrus est figura quadrala habens superius
2. Nam provocati studiosi cceperunt post terroe di- seraicifculum insolidum.
mensionemet cceli spatia queerere: quanto intervallo
131 S. Conon, figura solida, quee ab amplo.iB
iuna a terris, a luna sol ipse distaiet, et usque ad ver-
angustum finit, sicut orlhogonium.
liccm coeliquania se mensura distenderet, sicque in- 6. Pyramis est (igura solida, quee in modum .gm'$
lervaila ipsa cceli orbisque ambitum per numerum ab amplo in acumen consurgii. Ignis enim apud Gra?-
Stadiorumralione probabili dislinxerurit. „ "C cbs
appellatur,
3. Sed quia ex lefree dimensibne hoec disciplina - 7.jcvp Sicut aulem intra decem omnis est numerus, ita
ceepil, ex inilio sui, elnomeu servavit; nam geometria intracirculuraomnium figurarumconcluditurambilus.
de lerra, et de mensura nuncupata est. Terra enim
Groece7« vocalur, phpov niensura. Hujus disclplinaj CAPCT XIII.
ars continel in se lineamenta, iniervalla, magnitudi- De principih geomelrim.
nes, et figuras, et in figuris dimensiones et numeros. 1. f Principla hujus artis punctus est, cujus pars
CAPCT XI. nuiia cst. Linea est proeter latitudinem Jongiiudo.
De quadriperlita divhionegeometrim.' Recta linea est Vjuoeex oequo in suis punctis jacet.
1. Geometriee quadriperli.a divisio est in figura.s Superficies vero, qua3longiiudincs et latitudines so-
planas, in maguiludinem numerabilem, in magnitu- las habel.
dinera ralionalem, ei in figuras solidas. 2. Superficieivero fines lineoesunt, quprum.formoe
2. Planeefiguroesuiit, quoelongitudine el Ialitu- ideo in superioribus figuris posilacnon sunt, . quia
dine coniinenlur. intra eas inveniuutur.
CAP.X. — a Qumdeittde longiusprovecla.Ex Plin., , balur, suspensas namque vidcri ejus fjgureeliueas
lib. 11,cap. 23. j.
'
quoe sit allera parte longior. Nobis propensior ad
CAP.XI.— hQum sttnt juxta Plal. Probe heeci veritatem Covarrubiaeconjeclura videhalur, qu:c ne-
qusedisjecla erant in sedes suas reduxit Chacon. que Chaconi. displicebat. Nafn dianalhelon vocem
CAP.XII. — « Dianalheton grammon. Heecmelio- geometrariim aures non agnoscunt, et P. Nunnesiini-
rum librorum seriptura. Anionius Covarr. et doctri- mis _rguia sententia est.
narum omnium et elegantiarum admirabili quadam1 •"Gubus.Adde: queesex quadratris eequalibuscon-
scientia preesiantissinvus, diacathelon grdmmon mi- linelur.
nima mutaiiono volebat, fieri enira a Yitfuvio ett ° Cylindrus. De cylindri definitione araplius deli-
aliis de cathelis lineis mentionem , nec male postt berandura.
_ quadraitim shhjici reclangulum allera parte lohgius> CAP.XIII. — r Principia hujus artis. Cic, Acade*
per 7.a6kovs,IIOGest, perpendiculares lineas pro- mic. iv : JYO»J qumroin hisinitia illa malhematicorum.
duclum. IdP. Nuniiesiqnequaquam probabatur,quodI punclum essequodmagniludinem nttllam habel; exlre-
commune essel pluribus figfiris: nam, et in letrago- mitaletn , quasi libramenlum', in quo nulla omninosit
no ei trigono orlhogonio esse lineas v.aOkovs.Ipse! crassiludo; lineamentum longitudinem.laliludine ca*
ha avuOhav ypapp«.To>v esse namquei reniem.
in quibusdam libris bancsubsiilhebat; -
figuram quam duo r .f Quia inlra eas inven. Est enim punctus in circu-
opposita conjunctaque redderent. A. Aug. Codicum1 Ib, linea in figuris planis, superficies ejqsque fiiiis
scripturara retinens «V«9ITOV suspensas'inlerprela- insolidis. -
_$'«?"" S. ISiDORI HISPALENSIS EPISCOPI | '464
. CAPUT XIV, j^ volviiur. Musicamovet affeetus, provocatin diversura
De numerh geomelrim. iiabitura sensus. , -
I. >aNumeros autem secundum geometriara ita . "2. In preeliis jjuoque lubo. coneentus pujnanles
quseris : exlrema quippe ejus multiplicata, tanium aceendit; et quahlo vehementior fuerit clangor, lamo
faciunt quantum et media niulliplicaia, ul puta, VI fit foriioi; ad cerumen animus. Siquidem et remiges
.setXU multiplicata faciunt LXXII; media YllleUX canlus hortatur. Ad lolerandos quoque laboies mu-
imiltiplicala tantumdeni faciunl. siea animum mulcel, et singulorum operum fatigatio-
nem modulatio vocis solatur.
©E MTJSICA. 3. Excitos quoque rinimos musica sedat, sieul Iegi-
- 132 CAPUT XV. lur de David,qui a spiri uummtmdo Saulem arle modti-
De musica et ejus itomine. Iationis eripuit. Ipsas iquoquebestias, _|34 necnbn et
- I. Musica est perilia modulalionis sono canluque
serpeiites, volucres, htquedelphinas,adaudiiumsuae
consistens; et dicta musica per derivationem a Mu- modulaiionis musica provoeat. Sed et quidquid loqui-
sh. Musoeautem appellateeh «TCO TO_p.&<rf)ai,id est mur, vel intrinsecus venarumpulsibus commovemur,
aqumrendo, quod pereas, sieut anliqui yoluerunl, per musicos rhylhmos harmoniae virtutibus prolmiur
viscarminura etvocis modulalio queereretur. esse sociaium.
- 2. Quarum sonus quia sensibilis res est ° preeterfluit g . CAPUT XVIII.
in pr_.teritum tempus, imprimiturque memorioe, in- De iribus partibus musicm.'
de a poelis Jovis et Memorioefilias Musas esse con- 1. Musicoeparles sunt tres, id est, harmoniea,
ficium est. Nisi enim ab homine memoria teneanlur rliylhmica, metrica. Harmbniea est quoe discernit in -
sonis "aculum el gravem. Rhythmica est k quee re-
soni, pereunt, quia scribi non possunt.
- ~ quirit incursionem verboxura, utrum liene sonus an
CAPUT XVI. male cohaereat. .'"'.'
De invenioribusejus. 1
- 1. 2. Metrica esi quoe mensuram diversorum meiro-
Moyses dicit repertorem musicaearlis fuisseJu- rum
fuit de Gain ante diluvium. ^Greeci probabili rationeicognoscit, ut, verbi gratia, he-
bal, qui siirpe
vero Pylhagoram dicunt hujus artis invenisse primor- roicum, iambicum, elegiacum,]etc.''
dia, ex malleorura sonilu, et cordarum exlensibne 135 CAPCT XIX.
De Iriformi musicm divhione.
percussa. Alii e Lraum Thebaeum, etf Zelhum, el
in arte musica primos claruisse ferunl. l.Atomnem soiium, qui inaieries camilenarura
Ampluona
"
2: Postquos paulatim directaesiproecipuehaecdisci- est, tri.ormem constat esse nattira. Prima est har-
_ ex voeum cantibus consiat. Secunda
piina, et aucta multis modis; 133 eratque tam lurpe itionica, quaa ex flaiu
musicam nescire quam litteras. InlerpOiiebali.rauiem organica, quoe consistit. Teriia rhythmica,
non modo sacris, sed et omnibus solemnibus, onrai- queepulsu digitorum numeros recipit.
2. "•Nam aut voce editur sonus, sicut per fauces";
busque laetis, vel tristioribus rebus.
3. s Ut enim in veneratione divina bymni, ita in autflatu, sicut periubam, vel tibiam; aulpulsu, sicut
aut per^quodlibet aliud, quod percu-
nuptiis hymenoei,^et "in funeribus threni, el lamenta per cytharam; -
ad tibias canebanlur. In conviviis vero lyra, vel cl- liendo cauorum est, ]
thara circumferebalur, et accubantibus singulis ordi- CAPUT XX.
nabatur conviviale geuus caruicorum. De pritna divisionemusicm, qumhgrmonicadicilur.
CAPGT XVIL 1. Prima divisio musica., qu__Iiarmonica dicitur,
- id est modulatio vocis, peninet ad comoedos, ira.
Quid possit rnusica.
1. i Itaque sine musica nulla disciplina polestesse goedos, vel choros, vel ad omhes qui voce prbpri^
perfecta, nibil enini est sine illa. Nam et ipse mun- catiunl. Hoecex animoJTetcorpore motum facii, et.ex
dus quadam harmonia sonorum.fertur esse composi- motu sonum, ex quo cblligitur musica,quee in homine
tus, et ccelum ipsum sub harmonioemodulalione re- vox appellalur.
CAP.XIV.— ° Numeros aiifem.Repeluntur hascex D Divituoimensis, et amiea iemplfs,
eap. 8, quia caput 11 iiiimerabilem raagniiudinem h El in funeribus threni. Hinc Silicinum modus in
'' .
parieiu g_ometria_ feeerat. xii latiul., de quibus Agell., lib. 11, cap. 2, et _.o».,
CAP. XV. — b 'A7.6TOV f_5--.c... In Cod. mira va- in Siicinis. Servius, _Eu. v : Sciendummajoris cetatis
rietas, nos ex p&aai, quod proprius aberat, pMoOat funera dd iubam solere'proferri, minorisvero ad tibias,
fecimus, quod eiymon Platoni placuit in Cratylo. Vid. Fest. in Funebres t>h._Hebroeos qunque -libias
« Prtelerfluii in prmter. Aug., lib. JI Ordin., cap. &: in fiiiierihus adhibiiisse osiendunt Matlii.fii verlja,
Qttonianiitludquodmensvidelseinpereslprmsens;sonus cap. ix, ct viuisset tibicines, et turbam lumulluanlem.
aniem, quiasensibilis res esi, prwterflmt iu prmleritum 1 In conviviiscircumf. Ex Qiiini,, cap de Music.'
ti mpus, imprimtturquememorim, raiionubiii mendacio CAP.XVII. — i hdqite sine mus. Ex eodein Quiuil.
jatn poelis favenleratione, qnmrentlumne quid propa- k Qttmreqttiril incursionem verb. Sip oiiines libri
gini similiter inesset, Jovh elMemorimMusasfilias esse Cassiod. : Qum in concursione verborztmdijudkat:
coitficlum esl. Capell.: Qumad melospertinei, harmonicadiciiur,,qum
- CAP.XVI."—d Grmcivero Pylhagor. Macrob., lib. 11 ad numerosrhyihm\ca,\qumad verbitmetrica.
in Somn. Scip. CAP.XIX. — " Itfariiaui voce. Ex Augusi. in Psal:
e Li»i«mTheb. Ex Euseb.-, in Cbron. CL, et 11de doctr. Chrisi., eap. 17, unde sumptali3_c
- l-Ze'.h.et Amph. Exeodem, etServ., in omnia. Qttod percuiiendocanorum esl. Ex eodem Jibi
- .B UieiVm ihveneralione divin. Horal. : Corydone. u de Ord., cajs. Wi 1
#ffi - ETYMOLOGIARUMLIB. III. 166
. ' 2/XYox.fist'aer spiritu verberatus; uhde et verba. A-sicut incudis shnus, quotiesin durum malleus percu-
litur ferrum. '
,£nn. nunpupata. 'Proprie autem vox hominum est,
Feu.irrationabilium anitiiauthim-. Nam.in aiiis abu- .3. Aspera vox 1est rauca, et quae dispergiiur per
rive non-proprie souitusypx vocatur, ul: minutoset in dissimiles pulsus. C«ca vox est quee-
V.oxiubminfremuit, fractasque ad liltora voces.' mox ut emissa fuerit conticeseit, atque suffocaia ne-
Narh_proprium est u'i liltorei. resonent scopuli, et: qtiaquam longius producitur, sicul est in liclilibus.
Ai luba terribilem sonitumipraculare canoro, c Vinnola vpx, est jnollis atque flexibilis..El vinnola
Harmonia est modulatio vocis, et eoneordantia dicta a, virmo , hocest ciiicinno""molliter-flexo". ,
- -li.Perfecta autem vox est alta, suavis ef clara.-,
plurimorum sonorum, vel ieoaptaiio.
5. Symplioniaest modulalionis temperamentum ex . Alta,-utin sublimisufficial; clara,ut auresimpleal;,
gr*t-j elaeulo concordantlbussGhis, sive in voce, suavis. ut animis audientium blandialur." Si exTfi_
sive in flaiu, give in pulsu, Per hanc quippe. voces aliquid defuet it, vox perfecla non Crit.
aculiores gravioresque -coneordanl, iia ut ijuisquis CAPUT XXI.
ab ea dissonuerit sensum auditus offendat. Gujus con- De:secunda divisione, quce-organicadicilur.-
-iraria psj diaphonia, Id est voces discrepaules, vel 1. Secunda divisio organica est in iis quee, spiritu
di.sona»." - - * in sonum vocis animantur, ut
i, Euphonia est suavilas vocis. Hsec et melos -a reflantecompleta, 137
sunl lubee, calami, fislulee, orgau.a, pandura, el ijs _§!=
, jBuavitate,et melie dicta. itiilia instrumenta.
5. Diastema «sl vocis spatium, ex duobus vel plu- < 2. d
- -• / , Organum vpcabhlum pst generale vasofum"
-rihussonisaptatum. bmriiuni mtisicorhra. ° Hoc auiem cui folles a.dhi-
6, Diesis est spalia queedam, etdeductiones modu-
sontira. benlur, alio Greecihomine.appellanl. Ut autem qr-
iandi, atque vergendi ti*euno in alterum
ganum dicatur, majjis ea vulgaris esl consuetudo.
. -7. Tonus esl aeuta enuntiatio yoeisjest ehim liar-
5. f Tuba primum a Tyrrhenis invenla, de quijius
monioedifferenlia, et qnantitas,- quee in vocisitecentu "'
'"','.
_vellenore consistit; eujusgenera in qtiindecimpartibus Virg.:
Tyrrbehusquelubas mugire per eetheraclangor.
.mucici diviserunt, ex quibjis hyperlydius novissimus Adhibebatur autem non solum in preoliis, sedetin
. __(,acuiissimus, hypodorius omnium gravissimus est. omnibus feslis diebus.propter laudes vel gaudii ela--
136 ®_Canlusesl inflexio vocis, nam souus -di- ritatem. Unde et in Psalterio dicitur: Caniie initio
rectus est, proecedit autem sontis cantum. - - mensis tuba in die insigni solemnitath vestrmi Prae-
9. Arsis est vocis elevatio, id estinilium. Thesis ceptum enim fuerat Judeeisut initio noveelunee luba
vbcis posilio; hoc est fluiss - - *"*
clangeretit, guod etiairi huc usque faciunt.
10. Suaves voces sunt subtiles, et spissee, claree, «4.Tibias excogiialas in Phrygia ferunt, has qui-
alque aeutee.Terspicuee vbces sunt quaelongius pro- dem diu funeribus lanlum adhibiias, mox el sacris
trahuniur, ita ut omnera impleanl conlinuum iocum, gentilihm. Tibias aulem appellatas pulanl, quod pri-
sicut clarigor tubarum. mura. de cervihis tibiis cruribusque hinnulorum
-" 14. Subtilesvoces sunt quibus
nonestspirilus, fierent; deinde per abusiohem ita coeptas vocari,
qualis estinfantium, vel mulierum, vel eegrolaii.ium, eiiam qheenoti de cruribus ossibusve esseiit; hinc et
sicut in nervis. Queeenim subtilissimeechordee sunt, libicen, quasi libiarum canlbr.
subtiles ac lehues sonos emiftunt. s - - *S.sCalamushomeri est arboris proprium, a calendot
12." Pingues sunl voces, quando splritus multus id.est fundendovoces,-vocatus.
simul egreditur, sicut viforum. Acula vox esl te- 138 6-.Fislulam quidam putant a Merctifio in-
h
nuis, el alta, sicut in chordis' .videmtis. Dura vox verilani.; h alii a Fatmo quem. Groeci vocanl Pana.
'
est, qiiee violenter eralttit sonos, sicut tonitruum, Nonnulli eam ab Idi paslore Agfigeniino ex Sicilia.
LIBER QUINTUS.
TSELEGIBUSET TEilPORIBUS.
CAPUfMlMUM. . B sul Pompeius inslituere voluit, sed non persevera-
~
De auc{gribu3legym. vit, oblreciatorum metu; k d§ihde, Csesar ccepit id
1. Moysesa gepU Hebraicoeprinvus omnium divi- facere, sed ante interfeclus est,
»as leges,sac.fis,Liiteri? explieavii. _ Pharqneus.rex 6. Paulatlm auleni antiquee .le|es vetusta'te atgue
Greeds primus legesjudieiaque, c.onsiituit, incuria exoluerunt"; quarhm elsi nullus jam u|us
2",* Mercurius Trlsm.egislusprimus leges,yEgyptiis esi, notitia tamen hecessaria videtuf.
tradjdit. a Solon prim.us leges Atbeniensibus aed.il, 7. " Npvaea Cohslaiiiino Cibsare cceperuni, et re-
0 Lycurgus prinius Ijaced.a-mqniisjura ex
ApoUinis liijuis"shc.c,eden.tibus; 1^1'eranlque permistoe, gl
ahctoritaie confmxit. ! iubrdinaloe.'mPosiea "theodosius minor Ahgustus.ad
190 S- f Kuma.PpnvpiUus,qui Romulo spccessit simililudinem gregqriani et Hijrmogeniani Codicem
inregh.um.primus l.eges Romanls edtdit; deinde factum.cqnstltulibnum a Constantini temporibus, sub
scum "populossediliosjosmagistratjis ferre non pos- prqprio cujusque imperatgris titujo, diipoguil, quera
set, dccemviros Iegibus scrihendls creavit, qui leges a suo nomihe Theodbsianum yocayit.
ex libris Solonis in Latinum serpioneto translalasxii _ CAPUf II,
stabulis .exposuerunt. Delegibus divims~ethumanh.
4. Fueruift auierp hi: AppiusClaud.us.f. Gen.qiiug,Q l. Qranes autem leges, aiit divina. sunt, |iut hu-
P. Sextius, Spur. Velurius, G. Julius, A. Manlius, man?e, .fiiyinee nalura, hhmanoe hvoribusconstant j
Ser. Sulpitius,h P. Guriatius, T, Rorailius,-Sp. Pos- ideoque hee discrepant, qupniam alioe aliis gentihus
tumius. Hil d.qcemyirilegiim conscribendaruca elecji placent.
suht, 2," Fas, lex divina est; jus lex huin.ana. ° Trans-
5. 5~Leges aulem redigere ih libris prinvps con- ire per alienum fa's est, jus non est.
CAP.*I..^- ~-Mgysejs" ' gentf. Hebraicm.., E
"'x- Euseb. ctores, sed Jliissjiffecti, exceplo App. Glaudip. GraT
Chron. -' tiahus, leguiri scriberidarum causg.
" Plwrqneus rex Grmds. Qul fu_f.Argivor. Rex .3Leges .auleni redigere. Unde hoc sumpseril, in-
" ii,
ut ibid. iradtdit Euseb," eertum. A Cod. Tarfacon. uho ahest vox Pompeius.
v jgercwrius Trhm,eg. Lac5,,llb,. i, tiap. 16, Unde A. Aug, C, primiim scripuim
* Solon prinnts. Ante Soionenf scfipsetjat leges" fuisse, suspicabatur inde factuin ConsuV,addiiumque -ab aliquo
Draeon. Sed pppulus Atheniemis uni 'Solohi ~ rqipV
" Pompeius ex "raargine. Cum C. Ciee.ronem.forta.se..
initiaaccepia ferre |olitus est.. ostenderet, quemconsiathbruin edidisse dejure cir.
eLvcurgus. Atig.,iideCivit., cap.-16:C.Ma!)M)is£j/- vili in artemredigendo.Sedquod^eguiiur, nonper-
canjBSLacedtEinoiiiislegesexAppdllinis auctqfuale se, severasseoblreclaidrum meiu, nescioaii salis In Cice- -
insliluisseconfinxeril, quod prudenter Romdni creiere fonis personam cadat, cadit auteni. optime in Poui-
noluemni;prqpterea-noninAea<:cepemiii._,
"«Numa Pomml. Virgil,:
_ pelum, CIIJUS potentia invidiosa et suspecta erat,
~, V k Deh.de Cms.Suel. in _ulio, . -
1 -Voi'_3,
a Consianlin. Cms. cmp. A. Aug,: Prapter
Koscocrines incanaqueraenta
IfegisJtom^ni . primus qtii legibus uiiieni Theodosiarias,"inquit, cqnsiitut,, quarxim,cqttec._i9e.r.
- Pnndabit. - Christianorum pfhtcipuni eoristilu_liohtbu_s const., eo-
que volumineHhpania utebaiur (nbnJus\inlurii Cgdice)
UuamvJs UomuJum el Talium suas ante Icges cqn. sumplg ex tribus Qpdhibus, in quibits leyesPagaug-
didisse dicant Feslus in Plorare, etPompon., "
- cap.
. rum efChrhlianoruni eontinehiur, ,
2,jl.-deiOrlg. 3ur. , m,Posiea Theodos, min, "Sic. ctJam 3yb,, paj-l. iv,
s Ca»»i-populossediiiososmagislr^ Ex lib. de Viris" cap, 170, Decret., ellih.. it, ti.t. 12,' cap, 17, Pahor-
lllusi. in -Yi-ginio,;et sediliosus legebal Cliacon ex inioe. Legitur eliam junior.ih quibu.dain Craiiarii et
veteribus quibusdam libris." Nondum enim fuisse se- Isidori libris. '',.,-'
ditiosos magislralus, . CAP.TI.' —n Fas lex'divirig.E Sery^, Gearg.j,
h P._ Gurialius. JEx Llvio ct Gassiod. Cu- ' • " ad.
• • •- - Al., vers. Fas,el]ura sinunl. _
ratius.
' - . 0 Transire per .aliemitt' lla Goth. CotJ.; • o^ruiii
ffidecenwir.Iegi c. e. s, At no_ahi xn fab. au- addidil Gratianus,
iS9 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI | 20»
CAPUT III. _\ "•foedera, paces, inducioe, legalorum non violando-<
Quid differant inler se jus, leges el mores. ruin religio, connubia inter atienigenas prohlbila; j_t
.1. Jus^generale nomen est, lex aulem juris est inde jus gentium, quod eo jure onines feregentes-
species. Jus h autem dictum , quia justura. Omne utuntur.
autem jus legibus et moribus constat. CAPUT VIL
192 2- kex est constitutio scripla. Mos est ve- Quid _titjus mililare.
lusiate probata consuetudo, sive lex non scripta. i. Jus militare est.belli inferendi solemnitas, foe-
Nam lcx a legendo vocata, quia scripta est. deris faciendi nexus, signo dato egressio In hoslem,
3. Mos autem longa consueludo est de moribus vel pugiieecommissio. Iteru signo dalo receptio,;.item
<=tracta tantumdem. d Consuetudo autem est jus flagilii militaris disciplina, si locus deseratur; ilem
quoddam moribus ins.ilulum, quod pro lege: susci- ln'sljpeiidioruni modus, digtiilatunvgradus, pr_.mio-
pilur, cum deficil lex. Nec differl, scriplura an ra- rura honor, veluti cum corona vel lorques donantur.
tione consistat, quando el legem ratio commendal. 2.. 194 Item proedse decisio, et pro personarum-
4. Porro esi ratione lex constat, lex erit omnejara qualitalibus et laboribus jusla divisio, ilem principis
quod raliorie constiterii, duntax_at, quod religionl portio.
CAPUT VIII.
congruat, quod disciplinee conveniat, quod saluli
Vocata autem consuetudo, in com- ***.' Quid sil jus publicum.
proficiat. quia
muni est usu. 1. Jus D publicum est in sacris, et sacerdotibus, et
CAPTJTIV. in magistralibus. <
' CAPUTIX.
Quid sit jus nalurale.
1. Jus, aut naturale-est, aut civile, aut genlium. Quid sit jus Quiritium.
Jils naturale^stcommune omnium nalionum, et quod i. Jus Quirilium esj; proprie Romanorum, ° qm.
uhique instinctu naturoa, non consiituiione aliqua nulli tenentur nisi Quirites, id est, Romani, tanqRam
liabeatur, ul: viri et feraineeconjunctio,£ liherorum de legilimis boereditalibus, _ de cretionibus,"~deiule-
susceptio el educatio, communis oninium possessio, lis, de usucapionibus; quee jura apud nullum aliam
el omniuih una libertas, acquisiiio eorum quee ccelo, populum reperiunuirJsed-propr.a sunt RomanoriKB,
"
terra marique capiunlur. et in eosdem solos constitula.
193 2. Ilem deposilee rei 6 yel commodatoere- 2. Conslat autem jus Quiritium ex legibus, et ple-
slilulio, violenlise per vimrepulsio. hNam hoc, aut biscitis, senatusconsultis, corislitutionibus principum.,
si"quid huic simile est, nunquam injustum, sed na- et ediclis,' i *sive prudenium responsis.
iurale, ecquumqtiehabetur. CAPUT X.
.CAPUT V. V . Quid leic..
Quid sit jus civilei 1. Lex r est constilutio populi,_qua majqres nalu
i. Jus" civile est, quod quisque populus, i vel civitas simul cum plebibus aliquld sahxerunt. '
CAPUT XI. . ' ' "
sihi proprium, * humana divinaque causa constituit.
CAPUT VI. Quid scila piebium.
Quid sit jus gentium. I. Scita s sunt qusrplebes Un.um constituunt; et
""
1. Jus gentiura est sediura occupalio, a_difical.o, vpcata scita, quod ea plebs sei^t, vel -quod "sciscit
"
munitio, beila, caplivilates, servitutes, poslliminia, jtami rogaia fuit.
CAP. III.,— aJus generale. E-Serv., " Mri. i, ad CAP.VI. — x Fmdera paces. Sallust., in jugurlh.:
vers. Jura dabat, legesqueviris. . , Legesjudicia, fmdera,\alque paces,
i>Jus~aulemdiclum, quia juslum. Ulp., cap. 1, de " CAP." VII.—m Stipendiorummodus. Hjricduplicarii,
Just. et jur. :'Est autemjus a jusiiiia appellaium'; el quibus virtutis ergo slipendia duplicabanlur; et oere
PaiiL, cap. H : J»tsauiem pluribus modis dicilur, etc. diruti, quibus delrahebanlur ignomiiiiee causa. Vid.
<=Tracta lanlumdem. Ita plerique Cod.; uhus Tar- Fest. et Cicer. in Yerr.
racon., tracta lantum. CAP.VIII. — n Ex Clp., cap. I.de Just et Jur.
* Consuetudoautem esl i. q. m. c. Ex Juliano, cap- CAI>.IX. — e Quo nulli lenenlur, nhi cives Rom.
S2, de Legibus. Reliqua ex Terlull., lib. de Corona HaecRomanorum erant propria propter multas jurif
Milil. " observaliones,- et. solemnitales Quiriturh proprias.
* Si ralione iex constat. lla apttd Terlull. AL, con- Alioqui legitimai liecreditates, et tutela., et usucapior
sisiat, ul lib. ii, cap. 10, et apud Graiian. nes, etiam apud Greecos erSnt. Greecorumlegibus.
CAI'.IV. —f Liberorum susceplio. lta meliores Sed I.omee Greeci peregrini eranl,"nisi quTcives Ro-
Cod., non successio. Male enim ante procreationem .- mani fuerum,- etha_re(ies fieri non poterant, neque
ct eriucaiionem successio crillocaretur. ab intestale succedere|«x jure Quirit., quo jure alii
R Vel commodalmrestituiio, Al., commendalmpe- iion lenentur nisi cives Romani.
cunim,non perinde reeie. p De credonibus. De|quibus Inf., cap. 24, et Ulp., •
1 h Num itoc, Paul., cap. 9, de Just. : /»is pluribus in Fragm. \
'modisdicitur, uno modo cum id, quod semperaiquuni, . Sive prudenlum resp. Disjunctioprq conjunclione
el bonumesl jus dicilur, ut esl nalurale. salis frequens vn liocopore.
"
CAP.V. — Jus c.../e.-Ex Caj., cap. 9, de Just. CAP.X. — r' Lex esi. Sup., lib. n, cap. 10.
et Jur. CAP.XI. — Scila suni. Plehiseiia. Grat., d. 2, _
i Vel civitas. E'x c. Omnis, dc Just. et Jur. D. cap. 5. - .
k Humana divinaquecausa. Divinahumanaque,Gra- .x Vel quod sciscit »'.a|uli rogaia fuit. Vel quod ex-
tianus. Est aulcm posila conjunctio pfo disjunclione, sciscilul el rogal, eifuitt, Salin. et eoinpl. Codices ve-
quod nequc jurisconsultis insoleus. tusti.sitiii, iion longe a recia-scriplura. Alii, quod
201 LIB. V.
KTYMOLQGIARUM .,- 202
"'
C&PUT XII. '.A CAPUT XVI.
- Quid senatusconsullum. De legesalyra.
1. Senalusconsultum, quod laniuhi senaiores a po- l.-Saiyra _ vero lcx est quee de pluribus rebus si-
• pulis consulendodeeernunt. mul eloquitur, dicla a .copia refhm, et h jjuasi- a sa-
-' •" CAPUT XIII.
lurilate,; uude, " et satyram scribere est poemaia
Quid conslilulio'et'edictum.' varia condere, ut floralii, Juvenalis et Persii. - ;
l.Constitulio, vel edicthm, quod fex, vel impe- '
~" ' CAPUT XVIL . ,
rator cbnstittiit, vel edicit.
CAPUT XIV. Delegibus- Rlwdiis.
iS6 1. Rhodieeleges navajium commerciorum sunt, ab
-
Qiiid responsa prudentum.
1. Responsa.suiit, quee jurisconsulli respondere •Instila Rhodo cognominalee, -' -
in qua anliquitus mer-
'"
catorum usus fuit.
diciinlur consulenlibus; unde * etresponsa Pauli di-
. I9S CAPUTXVIH.
•cta. Fuerunt enim quidam-prudenles, «l arbitri sequi-
De privilegih.
tatis, qui « insiitutiones civilis juris composiias edi- 1. Privilegia_aulem suntleges privalorum, quasi
derunt, quibus dissidentium iites cohtentionesque
privatee leges. Nam privilegiura inde dictura, i quod
-jsopirent. "-in privatoTeralur.; -
- ,
CAPCT XV.
-De legibusvonsularibus, el tribuniliis. ", CAPUTXiX.
Quid pos0ffiep.<^ .
_.0_ueedameliaui leges dicunturab iis qui_eondi-
derunt., ut a consulares, tribunitiee, Julioe~,-Cor- .1. •*Oranisaulem lex^jjl-perihi-iit^aliquid, ut vir
seliae.Nam et sub Octaviaho Ceesare* snffeeii con- forlis petat preemihm; atft iretatf^ut, Sacrarum virgi-•
jium nuptias nulli petere Iiceat^-aut^iuhit, ut, Qui
suIesTapius et-poppeeus Icgem tulerunt, queea no- '
minibus eorum appellalur Papia, Poppeea, contineris, ceedemfecerit capite. plecl^luR^^usJjiiin prsiinio, ' '
auf poena yita moderaiuri^bJH^yi^'
palrum proemiapro suscipiendis liberis.
-2.Sab-eodem quoque imperatore f Falcidius tribu- CAPutxlr**^ . ;
. >nusplebis legem fecit, ne quis plus lestamenlo legaret; Quare facld sit lex.
-quam utquarta pars superesset beeredibus. Excujus i i. Faclee sunl leges ut earum metu liumana coer-
nomine lex-Falcidia nuncupata esi. 197 Aquiliusi cealur audacia, tutaquesilinter improbos innocentia,
quoque legem condidit, quee hactenus Aquilia jiun-. - et in" ipsis improbis, formidato supplicio, refrenelur
cupatur. - nocendi facullas. .
"
"tlBfcR jE^TtMUS.. !
- m mb, ANGELISS ET FIDELIUM.ORDINIBUS.
" --'•-- J ,• - ./
'• . r c id est, limor; uhde tractum esl
. CAPUT PRIMUM. C ciiur, quasi 8hs, • " "
De Deo. _ , . nomen Deus, quodeum eblentibus"sit liinori.
a nomen^st Trinitatis per-
., 1. Beatissimus Hierprrymus,,vir eruditissirnus e* , 6. Deus autem proprie
ianMiim.
Ungueruromuliarum peritus, Hebraeorum nominum tinefis ad Pgtrem, jjt Filiuifi^ et Spirilum
jnterpreiaiionem priinusiti2@4.Latinam linguamcpn- Ad quam Trinitateiri etiam reliqua qua>in Deo iiifra
vertit. Ex qmbus,-.pro brevitate, pra3lermissismultis, sunt posila vocabula refer.unlur.
qwcdam huic-operi, adjectis interprelalionibus, in- 7..Quartum nomen Dei jdiciliif liliiif SdbaoOi,
terponenda -studui. , . --..,, quod verlitur in Laliiium, exercituum, sive' virlutuih,
2. Vocabulor.um enim expositio satis indicat quid de guo in .psalmo iab angelis dicituf ": Qiiis est iste
velint inlelligi. Habent eriim qnaedam ex propriis Rexglorim? Dominus virlutuin.
causis nominum ralionem. ln prineipio aulemdecem 8. Sunt enim in' hujjusmodi prdiriaiione virtutes
nomina ponimus, quibus.apud Hebr»osDetis vocaiur. - multa?,ulangeli, arbiiangeil, principatiisei pbtestales,
. 5. a Priuuim apud "Hebraos Dei nomen "5^ El di- cunctique coelestis iniliths ofdines," quofuuf tameu
eitnr, quod alii Deura^aliieiymologiam ejus.expri- ille Dominusest. Oirines eniriisub ipso sunt, ejusqua
menles, te^upov, id est, forlem, inierpretati sunt, doniinaiui subjacent.
e irita-
ideo, quod nulla infirmitaie h qpprimitur, sed fortis •) .. 9. Quinium wSj Elioh, quodinterpretaliir scrr-
esi, et sufficiens ad omnia perpetranda. lirium excelsus, 2@5quia supra co3iosesi,'sicul
'. 4,,Secun_Ium riomen Cfnbx Etoim. . ptum esi de eo : Excelsus Dbminus; svpra £miosiglo-
celsus.Ea
-. 5. -Tertiuni *HSKEloe, quod utrumque In Lalinum riaejus. Excelsus aulemdictus, frovdlde
Deusdicilur. Est aulemnomen hTLatinumex Gra3ea eriim pro valde' ponitur, sicuf eximius, quasi wlde
1 -.
appellatione^trarislatum; Nam Deiis Gr«ce Btls di- ^minens. ' ' "'
. ' -1 .
- Cap. I. — -aPrimum apud Heb. ExHierou. ep. 156. d Deus auteni
" prdp. e. n. f. Ex' Hieron.;-' epist. -a"d
b. Opprimilur. AI., premilur. • _ , Amand. 1*7. | . ,
0 fe-
; ° Quasi SEOJ.E Serv., Mn._s.u , ail vers. Diva Quintum HEUON.Uiide' ~ iiiiidam* ' Gra;cds
- fi),tvi>
deam. cisse pulant. \
261 ETYMOLOGIARUMLIR. VII. 262
10. Sextum nomen nVlNEie, id esl,''r/iil esf Deiis .Avenienter moffalitas dicitur, secundum quaru et
euiih SOIUSJ quia selernus"esi, bocest, qiiia exorditim aniina mori diciiur, hon qiiia ih rOrptis, vel in ali-
non habei, essentias nomen"vere teriet. " Hoc enim quam altefam "subsiantiam mutatur el verlitiir; sed
nomen ad sanclum Moysen per angelum'est delalum. in ipsa sua substantia quidquid alio modo niinc esl
5I.Qua3rehti enimqtfod essetnomen ejus qui eum aut fuit, secundum id quod destititcsse quiid-erat;
pergere pfaecipiebat"adpopulutu ex ^Egypto liberan- mbrtalik uiiquedeprehehdittifj ac per hoc sofiis
duni, resnondit: Ego 'suin'quisum,etdkesfiinslsrael'i Deus dicilur Immoftalis, quia sbius iricotbmiitaliilis.
Qniesi misit me advos,-lanquatn iitejuscoriiparatione, "20: Incorruplibilis ajipellatur^ quia 'corrumpi et
qui vereesl, quia incommuiabilis est, eauua3 muta- • dissolvinon posset, nec dividi. Qiiidquid-euiiri capit •
' '- - - divisitinem.-elintefiium capitl Ille hec dividipotest,
bilia facta sunt quasi nou sint.- "
- '
12. bQuod enim .dicituf fuil, non esx -: et <juod nec inlerire; inde"incorfuptibilis est.
dicituf erit, nonrlumest. c Deus aniem esse tarilum 297 ^ •incommutabilis esl/^quiasempef triaiiet, et-"
novit, fuisseel" futurum essenon novil." ' muiafiTiescit; nec pfbficit..quia' perfeciiisesl;-riec
15.J Solus enim Pafer cum Fiiio et Spiritu sancto deficif, quia selefnusest. "
''.','"
veraciter est, cujus essentifficomparatumesse noslrum 22. jElernus est, quia sine tempbfe est. Non%iiiih
nori esse esi. Unde el in commuiii eloquiodicimus": B babet iniiium,' neqiie firiem.Hinc et senipiiernusV
^rYivitDeus, quia esseiilia vita vivil, quam mors non -eo quod sit semper a3tefnus. A quibusdairi auterii
haoet. jEiernus ab a^lbere crediliir dicfiis, qiioiiiam coelum
44. Seplimiim WTK Adonai, ijuod gerieraiiler Dd- sedes ejus habelur: unde esl illud : Cmlumcmli Do-
niinusinlerpretatur, quod dominetur crealurce cun- mino; et haec ista quatuor unum sigiiilicant, nain
ctae; vel quofl cfealura omnis dominalui ejusdeser-' ' uria eadeufque res "dicitur, sive dicaliif seterhiis
viat. Dominus ergo ct "Deus, vel quod dominetiir Deus, sive immortalis, sive incbrrujiiibilis, sive iiri-
'' -- -
zhipibns, vel quod limeaturacunciis. '- mutabilis,
298 15. f Oclavuni n' Ia , quod iri Deo tantum 23., Invisibllis, quii» nunquam per subslaritiam
ponitur", quod etiamin alleluia iii novissima syllaba. suam apparuit oculis morlalium Trinitas, nisi per
' - ' ' - -
sohat." speciem subject* creaiura3, ejusdemque corporea?;
"16". e Nonum Telragrammaton, "hoe est, qualuor' narii neriio potest ipsam manifeslalionem esseiitiffi
liitei'arum',i\viodipropfieapud Hebra30siri Deoponi- Dei videre, et vivere, sicut et dicium eslMoysi.
lur, nW id est, duabus n' if.ia, ia, "qua3duplicata Unde^etJoannes in Epislola sua dieit': Deuth nemo"
ineffabile illud el glofiosum homen Dei efficiunt; di- vidit unquam Res est enim invisibilis, ideoque
" ' " •nori
cituf"autein ineffabilis, rion quia dici non potest, sed G ociilo, sed cofde quaarehdus esl.
quia finiri sensu et infelleciu humano niillatenus po- %'i. Impassibilis esl, quia riullis perturbationi-."
lest, etideo quia deeo riihil digne diei potest, inef- bus afficilurquibus fragilitas Iiumana" sucbumbit."
fabilis est. Npn enira attingunt eiiin ullaepassiones; bllibido,
i7.T)ecimrimSaddai,f^2 idest, Omnipolens.Voca- iracundia, cupiditas, limor, miBfof, invidia, etcse-'
tusautemQmnipotens^oquodomnia potesl, sed.a fa- lera quibus humana mens lufbatuf.
ciendo" qiiod -vult, noh a paliehdo quod non vult. 25. Sed cum dicitur Deum irasCi; autzelare, aut
Quod si ei acciderel, nequaquam essel Omnipoteris; dolere, nostro usu dicliur. Apud Deum enim pertiir""
"facit enini quidquid vult, ei inde Omnipoiens. balio nulla est, apud quem tranquilliias suirima est.-
' 18. item 28. Simplexautemdicilur,sivenonamitlendoqtiod
"Omnipotens,quiaipsius sunt bmniaquae
•iljique siinl. Solus enimtotius mundi habet impe- habet, seu quia riorialiud est ipse, et aliud quod in ipso
rium. Dicuntur auterii et alia qupedamin Deum stib- esti sicutihbomine, cujus aliudestesse, aliud sapere.
siaiuialiier nomina, ul Immortalis , Incorruptibilis, '27. NariiU esse "pbtest,et sapiens rion esse; Deus
Incomniuiabilis, Mieihus. UnuVei" merilo cunctae autembabetessentiarii,babet'et sapjeriihm; sed qtiod
pra^pbniiur cfealura. habet, hoc et est, et omnia unus esff ac prdiridi
19v Immortalis, sicutde eo scriplufn esl: Quisolus D sirnplex esl, quia noii in eo aliquid accidehiis" csi,
habel immortalitatem, quia in ejus naiura nullaest <•sedet quod est, et qiiod in ipso esl, essenlialiterest,
cohiinular.ro.;hNam omriis mutabilitas non incon- i exceptoquodrelativead quamcunque persdiiam est,
. .EA CADEfiDO enim nom, sumps. CALAMIT. Victorin., jBossessio, ita e conv.ersoCAINlamentaliosit Isidoro,
lib. de Ofihog; et Ter. Scaurus. CALAMITAS antea. d Quidunienimeumctim patre. Ex <Jua3'st.,In cap. S.
dicebatur-CADAMITAS. 6 JEgyptiorum lingua CuAM.iVelHam, ex- Qua3"st._|
b Vhde etymdlog.EiHieron. Quaest.iu Gen., cap. 4. '
ad cap. 9.
c Idem et LAMENTATIO. Bieronymtis : CAINposses- f THARA .exploralio Ascensionis. In Nominibris«X
sio, yel acquisitio. _CAINAMlamentalio, vel possessio Gen. : THARA explordtio odoris, sive EXPIORATIOAS-
ebrum. Ul mirum non sit si quemadmodiim CAINAM CLNSIONIS, vel PASTIO.'
277 • ETVMQLOGIARUMLIB. VII. 27?
set unius tantummodo domus materfamilias. iPosiea,A ris;sic enim et apud nos Augnsti appeliantur icges
causa nominis immutata, ablala rie flne i littera, ,di- cum propriisnominibus censeantur. Exprimilur atitem
citur Sara, jd est, princeps. Omnium qtuppe gen.tium in Lalinum e PJIAKAO denudans'e\u,in;uliqueDeum,
fjuturaprinceps erat, sicut et Dominus pollicitus fue- sive dissipator ejus, populi enim Dei fuit afflictor.
ral Abraham : Dabo tibi ex Sar&filium, et benedicam 44". JANNESmarinus, sive ubi est signum. Cessit
ei, el erit in genies; sedetreges populorum erunt ex-.ea et defecit signum ejus coram signis Moysisunde.^et
(Gen. xvn, 16). - - dixerunt rnagi: Hic digilusDei.esU
50. AGARadvena, vel&tnversa. Fuit enim-yEgy- _45.£ MAMBRES, mare pelliceumsive mare-in capiie..
plia", complexui Abraha3 advena causa ^generandi 46. Moysesinterpretatur stwiptus ^exnqua. Invenit
dala, qua3post eontemptum, angelo increpante, con- enim eum adripamfluminis exposilumfiliaPIiaraonis,
versa est ad Saram. _ \ quem colligens §12 adqpiavit sibi-; vocavitque nb-
51. a €ETUBAllvgmimntt: . men ejus Moyses, eo quod de aqua sumpsisset eum.
52. Ismael interpretatur mtditio Dei; sic «nim 47. AARONmons.forZi/udiuisinterpretatur,propler
scriplum est: El vocavit nomen ejus Ismael, quia quod Ihuribulum accipiens in medio Buperstilum H
exaudivit eum Deus (Gen.xxij 11)* interemptornm obviam sietit, et ruinaai moriis
55. * Esau trinomius est, «t eXpYopriis causis va- _g quasiquidammons foriis excluMU '
rie nuncupalur. Dicitur enim Esau, id est, rufus, -ob 48. ELEAZARJ Dei adjutorium. <* .
cbctionem rufa3 Jentis iia appellatus, cujus edulio BALACJ^)r<e«i_»i(an's,sive devorans.
primogenita perdidit-. Eri!dfn-autemob fuborem cor- BALAAM, wnuspopulus. ,
poris dictus eSt, quod Lalite Sanguineus tlicftur. 49. PHINEES, ori pdrcens,- transflxit enim pugiona
Seir vefo, quod fuerit riispidus «t "pilosus; quafido Zambri, cum scorto Madianiiide; etDomini furbrep
enim natus^est, totus, sicut pellis, pilbsus crat. pjacavit, ut parceret.
54. Alque ideo iribus nofninibus •ajSpeliatuf,ESAU,, 50. ZAMBRI, iste lacessens, veJ mnarieans. Proprie
id e$X,rufus;EDOM,id est-,~sangvtineus; SEIR,id <st, enim nomen ab amariludine prafiguratuui, quod
pitosus, quianon habuitleniiatemi peccando amsricatierit populum.-
' 55. '8.E%EC'CA 51. RAAB-, lalitudo, vel fantes,-sive Httpetust
paReniio,¥ite,yuminu'ltictiiatciiper'it:
56. LIA laboriosa, -niiqrie igerieiando. Plurinios Josue interpretatur salvator. Ipse enim iii figura
enim dolores quam RachelfecunflitatB ]Saf[ehdi cx- Cliristi populum a deserto salvavii, ct in tewam re-
psria-est. - - promissionis-indQxit.
321 37- Rvzhel mterpfetatuf oSis, prri ea eriim 52. GALEB,^uasi cor, aut canis.
Jacob pavit oves iabaii. C «QTnoNiEL,lempusejus Deus, Vel resjoonstoBei.
58. c ZELPHA -OShians.' ' h
Ao'TH,\__;/on0s«s."
BALAinvelerala. Dina trafislerluf ^iritdustm, jufgii DARACB,- fitlgurans
enim in Sichimis causa exstitit. 55. DEBBORA, apis, vel loquax. Apis, quiaMf aff
59. THAMAR amaritudo pro virii wtortifis./Eadeni, bellum promptissima, dlmicans advefsus SisafSrii;'
et commutans. Mutavitenirit s'e Ift. haMfutn-rrieretri- quo perlemptri,ceciifit cariticuib, fhde fbqudx.
cis, quando cum socerb Sudeoficunuit. IAHEL,' (isbeiisi'0.
40. PHARESdivislo,abteo qiiod-diviSefifiriferiffifa". %&. Qtivim,'experiineliiuM invqMtalis eoriitn. FfB-
nulain sfecuridinarum,dMMoHis,itt est, Phufis •slfr- qlierifibus 'eiiirn dbfcuiri^ritig'fbforiiiatus est quali
litus estnomen. Dnde et Pharisa3i, quise quaiijri- p"ra3'sagiO-cbblfa-nbgteSTbtufarii-vitStriHalii expeolfet,
stos a popuVbseparafiant,"divisiappellabarftiif. ex quo futuro experimento etymolbgiaih hbiniriis
41. Zara frater ejus, in cujus trianu erat cbbeihum, sumpsit.
- "
interpretatur oriens: sive quia pfimus ajjparult, sive 55. ATSIMELECH , paier meus rex-.
quqd plurimi ex^o justi nati^sunt, ut-in Librri Para- THOLAH, wrmcutus,.\'elcoeainunl; '" - ''>
lipomenon «onlinelur, Zara^ Mestt, wiens; "appelkr-.. jAiRj-iWstminanS'. -
' !
**
lus esti ^IKPHTE, upetietis, vel dperfus,
i2./^4"iniialihumveftiturdolens, e£recte,>propter } 'flESEBON, cogiMio,4\vhmnculummmroris.
percussionem carnisetpasskmes 'dolorum. G&lamita- AwOf^ervus *eju$i
tes enim suas"nbminis eiyinologia"pra3figaravif::- "S6. 'S-AMWii sM ebriim, vel s»Ks ^fdMludo. 'Fuit^
43.. t-Pharao nomen cst non bominis, .sed Mno- ehim virlute clarus, etlibefavif Israel debostibiis..
"CETURA %'niama. Hieron..: CETURAWy'th\am'a' forlasse scriptura fuefit, rit et" waris.e"lpenpkui ra-
offereni,vel.copuLATA, aut JUNCTA. tib c'onstetaliq"ua..Na,iriet apud*Paul., nTimoili. m,
1 Esrfu iWnom.ldeni, inABtJ.
c ZELPHA 'IcfjUSpvfclegltuf;el ilaappellatjir.a.Palladio ih Vj.ta
os hians. Hierdn^, bslfliiens'. Macarii Alexand., et-EuseD'.,'lfb. iicdePrasp. cap.S.
d
" e PHARAO nomenesl northoth. Exe'o'deiri,rsaVxxx. s Otiwniel.IhlSIonf.ex 3fesu'Sav;.: OTHONIEL res-
•
PHARJO,deKndahs'ettin. IffNohiinibus ex/Act.: ponstoi>et, ,vel KEviLATidDEI,,~velTESICTS ME1'I.)EI
PHARAO denudans eum_,siue DISSIPATOR EJUS.Idefn ln vel SIGNUM DBI. ,
noin.Epist.ad Heb._t "* Apih. In Nfimvex ebdetti.
* 'MA^iERESriiorfi
'petticeum.^c'&hrti€s Jibfi,et apud 'i Hesebon. in Nbih.' el JSuru.': ".cbbiTATio,-siv.e
HieVb'rirSed"c'um iaenV rlier'oiiyrnu'5MAMBSE perspi- CINGULCM "MOERORJS.
cuum interDietettr. JAMBUES riiare mllucidunu recla
279 . S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPl ! 280
i
DALILA , paupercula, vel situla. A quod bellum adversus palrem gessissef, sive quod in
Booz, in forlitudine, .sive in quo robur. ipsobelloDavid placatiis324luisse legtlur filio, adeo
57. a Noetni, -quam inlerpretari |possumus"con- ut eliam magno cum dolore exstinctum "plangeret.
solatam, eo quod, marito et liberis^peregre mor- 68. ROUOAM , laiilndo populi, et ipsum per anXi-
tuis, nurum Moabitidem in consolationem suam le- phrasin, quod decem tribubus ab eo separalis, dua;
nuit. lantum ei relicte sint.
58. Ruthf interpretatur festinans. Alienigena enim 69. ABIA,paler dominus, vel paler fuit.
eratex populo genlili, 323 <IU3B relicta patria fes- ASA,lollens, sive sustollens.
tinavil transire in lerram Isiael, dicens socrui suae: JOSAPHAT, Dominijudicium.
Quocuriqueperrexeris,-pergam. JORAM, qui eslexcelsus. >
r-53. ANNAgratia ejus interprelatur, quia dum esset AACHAZIAS, apprehendensDominum.T~.
prius sterilis natura , postremo Dei gratia fecundata 70. ATHALIA, lempus Domini.
est. e JOAS,spirans, veJ Dominirobur.
- " •
HELI,Deusmeus. AMASIAS, populum tollens.
60. OPHNI,discalcialus. Filius enim fuit Heli elec- OZIAS,forlitudo Domini. "
lus in ministerium sacerdotii, cujus aroissionem ]B AZARIAS, auxilium Domini.
suo expressit vocabulo. Aposiolus enim ait: Calciati 71. f Ozias, auiem ipse est.qui el Azarias, duplici
" • -
pedes in prmparaiionemEvangelii pacis. nomine. , ,
61. Elpropheta : Quamspeciosipedesquiannuntiant e Ipse est qui illicitum sibi saeerdotium vendicare
pacem. Iste ergo discalciaius inierpretatur, ut ejus conatus , iepra in fronte percussus esl.
noniineveterisTesiaiueniisacerdolium a vetevipopulo 72. Joalhan est perfectus. Pulchram eiymoJogiam
significaretur ablatum. nominis habet; fecit enim rectum in conspeclu D6-
62. Phinees, fraler Ophni, os mulum interpretalur, mini, et portam fenipli a^dificavitexcelsam. .
- 75. ACHAZ,
quo siguificatur sacerdolii veteris et doclrime silen- apprehendens. '
tium. EZECHIAS, forlis Dominus. .
SAMUEL, notnenejus Deus. , MANASSES , obliviosus.Per, multa enim scelera et
JESSAI, insulm sacrificium, vel incensum. sacrilegia reliqueratj el oijlilus fuerat Dei, sive quod
. 65. SAULpetilio interpreiaiur; noium est enim oblitus est Deus peccalorum illius.
quomodo Hebrasorum populus eum sibi regem petie- 74. faAMON, fidelis vel onusius.
1 JOSIAS , ubi est incensum Domirii, propria elymo-
rit, et accepit uon secundum Dei.m , sed secundum
Suam voluniatem. - (3 Iogia nominis. Isle est enim qui simulacra combussit.
. 64. DAVI»,- foriis manu, ulique, quia fortissimus 75. JOACHAZ , robuslus.
in pra^liis fuit. Ipse et desiderabilis, in slirpe scilicet JOACIIIM, ubi est prmparalio.
sua, de qua pradixerat propheta : VenietDesideratus JELIACHJM, Dei resurreclio. .
eunclis genlibus. . JECHONIAS, prmparalio Domini. . _.
65.h Salomontrinomius fuisse perhibetur. Primum ) SEDECHIAS, juslus Domini.
voeabultim ejus Salomon dieitur,. id est, pacificus, 76. k JEROBOAM, judicalio,sive causa populi, .vel, ut
eo quod in regno ejus pax fuerii. Secundum nomen quidam aiunt, 33l5^,J'siomlerPrelatur, pro eo quod
Idida, eo quod fuerit dilecius, et amabilis Domino. in regno ejus divisus sit jiopulus Israel, etpnseisus
Tertium.vocabulum ejus Coheteth, quod Graeceap- a regno stirpis David. t Divisionis enim populi causa
pellaiur ecclesiastes, Laiine concionalor,.qupd ad po- iste exstitit. , . | , . -
pulum loqueretur. 77. ZAMBRI, Psalmus, velGanticummeum.
i
66. JONATHAS, columbmdonnm. - OMRi,crispans meus.
67. « ABSALOM, patris pax per antiplirasin,-eo ACHAB, frater patris.
a Noemi. Ex
epist. ad Furiam, Kecles.
1 Tribusnominibus.
non longe a fine. 1Q aliler olim scripta , sive quod Latiria scriptura et
Excomm. oap. i. pronuntialione eadem fiant,' non infrequens-Hiero-
0 ABSALON •
palris pax. Non ex Hieronymo, qui pa- nymo: ctini lamen djversaeinterpretationis rationem
tretn pacis interprelaiur, sed ex Greg. "in Prolog. nonnunquam reddat], sa;pe etiam .reddere negligat,
psalm. vn pcenit. (si modo id opus Gregorii esse cre- quod ipse fatetur ini prasf. ad lib.de Nom".Heb., et
dimus) sic namque : ABSALON PATRIS'PAXinlerpreta- initio tiujus capitisadverlit Jsidorus.
tur, non quod ei pax ulla cum palre fuerit, sed quia f Ozias autem ips'e est qui. Verba Hieronymi in
quantm pacis et patienlimexstitit, in ejus penersitale Isa." s i. i
pater oslendit. Ipseest qui illicit. Idem, in Amos i, apud quem,
d
_* Ochozias.InNom.ex Matth. indebitumsibi sacenll
6 JOAS, spirans. Ita Ms. omnes. Quod vero apud h Amon. In Nnminibusex Malth. AMON, PIDELIS vel
Hieronymnm legitur in nom. ex Iib. Jtidic.: JOAS- NOTniTius,si tamen ab a lillera exordiutnhabet, quod
SPERANS , sive TEHPORALIS vel DOMINIROBDR. Spirans si ex y scribilur, ONUSTUS inlerprelatur.
eo loco reponendum putamus. Una es-t enim eiymo- 5 J.osias. In Nomiriibusex Maith.
ibgia spirans, sive tempoialis ducta a verbo ivat-de- \ ,Sedechias. In PJIom. ex lib. III Reg.. et in
speravit, qua3 in spiraniem auftemporalerii opiime EEeeli.ri. I
cadit. Quod.vero Dominirobur addiiur,'alin ratjo est, k Jeroboam. In Ani. i: JEROBOAM sive
,- J.UDICATIO,
?\i enim Dominus, el 1JJfortis , sive fy for-titudo.Js- CACSA POPULI fttxuvpLost.Kov,licel quidatriper % Grm-
que mos nomina "Hebraaa confundendi, sive quod camliiteram /egenfes.lnivisiONEM^oprjLi suspicenlur.
S8I ETYMOLOGIARUMLIB. VII. 282
"
?8. a JEZABEL , fluxus sanguinis, vel ftuens' san-. i' dixit-: Juste vocalumest nomen ejtts Jaeob, supptaritd-
- "
vit enim me eccesecundo.
guinem, sed melius, ubi esl-sterquilinium.Praseipitala
enim deorsum , comederunt carnes ejus-canes, sicut - 6. ilsnAELjwY«ideus Deitm.Tunc enim hoc nomen
in certamirie-
prsedixeral Elias,: Et erunt, inquil,"carnes Jezabel st- accepii, quando tota nocleluetatusvicit
tul stercus super faciem lerrm. angelum, et oriente lucifero benedictus est. Inde pro-
78. OCHOZIAS, apprehendensDeum.' pier visionem Dei Israet appellalus est, sicut et ipse"
b JEHO,ipse, vel est. ait: Vidi Dominum, et salva facta esi anima mea.
e JOATHA, robustus.- 7.- i Ruben, interpretatur visionis filius. Sic enim.-
SELLA,umbraejus, velpe/i(io quando eum peperit Lia vocavit nomen ejus Ruben
MANAHEM, consolans. dicens : Quia vidkDeus humilitatem meam.
' 8. k Simeon, jnterprelatur audiiio. Sic enim dixit"
PHAGEAS, aperiens.
- 80. NABUCHODONOSOR', prophelia laguncuM. angit- Lia quando peperit eum : Quia exahdivii tne Deus.
Ktm,sive prophelansistiusrriodfsignimi, persomnium 9. LEVI,additus. Dixil enim Lia quando peperit
xcilicel futurorum, quod vidisse narratur, et Dariiel eum, ndngjg^ ambigensde amoreviri : Nuncinecum
iiilerpretatus.est-;sive, sessioinagnilione angusiim pro erit vir meus, quia peperi ei tres^fitios.
iis- gui in captivilatem ab eo ducli sunt. > 10. JODAS confessiodiciliir.Quando enira pepefiteum
81.a Zorobabel; apud Hebraos ex tribus inte- Lia, laudemDomino retulit dicens : Nunc super hoc
gris nominibus iradilur esse composilus. Zq, iste; confitebor Domino; et ob id vocalus esl Judas. A
RO,magisler;_ BABELproprie Babylonium sonat; et- coufessione itaque nomeii ejus esl dictuin, quod est
efficitur nomen ZOROBABEL, isle magister4e Babylone, gratiarum aclio.
in Babylone enini orlus est,-ubi el princeps geniis 11. i Issachaf .interprelatur, est mcrees.lE quippe
Judsea3-exslilit. dicituf est, SAGHAR -nierces."TIoc autein ideo , qriia
. CAPUT VII.. mandragoris filii Ruben inlroiturii viri, qui Racheli
De patriarchis. debebatur, ad seemerat Lia. tlnde et dum natusest,
1. Quorumdam e patriarcharum elymoJogia3n'o- dixit Lia : Dedii Deus mercedeinmeam.
tanda3suni, ut sciaraus quid ih suo vocabulo re- 12. ZABULON inlerpreiaiur habitaculum. Sextum
• sonent. Nam plerique eorum ex causis propriis no- enim hunc fiJium genuerat Lia; propterea jam secura
mina acceperunt. Palriarcha interpreialur patrum dixit: Habitavit'mecumvirtneus. Unde, ^elfilius ejuj
prineeps. k"pxo; enim Grasce princeps-esl. vocatus est habitabulum.
2. f AJrant primum vocatus esl paler videns popu- 15.™Nephthalim "de conversione,sive cdmparaltom
/«132,propler 328 Israel, scilicet,- lantum; e postea ^ causa riominisejus cst.-Gnde et dixit Racbel, cum
appellalus Abraham,_ quod transferlur paler tnulta- eum peperisset ancilla ej'us Bala': Habitare me fecit
rum jje/iiium, quod erat adhucper fidem fulurum. Deus-habitalionetncum sorore mea.
Gentiumautem non habeiurinriqmine, sedsubauditur,- 14. Dan iiiierpretalur judicium. Bala enim dum
juxia illud-: Erit nomen tuum Abraham-,_quiapatrem eumpeperisset, dixit Racliel dotriina ejus : Judicavit
mullarutn genlium posui te. me Dominus, et exaudiens dedit mihi fdium. Causam
3. Jsaac, ex risu nomen accepit. Riseratcnim pater ribminis expressit, ul ab eo quod judicasset se Domi-
quando ei promissus est, admirans iu gaudio. Uisit nus; filio ancilla3judicti nomen imponeret.
elmater, quando perillos tres viros promissus est, 15. Gad ab eveniu, siye procinciu vocatiis esl.
dubitans in.gaudio. Exhacergo causa-nomen acce- Quando enim peperit eum Zelpha, dixif dbmina ejus
pit IsaaCj.interpretatur enim.nsus. Lia : In forluna, idesl ' quod diciitir,inprocinctu, vel
~
4. h Sciendum aulem quod qualuor in veteri Testa- eveiilu. -' '_
menlo absque uljo, velamine nominibus. suis, ante- 16. ASER-beatus dicitur, dum enim pepefisset eum
quam naseerentur, vocati sunt; Ismael, Isaac, Snlo- Zelpha, dixit Lia : Beala ego, et beatificant nie mulie-,
•' . •
mon, et Josias. Lege Scripluras. res; et ab eo quod beata dicalur, ex etymologia no-
. 5. JACOB,supplantator_inlerprelalur, sive quod in " minis Beatum vocavit.
orlu plantam nascentisfratris apprehenderit, sive , 17. Joseph; ab eo quod sibi alium addi matef op-.
quod poslea fratrem arle deceperit. Unde et Esau taverai, vocavit augmentum. HunGn Pharao' Zapha-
a Je&abet.in.Nom. .ex Apoc. h Sciendum auiem. Ad cap. 17. FalsO ariteni pro
%-Jehu. In Nom/ex m Reguni. SALOMONE Samuelem quidam subsiituunl. VidePara-
« JOATHA robuslus. Rom. Cod.: JATHAR?«in(msrus. lip. I, XXII.
Hieronymus, ETHAM robustus, Joatbam \ero et Joa- 1 ISRAEL, vir vidensDeum.Ila quidem in Nominibus,
cliaz (qui in nonnullis Codicibus leguntur) interpre- et in ls. i. Sed eam interprelationenr iniprobat in
tatibnes paulo.ante posiiae, ut toia de re amplius Qusesl., cap. 32, ubi princeps cum Deo interpretalur."
qu&reiidurn videaiur. " ' lUeinque nirsus in_coinmenu in Joel, 'ZUOVTKTOII foov,
* Zorobabel.in Agg. i.' id es(, RECTISSIMUM DEI.
: CAP.Yli. —e Quorumdam. Omnia fere ex
quae- - i fJudfin.-Adcap. 29.
Slionibusin Gen. '"".." • £ Sitneon.-Ibid, ',. .
f ABRAM valervid. Ex Noiriiriibusapud Matth. 1 Issuchar. .Ad cap. 3Q.
- B Postea avnellalus esl ABRAHAM'. EX Qutest., ad J1 /Vep/K/ioliw..lbid. . •
-'
cap. 17. - .." liunc.Phar.ito. Ad cap. 41. -
m 3. ISID0RI HISPALENSISEPISCOPI. ' , 284"
naift Pnaanecaappellavil,3518quo<1Hebraicea&scon- &. £ Isaias Inlerpretatur s Salvator Domini. Et me-
' ditorum reperloremsonat, pro eo quodobscura somnia rito; Salvatoreriienim universarumfentium, ejusque-
-revelavit,,et sterililatem praedixit» sacramenCaampliusquam tajteri prsdicat.
18. Tamen , quia hocnomen ab ^Egyplioponitur, 8. JEREMIAS excelsusDomini_pro co quod dicium
ipsius .linguse debet liabere ratibnera. Interprelatur esl ei: fionslitui le Siiperqentes vfregna {Jen, 10).
~ -
ergo Zaphanath Phaaneca jEgyptio sermone Salva- 9. EZECHIEL , fortitudo Dei.
lor mundi, eo quod orbem ,ierra3ab imminente famis DAKIEL , judicium Dei, sive qula in' presbytef.i-
cxcidioliberarit. rum judicio sententiam divina3exarainationis exhi-
19. a benjamihinterprelatur filiusdexlrm-,quod est buil.dum, reperta eorum falsitateSusannam 'abinte-
virtulis. Dextra enim appellalur Jamin. Mater quippe rituliberavit; sivequodvisiones etsomnia, quibusper
ejusmoriens_vocaveratnomenejusBenoni,id cst, _/j/ius signa {forte sigla) qugedamet rcnigmatafutura mon-
dolorismei.Paterhoemutavit, ^/ium^tarrcnominans. strabantur, sagacimente discerifensaperfiit. k Hic-,et
20. t>Manassesdiclus ab eo quod sit pater ejus obli- desideiiorumvir appellatuSest, quia panem desiderii-
tus laborumsuorum.Iia enimHebraicevocatur oblivio. non manducavil, et vinum concupiscentiserion bibit.
21. Ephraim, eo quod auxerit eum Deus, et ex hoc 10. OSEE,sa/ua£er,aut salvans. Dilrri enim iram
vocabuloin linguam nostram transfertur augmentum.] i Dei in populum-Israelpb crimen idolblatria3propiie-
CAPUT VIII. tasset, domui Judse salutem prasnuntiavil. Propter
De prophelis. quod .Ezechias res Juda , sublalisidolis qua3 prje-
1. Qubsgenlilltas tiafes appellat, hosnostri prophe- cedenles reges consecraveraffl,5lemplumDominipur-
tas vocant, quasi prsefalores, quia porro fantur, el gasse ac purificasse monstratur.
,de futuris vera prsedicunt. Qui autem a nobis ° pro- 11. l JOEL,DominusDeus, sive incipiensDeo, vel
phetse, in veteri Teslamento videntes appellabantur,, fuit Dei. Hsecenim ejus vocabulumresonat etymo-
quia videbant ea qua3caaierinon videbant, et praspi- logia incerta.
ciebant ea quae in myslerio abscondita erant. §3012. ' AMOS, popufasawu/sus.Proplietia erikn
2. Hinc est quod scriplum est in Samuele i Eamus ejus ad populurafuit Israel, quiajam avuisuserat a
ad videntem.Hiiiclsaias : Vidi, inquit, Dominumse- Domino, et aureis viliilis serviebatj sivb avulms, a
dentemsupersoliumexcelsum, etelevatum,EtEzechiel: regbO stirpis David. '
Aperlisunt cmli, et vidi visionesDei. 13. kNAHDM,gemeiis, sive consoistor. Indrepat
5. Quorumdam aulem ptophetarum nominum ety- cnim civiiatem sangainuth, et posl eversionem illius.
mologioeannotanda3sunl. Vocahulaenim eorumsatis consOlatur Sion dicens: Ecce super ihontespedes
oslendunt quid in fulurum factis dictisque suis praa- \G evaitgeiizantisst annUnlianlispacetti(fsa.-xLii, 7).
nuntiassent. 14. 1 HABACCC aniplexans,• quia, vel ex "60qUbd
4. Elias inlerpretatur DominusDeus. Ex futuri igi- aiaabiliSDorriinifuit, vocalur amplexalio, vel quoil
tur pr&sagiosic vbcatur. Nam dumallercaretur in sa- iii ecrtaineri crim DCbeongrbditur, ampIeaJanfis,id
crificiocuin quadringentisg^S sacerdotibusBaal,irt- est, luctanlis sortitus !esl iiomen. Kulliis.enira tam
vocaio nomirie Domini,descenditde-coeloignissuper audaci voce ausus est Deum ad disccptationrimJusti-
holocaustum. Quodcuutvidissetomnispopulns,cecidit liae provocafe, cur in febus mimanis, el inundifstius
in faciem suam, e't ait: Dominus ipse est Deus {III TrbAiTE/K tantaierum tefsatur iniquitas.
lieg. xvni, 50).' 15. mMICHEAS,'quis ftic, vel quis isce? Gommiriatur
5. Ex hac igitur causa tale prius:nomenaccepitpro enim Samnriaeob eausam simulacrorum illo modo,
eo quodpereum postea cognoverii populus Dominum quo de-Eliu dicitur s iQuisest iste involvenssententias
Deum. d Idem el fortis Dominiinlerpretatur, velpro- (Job, xxxviii,$)?
~~SOPHONIAS
pter quod imerfecit eosdem sacerdotes, velpropter 16-. , specula, vel arcdnum Domini
. quod Achab adversitalem toleravit. interpretatur, utrumque ad prbphetam convenit. Ipsi
6. ELIS^EUSDomini salus inlerpr.elatur, vo- eiiim sciunt mysteria Dei; Unde ad Ezechielcm di-
cabulum aulem idem ex fuluri prasagio accepit. J) citur : Specuiatoremle postlit doiituiIsrael (Eaec.iii,
Denique et multas yirtutes fecit, el fameni pellens 17). Et alibl : Non faciet Dominusquidquam,nisi
populurh a morie salvavit. revelaveril servis suis prophelis (Amos, m, 7).
7. e NATHAN, dedit, sive danlis.' 17. <\ABDIAS , seruus Domini.Sicut enim Mqyses
a Behjamin. Ad cap. 35. 1 Joel. iri pi'83f.Malacli.: JOEL, aui ihlerprelalur
~>Mdnasses... Ephraim. Ad cap; 41; DOMINUS DECS.Ih Nomihibus : JOIL^INCIPIENS, vel
CAP.VIII. — c Prophetm in Vet. Test. Ex prolog. HSTBms,vel DEI.TIIprasf. in Joelem : Joel Kpyjipfvo;,
Biblioth. id est, iNciPiESi-.
* ldem et FQRT.Ex epist; 61, ad Pamraach. i Amos... quiajam avuls. Ex comm. 5n cap. i.
e Rathan. Jn Nom. ex L-ue.. k NAHUM gemens. Ita ilegenduni apud Hieroiii iit
f ISAIAS. Salus Domini in Noniinibusex Act. Sa- Nom. ex EpiSt. Barnab.j hori germen. ex Cod. Tble-
lutareDomini, in Nom. ex Epist. ad Rom. Salvator tan., ' nam reliqui, mendose, germen.
Domini, in cap. i isai. ex sua sentenlia. Habacuc.Ex prolog. commentariof.
e Salvator estenim. Ex praif. in eumd. lsai. m qud deEliu dicilitr.Job. XXXVIH.
h Hic, et desider. Ex epist. ad Eustlioc. de eustod. " n Micheas.:. In cap. i.
Sophon.
0 Abdias. l\\ cap. i. \
Virg.
£88 ETTfMOLOGIAHUM JLIB. VII. 186 ,
famulus Domini, et appstolus servus Christi, ita Ista A rebus transeuntihus spem ponentes .transilisit ca?
legatus adgenleStnissus331 videt, et prsedicat, quas nendo iste qui vocatur transiliens.'
proplieiali digna sunl Tninisterio, et servituie, inde 29.- EMAN,accipiens, vel formido eorum.
servus Domini. BABACHIA, benediclusDominuSfVelbenediclusDomini.
18.a Jimas inlerpretatur columba , sive. dolens. ^OLDA,distrilio, sivediverliculim.' JUDITH,laudans,
Columbapro gemitu, quando in ventre celi tridud vel confilens.ESTHER,absconsa, -
fuit. Dolens aulem, vel propter tristiliam, quam ha- 30. ZACHARIAS, memoria Domini,-ob hoc, quia ca-
buit de salute Ninivitarum, vel propler hedefam nit: .... Memorariiestamenti sui Saneti (Luc, i, 72).
siibiloareseenlem, cujusunibraculotegebatur ebnira 31. JOANNES BAPTISTA,Domini gralia, eo quod sit
solis afdorem. - Iimes propheiise, prrcnunlius gratia3, slve initium
19. Ipse-est, et Amathi Safeptanas vidua3"filius, baptismatis, per quod gratia ministratur.
ut Juda3i affirmant, quem rosuscitavit Elias, matre 32. Hi sunt prophetas Veteris, Novique TestameB-
p*ostea ad eum dicente: Nunc cognovi quoniatn ti, quorum finis Christus, cui dicitur a Palre : Elptor
vir Dei estu, et veYbumDei in 'oreluo verutn est plietamingenlibusyosui te (Jer. i, =5).
{III Reg. xvn, 24). Ob hanccausam ipsum puernm 33. .Prophete autem genera septem sunt: Primum
Amalhirocilatum. Amafnienim ex Hebrao inLalinam B genus, Ecstasis, quod esl menlis excessus, sicutvi-
linguam jierifas dicitur, et ex eo quod,verum Elias dit Petrus vas iilud submissum de crjelo in stupore
locutus est,' ille, qui suscilatus est, filius nuncupatus menlis eum variis aniraalibus. ,.
est «eWfafis. 34. Secundum genus, uisio sicut apud Isaiam di-
20. -ZACHARIAS , memoria. Domini. Septuagesimo ceniero : Vidi Dominum.sedenlemsuper soliumexcel-
enira anno desolalionis templi coinpleto, Zacharia sum (Isa vi, 1). Tertium genus, somnium, sicut
pradicante, memoratus ^st Dominus populi sui; Jacob subnixam in ccelo scalam .dormiens vidit.
jussiiqueDarii reversiis esl Dei populus, et fesdifi- Quartum genus, pernubem, sicul ad Moysen , et ad
caia est, et Urbs, ct templuto. Job post plagam loquitur Deus.
21. "bA_gge'us in Lalinum "fesfiauset Imtusresonaf. 333 35. Quintum genus, vox de cmlo, sicut ad
Oestruetum enim lemplurh a3dificandumprophetat, et Abraham sonuit dicens : JV^injicias manum luam in
posl Juctumeaptivitatis regressionis Ja3titiampradica t. puerum, Gen xxn, J2). Et ad Saulum in via: Saule,
22." MalacMas iritbrpfetatur angelus Domini, id Saule, quid me persequeris (Act IX,4)? - -
.estj «unfius,-.quidquid enim loqueoatur, quSsi^Do- 36. Sextum genus, «ecepfa parabola^ sicut apud
mino "esserfl malidata, ita credebantuf, et inde ita - Salomonem.in Proverbiis, el apud Balaam, cum evo-
riomen 'ejcrs Sepluaginla transtuleruht, dicerites : ^ careiur a Balac. "Seplimum genus ^ repletio sancti
Assumpiio^VerbiDomini super Israel inmahu angeli Spiritus, sicut pene apud omnes proplietas. -
ejus' {Malachi,l). - . 37; > Alii iria, genera visionum esse dixefriht.
25. ESDRAS, adjulor. Unum secundum oculos corporiSi sicut vidii Abra-
NBBEHIAS , consotator a Domino. Quodam enim bam tres viros sub ilice Mambre, et Moyses ignem
prasagio futurorum noniina ista sortiti sunt. Fue- in rubo, et discipuli (ransfiguratum Dominum in
runt enjm in adjutorium et consolationem omni illi monie inter Moysen, et Eliam, et castera hujusmodi.
populo redeunti ad patriam. Nam et templum Do- s38. Alierumsecundumspiriium;, quod imaginamur
mini idem reasdificaverunt, et murorum ac Jurrium eaqua3percorpussenlimus,sicut yiditPetrus, disc.um
opus ipsi restauraverunt. ; illum submitlidecoelo cum variisanimalibus, clsi*
24. "c ANANIAS, gratia DeiAiem, et Sidruc-lingua cut Isaias Dominum in sede altissima non corporali-
Chalda3a,-quodinterprelalur decorus meus. ter, sed spiritualiter vidit.
332 ?5- AZARIAS, auxilium Domini. Idem-et Abde- 39. Npn enim Dcum forma corporca.scircumter*
ndgo, quod jin Latinum vertitur serviens taceo. minat, sed quemadmodum figurate 4 non proprie
26. d MISAEL, qum_palusbomirii;ipse, et e Misach, mulia dicuntur, ita etiam figurate multa monstrantuf.
•^ 40. Terlium autem genus visionis.est, quod nequa
quod interpretatur risus, vel gaudium. .
27.-AHIA,fraler ejus, corporeis sensibus, neque illa parte anima3, qu4
SEHEIA,audiensDominum.: corporalium rcrum imagines capiuntur, sed-. per
ASAPH , congregans. ijituitum-meniis, quo intellecta conspicitur veritas.,
£ ETBAN,ro/wsfus.siveaccensus. sicul Daniel hocprasdilusmente vidit, quod Baltliasar
28.-IDHITUM, transitiens eos, sive sdliens eos. viderat corpore, sine ririo genere. illa duo, yel
s Quosdariieriim-inha3fentes" iitimo, -carvatos in infructuosasunt, veletiaminerrorem -miffprit.Oirinia
terram, et ea qua3 iri imo.surit cogitariles, cl in tamen.' ha^c geriefa, Spiritus sanetus .moderatur.
a JONAS...ipseesir AM£'THI,:'Ctc.ExpfM. iii Jdn. - e Misacli., ibid. - __ .
,, , .,=*lie-
b Aggwus.Ex prolog. bibliblh. ^*ETHAN rioB./s&e ASCENSUS. Ita ctiam apud
o.Ananias.[Ex Nom. e"xJereni", et Danielfe. ronym.
' i accensus irialebal A. August.
aMISAEL,qum PALUS DOMINI. EX"Nom.ex Dahiele. iQuosd. enitri inhmiehles.Ex Aug. in ,ps. xxxvin.
Mendose ergb Cod. omnes, giii pdpuius Doniitii... In i Olda. Ex Nom. III Reg.
Nomm.cx Exod.: HISAEL-*,TACTUS DEI, sive I
QUIS K- - i Alii triagen... moderatur. Oiania es Aiig. «contea
TEREOGAVIT ? -'"" - -
Adimant., cap. ullim.
S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI j 288
tU1
41. Habere autem Prophetiam, non solum bonus,. , 9.' Electus , sicut in Aciibus apostolorum Spiritus
sed etiain malus potest; naminveuimusSaulemregem saneltisdicil : Segregate milii Barnabatn, et Saulum
prophetasse. Persequehatur enim sanctum David, et ad qpus, ad quodelegieos (Act.xm, 12). Latjnoautem
impletus Spiritu prophetare coapit. - sermoue Paulus a mbdico dictus; unde et ipse ait:
334 CAPUT IX. Ego sum minimusaposlolorumomnium(I Cor. xv, 9).
De aposlolis. Quando enim Sau/us,isuperbus, elatus; quando Pau-
-1. Apostolimissi interpretanlur: Jioc enim eorum lus, humilis ei modicus.
nomen indicat. Nam sicut GrueceKyys),ot, Laline nun- 10. Jdeo sic loquimur : Paulo posl videbote, id est,
lii vocantur, ita Gncce aposioii, Latine missi appel- pqslmodicum.Namquiamodicusfactus est, ipse dicit:
lantur. Ipsos eniiii inisii Cbristus e>angelizare per Ego enitn sum novissimus aposlolorum; et": Mihi
universum munclum, ita ut quidam Persas, Indosque minimn oinnimn sunciwum (Eph. m, 8). Cephas
p.enetrarent, docenles gentes , et facienles in nomifie aulem et Saulus ideomutato nomine sunl vocati, ut
Christi riiagna el incredibilia iniracula , ut , at- essenl eiiam ipsy nomjne novi, sicut Abraham e.tSara.
testaniibus sigriis et prodigiis creoereiur illis in iis 11. Andrmas,frater Petii carne, el colia3resgralia?,,
quaa dicebani et videiani. Habent auiem plerique ex secundum Hebra;ametymologiam,inlerprelatur deco-
'
iis causas suorum vocabulorum. rus, sive respondens, sermone d autem Grseo a vi«
2. Petrusa petra nomeu accepit, boc est, a Chrislo rq virilis appelhlur.
super quem esl fuhdaia Ecclesi.i. Non enira a Pelro 3ggfl2. Joannes, quodam vaticinio ex merilo no-
• peira, sed Pelrus a peti a nomen sortitus est, sicul men accepil; inlerpretaiur eniin inquo esl gratia, vel
nonChrislus a Christiano, sed Christianusa Christo Dominigralia. Amplius enim eum caHeris aposlolis
vocatur, ideoqueait Dominus: Tv,es Petrus , ei super dilexii Jesus.
hanc petram, elc, quia dixerat Peirus : Tu es Clirislus 13. e JacobusZebedmia palre cognominatur, quem
Filius Dei vivi; deinde ei Dominus: Sttper hanc, in- relinquens ,' cum Joanne verum Patrem seculi sunt.
. quitj.pefram, quain confessuses,mdificuboEcclesiam Hi sunl filii toiiitrui, qui etiam ( Boanerges ex fir-
meam. Petra enim eratChrislus, super quod funda- milate el niagnitudine fidei .uominati sunt. Hic est
rnenium eiiam ipse aidificalusest Pelrus. Jacobus lilius Zebedasi!, fraler.Joannis, qui pqst Aseen-
3. a Cephasdiclus, eo quod in capite sil conslitulus sionem Domiui ab Herode manifestatur oceisus.
apostolorum; 335 MW.XVJ enim Grsacecaput dicilur, 14. Jacobus Alphmibb dislinclionemprioris.cogno-
h et ipsum noinen in Petro Syrum est. miiiajttts_4iiidicitur fi!iusZebeda3i,sicui isie filiusAl-
4. Simon Barjona in linguam nostrjm sonat filius pliaei:cognoineniumigitur ambo a palre suinpserunl.
columbm, etestnonien Syrum pariler et iiebra3um. \ 15. Isle esl Jacobui minor, qui in Evangelio fralet
BAiiquippeSyra lingua filius, JONAcotumba, ulroque Domini riominaiur, s quia -Mariauxor Alphaei,soror
sennone, diciiur. fuit Matris Domini, quam Mariam Cleopha Joannes
5. Alii simpliciter aecipiunt, quod Simoii, id est, evangelisla cognominal, a palre, siye a gentilitate
Pelrus filius sii Joannis , juxta illam iiilerrogatio-^ familias, aut quaeunque alia causa ei nomen impp-
nem : Simon Joannis, diligis me? et voluni Scripto- nens. Alphmusautetn jHebraio sefmone iri Laiinum
rura vilio depravatum, ul pro Barjoamta, hoc est; exprimittir, millesimus,sive doctus. '
filius Joannis, Barjona scriptum sit, una detracia 16. ^PHILIPPUS, os {ampadarumvel os manuum.
Syllaba. Joanna auteiii inlerpreiaiur Domihi gratia. THOMAS, abyssus', vel geminus,unde Grajce Didy-
6. Et fuisse constat Peirum irinomiuin: Peirum, thus appellalur.
Cepham; et SimonemBarjona;'c Simon autem fle- BARTHOLOM^US, ftlius suspendeMisdquas ,vel jiiius
'
braice iuterpretatur obediens. suspendenlisme. Syrum esi, non Hebraum. .
7. Saulus Hebraicosermone tenlatiodictus,eo quod 17. Muithmus,ih Hebra;odonatusexprimitur. Idem
priusin lentalione Ecclesioesit versaltis. Persecutor et appellalus Leviex tiibu a qua ortus fuit. In Laii-
enim erat, et inde nomen liabebat "islud, quando no aulem ex opere Publicqnt nomen accepit, quia ex
persequebaiur Christianos. ij Publicanis fuii electus, ei in apostolaium translattis.
8. Pbsiea, 'mutato nomine, de Saulri factus est 18. i SimoWCananmus,' i ad disiinclionem• Simonis
Paulus, quod inlefprelaiur mirabilis , sive electus. Petri, de vico Galiioea;Cana;" ubi aquas Donunus
Mirabilis, vel quia multa signa Jecit,' vel quia ab mulavit in vinum : ipse est qui In alio evangelisla
Oriente usquead OccasumEvangeliumChristi " iri oin- scribilur Zeloles, Cana quippe se/us inierprelaiur.
nibos genfibus pfa:dicavit, - 19. Judas Jacobi, qui alibi appellatur Lebbmus,fi
CAP.IX.—-a Cephas'....quodinca»jfe,Grascamety- d SermoneaulemGrmc,In Noni.,ex.Act.
mologiamAifacleii III, DionysiiAreopng. et Optaii e Jacobus. In cap. Matth. x.
Milevilaniexemplo reddidit, cumSyrura verbum esse f Boanerges.Ibid. Sed in Dan."i": Filii Zebedmi
eonstet, idque siatim idem iestetur. Gujus rei exem- appeltali sunt filii tonitrui, quod non (ul pterique pu>
! pla alia raiionemque non ineleganlem. Vid. apud tanf) BOANERGES, s«? emendatius legilur BENERADAM,
Turrian., lib. n coiilr. Magdeburg.,cap. 5. el in Is. LXII.-Et in Norh. ex Jomni-
b El ipsutnnomenin',Petro Syr. Vid. Hieron.,Matlh. s Quia Maria uxor Alph. Ex.eodem advers. Elvid.
Vi,cet iii Nomin:•ex eodem. h PIIILIPP.os lampadar. In iNom.ex Act.,' lampa-
. SIMON....'-obediens.Ilieron.: SIMON quippe OBE- dai\1 Jn Nom. ex Luc, os LAUPADIS, vel os HAKUUM.'
DiENs'dietf«V. Simon Can... Jvdas.... ln Matth. x.
289 ETYMOLOGIARUMLIB. VII. 290
guralum nomen 337habel aeorde, quod nos diminu- A ore stio, et jusiificat, et condemnat, rnore malleatoris
live corculumpossbmus appellare": ipse in alio eyan- ulraque ferit. . ____ '..-
gelisia Thaddmusseribitur, a quem ecclesiastica tradit 10. BARRAHA, filius magislri, eorum absque dublo
Historiamissmn Edessam ad Abagarum regem. Judasortim magistri, qui est diabolus, homicidiorum
' 20. Judas
Iscarioles, vel a vieo, in quo ortus est, auctor, qui usque hodie regnat.in eis. , -
vel ex Iribu Issachar "vocabulum sumpsil, quodam CAPUT XI.
prassagio fuluri in conderanalionem sui. hsachar De mariyribus.
enim interpretatur merces, ut significaretur pretium ' -1.
vendidit sicut Manyres Grseca ' lingua 'Latine fesfesdicuntur,
prodiioris, quo Dominum, scriptum unde, et lesiimonia Grace martyria nunctipantur.
esl: Ef acceperunt mercedem tneam, triginta argenieos, Tesfes aulem ideo vocali
ab sunf, quia propter tesiimo-
prelium quo apprelialussum eis (Mwtli. xxvn , 9). nium Christi
21. Matlliias,qui inier apostolos sine cognominc .Kiortem passibnes' sustinuerunt, et usque ad
ul pro veritate certaverunl.
soJus habelur, interpreiatur donatus, subaudialur ^, Quod vero non fesfes(quod Latine utique posse-
pro Juda;" iste enim in tocum ejus electus est ab
cum duobus snrs niittereiur. mus),'sed Grace marlyres appellamus, familiarius
"aposlolis, pro Ecclesiaa auribus hoc Grascumvefbum sonat, sicut
22. h MARCUS excelsus mandaio, ulique proptef
inulta Grascanomina, qua3pro Latinis titimur. '
Evangelium Altissimi, quod pra^dicavit. Z. Martyrum primusin Novo Tesiamenlo Stepha-
23. LUCAS,ipse conswgens sive ipse elevahs, eo
nus fuit qui sermone Hebrseo inlerpretaiur norma,
uuod elevaverit praediealionemRvangelii.post alios. ~
24. BARNABAS, vel consola- quod prior .fuerit in"mariyrio 339 ad imiiationera
' •' filius
' Prophelm, filius fideiium : idem antem ex Grasco sermone in Latirium
tionis. , vertilur coronalus, et hoc prophelice, ut quod seque-
CAPUTX.
relur in re, vaticinio quodam futuri prius in voca-
De reliquis in Evangelio nominibus.'
' 1. MAIIIA,° illuminalrix, sive slella bulo resonaret; passus est enim, et quod vocabatur
maris; ge-
iiuil enim Lumen mundi. Sermone auierii Syro accepit. Slephanus enim corona dicitur, '
liurnililer
sed sublimiter coronatus. -'
MARIADotnina nuncupatur, el pulchre, quia Doriti- •lapidatus,
4. e Duo atitem sunt marlyrii genera, unum in
num genuii.
2. ELISABETH, Dei mei saturitas, vel Dei mei jura- aperta passione, alterum in occulta animi virtute.
menluin. Nam multi hosiis insidias toleranies, et cunctis car-.
3. MAGDALENA, -turris. MAHTHA, irrilans, aut provo- nalibtis desideriis resistentes," per hoc quod se Om-
,, nipotenli Deo ih corde maclaverunt, eliam pacis
tam; sennone aulem Syro interpretaiur dominans.
^- donutn id tempore mariyres facti suiU,-qui eliam, si persecu-
338 NATHANAEL, Dei, quiadolus, es(, tionis tempore .existerent, marlyres esse potuerunt.
simulaiio, dono Dei, in eo non ftiit.
5, Zr.BESiEUS, donatus, sive fluens isle. CAPUT XII.
sive '
_ZACCH/EUS, jusfus,. juslificalus, sive jusiifi- De clericis.
candus: Syrum esl nomen, non Ilebraeum. 1. Cleros f et cleiicos hinc appellatos (credimus)
6, LAZARUS, adjutus, eo quod sit a morte resusci- quia Matthiassorie electus cst, quera primurri per
talus. . .. apostolos legimus ordinalum , -AHposenim Gra3ce,
HERODES, pelliceus, gloriosus, clara etyroologia. sors, vel hmredilas dicitur.
7, CAIPHAS,investigaior, aut sagax, aul vomens 2. Propterea ergo dicli clcii-i, quod desorfesunl Do-
ore; iniquo enim ore sut>jtistura condemnavii,~quam- mirii, s Velquia Dominum partem babenl. Generaliter
VisIioc mysterio proplielali anntintiasset.' auteme/eiicinuhcupaiittir omnes qui inEcclesia Chri-
S.^PONTJUS, declinansconsiiium,uiique-Juda30rum; sli deserviunt, quorum gradus et riomina haacsunt -:
aecepta enim aqua lavit manus suas, dicens : Inuo- 3. Ostiarius, h psatmisla, leclor, exorcisia, acoly-
cens e~,osuin a sanguinehujus Jusli (Maitli.xvn, 24). thus, subdiaconus, diaconus,'presbyler elepiscopus.
9. PILATUS,os malleatoris, quiadum Clirislum D - 34® ^-l Ordo episcoporum qoadripertitus est; id
a Quemecclesiast.Ibid. Estautem historiaEuseb., CAP.XI. — e Duo sunl aulem marlyrii gen. Ex
lib. i, cap. ultim. Greg. iii Dialog.,f cap. £6.
h MAIICUS excels. mand. Sa3pe boc repeiit Hiero» CAP: XII. — 67eros.ef cleric. Ex Augustin., i«
nymus. Sed in Num. Episl. ad Colos.: MARCUS, SU- ps. LXVII.
BLIMI5 JHNDATO, SWCAMARUS, Vel CCfleATTRITUS, Of- s Vel quia, Dominumparlem. Al., Domini partem.
, . -
<7UgL15IATDS.. — c Ulrumque retulit in lib.Off. •
XkP.S.. MARIA,iljumin. In Nom. cx Maith.: !l Psalmhl., lecl. Psalinisla, sive leclor; Rab., lib. i,
MARIAM pleriquemstimanlinlerpretari ILLUMINANT- ME
ISTI,vel ILLUMINATRU, vel SMVRNA MARIS.Sed mihi cap. 4. Non est auiem' psatmislaordinis aut gradus
'nequaquam videlur : Meliv.sesl aulem, ul dicamus so- "seri proprium nbmen. Sedordinisnominealiquando cen-
nare eamSTELLAM MARIS, siveAMAUUM MARE. Sciendum faielur D. Tb. in Addit.', q. 37, art. 2.
'
quoque quod MARIAsennone Syro DOJUNA nuncu- Ordo episcop.quadrip. SicRab., Grai. et vetereg
palur.- libri, sed idem Rab., lib. i, cap. 5: Triperliius esl,
d Potuius deciinans consilium. Ita Golh. Cod., et id est, in PAIRIARCHIS, AiicniEPiscppis,<7U! ef metropo-
apud llieronym.; Concilium, Iinpressi, R.eliquahujus lilani suni, el in EPISCOPIS.
cap, ex epdem Hieron.
"
291 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI 292
est, in patriarcliie,~archiepiscopis,metropolitisatque A regendo,ita sacerdos, jg^g f' a mnclificando vocatus
episcopis. est; consecfatenim, elsanetificat.
5. Patriarcha Grseca linguasummus Patrum inter- 18. Sacerdotes autemgentilium/7amini=sdicebanlur.
pretafur, E quia 'primum, id est, apostolicum relinet Hi in capiie habebant pileum, inqno eratbrevisvirga
iocum, et ideo quia surnmo Jionore fungitur, lali no- desuper, habens lanas aliquid. Quod cum per a3»lum
mine censetur," sicut -Romanus, Antiochenus et ferrenonpossent, fiJotantumcapila religarecoepertint.
Alexandrinus. 19. Nam nudis penitus, eos capitibus incedere
6. ArchiepiscopusGraecovocabulo, quod sit sum- nefas eral: unde a ftlo, quq utebanlur, e flamincs
mvs efiscoporum, tenet enim vicem apostolicam, et dicii sunt, quasi filamines. Verum feslis diebusfilode-
pra^sidel, tam nietropolitanis quamepiscopis casteris. posito, pileumimponebant pro sacerdolii eminentia.
(h Metropolitani-ajjtema mensura civitaium vocati.) 20. Presbyter Grasee, Latine senior inlerprelalur
7. Singulis enim provinciis praeminent, quorum non modo pro astale, vel decrepila seneetute, sed
auctoritati el doclrinaeea3terisacerdotessubjeelisunt, propter iKmorem eidignitatem, quara acceperunt,
Binequibus niliil reliquosepiscopos agere Iicet.sollici- presbyieri nominanlui': h unde etapud veteres idem
ludo enim totius provinciseipsis commissacst. episcopiet _3res6i/fen'|fuerunt,quia illud nomen digni-
S.Omnes autem superius riesignatj ordines unoeo- B latis est, hocaetatis.
demque vocabulo episcopinoniinantur, sed ideo pri- 21. Ideo aulem el IPRESBVTERI sacerdotes vocantur
Vatonomine quidam utunturpropierdisfincUoneni po- quia sacrmn dani, sicut et episcopi; * qui licet sint
lestatis, quam sirigulariier acceperunt. . sacerdoles, tameri pontifiealus apiceni non habent,
. 9. PATRIARCHA, palrum priuceps; h.pyjagnmmprm- quia nee chrismale fronlem signant, nee Paractetum
teps. Spiritum dant, quod solis deberi episcopis lectio
. 10. ARCHIEPISCOPUS, prmcepsepiscoporum,sicutwe- Actuum apostolorum demonstrat. *
Iropolitanus a mensura.civilatum. 22. Levilmex nomine auctoris vocati; de Lewienim
'
3&1 -II»c Episcopatusaiilem vocaboiuminde duc- Levilmexorti sunt, a quibus 5n templo Deimystici sa-
lum, quod ille qui superefficilur superinlendat, curam cramenli minisleria explebanlur. Hi Gra3cediaconi,
scHicetsubditorumgerens, tmomlvenim Graeee,Latine Latineminisfridicuntur, quia j sicut in sacerdote con«
infendere djcitur. secralio, ita in diacono mysierii dispensatiohabelur.
12. Episcopi autem Gra?ce, La.tine speculatoresin-
23. Hypodiaconi Grace, quos nos subdiaconasdici-
}erprelantur;nam speculator estpraposiuisin Eccle-
mus, qui ideo sic appellantur, quia subjacent pr*cep*
sia, dictus, eoquod speculelur, alque prospiciatjpo- » tis ct officiisIeviiarum. 343 Oblationeseuim in iem<
pulorum inrra se positorum. mores et vitam. '
plo Dei a fidelibus ipsi suscipiunl, et levilissuperpo->
13. PONTIFEX, princeps sacerdotum esi, quasi via nendas altaribus deferunt: M ^apud IlebraeosNatlii*
Eequentium,ipse -simmimussacerdos, ipse etpontifex nmi vocantur.
maximus nuncupalur; ipse enim efficit sacerdotes
24. Lectoresa legendo; TSALHIST^E, a psatmis ca«
atque levitas, ipse omnes ordines ecclesiaslicos dis-
nendis vbeati; illi enim pra3dicant populis quid se<
ponit, ipse quid unusquisque facere debeat ostendit.
isti canunt"ui excilenl ad compunctionem
14. Anlea auterh ponlifices et reges erant; d na,m" quanlur;
animos audientium, licet et quidam lectores ita mi«
majorum hsec eral consueludo, ut rex essel eliam seranter
saeerdos et poniifex. Dnde et roniani imperatores pronuntient, ul quosdara ad luctum lamen-
ponlifices dicebantur. tationemque compellarit.
15. e Fafes a vi menlis appellatus, cujus signifi- 25.1idem etiam _Bronunfiafor.es vocantur,quodporro
tam claraeriteorum vox,
catio multiplex esi; nam modo sacerdotem,modo pro- xtnnunlient^tantaenim, et
ut quamvis lorigeposilorumauresadimpleant.
phetam sigriificat, modo poetam.
16. ANTISTESsacerdos dictus, ab eo quod anfe 26, Cantor autem yocatus, quia vocem modulatur
sfat _,primus est euim in ordine Ecclesiae, et supra in cantu. Hujus x duogenera dicunlur in arlemusica,
ee "nullumhabel. B sicut ea docti horninesLaline dicere potuerunt, prm-
17. Sacerdos autem nomen habet composilumex centor, el succentor. j
Graco et Latino, quasi saentm dans, sicut enim rex a 27. Pmcenior, qui]vocem prmmittitin cantu.
R Quia primum, id est aposlol. Sic Rab. el vetus Anius.
Gratiani lib. cum Gothicis libris. e VATES,avimenl.—Aviendisversibus,\~arr. lib. vi.
h Metropolilaniautem. Itec parentliesi incluSimus, f Sanctificando. Eodera modo, Jib. ix, cap. 3.
vel quiaaliena forlasse sunt, ut censebal Chacon, curh B Flaminis. E Serv.i, Mn. vm. Vid. Fest. el S7arr.
verjprem,- iiilerpreta.iionem Rabanus relineai, qui h Vndeei apud vel, idem episcopi.Ex Hier., epist.
omnia hascex Isidoro sumpsit, vel ut qua3sequuntur: 83, ad Ocean.
i Qui licet sinl sacerd. Ex Innoc".I, episl. 1, cap. 3^
Singulise. provinciis,etc, archiepiscopis aptenlurex i Sicut in sncerdote consec. Ex epist. ad Rusiic.
senteniia Anlonii Aug.usiini.Cui duo veleres libri fa-
vent, in quibus post lriec binnia meiropolitanietymon Narb., de sepl. gradilras Eccles. qua3cum Hieronymi
lioc qualecunqoe estcollocatum. -Sic eilam erit epis- operibus circumferlur;
tripertiltis ordo. k Hi apud Heb. NATHiNiE!. AI'., Nathanmi. Vid.' n
•coporum - -
<=Episcop. vocab.Ex Aug., xix dcGivit., cap. 19. OT. Eecl., cap. 10, et jRaiian.
d Nam maiorum. E Serv., Mn. m, ad vers. Rex 1 Duo genera... respondit. Es Aug. in-ps. t.sxsviJ»
S9S ETYMOLOGIARUMLIB. VIII. & 29i
^Succenfor^autemVqui subsequenter -tahendo res- %. _\ appeterites.lNam eremum dicitur quasiTeniofum.
- -• 5,.Mba auienf Syrum nomen, signiDcal in-Lati-
pondet.
,28» Concenior-aplein.diciuir-, quia eonsonat;. qui num pater,~qaod Paulus Romanis scribens"fix'posuit,
autemnon conspnat, necconcinilfjieecpneentor erit. jdicens ; hi quo clahuwms: Abba, paler, in uriono-
$9~.AeohjUd^raece, Latine eer-oferarijdicunlur, a fliine^uab.us usus-linguis. Dicitenim abbaSyro iio-
fjepoiiandis cereis -? quando Jegendunj fSvangelium mine patrem, et rursus Latine nominat itidem pa-
,est ?-aut sacrificiupi «offerendu.nj. ir^m. - -
._50._Tjinceniin .accendonjur Jtimiqaria ab *is, e-t 345 CAPUT XIV.
desprlanuir, nan ad effugandas lenebras, dum sol De cmteris fidelibus. ' ~' ~
Bodem tenipore rulilet, sedad signum lastitire de-
1. Christianus, quantum inlerpretatio ostendit, de
monslrandum, ut sub typo tumjnis .corporalis illa iinciionededuciluf, slve de nbmirieAuctoris et Crea-
juxpstftndaturde quai.nJ5vange.lioJegitur : Erat iux loris. kGhristo enim Christianistmt
vera, 4/u_m',illuminxit nmnem. homiuem venientem-in co^nominati, si-
' ~ ' cut a JUDAJudmi. De Magisiri quippenominecognp-
hunc mundumi men sectatoribus datum esl.
31, Exorcistm ex Grseo jn Lalirium adjurqnles, 2. Christianiaulejnolima Judjeis, quasi opprpbrio,'
siye mcrepanles, vocantur» Invocanl-«nim super-]" Nazaimi
P energumenos, vel sup.er eos qui liab.ent spiritum vocabantur, pro eo quod Dominus nosier
atque Salvator a vico quodam Galilaeae"Nazqrmus sit
Jramundum, nomen D.omipiJesu, adjurdntes per euiu " x
appellatus.
ut egrediatur ab eis. ...
,3. Non seauiemglqrietprClirisjjanum, quj.n.qmeri
34432» Osfiariijiidemetjanitores, quiin veleri Tes-
iamento electi sunt ad custodiamtempli, nt -non in^ iiabet, et facta non habet. Ubiaulem nomen secutum
.jgrederelurijlud.jmmundus in omni xe : -dicti autem fuerit 0J3US,cefii.ssinie ille est Gbristianus, quia -se
psliariij quod pra3sint osliis-templi. c Ipsi enim teneri- factis oslendit Chnstianum, anibnlans sicui gt ille
,jos .elavem, rimnia inlus cxtraque -custodiunt, atque ambulavit, a quo et nomen iraxi.t. -- .
iriter bonos'et malos habenles judieium, iideles r"eei- A. .CATHOLICUS universalis, sive gcnemlis interpfc-
piunt, xespuunt infldeles. . . tatur; -nam Gf33ci'«aiuers<2/e zaBolizivvocant-. -
CAPUT XIII. ,S. Orllwdvxus est recte-.predens,etqit credilmvens;
_, _ J)e monacl.iis. ipQus enim Grrecerecte dicitur* So%« gioria: hoc-est,'
\-Monackus Grajca etymojogia vocatiis,eoquod.sil fii; recfwglpinm. Quonomine non potest vocari qui
stngulafis; p.ova; enim Graece singularilas dicilur. aljter vivitquam-credit. , .
Ergosi so.litariusinterprelatur vocab.ulum -mohachi, (G - §.Neop,hytus Graace,Lzline noveltus,<etfudis,fide-
quid facit in turba qui solus es.l? * -Piuraswi autem Lis, vel nuper j/enafus.interpretari polest,
genera .monaclior.jim. 7- Cafecnumenus.dictuspro eo quod adiiuc-doetri--
. %. CfBnobitm^ quos nogiji comnmneviventespossu- Ijamijdef ancttl,-iiecdum-tamenbaptismum percepit,
m.us appellare. e C.osn.obiium eninj plurimorum est. nam jjKTwjjou/AEvof-Graeee, audiior dieitur.
5. Anqclwritm-sunt- qyi post ccei.obialem vitam 8. BCompetensvbcatur quiposl instructionem fidei
deserw Reton^, et,seli iiabitan. per •desefla; et ab eo compelit 34©SrjJlJam£'a'Sti,indeeta petendo com-
qnodprociriab.Iiominihus.Jeces.seriuit, tali pomine peientes vocati. .• , • ,
rioncupanlur; ,sed anachpritae Eliamet Joannem, co3r 9. LAICUS,popnkrk; )m_g-.enjm Grnece popuius
nobitffi apos.tolos.imitantur.. dicimr,. , -" -
6. Eremitm iisuo t qui etunachotiitm, ab iiominum 10. Pro_selylus;id,est, ddverm,*t drcumcisus, qui
conspectu rcmoti, eremmn _Et .desertas soliiudines miscebatur populp D.ei,-Gra^cum«st.
3 Quando __Etia.n_7._Ex
Dieron., epist. .advers. Vigi- D
] cap. 4-et seq.— f . . . -
lanl: CAP. XIV. DOXA,gloria. Opinio potius, ut re-
b Super enexg.Vid: '
" " 11Off.- Eccl.,
"'"-" "' c. 13, et d. 23,
' liqua convenlanl. ,
cap. 27. V 1'' s Competensvbcalur. ExAug.,, serm. ad.compelen-
- cJpii enim lenent ci.
— d Ex'd."epis't'. ad RUST.Nafb. tes. Hiefonyriius, ad Pamraach., epist.^61: An tton lu
'CAP. XIII. Plura auteinsunt
' ' Monach. Ex
genA
" poihis scindis Ecclesiam, qui prmcepisliBelhleemp.res-
Hierori. ep. adEustoch. 22. byteris,ne corii,peleritibus " Pascha
nos_iris~hi " bfipiistmm
eGmtwb.eniriu Ex€assian., cpilal. iS, cap. 10, et trqdereqf? '" "_ ."
LIBER OCTAVUS.
DE EGCLESIAET SECTIS'DIVKRSIS.
- CAPUT PRIMUM.. lolum; non enim, sicut conventicula Iia^reticorum, in
De Ecclesia $t Synagoga. - aliquibus regibnunrpartibtis coai:ctatur, sed per t<i-
~
\. Ecclesia Graecumest, quod iri Lalinum verlitur luin orherii jerraruin dijaiala.diffunditur.
€ofivocatio;.propler-quod •omries,ad se vocel. CATHO- 2. ^Jyodeliam Apostolusapprobat ad Romanum di-
UCA,itnmersalk KOT-rini-s«f o),w, id estf securidum cens :Cratiqs agoDeq~meppr.oOmnibusygbis,quia fides
29B S. ISIDORi HISPALENSIS EPISCOPI •- . 29fi
wesfra annuntialurinuniverso mundo (Epist. adRom. , A _ endum Deum in hominibus perquirnntur, id est,
j, 8) : hinc, et universitas ab uno cognominata est, fides, spes;charilas. In fide quidcredendum, in spa
propter quod in ttnilatem colligilur. Unde Dominus; quid • sperandum, iri charitate quid sit amandum,
in Evangelio : Qui mecumnon colliyil,-spargit (Luc, 4. Fides_es\, quajveraeiter. credimus Id quod ne- •
-. - -
xi, 25). quaquam videreTalerrius. Nam credere jam non pos*
'3. Cur autem Ecclesia , cum una sit, a Joanne sumus quod videmus. Proprie' autem' nomen fidei
septem scribuniur,- nisi ni una catholica sepiiformi inde-est dictum, d si.omnino fiat quod dicium est aut
plena Spiritu designeiur?Sicut eldeDominonovimus promissum. Et inde ifidesvocata ab eo quod sit illud
dixisse SaJomonem : Sapienlia mdificavilsibi domum, quod intef utrosque placitum esl,-quasi inlerDeum
el eicidil columnas sepiem(Prov. ix, 1), qtise tamen et hominem, hinc et;foedus.
septem una. cssenon ambigilur, dicente Apostolo _ 5; Spes vocata, e quod "sit pes progrediendi, quasi
Ecclesia Dev vivi, qum esl columtta el -firtnamenlum eslpes. Unde e~cOntrarioDESPERATio, deesffenimibi
veritaiis (I Tim. m, 15). pes, nullaque progrediendi facullas est, quia dum
3474.Inchoavitautem Ecclesiaaloeo,ubivenitde quisque peccatum amat, futuram gloriam non sperat.
cceloSpirilussariclus, ei implevit uno loco sedenies. 6. Charilas Gr_ece', Latine -dileciio inierpretatur ,
5. Pro peregrinalione atttem praesenii Ecelesial,'B °.H°dduos in se illiget. Nam dilectio a duobus inci-
Sioifriiciiur.eo quod ab hujus peregrinationis longi- pil, qtiod est amor Deiet proximi, de qua Apqstolus:
tudine promissionem rerum coelestium specirlatur,; Pleniludo, inqtiit, legis, dilectio (Ad Rom. xiu, 10).'
ct idcirco Sion, id es(, speculalio nomen accepil. 7. Major est autem Ii.ec omnibus, quia qui diligit,
€. Pro futura vero patria3pace Jerusalem vocattir , et credit, et.srerat. Qui autemnon diligit, quamvis
nam -JEROSALEM visio pacis interpretatur. Ibi enim multa bona faciai, frusira laborat. f Omnis autem
absofpta omni adversitate, pacem, quae esl Christus, dilectio carnalis, nori dileclio-, sed magis amor dici
praesenli possidebit obtutu. solel. Diiectionis aulem nomen4antum inmelioribus
n
7. Synagoga Gr_ece -congregaiio dicitur, quod rebus accipi solet. -
. " .
proprium nomen Judfeorura populfistenuit. "Ipsorum 349CAPUT III.
enim proprie Synagoga dici solet, quamvis et Eccle- De hmiesi el schismate.
tiariictasit. •' . 1. Hffiresiss Graaeeab electiane vocaiur, quoii. sci-
8. Noslramveroaposiolinunquam Synagogamdixe- -Jicei, unusquisque idlsibi eligat quod meiiuSsibiesse
runl, sed semper Ecclesiam : sive discerneiidi causa, videuir, ut philosophiPeripatetici, Academici. Epi-
sive quod ihter congregatiotiem,unde, Synagoga,eteon" '_ . curei, et Stoiei, vel sieut alii, qui, perverstim dogma
focafionein, 4inde Ecclesianomen accepit, disiel ali-. G . cogilanies ,arbilrio suo de Ecclesia recesserunt.
quid, quod , scilicel, congregari et pecora solent, 2. ll lnde ergo hmresisdicia Gr_ecavoce, 6x inter-.
quorum el greges proprie dicimus : convocari autemi pretatione electionis,qua quisque arbitrio suo ad insti-
magis est utenlium ratione, sicut suul homines. tuetida, sive ad suscipienda qttseJibetipse sibi eligit,-
CAPUT II. Nobis verd nihil nostro ex arbitrio inducere lieel, sed
JDe reliyione et fide. nec eligere quod aliquis de arbitrlo sub hiduxerit.
1. Dogma h a putando philosophi nominaverunt, S.Apostolos Dei habemus auctores, qui nee Ipsj
id est, hoc puio esse bonum, hoc puloesseverum. quidquam ex suo afbitfio, quod'indncerent ele-
2. ° Retigio appellaia, quodpeream uniDeo religa- gerunt, sed accepiamla Christo discipJiriam fideliler
mus aniinas.nostras 348 aa"enllum divinum vinculoi nationibus assignaverunt. Jlaque "etiara "si angelus-
terviendi. Quodverbtimcompositumest a retigendo,-id de coeli.saliter evangelizayerit, anatheraa vocabitur. -
est, eligendo, ul ita Latinum videatur religo, sicut eligo. h. Secla a sequendo, et lenendo nomii-ata. Nara
3. Tria sunt aulem quae in religionis culiu~ad co- sectas dicimus haibitusanimorurri ae instituta circa
CAP.I. — aSynagoga. Ex Aug. in ps. LXXXI. ergorcligentes, unde RELIGIO dicta perhibeltlr, ad eum
' CAP. H»-i—b Dogmaaputando.NempetOToTou&Kotv. dileclione lendamus. ..esial lerlia noiatio ex Cic, n,
c Religio. Aug., lib. i Retract ; cap. 13 :' Ad unum "de Nat. Deor. : Qui emnia quai ad cultum deorum
Deum tendenlcs, el ei uni religantes animas rioslras, peitinerem diligenter perlractarent, eliariquimreieqe--
unde BELiGio dicla crediiur. In his verbis mcis mlio , renl, sunt dicti RELIGIOSI, ex RELEGENDO, ut ELEGANTES
qum reddita est, unde sil dicla rctigio, plus mihipla- *
D ex ELIGENDO. UI leligio sit, vel sreligando, veireli-
cuit. _Namnon me fugit (diatn hujus npminip eriginem gendo,_ve\relegendo. !
exposuisse Lutini sermonis auclores., quod inde sit d Si otnnino ftat, qiiod dic. ExCic, l deOffic.
appellala RELIGIO, quod BELIGATLR, quodverbum com- _ 5 Quod sil pes. Recte de spe , qua3virtus-sil. Nam"
posifum esl a LEGENDO, id est ELIGENDO, xtiiia Lalinum'. spem subdolain qui respexere, SPEM,quasi sine' pede
videalur RELIGO, sicuf ELIGO.Sed postrema Auguslinii ' iiilerpretantur, unde in nummis veteribus non (ixa ,
jverba rejicienda putainus,ut male ebhscrentia, et ad-• sed in altitudinem erectis pedihus fingiiur.Aiiis spes'
-aeota ab aiiquo qui integrum locum desciipseril, nonl _>,7rif esi.
qnimadvertens id eiymon secuium luis.se Isidorumi f Omnisautem dilect. Aug., xiv de Civitat., cap. 7.
quod maxlme probaretur Aug. et Laciantio 1. iv, c. 28,, CAP.III. — s Hmresis Grmc. ' Ex Hieron.,'ad Gal.
'
qui etiam adversus Cic. notationeni piuribus verbisi v, et ad Tit. m. j
disputat, quamvis hoc alteroetiaimiiaiur Aug., lib. hInde.ergo hmr..., vocabilur.ExTertull.,in Prse-
x de Civ., c. k : Ipse namque fons nostrm beutitudi- scripl., apud quem pfo INDULCERE, inducere, ex lioe
nis, ipse omnis appeiitionisesf finis, hunc digentes, vel! loco repon;.s licet. Nain ea voce paulo posi, aiibique
potiusreligentes(amiseramusnamguencgligentes);hunc; s_epiusutitur. j
297 ETYMOLOGIARUM LIB. VIII. 29S.
disciplinam, vel propositum, quod tenendo sequun- A Babylonicis mulieribus adhffiserunt; quidam autera
lur, longe alia in religionis cullu opinantes quam Israelilicis tanlum conjugiis contenti, vel ex eis ge-
ca3ieri. niti, dum reversi essent de Babylonia, diviserunt
• 5. Schismas scisshra aniraorum vocatum. Eodem se ab omni populo, et assumpserunt sibi hoc nomen
enim culiu, eodemque riiu credit, ut caeteri, solo jactanli_e.
congregationis deleciatuf dissidio. Fitaulem schisma, 8. f Merislmi appellati, eo quod separant scriptu-
cum dicnnt homines : Nos jusli sutrius, nos sanclifi- ras, non credentes omnibus prophelis, dicentes
camtts immundos, et cselera similia. aliis et aliis sipiritibus illos prophelasse; pipos enim
6. a Supersfifio dicta, eo quod jsit svperflua, aut Grsece, Laiine pars dicitur.
superinsfifufa observaiio. Alii dicunt a senibus, quia 9. Samaritm dicii, quod legem solam custodiunt,
multis annis superstitesper seialem delirant, et errant nam prophetas non recipiunt.
superslitioneqtiadam , neseienles qu_e velera colant, 10. e Hemerobaptistm,eo quod quotidie vestimenta
aut quae veierum ignaii asciscant. jsua et corpora lavent.
350 ?• Lucretius aulem siipersfifienem dicit su- CAPUT V.
persfanfiumrerum, id est, ccelesliumet divinarum, De hmresibus Christianorum.
qua3super nos sfanf, sed male dicit. Hserelicorumau- B 1. Quidam h eliam hserelici de Ecclesia recesse-»
tem dogrnala, ut facile possint agnosci, causas eorum . runl, el ex nomine auctorum suorum nuncupantur ;
vel nomina demonstrare oponuit. quidam vero ex causis quas eligeriies instituerunt.,*
CAPUT IV. 352 2. Simoniani dicti a Simonemagicaediscipli-
De hmresibusJudmorum. na3 perito, cui Petrus in Actibus aposfolorum maledi-
l.JuD_Efbcon/essoresinterprelaniur.Multosenim ex xit, pro eo quod ab apostolis Spiritus sancti gra-
iis sequitur confessio,quos anlea perfidia possidebat. tiam pecunla emere voluisset: hi dicunt creaturam
2. HEBR_EI fransiforesdicuutur, quo nomirie admo- non a Deo, sed a virlule quadam superna creaiam.
nenlur ut de pejoribus ad meliora transeant, et pris- 3. Menandriani a Menandro mago discipulo Simo-
tinos errbres relinquant. nis nuncupati, qui mundum non a Deo, sed ab an-
• 5. o Pharismi, el Sadducmi inter se cohtrarii
sunt; gelis factum esse asseruit.
nam Pharismi ex Hebrseo-in Latinum interpretantur i. Basilidiani a Basilide appellati, qui, inter feli-
di.isi, eo quod traditionum et observalionum, quas quas blasphemias, passum Jesum abnegavit.
vocant, jusiitiam prceferunt. Unde et ' 5. J Nicolailm dicti a Nicolao diacono Ecclesia,
illi SSUTEJ.WG-E.?
divisi vocantur a populo, quasi per jusfuiam. Hierosolymorum, qui eum Slephano et c_eteriscon-
i. Sadducmi interpretantur justi; vendicant enim n stilulus est a Petro ; qui propter pulchriludiriem re^
slbi quod non sunt, corporis resurrectionem ne- linquens uxorem, ut qui vellet ea uteretur, versa
gant, et animam interire cum corpore praedicant. est in sluprum lalis consuetudo, ut invicem conju-
Hi quinque lantum libros legis recipiunt, propheta- gia comraularenlur : quos Joannes in Apoealypsi
rum vaticinia respuunt.' improbat, dieens : Sed Itoc habes, quia odisti facta
351 §• d Essen. dicunt ipsum esse Christum qui Nicolailarum.
docuit illos omnem aBslinenliam. 6. Gnostici propter excellentiam scientisese ita ap-
6. e Masbotkmidicunt ipsum esse Christum qui peJIare voluerunt. Animam naturam Dei esse dicunt,
docuit illos in omni re sabbalizare. bonum et malumDeum suis dogmatrbus iingunt.
7. Genislmidicti, eo quod de genere Abraha3 esse 7. Carpocraliani a"Carpocratequodam vocantur,
se gloriantur. nam cum in Babyloniam venisset qui dixit Christum homiuem fuisse taulum, et de
populus Dei,'plerique, relinquentes uxores suas, utroque sexu progenitum.
a Superstil. Verba Servii, _En. vm, ad vers. Vana de his refert, quod ab uxoribus, vino et carnibus
superstitio, etc; est vero Lucretii locus ad quem alistinerent, et quotidianum jejunium verterent in
Fftspexii, lih. i : uaturam.
Humanaanteoculosfcedecumvita .iaceret, J) e Masbolhmi.Hoc eorum proprium fuisse nomen,
In lerris oppressagravisub relligione, praeter Eusebii verba qu_eindicavimus, hseresis ipsa
Quaecapula eo=liregionibusostendebat, Sabbatizandi, iis piuesertim qui Hebr_easlitieras at-
Horribiiisuper aspectumonalibusinstans. tigefunt, saiis oslendet.
MeliusBalbus apud Gic, n de Nat. Deor. f Meristmi.Merislm,Cod.ltom. DeEssenis Epiph.
CAP.IV. — J>Judmi. Euseb., lib. iv Hist. Ecel., in prolog. ,E_£_._JVTO TOVVO'__;OV,
ypafuT; i-cipa.ii:J_.ET«
cap. 21,cx'Hegesi|iposeptem fuisse refert Hebrreo- TOU? Sk jAsioMS TMV {_ET_.r£_TK
xpOfVTWI) «7rES«X).0VT0.
rmn secias , quarum nomina haecsunt : Essmi, Ga- s Hemerobaplisl. Epiph., lib.... cnp. 17. Betinent
Hlmi, Hemerobaplistm,Masbothmi, SamariUB, Sod- hunc raoreni iuterioruui vestium ideutidem lavanda-
ducmi, Phnrismi. Justin., contra Tripli.: "Otrmp oSSe rum Fessani —
Mauri.
h Quidam. Ex Aug.,- de Ilreres., ad
'IOUSKLO u? KVT.J 6_o__._•
E|ET.._-_., EIV«_
o_xo7.oyi._-.iEVtouf CAP.y.
SaSSovy.aibvs, ri T«? ofiow?aipiost; yevwraiv.K«.__;_- Quodvultd., et Gennadii catalogo pleraque. Vid.
.
_O«7T5V xat yxldmwv, _).XI.V_KI:WV ptc 24,1 q. 5.
I K«S'_~B.pCQ-a.im,
7TTto-T5v, elc. Nicolaitm. Aug. Qui .cum de xelo pulcherrimai
« Pharismi... SadducmLEx Hieronym.,Matlh. xxn, vetui purgandi se causa, permi
conjugiscuiparelnr,
et Jsiri., xix. sisse ferlur ut qui veilet ea uteretur, quod.ejus factutf
* E&seni.Vel E.scsi, ex Euseb. Convenit aulem in seciam turpissimam versum est, qua placet usus in
quod Uieronymus, iib. n advers, Jovin. ex Josepho differens feminar,
PATKOX.LXXXIl. 10
199 S. ISIDORI HISPALENSlSEPISCOPI . 3O0
b. venntntam a Lenntno quouam -nuncupati, tit A zl. n Marctonistm a Mamone stoico philosoplW
^nter caetera.cireumc.sionem observant, mille annos appellati, qui, Ceidonis dpgma secutus , alterurn
joostresurreclionem in voluptale carnis futuros pra3- bonum, alterum.justum Deum asseruit, tanquam dua
Jicant: unde et GroeceChitiastm, Lalihe Millenarii priucipia crealionisj et bonitatis.
1
sunt appellati. 22. Artotyritm ab oblalione vocafi. Panem enim
9. Nazarsei dicli, qui dum Christum, qui a vico et caseum offerunti, dicenlesprimishominibusobla-
Nazarseus est appellatus, Filium Dei confiteantur, tionem a lructibus terraa el a fructibus ovium fuisse
omnia tairien veteris Legis custodiunt. celebratam. j
35310. a Ophitma colubronominali sunt. Cotuber 25. Aquarii appellati, eo quod aquem solam offe-
enim Graee oj>__- dicitur. Golunt enim serpentem, di- runt in calice sacramenti.
centes ipsum in paradisum induxisse virtutis cogni- 24. Seyeriani a Severoexorti, vinus» non bibunt,
lionem. Vetus Testamentum et resurrectionem non rcci--
• 11.h Valeniiniani a Y-alenlinoquodam PIatonica3
piunt.
sectatore vocati, qui «tfiv«_-,id est. so_eu/aqusedam 25. i Tntiani a Taiiano quodam vocali, qui et En-
in originem Dei Creatoris induxit: Christum quoque craiitm dicti, quia carnes abominantur.
de Virgine nihil corporis assurapsisse, sed per eam B 26_ Alogii vocaritur lanquam sine-Verbo; ),.yo?
quasi per fistulam transisse asseruit. enim Grseee Verbum dicilur. Deum eriim Verbum
12. * Apellitm, quorum Apellesprinceps fuit, qui non credunt, respuentes Joannis Evangeliumet Apo-
'
creatorera angelum nescio quem gloriosum _u_.erio- calypsim.
ris Dei faciens Deum legis et Israelis, illum igneum . 27. Cataphrygiisnomen provincia Phrygia dedit,
affirmans, dixit Ghristtim non Deuih in veritale, quia ibi exstiterunt laucloreseorum Montanus, Prisca
a sed hominera in phantasia apparuisse. et Maximilla : hi adventum Spiritus sancli non in
1-3. e Archonliaci a principibus appellanlur, qui aposlolis, sed in se'Iraditum asserunt.
universitaiem quam Deus condidit opera esse ar- 28. i Cathari propter munditiam ita ,se nominave-
changelorum defendunt. runt. Gloriantes enim de suis meritis, negant pceni-
14. Adamiani -vocati, quod Adte imitentur nudita- ientibus veniam peccatorum : viduas si nupserint,
lem ; unde et n.udi orant, et nudi inter se mares fe- tanquam adulieras damnantj; mundiores se cajteris
.minseque conveniunt. prasdicant. Qui nomen suum si cognoseere vellent,
15. £ Cainani proinde sic appellati, quoniam Cain muBdanosse potius quam mundos vocarent.
adorani. 29. Pauliani a Paulo Samosaterioexorti sunt, qui
. 16.- Sefnian. nomen acceperunl a filio Adam, qui C dixitnon semper fuisse Chrislum, sed aMaria sunip-
vocatus est Selh, dicentes eumdem esse Christum. sisse initium. j
. 17. Melcitisedechianivocati pro eo quod Melchi- k
355 30. Hermogenianiab Hermogene quodam
sedech sacerdotem Dei, non liominem fuisse, sed vocati, qui maieriam non natam introducens, Deo
virtuleni 1Dei esse arbilrantur. non nato eam comparavit, matremque elementorum
18. « Angelici vocali, quia angelos colunt. et deam asseruit; qjios Apostolus imprbbat, elemen-
354 *9. Apostolici hoc sibi nomen ideo pra3- tis servientes. !. ...
surnpserunt , quod nihil possidenles proprium , 31. l Manichmi a quodam Persa exstiterant, qui
nequaquam recipiant eos qui aliguid in hoc mundo vocatus est Manes. IHicduas naturas et substantias
utuntur. introduxit, id est, bqnam elmalam, et animas ex Deo,.
20. Cerdoniani a Cerdone quodam nominati, qni quasi ex aliquo fonte manare asseruit. Testamentum,
duo eontraria principia asseruit. Vetus respuunt, Noyiim ex parte recipiunt.
a dphitm. Ex TeriuJL frsescrlpt., '&quo nonnihil e Archoniiaci... opera archangetorum^—Atchonlon
discrepat isidorus, 'quod ille serpentem ait fuisse legebat Chacon. Nam et Auguslinus principis inter-
virtutem qua3generi humano scientiam bonorum et pretalur.
rnalorum contribuit; qiiare vocem".irfuf.s rejiciebat 3" |
f Cainani. Vid. not» in Grat-.
Ghac.oniVid. Epiph., Philaslr., August. e Angeliei. Vid. Epipb., Augiist._et Thebd., ad
b Valentiniani.. . Plalonicm seclutore. Ita Cod.
Neap., recte. Terlull. : Ubi nunc Marciori Sloicm Coloss. n, et concil. Laodic.-, eap; S§.
sludiosus? Ubi yalentinus Plqtonicm seclalor? h Marciomslm... \a qModuo pfincip. Augusliftum
* 'Apellitm. Ex eodem. Vid. Epiph. et Irense. Sequitur, ftam Epipliahius irik principia ab bis in-
• d Sed hominemi~nphantasia apparuisse. At Terlull. ducta refert. ]I
ila de Apelle : Christum neque in phantasmate dicit i Taliani qui el Ehcrahlw. Ita ifegend.ex Aug.,
fuisse, sicui Marcion, neque in substantia veri cor- Epiph. etveleribus lib., nbh Enctedtiim. Nam quarri-
poris ut Evangeliumdocet. Et in lib. de Carne Chri- vis Isid. carhlum lah.iirii meminerit, constat eoS
sli, et in Iib. =deHesurr. separatim profitetur se vinb. carrifeetriuptiis'abstinriisse.
disputare adversus Marcionem, qui veritatem car- j "Ca./iarl... viduas _i Mp. Verba Aug., in Jib. rie
nis Chrislo lollebat, yanilatem pliantasmatis indu- Agoh. Chr., Cari. 51.
cens; et contra Apellera, qui solidum corpus et k Hermog... quoslAposl. improb. Ex Tertull. Pra-
cat-nem recipiebat, uon tameh natam, sed de side- script. "I . ,
ribns et subsianliis superioribus traetam. Itaque i Manich... qui vocatus est.MANES.AL, Mams;
'
negabat liunc liicum integrum eSse Cliacon, cui apud Aug., Maiiin. i
as.entimur.
m ETYMOLOGIARUM LIB. VIII. 302
52. aAnthropomorphitce diclipro eo quod, simplici- AA Ghristumeumdemesse.etPatrem, etSpiritum san-
tate rustica, Deum habere humana.meftibra quae in cium ; ipsamque Trinitatem in officiorumnominibus .
•divinis-iibris scripla sunt, arbitrantur. ~'&->6pai-o_: non in personis accipiunt. Dndeet Pafripassian» vo-
enim Graece, Laline homo interpretatur, ignorantes cah.ur, quia Patrem pasSumdieuht.
vocem Domini,qui ait s Spiritus est Deus; incorpo- 42. Sabelliani ab eodetnNoeto ptilluiasse dicun-
. reus est enim, nec membris distinguitur, nen corpo- lur, cujus discipuluorperhibentTriisseSdbellium,ex
ris mole censetur. «cujusnomine maximelnnoiueruntjunde, et Sdbel-
55. i Hierachitmab Hkracha auclore exorti: mo- liuni vocati sunt. Hi unam persbnam Patris, et Filii,
nachos tantum recipiunt, conjugia respuunt, regna et Spiritus sancti astruunt.
coelorumparvuloshabere non credunt. 45.Ariunisb krio Alexandfinbpresbyteroorti sunt,
34. c Novaliania NovatianoRotase urbis presby. . qui cbasteraum 357 Patri Filium nbn agnoscens,
tero exorti, qui adversus Gbrnelium cathedram sa- diversasin Trlnitate substantiasasseruil, contfaillud
cerdolalemconalus invadere, hasresim insliluii, no- quod ait Dominus: Ego el Pater umm sumus.
iens apostatas suscipere, ef febaptizans baptizatos. 44. Macedoniania MncedohioConstantinopolitario
55. MonlaniIi__relicidicti, -quod^tempore perse- episcopo dictl sufft, negantes Deurn esse Spirilum
cutionisin monlibuslatuerunt, qua occasionese a ca- gB sanetum.
iholicaeEcclesisecorpore diviserunt. 45. Apollinarislmab Apollinarevobatisunt, dicerites
56. d Ebionitwab Ebionedicti, sive a pauperlaie; Ciirislum cbfpbs lantumrnodosineanima suscepisse.
Chrislum enira _356 per profeclum solum, virum 46. k Ant.dieoinarifa;appelkti 'sunt, pro eo quod
inslumputant-eifectum. Unde compelenter Ebioni- Marirevirglnitaticoniradicunt, asserentes eam post
tm pro paupertateintelligenlia3compeliali sunl. e Hi Christtim natum viro suo fuissc commistam.
semijud_3isunt, f et ita lenentEvangelium, iltLegem 47. Metangismonitm,ideo tale nomen aeceperunt,.
carnaliter servent, e adversus qrios Apostolusad Ga- qufe Kyyb?Gr_ecevas dicilur. Asseruntenim sic esse
laiasscribens invehitur. iu Patre Filium, lanquamvas minus, intravas majus.
37. h Photiniani a Pftofino •Gallogr.eciseSirmiffl 4S. Patritiani a quodam Pdlrilio nuncupati sunt,
episcoponuncupali, qui Ebionitarum haeresimsusci- qui substantiamiiumahsecarnis a diabolo conditain
ians, assefuit Christum a Maria per Joseph nuptiati €icunt.
•soitufuisse conceplum.; • 49. Coluihiani_tquodaihCoZufnonominatij.qui di-
i 58. Aeriani ab Aerio,quodam nuncupati-sunt: hi cunt Deum non faeere nrala, cbntra illud quod scrip-
offerre sacrificiumpro defunclisspernunt. ium cst: Ego Dorninuscrean»inala. .. -
59. i JEtiani ab JEiio sunl vocati, iidemqueJBuno-C SO. Floriani a Florino, qui e contrarlo dicunl
miani, ab Eunomioquodamxlialec.ico_3Mdiscipulo, DfeumcreasSetoala, contra id quodscriptumest: Fecil
ex cujusnominemagis innoluernnt, dissimilemPatri Deus<oniniabona.
asserentes Filium, et Filio Spiritum sanctum. Dicunt 51. * Donathlma Donato quodam AFronuncupati,
etiamnullumimputari peccalum in fide manentibto. qui ri"eNumidiaVeriieristotam pene Africamsua per-
. 40. i Origeniani ab Origeneaoctorc exorli sunt, suasione iieeepit, asserensminoremPalre Filirim, et
dicentesquod non possit Filius videre Palrem, nec minorem Filio Spiritum sanctum, el rebaptizansCa-
Spiritus sauclus Filium. Animas «juoque in mundi thblicos.
principio dicunt peccasse, et, pro diversitate pecca- - 52. m Bonosiaeia Bonoso quodamepiscopoexorti
iorum, a coelis usque' ad terras diversa corpora, produnlur, qui Christum"358 Tilium Dei adopli-
quasi vincula,meruisse, eaque causa Tacluta fuisse vum, non proprium asserunt.
mundum. . S3. n Cireumcellionesdicti, eo quod-agresiessunt,
41. Noeliania quodam Noeto vocatii, qui dicebat quos Cotopiiasvocant, supradictse Iia3reslshabeutes
a Anthropomorph.Ex Hier*,Bdvers.erfores Joann. __. 3 b Photiniani. Hieron., rie.Vir. Ulust., et Niceph.,
Hierosolymiian. Jib. ix, tsap. 55; mendose apud DamascenumSmir-
h Hierachitm-. Eliam HilariusHieracham auetorem nensispro Sirmien. legilur.
appellat lib. vi de Trin. 5 JEiiani dicunt nullum imputari peccalum
<=NOVATIAKI _JNOVATI&NO. Ila legendum e'x Hier. in fide manenlium. tjuorum errorem fevocavitLu-
catalogo, non' Novato,quamvis liic primus auctor theros.
sect_3fuerit. Hos cum Gattiarls ( de quibus paulo i Origeniarii...usque ad filium.Ex HieronymiApo^
ante) non est necesse eosdem fuisse. Sed aliquid log. Reiiqua ex Aug.,'xi de Civit., cap. 25.
communehabuisse. * Anlidicomariim.Qui et Antidicomarianitmah
a Ebionitm.Eusebius, lib. III Hist., cap. 27, Ruf- et Augusfinodicunlur.
Epiphanio
i
fino interpreie : Ebionmisoium&ss_e ivominem putant, Donadslm... decepit. VerbaHier. in Calalogo.
et per profeclumvitmacvirlnlismrumjustuttleffeclutn. m Bonosiaci.Hi apud Aug.non sunt, el fortassa
El paulo post: Unde compelenterEBIONIT_E pro PAU- -ab aliquo huc inducti; cujus rei magnum argumen-
PCRTATE inielligeniimappellmisuni. Horum nieminit tum, qtiod ante Cireumcelliqnesleguntur, eosque a
saspe Hieronym., et Tertull. in Praascript.
e Hi Donatistis, contra Isidori verba mentemque, sepa-
semijudmi, Ita appellat Ebionem ad Gaj. m rant. Nam CircumcellionesDonaiistas.esse, non Bo-
Hieronym.
f Et Ha tenentEvang.Excodetn, in Is. i. nosiacos, manifestumest. Bonosiacosvero Pholinia-
nis adnumerat Innoc. I, inepist.ad Laurent. Senen.
e Adversusquos ad Gai. Ex Tertull. Praescript.ila n Circumcelli.ones.Hi |ut ail Aug. in ps. Lxxxif
paucissima verbatrib. ex locis contexta. Agonistrios se nominabant, quod pro Christo cum
*,(& S. ISIDORI IIISPALENSIS EPISCOPI ! ?M
I
doetnnam. Hi amore martyrii semetipsos perimunt, A rum arbiirium divin_e grati_3 anteponunt,^dicentes
ut violenter de hac vita discedentes marlyres nomi- sufficere voluntatem ad implenda jussa divina.
neoiur.* 64. Nestoriania Nestorio Constaniinopolitanoepi-
54. Priscillianistm a Priscilliano vocali, qtii in scopo nuncupali, qui bealam virginem Mariam, non
ilispaira ex errore Gnosiicorum el Manichasorum Dei, sed horainis taulunimodo asseruit Genhricem,
permislum dogma compnsuit. ut aliam personam caruis, aliam faceret Deitaiis;
55. a Luciferiania LvciferoSardini_eepiscopo orti, neque unum Christumin verbo Dei,et carne credidit,
qui episcopos caiholicos qui,'Constantii persecutione, sed separatim, aiqite sejunctim allerumFi.ium Dei,
perfidia3Arianorum consenlienteseranl.eiposteacor- allerum hominis pr^edicavit.
recti redireincatholicam delegerunt, damnantes sive 65. Eulycltiani dicti ab Eutyche Gonsianlinopoli-
quod crediderant, sive quod se credidisse simulave- tano abbate, qui Cliristum post humanam assumplio-
rant, quos Ecclesia catbolica maierno recepit sinu, nem negavit exisiere de duabus naturis, sed solam
lanquara Petrum post fletum negationis, hanc illi Ma- in eo divinam asseruit esse nalnrarri.
tris charitatem superbe accipienles, eosque recipere 360 66. o Acephalidicti,_M esl,-sinecapife; nul-
nolentes, ab Ecclesire communione recesserunt, et lus enim eorura reperimraucior, a qub exorti sint. Hi
cum ipso Lucifero auctore suo, qui maue oriebatur, ____; trium Chalcedonensium capitulorura impugnatores,
cadere meruerunt. duarum in Cbristo subslantiarum proprieiatem ne-
56. Jovir.ianislma Joviniano, quodam monacho gant, et unam in ejus persona naluram praidicant.
dicti, asserenles 359 nullam nuptiarum etvirginum 67. d Theodosianiet Gaianilm appellali, a Theo-
esse dislantiam, nullumque inler abslinenlesel sim- dosio et Gaiano, qui, lcmporibus Justiniani principis,
pliciter epulantes esse discrimen. in Alexandria populi perversi electione uno die sun«
57. Elvidiani ab Elvidio nominati, qui dicunt post ordmaii episcopi. Hi, errores Euiyehelis et Dioscor'
' nalum
Chrisium, alios Mariam filios d'_ viro Jqseph sequentes, Chalcedonenseconciliumrespuunt, ex dua-
peperisse. bus unam in Christo naturam asserunt, quam Tlieodo»
'58/ Patemiani a Paterno quodam exorli; inferiofes siani corruptam, Gaianilae incorrupiam coniendunt.
corporis partes a diabolofaclas opinanlur. 68. e Agnoitmet Tritheitm a Theodosianis exorti
59. Arabici riuiicupali, eo quod in Arabia exorli sunt, ex quibus Aonoifreab ignoraniia dicli, quia per-
sunt, dicentes auimaro cum corpore mori, atque in versilali a qua exorti sunt, id adjiciuni, quod Christi
novissimo utrumque resurgere. divinitas ignoret futura quae sunt scripta de die et
60. Tertullianistm dicti a Tertulliano presbytero hora novissima, non recordantes Ghrisii personam
Africanr*provinci_e,civitatis Cartbaginensis, animam C iu Isaia loquentis :,Diesjudicii in cordemeo. TBITHEI
immorlaieni esse, sed corpoream pr_edicaiiles,et ani- T_Evero vocati, qupd sicut tres personas in Trinilaie,
mas hominum peccatorum posl mortem in daemones ila qnoque fres aslruunt deos esse, conlra illud, quod
verii putanies. scriplum est: Audi, Israel;J)ominus Deus luus, Deut
61.Tessares Cmdecatitmdicii, quod, quarta decima ttnus est. ,
luna, Pascha cum Judajis observandum conlendunt; 69. Sunt et alirs hsereses sine auctore et sme no-
nam TS_-_-K_OE_' qualuor, Mv.ce.decemsignificat. minibus : ex quibus aliae Iriformem putant Deum
02. h Nyctages a somno nuncupaii, quod vigilias esse, f aliasChristi divinitalem passibilera dicunt,
noclis respuanl, superstiiionem esse dicenies jura le- r aliaeChristi de Paire nativitatiinilium temporis dant,
merari divina, qui noctem ad requiem tribuit. 361 &^iSi BHberationemomnium apud inferosfaclam
65. Pelagiani a Pelagio monachoexorli: hi libe- Chrisli descensione credunl, alia3animam imaginem
dffimoniocerlarent. Et vere circumcellionesdicti, qui bsec tria capiiula Chalcedonensiaappellet, cum sint
circura cellas vagarentur, nulloque in loco consisten- in quinta synndo traclaia; cur item eorumdem capi-
tes sedes quotidie niuiarent. In Ovet., Golh., Tarrac. . tulorum D. Isidonis, aui debeat, aul non debeat de-
et Rom.,Circiliones. Eosdem Aug. Monlenses,Philasi. J) Jensor videri, vide Annoi. Segobricen. anlistitis, ad
ciVcuiforesappellat.Sedpro Cotopitm,Coropiim,Cairo- cap. 4 lib. de Vir. illustrib.
piim, Catolopisci(Totnamque aul pluribus modis boc d Theodosiani et Gaianiim. Illi corruplicolm; hi
noinen in libris vet. legiiur), Cafopfa:A. Aug. proba- phantasiastmdieuntur in Breviario-Liberati, quarum
baiur. llloium eniin fuit, nonlamum se ipsos vario appellationum rationes explicat D. Thom. quodlib. 4.
genere inorlis ifiterimere, sed aliis quoque in deser- Vid. noial. in Gratian.-,et Evagr., el Anasthasium
tis locis insidiari, ui quos possent in eumdem ftiro- Bibliothecaritim, quorum dicla sumpla sunl ex Peiri
rem incitarenl, sibi, ut morieiii afferrent. Id ni Tlieophanis libro qui in Vatican. asservatur.
effecissenl, ipsi in illos sreviebanl, necalosque pro e Agnoilm et Tritheilm. Greg., lib. Regist. vm,.
mariyribus colebanl. Biolhanalidicunlur a Philasiro. epist. 55 et 42, et1Nicepli., lib. xviu, cap. 49, qui
a Luciferiani. Prima verba Aug. siinl in Jib. de Agnoiiarum Themisiium suh Valente., Tniheiiarum
Hajresibus, reliqua ex lib. de Agon. Cbr., cap. 50. Joann. Philoponuni suh Phoca, nobiles Pcripateii-
Sed voces illfe auctore suo, quaeAugusl. non.sunt, cos dnces e\siitisse refeit.
rejici poie.ranl, Fuit aulem LuciferCaralitan. cpisc, f AliceChrisii dimnitalem.Quos Graci eE0!r«o-_)_£TKf
Caralis vero Sardiniaaurbs nobilis. liujus stat adhuc vocani. i - -
liher. Vid. Hieron., lib. de Vir. lllusi., et Mceph., s Alim liberationemomnium.Ila omnino legendum
lib. x, cap. 17. , es tribus Codicihus Tolei., Salm. et Rom., et ex
h Nyctages. Sive Nystages, vel Nystazonles a Aug. indice praefixoad lib.de Haeresib.et opeie ipso.
dormifando.Vid. lib. de Off., c. de noctur. Vig. Sic enim in indic.: Liberalionemomniumapud infe-
c Aceph.... Hi trium Chalcedon.capilulorum.Cur ' ros factam Christi descensionecredenles. ln opere
50S ETVMOLOGIARUM LIB. VIII. . 30«
Dei negant, alise animas converti in daemones et in A. 7. Pldtisnicia Plalone philosopho dicti. Hi anima-
qua3f.unqueanimalia exislimanl, alisedemundi statu rum creatorem.essb Deum, corporum angelos asse-
•disseutiimi,aliae innumerabiles mundos opinantur, runt, post multos ahnorum circulos in diversa cor-
alise aquam Deo coeeternam faciunt, ali__a nudis pora redire animas dicunt. _j
pedibus ambulan., alia; cuui liominibus non mandu- 8. Sloici a loco dicti. Porticus enim fuit Alhenis,
cant. e quam Pisianacliam et Pacilensloam appellabanl, in
70. Hse sunt liaereses adversus. calholicam fidem qua picta erant gesta sapientium atque virorum for-
exorlffi, et ab ^poslolis et sanctis Patribus, vel con- lium histori_3.In liac porlicu sapieutes philosopha-
ciliis pr__damnat_e: quaedum in se, muliis -erroribus bantur, ex qua ct Sloici dicti sunt. Groece-enimporti-
divisie, invicem sibi disseniiunl, communi tamen cus O-TOK dicitur. Hanc seciam primus Zeno instiluit.
nomine adversus Ecclesiam Dei conspirant. Sed et 9. Hi neganl sine virtuie effici quemquam bealurii. -
quicunque aliter Scripluram sanctam intelligit, quam Omne peccatum uniforme esse asserunt, ^iceriles :
sensus Splritus sancti flagiiat, a quo conscripia est, Sic ille nocenserit qui paleas furatus fuerit, quamqui_
licet de Ecclesiauon recesserit, tamen boereticusap- tfurum; qui mergum occiderit quam-qui equum; non
pellari potest. enim animal crimen, sed smimus facit.
CAPUT VI. B ' 10. Hi etiam animam cum corpore perire dicunU
' De Amant quoque virluiem contiiienli_e, affectant glo*
philosophisgenlium.
1. PhilosophiGrajca appellatione vocantur, qui La- riam aeternam, cum se fateantur non esse selemOs. i
line amalores sapienliminlerpretanlur. Est enim phi- 11. Academiciappellati a villa Platonis Academia
losopbus qui divinarum et humanarum rerum scien- Aihenarura, ubi idera Plato docebat. Hi omnia in-
tiam habet, et omnem bene vivendi iramitem tenet. certa opinanlur; sed sicut futendum est multa in-
2. b Nomen philosopliorum primum aPythagora certa et oceulla esse qu_evoluit Deusexcedere intel-
fertur exorlum. Nam dum aniea Graeci veteres so- ligentiam hominis, sic tamen pluriraa esse quse pos-
'
pfiislas, id est, sapienles, aut doctores sapientim se- sint et sensibus capi, etratione comprehendi. •
melipsos jaetaniius nominarent, isie interrogatus, 12. Hanc seclam f Arcesilaus Cyrenaicus philoso-
quid profiieretur ? verecundo nomine philosophum, phus reperit; 363 s CUJUS sectator fuit Democritus,
id ei l, amaioremsapienlimse esse respondil, quoniam qtii dixit tanqnam in puleo alto, ita ut fundus nullus
sapientem profiteri arrogantissimum videbatur. sit, ita in occullojacere verilalem.
3. Ila deinceps posteris placuit ut quantalibelde re- 15. Peripatelici a deambulatione dicti, eo quod
bus adsapientiam periinenlibus doctrina quisque, vel Aristoleles auclor eorum deambulans dispuiare soli-
sibi, velaliis videretur excellere, non nisi philoso- C lus essel. Hi dicunt quamdam parliculam animie
phus vocareiur. c Iidem auiem philosophi triplice esse aeternam,_ de reliquo magna ex parle mor-
geuere dividunlur : nam aut physici sunt, aut ethici, talem.
uul logici. - 14. h Cyniciab immunditia impudentiaenuncupati.
4. Physici dicti, quia de naturis tractant. Natura Contra huraanara enim verecundiam in propatulo
quippe yuo-.sGrajce vocatur. coire cum conjugibus eis mos erat: censentes licitum
362 S. Ethici, quia de moribus disputant. Mos lioneslumque esse palara cum uxore concumbcre,
enim i.9oj apud Grascosappellaiur. quia conjugium justum est, ptiblice id pra?dicantes
6. Logici autem quia in naturis et moribus ralio- agendum, ul canes in vicis, vel plateis. Unde et a
nem adjungunt. f.afio enim Graxe Wyos-diciiur.Di- canibus,quorum vitam imitabanlur, eliam vocabulum
visi sunt aulem et lii in haeresibus siiis, d habenles nomenque traxerunt.
quidam nomina ex auctoribus, ul Plalonici, Epicu- 15. Epicurei dicli ab Epicuro, quodam philosopho
rei, Pyiltagorici; alii a locis couvenliculorum, et. amatore vanitalis, non sapieniiae, quem eiiam ipsi
stationum suarum, ut Peripalhelici, Sloici, Aca- philosoph}porcum nominaverunt, l quia se volutans '
demici. in cceiiocarnali, voluptalem corpofis summum bo-
vero: Alia, descendendeaa^inferosChrislo, credidis- J) tus, vel quod Cyrenen navigarit, ibique Demetritim
se incredulos, et omnesjndeexislimat'liberalos. adolascenlem perdite adamarit. Nam constat Pryta-
a Alim nudis pedibus. Noii quod ld nefas sit, sed neum fuisse. Vid. Laert.
qnia ipsi nefas aluer ambtilare putent. e Cujus seclaior fuil Democritus. Non Arcesilai,
CAP.VI.—hNomen pliilosoph.Ex Aug., vm de Ci- qttem consial Democrilo longe posieriorem fuisse,
vit,<=cap. 2; et Cic, Tuscul. v. sed seclae, vel opinionis. Ergo TOFUIT,fuerat inter-
Iidem aulem pliil. tripl. Atig., ibid. • preiare.
d Habentes quidam nomina.... ACADEMICI. Verba h Cynici ab immunditia impudentim. Impudenti,
Tertuli. in Apologel.
e Quam Pwcilenstoan.Ita veieres libri; Pisianac- Arilon. Augustinus.
1 Quia se volulans. Aug. in Ps. LXXIII.In excusis
tion, Iinpressi. Etqui.Iem utroque modo consiatenm
pnriicum appellalam. Laert. in Zenon.: ,Amxtip._KTuv_ Verietiis, anno 1495: Et forlequi dicit: cuai Monruus
EBO,et Ulleras didicil, el ab Epicuro di-
SEEVT>5 TroreO.i?
CTOK, x«).ou_ae'vi7,FUERO/NIHIL
zn v.otl.TE.__KVK>'.TE_<__ hoc nescioquo deliro philosopho, vet poiius ama-
K_ro5ET>3_- elC. R'i'_i dicil,
ypotffji:Trj; HoltyvoroutvotxB.ri,-
ex Pittt., in Cimone, matis, cujus lore vanitalis, non sapientim,quem ipsi eiiani philoso-
7r).i3--£KVKv.rEiw,
verba sunl : K«_5_«TOVTO TOTE phi
_v7i),rio~t«VKXTeio)
tpero-tv porcum nominaverunt, quia voluptatem corporis
S_i]1>
7TOI/.D.1J elC. summumbonumdixit. Iloriilius :
XK).OU/31_V>1, O -TOK,
f Arcesilaus Cyrenaicus.Vel quod voluptati dedi- .Curaridere voleusEpicuride grege porcum.
"
«,07 S. ISIOORI.HISPALENSISEPISGOPI 508
num asseruit, qui etiam dixit nulla providentia di- A. tur, Epicurus observatur; et ut carnis restitulio ne-
vina instruclum esse aut regi mundum. gelur, de una omniumpliilosopiiorinnschola sumitur;
-16.Sed originemrerum atomis, idest,insecabilibus et ubi materia cum Deo aequalur, Zenonis disoiplina
ae solidis corporibus assignavit, quorum fortuitis est; et ubi quid de-igneoDeo legitur, Heraclilusin-
concursionibus universa nascantur et nata sinl. As- tervenit. Eadem maleria apud haeretieos et philoso-
seruit autem Deum nihilagere, omniaconstare cor- phos voluiatur, iidem relractalus implicantur.
poribus, animam nihil aliud esse quam corpus. Unde CAPUT VII.
et dixit: Non ero posteaquammorluus fuero. De poetis.
•17. Gymnosophistanudi per opacas Indise solitu- 1. Poela3undesintdicli,sic ait Tranquillus : ttum
dines perhibeniur philosophari; adhibentes tantum primum homines, exuta feritale, rationem vitsahabere
genitalibustegmina; agymnasiumenimeo dictumest, coapissent, seque acDeos suos nosse, cultum modi-
quod juvenes nudi exercentur in campo, ubi pudenda cuni ac sefmonem necessarium commeiuisilriutrius-
sola tantum operiunt, hi et a generando se cohibent. que magiiificeniiamad religionem deoruin suorum
18. Theologi autem idem sunt, qui et Physici: exeogitaverunt.
dicti autem Theologi, quoniam - in scriptis suis de 2. Igitur, ut templa illis domibus pulehriora, et
Deo dixerunl; quorum varia constat opinio, quid B simulacra corporibus ampliora faciebant, ila eloquio,
Deus esset, dum quaererent.Quidam enim corporeo eliam quasi augustiore honorandos putaverunt, lau-
sensuhunc mundumvisibilem ex quatuor elemenlis desque eorum, et verbis illustrioribus, etjucundio-
Deumesse dixerunl, 3@_| ut DionysiusStoicus. Alii ribus numeris exlulerunt.» Id genus, quia -forma
vero spiritualiter intellexerunt menlemesse Deum, ut quadam efflcitur, quaepoesis dicitur, poema vociia-
Thales Mileslus. tum esl, ejusque fictores poefce.
' 19.
Quidam animum in omnibus commeantem, et S@S 5. Vafes a vi menlisappellatos, Varro auetor
J>lucidum, nt Pytliagoras. Quidam Deum sine tem- est; vela viendiscarminibus,id est, fleclendis,hoe est,
pore incommtilabilem, utPlalo. Quidammenlem so- moiulandis; et proinde poetm Laline vates olim, et
lutanr, ut Cicero. Quidam , et spiritum, et mentem scriplaeorum tiaficmiaidicebanlur,quodvi quadam et'
ut Maro.c Invenlum enim solummodo Deum non, quasi vesania in scribendo commoverenlur, vel quod
Ut invenerunt, exposuerunt, quia evanuerunt in co- modis verba conneeterent; viere eriim antiquis pro
gitationibus suis; dicentes enim se esse sapientes, vincire ponebant. Etiam per furorem divini eodem
stulti facti sunt. eranl nomine, quia et ipsi quoque pleraque versi-
20. PlatoniciquidemDeumcuralorem,elarbitrum, bus efferebant. i
et judicem asserunt. Epicurei otiosumeta inexercita- € 4. Lyrici poeta3KTT-.TOU Ivpuv, id est a varieldle
tum. Demundo aulem Platonici affirmanl incorpo- carminum. Unde, et Jyra dicta.
ralem, Stoici corporalem, Epicurus ex alomis, Pytha- b. Tragici dicti, qubd initio canentibus pra_mium
goras ex numeris, Heraclilusex igne. erat hircus, quem Grsecirpayovvocant. Unde el Ho-
21. Unde et Varro ignem mundi animum dicit„ ratius : j
proindequod in mundo ignis omnia gubernet,' sicut Carmine,qui tragicovilemcertavitob Wrcum.
animusSinnobis. Quam vanissime : Qui cum est, in- Jam dehinc sequentes tragiei multum honorem ade-
quit', in nobis, ipsi sumus; cum exit, emorimur.Ergo, pli sunt, excellenles in argumentis fabularumad ve-
et * ignis cura de mundo per fulgura proficiscitur, rilatls imaginem fictis.
mundus emorilur. 6. Comiciappellati, jsivea loco, quia eircum pa-
22. Hif philosophorum"erroresetiam apud Eccle- gos agebant, quos Grabi -/._>/*«? vocant, sive a co-
siam induxerunt hsereses. Inde odaveg,el form_e, ne- messatione. Solebant ]enimpost cibum homines ad
scioquas, inde apud Arium Trinitas nominis, et apud eos audiendos venire. >Sedcomici privalorum homi-
Valeritinume PJaionicusfuror. num praedicant acla, Tragtci vero res publicas, et
365 25. Inde MarcionisDeusmelior de tranquilli- regum historias; item tragicorum argumenta es re-
tale,aStoicisenim venerat; etut aniraa inlerire dica- B bus lucluosis sunt, corriicorumex rebus laetis.
* Gymnasium.Idem, inf., lib. xvm, cap. 17. ex Tertull. Pra^script. ex quo aliqua correximus,
t>Commeanlemel lucidum. Cic, i de Nat. deor. „ non repugnanlibus Jibris Ms.
Nam Pylhagoras, qni censuitDeum animum esse per s jP.afonicMsfuror, Non discessimus a veteribus
'naluram rerum omnem intenlum et eommeantem.Et lib. quorum magnus hoc loco consensus. Chaconiia
Minutiusin Octavio : Pythagorm Deus esl animus per ex Tertull. : Inde Mon. «• f. n. q. et.lrinitas homi-
universam naluram rerum commeanset intenlus. Lu- nis apud Valenlinum, Plaionicus fuerai. No. vero
CIDUM Toriasseappellavit, quia apud Ciceroiiemnon nominisrelinuiraus. Nam quamvis utrumque in Va-
inlentum, sed nitenlemlegerat. lcntiuum cadat, quia tria hominumgenera induxit,
« Invenlum enim solummodo.Tertull., in Apolb- ..VEUfiKT.Mv, ut cst in lib. con-
y.cdo-tf.pxtr.bv,
i]/u_y_;i-/.ov,
get.: Jnveiifumenim. solummodoDeum,nonut invene- tra Valenfmianos, tamen si Ariumtrinomium cum Yale.nlino
runt, disputaverunt.Isid., exposuentnl. Vulg., glori- coptilavitJsidorus, _Eoriem'primum fuisse
ficaverunt, 8O'.Kenim et gloria est et opinio. suspicemur. Ita namque eod. in libro Prasscripf. _
A'Et inexercitalum.Terlull., inexercilum. Sed et cuin genealogias]indeterminatasnominat, Va-
e -Ignis cum de mundo.Id est, co.Jo.utsup. lib. in, lenlinus agnoscitur, apud quem Mon ille nescioqui,
cap. 65. novi et non unius nominis,generale sua charilate seni
f Eiphilosophorumerrores.Omnfa,usque ad finem, sumet veritalem,etc.
S09 - ETYMOLOGIARUM LIB. VIU. 510
7. a Duo sunt aulem genera coriiieorum, id est, __. 5. Decem autem Sibyllse a doctissimis auctoribus
veteres et novi. 367 Veteres, qui et joco ridiculares fraduntur fuisse. Quarum prima de.Persis fuit. Se-
exsliterunt,utPIautus,Aclius, Terentius. Novi, qui et cunda Lybissa. Tertia Delphica in lemplq Delphici
h
Satyrici a quibus generaliler vilia earpunlur, rit Flac- Apollinisgenita, quae ante Trojana bella vaticinala
cus, Persius, Juvenalis, et alii; hi enim universo- est, cnjus plurimos versus operi suoHomerus inseruit.
rum delicla corripiunt; nec velabalur eis pessinium 4. Quarla Cimmeria in Italia. Quinta Erythraea
quemque deseribere, nec cujuslibet peecata mores- nomihe *-Herophyla in Babylonc orta, qtia3 Gra3cis
que reprehendere. Unde et nudi pingunlur, eo quod Ilium petentibus valicinala est perituram esse Tro-
per eos vilia singula denudentur. jam, et Homerum_mendaciascripturum. Dicta.au.em
8. h Salyrici autem dicli, sive quod pleni sint Erythrasa, quia in eadem Insula ejus inventa sunl
omni facundia, sive a salurilale, et copia , de pluri- carmina. i Sexta Samia , qua?Phemonoe dicta est a
bus enim simui rebus loquunlur; seu ab illa lance Samp Insula, unde fuit cognominata.
qua3referta diversis frugum vel pomorum generibus 5. Seplima Cumana nomine Amallha3.a,qua3 novem
ad lempla gentilium solebat deferri, aut a Salyris Jibros altulit Tarquinio Prisco, V in quibus erant de-
nomen tractum, qui inulta habent ea qua3per- vino- creta Rqmana conscripta, Ipsa est et Cumsea, de
lentiam dicuntur. B qua Virgilius :
S. P.Quidam aulem poeta3theologi dicti sunt, quo- UllimaCumajivenit jam carminisastas.
niam de diis carmina faciebant. 369 D'c'a auterii Cumana a civitate Cumis, qua_est
10. a Officiumautem poetaein eo est, ut ea quse in Campania,cujus sepulcrum in Sicilia adhuc manet.
vere gesta sunt in alias species obliquis figurationi- 6.,Octava Hellespontia in agro Trojano nata, quaa
bus cum decore aliquo conversa transducat. e Unde scribitur Solonis, et Cyri fuisse lemporibus. Nona
et Lucanus ideoin numero poelarum nqn ponitur, gria, quse vaticin.ata est Ancyra?.Decima Tyburtina
quia videlur historiam composuisse, non poema, Phynomine Albunea.
.11.f Apudpoetas autem tres characteres sunt dicen- 7. Quarum omnium carmina efferuntur, in quibus
di: unus in quo tantum ppeta loquilur, ut est in libris de Deo etde Christo, et gentibus multa scrlpsisse ma-
Virgilii Georgicorum. Alius dramaticiis, in quo nuSr. nifestissime comprobantur, celebrior autem inter
quam poela loquitur, ut est in comcediis et tragoe- cajteras ac nobilior Erythraea perbibetur.
diis. Tertius mistus, ut est in ^Eneide. Nampoeta CAPUT
• De IX.
illic et inlroducl__personaaloqriuptur. magis.
CAPUT VIII. 1. Magnrtimx primus Zoroastes rex Bactrianorum,
De sibyllis. Q quemNinus rex Assyriorum praaliointerfecit,demquQ
1. Sibytlmgeneraliier dicuntur omnes feminas va- Aristoleles scribl quod vicies cenlum milliaversuum
les Jingua-Graeca. Nam s 2.6?Molicp sern_one-2)ei.s, ab ipso condita indiciis voluminum ejus declarenlur.
(3O-J).BVGraci menfemnuneupant, 368 qnasi Dei nien- 2. Hanc artem mulia post s_ecula Democritusam-
tem. Proinde igitur, quia divinam yolunlatem-homini- pliavit, qu.ando et Hippocrates medicina3disciplina
bus interpretari solebant, Sibyllm npminat» sunt. effloruit. Apud Assyrlos aulem magicrcartes copios»
2. Sicnt enim omnis vir prbphelans, vel vales sunt, tesiante Lucano :
cVcilur, vel propheta ita qmnis femina prpphetans ..... quis noscerefibra
Fata queat, quis prodataves, qiiisfiilguracoeli
Sibylla vocatur. Quod noroen ex qfficio.,non ex pro- Servet et Assyriaserutelur sidera cura.
prietate vocabuli esl. 5. Itaque ha3cvanitas magicarum arlium nextradi-
—
' CAP.VII. &Duo.sunl uutem genera comicor.Suc- i Samia quw Phemonoe. Samia a Suida, ex Era«
cessisse poetas salyrieos in locum veteris eonue- losthene, Phyto vo.catur. Phemonoe vero Delphica
diae,cujus licentia legecompressa sit, nolum ex Ho,-. fuisse videlur. Patisan., in Phocaic, de Delphico
raiio;sed aut lios novos comicos, aut Plaulum et oraeulo : Meyto-Tn Sk_rapKTileitrrav,etg <i__ao,voiav
So^ce
Terentium veteres dictbs, aut Attium, vel Acjium T\ _0"Tta; 7r_o6(iKVT[f yivoiro ij 4i>?(_ov,oi3
TOU,SEOO,,
izpinn ro
comicum fuisse, quis. credat? Neque mihi dubium £.K/_ET_OOV'- ^O-E.Et Strab.. lib. ix : Uparnv 5_ $MJXOVOI.V
quin aut haic aliena, aut valde sint. 'KMKV- Lucanus quoque Phemonoen
h Salyrici aulem dict. Vid. depfavaia ^Ko-tysvio-Bm
quae sup., lib. v, de Delphis facit Appio responsa dan.teni. . '
Leg. Satyr. _uIn (iuibus,eranidecreta.E S,ery.,Mw. vi, ad vers.
c Quidam aulempoelm. Aug., lib. xvm de Civit., Hic ego namqueluas,sortes. Sed remedia, non decreta,
cap. 14. apud Serv. Secrela volebat Chacon.
d Officium autem poetm. Verba Lact., lib. i, ^
CAP.IX. — Magor. pt;imus. August. i de Givit.,
cap. II. ' cap. 14.
- Undeel Lutan.~E m
' "-Sery., Ma. v, ad vers.. Malre De quo Arisl. Ex Plin., l.ib. xxx,, cap. l.Sed
dea monslr.viam. Plinius Hermippum, non Arisldlelem, citare videtur.
f Apud poelas. Ex eodem, Eclog. m. in eo quod Plinii verba de Ari.siotele non
CA^.VIII. — s sioj. Ex Lael., .lib. i, cap. 6, et Lapsus prsecedentibus (ut debuit), sed subsequentibus, at-
Serv., _En.m. lexuit Isidorus.
h Quwanle Trop E Soliu., cap. 8. n Ex tradilione angelorummalorum.ExLaet.,lib.n,
' s
Herophyla. Vel Heripliile. Sed raagtiaomnino
' in cap. 16. Et Tertull., in Apolog. : Eadem offlciade-
Sibyllar. nominibus confusio. Nam Demophilen, pendunt, el qui aslrologos, et auspices, et augures, et
Amaltheam, Cumanamque easdem ,cum Herophila magos de Cmsarumcapite consultant, quas artes, ttt ab'
facil, ex Varrone, Lactantius. Vid, Suid.- et Yiu. angelis deserloribusproditas, cl a Deo inlerdiclas, ne
ad lib. de Civit. causis quidem suis adhibent Chrisliani.
Sll S. ISIDORIHISPALENSISEPISCOPI 312
tione angelorum malorum in tolo terrarum orbe A' A u etiam sanguine utuntur, et victimis, et saspecon-
plurimis sasculisvalult, per quamdam scientiam fu- 1tingunt, corpora mortuorum.
turorum, ct infernorum evocationes.Eorum invenla 371 **• Necromantiisunt, quorumpracantalionl-
Bunt aruspicia, augurationes, et ipsa quae dicuntur bus 1 videnlur resusciiali mortui divinare, et ad interro-
oracula, et necromantia. j
gatarespondere. Kezpojenim Graecemorfuus,[iavce.a
. 4. Neemirumde magorumprasligiis, quorum in ttivinatio i nuncupalur, i ad quos sciscitandoscadaveri
taiitiim prodiere maleficiorumarles, ut etiam Moysi ;sanguis adjicilur; nam amare daemonessanguinem
similliraissignis resislerent, vertentes virgasin dra- .dicunt; ideoque, quoties necromaniia-fit/cruoraqua
cones, aquas insanguinem. miscetur, utcolore sanguinis facilius provocenlur.-
370 S. a Ferlur et quxdam maga famosissima 12. Hydromantiiab aqta dicti. i-Est enim liydro-
Circe, quaesocios Ulyssismulavil in bestias. Legitur manlia in aqua3inspectinne umbras dsemonumevo-
et de sacrificio, quod Arcades deo suo Lycaeoimmo- care, et imagines ,yel ludificatiqnes eorum videre,
labani, ex quo quicunque sumerent, in bestiarum . ibique ab eis aliqua audire, ubi adhibito sanguine
formas converlebanlur. fcetiam inferos perhibeniur sciscitari.
'6. Hinc apparet, non esse in lotum dubium quod '. 15. Quodgenus divinationisa l Persis dicitur al«
•>nobiiis ille poela scripsit de quadam femina qua_B ___{latum, Varro dicit divinationis quatuor esse genera,
magicis arlibus excellebat: terram, aquam,aerem, ignem. Hine geomantiam,
Ha?cse carminibuspromillltsolveremenles, iiydrbmanliam,aeromantiam, pyromantiamJ
Quasvelit, ast aliisduras immitlerecuras, 14. Di.ini dicti, quasi Deo pleni; divinitateenim se
Sistere aquamfluviis,el verteresiderarelro ;
Noilurnosqueciet manes,mugirevidebis plenos assimilant, iet- astutia quadam fraudulenla
Sub pedibuslerram, el descenderemonlibusornos. liominibusfutura conjeclant.
7.Quid plura, sic credere fasest.de Pythonissn, ut Duosunt autem genera divinationis,ars et furor.
15. " Incanlatoresdicti sunt
proplieue Samuelis animam de inferni abdilis evo- qui arleraverbis per-
carei, el vivorum prasentaret conspectibus,si lamen agunt.
animam prophetaefuisse credamus, et non aliquam 16. Ariolivocati.proptei quodcircaaras idolorum
phantasmaticam illusionem Satana. failaciafaclam? nefaiias preces emitliint, 372 et runesta sacrifieia
8. <lPrudenlius quoque de Mercuriosic ait: offerunl,iisque celebritatibusdicmoiiumresponsa ac-
Tradilurexslinctas,sumptsemoderaminevirg», cipiunt. i
Ju lucemlevocasseauiuias.... 17. n Aruspicesnuncupati, quasi horarum inspec-
Asl aliasdairiiiasseiieei..., tores (dies enim, et hora.s in agendis negotiisoperi-
El posi paululumadjecii:
busque custodiunt, ejt quid per singula tempora ob-
Jlurmurenammagicotennesexcirefiguras, "C servare debeat homo
Alquesepulcialesscileincantarefavillas. intendunt). Hi eiiam exla
Aita ilidemspoliarealiosarsnoxianovit. pecuduminspiciunt, et ex eis futura pr_edicunt.
9. e Magi sunt qui vulgo malefici ob facinorum 18. Auguressunt qui volatus avium et voces in-
magnitudiuem nuncupaniur. Hi el elementa concu- tendunt, aliaque signa rerum vel observaliones im-
hominibus occurrenles; iidem et auspices,
tiunl, turbanl mentes hominum, ac sine ullo venenij provisas 0 Nam auspicia sunt, qu_e iier facienles observant,
haustu violeniia lantum carminis interimunt.
10. Unde et Lueanus : 19. Dictasunl autem auspicia,quasi aviumaspicia;
Menshaustinullasauie pollutaveneni et attguria, quasi aviumgarria, hoc est, avium voces
r Incanlataperil. et linguae, Ilem r augurium, quasi avigerium, quod
Dasmonibusenim accitis, e audent yenlilare, utl aves gerunt.
quisque suos perimal malis artibus inimicos. Hii 20. Duo sunl auleni genera auspiciorum: unum
a Fertur et qumd.... converteb.Ex Auguslin., xvmI l A Persis altatumi Varro dicitdivinationis, eic.
de Civit., cap. 17. Seculi sumus Augustiiium,non veleres libros, quo-
t>Nobilisille poeta. Ejusdem. rum haecscriplura i A Persis fettur allalum. Varro
* Si crederefas est. Problema a noslris tbeologis E
v
> dicit divinalionis,etc. Illud eniin ex Augusiino eon-
multum vexatum. Vid. Hieron., Is. vn; Cyrill.,, siat, hoc de Varronenon audemusalfiriuare. Forma
Jib. vi de Adorat.; Aug., ad Siinpliciaii.et D.Thom.,, aulem per infinita verba loquendi frequeusIsidoro,
non uno in loco. ut amea annotavimus.,
d Prudentiusquoque.Lib. conlra Symmach. m lncanlalores. Ex Hieron., Dan. n.
e Magi sunl, qui vulgo malef. Verba Hieronymi, ~~
, Aruspices. Donat.lin Pliorm.: Aruspices liaru-
Daniel n. Eadem Augusiin., xxi de Civit., cap. 9, et
t garum inspectores,id est, hostiar. Ergo verba illa,
Lact., lib. n, cap. 17. Dies enitn el horas e margine ascila credi-
f Incanlala peril. — Excantala apud Lucan. Hora- mus. Cum Isidorusintendunl, .scripsisset: Arusp.cesharugarum
tius quoque : _ (!vel haruigarum, ex Festo) inspectores. Hi exla
QtisesideraexcantatavoeeThessala,Lunamque inspic, etc. >
Coeloderipit. 0 Nam auspicia sunt, quw iler facienles observ.
B Audentventilare. Etiam Quintilianus proesligia- . Horat. :
tores ventilatores vocat. _ 1.... cui si vitiosalibido
h Hieliamsang.... mortttorum.I.x Hieron., Dan.n. Feceritauspicium,crasferramentaTheanum
i Ad quos sitscitand. E Serv., _En. vi, ad vers. Tolletisfabri....
Prmtereajacel exan. exemplor.plena sunt oninia. _
'Estenim hydrom.Ex Aug. vn deCivit.,cap.ultim, Sed P ADGURtUM
k Etiam inferosperhib. sciscit.Ex eodem. q. AVJGEIUUH. Sjen_.,Mt}~._ V,"
-,- ETYMOtOGIARUM
_ LIB. VIII. 514
OJL _,
morluus est. Quos libros Romani
ad octflosY alFerurtfad aures pertinens. Ad oculos,, Lctasse, qua die el
ex Elrusca lingua in propriam mutaverunt,
scilicet, volatus ; ad aures, vox ^tvium.
21,.a Pythones a Pythio "Apollinedicli, quod is CAPUT X.
auctor luerit divlnandi. De paganis.
22. Asfrologidicti, eo quod In astris augiirantur. 1. Pagani J ex pdgis Atheniensium riicti nbi exorli
25.b Genethliaci appelfali propter nalalium consi-
sunt. Ibi enim in locis agrestibus 375 et Pa8is
derationesdierum. Geneses enim hominum per duo- gentiles lucos idolaque staluerunt, et a lali iniiio vo-
decim cceli signa describunt, siderumque cursu na- - cabulum pagani sorliti sunt. ' • ' '
scentium mores, actus et venluspr_edice'reconantur," 2.' Gentiles sunt quisine legesunt, et nondumcre-
id est, quis quali signo fuerit naius, aul.qnem effec- didertmt. Dictiautem gentites,quiaita suntut fuerunt
tum habeat vitae, qui nascitur. geniti, id est, sicutin carnedescenderuntsub peccalo,
24. Hisuntquivulgo tnalhematicivocantur; cujus scilicet, idolis servientes , et necdum regenepUi.
supersliilonis genus 373 conslellationes Lalini vo- - 5. Proiride genliles primitus nuncuparilur : ipsi di-
cani, id est, noiationes siderum^quomodo se habeant cunlur Graeceeilinici; ETHNICI enim ex Graecoin La-
cum quisque nascilur. tinura inlerpretanlur gentiles, l'6vo_enim Grrcce gens.
23. Primum autemc iidem steilarum inlerpretesma- * diciluf.
ginuiicupahan.ur,sicut de his legitur qui in Evangelio • i. Post fidem autem nondebentvocari gentes, sive
natum Christum annuntiaverunr; postea hocnomine
geniiles, hi qui ex genfrbus credunt; sicuf post fidem
soli malhemalici, dici non Judseus, teslante Paulo apostolo, -
jam potest
26.dCujus artis scieniia usque ad Evangelium fuit et dicente
' nemo exinde na.ivilatem jam Gliristianis : Quoniamcum genies esse-
concessa, ut Christo edito
tis, hoc est, infideles.
alicujus de ccelo inlerprelarelur. 5. Apostalm dicuntur qui, post baptismum Christi
' 27. Horoscdpi dicti, quod horas nativitatis homi-
" susceptum ad idolorum, cultum etsacriliciorum con-
nuro speculanlur dissimili, et diverso fato. laminaliones reverluptur. Est autem nomen Grscum.
28. Sortilegi sunl-qui sub nomine fictaereligionis
sanclorum sortes divi- CAPUT XI.
per quasdam, quas vocant,
De diis genlium,
•nationis scieniiam profiteniur, aut "quarumcunque
scriplurarum inspeclione futura"promitiunt. i. Quos paganl deos asserunt, homines olim fuisse
29. e Salisatores vocali sunt, quia dum eis mem- produnlur, et pro uniuscujusque vita vel meritis, coli
brorum quoecunque partes salierint, aliquid sibi apud subs post mortem coeperunt _ 376 ul k aP'"l
exinde prosperum seu trisle significare pr_edicunt. , j_EgyptumIsis.apud Cretam Jovis,l apud Mauros ]uba,
50. fAd b_eeomniaperlinentelligatur_e exsccrabi- apudLaiinos Faunus ,'apud Romanos Quirinus;
lium remediorum qme ars medicorum condemnat, "2. Eodem quoquemodo, apud Athenas Mirierva,
s sive in praecaniationibus,sive in characteribus, vel apud Samum Juno, apud Paphos Venus, apud Lem-
in quibuscunque rebus suspendendis atque ligandis. nos Vulcanus, apud Naxos Liber, apud Delphos
374 51. Inquibus omnibus ars daemonumest ex Apollo; in quorum etiam laudibus accesserunt poetre,"
quadam pestifera societate hominum, et angelorum et.composilis carminibus, in cceltimeos sustulerunt.
malorum-exorta. Unde cuncta vitanda sunt a Chri- 5. Kam quarumdam adinvent]ones artium culium
siiano, et omni penitus exsecratione repudianda peperisse dicuntur, ut _Esculapiomedicina, Vulcano
atque damnanda. fabrica. m Ab aclibus autem vocanlur, ut Mercurius,
~
52._Au__furiaau.em avium Phryges primiinvenerunt. quod mercibus prreesl; Liber a liberlate. ',,
55. Prcssfijfiumvero Mercurius primus dicitur in- i. Fuerunt etiam et quidam viri fortesj, aut urbium
venisse. Diclum autem prcesfigiutn",quod' pmstingat conditores,.quibu's morluis, hbmineSqui eos dilexe-
aciem oculorum. . • "runl ~~simulacra fmxerunt-,' ui habercnt aliquod ex
M.lAruspicinm- arlem primus Etruscis tradidisse imagiuumconiemplationes'olaiium,sedpaulatinihunc
dicitur h quidam Tages. Hic ex * oris aruspicinam errorera, persuadentibus dsemonibus, iia in posleris
dictavit, et postea non apparuit. constai irrepsisse, ut quos illi pro sola hominis me-
- 3S."Nam dicitur fabulose, arante quodam rusiico, moria lionoraverunt successores deos exislimarent,
subito bunc ex glebis exsiluisse, et aruspicinam di- atque colerent.
« Pyilwnes. Al., Pylhonisse. Hinc caputArcadicinudumcute fertur aselli
h Genethtiaci.Aug. II de Ductr. Clir., cap. 24 ,'et TyrrlienuslixisseTages iu hmiteruris.
Hier., Dau. n. 1 Ex oris. Forie, exarans, vel ex arvis.
c ifdeoi siellar. inlerp. Ex Tertull., deldololat.j CAP.X. — i Pagani dicti. Allienas ,in pngos-divi-
* Cnjitsarlis scient. Ex eodem.:
' Safisaiores. Al.,. Salitores. Gloss., ~Salisatio , - sas osiendunt pagorum ipsor. nnniina, Areopagus,
Cronapagtis et alia. Sed melitis Festus : PAGAW diefi
•TrcO.aof.Exstatlibellus MelamiiodisjEgyptii _.___. mtl- a PAGIS,PAGIdicli a FONTIBUS, quod eadem aqua ute-
ftSv. Vid. Justin.Mariyr., inRespons. ad Orlhodox.r rentur, nam Tzv.y«l k lingua Dorica FONTES.
interrog. IH. MaleCoeliuset VivesSaliatores voeant. CAP.XI.— Apud Mgypt: /s.Ex Lact,, i, cap. 1S.
f Ad hmc onmia pertinent..Ex.Augustin. , n de 1 Apud Mauroz Juba. Qui in captivitate ex Bar-
Doclr. Ghrisf., cap. 20. baro doclissiraus factus scripsit hisloriam. Miuutius
s Sive itt prmcant., sivein char. Vid. .D. Thom.,. Fel.. in Octav., Appian. et Plutarch.
mcont. Gent., cap. 10S. mAbactibus.
~~ Serv.,_En.iv, advers. SaeraJoviStig,
* Quidam Tages. Ex Cic., irde ^Divin.Columel.: Simulacrafinx.EtliMt,
51S S. ISIDORI IHSPALENSIS EPISeOPl zna
5. Simulacrorum nsus exorlus est eum ex deside-• Asum,, angelica revelatione, hi corporum aereorum
rio mortuorum constiluerenturimagines, vel effigies, , nalura vigent, |
tanquam in coelum receptis, pro quibus se in terris. 17. * Ante transgressionem qpidern coeiestiacorpo-
dffimonescolendos supposuerunt, et sibi sacrificari ai ra gerebant. Lapsi verp in aeream quaJitaiemconyer-
deceptis, et perditis persuaserunt. si "sunt, nec aeris iliius.puriora spaiia, sed ista caligi-
6. Simulacra auiem a similitudine nuncupata , co> nosa ,tenere permissi sunt, qui eis quasi carcer est,
quod manu artificis ex lapide aliave maleria eorumi usque ad tempus judicii. Hi sunt praavaricaloresan-
vultus imitantur in quoruni honorem fingunlur. Ergoi geli, quorum princeps diabolus est.
simulacra, vel pro eo, quod sunl similia, vel pro eo,, 18. iDiabolus Hebraice dicitur deorsumfluens,quia
quod simulaia, aique conficta, unde ol falsa sunt. quielus in coeliculmine stare contempsit, sed super-
? 377 Ef notandum quod ? Latinus serrao sit ini bias pondere deorsura corruens cecidit. Grsece vero
Hebraris. Apud eos enira IDOLUM, sive SIHULACRDH se- DIABOLUS criminaior vocaiur, .vel quod criniina in
lemdicitur. Judaeidicunl,quod Ismaelprimussiroula- quse ipse iniicit ad Deum referat, yel quia ejeptoruni
erum luto fecerit. - innocenliam crimiriibus ficiis accuset; unde et in
•8. Gentiles aulem primum D Promethepm simula-• . Apocalypsi voce angelica dicjtur : Projecius est accu-
cra hominum de luto finxisse perhibent, abeoque B ' salor frqtrum nqsirorum, qui qccusqbqt ilios in
natam esse artem simulacra el slaluas fingendi. Un- conspecluDeinostri die; ac nocte.
de, etpoetre ab eo Jiomines primum factos esse con- 19. SATANAS in Latinum sonal adversarius, sive
fingunt figurafe propter effigies. transgressor; 37«_HPSCeil'ni est adversarius, qul est
9. ApudGra.eos autem c Cecrops subquoprimum veritaiisinimicus, etseniper sanetorum yirtulibuscon-
in arce oliva orta esl, et Atbeniensium urbs a ex Mi- traire nititur; ipse et tfansgressqr, quia pravarieator
nerv_e appellatione nomen sortiia est. effectus in yeritate qua conditus estnonsietit; idem,
10. Ilie primus omniuin Jovem appellavit, simula- et tenlator, qqia lentandam justqrum innqeentiani
crareperit, arasstatuit, victimas immdlavil, nequa- postulat, sicut in Jqb scribitur.
quam istius modi rebus in Gvaeciaunquam visis. 20, Anfic/irisfusappellatur,qnia conlraChnstumven<
11. IDOLOLATRIA idolomm servitus, sive cullura in- lurusest. Non o^uomodqquidam simplices iqteljigunt,
terpreialur. Nam larptia Grace, Latine servilus &\- Anfic/irisfunijdeo diciuni,quod anteChristumyenturus
citur,e quaequanlum ad veram religioneni fitjinet, sit, idest, ppst eum venial Chrjstus; non sic, sed AK«
non nisi uni et soli -Deo debelur. . liciiristus Qrace dicituf, quod est Latine contrarius
12. Hanc sicut impia superbia,,sive hpminum, siye Christo; Kvnenim Gra3cein Latinumcpnfrasignificat,
dsemonum, sibi exhiberi, vel jubel, vel cupit, ita pia v( _21.ChristumenimsemenlIetur, dum yenerit, el
bumilitas, vel hominum, vel angeloruni sanctoriMM, cqnlra eum dimicabit., et adversabitur sacrameniis
sibi oblalam recusat, et euj debelur ostendit. Christi, ut veritatis ejus Evangeliumsolvai.
15. Idolum aulem est simulacrura quod humanaef-
-22. Nam et templum Hierosolymis reparare, et '
figie factum 378 el consecratum est, juxlayocabuli omnes veteris ea3remoniasrestaurare lentabii;
* enim Gr_ece legis
interprelationem, ..So? formam sonal, k sed et ille Anlichristus est
ab eo per diminulionemidolum deducturn, sequeapud qui negat esse Deum
nos formulamfacii. Ghrislum, contrarius enira Christo est; omnes enim
exeunt de Ecclesia, iet ab unitate fidei praeciduii-
U. Igilur omnisforraa yelformula idolumsediciex- qni • •
lur, el ipsi Anlichristi sunt.
poscit. Inde idololalria omnis circa idolum famulatus
elservitus. Quidam vero Latini ignoraniesGra.ceim. 25.JJe/, idolum Babylonium est, quodinterpretalur
perite dicunt idolum ex dolo sunipsisse nomen, quod vetus; fuitenira hic Belus pater Nini prinius rex
diabolus-crealur_ecultpm divini nominis invexil. : Assyriorum , quem quidam Saturnum appellant,
1S. e Dwmonasa Gracis diclos aiunt, quasi SKV._XO- iquod nomen et apud Assyrios,et apud Afrds postea
cultum est,™ undeetlingua Punica Balmvs dicitur.
.K?, id est, perilos, acrerum scios.Prfjesciunlenirnfu-
tura mtilta, tinde et solent responsa aliqua dare. 1 38® &Vn<iAssyrios autem Bel vocatur, quadam sa-
D
' 16.h Inesi enim illis crorum suorum ralione, et Salurnus, et^So/.
cognitip-rerum plusquaminfir-
_nilatihumanfe,parlimsut)liliorissensusacumine_par-: %i. Beelpl-eqoxinterprelalursimulacrum ignominiaj;
~~
tim experientia longissimaeyit_e, partim per Dei jus- idolum enim fuit Moab, cognpmeiilo Baal.spper
a Lalinus sermo sil in Heb. Est Dbi' ulem, imago, i Diabol. Hebrai. Karappiuv. Ex Hieronym., ad
velsimulacrum. Ephes. vi. '
h Prometheus simul. Ex Lael., lib. n, cap. 10. t Sed el iile Anlichrist:Ex Tertull. Pra^script.
c Cecropssub quo. inieger locus ex Euseb. Chron. 1 Quod nomen apud Assyr. E Serv., Mn. i, ad
4 Ex Minervwappeil. Nara Minerva, A. .vu. vers. Qua Belus,- el otnnesa Belo.
e Quw quantum ad relig. Alioquin in larpsia et ra Unde el ling. Pun. \ Ex Hieronym., in Ezech.
.,KT_O3U£W lalior serviendi significa.tio. XXIII: Idolum BAAL,sive BEL, ef uV aperixus dicam
f EJSO?enini Grwc.Ex Tertull., de Idol. BELIS.Assi/rionitnreligio esl consecrataa Nino, Belis
s Dmmones. Ex Lacl., n, eap. 14, et Serv., filio, in honorem patris, quem cum Salurno eumdem
Mn. m. facit. Is. XLVI. |
h Inesi enitn illis cognil. Ex August., n de Gen. ad JJIdolum fuit Moabiiar. Ex eodem iib. de Iocis
litt., cap. 17. Hebr., in voce Fogor. et Os. ix; fetServ., Georg. iv,
* Anle iransg. Ex eodera lib.ni,cap. 10. advers. Hellesponliaciserv. tut. P.
511, ETYMQLOGIARUM LIB, VIII. 518
montem Pbegor, quem Latini Priapum vocant, deum A 382 34- J°ris fertur a juvando dictus, et Jupiter
hortorum. quasi Juvans pater, hoe est, omnibus praestans. Huric
23. Fuit enimdeLampsaco civitateHellesponti.de et pfivatotitulo Jovem oplimumdixerunt, dum fuis-
qua pulsus-est, et propter virilis membrimagniludi^ set incestus iri- suis, impudicus in extraneis.
nem in iramerum deorum suorum eum Graecitranstu- 5S. Quem modo taurumfingunt propterEurop_3rap-
lerant, et in numen sacrayerunl hortorum, unde et luiri, fuil enim in navi cujus insigne erat taurus; hmq-
dieilur prasesse hortis propfer eorum fecunditalem. doDanaes per imbremaureum appetiisse concubitum,
26.a Beekebubidolum fuit Accaron, quod inlerpre- ubi intelligitur pudicitiam mulieris ab auro fuissecor-
latur vir- muscarum; ZEBURenim musca vocatur. ruptam ; modoin similitudinem aquilse, propter quod
Spurcissimum igitur idolum ideo vir muscarum vo- puerum ad stuprum rapuerit;_modo serpentem, quia
catur, propter sordes ido_ol_atri_3,sive propter reptaverit, et cygnum, quia cantaverit.
immunditiam. 36. Et ideo non figura isiaa sunt, sed plane de ve-"
'
Belial.... _ ritate scelera, unde turpe erat tales. deos credi, qua-
27.h BehemothmHebweavocein Latinam linguam les homines esse non debeant.
'
anitnal sonat, propter quod de exceJsisad terreria ce- 57. Janum dicuni, quasi muodi, yel coeli,"vel
cidlt, et proriierito suo ut animal brutum effectus sit.- B mensiura januam : duas"Jani facies faciunt, propter
Ipse est et Leviathan, id est, serpens de aquis, quia Orientem et Occideritem.,Curavero faciunt eum qua-
in hujus sseeuli mari volubiliversalur astutia. drifrontem, et Janum geminum appellaut, ad quatuor
28. ° Leuiafnanaulem inlerpretatur additamenlum mundi partes hoc referunt, vel ad quatuor elementa",
eorum,quorum, scilicet, S.Sl*" 5' hominum, quibus sive tempora. Sed" dum hoc fingnnt, monstrum non
in -paradiso semel culpam pr_evarieationis intulit, deura faciunt.
el hanc usque ad' seternam mortem ouotidie per- 58. i iVepfttnuinaquas mundi pr_edicaht, el dictus
suadendo adjicit, velextendit. ab eis Neptunus, quasi nube-tonans.
29.a Qua^damauienj noinina deoriini suorum genti- 59. Vutcanum volunt ignem, et k dictus Vulcanus,
lesper vanasfabufas adrationes physicas conanturtra- _ quasi volans candor, vel quasi volicanus, qubd per
ducere, eaque iri eausis elementorum compositaesse aerem volet, ignis enim de nubibus nascitur.
interpretantur, sed hoc a poetis totum fictum est, ut 1- 40. * Unde etiam Ilomerus dicit eum praecipitatum
deossuos ornarenfaliquibus figuris, quosperditos-ae deaerein lerras, 3831II0|I omne fulmen deaereca-
decoris infamia plenos fuisse' liistoria; confilenlur; dit.m Tdcircoauiem Vulcanus de femore Junonis fin"
omnino enim fingendilocus vacat, ubi veritas cessat. giturnatus, qubd fulminadeimo aere nascuntur.
50. Saturnus origo deorum, et lotius posteriiatis a G -il.TCIaudusaulem diciiur Vulcanus, quia per natu-'
paganis designatur, ? hunc Latini asafu appellalum ram nunquam estreclus ignis,n sedquasi clauduscjus-
ferunt, quasi ad ipsum salio oriinium pertineat rerum, modi speciemmotumquebabet.Ideo aulemin fabrorum
vel a lemppris Jongitudine , quod salurelui- annis: fornace euindemVulcanumauctorem dicunt, quia sine
31. * Unde eum GraeciE_O6. o. nomen liabere dicunt, - igne nullum metalli genus fundi extenditjue potest.
quasi x_oovof,id est, fempus, quod filios suos fertur 42. o Pluton Grseee, Latine Diespiier,^ vel Ditis
devorasse, hoe esl, annbs quos tempus produxerit pdter, q quem alii • Orcum vocanl, quasi receptorem •'
in se revolvit, B vel eo quod semina unde oriuntur rcoriium. Unde et orca nuncupatur vas quod recipit
iterum redeunt. aquas. Ipse"et Gra;ce Charon,
'
52. HuncCcelipalris abswdisse genitalia dicunl quia 45.r Liberum aliberamento appellatumvolunt.quod'
nihil in eoelode seminibus nascitur. Falceih lenet, quasi maresin coeundo per ejusbeneficium emississe-
inquiurit, propler agriculiuram sigriificandam, vel minibuslibereniur.ftuod ideraLiberrauliebri et deli--
propler annos et tempora quod in se redeant, velpro- cato corpore pingitur _ dicunt enim mulieres ei at-
pter sapieniiam quod intus acuta sit. tributas, et virium propter excitandam libidinem.
55. In aliquibus aulem ciyitatibus Salurno liberos M. Unde et frons ejps pampjno ciugitur j sed ideo
suos genliles immolabant, quod Salurnum poetaeli- D coronam viteam et cornu habet, quia cura grate et,
beros suos devorasse solilum tradiderunt moderale vinum bibitur, laetitiara prsestal; cumultra
"Beelzebub. IHeran.,_Eceles.x.-elMatlli. s.Idem '-.' secus ignijpolens.
Gr.ecisK7r___.ujo_-,idest,_nusearumdepu/sor,quodmus- 1 Undeetiam Homer. IA.,_., et ibi Eustach.
casabOIympoabegeril trans Alphaeum.siveis Juppi- m Idcirco aulem. Ex eodem Servii loco.
ter, ttt Pausanias velle videtur, sive Hereules fueiit. n Sed quasi claudus. Aug., xx GontraFaust.
J>Behemoth.Verba Greg., xxxn Mor., cap. 10. 0 PLUTON Latine DIESPITER. E Lact., I, cap. 1-4.
* Leviath. Ex Greg., xxxni, cap. 13. P Sive DITISPATEa..-^-Z)ifisrectocasu etiam alii
a Qttwdamautemnomina deor.Cic, deNaturadeor,
e Hunc Latini a Satur. -Ex Aug., vn usi. Petron. :
. - deCivit., Hasiuter sedes Ditispafer exluli.tpra.
cap. 19. -.- '
f Unde eteum Grmc.E Serv., _En. m. i Quem alii OBCOSI, quasi receploremmortf Aug.,
J VeLeoquodsemen.Ex Aug., vnde Civit., cap. 19. vn de Civit., cap. : Quidde veritale? Quid dp feli-
3
h Modo Danaes perimb. Ex eod., xvm, citate? cum deqs haberent, nullumeis lomni inler
1 Janum dicunt. Ex vn de Civit., cap. S, cap. 15. seleclosQuas deos dareyoluermit, ubi dedermt Marli, el-
-i~~Neplun. E cap. 16. , Orco, uni effectorijnorlium, alferijeceplori.
Et dict. Vulc. E Serv., Mt~. vm, ad vers. Haud, - r LIPEROM a LIB.ER.AMENTO.
Jbid*.,cap. 2,
319 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI- s<m
modura, excitat lites, id est, quasi cornua dal. Idem A solum; ipsum Titan, ,quasi unum ex Titanis i qui
autem el LyaeusKjroTOO )_5__.,qtiodm.ultovinomembra adversum Jovem non feclt.
solvanlur.Isteet Grsece__i6vuo-o_-aanKiiiieIndia3Nyso, 54. Ips.umPhmbum,quasi Ephwbum,liocest, adoles-
ubi diciiuresse nulritiis.GfclerumeslNysa civitas, in cenlem; unde, etSol puer pingilur, eo quod quotidie
qua colitur idem Lib.er, unde et Nys_eusdictus est. oriatur, ei nova luce riascatuf. P-ylhiumquoque eum-
384 ^S. MERCDRIUM sermonein interprelantur. demApollinemvocariaiuni, aPythone imniensa3molis
b Nam ideoMercurius, quasi med.Hscurrensdicilurap- serpente.-cujus nonmagis venena
quam magnitudo
pellatus, quod sermo currat inter homines medius. terrebat. | .
ldeo el epp-n;Graece, quod sermo, vel interpreiaiio, &5.Hunc Apollo sa^gittarum,iclibus slernens, rio-
quae ad Eermonem utique pertinet, ip-mvda dicilur. minis quoque spolia reportavit, ul Pythius vocare-
46. Ideo et mercibus praeesse,quia iuter vcndenies tur; unde et bb insigne victofiaa Pythia sacra cele-
et ementes sermo fit medius. Quiideo fingilur habere branda constituit. -I
pennas.quia cilius verbadiscurrunl. <=Unde etvelox et 56. k Dianam quoque germanam ejus similiter
errans inducitur; alas enim ejus in capite, etinpedi- Lunam, et viarum praebidem.aiuhl.Unde el virginem
bus,significare voluerem fieri per aera serraonem. volunt, quod via nihil|pariat. Et ideo ambo saginas
47. Nunlium dictum,quoniam persermonemomni.aB habere fingunfur, quodipsa duo sidera rie cffiiora-
cogitata enunliantur. Ideo autem hunc furtimagistrum dios-usquead lerrasemiltant, Dianam aulemvocatarn,
dicunt, quia sermo animos audiendum fallit. Virgam quasi Duanam, quod luna die ac nocte appareal.
tenet, quaserpentes dividit, id est, venena., 57. Ipsam et Lucinam asseverant, eo quod luceat.
48. Nam bellantes ac dissidentes iriterpretum ora- Eamdem et Triviam, quod tribus fingatur figuris. De
tione sedantur; unde elsecundum Livium legali pacis qua Virgilius :.... Tria virginis ora Dianm, l quiaea-
caducealores dicunlur. Sicut euim per fsecialesbella dem Litna, eadem Diana, eadem Proserpina vocatur.
Indicebantur, ita pax per caduceatores fiebat.' 58. Sed cum Luna Jingitur:
49. Hermes aulem Graecedicilur anb rH; ipp.yvtia_;, m....Subluslri splendetamictu.
Latiiie inlerpres, 385 I 1" ob virtutera multarumque Cumsuccinctajaeit calanios, Laloniavirgocst:
artium scienliam d Trismeg.sfus, id est, fermuximus Cumsubnuxasedet solio,Plulottiacbnjux.
norainatus est. Cum autem eum capite canino fin- Latonia aulem Dianq,<eo quod Latonim fnerit filia.
gunl, haecratio dicilur, quod inler omnia animalia 387 5.9.» Cererem|,| id est,, terram, a creandis
- canis sagacissimumgenus et perspicax Iiabeatur. frugibus assernnt dictam , appellantes eam nomini-.
50. Martem deum belli csse dicunf, et Martem bus pluriinis.-Dicunt iitiam eam et opem , quodopera
appellatura, quia per viros pugnatur, e ut sit MARS,IQ melior fiat terra.
maris ars, licet et tria sint genera consuetudinum, 60. Proserpinam, quod ex eo proserpant fruges.
sicut Scylharum ubi et feminae et viri in pugnam 61. o Vesfam, quod, lierbis, vei variis uesfifasit
eunt; Amazonum, ubi sol_e feminae; Romanorum rebus, vel a vi sua stando. Eamdem et Tellurem, et
, aliarumque genlium, ubi soli mares. Malrem magnam fingunt turriiam, cum lympano, et
51. Item f Martemdicunt, quasi effectoremmorlium. gallis, et strepitu cymbalorum. Malrem vocalam,
Nam a MAFLTE mors nuncupatur. s Hunc, etadu/ferum quod plurima pariat; magnam, quod cibum gignat;
dicunt, quia belligeranlibusincertus est. almam, _quia-universa animalia fructibus suis alit.
52. Quod vero nudo peetore stat, ut bello se quis- Est enim alimenlorum nutrix terra.
que sine formidirie eordisobjiciat. 11Marsaulem apud 62. r Quodsimulacrum ejuscum clavi fingitur, quia
Thracas Gradivus dicitur, eo quod in bello gradum in- lellus Jiieme clauditurj vere aperitur. ut fruges na-
feranl qui pugnant, aut quodimpigre gradiantur. scantur. i Quodtympanum habet, sigtfificari volunt
S5. * Apollinemquamvis divinatorem el medicum orbem terras. | ,
vellentjipsum lamen 386 el'am Solemdixerunt.quasi 65. r Quodcurru vehi dicitur, quia ipsa esl teffaf,
R A monte Indim Nys. EServ., _En. vi, ad vers. Q ] lam, quasi bellatoris et Gradivi.
Liber agens celso Nysw d. v. t. i Apollinemquamvis. Aug., cap. 16.
h Nam ideo MERCURIUS. Ex eodem lib. Aug., i Qui adversus Jovem non fecii. Hispanismus, ha-
cap. 14. cer por alguno, b conlra alguno, neqite fuil cur bellum
" Unde el velox, E Serv., _En. iv, et Aug. adderent lmpressi libri, quod iu Ms. non est.
d Trismeg. Ex Lact., lib. de lra, cap. 11, et Jib.i, k Dianam quoque. Ex Aug., cap. W.
cap. 6. i Quia eadem Luna. E Serv., _En. nt,-ad vers.
e Ut sil MARS , maris ars. Ut sit MARSnias, Cod. Sacra mari colit. Apud|quem mendose Juno pro Luna
sed non fuitdifiicilis conjectura. legitur. - !
omnes, m Sublustri splendel amict. Carmen Prudentii,
f llem MARTEM dicurit effect. MORT. EX August.
s Hunc et adull., elc. Aug., xx contra Faust., 1conlra Symmach. ,
ii Cererem. Ex Aug., cap. 24.
cap. 9 : Fenerem Vulcani uxorem, et Martis adutle- o Vesiam, quod herb. E Serv., _En. l ad vers.
ram, quiq belligeranlibus incongruu est. _
h Mars autem aptfd Thrac. GRADIVUS. Non quod Cana fides ei Vcsia. \
apud Tlnaces Gradivi nonien sii, sed quia idem sit p Quod simulacrum ejus eum clav. Ex eodem,
illis8oup_oj«jovjflquiRomams Gradivus.Fuerunlenira _En. x ad vers. Aima pqrens Idma.
(•utaitServ.., JEn. i etm) Romaa duo Martis lempla, q Quodlympana. ExjAug. - _
alierum inlra Urbem Qniriui, quasi cuslodis et irau- r Quod curru vehiiur. E Serv. ,_En. iu, ad vers.
quilli ; alterum extra Urbem via Appia prope por- Et juncli citrrumedomihwsub. l.\
321 ETYMOLOGIARUM LIB. Vlll. 322
quaependetin aere. Quodsustinetur rolls, quia mun- Ainde eam arlem et ralionem interpretantiir, quia
dus roiamr,ef volubilisest. Quddleonesilli subjiciunt sine ratione nihil polest contirieri.
mansuelos,ut ostendantnullum genusesse ierr_etam 72. Qua3ratio, quia ex solo animo nascitur, ani-
ferum quod non subigi possit aut superari ab ea. mumque putant esse in capite et cerebro,' ideo eam
61. Quodin capiieturritam gestat coronam, oste.n- dicunt de capite Jovisesse nalam, quia sensus sapien-
riil superpositasterrre civitates, quas insignitaslurri- tis, qui invenit omnia in capite est.
nus conslai,Quodsedesfingunlurcireaeam,quia cum 75. * In cujus pectore ideo caputGorgonisfingilur,
omniamoveanlur,ipsam non moveri. ' quod illic est omnis prudentia, quaeconfundit alios,
63. Quodcorybantes ejus ministri cum strictis cl imperitosacsaxeoscomprobat,quod,et in antiquis
gladiis esse finguntur, ut signilicetur omnes pro terra iraperatorum statuis cernimusin medio pectore lori-
sua debere pngnare. Quod gallos, liuie dea3ut ser- C33,propter insinuandam sapientiaraetvirtutem.
virent fecerunt, significanlqui semine indigeant ter« 74. iHsecMinerva, etTrilonia dicitur. Triton enim
ram sequi oporlere, in ca quippe oronia reperiri. Africse palus est, circa quam fertur virginali appa-
66. Quodseapudeam jactant, pr_ecipilur,inquiunt, ruisse aetate, propler quod Tritoniq nuncupata est.
ut quiterram 388 colunt nesedeanl, semperen.m Unde et tanto proclivius dea crediia, quanlo rriinus
essequod agant. Cymbalorumautem sereorurasoni- ___> origo_ejusinnotuit.
tus, ferramenlbrum crepitus in colendis agris; a el 75. Pallas autem dicta, vel ab insula Pallene iri
ideo sere, quod terram anliqui colebant a3re, prius Thracia, in qua nutrila esl ;k vel uno TOO .TTKAA.IV
TO
quamferrum essetinventum. S6_ou, id esl, ab haslw concussione,vel, quod Pallan-
67. hEamdemVeslamet ignemesseperliibent.quia tem giganlcm occiderit.
terram igneriihaberenon dubiuraest c ut ex _Elna SSO^^^^^^^xindedicuntnuncupatam.quod
Vulcanoquedalur inlelligi. Etaideo virgineraputanl, sine vi femina virgo esse non desinal. Ilanc Grseci
quiaignisinviolabilesit elementum, nihilquenascipos- «fpoSirnv vocanl, propter spumamsanguinis gene-
sil ex eo, quippequi omnia qua. arripuerit absumat. rantem, «j_oo?enim Grrece spumavocaiur.
68. Ovidiusin Faslis : 77. Quodautem (inguntSaturnum Ccelopalri geni-
Kec ttraiiudvestara,quamvivaminlelligeflammam; talia abscidisse, et sanguinem lluxisse in mare, el
Nataquede flammacorporanullavides; . • quodexspumamarisconcreta Venusnaia esl, illud,
propterea, et virgines ei servire dicuntur, eo quod aiunt, quod per coiium salsi humorissubstantia est;
sicut de virgine, ila nihil ex igne nascaiur. , - et inde m ufpoSkyvVenerem dici, quia coitu spuma
69: Jimonem dicunl, quasi janonem, id est, ja-
estsanguinis, qu_e ex succo viscerum liquido salso-
nuam e pro ptirgalionibus feminarum, et quod constal.
f, que
quasiportas inairum natis, et naturas pandal nuben-
tium maritis. Sed boc philosophi. Poetaj autem Ju- 78. Ideo Dautem VeneremVulcanidicuntuxorem,
nonem Jovis asserunt sororem et conjugem; f ig- quia Venereum officiumnon nisi calore cqnsisthur,
nem enim et aerem Jovem, aquam et terram Juno- unde est: Frigidus in Veneremsenior.
nem interpretanlur, quorum duornm permislione 79. °Nam, quod Saturnus dicitur patri Ccelovirilia
universa gignuntur. amputasse, quae in mare cadenlia Yenerem creave-
70. Et sororemdicunt, quod mundi pars est; con- runt, ideo fingitur, quia nisi humof de Coeloin ter«
ram desceriderit, nihil creatur.
\ugem, quod commista coricordat, unde et Virg.
Tumpateromnipoiensfecundis imbribussether 80. P Cupidinemvocatumferunt propfer amorem:
3S9 Conjugis in gremiumJ_else descendit... est enim d_emonfornicaiionis. Qui ideo alatus pingi-
71."e Minervaapud Graecos cShvndicilur, id est, lur, quianihilamanlibus {evius,iiiliilmutabiliusinve-
fetnina. Apud Latinos autem Minervam. vocatam, nilur. Puer pingitur, quia stulius est el irralionabilis
quasi Deamet munus ariium variarum. Hanc enim amor. 9 Sagiltam et facem lenere fingilur; sagit-
h inventricem mullorum ingeniorum perhibent, et tam, quia amor cor vulnerat _ facem, quia inflammat.
a Et ideo are , quod tenam antiq. Lucret., lib. v: de Civit., cap. 8 : Minervamultorumsane operumin-
jj venlrix.
Et prior _?ris crat, quamferri cognitusU3US, '
QuofaeiUsmag.sest nalura,el copiamajor. ln cujus pect. JE Serv., Ma. vm ad vers. Con-
2Eresoluinleira. tractabant,serequebelli nexosqueanques.
Miscebanlfluclus,ei vulneravaslaserebant. i limc Minerva... innoluil. Verba Aug., ibid.,
h Eamdem Veslam et ign., August., iv deCivit. k Vel K7roTOU..«XA...occideril. Verba Servii,
ei Serv. _£n. i. Mn.i. _
e Ex Mina Vulcanoq. Ita apud Serv.; alioquin i Veneremexindedic. Ex Aug.,.videCivil.,cap. 9.
Vufcaniislegerem,cum inf., lib. xiv de _EoJiisinsu- m 'Ay_oo5iTuv. Serv., _En. v, ad vers. Unde genus
lis, esdem et Vulcanimvocantur, quod et ipsse sicut Ducis. '' Ideo aulem Venerem.Ex
_Etnaardeant. eod., _En. vin, ad
a Et ideo virginem.Lact. i, cap. 12. vers. Accepitsolilamflammam.
e Pro purgaiionibus feminar. Ex vn de Civit., 0 -Nam quod Satur creafur. Verba ejusdem,
cap. 2 et 3. Georg.n, ad vers. Buslicus, et curvoSat.
f Ignem enimgignunlur. Verba Servii, Georg. n. v Cupidinem.Ex eodera, _En. i, ad vers. Erga
sjliiner.a... id esf, femina. An.potius sine femina. his aligerum. Vid. Propert. eleg.
Orta namque e Jovis cerebro, unde et <*__:>. .<a_o.Ergo ille fuit puerumqui pinxitAmorem. .
AQrrm, quasi KV_U vel cerie «GijAi.. Quicurique
.g_v_;,
h Inventricetnmultorum ingeniorum.Aug., xvm iSagitlammEx Aug., xx contra Faust., cap. 9.
§25 S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI I '' m
I
8J. Pan adicunt Gr_eei,Latini Silvanum:deum _kquidquidJupiter fatur : ggg » a fando igitur faium
fUSticbrum,qtietn ih nattirsesimilitudinemformave- dicuni, id est, a loquendo. S Quod nisi hoe nb-
runt; unde et Pan dictiis est, id est, omne. Fin- men jam in alia re soleret intelligi, quo corda ho-
ghiil fehlm bum ex universali elementorum specie. niinum nolnmus inclinare, ralionabiliter possemusa
t%. Habeteiiim'cornua in similitudinemradiorum fandoFATMIippellare.
Solis efc Lufiae. Distinctam maculis habet pellem, 91. Non enim abnuere possumus esse scriptuinin
proptercoelisidera.ltubel ejus Faciesadsimilitudinehi lilterls sanctis : Semellocutusest Deus, duohmcau-
a3lheris. FistUlamseptem calamofuni geslat, propter divi, eie. Quod enim dictum est, semet locutus est,
harmoniam coeli, sn qua septem suntsoni, el se- inlelligilur imthobililer,boc est, incommutabiliterest
ptem discrimina vocum. loculus, sicut novit lincoramutabiliterfpninia, qurc
SB.h Villosusest, quia tellus est convestila,et agi- fuiufa sunt, et qua3ipse facturus est.
lala ventis. 301Pars eJus inferiof foedaest, ptqpler 92. ~~Tria auienijfata iingunt iu cblo, et fuso,
arbores,etfefas, etpecudes. Caprinasungulas babet, digiliSque fila ex lana torquentibus, propter tria
ut soliditatfemterra3ostendat, quem volunt rerum et tempora : praeteritum, quod In fuso jam netum
toliuS naiurae Deum; unde Pan, quasi otnniadicunl. atque involutum esl; ^prasens , quod inter digitos
84. c Jsis lingua _£gyptiorum lerra appellalur, B l neenlis irajicitur; futurum, in laha, quae colo im-
quamlsim volunt esse. Fuilautem IsisreginaJSgyp- plicata esl, e't quod adbucper digitos neeniis ad fu-
tiofum, inaciii regis filia , qure de Grasciaveniens sum, lanquam praesens ad pra3teritum trajicien-
_f)gyptibs lilteras docuii, el lerras colere iustiluit, dum est. ,
propter quod et lerram ejus nomine appellaverunt. 95. m Parcas dicunt K«Tavrifpao-ivappellatas,
8£. a Serapis omnium maximus _Egypliorum quod mlnime parcanl. Quas Ires esse voluerunt,
deuS. Ipse est Apis rex Argivofum, qui navibus unarii, qu_evilara hominis. ordiatur : alteram, qua_
transvectus in ,_Egyplum,cum ibidem mortuus fuis- contexat; tertiam, qua3 rumpat. Incipimus enim
set, Serapis appellalus est; propterea, quia arca in cum nascimur; sumus, cum vivlmus; desiniinus,
q«a morluus ponitur, quam sarcopliagum vocant, cum interimus.
o-opbidicitur Grsece, et ibi eum venerari sepultum ~~94. Forlunam a fortuitis nomen habere dicunt,.
cceperunt, priusquam templum ejus esset instruc- quasi deam quamdam res humanas variis casi-
ibm; velut o-opbg Apis: SORAPIS primo, deinde, et tous et fortuilis illudehleni. * unde el «ecamap-
litlera commulata,Serapis dictus esl. pellant, eo quod passiin-in quolibet incurrens sine
86. Apis fuit apud __Egyptios tarirus Serapi conse- ulloexamine nieritorum, et ad bonos, et ad malos
cratus, et ab eo ita cognominatus, quem _EgyptusG venit, Fatutn autem a Fortuna separant, et Fortu-
instar numinis colebat, eo quod de futuris daret nam , quasi sil in his quse fortuilu veniuntj nulla
tjtisdam inahifeStasigna ; apparebat enim in Mem- palam causa ; Fafum vefo apposilum singulis et
phi. « Quem centum antistltbs prbsequebaniur, staluiumaiunl.
et repenle velut lymphatiei priecinebant: hujus ca- 9Si Aiunt et tres Eririas feminas crinitas serpen-
pilis imaginem r sibi in eremo Judsei fecerunt. tibus, proptef trcs affectus, 393 *Iui'n animisiio-
87. Fauiii a fandb, velul E KTTO rng ytavik di- minum multas perturbaliones gignunt, ct inlerdum
Cli,quod voce noh signis bstendere viderentur fu- cogunt ila delinquere, ut nec fama3,nee pericuii sui
tura; in lucis enim cohsuletian.Ura paganls,et res- respectum riabere permiitant; Ira, qu_3 viudictam
pbnsa illis noh signis, sed Vocibusdabant. . cupit; cuplditas, quS3desiderat opes; libido. qu_3
S8. h Henium aulem dicunt, quod quasi vim appetit voluplales. Qua3 ideo Furise appellantur,
habeal omniumrefum gignendarum,seu a gignehdis quod siimulis suis meiitem ferianl, quieiam esse
liberis _ unde et tjettiaks lecti dicebanlur a genlibus, non sinant.
qui riovotoarilo sternebanlur. 96. Nympliasdeas aquarum putant dicias a mtbi-
89. Hrcc el alia sunt gentiiium Jabulosafigmenta, bus; nam ex nubibus aquaa, unde derivalum est;
quae inierpfetala sic iiabenl, Ul ea non intellecta D nymphas aquarum deas. quasi numina lympharum.
damnabilitertamen adorentur. v Ipsas aulem dicunt pt Jfusas, quas el nymplias,
90. Fafuni autem dicunt esse quidquid dii fantur; nec immerito, nam aquse motus musicem cfficil.
* PANdicunt.E Serv., Eclog. *&. elServ., Eclog.-4. '••
h Villosus est, quia lellusconveslila est, el agtlala " i Quod nisihoc nomemEx eodemAug.
ventis.Horum nihil-apud Servium j_equo sunl reli- k Tria tinteinfaU Ex xx eonira l<"ausL,cap. 9.
qua), et varie leguntur in Ms.; quafe suspecta ea Iia- i _V__i!fi5.'Ita constabter <5otiiici libri hie; e»
bebat Chacon. paulo post, servata analogia, rion «eenfis; sivq
c Isis, liiig. Mgypt. E Serv., Mn. viii, ad vers. secundre sit conjugalionis, sive tertia., ut apud
Regina in mediisp. v. a. 5; Tibull. :
a Serap. Verba Aug., xvm de Givit., cap. 5.
« Quemcentumanlisi. E Solih., 5o. Slamiaa,qa~~ducunl,quaequefuturaneunl.
1Sibi in eremoJud, Lact., Jib. iv, cap. 10. *nParcas. E Serv., Eclog. -4.
e VelutK!r6TH.ftavijs-jE Serv., Ma. vn. " Qutt-ideamqrnrnd. Ex Lact., lib. ni. cap. 27
h Genium.Ex Aug,.,vn de Civit., cap. 15. c Cndeel cwcw.Ex iv de Givit., cap. 18.
1 A fando igilur fal. Ex eod., v de.Civit., cap, ©, p Ipsas aulem dicunl. Mus. EServ., Eclog. 8.
52S ETYMOLOGIARUM LIB. IX; 32G
. 97. Nym.pharumapud gentiles varia sunt vocabula, A. conlrario nomine JIOGappellantur. 8 Apuleius au
8 Nymphasquippe montium Oreades dicunt, jsilva- lem ait eos v.ar'
wirifpactv dici Jlfanes(hoc est, tnifes,
rum Dryades, h camporum Hamadryades, fontium ac mo_destos, ,'cumsinl lerribiies, et immanes _),ut
Naiades, maris Nereides, Parcas et Euraeuides. .
98. o Herods uicuht a -JuhOnetfaxisse riomen, 101. Larvas ex bominibus factos daempnesaiunt,
GraeceenimJuno «p«appellatur, e't Ideo neSCioquis; qui merili mali fuerint.. * Quarum natura esse
filius ejtis. sbbundUmGracbrutn fabulain, °H__&)_- fuil .dicitur terrere parvulos, et in angulis garrire lene--
inihcupalus? Hoc videlicet, velut inystifcufnsignifi- ,-brosiSi
canle fabula, quod aer Jhhbhi deputenir. ubi voluhl. .102. Lamias^qmsfabulaeIradunt infanlescorripere,
Heroafehnbitafe.Quonbtninife appellant alicujus me- ac laniare solitas, a laniando specialiler diclas.
liti anihias defunctofum, quksi vtip&a.i:,id est, iiiros 105. l Pifosi, qui Grrece.Panilw, Latine Incubi
i
fierids,et_coelb dignbs pfoptet sapichtiam et forlitu»- appellantur; sive Invi ab ineundo. passim cum
dinem. animalibus ; unde, et Incubi dicuntur ab incumbendo,
99. a Pehaies gehtiles dicfebahtbihnes cieosij'iibs 395 hocest,sfu_-rcmdo. ^Sajpe enim improbiexistunt,
etiam mulieribus, et earum peragunt concubitum,
domi colebaht. e Et pinates dieti, qubd essent in
.jj quos dsmones Galli Dusiosnuncupant, quia assidue
id
peiielralibus, est, in sewelis. Hi dii qui voeabahthr, banc
vel quae nomina habuerint, ignor&tuf. peragunt immunditiam.
f 104. Quem autem vulgo Incubonemvocani, l IIUHC
_0t). Manesdicuhltiebs mor'tuorutri,'qu6ruthpote-
Romani-FaunumFicarium dicunt, ad quem Horatius
slalem ifiler lunam3_)2_.elterram aSseruhl: aquibus
dicit ;
et manediclum existimant, qubs putant ab aefe, ijrii
FauueRyDapUaram fugientumamators
manus, id est rarus.est, Manesdictos, sive quia late Per meoslines, et apricarura
manant per aufas"; sive quia mileS Sunt immanibus, __enisiucedaS. .,
1 Pit-bsi qui Grwce PANIT/E,Gffegof.,Vli Rlbfal.,
,« Nymphds quippe monl. Ex eodem., Mn. i,
ad vefs. Hirib, alque ItinOgloriieranliirOreaies, fet cap. 18 : Quinarii nlii _,l_,oslnppbllhlioneftgurahtur,
fielog. 10. , , . nisi hi quos Grwci PANAS* Laiiiii INCDBOS wocaiif? Ita
h qampon HAMADRYAD. Serv. : Quw cum silvis enim emendatiores Gregorii .ibri,.non Faunos, cum
'nascuritur Hamadryades. .._ _. tamen utrumque sit verrim, et Panas e'l Faunos di-
« Heroas. defunctor: __x Aug.", x di_ tlivit. , ctos. Sed Panisci hbc ioco putasriuslegenduni, nbii
cap. 21. Pvttita.
a Penafes... colebunt.ESery., _4_n..m
c Penales dicti.l Arnob., lib. III . Vairo qui sunl .Pomefium
i INVIab INEUNDO. E Serv.. Ma. xi, ad vers.
Castrumque Invi.
introrsus aique iit inlimis pehetralibusJleds (Pendles) k Smpe enim improbi. Yerba Auguslin., xv de
essecensei. H
1 Manes.E Serv., -Mn*m, ad vers. Slanl manibusu Civit., cap. 25. .
arm. 1 Hunc Romani FAUNUH FIGAMUM. llieron., Is.
....
e ApuJeiusaufeni aif. Noh est integer Jocus. rfam *in ': Pitosi, Vei Incubbnes,\>el Sniyros, Sykestres,
cum cseteraex Apuleib sint {qui fetiamab Auguslino •quosdatnltomines,qvos-nonnuUiF«uiios Ficarios vo-
citatur, ix de Civit., cap. 9, in lib. de Deo Socrat-.)-, eant. Item Eutrop., lib. xn.: SylveslresJiomines,quos
tamen boc. ex Servio est potius, ut Manes XKT' nonnulli Faunos Ficarios vpcant. Ideiu .FafuusJ''af«e-
«vrtocKo-tv dictos.scribat. lis videtuf cura Fauno FicWrio,quantum e Sefvii
hQ'uafuin nalura. Ex ftier., ihprsef. Hfcb. Quaest. lococitalo tonjicefe licet-.
LIBEfl NONUS.
DE tlNGUIS, iJENflBUS, REGNJS, MIUTIA, CIVIBUS, AFFINITATIBUS.
CAPUTPRIMUM. 3. Tres autem sunt lingu_esacra3: Hebraia, Graca,
De linguisgentium. Latina, quae-toto orbemaxime excellunt. Ilis nain-
1. Linguarum diversilas exorta est in sedificalione que tribus linguis super crucem Dominia Pilaio fuit
lurris post diluvium; 3p6nam P"us 1uam superbia n causa ejus scripta. Unde et propler obscuritatem
iurris illius ihdivefsbs signofumsonoshumanamdivi- sahctafum Scriptufarum bafum trium lihguarum co-
deret socieiatem, B una omnium natibnUrii libgua guilio necessaria est, ut ad alteram recurratur, si
fuit, qua. ilefriwvocaluf, qua patriafcha3 et prophe- quatn «lubitationem nominis, Vel inlerpretationis
la3 u_i sunt, non solum iri sermonifaussuis, verum sermb UniusHngUseattulertt.
etlam in lifteris sacris : initio autem qubt genles, i. "Graecaautem lingua inter caeteras gentium cla-
tot lingtisefuerunt, deinde plures gentes quam Hn-.
rior habelur. Est ehim et Lalinis et omnibus Jingtiis ,
guae, quia ex una Iingua multse gentes sunt exortas.
sonantior, cujus varietas in quinque partibuS discer-
2. Linguaeautem diot_eih libc lbeb pro Vbrbisqurje nitur : dicilur Mtvri, id «st, -mislb,
quarum prima
per linguam (iunt,genere locufioriisillo quo is qui sive communis, qua omnlesuiuntur.
efficit per id quod efficitur nominatur . sicut os dici
S. Securida Atliba, videllcel, Atheniensis, h quaS;
solet pro verbis, sicbt thahUspfb liltferis.
CAP.I. — aCJiiabmniitmwatien.,*in iitterissacris. •>Qua nsi sunt omnes Gmcim auclofes. Vel cerie
Ex Aug., xvi de Civit., cap. 11. eleganliores, vel Gfaeciampro Hellade accepit, de
mi S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCQPI ! 528
i
usi sunt omnes Graeiie auctores. 397 Tertia a Do-,Amaxime ad primumjliominem loqusns, vel ad pro-
-rica, quam habentiEgyplii, et h Siculi. Quarta Ioni- pheias, vei dum cofporaliler sonuit vox dicentis
ca. Quinta jEoIica, qua snnt_EoIes Iocuii, et sunt in Dei : Tu es Filius meus dileclus, ubi a quibusdam'
observaiione Grascselinguaaejusmodi eerla discrimi- creditur illa Iingua una et sola', quae fuit antequam
na; sermoenira eorum ila esi dispeftitus. esset linguarum diversitas; in diversis aulem genii-
6. c"Lalinas autem linguas quatuor esse quidam bus creditur quod eadem illis lingua Deus loouaiur
dixerunt, id estl, Priscam, Latinara, Romanam, qua ipsi homines utuntnr, ut ab eis intelligaiur.
Mislam. Prisca est, qua vetuslissiroiItaliae sub Jano 12.- Loquitur autem.Deus hominibus non per sub-
et Saiurno sunt usi, incondiia ut se habent carmina stantiam invisibiiem,'sed-399 per creoturam corpo-
Saliorum. Latina, qnamsub Latinoetregibus Tusciaa ralem, per quam.et hominibus apparere voluit qunndo
csleri in Latio sunt locuti, d ex qua fuerunt duode- -loculus .est. Dicit etiam Apostolus : Si linguis homi-
cim tabulae scriptae. num loquar et angelomm. Ubi quaerilur: Qua lingua
7. Romana, quae post reges exacios a populo angeli loquaniur, nonquodangelorum aliquaa sint lin-
Romano ccepta est, e qua Naevius, Plautus, En- gua;, sed hoc per exaggerationem dicitur.
'
nius, Virgilius- poetae; ex oratoribus, Gracchus 15. fiem quaeritur qua lingua in futurum bomines
et Cato, et Cicero, vel caeleri, sua scripla effnderunt. B ' loquantur, nusquam reperitur. Nam dicit Apostolus:
Misla , quae post imperium latius promotum simul Siiie lingumcessqbunt'
cum moribus e't hominibus in Romanam civilatem . 14. Ideo aulcm prius delinguis,ac deinde de gen-
irrupit, integritatem veibi per soloseismoset barba- libus posuimus, quiaiex Iinguis gentes, non ex gen-
rismos*corrumpens. tibus linguaeexorta3 sunt.
8. Omnesauiemt}.ientis gentes in gutture lingtiam CAPUT II.
et verba collidunt, 398 s'cut HebraietSyri. Omnes De genlium vocabtltis.
mediterranea. gentes in palato sermones feriunt, sicut 1. Gens est multiludo ab uno prir.cipio orta, sive
Graeci et Asiani. Omnes Oecidentis gentes verba iu ab aUa natione secundum propriam collectionem
denlibus frangunt, sicut llali et Hispani. distincla, ut-Gr_eciae,|Asiae; hinc et gemilitas dici-
9. f Syrus et Chalda3us vicinus Hebraeo est in tur..Gens autem appellata propter generaiiones fa-
Bermone,consonans in plerisque, et litterarumsono. miliarum, id est, a gignendo, sicut nafio a nascendo.
6 Quidam autemarbitranturlinguain Hebraeamipsarn 2. ' Gentes autem a quibusdivisa est terra LXXIII.
esse clialdaeam-, quia Abraham de Chaldeis fuil; Quindecirade Japhet, _j,0O «rigintaet una de Cham,
quod si boc fecipitur, quomodo in Daniele He- viginli sepiem deSemi quae fiunt sepiuaginta tres,vel
braeipueri linguam quam noverant doceri jubenlur ? '-'potius, ut raiio deciarat, septuaginia duae, t.tidem-
10. Omnemauiem linguara unusquisquehominum, que !iflgu33per terras esse creperunt; quse crescendo
sive Grsecam,siveLalinam,sive eseierarum genlium, provincias et insulas iriipleverunt.
aut audiendo potest Xenere, aut legendo ex pras- 5. FiIiiSemquinque;singulariler gentes singulaspro"
cepiore accipere. Cura autem omnium linguarum Quorurnprimus Elam,,s,qaoElamita~ principes Persi-
scientia difficilis cuiquam sit, nemo tamen lam de- dis; seenndus Assur,aquo Assyriorumpullulavitimpe-
eidiosus est, ut in sua gente positus ^uae gentis lin- rium; terlius Arphaxat,a.quo Chaldmorumgensexor-
guam nesciat. Nam quid aliud putandus est nisi ta est; quartus Ludi, a quo Lydii; qiiinlas Aram, a
31animalibus bruiis deterior? Illa enira propria; vo-
quo Syri, quorum metropolis fuit Damascus.
cis clamorera esprimunt, isle deterior, qui propriae i. Filii Aram, nepotes Sem, qualuor: Hus, et
iinguae caret noliiia. "Ul, et Gelher, et Mes; i Hus Traconitidis conditor,
- 11. Cujusmodi autem lingua loculus est Deus in qui inler Pala_stinamel Coelesyriamtenuit principa-
principio mundf cum diceret Fiat lux- ihvenire diffi- min, unde fuit Job secuiidum quod scri])tum est:.
cile est; nondum enim erani lingua.. Iiem qua lin- Vir eral in terra Hus nomine Job; secundus Ul,
gua ituonuit postea exlerioribus hominum auribus, a quo Armenii; tertius Getlter, a quo k Acamanii,
cujus terminis vid. Eusiach.'!),., K, ad vers. XKAXUVO? D 6 Qua... Enn... effuderunt. Ex Cod. N., sed eum
JJ&OV ut_v"__.'E~)liSiotxtKVKIIUV. Hieronymus quoque scripia sua absit ab omnibus nosiris, non displicet
III Qusest. Heb., lones, qui Atiicis surit alfines, olim- Jectio a Vulcan. indicata ex vet. Cod., effulserunt.
que iidem luerunt Graecoscm\5i; appellat: De Ioni- f Syrus, et Cltaid. vicin. Ex Ambros., i Hexam. ,
bus (inquit), id esl, de Grwcis' nascuntur,Elfsmi, qui cap. 8, et Basil.jliorail. 1.
vocamur Moles. . e Quidam autem arb. Verba Hieronym. ad Da-
0 Dorica, quam habent Mgyptii. Alexandrini. niel. i.
h Ei Siculi. MendoseSyri in omnibus libris. h Animalibus brulis ,deterior ? Ex duabusTarr. e'
cLalinas autem linguas quatuor esse. In quo si Rab. . I
quid vitii est, id lsidorus praeslare non debuil, auclor CkV.II. — l Genies,,-autema quibus. Aug., xvi df
"
magis
ll Eiquaerendus. Civiiate, cap. C : Ex Ulisigiiur tribus hominibus, A'o_
qua fueruut xn tab. Non quod sub regihus filiis, septuaginla ires,] vel potitts, ut ralio declaralo
script», sed quod illorum forlasse iiugua, quo plus est, etc. Nempe cap. 5, declararat.
aucioritatis habereiit aiuiquiora verba; quod se quo- J Hus Traconilid. Ex Hier., in Quacst.Heb., e quo
que fecisse profitelur, Cicero, n de Legibus : Sunt sunt pleraque Jiujus cap.
ceita verba legum, Quincte, nequeila prisca, ut in k Acarnanii, siveCurtm. Mendose apud-Hieronym,
veleribushis saeratisquelegibus, elc. Carim, pro Curite. Siephanus : 'hr.otpvi.vt--. ,x&pn
- . -
*«_, ETIM0L0GIARU4I LIB. It: '330
fceuCurite; qiiartus Mes, a quo sunl ii qui voeanlur _. A ba per D, a quo appellantur Sabwi, inlerprelatur au-
" tem nunc SABAArabia.
__f_eones. _
19. Dadan, a quo geris estMthiopim in occidentali
5.Posteritas Arphaxat, filii Sem, Heber riepos "' ~~ . '
filius Herier, a quo plaga. e .
Arphasat, a quo Hebrmi. JECTAH Filii- Mesraim Labaim, a qiio Libyes, qu
Indorum gensorta «st. Sale filiris Jeciam, a quo 4©2
Phuthwi vocabanturi '
quondam
Bactriani, licet eos.alii Scylharum exsules suspi- 20. Casioim,-a quo' Philistiim, quos veteres '.___,._.-
ceritur..
nos modo corruplePatesttnos voeamus.
6. Jsmael filius Abraham, a quo Ismaelitm, qui filovg, 21. Caeteraesex gentes ignolae surit, quia belJo^
nunc corrupto nomine Sarraceni, quasi Sara, et. a
_Elliiopico subversse, usque ad oblivionem praetef-
Agareni, ab Agar. itorum nominum pervenerunt.
7. Nabajolh filius Ismael, a quo Nabalhmi, qui a
22. Filii Chariaam undecim, ex qao Chananaeo-
ab Euphraie in mare Rubrum habitant. rum decemgente», quorum terram, iis expiilsis-,Ju-
8. Moab,'-«tAmmomfilii Lolb, a quibus-JlfoaHfre, dsei possederunl. Quorum primogenitus Sidon, a quo
et Ammouif... - Sidones; unde et urris eorum in PhoeniceSidon"'"vo-
401- 9. b Edom filius Esau, a quo Idumwi: ba3 B ] catur. -
sunt gentes qu_3de Sem stifpe descendunt, possiden- "25. Secundus Cnefft, a quo Chelmi. Tertius Jebus,
tes terram Meridianam, abnrtu solis, usqueadPho,- a quo Jebusmi, qubrum fuit Jerusalem." Quartus
nices • Amoir/iojus,a quo Amorrhmi.Quinlus Gergesmus,a
10. Filii Cham cjualuor, a quibus orlae sunt gen- quo'Gergesmi; Sextus Hevmus, a quo fleuesi;ipsi"
tes hse. '- sunl Gabaonitm a eiviiate eorum Gabaott,qui suppli-
" -
a
Chus, quo Mthiopes progcnili. ces venertint ad Jesuni-
- Mesfaim, a quo Mgyptii perhibentur exorti. 24. Septimus Aracmus,qui arcas condidit oppidum
11. Pnuf,'a quo Lybii; unde et Mauritania3fluvius contra Tripolim in radicibus Libani situm. Oclavus
circa eum "
usque in-prasens dicitur Phut; omnisque Sinmiis, a quo Sinwi. Nonus Aradius,,a quo Aradii,-
regio Phulherisis: qui Aradura irisulam possederunt angusto freto a
12. c Chanaam,-a quo Afri, et Pkwnices, el-Cha- Phosnices iittore separatam.
nanmorumdecem gentes. 25. DeeimusSamarmus,f a quo Edessa Syria3nobi-
15. Item ex nepolibus Gham .filii Chus-nepotes ' liscivitas,quaevocalurCceles.Undecimus Amaihmus.
" • v
Cham sex. - . H_3sunl gentes de slirpe Cham, quafta Sidone usque
- a Fiiii
Chus, Saba, Hevila, Sabatha, Rhegnia Sa-1C ad Gaditanum fretum omnera nieridiauara partera
balhaca. tenent.
"14.Saba, a quo progenili et appellati Sabmi, de 26. Fiiii Japhet septem nominantur: Gonwr, eK-
-
quibus Virg.-: Soiis est thitrma virga Sabmis. quo Galalm, id est, Galli. -
18. Hevila, a quo Getuli in parte remotioris Afri-, 27. B Magog, a quo quidam arbilranlur \Scythas et
"caeeremo cohaerentes. Gothos traxisse originem.
.16, Sabatha,-a-quo Sabaiheni, qui nunc Astabari 403 28.' Madai, a-quo Meaosexislere putant,
iiominanlur. Javan, a quo ' lones, ' qui et Grceci, unde et mare
17. Rbegma vero et Sabathaca paulaiim antiqua Ionium. - - .
vocabula perdiderunt, et quse nrinc pro veteribus ba- ^9. Thubal, a quo Iberi, qul et Hispani, h licel qui-
beant ignoratur. riam ex eo et Italos suspicentur.
-18. Filii Rhegma, Saba etDadan. Hic Saba per t_» 50. Mosoch,' ex quo Cappadoces sunt; nnde el
litteram scribitur in Hebraeo; ille aulem superior Sa- urbs apud eos usque bodie Mazaca dicitur.
r.tyaptaphrn TUVEoufvjTtov r:pbg «__^E).O_J. Atov.a\ovvratJ)Esau.
]
ol p-h -AetpbpLEvoi Eovpnreg, oi Ss ccxovpevroijixapvaveg. ° Chanaamu quo Afr. Hier., Gen. x : De Cltanaam
Quod autem Hierqriymus, et Isidorus Curetas cum primus natus est Sidon, aquo-Urbs'inPhmnieia Sidon,'
Acarnanibus confiindunt, idem ab aliis ' .quoque•factum vocatur. Deinde Ardcmus,qui, Arcas condidil oppidum
narrat Strabo.' Tripolim, elc. Ubide Afris meniio nnlla. Po-
a Qui ab Euphrale. Idem, inf., -lib. xiv, cap. 15. conlra tuit tamen Isidorus ad Didonis migiaiionem respi-
Vid. tlieron., quasst. in xxvGen.. cere. - - "
h Edom fiHusEsau. Quod Gen. xxxvi Jegilur : Hm - d Filii Chus. Ex Hier., ibid,
sunt _generalionesEsau patris Edotn, Idumaeorum e Filii Mesraim. Videntur deesse nomina posilri.
- intellige. Ipse enim Esau est Edom, ut eo loco dici- apud Hieronym.: MesraimgeriuilLudim, et Aramini,
lur, liliura ejus nominis nullum babuit, nisi Id.u- el Labaim, elNephthuim, etPhelrosim,etCliasloim, ete.
mrsbs, quos semper. Edom, nunquam Idumem no- f A quo Edessa Syrim.... Cwles.Verba Hieronymi,
mine nisi in Graecairanslatione nuncupafi, ait flie- e quo vocem Edessa supplevimus.
ronyfnus ad Ezech. xxv. Et quidem in anllquissimis ~"e Magog. a quo quidam arb. Vefba surit Hierony
biblioth. VaticanaeBibliis : AOTKISk yeyi&ug'Eo-av mi; qui videlur noiare Ambrosium ; qui, lib. JI da
TtarpbgT£ViSovpjdav, liodie legi alfirmabat Cbacon. Fid., Gog. Gothos-dixerat.
Eusebius quoque-in <_hronic. (Uiidcsuiupia haec ^Licef quidam. Hieron., in Genes. Idem, EzecJi.
videutur): Primus (inquil) JEsau,qui et Edom, a quo XXXVIII.Hebrmi Italos suspicanlur. Et Isa. -LXVI.
gens Mumworum.Ut Jegi iioc loco sine fraude pos- Thubal, sive Tobet, aul Italia interpretatur, anClberia
sit:2_d_in, qui el Esau, velpotius, Edom id est,
PATROL. EXXXII. 11
"""
85! • S. ISIQORl HISPALENSIS EPISGOPI - 55?.-
51. TJtiras, a.quo Thraces, quorum nqn satis irn-.JA a sedibus suis pulsi juxta Bactron Qrienlis fluvium.
umtatum vocabulura est quasi Ttraces. - - consederunt, excujus yocabulo et nbmensortiti stuit.-
52. Filii Gomer nepotes "Japhet, a Aschanaz, a quo Hujus gentis rex fuit Zoroastes inventor magicaeartis.
Sarmalm, quos GraeciReginos vocant. ii. Pa.rthi quoquej et ipsi a Scythis originem tra-
55..Hiphath, a quo sunt Paphtagones. hunt.£ Fueruntenim .eorum exsuies, quqd etiara eb-
Thogorma, a quo sunt Phryges. rum voeabulo mauifeslatur; riani Scytbicp"serraone
54. b-Filii Javan. Elisarz quibus Graci Elismi, EXSULES Parihi dieuntur. Ili similiter,' rit Bactriaiii,
qui.vocanlur Moiides, unde et linguaquinta Graeeise domesticis seditiouibus, Scythia pulsi, solitudiues
Molis. appellatur _ _. . . juxta Hyrfeaniampfiniura furiiiri bbciipaVefurii," deiri-
,5S. Tharsis, a_quoCirjc'e_s,ut.Josephus arbitratur ; de pleraque finiuni, ^tiani viftiitb obliuu"er_iht.
unde metropolis civitas eorum fharsus dicitur. 45. %Assyrii ab Assur filio Sbm vocaii, genS' poJ
36. Celhim,a quo Cilii; id est, Cyprii, a quibus tentissima, quae ab Euphratb usque fed Ihdbrum
hodieque urbs. Cjtium nominatur. fines omnemjn medio tenuil fegionem.
Dodqnim, a quq Rhodii. 4©5 ^- MzMa rege suo eognominati putaniuf;
57. Haesuntgentes de sfirpe Japhet, quas a Tau- namque 11Jason, Peliaeiregis fraler, aPelieefiiiisTlies.-
ro monte ad Aquilonem niediam partem Asiae el B I salia pulsus est, cum jMedea uxore sua, * cnjus fnit
omnem Europam, « nsque ad.Oceanum Britanni- privignus Medus rex Alheniensiura : qui posl mor-
cum possident, nomipa et lbcis etgentibusrelinquen- tem Jasonis Orientis ; plagam iperdomuitj i ibique
tes, de quibus poslea immuiata sunt plurima, caue- Mediamtirbem condidit, genlefnque Medorum nomi-
ra permanent ut fuerunt. ne suo appella.vit.* Sed invenimus in Genesi quod
..38? Nam multarumgentium vocabula partim man- Madai auelor gentis Medorum fuil, a quo et cogno--
serubl, ita ut hodieque appareat unde fuerant deriva- ininali, ut superius diclum est.
ta, sicut ex Assur Assyrii, exEeberBebrmi;J_l§,_%pa.T- 47. l PersmzPerseo regesunt vocati, qui, efifse-
tim yero- lemporis veiusiate ita nmtata sunl, qt yix cia in -Asiam iransieris, ibi barbaras genies gravi
liomines doctissimi antiquissimas historias perseru- diuturnoque,beiio perdomuit : novissime victbr np--
lajites, .nec-omnium, sed aliquarum ex istis origines men subjectae genti dedit. Persae aule__i;;anteGyru_ti_
geiiliuni poluerint reperire. _ igppbiles fuerant, etnuliius inter genjes Joei-habe-
-59_,Nam quod ex filioGham. qui vocabatur Mesraim, banlur. Medi semper potentissimi fueruqt. .
.* gypiii suntexorti, nullaboc resonat origo vocabu- i8. Chasdim, qui nunc Chaid.wivocantur, aC/iasea
li.sieulnec _EUiiopumf qui dieunlur ad eutn filium- filio JSacliorfratris Abrahas cognominati sunt.
Cham pertinere qui Chus-appeljatus esi. Et si omnia , 49. m Sabwi dicti fesb rov O-_6E_-8KC, quqd est SUJJ-
considereiitur, plura lamen gentium niutaia quam plicare, et mientri, biria divinitaleni per ipsorum
uianentia vocabula_apparen.. quibus postea npmina thura veneramur _ ipsi sunt el Arafies,qui in nionti-
diversa, diversa dedii ratio. Namque ludi ab Indo fiu- bus Arabiae sunt, q^i yocanturi Libanus et Antiliba-
mine dic-li-sunt, quiab Occidentali parle eos includil. niiSi ubi thura colligu.itur. - ...
•40. Seres a proprio oppido uomen soriiti sunt, 50. Syri ab Assurim vocali periijben.tur, qui fuit-
ad Orientem arboribus lana u.epQS Abraliam.ex Cglhura, n quos auteni vejeres
gens sita,.apud quos-de
conlexilur, de quibus est illud : , _ Assyrios, nunc nos vocamus Syros, a parie lornm
Ignoti facie, sed non et vellere Seres. appellantes. ; ",
M-. e Ganqaridwpoprili sunt inter As.syrios. Indos- Bi. ° Hebmi .ocatii sunl ab Heoer, qui pronepos
qtie inbabilanles circa Gangem fluyium ; unde eliani fuit Sem. I
Gangaridw nuncupali sunl. 4©g S2. Israelilm vero ab lsrael filio Jsaac. P Na:n
&. Hyrcani dieti sunt a silva Hyrcana, ubi sunt pairiarcliam Hebraeornm eonsiat fuisse Israel, a quo
plurims. sigres. duodeciin tiibns Judaeorum Ismelis vocabulum sor-
, 43. Baciriani Seylliaafuerunt, qui suorum factiohe "'titasstini. iJudwis *arit<3hi seissura decerii tfiliuntri
a Aschanax, a quo Sarmatm. Supplendaevidentnr 0] j Ibique Mediam/J,usl\ms~ Medeani;lib. XLII; sic
apud liieronym. voces,-a quo Sarmatm, et legerirfum natnqne : Poslmodum\Jasonis-'-Me~dus 'wmulus viriuiis
ex Josepb. : A Clianaxas Aschanaz, quos-Grwci Rlie- ejus in honoremmalris. Medeamurbem coriiidii.
ginos vocant. - ,. l! S_d .niieHinwsin tSen.Minimeqiiiden) hi Genesi,
h Filii lavan. Ilier. qusest. in cap. JO: De Ionib., sed-apud Hierouym.-,iiiGSn., nl pfo iiivenimuiHIERO-
id est, de Grmcis nascunlnr Elis'wi; qui nominantur KVMCS cum Chacone legendumcredamtis.
Moiides. - - i Persm aulem. Ex Hieronym., adls. xsi.- "• _ -
c Usquead OceanumBrilain Quod Hieron. usque ' aU' m Sabwidicli. E Sef v., _En. i, advefba : Genfutn-
Gadira dixiti . . - . gue Sofcreoihure. At Supra, a Saba, ftlio Chus, Sa-
_ <>Nam multarutn gehe... appareat. Vcfba A*ig.-,\vi bmosdeduxerat.
de Civit., cap. 11. • . 11QuxisautemveteresAssyr. E flier. in Is. xix.-
* Gungaridw..: Hyrcani. "E Serv.T Georg; ni, et; b 'Hebrmivocaliab iHeber. Iia Hier., Gen. x. Aii
_£n. VII. - .,.-__ Aforaham deduci enlxe contendil ad cap. 5 Epist.
* Fuerunt enim eor. exsul..\ 'obtinUerunt.Justiriii ad Philip.'Ambrbsius: , ,i -."
verba, lib. XLI. p N~ampairiarch. Heb. Ex Euseb. Gbronie. • -
e Assyr. abAssur. Ex Hier., is. xix. q Jutiwis autetri sciss. Hieroii.,Ion. i, et aliis in
-k Namque Jason. Ex Just,, iib, XLII. loeis. " -"
i Cujusfuil privign. Ex eod. |
sss ' _T.TyjMni_nGTAT.nM
.,m:- IXS 534
noin.n impOsmii:Nam bhtea Hebrsei, Blve-Israelita3__ A dit, Scytha t;ognominatus,"a quo limite Scythm' a
ntjhcupabanluf_ - -' — - •' quibusdam -perhibentur vocati, s gens antiquissima
. 85. Exquo autem itfduo regna Deipbpulus divisus semper habita. Hi Parthos Bactrianosque, feminae
'
est, tuncduaetribus,qua.de slirpe Judareges habebarit, _ autem eorum Amazonum regna condiderunl. •-
Judffioran nomen sortite sunt.Keliqua pars decBi_it__-> , 65; Ilassagetw ex Scylharum origine sunt^ Et
buum, quse"in Samaria sibi f egeni ConsiiUiit.t)b populi dicti' Massagelm, quasi graves, id-est_ fortesGetw.
roagnitudinem,prisliiium nomen reliiiuitfsraei. ^KatosicLiviusargentumgravedicitjJd est, massas;
- §4. « 5nmar_fanon.ni gens sumpsit"jexordium rib , Hi sunt qui inter Seythas atque Albaiios septentrio-
Assyriis.qui trahsmigrati habitaverunt in Samaria, nalibus jugis inhabitant. - - - -•.
qui Latine iriterpretantur «ustodes. eoquodj-captivato 64; Amazonesdict33sunt, seu quod siinul vivefent
Jsrael, isti in ierra regionis eorum ad -custodiam sine vlris, quasi«__«?5o-«t,sive quod adustis- dexler
collocati sttntj .- - • . rioribus mammis essent, ne sagitiarum-jactus-impedi-
55. Phwnix, Gadmi frater., de-Thebis,_Egypliorun_. fetur, quasi-Kvsopat,ov: Nudabanl enim quam adusse-
in Syriahi pfofecius, apud Sidonem regnavit, edsque rant mammam. s Has -Tilianus unimammas dicit*
popiilosex suo -comine Phmnices, eamque Provin- Nam hoc est Amazon, quasi avev __.K?OO, idiest^ siiie
-CJani.P/io.niciain.nunGupavit. _ - -B-mamma.^Hasjam non esse conslal-, quod ear-umpar-
§6. Sidones autem a civitate qiiae vocatnr Sidon tim ab Hercule, partim ab Achille, vel ab Alexaridro
traxiss;e s;ocabulumperhibehtun usquead intefnecionem delelse smit. •
57. Saraceni dicti, velquiaex Sara' genitds se . 65. i In parle Asiaticae Scytbise gentes, quae
-p.rsediceht.'t'el,^icu.t gentiles aiunt,. quod ,'ex ofi- posteros se Jasbnis credunt albo crine nascunlur ab
gine rSyrorum sintj, quasf Syriyenw. JLliB peram_ assiduis nivibus,.eijpsuJs capilli color gehti nbmen-
plamhabilanf-solitudinemi Ipsi feuntel 1smuelilm-,xti dedit, et inde dicuntur Albani. Horum glauca. oculis.
liber Geneseosdocet, quod feinlex Ismuetei Ipsi Ce- 408ifl est, picta ipest pupilla, adeo ut nocte plusquam
Uar a filio IsmaeliSi ipsi- -Agarmni ab Ar/flr,qtti, ut diecernanti Albaniaulem vicinffiAmazonibusfuerunl;
diximus.-perverso-nomine Stiraceni vobaiitur; quia 66.- -fJgnos*antea Hunnos vocatosj; postremo a-
- - • "
_ex5af«H;e.geni.os gloriantur. "rege sixo.-Abdres:bppe)laios dicuht,.ijui prius in
38. ° Pfejfisfteijpsisunl Paiffisf.Kf.quia p lilleram uliinia Maeotideinter glacialem Tanaim et Massage-
- sermo Hebr__us.non habet; sedpro ,eo-\ Gf^co tarum- immanes populos . habitaverunt. k Deihde
ntuntur. Inde Philistmi pro Pai_esfinis.dicunlui:.,a peinicibus equis. Gaucasi rupibus", ribi feras gentes ,
civitale nlique sua. lidem et>Mlbphyli, id -esl, aiie-. Aloxandri Claustra coliibent, erupeiunl, etOrieriteth
nigenw, obhoc, quia- semper fuerunt -jniraiei Is-. iC vigintiannistenueruntcaptivum.et ab ^g^pliis'at-
rael, ei Jonge ab eorum genere et socieiate *eparati. que _Ethiopibus annuum vectiga! exfegerunt. . •
- 407 69. Chgnanwi«ppellali de ChanaamfiJig.Cham; 67. Trqjanorum %e\'H antea Dardana, a Dardako
qoorumierram.udaeipossederunt.Excujus.originefuit ' no.minatai Nam"Dardanuset Jasius fralres.e G;r_ecja
JEmorpater Sichem.,a qub Amorrhwi sunt. nuncupalis • profecii^ exiisJasius ad Tiiraciam, l Dardanus'a_t
60. d Mgypiii ab Mgypto quodam sup rege.vocati Phry^giam^perv.enit, ibique priinus reghavit; Pbst
sunfi Nam antea ;Mrii .dicebantur. Interprelantur quem filius ejus Erictlionius, deinde nepos ejus Tros,
autem lingua Hebraica yEcvPTii affligentes,eo .quod a quo Trojani nuncupaii sunt.
_afflixerinl Dei populum, priusquam diviap auxilio 68. GiLA.T-_E.Gaf/iessenoscuntur, qui, in auxilium
Ijberaretur. . , ,._... a rege Biihyniae evocati, regnum oum eo m .parta'
61. e-Armenius ex-Thessalia unus de numerodu- • yictoria diviseruni;'Sicque deinde Gr_ebis
• cum Jasonis qui ad-Golchos profecfi-sunt: recollecta primum admisti,
Gallogrmci,, nunc ex antiquo Gallorum no-'
niullitudine, quaeamisso rege Jasone passim vaga- mine Galaim-nuncupantur. " -
liaturj Ar_neniamcondidit.gentiqueex sup . vocabulo ' .. 69_ GrcBc.anteThessaii a Thessalo^pbslea stHxmeo
nomen dedit. rege Grwci sunt nuncupati. a JSam Grmci proprie
62. i Lihies est Persicus qui Siijihas&b eifedivi-- J) Thessati,sunt. " _
a Satmritanorum gens,... IteinPhceriix Cfidin.Ex i In parte- Asialicm.Verba illa abassiduis njvib.
Euseb. Chron. . iiemque, id esf, piciq, alieiia ducpljat Chacon, nb-,
1 Hi pefamptuiiihab, Hieron., ad Isai. "xxi. " enirn sui^t apud'Solih„ e quo.sfnit reliqua.
', « Philhtwi ipsi siiriL Ex Hieron,, -ad Ezecli. xxv," que ~* Deiiide
a percinibu\ eq. Verba suhl
' Hieron., enist.'
apud
'd querri geniesud, qfiod hic'_fc..ifafe sua. 50, ,
Myyplii db Mgypl. Ex Etiieb. Chrori. I Dardanufel Jasiiis.
e ___rn.en.usex Thessal. Serv., Mm v, ad yers. Dar-
' { Lihies eslPers. JusJin., lib. xi.ii. danus ldwas. ElEuseli., in.Cbron,
Plin. et Sbiifi.",cap. '52." m Pafla vicforia.'kl,,
.. s Gensaii.tiguiss.Ex Jpslin., lib.,n, jn prijidp.- peracta. Ex Jusiin., Jib. xxv,
et Hierori., "In Epist.
' ' ad Gal., .q'ua3j-epetuntur lib.
hNa>n sic'Liviiis dfg. Serv.', _Eh.-vi, ad vers. xiv,
: II cap. 5. ,
Egregium formajuvenem Pro qypmre gravi donalus NdmGfwci proprie Thessali. E Serv., ^ln. n ,
-est,Mes't,inassi~s.Ndmsicei Livius argehtuni -grqye, •
' i,' ad~vers.-i&'uerin.Danai. Plin/, Hb. vii,cap. iv, J?e/-
dicit,idesl,massas._
1 Has TUianus..i deletw siiiit. E' las eqdem Thessalia, el Dryopis semper a regibus co-
vers. Dutit Amazonidum, etc.. et Ma,- Sefv., Mn. i, adl gitomiriata.Ibi genitus rex nomine.Grmcus; a qw
- xi, ad vers. Grmciq)ibi Hellen, a quoHellenes,jbi {.fbrtasse)Thes-
4tmedia$inier. __ ,-_._ salus, a quo Thessalia ,.ne Isidori fidei derogemus.
Zm ' S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPi , j 356
70. Lapithas _.ulemgenlem Thessaliaefuisse aiunt Asenios, veriti ne - diulurnitate praelii spem prolis
circa Peneura amnem olim inbabilantem, a Laphha, amitlerent, praeceperunt ut virgines^orum cum ju-
' venibus domi relictisjconcumberent, sicque ex prp
Apollinis filia, nuncupalos.
71. Sicyonii Graecisunt nuncupati, a Sicyomorege. -miscuo virginum et niariiorum concubitu juvenes de
Hi primum Mgialwi vocabanlur, a a rege Mgialeo, incertis parenlibus na.i sunt, etex nota niaterni pu-
qui primus Sicyoniis imperavit, a quo, et Mgialma doris Parthenii vocati sunt.' Nam ipsos esseSparfanos
nuncupala est, quae nunc. Peloponesus a P«fope quos et Lacedmmones. Spartanos vero propter
rege suo vocatur, Ipsi sunt el Arcadesab Arcade repenlinos adversus Cadraum quasi de terra conlra*
rege, Jovis et Calystonis filio, dicti. ctusj, et ex omniaparte conflictus, itavocatos.
409 72. 'Dariaia Danaorege vocaii. Iidemet Argivi 82. TJiraces exiilio Japhet, quivocatusest Thiras,
ab Argo conditore cqgnominali. Postquam autem Grae- et orti et cognominaii, ut suj/erius dicium est, per-
cbrum rex Apis raonuus est, buic filius Argus suc- hibentur, licet gentiles eos ex moribus ita dictos
cessit in regnum, et exco Argivi appellali suut, qui exisiiment, quod sint fruces..Saevissimienim oinnium
etiam ab eis post obitum ut deus haberi cospit, tem- genlium fuerunt? unde et uiulta de cis fabulosa ine-
plo et-sacrificio honoralus. moratitur ; quod captivos diis suis Jitarent, ethumar
-• 75. Achwi, qui et Achivi ab Achmo, Jovis Diio, B num sanguinem in ossibiis capitum-essent soliti po>
dicti. tare.- De quibus -Virgilius.
74. Peiasgt nominaii quia cum velis passis verno Heu fuge crudelesterras, fuge lillus avarum,
tempore' advenisse Italiam.1' visi sunt, ut aves. quasi crudelium et avarorum.
' Primosenimeos Varroltaliam 85. k Islrorum geris originem a GolcMs ducit,
appulisse commemo-
".rat. Graecivero Pelasgos a Pelasgo , Jovis et Larissse qui missi ad Argonautas persequendos. ut a Ponto
filio, perhibent dictos. iritraverunt Islrutn fluvium, a vocabulo amnis, quo a
75. d Myrmidones fuerunt Achillis socii;. Dolopes mari concesserant, appellali sunt.
Pyrrhi, dicli autem Myrmidones propter astutianii 41184.x Romani&Romulinomine nuncupati, qul
quasi p.upp.me_s,id est, formiew. Eratosihenes autem urbem Romam eondidit, genlique etcivitati nomen
dicit riictos Myrmidones a Myrmidone duce, Jovis e. dedit. Hi ante a Saturno SATCRNH,a.Latino LATIJH
Eurimedusae, filio , - vocati sunt. Nam Laiinus Italiaarex fuit, qui ex suo
• 76. Cecropi Atheniensium regi ° successit Cra- nouiine Latinos appellavit, qui posiea Romani nun-
naus, cujus filia Affn.s.nomenet regioni et genli de- Gupati sunt.Hi-et Qairifes dicti, quia Qnirinus dictus
dit. Et ex ea Afficicogoominati, qui sunt Affcenienses. est Romulus , quod semper hasta ulebatur, quae-Sa-
. 77. f lon, vir fortis, ex suo nomine eosdem Atfie- G binornm lingua Quiris dicitur.
nienses vocavil lones.; - 85. Italus quoque, !el Subinus, et Sicanus fralres
. 78. Macedones' a noraine Ematliionis regis antea fuerunt, et quibus nomina populis impositact regio-
Emathii nuncupati sunt; postea Macedonesdicti a nibus sunt. Nam «b Italo ITALI, a Sabino SABINI , a
Macedone rege, Deucalioriis materno nepote. Sicano SICAKI,qui et piculi cogriominati sunl,idem
- 79. s.Epirolw a Pyrrho Achillis filio prius Pjr- et Sicilienses. '
rhidm, postea vero a Pyrrho rege ad Italiam transire 86. Thusci Italiae gens -est a frequenfla saerorum
praesumpserunt. et thuris vocata, id est, «jr_TOUSii.tv.
"80. Dorus Neptum et * EUepis filius fuil, unde 87. m Umbri Italias «ens est, sed Gallorum vete-
Dori et originem et noraen dueuni. Sunt auiem pars rum propago, qui Apeniiiriumjmontem incolunt. De
Grseciaegentis,-ex quibus 410el'am cognominata cst quibus tiistori-3 perMbeut qiiod tempore aquosse cla-
tertia lingua Graecbrum,"quaeDorica appeliatur. dis imbribus superfueriut, et ob hoc bp.§piovsGrsece
81. Lacedmmonesa Lacedmmone, Semelae filio, nominatos.
riicti, l Hi diu perseverantes in bello contra Mes- 88. Marsi, gens Italiae dicla n a comite Liberi
A A RegeMgialeo. Euseb., in Chron. Din plerisque Codicibus Sparthini. Propius a vera
h Visi sunl, ul aves. Ergo Pelasgi, quasi mlaypoi, scriptufa Goth. Ovet/colleg., Sparthenii.
Id ~est, ciconim. ,i Sparthanos vero. j.Euseb., in Chron. : Ea qum
Primosenim eos Varro. Serv., Mn. vm: Hi de Sparlha memoranluf\,quos Palephalus scribit, -cutn
primi -ltaliam tenuisse perhibentur.. proximarum essent regionum, adversumCadmutncon-
d Myrmidones fuer. E Serv., Ma. n, ad vers, stilisse, et, propter repentinosquasi de lerra conlractus
Myrmidonum, Dolopumve.' ex omni parte confluentes, Sparlhos vocatos. Vid.
e Successil Cranaus. Ex Euseb. Chron. Agell., lib. XVII,cap. $, et lsid., infra, de Phalanto
f lon vir fortis. Ex eod. duce. ' _
Parthenior.
~-
e Epirotm a Pyrrho. Justin., lib. xvn et xvni. Istror... qui missi. Ab Aretha rege., Jusun.,
.h EtEllepis fitius, Serv., _£n. II, ad illud _ Doriea lib. xxxii. i _.„_...
caslra: Sane Dorus Nepluni filiusfuil, unde Dori ori~ i Romani... Quirifes... Thusci. E Servn diversis
ginem duxerunt, neque Ellipes aut Ellopis meminit. l°cJs- - I _. _<1- ' o
*' Hi diu perseverantes in bello. Refert hoc ex m Umbri:.. tenipore\aqitosmclad. feolm., cap. «,
EphbroSirabo, lib. vi, cujus etiam memihjt Lactan-: Plin., lib.m, cap. 14. | _
tius, lib. i,' cap. 20 : Sic juyehes 'antedimissi,cum "i i)icfa a cotnife Mbena Marsya. Silius, lib, vni.
virginibus, ex quibus sunt Parthenii nati. Eusebius, in Sed populusnomenposuit metuentiorhospes.
Chronico, Parlhenitas. Ephorus, Parllienias. Serv., Curafugeretftoygios trans a^quora,MarsyaCrenos,
^En, ni, et Georg. JV,Partheniatas vocat. Male ergo
5.37 ETYMOLOGIARUMLIB. IX. _ 538
Marsya, qui usum illi ostendit, et ob hoc ilH A Marcomani, Bructeri, Chamavi, Wangiones,Tttbantes,
siatuam fecerunt, qua stea Romani victis Marsis quorum immanitas barbafiae etiam fn ipsis vocabulis
tuleruntr a Marsos Grxci Uscos vocant, borrorem quemtlam significat.
' 98. Sueui
tjuasi ofivxovg, quod tos serpentes habeant, et pars -Germanorum fuerunt-iii fiue Sep»
6yt_-s_rpens-.lica.ur; i os autem esse carminitm tentrionis. de quibus Lucanus : .
maleficiis; inhabitant a em plaganrAperinini montis Fundifab extremoflavbsAquiloneSuevos.
Bimulcum Umhris. Quorum fuisse centum pagos et populos mrilti prodi-
412 %®'G°llli a Mttgogfilio Japbet nominati pu- derunt.Dictiaulem Sueviputantur a monte Sue.o.qui
kantur,- de similitudine ultimaesylhfbaa,quos veteres . ab ortu initium Germaniaefacit, cujus loca incoluerunt.
magis fcefas qiiam Gothosvoeaverunt, gens fortis et 139; Burgundiones quondam, a Romanis subacta
ppteniissima, cbfpbrura riiole ardua, armorum ge- inleriofe Germaftia,per castrorunrlirin.es positi a Ti-
nere terribilis, de quibus Lucanus : berioCaesare, in magnam coaluerunt gentem, 414"at-
Hinc-Dacuspremat, inde Getes occurrat.Iberis. que ita nomenexlocis sumpserurit:quia crebra per
90. h Daci, autem Getarum suboles fuerunt, et Hmites habitacula constituta Burgos vulgo vocanl. Hi
diclos putant Dacos, quasi Dagos, quia de Gothorum. postea rebelles Romanis effecti ,'plusquam octogiuta
stirpecreatisunt.Dequibus ille: IbisArcloosprocul, B millia armatorum ripae Rtieni fluminis insederunt, et
Dacos. ~ nonien gentis ob..inuerun_.
usque
- 91. Bessibarbari fuerunt, quia-multitudine boum IQO. Saxonum gens in Oceani liltoribus et paludi-
sic vocati creduntur. De * quibus quidam : _Qut bus inviis sita, virtute atque agiiilate habiiis. Uride
colit lermmedio, vel ilte divitis multo bove-pileatus etappellata," quodsit durum et validissimum genus.
- "
accota ripw.' hominum, .et praestans caeteris piraticis.
. 92, Gipedespedestri pfaelio magis, quam equestrii 101. Franti a quodam proprio duce vocaif putan-
suiuusi, et exhac caiisa ifa vocati. tur. Alii eos a feritale morum nuncupatbs exisliuiant."
93. Sarmatw palentibus campis armafi inequila- Sunt enim in illis mores inconditi, naturalis ferocl-
bant., priusquam-eos Lentulus Danubio prohibefet, , tas '
animorum,
atqueirideob-studiumarmorum Sarniataenuncupati i 102. Britones quidam Latlne nominalos suspican-
existimantur.. tur, eoquod fcrufisint, gens interOceanum, inlerfuso
94. Lanus fluvius feflur ultra Danubium, a quo> mari, quasi extra orbem posita. De quibus Virgilius;
Alani dicii sunt. d sieut et populi inbabitantes1 "Tofodivisosorbe Brilannos.
juxta Lemannumfluvium Alemani vocanlur. I)e qui- 105. Scoti propria lingiia nqmen habent a picto
bus Lucanus : - - C corpore', eo quod aculeis ferreis cum atramento va«
Deseruere cavotentoriafixaLemamio. riarum figurarum sligmate anriotenlui
93. Longobardosvulgo ferunl, nominatos a prolixaL 1{T4.f Galli a candore corporis nuncupali sunl, yvla
barba et nunquam lonsa. - enim Graecelac dicitur. Undeet Virgilius sic eos appel-
- 96; VindilicusamnisabextremisGalliaeerumpens, , Iat,cura aitde iis: TurixlacleacollaAuro innectunlur.'
juxta quem fluviumhabiiasse etex eo traxisse no- 105."Secundura diversiialem' enira cceli et facies
-nien Vandali perhibentur. hominum, et colores'; et corporum quaniitales, et.
413 97. Germanimgentes diclae, quod sint imma- animorum-diversitales existunt. 415 Ino"eRomanos
niacorpora, immanesquenationes saevissimisduratae i graves, Gracos leves, Afros versipelles, e Gallos
frigoribus, _quimores ex ipso coeli rigore traxefunt,, halura feroces" alque acriores ingenio pervidferaus,
ferocis anirai et semper"iiidbmiti, rapiu venatuques quod natura climatum' facil.
viventes. Horum plurimJegentes variae armis, disco- ' 106. Galli autem Senones
antiquifus Xeriones'dice*
lores habitu, linguisdissonae.etorigine vocabulorumi bantur, quod Liberurii hospitio receplssent, poslea x
incertae; * ut Tolosates, Angrivari,~Quadi,Tungrii,,"'ms *• litteram commutala est.
Plinius tamen, lib. vn, cap. 2, a Marsa Circes5 massi, Chasuasi, Ghamavi. Ilem Blangiani, JJIanciani;
fllia. Item Tubanies, Abantes. Nobis Tolosates, cum Rhe-
a Marsos aulem Grwci. Serv., _En. vny ad vers._ nan., lib. i German. rer. placent. Itemque "Angrivari,
OscOrumquemanus, ita scribit : Capuensesdicil quii Quadi, Tungrii, Marcomani, Bructeri, Chamavi',
antea Oscimappellati sunt,~qitodillic plufimi abunda- Wangiones, Ttibantes, ex Tacito. Qnamvis prO Cha-.
renl serpentes. Sed,- cur hos cum Umbfis postea ha- mavis Clamosi, in panegyricoNazariiadConStaniin.,
bitare dicat Isid., cum a Capuensibus longtssiuie3 Aug. «mendose (ut credoj legantur*.Eadem Antonio
_distent, quaerendum. Aug. probabantur, nisi quod pro~Tolosatibus Ten-
h Daci aulemGofn.Verba sunt Justini, lib. xxxm.'. Cteros, longius a scriptura discedens, ex Tacitb sub-
Carmeri vero sancti Paulini. - slituebat.
c DBquibus quidam. Idera-Paulin. f Galli a candore. Hier., in prooem. lib. __,"___
d Sicut el_populi hab. j.' Lem. Serv., Georg. iv,, epist. ad Gal., ex Laclaritio,' e cujus verbis Sibylla
adverba, Prepe flumina Mellm. . pro Virgilii nomine ' in quosdam nostros Codices ir-
e Ut Tolosates. Mira varietas in libris , dum sin- repsit. '-'
gula nomina multimodis scribunlur , ut Tolerates,, s Gallos nalura feroces' afaue acriores, E Serv.',
'f oloraies, Dolerates,Olarates.-Colohiates.Ilein Amsi- _En,,vi, ad vefs. Priricipio cwlum'acterrds, quo to-
vari.Samsi, Vari, Amisi, VariAnismani. Item Quadi,~, men loco ribn acrioris ,' sed pigfioris ingenii legifur.
tjuadivi. Item Tungrii, Turingii, Ongafi, Mungrii. Itera Et Juliris Firmic, lib. i, caip. 1, et Hilaf. (ut refert
Bruteri, Bruteni, Brutei, Bructeri; Ilem Cari_asi,*CIa lococitatoHieronymris) Gallosstolidos vocant.
5§tJ S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI 1 5i0
107. ^Vacca,oppidnmfuitjp^la Pyrenaeum, a quo A iri Libya, qccupaverprit. ;,\Wftx Gelis venerant,
.unt cognominati T^aei,p.i,p,e quibus eredilur dixisse deriya,to• qoraipe Geful|f ..ninajti sunt, Unde et
poela : Lateque vaganles Vqcctfi, Hi Pyrenaei jugis qpiniq ^st apud Gqthqs, . ,qpa jcognationeMau-;
perainplam. montis habitanl solitudinem, Idem et ros cpnsanguiqitate pfopi,- sjbi vocare,
Vascones, quasi Vaccones,c in s litteram demutata. .118, i Afrjcamauteni in aabuere LJbyes, deinde
108.b Quos Cn. Pompeius, edomita Ilispania, et ad Afri, pqsl hae? Gettili. posi. .nuin Mauri et JSIumidae.
triumphum redire feslinans, de Pyrenaeijugis depp-_ 120. Mauri et Numidm, ut Afri pulant, sic sum-
suit, et jn uqum oppidum.CQiigregavit.Unde-e, Cony. pseri|pt_exp,rdi|im-e. voeabulum. NKIXI postquam in
venarumurbs nomen acpepil, . H(spapia Hercqles inleriit, et_e^greit|>s ejus compo
109. Hispani ab Ibero amiie primpm lberi, postea situs ex yariis gentibus, ajiiiisspdpce, passim sibi
c_ab Hispalo HISPAKI cognominati stint, sedes qt.__rebanit ex -eo numero Medi, et Persae, e*
110. dGalleciacapdore dicli, undeetGaJ/i.Reliqpig Armeni navibus in .Africanitransyecliproximamaris
f-nim4l@ ilispaniae populis candid,iores,exisiur.(. • loca occupaverg.
Hi Graeeam sibi originem asserunt, Unde e_ nalurali 121. Sed Persae, duui rna.eriam in agrispro con-
ingenio callent. , ,, - . siruetirjjs domiciliis nort-inyenirent, et ignara lingua
111. Siquideiu post finepi Trojanj belli, Teucpum 5 eommerciuip prohiberel,. per paienfes agros, et
inorie Ajacis fratris invisura palri Telam_>ni,puni non diversas solitudines vagabantur, el a pabulaiioni-
reciperetur in.Regiium, Cypruni ,cohcessisse, ibique bps vagabundis semetipsos -propria lingua Numidas
urbem qomine antiqure putiiae Sajaminai.t cpndU appellaverunt, id est, sine oppido vagos ct errantes.
disse (ferunt),.e inrie ad G..Jlecianiprqfectuni,.et pqr . 122, Medi aqiem cum Libyis se niiscuerunt, qui -
silis sedibus ex loco geiili nop.en dedigse, proximeHispaniaminhabitabant, quorum uomenpau-
112. 4«sfures,.gens Oispaniae,vpcaiiep qpod circa Jalim Libyes corruperunt, barbara lingua Mauros pro
Asluram flumen sepli mrinlibus sily|sque crebris in- Medis appellanies, licet Maur'\ Pb colorem a Graecis
babitent. _ Vficentur.Graci enim nigrum p.avpbvvoeant,flsstifero
113. f Cantubri, gens Hispaniae, a_vocabuio tir_ quippe calore affiaji atri coioris speciem ducunt.
bis et Iberi amnis cui insidynj gppelia.i, Horpm .- 123. J Massylia civjtas Afric_3 est, non Imige ab
aninius pertinax, et magig ad latrqcinandum et ad Ailanle, et hortis Hesperidum";a qua civitHleMassyr
Jjellandura, vel _ad perpe.iieiidii.i, verbera semper li\ yocali sunl, quqs Inos cprrupte Massuios ypca-
parati. mus, de quibus Virgilius:
,114. Celtiberi ex Gallis Celticis fuerunt, quorum Hinc-mihittlassylaa
feentismonstratasacerdps.
ex nomine appellata est regio Celiiberia. Nam ex G • 418 ^- Gaulalum gentes sunt a meridie usque
flumine HispaniaeIbero, ubi consederant, et ex Gal. Oceanum Hesperiuni peryaganies. k His nomen
lis, qui Celtici djcebanlur, misto utroque -vocabulo Gatf/oe insula dedij, quae est juxta 1 _Elhiopiam, ubi
Celtiberinuncupali sunt, nec serpens nasciiur, riec viyit.
1!S. ' Afri appellati ab uno ex posieris Abrahae, 125. Garamaiffes populi AfricaepropeGyrenasin-
qiii vocabatur Afer : qui dicitur duxisse adversus hajiitantes a Garamat-te rege, Apnllinis filip, nomi-'
Libyara exerciium, et ibi victis hoslibus consedisse, naii, qui ibi ex suo nornine Gqrama pppidunr COIIT
&IU ejusque posteros ex nomine Atavi et Afros et didit. Sunt aulem prpximi geniil)u§ ^Sthippunj, de
Africam nuncupasse. quilius Virgilius extretni Ggiqmantes. _ Extreipi aiir
116. "hPwni autem Carthaginenses sunt a Pkw- tem, quia saevj, el a consortjo liumap|(g(is.reij)p|j.;
nicibus nuncupati, qui cum Didone profecii sunt. 126. Hesperij vero sunt qui cjrca JJispaniatnco|i|r
117. Tyrii verq a Tyria urbe Phoenicum nomi- morarjtur. NftipHispania licsPERiA
nali, de qna prqfecti sunt? et in Africae littus vene. 127. Mthiopes diptj a filio Cjigni, qui vqcalus est
runt. Chus, a quo originem .raliyqt. m Chus_enjpi fle-
118. GETDLI Gelw dicuntur fuisse, qui ingenti ag- braica Mihiops inlerprelaiur.
mine-a locissuis navibusconsoendentes,locaSyrtium j) 128. Hi " quondam, iafaImJoflumine consu.geiiles?
a Vacca oppidttm jnxtp Pyren, A. Augtistinus rio, quaepetes e •- --
Jusliiip.
f Cuntabti... a vocauulo urbis. Gujus et apnales
Sacca legendum exjstimabaf, JSamet Strabo, !ib. m,
fli. Gentjbus ,inle. Pyreneum et Idubedan. montes nostri siepe meminere,iei rtiinaeiltodie yisuiifur.
Jacceianor agpns, Jaeceianam nobiiissiraam pradi» s Afri appeltali. Omnia e Hieron. quaest. in
cat, nbi nunc Jaeca urbs, Itaque delebal idem quae Gen. xxv. , ,
sequunlur verba, ut aliena, abesse namque a duobus h Pwni... a Phwnicibus. Sery., -Mn. i : -Pwni
Cod. Carmen yefo ,e Virgilii _Eneid., Jib. iv, Latpque aMrigjotyjfjest, quasi Phwni..
vaganles Yaccwi, mendosum, sed eodem mod.olegi? i Africam... habuerellibyes, Ex S.allust., in Jugurlli.
luf gpud Ilier. in epist. ad Dardan. j Massyla. Vid. Serv., ibideui. ;"
, h,Quos Cn. Pompei.,.. nomenqccep. Ex Jlieron,, k liis nomenGauloe. E Solin. Sed cur JStbjppiae
a.dvers, yigilapl.; bodieque Comarigedicitur,- proxima? An quia Solinrisstatim de _Etliioiiia? . -
c Ab Bispalo Hispani. Ab Hispano Hispani, Jji- I Exfremi, quia swvi!\E Serv., ad ecjog, 3, guasi
stin,, lib. xuy, et C. Neap. smvi,, . - ,.
_.'d Qalleci. Ex eodem Justin. Sed illa apud eum m Chus enim ling. Heb_.Ex Hieron.. jn lib. de Sp,-
nbn sunt ; Jlnde et naturali ingepiocallent. I-Ieb: '
minib,
."..' Inde Galleciamprofectus. JVJullaomissa sunt jion n Hi qupndam, etc. Verbaffler. _,ip J.ib, cte Loc.
ab Isidorp, ut Chacon quidem censebai. scd a libra- Hebraic. - -
511 ' . ETVMOLOGIARDMLIB. IX. 542
juxta jEgyplum, ipter Nilumet Oceanum, in meridie, A _. 2. Regnum universsenationes-suis quaequbtertipo-
sub ipsa solis yicjnitate insederunt, quorum tres sunt ribus habuere, ut Assyrii, Medi.-Persae, _Egyp"lii,
pppuli: Hesperii Garamantes et' Indi: JHesperii 6unt Graeci, quorum..vicessbrstempofum ita volutavit
. Qccjdentis, Garamanles Tripblis, IndiPrientis, ut ajterum ab altero solvereiur. Jnter orania autem -
129. a_ Troglpdytm gens __Ethiopum; ideq nun- regnaterrarum duo[regna ca3terisglofiosioralradhn-
cupaii, quofl tanta celeritate pollent, ul feras cursu . tuf, Assyriorum primo, 42® deinde Romahorum, ut
• temporibus et locis iuter se ordinala aique disiincta.
pednmassequaninr.
150. h~Pqmphagi, et hi in, jElhiopia sunfrqui- . 5. Namsicut illjid prius, et boc posteiius, ita illud in
b
bus,eseaest quidquid mandi potest, et omnia foy- Occidenle exortum est; deniqtte in illius fine hujus
luitu gignentia, unde el a_ipellati. .initium cpnfestim fuit. Regmicaetefa caeteriquereges
,. -1.5L . Icklhyophagi, quod vepndo in mafi va- " .yelut-appendices islorum habentur. "- ...
leant,"et piscibustantum alantur. 41© HIpos. Indos ,4. f i?e_7esare__renf.o»yopaii, i «iGutenim sacerdos
niqnianas regiqnes tenenl, quos subacios Alexauder a sanclificando,ita et rex®endo'; non,autem regil,
. Magnus.piscibus.vesci proliibuit giii non porrigij. Recte igiuir laciendp regis noinen
152. d Anihropophagi gens aspemma sub re- tenetur, peccando amitlii|ir..-Unde et apud -veteres
1 si non
gione Serum siia. _Q_ui quia huriiapis carnib,ps ves-fjj tale erat prpverbium,-' Rex eris si recle,facies,' .-
.cunlur, ideo Anthr.opophaginomipajuur. 'Ifarjue si- fqcias, ..01,' eris. . .
cqt.Jiis, ita et ca.teris gentib.is per saecula, auf a re- , S. Regiaevirtptes prnecipuasduae, justitia etpietas;
giims, aut a-locis, aut a fnoribus, aut ex quijjusli^ plus auiem i_nre.gibus iand .tur pieias; nam juslitia
bet ,aliis-caysis imniulala vocatijila sunf, ita ut per se severa est. _ ..•
priipa-origo nominis eorum temporum vel^slatjs-npn .' -6. Consufesappellali a cotwutendo,sicut reges a re-
• •-
pateat, xfendo,et siciil teyes a iegendo; l nam cum Roniani
155. Jamverolii qui e Anltpod.esdjcuntur, eo -jcegum superbam domiil&lionemnon ferrent, anuua
quod contrarii esse yestigiis noslris pptantur, ut imperia binosque consules sibi fecerunt-, nani fastus-
"quasisub terris positi adversa pedibusppslris.C!jl- reglus rion benevolentia cbnsulentis"; sed supefbia
cent.esligia, nullaratione credendum est.quia nec dominaniis erat. hinc. Igitur consules appellali, vel
solidiias patiiur, nee cenlrum terrae; sed neque hoc :a consulendo civibus,-vfcl a regendo ctincta consilio.
ulla hislotiae cognilione firmatur, sed hoa poetas, i. Quos lamen ideo mutaridos per aniios singulos
qoasi raiiqeinando, conjec(,ant. -_,_,• 1
f instituerunl, ut riec insolens diu marieret, etiiiodera-
154. Tilanas aiitem quosdam in Graecia fe- tiof cito -succurreret. Indeaulem duo pares", quia
runt fujsse.rqbustos et excellentes yiribu. popojos, \~ 5 unris rem eivilem, alter rem militarem administrabat.
Bquos ferunt fabulse ab iraiacontradeos terra ad m
: • . Regnaverunt aulem ahnis CCCCLXHII
cjus uliipnem creafps.
155. UndeelTifanesdic.i spnf.«7ro rvg rio-eag,id 4_il 8. Proconsules subjecli erant consulibus, et
dicti eo viceni consulis fungerenlur,
est,. ab uliione, quod quasi ulciscendaematris lerras ~~ prpconsules, qupd
sicut procurator curaioris, id est, actoris.
. causa in deos armati exsliterini; quos fabpl_ea Jove
bello fuisse superatos atque exstinctos fingunt, 9. Excqnsules autem dicti, qurid.jam a consulatu
propter quod e eoelo jaclis fulminibus interierunt. exierini, sive discesserint, peracto vicis sua3 anno.
CAPUT III. 10. ° Dictatoresnono anno post reges.expulsos Ro-
De regnif el militim vocabulis. mani sibi Creavefunt, dum gener Tarquinii, ad inju-
I. Regmima regibus dietum, nam sieal-reges-Are- riamsocerivindicaridam, ingentem adversus Romam
gendovocati, ita regnum a regibus. cbllegissei exercilprn. _.
5 Troglodilmgens. AVo zHs •__.__y.__j, fd est, ca- , CAP.III..—.h Deiiique in illius fine hiijvsJnitium
yerna, quod in speluncis habi|.eni. Solin:, cap. 34. ]_0 fuit. Nam quo tempore Safdanapalus uliimus Assy-
Sed Isidori. notafio magis Trogodifts respundet, id riorura rex ab Arbace Medo vicius igni se iradidii,
esl, viaevora.otibus. Pliriius quqrrue Jjf).y_,cap. 29 : Roniiilus, et Remus natiisunt, quanturn ex Eusebio
GenfesTrogloditdrum idetn Juba iradit Tlierothoas- a cffllisere licet. •
venaiu dictosmirmvelbctlaiis. Neque lamen propierea 1 Reges a regendo. Ex Aug., ad ps. XLIV.
- Trogoditds ab Isid." noininaios
pularim, "eurii prae- ' i Sicut enini sacerdos a sanclificattdo. Ex eodem,
sertim Troglodilae in omnibus Cod. Jegaluf; sed-Ju- ut etiam sup., lib. vii, cap. 12.
sissein voce, ut solei, liberius. ' fcRex
b Pamphag. Verba Solin., cap. 55. eris, si recie facies. Horalius.
~ KNam cumRomani regum superbamdopiinallonem.
Ex eod) pap. 57. ,' Ex Aug., xv de Civit., cap. 12. Qui,haeceti Sallust.
3 Ichtliyophag. Ex eod. cap. S5.
e Anlkropophag. Calilin.,-apud quem etiam superbam dominaiionem
Antipodes. Kx. Aug. xvi de Civit., cap. 9, qui (non ut vulgq in superbiamdominatiqziemque) in anti-
Lactaniium secultis esi, qusdam etiam verba e Ser- qu'i«s. librb legi aiebat Chacon. ' .
vio, _Eii. vi ad illqd ":" Ngcies alque dies p. q, i. D. m Regnaverunlaulem annis CCCCLXIV. Tblidern nu-
Hos-omnessetas nostra coarguit ad Autipodasipsosi merai Hioronymus in praef, ad Aggaeqnf,et Euseb.
penetrans. Sed Servius non d'e Antipodibus, sea de i.nChron. Mendose libri nostri CCCCLXVII, faeili li-
inferls ac terrae centro loquitur. bfariorum lapsu.
f Tiianas. Ex bactaulium, lib. v, cap. 6. n Sicut procuralor curaloris. Vid. cap. seq.
e Quosferuni fabul. B Serv., __Su_vi : Hic^genuss
. _'Dicldlores nond anno, Eus.eb. (sive Hieronynui.
mliquutn Trojm. potius), iu Chron. : Nonq (inquit) anito post exacio
615 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI I 544
i
11. a Hi quinquenii temporis imperio utebantur; A Hlia populo ut voc&reluret Dominus, sfatim manu
plus enim eranl horiore, quam consules, quia an- vultuque averso, indecoras adulationes repressit, et
nuas potestates tenebant. h Et dieti dictatores, quasi Domini appellalionera, ut omen, * declinavit, atque
principes, et prwceplores; unde etmagislri populi no- insequenti die omnem' populura gravissimo edicto
- ininabantur. Unde et dieta dicunlur. -
corripuit, Dominumquese post lisec appellari, ne a
12. c Cmsarumnomen a Julio coepit,qui bello civili liberis quidem suis permisil. Fuit enim filius AllUe,
commoto primus Romanorum singularem obtinuit quae nata est de sorore Julii Caesaris.
principatum. Cwsar aulem dictus, d quod cmsotnor- '423 *8. Reges autem obbanc causam apud Gfaecos
tuae malris ntero prolatus eductusque fuerit; vel - Bao-i).eTs vocanlur, quod tanquam fcasespopulum sus-
quod cum cwsarienatus sit, a quo et imperatores se-. tinent; unde et bases eoronas habent. ^uanlo enim
quentes 422 Cwsaresdicii (eo quod comati essent). quisque magis praeponitur, tanto amplius " pondere
'
eQui enini ex.secto utero eximebantur, Cwsoneset laborum gravatur
Csesaresappellabantur. - 19. Tyranni Graecedicuntur, iidem Latine et reges;
15. Julius autem dictus, quia ab Iulo _Ene__filio, j nam apud veteres inter regem et tyrannum nulla
• discrelio erat, ut:
origiuem duxil, ut confirmat Virgilius :
. Julius a magnodeinissumnomenIulo. ~\~i Pars mihi paoiserit dextramteligisse tyranni.
~\~\
54. Imperalorum autem nomen apud Romanos eo- Fortes-enim feges tyranni vocabantur; riam TIROfor-
rum tantum fuit prius apud quos summa rei militaris tis, de quibus Dominus loquilur : Per me reqes reg-
consisteret, ct ideo itnperalores dicti ab imperando nant, etlyranni per me lenent terrdm.
exercitui ;/sed dum diu duces.lilulis imperatoriis fuu- 20. Jam postea in usum accidit tyrannos vocarfpes-
gerentur, senaius censuit ut Augusti Caasaris hoc slmosatque improbos reges, luxuriosaa dominatio-
tanlum nomen esset, eotjuod is distingueretur a cas- nis cupiditatem, et crudelissimam dominalionem In
teris gentium regibus, quod-et sequentes Caesares populis exercentes. '
Iiactenus usurpaverunt. 21. t Princeps et dignitatis raodo significalur, et
15. f, Solet enim fieri ut primi regis nomen etiam ordinis, sicut est illud Virgilianum :
reliqui possideant, sicut apud Albanos, ex Silvii no- Princeps ardentemconjecitlampadaTurnus,
mine, omnes reges Albanorum Silvii appellati sunt; pro primus. '•
sicut etapud Persas Arsacidw; apud _Egyptios Pto- 1 Dictus autem princeps a capiendi significatiGne,
lommi; apud Alhenienses Cecropidw. quod primum capiat,is\culmuniceps ab eo quod mu-
16. e Augustusideo apud Romanos nomen imperii nia capiat.
est, eo quod olim augerent rempublicam ampliftcan- Q m
(* 22. Dux dictus,, eo quod sit ductor exereltusj
do. Quod nomen primo senatus Octaviano Caesari sed non statim quieuuque principes, vel duces sunt,
tradidit, ut quia auxerat terras, ipso nomine et titulo eliam reges dici possunt. In bello autem melius du-
consecraretur. cem nominari quam jregem; nam hoc nomen expri-
17. _Dum autem idem Octavianus jam Caesar et mit in proelio ducentem ; unde Virg. : DucisEvati-
imperator appellaretur, vel Augustus, h posiea dri, Sallusl. : Quo cupidius in ore Ducis sese quisque
vero dum ludos spectafet, et pronuntiatum csset bonutn. Non dixitin ore Constilis.
reges nova dignitas est creala. Dictatura, scilicet. In de causa cwsonesappellati. Vid. Fest. Verbn vero, co
'quo Livium seculus videtur. Cassiodorus octavo anno quod comali essent, aliena cum Chacone ducimus.
f Solet enimfieri. E Serv., _En. xn, ad vers. Mur-
post exactos reges, de qua discordia Fasti inspicien-
di; Ant. Augtist. non nisi duodecimo. Nostri omnes ranum hic atavos. ,
libri magno consensu quinto anno retinent, error e Auguslus...eoquod augerent. Sueionius ab auclu,
vel ab avittm gestu, 'gusluve, Ovidius utrumque in-
' Hi natus ex nbta nx, velHaeecensoribus
fortasse xn.
quinquentiii...tenebant. aplanda dicavit _?asl.m :
videntur, de quibus cap. seq. Nam dictatura semes- Hujus et auguriumdependet origine verbi;
iris fuii. Et quodcumquesua Jupiler auget ope.
>>Ef dicti dictat. Varr., lib. v : Hinc in manipulis h Postea vero dum lud. spect. Suelou., cap. io.
caslrensibusdieia ducibus. Hinc dictata in ludo. Hinc 1
diciator magister populi. Cic, III de Legibus : Ast cum Ul omen declinavit. Verissime restituil hmic lo-
A. Cpvarruvias cum in libris, utjiomo legere-
quando duellum gravius discordim civiuin poscunt, tur. Neque Isidoriano Codici, a quo -Iiaevoces :.b-
dictatnr esto, ne amplius sex menses, s. senafuscreve- tanlum credo. quantum huic emendaiioni.
rit, idemquejuris, quod duo consulesteneto. Isque avi _ sunt,
sinislra dictus popttli magislereslo. Dictus vero dicla- "J) Sueton.: DOHINIappellalionem, ut maledictumel op-
tor, quod a consule diceretur. probrium semper exhorruit. Quod atitem seqniiur,
c' Cwsarumautem. Imperatorum, alioqui ante Cae- qtiw nala est de sorore Julii Cmsaris, vcrba sunt Ser-
-
sarem dictatorem Caesar Juliorum cognomen fuit. vii,i initio Nam
_Eneid. ( _
Euseb. in Chron.: C. Julius CmsarPrimus apud Ro- apud veteres. E Serv., _En. iv el vu, e(
manos singulare oblinuit imperium, a quo Csesares August., v de Civil., cap. 19:Sedne tyranni non
Rbmani principes appellrti. pessimiatque improbi,reges, sed veteri riomine fortes
A Quod cmsomairis. E Serv., _En. i, vers. Nasce- dicti exislimenlur. Unde ail Virgil.:
tur p. f. o. Cmsar. Quam vernm (cum vjxerit Aurelia Pars milii paciserit dextram tetigissetyrannl..
Caesarismater diu vivo Caesare), Servius viderit. k Princeps et dignitalis mod. Serv., _En. v, advers
e Quienim ex secto.Plin.,lib. vn: Arispicatiusenecta Cum princeps medioqueGyas, etc.
parente gignunlttr, sicut Scipio Africanusprior nalus, 1 Dicius autemprinceps. Ex Aug., lib. de Gramrnat
primasque Cwsarum a cmso matris nlero dicttts, qua • m Dux dicttts. Ex xvin de Givit., cap. 45.
343 ETYMOLOGIARUM LIR. IX. "~ 546
- 25. Monarchw sunt qui smgularem possident A - 57. h Roman_2autem militise mos fuit
puberes
prineipaium, qualis fuit Alexander apud Graecos, et primoiexerceriarmis. Namdecimo sexto^anno.tirones
Julius apudRomanos.Hincetmonarcftiadicilur, Mova? miliiabant, quo etiara solo sub custodibus agebant,
quippesingularitasGraeconomine, «_o_^y.princip_ifusest. de quibus Virgilius : El primmvoflorcjuventus.
24. Tetrarchmsuntjjuartam parremregni tenen< .. 58. ' Servos sane nunquam miliiasse conslat,
les. Nam rerrapa qualuor sunt, qualis fuit agud Ju- nisi servilute deposita, exceptoiAnnibalis tempore,-
daeamPiiilippus. cum post Cannense pralium in tanla necessitate
' 424 2g. a Patncii inde vocali sunf, pro eo qriod * fuissenl Romani, ut ne liberandorum quidem servo«
sicut palres filiis,ita provideant reipublic.3. ; rum daretur facultas.
28.h Pne/ecfidicti, quodpra3loriapotestaleproesint. . 59. i Desertores vocati, eo quod, deseif.s milita-
27. c Prwtores iidem qui et praefecti,qtiasi prm- ribus offieiis, evagantur. Hi in alios numeros mili-
posiiores,- . tiaenomen dare prohibentur, sed si non magni lem-
28. * Prwsides vero dicti, quia alicujus loci tule- poris culpara contraxerint, caesi-numerissuis resti-
lam praesidialiterlenent.' .luuntur.-Sed-et qui deserunt exercitura adhostes
29. Tribuni vocati, 'quod militibus, sive"plebibus transeuntes, et ipsi desertoresvocantur.
jura tribuunt. B 428 40. Conscriptimililes dicuntur, quia in tabulis
50. e Chiliarchmsunt qui miMepraesunt, quos nos conferuntur ab eo qui eos ducturus esl; sicul tran-
millenarios nuncupamus,-etest nomen Graecum. scriptivoeantur, cumde alia in aliam legionemtrans-
51. Ceniurionesdicti, eo quod centutnpraesunt mi- eunt, et inde transcripti,-quia noraina dant ut fran-
litibus, sicul quinquagenarii,qui in capite sunt guin- scribanlur.
quaginta militum, sicut] decani abeo quod roililibus 41."' Optiones dicti, quod sint electi. Nam 0PT_.au
. deceinpraeferuntur. eligereest, sieul est illud: Oplavitquelocum regno, id
32. r ifi.es' dictus, quia iniWeerant ante in'-nu- est elegit.
jnero uno, vel quia unusr est ex mille eleelus, "Rb- •42.Excubiiores dieuntur, pro eo quod excubias
mulus autem s primus ex populo milites sumpsit, et semperaguni-,Suntenimexnumeromilittim,et inpor-
appellavit. Liber vero primus miiitiaeordinemdocuit. ticibusea.cuBanfpropler regalem cusiodiam.xExcubiae
53. Miles,aut ordinarius dicilur, aut extfaordina- autefn diurnae sunt vigiliae nocturnse, unde et tii-
rius. Ordinarius esl.425 qui.per ordinem militai, giles.
nec adhue aliquem consecutusest gradum honoris; 45. Veliteserant apud Romanos .genus militiae, a
est enim gregarius, id esi, humiiis miiitiae. Extraor- volitandovoeati. Lecti enim agilitale juvenes, cum
dinarius vero, qriiob virtulem promovetur ex or^ine. p arrais suis
post terga equitum considebant, et mox
54. Emerili dicunlur veterani solutique militia, cum "ad hostes vetitum esset,, equis desiliebant, et
_faijam in usu praeliinon sunt, quia MERERI mili- cbntinuo pediles ipsi ex alia parto, equitibus per quos
tare dicitur, a stipendiis, scilicet,_quae merentur. Ii- advecti fuerant dimicanlibus, hosiem perturbabant.
-dem et veieranidicuntur quia jam.in risu praelii non Ab his .ergo veliiibus eleplianli quondam Annibalis
sunt, sed "postmullos militiaelabores quietis suffra- retro acti, cum regijam a suis non.possenl, fabrili
gium consequuntur. - scalpro inier arires adacto, necabaniur.
33. Equestresmilitesi dicti, eo quod. equo sedeant. M.Casfrasuntubi miles steteril; m dicla aulem
Item militat ille in equeslri ordihe. castra, quasPeasfa, eo quod illic castraretur •libido.
36. Tirones dicunlur fortes pueri, qui ad militiam I.am riunquam iis intererat niulier.
rieliguntur, alque armis gerendishabiles exislunt. 45, Militia autem a milibus dicta, aut a ,mullis,
Hi enim noii ex.sola proressione nativitatis, sed ex quasi muififia, quasi negotium multorum, aut a moie
aspeclu et valitudine corporis existimantur. Unde ef 'n rerura,- quasi iJio.efid.
lirories dicti, qui antequam.sacramento rogali sint, _ 46. Legio sex riiilliura armatorum est a delectu
"
mililes rion sunt. )-vocata, quasi lecti, 427 idest, armis elecli. Proprie
a Patricii inde vocati.De novo patriciorum genere, - e Ex populo. Ex plebe.
erat Justiniani tempnre, A. Augustinus. h Romanw autem mititiw. E Serv., _En, vn, ad
quod h Prwfecli.De prafeclis praetorio. ~
- c Prmioresiidem vers. Anle Urbempueri, etc.
qui et prmfecti. Velerespraelores - i Servossane nunquammililasse.Ex eodem, _En. IX,
intelligej hoe est magislratus, qua ratione prauores -vers.- Velitisquead Trejam miserat armis.
cousulesdicebanlur. et piaetorium, et porta prseto- s Deserlores. Vid. I. Desertorum, §3, d. de Re
ria.- Quod vero quasi prmposilores,melius cum Vaf- milit... eiQtiintil., lib. vn, cap. 7.
rone, ijiHasiprwiloresdixisset. t Optiones.,.. nam oplare c/ia.E Serv. Fest..
d Prmsides.Glossar., prmses,7.y_fi5v. Optio qui nunc dicitur, aniea appeliabalur accensus,
e Chiliarchm.Ex Hieronym., Isai. n. is adjulor dabalur cenlurionia tribunomilil., ul quem
1 Miles.... quiamiUe eral anle in numero iino. -vetleteligeret. unde el nomensorlitus esl.
Cohorles numeros appellari solitas a"La_inis tradit 1 Excubimautein dhirn, Ex eudern. __Ln.ix.
Sozomen., tripan. Hisl. lib. i, cap. 7. Varrolameii, .- m Dicta auiem castra. Ex eod., Mn. m, ad vers..:
ib. iv.__l/i._fes,quod trium millium legio primofiebal, JVoscaslra movemus. ,
ic,singutm tribus Tat. Ramn. Lucer. milVa simjula, • ~>.Qimsi,moletia.Al., moleslia, qit.ibus favet Con-
nittebqnt. , -dien. vernawiJusj"la mollilia, el Rabarra1;.''F.estus,
Ul S. ISIDORI HISPALENSISEPISGOPI 548
auleni-Macedonum a phalanx, h Gallorum caterva, j_ JVquaeformas et nomina ab ipsis rebus ile quibus traus-
nost.a7e__.io dicitur. !ala sunt mutuantur.
47,- P Legio habel sexaginla centurias, mampu- .57. Acies dieta , quod ferro. arroala sit, et acu-
los triginta, cohorles duodecitn, turmas ducentas. mine gladiorum, |
. 48.- Genturia est pars exercitus in centenos milites 58. JEscemfus,mnliitudo ex uno gej?ere, ab exer-
divisa. Dnde et q"uiiis proesunteenfurionesdicunt. cilalione belli vocala. ..-,
-49. Succenturiati sunl, non qui in prima, sed qui 59. Classes dictce!propter divisipnera exercitus „-
in secunda cenluria sunl ,,quasi sub prima centuria, qui postea.manipuli (diciisnnt. Unde et Virgilius :'
tamen stricti eliam ipsi, et in speculis posili in bello -Classibusliic loeiis,hic aci.espcrtaresolebant.
Eunt,~utsi prima defecerit, isli, quos sub se dixiihus, ._am poslea cl classis naviun- dicta. .. >•
"laboraiitibuspriniissubveniant. Undeetadinsidiandum 00. ° JVodusproprie cst densa peditura mul-
ponitursuccen.urialus, quasi armis dolosis instr.uctus. litudo, sicul lurma equilum. Nodus autem diclus,-
50. Manipulus ducenlorum est miiiLum; manipu.. pro difficultnte, quod vi? possit.resolvi,
^utem dicti sunt milites, sive quia bellum primo 01. Cuneusest collecta in .unura milituni iiitillilu-
manit incipiebanl,-sive quod antequam signa essent, do. -Undc.propler-quod. in jinu.n cnit,.f ipsa coilio
:]_ in iinuin cuneus itoniinalus est, quasi couneus, eo
manipulos sibi, id est, fasciculos stipulae, vel herbse :___$
alicujus, pro signis iaeiebanl, a quo signo manipu- qtiod in unum omnes cogiinlur.
iares mililes cognominali sunt. De quil.us-Liieanus : 4ggfi2. Alm in exercitu triginta equites esse d|-
Convocatarmatosextempload signamaniplos. cuntur ; 6 Almaulem equites ob lioc djcti,, quia te-
51. a Turma triginla equites sunl. Romani enim gunt pediles a/ai;umviee.
eqpites in una tribu trecenii fuerunf De singulis .- '63. Cohiua vucantur extremjtas exercilus,, qtiod
eiiirn centuriis decep] dabantur, et fiebat lurraa. iniorla sii. | .
Cohors quingentos milites habet ,, 64. h Agmen dicijrir eum exercitus ilp.r faeit, ab
428 '~\ fr!* s"!11mi|ijiae genera, sacramenium, agendo yopatum, id, est, ettndo. Plautus : Quo fe
"eyocatio, corijuralio. agis ipse ? Est=enirarixercitusambulans. Nani agmen
55. Sacrqmentum, in quo posl electionem jurat dicitur quod in Iongifudine.direclum est, quale solet
unrisquisque inijes se noq recedere a roilitia, riisi esse cum exercitus portis procedjl; quidqijid "iuefit
post cbmpleta siipendia, id est","militi__.tempora, et aliud, abusiye diciiur, .
hi sunt qui habent plenam militiam. Nam viginti CAPUT IV,
:quinqueannis lenenlur. De civibus.
- S4.Evocaiio,dumadsubittiriibelliiihnonsolnmmili-
£
tQ |. De imperiis milifiaequevocabulisex parte dicium
teSjSedetcaeteri evocatitnr. Unde etiamconsulsolibat esl, deinceps civium nomina summatim subjuiigimus.
dicere-. (_'ittrempublicamsalvttmessevult;mesequaittr. 2. Ciwesvocati, qubd in unum coeuntesvivaht, ut
85. Conjurdlio, quaefit lumultu, quando viWhum yita comriiunis et ornatior fiat ef tutiof.
tifbis perieulum singolos jurare non patiiur, sed re- 3. Donvus unius familiaa habriaculum est, sicut
pente colligitur raultitudo, et ftimultuosain ira con- urbs unius populi, sicut orbis doinicilium loiius ge-
flatur,-Hoecet tumuliuatio dicilur. iiefis huiiiani. Estaulem domus genus", familia, sive
56. In aeie autem lst_cfere forraae sunt: Exefcl conjunctio viri et uxoris. Incipit auiem a dubbus ,
lus, classis, nodus, cuneus, alae, cornua, "agmen , •et estnomeii GraiCum.NarnI_J_..«T« Graecifecfavocani.
quoque: MititemAeliusa mpljilia per antiphrdsin.dic- __pr'moirecenli fuerunt, de singiilis enim curiis deni
titpipttlal, eqquod rtihilmolle,sedasperum qttidreddat. '"dabantnr,quas irigititq fuisse aiximus. Vafro.lib. iv :
a Macedonunt phalanx.
' E Serv., '__Sn,'n. JSfjam Tilrnia, lerma, ein ti xtbiit; qttod terdeni cquites-ex
Argiva phalnnx. jribus Iribnlius Talienpum, Ramnens. el Litcfr. fie-
i> Gallorum caterva. Veget., lib. n, Cjip.2. kanj; itaque primi singularwn decuriaruin decurioiies
,. <=Legio qutem habet LX,Serv., _En. xi, ad yers. U Q dicii. Ciiacon,reliquis|rejeciis,'li_ec tanlurii ex Servio
Volscor. edice maniplis: Signiferi, Inqnit, ^ttiu se- reliueri volebat: Romani equilesprimotreceniifuerunt,
ciinduln aiiliqnum morem~ih legiohe eranl tii_ginla.\ \ de sinqulis enim curiis\ decem dabanlur. Cohors, eic.
Legio aulem habebal seplem coliortes, sexaginta cen- ' e Nodus propric est densa, E Serv., _En. x, nd
lurias. Ptitamus autem apud Serv. viliose vn pro xn illud: ' --
scriplum. Nam apud Isidor. otnnia constant, qui ..... abantem
pauJo post cohortem quingeiiiis militibus consiare Opposituminterimitpugnajnodumqueinoramque.
dicil. Licel (ui ait ibidem Servins ) in his rebus ac- Qtiod autem sequitur, Nodui autem dictns pro
cessu lemporis ducumvurieiassempermuiaveriimilitim cullale, alia verbi apud Servium noiio esi, non ratic diffl-
dhciplinam. Agell., lib. xvi, cnp. 4: In iegionesunl prioris ,'ui videtur exislimasse Isidorus, qui Servii
centuiim LX, manipuli xxx , cohorles x. Vegetius commenlaria sine Virgilii carminibus foilasse inspi-"
quoque, lib. ll, f»p. 0: Sciendumesl aulem in una ciebal.
leyionedecemcohorlesesse debere. Sed-prima cohors f Ef ipsa coitio in imum_Verba Aug. in lib. de
reiiqnai el inunero militumel dignitali -prwcedit. cap. 18.
d Turma .-. . ei fiebat lurma. CoiK-innassevidetur Ordin.,
s Almautem equiies. Veget., lib. n, cap. 1, e<
_i3Rc(i_ua_nunc inlegra miii esse nemo non wdet) e
•Sjervio ei Varrone, ita m ulriusque aliquid restet. •Agell., xvi, cap. 4. •
h Agmen.Serv., /En. i; et ix- . Agmenproprie esl
Ergo scripluram quae in libris nninibiis erat relin- •exerciluiiambutans, ' quidquid ftterit atiud, qbusivedi-
queiiies.amborum verba proponemus : Serv., _En. citur.
ix : Trecentumscutaii omnes. Romani, inquit, equites
•349 , ETYMOLOGIARUMLIB:MX_-.. $5t>
___?«m.._a _, 15. Censores apud veteres Rdmanos orant." Est
est-liberiex liberis legibus suscepli, a femore. X'.'
._ 4, fferius aulpiri a gignendo et progeneranjo ii- enim liomen censorisdignitas judicialis.Censere eiiim
clura, aut a definitione ceriorum prngnatorum, ut judicare est.-Iiem censoxessunt patrimoniorum judi-
• ~_
Iia.iqnes-, qiiae propriis.cognationibiis .terminalaa , ces, a cerasuaeris appellati.
pentes appellaqtur. MAJudices dieti, quasi jus dicentes pbpriloj sive
§, f fopu/jfs est coetus humanae multiludinis, ju- quod jwe discepient. Jure autem dis_eptare est jusie
jris.copsens_jpfppncordi communionesociatus. Popu- .jtidicare. Non eslautetn judex, si nonineo estjusiitia.
/ijs gutem eo distpt a plebibus,quod popu/us430 un>" -. "15. Prwsides .rectores sunt proviriciae,' '
dicli" eo
'
yersi cives s;ip{, epnniimeratis seniorihus civjtatis . quod prwsunl.
plebsaptem rpliqtium ytilgns sine senioribuscjvitatis. .16. Prc.(o!'es-autem,-quasi.pro_cepfores'pivitatis, et
0. Populus ergo toia civilas; "vulgusvero plebs est, pfincipes. lidern, et qumstotes, quasi quwsilores, eo
Plefis auteni dip,a a pluralitale; major est eniin nu- quod quwstionibus prsesunt, consilium ehim et causa
ni.erfis_mjnorqrn quam seniorum. h Populus- vero--• apbd eos est. . ••"'.*
rrvyyhg§«/_,o.dicitur,~id pst, EotTofiro),-^; Unde et . 17. J Proceres.sunl principescivitatis, quasi pro-
poijufifs dic.us est. Graece auiem populus dicitur cedes, qudd anle omnes libnore prseeedarit. Unde et
labg a lapidibus. Vulgus esi passim irihabitans multi- B j capiia.irabiuin, quae eminenl exira parietes, pro-
ludo ,.quasi quisque quo vult. ceres dicuntur, eo quod primo pwceddat.' liinc autem
7. Tribus dicumur tanquam euriaed congregatio- ad primores Tacta translaiio , quod a, caetera mulii-
nes dislinctaspopulorum, e. ypcaiaefriousab ep quod in tudine prieeininpnl.
m
principio, Romani trifarie fuerunt a Romulo dispertili, .18. Tribuni djcti, quod plebi jura, se\ opem fil-
^in-senatoribiis^nrililjbus elplebibus. ° (Juae-tanien fcuunf.Consiilutisunt autem 43® (.^trfiP,sexto auuo
tribus nunc multiplicalaenomen pristinuni;relinent. post reges exactos. Duni eniin pjcbs a sejiatu <x\cpiir
8. Senatui noraen setas dedit, qupd sm\ore's e§. sulibus premeretur , tunc ipsa sihi tribijpqs, quasi
serit. f Alii a sinendodictos accipiunt '
" senatores;
" ipsi
" proprios judices et defenspre.3creayit, qui pprjjpi
cnlm agendi facullatem dabarit. libenatem luerentur, et eos adversusinjuriam nobi-
9. Sehaiusconsuttusa consulendo,el l.aeiandb est liiktis deferiderent, unde et defensoresdicti, eb quod
dictus, quod' sic fit, ul consulat, et noCerenon possit. sibi plebem commissam contra Insoleritiam. impriii-
10. fl Pafres autem, ut dicit Sailusiius, a curae si- bofum defendant. * At contra nunc quidam everso-
- '
militudine vocati sunt. Nafh sicut palres fiiios suos, res.non defensofes existunt. •."
'
ita illi^rempnblicam habebant. 19; 9 Numerarii vocaiisuntqui bublicumnumrritfni
41. * Pafres conscripti, quia "dumRomulus deeem G ( aerariis inferunt.
porias senatorum elegisset_&31;nomiha-..orum, Prse- - -20. Funcli, al) eo quod funjganlur honore et bfficio
Bente populo, in tabulas aureas cbntulit, alque inde aliquo dicti. Hincet 'defunctosmortuos dicimus, qui
_P«_fre$ consciipfi vocati.,' • compleverunt vitae bfficia, nibil enim jam faeiunt.
12. i Primi ordines senatorurfi dicuntuf-.f7usf.res, - ' 21. Jl/uhicipessunt in eodem municipio nati, ab
secundi speclabiles, terlji clarUsiriii. Jam inferius officio raunerum dicti, eb qubd publica mttniq acci-
quarlum aliquod genus non est. Quamvis autem se- piunl. Munia enim officia sunt; unde et immunes
jjaioria quisque origine «sset. usque ad legiiimos dicuniur, qui nullum geriintbfficium.
annos eques Romanus eratjdeinde accipiebat hbno- - 22.
Municipalesoriginales cives , et iii locum offi-
rem senatoriaedignitatis ciuni gerenies.
CAP. IV. — h Populus esf eosfus.Aberat a iibris h Remp. habebanti Ita Golli. Cod.; alii, alebant.
yox -cwlns.,qnam reslituimus ex August., xixde \. Palres conscripti. Haec unde sint, qba:rendum.
Ciyit., pap. 21 ef 24, qui hcee verba e libris _Cic._de Dionys. : O. __p.tre-xpvregTtarepegtyypafot itpoo-nfa-
Rep. citat. v.ai p.iy_ptgiutovravrrig ervf/c/.vovrn? 7r_oo-
1 Populus verg,~Quoihic morisira e Grjepis cna- . pe-oQneav, Sk.TOOTO e&ogM.:JSpque lamen-%ic
a_.yopiag,ellvivty.bv
ractefibus ? Sed prpxime aceedit ad lectionepi qiiari] •p. •_ satis plapefe ppssuni, neqiin si ex aureis serpas.ta.
posuimus, Ovei. cqlleg, Gotjf. Yjde nuriguidgd iiqec liulas facias, adducernpr, ui brpc non adultecina piijl.
T6 '« _TO).V_ avfip.ir.rbg't HjefohyiTii, _Na]jyn3'in-j.__j(j _"j .Primi ordinis. E Placidi glossis, p quo senqior,
illud : Bruchus expansus est. _' _' " t yocem delebai Chacon.
ritm
c Grmce autem popultis. E Sery,, _Ge.org."i, ad Judiccs dicli. lnfra, !ib. xvm, cap. 15, pj Gr-fjt-.
vers.: Unde Iwminesnqii duruiri ge\i, , - 23", q. 2, 1, el Greg., cap. 10 dpvprl.; Signif.-
d In senaioribus pij.. gf .pfe&if, cap.
' |ji._na_Jia3p du- _',.J P\oce'res,_...unde, et capii. lrabt.% §gry}Jr^Efl,is
cimus.
'' - -" •.' ''',_"""" - ad vers..Posf alii proceres. .-, -, ••
Qumiamen tribus "j.i_)'.c, mnl\\pl Varr:. H!3-,1^-.' m."jribuni.. . decimqsexto. Mendfiseflniries,Jibpi;
Cenluria primo a cenluni jugeribus fficla, pos.fduplu sexlo. Asconi, in Corneiiana : Tanfa iu fllis MI(US
calarelinuit nomen, ul tiibus hitt\\iplicatmide'h\ienen{ fuxl,.ul auno 16 posfregesexaclos,prppler jiiptfam do?_
nomev. Ead. ex eod. Varrone reJert Coluriiella, lij).. mipaiionempo,tenliutnsecederent,legessocyqiqsipsire-
v, cap. 1, a quo verius foriasse sil Isidorumsuinp- stiliferenl, duos tribuqos crearenti £t Pqp,ipf)ii.,-,cap.,2
sisse. Nam Varronis libros rie Ling. Latin. noh pu- de Origi!'. Jiir. :• Anno fere 17 pgst.reges exacfos
tabat ab Isidoro leclos G.hacon.. pop. Roht. iribunossibi inmanle, Sacfo cregyit.
f Alii a sinendo. "Verba sifnl- Servii, M'q. '-u At (oiitrq njinc guidqpi. Qportet .jiaBC • ajiciijus
v, ad
vers. Et pafrifius.daf )%rqpo,caiis. Sed qujs iirec, ariiiqui S .riptoris yerba juisse/, jfajn Isidprj aeiaje
ojjsecro', in Isidorrp,iiprj
' ' ' fisij,. At jij Servio, suspi.-. Ifjbunj jion eranl. ...
ciuntiideni, '",'". _' ___-',.' . ° Nunierarii..Exslat edictum Egipaepijgigjn co;icjl,
f Pqtres mtem. §erv« ibld_ ._ -- tplej. xyij ubi numer^fJi inuriejjtshgWJo flt'
mi S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI 352
23. Decurionesdicti,^uod sinfde ordinecuriw.Offi-.A J 35. Procuratores vero, eo quod viceri. curatorjs
cium enim curiae administrant; Unde non estdecurio, funganlur, f quasi propter curatores, sicutp_tocoNSUL
a qui summam non' inlulit, vel curiam non pariici- pro consule. j
pavit. 435 36. CoZonijsunteultoresadvenaedicti a cul-
24. Curialesautem iidemet decuriones.Etriicti curia- tura agri. Sunl enim aliunde venierites; atque alienum
/es,quia civilia munera procurani et exsequuniur. agrnm locatum colentes, ac debentes conditioriem
433 25. Principales magistralus et duumvirales genitali solo propfer agriculluram sub dominio pos-
curialium officiorum ordinis sunt. Principales dicli sessoris, pro eo quod iis localus est furidus. Coloni
quod priint sint magistratibus. autem qualuor modis dicunlur. Nam eoloni, aut Ro-
26. Magislralus vero, quod majores sint reliquis raani sunt, aut coioni Laiini, aut coloni.atixiliaffes,
officiis. aut coloni ruris privati.
h Duumvirales.... - • •- S7. /«^ut/inivocati, quasiincolentesaliena,non enim
27. Tabellio vocatus, eo quod sit portitor tabel- habent propriamsedem,sed in terraalienainhabitant.
larum. Idem exceptor,idera et sei.6a publicus, quia 38. Differtautem' inter' inquilinum', et advenam.
ea tantum quaegestis publicantur scribit." hiquilini etiim sunt ', qui emigfant, et non perpetuo
28. Burgarii a burgis dicti, quia crebra per li- iv 1 permanent. Advenmlautem, vel incolaeadveniitii per-
mites habitacula constitula burgos vulgo vocant. hibenlur, sed permanentes; et inde incolm,quia jam
Unde et Buryundionum genti nomen inhaesit, quos habitalores sunt, ahincolendo.
quondam, subacla Germania, Romani per castra dis- 59. Indigenm sunt inde genili, et in eodem IOCO
posuerunl", atque ita ex locis nomen sumpserunl. nali, ubi inhabitaut.;
29. « Collegiatidicuntrir, quod ex eorum cbllegio 40.7nco/aauleranqnindigenam,sedadvenamindicat.
cristodiisque deputentur 434 °.U1 facinus aliquod 41.Perearinidicti,jeo quodignorantur eorumparen-
comrniserunt. Est enim sordidissimum _genus lio-. tes.quibusortiexistuhljsunlenimde.ohginquaregidne-
minum patre incerlo progenitum. 42. Urbani vocabantur, qui Romaehabitabant, qni
50. Privati sunt extranei ab officiis ptiblicis. Est vero incaeteris~locisoppid«ni.|£ Nam solawis Roma,
enim nomen magistfalum habenti contrarium; et csetera oppida.
dicti privaii, quod sintab officiis curiae absoluli. 45. Famuli sunt ex propria servorum familia orti.
31. Mercenarii sunt qui serviunt accepta mer- 11Sertiiautem 433 voeabuluminde traxerunt,quodlii
tede; iidem el barones Graeco nomine, quod sint quijure belli possent occidia victoribus, conservaban-
fortes in laboribus ; Sapvgenim dicitur gravis, quod tur, etservifiebant, aseiuando, scilicetser.iappellati.
sit forlis. Cui conirarius est levis, id est, infirmus. C U. Ancillm a sustenlaculo vocatae, «yxav enim
32. Publicani appellantur conduetores vectigalium Graacecnbitusdicitur, unde,et anconemdicimus. -
fisci, vel rerum publicarum,' sive qui vectigalia pu- 45. Mancipium est quidquid manu capi, subdique
blica exigtint, vel qui per negolia saeculilucra sec- polest, ut homo, equus, ovis. Haeeetiim animalia
tantur. Unde et cognominati sunt. slalim, ut nata.sunt, mancipium esse pulanlur; nam
35. d ViWiczfsproprieriftegubernaloresl. Undeeta et ea quae in bestiarum numero sunt, lunc videntur
villaVILLICUS nornen accepit. Interdum aulem villicus mancipium esse, quando capi, sive domari coeperint.
noii gttbernationemvillae,sed dispensationem univer- 46. Ingenui .dicli, qui in genere habent liberta-
sae domus, Tulliointerpretanle, significat, quod-est tem, non in facio, sicnt liberti. Unde et eos Gr_3ci
universarumpossessionumet villarumdispensatorem. evyevelgvocant, quod sinl 6oni generis.
34. e Actores iidera et curatores ab agendo, et . 47. Liberlus autem vocatus, -quasr liberaius. Erat
curando vocati. enim prius jugo servitutis addictus. » Libertorum
a Qui summamnon intulit, velcuriam non parlicip. D £; nopb. Nam et in Horlens. (ut refert Non.) dispen-
Qua. de re ita Chacon : Qui decurio fiebat, is pro in- saloris voce est usus : Quid lu, inquam, soles cum
trotiu prmstitulam stimmam inferebat, neque, ante- ralionem a dispensalore accipis, si wra singula pro-
quam eam. inferret curialis erat; ubi vero de more basli, e
summam quw-ex his confecta sit nun probare?
nihii inferebqtur, non antea curialis dicebatur, qttam Aclores. . . procuralores. Jurisconsulti actorem
cumaliis curiam ingressus de rebus publicis consul- praesenlisessedicunt, proeuralorem absentis, luiorem
tarel. Vid. Plin., lib. x, rpist. 533. Ani. Angustl- procuraiorem consiituere ntm posse. actoiem posse.
nus : Duplex, aiebat, decurionumgenus osiendi: al- f Ouasi propter curatores. Haeealiena existimamus.
ierum honoriariorum,qui pecunia data honorem as- s Nam solaurbs Roma, cmlera oppid. Si qtiaudo
sequuntur, sed munere abslinenl; alierum ordinario- vero Romani historici oppidi mentionem faciunt,
rum, qui decurionutn munus cxercent; id enitn esse niliil praeterea addentes, oppidum .Palatiiium inlel-
curiam parlkipare. ligunt, ubi primum fuit Roma condita, quam Ennius
hDttumvirales,August., in lib. de Gram. : Duumvi- quadratam vocavit :
rales, quasi duorum hominumvir. Malevero explent • Et quibusexstiteratRomaeregnare quatlratje.
quidam libri lacunam quae est in Gothicis omnibtis.
c Collegiati. De collegiis dicuntur aliqtia in tiiul,- h Servi... quod hi qui. Verba Auguslin., XJXde
Je Jure Immun., lib. L Digest;, sed ' quae ad 'Luric Civit., cap. io.' 1
(ocumillustranduni non sintsaiis. i Libertorum filii apud antiq. Suet., in Claud.,
d Villicus... significat. Hieronymi verba , in q. 6, cap. 24 : AppiumCwcumcensoremgeneris sui proauc'
ad Algasl Unde pfo cecorioraovillictim et rlispensa- toremliberlinorumfilios in senqlnm allegisse docuit,
toreiu reddidisse' videtuf Cicero in OEconomic.'X*-: ignartts lemporibusAppii; et deiricepsatiquaridiuliber'
5S3 • ETYMOLQGLVRUMLIB.IX. X .384
aulem. filii apud antiquos -libertini. appellabanlur., A A.• 3. P.aterest aqrio nascitur inilium generis; itaque
juasi de liberlis nafi,--nune vero liberlinus,--arit-a js pafeifami/ias'V0cifaturr439 Pnter autetn diclus,
iberto faclus, aut possessus, . . - eo quod pafiafione peracla, filium' procreet. £ Pa-
48. Afflttumissus.dicitur,quasimanu emissus,-Apud .tfaiio-enim esi rei venefeas, consunimatio. s Lucret.':
a Et• bene _ • • -" ,
.veleres enim^ST.fl110^ 68 manu miltebant, alapa parla patrant.
percussos circumagebant, et-liberos confirmabanl, i. Genitores-atilem a gignendo , et -jiarenlcs,quasi
.uude et manumissidicti, eo quodmanu. emitterenlur. .parienles. -".-'-
49. Dedititiiprimum stdedilione sunt.nuncupali. . _§. -lidem -et crealores, h Crementum enim est
Deditio enim dicitur quando se vincti aut vinciendi geiii.en maseuli, unde anirhalium et homiuum-cor-
hosles vicloribus (radunt, quibus haec origo nominis pora concipiuntur. Hinc crealores parentes dicunlur.
fuit. Dum quondam adversus populum Romanura : 6. Maier-dicilur, quod exintJe efficialur-aliquid;
Berviarmis suraptis diraicassent, yincli se dederunt, . ,J vasler enim quasi materia, nam causa pater esl. .
compreherisique yaria turpitudine aifeclisunt. , - _ l.iPaterfamilias auteni diclus ,)quod omnibus in
80.b Exhisquidam posleaadominismanumissi pro- famiiia sua.posiiis servis-,--lanquam.'paler filiis, pa-
pler suppliciorumnotas, quas manifesle perpessisunt, tria dileciione consulit, servorumque-couditionem
ad digniiatem civium Romanorum- non, pervenerunt. T, j a filiorum affeclu non discernit , sed quasi unum
51. - Latini liberti (ante Romam conditam apud membrum ampleclitur; hinc enini exorlum est no-
Laiinos fiebant) nunquamper teslaraentum, sed per epi- men Pairisfamilias. Qui aulem inique doininanlur in
stolam libertateriisumentes. 438,rule 3U'. Per lesla" servis, hoc.senominenequaquam reputent appellari.
uientum non fiebant, nec ex testamenlo. aliquid cape- 8. i Materfamilias inde vocatur , quiaper q.uam-
re, nec suos haeredes faeere poteranl, cives Romani dam juris solemnitatem in familiam transit mariti.
postea sub consulibus per lestamenta in urbe Ro- Tabulae enim, malrimoniales instrumenta emptionis
niana effecli suul. , suae sunt 440"Alias sicut k matrona est .mater
52. Dicti autem.eives Romani, quia lestamento li- primi pueri, id est quasi mater nati ; ita malerfa-
beri efiecti in numerum .Romanorum civium redi-; miJias illa est quce plures enixa est. Nam familia
guntur. flis primum aditus erat in urb. Roma com- ex duobus esse.incipit,
morari, d caeteris autem libertis .prohibebalur, ne Q.Avus patris paler est, ab mvodictus ,id est, ab a««
Velin urbe Roma, yeHnira septimum ab urbe mil-.- liquitaT,e.Proavusavi paler esl,'quasi propeauum. Afra-
liarium commanerent. - - '- uus proavi paler, -jamlonge «d avo. Atavusabavi pater.
CAPUT V, 10. Tritavus atavi pater, quasi fefwj.us, id est,
De affinitalibus et gradibus, , __ «*. quartus supra avura; Sed tritavus ultimum cpgnatio-
1. Haeredisnomln tmposuiteensus aerls,«solvlt-enim ' nis nomen est. F.amilia enira oritur a.pafre, termina-
v
tributumauetoris.In hoc enim vocabulo prima succes- lur in trilavo. .
sio cst baeredilatis et generis, ut sunt filii et nepotesr 11.! Filius et jfiita-a familia dicli, Ipsi enim primi
. %. Prohwres est qui loeo haeredis fungitur, quasi in ordinenascentiumexistunt. unde el Gorneliata- "
pro /io.rede;esteriim, aut instituius, aut substitutus.- -milia stirps ipsa onanisa Grirnelio'o ria.
finos dicfos, non ipsos qm manumillerenlW; sed inge- . d Cwleris aulem iiberlis prohib', Hoc (inquit) A Au-
nuos ex his procreatos-.- >."-.__ gust. nemo unquam dixit.NExpellebari.urtaraeii urbe
a Alapapefcussos circumageb. Nam vindicla servi nonnunquitm Latini cives, si comilia impedirent,
caput percutere, faciemque paima, tergumve fesluca CAP.-V.— e Sokit enimtribulum auctoris. Id es.t,
verbefare. raos jfuii. Vertebaniur qiioque et tircuma- ejus qui illum haefedeminstiluil.
f Patratio enimrei -ven. consumm'.Patrare obsce-
gebantur- a dominis. Hinc Persius:
.. ..Heu stcriles veri,quibusuna Quiritem num verbum fuissepstendit. Quintil.,lib. vni, cap. 3 :
--- ' Ductare { inquit ) exerchum, el pairwebellum, "apnd
Vertigofacit.
\Ex kis quidmnposlea adominis manumiss,Aug., Sallustium dicla sancle el anlique , rideritur a nobis.
in.EpiSt. ad Gal.: Stigmala dicuntur nolm qumdam Et Gloss., patrat'., uaaaarai r.av.ep.fxrois,<_>. £r altr-
pWnarumserviiium,ut~siquis, verbi graiiu, -servusin j) J xpS>g, atqueliocirilunianliquis
' -' Scripiorib. Catullo,
compedibusfueril propter noxiam, id est, propler cul- • •l^ersio etaliis. -_
pam, vet -Jiujusriwdialiquid- passus fuerit , sligmala^ - s Lucretius, et bene parta palrant. Optime- festl-
habere dicatur, el ideo injure manumissionisinferioris tuil Lucretio simul et lsidoro -sua verba ex piiulu-
cstordinis. lum deformata scriptura nostrorumCodicurn.Anlo-
• • - •
c Luiini liberli (anle Mom. cond. De.Lalinis libet- nius Coyarruvias. /•" -
tis ex lege Julia Norriana, ex IJlpiani Tilulis, Caiique h Cremenlumsem, Idem repetit lib. xi, cap. 1,
el Jusliniani instilutiunibus salis constat. Cum qui- Placid. gios. : Excremenlum, quod expuimus, velex-
bus haecnequaquam eongruunt. Itaque negligebat isla creamus habetur. Iteniseinen virile, unde ahimalium'
A. Augusiintis,-«taversabaiur. Nam quid illud rAnte, el hominunvcorpora concipiuntur. Hinc ' -creatorespa-
Jiom. eond. apud Latinos fiebant ? Quid postremura . renles dicuntur. _
His primumaditus eral in urbe Rom, commorari?ctc. 1 Maierenim quasimaieria. Nonvocis, quam Grm-
Sed quia veri aliquid interjiciiur, ut qubd-per cpis- catri esse non ignorabat -, sed <.v/Auivoj-evov flpiatio.
tolara fierent, quod teslamenli faciionem rion liabe- j Mdterfam. inde voc- E Serv., _En. xi.ad vers.
rent, suspicari se dicebai Chacon Latinos liberlos ab Tyrrhenaperoppidamalres.WA. Boeth., adTopic".€ic.
Istdoro dictbs qui eo jxtre essent quo liberli incti k Matrona,,, muter nati. Vel nascituri ,etlam -ex
quoudam a Latjnis populis ante.Rom. ^ondilam. • Agellio, et ex ipso Isidoro, qui infra; cap. 7: Quasi
Qood quidem.ad Laiinqrum liberiorum ^iymon ali- mater nali _,vel quiajdm maler fieri polesl.
quid.couferre nemo negar-it..Sedquomodo lam longe i Filius... Filia.t_lu~.si familius, ne hsec quidera
Isidorus respexit. Ergo-amplius quaerendum.'* • ' - -• :
rejicienda.
:_Sf_ S. ISIDORIMlSPALi__.Sls KIMSCOPI *«.:
. 12. Familia autem a femore. a Fcmore enim genus A eiiam plures. De geminis autem, imo ahorto, alier
et stirps ostenditur. Nara familia pro servis abusive, qui legitirae natus^fuerit vopiscusnominatur.
-_onproprie dicitur."' 22: * Poslhumusvoeatur, eo quod posf humalioneir
. 15. Sfirps ex longa-generis^significaiionevocatuf. palfis nascitur, id cst, pbsl obiluni. Iste et defunctt
Gnaiusdiclus, quia generatus. Uude et per g scribituf. nomeh accipit; sic enitn lflx voluit utqui de defuhclo
1 Suboles,eo quod substitutio sit^eneris. nascilur defunciiiiomineappelletuf.
14. Quadripertitus estautem ordofiliorum,iia:Uni- 442 23- B 'Nothut dicllur qui de patre nobiii et
genitus, primogenitus, medius, novissimus. Unigeni- matre ignobili gignitur, sicut ex conctibina. Est au-
lus posl quem nullus. P-rimogeniiusante queni nullus. tem hoc nomen Gra.cum, ct in Lalinitate deficit.
Medius, inler omnes. JVouiss.mus, post omnes. c Idem - 24. Huib contfarius est spurius, qui de matre no-
cl minitnusa motiade.NOVISSIMUS autem propter quod bili, et patre ignobili nascitur. Item spurius patre in-
uovus, quia caeleri pra.cedendo anliquiores exislunt, ceftb, matre vidba geriitus, velut tantum spurii filius,
13. d Quatuor etiam modis filii appellaniur, naiu- kquia muliebremriatiifafflvfetbres_-«r6_s__vvocabanl, ve
ra, imiialione,adoplione,doctrina_%__\\,\ Nalura, -veluti lut«7.6TOO anbpov,libccst, seminis,tionpatrisnomine.
cuin rlicuntur filiiAbraliaeJudaei. Imitatione; u. Ipsius 3U5.,Jfibsdem et /a.on.osappellabanl.quia "qtiaadam
Aliraliae.fidem imitanles ex geniibus, dicenieJjvan- 8 animalia, favoniospifitu liaustb,*_Ohcipefeexisiiman-
gelio: Poiensesl Deusde lapidibus istis suscilare filios tur. Undeel ii quirion sunt de legiitnibmatrimohio,
Abrabw, vel sicut eosdemJudaoosDominusUliosesse fnaireiu pbtius quani pal.em sequiintur. Latine autem
dicit diaboli,aquo non nati, sed'quem fuerantimitaii. spXtrii,quasi extra puritatem, id est, qbasi immutidi.
16. Adopiione quoque, quod-liumana consuelu- ' 26. iVeposest, qui ex filio naius est. Dlbtusauteui
dine.nulli licet nescire, vel sicut nos Deo non naiura, nepos.quasi liafus posf. Primumenim filiusnascituf,
sed adoptione dicimus : Pater nosler, qui es in Cwlis. deinde nepos. :Gfadus enini substiiulibhis est. tiinc
Docirina, sicut Apostolus filios suos.appellal cos et posleritas, quasi. poslera mtas. 5 Nepos auteni
quibus Evangeliumpraedicavit. utriusque sexus fesl.'Nahi, ht ntplis~disariiuSin jbre
- 17. Filii,ihiein ideo in legibus liberi appellanlur, ut est p'ropler discfetiOhehfsuccessibiiisadmissum."
islo vocabulosecernantur a servis,,qUiasicutsbfvusin ' 27. Pfdne/iosest quiex hepote coneepths naliis-
potesiatecst dotnini, sic filiusin polestaieest patris. que est. El dictuS piionepos,quasi fidfus porro posf.
lndo etiam filio fil emancipatio, ht sit liber a paire,- Ex libc qboque gradu iricipit vocarr et progenies;
sicui fii servo manumissio, ut sil liberatus a domino." - quasi porro post geniti. Nam filiibt nbpotCS443 hon
18. Ilem libni dirti, quia ex Uberosunl iiialrimo- sunt progenies, quia-nhn -est in eis longa posteritas.
nio orti. Namfilii ex libero et ancilla sefvllis ebndi- Cj 28. Sicut auteth iiifefiiis longe bditi progeniesdi-
lionissunt. Semperenimqui n&scilur-deteriorenJpa- cunthf, ita superius proavi, ataViqbe progenitores
renlis statum sumit. appellanlur,-quasi poi'i'ogenetantes. PHONIEPOS diblus,
18; Nalurates atilem dieunlur irigeimaruiheoncu- qitia'prope nepofem. i
binarum filii.quos sola nanira geiiuil, noh hohestas -29.
Abtiepos,quia Sejungitiifanepote. Esl einmmler
corjugii. Iidem et pueri, a pubei illum et nepotera prohepos. Adnepos,abnepotisiilius.
20.Adopfitmsfilii!sest,quiautapatrejusto,aulavo, . 50. Trinepos, adnepotistilius-, quia post nepoieiu
aut |iroavo,incuju£polestaleest, peremaiicipaiiottem- •qnarlus in ordine est, quasi telranepos.
, esl irariiliis irr aliensm poleslaicm, qui Ulriusque M.kMinores aulem nbh dicimus, nisi quotiesgra-
ferl nomen, ° rit Fabius Mmilius, vel Scipio Paulus. duum deficit nomen, ut puta filius, nepos, pronepos,
21. Getnini sunt, non.duo tantum^imul nati, sed abnepos, adnepos, trinepos. Ubi isli gradus defece-
!.a Femore enim genus. Silan. Goth., femor enim, 6iio.iK_.iv
' liauddubiiim anopi.ov. \
quin e cum alterum sequeretur, omis- 'Eosd, et Favonios, Varr., Hde Re rust. : In fe-
sum.sita librario, Legendumergo/e»iure,vel femore, turares incredibilisesf 'mHispania, sed eslvera. Quoi
quando ulroque-tnodqconstal veteres lofutos. -in Lusilania ad Oceanum,in earegione ubiesi oppidum
h Suboles, eo quod sif sudsfif. Ergo sttboles, non 1) Olysippo, in monleTagro, qumdame venlo concipiunt
spboles,ex liac quoquenotaiione seribendumapparet. certo temporeequm-,Ulhic gallinmquoqttesolent, quo-
c Idem el minimus,a monade.Vid. iib. seq., lill.Mi rum ovq.vTtr_-vep.ta appellant. Ul igitur ova vnnvip.i-:,
a Quaiuor tnodis. ExAug., lib. contra Adimanl,, ita equos favonios, nam favonio flante coneioiebant
cap. S, ei i Reiraci., cap. 22. equae,ut ailPlin., lib. iv, cap. 22. .
* Ul Fabius Mmilius, vel Scipio .Paulus. Vel Fa- i Neposaulem ulritisqueser... admissum.E Sefv.,
Iiius _Einilianus,Scipio Pauiinus. _En. XIIad vers. Pauperque dotntts.
f Poslhttmus,eo quodposi humat.E Serv.,_En. vi, fcMinoresaulem.,.'vocabuium.Ex eod., _En. ym.
a.d vers. Tua. poslhumaproles; sed A, Augusl. et Ja- Hoc loco adjeclus eral in quibusdam libris titulus
cob. Cujacius posi/iiimus scribi volunt, ut sil sola inieger dc gradibus cognah ex Institui. Jusliniani.'-
produciio verlii post., «t in pqslremus, quorum sen- Sed quoninrn in anliquioiibus libris non eraf, Ct alia
leritiam adjuvarii aritiqui nummi, Isidori noinine eadem de re a Burcliardb refefuntur,
s Nothus. Serv., JSn. yii, ad vers. Supposta.de lib. vn, cap. 28, et ab Ivone, lib. vn, lit. 12, Panor-
riiatre nolhos. Notlws, inquit, mqterno ignobilesgene- mi_e,el parie ix, cap. 64, Decrel., et a Graiianb, 35,
re. Est autem iiomen Graecum,nam Laiine quomodo q. 6, cap. 6, qtireetiam leguntur in Legib. Gothor. eJ
dicaiur non est. , .
b Quid rnuliebremnaturam veteres(...opPlutarcli. in apudJuI.Paul.,lib.ivSent.,tit.;ll,de;Gradibi,nbcilla
Jusjiniani admisimus, et baec{siquidemIsi babuimus
-
Problent. : Aey.Tsov §1 .«/ rbvirepov Ibyov' iarl 5_KT- dori.sunt) quibus exlocispeti
- possint, indicaresa
oizi>>repos,toOfyap S«6tvoviffnai TOyWKiy.bg «.Soiov habuiraus.
t.H7 EfYMOLOGiAHllH.LlB.iX. - - sS.*'-
tirii, irierilo jam dicimus minores, sicuf et majores',_t\.tuos,elpastores meos, qhia bhiriesfrhtfesiios sriinds' '
dicimus post palris, avi, proavi, abavi, alavi, Irita- (Gen. xiu, 8). Et cerle Lolh hoii eral frater Abrahae,
vique vocabulum. sed (iliusfratris ejus Aram.
CAPUt VI." 10. Quafto-modo affectiifralresdtcti, quiih duo
0e cK_.na.i_ ,efcpgnalis. scindiintuf; Sriiriiale el cbmmuhe. Spifitale. qiib
4. Agriaiidicti,epquodaccedantpronalis,dumde- onines' Chrisiiani fraires vocalitur, iit.iEcce qttmn
Buntfilii. Quiideopriusiiigenteagnoscuntur quia ve- bottUtii,tetquatri jucundum habilare fratres- iri uiium
niunt per virilis sexus personas, veluii fraler ebdempa- (JPSOJ.cxxxii, 1): Commuiife,cum bmneS l_b_l.li.esfex
trenatus, vel fratrisTiiius,neposve exeo, iiem patruus. ufro patre hali phri inter hos" gefrhariitate cbtijtingi-
2. Cognati dicti, quia sunt et ipsi "propinquiiaie mur, Scriptura loqtiente : Dicif. iistjui oderuntvb's .
cognaiionis eonjuncfi. Qui inde"post agnatos haben- Fralres noslri vos esiis
tur, quia per feiriinini sexus personas veiriunt, nec 11. Germatia ita iiilfelligitur,utgerni&flus, feadem
sunt agnali, sed aiias naturali jure cognati. genitrice mahans. -."..=
a. Proximus propler proximita.ein sanguinis ap- 12. 6 Soiw-biitCm, ut fra_er;nam Sbrbr c_t -c'x-
pellatus. ebdem semine dicta, quod sola cum ffafribus iu
^- san- sorte habeatur. - - ••-".--
444 Consanguinei vocali, eb quod ex uno g agh&tibnis
guine, id est, ex unbpatris seminenatisunl; nam semen' 15. Fralrespatiueles diCti,"eo quoa ^alfeS ebfufh"
virispuma est sanguinis, ad iristar aquas iii scopulos germani fiaires inier se fuerunt.
collissBj qiiie spumani candidam facit^ ve! sicut vi- 14. ^Cdninei.rti-vero.vocaii,_qui, autbxsoforej e*
num nigrum, quod in calice agilatum spumam al- fralre-, aht ex duabus sbroribbs Sunt'riati-,'qUiisie6n-iI
sororini - - - - .
bentem reddit.
5. a Fraires dicti. eo quod sunt ex eodem fructu, 15. Fratrueles auiennnalerter_e_filii sunt. Subrim
id est, ex eodem semine nati. consubrinorum filii. e TMus Graecumnonien.est. „--'
6. h Germanivero de eadem genilrice manantes ; 44616.Patruus frater palris est, quasi paleralius;
non, ut multi dicunt, de eodem germine, qui ianlufn" uhde, e't decedente palre, pupillumprior palruus sus-
fratres voeantur. Ergo fratres ex eodem fructu, ger- - --cipitj et quasi filium Iege luetur.
mani ex eadem genitrice manautes. 17. Abuncufasest matris frater, cujus nomen for-
7. Uterini voeati, eo quod sinlex diversis patribus, niam diihinutivi habere videtur, quia ab ayo venire
et uno utero editi;c nam uterus tantum mulieris est. . moiislraiilf,
8. d Quatuor aulera raodis fratres dicuntur iu di- 18. AmiVqest soror patris, quasi alia maler. Ma-
vinis Scripturis: naiura, gente, cognatibne, affeclu. A tertera est sbror malris, quasi altera mater. Socet
Naiura, ut Esau et Jacob. Andreas el Petrus, Jaco- est, -qui filiaibdedil.
bus et Joannes. Genfe, ul omnes Judaei fratres inler 19. h Generest qui liliam duxit; gener autem di-
se vocantur, ut in Deuteronomio : Si autem emeris ctus, quod ascischtur ad augendum genus; Socer au-
fralrem,qui esl Hebrmus(Deut.xv, 12). Et Aposiolus : lem et socrus, quod generum vel nurum sibi associavit
Oplabam,inquit, ego anatliemaesse a Christopro fra- 20. Vitricus autem qui uxorem ex alio viro filium
tribus meis,qui sunt cognalimei secundunicWnein aui aut filiam habeh.ehi duxit; et diclus vitricus, cfuasi
sunt israelitm(Rom. \x, 5). • • novitricus, quod a matre superducatur novus.
9. Porro cognationefralres vocarilur qui sunt de _L1.i Privighus est qui ex alio patre natus est, e'
una familia, id est, patria, quas Latini paterhitates privigrius dicr pulalur, quasi privigenus, vel quasi
interprelantur, cumexunaradiceroulla_g45«^ner's prius -genilus; unde et vulgo antenalus.
turba diffunditur, ut in Genesi dixit Abraham ad 22. Vocabuiaauiem agbnte haecvidenlurdeclinaia :
Loth : Non sil rixa inier me, et le, et inier pastores geniior, genitrix; agnati, agnatrc; cognati, cognata;';
CAP.VI. — a Fralres dicli. Eest. : Frater a Grmco <~ (/"afuoi-aHfeminodis/rafces.ExHier.advers.Elvid.
dicutsest apnrwp, vel quod sit fere alter. ~
Sorbr, quod sola, cum fral. Anlislius Labeo apud
h Germani d. e. g. m. non. u. m, d., de 'eod.ger- Agellium : Soror, quod qnasi seorsim-naicilur, scpit-
mine. Vides a voeis vferiloquiosigni(ic3(ioiiemdeef- '•aturque ab ea domo in qua nala eit, et in aliam fa-
rare : ut aliud fuerii TOVavui.xivoij.ivov ITUUOV com- j. militmitransgreditur.
niiiiisci necesse. Sallem, tu" res magis jiatefierel, f Consubiini. Et subrini et consubrini per u per-
fraterque a germano distiitguere.lur. Sunt autem petuo leguniur iu aniiquissimis libris.
Servii verba, _En. v, ad veis. Baic germanus Eryx. e Tllius. Gloss.': O__o_npbg trarpbg palrutts, Betog
Gertnanusesl secundwn Vnrronem, in.libris de Gradi- n-pbg-tYirpbg avunculus. Cujus iiominis non iuel»g._ii-
bus, de eadem geniiricemanans, non (ut multi dicunl) lem rationem reddidit Simplic. in Epictet. quod cum
de eodem gennine, quos ille tantnm fratres vocal; se- liberis parenles, quasi Gioi, id est, dii sinl, eosque
cundum quetnbene tnttic EryceriBulm el Veneris fi- tleos nominare numinis- metu vereamur, ejus tamen
lium Mnemdkii fuisse germanum. At Corn. Fronlo : honoris et.pietatis signum aliquod in tliiis remanse-
Fraler aut ex alia matre, aul-ex alio palre potest rit. Vid. Stob., cap. 42-et -77.
esse; germanu' ex iisd. parentibus sit necesseest. Ju- ^hGener... ad augendum genus. E Sefv., Mn. xi,
siinianus vero, iib.iu Instit., eap. 2 : Iiaque eotiempa- ad vers. Generumqueasciverit^Urbi.
tre nxtlifralres agnali sibi sunt.qai el consanguineivo- '
Privignus. Dure nbtaiiones, vel quod privo, Iio.c
eantur; nec requirilur un eliam eamdemmairem habue- esl, proprio patre, vei quod prius genitus, de poste
rini. Sed hos quoque germanos yocari advertilCujac.
~Nam riore Paulus apud Festum : Privignus diclus, quod
uterus tahlum mulieris.E Serv. Mn. u. ad aniequam mater secundo nuberel est progeniius, m
vers. Uferttmquen.m.c. - -- enitn-anliquipro v&Edia;erun..-Vulgoanfenado.
'
85&_ S. ISIDORI HISPALENSIS-EPISCOPI i 560,
progenitores, progenitriees; germam, germanse. A' ayia mihi proamita est, ego illi neptis filius,-aul filia.
Ifem de prmdictisaffinitalibus. Amitaemeae-proavia milii ab amila est, ego illi-iie-
.25. Auclor mei generis paler mihi est, ego ilii filius, poiis, autnepfis filius, aut fiJia."
De avunculis. '
aul filia. Patris mei pater mihi avus est, ego illi nepos, ,,
aut nepiis. Patris mei avus mihi proavus est, cgo illi 26. Matris meaefrater ruihi avunculus est, ego illi
pronepos, aul proneptiSi Patris mei proavus mihi sororis filius, aut filia. Avunculi mei paier mihi avuu-
abavus^st, ego illi abnepos, aut abneptis. Patris mei culus magnus esl, ego illi filii sororis filius, aut fiiia.
abavusmihi atavus est, egoille.adnepos, autadne- Avunculi mei avus mihi proavunculus est, ego illi filii
ptis. Patris mei atavus mihi trilavus est, ego illi nepos, aut neptis. Avunculi mei proavus mihi aba-
triuepos, aut trineplis, , vunculus est, ego illi rieptis filius, autfilia.
447 &e pMruis. De malerleris.
24. Palris mei frater mihi patruus est, ego illi fra- 27. Matris meaesorjormiliimaterlera est,ego illi so-
Iris filius, aul filia. Palrui mei paler mihi pater ma- roris filius, aut filia. .448 Materteraemeaesoror mibi
gnus est,_ego illi filii frairis filius, aut filia. Palrui mei malertera magna est, egoilli sororis nepos, aut neplis.
avus mihi propairuus est, ego illi filii, aut filiaene- Avireinesasoror jmiliiabmatertera est,'ego illi prone-
pos, aut neplis. Patrui mei proavus, mihi adpatruus B pos sororis, aut proneptis. Proavise meaesoror mihi
est, egp illi nepotis, aut neptis filius, aut filia. promatertera est, ego illi neptis filius, aut fijia.
De amitis. • 448"2^- aSlemmatadicunturfamusculi,quosadvb-
25. Palris mei soror mihi amila esl, ego illi fratris cati faciunt in genere, cum gradus cognationum par-
filius, aut filia. Amilsemeaemater raihi amita magna tiunlur, ut puta ; ille filius, ille paler, ille avus, ilie
est, ego illi filiaefratris filius, aut filia. Amitee nieas agnatus, elcognatus, ei ese_eri,quorum-_iguraeh_3SU_tt.
a Stemmata dicuntur. — L. Slemmata. D. de gradi- Iisec lanlum stemmala descripta. . -
vns. Sunlautem in antiqiiissimisquibusque librisduo
ARBOR JURIS.
S65 __..ISJDORl IIISEALEKSIS EPISCO.Pl 36«
SfJMMATA -STiBP 16 "HUMAML
451 29. Hsec consanguinitas dum se paulatimpropaginum ordinibus dirimens, usque ad ultimum gradum
subtraxerit, et propinquitas esse desierit, eam Mrsus lex liaee matrimonii vinculo repetit, et quodam modo
revocat fugientem (Ex xv de Civit., cap. 16). Ideo autem ttsque ad sextum generis gradum consanguinitas
constiluta est {Vid. Rabani epist, ad-Humberl. __pisc__),4it-sic\_itsex.•setatibus
mundi generaiio, et hotninis
status finitur, ita propinquitas generis tot- gradibus tefminaretur. -• 1
LIBER DEGIMUS.
VOCDMCEUTAHUMAtPHABETUM.
1. Licetaorigo nominura unde veniat a philosophis, bidinis. Amabilis autem, quod sitamore dignus,
eam teneat rationem, ut HOMO ab humanitate, SAPIENS d Amasius, eo quod' sit pronus ad amorem.
a sapientia nominelur, quia prius sapientia, deinde 6. Asfufusab asfuvocaius, quod est callidi et eaufi
sapiens , tamen claret alia specialis in origine quo- hominis, quipossit sine periculo fortiier aliqnidfacere.
rumdam nominum causa, sicut hotnoab humo, unde Argutus, quia argumenlum cito invenitinlouuendo
proprie homo est appellatus. Ex quibus exempli gra- G Acer, in unamquamque formam vegetus ae nimius.
tia qusedam in hoc opere posuimus. Alacer, a velocilale,'et cursu, quasi dicerel uliger.
- 1
-A- Armiger, quod arma gerat. ]'
2. Mros, vir fortis elsapiens. . Alacris, lsetus, alacriler gestiens, 459 el millius
Auctor ab augendo diclus. rei novitaie lurbalus. \
b Auctorem autem feminino genere dici non posse Agilis, ab agendo aliquid celeriter, sicut docilis.-
existimant. Nam quaedam 45S surlt Q"33 in femi- 1. * Mmulus, ejusdem rei studiosus, quasi imi-
nino flecti non possunt, ut cursor. lator etamabilis; alias inimicus invenitur.
Aclor, ab agendo. Mquus, est secundum naluram justus dietus. ab
3. c Alumnus, ab alendo vocatus : licet et qui mquaiitate, lioc est ab eo quod sit sequalis; unde
alit et qui alitur, alumnus dici polesi, Id est, et qui et f wquitas appellala,ab wqualilutequadam scilicet.
nutrit, et qui nutrilur, sed melius tamen qui nutrit. Mquwvus , ab eo quod sit alleri mqualis wvo,, id
i. Amicus per derivalionem quasi animi custos; est, coaetaneus. Arrogans, eo quod multum rogetur,
diclus autem proprie amicus ab hamo, id est, calena el ille faslidiosus sit. Audax, proprie pro arrogante
chariiatis; unde ei hami, quod teneant. ponilur. Animosus,quodsit anirais el viribus pleim-;.
S. Amaior lurpitudinis, quia amore torquenlur li- D Animalus,quasi animo quclus, et qnasi animofirmaius.
a Liref origo. Ante haec verba in omnibus libris ' Alumnus... sed melius lamen, qui nutril. Ita vele-
editis legunlur ista : Origo quorumdam nominum, id res libri. Et ita forlasse visum Nonioconsuetudine
est, unde veniant, non pene omnibus patel; proinde repugnante ; sic namqiie ille : Aluninos,quosalas vel
qitmdamnoscendi gratia operi interjecimus; quae in educes,vel eos,-quialuntur consueludodici vult. Quasi
manuscriptis quibusdam non sunt; in aliis (ut in aliud d
ralio exposceretJ
Salm. et Silien. Goth.) lum diverso charactere, lum Amas. eo quod stt pronus ad atnorem. Julianus
«liam interjecto_ hoc tilulo (De quibus&amvocabulis Rhetor, apud Agellium, lib. ix, cap. 9 : Audite, ac
hominum) ab hoc initio separanlur. discile, nostros quoque antiquiores, quos nominaslis
h Auctorem feminino genere dici non posse. Cbari- poelas, amasios ac Veneriosfuisse.
~Mmulus.
sius : ^««^01'siquidem proplerea dicitur, quod auge- EServ. _En. v, 6. Quod aulem etamabi-
rel, "elgeneraret; et auctricem dicemus, quod pariter lis addiiur ab I_id., idem dixerat Hesiodus ; SUCO-TIJV
Gu-/.apa
augerepossit, cum verond auctorilalem referatur, pro p.o\"vov inv epiSaivyevog,«),),«eirlyaiav—Eiai
communi accipiendum. Eadera Serv. .En. xxxix ad f__v y.Iveirc/.onaeie
vo-ho-ug.
vers. Auctor ego audendi. Sed hic locus non est inte- s Mquilas ab mquatitqte. Ex August,, de Quani.
ger. Nam in curtore alia ratio est. anim,, cap. 9. |
569 KTYMOLOGlARUM LIB. X. 370
8. Elalus, pro.eo quod seipsum super merisuram A ' 18. Apparitor nominatus, quod appareat, et vi-
-suam"elevet,dum magrius-sibividetur de his quaeagit.- deatur, et praestb sit ad obsequiura. c
Atlollens,quod se elevet et erigat. Attentus, ul aliquid audieris leneat.
Ambiliosus,qriqd honores ambiat. 19. e AftonifMS,velutifurorequodamins.incius, at-
S.Avidus dictus ab avendo , avereenim cupere est. que stupefactus; dictus 461 autem atfontfusa fonifrui
-Bincet avarus. Nam quid est avarum esse?progredi strepitu , quasi tonitruostupefactus, et vicino fulgori,
ulira quam sufficit. a Avarm ex eo dictus, quod sit aut tactu proximus.
avidusauri, et nunquam opibus expleaiur, et quantum 20. Alleclus,quod sit palam electus.h Abqclus,quod
actu remolus. Abortivus,-eo quod non oriatur,
plus babuerit, tantum pluscupiar, Flacci super hoc sit ab
concordante sententi.i, qui ait: Semper avarus eget..., sed aboriatur , et excidat. Adopfi.us, quiaest paiam
elSallustii : Quod avurilia nequecopia, nequeinopia optalus in filium.
minuilur. 21. Ambo ab eo quod est ap.fa, nomen de-Graeco
Latinunrfactum, liltera terlia demulaia. » Aiius de
10. Amarus, a-sapore translatuni nomen habet.
Est enim insuavis, nec novit|qriemquam ad consor- multis dicilur, aller vero de duobus. Mquimanus ap-
lium suum aliqua invitare dulcedine. pellatus qui utraque manu gladio incunctanter ulitnr.
B B
Adutter, violator maritalis pudoris, eo quod alle-
rius thorumpolluat. 22. Beatus i diclus, quasi bene -auclus, scilieet ab
II. 11Anceps,huc illucque fluctuans, ac dubius, istud habendo quod velit, et niiiil patiendo quod nolit.
att iilud capiat, "et .in quam partem declinet anxius. Ille autem vere bealus est, ,qui et habet omnia quae
Afroo.,quod sit tetris moribus. Afesfemius, a lemelo, vult bona, k et niiiil vull male. Ex his enim duobus
id est, vino, quasi abstinens a vino. Ablactalus, quod beatus homo effieitur.
sit a tacle ablalus. 25. Bonus a venusiate corporis creditur dicjus, po-
12. Mger, quod agfafur-ihfirmitate, vel tristitia ad stea et ad animum translatum nomen. Eum autem •
tempus. Mgroius, quod sit esaer'frequehtius,'sicut dicimusbonum, cui non prsevalet malum; ^-eumque.
irafus et iracundus. fcQQMrumnosus a raminedictusj optimura, qui peccat minimum.
quod per inopiam miser factus, esurit.et sitiat. ; Vk.Benignus eslvir sponie adbenefaciendum para-
13. Auspex, eo quod avium uuspiciainlendat, sicut tus, ei dulcis alloquio; non autem multum distat be-
-auceps,-quod aves capial. nignus a bono, quia, et ipse ad benefaciendum vide-.
e Astrosus, ab astro dictus, quasimalo siderenatus. tur expositus. Sed in eo differt, quia potest bqnus
• 14. Enormis, eoquod normam et mensurara excedat.
' Abactor, est fur p esse, et tristior, et bene quidem facefe, et prxstare
jumeniorum et" pecorum _,quem quod poseilur, non tamen sUavisesse nbvit consbrtio.
vulgo abigeumvocant, ab abigendo scilicet. Beriignus aufem sua cunctos novii invitare dulcedine.
- 18. d Afrafus, et albatus : ille a veste
nigra, isle ' 23. Beneficus a benefaciendqalteri dictus; unde et
ab alba.e Ad.ena,'eoquodaliundeadveniat. Alienigena, beneficeritiavocaltir, quaeproximoprodest.
quiex aliagenle geriilusest, et non ex ea ubiest. Item 4Q2 26. Benivolus,quia benevult. Non tameridi.ci-
alienigenaquod alienwregionissit, et-non ejus ubi esl. mus benevolus,sicut nec malevolus. Saepe finim ex
16. Accola, eo quod adveniens terrani colat.. duabus partibus coniposituui nomen, aut priorem,
Agricola, a colendo agro, sicut silvicola. aut sequentem litteram corrumpit; ">nam beneboten-
- Assecla, eo quod sequaluraliquem lucri causa. tia absurdum sonat.
*
• 17' Assiduusdicebatur apud aiiliquos," qui assi-
2?.£/andu_, dulcis et invilansad familiaritatemsui.
bus- ad aerarii expensam confereadis erat , .et in 28. Brulus, quasi obrutus, quia sensu caret. Est'
negbtiis quoque- publicis frequens; unde, et per s, enim sine ratione, sine prudenlia. Unde et ille Ju-
non per d scribendus est. nius Brulus ex sorbreTarqiiinii superbi genitus, curh
a Avarus. flieronymi verba, Eccles. v. nis el sonitus danf slupprem.
b Anceps.Aug., lib. de Gramra.
~ Astrosus. Relinet -r. i Abactus q. s. a.a. r. Feslus : Abacti magislratus
vulg.irisjingua eamd. vocem. dicebantur qui coacti deposuerunl imperium. - .
- d' Atratus. — Atamus, vel. Cod. ' Alius _Jemull. E Serv., _En. xi.
Advena.Auibros., in psalm. xxxviii ^Advena,qui j Beatus quasi beneauctus. Cassiod. in Psalm.i :
aliunde venit; accoia, qui ad lempus colil. Bealus, sicttl nobis majorum iradidit auctorilas, dici-
f Assidmts.Charis. : Adsiduus quidam per scri- lur quasi bene aplus, cui otnnia desiderata succedunl.
bunl, quasi s'il a sedendo figuralum, sed erranl. Nam fc Et nihil vult male. Ita Gotli.
" iibri, et August.,
cutna Serv. T.ullio populus essel in quinque classes xiu deTrinii., non inale. - .
divisus, ut iribitlimproul quisquepossiderelinferrel, 1 Eumque oplimum, qui peccal mininum. Hor. :
diliores qui asses dabant, assidui dicli sunl. El quo-
tiiam soli negoliispublicisfrequenles aderanl, eos qui Namvitiis nemo sine riascilur,optimusille est
Quiminimisurgetur.
frequenler adsunt assiduos ab assibus dixerunl. Hinc m Nam benevoleniia absurdum sonal. Et quia ml-
Ageilius-assiduum,in xn tab., et pro locuplete et fa-
crle muiius facieiiie, dictum ail ab assibus. Caper. ab .rius coalescunt parles altera raatienle integra, et
adsidendodeduci.iur.Legimus autemad mrarii expen- volenlia per se absurda vox Lalinis auribus, et quia
sanien Cod; Rom. Mam reliqui ad wrarium expen- mibor vox i, quain e, ut ait Hallicarnasseus, cui
sum nullo sensu, nisi aerariam expensam mavis. rei in componendis dictionibus sludemus, utminus
. S-Allonitus, Ser.v. _En, m : Affonifus,stupefactus. gravissil plurium dictionum conjunctio. At setas
jV.am proprie altbiiilus diciluf cui casusvicini fulmi- tec benevolenliatnusurpavit.
37i S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI ', 572
eumdem easura timgret flijem frater inciderat, gui, fc. Cqnfidens,quod sit in punctis fidueia plenus. Unde
ob divilias et prudentiam ab ayunpulp fueral qccisus, et Goscilius: Si confidentiamhabes, confide emtiig.
ritilera temporis simulayi. ^iullitia^ni. Unde etiam U. Caulusa cavpndq4icl\is.
Brutus est eognpminatus, dum vo.caretur Junius, Caltidus, fraudujentlis, qu.ia celare novjt, pt malo
29.J3q^us, a.bqlqndoppliusquam loquendo dictus; p.erilus. 'l CqUidy.niautem veleres, non prp astulo
rerba enim non gxplicat. Inde el blesus, qui£(vprba t,anlurn.,__,S4 ?e4 etiam pro astute doclq ponebant.
Trangit. Hunc, _~tversufum,ab.eo quo.danimura citoverlat.
, 50.a #acco, garrulus, quod caeterpsorisIoqnacitate, i%. Qupidus § capiendq jnullunfj, id est, acqi-
iipn seir.su, exsuperet. piendp vocalus, Clamosus, quasi cqlanwsus a cqlatno,
Biliosus, quod semppr sit tristis, ab humore nigrq, sciiicet, quod sqnet. i Cafumniafoi-,falsi erjminisaccu-
jui bilis vocatur. salqr acaluendo, id est, frus .rando.etftecipiendq.,dictu,s.
31'. h Baburrus, slultus, ineptus. iZ. Calculator, a calculis, id est, Japillis minqtis,
~
Biqt/ianatus, quod est vi morln.us; ®«v«.rqsenim quos antiquiin manutenentesnumeroscorappnepant.
Graeco
......... sermone mors dicitpr. ii. k Compitalor,qui aliena dicta suis pefmiscet,
^ sicut solent pigmeniarii in pila diversa inista con-
32. Clarus a cwlo, quod splendeat; unde et clara ^ tundere. Hoc scelere quqndam accusabalur Mantua-
dies, pro splendore C03li. Celsusa cwlo diclus, quod rius ille "vates, cum qubsdarii versus Horheri transfe-
sit sublimis, etaltus, quasi coclestis. rens suis perniiscuisset, et cum coriipilalor veterum
*
463^3. Casfus, prirauma caslratione nuncupatus; ab aeniulis diceretur, ille respondit: Mqgnarum esse
postea placuil veteribus etiam eos sic nomiriari qui virium clavqmHerctili \extorquerede triatit^.
perpetuam libidinis abstinenliam pollicebantuf. 45. Confumaa;, ab eo quqd coiifeiunaf.
34. d Cqelesdictus, quia iter sibi facit ad coelum. Chromaticus, quia non. confunditqr, riec cqiorem
e Cmlebs, cohnubii expers, f qualia sunt numina rnutat,; Graeceenim cqlq.rvocatur,
~ipS>p.a
incoejo, quae absque eonjugiis sunt. Et cmlebs dici- - 46- Contomefiosus,quia velox est et famef in vcr-
tiir, -Rquasi cwlobeatus: bis injuri.3. , -
Cmlicola, eo quod cwlum colat, est enim angelus. Confenfiosws,ab intentionevocatus, qui non ratione
35; Cqnlinens, noh.solum in castitate dicitur, sed
aliquid, sed sola pertinacia vindicat.
et in eiboet potu; in ira quoque, et vexatione men- il. •Gonlemptibilis, vel quia con.empfui habilis,
tis,- et detrahendi libidihe. Et conlinens, quod se a v.el quia contemptus, et siifis, id est, sine lionore.
muliis malis abstineat. 48. Crudelis, hoc est, erudus, quem Graeci a-tov
36. Clen\ens,m.iseric.qrs.ab eo qu.o.dcluM, id es., Q appellant per translationem, quasi' non coclus, nec
protega _, et tuealuf, sieut sole.t patronus ciientem, esui habilis; est enim asper et durus.
5.7. Concqfsa c.qnjuijctiqnecordis,appellatus; nam 49.l Carnifex, quod carnem efficiat.
sicut consorsdicitur qui sorlern jungit, ita ille con-. ~~iCruciarius, eo quod-sit crucedignus.
cqrs djcitur qui cqrde jungitur. Collega, a colligatione spcietatls etamicilise com-
58. Cqncionator,multitudiriis, alloculqr. plexu dictus. Comtaneus,qqasi compar setalis.
Consglator, unius, allqcutqr; et inde. dictqs,cq?i-_ 4S550. Complex, qui uno peccalo, vel crimine
sqtqtpr, quqd soli se applicat cui lpqmtur, et soji- alleri est applicalus adimalum ; ad bonum veronun-
tudinein levat alloquio suo : hinc et solqlium., quatn dioimus complicem.
39. h Co.nsufftjsest qui consutilur, cui cqntrarius Sl. Consors, eo quod ad eum pars pertinet bOno-
est.inconsu-fus,qui non aecipil consilium, rum; nam sorfem veteres pro pdrf« ponebanl. Coti-
•lO.Constqnsdicius, quod undique stat,-nec in ali- sors crgo, quod sit communis sorte, n sicut dissors
quam parlcm declinari potest. dissimilis sortis.
a Bucco.Gloss. : Buccones, napaairst, 6ovv:/.ioveg. abeunt.
Apulei.,Apolog. 2 : Macie prorsus ul bucconesvide- " * Callidum.... pro astute docto. Hor. :•
buntur. . Callidus-liuicsignolponebammiUia centum.
h Baburrus. Gloss., Baburra afpav, avb-orog, p-artnog. ' i Calumnialor... a caluendo. Caius eap. 253, de
e Biothanat. Serv., Mn. iv, ad vers. Omnibus Verb. sigri. : Si caluilur, et moretur, el frustrelur.
umbralocis adero : Dicunt physici biolhanalorumani- Inde el calumniatores dppellali, quia per fraudem el
mas non recipi in originem suam. Vox frequens Julio vexationemalios vexarent lilibus. Inde el cavillatio
Firmico, Cassiano, Tertull. dicla esl.
d Cwles. Aug., lib. de Gramm. : Prmses, dives, k Compilator.Fest.: Compilareest cogerein unum,
limres,cceles,cwlites,qui iter sibi faciunt ad cwlum.— et condere [f. contundere~\.Idem tamen : Pilare et
Cw/ifequoqueinsingulari ususOvid.,Iib. v, dePonlo: compilaresunt, qui Grmca originis... Grwci nainque
Qtiodlarrienpotui de coelite,Brpte, recenti,
Vestra proculposituscarmenin ora dedi. 1 neiparag.Donat in ]Hecyr.: Caro proprie dicitur
fures
Carmfex.
e Cwlebs. G.uinlil., lib. 1, cap. S. Ingeniose Caius mortuorum, unde carnifices dicfi, quod carnes ex ho>-
visuses. dicere emlibes, veluli cwliies, quod oneregra- mine faciant.
vissimocarent. Et Hieronym., n conlra Jbvin. : Cm- m Cruciurius. Pelroniiis : Ilaque cruciarii illius pa-
libesquod cwlo digni sunt, inditum nomen. renles, ut viderunt cuslodiamlaxatam, detraxere nocte
' f Qualia sunl numinain cwlo.Verba Aug., loco cit. pendentetn.
- 8 Quasi cwlobeatus. Al., cwlo E [
aptus. Sicut dissors. Aug., lib. de Gramm.:Dissors a%\ch
h Consullus. E Senr.-. _En«-m, ad vers. Intonsulii tur, dissimilissorlis.
'
*TCS; EftMotidGiARrarLifc X. - §74
52. G_.ef appbllatilSa titirildte. quia quod tisus A __ D
veloeias facit. • " ' 65. Dominus per derivatioriCmdictuSj quod domtti
exigit - ' - ' --
ab eo vel locbrifliriis. - •
Confinalis, quod sirgenefe praesit.
Cd.onus"a cdionia; vel ab agro bblendo tlictus. Diserfus, doctus, a tjiss.fende diclufe. disposite
-' S3: -ferat pberis, qui adhrie eninl dlsserrt. - _
C_tr_rf&r, qubd cuf_ti__
-ejus aBtatlssiifttutnegbtiasua'satiSadrhiriistfaretioti 66. Doctus a docendo, inde et doctor.-
possint. Docilis, non qubd sil tJoctus. "sed quia doceri
Gbgiiitor,a' iogMsceriddcausarn dictfft.. potest; est enlm ingehiosus, et ad discendum aptus. .
.a CJientes,prius colentesriicebarittif, a cofetfoJis|'a- Discipulus a disciplina dicfus ^ discipiina autem
tforiis. a discendovoeala,-"
' " 67. Dispehsatorvocatur, cui creditur admri.istra.io
51. C&pliis...'.
Et ideb quia prius qui -
Caplivus dicitur quasi capife diminulus, ihgerijii- pecuniarum.ilg^ dispensator,
tatis "ehimfbrliina ab eb excidii, ufide, et a ju- dariarit pecuniam, non numerabant eam, sed appen-
rlspefttis capiiediriiihutus dicituf. Mebant'
' 55.h
Co/bmfs,a "coiuthridvdcatiis, <k>qiibd erevfctus 68. f Dives ab mre voealus.. s Decofus, perfeettts ,
et firmissimussit. ] a "dccehi._5u/cis.... Decehs, coiripbSitus, a riuhiero
B
56. Gorripius,ticoitid"difitUJ,qririd SitYorfhoMSc'a- decemdictus. Hiricet decorui, eidecibilis.
pillis,-vel qriia comaih nutrit.- - - <•
69. Directus, rio quod.i.urectum vadit.
57. Cafamisfrafusa catanristrd;id est. acu ferreb m
1 DUecius_ a.diii^enfia..llae,csunf enim signatdiiigendi.
calamisimiiiludinfef&cto,iriqrio-crinesobtofquentdr, 7-Q.h Detibutus, de .oieo unctus, ut athletae solent,,
ut crispi sint, quem in cinere calefacere Sblent qur- vel in ceromale
pueri.. Hinc, eidelibutum gaudio, id
capillbs crispant,-ut'e'alairiisir'ali ixtit; vel plenum.
58. Corpulenlris;quod sit ebrpbre yalidus.,ie*tisntis •est,,p,erfusum,
Helicattis, quod. sit deliciis pasius, viveris in
carnibus.
' epulis, _3tnitore. corporis_.
Grassus,-a sagina -eofporis. a creando earnes.-
Comessor, a-coriiedendoiatis.-4BS Est eirini fhlae 71. Defessus, semper infirrijus, quasi diu fessus.
&cvenlri immoderale deditbs. • " - Debilis, quod ,per bilera faclus sit fragiljs. Bilis
c Caupo pessimus, de vino aqriani-facien&.f- . enimhuraor est affieiens eorpus.
' Sa.-Candidas: canus dictus a . Decolor, quod desit illi color.
candore^ct candidus
quasi candor dalus fstudio eriim accedit candor. Nam 72. Desperatus, vulgo voeatuf malus, ac perdilus,
• - i neejam ullius pfosperae spei. Dicitur autem per&rmi-
album vocari, naturae est. (J
60.' d Glodiis...-.'Gumus-...Grisptts..:.i litudinem aegrorum, qui affecti et sine spe-deponun-
Cwcusappellatus,-qu'od'careal'visu.Esten._nlrimi- tur. Consuetudo aulera erat apud veteres ut » despe-
nibusamissis. Gaecusest, qui'otroque oculo non videt. raii anfe jannas suas collocarentur, vel ut extreirium
-.M.-Cttducusacadendb"riiclus,' idem lunalicus; eo• spiritum redderent terrae, vel ut possent a (ranseiw-
quod certo lunae tempore paiialur.- Confususj a cori- tibusfoftecurari, qui aliquando simili laboravefant
'
fusione sceleris appelialus, inde et confusio. morbq. ,
62. Convulsusdicilur, cui sua, vi aliquaadimrintnftf. 73. Degener, aut ignobilis,-aut-.quod sit impari ge-
Undeet<:o>n)i(&a nau.s, cffjus eminentia vi tempesta- nere, aut si dum sit opiimo"generenatus, inhoneste
tis adimuntur; unde et Virgilius * Vix-septem con- tamen vivit/ ,
vulsmvndis rquasi nmiUaiWi : -.' • l.i,- Decrepilus, quodmorti sit pfopior, et quasi ad
63. Consuinpiusi totus sumptus, et dovoratus.- " - mortis tenebras verlat, sicut crepuscuhtm tempus
'
C-oncifiafrra;;"oriTsbCietatem flagitiosaeCorfsensionis i noctis. Aliidicunt<(ecrepifttm,,'non qui _|g@ seiiec-
"
dicta, eo" quod iniefeurrat, -alienumque nundinett tute avulsus.est, sedquijam crepare desieril, id
corpus. Hanc eliam et tmnam vofiant, • - _est, Ioqui.cess.averit.'. , _•
64. Circumforarihs,qui-advovcafiohumcaiusaekcitmt jj . 7S.' i DepretiaMs^ab eo>qubd sit vilis. nee aliquo
fora et cqnvejjtus vagatur.,~ Collegia\us\..i_Cqkp'_en- - pretio dignus. ,
f«riM."_,. _• -. 'k DYms,pfaepafeus, et teter, quasi" "diviridifa, in
a Clientes. E Serv., _£n. vi, ad vers. Pukiiusvei •e Decoms..-.'a decem. Seg.,- a decendo.
~~Detibuitis.Ex
p~ar'ens;-a:f.?Lctienlk
- h Coiomis, Unde Don, iri Piiorrh".,ad illud: Si te de- -
Mcoimtm,-a columna, vef celu-~ Ubuium gaudio reddo.
minesDonaf.is Phorni; iColnmen, cuimeii,-ati cqlu-~ l Desperati... consueludo autem erat. Servii sunt
meneolumna? Vitruv.j-lib.-ivj.cap. 20 : Columeriin. i haiCynon Desperali,- sed -fleposif.voceirrinlerpretan-
~summo fasttyiociilniinis,.mde ei columnmdicuntur.-.
«•Caupo-pessimus,--Hie'ron.-,-Is.
lisv _En. 12, ad vers; Ille, ut deposili p. f. __-.Quffisi
I : Hmrelici quoqtie ', non satis aptai sunt,' miiius mirum ;cutii IsWorus
evangelicamverilalem corrumpunl pravd intelligentia,, Serviicomnfentariis sine Tirgilji carminibus risris sii,
el sunt eauporiespessimifdcrentesde vino aquam: ut Chaeort oplime conjecit, et ex aliis hujus operis
d Clodus... Curvus...
_ Crispus. Aliqui libri recen. loeis-manifeste appafet.
tiores haS' Iacrinas «xplentl Sedila, ut referre.noni 'i Depretiatus. Utuntur bac voce antiquuS Biblio-
sil operae pretium. rum inlerpres,' TerluJI, et alii ecclesiasdci scrip-
v-Goliegmttts.- .lilulus est lib, xi Cod. tores.
1 Dives ab are.De'collegiatis k Dirus prmparcus, el leler.-Haud' absurde; oppt>«
AliquiGolh., ab habere.
5*5 S. 1SID0RI HISPALENSIS EPISCGPI 376-
id aelus. Nain dirum dicitur quod diviiia infertur A 85. . Essttl, quia extra -soiumsuum est,*qi___ii
ira. Alias DIUUS, magnus. trans solum missus, aut extra solum yagus. s Nam
76. a Dehiscens,valde hiscens. Hic enim de au exsulare dicuniur qm.extra solum cunt.
gentis est, ut deamare, desidere. 86. h Exlorris, quia exira terfam suam est, quasi
Despiciens, eo quod deorsum aspiciat, vel con- exlerris. Sed proprie ea;forn's,cum vi expulsus, et
temptui habeat. cum terrore solo patrio ejectus; et extorris, ex ler-,
Dolosus, insidiosus, vel malignus, ab eo quod ra sua pulsus.
deludat. Ut enim decipiat, occultam, maliliam blan- 87. Exlorris, extra lerram : aut extra terminos
dis sermonibusornat. . , ', suos, quia. exterreturl i
77. Dubius, incerlus, quasi duarum viarum. 88. i Exlerminatdr, non ille, qui vulgo dicitur
Delator, diclus, eo quod deiegal quod lalebal. ayavhgelvai, sedqui dejicit470 et expellit.a termiiiis
Dilalor,-quia differt ad proferendum. civitatis.
Desidiosus, tardus, piger, a desidendo vocatus, Escfefminafus, ab -eo quod sit extra lerminos
id esi, valde sedendo (idem et reses, a residendo ); suos ejectus; sic etexternus, eoquod sitalienae terrae.
de enim hic augentis est, 89. Egens, _et egenus, siue gente, et sine genere,
' ' ' ,
78. h Delirus mente defectus per teialem, «... rav B indigens. j
vel quod a recto ordine et quasi a lira aberret.
"k-tipeTv, Exiguus, rnullum egens, Ex enim pro valde pouitur.
Lira enim est araiionisgenuscum agricolae facla se- i Exitis, tenuis, quod possit quamvis per an-,
mente dirigunt sulcos, in quos omnis seges decurrit. - gustum exire (sive sine illis).
79. Demens, idem qui amens,"id est, sine mente, _ 90 Exesus, quasi percomesus.Est enim aridus, te-
vel quod "diminutionem habeat mentis. Desipiens,eo nuis et exilis.
quod rainus sapereincipit quam solebat. Exhaustus,'<~m& eonsumptusest, et inaniseffectus.
80. Damnaius, el damnabilis, quorum prior jara Exsanguis, quod sit extra sangtiinem.
addieius est, sequens potest addici. 91. t Exanimis, est morluus. Exanimis autera et
c Degulator, quod gulaesit deditus. exanimus dicirnus, sicut unanimus, et unanimis, iner-
4S9 E. mus;-inermis, et hoc nostro arbitrio subjacet.
81. Elalus pfo eo quod seipsum supra mensuram 92. Exuslus dicitur, de quo nih.il superest, quasi
suamelevet, dummagnnssibivldelur debis quaeagit. valde uslus. Ex enim.pro valde ponitur, _-
d Enormis, eo quod normam,elmensuram excedal. Exosus ab odio diclus; x nam anliqui, et - odi
S2. Eloquens, profusus^loquio. dicebanf, et osus sum; hinc est, e_30sus,quo -ulimur,
Exertus, in Joquendo expeditus. Exerefe enim pro- " licet jam osus non dicamus.
ferre vel expedire est. 95. Effractor, quod sit expugnator claustrorum.
'
Eruditus, quia non rudis, sed j-amdoetus. Exitiosus, eo quodimullis exilio si.t.
83. Expertus, mullum peritus; ea;enim hic pro Exseculor, ab exsequendo; idem et exaclor.
valde ponitur. Efferatus, meule ferina .effectus, et ultra huma-
Expers vero, qui est extra periiiara et intelleetum. num modum exceders. • , -
Exornattts, valde ornaius ; easenim pro valde poni- Effrenatus, ab eo quod sit praeceps^ et pronus, el
tur, sicut excelsus, quasi valde cclsus. ' sine freno rationis.
•84. _E_..mius, qimsi'valdeeminens. • -9i. Eunuchus, Groecumnomenesl, quod est spado.
Efficax dictus, quia nullam diflicultatem habet-in Horura quidam coemt, sed lamen vinus in se-
et
qualibet re facienda; hinc, et efficiensa faciendodietus. "mine nulla est. Liquorem enim habent, emiitunt,
•Esspes, quod sine spe. sed ad gignendum inanem alque invalidum.
Expers, quia extra partem, caruit-enim parle.' 95. m Effeta ab eo quod sit frequenti fetu exhausta;
Exsors, quia exlra sortem est, - parlus-enim eam assiduus debilem reddidit.
" .
nilnr enim nmo comis. Cicero, in Calrin.Mai: Quan- •* ~ _Eros, JEnormis, _Elatus.
tainnnocomitas, in altero dirilas ? Reliqua e Serv.,' Erudilus. Vid. Cjassiod.,in ps.-ii.
_En. u, vi. J Exsul. E Serv. ^En. m.
a Dehiscens.Ex eodem, _En. i, ad illud: his unda s Nam exsulare dicilur. Ex eod., _En. xi.
dehiscens. h Extorris. Ex eodem, ^En. iv, ad vers. Finibus
h Detirus... dirigunt sulcos in quos_omnisseges de- exlorris. \
curril. — Sulcos pro porcis posuit, vel Jiris; nam in 1 Exterminator. Nqn una hic species Graeeorum
sulcos non seges decurrii, sed aqua ex liris. Vid. clraracterum ;, sed iiopiarov Manuscripti niliil ha-
"Varron.etColumell. • benl, afaviarov aliquid omnes. Ergo quod pr_8ferre
'-Degulawr. Apulei.,apolog. 2: Qumtamenomniain libri videbantur, aykW. etvat scripsimus :_ neque
paucisannis ila hic degulatorstudiosein venlremcondi- atpavtarig, quod A. Ausustino probabatur,^rejiciiiius.
d.j,etc. idem degu/odicilurabAug.,iii Iib. deGramm. • i Exilis... sivesine iltis. Vid. Fest.-, vel Servium
d Enormis.— Anormis quibusdam placuerat, quod "
potius. -. -
in -Goib. 6.no!-mis; iti aliquo etiam anormis; sed k _35.ani!nis. E Serv., _En. l, ad vers., Esafiimuni-
nonconvenit inierpretaiio. Anormis namque, qui si- que auro.. .
ne norm. Hor.: 1 Nam antiqui diceb. Ex eodem, _En. v, ad vers.
Ruslicus anormissapiens,crassaqueMinewa. Si nondum exosus ad unum. • i / .
Enormis, extra nbrmara. Ulud absurdins, quod supra <~Ejfeta. Ex eodem, ^En, v, ad vers. Frigentque
el libris in vires. '' -
in_l:Enormis, llelalus, et Heros, quia in effelw corp.
37? ETYMOLOGIARUSI LIB. X. _ 378
471 F- .' iAappellatos, quod praeter modum obstuperacti sunt
96. Fdcundusdiclus, quia facile fari possit.. vaticiniis illius, usque ad amenliam.
Facelus, qui jocos et^ lusus geslis et faclis cora- 105. Faulor, ab eoquod fayeat et consentiat.
niendal, a [aciendodictus. h Ficlor, appeHatus a fingendo, et componendo
Frugalis, a fruge nominatus, id «st, a fructu, ve aliquid, sicut qui capillos mulierum lenit et per-.
parcimonia, sive, ui alir volunt, a modestiaet tem- tractal, ungit el nilidat.
peranlia. Faltax, quod fando, id est, loquendo decipiat.
97. " Fenerator , qui pecuniam deponit apud 473^6. F.ervidus,iracundus, ira eniminflammat.
•
debiiorem, quasi fenoris actor; nam fenus pecunia Frendens, quod minando frahgat denles, et com-
est. Fenerator autem Latine dicitur et qui dat mu- primat.
tuum, et qui accipit. Fremens....
Flamines, ponlificesidolorum. Ferox, ab eo quod feritatem exerceat, ut bestia.
. 98. h Felix dicitur qui felicitatem dat; ielix qui 107. i Fur a furvoriicms est, id est, a fusco; nam
accipil; elfelix, per quem dalur felicitas, ul-felix noctis ulitur tempore.
lemptis',felix locus. j Factiosus, inter opprobria, cuin seditiosura
99. Fidelis, pro eo quod fit ab eo id quoddicit, vel. B accipi volumus; cum vero graliosura, ac poteniem,
'
quod promitlit bonum. .: quasi magnwfactionis.
Facilis, a faciendo,nectardus. 108. Facinorosus, a facti commisso nomiiiatus;
Firmus, unde et formosus. facit euim quod alteri noceat.
k Femellarius , feminis deditus,, quem anliqui
Fortis, quia fert adversa , yel quaecunque acci-
derint; sive a ferro, quod sit durus, nec molliatur. mulierariumappellabant.
100. «Foraosus a forjno dictus. Formum enim ve- Flagitiostis., eq quod frequenlius Ilagitet atque
teres calidum et fervensdixerunt. Fervof enimsan- appetatlibidinem.'
guinem movet, sanguis puJchriludineni. 109. x Furcifer dicebatur olini, quiob leve delicttim
101. d Fwdus nomen habet ab liirco, et hwdo,f lit- cogebaiur a dominis, ignominiaemagis, quam sup-
tera addita.e Hunc veteres in gravi significatione plicii causa,'furcamcirca viam ferfe, praedicans pec- -
ponebant, ut": catum suum, et monere caeteros, ne quid simile pec-
Sanguinefadantem,quosipse sacraveratignes. 472 carent.
~- 110. Futiiis, vanus, superfluus, loquax, el est me-
Fragilis dictus, eo quod facile frangi possit.
- 102.
Fessus, quasi fissus, nec jam inleger salule : taphora a vasis fictilibus, quaequassa et rimosa non
est autem generale. Dicimus enim fessus aninio, ut, C lenent quaeinjeceris.
ler fessusvalle resedil; et fessns corpore, quod magisi* 111. Fornicarius.....
est proprium; et fessus rerum a casu venientiura. Fornicalrix est cujus corpus publicum et vw\-
Faligalus;quasi fatis agiiatus. gare est. Haesub arcualis prostabant,' quaeloca for-
103. Formidbfosus"a formo, id est , sanguine! nices dicunlur; unde et fornicariw. Virgilius : Af^ue
dicius, cura se a cutead praecordiafugienscontraliitt adverso fornicei
sanguis; nam -lirnor sanguinem ^-gelat, qui coactus; 112 Fecunda', a felu dicla, quasi fetu abundans:
gignit formidinem, unde est.illud : Gelidusquecoit! est enim partu frequens.
formidinesanguis. Feta.....
f Formidolosus'autem cum sit timidus, et timen- Flens, quasi lacrymis fluens.
dum sigriificat. '
; Fugitivus nemo reete dicitur, hisi qui dominum
104. s Faiitus ideo existimatur dictus,"quia nequei fugii; nam si par.vultispuer a nutrice, vel a schola
'
quod fatur ipse, neque quod alii dicunt, iritelligit. discesserit, ' fugillvus non est. '
Fatutts originem-ducerequidam putanta miratoribus1 ' G '
.' , ,
Fatuw Fauni uxoris fatidicae, eosque primum fatuos 115. Gidriosiisa frequentia claritatis dictus, gpro c
K~Fateraloraulem Lalin. Ex Aug., in ps. xxxvi. " ef nitriph. At Juslin., lib. XLIII: Faurio fuil uxor.no-
h Felix. Serv., _En. i": Felix dicilur , el qui habet! mine Falua, qum, assiduo divinospirilu impleta, velut
felicitatem, et facii esse felicem. per ftiroremfulitra prwmonebat.Undeadhuc quiinspi-
c Formosus.... Formum enim veteres calidum. Itai rari solent falui dicunlur. rIpse quoque Faunus, ut
legendura inf., lib. xix, cap. 7, in Forcipes, et apud[ supra e Servio retuliraus; Fatuus Faluelis dicebalur.- •
Serv. (cujus haecsuntverba, _En. vm), non forvum, h Ficlor... /euif.AI., linit.
ei apud Non.c in Fauno. Vid. Fest., mForcipes..: 1 Fur. Vid. Agell., lib. i, cap. 8.
Forma... el Formucalis, et Donat., in Phorin., act. i, i Factiostts... cum vero gratiosum, ac_pot. GIoss.,
sc. 2, ad vefba Rwc formainexslinguerenl. factio, rayp.a. Sueton., in Nerone :. Quinque millia
d Fasdus. Fest.: FOEDOM anliqui dicebantpro HOEDO, juvenum elegit',qui divisi in faclionesplausuumgenera
FOLOS plO HOLERE, FOSTEHpro EOSTE,FOSTIAM " pl'0 condiscerent.EtPlaut., in Aulul. : Islas magrias fac-
HOST1A. -. - . dotes dapsiles nihil moror. Iiide factiosi, po-
e Hunc veteres in gravi signif. Serv., Mn. n : tiones, tentes et graliosi in faciionibus. , •
Foeduratam apud- Virgilium, quam apud Sallusliwn LFemelliarius. Aberat haec vox a plerisque Goth.
non turpe significal, sed crudele. Erat in Ovet. '~
f Formidqlosus, cumsii limid. E Serv., __Eii.iv. i Furcifer. Ex Doaat. Vid. Gloss., in Fttrcifer,
• * Fdtuusi Ex eod., Mn. vn, ad vers. Hunc Fauno, etc.
aravpoyJ-u.tarog,
379 S. lSIfiORl HlSPALENStS EPISCOPI I §80
liftera eomiriiifata. Glbfiosus a laurea dicius^ quae1Averso, nt Xallant
pppulum, dum in l.udis agunt.
datur victoribus. 121. Quae specieslargumenti translata est in iis
Griarus, Sclehs, crii con.farius; ignafus, nesciens. qui falso vulluincedunt, et si.mulantquod non sunt;
Granis, yenerabilis; iinde474" ^1con.empiibilesfe- nam hypocritaadici rionpossunt exqu.oforasexierint.
i<£~ dicimus. Gravis pro consilio et constantia dictus, 122. Humqtus, quodsit humo.tectus~, id est, se-
qtiia non levi motu dissilit, sed fixa constantfaegra- pultus. ' '
yitatecpnsislif. Hilaris,,Grascijniest nomen.
\M. Grandis..... Gracitis..... Gr.andmvus,qubd sit "I . i
grafidismvo.Gralus, gratiam servans; sed gratu.stan- 125, Ingehiqstts, quod intus yigi h.abeat gignendi
tumanimo, gratissimus et animo et corpore diciiur. quamlibet"artem. |
Gratificus, ab eo qtiod gratis faciatbonum. a Gra- Inventor dicius quqd _n ea quae quaerit venii;
tiosus, qui plus unicuique quam meretur tribuit. nnde elipsaquse appellatuf inwenfio, si verbi ori-
115. Garrulus prbpfie dicitur, qui vulgo verbosus gineih retfactemus , Iquid aliud resonat,, nisi quia
appellatus, accedente laatilia, pec valens, necvolens tnvenireesf in id venife quod quaeritur?
facere. Sumptum riomen a graculis ayibus, qui im- i%i. h Inierpt;es,quod infei' paries medius sit dua-
pofluna loquaciiaie seiriper slrepuijit, nec unquam B 1 fiim'liriguafufri4^^ 3uii transfert. ged et qui inter
quiescunt. Deum, quem inierpre ;atur, et,iiqmin.es, quibus di-
1 Ganeo, luxufiosus, et tan.quam in qccultis vina indicatmysteria, iriterpfes yocatuf.
locis, el subterraneis, quaeganea Graecivo.cant. 125. Juridicus, quia iegumjuia dicii.
- '
Gluilo, a gula, id est, guiosus. . lnd.qles,prbprie est jmagb quaedamfuiiiraeyirtutis.
H Justiis diclusi, quia jura ciislbdit, et secundum
116. Heros d vir sapieris, et fortis. legem vivit.
Humilis, * quasi humo acclinis. 126. s Innox, qiiodfn,qn noceat,
Honorabilishquasi honori habilis, hbc est, aptus. Innocuus_,cui nbcitum non sit, sed ?pud velereS
117. f Honestus, quod nibil habeat turpitudiois; utfumque indifferens.estv
nam quid honestas, nisi honor perpetuus, id est, Jocundhs, eo quod| si ierriper jocis aptus, et hi-
quasi honoris status? laritati, a frequentia, sicut Jjra.cundus,..
. Humanus, quod. habeat circa homines amorens JbfcbsuSjJocis«sus.|
et miseraiionis affectuiri. unde et humanitas, qua 127. Iiiclyius, Graecurii"nomen,e.st. Nam KXDTOV
nos invicem tuemur. ." Graecigloripsumvocant.
G Illuslris, nom.en notitisesest., quod clareat mul-
475 4*8. Habilis, quod sit ad habendum commo-.
dus, alque ap.tus.Hqnorosus, pltts est quam hono- tis, spleridore gen,eris[,vel sapientiae,, vel virtutis,
r.alus, sicul sceterosus,quam sceteratus. cui contfafirisest obscurenaius. Idoneus
Hirsutus, ah eo, quod sit liirtus, el pills horridus. 128. Incolumis, a \columna nqmen babet, quasi
119. e Hypocrita,e Graecosermone in Latinum si. erecius, fbrlis.et stajbjlis."
mtilalpr interpretatur. Qui dum inlus maius sit, immarcescibilis,Incqrruptus, et sempiternus, quqd
bonumse palam ostendit; w enim foiswn, -/.piats sit sincmarcqre et langqofe.
judicium interpretatur. Intemeratus, incorruptus , et nulla temeritate
- I .
120. Nomen autem hypocrit» tractum est a specie yjqlalus. _ .
cjorum qui in spectaeulis 'contecta facie incedunt, 129. infirmus, quia sine formo, id est, sine calore.
distinguentes,vultuin ce. uleo ifiinjqque cojore , et Itnbe_piltis, quasi sine.McjJifcfragilis,ef,inconstans.
caeteris pigraentis, habentes si.mulacra oris, lintea , Inanis, levjs. • _ . ._
gypsala, et vario colore distincla, nonnunquam, 130. Inconstans,, quia rion est stabilis, sed quod
et, colla, etmanus creta perungentes, nt ad per- placet eirursusdisplicet.. . .
sbnae coiorem pervenirent, et populum, dum in Jaclans, vel arrogaris est, qui majorum insti-
ludis agerent, fallerent, modo in specie viri, modo ^ tutis no.nacqu.iescit, sed propriam, quamdain viam
in femiri|e, modo tonsi, mpdb, eriqiti, anili, et justitiae et sanctitatis iriquirit. ,
virginali,-caeleraque specie, aetate, sexuque di- j Iracundus diclus, quiaecensosariguineinfurorem
a Griitiosus.Agell., lib. ix, cap., 12 : Gratiosus,et: fortiludinem.Vid. ServJ, Mn._i, eh Aug., 10 deGi-
quiadhibet gralidtri,eiqui qdtniilit. vit., cap. 21, a quibus lpnge diversus it Socrates, in
h Ganeo... tanquqm in occull. et subterr. Fest. : Cratylo, Mros in lib.risyet. in A scribilur.
Ganeum locum qpditumac veitii sub ierra dixerunt. e Humiiis.... httinoacclinis. Ita Gothici bmnes.
Donat.,in Aq_elpb,:Veferesganeum nierei.ricumtaber- f Honestusq,... honprisstalus. Al., g-.honar. staits.
nam dixerunt, atxbrijs y«., TOUTO iart rns<yng, quod s Hypocrita. Ex Aug-.-, _.efjB_1 in- fer. 0' post
ips&sitiri teira, hon ut cwnacufqsuperins,,unde, et:' Qiiiiiquag. , J - _. •
h
labernq^ quasi trabend a validiofibtfsdicta trabibus, /nferpres. Serv.,iEn. x, ad vers. Teiiiusille h.
quibussuperiorasusperisa-
~ Glutto. sunt. divumqueinterp.—Interpres, medium est_:nam et
Aug., in lib. de Gramrri.: Heluo, qui ei! _D.eoium inf-Tprefafoc,ef mnuhmit, qid-divinasindicdt
gltitio. Fest. -.Ingliiviesagula dicla; hinc et irtght- menies Interpres nocqfui-J
viosus,et glullo, et gulo. i Innox. Gloss., Innox, &.6\a§r,s: -
d_?e!'os.Iderrisup.,I.i,cap. 39 : Heioes-dppellaiilur i, hacund... Ut enini fiammq.
' Saepe hoe repetit.
viri, quasiaerei, et coslodigni, propler sdpieniidme.! Ilebraice i... iux. |
381 ETYMOLflGIARUMLIB. X. m
cgmpellitur,iitgnimflammadicitur, et irainflammat. k 141MmmuniS',minime_nui.ificus,utest_nproverbio
131. Incentqx, ,ab eo quqd incendat, atque in- veteri :' Immunemcivesaderesui. Item tmmunis, qui
flammet. non facit munia, id est officionon fungitur, est enim
~-Incentor , quia prava suggestione]ad vitia cor omni
piivilegio.vaeuus.
aliorum succendit, et persuadendo inflammat. . 142. Indemnis, eo quod sine damno viVat, et sine
•132. Inexpiabilis, quod nunquam expielur, nun- ulla " •
culpa, atque periculo.
quampurgetur. • '
Iners, sinearte.et qb hocneOpertquidem ulliaptus.
477bInlaudabilis, nonquialaudalusnon sil,sed Inermis, vel sine armis,vel sine vifibus. Nain
quia laudarlnbn meruerii. ' •
semper arma pro viribusl
-Jralus , ixaaclus.
143. lgnavus, ignariis viae, id est fatibni_set yitae.
133. Impius, qtiiasine-pietatereligionis cst.
non esl sed Ignarus, non,gnarus, id est, iriscius, vel sine nari?
proprie dictus, quia a^quus,
' Ihiquus c-Inler autem et hoc bus, i Olfecisseenim vetefes, scissedicebant.
inaequalis. Impium iniquum I lgnarus autem duri sigriiftcat, vel qui
distare nonnunquara solet, quia "oronisimpius ini- vel jgnqrat
qui ignoralur.
quus, non tamen omnis iniquus est impius. Impius '
namque pro infideli ponitur; et dietus impius, quod g 144. Immemor, qui oblilus est, perdidit enim me-
sit a pietate religionis alienus. Iniquus vero dici- moriam.
tur, pro eoquod non est _equus,'sed pravis oper-ibus Inscius, quia sine scienliaest.
maculatur, vel si Christianilatis nomine cehseatur. Idiota, imperitus. Graecumest.
-
134. Inimicus, quia non amicus, sed adversarius. Imperitus, sine perilia.
Duaeautem res inimicos faciunt: fraus et terror. 145. x Inconsultus, ab eo quod non accipiat consi-
Terror, quod timent; fraus, mali quod passi sunt. lium. Iterii inconsuitus,quiaest sine consilio. et in-
' .
__55.Iiiridus,diclusab'inluendofelicitatemallerius. sciiis rerurii, atque rgnarus.
d Invidiosusest, quia ab alio-patilur invidiam." • IneptuSj apto contfarius esl quasi inapltts.
Invisus, odiosus, ab invidia et zeio dictus. 146. ™Ihpps, qui sine lefra est; operrienim terrara
136. Inleslabilis,-cujus testimoniiim nori valet,.et intelligimus, qriia operiifef t rruclifican'do.Alii inqpem
quqd dixerit.irfitum Improbatrimquesit. intelligunt, non sepultum, iriliuma,tuin;, c'ui riecihanis
Infamis, iion bonaefamae.- absenli surrexit lumulus,
Improbusd.iclus,ijuod Instat etlani prohibenli. 147. Ignobitis, eo qubd sit ignoiris, e'i vilis, e'fobs-
137. imporiunus, inqqjetus, quia non habet por- - C,y,ri generis, 470 CUJV? ne noriien quidem sciluf.
lum, id est, quietem. Unde-et"impqrluni,- quia in Ircosus, quia sudore corpofis fetido piitet.
vel ex vehiens. '
naufragium-citoferuntur. Ignoins, ignobiiis, impfoyisq
148. Improvisusdictus, eo quod suliitq sit, et nori
Infrenisestqui frenis nonregitur, niNumidminfreni.
138. Itifrendens, proprie, es^ inter se. coniprimens pprro, ante visus,
' Index, prodifor, ab indicandb.
dentes., Nam etfrendere.significatrfenfiius/raii^erf;
n Indigena, vocatus, quod inde geniluS sit, idest
unde nefrendesin.fantes, qui necdum derit.cshabeitt.
Ing.uiiiosus,a gula et voracitate diclus, ii, eodern lq.eonatus.
439. f Inglorius, quod sit sine gibria , id est sine 149. Impudens, eo qiiod ab eo pudof, et pudicitia
triumplris. Item inglorius, immemor gloriae, procul abest,
Informis, ingens, non quod npq habeat.forriiam,sed Impudicus,, a pwdore vbcatjis. Paedorem bnim
fetorem dicunt. *
quod ultra formara magni udinem Iiajieat.
- 478WQ-?inij.fgrafor, ep quodsjt multi veterisque , Inceslus , propter illicitam, commistionem yo-
usus in malitia. calus, quasi incastus, sicut qui virginera saeram vel
• J1 Jmmanis, quia non rionus, sed cmdelis, et .affinitati sur* proximam stupraverit.
terribilis. -Manumenim bonumdicitur. Unde Y.ar,«v- D :150. ° /nfeinicidaestquifalsumteslamentum fecit
rifpatriv dii manes, niinime boni. elrobid hominemoccidit. , , 1
a Manstietus.Vid. Cassiod., in ps. xxiv. I Amalo aulempejor,a bonodet. E Serv., Georg. iv,
~~3Iodestus.Ex ad vers. Deterior qui visus.
Ambros., lib. i Off., cap. 18. - J Quando furiose.
c Muliis.... vocalemenim sp. Ex Lact., lib. de"Opif., Al,,
cap. 11'. - k Mulcalor. Donat., in fnrore.
Hecy., sc. 1 : Nam proprei
d Magister.... nam. Mulciber dicltis est, quod omnia mulceat, id est, tnol-
areppbvGrmc. slalio. GIoss.,
STSpp6f_, robusllts, gravis, slabilis. Srxaig rj y.arap.ovri, liat, et in Arielph., scen. 2 : lpsum dominumulqtie
sfafio. Vid. Fest. in Magislerare el Magisleria. omnem familiam mulcavit, Iia enim legi in veteribus
e Miser.... secundutnCic. EServ., Mn. iv, ad vers. libris admonuit Gab. Faernus. Quaeautetri de mulso,
Miseri posl (ata Sichmi. Plinii
' i videntur,manulib. n, cap. 94.
f Mwstusnaturaliter tristis. E Serv., ad veis. Mw- Mancus... ancus. Fesius :Ancus appellalur,
slum minil Onyten: J_n. xn, Mwslttm, naluraliter qui aduncum brachium habel nt porrigi non possit.
tristem, severum,qttemGrwci ayD.aarovdicunt. Gloss., Ancus,mancus, viiklbg,i-r_pbg.
e Undeel mwstus. f. metus. Vid. Serv., _En. i, ad m Moribundus... morienti similis. E. Serv., _En. x.
Slwslitmque limorem. II Nemo, id at, ne homo,Vel ncc homo, Serv. et
h Atnicor. charor. sttspeclistini. Ita libriomnes. Go- Fest,
thicismns.
S87 S, ISIDORI IHSPALENSISEPISCOPI 388
186. ° Nihili, conipositum estexne et hilo.Hilum A i fusco opertus est. Unde et nttbilutn diem tetrum di-
nulem Yarro ait significare medullam ejus ferulae cimus.
quam Graeci asphodelon vocant; et sic diei apud nos 6.
nihilutn; quomodo apudGraecos ovMypv. 196. -Orthodoxus, rect» gloriae.
h
187. Nequqm a roalo pleriqiie dislinguunt, alium Oraior, h ab ore vocalus; a perorando riomittalus,
pernlciosum, aliuranugafn existimantes,c ul ailMo- id est, dicendo; n^m ORAKE dicereest.
natius : Hic adolescensnequam, ,non malus , id est, 197. 0. audiens",ab aa)«,' eri quod audiat impe- ' -
nugas, non perniciosus. Alii confundunt, quasi rantem. -
iilruinque .unum idemque significet. 1 Ospes, qubd inferat bstib pedem.
188. Nequaguam,eo quod nec quidquamsil, id est,
Ospes , facilis; apertus, fet o.rio paiens; undb et
ex eo quod nihil sit, veteres esse dictum volubrunt. ospitalis homo dic tur.
iVeufer, peque iste, neque ille, quasi dical, nec 487 198. Osor , inimicus ; ab dilio dictus; sicut
uierque. 'ai.ir.iorab dmbre, \~test genefis cbmniunis.
d
189. Nefarius, non-dignus farre, quo prirao cibi
Odibilis, odio habilis.
genere yita hominura sustinebatur. Alias nefarius, Obsitus; obsessis. id esV,nndique 'insidiis'feon-
id
'Nefandus, est, nenominandus quidem. ] vallatus.
S
Nulritor, quasi nufu erudilor. i9Di i Obscerins;timpurae Hbidirii§;a vitib obscuro
190 e Nuniius esl qui nunlial, efquod nunliaiur, id dictus. k Obtunsus, bebelior et
, Obcldsidf;qu_i'slex
_.«.
est, «.yyelog «^yE^ia;4S6 se(I nuntius ipse homo bnini parlc tunstis.
genere masculino ; id vero, quod nuntiatgenere neu- Obnixus, contra nisus; et bonBbunddS.
tro, ut hoc nuntiutn; 'et hwc huntid. Obnoxius, quia obligatus est nexibus clilbae.
191. iYflzarreus,id est, sanclus-Dei.Nazarseusolim 200. l Oblectalor, quasi cum lacte, etfraiidfe; ut
dieebatur qui sanctam comam nutriebat, et nibil Terentius : iVi.l-nfe\aciasses.
dtftatilem';uride fetoble-
CGntaminalumaccipiebat, abstinens -se a vino, om- clare dictum est.
j
nique sicera, qu»2 meniem abintegra sanitate per- m Obirectator, JnalighuS,et t[iii obstringillahdbbffi-
verlit. hotisinat quetapiani piogfedi "efaiigescere.
192. £ Nugas aulem Hebraeumnomen est. Ita enim "ciendoque
in prophejis ,-est expositum , ubi dicit Sophonias: 201. Orfus, quod Ijberos non babeat, -quasi,
ociiiisariussis. j
Nugas qui a lege recesserunt, ut nosse possimus lin-
guam Hebraicam oranium linguafum.esse malrem,- Opifex., quqd opus faciat aliquod,
195. Nugigerulus, appellatus ab eo quod sit turpis^€rt Opitio, ovium .... pastor, oriJio.
_^
nuntius. Negligens, quasi nec legens. '-,."( .^, • •) - • - -*
202. Prudens, quasi porro videns; perspicax enim
494.sNepos, diclus a genere quodamscorpionum,
qpi natos suos consumit, excepto eo qui dorso ejus est,n et iricertorum pnsevidetcasus,
insederit; nam rursus ipse qui servatus iuerit con- Patiens , dictus a paviendo_,-pavireenim ferire
- "
sumit patrem; unde bomines qui bona parentum per est; percutitur enim, ettolerat.
luxuriam consumunl nepoles dieuntur. Hinc quoque •203.? Perfectus,cui jamnihil adjicipotcsl.Huicno-
nepatalio pro luxuria ponitur, qua certe qusque res mini apudgrammatieos comparationonadjieitur, quia
consumuntur. si dixeris: Ille perfecliorest, iste perfectus nqnTerit.
, 195. Niger, quasi nubiger\ quia non serenus, sed 204. Pu/e/ieraspecieculisdicluSjquodestfrubens)
a Nihili. Festus : Hilum pufanf esse quod grano Feslus de nepofis'elymo, etlsidorus ipse, lib. ix; .,
fabm adhwret, ex quo nihil ef pihilum, h Orator. Al Festus : Oratores ex Grmco, ^udst
h Nequam... At. nequitiam.Yid. Varr. iri extremo aparHpesdicti, quoci•iriissiad reges ndtidnesque, deos
libronono,.etAgell.-, lib. vn, cap. 11. - . -solerent&.paa8oti aparHpeg; id est, testari.. •
c Ul ail Monalius. Forte Munatius, vel JJfafius.pqr 1 Ospes.Hospes. Recte abest a quatiior Tarr. .eod.
tius , cujus Mimoiambilaudantur a terenfiano. Nu- n Iiascyox, t ,., . ,.., . „..,,.
matius in Cod. Tarracbii. "; i Ofrscenus.Vafr., lib^vi:' Obscehkm, turpe, qitod
d Nefarius , non dignus farre. Non.: Nefarii pro- nisi in scena palam dici non debet. t
prietatem, lib. i.de Yjta ppp. Rom,, Varro palefecit, k Oblunsus.L. Obltisus...pbclusiqr. k\., obdturior.
a fafre, quodadofeuniesl,qupscelerqliuiinoti debepnt. Utroque,eriiniriiodolegiadmittuni_characteresGoihici.
Ascon.: Nefarium quod sqcrd polluii fdfre pio soliia i
Oblectdlpr.ITest,, lii verbo Lacit.
celebrari;
' ergo nefariis, Iqcrilegi. , . , i&Obtrecialor...obftringillando.YeVobsirigillando.po,-
, Nunlius. Serv., _Eii. vj, ad yers. Verus mihi tius, ut apud Varr.,ide Re Rust., cap. 20.
nurilius ergo : —Sanequi huqljat gerieretantuhidicilur » Paliens dicluk d^pdviehdb.Festus : 06puiiiaf, ver-
masculino; quqd auiem nuriliaiur, ttcet neutro dicaiur, berdt, a paviendo",id esl, feriendo. Unde pueri, guoc!
tamen inventiuretidni mqsctflino.
'• Nugas dittemHeb. Ex Hierori., Sdphbii. m. Es't piiniendoeoercenfur j, unde et PAVIIIIENTA. Ni.mjrum,
qiiodijraectsTfaieivferire et piilsare. Nam et paiiiienfa
aulem vox Heliraeaijii. Cbaris., lib, i : Niigqs licel pro pauimenfalegi iri amiqua inscriptione affiiriiatvir
indecliridiitesit, tamen pommuhetriufn generum, hic, efuditissimus. _ -\ _ , . , , ,,
• ei liwc, ef lioc kugas, el paulo post; Neulfqlid inde- 0 Perfecttts. Sefvius, _Eri. xi,ad vefs. 0 fama in-
clinabilia stmt, iii iittgas, qudd est coihmune iriurii gensingeniior qfth.—Atiaitlq hoinina sunt, in quibus
geriefum. . . , e'sfdubitatid,uirtiin c -'mpurentur,ulest perfectus; qitod
6 Nepostigihere quodamscorp. Glbss. :Nepd, cra./j. si velis comparqre,'incipit perfectusrion esse perfecius,
ptosr. Non.: Nam vere nepa scorpius dicilur. Alitef
389 - ETYMOLOGIARUMLIB. X. 390
pellis; 48S postea transiit hoc riomerim gerius. Aincedenduni, quoS nomen per usum transLit et,ad
Nam pulchritudo hominis, abt in vuliu test; ut': Os, aniinum.
humerosqueDeo 'siriiilis; aut incapillis, iit . Ndmque Pernox, pervigilans nocte, Per_'cfef'aiis.'....
1 Perlinax, irapudehter Veriehs,qriasi pef.inens.
ipsa 'decordmcwsatiem; _Mtitiri.culis;iit ".'twtos dcu-
lis afflaratiionores; aut in-.iandore, ut: Quale manus 2_4. Petutahs, nunc quidem prp audace'etiraprob'6
qdduniebdridecus; aulin iinearaenjis,,ut: Tejty\lto ponilur; olim autem acerbi'flagltatores, ct prbprie
plus-figurqet lineamenta.kospitisdelecj,qf>r ys^ argentariofiiin" cbacipfum pbefi, qiiod pfeiia reriim
proceritate,-ut Tuj-nus { '' ,J.L^:/ cfebfius et aspefiiis pxigebant, &peleriio PETCLAK-
- - - Vfittituritf mediis, <ettolb vertioe--^-.vV^T \ fks vbcati.
^o 215. i Procax, prbprie ideln quqd pefaa;, Nani
205. Peliax a pelliciendo. - ., *M<3
procare est peterc; unde et riuptiafuirj petitofes.proct
Pefspicdx, spiendidu^, e'o-qiibd perluceatl^«f? diciintuf. - ,.
Pefpefttus...;. 216. Prbdiijius,suniptuosus, atauecbrisiinip,tof,.qui
ab eo sit annis.'_
' Perennis,
a
quod perpeluus onuiia porrb agit, et quasi pfojicit. ". .
206. Pfmsttl Vbcrilu_r,quia pfmest sollicitudirie.
Profugus proprie dipiiur qui prpcril a sedibus
Prmpositus appellatus, eo qurid sit subjectofriih B suis •
vel recfor. yagatur, quasi pbrrh ftigaiis.'
acfainulahtiumbfdiriatof, '
- Patrbni a
diclisunt, afier Peregrinus lbngc a paifia positus, sieut alienigeria.
patribus quoil hujusfribdi 217. Prqjecius, quasi longe "etpfqcui jaciqlus, sicjit
iil
ctiiiriclieiuibusexhibearii, qriasi patTeslllosfegaht. et
prdduxit, quasi pofro "illuiridvxit, et provocapit,
207.h Pcedagogusest qui pafvulis assignatur. ,Gra3- qriasi porro illum vocavit.
cupj nqmenfistj ejcst compogitum ab ,epqjiodpueros Projectus, quasi ppfrp ejec'f«s;zcprdjdctqtus; jihdp :
agat, id est, ductet, et lasc.vientejn refrenet _eiatem. Pfojectqque sqia Pqchyni, id est, pofro jaclqla.
.208. Brmsensxliclus, qupdsit pm sensibus, id est, 218. Proscripltts, cujus bpiia p.aiamet aperje scri-.
coram oculis, qui sensussunt corporis. buntur.
Prior, quod primus sit prdine; et-primus, .qytasi k Prmscfipius,
^Q ordinerri signjijcat, sicut et
praeeniinens. • praiscriptipnes, jp_tj4jur.iscpnsuitqs.
Prinius-..,. '219. J Prqcinp_tusfexpedilpsetarraaj,Jis; unde : £.,
. Bcslremtts.,...,.- in procinct.it;id est, cum belli caiisa .arrna sjimebant.
209. Potens, rebus late.pafens; unde-,et .potestqs, m Prmcinctus, eo qubil aiite se ponat aliquid,,
quqd pateat illi-quaqu.a velit, et nemp intercludat, quq praecingitur. Unde et de D.omiriqdictum e.t *,
nullus obsistere valeat. . G Prkciriclus lintfq, Idmt pedes dtscipulorumsiwruin.
Pr,mqphnus,prae caeleris opibus cqpiosus. 220. n Prmdd est qui populandp alienarii inVadff
Slfl.,c PecunipsosTullius primum eos diclos refert,- provinciam. Pimdo ab abigehdo praed.as dictus, et
qui plurimam liabuissent pecuniam, id est, peeofa. prmdq qui praedam.iiafiet.
Ita-enim antiqui eos appellabant. PauJaiim auteni per- Pfmdatdr e.t cui ae pfsecladeBeUiraliquid.
abusionem nomen in aliud devqlutum est. %&l.~Pldgiai'or, akbTOU 13est, obliqiio,quod
-rciaytox,i,
'M.iAP.ervicax proprie didtur qui in proposito suo non certa via gwdiatur, sed pelliciendo dpli?,
ad viptoriam perseverat. 469 e Antiqui euim viciqm b Pifatm, siiril p._.dbiies maritimi ab
iricendiq
dicebant, quam nos nicforiamjcrcdo.quod inderiicalur navium-transeuntium quas capiebant dicti, Nam nsp
herba_iic.<__-idesf, mctorialis. , . ignis est.
212. f Pernix a pernitendotractum est, id-est, in r 222. Pugi/wfor, qiii cleriianriin_n.aiiumn'uirimorujn
conatibus perseverando. s Alu pernicem velocem in- aliquid subtrahit.
telligfint-pedibus-, ^naraperriieitas pedurh est," ui: Peculator, proco quod sit pecuriiaepuBlicaedefrau-
Pernicibus igriea p/anfis; "sieut celefitas pennarum dator.
est. ut: Celeriqttefugasub sideratapsw. Proditqr} pro ep qudd detegit. Item prodjlor,
-213: Piger, quasi pedibttswger. Est ehim tafdus a<I rjLperdilof, ut: Uhlus ob irarri prodiinur.
LIBER BUODECIMUS.
'
DE MIMALIBUS.
2. Gentes autem unicuique animaliura ex propria
38 CAPUT PRIMUM.
lingua dederunt vocabula. Nonautem secundumLaii->
De pecoribus et jumentis.
namlinguam,atqueGraecam,auiquarumlibeigeniiu_n
i. Omnibus a animanlibus Adara primum voca- barbararum nomina illaimposuit Adam,h sed illa lin-.
bula indidit, appellans unicuique nomen ex prsesenti gua quae ante diluvium omnium una fuit, qua3He-
iustilutione, juxla condilionem nalurse cui serviret. braea nuncupatur.
' J>Sed illa lingua quw ante diluv. Sup., 3ib, U,
CAP.i. — OmnibttsanimantibusAdam. Ex Ter-
tull., Hb.rie Yirg. veland. . - cap. 1.
'- '
425 - :' ETYMOLOGIARUM LIB. XII. '.'•-.-. 425
3. Latine autem animalia, sive animantia dicla, A"cvibus sitfortior, vel quod sit vir, id est, masculus,
quod animentur vita, et moveanlur spiritu. vel quod vermemin capite habeant; quorura exei-
4. a Quadrupedia •vocata, quia quatuor pedibus tati pruritu, invicem se concutiunt, et' pugnantes
gradiuntur, quse dum sint similia pecoribus,. tamen cum magno impetu feriunt. :
sub cura humana non sunt, ut cervi, damae, onagri, -. 11. i Aries,vela7._ToOapeog,idest, a JJ/arfevocalus,
etc. Sed neque bestiae sunt, ut leones; neque unde apud nos in gregibus masculi mares dicunlur ;
jumenta, ut usus hominura juvare possint. siv.e quod hoc pecus" a 'geniilibus primrim' aris est
5. h Pecus dicimus omne, quod humana lingua et immolatura. Aries, quod aris imponereturrUnde est
effigie caret. c Pfoprie autem pecorum nomen iis illud: Aries mactalur ad aram.
animalibus accomraodari solet quae sunt, aut ad 40 12. k Agnutri, quanquam et Graecivocent «KO
vescendum apta, ut oves, et aves, arit in usu homi- "TOU ayvov, quasi pium, Lalini tamen ideolioc noraen
num commoda, ul equi et boves. habere pulant, eo quod prae caeteris animantibus
6. Differtautem inier peeora etpecudes; nam ve- matrem agnoscat; adeo ! ut etiamsi inmagno grege
terescomraunileriri signifieaiione ornnium animalium erraverit, statim balaiu recognoscat yoceni parentis.
pecoradixerunt; pecudes aulem taulum illa animalia, 13. m Hwdi ab edendo vocali,-parvi enira pinguis-
quaceduntur, qriasi pecuedes. Generaliter' autem 39 **simi sunt, et saporis jucundi; unde et edere, inde et
- omne animal pecus a pascendo vocatur.
- eduliumvocatur.
7. Jumenta nomina inde traxerunt, quod nostrum
14. Hircus, lascivum animal, et petulcum, et.fef-
laborem, vel onus suo adjutorio subveciando, vel
ad coiium, cujus oculi ob libidinem in
wando, juvent. dNam bos carpenta trahit, et duris- vens^semper n
•siraas terrae glebas vomere veriit. Equus et asinus transversum aspiciuni, unde el noraen traxii. Nam
sunt oculorura anguli secundum Soetonium,
portant onera, et hominum in gradiendo laborcm hirqui nalura adeo
calidissima est, ut adamantem
temperant. Unde etjumenta appellanlur ab eo quod cujus
nec ignis, nec ferri domare valet ma-
juuenf homines, sunl enim magnarum viriuin arii- lapidem, quem
malia. terla, solus hujus cruor dissolvat. c Majores liirci
8. Eadem quoque armenta, vel * quod sint apla af- Ciniphii dicuntur a fluvio Ciniphein.Libya, ubi gran-
mis, id fest,bellb, vel quod his in armis utimur.f Alii <les nascuniur. .-,,--
armenta tantum boves intelligunt, ab arando, quasi 15. Capros, et capras. a carpendis virgultis quidam
aramentcc, vel quod sint cornibus armdta. Discretio dixerunt. 41 Alii, quod captent aspera. Nonnulli a
est aulem inter armenta et greges ; nam armenta 'crepiXucrurum, P,undeeas crepas vocitatas, quaesuni
equorumet boum sunt,-gregesvero caprarum etovium. (_>caprse agrestes, i quas Graeci,pro eo quod acutissime ,
9. s Ovis, molle pecuslanis, corpore inerme, ani- videant, KT:6 TOS6_uSepxeaSatdorcadas appellaverjint.
mo placidum , ab oblaiione dictum, eo quod apud 16. Moranlur enim in excelsis monlibus , et •
'
veteres in iuitio non lauri, sed pves in sacrificio . quamvis de longinquo, vident lamen omnes qui
mactarentur. h Ex iis quasdam bidentesvocant, eo veniunt. Eaedem auiem et caprew; eaedem Ibices,'
quod inter octo denles duos alliores habenl, quas quasi auices, eo quod ad instar. avium ardua et ex-
maxime geniiles in sacrificium offerebant. celsa tenearit,' et in sublimi inhabitent, ita ut de
10. f Vervex, vel a viribus dictus, qriod caeteris sublimilale vix humanis obtutibus -paieant.
• a Quadrupedia vocala. Ex Aug., III de Gen. ad quos, tradit Festus; atqui digammonpro v, et contra |
lit. cap. 11. ' • Gothos consuevissescribere ex Isidori Codicibus satis
h Pecus, E Serv., ad vers. Ignavum fucos pecus. conslat. Nam et paulo |jost Cynyvipro Cynyphii, et
_En. l.
1 c Proprie autem pecdruni, etc. Ex August., IIIde Tragelavi pr.oTi-ag./apft.scribitur in omnibusnostris.
Erit ergo hwdus,vel /Vedus.quasi vedusvel vescus(licet
Gen. ad lit. enim nobis his de rebus cum gravissimisauctoribus
d Nam bos carpenta'. Ex Hieronyml, in Is. i. interdum argulari), idque secutum fuisse Isidofum,
e Quod sittt apta armis. E Serv., ad vers. Bellum ratio quam subjicit saiis videtur ostendere; ea est:
jx
hwc arm. min. Mn. m.~ Ilemque Georg. m. .. . Seu parvi enim pinguissimisunl, el saporis jucundi. Yoces
• quoque illas, unde et edere, quas alii expungendas
- quis Olympiacw.
f Afii artnenta tantum. E-Serv., Ioco proxime cit. - censueranl, nos (cum in omnibus libris legantur )
s Ovisab oblalione. Cur non ab oig? Saepe gaudet libenter reiinemus , scribirausque, unde el ederm;
ad rerura vel naiuras, vel usus, magis quam ad vo- Festus namque hederam, vel quod hwreat, vel quod
ces respicere, quod non serael monuimus. edaf, vel quod edifa petat, diclam existimat.
h Ex iis quasdam bidenies.Yid. Serv. ad vers. Ma- n JVainhirqui sunt oculorum anguli. E Serv., ad '
clant leclasde more bidentes._Eu. iv. Et Agel., lib. Eclog. 3. Hirquosautera, an hircbs pro eodem seri«
xvi, et Fest., in bidental. bas, nihil refert,- ut recte monet Pierius Valerianus..
'--Vervex,vel a viribus. A naturaversa, Varro. 0 Majores... afluvio CynipheinLibya. Unde Theo-
TOOapeog,id est, a Mqrle. Yarro: crit., id.. I. 3 : Tbv"ktSvxbv
i Aries, vel <__._ y.vaxiavK
fthaaaeo p._\xvxo-
Aries, quod euin dicebantares veleres, no"s(riarviga.
k Agn. pvtyri.
a-Korova.yvov,qttasipium.—Purum fortasse, p Undeeas crepas. Festus: Caprm dicim, td quod
ex Feslo. Glossar. : Agnus, kpvetbv,sive apvetb;,et _ omne virgullum carpanl, sive a crepitu crururA)unde
'Ayv.j, y.aSapbg,ef casfus. Varro lamen, quod peeori et crepas eas prisci dixerunt.
ovili agnaius sit, Lalina origine agnum dictum vult. i Qttas Grmci pro eo, guod acuiissime videanL
I Dfsiiu magno grege erraver. ExAmbros., He- Origen., homil. 2 in Cant., inlerprete Hieronj__i.„
xam. vi, cap. 4. id aculissimevidet.
™Bwdiabedendo.—Fcedumfrohwdo. dixisseanli- Caprea (inquil), esl; dorcas,
PATROL.LXXXII. lh
ffl S. ISIDORI IIISPALENSIS EPISCOPI I
&&
17.a Unde et meridiana pars Ibicesaves voeat, quaeA EA 25.l £«_ dicta, qriodp'a__'cua stbigat, id £st, terra
<ilifluenlis inhabitant. Heecitaque animalia, ut dixi- i- subacta, escas inquirat.
nus, in pelris allissimis eommorantur, ct si quando 0 "
&§ Verres, quoagrandfis habeat vires:
•erarum vel hominum adversiiatem persenserint, de ;e ! Porcus, quasi spittcus,
Ingurgitat enim ss crjeno;
altissimis saxorura cacuminibus sese prai.ipitanies !S luto iromergit, limolliinit. Horatius : Et arniea tule-
_nsuis se cornibus illaesa suscipiunt.
b 1 -sus; hinc etiam spurcitid, vel spurcus; nuncupaiur.
1-S. Ceriiidicti fa-b TWVv.eparm, id est, a cor- ^- 'I
aUms. liepara enira Graececornua dieuniur. c Hi ser- 26. Porcorum pilos sectas vocamus, et sefas a sue
dictas, a quibus et sutdres vocantur", qubd ex selis
pentiura inimici, cum se gravatos in infirmilale per-
senserint, spiritu narium eos extrahunt de cavernis, _,' suanl, id est, consuant pelles.
27. m__p.r,'a feritaie vocatus , ablata f littera,
ef, superacla pernicie veneni, eorum pabulo repa- Ct
fantur. d Dictamnum berbara ipsi prodiderunt. Nam subrogata p. EJnde, et apud Graecos aiaypos,
id est, ferus dicitur. 'Omne enim quod ferum est et
ea pasii excutiunt acceplas sagitias.
_9.Miranlur autem.sibilum fistularum. Erectis anri- immile,n"abuslve agreste voeamus.
bus acute audiunt, submissis nihil. ~Si quando im- 28. Juuencus dictus, eo quod juvare ineipiat
°
mensa flumina, vel maria transnatant, capita clunibus- Iibminum ustis in excolenda terra, vel quia apud
Jovi semperiribique juvencus immolabatur,
praecedentium superponont, sibique invicem succe- -geniiles
dentes nullum laborem ponderis sentiunt. nunquam taurus. Nani in victimis etiam aetas eonsi-
^O. f Tragelaphi a Graecisnominati, qui.dum ea- "derabalur. 1
_- J
dem specie sint, ul cervi, villosos tamen Iiabent ar- r_ 29. Taurus, Graecum nomen cst, sicut et bos.
mos, ut hirci,'et menia promissis hirta barbis, qui uj P lndicis lauris coJor fulvus esl, volucris pernicitas,
non alibi sunt quam circa Phasidem. pilis in contrarium versis, caput circumflectunlflexi-
21. ~ Innuli filii sunl cervorum, ab innuere dicli, j bilitate, qua volunl, tergi duritia omne telura respuunt
immili feritate. ' _
quia ad nuium malris abscondnntur.
42.22. Damula vocala , quod de mantf effugiat: ;: 30. BonemGraeci§avv dicunt. 4'Hunc Latini trio*
timidum animal et itnbelle; de quo Marlialis : nem vocant, eo quod ferram ferat, quasi lerionem,
Dente timetur aper, defenduntcornuaeervum. Naevius: Trionttmhic moderalorrusticus. Cujtis Jati-
Imbellesdam__,quidnisi prsedasumus? ludo pellium a mento ad crura, palearia dicunimya
23. h Lepus, quasi levipes, qhia velociter currit. pelle ipsa, quasi pelleariq, quod est generositatis ih
1 Unde et Graece pro cursu velox est t bove signum. r Boum in soeiis eximia pietas. Nam
laywg dicilur;
enim animal, et salis timidum. C alteralterum inquirit cum quo ducere collo aratra
24. i Cuniculi, genus agreslium animaiium, dicti, j consuevit.-et frequentiniugiiupium lesfatui!affectum.
' !
quasi caniculi, eo quod canum indagine capiantur, si forte defbcerit.
vel excludantur a speluncis. 44 31, s Vacca dicta, quasi boacca. Est enim ex
a Unde et meridiana pars. Ex Gregor., xxx Mflral., in Hispaniti nasdifftr,spnile noslro lepori, sed humile,
cap. 9, al. 16. quem cuniculum appellqnt. Cuniculi dicli ab_eo quod
h Cervidicti. E Serv., ad vers. Tres littore cervos.i. sub terra.cuniculos ipsifacere soleanl, ubi laieant in
_En. i.
c Hi serpentuminimici. Ex Orig., homil. 2 in Cant.t. Yidere agfis. V_arronemsequitur Plin.; lib. vin, cap. 85.
licet iu Adriani numismate Hispaniam ramum
et Serv., ad eclog, 8, etPlin., _ib. vm, cap. 52. ilicis manu tenentem, ad cujus pedes cunieulus".-
d Dictamnum. Sive dictamum (nlraque enim scri- i- k Sus... qitodpascua',siibig.Jiioninelegan.ter,,sirem
plura suos auctores habet), e Solin., cap. 22. spectes, sed Graecaest vox, 5g.
e Si quando immensaflumina. K Gregor., xxx Mo- w 1 Porctis, q. spwe«s.',Nisi Giieeuniesse mavis cum
ral. 10, al. 9_ Yarrone. ;•
f Tragelaphi. Solin., cap. 22, el Plin., lib. viij,i, ~~
Aper a feritate. Yarro : :Apria_locis asperis, nisi
cap. 53. ] a Grwcis, quod his v.kn\og._
B
s Innuli. Ita scriptum in Goihicis, el in Codicibus s " Juuencws.Ex Varrf,' lib. ivi
•Horalianis, lib. i, od.23: Viias inuleo me similis s ' ° Velqua apud genliles. E Serv., ad vers. Ceelico-
Chloe. Quos secuti sunt Canterus, Lambin., et Har-• Itttnregi muctabam._£n.in; et _£n. ix, ad verSi Sfa-
tung. Ergo aliter forlasse scribendus Innulus viSpbg, •, fuam -anfe aras. Yid. ;Macrob., <ie Virgilii versu :
quam Hinntilus 6 _£IKKOV, x«_ovou. Taurum Nepluno.
h Lepusquasi levip. Varr.iu de R'e rnst., eap. 12;; P Indicis tauris. Plin.-, vm, cap. 21, el Sohn. _
Lucitts JElius pulabat diclmn teporema celeritudine, :, 1 Httnc Latini iriorittn. Yarro, lib. vi, ,et Agell.,
- '
quod LEVIPES esset; ego arbilror a Grmcovocabuloan-:- lib.~ 11,cap. 21.
tiquo, quod eum Moles Bwtliii leKoptvappellabam. !. Boum in sociiseximia pietas.Ambrosii verba sunt
Yid. Agell., etQuimil., lib. i, cap. 6. in Orat. de morie Syri frairis : Bds bovem requirit,
1 Undeet Grmci-pre cursu \ayi-g. Ut si «7.0rov \K a sequenon totum putctt',el frequenti.mugitupiunitesta-
a.yetv;etenim..«intensionis pariicula. Alii KKO TOO\av,i, lur affeclum,si forte defecerit-cum quo ducere eello
id est, cernendo, quod patentibus oculis dormiat. aralra consueverat.Basil., rn Oral. in-marlyr. Julit.:
i Cunicu/i... quasi caniculi. Graecis id magis inU K«t iKbresISovey&jSoOv yixtms ^av.pvovrarov _ru'»?i
ETTJ
prompiu fuit ....6 T5Vv.vvavTOO?CTvixiou.ducere.; VOBOII, YMbp.o%vyov re),evrhaa:iros.Yirg,:
ita enim Polyb., lib'. xn, et M\i~~~.,de Hist. Ani-
mal. lib. xni, cap. I.-, eos appellant, nisi quod uier- .[ J . . . ittristis arator
Moerenteraabjungensfraternamorlejuvencum.
que, Ilispanam vocem esse dicit. Al Varro, lib. m de •
Blerust., cap. 12: Tertii (inquit) generis est, quodi s Vacca.... etc qualitaie mobil. nsm. Donatus, irj
429 ETYMOLOGIARUMLIB. XII. '. jRti
qualitale moMIiumnom.mim, sicut leo leaena, draco A magnosetindomitos,et J in desertq vaganles, Singuli
draeajna. autem feminarum gregitius praesunl. k Nascentibus
32. a VitulttSjetvilnlq, a viridilatevoeala sunl, id masculis, zelant, et lesticulos eqrum morsu detruq-
esi, aeiate viridi, sicut virgo. Vitula ergo parva est cant, quod tan)encaven,les roatres eps insecretis.lo-
nondumenixa. Nam enixa, juvenca est, aut vacca. cis occultant. '•...-
h
53.- Bttbali vocati per derivationem , quod"-sint 40. Asini,-Arcadicidicti, iquodab Artadia primum
similes boum; adeo indomiti, ut prae feritate jugum - vecti sint et alli, . Minor autem asellus agrO
magni
cervicibusnon recipiant. Hos Africa procreat. • plus.nbcessarius est, quia et laborem tdlerSf, ;ct._jie-
31. Uri, agresies hoyes sunt in Germania, haben- -gligentiampropembdum non recusat. .:' .-.:
,r'<
tes cornua in tanlum protensa, ut regiis mensis insi,-
0 M. Eqiiidicti,i_oquodquandoq&adrigisjufigeBSni
gni capacitale ex eis gerulserianfy di.eli uri.ai.6 T5V •lur,
aiquabdniut, paJesqUe' foriM ct ^iihilbs Ciirsa
bpoiV. " ' "' .-.-•-
55. Cameliscausa nomen dedit, siye quod quando copuFabaritur'.'
onefantur, ut breviores, et humiles fiant, aceubant, 42. m.Cqballnsa cavandodictus, propier qubd gf-a-
quia d Graci %ap.aihitinile, el bfeve dicunt; sive quia diens unguia"impressa"terramconcavet, quodreliqua
curyus es.t dorso..,~ Camur enini verbum GraecuraJJ ariimalia nori-habent; "'
inde et sohipes qflod pedibiis
"' ' *"' - •
ctirvumsignificnt.HosIicet et aliaeregiones raittant, sonat.'
sed Arabia plurimos. Differunt autem sibi, f Nam _%Q43. Yivacilas equorum niulta; exsultanf eriltri
Arabiei blna lubera In dorso habent, reliquarum re- in campis, odorantur bellum , excUanluf sono tub»
gionu.msingula. ad prcelium, n' voce accenri "adcursum pfovocanitir,
36. s Dromeda,genus esl camelorum, rninoris qui.- dolent "cbm victi fuerinf, exsuifani" ciim viceririf.
dem siaturae, _|5 sed velocioris. Unde et nomert Quidatiiliostes in bello sentiuni, adeo ul adversaribs
habet.Nam $pbp.ogGraececursus veloeilasappellaiur. morsu petant. ° Aliqui etiam proprios dominbs re-
h Cenlum"enim et ampTiusmillia uno die pergere cognoscunt, obliti mansuettidinis,si niulenlur; aliqui
•solei. Quodanimal, sieut bos, etoyis, et carnelus praeter domihumnullum dorsbrecipiunt. P Iiiterfectis,
rurriiriat. vel morientibus dominis mtilti lacrymas effundunt;
37. l Ruminalioaufem dicta est a ruma, eminenle Solius equi est pr.opler hominem' lacryniari, el dolo-
gulluris parte, per quam diriiissuscibus a cefiis ani- ris affectum senfire. Unde et in Ceuiauris, equorum
malibLSrevbeatur. et horiiihum nalura permista est.
• -38. Asinus-etasellusa sedendodictus, quasi asse- 44. iSolenteliam ex equorum moestitia,yel alac-ri-
dtts; sedliocnomeh, quod magis equis conveniebat, G tate eventbm futururiidimicHturicolligerev_EtasIbn*
ideo hocanimal sumpsit.quia priusquarri equos ca- gaevae'q'uis'Pe_rsicis,.IIuiinlcis, EpirotiCis^ap Siculis,
perent homines, Imic "prseslderecoeperunt. Animal In annis nltia quinquaginta; breviqr autem Hispanis,.
,1
quippe tardum, et nulJa ratione-reriitens, slalini ut ac Numidis_ et Gallicis, frequens opinio esW
voluit sibihon.o.substrayit. . . ^S. r In-generosis equis, ut aiunt yeteffis, quatubf
-- 39.' Onagerin.erpretatur asinus ferus, 6'vovquippe spectantur : forma,,pulchritudo, meritum ,•alque co-
-G-raeciasinmn-vocant,- ayptov-feruin.HosAfrica habet lor. FormaJ, ut sit validum"corpusy et sblidttiri^
-Arle secnnd. ; Sitnl (inquil) genera nominumfixa, qua escadevoratur.Varroni, NohibefGIossar., Bufnn
suripmobiiid-:fixa sunl quw in alterum genus flecii est niamma. , _ . •'
non. possunl,iii paier,-m.tter-,sorbr.- Mobilia autem, r In deserlo vagantes. SoISn,,et Plin., ttb,-viTtj
aui propria sunt, et-duo genera ex sefaciunl,-Mf.Caius, cap. 3. -"*•,
;Caia, M.ircus,Marcia; aut--appeUativa.ellria genera _k Nasceniibttsmasculis'zelanl.^Eodbm mo'do!ldq'iil-
faciunt, ul bonus,.bona, bonum, etc. -tiir Orosius, ih Hisi. Pr_e.al'.'.--_Yon eosgitOi " iitse'ctqn-
a Viiulus.,E'Serv;,'Eclog. m. • turodermtt; sijd hisqttos ariiantzeianti - ' • - >- '-
~~Bubaliadeo .ndomif.Es 1 Mihof auiemasjiltts agro.-PeSsimein EditiS qui--
Hieron., ad Am,~vi, et
.Sblin".,.cap..23.. ..•--.• - '.; © busdam, onagro. Sunt enim Palladii verba,' ltb_'iv.
:c Ex eis gcrulmfiani. E Solin.., 23. _Vid. ' '
Caesar.-,vi" cap: 14-.ldrm''<.oluinell.,lib. viii.cap: 1.'-'
de Bell. GaH._ Plin. lib.-vnj, cap. 15;, et Serv., ad m Caballus. Respexitad Virgilium :' -
vers. Siivestres-iriassid.- fieorg. n.
d Grwci yap.vh Eiymolngiciiiii Grrecum : Kup.r_\os At duplexagitur per lumbosspinacavatque
Teliurem,et solidogravitersohatufigula" cofnu.
rb 'Caov,on yjzudi ?.&Bnu.evti atpet T6fopriov, _____ yi/.- " Voceaccensiad cursum provocantur.-Verior liaec
p.~i)&g. ervpol.oyeirai,ai T.aparb xau.Kreivravg v-vpbvs
iv T5 xiSeaOai7.ap:/ipog Ttc ovaa. Sed lneiius V-arrb, leclio. quam.quaeapiid Solinumost.; Nonnidli etium
lib. iv : Cttmeluscutn sitonofnine Syriaco in Lalium accensis-facibusad citrsumprevocanltir.
venii. lisl namque Syris gemal Hebraeisgamat. 0 Aliqui eliam propriOs.Soiin. : Aiiquiinvenlisunl,
e Catnttrenitn. E Serv./Georg. m, camuris, curvis; qui non nisi primos dominosrecognoscerenl_ hbtiti
at Fesl. _ Camera, el caimiribovesa Grmcoxau.-K-h, tnansiieludinis, si quando mutassentcorisuetaseriilia.
f Nam Arabici.E Solim, cap. 52. Sed Baetrianis T Interfeclis, vel morienlibus dotiiiu; Ndla-stmt
lioc tribuit Plin., lib. vm, oap. 18. Homeriet Virgilii de Achillis et Pailantis- equis car
"B Dromeda.Vel dromedarii. Nnm dromeda... prae- - inina.-- '. . •• . :
~)ro-dromedarii: • 4 Solenl eliamevent; Plin.,nlibi vm, cap..4__: -
cise.credo-scriptumin Gotbicis,
h Centumenimet ampliusmill. Ex Hier., in Isidbr,', - r Ittgeneros. eq. f/_tafuor»-Palla.d.y'lib_'_v,,'Cap. 131
cap. 21. ln admissarioquaiuorspectantur:.,fowia, col^r_fm~rvs
1 Rttminatiodicla esta ruma, E Serv., ad Eclog. vr, lum, pulchritudo. ''_.. . .
vel a rutnitte, ut legunt Editi : Rumencst pars colli
*5i - S. ISIDQIU HISPALENSIS EPISCOPl | 432
yolsori conveniens altitndo, latiludo, latus longura,.A Nam albus cum quodam pallore est, candidus vero,
<-venler subslrictus, maximae et rotundas clunes, niyeus, et pura luce perfusus.
peclus late patens, corpus omne musculorum densi- j Cantts diclus, quia ex candidocolore el nigro est.
taie liodosum, pes siccus, el cornu concavosolidatus. Scutulatus vocalus propter orbes, quos habet
' 46. Pulchriludo, ut sit exiguum caput, el siccum, candidos inter purpuras.
pelle propeossibusadhaerenie.auresbreves, et argutae, _j,f$ 52. Varitis, quod vias habeat cblorum fimpa-
oculi magni,b nares palulae,erecta cervix, coma densa, riuni. Qui autem allios tantum pedes habenf,k pelili
ei cauda, c ungularum soliditate fixa rotunditas. appellanlur; l qui fronlem albam, catlidi.
- 47 47. Merilum, ut sit ariimo audax, pedibus ala- 53. Cervinusest, quera vulgo m gaitranem dicunt.
cer, trementibus membris, quod est fortitudinis indi- JEranem idem vulgus vocaj, quod in modumesrei
cium, quique ex summa quiete facile concitetur, vel 'sit coloris. ;
ex citata festinalione non difficile teneatur. d -Motus n Myrteusautem est pressus in purpura.
aulem equi in auribus intelligitur, virtus in membris 54. ° Dossinusautem dictus, quod sit color ejus
tremeniibus. de asino, idem, et cinereus. Sunt autem bi de
48. * Colorhic praecipuespectandus: badius, au- agresli genere orti, ijuosequiferosdicimus, et proin-
reus, roseus, myrleus, cervinus, gilvus, glaucus, scu- B de ad urbanam dignitalem transire non possunt.
tulatus, canus, candidus, albus, guttalus, niger. Se- 55. JJlauros nigeriesl. Nigrum enim Graecip.«vpov
quenli autemordine, varius ex nigro, badioquedis- vocanl. I
tinclus;reliquusvarius coIor,'vel ciuereusdelerrimus. Mannus vero, equus brevior est, i>quem vulgo
49. Badiumautem antiqui vadium dicebant, quod JSuricumvocant.
Inter caetera animalia forlius vadat. f Ipse esl et i Veredos antiqui dixerunt, quod veherent rhe-.
spadix, quem phwnicalumvocant, et diclus spadix a das, id est, ducerent, vel 49 100&v'as publicas cur-
colore pulma:, quam Siculi spudicam vocant. rant, per quas el rhedas ire solitum erat.
50. e Glaucusvero esi, veiuii pictos oculos habens, 56. Equorura tria jsunt genera, unum generosum,
et quodara splendore perfusos; h nam glaucum vete- r praeliis, et oneribus aptum; alterum vulgare, atque
fes dicebant album. gregariumadveheridum,nonadequitandumaptum;ter-
1 Gilvus autem, mellinus color est subalbidus. tiumex permisiione diversi generis orlum, quod eliam
Guffafus, albusnigris inlervenientibus punclis. bigenerumdicitur, quia ex diversis nascilur, ul roulus.
51. Candidusauten.el albus invicemsibi differunt. 57.s Mulus auieni a Graeeo tractum vocabulum
• a Venler substriclus.Vox venter nulla erat in libris, G inPett/is, et in Fronle : Nam cotoratamfrontemJiabet
sed cum constanter suostiicfus, non substriclum in petilis. Atque ipse Jenuem et ea;i7emex sua libidihe,
Gothicis omnibus legereiur, non dubilavimus quin ul solet, inlerpreiaiur.
f)_ecesset vera scriptura, quam indicavitCbacon, ex 1 Qui frontem albdmcalidi. {Jloss. : Catlidus, lev-
Columell., lib. vi, eap. 29. Palladii verolocum men- xou.ero-Ttog. Habent lamen plerique libri calidi. Sed
dosum cum eod. Chacone credimus, et ex lsidoro caltidus probabat A.jAugusl.
suppleiiiJuiii. I tt GauranemdicunL Relinent eamdem vocem Itali,
b Nares palulw. Qiiaesi -anguslaesinl, riisciudiso- una littera niutaia, riara sauro dicunt.
lentne longo cursu Sncalescenles suffocentur, utait u Myrleusesl pressus in pttfpura. Pressura quoqua
TheophiU, lib. w, de Homin. fabric. in coloribus equorum numerat Palladius, sed quid
c Ungular. solidildle fixa rot. Pallad. : Ungularum apuil eum pressus,apud Setv. professusmurleum, hoc
~ et fixa rotundilas.
iolidq locopressus in purpura valeat, nondum saiis constj-
Motus aulem equi in auribus inlellig. Solin. cap. tui. Opinor tamen pressi voce significari densiorem
50 : Molusequi in auribus inlelligitur, animos leonutn (utiia dixerim) colorerri, ducta simililudine ab uvis,
frons, et cauda indicdt.
~ Color quaequomagis pedibus vel prelo premuntur, minus
" hic prwcipne spect. Ex Pallad., lib. iv. liquida, et vel ex albis ' rutila, vel ex rubris subnigra
Varro, apud Non. : Equi coloredispares, ila nali;~1iic vina reddant. •
badius, iste gilvus, ille-murinus. Vid. Agell., lib. n, 0 Dossinus. An quia Yarro dossuarios vocat asinos
cap. 26, et lib. m, c_p. 9, et Alciat., lib. n Parerg., - oneribusferendisapids?elGIoss. dorsuaria, varoybpz.
cap. 1. | llunc colorem muriniimdicunt Pallad. et Coluuiella.
f lpse est spadix. E Serv. Georg. III. Quos Bayos D p Quemvuigo burictttn.Hieronym., in Eccles. x :
el datitados fiispani Idicimus. Dignilate prwlati vias .publicas mannis terunl, qucs
8 Glaucvsest veluli pictos ocul. Serv. : Glauci feli- vulgo buricos vocant;\ei ad Pammachium : Fcroentes
neis oculis, id est, splendoreperfusis. buricos mannos. Paulin., ad Senec. : Macroet viliore
h Nom veieres giaucum aib. Nam glaucum albo asellis bnrico sedenlerii. Et Gloss.: Mannis,povpiyj)tg.
caeruleum diluii. Unde et Virg. Poputus et glauca At Porpbyrio : J!/nniii|ait, egui dicunlur pusilli, quos
caneniiafronde salicla. Sed idem de glauco paulo ali- vuigo burdos vocanl; et Acro : Mannus, bttrdo; illi
ter, lib. xix, cap. 281Est tainen in tribus Goihicis mioores equos, nos liodie exiguos asellos b.ttrricos
lacuna :Namglaucum.... veleresdicunt. diciinus. ,
1 Gi/i'us ine//iuuscplor. E Serv. <iVeredos.Yerba sunt Festi, in quo ex Isidoro re-
i Canus'diclus,qui ex candido etnigro. Tilesius, in siiluenda vox veredos.Procop., lib. u de Bello Per-,
Iib. de Coloribus : Ndscilurequusnonnunquamcanus, sie. : 'OSEijrjrots-rotg §np.oaioisbyj>vp.evos, olf 5i_§e-
atque albineus, non idem qui et candidus, aut albus, peSovsxa\etv vevop.iv.aaiV. Julian. Aulecessor., in Epi-
sett hujus non expersl bos noslri lordillos dicunt. toiii. Novell. Jusiiniani, novell. 130, quod Graeceesi,
k Petili appeHanlur.Festus : Peiilaitfsuram ungu- T<avHvp.oaiav _Tr_ruv Spbp.ov,veredorumcursum red-
lam equi albam dici ait Scmvola.In glossario quoque, didit. j
ubi perfitis p.aKpoax~\-~s legilur, pelitis ptxpoaxe\ris r Prmtiiset onerib.—Honoribus quidam libri.-
puto legendum; citai ex PlauloNonius huncversum, 5 Mulus,Uv\ov, pistrinum; et p.v\<_,"mola;ergo
'
+35 ETYMOLOGJARUM ,__IB.XII. &__%
habet, quod jugo pislorum subaclus, lardas molendo __ 1 saeviunt, exceptis serpentibus. JSe.fioautem dicti a vi
riucat in gyrum molas. a Judsei asserunt quod Ana qua saeviunt. '
nbnepos Esau equarum greges ab asinis in deserto 2. f Feits appellatae, eo quod naturali ulantur
ipse feeerit primus ascendi, ut mulorum inde nova libertaie, et pro desiderio suo ferantur. Sunt enitn
contra naluram animalia nascerentur. Onagros quo- liberae earura volunlates,ethuc aique illucvagantur,
•
que admissos esseob hoe adasinas ; etipsum istius- •etquoanimus duxerit, eo feruntur.
modireperisse concubitum, ul velocissimi ex his asini ' 5. Leonis vocabulum ex Graeca origine inflexura
nascerentur. est ih Latinum. Graece enim \eo>vvocaiur, e't est
58. Industria quippe humana diversum animal in nomen notbum, quia ex parte corrupium. i Lemna
coitum coegit; sicque adulterina commistio ne genus vero lolum Graecumest, sicut, 'et dracwna. k Ut au-
aliud reperit; sicut, et Jacobconiranaturam cqlorum tem Ieaenalea dicatur usurpatum est a poeiis. x'Leo
similitudines procuravit.h Nam tales fetus oves illius aritem Grasce, Laiine rea; interpretatur, eo qubd
concipiebant, quales umbras arielum desuper ascen- princeps sit omnium bestiarum.
dentium in. aquarum speculo conlemplabaulur. ' 4.
Cujus genus tfifarium dicilur. E quibus bre-
59. Denique et hoc ipsuni in equarum gregibus ves, - imbelles et cqma
con- etjuba crispa, sunt; longi,
fieri fertur, ut generosos objiciant equos vjsibus .1 acres. m Animos eorum frons et cauda
siroplici,
cipiemium, quo eorum similes concipere et creare indicat. Yirtus eorum in pectore, firmitas in ca-
possint. Nam et columbarum dilectores depictas po- pite. Sepii a_ venatoribus terram contuenlur, quo
nunt pulcherrimas columbas eisdem locls quibus illae
minus conspeclis venabuljs terreantur, Rolarum ti-
Versantur, quo, rapienle visu, similes generenl. ment strepitus, sedignes raagis.
Inde est mulieres ;.
.5060. quod quidam gravidas ju-
bent nullos intueri lurpissimos animalium vultus, ut 5. Cum dormierint, vigilant-oculi; cum ambulant,
cauda sua cooperiunt vesligia sua",ne eos venalor
cynocephalos,~etsimios, ne yisibus occurrentes similes * n
fetus parianl. Hanc enim feminarum esse naturam, inveniat. Cum genuerint calulum, tribus diebus
tuuc
ntqualesprospexerint, sive raente conceperint in ex- et tribus noctibus catulus dormire fertur;
tremoToIuptaiis aestudum concipiunt, talem et sobo- deinde patris fremitu, vel rugitu veluti tremefactus
lem procreent."Etenim anima in usu Yenerib formas cubilis locus, suscilare dicilur .calulum dormieiiterji.
exirinsecus intus transmiitit, eorumque satiata typis, 6. ° Circa hominem leonum nalura est benigna, ut
nisi laesi .nequeanl irasci. Patetcnim eorura rniseri-
rapit species eorumin propriam qualiialem.
- 61. In animantibus bigenera dicuntur, quae ex di- cordia exemplis assjduis. Prostratis; enim parount,;
versis nascunlur, ut mulus «x equa el asino; d burdo C ( B captivos oriviosrepalriare permiltuni; hominem 52
BX eqtio et asina, «hybridaeex apris et porcis, nonnisiin magna fame interitnunt. De quibus Lit-
f lilyrus ex ove ethirco, B musrao excapraetarieie; cretiu.s : Scj/miiianeteonum, etc.
est autem dux gregis. 7. i Tigris vocata-propter volucrem fugam. ita
CAPUT II. enim noroinant Persae et Medi sagiitam.;Esi enim
. De besliis. bestia variis distincta maculis, virlute et velo.citata
. 1. Bestiarum h vocabulum proprie convenit.Ieoni- mirabilis, ex cujus nomine flumen Tigris appeliaiui;,
Bus, pardis, tigribus, lupis, ervulpibus, canibusque quod is rapidissimus sil omnium fluviorum. Has '
et simiis, accaeteris, quae vel ore, 51 vel unguibus cretius : magis Hyrcania gignit. J._
Editorum scripturam relin.iimus ; nam rnendose Go- Cap. II. — h Bestiar... serpenlibus.Ex Aug.,m de
thici omues : Mulus a. a. G. t. v. h. Grmcum enim Gen. ad lit., cap. 11. . ; -."
hoc, vel quodjugo, elc. Nisi Isidorus muluui vocem 1 Ferw appellatw. E Serv., a"dvers. Pinguisque fe-
esse Graecamputavit, molam tautiim Latinam. Sed rinw. _En. i. ' ' .•
quaerendus auetor non inelegantis senarii, quem ne- i Lewna. Ex eod., ad ters. Calulor. obliia - iewna.
"-
nio olfeeil: Tardas molendo ducalin gyrum molas. _ Georg. m.
a Judwi asserunt, quod Ana abnep. Ex Hieron., k Ul aulem lewna dicalur. Exeod., _En. xn. Lu<
Quaest.in Gen., cap. 56. ld Paphlagonibus iribuit cretius :
llomerus, 'I..., g. Irritata leasjaciebantcorpora'Saltu.
b Nam tales [etus. Ex eod. lib., in cap. xxx Gen. ^;D •
'
_ c Hancenim feminarumdicunt esse naturam. Yerba 1 Leoaulem Grmce, Laiine rex. De hoc loco Ant.
Hieronymi, ibid. : /n «feri (inquit) libro Grwco post Oridnis
d Bttrdq ex eq. el as. Yarro, n de Re rust., cnp. 8 : Augusi. etymotogicon est :.Aioiv,:3tarb \~atveiv,r_yuvv-vixav,
m
Ex equq et asino fil mutus; contra, ex equo et asina, . Animoseorum frons, et cauda. Solin.. cap. 30.'
hinnus. Glossar. : 'HpiovogI _ 'IKKOV Bn\eia;«ai ovou, • n Cum genuerint. Verba sunt Origenis, '
homii. -17
mulus. Burdo ripiovos e _"IKKOV
xa\ avov Ovikeias, in Gen: . • --
* ." Circa hominemleonumnaluram. Serv., ad vers.
Hybridmexapris el porcis. Pliu., lib. vm, cip.
53. Acron tamen, ad S.aJyr. 7 lib. i : Tractum (in- Tum demum movet arma teo. Mn. .xn :' Hmc cnim
quit) ab aqttita, qum __.aquita et vttlture nasciiur, sive leonum nalura est, ut »«'_.lacessili, irasci nequednt.
a canibus, qui nascttniur ex venaiico el gregario. v Captivos.obvios'repairiare. Sulin. : Cum,_j.u/fi
f Tityrus.' Serv. Eelog. 1 : Luconuni-lingaa,lityrus eapriuoium aliquol leonibus obviis intacli repatriave-
dicitur aries major,-qui gregem anleire consuesit. rint. • . ,'.
B Musmo. Ex Gothicis; et musmones dirunlur a <iTigris. Ex Plin., .lib. vm, cap. 18, et.Solin.
Straboue , lib. v. Musomonese Serv., Geoig. ni, Eliam apud Armenios tigrim sagiltam signiiicare ai».
ail vers. Udisque aries in gurgite vilt, NonUis: Mu- Yarro. [ '' '
simones asini, muli, aut equi breves.
-#«f S. ISIBOBI BISPALBN&IS.EPISGOPI,l m
• ,8, Pgntfef tdJctaB,,tt4» fltipdlOm.nto ;_tn.iin,fl_i um A.ponitur, qua> venienli einura aper.it, Sn quo iiie,
amicus sit, excepto dracone; sive quia ,e{sui gener,is «miii ferocilale deposita, caput ponit, sicque sopo-
^ ojcjetatega^det, ej,ad1ea^dem,simijitudiiie_m quidquid .ratus, vclut inermis capjtur.
_a_ccjpi£
~ ^eddij, } flojyenjjn Cra,ce!om...e!dJeitur.Bestia •U. Sep/iaHfeii!'Graecia'magoitudinecorporis voe-.t-
iut- cftulatis ex tumputa_nt,S4a,i0^,ormam'moni1spraeferat.i.Gr_ece
miii.uj.is pr,biculis superpicita, i,t<a_
fulvo circulis, ii[gr,a, Wjl alba di.siiiiguaturyarieiate. enim mons tyos dicitur. Apud 'Indos autem a voce
9. Jlaec semel oin.nino parturi.,, c.ujus.cajisaeratio iarrus voealur. Uride, el-vox e]us frafrifus-d.ci.ur,
manifesta esl, JSianipum in utero matrjs <co.aJu,er4eet denles ebur. i Rosirum autem promuscisriicilur,
catuli, maturisgue ad nas.cendumviribqs pollent, quo 51Ie pabulum ofi adraovet, et est^^ngui simi-
pdiunt temppfum .mor&s. Ilaq.ue pnerjajaoi fCtJ- •!is, -vallo rounitus eburno.
_bus vulvam Janqujam jobstanleni p.art.ui nngu.ibus 15. i Hos _io«estucasdiclos ari antiquis 'Romanis .
,laeeraji,t, eifuodj.t jjlp parj.um, seu pojius dimittit, hoties,quia nullnmanimal grandius videbant; tucas,
dolore cogente. Ila poste.aporrupjis pl cicairicosjs qniain Lucaniaillosjprimus Pyrriius ;inprceliobbjecit
sedibus genitale sempn infusum nonhaeret acceptum, Romanis. Nam hoc genusanimantisin-rebusliellieis
sed irfitiim resllil. d Nam piinius dicit animalia cum -aptumest. In «is enira Persae, et 'Jndi, ligneis lurribus
'acufis nnguibus frequenter pftrere non posse. Yi- Bcbllocatis,
tanquaniide -muro jacuJis -dimicant.' In-
tianlur enim intfinseeus se moveniibus calulis. tellectii autem, et memoria multa • vigent,
-10.e Pardtts, secundus post pantherem est., gerius 1<3.m CJregaiimincedunt,n riiotu quo valent salu-
"vafium, et velocissimum, et praeceps ad sanguinem. tant, nrurem fugiunt, aversi coeunt,-qiiandoaniem
ISallu enim admortem ruii. parluriunt,inaquis. vel insulis dimiliuntletuspropfef
11. Leopardus ex adu.ter_olea.n_e,et pardinascilur, dracbncs, quiainimici sunt, et ab eisimpiicali necan-
_.et'lertiam originem efficit, sicutet Plinius in natu- lur. Biennio autemportanl fetus, nec amplius, quam
rali historia dicit leonem «wti parda, -atft pardum semel gignunt, nec plures,?edtantumuiium.
^cum 'lesena concumbere, *t-ex ^utroquecoilu dege- - ° Yivunt annps trecentos.
d
neres-partus creari, tit mulus eMburdb. ' ' 5|5 Apud splam Afri-
' ' 53 "12.Rhinoceresa •Gfaecisvocatus,'Laline ihler- cam et Indiam elephanti priu_s.nascebantur; nunc
~~idem et . sola eosjndia gignit.)
prelatur irimare eornu. id
monoceros, est, ••
17, pQryphes v.ocajitur,,,gu.od,silaniinalpeppatuin,
ilnicornis, >eo_ quod-unum «ornu :in media fronte ha-
teat &pedum quatubr, _ta aculum, et -validum , tit et quadrupe.s, H.oe ge.ngs Xerarum ip JEIyp.erboreis
quidquid impetierit, aut ventilel, aut perforet. Nam m.oriiib.uspascjtur, Ompi p.ar.te^qrporjs Jepne.ssunf;
iet cum elepharite saepecerlamen liabet, et in ventre g _alis.etifacieAquilis .s.imiles,,e_tjeguis yteheingnjer,in.-
vulneralum prosternit. - fes.ti, Nam ej liomines vjsqs 4i£cei;pupt.
13. Tantae aulem est forlitudinis, ut nulla venan- •18, i_Cameieonj_pp Jiab.etjiflum.colftrenji ,se_d,dit-
itium virtute capiatur<; sed, ;sicut_asserunt _qui versa varietate conspersus, ul pajsdus,J>,i_c(,u.s autejn
ita (eo quod cameli sim_ili_u.dipem habet et leonis)
maturas animalium scripserunt, virgo puella pro-
a Stiiequod omriiumanimatiumaniicus. Huic etymo corne praeter asinum Iudicum et orygera. Sumpsit-
ifaveht, qusePJin. lib.-vin.cap.-lT.^et __E.Iian., vide que id ex Arisi., i\b. m, cap.. i-, ide iHisi. animal.
jHisl. animal.., referunt. Viulgopanlltera,, ,quod .lola Decertamine fhinocerotis ,cumj.L^))li,ante.,yid. PlHi,.,
"in
fera sit, dicta pulatur. Solin., _Elian., Diodbr., Strab., ' Agatharchid.,
"
h Uav enim OHNEdicitur. Aut aliquid 'deest (quod Iib. de Mari Rubro. j
vlsum -estA. Aug.},autihoc.potiussriperfluum inepti -i Grwcis.enimmons\bfogfJnJGJothjcis, elepho,-iiuJJa
alicujus, qui id solum nosset, inierpretis glossema. senienlia, nl fere in 'Graecis j-ocibns accidit. t\.
iorbicuiis. Solin., cap. 2:1_ Minulis ,orbi- Aug, seculi .sumus-cpnjectflranjnon admodum du-
<=___.in_t.is
cutis superpictm,ita ut oculalis ex fulvo circxdis,vel bjam. Alias ,ex aliis origiiies ,aut noiationes^elephan-
ewmla, vel.alba .distinguatur tergi supellex. ti.s afferre nihil ajtinel.
d iVain Plin. dicil. E Serv. , Georg. n, ad vers.. j.JRosfrum ' aufem pfomus.cis,Ex&mbr_os,,ix, Hex..4
Swva ieonum .s.emina.Locus vero Plin., lib. viu, i>pa.p. S. . i
16. ,t Et est-anquisimiiis,Lucne,tius.>
•cap. e Pardus s.ecundumpostpanlheram. E Solin., ibid. ... AngaimanoselephantosIndia,quorum
r Ut mulusetburdo. Ex tribus CodicibusA.August. Millibuse mullisvatlomunitur.-eburno.
- x Idem.etmonoceros. Ex.Greg., lib. xxxi Moral., i JJos boves Lttcasi Yarr., ilib. vi, ^tPJin., vm,
*ap. 10,- al. 13. Plinius alium.a monoceroie rhino- eap.' 6. Lucret., lib. v :
ceroiem csse -vult., lib. sin, cap. 20 et 21. Hunc Indelioveslucasfurrito corporetelros...
Romaesrjepe visum, illum negal vivura posse capi, Anguimanosbellidocuerunt vulneraPoeni
Idem refert Solinus. Vivtis,inquit, non venit in ho- Sufferre ,
minum poiestalem,'et in Balearico Codice, additur ~~
Gregalimincedunl. Ex P.lin.,'Vin,cap. 5. Sptin.:
liocloco : Feriur .lantam habere ferocitatem,,ulcaplus Oberranl agminatim. j
sfafimmorialur. n Mofuquo valcnl sqlutant. Solin.: Solis -exqrius
bjp.;d.-mguaiuor. Sic eliam Solin.; sed Plin., cu- molib., quibus<possunt\, salulant.
Mtotum duorum; cubiti unius, Ctesias inlndicjsjapud 0 Vivuntann. ccc. in firaeco elytmologic.-ea
j—Est
Photium'; sesquicubiti, _Elian., lib. iv, ,cap. 52, -J)e de re hemlsiichiuro. '
asinis Indicis. Est etiam in ejus cornu coloris magna p Gryphes vocaturgttod •stf.Non etymon reddit, ut
.varietas-apud eosdem. Videlur autem Plinius eurn- neque Servius, e quo sunt haec,in Eclog. 3. laoun
dem monocerotem existimasse cum asino Indico q Cameleon... dicius autem. Post haec verba .
negat enim lib. xi, cap. '46, aliud esse animal uni-> est in Gothicis. j-
437 ETYMGLOGIARIMLIB. XII. 438
hujus cameleonis corpusculum ad cojqres.qu.os yjdet A paeitatis qu^que .invenerit trucidet. Alii luposvocatos
facillima conversione variatur, quo.d aliqrum anima- aiu.nl,qttasj leppps, quod quasiiepni, ita $i.tilli 'vjjrtus
liiim -nonest ita adcbnversion.em facilis corpulenlia. in pedibus,, unde quidquid pede pre,sserit, jjon yjj.it.
19. * CanteleopardusdicJus,"quod duiii sit, ul par- ,24, IJa.pa.xautem Jje.sjia, et .cr.uorisappejens, de
dus, albis maculis superaspersus, collo ecpio similis, 1 .q.uq.rusli.c.i.aiufllffi$ .vo.cemli,ominem,perd.ere,ssi
pedibus bubulis, capite tamen camelo est similis. eyra p_rioj-ljjpus yjderjl, <tl,ndeet subjjo itacenli dic.i.
Hunc _Elhiopiagignit. tu.r : Lupus est iti fqbula. jSerte _si,se praevisumsen^
20. b Lynx dictus, quia in luporum genere numer serit, deponit feritatis audaciatji. i Lupi fo.toannq
ratur : bestia maculis lerga dislincla; ut pardqs, sed np.nAmpljusquam .dies-duode.cimcqeunts fanjem diu
similis Itipo. Undeel ille ..OKOJ, iste lynx. Hujus uri- poriant, et pos.t longa jejunia .multum d.evoranl,
riam converli in duriiiam preiibsi Japidis dicuni, quj k ^.upps _Ej,biopia mittjt cervjce jubalos, ,e,t t.antu.m
* lincurius appellatur, quod ei ipsos Ijnces sentire varios, .utnulluro colorem illis .dic.antabes.se.
hoc documento probalur; nam egestum Ij.quqrenj 23. Cqtiis nomen Lalinura Graecam etym.ologiam
arenis,"iii quanjuni ppluerini_,-coniegunt,invidia qua- yidetu.r babere. Gr,aeceenim xvav dici.Jur; I.icel^eura
dam nalurae, ne talis egesiio _g@ transeat i.n usum 1 quidam a cano.relatj^atusappellatum aestiment, co
bumanum. dLyrices dicitPliniussecundusextraunum g] quod insonet, qnde el caijere. JSihi.Iautem «agacjus
tion admitlere. canibus, plus rinim s.ensuscaeleris animalibus Ijab.ent,
~
21. Casioresa ca.slrando.dicti sunt. Nam les t,icij.li 2,6,Namque m>oli sua npmina r,ecognoscunt, domi-
eorum apti sunt medic.aminibus,,propter quod cum nos suos diligunt; diminorum tecia defendunt; prq
praesenserint veriatorem, ipsi _secaslr.ant, el morsi- dominissuisse.mortipljjicjunt,;ypluniariecum dpmino
bus vires suas ampnlant. De quibus jCicerjpirf ,Seau- supad pj^asdam.cjirrunt,; .corpus .domini ,suj etia.m
riana.: Bediniunt se ea parle corppris pyopter quain mprt.uuni npn relinquuijt. Quprum .ppstremo natura
mqxime ' exp_eluntur. Juvenalis: esl, ^ex.tralioinines essepon po.sse.In canibusduo sunt
. • , qui se •> (specjanda) aut fortitudo, ^aulyelocitas.
Eunucbumipse facitcupiens evadere damno
.,-. Testiculi. 27. n CaXuiiabusii^e dicuntur quarumlibet beslia-
- Ipsi sunl et fibri, qui eliam _pp)tiici&qn?syoeanlur. rum fllii; tia.mcatuli proprie canum sunt, per dimi-
22.? Urstts Jertur diojus, quod ore-suo formet /e- nulionem .dicli.
tus, ,quasi .oysus,.Namajunt eos informes ge.ner.are 28. ° Lycisci a,utem dicuntur, ut ait Plinius, .canes
partus, et carnem.qua.m,dam.nasci,squamjnatejcjam- n.ati ,ex slupi.se,tcanibus,-<:uminter se tprte miseen-
bfmdp iu membra £omponi,t.£ Uniie esti.l.ldd_: lur, s-Solentej, Indaefeminse«anes pociuin silyis
SicforinatUnguafeJurn,curpprpluljt,urs_i,- I aljigfltae,admitti ad bestias tigres, a quibus insiliri,
C
Sed ioc jniniatur i,tas p.arjus facii; denique trieesinip etnasci exieodem,fetu canesadeo «cerrimos, gg et
diegenerat. JDnde.evenit .ut pr^ecip.itatafe,cu;rt,dit^s fortes, .ut in complexuleones proslernant.
inforroes proc.reet. Urspi^um caput ^nsalidirm; vis 29. i Vulpes dicla, quasi votupes. Est .enim volubj-
m.axima in brachiis, ,et in J,umbis.; pn.d,e i,ni.era.qm I.ispedrbus, e.t jr nujjquara rectis -itineribus, sed lor-
ereeti insisiunt. tuosis anfraclibus curri.1, fraudulentum ,aninial? insi-
25, Lupus Gra.ca deriyatione in iinguanj rioslr,ajn jlii^qu.e. decipie.ns. Itfam djim ,npn.harjuerit escam,
trarisfertur. Lupps enim illi \vx,ovs dieunt, h \vr,os flogjt mortem, sicque deseeudenies, quasi ad cada-
aui.em Gr_ece-a morsibus appellalur, quod raMe fa- ver, aves rapit, et devorat.
° €amelopardus. ,^r-Camelopardalis.dieitur a Plinio ?E7.£jTOtrouria T«ivAyiro"_e. Avj).pv
S. 'XKepftopeav EX9E.II
et Solin. Vdd.Yafr., lib. iv. AvjXto. i Gazaeinierpreiaiib confiriiiaiur ,
b iLiftia;dicius. -Gotli.lyncis, ,ut supra, lib. xi, iCa/r •verbisa/ftatvtTbeodoi
Anligoiii-, mirabiliuin -Narrationum cap. <3"l:
~ - '
cis pro calx. _ .. $JJ_-IV yap avrovs &Kavra; iv t§ rov IVIKUTOU tiyretv.
c Auyyou/jiov. Dioscorid., Plin., Solin,, ,_Eiianus. Sed esi.quiputet su dies Jantum jn uiero ferre, cui
•d
Lynces dicit-Plin.-E Serv., advers. Degeremore opinioni occasionem praebuit veius qnaedamAristotc-
\erm. _En. IV. D lis v.ara iroSi, iiilerpretalio. Lege "Pier. Valerian.,
- sCasiores a easfrand.E Serv., ad vers, Virosaque lib. xi Hierogiyph., in Lupo ei Properantia."
Ponli -Caslorea.-Georg.i. k Lupos JEtltiop. -Sol. 'Cqd. de iEtbiop.-: Mlhio-
f Ursus, q. orstts.Yarro : Ursi Lucana origo. pia tniiiit Lycaohem : iitpus esi cervicejubalus, et lol
. s Undeesi illud : Sic format ling. Carmen -Draeon- modis varitts, ut nullum illi cotoremdicant abesse.
lii, deq[uo paulo posj. i -Quidama canoreiatraius. Varr., lib. iv : Caiuhis
. h Auzo. Grwce. Esl enim \vaaa, r.abies<el\vaaav, « sagaci sensu, el aculo. Hinc c.inis, Jiisiquoi luba ei
rqbie furere. Velus Orionis liber : '&.vy.og'§ta-rb xax&s corfiu signum cum dqnt, cajiel dicitur, quod hic iieoi
).IKV \vetvrf/v_roip.vriv. et nocticuihsin cuslodiq, et venandi signum voce dat,
i De quo rusiici. Idemsupra, lib. I, cap. 36. Yid. canis dicius. «Ubipro nocticulus,neictaculus qiiidaui
Plin., viu, cap. 28; Solin. in cap. delial.; Ambros., legunl. ' 'm Soti iiominftsua
vi Hexam., cap. 4, recognosc. Ex Plin. et Solin.'
- ' I Lupi... diebus xu coeunt. ESolin., cap. 8, aut; ,' n Caluiiabusive. E-Se.rv.__, III, -
Georg.
f
Plin., Iib. viii,_cap. -22.Arist. non coire, sed parere ; / " o Lycisci. E Serv., Eclog. 6.
omnes diebus -anni duodecim refert, quod ipse fabu- P Solent el Indw, Ex Pliri., vni, cap. 4, et Sqjin.
Iosum puiat, Jib. vi, c.ap. 55, _ie Hist. animal. Duo- 1 Vulpes dicld.'Varro : YOLPES,,ui JElius iiicebat,
decim dies pariurire _Elianus aii, lib. iv, cap. i, de *' <juod volat pedtbus.
r Et uunquam reclis iiinerib. E.xtJr.egor., xix'Mo-
Aninialibus?«Iiisverbis : Ou paMas-o'-\vxoi rnv WSIVK :
«JTOWOOO-.V, «W.«Iv •hp.epa.ts SMSSZK, roaavrcts.
v.acvu._: ral., cap. i. .
459 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI ' UQ
50. n SimiwGraecumest nomen, id est, pressis na- A et salubria ©Ocibofum et venenosa prodantur.k De
ribus. Uude et Simias dicimus, quod suppressis na- quo Dracontius ait : Prwdicit suiltus vim cujuscun-
ribus sini, et facie fceda, h rugis turpiter follicanti- que veneni. Suillus autem a setis est nuneupatus. Hic
bus, licet etcapellarum sit pressum habere nasum. eliam serpentes insequitur, quicura ' adversus as-
Alii simias Latino arbitraniur sermone vocalas, « eo pidem pugnal, caudam erigit, qtiam aspis maxime
quod multa in eis simililudoralionis humariae sen- incipil observare , cuiasiminaiitem , ad quara cum
_tilur, sed falsum est. vim suam transfert.ideeepia corripitur.
31. Haeelemenlrum sagaces,d nova Luna exsultant, 58. Jliusio appellaius, quod muribus infeslus sii.
media et cava trisiantur. Fetus quos amant anle se Hunc vulgus eafum | a capfura vocant. ~~Alii dicunl
gestant, neglecii circa malrem h.erent. Harum genera quod catat, id est videt. Nam lanto acutecernit, ut
quinquesunt.ex quibuscercopithecicaudashabent.Si- fulgore Itiminis nocljs lenebras superet. n Unde et a
tniaenim cumcauda est ° quam quidamotyiKvvocani. Graecovenil catus, id est, ingeniosus,KTTO TOUxaieaBat.
' 32. { 59. ° Furo a futuo,dictus, unde et fur. Tenebrosos
Sphinges, villosa. suul comis, mammis pro-
.minentibus, dociles ad ferilaiis oblivionem, enim et occullos cuniculos effodit, et ejicit praedam
Cynocepkali,et ipsi similes simiis, sed facie ad quam inveneril. i
modum canis, unde el nuncupali. B 40.11Melo , quodjsit rolundissimo membro, vel
- 35.
Saiyri, facie' admodum grala , el gesticulatis quod favos petat, et assidue mella caplet.
molibus inquieli. '! CAPUTIIf.
Caltitriches, tolo pene aspectu a caeteris disiant; Ve minutis animantibus.
sunt enim in facie"producla barba , et Iala cauda. i. Muspusillum animal, Gr_ecumilli nomen est;
• gg. 34. Leontophonos,beslia modica, et ex eo ita 1 quidquid vero @f ex eo trahitur Latinum Dl. Alii
vocata, quiacapta exurilqr/; ejusque cinere aspersoe dicunt mures, quod ex humorelerraenascuntur. r Nam
s
carnes, ei positaeper compita semitarum leones ne- MUSferro, unde et liumus. His in plenilunio jecur
cant, si quantulumcunque ex illis sumpserint. crescit, sicut quaedam marilima augentur, quaerur-
35. s Hislrix, animal in Africa crinacii simile, sus minuente luna defieiunt.
vocalum a stridore spinarura, quas lergo laxatas 2. Sorex, L.atinumest, eo quod rodat, et in mo-
emiltit, ut canes vulneret insequentes. dum sera. praecidat. |* Antiqui autem SOBICES ssuri-
36. h Enhgdros besiiola ex eo nuncupata, quod in cen dicebant; stcul et CLODUM claudum,
aqnis versetur, et maxime in Nilo. Quaesi invenerit 5. u Muslella diclal, quasi mus longus; nam telum
doimienlem Crocodilum,voluJaiseinluiumpriraum, a longitudine dietuinJ Haecingenio subdola , in do-
ei inJrat per os ejus in ventrem, et carpens omnia Q mibns, nbi nutrit calulos suos, transfert mutatque
interanea ejus, l exit viva de visceribus crocodili, sedem. Serpentes etiam et mures persequitur : duo
jpso morluo. aulem sunt genera mustellarum. Alterum enim sil-
• 57. i lchneumonGraecevocatus,eo quod odore suo vestre, est distans magnitudine, qtiod Graeci/xTtSa?
a Simiw. E Serv.,Eclog. 10." emendavit, et septimi diei versibusauxit. Hunc li-
11Bugis turpiter folticantib. Usus est eadem voce brum Gothieis characteribus scfiplum bibliotheca
Apulei., Iib. JX: Qualesilli muli senis, vel cantherii MartiniRbderici Azagrae nunc servat. -
debilescirca prwsepiumcapila demersi, conlruncabant 1 Adversusaspidenitpugnat.Plin., vm, cap. 24.
moles palearum cervice cariosa, vulnerum puiredine m Aliidicitnl quod catal, id esl, acule videt. Varro,
follicanles nares languidulas. El Hieron., in episl. ad lib. VI : Cafa, acuta ; '/ioceniiu verboSabini dicuni;
Eusloch., de Cuslod. Virgin. : 'Si pes laxa pelle non qttare Gaius Mlius Sexlus non, ul aiunt, sapiens, sed
~ et paulo
folleal, post, laxw manicw, caligmfoliicanles. aculus; simulCATA DICTA, accipienda ACUTE DIQTA.
n J7nde, ef a Grwcisvenitcatus. E Serv., ad vers.
Quod multain eis simililud. Enn.:
Instanl ardenles Tyrii,-Mn. l.
Simiaquamsimilisturpissimabestia nobis 0 Furo a furvo. Hodie a nobis httron , idem cum
"*JVoiialuna. E Solin. vid. Arisl. et Plin. Plinii (ut opinor uiuerra).
e Quainquidamovpav.Chaconis conjectura, ut ad D r Melo. Quem Geofg.-Agricola, in lib. de Subter-
caudam,nonad simiam,referaiur. Ad lectionesYulca- ran. animalibus , el (nisi fallor, Plin., lib. vin, Yar* cap.
nii atldas licei ex nostris alias non minus ineptas , 58) melemappellant. Sive, ul scripium est in
cluram, cram, diuram, cuuram. rone, editoa P. Yictorio, mce/em.-.Georg. Alexand:,
* Spkinges.... callitriches...leontophonos.ExSolin. in Priscar. vocum enafralione, quaj in libris veierum
e Ilislrix animal in Africa. ItaPIin. vm, cap. 55; de Ite rusticasunt : -Meles ( inquit), animalavibut
atSolin., in JHlkiopia, cap. 35. inimicum, pulo esse id\qnod vulgus fovinumef matu-
h'Enhydros. Solin., Plin., Amm. Marcellin., lib. relum appellant, alii taxum dicunt.
' CAP.III.—1
XXIIHist., Diodor.Sicul., et Plutarch., in lib. Utrum Quidquidveroex eotrahilttr.Vocesquaa
terrestria aqualilib. prudentiora. a mure ducuntur. |
i Exilviva devisceribuscrocodili, ipso morluo. Pro r Nam mus terra. Idetn repetit lib. xx, cap. 3.
liis verbis in veieribus libris sola lisec leguntur , et s His in plenilunid. Cic., in lib. de Diyinat. :
sic moritur. Yid. Plin. elSolin. JfuscijJo.un! jecusculal brutna dicuntur augeri. .Iteni
i lchneutnon, quododore\yyevrf_v,hoc est, vesli- Plin., lib. xi eap. 57 : Muriumjecusculis fibrm ad
galorem, sive indagaloremiriierpretanlur Herodot., numerumlunw in meiisecongrueredicuntur.
Nicanderet Hesychius. x Antiquisoricen. E|Serv., Georg. n, m.
i" De quo Draconlius... prwdicit.Al. prwcidit. Dra- u Muslella dicta. E Serv., in illud : Afnon hoe te-
coniius opus sex dierum carmine coniposuii, Atlta- lum. Mn. ix. "Yidc-Fejsi.,in Arma et Tela. El Cai.,
III, To-
nagildo regnanle, quod poema Eugenius et cap. 255 de verb. Signific.
let. anlistes, sub Gindasuintho et Reccensuintho, ^- •••~ ^ - . - .— '
«1 ETYMOLOGIARUM LIB. XII. 442
vocant; a alterum in rioraibus oberrans. Falso A i formicarum leo, vel certe formica pariter, et leo.
autera opinanlur qui dicunt mustellam b ore conci- Est enim animal parvum, formicis satis infesiura ,
pere, aure effundere partum. quod se in pulvere abscondit, et formicas frumenta
4. c Musaraneus porlantes interficit. Proinde aulem leo et formica
Aranea..... vbcalur, quia aliis animalibus ut formicarist , ror-
d Est in Sardinia animal perexiguum, araneae micis autera.ut leo est. '• -
forma , quse soiifuga dicitur, quod diera fugiat. In CAPUTIV.
melallis argentariis plurima est, occulto replaris , et De serpentibus:
per imprudeniiam supersedentibus-pestem facit. 1. Anguis vocabulum omnium serpentium genus,
62 5. 'Talpadicla,quod!sit damnatacaecitate per- quod plicari et contorqueri potest. El inde anguis,
petua, el tenebris. Est etenim -absqueoculis, seraper quod angulosus sit, et nunquam rectus. Angues au-
terram fodit, et huraum egerit, atque radices subler tem apud gentiles n pro geniis locorum erant babiii
frugibus comedil, quam GraeciaafaKaxa vocant. semper, unde et Persius:
6. Giires dicti srint, quia pingues eos effieit som- Pinge duosangues,pueri, sacer estlocus...
nus. f Nara gliscere dicimus crescere. Hieme enim - 2. Coluber, ab eo dictus, quod colat umbras ,
toJa dormiuni, et immobiles, quasi monui jacent, B J ° vel quod in' lubricos traclus flexibus sinuosis laba-
tempore.aeslivo s reviviscunt. lur, Nam lubricumdiciiur quidquid labilur durafe-
7.h Hericius animal spinis coopertum, quod exinde netur, ul piscis, et serpens.
dicitur nominalura, eo quod subrigit se, quando]spi- 3. Serpens autem nomen accepit, quia occullis ac-
nis suis clauditur, qnibus undique proteclus estcon- cessibus serpit; non enim aperlis passibus , sed
tra insidias.Nam slalim ut aliquid praesenserit, pri- squammarum minutissimis nisibus repii. llla auiem
mum se subrigit alqtie in globum conversus in sua quae quatuor' pedibus nilunlur, sicut lacerli, et stel-
se arma recolligit. Hujus prudentia quaedamest. Nam liones, non serpentes, sed repfi/ia nominantur: Ser-
dum absciderit uvam de viie, supinus sese voluiat pentes auiem reptilia suni, quia" ventre, et pectore
super eam, et sic eam exhibetnaiis suis. reptant; quorum tot P venena, quot genera ; lol per-
8. Griltus nomen a sono vocis habet. l Hic retro nicies,-quotspecies; tot dolores, quolcolores iiaben-
ambulal.terram lerebrat, stridet noctibus; venatur tur.
eumformicacircumligatacapilloincavernamejuscon- 64 4. Draco major cunclonim serpenlium, sive
jecia, afflalo prius pulvere, ne seabscondat, ita omrimm animantium super lerram. Hunc Graeci
formicaecomplexibus trahilur. tSpaxovra.voeant. Unde el derivatum est in Lati-
9. i Formica dicla, eo qubd ferat micas farris, G ' num ut diceretur Draco; i qtii saepe a speluncis abs-
cujus solerlia multa. Providet enim in futurum, et tractus fertur in aerem, concitaturque. propter eum
praeparat aestate quod hieme comedat. In messe au- aer. Est autera crislatus, ore parvo , et arctis '
fistu-
lem elegit triticum, hordeum non langit. 63 k Dum lis, per quas (rahit spiritum , r et linguam exerit.
pluit ei super frumenlum , totum ejicit. l Dicuntur Vim autem non in dentibus, sed in cauda habet, et
jn _Ethiopia esse formicae ad canis formam, quse vcrbere polius quam riclu nocet.
arenas aureas pedibuseruunt, quascustodiunt ne quis 5. Innoxius autem est a venenis, sed ideo 'huic ad
auferat, captantesque ad necem persequuntur. mortem faciendamvenena non esse necessaria, quia
m
10. Formicoleon, ob hoc vocatus, quia est, vel si quem ligaverit, qccidil.s A quo nec elephas lutus
&Allernmin domib.oberrans. Quam Graeci a~-\o>s farris nihil ad elymon, sed balliicinatus est Isidorus,
ytc-.riv,illam aypiavya\riv dicunt. qui commentaria Servii sine versibus poeiae habue-.
h Ore concipere. atire effund.Contra, duo Cod.Tar- rit. Vid.Serv.
rac.: Aure concipere,ore effundere, quod magis pro- k Dum pluit ei. Al., Dum pluil super ejus frutnen-
bat~A. August. tum... lottim ejicit, lioc est, exponil soli.
Jlfusaraneus.Duae hic Iacunaein Gothicis , uno 0- l Dicunturin Jiihiopia. Ex Sol., cap. 43.
Ovetensi excepto, in quo: Musaraneuscujtts m. a. p.; ~" Formicoleon. E Greg. v Moral., cap. 16, nisi
in aliis, vel inlerimitur, vel morilur, ut suspeela pror- quod apud eum myrmicoleon.
sns mihi sit interprelatio. m.voya\vdicitur a Diosco- • CAP.IV. —u Pro Geniislocorum. E Serv., _En.v.
ride. Glossar.: Muoya),v., musaraneus. Salm. Cod., 0 Vel quod in lubricos t. s. Ex Laci., cap. 8 de
'Jl/usaraueus, vel musaranea. Opif.
d Esl in Safdin. ESolin., 10. p Tot Deneuaquol genera. Yerba Terlull. , in lib.
~Talpa...quam Grwci.ExHier., inls. n. Glossar.: Advers. Gnostic, nisi quod illic, ingenia, hic genera.
Talpa, aaya\a£. Gbtbici aaf a\.axa (non aarrat.axa, Ut _i Qui swpe ab speluncis. Ex Aug., in' ps. CXLVDI.
Hieronymus) liabent. r Ore parv... el linguamexerit. Vid.Soiin., cap. 33,
t-Giirescrescere. Yerba Serv., _En. xn, in princip. de __Elliiop._Diclusautem draco arro TOUSepxetv,id
s i_ei'i_iscunf.Post haec verba ascriplum est in est, videndo. Cernit namque acutissime. Macrob,, 1
Balearico : -Dequo quidam : Saturn; etFest., in Dracones.
Tolaaiihi dbrmiturhiems, et pinguiorillo » Nec eiephas tulus est. Lucan., lib. "ix: Nec tutus
Temporesura, quome nil nisisomnusalit.
- h Hericitts.Ex ipaiio est elephas. Sunl namqueTradunldracones quoquo
Ambros., Hexam. vi. ipsi ingenies. Diodor.", lib. IV: quidam in
* Hic retro ambulat. Plin., Yerb. lib. xix, cap. nlt. deserlis, ac feris locis, serpenles, auj cum etephaniis
i 'Formica dicla. E Serv., _En. iv: Sane (inquil) piopter aquas pugnanl, magnitudinenumeroqueadmi-
formica dicta est ab eo , quod ore feral micas. Vox rabiles esse, etc. Et Plin., vin,-cap. 11.
*_5 S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI I Ui
iest sui eorporis maguitudine.Namcirca semitas deli- j.A 15. h Dipsas, genus aspidis, qu_3 Latine sitiila
tescens, pej'qpjjsseJeplianli solito gradiunlur, <crura <licitur, quia, quem momorderit, sid perit.
eorum nodisdlligal, ,ac.suffpca,_,osperimii. jGjgnitur.au .4. i-Hypnalis, geims aspidis dicta ; quod somno
tem iu _Ethiopia,,_etIndia iri ipso incendiojugisjeslus_ neeat: hanc sibi Cleppatra apposuit, et ila morte
6, a Basiliscfts Graece, Latine jnler,prelatur re- quasi somno soluta est.
gulus,eo gupd ,rex serpeni.iujmsjt, adeo ut euni _5. i Hwmorrhois, ASPISnuncupalur , quod san-
videntes fugiant, quia olfactu suo eo.sn.ecal,jiam iet guin.emsijdet, qui ab eo nrorsus fuerii, ita ul, dis-
hoininem, vel si aspicial, inlerraiit. Siquidemad ejus ..olutis venis, quidquid yjt_eest per sanguinemevo-
aspectum nullaavis yolaps illaesatransit, sed quam- fiet. Gr^gce enim saqguis «Tp.«dicitur.
vis procuj ,si(,jejusoj:e comb.usta_dev,oratur. 46. Prwster, raspissemper jore palenti et vapo-
@5 ?• -Ajnustellis tamen vincilur, quas illic hpnji- rante currit. Cujus poeta sic meminit:
nes inferunl caverpisin quibusde.Iilesejt.-Itaque.ea visa Oraquedislendensavidusfumantiapraastet.
fugit-,queinjlla persequj,,ur, et oocidjt, Nihi) enimpa.- Hic quejn per.cusserjtdjstendilur, .enormlque corpu-
rens ille rerum sine remedio conslituit. Est autem lentia necatur; ''sgXityb.eralum enim putredo sequilur.
longiiudjnejse_mipedalis,albis maculis lineajus. 17. x JSeps.,labigcus aspis, <quidum inomorderit
- 8. J> 5 .hojnineu),statimj3um consumit.ita utliqueflat lotus
fleguii autem, si.c.utscorpibnes, arentia quae- B
que seclantur,, £t postquam ad .aquas venerint, in ore serp.eniis. j
yS.ppf.bpovs jet lymphalicos faciunt,.* 18.mCerastesserpens _ii&tus,-«o quodineapitecb_>
~
9. Sibiltts idem est.qu.i el Regulus. Sib.ilo.emni .nua .liabeaj Q~~isimiiia arielum , xepara enimtSraeci .
occidit,.aniequarainordeat, yel exurat.. £onma yocant: sunf autemjlli quadrigemina corni-
10. a Yipera dicta, quod vi pariat. Nara cumyen- .cula, quorum oslentatione, veluii escaillice, sollici-
'
.ler .ejus ad par.tum jjigeniuerit, caluli . jpn cxspec- taia animalia perimii. Totum enim corpus arenis
tantes naturae.roal.urara.soiuliotrejn., corrosfs ejusja- ilegit, nec ullum indicium sui praebet, nisi ex ea
te_.ibus,vi.erumpunt cum niairis in..er_tu.Lucanus. parie, qua invitalas aves viel animalia capit. Est
Tjperei coeunt abruplocorpore,nodi.- auJem Jiexuosus, plus quam alii ser-penies, ita ut
11,£ Fer.tur aulem quod mas.culus,oreinserto.yjpe- spinara non habere videatur.
ras,sem.enexspuat. Illa autem, ex ypl.upiatelibidinis,, jn 19. D Scytftleserpens v.ocatus,eo quodtantaprae-
rabiem versa, capui maris ore receptum praecidat; fulgel tergi varieiate ; ut notaium gratia aspicienles
ita flt utparens uterquepereat, nras.culusdum cpit, r_e.tar.det,et quia repiando ipigriorest, quos assequi
ifeminadum^parlurit. Ex vipera autem pastilli fiunt, non valet, .miraeulosui stupentes capit. Tanii aulem
qui foptaxoi vocanlur a Graecis. iG fervoris est, ut etiam hjem.is jempore .exuviascor"
12. Aspisvocala, quod morsu vene.na immiltat et p.orisferventis exponat. De quo Lucanus
spargat; ___ enim Graeci venenum.dicunt, et inde Et scylalesparsisetjamnuncsola-pruinis
aspis, quod morsu v.epenatojnterimai, Hujus diversa •Bxuviaspositura.suas.
genera, et species, et dispares effecfus ad nocendum: '20.' Amphisbwnadicta, eo quod duocapitatiabeat,
s ferfur autem aspis ., cum-coeperit pali incantalo- •unum in loco
,suo, ;a1terumin cauda," currens ex
rem, qui eam quibusdam carminibuspropriis.evocaj, ulroque capile, iractu corporis circulato; Haecsola
,j_iteamde ca"veriia@@,educai,illa.cum exire noluerit, •serpentlurafrigori se jcommitlit,primaomnium pro-
unam aurem ad te.rrampremit, alleramcauda o,bl,u- cedens. De-qua idem iLucanusd :
raj. et operjl; atqtie ita voees illas magicas po.n " Et gravisin geminumvergens-caputAmpiiisbaena.
audiens, non exit adincantaniem. Cujus oculi lucent veljuiilucernae.
• n'Bqsiliscus.Ex 'Hieron., in ls. xiv, e.t episi. 83, i Haemorrhois.Lucan,, Iib, ix :
ad-Ocean. Quaedamlamen ex Plin., vm , ctSolin. DentibusimpressitHaemorrhois -asperaTullo
b Heguli... hydropkobosfaciunt. Verba sunt Hie-
Maguanimo .juvenijmiraloriqueCatonis.
"ron., episl. cit. ad Ocean. litque soletpariter tolisse efFuucleresigQis
« Sibilus idem qui.ei regul. Id.eraesse animal sibi- D Corjeiipressuracroci,-siconiuiamemjjra
Jura , regulum et basiliscum suspicor. De regtilo Emiseresimul.ru.tilumpro sanguineivirus.
aperte in Glossario, ~~.aad.txbg .6 oo_?,regulus..., et Vide Solin., el Dioscor.
poste?: BKO-ZWXO?, regulus. Desib.lp basilisci Plinius, . k JSafiifcerflfttm.E Solin., 50. Ex quo loco ( quo-
Solintis el Lucanus. nequeipse esliuteger ) Jiihil hic mu.amus.
d Vipera. E Serv...auf mala taciumvipera detituit. niam 1 Seps tabificus. IjLespexitad 'LucanLcarmen',
Geprg., ni. .Idem Greg. , xv Moral. , cap. ix. Sed
eommodeciletur a Servio Lueani lib. ix : j
quam carmen, Isi-
dorus non exarainavil.Dicta est lamen.ulpera, quasi[ Ossaguedissolveiis|cum cortpor,e;labificusseps.. ;
vivipara, quod non ova , s.ed.animal vivum pariat. "Vid. m Nicand., Schol., |et Dioscorid., iib. n, ;oap. 70,
Yid. Arist., lib. i ,de Hiu. animal. Ce.rasfes.ESoiin.; 50. E quo so.llicitatQ animatia
0 Ingemueril. Ita hab.enl Goihici,, non tnftctKueiif.,., AVES inielj.igasoportel.
f Ferfur aufeni quodpiascuhts. Herodot., Nicand.,! ,! n Scytale. Ex eod. |c. Vjdetur autem Isidorns KTTO
,fUn* • * rov araCetv dticere, cum .alii.KfroTJIC axvza\ins,IiOC
e Fertur aulemaspis. Ex Atig., in ps. LVII. osl, fere.fivirga. _,o.lafuit scytale .Laconica, qtia
h DipsasquwLaiine situla.—.Sniculamalim. ,Glos- Sparlreuiebatur re-p., ne inlercepta3Jinera; iniellU.
sar. : Siticula, M\\IKS. I gereniur. D.oscond., lib. vn, Amphisbwnamscylalein
De dipsade Solin., cap. ,50 ; e.f
jElian., lib. u, c. 50. vocal, interpres Cmciiiam.
1 Hypnaiis. Yide Solin, a Ei grpvis jtn .geminumvergens. Eli.am legiinf
m ETYMOLOGIARUM LIB. XII. UG
21. a £nnffdris,coluberin aqua viveris.Graecienim A. 29. 1 Jaculti' serpens volans, de quo Lucanus-:
'
88up aguam-vocant. Jaculique _|o/H_Tes<>ExsiIiuni.emm dum
_in_a,rboj'ibus,(et
___>. i>Hydros, aquatilis serpens; -aquo ict'r obtur- aiiquod.animal lobviumfuerit,(@@jactani se snper
gescunt, cujus quidam morbum Boam dicunt, c eo illud, et perimuut-,•unde.etjacu./.Ldicli^unt, lu Ara-
quod iimo hovis remedielur. bia autem serpcntes .sunt ptim ^lis, quae k sireim
•25. Hydra , draco multorura capilum , qualis fuit vocanlur, quae plus >cur,rjin.t ab equi.s, isejd.etiam,et
In A Lerna palude provinciae Areadiae, iiaecLatine volare^diountur, quorum ianium-yjrti.se_sj„,u.tmor-
excetradicilur, qtiod-unocaeso,>§gtria capitaexcre- sum ante mors insequalurquam dolor.
scebant, sedboc fabulosum est. 'Namconstat hydram -*S0. S Ammodytesdicta , -.quod colorem.aren.aejiia-
locum fuisse evomenlem aquas- vastantes vieinam beat. De qua poeia :
civitatem, iii quo,unO meatu clauso, miilti erumpe- "' Quaniparvis pictusmaeulisThebanusOpliites
banl. QuodBercules videns",loca ipsa exussit, etsic Coneolore^u^lis,atque jndis.ecetijs .arenis
. Ammodyles.
aquaeclauslt meatus. Nam hydra ab aqua dicta est.
'24. « Chelydrosserpens , qui et c/iersydros.dicitur, 51. m Seps.,,exigua serpens, quaanon'solum cor-
sed . et .ossaieneno .consumil.-Cujuspoeta sic
quia et inaquis etin terris moratur. Nam yepaov pus,
riicunt Graeci terram, vtap aquam. 'Hic per quam n meminit:
labitur terram fumare facit, quem sic Macerde- Ossaquedissolvens cumcbrporeitabjficus seps.
scribit: 52. Dipsas, senpens lanl* .exiguitatis ,-fertur, ut
Seu-tergaexpSrant-spui-tantia-virus; cum calcatm" mon videaJur.- iCtujiiswsnenum ante
Seu teiTaefumant,qua let.er.labitur.anguis,, «ssiingtiii, quam.senlialur,"ut facies-jpraeveniamor-
. Et Lucanusj: te, nec trisiitiam induat morituii. 3?.equo poeta-;
Tracliquevia fumantephelydrj. Signiferum:juvenem'Tyrrbeni sanguinisAulum
- 25. f Nfltrix, serpens calcata
.aquam venenoInficiens. In To.rjacaput r,etro.Dipsas mojnprflij;.
Vix dolor, aut sensusdentisfuit.
quocunque.enjinfonje.fu.erit.,.eunjveneno immiscet,
•de,qoq Lucanus; El N.qlrix piplafor,qguw. , ,35. » JSplpunga,,serpe,ns,estquae.nojividetur,
26. ft Cenchris, s,er$p-\.s inflexnpsijs, ,qui _senip_r , .° CCBCU/O, .dicta, ep qqod parva sit, ^t _nonJiabeal
iler rectum-effidt. Dequo Lucanus : oculos. - - ;
Etsemper reclo lapsurusHrnitecenchris. GentupMfl,,a njul,litudinep.edq.mdicia.
-Sempercnim riirecius ambulat. 'Kam si se torserit .34. JLacertus,Jiepiijisigenus(Cst, -vocatusita, quod
•dum-curnt, staiim ccepal. Jjrae!_jahabeai. "J® G.eoera,lacertqrjimiplur,a,ut.bo-
27. h Parias, serpens, qui seniper in cauda ani- jtrax, (salamao.dra,saura, stellio,
buiat, et sulcum facere videtur. De quo idem Luca- . 3S_Bolmx .di.cta, quo.dranae hab_ea,t-faciem;jiam.
nus : • _ «Gr,aeei iranum vocanl. -
- - ' 1Etcontfentusiter cauda-sulcare fibrppt-yov
parias. 50. P Satamandra vocata, quod contra incendia
28. * Boas, anguisltaliae immerisa mble: perse- ...yalfiat; tCujusjnJer pinnia venena yis-maxim.a,est.
quilur greges armentorum", el bubulos.; et plurimo Caetera enim singulos iferiunt, liaee plurim.osparitef
iacie irriguis uberibus se innectit.-et sugens interimit, inierimit^ nam ,si arbori irr.3p.seril,,\omiiia poma
.kqueiride a boumdepopulaiione boasnoraen accepit. _nficilveneno, et eos qui .ederint nOccidi.J, quinfiliaBi
surgensapud.Lucan.,quomodolegisse videlurSoIinus, • "! Ammodrffes." Ita procul dubio legendum , diclus-
.qui consurgerein geminumcapiit dixit.' Vid. Nicand., -•que"<W!»nodufes,,«_:o TOUHvetvrbv 'ap:p.avi iUt.autem
in Theriac. .jic .opliiles ,pro- .ammodylcs.ubiret, carmen Lucani
a Enhydris.,ExPlin., xxxi, cap, J. /eeit. in quo yox utraque corrupta erat,'sed dminb-
h Hydrosaqualil. Verba Fesli, _exBoa. magis , nani in udmolus mntatris , serpentis
dytes
c Eq quod fimo bovis. Piin., lib. xxvin, cap. 18. speciemprorsus"exueral. ^GIoss,:Oarcnarius, «miiio-
Boas-saua. Jimum-bubulum,unde et iriomenilraxere. tdytes. '•
- &Jn Lmiapalv.de. sEServjo,,_j,d vers. Beflua Ler,nm. . m Seps exigua. Hrec pur r.epelenda fuerint, ,non
iEn. .yr. video.
* C.heiydrqs,Yerba sunl Servii, ad vers. Gaiba- D n Solpuriga.Tilira varielas in 'hac voce.tum-in'Cb-
itebque ttgilare. Georg. 5. Quae aulem in omnibus dicibus !lsidori,ium apud alio.setiam ;auctores, l_am
libris sequebanlur post tbaeciiucan.i>yej\ba : Semper iftsj salpiga, sqlpuga., .solipugq,,.sqlpinga, .scalpiga,
...namgtiedirecf.us; /.ic.^cenchri.ut aptar.emu.s,auclor ' scatpia , apud Solin. sotifuga, in Gloss. solipgga,
riobis fuit A. Aug. ld, quin rectum sil, dubitaturum -h\mxevrpisp-viag_!SO_J 'PJin., lib. xxix : Est etgenus
"credo nemillem.," -formicarum wenenalum„noiifereinltaUa; sqjipugas
.__f Nairix. Male in omnjbus libris rjnalrix, etiam Cicero appellal, salpugas Bwiica, Ul non rnirum sit
in Lucani versu. Hunc, quod anguill,ae.simjllimu,s salpygw nomen a-eiinuisseplerrisq. libfo.sCflthicos.
.si.t, Festus:
„edeniibus,exiijo.saepefui.sseferunt. Solipunga genus bestioiwmaleficw, quod
$ Cfiiw/iip. Ita diclus ,.quod ejqs-ma.culaemilio, --acrius,concilatiusquefii fervorfi ,sqHs,,/undeeliumnp-
Graeci«iy^;pov4icunt,simjles sint, men traxit. Lucanus vero : .
^updh Pdrias. Uapa rb Ttefvamu.ei)ias •
'. •Quis»cal,Qare.4_uas5flie.tiuaj, salpu_ga,ten.ebr^as?
tyetv ras wapetas Al., solpuya laltbras.
j(aitXJr_ecu.s_elymo^qgisl.)_,bocest, abinjlaUs maxiliis. 0 Cwcuia. 4ijpssar-ijim, Pwfq. (JoJ.iim„e(Jl_.,, lib. vi,
"Hunc(^Escjjlaipii ' ariguem
' vujt "esse Mlian.., Jib.jii, .
vcap. li. cap. i 7, Cwcilia,
p Salamandra vocala,qitpdeontra inpeiidifl. —rId
•>._5o7i_,E.golin.., cap..8_. (Pliniusjinquitsi vewmesset,jam.essetexperXfl-Roma.
i Jaculus,.*Exfiqd., ^cap,.50. Sed nunquam ego credam .de ,ely.mo,logia..cqgitasse
k Sirenw. PJip., lib. x, ca_p,>49.
isidorum _n Iiis v.erbis.
4« S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPI ; 448
sivel in puteum cadat, vis veneni ejus potantes A lania celerilate linguam movet ul serpens, adeo ut
interficit. Ista contra incendia repugnans, ignes triplicem linguam liabere videatur, cum una sil-
sola' aniraalium exstinguit. Vivit enim in mediis 45. * Serpentium uda^unt corpora, adeo, ut quacun-
flammis sine dolore et consumplione, et non solum, que eunt,viam humore designenl.Vestigiaserpentium
quia non uritur, sed exstinguit incendium. talia sunt, ut cum pedibus carere videanlur, costis
57. Sattra, lacertus, qui quando senescit, caecan- lamen, et squaramarum nisibus repant, quas a summo
tur ocnli ejus, et inirat in foramen parietis aspicien- gtttlure, usque ad imam alvum parili modo dispositas
tis contra Orientem, et orto sole inlendit, ei illumi- babenl. Squamraisenim, quasi unguibus, costis, quasi
natur. cruribus innituniur. !
58. Slellio, de colore inditum nomen habet. Est • 72 *6. Unde si |in qualibet corporis parte, ab
enim tergore piclus lucentibus gutlis in modurn slel- alvo usque ad caput, ictu caput aliquo collidatur,
larum. De quo Ovidius : debilis reddita cursum habere non possit, quia
aptumquecolori Hbicunque ictus ille jinciderit, spinara solvit, per
Nomenhabet, variisstellaluscorporagullis.
a Hic aulem scorpionibus adeo conirarius tradiiur, quam costarum pedes et motus corporis' agebantur.
Serpenles autem diu vivere dicuntur, adeo ut,
ut viso eo pavorem iis afferat, et torporera. vetere tunica, seneclutem deponere atque in
• 39.bSunt,etalia serpentittm genera, ut ammodytw, _Bdeposiia
juvenlam redire perhibeantur.
elephaniiw,chamwdraco>ites. Posiremo quantus nomi- 47. Tunicae serpentum exuviw nuncupantur, eo
num, tantusmortium nuirierus. Omnes autemserpen- quod iis quando senescunt, sese exuunt, quibus exuti
tesnaturasuafrigidaesunl.necpercutiunt.nisiquando in juventam redeunt. Dicuntur autem exuviwet indu-
calescunt; nam quando suntfrigidse, nullum langunl. viw, quia exuuntur ethtduunlur.
'
yjiO. Undeet-venena eorum plus die quamnocie 48. Pythagoras dicit de medulla hominis morlui,
noceiit. Torpenlenim noclis algore, et merito, quia -quaein spina est,
serpentem creari, quod etiam Ovi-
frigidi sunt nociurno rore. In se enim adducunt vapo- dius in Metamorphosis libris commemorat, dicens :
Tem gelidaepesies et natura frigidae. Utfdeet hieme in Sunt qui cum clausoputrefaetaest spinasepuloro,
nodos torpent, aestale solvtmtur. Mutaricredanthumanasangue medullas.
41. Inde estquod dum quicunque serpentiura ve- Quod si creditur, merito evenit ut sicut per ser->
neno percutitur, primumobstupescil; et postea ubi .penlem mors homiuis, ila per liominis mor.em ser-
in illo calefactum ipsum virus exarserit, statira et pens. k Fertur autemjquod serpens hominem.nudum
hom.inemexstinguii. * Yenenum autem dictum, eo non sil ausus conlingere.
quod per venas "vadit. Infusa enim pesiis ejus per CAPUTV.
venas vegetatione corporis aucta discurrit, et d ani- u _5e vermibus.
mam exigit. i. Vermis l est animal, quod pierumque de car-
42. Unde non polest venenum nocere, njsi homi- ne, vel de ligno, vet jde quacunque re terrena sine
nis tetigerit sanguinem. Lucanus : ullo concubilu gignitur, licet, nonnunquam et de ovis
Noxiaserpentum est admistosanguinepestis. nascantur, ut scorpio. Sunt aulem vermes, aut terrae,
Omne aulem venenumfrigidumest, elideo anima,quae- aut aquae, aut aeris, arit carnium, aut frondium, aul
. igneaest, fugii venenumfrigidum.Innaturalibus bonis, lignorum, aut vestimenlorum.
qusenobisel irralionabilibus animantibusvidemusesse 2. Aranea, vermis aeris, ab aeris nutrimento cogno-.
comraunia, vivacitalequadamsensusserpens excellit. minata, ^3 1U3eexigu0 corporelonga fila deducit, el
43. Unde etlegitur in Genesi : Serpens atnem erat lelae semper intenta nunquam desinit laborare, per-
sapientior omnibuspecoribuslerrm. E Dicit autem Pli- petuum susiinens m injsua arte suspendium.
nius (si credilur) quod serpentis capul, etiam si cum 5. Sanguisuga, verinis aquatilis, dicta, quia san->
driobus evaserit digitis, nihilominus vivil. f Undeet guinem sugit. Potantibus enim insidialur, cumque
tolumcorpusobjicit pro capite ferientibus. illabitur faucibus, vel ibiuspiam adhaerescit, sangui-
._._..e Anguibus universis liebes visus est. Raro in n nem haurit; et cum nimio cruore maduerit, id evo->
adversura contuentur, nec frustra, cum oculos non mit quod hausit, ut recenliorem denuo sugat.
in fronie liabeani, sed in lemporibus, adeo ut citius i. n Scorpio, vermis terrenus, qui potiusvermibus
audiant quamaspiciant. h Nullum autem animal in ascribitur, non serpeniibus : animal arraalum acu-
•
e Hic autem scorpionib.E Plin. xxix, cap. 4. 1 Serpenlum uda. .Ei Serv., ad vers. Udo sublapsa
h Sunt ei alia genera. Ex Solino. Sed ammodyles veneno._En. vn. I
praetermitii potuil, nam de eo jarii dixeral. At haecin J Pythagoras dicit. Ex eod., _En. v, ad vers. Ge-*
adversariis Tei_ripossunl. niunme loci, famulumnep. _En. v. Vid. Plin., x, cap.
c Venenum aulem. E Serv. _En. i, ad vers. Fal- 66; Plularcli., in Clement.; et _Eliam., lib. i, cap.
lasq. veneno. S3;k elOvid., xv Melarri.
<*Animamexigit. Cod. 4 Tarracon. eJ Raban. Ferlttr aulem quodserpens liomin.ttud. Ex epist.
* Dicit autemPlin. Ex eod., ad vers. Tttinidumca- ad Praesidium, de Cereo paschali, apud Hieron.,
put abdidil alle. Georg. m; tom. IX.
f Unde eilolum corpus. Ex Aug., in ps. LVII. CAP.V. — x Veimisesianim. Ang., in' ps. xxi:
KAitguib. universis. E Solin., 30. Vermisde carne sineconcubiiunascitnr. -'
h Nttllnm autem anim, E Serv., ad vers. Linguis m In sua arte. Ita Golhici. Al., in.suo labore.
vibrantib. _/&».«, n Scorpio... vermib.\nonmpenlib. E Solin., 30.
1*9 ETVMOLOGIARUM LIB. _iil. 4Sfl
leo, et ex eo Grsece voea.um, qtiod cauda figat, et A 13. Pulices yero vocati sunt, quod ex pulverema-
-^arcualo vulnerevenena difTundat.iProprium autem gis nutriantur.
est scorpioni,quod manus palmam noh feriat. Lehdes.... -
5. Cmlharis, vertnis terrenus, qui humano eorpori . 1 Tarmus, vermis est lardi.
slaiim ut fuerit applicatus, sui adustione vesicas effi* k Bicinus, vermis canis, vocatus eo quod .haeret
cit plenas humore. in auribus canum, xiav enim Graececanis est.
6. c Mttllipes,vermis terrenus, ex multiludinepe- 16.} Usia, vernris est porci, appellata quia urif.
duin voeatus, qui contactus, in globulum complicalur. Nam ubi momorderit, adeo locusardet, ut stalim ibi
Nascilur sub petris ex humore et terra. vesicaefiant. , , •. -
. 17. m Cimea;,de similitudine cujusdam herbaevo-
7. Limax, vermis limi diclus, quod in limo, vel de -
calus, cujus felorem habet.
limo nascatur, unde et sordidussemper et immundus
. 18. Proprie autem,ver.mjsin carne. putri nascitur,
habeiur.
tinea in vestimeniis, 75 eruca in olere,- teredo in
8. Bombyx, frondium vermis, ex cujus textura .. : - '•,<',_•
ligno, tarmus in lardo. ,
bombycinunr conficitur. Appellatur aulera- hoc no- 19. Vermis, non, utserpens, apertis passibus, vel
mine, ab eo quod evacuetur, dum flla generat, et aer
B squammarum nisibus repit, quia non est illi spinae
solus in eo remaneat.
rigor, ut colubro, sed in directum corpusculi sui par-
9. Eruca, frondium vermis, in oleribus, vel pain- tes
gradalirn porrigendo conlraclas; contrahendo
pino involuia, ab erodendo dicla , de qria me- molum explicat, sicque agitatus per-
minft d Plautus : Imitalus nequam bestiam et malefi- porreetas " .
labitur. ,
cam involutamin pampino. Implicat se eadem, e nee
;CAPUT VI.'
advolat, ut iocusta, ut-hue illucque discurrens, semi-
et De piscibus.
pasta dimiltat; sed permanet perituris frugibus, 1. Piscesjiicti, unde.et peeus, a pascendo, seilicet.
lardo lapsu pigrisque morsibus universa consumit.
2. a Bepiilia ideo .dicunlur haec quae natant, eo
*74,10. Teredonas Graeci vocant lignorum verraes,
dicimus. Ita quod reptandi babeant speciem el naturara;"quamvis
quod terendoedant. . Hos nos lermites
enim apud Latinos iigni vermes vocantur, quos tem- se in profundum immergant, tamen in natando
repunt. Undeet ait David : Hocmare magnum.et
pore importuno caesaearbores gignunt. 0 spaiiosum; illic replilia, quorum non est numerus.
"41. Tinea, vestimentorum vermis, dicla, quod fe-
5. sunl qusedamgenera piscium, dicta
«eaf, et eousque insideat, quoad erodat. Inde perti- eo Amphibia
nax eo quod in eamdem rem ideutidera urgeat. quod ambulandi in terrisnsum et natandi in aquis
' officium habeant. 'A^tyieiiam Groece afrumaue'di-
12. Vermescarmmn, hefmerai.eus, lumbricus, as- C
citur, id est, quia in aquis, et in lerris, vivunt, ut
earidae, costi, pediculi, pulices, lendes, tarmus, ri-
pliocae, crocodlfi, Irippop&lami,hoc est, equi flu-
cinus, ~usia, cimex. viales.
15. Hemicranius,vermis capitis vocalur. 4. Pecoribus autem et besliis, et voIaliJibiisante
Lumbricus, vermis inlestinorura, dictus, quasi bomines nomina imposuerunl, quara piscibus, quia
lubricus, quia labitur, vel quod in lumbis sit. prius visa sunl.etcognila. F Piscium vero postea pau-
b Ascaridw....
i Costi.... latim, cogniiis generibus, nomina institula sunt, aut
ex simililudine lerresirium animklium, aut ex specie
14. Pediculi, vermes a
eutis, pedibus dicti. Unde
propria,sive moribus, seu colore, velfigura, aut sexu.
et pedicu/os diciiutur, quibus pediculi in. corpore' 5. Ex similitudine terrestriura, ul ranae, leones,
effervescuni.
a Arcuatovulnere.Hieron., advers. Vigilant.: Scri- Iibri consulendi.
1 Costi. Vid. Fest. et PJin., de Cossis,
psit Terlullidnus scorpiacum recfissimo nomine, quia
arcuaio vulnere in Ecclesim corpus venena diffudil. ^. . i Tarmus, Fest. 1 : Tarmes genus vermiculi camein
in prolog. Josue. ° cxedens, Sed prq fei-miueqtioque accipi osiendunt
Iiemque
b JPropriumaufem.Plin., xxix, cap. 4. - exempla quaead hunc Festi locum aflert Scalig.
0 Multipes.'oviaxogvocatura Graecis.Vid. Galen., k Ilicinus.Glossar. :Biginus,xpbro>v,et ppstea Kpb-
lib. xi de Simp. iiiedicam. faculi. rav fieip, ricinus. Ulitur bac voce Columellain Mor-
d Plaulus. In Cisiellar. : Imiialur nequam besliam bis cauuii), lib. vu, cap. 15.
et datnnificam.Phi. Quamnam, amabo?La... Involvo- 1 Usia. Quoniam s ab r vix disiinguitttrin Gothicis
lum, quw in pampinifolio inior.laimplicat se. characterib., uriam quam usiam magis probabat A.
e Nec advolai, ut locusta. E Hieron., ad Am. iv.' Aug.
"f Hos nos lermitesdicitnus. Serv. ad illud. : Aul mCimexde simililudiitecujusdamherbw. An hype-
tempestivamsilvis : -— Nam lemporeimporluno cmsm rici, quando noinen -tbpiscommune utrique ?
arbores lermiies faciunt, ita enim ligni'tvermes vocantur. CAP.VI.—.11__epf!/!'a.,Ex Ambros., Hexam. v,cap. 1.
s Hetnicranius. Chacon. : CtimMarcellus(inquit), 0 Et spaliosum. Vox manib., quae esl in cditis,
lib. ii de Medicam.,ita scribal: i Hemicraniumsialim abesia-Gothicis, uteliam a LXX, quos Isidorus st>
curant vertnes terreni,' paii num.ro sinistra lecti, > quiiur, ut dubium non sit quin ex Hierouymo ma<
vereor ne Isidorus hemicraniumvermeminde ediixerit, narit in. editionem Vulgatam. Nos vocem Hebraeam
quamviseod. nominemorbumel medicinamvocarinihit - exprimimus, cum brazosde mar diciraus. LXX.satis
prohibet. babuerunl evpvy_o-pov; dicere. ,
h Ascaridw.—Tipulasredditproascaiidis Gaza.He- P Pisciumvero postea. Ambros., v Hexam., cap;,2i
sychius : 'AaxaciSts stSos-axtMv.o-v.De his medicor.
-m _ S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI 'm
-cWiltili,-6't «nigri meruiae, et pavi diverso colore, A istis, nam plerumqiie salientes naves trahsvolant.
KOIIO el dorso picti,et Hurdi JQ albovarii, eteaetera Quando autera praeluduritin fluctibus, et undarum se
quaesibijtixta species terresirium animaiiumnomina molibus saliu prcecipiti feriunt, tempesiates signifl-
findicarunt. Ex moribus terrestrium, nt canes in care vicfentur : hiproprie Simones iioniinaniur.
-mari a terrenis canibus nuncupati, quod mordearit. fr-Es. *t Dbliililnumgenbs in Nilo dorso serrato, qui
Et lupiyqubdimpfjeM vbracitaie alios' pbrsequanttff'. crocodilos , lenera ventriura secantes, interimunt. -
6.c Acolore, ut uriibrae,quia eoloreumbraesunt; 12., i Pcrci mariiri, qtfi vulgo vocantur suilli, qui
et d auratas, quia'-in Capile auri COloremhabent. et dtim eseara quaerunt-,lmore suis .erramsub
~ aquis fo-
varii a varierate, quos vulgo tructas vocat.- K fi- diunt. Circa gutuir :enim- hsbt.nt oris officiuni; et
gura, ut orbis, quia'roiuridns est, totiisqtie in eapite nisi rosirum arenis iinmerganl,.pasjum noh colli-
constat, ut solea, quod sit instar fcalbiameniorum. eo- gunt. , , -._,.
liis. A sexu,utf. nrusculus,-qudd sit balenae maseu- 15. Corvi, a cordis voce dieti, quia grunniunt pe4
fus,'ejus enimcoitu concipere"haecbellua perhibetur. ctore, suaque voee proditi capiuntur,
s Hinc, et musculi cochlearum, quorum lacte conci- . ^Sii.^T^nninomen Grsecumhabent. Hiingre-
piunfostre_e. - diunlur veris lempore : intrant dexlro lalere, laevo
. 7. Balena autem subt immen__3magniludinisbes- B exeuril. Hoc itide credunlur facere,
quod D dexiris
tiae,-ab emiftendo, et fundbhdo aquaSvocatae.Coet^= oculis acutius videant, quam sinisiris.
ris enim bestiis maris allius jaciunt undas :' §K>le~i' . 15. °. Gladius dicilur, eo quod rostro mucronaio
enim Gra3ceemiiteredicitur. • -' sit, elob hocnaves perfossasmergit.
8. h Cetedicta, tbxfirog,r.al TKKIJTW, hoeestjobirii- 16. Serra nuiicupafa, quia serralam cristam ha-
manitalein.77Suntenim ingentiagenera belluarum, bet, et sublernalans navem secai. .'
et aequalia montium corpora,' qualis cetus excepit 17.. Scorpio dictus,, quia laedit, dummanu tollitui'.
Jonam, cujus alvus lanlae magnitudinisfuit, uf instar P Tradunt deeem cancris.cum ocimi manipulo alJ.i--
obtinerei inferni, dieenle propheta : Exaudivitme de gatis, omnes qui ibi sunt scorpipnes ad eum locum
ventreinferni. _- congregari. | .
9. JEaui marini, quodiprima parteequi sunt, pos- i8. i Aranea, genus piscis, dictus quod aure fe-
trema solvuntur in pisceim riat, habet enim stimiilos,.quibus peixutii.
__Phocas, dicunt esse boves marinos, quasi lioacas. 19. r Crocodilus,a zreoceocolore dictus, gigniiur iu
40. Cwruleia colore appellaili; nam-caerulcumest MIo, s animal quadrupes in terra, et in aquis va-_
Viridecum nigro, ut est mare. lens, 4 longiludine plerumque viginli cubitorum ,
11. i Delphhres certum-liabsnt vocabulum, quod A dentium et unguium iminanitate armalum, laniaque
voces hominunv sequantur, vel quod ad sympho- culis duritia, u ut quamvis forlium ictus lapjdum
nia_n' gregalim «onveniant : nihil ,in mari velocius' lergo repercussus rion sentiat.
i
n Nigri meruli. Negat Varro merulutndici, sed ter trium subternalantessecani, etinterintunt.
legitur in Glossar. l.Porci marini.,qui \vulgo vocanlursuilli. Et nos
h'-Ei tnrdi albovttrii:Alvovariqtioquelegitur iri ali- sollos vulgo dicimus. Llubenterqueassentimuriis qui
quib. Isidori el Ambrosiiiibris. De lurriorhm colorib;- siluros eosdem esse'existimant.
m Thynni... hi ingrediuntur. Pontum intellige , e
-Arist.oteles,Athenagus, et Massari.us- ' in iis_qjiae de
Piscib. ad Plin., . . Solin., cap. 18, apud quem ingrediunlur in
c A colore,uiumbrw. Hujus pifeis Varrb'meminit. Manusc.-,non Ulabunturs Vid^Arist., ymJegitur de ilist.
lib. iv, et Griisei'6-xiatw.v
voeant. Plin., xxxn. oa'p.-il',. ariim.,
'- * cap. 15, ei PJinl,'ix, cap. 15.
et Ovid. inHalieuiico. Glossar., axtbglyBvg. Quod-dexlrisocuiisYtjcuiius: ItaAristot., PJinius,
d Et auralw. —Chiijsophrys, Ovidio. el Solinus. Contra Plutarch., in libro Utraprudeni.--
e AFigura,ut orbis. — Orchis, apud Plin., xxxn, tiora auimal. lerrest. au aquatil., aculius thynnos
cap. 2, cujus haecsuni: utrum verius, aiii jiidieentv oetilb sinistro cernere; exislimat. '
f Musculus,qttod sil balenw'masculus.-ftei poJius 0 Gladius, E Plin» xisii,.>cap_2.-
quam vocis blymon, magnuinnamque amicitiwexem- j>Traduni decetncmicris.Ex eod. cap. S.
plum balenafd musculus. AitlPlifl.. lib. ix, cap. ull. 1 Aranea. Plin., Iib.jix, cap_48.: Pesliferum {in-.
- hs Cetedicla.
HhtCfel nmsculi-cochlearhm.-Vlin.,ix,eap. 55. quit) in aquis attiinal aianeiis, spinw in dorso aCuleo
v.alra xrtro. E Serv., ___ri.v,
Tb'~<nfos_, noxivs; etyroologiae re, utcunque -vociaptaia, nam
sed usiim Isidorum Servii comnieuiariis sine Virgilii de feriendo 1 (quod ad vocem atiinel) ne cogiiasse
verbts hic quoque locus indicat. Nam quod sequitur; I* quidem Isidorum credimus.
J r Crocodilusa croceocolore. Recle; si verura est,
hoc est, ob immanitatem,-e Serv. se pulavit descri-
bere, quaSiillecETEimindnia'interpretatus esset, cum" quod P. Martyr, i« lib. mde Legaiionead Sultanum-
immania cele verba sint Virgilii. Neque in hac cefi narrat, comperisse se e nauiisllavos esse crocodilos.
etymologia defendenda laborandurh censeo, quamvis Sed Eustach. et etymologic, Gr-ecum, quod crocum
alias quoque' res, rit naves, pvopter nlagniludinem fugiat; unde in apiariis crocum spargitnr ; sed lioc
cefe dici nori ignoro. Reliqua sunt ex Arab., v de tcrrestri: de marino, quod _•<__• xpbxas, hoc est
9. littora tiineat.
Hexam., cap.
1 Phocas. Qoodiocas Manuscripliquidani habent, s Animaiquadrupes.E| Solin., cap. 55. •
e digammoflhxit. * Longiludinepleramquexx cufcifor.xvm, Plin. et
J Delphines. Non delphin, sed simon, vel (ut in" Herodoi. 1
aliis libfis1)sinomon,ex Sulin., cap. 18. u
. Ul quamvis fortium ictus tap. Solin. : Ul ictus
k Est et Delphin. gen. iu Nilo. Soljn., cap. 55, de quovistormentoadqciqsteryorerepercutiat.Vid. Arist.,
-
_Egypto: Hi Delphinescrocodilos studio alliciunt ad Herod., Plin. i
fiaiandum, (iemersisqueasju fraudulento tenera ven- 1
AS3 ETYMOLOGIAIUM Llff. XII. 4SI
20. Noclein aquis, diehumi quiescil; ova in terra A . 29. l Tlujiriallus ex flore-riomen accepit. thymtfs
ovei; masculus et feraina sicessemni. Iltiiic, qtiippe (los.-appellaiur, nam dum sil specie' gratus,
pisces quidam serralam JQ habentes, crisiam tenera et sapore juemidus,- tamen- iicut •
flos fragrat, et cor-
ventrium desecantes, inlerimunt. Solus-ex anima- pore odores aspirat.'
libus superiorem maxillam movere dieilur. 50. m Scafus dictus, eoquod sotus' escam rurhi-
21. a Hippopolamusvocatus, quod sit equo slmi- nare perhibetur, denique alii pisces notf ruminanl.
lis dorso, juba et hinnitu, rostro resupinato, apri- Tradunt autem" huncinge^nibsumesse, Namqhe in-
nis dentibus, eauda tortuosa (ongulis bilidis). Lie chisumiiassis,' nbii"fronte '8i'rinipbrfe,!necihTestisvi-
in aquis commoralur; nocte segetes depascitur-; ef minibus capui inserere; n sed aversum cauda. ibtibris
hunc.Nilus gignit. - - crebris laxare Ibres', .atque ifa relforsrim redire;
22. J>Pagrum, quemGraeciyfypovideo mineupant,' qnem luctatum ejus si fortealitis' scarus exirinsectis
quod duros dentes habeat,. ita ut ostreis. in mari videiu, appfel.ef.s_.bibrdicus caufla, adjuvare' nisiis
alatur. erumpeniis. ..
25. ~ Dentix, pro multiludine, et granrlitate den- . 51. Sparus a lancea missili traxit nomeh, qtred
lium dictus. - ejusdem figurce sit. Terrestria eniin prius' invenia'-
a Lepus, a similitudine capilis nuncupatus. -Bium quam marina ; ° namsp-srus esf telum rusiica-
24. Lupum, ut dictum est, arviditassppellavit, nufti Jnissile, a spargendo dictura.-
piscem incaptura ingeniosum; * denique reti cir- ~5i. P Austrdtis piscis, sive quia nquafiim und'a.ir
cumdatus feriur arenas arare cauda, atqueila con- suo ore suscipir, sive quia tunc liic piscis oriiur,'
dslus transire rete. quo tempore • lehderc iri 0'c'casarhpreiati'es cospb-
- • " '
25. f Mullusvocatus,^juodmo//is sil, atque tener- rint,-
rimus, cujus ciboiradunl s libidinem inliiberi, h ocu- @1 55. i Hamio, saxafilis, dextra sihislfaque fate-
lorura auiemaciera hebetari; hominesvero, aquibus ribus virgispuniceisperpeluis, aliisque discbloribiis, "
saepe pastus esl, * piscem oleni. 1 Mullus invino designalur : dictus- hamio, qliia ribri cSpilur riisi
•
80 necalus iis qui inde biberint taediumvini affert. haiho.' __''
26. Mugilis nomen habel, quodsit mullum agilis; 54. r £c/!'e'nei_,parv'us'fet seraipedalis piscioulua
nam ubidispositas senserit piscatorum insidias,con- -nomen sumpsit, quod navem adharetido reti->
festim retrorsum rediens ila transilitrete, utvolare:• neat: Ruanl lieei venti, et siieviantprocrillae, navis
piscem videas. _ • tameri; quasi radibata'in-mari slare vide.Qr, iiec
27. Melanurus, eo quqd nigram caudam babeat, moveri, )ion relinendo, sed tantumraodo adhaerendo.
et nigras pennas, et in corpore lineas nigras; p.ekav i-QHunc Latini remoram appellaverunt, eoqiiod coga!
enim Graecinigrum vocant. - starc navigia. ..•-.,
28. Glaucus a co Iore diclus , eo quod albus sit 55. "BUranosiopus vocator ab bculb1queiii in bt-
kGraeci enim album \kvxbvdicunt. Hic sestate rarO' pite habet,« quo seraper supra intendif. ' ' '•'
apparet, nisi tantum in nubilo".. 56. * Mitvago - nominatus, quia bvblfit' supef
a Hippopotam. E Solin., ibicl." < i Thymalltts. Amb., v' Hex., cap. 2, eleganlissi-
h Pagrum. Sirabo , lib. xvu :
~)aypbptogav xai mus-loctts.
'm , _.-._-,.
uaypov xa\ovat. Gioss. : Qaypog,lypvg denlatus,- Scafus'. Exeodem _ ribque n'ece'_:_'ees't:i_s'c(.r_tm.
_"Deniix. Sive dentex. Venlices pisces., Xjolum.,' scripsisse' Isiddrum ; ut elyinoii conyeniat,; illud
viii; cap. 18. . , .-, . .•. multo-durius "quodait Pliiiius*,"arieOJiubribuSItalias '
ALepusa simililudinecap.JElian., lib.xvi, eap.19, jgnotum, ut nee nome.YLatinum habeat; ' '' raros certe
Magnimaris leporemotnni paite ad lerreni similitudi- satisindicallloratiJ.vei.sus":
nem accederepraeier pilos, ail. AiJPJin.-,ix,-,cap.48. ISfon.riie
Lucri'ria'juverintconclijiia,
Lepus in noslro mari offa informis, coiore lanlum le- Magisverlibmbus, aul scafi,
pori similii.
' Quare a sitnililudinecoloris legebat-Cha- Si quoseoisinlonatafluctibus
con. Hiemsad hocvertat mafe.
,« reti circumdalfts. Ex Plin.
f Deniq.
Mullits quod mollis. An quod Plin. ait mullum ,
BSed aiiersttmcaildmiciib. Plin., xxxii, cap. __.
° Namsparus leluin. E Serv.ad vefs".Agresiis ar-
si lepore vescatur, lenerescere, et ingraiiorcro vilio- malsparus. _En. xl.
remque fieri? Non defendo, si quidem haec Isidori P Ausiraiis piscis.Saepe moriuimus rion conlulisse"•
sunt; de etymolog.videPIin., " ix.cap. 17, et inf.-,J_IX,D Isidoriim SerVii cotiimeritaria cuni" Vifgiiii ver.bis,
cap. uliira. • . ideoque deliinasse ibterduiita Ser"Vi|meu.te.Hoc'igl- '
_ B Libidinem inhibeal, Quod eehineidi tribuit Plin., tur loco, cum pisces raarinos cajstafet, cdeleS.iesin-'
lib. xxxn, cap. 10. scius in eodem rele conclusit. Ergo deleri ltaecjiibe-
h Oculor.autem aciem hebetari.- Sic Plin,, eod. bai Cliacou.Locus Servii' ad carnien.
' Aiit eadetrisi-
lib., cap. 7. dus fugicns, Georg. iv.
1 Piscem olent. Compl. Gofh., hqrrml; Iioc si at- ,. ,
11lamia. Iia scribendum'.bxPluJarcb,, lib. ijira'
tentius. inspicias, lepori, non mullo.-iribuil Plinius, prudentior, aniitial., qui ab apa dici
lib. xxxn, cap. i , sed aliter: Homtnes (inquil) quib. mvtl,qiiod gregaiim hi piscesincedant.vtilV, " id'
• esf,
isi- ,
impactttsest, piscemoienl. r_Echeneis.Plin., xxiii, eap. 1.
i Mullusinvino... affert. Ex eod. lib. cap. 10. s Uranoscopus. Qui aiitlijas, cailyohymusque a
~~Grwcienimalbum\evxbv. Secuti sumus Vnlcari,et ' quirinsdam pulalur. Plin., _sxxn, capl i.
'
Ant. Aug., quamvis ylevxbvpro ylavr.bv,quod in Go- ililvago...lempestates mulari. Plin., jbid., tem- "
tlticis esi, non rejiciamus. Virg. : peslatesmufari.icnp.7. Trebias Niger auctbrest.' Es,-
, .. "
pqpulus,el glaucacanentiafrondesalicia ^utetiJ in libris veterib. milago, tkOAmttpdqo.
45S S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI '• . 4S6
iquam; quoties autem cerniiur extra aqttam voli- A faciat, si eam quisquam viventem tangat. i Narrat
lans, tempestates muiari (designal). Plinius Secundus , ic ex Indico mari torpedo etiam
57. a Squatus dicius, quod sit squammis acutis; procul, et e longinquo, vel si hasta virgaque at-
unde et ejus cute Iignum politur. tingaiur, quaravis. |pr_evalidos lacertos torpescere,
38. h Civitas Syriae, quae nunc . Tyrus dicitur, quamlibet ad eursujn veloces pedes alligari. >Tanla
olim Sa.ravocabalur a pisce quodani, quiillic abun- enim vis ejus est, ut eliam aura corporis' sui afflciat
dat, quem lingua sua sar appellant; ex quo deriva- membra. ' i
lum est hujus similitudinis pisciculos » ssrdas sardi- 83 46.jSepiadicilur, qu\stk sepibus interclusa fa-
wasquevocari. cilius capitur. In coeundo obseenum genus, ore enim
39. Halec, pisciculus ad Iiquorera salsamentorum concipit, sicut vipera. Cujus alramenli tanla vis est,
idoneus, unde et nuncupatus. ut lueernae addito x_Ethiopes videri, ablato priori
40. d Aphorus, pisciculus, qui propter exiguifa- lumine, quidam tradant.
tem harao capi non potest. 47. *~Lulligo, traclunt in Oceano Mauritaniaenon
82 41. Anguillwsimililudo anguis dedit nomen , procul a Lixo .flumine tantam multitudinem lulligi-
origo ejus ex limo. Unde el quando capitur adeo le- num evolare ex aqria, ut etiam naves demergere
nis est, ut quanto fortius presseris, lanto cilius ela- jj possint. |
' 48. n Conchm, et i cocklemhac ex causa vocaiae,
batur. Ferunt autem Orienlis fluvium Gangem an-
guillas Iricenis pedibus gignere. f Anguilla vino ne- quia deficienle lunaj bavantur, id est, evacuantur.'
° Omnium enim clausorum maris animalium
cata, qui ex eo biberint, laedium vini habenl. atque
i?
42. Draco marinus aculeos in branchiis habet ad concliarum increineiito lunae membra turgescunt,
caudam speciantes, qui duin percusserit, quaqua defeciu evacuantur.. Luna euira cum in augmenlo
ferit venenum fundil, unde el vocalus. fuerit, auget humorera _ cum vero indefectum vene-
43. h Murwnam Graeci y.vpatvav\ocant, eo quod rit, humores minuuntur; hoc enim physici dicunt.
complicet sein circulos.'' Hancferainini lantum sexus Conchm aulem primae posiiionis nomen , cochlem
esse ttadunt, et concipere a serpente, obid a pisca- vero per diininulionem, quasi conchulm. j*
toribus tanquam a serpente sibilo evocatur et capi- 49. Concltarum multa genera sunt, P inter quas,
lur. Ictu aniem fusiis difficulter interimitur, ferula et margariliferw, i quae ileloe dicuntur, r in quarum
prolinus; animam in cauda habere certum est. Nara carne preliosus calculus solidatur. De quibus tra-
eapile percusso vix eam interirai, cauda statira dunl ii qui de animanliura scripsere naluris, quod
exanimari. noclurno teinpore litlora appeiunt, et ex ccelesti
44. ConijTus.:... G rore S_5,margariium|Concipiunt,unde^etCeloenomi-'
Polypus, id est, mullipes; plurimos.enim nexus nantur.~
liabet. Iste ingeniosus hamum appetens brachiis 50. Murex, cochlea esl maris, dicla ab acu-
compleclitur, non mqrsu ; nec prius dimittit quam mine et asperitate, \quae alio nomine * conchylium
escam circumroserit. nominaiur, propler | quod circumcisa ferro lachry-
45. Torpedo vocata, eo quod corpus lorpescere mas coloris purpurei emitlat, ex quibus purpura
a Squatus. Plin., xxxn, cap. 11;. et cap. ullim.: sed Anlico, sive Anliqcopro Indico Iegendumcredo:
Bhinu, qttem sqnatum vocamus, licet lib. ix eumd. nam de eo loquitur iliic PJinius. Nisi deleri liaecma-
sguatinam vocet. Glossar., squaius, piva etSbglyjtios. . vis,'' de Ant. Augusl. senteniia.
Angliquoque hodie scafe appellant. Sepibus interclusa... concipil. Verba Plin., lib.
h CivilasSyriw, quw nunc Tyr. E Serv., ad vers. IX,1cap. 54. !
Sarrano dormiat ostro. Georg. n. Fesi.: SarraTyros videri. Ex Plin., xxxni, cap. 10.
mjEthiopes
' ~ quw mtnc Epiros, id cst, Cod.
insula, continens. Lulligo... evolare^ex aqua. Yarro : Loligo, quod
Sardas, sardinas. Veleres sarras, fortasse subvolat,iitlera, commutata,pririto, voligo.
non male ; solet namque ex duplici r alierum in d n Couclimel condew. Al., cochlem.
noii raro mutari; sed sardm bodie nomen etiam in 0 Omnittmenim clausorum maris anima/.jVerbaPal-
vulgari lingua retinenl. Iadii, lib. ult., cap. 6.
d Aphorus. lta scripsisse Isidorum elymologia in- rj PJufer qttas margaritiferw. Plin., xxxir, cap.
dicat, sed aphros reclum erat, ex Arist., lib. IVde ullitn. |
Hist., cap. 1S. Athenaaus quoque, lib. vn : T6V i Quw celoe... el inf. unde, ct celoe. Etiara eceloe,
8«),KTTIOV ybvov,ov 'p.ets p-ev«fvnv, «).).o_§"_aopvnv oecetoe,ocoele, ei coclewlegitur. Ocelli, vel ocellati
bvou.atovaiv,oi S. afpav. piacebat A. Aug".(sejl etymon cwli 'non convenit). .
« Ferunt autem. E Plin., ix, cap. 5; Yarro in Marcipor. apud Nonium : Altera 'exorat pa-
f Anguilla vin. Ex eod., lib. xxxn, cap. 10. irem libram ocellaloruni, allera viriimsemqdiummar-
EDraco marinus. Eumdem hunc videiur cum scor- garilarum. Suet. in Apg. : Ocellalismcibusque ludit.
pione facere. Vid. Plin., lib. n, cap. ultim. Elymoii auiem ocellatorura ex oculorum similitu-
h MurWnaeo quod compticalse in circulos.Num ad dine. Namet Aihenaeus, lib. LXXXIII, cap. 8, marga-
muraenulasaureas, quae sunt in Salomonis canticis riias bis oculis piscittrii magnis coraparat.
r In qitar. carne pretiosus calculus solidalur. Am-
respexil, quas priores pisce murwna esse voluit, ea-
dem ratione, qua sparum lelum pisce quoque spafo bros., v Hex., cap. 11 : Unde etiam oslrcis piefiosts-
p.vpatva, sive aipatva
priorem antea dixerat? Porro nverbo simammargaritam uatura infixeri', quomodoeam ma-
(nam ulroq. modo efferlur) p.vpa, id est, ris aqua in tam mollicarnesotidaverii.
s Murex.E Serv., ail vers. Concnsswcautes._£n.v
(luo, dicta est, ut Eustachius putat.
1 Hanc femininogenere. Ex Plin., xxxii} cap. 2. 4 Conckyl. E Vitruv., iib. vn, cap. 15. Ead. repe.
i Nerrat Plin., ex Indicomari. L!'> xxxtf, cap. 1, tunlur lib. xix, cap. 28.
-m - ETYMOLOGIARUMLIB, XII. m
tingitur., et inde ostrum, appellatum,, quod-haec, Xacpe/oriset conclea;,iiam,et quod ediiau.s,ej,ubicarp
tinctura ex testae humqre elicilur. _ , inest, utrumque dicitur peloris.- ,_,;„_._^;,,»^:^-..
~
. M. Cancri vocantur, quia conchae sunt crura ha- 58. Bariw, a garrulitate vocatae, _eo quod s circa
Jientes, a ihimica ostreis animalia; eorum .enim car- genitales strepunt palu4es,.^.elsonos vpcis importu-
nibus vivunt miro irigenio. Namquia.valida testa riis clamoribus reddunt. Ex iis quaedam,aquaticas,dl-.
"*
ejus aperlri non polest, e_iploi'at quando pslrea cuntiir, quaedampalustres, quKtlam rubetae, ob Id,
clausfra testarum apefiat; tunc caneer-latenter Ia_» quia in vepribus vivunt grandiores cunciarum. i. Aliae
pilluin injieit, atque impedita cqnciusione cstreae . calamitae vocantur, quoniam inter afundines,^ffati-
carnes efodit; Tradurit quidam decem. cancris cum cesque "vivunt, i_iinim_e,omriium, et. yirjdissim.e*,
ocimi manipulo alligatis, omnes qui jbi sunl scor- ^mutse, et sinevoce sunt.' ,
piories ad eum locum coituros. Duo aufem sunt ge- "59. J Agredulm, ranae pafvaein siccovel agris mo-
neraxaucrorurb, fluyiallles et marini..,,; ,- * . rantes, unde et nuncupatae; Negant quidam canes la-
S2i Oslrea, dicta est a fesfaj quibus mollities in- trare, quibus In ofla ranaviva fueritiflala.isr^ .' ^
terior. carnis muiiitur. Gfaeci enim teslantaarpaxa 60. m Sfungia,-a fingere, id est, riitidareretexter-
'
vocant. ° Ostrea autem neutro, carnes ejus ieminino gere dicta. Afranius :§© Accedoad tejut tibicervieem
dicuntur genere. . • - - Sfingam linteo, idest^extergamviCiGero.:' Effingebatur
'
§3. Mttseuli sunt, ut praediximus, cochleae, a fungiis sanguis, id est, extergebalur. B_Anima"I autem
«__ qiibrum lacte concipiunt ostreae, £t dicti musculi, esseriocelur cruore inli_erentepetris».Unde, et dum
quasi masculi. _ . abscinditur,'sanguinemxemittit. .-- x,\ ,c_ M n'"<'
54. Pelorides, a Peloro prompnlorio Siciljae, ubi 61 Nam.aliasuntviventiain aquis, etdiscurrunt,
abundant," cqgnominatsesunt. (Unde Yirgilius dicit:) utpisces, "aliastant fixa:j!ul ostrea3,,.echiniv.sfun-
Eceeautem Boreasangusla ab sede Pelorit __. -giae.Ex liisalias mares flici,.eo quod tenui sunt fis-
'-55- d Urigues, a simililudine humanorum un- -tula, spissioresque.; .alias feminas, quisemajorlbusfis-
'"
"guiutri dicti, . _ . tulisvsunt, ac perpefuis : alias 4uriores _,quas Graeci
.56. e Tesiudo dlctris", eo quod rtegm.ine lestae sit appellant.Tjoayouj?,et nos hircosas'dicer« possumus
'
"adoperlus in camerae mbdiim. 85 Sunl aujera qua- ob asperitatem; sui.; •. • <:'~'J.'.~,'s ',-l; .;_-<~'---/
"tuor genefa, terrestres, mariliriaae,lutariae,lid est, in . 62. J?-Mollissinium.genusearum. pennicilli tyocan-
"ccenoel paludibus ylvehtes":Quarlum genus fluviati- tur, co qupd aptae_sint,att oculorum-.lumores,;-et;a<l
Ies,nriae iri dulci aqiia yivunt. Tradunt quidara, quod - r-exlergendaslippitudines_,utiles.--Gajndid_e sfungi_e"eura
'ittbredibile est, tardiusire navigia testudinis pedem fiunt; per. sestatem.enim, ad solem stemuntur. pt,
dextriim vehentia. '' . . C.sicut cera Punica, candqrem bibunj., ;,., . ,
V 57; f Echinus, "aterrestri echino riomentraxit,: 65. ,i Animaiium.oinnium^jn.aquis viventium no-
quem vulgus hericiurii vocat. Hujus testuia duplex, mina CXLIV, Pliniusjait, .xlivisaingeneribus bellua-
spiriis aculeata inriiodum'caslanearum , quandoad- ..rum, serpentium commupium terrae, et/aquas,\c_m-
huc opertaede arMribus^cadurit.' Caro ejus mollis, et crorum,ccqncliarum,,locustarum, peloridum, polypo-
minio siiriilis.'Et is"tribus modis dicilur, rit testudo, rum, splearum, Iacerlpj?um,, §t Joligiiium, etvhis
- a lniiniiapstreis: Plutarch.y-dictojam lib., et Am-
o-fiyyetv v.ara ras ev.6\i^sif*,'1iric est,' vel Wattfalieildo
,iros., v Hex., cap. 8. De. pplypo "haeccadem PJin., ;vel expriioerido fiumo're-dedueurit.;'Notum"illudSuet.
jx, 50. inYespas., procuraioribus illum suis.pr.o spongiis
- h cap.
Ostreaautem neutro. Yide Serv., ad Vers. Ostri- uti, quodiquasi siccos madeJaceret ef l(exprimere_
feri fauces tentdhtur^AbydtfGebrg/vf-ii Non. Sed ex humentes.; XJtaulem ari effirigettdo'traliefef lsidqfus,
•iis locis, qiios cItaiit,c"oi)tra potiusexistimare-liceat Servius fecit; quiFiNGEREiergereinier[ireiStur".i;-_Eu.
promiscue utroque genere usurpasse Latinos. viii, adducto ad id Ciceronis.ioeo.e.Sextian. Quaede
« Quorum tacte concipiunl osirew, Ita Goth. omnes; generib. ..referuntur, ex Arist. sumpta
-JJsfrar tamen, -si sibi1 cbnsiare,"' aurServiuin sequi yidentur, spongiarum lib. v de Hist, ,^cap. 16, .'etPIiri. ix,
vellet, dixisse"riebuit. PJin.",-ix, cap. 51 . r: '"• ,;' : >'-'--- - - • ''' •-
Nuper cap. 43.- .
_ comperfum. esf inosfreiiriis humorem in iis JetifiQum' T. n-Animal aulem esse docelur. Pliri.,-xxxi,:'cap;
nwdo laciis effluere.', ', , . - ullim- ,, / ~f.-.-,, ,.'__..- ,• -; -„/'--
"<I Urigues.E Pliri." - >'•---••,- 0 Alia, qum staht fixa. Arist., lib. IV deHistor., -
e Teisfudo..... Sunf qutem qualupr .. n .--, t_,_ .'„,,_ ., -. ..,,-,- ."
' ''- ~ ~~ ~ gen. Jtem e _cap. 6.
Plin." "•;;' '__--- ; _:-"'' S Moltissihium,genns earum vennicitli, Verba sunt
vi
' , *_E_chinus.Anibros.. Hex., cap. 4 : Echinusiste Plinii. Sed in Codice vetustissimo PJinii Eccles. To-
terrerius, quethvulgohericium vocant. GIoss., Ericius, "-letanae'_riori pennicelli,.sed penniciliis,legitur hoc mo-
iylvost-erinacitts.- ~_ . ,. .•",'"" d"o: Mollissimttmgeniis earum perinicillisoculorumfu-
"s Circa gehiiqles.ExAmbros., ,v'Hex.,,(.ap'i10. mores levat. Ita foriasse riullum spongiarum genu*
h'Ei'sonosvocisimportun. ExOrigeri. ,Iiom.4 '-' in pennicelittsa Plinio dictuin juerii; sciq tamen Fesliim
Exod. _- , ,,. „.,,'"'_"- *-'; -'-.,'-' itascribere: Pennicuh spdngim-longw,propier similU
_*-Qutedam•Rubelie'.Plin;', xxxii,*.'cap. " -
' ."5,'" ' .' tndinem
" caudqrum appeilatm. , , ,
i Alim calamitw: Idera, cap. 10; , i~ Ariimaliiimonmiumin aq. viv. nom.cs.iAV.Jdeia
.* Mutw, et sinevpce. Plin., xxxu, cap.,6, - ',,'" numerus .in Codice Plin." Ecel. Tolet.; inviilgatis
1 Agredulm.Ex Golh.'slU,a'gridulm."' CLXXVI.
'"-''''", Hieronymus, in.Ezech. XLvi_i.ex,Oppiaiioet
m.Sfringia,dfingere.—Sphirigiarn^vdsponjrias^rip- ~ aliis, qui «).i£bT_.4scripsere, jeferl.ci.iji essepisc.ium
sisse aliquos iridicat Ghari,siii"s.,"Spo'Hgia_{inquii)'sine oiribiacapia fuisse vult abapostqlis '
h dicenda est. Nam-Gfwceft\S>sdicitiir aj:byyqg.'Qmn genera',caque Joann. xxi." . ..
•SliailJGraeci; vel «ifbrw anavra-vypa,, vel oaibvov ....
"'" '' "
PAXROL.LXXXII. 15
%S9 S. ISIDORITIISPALENSis EPISCOPI ! • 4C6
gimilia, ex qulbiismulta, quodam naturae intelleeiu; j_ A.quod polluti sunt; iinde, et veslis nigra pu//aTdiciaest.
teraporura suorum ordinem :ignoscunt, g7 ,qu_edanT G.Alm sunt, in jquibus pennae per ordinem'fixae
vefo in suis locis sine mulationevagantur. vblaridi"exhibent ustim. Yocalasabiem alae, quod iis
64. In piscibus autem feminis, alias commistione aves complexos alani'ef foveant ptillos.
riiasculiconcipiunt, etpariunlcaiulos; aliaeponuulbva 7. Penna a pendendo,id est^ a volando, dicia, uride,,
feinea masculi eommislibrie suscepla,i>quae idem iti- ^etpendere ; volucres enim pennarum auxilio " rabven- -
'sequeiis sui semiuis jactu perfundit; et quaehbc mu- 'tur,"qnandb se aeri mandaril.'
nerefueritit "atflala, fiuntgenerabilia;qu_evefo per- 8. Pluma, quasi nluma; nam sieut pili in" quadru-
fusanonfueririt, sleriliaperseverant,aiitpulrescunt. pedum corpore, ita(pluma in avibus.
CAPUT YII. 9. Avium noniina multa.a sono vbcis eonsiat esse
ut grusj- corvus, cygntts, pavo, milvus,
, ,_ De_qvibus. , ,. - 'compbsita,
- ulula, cuculus, graculus, etc.; varielas enim vocis
1. Unum cno'men avium, sed genus diversum". eorura docuil liomihes"quid nominarentiir.
•Namsicutspecie sibi difTerunt, ita etnaiur_e diver- .' 10; Aquila,"ab acuraihe oculorum vocaia, i Tanli
jsiiate.; nam alise simplices sunt ,-ut columbae; aliae enimcontuitusesse dicitur, urctim super maria im-
astu.33, iu.perdix; aliae.ad manum se stibjiciunt; ut',g mobili penna feratttr, nec humanis pateaibbtmibiis, de
accipiler; aliae"reformidant; d ul garamanles; ali_3 lanta sublimitate pfsciculosriat_ire'videat_g3 ac tnr-
homirium conversaiione • deleclaniur, ut birundo; ineiiti "insiar deseendens Taptam preedainpennis ad
aliaein deseriis secrefam vitam diligunt, utttiriur: lillus perlrahat. |
^aliae solo semine Teperto pascuntitr, ut anser ;'"aliae 11: i Nain et "coiiira xadiuiri solis ferlur "obtuiuni
-carnes ednnt, et rapinis inlendunt, ut milvus; -«aliae non. lleciere, unde et prillos suos ungue susperi-
enchoriaa. qu_3manentin locis semper-, ut'struthio_i sos radiis solis objicil, et quos vlderii iramobilem te-
-aliaeadvenlitiaa , quae propiiis temporibusrevertun- itereaclem, ut digriosgenere cbnservat, si quos vero
"tur,;ul ciconiae, et liiruridines ; aliae congregae, id inflectere oblutum, quasi degeneres abjicit."
_3S_l, gregaiim volantes.-ul.slurni, et coturnices; aliae . 12. Vultur, a vdlaiu lardb norainaia pulatuf. Ma,-
solivagae, id est, soliiaria. propierinsidias depra.- gnitudine quippe cqrporis praepetes volalus nqn ba-
dandi, ot-aquila, aecipiter, et quaecunque ita srinl; bet: k 'harum quasdam" dicuht coiicubilu non triisce-
aliae vocibiis strepunt, nt Mrubdo; aliaecarilus.edunt jri, et sine copuia
cpncipere, et, generare, natosque
tlulcissimos, utcygnu's.-iet'_nernla.ali__verba'et voces earum pene usque ad ceritum annos procedere.
«Iiomiiiumimitantur, utpsiltacus etpica. - 1 Yuliufes aulem, sieut et aquiiae, eiiam ultra maria
§g 2.Sedeialia,sicufgeriere,iiaet>moribu_inriu- C { ' cadavera senliunt;' allius.quippe volantes multa quse
inerabilia. Namvolucrum quot geiiera Slnt,-inven:re inoniium obscuriiale celaniur ex alto illaeconspiciunt.
quisquam non pptest. f Neque eriim omftis indi-8, ' 15. m'Bradtjpus bpiid Graecos vocalur, avis-apud
ct _Elhiopia3-,aut Scythiae, deseria qiiis penetrare rios larda, eo quod grayi vplalu detenta, nequaquarap
- " "
'Potuit; quiearumgeiiusvel differeniias nossei. ut "caeteraevolucres, atlollitur velocilate pennarum.
1 3. Ares dietae, eo quodviascertasribri habeant, sed 1-4.'Grues vero riomeri de propria voce sumpse-i
per avia quaequediscurrant. . • ,. . .runi, tali eniin sono susurrani..Hae aulenidum pro-
AHtes,quod alis alla intendant,et ad subiirriia perant, unam sequunlur n ordine" lilterato. '
De qui-
^reraigioalarum conscendant; bus Lucanus _:'--. _-'
r •_. Volucres a Et turbata perit dispersislittera pennis,-
tiolando; s nam unde volare, inde et, . .
ambulare dicimus..Yolaenlm dicitur-media pars pe- Excelsa autem-petunt, quo faeilios videantquas-pfr.
-dis,sive manus, eJ in avibus vola pars mediaalarum, lant terras. r'
-quaram niolu pennabagiianiur, inde el volucres". - 15."Castigat autem voce quaecogit agmen. At u')i
~ o. Pulli, dicunlur bmnlum avium
naii, sed,.et an.i-• raucescit, succedit alia ;.-nocte autem excubias di-
.Hialium quadnipedum nati pulli dicuntur, ei Miomo.i vldunl-., eti ordinefn vigiliarura pfer vices" faciunt,
parvus pullus. Recentes igiiur nali pulli dicunlur, eo»"Dlenenles lapillos suspensis digitis, quibus somnbs,af-
_- * a , . -
» ' ' i Nam unde volare, iride et ahibnlare.E Serv.., a<_
*_Masculi commistione
' ' •suscepta. Al., stiscepfione
'concepta. _ ' vers. Pascenles illw ianlum. _En. vi., . _"
- h--Qttwidetn insequens. Arisf. vi de' Hist.
ariira.,, ' h Et hotnoparvus, pul/us.Utsupra ex"Festooslen-
cap. 13," deOvis piscium, Gaza inlerprele : _Vec.i_.-o i dimus.
i Janlt enim confuifus.Ex Hier., in Alid. i.
Jiwcomnia fecunda sunt, sededquibusediiis mas setrien i
asperseril genilale. Siib partu enim masinsequens se- i Nam ei contrafadios. Ex Ambros.,
"" v Jiex., cap.
men ovis aspergil, ' el quw eo afflanlur, iis • pisciculii 18,k et in p's. cxvnr.
enascuntur. - _ Harum quasd. dictint.Ambros., cap. 29.
CAP. VII. — c Unum nomeiv dvitttn.... psiltactis. i Vultures auteni.Iderri, ih "ofatioijede Obil. Tlieo-
' Omniaex I '
Ambros., vliex., cap. li. Praeier exenapla i dos. _ ; ex n~~
al>Isidoro quoque Omissa pitiabat Chacon. m Brddypus apud Grmcos. F acilis tuil Iapsns
-"quaed Ut Garamantes. De quibus Nicephorus lib. ix. voce in gradipe*,"quae "in plerisque Cod. legitur.
•' e Aliw enchbriw. Exvoce entttrio?-, anl encoriwr ]' Pliri- x, cap. 22 : Proximm,sunt quas Bispania atjc
ihcolw librarii, 'nononinino absur&efecerani. Basi-- ' faidas appellat. G]fwciadtidas, _ •
Hus , a quo Ambiosius eyyjipta. n Ordirielitteraio: E Serv., ,_En.i, ;ad vers. CWXti -
* J^Jeaueenim omnisIndtm. E Plin., xxxm, cap. li.!. ciii*_re'po/Hm.- Reliqba e Solin.' Cod., de Tfiracia.
JM "^ETYMOLOGlARUMLIB.-XII." -'- :46__
guant, quodcavendum erit-clamor jridicat. __Elateiri-A _{__,,. '22. * i-hwmx, -Arabiae avis. riicia,-quoa colorem
.in.illis color prodit, nam seneclute nigrescunt. --Phceniceuinhabeai, velquod sit loto orbe sirigula-
16. Ciconiw vocaiae a sono quo crepitant, quasi j-is,-ei unica._Nam,Arabes singiilarem, -el ffuieain
cicanim, * quem - sonum oris polius esse (consiat) ,-Pliwnkem-vocant. H_ecquingeniis ei ultra >aimis vi-
-qiiani vocis, qriia eum quatiente Q{_\\rosiro faciunl. - vens, riumse viderit-senuisse, colleclis aromatuin
.Haeverisriunfiae,* socielatiscomi.es, serpentiumhos- virgtilis, rogum sibi- instruit,-' etf conversa ad fadium
^les, maria Jransvolant; in Asiam collecto agmine solis alarum plausu volunlarium sibi incendium nu-
-pergunt. Cornices. duces-eas praecedunt, et ipsae, - trit, sicque iterum de cineribusstiis resurgit.- •'
-quasi exerciltis, prosequuriiuE. , . -,-_ - -. 23. m Cihnamolgus, et ipsa Afabiae:avis, proinde
17. Eximia illis circa filios.pielas; narnadeo nidos • iia vo'cata,;qribd in excelsis nemoribus texitnidbS ex
Hmpensiusfovent,-utassidub ineubitu plumas exuant. '.'frulicibuscInnami,etqriohiam nonpossuutibilibmines
ih feiibus-edu- . conscendere' propter-rarabrumaltitiidiiiem-et ffagi-
" Quanium-anlem lempus impenderirit
rcandis, tantrim "etipsae inviccm a pullis suis alrinlur. lilatem, ebsdem nidos plumbatifappeluht jaculisjae
18. Olor, avis est qttam Graeci zukvovappellarit., /sic cinriama illa deponunt; et pretiis amplioribut
c Olorauteradiclus, qttod sil tolus plumisaibus ; nul- vendunl, eo quod cinnamum illud magi§ quarn alia
lus enira meminit cygnum nigrum; -o>.ov-enim;Gr_eee'-! i-B-mercaiores probent.. ' • --' •'.••
Apiumdiciiur. , ..._-._ . . 'Q224. 5. Psiliacus,5n India litloribusgigftilur,'co«
a Cygnus autera a canendo. est . appella.lus, eoi lore viridi;-lorque puniceo, "grandilingua, 'et caeteris^
lqupd carminis dulcedinem mo.dulalis vocibus fundit., -avibus ialiore.-Unde, et-articulata-verba exprim!tt
Ideo autera suaviier eum canere (dicunt), quia col- ita ut si eam non videris; lioiiiiiiemloqui putes. Ex
liimlongum etinflexum habet,_el necesse esl eluc-• -nalura.auiein salutaf dicens, ave, velXai/j£,caelera no«
.tanlem vocern per lorigum -et flexuosum iter varias> mina
- instftutione discit. Hinc est Illud - : '.;
,' - - Psiltacusa vobis-aliortim
reddeip.mqdulatipnes. .... nOmifaadiscam;
, Hoc didici per jne dicere :(_sesaraye. ,
19. Ferur.t in Hyperboreis parJib:is,,'pr_ecinentibris
°. lialcygn, pelagi. yplucris dicla,: quasi w/e.
cyiharcedis, olores plurimosadvolare, apieque.admo-. _, 23.
rium concinere. e Qlores autem Laiinum nomen esl; c-yanea,eo quod hiemein stagnis.Oceani.nidos facit,
nam Graece cygni dicunlur. f._\auia__vero sibi hune; rpuliosque -educit. Qua" excubante tTeriur extento
bojiam prbgnosin iacere riicunt, sicut ail ?-_Einilius:; _ .equpre • peiagus sileniibus ventis cqntinua. septen.
dierum tranqiiillitaie mitescere, et ejus fetibus edu-
Cygnusiri auspieiissefnperlsetissimusales. , candis qbsequium ipsajn Terum naturam.praebefe,
Huucoolantnaujas,quia se non mergil in undaS.
. . - •- .- -, ir, 26, P Pellicanus, avls _Egyplia, .habilans in soli-
QJ 20. n Strutkio Graeconqmine qicitur, quqd ani-- , tudine Nili fluminis, unde et Jiomensti.mpsil; i naio
Hial in similiiudine avis pennas iiabere-videtur, tanienl Canopus _Egyptus dicitur. Fertur,.._si,iyerum-est,
de terra aliius non elevatur. Oya sua fovcre negligii,, eara pccidere natos suos, eosque, per .triduunt. lu-.
_sedprojeeia laniujnmodo, folu pulveris animantur.- gere, deinde seipsam vulnerare,- ,et, aspersione sul
21. Ardea vocata, quasi ardua, id est, propler -.aUos > sapgtiinis vivifiqareiilios, - . -.. •.•.,".•_-."-.
s r
,volalus. Lucanus : QuodqueausqvqlqreArdea.i For-- . ..27. Stymphalidw, ave_s a Sf»/^p.iadi/)«s,ihsulis
midal enim imbres, et super nubes evoiati ut procellass appellaiae, ubi plurinium abundanl, 33 adversue
-riubiumsetitire nori"pdssii; cum aulern aliius volaverit,, [ quas Hercules sagiitis est usiis; suril.euiih pelagi Vb-
signilicat teiupesiateiii. IlancmuUiktanlalutn ribniiiiarit. . . iucr_e_s in insulis habitantes.,_ -•.,. ,
-Quem sonum bris polius.'E Soliri., 3S, et Ara- narn ardeam s.iellaremita appellat A^istoteles : quod
bros.,
"'" v Hex., cap. 16.. bovis inugitum vbce imiietur, cujus nieminit-eiiain
h Societalis coritiles.Sic paulo post.cqlurabam " cqs- PJin., lib. x, cap. -42.
- ' 1
titatis comitemdicel". _ Phwnix avis dicta. Plin.,' lib. xniy'''c'ap.4, a plim-
; 'clJlqr aulem diclus. Olofem Laliftam vocem sla- nice, id esl, pblnta. '' :
lim faciet, sed eGraeca duci, nihirveiat,-nisi aliena ™
Cinnumulgits.Plin., x, e~\>'.S5, et Sol., cap. 46.
Iiaece.se cum Cliaeonemavis. . ". "• J)"-Idemest
J cura c:iinaniomb.'.Sed cinnafnomumuhieo n
i'Cygmis. Aliquattio durinf iiolatib. _. 'scnbuntGraeei, atque itascribipfaecipil' apud Latiubs
e Qloresaulem E -
" Latine. Serv., ad vers.. Slrymo- ,; Nesior ~~ "antiquus gramnr. '-'•-
.iiainanegruem. J_EII.xi. __ Psiltacus. E Sulin., cap. 5S. ' . • .7
i Nautm bonam progiioshi. E Serv/, _En.i, ad : - ° avts Oceanea.<Jothici, Cyanea." i
"" • Haicydn...quasi
: P Pelticanus... fluminis. Verba Aiig.'in ps.ci."
vers, Aspicebissenos iwt. .
.6 Sicuf Mmilius dit. jEmilifs Macer, in Ornilho- 1 JVamCanopusjEgyplus-diciiur. ~--Nam Pellmus
gonia; efiia legendum censebat Chacon, apuJ No- Canopus.mallem, ulmagij elymon responderet.
' Yir-
in
uuiui, Prosecfa,,non Licinius. Nanj.quamv.is uirius- iv: _ . , •• . - • , •
gil. Georg.
quePlinius meiiiinerir, tamen c,ujii-'de avibus a»it, 1' NamquaiPellaeigens fortunataCariopi.
.Jimilium ciiat, qtii cilatur-eiiam a Non. jnXucu/en-
ius. lta Serv., Mn. i, ad vers. Ignavum fucos pecus. Et lamen, lib. xix, cap. ' '5 : Nam Canopwa ' /Egyptus
,:rh StruihiO) Ex Gregor.-, xxxl Moral., ad Job. esl. -'_'.""
xxxix. --..-'""- ' r Stymplialides avesa Stymphadibus insuiis.'(~od_
i.Qttodque,ausa volare ardea; ELucan. v. Locus Goth.'': Slimnphalidm aves~db Slrophadibus irisutis.
Vfiroe Serv., Ge.org..i, et _En..vn. . .- Yitiosum utrumque. Nam neque Stymphades insuiai
i Formidai. Ex Ambros., Hexairi. v, cap. 13. . ullae(ul opinor).dicuntur;4iequestrouiphalida3 aves.
&_T«nfafum,iiocanf. Yidentlumnum potius Taurum; Esl aulem StymphalnsArcadiaepalus,itemque in Epirc
\
«365 S. ISIDORi HfePALENSISEPISCOPI , Mi
28. P~Diomedeasave? a sociis Z)iomerf's.appellatas,,Ainvenit, aufert et occultal. Cic, pro Valer. Flac.':
. quos.ferjmt fabulae"in easdem volucres fuisse con- iVoiipItts aurum libt, £ quam moneduiw, commitleu-
~
versos, forma fulicas similes, magnitudine cygno- 4ttm.
. rum, coIorecandido.durisetgrandibusTOStrJs. Sunt - 36. J Vespertilio, pro tempore nomen aecepit; eo
auiem circa Apuliam in insula Diomedea inier sco- . quod, lucem fugiensj erepusculo vesperlino circuto-
pulos littorum, et saxa volitantes, judicant inter volat, praecipiti motu.acta, et teriuissimis brachio-
suos et,advenas. ' _ - tum membranis suspensa : k animal murium simile,
- 29. JSam si Graecusest proprius accedunt, el blan- non tam voee resonans, quam stridore; specie quq-
<liuntur_;si alienigena,-^iiorsu impugnant, et vulne- que volatilis, simul et quadrupes, quod in aliis avi-
ranl,, lacrymosis, quasi vocibus dolentes,-vel suam Uus reperiri i)on solel. > . •
niulationem, vel regis inlerilum. JVamDiomedes ab 37. J Luscinia avis itide nomen sumpsit, quod
. IHyris.interemplus est. Hae.avesdiomedewvocanlur, cantu suo significare solet diei surgeniis exortum,
. Gr_ecieas i.pto8iowrdicunt. . quasi lucinia. Eadem;et acreduia, de qua Cicer., in
30. bJ_femnonides,.ayes.iEgypiiae,appeIlata3aIoco, . Prognosticis:'- i . .-
, ;ubi Jlfemnonperiit. Nam catervatim advolare dicun- m Et malutinosexercet acredulacantus."
tur ex _Egypto ad Ilium juxla Memnoniassepulcrum,-!8 95 38. ~~Uiula- avis, «r:_ TOOj)_M?avj id est," a
et projnde eas Ilienses Memnonias,vocant. Cuiinlo planclu et luciu nominala; ° cum enira' clamat, aut
autem anno' ad Hium veniunl, et cumbiduo circum- ' flelu
miraitatur, aul gemitum; unde.etapud augures,
_voIayerint, terlia die ineuntes pugnam vicissim se si lamentatur, trlstiiiam; tacens, .ostendere fertur
; unguibus, rostrisque dilacerant.' ' " ' '
"prosperitalem. Ii
31. %Hercyniw ayes dictaeab Hercynio sallu Ger- 39. Bubo, asono vjociscom^ositum rionieri habet,
maniae ubi. nascuntur, quarum pennae adeo per ob- avis feralis,
d onustaquidem- plumis, sed gravi sera-
scurum emicant, ui quamvis nox -obtenta densis per detenta pigritie; in sepuleris die noeluque vefsa-
tenebris sit, ad praesidium iiineris difigendi praeja- " tur, et semper in cavernis;" de qua Ovi-
ctae interluceant, cursusquevise paleat indicio plu- dius:' commprans
, |
. marum fulgeriiium. Foedaque fit voluerisvenluri riunlia.iuctus,
e
94 32. Onocrolalon Graeci vocant roslro longo. IgDavus bubo diruminorialibusomen.-
Quorum duo genera sunt : aliud aquatile, aliud soii- .' Denique apud augures(malum portendere fertur»; nara
•tudinis. cum in urbe visa fuerit, solitudinera significari ___->-
33. f Ibisj avis Nili fluminis, quae semetipsaln cunt. |
~
purgat, rostro in anum aqua fundensl Haec serpen-,C -50. Noctua dicilurj pro eo quod noeie circumvo-
tium ovis vesciiur, ex eis escara gratissimam nidis lat, et per diem non pbssit viderel v Nam exoria
. suis.deportaiis. splendore solis visus iliius hebetalur. Haric autem 1
• . 34, h Meropes, eosdem, et Gaulos, qui parentes insula Cretensis nori liabet, et si veniat aliunde sta-
suos recondere atque alere dicuntur. tim moriiur. r Noctua aulem non eslbubo, nam bubo
*•
Coredulus, genus volatile, quasi cor edens. major
- 4i. ^
est.
35. Monedula,, quasi nionetula, quae curri aurum Ngclkorax, ipsa est noctua, * quia nbcteni
" * Ibis avis Nili. Plin., vm, cap. 27; _Elian.,n,
' Strophades insulae, euitrobique aves,.quarum illas
confixisse sagiltis Hercules, has abegisse Zelhus "et cap. 35. . i
Calais Boreae jQliimemorantur; de illis Lucret., v : B Hwc serpenfiumqvis. E Solin., cap. 4S. -
" uncisqnetimendae, h Meropis... eos dl gaulos. Sic vocant Itali, nos
UnguibusArcadiaevdlucresStymplialacolentes. ave jarucos. I
De his Yirg., iu. Ma. : 1 Quam monedulwcommittend.—-Committebantle-
•" ...StrophadesGraiostant nominedictse - giiur apud Cicer. Yid: Plin., lib. x, cap. 29. _ 24. :
Insulselonioin magno,quasdira Celeno, i~-Vespertilio. Ex Ambros., Hexam. v, cap.
Harpjaeque Animal'murium simile. Verba Hieronyra., in
" a Diomedeas aves. Locus Is. n. - -
ex auctoribus
' concirinalus, e _Serv.,ad vers.pluribus Nunc etiam horribili
1 Lttscinia. Ex Ambros., Hexam.v, cap. li. Di-
_En. xvni 16; versa tamen origo placuit" Yarroni.- Lusciola, aut lu-
visu, xi; Aug., deCivit., cap. Solin.,, D scinia (iifquit), quod liictuosecanere exislimaluf,aique
cap. 9, Plin. et Ovidio; , Atiica Progne in luctu facia avis.
. h Memnonides. Plin., x, cap."26; Solin., cap. -43; esse ~~ex
Et niat. e. a.c.
Albert. Mag., xxin de Animal. Ovid., xm Metam.:
.Et malulinisAcr.edulavocibusinstat,
Terque rogumluslrant, et consonus ~ exit in auras Yoeibusinstat, et assiduasjacit ore quereias.
, Terplangor. - ,
e Hercyniwaves. E Solin., xxxn. De Divinatione, ex iisd. Prognost. Quinctus frater.
d Quamvis nox obtenta densis lenebrk. Yirg., n Ulula avis. E Sef v., Eclog. 8.
' • o Cum enim elamdt. Servius iiaec de bubone, non
Georg. I : ...
et obtenta densanturnocte" tenebra.. deulnla. _En.iv. ;
Semper, exorlosplendore. Ambros., v Hex.,cap.z»..
. e,Oaocrotalon...qnorum dtto genera. Ex Hieron., in _ p<iNam Hanc autem insu\a Cretens. E Solin., cap.16.
Soph. ' ii. Esi avis nsec voracissima, propterea' ' Mar- 1 Nocluaaulemnonestbub. EServ., _En. xu.J_
4ial.:' "[. , s JVi/cficorao; «sf nociua. •Hieronym.,' epist,
i psa| ..... i.- >
TurpeRavennatisguttur Onocrotaii. 135, ad Sunniam. [ .,..-
Yid. Nebriss;, iri lib. de L. Loeis, . '_.--___ ;.- * -Qtiianoclemamat. Aug.,inps, ci.
|Gg ETYMOLOGIARUMLIB. XII, «6
1 Iste est picas Jifarfius,
amal; R esf emm. avis luciluga, » et solem videre i itim _excidat - ,. ' ubi.
ea msedenl.
_ ' ! •_1 ill.l'1"(.> . I >•*
nqn patitur. nam alia estpica.
" 48; k
_ 42. ' Slrix, noeturna avis habens nomen de sono Pavq, noriien desonqvocis Iiabet| cujus caro
vocis: quando enim. clamat, slridet; de quo Luca- tam dufa est.ut piitredinem yixsefiiiat, nec ' .,
facile
tjus: coqualur;x de.quo quidarij sicait 1' ,
. Quodtrepidusbubo, quod Strix nocturnaqueruntur. Mirarisquotiesgemmantes.explicatalas,
Et potes huncsa>voJradefe, dure, coco.
96 Haec avis vulgb amma dicitur, ab amando par- - 49.-P/i«sia!ius, ai"° Phaside insula Graeciae, unde
vulos, unde, et Jac pfaebereferliir nascentibus. primum asportatus est,'appellalur. Tesiatur id vetus.
&
^3. Corvus, sive corax nomen a sonb gutturis distichon illud : '
- ,'
habet,quodybce coraeinet. Fertur haec avis, quod ' '
Argivaprimo sum transportatacaririai _. '•' -'••'
ediiis pullis escam plene non praebeat, priusquam in Ante mihi notum, nilnisi Phasiserat.' •,
• eis per pennarum nigredinem similifudinem proprii
.50. Gallusn castratione "vbcalus."'Inter cseteras
cbloris agnoseat. Postquam vero eos letros plumis enim aves huicsolitesiiculi' adimuiiiur. Yeieres'eiii_a
aspexerit, in" loto agnilos abundantius pascit. Hic abscisos gallos vocabant; sicutautem a leone leaena,'
prior in cadaveribus e oculum petit. et a dracone dracaena, ita a gallb gallina. Ciijusineiii-
- 44. Cornix, annosa avis, apud Latinos Gfancono- [j
bra, ferunt quidam, si auro liquescenli misceariiur,'
mine appellatur, quam aiunt augures hominum.curas ?consurai.
*.' signiflcaiionibus augere, insidiarum vias nions- .51. Anqs, ab assiduitate-natandi-iaplum nomen
trare, futura praedicere. Magnum nefas haec credere, accepit. Ex: quo genere quaedam ij.efmanio.' dicuntur,'"'
ut Deus consilia sua cornicibus mandet. Huic inter '•
quod pluscaeteris nutriant. - <. ''->.''>" -i"' 1 !l!'
mulla auspicia tribuunt etiam pluvias portendere vo-
. _9g 52. Anserinomenanas dedilper derivationem,
cibus, unde est illud *. ', vel a similitudine ,> vel quod et. ipse -natandi fre-
Tunocornixplenapluviamvocat improbavoce. quemiam habeal. °. Iste vigilias noctis :as'siduitata
45. Graculus, a garrulitate nuncupaius, non, ut clangoristes.t&tur.'P'NulIurii autem "ariimalita odb- •
qriidam voluii, pro-eo quod gregalim volent, cum sit rem bominis sentit, ut auser, unde ef clangofe ejus
; Bianifeslumex voce eumnuncupari. Est-enim loqua- Gallprum ascensus in Capitolio deprebensus est.
cissimum genus et vocibus imporlunum. 53, 1 Fu/icajlicla, quodcaroejuslepofinam sapiat. '•
46. s Picw, quasi poetricw,quod verria in discri- Lagos.emm lepus dicitur, unde et apud-Graecbslagoii >
minevocis exprimant, ut homo. 97 Per ramosenim dicitur. r Est enim avis stagnensis, babens nidum in ;
arborum pendulae importuna garrulilate sonantes,. Q medio aquae, vel iu pelris, quas aquae cireumdarir,
eisi linguas in sermone nequeunt explicare, souum 8 maritimoque semper deleelatur profundo.^Quaedum "
tamen hufnanaevocis imitautur, de qua congrue qui- tempestatempersenserii, fugiens in vadoludit. • '
dam ait: -54. * __C_.7j.tVab assiduilate mergendi nomen Iioc '
t Piealoquaxcerta dominumte vocesaluto. bsesit. Saepe aulem demisso in profundum capile -
Si menonvideas, esse negabis avem. aurarum signa sub fluciibus colliganl,.et praeviden-
47. PIcus, a Pico Salurni filio nomen sumpsit, co tes aequoris.tempestatem cum clamoread Iitlora-le..- '
quod ea in auspiciis ulebatur. Nam ferunt hanc avem dunt. Nam in. pelago jam gravissimam esse tempesla- >
quiddam hahere divinuni, illo indicio, quod in * qua- lem (constat), cumad.littora mergi confugerint. • 1
cunque arbore nidificaverit, clavus, vel quidquid .55. Accipifer,'ayisanimoplus'armata, quamungu- '
aliud fixum' fuerit, diu haerere.non possit, quin sta- lis, virtutem major.etriinminorecorporegestaiis.flie >
11Est enim avis lucifuga. E Sefv., Georg. 1,ad vers. 1 ln quacunquearborenidificaver.Ex Plin. x, cap. 18.' -
Nequidqttam seros exercelnoct. 1 Isle estpicus Mariius.E Serv.,
' ad' vers. Aureaper*
h El solem videre non pat. De vesperlilione dixit - • i. »•' '
j.-Ctts.virga.M~~:yn..
" "t Pavo... ut putridem vix sentiat. Ex
Hieronym., Is. 11.
' Strix. Yid. 1.est.' Sed Aug., xxi -de> <
quod vulgo ammas clici Civit., cap. 4. ,.••'• :'«•(.•
refert, hinc quidam nutrices amas a nostris vocari 1 Be.guoguidam. Martialis. uu •' '
putanl.' Alii vero nbn Liitinam voeem, sed e Germa- ~a A -Phaside insula Crwciwi Fluvio potiiis, aut '>'
nia a Gothis.adveciam existiinanh Sed, qui Hebraeara urb.e. • • ' ' " ,' ,L.;,I.-\"
dixerit, mirius, credo, fallet. - n Consumi.Aurum scilicet. Plin., xxix, cap:4 :
d Corvus... ferlur hwcavis. E Greg., xxx Moral., Si auro
liquescenligallinar. viembra miscedriiur;' con-
cap. 9, al. ,15.
e Oculuth sumunl id in se, ila hocvenenumauri est.
pelit. Calull., de Cominio : ° Iste vigiiias noctis. Ex Ambros., Hexam. v, cap.
Noneqaidemdubito,quinprimuminimicabonorura 13. . >
Linguaexecta avidosit data vulturio, P Nultum animal.M Serv., _En. vm. . •'"
Effossosoculosvoret airo gutture 1 Fulica dicla, eo quod caro ejus leporem' sapial.
. Intestinacanes, cstera membracorvus,
lupi. ., .
f Significalioiiibusaugere. lta solus Yulcan.; reli- Fuliginem, credo, aut uliginem sapit;-sed qiiorsum
illud : tagos enim lepus dicitur? mirriin, ni glossema
qui agere. est.
e_Picm, q. Poelricm.Vel ad Persium respexit... r Esl enitnavis stagnens; Ex August., in ps. ciu,
Corvospoetas et poelridas picas... aut ad fibulam de s Maritimoq. s. d. p. Ex Ambros., cap. 13. • «-
Pieridibusin picas mutatis. . . * Mergis;abassid. Ita esl in Goth. et apud Aihbrost
h Pica loquax. Carmen Marlialts. , Reliqua ex Yirg., Georg, 1. • • . _ • •.:
467 S. ISIDORI HISPALENSIS-EPISCOPI ifis
ab accipiendOfid est, a capiendo nomen sumpsij. Est 4 64, Cofurnices, & sono <vocisdiclae, quas Grseci
enirn avis rapieiidis aliis avibus avida, ideoque voca- o/iTuvafvocant, eo quod primura visas fuerint in Or-
tur accipiler, iioc est, raptor^ unde et Paulus Apo- lygja insula. ilae adveiiieridi habent- tempora. Nam
Stolus : Stislineiis enimsi quis a vos accipil, m jjninj, aesiate dej>ulsa,.mari_Jtransmeant>>
diceret si quis rapil, dixit si quis accipit. 65. J Orlygometiadiciiur, quaegregem ducit, eam
g@ 56.h Fertur autem accipitres circa pullos suos terr,aeii.ropmquaoteinapcipijer v.idecs rapit, ae pro-
nnpios esse. Nnm dunj viderint eos posse leniare plerea cura est uniyersis ducem ,sollicitare externi
yoJalus, riulla.seis.proeben.escsis, sed verberant pen- generis, per quatn cayleant pritjia disciimina. Cibos
nis, e.t a nido praecipitanl, alque a terjero compel- gratissimos babent semina venenorum, quam -ob
lunt ad prsedam, neforte adulti pigrescanl. causamiis veleres veSci' interdixerunt. Solum enim
57. e Capys Ilala lingua dicjtur a capiendo, Hune lioc animal, sicul
el.hojino,eaducum.palilur morbum,-
nostri falconemvocajit,eo quod incurvis digitis sit. k
66. Upupam Graeciappellani, eo quod siercora
, 5S, Milvus, mojlis viribtts pt volatu, quasi mollis humana consideret, et fetenti pascaltir fimo,.avis
ayis, unde et «uncupatur, d rapacissimus tamen, el spurcissima, cristjs .exstantibusgaleaia, semper in se-
seraper dnmeslicis avibusinsidiaiur. pulcris et httraano sjercore .commora.ns.Cojtis sah-.
59. Ossifagus vulgo appellaiuravis quae ossa ab g guine quisquis se inui)xeril, dorrailum
ci pergens _lae-
al.odimitiit, fraogiJ. Uridect Afrangendo ossa no^ mones snffocautess,evidebit.
irien accepit. 67.J Tucos, quos Hispani cuculosvocant, a propria'?
~ Turtur voce
60. 6.G vocatur, avis pudica, ct sem- voce conslat nominatos. Uj veniendi lempus Iiabent,-
per in niontium jugis, et in desenis soliludinibus niilvoriim gcnpulis suscepti,, _J_Q|_propier breves eS
coramorans. Tecta enim homimim, et conversationetu- parvosvolatns, ne per longa aeris spatia faiigati _Iefi«
fiigit, <etcommoratur in silvis.CMiaectiam hieme >de- ciant. Horum salivae cicadas gignunt, ova passeris^
plumata in truncis -arborum concavisbabiiare perhi- nido reperta comedit et sua objicit quae ille suscepia
beiur. i-ujus e -conlrario colitmba hospilia humana etfovetel nulrit. i ' ' .
diligit seraper domorum blatfdaiiabilalrix. -68. Passeres vero sunl minuta volatilia, _a parvi^
_61, Co/umD-edictae,quod carum colla adsingulas tate vocata, unde, et pusilli et parvi.
conversiones colores mutent, aves mansuetae, et in 69.m JlferuTaanliquitus medula vocabatrir, eo quod
iiominum multitudine conversames, ac f sine felle, modulelur. Alii merulam vocatam aiunt, quia sbla
quas antiqui leuetias nuncupabant, eo quod nidos volal.-quasi mero wo/ans.nHaeccumin omriibuslocis
-• • nigra sit, in Acliaiacandida est.
frequerttent, et osculo amorem concipiant.
62. Palumbes, ,e_>.quodsintfartae a pabulo, e quas Q 70. Hirundo dicta, quod cibos non sumatresidens,.-
' sed In aere
vulgus ^ifos vocanl, IQQ "avis casta ex moribus capiat escas, et edai, garrula avis, et per.
appellatur,_quod cbmes sit castltatis. Nam dicilur tortubsos orbes et flexuosos circtiitus peryolans, et
quod amisso corporali consortio solitaria iucedat, nec in nidis consiruendis edpeandisque feiibus fioleftissi-
- ma, habens eiiam quiddam praescium, quod iapsura
carnalemcopulamAiltra requirat.
•65. h Perdix, de voce nomen habet, avis dolosa deserat nec appeiat culmina, ° a diris quoque avibus
atque immunda. Nammasculus inaiascuJum insurgit, non impeiiiur, nec uuquam praedaest, maria transvo-
et-obliviscitur sexum libido piaec.eps.J Adeo auiem Iat, vbiqueiiieme cqmmqratur.
frauduletila„ ut alleri «va diripiens foveat, sed fraus' 71, Turdi a tarditate dicti, P Iiiemis enim confinio
Iruclum non babet; denique dum pulli pfopriaevo- sereferunt. [
ce.in genitricis audierint, naturali quodam inslinctu Turdela, quasi major turdus, ciijusstercore viscum
hanc quaefovit relinquunt, et ad eamdem qusegenuit generari putatur. JJnde, et proverbiura apudantiquos
• reyertunlur_, eral : Matutn sibi avem cacars.
a Si quis vos accipit. Ex Greg., xxxin Moral., cap. D;Stalius :
11,-al. II». - •Quigueiefertjungensjteraja vocabulaperdix,
h Feritir autem accipiler. Ex Ambros., cap. 8.
e Capys. Serv., ad carmeh. Et capys hinc nomen. Hieron. tamen (oraiorie credo, nt eausae serviret) a
Conslal (ioqu'U)C_:p____m>a Tmcis conditam, viso falco. perdendo perdicem nominatam dixii. Epist. 4S.
nis augurio, qui Tusca tingua capys dicitur. Et Fesl., i Adeo autem frauduiehia. l£x Auibros., vi, cap. 3,
ad 1
jn 'Capuam. et Hieronym., Jerfim. xvii, el episj. '48.
_J.Rapqcissimus,elc. YerbaHieroriymi;adZachar. •j Orttjgomelra.E Solin.
v. . - 1 Upupa. Ex Hier., IriZaeli. xxv3 usque ad com-
cap.e Turtur. avis -pudica.-Hieron.,i.contra Joyinian. _ morans. • i .
Turfw avis pudicissima. Et Orig., hom. 2 in Cant.; 1 Tucos, quosHispani xucuios. Inversp ordine in
Hier. inierpreie: Tiiriui' semperin montiumjugis et libris omnibus legeiim cum Cliacone_:Cuctilos, quos
arborumverlicibus commoralur. Hispani
~~ cttcos.' |
i Ac sine felle. Quod >minlmumfellis liabeat, ut Merula... q'. tnera vqlans. Sic Yarro et Fesius, '
diximus supra. Yid. Arist., n de Ilisi. anim., sed ifnprobai-'
Qlitiniilian.,! IHJ.i, cap. '5.
" Hwc cum in omnibu.s 1locis
cap. 15. nig. E Solin. _
s QuasvutgoTitos. .Serv., Eclog. 1: Columbw,-quas °A dirisquoque avibus. Ila esi in Goibicis recte.
mlgus tetas aiocaf.. Solin. : Mmimecerie adiris avibus impeluntur, ' neque
h Perdix de eoce nomenJiabet. Est-enim izephoBat unquamprwdwsuni, ut sacrw. . '
fiaijitium (ut ait Plaulus) crepando-Tacere honeste. p Hiemisenitn corrfin.ambros., v Hex., cap. 1*.,
*_..<_ T JRTSMOLOGIABUMLIB.
—• XII, •' 470
stua-
prius fafre in farinaim _ _gent, vel pro.eo quodjsine pedibhs nascantur.l Sam
^72.? Furftirio voeatus.quod
; •; posiea, etpedes, etpeunasaccfpitinl.-IIa3_soleries in
redacto pasceretur. -' _,'- -"' = —..-___
- I02,75- F.cedztte-dicta., ijuod flcqs jnagig fidant. m generandi mellis offlcio, assignaias incolunt sedes,
: - • " domicilia inenarrabili arte componunt, ex variisJIo-=
Quod pandaur yersjculo veleri iUp -.__"-'<
Cumuie ficiisalat, cump.sear dulcibusnvjs;_. - - ribus favum coridunl, textisque ceris innumera prole
Cur potiusnomennon defllt"uvamilii*. - -- castra replent, exercilum, el-roges liabent,"pralia
• -7|.. t-Carduefis, "quodSpinis, et- carduis -pasGitur, "
movent, fumum fugiunt,.tumultu .exasperantiir.
Uiideeti;imapud-Gr33fos<.z«v6Jf dictaest ab axavQais,'- .A. Has plerique experti sunlnasci de b.oum cada-
' '-'.*.-
id est, spinis quibus alilur. veribus. n Nam pro his creandis, vitulorum oeci-
>_J?5.Auguresa.uteindipunl, et in gestu, et in mptu, sdruinicarnesiverbfcrantur,, .ut ex putrefaeto-cruore
eUn.vqlatu, et jn voce;avium sjgna-esse coijstituta.. verrnes'creenlpr,,'qui:po._tea.e[flciiintur apes, ° Pro-
_ 76.«, Oscines,ay«s v.ocani, quse o.re cantuque auf prie aulem apes vocantuf ortae de bobus, sicut cra-
spicium facitint, ut corvus, cqrnix,-picus. - brories-jdefiquis.-fucijde-inulis, vespae de asjnis.
77. Alites, quas volalu pstendere fuiqra videntur : 3. P Cosli-osGrseci appellant rqui in exiremis par-
4 qucc Si adversaestint ,'ihebrw dicuntuf, quod ihlii-
e tibus -favoraim majores <'re:iniur,.-qtios,aIiqui reges
beant, id est, vetent ,• si prosperae, prwpeies; et"
putant (dicii cjuodcgslra ducam). J.JJ4
ideo prwpetes,quia-Uirinesaves priora petuntvolantes. j• a Fucris est major ape, crabrprie minor. Dictns
*T"8." Tertiafn faciunt Speciem atiguri6rrum-iriavibus, aulem labores edat, quasi fagusJ
fueusiquodalieuos
qiiam..commi<nem_ vocant,-"ex..ujrotjue .permistam, id Depascilur enim quod ndri laboravit f de quo ¥irgi-
est, cum aves*ex ore ct volatu f auguriantur,:« ~
sed, lius:. ," ,' -. -,_.'• ," .-
Mem non habet. A -
•-"•' '- • ' -•- •-
.. jgnavumfueos-pecusa pr___sepibusarcent."_ .' ,
h
70. Omniumautem genera volucrum bis nascun- •
- 4, Vespw....
tur. Primum enini ovagignunturrinde calore~nia*- Crqbrones vocati a cabo,-id est, caballo, quod ex
terni corporis formanlur et'anima_i_jiiuv.- -.-.--.- -
Jiis ci-eent"ur,.slcut'']aujem crabrones nascuntur da
80. Ouaautem dicta, ab eo, qiTodsliit uvida. *"Unde equorum carnibus putridis, ita ex eis iterum saepe
eluva eo quod inlrinsecus humore sit plerfa.i"Naia nascunlur scarabaei, unde et cognominati sunt.
humidum'est quod exterius humorem babet, u,vidu_m,.. .-5.r. T.auri vocantur scarabaei terrestres ricino si-
quod interius. Quidam aulem putant T03OTUm'«rse- "mlles. '•
cara habere originem nominis, ' Isti auiem dicunt <_>a,. s JBupreslis, anijnal est. in[ Italia parvjirnj-jiiiimjl-
" ~\
Jj.liiiera ablaia. '- '. ; . -.limumsearabaeo, longipedi. FaJIit inter.herbas'ijo«
Si.Ova autem quaedaminanivento concipiiinlur, vem maxime, unde et nomen habei, devofaflurii'<p_i;
sed noirgu.nl generabilia-, nisiquae fuerint .eohcubilu rj-'taclo felle ila iriflaihmat, ufrumpat'
masculino .concepia, et ^eminali spirilu peheiraia, 6. Cicendela, scarabaeorum genus est, eo quod
i Ovorum.yinilaritani>diciinf,ut lignura perfusum ovo - ~- •
gtadiens,' Vel volans, Iucet.
non.ardeat, ae neveslis quidemcontaela aduralur. "i7. Blditw, a c61pre*nuncupal'_a,>iquidemet coni-
&_dmi_siaquoquecalce.glutinarefertur vilri fragmenta. lingunt, unde etblatleum- cblorerii
- preliensae'marium
*. : _CAPOT.'Vfll... _>-'- dicuiit.' Hoc atttem' aniinal iueerii videre rion paiiiur, 1
' - '
De minulis volalilibus. cdntrariumriiuscae'; nammusca lucipeta, etblalia lu-'
1. Apes k diclae,vel quod sepedibusinvieem alll- cifugaest, per nocteni :enim tarilurii ambulat.
a Furfurio. Sive farfario, ujramque eninr lectionenr cawne.nAut illw pedibus connexm. _ - - ,
admmuniet Goihici eharacteres etjpsa notalio Varr. , J Nam,ppsteqei_ped. Ex " eod.,.ad vers. Trunca pe-
iifde tte fusi. : Dfeuusxx anteqhaih qtiis tollere vult dum pyimo., ._ ,
turdos, larg'us dat ctbrim,quod plus ponit, el farre sub- "m'Geiiefahdfthellisofficium. Ei Lact., lib. in, cap.
tiliore incipit alere. ----- _.-..* 10. •, -' ' ' ,- '-•'•
h Cardttelis. E Serv.j Georg. iii, ad-yers.-.Litlqra- D rn.Jv"amprp liis creandis. Serv.,-jtd vers.- Cmsisque
que~ nulcgonem resonanl.• ... _. juvencis. ,, -.
Oscines. Ex Festo. « Proprie lamen apes. Ex eodem, "advers. ,Ignavum
AQuw _i adversmsunt-inebrw.-Fest. : Inebrw aves -fucos, Mii.i. •-''.
qumin angririisaliquidfiei'iprohibent,et prorsus pmiiia J~ Cosiros Grmci appellnnt. -Castros impressi Jibri^ -.
iiiebia ajiiieliantur qttwidrdqnl vel mofqnlttr agenlein. Chacou Q3sfros legebat, cum costros iniibris omnibus
Gloss.,'.nibra, IvKV-tc.'; inebra,%pveovp.avrevrtxhv; em- sil, aiienasque [pulabat] esse illas voces dicti, qitod
enibrmi, .Tt-payuarvsiT-t&aSis. ctistra ducant.Car enim' GraecaeVdCiLaiitium etyitioh
bei\_picus,apvig<!tovrtp_o\;
e P,_wpelcs..Vid.'Serv., ad.Ters, ,'Prwpeiis-omina aptorel,qiiodperversissimumesseServiusetCliarisius
_£n. m. lib._vi, cao. 6, etEest, - dicunl. Sumpta enim esse- liaec e "falladio, lih. vi,
r Aitqu:ianturiAaell.,
pennw.
Ila :Vaw.-,cap. 1, >aug'siria-faciunt. cap. iO : lioc mense inripinnt augeri examina, et in •
f jSed fidem non fmbet. Hos est,-e.a auguria certa et exlremis favorum partibus mdjores creuntur. apiculw,''
rala noii surit; tnendose omnes libri, .sed-fides.hoc, quasaliqui regespttlant, sed Grwci a'iarpov;~appellant,
\el hwc non habet; llaiianus, sed fides Christi hoc non etnecari /u/jeuf.-Eademprope Coliitrie!la,lib. vi, cap.' I
habet, yuasi inimis superiora lides Chrisii damnet. 10. Sed cum rursus paulo posi deceslris sermosit,..
• h Omniumaittemgenera fo/uer;-.Exl.act., de Opif., costroshoc loco niovere religio fuit.
cap. 3., , . . . j_ - . • i Fucus ape tnaj., cmbr. min. 'Verba'i_Sn_iiirt_aCBi
'
| Unde et uva. E Serv., Eclog. 10. :' : apud Serv., lococit.
. i Ovorumvim. Ex Plin.,x5.ix. cap.",3i.- • ." . f.-.Tdurivocanturscafab.i&tWm.f XXK^cap.i_>_
CAJ?.VIII. —,k Apes dictw. E Serv., Georg. iv, ad s Buprestis. Ex eod. iib., cap. 4.
m S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI I m
8. Papiliones, aviculae sunt, quae maxime abun- Agat;Jiabetenim in ore fistulam in modumstiruuli,-
danl florentibus malvis, quique vermiculos stercore qua earnera terebrat, ut sanguinem bibat,
suo faciunt nasci. 14. c Cyniphes,museae minutissimaesunt, sed acu<
9. Locusla, quod pedibus sit longis, veluti liasla, leis permolestae;
qria tertia plaga superbus populus
irade et eam Graeci, 105 tam maritimam, quam
_Egyptiorum caesusest.
terrestrem, asfaconappellant.
10. Gicadw,ex cuculorum riascuntur spiito-, a hae 15. d OEslrus-, animal armentis aculeis permole-
in Italia apud' Rheginos muliae sunt, nec usquam stuin. OEstrumautem Graeeum est, quod Latine ast--
alibi. • - lus, vulgo tabanus vocatur. -,
. 11. Jlfuscs ex Graecovenit, sicut et mus : bae, si- 16. e Bibiones sunt qui in vino nascuntur, quos
cut et apes, necataein aqua, aliquolies post unius ho- vulgo mustionesa musfo appellant, nnde et Afranius :
rae spaliura reviviscunt. Ad me cumspectas, fabulariqueincipis, ex orein ocu~
'
12. CynomyiaGraecevocatur, id est, muscacanina. los luos bibiqnesinvoldnt.
Nam KVO>V Graece canis voeatur. 17. f Gurgulio dicitur, quia~pene niliil aiiud est,
lo. h Culex ab aculeo diclus? quod sanguinem su- nisi guttur.
a Hw in Ilalia apud IihSgin. E Soliii.,
' h,Culexab aculeo. Non dubito cap. 8. B v.viiteg,et xvife; ab Aetio dicuntur.
quin ex Aug., in d OEsttum auiem Grmcum. Verba Servii, Georg.
ps. CXLVIII : Quis dedit aculeum culici, ut sanguinem m, ad vers. OEstrumGraii vertefevocantes.
~ Bibiones. Al., bibones. Afranii senariis niliil ele-
sugal? Quam fenuisfistula esl, gtta sorbell
~Cyniplies. Aug. iu de Trinii., cap. 7 : Cyniphes ganiius. I - -
musculwsunl brevissimw,qtia terlia plaga superbuspo- «f Gurgul. EiServ. jGeorg. i.
pulus yEgyptiorum cmdebatur. A Graecis ay.viyes,
In tioclibello, quasi in quadamrirevi tabella, quasdam cceli causas, situsqiie terrarum, et maris spatia
aiinotavimus, •ut' in modico- Jeclor ea percurrat, et compendiosa brevitate etymologias eorum causasque
«___rnoscat. .
CAPUTPRIMUM. C 4- Oriens, ab exorlu solis est nuncupatus. Occidens,
De mundo. quod diem faciat occidere, atque interire. Abscoa-
1. Mundtis a est coelum, terra, mare, et quaein dit enim lumen mundo, et lenebras -superiuducil.
eis opera Dei, de quo dicitur : Et mundus per eum 5. Sepfenfrio aulem a septem slellis axis vocalur,
fqclusest. MundusLatine a philosophis dicilur,h quod quaein ipso revolulae rotantur. Hic pfoprie et werfe..
in sempiterno motu sit, ut ccelum, sol, luna, aer, - dicitur, eo quod verlitur, sicut poela ait : Verfifu»'
mafia. Nulla enim requies ejus elementis concessa interea calum.
est, ideoque semper _in motu est. 6. e Meridies, velquia ibi solfaciatmedium diera,
2. Unde et animalia Varroni videntur elementa, quasi medidies, vel quia tuncpurius micat aether,
quoniam per semetipsa, inquit, moventur.' Graecivero Merum enim purum dieitur.
iirimenmuhdorie ornamehto accommodaverunt pro- •7. Januw cwli duae sunt, Oriens et Occasus; nan.
pler divcrsitalein elemenlorum, et pulchritudinera una porta sbl procedit, alia se recipit. '
siderum. Appellalur enim apud eos v.bap.og,quod 8. * Cardines aulem mundi duo, Seplenlrio et Me~
~
significat orriamenlttm. Nihil enim mundo pulchrius ridies, 3n ipsis enim volvitnr ccelum.
octilis carnis aspicimus. CAPUTII.
107 3» d Quatuor aulem esse (constat) climata D De atomis.
mrindi, id est, plagas : Orientera, Occidenlem, Sep- 1. Aiomose philosophi vocant quasdam in mundo
lentridnemi et Meridiem. corporum partes tam minutissimas, ut necTisui pa-
CiP. I. — a Mundusest calttm el lerra. Ex Aug., d Quatuor aulem esse conslat clim. Eod. modo lo.
tract. II in Joann. Hieronymus, in Nom. Heb., ex Exod.-, et in
i>Quod,in sempilerno mottt. Idem elymon secutus quitur Quaest. in Genes., cap. 13 : Qualuor (inquit) ctimala
videtur Fesius cum dixit : MONDUS appellaiur cmlum., mundi posuit, Orientem,;efOccidenlem,Seplenlriohem,
et terra, mare, et aer. Mundus etiam dicitur ornatus el Meridiem.\id. Serv.', Georg.,l, ad vers. Jtfundus,,
muliebris,quiqnqn est alius quam quod moveripolest. ut ~ad Scyihiam. |
Varro yero et,,Plimus ab absolula perfectaque ele- Meridies.Eodem modo supra, lib. m, cap. &l •
gantia munduin ex Graecor.imitalione dictum volunt, etlib. v, cap. 31. - > \"
cl Cicer., de Univ.'.: Ut hunc varietale distinclum f Cardines mundi. Supra, lib. m, cap. 37.
bene,Grmci„xaap.ov,nos iucentem mundttm nomina- CAP.II. — s Atomos philosophi. Vid. Plularch.,
remus.
- c Nikil de Placit. philos., cap.J3, et Stob.,• Eclog.
• • - 1, Phys.
enitK,.mundopulchrius s. c. a, Verba Hier;, cap. 17, etServ., inSileno.,
in Jon. i. ,_ ..-.-.
.173 :- ETYMOLOGIARUM LIB. XIII. ' a/L
ieant, nec TO;_._V, id.est, seefionem-recipiant,unde ef A tur, aqua in terram crassescat, rorsusque teffa _ti-
j.rop.01dicti sunt. Hi per inane totius mundi irre- luatur in aquam, aqua rarescat in aerem, aerin
quietis moJibus volilare, et huc atque illuc ferri di- ignem cxtenuetur. • '• ' •
e_ntur,'sicut lenuissirai pulveres, qui infusis per fe- 3. fluapropter omnia elementa omnibus inesse,
nesiras radiis.solis videntur, ex iis arbores, elber- sed unumquodque eorum exeo quod amplius iiabet
bas, et frugesomnesoriri,et.exiisignera, etaquara, accepisse vocabulum. Sunt aufem divina Providen-
et universatpgni, atque conslare quidam pbilosdphi tia propriis animantibus distributa, riam C03lumari-
gentium putaverunt. gelis; aerem volucribus, mafe piscibus, ferram homi-
2. Suntautem atomi,autincorpore, autmtempore, nibus, caelerisque animaniibus Greaior ipse iraplevit.
' autinnumero
(aut iniittera). In corpore, utlapis. Di- CAPUTIV.
vidis eum in parles, et parles ipsas dividis iu grana, • - De cwlo. __ ~ - - -
teluiisuritarenae, rursumque ipsa arenae 1_Q8 grana . cwlum f vocaluhi, eo quod tanquam caelatura
dividein minulissimum pulverem, donec, si possis, vas impressa lumina habeat siellarum veluli signa..
pervenias ad aliquam minuliam, quacjam non sil, quae Nam caelatum dicitur vas iquod-signisemihentiofibus
dividi vel secari possit. Haecest atomus in corporibus. refulget. Distinxilienirii ccelum-Deus ciaris lumiui.
3. In tempore vero, sic intelligitur alomus : an- B bus, et implevit, solis scilicet, et lunaeorbe fulgenti,
num.verbi graiia, dividis in menses, menses in dies, et astrorura micantium splendentibus signis adorria-
dies in boras; adhuc partes horarum admitlunt divisio- vii. e Alias autem a superiora celando.
nem, quousque venias ad tanturn temporis punotum, 2. h Hoeautem Graece ovpavbs«JT.-TOO bpaaOai,i&
el quamdam moraenli stillara, ut per nullam moru- est, a videndo, eo quod aer perspicuus sit.et adspe-
Iam produci.possit, et.ideo jam riividi non polest. culandum purior. Ccelumaulem in Scripturis sanctis
Haecest atomus temporjs. , • ideo firmamentum vocalur, quod sit cursu siderum,
A. In numeris, ut. puta- oclo dividuntur in qua- et ratis legi.bus,fixisque firmalum.
luor, rursum quatuor in duo, deinde duo in unum. 110 3. Inlerdum et.ccelum pro aere accipitur,.
Cnus auiem atomus est, quia insecabilis est. a Sic et ubi venti etnubes, procellaeet turbiues fiunt. i Lu.
in liltera; nam orationem dividisin verba, verba cretius : Cwlo, qui dicitur aer.,Et psalmus volucres
aulem in syllabas, syllabam autemin litteras. Litlera cwli appellal, cum manifestum sit aves iri aere -vo*
pars minima atomus est, nec flividi-io.iest. Atomus lare; i et nos in consueludine bunc aerein cwlum
ergo est, quoddividi non potest, utpunctus inGeome- appellaraus; nara. cum de sereno vel nubilo quaeri-
Irja. Nam Topj Graecesectiodicitur arop-osindivisio. mus, aliquando dicimus : Qualisesl aer? Aliquaudo :
~ GAPUTIII. C Qnale esfcwlum?
De elementis. CAPUTy.
i. Byten h Graecirerum quamdam pnmam mate- De parlibus cmli.
riara dicunt.nullo prorsusmodo formatam, sed om- 1, JEther k locus est in quo sidera sunl, et slgni-
nium corporalium formarum capacem, ex qua yisi- ficat eum ignem qui atolo mundo in alium separatus
bUia haecelemenla formata sunt; unde, etc ex ejus es.t.-] Sane xether est.ipsum elementura; aethra vero
derivalione vocabulum acceperunt, a Hanc hylen La- splendoraetheris, et estsermoGraecus.
tinimateriamappellaverunl,ideoquia omne informe, 2. Sphwra coeli dicla, eo quod*speciesejus in ro-
unde aliquid faciendum est, semper materia nuncu- tundum formaia est, sed et quidquid tale est, a vo-
palur. Proinde et eam poetae siiu_im nominaveruut. lubililate sphaera a Graecisdicitur, sicut et pilse,qtil-
Nec incongrue, quia materiae silvarum sunt. . bus ludunt infanles. Nam philosophi dicunt cceluiu
109 ^.e Graeciautem eiementaaroiyela nuncupant in sphmra figuram undiqtie.esse convexum, omnibus .
(eoquod sibi socielalisconcordia et communione qua- parlibus aequale, concludens terram iri inedia mundi
danfconveniant, namsic ea inter se naturali quadam mole Iibraiam. Hoc rnoveri dicuril, et cum mora ejiis
ralione juncla dicuntur),nnodo originera ab igne repe- sidera in eo fixa ab Orienle usque ad Oceideulem
tentes usque adterram, modo a-terrausque ad ignem, 0 circuire, Septentrionibus breviores. gyros juxiacar-':
Ut ignis quidem in aera desinat, aer in aquam deuse- dinem peragentibus.' -
"
a Sic et in littera. E Serg., in Arl. Donali. Cod. Rom. ,.
CAP.III. — \ Hylen. Ex Aug.; xx conlra Faust., 'h Hoc auiem Grwceovpeabs. Ex Ambros., v Hex._,
cap. 14. cap. 22. Auclor vero. libri deMundo ad~Alexand.,- '
c Ex ejus derivatione.vocabulum accep. Nempe, ut quod super-ni ovpea,id est, mdnles sit._.',"' . .- ".
elemenla sint, quasi kylemenla. 1 Lucrefius. Lib. iv : Sunf eliam,- qu-w sponle sua
d JJanc. hylen Grmci. Serv., _fjn. vm, ad vers. gignuiilur, et ipsa constiluunturin hoc' cwiq, qui dici- -
_4r«oi-.pecorisque-Deo: . tur aer. - '. ,. -
eGrwci.aulemelem. arotxefa. Ambros., Hex. m, ,i Et nos in consuetudinem.Ex Aug., de Agone
cap. &; Vnde, el Grwce arotyjta dicunlur, quod sibi Curist,, cap. —l
3. , ,." .'
conveniaiit,el conciriant. CAP.V. JEiher'. Repetiturhoccaputexlib.nl, " -'
CAP. "iV._—£ Cwlum vocalum. Ex Ambros., n cap.. 32, 56, 38 el 45. . , ,.
Hex., cap. &. aliis .calum,, quasi xot\ov, id est, i Sane wther esf.Verba Servii ad vers.: __ttc.d!i__.
cavum.,',-,'_-'. _ . mthra. Mst, lu ',''.,' ,,. - -
s Alios aulem a superiora celando. A-bsunl hape a
#6 S. ISiDORI HISPALENSIS EPISCOPl | ,47«
,p,M>s esj Septentrioni^ Ifnea ,r>ecta,.quaeper.nje-J A". ' *• Ouintus eircuius 'vdpxpws vfaTransmni a Laii-'
dianj_pilaraspbser^etendit, et dicius axis, quodr in1 nis Hiemalis, sweBrumalis appellatur, ideo quia sol,'
ea sphaera, ut rola volvilur, vel quia.iriiplauslrum esf. cum ad eum eirculum pervenil, hiemem iis qui ad
kjCardines, iexjremaj partes .mnt axjs, 6t _diclii Aquiloqem-sunt facji^ testatem autem iis qui in An-*
cardines, eo quod per eos vertitur eqelum. _ stripartibus commorantur.. •
J
. 111 5. Poli /sunl circuli qui curruot per axem.. .1. P Zodiacus aulem circulus est (qui- duodecim-
«jtlpriim alter est septeniriqnalis, qui nunquam occi». conlinet signa, ^iro r&v t,i>wv,id cst, animalibus, ila
dit,_appellajp|>quejBareus; alter australis, qui nun*-. dictus). j , -, . '',
• __ - . -
qpani vjdetur, et Au,slronothisdipilur. Et dicii polit.,: - ", OAPCTVI!.- .
quod sint axium eycli e.xjisu plaustrorum, a poliendo, Deaercetiw.be. -, ' - '. .-
scilicet nominali, sed polus Boreus sempervidelur, . i. Aer fistinanitas plurimum iiabens admislumra'-
A«sfrflnoJiusnunqpani, quia ,dextra coeli aljtiorasunt, ritatis, 4quam caetera elenjenla. J)e quo :Virgilius;.-
pressa Austri.,. e,Longumper inane secutus.Aer dictus «iro xov alpitv,
,-6,Cowpxa, «xtrema coelisunt, a curvitate_dicta._: ab co quod ferat terram-, vel ab eo qriod feralur.:
naro convexum eiHnnim.esl,et.incljnatunvetjfl njo- Hic autejn parlim ad «coelestem,partim ad terrenain-
'
djim criculi flexum, . _ _, . _ B 1 maleriani pertinef i, nam ille subtilis, ubi «entosi - ae
. __!_.
Lacteuspfrculus, via *st quas in spliaera vjdetur,.. procellosi motus non possunt exislere, ad coslesteHi
a candore dicla, quia alba est, quam aliqui dicunt'' pertinet partem; iste vero turbulentior,
' qui «shala-
viam esse qua-<:irciiit'£oj,-et cx splendoris ipsius lionlbus Jiumidis eorporescit, terres -depulaiur,-
transiiu ifa Mcere. - - . •, quiqueex semultas. species reddit: t n$m' commo-
:, . . CAPUT ¥1. -- _ . tus ventos facit; veliementius -concitatus, ignes et;
_._ -.. J)e cireutis emli. _ . tonitrua; contractus, nubila; conspissatus, pluviam';
I. Habitatio ista cceli circulorum distincta zonis. •' congelantibusnubiliSjinivem'; tnrbulcnlluscoiigelan-
quasdam partesiemperie sria incolere permisit, "quas-" tibusdensioribusnubilisi gfandinerii; disientus. sere-:
dam negavil, enoririitaie frigoris, arit caioris. Zonae num cfficit; Hg nam aerfim' densum mibem esse
autem ipsse quinquesunt :qtt3eideo zonm, vel circuii' • consiaJ, ' nubem rareiactam et solutam aerem. • - •
appellantur, quodin circumductione sphaeraeexislunt. -2. « Nubes riictse, ali obnubendo,id esl,"operiendo:
l2. tjuorum primus circulus ideo Arctictts appel- - c.__um; unde,et nuplm, quod vultus^uos velent
latur, * eo quod intra "eumArciomm signa ihclusa 'iinde et Neplnnus, quod-nubal, id "est, mare ierrain-
*
perspiciuhtur, quae a nosirls', in ursarum speciem tegat. Nubes-autem aerisdensilas facit. Vcnli ettiui -
ficta, Septentriones appellantur. -*
C^aerem conglobant, nubemque faciunl, unde est illuti.
3. Secundus circuluS ex eo rpomv.bgBeptvbg Atque in nubein cogitur aer. '-
dicitur,
quia in eo circulo soi Aquilonis fmibus aestatem fa- CA^UT VIII.
ciehs; iiltra eum circulum non transit, sed statim re- i/e fonifruo.
Vertilur, et inde Tropicus appeilatur. i.Tonifruumriiclura^quodsoiiusejusfeiTesf, 5 nam
%. Teriius "circulus' iavp.epiiibg,qui a Lalinis ideo TO_UIS, sonus. Qui ide»Jinlerdum tam graviter con--
'
JEquinoctiatis appellatur, eO~quod solcum ad eum cutitoinnia, ita s utccelura discidisse videalur, qula
ofbem pervenerit, wquinoctium.facit, J3_2 iayp.e- cum procella veliementissimi vrinii nubibus se "re-
ptvbs enim Laline dies dicitiir e&quinox,quo circulo ' penie immiseiit, 'lurbme invalescente, exitumquc'
dimidia spha_faepars constituta perspicilur. quasrenle,' nubem quam excavavit impetu magno
"5. Qiiartus circulns Antarcticus vocatur, eo quod perscindit, acsiccum horrehdo fragore.deferiur ad
"
contrarius sit circulo quem Arciicumnomiiiamus. - aures. I
r» Horv.maltpr esl septentrionai. Ex commenlariis h Undeei Nepiunus. Arnob.__i.adv£.s..Genf. Qued
Araliiii _ine_. ._ n aqua nubal terram. Puiabat Chacon.Isidorum scrip-
Q
b
CAP^VI. — Eo qttod intraipsum Arclorum signa.' ' sisse : Unde et Neptuhus,-~quod nitbal terram; et'
Heecquoque e"xlib. ni, cap.- 43. Arcturi, qtiod • est in' mai-eNepiunust/eijia*;..-__0 '
nuwafgJossasfuissealienas.
Ediiis non displicel (quamvisArcfoi.ii.nsit in Gothi- , •J-Nubes auieim tteris \d<}n$itas. Ex -eod,, ^Eu. v : _;
cis); sunlinamque verba Hygini, lib. lAslronorri., ut Afaue in nubem cogiiur aer.
illic not=ivimus.- CAP.VIII.—i A'am tdnus, sonus. Tonitrnum a Cae-
c Zodiacuscircuhts esi. Lacuna est in Gothicis "qui- cina fojijim dictum- refeit Senecn, lilr. 11 Nitural.
busdarii.post riaecverba,- rit hic, et in lili. 111,quam Qinest.; et apriseis quidem fonifruum,aelatesua non
impleri nolim,cum utrobique dissidearit interse^Co- nifi fonifrua pluraliierrifferri. - J
dices qui eam explenl. 1 Jfa,'ut cwlumdiscidisse. — Dfscessissequoqne et
^CAP., VII. — a Quam cmtera elementa, Assentior decidisse legitur,quarum ego scripittrartim, ut nullam'--
Chaconi, cui adullerinaevidenlur bse voces. prorsus rejicto,-iLa"discidisselibeniius amplector, tit
,e Lpngum per inane secutus. Non sunl haec apud' se discidisseintejligas, ut sacpe alias; nam et discin--.
Maroiiem. Ergo legas' licebit, vel e"xSileno ,'Magnwm diliegit Romanus Codexl,-et discissealii mendose, e'
vel fix XII __En.: Vacuum ;- prwscindii, vel perscindit potius, quod sequilur, tef
per inqne'coacla,
~ ' •' perinane
vohttus. usurpavit eadem ,in re Lucretius, quem imitatur
f Nam^commolusventos, ete. Verba suntAug., mde ," - iioc locp Isidorus, etexemplum de vesiculadisploss "
Geiies. ad Ht., cap. 10. ' - magis discidisse videtiir poslulare. Ojuod vero ad
s Nubes dictw, EServ., ad vers. Anurqsque comas _ discessisseatiinet, non semel in libris de Divinatione
obnubit amictu. discessuscwli legitur. I - •
/_77 . ETVMOLOGIARUM LIB. XIII. . «8
2. a Quod roirari quig nop debeJ, ciim vcsicula, A __ 3.-_Vi.mwus rest.densitas nuriis intempesta, et ob-
quamvis parva, magnum tamen ..onilum displosa,, scura, et inde nimdusa nv.be.. Sunt _aulem nimbi.
emiitat. Cum lonitruo jjulem simjil et iulgura expri- repeminae et prieciplies pluviae; nam pluvias vo-
niit, sed illud celerius vjdetur, quia ciaj-um esj, Iioe camus lentas, s,\ juges, quasi iluvias, vel squasi
Buternad aures Jardius pervenit. Lux auten» quae fluentes. - .....
h
nppa.et a,nte Jonitrujira, fulgeim vocai.ur, Qupe,,ut i, Im_bresautem, etad nubes, «t ad .pluvias perli-
diximu., ideoiante.videxur, 1I& quia clarum _est, ; ne.nl, k dicli a Graeco vocabulo, ^quod ierram in».
lumen, tonitruum aulem ad aures tardius perveni.t, - ebrient ad germinandtira, Ex hisieninj .cuncta crcan-.
, • ,- tCAPUT- -IX. - - -' tpr, J- unde, e_tLucreiius ; , _ .'..-.
: - • Defulniinibus, _Exignj terra, atqueanimanascunturet irabri.
Estautem,nomen Graecum,-
*"_.. et
Fuigur, fulmen,' icius ccelestis a
jaculi, fe- .S. Grandp appel.lata, quod forma ejus granorum
rieitdodicii ;rc ftiigere eiiim ferire est, ac percutere.
similitudinera habeat. Haec autem ventorum rigorat
dFulmina^aulem collisa nubila faciiint; * nam om- •
-nium rerura collisio ignem creat,' iit in lapidibus', durantur iu nube, »acsolidantur in nivein, rnptoque
" ' :•
aere.solyunlur. . . . .-_-"
cernimus, vel attritu rolarura, velin-silvis arborum. j
.^. 6. Nix, a nubeundevenit. ••5
Simiiimodoinnubibusignis; uflde et prius nubila"
• •" ; Glacies, a gelu, efaqua, quasi gelaquies, id est, ge-
sunt, deinde ignes. -
lala aqtta.
2. £x venlo autem et igne' fulraina-^certum est)
7. Getu auiern, quod eo s.tringatur tellus, fli
innubibusfieri,ct impulsu ventorum emitti; ideo ferra dicilur. Tunc autem majori gelu strin-
aulerri fulminis ignerii vim babere majorem ad quippe
f subtilioribus elementis factus" gitur lerra, cum fuerit riox serena. .'' .,'
penetrandum, quia "8. est rrialulini tempoiis frigus,; quod'
est, quam nosler, id -csi, qui nobis in usu est. Tria inde Pfuina, "riomen
sunl-autem ejus nomina, futgur, fulgor, et fulmcn. priiinae accepil, jl.6 quiai sicui Ignls"
urit; tvvp enim ignis, m urere vero "etad solem .el ad*
Fulgur, qnia tangit; fulgor, quia incendit et urit; Nam und sermone diiddiversa sigrii-
fulmen, qiiia findit; ideo ot crim ternis radiis fln- frigus perllnet".
ficanlur, pfo eo quod unum effpctum babent. Similis
guntur.- enim vis est caloris etTrigofis,"unde ei uiraquesaxa"
. - CAPUT X.
rumpunt.Nam calor urit, ut est: Uritur infelix Dtdp.
De arcu et nubium effeciibhs. Item frigus urlt, ut est: «uf Boyempenelrabilefrigus'"
"1. Areus cwlesiisdictus ,a simiJitudine eurvati ar«- adttrai;
eus. Iris liuic proprium nonien est. Et dicitur Iris, *" £ .9. iJos, Gfaecumest,quod illi Spbabs,dicunt..AliiJ
u qiiasi aeiis., id est, quod per aerem ad terras de- ros putant diciuro^ quia" rarus esl, - nqn spissus, ut"
scendit. IJ.5 Hic aulem a sole resplendet, dum cavoe pluyia. "
.
fc
nubes ex adverso radium solis accipiunt, et.arcus 10. Nebula inde dicta uride et nubila, abowiiU'»'
speciera fingunt, ctti varios colore.s illa dat res, quia bendo .scilicei, hoc est, operiendo terfam, sive quod
aqua tenuis, aer lucidus, _etnubes caligans irradiata, nubes vOlans faciat. "Exhalant eniin valles humidae
ista varios creant colores. nebulas,"et fmnl nubes,"inde nubilutn, inde nivei.lSe"-'
2. Pluviw djcjae, guod iluant, quasi fluviw. * Nas- bulseautem iriia petunt cum sereriilas est, surama
cuntur enira de lerrae ,et niaris anlielitu,-qu* cura cura.nubilum.
aliius elevatae fugrint, aut jsoJis calore xesolutae, .' U. Caligo, umbraest despissitudineaeris.effecfa.
aut vi ventorum compressae stillanturin terris. Ef dictacaligo, quo'§ maximeaeris calore gigrtatur.
a Quodmirari quis non debet, cum vesicula.Lucret.,-: cordiam, ita Iris ad discordiam
plenimqueinittalur,
lib. vi: _h Ex adversoradium solis accip. E S.erv., ad vers.
Nec mirnni,cumplena animaeyesicuiaparva, _-i Mille trak, v. a. s. c. Mn. i'v.'
Sajpe,ita dat pariler sonilumriisplosa "J JsNascuntW enhn ,deJterr_welmaris <anhet. Verba
repente.
b Fulgelra vocatur. Al., futgetruni. Sed fulgelra -sunt Servii, __En.i, ail vers. Unde imber et ignes,-
omnino legendtini cx Serv., _En. vm, ad futgores Lucr_3tii_'V_3ro. Jocus, ,qui a .Servio ciiatur,, ex Jib. vi:
nunc terrificqs. Vulcanius,fttlgor edidit. Consimiiiratione ex omnibusamnibus kumor, eic.
-CAP." IX. — . Fuigere enimferire.' Fest. _ Fuigere. s"jSunf joutemnimbi..ESery., .a£lverB, Nimborin
prisci pro ferire dicebanl, unde fulgur diclum est,~ ~~ - palriam. Mn. i.
d Fxdmina autetn. E Serv.,' ad vers. Jaciilala e nu- _k Mcii a Grwco vocsbulo,opSpos.
bibusignem._En. i.' 1 Unde et Lucretius. Eod. modo legimr LucretH
e~Nam'omniumrerumcol.... arborum. Verba Sef- versus apud Servijam, e quo sunt liaec, paulo aliler
vii, Mxi. i, ad illud: Undeimber etignes. iu Lucretianis libris: .
f Quia subtilioribuselementis. Etqui quatuor.exrebus posseomniarenlur,
Respexli adLucreiii'
carmina, lib. n: Exigni tej-fa.,alqueanimap_ocre_cere,etimbri.
Quarefulmineusntultopenetraliorignis -P Urereueroet adfrigus. Yid. Serv., ad penelrabilt
Quarnnoslerfluate taedisterrestribusortus. frigus adurat. Georg. i.-Recteadvertil Chacon, .Ser-
Dicere eiiimpossiscoeleslisfulminisignem vium ab Isidoro sine Virgilii carniiuibns leeium Jioc
Sublilemuiagis-eparvisconsiarefiguris. loco, utssepealias, illi fraudi fuisse. Nam uno ser-
>
"CAP. X. —' s Dicins Iris q. aeris. Graeci ab stpeiv, rrione duo (inquii Servius) djversa conclusii, quia -
id est, dicere, quod^it-deor. nuiitia. Ser-vius Jriii. -• verbuin' qdurat et.ad poten.iam _golis,-et ad frigus
quasi ipiv interpretatuf, quod ut Mercuriusadcon- Maroreiulit., - - .-• , ....
/.79- S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPl i ifin
• 12. Tenebrmdicuntur, quod tenearit umbras. a Ni- < 4 aerem. Nam 'peslileiitiam quae ex corrupto aere nas-
liil autem siint leriebrae,sed ipsa lucis absenlia ferie- citur, Ausler flans in reliquas regiones
trahsmitlit;
brw diciin.ur ; sicul silentlum non aliqtia res est, sed sed sicut Auster pestilentiam gignit, sie Aquilorepellit.
ubi sonusnon eslsilehtium dicitur; siclenebrae noh Euroauster dictus, quod ex una parte habeal Eurum
aliquid sunt, sed ubi Iux non est lenebrw dicunlur. ex altera Austrum.
-'15. Umbra est aer carens sole, dicla autem, qnod 7. Austrdafricus, quod junctus sit iiinc inde Auslro
fiat cum solis objicimur radiis. Est autem mobilis, et Africo. Ipse,-et f-Libonotus, qriodsit el Libs hinc,
etincerta, etex solis circuitu, elb ex motu venlo- et inde Notus. I
rum. Namque quoties movetuf in sole, nobiscurn 8. Zephyrus, Graeco nomine appeliatus, eo quod
moveri videiur, quia " ubi quoquo locoa radiis solis flores, et germina ejus flalu vivificenlur. Hic Lalme
obstiiimus, perinde illi lumen auferimus; sicque Favonius dicitur, propter quod foveatquae nascuntur.
iagredi nobiscum umbra, et gestus noslros videlur Austro autem flores Isolvuntur, Zephyro fiunt.
imilari. . . . 9. Africus, a.propria regione vocalus. In Africa
• i&. Lux, ipsa subslantia; lumen,
quod a luce enim initium flandi sumit.
tnanat, id est, candor lucis. Sed hoc confundunt. 10. Corusest, qui ab Occidenteaestivoflaf, et vocatus
auctores. I Corus, quod ipse ventorum
B
117 CAPUT XI. circulumclaudat, et quasi
chorum faciat. Hicantea e Caurusdicjus, quemplerique
De venlis.,
i. Venlus a est aer commolus et agitatus, et pro Anjiesfenriicunt,non m imprudens vulgus Agrestem.
diversis partibus coeli nomina diversa sortitur; dici- 11. Septentrio dictus, eo quod a circulo seplemstel-
tur autem venlus quod sit vebemens, et violentus. Iarum consurgit, quae vertente se mundo resupinato
Vis enim ejus tanla esl, ut non solum saxa et arbo- capile kferri videnturJ
res evellal, sed etiam coelum lerramque conturbet, 12. Circius diclus, eo quod Coro sit junctus. Hunc
maria commoveat. Hispani Galtecum vocant, propter quod eis a parte
2. Ventorum quatuor principales spirilus sunt. Galleciwflat. i
Quorum primris ab Oriente Subsolanus, a Meridie 119 13. Aquilodjclus, eo quod aquas stringat et
Auster, ab Occidente Favonius, a Septentrione ejus- nubes dissipet. Est enim gelidus ventus, et siccus.
dem nominis ventus aspirat, babentes gemiuos binc - Idem et Boreas,quia iab~Hyperboreis luo^lJibus',flat.
Inde enim origo ejusdemventi est, unde et frigidus est.
i.nde ventoruni spirilus.
3. Subsolanus a lalere dextro Vullurnum liabet, Nalura namqiie omnium septenirionalium venloruut
a laevo JEurum; Auster a dextris Euroauslrum, a si- . frigida et sicca est, australiura hiimida ei calida.
G ii. Ex omnibus autemvenlis duo cardinales sunt:
liistris Auslrodfricttm; Favoriius a parte dexlra Afri-
cum, a laevaCortim.Porro Septentrio a dextris Cir- Septentrio, et Auster.I
cium, a sinistris Aquilonem.Hi duodecim venli mundi 15. ' Etesiw aulem, flabra Aquilonis sunt, quibus
nomen inditum est, quod certo annj tempore flatus
globum flatibus circuraagunt.
k. Quorum nomina propriis ex causis signata agere incipiunt. j btayrbg enim Graece,annus_Latine
Siint. Nam Subsolanusvocatus, eo quod sub ortu solis dicitur. Haeautem cursum Ieclum a Borea in /Egypliim
nascatur. Eurus, eo quod ab Eoo flaf, id est, ab ferunt, quibus Auster contrarius est.
Ofiente. Est enim conjunctus Subsolano. 16. Duo sunt autem extra hos ubiquespirilus roa-
S. Vulturnus, quod alte tonat; de quo Lucretius: gis quam venll, Aura et Altanus.
• 17. Aura ab aere dieta,
AllitonansVullurnus,et Auster fulminepollens. quasi aerea, quod lenis sit
' 6.
Ausfer, ab hauriendo aquas vocatus, unde et motus aeris. Agitalus^enimaer auram facit, unde et
crassum aeremfacit, Hget nubila nulrit. Hic Graece k Lucrelius : Aereas auras.
vbros appellaiur, propter quod e interdum corrumpat 18. x Alianus, qui in pelago estperderivaiionem ab
a Nikil autem sunl tenebrw... dicuntur. Verba'Au- mollisest, et tam euntibuscommtinis,qitatnredeuntibus.
in i de cont. Manictt.. i. . j) h Circius... hunc Ihspani Gallecum.AL, Galiicum,
gusl., Genes.
' h Ei ex' motu ventorum. cap.
Serv., Eclog. v, ad vers. et a parte Galliae,sed raeridose, nam Galleci nomen .
•
Siue sttbincertas. nos hodie retinemus. | -
<-> 1 Elesiw autem. flabra Aquilonis,Lucret,, lib. vi:
Ubi quoquoloco.Ita Salm. vetustissimus; ubiqite
Elesia flabra Aquilonum... Nubilctcorijiciunl.
quo toco, Complut. i 'EvtaoTo?.'Propitis aberat IVo?, et e-natog, sed
CAP. XI. — d Fenfus. De Vontorum nominibus.
Agell., lib. ii, cap. 22. _ Hyginum seculus est, in cnjus veieribus libris iytav-
e iVofusquod inlerdum corrumpat. Est enim vo- rbg legebatur, ut appafet ex Joan. BaptislaPio ad Lu-
e.u_ivcorrumpere,undeHoratius;deillegitimis filiis : cretii vefba, lib.v: Iride loci seqnitur calor aridus,
Fecundaculpa?sssculanuptias nunc melius erog. j
: k Unde ~et
L ttcrel.: aerias auras. Lib. i': Etaerias au-
Primuminquinavere,et genus, et domos.-
* Ipse est Libonolus.Seneca : A Meridianoaxe Eu- ras, roremgueliquorum, etlib. iv:
ronolus esl, deinde Notus,L'aiineAusler, deinde Libo- Aeriis quoniamvicinumtangiturauris.
notus, qui apud nos sinenomine esf.
s Caunis, auem plerique Aroesfen.Idem, in Nalur. 1 Altanus. Servius, ad Cumtienfi posuere. Flatua
' ef qui ripw esl, el qtti pelagi, qui Allamts
Quaast.: A solslitiali OccidenteCorus venit, qui apud; omnis(inquil)
quosdamArgestes dicifur. Mihi non videltir, quia Cori. -uocafu)'. Et Plin., libJ u, cap. 43_ Namque e flumi-
violenla vis, el in unam partem rapax. Argeslesvero .nibus, ac nivibws,el elmari videmus,etquidem tran,-,
481 -EttMOLOGIARUM L.B. XIII. ,, 48fc
alto, id esi mari.vocatus. Nam alter est flalus in ri- x res frulices, berbasqueproducunt, sordes detergunt,
pis, quem diximus Atiram. Nam Aura lerrae est. • , h peccala abluunt, poium cunclisanimantibus tribuiint..
19. Turbo est volubilitas ventorum, et lurbo diclus ".,". iaa.cA-PDT xin. 7
n tefra quoties venlus consurgit, et. terram in circui- JDe.dt.ersifafeaquarum,
lum millit. 1, Aquarum naturaemulta est diversitas; aliaeeriim
20. Tempesiasaulera pro letnporedicitur, sicut ubi- salis, aliae nitri, aliae aluminis, aliae sulphuris, aliae
que ItisloriograpIiisolent, duiri dicunt ea tempeslate; biluininis, aliae_curam. morborum adhibentes; nam
aul ab statu cceli,aqriiainagniludine sua muliis diebus .juxta Romam > Albulw aquae vulneribus medenlur.
oritur. h Verno autem, eUauiumnairtempore, 120 i 2. i In Italia fonsCicerouisoculorura vulnera curat.
quam maxiipasfiunt tempestates, quarido nec plena est In _3_lhiopia-lacus.est quo perfusa corpora k velut
a:Sias, nec plehaliieifts,!unde fhedium et coniine oleo nitescuni. '- Zamm fons in Africa canoras voces
utriusque teraporis ex conjiinctione aerum contrario- facit. Ex Ciilorio lacu Italiae, qui biberint, vini tae-
fum efficiunttempestates. dium habent. . • . - •'_
21. c Fragor, a fraclarum ferum norainalus estsoni- 3. m In.Chio insula fonlem esse, (dicunt) quo
lu,quemsiccaqua_que etaridacumfrangunluffaciunt. hebeles fiunl. ln Bceotia duo fonles : aller memo-
52. d Procella, ab eo quod percellat, idest, percu- 8 riam, alter oblivionera , aifert. Cyxici fons amorem
"
liat, et evellat. Est enim vis yeirlorum cum pluvia. Veneris tollit.
c Procellaeenim aut de fulminibiis,aul de veniisfiunt. •4.Bceoliaelacus furialis est, de quo qui biberit,
Nihil aulcm velocius veritis, unde et propter celeri- ardore libidinis exardescit. In Campania sunt aquae,
tatem, tam venlos quam fulmina alata fingunt poetae, . quae sterilitatem feminarura, et .virorum insaniatu
"* ut: alifis Austri. abolere dicufflur. Iu _E,tbiopiaefonterubro, qui-M-
berit, lympliaiicusflt. .
CAPUT,XH 5. n Liittts,- fons Arcadiaeabortus fieri non pali-
De aquis. tur. ° ln-Sicilia fonies sunt duo, quorum unus ste-
i.-Aqua dicla, quod superficies ejus wqualis sit. ii_em fecundat, alter iecundam sierilem facit.P In
Hinc,ettEfluorappellalum, quia*_eaua/jfersursumest. Thessalia duo sunl fluinina : ex uno bibentes ovea
2. Duo aulem (sunt) validissiriiavilaehumariaeele» 122 nigras fieri lerunt; ex allero albas, ex utroque
raenta, ignis et aqua, unde graviter damnantur; qui- varias.
Jjus ignis el aqua interdicitur. , •'' 6. i Clitumnus, lacus iri Umbria, maxiraos boves
5. s Aquarumeleroentum caeterisomnibus imperat. gignit.r Beafinispaludibus jumenloruniungulas indu«
Aqua) enim ccelumtemperant, terram fecuhdanl, ae- Z rari dicunt. s In Asphaltide lacu Jud«a3 nihil mergl
rem exhalationibus' suis incorporanl; scandunt" in potest, quidquid animam habet.
.sublime, et coelum sibi vendieant; quidenim " mira- *7. * In Ihdiis Siden vocalur siagnum, in quoniliil
bilius aquis in ceelo slanlibus ? - - - . Innalai, sed omnia merguntur. At contra in Africae
. i. Paruru sit in tanlampervenissealtitudinem, ra- lacu uApuscidamo orriniafluilant,nihil mergilur. Mar-
.piunt eo secum piscium examina; effusse, omnium in sidte.fons in Phfygia saxa egerit.In Acliaia aqua pro-
terra nascentium causa fiunt. Fruges gignunt, arbo- fluit e saxis, Styx appellata, quqdillico potaia interficit.
t
-" n Linus fons Arcad. — Linus scripsimusex Plin.
quillo, et alios guos vocantAltanos-e terra consurgere,
qui quiderncum e mari redeunt, Tropwi vocanlur, si Nam Codices non uno modo, sed. lechnus,lecinus, le
pergunt, Apogwi. Uhinus, lelhnus. Etiam Plinii veluslus liber Ecclesise
a Quia magniludinesuamnllis oritur diebus.Quomo- Tolet. Lenius habet.
do liaecverba, quae sunt e Sery., ad vers. Nimbosus r ° In Sicilia fonies ditw. E Solin., cap. 11.
Orion, _3_n.i, iiulc loco aplenlur, amplius quaercn- i1In Thessalia.—In Bwotia,-Solin., cap. 12. Ex Var-
rone. Plin., in Hestiwqtide, quaepars esl Thessaliae.
-dum. hVerno autemet aulumno. Ex eod., ad i Georg.: 1 Clilumhus... qui maxiriiosboves. Virg., Georg, n:
Quid tempestatesaulumni. Hinc albi Clitumnegreges, et maximalaurus
cFragorafractar. Exeod., ad Aridus fragor. Viclima
&Procella.Ex eod., _En. i, ad illud: Creberquepro-
cellis. Silius, lib. vni:
'Procellw, aut de fluminibus. Ex eod.', _En."v, ad - Et lavat ingentemperfundensflumlnesacro
verba Tres Erici vitul. Clilumnustaurum.
, f AlitisAttstri.Yirg.,_^Eneid.vin: Rululi tres ignes, Ergo, ei albos, et maximosClitumnus tauros generat.
el aliiis Austri. r Beatinis paludibus. VerbaPlihii, lib. xxxi, cap. 2.
CAP.XII..,— ~sAquarum elemenlum. Ex Plin. , E ln Asphallide. Josephus, v de Bello Judajc, cap.
xxxi, cap. 1. Ex_quo legendum videtur. Et ceu pa- _ 5; Hegesipp., Iib. k'. cap.'.18 ; Pliri., v, cap.'I6; So-
' rum sit i. t. p. a. rapiunt eos. . ,lin., cap.,48, Nihil irieo mergi posse, quod, et Plin.
_hPeccala «fcZuunf.-Ambros.,ni Hexam.,-cap. S. dixerat lib. n, cap. 103. - • • • ,'
'Reliqua e'Plin.,'lib. xfv, cap".22. "".',.. *
,. In Indiis Siden. — Siderin'Codex Tolet. De Silia
i
CAP.XIII. — Albulw aquw.•Plin., xxxi, cap. 2. id prodidil. Slrab., lib. xv : 'Ev S_ rH bpetvn ajXiat
i In ltalia fonsCicer.-Ibid. - noraptbv etvat, b> 5 p.ndh E7rj7r)..r.
Nunnensius-So)i«i
• k Velutoleo nilescunl. E-Soliii;, cap. 45. legii ex Antigoni Histoiia, et Epitome Slrabonis, nos
1 Zamw. Vid'. Vitruv., lib. vni, cap, 3. Item de Siden ,ex Golhicis libris, et Plin. xxxi, cap. 2. -
€litorio, ex quo Arcadiwpro Italiw fortasselegeridum. u Apuscedamo....Manyw fonsin Achaia.:Ex eodenr
*InChio. Ex PJin., ibid. Plin.
%% - -- S. IStDORI iHSPALENSlS EPfSCOPI , 484
' quaedamterrae foraminapercolatur, et ad ca-
8; a Geioniumstsgnum Sieiliae tetfo odore abigit A"occnlta
J ''
Forts est in Afficacirca templum Am- pul amnium, fontesque revolutumfecurrat.
pvoxfmantes.b i. i Maris autemI certum non esse colofem, sed~
monis, qui liumoris nexibos liumura stringit. Favillas
etiam in cespiiem solidat.Fons Job in Idumaea,qua- •"pro qualiiaie ventorum muiari; 124 nam modoflai"
ter iii anno colorern mutare diciiur, id est pulveru- vum est, modo luculentum, modo atrum.
lenlum, sanguineum, viridem, et limpidum, ternis' CAPUT XV.
' \De oceano.
mensibus in anno tenens ex his unum colorem.
- 9. c ln Troglodylis lacus est, ler in die fitama- i, Oeeanum, el Grseci, et Latini ideo nominant,
- fus, el deiiide toiies riulcis; Fons' Siloa ad radicem
quod in circuli modo arubiat orbein : k sive a celeri-
•-niontis Sion, nofi jugibusaquis, sed in cerlis horis, tale, eo quod ociuscurrat; iiem quia, ut coelum,pur-
f diebusque ebtflltt. In Judaea quondara rivuSSabbatis pureo colore oitel. Oceaniis, qttasi r.v_xveos : iste es.t
HomnibussiCcabalur.-• qui oras terrarum ampiectiltir, alteriiisque aestibus
10. In Sardinia foutes calidi A oculis mcdenlur, accedit, atque recedil. Respirantibusenim m profun-
'ihres arguunt, nam csecitate detegitureorum faeinus, . duni yentis, aul removet mana, aut resorbet.
-e lnEpiro esse(ferum) fontem, iu quo faces exstin- . ' 2. Quique a proxiniis regionibus diversa vocabula
£"fuunttir accefisae,et accenduntur exstiiictae.123 " sumpsit;- ul Gallicus;Germanicus,Scyiliicus,Caspiust
f Apud Garamantasfonlem esse, (aiunl) iia algeniem Hyrcanus,Allanlicus;Gaditanus.NamGadiianumfre-
rdiejut iion bibafur; iia ardentem nocie, ut nontan- tura a Gadibus diciura, uhi primo ab Oceanomaris
f.f alur,- Magniliinen aperitur. Cnde, el HerculescumGadibus
' II. Jam vero in mtrliis locis aqnaeri.anant perpe- pervenisset, columnas ibi posuit, sperans illic esse
--.im fervenles, lanla vi, ut balnea calefacianl.Quaedam orbis terrarum fmem.
enim lerra. sunt, quaemultum sulphuris etaluminis CAPUTXVI.
Iialient; itaque e cum per venas calenles aqua frigida De Mediierraneomari.
-'-venil,vicino sulphuris Caloreconlacta excandescij; . i. Mare J
>'tiecialis ab originCefflnit,sed peruiutalur dum ve- Magnumest, quod ab OccaSuex Oceano
etin Meridiemyergil, deinde ad Sepienlrionem
iJiit. SuIpliUrenira,-aluinenque secum ferunl-aquae, .fluit, •
' iiiramque materiam igneplenara, lriinimisquemoti- tendit. Quod inde Magnum appellatur, quia -caetera
.maria in comparalioneejus minora sunt, Istud est',
bus incalescenlem.
':-' '• " et Medilerraneum, quia per mediam lerram usque ad
CAPIIT XIV. Orienieraperfundilur, Europam, et Africam, Asiam-
* - De mari. „ que disterminans.
i. Mafeesi aquaruriigeneralis coileclio. h Omnis' 125 2> Qujusprimaeparlis sinus,m qui in IIispa«
..enira congregaiio aquarum, sive salsaesinJ, sive dul- niis perfundilur, Ibericus, el Balearicus, appellalur.
'
ces, abusiVemaiia nuncupantur, jiixtaillud : Eicon- Deinde Gallicus,qui,Narboneiisera provinciam al-
gregationes aqudrum vocavil maria. Proprie auiemi luit. MoxLigusticus, qui juxta Genuam urbem est
mare appellalum, eo quod aquacejus amarm sint. proximus. Post hsecTijrrhenus, qui Italiam ailingit-,
2. JEquor auiem vocaium, quia aqualiler siirsumi quem Graecilonium , Ilali Inferum vrfGant,Inde Si-
*
esi, et quamyis aquaeflucfuanlesvelut montes erigan- cultts, qui a Sicilia usque ad Creiam vadit. Deinde
tur, sedatis rursus terapestaiibus ada^quanluf. Alti- Creficus,qtii in Pampli^liam et _£gyp.umpcrteniilt.
:tudo enim maris diversa est, indiscrela lamen dorsii ' '3. Inde Betlesponlus,qui in Septentrioriem reto.t
'
ejus mqualitas. quens, anfractibus magnisjuxta Graecias,et lliyricum
5. *Ideo autem mare incremenlumnon capere, cumi in anguslias sCplemsladiorum stringitur, qao Xerxes,
omiiia flumina, et oinnes foiites recipiat, bsec causai "ponte navibus facto, in Graeciamcomnieavit, ibl est
- est: parlim, qiiod influenles undas ipsa magniludo > Abydos. lnde diffustislsequorepalente , rursus strin-
"ejus non sentiat; deinde , quod amara aqua duleei giiur, et facit Proponlidem, qui mox in quingenfos
fluenium consumat, vel quod ipsae nubes multuml -r. passus coarctalur, filque' Bosphorus Thraeilts, quo
aquarum ad seattraliant, sivequodillani partim ventii Darius copias transpoftavit.
auferant, parlim sol exsiccet, poslremum, quod per: 4. Inde Ponticus sinus amplissiraus a tergo Maeo»
• a GeloniumStagnum, E Sol., cap. 11. -i Maris attteincerlnmnon esse co/drem.-E Servjo
'h Fons est in Aftica. E Solin., -40. ad vers. Fluctttsque airos Aquilone secabat. __En.v.
= In Troylod, Ex PJin. .Lvcttleniumvero exServio, ei ono -Riifti. Codice,
d Oculis medenlur.Ex Sol., 10. . quam luculentumc nostris Gbihicis malnimus, ul /u-
.... fe In Epiro. Plin., u,, cap. 103, 61Solin., cap. 12. culeniuma luce sit. Vid. Agell.-,iib.-ii, cap. uiiim.
Apud Garaniani. Plin., ibitl., et Solm., cap. 42.
• e Cum CiP. XV. — k Sive d celeriiate. E Soliu.,
" cap. 26,
per venas calenles. Vid. Vilruv. _,lib.
• VIII,, de Hispan. I (
cap. 3. . , CAP.XVI. — ! Mare Magnutn. NonOceanus, sed
h
. CAP.XIV.— Omnisenimcongregalio.Ex Aug.i, mare Medilerraneum,ul saepein sncris Libris, ul in
;tle Geiies<conlra Manich.,cap. 12. a cap.' xxxiy, etiin lib. Josue,
1 Idto.aulem mare incrementumnon ; Nnm.,
capere. Totus
" m Qui in Hispahiisperfunditur.
" ' ' r—Hispat)iqs perfun-
;_ocusexpressus _eLucreu yi :. dit. Soliuus. !.
Nuncratioreddenda,augmencur nesciat33qiior."
' '
_«ij ETBlOLOGIARUll LIB. XIII, ; '486
.fdis paludis, a quod mare ex mullitudine fluminuriijA S. Ab ordine niienli, Propontis: nam"<_IclaPr_opon-
duhiiis quamca>.iera,i|nebulosumque, et brevius est, tis, quia pontumpraevenit. lteiii et a iraiisitu, veVaJii-
.c unde, ei Ponticum vocaiur, quod sit brevius, alque gustis meatibus bbum, Bosphorus.m JEgyptium au-
"j*a:_erpliocas, et tliynnos.aique delphinos, d alias tein' pelagus Asiae datur, Gallicum Eifrop», 127
Deiluas niajoiesrionjiatiiur. _ _ Africum Libyae; his, ut quaeque proxima sunt, n ve-
' '-
S. e Sicnt.aulem terra , dum.una sil, pro dive_rsis nerunt in partes partiura.' \
Jocis variis aj>pellalurvocabulis, ita et pro regionibus ' 10. Pelagus aulera est lalilrido, mare' sine litlore,
:boc mare magriumriiversis nominibus nuncupalur : et portu. Graeconomine axb TOUit)kylav~,hoe est a
° unde et'pthgia, eoquodsiht
. i naiu Ibericum et Asiaticuma provinciis diclum: a'b latiiudine dictum, ' '
-insulis, Baiearicum^ Sieulum,. Creticum, Oyprimn, ' Imporluosa. . ..
' '" _";
. e nam inter Tenedum, et . GAPUfXViL ,.j
Mgeum, Carpalhium XJ£6 - De sinibus iriaris.
.Chiuin, saxumest.in mari pi.iius quam insula, quod
viseiitibus procul capfae s.itiiile.creditur, quam alya . 1. Sinus. dicuntur majores recessus.maris, ut in
mari MagnqJuriius, iri Oceano , Cdspius, lndicus,
jiuncupa.nl,~unde,.etJEgeum mare est dictum,.-1.sic et '
f quFOcea-
£erpuikium mare inter yEgyplura, et Rhodum ab in- . Persicus, Arabicus, quiet mare ' Rubruiri, ~
sula Carpaiiio illic pqsila. B' rio ascribitur. '.
6', A genlibus, Gallicum, Ausonium',-Dalntalicutn, 2. <iBubrum autem mare vpcatura , eo quod sit ro->
JAyuslicum. Ab oppidis, Argolicutn, Corinlhium,Ty- seis uridis infecium, rion lamen Jalem iaturam habet,
-rjuth, Adriaiicum.Nam Adria qu_edamcivitas lliyrico .qualem videiur oslendere, setl vicinis liiloribus yi-
inari proxima' fuiJ, quse Adriatico mari nomen dedit. liatur gurges, aique inficitur, quia omnis terra quaa
7. A posiiione coeli, ut Superum, et Inferum, quod ' r circumSlat pelago, rubra est, et Sariguineocolqri
'sil Oriens superior, Occidensinferior, esl autein 27iu-, proxima; ideoque inde * miniuiri acutissiraum cx-
scum,et Adriaiicum.A mentoria regis, utlqniiim. "lIon cernitur, etaliicolores, quibus pictura variatur.
quippe rex fuit Graeciae,uride iones Athenienses. lloci 5. Ergo cum Jerra hanc habeat nalurgm , ilucti-
naare,elTj/»T«enumdiclum;sive quodThusciam' alluil, bus subinde diJuitur,.etquidquid * adesum est, in cp-
id esl Tyrrheniam,sivea Tyrrhenis naulis, qui se hi hoc: lprem cadit; ob hoc etiam In jis littoribus gemm_a
Tniire praocipiiayerunt. i •Et sclenduni loniuni sinum! .rubrae inveriiuntur. .Lapillus enira hujusinodi hunio
"-esseimmensiun,ab loiiia usquead Siciliarn, et hiijusi irivolutns, cum inler arenas attritus est, *
et terrae cq-
cpartes esse Adriaticum, Acliaicumet Epifolicum. k A .lor.emhabet et inaris. . . ., _.
-ftioribusacedlarum Euxinhs, AXE__6S antea appellatus. IJlS^- ri°° mare 'n duos scinditur.sinus : ex iis;
'*' 8. A casibus bominuni
qui cecidefdnt ih mare,' C qui ab Oriente est, Persicusappellatur, quia bfam illiua
uf HeUespohlicurii,lcdfium, MyftHUin. "•nam Myr- Persw inhabilant. Alier v_3roArabicusdicitur, quod.
iourii roarri dictunrri Mytlili "lajJsu,'quod illid ab sit circa Arabiqm.
- OEnoinao
praecifiifattfssit. Icarus -VerOCrelensis, 'rit '.__._ . . CAPUT XVIIi.'[ . . • ', /
- fabulae t)e wslibus, ei frelis.
ferunt, alliora petens, pennis solis Calore so-
• lulis, mari, in quo cecidil, nOmen imposuit. Pkrixus
' .1. Mslus ad Oceamumperlinet, /'Vefumad utrum-
quoque cum Helle sorore sua fugiens insidias nover- que marc ;,nam JEstus est maris accessus, vel reces«
_.cales, conscendil navem signjini arielis-habenlem , . sus, id est, iriquietudo, unde et wstuaria, per quae
_ijua Jiberalus est. Helles .autera-soror.cjus perpessa niare vicissim tara accedit quam recedit.
naufragiumdecidit inmari, et morlua Hellesponlo 2. Frelum autem appellatum, quod ibi seiiiper mara
- mari dedit tiomenv -..'- ;fervea"t; namfretnm" est anguslum, e"tquasi fervens
/;a CassiopamCtphcdoniam et insulas. Oros., ib., © peltata- est, quia a Tarenld 'usque^d Cumas-omnes
cap. 2 •.•AbAfricoet OceasuCephaloniamet Gassiopam Vivilates-GrcEci condiderunt.Vid.Jusiin.", libr xx. •
Insulas,a Seplenttione sinum Corinlhium, ab-Aqui-. ,Jl Cujussiius longitudinemnpl. E Solin/. cap.-'de '
hhe ungustuhiierrw doisum, quo Macedonimconjun- ~ii&\h: ~Procerilate-'an[vltor,-quam-laliludine. .
gitur, vel polius Atticte,quiiocus lslhmos vocatur,ubi i
• ACircio-in Eiirum.'.'.'finilnr.a,-i'Qi~6s.
esl Corinllms.; . -i -Qutehac rationediscefnuntiti^tilc.^E,Serv., M~d.:
*>Arcadia sinus... ut platani folium: Gonfusasurit I, ad vers. Esf(ocus*Hesperiai-i:>Eilih.-m:jAb 'Hes-
hseeVArcadia-insinu est Peloponnesi, id est, inme- ^ero'{\i\tia\i)iIispanitvr'eg'e, vela slelld, quaminluen-
' ; •' "- ' -
dio ipsius.- Peloporinesusvero, ut platani• folium ' ex- lur pelenlesItdiidm: \ _
feridHur. .,-• - .- -' t -Umbria v'ero pars Tuscice. Ex'eod,, ^En xn.
c QMOIH " Umbriavero -ut Msi, E Sdlin.; -cap.^S. -
Arcds J*j.., etc.-Ex Ghron.- Euseb". . dicihir,
A Pannohid: ExOros., ibid.- " • i 'Etruria-pars ltuliw. <E"Sefv. diiii/xi.-JSJi-KScr^He
- c-Viro' fonis. Ui veier. fib.- "et Solin.,' ehp: de dwccs ; et u : Ad terram'H'esp. vbriies.
' M1Apuliq ubfBriindus 'Moii. \efha sunt
Gallia. ' ,q'udhi'
'"
*';f Ab Euro IsH-ihm:~A Meridiemallemus. - SUstin.-,lib. Jtn. ''-[ ".
s Haiia. .. magna Grmcia. Serv., Mn. i; ad Vers. n Betgis. Belgiunr-dicitur,a,Gn;sare;• ' '
.
"°
s Aijuiiariia. ExJOrbsi '- •
Scu i'os Hesperiam maynam, elc'. i.leycdJi"E)5.a?av-
Va
"
509' ETYMOLOGIARUM LIB. 3UV, Sft
fluminisappellata _ quia ex plurima 'parte terminus » k Bimcium, Carthagineht, -Ntimidiam,,*MaUritaniam.
ejus csl, -eamqitepene in orbem eingit. Sitifensem; Mauritahiam Tingitanam, et circa soKs.,
28. >aHispania prius aib':I6ei'oamneIberia nuneu- ardorerii kEthiopiain. . . c -' -
pata^ Postea ab"ffj'spa/o-nispAwiAcoghominata esi. : •&.i Ltjbia Cirenensisin parte Africseprima est. -a.
b Ipsa -est, et vere Hesperia, ab Hespero i.134 stella Cyrene -urbe melropoli, quae est in ejus finlbus _-
Oecidfentalidicia. Sila est autem intef Africarii, el iinncupata.-Huic abOriente jEgyptustesi.abOccasu
Galliam,-aSeplentrione Pyrenaeismontibus clartsa, a Synes majores, ei TroglodyXoe,a Septentrionemare
reliquispartibus undique anari conclusa, salubriiale Libyeuin : -a Meridie Jiihiopia.et barbarnrum variss
cceli asqualis, omnium frugum generibus fecuhda, naiiones, et solitudinesinaecessibiles".quseetiam ba-
- : siliscos
gemmarum, meiallorumque copiis ditissima. serpentes creant.
-29. Inlerfluunteam flumina niagna, Bcetis,Minius, - 5. Pentapolis Gr«eca iingua a quinque jirbibus
lieniselTagusaurumltahens, \ilP'aclolus. flabelpro- ' nuncupala. id -est, Cyrene, Berenice, ;k Theuchktt,
vinciassex :' Tarraconensem,Carthaginensem,Lusita- Apollonia, Piolemaide. Ex"<juibusPiolemais ei Bere-
niam,GalIeciam,Bmiicam,eltransfreta inreijioneAlri- nice a regibus nominatsesunt. -Est autein Penlapoiis
cseTingilahiam. LibyaeCirenensi-adjtrncia,et in ejusfmibusdepuiala.
"50. "c "Duassurit - autem Hispaniae, Citerior, quae |j 6. Tripolitaham quoque "provinciam Grseci lingua
in Septentrionis plaga a Pyrenseo usque ad Car- sua signant de numero trium niagnarum urbium :
thaginem porrigitur : Ullerior, qusE ih Meridiem a l.;Oea, Sabr.alm, Leplis magnm; iisee iiabet ali
Celtiberis usque ad Gadilanum fretum exlenditur. Oriente,Syrtes majores, 4etTfoglodylas,, a sSepten--
Citetior autfemel TJlteriordicia, quasi citrd et ultfa; trione|jg>ginare-Adriaticum, 8b<Jcca'su*Bizauiiuin,.a
sed citra, quasi circa lerras, et Jt//ra,vel quod ultima, Meridie Getulos et Garamantes usque ad- Oceanum
' - - '- ;
velquodnonsit post tiaiiculla, hoc est, alia terra. iEthiopicum-pertendentes.
- CAPUT V. '
7. Byzacena "regioex duobus riobilissiniiscppidis
' hoinen sortita est,"ex quibhs uhuiriAtfrHiMisitts voca-
,. . . De Lybia. . .
a tur(allerum Byzaciiim). Ifaecsub Tripoli m paiehs
esfc,
i.
... Libya dicla, quod inde Libs flat, hoc est,
Africus.e AJiiaiunt Epapbum Jqvis filium, qui Mem- pas^uum ducenta, vel amplius ihillia, fecunda oleis,
phim in ^Hgyplo.condidit, ex Cassiopa uxore uro- etglebis Ita prsspinguis", u't jacla ibr semina,- incfe- :
creasse flliam Lybiam, quse posiea in Africa reguum mento pene centesimo frugis renascahlur.
possedh, cujus ex nomiiie lerra Lybia est appellata, S. n Zeugis, ubi Carthago magoa, ipsa'est et vefa
-2. Africamaulem nominatam quidam inde exisii- _ Africa inter Byzacium, et Numidiam siia, a Sepleri-
niant, quasi.apr.icam,quod sit aperla coeio, vel soli, C trione mari Siculb juncta, et a Meridie usque "aiTGe-
et sine horrore frigoris. i@g f Alii dicunt Africam lulormn regionem porrecta, cujus proxima quseqiie
appellari abunoex.posleris Abrahse deCelburaj qui frugifera sunt, ulteriora autern besliis e'f sefpehiibus
yocatus es.l A/ier,s de quo gupra meniinimus. plena, alque onagris.magnisin desertovaganlibus.'"
._ 5. Incipitautem a finibus/Egypli, pergens juxiaMe,- Gelutia auiem Africse pars mediierrariea esl.'
Tidiem.per^ihiopiam usque.ad Ai/aniem.-mpntem.-A . 9. ° Numidia ab incolis passim vagantibus sic
Sepienlrionali vero ,parte,- Medilerraneo mari con- vocata,"quod nullam cerisim habeferit sedem. Nam
juncia clauditur^ et-in Gaditanofxeto finitur, Iiabens lingua eorum incerioe sedes et vagse Nuimdia diciin-
provinciasLibyamCyrenensem,Pentapolim, Tripolinij, tur. Incipit autem a flumine Ampsaga, in Zeugiiauuni
. a Hispania. Ex justin._ lib. xuv. 'ex—Chncii.Carthag. vii. constat esse eori-
* ipsa esf, et vera Hisperia. E Serv., Mn. i. ad gilanam
• ' jrinclas, ut Gsesariensis aherutrius, .quasi appendix
vers. Est iocus Hespi sii; ila lamen ut pro Tingitana inConciliis ssepe.po-
c Duw sunt Hispan. Ex Oros. , naiur.
GAP.V. — d Libya, quod inde Libs flal. E Serv,, D i Lybia Cyren.:. ' pertendentes. Ex -Ofos., lib. i,
Mn. i, s.i.-Yenturumexcid.Libym. 2.- - - , - -
cap.
. <sAliiaiunt Epaphum.Hyginusiri Fabulis, cap.1-49, k Theuchira.,Men.dose ' olim legebatur Ceutria. Vidi
et Placidus ad Tbebaid. iv. labui. I. .
f Alii dicunt Africam. Hieronym., in Qusest. in Ge- "Ptplenisei
'!l Oea, Sabratm, Lepiismag. Solin., cap. 50. Achmi
nes., ad cap. 25; Tiipotim lingua hitt iitjnanl<detrium Vrbium'ntiniero
e Dequo supra. Lib. ix, cap. 2. Taphrw, Abrotani, Leptis magnce.Nostri Codices par-
h —
. Byzacium. Byzanciumlegitur in antiquiSsimis tim Oelabrate, panim Oea Tabrace, parlim Oed Sa-
libris, et marmoribus, et apud Stephanum. Veram brele. Sil.", lib. ni :
tamen scripluram Byzaiinm exisiimabat Ghaconex •- •
veluslis Varronis Codicibus, lib. i, de Re rust., cap. --• Sabraia, lum Tyriumvulgus,SarraniqueLeptis;
M, et Plin., lib, y,,cap, 4,.et.lib, xyn, cap. 5,el'lib. ifflaque-THnaorios-Afris permista colonos.
xvni, cap. 10, ei Aug. in Ps. xxxvi. concione% Quam Ubi Oeaqueex Isidqro libentius legerim. ,
etiam vulgaii, ' Isidori libri,, el plerique ex Goihicis \ '^ Palenipassuiim.duc. E Solin., cap. 50.
feiinent. _ -n
1 Mmirilaniam Silifensem.Mauritan. Ting.. fjiiod ." ° Zeugis ubi Carihagoinagna. Verba sunt Of6"s. :
Numidia ab incolis .pqssim vag. Sallust, in Ju-
Cmsariensem\addurit quidam libri., tresque Mauriia- gurlll : Et qiiia smpf.lenldnles dgros, alia, deindealja
niasvideniufex OrosioTacere, nihil est quod more: lopa ,peliverant,semet ipsi Numidas appellavere. Iderii
iuiurj-quando ex eodem et Isidoro paulb]iost<.3?saT Plin., lib. v, cap. 5-; paulb iauien aliief Eestus.....
fieiisem«t SiliTerisein,yel .e.iiamSitifenseni.et^Iin-
Sfi S. ISlDOftl HISPALENSIS EPISCOPI i _ Si2
iimitem desimt,.nl)abens ab Orlu Syrtes minores, a A , soprasus ibi reperiuntur. Cinnamomumibi colligitur.
Seplentrione mare quod intendil Sardiniam, ab Oc-. 16. Duae sunt autem jEthiopimj una circa solis.
casu Mauritaniam Siiifensem, a Meridie ^Ethiopum Orlum, altera circa Occasum in Mauritania.
igentes,regiocampisprsepinguis. Ubiauiemsylvestris 17. Exira tres autem partes - orbis, quarta pars
est, feras educat; ubi jugis ardua, equos et onagros trans Oceanum interior est in Meridie, quse solis ar-
procreat; ifff exiniio eiiam marmore praedicatur, dore nobis incogoita est, in cujus finibus x Antipo-
quod Numidicum dicitur. Habet autem urbes prseci- des fabulose inhabitere produntur. Proxima autem
puas b,Hipponem, Rhegium, et Rusicadam. HispaniaeMaurilania est, deinde Numidia, inde re- .
- 10. Mauritania vocaia a colore populorum. Grseci gio Carthaginensis, [post quae Getuliam accepimuSj
enim nigrum ftaupovvocanl. Sicut enim Gallia a can- poslea Mthiopiam, inde loca exusta solis ardoribus.
dore populi, ita Mauriiania a nigredine nomen sor- I8.Seiendum sane, quod quiedam provincise pri-
tita est. Cujus priina provincia Maurilania Sitifensis mum de nomine auptoris appellaise suul, posteaa
est, quae Sitifl habet oppidum, a quo et vocabulum provincia gentis nomen est factum; nam ab Italo
traxisse regio perhibetur. ITALIA,et rursus ah Ilalia ITALCS, et sic utimur ipso
. M.'Maurilania vero Cmsariensis Colouia, Cmsaria nomine genlis, quomodo fuil ipsum nomeii aucloris,
civitas fuit, et iiomen provinciaeex ea datum. c Utraa- B unde derivatum esi nomen provincise. Ex quo acci-
que igilur sibi conjunctse ah Orierite Numidiani ha- dit ex uno homine |.@9 nominari, et civitateni, ct
hent, a septentrione mare Magnum, ab Occasu flu- regionem, et genteiri.
nien- Malvam, a Meridie .monlem Astrixim, d qui . 19. Provineiaeautem ex causa vocabulnm accepe-
discernit inler fecundam terram, et arenas jacentes runt. Principatus namque genliuin, qui ad reges
usque ad Oceanum. alios pertinebant, cum in jus suum-Romani vincendo
12. Maurilania Tingitana a Tingi melropoliiana redigerenl, procul positas regiones provincias appel-
Imjus provincise civiiale vocala. e HaecultimaAfricse laverunt. Palria aulem vocata, quod communis sit
exsurgil a montibus septem, habens ab Orierile flu- omuium qui in ea' |nati sunt.
reen Malvam:f a Seplentrione Ireium Gaditanum, ab 20.m Teirqm auiem signiflcare prsediximuselemen-
Occiduo oceanum Atlantieum, a -6Meridie Gaulalum tuni; lerrasverosingulaspartes, ut Africa,Italid; eadem
gentes usque ad oceanum Hesperium pererrantes. et /oca'.'Namloca, et terraespatia iu orbe lerrarum,
Regiogignens feras, simias, dracones, eijstruthiones, multas in seconiirientprovincias, sieut in corpore Ib-
olim eiiam, et elephanlis pleua fuit, quos sola nunc cusest, parsuna mulia in secontinens membra, sicut
Iridia parturit. et domus mulia in^e habens cubicula; sie terrm et
16@ 15- hGaramanlis regionis caput Garamma op- ^_jloca dicunlur lerrarum spatia, quoruin partes sunt
pidum fuit. Eslautem inter Cyrenensem et iElliio- proviricise; sicut in Asia, Qhrygia, in Gallia Rhetia,
piam,-ubi esl fons * qui riget calore diei, et calet in Hispana, Bmtica. 1
frigore nbctis. 21. Nam Asia lociis est, provincia Asise Phrygia,
14. JEthiopia dicta a colore populorum, quos solis Troja tegio Phrygim , Ilium civitas Trojm. Item
yieiniias torretj i Denique vim sideris" prodit hrimi- regiones partes sunt provineiarum quas vulgus
numcolor, est enim ibi jugis acstus. k Nam miidquid conventus vocat; sicut -in Phrygia Troja-, sicul
ejus est, sub Meridiano cardine est. Circa Occiduum in Gallicia Cantabria, Asturia. A rectoribus au-
aulem monluosa esi, arenosa in medio, ad Orienla- tem regio ^nuncupala csl, cujus parles lerrlioria
lem vero plagam deseria; cujus situs ab Oeciduo suul. • ".
.<t//an(is,.montisad Orienlem usque in iEgyptii lines 22.n Territoriumaulem vocalum, quasi laurilorium;
porrigitur; a Meridie Oceano, a Septentrione Nilo tritum bobus, et araifo. Antiqui enim sulco ducto,et
flumine claudilur, plurimas habens gentes, diverSo possessionum, et tefritoriorum limites designabant.
vultu, et monstrosa specie horribiles. l^OCAPUT VI.
15. Ferarum quoque, elserpehliumrefenaestmul- De insuiis.
tudine. Illic quippe Rhinoceros bestia, et canielopar- D 1. Insulm dietse, quod in salo sinl, id est, in mari.
dalis, basiliscus, dracones ingenles,ex quorum cere- . Ex iis quoque notissimaeet maximoe, quas plurimi
bro gemmseexirahuntur, hiaeynthus quoque, et cry- velerum solerli studib ihdagaverunt, notandsesunt. "-
a Habens ab Orlu Syrl. min. Oros., ibid. i Qni riget cal. Iia Golhici, friget Solinus.
h Hipponem, Rheg. et Rnsicem. Idem, Oros. i Deniquevimsideris prodil Iwminumcolof. Verba
c Utrmqueigilur. Oros. sunt Solini. cap. de India. -
d Qui discemit inler fecund. ierram. Oros.: Qui k Nam quidquidejtis esl sub Merid. card. E Solin,,
dividit ihter vivam lerram, eljacenles arenas usque ad cap. ie/Eihiop. t
Oceanum. i Aniipodes fab. Sequitur Lactantium/ et Augus-
0 Hmc uliima AYicce... pererrantes. Ex Orosio.illa linum. - I ' '
lamen : Exlurgti amtmtibus sepiem. Solini sunt 6i't. ™ Terram aulem significare prmdixim. Sup., cap.
de Mauriiania. i, ex Serv., Mi\. vi. ]
f A Septentrione frelum Gaditanum. Orosius : A 11Territorium vocalum. Serv., JEu. v. ad Urbem
sgptenirione
" s AMeridie mare nostrum, et [retum Gadiianum. designal aralro. : Utide el lerrituriutn dictum, quusi
Gaulalum gentes. Orosius: A Meridie terribovium', Iriium bobus; et aralro. Sed laurhorium
Autololumgentes,qiias nunc Gaulales vocant. ,retinuimus ex Goih. jlib/, nisi temterium mavis"es
k Garam. Ileq. E Solin. Vulcani edilione, &.v&\temtaurium.' • -'
513 ETVMOLOGIARUML1B. XIV, SIS
2. *Briiannia, Oceani insula, interfuso mari toto A sit mari; Nascitur in ea arbor"similis palmse, cujus-
-brbedivisa, a vocabulo suaegentis cognoriiinata.b Hsec gummi infectum vitrumCerauriiumgemmam redilit.
m aversa Galliarum parte ad prospectum Hispaniie 8.m. Fortuhatm insulaevocabulo suo significant om-
sita est; c circultus ejus quadfagies ociies septua- nia ferre bona, quasi felices.ctbealse frucluum uber-
jrinta'quinque millia"; multaet magna flumina in ea, ,tate. Suapie enim natura pretiosarumpoma-silvarum
fontes calidi, metallorum larga et varia copia. Gaga- parturiunt. Fortuitis' vitibus juga collium vesliuntur,
les Iapis ibi plurimus, et margaritse. ad herbarum vicemmessis et olus vulgo est; unde
a^Thanatos, insula-Oceani, freto Gallico_ea geritiliumerrof,' e't' sseeulariumcarmina poetarum ,
Britannia aestuario tenui separata, frumentariis propter soli fcecunditatem , easdem esse Paradisum
eampis, et gleba uberi". Dicta aulem Thanatos a mor- putaverimt. nSitae sunt autem iri Oceano cohtra lae-
teserpentum.-quosdum ipsa nesciat, asportata inde vam Mauritaniae.Occiduoproximse/et inler se inler-
•lerra quopo" genliurn vecta sit, angues illjco per- jecto mari discreise
imit. 9. °Gorgades, insulaeOceani, obversse promontorio
. 4. f TAi/feultima insula Oceaniinterseptehlriona- quod vocaiur Hesperuceras, quas iucoluerurit Gorgo-
lem, et occidenlalemplagam ultra Britanniam, a sole nes feminse alili pernicitate, hirsuto et aspero corpo-
nomen babeiis„quia in ea aestivum l._71.«olstitiam B re; ex iis insulse cognominatse; dislant autem acon-
sol facit,et nnllusullraeam diesesr, unde et pigrum, lincnii (erra bidui navigatione.
et concrelum est ejus mare. , • - 10. Hesperidum insulse vocatae a civilaie Hespe-
!5i Orchades,insiilaeOceani.uItra Brilanniam posi- ride ,'quae fuit in fine Mauritanise; sunt enim ultra
.isenumero triginta tres ,aquarum viginli desertse Gofgadas sitse sub Atlameum littus in intimis maris
sunt, iredecim iioluntur. sinibus, in quarum horiis Hngunt fabulae draconem
6. k Scoiia, eadem et Hibernia proxima Briiannise pefvigilem aurea "malaservantem. Ferlur ibi esse
insula, spatib terrafum amjuslior, sed silu fecundior: maris sestuarium!73 a<ieosinuosis lateribus lortuo-
haec ab Africo in Boream porrigitur,,cujus parles si»m, ut visentibus procul lapsus angueos imitetur. -
priores Djeriam, etCantabricum oceanum iniendunt. 11. P Chryse et Argyre insulse in. Indico Oceano
Unde eVHiberniadicta". Scotia autem, quod a Scoto- silae/adeofecundae copia metallofum, ul plerique"
rmh gentibus colilur, appellata. ' Iilic nullus anguis, eas auream superflciem et argenteam habere prodi-
avis rara, apis nulla; "adeo ut adyeclos iride pulve- . derint, unde et vocabula sorlitae sunt.
res, seu lapillos, si quisalibi sparseril ihier alvearia, 12. Taprobana insula Indiaesubjacens ad Eurum ,
examina favosdeseranl. ex qua oceanus Indicus incipit, palens in Jongim-
7; Gades,insula in fine Baelicaeprovinciaesifa, quse Q dine odingenlisseptuaginia quinque millibus pas-
tlirimit Europam ab Africa, i in qua' Herculis colum- suum, in iaiiludine ?' sexcenlis viginti quinque milli-
nsevishntur, etjindeTyrrbeni maris faucihus Ocea- hus. Scinditur amneinterflno, tota margaritis repleta
"ni "sestusimmittitur. Est aulem k a conlinenli terra et gemmis. Pars ejus bestiis et Elephantis repieta est,
centum viginti passibus divisa. ~G_uamTyrii a rubro partem vero homines teneiit. In hac insula dicunt
h
profectimareoccupanles, lingua sua Gadir, id est, in uno anno duas esse sesiaies, et duas hiemes, et
mpem, nominaverunt, 172 Pro eo °.U(>d circumsepta bis Iocum vernare iloribus.
CAP.VI. — a- Brilannia Oceani insula, etc. Hege- playam, inquacumbrumale solsliliumsol facit, nultus
sipp",",lib."v, cap. 15: Qu{dailexam Brilannias inler- dies esi, unde pigrum et concretumest ultru tnare. Sed
ftiso mari, toto orbe divisas? Et Oros.,- lib. i, cap. 2": a sole Thulen nomen habere»dicit, non ut Thule
Britannia Oceqniinsula.
h Hmc in civersqGall. Oros., ibid. : Et quoniam Solino (opinor), sed ut ultima , propter causam a Servio et
relatam, dicatnr.
Oceanus hqbet insulas, quasBrilanniam, et Hiberniam s Quarum vig. des. Ex Oros., ibid.
vocant, qum in adversq Galliarumparte ad prospectum h-Scotiaeadem,-et Hibern.-Ex. eod., quamvis hoii
Hispanim sitm sunt. „ pforsus ea'dem. ,
c CirewiKSejtts... plurimus. Ex Solin., cap. de l lllic nuttus anguis. ExSolin. Yid. Bed., in Angl. "
- ty
Britannia..
' i Thanalos. . . Hist.
Solin., Alhanatis. i ln qua Herculis cotumn.... immillitur. Ex-Oros.
6 A Britannia cesluario tenui sep. "E Solin., ibid., k A Conlinenli terra cxx passus.-cxL_emendara!
e quo restilutus"est hiclocus, meridosusin omnibus Chacon, ex Sblini manuscripiis libris, uhi septingen-
libris. . -- lis pedibus legitur, non passibus, ut in Vulgaiis. Sed
f Thtjtfi idlima insula Oceani. Locus e -Sery.. vetaht Codices, resque ipsa Isidoro Gadibus ipsis vi-
Georg, i, ad vers. Tibiserviatult. Thule, et eSoIin., cino.-ul par fuit,-saiis exploraia.
cap. deBfiiannla, sumpius.Horum verbaapponemus, . -r In lingua sua Gadil. Esl quoque TTJ ghadar He-
ex his, qui.volel, medicinam faeiet.T/ia/e (ait Serv.) brads sepire, ex Solin., cap. de Hispania,
insula ett Oceaniinter septentrionalem et occidentalem m Forluhalm.... easd. esse Paradisum. Serv., Mn.
plagamiillra Brilanniam, et Hiberniam el Orchadas. y,a&Elysiumque colo. Secundum philosopkosElysium
Estauleminsula in Oceano ullima, inqua, cumsolin esl insulm Fortunalm.
Cancro est,perpetui dies sine noclibus esse dicuntur. , n Silm sunt autem. E Solin., cap. ull.- .
Solinus": Mullm, el alim circum Britanniam imutm, e 0 Gorgddes. lia vel. lihri, et Plinii etSoIini Manu.
quibtis Thule ultima, in qua mslivosolslilio , sole de scripii..
Cancrisidere facienle tmnsilum, noxpenenulia; bru- P Chryse el Argyr, Solin., Plin. et Mela. ,
mali solsddo, perihde nullus dies, ut ortus junctus sit i Sexceniis viginii quinque mittibus. Vocem sladio
Occasui. Ullra Thulem accepimuspigrum esse,et con- rum ex Solino, Plinio et Chacone auctoribus expuu l
creium mare. Chacon Ha legebat.: Inter sep. etocc' ximus.
fiiti S. ISID0RI HISPALENSJS.EPISCOPl - Si6
1
f 15. a Tylos insula est Jndise, ferens omni tempqre A - i!751-3. kCi/c/ateinsulseantiquittis Graaeiaafue-
/oiia; liuonsque insulse Oceani,, . , , ,1'unt,quas indeCi/i;/adas autumant. dictas, quod licet
14- I,tem insulse, qjisq ab HellespontQ usque ad spaliis longlor.ibus 'a De\o pro.ectse,-in .orbem tanien
.Gades in mari magno sunt conslitulse. circa Delumsiioe sint, Nam orbem r.vylpv Graji-Io-
Cyprus-.insula.a civitale Cypro, quse in- ea est., .quunlur. l fiiiidam!vero non qpod. in orbem diges,-
.nomen aceepit. Ipsa h est et Paplios Veneri conse? tse, s.edpropter sco.pulosqui circa eamdem sunt, di-
crata iji Carpaihio marj, vi.cinaAustro, famosa.qiion- clas pulant Ctjclgdes. • ,
.damdiviliis, et maxime seris; c ihi enhn prima Jmjus i0.- Hoein HeJlesponfointer JSgjeiim, et Maieum
metalli jnventio etntililas fuit. niare constiiuta; ciremndanlur- etiam pelago Myrtob.
. -15-.Creta Graecisspars est-ingens contra Pelopon- "i Sunt "autem omnes numero
Mjuinquaginta Ires,
d
nesuni: hsec primum a temperiecceli Mncarohesitm n tenenies a Sepientrione in Meridiem:,mi'llia_quiii-
appellataest, deinde Creta dictaa Crele quodam in.di- gen,ta :- ab -Orienl-i in' Occasum millia ducenta-";
' '
gena,quemaiunt unum Curetumfuisse, a 174quihus naetropolis earum Rhodus.
Jnpiter ibi abscondilus esl, etenutrjtus. Est-autem 21. Delos insula , iri medio Cycladum sita'.' Et
insula Graeciseiflter Ortum, et Oeeasum longissimo dicta"Betos fertur,
lractu poweclar, a Sepientrione.Grsecia aes.tibus,-ab j, quod "post diluvitmi quod Ogygii
Austro jEgyptiis undis perfusa.-Fuit-antem quondam temporibus notaiuf, cum ofbem multis niensibus
contlniia nox inunibrasset, arite oinnes' tefras fadiis
.eei. tuinurliibus nobjlis, undeetHecatpmpglis djela est.
solis illuminata est, sortilaque ex e"o nonien, quod
i„ 10. cPdmi, etiam remis el sagitlis claj-uil, prima manifeslaia fuisset visihus. ^Nam SijXovGrseci
fitteris f. jura fu.it, equestres tuiygjasp.iima.dqcujft prima manifestum dicunt. pjlpsa esi et Orlygia, eo quodpri-
Studium musicum ab- Idseis.dactyJjs, in, ea cceplum;
mumibi visaa sunt cotnrnices aves, quas J.7@ Giseci
capris.copiosa.s ceryis eget, lupos el vujpes,. fdiaque vocant. k In hac insula Latona eriixaest
ferarum noxia, misquam gignit, serpens ibi nullus,, 1'pTuyaff
et
noctua nulla, et si invehatur, staiim moritur. Larga Apollinem, Dianatn. De/os"aiitem, et civilas dici-
esl autemvitibus et arboribus, Diciam.nuslierba in lur. etinsiila. I
(Creja nascilur, et alipius, quae admprsa, diurnam 22. r -Rhodos Cycladumpriina ab Oriente, in qua
famem prohibet; \ Bhalangos aulem venenatos gi_* E"rosae capitulum jdicilur esse inventum, durii ibi
gnit, et lapidem, ,qui Idmus dacfylus dfcitur. civitas conderetur, ;ex quo et urbs, et insula Rhodps
17. \ Abydos,insula in. Europa supej Hellespon- est appellata. In hac urbe solis colossns fuit aereus
lu.m ppsita, angu.sto et periculoso mari sepanaia,'et septuaginia cubitorufn altitudine. Fuerunl el a_lii
«cSuSofproece dicta, quod sit introitus Hellespo.i»,li Q centum numero ii) eadem jnsula co.lossiminores.
niaris, in quo Xerxes ponteni ex navjbus. fecit, et iu . 25. t Tcnedos unaexCycladifas.ad Septentrjonem
"T&rseeiam transiit. , " . ,sita, in qna clim civitas a reneqaodamcondita-est,
.18..i COIJSinsula adjacens provinciae Atticae, in Unde nomennrbis illius, vel.potius insuloefuit.uNam
flua.Hippocrates me.dicus patus est, quse, ut Varro Tenes iste- infamatus , -quod cum <noverca s.ua
testis est, arte Ianificii pyima in ornamenium femi- concubuisset, fugiens.hanc insulam vacuam cultori-
narum inclaruit. bus.obtinuil; unde el Tenedos, insula' dicta esk;
" a
Tylos:...ferens'ommtemporefol. M.,virans o.t.f. inorhatum feminarum dedxt.jn Solin. Ms. EeciefsiiB
b Ipsd esVel Paphos. Ho,cnon refeffi ad Cypriim Tolet. libro, Ceosj Gos legitur, et quidem janipri-
insujam, sed'adurbem ih ea, quae " olim Cypros dice- dem quesius est fJermolseusBarb. liarum vocum
balur,"et Paphos"aiebat Ohacon. affinitate peccatu.roa libfariis in bonisaucto-
c Ibi enim prima hujus metall: inv. Plin., lib, vm", ribns. ,Ilassepe ut jam prope usucapia sinl a Coo, qute
cap.
' <iBmc56, et lib. xxxivycap. 2, Ceos erant forlasse propria ; sedlanificium lueril,
a leihperie cceii.E-Solin.,xap. 17.
e Primapriinum Plinio auciore,~ulrjque comrriune. Hippocrates.la.-
eliqmrem. Exeod. men communis.. es?e non potuit, .quem fuisse corii
• f Jura-flxit. n
Solinus , jura junxii. Vid. Platoh. in *?"stat'Goum.Sed Cbos Hippocratis' pairia 11011 objacel
Minoe. Atticsein mari sed Rhodo in Icario
- s Cerviseget. Ex Solin-.,PJin., lib. vni,cap. LVHI: k Cyctades... jEgeo,
quas inde E
pelagbi'
Cycl. aut. Sojiri-. ;
Mirabilius ifiead.insula (Creia) cervos," prmterquam ' in -1 Quidam vefo 110)1 qupd ih- orb. Vid.'"Serv._, Mn,
non esse. 1 <
§ydoniat'drum
'& Regihne, 111 ad Cyclddas, ei ci\eb.',.. I
Phalahgos' dtttem.&ic. Verb Jegit Solinus : Pha- m Suni autem omnes num. Ex Oros.,
langium aranei genus est, si nhum' qumras, nulla vis - » Tenentes. Ua Goih. omnes. Tendentes
' " nondispli-
est,1 si polestatem, ictumhominem venenointerficii. cet,0 ex Vulc. .', |
Abydds ihsula. Abydos neque Irisula, neque in Nam SrjlovGrmci: Vefbn s.unt Serv., /En. m,
Europa est, sed ut ait Solinus", de Hellesponto lo« P Ipsa est el O/tygia. E Solih., cap. 17. " . '
quens : Abydos Asim est,'et Sestos Europm. "Serv.ad q friliac insuia Latoha. Verba. Sefv., ^En. in," ad
vers.- Fduces tentanlur Abydi. Geofg. 1. Sestos et yers._ Sacra mdri cdfilur.
' r Uorfos Cycladum prim. Ex Oxos.
Abydos civilates sunl Hellesponli, quai anguslo et pe-
riculoso marisegregantur. Nbshsecaliis conciniianda s lioste cdpiltdumi AI. capitolium, al, capulum,
relinqhimus.' ' al. eapulum, forie cphivum, vef
j Coos.Solinus : Mullmquideminsulm objacent At- vum " coiyum. Gloss. coi-
' * y.ak-ollpoSoOpe^uzoTOS'.
ticm cmtinenii, sed suburbanm' ferme' sunt Salamis, Tenedos. Ex Oros.
ut
Sunium,- Cos, Ceos, elc, qum- Yarro leslis est, u Nain Tenes isie.1.. dicta est. E Serv.,' Mh, n., 4$
subiiliofis veslis amicula arle lanifttm scientim primd vers. Tenedos notisstmafama.
- ETYMQLOGIARUM-Ll.B.:XIV.. •*, 1BI8
g{j. _
a.sic Cicero: Tenenipsuw,. -cnjus ex nomine-Tene? ^nacria,dicla^proplertria
. $.xpa\ idest.promoiitoria,
dos iwminatur. , . -- - . - Pelorum,, Pachymcnii et Lttybmum: %T<riuacriaenlm
. 24. t Carpathos una ex Cycktlibus a Meridieppsita Grsecum est, quod JLaline ;}'i9«e/i:af.dieitur,quasiin'
<••coiftra jEgyptum, a 177 qua Carpa/ftjuiu mace-ap? " lr,es quadras-divisa.' I Hsec-ab-Italia 'exiguo frelo
pellatumest, vocala prppter celerem fructjium maXu- discreta.i Airicum. mare prospectahs, ' lefris fru"gi-
rltalem."'? Est enim. inter-jEgyplum, et Bbodun,.iEx ferafaqrn abundans.icavernis i"amen,-'1tit fistulfspe-
Uac insula dieuptur et Garpasiw naves "magnse-et nfilr,abilis,-^ent)sque, et sulph«r«;plena. Undeetibi
- ' i .«Etnoeniontis exstanl incendia: in ctijus freio Scijlla
spsiiosse. ,
25. e Cylhewinsula-una vx-Cycladibusa-paite:Oc- est.<$t Ghar.ykdis, quihus navigia;-autabsofbehiur,
aut.collidiunluri - .- • ' •_ •_ i :•'--.'--'i
cidua sita, .cujus Porphyris antea nomen- fulf.' Gy-
thera aulem vocata, quodibi Venwsxi' orta. - '- - i'9S "55.:Fuit-autem «, quondani palria Cyclo^
26. f Icaria insula unadeCycladihiis, quse'I-cafio piim, et.poslea nulrix tyirannof-um, fr,ugum-feftilis,
mari nomen dedit. Hoecinier Samiim, et Myeonuni acpcuuurii.terris omnibns-conimissis*seminihusar-4-
procurrenlibus saxis inubspitalis est. et-nuliis sirii- tfo-proscissa; Principem- urbium "Syndcusds, habef:
bus portuosa. Dicitur autenv Icarmti Cretensem' ibi' -font^jn Ar.etlmsam, .airAiphmunifluvium' magnoVum
naufragio interiisse, et de exilu hominis impositum JJ ] generatorem equorum. In ea insula n priuiuiu esl ixi-
• " .-''": *-
nomen loco. - - ventacomoedia.
,3,7. s JVasosinsula anle Dionysias dicta, - quasi <-.3i.-.Achalenia"pi.dem"ipsa primum ex Achaleflu-
Dwnazos,. quod fertilitate vitium vincat caeteras; ;est" mine-dedit. Parturit et mare ejusxoraiiorii; °-gigflit
aulema JfteloxH.iimi.Iia passuum-separaia, extraa- et-sales Agrigenlinos'in igne solubiles", crepilanles
olim Jovis ferlur adversus Titanas fuisse profeclusV im aquis. Omnis apibitus- ejus-claudiiuf sfadioruni
_28. ^ Melosex, pumero Cycladum, una omnium" tnbus rnillibus: 'Sa1lustius~autemdicit"-ltaliiB'con-
ins,ularum;rotundissima,unde et-.nuneupala.; - : junctam fuisse Siciliam," sed nfedium spaiiuuf iilf-
'
17S 29. Hisioria dicit ex Jasone natum fuisse Phi- pelu niaris divisuni; et i?'per angustiariiseissum.-
lomelumetPlulum; exPliiloinelo Pa;-£an/«mgenitum,- - -35. Tapsus insula stadiis^decem a-SiciliaremoW
qui dgsuo nomine Paron insulam et«ppidum appel-- jacens, et -planior,'unde et-nuncupata". De quaVir- '
9
gilius.:. Tapsumquejacenlejj}: \ -- '.-' -:'
lavit, prius aulem Minoia, deinde Taros dicta:f-De
P«'0M.€ignit eniminarnior 36. Motifl} insulse Sicilise appellalse hb^^Mola
qua,Virgilius: IVineamffite
candidissAmum,n_uodPariwn. dicunt^-Mi-tiit et=sar- Hippoiae filib,-.quem pbetse Tmxeruiit iegerii fuisse
dan.Iapidem, jnarmoyibus quidem prsestantibrem"; ventoruin," «ed>,u't"Yarro dicit," fetlor-.fuit islafuni"
' "--"-" t(_;insularuni, et quia'ex earum nebulis-etfuniofuturos
sed jnter- gemmas viJissimum.
50. Chiosinsula Syra Iingua appellatur, eo quod prsedicebat flatiis' ventbrum, ab-4riipeniis' visus es(
ibi-tnajslixfignitur.-JSyrienimJlfasticemCbio^vjocant. ventos sua poteslate retinuisse.' Esederiiinsulaeet
„3J. Samos insula est mari-jEgaeo, .ubbTiaia* est" VwteamtBVOeantur," quodet ipsse;.sicu"t-^!tna'ardeant.
Juno ; ex' qua fuit sibyila Samia, «l Pythagoras "Sa-5 37; Sunt autem hovein haberites pfopria' nomiria,"
mjus, a quq pjiilosopbise nomeri, invenj,um esl. iu quamftn pfimain":L^pafMSquidam Lyphre.h vocavit,
hae insula rep.erta pfius ficlilia-vasatraduuiur.-Unde - qnieam anle jEoluih rexil; Altdra"'5 Hi'erd~vocalur_
*
et vasa Sdmia,appellata sunl." „• " - - - - ; ' qubd sit collibus :eniliieniissimis;'rfeliquse vefo. id
32. Sicilia a Sicano rege Sicania cognominata est, est, Strongyle Didyme Eri.cusa , 1. Hephmstias,
dein.dea Sfculo Itali fraireSiciViaVfrius-autemT)'?- Phmhiciisu, Evoninfps, Ericodes, Phm)iifibie^; qijae
ln fronte Narbon.' Prov. Oros., lib. i, cap. 2. nasias diclasait, quod sestate nudi, quasi paleslrilae
h In Orienlem, quam in Occidentemiatior. Locus incedani. |
est ex Jib. u Hisior. Salluslii cilatus ab Agel!.. !ib. i j3«),),stv
enim Grd-c. Eod. mod., inf., lib. xvm,
xn, cap, 28. Gui ex lsidoro addi hsecpossunt: Ferme cap. 10. i - . .
paribus lateribus, qumin Meridiem,el Septenlrionem k Unde ballista, quasi miss. et fundibalum. Ita ve-
verfunt.Corrigeudus idemapud Non. in Facies. Voces teres iib., liicet iib. xvm, cap. 10, ct apud Aug., in
autem anle commercium Cliaconi suspectae erant. D ps. LIV.Et Veget., lib. i, cap. 16 : Teretes lapidesde
0 Sedsolifug. Sup., lib. xu, cap. 3. funda, vel de [ustibalo];et lib. n, cap.45 : Funditores,
d Nisi hcrba. Ex Isidoio emeudandus Serviilocus, qui ad fundas, vet fustibalos; et lih. m, cap. 4: Fus- '
Eclog. 8. Unde sunl baec. libalus [usiis est longus. Quare fundibalumumninole-
e Fonles habel. Ex Solin. gendum, non fundibulum.
f Ligur mulier. Ciiat haec Priscian., Iib. vi, ex CAP.VII.— ^ Sic Saltustius deSardin. Quicilalur
Salluslii lib. n Histor. : Sed ipsi ferknt, Taurum ex (ut superiori capite diximus) ab" Agellio, et Non., ""'
prope liilora regebat Corsa nomine Ligur ex lib. n Hist. >
grege, quem m Sigmumpfom.... ciyn. E Serv., Mn. H3ad illud:
mit/ier. ex quo inlelligitur totum hunc locum esse
Sallustii. Sigmaigni freta lala reluc. Ubi codex- Servl ' Vatica-"
s Dividilur aulem a Sardin. Oros., ibid. nus : q. d. triyti. \
'b Ebosus. Oros., ibid. Cseterumde Etymol. Quod n Ui persequi navig. Servius, ^En. 5, ad illud :
non procul a Zanio, ampliusquserendum,Sive Zanio, Malemquesequacibusimdis: sequaces,inquit, id est,
sive Dianio legas. perseculrices. - j
1 Baleares Lnsulmdum. Aprosiades, el Gymnasi- ° Petorum prom. Ex eod., ^En. m, ad illud : Ra-
des. Forle,, Aphrodisiadm,sicdicta; quod(ut au Arist. rescent clausira Pelori'. Illud laiiien, respiciensAquilo-
iib. icspi 6«uftao-.av.oMo-p.k-zm) apud hos majori iti nem, Oros. est, lib. i, cap. 2.
pretio leminse sint quam viri. De Gymnasiis, Plin., r Pachynum. Iiem e Serv., Mn. m, ad vers. Pro-
iib. JII, cap. 5 : Balearesfunda bellicosasGrmci Gym- jectaque saxa Pachini; et voces pinquizet alieuaevi- .
nasias dixere. Diodor, Siculus, lib. vi, cap. 1, Gym- Uebantur Chaconi, neque immerilo. •
Wt ETYMOLOGIARMlLIB. XIV. - - JWHT
-6. a IAlybmumpromonlorium Sicilise, solis Oc- A.Nubes A excessit Olympus). Dictus autem f {%'mp«s_,-•
easum intendens, vocatum ab ejusdem nominis ci- quasi Ololampus(id est, i quasi ca;/Hin)."Hicmons
vitate, quaeibi est sita. Macedoniamdividit a Thracia.
7."i Borion promontorium Numidise vocalum, eo ,' • 10. k Athos mons Macedoniae, et ipse altior nubl-
quod Aquiloneih intendat. Hoc Hipponem Bhegium bus, tantoque" sublimis, ul in Lemnum umbra ejus
poslea dictum, pro eo quod sit sequore interruplum. perlendat, quae ab eo LXXVI millibus separatur.
8. Catpe Hispaniaepromontorium. 11. l Parnassus mons est Thessalise juxta Boeo-
184 CAPUT VIII. tiam, qui gemino Terrice est erectus in ccelum. Hic
De montibus,cmlerisquelerrm vocabulis. in duo flnditur_uga,Cyrrham lg@ et Nissam, unde et
1. Montes sunt tumores terrarum altissimi dieli,' nuncupalus, eo quod in singulis jugis colenanlur
quod sint eminentes. Quidam aulem propriis ex cau- Apollo, etLiber. Hseejuga a duobusfratribus Cithe-
sis vocati surit, ex quibus notandi sunt, qui opinione ron, et Ife/icowappellantur. JSam Heticon dictus ab
maximi celebrantur. HeliconefratreTCitheronis.
2. MonsCaucasusab India usque ad Taurum por- 12. Item Cerauniisunt monles Epiri, a crebris dicti
rectus,_pro geniium ae linguarum varieiate, quoquo- fulminibus. Graace enim fulmenzs/JKuvojdicitur.
versum vadit; diversis nominibus nuncupatur. Ubi g] 13. Apenninusnions appellatus, quasi Alpes Pmni-
auiein ad Orienteni in excelsiorem consurgit sublimi- ?ia?,.quiaHannibal veniens ad Italiam"easdem Alpes
talem, propter nivium candorem Caucasus nuncupa- aperuit, umle et Virgilius.: Alpes immittel apertas,
tur. Nam Orientali lingua Caucasum signiflcaf candi-, Has enim Hannibal ™post bella Hispaniaeacelo rupil.
dum, id est, nivibus densissimis candicanlem. Unde, Juvenalis : El montem rupit aceto. Et inde locaipsa
et eum Scythse,qui eidein monli junguntur, -c Croaca- quaerupit jF%wno;A/pes vocantur.
sin vocaverunt. Casimenim apud eos candor, sive nix: 14. MonsMtna ex igne, et sulphure.dictus;n unde
dicitur. et Gehenna. Constal autem hunc al) ea parte qua
3. MonsJfaurus a plerisque idem vocatur qui ett Eurus, et Africus flat, habere speluncas plenas sul-
Caucasus. phuris, et usque ad mare deductas; quse speluncae
4. dLibanusmons Phoenicumaltissimus, cujus me- recipienles in se fluclus ventum creant, qui agitatus
minerunt proplietse : diclus a thure, quia ibi colligi-. ignem gignil ex sulphure, unde fit quod videtur' in-
- • • " '
ea
lur; cujus pars, quse est.super eum ad Orientalem_ cendium.
plagani- respiciens, Anlilibanus,appellatur, id est,t 15. Pyrenmus etipseacrebris fulmirium ignibus
eontra Libanum. nuncupatus.Graeceenira ignis ~-vpvocatur. Iste est,
5. eArarath mons Armenise,iu quo arcam liistorise>C qni interGalliam aique Hispaniam, quasi de iridu-
post diluvium resedisse lestantur. Unde et usque ho- slria, lnunimenlum interjacet.' , ~-'iv
>die ibidem lignorum ejus videntur - 16.° Solorins &
vestigia. singularltate dicitur, quod oriini-
185 6-f Acrocerauniimontes propter altitudinem,, bus Hispaniae montibus -solus altior videatur, sive
et fulminum jactus vocati sunt. 'Grseceenimiulnieni quod, oriente-sole.- antexadius ejus In eo quam ipse
y.ipK\>ms dicitnr. Sunt autem inter Armeniam et lbe- cernatur.
riam, incipienles a portis Caspiis usque ad fontem Ti- 17. Calpe mons in ultimis finibus Oceani, qui diri-
gridis flnvii. mi.l Europam ab Africa, quem Atlantis finem esse
7. Hyperboreimontes Scylhise dicti, quod supra, idi dicuni. P.De quo Lucanus : - ' -
est, ullra eos'flat Boreas. , , , - HesperiamCalpen,summumqueimplevitAtlantem. ;"
- 8. s Riphmi montes in
-capite Germaniae snnl ai AtlasPrometbei 187 frater fu'1, et rex Africae,a quo
perpetuo ventorum Ilalu nominali. Nam ptyij Gra^ce . astrologise artem prius dicunt excogitatam, ideoque
linpelUS et oppJidicitur, ki-h tov pimeiy. , ., dictus est*sustinuisse coelum. Ob erudiiionem igitur
9. Olympusjnons Macedonisenimium prseceisus,, ejusdisciplinseelscienliam coeli, nomen ejusinmon-_
ila ut sub illo nubes esse dicantur (h De quoVirgilius:: tem Africsederivalum est, qui nunc Atlas cognomi-
. a Lilybmum.Ex Oros., ibid. , -- virum Riphmo. . .
h Borion prom. Solin., cap. 30 : Borion promon-.D effrena h'De quo Virgilius: Nubes excessit Qlympus:Apiid
toiium, quod Aquilonecmditur, Grmci advenmsic vo- Maronem"hsec nusquam sunt.
caverunl. Qusevero sequunlur de Hippone, Rhegioi •*Olympus,quasi ololamp. Ex eod., ^En. iv, ad il-
postea diclo, sunt quidein ex- eod. Solino, sed noni lud : lpse Deum tibi.
" erant bujus loci, lanlunuabest, ut' superioribus " fufr : Quasi cmlum. Hoc Isidori profeeto non est.
rint annectenda. . ^Athos... quiab eoLxxvi. mill. Ita Solin;, cap. 21.
c
CAP-VI11.— Croacasin. Al., Graucdsum. Vid. 1 Parnassus. Serv., ^En. x. Parnassus mons est
Plin., lib. vi, cap. 18, et Soli.n.,cap; 52. ,, Thessalimjuxla Bmoiiam, qui in duo finditur juga, Ci-
d Libanus... diclus a thure. -Esi enim Hebraiss theronem
Liberi, el BeliconemApollinis, et Musarum.
TGtih lebona, thus. . Itemque lib. vn; Gyrra aulem, el Nysa urbes sunlsub
e Ararath. Ex Hieron., deliocis Hebraic. Gen.,, eisdemjugis sitm. '
cap. 8. m Post bella Hispanim. E Serv., ,<En. advers.:
f Acroceraunii. E Serv., ^En. n, ad vers. : Vicina( Exilium x,* '- ' - '*
magn.
n Unde et gehenna. Hoc quam vitn habeat neseio,
Gerduniajuicta; etGeorg. i,ad vers.: AltaCerauniai
jelo dejicit. ..,-.'- 0 Solorius. Vid. Plin., lib.- m, cap.-1. "' -
s Riphmi montes. E Serv. Georg. in, ad illud i-Gens i- "P DequoLucanus. Lib.'i. ''~ '-••-
PATfiOL. LXXXIh 17
825 S. ISIDOWBISPALENSIS EPISCOPI mf
natur, qui pr ,pter altitudinem suam, quasi cceli ma- A cubilia sunl, unde et lupanaria lustra dicuniur _ pec
cbinam alque asira sustentare videiur. contrarium videlicet, quia parum illustrantur.
18. Alpes auieni proprie montes Gallise suni, de 50. > Lucus esl locus densis arhoribus seplus_
quibus Virgilius : Aerias Alpes. Et dicendo derias; solo lucem delrahens. Potest et a collueendpi-erebris
verbum evpressii a verbo. Nain,a Gallorum lingua luminibus dici, quaj ibi propter religionem geuti-.
Alpes montes alli vocaniur. Hsesunt enim quaeIta- lium cultumqu3 fiebant.
liae murorum exhibent vicercu £§9 31..Desertavocata,quianon serufitur.ethjeo
19. Collessunt prseminenliorajugamontium, quasi quasi deseruntur, ut suutloca silvarum et moniium,
colta. contraria uberrimarum terrarum, quse eunt nberri-
• W.Juga auteiri montium ex eo appellala suni, quod mae glebae. - - ,
J
propinquitate sui juhgantur. 32. Devia sunt loca secrela et abdila, quasi extra
21. Tuinulus esl mons brevis, quasi tumens tellus. viam ; ipsa sunt el invia. Inde et i Aviaria secreta
Iiem1'lumulus, terraeongesta, ubi nulla memoria esi. loca et a via remota, aui tantum adibilia avibus;
22. Vallessuritliiimilia ioca quasi vulsa. flinc et unde est illud : Inculta rubent aviaria baccis.
convalles-depressa loca terrarum inter montes. 53. & Amosna loca Verrius Flaccus dicta ait, eo
fgg 23. Campusesl. terrarum planities. Dictus B quod solum amorem praesieni, elad se amanda al-
autem campus,quod brevis sit pedibus, nec ereelus ut licianl. Varro, quod jsineinunere sunt, nec quidquam
nionles, sed patens, et spalin suo porreclus, ctja- in his olficii, quasi lamunia, hoc est, sine fruclu,
ceiis; unde et Grsece ireStovdicitur. Sumpsit autem unde et nullus fructus exsolvitur. Inde eliam -nihil
nomen ex Grseca' elymologia; c %ap.al enim-Graeei prsestanles immtines,vocanlur.
brevedicunt. - 54. i Apnca loca, quaj solegaudent, quasi «vso
24. d Solum est omne, quod sustinet, asolidi- id esf, sini[rigore, .sive quod fiint aperto
(ppty.ijg-,-
tate dicium scilicet, unde et de mari Virgilius ait: ccelo.
Subtrahilurque solum. 35;; Opacd Vefo loca, quasi operth cbero, aprieo
25. Saltus sunt vasta et silvestria loca, ubi ar- '"
contraria. ,
bores exsiJiunt in altum.
e 30. m Lubricuhi dlci (cbnstaij locuni; ali 60 quod
26.- Faubes sunt angustorumlocorum aditus in-
ibi quis labitur; et lubricum dicilur, nb'riquod labi-:
ter duos montes, loca arigusta, el pervia, dicta a
tur, sed in quo labiltir.
fauciuni similitudine, quasi foces.
f 57. D Mstiva surit loca uhibrosa, in quibus pef
27. Confrages. loca in quse undique veuti cur-
sestatem viiant ' pecofa solis ardorem. Statiiis :
runt, ac sese frangunt, ut Naevius ait: Inmontes iu . I, , . . . .
ubi venti frangebant locum. fit umbrosi patuere assiiva Lycasi.
28. B Scabra-sunt loca situ aspera, unde et sca- 38. ° Navalia sunt loca ubi naves fabricantur. Hoe
/ues-dicitur, a corporis asperitate. el r lextrinum vocalur.
29. h Lustrq obscura latibula ferarum et Iuporum 1@0 39. i Statio est ubi ad lempus stant haves.
&Nam Gallorum linqva Alpes m. a. E Serv., Mn. alterius sedem occupavefai, iit conslat "exEeild, et"
iv, adillud: AtpihiBorem. AlFestus Albumquod Serv., Mn. vi, ad vers. Amwna virela-, et Mn. v,
nos dicimus,aGrmco, quod est a).fh,eslappellatum... ad Tartara habenl. I . .
Sabini tamen Alpum dixerunl. Unde credi potest no- . ! Apnca ioca. El Serv. Mn. yi: Trans vonlum
menAlpiuma candorenieiurnvocitatum. fugal.
h'Ii'em lumulus terra'congeslq. Deesse videtur ali- m El lubricumdicilur non quod tabitur. QuoH qui-
quid. Serv. Mn.m, ad veis. : Forte fuit juxia tu- demad locum attinet; alioqui lubricum dicimr et
mulus, etc. Hvc sermone-,(inquitj ef .coltem,et sepui- quod labilur, et in quo labimur. Serv., Mn. n^ Lu-
crum fuissesignifwaU , , _ <, bricum dicilur guod labilur, duni ienetnr, ut piseis,
c xKfiKte«:i?i.Vid. sup., lib. xn, invoce Camel.,' etinquo tabimuf; ul-:
inf. lib. xx. cap. 1,1, in Cama. .-. . Sese opposiiitSalioper lubricasiirgens.
d Sotumcst... .quod sustinet. E Serv.,>jEm vn,ad/ Q
vers. Ceieale solum. Locus vero ah Isidoro citatus, Et Isidorus Ip=>e , lih. x :-Lubricus, ab eo qttod labi-
consen-
Mn. v. tur. Quare niliil hic;opus
' iienlibus 1libris ulla correctione,
* Fauces sUnt;'£Serv. Ul~biviasdrhxuto obsidam. praeserlim omnibus, tantum qua de
Mn. xi. . r&sit sermo attendisse oportuit. '
n Msiiva. E ServLGeoig. 3. ".
, f lConfrages:,Festus : Gonflages loca dicuniur in 0 Navalia'. Ex"eodem, Mn. xi.
qum undique confluuntventi. Nonius : Conflugesloca, V Hoc et iextrinmh. Serv., ^En. n, ad Vers..Mdi-
in qum.fliversiconfluunlfivi. seclaque intexl—Trahdalio (inquit) a navibus,
s Scabra sunt loca s. a. E Serv. ad vers. Scabra ftcant, vt Ciccro: Navetnlibi mdificatam esse Messanm.Iieni
rubigihe,Georg. l. Sed vox loca apud eum non legiuir. intexunl],ul: ~ .
. !* Lustra. Idem. Mw, i, ad vers. Lustnbuht con- Bisdenas Italo tetainus robore naves. - "-
vexa. — Lustra, et ferarttm cubilia,-el lupanaria per^ Afl harie videlur teklrini notionein respexisse Gi-
cpntrarium iiicimus, quia.parum ittustrantur. cero, lib. lv, act. 2„ in Verrem dicens : Insula; ju-.
1 Lucus. ldem , ad vers. LHCWS in Ufbe fuit sumnii. diccs, Melita esl salis lalo a SicUiamari .periculosoine
Mi\. i,:>Lucus uutem dicitur, qupd nonluceal' non disjuncta, inqua est\eodemnomineoppidum, qup isle.
.quod sinl ibi-lumina causa religionis. nunquam accessit, ^quod tamen 'isti , lextrinum. per
i Aviaria.idem_,Georg. n : Aviaria secretanemo- triennium ad muliebrem.veslem conficiendamfuil.-
fa, qum avesfrequentant., scilicel, invoce ambigua.
k Amcenaloca Vafro. Hic Verrius et Varro alter Ludens, <t Slatio est.JE Ser.v., ^En. -n. .- • -
S2S J3TYM0L0GIARUMLIB. XIV. K9J1
Porlus ubi hiemant; a importunum autem ubi nul- j9L S. m Barathrum nimiaBaliitudinis nomen est, e%
' - '
Ium refugium, quasi nullus portus. dictufn baraihi-um.,ajuasi vorago atra, scilicet, a
i-0. h Portus autem locus est ab aceessu vento- profunditate.
rum remotus, ubi biberna opponere solent. Et por- 6. n Erebus, inferorum profunditas atque recessus.
lu%-diciiis "a-deporfandiscommerciis ; liuhc vetefes'" 0 Slyx K7TO'TO0
cihyepov, id_^sipa trislitia dicla,
a-c~»a;Mfandismercibus baias vbeabant; illa decli- eb quod tristes faciat, vel " quod tristitiam gi-
nalionea baia baias; ut a familia familihs: ' '''""'' ' ';
griat. :;'"
H. d Liitus est terra aquae >etmari. vicina. Et 7. r Copylus, ibchs infefi: Cocytti§ aiHeiii hhhieh
.dictum littus, e quia-fluclu eliditur, f vel quod accepit, Gr,#ca iriterpfeiatione; a Itffeluel geinilu.'
aqua alluilur. 8 Cicefe in Top.: Littus est quq fluctus 8. 1 Tdrtarffs, vel 'qUiaOmhia illlii ttlfBala suril,
eliidit. K1TO TJ7ftapayjis, vel; qub'd est vefius, ar-oTOUTKpTK-
•42. Circumluvium,locus quem aqua circumluit. pi^eiM,id est, a trdriiofefrigoris; X9j___j tjiido'esi algere,
AHuviumconsutnptio riparum ex aquis. et.rigere, sCilicet;tjriia"luce,'soleque carel. Nam ne-
Margo est pars cujuslibet loci, ut puta iharis, unde que illic vapores sunt, qui ex solis luee gighuntur,
et nbmen aceepit. neque flatus, qui ejusfleni motihus ihcitarilur, sed
Mdrilima, qiiasi maris intima. Bpefpelhus stupbf : Tapfapi^uv eni.m horrefe, et ire-
.- 43- Osiia ab ingressu et exitu fluminis dicta in mere aprid Gfsecbs legituf. Hic enini ^efas et stri-
mari. ' dor denliuhi.
Coniihehs, perpetua tefra, nec ullo mari discfe- 9. r Gehehrih est lociis ignis, e't sulpiiiifis, quem
"iff.^qUaiiitSfseci fcetpov vocaiii. appellari' puiafai;availe' idolis coiisecfala, quai est
juxla miiriim Hierlisalem, fepieta"olim cadaveribus
*] -.- *'',--, 191 CAPUT IX. .. ,
"mbrtuoruin. Ibi eriini'Hefaftei'fllibssiios ihiiriolabant
- ". . :, De inferioribus terrm
dsemonibus, et appellabalur locus ipse Gelienhon;
"'- i'.
Spcc&sest fossa sub terfa, h quse'persplci p'b- Futriii brgb shpplicii ibcris ubi peccaiofes cfuciandi
ftest"; i"o-7H7),«tov Grsece speiunbd Laiirie: shnt/hujUs Ihbi vocabulodesignatur: Dupiiceii) au-
2. Spiracula appellata omnia ldca pestiferi spifi- tem esse geheiinam; et ighis, etfrigofis (in Job le-
" -'
appellant, vel Acheron- gihfiis). " '
Uts_,i quae.Graeci yapSJVSIK
J.ea. Eliam Varro spiraculum dicit Jiujuscemodi io- ' 10. s fnferiis app*eilalur, eo quhcl irifia sit. Sicut
cum, et spiracula -ex.eo-dicuntur loca- qua lerra "autem^Secuiiduriicorpus, §i pdhdefis sul ordinem te-
.spiritum edit. . _ - . iieant, inferiora shht binriia gfavibfai iia; seciindiiiii
3. Hialus prseruptio lerrae profunda, quasi. itus ; Q spiritum, iuferiota suht 'dirinia tristiora. '* ijhde et in
proprie aulem hiatus est omnis oris apertio , trans- Grsecalinguaorigo riominis, quo appeiialur inferus,
lata a feris, quarum ayiditas qris adaperlidhe moB- ex eo quod niiiilsuave habeat, resdhare befhibelur.
stratuf. -
11.'a Sicut auteni cor ariimalislh medioest, T iia et
• A; k Profitfidum proprie, quasi ciijus pdrfo sit '
infernus in medio tferrseesse perhihetur. Uhde et iri
fiindus ;' abusive autem prolundum, vei sufsum vel EvangelioJegimus : Tn cofde ieffw. Pliilosdplii auieiu
itlebrsuiri dicituf, ut: 'dieunt quodin/eTi prb ed dicanthf, qiibd atiinise hine
• i .. .Mariaac lerfas, Cojluriiquepiofundum. " ""
ibi ferdniur. . „,''."
a Jniportunum esU Sery. ,,,Mn xi:
linporlitnum jusnominis, vide Sery.ad verba yirg. ^n-. vi: Hic
"btttem esf, quodcarel id
'ius esi portus.
' porlu,~ - est, quiele,- ubi nul- specus horrendum, el Priscian., lib. vi.
* 'S7rv)).KtbvGriebi speliliic. lal'. E SefV.; Eclbg. 10.
h Porius autem locusab acc-.v. r. Hseeex j Quq Grmci ycCpaveiaGaleilUS': Hb),),Ki;t_-
margine 3E KWO
.ass.umpia credo. Sunl autem Virgilii,verb., Mn. m : TOOjrv£y//.KT0f ftovovXKTK TBVeio"i~vor,v » jS),KSn
* ytVETKt,
Porlusab accessuventorumimmolus... v.o3aT-~p. h TOTS yjApaveioigavop.aap.£voig y.apiots.
Kecniinus illa qusesequuniur, quse siim ex iii Georg".: k Profunduni-proprh: EServ.;"'^Eii.-n.-- -
1 Jllaria ac terras, cmlumqueprofuhd. VerM ¥itg.,
.. . Et stabulaa yenlis hiberaoopponere soli. . .. - • . -„..--
^En. l.
- c A -bajulandis mercibusBaias.—Baiarunt vero quae - m Barathruni.nim. a. «. E Serv., Mn.ln i'6bsi-
-projie Cuinasalia est-Tatlo,- dicta namque a;Baio j\det; ai'qu'einio~Baralhri, elc, .-• .. •.-
.Ulyssis.socioiilic sepuko, ui ait Si*rv., Mn; niyad . ? Erebus. Ex eod., Mn. -iv, . ,
.-vers. Hucnbi detatns Cummam. Siiius : 0 Styx. KVOTOO o-TV/spov.Ex Serv., jEn., yj..
. . . ." idocerilletepenteS P Cocytus. .Serv.,.jEu."vi. Cocyius fluviusjnfero*
lindeferantnomenBaise,comitemquededisse.-" rum diclus KJTO xov,v.oiivetv,,idest, lugere. ' .,
.-- •- Dufichiaspuppisstagno sua"nommamonsiral. i. Tartarus. Ex eodem Mn. vj-, ad illud : Tum
'.. aLitiuhest ierr..a. c. m."v. Et quidem Servius mddo Tartarus ipse--.Bis,pa'tei. etc. -, (/ . .' .
'"iittus (leiiriit terram aquse, vicinam,. modo terram r"GefettH«.-ExHieron.'in Matlb., cap. 10>. • r.
mari vicihiiin , quod nlrumque inclusit Isidorus. . -s Jnfernus;.:-pkrMbetur. ExAug., lib: xii; d_eG,e-
e Quiq flucluelidiiur. k\.,'eluditur: *"- ', nes. ad Iitl., cap. "34. . '.. • u.; ,.- >
-- f Vel quddaqua alluilnr. AL, allidituf:. * -UndeniifGmca ting:.:~orig'r..quodmhii.siiave.
- s Cfci1..ifua -., „ . , *. -'•:
fluclus eludil: k\:, ilidil, de quolib. n, .'Kempe^Sjjs-, quasi«jjS«f.
tt Sicui autem cdr-animal. Ex Hieron. iii^Jon".,
-cap.SO.' Nou esl"autem Ciceronis deflnilio, • ' sed '
Aquilii. . 2.
cap. Qui loeiis resiituendus ex hoc loeo., ,J
—
CiP. IX-. hSpecus '. :. qum perspici p.Nempe ,- y.ltainfemusin medid terrm. Serv. ad VciRt.'.Tel-
,ah aspiciende dicitur. De genere et deelinatione hu- luris pelras subire. Mn. vi. ,-;, -._,-•• -
LIBER DE€IMUS QUINTUS.
:: '
-DE^EDIFICIISET AGllIS."
193 CAPUT PRIMUM. - , A structa sit, et delonge venientia contempletur. Hieru-
i De civitatibus. salem autem pacifica in nostro sermone transfertur.
l.De a auctoribusconditarum urbium plerumque Oppidanobilia qui, velqum constituerunt.
dissensio iuvenitur, adeo ut ne urbis quidem Romae ' 6,-'B
Nam Sallustius di- Dionysius qui et Liber' pater, cum lndiam vie-
origo possit diligenter agnosci, tor pefambulassel, Nysam urbem ex ,suo nomine
cit: UrbemRomam, sicuti ego accepi, condidere, al-
juxta Indum fluvium,condidit, et qulnquaginla mil-
habuere initio Trpjani, el cum iis Aborigines, Alii
' que ab secundum . iibus hominum adimplevit.
dicunt Evandro, quod Virgilius: ' 7.h Medusautem
Tunc rex EvandrusRomanseconditorarcis. Lffigseifilius Mediam construxit,
unde etregioejus Medimnomen sortita est.
Alii a Romulo, ut: l Perseus
illa
En hnjus,nate, auspiciis inclyta Koma 8. Persepotini urbein capul Persici regni
2. Si igitur tantse civilalis certa ratio non apparet, Danaes Jgg fiiiuscondidil famosissimam, conferfis-
non mirum si in aliarum opinione dubitatur. Unde nec simam.que opibus, i a quo elPersit/adictaest.
historicos, nec commentatores varia dicentes impe- 9. k" Ctesiphontem|quoque Parthi apud Parlhiam
riliae condemnare debemus, quia antiquitas ipsa condiderunt, in semulalionem Babyloniaeurbis.
creavit errorem. Sane quasdam, de quibus aut san- g 10.J Snsis oppidum Persidae aiunt Memnonispa-
etse Scriplurae, aut hislorise genlium cerlam origi- Irem consliluisse. Dictura autem Susis, quod :immi-
nem referunt, paucis admodum verbis retexere neat Susm fluvio. Ibi est regia Cyri lapide candido «t
oportet. vario cum columnis aureis, et lacunaribus gemmis-
3. Primus anlediluvium Cain civilatem Enoch ex que distincta, coiilinens etiam simulacrum coeli,
nomine hiii sui in h Naid condidit; quam urbem sola stellis micantibus prsesignatum, et csetera humauis
multitudine suse posteritatis implevit. menlibus incredibilia'.
4. « Primus post diluvium Nemrod gigasBabylonem 11. Bacfrum.oppidum.Bacfriamcondiderunt,expro-
urbem Mesopotamisa194 lundavit. Ilanc Semiramis prio" amne eum cognominanies, qui Jiacirus vocatur.
regina Assyriorum ampliavil, murumque urbis bilu- i% m Carra civitas Mesopotamiaelrans Edessam
mine, et cocto Iaterefecit. Vocabulum autem sump- condita a
sit a confusione, eo quod ibi confusse sint atque Parthis, ubi quondam Romanus est esesus
sedilicantium turrim. "exercitus, et Crassusjdux captus.
permistse linguos
5. d Judsei asserunt Sem hlium Noe, quem dicunt 13. Edessam urbem Mesopotamiaecondidit Nern-
Melclrisedech, primum,posldiluvium, in Syria con- irolh, filiusChus, JQg postquamde Babylone mi-
didisse urbem Salem, in qua regnum fuit ejusdem p gravil, iu qua, et regnavit 5 quaeante Arach cognomi-
Melchisedech. Hanc postea tenuerunt Jebusmi, ex "nalaest.n Ipse construxit, et Chalannen, quaeposlea
verso nomine a Seleuco rege dictaest Seleucia. °Phi-
quibus, et sortila est vocabulum Jebus, sicque duo-
bus nomlnibus copulalis, Jebus et Salem, vocata est ladelphiam urbem Arabiae condidit Raphaim, gens
"
Hierusalem, quae poslea a Salomone Hierosolyma, antiquissima, quam imerfecerunt filii Loth.
quasi Hierosolomonia dicta est. Hsec el corrupte a 14. Seleucus unus expueris Alexandri, post mortem
poelis Solyma nuncupata est, et postmodum ab M\io ejusdem Alexandri, occupatoregno Orienlis, urbem In
Adriano Mlia vocitala est. lpsa est Sion,c quse He- Syria condidit, eamque ex Antiochi patris sui nomine -
braice speculaiioinlerpretalur, eo quodinsublimi con- Anliochiatnnuncupavit, el Syri»3caputlnstituit. P Ipse.
CAP. I. — ^De.auctoribus... errorem. E Serv., h Medus aulem Egmi filius. —Et Medem, ut ait Dio-
D dor., lib. v. - f
Ma. vn, ad illud : j Cum libri
1 Perseits Athei, Athe, Audim, |
Nec pranestinsefundatordefuiturbis Danaes.\
b In Naid condidit. In omnibus libris, permutatis et Andim, baberent, cur ipse sibi Isidorus nonauxi- ;
iitteris , ex Naid INDIA evaserat. LXX : 'Ei.;j).0ev.«i liareuir, qui paulopostdicit? Tarstim CiJicisea Perseo Da- •
KatvKirorov T~poo-ii7tov TOU OEOO, v.al av.naevev yij NKIO' naesprolesedificatam Vid.Hygin., Fabul. 27S. j
y.KTSVKVTt Tou!§£;£. Et Joseph. lib. i Aniiq.,' cap, i A quo ei Persida: Rufflnus in translalione Jose- J
4 : IIoMv -xailireWwvy«v ISpverat /XETK Tns yovKtxos phik Sasait Persidae mjelropolini vocat.
K«tvKKISK TO^OV OUTOI v.alovpevov. Quod autem eo loco Ctesiphontem.Plijal, lib. vi, cap. 26.
1 Susis Oppidum. Haec urbs, et Susis, el Susa, et
"Hieronynius, non aliter interpretetur, nihil ad Isido- Susse a Hieronymodicitur, Daniel, cap. vm et ix, de
rum, qui LXX, ut solet, secuius est. Adde quod idem Plin. lib. 27. — MenonisPdlrem habcnt
Hieronymus in lib. de Locis Heb.: Naid, ferra qua
(in- Gotbici vi, cap!
in
quit) qua habitmit Caiu.-Nisi Edem pro India cum ™Carra. quos vidimus. non frairem, ut impressi. ^
Ghachone mavis. Ex Hier. de Locis Heb.
e Primus post dil. Ex Oros., lib. n, cap. 6. n 'Ipse constrttxitet Chalannen.'Quam camdem essej
a Judmi Asser. Ex Hieron., lib. de Locis Heb. cum Ctesiplwnie ait Hieronym. jn Quaest in Genes,,
e Qumpostea a Salomone Hierosolym. ldem dixit et in Am., cap. 6. Vidend. idem in Locis Hebraicis.
0 Philadelph. Ex ebd. lib.
Euseb., lib. ix, de Praep. Evang.
f QumHeb. speeulatio. Sic omneslibri. Speculam, P Ipse quoque Laodiciam. Euseb. in Ghron. : Se-
Hieronymus. leucus Antiocldum, Seleuciam; Lqodiciam, Apamiam,
s Dionus.... condidit. Ex Eusebii Chron, Edissam, Berceam, -eiPeltam urbescondidit.
" - -- "
529 ETYMOLOGIARUMLIB. XV. ^
quoque Laodiciam, et Selettciam, ipse Apdmidm, ei A,sunt, vocata est Bethaven, id est, domus ' idoli.
~ <juse
- antea vocabatur domus Dei. - - .:
Edessam urbes construxit.
~ 15. « Damaseus condita , 25. J»BethlehemJuda, civitas David, qase mundi
Syrise, etmmcupataaDa-
masco dispensatoris Abrabse filio. Hsecaniea in omni genuit Saivatorem, a Jebusaeiscondita ferlur, et vo-
cata primum Ephrata. Quando autem Jacob ibi pe*>
Syria tenuil-principatum. Needum enim fiorebant ibi
Antiochia, Laodicia, et Apamia, quas nrbes post cora sua pavit, eidem locoBethlelwmnomen, quodam
Alexandrum eonstructas esse cognoscimus. Hic est vaticinio futuri, imposuit, quod domus panis interpre-
Damascus, quem Abraham futurunf sibi haeredem latur; propter eum panem qui ibi de coelodescendit.
Isaac. • - 24. i Chebroncivilas Judsese, quse quondam voca-
dixeral, antequam essetllli promissus
" 16. * Gazam batur Arbe, condita est a gigantibus ante sepiem
oppidum Palaestinsecohdiderunl He-
annos quam ab eis Tanis urbs ^Sgypti conderetur.
in
vsei, qna babitaverurit Cappadoces prislinis culto-
est Arbe a numero ila vocata, quod ibi tres pa-
ribus interfectis. Vocata aulem Gaza, eo quod ibi Jpsa et quarlus Adam. Ipsa est i et :
cum triarctisesepulti sunt,
Cambysesrex Persaruiri ihesauros suos posuit, Mambre vocata ex uno amico Abralise.
bellum jEgyptjis intulisset. Persarura enim lingua
> ' ' 25. k Samariam, a qua omnis regio uuae circa eam
"lliesaurusGaxariomiriatur.
B fuit nomen accepit, Sennacherib rex Assyriorum con-
. J.QJ i"i. Philislim urbem condiderunt Allophyli; struxit, vocavitque!99 Samariam, id est.cuslodiam.
ipsa est Ascaton,de <jua,superius memoravimus, nun- quia quando Israel translulit, Medosibi custodes con-
cupata ex nomine Cesloim, qui fuit nepos Cham, et Stitult. Hanc obsidlonecaptamAntiochus solocoaequa-
fllius Mesraim. vil.-Quam postca Herodes a fundamentis instaurans,
18. «Dorurbs fuituuondam potentissima, et, versa in honorem Augusti, Augustam ,ii esl, Sebastiam
vice, Stratonis turris, posteaab Herode rege Judsesein Urseco sermone vocavit. Ibi siti sunt Elisseuset Ab-
.-honorem CmsarisAugusli Cmsarednuncupata. In qua dias prophetae, et.quo major inter natos mulierum
Cprnelii domum Christi vidit Ecclesia, et Philippi non fuit, Baptista Joannes.
sediculas, ct cuhiculum quatuor virginum prophela- V&}Tibefiademvero Herodes alius in Judaea, in no-1
rum. mineTjfcerii Caesariscondidit.
19. loppe pppidum Palseslipse maritimum, iidem 27. l Tyrus urbs Phcenicumcondita a Phoenicibus
Palsestini aedificaverunt, d ubi saxum ostendilur, fuit. Hsee esl clvitas ex qua aurum regi Salomonide-
quod vincnlorum Andromedaeadhuc vesiigia retinet, ferebatur, in qw optima purpura tingitur. Unde et
cujus belluaeforma eminentior elephantis fuit. Tyria dicitur nobilis purpura.
- 20.e Jericho a Jebusseiscondita traditur, a quibus 3 - 28. m Phcenices aRubro profecti mari, Sidonetti
et nomen traxisse perhibelur ; hanc subvertit Jesus. urbem opulentissimam condiderunt; n quam, a pis-
- Proqua exstruxit aliam Ozam de Bethel ex tribu cium copia, Sidon appellaverunt. Nam piscem Phce-
Bphraim. Sed et haec eo tempore, quo Hierusalem nices sirfoMvocant. Ipsi eiiam Tyrum in Syria; ipsi
oppugnabatur a Romanis, propter perfidiam eivium fjficam.in Africa, Bipponem, Leptim, aliasque urbes
'
capta atque destructa est, pro qua tertia aedificaiaest in^ra marilima condiderunt.
ufbs, quae Iibdie usque permanet. 29. IpsiT/ieoasinBoeoiia,dueeCadmo^ipsi poslremo
21. Sichem Samariae urbem, quae Latine et Grseee -in ultima orbis tendentes, urbem in Oceanoconstruxe-
Jsichima voealur, sedificavitEnior, appellavitque eam rumyeamque lingua sua Garfes nominaverunt. Nam
nomine Sichem iilii sui. * 19S IPsa est -nunc Nea- mos.eratantiquus-Phcenicum gentis, multos simul,
polis, "civitasSamaritanorum. niercandi causa, a domo proficisci, et cum incolarum
22. Bethel urbem Samarise eondidernnt lebussei, animos, commercio rerum iis ariteincognitarum, sibi „
. quae prius vocabatur Luza; sed postquam dormiens conciliassent, loca, quse condendis urbibus idonea
ibi Jaeob vidit scalam innitentem eo§lo, et dixit: videbantur, capere.
Vere hic domus Dexest, el porla cceli; hac ex causa 30. Ex iis profecla et Dido in littus Africse urbem ?
»
riomen locus accepit s Bethel, id est, domus Dei. D.condidit. et ° Carffiaaam nominavit, quod Pboenicia,
Quahdo autem ibi-ab Jeroboam vituli aurei fabricati lingua exprimit ciutfafemnovam; 200 moxsermone ,
a Damascus. Ex Hieron., in Qusest. in Genes. donms panis, in qua natus est ille panis, qui de coelo t
i Gasam. Ex eodem in Loeis Heb., et in Ezech., descendil.
'40. 1 Chebron. Quojmodoeliam scribit Hieronym.|AL,
cap.- Dor. Ex
Hieronym. in Epitaph. Paulse. Sed lp- Hebron.
cum Hieronymi in Palimpsesto relictum ab Isid. Brau- i lpsa est.-et Mambre. Ex Quaest.in Gen., cap. 35.
lio non expolivit. k Sainaridm, etc. Vid. Hierdnym. in Isai., cap. 36«
• a Ubisascumostenditur. Ex Solin., cap. 47. Ex quo I Tyrus. Jdem, in cap. 53.
Testitutus est hic locus. m Phmnices. Ex Justin., iib. xviu.
e lericho. Ex Hier. deLocis-Heb. II Qitam a piscium copia. Vidi ego nummos Gadi-
I Sichem, ipsa est nunc Neap'. Hier., ibid. ,'et in bus, qusePlicenicum colonia fuit, repertos, quorum
Epitaph. Paulse. una in parte Herculis Sidoniorum deus, in altera duo
e Belh. Ex lib. de Locis Heb. pisces inerant.
II Bethlehem,etc. Hier. in Prol. in Am".\-Sexmil. o Carthadam nominawif.E Solin., cap. 40. Et Car-
libus abest a sancla Bethlehem,qummundigeriuit Sal- thaginem a Cariha dictam ait eiiam Serv., ^En. iv,
vatofem. Etin Epilaph. Paulse : Salve, Bethlehem, ad illud ; Cqrthago, aut antiqua TJJMS,..
-
851 , S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI ! 552
fmo^wlhayo est'dieta: hane.Scipio delevit. QuaeA •=-W.-SeltUciam 'Isauflse, cdndidit-Se/ettcwli,-qui -et
autem nunc est, postea a.ftomanis eondita esU a Car; Anliochiam. .
thsgo*9Btem>ante"a?Btjrw, post 8%rus tlicta est, ., Iliis autemlApollinis filius in Phrygia Ilium cen-
d.ejndeGgrtlMgo: --' "- didit. I - ,
5i;.i rjfemp/iitJiciv{tatem /Egypli sedificavil Epa- ? AmazonesEpnesttm.in Asia conslruxerunt.
phus Jpyis filhis, cumiu secunda /Egypto regnaret. , 39.,Theseus yero Smyrnqm constnixit, quae Ho-
Ilaec est u.rbs:,ubi cbarta nascitur, ubi etiam optimi tnero poetiepatria exstitit, etnSmyrna yqcala.-guod
mathemaliei fuerunl. \" Nam-hanc urbem magicis ar- ejus campos Hermus fluvius secat.
Ubus-dedilam-pristini-usque ad praesenstempus ve- 40. DioscoriamColchqfum urbeRi ?<Amphytus et
stigia «rroris oslenduril. Tilcbius aurigse Caslpris el Pplhicis fabricaverunt,
32.' ^T-anis metropolis iEgypti, ubi Pharao fuit, ex eorum nomine eam cpgnominantes. Nam Castpr
et Moyses ciinGta.signafecil quae in Exodo scribun- et Pollux GrseceSioo-v.ovpoi appellanlur.
uir. Hane construxisse perbibeniur- Titanes, id est, P
41. Nicomedia, a.Nicomedevege Biihynias sedifi-
Giganles, et ex suo nomine nuncupaverunt. -cata est. ,-
53. P Hetiopolis urbs iEgypii, quaeLaline inter- g@g 1 Bithynia condita a Phosnice, quaeprimum
....
pretatur solis- civitas, * sieut LXX interpretes arbi- _BMariandyna vocabatur.
trantur. /Edificata est autem a..filiis Israel ; ih qua 42. r Constahtinopolim'ufbenrThraciss Consfanfi-
B Petephres sacerdos foit, cujus meminit Ezechiek nus ex'nomine suoiristituit, solam Romaemerilis et
34'. -iUrbem 'Alexandriam condidit Alexander poienlia ada3qualam.iHsec's'condita primum a Pau-
Magnus, cujus el nomen delinet. Hanc enim idem in sania rege Spartanorum, et vocata Bizantiuin, "'vel
lerminisAfricai et-Egypti consliluit, -et caput esse quod tanttim paieallhler Adriaiieum"mare et Pro-
11
regionis ^Egypti jussit. interjaeet autem g(j|| inter pontidem, vel" quod sit receplaculum^ferfas :ma-
,/Egyptumet mafe.quasi claustrum, importuosa.t Hoec fisque copiis. Unde et eam Coristanlinus aplissimam
est urbs iCgypti Noo, postea Yersa Iri Alexandriam. condere judicavit, ut receptaciilum sibi ierra mari-
35. ThebasJSgyplias condidit-Hadmus, i quae in- que fieret. Unde et nUnc'.R6mariiimperii "sedes, et
ter ^Egyptias urbes numero poftarum nobiliores ha- totius caput est Orientis, sicul RomaOccidentis. •
'
beritiir, ad quas commercia Afabes undique snbve- iZ. Epirus Tliracise condita est a Pyrrho et co-
hunt. Hinc fegio /Egypii Thebais dicla est. Thebse gnominata. "j
autem et Boeotisesunt et _§Sgyptise4 uno tamen au- 44. Aihenas in liellade Cecrops condidit," etex
ctore conditae. - - suo nomine Cecropiam nominavit. Vflane Amphy-
'" 36.
Piotemais, et Berenice a-regibus _Egypliisno- g clion,"qui in Grseciatertius post Cecropem regnavit,
" Minervaasacravit, et nomen civitati Aihenas-dedit.
ffiinaise, a quibus et sediiicatsefuerunt.
37! kCwsaream Gappadoeise.... $am MinervaGrseee'AWv»dicitur; unde ei Minervam
- Tarsum Cilictm Danaes proles Perseus sedificai Grseci inventricem multarum artirim asserunf',
vii. De qua civitale fuit Paulus apostolus: Naius, * quia et litlerse, elartes -diyersorum^studioruui, et
inquit, Tharso Cilicim. l Quidam etiam locus Iudise ipsa philosophia veluti templum Athenas habuerunt.
Tharsis vocalnr.- 45. Corinlhum inrAchaia f condidit Ggrinthus
1 Cqrlhago qutem anteq Byrsa. E Serv.Jpbid. Vir- Iydim req\p.esl, licet Jos.ephus.{ifiera '• cdmntutatq'Tgr-
gilius, _En. 1. Mercalique solufn. suni putel nwicupafi pfo Tharsis, ufbemGilicics, ad
~h Mehipliim...'. fegriafet. Verba sunt Eusebii,in vudm Jonas de Joppe fugieiis ire capiefcafVRorsusque
Chronico. . epist. 133, reprebendit Jq?ep|ipm, jjpq.d-Tar-^upj.^t
c Nqmhancqrbem. Ex Hieron., in.Isai, xix. Thar.sin.enrjid.-essepulet.' ._,''..'_' ' s\.''.
- ~- •
4 Tanis. Ex pod.., iij Is. 111". m Aniazones Ephesum. E SpiiiiV
e ffe/iopo/is.Ex eo*d.ih lib. de Loeis IJeb. in On. ' u Sniiirna vochta. Ideiii sup:, lib.-xin, «ap.Sl,:» .
f Sicut LXX Interpretes. Sie namqueilli Exod. i: ? Amphijtm et Tilclims.^Plin^ Jib. vj, eaji. Sr. Api-
_i«twxdSofivjcrav (filii Israol) Koleigi-yypai T» $Kpa$>,[) niian., lib. xxu ; ^t Spjin. Circius yerp qui m.pjeris-
eiiaifi" In -CodicePii-
TijVTE UeSa, r.«l 'PKfJEtrp-vj, IH),ioi.7.o).i_-.que libris esi, extilcius, quod
KKJ"fly^fi sp-Ttv -' - -
Seti yerba li_ec"vsd "Qv,« lo-ftv ''H)..o_..o}t.,neque • riii Ecclesia; Tnletaiiaejlegilur;' fiiixit. . -. .
in Hebraeis, nequeiri Laiinis libris leguniur. fNicomedia a Nicohtede.Eqseb,, in G^.rQn..,;^f
epctephres.. Sic efiani Hieronymus. Vulgal., Pu- comedesrex BithynimAsracum urbem " ainplians Nicri-
lhip'hares.i$.ukm vaiie.aiem "Hebraica scfipvura vo- mediam nimcupavU: j. - >. . -, -. -.'..
cabulis deslitula s;rpe creal. - , -1Bithynia cond.-Idem Eu.seh. Bilhynifi^cpnilita a
'^Urbem A/escan.-Ex Hegesipp., lib. iv, cap. ^T. Phmnice, qnm prins Mariandyna vocabatur._-_ __,._
Vid. Slrab., lijb. xyn. T Cdiisiahlinopolim.hEx Oros.y lib; yn, ,$&%'..28,
-;-i Hopc est ufbs-Mgypti, ete.Hieronypi., in Epi- totideni fere veibis. !- -. •_ >.!- <-\~r- •:
s Condila primum atPausania. Ex-Justip,,,4ib. ix,
tapb'. Panlae : EfMroem 'Npo; qumposleaversa esl in -.* Vel quod tanium pateat: Vid.-Plin.Jib.siv, cap.
Alexandriam. "".'*'"
i Qiim inter Mgyptias urbes- Aum.-port. Ex Solin., II; Solin. et Cappel. JMeque.tamen
,-=,.--, J - > l
adhucdeelymp-
.cap.'de'^Egypt.','S5. ^ logia liqueliit. •'.-_..;
. kCcesafegmCanpadocim. Post lisecverba lacuna -"niVel quod sit receptacuium, etc. .Ex.|pstin.,
lest in nielioribuslib.iiieptissime a receniioribus ex- lib.T ix. ; --'„ . - :,.' •
... Hanc Amphtjclion>::r.dedil. Ex-eod., Ifh.tH»"
pfeta.- -x
.} Quidaqf locus. Iridim Tlmrsis vqcatur. Ita procul Quiaet litter/e...:' habucrunt. Ex.eod. -. i
flubio' legehdum,.p-pn Tarsus. Hierori., Is. LXVI: 7Condidii Corinthus\Omiis filius, SH'3hPcpndij§m
Tkarsis lingua Hebfma titare' appellalur; bl-Ulaiunt, ait a Sysipho, et Corcyram prjmfi v_oe,ajam_, dejoue
S53 . . , ETYMOLOGIARUMLIB. 3LV._ . . ,534
Orestis filius. Hanc .Grsaci Cprintheam vocant, hpc Jk. , qui. dicanj, a capqcitate eam Cqpuqm dictam, qnod
est, administr^ti9jiem rjeipubljpae.. ejus terra omnem vitaefroetum capiat; alii a locis
46. Thebas BoeotiseCadmus veniens a Phcenicibus , camp,es(;ribusin qpjbus sita.est. Estautem caputur-
cgndidi.t, Thebis J_gyp|lijs.prips ab, eo eonstructis. bium Campania., inter tres maximas- Romam, Car-
203 Ft. Mycmas.,.. iJiagjnemque n.unierata, ex qua _st- provincia. Jtaliae
Lacedmmpt-igcondita a LacedmmoneSemeles filio. Campqnia (dictaes.t.
Spartg a Spario filio Phpronei vocata, qui fuil 55. Romplus cum inlerfecto apud Alban. Amuiio,
filius Inachi. ,aIpsam antem esse Sparlam quam et avum Numi_t.oreii.inregpum restituisset, iri.enm.lo-
Lacedminotmmciyitatem, atque iride Lacedsemonios cum,.iibinunc Boma esi, devenit, ibique sedes po-
Sparlanos dici. suit, moenia construxit, prbemque ex npmiue suo
48. h Achaia ab Achmocoiistructa. Romam vocavit. flanc autem ante Evander dieilur
^Pelops, qui apud Argos regnavit, Peloponnen- poiidiriisse, undeest illud :
seii.Airbemcondidit. "Tunc pater EvanclrusRomanseconditorarcis. .
ACecrops in insula Bhodo EHODUM sedjfieavit.
6 Carpathus Coum. . 56. Ancus Maflius ex filia-Numse Pompilii nalus
bic urbem in exitu Tiberis condidit, quaeet peregri-
Mos Typlionis iilius Papfiitrti.. nas mefees exciperet, et hostem moraretur, quam ab
AngaeusLycurgi filius Samum.
f Dardantisauteni condidit Dardaniatn. ipso -situ Ostiam appellavif.
J
s TltessatonicqmThessalus, ,Gr__epi filius, sedificavil, ' 37. Galli quidam inteslina discordia, et assiduis
in qua eiiani regpavit. dissensionibus 2Qg suorum permoti, sedes novas
quserentes Italiam profecti sunt,'sedibusque propnis
•49.._»Bnmdisium cqnstruxerupi .Graeci. Brundi-
Tuscis Mediolanum,alqne alias urbes condi-
sium autem diclum est Grscce, quod brunda caput derunf. explilsis, " Voralum aulem Mediotarium, ab eo quod
ceryi dicatur;, sic <_stgniin, ut j_t corpua videantur, ibisus medio lahea l
perhibetur inventa.
•etcaput, etjinguajn posiiione ipsiuscivilatis,
58. Historiis plaeet a Messappo Grsepo Messqvpjfe
50 i In Italia auiem a Jtwto Janiculum, a Salurno datani
priginem yersa_ postmpdum in rionien Cala-
Saturnia, alque Latinm el
condjlum, quod ibi fugiens
liriae, quam in exordio Oenotri frater Peucetius Peu-
latuisset, eognominsi.um. celiam nominaverat." -
204^1.' &b Hercule in Campania Pompeia, qui 39. n 1/anfo Tiresi» lilia post, inierijum fhebano-
victof «x Hispania jiompamboum duxerat. rum dieitur delata in Italiain Mantuam condidisse.
- 52. _Eneas auteni post excidium Trojae in eaniden. Est autem in Yenetia, quse £ra//ia Cisatpina dici-
£
Italiarri veniens, ab uxofis nomine Lavinium condidit. tur. ° Et Mdniua dicta, qupd inanes luetur. - ,
, So.-AscaniusverorelicloLaviiiiuenovercse-susere- 60. Parihenopia a Parihenope virgine quadam illie
grio.A/oam Low^amaedificavit-.Alba auiem vocala seimlta, Parthenopea appellata, quod oppid.umpos-
propier colorem suis : Longa, quia longum oppldum tea AugustuslNeapolim psse maluit,
est juxta -prolixilaiem collis' in' quo sita esl. Ex hac 61.'Ad promontoriiim Leuealpn, in qno .Actii
'
eliam urbe reges Albahorum appellari coeperunt. Appllinis te'm|ilum fuii, bellumAugustus cpntra An-
54. k Capuam Capus-Sylvius rex Albanorumcon- tonium gessit. Quo victo, urbem iri Acliaco sinu cqn-
struxit, appellatam nomine conditoris, licet et sint didit, quam a victoria Nicopolim appellayit.
Ephyren, ab Ep/tyre Oeeanifilia, poslremo eversam, Solin., ibid. Pompeia apud Strabon., lib. v. " •
et insiapratam a QflrititiiO-Oies.isfilio. . k Capuam Capi/srServius, M~\..%,ad illud :
aIpsam auteni esse Sparldm, elc. Ex Oros., lib. i,
ullim.' -•><•, .-,.,,,, . Et Capys,hine nomenCampaliasducitur Urbi.'
cap. h Acliaiaab Achmo.Ex Euseb. Cbronic. Jsfe quidemdicit a Capy diclam esse Campaniam, sed
<~Petopsgvi 4. A, r. Peloponnensem. Euseh- '.Pe- Liviusvulta tpcis campesiribusdictam, in-quibm sita
lops apud Argos regnavit annos LIII,' a- quo Pelopon- n esf.' Ga./i
nesus vocqlai . qufdam intestina discprdia. Ex Livii lib. v.
. &Cecrpps,Sic pmpes Ubri. Sed.Cercapus nialim, m VocalumaulemMedioi..'. ab eoquod ibi sus. Clau-
cujus filii Lindum, Taly.on et Camiron condidere. dianus ne Nuptiis Honorii:'
A.voo_-Sautgm (ait Sieplian.) Tr6),tfrhv p6$S>v.epvAyov Jam Ligurumterfisspumaiitipectore triton
TOOfiixov, v.cdxu.tirrr ._ Tvj? hpyip.oyOvya^po;,Vijj. . Appolerat,lassosquefrelis extenderat orbes,
Strab., lib. xiy, et Diofior., lib. xi..',. . Continuosublime volansad mosiijij.GaUis.
e
Cqrpgthus Coum, Haec iptegra non supt, sup- Condiia,lauiger* suisostentantiapellem
pleri autem ex Diodoro el Stephanp posseju ita.- TisiturPervcnlt:
Carpalftitm Joclus, Merops Coum. , ~ eiianv_nunc sus marmofea ,jp Mediolanensi
f Dardatws .,: Dardaniatn. Ex Euseb. Chvon. curia. AI., media lanea., '.'","
11Manfp Tiresimfilia. E
-sTiiessplpnicafnThessatus. Thessaliam velim, nam Falidicm » Sprv.,
!' "" :
^n; X, £ld ijlud
Thessaionicam a Cassapdrq condiiam ait Stephanus. Mahtus.' ,-. '." .1. .
h Brundisium. pp.v.ov, s>,a<pov, 0 Et Mahlua dictq, quod inahes juetiir. Sicveteres
hocesl, cervum, si-
gnifieayeanctpr.nesycbius, Et (_p_.3tov,i\\, ait Sle- , Jib. et recte fortassg. Namlfb. .v, jlariiapi pipfbifm
phanus, siye ftpevTec-iov, ut est apud Strabonem, ca- ab inanitate diclamdixit, guain Grmcijiait-av vocant,
put1 cervia Messapiis dieebatur. etniane, quasi f_c.v6v,id est-, rsirjim, et vaeuum. Id
Jn Italiqautem a 'Jano Janjcul. E Solin., cap. auiem pulclireconveniicum liistoria deMantone fa-
deltalia. - tidicst eo cpnfugienle, Mqnes
" si quis malit, molesii
i AbHercule in CampaniaPompeiq.—rPompeiiapud! honerimus. ,
_3.-) S. ISIDORI HISPALENSfS EPISCOPI I S56
' 63. a Phalantus Partheniorum dux Parf/.e<.ioscon- A est, eo quod in
solojpalustri snffixis in profundo pa-
stituif. lis locala sil, ne Jubjricoatque instablli fundamento
Taras Neptuni filius fuit, a qiio Tarenlum civitas, cederet. j
' et condiia et
appellala est. 72. Gades oppidum a Pbenis conditum, qui etiam
20@ 63. b Cum Cyrus maritimas urbes Grsecisa Carihaginem Spartariam condiderunt.
oecuparet, et Phocenses ab eo expugnaii omnibus an- 75 l Septa oppidum amontibus seplem, qui, a si-
gusiiispremerentur.juraverunt, ut profugerent quam mililudine, Fralres yoeati, Gaditano imminent freto.
longissime ab imperio Persarum, ubi ne nomen qui» 208 71.. Tingis civitatis ,cet Lixis Antheus auclor
' demeorum
audirent, calqueilainultimosGalli_esinus est, quem Hercnles fertur luetaeeerlaminesupe.atum
navibus profecti, armisqhe se adversus Gallicam fe- interlecisse. Lix autem a Lia;oflumine Mauritanioe
ritatem tuentes, Massitiam condiderunt, et ex nomi- nuncupaia, ubi Anthaeiregia fuit, et Sala quod im-
ne ducis nuncupaverunt. Hos d Varro trilingues esse mineai Salm flumini.
ait, quod et Gracceloquantur, et Laline, et Gallice. 75. CmsareamMauritaniaeoppidum Juba rex Mau-
64. Narbonam, et Arelatum, etPictavium coloni rorum in honorem CmsarisAugusti condidit, quam
proprii condiderunt. ex ejus nomine Cmsareamappellavit, sicut Herodes
Burdegalim appellatam ferunt, quod Burgos Gallosi 5 aliam Caesareamin Palsestina, quae nunc urbs est
'
primum colonos habuerit, quibus antea cultoribus: clarissima. ,
. adimpleta est. 76. l Icosium Caesariensis Mauritanias oppidum ,
65. Tarraconam in Hispania Seipiones construxe- "Herculeillic transeunie, viginti a comitatu ejus dis-
runt; ideo eaput est Tarraconensisprovincise. cedentes conslruxerunt, ac ne quis imposito a se
66. e Cmsaraugusla Tarraconensis Hispaniae oppi- nomine privatim glqriarelur, de condentium numero
dum a Csesare Augusto et siturn et nominatunv, loci urbi Icosio nomen est datuni.
amoenitate.,et deliciis prsestantius civitatibus Hispa- 77. m Cyrene regina fuit Libya_, quae ex suo no-
nise cuuctis, atque illustrius, florens sanctorum mar- mine civitatem Cyrenem condidit, a qua et Libyam
tyruru sepulluris. Cyrenensemvocavit.!
67. Afri sub Hannihale maritima Hispanise occu- ;CAPUT II.
pantes, CarlhaginemgQ^ Spartariam conslruxerimt, De mdificiispublicis.
quae mox a Romanis capla, et colonia facta, nomen 1. CtinfasB est bominum multiludo socletatls vin-
etiam provincise dedil. Nunc aulem a Gothis sub- culo adunata, dicta a civibus, id est, ab ipsis incolis
versa, atque in desolatjonem redacta esi. urbis, prn «o quod plurimorum consciscat, et conti-
68. r Saguntum Graeciest insulaZaeyntho profecli C neat vitas. Nam meenia sunt, citijfas autem
«r6s|ipsa
in Hispaniam condiderunt, quam Afri postea bello non saxa, sed habitatores voeantur.
impetitam deleverunt. 2. Tres autem sunt societates : Familiarum, ur-
69. e Emerilam Csesar Augustus aedificavit, post- bium, gentium. j
quam Lusitaniam, et quasdam Oceani insulascepit, 3. Urbs vocata ab orbe, quod antiquitus civitates
dans ei nomen ab eo quod ibi milites veteranos con- in orbem fiebant, ° vel ab urbo partearatri .^quo
stituisset. Nam emeriti dicunt veterani, solutique muri designabantur, unde 209 est i"ud v:
militia. Optavilquelocumfegno, et concluderesulco.
70. Otyssipona, ab Ulysse est condita, et nuncu- Locus enim futurse civitatis sulco designabatur, id
pata : ^quo loco, sicut historiographi.dicunt, coe- est, aralro. t Calo : jf_«inrbem, inquit, novam con-
lum a terra, et maria distinguuntur a terris. jdet, tauro et vacca dret, ubi araveril, murum faciat,
71. Hispalim CaesarJulius condidit, quam ex suo ubi portam vult esse,;arafrioji sustollat, el portet, et
nomine, et Romseurbis vocabulo Juliani Romulam portam vocel.
'
nuncupavit. ! Hispalis autem a situ cognominala 4. Ideo aulem ufbs aratro! eircamdabatur dispari
1 :
8 Phalantus... Taras. Vid. Serv., _En. m. D j Septa Oppid... Seplem montium Fratrum me-
Hic genus Herculeisi vera est famaTarenti. minere Plin., lib., vjeap. 2,etCapeIla....PtoIema.us
quoque _7r.a8i.you? eos vocat. >
h Citm Cyrus. Eadem Aminian. Marcell. lib. xv. - l Et Lixis. Hsec a Solino quoque Lix, a Plinio ,
" Alquein ullimoscondid... Ex Justin. lib. XLIII. ' " - !
Lixos, ab aliis Lixa dicilur.
dHos Varro iriling.e. a. Ex Hier; Prolog. lib. n. 1 Icosium. E Soliri., cap. de Mauritania-
in Epist. ad Galat. m Cyrene regina f.\Lib. Serv., _En. iv : Cyrene, ef
e Cmsarattgusta... sepulluiis. Abest totum hoc a Barce reginm fueruntj qum singulisdederunlcivitalibus
libro Card'. Sirleti, et uno ex Toletanis,- nomina. , I | -
|
i SaffHnfam.ExHieronym. lib. n in Ep.ad Galat. CAP.II.— n Citiifnsesf. Aug. xv de Civit., cap. 8.:
s Emeritam CmsarAugust. Dion., lib. LIII. Civiias niliil altud estl qttam hominum mullitudo ali-
k Quo loco sicut hisloriog. Piin., lib. iv, cap. 21 : quo societatisvinculocolligala.
Excurrit deinde inallum vaslo cornu promontorium, 0 Vel ab urbo. Varf., lib. iv.
quod alii Arlabrum appellavere, alii Magnttm, multi P Opiavilquelocum. Virg., _En. i :-Pars optare locum
Otyssiponense,ab oppido terras, maria, coslumdister- teclo. Idem , lib. m ]: ' Oplavilque locum regno. Haee
minans. Eadem prope Solinus, et Gapella, qua nimis conjunxillsid.
arctavit Isidorus. i Cato, qui urbem.Hunc locnin innuere videtur Ser-
1 Hispalis... eoguodinsolo palust. Nihilo certiora vius , lib. v _En. Ad illud : Urbemdesignal aratro
proierunt alii. "Videiid. Varr., lib, iv de Ling. Lat."
$gf "ETVMOLOGIARUM LIB. XV. .-. 538
sexu j-uvencoriim propter -commfslionem familia- \ eastrabatur licentiainibi habitantium, ne passim vaga
rum.' et imaginem serentis, fructumque redden- hosti pateret.
tis. * Urbs autem aratro conditur, aratro everlitur. ii. Pagi sunt. apta a.dificus loca, inter agros ha--
Unde-Horatius: : bitanfibus. Haecet conciliabuladicla a convenlu et
unum. .' •
- societate multorumin , .,
Imprimeretquemurishostilearatrum.
15.^ Cdmpita sunt-ubi usus est conventus fieri rus-
_ 5. Oppidumquidam ab opposilionemurorum dixe-
muni- ticorum , 'el dicia compifa, quia multa loca in agr-is
runt: alii ab op.6us recondendis, eo quod sit'
eodem compelunt, et quo convenitura rusticis..
tum, alii quod sibi in eo conventus habitarilium - 16;- Suburbana sunt- cireumjecla civiiatis aedificja,
opemdet mutuam confra hostem. Nam primum ho-
quasi sub urbe.
et
mines tanquam nudi ihermes, nec contra belluas
-17. Mmhia sunt muri civitalis, dicta ab eo quod
prsesidia habebant, nec et
reeeptacula frigoris caloris, munianl
civitalem, quasi munimenta civitaiis, id est, ,
nec ipsi inter sehoriiines ab hominibus saiis erant tuli.-
tulamenia.
6. Tandem naturali solertia spelnncis, silveslri-
18. Muniumaulem diclum, quasi manu \actum; sic
busque legumenlis tuguria sibi et casas virgultis et muri a fnun.fionedicli, quasi muniti, quod muniant
arundinibusque contexuerunt, quo esset vita tu- et urhis. Moeniaautein duplicem ha-
[_ lueanturfinteriora
tior, ne iis qui nocere possent, aditus esset. Hsecest interdum infl.ii.aabu.-
benlsignificationem. Nam^ll
origo oppidorum, quae quod opem dareut, idcirco sive dici omnia aedificiapublica civitatis, ut:
oppida nominata dixerunt. Oppidum autem magni- (soleni)
Dividimusmuros, et mceniapandimusu.bis.
tudine et moenibus diserepat a vico, et caslello, et
Proprie aulem mosnia sunt tantutn muri.
pago. .- 19. Murus autem lurribus, propugnaculisque or-
7. Civilates autem, aut colonise, aut municipia, nalur.
aut viei, aut_casiel!a, aut pagl appellantur. - TifiTesvocatse, quod f.refes sint, et longse. . -
8. C.ti.fosproprie dicilur quam non advense , sed . Teres enim est -aliquid <•.rotundum cum proceri-
eodeminnali solocondiderunt. Ideoque urbes a pro- late, ut columna. a Nara quamvis quadratae, aul
-
priis civibus conditse ciw'faf_s, non colonise, nuncu- Iataa coiisiruantur, proeul tarnen videnffbus rolundse
paniur. existimantur ; idep quia omne cujusqueanguli simu-
9. Coloniavero est unoa defectu Indigenarum no- lacrum per longum aeris spatium evanescit, atque
vis cnlloribus adimplelur. Unde et colonia a cttltu •consumilur, et rotundum videtur.
agri estdicta. 20. Propugnacula pinnaemurorumsunt, dicta quia
2M) 10. Municipiumest quod, manente stalu ci- r- ex his.propuj7-tafui'.
vitatis, jus aliquod minoris aut majoris officiia principe 21. Prmnurale vero, eo quod sit pro munitione
"impetrat. Dielumautem municipiuma muniis, idcst, muri. Est enim muro proximum, id est, ante murum.
officiis, quod tantum. munia, id est, tributa debita^ 22. e Po.(adicilur,quapotest vel importari vel ex-
vel munera reddant. Nam liberales et famosissimae -portari aliquid.Proprieautem porta, auturhfs.autca- '
causse, etquse.ex principe-proficiscuntur , ibi non strorum vocatur, sicul superius dictum eST.Vje.us,ut
-
aguntur.-Ha.e enim ad dignitatem civitatum perti- prsedictumest, ipssehabitationes urbis sunt, unde etvi-
nent. cini dicti.Vise,ipsaspatiaangusta,qua.intervicossuni.
11. Vici, etiasfeMa, et pagi, ii sunt quse nulla di- 23. f Plcttem, perpetuae ac Jatiorcs civitatum -viae
gnitate civitafis ornantur, sed vulgari hominum sunt, juxta proprietaiem linguae .Gra.es.. a latitudin.e
conventu incoluntur, et propter paryitatem sui ma- i.uncupalse; i-lkzos enim Graebi Ialum dicunt.
joribus .civitatibusatiribuuntur. >- - 24. Quintana pars platesequinta est, qua carpen-
12.h Ficusaulem dictus a vicinislanlum habitatori- tum progredi potest. -
bus, vel quod vias habeat lantum sine muris. Est autem 25. Ctoacmdictse, quod iis percolantur aquae. Has
sine munilione murorum ; licet et vici dicanlur ipsae primum Romae"fecisse dicunt Tarquinium Priscum,
hnbitationes urbis. Dictus auiem vicus, eo quod sit Q ut quotiens pluviarum inundatio existeret, per eas
vicecivitatis, vel quod viashabeal tantum sine muris. aquse extra civilaterii omillerentur, ne maximis,
.15. Casfnm. antiqui dicebant oppidum loco altis- pcrpeluisque lempestatibus planiliem, vel funda-
simo situm, quasi casamattam, cujus pluralis nume- menta urbium strages aquarum subverteret.
rus caslra, diminutivum casteltum ' est ,'• sive quod 1X2 26. E Imboli, vel quia subvolamina sunt, vel
" Urbs aulem aratro cond. aratro evert. Acron ad '
Qusdralasque,proculturres cum cemimusUrbis,
locum Hor.: Condeiidis,atqueeverlendiscivitatibushmc Propterea fit uiivideniur sseperotundce
consuetudofuit, ut aratro fierent. El Caius , tii. de Augulusohtusiis,etc.
Usufrucl.: Canhagini eversmaratrum impressitmait. e Porta dicilur, qua polest, etc.' Serv., _En.i. Oui.
h Vicus avicinis-t. h. Iia Imp. Ab ipsis tanlumha- nis exiius porla dicilur, quasi qua polest, vet imporlqri
bilationibus. Gottli. Placuil edilorum scriplura, quia vet exportari aliquid.
paulo post, ipsas habitaliones vicosdici affirmat. - f Plaiem. Ang. in Ps. ccxvin, serm. 10. -
" Teres esl aliquid rolund. Serv., _En. vi. Teres est B Imboli. Sic Vet. libri; puto legendum emboli,e
rolundum aliquid cum proceritate. EtEcIog, ' vm. Te- subvolamiua... sigiiificarique illa, quie Asconius •_!.
res est obiongum,et -rotundum, v.1columna. divinat., pi-o.o/anfia tabulata dixit. Nolum quid fy-
d Nam quamvisquadratm.Locus ex.Lucret., lib. iv: So),ovsil apud Graecos •
539 S. ISIDORI IIISPALENSIS fiPISGOPI , 540
quia.sub iis ambulaiil :sunt enim"porticus hinc kde A diyersas transitus'innhmeri perfenebra.,et eselera,
platearum. ad errorem ingredientium facta, iia ut de- tenebris
27. " iforusiestexercendarum litium locus, a fdn- ejusad lucem, venjre jmpossibile videatur. Quatqor
do dictus, >sive"a^Pfa/roneorege,-qui primus Graecis suntautem labyrinthi : Primus _Egyptius, secnndus
legesdedil. Haec loca, etb proroslris vocanlur, ideo Creticus, tertips in Lemnq, quarlus jn Italia. omnes
quod ex bello Punico, caplis navibus Carthaginen- ita constructi, ut dissblyere eps nec ssecuia quidem '"
sium, rosira ahlata sunt.et in foro 'Romano prsefixa, possint. | _ ...
ut esset hujus insigne victorise, - - 37.h Pharus turris est maxinia, quam Graecj.el La-
28. Curia dicimr, eo quod ibi cura per senatum de tini in commune ^"S.^ex ipsius rei usii ^ftaruniappel-
cunctis adminislreiur. laverunt, eo qiiod
> flammarum
-Aif '. ,, ' |,indicio
, -., - lonae
- .Pt.,videalur
... .,, ,<7-
c
29. Prmtorium, eo quod ibi prmtor sedeat ad di- a naviganlibus, quaietu Ptolemseus juxla AJexan-
sOuliendum. < ' - driam consifuxisse oclingentislaleritis traditur. Usus
SO.Gymnasium generalis est exercitiorum locus; ejus est nociurno navium cursui ignes ostendere, ad
tamen apud Athenas locus erai ubidiscebaturphilo- prsenuntianda vada, portusque inlroilus, ne decepti
sophia, et sapientise exercebaiur studium.' Nam yvp.- tejiebris navigantes in scopulos incidanl; . nam
VKo-tov Craeee vocaiur, quod Latine exercitium dicitur, g Alexandria faJlaeibusvadis insidiosos accessus habet.
213 hoe esi meditatio. Sed et balnea, et loea eur- Hinc igilur in portibus machinas ad pf_.lueendi mi-
sorum, et atblelarum gymnasia sunt, eo quod illic nisterium fabricatas, \pharos dicunt; nani ySf lux
omnes in suaeariis sludio exercilentur. esl, opao-isvisio dicilur; undeel Lucifer Grgsce_JWO--
31. Capitolium Romaevocalum, eo quod fuerit Ro- fbpos appellatur. j ,
mariaeurbis.el religionis caputsummum. Alii aiunl: 38. Cochlemsunt altse, el roiundae inrres, et dictoe
cum Tarquinius Priscus Capilolii fundamenta Romae cochlem, quasi cyclem;qu«d in eis tanquam per cir-
aperiret, inlocofundamenticaputhominis lilterisTus- culum orbemque conscendatur, qualisest i Roma.
cis notatum invenit, et proinde Capitoliumappellavit. CLXXV ped.
52. Arces suntparlesurbis excelsse, atque munitse: 59. ThermmapjieHata., quod caiearil, Gra.ci enim
* nam quaecunque ttiiissima urhium sunt, ab arcendo
Beppivcalorem vocant.
hostem arces vocantur; unde et arcus, et arca. 40. k Balneis vero nomen inditum a levalione moe-
33. e Circuin Romani dictum putant a circuilu roris: nam "Graecij3.:),«v.?ov dixerunt, quotl anxie-
equorum, eo quod ibi circum metas equi cnrrant. -talemanimi tollat. Hsee et gymnasia dicuniur, quia
34. ( Thealrtimautem aspeclaculonominalum,«7.6 ibi Athlelse uncto corpore, et perfficato maiiibus
tns Qeupias, quod in eo populus stans desuper, at- Q exercilantur;namyvpvaniovGrsece,Latineeserciiium
que speelans, Iudos scenicos coniempiareturi dicitur, yvp.vbsenim nttdus.
35. Amphiihealrumvero vocatum/quod ex<iuol.us •41. Apodyterium,ubi lavantium vestimenta ponuu-
sil theatris composilum ; nam ampliitheatrunirotun- 4ur, ab exuendo dictum; aito$vet.venimGraece^saere
dum est, theatriim vero-ex medio amphitheatri est, dicitur.
semicirculi figuram hnbens. _115 *2- Popina Gnacns sermo est, qui apud nbs
36.« Labyrinlhus est perplexis parietibus sedificium, cor"rupte'pi'o_j£nadicit'jr.Estautem Jocusjuxta JJalnea
<jualisestapud Creiam a Daedalofactus, ubi fuitmi- publica, ubi post lavacrum a fame, et sili refioiun-
notauriis Inclusus, in quo si quis inlroierit sine glo- liir, unde el propina, el propinare.dieimr;._...•._!
-merelini, exitum invenire non valei; c.ijus aedificii enini Graeeefamem significat, eo quod hic loeus fa-
lalis est situs, ut aperientibus fores lonitruum intus mem tollat. I . -
terribile audiaiur. Descendiiur centunis tilira gradi- 4.3.Tabernm olim vocahantur , »diculse plebeiprum
bus, intus simulacra et monsirificaeeffigies, in partes parvse, et simplices i|p vicis, { asseribus el tsbulis
a Fojtis esfexercendarumliHumIpcus. Qui Isidorum J) cap. 15 ;'Jitrfe,i;dictus, quod jure disceptet:
de genere hujus riominisaudaoteraccusarunt, ipsi i Nam qumcunqueiutissiiha. Varrolib. iv. Arx ab
se deridendos pwebuerunt. Charisius Jib. 1 ; Ftirum arcendo, quod-islocus\munilissimusurbis, aquo facit-
neulro genere dicimuslocutn rebus agendis desiinatum, lime possel hoslis proltiberi.
aul cuth commercium-signi[icamus : Lucil., cum illa fCircum Rqman. ltepetnnturlisec!ib.xviii,_cap. 28.
fora ilant. Masculinedulem tabuialariavium.el semper 1 Tlieatruih, anh T*.. Qzupias.'E Serv.'"_En."v. Ad
plurulilef, quamvisGillius forauavium neutraliler di- illud : Medidquein vdlle theatri.
-sceril,el Lucilius negoliorim.ferimimasculineexlplerit; s Lnbyrinlhits. E Serv., _En. V.,Adillud : Pf qiton-
lib. 111.Forus olim ornaius lucernis. El Victoriii., in dam Creta fertur labyrinthus in'dlld. Vid. Plin., lib.
lib. d'e Orthog. Ferus siatus, lam in foro, qiiam in xxxvi, eap. 13.
h Pharus. Ex Hegesipp, Jib. iv, cap. 27,-et P)jn.
navi, et torculari. Quod vero ad elymol. aiiinei, quo-
iiiarn semel totn hoc de genefe diximus, tariunn mo- xxxvi, cap. 12, ei So|in. cap'. 45-._
nebo; ne""hasquidem epnteinneiidas videri; nam cur ! Npn Alcxqndriufall. efc. $ Splin,-fiap.35, al. 35.
non forum a fando, sive «750TOO•->&, cura kyopa k-xb J ilpmm GLXXV. Apparet hanc esse cojunmani An-
tov ayopiveiv? ln Phoronet ver.o men.ione mligc.ns toiiini, quani CLXKVI Spedesaltatn afflrniat Phjjupd.r
quseilauinegligemia e§i cpmmuiiis Isidoro cum aliis adkVijruv., lib. ix. cap.Ex2,-
gra'vis_iinis*auc!pribus. Balneis ipllqi} Augusi. !ib. ' ik-Cpnfess.,
• h Roslra vocantur. Ita etiam lib. xvui, cap. 15. t:ap. f2. - , ; .
<=.
Sedealad .disculiendum. AL,. Ad disputandwn. 1 Asseribns, e( lab. A\.,-Axib-is, . , ,
forle.ad disceptandum. Ut lib. JXcap. 4, et lij.- TOJi,
541 .-.ET.SM0L0GI4RUM-LIB.XY. ..42
clausjfi.pnjje et .tqbernqria!, qupd jbi solebant pqn-;A.217 §• Pqlaliun\ A-Pqliqn,te\\fmcyae ^readuni
1
side, e: dictse aritgm taberna. quop ex tabulis ligpis- diciuni, in cujushonpre Arcades'Pa//ani'eHinoppidum
que erant coiistriipta. ; quaenunq, etsi npn speciem ? conslruxerpnt, etregiapi inipsius nqrniiie eoiidilam
nomen tamen pristinum retinent, Palqtium yocaverunt. __ - .
44- Macellum dicmm, quod ibi mactentur peeora, 6. Thalamum hac ex causa vocalum;ferunt.-.' C,pm
quse mercantibus yenundanlur. enim raplse fnlssent a Romanis Sabina., ex. quibus
45. 3fercafi.in aulern a' commercio npminaturii; -cum una ante alias nobilis cuni magna 0111-
ibi enim fes vcndere, vel emeresolitum esl, sicut et nium admiralione specie
raperetnr , Talassipni dnci eam
Telonium dicilur, » ubi merces naviurn., et nauta- oracnlo
responsum est dari, et quoniam hse nup-
riim emolumenta "redduntur. Ibi enim yeciigalis liae feliciter
exactor sedet, p.etium rebbs impositurus, pt voce a cesserani, i.nslitpiqm est utin omoibus
nupliis thalassiinomen ileretur. _Egyptiiqpoque liriglia
mercaipribus fiagirims. sua loea inquibus. nubentes spccedunt et incqbant
40. *' Carcer est a quo prohibemur' exire, et dic- tltalamumnominant. - ,
,,
i;;scnrcera coercendo.Hine Fronlq: Ut pergrmcqripo-
7. Cmnaculum dictum a -communione vescendi,
timaineenis locis,'" quatn coercericarcere ' viderenlur.
'
' _ nnde el cmnobiumcongregatio. Antiqui enimpublice,
2i0CAPCTIII. *=et in commune vescebantnr, nec iillius .convivium
... De habilaculis.
1. fla_f.fa.ioc ali habendc yocala , ut habitare singulare erat, ne in occultp-delioiae"luxuriam gigne-
casas. rent.- '-:--.
- 8. i Tric/imum est coenacuium a • tribus lectulis'
Donms ex Grasca. appellalionp vocaia, d nam <._.-
(XKTR Grseci fecfa' dicurit. Est aritem domus unius discumbentiurii dictum; apud veteres eiiim ifi Ioco
familiie habitatio, sicut nrbs unius populi, sicut orbis iibi convivii apparatus expoiiebatur, 21@.lfes" lectuli
domlciliumlotius generis humanl. sfrati erant, in quibus disetimberixes"'epulabanl_ir;
2. Omne sedificium antiqui mdem appellayerunt. vXivnenim Grsece lectus, yelaccubitus dicitur, " ex
estut triclinium •' '
-Alii mdem&bedendoquidem sumpsisse' nomen existi- quo"confeclum dicefetnr.
mant, dahtes exempfuriide Plaiito: -• 9. k Ceila dieta, quod nos pccultei et cele(.
Si \oeassemvos in sedem'ad prandium Cubicuhim,yero, quod ep cubemus, ibiq1}.-dpr-
flinc et mdiftcium, eden-
" ' - ' eo qiibil ad
- ' fuerit.prius
•'
- jnientps requiescanius,
duiri factum
3. e Auia domus esl regia, sive spatiosum iialii- Cu6i7eaulem cubandi locus est.
taculum porlicibus quatuor conclusiim. „ Secessus, quod sitlocus secrelus, id est, sine ac-
-4.f Airiutn magria sedes est, siveamplior et spa- fc' cessu. -
tiosa domus. El dictuni esi qlrium, seb quod addan- 10." Diversdrium dicturr),eo quod ex diversisviis
lur ei fres porlicus exirinsecus. ^Alii atrium quasi ibi conveniatiir. "•
ab igneel lychno atrum dixerunf; atrunf enim fil ex 1 Hosnilium sermo Grsecus estubi quisad tem-
fumo pus h.ospitali^jurejiihabitat, et iterum inde trans-
a Ubi wierc'esn<TO?Kin.'Rpspexis"seariAmbrosii verba - h Alii atrumquasi ab 'igne, "etc. Ei.erv.', _En. 1, ad
in Luc. v; osleridunt illa verba naularmn emolU' jllud : Vocemque per ampla- volutgnt alria. -LICHNO
menta,- . . - _,- - aufgm scripsinius, ex Cod. liom. A],,, \igno , al.,
h Carcer a qupprohibeiiinr'exire. Servius, _Ep. i: '
lignts.
Carcerest uhdecuhqueprokibemttrexire ,: diclus quasl "\Ciinitenimrapfa;fuissentaRom.Sab.Vid.Liv.,lib.),
arcer ab arcendo. Sed jibro 111 Georg.-, ad illudi pt Fesi,. in Tulpssjq,->edepm-Ta/amom'in noslris libris
Ruunlque effusi carcere currus, ubi in Vnlg.iiislegi- legeretur, talassioni e Seivio reposuimus, nam et
lur, qtti ab arcendo dipljsunt, valicamis Cpdex ,ia- Talassintn ' et, Ta/ass/pnem-illniiivoc»t.
bei,'qui a cocrcehdb'd. s. Ul erii.ndandiis .videaiur ')'"trictiniitin'est cmnaculuni. Recte Isitlprus. - Non
Serv. ex Isid. Varro quoque, lib. IV. Carcer a co.ef- D recte, '_En. i," ad IlludiAureacomposuif-spont/a, Sef-
cendo, quod exire prohibenluf. __-vius, qui errare eos dicat qui tr.clinium vocant ip-
'"•'
CAP.III — <-Habilatiq 'ab hqb. EServ., Eclog. 2, sumbasilicam ant" coenationein.Cieero , lide Orai.
nisi qiiod more suo aliquid mutavit. Serv.": Galba ,'cutri jttdici L.Scribonio Liboni' tti-
d AramS&uaraGrwcitecia d':Verba siinliHierpnymi buho pleb. ferret familiafes siios , -et dixissef Libd :
in cap'. vi Daiifel. Vid.et epist. ad Suh.et Frel. Quando tandent,'Gqlba, de trictiiiiotno exibis 1 cnm tu
e Aula domus regia. Aug., in Quaesl."siip."Exod.", '( inquit) de ciibicuiodtierio."EiMAtt."jib!'xin','episi.
prope lin.": QuativGrmcivocaiii avl-nv,rnostri dulam '50'. C«in securidisSatitrnalibusaWPhiiippum vespefi
vocaverunl.Sed jam npn dlriitn- islo nomine, sed dd- venisset, vitla itdcdmplela miliiibtisesi, «. vix tricli-
musregiasignificaiurihtihguaLalhia: el inGrseca. ut nium, tibi cmnaturiis ipseCmsar esset, vdcaret. El' Vi-
aiiAlhenaeu-Vlib.viMenandhini, etDlphiiuriicilaiis. truvius, lib. vi, cap. 8. Triclinioruin quatitd"lcititudo
1 A.riiiiViinttgua~md.sive amptibr.,'et spatiosadomy fuerit, 'bis larita lorigiludofieri debet: Et Suetim.j in
Aug., iu ps. CXXXIII : Afria,
" ahtplioraspatia domus Tiberio : Ac"--M.s,ni'*.mse favilla , et carbonibus ' ' d'd
_ -.'-., calefaciendum triclinium illatus.'. .-
inlelligunlur.
6 Afriuin... eo quodaddaniur ei ifes poflicus. Aug., kCella dicla q. h. 0. Serv._E."i, ad. illud. Dis-
in Qusest. iii Exod'.ilbierai illa lanquqmtriporticus, tendunt neciare cellds : Vel ' ' a-celando
' (inquil)
- -••• unde
-
snalium El in" "CXXXIJI : cellasappeliaverunl.' •' \ .--
qum concfudebat atrii, ps:
Habebat alfiitm decem cplumhas',' nph lamen reclp - ' l Hospilium sermo Grmcus esl: An quia o-Trt.fpro
ofdihe dispositas; sed iicut ostepdimus, ianquamlri- domo usiirpant ? IJnde illiid " ' : .-
KK)_.hp.kpasl-
! v.a.}ov
&n$if ••
voriicum, fopvKapov (SiC.)
S43 S. ISIDORI HISPALENSJSEPISCOPI i 544
tens, migrat; a inde et mefafum, quia mutalur. Dhde A ; sanguine hostise nuncupatum; nihil enim sanctum
et legitur, ef casfra mefaft sunf, pro '/nufaverunf. apud veleres dicebatuf, 220 n's'quodhostise sangui-
Kon enim illicpermanelexercitus, sed perlransit. ne esset conseeratum,aut conspersum. Iiem sanctum,
11. h Maeniuscollega Crassi in foro projecit mate- quod exstat esse sancitum. Sancire aulem est con-
ries, ut essent loca in quibus spectanies insisierent, firmare, et irrogatione posnseab injuria defendere,
f- sic et leges sanctse, etmuri sanctiesse dicuntur.
quae ex nomine ejus Mmniana appellala. Hsec et
solaria quia patent soli; posl lisec alii lapide , alii 3. Propitialorium, quasi propilialionis oralofium;
materia asdifieavereportibus Mseniana, el forihus et pfopitiaiio enim plajcalioest.
domibus adjecerunt." Oracuta dicta, eojquod inde responsa redduntur,"
219 ^- Tabulala olim ligneaedomus fiebanl, inde et oraculo ab ore.
liomen permanet Tabulalorum. i. s Penelralia seereta suntoraculorum, et pene-
Hypogmumest construetum sub tei*risa.dificium, tratia dicta, ab eo quod est penilus, hoc .est, pene
quod nos antrum vel speluncam dicimus. , JllfMS.
Solarium, quod soli, et attris pateat, qualis fuit h Oratorium oralioni tantum est consecratum, in
Iocus in quo David Reihsabee lavafitem aspexit, et,. quo nemo aliquid-agere debet, nisi ad quod est fac-
adamavit. B lum, unde nomen accepit.
o 13. Cum Hierosolymam Antiochus obsideret, 5. Monasterium, junius monachi liabitatio. Monos
Hyrcanus prineeps Judseorum, reseralo David se- namque apudGrseeos solus, sferiutn^-statio, Id est
pulcrOj.tria millia auri talenla inde abstrasit, ex solitarii babitatio. i
quibus ccc Antiocho dedit, ut obsidionem relin: 6. Cmnobiumex JGraeco, et Lalino videtur esse
•queret, atque ut facli invidiam demeret, ferlur ex compositum. Est enim habilaculum plurimorum in
reliqua pecunia instituisse primus xenodochin, qui- commune viventiuni; xotvovenim Grsece commune
bus adventum susciperet pauperum peregrinorum, dicitur. i
unde et vocabulum sumpsit. Nam ex Graecojn Lati- 7. Templi nomeri generale, pro locis enim qui-
num %evo$oyjZov peregrinorum susceplio nuncupa- buscunque magnis antiqui templa dicebant. Et tem-
lur. d Ubi autem segrolantes de plateis colliguntur, pla dicta, quasi tecta ampla. l Sed et locusdesigna-
voaov.op£lovGrsece dicitur , in quo consumpla tus ad Orientem a contemplatione templum diceha-
languoribus, atque inedia miserorum membra fo- tur. Cujus parles quatuor erant, antica ad Oflum,
ventur. posiica ad Occasum^ sinistfa ad Septentrionem,
.CAPLlTIV. , dexlra ad Meridiem spectans. i Unde et quando
De mdificiissacris. G templum construebant, Orientem spectabant _Equi-
1. Sacra sunt loca divinis cultibus instituta, ut- noctialem, 22S ^3 ut-Iineae ab Ortu ad Occidentem
pote ea in quibus altaria
" liianlibus de more pontifi- missae,fierent partescoeli dextra, atquesinistrasequa-
cibus consecrantur. les, ut qui consuleret, ac deprecaretur, rectum aspi-
Sancta juxia veteres exleriora templi sunt. ceret Oriemem. i
2. Sancla autem sanctorum, Ioeus templi secre- 8. Fana dicta a Fattnis, quibus templa errorgen-
tior, ad qtiem nulli eratacce-sus, nisitantum sacer- tilium coosiruebal, unde_consulentes dsemonumres-
doti. Dicia autem Sancta sanelorum, quia. exteriori ponsa audirent. '-
oraculo sanclibra sunt, vel e quia sanctorum com- 9. l' Delubra veteres dicehant templa fontes ha-
paratione sanctiora sunt, sicut Cantica canticorum, faenlia, quibusante ingressum diluebanlur, etappel-
quia cantica universa praecellunt. Sanctum aulema lanliir delubra a dituendo. Ipsa nunc sunt sedes ctim
a Inde et metatum. Vegetius, lib. n, cap. 7, Meta- - f Sic leges sanclmel muri. SicGothici libri, recte;
"
tores ait diclosqui diversoriorum ethospitiorum desi- cap. 1. D. de Rer, divisione: Sanctm quoqueres vc-
gnant loca. lutimuri, et portm, et inc.-Sanciitm eodem til. In
h Mmniuscolleg. Crassi. Festus : Mmnianmmdifi- D municipiisqtioque mtirosesse sanctos, Sabinuin recie
ciaa Mmnosunlappellata.Isenim primus uhracolum- respondisse Cassius refert. Et 2onar. tom. n, trayzTK
nas extendittigna, quoampliarenlursuperiora. Et As- yap xupk 'Papuiois tk TEt_/u.
conius in Divinai. de Columna Menia: Menius cum e Penetralia. Serv., Mn. vi : Penetralia secreta
domum suam venderel Caloni et Flacco censoribus,ut templnrum. i
h
ibi basilicamdificaretur,exceperatjus sibiunius colum- ; Oraioriuni... ' accepit. Ex Aug., ep 109, ad Mo-
nm, super qttam teclum projiceret ex provolantibus nach. |
labutatis. Ergo vocem tabulata lioc luco superioribus 1 Sed et locus designatus ad Orientem.Sic omnes
annectendam censebat Chacon. libri. Designatus augurio, vel ad augurium legehal
c Cum Hierosolymatn.... peregrinorum. ex Hege- Chacon. Fesius: Tesca loca auqurio designata. Varro,
sipp., lib. i, cap. 6. Vid. Joseph., i de Bell. Jud.j lib. vi: In terris diclum templum locus augurii, aitl
cap. 2, et lib.xin Antiq., cap. 1S. causa quibuisdam verbis finitus, elc. Vid.
d Ubi aulem mgrotantes,' etc. Hieron. in ep. ad auspicii
Serv., Eclog. vni, et Liv. i de NumseInauguraiione.
Oceanum, de Fabiola. Prima (inquit) omuium voo-o- j Unde el guando Templum conslrueb. Ex Vitruv.
xopelovinslituit, in quomgrotanlescolligeret de ptateis, lib. iv, cap, 5. |
et consumpla languoribuset media misericord. mem- k Delubra veteres t_jc.Serv., _En. n : Atii dicunl
bra foverel. delubrum esse locumante Templum, ubi aqua currit;
CAP.IV. e — Quia sanctor. fompar... prmcellunt. a. diluendo et lib iv. Delubrumdiclum, propter lacutn,
Ex Hier., in Ep. ad Galat., cap. i. in quo tnanusablutmlur.
6iS . ETSMOLOGIARjJMLIB. XV.. 546
sacris fonlibus, ln quibus fideles regenerali purifi- A 3. Mrarium vocatum, quia prius ses signaluni ibi
cautur, et hene quodam prsesagio.delubra sunt ap- recondebalur. Hoc enim olim in usu erat auro ar-
pellata; sunt enim in ahlutiouem peccatorum. gentoque nondum signato, ex quorum metallis,
10. a Fms auiem in delubris Iocus regeneratorum quamvis poslea facta fuisset pecunia, nomen tamen
est in quo seplem gradus in Spirilus sancti myslerio mrarii permansit ab eo melallo unde pecunia iuitiuiu
formantur, tres in descensu, et tres. in ascensu. sumpsit.
Septimus verois est, qui et b quartus, similis Filio 4. Annariui» locus est ubi quarumcunque artium
hominis : exstinguens fornacem ign_s,.stabiliinentum jnslrumenta ponuntur. Armamenlarium vero ubi
pedum, fundamenlum aquse, in quoomnis pienitudo taiiluin tela armorum. Unde-Juvenalis :
' --, Ouidquidhabenttelorumarmamentariacosli.
Divjiiilalishabitat corporaliter. ..
! 222 11- Basilicmprius vocabantur regum habita- Dicta autem utraque ab armis, id est, brachiis qui-
cula, unde el nomen habent; nam $aaCi,evsrex, -et ius exercentur. ;-..'•
basilicmregisehabitationes. Nunc aulem ideo divini 224 S. Bibliotheaiest Iocusubi reponuntur libri,
lempla basilicm nominantur, quia ibi Regi omnium fiiSlos enim Grsece liber, 6-nv.n repositoriumdicitur,
Deo cultus, et sacrificia offeruutur." , 6. Promptuarium dictum, eo quod inde necessaria
12. Martyrium locus martyrum Craecaderivatione, -Qvictui promunfur,.id«st proferuntur.
couuod in memoriam marlyris sil constructum, vel 7. Cellavium, quqd- in_ eo. colligantur minisleria
• mensarum, vel quse jnecessaria victui supersunt.
quod sepulcra sanclorum ibi sint martyrum.
_ 13. Aram quidam vocatam dixerunt, quod ibi in- - 6 Inter promptuarium autetn et cellarium lioe in-
censse viclimseardeant. c Alii aras dicunt. a preca- terest, quod cellarium est paucorum dierum, prom-
tionibus, id est, quas Grseci kpks vocant, unde ptuarium vero lemporis longi.
contra, imprecalio xazkpa dicilur. Alii volunt ab 8. Apotheca autem, \elhorrea, a Grseco, verbum
allitudine aras, sed male. ex verbo, reposiioria vel reconditoria dici possunt,
14. Allare autem ab allitudine cohstat esse nomi- eo quod in iis homines elaboratas fruges reponunt.
.- > Unde etenthecam Grseco'>sermone reposilam rei
natum, quasi alla ara.
i§. JPu.p.(_.m,"quodin eo leelor, vel psalmisla copiosam substantiam appellamus.
positus in publico conspici a populo possit, quo libe- CAPUT VI,
jrius audiatur. . ' " De operariis.
16. Tribunal, eo quod inde a sacerdote tribuan- 1. Ergaslerium l locus "est, ubi opus aliquod fit."
tur prsecepla -vivendi. Est enim locus in sublimi Grseco enim sermone wga opera' sterioh stalio, id
-
constilutus, unde universi. exaudire possint. - Aliasi (2 est, operar.asfaf.o.
tribunal a iribubus denbminatum, quod ad illum tri- 2. JErtjfasfu/a-quoqueetipsa Grseco vocabulo nun-
iusconvocentur. cupanlur, ubi deputantur noxii ad aliquod opus fa-
223 17> d Analogium dictum, quod sermo inde ciendum, ut solent gladiatores 225 etexsules, qui
jrsedieetur; nam ),6^o_Grsecesermo dicitur, quod et; inarmora secant, et lamen vinculorum cuslodiis alli-
iosum allius situm est. gati sunt.
CAPDT V. 3. Gynmceum Grsece diclum, eo quo.d ibi conven-
De reposhoriis. lus feminarum ad opus lanificii exercendum conve-
i. Sacrarium e proprie est locus templi, in quoi niat. Muiier enim Gfsece7uvi.nuncupatur.
sacra reponunlur, sicut donarium est in quo collo- <i. Pisirinum, quasi pilislrinum, quia pilo anlea
cantur oblaia, sicut leciisternia dicuntur, ubi ho- tundebanf granum. i Unde et apud veleres non
iniiies sedere consueverunt; ab inferendis igilur el; moiilores, sed pistores dicti sunt, quasi pinsores, k a
deportandis sacris, sacrarium nuncupatur. pinsendis granis frumeuti, molse enim nbndum usus
2. i Donaria vero, eo quod ibi dqna reponantur, qusei erat, sed granum pilo pinsebant. Unde Virgilius :
in templis offerri consueverunt. Nunclorrete ignifruges, nunc frangitesaxo
i'
a Fons aulemin delub... corporaliter. Omnia re- D donaria currus.
lib. 24. -
petunlur Oflic.n, cap. s lnter promptuar... longe. Ex eodem, -En, i, ad.._
h Quartus similis Filio hominis. Tertull., lib. iv cura penum struere.
conira Martionem : Uic erit visus BabylonioBegi in h Unde enthccam. Utuntur hac voce saepeScriplo«
fomace cum marlyribus suis quarlus, tanquam Filius res ecclesiaslici. Cassian., lib. de.Jnstit. monach.,
lominis. Et rursus : Prospice igilur, et tu cum Rege cap. i : Cumquelolam enthecamcmnobiisuam essecre.
Mabyloniofornacem ejus ardentem, et invenies illic dal subslanliam. Gelas., xn qusest., 2 cap.: Vobis
ianquam Filium hominis; Ut suspicari liceat, tolum enimsi quis forle sub annua remanebit expensa, electo
Jocum-e Teriull. libro aliquo, qui non exslel. de- idoneoab utraque parle custodecredaiur enlhecis.
cumptuni. CAP:VI.—i Ergaslula... ubi deputantur noxii, Vid.
^Alii arasdicunta precat. Servius, __En.n, ad il- Lips., Elect. cap. 15.
Jud : Nequidquamaltaria circum. - i Unde el apud veteres... saxo. E Serv., iEn. i, ad
In
-. ?_Atta/o(jf.uiu. regula sancti Benedicli, cap. 9: illud.., Et lorrere.
jSuperanalogium/e^anfur tres lectiones, k A pinseiidis granis. A findendis granis. Gotth.
e-CAP.V. — Sacrarium... consueverunl., Verba omncs. El mox findebant pro pinsebant, sed Ser-i
Servii, Mn. xn ad illud : El diri sacraria diiis. vium et Ediiionem vcfefem sumus seeuti.-
1 Donaria, Ex eod.", ad illud:... Alia ad
Georg.m.
t._? s. i^iboitrnis^tjENsiSEPiscoPi > k.8
5. Ctivahus&clivodictus, ab eoquod ih crbctione A enim nos adversariis bbjicimus; lurie e_ Oslia Tibefi-
eit collectus: tt C/twum enim asceiisum dicimhi, na, 227 quia hoslibus sunt opposita. Fores et Vnlvm
Biveflexuosum. clausfra sunt; 1 sedJores dicuntur qusefpras; valvaa
6. b Pui-nus per derivationetn a /"arw tiietusl, ijUse iritus retio/.unfur, et duplices corhplifcabilesque
. ijuoiiiam panis ex eofaclus ibrcoquiluri sunt. Sed-genefaliter uSus voeabula isla cbrfupit.
7. Torcular dictum, eo quod ihi uvae calceniur, at- -' S. Clauslra-,ab eo quod ciaudahlufdicta. -
que extorlse exprimantur. 6. k Fcnestrm sunt quibus pars exterior angusla,
8„e~Forus est locus, ubi uva calcatur, dictus quod ^thiterior diffusa 'est, quales in horreis videmus,
ibi feralur uva_ vel propter quod ibi pedibusferiatur. •dictae, eo quod lucem feherent: Lux enim - Gr&ee
Unde el-ca/calonum-sdicitur, sed hoc nomen mulia fS>sdicilur, vel uuia per eas intus positus homo fo-
significat. Prima species fori locus est in civilate ad ras videt. Alii feriestram putant dictam eo ijliod
exercendas nundinas relictus ; secunda,- ubi magi- -domui lucem minislrat, composituin nomeri ex
stratus'jurlicare solet; lerlia, quam supra diximus, Grseco Latinoque sermone, -~&senim Graecelux esi.
quam micatoiiutii 226 nominamus ; quarta," spatia 7. i Carrfoest locus in quo ostium vertitur' et
planain navibus. Dequibus Virgilius: Laxatqueforos. semper movetur; jdiclus htb-zns xapdia;, quod
Lacus dictus, quia ibi decurrit frugum liquor. B quasi cor hominem totum, ita ille cuneUs^januam
CAPUT VII. regat, ac moveat. Unde et proverbiale est: Iri cdr-
•: .' De adilibus. dme rem esse. - -
']
1. Adifus* ab adeundo dictus.per |quem ingredi- 8. Limina ostiorum dicta^ eo qnod transversa sini,
muret.admiitimur. ut limes; el per ea sicut in agro,- aut introeatur, aut
2. e Vestibulumest,-veladilus domus privalae, vel foras eatur. "
\
spatium adjacens sedibuspublicis; Et »esft6«/«m dic- • J"
9. Posfes, et Anlm,quasi posf, et anlePEt-Aufm,
tum, .eo quod uesfiunftir foresyaut ouod aditum quia anfe stanl, vel1 quia cnfea ad eas<3tccedi_rius,
j,ectowestjaf_..aula_fanrfo . •. r priusquam domnm ingrediamur.'Postes, eo qiiod post
3. Poriipus, quod aransitiis sit magis quam hhi osliuin sfenf. l .-<.'.:,
standum sit, quasi porffi. et portas. "eo quod sit , 22S GAPUTVIII. - -- • -
'_ ' " - --- -_.
aperta. De paftibus mdiflciPrum;
i. f Janua a Jano quodana.appellalur, cui gentiles 1, Fundamentum dictum, quod [undus sit doniui.
omnem introitum, vel esitum. sacraveruntr ^Uiide Idem et n cmmentuma cmdendodicium_-quodcfasso
s Lucanus: -
iapide surgat. |
Ferrea belligeri compescatliminaJani. g - -.2. Paries nuncupatus, quia semperduo sunlpares,
Est autem primus domus ingressus, h csetera inlra yel _,.fronte, vel a Jalere. Sive, enim. tetragonum,
januam oslia vocantur generaliler. i-Oslium est, per sive hexagonum sit, qui se conspiciunt, ex pari erunt.
quod ab aliquo arcemur ihgressu, ab obstando di- Aiiter enim struptura facta deformist_st. . .
ctum, sive osfimn, quia ostendit aliquid intus. Alii 3. Paftelinas dicimus, quasi.parielum ruinas. "Sunt
aiunt osliutn appellari quia hoslem moratur. Ibi enim parietes siantessine tecto, sine habitantibus.
" a Ctivuin enitn ascensuth dicim. Festus :
Cliviq s fjnde Lucanus. Lib. i.
duspicia dicebant, qumaliquid fieri prohibebant,omnia aCmtera inlrajanuuhi.Serv.jMn. i, ad illud -.Foribus
nainque difficiiia clivia vocabant, unde el clivi loca cardo.Slridebatuhenis\Janua (inquit)esf primus dotnus
ardua. ' itigressus,dictq, quia Jnno consecraluntesl omne prin-
! h Furnus a farre. A fiiruo, Porphyr.
8 Forus est- tocus; ubi uva. Victorinus in fine lib.- sive cipinm. Cmierainira januam osna vocanturgeneraliter,
DJj/rtesiuf,siv'efohes,qitamvisusus isla corruperii.
de Orthograph.: JForus aufem-sfafus, fam in foro, *
.-. 0sti'uiiu...ab'obstando. E Serv., _En. vi, ad illud ,
quam in navi, el lorculari. Columell., lib. xn, cap. 18: Quo lati ducunj,udit. • -.
Tum lacusvinafii, et torcuiarid,el fora, omtiiaquevasa, . Sed fofei dicuntur. Sery., _En. i loco cilato. JFO-
si vicinumesi mare', 'aqud marina; sih liiinus; dulci fes- propr.e rf.timfui-, qum fords aperittntur,
<eluenda sunt. De reliquis fori significauonibus.- Vid. -y sicul(inqiiit) veteres fitit." Vdlvmaulem sunf,-uf rf.cit
'. Fesl. apttd
d — Yarro qumrevolvttntur,et se veianl.
CAP. VII. Aditus ab adeund. Serv., _En. vi_ k Feneslrm.E Serv., Georg. Jtv, ad illud :
ad illud : Quod lati dicitnt aditus.—Cunidb aliquo af- Qiialuora venlis pbliqualuce fenestras.
cemur.ingressu, id "osiium-t/.ctfurab obslando;
~ cum
Sed Serviiis-non.fei.es.ras-iat.lum 5, sed obliqua luce
i ingredimur, aditus ah adeundo.
. -<=JZes..->u.t.m.Serv.,jEn.vi, ad •:..;Vestibulumante fenestras, kiterpretalus est, quod non advertit Isido-
ipsum. Veslibtdum (inquii),-w( Vurfo dicil, elymolo- ui rus, qui commenlaria Servii sine Virgilii versibus,
gim non habei •pfoprielatem,sed fil pro captu ingenii. ssepediximus, legebat.-
1 Cnido Ser-v., _En. I; loco cit.: Carrfo fficfus,
Nam veslibulum,ul supra diximus, diciumab eo, quod
cor janum, quo movetur... Et eodein lib.,"ad
januam vestiat. Atii dicunt aYesta rficfutnper itnminu- quasi cardine. Ui sil, inquit,-'t_e
tionem. Nam Vestm liriien est consecratum.Alii di- i\U\~\:...Haud tanlocessabit
cunl ab eo quod nullus illic -stef.In liihihe ehim solus proverbio truclum: Res in cardineesl.
esl transilui, quomodovesanusdiciluf nori sanus; sic . ;m_P__>sfes_ ef Antm,JJestus ~Anles sunl e&tremiofdi-
Veslibuliim, non stabtdum. nis vinearum, unde etiam nomen trahunt atitm, qtim
q uasi
f A Jauo cut Gentiles omnem inlroil. Ipse, apud sunt latera ostiorum. Vid.Serv.j. Georg. n.: ad illud:
Ovid., lib. iFasl.: JamcanitextreirioseiF__tusvinitorariies."
" DCAP.'VIII: Cffimeiifum...
Prsesldeoforibuscuelicum mitibushoris. ijfitdrfirasso lap. Slc OIU
Et reditDfficioJuppiier ipse meo.- nes libfi Quodcaso lav. Malim." ,' , •
UH- . - - ETYMOLOGlAllUMLlB_ XV. 586
-4. Anauh.s, quod duos parietes in hnuni coh- h. mento consurgunt; et superposftse fabric_e-.Siislineht-
'
Jungat. pondus. h Bases aulem nomen pelr8e='."sl'forti-.siinse
a Gtdmina dicta sunt quia apud antiquos teeta -"--- *
Syro serinone. ."
cultnotegebanturjUtndnc rustica. ilinc lecti summilas 14. ': Columnmpro longiiudine, fetrotuiiditalevb-
culmendiGitur, Eatsc, in ijuibus totius fabricse pohdus erigitur.-A.ii,
5. Camermsunt volumina introrsum respiciemia , .liqua ratio columnarum efat altitudinis', i "terlia"
appellatse a curvo, zkp.T~vl-venim" Graece curvum pars latitudinis (delubri). Geuera fbtundarubrqua"-"
est. -- tuor : Doricse,lonicse, TusCanicse,Gorihiheu.,-men-
6.h Laquearia sunt, quse cameram suhlegunt, et sura crassitudinis, elaltiiuiiiiiii. intei* :sedis'.a"ntes.'
ornant, quse ellacuniara dicuntur. c Principaliier au- Quinium gemis est earum, quse vocantur Ailib_e;>
tem lacus diciiur, ui Lucilius-:resultant mdesque, la- qu3ternis angulis; k aiit -ampliusr-pafibus latermn
cusque. Cujus diminuiio lacunar facit, mHoratius: inlervallis.- ,; ,..-..-
Neque aureum 15. ^ Capiiella dicia; qiibd sint cbldfhhSifuihcapitd;'
Mearenidel in domolacunaf.
sicut collum •-•:'
Inde fit alia diminulid lacunarium, et per KVTtim%ov super baput:
laquearium. Epistylia sunt, quse shper "capitella' boliimna-
**
7. Absida Grsecosermone, Latine interpretathf lu- riim pohiiiituf, et fest Gi*;i_cufn,- Itl -ehlf iupet mis-
-
sa. .
cida, eo quod 2_!|9 lumineaccepio per arcum fespjen-
. deat. Sed ulrum absidain, aii absidem dicere debea- Tegutw,qiiod f_.<?anfsedes, et imbfices, "quod ac-
irius,*hoc vefbi geniis ambiguum quidain doclorum cipiant'.hi2ir_.si
existimarii. 16. Lateres; et tHierculi-,qubd lalifofmenlur,cir-
8. a testudo est cainera" ienipli bbliqua.__Namiri cumaclis undique quatuor tibiilis.
inoduiriiesiudinisvetefes templdfiini iecia faciebant, ' Canalis, ab eo qubd cava Sit in inodum cannm.
ideb sic ut cbeli 231 *"'Saife t_aniileiii"hielius gfenere•fehiiniho,
qiise fiebaht, iriiagiilein' redderet, -'
cbhstatesse Alii quam mascuiinb ptoferimus; - -
q"u'o"d cbrivexiiifi." testudihem volunt
esselocum in parteiri atfii adversuiri veniehtibus. 17. Fisiulm-aquarrim surit "diclss.quod aquas"fun^
9. Arcus dicti, quqd sint.arcfa conclusione cur- 'daiit,-et riiitiaht. Nam azilleiv GrtECe-mittere est.
vati, 8 ipsi et fornices. Formae earum pro magnitudine aquse et Capacilatia
10 £ Pavimenla originem apud Grascos habent inodo fiuiiL • "*r - ' - -
elaboraisiarte pictufae (litbdstfoia pafviilis crustis, GAPUT IX; : '- : x
- aetessellis tinctis invaribs 230 colorfe_).'s Vbbala _ De inunlliohibuh.
autem j_>au.mehfa, eo quod paviantur, id est^ csedan_ur.C 1. - .-',,.-.'., _: -, _ -„;.. , ... . ,
~ Munitum,vel mui-imenlum dictum, quia manuest
- Undeet pot>or,quia cmditcdf.
faclum.
11. Ostracus est paviinenturii testaceum; eo quod Cors vocata, vel quod coarctet cuncta,.quse in;
fraelis lestis calce admista" leriatuf. TesVameiiim
' " • terius sunt, id est, concludat: vel quod coerceat
Gfseci oo-zpi-Y.iv dicunt.
'• 12: objectu suo ex-lraneqs._eladire pfohibeat.
CompfitDiumdicium, quia aqusa"parles" quse
circa sunt eo conveniant." 2. Va//uiit eSt,quod mole terrse-erigilurj ,ul custo-
- Tessellm sunt, e qulbus domicilia sternuntur, dia prsetehdatiir : dictum autem •vallum a- vallis.
a Tesseris nominala, id est, quadralis lapillis per " Nam valli fusles sunl, quibus vallum munitur. Et
dimiuutionem: valli dicii, quodfiganturetvellanturi Intervalla.spa-
15. BasesfulturaeSunt columnarum. quaea funda- lia sunt inter capiiavallo'riim,.idesi, stipitum, quibus
a Culniina.E Serv., Eclog.i. -peti.tur- totus hic locus inf. lib. xiXj,_cap.10.
b Lf.queariasunt. Repeiilur totus hic Iocus; .auclior h Bases aulein nomehpelrceest f. Fbr.ie Bdsdlles, .
.' -etiam a.iquanlo quam liic, in optimis libris legitiir, p aut Basqnites. Nam Plin,, Jib. xxxvi, c'ap.~.7.CJn_>'c...£ f'
infra lib. xix eap.-12. eadem Mqyptus in Mlliibpia, qvem vocditt Bdiultem '
• . < Piincipaliter aulem /aguearium.-Verbasunt ferrei coloris, atque durilim. Queni lociihi siitriefis
Servii ad vers. Pendent lychni laquearibus aureis. Isidbrus,, lib. xv:, cap. 5, Bdsdnileniscribit," non Ba-
Mn.i:' ',.,. saltein.' Pliiiius quoque eodem li.b., cap. 22. Mediei
<"Tesiudo «sfcamera... convexum:E Sferv., _En..i. (inquit) ad moilaria pfmtulere Basahiieni, hic.himi
advers. MediaqttetesludineTempli. lapis nihit ex seseremitlit. .' '
e Ipsi^t forniccs. Idein, __En.vi, ad illud. Atguead- i Cotuihhm.Ead. inf., lib. xi., cap. 10. . - , .
verso forniceportas-Fornice(inquil) arcu. Cicefo : Vi- j Teriiq pdfs altiludinis. Adde teriipli, y'd\ delubrt
dii ad ipsumfornicemFabianum. ex Vitruv., lib. iv.' ca'p. 7, et PIin.,'Iih. ixxvi, cap.
f Paminen.fi originem... colores. Pjlin., lib. xxxvi, Q_r ~ -. • _" r - •- i
k Aul amplnts. Hauil quideni Plihio aiiclbfe. Prop-
cap. 25. Pavimenlaoriginem apud Grmcoshabenlela-
borala arie picturmratione, donec lithoslrota expulefe terea " deleri has voces yolebat Chacoii. '•'.'"
eam. Celeberrimusftiitin hoc genereSosus,qui Pefgami Capitella. Ulitur hac.vbcfedivus Aiigiisi., ,eT alii.
"** Sa.ie canaleni melius genere femih. Vefbg sunt
stravit, quain vocant Asarqlonmcon,quoniain pufga-
menta cmnmii-pavimento, qumqueeverrisoleht, Veluli Servii Georg. m, quse etiam repetunturinf., lib.iix;
relicta fecerdtparvis e.lestulis tinciis in variqs colofes. ,cap. 10. Vid. Non. MaiCell. ,
,. s VocataatUempavim...quodpavianiur,idest, cmd. n CAP.IX.. JVamvalli f. s. q. v. m. Verba" Servii"
Videlurrespicere ad Virgilii verba, cofda pavbr pul- sunt ad viers. Ferro quis scinderevallum. Mi\., ik.
mns. _£n. v, Vid. suo., lib. x, in voce Pdtiens. M-
551 S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI > S52
vailum fit, unde et csetera quoque spatia dicuntur, a ^Aenim nonvideris monumentum, illud est quodscrip-
stipilibus scilicel. . tum est: Excidil lanquam mortuus a corde. Cum au-
3. a Aggerest cujuslibet rei acervatio, unde fossse, lem videris, moriet meritem,"et ad inemoriam te re-
aut valles possunt repleri ab aggregando. h Agger ducil, utanortuum recorderis. hMonumenta itaqueet
proprie dicitur, terra -aggesla,quae vallo facto pro- memori_e*promentis! admonitione dictae. _
pius ponitur. Sed abusive el muros, et muuimenta . 2. Tumulus dictuSj quasi fuinensfe//us.
omnia aggerem dicimus. Sarcophagus' Grsecum riomen est;, eo quod ihi
4. 3Iaceria~sunt parietes longi, c quibus vineae corpora absumantur,1ckpl enim Graececaro, fdyeiv
aliaque clauduntur. Longum enim Graaei ftK-toovdi- comcderedicitur.
cunt. • 5. Mausolmasunt sspulcra, seu monumenta regum,
232 S. d -Pormafum,sive formatiumin Africa, vel a Mausolmorege Carisedicta. Nameo defunclo l uxor
Hispahia parietes de terra appellant, 'quoniamin forma ejus mirae magnitudinis et .pulchriiudinis sepul-
circumdatis duabus utrinque tabulis inferciunlur ve- crum exstruxit, in lantum, ul usque hodie omnia mo-
rius quam slruunlur. _5_visduranl incorrupti, venlis, numeiita pretiosa ex riomine ejus Mausolma nuncu- '
ignibus, omni caementofortiores. peniur. "| .
6. Smpes munimenta satorum sunt, unde et appel-1B 234 &•• Pyramis igenus sepulcrorum quadratum.
lalse. et iasligiatum ultra omnem excelsitalem quae fieri
e Caulm, munimenta ovium, vel sepimenla ovi- manu possit, unde et Iriierisuram uiobrarum egressae
lium. Est autem Graecumnomen, c delraeta. Nam nullam habere umhram dicunlur. k Tali aulem aedifi-.
Grseci «.&._•vocant animalium receptacula. cio surgunt,ut a lato incipiant, et in anguslum fi-
CAPUT X, nianlur, sicut -ignis.i HOp enim dicitur ignis. Has
De.tentoriis. ^Egyptus habel. x Appd majores enim potenies, aut
1. Tabernacula tenloria sunt militum, quibus in Sub montibus, aut ih domibus sepeliebantur. Inde
itinere solis ardores lempeslatesque imbrium, frigo- Iractiim est,.ut super cadavera, aut pyramides fiererit.
risque injurias vilant. Dieta aulem labernacula, quod aui ingeutes eolumnse collocarentur.
corlinae distentse funibus, tabulis interstantibus ap-
- CAPUT XII.
penderentur, quae tenloria susiinerent.
2. Tentorium vocalum quod tendatur funibus aique De mdiflciisrusticts.
palis. Unde el hodie prmlenderedicitur. 1. Casa est agresle habiiaculum palis atque vir-
3. Papiliones voeantur a similitudine parvuli ani- gultis arundinibusque contextum, m quibus possint
malis volantis , quod maxime abundat florentibus C ( homines tueri a vi frigoris, vel caloris injuria.
malvis. Hae sunt avlculse qua_ lumine accenso con- 2. Tugufium casula est, quam faciunt sibi custo-
veuiunt, et circa volitantes ab igne proximo iulerire des vinearum ad tegimen sui, quasi tegurium, sive
coguntur. propter ardorem solis et radios declinandos, sive ut
2_t3,GAPUT XI inde, vel homines, vel besiiolas, quae insidiari so-
De sepulcris. lent natis fi ugibus, ahigant, n Hanc ruslici capannam
i. Sepulcrum a sepulto dictum. f Prius autem vocant, quod unum lanlum capiat.
<juisque in domo sua sepeliebatur. e Postea vetitum 235.3-. ° Tesqua^quidam putani esse tuguria,
esl legibus, ne fetore ipso corpora viventium con- v quidam loca prierupla et ^spera.
lacia inficerenlur, h Monumentumideo nuncupatur, i: i Magalia asdificiaNumidarumagrestium oblon-
eo quod mentemmoneat ad defuncti memoriam. Cum ,ga, incurvis lateribus tecta, quasi navium carin_e
a Agger est, Ejusdem ad vers. Fosjas aggere com- 1 Uxor ejus, elc. iiocus expressus ex Hieronym.,
plent. JSn. ix. lib. i. advers. Jovin. \
h Agger prop.... dicimus. Ejusdem, __En» x. ad DI i Pyramis. E Soiini, cap. 55, al., 45. Non ergo
vers. Aggeribusmurorum. Isidoro obesse debenlqua de umbris dicuntur.
<••
Quibus vinemaliqumclauduntur. ldem, Georg.n, k Taliautem wdif. Sid. Amm. Marcell., lib. xxn.
ad vers. Jam canit extremos effelus vinilor. Antes 1 Apurf majores enim potent. S»rvius, jEn. xi, ad
(iiiquit) alii exlremosvinearumordines aciipiunt, alii illud : Fuii ingens nionte sub alto ; Apud majores
macerias, quibus vinela clauduntur.
d Formalum,sive (inquii) itobiles; aut sub montibus, aut in domibuste-
[ormaiium. E lib. xxxv, cap. M. peliebalur. Unde natum esl ut super eadavera, aut py-
Plinii, qui emendandus est ex hoc loco lsiclori.Re- ramidesfierenl,
'
aui ihgeules locarenlur columnm.
tinemus nos hodie idem nomen, nam formatiumHis- CAPXII.'—m-Qi.!'(?us_>.(<ss.u( hominestueri.—Tueri.
pani Hormigon dicimus. dixit passive, ut Viiruvius et alii.
e Caulm, etc. E Serv.o, _En. ix, ad illud vers. : - n Hanc rustici capannam. Ila hodie -Ilaii, et nostri
Cum fremil ad caulas. cabana. ' -
f CAP.XI — Prius quisque in dom. s. s. Verba . " Tesqua quidam pulanl essetuguria, Sic omnes li*
sunt Serv.j ad vers. Sedibus hunc referl anle suis. bri Sabimim verbuin ^it esse Acron.
__En.vi. p Quidam loca prmrupta, etc. Glossar., lesquaj sive
s Postea velitum esllegibus. ldenl,--_En. xi, adil- lesca, Kazav.pnp.vpiv.ai\payiai v.ai.ep-npoi'
ztmoi.
lud : Urbique remittunt. Ante, inquit, hominesin civi- i Magalta mdif. Niim., elc. \.erba sunl Sallustii
tate sepeliebanlur,,quod poslea, Duillio consule, sena- iri Jugurtli. de mapalih-quse idem stint, quodinagalia, _
tus prohibuit, et lege cavil ue quis in Urbe sepelirelur. ut ait Servius. ]
k Honumentum.Ex eodem, in extremo lib. xn.
^SS ETYMOLOGIARUMLIB. XV. SSI
Bint, sive rolunda in modum -furnorum. Et a Maga- _\ A 9.-£ompascuus ager dictusj qui a divisoribus agro-
lia dicta, quasi maga.ia/quia Magar Punici-i_ouam jum relictus est ad pascendum communiter vicinis..
iiiltamdicunt,| una litlera commutata /pro r, maga- 10. Alluvius ager est, quem paulatim, fluvius-in
tfa, tuguria. ' agrum reddil. . >
. _ CAPUT XIII. 11. e Arcifinius ager dictus est, uuia cerlis Jinea-
-De agris-,, rum mensuris non continetur, sed arcentur fines ejus
\.h Ager Latine appellari dicitur, eo quod in eo objectu fluminum, montium, arborum, unde et in iis
nihil subsecivorum intervenit.
agalur aliquid. Alii agrum ex Grseconominari mani- agris h
fesliuseredunt. Unde et villa Grsecechoragros dicilur. 12. Novalis ager est, primum proscissus, .sive
2. Villa a vallo, id est, aggere terrse nuncupata, qui alternis annis 237 vaeal, nowanrfarum sibi
viriuracausa. Novalia enim semel cum fructu erant,
ijuod prd limite constitui solet.
3. c Possessiohes sunt agri Jate paterites puhlici, et semel vacua. '.--_•
13. Squalidus a#er,_quasi excolidus,,eo quod jam
privatique, quos initio non mancipalione, sed quis-
a cultura exierit, sicut exeonsul, quod a consulatu dis-
~_que, ut poluit, occupavit, -alque possedit, .unde et
.. cesserit. , -
mmcupati. * Uliginosusager est semper uvidusiNamhumi-
*L d Fnndus dictus,. quod.eo fundalur,.yel I
g .14.
236
stabiliatur patrimonium. Fundus autem et urbanum dus dicitur, qui aliquando siccatur. Uligo enim hu-
- a-dificiumet rusticum inlelligendum est. -•. , mor terrse naturalis est, ab .ea nunquam recedens.
5. Prmdium, quod ex omnibus-palrifamilias maxi- 15. Subseciva'sunt proprie, quse.de materia prse-
tne prsevidetur, id cst, apparet, q[uasi prmvidium, cidens sulor, quasi supervacua abjicit. i Indeetsui-
-'
vel quoti antiqui agros, quos bello ceperant, ut prse-, secivi agri, quos in perlica divisbs recusant, quasi
. dsenomine habebant. . steriles, vel palustres. Item subsecivaquae in divisura
3.e Omnis autem ager, ut Varro docet, quadrifa- agri non efficiuut centuriam, id est, jugera cc.
riam dividitur. Aut enim arvus est ager, id est, satio- 16. Area dicilur labularum sequalitas. Dicta autem
- nalis ; aut consitus, id -est, aptus arboribus ; aut areaaplanitie, 238 aiquesequalitate, unde etar«. Alii
- pescuus, qui herbis tantum et "animalibus vaeat; aream vocatam dicunt, quod pro triturandis frugibus
- -aut-//oreus, in quo sunt horli et .eradalur, vel quod-non trilurentur,in,ea,iisi aftda.
apibus congruentes
- -floribus. Quod eliam Virgilius in iv lib. Georg-.secu- 17. 3tPratum est cujus foenicopja.arpaentatuentur,
' r. cui veteres Romani nomen indidefunt abeo quod
ius-est.. -
.* 7_ Rura veteres incultos agros dicebant, id est," protinus sitparatum, nec.magnum laborem culturae
tsylvas et-pascua, agrum-vero qui colebatur,- Nam rus Q C desideret. Prata aulem sunt, qusesecari possunt. _
. esi, quo meI,quo lac, quopecus haberi potest. Unde 18. «•Paludes dictsj)a Pale pastofali dea, quod p«-
et rusticus nominalur* hsecagrestiumpritna.eto.iosa leam, id est, pabula nutriat jumentorum."
felicltas. CAPUTXIV. .,',
8. f Seges ager esl in quo ^sertfur, unde et Virgi- De finibus agror.um.
lius. ' ' -- - "_.' 1. Fines w dicti,eo quod agrl funiculis sunt divisi.
Mensurarum eniin line_ein terrarum partitione ten-
Illaseges demumvotis respondet ' avaTi
Agricolse. , - dunlur, ut dimensionis sequitas teneatur.
a Et magalia dicta, q. magaria, elc, E Serv., Mn. t, Sylvis igilur cum _Romant(inquit)agrum exhostecap-
ad illud : Miralitr... magalia quondam. Novairiaddidit tum viclori populo per bina jugera paftili sunl, cenle-
"Isidorus, forlasse linguse Punicse magis sciens. nis Iiominibus ducenta jugera dederunl, et ex hec facto
CAP.XIIL — h Ager Latine, etc. Iia Varro, lib. vi. ceriluriajuste appeltala. Varr. i de Re' Rusl., cap. 10 :
Sed reprehenditur a Quintiliano. - Jugeri pqrs mihima dichur scrupulum, id #st, decem
c Possessiones,-ete. Omnia e Fest. in Possessiones.ID.perfes in longitudinem, et .latitudinem quadralum. Ab
d
' ab Fundv.sdictus. Serv., Georg. u : Fundus ' [dictus hoc prihcipio mensoresnonnunquamdicunt, in subseci-
eequodAlferum omniumfundamehium. _ vumesse unciam agri, aut sexlantem, aut quid aiitid,
" *e-Omnisest. ager. Serv__in princip. Georg., ex Varron. cum ad jugerum pervenerunt', id habet scrupula
Seges Servius ibidem. .CCLXXVHI quarilum as anliquusnqster ahiebelium Pu>-
s Arcifmiusager, elc. Fronlinus de agrofum qua- nicum pendebal. Rina jugerq, qum d Romulo primum
lilate. Agerestarcifinius, quinultd mensura cohtinetur: divisa dicebanlurviriiim, quod hmredemsequefentur,
Jinilur secundum antiquam observalionemfluminibus, hmredium appellaruni, hmc ppstea;d'cE~rfm cehluria
fossis, montibus, viis, arboribus, anlemissisaquarum dicla. Ac ne quid in ratione vocis requiras."Idem,
'divoriiis, etc. Ergo pfo voce unde,viqrum fortasse le. lib. v, deLing.- Latin.: Centuria primo a CENMJM JOGE-
gendum hoc loco. ... RIBOSrftcfa, posf duplicala retinuit nomen, ut tribus
h Ndvalis a#er.'Verba suntServii, Geofg. l. • mullipticatm idem lenent nomen. Festus quoque: Cen-
.'. Uliginosus.Ejusdem ad illud :-Duiciqm iiligine turia in agris ducena jugera significat. "Vid. Not. ad
Iwta. Georg. i. Varr. a Fulv. Ursin. editas.
i Indeetsubsecivi... etitem subseciva. Vidend. Si- k Pratum... db eo quod sit protinus pardt. Ita Varro:
culus Fiacc. et Frontinus cap. de Qualitate agrorum; Prafa rficfaab eo quod sine opere yarala.
quod vero attinet ad centurimnomen,__meIiusomnino ,l Paludes diclma Pate. Vafr.: Patus, paululumaquce
"Varro, qui a centuriijugeribusdictam ait, quam Flac- in atliludinem, et pdlam lalius diffusm.
cus, qui a centum.hominibus; utriusque verba appo- CAP.XIV. — ml.Finesrftcfieo q.a. funiculis. Dixl-
flemus, sed Varronis iia uti emendata sunt a Chacone: jnus ssepe de hoc genere notationum.
;, PATEOL. LXXXII. 18
KBK S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPl i _.*.._
2. a Limites appellati antiquo verbo transversi. IA sus pedes quinque, perticapassus dups, id est, deceir.
tfamtransversa omnia aniiqui limd dicebant, a quo • pedes. ' ' •
Bt limina ostiorum "per quae foras, etinlro iiur: e"t 3. Pertica autem ja portando dicta, quasi portica.
[imites, quodper eosfofas in agrosealur. g-gQ flinc Omnes enim prsecedentes mensurae in corpore sunt,
et limus vocabulum accepit, cicgulum, quo servi ut palmus, pes, et reliqua, sola ponica poi-
' • _ passus;
puhlici-cmgebantuf obliqua purpur.i. tatur. Esl enim decerii pedum, ad insiar eslaini iu
• 5. Termini dicti, quod tefrae mensuras distinguunt", Ezechiele
templum imensuranfis.
atque declarant.' His enim testimonia finiutn iiitelli- , 4."Acfus minimus est, latitudine pedum. quatuor ,
guntur, el h agrorum inteniio, et certamen aufertur.' •longitudine centum s'igiuti. . -,
'" %. Limiies maxlmi in
agris sunt duo : cardo, et de- . Climataquoqueundiqueversumhabentpedessexa-
'
curiianus. Cardo «tmia Septentrio direclus a cardine ^int_a. ' ' _
I
cceli est, nam sine dubio coelumvertiliir in Septen- Acfus quadratus jundique finitur pedibus centum
trionali orbe. Decumanus est, qui abOriente in Oc- /vigiiili. * Hunc BseticiArapennem dicunl, ab arando
cidenteni per transversum dirigilur, qui pro eo quod scilicet. - ' -
formam X faciat, decumanus est appellatus. Ager 241 5. Actus duplicatus :jugerum facit, ah co
' •-
enim bis divisus figuram denarii numeri efficit. ___)
[_}quod est_/uncfuin,_jpti_/en'iK)nienaccepit. ,
'
5. d Arca ab arcendo vocata. Fines cnim agri cus-- Jugerum autem Jconslat longitudine pedupi du-
"todit,eosque adire prohibet. ceniorum qiiadraginta, latjtudine centum viginli. :-
Trifinium dielum, eo quod trium possessionuin Acfum provincias Baeticaerustici i Agnam vo-
"firiesaslringil. Hinc et Quadrifinimn, quod quatuor. - canl. I
Reliqui limites angustiores, etinter se dislant impa- 6. Porcam iidemBcelicttriginta pedum Jatitudine,
f ibus inlervallis, et nominibus designalis. -cenlum ocloginla longiludine defihiifnt. Sed porcu
est, quod in arando exstat. Quod defossum est lira.
CAPfJTXV. Galli candelum appellant.in areis urbanis- spatium
De mensuris agrorum. .eentum pedjim, quasi centelum. FPln-agrestibus au-
1. Mensura e est quidquid pondere, capacitate, tem pedum CLquadraiorum candetum-*yo£ant.Porra
•
longitudine, alliludine, animoque finitur. Majores stadialis ager hahet passus cxxv, id est, - pedes
ilaque f orbem in parles, parles in provincias, pro- pcxxv, cujus niensnra oclies computala miiliarium
vincias in regiones, regiones inioca, loca in'terri- . - facit, qupd eoostal quinque piiljibus pedum.
toria, territoria in agros, agros in centurias, centu- 7. Cenluria auleni ager est ducentorum jpgerum,
riasin jugera, jtigera in 240 climata, deinde climatain C.qui( apud antiquos a pentuni jugeribus vocabatur;
actus, perticas, passus, gradus, cubiios, pedes, pal- sed po.sieadupl.c.a... ,esi-_nomejique prJslinum reli-
mos, uncias et digitbs diviserunt: tanta eriim fuit nuif. In njimerp ei.im_centuriae jnultiplicaise sunt,
eorum solertia. nomeii mulare non potjie.runt.
2. s Digitus est pars miflima-agrestinm mensura- CAPUT XYI.
rum. Inde h uncialiabensdigilum, et trientem. « Pal- De- ilineribus.
mus autem quatuof habet digilos, pes sedecim,'pas- l.Mensurasviaruhi n nos milliaria dicimus, Grseci
a Limites appellati __.v. transversi. Hyginus de Li- integer, nam proposull-oinnes, quae in"hpmiiiis eor-
milibu-. consiilueiiii. Limiles appellatijt limo, id esl, pore reperiuniur, mensuras: palmos, pedes, cubitos,
antiquo verbo transversi. Nam ct limum dictum, eo gradus, passus, neqiie lamen omnes explicai. Expleri
quod purpttram transversajnImbet. Iteinlimo limina oslio- JiffiCita possent: Palmus aulem quatuor digitos habet,
rum,.Serv., _En. xn, ad illud : Veiati (siceiiam pes sexdecim,cubitus sesquipedem,gradus duospedes,
jegit co loco Servins)._.tverbenatemporqvmcti:-Limus ' 'et semipedem, passus pedes quinque.
i Actusminimus,etc. Quaer.esiant omnia, usque ad
vcstisesl qua ab nmbili.cousque ad pedcs tegunlur pu- "
denda poparum. Hmcaiilemvesiishabelin extremosui finem ' * capilis, e Golumellaesunt lih. v, cap.l ." ,
lisnatn, id est, flexuosam. Unde et nemen,TJ Hunc BceticiArapennem. Sic forlasse legit Isi-
• pnrpuram Ndm linfum, obliquumdicimus.
j
dorus,- qui ab arando.nomeh deducit : sed apud Cp-
accepit.
h El agr. intenlio. Sic vers.cc. hitentio, produelio. lumellara,eti.im in raanuscriptis Ijbris, Arepennepi;
c Qttiq Septentrio. Ita S.alniant. velusiissimus. in legibus Goihicis, lib. vm, cap. i, I. 2S. et Iib. ni,
a Arca... .Trifinifim. Vid. Hygip. de .Limitibus ],: Si inter Aripennem. Glossarium vero, Arperidiaf
agrpr. Ei Siciil, Fiacc. ,de Condi_f.agr. Gipssar, Ar- ' likiBpa. !
Arvipendium,o-yoivosyeap.ezptY.os'.
'cm, 'avpa.i!TJ3_-tKT(-)v. _lgrnam-DOcaiif.>AcH!«tinse reperisi-,ein veieribps
CAI».XV. — e Mensura... flnifur. Verba sunt B.oe- Columellseet Varrpnis libris testatur Victorms 'ajl
tliii jn Geomelricis cap. 1. . Varr., lib. i de Re fust., cap. 10, et Coluni., Jib. v,
t Qrbem in partes\ Goth. ec. hi par.libus, ut apud cap.d. Acriamuirobiqueeliam in vet. Cod. legtlCha-
Bo.etlijum. - -, „ . con. g \nc kpyjCivMs inuiato, quaj-eagnam ex Cod.
s Digitvsesl pars minitn.agresf. mens.Ex Froniino. Gplh. reiinerevisum est.
h Inde uncia habensdigitum, eilrientem. Ita emen- 'm Inagreslibusa.p. c-,'quadratorumeandetumvocant.
-davil Chpcoji optime, cinn Jn pmriibus lib.ris ps.et, Columella : In .agreslibusauiem peduin CL,qtiod ara-
uncia nafceiisdigitos f;v*s.Froniinus lib. ,i, de Aquse "lorescadetum nominqnl. - Sed candetum habenl Isido-
uf convcitit,sexta decpna Tiani omnes Codices.
.ductib.us.JEsf,,inq.ult.-rfiaifHS,
pars pedis, unciq duodecima, et paulo pusl: uncim CAP.XVI. —~nNos milliaria, Galli leucus;, e!C.
ergo modutyshabet </iamer..digilum unum, ct frjenfen. Hieron.j in Joel. nii: Nec mirum, si unaqumquegens
digili. cerld viarum spalia <suisappellet nominibus, cutn et
» Palmus autem qualuor dig. Non videtur hic Iocus :Latini mille passus vocent, el-Gaili leucas, et Persat
567 ETYMOLOGIARUMLIB. XV. SS8'.
iiadia, Galli leucas, 242 «-Egypliischmnos, Persse A Qualissspe viaedeprensusin aggereserpens.""
Harasangas. Sunlautem pioprio quseque spalio." 8, f lter, vej ffjx?efl via qua iri ab bomine quaqua
2. Milliarium mille passibus terminatur, et dictum versum polest.
inilliarium, quasi mille adium, habens pedum' quin- lier autem et ifiner diversam significationem
aue millia. ..." hahent. Iter "eniin lpcus est transilu facilis, unde
'""5,'Leuea Dniturpassibus riiille quingentis. appellamus ettfum. Iiiner autem est itus longaevise,
Stadium octava pars milliarii esrtconstans pas- et ipse labor ambulandi, ut quo' velis pervenias. _
.ibus cxxv. Hocprimum Herculem siatuisse dicunt, g. 6 Seiniia itineris dimidium est, a setni ilu
.sumque eospatip determi.nasse, quod ipse-subuno dicta. Semita autem hominum est, callis ferarum et
Spiritu confecisset, ac proipde stadittm apppllasse,. pecu"dum.
guod jn fine respirasset, simulque stetisset.' 10. h Callis est iter pecudum inter monies an-
', 4. Via est qua potest ire veliipulum, et viq djcta gustum et triinm, a callo pedum vocatum, sive callo
a R vebiculoruni inc.ursu. "".Nam duos actus papit pecudum prseduratum.
propler euntium et ygnien.iuni vehiculorijm occur- Tramites sunt transversa in agris itinera, sive
|um. recta via, dicti quod transmiltant.
5. c Oninis aulem via, autpublica gsi, aut pritafa. Ig 11. Divortia sunt flexus viarum, hoc esl, vise iri.
.Puhlica- est quae in splp publicp esl, quft iter diversa tenderites. J Eadenn/i«efiicu/a sunt, hoc est,
actus populo paiet. Ilsec aut ad niare, aut ad op- divefsaeacdivisac vise, 24>4 s,ve seniitae' ' ' transver-
pida pertjnet. Priyala est, quse.vicinomunicipio data sae,qnse sunt a Jalere vise.'
est. - 12. Biuium, quia duplex est via. -
6. Sfrafa dicla, quasivulgi pedibus trita. Lucre- i Compiia, quia plures in ea competunt vi_es.
tius : quasi trivise, quatriviie.
• k Ambitus inter vicinorum aedificia locus, duo-'
Strataquejam vulgipedibusdetrita viarum.
'Ipsa est etdelapidala, id esl, lapidibus strata. Pfimi rum pedum ctsemipfdis, ad circumeundi faeuliatem
autem Poenidicuntur lapidibus vias stravisse, 243 ; relictus,-et ab ambtdando dicius,
_jjostea Romahi eas per omnem peheorbem dispo-. 15. Ofbila vestigium carri, ab orbe rotse dicta,
'Kierunt propierrecliludinem itinerurii, et rie plebsi : Porfoacfhs quo pecus agi solet.
'esset otiosa. ~
_ Clivosum,iter flexuosiim.
' '7. d "- Vestigia sunt pedum signa primisplanljs ex-
Agger est nifediastralse eminentia coaggeratis>
lapidibus strala, ab aggere, id estj eoacefvationes "pressa, vocaia quod iis vise prsecurrentijj|m,in^
dicta, e quam historici viam militarerii dicuni, pt: Q vestiyentuf, ii esl; cbgnoscanlur..
. pg?asgngas,et restes n>lwer?aGermqnfa,-fitqueinsiti- pecudum - ;
' prmdurata.
fulis uqminibus diversa "" ' ntensurq sil.
' Et"" pajijo
• post:
'- Eqdem
• diverlipuld... Iqtere viw. Sery., Mn., ix,
cryoivovs. ." *_ ad'illud Objiciunt atii sese ad divorlja : Diverticula
'-"Mgyplii
» A vehiculor:incursu.-Impulsu Gorhplut.-Goih.- - siint semilmlransversm,.qumsunt alatere vim mililaiis.
"•*ATamduosactus capit.-Duo, ad vehicula referen- Malr- ~ " - ,
" ergo liliri pmnes,- a[te\m nim,-
' dum. Seryius, Mn. iy, ad jllud : Cpnvectant calle'i' j Compitd.Llepi, Geprg. n", ad :.Pagoset compita
dngusto:-Via'est,itctus'dimidium, qua potesiirevehi- circum: Id esi, per quaiirivia, qum compiia dppellaii-
cuiuin. Nam acius dup carpeiila capilpropler'euniiumi tur ab eo qtwd miilimvimin unam coiifluant.
;§l veniettiiumpehiculprumocciirsuin. . .' k Am.bilusi. p.m.l.¥R-\\ sjuit vfrlia. Viirro,lib. iv :
c Otnnisauietn via, aul pub. Ex Ulp., c. Prmlor.. _ Ambiiuscircnniitusab eoque
d. in loco xjl tubulanirfl.interpretes
•' via,
'§ Nequid publico. 'ambilum parielis 'circuinituiii esse dcscribunl. Pufp
A Aggerest media. E Serv., Mn. v, ad illud : Qualiss 'amem legem liis vcrbis fuisse conceptam.' Ambitus
«"_**. . •
,mp.• c paiietis sesienius pes esio. Volusius Meiiaiiu., )ih.
, Quahi hislorici viam militarem- dicunt. Ex eqtj.,, _de Pnnderibus : Lex etiqm (inquii) xp tabul, argu-
_En. xii, ad illud : Vidit ab adverso venientes. "mento est, in qua dtto pedes, el semis' sesteitius pes
f Iter esl "viq. Vid. cap. 1, d. de 'Servif. Tustic. .vocatur. . - • ' .. '- ^ ,
" "
'pfsed. ". 1 Vesligia. Sprv., Mn. xi, ad i.llqd : Vcstigiaplan-
6 Scmilq iiineris dimid.Servius, Mn. iv, ad illnd : .tis insV.terat:S\gna pedumprimisplantis e.xpresserat';
Convecianlcatte anguslo : Semila est semis via,-undee .~.t\a\nhmc suni vestigia,imagines ped\m.i.Illud ajitejn
_?l semitqdictq; -et Varro, jib.iv-: Qua ibanl, qb''ilui ' primis non advfrlit isidnrus Virgilii gsse,-non Ser-
j.ter appellarunt; qua aiigu.le semiiq, ut semi iterr vii. Delevissel plane, iiiljil enim ad verbi interpreta-
j"icfum. . - tionem, ' :
. h Callis.-Serr., ibid.: Gqllis.semitaesl tenuior callo* •
LIBER BECIMXJS SEXTWS.
DE LAPIDIBUSET METALLIS.
bus uniones numerantur, locum unde Ii3_eIsidorus .rirfes nascuntur,-vino ef oleo-melioresfiunl. Estilaque
hausit, ille non considerarat; ita enim Plinius, cap».. iinbui irificiApud Hor.];
<&:Maximum inreb. humanis,, non soluminiergpn- Quosemelest imbuiarecens servabit odorem
mqs; pretium habet Adamas ; ei in fme : Prpxiihttm I) Tesladiu.
apud nosIndicis Arabicisquemargaritis pretium esl, et Et ' ' "
initio, cap. J3;:Terfta auctorilas Smarqgdis perhibetur. Virgilius":- .
a Satis viride amarum. Ita Gothici libri; al., Sma- IHiusarain '
, , ,, leriernbstrisabtvilibftSimbuetagfflis.
Sffi_ife
ragdum. e Sahguineis puhctis pbhofret. Ex Plih:, cap. 8.
«*Nullis enim gemmis, vel herbis jnajor auam huic
ausleritas.-Gemmis,velherbis, abestab omnihusRorna- f Chrysoprasius. Ex eod., fcap.
nislibris. Porrosumi a colonbus etsaporibus mutuo s Quem quidam berytlor. g._d. Ex cap._5.
nomina sntis constal, el Plin., lib. xxxm, eap. 6, in h las quippe viride, pind gemnia dicitrir. HiiacVul-
floridos et ausieros colores dividit, nos quoque no- canius nbii habuil; nobis rdtinuisse* salis est. Scio
stfum amarillo ab amaro, non alia ralione, duximus. - irLvavGraecisesse gemmam. De las quaerenduih.
c Coiligimlhrenim in commissurissaxorum. Incom- 1 Volunt aiifem qkidam. Vid. Plin., cap. 9.
missuras. legas oporiel, si Plinium defeissumvis-,* i Callaka. Callais. PHh".fet Soliii.
1 ATi/ii/jucuridius aiirumdecet. E Solin. 53,
qui ex Tlieoplirasti lih. de "Lapidibus hase vertit. At6 1 Unde et appellata.\Qaiav.~a\bv
xai eis zk )Av.o)l~iza -^JOMVTKI. Quid autem \i9ov.o)lnza ™
piiichrum.
sintj lion esl obscuriim. Sed commissurislegit plane ** Gefmania;liA S.oliii.Carmaiiia, P.linius. "
Soliiius; jrjui : Alii (inqurl) minus nobites in commis- Molochiies. Ek et
Piin., cap. _., Solin., 'cap. 35
smis saxorum,, vjelin metallis mrariis apparent. ."Heliotrop-. Ex capi 10. , 1, . .
«1Quafnvis-natura imbuantur, Verb_a snntSolin.,, "pSagda."Ek ebd. "cap., el Sol.i_H._50,; ",
q Ex ei ibid_ •
cap. 25. Eadem apertius Plin. : Qui non omninovi- Myrrhhes. Sbliri.,;c'ap. 40, Vlia:',
-575 ETIMOLOGIARUS LIB. -XVI. = - •"• S?4"
.pirat suavilatem. a Ardmatues reperiluf in Afabia, _ .latu_ri;"k qUohiain sol vocitat(i§ i\t"elector j ut
yel-Egypio myrrhseColorlSj et bdori_s,unde et nb* plurimi poetau dixerunt. Constat aulem feurij iiori-
men babet. -
' _ - -- - . esse succum pbpuli, sed piiife_2 afiicirls: Nairi accfensus '
. .gtgg 1S. « Melichloros;. bicolor bx unS paftS.vi- tedse nidbre -fragrat:'— 7_ Nascituf auleni ih iii_.ulis
ridis,*x,allera-mellisimilis. .-.'_"" Oceani Septentrionalis, sicut ^iimini, deiisaturqhe ut;
; .16. vChoaspiles a flumine Persarum flicla est-ex crysialluf-i« rigore; vel tepore: Exea fiUii. decofis
Viridifulgoris aurei. ..._.. gratia agrestium feminarurii raonilia, vocari autem a
CAPUT VIII. quijjusdam harpaga,-eb ijuod altritu digiiorum, ac--
De rubris gemmis. cepta ealoris ahiiha, fblia; paleasquej et.vestium
i. Coraltium <•gignijur in mari, forma ramosum, fmibrias rapiat, sicul inagnes ferruiri. -mQuocuiique
cbiore vifide, et maxiirie riibens; e venaaejus cahdi- autem"modb -libeat; tkiguiiur. Nam-ahchusaefadifce^
dae sub aqua et iriolles, detraclse cbnfesiim dufantuf Goncbylioqufeinficituf. ,- ' -' - -'•-•-
et fiibescuni, taciuqiie pfotirius japidescunt. Itaque 27© 8. n Lyncurius vbcatus; qlibd fiat ex iirlha -
ofccupari, eveilique fetihhs sbiei, ahf acri fefia- /i/nc.s-bes.iaetempofe ihdUrala.-Est-abtem, sicut et''
hiehlb pisecidi,"qiiade caiisa corallium vocitaiuf. succinurii; fulva;atlrahferiSspiriiu folia pfopihquEihtia.-
Quaatum aulem apud nos margaritum" fndicum pre- 8 ; CAPUTIX. ,
.
iibsuiii esl,,~lahium' aprid Iridds~edraliiiirii; *Huhc
si -Depurpureis., . '. • _•
tuagi fulmihibiis fesislefe aTIifmaht, ciediiur.
2. s Sardius dicla, eo quod primum reperia 'sit a ,;ii Intefipurpureas geriimas principatum Ambthy--
°
Saraib"u"s;-lisecfubfuih liabet cblorehi mafnioribus stfts lndicus lenet. Amethystus purpureus«st |ier-'^
prsestans," sed inter gemihas vilissima." Genera ejiis rnisto vioJaeeo eolore,.ct.quasi .rosse_nitore; leniter
"'"'." ' ." quasdam flammulas fundens; Alteruni ejus genus de«;
^iiiiique".
* 3-
'i'Onp SppeMa,'quod haUelin se permisluih scend;t ad Hyacinlhos. Ca.usamnominisejusafferunt;--
candorem in simililudinem unguis hiimahi. 'Gfaeci quia sit quidam in,purpura illius.non ex toto igneuni,-.
ehiiu uhgufemOVUXK dicuht. Haiie lndia, vel Afahia sed.viui colorem habens. Est-auie"m__calplu'ris facilis,
disiant auteiri ihvicem : nsimlhdica . •" _ , -
gigiiit; igniculos genera ejus qunique.
halieialbii birigeriliiiusidiiik; Arabiea &ul"emriigra i. Saphirus caeruleus est cum purpura; babens
6st eiibi fcarifiidiszdiiis-i gehferaejiisi quinque." pulveres aureos sparsos, apud Medos optiinus; nus-
gSS^.Sarrfont/aiex duorum nomiiiumsocieialevd- quam tamen perlucidus. ...
eaiaest. fcsl eiiihi ex onychiscaiiddre, e| Sarrfb.Cbh- 5. P Hyacinthus ex nominis_.uiflorevocatur. Hicini
stat autem tribus coloribus, suhtefihs iilgfb, niedid [} __Ethiopiainvehitur, cseruleum colorem iiabens. Op-_.
Candida, §upe_*His.mineb. Haeestila in sigiiaiidd nihil timusqui nec rarus est, nec deiisi.tate obtusus,- sed:
cefse ^velllh'Reperilur auiein aplid -lodbs et Afa- ex ulroque temperamento luce purpufaquerefulgensi-'
bes, detecta
~
lorrentibus. Genera ejus quliique. Hic autem non rutilat sequaliter, sereno enim perspi-.;
- 5. Hmmaiiles rubore sanguineus.-,'ac pfbpterea cuus est atque gratus. nubilo coram oculis evahfescit
hmmqtitesvocalur,-«I#Kquippe sanguis est. Gignilur alque marceseit, in osmissus frigidus est; iu, scal- t
in _Eihiopia quidem principalis, sed el iii-Arabia, et pturis durissimus,nec lamen inyictus.• nam adamanta/,
in Africa "invenitur. De qua promiltunt magi-quid- scribitur,'etsignatur.
dam ad coarguendas barbarorum insidias. i. Hyacinthizon Indicus est Hyacinthum prope rfe-.
6. i Succinus, quem appellant Grseci electrum, ferens.5Quidam autem eorum-crystallissimiles, c_t-
fulvi cereique coloris, feririr arboris succus ess"e,-et pillamentis intercurrentibus obscurantur. ex quo.
<ibid succinum appellark Eiectfum auiem vocari fa- eiiam vitionomen illornmest. --_.,'- =
bulosa argumenlaiio dedit. Namgue_Piiaetonle ful- 1 271, S. Amelhystizon appellatur,, iiuiaejus fextrc- -
minis iclu interempto, sorores ejus luctii mulntas in musigniculus In Amelhysti violamexit-. "..
arbnres.populos, lacrymis electrum;pmnibus annis ;6. r C/ie(irfoiiiacx hirulidinum colore vocala.-et.
fundere juxta Eridanum amnem, et electrum appel- D duorum est generum,quarumuna exaltfefaparlepur-
a Arqmatites.rep. Ex eod. Plin. cap. - i Succinus. Ex cap. ,2.f ... _ . , •
"^ Jle..c/.Iofoj..Exc*ap. 11. 1 Quohiam «o/ tiociiafussif Eieetor. H&meruS1%.Z.
c.Cftbaspif"es. Ex cap. 10.
CAP. VIII.—a Cordilium... yqckdiur.-Curatinm *__!_•
vlbs UpikpotoU&.pis v.axkHepy'ap!ov uv.phs
p*erpetuo apudPlinium, utciiam apud Theopii. Sunt TsOxsiftKKp.faivav,&az' r.\iiztap, ISeSn/.Et.
" aulem hsec,exlib. 1 Rigore, vel tepore. Plinius, leporeautumnali. Eo-
xxxiii cap. _^. _ , _ .
, e Venmejus carididm.Sicvetefeslibri, al. Bdccm, dem modb legeiiduiii apud Solinum, non tempore
ut Plin. ,-_...•• ,. ,. autumnati coniendil Hermolaus Bafharus.
f Hunc magi fulritiiiibus."Repetuntiir Tiseccap. II; m Quocunqueaulerh modo libeai, iinguitur, elc. EJC-
Plin., xxxviii, cap.; 10. -Gorgnhia.nitiil aliud est, cap. 5.
quam cufalium, riominis cdrisa, quod in duriliam la- n Lyncurius. Ex cap. 2, et Solin.jcap. 8.
pidis mulatur, emollil maria futminibris, el Typhoni CAP. IX. — ° Ameihystus. Ex Pllh.,xxkvii,
resistere dffirhiaht, " cap.4_
e Sardius dicl. Ex xxxviij r Hyacinthus Solin., cap. 55.
' cap. 7.-
" "
KOnyx. Excap.-6. ; '_ 'i Quidariiaulem eorunt. E'x cap. _J5.
i Rmindliiei. Exiap. "10. r Chelidoriia,Ex Plin.,cap. 10.- -__--. - ,.
SlU S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPl '< 576
purea pura, et adera purpurea nigris inlervenienti- A- 9. Belioculusalbieans pupillam cingit nigram tne-
bus maculis. dio aureo fulgore Jucenlem.-Haec propter speciein
7. a Cyanea Scythise -gemma, cseruleo coruscans Assyriorum regi Belo dicata, Jinde etappellata.
nitore, pura interdum, et punctulis intermicantibus _S_F3 10« Epimelas dicilur, cum ih candida gem-
'
auratis pulvisculis varians. ma superne nigricat color, unde et nomen habet. - -
8, Rhoditesrosea est, et ex eo nomen accepit. 11. Exhebenusspeciosa -etcandida, qua aurifices
CAPUT X. aurum poliunt.
De candidis. CAPUTXI.
1. Margarila, h prima candidarum gemmarum, De nigris.
quam inde margaritam aiunt vocatam, quod in 1. Achates d reperla primum in Sicilia juxla flu-=
conchulis maris hoc genus lapidum inveniatur. men ejusdem nominis, postea e plufimis in lerris.
Inest enim in carne cochlesecalculus .natus, sicut in Est aulem liabfens in medio circulos nigros,
de nigra,
cerebro piscis lapillus. Gignitur autem ccelesti et albos
cerlo anni cochlese hauriunt. junclos, et variatos, similis haematiti. Magl
rore, quem tempore suffitu earnm, si creditur, tempestates averlunt, flu-
Ex quibus margaritis qusedam uniones vocantur : mina sistunt.
aplum nomen habentes, quod tantum unus, nunquam " 2. Apsyctosnigra, et ponderosa, disllncla venis *ru-
duo, vel plures simul reperianlur. Melioresautem benlihus. Haecexcalefacta igni seplem diebus calorem
candidasmargaritse quam quse flavescunl. Illas enim
tenet. i
aut juventus autmatutini Torisconceplio reddilcandi- 5.f Mgyplitla nigra est radice, caerulea facie,~ex
das, has senectus, vel vespertinus aergignit obscuras. iEgypto, ubi invenituf vocala.
2. Pmderos, secunda post margaritam -candidarurn *• Medea nigra est, a Medea illa fabulosa in-
274
gemmarum,"de qua quseritur in guo colore numerari venta. s Habet venas| aerii coloris, sudorem reddit
debeat,1oties jaclati per alienas pulchritudines no- croci, saporem vini. , /
rainis, adeo ut decoris prserogalivavocabulofacta sit. 5. Veientana Italicaigemma esta Veiis reperta, ni-
3. Asferifescandida est, inclusam lucem continens,
gra facie, albis intermicantibus notis.
veluti slellam 2.72 ''ltus ambulanlem, reddilque Barovlis nigra est ^cum sanguineis et albis nolis.
solis candieantis radios, unde et nomen invenit. 6. Mesomelasnigra; vena qoemlibet colorem se-
i. Galactites lactea est, quaeattrita reddit succum cante
per medium. !
album ad Iaciis saporem, feminis nutriemibus illiga- Veneris crinis, nigerrimi nitoris, continens in se
ta fecundat ubera. Infanlium quoque collo suspensa rufi crinis. j
speciem
salivam facere fertur, in ore autem liquescere, et
iriemoriamadimere. Mitlunteam Nilus, et Achelous 7. Trichrus ex Africa nigra est, sed tres succos
->
amnes. Sunt qui smaragdum albis venis circumliga- reddit, a radice nigrum, medio sanguineuiu , e
lum galae-titenvocant. summo oelirse. |
5. Chalaziasgrandinis et candorem prseferl et fi- 8. r Dionysias nigra mistis rubentibus nolis , ex'
guram, duritie quoque invicta, ut ' adamas; etiam in aquatiita vinumflagrat, et odore suo ebrietatiresis-
igne posilae manet suum fiigus. tere pulatur.
6. Solisgemma eandida est, traxitquenomen, quod Pyriles nigra quidem, sed attritu digitos adu-
ad speciem solis in orbem fulgentes spargit radios. rit.
7. Selenites translucet candido melleoque fulgore, CAPUT XII.
continens lunse imagineni, quam juxta" cursum astri
De variis,
ipsius perhibent in dies singulosminui, ataue augeri.
c Nascitur in Perside. 1. Panchrus varius ex omnibus pene coloribus
• "
8. Cynmdiainvenitur in cercbro piscis ejusdemno- constans, unde et nominalur.
minis, candida et oblonga. Prossagireiis ferunt niagi i Orca barbari nominis ex fulvo et nigro, yiri-
signa tranquillilalis vel tempestatis. D dique et candido est.
a Cyanea. Ex Solin., cap. 20, fet Plin., cap. 9. Achates, dicit Isidorus elymolog.xvi, gemmaes/_re-
CAP.X. — h Margarila. Ex Plinio, lib. ix, cap. perta primum in Sicilia juxta flumenejusdemnominis,
3S, etlib. xxxvn, cap. 9, 10, 11, et Solin., cap. S0. posleaplurimis in terris' Et Pappias addil,quod habel
e Nascihtr in Perside. PWn.\ero cap. 10. Nasci- inmediocirculos nigroset aibos junclos, et variatos.
que putatur— In Arabia. El Hnguliodicit quod reddil homines graliosos.
CAP.XI. <"Achates. ExPlin., xxxvn, cap. 10, f Mgyptilla nig. rad'. cmrul. fac. Plin. : Mgyplit-
11,e et Solin., cap. 50. lam lachus intelligit pef albdm sarda nigraque vena
Plurimisin tocis. Qtiammulta Isidoro aceesserint transeunle, vuigus autem in nigra radice cmruleam
ex posteris vel praeposteris potius auctoribus bic lo- facit. Considerandumuter ex alierorestituendus.
cus satis ostendit. Cum enim ea quse in omnibus li- s Habet veriasaerii colpr. Mrei Goth. omnes; aurei
bris post haec verba sequuntur : _Esf aufeiu nigra, legilur apud Plin. j summo cereum.
habens in medio circulos nigros, el albos, junclos, el '««E summo ochrm. AlL, Al., sum-
variatos similis hmmatiti,neque apud Plinium, neque mo croccum.
apud Solinum reperiremus, neque achati plane con- i Dionysias. Ex Solinl, 50.
venirent,incidit taiidera Chacon in veteres quasdam CAP.XII. — J Orca-Orca, vel Oka Gothici Jibri.
ylossas iiwi aduiodum sane bellas, in .-juibusimcrai; I
$77 ETYMOM.GIARUMLIB. XVI. f S78
2. Milrydax, soie percussa, coloribus micat variis. A 3. f Hic autem dissidet cum magnete"lapide in
Gigmtur in Perside. tanlum, ut juxta positus ferrum non patiatur abs--
275 Droselytusvarius, nominis causa, quia si ad trahi, magneli autem si adrnotus, magnes 277
[gnemapplicetur, velut sudorera mitlit. comprehenderit, rapiatatque auferat. Ferlurquoque
5. Opalus distinctus diversarum coloregemmarum. in electri similitudinevenena deprehendere,- metus
Est enimin eo carbunculi tenuior ignis, amethystirul- vanos expellere, maleficis resislere artibus.Genera
gens purpura, smaragdi nitens viriditas, et cuncla ejus sex.
pariter sub quadam varietate lucentia. a Nomenhabet 4. Chalazias•grandinum, el candorem, etfigurara
ex patria. Solamenim eum parlurit India. adamantinse duritise. Etiam in igne positse manet
_ 4. Ponlicm a Ponfo, dicuuiur, genere diverso b suum frigus.
nune auratis guttis micantes, alise habeiites'stellas, 5. Cerauniorumduo genera sunt: s Unum quod Ger-
ali_e longis colorum ductibus"linealse. mania mittitcrystalli similem, splendet tamen cseru-
5. Hexeconlalithusin parva magnitudfne multico- leo; et si sub divo posilus fuerit", fulgorem- rapit si-
rlor, unde.ct hoc nomen sibi adoptavit. Tam diver- derura. h Ceraunium alterum Hispania in Lusitanis
sis euim nolis sparsus est, ut sexaginla gemmarum litloribus gignit, cui color e pyropo rubenti, et qua-
colores in parvp ejus orbiculo deprehendantur. Nas- litas ut ignis. Haec adversus vim fulgurum opilulari
citur autem iu Libya "apudTroglodytas. fertur, si credimus. Dicta aulenfCeraunia , quoniam
6; Murrina apud Parlhos gignilur , se~dprsecipua alibi' non inveniuntur quam in loco fulminis iclui
. in c Germania, -huniorerii. sub terra putant calore proximo. Grseceenim futmen v.epavvosdicitur.
deusatum a unde et nomen sumpsit. Varielas ejus in 6. - -Iris apud Arabiam in mari Rubro nascilur
purpuram^andoremque etjgnemcum quodain colo- - coloriscrysial.ini, sexangulata, dicta ex argumento
rum repereussu, qualis in ccelesti arcu- speeiantur. Iris, Nam sub tecto percussa soie species et colo-
. €ujus-contraria esusa cryslallum facit jgelu vehe- res arcus coelestisiin proxtaos parietes emiltit.
mentiore concreto. 7. Astrios exlndiaest, crystallo propinqua, in cujus
276 CAPUT XIU. ._ cenlrostella lucetfulgore lunseplenae,sumpsit autem
De cryslallis. nomen quod, «sfris opposita,fulgoremrapit ac regerit.
1. Cryslaltusresplendens, et aquosus coiOretradi- 8. k Alectria, quasi alecloria. In ventriculis enim
lur, e_quodnix sit glacie. durala per annos. Unde .gallinaceis invenitur, crystaliina specie, magnitudiue
etnomen ei Grsecidederunt. Gigiiitur autem in Asia fabse. Haclncertaminibusinvictos fierimagi volunt,
et Cypro., maxime in septentrionum Alpihus,-ubi si credimus.
nec aeslate sol fervenlissimus invenitur.' Ideo ipsa _, 9.-278 Enhydros ab aqua vocata. Exsudat
nudatur, - et annosa duriiia reddit hane speciem "enim aquam, ita ut clausam in ea pulesr fontarieam
_ quse crystallus dicitur. Hie oppositus radiis solis scaturig inem.
adeo rapit Ilammam, ut aridis fungis , vel foliis ig- CAPUT XIV.
nempr.ebeat.Usus ejus eliara ad-pocula-deslinalur. De-ignitis.
, Nihil aulem aliud quam frigidum pati polest. «
1. Omnium ardentium gemmarum principaluiu
2. AdamasIndicus lapis parvus, et indecorus, fer- carbunculus habet. Carbunculusautem dictus, quod
rugineumiabens colorero, et-.splendorem crystalli. _sit ignitus,ul carbo, cujus fulgor nec-nocte vin«
Nunquam autem ultra magniiudinem nuclei avellani cilur. Lucet enim in tenebris, adeo ut flammasad
reperlus. Hie nulli cedit materise, ne ferro quidem, oculos vibret. Genera ejusxn; ,sed praestantiores,
nec igni, riee unquam incalescit., unde et nomen . qui videnlur fulgere, et velut ignem effundere. Car-
. interpretalione Graecaindomitavis accepit. Sed dum bunculus autem Grsece ZvBpuZdicitur. Gignitur in
sit invictus ferri, ignisque contemptor, hircinorumpi- Libya apud Troglodytas.
tur sanguine recenti et calido maceratus, sicque mullis , 2. Anlhraciles vocatus, quod sit et ipse coloris
ictibus ferri perfringilur. Cujus fragmentis sealptores ignei, ut carbunculus; sed candida vena prsecinctus,
pro gemrais insigniendis perforandisque uluntur. cujus proprium esl, quod, jactatus in ignem, velut'
* Nomen itabetex palria. Adjecta hsecputamus. B dinavia. Utrum horum secutus sil Isidorus, non li-
_ b Nunc auralis.-Alris, Plin. quet.-
0 Jn Germania.-Carmariia,Plin. - • h Cerauniumalterum Hisp. Solin., cap._ de Hisp.:
a Unde el nomensumpsit. Haec quoque aliena puta- Lusitanum liltus pollet gemma-cefaunip plurimum,
bat Chacon. quod eliam Indicis prmferunl ; hujus color esl e pyro-.
CAP.XIII.—e Quod sitnixglacie durata. Ita Pli.n., po, qualilas igni probalur, quem si sine detrimeniosui
- cap. 2, et August., in ps. CXLVJJ. Solinus vero, cip. perferat, adversus vim fiilgurum creditur opitulari. Ex
2S_:Pulant {inquit) glaciem coire, et in crystallum quo loco quidam legebat qualiias videtur igni, ut vi-
.corporari, sed frttstra ; nam si ila foret, neque Alaban- deri sit quod Solinus dixit, probdri.
da Asim,neque Cyprusinstda hanc materiam procrea- 1 fiis. Hsecpartim e Solino , partim e Plin. Quod
rel, quibusregionibusincilalissimuscalor esl. Sed uo- in Arabia et sexangulato,e Solino>;-reliqua ex Piinio.
strum non>est has lites coinponere. j In proximosparietes immiilit. Mendose libri om-
f Hicautem dissidetcum magn. E Soliir., cap, de nes immiltalur. Plinius, ejaculatur. «
Tiidia. 1 Aieciria. Es Plin., xxxvn, eap."10; • ' .,
s ""7num~guorfGerman.aintfftf.-A1., Cannanta. Vid. CAP.XIV. •—* Omnium.Ex Plinio , xxxvn , et
Plin., life.sxxvij cap; 9. et Solin., cap. 55, de Scau- Solin.
679 S. ISIDfJRI HISBALENSISEPJSGQRI ; BSG
" '
-nter-DOrtuuj.g&s.inguitur, a. contra aquis perfusus _$,
A. - CAPUT XV. -
es.nlf.seil.
- De aureis.. - - '
p. Sandasirus nasGiturin India loco ejusdem no- j , 1. Sunt quaedam"g<.mmarum genera ex specle tue-
Mijnis. Specles ejus, quqd velnti iii-translucido igne . talloruni, ye! Japidumcognominata.
inlus fulgent aureie gulise. Gonsiai autem inter om- . _2. s Chrysopis aurum tanium videtur esse.
nes a quaulum numero slillarum accedit, tantum et - h Chrysotylhusaurb similis esl. cum niariui co-
pretio accedere. .loris similitudine, hunc jEthiopia gignit.
,i. k,Lycflnites-ex eodem genere -ardentium est, „5. Chryselectmssimilis auro, sed in colorem ele-
iappeliata a lucerqarum flagranlia. Gignilur in muliis ctri vergeus, matutino tanlumaspectu juenndus, ra«'
locis, sed probalissima apud lndos. Quidam eam re- pacissinnis iguiiiiii, el-si juxla fuefit:celenimear-
''
-missioremcarbunculiim esse dixerunt. Hujus duplex .descens.
-faeies: una qu_e purpura radiat; altera quae cocci * i. t Chrysotamptsex auro et igne vocata. Aurea
rubore. 27 S AsoIeexcaIe.acia,autdigitorum aitrilu cstenim die, et noclu ignea': hanc j_Ethio'pia f ignit.
.paleas et.cliarlarpm fila ad se rapere dicitur. Scal- S. i Aunnoc/irt/susarenis auro iniermisiis, nunc
•pturis resistit, »c si qqando scalpta fueril, dum signa •bractearum, nunc pulveris liabet quadfulas. Gignitur
, imprimit, quasi <juodamanimali morSu parlem cerae: p\ in Perside. ;
.retenlat. Genera fjus quatuor. (I. Leucochrysus colore aureo, inlervcniente cah-
:s S. Carchedonialioc quod et Lycbnites facere dici- ;jJida vejia. - j
' k
tur, quanquaiji multo vilior prsedictis.Nasciturapudl S8I Melichrysus clieta, ijuod velutl per au-
•.Nasamonas imbre, uf fcrunl, divinq. Invenilur ad1 '-nin* sincerum mel, sic haec gemina transluceat.
, repercu.ssiimlunns plenae. Omnia aulero genera scal-• - 7. C/iri/soco//agignitur in India, ubiformicseeruunt
,pluia_,resisj*jnf. .aiiruui. Est autem auro similis,.et habet haturain
,6. Alqbandina dicta ab Alabanda Asise regione,, jnagnetis, * nisi quodjaugereaurum iradimr, undeet
'
ifijijiis color ail carchedonian. vndil, sed rarus. nuncupatur.
- .7. Dfaconiites ex cerjsbro draconis eruiiiir, quse e m Argyrites similis argenlo.; habens stigmaia
~
.fljsi .ivepti abscipa fup.rji, no.nt ipgemmescit; pnde aurea. !
'
,-et eam magj dprmjentibjjs d.r.fioiiibps ajnputant.. • S.- Androdamas argenti nitorem IiabeV et pena
; Audapes enim yipi exploraut drftponum gpecus, etl i adamas, J> quadfata setnper tesseris.-1 Magi puiant
gpargunl ijjigramina nipd>c^ta^dinpjtandqni draco- nomen imposiaim ab eo quod animorum impeltis vel
nuui soporem, aique ila somno sopilis capila dese- irapundias domare ei fefrenare dieatur; si crediraus.
-
jcaul, et genjmas detrahunt. Supt g.uleqi eantlore. 'G Gignitur in mari Rubro. • •
, fr_*nsl(ipido;Usu carpiq Oijejilis reges praecjpueg|p- 9. Plialciles aerei coloris est.
Haniur. Chatcophonosnigraest, sedlapidi illisa ffiris li_.«>
d
8. Chrysoprasuf./Elhiopicus est, quem lapidem (i nitum leddit. • " ' '
-j
lux celat, prodit obscurijas. Nocte enim igneus est,, - ,10".Balanitmduo sunt genera : subvirides «t Cq-
. _lie gn.rcus. rinthii "seris similiiu'dine,-me"jiamsecante flammea
; 9. ? Phlpgiles ex Persida est, .nstentans inlra see vena. ]
quasi flainmas astuantes, quaenon exeant. 11, ° Siderilis a cqntemplationeferrinihil dissp™
'- §_$]_.© 10.f Syrtites vocata, quoniam inliitore e nat,; verum maleficuS,quoquo iuferatur, discordias
, jSyrt.um inventa primum icst in parte Lucaniao.tki-- - excitat. -
]
-ior ejuscroceus, intus stellas coniinens elanguidas, ;, 12. Idmus dactylus,ex insula Crela,""est-ferreicp-
rgub nubilo renilentes. loris; causa nominis ejus,- quia pollicem huiuanuiu
11. Hormesiouinier gratissimasaspicitur, etigneoo exprimit. '
,
rcolbre nidians aufo porlapie secum in exlreinitali-i- ' 15. Mthiopicus ferrei coloris est, qui dum teritur,
.bus candidam lucem. nigrum succum emittit. • -••""'
« Quantum numerosln,arum. Stellarum apud PJin. i. D dubito quin ad Hieronym. Jsidorus respexerif; ilia
h
_, Lycltpitps.E Soljp., cap. IJS. - enim,-Daniel. x : Pro chrysoliilw mius
c (inquit), qui
. Non iiigeminescil. Sic vet. Cod, Plinius, gepi- i- esl ex xn lupidibus qui poiiunlw iu logio 'pohtificis,
mescit. - LXX Interpretes mare appellaverunt. " '
'*. a Chrysoprusiis.In Sofini manoscript. exemplar., ., . i CJirysolainpis.Al.J Clirysolampsis.
.',cap. de /Etlijpp., sic Jegitpr : pbi hyacinthus, ibi el ?,l i Ammochrysns.Ex Solin. , ,
citrysoprqsusgpparet, quem lapidepilu:ccelpt, prpdunt if . k Meliclmjsis. Pljp.', cap. 9 : Sunf el metichrysi,
fenebrm; Ijmc pnim ip ep diversilqs, ut nocte igneus is . peluti per aurum sincefb melle translucente.
:sit', die paUidys. Qujje ontpia ciirygp.lampiuibuuptit • .' I Nisi quod pugere'.aurun} traditur.rAgere -anrum
et lsidorus, csp. seq., ej, S.olini edifa exemp.a-
- Plin. i- legebat A. CovarruyiES, iit .aqcre .sit-qiiod Piinius
* ria.e Ergq deleri haeetjito poterapt. Aixiljrahere, ve\ jungere. _ _ _
Phlogiies. lta dici(.iira Solino, a Plinio phlegpntis,
s, . m Argjjritesltabenssligmata. Slemmala Golhiei.
.'._ f Syrfifes.Ex Plin., cap. Jfi, autpojiusex Solin., ., n Quadraia semperiesseris. Plin., quadrala seniper
cap. 8. „.' "tesselissiinilis,
s
CAP.XV.,— Chrysppis. Sic ' filiaqi dicjtur ab aliis.
s. ° Sidcruts. E Solin. Plinius quoque, cap. iO : Si-
'vChrysqplfls! _a PJinio. _ _._ _ 'derifis ferro simUis,.liligioillata discordias facii.
' -
h Chrijbolithuscum marini coloris sitnilitudinp.Non m _ , _. i . .. , . r
ETYMOLOGIARUM,LIB. XVI. ' - K82
58!
•' 14. a Zmilacesin Euphratis alveolegiturProcone- A Sed et coraltium tempestati et grandini i*esister<»
- , - - - __
"Sio marmbri similis, medio""2S2 colore glaucp, fertur.
veluti oculi pupilla internitens. 2t3.*'Ponticaest gemma qusedam^ivoreperlueida,
Arabica. ex patria dicla, aspectu ebufnea est. * -habens stellsis rubeas,inierdum et aureas. J Jiicunt
•
15. Hephmsfistesspeculi naturam habet, in red- :per eam interrogari daemones, etlugari.
'dendis imaginibus, quanquam rutilet: experimenlum . -27. iln quibusdam geiiimarum generibus veras
•a falsis discefnere magua. difficultas est, quippe cum
ejus, si ferventi aquseaddita statim refiigerei, aut si
soii opppsiia arid"am'materiam accendat. Nascitur in 'inventum sit ex vero genere allerius iu' aiia falsa
- — - - ' :
"(Joryco.
- transdueere, ni sardoiiices, -k qusz ternis gluttnaiitur
. i5, Ostraciles Iapidqsus, eolorp. testaeep, durior. -gemmis, ila ut deprehendi non-possinl. Fingont
eas ex diverso genere, nigro, candido jnihib-
Aliera acliali similis, nisiqupd achates polijjira p_in_- enim
Nara elpro lapide prelibsissimo smaragdo
guescit. Duriori tauiainest vis, uf aiise gemmae scal- quecolore.
'quidam vitriim arte inficiunt-, et-fallit dculi>s"suhdole
panlur fragmeniis ejus. 1 _
* '«{uaedamfaJsa viriditas, cuoadusqueiion est qui-prb-
. 17. pipssqpeirg^lmilfs ,es,tlipgpoe Jiumange,pnde 'bet simulatum et
arguat; sic et alia alio atque alio
eliio.meii sunipsit. Fertuf ,antgpi?.de_ieienteIunar,e B
JSfJ^Vo^^-^fluc^^^in^fr^eullavitamortaliuih,
coel.o cadere , .cui npn ipodicaip magi - |rj(*m.int- __8..0mnes autem non translucidas gemmas'cfecas
pplestatem.- _Nam. , ex eo~ lunares" mpfus .px.cif^i appellaht, eo quod densilate sua obscurentur. •
" ' '~
putant. . _. ; '
•'-"-. CAPUTXVI.
r 18, Sunf €_,flijaedam gepimarpm genera-cpgnomi- •- J9eiiitro. ' - -"
flata ab animalibus,; • ' _- '• _ - " 1. Vitrum ^ diclum, ^uod visui- perspicuitate
- Echites vipereas maqplas ;exprim,:i. Irahsluceat. In aliisenimmetallisquidquid intrinse-
'
Carcitfiqsniarini cancri-cpjoris. e.St.' , "- cus cbntinetur abscondilur; in vitro vero qui-
_ 19, gcprpifis scorpion.emet Gpjqre.et effigie refert. "libet liquor, vel species, "qualis est inlerius, talis
r Mvrn-kites formicse reptanti.s efflgiemjmitatur. - extefius deelaralur, et quodammodo clausus patet.
.,-Tqgs pavoni est sjmilis, _ _ Cujus origo hsec fuit. In parte Syrise, quse'Phoenice
i: Hierpciles acpipitris eqlori_s._ .. vocatur, finitiina Judaeae,circa radicemmohtis Caf-
- -*Mtiles aqujlae. . . " - •; . - ',_ nieli, palus est ex qua haseitur Belus amnis, q¥in-
- Mgopihalmos capjrjnooculq similjs. . "que millium passuum spatio in niare fluens juxla
_ gp. d Lycppthglptus gualuor pqlpfum-, ex rplilp Ptblemaidem,m cujus arenae de torrerile"fluelu spr-
l,80guine.a,in medio nigrum -candidpcicgit, ut lupo« G^dibus eluuntur. "
rum oculus. , .- . 2. Hic fama est, appulsa_nave merca toruriini-
Y jUepPnifespapayer exprjm.if.. - -
tri, cum sparsim per* liltug epulas pararent, nec
.-. 21,-Sunl et qua.dam. geriim_e.quibus genljles-in essent pro altollendis vasis lapides, glebas nitri
' "•*
«upersiitiombus-.quibusdamuluntar. ;. ..•, ; .. exnavesubdidisse, quibusaccensis, perrhistaarena
22. Liparia suffita omnes beslias evocari tradunt. littoris, translucentes^novi iiquoris liuxisse rivos,
'
S83 eAnanchiiideIn hjfdromanlia dsemonumima- "'et lianc fuisse originem vitri.
- •" "•-'" S. Mox, ut-est ingeniosa solertia, nori fuit con-
gines evoeari dicunt.
Synocitide urnbraslnferorum evoeatas teneri alunt. Ete'nta'solo nilro, "sedel aliis'misturis hancLar-
'
'23, f Chelonites-bculus"est lndicafttestudinis;-'va- tem sluduit. Levibus enim aridisque lignis coqui-
rius, et" purpureus.- Per hunc magi impositum lin- tur, adjecto typrio ac nitro, ' cdntinuisque forna-
iguaefutura prsenuntiari fingunt." -* -' cibus, ut aes liquatur, massseque fiunt. Postea
' 21. e Bronlia a capite iesludinum cum"-tonitrujs -exhiassis rursus funditur in nfficinis, ct aliud flalu
eaderejpulatur, et restinguere fulminis iclus* figuratur; aliud-torno teritur, aliud argenti modo
"'
25, Hymnia lapis'in oculis Hysensebesiiae inveni-- c__elatur.Tjnguitur. eliam mulfis modis, ita jit liya-
iur,:qui si spjj lingua.bqminis-subdilus " fuerit, futura Dcinlhos.^sapphirosque, et virides imiietur etpnyches,
seumprfficinere flicunt." - -' - - . vel' aliarum gemmarum colores , -neque est alia
-- • • - _- . _ q-
a Zmilaces.Ex Plinio et Solin. "
" P , ; sint, non constat. . -_
Diversa ab his Plinius. .Verum . i In PefH^ « f«'«is
Ctossopet. • -'- ' tradit
> • quibusdam getymqrrimgener..-
e
Iisec Stdino.sunt'. , -rfisc.Ex Plin. _eap. 12. ...
- s Miites aquiim. Plinius-: Mtites a'colore aqmlm - « Qum ternis glulinaiilur gejnmis.Ex Plin., ibid.
- -_ ' '
candicanle cauda. _ ,. , CAP.XVI.' « 1 Yifnim. ' Vid. PIin„ lib-^xxxyj,
, d:Lycophialmus:Ex'_Plin.,cap. 11. cap. 28. -* -
e Ananchiiide. Plin.: Aridnchilide-in Jiydrmnantia -J° Cujus arenmde torrente fluctii sordibm elmntur.
tiicunt evocariimagines deorum. \ , -' "' -Aperta senlenlia". Hoe est cu_us _arenas. t.orrens
f i Chelpnites.De Clielonia-liaecprodil Plijjius. -fluctus sordibus eluit. Nec est cur in ea ingeniosi
"6 Broniia. Pliqius, eap. 10 : Bronlia capitibus tes- -videamiir, quamvis paulo aliter eadem enuntiayerit '
tudinutri sjmitis, «f-cum fonitruis cadens, ul pulant, -Plinius. " " - >
icla restinguit. Idem voluit-Isidorus. i1JVotitliquoris. Al.', nobilis tiquoris: ' .- _*
fulmine
h Ppnlica... stillas aureas.-Sleltas aureas, Solinus ; "- ~<> Sed et aliis misturis hanc art. stud. AssenliOf
Slellas atras,Plin. - „.....- Chaconi,-qui adullerina istaeehsebat. -.
1 Dicunl per. eas mterrogari d. c.et fug. Hsecnnde
. SS3 -.:•., . S. ISIDORl HISPALENLIS EPISCOPI .; . _ . . :. - SS4
8 speculis aptiormateria,velpietura_accommodatior. _Vquod repercusso aere plus fulgeat. Unde et Virgilius-:
4.MaximustamenIionorin eandidovitro, proximo- Discolorinde auri per famosaura refulsit, *
'-*iuegglg in cryslalli similitudine*.Unde el ad potan- Iioc est, splendor aufi. Nalurale enim est ul metallo-
dum argenlimetalla etauri pepulitvitrum.Olim fiebat rum splendor plus' fulgeat luce alia repercussus.
. et in Italia ;""el per Gallias et Hispaniam arena"alba e Hinc et aurarii- dicti, quorum fulgor splendidos
,-mollissima pila(moIaque terebatur. Dehinc misce__ reddit. "]
hatur tribus partibus nitri pondere, vel mensura, ae 2. f Obryzum aurum dlctum, quod obradielsplen-
iiquata in alias fornaees transfundebatur, quse massa dore; esl enim coloris oplimi, quod Hebrsei ophax,
vocabatur ummoniirum, atque tec recocta fiebal e Graeci vippbvvocant.
• vitrum puium etcandidum. . - 5. h_Bracfeadiciluftenuissima lamina,_«iroTO5_3_OK-
5. Ingenerevitri et obsidianus lapis annumeratur. yjiv, quod est xiyjtv, id est, a'crepitando. .
£st autem urens inlerdum, et niger aliquando, et i. Pecunia prius de pecudibuset proprietatem lia-
translucidus crassiore visu, et speculis parietffm pro bebat et nomen. » De Gorio enim pecudum nummi
imagine umbras reddente : gemsnas ex ep multi fa- incidebaiitur et signabantur. Postea a Saturno .287
ciunt. Hunc lapidejm et India ,el in Italia, et tid aereus uummus iiiventus; ipse enim-Signariaummos
Oceauum in Hispania nasci tradunt. B et inscribi consiituit; proplerea et serariumSaturno a
6. •* JFerunt autem sub Tiberio Caesare quem- gentilibusconsecratum est. Alii,'ut'superiuspec.<n.am
dam artificem excogitasse vitri temperamentum, a pecudibus appellaverunt, sicut a juvando jumenta
ut flexibile esset, et duciile, qui" dum admissus dicla sunt; J_Ornne enim patrimonium apud antlquos
. fuisset ad C_esarem,porrexit phialam Csesari, quam peculium dicebalur dipecudibus,in quibus eorum con-
ille indignatus In pavimentum projecit.. Artilex autem slabat universa substaniia,- unde et pecuariusvocaba-
sustulit phialam de paviniento, quse complicavjerat lur, qui erat dives, k niodo -vero pecuniosus.
se lanquam vas seneum ; c deinde marculum de sinu 5. Anliquissimi, nondumauro argentoque invento,
prolulit, et -phialam correxit. Hoe facto, Csesar dixit sereutebantur. Nam prius"_erea;'peeunia in usu fuit, post
-tftifici: Nqnquid alius scit hahc condituram vitro- argentea, deinde aurea subsecuta; sed-ab ea qua coe-
r.um ? Postquamillejurans negavit alterum lioc scire, pit noinen retinuit. Unde «l-cerarium dicium, quia
jussit illum Caesardecollan, ne dum hoc cognitum prius ms tantum in usu fuit, et ipsum solum recbn-
fieret, aurum pro luto haberetur, et omnlum metal- debatur, auro -argentoque nondum signato, ~ex quo-
lorum pretiaabslraherenlur. Et re vera, -quia si vasa rum metallis, quamvis poslea fuisset facla pecunia,
vitrea nou frangerentur, meliora essent, quam aurum nomen tamen mrarii
pennansit ab eo metallo unde
et argenttun. . 2 initium sumpsit. -
- CAPOTXVII. |
.-' . 6. Thesaurus juxta Grseeam proprietatera airo -rns
De metallis. Sio-eois-apositione, lioc "est, a reposilo, nominatur.
i, Metatlum dietum Graeceki-b zov p.eza)^Jhquod Nam Binspositiodicilur,et est nomenex{.rseco-La-
.natura" ejusea sit, ut ubi una vena apparuerit, ibi tlnoque _sermone compositum. Nam BesGraecirepo-
spes sit alterius inquirendi. Septem autem sunt situm dicunt, Latini aurum, .quodjunctum sonal 're-
genera melallorum : aurum , argentum, ses, ele- positum aurum.
cirum, stagnum, plumbum, et quod domal omnia, - Auraria nomen habet ab auro.
*
ferrum. _ 7. « Tributa verqj eo quod antea per tribus singu.
2_8@ CAPUT XVIII. .las exigebantur, sicut nunc per singula territoria,
De auro. d Sic autem iu tres partes.divisum fuisse Homanum
1 ....
d
1. Aurum ab aura dictum, id est, a splendore, populum constat, ut qui prseerant m smgulis
i
t-Speculis aplior. Plinius, sequaciof. Dpossil. Ciaron Latinis litterisscriptum est ih Golh.
h colleg. et in Silien.Est autem xwpov, fuivum.
* c Ferunl auiem sub.Tib. Vid. Plin. etDio., Iib. LVII. Ovei.
Deinde marculum. Al. martutum. "*Bractea... anb zov\fipep.eaBai, qumesl, ovoftaroirotct
CAP.XVUl.—jaAurumab aura. E Serv., __En.viad crepifanrft,*« KTTO TOUfipko-o-eiv quod esl yyjiv. Ne-de
illud: Discolorunde auri. htde tamen habeut con- bac quidem lectione,! quanlumvis in Codicibus defor-
stamer Gotb. in versu Maronis. mata dubitare licet. | '"
e Hihc et aurarii dicli, q. f. sp. r. Verba sunl Ser- _
i fle coriaenim pecud.n. i. Cassiod.,"lib.vn Variar.:
vii.ibidem, nisi quod apud illum aurati.et favor legi- Pecitnia enitri a pecuiis lergo nominala. Gallis auclo-
"lur,"sedidem Servius, eodem lib.,ad-illud : Gaudens ribus, sine aliquo adliuc signo,ad melaltaIranslalaesl.
popularibus auris,-Auris (inquit) favoribus, unde et Vid. Suid., in ''A.o-ekpia. \
aururii dicunlur [aulores. i Omne e patrimon. ap. antiq. E Serv., eelog.'l,
f Obryznm aurhm diclumquod obrad. De hoc no- ad illud : Nec cura peculi.
talionum genere seinel monuisse fuit salis. Sed occa- k Modo-veropecuniosos.Hieron., Ecclesiast.: Porra
sionem fortasse sumpsitex verbis Hieruii. ad Jer. x~: Tullius pecuniosos primilus dictos refert, qui plura
Seplem ( inqnit ) nominibus apud Hebrmos appella- habuisse pectdia, id est, pecora designantun,ilaabusio- nain
tur aurnm. Quornntunum opkaz dicitur, quod nos di- que antiquitas appelldbanl; pauialitn autemper
cere possumus obryzum, ul splendeat "m superficie nem nonten ad aiind devululumesl.
-idolorum. Et in epist. ad Piincipiam : Ophir yenus 1 Tributa. Ita Varrp, lib. iv. ,'
auri a loco Indim, vel a coiore, nomineindiio. m Sic auiem... noininarunt. Verba"Servii, Mn. ¥i
e Grma uppbv. Ut de hac scriptura iuinus dubilari ad illud *;Tres equitumitumerolurmm, etc. -
S8S ETYMOIOGIARUMLIB. XVI. §86
partibus tribuni dicefentur. Unde etiam sumptus A Invenitur specialifer in mefallis, sive in argentariis
quos dabant populi tributa nominaverunt. fornacibus guttarum concretione tectis inhaerens;
8. Vectigalia sunt tributa, a vehendo dicta. ssepe eliam et in stercore vefustissimo cloacarum,
Stipendium a sftpe pendenda nominatum/ Antiqui vel puteorum limo. Fit eiiam et ex minio imposito
enim appendere peeuniam soliti erant magis quam conchulse ferrese, patiuea testea superposita; tum
annumerare. circumlito vasculo circumdantur carbones, sicque
Moneta appellala est quia monet, ne qua fraus in argentum vivum ex minio distillat: e sine hoc neque
metallo vel pondere liat. argentum, neque ses inaurari potest.
288 9«•tVo.nisma est solidus aureus, velargenteus, -5. Tantse autem virlutis est, ut si super sextarium
sive-aereus, qui ideo nomisma dicitur a quia nomi- argenti vivi centenarium saxum superponas, oneri
nibus principum effigiisquesignabatur. Primus num- statim resistat. Sin vero auri scrupulum, Ieyitatem
mus apyvposnuncupabalur, quia quam plurimum ex ejus raptim sinurecipit, ex quo intelligitur, non pon-
argento percutiebatur. dus, sed naturam esse cuf cedit. Servatur autem me-
10. « -Yutnm.autem a Numa Romanorum rege lius in vitreis vasculis, nam cseteras materias perfo-
vocati sunt, qui eos primum apud Latinos imaginibus fat. « ^Potuiautem datum, interficit ponderis causa.
nolavit, et litulo nominis sui prsescripsit. :B > 4.Argen_ipurgamenia..te«py,upo.,quamiiosspumam
11. Folles dicunlur a sacculo quo conduntur, a argenti appellamus. Fit enim ex argento et plumbo.
continente id quod conlinetur appellatum. 290 CAPUT XX.
12. In nomismate tria quasruntur: me.allum, figura- Demre.
etpondus. Si ex iis aliquid defuerit, nomisma non" 1. Ms a splendore aeris vocalum, sicut aurum et
erit. argentum. « Apudantiquosauiem prius seris quam
13. Tria autem sunt genera argenti, et auri, et ferri cognitus usus. __Erequippe prius proscindebant
seris : signatum, faclum, infeetum. Signatum est terram, a_re cerlamina belli gerebant, eratque in
quod in numinis est; faclum est, quod in vasis el si- pretio magis aes ; aurum. vero et argenlum propler
gnis; infectum, quod in massis, c quod et grave di- inutilitatem rejiciebanlur. Nunc versa vice jacet aes,
eilur, id est, massa. In notiliam auiem*formaruin aurum in summum cessit honorem; sic votvenda
rnetalla ila venerunt. dDum enim quaeunque ex causa setas eommutat tempora rerum. Etquod fuit in pretio,
arderiiessilvaeexcoquerent terram, excalefactis venis fii nullo denique honore. i Usus seris postea transiit
/udil rivose cujuscunquestriclura.. 289 14-Siveigi- injsimulacris, in vasis, in sedificiorumstructuris, ma-
tur aesillud fueral, sive aurum, cumin.Ioca lerrse de- xime et ad perpetuilatem monimentorutn etiam pu-
pressiora decurreret, sumpsit iiguram, in quam illud, G blicse in eis constitutiones scriptse sunt.
vel profluens rivus, vel excipiens iacuna formayerat. 2. t Cyprium ms in Cypro insula prius repertum,
Quarum rerum splendore capti homines, cumligatas unde et vocatum: factum ex lapide eroso, quam
ailollerent massas, viderunt in eis terrse vestigia fl- Csdmiamvocant, et est ductile; huic si addaturplum-
,guraia, hincque excogitaverunt liquefactas ad omnem bum, colore purpureo fit.
formam posse deduci. 3.' 1 Aurichalcum dictum, quod el splendorem au-
CAPUT XIX. ri et duriliam seris possideat. Est autem nomen com-
« De argento. positum ex lingua Latina. et Grseca. Ms enim ser-
1. Argenlumnon Ionge a Grsecaappellatione distat. mone Graecorum^c.),xo_- vocatur.m Fit autem ex sere
Hoc enim illi apyvp-vvocant.f Cui mirum in modum et igne multo, ac niedicaminibus perducitur ad au-
illud inest, ut, dum candidum sit, impressum corpori reum colorem.
lineas nigras reddat. 4. Corinlhiumest commistio omnium metallorum,
2. Argentum vivumdictum, quod excidat materlas quodcasus primum miscuit Corintho, cum capererur
in quibus injicitur : hoc el liquidum, quia percurrit. Incensa. * Nam dutn hanc civilatem Anuibal cepis-
a Quia nominibus princip. Repetuhtur hsee inf., 0 vn, cap. 5. - - _
cap. 24- h Potui autem dalum interf.~p. c. £ Dioscorid.
h Nummi autem a Numa. Ex Epiphan., lib. de GAP.XX. — i Apud anliquos autem prior terit. Lu-
" Ponderibus, idem refert Suid. in voce 'ksakpia, ex cretius, lib. v:
Tranquillo. Et prior seriserat quamferrl cognitususus.
- e Quod et gfave dicilur irf est massa. .^En.vi, ad Ex quo suiil omnia usque ad: Nullo denique honorec
illud : Egregium forma juvenem, etc. Reliqha hujus capitis e Plinii Iib. m.
a
. Dum enim quacunque ex causa ardenl silvm, i Usus mris. E Plin., cap. 5 et seqq., usque ad
etc, usque ad finem cap. Totnslpcus adumbfatusex 9, ke quo_extremo sunt pleraque hujus " loci verba..
Lucrelii lib. v : Quidquid,id esl, quacunque esecausa Cyprium ms. Ex cap. 2, 4, 10.
flammeus ardor horribili son., etc. I Aurichalcum,-quod et splendoremaur. et dur. mr.
e Cujuscunqueslricturm. Sic. Virg., Mn. vii; Siri- poss. Verba sunt Servii, _£n. xn, ad illud: lpte de-
cluras ehalybum dixit. Est autem slrictura , ut aitco hinc auro. De etymolog. vid. Fesl.
loco Servius, terra [erri ih massam coacla. m Fit aulem ex mre, etc. Quserendus hujus medica-
GAT>. XIX. — f Cut mirunt in modum illud inest. minis auctor, rieque eriim haecex Plin.
Hujus rei meminere Plinius et Augustinus, lib. xxi II iVaitt rfum hanc civilalem Annibal. Mvn^ovtxo»
de Civit., cap. 7. - Non enim Corinlhum Annibal, sed C.
ap.apznp.a.
s Sine hoc neque argenlum, neque. Vhruvius, lib. Mummius consulcepit, ann. ab Urb.' cond. 608. >
PATRQL. LXXXII. - 19
58? S. ISIDORIHISPALENSIS EPISGOPI 888 5
_ei, omiies staluas aereas, g®! et aureas, et argen- A' . CAllUT XXI. . ; : - : -. ,
^easinhhurii rbgum cbrigessit,'eteaslncendit. Ita ex . De ferro.
nac' cbmmisiidne fahriSustuJefuht, -et feceruril pa- 1. Ferrum dictum _, quod -farrq, id est, seniiua
ropsicles. Sic Cbririthia fiata suht-'e5_ omnibus in frugum , terra? condat. Idem et chqlybs a Chal/gbe
unu'm, nec lioe, hec ifludJJUndeet" usqueih hodier- flnmine, ubi ferrum opiimaacie .enipi.ratur. f |Jnde
nuriTiiiem', siWex ipso."'sive eximitationeejus, ms el abusivedieitur chalybs ipsa materies, ut: V,uiniji-
C6fintlimhi,\e\'Connihid'vasadicimiiir.Hujus tria"ge- cusquechalybs: [
nera : unum candidum, ad argenti nilorem acee- 2. KFerri usus post alia metajla reperlns es{. Cu-
dens ; altefum, ih qiidd ipslus aufifulva natura^esf; jus postea versa in opprpbrium specjes. Nam unde
teflium, -iri"quosequalis cunelorum temperies. - prius tellus traclabatuf, jnde 29S n.°do cruqr ejfuii-
'K^'G'ofonafiumexdiictiliiere tenuatuf in laminas, dilur, Nullum aulem krorpuslam densis inler se co-
laurbrumqiiefelle lihctum speciem auriincoronis liis- haerentibuset linplicitis elementis quain fefrum; umle
'' inest illi duritia cumjfrigore. h Eerri auteiii melal-
iribriurii'prsebet,urideet appellalum.
6. P'yr'6'puhi'\hj\enscblor vbcavit. Namque in sin- lum pene ubiqne reperilur, sed ex omni_iusgerieri-
gulas "unciassefis,""additis auri serupulis.senis','pfa3- _:' bus palma Serico ferro datur. Seres enim hqc cum
tehui bractea iguescit, flammasqueitaitaluf,unde-et gyestibus suis pellibusque mittunt. Secuhda Pnrtlii-
'' ' '
pyfopuih"diciiur. , cp.nequg al.iageneraferri ex mera acie ieinpefahtiir."
.7. Regulare ms dicitur, quod ab aliis duetile appel- 1 Cseterisenim • - admiscetur
• - ,•> >-..-1 mollior
iii, > complexus.
*1,. -. 1
lalur, quale omne Cypriumest. , 3. Dilferentia feni plurima iuxta terrse senus.
&.-Ductile autem dieilur,_eo quod malleo produ- Nam aliud niolle, pluniboijue yicinuni, rotaruni et,
catur, sicut coiitra fusile ,' qubd fantum' funditur. clavorum usibus aplum; aliud fragile , et ajrosum,"
Hoc et caldarium ; quod tantunTfunditur. Nam mal- i eulturse terrae conveniens; aliud breyitate sbla
leis fragile esl., Siquidem omne sss, diligentiuspur- placet, cjayisque cajigariis; aliudrubiginem^elerlhs
gatis igqe vitiis excoctisque, regulare efficitur. seniit. Sfricfuiu'Vocariturha*;omnes,quodnbh inaliis
. 9. Campanumquoque inler genera seris vocatur a' metallis, ak stringendo anteyocabulq imposilq.Agua-
Campaniaprovincia, quse est in Italisepartibus, uien-- rum verosuninia dilferentia est quibus feffum' cah-
silibus et vasis omnibus probatissimum. d^ensinimergitur, quo uiilius fiat',' -"sicut Bilbili in
10."? Ms omne frigore magno melius funditur. Hispania --,<:;_,-.; et 1E , ..- I-| ;-•( 2lnltalia.
-,,lXirasone,'Cohii !0 *l!i>>''.'
c Ms rubiginem celerius trahil, nisi oleoperungatur;_ • i. In acuendo ferro m oleo fil acies,
?, „„-„mi£C.;,•<,. -1nivi delectalior iiiM_.:>.:iii(i: . 1. •.•.;
servari autem id optime in liquida pice tradunl. _ •_ unde et lenuiqra lerrainenta omo resungui mos esl,
292 11. Inter omnia metalla sesvoealissimumest, <G_ne aqua.in fragilitateihdufenTuf. n"A'ferr6sanguIs
et maximse potestatis; ideo et mnea limina, unde ,et humanus '--••-•« . sese i. -.; Contactum
--> 1 ulciscitur. ir.!;; {> , namque;;'> ra- celenus
..,>> ..•
Virgilius : Foribus cardo,slridebataf.e_.is.Purgamenta rubiginem trahit. Cum ferro magnes lapis cbhcordiath
seris cadmia,et cflq{ciiis.C,admiaserugoasris, chalcitis, habef. *-:-ivSola a>.J:»hmcimaieria"
-.,.tc enira ..—Iti sp; _;-_'jyiinab" hbclapide
_(. J^-j-- ,r ... ac-.,;
seris flos. cipit, retinelque. longo lempore. Ex eddem lapide'
12. Gadmiagignitur in metallqrum aeris afgue ar- architecius quidam Alexandnae lemplum concame-
genti fornacibu?, insidente nidore. Namque ut igse, ravit, ut in eo simulacrum ferfo iri aere' pendere vi-
lapis ex quq fit aes cacjmjayocatur, sic rursus infor- derelur. 9 Ferrum accehsum" 1 igni,
nisi durelur icti-
nacibus exislit, et nominis sui origihem recipit. th Mnu:f.it'' - Rubehs rionest
; ._>ci.,> ';!; .... habilead
bus,
0-• corrumpitur. lunden-
tu- ;;__-._ •>, : ,
13. j®n'sj?osfit,seugignitur, cohflaliqnijjus,reso- dum, neque ameguam .albescere mcipiat. Aceio, vel
luto alque reliqualo sere, superfusa frigida. Repenlina alumiheillitum feffum fit Krissimiie:' l '
enim densatione, tanquam<ie sputo, reparatur flos. *S«'29"§ Phfgamehta ierri fubigo eiscoria.
1|. d Mryginem ses quoque creat. Nam laminse Rubigo est vitium rodens ferrumipsum,' vel se-'
aeresesuper vas aceti asperrimi sarmentis .superpo- gefes, qiiasi rodigo fnutala ima liltefa: haecet aenigo
sitse,e alque ita distillantibus, quod ex eo cecidit a"b'ei'drfeiirfo.'Nam"sefugo vitluih est ferrij-al)erodendo
in ipsum acetum, teritur et cribratur. fn dicla, non ab oeramehto.
5 Coro~n'«ri«mf{e^u/are'.... Pyropum.... Cdmpanum.' h Fprri autenimelall. p. ubique rep. E PJin. xxxiv,
"" ' '" '
E 6ap_'8'.~""""" -""'" * ,' """"- '. cap.*ll, a-"q'o'b*-suht Tefetjflsefesiarit-. '" ' '
h Ms onme[riyore mel. E cap. 9. '''^•Omlefis'-enim'ddriiisceiufmoiiior compiexus. Sie
c M,s rubigihenfcelerius trahit/ Plinius : Mra ex- etiarn interpungendus locus Plinii. -• "
tersa"fubigihem!cUerhts'lraliunt quam'negiecla'; nisi. Mi Cullrifmle~'rmrcohveiiiens: Hfeculruni-Plinio Isi-
oleo peruhgantur;'etc." deesse'hic''videtur ali- dorus, an Isidorbalius adjOeeritVnoiVdixerim', -
M" Efgo
;'= " " ""' " -"" ' . -''tiA'5frin<jifeii-Zo
qdld."""'*V" iipteiiocabuU' imposito.Sifcomneslibri.
i'Mruginemquoquecreat..Nam '" ' laminmmrem.
'"' "'' ~ 'V"'A'
Hoc
" Abstfmgeri&U'adie^v/imp:, Pliniusv Uter^ex-allero
decerussa
' "*" Plin., c&p; _"8_"' reslitueridos^ alii,;viderini..Mihi Isidorianorum-Cod.' -
Atlfuiitddisiillanlibus.Al., distitlanles. lectio non displicet: *Serv., Mh.' viti t^Siriciura esf
-i-'-'f;
C/_J?.-'XX'I'.' UMe!'et abustie* ,<_tc.E Sery.,. Veffd/eyrt-tniitassainco&cfa.^Nibil deacie." "•~
Georg.,
" 1, ad iUoi:'MchtttybesriMyfehr'um.1' ':tv - '•-«'Sicuf_5t7_i.!Alfquid
m
deesse videtur."Vid. Plin.
-@'Ferriusk&jbosfalid'riiklallirep.'Lu_ifetius: Oleorfe/ecfafior.^Sie^omhes^ibrir^De/tcaffof
' apud
Plin; ""'t!t st,!'*',!- '' • u'-":' '*- -' — .'•'""' •!''
Inde minutatimprocessit ferreusensis, - ' •'aA ferro sanguisJtum. s. u. "Verbasunt Plinii.
VersaqUefnopprobrium speciesestfalcisahense. 0 Ferrum accensum. Ex cap. 1S. .'- "•
S89 i" -, ETYMOLOGIARl.M LJB. XVI. 590
; 6.» Scoria vero purgamenta el sordes sunt, quse A , eo temperantur,. Gerussa quoque ex'eo, sicut et ex
igne ejccoquuntur. Etdicta scoria, quia, de ferroex- plumbo, conficilur.
cutilur. * - CAPDTX&IV. ,
'7/* Rhbigine autem caret ferrum, _>icerussa et , , . D.e eleclro.
gypso el liquida pice perungilur. Jlem rubjgo-fefra- i. Eleetrum yoeatum, quod ad radiun. sp|is p|arius
merita non vitiat, si eadem medulla jcervih-j vel ce- auro argemoque 296 feluceat. s, Sql enim a poetis
russa mis.ta rosaceo ungatur.' elector vocatur. h Defsecatiusesl enim hoc me.9l.Iun1
CAPUTXXII. omnibus-meliillis.%,.I|lujus tria genera. Ufium,c[uod
- -- De p\umbo. - •' - ' ex pini arboribusflpit, qpdsMCc.namdicitur;aUerum
,
17Plumbum dictum, quodex eo primuni pilis fac- met^llum, qqod natpralit^r invenitur,, et jp pretio
lis niaris alliludo tentata est. c. Hujus yero geoera 1 habetur,; lerti|im, qqqfl 8. de tribus paftibus auri
duo suqt, nigmm el candidum; sed melius candidum, et argenti una. Quaspar.tes, etiani si natpraje splyas,
quod pfius in insnlis Allantici maris inyentum est. invenies. Unde (lihil inferest natqm sit, an fac(,um;
Siquidem et in Lusiuihia, et in Gallecia .gignitur- utygipque enjm ejqsdem n^lurae est. 5. \ E|ectfum,
summa terra arenosa, et coloris nigri, et ponderjs quod eslnaturale,eju|n3odinalprifi est,yt ip cpnvjyi__>,
'
grayis : |p{grYeii!?!.t81 pipu"- <"a*.c!.!.» m.'.?i.me,5or-B et ad luniina clarjus fiunetis mefalligfulgeat, et ye-
fgntjjius.siegatis, layant eas arenas, et quod subsidit, nenum pr.odat>N^nj S! ftQ infundas yenenpni, sj,r|-
coquunt in fornacibus. Inveniuntur et in aurariis, dqrem edit, pt.cplprfg yarips inmoduiij ajcgs coe-
meiallis aqiia missa calculi nigri e$ grayes, £t dum lestis eniitlit,
ajirum co^l^igiturcuni eo remapent, posiea separ_.ti P4RUT.JXY.
qpnflantiir, et in piumbumalbum re§q[y.untur. jnde et
e|dem grfyitas plumbi quae auri. i. Ponderum, ?*ac mensurarum juyal cognpsper^
. %..Nigrum piumbum circa Cantabriam abundat, modunj. Nam pmnia corpprajia, 1 sieut scriptum
cujus prigo ^upje^esl. «$-ut§nimso]um ex sua yena qst, a sqmmis usque §d ima, jn mensura, et nuniero,
prodit, autcum 295 argento nasejtur, niistisquevenis gt ppndere disppsita sun|, ajque Jprmata. ™ Cunctis
conflatur.
--£>-•*! Hujus« primus
"-.r.jriini in fornacibus -.H.!>.stannum
)>>. ^ii'|'i--' liquor . .t;- enim _corporeis rebus pondus nalura dedit. Suuni
fVIIKiiF-'!
esi; gecundus, arg|ntum; qupd repianet superaddita qiiqquejregit pmnia pqndus. . _.
yena, rursus^pconflata, fit nigrum.piumbum. 297 %•^.XMM%ys1?- {l"|iclm,1J?.s *inteceditf enfi-;
3.~&India neque" plumbum neque ses liabet, eem- lium philosophos tempQre, nobis ef mensuras, et nu-
mistantumet roarearitis hsee permutat. Nigro plumbo meros, et pondus, diversis in Scriplursesuaelocisnar-
ad fistulas Iammasque utimur. in His- l'C ravil. ? Primus PJiidon Argivus ponderum rationem
-----;i.-'.-i3i.v ^;*>:--iH?i!}> . Lsboriosius
i -.»__i:. i ; ,_v-, __)__-<J,J.„ '
pania el iJallia .eruitur olumbum. Nam in Britannia in >i Grsecia constituit, et licet•*?_ alii
f antiquiores
iw in..w> exstite-
, ,.,.•,..-
- .I,-.:'.:I.-,.;II||;I'I
summo terrse . . sed iste hac arte fuit.
W._L" ^"'''"-' coriq. ' - rint,
,-j,-' v. i-'-i /si> experientior
s--i''>--
.v^i-.-si.jjf;. pi.ti.
'^PTJT^XIJJ; . 3.' Pondus eo in
rt. t-.-: ' / ISa.lipt. Hj fcw • statfera
dictum, 7 quod Iibratum
';bl«rc ;-.»<jraH!?.i
De stanno. penrfeai!,hinc etpensum. Abusive aulem pondus libra
' i. Stanni'*
etymologia, Knbyj-pl^biv,idest, sepa- una" esf. Unde etiam rfipbndtura dicluin, quasi iuo
fans.
^. -e et*_ie^ernens.""Misfa*"eniiri !'. .....I;t-Jr ~,1,'1M!,.if.
:\ ..'-!_•_ M>-.- -<--(_-ei'adullefalal"ihief se pohderd, q'u"o"d nomeh adhiic In usufeiinetiif."
per ignem meialja dissociat, el ab, aurq et argen.q ., 4. !TrM8tttaest gemina ponderum .Jances ajquali
sesplumbumque secernit;-alia quoque metalla" aK eKamine pendehs, "facta pfopter talenta °' et cen-
ighe^defehditVet cuni'sithiatufa serislerfique ^ufis-, ieiiaria appende'hda,'siciit%.6Snehtana
.r.A'.__..*?>... tii «j.i-nt-j?; pf.-rrd pafva mo-
, i_-r._-oiL-. ;,..'__,..>-!•<
sima,si absque. stanno fuerit,_uri|ur et crematur. dicauue .pecunia. Haec et moneta vocata. Eadem
2.' 1 Slannum illitum sereisvasis saporem facitgra- etslaiera nomen ex numero, habens, quqd duabus
tiofem, "etconipescifvffus ffifug"ihis.J'Specula etiam ex lancibusef hno"ih hiedio stylolibfata!sequaIitef-s(et.
:> .; •n.tl-1! ;>,vOiu\i- >'• s_.:.&._: ic ->>..'m'/'
!>:i>i,-
, * Sijiirta, Expieronym., ipEzech'.xxir.' ' ]*D Quod fieri. Et Servii -
verba examihanda aliis relin-
i ftuiigineaiifefflcqr."^. *2
Ex^im^jifild.* . , quimus.
' . , _,
CAP.XXII.'— -"Hujus genefq^suntmjj'.^ " Plin. 34,^ 'i Efeclrum, quod est" nalurale, etc. Ex Plin., xxxnt,
• - -".. '?--"'.--"' •-"i"-•-!*. -"-- ""'--"•':':'
" '''"'• •'' •"•''•'- »•''•' <
gap. 16>. cap. 4.
7' 4 I"nrfianeqiie plumbum'.E cap. dl." "', 'ilC"AP'.XXV. — k Ponderum''"'' '' "' ac
'" 'mensufarum
(«'-'':',"r'' '- juvni.
-;''--
CAP=. JX.I]I. — f 'SiafiHt eiymblpgia... creriialur. •Rh"emm.Kl"alemon!:
T-Otus'locusconcitiiuaus ex yerlfjs'Hiergnyml.ih^lZa- J>i ,'U*>. I , t: • 1.' ,
Pondera Pseqniisveterummemorata
l " "•'• •"•> libellis •>>.
cbar.-.jy/ex qinbirs,'quai a^ 'etymologiam' aliiri,e't 'fe- - NossejuvatT-"-'"
iufisse suiliciVt.,Z]apt's"(inquitV,.t'(festLriidssdlgufdpM «,_S.tcu.,scriptuinesf. Sapient. xi.
id >es£;
flre_n,a;'osg''T2ns_;rt!ii/__H', steniieus,-ETOfio^oystjrat m 'Cuhcti's'cpfpofeis ieb'us]pqnd.'^alemo^n:
a7ro^(__iptSMv,irf.psf,separans el'secernens, ut* quoihodo ,i, Ppndusretais.p_.uralpcavil
stanntirh,-rni'sia-ei
adulterdla, ele,- ;, *:__; » ." '" Corpdreis, elemefritasuuiii^rfegitoMnia^pblidus.
t—1 Stannfim-Uiitum-'.-.cbnficitur. ExPlin., xxxiv, 11Primus P,hid,pn.Ex Eus^]).',
cap. 17. : _" ,'_ qne a Pbidohe "signari*coeptum argehium ghrbi^/Hralo quo-'
1 «18?•! JJAHI,! 3Si:ai!i>i ex"Ephoro
.I __|
CAP._5X|¥,. — B 5o/- enitna poetis elector. E Plinio, refert'
xxxvn, c. %.* -. . • •• rao-'___cenienaria pondera. Dluntur hae voce"ViiriiV.,
h Defmcaiiusestenim Jtoe melall. _E>Ser.y., G.eorg. lib'.' vii,':'cap.l'8::''~Si'MpeYidlapidiscehtekariVpbhtlus
in, ad illudi-Pttriorfe/e^ro: ' -:•- "_-- '_>_Tr imponatur; el Phn., lib. yn , cap. 20 : .Fitsiits"§..*/-•
* fl«/w"s^"(i-ia
piifera. "Exleod:, _Sln.--v«,adcarmen: rius duo 'centehdfiapohdeftipedibus,'tolideiakiititiibus
S9i S. ISIDORl HISPALENSISEPISCOPI 592
5. a Examen est filum medlum, quo trutinae sta- A tio vero unum nomisma unus argenteus erat. Hoc
tera regitur, et lances sequantur. Unde-el in lanceis enim ab Assyriis eoepit. Dicunt enim.Judsei quod
amentum dicitur. Abraham in terram Chanaan primus hanc advexit
• 6. h Campana a regione Italiie nomen accepit, ubi formam. Solidus apudiLatinos alio nomine KSexluta
primum ejus usus reperlus est. Hsec.duas lances non dicitur, quod iis sex uncia compleatur. Hunc, ul
habet; sed virga est signata libris etunciis, et vago diximus, h vulgus aureum solidum vocat, cujus ler-
pondere mensurala. tiam partemldeo dixeruntlremissem, eo quod soli-
288 '. Unieuique autem ponderi certus est mo- dum facial ter missus.\
dus, nominibus propriis designatus. !§. « Sextula bis assumpta dueltdm facit, ter po-
8. c Chalcus minima pars ponderis, quarla pars sita slalerem reddil. -'
oboli est, constans lentis geminis granls. Appellatur 16. Stater autem Imedietas uncise est, appen-
autem e/.a/cus,quodsit parvulus, sicutetlapis calcu- dens aureos tres, unde et voeatur stater, quod
lus, quiadeo minimusest utsine molestia sui calcelur. tribus solidis stel. Hic >elsemiuncia, quia semisbabel
9. Siliqua vigesima quarta pars solidi est, ab ar- de uncia. Hic el semissis, quia ponderis semis est,
boris semine vocabulum tenens. quasi semisassis. \
10. Ceratum oboli pars media est siliquam habens B 17. QuadraniemHebrsei i similiter codraniemvo-
unam, et semis. Hunc lalinilas semiobotumvocat. eant, et k vocatur quadrans, quod uncise quarlam
Ceratumautem Grsece,Latine cornuum,interpretatur. parlem appendat. j
41. Obolas siliquis tribus appenditur, habens ce- 18. « Sicel, qui Latino sermone siclus corrupte
ralia duo, chalcos quatuor. Fiebat enim olim ex sere appellatur, ilebrseum gOO nomen est, habens apud
ad inslar sagittce. Unde et nomen a Grsecis accepit, eos uncise pondus. m Apud Latinos autem et Graecos
hoc est, sagilla. quarta pars uncise est, et stateris medietas, dra-
12. « Scripulus sex siliquarum pondere conslat. chmas appendens duas. Unde cum ih lilteris divinis
Hic apud Grsecos gramma vocatur. Scripulus autem legitur sieiiis, uncia est; cum vero in geniilium,
dictus per diminulionem a lapillo brevi, qui scrupus quarla pars unciseestJ
vocatur. 19. Uncia dicta quod universitatem minorum pon-
15. e Drachma oclava pars uncise est., et denarii, derum sua unitale vinciat, id est, complectalur.
pondus argenti 2g@ tribus constans scripulis, id 11Gonsiat aulem drachmis vm", id est, scripulis.
esf,xviii siliquis. Denariusautem a dando dictus, quia xxiv. ftuod proinde legilimum pondus habetur, quia
pfo decem nummis imputalur. numerus scripulofum' ejus horas diei noctisque me-
H. Solidus nuncupatur, quia nihil illi deesse yi- CJtitur, vel quia libram eiikit duodecies computatus.
detur. Solidum ehim veteres integrum dicebant el 20. Libra xii unciis perflcitur, et inde habetur
totum. Ipse quoque nomisma vocatur, pro eo quod perfecti ponderis genus, quia tol constat unciis
nominibusprincipum effigiisque signelur. *"Ab ini- quot mensibus annus. Dicia autem libra, quod sit _t-
et ducenaria duo humeris contra scalas ferebal. Ex- f Quadrantemsimiliter Hebrmicodrantem. Ita gui-
.stant Romse centenarii hujusmodi lapides multi e dem vefle videtur Hieronymusin nominibus Hebraic,
durissima silice, nonnulli eliam antiquissimis litle- ex Matth.; sed Hieronymus ssepe, quod scit nescit
ris inseripti. Id centumpondium vocat de Re rust., in eo libro,- ut etiam Isidorus in lioc. Nam Grsecaset
cap. 13, his verbis : Centumpondiumincertum unum, Latinas voces quasi Hebra.seessent in.erpreiaiusest.
1 Et vocalaquadrans, quod uncimquart. p. Epiph.,
et pondera certa, nisi increlumet creta cum Chacone
"mavislegere, ut increlum sit ex Festo indivisum. lib. de Pond. et Mensl: Siclus,qui et quadrans dici-
a JEOTinenest filum. E Serv., Mn. xu : Jupiler tur,quarla pars est uncim, dhnidium staleris habens.
ipse duas mquatoexamine. drachmasduas. Sed deceptus est in Lalina voce Grse-
h Campana. Eadem apud nos Ilomana dicilur. cus homo, Isidorumque ibidem labi fecil. Nou enira
*
i* Chalcus minima pars ponderis. Octava pars oboli quadrans uncise, sed assis est quarta pars. Neque eo
Polluci, lib. ix,_et Cleopatra in fragmento quod ex- confugere potest Isidorus ut dical asses uneiales fa-
stat; decima, Plinio, lib. xxi, cap. ultim. Diodoro D ctos. Nam Plinio teste semuncialesfacti, deinceps in
apud Suidam sexta; Dioseoriditertia ; ut fuisse ap- eo statu manserunt, ut eliam in iis qui nunc inlinilo
pareat diversi ponderis chalcos. numero exstant videmus.
4 Scripulus. Sic meliores libri; scripulum, scriplu- I SiceL.. uncim pondus. Verba quidem sunt Hie-
lum, et scribulum legitur in aliorum auclorum vetu- ronymi In Qusest. in Gpnes., cap. 25. Veruni prseter
stissimis cod., ut a.seribendoducla voxvideatur ad Josephum (qui lib. ni Antiq., cap. ^, ^radit siclum
similitudinem Graeci nominis ypku.pe\. pendere quatuor drachmas Atticas, hoc est, semun-
e Drachma ... tribus constans scripulis. Fannius : ciam) ipse Hieronymus, siii oblitus, inEzechiel. iv:
In scripulistribus drachmam,quo pondere doctis Siclus (inquit), irf esl,stater, quatuor drachmas ha-
ArgentifacilissignaturnummusAlhenis. het, drachmm aulemoclo Lalinam wnctani faciunt.
* Ab initio vero formam. Ex Epiphan., lib. de Hoc Isidorum non vidiss-emirum est.
m Apud Lalinos autem el Grmcos.Ex Epiphanio.
Pond. et Mens. II Cons(ai!autem drachmis vni... mensibus annus.
Sexlula ... quod his sex u. c. Fannius : I
Fannius:
Seitula qusefertur, namsex his unciaconstat.
•» Vulgus aureum solidum. Nonsolum vulgus, sed Unciafltdrachmisbis quatuor,unde putandum
lib. solidos aureos Grammatadicta,quodhsecvigintiquattuorinse
Apuleius etiam, x:Centumque offe- Unciahabet, tot enimformisvoxnostra notaiur,
rens pretium. Horisquotmundusperagitnoctemquediemque
1 Sexttiia bis assumpladuellam. Fatmius : Unciaquein libra parsest,qusemensisin anno.
Sextulacumduplaest, yeteres dixere duellam. i
693 HTYMOLOGIARUMLIB. XVI. . _ 594
bera, et euncta intra.se pondera prsedicta concludat. A Oxybaphus flt, si v drachmse adduntur ad x.
21. JlJna in'pohderibus centum drachmis appen- S.. « Acetabulum quarta pars heminse.estv xu
ditur, et est nomen Grsecum, <•quae sunt siliquse t_9 drachmas appendens'.
i_.ccc, tremisses ccxxv, solidi txxv, stateres xxv. ^03 'Cotit/aheminaesthabenscyalhossex; quae
22. i>Talenlum antem summum esse pondus perhi- idcirco cotula vocatur, quia Grseco>sernione, cote
belur in Graecis; 301nara ««••-Iestchalco minus, nl- incisio dicitur, et i .hemiria sextarii in duo ajqua In-
hiltalentbmajus." 0 Cujus vai*iumapud diversas gen- ciditur, et eotulam facit.
tes pondushabetur.ApudRomanos enihi talentum est Memina autem appendit libram unam, quse gemi-
LXXIIlibranim, sicut Plautus ostendit, qui ait duo nata sextarium faeit.
talenta esse CXLIV libras.l_.st aulem triplex, id est, 6. Sextarius duarum librarnm est, qui bis as-
minus, medium, summum. MinusL, dmedium LXXII sumptus nominatur bilibris; assumptus quater, fit
libris, « summum cxx constat. Grseco nomine chmnix; k qulnquies ccmplicalus qui-
25. Centenariim numeri nomen est, eo quod cen- narem, sive gomor facit. Adjice sextum, congium
lum librarum ponderis sit. Quod pondus propler per- reddit. 304 "*Na*««congius sex metituf sex&riis,
fectionem centenarii.numeri Romani jnstiluemiit, a ™quo, et sextario nomen dederunt. -
B - 7. Congius autem acongftenrfofidest, peraugmen-
302GAPUT XXVI.
De 'mensuris. . ' *-lumcrescendovoeatur. Unde postea pecunia bene-
ficii gratia dari coepta congiarium appellalum est.
1. Mensura estresaliqua modo suo, vel temporecir-
Unusquisque enim sui temporis imperator favorem
cumscripta. Hsecautcorporis est, aut lemporis. Gorpo- populi caplans adjiciebat, ut largior videretur in donis.
risest, ut hominum, lignonim, et columnarum longi- 8. n Congiarium autem -specialiter mensura est
tudo, et brevitas. Sed etsolem istum propriam sui orbis et remsimul et nomen a Ronianis
liquidorum, cujus
haberemensuram, quodgeomelriciperscrulari audenl. impositum invenimus.
Temporis, ut horarum,' dierum et annorum.f Unde
eimetiri pedes horarum dicimus, ho.cest, mensurare. 9. Melreta est mensura liquidoruni. Hsecamen-
mensufam dicunl
2. Proprieautem mensura vocala, quod ea fruges sura accepit nomen, pizpov «nim
et inde appellata metrela: licet-et utna, et
rnetiuntur, atque frumentum, id est, humida et Grseci,
amphora, et reliqua hujusmodi nomina-oiensurarum
sicca,-ut modius, artabo, urna et amphora.
3. Mensurarum parsminima cochlear, quod est sint, tamen ista hoc nomen"a denarii numeri perfe-'
-Mmidiapars draehmse, appehdens siliquas novem, ctione aceepit.
quod triplicatumchonculam facil, Metrum ad omnem mensuram pertinet, "p.izpov
Choncula drachma una, et dimidia adimpletur. ^- enim Grsece, Latine mensura dicilur. Nam et cya-
i. Cyalhi pondus decem drachmis appenditur, thus mensura est, et amphora mensura est, et quid-
£ qui etiam a quibusdam cuatus dicitur. quid plus minusve capit, mensura esl. Sed ideo hoc
, R Quod sirit siliqum, ete. Ita plerique Goth., ut-ta- tum probat, sed ex mai'gine h_ec ascita existimat;
men a quibusdam absit haecsumma. Haijanum nihil moror. _
- ~hAcelabulum...xvdrachmas
.L Talentum summum esse pond. perh. ldem in Ta- appenrf.ItaPlinius. Isi-
lento:. - - ydoriani libri: xn rfiaeft. app. Error ex similitudine
Quodsummumdoetisperhibetur pondusAlhenis; notarum M et JJ.Rhemn., de cyato :
Kamnihilhis oboloveminus,majusve talento. Bis quinquehunc faciuntdracbmaj, si appenderetentes,
- variuni diversas Mn. Oxybaphus fiet, si quinque addanturad illas.
Cujus apud gentes. Servius, 1 Colyla... habens cyalhos sex.Rhenm.;
V adillud : Argenti, aurique lalen.ia. Talenlum (in-
quit) secundum varias gentes, varium pondus est, At cotylecyathosbis ternosuna receptat;
sed apud Bomanos_talentum. est. LXX librm, sicut -. i El hemina seacfarii.-Idem.
Plautus ostendit in Moslellaria, qui ait duo lalenla ' At colylas,quas si placel, dixisselicebic
essecY"-. libras. Sed recte meo judicio Chacon: Sila- _ recipit geminas sextarius unus: -
,_. - lfeminas,
Ienlum,-ait, sex millia drachraarum continet, ut U Qui qualerassumptus-fitGraionomine chcenix.
Fannius affirmat, libra vero drachmas xcvi, efflcitur
ut talenlum libras Romanas LXIIlanlum Et Epiplianeus : Cotyla dimidiumsexiarii esl,appellala
profeclo est Cotyla ab eo quod sexldrius in ,duas partes secetur..
appendat, noii ut
LXX; apud Servium legitur, neque k
Plauli locus aljud suadet. Quare ~ cum Isidorl.Codi- CumQuinquiescomplicatus.quinarem, sivegoinor fucit.
paulo post Gomor dicaiur esse modiorum xv,
ces LXIIlibrm et CXLIV libras conslanler habeant, non
dhbito quin Lxuet cxxiv de dqctissinii viri sententia modius vero sextariosxvi, aul secundum Isidorum,
hoc loco legendumsit, alque ila Servium'scripsisse, Iioc capite, xxn contineat, quomodosibi Isidorus con-
cnrn-eodem exislimamus/ut pro LXet xx, librario- hum stet non video. Sed abfuisse hislibris summam ma-
rum vitio, LXXet XLirrepserint. scimus, et aliena illis inlinita prope accessisse,
d MediumLXXII.Scribo LXII. terlio quoque verbo cernimus.
e Swnmumcxx. De quo Vilruvius loquitur, lib. x, ^1 Nam congius sex melitur sexlariis. Sic infr.: eo
21, cum ail: Habenlem lalentiihi quodquinque modiismetiatur;passlve dixit etJuriscon-
cap. pondus qua- 35, § penult., rf. de Contrah. empt., et
tuor millium quod fit quadringenla oclogintamillia sult.,36cap. rf. locati. * *
pundo. cap. mA quo el sextarii nomenrferf.Rhemn.:
CiP.XXVI.—* Vndeetmeliri pedes horar. Vide
Pallad., in line singulor. mensium. A quosextariinomen fecissepriores
s Qtti etiain quibusdam-cuatus. Al., easalus ; al., Crediderim.
caulacus; &\.,~causatus.Gualum quidem Arabeslianc 11Congiafmmautem spec. Ex Epiph., tipud quem
meusnram vdcant. Sed rion placet Chacon. qui cua- ihenddse legilur apudHebrmost'
s§5 s. iSibofti nispktibNsis EPisbopi i WB
«jomen specialitef sibi Ussumpsit- qiiod sit thensura ?» eo qriodqumque modns metiatur, qm. est dimidius
jperfectinuhneri; id est. deiiarii. humfefusSpeffectd deii^rio:
a
10. Modius dictus ab eo qubd sit suO moiiS per-- iC: Artaid m'ehsurk est "apud iEgyptios sisxtario-
fectus. F.st abtem mehsUralibfc&riihi XLIV,id est, riiB tixii.: eoinpdsiius hlimeriis, propter Lxxit
sextariorutn xxn. Cujus humeri c&usaindc tracta est, "gentys.vel iin|has, guse'ofbem impievefuht.
-ed quod in priucipio Deus xxii bpera fecerii: Sath 17*.Woffiofix hiBdibruin bhiis ipperidit.
prima die septem opera feeif, id esf, maleriam ih- Cofwsxxx mbdiis impietur. Hie exHebraico ser-
formem; angelos; lucerii",bbelossuperiores, terFam, riioiiedescendit, qul vocatur cora a similitudine col-
aquam atque aerem. 3@5 Secunda die firmamentum lis. Cora ehim Hebraice collesappeilantur. Coacervati
soluriii Tertia die quatutii: maria, semina; sationes, 'enim mdilii xxx instar collis
dfe tria : et videntur, et onus cameii
atque plantaria: (Juarta sdlem, lunam, "efficluht. 1
et stellas : quinta die Iriai pisces; et reptilia aqua-
rum, et volatilia: Sexta die ipiatuor : bestias, pecu- 30_f CAPUT XXYII;
des, reptilia terrse; et hominem. Et facta sdht onlnia De signis.
xxii genera in diebus sfexiEt xxii generationes sunt i: Pohdferis d sign^ piefistjiie igh'dt5 shht, ei iride
ab Adam usque ad Jaeob; ex cujus semine riascitur " errorem
legentibus faciuht: yhhpfdpter formas eo-
omnis gens Israel: Euxxii libri Veteris Teslamenti rum et cbaracteres, ut a veleribus
' signata sunt, sub-
nsque ad Esther: Etxxuiiiieraruriisunt felemerita, jiciamus.
quibus. conslat divinse legis doclrina.- His igitur 2. Z littera significat 'dimidium oboliim,
.exemplis modibs xxn sextariorurit a Moyse; secun- — Virgula aequalitter'acenis, et porrecta simplici-
<Ium sacrse legis mensuram effectus est. Et quamvis
obolum. '.
diversse gentes huic merisurse pondus; vel adjieiant tisf, significal
S Geminala virgulaj duo bbolijsirat;
ignoranler, vel delrahant, apud Hebraeosconstitu- T Datinum obolos tres.
jtione divipa tali ratione_ servatur. Modius enim a . F Latinum signiflcat obolos
mododictus. Hinc el modica, id est, moderata. Mo- signiflcat qualuoY.
E Lalinum demonsirat obolosquinque." -1 .
dicis enim modius nomeu iinppsuit. Nam modica pro .
, 3. Oboli vero sex propterea characterem nori ha»
parvis -abusive, non proprie, dicimus.
bent, quod in una drachma Sex veniant; quod est
li.-fciSa_.uiii genbs estmensUrse iuxla-roorem
.pondus denarii argentei.
provincise Paleslinse unum et dimidium modium ca-. H littera signittcat siliquas viiij id estj ireiiiisjein.
c
"piens. Cujus noraen ex Hebrseosermone tractum N Latinum signifieatnbiiiislim braebtlHi|Wt'es%so-<
est. $aium enim apud eos noininaiur sumptio, sive /j ~ lidurii. ''
levatio, eo quod qui metitur eamdem mensuram sii- • IB: Iola
mat ac level. Est el aliud satum mensura sextario- adjunfctabeta feigriiflcat!dim.idiuhisodidum.
i. -a Virgtilaj dhsetex uno angdlo "aIsetk in flbx-
rum xxn capax, quasi modius.
tram se dividentes significant drachmam, quam eliam
12; Balltui %'caiiir MSBraica lirigua ab olearia liolcen i - •
appellant.
mola, quse bath- apud eos, vel batha nominatur, ca- K r. N Latinum ^adjunetum gamma 6fSeEo si-
piehs qiiinquaginia sextarios, qusemensufa ilna molse gnifieat semiunciam. '
vice proleritur.
r°, J~le GiimihaiiutemGraeci liitetae b tatinum
13. Ampnofd vdcataj qubd nihc et iride levetur. in ,_ineadjunctumsignificat vnciam. t ,
HsecGrace 306 a figura slii dicla dicilur, quod ejus A LamBlla Grsecum per medium sui, 1 Latino
ansse geminatse videantur- "aures imilari. Recipit adjecto; gighiflblitlibrdrii.
autem vini, vel aquse pedem quadralum; fruihenti 5. Ku.. K&ppabrfficuifi cifca fi.nem fcorriuiiin ail-
vero modios itklicbs tres. juncto v Graecb sigriifleat cyalhum.
Cadus Gfeca ampliora Sst EtJhtmMsliHias tres. 30S l^0- Si 6 Laiihuih habberit iadjunctum/teini-
ii. Urna ihensura esf, quam qiiidam quariarium jj naHidemdtistrat, tjiiani Grseiii c_i%(envocaht. '.
dicunt: PfdpHe Sutem rifha yas est qhod jjfh cbh- 3, E. X1 Grseciimsi acceperii juhctum e Latinum
deridis defiiricidrilmcihefibus adhibefi soiet, <dequo sigrii&catsextaruim. |
poeta: "B.{ 3 °. Si '6 Lalinuni ahjilhctuih, \Mbit dce-
Coeiotbgitiir;cjtiiiionhabet urtiaih. labulum, quod Grseei opybaphohvbcarit."
iS. ilf§rfitiinaest hi&hsuraquinijue riitjdioriirii.Me-
jj/j. Graecum, superpositb n Laiitio | iignifib&l
dimiia aiitem Latina lingua vocatur, id est, dimidia, mnam.
i
? Modius.:.: servatur. Omn.iaex Epiphao.
h Satum.genus eli mens... tapiens'. Ex Hieronym;; Fannius: j -.-.".
inMattb. XIII. Hsecde mensuris,quirum si. signa requiris,
c Ctyus nomenex~Heb:,.sic:. Haec et quie restant Ex ipsis veterumpqteris cognoscerechartis."
usque ad iiweva cag^ ej; Epjjjhaniojunl, in quibus tid.o Gsiien: Difiscofid,!,Mul: , _ ,:,t
si quid vitii est, iii hos non prffisiamus,seil isidorum Gammmautem. Notfuisjilicet nbia NeapblitaniGo^
salis lectu.m lanlo Hueforeducimus. ' >
dicis..
'(M. XXVil:— a Pondmi stgna.:. %i a Werib.. f Si o Latirium. Padliis, non d, BeUh; SdjUrigit,
597 . - ETYMOLOGIARUMLIB. XVH. 598
a %. T Latinum in irae -habensiambda GrsecumA y X° Grsecum in dexiro bracbio superlori o lit-
_ significaltaleiitum. .*''*''-' tera conjuncta, ckmnixesl.
' '_ •••;•> ,.,. (..'...,,'. •;,.,.. i ,; . ,_.,;. ' ->;. .-
a T Latinum in finelambd. Aa6.Hujus.noue llgura f b-.X%<f,?;^..Seu- potius Xv Gfsecum. " Sic enim
._
^&i. "dbfiiiilibfabii fit undijieiibtam quas eSt m-Neapol. choenix noiari solet! _
-_Cod';m"agisprobemuS.
CAP. III. — a Prima Ceres cmpit uti frugibus in tradit, et sic mulli dixerunl; Luciliusj xv : Nemo est
Grmcia.. Aug., xviu de Civit., cap. 6 : Regnanlpau- halicarius posterior t'et cum aspiratione dixil. Ergo
temArgo, sttisuti cmpitfrugibus Grmcia, et habere se- sub judice lis est. j
jjetes in agftcultura delatis aliunde seminibus. J Alicastrum simile esl alicm'; Columeil., ibid. :
h Fntnienta .sunt prov. q. arist. hab. E Serv., Semen trimestre, quhd dicilur dlicdstrum, idque pon-
Georg. i, ad vers. quass. legutnen. dere et boniluleest prmcipuum.
0 Fruges auiem Siliqua
reliqua. At Serv., Mn. i, ad vers. D k Horum tria gener. Ex eod., cap. fl, nisi quodad
Frugesquerecepl.—Erranl (inqiiil) qui discernunt fru- duo1 genera species ohines hordei retulit.
menia a frugibus. Scandula. Al.. scandalia. ¥., scandia. Sic enim
d Nam frumen dicitur summa pars gulw. Servius apud nos appellatur. i
utrobique. m Gentenum.Quod |a Pllnio secaledicitur Iib. xvm,
c Apud antiq... molendi.E Serv., Mn. n, ad illud : cap. 1(5.
Et torrere. n Spicam de mat..'.) eminent. E Serv., Georg.n,
1 Adoreumtritici genus. Feslus : Ador farris genus, ad illud : Spicea jani campis, eie.
edor quondam appellatum, ab edendo; vet quod adu- 0 Arista appel. 'Ex eod., ^En. vn, ad illud: Cttrsu
ratur, ul fial tostum, unde in sacrificio mola salsa tmsissetaristas. 1
efficitur. vCutmus. Idem, Georg. i, advers. Culmumque.leii.
s Quod idemvutgo semendicilur. Plinius, de Zea, stipulasque: Cutmusdicilur ipse calamus, slipulm vero
hh. xvin, cap. 8 : Esl et Imc Itatim in Campania folia qum ambiunl culinuin.
mdximeque semen appetlalnr. 1 Hmc super spicain, etc. Ambros., lih. Hexam.
h Nam ubi propler aqum,'aliamve caus. E Colu- m, cap. 8 : -Tumsupef ipsam spicam vallum struilur,
mell , lib. n, cap. 0. ut qupsi quadam in arce prmlendal, ne avium minoritm
1 Alica Grmcumnomenest. Latinum putat Festus : morsibus spica suis exualuf [ruclibus, aul vesligiispro-
Alica (inquit) dicitur, quqd alU corpus: Charisius teralur. Expressit aulein Ambros. locum Cicer. ex
irero, lib. i i Alicam sine aspirdlione dictam Verrius lib. de Seneci. . j
€01 ETVMOLOGIARUMLIB. XVII. 602
18. a Stipulm sunt folia, seu vaginse, quibus cul- jA 6. s Faselus autem, et cicer Grseca nomina sunt,
mus ambitur, atque fulcilur, ne pondere frugis curve- h sed faselus vile genus leguminis, quia omne ^uod
lur,-qu_e amtiiunl Culmum. Et dicta slipula , quasi abundat v„ileest, hoc aulem semen aljundanler inve-
«sJa, et quasi •ustipula.Stipu/a.dieta ab usto; collecta nitur. - -
enim messe uritur propier ciilturam agri. Itera sti- 7. t Lupinus Grsecnm et ipsum nomen est. De quo
pula, vel quia pars ejus urilur, pars interdum pro Virgilius: Trislisque lupini, quia vuitum gustantis aina-
- riludine contristat; unde eos prse amaritudine, nec"
palea
' prseciditur.
1D. Palea a quibusdam vocari dicitur, quod pala vermis, nec ullum anitnal comedit.
ventilelur, ut frumenta purgenlur. Genliles autem S.Medica, vicia, ei-Dunt,pabulorum.optima sunl.
pqleam a quadam Pale frugum invenlrice nominave-. 9. Medica dicta, quia Medis translata est in Grse-
runt, quam Cereremesse volunt. De qua Virgilius: ciam, tempore, i quo eam Xerxes rex Persarum in-
Te quoque,magnaPales,.ettememorande,canemus. vasit..
k Haec semel seritur , et decem annis perma-
Item alii a pabulo nuncupatam dicunt paleam, quod
ea primum sola in pascendis animalibus praebebatur, net, ita ut quater vel sexies possit per annum recidi.
h Cujus nalura ex conlrario Iantum est frigida, ut 10. l Vicia-dicla, quod vix ad triplicem perveniat
obfulas nives fluere non sinat; adeo calida, ut matu- .g fruclum, 316 cum a''a legumina proventum habeant
rescere poma compellat., fertilem. Unde et Tifgilius : Aut lenues fetus vicim.
CAPUT IV. 11. Pisa, quod ea pensabatur aliquld auri minu-
De leguminibus. tum. mNampis aurjtm dicitur.
- 1. Legumina ~a legendo dicla, quasi electa. Vete- 12. Ervum a Gra^co trahit vocabulum; Hoc enim
illi SfoSovdicunt, quod dum sit quibusdam pecoribus
res enim meliora quseque legebant, d-sive quodmanu n tauros tamen pingues efficit.
infestum,
legantur, neque seclionem requirant.
2. Leguminum plurima genera, ex^quibus faba, CAPUT V.
lenticula, pisum, faselus, cieer, iupinus gratiora in De vitibus.
usum„hominumvidentur. 1. Vitis plantationem Noe primus instituit rudi
5. Faba Gi'secielymologia a vescendo vocabulum adhuc sseculp. Apud Grsecos aulem inventorem vitis
sumpsiQ-SiSW8'1^"- -pK^wcnimGrsececomedere Liberum appeliant. Unde et eum genliles post mor-
dicitur. e Primum euim homines hoc legumine usi tem deum esse voluerunt.
suni.Hujus species duse, quarumalteta communis, 2. ° Vitis dicla, quod vim habeat citius radicandi,
allera jEgyptia. _ Alii putant viles dictas, quod invicem se villis in«
4..Faba fresa dieta, eo quod eam homines fren- neclanl, vicinisque arboribus reptando religentur.
dant, id est, franganl, et moleudo comminuant. P Est enim.earum nalura flexilis, quia,,quasi brachiis
5. Lens vocata, quod humida et.lenta est, f vel quibusdam , quidquid comprehenderint stringunt.
quod adhserel humi. 3. i Labrusca est vitis agreslis ,..quae in terrse
a Siipulmsunl [otia. E serv. elAmbros., ibid. quo tempore.eam invaserunt. _PIin., lib. xvm, cap.
h
, Cujus naluraex conlrar. tantum est frigid.,-elc. 16 :-A Medis advectaper bella Persarum, qum Varius
Aug.,lib. xxi deGivit., cap.7 : De palea sic frigente, intulit. Sed cur Xerxem pro Dario substituerit.Isi-
ut fluescerenivemnonsinal; sic calenle, ut maturescere dorus, id anxie pervesligandum non pulavimus.
poma compellal. k Hmc semelseritur... recidi. Ex Columeli., lib. JI,
C&P.IV. c — Legumina a legendo... veleres enim cap. 11.
'meliora qumq.ieg. Serv., Georg. i,ad illud :'__Ifaa;iiiia i Ficia rficla.'Servius,,ad verba Virgilii ab Isidoro
qumqttemanu iegerel: llinc, inquit, quidam vblunl citata : Mire TENUF.S ait. Namvicia vix ad iiiplicem
dictiim legumen. fruclum, cum alii leg. p. h. felicissimum ct
d Sttie quod m.leg.n: s.r.Ex eod., ad vers. Siliqua pervenil
fertilem. Ex his verbis Isidorus notationem qualem-
quassanle legumen. Varro, lib. i, de Re rust., cap. cunque confecit. Sed placel Vnrronis nobis eiym.olo-
25, ile ciceio : Hoc eniin quoque legumen, ut cmlera ^.gia, lib. i, cap. 31 : Vicia dicla a vinciendo, quod
vellunture terra, non subsecanlur, qum quod itw ilem capreplos habel, ul vitis, quibuscum sursum vor-
- qum dicta.
legitnliir, legumina
<-Prinium e. iwmin. hoc leg. usi sunt. Plin., lib. id sumserpit ad scapum lupini, aliumvequem, ut hmreat^
solel vincire;
vni, cap. 12 : Sequilur nalura leguminum, inler qum m A'am pis aurum dieitur. F. : Nam inde Pisaurum
maxhnushonor (abm,quippeax qua tentatus sit eliam dicilur. Serv., Mn. vi, ad illnd. Aspice Torq. el re-
panis.
* Vel quod~adhmret Jtumi. Al., Humida... Alii ferentem :— Nam Pisattrum (inquii) dicilur quod illic
aurum pensatuin est. Sed rejiciebat haee Gliacon, ut
leniem, quasi Ienem dictam volunl, ex verbis Pli- adulterina.
nii: Invenio apud attcioresmquanimilatemfieri vescen- u Tauros lameripingiteseff. Virg., eclog. 3 : -
libus ea. --
s Sed faselus el eicerGrmc. Cur cicer fJrsecum no- Elieu! qnampingui macer est mibi taurusin ervo! -
meii dixerit, quaerendum. - - CAP.V. — ° Vitis d. q. vim habeat citius radicandi,
h Sed faselus vile genus. Vilemque faselum dixit A vita scllicet, vel vi.
Virg. Reliqua Serv., ibidem. P Est enim earum nalura flex... slring. Ambros.,
1 Lupinus,Grmcum el ipsum. 'Airozns Ivri-asdictus Hexam. cap."12, de.Vite^ Deinde quia nalura flexi-
lupinus, eoque eliam videtur respexisse Virgilius. bilis (sive, ut est in veteri Iibro,-/?ua:./is) el caduca
i Quo eam Xerxes rex Pers. Serv., Georg. i, ad il- est, quasi brachiis quibusdam, ita claviculisqnidquid
lud : Tuncle quoque, medica, pulres.accipittnt sttlci : comprehenderit,stringit.
Hmc autem herba a Medis iraitslala est iu Grwciani, 9 Labrusca,.'. terrce.E Serv.., eclqg. 5.
61)5 S. ISIDORlHISPALTENSIS EPISCOPl .604
'riiargihibuSn'asbitb'r.iJride et iaWusca'dictaa 1'abrisj i,elk'sine iapsu periculorum fruclus suos suslineani,
et extreihil-ilibus' tferfse: ac sese yaga procefitale diffundanl.
. i. a CbdexditeiuS;cjuasi caudem.Sib "enimet vete- 12. J Cori/infci^sunt annuli qui proxima qusequeli-
"
res clodumpro claudo dicebant. -.gant, et cpmpreiiehdiini,nelongius laxali pahnites
5: 3J,^-Sai'tiieii!uin si sererid'6';quasi sirhherilum. ventof - umualibus
->: - , ,. dissipentur.
.! , .,... I -
h MaliePlus fest hdvellii-j palnies "iiiriatuspribHs 43. Uvmdiclse; ijhod intrinsecus.humore sunt ple-
: ^nni Dagelib"; "ebghbminatuSque 6b 'sltniiiiudihemrel: nse,™ succique .et pinguedjnis. n-Nam humidum est
"
quod in ea parte ipufedecidithr ex veiefi sSfihEiito . quod t.=i>ii,
ekteriiis -iiuhibrem liabet, uvidum quod in-
1'
proniiiieiis; uiririqufe hi'all'ei iijjecleiri pfaetilet: lerius. .
- .C. o SpadonesSuht surculi fruge carehteSJtexipsa H. Aciha.... '
- appellatione', quod Siiit inhabilfesfructui; et siefili- Bdirus....
' ,* ". ° Bdcemiiseii fotfioiiis pafs"", ei BoirioGfaeeumest.
tate alfecii.
>- 7. f Sagiltam rusliei .vOfcahtnovissimam paflem : 15; P SitburbahmW'x qusedalhdicuhtur, quia fru-
. sflrculi; sive quia-lougius rfecfesSil a riialfe, <it qiiSsi - ctbs feiirUhi ad esfcamvfilut pbihiim iri urbibus veridi-
, prosilit; seu :qu'ia acumiriis lenuilate teli "spSciem ^'tur. Cbriiihendateniin ea's et species et shporis ju-
- ' * cuiiditas, fexquibus |Suiit"pri_ecoq'u-e,
, pfsefer.t.-- dufacirise',puf-
8. c,Summitalesvitium.el fruiicUm7?age//dtiiihcii- purese, daclyli, Rhodise,Lybicse;cerauriiae,steplia-
pantur, eo quod flatu agitenlur. nilse, tripedanise,unfciarisejciddnitse. Durabilesautem
9. f Patmes vitis materia mollis, qui per hdvfeHa per totam hiemen 4'feriUfcuia; et Numisianse.
, brachia emissus fructum affert: Nata idfeb rhstici - 16. i Prmcoqumyocatse, quod ciio maturescant, et
, partem vilis palmitem dicbrit. Palmes eniriideriva- . anle omnessole coquantur. Has r lagposdicuiit, quod
livum nomen est, quod. nomen paragoguiii difciiiif, curranl ad maluriiaiem velocirer, ui lepus.-
quod a patma deriyetur. Palma enim habet nomen 3IS l'- Purpurese, a colore dicuntur.
s prototypum, quod dicitur principale, ab eo quod :. s Daclyli; a longiludihe;
ex se derivatum faclat. Rhodiifi, ei Lybicse, a regionibus nhncupataa
iQ.&Pahipf&itbizsi roiiuih;tujuS suhsidio vltis a . sunt. _ -
1frigoffe;vel afdbfe defeiioTuii',§lijiie adversus oih- >_ Geraunisevero, qriodrubeant, velut ighis. .
heih irijuriahi "niuiiiiiir:(Jiii ideb aliciibi iniercistis «Sleplianilse, a rbtunditate.
est, ut et solem ad maiurU-Ue-iiffufciiis'acimitlai,et U.nciarim,a magnitudine. -
>-uthBrariifafcial.Ei dicliiS pani|5inus',quod de patmite , 18. Genera autem uvarum quse vino deserviunt
" - '
pendeat. plurima. Ex quibus u amineadicla, jjuasi sine minio,
11: * CapreWdicii, iqdodckPiariiSfBofes,shriteiiini id est, sine rubore. Album enim vinuih reddit,
"ieihciHhi; gig Sive iinfcirioli,qiiibus se hineciefe yi- quse cum sit unius nominis, non unam speciem red-
- tes el suspehdeffesbleftl afbofibiis; qub adminiciilo dit. Ainineseduse geminse, ab eo dicise quod dupii-
-freli palmiles iveriibshc lui*iJin'es cdiiiiemhefe queant, ces uvas mitiant.
i a Codexd: q.caUUex.Sery:;Gfeorfe:2: Quih elcau- ,fcEt sine lapsupericulor.—Lapsupericuloruthlibb.
t dicibussectis : CiVUbiciBbS posuil pro fcpsicibus, sieuf omnes; pediculorum"jqiiidam repbriunt, qiiodpediculi
CAULEH pro cOLfekj SAUiiiCEH pro sbiii._ii_:
dicimus., e_tfriictuura et foliorumdicamur. Quibus Plinius fe-
h Malkolus::. prmb'e'at. E G6ilimt.il.;1.8: ni, ciip. t>. pugnat lib. xv, cap. J28: Dependent(inquil) atiq^pe-
« Spadones:JSxebddlii lib.-,cS|j. 10: diculisvl pira, atia racemisut uym, el )]afma;aiia el
d Sagittam... prmfert. E cap. 17. etraceinisui ederm; sambuci.Quid si lapsu
-ped}c\ilis,
: e Suninwales viiium. ltsi Sery%, Geofg, ji, ,,ad jieftculortttn, dixiiIsiUorus(ul Catulluscasas aliospe-
Neve fiagelia sttihiiib,pe(e:Ei VaffB; iii>:.i; cap,.,5,i. ricutor.)1 Sme lapsusperictdovolebat Ghacbn.
1 Paltries;-'clc. QuoH iidmeil'riripkfaybv.iftciiiiK - ...l_Gorymbisunt iinnuli.hem inl'., cap. 9 : Corynibis,
Charisius, lib. m: Sun( qu'm'damrierbct', qrim'-iapkyaya ijuos .annulosvocamus',nisi fofie corynni legendum.
-appellanlur; quma pritnitiv)v'erbideciirialioneel ritu- Ilesycl). i \iopvpykv.bq-p.os zis yvvair.elos vepizpayJi),ios.
' tationemel B
ndjeciionemcdpiurit. Nain.quodmasciilinogeuere enuntiavillsidoius, liaud
BPrototypum; quod dicituf pmibi|iate idbiiii.Iiii.i, magni feferre aibitror.
,cap. de Analogia : Nomindqumddihshht prihcipalid, m Succiqueet phtguedinii.Al., succiqttepinguedine.
qumPlinius secundus,eodemlibro, FACIEKUJ appeltdt, ,. p Nam humidum est; 'quod 'exlrinsecus.E Serv.,
ut AQUi;ex quibuspossessirariahcriiitur,qumPATIENDJeciog. 10. , . | .
vocat, ulA~nski\s. 0 Racemusesl boirionis pars. Ex.eod., Georg. n,
h Pampinu' est fotium , fetfc.Et Ahibrbs., liii: in ad iljud : Et turpes avibusprmdumferl uva racemos.
-Hexam.jcap. 12'; P Suburbanwuvw.E Columell.,lib. iu, cap. 2. Vid.{
1 Cupreoliquod capiant arbores. Varr., lib. i: ciip. .etiam Plin., lib. siv, cap. 3.
51 : Exialtera parte c'apfeuflictd;qriod pafil capreo- <iPrmcoqum.Serv.l: Prmcim,quasiprmcoqttm, quoti
litm. Js esl coticulusviieus,hjtortus, ut cincinnits; is .anle alias sole coquuntur.,
enitfi vties itl ienedl, sefpii ritt locum capiendum. Ex v Lugeos. Serv., ad Temhque lageos: Lageos eil
.rjiioii Capiehdocapreolusd.ic1ks'.VeHuslamfehbapjeo- tjuwLatinc leporaria aiciiur.
liiiu ;i nobis propier leneriiudirifeihdiciuih; ila uti a s Duclyii. Dactyiides,
Graseisp.bo-yji,id esl-, viliili, 'dibiiijtlirfaiiii nd\elli. 1 Siephtinitm.I.lem.: El coronalio nalurmlusu'sle-
. i Ventosac lurbmescohieihhere.ha bilininblegeij- ' phaniies aciitObfoliis interciirsatilibus:,
-dtiniexveieribus libb. Resiibxitqiife dd Virgiliiveiiia, _,u Aihineaq. sine minio. E Serv.,.ad illud : Suht et
Georg;,ii, ejusihodi de re: Atninemvit., Georg. n, ubi mulia Pierius " de voce et
Viribusenitiquarum,eicbritbmherevenlbs de vini geuere. J
Assuescaat.
-605 _ .ETYMOLOGIARUMIilBi XVll. *' 6ofe
. a Aminealanata, quia plus omttibus lanescftla--*_i. 30. Vilibub-ihtei* KSeti_fa ma'gi:s isia.coiiveriiuht,
nugine. .. ,. ". - -" -oblaqueatib;ptifatid; }irop'a|ih'atib,rblssib.-
Bxibeliana.dicta, "quiaejus materiarufeef. 31. k Oblaqueare est circa coilicferiterram ^pg-
, 19..F<E«'nianiinuti acini et.durse cutiS,uvas habet, rire"; el tfelUUabhs feffifcfefel-HbcSllqui ~
extodicafe ap-
_h nobilitate amineam sequitur, fecunditate prsetedit. -pellaht". '• ''---, ''' - --''
. Quam proindefflscimamvocat; quod plus qU&mcsefe- . - 32. Putare est virgam ex vite supervacuariireife-
rae fmcisafferat. .. .'._..." fcarc;cujus. flagellis' lMUijat1. Putarl Miiia "difcitur
,. 20. c Apianm vinum dulce faciunt', qUS's4iisi."cito purgare, id est, atnpulai-e. - - : ,
- 33. TR"AnticERE;"H-aifs'rfu£grK
_Jegas,j)Iuviis, et vemisj et maxime apibiis .iiifestan- PhbpAgiSiiiiEverd fla-
tur, quarum deprsedalioneApianmcognominatsesunt. ^gelluihyitis tferrseshbriifersum§ieihfefe;ei qhaii pdfrb
320 21- BaiqniUB,a magnitudine n.omensumpse- cpangere. Hic 1 proba5>in*e's"32^ a pfh*p'dpfe,ia"fest,
runt, |3K).«VOV enim Grseci ^anrfem yocanU ". _ prolcndere, dicuntur., ;' ''
22. Bilurica a regiqne nomen sortiia est, turbines, - Fodere vero est foveam facfere; quSii fdi.efe' -
et pluvias, et caiores forlissime sustinens, nec in ma- CAPUT VI;- ' :
et est. " - - De ariforibus: - - '
cfa.lerra.deflcienSjJiujus.meriti basiliscq ,, ..-
23,. \Argilis Grseeulavitis ,_generis albi, iertiljs. B 1>Arborum nomen, sive herbarum, ab 'rffiiisih-
Visula materiam et brevem, et lalum foiium mii- flexum creditur; eo quod fefris; "fliis- fSdiSiiBus;ad-
tens, cujus fruclum nisi primp le.raporecoliigas, aul -hserent. Utraque ^iufem idfeo sibi -pfcrieSiHiiiifighiil',
ad terfam deeidet, aul humore puirescet,; quia ex uno alterum gignilur. JNatriduiii Sfcitifeiitelri ih
24. e Inerticula nigra est, quam Graci ametjtysion Iterrarii dfeiiiiidfcbhfot^ lur-
' jeceris; lrerbstpfiris VHtiir>,
vocant,
,rr..,' boni_..-.'
...__> et lenis,
vini, •l,-'' > ' a quo
^-,-~. o>-,,.nomen
etiam traxit,7 git in arborem, et infra parv.um tempus-,b,u&inhef-
_..]..--,.-...._,
quqd 5nersin tentandis nervis habeatur, ijbaiuvis gu- bam videras, arbusiuin suspicis. - - - .
"
sthi rion sit hebes. . 2. Arbuslum arbor novella;_fetleherd; ili (JUSiii-
25. * Mdfedticma regioiie 3igypti Mafebils dictse, serlio lieripotesi', et diciaihfwsta, IjiiaSihrborfohasta.
. unde pnus venerunt; sunt enim el albse et nigr-se. Alii m 'arbus"tbmlocum; in quo afborfes shht; vblunt
26; s 'Helvplm,qiias quidarii vafias appeilaht, rieque accipere, sicut saliclum.-Sie et virectuni, ubi vii*gii-
pufptifeBe, 3.21 "eque nigrae; ali lielvo fcbidieita lse, et virentes. - - "_
^dictae,subaibi iamerimusii. Helvum.enim "esinigrtim , ,3. Ar.borlaulem et frUctife"ra;,elslerilis; arbos au-
candidumque colore. Nam iielvtiiri, riec albiiiri, riec Jem npn, nisi frucliferaj Genere autem feiriinino ~ar-
iiigrpmesi: bores dicimus, poma vero neutro. . ':
27;h Tferiius Ibbus vitiuni qiiiS sola ieeundiiate,C i. Frutex brevis esl appellalus; quod terrani frbnde
cdmraeiidantuf,' IBiihiianiia copibsa, multuhjque -.-.-.,
vini' tegat, cujusplurale notnen fruteta; arbor alla est.
Qiieds. S. Silva vero spissum.,nemus, el-breve. n Silva
' 28: * FtitYciiJntaiivds
'griahdfcsmagis quaih hiuitas jdicta;.quasi *i/«a,^quod ibi. ligna cajdantur: Nam
habet; frbhiferiStilfeiniiia%iiijfcslihi&is,'qtibdriiaiiiim .Grseci^vhv lignutndicunt..M_ultaenim Latina nomiiia
Grsecam plerumque elymologiam recipiunt.
1yinffiMt:
i Sfi-taea; vel qtiia HfeSt/rtizaiiita,' vel 'quia' hlgra
' ' ,6. Nemus a numinibus 'nunfcupatum, quia pagani
ekt:" .„..-' ibl idoia consliiuebant. 323 Sunt enim neraora
29. Mulla autem genera vitium sunt, "qiise tariieh arbores majores, umbrosse frondibus.
liiiftiiibiifelScl.St gMiliyteiiielhdnieii SHJllluht.""'. . 7. Lucus est densitas arborum solo Iucemdetra-
• . ft Ainlneq.langlq.,Itsi,dici.tur.a Cplum.ellaet Plinio. albm; Georg: ii: • . - -
h~Nobiiiidteaintiieamsequiluf..\isec de moriieniaiiis _..B._Je/__._e_ — Helvenacas vocatPlinius, nos vulgb
Columella, quas lamiiii biitn fiibfelliaiiis iei fceceiiii hebenes.,.. _ _ ..^ __,,. ,., , ,.,._ .. ... ...^
ipse et Plin. conjungunt. *• 7'eiiius loeiis... JMetts.*fliiicterlio Idcd locus hic
<=Apianm, elc. E GoliimelJ. nullus est. Ita.queexnungendnm censeo. , .
a AFftlisi'.: Visiila tAhlbftim breWm.E Gblliiiieila,-0 * VltiscfoWm, "etc. Viilgfcibilisehbiiieil igiibtiim. "te
e qupui^iil-imBuifhiiii lofciiliiFestinii.ihiis;IJii&.liiii spmnia Columella: Al spioniadapsitis tnusW'il aiiijHF
nulla erai. Nfcisi qhis ylligsijtatiilfefctibnehi.Seisuius tndine ihiigis uva\um'qttdn\ftiitiierq_feriilis:
iastSni pfb' tiiliii/a.lhaliilegeffe-,'iit bsefconihia.tifeiir- '• i Sijriacb: Pliri. i Esl'et riigrd dinirimd;b_i_Syfidcm
giie dicanlur; se.d^aecidissehic credo quod in iher- nomen imponunt.
lifcullij-qd!» siatiih "iequilhij qUod ciim sivfe-ih Isido- t ObldquCaWVA 'dppellaht:ExPalladJ, lib. ii- fcap.1_.
ro, sive apud Columellam, vot rnateftisin argite prse-' Viden dbluqukhfe"apd Aufctorfe^S "deRe rhst. passihi
cedfeteiliii.yiSuj-iinalferiiiiitbrebetnsfequeielur,librarii seribi. Sed ciir Gbtb:librbr; icriplura disiilifeeatjiri
seqUfentiaVeVba'd.eijcHbereiit, qii& de argite inlSrpo- quibus oinnibu-*obtaqueare, si oblaqueare esl /actis
nerida fiiferaht; cuiri-itonilne ipso visulse bniiltereht. cifciiinfacere? - ' - .. ., '
IiaijUesic (brt&sse Ibciis integer legendus: Argitis 1 Propdqiries a propSgafe; id esi pfotehd: Sery.,
Grmculaviiis generisalbi, fertilis vasli.smaieriiset uvis. M\\. -lv, Sid-illtid : Genus alto a sangilihe TeUcrj :
exubefai. Visulmbrevemmaieriamel latuni foliuml etc. — Prodefet, triodo(iiiquit| proiendefey,trf estpropa-- - ... _
. e Inerlicuti'.::. Iwbes. EsColumell.j iliid;,, e quo.• gurel. - - - -
atnethgitan "reposui.ihusinvitis oriinibus libris. Nam CAP.VI. — m Arbustum locum::: salicluth: Vefba^
vocem amaracion,qusehic vulgolegitur, ex helvinaceis sunt Servii, eclog. 3. *__.__,.».. -" _
uyis, de ^uibus 4^'u stalim-Columella, tiiie coiiipui- ^Sitva diciw,q., xUva:.ff; xyla; dic^a adtem silva
samj aiehat Chacbn: • . ... «7foini vlii. s..pr'd.aspiratione shccedeme:
f Marcoticw.E Serv., ad vefs. Sunl el-Murieoiides
S07 S. ISIDORI HISPALEMSISEPISGOPI : 608
aens, tropo antiphrasi, eo quod non luceat, sive a __.latur. Ethinc dictum virgultum, quia ex virga tolli-
luce, quod in eo iucebant funalia, vel cerei, propter tur. Virga, vel a virlute dicitur, quod vim in se mul-
nemorum tenebras. tam hafieat, vel a viriditate, vel quia pacis indicium
8. Saltus est densitas arborum alta, vocata hoc no- est, quod vim regat. Unde hac uiunlur magi ad pla-
mine, eo.quod exiliat in altum, et In sublime con- candos inter se serpenles, l et idcirco in ea hos sus-
surgat. tinent illigalos. Hac etiam philosophi, et i reges, ac
9..tt Aviaria secreta nemora dicta, quod ea aves magistri, et nuntiij et legati utuntur.
frequenlant. 19. * Flagetla dicuntur, ut prsediximus, sumnise
10. h Recidiva arborum sunt quae, aliis sectis, re- arborum partes, ab eo quod crebros ventorum susti-
pullulant. Alii recidiva a cadendo dicunt, quia post nent flatus.
casum nascunlur. Alii a recidendo, et repullulando 20. J Cymas vocatas (dicunt) quasi cdmas.'
dixerunt; ergo recidivum, ubi mors, aut casus. Folia Graece yvilx dicunlur, inde est ad nos hoc
11. e Insitio dicilur, cum fisso trunco surenlus fe» nomen per derivationem translatura.
cundse arboris sterili inserilur; aul oculorumimposi- 21. Flores nominali, quod cito defluant de arbori-
tio, cum, inciso cortice, libro aliensearboris gennen bus, quasi fiuores, quod cito solvanlur. In his duplex
jmmittitur. g gratia: coloris et odoris. Ausiro enim flores solvun-
12. HPlantm sunt de arboribus; Plantaria vero quse tur, Zephyro fiuntJ
ex seminibusnala sunt cum radicibus, et a terra pro- 22. Germendicimus surculum praegnantem, a gc
pria iransferuntur. rendo; unde et germinatio.
13. Cespilesfrutices sunt, quasi cuspites, vel quast 25. Frucius nomen accepit m a frumine, idi est,
circa pedes. eminente gutluris parte, qua vescimur. Indeet fruges.
Frondes, quod ferant virgulta, vel umbras, sunt Fructus autem ,prbprie dieuntur agrorum, et arbo«
autem causa umbrarum. rum , quibus utique ulimur. In animalibusvero abu^
Oculi nodi sunt, ex quibus frondes exeunt. ^ive et translative vocamus fructum.
14. Radix appellalur, quod quasi radiis quibusdam 24. Ponia dicta ab opimo, id eit, a eopiasubertate:
flxa terris, in profunda dimergitur. . jlfaiuia 325 dicuntur, quia apta sunl ad manden-
e Nam
physici dicunt parem esse altitudinem ra- dum; sic eiimmatura, quia priusquam matura flanl,
dicum et arborum. Alii radicem a simililudine ra- dura sunt ad mandendum.
diorum dictam pulant, vel quia si eradatur, non re- 25. Ligna dicta, quia incensa converluntur in IU^
pullulal. men.u Unde et lychnumdicitur, quod lumen det.
15. Tmncus est statura arboris insistens radiei. C 26. Haslula a lollendo nuncupata, quasi abslu-
1 Corlicem veteres corucem vocabant. Dictus au- la. ° Fomes esl liastula
qua ab arboribus excu-
lera cortex, quod coiio lignum legat. litur recisione, aul hastulse ambuste, _aut ligna ca..
32416. s Liber est corticis pars interior.-dictus a vala, a fungis nomine accepto, qnod ita capiat ignem.
liberatocortiee, id esl, ablato. Est enim medium quod- De quo Yirgilius : Rapuitque in [otnite flammam.
dani inler lignum et corlicem. 27. P Torris lignum aduslum, quem vulgus tU
17. Rami sunt qui de trunco manant, sicut a ra- tionem appellat, extraelum exfoco, semiustum e'
musculis csetera. exstinetum. '
Surculi a praecisioneserrm nuncupati. 28. i Quisquilim,stipulseimmistsesurculis et foliis
18. h yir^u/unzestquodderadieepullulat; ramus, aridis. Suntautem pufgamenta terrarum.
qui de ipso robore arbofis; uinja, quse de ramis. Caries pulredo lignorum ; dicta hoc nomine, quod
Proprie autem virgullumappellatur, quod ad radicem eveniat lignis virtute carentibus.
arboris nascitur, et quasi inutile ab agricolis ampu-
* Aviaria. E Serv., Georg. 2, ad illud : Rubenl D i Reges ac mayislri. Magistri vel puerorum, vel
aviaria baccis. magislratus; sie namquealibi Isidorus usurpat.
h Recidiva. Eduob. Servii locis, Mn. iv, ad... Re- t Flagella dicunlur. E Serv., ubi sup., cap. 5.
cidiva manu; et vEn. x, ad illud : Dum Lalium , i Cymas... q. comas.Iteminf.,cap. 10, cyma,quasi
Teucri. conia. ,
° imilio d. cumfisso trunco... immillilur. Ex eod., m A frumine, i. eminent. g. p. E Serv., jEn. i, ad
Georg. n, ati illud : Arbutus horrida. Ubi fisso, non vers. Frugesque receptas.
B Undeet lucinium. F., lychnus, vel eltychnium.
infixo, ex hoc loco el Manuscript. Servii lib., legen- o Fomes esl haslula. Dicitur a nobis bodie vulgo
dum est.
d Plantm... Planlaria... transfer. Ex eod., ibid. astilla. Sed Feslus : Fomiles sunt haslulm ex arbori-
e Namphysici dicunt, etc. Ex eod., iEn. iv. bus dum cmduntur excussm. Opilius aduslas jam vites
t Corliceriiveterescorucem. — Cortum lubenier le- vocari exislimatfomv.es. \ |-
gerim ex vestigiis, quantumvis lubricis, Tarraco- p Torris lignum aduslum. Hieronyra.,_in Zacliar.
nens. Codicis : Truncus -est slatura arboris insislens III : 6'ur quasi lorrem, quem vulgo tilionem vocanl,
radice, veleres quorumvocevocabatur. Jesuin conaris obruer.; qui de BabylorAcacaptivilale,
e Liber.E Serv., eclog. 10. quasi semiuslus evasit?
11Virgultum, quia ex virga. A\., quia hmcvirga. i Quisquilim. Festus : Quisquilim, putant did,
1 Et idciro in eahos sasfinent Uligaios.Ut in Mer- quidquid ex arboribus minulis surcutortimcadit, velut
eurii caduceo videirius» quidquid cadil.
.609 ETYMOLOGIARUMLIB. XVII. 610
326CAPUTVII. , pomo *:cydonilum conlicitur. i FU quoque ex ea et
A
-Depropriis nominibusarborum. vinum, quo languenlium desideria falluhtur. Nam
a
1. Palma dicla, quia manus victricisnrnalus est, specie, et gustu, et odore cujuslibet vini veleris ima-
vel quod oppansis estramis, in modum palmse ho- ginem reprsesenlat.
minis. Est enini arbor insigne viclorise, proceroque 5. k Melimelum a dulcedine appellalum , quod
ac decoro virgulto, diuturnisque frondibus vestita, fruclus ejus meliis saporeni
habeat, vel quod in
et folia sua sine ulla successione conservans. Jlahc melle servetur,l unde et
quidam :
Grseci Phmnicem dicunt, quod diu durel, h ex no- Si tibi CecropiosaturataCydoniamelle
mine avis illius Arabise, quse multisannis vivere Ponentur dicas:haacmelimelaplacent.
perhibetur. Quse dum in multis locis nascatur, non 6. Jllafunt Punicum dicitur, eo quod ex Punica
in omnibus fructus perflcit maturitatem. Frequen- regione sit genus ejus 328 translatum. m Idem et
ter autem in Mgypto et Syria. Fructus autem ejus malogranatum eo * quod -inter corticis rotunditatem
dactyli, a digitorum similitudine nuncupati sunt, granorumcontineat mulliludinem.Arboraulem malo-
quorum etiam et nomina variantur. Nam alii appel- granata est generis femininj, pomum vero generis
ranlur palmulm similes myrobelani. Alii Thebaici, neutri. * Fiores malorum a Grsecis appellati sunt
* qui et Nicolai. Alii d nucales, qiios Grseci caryotas g] zvzivoi; P Latini caducum vocant. i Agrestium autem
vocant. malorum flores Grseci_5«)*.UC_T-K appellaverunt, quo-
2. Laurus a verbo /aitdisdicta./Hacenim-cum lau- rum alii albi, alii purpurei, alii rosei reperiuntur,.
dibus victorum capita coronabantur. Apud antiquos similes floribus mali Punici. r Negant medici mali
autera laadea nominabalur, postea rflitlera sublata, Punici cibo corpora nostra nutriri; sed eo sic opi-
etsubrogala r, dicta est laurus, ut in auriculis, quse nantur ulendum, ut medicari potius, non alere, vi-
jnilio audicutm dictse sunt, et medidies, qui nunc deatur.
meridiesdicitur.e Hancarborem GrseciSkfvv*vo.cant, 7. McdumPersicum, cui brevis admodum vita«on-
s
327 1U0(Inunquam dep*onatviriditatem , inde illa cessa est, _riUmgenerum esse fertur : Duracinum,
potius victores cpronantur. f Sola.quoque arbor hsec Arnienicum, et Persicum. Duracinum nuncupalur,
vulgofulminari minime creditur. eo quod pomum ejus in gustu acorerhreferat. Arme-
3. 8 Maluma Graacisdictum, quod sil fruclus ejus niacum dicitur, quod primum genus ab Armenia sit
advectum. Persicum vocatum, * quod eam arborem
" pomorum omnium rotundissimus. Unde et hhsecsunt .
vferamala quse vehemenler rolunda sunt. Malum primus in ^igyplo severit Perseus, a quo^e oriundos
Malianum a loco vocatum unde prius adveclum est. Ptolemsei ferebaiit. flsec in Perside.fructum generat
Ram multsearbores nomiha ex provinciis ewivitati-1 n inlerfectorium, apud nos autem jucundum, ac
bus de quibus allatse sunt acceperunl. Virgilius suavem. u Horum aliud prsecox, aliud vocalur sesli-
amantibus quid ex nialo quseri suleat osteudit. vuin.
_.i. Mala Cydonia nomen sumpserunt ex oppido, 8. v Medica arbor cujus uomen etiam in carmini-
quod esl in insula Creta, de qua uicere solent Grseci _ bis Mantuanis inclaruit, asporlata "primum a Medis,
urbium Crelensium matrem Cydoniam,- ex cujus unde et vocabuluihsump_.it.x HancGrsecixeSfo^ov,
CAP.VII. — * Palma dicla, quia man. vict. Ara- 1 Unde et quidam, Martial., Iib. xm, epig. .24.
bros., mHexani.,cap. 13 :Laurus'et palmaqd insigne »Idem et maiogranatum. Plin. xiu, cap. 19:
viclorim; lauro viclorum capila coronanlur, palma Aliqui n granalum appellant.
manusviclricisomatus est. Quod intfa corticis rotundilalem granorum conti-
h Ex nomine.avis illius. Conlra Plinius, lib. xm, neat mult. Ex Hieionym. Agg., ult.
0 _F/oresmalorum a Gmc, app. v.vzivai.E Diosco-
-ct~g.3. Ex arbore nomen avi inditum putari ail.
cQui el Nicolai. A. Nicolao Peripatelico, cujus rid., lib. i, cap. 153.
consuetudine delectabatur Auguslus, sed causara • p Lalini cuducum.Aurelian., lib. v. Tard., cap. 2 j
non uno modo referunt Plinius, Plutarchus, Alhe- Mali Punici -caduco,qnod Latini ampulltXcium vocant.
nseus et Suidas. J Sic namque legendum existirao apud Aurelianum a
J)
d Alii nucales, quos Grmci caryolas. Sic Plin. forma ampullse.Nam idem, lib. iv, cap. 3, ampulla-
voeal Hb. i, cap. 149. giura vocari scribit. Ego utrobiqueampullacium cum
e Hanc arboremDiosc,
KKpKk-TiSa?
SkfvnvG. v. q. n. d. viriditalem. Chacone malo. Mallem quoque dixissel Isidorus mali
Respexisse quidam putabat ad Hegcsippum , qui Punici caducum ampullaciura a Latinis vocari.
lib. m, cap. 5, prope Antiochiamlucum esse ait, qui, i A^resltum autem malorum flores Crmci balaus-
quod semper vireat,- Daphne sit appellatus. lium, etc. E Dioscorid., cap. 155 , mpi /3«W<7T£MV,
> f Sola quoquehmcarbor fulm. Plin., lib. xiv, cap. Balaustii meminit Plin. xxvi, cap. 3, et Arnob.,
ultim.: Fulminesola non icitur. lib. vi Advers. geni.
s Matum a Grmcis dicium.. Sic sup., lib. xn-, r Negant Medici. Id uno verbo «omplexus est
<ap. 1: Melo,quod sit rolundissimomembro. Dioscorides azpofovdicens.
h Malum Malianum a- loco. Aliter Plin., lib. xv, • s Trium generum. Pallad., lib. ultim., cap. 6 :"
cap. 14.SedidemPHnius Malii tpioque oppidi me- Genera eorum hmc : Duracina, pmcoqua, Pemcri,
minit lib. vi, cap. 4; Armenica. _ , .,
• * Gudonilum 1 eam arborem in elc. Vid.
conficilur.Vid. Pallad., in Octob. Quod primus Mgypto,
i Fitquoqueexea vinum. De quo Diosc, lib. v, Plin., iib. xv, eap. 13.
cap. 28. : 11Horum aliud prmcox. Quod a nobis albercoque,
k -Melimelum.Plin., lib. xv, cap. 14 : Muslea a voee non prorsus immulala, dicitur.
celeritate tnitescendi, qm nune melimela dicunlur a v Medica, etc.|Yerba sunt Solin., cap. de Media.
sapore melleo. *Hanc Grceci «5p6.«.).ov. Ila dicitur a Dibsc,
Ui & ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI | i gi2
Latini cilriam vocant, quod pomum ejus ac folia ce- A pit, et in arigustunii flnit, sicut iguis. Pyrus auiem
'
ttriodoremreferant.llalumejusimmieum venenis, et arbor, friictus ejus pyfuih est: cujus multse species,
320 >hoc est, quod idem poeta intelligi voluit cum ex quibus l Gmstttmiasurit-pyra ex pafte rubentia,
tractat ex illa foveri animam.» flaec arbor omni pene ab oppido Crustuniio nominala.^Poina pyfijunien-
tempore plenaest pomis, quae in ea partim acerba, lis imposita, vel si pauca, vehementer brierosa di-
• ' " '
partim raatura, parlim adhuc in flore sunt cunturesse. , f .
" posiia,
' ' , 16.-n Cerasus a i
quod in cseleris arboribus rarum est. feraso urbe Ponti" vocata. Nara
9. Melta, quam Graeciloton appellant,h qusevulgo LucuIIus, cum Gerasum- civitalem Ponli delesset,
propter formam el colorera faba Syriacd dicitur. Iioc genustpomi ihde ave.xit, eta civitate Cerasrim
Arbor est enim magna, fructum ferens coraestibi- appellavit. Ai'bor autem Cerasus, pbriium cerasum
lern,'c majofeiri pipefe, guslu siiavem, urideet inella dicilur. IIoc eliam etante Lucullurrf erat in Italia,
• >
vocata est." —'--•-" -•,'_,,-•'-. sed durum, Unde et Cornum appellatum est. Estau-
; 10. Cdccimela,quam Latini ob colbrem prunum vo- lem arbor apta hastilibus, unde "et Virgllius : --Bona
d ' I "" p ' "
cant, alii a multitudine enixi fructus nimrii appel- bello cornus.' <",
lant. Cujus generis Dafnascena ihelior, a' Damdsco ' 33117. Ficus Latine a fecunditate yocatur. Fei*a-
oppido, uhdepriiis asporiaia est,' dicta; eujussoiuni _ cibi"eriim esl arboriius e_pieris..Namler quaierque per
pbinum stbihaciio"medeiT probatur', nam csetefa A singulos annos §eneratifucturij,atque aflero malu-
noxia perliibentur.e Ha>csola afhpr' guirimi gluii- rescenle, alter oboritur. ° Hinc et caricm a Copia
n6surii,'et compactivum f quo" et medici et rioihirialse'.Ficus jEgyptla feeundior fertur, cujus li-
' disiillatj *"" :~"
scriptoies ulurituf. gnum in aquamissum illico mergitur, et cum in linio
" -11. "BElmoriielihascilur in
Palmyfa Syrise civitate, aliquandiu jacuerit, deinde in" superiiciem sustol-
ex eo ila'appel!ata,*3g© qiiod"e'x'truffcb oleutride- litur, versavice nalurse, quando' madefactum de-
fluat in crassitudine mellis, saporis suayis. builhumoris pbndefe residere. Aniea atlilete ficis
"12. h Epimelis sorbo"sfmflis,iriedibcris arbor^ et aiebaritur, .P priusqiiam eos PyihVgoras exereitaior
flofe "candidulo, dicia'",quod dulcedirie sit ejris fru- ad carnis usurii,'qui Tortior cibus est, transiuiisset.
ctus, et acuto sapbfe comniisius. Hsec afbbr aatale A senibus in cibosaepius sumptse ficusj rugas eorum
durat exigifaT "•"•' ferunlur distendere." i Taurbs qiioque ferbcissimds
"13. *jie/opos arbqr in AlricaPunica lingua yoca- ad iiciarborem colligatbs Veperite"niansuescere di-
/ "
ta,'ex quaprofiiiillentus succus, quia a foco Arii- cunt.
rribniacus nomiiiiitur. ] 18; Capfifwus appellala, eo quod parietes quibus
'14. 'f~'Mesp:lus^arborspinosa, fructu similis malo- _ innascitiir carpit. Bumpit^enim/et'prbdit ex laterl-
'
unde - bus quibus coricepla est. Alii putant caprificum dic-
rum,,ilr , seil
- *._..__-_ 1.,» - -, l..**;et, a"ppeifata,quod
breviofe,
paulo-.'.'> £'j.|K - _ . /i_-,_
pilulie foriham habeant ejus poma. tam qubd ficusai-borejus remedib fecurideturi
15. k Pyrus vocala videtur, quod in ignis speeiem •I9.-3ioi'us a Gfsecis'vocata , quam Latini^ruiJMm
deformata est, nam hoc senus pomi ab amplo. inci- appellant, eo quod T fruclus ejus velut virgulti ru-
t, n,a; < at^ntt i'_.*;>>. ".-II t~d..,: ->(. ~n : .
lib. i,1 cap. Ifj7. Quamyisrscio suspectam quibusdam melle, resina tenwius,supore dulce. Et lib. xxiu, cap.
liaiic Vbcem.qui"vfzp\op.-oX6v Vhalunt-ilfud verbus"cieri- 4 :"Eldiomeii, qiiifdin Stjria exip'sis oleis mandre di-
dum a Nieandri *'"'• a ximus; etarborfortasse eodem nomineappellata.est.
inlerfirete "' ~' '-'•- dici,
•")l: ' vzpkvzt~iov '*' * quod
*'' -
_lobis'Haran/ttr
* ^'Ilmc hrbof omni h'Epimelis: *Genu!s-mespili, ui" ait Diosc, •"- Jib. i,"
fer.i. pqsiia. E Seiv., Geocg. n. Cap.171." yfd. "Miitffob;,libl ni, caji. 19; |
h Qumvutgo... faba Syridbd. E'SerV.* Sfedlbtfe '>'Melo'-os: Solin.|'c'ap.-,40 : Et arhor est melops
a Pliriio iabVGra&ca*' ali -Aihenseb'faha' _3il§"ypii;?ca
''_"'- — (Ai., melopos) ex ^ua profluil ientus humbr, quem
vocatur. De Mella' 'niiiil -coiiipefiii.*" amirioniucuinnoihinamus.A Plinio metopium dicithr;
e Mhjorempipefe. Ita' Dioscorides.' a Diosc.vlib'.v, cap".'98,agasyllis. '•--
d Alii a mullUudineenixi fruct.' hixam. Iri margine >"VMespila... quod.pWulm.-kl.,pirulm:
Godic:"Rom'.'saiicliPetrihsecaddita:rc;perisse Sfe,sed ^Pyrmq.in lan.jsp; deformata: Sic' Goth.
eadein riiahuaieliat ChacohfHaric arbdferii R\>mahip alii, formnia:' < ' '•'' '-x " ' Cod.; |r""
1 \
vocahiprunhm, Mspqiii hixum,~Vlindali;' Gothi; et ct Crusiumta sunt ptir... nominata. E Serv. „
- !» - "" -
Sueili; ei Cehibefi £e'fuZeam.''Retib'entliodie vteSligisf Georg. ii. , ,
liojiis Voci/ "Lusitahi !eVGallecij qui "priiiia oniriin, • nmPoma pyri jumenl. Ex Plin., lib.-xxni, cap.-' 7.
a\hexas; "sh'e ain'ei_sas,:"diciint^et' apud' Aureliad.,' Cesitrits... appelialumist. E Serv. ,*Georg.n.
lib. iv Tard.; fcap;^S: Pro~ decociiotie-Htixdfuiri^ain ° ffiiic et Caricmq copia nomen: Est Caria iicuum
g'tycirrltiztf: Mx&ram egd Ifegferim';qiiod[iiiitenimfxa feililissima, auciorejStraborie'; sedhsec adjecta^credo
pW 'riixa"Ieg^htliim"qijidani cijliteiiduiH,' ex" Raulp' «b aliquo cui carica^sarcinam-s'ignificaret,-quod'Hi§i- :"'"
__EgiriI;'1ibrviI*A>i_o<. ^evSpov' -bafntrbs edzi p.iipbzepqs pani ex ea"Vi)ce*fcaf3fai*"ltali caricofecisseut. j-
[ievfwv v.w.v.vp.riJ.o}V, r
^vvkp-ei§e ft«p'K7r}i«iTto?'.'Cp*nbri- Ptiusquain eos Pytliagoras exercit: Ei PJin., lib.
niat, lqubd'*d"6JGai'eci__;' dixiinU_>. Naiiiin iiVdocum n xsfti, caj). .7;-Sed libc Druihiocuidain tribuit Pausa-
autetiam contra in mullisvotibus"'s'uc'cessi^s'e3as- nias in llfeliacr"posterioribus, cui Pythagbras Rhe-
!1 "';-' 3" r-vl -';'*:",*Jr"
syriyitf^ihus.f"'3-'" ":-; giiiusTictor^tatoariirfeeit/ei quidem M!a'Laefiio
v'e'HmttiWorsotu gummi. ExDiosc, lib. l, cap. 175. ohirssiiihj.qui^^ytliagof^-pugtiis^meminit, valde ini-''
ut Plin. videri " --' „:t=
ff Quoeimedici,et scriplores. Plin., lib.xm,Lea'p.Tl!:
1nlhil miftoV ror, decepius possitr *-',
Uri/issii&n^lKdnft&^J^Mlic^V^ed •i i Tijufris" guo^iie^feroclssitno^rltaPluthareh.,. lib.
B Etmpiiielisuqyis. Verba sunr D16_>c.,' "libV'1cap. xi,..7\_f_!5r6i7tax'. Id noif iiisrdecaprificoreEert.Plinitis.
ST^&e^dSoleo^nhn^tfe arlitife. Pliiiius,:,libl xvi, r Fructus ejus velut virgutti. Ex God. Rom>, sed
cap. 7 : Sponte ridkciluf in^jyfim 'maritimir,"qubd arbustiil!juamVirgulli.'malIeinus;"" .~~i .-"'=1' -
elmotrielivoiSk: iHMat"e^ttr^bnbusphg^ie^irassius
613 ETIMPLOGIARJPM LIB. IVfl. 614
teif.a Est enim njorus sjlyes|ris fruclus afferens, 4A.tum homines ad victum sibi elegerunt, unde
'" ' primum '" -'"" ' "".-'"' .";-•*----'
quibusin desertopastorum famesae peuuria confo^ '"poetal '.'"
*> feruntuf'in- -'""' 'Mortalesprimi ructabaritgutture glandem. _ "- '-"•
vetur. flujus folia sujjerjacta serpenlj
teriniere eiim. _',-.. Prius enlni "quamIrumeriti usus esset, antiqui " homi"
-' "* "v
~__!__£ l"20.''St/con_"ofus:sicut ermofusGfsecajiomina." nerglahde vixerunt;
~T..i ' 7 >"i-r,n;d BI_. fcif«>-'-.i.-KSWi*.a:,K- 3
sunt. Diela autem
• - sycomorus,
1 quod sitiolns simuis r2f.'k "Siibefies afbor, ex qua validissimus cortex
:. ;=_ t. ' ;>_ svo c*'<x^.<3 JUM'1>i' i*; 5',i___jr_-.
ideb appellata "su6ertes;eb>
moro.
- I -. Haric Latini
>-•;<>T:
celsani appellant-ab
1,;T; tJ>;;l .; tii-iSf. --*«'*' _-4" SUfljl'K:-.. natatbrius" extraliiiur. El
altitudjne,"
"__.
quia non est brevis, ut morus.. cfiiodffiictus ejus sues edunt; pbrcorum eriim- surit-
21. Nux appellata,"qupd unibra yel slillicldium fo-_" alurieniar ribn 'hbmihum, et dibtai"suberies,"l!'quasi;
" liorum Hanc alio nb- ' '.•--•" i
ejus proximisa"rBofiI)us'uoceai. suterfies.'"
mine Laliiii« Juglahdem vbcahi, quasi Jouts gldndem. ~"%$\Fagus'el msculusarbores glandiferse ideo vo"-''
Fuit eriim hsecaruof "consecfaia "Joyi, cujus pbmjnri catae"c're'ciuhiurjqiiod iiafum-irubtibus blirii"homihes:"
tantam vini babet; "ut riiissa irifer" suspeclos "lierba- vix"erint,'lcibuniqhe suihpseririt,' escamque-lisibiie-'
riim vef fungbrumcilios," quidduid in_.eis '':-
vifulentiim
'< -" -• rlril. ;Sa'm ~A'msfrdtusab'"esca dictaV""''f&gdsvefo a-
"-•. _ .- a° ,PiUi:> :>f,-i»1:15--'«.' " - come-'
est,
"" exsudet, rapiat atque exsiinguat. . GfWcoVocai)Ul'um'?traxi"l; 'fkyeiv^ehim Grsecfe
22.*^!_Vuces autera'gehefalitefclicun'lu"ro'mnia"tectal^.dere diciiur. - '' "' I =
cono durion, ut pmese, avellanas, juglandes, casia-- 29.' oXyiiglycon,EquamLatini corruplesiliquam vo-.
neae, ariiigdalse.'lIince"t'niiei!eTdi(aCquodVuit[dufb cant, IdeoaGrsecistale noriien accepit,eo quod li-._
corioteeti*. At cbntra pbma, bmnra mdliia,"malq dicta, gni eju? fruclus dulcis, _0),ovquippe dicunf-iginum,;
s'edcum adjectibne teirafuminquibusahiea *nata . ylvv.vdutce. P Hujus.arbbris pamosuccus expres^us;
ei'e. p"*~ ; _ -- , -"
sunt, ut Persica, Punica, Matistria, Cydbriia, acatiq a Grsecis.dicitur. .
"23. Amygdald nomeri^Griecum e"st,"« quse Laiine 50. ? Pislacia, quod cortex ponriigjus ngr.di.pislicL
nux longayocatur. f Hanc alii'tmcic/am vbcant, qua-' odorem refeEat. ; , -
slfhlribremriucem. D"e°qu'av"Virgtlius'':~ Cum "se'-riux - SS4>5}- Ptnas arbqr picea abacuminefolioruni yp-
plririmasilvismduefm flbiein.!'Guncfis eiiini afbbfi-' caia.rp/jiui» enimanliqui acutumnominabanl. Pinuni'
Buspfiof se flbre'vesfit,'e'i ad fefehda"pbma-afbhsta pteni aliam pi£in,aliam « praci n-luxiiyyocant,quam-
" -* - • -. _ ?. -
sequentia prsevenit. nqs piceuni dicinius, eo quod desudet picem. IJanj et>
24. ^ Awe//an<E«ab Avellano Gampaniseoppido, ubi specie sibi differunt.
tCC!,'-.-^-t'A !M'.-f> .: t,_>T'.''.",i- autem-insulis
'! *IJInG.ermanise ',">-illUJs. . hu- ...
abundaritj eb'gnbmiha'tsesuh'i.vllTIffi ti&f&asKP~dmTcm ^us arboris lacr^ma elecjrum gignit. (Jutta enim de7:
appellantur, eoquodci?ca:P6nficum riiafealuiridehf.' fluehs rigore vel iepore' in -solidiiatem durescii, et
--aS^-CasianeainLatima-Gfsecb appellarit vocafiulo. (Qgemmam facitde .qualitate sua nomen accipiens, id
Haric emm'"Gfseci'y-Ko-T&vdv vocant_ "propter"»qubd •" est, succinum, eo quod succus sit arboris. * Pinus
f:'i-^ ff.^rJlrt 11.Ofi i_Hi•_ :.,• v(, _, ,-\ ->•;-,. r)il!>^
fructusejus gemirii in iriodurii testiculorum inira'fbi- creditur prodesse.cunctis quae sub -->- ea seruntur,
<-> --»!-.„, sicut
liculum reeonditi sunt, qui dum ejiciuntur, 333 nux nocere omnibus.
1 siiriul uf -ejfcisa ' 3%;mies
quasi casfraiifur. "Hsec" a'fbbr,'T dicia',"quod prse caeteris arboribus longe
fuerit, fariqiiamsilvam ex "seseexpullulare consueviK eaf, eliri^excelsu^pfbmlrieatr^dujii^nafufaexpefs
" 26. Ilex ab electo vocala.
- - Hujus enim arhorisfruc-
*- '• est terrem" liumbfis, ae" profnde habilis aiqhe" levis
'
, -•. ,",-'- "_' ,- -,- .v _ P ._'
, ajEs.eniniinorussi/iiesfrts.^ucJusa^erfins.Hierqnyni.,. 3 }1 §uberies. |_egitur hsec yox apud ~ JEest.
'' in*Sturd.' ..
Am*.'vii;"ad"illud ':"'f'eilicdn's' sycrfmofbs,'etcf: 'Nh- Qiiast' subedies.' _..',''suedies.
bisautein/quia^Piitud&ittqua' tnofabttlur Amosnui- mMsculus'~db'''esca:Serit:, ad...Msctilus imprimis^
tamhujuscemodi gignit/qrborem,,tnagis,videtur rubos Georg. ri*iMsculus arbor est glandifera, <jumlicet' db
dicere, gui afferurit' inora, ac pasiorurii famerri el1penu- esu dieltt,sit;lameii per se scribilur. Sicut cmlalum, /__
'' ' "-''' "'^ '•'""--'>- ~-^ cet a ccelocctslashabeal derivationem.
Hdm chblklM:
: h Rujus foliq superjacla scrip: Y^rba sunt' Ambrqs., ; u Fa^us.-Exeod., eclog.l. - * • _
' -
lib".,vHexairii,*cap.'.$.: . •_, -• ;. *-_'"-•., . _° Xyliglycon. Eamdem "alii vel i-vlbxepKs,fe\v.--
•,-..-^Jugtaridem vopant, q.' Jfifis glpnd..Ii.Sery.,-i D pkzwv vocant., - ^ = '•'..
§.' - - -. .." :" -'.'_''•. "•'*- ;%t , P Hujus arboris .pomosucc_.exp. acatia. D_eaeatia,
ecibg,
i Nucesaulem generaliierdicunt.ESery.,e6\og."2. Dibsc, lib. J, cap. 124. Sedapud illum afbor est.,
- e Qum Latine nux lotjg. Serv,} ad illud :'Cumse "siye spina poiius .inslar arbpris,-e cujussiliquis suc-
* cus
t,ia_B.p/ttn"mi_r :_P_lnrimatinquit), id, est, longa..'-".< expriiniluf. Et apud Plinium nihil comriiuhe sili-
t {-Hancalii nuciclam: AL, nuce/./flm,,iiucedaiit, wu- quiscum acatia. Ergodfeesse l.iiccredg.aliquici;' ' '
cuiam.--_ ' -'••'_ * ,''"-; . ""_"•"- . ~<iBisUcia. ~Vid. pioscqrid., "' lib. i, cdp~.il8, et
,-f Avelfanm,ab Aveliano, Gqthp.opp.... cognam. E Plin.^xxy, cap. 22. '; .' ,*- '-'"_' ."-"
Planiis et dursecqry- r Pinum ehirharitiqui aculumnqm. Idem., sup.,.)ib.-
Serv., Georg. n", ad illud ' '-.': ' • "' - ' - -
\<;__e\c. ,-"',.' . xi,s'cap. 1,. et|ib. xix, cap. 19,.
f,h tyma QrmcisRpnlic. Sic filacrob., lib. lu, cap. Croiciriivxnv.-ExAmbros.,, Ilexam. ni, cap. 3. •;
18. Sed Allieuseus,' lib. 11: Cailaheuhy nuceriiBpntj-, c" . \Pinus credilur prpdesse cunet\~ei(-~Ex-Paliad-. in
cam vocal." - * . . """', " - Novefrib. Vid.Tfieopli.', lib. n^iiepaus. P.laui.J cag.
."'"•'.
(--» Qjiod_{ructu}\iejus geinin.; "elc. .jGuiriGrsecamyo- §B, cumPlinius "'—- contra" " existimasse
:" ,;' *:•---- yiiieaturMib;
';„_*---*•:- xyii,
-* ,,
cem dixisset, iutumpuiiavii in°"elyihologiaT[u3.ere. cap.'"lS"
-H.isi hac al^iena-essemavis.'I^am Castoris, id"e_>f, ^ Cujus natura expers e,stterreiii tputnqris:^Jtrnv.~,
*""'*"•*- (qubdqui^am
flb)*injemiriissje -"•* - .•*"-—*> lib. JvcapTS)': Atiies'plurihtuthhdbensherlsy etjigrds,
- '* '-* -" cfedfl^it)"ego,,iriinime
piuto. minimumque humoris, et ierrenis; ImqritjusJ-miiura-
_r;iSinwlut excisq fuer. t. s. e. s. exp. e. Verba paftibuscdrhpardia,nori'est'p6n^rj)sa} "-"".'"•, -
spot ^mbrosiv^eramHib^i.capv^" *-
6iS , < S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI. 616
liabetur. De qua Yirgilius : Ei "casusabies visura ma- A __crepundiis Illigatur, ut infantem Vlsu nigra non ter-
rinos, quia ex ea naves fiunt. Hanc quidam Gatlicam' reanl. _ . i
vocant propter candorem. Est aulem sine nodo. 37. Platanus, a lalitudine folioruni dicta, vel quod
35. Cerfrus, quam Grsaci v.(Spovvocant: quasi ipsa arbor patula sit, et ampla. Nam -rlkzo; Grseci
» v.tuop.fans latum vocant. Expressit bujus arboris Scriptura ei
$pvbs-iypbv, id est, arboris humor arden-
nomen, et formam, dicens: Quasi plalanus dilatala
lis, cujus folia ad cypressi similitudinem respondent. skm in plateis. Est aulem tenerrimis fo-
vero jucundi odoris est, et diu durans, nec juxta aquam
Llgnum
a linea unquam exterminalur. De qua Persius: Et ce- liis, ac moll.ibus, et vitium similis.
38. Quercus, sive quernus dicta, quod easoliti efant
dro digna locutus. Scilicef propier durabilem perpe-
luilalem. b Unde et in Templis propter diuturnita- - dii gentium quaerentibus pracinere; arbor multum
tem ex hoc ligno lacunaria flunt. e Hujus ligni resina annosa, m*iputlegitur de quercu Mambre, sub|qua
cedrea dicitur, quse in conservandis libris adeo est uli- habitavit Abraham, quse fertur" usque ad Constanlis
inulta ssecula perdurasse. "Hu-.
lis, 335 ut perliti ex ea, nec lineas patiantur, nec regis imperium per
fructus galta appellatur. E quibus una agreslis"
tempore consenescant. Nascitur in Greta, Africa, jus
atque Syria. bp.fKv.Lzns dicla, parva forma, sed firmb eorpore, a"t-
54. d Ct/partssas Grsecedicitur, quod caput ejus a B * que nodoso, quse medicaminibus et in caustis adlii-
betnr. Allera^«>Kvo^|Ievis,acIenls, acnimiumper-
rotundilate in acumen erigitur, undectjnutoEtSiif vo- ° Iucefnarurh lantum usibus necessaria.'
forata,
calur, id est, alta rotunditas. Hinc et fructus ejus co-
lalis ut conum 39. Fraxinus vocari fertur, quod magis-in a.speris
nus, quia rotunditas ejus est, -imitetur.
locis montanisque fragis nascatur. Hinc.per derj-
Unde et coniferse cyparissi dicuntur. Hujus lignum
valionem fraxinus, sicut a monte monlanas. De quo
cedro pene proximam liabet vinulem. Templorum Ovidius: Et
trabibus soliditate fraxinusI ulilis hastis.
i - .
quoque aptum, impenetrabili 40. pT«a.us venenata arbor undeet loxica venena
nunquam oneri cedit, sed ea in
qua principio fuerit
Ex hac arcus Parthi et alise gentes
firimtate perSeverat.« Antiqui eypressi ramos prope exprimuntur.
faciunt. Unde et poeta : Ityreos taxi lerquentur m ar-
constituere ut odorem
rogum solebant, cadaverum, - eus.
11tyreos aulem dicit Parthicos. '
dum urerenlur, opprimerent jucundilate odoris sui.
* 337 **• -^eer>coloribus impar.-
c 35. Juniperus Grsece dicta, sive quod ab amplo xRobur autem gpheralitef dici.tur ex qmni ma-
lirangustam fmial, ut ignis sivequod conceptum din teria quidquid est fifmissimum.
teneat ignem ; e adeo ul si prunauex ejus cinere fue- 42. Alnus vocalur, quod atatur amne. Proxima
rint opertae, usque ad annum perveniant; -xvpenim ,C euim
h aquse nascitur, nec facile exlra undas vivit.
apud Grsecos ignis dicilur. Jupinerus autem alia Hinc et lenera, et mollis, quia in humecto loco iiur
parva, alia magna est. trjtur. | i
.56.J Ebenus in India. et iElhiopia nascitur, quse 43. Ulmus nomen accepit, quod uliginosis Iocis
ejesa durescit in Iapidem. Cujus lignum nigrum est, et humidis melius' proficit. Nam in montanis et
et cortex levis, ut ISuri, sed ) Indicum maculosum asperis minus Iseta est.
est in parvulis distinclionibus albis ac fulvis. JJlhio- 44. s Larix, cui jhoc nomen a Gastello Laricino
picum vero, quod prsestantius accipitur, in nullo est inditum est, * ex qua labulse tegulis affixsefiammam
336 maculatum, sed est nigrum, leve et corneum. k repellunt,.neque ex se carbonem ambustse efficiunu
Est autemMareotica palus in India, undeebenusvenit. 45. Populus dicla, quod ex-ejus calce multitudo
1 Lucanus : Ebenus Mareolica, inquit. Ebenus autem nasealur.
Gujus genus duplex est. Nam altera est
8 Quasi vmophws S/wo, vypbv, etc : E Serv., ad "t Est aulem Mareotica _palus in India. Serv;, ad
vers. Procumbunl picem, M\\. vi, ex quo hsec ce- vers. Mareolid.alb., jGeorg.iii Mgyptim {inquit}Ma-
drise melius aplarenlur, dequa statim. reotis enimMgyptipars est; etad...So/a India nigrum
h Unde in templis propler diut. Ex Ambrcs., m J) J fertebenum: Aiqui hi Mgyplo nascitur, sed Indiam
Hexam., cap. 13,-et in fin. ps. cxvm. omnein plagam Mlhiopim accepimus.
« Hujus ligni fesina cedrea. "Vid.Vitruv., lib. n , 1 Lucanus. Lib.».
cap. 9. m Sicut legitur de\querc. Mamb.-etc. Hieron., in
d Ci/parissusGrac. diciiur, quodcap. ejus, Serv., Loc. Hebraic. Quercus Abraham, qum est Mambre,
. Mn. iif-,-ad vers. Aerim qwercus: — Conus dicilur usque ad Constantii |(A1., Constantis)regis imperium
fruclus cupressi, etipsa v.oivoeiSns esl. Nam a rolundi- monslrabatur, et mausoleum"ejus in prmsentiarumcer-
tate in acumenlevatur. nilur. ,i | I i
e Antiquicypressiramos. Ex eod., Mn. vi, ad vers. n Hujus fructusgatla. E Dioscorid.,lib.i, cap. 127.
Ferales ante cupressos. °"Lucernarum taritum usibus necessaria. Ex Plin.,
{ Junipefus Grmce.—JaniperusLatina estvox. Nam lib. xvi, cap. 7. , -
-Grsece apv.evBosdicilur; P Taxus venenata \arb. E Serv., eclog. 9. * -
s Adeo v.t st prunmejus, etc. Ex Hier., epist. -ad 11tyreos autem dicit Parlhicos. Yerba sunt Servii
Fabiolam 126, mansione 16. eo loco.
- h Juniperus autem alia parv.,elc. Ita Dio_>c.,Iib. j, r Robur aulem geheral. Seryius, Mn. XH, ad vers.
cap. 104. In medioquefocos:~Robur1 omne Ugnurii,eumsit,4f
1 Ebenus in Ind. et Mthiop. E Serv., ad vers. Sola species.
• s Larix cui hoc \
India nigrum ferl ebenum, Georg.-n.
1 cognom. Ex Yitruv., lib. H,cap. 9.
i SedJndicuraniacii/os... fulvis. E Dioscorid., lib. i, Ex qua tabulm tegulis affix. Ex Pallad., in No-
®ftp.130. vemb., Ut. 15. j
:,€I7 "ET^MOLflGIARUii Llil. XVII. Oitf
"a]ba, allera uigfa. Alba aulcm populus dicla, quia~j~ ^"apicibus apta. Unde et Scnptufa : Scrwe m buxo.
-folia ejus una parte-sunt alba; altera viridia. Hsec - 54. n'Rhododendron, quod corruple vulgo Loran-
igilurbicolor habens quasi noctis el diei notas, quae "drum vocaiur, quod sil fbliis lauri siinilibhs, flore ut
lerapora orlu solis occasuque constant. a Generat rosa. Arbor venenat.1, 339 inlerfieit eiiim animalia,
"etiamresinain circa Eridanum fluvium, vel,. ut aiii et mcdeiur serpentium vexationes.
"tnemorant, in finibusSyrise. 55. Herbilum vocaverunt pastores, eo quod Vice
- 46. Tiliam dicunt vocaiam, e'o quod ulilis "sit ad lierbse proebeatur pecoribus, ubi desunt pascua. .
'" -56. 6
usum telorum nilore et levilaie jaculandi. Est cnim Turbiscus, quod de uno cespite ejus mulla
*genu"smaterise'ievissimse. ' virgulta surgant, quasi turba.
-47. h Salix dicta, quod celeriter salial, hoc est, ve-
Stijpa vocafa propter quod ex.eo siipeniur.tecta.
tociier crescat,c arbor lenta, vitibus habilis vin- Hinc et sllpula per diminutionera.'
ciendis. Gujus seminis banc dicunt esse iiaiuram, ' 57. Arundodicta, quodciloarescal. Haricveleresiaft-
**dut si quis il;ud in poculo bauserit,- liberis careat, nam vbcaverunt, arundinem vero postea Varro dixit.
-* sed et feminasirifecundas eflicit. . - Sane sciendum, quodLatinum cannade linguaHebrsea
"
- ( Popiilus auiem, el salix, et tilia, -mollis ma- sumplum.est. Apud ebs enira calamus canna dicitur.
lerisesunl, ct:ad seulpluram aptse. -— 1JJ' V Cicuta autein est, quod est iuler cannarum ho-
48v"s Vinifii-vocalur,eo quod tiim habeat multam * dos, v dicta, quod laleat. '
".
^virbris. h_Natura.enim338 ejus talis est, utcliam si f>8. In indicis stagnis nasei arundines calamique
-arefacta aliualur, virescat; deinde excisa, atque in dicuntur, ex quorumfadicibusexpressum sriavissi-
-iuimo fixa, radicihus sese ipsa demergat. nriumsuccum bibunl, unde et Varro ait:
- 49. Myricm, quam Latini tamaricem vocant, es Indicanon magnumin arbore crescit arluido.
amariludine nominata. Gustus enim ejus.nhuis-ania- lllius«t lenlis |iremilur radicibusliumur:.
Dulciacui nequeant succocoiictdcre mella. .
rus est. * Hsec arbbr in soliludine et saxosa humo 59. r Sambucus mollis et pervia arbor. ..
-iiascitur, ex qua etiam arborc maleficis arlibus Rhamnus gen.usest rubi, 340 quai|(ivulgo senttcenl
r~jii-f)Qpa,id estj odia concitari dicunlur. ursinam appellant, asperura niinis, et spiuosuin. -
-" 50; Myrlus a mari dicta, co quod nwgis littorea
60. s Sentia; dicta a silu, quqd est terra inculta,
aTborsil.Uiide et Virgilius : Liltord myrleiis tmlis- in senlices spinseque nascuntur. M;ijores auteni
qua
sima; el: Amanies litlorq myrtos. llinc esvquod a nostri omnem arborem, spinosam veprem dicebant,
Graecispwpivaiiicitur. i Medicorumaulem Jibrihanc -
quod i)i prendal. ,.
arborem aptam scribunt mulierum necessitatibus 61. Okaster dictus", ijuod sit foliis oljvse-simili- -
-plurimis. _
* C bus, sed laiioribus: arbor inculla, atque silveslris,
- §1. Lentiscus,quod cuspis ipsius lenta sit, pt mol- amara alque infructuosa, cui iiisertus ojivse ramus
lis. Nam lentum dicimus quidquid flexibile esl, unde ~Titn mulatradicis, et verlit eam in propriaiii.tquaIi'<
el lenlum vimeu, et vites, Yirgilius:' Et lentmvites, tatem. *_Lacryma pleastri-arboris duplex est. Alia
prb flexibilcs.* Hujus fructus oleum desudat, cor- enim gummi simulat sinc tillo qualitatis morsu, alia
tex resinam, quse maslinj appellaiur, cujus pluriiha ammoniaci guttam ~exstillatione cpllectam ac re-
ei melidr iri Ciiio insula gignilur. niordenlem. . •
52. ! Tcrebimhusarbor Graecuranomen, generans 62. Oliva Graece elaios dicitur, ,ex qno in "Lalii
rcsinam omnium resinarum prsestanliorem. lium tractum est, ut otiva dicatur. u Olea aulem ipsa
55. Buxus Grseeumest nomen a Laiinis ex parto arbor esi, fructus oliva,- succus ojeum. Est _autem
corruptum, jru£<_f-enim appellatur apud eos," arbor firbor pacis insigne, cujus frucius divcrsis nominibus
semper virens, m et lsevitate materisS eiementoruni appellalur. - -,,,-.
• a Generateliam resinam. — Eleelrum VocatDiosco- ad vers. Solido Paph. dejbboremyrtus.
rid., lib. i, cap. 114. - -0 k flujus fruclus... gignilur. Ex Dioscorid., libri,
- _h Sdlix dicia. E Serv., eelog. l~. cap. 90 et 91.
<~ Arbor lent. vit. hab. y. Ex Ambros., ' lib. Hexani. J Terebinihiis. Ex,end. cap. sequenti.
-
lii,d cap. 13. ." Di£i;tei)iia_:t'ina(enffl...Scri/)ein_;u_ro.ExAiiil)ros.,!.
_ Ul si quis illud in poeulo hauserit, lib. careat. Ex 'Hexam. m, c. 3. Locus autem Scripiurselsai., c. xxx.
-Hieron., Isai. v. Vid.Plin,, xvi, cap. 26. n RhpdodPndron. Diosc, lib; iv, cap. 8 : Neritun
e Sed el femin. infec. facit. Ex Diosc, lib. T, cap. aiiqui rhododaphnem; alii rhododendfon vocanl. Yid.
437. At Plinius _ steriiilatis medicamen feminis Plin.-; lib; xvi, cap.2. A nobis"Adelfadicitur.
-csse ait. -' "Turbisciisy Qrssci Thymeiea.
f Populiis autetn, salix el lil. Ex Vilruv., lib. II, r Ciculaaulemesl... hodos. E Serv., eci.og. 2.
jsan. 9, el Pallad., inNovembri, lit. 1-5. iD.claquoi lateal. lnf., cap. -9: Cicttla proplcr
- }'cVimen-.. quod-vim habedi. Imo quasi vinchnen. quod iri TJtyrso gcniculuio uodos hnbeat occullos, ut
h Nalura enim ejus lalis est... demergat. Ex Hilario caitna, sicui dicitur fossa cmca, qum occulta est.
.in ps. cxxxu. • r Sambucits. Golli. libri, sabucus.
; Umc arbor... jpdia concilari. Ex Hieronym..,_is". s Sehtix dicta a silu. Lusit verhis Virgilii : Per
xvii, Dicuntur autcm hajc de silvestri myrical nonde locu sejila sUn, M\\._\i. -
saiiva; nam duo sunl^enera. Vid. Plin., Tlieoph., - * Lacryma oleastri. Ex D^oscorid.
Ambros. . , - "* Oled autem ipsa arb. fruct. oVtv.,elc. E Scrv.|
i Medicorumautem libri, ctc. E Serv., Geor^-.n, Sedtruncis vtem melius, Gcorg. u. - -' ,
'
« "1>ATR01,..LXXXU,
.019 S. ISIDORI HlgPALEpiSEWSGOPl! C20
(53,* Or.chades,olivsefirjfica elymplogia a similitu-,A ./ima.omnium prs^slanlior.iAffertur.autem ex Arabia
dine testiculQrpmvo.catsg,quos Grseci opyus vocant. Petrseaj atque Judsea,,et Syria, Cypro.-et Africa, ex
Qi. h Radiqlm, prp eo quod oblqngses.unl in mq- insulis .quoque Gycladibus. Sepunda est lentiscina,
0um radiqrum. quse tnasiio;voGalur;lisec ex. Ghip Insula deportatur.
Paphim aPapho insula diclse, unde prius.allatse TertiaTJtna/is.Quarum alia irivutvji,alia nevv.ivYi, alia
. ^unt..
' liquida, alia arida1,et afferuntur cx- Tyrrhena Colo-
65. c Lycinim, eo quod optimum denl lumen. Nam phonia. Undeeliani nomen Cqlopjioniares|na sumpsit.
\\iyvos tumen est. Unde ef lychnum nomen accepit, 72,.P/_r-G.raeeumaomenqst, quam illi rrtcr_r«v vq-
k
quia aplum est flamniis et luminibus. cant. Alii voluntlex pino picciii vqcari; hscc a
6?. Pausia, quam corruple ruslici pusiam yocant, ..Grsecisappellatur]c/pnia; nps ramaiem dicere possu-
viridi oleo et suavi apta. d Et dicta pausta, qiiod pa- ,mus, cujus l proJjabilissple'ndgns,.-lffivis el munda. •'
vialur, id est, lundalur, undeet pqi.-meii._tm. 73,_ffiCreandarum arboruin nalqraliter tria sunt
341 67. Syria dicla, pro eo quod de Syria e.stal- genera; aut^enimsua.sponlen^scunlur, autexsemi-
lata, sive quia nigra esl. nibus fortuitu jacen.tibus «urgunt, aul ex radicibus
? Crustumiaeadem el volemisdicta, ep quqd vQlam pullulanl. Nam csetera usus invenit, favente natura.
compleat .magnitudine, hoc est, mediam iiian.uin,_ J{ 74. n Omhia poma Latine neutri .generis esse d.i-
unde et involare dicimus. Qui.dam autem volemunr" cunmr; arbores autem feminijiisunt generis, exceplis
Gallica Iingua 6onumel magnumintelligunt.. , pauci.s, ut hic qleaster, hqc siler, ut-Yirgilius : Molle
"*
Colymbadesappellatse siler. llevothoc buxum, licet el hmc- Zw.rus^dicalur.
"68. Oleumautem ab olea nominatur. Nam, ul dixi- Narasuperlluaniquidamyolunt facere discrelioneni,
mus, s olea est arbor, unde derivalum fit oleum. ut hmc buxu_sdb ,-arbore dicamus, bumm vero de
h Sed quod,@xalbis fuerit olivis expressum vocatur ligno composilo. ~ ,._.-,..
_Hispanum,aGrsecisbp.fkv.mv appellatum. Quod autem 343 CAEUTYHI. . . :- , ~
ex fulvis etnondum mitibus fuerit expressum, viride Deqrboribus.aromaiicis. -., ...
'
appellatur. Quod vero ex nimium maturis," commune 1. ° Aromata sunt qu.aequefra^rantis odqris, quse
dicitur. Ex iis ad usumviise primum est ilispanuiii, ..India, vel Arabia niillit, sive .alise regiones. Nomen
secundum viride, teftiurii couimune. . .autem promata traxisse videntur, sive quod aris >iin-
' 69. '<Amutcaolei
pars aquosa, al)emergendodicta,id , posila divinis invqcaiionibusapla videantur,^eu quod
cst,quodaboleoseemergat,eifsexejus sit. HancGrseci gese aeri inserere ac miscere jjrobantur. Nain .quid
"
amorgenvocanlexLatina lingua trahentes vocabulum. .est odor, nisi aer-contactus? • .
342 '0. GumenGracutn noirien esl, hoc' enimilli
' C 2. Thus arbor Arabise, immensa alque_raniosa,
dicunt. :
>V.o__i_iit Ienissim.i conicis, rramis ad acecis qualitatein;
71. ResinamGrsecipr,zivmvocanl, peovenim Grsece amigdalse modq succum aromalicum funJens albuin,
"dicitur quidquid manat. Est enim lacryma sudore elmasticaiionevelutinjmlverem resolutum, et icura
exhalala lignorum,ulCerasi, lenlisci;balsami,vel re- frangiluir, iiitus plngueesl, et igiii apposituin Jaeile
liquarum arborum, sive virgulloruin, quse suiiare ardescens, r Et appellaturapud nos masculum, eo
produnlur, slcut et odorata Orientis ligna, sicut gulta qubd sil natura rotundum in, modum lesticulorum.
balsami, ae ferularum, vel succinorum, cujus Jacry- Reliquum planum, el pene scabrosum, m.inusopli-
ma dureseit in gemmam. i Prima esl resina lerebin- mum. s Adulteratur auterii admista resina, siva
a Orchades. Orchades eliam legi in vetuslis Virgilii cam. : Si oleant (inquit) gustaluni stricti guidpiam
libris, non ut vulgo, orchites, admonuil Pierius. prmfefal, frigiduin censelur, quale est quod ab lberia
h Radiolm. Yirg.-: advehitur,quod Span^m_Jtocest;-Hispanicum; riomi-
tiam. MeminifJiuoqueHispanj olei Aurelianus-sa;pe,-
Orchites et radii, et amarapausiabacca. - ut iib. III Tard., cap. 2.
Radiolum ^vocat Golum.,-lib: xn, cap. 47, ui dis- 1 Ainurca... ab emergendo. Serv.^-AinKrca per c
tinguat (eredo) a radiq majore. De quo Gato,cap. G: O scribilur, el per g pronunlialur..
ln agro crasso ei caldo oleam conditivain,raUittmma- i Piima esiresinh terebhuh-.,etc. E-Dioscoiid.,liij.
jorem, salentinam, orchitem. ijCap.91, 92, etf)5, ,
c Licinim.Licinise memiriit Plin., lib. xv, csip. 2. k HmcaGrmcisappellalurclonia.MendoseeTgoa\m{\
AEt dkta, pansia. E Serv. Dioscoridem, cap. £.5: nio-o-a« piv vypk, vveviatr.avov
c Crusfumiditcm, el voletna. Pyrorum genera lisec v.alovtri,Clllillegeildum Slly.^iivov. - .-
sunt propterea inter oleas pusita, quod Isidorus (ut 1 Probabitis splenclens,lenis, et tnunda. Dioscorid.:
diximus) Servii commeniariis sine Virgiliicariniuibus EGZI§e V.K):Q « crzO.Sovq-a, v.vX
XeiK,-v.aij'.ctSupk..
cst usus, id illi fraudi saepefuit.QuiServii locumin- m Creandarumarboruni...nulttra. E Serv., Georg.n,
spexerii, id ita esse facile comperiei. ad vers. Princip, arboribus. .
f Colymbadesappellalm._E Pliri., Golumell.,Alhen., n Omniapomit,..%!iocpmpssi(o.Exeodem, ^5n.ii,
lacunam facde "expleas.' ad vers. Fotiis oleasteramaris. In eo qua.-'djniemen-
s Oleq esl arl>ornnde derivatio est oteum. Yerba danda ex Isid. . |
- sunt Servii. CAI>.VIII.—° Arbmatasunt qumquef. orf.q. India.
. h Seiquod exalb. f. o. e. v. llispattuin a Gracis — Qumqtte,\oVfi~i, qumcunqite,- -
ipfkxtov, eic. Plin.', lib. xn, cap, 7: Omphacion ex i' Ramisad ucerisqualilalem, e(c. E Solin, cap. 4G.
olea adhuc alba expressa, dcleiius tx dn,pct,ita voca- 1 Ciiinfrangitur, iiilus pinyue, E Diosr.,lib.I, cap.82.
lur priusquain cibomalurasil, jam luni colorem mu- r Ei appeltalur apud nos ntascul. Ex Pliu., iib. xii,
lans; dijjerentia, quod hoc viride est, illud candidum, cap. 14. * ., ..
Porro de Hispano Galenus, lib. vi de Simpl. Medi- " Adulteratur aulein admisl. E Dioicoridfj.ibid.
'
821 MYMOLOGIARUMLIB. XVII. 622.
guinml, "sed dignoseitur sua proprietatel. Nam tlius A montis .Caucasi, quod soli.obversum. est, foliis ad
igiii iriipbsilumardescit, resina fumeseit, gummi verp juriiperi similitndineni.Cujus si.lvas serpenles custo-
liquescit calefacuim. - diunt, sed incolae regionis illius., cum roaturae fue-
'3.'' Thus aulem a tundendodicilur, quia dum gum- rint, incendunt. Et serpenles igrie fuganiur, et iude
mi gutlse ex arhbre cadunlin glebis miseentur"; duin ex flamma nigrum pjper efflcitur. Nani-naiura pipe-
vero glebse inpulverem redigunfur,Jlius'carpiturret ris'alba esl, n cujus quidem diyersus esi frucius. _
vlrgulis tunditur, e'ts'ic inde mahibus ioiiitur, Hoc el Nam quod iminaiurum esl, piper longuni vocaiur;
jLiianutnvociiturnjimbnteArabise,ubi Sabseisunl.Nam qiiod incorruptum ab igiie, piper album; quod vero
mons eorum Libahus dicilur, ubi thura colliguntur. .. tuie rugosa et horrida fuerit, ex calore ignis frahit
.4. •>Myrrha Arabisearbor alti.tudinjs quinque cubi- itcolorem "e"tnonieri. Piper, si leve est, vetusium;
novellum : vitanda est aulerii mercalorum
ibrurii, <= siniilis 344 spinse,qu,am«XKVSDV dicunl, CU- sigraye,
ius^utta'viridisalgue,amara,,d unde etnomen accepit fraus. Sblent enim vetuslissimq piperi bumeclo ar-
myrriia. e Gutla ejus sponle manans pretiosior est,, genti spumam asper^ere, aul plumbum,-ut pondero-
eiicita corticis vulnere vilior judipatur. Sarmenta ejus sumflat. . ... .
ArabesigriiJjus fovent, .quorum.fumo?atisnoxio,j)isi ,, 9. Aloa in Iiidia alque-Arabia gignilur, ,arbor odq-
ad odorem storacis.occurrarit, plerumque insanabiies B ris suayissimi, ae summu .Benigue lignum ipsius;
ihorbos eonirahurii.^ * _liyrfha auiem. Trogloditica . vice tliymiamatum altaribus adoletur, e unde et no-
abinsuUi Arabise dicta, ubi melior colligiiur,. et , men traxisse creditur.
pUrlor. . '_ -._'_'-,,- T ,1.0. Cinnampmum dictum, quod cortex ejus in mo-
'5. s Storaxarbor Arabise, J1similis maloCydonio, duni cannse &\irotundus, et gracilis. Gigniiur-autetn
cujus virgulse inter Ganiculse ortum cayernaiim la- in Iiidis et JJiliiopiae regionibus, frutice brevi duo?.
cryinam. fluunt.. Distillalio ejus in- lerram cadens . rum.tanium cubitorum,-colore subnigi;o,yel cinereo,
tnunda non est, sed cumproprii cor.ticis scrobe ser- \ tenuissimarum virgarum. Nam l1quod in crassitudi-
vatur. Hla autem quaj virgis ,et, calamis inliseserit, nyuS^S^xlcfdilu^i-despfictui est; quod vero-graci-
niunda est, et-albida; dehinc Mva fit sojis causa, et lius {jrovgnerit,eximium.Qubdcuni-frangitui*,visibile
ipsa, .storax calamites. pinguis,. resinosa, odoris ju-. spiramentum. enrittit ad imaginem ' nebulse, seu pul--
cundi,- humecla, et veluli.mellosum Jiqnoreni emit- veris. , . . . . . -.-..
lens. Slorax autem dicla, quod sit gulta arboris 11. .AntoinMinvocalum, quod veluti odoremcinnar
profluens, et congelaia. J5am, Giaeeisiiriam gullam momi referat. Nascitpr in Syria et Arnienia : i frur..
dic_i.it, Grsece auiem czvpriS.Latine slorax dicitur. -tex ejus bolrosum semeii .reddens sibi connexiim,
6. * Bdellium Indise et Arabise arbor, cujus la- C flore albo veluli violse, foliis similibus brionise, odore
cryma melior Arablca. "Est enim iucldaj "subalbida, etjam bonq, sbm.nossuaviflcat. .
levis-,'pinguis, ) "seqiialifer"
eerea, '345 et Qu? Iac'ile. 12. ' Casia nas.cilur in Arabia, yirga robusti cor-
tnoliiatur, heque" ligrio, vel terrse comiriista, amara, ticis, et purpureis fbliis, ut piperis. Est autem virtuT
odbris bbrii. Nam *ex"liidia sbftiida esl, et nigra, A tis cinnaniomi slmilis, sed potentia inferior; unde.prq
inajbri jjleba".Adultefatur auiem'"admis'tdgummi,!qui cinnauiomi vice duplex " ejus pondus in ncedicameniis
" "- "
nori itS aiharificatgusium. adniiscetur. ... .... ;
_ T.~-Maslix arboris lenlisci gutta e'sWHsec <yraho'- *13. s Calamus afdmdlicus a similitudine ealaini
mdslix dicfa est, quia in ihbdurii"gfahqfuni eil. Me- ushalis vocatUivGigtiitur in liidia rnultis jjodis geni-
iib'r"autem InCiiio insula "gignitur, "odoris boni, ^1' culatus fulviis,.fragra'ns spiritus .suavitate. Qui cum
cahdoris cerse Puriicae. "Uride"etJ splendorera" culis frangitur, in mullas fil partes scissilis,si'riiularisgustu
pulchriflcat. Adulleralur aulem interdufti resina4.vel , casiam*cum levi acrimonia i'emordente.
Uiure.. _ __' - •_. - - 14. Balsami arbor in Judsea ititra lerminos tan-
8-.™Pipefts arbor nascitur in India, et in latefe - tum xx -jugerum eral. Posteaquam eamdeiil regionem
: i
i-flius mtlem sine nsp.-'E"Se'rv._,"
'" '*&' vers.
-
MoHes'
"' " Mqualiter cerea. Jd, eslVuirdiqueVcerea^ " Plinius :
suathufa Sab.tie'org.'ii-. - . " "•
EsSeautem debet translucidumshnile cerm.
e:~ESoliri. k MastiX."E Dloscprid., cap."9"l.
H~Myniia~Arab.-arb.alt. q.
c Shnilis spinmquani S.vavBov vqcant. Serv.-, Georg. - 1 Cnndoris cirm Punicm. —n.Tyrrhenmcerm. DIosc.,
II: Acanthusarbor esl inMgypto-semper" ~ frondens. ' " Sed iioc lorlassee Plihio, ' qui ceram Piinicam candi- -
"l&.avBos dkla,'quia~spinis ptehaeit. . dissiinam iieri dicil. _ . _
m
A~IJndeei nomen aceepit. Nam Tiiyrrha-e vbce He- P~iperis...simitiiu£ihem.E. Solin., cap. delndia. .
brHia fluxif, ul ilein cihnamomum, nafdus, croeus; n Cujus quidemdivefsusest fructus. lilx eod.
agallochus, sive aloe; auctore llieronymo. ': -<'Unde ei'ndinen traxisse crediiur. An q'uia,,cti[u
" GrsecisSlws sil area, ara pro area in glossls legit sive
\•f Gutta ejussponiemqn. E Solin.
~Mgrfha aulerii Trdglodiiicar E-Dioscbrid.lib., .. Isidorus, sive, quod magis credo, qui hsecilli adjecil.
caj). 180; sed sinu fdrlasse legendum pro insula. _ ; P Namquod in crass:.. eximium.E Solin.i cap. 45.
: -s Storax arbdr Arab.""Donatus^in Adblplr., seJ I": Yid. Theoplir., lib. ix de Hisr. Plant., cap. 5.
Sloraz (inquit) ab odore. Eadera vox Jeglfur apud 1 'Frulex ejus botrosumsem. E Diosc.,-lib.J, cap.-14
Sblirium. Styrax apud^Pliri";=feialios: r Casia. Ex eod., cap. 12'.
^•'Similis'ritalo Cydorio'. EDidscqrid., cap; 80; «.Ca/amus aromalic'E cap. 17, .
Plinius 12, cap. 25 : coloneomdlojsttnilem:' t-Brilsami-arbof.E Solin,, cap. 48
. iBdellium, Yid. i3iosc.,c.ip,81.
623 S. ISIDOfU HISPALENSISEPISCOPI | C.14
Roraani politi sunl, etiam latissimis collibus propa- A 4.»Coslum i'adixi herbse est naseentisin India, Ara
--.--
gaia est, slirpe similis viti, 347 n foliis similis rul£e, Ma, et Syria, sed melius Arabicum; est enim albura,
sed albidioribus, semperque manenlibus.h Arbor au- et leve, suave, jucundi odoris; Indicuriicolore atro,
tein balsamum,lignum ejus xylobalsamumdicitur; fru- et leve, ut ferula ; Syriacum vero' pondere grave, co-
ctns, sivesemen, carpobatsamum; succus ° opobalsa- lore biixeo, odore jacri, summumlatnen albura, leve,
mum. Quod ideo cum adjectione significatur, 'i.cd aridum, guslurn incendens.
quod percussus ferreis ungulis cortex ligni per ca- 5. i Crocumdictum ab oppido Cilicisequod voca-
vernas eximii odoris gutiam distillat; caverna enim tur Coricium, quanquam et alibi nascatur, sed non
Grsecosermone omj dicitur. Cujus guttam adullerant lanium, vel tale, quale in Cilicia. Uiule et a potiore
admisto Gyprino oleo, vel melle. Sed sincera proba- parte nomen accepit. Nam multie res nomiua sump-
tur a melle, si cum lacte coagulaverit; ab oleo, si _ serunt a locis ubi plus proveriit et melius aliquid.
inslillala aqua, aul admista, facile fueril resoluta, 11Optimum est aiitem, quod fuerit recens, odoris
=
prasterea si lanese vestes ex ipsa pollutse non macu- boni, albedine parva, porrectse Iongitudinis, lnte-
lantiir. Adulteratum quidem, neque lacle coagulat, grum, et neque in fragraenta comminutiuii, iiispira-'
et ut oleum in aqua supernalat, et vestem rimculat. lione bona , J et 1ciim carpithr, manus iiificiens,
e Balsaina autem si pura fuerint, tantam vhu liabent B et leviter acre. Quod si ejusmodi iibn fuerit, aiit ve-
ut, si sol excanduerit, sustineri manu nou possint. -luslum, m aut infusuiii agnoscitur. Adulieratur aulein"
CAPUT IX. adinisto crocomagmate.' Augendi quoque poiidnris"
De fterbis aromalicis, sive cominunibus. causaepuma argenti contrita adjicilur, et prbdiiur,.
1. Exslanl et quarumdam lierbarum nomina, quse si pulverulenlum reperitur,n alque decoclura ab odore "*
'
ex aliqua sui causa resonant, habenles nomiiium ex- proprio fuerif lapsum.
Non tamen outuium lierbaruni 349 Q- ° Crocomagma,expressis aromatibuscrocini
planationein. etymo-
logiam iuvenies : nam pro locis mutantur etiam no- unguenti, atque i.nformatosedimineIn pannusculosflt,'
niina. et ideo sic appeliatpr.
2. r Fo/iam-dicliim, quo.l sine ulla radice iiina- 7. vAsarum nascilurin uuibrosis monlibus, <ifoliis'
lans iu Indiaelilloribus colligilur. Quod lino perfo- caslse similibus, inter qu;e flos juxta radicein "purpu-r
*
raluin, siccanl Indi, atque reponunt. Fertur autera - reus, iri quo semen continetur uvarum-simile, radi-
Paradisi esse herba gustu nardum referens. cibus pluribus, alque lenuissimis, et bene redolenli-"-
348 3. 6 Nardus herba esl spicosa, undeet a Grse- bus, el est virtute similis nardo.
cis vaphtrzkyys appellata, quarimi alia Indica, alia 1 Phu nasciturlin Ponlo, folils oleaslro Siini-
' " "
Syriaca vocatur, non quodiu Syria nascalur, sed quod C libus.
mons in quo invcnitur alio latere Indiam speclat, 8. Cyperusa Grsecis vocatur, quod habeal virtutein _
alio Syriam. Est autem Indica multiforniis, sed ferventem.s Radix ejusest junci trianguli, foliispnr-
iiieliorSyriaca,levis,fulva, comosa,spica parva, odo- ri similibus, radiclbus nigris, sive contiguis, in siini-
ratissima, cyperum simulans. Quod si mullum in ore lilndinein olivarum! odoratissiriiis, aiqiie acerriiuis.
tardaverit, linguam siccat. Nardus Cellicaa regione Nascitur in paludibus, * atque vacuis locis. Traditur
Gallise nomen traxit. Nascilur enim saipiusiri Ligu- efiam alia species cyperi quie in India nascilur, el
rise Alpibus, h et in Syria, frulice parvo,'radicibus appellatur lingua eorum gingiber,
in manipulo collectis ligamenlis. FIos ejus tantum 9. u Jris lllyrica[ a similitudine Iris coeleslis no-
propter odorem bonus. Thyrsi ejus aique radiculsc men accepit. Uude et Latinis arcnmen dicitur, qtaA
uiiles probantur usibus uostris. flos ejus coloris varielale eumdem arcum coeleslem.
R Fofiis shnilis rutm s. a. s. q. m. E Dioscorid., lione mamts. ' ' '
Cap. 18. 1,1 Aut infusum, Dioscorid., i?e§p-y'ij.hos, id esl, rft-
b Arbor aulem balsamum,E Serv., Georg, n. lutum. ,,
e Opobalsanium.Quodideo cuinadjeclione signif., n Atquedecoctum.\ld est, defrutum. Dioscoiid.: K«t"
etc. Ex Hegesipp., lib. 4, cap. 17. TOzw btrpriv£}iw«.KTw5a zvyykveiv. Qui decoclnmliic
a Eo qttodpercussus ferreis unq. Ita quidem Diosc. T) subsliiuunt, decoquere sit non satis viden!.
° quid
et Theophrastus. Melius Plinius : Ferro tmdi vitatia Crocontagma. Djoscorid., cap. 26, et Plin., Iib.
odil. ElTacit. v Hisl. : Si vim ferri adhibeas, pavent xxi, cap. 20. i_. i -
venm.Hegesipp., lib. i : Virgtdiisque innasciiur, qum P Asarum. E Dioscorid., cap. 9.
acutis tapidibus incidtintpueri agricAar. 1 Foliis casim siinitibus. Imo hederse similibus.
e Balsama auletn, si pura fuerint. E Serv., Georg. Dioscor. 4>u).).a .jyav v.uraa opom. Etpiinius. lib. xir,
:
n,ad illud Quid tibi odorato referam? cap. 15, hedermfoliis. Ergo xKtro-tKprov_u~a5> legisse":
CAP. IX. — f Folium divtum, etc. E Dioscorid., viilelur vetus Dioscoridis inierpres, quo est usus t
lib. i, cap. II. • Isidorus. i
e Nardus. Ex eod., cap. 6. r Phu. ' " cap.-10. Plinius lib. xn, cap.
E DioscoK,
h EtinSyria.—Jsfrta legerim,exDioscorid.,cap. 7. ' 1!. _ I
1 Coslum. Ex cap. 15. Rddix esiitmci triaiiguli. Hoccaulitribuit DIosc.S
i Crocutn diclmn ab oppid. E Serv., Georg. i, ad Kv.v~.bv f
yovtwSij. _,'
1 Atque
vers. Croceosvl Tmolus odores. vacttis locis. Contra. Dioscor. : 'Evzotntt
k Opthnumautetn, elc. E Dioscorid. id est, cultis; error ergo interjireiis, qui
1 El cutncarpilur thanusinftciens.Dibscorid.,.: E«- lpy«aip.ot.s,fortasse legit,|aut upyoo-iuois....'
K^yor?
u \
ITTMV h -Tiitretzks yjtpu.;, boc csf, tingcnshumecla- Irislllyrica, E pioscor., cap.l , __
:m ETYMOLOGIARUM LIB. XVII. 526
imiletur. Illyrica aulem dicitur, quia in Illyrico plnri- A 16.! Narcissus Iierba fabulose impositum nomeii
nia;- el violentissim»est: species ejus foliis gladioli si- h.ibet, a qtiodam puero ciijus membra in hiinc florent
lriilibus, radice aromalica, odoris boni. transierunt, qui et nomen Narcissi in appellatione cu-
10.a Acorttmfoliis Iridis similibus, radicibus sapo- stodit, et decus pulchritudinis m in candore retinet
ris h acerrimi, scd odoris jueuhdi, propter quod et folioruni
aroriiatica est. - 17. Rosa a specie floris nuncupala, quod rutilante
- »Meu.... colore rubeat.
"" "
tCardamomum.... 18. Lilia laclei flbris herba, unde et nuncupala,
350 H • *Sijuinum.inelius quod iii Euphrale nasei- u quasi ticlia, ° cujus, dum candor sit in foliis, auri
tui*quam quod inArabia, fulvum,"mulliflorum, pur- , tamen species intus effulget.
'
pureum, leuue odoris rbsei, cum manu fricatur.-gustu 19. P Viota propter vim odoris nomen accepit,
"mullum incendit lingiiam, atque mnrdet. Hujus f flps i Hujus genera sunt tria, purmreum, atbum, weli*
vyj.vvsfios dicitur. "AvDo.enim Grseceflos huncupatur. num. . .
12. Thymum appellatum, quod flos ejus odorem 20. * Acanlhusberba iEgyplia semper lrondens,
referl. Dequo Virgilius': Redolentquelliymo'(fagran- spinis plena, flexili virgullo,
tia mella. B 21. In cujus imitatione arte veslis ornatur, qijse
_ 13. e Epithymutn Graecumnomen , quod Latine di- acanlhina dicilur, ei ticanthis dicta.
ciiur flos ihymi. Nam flos Grsece thymum vocaiur. Est 22. s Hedera dieta, quod arboribus replando ad-
autemflos lymbrae sirailis. liscreal..De qua Yirgilius :
14.h Sanipsuchusest, quetn Lalini umaracutnvo- Inter victriceshederamtibi serpere-lauros.
canl. Gujus nominis usum, Virgilius etiam ad Yene- Aliihederaiu 352 aiunt vocatam, * quod hmdissupra
retn referens ait: lactis abundantfam in escam a veteribus prsebebatur.
Uhimollisamaracusillum. 25. u Hederse frigidse terrre indices surit secundum
Floribus,el dulci aspiranscomplectiturumbra. Nam antipharmacum ebrielatis est, si quis
physiciis.
Apta est atiiem haeeherba unguentis. * Unde et np- polus hedera coronetur.
mcn (raxit amaracus a puero cujusdam regis, qui ca- 24. Elleborum memorant in Grseciacirca Ellebo-
su lapsus duin ferret unguenia , novum el gratissi- riunquemdam fluvium plurimum gigni, atque inde a
mum ex confusione odorem creavit. Grsecis appeilari. HocJloinaui alio nomine veratrum
1.5. i Hyacinthus herba est liabens florem. purpu- dicunt, pro eo qimd sumpluni, molam ineniem in
-reum. Traxit auiem nbmena puero quodam nobili sanitateni reducit. Duo sunt-autem geneia, T albua
qui in saltibus inter ptirpureos flores reperlus est in- C et nigruiu.
terfectus, deditque nomen herbse 351 puerilis funeris 25. * Acone portus. e>t Bithynise, qui proventu
"
casus. k Est autem railice el flore bulbi siinilis., pue- malorum graminum usque adeo_ celebris cst, ut
ros a puberlate retinens. nosias herbas aconila illinc noininemus. TNaro.oa.iea
"\. * Acorum. Excap. 2.• sunl Ambros., Hexani.ni, cap. 8.
. h Acerrimisaporis, sed odoris jucundi: \~Qxsaporis . i> Viola^propiervimodoris. —Doloris libri omnes,
deeral in omnibus libris, quain e Dioscor. reposui- . prseler Rom., mendose, ut apparet, Ambros.: fn
Ilius; ille enhn : hpvplas zyyivaei, v.rAzn btrpn ovv. quibusnescias,speciesne " amplius florum, an vis odora
(niSvff-.Pliriius quoque: Gustu acres, odofe noh in- delectel.
gralas. i Hujus generasunltria. Quaiuorrelulit D.bscorid.:
c Meu.... Vid. Dioscorid., cap. 5. "Ktvv.bv,p.»p,ivov, XUKVOUV, nopfvppvv. -Tria Plinius:
dCardaiiio»iuiii.... Idem, cap. o, el lib, n, cap. Purpurem, Irilem,aibm.
185. r Acamhus. Locus cbnflatus ex tribus Servii locis,
e Schmims tnelipr. Vid. Dioscorid., cap. 6. Qui Georg., H, Mn. l, et eclog. 4.
primam laudem Nabatliseo Schomo, secundam Ara- s Hedera. Fe-lus : Hederadicta, quod hmreut, sive
bico tribuil, Libycum inulilem- csse _ait. Csetera " - quod etlita pelat, vel quia id cui adhmseriledat.
conveniunl. • Quodhmdissupra lactisabund., elc. COlumell.,lib.
{ Flos schmnantos.— Squinanlos, apud Pallad., in T\ vii, cap. 6, dellaedis : Qui ubi cditi sunt eodemmodo,
Octob-, lit. 14. Apud Aurelianum non semel, men- quo agni, educantur , nisi qttod maqis hmdor. lascivia
dose, sed ita fortasse tunc 'et proferebant et scri- compescenda,el arclius cohibendaest; tum super lactis
bebam. abundanliam samera, velcythisus, aul hedera prm-
e Epiihymum. Dioscorid., lib. iv, cap. 179, eni- benda.
u Hederm frigidmlerrceindices. E Servio, Georg. >i:
'6y_utov fii.uovirizivKV9O_
. Vid. Plin., lib. xxvi, cap. 8.
h Sampsuciitts. Iia quoque ab Auieliaiio el Hesy- Hederaspandunl vesligia niqrm.
cliio; ab aliis sampsiic/iumefferltir. f Albumel nigrum. Qii*p.ist hsec legunlur in qui-
1 Unde el nomeii amaracus. E Serv., Ma. i, Ubi busdara Editis ab-unt ab oninibus Manu-,c.Snnt vero
mollis amaracus illum. Ambrosii verb.i, lib. iu H«xam., cap. 9. Quse pro-
i Hyucinth. Serv., eclog. 5,'et Ovid. lib. x. hic ascribemus:« Hanc autem periti loqutinlur
k Est auleth radice, el ftdre bulbi. Vid. Dioscorid., pterea
escam esseet alinioniaui cotiirnicum, eo quod natu-
"lib. iv, cap. 63. . - rali quodam temperamenlo sui. corporis vim pabuli
1 Narciss. Ovid.,'lib..ui. noeeiilis eviiant..., i etc., usque ad salutem..
""•ln candoreretinet folior. — Florum polius, nisi * Aconeporlus est Bithynim,qui proventumalor. gr.
foliaflorum inteliigas, ut mox de liliis, ex Anibros., E Solin., eap. 55.
=cujus dum candor sitin foliis. Dwsc, v.v%stauzov. 3"iVamtoxicavenenaex eo dict. Plin., lib. xvi, cap.
" Quasi liclia. Ai., quasi 10 : Sunt et qui taxica hinc appellata dicant venena,
° Cujus dnm candor silliglia.
in fol... effulget. Yeiba qum ntinc toxica dicimus.
027 - S. ISIDOM HESPALENSIS.EFlSCQPij • - -(328
venena ex eo dicta , quod ex arboribus taxeis expri-.. A 3.2. Coleci/nthiseuciirJsitAagrestis, «t yehenienter
ttianiur, maxihie apud Cantahriam. amara, quaj simiiiter.,. ut cucurbiia flagella per.ter-
'2G. * Ettphorbium dictum , quod ejus succris pcu- ram lendit. D Dicta auteih-eolocynthis, quod sit fru-
iofum acual visiim. Cujus vistantaest, ut duris car- , ctu rptundo, atque foliis, utcucnraisusualis. .
siibus Siiperadjecta citius eoqui compellat. Nascilur 33, ? CentaureatnGrseci vocantj quoitiam .& Chi-
in multis locis, sed plurima in Mauritania. rone Centauro fertur reperla. Eadem et lipiimf,
27. h Laser berba nascitur In monle Oscobagi,ubi quia locis humeclis nascilur. Eadem et fep terrm
et Ganges fluviusorilur, « cujus succus dfclus pri- propteramaritudinem. |
nmmlaesir, ijuohuim manat in modum Iactis,deinde, . .."34. Glycyrrhixa,,Grseceex eodficta, quod dulcem
usu derivbnte, laser nominatum -esl. Hoe353 esl> a radicem habeat, yW.iVenim dulce iGrsecidicurit. Ea-
quibusdam opiumCyrenaicumappellalum,'quonIam'et dem KSi^os-Lquiasilientibussiiim sedat.
'
apud Cyrenas riascitur. 5S. v Dracanteh v.ocata, quod hasla ejus varia sit
28.a Aloeherba amarissimi sucei. in modum eolubrj, simililudineraque.4raconis.imite-
ePanace herba fragrantis odoriSj thyrso ferulifi tur, vel quod.eam herbain vipera timeat.
siinilis , ex qua profluit sriccus, qui opopanaeedici-
-. 36. i -G/ieftrfomVideodic.ilur, velquod advenlu hi-
tur, croceus et pinguis, bdbre gravis, et amaris-
-•.-- rundinum 355 yideiur erumpere, vel quod pullis-hi-"
simus.
Gulbanum succus est ferulse. Tiindjiiurasi oeuli auferantur, matres eoruin "illis ex
• 29. _Dyc/a*esl motts Cretse,"ex quo dycluhinum hnclierba mederiI dicuntur. i-
i - .-,•.
lierba nomen accepit, propter quam apud Virgiliiim 37. r Helioiropium nom6n accepit primb',' "qnod
cerva vulnerala siilliis peragiat Dyclseos.Taiitas euijn testivo sblslitio floreatVvelquod soli!;moiibus folia
:
potenii.c est, u't ferrum a cbrpore expellat, sagiiias *ircumacla -convertat. Utide et a rLailnis" soliseqitia
exeutiat; unde etejiispabulp ferse percussse sagit- nuncupatur. Nam; et sole prienle flores suos aperit;
laSa corpbre inhserentes ejiciunt. f Hari*cquidam idemsereduditi-cum"soi'occubuerit. Ipsa est quam
Latinorum poleium Maftis dicunt' propter belli*leia ~Latini intubum silvdticumyocant. f Hsecet verruca-
" ' • ria', quod exiingfiat "tienucase"xaqria poia, vel in ta-
excutienda.
'" 50. e liabeal mala suave taplasmate pbsita abstergat.
' Mandragofa dicta, quod '
olenlia,- in magniiudinerii mail Malianl. h Unde el 58. Pentdphylloh "auumero rolibrum dicta , unde
"eam Latirii htalum terrm vocant. * Haricpoetae eam Latini quinqne folium vocaiit":'lierba adeo ruuii-
&vt}pambp.opfov appellant, quod habeat fadicem for- ";da , ul puriiicaiionf *
et lemplis adhiberii gentilibus
' ...... -. •
inam hiimiiiissimulanlem.i Chjusbbrlexvind mistus. r, solita esset '.}-
"
pSH ad bibendum datur iis quorum corpus propter 39. ^Hyssopus herba purgandis puluionibus apta.
curam secandum est, ut soporati dolorem non sen- Unde etih V'ete*r.i""Testameiito per jhyssopi fasciculos
tiant'. Hujus species duae :"_emina',foliis lactucse sl- aspergebatur agni isanguiiie,- qui. mundari volebat.
ihili-ius, k mala generans in "simililudinem prunb- Nascilur iu petris hserens saxo radicibus.
runi. Masculus vero, foliis.belse similibus., 40. v Reubarbarum, sive reuponijcmn ;illudj quot)
- 31. l Papaver herba somnifera. De qua Virgilius : " trans Danubiunvih solo barJjarioo;'ristud', quod circa
Lethieo perfusa pupaveta somrio.Soporem enim Jan- Pontubi colIigilurL noinirialum est. Bett auleui-i-arfia.
guentibus facit. Ejns alia est usualis, alia agrestis,, dicilui*. Reubarbarum ergo,,quasi radix. barbara,
exqua flnit m succus,<quem opiumappellanl. - , Ueuponticum,quasi radix ponlica. i- - t
* Euphorbium r/trt.-Eiymologise , opinbr, memi- i _ffancpoetmanlhropomorpJion. ' _.Quosimilattis est
nisse Isidnrus nnluit, et bic, ut sflppealias, aliquida 'Coiumella': j' -,:
Braulibne, velpotius a posteris additum. Piiiilus ah ' Ouamvisseniihominisi-esano ' -
Jub-i' regis'medico, nnnien duxisse putat. graminefeta
Euplioibo, Mandragorsepariat-flores, mffislamquecicutam.-.»
h Laser herb. n.jn. nionle "Oscobagi.Al.., Osubagi, *
Quis vero hic mons, hos ad conjefcturam cvadere I CuJHSeortex vitio'misl.E DibseoT.,lib'.i"v", cap."76.
fcMalu generai s iii similiiudinem prunofum. Dib-
' ojiunqiiam quiviuius. Yj
Cujns succtts diclus primum laesir. Sblin., cap. jSCOr. 1
-:Mnla ovoisep.fep-7,, ld.est, sorbqriim. "
"40 : Dictitm primum lacsirpicttm, quoniom mdnutjn " mPnpavef. DiOscor.^ lib. Iv, cap. 65. , i, ,"
modum iucUttrit; ttemiie,usn deriVunle,laser ribminu'- Succus qtiem opium 'vocanl."Sie"Plinius, lib. xx,
lum. Columella vero , lib. 6 : Radib; qudih silphion cap. 18. .Dioseoi\, T6V, 6w6v. , . . - ,
Grmcivocattt, vu,lgnsnoslra consueiudine luserpiiium n Dielaautem bollocyiiiliisqao&.s. ~f'.'r. Neqfle his
-appchant. Er diversum fuisse laserpiiium,, a sirpe yi- est, quodiii eiymologia moreris. Dio-cbr: Kapjro.
delur. Plautus in Rudehle : riepifepris-, oi>-oio'S
o-fvxpa. p.eari,-uv.pbsio-yvposs.
Teque oro; et. quseso,Si speras 0 'Centauievm^ ' El.Dibscor.', ni, cap. 9; eiPlin._2S,
Tiiiiboc aniiomultumfulurumsirpe, etlaserpilium. 'cap.- 6." "- • *
i L
Yid. Plin., Ilb. xix, cap. 3. p Dracontea. Ex eod., lih. if, cao. "1»6_.
d Aloe herb. a-. s.Dio-cor., lib. m, eap. 25. "- 1 Chelidorim.lElseod., !ib."ii, eap. 2"U.
E Pandces. EDiosebr., lib; in, cap.SS.' - * Beliotrop. Vid." Diosfcor.,Iib.'"iv_,cap.""193, ,et
• f llaric quidam kdihorum pulegium.Plin',,'lib. XX', Plin.. lib. xxu, cip. __.!. , "." ", !'.""'
> ' • s
cap. 14. Hmc et verrucaria. Vid. Plin. . [
s"Mafidragord dicta, quod. Ke hicquideni de veri- * Peiilaphyiioni E Dioscor., lib".iV, caj).'i2. .
loquio eogitavit. _ ( • u Hyssopus herba purgand. pulm., eie. Ex Atigust.,
h Unde'el eam Lutini inalum lerrm. Dioscoi*.: 'Pw- in ps.L. ' '
i .-
o! §i MK)«zeppeezpm. T
^_c4iotM«),« K«VIV«J Reubarbarinn.\Vid. Dibscbr., S.ib". m, cap. ?..
«29 - . .ETYMGLGGIARLM-LIB.XVII. 630
41. Hyqscyainosa Grsecis, a Latinis herba calicu- ^ reat terrse. Hac multi pro olere yescuntur.
Jaris, quqd calculi ejus.in flguram cantharorum nas- 51. ^ Herpyllus, quse.apud np.s serpillus vocatur,'
cantur, ut estmali-Punici, a quorum ora serata sunt, pro eo quod radices ejus longe serpant. Eadem eV
Ijabeniia inlrinsecus semina papaveris 356 similia,- matrisdnimula, propter quod menstrua moveat.
Hsee herba e_tinsana vocalur, quia ejus usus peri- 52. i Aristolochia diciiur, quod mulieribus felis
cnlosus est. Denjque si bibalur, vel edatur, Insaniam opiima sil. Nam supersessa post partum, matricem
facit, vel somni imaginem ..torpidam. .Hanc vulgus berielicib vaporis exphrgat. "Hujris herbse genera
milimindrurndicit, propler quod alienationem men- sunt duo : quarum una aiisfotochia roiunda dicilur,
lis indueil. .,,_ propter quod rotundam radicem hhbeat; alfera |
42. Saxifraga vocata, guod .semen. ejus petras in aristolochid longa, quia longam radicem habet, ciini
vesica,frangat, atque eomminuat, _ _ ramis et foliis longioribus , quam eliam et' xla-
Gentiana nomen, sumpsit, ut -medicimemoranf, ab cfylitem~vbca.nl,quod sit radice' robore digitaji, et
inventofe, radicibus aristolochise-similibus. Nascitur longa.
sub Alpibus, atque Galatia Asise. , _, "So; i Erigiron homeh !aGfsecis'dibitur, quod vere
Saturda ealida., et prope igiiita. Unde ilii et primo senescat. Unde'et earii Lalini senecibnemvo-'
nqmen inditum credunt, quod p.rouos facil in Ve- j> caiif. Kascilur per maberias.
nerem., .._.-." ," 54." k Psijllios dicla, qubd Seineii pulicis siniile^
43. Satyripn dicta a Salyris, propter incendium !i- habeat. Unde feamLalini liefbam pulkatem vbcailt.
bidinis, 1»quam vulgus slingum yocat^ Yenerem enim 55. ] Hieraboidne, ideo a Grsccis hoc notneii ac-*
suscitat.Eademetorcnis,quod i-adix ejus in inodum cepit, quod m remediis ac' Iigamentis homimim, et
testiculorum sit, quos Graeci ojiyjis vocant. Item et puTilicatibnibussacerdotum, 35§ a gebtilibus proba-
leporina, propter quod caulem mo.llem emiltat. retur apla. -tJntieet eam" pOniificeSsagtnen appe2a-
, ii._. Erlica vocala, quod tactiis _ejns corpus adu- bant, %nds\ sahcimen, baecverbenh,-quiapufa. •
rat. Est enim Igneas omnino nalurae, et "lactu.perurit, 56. n Paliurus herba asperrima, et spinosa. "'
imde el pruriginemjacit. . _ , . 0 SlrurtiBs^quiifti-quidaim heibam lahariaiii-*&
45. _* Arlemisia berba. Dianae a gentilibus couse- cant, eo quod plerique lanam bx ea laveht. Nascilus
crata est, unde et nuncupala. Grsece eriim Diana in loeis cultis. - * - " . . - •,. „
tl.fxepisdicitur.. "Sp/.nos*dicia4quodMrp/eiiem auferat.
&6. d ChammmelbsGraece dicta, quod^mali Ma- _ S7. Gimiciapropter similitudinem cim.cis. Unda.
liani odorem babeat, sitque brevis, terrseqiie yieina. et-eamGrseci xbpiov vocavefunt. Nascitur in Ibcis
47. Chammdrysa Grsecisappellatur, jjuod-sit bre- G asperis atquecultis, . . ;
vis, et per.terram-. slrata, et_ minuta fbliis-.parvis- 58. Marrubium; quod^rSeci pfaSium dicuntj vd--
~
simis. calum •propter amaritudinem. Nasdtur in campis.
-- 48. e-Psebn ^uidam :medicus fuii, a quo. Pcsbiiia 59. P _P«%iuw apud Indos pipere preliosius est..
Lefba-perhibetur-inventa,' ut Homerus -dicit.-Haric 1 Habetaulem vim tiiermantlcam, calefaeit,^! 'dedu- >
quidam glycysiden .yocant, quod dulcis saporis sit, cit, extenuat,*t purgat,"iet digerit.
vel penlorobon a numero granorum, vel, ut alii, 60. r A6sin!/itumGraecumnoinen, cujus probabi-
Nasciiur in litts est in' Pbnli fet ifb- ~
a.
dactylosgm" digitorum similitudine. quod rbgipne naseituf, iinde
"
silvls. . •'--.'-.' siriChium iPonlicuiiinbniinaiur. ,
-._49. _Bi/g/ossosaGrsecisdicIa,eoquodfoliaasperrima 161. * SympfiijloniZixtb Mclum. eo ijuod Jantam
ad-iubdum 357 7itt0u.e bovis liabeal. { Quse niiruirt in radice virliuem habeat, ht' irusta carnis aspersa-
in luoduin ob sapientiam nulriendam vinb infundetida iii caeabo coagulet. -. -.
a veteribus memoratur. Gonvivii quoquq iiilaritalem - *
62. Polypodium, iierba cujus radix hirla, atquo;
prseberefertur.Proolere etiamsumitur. criniia,-ut-e'st^oZt*pK!.,-ex<iuoderiv&lUm,ut pdly-
SO. s Arnogtossos,id est, 03111lihgua, quse a Ro- podion dicerefur, * iSascitur ib 4eneris petrarum ter-
nianis fj/imfa^dicitur, quod planta ejus cito adhsa- P rls, sive .quercubus yiciiiis.
"" '
-•.* Quommofaterqta. Dioseor.~Yid.alii. cap". 2, et Diosc- -
*- Quamimlgusitingum. F.-,scind«jniiYid. Dioscor.* m Beriitediisab tegalioniblts.v-Lrgamerithlibri omnes •
lib.-in, cap. 135, ct P-lin., lib. xxvm, cap. 28.- . niale. Pliii., Itb. xxrt, cap."2 ; Quohiam noh aliunde.
-.* Artetnisia. Plin.^ lib. xxy, cap.7. saghiina in Umediis plt6/ti;isfuere, el in sacfis iegatio-'
A
. Chammmelos.Dioscor; ni, cap.lS4. - nibus verpenm.
« Pa.on.Idem, cap. 1S7, etPlin.,^xxv, «ap. i. -» PaJturus.-E-Sbrvij eclog. S.
, £ Qumtnirum-in~fnodumob iap.-, etct Ob imtitiqril; *>Strtiihids. E Dibscorid-.et Plin.
Ita -enim reddidit Plinius (svfpoo-vvm)quse est apud , -P'Pitkgium aptid Itid: -p. pretioiiuis. Yeroa -sunt
Dioscor» ,.;..-. Hibronym..,cpi^t. 83, ad Evagrium.
s Arnpglossos.Dioseor.j JI, cap. 1S3. '<iHdbet auleiii vmhmn thirm., ett. Ex Dioscor.,
.% -fferpt/Wus.Vid.Serv., eelog; 2. lib. in, cap. 36. Bedabshnt hseca*veteribusJib.
* Aristoloch. Plin., xxv, «ap. 8, et Dioscoi".1», - r AbsWhitim. E Dioseorid.-
8 Symphyton. Ex eo'd>
' j 4 et 5.
cap. -* Polypodinm. Exeod.
Efigerpn. E Diosc, iv, cap."97. u Nascilur in teneris pelrarum terris. Id est^ 1r.
~K Psyliios.-Ex Diosc. et Plin.
1 Hierabotane,'Jidi-.Ptin.', xxy$-cap. 9, et ssjij niuscosis petris. Siita licetinlerpretari verba Diosc.*
' '
boV I S. ISiDOIU IltSPALENSlS Ei'ISCOPi , '652
03. a Polion a Gisecis, a Latinis"omnhnorbia,quod j± Dicere, sorbiiiotollit quem diraciealae.
multis morbis subveniat. Nascitur in msntibus et du- Hsec dum hominibiis venenum sit," capellas '
effieit
"
ris Iocis. pingues.
35S 64. b Scamihonia, quam Lalini acridium 72. e Trifolium esl, quod Grseci zplfvilov voeaiil,
' "
Vocant, herba succi plena, quse colligitur sub cavaia qund s\l foliis irinis per singulas adnationes.
radice. Denique teiram rotunda cavitaie fodiunt; 73. Phlomos, qiiam Lalini herbam lucerhalem vo-
tum suppositis, aut cochleis",aut nuci.sfoliis excipitur cant, ab eo quod ad lychniaprolicial. Eadem et lu-
BUCCUS, atque siccauisauferiur, Yenit autera siBpius cubros, quod lucem jprsebeat umhris.
jprobabilibr ex My;ia Asiae.Huic conlrarius, alque fal- 74. Pyretron, Gncce dicta, quod habeat radicettt
cusex Syria, atque Judsea. incendiosam, atque icoacfrvantem.
65. e Daucus foliis feniculi similis, lliyrso bj- 75. h Allhea, malva agrestis, sive malvse viscus^
fpalmis. sed althea, qhod in a//um surgit, et viscus, quia glu-
. ..
Cilocatia dicla, quod venlrem cilo depurgel, quam tinosa est. j
»
76. Oryganum, quod Latine colena inlerpretaiur,
vulgus corrupte citocotiamvocat.
66. d Lappa dicta, quod habeat caulem ingentem propter quod inrusum coloret vimim.
' Tiihymallum vncabulmii sumpsii, quod
per lerram disposita. Hsec herba a GroecisyilkvOpu- B 3@1 "
srof yocatur, quod vestibus hominum inliaereat ob foliorum comam ad r|adiumsolis circumaclaef>nveiiat.
Nam Groeci solein zizkva vocant, f/.«).).6v comam, ex
asperitatem sui. Nascilur juxia nuiros."
67. Capilttts Veneris vocatus, sive quod delapsos quo confectum est, ut TUIiymallumdiceretur. Hujus
species septem diversis locis nascenles. '
post alopeciam capillos recreal, vel quod capilloruin
78. k Slrychnos, quae Latinc herba salutaris voca-
fluores coercel, vel quod sii virgulis nigris lenibu.
cum splendore, quasi capilli, Nascitur in aquosis tur, propter quod dolorem capitis el stomacbi in-
locis. cendium miiigat. Eadem el uvalupina propter sertieu
uvsesimile.
'68.' • Rubia dicla, quod radix ejus slt.rubra, unda ejus l
79. Polygqnus, quam Lalini herbam sangiiinariam
et colorare lanas perhibeiur.
69.f radix eontrila in- vocant, quod niissa in naiibus sanguinem " mo-
360 Anchusa, cujus digilos veat. [ "
ficit. Est enim colore sanguineo, unde etiam pietori-
80. Amtrosia, quam Lalini Apium sylvaticumVQ-
Lus ad purpuram efflngendam usui est. De qua Virgilius :
• 70. Chammleon,quse Latine, Viscaragovocalur, eo cant.
Ambrosiseque coms divinumverlice odorem , '
quod viscum gignat, in quo lnerent aves, quse pro- -, Spiravere
-
pria voluiitate descendunt ad escam. Apiago, quod flores ejns apes maxime appeiunt
. 71. Cicuta propler quod iu tliyrso geniculalo nodos Porttdaca....
Iiabeat occultos, ut canna; sic dicilur fossa cmea, 81. m Ros martnus. iquam Lalini ab effectu Jierham
tjuse occulta est.' Haec potui data inlerficit. Hane in salutarem vocant, cujusfolia feniculi sunt similiaj
carcere Socrates bibil, et expiravit. Persius-.: atque aspera, et rot^lim terrse proslrata - >
iS.Fungi, quod aridiignem acceptumconcipianf, i.-1 FeiiiculumLatini vocant, quod ejus lliyrsi seu
pSf"eniriiignis~e'si,1 unde ei esca vulgo dicitur, quod radicis succus acuat visuni, r cujus virtUs tradilur,
Sllfomes igiiis et nhtrimentum. Aiii dieurit fuhgds ut serpenles anuuaiu seneclulem ejus giistu deponarit.
Voeauis,quod sirit ex eorum' genere"'quidaih"inter"- Hoc olus Grieci pkpp.0povvocant.
emptorii, unde el defuncli. 5. s Liguslicuma regione nonien accepit. Naseitur
'"** Laduca... exubefet.-SevbkSuni Pallad., in Jan.-j . * Nasturlittm sapor. app., etc. Plin. xix, cap. 8 :
lit. 14. _--.;".- - nomenaccepita narium tormento. '
Nqsluiihim
' l
,,bSeu quiaJacte .nuirient.fem. Nid. Diosc, ]ili, JI. - Unde et esca vutgodicitur. A nobis yesca.
«
. Hmc in viris Ven. us. Ila qubddam laclucse gehiis D' m Armoraca. Pallad., lib. xt, cap. 'H : Armofacam
dicfum refert Plinius,'lib*."xix',"cap.- --
"eunucliiuin
a Quam Sarralimn.ISo.ST.err._ya
8-. ser-emus,namhmc agresiis est raphanus. Nonest vero
dieimus. armoiacia e.idem cum lapsana; de illa Dioscorid.,
e Intubus Grmcumnomenest. Romanum esse le- ii, cap. 138; de •hac, cap. 142; foliis tatueusr-
jib. • • •-
Stantur Dioscorideset fialenus. miles cssb aii.
f Asealonianuncitp. exvxtaurb. Pal. Ita Plin.,xix, . 11Carrfuus, succusejus alopecias cural. Plin.,.xxi,
cap. 6. - . . .,- ..... cap. 25: Anlequamfloreai conlusus, alque ' expresius
s
.. Allium diclum quodoleat. Yel quod halet, -rilalii ittilo succo alopec.iasreplel. - •'
- ,
volunt. ., ,"'"'.. . CkP. XI. — ° Citjusradices. E Dioscorid.-;lib.in.
h Utpicum. Vid." ColUm.,"lib: xi, "eXPlin., xixj - i>Oieoselinoh.— Oreoselinonmalimex Plinio, tiut
- etiam
cap. 6. De etymologianon .liquet._ helioselinon, quod paluslre
- ' est, aul ceite
,.i Phuselus.-Cicero/in Verr. : Phaseiis ilia, quam elmoselinon. - - - _,.;
tepit P. Servilius,'~non fiterat -urbs"antea Cititttm, <) Feiiiculum -quod.acuat vis. Quasi phenocuhim e
atque prmdonum. Lycii' ' iliam Grmci hominesiniole- €ra;ca el Latina voce. .
banl. •' r Cujusvirtus irad. E Piin,,~xx,-cap. 23. . . . • .,
i Qui dulcesnasci perhibentur si lacle melliio.^ Si • B"Lignsticnm.Ex eodem, lib. xix, cap. 8, e»
lacle el mulso.,Paflad.ylib.^iv, Cap.'9:" Dioscor., lib. ni. . ;
639 S. IBIDORI HISPALENSISEPJSCOPI ' <__*(_
'
eriiiii plitrimum in Liguria, odore aromatico, et gusm A Abroianum:....
acre. Cermfolititn,....
*- 6. Aneson,'ut Grseeidicunt,sive, utLatini,
anesum, 8. e Rutd dicla, quod sit ferveritissima. Cujug
lierba 370 omnibus cognila, acerrime fervens mic- ,altera agrestis, aique
- > yirlute acrior, sed utraque fer-
tualis. veiitissitna comprobatur. d Hanc venenis repugnare
' Anelhum..... • '
•' "Cuminiim.:... «lustelie docent, quse' dum cum serpeule diiuicave-
rint, cibo ejus arraantur.
7. Coriandrum ex Grseconoraine sumplum, quod 9. Salma.....
illi v.bpiov a
vocant, cujus semen in dulci vino dalum c Imda, quam rustici alam vocant, radice arotua-
proniores reddit in Venerem; si supra rhodum dede- tica, odoris sununi cuin levi acrimonia.
rls,"aiiieiiliamriutrit. . ,' Menla. Hujus genera sex.
h Canos eliam ex coriandro infici traditum est. - -
* Ciyus semen...nutril. E Dioscor.j lib. in, cap..71. opluor, neque de etymblogiacogitavil, sed ad Plinium
h Canos etiamex'coriandro infici. Idnon nisi de -elDibscoridem respexit, ferveritein
quorumuterque
•
hyperico prodidit Plinius, lib. xxvi, cap. 15. Qnod ruiar.naiuram tribuit., .
.eiiam eorion (ut.ipse ait) vncatur, sed Dioscoridesid d Hanc venenis repugnare tnusteltm." E Plin., xx,
jiynerjci genus v.bp-vnnminat. 13. "
'« cap. | .'
Rulu dicla quod sit ferv. An a ruendo, an potius « J)iu/a, quamritstki alani.Qaod nomenHispani
a sono, quem fervens humor reddere solet? Nou B retinemus; de inula vid. Plin., lib. xtx, cap. 5.
i- 1-—
LIBER DEGIMUS OCTAVUS.
IDEBELLO ET LUDIS.
, . 371 CAP.UT.PRIMML -socialia, piratica. Nara piratica bella sunt sparsa Ia«
- De bellis. - , tronuiri manjis per maria myoparonibus levibus, et
, 4. a Primus bella intulit Ninus Assyriorum.rex. fugacibus, b non solum navium commealus interci-
Ipse eniiii linibus suis nequaquam contenlus, humanse pientibus, sed eiiam insulas provinciasquc vaslanii-
«ocielatis fcedus irrumpens, exercitus ducere, aliena bus, quos primum GnseusPnmpeius post multam vas-
vastare, liberos populos uut trucidare , arit subjicere tationem, quam terra marique egerarit, mira celeri»
«oepil, universamque Asiam usque ad Libyse fines tale compressit, ac superavit.
nova servitute perdomuii. Hinc jam studuit orbis in G.Sicut autein belluiu vocatur, quod confra hostes
tnutuo sanguine alterna grassari csede.
- 2. Quatuor auiem sunt genera bellorum, idesl, agilur, ita fumu-fus qui ciyili sedilione conciiatur.
c N-itnscdilioest dissensio civiuin, dicla quod seorsum
juslum, iiijustuin, civile, el phisquam civile.- Justura alii ad alios eant. Alii sestimaut dissensionem anlmo-
belium est, quod ex prsedictogeritur de rebus repe- rum sedilionemvoeari.quam GrseciSt«o-T«o-tv vocant.
tiiis, aul propulsandoriim hostium, causa. Injustum C . 7.
bellum est, quod de furore, non de legitima ralione Quo auiem differat utrumque,d Cicero.docet: Po-
testeniin, inquit, esse bellum,ut tumuljus nonsit. e Tu-
inilur. De quo in Republica dicit Cicero : Illa injusta mulius auiem essesine bello non
polest. Quid est eiiim
bella sunt, qum sunt sine causa suscepla.
' tuinultus, nisi perlurbatio lanta, ut major limor oria-
5,NamextiauIciscendi,autpropulsandorumliostiuiii tur? Unde etiam diclus fumultus, quasi timor tnulius,
causam, l.ellunijnsiuiri gerl nulluni potesl. Ei hocideni Gravior autein est tumhltus
quam beilum. Nam iri
Tullius paucis interjeclis subdidit : Nullum bellum
bello vacaiiones valeni.in tuiiiultu non valent.
justutn liabetur,iiisidehunlialum,nisi indiclum, niside
8. Differt autem bellum, pugna et prseliutu. Nam
repelitisrcbus.Civilebellumesl inier civcs orla sediiio,
et eoneilaiio tumultus, sicut inter Syllam et Msirium, bellum universum dicitur, ul Punicum. Hujus paries
sunt pugnse, c ut Cann^nsis, Trebiensis. Rursum in
qui I ellum civilc inviccui in una genle gessertint;
, i. Plusquam civile bellum cst, ubi non sulum cives - una pugna sunl niulia prselia. Aliud enim in corui-
certant, sed et cognali: quale actum est inter Csesarem Lus, aliud in media, aliud in ejUrema acie geritur_i
et Poinpeiuin, quando gcner et socer invlcem dinii- Delluui igitur est-lotum|, pugna unius diei, praelium
i
cavemnl. Siquidem in bac pugna frater cura fratre pars pugna; est.
dimicavit, et paler adversus lilium arma portavit. . 9. Bellum antea duellum vocatum, eo quod dtta
372 Lucanus.: In fratrem cecideruntpmmia fratris. sint partes dimicantiumi, vel quod altcrum faciat vi-
Item : Cui cervix cmsa parentis cederel. ctorem, alterum victumj. Posiea, mulatn et detracta
5. Bella itaque dicuntur interna, externa, servilia, littera, diclum'est bellum. Alii £ per aniiphrasin pu-
CAP.I. — a Primus bella inlutil Nhms. Ex Justiiio, a Cicerodocel. Philippica 8.
atit fortas>e eiiam e Trogo, aliquauio eniin liaec am- e Tumidtus, quasi limbr mttltus. E Serv., _iEn.ii,
pliora, quam apud Jnstinuni, neque ejusmodi, ul ab ad vers. Gemiiu miseroqiieluimdtu. ,
Isidoro aucta videanlur. • * UtCannensis, Trebiensis, Tefmehsis,Cbd.omnes
I>_IYOHso/«irt«ai>tumcommeatus....vastantibus. Ver- mendose. ! - .-
La sunl Orosii, lib. vi, cap. -i. s Aiii per antiphrasin.ft Serv., ibui.
e Nnm seditio. Eadem, sup., Iib. s, in S.
6H,_ ETVMOLOGIARUMLIB. XVIIL. .. 64$
tant diclnrii,.373 quodsitlK.rridum.unde illud, horr .A ingrederelur triperlilo jqdicio honoraretur. Nam
tkia bclla, cura belluui corilra sil pessiuiuni. - priniuin de triumpho duci coneedendoexercitum judi-
"10. Prmlia dkuritur a premendo; libstis hostem. care solituiu erai; secundu senalum, teniu populurn.
* Unde el"pfela ligna quibus uva '
prcmilur. 4. Erat aulem apud Romanos mos uf Iriumplian-
Pugna vncai:i, eo quod.jnilio usus fuisset in bello les quadrigis veherenlur, ex' illo quod sulili sliit!
ptignisconlf-ndeie, vel quia prituo tell.um pugiiis. priores duces boc liabiiu bella inire. Qulcunque
i .cipiebant. Unde cliam pugna duorum eslaliquaudo. aulein in conlliciu vicissei, palma aurea coronaba-
jitifcferro. . , *ur, quia palma stimulos habet. Qui vero sine con-
II. Quatuor autem in bello geruntur: pugna, fuga, hiciti fugienlein prostrasset, laurea., eo quod iisec
viclori-i, pax. Pacis vocabulum yideiur. a pacto sum- arbor sine spinis esl. . ... ,
ptuui. Poslerius aulein paxaccipitur, foedus primum 5. f Namqiie et purpureaui el. palmalain logam
iii.lur. Fjedui e.4pax, quse lil inter dimicaiiles, vela triumpIianiesinduchantur,etscipionem cum sceptroin
fide, vel A-fmciulibus, id esi, sacerdotibus dictum... niaiiugerebaiiiiid iniitaiionem viciori;e Scipinii», licet
Per ipsosenitn liebant foede.ra, sicut per sseculares. tl scipio baculus sit, quo__liominesinniluntitr. Unde
liella. h Alii foederadicta pulaiil a porca fcede ct cru- el ille priinus Cornelius Scipio appeliaius est, quia
dcliter occisa, cujus mors optabalur ei qui a pace ]B in foro. paier ejusca;cusiniiixus eo ariibulabai. 375
resilissei. Virgilius: Eicmsdjungebanlfmderaporca. Super scipiouem auteui aquila sedebat^ qb lmliciuin
Foederis"parles inducise. Et dictse inducim, quasi in quod per victoriuin quasi ad supernam magiiiltidiiieiii-
ttiesocia, *
accederent, , , ._*_,..".
;..; _. . CAPUT ii. 6. e Inde etcolorerufo perliniebantur, quasiiinila-
De iriuinphis. rentur divini jguis effigiem. h ftuod yero a carnilicij
"l.Omne regnuin sseeuli hujus bellis qusCTilur,vi- contingebantur, id erat indicio, ut ad tantum fasti-
Ctoriis prop:ig:ilur. Viclarta diela, quod vi, id est, gium evecli iuediocritaiis liumanse conimoiiereniur.
vktuie/ajipiscatur. Iluc est.enim jus gentiuiii, viin. 7. Duobus autem gerieribus delelur exercilus, aul
Vi' repellere. Naiu turpis csl dolu ipisesita vicloria. internecione, aut dispersibne." Sallustius: Uosles,
Certa autem vicioria est, vel OL-cis.iohoslis, vel ex- ihquil, aiil opprcssi; atit dilapsi forerit. Sic el utrum->
jpoliaiio , vel utiuuique. ° Non estautem jucunda que Virgilius : Internecione, ut:'Siibmersasque obfue
"' " "-"
victoria, ^J_^q\i-t-\~erin\\\\ensa deirimeplacontitigit. puppes-; dispcisiohe, ut: _' '
Estbbcest, quod laudat Saliuslius.duecs vicloriam . Aul age diversos, el disjicecorporapoiito. '
in cruento exercitu reportasse. -,_.". --. Spolia hoslium : prseda, manubise", exuVise,
% Pompa dicla est. Gricca significatiqne , ,«jro(C' partes. Prmda a frmdandb vocata.' Maniibim, eo
rsu izopntiveiv,hoc esl, publice oslentari. d Pricce-. quod manibus detrahuntur. Hseet exuvkeab exuehdti
dit auteih vicloria pompain, ideo quod iluris ad hqc dictse, quia exuuiitur. II;c el parles a pdrt divisione
certainen prijnum est victorise votum. (j jropefsonaruin qualitate, et laborum jusiadivK
3. e Trophmum dictum kxb -ri"» itponns, id est,, sioue). i Spoiia autem a palliis, quaui ex' paltia,,.
cdnversionehoslium et fuga. Nam ab eo quod hostcm .- victis eniin deirsthuutur. '
quis fugasset, inerebatur iropliseum; qui occidisset, ' 376 CAPUTIII.'; ' -
triuinphum _:qui dictus esl ki-h zH; zpikpMvts,id est., , - . De signis. - . , ;
ab ersu/taitone. Pleiiaeenim viciorise triumplius de- 'l/Stgua.bellortimdicuniur, quod ex iisjexercilus,.
betur ; semiplense froplueum, quia nonduin plenam et pugnandi, ei victorise, et receptus accipit syinbo-
esivicloriam conseculus. Noiienimoblinuit, sedfuga- luin'. Nam"aui per vocem tubai, aut per syinboloii-
vit cxcrcitum, Ha;ctamen nomiiia Seriplores confun- adniouetur exercjtus. Legionum. pr'iiici_jalia sigua
duut. -Traiiquillusautem triumphum Laiine dicit j)o- aquilse, dracones, et pilse.
lius' appellaium , quod is qui tfuimphans urbeiu , % Aquilai ideo, quod eadciri avis Jovis in ariuis -
CAP.trX}_:'-^ f-Pyrgus".Yaseiiliim ;ih.tiifriculsefl- til nullus cumalio congrueret. Arist.j lib: ii; de Cifel.':
guraiii ciSiifofniaiijin,ex qub taii.in^ajveum conjicie- "EOTISE v.v.zopBovv y_a),eT~bvy zb TTOU.K,' n zb t-otlkv.ig,
bantur; n!equis didiis iri |acieildis riiahiisubesse pos- oiov -collovs.k<rzpv.y&\ob" VMOVS ,
§ZXl.etvkp.rij(,v.vo.v
sei. Turflciilam vocal.Mrirtialis. (i .lt<i.. ... .,, , «).).«ev«iri.Sva; 'paov.
CAP.LXii."— h Qiitd sine mijieslia sui brevilale CAP.LXYII. — s I7nrfeef egehlesliomihesiuiili rfi-
calceiiif-.Shp., lib. ivf;eap. 6, eSefv., Geofg. n. cunlur. Nonius : Incitas egestqi tiicitur.
CAP.LXIV. —;c Qui_ddm, autem..', pltysiologicepef CAP.LXIX. — h Triqbharih'- MSrtialis, iib: &',
allegor. \\d. Euslach.",Iliad. a-, ad illud : Vteuaalo-i epig. 46 : Pila trigonalis :
'Itp-TtkpaSeBvpktnv j9yj_tovezepitov. <- . Si me nobilibusscis expulsafeiiriistris.
CAP. LXV. — d 'iVioneinsuppum. Grsece v7mov.* - Sum
Yid. Fest;/ lua; si iiescis; rusiice fediie'piliim;
.._.-.,.
e,Quatri'onemptamim. \mo pronum opibor, qui et r l Suriim dicituf 'ddfe. Piutarcii., in" Citce.fbn'e,. de
Aristoiejj Kpnvns- Supino enim pronus opponitur; Cornel. Lentulo, Catilinse sSciti; feogrioineriinSura :
iion •planus. .-.,. IIodE)-6Sv bliyiipoisi~kvv,v.v.1 v.v.zv.fpbvr,ztv.as, p.ev
1,byov
CAP.LXYI. — f Ut puta._senione'm.Qui el \Verius; ovv.efn SiSovat,"napeyeiv SEzr,vv.vrip.nv, &o-7-ep,7ckv~>
el Cous,dicebatur, quoties itaqualuorlalecadebaiit,' ^eliiBeiaitvot tiUi^es,'bzkv iv zu bfkipit,eviapkpzatrtv.
CAP. I. — a Artifex gener. nom. Ut Grseciszev.zav. in Crmciam ex jEgypto Danaus advenit, ante ratibus
h Nauclerus. Qui et navicularius et magister navis nuvigubalur inventis inmari Rubro.
a jureconsultis dicitur, qui navem habet propriam , 1 Ratarim. De quibus Agell. meminit, lib. x, <_ap.
vel conductam, cujus obventibnes et redditus omnes 25. Sed Rati.irias appellari quidam malunt.
accipit. At Jsidoro, inf., cap. 19 , navicularius na- , l Rales abusiv... invicemtrab. EServ., JSn. r, ad
vium esl fabricalor, sicut carpentarius carpenti. illud : Disjecilquerat.
c ln contribulione sunl. Contribulionis vox apud m Quam Grmcidurcon. AL, durclwnem.Recte for-
jureconsulios frequens, utlit.deLeg. Rhod. deJact. tasse hsec absunt a Segunt. libro. Sed amplius quse-
d Gubernio, qui et gttbernat.Gloss., Guber. (mulila rendum. Estnamque isdodex ssepealias mutilus.
credo voce), v.vSepvnzns. Gubernium proghbernatore u Liburnm. Videntuf IIKCquoque ex Histro. Sed
dixisse Laberium in Ana Peranna ait Agellius, lib. ut apud illum Libumia pro Libya , ita hic Liburniis
1
xxi, cap. 7. Legitur quoqucarchigubernius, sive eliam pro Libyis subsiiluerini. Yid. Appian., inBell.IUyr.,
arcliigubernus, lib. xxxvi. Dig., lit. 1, cap. 46. ltem Lueian., ev zols tpaai,' el Yeget., lib. iv,
0 Propler scopulos
guberna pro gubernaculis dixit Lucretius : ne ferianlur. Hister.: Nam ipsm
Disjectaresoletmagnummare, transtra,guberna; rostralm in allum erectm, quasi cacumen syrleum emi-
et Lucilius, apud Non. : nenliorem a puppi, in fronle roslra habenl propler
scopulos,ne forle , cum tanlam vim discurrenliumet
Proras despoliate,et detundite guberna. properanlium habeant,;aut ferianlur, aul collidanlur.
e Navita pro naut. E Serv., Georg. l, et Mn. vi. . ' v Classisdicta...
portant. E Serv., M\\. I. Pallasne
Sic Grseci vv.vznvet vavkznv. " exurereclass. e
f Quomodotubex. F. , quomodoet obex, de cujus i Scapha , qum el catascop. Vid. Yeget., lib. lv,
• "genere
vid. Serv. cap. 37, et Agell., lib. x,cap. 25 , apud quem cata-
s Epibata. Inde et-t§aznyoi,naves veclorise.Dicun- .scopiumforma dimin.utionis.Calascopus apud Hir«
- tur eiiam epibatse, qui tutelsecausa assumuntur.-Yid. tium, lib. de Bell. Afric.
Poll. r Paro navigiumpiralar. aptum. Id est, inslrucium,
h Eo quod gnavumrect. lla libri Goth., recte. As- el quasi paratum, captak enim iiujusmodi notaiiones.
signat autem navo suam eliam etymologiam(ut navus Nisi mavis aplum Gothico compendio pro apeiium
slt qui novil) quam probam , nibil moror. Interpre- scriptum fuisse. Id enim , el flucligeriEJT/6E).OV in Ci-
.lantur quidem Glossariaeodemmodo navum : Navus, ceronis versu comprobat: etaperta, quse a Gnccis
sUfip-iv ; natiUS, ep.-~pav.zos, evazpafiis, evvlvnzos. afpav.za dicunlur, uavigia teetis opponuntur. Livius, -
* Lydii primum navem.Sumptum videlur ex ilis- lib. xxxvi : C. Livius prmfeclusRomanmclassis cttin
tro Grxco scriptore, quem Lalinum ab Hieronymo quinquaginia.navibusiectis profeclus a Roma Neapo-
factum quldam exislimant. lim, quo asociis ejus ormconvenirejusserai, aperla^
i fiafes prim. Plin., lib. vn, cap, 56 : Navi primus naves, qum ex fmderedebebanlur,elc.
•
6CS ETVMOLOGIARUMLIB. XIX. 666
418 ^i* Myoparo, quasi minimus Earo. Est enim A CAPUT II
scapba ex viminefacta, quseconiexta crudo^coriogenus De parlibus navium, et armamenlis.
navigii prsebet, qualibus utunturGermanorumpiratae i. Puppis posterior pars navis est, quasi post.
inOceani littoribus, vel paludibus, obagilitatem. De Prora anterior, quasi priora.
quibus Historia : Gens, iuquit, Saxonum myoparoni- 1 Cumbalocus iinus navis, quod aquis incurabat.
ius, non viribus nilunlur,- fugm polius, quam bello pa- Carina a currendo dicla, quasi currina.
rali. 420 ^. k Fori navium latera concava a ferendo
22. Celoces, a quas Grseci v.elnzas vocant, id est, onere dicta, siye labulata navium, quse slernuntur.
veloces biremes , vel triretriesagiles, etadministe- Dicta, ab eo quod incessus ferant, vel foris eiuineant.
rium classis aptae. Ennius : , De quibus Virgilius : Laxatque foros.
Labituruncta carinaper ssquoracana celocis. 5. t Columbaria, in summis lateribus naviuui loea
23. Bifemes autem naves sunt habentes remorum concava, per quse eminent remi, dicla, credo,.quod
ordinem geminum. sint similia latibulis columbarum, in quibus nidili-
Triremes, et qualriremes-,trium" et quatuor ordi- caut.
num; sic et pentereset hexeres, quinos vel senos or- 4. m Agea, visesunt, vel loca, in navi, perqusead
dines babentes. B remiges horlator accedit. De qua Ennius :"
24. b Actuarimmves sunt, quse velis siiuul et re- Multaforo ponet, et Agealongarepletur.
mis aguntur.
c Bippagogus, in quo equos Irarisvehere solitum 5. Transtra sunt iabulse ubi sedent remiges, quod
est. in Iransversosint, dicla.^quse Yirgiliusjuga appellat.
d Ponionium, navigium flumiiiale, tarduin et grave, 6. ° Tonsmrerai a removendis et decutiendis fluc-
quod nou nisi remigioprogredi pofest. libus dicti, sicut tonsores a londendis et deculieudis
e Hine et trajectus, id est, extentus.* Estenim capillis.
latus, unde et transenna dicilurextentus funis: 7. P Palmula est exlrema latitudo remi, a pulma
25. Lembusnavicula brevis, quse alia appellatione dicla, qua mare impellitur.
dicitur elcymba, 419*1 f Caupilus, sicut eilinter, 5 Anlennm autem dictse, quod ante amnem sint
id est, cara6us, quo in Pado, paludibusque ulunlur. positse. 421 Prselerfluit enim_eas amnis. r Gornua
26. Carabus, parva scapha ex vimine facta, quse - extremse parles antennarum sun.t, dicta pertropum.
conlecla crudo corio genus navigii prsebet. 8. E Malus est arbor navis, qua vela sustinentur.
mali in sum-
ePortemia, navicula Syriaci generis, lala, et Malus aulem diclus, quia habet" instar
sine"carina, a portando vocata. Utuntur iis in Pan- mitate, vel quia,-quasi quibusdam malleolis iigneis
J cingitur, quorum volubilitate vela facilius elevantur.
nonia.
27. h Trabariml, amnicse naves, quse ex singulis 9. Modiusest cui arbor insistit, ob similitudinem
trabibus cavantur, quse alio nomine liltorarim dicun- mensuralis vasis dicfus.
lur. *•Hseet caudicmex uno ligno cavato factse, et Carchesia sunt in acumine arborls. * Cinna '_
inde caudicm, quia a quatuor usque ad decetri"h.omi- Lucidaconfulgentalti carchesiamali.
nes capiant. 10. u Trochlem,' quasi y littera, per quas fuues
a Quas Grmei celeles. Suid.: __._)>???, bjxbvosIT~-~OSeliam aucta. At Charis. Fori sunt in navibus, <jul-
xal' o em zovzov*fepbpevos' et paulo post, Uekns bus naulse sedentes remigant, IStaXtw.
elSofizloiapiovp.iv.pov : etTJiucydidis interpres, Mtv.pbv 1 Columbaria. Yid. Philand., in Vilruv., lib. iv,
i:\oikpLQV
" vf' evbsepezzbusvov, Kjrop.ezafopasTOO v.ihizos cap. 2.
ritov, a els kvnpmiv.kQnzai. 1,1Agedvimsunt. Fest. : Agea via in navi esl, dicta
b Acliiarimdicim,quod ciio.agi possint, ait Nonius. quod in ea tnaxhna qumqueres agi soteat.
c Hippagogus. Hippaginem Laiiue.appellari tradit " QumVirgiliusjuga app. Mn. vi :
Festus. Ihde alias animas,qussper juga longa sedebanl.
d Ponlonium. Vox diminutionis. Nam _pontones •
dicuntur. * . >Ubi Serv. : Juga Grmce dixit, %vyuenim .dicunl qum
principaliter
e Hinc el trajectus. Serv., ^En. v. Trajectdin fune transtra nominamus.
0 Tonsmremi. E Serv., ^En. vn :
columbam: Trajecto (inquil) extento, unde tfansenna
dicitur exlenlus funis. Quse, quomodo huic loco apta- In Ientoluciantur marmoretonsae.
ri possint, non queo satis dispieere. rPalmula. Yid. Fesi. et Serv,, Mn. v. Eadem
. * Et caupilus.AL, caupolus. Agellio, Iib. x, cap. ratione Grseci zapabv, et palmam manus, et remorum
25, capulica. latitudinem dixere, utait jElius Dionysius, apud
s Portemia. Sic omnes Iibri et ita Isidorum serip- Eusiach., 'oSucro-.i, ad illud : Tapaol pev zvpuv, elc.
sisse arguit etymologia. Est tamen vox Grseca, ea- lAntennm aiitem dictm, etc. E' Serv.,_ ^En. vn.
demque Diodoro Siculo nuuc nopBpeTa,nunc itopeiK Idem prope Festus in voce Amnenses.Sed illi non de
dicuniur. naviuni parte, sed deurbibus prope amnem sitis lo-
h Trabarim. Feslus : Trdbicd navis, quod sil trabi- quuntur.
bus confixa. 1 Cornua. Ex eod., Mn. m, ad illud : Cornua veta-
1 Hmttt caudicm.Et caudicarim,vel codicarim.Non., tarum obv.anlenn.
Fest., Agell. Nam ut trabs proprieduoligna compac- 8 Malus arb. Ex eod., Mn. v, nisi quod malis apud
ta, tesie Festo, ila caudex plurium iabularum con- illum, non malleolislegilur.
textus; ut ait Senec, lib. tle Rrevitat. vit. 1 Cinna .*Lucida. Quod Calullo hic ve.rsus tribui-
CAP.II. — i Cumba. Yulgo gomba. tur ex Nonio potuit esse communis.
k Fori. Hsec utcunque coniexta e Serv. tionuiliil u Trochlem, quasi i>iiltera. — Quasi 0 liltera leffi*
*
667 S. ISIDORI HISPALBNSiS JMSCOPI 668
trahuniur. Trochleseauteiri irocaiie, quod rotulas ha. A c ilrfemon flirigendaepotiu§-havisfcausacdiriBifcn-
beanl, zpoyds etiiih Graecef'6'ta"dicilur. tatuni; quam celefitaiiis.
11-. Pafasiutm slipit&S sbiit pares stantes, quibus ;&23 & Siparuiii gbnhs velijuhhhi pedeiu babeifs.
arbor sustinetur. Cato : Matum deligatum, parasiata ; quti juvari iiavigia sblent iti liavigatioiiej^juoiitisvis
vinctm. venti labgtaesbihDfeqUoLiicailu§:
12. a Clavus 6si quo regitur guberriagulum."D'e Summaqueteiidehs
Sipara, velorum perituras colligitauras,
qiib Ehnius :
• Ut clavunirectum leneam,navimqueguberrieh). ^uod ex separalione existimant nominatum. * Pes
15. b Porticulus malleus in manu portatuS,-quo exiremus angulus veii, quem sicnauta. loquunlur.
tnodus signumque datut remigaritibus..De ijup Plau- CAPUT IV.
lus': •Defunibus.
*
i. Funes dicli, quod antea in usum luminis fue-
Ad loquendumjatque ad tacendumtute babeas porti-
culum.] rint circumdati cera, unde et funalia.
A portando igitur porticulus. Bestes, sive quod i rafes contineant, seu quod in
422 M" Tonsilla uncinus ferreus, vel ligneus, ad lis.refes tendaniur. !
quem in lillbre defixurii funes navium iiligantur. De ^ i Rudentes sunt funes navium ex nimio stridora
quo Ennius ita dicti. |
Tonsillasrapiunl,cohfiguntlitttis odaiafeas. 2. Spirm funes, quibus ,n tempeslalibus utun-
15. Anchofa, delis ierreus, ex Graeea "elymolbgiil tur, quas nauliei suo more k cucurbasvoeant.l Spim
nomen diifcit,quod qiiasi libniiiiiS manbs compre- autem a sparto vocatse.
iieiidat, vbl Setipulos, vei afetisi§.Nam 7)irfti«sGraicS 424 ^- tPrbpes funis quo pes veli alligatur, quas<
yeip dibitUrt ° Aphd' Gf_KCOS auteih aspiratioheitt prope pedes. De quo Turpilius : Qaasi cunl venlus ferl
non habel. Nam 'Jyxvpxdicitur, unde et apud majb- navim in ihare secunrfus; si qhis propedem misit-; st
re§ siHS aspifatlonfepWerebaliii'. velim sinistrum. \ . .
16. Pulvini sunt machinae ijdibus riaves fleduoun- i: Tormentumfunis in rtavibus longus . quo prora
tur etsubdUSUnturin pbrfUm: ad puppim extenditur _ quo magis constringanturj;
d Porisscalii naviiiriii. tormenta autem a forfu dicta, restes , funesque.
CAPUTiii. 5. Saphon , -funisin prora positus. De quo Csebi-
De velis. lius: !
Veneriocursu veni prplalo pede usque ad saphonem.
i. Vtliic Grteci appevv.dicuntj proinde quod aere 6. Opisphora, tunes, qui cornibus auteiuiK dexlra
bioventur.- Apud Latinos autem vela a volalu dicta. " sinistraque tenduntur, et retroverso.
Unde est illud : Velorumpandimusalas,, Pri/mnestum, funis ]quo navis in litlore religatue
2. f Genera velorum Acation, EpidroniOSjDolon; ad palum. '
Artemoh, Siparbril, Mendiciirn.-Ex quibus Acatlori Mitra funis quo navis media vincilur.
velum maximum;el in media havi conslituium. 7._Anquina . quod 'ad maium antenna constringi-
5. Epidromos secundue amplitudinis, sed ad pup- tur. Dc qua Cinna:
pim. Atqueanquinaregat slabilemfortissimaeufsum.
Doion inihiihuiiJ velura ? et ad proram de* 8. u Remulcuin, frinis quo deligata navis iralii-
flXUIll. tur vice remi: De quo.Yalgius : r
" '
I - . J
Philander apud Vitruv. Trochleas etiam Aibenseus id esi, fundrii,"que lehdilur veiuriy. Inlcrpres quoque
in navium armamentis nuriieravit iri Hieronis riave. Apollonii,Iib. n, funes, quibus telrs, aui venunturj
Gloss., trochlem,e-~i~\pbp.t,~)es. , , aul laxantui*7t6S«_r vocai.-Uiide apud Lucah., lib. v:
« Clavus. Clavum, fusiehi gubernacuii ihterpreia- Obliqhallievopedecdrbasa, \'dest; sinislrb liine: Poi-rb
lur Servins, ^En. v. de iuendico Festus : I Mendicum dici piitanl veluln,
h Pbrticuius. Sic eliaih Fest. et Non:, nisi qiiod quridin pfora pbnilufi
apud ho*.portisculus dicitur. Isidoro favent Gloss; in v. CAP.IV. — » Fiines dictiq. vffli?Nbii a. in risttmtum: Ergd
quibus: Porlktdus, v.e\eva~zns. «7toTOOfaijieii ductuiii futiem bpiiior, sed
e Apud Grmcos aspiralionem non habet. E Serv_, lociihi Sbrvii, unde lisec surit, iidn sStis Snimadver;
suni. L
_iEn.i, ad illud.
..;-.. Unco non alligat anchoramorsu. j Ritdenles. Serv., Mri. l: stridorque rddenlum:-i
d Pons scai. Ex eod., M\\. x : Pontibus expohili Proprie { inquit), ridth slfidof iri funibus esl:
k Cucurbas. Sic plerique Goth. ; al., iiifEufcas,
CAP.III. — e Vela Grmciappeva. Homerum (ut ait 1
nam vox ipsa multo est lalior, Vid. Fesi. , in Spiru.
Euslacliius) secuti; I Spifm auiehi a \ spaflo. Mirum ni holationi Cau-
ila ut instrumenta omnia, neque naulica solum, sed
vtrsus:
qu.t-visalia complectatur dicta (ut ait Elymoldgistes) sairiprsebuit Pacuvii
Kv.pkzb v.pa,'zb appb^ai, kpv.pnp.ivov, v.vX v.azkavyv.o- Quidcessatissociiejicere spirasspartess,
ttnv, appevov.
* Generatelor. Vid., Poll., Hesycb. Suid., qui ta- cum potius spira ab attetpkopai, boc est, in orbem
convolvo,- ducamr. ]
men arlemonis non meminere. m Si veli shiistiuin.'— In veii sinistrum Iegit Lilius
s Artemon dirig. pot. navis. Itecle. Vid. Chrysbs- Girald.
toin., Act. XXVII. II Remulcum. Yid. Fest. in Remulco, et Pr«-
11Pes exlremusangulus vel.i.At Servius., Mn. v, mulco.
ad illud: Una omnesfecerepedem: —Podiam (inquiQ'
609 Ef¥k6Lt)i_MkiJM LIB. tix.' ew
Hiciiiearrie ibhgo succedbrisprbra remulco, A 2. J In fabrbrum auterii foriiace gehtiles Vulea-
-Lseianiem gratissistit in hospitiis; nurii aiiclbrem dicuat fighfaliter , per Vhicanuhi
a
9. Siruppi; viiicula loro vel lino facta; quibus
igherri sigriiflcanies, sine qub hulluni metalii ge-'
remi ad sealtnns alligantur; De quibus Livius: Tnnc-. niis fundi, extendique potest. Nihil est enirii pene,
que remos jussit deligare slruppis.
i> qubd ighe hoh elficiatur. Alibi enim vitruhi., dlibl
: 10: Gafap/rafeslinea cura masSa-plumbea, qua afgeritum, alibi pliiriibhrii, alibi aiibi pig-
rinniiirii,
maris altiiudo tentalur. 425 Lucilius :
Hunccatapiratenipuer e.odemdfeferatunctutn inenta, alibi inedicahienta eflicii. Igne lapides "ih
Plumbipauxilliuhrodus,linique maiaxam. ' sera solviihtur , igrie ferriiih gigriituf, ac doniEitiir,
CAPUTY. igne auruin perlTcitiir, ig'n3cfemalb lapide cseiiierita
De relibus. et parieies ligantur.
i. Reiesc vocatse, -sive a retinendis- piscibus, sive 3. k Lapides nigros igriiscoqueiidocandificat, ligna
a restibus quibus tenduntur. candida urendo olfusfiai, cafbbries ex pruna fulgida
Minus autem rete simptaijfwm dicitur a ptagis. nigfbs facit; de ligriis diifis fragiies, de phirilibhs
a Nam plagas proprie dicimus funes illos quibus retia imputribiles reddii, stficta solvit, soliila teslringit,
tendunlur circa imaih et suitimam partem. dura mojiit, mdllia dufa reddit. Habet et ihedicariiihis
i
2. Fuhda geiiiis esl p.iscatb'rj_e= reiis , dieiaab eo B uijuiri. Ram saepe uri prbdest.^estilehtiseqhbqije,
obsciiiriklidiiesolis conlfahiiur, auxiliafi
qubd iii furidum ihitlaluf.e Eadem Siiara a jactandd quse 42^
cefluin est. iii opefe qribque aliiid gigriiiur pfiiriis
jdculuth dicitur. Piautus:
Probus quidfemahfea jacuiatbrjeras. ignibus, aliud secundis, aliud terliis.
5. f TraghrilgSBiisritis iib do qriodtraiihtuf, nuri- - i. ™ Habet quoque et aliani in se diversitatem.
ciipatuih, ipsuiri£st et Vefflckium, Vefrefe eriihi ira- ignis; Namalius est ignis qui usui liuiriano, alius qhi
'
hefe est.. judicioparet diviho; sive quideCtelo fulnien astrih-
Nassri;.... git; sive qui de tefra per verlie6's montium efuctat; •
Cdssis ' igfehu!, vehatbriae reiis, qubd cdpidi. Si Ignis &utemdiclds; quod nihil gigiii potest «x .
sHirie bst "qiibiiet iiicassuriiuieiihhs, id esl, sirie carisa, eo. Est enim iuviolabile elementum. absutriens cimc^
•- _
-qiiasi sihe edssioiis, Sliifequitius veriaiio iriahis est. ta quse rapit.
i. Conopeum,retes qua culices excluduntur in iho- Fabricd duabus rebiis consttt l -V6nliss %i"
duiii iehtdfii, <jii'dfhagis Alexahdfihi liiuriliir, qiiia flamma.
ibi exNilo culices copiosi 426 Hasbiihtur ; iinde' et B. Flatnma \Wo jifopfie fdfhacis est iSiciS, qiioci
cohdfieUmdicitiif; nam 8anbpea _3Sgyplusest. , haiu foliuiriexcitetiif.
CAPUT VI. " Fornax vero . ab igne vocata: '/5? ehiiii ignU
De fabrorum fornacibus. esi.
.1. Fafcer h a faciendo ferro imposituhi nomeri ha- a Caminus est fornax, et esi GrsecUmderivatum
'
bet*.Hinc dsrivaluni est nomen ad alias artiurh ma- a cauma. _ ,
terias fabros vel fabricas dieefb; -sed cum adjeclione; Favilla est deserta ignS scilitilla.
ul faiier lignarius j et reliiiua J propier operis, sili= 7. ° Pruna est quaudiu ardel; cum autem exs-
cet; firiiiilalem*. tincta fuerit, carbo nominatur. Pruna aulem a per-
a Slruppi iiiriiSitia;..SjiB&usreiriiarf sidimbs 'alii- CAP: VI. — h Fabefafriciehdo fefrum. Ilbc ideni
ganlur. Yiiruy.,- iib. x : Eliam renri circa scatmos secutus in regula monaphorum, fabrum ferrarmm
sfrojjJiisfeligriti, ilbi siruppik ieguni erodiiiqres; scd dixit fuisse Joseph , ad sensus iortasse Learidro
niUlibperVbrsius 'siu^ts pfp sfrttppis apud Agell., fratri, iul.ib. delnstiiut. Virgiri., cap._55i.Nee ml- -
lib. x, S, lfgiiuv: VdeaBablUr eiiani, slfuppi, teste rrim curii Hilariiis el Beda iderii existimarint. . Am-
- Fesio, iri pulyinafibus.faiciculi d'everbenisfacli, qui brosius vero, et ferrarium-, et lignariuriiiabriirii illum
prq£ deoniiu iapiiibris 'pbh'ebahi'iif__. _ fecisse videtur; sic eiiiul scfibii lib. ni in Luc. -.
Caiapiiaies. Sic -l6g'oe"x Uodiciuus velustissiriiis ,j) Paier Chrisii igne.operaluriel,spiritu,.el tanquam bo-
RKiii, Cbiiipl., ^alhi. et On. Ita.etiain postulahte . nus aritmmfaberviiid nosifd circuiniolat, ciio "secufim
tenlandi iiiierprfeialiBrie. Aiibs, qui cataprdfateh _vo- admovensarboribus infecundis,. etc. Rigida mentiurii
luritj riiagis alniiehdbs , qiiam aiisculiandois cehseb. sphitus ighi inollife. . ,. , -
Yid. Fest. in Rodus. _'_.'* 1 Pfopier operis scilicei firmiiateth. ,FeffafiuS
___.. . , t
labri
Clp. V. — e Retes vbcdim.%?6omri. inanus. Clia- sibi generale nomen proprium fecit-.
risius qhbque ret'e'svobat, et Glosisar. reles dughra- i In fabrorum aulemfofn. Eadein supra , lib. VIII,
• .,
i Nam pfopfie piagas... paftem... |E Serv., jEii. cap. ll.,' ,
k Lapides nig... candif. )SxAug., Ub. de ,,,,,,
Civitat.,
jv, ail illud ': Retia fafapirigm. ,7. . ,
t-.Eademet jacuCum,feiejacuium. Sery. Et ita hbc cap: prodest. Ex Plin., iib. xxxvi, eap. ult,
Ioco legit Turhebus, Adversar. iii). xviii, cap. 26. Sed l-S.mpeufi
m Bdbei i/uoque et alufm in se diversitalem ignis
nihil muto. Nam Isidorus , sup". , lib. "xvni, cap. eructat. Tertiill., Apolog., cap. A&;._Nbverunt e
S4: lieliaiius { inquii ) itb dhndlitfm genere in gta- Philoso_phidiversithtein arcani, el publici ignis ; _ild
~
diatorio litdo conlra atle/um pugnanlem occuile fefe- louge dlius eitqui usui Jtumano, alius qui .judicio Dei
bal reie, quodjriculitih dicilur. sive d'e cxlo fulmiha 'stringens, sive de le/ra
t Tragurii. Sic bmnes "librl, Tfahum nialim -, lit apparet,
perh verticestrwritiuineructans.
etyniologia ' postulal, et tfalia piaustri genus est apud Caniihrisesl forhux. E Sefv., JSh. ilL
VirgiL . "., , .*,--,. ,- 9 Pfuna. ^xeod., iEn. ki.
_>'
Hinckst, qridd ih "cassum.E Serv.,"Georg. iii,
f-~>' S ISinnRI HISPAf.F.NSISKPISMPI p.tta
urendo dicta est, carbb vero, quod flamma caret. A cisse fabricam a Minervadicitur. Fabros auteoi sive
« Qui dum interiissecreditur, majoris flt virtutis. Nam artifices Grseci rev.zmxsvocanl, id est, structores.Ar-
iterum incensus fortiore luce calescit. Cujus tanta vis chitecti aulem csemerilarii sunt qui dispominiin fiin-
estetiam, et sine igne firniitas, ut nullo humorecor- damentis, Unde et Apostolus de semetipso : Quasi
rumpatur, nulla veiustate vincatur. Exstinctus enim sapiens, inquit, archilecius fundamentumposuL
lantum incorrnptibiliter durat, 428 ul" qui limites 2. £ Machionesdicii a machinis, m quibus insistunt
figunt, eos infossos terra substernant, et lapides propler altitudinem riarielum.
desuper (igant, ad couvincendum litigatorem, ut post 43© CAPUTIX.
quant.alibet ssecula fixumque lapidem limitem esse iDedispositione.
cognoscant. i. __Edi_iciorum partes sunt tres : dispositio, con-
CAPUT VII. slructio, venustas. |
De instrumentis fabrorum. Dispositio esl arese, vel soli et fundamentorum
i. Incus est, in JJUOferrum tuudilur, a h cudendo descriptio.
diclus, eo quod illic aliquid cudamus, id est, feriendo" - CAPUTX.
producamus. Cudereenim cmdereet ferire est. Ve- De construclione.
teres autem non incudem vocabant, sed httudem, eo :" "R 4. Constructio
est-laterum et altitudinis sedificatio.
qhod in ea metallum tundaiur, hoe est, lendatur, Conslructio autem, vel slructio vocata, eo
eunde et tudes malleus, a tundendo, id est, lendendo quod in-
slringat eteohaBrerefaciat,ul lapides lulo, etligna et
dictus.
Iapides invicem sibi. k Nam'et inlinctio ferri in aqua
2. Malleus vocatur, quia dum quid ealet et molle strictura est. Nisi euim candens tingalur, stringi et
est,-cffidit-etproducit.
Marcus malleus major, et diclus tnarcus, quod coliserere non potest ferrum. Item construclio a mril-
tifudine et unde et sfrues.
inajor sit ad csedendum, et forlior. * Martellus, me- Aliud est lapidum lignorum ilicta,
diocris Marculus, malleus pusillus. Lucilius : Et velut enim sedificatio, aliud .instauralio. Nam
i vera
,in fabricam fervens cum mareulus ferrum mullorum mdificalio nova conslruclio est. Instauratio
iclibus lundil. quod reparalur ad instar prioris. Nain instar Yeteres •
magnis
5. Forcipes, quasi ferricipes, eo quod ferrum ean- pro similitudine ponebant. Inde et inslaurare dice--
dens capiant, teneantque, sive quod ab iis aliquid bant.
2. Conslal autem constructio fundaniento, lapidi
forvum capimus, et tenemus, quasi forvicapes." Nam
bus, calce, arena, et lignis.
forvum esl calidum, unde et fervidum, unde et for- Fundamentum diclum . quod - fundus sit sedificii.
triososdicimus quibus calor sanguinis ex rubore pul- 5* i_~tIdem et ia cedendo
chritudinem creat. cmmenlum, dictum, quod cse&o
crasso lapide surgat. |
i. Lima dicta, eo quod lene faciat. Nam limttm lene
est. 3. )' Lapides in slructuris apti: albus, tiburliuus,
429 £ Ccelum est unde operantur arffentarii, columbinus, fluviatilis, sfungia, rubrus, et reliqui,
a quo et cmlatavasa dicuntur. i. Aibus Iapis, aliiis durus, alius mollis. Mollis
CAPUT VilL dentaia serra secatur. 431 Tractabilis in opere esf,
• De fabricis parietum. ila ut in eo, quasi in hgno, litteraa scribantur.
i. In fabricis parielum atque teclorum Grseciin- 5. Tiburiihus, a loco Italias dictus, qui dum sit ad
ventorem Djcdalum asserunt. lsie enim primus didi- fabricam fortis, l vapore tamen dissilit.
a Qui dum interiissecred. E Plin., lib. xxxvi, cap. voluit, valuitque hoc. Hmc olim sua voluntas volentes
ult., etlib. xxxni, cap. 5. vos legere hoc scripium; Vah! Quid loquor? hno sculp-
h CAP.VII. — Acudendo dict. Sic Serv., M\). vi, et tum. Quain mgre verilas adhuc se mecum concilial!
Non. in Siricluris. No.m neque Iric alramenliim, vel papyrus, aut membra- '
~<-Unde et ludes... dictus. Non sunl bsec in Rom. na' ulla adhuc, sed malleoloei celleliiteratus silex. ,
'" " CAP.VIII. — B Machionesa machinis. Machinsedl-
Cod.
^Martellus. Recenliofeslibri Jlfarce//us.Yid. Cspr. cuntur hoc locotabulata quibus insistunt qui opus fa- -
Grammat. - ' ciunt. Plin., lib. xxxv,cap. x.de Amulio Pictore :Pau-
D
* Nam forvum... creal. E Serv., Mn. viu, adillud , cis horis pingebal, idque cdm gravitale, qttod semper
Versantque lenaci forcipe massam. Vid., supr., lib. x. togalus, quanquam in machinis.
in formows. CAP.X. — h Nam inlinclio ferri in aqua slriclufa
* Cwlum.Serv.,Mn.i: Cmlalaqueinauro...—Cmlala esl. Mendose vet. Cod.iinstructura. Mosenimlfequens
(inquil) insculpta. Nam Cmlumdicilur ferrum ipsuin, • librarior. Gothicorumin iisquseab s, incipiunt, vel ad-
unde operantur argentarii. El Isidorus, inf., lib. xx, dere, vel detrahere etiam i, ut instoria pro historia,
cap. i: Cmlala vasa a cmlo vocata, quod est genus Spania pro Hispania. Hsecvero eo perlinenl omnia, ul
ferramenti, quod vulgo citionemappellanl. Ergo cilum construciio sit quasi constriclie, el inslructiri, quasi
ex citione vulgari voce in nostros Codices irrepsit. instriclio, seu potius slruclura, quasi slriclura, 4e qua
Idem ferramentum celte dicitur Job xix. Et in per- supra, lib. xvi, cap. 2lL
-vetusta et faceiissima Sertii parasiti, apud Salonem 1 Instauralio veroqudd rep.E Serv., J3n. n ad vers.
Dalmatiajurbem inscriptione, quam non pigebitascri» Instar monl. eq.
bere : Juuaf vobiscumtoqui, ac oremeo pendulos rfe- i Lapides in sirucluris apti. E Pallad., lib. i, cap:
linere. Saxum hoc vosvocal. .Quid inquam ? Vivus as- x. Quo de genere lapidum Plin., lib. xxxvi, cap. 22.
suevi prudens, imprudens, morluus Uem vos falto. Sed videndum an Isido|ro cura illo saiis convenitt.
Nam non vos vocat, quod vacat ore; verum is cujus 1 Vapore lamen dissilit. Ex Plin. Plinius ex cod.
cinis hic latet. Olim quum poluit, nunc Imcvos vocari Yilruvio, qui, lib. H, cap. 7: Tiburtim (inquit) om*
r.ls ETYMOLOGIARUM LIB. XIX. &1&
- 6. a f sedlfieiisinutilis est (fundamemis ap- A, Lateres autem crudi sunt, qui et ipsi inde no-
O)./IHS
tus) mortalitate, et mollitie. Ex sesluenim et halitu minati, quod lali ligneis formisefiiciuntur.
maris h leritur, et verberatur imbribus. ' 17. Quorum crnfes dicuntur, in' quibus lutum pro
7. Arenalius, lapis concretus maris arenis, hic eisdem lateribus crudis portare solent. Sunt enim
et bibulus dicitur. Serval enim humorem accep- connexiones cannarum, dicti k-~bTOU xpaztXv,id est,
lum. Ideni et in BseticaGndiianus, ab insula Oceani quod se invicem-teneant.
' •- 18. Lutum autem vocalum quidam per antiphra-
tibi plurimus exeiditur.
8. » Piperinus, subalbidus cum "punctisnigris, du- sin putant, quod non sit mundum. Nam omne lottim
rus, atque fortissimus. mundum est:
Conchieaiius],cocbleis„•lapillisqne et arena con- 433 i9- m Calxviva dicta , quia dum sit tactu
cretus,asperrimus, et inlerdum fistulosus. frigida, intus occullura continet ignem; unde perfusa
9. Columbinusa colore avis nuncupalus, nalura aqua slatim latens ignis erumpit. Nalura ejus mirum
vicinusgypso, et mollilie simillimus. aliquid facit. Postquamenim arserit, aqqisincendilur,
10. d Molaris, in parielibus ulilis, quia est quse- quibus solel igniscxstingui; oleo exstinguilur; quo
dam nalura ejus pinghior, duraque et aspera, ex quo solet ignis aecendi. Usus ejus in structuris fabricse
eliam et niohe fiunt, unde etnomen traxlt. Hujus JJ necessarius. Nam lapis Iapidi non polest' adhserere
qualuor genera :albus, niger,permistus, acfislulosus. furlius, nisi calce conjunctus.
M. ""Sphungia Mapis creatus ex aqua, levis, ac 20. n Gypsumcognatum calci esf, et est Grsecum
listulosus, et cameris aplus. nomen. Plura ejus genera. Omniumaulem optimum
482 ¥%' Siiex, durus lapis,"ex cujus genere nigri e lapide speculari. ° Est enim in signis sediliciorum
silices bptimi, quibusdam in locis et fubentes. •. et coronis gratissimus.
s-A/fcisilicescontra vetustalem incorrupti»Iidem 21. BArena ab aridilale dicta, non a"b adhserendo
ct in monumentis scalpli, el incorrupti permanent, in fabricis, ut quidam volunt. -9 Hujus pfobalio si
quibus nec ignis quidem nocel. Nam h ex iis eliam inanu impressa stridet, aut si in veslem candidam
formsefiunt, in quibus "*aara funduntur-. * sparsa, nihil sordis relinquat.
Viridissilex",vehementeret ipse igni fesistens, sed 22. Columnmpro longiludine et rotunditate vocatse,
nusquam copiosus, ef ubl invenilur, lapis, non saxum in quibus lolius fabricse pondus erigitur. r Aniiqua
'
est, • - • ' ralio erat columnarum altitudinis terlia pars lalitu-
Pallidusin csementoraro utilis. dinum. Genera rotundarum quatuor: Doricm,lonicm,
15. i Globusconlra injurias fortis,et in stfuctura • Tuscanicm;Corinthim,mensura crassiludinis et altltu .
infidus, nisi fuerit multa suffrenalionedevinctus. ' p - dinisinler se distantes. Quinlum geiius"est earum
14. Fluviatilis silex-semper vehui madens,est. qusevbcaniur Atticm,quaternis angulis, aul amplius,
k -Hunc sestate exhiberi oportet, nec anle biennium paribus lalerum intervallis. c-
inserere in structuris domorum. * t Fictiiium operum 2^3.s Bases, fulturoe sunt coluranarum,: qusea fun-
-ad -parietes, et fundamenta cociilibus lalereiilis ad damento consurgurit, et superpositse fabricse susL>-<
tecta imbricibuslegulisqueaptantur. nent pondus. Boses autem nomen petrse esl fonissi-
15. Tegulmvocatse,quod legant sedes, et imbrices. mse Syro sermone.
quodaccipiant imbres. Tegulseautem primse positio 24. * Capitella,dicla quod sint columnarum capita,
nis nomen,-cujus diminulivum figi//um. quasi super collum capul. .
16. Laterculi vero vocati, quod/afi formentur cir- Epistyiia sunt,.quse super capitella coluniBaruta
cumactis undique quatuor (abulis. ponuulur, et est {Jrsecum.
nia sufferunt,serfab igne non possunt esse lula, simul- Tiburi ex Anienis aqua. .
que sunl ab.eo tacta dissiliunt. s Albi contra vetust. E Plin.
a Tophus mdificiis inutilis. h Ex iis formmfiuntin quibus m. Ex Plin. et Vi-
Hsecquoque descripsit f.
Plinius ex eod. Vitruvii Iocb. Sed is locus in vulga- tmv. -
lis Plinii libris valde de pravatus est; in EcclesiscTo- n ^ Mra funduniur. Ex Viiruv., lib; n, cap. 7. Men-
lel. Codicesic legitur : In reliqua niultitudinelapidutn dose Goth., arena fundunlur:
' lopltusmdificiisinulilisesl. ex
Quod vero sequitm-iu eo, i Globus:Globosus legerim ex Plin.
k
morialitale,mollitie,malo, Isid:, AiiortaliluCe etmol- Hunc mslaleexhiberi. Sic libri nostri constaiiter
lilie. Posiremopro.exerceiurbaliiu maris, exesfur ma- legunt, eximiex Plinio et Yitruvio malim.
vuli A. Covarr. Sed ex mstuierri polest ex is.doro. 1 Fictilium oper. pariet. eic. Hsec aduinbrala ex
h Ferilur. Plin., fricalur ventoet verberaturimbri. Plin., iib, xxxv,
cap. 12. Sed quomodo in huiic lo-
Saiom., On., CompL velutiss. [eritur. Valcntinus, cum venerint alius conjecerit.
fnaliir consenlitque cum Vitruvio. m Catx viv. Ead. sup:, lib. xvi, cap. 3.
<Piperinus... durus, atque foiiissimus. Haud ita 11Gypsnm coghalumcalci. E Plin., xxxvi, cap. 5;
durus Romse.Sed durissimus, atque fortissimus To- ° Jisl eniminsignis:.: grnlissimus.Ex eod.,
cap. 24.
leii, ubi multse ex eo columnse, atque arcus in arce p Arena. Yid. sup., lib: 'xvi, cap. 5. .
ct aliis sedificiisvisuntur. 3 E lib. 10. ' '
d Molarisparielibus ulilis. Plin.. lib. Hujus probatio. Pallad., r, cap.
xxxvi, cnp. 1 Antiqua ratio erat column. Toius. locus e Plin. et
23, de Calce :- Utilior molari, quia est qumdampin- Yitruv.
- guior tialura ejus. s Bases. Vid. sup. lib. xv, cap. 8.
e Sphungia.De hac voccvid. lib. 0. t CapiteUa.—^Capilula,
sup., 12,-cap.-
f Lapis creatus: M:, concrelus: Concrescit nuuc Yilruvius. Utramque vocem
usurpat Plinius.
$% S. 1§1D0R| niSP4^KSIS EPISCOPI l 6VG
2§. Paf\ptei__iqpfiginppi operis a Qrsecishabent: A lis crpstis, ap tpssellis tinplis \n ygriqs colores. Tes-
Vocata anlen5 pqiiimenffi,eo quoi| paviantur? id e§t, selli auiem a tefseris nqrain^lj, i^ esfj quadjaiis )a-
'
.CKilafjilpr,pqile pi pavor.,quia cieclitcor. pillis perdiminuiioijem.
26. ? Qslracus esi payimen.tumteslaceum, eq qupd 'CAPUTXY.
fractis testis ca.lce adiqista fprjaiur. Teslam enim I De plastis.
Grseei oazpav.adicuiil. i. Plqstice e~i parielum ex gypso effigiessignaque
. 434 2-7. \ Rurios ar.jifices appellantlapides con- exprimere, pingereque coloribns; riixczzeivaniein di-
lusos,-eiealce,admistqs, qqps in.pavimentis laciendis eium Grstce, qupd Laline est pjngefe terra, vel gyp-
superfundunt, unde et rudera dicunlur. so, similitudines. Nam impressa argilja forniam ali-
28. Qanqtis,.a]_po, qupd cava sit jn modum can,nm. quam jacere plastse jest. Unde el protoplaslus est di-
_.? Sane canalem ip.elisisgenere feminino quam mas- ctus homo, qui ex limo primps pst conditus. '
'.
pulinoprQferimus. 430 CAP.UTXVL
29, Fistufm aquaruni sunt dictse, qnod aquas fun- De piclurq.
,dant et niiltant. Nani fJrsece azDleiv millere est. i. Pictura a.ilem est jmago exprin_(ensspepiem
Formse parum prp magpiludine aquse et capacilale alipujus rei, quse jliim visa fuerit, ad recordationem
fiunt, per quas aquse per, pprtos modulos dividunlur. ^ mentem reducit. Pictura autem dicta, _quasificlura.
d E quibus est uncia, et quinaria,digitusquadraius, Esl pniiti imago ficta, npn verit^s. Hinc et fucqtq, id
.digitusrptundus, ^t? cseteri rnodi quique. est, ficto quodara colore illita, nihi( fidei et veritatis
. GAPUT JjLL habenlia. Unde et spnt qpscdampieturse qpsecprpo-
2)e venuslate. ra vpritatis studip pbloris excedunt, ;et fidem dum
i. Hucusque partes construclionis, sequitur deye- augere contendunt, Jad meiidacium provpbunt, sicut
npstate sedificiorum. Yenusjas est quidqujd illud or- qui Chima_ram tricipitem pingpnt, vel ScjIIam bo-
namenti, et decoris causa sedificiisaddilur, ut tecto- minem sursum, caninis autera capilibus cinctaj^
-rum anro dis_inc.a laquearia, et pretiosi marmoris <|eorsum. '
cruslse, et colorum picturse. 2. i Pictiiram autera /Egyptu excogilaverunt pn-
CARUTXII. muqi umbra hominis lineis circumdpcta. Itaque ini-
De la_qupaxiis. (ip lalis, secunda singulis coloribus, pqsiea diversis;
{. Lqqitearia f sunl qsise.cameramsubtegunt et or- sicque paulatim sese[ars ipsa distinxit, et invenit lu-
pant, qugJet ioeunfirigdicuptur, qqod tqcusquosdam men, alque umbras, "differentiasquecolorum, unda
qqadratps, ygl rptundqs, lignq, ye! gypso, vel colori- . et nunc pictores prius umbras quasdam et lineas lu-
|}us, h_(beanlpictps, purnsigqis intpfmicantibiis.Prin^ C turse imaginis dueunt, deinde coloribus eomplent,
cipajiter, autem lacus dicifur, ut| jLjieilifis: Resullant feiientes ordinem inventaeartis.
mdesque, lacusque.Cujus jl.iiniojili.qtacunar facil, ut CiPUT SYIL
Hpraiiu?: , . _' Decoloribus.
Negue aureuni 1. Qolores i autem clicti sunt,. quod calore ignis,
Mearenidetin dotrio-lacunaf.'"""
lnde fit alia diminutio lacunarium, et per atilisticlion vel sole perficiunluri sive quod in initio colabanlur,
laquearium. u| summsesubtililalis existerent. . >
. 435 CAPUTxiii. 2. Colores aulem, aul nascunlpr, aut flunt. fias-
De cruslis. cuntur, ut sinopis, rubriea, paretonium, meliiuim,
i. Crmtcesnnt tabulse marmqris. Unde et marmo- erelria, auripigmenlnni. Cseteri finguntur. aul anes
rati parieles crustati dicunlur. Quis ? autem mar- aut permistione.
mora secandi in crusfas raiionem excogitaveril, non 3. Sinovis inventa pfimum in Ponto est. Inde no-
constat. Fiunt autem arena, et ferro,- serraque in men a Sinope tirbe accepil. Species ejus tres: ru-
pr.Ttenuj linea premefue arenas? traptuque ipso se- bra, et minus rubens, et inier has niedia.
cante, sed crassior arena plus erodet marmoris. Nam i. Rubrica vpcalaj quod sit rubra, -et sanguineo
lenuis fabricis et polituris accommodala est. D proxima. Hsec plurinus locis gignitur, sed optima
pAPtlT XIV. Ponto, unde et Pontita dicjlur.
__ De lillioslrotis. 437 S. Syricum rubri coloris pigmentum, ex quo
1. Lithoslrotasunt fcelaborata arte picturseparvu- el librorum capita scribuntur. Ipsum esl el Phmni-
!>Oslracus.-OstraceummalimexPlin., cap. 25, et - GAP.XII. — f Laqftearia. Legilur " inle^rum cap.,
Vilruv., lib. vi, cap. i.- 8. •
b Rudos. Sup., sup., lib.j.1, cap.
—
lib: xvi, cap. o. CAP. XIII. s Quis autem marmora secqnd. E
? Sane canalem. Sup., lib. xv, cap. 8. Plin., lib. xxxvi. At uunc serra non e fei-ro, sed ex
? Qitibusest uncia, et quinaria. Yid. Biin., xxxi, -sere fit. Laudaturque in primis " ad id ppus
' ~
Toleiana
cap. 6, et Vitruv. 8, cap. 6, el Frontiu.,' de Aquse arena. -
ductihus. CAP.XIV. — h Elaborata arie pict. Ead. sup., lib.
<_El cmlerimodi quique. AL, cttjusque.AL, tl cm- xv, cap. 8. I
teri modi cuiqttecansm. Cliacon, et cmleriquique mo- - CAP. XVI. — > Picluram aulcm Mgypt. E Plin.,
" - -
duli, vel etcaiieri-mqdi \tsquead cenlum. Persequitur xxsv, cap. 6. |
ciiim Frmiliiius .iriodulos a quinaria, "usque ad CAP.XYIL—i Coloresaut nasc: Exeod.
ceiiienaiiani. _*
«73 "
677 .ETYMOLOGIARUM LIB. XIX.'
eeutn, appellatum ita., eo quodinSyria colligatur in /Vpiginentum vocant, eolligitur in Ponto' ex auraria
littoribus Rubri maris, ubi Phoenices inhabiiant. lnateria, ubi eiiam sandaracba. Optimum est quod
6. Aliud est. aulem Sericuni, aliud Syricu»--..Nam in auri colorem transit, purum, ef fissile, gracili ve»
Sericiun lana est, quam Seres injtiunt; Sjyricum narum discursu. Quod vero pallidius, aut sandsifa-
vero pigmentum, quod Sjri Phcenices in Rubri ma- chse simile est, deterius judicatur. Est et terlium
-ris litioribns colligunt. Estaulem ei inler factilios.' genus squamosum, quo miscetur aureus color. Vis
Nam ssepe fit, auta sinppide, aut saijdyce mistus." eorum, ut sandaraehae, sed acrior.
7. h Mmittm primi Grspci iri Ephesiorum solp in- 13; \ (lchrp. etipsa in insu]a ipari| Rubri Topaso
venisselraduntur. c Cujus pigmpnti Hispania cselens gtemlur, iibi e{ sandariiplia. i Fit (juoque et ochra,
regionibus plus abundat, unde eliam no,men_prqprio exustqLrubiieaj in pllis iiqyis luto"circumlitis, quse
flumitii dedit. d Hujus distillatio argentum liquidum quanto maais in camino arserit, lanto melior fit.
gipnit. Minium autem hoc qqidam dicunt essg iinna- Yenelum....
bafhn. l iiSi^kV^ teiPBPF?re, re-
\k: BTiffl'?'n ^l.ex^ndria
8. e Cinnabaris a dracone et barro, id est, ele- peiit. m In Ilalia ex arense pulvere et nitri flqre jdem
pbanto cognpminatum. Aiunt enim draconum esse ' faciujil. Sed si Cyprium in fornace adiislum buic
sanguinern, dum implieant elephantos. Ruunt enim " perniis.lioni addes, ? yestoriani similitudo erit.
belluae. et dracones obruunlur," quorum fusus cfuor
terram inficit, fitque pigmeritum quidquid solo lin- 439 15_;?-Purp.ujissum ex creta argeiitaria cfim
xerit. .Esl aulem pulvls coloris rubri. purpurispariter tingitur,bibitque eum cqloremcelerius
lanis. Praecipuumest tamen quod P adlmp vasp ruu
9. Prasina, id est, crelsi vipdisretsi in aliqutyus
dibus medicamenlis inebriatur. Proximum est,
lerris promiscue genefetur, f optima tamen in Li-
egeslo eo, addita creta in jus idem, et quoties id
bya Cyrenensi. factum est, clevatur bonitas prelibsissimse purpurse.
43010..s Chrysqcollacolereprasinoesi, (licla, quod - Causa est quod hysgino maxime inficitur rubeaque.
vena ejus aurum habere traditur; Hseeet in Armenia ' 16. i Indicurii in Indicis invenitur
oascitur, sed ex Macedoniaprobabilis venit. Fqdi- adhserente iimo. Est aulem colofis calamis, spuiha
tur autem ex melallis seris, cujus invenlio argentum cyanei, misturain
purpurse, cserulique mirabilem reddens." Estalterum
atque Indicum prodit. Nam vense ejuscuin iis liabent
naturse socieiatem. genus iripurpurariisofficinis.spuma in sereie corti-
ab insula nis innatans, quam iufectores delrabentes siccant.
Cypria Cyprq, ubi plurima reperitur.
h
11. §andaracha in ipsula Rubri maris' Topazo 17. Atrqmenium dictum, quod sit riirum, cujus
"
nascilur, colore cinnabari, odore sulphureo. Inve- g species et picturse,'et quptidiano usui necpssaria est,
nitur autem in aurariis et argeniarijs metallis, me- isludinter factitips est.Tit enim, et fuligine pluri-
liqr quo magis rufa, quoque magis virus redplet: mis mcdis super afdentes tsedas resina adjecta, r
s Huie
Quanquam et egrussa, si tprreaiur in fornace^ san- lacusculo sedificata, quse fumum relineat.
daracham facit, unde et coior est flammeus. Quod si pictores cum aqua admiscent glulen,'ut illhstrius
torreatur", sequa parte rubrica admista, sandycem resplendeat.
reddit. • _.--., 18. A(j festinatipneni autem operis e!,iani sar-'
_12.£ Arsenicum. guod Lalini ob eoloreni auri- mentorum veterura carbones-cum glulino tiiti" in-
-' * Sinopirfe,-aut sandyce.' Disjunctio prp conjun- lib. dpLapidibus : rivezaiev zns %Xp~:s, kJ\k ydpiav,
"' ""~~~"~*"' '"'<-'"_
ctiorie.Vid.'Pliii'.'•'"'
-- iipiid qu'em mendose' paulq posstlevks prb ~$a~iks,^et
''•--'"'
*'JHmiui-ipntiif. Pliri., xxxni, cap.
-•*,-.---. 7, et Yitruv.,
-_.-...-. t, t-olvv pro rtriXov legilur.
vn, cap._8. 1 Qmruleum lemperare. In Cod. Seg. poiniii^pittep
c CvjuspignienliHispan. Just., lib. XLIH: Gallecim legitiif : Venetum cmrulpoiempefare, qhod ferri pote-
'
portio Aniphilochidiciihlur,fegio cummfis etplumbi rat ex Yilruy.,lib. "vii, cap. 11. Sed-ineliores" Jibri
'uberfhna, tum tn,\niq, ' qitpd'-'eiiariiiicino
' ' fluriifni'
___.•• rio- D Venefttmliaberit sirie Iriterpfetatione.
then dedit. n:ln Itatia ex arena. Puleolis, ut Vitruv. et Plin.
d Hujus distiltalio argent. liq. gign, EPlin., xxxni, tradidere." '•'•'"* • ' ' '_
cap. 8. n Veslpriqni.Sic Vitrjiv., lib. vn.cap. 11. Male vulgo
' e Cinnabarisa drac. etbarr. Sup., lib.viii,cap.'H; apud Piiri.^JViesforiani. IJatn pf iu Godice Pliq. "" Tole-
'-
"Plin., xxxnij cap. 7. Spjin., cap. 38. taho Vestoriam diseri'e\cripturii"est.
'S Oplimq qrileni m Lib. Cirenen. Al Vjtruv., vn, ,° Purpiinssum.Ex Pliri., iibVxxxv, cap; 6, e quo,
cap.1/: Creiq viridis pfaifibus 'iri locis ndseiiuf,'sed si' .qiiijldeesse viilea\iir, supplendum est.'
opihna Sriiyrnm.-ETgo quserendum,*unde hajc siht. P Adiiuc iri vgse.'.'•— Alieno in vase legebat A. Go«
" 6 C/ii'i;spco(/a.E lJlin., lib. "' xxxiii 'cap.S:•-' et j)ios- yarruv.,'ex
'",'>**-. ' Pliii.
cprid.,'lib.'v. cqp. 'i.'' '<i Indicuni. "Ex'eo,d.,"!ib.jfii)cap. p.
h Sandaraclia: E Plin.,Ti.xxy, cap. 5.° r Lacuscuio mdificaia.Plih.': Pfopter quod pfficinas
1 Arsenicuin.Ex eod., * ' xxxiu,
""" " ""capi-" % et 8;
^ *"" ~~'et Dios- etiqm"mdi/ihavere: Vitruv.?lib.vi, fap. |'J : Mdifica-
.corid.',jili. y{ cap7SS. Xuf locris, rilf Lttcdnicrini, ei ejtts prmjurniuni mugha,
J Ociifa el ip.sa.pmnia e Plin., xxxy, cap. 6. 'diligentia'compriihiiufj rie fiariima exira dissipelur.
^ Fit quoqueex Oclira exustg r.ubTi$\clegilur Plinii Pofro lacusculivoceeliamColumella " " - estusus, lib.xn,
Ipcus in Tqlet. fcp,d.: Nasciiur guteinin-ferrdriis me- cap. SO. ;
' '•»Huic pictores.' Ita
tallis Ochrd; ex ea fit extistqrubrica. Qriamleetioriem """ Plinius.
'"' '" Tccloreg
~" Yitruvius,'
pbiifirmatliic Isidori locus^ e"tDiospbrid*, deFalifili lilj. yii, cap." 10.
Riibric^ : rtv|T«t zn$ ^oypasy.Moiievj.S; Et Theppiir.,
#9 S. ISIDOM HISPALENSIS EPISCOPI fi«0
-ducendis; parielibus atramenli specjem reddunl. ° A _ 441 CAPUT XVIII.
-Sunt el qui vini fsecem siecalam excoquant, aflir- De inslrumentis mdificiorum.
menlque, si ex bono vino fsex fuerit, indici speciem i. Inslructuram aulem parietum ad normam fieri,
id atramentum prsebere. Sed h et sarmentum uvse et ad perpendiculum respondere oportet
nigrsc,vVino oplimo linctum, posleaquam siccilate k Norma dieta Grseco vocabulo, extra quam
aruefit, si exuras, el conteras, adjecto glutino, ni- nihij rectum fieri potest. Componiturl autem ex tri-
lorem indici reddet. bus regulis, ita ut duse sint binum pedum, tertia
48. e Usta, quffiplurimum necessaria est, riullone- babeatpedes duos, uncias -deeem,quasaequali crassi-
gotio provenit. dNam si glebamsilis boni igne exco- ludine politas extremis m acuminibus sibi jungil, ut
quas, el aceto acerrimo440 superfusamiexstinguas, schenia trigoni faciant. Id erit norma.
madefacla sfungia colorem purpureum reddit. Eam 2. Regula dicla, quod sit recta, quasi reclula, et
"tibi contriveris, usta erit. Omne aulem atramenlum impedimentum nonUiabeat. ' -
sole perfieitur. .n Perpendicutum I est, quod semper appenditur.
20. Omnes colores calcis admistione eorrum- 6 Denique in fabrica nisi bmnia ad perpendieulum, et
' puntur. cerlam regulam fiantj necesse est, ut cuncta mendosa
21. -*Melinum diclum, quod ejus metalli ferax B instruantur, ut aliqiia prava sint, aliqua chbantia,
sil una ex Cycladibus insula Melos nomine. Est enim prona nonnulla, tilia supina, el propter hoc universa
ruunt construeta
eandidum, nec utuntur eo piclores propter nimiam
3. Linea genere suo appellata, quia ex-lino fit.
pinguedinem.
" Trullm nomen faclum, eo quod irudit, id est, in-
22. f Annulare, quod voeant candidum, est quo * cludit calce vel luto
Iapides.
muliebres -piclurae illuminantur. Fit et ipsum ex P Marlellus.... <
creta admislis vitreis gemmis. Machina.... \
23. e Cerussa fit lioc modo : In vase enim acelo i. Scalm a scandendo vocatae,<ibserenl enim parie-
acerrimo impleto sarmenta aminea in eodem va- libus. Sealseautem dicuntur, quse aut unse sunt, aut
sculq collocabis, ac super sarmenta labulas plumbi plures, r quia numeri lantum pluralis est nomen, ul
teiiuissimas pones, deinde vas diligentissitne clau- litterse, qiiseepistolam signiflcant.
des, illinesque, ne aliquid inde spiraminis exeat. CAPUT XIX.
h Posl dies auiem xxx vas aperitur, et ex distillalione
! \De lighariis.
tabularum innata cerussa inveniiur. Quod ablatum i. Lignarius generaliter lighi opifex appellatur.
et arefactum leritur, atque iterum aceto admisto in 2. Carpentarius speciale nomen est. Carpeiitunj
* Hac obser- enim solum facit, sicut navicularius quia tantum
pastilis dividitur, et in sole siccatur. p
vantia, si laminas sereas sarinenlis superponas, seru- navium est fabricator et artifex.
ginem creant. 3. e Sarcilector dictus, quod ex mullis binc inde
i Chalcanthum... conjunctis tabulis unum leeti sarciat corpus..
4. Idem et fignarius, quia lecloria lignis inducit;
' °
Suntqtti vini fmcem.E Plin.,xxxv, cap.3. easque quadres, efficient uncias DLXXVI. Rursusque
h Sed et satmenlum, E Vitruv, - -altero simili addito|, conficient ambo uncias qua-
c Usta. E Plin., xxxv, cap. 6. dratas MCLII., Quadra^um vero terlii lateris, quod| est
* Nam et si glebam silis bqni. E Plin. -mendose _duorumpedum.-etdextantis, hocest, unciarum xxxiv,-
tiamque in libris omnibus siticis bonihocloco legitur. continebit uncias qhadratas HCLVI.Superabil ergo
e Melinum dictum. E Yitriiv., vn, cap. 7, et Plin. duo quadrata reliquorum laterum unciis quatuor.
xxxv, cap. £. m Cacumtuifeus.Ita Onien. Yalenl. cum Viiruvio.
{Attnulare... Vitreisgeinmis.Exvulgi (additPIinius) Reliqui acuminibus. j
annulis, unde et annulure dictum. Quse verba nun- n Perpendiculum. Perpendiculum (ait Asc.) linea,la-
quam profeelo Isidorus omisisset, etymologias tra- ierum mqualitatem a summoad imum latiludine probqns.
clans, nisi huic bperi summa abfuissel manus. f- ° Deniquein fab...\ruunt const. Totus locus expres-
e Cerussa. Ex eod., xxxiy, cap. ultim., et Yitruv., sus ex elegantissimis Lueretii versibus, lib.iy :
VII,cap. 12. Deniqueut in fabricasi prava est regula prima
h Postdiesautem xxx.—Per dies. x, Plinius.
-i Hmc observantia.. E Vilruv., vn,.cap. 12. Yid, Normaque |
Plin., xxxiv, cap. 11, et Dioscoi;id.,v, cap. 47. P Marleilus: §ic GSolb.omnes. Gloss, : Marteltus ,
i Chdlcanthum. Nulla est inierpretatio in.optimse afvpa;ri\., mdrcellusr \tem G\oss.,marculum, afvpiov
nolse libris. In uno tantum Ovet. Colleg. Gotliico atBnpov; el marcultts, malleolus, el malleus, Zfvpvt
legunlur eadera fere verba quse in Editis,quse (sicui aiBnpa v.vXv.br~av~v.\
(anii fuerint) e/ia/cuspro calcis, sive, ut est in Golhico, i Hmreninamque parielibus scalm. Yerba suntYir-
chaicitis, et anthos pro f/ii/inum'Iegat; quamvis thy- gilii, aslruendse etyriiologisenon satis apta, sed im-
mum florem etiam inierpreletur Isid. sup. lib. xvn, migrasse puto e margine.
r Quia numeri tant. iplur: E serv., Mn. n. At juris-
cap, 9. Sed quid chalcanlho cum thymo? Sed neque consultus
cum serugine, nisi sola apud Grxcos (ut ait Plin.) singulari |est usus, cap. Sit prius, d. de
cognaiio nominis. Furt., et Hieron.s in Qusest. in Genes.
CAr. XVIII. —k Norma a Grmcovocab.yvoip.av. CAP.XIX.— Sdrcitector. Sic plerique omnes li-
1 -Componilur autem... id erit norma. Sumplavi- bri, et congru.ere videlur etymologia, neque eaiu vo-
.dentur.eVitruv., lib. ix, cap. 2. Al exemplum hic • .cem non probat vir Igravissimus Jacobus Cujacius.
iion perinde exactum, quamvis nonlonge distet.' Nam Unus lantum Codex Salmantic, inprimis vetustus,
si ncdes duos, hoc est, iatus unum in uncias redjgas, arcitector habet, sed ue architecto dixerat cap. 8
•M , ETVMOLOGIARUM LIB. XIX. 682
3. * Lignum iroeatur Grse_caetymologia,. quia in: A 444 Seclio autem dicta a sequendoea quas coepe-
;ensum in lumen convertitur, et, in flammam. Unde ril. i Nam secare, seclari ei sequi est.
st lychniumdicitur, miodlumendet. _ 9. Serrm autem nomen de sono factuin est, id
i. Materia inde dicitur omne lignum, quod ex e» , esi, a stridore.
aliquid efficiatur; vel.si ad januam referas, vel ad Serrse, «reinique usum k Perdices quidam ado-
statuam3.materia erit. Ad aliquid enim semper ma- lescens invenit, quem'puerum Dsedalusfrater ma-
lerla accipienda est, sicut elementa materiam rerum tris suse, studiis perdocendum acceperat. Cujus
esse dicimus, quia inde ea quaa sunt facla videmus; pueri tahtum ingenium fertur, ut dum materise divi-
et maleria, quasi mater, dicla. dendoecompendium qusereret, spinam piscis imitatus
5. Trabes vocatse, quod in transverso positseulros- de ferro laminam exasperahs denlium niordacilate
que parietes contineant. armaveril, quam serram artifices nuncupant. Pfo
Aliud aulem sunt tigna, aliud irabes. h Tigna enim cujus arlis inveutione Diedalusmagister ejus, invidise
443"3anela trabem faciunt. c Trabes aulem sunt, livore permotus, prsecipitempuerum ex arce dejecil.
cum sunt dolatse. Dehinc x exsulalus Cretam abiil, ibique aliquandiu
6. d Tfto/usproprie est veluti scutum breve, quod fuit, ut fabulffiferunt. Ex Crela pennis volavit, et in
in medio teclo est, in quo trabes coeunt. B Ciliciam venit.
e Cuplmvocatse, quod copulentinseluclantes. {0.m Circinus diclus, quod vergendo efficiat c!r-
culum. Hujus modus duplicata linea fit, quse siinplex
Luciantesdicuntur, auod erecti ihvicem se teneant
more luctantium, per laliludinem exlensa fuerat. Punclus aulem in
f Agranles... medio circini, centrum a Grsecis dicilur, in cujus
7. « Asseres, ab asse dicli, quia soli ponuntur, ne- mediurn cuncta convergunt.
1{ . Secwns vocatur, eo qund ea arbores succidan-
que conjuncli. n
h Scindulm, eo quod scindantur, id est, dividan- tur, quasi succuris. ltem securis, quasi semicuris.
' Ex una enim parte acula est, ex altera fossoria.Hsec
«ur.
1 Epigri clavi sunt, quibus lighum ligno ad- et apud veteres penna vocabatur, ulramque autem
Iiabens aciem, • hipennis. Nam bipennis dicitur, quod
hseret.
habeat acutam aciem, quasi rfuas
Clavi aulem dicii, quasi chalybi, quia ex chatybe ex utraque parle
pennas. Pennunv autem antiqui acutum dicebant.
id
fiunt, est, ferro. Chalybs enim ferrum est.
i>Undeet avium pennse, quia acutse. i Et ecce nomen
8. Tabula a velcribus lagula- vocabantur, a te- quod reservavit anliquitatem, quia veteres dicebant
gendo, scilicet, unde et tegulm. C 445 pwnqs, non pinnas. Hsec et dolabra, quod ha-
Commissuradicitur tabularum conjunctio; beai duo labra : nam securis simplex est.
a Lignum Grmca etymolog.At Yarro: Ab LBGENDO h Scindulm. Ita quoque apud Rabanum.* Easdem
(inquit)Tigna, quod ed caduca.legebanlurin agro, qui- apud alios auctores scandulas videmus nominari.
busiu focum uierenlur. Manserit forlasse incorrupta apud Isidorum vox.
h Tigna namquejuncla. Festus : Trabs proprie di- 1 Epigri clavi sunt. Epiri dicunlur apud August.,
cilur, duo ligna compacta. lib. xv de Civit:, cap. 27. Uude hsec sumpla puto.
p Trabes autem sunt cum sunl dolatm. E Serv., Nisi forte (iuquit), etc, lignumvero ligno per subscu-
,/En. ix, ad vers. : Has egq Dard. .*—Sanenotandum dines, epiros, clavos, et gluten biluminisnon potesl ad-
trabes, nisi jam cmsmsint el composilm,non dici. hmrere, ut fabricarelur arca; et forlasse vox clavos
"dTholus. Ex eod., Mn. item ix, suspendiveiholo: glossa est zav epiros, sive epigros malis legere.
Gloss., tholus, zpntzrjp. i Namsecareseclari el sequi. Serv., ^En. x: Quam
e Cuplm. AL, coplm. Cupolam voeant hodie Ilali quisque secat spem :—Secaf (inquil), sequitur.
dimidiam testudinis parlem, Yitruvius hemisplise- k Perdices.quidam. E Serv;, Georg. i. Vid. Ovid.,
rium. Melam. vm.
f Agrqntes.:;..'Al., agentes, AL, conantes, sed ita, I Exsulalits abiit. Eodem modo Yictor., lib. n de
ul hse.vocessuperiori sententise annectantur; iuctan- Persec, Yandal. : Fralremvero Theodoricumnudum,
lium tnore agenles, vel "conanfes.Allantes esse legen- -atque destilulum shnililer exsulavit.
dum,- deinde lacunam relinquendam, existimabat m Circinus diclus. Eleganlissirae descripsit Ovidius
Chacon. Yitruvius enim, lib. vi, cap. 10 : Si quu circinum:
(inquit) virili figura signa mutulos, aut coronas susti- D Primus et ex unoduoferreabrachianodo,
nenl, nostri lelamonesappellant, cujus rationis, quid Junxit, ut aequalispatio distantibusillis,
ita aul quare, ex historiisnon inveniuntur, Grmcivero Alterapars slaret, pars alleraduceret orbem. -
eos Atlantesvocant. Atlas namque litstorice fortnatur
susfinensmunrfum.Hsec ille, ejus vero rei rationem II Ilem securis q. semicuris. E Serv., Mn. l, ad i(-
ita reddit Servius, .<En.i: Ennius dicit Nilum Melo- - lud, Remocum f. Quir.
netnisocari, Ailantem vero Telamonem.Priseos enim 8 jBipenuisdiciluf, quod ex utraque part. Ita Non.,
illos Romanos,quiGrsecaverbaemendate enuntiare in Bipenni.
non possent, pro Allas mons proferre solilos Tela- P Unde et avium pennm, quia acut. QuinliL, lib. i,
mon. Nam in glossar. sic legitur, aylaazb opos, ubi cap. 6 : ATemiretur cur ex scamriofiul scabellum, aut
forle scribendum azlas zb opos. a penna, quod est acutum securis, securis utrinque ha-
8 Asseresab asse dict.—Ab asso legerim, est nam- bens aciem bipennis; illorum sequalur errorem, qui,
que Konio assa vox sola.vox humana, nullo prseterea quia a pennis (Al., pinnis) duabus hoc esse nomen
admisto sono. Festus aliter : Asseresquod assideanl existimant,pinnas (AL, pennas) aviumdici volunt. '
parieti, trabibusque. Alii asseres quasi axeres dictos i Et ecee nomen quod servavit antiq. Serv., Mn. ii
putanl ' anliqua declinalione axer dxeris, ut pulverpul- Correpta dura bipenni: Hoc (ihquit) nomen sefoavi
veris. antiquUalem,quia veleresPENKAS non PINNAS
" dicebanl,
PATROL. LXXXII. 22'
S. ISIDORI HISPALENSIB EPISGOPI i - 684
S85
a Dexlralis, dexterse habilis.- . ,__ 447 5.n Pileum «st ex- bysso rotundum, quasi
12. Ascia ab hastutis dicta, quas a ligno eximit, sphsera media, caput tegens sacerdotale ,«t in oceipi-
vitta constrieturh. jlloe Gr_eei,et nostri tiaram, ^el
cujus diminutivuni nomen est cssciola.Est aulem ma- tio 0 - ' - "
nubrio brevib ex aversa parte referens, vel simplicem galeriam vocani, ,
malieum, aul cavatutn, vel bicorne rastrum. i. Mahit, quod est,tunica talaris, tbta hjacintbina,
15. Scalprus dictum, quod scalpturis et foramini- habens ad pedes LXXIIlintinnabula, tetidemque in-
<
bus sit aptus, quasi scdlforus. Cujus diminbtkum termista ac dependeniia punica mala.
5. Ephod, quod Laxine interpretatur v superindu-
scalpellus.
ti. Terebra vocata a verme c ligni qui nuncupalur mentum. Erat enim pjalliumsuperhumerale. ex qua-
terebra, quem Grseci zepnlhva.vocanl. Hinc terebrp tuor coloribus, et auro contextum, habens in utroque
dicta, quod ut vermis terendo forat, quasi lerefora, humero lapides duos smaragdinos, auro gonclusos.,
vel quasi transforans. in quibus sculpta erant n.omina patriarcharum..
15. d Taratrum, quasi terairum; scofinadicta, quod 6. 1 Lqgion, quod Laline diGitur rctlionalfi^panuus,.
hserendo scophen faciat. duplex , auro , et quatuor lextus coloribus , biibens
e Cantherium.... magnitudinem pakni per quadrum, eui intexti erant
_ f Galla.... B xii pretiosissimi lapide^. Hic pannus superhumerali
s Guvia.... conlra pectus pontifipis annectebatur.
446 GAPUT XX. 7. f Petalum, aurea lamina in fronte poniificis,
Deinventioneianificii. quse nomen Dei Tetragrammaton Hebraicis.. litteris
1. Minervam & quamdam genliles multis ingenus "liabebatscriptum. !
prsedicant. * Hanc enim primam laihflcii usum mon- 8. s Badim, sive \feminatiq, id est, bfacae lineaj
strasse, banc eliam lelam ordisse et eolorasse lanas usque ad genua pertihgentes, quibus verecupda sacer-
perliibeni.- i dotis ""' ' '• '
'"' yelabantur. ]
2. i. Olivsequoque lianp dicunt inventriGem , ei-fa- CAPUT XXII. ',
bricae, multarumqueartium-reper.tcieem. Ideoque illi De nominibus vestium cmterqrum.
vulgo opiflGessupplicani. Sed et hop poetice fingituiv 1. Diversitas vestimehtorum, legmen, tegumea,
k Non enim Minerva istarum artium princeps est, sed indumentum, vestimentum, el reliqua.
quia sapientia in capite esse dicitur liominis,, etJMi- Tegmen dictum, eo quod tegat membra, sieut te-
nerva de capite Jovis nala fingitur, jioc est, inge- gumen, tecta, quse tegunt corpora.
nium, ideoque sensus sapieniis, qui invenit omuia,, Indumehlum, quod' intus ad corpus induitur, quasi
'
incapite.est» Ideo et dea- artium.Miner.va, dicitur, p inlumentum. |
quia nihil excelleniius est ingenio, quo regunturuni-: 448 2. Vestitnenluinvero est, quod usque ad ves-
tfersa. tigiuiii protendltur, quasi yestiginjentum,ul est iunica
CAPUT XXI. lalaris. Sed et hsec consuetudo sermpnis auctorum
De veslesacerdolati in lege. confundit.
i. Octol sunt in lege genera saperdolalium vesti,- Aimcfus.... "|
mentorum. 3. Discernitur auiem vestilus a eultu, quoniam
m Porferis est sacerdolalis linea, corpori astricta laulior inlellisitur cuilus. Item cultiis ab habiiu. Nam
usque ad pedes descendens, unde etnuncupalur. Hsee, habitus a.dpaluram ijerilnet, cultus ad homines.
vulgo catnisiavocatur. i. Plerseque auteni Ivestium, aut a tempore quo,
2. Abanetli,cingulum sacerdotaie rotuiidum poly- maxime in usu sunt appellanlur-, aut a loGisubi vel
mita arte^x cocco , purpura, hyaeiulhoque eontex- primum confectce, yel maxime "venditantur, aut^a *"
tum, ila ut flqres, atque gemrasein eo videretitur esse genere coloris, aut ainomine repertoYum.
distipctae. S. Yestis antiquissima hominum fuit * Perixoma,
?.Dextralis. Utitur hac voce Victoi;., lib. i de Per- D ^ jy0n enim ilfinerua isfar universa, E "-Serv.,
sec. Vandal. : Ubi forte venerabilisaulrn cluusasr.epe- eclog. 2. " _ -
| j |
rerant portas, certatim iclibus dexlratium adilum re- CAP.XXI. — i Oclo. Totum hoc caput sumptura
serabant. ex Mierouymi epist. pd Fabiqlam 1-281de Veste sa-
h Ex aver-tapart. Ex Paljad., lib. i, cap. ultim. cerdotali. Octo quidem vestinieuia sacerdotalia nu-
<•A verriie ligni,'quivbcaiur lerebra.'termitem vo- merantur bis in Exodo-; at in Levit. septem (omit-
eavit supra lib. xa, cap. Sd. tunlur namque femoralia), cujus rei causam reddit -
d Tdrairum. Vuigo ialadfo. |- .
e Canlherium. Glpss..cqntheriiis, jta,g«),X»r Hieronym.
p-nya- m Porferis. Hebraice mTV Chelhoneth.
vixof. ~ i Piteum. Heb. _-©_!_)_.
~ Galla... A plefisqng libris abesl. Fueral for,l._sse Miznepheth.
9.Galeriam voc. Hieron., galefum. |-
terebrgJJallica.quje bjfaeqtifdicilur. , E Ephod..,. superihdtmenlum, erat- enim. " " Absunf
.E Guvig.... Retinet ipein nqmen hodie.appd nos. hsec a'b Ovei. collegJ Gpthico. _ ,*-'.
G^p. XX. —h" gihefv}ihi.qiiarid. Al'., quidqm, Heb. 1W~~\ ciiosen.
1 Hanc prhttqih i.Logion.
lahlf. Serv,, M\\, vii.: Bellqtfix r Petaluin. Heb. iitt y>3tZw saatr.
non.... Minervm:—Ei.af,twrum s Baditn. e>ia, el magis proprio nomine >D33!IJ.
-,-..-,-(inquitj.dea esi, el, ia- ' " '
tiificii. michnesi. ..
i Olivmquo.que.Yirg., Gjjorg. "" i: Olemque
' Minerva CAP^XXII. — * Perhoma, id est, succinctorium.!<_!"
Itwi.irix. '-. , quale fuerit vid.apuil August., lib. v conlra Juliaa
RSN F?VMnr.nr:i_\Ri!M T.IR. XIY r.sfi
id esi, suceinctorium, quo (anlum genitalia contegun-.A gissima ex se fila generat, quorum textura bomby*
tur. Hoc primum prhui mortales e foliis arborum cinum dicilur, coniicilurquein insuia Ooo.
sibi fecerunt, quando pust prsevaricaiionem erube- _ - Apocalama...
scentes pudenda velarunt. Cujus usum quoedambar- 45® ib' Serica a serico dicla, vel qriod eam Seres
barse gentes, dum sini nudse usque hodie teneiit. primi miserunt.
* Hsec et- campesiria nuncupanlur, pro' eo quod Holoserica, toia^serica, oXov enim ioirim.
eisdem juvenes qui nudi exercentur in campo', pu- Tramosericastamine lineo, trama ex serico.
" 1 Holoporphyra lota ex purpura.
denda operiunt.
6. Taniea vestis a,ntiquissima a.ppftllata, quia in 15. m Byssino,candida confeclaex quodamgenere
motu incedentis, sommifacit. Toiius.enim SOMKS est. fmigrossioris.Suhtelquigenusquoddam lini.byssuui
Primum autem fuer# pel.licese lunicse, qu.ibus po.st esse existimenl.
ofiensamet ejeciionem de paradiso Adam et Eva in- - 16. Fibrina lramaift de fibri lana habens.
duti sunt. Aprina...
V
7. Talaris tunica dieta, e.o quod ad tqlps usque Masticina..:
°. sicut pectqralis quia
d.escendat,_elad ped.__sde.flu.at, n Mena...
ap.udantiquo;s_brevis. erat, ut tantum pectus, operi.T-" Linea, qnse ex solblino lit.
r@l,lic.et nune profusiqr sit. 17. Linostema vestis est ex lana linoque contexta.
d
8. Mqnicleata lunica, id est, mqnicatfl, eo quod Et dicta tinostenia, qriia' in sfamiue iimim, in irama,
habeat manicas, e qiym, ^t/jiSwi-o.vGrsecivoc^nt. lunam habel.
449.1- Dalmalica veslis prinmm in Dalmatia pro- 18. ° .Recfa dieitur veslis, quani' sursum versura
vincia Graeciaetexta est, lunica f sacerdotalis canr slantesque texunt.
dida cum clayis e.x purpura. p Segmentata zonis quibiisdam et quasi prsecisa-
10. | Russaia, quajarGraici phmniceamvocant, nos mentis ornata. Nam et partieulns euicunque inate-
cq,ccine_qm, * reperta a Lacedsemoniis ad celandum rise abscissas
prwsegminavocsini.
coloris similitudine sanguinem, quoties quis in acie 19.iLeDirfeitsis,quodrarufiiosit, leviterquedensala.
vulnerarelur-, ne coritemplanii advers,ario animus Patiifensiscontraria levidensi dicta, quod graviter
auges.ceret. Hae sub consulibus-,Romani usi sunt pressa atque calcata sit.
milites, unde eliam russali voeabantur. *-Solebant
etiain pridie quam dimicandum esset ante principia 451 20,r Citrosa.,quasi cqricrispa ad simililudi-
nera. citri. s Nneyius:
proponJ, quasi adjrayiitio el indicium futurs&pugnse.
11. Lqculqia est quaelacus quadratos quosdam.cum Q ... Pulcbramqueex auro, veslemquecilrbsaii).
pictura habet intextos, aut addilos acu. %l. %Fe/ensis.lunica esl quaeaffertiir exinsulis.
i Hyacinthina vestis «st, aerio cojore resplendens, a Exotica vestis est peregrina de foris.veniens, ut in
12. k Molockinia, quse mal.varumslamine cpnfici- Hispaniam a Grsecis.
lur, quam alii molocinam, alii malvelldiif,vocant. v Polymina, multi coloris. Polymilus enim texlus
_15. Bombycinaest a bonfbiceyermieulo, qui lon- multorum colorum est.
a*Hmcet campest... operiunt. Verba sunt August., Nonius: Molochinum aGfmco, color esi flori similis
xiv de Civit., cap. 17. Horatius : malvm.
1 Holoporphyr. P-rimum irabeae genus ex tribus,
Penulasolstitio, campestreniyalibusauris de quibus Serv., Mn. yu :.Ipsi Quirinali trab,:
B Talaris lunic. E Hieron., ad Ezech. ix. m Byssina ex quodam gehere Veni.AL, tighi. Male,
° Sicut pecioralis. GrseceE5«_yxif, quod (ut-ait Agell., quamvis non desil qui eam lecilonem,' venam esse
lib. xn) subsiricta et brevis
" esse.t, ac citra hrimeruni contend_at,ex verbis Pliilostrati, l.ib. 11de Vi.t.Apol.
desineret. - Byssum autem ex arbore riasci ferunl, qum alliludine
d Manicleaia. Sic omnes libri.- Rabanus, manu- popuiosmqnel, fotii&qatem salici simiiis est; nam id-
cleala. Ego manuleala lego, sic enim dicilur apud circo veruni esi e ligno grossiori vestes conilci? Rur-
Plaui. in Pseud. et Sueton., in Caligul. Manicatis sus de-bysso infra, cap. 27.
iunicis dixit Cicer. in n Catilin. Gloss., manulea, » Mena... Masiicina... Vid. inf., cap. 28.
D o Recta. Ex Festo,- in Recla, et Regitlis.
%eipk.
e Q.uani Chirodoion.-Ita Agell., lib. vn, cap. 12. v.Segmentatq_.Y\_d. Serv.,__En.i,ad vers.: Colloa.
Qnod yjipliias, hoc est-, manicas longas habeat. moniJe.
Easdem"macrochereas vestes a Lampridio in Alexan- qLevidensis. Nihil moror varias aliorum apud.Ci-
dro appellarj puto^ cer., episl; 12,lib.ix,siyescripturas,siveconiecturas.
f Dalmatica lunica. Eam Romanis in usu fuisse * Gitfosa. Feslus : Citrosaveslis a similiiudine citri. .
constat ex -Lamprid."in Heliogabalo , quem ait dal- B Nmvitt' pulchramque ex a, v. q. c. Vid., Macrob.,
lnaticatum in publico post coanam ssepc visum; ut Satura'. rii, cap. 19.
autem diacpnorum inier sacrificandura veslis esset, 1 Feteisis. Al.; Velenensis.Quhfsiilft/ensijsa m.elo
insiituit Syivesler, una ex Cycladibus?' aut Melitensis cujus memlnit
B Russata. Russus si Thylesio credimus, Latina Gicer. lib. ii iriVerr". : Dico lemaximuni pondus duri,
quidem vox, sedaratorum magis quam-oraiorum.
h Repertam argenti, eboris, purptlrm plririmdm_ vesleiri,MelilenSeni
a.Laced.ita. Pbilostrat., in.epistulis. •plurimatn, stragulam, elc.
5 Solebantenim u Exotica. Nonius,: Exoticutp,adv.efitUium;Plaut.
prirf. Plutarch., in Fabio, Bruto el -'
Pompeio. _ Mostellv :
i Hgacinthina vesU aer. col. Hiero.ii,., ad Eabiol.: Nonomnes,possjjntoler.feunfeuenXa expticai
Htjacinthus aeri tribuilur similitudin
propler coloris_ etn, T Polyrhiia multicol. Plin. : Plurimis, vef-o,liciit
J- Molochinia, qum malv. siatriin. Melius, credo, texere qum pplum^mqppettgtft Atexandria in"liljhii
687 S. ISIDOIU HISPALENSISEPISCOP! . 68&
22. Acupicta veslis, acu textilis, vel acu ornata. A el brachm, quod sint breves, et verecunda corporis
a Eadem etPhrygia. Hujus enim artis periti Phrygii iis velemur.
omnes dicuntur; sive quia in Pnrygia inventa est. 50. ! Tuvrucos vocatos (dieunt) quod timas bra«
Unde et artifices, qui id faciunt, Phryyiones dicuntur. chasque tegant. > .
Yirgilius: Phrygiam Ascaniochlamydem. m Tubraci, quod a brachis ad libias
' 23. h Trilicis a tribus liciis, usque per-
quia esl simplex,c et veniant.
bilex. 45'3 CAPUT XXIII.
d Ratla, quse vulgo rasilis dicilur. De proprio quarkmdam gentium habitu.
e Interpola vestis illa voeatur qusedum sit vetus ad i. (Juibusdam auiem uationibus^ua cuique propria
novam speciem recuralur. vestis est, n ut Parlhis sarabara, ° Gallis \ense,
24. f Pannutia nuncupata,"quod sit diversis pannis v Germanis rhenones. [ilispanisstringes. Sardis mas-
obsila. trucaa.
E Colobium diclum, quia longumest, el siriemani- j
2.Sara6ara sunl fluxa ac sinuosa vestimenta, de
cis. Antiqui enim magis hoc ulebanlur. quibus legitur in Daniele: Et sarabara eofuin non sunl
452 h Lebilonarium est colobium sine manicis, immutata. El Publius: \Ut quid ergo in ventretuo Paf-
quali monachi iEgypiii utuntur. B thi sarabara suspenderunt? Apudquosdamautemsara-
25. i Lumbare vocalur, quod lumbis religelur, vel bara qusadam capitum tegmina nuncupantur, qualia
quod lumbis bsereat. Hoc in ^gypto et in Syria non videmus in capite magorum piGta.
lantum feminse, sed etviri utuntur. Unde et Jeremias - 3. Lenm, saga quadra et moilia sunt. De quibiis
trans Euphratem tulit luinbare suum, ibique illud in Plautus : '
|''
foramine pelrse abscondit, et postea scissum reperit. Lena coopertapst textrina Gallia.
IIoc a quibusdam et renale dicitur, quia renibus alli- 4. Rhenones sunt veiamina humerorum et pectoris
gatur. usque4!54 acl umbilicum, atque intortis villis adeo
26.i Lhnus est veslis quse ab umbilico usquead hispida, utimbres respiiant, quos vulgo reptos vocaril,
pedes producitur. ilsec aulem vestis habeiin extremo ep quod longitudo villorum, quasi replat. De quibus
sui purpuram limam, id est, flexuosam. Unde et no- Salluslius: Germaniinleclum rlienonibuscofpus legunl.
men accepit. Nam limum obliquumdicimus. Dicli autem i rhenones a Rheno Germanise fluniine,
27. Licinum vocatum, quod texlura ejus ligala sit ubi iis frequenter ulurilur
in totum, quasi dicerel liginum, c pro g litlera com- 5. _xMastruca, vestis Sarda ex pellieulis ferarum,
mutata. de qua Cicero pro Scauro : Quempurpura regalis hon
28. k Armetausa vulgo vocata, quod ante et retro G commovit,eum Sardorum mastruca mutavil. Mastfuca
divisa atque aperta esl, in armos lanlum clausa, quasi .autem dieta, quasi moustruosa, eo quod qui ea in-
armictausa, c littera ablala. duunlur, quasi in ferarum habilum transiormentur.
29. Camisas\ocamus, quod in his dormimus in ca- 6. 5 Dignoscuntur ei genles ita habitu sicul et lin-
mis, id est, in sfrais nostris. 45ua discordes. Persae *ibrachiaet crura linamentis,
Femoralia appellata, eo quod femora legant. Ipsa caput tiara tegunt. Eminent apicibus fastigiatis
"Eadem et Phryg, E Serv., JEn. III, vel Plin,, lib. 1 Tubrucos. AL, tubricos; a\.,tubraicos.
VIII,cap. 48. m Tubraci... perveniant. Absunt hs_.ca Valent. e*
h Trilicis.&ic omneslibri. Trilex, aut Tri/ia;malim. omilti sine fraude potbrant.
Sed frequens in hoc opere hujusmodi obliquus pro CAP.XXIIL — n UiParthis sarabara. Sic communis
recto, ut calcis pro calx. Editio Grsecorum (quam sequi solet lsid.), Dan. m-:
* Et bilex. VirgiL,M\\. xn : Rumpilqueinfixa bili- K«i za aapuSapa o\vzav ovv. ri)loii>6n.Aquila vero,
cein loricam. Gloss., bilex, <~l-tzvv.zov§Lp.izov(sie), Theodos. et Hieron., saraballa, melius. Syriaceenim
d Rulla, qum vulgo rasit. AtNonius: Ralla vestis, sarbal.
dicla ararilale, Plaut., Epid.: Tunicam ratlam, tuni- b3~!D 0 Gallis lenm. Ita Sirab., lib. iv, de Helvetior. ej
cam spissam.
e Interpola. Marlianus, cap. 45, d. de Conlrah. U Arvernor. vestitu. . '.
P Germanis rhenones. Caesar,,lib, IVde BelL Gali.
!
:
empt. Labeo, libro Posteriorum scribit : si vesli- 9 Rhenones a RhenotG. f. "Alii KT.6TWV
menta inlerpolaquis pro novisemerit, Trebatio placere, est, ovibus. Serv., pnvav, id
ita emplori pnestanduniquod interesl, siignorans inler- hisloriis, vesles de pellibus Georg. m : Ut Sallustius dicit in
Rhenonesvocanlur. '
pola emerit. r Masiruca, vestis Sarda. Ita Tarrac, Simanc,
f Pannutia. Sic anum Baucidem Persius pannutiam
Hispal., Mejorad. Plurjes tamen eGolhicis : Masirnga
dixit. vestis Germanica; quse lectio (nisi obslaret locuse
s Colobium... utebanlur. E Serv., ^ln. ix: El tu- Cicerone ferti poterat. Prudeiiiius :
nicm manic. Yid. Annot. in Cassian. cilatus)
h Lebitbnarium.Hieron., in praefat. ad Regul. san- Tentavit Gelieusinuperdelere lyrannus
Italiam palrio veniensjuraius ab Istro,
cti Pachomii: Nihil habentmonachiin cellulis;prmler Has areessquaresolo, teclaaurea Ilammis
psialhium, el duo lebitonaria, quod Mgypliis monachis Solvere,maslrucisproceres vesfire logalos.
genus esl veslimenli sine manicis. Suid., ltSr.zo-.ai' '•< s Dignoscuntur genles ila habit. " el ling. Respexisst
%iztl)v p,_)vaxir.os. videlur ad Virgilii verba : . -
1 Luthbare. Yid. Hieron., ad Jerem. sin, et in ' -
- .:. Inceduntviclaj longo ordine genles.
Prooem., comm. in Ose. Quamvariaelinguis, liabitu tamveslis, et armis. -
i Limus est vesiis. E Serv., Ma. xn : Velati lino * Brach. et crur. linahicnl, A_].,'iinicimehiis,
rii.,limo) elverb. t. c. • Usurjiai
* Armelausa, Uiitur hac voce .Paulinus» eam vocem Plinius. ,
689 ETYMOLOGIARUM LIB. XIX. 690
Alani;n horrent et male tecli cum latratoribus lin- A cujus simil.itudinemin operimentis simulacrorum, vel
guis Scoti; sagati sunt Alemanni; linteati Indi; gem- picturarum aspicimus,easque statuas togatasvqcamus.
matiPersae; sericati Seres; pbaretrati Armenii. . 4. Toga autem Roinani in pace ulebantur, bell 1
7. Nonnullaeetiam gentes non solum in vestibus, autem lempore paludamentis. c Mensura togsejusta,
sed et in corpore h .aliqua sibi propria quasi insignia si sex ulnas babeat. ... . .
vindicant, ut videmus 455 cirros Germanorum,gra- 5. f Toga palmala dicebalur quam merebantur ii
nos etcinnabar Gothorum,stigmala Britonum.Circum- qui reporlabant de hostibus palmas. e Ipsa vocabatur
cidunt Judsei praaputia; pertundunt Arabes aures; el toga picta, eb quod victorias cum palmis intextas
fiavent capitibus inteetis Getse, nitent Albani alben- haberet.
libus crinibus. Mauros habet letra nox corporum, 6,-Toga candida, eademque cretata, in qua candi-
Gslloscandida culis, sine equis inertes exslant Alani, dati, id est, magislratum petentes ambiebant, addita ,
nea abest genli Pictorum nomen a corpore, quod mi- creta, quo candidior, insigniorque. esset. Cicero
nulis opifexacus punctis, et expressus nalivi graminis orationem, quam babuit contra competitores in loga
succus illudit, ut bas ad sui specimen cicalrices candida inscripsit.
ferat, pictis arlubus maculosa nobilitas. 7. ^Ctncfus Gabinus esl, cum ita imppnitur, toga,
i _8. Habet et sexus institulam speciem batiilus, ut n ul togse lacinia, quse postsecus rejicitur, attrahilur
e in viris tonsi capilli, in mulieribus redundantia ad peclus, ita ut ex utroque latere ex humeris pic-
eriniuin: quod maxime virginibus insigneestj quarum turse pendeant, ut sacerdotes gentilium faciebant,
et ornalus ipse proprie sic est, ut concumulatus in > aut cingebantur prselores.
verticem ipsam caoitis sui arcem ambitus crinium S. J Trabea erat togsespecies ex purpura et cocco,
contegat. qua operli 457^omanorum reges initio procedebant.
CAPUTXXIY. 1 Hanc primum Romulus adinvenisse perhibetur, ad
De palliis virorum: discretionem regii babilus. Trabea autem dieta, quod
x
i.Pallium est quo ministrantium scapulse conte- in majori gloria homineni transbearet, Iioc est,
honoris
guntur, ut dum ministraiit expediti discurrant. ullra et in posterum ampliori dignitate
Plautus: beatum faceret.
Si quidfacturuses, appendein humerispallium, 9. Paludamentumerat insignepallium imperalorum
Et pergat, quantumvalet, tuorumpedumpernicitas. coeeo, purpuraque et auro dislinctum. D'e quo Sal-
Dictum autem pallium a pellibus, quia prius super lustius: Togam, inquit, paludamento mutavit. Erat
indumenta pellicia veteres utebantur, quasi pellea, enim pallium bellicum, dictum, ut quibusdam"vide-
Bivea palta per derivationem. « tur, quod eo indutuspalam faceret imperatorbellum
456 2- Chlamys est quse ex una parte induitur, futurura.
tieque consuitur, sed fibula infrenatur. Hinc et Grsece - 10. Circumtexlumest quod Grsecev.v7tktsdicitur,
nomen accepit." de quo Yirgilius
5. Toga dicta, quod velamento sui corpus tegat, • roEt circumtextumcroceovelamenacantbo.
alque operiat. d Est autera pallium purum forma ro- Circumlextum aulem diclum, quia est rolundum,
tunda effusiore, et quasi inundante sinu, et sub pallium.
dextro venieris supra humerum sinistrum ponitur, U. n Diplois, Grsecumnoraen, ab eo quod sit du-
a Horrent et maletecti.—Heteromalislecti legit qui- - i Aul cingebanlurprmtores. Consules voluit dicere.
dam, lib. iRer. Gennan., id est, vestimentis.altera - i Trabeaerat tog. sp., etc. Serv., Mn. vu : Trabea
parte villosis; recte, opinor.
h Aliqua toga est augurum de coccoet purpura.
sibipropria q. insig. vend. Terlull., Iibro k Hanc primum Bomul. Plinius, lib. ix, cap. 59 :
de Veland. Virg.: Debebanlet.ipsi aliqua sibi insignia Purpurm usumRomm semper fuissevideo,sed Romulo
defendere;aut pennasGaramaiitum,-aulslrobulosbar- in trabea. . .* -
barorum, aut cicadasAtlteniensium,aul cirros Germa- ' 1 Transbearet. Ita Gotli*Cod.; alii, transveheret..
norum, aut stigmata Brilotiuin.
<•In viris tonsi capitli.—Vir si comamnulriat igno- n m Et circumtextum. Servins : Velamen (circum-
minia est illi:-1 Cor. textum intellige) eyclademsignificat.Non ut velamen
CAP.XXIV. — d Est autem pallium purum. Toga iied apposilio sit TOU circumfescfum(quod putavit quidam),
, pura dicebalur, qusesine purpura erat, purum pallium Namul velamen sit circumlexlum crbceo acantho.
1 qui dixerit non video. liaque zb purum delebat Cba- circumtexiumparticipium esi nihilo minus quam
con. Nam pura veslimenla alio sensu dicunlur a pictum, cum idem versus paulo post apud Maronem
nonnihil mutalus repelitur:
Festo, et a Serv. in Fragmentis.
* Jfensura log. just. si sexuln. Horat. in Epod.
Pallamqueetpictumcroceo velamen acantbo.
Videsnesacramipetienlete viam
Cumbis ter ulnarumtoga, Quamvis etiam eircitmfexfumsubslantive, vel vestis
Ut ora vertathuc et huc sit, "velpotius veslimenti pars. Varro, lib. IV:
f Toga aulem palm. Serv., eclog. 10 : Sanguineis genus Amictusesl diclum amjeclum, id est, circumjeclum,a
ebuli bacc. : Palmata toga, qua ulebanlur illi qui quo eliam quod vestes se involvunt, circumjecium
palmam merebantur. appellant, el quod amiclui habenl purpuram circum,
t Ipsa vocatur el loga pict.Yid. Fest., in Picta. vocantcircumlextum.
^Cinctus Gabin. Vid. Serv., M\\. vn : n Diplois. Serv., Mn. v: Hmc falus duplicem....:
Ipse Quirinali trabea, cincluqueGabino;" Id est, abotlam, qum duplex esl, sicut chlamys.
Hon ~ ,
Quod autem postsecusdixit, sic in GIoss. Postsecus, :.
'imaSei, et ep.itaoriSeianlitecust Goutraqueiriduplitiipinno sspierili».velati
mi S. ISIDORIHISPALENSIS -EPISC0PI - 692 ,
-- - >- .
plex aiuictus. Hofalius : A 20. Fihibriti}vocAlU'..... ; ,
ContraqufemUupfeipaiinopatteiitia Vfelat. 'OrmVgfeiiineiitrtfum,Itoc *fsl>Ifihes, «x iGracb-vs--
ll.a Sitautem "vesiismilitatts, cujus iisusUallicis cabulum tvaheirtes-. Grseci «enifn'lerMhum Spijv vo-
prinium expeditibhibus coepitH prseda hostili. Oe caht.
guo vox illa senalus : h Togis tiefositis; Quiriles, CAPUT
i XXY.
fite) di sdga. De palliis femlnaruin ~ ,
5S. autem 'GallicUm nomen est; dic- 1 - i
4_fii_$ Sdgum i
, _!.. Regillum est prselautum reginarum amiculum,
tumaulemsagbm quadrum,ebquod'apud eosprimum k Peplum matronale pal-
unde et .appellatum. 460
quadrafus, vel quadruplex esset.
14. ° Pmnuta est pallium cum fimbriis .Iongls. lium ex purpura sjgnatum, .cujus fimbrisea.urei stami-
a Lacerna -pallium fimbriatum, quo olim soli oii» nis sumniitate resplendent.
2. ! Pallq est quadrum paliium muiiebris veslis
lites utebanlur. Ufode <et in distinguenda castrensi
deductum usque ad vestigia, affixis in ordihem gem-
urbanaque turba lios logatos, illos lacernatos voca* m Et paila clicia, ki-b zov -xkTkeiv,Id esl a
bant.e Inde autem lacemse, quasi amputatis capitibus mis.
mobilitaie quse est circa finem hujusmbcliIhdumeiiti,
limbriarum, iibque ita laxis, ut sunlpsenularum.
4'5. f Jfatifunt Hispani vocant, quod manus legal sive quod rugis vibranLibus sinuata crispeiur. ,'
tantura. Est enim breve amictum. f{ 3. Slola, matronale operimentUm, quod cobperlo
16. 8 Prmtexta pueriie pallium est, quo usque ad capiie et scapula a dextro latefe in lievum humerum
sedecim annos puerinobiles sub disciplinse cullu-ute- mittitur. Stoia autem Gr^ce Vocatur, quod supermil-
bantur. Unde ct practexlatj pueri appellali <sunt.Dicta "talur.
autem prmlextOiquia pmlexebatur ei "latior purpura.. 4. DEadem etrictniumLatino nomineappeiiatum,
7. Casula est ve-tis <cueullata-,.dicla per diminu- eo quod dimidia ejus pprs r-elro ejicitur, quod vulgo
lionem a cbsa-,quod *otum hominem tegat, quasi jni- mavortem dicunt. Yocatum autem dicunt mavortem,
nor casa. Unde et cuculla, quasi minor ceila; sie et quasi Marlem. Signura enimmarilalis digiiitatis etpo-
Graecih Planelas diclOsvolunt, quia oris 459 erran- ieSialis in eo est. Caput enim-mulieris vir est. "inde
tibus evaganlur. Unde et stellis planetm,id est, vag«j et siiper caput ihulieiis est.
eojquod vago sui errore inotuque discurrunt. 5. Amiculurnest jneretricum pallium lineuih. floc
4-8. Birrus a Graco yocabulum trahit; illi enjm apud yeteres _%$%ljiatronse in adulteno depfehenssa"
birrum bibrum .dicunt. iuduebantur, ui in tali -amiculopotius quam in stola
19. MeloUs, qusecliam pera vocatnr, pellis est ca- poliuerenipudiciliam.Eralenim •>hocBpudveleressi-
prinla, a cbllo jpehdens, prsecineta usque ad lurobos» . gnum meretricise vestis, nunc in Jiispania honestat;s_.
Est auiem babitus proprie necessarius ad operjs <6.-PTJieristmm, pallioium jnuliebre, _dictum,quod
exercil5uni-,"Fiebatautem prius, ut qujdaiji aeslimaini, evOipei,id est, ,in sestu el cftumatecorporamulieruin
de " pelliculis melonuin.Unde el melotmyocaisesunt, C protegai, quoiusque hodie Arabiae"et Mesopolamiae
a Esi autept uesffs milifam. Perverse ii&fcdiploidi sian. Quod autem iri oftiiibus libriS
legitur, 'bifrum
In Omnibus libris tribui, quis non Videaf? bibruhi dituhi, -inendtim puto. Nam f~ipp'ov apbd Sui-
h Togis depositis, Quiriles, ad saga. Addilur iniqui- dam dicilur, et in Gloss. pipptis, iiirrus^
busdam iverunt ; ,in aliis, vel fuerunt, ve} fugerunl, 1 De pelliculis melonuni. Imo pSXav,id est, jouium,
vel conversi /uerunf.Nempe adulierina dhihia. Ergo quamvis melonis animaiis supra meminerit, lib. xn,
solemnia Vbrbailla fuere in tumuitu t Tsgis deposi- cap.. 1.
tis, Qairitbi, ad sagd. Vel etiam Togis depositis, Qui- Ckv. XXVi _—i RegiliunuVi-i. Fesi. setMh
rites, ite ad saga-, tjuod potius reor. Nam illud iie k Peplum. Serv., Mri.i -. Pepiiim proprie-esl palla
quod post Quirites sequebatur a librariis, eamdeni picta feminea Minervmcdnsecraitt.Hodie tmnen ribu-
syllabam (ut fu)honrepetentibuSj,omissum. Frequens iuntur hoc nomine. ;
apud Ciceronem ire et rediread saqa. Itemque sagasu- 1 Paila esl quadrum palt. Fortasse e Teriullialii),
&l
mere, iogusdeponere. Vid. Philipp.JS-,8, .8, 44.. qui quadrangulum describit pallium. Nisi aliena hce
c Pmnula esl pcttliumcum fimb. lojig. S.aiisid con- „" esse dicamus. Nam Servius" e quo snnt reliqua, Mn.
iirmanl Ciceron. verba jn fiilonjana : Quid minus xi : Palla (inquil) propfie -esttnuliebrisvesln deducta
promplum ad pugna/n, cum pmfmia itjelilus, rhedq usque ad vesligia. Tibul'1.:
impedilus, uxore ppne constricius essel f Quin et pse-
nula quoque ipsa stricta,. et angusla f.iiiJ,etgraihma- Fusa sed ad leneros lutea paliapedes.
ticorutn et rbetorjim. Tacil., dc Causis jenrrupt. m Et palla dicta kirbzovjr«),),etv.Idem, Mn, i :_Ferr
eloq. : Quantum 'humilitalisptilamus elbqueritimailu- re jubetpatlam... Significat iunicm piiltium, gnod se-
Jisse pmnulas istas, quibus aslricli et velut ihclhsi curri cundum Varronem palla dicta est ab ifrugqiione^ ~ei
judicibus fabulamur? tnobilitate, qum est circa finetn hujpsmpdi v,es{iipn:Ai
a Lacerna... quo olhn soli milii. Pfoperi. : idem Varro in libris del Ling. Latin. : Paila (inquii)
Texitur boeccastrisquarta lacernatuis; quod palam sit; quemadmodum inlusium quod inlus.
6 Inde auiem lacernm, quaei ampuls cap. Fest.j in n Eadem et ricinium-.[Serv., Mp. \_ adlliud : Gen-
Laterare : Lacerna quod.minor tapilio sit. temque log. : Riciniusdicitur nb ep quod post tergitm
f Mantum Hispan. Pollux : Mavzvn, ip-kzdv zi za fejicitur, quod vulgo Mdvbrlediciiur, De JU.-ivo.fie yid.
v.vlovpivafaivb),~tbpoiav.Ergis fusiorem agnovit hanc Non. in Ricinio. Isidor.Jn Offic, et Ajmol.Ih CasSiaii.
vestem ^ollux/quam Isidorus, si notationem reci- ° Hoc apud Veter. Apud Romanos toga ijier.eiflcutit
pimus. et deprefiensarum vesiis fiiii, Vid. IibiaL Jniierp..,i
* Pmlexlu pueriie palL RectCj sed fuit etiara prse- sermon., satyr, 2. 6e Amiculo amplius quaereiidum.
. Jexta iii&gislratuum.Vid. Fest. et Bayf. r Therisifiiih. Tntus locus e$ ilibfbhynh, ll<in. Qui
f Planeta... birrus.,,. Melples. Vid. Anaot, jn Gas- timtilus bst iii ^otliicis.j
693 - ETYMOLOGIARUM LIB. XIX. «ni
mulieres-velantur,-quibnsin sestu tutissimo teguntur A- Siplse,atque ampiiilapifi villisingentibusmolles.
uiubraculo.Dequoin Isaia. 4@3 $• h Mantelia nunc pro operiendis mensis
7. a Anaboladium aniiclorium lineum feminarum, sunl, quae, ut nomen ipsum indicatj 'olim tergendis
quo humeri operiuntur; quod fJrseeiet Latini sinrfo- manibus prsebebantur. .
nem voeant. > Mappm convivii et epularum appositarum sunt,
CAPUT XXVL quasi manupm, alque ob id nominalsei cuius dimi-
nutivum mapella est-, i
De stratu et reliquis-qumjn usu habentur. Toralia longseperpeiunequemappse, a tqro <lictse.
1. Strggulum h vestis est discolor, quod raanu ar- 7. i Sabanum Grsecumest.
tilieis diversa varietate distinguitur. Dictum«aiitem, Facitergium, et manitergium a tergendo factem,
quod in siratu et in amictu aptum.sit. De quoSalo- vel tndnus vocatur.
mon : Slragulatam vestem fecit sibi, Vela dicta, quod obiectu suo interiora domorum
2. « Ludicesa ludis, id est, theatris, voealasquidam velent.
existimant. 462 Cum cnim egrediebantur de.Iudi 8. k Autma, vela picta, et grandia, quse ' ideo
prosiibulo juvenes horum velamento tegebant caput ctuimadicta sunt, quod prinium in aula Attaii regis
el faeiem, quia solet erubeseero qui lupanar intra- B Asise, cui successii populus Romanus, ihvenla sunt.
veril.' 9. m Cortinmsunt aulsea, id est, vela de pellibqs,
11Galnapes...,. ._' qualia 464 m Exodo leguntur, a quibus.iabernacu-
5.' Fulcra sunt ornamenta lectofum, dicta quod ium extrinsecus legebatur. Dictse autem corlinm a
in iis fulcimur, id est, susliriemur, vel quod loros icoiiis,eo quod prius ex peliibus fuissent faclae..Unde
_ fulciai, sive caput, quse rectinaloria vulgus appellat. et in eodem labernaculo legisjubeturcortinas iierj ex
i. Cervicaliaautem, ed quod ponantur sub cervice, pellibus arietum rubris, et ex pellibus hyacinthiriis.
vel cubiib. id. ° CiliciaArabes nuricupanl, velamepta pilisca-
Ptilvillus dicitis a piilvinari; fjiii est divitum Iec- prarum contexta, ex ijuibhs sibi [tenloria faeiunt.-
t'JS.
f Culcilrm vocafse, quod calcentur^ id est, farcian- - CAPUTXXVIL
" Di Vdriis:
tur pluhia, sive tomenlb, qub molliores caiidioresque
sint. 1. Land a iahiehdo, id est, vetlenclodicta. Hihc,et
5. Tapcia dicta, quod pedibus primuih stefneren- "veltus(iiclum, quod pfius ianse vellerentuf, n'6'n tpn-
lur, quasi tapedia, • ~ derentur.
s Sipla_ tapeta ex "iinaparte viltosa",quas! shhpla. C Lihrim ex teffa briiuf, deflexuinque hbmeh ejus
Amphitapa, ex utraque parte villbsa tapeta. Luci- a Grsecb. Naih linuiri ° Grsecf livkpiovdicunt, slvt
ius : quod sit mblle, ei lerie.
a Anaboladium.Ex eqdem; Ambros. quoquelibro ex aliis,. mqnupim. Rabanus, .manubim. (}uam scii-
de Bened. pairiarch., caji. i. Id ijubd, Gen. XLIX, piufahi doctissimi quidam viri ita amplectebaritiir, iil
a]nid LXX-,est rie'pdoo),n, 'anribblridiiim fegii.: Ei san- quovis pignore veram esse contenderent. Rfespexisise
gitinemuvmanaboladiumsuum. enim in nofatiune Isidorum ad Sanctrse tnatmbias
CAP.XXVI.— h Stragulam vesi: Sic Gothici om- (sic enim ab eo appellari yolunt), sofdidas illas a
nes, non stfagulaldm. conviviis praedas, quas ridet faceto cafmine Maf-
e Ludices: — Lodices apud MarliaL; in Apophoret. tialis-:
Vid. sup., lib. XVIII,cap. i% de Prosiibulis theatri. ..Dulciplacentasordidamlingitmappam.
d Gainapis.... Isidoros in Rrgu!.,.' cap. de Stratu
Illicet uvfflcollocantiirollares...
monach; : iffottac/i!sirbiuSerit sVqrid;e'1'sfof'a'gulum,
pelles tleiaiiqlm,griinupisquoqrii;, ctfacinergi&in,ge- Mihi quidem ob multa non fit verislihile. MtjUiipsig *-
•minusque ai capui pulviltus: Viclendiiiii e tiaih, n.um commentum placebat: '_
YafroniSgariridcuma,sivefuUslii vblunt) gauriace,iiue i- Sabanum. Utitur liac voce issepihs Thebdorus
pertineat. Niamyavykvx,vin yalvkrinvabiisse, hon a"d- Prisciahus medicus, et Vibtof;; lib. ni: Ea sabana
modbhi inifer. Sbntiiulem yav-iiavM (tit ait Hbsychius)"Qbajulabat quibus eum dudum suscipieris de" fonie
azpapaza; § Tz~e"pi$b),cax
e-e'pbp.a.)~),a: iexefat: _
e Futcra sunt: Fulcra, ^pondmleciorurii,quibhsful- 1 Aulma vela picl. Serv.j Mn. i: C«'m Deiii!du-
chnur, ait Serv., Mn. vi: Imis... — Aulmis(inquit), velis picili.
1 Ideo... aulma... inventasunt. Ex eod., Geofg. m :
c f Culcilm.... quod calceniur. Ita -Viarf.,lib. m, - . ,
s Sipla, tapeta. Sie nihnes lijifI ; ajque iii ita Iega- Purpurea... aulma... _
mus, suadet notalio, qurisi shnpld:SeQjpstla iiiaiim, m Corlinm suiit'arilma de pellibus. Miriiin discessissa
et quia "amphiiapispsila opjibhunlur, et 'quia apud a Servio, qni __&]. ni : Cortina (inquit| lochs uhde
Non. Lucilii versus ita legitur: oraculum exit, vel quia Apoilinisifipus ibfi'6 Pylho-
- nis lexlus esl, vel quia ibi sunl cifia fespbhsa; quasi
v iliis
-Psilie, atque amphitapae ingentibusmoifes. certina; vel qiiod -est verius quia ibi c'ir vatis lenelur.
Niii Sslqhis Sibipefsuadeal Liieilinm quoqjie "permu- Additque lib. vi : Aut cerie seciittduhi.Grmcamely-
tassfe litieias, fluni Roihahis libribiis tontisper sbrvit niologianibziznv v.bpv,v zeivei,etc. Sbil illa ex alio ge-
quod nihil necesse^est. _. nere.
h Mantelia... olini terg. tnrin. .Serv., Georg. iv : n Cilicia. Solin., cap. iS : Ipsa ttutoh iehioria eU
Mariteliaquibusmahustfergutiiuf-.Yarfo : Mdhtetium, ticia sknt: ita nuncupant Vetamenlade caprdrum pi-
quasi thanuleriurii.Festus : Manleiid; quod rrianutfa- lisCAP.XXV.ILlexta.
— " Grmd h.vapiov,Imo llvbvpOlius
ctenlur. .. . .
'' Mappm quasi mahuppm. Sic Gothici iibfi. Unus -hvkpia, reiia in Pamphilia; Eustabb.,/?;?., f."
695 S. ISIDORl HISPALKNSISEPISGOPI 696
i
2. Stuppa vero eannabi est sive lini. a Hsecsecun- A appellatum dicunt, quod ex festashumore elicitur.
dumantiquam orthographiam stippa dicilur, quodex 5. n Purpura apud Latinos a puritate Iucis vocata.
ea rimaenavium slippenlur. Apud Graecos autein Kopfvpv.dicitur-cum aspira-
h Uhde et stippatoresdicunlur, equi in navibuseam tione ; apud nos purpura sine aspiratione.
componunt. 6. ° Ferrugo est color purpurae subnigrae,quse fit
S.^Tomenlum appellatum quod aut in filo, aut in Hispania, ut: Ferrugine clarus Ibera. Dicta aulem
in tela tumeat, nec subtilitatem habeat. ferrugo, quod omnis purpura prima tinctura liujus-
Cannabum a similitudine cannse vocatum, sive modi coloris existat.
a Grsecaetymologia. Nam 1111 cannabum KKVKSIV vo- 7. P Glaucus color est ferrugineus, subniger.
cant. ? Elbidum ab elbo colore vocatum. Elbum enim
i. e Byssum, genus est quoddam lini 506 nimium est medius color inler album et nigrum, et elbum
candidi el mollissimi, f quod Grsecipapatem vocant. ab albo derivatum.
e Fibrinum Iana est animalium, quse fibros vocant, 8. r Luleus color, rublcundus', quod est croceus ;
ipsos et castores exislimant, quos dum venalores 465 nam crocns lutei coloris est, ut : Croceomutabilvel-
Eequuntur, ipsi sibi tesliculos adimunt. lera Irilo. \
h Aranea vocata, eo quod aeris infusione in frondi-, " s Menum, quod sit colore nigro. Grsecienim f-eXav
bus nutriatur. nigrum dicunt. !
5. J Sericum dictum, quia id Seres primi mise- Masticinum,quod,coloremmasticis habeat.
runt. Vermiculi enim ibi nasci perhibentur, a quibus Blatteum... Blavum... Mesticium...
hsee circum arbores fila ducuniur. Vermes autem 9. Osticium, quia 'ex usto est. Fif enim ex depen-
jpsi Grsece pbp.6w.esnominantur. denti fuligine teclorum egesla assiduis ignibus, unda
i Placium est stupa , et quasi k crassedo se- et color ejusdem tincturse flammeus esl.
rici, et est Grsecumhomen.
CAPOT XXVIII 467| CAPUT XXIX.
De coloribus veslium, De instfumentis vesthtm.
1. Tinctura vocata, quia tingitur, et in aliam tu- i. Teta f pro longitudine staminum dicla, cujus
catam speciem nitoris gralia coloratur, f Kbv.v,ov derivativum est telaria.
Graeci, nos rubrum, seu vermiculum dicimus. Est a Insubuli, quia infra supra sunt, vel quia insu-
enim vermiculus ex silvestribus frondibus. bulanlur,. '
2. m Conchyliumdictum eo quod ex conchulisma- „ Badii dicli, quia radendofiunt.
rinis color ejus colligitur. Idem et ostrum vocatur. Pectines, quod pexa fila reddant, et impriinant.
5. Ostrum, quod pro colore purpuraa lemperatur, 2. Cotus, quod sit ^n loiiMitudine.et rotunditate,
plurimis quidem in locis, sed optimum in insula Cy- quasi columna. <
pro gignilur, sive in iis quos propius solis cursus Fusus, quod per ipsum Jfundalur quod iietum esl.
illuminal. YAlibrum, quod in eo tibrantur fila, id est, vol-
4. Conc/ii//iaautemsuntmaris, qusecircumcisaferro vuntur.
lacrymas purpurei coloris emiitunt. His coliectis co- 3. Galathus, leve gestamen ex ligno, vel caiina,
lor purpureus temperalur; 466 .el oslruni exinde aut ex junco faclum, in auo vel hensa nonuniur. vel
a Hmc secundumanliq. orthog. E Serv., Mn. v; detur ambigere. '
b Unde slippalores... componunt. Exeod., Mn. in : 0 Ferrugo esl color... in Hispan. Serv., Georg. i:
Stippantque carinis. Cumcaput... Ferrugine:—Ferrugo esl purpura nigrior
« Qui in navibus. AL, vallibus; F., navalibus. Hispana; alibi, cEt ferrugine clarus Ibera; i ubi .ffis-
d Tomenlum. AL, tumentum. gloss. fuit vocis Ibera. Ipse namque Servius^in
e Byssum... papatem vucant. Absunt hsec a Go- pana loco a se ex Mn. ix citato Hiberam ferruginem, non
thico Toleian. n sed Ponlicam iiiielligivult. Fueruut ergo
f Quod Grmcipapalem. Est namque itkttitoskv.avBns Ilispanam,
Isidori aelate qusedamj (ul nunc sunl orania) Servii
lew.bv elv.vBnp.c~, ut ait Euslach. Festus quoaue: exemplaria corrupta. i
Pappi, carduorum flores. P Glaucusest colorlferrug. Sup., in equor. colori-
e Fibrinum. Sup., cap. 22. Iib. xu, cap. 1. | -
h Aranea. Sup., lib. xn, cap. o. bus,
1 Elbum. Sup., lib: xii, cap. 5. • ,!
1 Sericum. E Serv., Georg. n, ad vers". Velleraque r Luteus. E Serv., eclog. i.
ut foliis... Seres. • s Menum. AL, melum. _A3.,melium; forte nieft-
i Placium. Vel plathium polius, ut sil «7roTOU num, de quo alibi.
-z),nBu, q uod est hnpleo, et stippo. . CAP.XXIX. — * Tela pro longiludine, kito zov
k El quasi crassedo. Vulgo, seda cadarca. scilicet. !
l zril.bBev,
CAP. XXVIII.— Coccum Grmci. Frequentius u Insula. Gloss., insubulakvziov,v.aikvzia,et alibi
apud LXX v.bv.~:ivov quani zox.zo?,ubi Hieronymus kvziovI'v6a vfaivovat.v\otl Lucretius, lib. V :
yvvcaxes.
nnnc vermiculumreddit, niinc coccum,vel coccinum
relinquit; foivacovv vero rubrum inlerpretari solel. Insilia, ac fusi,radii, scapiquesonantes,
m Conchylium... elicitur. Ex Yilruv., lib.- vn, ubi iusubula quidam legunt, nec syllabaeproductio-
cap. 15. nem curant. Hieronymus litiatorium vocai, Para-
n Purpura... a purilate luc. Respexit fortasse ad lip. I. i
Virgilii verba),._En.l: LumenquejuventmPttrpureum. T Alibrum g. %,e. libranlur. Goihici liberariiur, iil
fSani piirpufa Tte^u/JKqhin sii; ne ipse quiderti \U 1 -
est; soivunlur; j
fttrc -. ETYMOLOGIARUM LIB. XIX. - 093
leguntuv flores, » v£),avenim Grsece,lignum est, a A olim linei, et l^nei generis corona fuit: e sicut erat
h
quo derivatus est calalhus-. Nam Latine quasiltum jn sacerdotibus
h
gentilium.
dicilur. Ciceroin Philippicis: At vero hujus domi inler 2. Nomen cbronse hac ex causa vocatum, quod
quasilld pendebaluraurum. initio circum- aras curreretur, atque ad imaginem
i. Pensum mulierum, a pendendq dictum, unde circuilus vel chori est formata, et nominata co-
perisa el impensa. rona.
~ Nelum....: 469 3- - Imperatores Romanict regesquidam gen-
i 5. Fila dicla, vei quia ex pilis animalium sunt, tium aureis coronisutunlur. Persse tiaras gerunt, i sed
vel quia lanificium filis lenuibus conslat in modum reges rectas, salrapaeinturvas. Reperta aulem tiara a
-pilorum, id est, quasi filorum. . SemiramideAssyriorumregina. Quodgenus ornamenti
6. e.Malaxa, quasi metaxa, a circuitu, scilicet, exiride usque bodie gens ipsaretinet. k Alhenienses
filorum.Nam 468 meta circhilus dicitur,- vel quod autera cicadas aureas gerebant, partim in verticem,
i trarisferalur. nonnulli in fronle. Non enim eadem sunl insiguia
a Gubellum, corrupte a globo dictum per dimi- omnium regnorum. Genlilium vates infula, apice,
-nutionem, quasi ylobellum. pileo, sive galero utebantur.
: 7. e Panulim (vel panucla?), quod ex eis panni B i. 1 Infula est fasciola sacerdotalis capitis, alba,
texantur. Ipsseenim discurrunt per telam.. in modum diadematis, a-qua viltse ab ulraque parle
- Stamen dictum, quiarectum slat. "
dependenl', quse infulam vinciunl. Unde et vittse
Tfama, quod via recta transmittatur per telam. sunt, quod vinciant, infula autem plerumque lorlilis
Est enlm filum intra stamen currens. de albo et coeco. _
Licia sunt quibus slamina ligantur, quasi ligia. 5. mApex est pileum sutile, quo sacerdotes geri-
Ordiri...., liles utebantur, appellatus ab apiendo, id esl,ali-
Texere.i... - gando, n Nam virgula quse in pileo erat, connecte-
batur filo, quod fiebat ex lana hoslise. • Galerum, pi-
CAPUT XXX.
leuiti ex pelle csessehoslise faclum.. Pileum autem
,De ornamentis. dictum a-pe/Zehoslise, unde fiebanl.
I. Hactenus de veste, dehinc ad cseterum cultum 6. r Cydaris et ipsa sacerdotum erat, quse a ple-
=veniamus, risque milra vocatur.
Ornamenta dicta, quod eorum. cultu ora vul- 470 GAPGT XXXI.
- lusque deeorentur. Primum nrnamenlura corona in- De ornamentis capiiis feminarum.
signe victorise, sive regii honoris signum, quse in C i. Ornamenla capitis feminarum diadema, nim-
..capite regum ponifur, ad significandum circumfu- bus, capitulum el mitra.
sosin orbe: populos, quibus accinctus, quasi caput <iDiadema est ornameiilum capitis malronarum
«uuni coronatur. Hseca Lucilio corolla, ab flomero ex auro et gemnoisconlexium, quod in se circumactis
czeaa.vndicla.est. f Hujus principium a Libero quo- extremilatibus retro aslringitur, et exinde dictum
- dam Gentiles exisiimant, quod is in pntando mota Grsece,quod prseligetur.
vino capiia vincire fasciolis instiluerlt, idcirco 2. Nhnbv.sest fasciola transvcrsa ex auro assuta
BCalon enhn Grmci lign. Ita Serv., non semel. eo loco malunt.
Yid. Mn. vi initium. Et Festus : Calohes calcei ex h Nomen cororim.Fest. : Corond, cum videalur a
iignd facli.' choro dici, caret tamen aspiralione.
h Nam Latine quasill... aurum. Yerha sunt Serv., i-Imperutores Romani, et reg. Yid. Plin., Agel!.,
eclog. i. et Tertull. de Coron. Milit.
« Malaxa. Yulgo madexa. GIoss., tnalaxa , aeipk, i Sed reges rectas. Xenoph., lih. vm nat§. :-'o
et tnataxa r,vic~.(Jtilur ea voce Vitruvius, lib. vn, Kipos ef v.pp.azosopBnveywv zrivzikpav. El Hesych. :
cap. 3, et Martianus, lib. xxxix, dd. de Pign. et Hy- , Ttkpa n leyopevnv.vpGuaia,zavzrf 5eot Uipaai paatkeis
pothec. Unde inefairam apudJustin., lib. vm' C., D p.6vneyp&vzobpBrt,' ot SEazpaznyoi VTtov.evlipevri.
k' Atheniensescicadas. Dicii propterea zezztyofbpot.
eod. lit.
d Gubellum.AL, lubellum. AL, jubellum. AL, glo- i lnfula. E Serv., jEn. x. Vid. Fest.
biellum. Hispane ovilto, atque etiam apud quosdam ni Apex. lix Fest.
Jovillo. n Aramvirgut. Serv., ^En. n : Fundere lumenapex.
> e Panulim, vel panuclm. Absunt a Gothicis duo ° Galerum,-Idem, Mn. vu : Galerus genus est pilei,
'posteriora verba. Vid. Eriidiloruthjviroruin notas ad quod Fronto genere neutro dicil : HOCGALERUM. AL,
Vyrronis*verba Jib. iv :' Pannus Grmcum, panuclum galerium. "AL,gatearium. Fest. : Galearia a galearum
dicluma pahno, el volvendofilo. simililudinedicla."
— f
- CAP. lib. XXX. Hujus principium a Libero. Vid. p Cydaris. Ex Hieron-.adZachar. m, et Ezech. XII.
Alhen., xv, cap. 5. - "CAP.XXXI. — i Diadema. Cilantur a Festo ex
S-Sicut erat in sacerd. Ut
genlilibus. in flaminibus. . Catone lisec verba in Rusco : Mulieres operlas auro,
Nam flamines dicti quasi filamines, i\l ait Festus. Et
purpuraque ars*hthmret diadema,coronasaureas,etc
in legatis. Livius, lib. i: Legalus, ubi ad firies eorum Sed
eenit unde res repetunlur; capite velalo ( filum lanm non quia Hieronymus, adEzech.- xn, elalii.diadema
velamen est): Audi, Jupiter, etc. Quod autem lineas . malronarum, sed regii capilis insigne esse di-
cunt, anadema hic.Iegebat vir doctissimus, ex Lu-
eliam coronas ait fuisse ex Virgilii versu, Mn. xn : cretio, lib., v : Fiunt anademala, milrm; cujus poelse
Velatilinoet verbena temporavincti, perstiidiosum fuisse Isidorum constat ex pluribus
invitisidServio; Gaoro etHyginio faciij qui /imelegi liujus-ooefis loejs- , ,
m S. ISIDORI HISPALENSIS EPISGOPI I 700
in iinfeo, quol est ih "ffbnfe feminarum. Plautus : _4.l quibuspfeliosagrana lapidum dependeht. m Harum
Quomagiseam aspieio,tam magis nimbalaest. usus in tJrseeia, puelte utraqute aure, n pueri tautum
& Nani el lMhfen"qubdfclrca angeloruin capila pingi- 'dextra gferebant.
tuf niinbus Vdeatufs licfet et niriibiis sit densilas 11. Torques sunt cireuli aurei acollo ad pectus
inibiS; usque pendentes. Torques autem et bullae a_ viris
5. h Capilulum esl quod vulgo capilulare di- geruntur, a feminis vero monilia et catellse. Dictse
"ciint; Idehi ct kdppa; vel qhod duos apiees, ui aulem lorques, quod sint lortse: et tmllse, quod sint
€appa liitefa Mbeaty Vel quia capltis ornameh- «imiles folunditale iquse in aqua vento in-
SJUIHS,
'
tum fest. flahlur. !
"
471 *• c Mi(ra 8st pltehih Phfygium caput prote- 47312. oMoniteornairientum'&%. gennnisest, quod
^ehs, quale e'st orhamfenlumcflpilis devotarimu aSed solet ex feminarum peridere collo,-diclum a tmmttr.
tnleufti virorum esi, miii£ autehi feminarmn. * Hoc eliam Cl sefpphvum tlicituf; quia eonstat ex
"S. Redhnicula aulem sunt 'quibus initra alligatur. amphorulis quibusdam aureis, gemmisque variis in
Pilehm iiulem, ut pfasdixihius, a pelie- feral. Nam modum facturse serpentis. <iNonnulli hoc et segtfien-
mitra ex lana est. tum dicunt, ut Juvcnalis : Segmentb, et longos Jiabi-
e J?ic'u'7a eSt mitra virginalis capitis. j} (us; Iicet et segmeritatas vestes dicamusi ut ipse :
6. Villm sunt quse crinibus inriectuntur-;,qnibus Et segmenlatisdormissetparvulacuriis.
IluehteS "religantufcapilli, fet \>Utmdiclse, quod vin- 13. r Plerumque autem et per monileomnia «rna-
cidnl. nienta malronarnm jsignificantur, quidquid illis tou-
f Tmnia aulem est vitlarum extrehiiias depehdens nere datur. j
divfersbfiiriifebloruiii. - ii: E Murmna vnlgO vqcatur, quod scilicet auri
lleiri vilia est Vjuacorona -vincituv; tsenia vefo metallo in virgulas leniescente qusedairi ordinis
fexlfehia pars viltte, quse dependet coronae. flexuoxicatena contexilur, in simililudinem tnursenaa
7*.'« •Retiblumest quod coHigit comasi diclum ab serpentis, quse ad eollum ornandum aptatur. * Hsec
eo <juodreiihet crines, ne effundantur. interdum auri atque argeriti lexitur virgulis, Unde et
472 8. h Discririihtalia capiiis mulierum sunt vo- dicitur in CanticiS fcariticoruih: Murmnulas aureas
wata, ex eo quod caput auro discernant.l Nam dis- faciemus tibivermicutataSargento.
criminare divideredicitur. 15. Catellmsunt catenute colli invicem se *om-
i AnfitBsuntcineinnidepeiidenles prope auriculas, prehendenlfes in modum catense; uhde et appellatse.
Grsecovoeabulb ab auribus. 16 u Dextras eommunes esse virorum ae femina-
9. k Acussiini quibus in feminis ornandorum cri- £ fumj l[!_f_%,qmsi utriusque sexus dextrse-surit.
niiim compago relinetur, ne laxius fluant>el sparsi T Armillm aulein Iproprie viforum sunt, collatse
. dissipentur capilli. victorise causa militibus .db armorum virtiitem.
10. Inaures-, ab aurium forantinibus nuneupalse, Unde et auoridam vulgo x viriolm dicebantur. Ab in-
HJVaiiiet luirienqudd cifcu ahgelofumcdpila. Sfef- Isai. III. j
vius, Mn. x : Hmc ubi dicia:;-. Misit ageits hieiirem 1 Quibus preliosa \grana l&pidnm dependent. Sic
'
itimbosuccincta.:.:—IVimiosuccincfa;jm/)i6u&(in<iuii), Terlnll., lib. de Culai feminar. -.Ut ex illis adfer-
quia prmmisitagens hiemem,quod nisi essel, splendo- rum nali corporisgrana nescio qum pendereht.
rem acciperemusqui est circa corpus deorum. _,J"[Inaiirium usus in Grmcia. AL, Harum usus.
h Capiiulttm.— Cajtital lego. Vnrio, liijro iv : Jfem . Uiriinique (pt puto) e maf^ine.
lexla fasciola, qua capillum in capile colligareni; di- n Pueri idntum dexlrn. Tertull., in Paliib, de
clum c.ipilal a eapite, qpodtsacefdoiulmetiain nuhc in Achile : Aurem qnoque foralu effeminaius,
capite soteni Itdbefe. Et Fesius : Capital, Jinteum ° Monile ornaturii ex gemmis. Ex Ilieronymo,
_ quqdflam, quo in \sacrificiisutebaniuf. ,, . Ezech. xvi, I
, o Mitrq est pilerim.Sefv.; M't\. iv : Miilrairicurvum p Hoc eiidm serpeiilum. ,Sic Gotli. et Pollux, lib.
pileuni, de quojpehdebdiel bacpafufhiegmen. vi, ofeis inier, oruamenta feminarum humerat. AL,
f" Sed piiehm vir... fem. ____ Serv.,, Mn. ix. , -J) serjiefiiwi;ei Gfifeciquoque epi-ezbv;fetFesfus.'Ser-
Ricrila esi iniifa Vifg. cap. Vid. Vafh, Fest., pula serpseril (aii idem), Messaila serpens ifrepseril.
Non. _.._._,. 1 Nonmdti lioc cl segmeni, E Serv.. iEn. i : Collo-
1 Tmnia vtilaruhi exifehi. E Serv., Mn. vn : Fit quemonile baccaluiii:
longmtmnia vittm._ _ . _: ~rPterumque dulem el per monile dinn. ornam.
. 6 Retiolum... reliheat crhtes. Reiiculum dicitVarro, Ex Hieron., Isai. m.
----•^- - . - - , s Murmna... contexitur. Ex ebd., cpist. 15, ad
,
h Discnimriaiia. liiscf "miiiale Bicit Hiefbnyh)., Marcell., de Laud. Asellifi.-
Isai. iii, qiiod Vafrbhi el Nlmio est discernicttlum,id f Hmcihlerd... vifgulis..Ex eod., Isai. ni.
est, acus quse capillos a media frohte (ut ait Ndhius) , , u Dextrite commuri.es.Legb 'dcxifalia communia.
dissepafat. Qhod in grossafiis disciimendici eiistimo, Quod enim LXX riepile^ta, Hierbhyiiiiis dexlratia
eslehiiii inler ornamehlfi : rftsciimen,^cav.pipa. quse Ambronus,. itemqufeJut. Gapiibiiu. in
1 IVath discriminafe dM&ereesi. Vifgil., Mn: xi-: verlil, Maximino, dexlrocheria vobaiit.
El tale discriminat "a'gr'o's: T Armillmauteni prop. viroj-.Vid..
i Auftte sUntfcinciitm". Feslus : Anfiajmutiebresca- x ViripUediceb. Leguntur in Pandeciii "ssepevirib-
pilli demissi in frontemhppellati ex Grmco videntUr, l.se; ei in GIoss. Virioim,jiQlia. Esi autem vifiola
qriodeniritiibs (GONTR_V, ilHkfzi dibuni. Cur ab.aurib. xliminulivuin a viriit, qua vocfe iilitiir Ambfbsiiis,
jiitat IsiUorils;libu"videoi Utitur hac voce Tfertull. lih.de Abrali. palriarcl)., cap. §: Bas (iriquit)l ir
n iib. <16PaH. aures habebdt;'qrimrieri fjravhreM 'dufes; has virias
feActis diseipentur capilti. Yerba Bieronphi, - qummahUm nmi materiaU miro ftinarent-,sferf-spirital
:701 _ ET5M0L0GIARUM LIB. X1X-S 702
telleetu aulem.circuli armilla non discrepat, <juia A lini argenieo, servi ferreo, lieet et multi lionestissimi
ipsa quoque hoe ubi ponitur ambiendo conslringit. anmilo ferreo -uiebamur.
Sed armilla lalius extenditur, circulus rotundus fit. 4. Apud velercs «Itra unum .annulum uti in-
17. a Fibulm sunt quibus pectus feminarura orna- fame habitum viro. Gracchus _in Mseniums Consi-
tur, vel pallium tenetura viris ih humeris,.seu cin- derate, Quiritesy sinislram ejus, cujus auctorifatem.
gulum Iii lumbis. sequimini, qui propter mulierum cupidilatem."ulmiu-
i>Luriutmsunt bfriamenta mulierum in similitudi- lier eslarnatus. .Crassus, qui apud Parthos periit, in
nem lunsebullulaeaurese dependentes. "seneclute duos habuit annulos^ causamprseferens,,
18. fcSpecula dicuniur, in quibus feminse vultus quod pecunia ei immensa crevisset. Multi etiam Ro-
suos inluenlur. Dietum auleni speculum, vel quod manorum pro gravitate annulum gestare in digito
exsplendorereddatur, vel quod ibi feminseintuentes _abslinuerunt. Feminse non usse annulis, nisi-quos
conslderent spefeiemsui- vuifus, e't quidquid oma- virgini sponsus miserat, neque amplius _quambinos
menti deessfe"videfihladjiclarit. annulns aureos in digitis habere solebant. k At nunc
- 19. Periscelides 'apud feminas, cfufuni bfna- prse auro nullum feminis ieve est
atque immune
nienta, quibus gfessus earum ofhantur. niembrum.
OlfaclofTolavasfeulasunl muliebria, quibus bdofa- g, 5. Inlergenera annulorum sunt :ungulus, «amo-
menta geslahiur. thraclus, thynnius.
1 Ungutus est gemmatus, vocatusque hoc nomine,
475 CAPUT XXXII.
guia sicut ungula carni, ita gfemma.annuli aiifo ac-
sDeahnulis.
cingilui.
^
i. PriniUs Prdriietheos fertiif cifculum ferfeurii, ni Samoihfacius aufeus esl ^uidem, sed capiiulo
lnelnso lapide, digilb e circumdedisse. ferreo, a locb ita vocatus.
f Qua cohsiletudine 'homirifesItsi, ahhulos lia- 6. Thytiihiuspufus est, pfimum in Bithyhia fabrica-
bere coeperunt. s Annuli autem per ijfiminutibriehi ius,nq"ua"m477 blimT/ii/nhamv6eabahi>Flaccus :
rlicti a circulis et rfnis qui suhl circabracbia, etcir- Lugente riiea "vila,nec smaragdos, berillosijue ridhi,
cum crura. Unde et signa ebfuhl per diminutionem Flacce, itec nitenies percdnkida triafgaritaqumrp. Nec
sigille. Nani signa majora suriV, sigilla vfero quasi qiibs TiiyrinicdUma perpolivil annulos, neque jaspios
minora signa. iapillos.
2. Annulos prihium liomihfes gestare coeperiint GAPUT XXXIII.
quartb a poilicfeiligito, quod eo vena qusedbmiisque De cfngulis.
ad cor pertingal, quam noiahdam, ornandamqtie i. CxhctriiP festlafa^oriai e\ iriiiiusialS slei¥iid^ri-
- l ^ tliurii-, ct ulfig^he 478 thihinia cihjniriin. Narri'•».chi.
aliquo insigni veleffespulavefunt;
5. h ApudRomauos annuli depublicoilabahiuf, et ciu pef diminutibhfeih'cmgulhm riomihatuf. Cihfetui
non sihe 476 tii&crimine.* Naih dignifate praecipuis auleiu juvenes in exercitatione campestfl vfeffecflhda
virls gemmaii dabantur, cseteris solidi. Annulum au- velabanl, unde et campeslre dicebalur.
reum neque servus, neque libertinus gestabat in 2-. r -Bdlieuscirigulura militare est,dictus, projiter
publico, sed i annulo aureo liberi utebantur, liber- quod-ex eo signa dependent, ad demoustfatidani ie-
acfu levarent. Et Tertull., de Pall.: Ulique sicul ve- riiiife ips'6 ariibigi video, Grmci d Sigiiis qppetyavere,
ctigia cmstuumviria occupavit. Apud nds prisci ungulurnvocdbarit.
«Fibulm. De hisjnf., cap. 32- m Samothracius aut. sed c. ferr. Plinius , Nec ndii
h Luhulm. Ex Hiefonym., lsaj. iii. Vpx eliam el serviliajarn ferrum auro bingunl, alia per \sesemero
Piahto nota. aitro decordnl, cujus Wcentimorigo nomihe ipso in
<=Specula... Perisceliaes. »;,xeod, Samothraceid insliiulum declardt.
. CAP.XXXII. —r$ Primus Promeih. Plin., in pibfae- n Quain olhn fhynnam vocab.dnt.lta Acfdh.,
' ' bd. 5,
mio lib. xxxyii. ged ideni, lib. xxxm, cap. 1, fabu- lib.° III. .
losa hseciiidicavefai. Flaccus lugente. Yersus FJacci, ut erant iri Goth.
« Circumrferftsse., Yel. Cod., circumdasse. , Dlibris, inemeridatos reliquimus, qubslicebit, vel ex
f Qiia cohsuetudinehoinhtes.Ex Hygih., ;lib. ii,"& Alcialo iia legefe : Lucehtes med vila, ne'c fmaragdvs
de Sagitt. * berillos nvthinec.t. -niterites,nec prmcdrid., elc. Vfel
...
s Annuli aritem pef diin. Vaff., lib; v : -Tempusa integros potius minimo periculo, 'coihmodissiirib
bruma ad bfiimam duni sol fedit,- vbcaluf drinus,quod sensu; Ani; Covarr. auctore, ita : Lugenli, tnea 'mia,
ut pafvuli circuli dhnuli, sic inagni circites dicebanlur nec-smaragdos, berilios mihi mitte nec nitenles. Nou
anni. Sunt auieni cifciles{ul ail Feslus) circuii ex irii candida, etc: Nam post" vobeni 'tnihi, dmlsissfeti-
<erefacti. bf^rios tniffe, prbjjifersihiilitudilifeiii,quiKalit)uatilti
h Apud Romahos annuli,'..,,rfe pribi. lis tantuih qui etiam est majorih feotbicis chafacteilbifs, niihisiiHS
legati ad exiefas gejiies ituri esseht, ait Plin., lib. fit valde verisimile.auiem Et TOFlacce alienurij fesSfetjbis
xxxin, cap- 1. noh videat ? Vetat sibl prelibsbS i.apidesju-
1 Nam dignitate pr.mcip.Hseciiride sihi, ausefen; genli miit', "quod fcdruhi (iii aliferFlabchis aii) Usus
dum. _ dolentem nori qheat dfelinirfe.
i Annulo aufeo lib. uleb. arg. iibert. servi fefreo. CA.r.XXXIII. — f Cinclus est tafd %bhri.Vaffo.:
Aufeo tamen hbri (opinof) liberiomnes, iiisi senato^ Cihciuset chtgulum a iingendb, altefurii viHs; hlieruiri
res, aut equites hequfe ' ' i Cinctoaliribuluni.
" spli, sed etiam fnutieribus
ferreb servi
autem iwueiies.eic. lEad. sup.,• dfePefizb-
uiiliteS, . "" _,
k Ai nuric pm hufo... Vmveesl triembrum. Yerba maie; tap.24. - -
suiitTertull., in Apologeticd.- r Balieus. Varro : Baiteum, qriod cintjiilum & ip(>rta
1 fJngulus est getnmat. Plin.; Quanquam el Ae no- habebantbuttatum balie\imdiptiim.
703 S. ISIDORI HISPALENSISEPISCOPll 704
gionis militaris summam, id est, sex millium sex- A 7. Vitta dicla quod ea peclus vindluf instar vitit
cenlorum, ex quo numero et ipsi eonsislunt. a Unde Iiganlis.
et balteus dicitur non tantum <fuodcingilur, sed eliain ^. Limbusest quem nos ornatufam dicimus.
a quo arma dependeut. 8. Fasciola est quse ambit exiremitalem vestium,
3. Zona Grsecumest^ quam illi &vkpiov, nos "cin- aut ex filis, aut exauro contexta, assutaque extrin-
gulum nuncupamus. '. secus in extrema parte vestimenti, vel chlamydis.'
Strophium- est cingulum aureum cum gemmis" De qua Yirgilius : ;_
h c
de quo ait Cinna: Slrophio lactenlescincla papillas. Sidoniampictoclilamydemcircumdalalimbo, |
d Et Prudentius : Nomen hoc gemmmstrophio illiga CAPUT XXXIV. |
lum est. De calceamentis. ;"
4. e Limus est cinclus quera publici babebant 1. Suteres nuncupati sunt, quod insertis filo por-
servi. Et dictus limus, quia transversas habet purpu- corum sfetissuanti id est, consuant, quasi selores.
ras; id est, limas. 2. Caligaftus vero, non a callo pedum, sed a calo,
* Callulum, cinguli 479 !>enusa coacio loro di- id est, ligno, vocalus, sine quo consui calceainenla
clum. non possunt, m quas Grseci v.albttoSasdicunt.1 Fie-
s Fibula Grsecumest,quam illi fiO.nvdicunt, quod B bant autem prius ex salice tantum ; hinc el calcea-
- menla dicla, quod in eafo, id cst, in ligno. fiant, vel
ligat.
h Suffibulum, subligaculum. quod calcentur. I
5. f Redimiculum est quod succinctorium, sive 3." Crepidas Grseciante repertas usi sunt. Est
brachile nuncupamus, quod descendens per cfervicem, autem genus singulari forma, et idem utrique ap-
et a lateribus colli divisum, utrarumque alarum si- tum pedi, vel dextro, vel sinislro. Crepidm aulein
nus ambit, atque hinc inde succingil, ut constrin- dictss, quod cum sbno stringanlur, sive a pedum cre-
gens latiludinem, vesles ad corpus conlrahat,"aique pitu in anibulando.J
conjungendo componat.. Hoc vulgo brachile, quasi _ i. ° Calceisregeb utebanlur, et csesares.
brachiale dicunt, i quamvis nunc non brachiorum, Forma eorum.
sed renum sit cingulum. Succinctoriumaulem voca- 481 Potrilios calceos Romulus rcperil quatuor
tum, quod, ut dictum est, sub brachiis ductum ala- corrigiarum, assulaque luna. lis soli palriiii utebaiir
rum sinum ambit, alque hinc inde succingit, lur. Luna aulem in bis non sideris rormam, sed nolam
6. k Fascia est qua tegitur peclus et papillaa cenleuarii numeri! significabat., quod inilio patrilii
comprimuntur, 480 atque crispanle cingulo angus- senatores centum fuerinl.
tiug pectus arclatur. Et dicta fascia, quod in modunai[J S. P Ocrem, libialia calceamenta sunl, dicta quod
fasciculi corpus alligat. Hinc et fasciotm,qtiibus vul- crura tegant. t
nera colligantur.' <iColhurnisuht, quibus calciabantur tragcedi, qui
a Unde et balteus... dependent.E Serv.", Mn. y. f nunc non brach. sed ren: Gestant hodie
h De quoait Cinna.Sic omnes libri. Id hemistichium bas Quaimiis
duplices resticulas laneas monachi, qui sancti
apud Catullum iegimus in Nuptiis Pelei, sed fuisse Bernardi instilula sictantur. ,
illi commune cura Cinna, ul sunt nonnulla Maroni 1;Fascia est... arkatur. Ex Hieron., epist. 47, de
cunt Catullo et Lucrelio,' quid velal? Itaque nihil Viland. ~ susp.' contub.
inulo. . Limbus. E Serv.,~~~Mn. Grmci
iv.
c Lactenles. AL, luclantes. CAP.XXXIV.— Quas r_KWoSt«.AL, quos
d El Prudehlius : Nomen hoc geinin.
Xl-plaztfavav, Grmci calopodion. Utruraque recte. Latiui formas.
bymn. i. Et Tertnll. slrophium pro capitis brna- Horat. Si scalpra, el formas non sulor. Ubi Acron
menio posuilin extremo lib. de Coron. milit.: Quid etiam formas Grseco]vocabulox«)_o5r6§£aiuterpreiatur.
caput slrophiolo aut dracontario damnas diademati n Crepidas^Grmci.El vox ipsa Grseca. Agell., lib.
deslinalum. XIII,cap.'21 : Omnia ferme irf genus, quibus planta-
0 Limus. Sup. cap. 22. rum calces lantttm tnfimeleguntur, cmtera prope nu-
f Callutum. Iia omnes Gothici, prseter unum Sal- da, el teretibusItabenis juncla sunt, soleas dixeruni,
manticens. in quo catulum. Neulriim rejicimus. Plau- nonnunquamvoceGr,c-cacrepidulas.
tus in Epidic.: 0 Calceis reges ulebanlur. Deest fortasse auratis,
vel geinmatis. Nani hujusmodi calceis et Gothorum
Indusiatam,patagialamcaltulam,aut crocolu?am. reges , el imperalorum quosdam usos scimus. Pli-
Quse verba eadem cilantur a Varr., lib. iv. At de _™nius, lib. XXXVII, cap. 2, d'e Caligula : Super omnia
catulo Festus : Calulus genus quoddam vinculi, qui' muliebriasoccosinditebat e margarilis. EtLamprid.,
inierdum canis appellalur. Et Plautus: Calulo ul ac- delleliogab. : Habhit in calceamenlisgemmas, el qui.
cubes ferreo. dem scalplas, <;uorfirisum omnibusmovil, quasipos-
s FibulaGrmcum.Pro BliSetvyEolesfliSetvdicebant. senl scalplurmnobiliutriartificumvideriin gemmisquai
h Suffibutum. Subligabulum. Hsec separatim sine pedibus udhmrebaiu.\
Yarro: Ocrea '
interpretatione legi malim, ut in quibusdum libris p Ocrem quod cruf. quod opponebttlur
ponunlur, quam ut alternm allerius sit glossa, quod ob crus. Longe aliter Festus ex Aieio Philologo.
fieri potuisse audent qnidain suspicari ex verbis Var- Ocrim montem cohlragosurn a veteribus dictum,
ronis, lib. v: Eo prmter virgines veslales, et sacerdo- inde ocreas dictas, quod sint insequaliter tuberatse.
tem publicum, introeai nemo. Is cum eat, suffibutum -q Cothurnus. Est [etiam colhurnus (ot ait Sery.,
haud habeat. Scriptum id diciiur, ut a suffiendo,sub- Mn. i) calcei species venatorii, quo eiiam sura vin-
ligqcutunf. Vid. Fesl. citur, el aplus utrique pedi, propterea singulari nu-
, » Redimicul,um. Totus locus expressus esl ex mero dixisse Maronem":
aoaim. Cassian., lib. de lnstit. mbnacli,, eap_61 Pufpiireoqueaite siirasviacirecollmrno.
70S ETYMOLOGIARUMLIR. XX. - 706
in theatro dicturi era.nt, et alta, intonanlique voce A colore.rubrn, qualis,est. mulli piscis. ,
carmina canlaturi. Est enim calceamenlum in modum .. 11. f Solem sunt, quibus .lantum pedum planlas
crepidarum, quo Heroes ulebanlur, sedlaleest, ul teguntur, dicise a, solo pedum. Ilem s solemmateria-
dextro et laevoconvenial pedi. les ex materia corio intecla. ,
6. a Bdxemcalceamentum comcedorum erat,sicut 12. Socci, cujus diminulivum socelli, appellali
tragoedorum coihurni. jQuos quidam etiam calones inde, quod saccum habeant, in quo pars plantse in-
appellant, eo quod ex salice fierent. Nam Grseci,ul jicilur.
diximus, lignumsta).ovvocabant. , Caliculm...
7. Talares calcei socci sunt, qui inde.nominali vi- h Galigm, vel a callo pedum diclae, vel quia li-
dentur,quod.ea figurasinl, ut contingant talum, sicut gantur. Nam socci non ligantur, sed tantum inlro-
h sublolares,quod sub talo sunt, quasi subtalares. millunlur.
S. c.O/istrigtWisunt qui jper plamas consuti sunt, 15. * Cernuisocci suntsine solo.
et ex superiore.parte 482 corrigia trahitur; ulcon- Lingulati.i quos nos folialos vocjmus. .i
stringantur, unde.et noriiinantur. Clavati, quasi chalybali, eo quodminutis clavis,
9. Ossas pulo.ab osse primum factas, et quamvis id est, acutis k sola caligis vincianlur.
nunc ex alio.genere, tamen nomen pristinum reti- ] Perones, et m sculponem rustica calceameuta
nent. . - - sunt.
10. ,d Mullei sihiiles sunt cothurnorum solp alto ; Baxem, calceamenta mulierum sunt
superiore.autem parte.cum osseis, velaeneis malleo- Corrigim a coriisvocantur, vel a colligatione, quasi
-lis, ad quos lora deligabanlur. e Dicti autem sunl a colligim.
&Baxemealciamenla commd.Tcrtull. : Si philoso- h Caligulm... AL, Galigulm. - '
phus in purpura,cur nonet in baxea (AI., baxa) Ty- 1 Cernui. Festus : Cernuus catcirimenti genus. Et
ria catciare, nisi aurum minimeGrmcalosdecet. JSt lortassc huc referri posset versus Lucilii a Nonio
Apiileius, lib.ii de Asin. : Paltneisbaxeisindutum. citalus:
h Sicul sublolares' q. s. t. s.' Sic Onieri., Ovet.,
< Cernuus exlemploplantasconvestit honeslas
Salm., Silien; Gothici.AL, subtulares. _
e Obslrigilli. Obstragula vocat Plinius-.calceorum Quanquam et pro inclinato inlelligi possil, ut vull
Nonius.
vincula, lib. ix, cap. §5, de Margarilis : Quin et pe- i Quos nos folleatos. Hieronym. in episl. ad Eu-
dibus , tiec crepidarum tanlum obsiragulis' sed el totis stach.
socculisaddunt. : Apudhos affectala sunl omnia, Laxmmanicm,
d Mullei. Vid.Fest. caligmfoUicanles,vestiscrassior. Et paulo anle : Otn-
e Dicfi aulema colore rubro, qualis est mulli pisck. riis his ctira de vesiibus, si bene oleanl, si pes laxa
pelle non folleal. . .
Nisi potius pisces "decalceis nominati. Plin., lib. ix, k Sola caligis.' Sic Manusc. o. Meminil clavorum
cap. 17 : Nomen his Ferieslella a colore tnulleorum
" .
calceamenlorumdalutn putat. , - caligarium. Plin., lib. IX, cap.,17.
f Solem. Vid._AgelIii verba dudum ad Cmpidus p ! Perones. Serv., _<En.vn : Perones ruslicum cal*
citala. eeameiifum.-Vid.Fesl., Mulleos.
m Sculponem.Calo de Re Uust. : Scutponeasbonas
s Solem maieriales.— Maleriarias dixisset Plinius,
utlib. vit, cap, §6. . allernis annis dare opotiet. Vid. eliatn Non.
*
LiBER VIGESIMUS.
DE PENU ET INSTRDMENTIS
DOMESTICIS
ET RUSTICIS.
483 GAPUT PRIMUM. vel quia vitse collocutionem habet. liem convivium
De tnensis. ,a inultiludine convescentium; nam privata mensa
i. Primus Dsedalusmensam et sellain fecit. a Co- victus est, convivium non est. Convivii triplex est
quinseapparalum Apicius quidam primus composujt, modus: discumbendi, edendi, et.bibendi. Discum-
quiineo absumptisbonis-mortevoluniaria periit, et bendi, ut: Toris jussi discumberepictis. Edeudi et
merito, quia is qui gulsealque edacitaliservil, et-ari- bibendi, ul:,
mametcofpus intefficit. Ab esuet comesu mens* Poslquamprima-quiesepulis,niensaequefemola?,
faclum vocabulum. Nullum enim alium habet usunj. Cralerasmaguosslatuunt, et vinacoronant.
2.h Torus dicitur a tonis herbis, quse accumben CAPUT II.
lium bumeris supponuntur. p De escis.
484 c Stibadium a sfipififcusdictum, quasi stipa i. Cibusdictus, quia capitur ore; sicuti esca, qiiia
dium; sicenim prius coeptumest. Accubiluma -cibc eam os capit.
vocalum, d quasi arfcibalum epularum. Victus proprie vocalur, quia viiam ' retinel,
'
unde
'
3. c Conviviumapud Grsecosa coriipotalioneavpttb- ""et ad cibum vocare, «nuifaredicitur. "_
tnov. Apud nos vero .a convicfu rectius appellatur, 2. Alimonia dicitur, eo qued ejus sumplu corpus
Gkv, I. — a Coquinmripparalum Apicius. De quo nota.
Senec. ad-Albinam malrem, cap. 10. d Quasi ad cibitum. AL, ad cubilum. Chacon, ai
1 Torus a loriis herb. E Serv., Mn.- u.
c Stibadium a slipitibus diclum. Quibus adclinati cibalum.
e Conviviumapud Grtecos.E Hieronym., in Isaij v, _
tdebant. Stipibus tamen habent libri de meliore
?C7 S. ISIDORI IIISf-ALENSIS EPISCOPI , 708
alatur. Hanc juvenes accipiuntad inerementum, se- A tur, quasi post meridiem.486 ^dendd, et proxima
nes ad perseverantiam. Neque enim snbsislere pote- ccenae.'Unde et untecmnia a quibusdam vocantur.
?it caro, nisi conforletur alimentis. Alimenlumenim « Item merendare,quasi meridie edere.
est quo alimur, a alimoniumalendi cura. 13. h Annona, traclum est a tempore quo Romani
5. Affluentianuneupata, quasi rei nimium exube- veteres ad cibos advocabantur, sic Martiaiis :
rantis effusio,ultraquam salis est, modusque non est. Itnperat excelsosfrangerenonatoros,
i. Opulenlia ab ope dicta est, quam si discutias, quod et usque hodie Persse faciunt.
invenies eam lenere modum. Nam quomodo opilula- 14. Cienavocaturacommunione vescenlium, xotvov
tur qupd nimium est, eum incqmmodius'sit ssepe quippe Grseci coriimune dicunt. Unde et commu-
quam parum ? nicantes,quodeommuniter,id est, pariter contienianf.
5. Epulm ab opulenlia rerum dictse. Epulse autem 1 Apud veteres enim solitum erat in propaiulo vesci,
simplices in duo necessaria dividunlur, panem et vi- et communiler- epulari, ne singularitas Iuxuriam gi-
num, el in duo superflua, quse terra et mari vescendi gneret. Est autem coena vesperlinus cibus, quam
causa ex-quiruntur. j vespernamantiqui dicebant. k In usu enim nOneranl
485 &•b Dapes autem regum sunt, epuimprivalo- praudia. \
rum. g 15. Panis diclus, quod cum cibo apponatur, vel
Delicimnuncupatse, quod iis detectenlur homines, quod omne animal eum appetat: itkv enim Grsece
easque suaviter appetaut. omnedicilur. Cibafiusest qui ad cibum servis datur,
7. Pulmenlum vocalrir a puUe, sive eniui sola nec delicalus. * Fermentalius fermentis confectus.
pullis, sive quid aliudejus permistione sumalur,puU Azymusnon fer-mehtalus.Nam S.t_vp-os est sine fer-
inenlum proprie dicilur. mento, sincerus. Acroxymus, leviter - fermentatus,
8. Salietqs autem et ° saturitas sibi d'fferunt. qpasi acroflzymus.-pr Siligineus panis a frumenti ge^
Nam satietas ex uno cibo,dici potest, pro eo quod nere nuncupatur. Siligo enim genus est tritici;m Bu-
salis sit; saturilas aulem a saiura nomen accepii, bidus, recoctus., et rubefactus. Subcineritius, cinere
quod est vario alimenlorum apparatu compositum. coctus, 487 ol reversatus. n Ipse est et (ocaiius.
9. Crapula est immoderata vbracitas, quasi crudq Clibanitiusin testa coctus,
epula, cujus. crudilate, gravatur cqr, et sloma.chus 16. o' Spongia, panis aqua diu malaxatus, similam.
indigestus efficilur. Immoderata enim voracitas vi- modicam accipit, et fermentum mod.icum, et habjet
tium est, sed tantum id salutis est, quanlum susleii- humectationis plusquam omnis panis. Unde et spon-
tationi nathrseque sufficiat. gim nomen accepit j
10. d Janlaculum est primus cibus quo jejunium Q 17. Placentmsunt qusefiunt de farre, guas alii liba
solvitur, unde et uuncupaium. Nigidius: Nos ipsije- dicunt, eo quod libeanl, et placeant.
junia jantaculis levibus polluhnus. Laganum est laths el tenuis nanis, qui primum
11. Prandium ab apparatu edendi dictum; proprie in aqua, postea in qleo frigitur.
autem veteres praudium vocabant omnium militum 18. P Dulcia sunt genera pistorii opefls, a sapora
cibum ante pugnam,e unde esl illud ducis alloquium: dicta. Melleenim asperso sumuntur.
Prandeamus, lanquam ad inferos cmnaturi. 9. Crusta est superficies panis. Ipsa et fragmenla,
12. f Merendaest cibus qui declinante die sumi- quia dividitur, ut fracta.
CAP.II. — a Alhnoniumalendi cura. Varro, l de Re apurf antiquos dicebatur, quod nunc est prandium;
Rust., cap, 8 : Ubinalura humidaibi altius vilis altol- Vesperna,quam nunc cmnam(ippeltmnus.Itetn in Ve-
l'enda''quo~itin parlu et alhnonio vinum non ut in calice sperna : Vesperndapud Plautum cmnaintelligilur.
qumrit aquam; sedsotem. k In.usu enim norierant prundia. E Serv., Mn. iv,
h Dapesregum sunt. E Serv., Mn. i, ad vers. Qui ad vers.
dapibus.
- Saturilas a satura. Vid. Fest._inSalura. Nunc eademIabentedie conviviaquaerit.'
' Jantaculum. Ita meliores D i Fermentaiius.
libri, et apud Festum in Itja plerique Goth., ut clibanitius,
Silatum. ltemque in Abbreviatoris Pauli manuscripio el focatius.
m llubidus,recoctus, et rubefactus.Festns : Rubidus
libro, non utin vulgatisjentecu/um.
e TJitdeeslitludducis. LepnidaeSpartanorumducis, apud Plauliim pahisvocalur parum coclus, sed locus
Justin. et Cicer., Tus.cul.i. e Casin.iabeo citaius Isidoro potius favet. i"
apudf Merenda cib. q. d. sum. Non. : Merendactbits "- Ipse esl el fqcatius.Vulgo, hogaza.
0 Spongia panis aqua diutius mulaxalus.lta melio-.
qui post meridiemdalur. Gloss., merenda, apio-zovhi- res liiiri, et malaxandi vox cilaiur a Zanch. ex Var-
Inby.
' Calpurpiqs,: Serm cunfveneftt hora mercndm. rorie.
e Item merendare, quasi meridie edere. Ne hoc qui-
dem auciore caret. Fest. : Merendam antiqui dice- p Dulcia. AL, dulciamina,haud male. Hieronymus,
in Vita saneti Pachqmii: Qui ante fores conviviiegre-
bantprqprandio, quod , sciticel, medio die caperetur. dienlibus frqlribus erqtjat d,ulciqmina, in Iribtiendo
Tamen adhuc eadem de,re_aliter cap. sequeiil. lsido-
rus. mediielhraliquidde Scripturis. Hinc du/ciarti.Gossar.
"h Annohd traciuni;elc. NiHilomeliuSSuid. in voce ylvv.epotrpk/.zns, dulciarius. Et iikar.ovvzkptas_piucen-
iibwai: Aot.ovaiv.<ditap1avzks yeviaBaiv.lkvvbvai,o>s tarius, dulciarius. \
1 CVusfaest superf. p. De cruslo et criista, vid,
. otpvkya.zksybvvac<jii~'p.eyai.
1Apud~V'eleres eiiiriisoiilumerathipropalulo.Valer., Serv., Georg. m,'et M\\. yii, et Yarrb, lib. iv. Hoc"
ei
lib. II, cap.. l^ Macipb,, lib. 11, cap. 17. aulera loco tantmn reiimiimus quae in velustioribu.i
i Quctmvespernamanliqni dicebant. Fesi. : Cmna libris inveuituus.
fG9 ETYMOLO.GIARUM L.IB, XX. - 710 ,
Simita... A offa Iqtxanlium, quia si in qs canis jacitur, satiatus
"19. Amoiumflos lannse tenuissimum prae levitate illico compescitur, et sile.scit.
de mola egestum, unde.et appellatum, quasi a mola. 4S927- Frustum vocatum, quodcapiatur a ffu-
"Farina et furfures a fafre diclae, cujus sunt pur- niine. Est enini frumen summa pars gulae.
1 Pulpa dicta, quod cum pulte olim niista ve-
gamenta:
Potlis... scebalur, unde et pulmenlum, et pulmtntariutn dici-
Fermenlutn a [ervorenuncupatum, qupd plus una tur. i Pulpa autem est carq sine pinguedine, dicta,
hora non polest contineri. Grescendo enim ex- quia pqlpitet, resilit enim SKpevIlanc plerique viscum
cedit. vqcant, eo quod glutinosa sit.
20. Carnes dictse, quia charm sunt, sive a creando, 28. Lucankm diclse," quod prius in Lucaniq faclsa
' '
uude et 488 a Grsecisv.pias vocatur. sunt.
Crudum,quod sit cruenlum; esl enim cum san- Farcimen ; caro concisa, et minuta, quod eb in»
guiiie; testinum farciatur, hqc est} iniplealur, cum aliarum
' .
21. Cocfum,quasi coaclum, id est ab igne el aqua reruui commistione.
violenli modoaclum, usuique comestionis aplum. 29. k Minulal yocatum, quod fiat de plscibus, et
b Sed et mulii temporis aliquid coclumvocatur. B isiciis, oleribusque minulatim concisis.
22. ° Assum, quod ardeai, quasi arsum,- 1 Afratum, quod Latine spumeuni vocatuf,
afpoi
d Elixum, eo quod in aqua sola decoquitur. Lixa enim Graece spuma dicitur.
eni.m qqua dicilur, ab eo quod sil soluta, unde ,n Mariisia in mortariq ex pisce fiunt, uhde et
el solntio libidinis iuxus, el membra loco moia luxa noniinalac
dicunlur, 20. n Isocen piscem quenjdam vocant, ex quq
23. Frixum a sono diclum, quand.o in oleo ardet. primum isicirffacta sunt, et quamvis ex alio genere
Safsum, quasi sale aspersum, demptis e me- piscium fiant, initium tamen piscis yocaliulum dedit.
djo syllabis tribus. 51. Galaticma colore lacteoinominaitse.Graeci enim
Rancidum, ex_ vitio nunciiD.aluin, quo.d raucos yk),a lac dicunt.
efficiat. 490 Sphmrq-. roluhditateiGraecijvqcabulpapppl-
24. Succidia, carnes in usum reposilse, a succidehdo latur. Quidquid enim in rotundum fprniatur amXppj
dic.-tse.. _ _ , a Grseeis .dicitur.
e Lardum, eo quod in domo repositum conser- 52. Jus coquinsemagistri a jure nuncunaverunt,
vatur. Nam anliqui domos larts dicebanl. quia ea lex condimenii ejus. Hoc Grseci?<»/*ov vqcant.
f Taxea lardum est galliee diclum. Unde Afra- Q -5'5. Caseus vocatur, quod careat serq, quasi cq-
nius in Rpsa : - reuni. Nam serum ei omne deducitur, ° ut pquderi-
Gallumsagatum,pinguipastumlaxea. bus arguatur. ', . -
25. Axungia,,ab unclionevocata. v Colostrum, lac novum, quod heutri generis
_Sebum, a sue dictum, quasi suebutn, quod plus est.
pinguedinis hoc animal habeat. 54. Lac a Grsecosermone derivatum est pfo eqn-.
26. s Offa esl proprie fruslum dentium, cujus dore. Grsecienim albmn Xsv/.ovdicunt, lac vero et
diminutivum ofetlam faqit. Unde et offarii coci, sstnguis quod nutrit et qiiod nutfitur. Narii lacle.
quia parliculatim, id est, offatimexcoquunl. h Nunc ? nulrimur, vivimus sanguine.
a Crudumquod sit cruent. Serv., Mn. x : GVttrfum dem, sup., lib. xi, cap. 1,
costas ensem : — cfuenlum. "k ii : * '
perh exigal Crudeleni, Mihuidl. Juven., salyf.
Sed elmutti temporis cdclum. E Serv., .<Eh~. xi, Hesternum solitus riiedioservare miuulal
ad vers. Soliium nodis, et roborecoclo. Septembri.
e Assuin, q. arsum. Recte, quamyis Yarroni, As- i Afralurri. Al., Afrotum. Africia etiam apud Ar-.
sum, quod ab igni assudescat, diclum placeat. nob., lib. vn. Genus libi esse videtuf, aut certe
d EHxum...lixa enim aqua. Nonius: Eiixum quidquidJ) pullis.
ex aqui mollitur, namlixam aquam^veteres dixer.unt.. . m Martisia. Ex hoc loco, opinor, Marttfrium retu-.
e Lardutn , eo quod in-dom. rep. Al Macrpb., lib. lit in lexicon suum Alpbonsus quidam- Palentinus
vn, cap. 8. Lardum, quasi longe aridum, opinor, (cui quanlum tribuendum sit, alii viderint). Ulud
xocamus. xnulla eum cx Isidqro.de§cripsisse. Is, ergo :
£ Taxea. Hinc fortasse apud nos tpcinp, atque conslat, Martifrium genus (inqiiii) condhhenliex piscibqStUt..
eliam tassaio. videri alicui posset Mqrlyphrium G.rseca-yqx\ est
. £ Offa... cttjus diminutiv. ofeila. Serv., JEn. vi: enim kffvn piscicu(us,de quq Alhon.?eus!lib.-vn.
n Ispcen... Isicia. Arnob^, lib. vn": Qu,idsib,ihmc
Mellesoporatam,et medicatisfrugibusoffam
volunt, apexdbo, Isicip, s.Uicerniurn,longqno? Qua.
Hinc est diminulto ofella, serf f non geminqt, in di- sunpnqmina, et fgfchninum,genefq.,hirquino alia^ de
minutioneenhnmulla muldnlur. sanguine, comriiisiisalia in,cuicqlapfelinonibus:
,h Nunc offq esl lulraiiiium._InPlacijIi glossis : Qffa 0 Ut ponderibqs qrguqiur. %ri nitiil reriiaiiere.
lalraniium est; diminuiivrimoffellarii'facil, qum si\in, p Coloslfum lac noiium/Sefv.Veclbg. 2 : Hqc ~yero_.
os cani jaciatui), salialus illico cpnipescilur,et silescit. lauddbite est, qupd quis hqbeat Ipc nqvum,, id est,
i Pulpa_dicla quiq cumputie. Ngmpulte {ajt;Pli- coioslrum, quod neutri generis est.
nius, lih".xvu,_ca'p. 8), ndriparie iixisse lorigo tenir. <iLacte nutrimur, vivimus sang. Idem, -Mn. nf:
pore, Romanos-manifeslum est_, quoniqm inde pul- Animamquesepulcrq condinvus: Lacte corpus nufi;ifur
menlaria hodieque dicuiitur._ post animm coniunctionem,--el anima tiriesariguine J'
i Pulpq esi cafo.sine pinguedine.». glminosa. Ea- nunquam est
m S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPl ! 71?
55. Quaclum, quasi coaclum, et quasi coagula-,A rei mislam. Hinc et 'merenda, quod antiquiliis id
tum. Accepta enim secum alia specie coagulat. lemporis pueris operariis cibus panis merus daba-
56. Mel Graecseappellationis est, quod ab apibus tur, aut quod meridient eodem tempore, id est,
nomen habere probalur. Nam apis Grsece peliaaa sbli, ac separatim, non ul in prandio, aul in coeiia
dicilur. a Antea autem mella de rore erant, irivenie- ad unam mensaro. lnde credimus etiam illud leui-
banlurque in arundinum foliis, unde Yirgilius : pus, quod post medium diem est, s meridiemap-
Protinusaerii mellisca_.lestiadona. pellari, quod purum isit.
i»Siquidem hueusque 491 <nIhdia et Arabia colliga- 4. Muslumest vinum e laeu statim sublalum. |Di-
tum reperitur, ramis inhserens in similitudinem salis. clum aulem creditur
musium, quod in se limum et
Oinne autem mel dulce dicitur. c Sarduin, amarum lerram liabeal mislam. h Nam tnus lerra , unde et
est absinlhii causa, cujus copia ejus rggionis apes humus.
Cujus tanta vis fervoris est, ul vasa, quamvis
nutriunlur.
grandia, ex eo plena, absque spiramine relicta, illico
57. Fmius vocalur, quia comedilur magis quam
disrumpat. [
bibitur : fxyeiv enim Grseci eomerfere appellanl. 5.' Roseum vinum, id est, cum rubore. Rosa
d Aiunt autem medici, et qui de humanorum cor-
enim rubet. j
porum scripsere naturis, prseeipueque Galenus, in " i Amineum vero, quasi sme minio, id est, sine
Hbris quorum titulus est mpl vylas, puerorum et rubore, nam album est.
juvenum, ac perfectse aetatis virorum mulierumque t
Succinatium succinae gemmse simile est, id est,
corpora insito calore fervere, et noxios esse iis seta-
libus cibos qui calorem augeant, sanilatique condu- fulvi coloris.
cere frigida qusequein esum sumere, sicut contrario 6. Limpidum vinum, id esl, perspicuum, ab aqum
senibus, qui pituita laborant et frigore, calidos ci- ' specie dictum, quasi lymnhidum. Lympha enim aqua
bos et vina vetera prodesse. est.
GAPUT III. Turbidum, quasi terbidum, id est,'lerracom"
De potu. mistum, quod esi fsece.
i. Potio a Grsecaderivalione vocatur. Hanc enim Falernum vinuin vpeatum a Falema regione Cam-
illi 7toTovdicunt. panise, ubi optinia vina naseunlur.
e Aqua generaliler vocata, quod superficies ejus 483 7- k Colalum;vas proprium nuncupant in quo
wqualis sil, hinc et mquora; quam inde recentem di- deportatur. ! Gazetum, vero aj regione, unde defertur. Ga*a
cimus, quia non est utilis vetusta, ut vinum, sedI
slatim sublata de flumine, fonte, vel puleo : fetescit „ enim oppidum est Pajseslinse.
m Infeiium vinum dicilur, quod altario Iibatur, at-
enim vetusta.
2. Vinum inde dictum, quod ejus potus tienas que offeiiur. ";
n Spurcum, quod
sanguinecito repleat. Hocalii, quod nos cura solval, |Offerri non Iicel, aut cui aqua
admisla est, quasi spurium, hoc est, immundum
Lymumappellant. Yeteres vinura venenumvocabanl.
Sed postquam inventum est virus lethiferi succi, 8 * Honorarium vpum, quod regibus et potenti-
hoc vinum vocalum, illud venenum. Unde et Hie- bus honoris gratia offertur. Cato, de innocentia sua:
ronymus in libro quem de Yirginitate conservanda! Cumessemin provincia legatus,compluresad prmlores
scripsit, adolescentulas dixit ila vinum debere fu- et consulesvinumhonorariumdabant, hunqitamaccepi,
gere, ut venenum, ne pro setatis calore fervenli[ ne privatus quidem.
492 hibanl, et pereant. Inde est, quod f apud vete- 9. P Crucium vinuin est insuave, quod servl po-
res Romanos feminse non utebantur vino, nisi sacro-. tant. j
rum causa cerlis diebus. Acefum , vel quia acutum, vel quia aqualum,
5. Meruni dicimus, cum vinum purum significa- Vinum enim aqua mistum cito|in hunc saporem redi-
mus. Nam merum dicimus quidquid purum alque, gilur. Unde el i acidum, quasi aquidum.
tincerum est, sicut et aquam nieram, nulli ulique\ D Uonrftfum vocatum, quod non sit simplex, sed
a Antea tnella dt rore efant. Ex
eod., initio>- -Sunt " et Aminemvites,
Georg. iv. k Colatum vas prop. Serv., Georg. n, ad vers. :
h Siquidem hucusquein Ind. E Dioscor,, lib. n. Tu spisso viminequalos, Colaq.prelor.: — Qualos per
c Sardum autem amar. Ex eod. vinum defluit, qui etipsi a colandodicli sunl.
d Aiunt Medici... prodesse. Ex Hieron., quos
epist. x. 1 Gazelum. Sidon. Apollinar. : Vinamihi non sunl
Ad Furiam, dee Viduitate servanda.
' CAP.III. Chia, Falerha. '
— Aqua. . , quod superficiesejus mqua- Gazeticu,
" m Infertum. Sie onines libri. Sed inferium legebat
lis. Ila Varro : Aqua, quod mqua summa. vir doctissimus, cujus meniihere Festus, etArnob.,
t Apud Veleres Bom... .diebus. E Mn. i, , I'ib. vn, et Calo, capl 54. De ferclo, vel ferto, vid.
Serv.,
ad vers. Iib. vi, cap. 19.'
sup.,
'B
Primaque,libato, summotenus atligit ore. ' Spurcum quod offerri non licet. E-Fest.
s Meridiem appellari... qupd purum. Idem, ° Honorarium. Frumenti quoque honorarii riieminit
sup., ' .
lib. III, cap. 41,.et.v, cap. 50, et xm, cap.,1.," Cicero in Pisoniana. j
h Nam mus lerra. esl. lta 5. r Crhciumhinum. _Feslus: Crucimn, quod crucidt;
- eliam.lib.xit, cap. "'
_ Roseum.— Rdsele vpcant hoslri. '. unde Luciliusvinuminsuavecruciumdixit.
i Am'meum..,albumest.E Serv.,Georg. n, ad vefs.: . ~~iEt acidum,q. aquidum. QuseposllisecIegunturir
?13 FTYMOLOGlAliUMLIB. XX. 7:1
connnisiione pigmentofum composilum. A ex succo tritici per arfera confecta. Suscilatur euiia
10. a Lactalum, esf potio e lacte, ignea illa vis germinis madefactse frugis, ac deinde
Mulsum ex melle mislum. Est enimpotio ex aqua JBiccaiur,et post in-farinam redacta molli succo ad-
etmelle, quod Grseci pelixpazav vocant. miscetur, quo fermenlato, sapor austeritatis et calor
11. h OEnomeliini,,mustumtnelle admislum, vehe- ebrielalis adjiciiur. Quse fit in iis parlibus Hispan;a;,
L
nienterque agitatum alque commolum. cujus feraxvini Iocus non est. ;
Eydromelum, quod liat ex aqua et malis 494 ^a- Fmx dicta, quod sese vasis emergendb affigat.
_ tianis. 19. Garum est liquor pisciumsalsus, qui olim eoh-
« Saccatum , liquor est aqute fsecivini admistus, et ficiebalur ex pisce quem Graeci.ykpovvocabanl, et
sacco expressus. quamvis nune ex infinito 496 genere pi.sciumfiat,
d Lorea..... , nomen tamen pristinura retinet, a quo iuitium sunip-
" .
12. Oxqmeli appeUalum, quod aceti et mellis per- sit.
mista conficilur maleria, unde et dulcedinem retinel 20. Liquamen dictum, eo quod soluti in salsamento
et acorem. pisciculi eumdem humorem liquant, cujus liquor ap-
' ~'
Rhodpmelidieitur, eo quod in succo rosse mel ad- - pellatur salsugo, vel muria:
misceatur. *
B Proprie autem ihuiia dicitur aqua sale commi-
Melicralum, vinum melle mislum. sla, effeclaquegustu in modum maris.
15. Medus; quasi melus, quia ex melle fit, sicut 21. Succi dicli, ijuod sacco exprimuritur, ut pti-
caiainitas pro cadamilas. ' "
sanse. .
e Fmcula, uva, pinguis, deeocta usquead crassilu- Plisanm, zema, opozema,Grsecavocabula sunt.
.diiiem mellis, ae refrigerata utilis stomacho.
CAPCT IV.
14. f Passum, quidquid ex uva passa compressum
..effluxerit. Dicitur autera passum a patiendo. Nam per- De vasis"-escariis.
cutitur uva siccior, el decoquituf, etinde fitpassum. '1. Vas dictum a vescendo,quod In eo escse appo-
sDefrttium dictum est, quod defraudelur, el quasi hantur. Cujus" diminutivura vasculum, quasi vescn-
fraudem patiatur.- lum. -" -
15. Careitum, eo quod fervendo parte careat. Ter- 2. Fictilia dicta, quod fiaut, et fingantur ex lerra.
-_lia enim 495Parte musti amissa, quod remanserit Fingere enim est facere, et formare, et plasmare;
carenum est, cui conlraria sapa est,"quse fervendo unde et figuli dicuntur. Et uas fictile dicilur, non fi-
ad tertiam redacta descenderit. ctum illud quod mendacium est, sed quod formalur
16. h Siceraesi omnis potiojjuse exfra vinum ine-. n ut sil, et babeat aliquam formam, unde ei Aposto-
briare potest. Cujus Iicet nomen Hebrscum sit, la- Ius dicit : Nunquid dicit figmentum ei qui se fingit :
• men Latinum sbnat pro eo quod ex succo frumenli Quare me sic fecisti?
vel pomorum conDcialur, aut palmarum fructus in 5. k Fictilia yasa in Samo insula prius invenfa tra-
'
liquorem exprimantur, coctisque fiugibus r aqua ~duntur, facta ex creta, et indurala igne, unde et Sa-
• pinguior, quasi succus colatur, et ipsa potio sicera mia vasa. i Postea inventum est-rubricam
addere, et
nuncupatur. ex rubra creta fingere. m Antiqulorem autem fuisse
17. i Cervisiaa Cerere -, id est, fruge vocala. Est (dicunt) usum fictiliuui vasorum, quam fundendi seris,
enim potio ex seminibus frumenli vario modo con- 497 aut argenli. n Apud Yeteres enim, nec aurea,
fecta. nec argentea, sed ficlilia vasa habebanlur, sicut ad vina
18. Cmlia,a calefaciendoappellala. Esl eniih polio doliis excogitatis, ad ° aquas amphoris, bydriis ad
Editis, inlerprelalionem lorese, qusepaulo post nuda h Sicera esl omnis pol. Ex Hieron./epist. 2, ad Ne-
relicta est; puiabat Chacori, cui assensi sumus. potian. Itaque non inscite apud Terlullianum pru ~x~XS
a Laclatum est potio e lacte. Plin., lib. XXXHI,cap. ebriamen legitur. , '
,
2, hMursenasiactatu pinguescere dixit. i Aqua pinguior, quasi succus colatur. Hieronym.:
r"
OEnomelum.Vid. Pallad. in Octob. pinguior cotoratur.
e Saccalum liq. est aq, f. v. a. sacco expressus, Non Aqua i Cervisia... Cmlia. Hispaniensis vox. Plinius, lib.
deest qui duo vini genera hoc loco confusa putet, ita- xxn, cap. ult. : Ex iisdem fiunt et potus zelhum in
que legal: Saccatum sacco expressum. Fmcatum, li- Mgypto, cmlia, et ceriain Hispania, cervisia, el plura
quor est aqum, fmciviniadtnistus. Nam saecalo negant genera in Galiia.
aquam admiseeri, et" fsecati meminere Cato et Pli- CAP.IV. — k Fictilia vasain Samoinsula. Ex Plin.,
nius. lib. xxxv, cap. 12.
d Lorea. Est vilis polus servis aptus, quia aqua la- 1 Postea inventumet rubricam addere. Plinius : Di-
vanlur uvsein lorculari post expressum vinum." His butadis invenlum est rubricam addere,aut ex rubrica
eniiu verbis aliuude evocatis expleri banc lacunam cretam fingere.
placebal Chaconi. m Antiquioremaulem fuisse. Ex eod.
e Fmcula... ulilis stomacho. Horat., lib. n, satir. 8: n Apud Vetefes... siculad vind. Plin.: Etiam ficlili-
bus° vasis ad viria excogUatis,et ad aquas.
Qualialassum Ad aquas amphoris. Ita Pollux, lib. x, cap.5, e*
Pervelluntstomacbum,siser, halec, fecula Coa...
r Pdssum. Ex Pallad., in Octob., cap. 19. Hesych.; unde etiaminterpres vulgat. Edil., ttepkyuov,
amphoram aquie reddidit. Amphoris vina quoque ser-
s Defruium, carenum, sapa. Ex eodem, cap. 18. vari, nihil notius. Horat: . _ *
Apud quem a defraudando, non a defervendo legisse Parcis deripere horreo •
videtur Isidofus. Cessantem_BibuU consulisamphoram.
PATROL. LXXXII. 23
- S. ISIDORI HISPALENSIS EPISCOPI | 716
yiS
\JUVIltCUt
, aU UOUpitUO l_.U-_>_
__.(.____
UlllUIUIUUI.IXlUI-r
balnea, ac reliquis, quse in usibus hominum aut rota /__. -.___"« k velerum disiicbon':^
"aut manu aptantur. est illud
Sunt,
Sumeocbleishabilis,et n^cminus utilisovis.
,4. Argilla auiem exeocta testmvocabulum suscipit, Nuuquidscis, polius cur cochlarevocor?
quia dum mollis esset, efficitur tesla, nec communi-
14. l Trisceies, Grsece,Latine tripedes. Qn\ autem
cat c.umvocabulo pristini generis, quia quod fuit non quatuor pedibus insistunt, abusivedicuntur.
est. 15. In vasculis autem tria quseruniurquse plaeeant,
a
5. Aretinqvasa, ex Aretio munieipio Italise dicun-
manus artifieis, pondus argenti, splendor metalli.
Sedulius :
tjir, ubi fiunt ;.sunt enim rubra. Dp quibus 4@9 CAPUT V.
Rubra ouod appositumtesta] minislratolus. De vasis potoriis.
i. Poculum a potando nominatum. Est enim omne
6. Samia vasaquidam putant ao oppidoSamo Grae- vas in
quo bibendi est consuetudo.
cisehabere nomen. Alii dicunt creUun esse Italisa,
h samia Phyatm diclsef, quod ex vitro fiant. Vitrum enim
quas non longe a Roma nascitur, quse appel- Grsecevalov dicitur.
|
latur. 2. Paterm, phyalsesunt dictse, vel quodinipsispo-
7. Gmlata vasa argentea, vel .anrea sunf, signis iare solenms, vel ,quod patenles sunt dispansisque
emineniipribus intusj extrave expressa : a cmlo vo-"P labris.
«
cata, quod est genus ferramenti, quem vulgo ciiio- 5. Cratera, calixest duas habens ansas, ct est Grse-
nem vocanl. cum nomen ; declinatur autem apud eos, hic craler.
8. d Chrysendeta vasa deaurala, Grsecum est. m Nara Latine Imc cratera dicilur. Unde Pers*us: Si
e Anaglypha, quod superjus sint sculpta, Grseci iibi pratcras
argenfi.:'., Yirgiliiis ;
enim KVM sursum, ^ti-ph» seulpturam dicunt, id est, Cralerasmagnosslatuunt, et vina-coronani.
sursum sculpta. . ° Fiebant autem pfimum a epiinexionibusvirgulto-
9. Discns, aniea iscus voeabaiur a specie scuti; _ rum, unde el diclse craterss knb TOOv.pazelv,id est_
~tunde et scutelta. Postea discus vpcatus, quod del qqod invicem se teneant.
escas, id ,esi, apponat. A quo et discumbentes dicti, 4. Cyathi quoque, et scyphi, ° pymbia et ipsa pocu-
sive kttb zov Siv.uv,id est, quod jacianl. lorum sunt genera. Ex quibus cymbia pocula dicta
10. s Jlfessonumvocaiuma mensa per derivalionem sunt ex simililudine cymbm navis. - -
quasi mensofmm. - . ~ P A.myslisspeciesppculi, qua ductlm, id est, uno
4gg Parapsis, quadrangulum, et quadrilalerum spirilu, bibltur. .
vas, id est, paribus absidis. i Baccea primum a Bacchp, quod estvmum , no-<
Patina, quod dispansis palentibusque oris sit C minata, postea in usjbus aquariis transiit.
lancis- 5. r Cqlices, et caltilhi, et 6 scalmpoculorum generii
1
11. h Gabata, quasi cavata; g pro c littera posita. antea ex ligno facta, inde et vocata. Grseci euiui
Hinc et concha, sed illa cayala, ista concava; sic et pmne lignuni J;K>.OV dicebant.
Grseci hseenuncupant. 500' Ampulla, quasi qmpla bullq; similis esl enim
Seutella, a scuto per diminutionem : est enim ejus- rotunditate bullis, qiise ex spumis aquarum fiunt, at«
dem siniilis. que ita inflantur vento. t
12. f Apophoreta a Grsecisa ferendo poma, vel ali- ^APUT 'VI,
guid, nominata, est enim plana. De vasis vinariis el aquariis.
Salinum, vas aplum talibus. i Idem et sulzica, i. GEnophorus,vsisferens vinura; olvo?emm vinum
quasi salzica. esl, de quo illud esl: _
1 Vertitur oeuopliorisfundus,sentemianobis.
Acetabulum, quasi acelaferum, quod acetum ferat.
lt : quoque apophqrela nominata
Ampborsefumumbibere institutse, i Jdemei sulzicq. Cujus ' vpcis vesligium alibi nullum
ConsuleTullo. D vidimus. | -
a Arefina liasa. De quibus-Mariial., lib. xiv, epig. k Veterum dislichon. Mart., lib.
1 " ui, epig. 121.
.98. Trisceles. Tpttry.e),els.
h Qum samia appellalur. Quoniam de Saniiis paulo CAP.V. — m NairiLaline hmp cratera... argenii. E
aule dixerat, Samnia hic quidain reponebai. Sanmi- Sery.. Mri. i. \
tes enlm non lbnge a Rbma. n Fiebanl aulem d primum connexionibusvirgullor.
—
c Quem vulgo cilionem. AL, cilicionem. -Siiwe/a Qusefortasse craterse dicebantur, de quibus Nonnius,
u "
nobis dicitur.-' Cymbia... navis. [E Serv., Mri. v.
d C/in/senrfefa.Yasaargentea aureis crustisilligata, p Amysiis. Inde kp,vqzi itivec. dicunt Grseci lurio
ait*Baylius. haustu labris rioii clausfs bibefe. Horati :
Anaglypha. Serv., Mn. v : Atque aspera iignis : Neu multi Damalismeri
— id est, sculpla (inqpil) anaglyphu. BassumTUreiciaviucal amystiiie.
t Unde et scutella. El scuiulu Martialis :
5 Bacceg. Al., Bacchia. Yulgo bazia.
Et levps scululas,cayasquelance^. 1 Calatiti. Yirgii., eclog. v :
B Messorium. Missorium. Cod, Qvel. eolleg. Vinappyum fundam calaLusArvisia-nectar.
\>Gabala.Martial. - s Scalm. Quibns (credo) quasi per gradus aqua
Transcurrumgabatse,volantquelances. prepitans desiliret, qpalia multa hodie fictilia, el vi-
» Apophoreta. Ut videantur non lantum munera, trea vasa fiunt. | , - .
aut reliquiee, quas e cbnviviis tollereniur, sed vasa GAP.YI. — * Veriitdr mnophor, fund. Disimus, iib.
" "
m ETyMOLOGtARUMLIP, XX. . .716
2. * BJ.lascm a Grseco vocabplo tjictse. Hse pro- A nis pquis, et exstinguunt ineendia, sed ketcaraaras;
rehendis, ac reeondendis phialis primum factse expressis ad superiora aquis emundant.
sunt, unde et nuncupalse sunt, -Postea in nsum vjni CAPUT VII,
iraqsierunt, manenle Grsecoyoeabulo, unde et sum- De vasis pkariis,
pserunt iniiium. 1. l Hemicadium, yas olearium.
5. Lagena et i>sicula, Grseca nomina sunt, jnflexa m Scortea, vag oleariom , - eo quod sit ex corio%
ex parte, ut fierent Latina. Illi eniiri ),kynvosnos dictum,
lagenam, illi sici/g, nos sicutqm dicimtis- 2, Alabaslrum, -vas unguentarium a lapide- sui
Cantharus, ... generis cognominatum, quem qlabastrilemvocant,
i. Hydria vasis genus aqualilis per denvaiioneni qui incorrupta unguenta conservat.
vocata, vSoipenim Grseci aquam dicmit. 5, Pgxides, vascula unguenlaria ex buxo.facta
c Situla, quod siiientibvs apta, sit ad bibemjum, Nam quod nos fcuajum,Gra_ciitvtov vocant.
quod vas d Grsecicadum vocant. i. » Lenlipula vasculum olearium e"x sere aut
5. e Caiinum yas fictile, quod melius neutfo genere argenlb factpm a liniendo dictupf. His enim reges B
dicilur 501 quajn masculiijo, sicut et salh~unidici- sacerdotes liqiebanlur. _
fur vas apluni salibus, B CAPUTVIII.
c Orca est amphorae species, "cujus minore vpca- De vasis coquinariis.
bulo urceus, diminulivo urceolus est. i. Omnia vqsa cpqueudi causa parata t> cocula
s Scyphus in quo niaipis lavamug. * dicunlur. Plautus:
6. Seriola est orearum ordo direclus, yel vas Mneis oculismifiiexcoptaest.omnismisericordia.
ficlile vinl, apud Syriain primum excogilatum, sicut 2, Oila,dicta, pro eo qppd ebulliatin ea a,qua, igne
b cilicisesa Cilicianuncupatse, unde primum adveclse - subjecto,50Sutaltiusvaporemittalur, Undeetbulla
sunt. dicitur, quse iu aqua venti intus spiritu sustenlatur.
Dolium. ... _ Patella, quasi pafu/a, E.s|' enjm plla oris. paten-
7: Cupos, el cupas, a capiendo, id esl, dccipiendo tioribus.
aquas, vel vinum, vocatas volunl, unde et caupones. 5. Cacabus, ef Gucuma a sono fervorjs cognomi-
Ulres ab uiero. . nantur, Hsecin (Jrsecis et Latinis pommunia noniina.
1 Mulgarium, vas, in quod mulgentur pecora. babent, spd plruni L^tini a Grsecis, an Grsecia Lajii
Idem et mulctrum, quod in eo mulgeatur lac. nis hsec vocabula muluarint, incerlum esl.
8. Labrum voealum, eo quod in eo lavalionem . 'i. s Lebeies senei guntGfieco serrqpne yocati, sunt
solitum est fieri iufantum, cujus diminuiivum label- Q enim ollse minores in usum coquendi paratse.
lutn. Idem et alveum, quod in eo ablutionem fieri 5. Sqrtago a sirepitu spp.i.yocaia, quando in ea
-
|plitum sif. , . ardet oleum. _ , -
i Pelves vocatas, quod perfesibi laventur. Tripedes appellaia^ quod tribus pedibus constent,
9. Sipfcon vas appellatum, quod aquas sufflando bas Groecitripodas vocant.
fundat, utuntur 502 ei|im hoc Orientales. Nam ubi 6. 1 Mola a rotun^itate sui vocata, ut niala pomo«
senserinl domum ardere, curruni cum siphonibus ple- ronj, S'IGet Graepi.
\%m $viwa9
AD DECEHPRIMOSLIBROS IN AREVALfYOLUMINETERTIO CONTENTOS.
VERS.1. Codicem Regiovaticanum, in quo hi ver-',<J Codice Regiovaticano 112, quem in Isidorianis,
sicuii Etymologiis praeponunlur, qui signatus est 99, n. 9 , recensui. Initium -indicat fragmenlum cap. esse
num. 1953, descripsi in Isidbrianis, cap".32, n. 101. ex uberiori aliquo opere excerptum. -
Conjectura nonnulla - est, hujusmodi carmen sancli % In asserimus prima 'est longa, duse sequentes
Ildefonsi esse. • » breves, ultima longa, si "vox sequens e consonanti
5. Corruptus est hic versus, ut multi 'alii,* et uno incipiat, et brevis, sia vocali.
pede longior esl. • -3:Erat ihMs.Eaisfuaiif
arrfenfes;rescripsi Instant
9. Reposui poteril pro poteris, quod eratin Ms; ex
ardehtes, Yirgilio, lib. i__Sn.,v.*27. EtinMs.qui-
11. In Codice erat que pro auas, et dignatm matri dem pro Tyrii potius videbatur Troes posilum. De
pro dignam ie matrem. et
pyrrhichio, pyrrhicha, origine, vide Quin-
15. Eral polus; fortasse Iegendum : Assurgunt Im- tilianum, lib. ix, cap. 4 ; ejusque
Uiomedem, \'\b'.in, p. 471,
et
lata polis, comitaniur asira. Putschii; Plinium, lib. vn, cap. 57 ;Solinum, cap.
17. In M"s.-: 0 vitmqum porta manes, noslrm quo- 11, al. 16, DeCreta. In Codice erat primus telensium
causa salutis. Sunt '
que septem pedes. pro primus Cretensium, aut, ut edidi,-prirnus Crelen-
18. Forlasse, Caslissimavirgo, ses. Spondeus in libationibus adhibebatur; iiidc
19. Fortasse, Plena omni, spondeus diclus a Grseco b-irovSij,libatio. Confer Dio ,
27. Erat Rosea pro Roscida. .medem, lib. in, pag. 472, Putschii.
ATP. II, n, 1, lsidoro lioc opusculum tribuitur in
m AD S. ISIDORI ETYMOLOGIASAPPENDICES.' 732
qui primus-Cretenseg sub armis saltare in hujus A 15. Paeonesa Paeone poeta noriien insitum pbs^e-
pedis sonum constiiuil. Spondeus lamen nomen ac- derunt. Epitrili qualuor hoe nomine nnncupali sunt,
cepit a sacrificio, quia spondeon Graece sacnficium quia ex uibus longis et una brevi parilibus vocibus
- niincupaliir , quo sono liymnos, id esl, laudes diis continenlur. i
immorlalibus decamabant; unde et Hbiherus ait:
Sponde iua Grele. APPENDIX III.
i. Iambus a Iamba, Celei filia, nuncupatusesi, quse Ad lib. i Elymotogiarum, cap. 27.
cavillaliouesjocosas bujus pedissonodieens.amorem
sibi gralissimuni commovebai, unde dicitur eliam 1NCIPIT SECU.NDA ORTH0GRAPHU.
(quod) hujus pedis metrum comoedis, boe est, rei
laelissinisecommodaveril. Ex CodiceAlbanio.
5. Trocbrcus dictus est a velocitate rolae, quani
suo sono imitatur. Alii chorium appellanl, quia cho- i. Ara per « solani seribitur, harena per h, et a.
rns aptnm inodulationis conlinet raiionem; unde Aurit per a et «, id est, aquam levat; haurire auiem,
eiiam pes, qui ex hoe trocl.aeo et iatnbo constat, qund est videre, per. h sfciibilur. Mscas (forte mstas)
cboriambns nominatur. per a et e seribitur. Mrul, mquilus, mdes, Mnens,
6. Tribrachys suatum syllabarum qualitate nun- Msculaphts per diphlliongum. Alite per a solam. Ha-
cupatur , quia tribus brevibus constai, quse Grajce litus per/i. At, quodlverum signilicat, pcr a, et t; ad
brachya'.nuncupantur;nani ineoseivavit disciplinain, pr.eposilio per a ei d, ut ad amicum vado.
eXin tribus syllabis crepit. B 2. Assirfuus,assecutnsper dno ss. Accuniulaius,par
7. Molossusdictus, quia a Molossisorse Crelensium duo cc. Aggeruus (fofte aggeralus) per duo gg. Appa-
repertus est; hunc quidam et Creticum dixerunl, ret per duo pp; udponit vero per rf scribhur; ad
Inter quos el Aristopbanes fuit. Anapieslus diclus prffipositio verbo coiijuncta est. Ammonitus per duo
est dactyio conlrarius; ideo nbmen accepil, quod ei mm. Annuit, annunliat per duo nn. Arfempfus per m
rejicialur, id est, repercuiiatur, quod GrsecLana- et p.
piisfiudicunl. §©4 3. Apud per p el d: Auslus (forte auctus) per
8. Daciyljis dictus est a digilo, cujus articulis fi- diphtnonghm, ausiio (auctio) vero, qu'o"dest venditio
guratiir, incipiens a-Ionga.-desinens in duas breves; (lorle deest A aliquidj. Birtus, boltinlas, bita, vel liis
digilus enim Grapce daclylus nuneiipatur. Amplii- similia, q"use fri scribendo vitiant, ohiniiio rejicieiida
brachys dicitur; quia ex utraque parte brevilatem sunt, et non per b, sed per v scribenda.
ticcipiat, quahi Grseci brachyn dicuni. i. Cedo per c scribitur, quod valel (obsciire) coit
'9. Amphimacrus dicitur, siciit aiilipaslus; nomeh seufio; cmdesvero per a et e, cmsaries, cmluhi(forte
accepit, quia ex utraque pnrtfe'longahi, quahi GrseCi cesaries, ceiuni), cenienarius, celerum, cere, quod' ave
celeriias
macron dicunl, accipiat. Diclus t.tiuen est hic pes dieimus, per e. Comtrienlariusper duo niin.
Creiicus, quia in Cretica insula Corybanles, ut vagi- Compelit (forle deest aliquid). Clangorper c, noh per
tum Jovis Satutno celarenl, sic sohuerunt graviler , g. Cmlebsper b scribilur; indecajfeiemdicimus.Coiie
breviler, graviterqUe. sine h scribilur. Cymbalumper y scribitur. Cofax per
non per g. .
lO.Bacchius diclus est, £juiaa Bacchp, id esl, Li-1 c, 5. Comineiiiatio | c.
bero Patre accepta modul.tiio Iiujus pedis pro sono pcir Cmtus, id est; multitudo per
a (forie m). Cete vero, quod est mariiia
conipcinebalur. Ahiibaccliiu.s, vel palimbacchius di- diplithoiigum
citur, quia bacchio contraiius esi. Pioceleumaticus bellua, per e. Cotnmercium,tjuod est negotiumi per
est, quia 503 Cbrybantes chbros concitantes, ut duosi mm. Ctanculitm>per duo cc, Gum prffipositioper
celerius s.aliaiionem eelebrarent, Inlef se horlabah • c, autem adveibium - fuerit, per q; dicimus enim
lur, quia Grseeehorlaiio proceleosisnuiicupatur. quum lego. j
11. Dispondgus diclus est, quia ex duobus spon- 6. Deus per e solam. Dmmon ~~ef dipliihoiigum.
deis constal. Diiambus di.cius esl,, quia ex duobus Dilubitur, distermindt, per i. Dogmaperg, non per c.
iainbis componitur. Ditrochseus, quia ex duolms tro- Delubra per e, nqn per i. Dictatus per i, non per c.
chseis figuratur. Aniipaslus dictus est, eo quod ex iirus, quod est domiuus, per e solam. Exlerna, quod
utraque parte releveiur, quod Grsece anlesponi dici- esi exiranea, per e ela;; ti de die loqhaiur, p6r /..
lur, id est, relevatio. Effecta, et effigi(forte effincji),effudil, efficii, effluit
12. Choriambusdicitur, quia ex chorio et iambo per duo ff. Erebus per e.
conslal. Ionici dicti suntduo, id est, major el niinor, 7. Fabor per b. Flagra duo (forte quod) sunt ver-
ab loiiio inventore, qui his pedibus metra lyrica bera, per f et /; n3m jragra, quod est odor, per f et
jonica fecit. r. Fero, quod est lolero, per e solam. Gerosus (forle
i. lambe, quse iambum reperit, ab aliis dicitur Ce- jJ) ad veram scriptnranj in membranis antiquis dignos-
lei famula, ac diverso modo res ipsa narraiur. Pro cpndam facilius deveniri possit.
focosaseral in Codice iicosas. 2. Nullaratio est, hl apparei per duo pp scribaiur.
6. Obsctirumesl in eo. adponit vero per rfjet p. -Utrumqueulrolibet modo
7. Quod Graacianapmslin,rescribl poteril ava-iakiv. sctibi pot^st. An autem parum sibi consient, qui-
Isidorus in Etymologiis diversas.fere sequitur de pe- modo adparel seribuni, hiodo apparel , in dubium
dibus explicaliones, cum bis conferendas. revocari potest. Mininie ego xlamiiareausim eosqui
10. De pede pruceleumatico , seu proceleusmalico banc libeitaiem sibi permitiunt, ui verba, quie a
diversa originatio exponitur in Eiymologiis et notis. prisbalis-aucloribus jvarie proferuntur, ut secutum ,
Procelosis, el Imjusmodi verba Grseca, quse proferri smculum,litera, litierq, Miquandoper unam, jtliquaudo
solent, omnino corrupta sunt. Qusemagis necessaria per ali.un scribendi laiionem usurpant, nou alkcrac
videri possunt, jara lib. i Etymologiarum explicata quia ulrolibet modo [dici potest amariint, et amave-
sunt. runl, non peccat, si quis inodo amaruni dicat, iuod-»
APP. HI, n. 1, DeCbdicebibliothecse excellenlissi- aniavciunt. I
ni33 Familiae, Albani dixi in Isidorianis, cap. 107 , 3. Vitium scribendi b per v, uti eliam conlia v per
ubi, num. 27, de hqc additamentb ad Etymologins b, medio sevoapud multas nationes invaluii, et etia.n
verba feci. Deinsolitisquibusdam scribendi ralionibus, num noiinullis Hispanis conimiine est, ul promLcu.i
quse exponuiiiur, non valde laborandum est; eas au- b eiv usurpentet proleranl, quamvis in.ane Jlis;>a
lcm prse oculis habere bportet, ut qu.enam fuerit cnalatina Antonii Nebiissensis discrinien adhibendum
in.edio aev.oIroc in genere lieentia, intelligatur, et opportuue prsescribatui'.
;53 - . APPENDIX Ili. 734
^enerosus)per e. Gmometresper similiter. a et e. Gnqrus, quod _Lsitio casus ablalivi, «ed adverbium. Qum prseposi-
-est sciens, per. g ef n, gnafus -Grassalor, tiya, vel pronomen generis feminei per diphtliotiguiti
qiiod ett servus (forle sa^iius)per g.Glaber, quod est scribitur ; que vero conjunctiva, i.it est,- [ecitque,per
lenis facie,"per b. e solam. Qumiit per m diphibonguni ; qvmque vero
et novissima per e solam. Qaorf .
8. Hmc pronomen per h et diphlhongum o, et ex priori dipbtliongo,
omnia pronomina per /i; exceplis pdssessivis, stib- pronomen neuirum per rf seribitur, nam si ad riume--
et nam rum, per f; dicimus enini, guof pahes, vel qiiol pis-
jitnciivis, relativis; quoties coiijunclivaiii
t,yHaliamponimus ac, per a scribimus, ut conjunctio ces. Quassat per ssi Revehil per-A;.
a"prsepositionedifferre possit. Hic vero pronomen, ut , 14. Reus per e solanjj t-osrfaverb per. a et e scri-
adverbium Ioci, scribilur; sed ea re.ab invicem rix~ biiur, seminaf vero per e solam. Similia y cnreut.
Studet per i el s scribitur. Suppelit per pp, sieuti suc-
stant, quod adverbium loci, producta' (scribitur prd- cedit per cc. Sosyma (sophysma) per ~yGraecum.Sca-
ductunt) syllaba pronuntiamus. pronomen cbrrepia.
Hiai, honor per h_ onui per 0: Haud, quod est «dn, pham per p et li. Scropulam per p; non per bt Sugge-
h <:t aui l mutam. rit per duo ggt Succumbit per cc. Syrles per y. Sug-
per d, conjunctio per Hriusit, quod duo gg. sicut successus per cc. Severitas
est bibit, per h.~Hisco; quod est otis apertio, per /i. gestuse per solam. tiedet a el e scribitur. -
per per Thema,
Hereihus, hispidus, Itereos (forte heros) per /t scribun- quod est materia; per t ei h scribilur. Vm moiiosyl-
lur, et sijqiiasimilia sunl, quse aspiratione indigent. labum per diplilhongum scribilur, ut est vm tnisero
9. Iriipedit, impius, hnmanitas, immeinor, inipera- milti. Sul.jiincliva per e solam seribitur.- Vclumptas
tor per duo mm (forle aliquid diiest); idgffiinriiatii- i. per,ni elp scribituri
ialus, inmorialis periet n, quia iri praepositionead- " 18. Xerras-, Xenophohtes,Xenium per x sCribeiida
diia, aut complet," aut vacual. Irrilum pef duo rr, sunl. Ylion, Ydros, YteriuS; e>e.,peri/ scribuuiur
Iwfuii t in flne ponenda est ,- nam si d habuefit, in";, (vel scribenda). Z litlera .propter peregrina-noniina
terrogatio est, lanquam si dicas : In quid miltti ? admissa esl, per quam scribendum est,-Zelans, Z'a-
Id prouomen per rf seribitur., bulon, Zoticus, Zenon,ei reliqua.
505 ^* Earilds, Kalendm, et si qiia nomiiia si- DEDISTANTJA. VEUBORDM.
milia a et c (sic) sequuniur, per k scribenda srinl. 5©S GLOSSEMA.TA
Lmlus -per m dipblhongum ; tmlhalis vero; quod Ex CodiceValicano6018.
morialis diciiur,- per m. Levare, quod es.t adjuvafe, 16. Acrocius per c et o, non per y, ut quidani pu-
per e. Lixa, quqd est vilis, vel- luxuriosiis, per i et tant. Ad illum iiddo, ad the venii, per d scribenduni
x scribitur. Mecum, id est, ego ettu, per e solam, est. Assiduiis, assecutiis per duas s scripsit (forte'
moecliumvirum, quod est adulterum, et mmnid, per scribitur), ne prsepositione nomini cbnjungalur (fbrte
o et e. Jlfussiias per duo ss. JUos et mors similiter ne prmpositio nohiini conjitngatuf). Accommadus per
scribenda sunt. Mysleriuin per y Grsecum scfibi-s du;;Sc: Aggestus per duas g serlpslt. Sic et similia."
lur„- _- Ammoniius jier duas m. Aniiuit pBr duas" h. Atque
H.Nexm, id est, collaim (lege tolligalm) per x pei' t, lion pef rf. Adhntus sine p , quia. m litterairi
scribitur,- "qunndo vero dicimusnec fecerit, per c putant posse sullieere. Sic et reliqua. Mquus,' si de
scribitur. Nanctus per n et c in Wiedio. Ecfibitur. sequitite, pef«, eqUus, si fle animalibus, sine a
Ncenia per a'et e. Nothenculaior, quod est nominis , scrtpsii.
voeator, per c el «. Nolus per t solam,-nolhus,-qiiqd C 17. Aposfo/ussi neCesseest syllabam divldi, riori rf
esl auster, per h scribitur. ei s, sed s et l conjuiictum esse debet. Sic et cons-
12. Ostium, quod aperitur 6t clauditur, pef 6, hos- liilera lans, et reliqua, qttando finie t lilleram venil (forie-
lia vero per h. Occipitium, quod est capiiis pars s venit) : Apridper d scripsit. Aras per q scrip-
hauri de aqua levahdum (foile ievanda)
posterior,- per duo cc. Occttlum(forte occulunl) qutfd sil.-Harena; h_fic omnia per-A . Aufes de aiiditusine h.
esl occultum, per cc. Obpilat -per b et p: Ojfendit, halitus, Armm (forte mra), mscas (forte tesfas), cequor, mtas,
offuisit, officiai,offictumper duo ff. Occursa per cc. msus (forte
Oppnlit, opperior per duo pp. Osores, id est, odhim testus), mdis, Mneas, bsec oriinia per a
- el- e scripsil.
exercenles, per o. Olympum per- y Grseeum.
15. Pmnis "per m dipiithtfngiim, pmna, et pmnitudo psit; S07 18. Af, qiiod vefo significat, per d et / scri-
Ad prsepOsitiocasus accusaiivi, ad amicurnvado.
per elo e. Pecufafus^qttod est furium pecuJii, per e Aliter (forle alitus, vel alilur) per a solani. Accumu-
solum, Peiiuin, quod est cellaria, per e. Precalor, laius per duas c. Apparel "per duas p. Adp.ontovefo
est e. "
comes, preleslahl pef Prmcipuus, (forte adpono vero) per rf, quia ad prsepositio vefbo
pfesum, quod
prmvius per a et e. Quum p.er q, quia non prsepo- conjuncta esi.\Aminonuit, aminotiilukpe'r duas m scri-
9. Non desunl qui adhue prbberit hanc" scribehdi eic. Sequitur aliud opus de fe grammaiica : Audivi-
ralionem, inihacuiulus,irimortqlis, elc. . , iniis mullds, elc. A liilera, etc. Tiim De liltera ex
11. Etiam notus, quod bst auster, sine h scfibhur ; yriibro Domni Dohati: Liitera esf elementofum itocis,
nolhus vero, id est, SpuriUsper h. etc. Post alia glossaria et epactani cuiri figuris suc-
13. Nescio, quid lateal in verbis pfesuni; prestani. cedil opns quod nimc edtf. In prinia pag'itiapihgitur
Gonlcr imm. 27. crux magna, apposita hac iriscriptione ex uiro.pie
U. Pro sfurfetlcgendum istud. Videnuii). 31).Mli laiere : Iii nomine Dei summi incipil liber glossemaie
passim occurnmt, quae cofrcctione indigenf. (sic pro gtosseihula) SunciiHisidofi episcopi t)'e_dis-
16. In lsirtorianis, cap. 56, num. 21. de hoc ope- latuia verbofum. Hoc vexillumcfucis iri cmld fulgit,
re disscrui, ubi docui videri legendum Agrmciusper (sic) ; nunc aulem nos satvat-per slipilem ereclum.
0, et E, non per Y, uf quidam putant. Illa eiiam mea Incipit :Acrocius per c, eic. Sequitur aliiid ogiusculum
«onjeciura erat iiuni. 25, sermonem essedb Agrotco iiiicripluin : lncipit dislanlia verborum synonyma
-comoedia PJauli : ex quo vocabulo foriasse nalum, Ciceronis: Tenebo, possidebo, obtinebo,,etc. Desinit:
quod Agrmcius,sive. Agrmtiusaliquis coiifictus fuerit ', Emissarius. prmdo.Explicil synonymaCiceronis,amen
aucior iiujiis operis. feticiler. El iilico : Incipit tiber Chronicorum sancli
17. Ncnd ef s, sed, ele. Foilasse legenduhi non o Hisidori episcopi: Brevem temporum,. etc. Ui ego
ef s, serf, etc. Codexest VaiicaHus 60l8*"iion Regio- puto, haecijuoque disiantia verborum, quasi ex Cice-
v.iiicanus, ut in n»t., adnum. 29,'ea"p.-2f, Eiyuior., rotiis"bpeiibus collecta, a sciiba Isidoro nosiro tri-
editum iuerat. Peitinet ad saeculum x, circlter. Ini- buebatur. In eoilem Codice sunl alia fragmeiita, et
tio est glo_.sari_mj,quob aliquis -credidit lsfdoria- opuscula sanctorum, pamasi, ilieronvmi et Augus-
num;.sed Lueas-IIolstenius noiat esseplane diver- tini.
6um ab Isidoriano. Incipit : Abstrusa, abscondila,
753 AD S. ISIDORI ETYMOLOGIASAPPENDICES. 756
psii. Annuit, annuslra(sic) per duas n scripsit. Adem-A est adjuvare, per e solam; quod est vilis (deest no-
pfus per m et p scripsii. Aucfiovero, quod est veu- men aliquod, nempe lixa), vel luxuriosus, per i etx
dilio, e adhibendum esl. Aggestusper duas g, quod scribilur. Meeum per,e et c scribilur. Mmchttm,quod
cst (forte deest aliquid) avidus. est aduheriumi(forte aduller)per o et e scribitur. Mos
19. Cedo,quod est concessio, cementarius,celerum, el mors simpliciter scribenda sunt. Jft/sfeitum per y
cere, celerilas, celebsper b (forle per e sciibunlur). Gracam. I
Cmsaries;cmlum,cwtus, id est; multitudo, ista per a - 25. Nexm, id est, lcolligalseper x scribitur. Nan-
et e scribiinlur. Cele vero, quod est marinabellua, clus per n et c. Nmniq per aet e scrihilur. Nomen-
>
hsec omnia per a et e scribit. Ccpit similiter de ca- culalor; quod (deest ;aliquid). Nubo, nubil,~\er b.
piendo per e, cmpil de incipiendo per o (forle per o Nupsil per p. Nominis tiocafiuusper __cet v. Notus,
et e)"scrihilur.Commenlariumper duas m. Commeslio quod est cognilus, per t scribitur, nolhus qubd est
(forte commei-ciuiii), quod negotium; perduas m scri- ausler, per tel h. \
bendum. Ctangor per c. Competens,per m. Coiresine 26. Ostium vero, quod aperitur et clauditur, per o
/i. Cynibalumhcymbala,]~ery scribiturGrsecum. Com- solam scribitur; /losliumde adversantibus pern-eto
meriium et capuf per c scripsit. Clanculus per duas scribitur, hostiq veroide sacriflcio, per"/t et o scribi-'
c. Cum proeposiiio ablativi casus per c scripsit (vel lur. Occipitium,quodlcapitispars posterior, per duas
scripserunl); si autem adverbium fuerit, per q; dici- c.Olympus per y Grsebam.-Obpilal per b et p. Offen-
mus enim Quum lego, qubd est negoiium. dit, officium,6ffulsit,\officitper duasf scribitur. Oc-
20. Deus per e solam scribilur, dmmonper a el e cullum per duas c. Opplet per duas, p.. Ocatrral per
scribitur. Dogma per jt, non per c scribilur. Dilabi- _" duas c. Opperior periluas p-.Osores, id est_, odimn
tur, dislerminatperi scribiiur. Delubra per e nou per exercenles, per o puram scripsit.
i scribitur. Dixisiisper tres t. _Erus,qui estdominus, 27. Pmnes, pmnitudoper a ete scribilur. Pmna,
per e solam scribitur. Externa, quod est, quse est per o et e. Peculalus, iquod esi-furlum peculii, pere.
extranea, per eetx; si de die loquamur, hesterna Penum, quod esl cellarium, pere puram. PrtBcipuus,
/i
per (forie per h cl s) scribitur. Ejfectus per duos prmcisus,prmnhuin,hkc omnia per a et e scribunlur.
f. Exemptus per m el p scribilur. Essentia per duas Precatur, presuin, qubd esl comesnm, presiat, pres-
s. Effosa, effecit,effodil, effugi, effluit, per duas f. el istaoinnia sine a scribuntur.
. 21. Fedus, qnod est deforme, per e solam, fmdtts byter,
vero , quod est pacis judicium, per o et e scripsit. non 28. Qur per 17scripsit. Quuin per q seripsit, <juia
Fabor per /"scripsit; unde et faber Deus. Fabis (sic) eslprsepositio casus ablalivi, sed adverbium.
Qum,prsepositiva,.velprsenomengeneris feminini per
per t), id est, poma. Flagra, 'qusesunt verbera, per f, dipliiliongum
et /, fragra, quse sunt odora, per f et r scripsit. Fero, vissima sola escnbilur. Qumquevero per a et e, 110-
scribitur. Quod prsenomen generis
quod est.tolero, per /"solam.
22. Gerolus per e solam scripsit, Gnarus, quod est neutrius per d scripsit, nam tsihaee ad numerum neutrius
sciens , per g ei n scripsit. Gnalus, quod est fllius , generisabundant (torte referaiur), per syllaba per e solam
(forte haee verba hmc syllaba per e solam):
per g et n scripsit. Grassator, quod est lalro, per g Dicimus enim Quod scrinium, quodnomen,per d scri-
scripsit, Glaber, quod estlenis facie, per b. Gryphes, psit. Quof pelens,
non gryphi. Hmc prsenomenper h~, a et e seribilur, _IQQ,ul ijuof pisces. Isla,enim ad
nam aU omriia praenomina h scribilur, exceptis pos- numerum, iilaad genus peitinent neulrum , illa per
ista per t. Quassat per duas s.
sessivis, subjunctivis, ei relativis. Nam quoties eon- n d,
junctivam syllabam ponimus, quod esiac, perasolam W. Religio dicilur eo quod religit (forte religat)
scribitur, ut conjunctlo a prsepositione(forte a prse- animas ad cullum divinum. Reusper e solam scribi-
nomine) dilferre possit. Hic vero prsenomen, ut ad- lur. Reda (forte rhmda)vero per a el e scripsit.
verbium loci scribitur; sed ea re ab invicem distant, 30. Smvit, iwpe, smfies, istaper a et escribuntur.
1
quiaadverbium loci, producia syllaba, pronuntiamus, Semet, semina, severitds,haecper e solain scribunlur.
prseuoniencorrepta. Hiat, honosper h, onus, per o. Spissa, scena, sihnulus, et cselera similia y carent.
Iltuid, quod est non, per /<et rf, uiuia novissiine po- Istud vero per i etl s scribilur, et iu fine d.
siia. Hausil, quod est bibil, per h scribitur. Histo, Suppelil per duas p. Succedit, succubuit, successus
qtiod esl os aperio, per h scribilur. Ileremus per /i. per duas c scribitur. jSophysma, Sophysta per y
Hispidus f§©S per h. Heroes per h scribitur. £L si Grapcumscribilur. Suggeril per duas g. Scapha per
qua similia sunt, quseaspiralione ittdigeni. Haclenus p ei h. Siupulum per \p, non ner-b. Syrtes per y
per h ei e scribitur. scripsit. Suffectusper duais f. Successus per duas c.
23. Impedit, impius, immemor,imperalor,hnpendit, Severiias ^forteserenilas) per e solam. Smrites per a
htiplel, hninaniias, hsec omiiia per m scripsii. Inma- ele. |
u
cntalus, inmorlalis, innocens, hsec [>er soripsit. In- 51. Tmdel a et e.1Thema quod esi maieiia, per
per
quil t in line ponenda est; nam si rf habuent, inier- t el /t. Y(Ede dolore, ul Ymmisero milii, per a el e.
rogatio ei-t, tanquam si dicas, In quid mittii? Id prse- Subjunctivuniper e solam, Casusue,deusve. Vafrum
nomen est, per d scripsil. lt verbuin est, per t scribe, non
( fohe bafrum). Vulius per duas
scripslt. Ideo (deest aliquid), Irrituin per duas r. D u. Vo/uiWperfabrum ti, non per u. Volumplasper m et p.
Karitas, Kapul, Kalendiu, ei si qua nomina a cl c
(forle a post c) "sequuntur(forte sequitur), per k scri- Z 52. Xerxes, Xenophontes,Xenium per x scribiiur.
buntur. propter obscura peregrina nomina (scribilur pe-
24. Lmtus,Imsus,Imtitia, tmva , quod esl sinistra, regrinusnominibus)adraissa est, per quam scriben-
lia;c omnia per a el e scribuntur. Letltatis vero, quod dura"est zona, zelus, et -Similia; est enim » Grasca
<etmorlalisdicitur, per e solam scribitur. Levare,quod littera duplex. 1
1
l
19. Videlur alieno locoesse quod est negotiumpost ' veluti per sj^ncopen.Prp preslut juverit legere pren-
quum lego; neque satis tamen elarum est ari legen- sat, vel presler, vel pressat. •
dum sit quod est negolium. 30. Pro scena fortasse auctor hujus opusculi scri-
25. ln hoc opuseulo et in prsecedenti mulia sunt psit scina; nam e in i olim facile converlebalur. Non
communia, etiam ipsi errores, ut quod de nofo et video tamen cur istud hdc loco referatur, cum ini-
notlm dicitur, de quo supra num. 11. lium voc.issit i, non s; nisi lorlasse aliqui tunc seri-
26. Scriptum erat jn membranis rfearffersanfium... bebant sfud pro islud. k^sophismateel sophista reji-
rfe sacit/icium. " ciendum y Gra>cum,quod in hoc opusculo, uti in praj-
27. Legi posset pressumpro presum : sed .explica- cedenii prsescribilur. Prosfupu/uminprsecedeniiopu-
tio auod est comesuminnuit presumesse pro peresum, sc.uloest scropulam,acfprtasselegendum scrupulus.
?37 APPENDIX VI. 738
"
Ex Codice Albanto fragmentum, A. hominis natura ad percipiendam doctrinam sit apta.
53".Somnio dieendum, non somnior, el, sonmiavi, Item qualemoportebat esse discipulummedicinm. liem
,non somniatus,sum,- Illud scamnuni dicendum, nec, de ingressutiisifef.- mediciad irifirmum. Item qualilpr.medicus
ipsud, sed ipsum. Pauper uiiyel mulier pauper, non| in^rmnm Item rfe nominibus philosdphorum
paupera; baculum Itoc, non hunc. Balnea, et Balneas, qui5.libros medicinales scripserunl.
non balneum. Clunes hm, non hi.- Sequitur de libris medieinalibus, seu, caput 10
'
34. Ficidulm, non ficedulm, id esl (forte inde)! ex Edilis. Sequitur : Quare medicinanon conlineulur
quod ficus edant; sic et querquedulm a quercu (forle! inter artes tiberales, seu caput 13.
4. Sequitur epistoia Galieni de natura humani
a querquerus). Colturnices, non colurnices. Arbor
omne lignum diciiur, ttrbos non nisi fruclifera. - corporis. Epistola 2 Galieni de effectibus pigmemo-
55. Hora dierum est, ora'finiuin. Pigner.a rerum rum, et de esinamidiis eorumdem. Sequilur : Quod
suni, pignora filiorum. Columbm,quse mansuelsefieri omnis qualitas et polentia elementorumquatuof modis
posstint, et domibus assuescere; -palumbesferse, et' probalur. tum Sequilur de odoribus et unguenlis, seu ca-
•saxis silvisque inliabitantes. Bubor coloris est, ro- put 12, de ferramentis medicorum, seu eaput
bur virtutis. 510 Veniunt, quasi vendunt, veneunt, '11. Sequilur : Unde dictus siiCriticus. ' ' Diciiur Criti-
quasi vendunlur .(obscure utrumque ^uasi, et pro "cus5.dies, elc. Seijuitur caput 9.
veneunlcxaratum est veniunl). Dileclum a diligendo, Sequitur caput 5, sed plane immutatum.tum
electumab eligendo, delictum a peccando (fortassea de quatuor lemporibus ahni,' de quadrifaria divisione
delinquendo, hoc est, peceando). humani corporis, de setatibus, de quatubr angulis
56. Pinnas murorum," pennas avium dicimus. Om-'•" capitis, et de opibus corporis liumani, de compo-
ne animal pecus, exceplo homine (Sequunlur sex nentibus oculum, de infirraitatibus oculorum , de
verba corrupta) modo dixerunt. Hic culleus, hic plu- caiaractis, de sanitale et morbo, et ex quibuslluant,
teus, latens fforte lacus), cuneus, laqueus, poslis, nempecaput 5\m,c ab illis verbis, saniias, usque phle-
margo, veper, vel vepris masculina sunt. gmale, quibus adduntur, et ex his reguntur sani,
57. Hic carbo, hic axisj modius,sextarius, hic con- et ex ipsis reddunlur infirmi; regunlur sjini, si secun-
dum cursum nalurm permanserint; dum amplius exlra
gius, hic orbis, liic gladius, sanguis, venler, aqualicu- cursum
lus, hic reslis, hic flos, pons (Sequunlur qusedam • 6. nalurmde eveneril, mgriiudines-faciunt.
verba corrupta), hic radius, non hoc radium. Scquitur quatuor humoribus etcausis deno-
minalionum ipsorum, seu idem caput 5, ab iilis ver-
APPENDIXIV. . bis, sive aulem quatuof, usque ad capitis finem. Se-
Ad lib. III, cap. 9, Etymologiarum, ex Codice quitur capui 6, lum caput 7 et 8, sub uno Litulo:
Oltbboniano6. De chronicis morbis. Sequitur epistola Vindiciani
PenLadionepoli suo de natura uniuscujusque corpo-
1TEM DENUMERO ISIDORI. ris, Item epistola de ratione ventris et viscerura,
1. Cardinales sunt numeri, ut unus, duo, tres, qua- liber Galieni de pulsibus ; ejusdem liber de nrinis..
tuor,- quinque, sex, septem, et caeteri in ordine. 2. -Liber signorum Hippocralis, el epistola Calieni de
Ordinales vero, ul prinius, secundus, leiiius, quartus. Pblebolomia.
3. Adverbiales, ut semet, bis, ier, quater, quinquies,
sexies, i. Dispartivi (obscure) ut singuli, bini, terni, APPENDIX VI.
qualerni, quini, seni, septeni. 5. Ponderales, ut sim- G
plum, duplum, triplum, quadrupluin. fi. Denuntiaiivi, Ad lib. '
utsolus, alter, vela/tus. 7. Ilem sunt numeiimulli- v, cap. 36, Elymologiarum.
plicativi, ut simplex, duplex, triplex, elc.; sed hsec m INDICTIONE.
nomina trium generum esse noscuntur. 8. Sunt item.
adverbalia ex Ex Codice Albanio.
" his nascentia,nt simpticiter,duplicUer,
triplititer. 1. Indictio dicta est, quasi valdediclio. Oclavia-
APPENDIXV. nus enim Augusius, poslquam 512 totum orbem
Ad lib. iv Eitjmolog., cdp. i. terrarum subjugavit, divisit in partes tres, id csl,
SPECIMEN INTERPOLATIOKIS _Eui;opam,Asiam et Africam. Tunc prsecepit ut omriis
•
. lionio per lotuni orbem lerrse, et per tres plagas
Ex CodiceChisiano. mundi reddereni censum ' ad supplementum reipu-
i. Logici ralionem prmdicii et causas particutares. blicse. ,
adjunguni. Epistpla de Asclepio.Asclepius, seu Ms- 2. iisec dictio prima facta est, ut omne caput ex-
cutapius puer faclus Apollinis filius ex Coronia, filia solveret tributum! Csesari ; ab infanlevn annorura
Flavia, CeroniCehlauro iraditus est ad medicinalem usque ad senern canum omne caput numnium Coesari
scientiam {$JJ comprehendendam,etc. Sequitur epi- in honorem reipublieoeexsolvebat, quse"dictio'prima
sloia de Hippocrate. Hippocralis genus ex Asclepio, ex in Europa quinque annis prsecepla esl, et quinque
patre autem natus Heraclide, etc. annis ttibulum ducebathr in Roma (forle Romam), ef
2. Sequitur capul inscriplum : Quod non omnis urbs Roma illustrabatur lainpadibus.
33. IIoc quoque fragmentum, quod in Iaudalo Gor D ; ferea occurrit quod magnopere holandum videatur.
diceAlbanio _reperilur, ad idem argumentum ortho- APP. v, h. 1. In specimeii-inlerpolationis Codicis
grapliicura referri polest, quamvis magna ex parte Chisiahi hsec quaTde medicinaCodice. pecuiiarf modo ex-
grammaticas alias conlroversias comprehendat, in pohuntur indieare voluit. Ineo pbsl uliima
quibus tamen auctoris senteiiliam non temcre sequi verba capiiis i lib. iv Elymologiarum sequilur : Lo-
debenms. gici raiionem, elc^
.. 54. Forlasse legendum ficedulm, non ficidulm,et - i. De esinainidiis.Mendosus ' locus
~
Mc yidetur. Pro
mox coturnices,non coitiirnices. El prima quidem in creticus reposui criticus.
coturnix sa;pius corripitur. Querquedula gelido et 6. Epistola Vindiciani ad Pentadium in-aliis quo-
hibeniotempore maxime apparet; idcirco a quer- que veteribus Godicibusmss'. occurrit. Albanio hoe
quero, hoc est, frigido, dictam nonnulli opinantur. APP. VI, n. 1. Quamvis in Codice
37. Qusedam alia adduntur de discrijnine inler hoc fragmentum de indictione post ciip. 34 lib.i insera-
sol, has sales, Iws sales, sed ita corrupta, ut ea om- "tur, locus tamen proprius.est ad lib. y, cap. 56. Hsec
nino oniiitenda esse censuerim. exarata sunt charactere ejusdeiu manus ac libri Ety-
APP. IV, n." 1. Cbdicem Ottobonian. 6, ex quo mologiarum',aut eliara pauloantiquiori. De indictiona
pauea bsec de numeris Isidoro lribuunlur, descripsi alii diverso modo sentiunt, qui tantam antiquitatem
in lsidorianis, cap.105, num. 2"e 3. Nibil prae- illi non tribuunt. Confer Ducangium, verb. indictio
* '
759 jAD S. ISIDORI ETIMQLQGIAS APPENDICES. I ?40
3. Et ille annps lu$trum dicebatur, de quo Isidorus d eum exereitu cppiosqproperayit inGrseeiam,ut jus ob-
dicit: Lystrum quinqupaiiriorum tenipus dicitur apud lineret coronse; tuncConstantinopolitanus imperaior
Roqtanos, quia cepsum per qttpiquennium reipubticm timens eum, pactum cum eo movii, et fecit ut uter-
reddebgt (fprfe reddebgtur). Unde posi peracfum cen- quevocaretur frater, et communiter haberent Im-
sum itrbs Roma illustrqbatur. Spxlo vpro exjgebaiur perium. , | | .
census de Africa, perspajium scilicel qujnque anno- 3. Ludovicus I, ann. xxxvn. Hic midtum honora-
rum, et jLerppfquirilo anpq tributum in Ronia red- vit Ecclesiam. Lotarius, ann. xv. Tunc Hemldus Da-
debatur, et lustfum nominaljaiur ille annus. norum i'ex bapiisma susc.epit. Gallia sibi regein con-
4, Undecijpo annb jbjit ediciio in Asiapi, et per siiluit. Ludovicus II, atin. xvu. Hic n.lerram tenuit
quinque annprum spajia exigejiatur pensus Caesari, usqne 514 Tliarum. Carolus II, ann. Caroluslll,
el completis qpirique annis, iternm.quindecimo anno ann. IV. Cnrolus IV,-ann. n. Jlsti ' tres nihil memorise
effundebatur cepsus in arca custodise Capiiolii, et dignum gesserunl. I
dicebathr ille apnus indiclio, quja per ter quinque 4. Aiiiubous, anii. n. Arinilphusregnavit ann. vn.
annos ex tribus p?riibus niundi census exigebattir. Deinde Cendebubous, fllins Arnulplii, non legitimus,
Ob hanc causain stiper quindecim annis indiclio non regnavil ann. i; sed imperii coronaiii non lulit. Hic
indiejio legiiur percussisse prassulem Agrippinum, seu Colo-
graditur," et completis qiiindecim annis, aliadicta
incipit, de quo Macrobjus dicit -..Indictio est niensem , fuste. Ludovicus puer, -ann. ui, fraler-de
orbis terra- ]i;itre ipsius Cendebuboi, et iste fuil uliimus de ger-
reipnbiiccepxqctip; id est, census toiipstunc
rpm in prbe Roma complebatur, et septenis mine Caroloium. ,
diebus, compleiis quindeciqi annis, urbs Roma illu- g 5. Conradus I regnavii ann. xvi. Hic itiare Ulyri.
strabatur. cum et Iialicos subjugavil. Henricusl, ann. xvn. ijic
APPENDIX VIL- yoliiit ferre coronani imperii. Otiio I, ann. XLVI.Hic
Ad tibrum v Etymologiarum, cap. 39. cum in die sanciae Paschaj judicasset quemdam ml-
CONTiNIIATIO CHROKICl litem debere inierficj sine praeviaratione, miles con-
IS1D0R1ANI, demnatus insiluil super eum, et prosternendo ad ler-
ex Codice Chisiano. ram , suffocasset ipsum , nisi uiililes regem recdle-
1. Theod.osius,ann. iv. Theotonia graiiam hap.tismi gissent, qui poslea militi illi indulsit, etconfessus est,
suseepii. Leo, ann. xvi, glg lstius tempore corona quod quia justiiiain] ei negaverat, juste a Douiino
Gfjef.iiecabit in Italja.'Langobardi eani lenebant. bujusmodi contemptionem suscepit:
Carolus Marl.elliis Gallos' expugnavit. Filius ejus 6. Otho II, ann.|xxvi. Hic, dum Italici paeem ,
Pipinps sedebat cum patre ; qui ad petitionem papse quam eis imposuerat, fr.ingerent, etad invicem ,be!la
Stcpliani venit in Iialiam, et liberando Ecclesiam, el moverent, reversus estin llaliam cum furore, ei cpn-
Romanos a jpgo Aistulpbi regis Langobardorum, vocatis apud Romam magnalibus elcomitibusIiali_B,
factnscst patricius Romanorum. - capita eoiuin inter fercula sibi jussitexponi. Utho III,
2. Caroltis Magnus , ann. XI_VI.Hip ad pelitiqnem imperaior, ann. xixJ Ilenripus II, ann. xvn. llicjli-
pa^aj Adriani _vepitin Itnliam, et expugiiayit-Langp- citur vir^o mansisse, et quod mille construxit eccle-
baidos, el cepit Desideritiin regem eorum, et rece- ^ias. i .
pit coronam imperii super altare sancti Petri. Deinde 7. Cp.nradus II, ann. YIJI.Henricus III, ann. xvu.
3. Isidorus dicit. Scilicet, cap. 6 libri De natura Q bardorum ossa sanct\ Avgusdni \n Sardinia iransluhl
rerum, sed fioii iisdem verbis. i Lustrum, ail Isido- in T.icino,et cum mqgnohonore pondidil v. DCCCCXLIX.
rus, quinquennii lempps esl apqd Romanos. Dictum Residimm sextm mtatis lempus Dposgli cogniluiiiest.
aniem luslrum, quia census per quinquennium in Chronicon Regiovatic 112 desiqit; D. DCCCIV. Fq-
repuhlica agebatur. Deinde post peractum censum, cas,.ann. 7. Ro.manicmduntnr.%Persis. v. DCCCSXXJ.
sacrilicio faclo, urbs Roma lustrabatur; > Eraclius, atm. xxviil... Hujus tuinlo, et quarlo reli-
h. In Ms. erai per tol quinque annis; reposui per giosissimi principis Sisebwi Judq. in Hispania Cliri-
ter quinque annos. Nec semel in lioc fragmento usus stiani efficiunlur. Residuum ses<jemlatis tempus. etc,
ablativi pro accusativo observ^iur. Quo joco Macro- ad prmsenlemgloriosi Reccesuirjhi"principisannum %,
bitis de-indictione verba quse illi tribunnlur protuie- qui esl ara DCLXVI, (anni) v. DCCCLVII. Codex Regio-
ril, niibi non occurrii. Anliquiores Laiini, ut vide- vat. 1953, in quo lit|eris Romanis maju^culis exava-
tur, indiclionem vocabant,'cum quidpiam extra tum est Chronicon,' tta liabet: Foias, vn. v. DCCCVJI.
ordinem ac ile novo.solvendum publice indieeliatur. Boihani cmdunluraPersis. Erauius, vn. Dechnum
APP. VII,n. 1. Cliionicnn Isidori, lib. \i Elymo- agil arinum v. Dccckxiin. Judmi in Bispunia, etc.
logiarum iusertum, nonnuiiquam in mss. 'Codicibus Reccesuinthi annus \x, qui esl mra DCLXVI , aiini v.
reperiiur eontinualum post illius lempora, ut in DCCCLVII. Cod. Yat. ;624 : v. DCCCV. Focas, ann. vui.
specimine apparet quod ex Codice Clilsiaiio profero: Romani cqidunlur a Persis... Eraciius, ann. xxvi.
Jn Ccdice .Otlolioniano interpolatum est Chronieon Bujus qitinto, etc, in praserilem dechnumannum \glo-
versus finem. Eraclius xiv imperii sui anno subegil riosi Reccesuhuhi principis, qui est mra DCXCVI,~««H!
Judmam. Hisp.uni Ckrisiiani efficiiintur, etc. Plura v. DCCCXXXII. Palaiinus 281 : Focas, ann. vm, !?<__-
addunlur de reslilutione crucis lempore Eraclii. D mani cmdtmtur a Persis v. DCCCVI....Eraclius; qnn.
Poiilinuaiur ei desinil: Anasfasiu-s,qui et Aiihemius, xxxn. Httjus quiiilo,\etc. Niiiil aliud liabet pei:uliare.
qnn. u. Tlteodosiusannouno. Hesiduumsextm mlatis Palai. 28sJ-. Eracljus, ann. xxvn, etc, usque in,an-
tempus soli Deo cognilumesl. Explicil septhnus-(liber). num dechnutn gtoriosilleccesuinlhi,qui estmra BCSCVI,
IncipU ocfqvus de Vpleriel Novo TeslamenlS. SciH- anni v. DCCCLI. Pal.U. 285, iit Reg. 142, sed iwra
cet alius ordo librorum servatur, abEditis diversus. DCLWI,anni si _:u/vi DCCCCLVIH. Urbinas 100 : Focas,
Ip CodieeOtlob. 477 interpolatum quoque esl Chro- ann. vn. Romani cdfiuntur a Persis DCCCI (S.C).&re-
nicon," ul: Dioclelianus anno xx. Isle... facil; et gorius Romanmnrbis pontifex, cujtts famm fulgor to-
primns. geinmas vestibus misit. Hitjus tempore iegio tum lerrdrum orbeni\peneifuvit^ etc. Mulla nHeise-
Fhebmainlertniplqest.... Clirhlianos in toto orbe per- runtur de BiiLaiuiorum couversione. rDe>init : A
sequilux; pniqiqienipla ecclesiarumad solum destrui paganm pravitalis cqnsorlio DCCCXXH (sic). Eraclius,
prmcipit. Postea, Benediclusdoctor monaclwrum cta- anh. xxviu... VDCCCXXII. Urbinas -474: Focas, anni
Tuit... Eraclius ann. xvn agit. Hujus (quihld) et VIII.... v. Dcccvui. Eraclius, ann. xxvn agit. Jttdmi,
guario reiigiosissimi principts Sisebuti Jitdmi in Hi- etc, v. Bcccivxxiii.j...in prmsenlemannum,codice qui esl
i
spania Chfistiani ejficiuntur, et Persm a Romanis vin- mra DCXCV.I, anni v, DCCCLVU. Ila lego. ln
cunlur. v, DCCCLXVI. Item Eraclius' cutn matre sua, Qui est wra pnnis 5-357696.
etc. jGontinuatur usque ad: Levitirandusrex Lango-
741 . APPENDIX YIB, U2
Henricus IV, ann. L. Nafusinloco qui dicitur Guebe- A sibi' sufficere jejunare. Alii, quia Dominus XLdies
lignerfet est cognomen omniutnllenricoruni. Hic, jejunasset, illi XLboras abstinere deberent.
diim Italicos et Germanos nitnia' fenlale urgerent, et i. Cum hse tales obsei*vationesper singulas pro-
ecclesias spoliareni,elvenderent,'aGregorio papaVIl vineias lenerentur, itl (obseure) Komse'mosror erat
anaihemalizatus est, contraquem expugnandum Ro- sacerdoiibus.utubierat una fides, gl@diSionarent
dulplnis Saxonicus constitutus est imperator, corona jejunia. ut Tunc papa Victor Romanai urbis episcopus
linperii sibi transmissa ,; in qua hic versus fuit in- direxit, darel auctoritatem, ad TheophUuni•Cse-
scriptus : sarese Palsestinse episcopum, quia tunc in Jeroso-
Petra deditPetro, Petriis diadepoaRodulpho, lyma Csesarea metropolis dicebatur, ut inde pasclia-
lis ordinatio proveniret, ubi Chrislus in corpore fuis-,
qui in gngrra quam movit occisus est,e_t sic victpr set versatus.
dictus llenricus excommunica.lusremansit. S. Accepta ilaque auctoritate Theophilus tantum
. 8. Henricus V, filius sup. dicti _, ann. xvm. Hic,, sibi opus fuisse injunctum, quod iu mundi observa-
dum gestaret in Urbe corbnam, Rubertus Yiscardus, tione transmiiteretnr, nou solum-suse palrise,-sed
Henri- et de vicinis provinciis omnes episcopos et sapientes
qui lentpbre turbatiohis factse imperip cpnira Sicilise
cuni patrem isiius cum suis fratribus regrium viros ad concilium evocavit. Curaque grandis illa
occupaverat, ausus est incendere porlam Latefarii. multitudo sacerdotum "vel sapientum virorum in
Iste Henricus cepil Pasctmlem papam , qui ppstea oranlbus Scripturis eruditaj in unum fuisset collecla,
refecit ecclesiam sanclorum
* quatuora Ruberio Yis- tuncprolulit Theopliiius episcopus auctoritalem -ad
cardo deslructam. se direetam papse Victoris, et quid sibi operis esset
9. Lolarius degente Saxonum, qui noii fuit de pro- B injunctum paielecit. . .
genie Carolorum,"imperat ann. xn. Tuncfnit scbisma ,6. Tune pariieromnesdixerunt episcopi: Primum
in Ecclesia elimperioj, facti sunt duo papae, Innocen- jtobis inquirendum est quomodo in principio mundus
lius et"Anacletus, et Conradus de semine imperatoris fuerit conditus, et cum hoc diligentius fnerivinvesttga- -
pugnabat contra Lotarium. Rex Rogerius tunc fuit lum, tunc poterit ex eo paschalis ordinatio sttlubriter
coronatus. Conradus III, de semine Carolorpm , pa- provenire. Dixerunt ergo episcopi : Quem diem pri-
iruus Federici imperatoris, ann. xu. mumcredimus crealuni m mHndp.? Edicunt: Domi-
10. Fudericus I,' imperator; ann. xxxvi, qui de- nicum. ~~1.
struxit Mediolaiiuiii,__5|g et discordiam habuil cum Tlieophilus episcopus dixit: Quomodo poiestis
Alexandro papa , et nioriuus est ultra mare. Henri- probare quod prius Dominicus rfies fueril faclus ? Re-
cus VI, ann. xi. Oic reeuperavit regnum Sicilise. sponderunl episcopi: Secundum auctoritalem divinm-
OthoIV, ann. VII.Hic deposhus fuit perlnnocentium, Scriplurm: ET FACTUM EST VESPERE,ET MASEDIES
et assumptus estiFredericus II, qui nunc imperat. piusius. Deinde-secundus, deinde terlius, deindequar-
APPENDIX VIIL' lus, quintus, sextus, sepihnus, in qup requievil Deus ab
Ad lib. vi, cap. 17, Etymol. . omnibusoperibussuis, quein diem Sabbalum appellavit.
Cum ergo novissimus sit Sabbatum, quis poiest esse
SVKOBDS CESAP.lEiSSJSDEPASGHATE. -
prior, nisi Dominicus? Dicuut: Sic est,et aliler non
_ 1. Post-Resurrectionem vel Ascensionera Dumini esl.
Salvaioris apostoli, quomodo Pascha debeat obser- 8. Theophilus episcopus dixit: Ecce rferfieDomi-
vari, nihil ordinare potueruni, quia dispersi per uni- Q nico, quod primus sil, probaslis. De tempore quid vo-
ver_.uinmundum fueranfoccupati. Cum omnes apo- bis videtur ? Quaiuor autem thundi tempora in anno
-stoli ex hoc mundo iransisseni, per universum or- accipiunlur. Ver, mslas, autumnus, el hiems. Quod
- bem diversa eranl jejunia, et omnis Gallia unum •ergo lempus credimus primum- factum?. Episcopi te-
dietn anni, id est, \ni Eal. Aprilis Pascha lenebani, sponderunt : Vernum.
dicenies : Quid nobis esl ad lunm compulumcum lu- 9. Theophilus episcopus dixit. Probale quod dici-
dmis facere Pascha? lis. Et ilii respoiiderijnt: Dicente Scripturu : GERMI-
2. Sed -sicutDoniiniNaiale quocunque die venerit, KET TERRAHLMJAM FENlSCCOSDDM GENUS SUUH,ET
vin Iial. Januarii, ita et VIIIKtil. Aprilis, quando re- LlGNUM FRUCTIFEIIUM, FACIENS 1NSE FRUCTUM. HmC
surreciio tradiiur Christi, debetnus Pasclia tenere. enhnvemo temporevidemusfieri. Dixeruni: Verumesl.
Orieutales verof sicut historia Eusebii Caesariensis 10. Theopliilus episcopus dixil: Cuin tribus men-
narrat, quocunque die mensis Marlii xiv iuna venis - sibus vernuin tempus accipitur (forie accipialur), quo
set, Pascha celebrabant. locomundi cupul esse credilur ? in principio, an in
5. In Italia aulem alii plenos XL dies jejunabant, medio leco, an in fine? Episcopi respondetunt: In
alii xx (diversa seriptura ihar^inis xxx), alii dice- mquinoctio, id est,oclavo Kal. Apfilis. Theopbilus
- banl vni dietius, in quibus muudus conditus dicitur, dixit : Probale quod dicitis. Et illi respouderunt:
10. Fredericus H eleetus fuit imperalor anno 1212. e.rat quod bene esset: In Malat., quod beneest.
Vide apud Peiavium in Rationaj. tempor. variam n" 2. In Alb., sicuf, omisso serf. Oltqb'. ornillit venis-
iortuiiam successionis imperii occidetiialis. sef post xiv luna.
APP.viir, n. 1. Ann. Cliristi 198, aiil pirciler, eon- _,_p.In Alb. ersttcelebrabantpro jej-unqbani.In Qliob.
cilium Palsestinum , seu Csesariense liabiltinj fujl, cohcludiiur pro conditus dicitur, quanquam boe ipsum
quod auctoritate Vietoris Romani ponlilicis Tlieophi- obscurum estin Alb. C.mnOttob. fere facit Malal."
lus Caesariensismelropolitanus coegit.Ejus fragmen- i. Ottob. :6'um ergo talis ei tqrn diversa essel obser-
lum vere aureum, ut ait Labbeus, exstat apud Bedara ralio, tnmrorerat sacerdotum,ui ubi, etc.Mox jejunia.
de aeqtiinoctio vernali, et inde apud Baronitim, el Hoc etegil lunc Victor Romaiue urbis episcopus, ut.
laudalum Labbeum. tom. I Concilior., eol. 596. Acla 5. Ott. addil spirijualibus post Scripluris.
ejusdem conciiii non pai-um,(liversa.a'l)
' iis quse Beda 6. Ottob., responderuril,pro edicunt.
exliibet, conservala sunt 'i'n mullis antiquissimis 7. Pro Theophilus episcopus dixit Oltob. :'Af illi
exemplaribus Eiymologiarum, forlasse ab ipso Isi- dixerunt. . _
doro inserta, scilicet in Codice Albanio, in Ma- 8. Ottob. : De lemporibusquid dicitur? Kt pqslea ;
lateslio recentiori, in Gbdice 1 archivii Vaticani, 'jQiiodtempuscredilis primum' faclunt.
et in Otloboniaiio 122. Muraiorius quoque, "toin.III -"9. Ottob. : At illi respond'erunl : Scriptum est.
Aneedolor.' opus de cbmputo edidit," jn quo eadem Verba Scripturse sic relert idem Otiob. : Germinet
acla reppriuhtur. ln Codice 1 archivii Vatieani omit- terra herbarii pabuli secundum genus suurii, el tiynum
titur prologus. Godexrecentior Malatestius, cum Alb. fmctiferurri secundum genris ferens frucluru.
incipit: Post resurreclionem,"etc. Codex Ottobouia- 10. Ottob.: Scriptum est, pro : Dip^nte
---"•>:- ' '
" - ~ Scriptura
nus incipit a verbis; Cum oinnes apostolii In Alb. Ita fere alibi.'
Yi5 AD S. ISIDORI ETYMOLOGIASAPPENDIGES. 744
Licente Scriplura: ET TECIT . DEUSLUCEM, ET LUCEM _
A.DOMI.NI VINDICABOR INEIS. ClRCUMDEDERONT ME, SlttlT
VOCAVIT misi. ET FECITDEUSTENEBRAS, 517 ET TE- APES,ET EXABSERUNT, SICUT1GNIS IN SPINIS.Etilltef-
NEBRAS VOCAVJT NOCTKM. ET DIVISIT DEUS1NTER LUCEM, jeciis versibus: LAPIDEM ODEM RF.PROBAVERUNT.^EDI
ETTENEBRAS .BQUAS PARTES. Dicunt: Sic est verunt. CANTES , UICFACTUS EST 1S CAPUT ANGULI. HiBCrfe
11. Theophilus episcopus dixk : Ecce de die, vel passione, de resurreclione :
vero dicil H_ECEST DJES
tempore probaslis. Ue luna quid vobisvidelur? Quando QDAM FECITDOMINUS, EXSULTEMUS, ETJUCUNDEMUR 1S
dkimus fuisse creatam? Crescentem a principio , an EA. Et inlerjeclis dmsibus: CONSTITUITE DIEMFESTUK
plenam, an minuentem? Episcopi responderunt : I.NCONFHEQUENTATIONE USQUEADCORNU. ALTARlsi
Plenam. i%. Sexia illi benedictioesl,quodhi ipsa Dominus
12. At ille dixit: Probale quod dicilis. Episeopi resurrexit. Vides ergo, quia dies resurreciionis Domi-
responderuul : Scriptura divina.dicenle, ET FECIT nicus singulariter in Pascha teneriprmcipitur.
DEUSDUO LUMINARIA UAGNA, ETPOSUIT E4.INFIRMAMENTO 20, Theophilus dixit : Polesl dies et temptts intel-
COELI UTLUCEANT SUPERTERRAM. Ergo.ab inchoalione ligi? liesponderunt'episcopi dicenies": Poterai dt
noctis-qumlola nocle lucet super lerram,' non potuit tentpore inteSiigi, I ri non alibi de tempore divina
fuisse aliter, nisi plena dicalur. Sic est verum. Scriptttra prmfiniss.et,dicenleMoyse: Hic MENSIS VOBIS
15. Ergo modo quomodoniundum crealum fuisse ERIT INITIUMMENSJUM, PASCHA FACITE 1HEO.Noil dixit
invenimus? Responderunt : Die Dominico verni lem- INPRIMA DIEMENSIS,|AUT DECIMA",AUTALIA,sed' ' lotos
poris mquinocthim, quod esl ociavo Kal. Aprilts, et xxx dies in pascha sdnclificavit.
ptenam lunam. Dixeruul : Sicut in principio mundus
crealus est, el elementa surgunt, ita 21. Theophilus dicit : Quisunt hi xxx dies? Epi-
per resurrectionemB
dominicam redemplus esi a peccato. Surrexil itaque ' scopi responderunt : Jam ante diximus, principium
Doininus nosler Jesus Chrisius rfie Dominico verno Kal. mundi essemquinoclium\<mKal. Aprilts. Ergo a vm
lempore in mquinoctio, luna plena;-per ipsutn lanlum- in Pascha Aprilis usque hd un Kat. Maii hi.sunt xxx dief
sanctificati.- <
modo tempus elemenla consurgunt.
- 14. Dixerunt: Ecce investigavimusquomodo facius • 22. Theopliilus episcopus dixit: Et impium non esl
est mundus , vel a peccaioredemptus est. Nunc et de ut illi tres dies passionis dominicm-foras terminum
observalione Paschm agendum est. De die Dominico excludaniur? undechno enim Kal. Apritis, feria 5,
quid vobis vjdelur? Episcopi dicunt : Nunquid potest quod CmnamDomihi^vocatnus^dumcum discipulis.suis
dies Dominicus prmteriri % ut in eo Pascha minime discubuissel, qnando el Judm-prmdixit quod abipso
celcbrelur, qui lot el lalibus benedictionibussil sancli- esset iradiiurus (pro tradendus), quod etiam conslat
ficntus? fuisse impleium..Quomodoergo hi tres dies foras ler-
1S. Theophilus episcopus dixit: Qttibusaul quaulis tnhium excludunlur\? (Prius eral excludanlur.),
benedictionibus,qperthts~dicile,sanclificalionibusejus, 25. Episcopi dixerunt: Nulla ratione fieri debel ul
dsseriiis, ut scire posshnus. Episcopi dixerunt: Prima tantum sacramenium foras limitem passionis mitlalur,
illi benediclio csl quod in ipso ienebrm remolmsunt, secl inlroducunlur lii ires dies iu ordine |§ ][@paschali,
ct lux apparuit. • el rfe notiissimoreducantur. Et iia statulum est in ilio
. 16. Secunda illi esl benedictio, quod populus israel concilio, ut nec ante.xi-Kal. Aprilis, nec post vu-
ex Mgyplo tenebrarum velul per baptisnrumfonlis per Kal. Maii (ieii debeat Pasclia. De die, vel tempbro
-mareRubrum de duro servitio liberatus est. Tcrtia statuiuni est. |
benedictio esl ilti, quia in eodemdie e cmlesli cibo Q 24. De lunaguid tobis videlur? Responderunt si-
manna •hominibusdatum est. jniliier : Et rfeluna prmceplum'divhmmseivetur_, di-
UlS 17. Quarta benediclio est, quia mandat cenleMoyse : SlT|\OBis OBSERVATUM ay.iv usque ad
Moyses ad populum, et dicit: OBSEKVATUS VOBISSIT . xxi. fias er^ioseptem lunas in Pascha fuisse consecra-
-
IPRIMUS -ET^OVISSIMOS DIES, hoc est, Dominicus, et las. ,
Sabbalum. 28. Quando ergomlra illum lerminum slatuiuni dies
18. Quinla illi benediclioest quia cxvn psalmus de Domiuicus ex una luna, el his seplemconveneril, Pa-
vesurreclione cantatur, et de passione, Dicil enim : scha notisltiisum es(celebrare ab xj Kal. 'Aprilis,usque
ClKCUMDANTES CIRCOMDEDERUNT "ME, ET IN N0MINE, ad vn Kal. Maii, Irii islos diesxxxiv i ^ sic debetsancium
_ | ,
11..0ltob.: Vlrum crescens, an.plena, aut (fortean) 18. Oitob. : Psalmus lolus de passione dkit : Cir-
iinminufa fuisset creala? Episcopi dixerunt, Plena. cumdederuntme...J sicul apes favum, etc. Alia eliam
12. Verba Scripturse in Oltob. hsec sunt : Fecit e sacris litteris addit Oitob. _
Deus luminare majus in illuminatwne diei, luminare 20. Sed totos xxxOttob. J: Omnes ergo xxx dies a
minus in inchoatioiienoclis. In Malal. : El fecit Deus Domino in Pascha tenenda conslat fuisse consecrati
duo luminaria magna, et posuit ea in firmamentocmli, (consecratos). Responderunt episcopi : Jam superius
ut luceanl super terram, luminare majus in inchoa- dedimusresponsuni principium tnundi, elc.
tione diei, et luminare minus in inchoalione noclis, ut 21. Ergo ab vm.j Otlob. : lndeusque vui Kat. Maii
luceant super Jerram. omnes dies Paschm legimus,consecratos. , ,
15. Ergo modo, elc. Pro his Ottob. : Nunc crgo " 22. Oilob.: Vt passio dominica et tanti mijsterhun
invesligabhnus quomoclo in principio faclus fuerit! sacramenli foras limilem excludriiur?Passus enim est
mundus, id est, die Dominico, verno lemporein mqui- Dominus noster ab ~xiKat. Aprilis, qua nocte a Juda
noclio, quod esf octavoKai. Apriiis, plena luna. Ergoi esf tradilus, ei xmresurrexii. Quomgdo.ergo,etc.
nunc conslal quomodofaclum fuisse in principio mun- 25. Ollob. : Omnes episcopi.... passionis excluda-
duni, sic pef resurrectionemDomini a pecealo redemp- tur; sed hi tres dies\ihducanlftrintra teiminuih, et rfe-
tum. super, el rfesublus relrahanlur. Coiisiitulum ergo est
ii.Dixerunt, etc. Ollob., brevius : Theophilusi in illa synodo, ut ab xi Kal. Aprilis.usque in vn Kal.
dixil : Nunc agendum est de -ordinatione, quomodoi MaiiPascha deberejt observari, ePliecanie, nec postea
debeamus Pascha lehere. Episcopi dixerunt : Nun- , cuieunque limitem iransgredieudi sit facultas.
quid, etc,. 24. Futsse consecratas.Supplendum constat, autsi-
15. Ott. : Dixit : Dicile ergo quibus et qualibusi mile aliquid, ut in jaliis antiquis monumentis passim
benedictionibus evm fuissesanclificatum, ul scire pds- accidit. ln Malat. expressum est considt.
simns. EtinoxPWmn illa, etila deinceps pro«7/i. 23. Oll. : Inlra \illum limitem ab xi Kal. Aprilis
16. Ottob. : Quod rfe terra Mgypli velut de tene- usque vn Kal. Maii dies.Dominicus , et una luna ex
bris .peccalorum per fontem baptismalisper mare Ru- his VIII sanclificalisconvenerit, Pasc/ia nobisjussum
brum fueril populus hberatus. Tertia, etc. est observarein Chrislq Jesu Domino noslro, qui wivit
17. Ou. : Moysesmandavit ad populum : SU vobis; -et regnal in smcula\smculorum. AMEK. .Haeienus Co-
observalusdies .primus, elnovissimus. dex Ottoboniensisexhibet.
US APPENDIX XI. m
Pascn'a'reqnirere,elinvenire a quarlo Nqnas Marlii, .k, comternum,et comqualem,et cooperatorem.Quiascri*
in qttarlo Nonas Aprilis. ptum est : ET SPIRITU ORISEJUSOMNIS .VIRTUSEOROM.
26. In islos dies xxvni luna nasci, in qua lunalione EI alibi: EMITTESPIRITUM TUUM, ET CREABUNTUR, ET
sandum Pascha celebretura xn luna usquexxi. De RENOVABIS FACIEM TERU_E. Ideoque iii iiominePrilris_.
isla lunalionedebelinvenire(obscure), quqdin sancto ef Filii, el Spirilus sancti unum confiteinur Deum.
Pascha primo die computelur. Quia nomen£sl poleslatis Deus, non proprielalis. Pro-
prium nomen est Palri Paler, et proprium nomenest
APPENDIX IX. Filio Filitts, el proprium homenesl Spiritui Spiritus
Arf lib. vi, cap. 19. sanctus. El in hac Triuiiate unum Deumcredimus. Qui
DE VARIISVOCABULIS. ex uno Palre, eo quod est unhis cum Palre naturm ,
esl uniusque subslanlim,et unius poleslatis. Pater ge-
1. Allelitia\n Latinum sonat laudaleDominutn; Ia nuit non volunlale , nec necessilale, sed na-
enim unum est de decem nominibus Dei, quseapud tura.Filium, Filius uttimo lempore ad nos salvandos, et im-
Hebrseoshabeniur. Amen, vere, sive fideliter.'Dia- descendil a Palre. El conceptus
id illa adneclilur plendas Scripluras
psalma, semper, est, quod quibus
scmpiierna comprimel, adeo non commutationem est de Spirilu sanclo_,el natus ex Maria virginecarne,
el sensu; hoc est, perfectumsuscepit hominem.
ineiri significat, ut quidam existimahl, vel spirilus aitima, Non amisil qitoderal, sed cmpitesse quod non erat.
prophetici refeclionem. Sunt etiam -qui diapsalma Non Deiimtnutabilem, sed Deum permanenleni,'ita
ideo inseri pulant, ut ex hoc sive personarum, sive tamenut
sensuum inielligatur esse conversio. Osanna, salvi- perfectus in suis sit, et verus in hominis.Nam
quod Deus eral, homo natus operatur ul Deus, ut homo
fica, sive salvum fac.~Osia enim salvificainterpreta- 1}morilur, ut Deus resurgil. Qui, devictoimperio dia-
tnr, anna iinerjectio est deprecantis; ergoihtegre cum ea c-arnequa natus est, et passus, el mor-
dieitur osianna, sed dum corripitur, corrupLumso- boli, tuus ftterat, elresurrexit, ascendil adPalrem, sedetque
nat. Osanna esl sensus salvum fac, ut subaudiatur, ad dexleram
vel populumlsrael, vel loium mundum. ejus in gloriam. Qui semper habuit quod
In cujus niorte et sanguinecredimus emundalos
2. Rama, excelsa. In Evangelio : Vox in Rama liabel.
audita csi, id esl, in 520 excelsis; est lameh et ci- nos ab eo, resuscilandosquedie nouissimdiit hac carne
nunc vivimus el habcmus; consecuturos ab ipsd
vitas quse Rama appellatur.' Racliavanus, aut inanis. . qua attl vilain mler-nam,prmmiumboni meriti, aut pmnam
Rabbi, tnagisler tneus , quod est, Abba Pater, el hoe
est. manna, est hoc ? Ana- pro peccalis mlerni supplicii recepluros. Ilmc lege,
Syrum Jlfan, quid; quid , huic fidei animam subjuga , Christo Do-
lliema, prodilio. Maranalha, Dominus nosler venil; hmcfetine et vitam conseqiteris, et prmmium.
esi. Anathemu maranalha sicui di- mino;
Syrum , quidain
cunt, prodilio in advenlum Domini. Mammona, di- APPENDIX XI.
vilim.
~ 5. ~ Arf lib. ix, c"ap.5.
Theraphim, figurm,ye\imagines, melius quam
incendia. Seraphim, vel Ceruphim, ardentes , vel in- FRAGMENTUM EXVETERI EDITIONE.
cendenles,juxta illud : Qui (acit angelossuos spirilus, i. Hoc loco necessariura esl exponere quemadmo-
el mhiistrossuos ignem urentem. Ergo seraphim vir- dum gradus cognaiionis numerentur. Qua in re in pri-
lutes in ctelis esse confirinani, quse Dominumlau- mis admonendi sumus quse cognationum alise supra
dant, et in mii>isleriadiversa miilunlur. Cherubim, numerantur , alise infra, alise ex iransverso , quse
scientim mullitudo; cseterum , cherubim ipsum in G eiiam a lalere dicuntur. Superior cognaliones pa-
sancta sanctorum duo tantum significantur animaiia. rentum, inferior liberorum. Ex transverso fralrum,
Aiiis verolocis, ubi hoc nomen legitur, autpicluram sororumve, eorumque qui ex his progenerantur,
aliuuam indicat, aut varielatem. 536 el consequenler patrui, amitse, avunculi, ma-
APPENDIXX. lerierse, et superior quidem, ul inferior cognatio 3
primo gradu incipit, at ea quse ex transverso nume-
Arflib. viii, cap. o ranlur, a seeundo; primo gradu est supra- pater;
In hacAppendiceconlinebaturfndiculus hseresum,cui infra, filius, filia.
sequentem lidei professionemsubjunxil Arevalus.Huic 2. Secundo supra avus, avia; infra nepos, neptis;
Indiculolocumopportunioreminler Isidoriana, cap.86, ex transversofrater et soror. Terlio supra proavus,
num.29 assignavimus,siquidemibi MuccioliatqueHngo- proavia; inlra, pronepos, proneplis; ex transverso
uis Menardiprsemoniiionibus-attexitur. Tide Valrologim fratris
lom. XJXJI,cpl. 636. sororisque filius, filia; et consequenter pa-
* PROFESSIO FIDEl. truus, amita, avunculus, matertera. Pairuus est pa-
tris lrater, quod GrseceWazpas vocaiur. Avunculus
Credlmus in unum Deum , Palrem omnipolentem, est malrts fraler, quod apud Grsecosproprie p.nzpas-
elin unum Dominum ^^^noslrum Jesum Christum, appellaiur, et promiscue Belosdicitur. Amiia esi pa-
Filium Dei, et in Spirilum sanclum Deum. Non tres tris soror, matertera vero esl mairis soror; uiraque
deos , sed Patrem, el Filittm , el Spirilum sanclum _ 6eia, vel apud quosdam zntHsappellatur.
unum Deumcolimus, el confitemur; non sic unum 3. Quarlo gradu supra abavus, abavla; infra, ab-
Deum, quasi soliiarium, nee eumdemqui ipse-sibi Pa- nepos, abneplis; ex transverso fralris sororlsque
ter sit, ipse el Filius. Sed Patrem esse qui genuit, D nepos, .neptis; et consequenler patruus magnus-,
Filium essequi genilus est, Spirilum vero sanctumnon amiia magna, id est, avi Irater et soror; item avun-
yeniium,nequeingeniium, noncreatum, neque factum, culus magnus, et malertera magna, id est, avisefra-
sed de Patre el Filio procedenlem, Pafri, et Fiiio ter et soror. Gonsobrinus, consobriiia, id est, qui,
26. Post verba primo die computetursequitur. in sum adjungo, nonnulla fortasse correctione indigent,
CodicibusEtymologiaium: Pascha autemvocabulum, ut, eo quod est unius cumPalre miurm~,est uniusque
elc, ut in Excusis. subslanlim;et infra: Ui perfeclusinsuis sit, et verusin
APP.IX,ii.' 1. Hoc fragmentumBignaeusinitio suse hominis.Pro secuturos, quod Ms. exhihebat, reposui
Ediiionis Isidorianseex Codicems. bibliothecaesan- consecuturos. Post verba ultima et prmmium in Ms.
cli DionysiiFrancorum proiulit, quod, ut ait, ad li- additur : Explicit tiber vm. Incipiunl capitula libriix.
bros Eiymologiarum Isidori videiur pertinere., Op- APP.XI, n. 1. IQ veteri Editione, sine loeo efanno,
portunior autem loctisilii assignari non potest, quam post verba, afani, trilaviquevocabulum,additur frag- ,
caput 19 libri vi. De acelamatione Hosanna exstat mentum, Hocloco, etc.,quodin plerisquealiisdeest.
disserlatio Gallieain Trivultianorum Ephemeridibus, Exstat eiiaiu in CodiceOttobon. 336, ubi animadver-
auno 1706, mense Februario. titursuinptumidesseexlibrolnstitutioiiumjusliniani.
A. x.—*In professionefidei, quam catalogo hsere- - 2. Nomina Grsecacorrupta erant, qusepropterea ad
PATROL._LXXX1I. 24. •
Ul AD S. ISIDORI ETYMOLOGIASAPPENDICES. 74S
guseve. ex fratribus aut sororibus, progenerantur,,sed A inscribi, quatenus ppssint ,§37 *'e 5:auribus, et cr
qufdam jgcte cohsiobrinps eos proprie putant diei, oculorum inspectfohe adolescentes perfectissimatg,
gui ex nuabus sorprib.us progeneranlur, quasi con- graduuij) doclrinam hdipisci.
iorojrihoj-. Eos vero qui ex duo.bus Iratribus prqge- APPENDIX XII.
nerantur, proprie patrueles vocari. Si aulem ex duo-
IJus lj-atribus spror.es nascantur, soyores palrueles AdUb. ix Elymologiarurii,cap. §,
yocantur. At eos qui ex iratre et sprore progeneran» VERSUSJDE AFFINITATE XXI.
lur, qniilitws propfie dici. Amilsetuse filii consobri= Ex Cddice Paialino 282.
niim te appellanl, tu illos amiiinos. Sunt fratres primo, sunt coguatique secundb.
4. Quinto gradu supra atavus, a.tavia; infra, atne-
ex transverso fratris 53§ Tertius aghali gradus est, si jure eo.ath
p.ps, alneptis; sororlsque pro- Naiorum naii suijttin quartp repulati.
nepos, proneptis; et consequenter propiatruus., Mater pater libi monstrat. '
cognatos, agnatos
proamiia, id est, proavi fraier et soror; proavun- §'. A patre sit pr.oavus, sit avunculus agenilrice.
culus, promatertera, id est, proavise frater et.soror; Amita sit patris,|soror estmalerlera matris.
item fratris patruelis sororis patruelis, consobrini Hi eonsobriui sunt, quos genueresorores.
et copsobrinse, amitini pt amitinse filius, filia ; pro- Hi sunt cognati, ijuos fratres progenuere.
pior sobrinus, sobrina. Hi sunt patrui magni, amiise Ille sororius est, lcuicunque soror mea nubit.
magnse, avunculi magni, tuaterlerse magnsefilius, filia. 10. llle libigener esi, euifilia nupsil,-3t ille,
5. Sexto gradu sunt supra trilavus, trilavia ; in- Cujus habet nataku, socer est; fralerque-inariti
fra, trinepps, trineptis; "extransverso fratris soi'o- B Levir; nam leyir se nolatesse virum.
risque abnepos, a.bnep,tis;elconsequenterabpalruus, Sponsa, tuus genitor meus est socer, et lua matej
aljamitaj id est, abavHfaler et soror; abavunculus, snm gener his, tuque inihi nurus es.
id abavise fraler etsoror. Item so- Socrus,
abmatertera, est, 1S. Suin socer, illegener, cujus mea filia coujux.
Jjrini spbrinseque, Id est, qui, quseve, ex fratribus,
vel vel ami-. Cuiushabesfiliani, tibi seito socrum esse vocatam.
^el soroj;ibus, patruelibus, eonsobriiiis, Cui sociatus eiit|fraler tuus, hsec tua gloscst
iinjs prbgeneraulur. Mater ait nato : Nurtis est milii nunc tua conjux.
6. llactenus ostendisse sufficiat quematimodum Sponsa viro dixit: Fraier luus est mihi levir.
gradus cognationis numerantur; namque ex his pa- 20. Estavus, est proavus,abavus, ;)tavus,iritavusque.
lam esl intelligere quemadmodum ulterius quosque Et sie meus nepps PRO, AjB,AT, TRI suscipit
gradus numerare debemus. Quippe semper narrala hsec vox.
quseque persoua gradum adjiciat, vel longe facilius -1
ALIIVEUSUS.
sit respondere quoto quisque gradu sit, quam pro- Ex Codice Palidino 283, et Otioboniano 427
pria cognalionis appellalione quemque denotare.
Agnationis gradus. eodem modo nunieraniur; sed Qui frater palris est diclus, pairuus luus hic est.
cum magis veritas oculata fide quam per aures ani- Qui mairis frater| diiiendus avpnciilus hic esli
mis bominum infigatur, ideo necessarium duximus Quaj pairis sororfest, amiiaenomeii liquethsecest.
post inarralionem graduum el eos in prsesenli liliro Hic socer est, naiani duxisli cujus habendam.
Teram lectionem redegi. Ex Buosnonnulli Laline ef- -C formam crucis cum titulo : Quorum figura hmc. ,Fi-
_ferunt Thios; inde Hispani dicunt Thio. gurse subjiciunliir veiba : Hmc consanguinitas... gra-
6. In Edilo eral denolari, einumerentnr, et infigitur. dibus lerminarelur. i
APP. XII, n. 1. De Codice Palalino 282, ex quo lii In Cod. Palai. 282|: Germani, qermanm, rubrica :
versiculi producii sunt," confer lsidoriana, eap. 102, De prmdictisaffinilalihus.Auclormeigeneris... aut fi-
nam. 45 et44. Variant exemplaria mss. Etymolo- lia. Sequuntur 21 versiculi, quos iu liac appenUice
giarum i.n cap. 6 libii ix referendo, et figuris, sive profcro, et subinde Mcinma in'formam crucis, shb-
stemmatibus consunguinitatis collocandis. Codex-Re- jectis verbis : Sfemm.-jfadicuniur... iile agnalus et
giovatic. 112, cap.'0, omitlit verba : Hmc consan- cmleii, quoruni figurd' hm simf/Succedil al.iud stein-
guinilas... qradibus lerminarelur. Mox prolert: Stem- ma alia fornia, ct verba : H'mccoiisahguinilas, eic.
wa dicuntur ramusculi, etc. Et post locuni figuris de- Cod. Palat. 283 : Germqni, gerhtana; etc. Qusedaiii
stiuaiiim (nam (igurse prsetermissse suiil), inserit divcrso ordine collocat, el desinit: Ego jlli sororis
verba : Hwc consanguinitas... gradibus lerriiinaretur. irinepo~, aut irinepsis. illico stemma, etpag. setj.
Jllicp rubrica^DeconjMjfiis.Cod.Regiovat. 1955, posl verba ; Stemmala dicunlur,.. agnatus,e't cmieri, quo-
finem cap. *6, quod est",50 in hqc Codiee, scilicef rum ficjurm hm suntJ.Ad^lunlur iu contextu versus
pjist ?erba germani, gerntdnm, esl pagina vaCua, his iidem, atque in Qitob. 427, inhac appendice produ-
spluo) versiculis ascriptis : cli; quibussucceduritverba: Hmcconsanguinilas,eic.,
h\ Urb. iOJ : Germahi, germanm. Hmc consanguU
Esse ifuumvocesrerum sibi contrahitomnes, nitas... gradibus lerihinqfelur. ,Auclor tnei -generis...
Ex qnibus est primumsubslauliajioininesciLunij
Cujusmprle suummox bceiditessesecundum. U aut filia.Stemmala dicuhiur..: llle avus, ille alavus.,
el cmlefa, quorum [igutm Itm esse debept. Desunt li-
yiiod si forte cadit, subjecli formulaslabit.
gurse. In Orb. 479 : &en)iani. germanm.De prmdiclis
feejjHiiurrubrica : Item de prmdictis affinitatibus : affinitalibus: Aucior ntci generis,...qutfilia. Ai-iiorcon-
Auclor mei generis, ete., cuin figuiis quadralis. Se- sluigiiinitaiis. Aliudstehima, subjecus vefbis : Hmc.
qnj.pf : St.ernntaladicuntur rainusculi, e?.c., subjeota ains.anguihilas, etc. Seil notatur lisecverha peitinere
fyani, cui Succpdiiiii,verba, : Hmc consanguinUas.... adienium s;iemma, quodaddimrin formam circuli.
gradibus terminaretur. De conjugiis, elc. 2. Menduin forlasse esl colaii.
In ppd. Yat. 624, p.o.s.tvpiba,germani, germanm, i). Decrat est. .
:
conlinuatu^ Auctor, mpi generis... filius, aail filia. , 15. Addidi ef, quod desiderabalur pos.t socer.
Stetnmqta. dicuhtur, elc., ille agnqtus,, etc. Sequit.ir 21. DLex avus fit abavus, pro.avus,etc., sic ex ne-~
arbor cpnsanguinitatis per circulqs dislincta, et aliud posiit
stemma magho circulo comprebensum. D.einde: IIoc sil rcformandus, pronepos, abnepos, ele. Sed quo pacto versus
nmi jvideo.
loco npcessafiumesi expon.ere,etc., ui in append. xi. -ALU VJSRSUS. i.De Codice Palatino 285, dixi |ia
Inde capiit vn. ': Vifsexupi'.significpi, elc. In,-Cod. - IsidoriaiiSs,
Pa.l. 281, post'ver.bs\ger.niani, germanm, lilulus : Jtem< 108, nuin. 3'J. cap. 103, h. 45, et de Oiloboniano, cap".
de pymdiclis: Hmc cpnsanguhiitas... gradilms lermi- j
2. In uiroque-Codice erai' est pro frafer, quod cx-
naretur.^ Sed indicatur id deleudum. Sequitur : Au- puli, ut metr-oconsuiefem.
etor mei genefis, elc,,'fijius, autfilia, St,emmala di- i. In Mss. erat. Hilc sacrum.
cunlur... agnatus," et csc.erst. Spbiuugitur stemina in
m • APPENDIX XYI. - 7S0
g. Cujus habes natam, socrum tibiscito vocaiam.- A _, 8i Sexto.gradu veniunt supra tritayus, tritavfef;
. JHicgener huic, natamcui sponsam-traditiiaben- infra, trinepos, trineplis ; exobliqhbfratris et sofO-
dam. risabnepos, abijeptis_,fralris patruelis, etsororis ma-
" Maler ait nato :_Nurus est mea, quse lua.eonjux." truelis.(sic), aiiiitini, aniitinse, conspbrini, coijspbri-
Hic tuusest leyir,- tua cui dicilsoror'; Heusvir. n*,_p*at'rui'ma'ghi;aihifae'ma'gnse; avuhculi m'a'gm;ma-
Gui sociaius adestfratcr- tuus, hsec tua glosegt. terterse magnsenepos. neptis,. propioris consobrini fi-
"iO.Est libi fratruelis, peperit qnem femina fratris. lius,-vel filia,quiconsobrinifilius, vel filiaappellantur.
Quem vero genuit patruus tuus, esl patruelis. 9.Quibusexlaipre accrescuntpropatrui, proainitse,
53@_APPENDIX XIII. proavunculi, pi*omateriei'sefilius,vblfilia; adpalruus,
adamita: hi sunl avi paterni frater et soror.-Abavuh-
Arf hb. ix, Etym.dlog., cap. 6. culus, abmatertera: hisuntabavise paterna maternse-
ISIDORUS DEVII ORAWBUS CONSANGUINITATIS.' quefrater et soror, abavique maierni.Hi quoque expla-
Ex Cod. Otloboniaiio1968.- nafi amplius nou possunt quam ipseauctordisseruit.
10. Septimo gradu qui sunt ,cog.nali recta linea,
1. P-rimo gradu superiqrl linea continentur pater, supra.inlraque, propriis nominibus-nonappellantur;
1
mater;- inferiori filius, filia, quibus nullse alise. per- sed ex traiisvcrsa linea conlinentur, fratris sororis
sonaj junguntur. . . " .. adnepos, adneptis, consobrini filii filiseque. Succes-
2 Secundo gradu continentur superioriiineaavus, sionis idcircogradus vii conslituli sunt,=quia ulterius
avia ; inferiori nepos," neptis ; in transversa frater, per.rerum naiuram nec nomina inv.enlri,nee vita suc-
soror ; qusepersonse duplicautur. Avus enim, et avia cedentibus prorogaripotest. In his vn gradibus omnia
tam ex paire quam ex matre accipiuntur; quse per- B propinquitatuin nominacontin'entur,-ultraquosaflini-
sonae sequentibus quoque gradibus similuer pro sub- las inveniri non polest^necsuccessibamplius propagafi.
stanfia earum qusein sewmdo gradu subsistunt- ipso APPENDIX XIV.-
brdioe duplicantur.
3.- Istae personse in secundo gradu ideo duplices Fragmenta ex CodicibusgdlhicisToielanis, eidliis.- -
PMMUM FRAOMENTUM.;
appellaniur, quia duo avi et paterni, et maierni sunt. Ex Gothicis Toletanis
Item duo genera nepotum sunt,. sive ex filio, sive ex Codicibus, et veleribus Editioni-
lilia procreati. Fraler, soror ex transverso veniunt,- btts, lib. u Elymologiarum, cap. 29'a no0a editiohe
id est, aut fraler patris, aul. frater matris, qui aut diiiersuin.
avunculus, aut palruus nominalur. Qui et ipsi hoc i, Decima species ipsiusdefiniiionis.est qoamGrse-
ordine duplieanlur. , . ci v.v.fDleiijes tAnpovs bpoiovyivovs, Latini per in-
i. Tertio gradu veniunt supra proavus, proavia ; digenliam pleni exeodem genere dicunt, ul si quscra-
infia, pronepos, proneplis. Ex' obliquo fratris sofo- lur : 541, Qu/rf sit thesis ? respondeaiur : Cui vis
risqu.e filius, vel filia, patruus, amita, id est, pairis deesim sit arsis.UndeeimaspeCiesdefinilionis.est,quam
frater etsbrpr*. Avunculus, fnaterlera, id est, malris .Grae.civ.az' kvu),~y'w.v Lnlini /ua;'a ralionem~\A1.,pro-
frater el soror; portionem] dicunl, ul fi quseralur : Quid sil animal ?
5, Qbarto gradtt vemun.t siipra abavus , aljavia ; respondeatur : rii hvmo. Ilem enim qusesitampraedic-
infra",abnepoS, abrieplis; ex"obliqup fraifis et sorofis - tum declaravit exeinpluin. Hoc est autenrproprium
nepos, rieptis, frater_pa"tr_ie1is', sofbr patrueHs, id est, iiefinilionis, quid sit iilud quod quseritur declarafe.
pafrui filius, vel hlia. ^ 2. Duodecima species deiinitibnis est quam Graeci
C. Consobrinus et consobrina, id est, avuricbli et' *-•v.uf eTtuivbvvocanf, id'e'st, p'ef laridkn, utTulliuspro
inaterterse filius, aut fiila. Ariiltinus, airiiiina, id est, Cluenlio : Lex esl mens, el consilium. et anhnus; et
amlise filius, vel filia. Avuiieulus magnus, maiertera senienlia civitalis. Et alter : Pax est iranquilla iiberias.
jnagna, id est, aviajiani pafernse, qn^mm*atern3efra-. Fit ei per vituperationem', quaiii gr;eci -tybyov vocant,
fef el' soror. lteinque coiiso.brini,qui ex duabussoro- ul serviiusest postremum omniummaloruitij nonmodo
ribus nascunfiir, quibus accrescuut patrbus magnus, betlo, sed moiie queque repellenda. Tertia decjma
amitamagiia, idesi, aviaefam paternsequam malernr. species definitionis est, quam Gr.^ei v.azAzb izpbs zl, '
7. Quinto gradu veniunt supfa quidem atavus, ata- Latihi arf aliquid voeant, ut est illud :' Paier est cui
via, infra adnepos, adnepiis; ex obliquo iratris et so- est filius. Dominus est cui est servus,- Quarla decima
f oris pronepos, proneptis, fratres patrueles, sorores species deflnitionis esl y.azk.zbv opov,Latine genera-
pairueles, amitini, amilinse, consobrini, consobrinsefi- lis. Cicero iti Hheloricis : Geims esi quod plures dm-
jius {j"4iQ",vel hlia, proconsobrinus, proconsobrina, id plectilur parles. Il.em pars est qum subest generi.
est, patrui magni, amitae niaghse, avunculi magni, 5. Quinta1 decitna species definiiionis est quam
maierterse magnaefilius, vel filia, quibus accrescuut Grseci-/.v.zalzi.o),oyiav,Latini secwnduinrei ralionern,
propatruus, proamiia, proamitini (obscure) maierni- vocant :__Diesest sol supra lerras; nojxesl sol sub ter-
que fraler et soror, proavunculus, promaterlera : lii ris. Scire auiem debemus prsedictas species defini-
sunt proayisepatern» maternseque fiater et soror. tiontmi topicis merfto esse sociatas,quoniam" inter
jfsec species nec aliis gradibus quam scripta est, nec quaedam argumenta sunt" positse, et nonnullis locis
aliis vocabulis declarari potest. • commemorantur in topicis. Nunc autemad T-opica
7. Yerbaliujus versus male eollocala_erant. D, 9. Ibid.: llmc quoque explanariamplius non potest,
App. xin, n.l.ApudGratianum, caus. 5,3, qusest. S, quam ul auctor (Anianus) ipse disieruit.
can. 6, hsec relata sunl ex Isidoro. In notis observa- 10. Gralianusaddidit: De gradibus consanguinila-
lur desqpjpia esse ex lib. ix, eap. $,, Etyinolog., ex ik, vel affinitatis, quol sint, quomodocompulandi, qui-
sententiis Julii Pauli, lib. iv, lit. 11, _de gradib. ; ex bus eliam appeltenlur nominibus, aucloriiate Isidori
Hugbhe de sancto Viclorej-p. 11, lib. n, cap. 14 ; ex plgue Gregorii, et Alexandri, su/ficieiiler monslratum
liurcbardo", lib. vu,c. 28";ex Ivone, p. 9, cap. 64 ; p.a., est.
nornn, lib. vn, cap. 89 ; et ex Aniano interpj-etepau- App. xiv, n. 1. Hsec decuna quarla Apperidix ex
li. Pleraque cerle sunt apud Isidoruii)., loc.cit. addiihmibus polissimumconsiat, quseinToletanisan-
3. Apud Gralianum : Quia~duo. avi suht, patemus, tiquis.exemplaribus immistse, sive iiiterpolatae sunt^;
et maternus. Ilem, etc. 'jiisi credere' malis ejusmodi qu_edamffagmenta ex
6, Avunculustnagnus,' tnater{era, ete. Transposiia Isidori manu esse,.qui plurimos Etymologiarum ti-
hsee sunt apud Graiiamim. lulos seorsum edidit, ac forlasse liounihil diversos ab
7, Iii.Decretq Graliani propior consobrihus, pro- eis qui" in plcrisque Elymologiarum exemplaribus
pior consobrina, pro proconsobrinus, procohsobrina,- reperiunlur. Primuni fragmenlum exhibetur uidiver-
JEtmox : propatruus, prouniita. Hi sunt proavi pater- sus ordo definitionum ab eo queni Grialius prsetulit
ni. fraler et soror, etc. prse oculis haberi possit.
,751 AD S. 1SID0RI ETYMOLOGIASAPPENDIGES. - ! 7S2
-TCniamus,-quae,sunt argumentorum sedes,'fontes. A flanimaeconsurgunt, ita. Cubus, ut sunt tesserae, ita.
.'sensuum;•el origines dietionum. Sphaen», quihus esl aeqnalis undique rotunditas, ita.
" ' Sphaerieusaulem riumerus est, qui, a "circulatonu-
SEfiUNDUM FRAGMENTUM
Ex vetnslissimoCodice Toletano, cap, 6 libri ni meromuItiplicaluSjia seinchoat, et in se convertitur.
Quinquiesqumi, bisquinquies.Hic-circulus, dum inse
Etymologiarurn. ipsum multiplicatus fuerif, ' facit spbaeram, id est,
4. Omnis numerus primus, aulo, secundum se quinquies xxv, cxxy.
eonsideratur. Secundus aut ad aliquid i. Iste dividi- 9. Inter arithmelicam aulem et geometricam, et
lursici. Alii suntsequales.aliiinaequalesnl. Seddivi- musicam, lioc inlerest. Ut medium invenias in arilb-
dilur sic. A qualuor quater, a quinque quihquies, et meiicam, primo sic quaeris : conjungis extrema, et
ab aliis... Et alium unum, qui quarla pars esse dici- dividis, et Jacis m^dium, ut puta; fac exlremaj esse
-tur quaternarii numeri, et caeleri lales. Subsuperpar- vi et XII; simul jungis, et faciunt x et vm ; partiris
ticularis numerus est minor, qui continetur in for- media, et facis ix, quod est analogieum arilhmelicae,
tiori numero'cum alia una parte sua,aulmedia, aut ut medium quot monadibus superat primum, his su-
:tertia, autquarta, aut quinia, ul, verbi gratia, il ad .peretur ab extremp. Superant enim novem sex tri-
nl.iil ad inl, ad iml, el cseteri. Superpartiens nume- -bus monadibus, hislsuperatur a duodecim. Secundum
rus. geomeiriam vero- ita quaeris, exlrema muliiplieata
5. Et alias partes ejus qualuor. Superpartiens nu« tanium faciunt quahlum et media dnplicata, ut|puia
merus est, qui...- Mulliplex superparlicularis... ut, se\- et duodecim multiplicala faciunt septuagies di-
verbi graiia, quinque ad tres, duin comparati fuerint, Q pondios, media vmj et ix multiplicata tanlumdem fa-
eohlinent in se bis b:ni qualuor, el unam parlem ciunt. j
ejus... bis qualerni octo, el unam partem ejus. Sub- - 10. Secundum musicam ila : quot partes superat
muliiplex subsuperparticularis numerus esl, qui dum medium primum, eatiem parte543suPeraturme^mm
ad fortiorem sibi numerum coniparalus fueril, con- ab extremo.-ut puta, vi el vm duabus pariibus su-
tinet eum 542 mulliplicilercum alia una parte sua, perant, quae duae partes tertia media ocius (sic) su-
ut, verbi gralia, duo ad quinque dum comparati fue- peratur ab ultima nona figuras solidas. Planae figurae
"rint, coniinemur ab eo bis cum una parte sui. Mul- sunt, quaBlongiludine et latiludine coritinentur. Quae
"tiplex superpanionalis numerus esl... duabus parti- sunt juxia Plaionem numero quinque. Numerabilis
bns ejus, xmi ad xvi, duin compar:iii fuerinl... se- magnitudo esl quae!numeris arithmeiicae.dividi po-
decini ad quatuor, dum comparati fuerint, continent tesi. Magniludines rationales sufit quorum mensurse
eum bis cumaliis duabus partibus ejns. xxii ad vn, quantitas cognita IIOIIhabelur.
dum comparati fuerint, inira se bis octo cum aliis
. tribus partibus. I De figuris.
, 6. Tribus pariibus ejus submultiplex subsuperpar- 11. Figurae solidaesunt quae Iongitiidine, latilu-
•lionalis numerus est, qui dum ad fortiorem sibi com- dine et altitudine cqntinenlbr, ut est cubus. Hujus
'paratus fuerit, continelur ab eo multipliciter cum species quiiique in plano, quarum prima circulus est-
aliquibus partibussuis ; ut, verbigratia, tres ad ocf plana, quae v,ocalurcircumducta, cujus iirme-
conlinentur bis cuin duabus partibus suis, qualuoi fignra dio punclus est, quo cuncta convergunt, quodceu-
ad xicontinentur bis cum iribus partibus suis.
p trum geomelriaj vocatur. Laiini circuli punctum nun«
TERTIUM FRAGMENTUM cupant.
' Exsecundo Codice Gotliico 12. Quadrilatera figura esl in plano, quadrata fi-
Toielano, cap.1 lib. ni gura' est in plano quadrata, quas subier quatuor re-
", Etymologiarum. ctis lineis jacet plan'0 pede.' Danalheton grammon fi-
gura plana plano pede. Ortkogonium, id est, reclian-
7. Superficialis numerus est qui non solum longi- guli figuia plana, estenini triangubim reetum.
tudine, sed et lalitudine conlinetur, ut. trigonus, qua- • 15. Isdpleros figura plana recla; et .subter con-
dralus, quiriqueangularis, yel circulatus numeri, et stilula plano pede. \Spluera est fignra in rotundum
caeteri, qui semper in plano pede, id/-si, superficie formaia, partibus cunctis aequalis Insolidum. Cubus
continentur. Trigonius numerus ila. Quadraius nu- est figura solida quaelongiiudineei latiludine contf-
nierus. ita. Quinquearigularis iia. Circuiaris numerus netur iirsoliduu). "| s
est ila, qui duhi simili mukiplicalus fuerit a se in- 14. CyKiirfras.estifiguraquadrata babens superius
choans, adseconvertilur,ut, verbi gralia, quinquies, semicirculum. Conon ligura quaeabamplo in angu-
quini, sexies,'quinquies, et ila; et ila. slum finil, sicut brihogoniuii). Pyramis est 'figura
8. Solidus ^numerus esl qui longitudine et altitu- qu;e in inodum ignis" ab amplo in acnnien sur'cii^
dine coiitinelur, ut sunt pyramides, qui in modum Jgnis enim apud Graecospyr'appellatur.
4. Magna esl varietas in divisione numeri reprse- D- . 9. Haecpeninent |ad caput 8 ejusdem libri ni Ely-
santenda, cum alia exemplaria alio modo referanl. mologiarum. ]
Specimen bujus discrepanlise ex primo Codice Tole- 11. llaec respondent eapiti112 libri m, quod est de
lano, qui antiquissimus e.-t, sisto; cidem fermecon- ' figuris geometri*. Grculus, ul in Codice. pingitur,
cinit alter Codex. Tolelanus Gothicus ctiam,' quamvis' in tabiila est num. ^, in cujus medio Codex notat,
non ila antiquus. Ulerque Codexeodem modo habet, id esl circulus, quodisimili quoque modo tabula re-
aut o secundumse, etc.,quod non facile est assequi. praeseniat, ut in sequenlibus figuris.
Ubi aulem Codices cum Edilione Grialiana acnostra • 12. Quadrilatera figura num. 9. Danalhetou grdm-
consentiunt, seriessermonis non cominuatur.Neque . moh,-sive, ut alii scribuni, Dianatkeion•rwim.^O.
jn mendis, aut locis obscuris corrigendis immorari Ortlwgonium n. ll) In Ms.i erat rectianguli flgura
vacat. ' \ f
plena.
- 7.' Figurae numerorum paulo aliterin Codice se- • 15. Isopleros,
siye, ul alii fiabent, Isopleuros
cimdo Toletano explicaue suni, acin nostra Ediliorie. num. -12. Splwra num. 15. Cwbusnum. 14. In Co-
Figurae ipsse ex Codice in aere incisoe exhibentur ad dice legilur, conlinelur in solibumin solidum; sed
pag.-.130. Trigonius numerus^esl figv 1. Quadmtus fortasse in solidum correciio est prsecedeniis-in soli-
fig. 2. Quinqueangularisfig. 5 ; sed non videtur recte bum. Iii Escusis, in ^solidumtribuilur eylindro; de
in Ms. expressus. Circularis numeri figura praeter- cujus deOuiiione dubitabat Grialius. Confer notam.
niissa est in Ms.; sed in explicatione additur alia - 14. Cylindrum n.- 15. Conon. n. 16. Pyramis
figura diversa notata num. S. Solidus numerus fig. 5. n. 17. . > '
I
Suiius, qui in Ms.(licilur cibus, fig. 6. Svlmra lig. 7. 1
755 . . APPENDIX.XIV. - 754
. 15. Sicut autem infra ^decemomnis est numerus, A ros, non invenies, quod proppsito conveniens sit in-
ila et intra hunc circulum omnium figurarum con- ter primum ordinem, id est, x. Quaprppter..primuii)
cluditur anfbitus. perfectum numerum cum primo versu multiplicans
.16. Prima autem figura hujus artis punctus est, sexies ix, LIV, IX, novies seni LIV.Facitque maleria,
cujus pars nulla est. .Secunda linea prseter latitudi- tot paries babuisse cognoscitur, non immerito duo-
nem longitudo. Recta linea est quae per ex aequo in bus, quibus^habet unura .in tali ordirie : 1, 11,m iv
suis punctis jacet.' Superficies vero quod longitudi- ix, ix, vin, aliussimul XXII.
nes et lalitudinessolasJiabet. Superfieies vero fines
lineae sunt. Quorum formae ideo in superioribus de- .QUARTUM FRAGMEKTUM ".
cem figuris positae non sunt, quia inter eas inve- Ex Codice vetustioreCmsenatead lib. v xAymaloqia-
niantur. . - • rum, cap. 6.
544 *?- Numeros anlem secundum geometriam Lib. xv Constitutionum, tit. 2, cap. 12. lmperaio-
ilaquaeris. -Extrema quippe ejus mulliplicata tantum res22.
faciunt quanlunr et media duplicata, utputaviet ValenselMartianus Augusii Palladio P. P.privile-
xii multiplicata sepluagies faciunt dipondios;media gia, quae gentilibus conslituiionibus universis sacro-
octo et novem multiplicata lantumdem faciunt. sanctis ecclesiis orthodoxae religionis, quae Petro
Ex duobus Codicibus Totelanis. principes profilenlur, firoia et illibata in perpetuuin
Exposilio figurarum. decernimus cuslodiri. Dalo pridie Idus novembris.
18. Alia raliq in molu siellarum similiter octo fi- 25. Lib. 11ejusdem consiitulionis 45, cap: 12. Im-
guris colligitur; aut quod diametra sint, aul qua- peratores Honorius, et Theodosius Augusti, etc. Co-
drala, aut trigona, aut bexagona, aut asyndela, aut " lonos nunquam fiscalium nomine debit6rum'uilius
simul, aut circumferens, id est, sufferens, aut cir- exactoris pulset intentio; quos ita glebis inhaerere
cumferiur. pereipimus, ut ne puncto quidem temporis debeant
19. Diamelra sunt "quando quinque signa inter- amoveri.
snut. Tetragona, quando duo. Hexagona, quando
uuum. Asyndeton,quando millum ; simul, quando in Ad caput 14 ejusdem libri.
eadem particula suni. Superferens, quando supcrve- 24. Omnes lam masculi, quam feminaedecedentes,.
nit, aut actum facit. Superferlur, quandq antecedit. si unnm habeant (ilium; tertiam parleni ei.relinquant
Trigona, quando tria media, Item secuiidum ratio- falcidiaenomine. Eodem jure tenente , si duos , vel
liem aliam sunt oelo differenliae,id est, signum, par- tres, vel quatuor habeant.
ies, fines, conventu, retrogradus, an recto ilinere, la-
titudo el longiludo. Ad caput 24 ejusdem libri.
Ralio inlerioris formrn. 25. Praejudicium possessioni invito vel inscio do-
20. Possethujus loci lalis quaeslio nasci, cum in mino~"imponinon posse, et jure, et legum auctoritsi-
ordine numeri prius vm sint, hinc prius novem po- tibus decaniaiur. Si coloni, quos bona,fide" quisque
suit, "cuiri in ratione arithmeticae, vel geometrise, possederit, ad alios fugae viiio; transeunies , necessi-
ptus siint vin quain ix ; vm enim vicibus est, vel so- tatem conditionis propriam declinare lentaverint,
lidum, id est, corpus, quod (al. quo) plus invenire bonae fidei possessori'primum oportet celeri refor-
iioii potest. ix vero superficies sunt, id est, resquse matione succurri, et lunc causa originis et proprie-
pleuanori est, sed indigeat -perfeciione. Hie 'duo G nulia
laiis agitari; originarios colonos nullis privilegiis,
cubi, id est, duse soliditates, hoc modo inveniuntur. dignitate, nulla 546 census aucloritate excu-
. 21.- Senarius primus perfectus est, dividitur enim sari praecipimus, sed ampulatis omnibus quaealiquo-
ties per gratiam' sunl eliciia, domino, vel fundo, esse
paribus numeris sic. 545 Sexta' per has in tertia reddendos.
per dipondios ter bini sex. In dimidium, id est, bis
terliis sex. Aliud quod ita dividas per pares nume-
15. Hiinc circumm, scilicet qui n. 18 exprimitur; sequitur titulus,: Ratio mlerioris formm. Posset, etc.
sed verba, ambitas omniumfigurarum, in figura Co- Pro hinc prius,'al. hxcprius. Pro vicibus, al. cubus,
dicis nori stint. forte bicubus.
16. Confer caput 13, cii. lib. m. In Editis estira .' 21. In Ms., bis ternh sexis; forle, sexies. Ibid., non
superioribusfiguris, omisso decem. Superiores deeen) invenies; al. omitl'. non. Ibid., quod.aproposito; prae-
(iguraesunt circulus, etsequentes. Ambitus omnium termisi a. „Pro facitque conjectura, Burrielii, seu
ligurarum comprehendit has decem,.sed extra ea- Uayeri, est facitaque. Ibid., duobus, elc.Al., duos,
rum numerum est. quibus mimn ordine primum: Post verba, 'alius simul
17. Pro sepluagies dipondios iu Edilis est LXXII. xxvit, sunt duae .figurae,quas tabula nostra exliibet
18. Haee omnino absunt ab Editis. lnseriptio in n. 28 et 29. Sequitur in Codice Toletano anliquiori
Mss. est; Exposiiio figurarum infrascriplarum, vel p. /. C. figura, quae.paginam implet, el ad capul se-
mendose infrascripiurarum. Forlasse legendum, id quenslS demusica pertinet. lnilio paginaelcgiinlur
esl, aut super ferens, aul circumfertur. haecverba :. Secundum aliquos, qui hanc rationem per
19. Pro particula alia lectio est parliuncula. In Co- labdo idem exponunl. Exbibufhvushanc figuram pag.
dice ita collocataesunt figurse, ut primo loco sit te- 155.111 Codicereceniiori Toletario, qui caeleras fi-
iragona, secundo hexagona, tertio asyndelon, quarto guras similifere mqdo refert, prsetermissa fuit liaec
trigona,' quinto diamelra. In tabula serea hae figurae magna figufa de re musica, sed locus vaeuus pro ea
suis nominibus distinetae sunt, ul in Cod. ms;, scili-. relictus fuit; et noia haec apponitur, ad idem argu-
cet i). 19, 20,' 21, 22, 25. Sequuntur aliae septem mentum spectans : Per ralionem musicam ita fit, ul
figura?sine certis nominibus, quae expressse sunl in aut septem mensuum nali, dul novemvivere possint,
lahula num. 24, 25, 26, 27, 28, 29, 50. Post figuram VIIInunquam, quoniam in vn, vel ix, omnesinveniun-
n. 27 hsECest nola : Secundum Porphyrium et Pla- lur.symphoniw, quibus inlegris firmoe stabililatis res
lonem ita hcecformula exponituf; et subjicilur fi- sunt. Quinquiescum senariq multiplicalus el septima-
gura, in nostra labula num. 50 distincla. Post hanc num facit, etnovem mensuum.Ita quinquies et
senixxx.^
figuram 30 alia' subjungitur nota : In plano pede Hoc septies ducens'facis seplimanum, noviesfacis'
tic medium,sl extremajungantur ad numerum xxvn. novemmensium.
Sed in.ligura expressus est numerus xxvi, ut in no- Num. 25. Haecadjuncla sunt vefuslissimoCqdici
Stra.labula; sed verior videlur num, xxvn. Csesenati.ad cil. loc. Etymologiarum. Sed multa aut•
20. Post quinque (iguras modo dictas", scilicet, legi iri Codice non polerant, aut ab amauuensi' iutel'
ai, 25, 26, 27. 5t) (nam hoc ordiue sunt in Codice), lecla non sunt.
tm AD S. ISIDORI ETYMOLGGIASAPPENDICES. 750
OUIKTUM FBAGMENTUM A 51- Dies Scenopegimeslmensesepttmoqumtodecima
die mensis , in quo iabernacutomm solemnitatemvele-
ExGodicp l Toletano. Addilioad cap. 18 lib.yi Eiymo? res celebrabant. Scenopegiaenim labemacula inierprc^
Festis diebus. lantur. | -1
logiqrum. De 52. Dies J-ejuniorumquarto mense Julio est, septi-
In veteri legeisli sunt. mo decimoejusdem me>isisdie,qitandoMoyse$,4lescen-
dens de monte , labiiias legis confregit, el in co etium
26. Beatissimus Hieronymtis in comrnentariis Za- die et Nabuclwdonosorurbis Jerusalem muros primus
cbariae ita sic dieit: Festi autem dies in veteri lege dettnixit. .
hti sunl: Dics Apymorum pliase quarla : decimadie - 53. DiesJejuniorum.quinto hi mense Auguslo est,
metibisprimi est, quando luna plenissimaab ejeclofer- quando propter (sic) speculatoribusad terram sanctam
mento agnus immolalur. missis sedilio in caslris Ilebrmorum exoila est, Fac-
27. Dies Pentecoslencst, in quoveriicemmonlisSina tum est ul per desertum quadraginla annis labcriose
lex dalaest Moysi, ei in quajie frugibus primis panes diseurrerenl, el in eremo omnes perirent. Siguidem et
pfferebanl propositionis. in eo mensea el multo posl tempore
28. Dies Sabbaiorum est, in quo olium celebralur in a CcesareTiloNabuclwdonosor,
lemplumeversumesi,\atque tuccensum.,
lege, el in quo manna in descrio non licebat coltigere. et in opprobrium geiftisperditm examlum.
29. DiesNeomeniarumcelebrationenovmlunm.Sem- 54. Dies Jejuniorum seplimi in menseociavoest, qui
per enim Judaii in mensium principio, hoc esl, prima appellatur Oclober, in quo occisusesl Godolias. el re-
luna , diem feslum agebanl, sed idcirco in principio i. liqui,
snensis hoc faciebqnl, quia , deficienleluna , iempus " loquitur qui erant in Jerusalcminterfecti sunt, ptxiaquod
Jeremias. Dies Jejitniorum decimi«it tnciise
finitur, et ilerum nascente incipitur. nos Januariusvdcalur, quando co-
3,0. Dies Tqbarum , seplimi mensis principium est, decimo, qui apud
gnoverunt cuncli i»lBabylone capti\, in quinlo mense
quando Judcei solemnilatem agentes, ad quam tuba eversum, et fecerunlplanclum , alque
et templumfuhse
canebant", plurima offerebantsacrificia , quam per jejunium. Ilaec bealus Hieronymus in eominenlariis
singulos menses. 2achariae.
Num. 26. AntjquissimusCpdex Toletanus liaeead- • Num. 52. ln Ms. quarli mense.
dif libtg vi, guaea nobis omnirio omitti non debuerunt. Num. 53. In Ms. jejunium quinli.
jN, 11, saporis g-iayjs, AL, sapore suavi. .N, 12, can- 4 («o/is. Num, 5, crbcum dietum. 41., eroctis dklns.
-Jidillo. AL, catiflfido/jbid^,quod dulcedine. AL, quod Ibid., socatur gorycus. 41., vpcanl corychtpi. Ibid.,
dulcedo, al„ quod dulcjs. N. 14, piespilus, AL, me- sumpserunt. 41,, suqiurii. Ibid,, proven.t. AL, prove-
spila. Ibid,, similis. 41., mmUitudine.Jjbid,.forinam. riiunt. N. 6, sedun.ne. AL, serimine; al., redimitie.
41., formulam. N. 15, defiirmata "esf, natn. AL, for- Jbid., appellatur. Al., applicatur. N. 7, foliis e?.sia;.
matq, nam. Jbid., pyrum est. AL, pyra est, N. 17, in - AL, floribus casim. N, 8, odoratissiniis. AL, odorissi-
cibo. AL, in aiimentum. N, 18, carpit. AL, carpilur. mis. Ibid., vacuis locis. AL, variis tocis. IbiiL, gingi-
•IbhL,riictam- AL, dicium, N. 18, qund frucius, e+c. ber. AL, zingiber; al., zinziber; al., cingiber. l-i.Q,
AL, quod fruclus, vel virgnlta ejus rubenl. Ibid., su- "el Laiinis afcumen. Al., et a Latinis argmnen. lbid.,
perjacia. 4L, superjactala; aL, superposita, N. 21, quod flos. AL, iris qfiodjlos. Jbid., in fcl^TiCo.41., in
exndet. 41., excludat. N, 22, omnia teeta. AL, omiiia Illyria. ll>jd„ gladioli. 41., yladioiw. N. 10, iridis.
poma tecta. Ibid., ut pineae. AL, ut pinem mces. Ai., vhidibus. Ibid.i saporis. AL, qm.; al., radieibus
ibid., j-igJandes. 41., glandes. Jg. 23, quse La.ine. acernmi odoris, sedjucundi: IbitL, ineji. Al. add. ;
41., quod Latine. Ibjd., nucicjam. AL, miciicam. Meu foliis pastinacw, similibus. Ibiti., cardainoiinnn.
.Ibid. induet. AL,.induil. Jbid,, vestjt, AL, convestit. 41., add. : flardamomum herba, quam vulgus naslur-
Ibid., jsd ferenda. kh.inferenda. Num. 24, aveilarise. gum vocat. Num, 11, Iricalur. AL, coiifricatur. N. 16,
41., aveliana. Ibid., hae. AL, hmc. N. 25, sunt AL, "bulbi.-AL,polvi; alj, violm. N. i9, odoris. 41., 'dolo-
sinl. Ibid., simuf ul- AL, semel -t(. (bjd.__consuevit. ris. N. 20."flexili. 4|., fiexibili. N; 22; lacsis. 41., Ia-
41., convenit; s\\.,'Convesiit,N. 28, vixerint.AJ,, ti/tre- clanth. N. 24,'in Graecia. A{.",Gra*ci.'lbid.,a Graecis,
fuut. iJrid., sumpserint. 41.,v smnpserunt, Ibid., ba- j. 41., a Grmch nomep'.Ibid., hoc Romaiii. 41.," hunc
buerint, 41., habuemnt. N, 51, fiermajiioe. AL, Carr "Romarii. ibid., sumptum moiam menicm. 41., sum-
maniw. Ibid., seiunlur, AL, servantur. Ibid., sicut plumjolam menieiri; al., sumpto potu tneniem, liiid.,
.nux. AL, sicut 'ficus, N. 52, Gallicam. 41,, gatlicum. et nigrum. 41. add.j: «iianc autem periti loqutuitut
JN,53, vperliti. 41., periiniti, Ihjd.,' paiiantur. 4L, p«- escam ,efse, et alimoniam cotufnicum, eo quod na-
tiebantur. N. 34, opprimerent. 41., comprimereni. turali quodam temp.eraniento sui corporis vim pabuli
* .Nnni. 56,in parvutis, 41., in pafuis.lbid., distinctio- noceniis evitant; etenim si.... mediciriae pleium-
jiibus, AL, dislrictionibus. ibid., leve. 41,, letie. "que ad salubritaleip humani quoque corporis tem-
. N.57, juxta aquam.AL, om. Jbid., lerierriinis. 41., peratur, eni videlicet est proprium^,tjuanio magis
Jenerrimus..N. 58, prascinere- AL, responsa dare; proprielate nalurae jad cibuvi)proficit, quod rnedici-
41., prmcanere; 41., responsa prwcinere. lbid., Con- "nali manu convertitur ad satulem/i Num.-25,"uinq-
Stamis. 41., Constantini. Jbid., galla. AL, glandula. xias herbas. 41., ril~noxiam herbam. lbid., expri-
,N. 42,-proxima. 41., proxime. N. 44, ambusiae,"41,, nvanlur. 41., exprimitur. N.26, sed plurima. AL, sed
-combustm. N. 46. t liani dicunt vocatam. AL, tilium mawjme, N- 28^ galbanum succus est ferulae."41;,
dicunl vocaium. lbid.,levilate, 41., lenitale. N. A7, fii add. : € Galbamis ,est geuus pigmentiaibi creseens
tilia, 41., el tilium..N. 48, vocatsir. 41., vocari. Ibjd,,, in inonte Amomo Syiiae ; alias suecus est lerulav. i
alluattir, Ai.,ubluaiur. N.51,.!enta. 4L,/en(us.-N.*53, N. 29, a corpore. AL, corpori. N. '30, simulantem.
.scribeiubuxo. 4L, scribebuxo. Num. 54, lurandrum, 4L, similaniem; aL, add.: Simutantem;~anthropos
AL, lorandeum. N. 56, surgant. 41., surgunl, Ibid,, _enimGrwce Latine dicitur homo. Ibid., foliis betav
.jex eo. AL, ex'ea. N. 57, sumptum. 41,, mmpsit. 'simjljbus, 41., ,fo/ta belw stmitia habet, N. 51, Jacit.
-N. S8, ,elenlis. k\.,£t lentis. N. 59, arbor. AL, ar- C.4L", prwslai. Ibid.j appellant. 41., v.ocrint. N. 33,
,bos. N.-61, siniula'. 41.,.,shnulatur; al.,- similat. prupter amariiudinem. Al., propler amarifudinem di-
N: 62, appeUalur. AL, appeliqniur. N. .65, iyehnum. cimus. Num. 56, adventu. Al, ad advenium. N. 57,
,41., tignum, N. J36,pusiam; AL, pausiam. N.,67. ea- riuneupalur. AL, «uncupati(ur. Ibid., idernse recludit.
-deni et. AL, idem et. N. 68,'fitojeum. AL, sit-oleum, AL, item serq claudip ibid., pota. 41., polata. N„58,
mitibus. 41., mialuris. N. fi.9,fliuorgen.".4L, . geniilibus. Al.,' gepttbus. "N. 59, aspergebatur. 41.,
• 3bid.,
amurcen. N. 71, .ex Arabia Petraea. 41., ex-Arubim aipergebanlur. IbidJ, volebat. M., volebant. N. 40,
.patiibus. N. 72, clonia. AL, donia. "Vulc, itd marg., PoDtum. A!,, Ponikurii. Ibid., .rheu auiem radix
colonia,, et ex conjeclura, cladonia, aut clodonia. riicitur, reubarbaruih, 41.; reumaulem diclum, guod
•_lbid., cui probabjlis. AL, CUJUS natura probabilh, 41., sit radix, reubarbarum..Jbid,,, barbara. 4L, barbarica.
.CUJUJpmbaiio. Ibid,., Jevis.4L, /<nis. N. 74, feminini 3ST. 41, calycularis qubd. 41.. [calycuiqfisdicilur quod.
-sunf. AL, feminini-feresunt. Ibid., iii liguram. 41., in fi_gura.iijid., papayefis.
. . CAP;sm. Num.-2, aeeris. 41., aeris. Ibid., in pul- 41., papaveri. Num' 42, saxilfaga. 41.,' suxifragia.
•verem. AL, inpu/tiere.Jbid,, mascnlum. 41,» mascu- )bid,, sub Alpibus,"alque Galatia Asiav. AL, sub Ai-
ius. N. 3, lus auiem atundendo. 41., tus aute.msine ,pibus Galaiiw aique {Asim.Quod forfasse verum est;
aspiratione a lundendo. lbid., dicitur. 41., dictum, N. naiii a/pespio quibbsvis inoiiiibus-arduis sumi sbiet.
oinLsls seqq., quialdum... lollilur. N. 4, oceurraitt. 43, slingum. 41., slincum. N. *44",'facil. "41.,
AL, accurrant. N. 5, iuler. AL, intra. N. 6. bdellium. add. : Eacit, el ulilis valde ad sanguinemslagnandum.
, 41., bdellia. N. 8, loliis ad juniperi. 41., folia ejusad N. 45, dicitur. AL, ladd, : Dicitur, esl autem qpta
jnnipeA. JAum. 9, crediiur. 41., videlur. N. 10, cin- -" medicis, et poiyisumpta dufeft dolorempordis. N. .47,
iiamomiim. 41., cinnamum. Ibid., virgarmn. 41., vir- appellatur. AL, appettatq. Nuin. 5i), qu-u a Roma-
.gulurum.Xb\A.,in crassuudinem. 41., in crassitudine. nis. 4L, gumRomanh. N. 53, senecioiiem. 41. her-
JS. 11, botrnsui». 41», botruosum.N. 12, purpmeis, bam seneclionem.N.J54, pulicarem. 41., pulicariam.
41., purpurei. N. 13, simulans. 41., similans. N. 14, N. 55, ac legatiouibus.4!., ap ligamentis. Ibid., pu-
-eaiudem-legionem. 41., eadeni regione. Ibid., viii. riiicationibus. 41., ihurificalionibus.Ibid., geoiiiibiis.
41., ute.jiiid./sinceia, etc. AL, siuceius... insiilla- AL, geniibus. lbid.,|puia. 4J., add. : Projkit -fribo-
lus... adnmtrn... resoiutus. Ibid,, insiiilata aqua. Mcis sibibatur. N. 56, et«pinusa, 41., add. : Pun-
AL, imidiata aqum, ML, manu. 41., om. ;al., in geiis, et retinens, vulneraris appropinquantem sibi,
manu. et adunco dente compiehendens. > N. 57, cimicis.
CAP.is.Num. 1,- ex -aLqua«ui caosa. Ah, ex ati- AL, cimicisdicla. lbid., atque culiis. AL, «tr-ueiricul-
, quacuusa) al., ea;altis caush. lbid.,viomina. ~Al,,_no- iis. N. 59,- habetauiem.,, djgerit. Al. om. digerii; *
minibus.N. 2, <coil>gitur.41.,,colligatur. Ibid., Jiao. al., dicferiru-',Num. (i0, nominatuf. Al. add. : Est
41., Ugno;- al., •Itnutn:-Ibid., esse beiba. 41., esse auiem aroarum gustu, suave odore-, temperarnenium
herbam. N. '£, odoratissiiua. Ai.,jdorht,imu. Ibid,, cos'pori,prassians, cujus conlusa fojia «uferendis do-
,simulatis. AL, simiians. Ibid., odorem JJOIIUS.41., ioribus,' vei confusioni cprpornm utilissima compro-
lOdorem bonum, Ibid., noslris. 41., non suis: N. 4, Jiantur. i N, ,61, sympbyton Graece dictum. AL,
atro. 4L, nigro. ibid,, acr-i. Al., charo. Ibid., iricen- symphitos Gmce dictus; al., ij/nip/ii/(umjnoreLatino,
Jnna. AL,
dens. Al. -add. : incendens, el <st nir/a(is ignem.em.ic- itit-in -aJHpeadenj yape't_asbccu'rrJt.'IN.76,2j-
kw - 4B S. ISIOORI -ET-fMOLOGlAS'VARIANTESXEGTIONES. 8315
hispida, !S'um. 63, polion. 41., polios herba. Ibid., Acum -aceto serpentium vulnera curat, t Num. 10,
loeis. 41. add. : « De una radice miiltas et tenur-s venenis. AL, veneno. IbiiL, citrium. AL, cilria;'al.,
fibras mittt seminis plenas, In summitaie babens «i(ftHti.lbiiL, apium prosunt. AL, apiumrutajtrosunt.
quosdam corytnbos canescentes odore gra>i,-el sut>- Ibid., haecsolebant. AL, hoc sotebant. Ibid., apponi.
dulci. Succus ejus in aqua cocta a serpentibus*per- AL, apponere. N. 14, pbaselum. AL, phaselos, N.,15,
cussossanat; sparsa.in domo, yel Ineensa, omnes majus.-AL, melius. Ibid., parvulum. AL, parvum.
setpenies Jugat. > N- 64, rotnnoa. AL, rotundam. N. 17, oeyfflum. Al. add..: Grwca nomina sunt, origo
Ibid., atqiie-Judaea.41., vel J-rtfa-a.Num.63„daueus. eor-umincerla. Ibid., brassica... AL add."; Brasska,
AL, dacus herbaAhid., bipalmi.'AI., bipalmh. Ibrd., id est, acanlhi, id est, vilisalba. Olisatrum genus hcr-
citocatia dicta. 41., cilocatiam dicfam;_"a"L,-citocntia bnlwLatinw. N. 18, elesca. AL, ei cesea. Ibid.-, vulgo
vocaia. "Ibid.,vocant. 41., vocat. N. "67,capjllus Ye- riicitur,. AL, notriinalur, orivisso vulgo. N. 19,spino-
neris vocatus. AL, capilluni Veneris vocalum."Ibid., sus, et asper. AL, spinosa el aipera. N. 20, capitella,
' "delapsos. 41., etapsos. Ibid.", coercet. AL, coerceat. 41., capitida. lbid., carduus. 41. add.~: "« Gardus
N. 68, rubra. 41., rubea. Ibid., perhibelur. 41. add.: genus berbae spinosae. Hujus nalura morda;*, etsub-
"c Kst et utilis pulvis ex ejus radice factus, sive in anstera,- frigidus, et indigestus siteeus ejus. -."N..21,
cibunr sumptus",sive potui dalus ad eos qui rabiem uruca. 41., -itiea. Ibid., sumptA. AL, sunipto. _
paliunlur. s ~N,'69, effingendam.- 41., tfficienddm. GAP.XI-.N. 1,-quod ex eo. AL, quod eo. N. 5, hip-
N".70, descendunt, 41., descenderunt. Num. 71,-ge- poselinon quod. Al., Mpposelinondiclum guod. N. &,
niculato. 41., genkuialos. lbid., sicdicilur." Al.,-sie«( senectntem. AL, senectam. N. 5, acre: Al.,flcri. N%6,
diciiur. Hiid.," hominibus.* AL, in omnibris. N. 72, i, Laiini anisuni. 41., Lalini anesum. Ibid., anelhum...
adnationes. 41., adnotaliones; al., adnodatibnes. -"AL, anethum herba hortuiana-odorifera. N. 8, sed
N."75, Jucernaiem. 41., lucernarem. Ibid., ad iychnia. utraque fervenijssima comprobatur. AL, sed uirmque
AL, ad iucinium. Ibid., proficiat. 41., faciat. N. 75, ferventhsimmcomprobanlur.N. 9, ievi. M,_ieni. Ibid.,
surgit. AL, surgal. N. 76, colena. 41:, colora.cIbM., menta, hujus. ' Al., ' menia
" genus herbw odoriferce,
inltisum. AL, infusa. Ibid., vinum. Al.*add.: Haec Jiujus. .
autem herba .eaLda est, deducjt etiam phlegma, et LJfiER DECIMUSOCTAVBS.
mingitur. > N. 77, diversis locis. AL, diversisinlocis.
N. 78,_eadem el. AL, idem et. N. 79, vocant quod. CAP: i.'Num. 1. Bella intulit. 41.{ bellum iniulit.
41., -locaffl"propterqubd. Num. 80, -spiravere. AL, Jbid., hirie jam.- AL, Itinc eliam. Ibid., orbis; 41.,
aspiravere. Ibid., Ttpiaeonquod. AL, apiago dicta quod; •urbes.'N. % ex pfaedicto. Al,, ex edklo; al', ex pu-
aL, apiacum guod. N. 81, colocasia... 41., colocasia blico edicto. Ibid., non de legitima. AL', non legitima.
'itomen herbm. N.82, npstvi. A1. om. Ibid., tmajoris N. 3, paucis,, AL, parvis. Ibid;, halietrir. AL, haberi
virtutis. 41., majbr uriicis. N. 85, gladii similiuus. yidetur. Ibid:, indicium. AL, dictum. lbid., concita-
AL, gladio similibus. Ibid., tbyrso cubitali. AL, cu- -tio. k\.,_concitati. N. 4, ceftant, AL, coricerlanl. Ibid.,
Mtalis,omisso tliyrso. N. 84, iappa... AL, lappagenus portavit. 41., poslutavit. N. 5, navium. 41., navibus.
herbm. N. 87, stapbysagria, Al. add. : « Stapliysa- Ibid., esierant. 41., diu egerant. N. 6,aestimaut. 41.,
gf ia, lioc esi, "herba quinque digitorum : hujus semen exkiimani. N. *7, quid esl-enim tunvulius.-41., quid
commasticatum bunvorem nimiunv capitis dedueit es( enhn aliud tumultus. Ibid., grayior a'utein est tu-
gusm aniarum ; nascitur, elc > lbid., in locis. 41., TOuitus.41., gravius autem esse tumnltum. lbi(L,-va-
locis, omisso in.=Ibid., sunl similia.-AL, si»( similia. C• cationes. 41., vocaliones. Num. 13,1>eliumantea. AL,
Ibid., peiris. 41. -add. : c Nec caulem, nec florem, bellum autem. Ibid., sint. 41., sunt. Ibid., postea et.
liec semeu babet folia ipsius in supeificie viridia AL, postea detracla iittera dret tttu(a(a v in l. dtctutn
snnt, subter rufa, et danmosa, splenem curat. > estvellum. N. 11, geruntur. Ai., aguntur.ii)id.,foede.
Num. 89, quod lialieat. AL, quod talh herba habeat. AL, fwda. Ibid.-,jungebant. AL, fingebant.
lbid., ebrios. Al., ebriosos.lbid., agris. AL, agresii- ^CA*?:!!. Num. 4,adipiscaltir. 41., adipiscitur. Ibid.,
i>us. N. 91, quam vitis. Al.~,quam ipsd -tiilis.Ibid., repellere. AL,-expellire. Ibid., 'reporiassp. AL, de-
qua*.AL, quw baccm. N. 95, tradit. 41., tradidit. ' portasse: N. 2, osientari. AL, osteniare. N.'5, conver-
"Ibid., galbaimm esf. AL, gaibunum vocani. N/ 96, • siohe. 41., a conversione.Ibid., obtinuit, sed fugavit
papyrus dictus. AL, papyrum dicium. N. 97, texuti- : exercituin. 41'., obtiimil exercitum, sed fugavit. Ibid.,
tiir. AL, leguntur. N. 9a, stantibus. 41., sejefis simi- ~ tiipertito judicio lionorarettir. AL,(riparft7d judtcio
lis. Ibid.j crassa est. 41., qrossa est. "N. 103,stagha- onerarelur. Ibid., nam pfirimm. M:_ nqm primo.N:
qtie.AL, stacinisque.N. loi, ab aqua. 41., abagtth. • 4, apud Romanps mos. AL. Boinaiiot-jimriibs. Ibid.,
"N. 104, robur omne ligtfum/licet sitet spec!es;*4L, vicis&ei..-.eoroiiabatur. AJ._-)icissen(,.. coroimbantnr.
robur omnisligni, cuth, el species.~N.105, fltiascissa 'N. 5,- purpuream, et palmatam togarn. 41;, purpurea,
.fqlia. AL, ttnum scissum fotium. lbid., Teplicaia.AL, - etpatinatatoga. Jbiil. ,sedebat, 41., supersedebat; al.,
" res hnptkata. lbid.,pinna, AL, penna. Ibid.-,'avena. • supersederat. !N.Q. rufo. Al.-,mbed. N. 8, et hvborum.
Al. add.: t Avena per ti litteram herba esl,*per b justadivisione, 41,, etlabore justa decisione.
"veruin lorunv,quo equi reiinentur. Avena lierba se- CAP.rii. Num. l,.et receptus. 41.,, et receptui. N.
niinalis segeii similis. Yjrgilius ;• j» 2, aquiiam ei apparuisse ferunt. 4L, aquila ei appa-
Drit enimlini campumseges,uritavense. ruhse fenur. lbid.,signa comitarentur. 41., signis
Poniltfr et pro calamo aiiquoties. » Ibid., lolium... conimitteretur.N. 3", inchoata. AL, invocaia. N. 4,in
AL, lotium herba amarhsimi seminis. N. 106,'flamiha cuncio, AL, cuncto, omisso in, IbitL, nt melius". AL,
est. Al. add.: < Ferium,,quud,esi.palea, per e solam ti( magh;(A:, ut majus._N.5, imaginibus. AL, agmi-
scribendtim; foenum, quod est lucrum, pero et e mbus. Ibid., perqtiae. 41., per ' guas, ' Ibld,, agnbscit.
-' -
scribiiur. > AL, agiioscere.. ; .
CAP.x. Num.-2, ab olerlhus. 41., -oleribus,omisso €AP. iv. Num".'l,in hostem. AL, irihosle. Ibid.,
ab.N. 5, vel olerum. 41., et olerum. lbid., fiutex convocabanlur. Al._, vocabantur. Ibid., de*(ju'a. -AL,
cauiis. 41. add. : * Frute.x caulis dicilur. Cauiium de quo~.Ibid.,iPropertius.41., Persius, N. 2, quamque,
autem sunt ^enera quinque, id est, Cumanum, Pom- AL, quarrieun_que.'N. 5,'pi-a"!.tumultti. 4'L," P>'Wcbpia-
peiamim, 4rc>nurn, Salvellicum, Brtuium. >_S. 5, - /uiii ttimuitu; aJ.,pr,o iuinutlu; al.',- pV (iiniii/(um.
malva ex parie. 41., matva getfus herbm hortulanw, Ibid., nonpoterat: AL, non polerarit. lbid., tubaau-
qumexpdrie. Iliid.', afferre. AL, au[erre,!N. 7, lenui. tem dicta, etc',"AL, tubam... liiclam... iofam... ca-
Al., lenuior.. N. 8, abo vero. 43., in aliopero. JN. 9, uam.lN. i, praeliunv.AL,,pra;fia, ibid., cujus sonilus.
-in thyrsuui'. AL, m thyrso. Ibid., napis.-Al, add. : AL, cujus_sonus.Ibid./canit. 41:, canitur.
« Ilaec, ut auctores alunt, calidam virtutem haliel, et 'CAP,v. Num. 1, arma, etlela. 41,, «rma suntiela.
egerilur, sed slringit urinam ,: crudtim in cibo sum- Ibid., perculimus. ftI.,-percH(imMf.
pium stomacho cdntrarium, seriien autem ejus tfitum "CAP.VI.Num.i, secat. M:,-desecat."N, % alias.
S59 AD S. ISIDORI ETYMOLOGIASVARIANTES LECTIONES. \m
41., alibi. Ibid., dicunt. AL, voeant. Ibid., ab una. A equo solent. 4!.. equi solent. N. 2, circum melas.
A«L;cxuna. N. 4, diclam. AL, dictum. Ibid., peclo- AL, circa tnetas. Ibid., currant. AL, currebant. Ibid.,
•ribtis. AL, pecoribus.N. 6, vocalur. AL, «ocatus. N. opere magicaeartisJAL, opera magkw atiis". lbid.,
8, Tranquillus. AL, Tranquillinus. Ibid., procucurrit. recognoscittir. 41., recognoscuntur.
AL, pi'«*c*irri(. Ibid., ductum. AL, da(tim est. N. 9, CAP.XXIX.N. 1, carceres. 41., carcer. Ibid., ascrir
ne aut... gladibrum. AI.,om. Ibid., vocanl,; al. add.; bunt.4.1., ascribuntur.
Vocanl, el ea signa portari, ne aut nsum perderel belli, CAP.xxx. N. 1, designari. 4L, designare. Ibid.,
aui vacans aspeciumamitterel gladiorum; al., emitte- quod aliqui. A\.,qubd aliquis,
-rel pro amitteret. CAP.XXXI.Num. i, violenta. 41., nio/enfi. Ibid.,
CAP.VII.Num. 1, haslile. AL, haslilia. lbid., sum- JHgypto nocuisset. \M., Mgyptum nocuissei: Ibid.,
psit. AL, subsumpsil. N. 2, acula. AL, acuto. Ibid.., sacravit. 41., consecravit. N. 2, superpositum. 41.,
est enim conus. AL, esl ettim conilus; al., est enim supereminens.Ibid., atque ignis . AL, alqueignetn. .
conlris. N. 5, hastae sunt. AL, amiles sunf. Ibid., lu- CAP.xxxn. N. 1. coercentur. Al.,' coercerehlur.
nato. AL, limato. lbid., Graecis aplustria dicuntur. Ibid., miitatur. Al.J emitlant.
. AL, Grmci aipestria dicunt. Yulcanius conjicit «no- CAP.XXXIH.N. 1. dictus. AL, dicitur. Ibid., agat,
1-h-ripiv-N.«6,quo media hasta religatur. AL, quo in fi( et regat. AL, agat, kiveregat. Ibid-, feril nt. AL, fe-
medio hastmreligalur. lbid., et jacitur. M.,jaculetur; decimusut. N. 2, dicams est. AL, diclus esi.
a!., ul scilicet jaculelur; al., e( jaculalur. Num. 7, in CAP.-XXXIV. N. 2,| daemonicuti). 41., jdwinoniacam.
Iongitudine. AL, in longiludinem. Ibid., quae jaeta Ibid., primo"Jtinoni.4L, primumJunqni.
quidem non longe. AL, qum jaclu non quidem longe. g CAP.xxxv. N. 1, Jiabere. AL, habefe tnultas. N. 2,
N. 8-,jaeulari potuisse. AL, jaculasse, omisso poluis- applicuit. AL, applicavit.
-se.N. 10, mustela. AL, mustelum. N. 11, hastile C\v. xxxvi. Numi 1, sacraverunt. AL, consecrave--
„amentalum. M.Jiastilh amentala. - runt. N. 2, senectam. AL, senectutem.
CAP.VIII.Num. 1 et 2, pervolent. Scaptos. AL, CAP.XXXVII. N. 1, pr-eseniitim. AL, pofentium.
prmvolenthastas. N. 5, qua flgit. AL, quo figii; aL, Ibid., est cpela. AJJ, !
es( arctus; al., es( actus; aL,
quod figit. Ibid., infundil. AL, effundit. es( certo meta.
CAP.ix.Nunv. 1, ihecae. AL, iheca. N. 4, inlra CAP.XXXVHI. N. fl, dicunt. AL, dicunlur, Ibid.,
quas. AL, inter quas, Ibid., vocal. AL, vocant. usque ad. AL, videlicetad.
' CAP.x. Num. 1, emillanlur. AL, add.: c IJarum CAP.XXXIX.N. l|, desiliebat sive. AL, desiliebal,
usus primum in insulis quae Baleares dicunlur inven- et currebalsive. Ibid., transiliebat. AL, iterum trans-
tus est. Virgilius : Balearis verbera fundae. > N. 2, iliebat. I
colligatis. AL, collecth. CAP.XL.N. 1, curritur. AL, currilur iter. Ibid.,
CAP.XI.N.l, manu. AL, manibus. Ibid., irrupturis parte currunl. AL, •parle curritur. Ibid., et horaini.
fenesiram. AL. irrumpit ac fenestram.N. 2, demissus. AL, el hominis.
AL, dimhsus. Ibid., ictus. AL, jactus. N. 4, similis CAP.XLI.N. 2, rosgos Marti. AL, roseos currere
fi.t.AL, simt7tssi(. Marli. Ibid., gaudeti 41., gaudeat. Ibid., Iri sacra-
CAP.XII. Num. 4,- cujus. AL, de quibus. N. 6, verunt. 41., Iri sacrificaverunt. N. 3; speclatione.
^juasi parva non'clypeus. AL, guasi parvus clypevs; 41., exspectatione.Ibid., nomina immunda. 41., nu-
-aL, guasi parva, hinc non clypeus. Ibid., in tesludinis mina immunda. [
niodum. Al., intesludinhmodo. G CAP.XLU.N. 2, prostarent. 41., prosternererit; al.,
CAP.XUI.Num. i, vocatur. AL, vocala. N,- 2, proslernerentur; a!.1, prosirarentur, Ibid., viiilalem.
sqtiamaepiscis.AL, squamarum phcis. 41., levitatem.Ibid.j, rapiant. 41., recipianl.
CAP.XIV.Num.l,dicuivt. 41., om. N. 2, curvatura. CAP.-XLIH.N. 1, ipiod"pulpilum. 41., qui pulpilus.
AL, curvata. CAP.XLIV.N.,1, comoediet tragoedi, AL, comkiel
GAP.xv. Ntim. 1, forus. AL, forutn. lbid., dictus. tragki.
Al. add. : Vel a Pltoroneo rege, qui primus Grwch CAP.XLVI.N. l,!atque gestu. 41., aul gestu; al.,
leges dedit. lbid., ct prorostra. AL, et rostra. N. 2, aul gestis. Ibid., eahlabant. 41., canebant.
vocauir. AL, vocala. Ibid., prtepqnilur.' AL, propo- CAP.XLIX.TL 1, pronunliaret. 41.,_pronuntiabat.
nitur. N. 4, de quo. AL, de qua. N. 6, qnaeruntur. CAP.L. N. 1, quiijue primo. AL, q'uinqueprhnos.
AL, requirunlur. N. 7, qua pelitur. AL, quam petitttr; CAP.LI. N. 1, corporis iluxii. 41., fiuxu corporh;
aL, quapeiitur. N. 8, vocanlur. AL, vocari. N. 10, al., luxu corporh. lbid., immolabanl. 41., hnmolave-
oblegunt. AL, opprimunt. runti lbid., illi per Jlexum. 41., isli per luxum. lbid.,
CAP.XVI.Num. 2, Lydii. AL, Lydi; al., Lydios... dissolutis. 41., dhsbiuli. N. 2, et modis. 41., e( mo-
transvcnas... consedhse. Ibid,, iransvenae.AL, trans- dutis. lbid., odisse. 41., odire. Ibid., quornm.4L, cujus.
^unles. Ibid., cesserat regni. *AL, cesserat regnum; CAP.LH.N. 1, condiscanl. 41., addhcant.
al., succcssefatin regno. Ibid., a Lydis. AL, a'Ly- CAP.-LIII.N. 1, ab Occidentis. 41.,' de Occidenlh.
diis. Ibid., repuial. AL, reputant; al., deputanl; al., Ibid., babilioribus. 41., levioribus.Ibid., inibant pu-
deputabant. N. 3, respicienda. AL, despicienda. gnam. 41., hiibant pugnas. Ibid., alierius niortem.
CAP.xvn. Num. 2, in jocis. Al.,in locis. Ibid., ve- .-. 41.. atterius morte. Ibid., perimeret. 41., perderei.
renda. AL, pudenda; a\.,verecunda. CAP.LIV.N. 1, insequente. 41., iitsisleide.
CAP.XVIII.N. 1, quinque; saltus. AL, quinque,id CAP.LV.N. 1, ferirei.reti. 41., ferirel reie. Ibid.,
e.sl,sallus. exsuperarel. 41., superaret.
CAP. XXI. N . i, jaCulum. AL, jaculalum. CAP.LVI. N. 1, j iaqueariorum. 41., laqueatoruin.
CAP,XXIII.N. _1,vocatur. AL, vocaia, Ibid., inni- Jbid., prosternere. 41., prostrare. I
Uiniur. AL, hmitent; aL, invitent'. CAP.LVII.N. 1, quam reliqna. 41., quam reliquw.
.CAP. XXIV.N. 1, abigere. AL, ambigere.Ibid., luc- Ibid., nuncupali. AL, uocad'sunl.
tantium. Al. add. dicuut.* CAP.LVHI.N. 1, emissas. AL, missas.
CAP.xxv. N. 1, celebrabanlur. AL, celebranlur. CAP.LIX.N. 1, sed de daemonum. 41., sed el dm-
CAP.XXVII.N. 1, gentilium. AL, gentium. Ibid,, nionum. Quod elegantius esl. Ibid.; esse debet. Ai.,
usus reatus, AL, usus hujus reatus. N. :2, depuian- esse habet. i
tur. AL, depulabanlur. Ibid., Siesichorus docet. AL, CAP.LX.N. 1, injotio. AL, inilio.
hhiorim doceni. ibid., sed etNeptunus. AL, sed et CAP.LXII.N. 1, calcatur. AL, calcelur. Ibid.v,per
Neptuno. Ibid.,equeslris est. AL, equeslrisludusest; calculas. AL, per cqlles. . *
al., equeslrh ludi esl. N. 5, circuibanl. AL, circum- CAP,LXIV.N. 1, iernariis. AL, trinarih.
ibant. lbid.,currus agitantes. AL, cursus agilantes.' CAP.LXV.N. 1, irio. AL, trinio. Ibid., vocabant,
CAP.XXVIII. N. 1, quod non putaverint. AL, quod AL, vocant. \
non putaverunt; al., tjuod nonnulli pulaverinl. Ibid., CAP.LXVI.N. 1, eis jactu. AL, eh in actu; a\.,eis
84! AD S. ISIDQRl ETYMOLOGIASVARIANTES KECTIONES.
jaclum; al.j eis in jaclu. Ibid., bonum. AL, boni. mitem galorem , ut fixum lapidem post quanlalibet smculali-
esse agnoscant; al., ad eonvincendumlitigato-
CAP.LXVII.JN.1, moventnr. AL, mo-ief-Mntar.
CAP.LXVIII.N.1, legibus. AL, a legibus. rem posl quanlalibet smcula,ut fixum lapidem timilem
CAP.LXIX.N. 1, tradit. AL, traAidit. Ibid., vivacis. esse agnoscant.
AL, sisaces. Ibid., gemiuae superaddita librae. AL, CAP.vn. Num. 1, a cudendo. 41.,a cmdendo. Ibid.,
i_reminain supefaddita libram. N. 2, arenata. AL, are- lendatur. 41., tundatur. N.martellus
2, marcus riialleus. 41., "
naria. Ibid., jn grege. AL, iu Grmcia. Ibid., lusuna- marculus malleus. Ibid., mediocris. 41.,
que inire. AL, luxu inire. Ibid., pitam feriunt. AL, marceltus mediqcrh. N. 3, ibrvum. 41., formum. N. 4,
palain feriunt. Ibid,, quipila. AL, qui pilam. ccelum. 41., cilium.
CAP.VIII.N. 1, quasi sapiens. 41., utsapiens. N. 2,
LIBER DECIMUSNONUS. machiones. 41., mationes,
CAP:I. N. 1, hujuscemodi. AL, hujusmodi. N. 2, CAP.IX.N. 1; descripiio. 41., discretio.
generaliter vocalus. AL, generalenomenvocatur. N, <5, CAP.x. N. 1, vel structio. AL, vel instructio. Ibid.,
vbcatur. Al., vocalus. Ibid., tubex. AL, uiftea;.N. 7, et cohaerere. AL, vel cohmrere. Ibid., et irilinctio.
Graeco sermone. AL, Grwco nomine. N. 8, navim. 41., etijisiinclio. Ibid., inaqua. AL, in aquam. Ibid.,
41. navem. Ibid., gnavum. 41., gnarum. N. 10, dur- strictura. AL, instruclura; al., instrucla. N. 3, lluvia-
conem. 41., duconem; al„ dulconem. Ibid., dicitur. tilis. AL, fluvialh. N. 4, in ligno. AL, in ligno. N.-6,
41. om. Ibid., transibit. 41., transivit. N. 12,Hora- morlalitate. AL, mordacilale. Ibid., et mollitie. AL,
lius. 41., Horalius ait. N. 13, dictae abeo. 41., voca- efmollitia. lbld., feritur. AL, fricatur. N. 8 , con-
tmabeo. luid., collidaniur. 41., elidantur. N. 14, chleatius. AL, cochleatius. N. 9, a colore avis. AL,
dromo. 41., dromon; al., droma. lbid., decurrendo a colore avium. N. 12, incorrupti. AL, incorrupli per-
riicitu.r. 41., decurrendo diclus. lbid"., vocant. Luc, manent: Ibid., scalpti. AL, scutpii. N. 15, gio.bus.
vocarit, sivea dromelh. N. 15, calones qui. 41., ca- Al., gilbus. lbicj., structura. 41.," struclurh. N. 14,
tones navkulmquce. N. 20, ex iis. 41., ab hh. N. 21, liunc aestate. AL, hic wstate. lbid., domortnri, ficti-
contecla. 41., contexta. Ibid., de quibuS. 41., de qua- lium. 41., domorum potesl, ficiilium.Ibid., coctilibus.
tibus. Ibid., gens , inquit, 41., genus , in-fuil. N. 22, AL, coctis. Ibid., imbricibus. AL, imbriculh. N. 19,
celoces. 41., celones.N. 25, el penteres, el hexeres. calx viva. AL, calcis viva. N. 20, cognatum. AL,
41., et pentiremes,el hexiremes; al., e( penteremes,et agnalum. Ibid., e lapide speculari. Al., lapis est spe-
hexiremes.N. 24, est enim latus. 41.,'es( entiii ftinis cularis. N. 21, adhaerendoin fabricis. Al., adhwrendo
/a(us. N. 25, caupilus. 41., caupillus; a.L, caupolus; fubricis. Ibid,, relinqual. AL, relinquctur. N. 22, ra-
al., caupulus. Ibid., linter. AL, linlris. Ibid., quo in tio. AL, slruciio. Ibid., genera rotundarusn. A\.,'ge-
Pado. AL, qua in Pado. N. 26, contecia. 41., contcxla. nera columnarum. Ibid., Coriulhiae. AL, Corimhkw.
N. 27, cavato.4L, cavaim. Ibid., capianl. 41.; capiunl. Ibid., crassiludinis. AL, grossiludinh. N. 25', lul- -
CAP.-II. Num. 1, cumba. 41., cymba. Ibid., quod turae sunt columnarum. Al., fullurm suarum columna-
aquis. 41 , quo aquh. N, 4 , de qua. AL, de quibus. rum. Ibid., quaoa fuiidameiHoeonsurgunl. AL, quibus
N. 5, remiges quod. AL, remiges, dlcla qudd, omisso a fundamenth surgunl. N. 24 , esl Graicuin.41., est
dicta posl sint: N. 6,' et decutiendis. AL, el discutien- Grmcum,id esi, superinhsa.N. 26, calce admista. 41.,
dis. N. 1, per iropurq. AL, per iropum ab animali ad calce admisto. N. 27, quos in pavimentis. 41., quos
aninial. N. 9 , arbor. 41., arbor navis. N. 9, Ciuna... pavimenth. N, 29 , mitiere esi. 41., mitlere dicunl.
mali. Alii haecverba referunt rium. seq. post ifuhuh- lbid., modi quique. 41., modicuique causw.Hucusque
tur. Ibid., liabeanl. Al.,habenl. N.ll,arbor. k\.,arbor parles coitstruclionissunt.
navis. Ibid., deiigatum. AL, disligaium. Ibid., vinciae. CAP.XI.Num. 1, biic usque... venuslaie acdificio-
A-L,junctm; aL, junctumest. N. 13, in manu. AL, in rum. 41. om. Ibid., iilud. 41. om. lbid., tectorum
nave. Ibid., habeas. AL, habes. N. 14, aduncas. Al., auro. AL, lectorum causq auro. lbid.,*et coloruin pi-
adancas. N. 15, apud Graecos. AT.,*apud Hebrwos. cturae. AL, e( colorum pklura.
N. 16, subducunlur. Al., reducunlur; al., seducunlur. CAP.xii."Num. 1, ut Lucilius. 41., utLucius. Ibid.,
CAP.III. Num. 3, commeniaium. AL, commenda- laquearium. 41., laquearium (a#t.
tum. N. 4, supparum. AL, siparum. CAP.XIII.Num. 1, quis auiein... excogilaverit. 41.,
CAP.IV. Num. 1, reles lendantur. AL, relia len- qui autem... excogitaverunl.Ibid., erodet. 41., erodit.
dantur. N. 3, si veli. 41., si vetis. N. 4, a tortu, AL, CAP.xiv. N. 1, lesselli aulem a tesseris nominati.
a torlura. N. 6, qui cofnibus. AL, quo cornibus; al,, 41., lessella autem a tesserh noniinala.
qum cornibus. Ibid., et retroverso. AL, retro -etverso. CiP., xv. Num. 1, Latine est pingerc. 41., Latine
N. 7, anquina qtio. AL, anquina funis navh esl'quo. efftngeie.lbid., plaslav esl. 41.; plaslh est.
N. 8 , quo deligala. AL, qua deligata. Ibid., de quo CAP.XVI.Num. 1, babentia. 41., per se Itabentia. N.
Yalgius. AL, de quo Virgilius. IN. 9, deligare. AL, 2, umhrahominisliiieis circumducta. 41., umbram ho-
religare. N. 10, catapirates. AL, calaporales; al., ca- intnis/ineisc!'rciimducIain.lbid.,compIenl.Al.,iwp/enl.
taporate. Ibid., Jinea. Vulcanius censet legendum CAP.xvir. Num. 1, colores aulem dicti suul, qtiod.
lina. Ibid., tenlatur. AL, probalur. Ibid., hunc cata- 41., colores autem diclos, guod. Jbid., quod iu iniiio.
piratem. Al., hunc cataporatem. -Ibid., delerai. AL, 4l.,iguodini(io. N. 7, primi Graeci. AL, primam Grw-
defert. Ibid., rodns. 4L, rudis. ci. lbid., traduiitur. 41., credunlur. Ibid., proprio.
CAP.v. Num. 1, retes vocatae. 41., reiia vocata. 4L, proprium. N. 8, elephantos. AL, eleplianies.lbid.,
Ibid., dicimus funes. 4L, dici funes. N. 2, piscatoriae obiuuntur. 41., obruunt. N.'ll,- in aurariis. 41., in
retis. 41., piscatorii reth. N. 3, nassa cassis. 41., aureis. N. 12, in auri colorem. 41., in aureum colo-
nassaea;viminibustanquam rele conlexlumcassis. N. 4, rem. N. 15, in jus idem. 41., invas idem. N. 16, cae-
conopeum retes, qua culices excluduntur in modum rtihque. 41., cmruleique.Ibid., mirabilem. 41., mira-
tenlorii quo. 41,, conopeum est rele in simililudinem bile. Ibid., spuma. 41., spuma-. N. 17, pluriinis. Al".,
lenlorii contextumpropter tnuscas, el culicesexcluden- plttribus. lbid., aedificata. 4L, mdificalo. Ibid., quae
dos, quo. Ibid., copiosi. 41., copiose: Ibid., conopeum fumum. 41., quod fumum. lbid., admiscenl. 41.,
dicitur. 41., conopeadicitur. Ibid., nam Canopea. 41., miscent.JNum.19, nam si. 41., namsiet, Ibid., silis
nam Conopea. boni. 41., silis bonm;al., silich bonm; al,, silkis bene.
CAP.VI. Num.l, fa".iendoferro. 41., faciendo fer- N. 22. illuminantur. AL, luminantur. N. 25, inde
rum. N. 2, auctofem. AL, ductorem. lbid., cremaio. spiraminis. 41., inspiraminis. Ibid., aceto admisto.
AL, cremalur.N. 4, judicio parei. 41., injudicio ap- ~41., acelo admistum.
parel. N. 5, et flamma. AL, et flammis. N. 6 , Grae- CAP.XVIII.Num. 1, instrucluram. 41., instructura.
cum. AL, Grmcumnomen. Ibid., a cauma. AL, a cau- Ibid., binum peduin. 41., binorum pedum. Ibid.,
mnle, id est, a calore. N. 7, ad convincendum litiga- acurninibus. 41., cacuminibus.N. 2, ruunt. 41., sunt.
torem. ut post quantalibet saecula fixumque lapidem N. 5, genere. 41., a genere. Ibid., trudii, id est,
limiteui esse cognoscanl. Al.,-ad convincendumtili- "includit. 41., trudit, eldetrudit, id est, includil. Ibid..,
PATROL.LXXXII. 27-
AD S. ISIDORI ETYMOLOGJASVARI4NTES LECTIONES. S44
martellus... .machina... AL : i Mariellus mediocris duuntur. 41., induanlur. Ibid., fransfprmentui-, 41.,
malleus dietns per diminutionem. Machines dictt a transformaniur. N. |6, linamentis. 41.,, liniamenlh.
Bvachinis, in quibus insistunt propter altitudinem Ibid., et male tectijcum latratoribus. AL, elmalis
parietum.t N.4, ascandendo. 41.,ascdndendo, idest, tecti cum lalrantibus; al.", et maletecti cum lalratri-
ascendendo vocatm.Ibid., signiOcat. 41., significant. cibus. Ibid., sagatii !A1'.,sacrati. Ibid., linteatl. AL,
CAP. XIX. Num; 4, sicut eiementa. Al;, shut ele- lineati. N. 7, expressus. 41., expressos.Ibid., succus. '
mentum.N. 6, coeiint; AL, cpnjunguntur, vel coeunt. 41., succos. Ibid., ilttidii. 41., inciudit. Ibid., speei-
N. 8, commissuradicilur. 41., commissurwdkunlur. men.M:,,speciem.Ibid., ferat. AL, ferant. N. 8, ut ebri-
N. 9, Perdix iruidam. Al',, Perdices quidam. Ibid., de cumnlaius. Al.,.u(curnulatus,IMd.,ambitus. 4L,amf>i(u.
ferro. 41., e ferro. Ibid., armaverit*. 41., armavit. CAP.XXIV.Num. 1, est quo. AL, est, in quo. Ibid:,
ibid.,exsulatus. 41;, exsulalum. Ibid., et in Ciliciam ministrantiuiB, A'L, ddffltiiiso;an(iant.Ibid., espedili.
venit. 41., e( inde.CUkiainvenit.N.. 16; hjijus modus. 41.,, expeditius. Ibid., pellicia. AL, pellkea. .Ibjd,,
4L„ hujusmodi: Itiid., circini. AL, circuli: Ibid;, in "Utebantur. AL, induebanlur. N. 5, effusiore. 41., et
cujlis mediuriv. 41'., ih cujus medio. Nuni. 11, qpasi fusiore. N. 5, intextas. AL, iritexth, N. 6, brationem,
succurris. Alv, quasi sucdris. Ibid., pennuin. AL, Al.j hi oralione. lbid., inscripsit. AL, scripsit. N. 7,
pinnum.. N. 12, dicebant pennas, non pinnas. AL, imponitiir toga. Al.Jimponiiurfoij---. N. 8, transbea-
pinnas dicebant; non pennas. N. 12, nomen. Al. om. rel. 41., transveherel. N. 10, dicilur de quo. AL,
JMd., ex aversa. 41., ea;adversa. N. 13, scalprus. 41., videlur de quo. Num 12, vox illa senatus. AL, voxilia
scalprum; al., scalplrus. Ibid., sit aptus. A,L, st7 senaiui. Ibid., Quiriles, ile ad saga. AL, Quirites ad
aptum. Ibid., dinlinutivum. AL, diiriinutivus. N. 15, saga conversi fuerunt,; ai., Quiriles ad saga conversi
scobina. AL, scofina. Ibid., terendo. AL, hwrendo. fuerant; al., Quirites ad saga fugerunt. N. 14, eapi-
Ibid.,, faciat. 41., facit. Ibid., galla. Al.,, Gallia; a'L, tibus. AL, capitih. N.117, Graeci. AL, Grmce. Ibid.,
om. Ibid., guvia. AL,_gulvia; al., gulbia. planetas dictos. Al.,|p/toie(as diclas.. Ibid.,, vago sui
CAP. xx.Num. 1',' ordisse. AL, ordinasse. N. 2, errore. 41., tia_70* sup errore. N. 19, avstimant. AL,
invenit omnia. AL, inveniihwc orimia. existhuant; al., msthnal, Ibid., et meloiae. AL, et
GAP.^xxi.JStum'.1, est sacerdotalis linea. AL, est * melotes. N. 20, orae. 41., ora. Ibid., vocabulum tra-
tunica sacerdotdlh linea. Ibid., nuncupafur. AL add.: hentes. AL, vocabulumiralmnt; &\.,vocabutbtrahutit.
Podas enhn Grw£i'pede'sdicunt: hmc vulgo, elc; al., CAP.XXV.N; 1, plraelautum.41., prwTalum.N.t 2,
et nuncupala, quam vulgo. IbitL, caraisia vbcatur. niobilitate. AL",nobiliiate. N. 5, cooperto, AL",oper-
AL, camisiam vocant. N. 2, viderenlur. AL, videan- to. Ibid., vocaiur, AL, vocata. Jbid., supermittalur.
tur. N. 5,"est ex liisso. 41., esl, quod Grwci liaram, AL, superemitlalur. N. 4, ejicilur. AL, rejicilur.lhii.,
Lalini galeam.vocant, ex bhso. Ibid., sphaera media vulgo. AL, vulgus. N. 6, palliolum. AL, patlium.
caput. 41., sphwra medium caput. Ibid., galeriam. Ibid., in Jsaia. AL, itt Isaia legitur.
41'.,,galeam. N. 7, Dei tetragammaton. 41,,. Dei iltud CAP. xxvi, Nut». 1, stragulatam. AL, slragulam.
ineffabiie telragrammaton. N. 8, feminalia. 41., fe- Ibid., vestem fecit. AL, vestem sibi fecit. N, 2, quia
moralia. Ibid.. velabantur. 41. add. : velabantuf; sblet. 41., quia solebant. Jbid., intraveril. AL, in-
fladin ettim Hebr.aicelinum dicilur. trohsent; al., inlroierit. "N. 5', fulciant, In Edilione
. CAP.XXII.Num. 1, sicut tegumen. 41., quasi tegu- Grialii videbatur esse fulciat, N. 4, culcilae. AL,
menta. lbid., quasi' intumenlum. 41., quasi inlu- culcitrm. N. 5, tapetajdieta.,. psila tapela; AL,tapeta
mentum amicius, N. 2, sed el haee. 41., sed' el hoc. autem aul psila surit, aut amphitapa. Psila tapela, etc.
Ibid., sermonis. 41., sermones. N. 3, laulior. 41., N. 6, niantelia. AlJ, tnaniilia, Ibid., ipsunv. AL,
lautius. N. 4, venditantur. AL, vendicanlur. N. 5, pe- islud. Ibid., pr-ebebanluf. Mappai'.Al.,,prmbebanlur,
rizoma. AL, perhomalum. Ibid., e foliis. AL, de fo- sivemandelia a mandendo. Mappm. Ibid., quasi ma-
liis, Ibid., velarunt. AL, velabant; al., velaver.unt. nupae. 41., quasi manupiw. N. 7, Graecumesl. 41.,
N. 6, ejectionem. AL, dejectionem. N. 7, profusior Grwcum nomen est. Jbid., manilergium. 41., manu-
sit. AL, profusior esl. Nuni. 8, manuleata. AL, ma- tergium."lbid., vocatiir. 41., vocala; al., diclum est.
nicleala. N. 9, elavis ex purpura. AL, ciavh el pur- N. 9, legunlur. 41., dicunlur.
pura. N. 10, animus augesceret. AL,(animos augeret. CAP.XXVII.Num. 1, vellendo. 41., a vellendo; ' al.,
Ibid., proponi. AL, poni. N. 11, laculata est. AL, a vellendo. Ibid,, ex terra ori.tur. 41. ex lerra spem
tbcuna esi.Jbid., aerib. 41.,, aereo. N. 12, quae mal- ttiTeitfi
o riluf. Ibid., a Graeco. AL, ex Grwco. NJ2,
varum. AL, qnm e malvarum. Jbid*.malvellam. AL, dicilur. Al.„ dicla. Ibid., stipatores. 41., stupaiores.
maloelam. N. 14, ex purpura. AL, ex purpura; holo Ibid., qui in navibus.141., qui in valiibus. N. 5, in
enimtdtumdkiiur, omissis supra similibus.verbis. tela. Al., in telis., N. |4, quae libros. AL, <7uosfibros.
N. 15, byssum esse. AL, byssinum e.sse. lbid.,, exi- Ibid. ,,aranea. vocala.. AL, aranew vocantur.lbid.^nu-
stiment. AL, existimani. N. 16,(aprina. 41., caprina. triatur. AL, nulrianiur. N, 5, nominantur. AL, tiOf
Ibjd., maslieina... mena...,AL,,!inena, quod sit colore cantur. Ibid.,, crassedp. 41'., crassitudo.. )
nigro; Grwci enim melum nigrum vocant. Mastkina, CAP. xxviiL N. 5, propins. AL, propior. AJ.,
quod coloremmaslkis habeat, A\:,,maslicina... Mela e proprie. N. 4,emittunt. AL, hrimitiuni";s.\.,mittunt.
colorenigro; Grwcienimp._lavnigrum vocflnt.Num. 18, Ibitl., testae'. 41.,, leilea. N. 5^ vocata, AL, vocalur.
segmenlata. AL, segmenta. lbid., abscjssas. AL, ab- N: 8, bujusmodi colofisl 41., ejusmodi cblbris. N. 8,
schsw. Ibid., praesegmina. AL, prwsegminas. N. 21, est, ut. A!.;ies(, poetd inquit, et.
velensis. AL,"velenensis.Ibid., ut in Hispaniam, AL, CAP.XXIX-, Num.,1,1staminum. M.,staminh. Ibid.,
ut in Hhpania. N. 23, et bilex. AL, ei biplex.N.,24, derivativum. 41., deriliadon.lbid.^insubuli quia. AL,
sine manicis. 41., lincumsinemanich. Ibid., uturitur. irisubulidicti qui.a..N. [2,colus quod. 41,, columqubd.
AL, ulebantur. N. 25, renib.us. 4L,;in renibus^.N.26, Ibi'd.,fususiq,tipd.4r.,fj(stwni7Hod,Ibid.,,peripsum.AL,
producitur. 41., ducilur.,lbid., flexuosam. 41., fluxuor p.ereum. N. 3, calalhus. A\.,-,calalhum.Et sic iterum.
sam. N. 29, camisas. AL, camhias. Ibid., vocaihus. CAP.XXX.Num. l,!dicta quod. AL, dicta eo quod.
41., vocari. N., 50, ttibrucos vocatos dicunt, quod, Ibid., quie in capite. AL, 17110; ideo in capite. Ibid., ad
41., tubmlicos vocalos quodu omisso dicunt. Ibid., significanduii)., AL, qd significandos. Ibid., corona
tubraci. quod. 41.,, tubiuci,quod. fuil. 41., coronas fuhse, N. 2, vocaltim quod., 41.,
CAP.XXIII.Num..l,,sarabara. AL, sprabarw. Ibid,., vpcalum eo quod. Ibidi, esl formala, et riominata cb-
lence. 4l., linriw.,Ibid., stringes. 41., striges. lbid., fona. AL, et formatatri, et hominatam cqronam. N. 3,
roasirues. 41., inaslrugm. N. 2, sarabara... immuta- cicadas, iilerique male ctjcladas. Ibid., infula, api-
ta. AL, sarabarw... immutatw. IbijL, sarabara su- ce, elc Al., infulas, apices, pileos, sive gateria, ~N.4,
spenderunt. 41., sarabarum suspenderunt. Ibid., nun- vitlae sunt. AL, vitim diclw suni. lbid., plerumque
cupautur. 41., nuncupabanlur. ibid., in capile. 41., lortilis. AL, plernmque lala _erat,,plerumquetonitis.
in capitibus. N. 5, saga quadra. 41., sagm quadrw_ Ibid., de albo".41., ex albo. N. 5, sutile. 41., subiile,
1$, 5, veslis. Sarda. AL, vesth germanka. Ibid., ia* Ibid., appellatus; nl\ lappellalur, Ibid., a Jigaudo.
S4-5 AD-S>.IS1D0RI-ETYM0LOGI4S-V4RIANT.ESLECTIONES.
AL, alligqnda,,U)id.. conneclebalur., 41., contexeba,- sas el sellas fecit. Ibid., factum vocabulum. Ajr, fa-
lur. lbid.,,,galer,uri).41.,,gfl/eriitm..Ibid.„fiebanl.41., cium diaiur vocabukxm.N. 2,, qhasiad cibatum; Alv,
fiebat. N. 6. eidarjs et ipsa sacerdotimi..AL,, cidarh quasi ad cubaturii. N. 5, conyivium a'. muliHudine.
insigne sacer.dolum;a\.,cidar.hn et ipsum sacerdbtum, AL, cgnvwium dicilur a mutlitudine. Ibid., nam' pri-
IbitL,
' quava plensque.,41,.- gttod a plerhtjtie.. vatu mensa vietus est, convivium non esf.' AL, norii.'
CAP. xx.xL. Nuin. 1", nimbus.41.', niin/mm. Nl, 5,, privatm mensmvklus conviviumnon.est.
mitfa alligalur. AL.^nuira*. a/'it_/#n'Mi\,lbid.ricula. AL, CAP.ii."Nunv. l,,v"ocatur. Al.,, vocatus.N. 2;'sub-
rigula. N!"6,,qpa3-.dfipendet.A\.,.qua dependet.rN-,7, sistere. Al.,'substihere. lbid., alimentjs. ALom; Rl4,;
retioluni. Al.,,re(icu/i!'m.N. 8, ab auribus. Al.,.ahaur paium. AL, paivum. N~.8, a,salura.'AI., asatyra;
ribus dktm.-N. 9,et sparsi dissipentur capilli.'.AL, e( aii.-ff-saluro. N;. 9; eflTcilur. A-L;afftciluri N:- i'0 .
sparsos-dhsipent capiltos. N..1J), grana. AL, yenera. polluiinus. 41,, sotvimusiN. 12, proxihva.AL,-prosci-
Ihid.,. dependenl.,AL,dependuntui~ aL, derivanlur-. mo. Ibid., anieccenia. AL, anlecwna, lbid;, vocan-
J^um. 11, usque pendenles. A-L, usque dependentes. lur. AI.', vocabatur: AL, vocaliantur.-N. 15; sic.ftlar-
Ibid., a viris gerunlur., 41.,. ab "t~nw.er,sii viris gerun- tiaiis-. A'l'., skuV-Martialh. Ibid.., quod' et usique'.AL,
lur. Jbid., ealella*).41., catella.; al.",circellm. N. 12, guod'ad'nsque. "N: W, coenavocalufi 41.; ciehamvp-
serRenlum, AL, serpenlium. N~.ik,~.'myirgulas. AL, cari. Ibid., vespernam. AL, vespertinam. Nuin. 15;
in virgulh, IbitJ,, faciemus. 41., fecimws.N. 16, dex- cum cibo. AL, cum omni; cibo. Ibid,, fermentaiius.
tras commuries esse. AL, dextrw communes sunl. 41,' [ermentar'ws..N..16, spongia.4L, sfungia. lbid.-,,
lliid^ ac femroarum.. Al.,, acmulierum. Ibid. ob ar- diu~)i)alasatus.. 4J., diuthsim_elaxatus, AL, djutius
liiOEtimviftuiem- Al„, ab.armorumviflute. Ibid., vi- tnalaxaius; al., dm~laxatur._ lbid.,. humectationis.
riojae-41., vmli<B.,U)iA'._. armilla non discrepat. Al., Alt, humeclaliones. N\, 17,, de farne. 41i., ex farre.
drinitlm nomen diicrepat, N. 17,'ieueliir a vifis. 41., N.. 18, asperso. - 41.,. aspena, Ibid., sumuntur. 4L,"
(e"nefa(r't)iris.lb'id.,in siinilitudinem. _AL, iii similitu: add. : Grustula diminuti.vum est a crusta, panis
dhie. N, 18"sdicunfur. 41'.,, sunt. IbuL,, iniuentur. oleo eonsp.ersus,, in. medib, concavus, et "tortus,. n
4L, amspiciuht".Ibid., exsplendore. 41'., ex se. Ibid., jbid., quia dividilur,. 41., quia dividuntur., Jbid., si-
deesse vlderinl, adjiciant. AL,_rei esse viderinl, abji- mila... AL, simila sublilhsima est farina; al.*,,ad.- :
ciant, N. 19, apud. feminas crururo ornamenta qul- Esl farina,, a farre dictum, cuj'u&sunt purgainentui
btis. 4L, siinf ornamenla cfurum muliemm, siv.ear- N. 19, teiiuissimiiri). AL, lehuhsimus, lbid,,. ege,-
miliw pedhm,. a. q_uibus.tb,id'.,.q.uibus"odorameiila;., stum. 41., ejeclnm. Ibid., poliis... 41.,, pollen .genus
AL, in quibus"orhanienlh. esl jarinw cdndidhsimw. Ibid., una liora. AL, prima
CAP,xxxii, N. 1,, circa Briicliia. 41'., circum lird- hora; al., plunma hora, N., 20, yocalur. 41., tio-
chia. N. 4, fi) BLvniufn.,41,, in Mmiiium.Ibid'.,' ge- cantur. Num. 21, vjolenti. 41.,. violento. N. 25,
stare. 41".,.poilare.Ibid., misefat. AL,-miitebat; al, quando ardel, m oleo. 41., cum.ardeat in oleo. N. 24,
millefe pfmferebai. N. 5, annuliauro. AL, annvXoau- Jardiim eo.quod. 41.', lardus dichur eo quod:,Jbjd., re-
reo. N.6,,.Lucenles, etc Jta mendbse i'n M'ss:etEdi- positum. 4Jlrepositus. lbid.,undeAfrani.tis. 41., unde
tis hi verslculi descripli sunt, ut lougissimum fofet disil Afranius. IJJfd.,iq Rosa. M.,,iriprosa. Ibid., saga.-
neque uiile varias omriesieciioaes ap.ponere. tunV.41., sagihatum. N. 27',mista. 41., commisla.lbid.,
CAP'.XXXHJ.N'. 1, nama cinct.u,41'., nutii acikcio. pulpa autem,.. glulinosa sit. 41. om. N.j28'f Iiicani-
Ibid.,"noiMnatur,-AL, iiomiiiafuni. lbid., eiiiethau- cae. 41.,, lucariim.N. 29, qiiod liat. 41., quod fit.
tem. AL, cinclo auteni. ibid'., ereampeslre. Al. ,.et Iriid'., isiciis. 41., insiccalis. Jbid., concisis. 41.,
campeslfis. R 5, lactantes. 41., iaclenles. Ibid"., e't conscissh. Ibid., alratum'. 4'L, afrotum. Ibid., spu-
Prudenlius. &L,sed Pfudenttus.'Ibid., illigatum. AL, nieum. 41.,, spumetum. lbid., dicilur, 41., vocatur.
itligafte. N- 4, fiinus. 41., lunus, Jbid., publici liaber N. -50,"yocant. 41., dicuni. JNum.51, sphaera..^ ap-
bant. "41., publice haberit. Ibid.,' id eSl, ljmas. 41., id pellaliir. AL, sphmras... appellatas. N. 52, quia ea
est, lunas: Ibid'., caltulum.- 41'., calculum. Jbid.,, lex. M.,-qum est tex. Ibid., li»c Graeci. 41., hanc
quam illi. 41., g.ttia ilii'. N. 5, huncupamus; A'L, Grmci. N. 55, alia specie. AL, alias species. ibid.,"
nuricupdtur. ibid., descendens. 41.,,dividens. Ibid., coagulat. AL, coagulalum: N.- 56, colligalum. AL,
alarunv"sinus. 41"., alarum linum. Ibid..,. vestes ad collectum. Ibid:, in sitnilitudmem, 41., in shnilitu--
corpus c-ottlrabaukL.vesliat corpus",coniraliat. AL, dine. Jbid.,' dicitur. Al. om. N. 57, favus vocatur.
veslhim corpus coiitfdhat. Ibid., dieunt. AL, wcant, Al. favum vocarL ibid., lervere. AL, fervescere.
N".6, alligat, AL, allfget. N. 7, vincilur, AI., vincia- Ibid., sanitatique. Al., sanitaiemque. ' Ibid., sicut e
ttif. N. 8, Virgilius. 41., Virgilius dicit. conlrario. AL, sicut cbntr.ario: .
CAP.-XXXIV. Ni 1, nuncupati sunl. 41.', nuncupari- CAP.m. Num: 1, vocaia. AL, vocatur. Ibid., quain
tiir; al., nuncttpgtos. Ibid*.,,insertis filo'. 41., incerlh inde Teceniem dicimus, eic 4j., haric quidem recen-
filh. N. 2, caligarius vero non a callo. 41., caliga- tem vbcaril, quia rejicilur tiova a fqnle, vel a flumine,
rios viros non a calce. lbid., vocatus. 41,, vocatos.' Nam vetus putrescit, quia non est uttlh vetusta., ut
Ibid., _(juas Graecf. 41., quod Grmci. Ibid-., calcea- vinum, eic. N. 2, adolescentulas dixit. 41., adole-
mentar 41.,- calciamenia; etsic edidil Grialius. N. 5, scentulos, inquh. N', 5, pueris. operariis. 41., pueris et
crepidae autem diciae. 41,, crepidas autem dklas. operariis: Ibid., nort.ut in prandio. 4L, non utique ut
Ibid., in ambulando. Al., in ambulandum. N. 4. iis in prandio. N. &; relicla. 41., repleta. N'. 5,, succina-
soli. AL, quos s'6'H.Ibid., centum fuerinl. 4L, cett- lium. 41., succinatium jiiriuni.'-N. 7, nuncupant. Al."
ium fuerunt. N. 5, cantaturi. AL, canturi. Ibid., ut nuncupavil. N. 8, complures. '41., guariiplures.,N. 9,
dexlr'0. 41., ut in dea-fro/Ibid., pedi. Al., in pede. crucium vinum. 41.', crudum vinunu Ibid., aceium.
N. 6, haxeae. AL, baxea. Ihid., fierent. Ai., fuerutit. 41., acidum. lbid., aquaium. 41.',«criMamis(um. Ibid.,
Num. 7, sicut sublolares. AL, sicut sublalares. Ibid., etacidiim. 41., el aceium, Ibid., quasi aquidum. 41.,
-
quasi suBtalares.'AL, gudsi subcalares. N. 8, consuti, add. Quia aqua lavantur uvae in tojculari post ex-
41., coiidisi.N. 9, ossas puto abosse. AL, osasputo pressum vinum. Est vilis potusservis aplus. J N. 10,
ab oso. N. 10, vel terieis. AL, vel mreis. N. 12, quod ex melle mistum. AL, ea; melle dictum, N. 11, lorea.
saecuivilfabeant, AL, quod s^ccum habeanl. Ibid., in- 41., luria. N. 12, conlicitur. 41., conficklur. N. 14,
jicitur. AL, injicialur. lbid., liganlur. AL, ligeittur, deffatidetur. 41., defrudeiur, N. 15, deseenderit. 41.,
N. 15, hngulati. 41., lingw.ali. Ibid. follealos. 41., descendit. N. 18,ignea. 41., igne. N. 20, liquanl.
foliatos. 41., foiealos. Ibid., chalybati. 41., calviali'; 411, linquant. lbjd:, in modum ma'ris._4L, ih modutn.
aL, caltivati; aL, ea/iiia(i.lbid.~ sola caligis \incian- aqum maris. N. 21, succi dicti. 41., succiis diclus^
tur. 4L, sofea caligis vinciatur; aL, solea caligis viri- Iuid., exprimuntur. 41'., e-cpiimandir.
cianlur; al., sola calch vinciantur. Ibid., sculponeae CAP.IV. Num. 1, vas dictum. 41., vasa dicta, Ibid.,
AL,cu/ponei;aL,cu/ponia;.lhid;, braxeie. 41,, braxea. ap.jonanlur. Ai., ponunlur; al., esca apponalur. Ibid,,
LlBEJl VIGESIMUS. vasculum qua_sivesculutii. 41., vascula quasi vescidu.
h
G«>> Num, 1, menssm etsellam feoit. AL, fi«fs- gi, %h4pos't,t-lu,*i, djcij. kl.,.Ap,ostolus ait. Ibid,, lin-
847 4D S. ISIDORi ETYM0L0GI4S VARIANTES LECTIONES. I818
terra excocta. . sua. N. 6, eonsueverunt. AI., solebant. N. 7, a fe-
gtt. 41., finxil. N. 4, excocta. AL, exefflcitur
Ibid., suscipit. Al., suscepil. Ibid., cilionem.tesla. rendo. Al„ a deferepdo. Ibid., Plautu=, Al., Plaulus
ail. N..8, a scandendo. AL, a scandendo, id esl,
Al., efficitur tosta. N. 7, quem vulgo 41.,
quod vulgo celionem. N. 9, vocabatur. 41., vocatur. ascendendo. Ibid., yel sellis. AL, vel scalis. Ibid.,
per diminu- obascensum. 41., ad ascensum. Ibid., scansilia. AL,
Ibid., et scutella. Postea. 41., e( scuielta N.
tionem, est enim ejusdem similis. Postea. 10, mes- scamnilia. Ibid., in sedibus. AL, inwdibus. Ibid., hae-
soriunv. 41., missorium. N. ll,"gavata. 41., gravata. rent. Al., sedenUN. 9, considere. AL*. hmrere; al.,
Ibid., sctuella.".. similis. Al. om. sedere. lbid., qui Gfaece. AL, guod Grwce. Ibid., di-
CAP. v. Num. 2, Jabris. AL, labiis. N. 5, virgul- cilur. 41., dicitur. \Ilem thronum Grwce dkilur, nos
lorum. A\.,virgularum. N. 4, in usibtis aquariis. AL, autem solium. N. 10, rexsedet. 41., reges sedent.
CAP.XII. Num.jSJ,deferuntur. 41., ferantur. Ibid.,
in usus aquaruin. N. 8, scalaj. AL, ficale. dicat. Ibid., contecta. 41.,
CAP. VI. Num. 5, et sicula. 41., et silula. Ibid., diceres. 41., dicefel.;]a\., N.
nos sicularri.AL, nos silulum; al., nos situlam. Ibid., contexta; al., composita. 4, eontexta..... vehi-
cantliarus... Goth. 1 Tol. add.: Cantkarus vas qua... rosati.cula. 41., conlexlum... vehiculum.lbid.. russali, 4L,
N, 5, vi-esternax.*4L, viwslerna. Ibid., compo-
Virqllius : sita. 41., est posila. ilbid., deportata. 41., deportatur.
Et gravis appendebateantliarosansa. CAP.XIII.Num. 1, quo. 41., in quo. N. 2, fusles
N. 4, per diminutionem. AL, per derivutionem. Ibid., quod. 41., fustes dicli quod. Ibid., in terram. AL, in
vocant. AL, dicunt. N. 6, cilicises. AL, cilices;_%\., terra. Ibid., quos rustici palos voeant. AL, guos pa-
cilicienses N. 7, yolunt. Al. om. Ibid., in qtiod. 41., los rustkios vocanl. Jbid., velluntur. 41., evelluntur ;
in quo. N. 8, diiivinutivum. 41., diminulum. Ibid., aL, evolvunlur. N. 5, dicuntur. 41., dicantur. Ibid.,
ablutionem. 41., lavaiionem; al., albaiionem. -Ibid., ab aecipiendo. 41. ,ja capiendo. Ibid., formunv.'AL,
solitnra sit. AL , solitum esi. N. 9, quod aquas.. AL, formam. Ibid., et fbrmosus. AI., e( formosum. N. 4,
guod «guis.-Ibid., Orietilales. AI., iit' Orienle. lbid., novacula eo quod innovat faciem. AL: t Novacula est
sed et camaras. 41., sed et cum eh aras. in quadam subtilitate tensum latins ferrum, raden-
- CAP. VII. Nnm. 1, olearitim eo. 41., olerium di- dis pilis acutissimurh praeparatum , quod lieet barbae
ctum eo. N.- 4, lenticula vasculum . . . a liniendo di- segetem metat impressum corpori, tamen subslan-
clum. 41. Lenticula modkum vas "eneum, vel ar- tiam relinquit illaesam.i AL":c Novacula ferrum sub-
genteum quadrangulum in latere apertumel, sacerdo-quod et tile, satisque acutum; dicta autem novacula eo quod
lichilum. Est enim vas olei, quo regcs, innovet faciem. * Ibid., pecten diclus. Al., pectinem
tes ungebantur, a liniendo dictum. » dici; aL, peclines dicli. N. 5, catenatum» AL, catena.
' CAP. VIII. Num. 2, vapor emillalur. 41., vaporem Ibid., horologium. Al., horologia. Ibid., per lineas.
emiitat, Ibid., patentioribus. 41., patentibus. N. 5, AL, per tineam. IbidJ, quamcunque ' diei horam.l 41.,
muluarint. 41., tnufuasseiti; al., sumpserint. N. 4, guascunque diei horqs.
senei. Al., a*iiea*.Ibid., vocati. 41., vocatw._N.6, CAP. XIV.Num. |l, sumitque. Al., sumpsitgue.
cibrum quod. AL, cibrutn diclum quod. Ibid., curri- Ibid., fulgorera. AL, nitorem, N. 2, vocatum. 41,,
frum. k\., eurrifrugum. * vocatum dkimus. Ibid., in similitudinem. Al., in si-
CAP, ii. Num. 4, scrinia... Al. add.: Scrinia mililudine. N. 4; faJx. AI., falsis, scilicet in nomi-
sunt vasa, i.n quibus servabantur libri, vel The- nandi casu. lbiti., putantur.AL, amputantut: lbid.,
siaurL Undeapud Bomanos illi qui libros sacros ser- dictae autem sunt falces. AL, dicia autem falx. Ibidl,
vant scrinarii nuncupanlur."» N. 5, paulo. 41., pau- quod his, AL, guodhac. Ibid,, abscindere. AI., ab-
lulum. N. 6, siiarciaa. 41., silharthim; al., sitarchim. scidere. N. 6 , resecans. Al., secans. Ibid., "rasira
Ibid., suiae. 41., consuiw. N. 7, sacculus. Al., saccus. quoque. Al., rasirum guoque. N. 7, codicem. A.I.,
N. 8, (issis cannis contexitur. 41., fiscus qui conte- caudkem. Ibid., in feliquis operibus Jiabeatur. Al.,
xitur. In Editione Grialii erat fissh canis pro fissis itt reliquh operiatur.llbid., fossorium. AL, fossoriam.
caniih. N. 9, virgulis. AL, virgulth. Ibid., pro Israel. N. 8, sarculi sunl vel simplices, vel bicornes. Al.,
Al., poputo Israel. lbid., quasi covus, quasi cavus. sqrculum ferrutn fossorium est habens duos denles a
AL, gttasi couits, vel cavus. N. 10, dictae. AL, dicti. sdrriendo, id est, fbdiendo dictuin. Ibid., pastinum.
lbid., sporta vel quod . . . fiebanl. Al.: t Sportula Al., pastinalum. Ibid"., panguntur. Al., sparguntur;
diminutivum a sporta : sporta auiem dicla, quia al., punguniur; al, , purganiur. N. 11 , cillunlur.
exportet aliquid, vel quia ex sparlo flt. Sparlus vero AL, cillenlur; al., cellunluf. lbid., moveantur. 4L,
est frutexvirgosus sirie foliis ab asperitale vocalus , moventur. N. 12, pfolluit. 41. , proflual. N. 15 ,'ex-
Similis carici herbae, et lunes de eo conflciuntur. t portare. AL, porlarb. Ibid., qualusper quem. Al.,
CAP. x. Num. 1, ab igni eolendo. AL",a colendo qualus corbes , ~cotaque prwlorum, per quem; al.,
ignem. Ibid., de Septenlrione poeta dicat. AI., de quales, per quos; al.j. qualos, corbesqueprwlorum, pcr
Seplentrione dicalur. N. 2, cicindela. 41., cicendela; guos; a!., quaius, coijbiculwquoqueprmlorum per quos.
al., candela. N. 5, a cera nomen habet, ex qua. Al., CAP. xv. Nunv. I, a flumine. AL, ea; flumine. N.
a cerlo nomen habel, ex quo. Ibid., praeslabo. 41., 2, gyrgillus, <_uod.|AL, gyrgillus dktus, quod. lbid.,
prwstabat. N. 5, funalia sunt. 41., funalia dicumur. in gyium. AL, in gyro. Ibid;], pertica. AL, par(e|. N.
Ibid., scolice. AL ,'scolkia; al., scolici. Ibid., hoc 5 , telonem. Al., lotonem. Ibid., Gravce. Ai., juxla
est, intorlL Al., hoc esl, morih. Ibid., aut uncos. Grwcos. Ibid., dicurit, 41., vocant. Ibid.,quod imile-
AL, abuncos; aL, aduncos. Ibid., hujusmodi. Al., tur. 41., propter qiipd imitetur. Ibid., levantem , ac
hujuscemodi; al., cujuscemodi.N. 6, lambpntis. AL, deponenlem. AL, leyantis ac deponenth.
labenlh. Jbid., motum ostendere. AL, medium oslen- CAP. XVI.Num. jl, vel qtiod haec equi. Al. , vei
dere. N. 7, laterna inde vocala. AL, laterna dkta; quo equi. Ibid., lactentes. AL, lactanles. N. 2, lupata
VtL, lanlerna inde vocata; Ibid., possit. AL, possinl. sunt. AL, tupati sun\. Pcofrehi asperrimiadd.: irieius esset
N. 9; ignis dicilur. 41., ignh est. Ibid., creperil. 41., frena asperrima. Ibili., clumus ... Al. c Cha-
cwpit. Ibid., vocatur. 41., vocant. N. 10, Pharus. mus genus asperi ifreni est, quo caballi superbi
41., Pharum. Ibid., stipra diximus. AL, prwdixhnus. coereeri solent, dictus a curviiate;-chamos enim
Ibid., insidiosos. AL, graves. Ibid., in portibus. AL, Gr.eci curvtmv dicuiit. >N. 5, dictas,- babenae ab habendo
in potikibus. Ibid,, Pharos dicuni. AL, pharos di- dictie. 41., habenasiab habendo Ibid., a reti-
ctas ; al., pharos dicilur habuhse. nendo lora. AL, a trethiendbora. _N. 4 , capistrum.
CAP. XI. Num. 1, dictus. Al., dicitur. N. 2, breve 41., caphtria. Ibid,, dictum. 41., dictam. Ibid,, quasi
dicunt. Vulcanius legendum ait humi dicunt. Ibid., ante sellam. 41. , guast anteselta. Ibid. , quasi post
bajonola. AL, bajonula; al., batanula. N. 5, spingaa sellam. 41. , guasij postetla. Ibid. , cingulum. 41.,
sunt,in ijtiibus. AI., spingm sunl tectkm, in quibus. dngula. N. 7, calofattim. 41., coloralum. N. 8, ar-
N. 4, Rutilius. AL, Sa(i/«(s;aL, Salirius; al., S(ra(t7- doresiccetur. Cod. ^Luc.add. : Explkil liber Elymo-
lius; aL, Sa/tesJms..Upd., de vita Scipionis. AL, de vita fogjarum domni isidori ephcopi. Ileo gratias. Amen.
'849 4D S. ISIDORI ETYMOLOGIASSEMLERl NOML 850
VRMF.Nonnulli Mss. et Editi praemittunt epistolas B tatu 1 de granimatiea sancti Juliani Toletani. Vide
Isidori ad Braulionem , ei Braulionis ad Isidorum , etiam Anthologiam latjnam Burmanni, el lom. IV ,
quibus Etymologiarum mentio fit. Eas nos simul cum Pisaurens. Edilion. | Poetar. Laiinor. , ubi diverso
aiiis Isidori epistolis edemus. De Elymologiis, earum ordine versus collocantur , sed.ita ut caetera consen-
Editionibus, et mss. exemplaribus , fuse aclum fuit tianl. Deinventoribuslitlerariiriv mulli agunl, qubrui»
in Isidorianis,c. 49, etseq. Praefalioatl Braulionem, nonnullosrecenset Eabriciusin Bibliogr. Antiq., cap.
in quibusdam Godicjbus ad Shebulum direetadicitur, 21, num. 11, ubi versus, quos disi, Eugenii Toletani
in nomiullis velad Br3ulionem, vel adSisebutuin, aut Ennodio 'licinensi attribuit; sed eos ego inter Eiino-
ad utrumque. Inter addiiamenta, sive appendices ad dii carmina non reperio. i
Etymologias,primum locuro dabimus quibusdam ver- N. 6. Plimnkeocolore. Rubro. Ovidius, lib. iTrist..,
' sibus hexametris in laudem Deiparae, qui in Codice eleg. 1, vers. 7: ,
Regio.valieano 1953 inter eas epistolas et indicem Kec tilulus miriio,nec cedro charta notetur.
capitunvlibri primi inseruntur. Semleri annotationes
in prima capita libri primi post Etymologiarum ap- Vide Bocbarturo, Geogr. Saer. Ghan., i, 20
jPendices proferentur, qui multa emendat quae jam N. 7. Reposui diduxil pro deduxil apud Grlaliuin et
Grialius occupaverat, quia elsi hujus notas laudat, alios. Nonnulli dicuiil o non a Pythagora, seda Pa-
lamen eas, ut ego puto, apud Breulium legerat, non ' lamede invenium. Plura de his videri possunl inuot.
' in Ediiione regia MalriteusL Munckeri ad Hyginum, fo!. 277.
LIBER PRIMCS. N. 8. Similes locutiones per infinilivum passim oc-
p currunt apud Isidorum, prxsertim in Mss. : Quinque
G
*-*
CAP.I. Num. 1. Dhciptina a disc. 4Iii pulant dis- aulem esse,etc., quia , ut egoputo, per litterarum
ciplinam synCopen esse dhcipulinw, a discipulo; el• compendia auctorisnomen , quiidtradidit, ascripsit,
exstat quidem vox discipulina in antiquis nummis. quod a librariis postmodum neglectum, vel nonintel-
N. 2. Quod ariis prmcept. Eiymon arfis pluribus lectum ftiit.
explicat Beemanus, de Oiigin. lat. ling., pag. 886, N. 9. T jiguram demonslrans dominkmcrucis. Ver-
verbo Putcher. Isidorusliaecipsa repetil cap. i, nuro. ba Ezechielis in VuJgatasunt: El dixil Dominus ad
2, el aiite ipsurn Cassiodorus in praelai. de gramtna- eum: Transi per mediam civiialemin medioJerusalem;
- iiea : Arsvero dicla, quod novis (forte nos) regulis arc- el
let dtque conslringat. Alii dkunt a grwcis hoc iraclum iium. signa lau sttper frbntes viroruin gemenliumet ddlen-
De significatitine lillerac tau plura eongessi in
esse vocabulum atio -rni apfzns , id es(, a v.riule doc- Prudentianis, c 20: Addere poteris alia ex Edilione
trinw, quam diserli uniuscujusque bouaerei scientiam PP. Apostulic. Cotelerii, cum not. , lom, I, p. 29,
vocant. Antuerpiae, 16!J8.Scribendunvest tau, non thau,, ut
CAP.III. Nnm. 1. Calculatores: Adde Pignorium, in Ediiione Grialii ,]et in nonnullis bibliis.
de Servis,pag. 164, quiex4ugusiino,lib. i Confess., N. 11. Sed sbla verba componunt. Apud Grialium
cap. 13, profert haec verba : J//as pfitnas, ubl legere, desinil caput, verbacomponunt; sed non puto omnino
et scribere, et numerare dhcitur. Semlerus niallet, omittenda esse ea quaj in vetustissimis Mss. etiara
lilleraiuram pro liiieraiionem; sed lilleralionemhabet nostris reperiuntur. Confer. not. Semleri. De littera»,
uon solum Augustihus, sed eiiam Martiantis Capella, notaiidiis Ausonii vefsus, idyll. 12, de litteris : *
iib. m, paulo post initium: Hhuque milti Romuluslii-
leralurm nomen ascripsit, quamvisinfantem me littera- v. D In LalionumerusdgnariusArgoliciimx.
lionemvolueril nuncupare. Vide etiam uolas ad Glos- CAP. IV. Num.-S.Eadcmel digamm. Non esl pmit-
sarlum Isidorianum, verb. Magister ludi, calculo. tenda Vulcanii annotatio ad hunc locum : Curv 4i-
Giialius edidit introducunt, melius quam alii Excusi gamma vocelur, ex pronunlialione Germanica constat,
htlroducuntur; sermo enim est de lilteris, quaeverba gui (¥orl&, qum) v\ul f, protiuntial, quod duplki
per ocuios introducunt. gamma consial. Alque hinc eliam inlelligitur, cur in
N. !. Apud illos alph, Grialius, idem apud Latinos muliisMss. prajsertim-Kiolhicissaepe v pro f reperia-
k. Reposui cumaliis-inde. Legi etiam posset id esl; lur, ut tieri(aspro feritas, etc.
nam idemelidest in Mss. saepe confusa sunt. N. IA. X littera.Deantiquitaielitteraea; conferendus
N. 5; HebrworuiHiit. Veisus de inventoribus litte- quoque Malili*EiisJSgyptius in explicatione senalus-
rarum , quos Crinilus referl, exslaut inter carminai cousulii de Baccliaiiailbusad verbum Exdekendum.
saneii Eiigenii Toletani, pari. i, carm. 21, e.tip trac- Verba Et digne, ctc'., de quibus Grialius, exslant
857 AD S. ISIDOBJETYMOLOG.AREVALl NOTM.
etiam in duohus mss. Codicibus Toletanis optimae \ quas Grmci Biatt; vocant, id est, puncta' brevhsima
notae, quorum variaelectiones ad me transmissaesunt, pariter et rotunda , et planisiima tingulh quibusque
ul in Isidorianis, cap. 107, num. 32 el seqq., monui. pone cavitibus, prmiertransldlionemsanctiHieronymi,
N. 15. Tobias Gutberlethus, de Saliis, cap. 26, ex qum colis et commalibus ornata conshtit. Vide eliam
Velio Longo, referl z inveniri in carmine Saliari. Id Diomedt.m, lib. n, pag. 432; Putsch., etquae anno-
si verum est, addit, falsus est Isidorus-. Sed advor- lavi exSergio , in Proleg. ad Sedulium, nuin. 171.
tendum, Isidorum loqui decommuni usu scribendi, Sequiori mvo plures "distingiiendi, el iiiierpungendi
cui contraria paucorum exempla rion refraganlur. uotas lecensebat Peregrinus quidam librarius a me
CAP.vn.:Num. 27. Secunda pars nom. In nnnnullis relaius in Isidorianis, cap. 108, n. 26.
' N. titulus
Mss. est, Secunda pars nominis comparatio. N. 2; Prima positura. Gassiodorus, loc: cit., alio
35. Diptota, ut Juppiler. Grialius inficiaiur Jup- niodo explicat : Prima esl media ; secunda subdis-
piter varietales duas habet;e. 4i Isidorus aucioritale linciio; teriia plena. Sed Isidorus Diomedi consentit;
Prisciani se tuelur, qui lib. 6, pag. 695, Edii. Pulsch., quod videmr approbare Lipsius in epistola ad Hu-
ait Jrippiler Iiabere genilivum proprium Juppiteris , biutum Audeiantinm , de disiinctione el interpunc-
vel Juppitris; nam Jouis est ab antiquo nominaiivo tione, centur. 3, misc. ep. 39, ubi observat nos va-
Jovis. IJodiehic tantum genitivus Jovis in usu est. riasse isto aevo. Eru.iite de hoc argumento disseri-
CAP.IX.Num. 1. Quaedam de perfecta forma le- lur in Actis AcademiaeBarcinon., lom. I, cap. 2,
gunlurin Impiessis,' ut ail Crialius (Vid. Grial. ibi, pag. 436 et seq. In Clirouici Goltwicensislom. I,
uo(.}; sed infra, num. 5, post verba quid agamus, ut prodr. lib. i, cap. 1, pag. 20 et seqq., plura conge-
ex variis leclionibus animadvenes. -g runtur de antiquissimo imerpunctionum usu, ubi
CAP. x. Num. 1. Accedat. Grialius cum aliis im- explicatio Isidori casteris aliorum lacile praefertur,
pressis edidit accidal ; el in Mss. quidein saepei pro praesertim allegato Cassiodori testimonio.
e, ut contra e pro i reperitur. Hoc loco malo curo CAP,XXI.Num. 1. In Chronici Goitwicensis cit.,
Semlero accedat; nam verbo adverbium verius acce- tomo I, p; 24 et seqq., proferuntur hoc et seqq. ca-
dil quam accidit. ' pita de noiis ex Codice Goitwicensi saeculixn; sed
CAP.XIII.Num. 1. Loquelares. Loquelares etiam iioii exprimilur an sit Codex Etymologiarum. Pauca
has praepositiouesvocat Julianus Toletanusin opere vero discrepanL
quod nuncediiur de.Giammatica, ubi mullaex Isi- N. 2. Asteriscus.Auguslinus, epist. 10, ad Hiero-
4oro sumit, sed et illustrat. nym.: Asleriscis nolnsti qum in Hebrmo sunt, -elin
CAP.XIV.Nunv.1. Ab exsullanle vah. De interjec- Grmco desunt; obetisch autem quw in Grmcoinve-
tione vah confer SemlerL notas*.Conjici potesl Isi- niuritur, et in Hebrwonon sunl. Ex quo patet scripto-
dorum scripsisse abinsultanle,vah, ex Hieronymo, res veieres sentenliarum noiis pro libitu aliquando
episi. 20, ad Damas.: In lingua Lalina habemus in- usos, non ad certam constantemque regulam. De
lerjecliones quasdam, ut in insullando dicumus VAH , forma uotarum minime solliciti esse debemus, sive
el m admirando PAP*,e( in dolendoEEI. Sed leclioni earum quavin eit. Gottwicensi Chronico excudun-
Vulgataefavet locus Augu>tini a Grialio prolatus, et tur, sive aliarum quae ab aliis ex antiquis membra-
exempla quaedam,, quae aflerri solent ex Tereniio. nis ostentantur, siquidem in Mss. et Editis magna
Adde Augiistinum,tracl.Sl in Joannem, quemiocum esl discrepantia. Koc curandum, ut definilioniab
fortasse Grialius innuere voluil; nam verba eadem _ Isidoro traditae forma consenliat: aliae varietates,
videntur. C quie, servata illa delinitione, aul descriptione, inter-
CAP.XVII.Num. 2. Pyrrichius. Meursius, de Saltat. cedere solent, librariis ascribendae, ut apud nos
veter., adverlit Servium ludum pyrrhichameum ludo easdem liueras Latinas, aut Graecasalius alio modo
troja confu*Iisse, quod ex Capella et ex hoc Isidori fnrmai. Confer tabulam aereani a nobis additam.
loco colligit. Multi putaut pyrricham diclam a Pyr- (Hanc tabulam habes ad catcemhujus tomi. EDIT.)
rhicho-Cretense, qui primusdocuit Crelenses saltare N. 22. Xpvio-ipov. Ven. Thomasius, in praefat.ad
sub armis ad pyrrichii pedis sonura. Psalteritim, tom. II,-Edil. Vezzosii, pag. 23, descri-
N. 13. Ad celeuma canentium. Communiorscri- bit quinque notas quibus in Paaltcrio usus est, et
bendi ratio est proceleusmalkus, ut celeusma; sed et inler eas ehrismon, ut vocat, __£,quaeex voluntale
celeumain opiiuiis veteribus libris reperitur, et Ju- scriptoris ad aliquid ponilur. Notum est, per hanc
lianus Tolelanus in opere de grammalica proceleu- noiam Christi iionven exprimi, quod idcirco mono-
maticus quoque dixil. grammon dicitur. Grialius -alitid etymon sequitur.
N. 26. Insulm... Acltates.Correxi EditionemGria- Videndus etiam Foriunius Licetus, de Lucera.,
lii depravatam comnvuialislitteris, insulwes, Achat lib. vi, cap. -47. Apud Ciampinum, tom. II veter.
vo insulw, Achates. monument,, pag. 172, tab. 19, quaedaiiianiiquamo-
N, 30. ilfetra pedib.accidunl.In Cod. veleri Regio- numenta nolam exhibent, quae aliis chresimon, aliis .
val. 212 est opusculum Jsidoro-tributuro liac inscri- - ceraunium videtur.
plione : Incipiuntinventkula de pedibus nubis neces- N. 25. Phi cl rho. Grialius edidit $ et p; sed me-
- saria, quod append. 2 ad Etyraologias proferam. liusest expressum nomen harum Iitterarum plii et
Fortasse enim editum hffc opusculum ab Isidoro fuit, rj rho, ut conjecit Vulcanius, hac s.ubjectaannotatioiie:
antequam Etymologias conficeret, ex quo postea w- Emendo PHIe( RHO.iYo(aenim ex hh duabus titteris
put 17 Jibri liujus i Etymologiarum digessit. composila videlur. Cumque Isidorus ipse hanc nolam
CAP. XVIII.Num. 6. Accentttsautem reperli sunt. dicat solere poni ob solliciludinem,equidemcredide-
Deaccentu fuse agit Ricciolius , in Prosodiae parte rim per lianc notam significariypovmvEov, hoc esl, ob-
octava, quaeest De accenlu in prbnuntiqndoet scri- scurum esse tocum,ideoque d^igenlius de eo cogitan-
bendo, ubi plures alios allegat. dum esse. Lihrarii conjunxeiunt phielrho, ex, quo
Ibid. Grialtusedidit" et non producla mela; et ila processit in Mss., et Editis phietro. In Psalterio Go-
fere Mss.; quibusdairiplacel Vulcaniilectio, et non thico, qttod Toleti adhtic asservatur, hajc ipsa nola
producta ME, hoc est, prima syllaba in meta. Non- •apparet, sed aliquaiituliim diversa forma, ,ut obser-
niilli producte pro producla. valur in perquam erudita praefationead novam Edi-
CAP.xix. Num. 6._Versui. In anliquissimo Tolel. lioneiu Breviarit Isidoriani, sive Mozarabici, pag. 20.
- Cod. esi verui pro versui hic, el. n. seq. Utrobique CAP. XXH.Num. 1. Vutijfaresttolas Ennius .pri-
iigura alio modo expriinilur, ut simul cum notis Sen- mus. De notis vulgaribu* multi multa scfipseruut:
tenliarum ad eap. 24, iu labula, repraesentabilur. quaedam ego proferam , quae ad Isidorunv illu-
CAP. xx. Num. i~.Velus fuit iuterpungeiidi con- strandum , defendendumve maxime pertinent. Li-
sueiudo, sed non communis , neque al>omnibus ob- psius, in epislola ad Leonardum Le_.sium, de
- servata. Cassiodorus, lib. i Instit. divin. lect. : Sed notis, et notariis veterum, lib. i, episi. 27, ad-
yt hh onmibus uddere videaris ornaium , posiluras, vertit primum has notas ab Isidoro vtUgares dici,
«859 AD.ig. iSJDORI,ET¥MG.LQ,G.4REVALI NGiLE. ,.S0O
,ut J»-jnridieis ,et mjlitaribjis distmguantur. Deinde ii.ot:in jiotis Jegitur :Conlractu otnnium; yarro qui te-
jputat ;Isidor.umJibn ,scfipsisse Ettriius ,p)imus_,,sed «demconlraciu pro-oontraclio.ne,-conlraclurausufpa-
,nam de-Ennio nijiil Jiujusmodi '-vit lib. i R. R,,eap. ,penult. Sed m.elius -cum aJiis
Pir.satintus-fwintus,.,-
Jegifur. ,Sedfortasse,4enposieriorl"Enni6,non cogita- ".viiieiur contraclo, scilicet eollecto, digesto,-et aucio
yji„ ^de .quaiJrjalius.Nonien autem •PersanniiLip- .nunveno, ele.„ ul in exemplo.a Grjalio.producli) ex
siias ex 'veterJbus «Edilionibus-sumpsit-iisic enim Bueionio_,set.apude-imdem Suetonium , jn Auguslo ,
Jeg.il.:Commentus,est .nptas, -.se.d.lantum .prwposilio- .cap. ol: ~Duomillia librormnxonlracta
" " ' JCW-
-undique
nnnj. Post -eum ,IT,er.iius P.etsannius. -Philargyr.us el mavit. I ,
Aquila, elc, el corfigit-: P-osteum Pensannius, elc, CAP.-XXIV. 'Num^k: I» breviculis. 1n not, adPol-
j\beU .e-vinv,a Mss. -v,ox 35er(ius.jVo Mstantesadem Jucem, loni. n,.Iib.iv.iii,.cap. 9, conjicitur hoc loco
Xipsiussivspicatur-ligendjijii.audientes;aianv in,quo- .reponenilum inmntriculis pro in breviculis.^caliger
-dam Ms. inv«neral -addentes; non tamen danvnat feralesonans Yab Ausonio, idyll. .12,vocarl ai(,.j}uia
utstanles» Jnvo ,hoc soluoviego veruin pulo..; videtur ab eo incipit verbum uhdare; sic ille inlerpretatur.
.eniin ipTO.prjiim.fuissfimolariorum, aiteolligipoiesl 1
Expluratumquidera estin veieribusquae exstant mo-
.ex -ihymno*P.-nudenj,ii in -honoi-emsancii .Cassiani, numentis V poni^prd.vivil.Esempla praeter-alioscon-
.qiiem puerL^qni siyjis fodiebajvt, itaaJloquebantur, gessil v. c Marinius JinAclis Arvalium, spag, 6I0et
,Peristepli..hymn. .9,,.vers. 171: -seqq»,.Quidfergo?efitne fl-epQrienduniin Isidoro V
ReBdimtlseccetibitaiiv -milliamullanotarum, pro T2 •Repuguanl jrnss. exemplaria. ,Et ftutgersius
QaamstantUyfleiidD,te docetile,~e"-xepimus. quidem, Var. lect.Iib. v„ cap. ,17, defendit Tpro-su-
perstite a Graeco verho ntpiw. "Rutgersio-adhaeret
Nisi =dicamus .puerost, quia ,sub j-pagislri disciplina g Barthius, lib. XLIVAdvors.3 cap. 6, qui neque in Jin-
erant, stantes,exciper.e)solitos*notas. Samuel Eetitus gua .Latina raliones deesse ait.,-nl pro littera -hac
obsenvai. lih. Ji, cap. l^-ita dislin,g.uendumcenset: ,cr.ucis benedictae iiidice-pugneiiius , ut-quod Iiltera
..Commeit(a(ws est iiotas. Sed pnwpositionumtantum .illa, quam ducem rscli Ennodius, epigramm. 17,, vo-
.posi eumJerims Persannhts, Piiilurgyrus, et Aquila, cat, liominem erectum , et brachiis bene utentera ,
<etc.;SeiliieetTiinoaiotas eharacteruin,.intVieiiit^lislin- adeoque sanum el .v'gentem.denotai. Butgersiiiejus-
cias a vulgaribus Ennii per litteras. Tironem exce- dem conjeolura NicrAiitonio,in Bibliqth. «et.,ilis_p.,
perunt fhilargfjus ,et Aquila. JPersannius tertius lil). v, n. J7,,non jplacuiy -qui conira Lipsium., .de
.post Tjronem -<notasipraeposltioiiuni-lantum adjecil. recta Pronunlialione linguaeLat., cap. ii, ¥ pro T
-Notas, quas Tironi Gr-uiheBissascripsit»supposilitias sjibsliiuere -,'oleiileiii, amplectiiur poiips ff.homae
-esse.censebat-Pev,er,aius,qui veras Tironis noiaspe- Reinesii observationem, qoi',Iib. J Var.. lect., cap1.7,
nes se,'esse.asserebat, <uldixi in .comment. ad V-m- T-.pro T inlsidoro le^ejndum^onlendit-; nam •rijit-
deiit. Iiynmi. 9 Perist. sers. 23. Foritasse Jisidorus tera in.itialisest vocisuystKs-,satiilalis, ihoolumiiulh,
ita inl.ellexit., .nt Ennius jirimus (Junior, scilicet) juodfialerii.insigniUestimonio•confmmat. Addiipo-
-1,,'dlOO?notasiliffersar.um vocum invfenerit; -primus testfiXieodemIsidorO'St]pra_,.cap.3,,
1 n."7,,"X.adexenv-
quoque Tir-ojnotaspravposrtjonum tanlum,,de.quibus ,.plum vitae hunranse fuisse formalum, et iium.;8:
••Ennitistacuerat.,-eommentus liierit. Post Ijronenv Qninryae autem sesselapudiGmscosmysticas litteras :
"Vipsani-is^.iseuPprsaunius, ut alii-JSditi, <autJ3am- prima __:,--qumJiumanam vitam-signiftcuL,de _quanunc
nius, wslSBivVnius,ui*nonnulli Mss.-,•P.hilargius,sive diximus. Secunda B„Iquwn.orfem significat.A.Cfacile
-P-hilar^j-Eus^etAquila.ialiusaHas arJdiderurit.Neque quidem fuitx, demissis corniculis, inler exscriplorum
sm^le esselat/ii-iaiias addiderunt. >Grialius'iuium,jeum-lC manusin ytransjre.iVtellemuaineninantiquis hrevi-
«demqueJioiwinem-facere videtur Vipsanium .P-hilar- culisinilitumaliquodiiuiusmodi&xeinpluin^ppareret.
|ium jssed-melius distinguemus - Vipsanius,-Philaj-- Foriasse hic usus .ccepii, poslquara -j«n.pcniuiniioma-
^glus.Caeterunveum^veteies ipsianultum vnleriSeTva- -num ad Grsecos impevatores «devenii.Grjalius etalii
rientideiinventonibus nolarum , <©pinorJlsidorum ex Ediii itainterpungunt 1:Hiabsl_per_medunn,lelum. ld-esl,
-alictijus.senienlia "priraum Enmunvauctorera feeisse, morth signum. Jlalo,Ue/un-, id-.est,inorlis-signum-lul
-dejude«x salterius-opinione Tironem. Eacileaulem ispudleamdem iGrialihm su.praicap.-3, ai. 8.,Alioquin
'ftiitihtlib--ar.Hiiioniinaiseriploruiti,adimarginem-indi- i/ie(a',quoque-inortis.!signu.m.dieilur, *.ila Marliali,
'eata •praviei-fliilteiieiit,mtijam in ilsrdopianisarinnad- iib. vii,:epi,gr-36 : |
verti. ifeJia<ae-noiiswderj-possunt iu Acfis Academiae
'Bapcinon,, tom.-I ,'pag.- 427,-iGtvv.i. prodr.Jib. z, ad Kosti mortiferumquaestoTis, "Casirice,sigmim."
Est operaepretium disceretlieta novum.
Clironie. ^loitwic,tet apndiFabricium, in Bibliogr.,
-cap. 16, num.-dS.retiin-Bibl.-vet. Lat,,oap...9rlibJii, In -vei-suiParsiierat.i-s(,-pro;quoireslitui!es.!Montfau-
num.,8,*et'lib.'iv,.cap. .6, qiii diversas .vetenunv>no- conius, lib. i, cap. 2, Palaeogr-Griaec.advertit anti-
larumEdlliones^explicatibnesquejnecnonaiuctores, quos seripsiske>6> ouivvJineola.iii,>medio,-.recenlemquts
-
qui de eis agunt, iccenset. Bibliotheca Valicana'Ol- -essennoremaliterscribendvscilicct S, VidenflusBot-
t6boniana,!num.;2971,-sejwat opiis ms. pi-aestantis- -larius'i'iianscriplione[se->ulcrali,qi)a>m .illustrattom. I
simum, et-quantivis pretii, scilieet aoannis-Baptistae ftomaeisubter.r.jpaii.^l.anqnae.exaratuiiifionspicUur.
Guazzeroni interpretaiionem in veteres notasilonia- 'N. S. Cum autein in^pmitiam. Viidesuo Joco varias
norum,ietc Wtarumloea-sunt 6,400, lexplicatiories JJ lectionesde imperUia,impim_ia,',aulperiiia.
10,720. lii-veteribus fmembranis Vaticanis«onnulla CAP.xxv.-iN,um.iL, ISioiasetiam litlerarum. Arlis
occurrunt eliam Isidori nostri opuschla notis Janti- -oeculte scr-ibendi, siVesteganogKipliije,artisque oc-
quis 'Romaiiorumjexarata. cultas scripturas solvendi setllegendi.prceier Tritlie-
*N.2. DeinUcSerieca.•LipsIus,!n'epist.-cil.*ad-Les- *niium^liires ipraeceplatnadideruut, -l-eeensiti-a,Fabri-
sium, putafSenecam Patrenvab Isidoro inielligi; qui cio in Bibliogr. Amiq.,-cap.21, num, ll.-Ciceroncm
opusnotarumeffeceTit in quinque «villia. Verisimj- quoqueiioiisilitterapjwn usuin fuisse, colligii.Eniman. t
Jem Iianc suspicionem vocat Fabricius , in tnot. -ad * -Frider.^GTegonius,iri dissertai. ,ile seribendi genere
cap. 9 Jib.iJ, n.S, 'Biblioth.vet.Liat.^quamvisiBer- per -•igTO,prajcipue bpud -veteres Laiinos, vjuaelegi-
Tnarflusa-Mallirikrot,«ap. 24, de-natura^efusulitte- tur vol. II Aclor. societ. Latin. lenensis.
rarum, p-l.iilosoplJum^Senecam-iivnni malii. "Pignorius, - "N. ^2. Prp z autem \ red. ad ~dupl. aa. "Verba
de Sefvis , pag.'U'0,neutrum 'admittere velle*vide- Cffisarisforlasse inci|iinnt:a mm, .aique ita legendum
lur;, nawv*sxvefbis Seneeaedemotis epist. "11} :Wilh- efil, incidant, snonihcidunt, .ntjGriiilius habct. Verba
simoruni mqncipiorum isla commenta suu(, coliigit Pt'o'%•autem,~e\c., Grialius censet iia legenda : Pro
falsa isidorumriarrare. Sed-cunvon-poluefirSeneea *xau(em,>ete.AiSuetonius,in Auguslu, «odem modo
convmentum, quod fuit vilissimorunv mancipioram , Joquitur cap. 88. i^ro ziautenuduplfxa^. Nequelsido-
digiiumexistiraare, quod ipse, vel quivis-aliusinge-
' nuus ius tradit,eap.*-3eii, augustiiernpure-extrernam Jilte-
honvo amplificaret? In tevtu^EdiiionisGfialii 'ram ftiisse x_ sedy el z usque.ad Augustitcmpus apud
861 AD S. ISIDORl ETYMOLOG,AREVALI NOTM.
Romanos seriptas non.fuisse, quod ipsum de litlera x A MvSA, elc. Suspicatur aulem MariniusVJctorinum si-
docuit. Birenso nrodo*Caesaremlitteras coir.vnutasse, cilicumconftidissecumJineola quoein inscfipfioriibus
cnm ad alios'scrib*ebat,ex Saetonio^inrJulioCaesare, adhtrceoiispicitur/ianqiiam sisnum duplicandi-con-
cap. S*8, osteriditur; quartam enim elenventorum sonantes, ut COjilSSVM,etc M Victoriiiuslibros-ap-
lilteram., Jd est,i/pro a, et perinde.reliquas c-onv- peilat, Tion inscriptiones : 'Sicrit•appnret, inqiitt, 'iri
nvntabat; A. Gellius, iib. xvn, cap. 9, Noet. Atllc, multis udltuc veleribus ila"scriplis iibfis. Adeoque
laiidatProbi gramnralicicommeniafium salis curiose decepttim eum non vta'facile stispicafi ileliemus. -Et
facium iie oeculta litterarum significatione epislola- in ipsis quidem inscriptionibus 'quasMwinius, pag.
runv C. Cavsarisseriplarum. 37, indieat, lineola ad 'diiplicandam 'sequenlem 'eon-
CAP,.XXVI.Num. 1. Gladiorum molu. De ndlis sonantem imposiia sicilico n.on valde dissimilis esi,
djgiiorum., etcomputo, *sive loquela per .gestunv ut in Vi*TK)pro' y-eltio. Potius creflam -siciiicumdu-
digitorunv, sermonem instiiuiin Isidorianis, cap. 86, plici niodo fonmaitimTuisseve'1pernvodum apostro-
num. 15. Grialius in lexlu edidit gladiorum motu; phes, 'u'l "iivMvSA, etc, vel per moflnm accentus
sed in notis videtur voluisse glqdiorum nutu, quod gravis,*ut in VB'Tl"0."Sed cunv-Victorinusdicat: 'Supra
recens "Editor "Matritpnsisampiexus est. Imo etiam liiteram,quam geminarioporiibal, sicilicumimponebanl,
ipscGrialiuslnterEdilionem procurandam; etsi enim et •Isldorus•; 'Sicilicum superpoaebant.... non duplica-
in meo.exemplari lextus-exhibet motu. in alio lamen bant 'litleras, sed sttpra siciticos apponebatil, non recte
exemplarj quaniumvis ejusdem ,Editionis, .reperi edidit Grialius sel'a_, sefa , cts~ercs: seil .scribendum
nutu, .'Ila quandoque inter se ejusdem Editionls SEL"A/-SEii'A,As^EBES.at.queiialnieiligilurquod ait
exemplafia variant. Non video causain cur coutra g Feslus*:'Sicilkuin-dklum, quod semunciamsecei.Secat
plerosque veleres Codices mulein ino(u in.nuiu. i enim liiteram, quam duplicandam riudicat. In lapidi-
N.'2. Ennius de quad. impud..Cum exFesto con- bus anfiquis saepe dee-t una e duabus consonantibus
stet Naeviihos esseversus, tulo reposui "Nmvius.pr.o duplicaridis. In appendiceJ3 ad'Etymolqgias tria alia
Enriius, quamvis Grialius, aliique-Edili et ;Mss. con- o,puscu'lade orthograpliiaexliibelbq,quorum primurn
stanter legant Ennius. Facileenim luitut primilibra- ElymologiisinCodice Albanio.'ijiserium est, alierura
riijiro jV-euiinomine,, fortasse per Jitlerarum com- Isidori nonvine insciiptum in veteri rCodice Regio-
pendium indicato, Ennium suhrogarent. Ila eiiam.. vatiGano-6,01'8jrwenitiir, teirthi_ni:exJGodiceiEtyma-
dotaihn, qu6d'in"Grialii atiorumque Edilione .erat, logiarum Vat. Arch. 1 proferam.
mulavi in dataiim; nam favet .princeps mihi cditio CAP.XXVIII. Num. 1. Reprehenditur a Grialio Is:i-
sine anni nota, -et nonnulli Mss. ^Plautus similitejr, dorus ('Viid. 'Gfial., ibi, tio'(.')' vel certe hoc ejus
Curcul. ii, Oj 18.: Qufpila ludunt datalim, Jioc est, capul. Eccur autero ? Apud Quintilianum, inquit,
invieemflando.JQuLpiladatalimludebant, vocabantur similium ieompanatio«sl -analo,giD3 .pars, apud lsido-
pilicrepi, de quibus Seneca, qpist. I>6, et Lipsius, 'in rumipsuro genus.,At nihil,prohibet, .paitemaliquain
not. De lusu _pila?jpulchfi sunt Maniliiversus,.lib.' 5, analogiae peculiari .noinine .v.ocari comparationem,
vers. 163 seqq. Versiis iri Mss. Codicibus mendose ut revera una ex -oclo-annlogiae.partibus a'b Isidoro
plerumque desoripii sunl, nt ex var,. leclion. consta- -vocatur,,.scilicelcomparaliq posilivorujn, et nihilomi-
bit. Vestigtum eliam supefest ,verbi quod Eestus nus analogiam in genere dici similiumcoinparationeHi,
eonservavil-adnlciai*, nei.ue debuit cerie.ab Isidoro sive prqporlioneui. •Melius,,,aitGrialius,,Sergius simi-
omitti. In Vulgata apud Salomonem legitur, Annuil -/ium.ta/ionenLdixii.Sed quid.Ciceronijopponet,quem
oculis, non oculo. •Cseeutus mosier isidorus :est ?.id_,liiqiiiL,de Diuvers.,
"CAP. xxvir. Num. .S. Sxsullal. Isidorus, ut in cap. 4,extr., oplime.assequilur,qum Grwce hio-loyia,
IsLdorianis^etlnhis noiisjam monui, ac saepe mo- .J-atiiie (audendum esl .etiim, guoniam Itmc primum a
nebo,-nomiiia auclorum ex quibus verba aul sen- nobis novanlur), coinparatio, proppiiiove dici poles'.
icntias sumebat margini per compendia'litterarum V.oxcomparalionis-vblelur nova fuisse Cieeronis tem-
.mihi videtur.appinxisse; ,quaea Hbrariis per-negligen- pore, saltem in sensu analogise,; idcirco ail, auden-
liaiu aut.jgnoiantiam .praetei.missaideinde sunt (Vid. ..dum esl., etc, ueque usilatttm rationis vocabulum
Grial., vbi, ,not.). Hiiic.mirumvideri np.ndebel, =si adhibere voluit.
inlerdum duaeconiraiiae..senlenli-e,ut hoc.locq, pro- N. 2. :/).issen(iun(<;asu.Hoe locoJsidorum a -Grialio
- feruntur. .r,epreheiidinon~puio (Vide Grial. noi.) : certe repre-
. -N. t26, Wwinlerjeciio. Neque..verba, neque sen- -hendi non debet. Ut enini desit similittido,-satis-est,
Jentiatyquam GrialiusA. Gellio impulat,(Vid. Grial., jjuod lepus, et /iipus>disseniianlcasu.
ibi, noi.,)<apudeum.reperiunlur,. ,Lib. v, ,et cap. 12 ,W.i. Pislriiium, phlriUa. Observandum .phtrilla
eit.,,nenominavit-quidem vocem t;e(us,iin qua certe •essepolius a .pislrina,,phtrinm, ,quam"a;pis(i'inum.
ve brevis .est?4iiontamen in vecors.-Senieniia .ergo CAP. XXIX,Num. d. JJt Silva. Si eiymologiam
"Gellii-,loc ;cit.,iet cap. J3Iib. xvi,.est«e.:partieulani jGraecam sequi velimus, potius sylva q\mm sitva
Juplicem si_gniflcaium,«uindemqueidiversuniihabere; .•scribere>debebiinus;,elnonnulli <quidem.sylva scrf-
,nam et augendaemei valet,, et nvinueud*e^augendae, rbunl, sedTepugnant plerique aucloresor.thograpbiae.
ut iii4ie7i.enie'n_s,^t
in velus., quod ab wtatis-magailn- GAP.:XXX,. Num. 1. Hand philosophi ad verbum.
dinedictum .puiat.;.minuend-e, ul in vwcors. TJ Scribendurn pertduo verba ad(eerbum,M apud Gra;-
N. ^..Iia-ei.Xr.hma. Christi nomen injMss..scribi ;cos.'Grialius-voluisse videlur adverbum*\e\ad-ver-
solet "Sp"rex=Gr;ecoidiomate, ex .quo monogramma daim. Descripiio .glossae -ab Jsidoro adhibiti sensu
_£. •Alii.eliam,scribebant,Xps,:quia,p-l.aliiium simile magis propriD accipienda iest, quamvis alioquin
•cst t-Graeco.Gum.auleiii.litierae omiiesiexarabanlnr, latiori sensu samplior quredam-iulerpretaiio iglossa
vetenio-c.ltasefferebatur ^'risttts:; quae scribendia-a- sim possit. Eodem modo Isidorus explicat ea.p. -29
•lio,ad extfema insqueteinpoiiaperiiianavli ^ulinmul- "iIib.Jii,ai.'6, ex Murio Viclorin»., quintam speciem
liseliam.lihris.ediiis oliservar.e-licet, iu iquibus -.ea fdefinitionis, quam Latme ad -verbumdicimus. -Ad
.ludicesiipsi tliaiic^lossaedeOnilioneinexactumjvidelurGlossarium
.quae.adiCln-isiumi.Ciipislianosv.e-speciairl.,
,ad .litienamsc rejLeiuiit. dn .alpliabeticisicamninibus 4sidoriatium, in.quo fere semper unius verbi.res uno
Ohrislianorum -pio a-.passimS.rhti nomenJinseritur, verbo inaiiifestalur.
ut adverii^id-Sedidium-in;hy.mnoabecedario,=vers. CAP."X.XSI. Num. 1. Differenlia^esi.tlluc pertinetit
-.81, -ubi -resiimiJLrislo tmjwn yosi Sabbatum., <pro -fluo-iibri Isidori ,.quorum;alter iDifferentimverborum
KeromijrtitamipostSabbutum., uiti aivteacontiramveiri " Inscribiiur, allcr Differcnlimrerum, post Elyjnolo-
.raiionetiiilegebaiur, * -
N. ".29.-Skilicum superponeb.*Sicilieusrapponebatur giasa-nobis-adducendi.
«CV.MVSMMI. r^ura.-ti. Labdachmus. Simili modo,
-certe supra Tocalemiquse 'ab.Riniquis-geminabatur, alqne eisdem>ferme verbis labttacismum definit S.
ut ex "veieribus Jnscripiioriibus .Maiinins, in -Attis ^uliunus Toletanus in opere de-Grammaiica; lib. i,
•Arvalitmvpag.S9, osienUit;.seilieet,luRvFA,;SvRA, * -T).'li$, qui°mulia ex hoclibroS. 'Isidori «umpsit. .
'
863 AD S. 1SID0RI ETYMOLOG.AREVALi NOT:j£. i $61
• .
Num. 9. Ot mater terra. Noii dubilavi reponere A A_.J
nioiho discrepant inter
1 se mss. Codices, neque cerla
mater terrq pro tnater (eia, quod Grialius aliique leclio 1 erui polest. In lsidorianis cap. 97, n. 19, ex
vulgo editi Jiabent. Collisionis descripiio duo verba Cod. ( Vatic. 1198, cujusdam Idvomeae"nymphae Ma-
exigit,£t tnater lerra legitnr in Editioue mea ve- ricae r memini, qure fuit mater Rhytbmonis,- a quo
teri sine loci annive nota, et in alia Veneta anno rrhythmuscrediiur diclus. Suspicabar, hancesseCy-
1183, faventque nonnulli Codicesmss. iinothoem, sive Timothoem, de qua Isidorus: Conjec-
CAP.XXXHI.Num. 2. Cilicibus. Grialius in not., l
lura etiam nonnulla essepotest de Phemdnoe, de
e cilicibus; in lexlu, a cilicibus, quod pleiique alii <jua <\ Forlunaiianus irisua arte, cap. de dactylico, sic
exhibenl. r
refert: Hunc (daclylicum) Ennius longum vqcat,
CAP.XXXIV.Num. 13. Cacepltaten dictio obscena. Grmci ( deliacum, quialhoc genere PhemonoeApoUinis
Vossius, lib. ivInsfii.Orator.,cap.6, § 10, negatare t
valesvaticinaiaesl.Goltfridus Olearius disserlationem
obscena videridur.tum: His animumarrecti dicth, prae- edidit e Lipsiae 1708, de poetriis Graecis, quam non-
sertim ctnri Maro a viiginali pudore Partlieitiasfuerit dum c vidi. |
dictus. Haecvocabula grammatici passim explicanl. N. 19. Shmliler el\mtnc. Prnhibitum tamen fuerat
CAP. XXXVI. Num. 13. Nubila, nix,grando. Deesse a concilio Toleiano III, anno 589, can. 22 : Religio:
conjunclioneni puto Nubila, nix et grando, ut versus sorum s omniumcorporq, qui divinavocalioneabhac vila
. •recedunt, cum psalmis lantummodo psalleniium voci-
-hexameter recto stel talo."
N. 15. Tollenlemvemanu. Ex VirgilioreposuiTol- bus ' deberead sepulcra deferri. Nam funebre carmcn,
lenlemve mauu, quod librarii comimilarant in Tol- tquod vulgo dcfunclh\ canlari solel, vel pecloribus se
leniemvetnanus, ut exsiat eliam in Ediiis. nr, proximos,
1 attl familias coiduereomnino prohibemus...
CAP.XXXVII. Num. 8. Metonymia. Ex Charisio. Si enim polest hoc episcopus Christianoriimomnium
N.9. Vulcanus miilit. Grialius parenthesi clausit '(Al,, Clirhtianos omnles)prohibere,agere nonmoretur.
verbuui mil(i(, quod lamen exstal in plerisque Mss. A religiosis tamen omninoaliter fieri non debere cen-
et Etlitis, etiam apud Julianum Tolelanum, n. 183. semus.Fonasse episcopi ol.tinere non potuerunt ut
Poeta fortasse scrlpslt: ejusinodi funebria cafmina in ftiuere omnium Chris-
tianorum cessarent. Qui autenr interpretanlur Reli-
Commistam miltit Vulcanusad astrafavillam. •giosorumomniumcoipora, hoc esl, fideliumomnium,
In Edilione veteri legitur: idecepios constat ex sequentibus verhis, quibus dis-
MislamYulcanuscommittitad astra favilia. linctio inter religiosos et Christianos adhibetur. Sen-
Pulabam: teniia ergo esse videtur, ut si episcopus in funere
MistamVulcanuscummittil ad astra favillam. cujuslibel fidelis carmen funebre prohibere possit.lid
agere non moretur, sed onmino in religiosorunvfune-
N. 13. Synecdoclie.Grialius non semel edidil syne- ribus carmen funebre prohibendum esse statuitur.
doclte. Reposui synecdoche.Id enim postulat usus, et N. 25. Centones. LocusTertuIliani est cap. 39.
ctymolcgiaeratio ex verbis Graecis petita. Apud Ju- Grialius edideral facilitath, hodie ex Virgilio fabula
lianum synecdoche est signiflcalio pleni intellectus in toium. Verba rcstiiui, ut ntinc in Editionibuscor-
capax, etc. reciis legunlur. Alii etiam exhibent p/enissimee-csua;i(,
N. 20. Synchysh. Nonnulli Mss. et Editi habent el inox Homerocenloqesetiam vocari solent, qui, elc.
stiiitltesh; Grialius cuin aliis synchesis, uti legilur N. 26. Proba uxor Adelphi. De Probae centone
'.eiiani apud Servium, in Editione Petri Danielis.Re- C sermonem habui in append. 5, ad Sedulium, n. 52,
stitui synchysh. Videsis Alcialum, lib. x Parerg. jur., Decreli Gelasii, ubi inter libros apocryphos reeense-
cap. 11, et Ger. Joan. Vossium, lib. iv Inslit. Ora- tur cento de Chrisioi Virgilianis compagiriatus ver-
tor., cap. 1, § 14. sibus. Leges centonis explicui ibld.,~ append. 1;
i
" N. 28. Parwmia. Parcemia contra slimulumcalces not. S8.
significat rei conlrariw resislere, ul ait Charisius, CAP.XLI.Num. 1., Hisloria'anb TOO laxoptiii'. GeJ-
adeoque apud Isidorum foriasse legendum adversis lius, lib. v, cap. 18 :\Hisloriam ab annalibus quidam
resisti. differre eo putant, qupd cum utrumquesit rerum ge-
CAP. XXXIX.Num.- 6. Eosque longos. Gellius, lib. slarum narralio, eariim lamen proprie rerum sii hi-
xvin, cap. 15: Jn longh versibus,qui liexamelrivocan- storia, quibus rebus gerendis inlerfuefil is qui narrel;
lur. Turnebus, in Ciceron., n tle legibus, versus fi- eamqtie esse opinioriemquoruntdamVerrius Fluccus
nem, observatex Cicerone Isidoruni, non omninoma- referl in libro de Significalu verborumquarlo; ac se
lum, ut ail, aticlorem, sumpsisse quod Ennius lon- quidemdubitaresuper,eu re dicil ; posseautetn videri
gos vocaveriihexnmelros. Giraldus, dePoet., Livium putal nonnihilralionis in ea opinione, quod liistoria
Andronicum Ennio antiquiorem siatuit; sed addit Grmcesignificeireruin cogniiionemprwseniium,
controversiam esse inter-scriptores deejiii lempore, N. 2. Seiies... a setiis florum. Seriema sero alii
et annorum numero. lnler fragmeifta Livii nonnulli deducuni, ut congeriesucongero. Etita series, ut ob-
versus hexametri occurruni, ac proinde hic anle servat J5ecmanus, pag. 965 de Origin. ling. Lal.,
Enniunv versus hexameiros fecisse dicendus est. propile competit horlulanis et agricolis,-qui serunt;
Confer A. Gellium, lib. xvn, cap. 21. ^
P> et inde ad alia transfertur qiiaecerlo ordine flunt.
N. 9. Nam heroes a. v. q. aerei. Videlur Isidoii " CAP.LXIV,Num. '5. Jn commenlarih dcta sunt.
sevo scribi vulgo consuevisse wros pro Iteros; natn Nescio an Grialius Isidori mentem assecutus fueril.
vocabulaiiuro norninum per alpbabettun incipit: Isidorus non ait, ex actiscommentarios compositos,
Mros vir fortis el sapiens, quo speciant verba hujus: sed docet annales al>,'anniversariisgestis nominata
nnm.: heroes appellantur viri, quasi mrei, etc, elsi- quaecumqueacta digria memoriaeper annos In com-
inilialib. vm, cap. 11, num. 96. Scriptura sane pro- mentariis esseut perscripta. Neque novum^st dicere
bari non potesl, sed etymon non ila absurdum est. commenlarios actorum, aut acta in commentarih.
Sunt enim qtii existimenl heroas dictos ab «.kp,aer,, N. 1'. Inler historiqmautem et annal. Gellius, loc.
quia terrestria nonsapiunl, sed supereminent instar cit., ex mtillorum opinione, refert omnes annales
aciis. Vide Becmanum,de Oiig. Lai. ling., pag.525. esse historiam, non omnem historiam annales, nam
N. 16. Chorumqueagr.eslemDianw. Grialius videtur historia est rerum gesiarunv vel expositio, vel de-
- cv conjeclura- voluisse AgrestisDianm, vel in dalivo> monslratio; annales^ sunt historia servalo cujusque
Agresti Dianm. anni ordine. Peculiaria vero siint, quae in hoc genere
N. 17. David propltetam... Mnemia. In Editis ett ex Sempronio Asellidne refert Gellius : 7erum inler
Mss. i .venio yropheta; sed legendum prophetam, utt eos qui annales relinqttere voluerttnt, el eos, qui res
lib. i de Eccles. olfic, cap. 6: Hymnos primum eum- gestas a Romanh prwscribere conati essent, omnium
dem prophelam condidhse ac cecinhse manifestum i rerum hoc interfuh.\Aimales libti lantummodogusJ
, est, deindeet alios prophetas. De uymphaMnemia Ti- faclum quoque anno geslumsil, id demonslrabant, id
865 AD S.' ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOT^l. 866
es(, eorum quasi qui diarium scribunt, quam Grwci A Ammianus Marcellinus meminit lib. xxix, cap. 3.
isiflfiEpiSK vocanl. Nobis non modo salis esse_video, AJius"fuitAfricanus jurisconsiilius.
quod factutnesset, id pronunliare, sed eliam quo con- N. 1-. Adolescenliasenectuli dedecoramentum,Ver-
silio, quaque ralione gesta essenl demonslrare. Vide bnm dedecoramentum in Lexico Latino Forcellini
eiiam Ciceronem,in Orat., cap. 20. praetermissum est, ribi lainen reponitur ihhonesta-
N. 5. Inler Ithloriam, argum. et fab. Servius ad mentum, laudato hoc Gracchi loco. Pro inhonesla-
MneiA. i, vers. 239, revocato a sanguine Teucri, in menlum frequentius esi dehonestamentum, de quo
edit. Lngdunobatav. 1680, ila habet : Ei sciendum vide Rosweydi Onomasticon post Vitas Patrum. -
inter fabulam el argumentum, hoc est, hhloriam, hoc N. 5. Vi atque ingraliis coaclus. Non assenlior
inleresse, quod fabula est dicia res'contra nalurain, Grialio qui coactus interpretationem esse asserit.
sive faeta, sive non facla, ul de Pasiphae. Hisloria est Recie enim Latine dicilur t)i caaclus, necessilateco-
argumtnlum quidquxdsecundumnaluram dicilur, sive actus, et Nepos, in ThemistocL, cap. i, ait: Ui in-
factrim, sivenon faclum, ul dePhwdra. Fortasse le- gratiis ad depugnundumomnes cogerentuf. Cur ergo
gendum: ffts(oria et nrgumentum quidquid, etc In rejicieiur vi atque ingratih coactus?
Codicibusmss. hicqooque est fmis libri l, ciim epi- N. 6. Hinc denique.... Cum iniquitate, luxuria,
graplie Explkii, aut: Finil liber prhrius; sed ita ut ignavia. In Edilis Ciceronis deest hinc ante deniquc;
in nonnullis ultima quatuor capita.veluti separato ti- et mox additur cum, scilicet cum luxuria, cum igna-
tulo. proferantur cum inscriptiqne De Historia. In via.
Toletanis vetustissimissuh lioc titulo hi quatuor pa- N. 7. Bina et bina. Vulgata noslra : Conlra malum
ragraphiindicanlur :'L De vocabulo Hisloriw. II. De "R bonum esi, el contra tnortemvila : sic et contrd virum
primis auctoribus Hhtoriarum. III. De utilitate Histo- justum peccator. Et sic intuerein omnia opera Althsi-
riw, IV. De generibus Hisloriw. Sed non interserun- mi. Duo, et duo, unum conra unum.
tur inscriptiones capitum, ut in Editis. N. 27. Fienth.... Adinonenth. Desunt exempia in
Flentis, Admonentis, elc; sed in nonnullis Mss. ad-
LIBER SECCNDUS.' diiur ut, scilicel Flenlis ut, admonenlis, ut, elc
CAP. XXH-. JSum. 1. Qua; logicadkilur. Ger. Joan.
CAP.H. Num. 2. JVain membranh retenlis q. adh. Vossius, de Nalura ariium, lib. m, cap. 1, ait veteres
Hnnc Isidoii locum imilatus videlur Ildefonsns, dum mathesin etiam anle Jogicamdidicisse : ab hoc or-
ejusdeni Hdori eloquenliam laudat, ut dixi in Isi- dine postea recessum a nonnullis, ut ex his jlsidori >
dofianis, cap. 5, n. 9. Iibris patet. Id seeuli suntbirbari scriptores in trivio
CAP.VII.Num. 2. Beihvolum.Recepia consueludo et quadrivio. Non probat Vossius. Ratioues pro utra-
scribendi benevolus,ut beneficium,benedko, etc, re- que parte plausibiles alferri possunt; et lsldoro Gas-
liueri potesi, ut Ceilarius aliique probant. Confer siodorus praeivit.
jiot. "adlib. x, verbo lienevolus. CAP.XXIV.Num. 2. Et immobile. Alii minus i>ene
CAP.IX. Num. 3. Licet Apostolus. Isidori ipaius apud Lactanlium el ntobile, aut e( immortale pro el
puto esse iicei Aposlotus^hoc enim vuli dicere, Apo- immobile; qua de re videndi Copernicus, Cardinalis
slolum quoque arte dialeclica atque rhelorica usutri de Cu-a, elc, indicati jn not. ad Lactantium, cura
aliquando fuisse, quod Hieronymi verbis astruit. In Joan. BaplisiaeLe Brun, et Nicolai Lenglet.
multis Mss. est sylloghmos... ulunlur. N. i. Contemplala raiione. Conteinptalus passive
N. 14. Ex sola assumplione. In plerisque Codici- C pro inspeclus, consideralus, usus quoque est Amniia-
ius lantum Irgitur : Ex sola assumpliohe, ul esl il- nus Marcellinus non semel; adeoque lectio Godicum
Ittd- si inimkus esl, etc coniemplataralione sollicitari non debet.
N. 15. Ex sola conclusione. Vossius, Iristit. Oral., N. 8. Pro qua noslri theoricam.Eodem modo trium,
1. III, c. 5, § 5, observat, id e*xVictorino sumptum, generum disciplinas Isia rus explicat in prorjeuiiislii.
et additlioc pacto argumentari oratoresj cum ante- de libris Salomonis. Confer not. ad etim iocum. Pro
cessit cnnclusio. theorkam nounulli Mss. habent theologiam.
. N. 16. Sequilur epicherem... Lalior el exsecutior N. 15- Astronomia es( disciplina, etc Repelitur
rheloricus sylloghinus. Vossius, ibid., § 4, vultscribi haec descripiio cap. 24 lib. iu, desumpta ex Cassio-
epichirima. Productionem sermonis explicat, quia doro, Iib. de Astronomia, ex qno legi posset cursus
oraior adjungit majnris et minoris probationem. In cwlesliumsiderum, el figuras conlemplalur.
multis Gothicis Codieibuslegitur, lalior, et exsecu- CAP.xxv. Num. 9. Boeliusedidit. Boetius et Boe-
tior rhelorich syllogismh. thius vulgo scribi solei. V. C. Marinius, in Act. Ar-
CAP.x. Num. 2. Jia(io commendat.Lociis hiclau- val., pag. 595, ostendit veram scribendi rationem
datur ab Attone, epist. 1, t. n, p. 298 : Cttmbeatus esse Boethus, ul legitur in antiquissimis iuscriplioni-
_dkal Isidorus : Consueludoesl-jus, etc, ubi cnrri- bus; Serf, ut ipse fatetur, jam saaculov et vi Boetius,
gendunvquod ;er iegem, el legendum quod pro iege. et •
Boelhius scribebatur.
CAP.xvi.Num. 2. Nisi idquod dical el faceledicat. CAP. XXVI.Num. 3. Annotationes in Cassianum,
Cod. 1. Vat. Arcb., nisi id quod dical el facere, quod quas Grialius laudat (Vid. Grial., ibi, nol.), sunt
fortasse praeferendum. Praemisit enim Isidorus, JJ Peiri Chacon, ex quo plurimas nolas ad suam Isidori
cap. 3, n. 1 : Oralor esl igilur vir bonus, dicendi pe- • Editionem Grialius acceperai.
riius. Vir bonus conshlil nalura, moribus, arlibus. CAP. XXVIII. Num. 3. Qui conducit. In Mss.- cl et
Cum Cod.- 1 Yal. Arch. consenlit Cod. 2 Tolet. ed saepeconfunduntur, ut Eradius pro Eraclius. Hinc
Poterit etiam legi : nisi id, quod deceat, facere, ut suspicabar legendum hoc loco, et seqq. concludit,
eadern sit sententia. quod verbum proprium est artis syllogisticaeet a Cassio-
CAP.xvni. Num. 2. Sicque.... fit periodus. Huc doro, etaliis, ex_quibus Isidorus profecit, adbibitum.
pertinent ea quae de positura, siveUnterpUngendiJra- CAP.XXIX.Num. 6. Quam Grmciy.ax'KvriA^tv.Jta
tione dixi lib. i, cap. 20. Periodum intelligit Bar- •explicaiur.-(/ossa" vocabulum lib. i, cap. 30, n. 1.
ihitis, lib. n Advers., cap. 17, esse versus illos N. 12. Ut sit assh. Assisin recio casu pro as usur-
quibus distingui olim opera solebant, ut etiaranum patur etiam a veteri Persii scholiasle, ad sat. 2, -vers.
sacra biblia. 59, et Donato ad Terentii Phormion. i, 1, 9.
CAP.xx. Num. i. Allitudinemsuggeril. Nostri mss. • CAP.XXXI. Num. 1. Quodjuxla Ciceronemadversum
exbibent: allitudinem imaginh, et V, A, I, omissis vocaiur. Notum est sancti Juliaui Toletani opus, quod
aliis : Demhsum tapsi per funem, imaginh suggerit, Anlikeimena inscripsit.quia agit de sacrae Scripturas
Fortasse legendum : alliludinis imaginem suggerit. locis, quaeinspeciemopposita videntur et ab eodem
CAP.XXI.Num. 3. Ut es( i//ud Afrkani. Africanus explicalione opporlune adhibita in concordiam j-e-
'fortasse est ille Africanus homo disertus, causaruhi vocaniur.
defensorassiduus, a Valenle occisus, cujus his verbis N. 6. Infantem non dicere sine denlibus.Ait Isido-
867 AD S.. ISIDORI.ETYMOLOG. AREVALI NOT.E. 8S8
rus iufantem, cui aetas lenera dentes nonilum con- A. CAP.x. Num.l. Cassiodorus, quem alioquinlsidorus
cessit, noii esse dicendum edeniulum, vel siw-denfi- sequisolef, primuin de- nvusica, tum- dfe geometria
tjus. lanquam .dentfbus privatum,, cum eos nunquam disseruit".
hahuerit., CAP.xir. Ntim. 2. In Editione principe, sineloco
LIBER TERTHJS. et anno, et itr velustissimis membranis, e-cpressaj
CAP.f. Num. i.Grwci enim. In Edilio.neGrialii est sunt flguraegeomeiriaj, quas ex Isidori niente reponi
nola lj.lter.aea anleverba.ijra-ei enim; sed nihiLsnb- debere ex cap. seq. p'. 2'argtiitur.
N. 4„ Cylindrus. Cylindfi figuram simul euni aliis
noiatur; forlasse annolalio excidit imerexcudendum.
Existimaautem eopertinuisse.notam, ut admonere- terrimis numeficls, geometricis et musicis aeri ihcisas ex jve-
mur id sumpium-ex«Boelio, aut aliquo- alio. Arith- mss.Codicibhs esliifieb'. Uberiores figurarum
meticam eaeteris disciplinis malhematicis priorem explicationes inter appendices proFerentur.
CAP.XIJI.fit sttpetforibus figufii.'.Grialius,"qui fi-
esse, late probat Boetius, de Arithmet., lib,- i.cap. 3. guras cap.
CAP.H. Num. 1. Numeri dhcipL Vossius, de natura Jiaecverba praeced. omisif, non vildetur ariimum ad
adverlisse.
artium, eap. 10, observat ewasse; Gassiodorum, tle CAP.xv. Num. l.,«7ro TOUjj.u<r8_a.Gerbertus, 1 in
mallrem. discipl. cap. de aritlimet:., quem*.Isidorus
hoc loco.exscribit,. nbiait, p-kmirai latinorami de sylloge scriploruminveierum demusica. haecIsidori
ariihmeDica scripsisse: L. Appuleium sive Apuleium verti. capiia protulit, ut Isidoriajiis, cap. 55!, n: 35, |ad-
Ante GriaRum Vulcanius jam' ediderat/_t5a-0Et.
Madaurensem; nam praecessit Terentius Varro.
CAP.III. Nuini. i.-Non riuriter-unk.Plerique tiume- Gerberlusfib. esuo Codice apo lutnuson; sed! ih Cas-
rirni dicumr exisiJmant non a numo, seti a votwi, uB siodoro, intisitalum de Arlibus, cap. 5, legit K^OTOU_J.KS->--
vstv, quod est a p._.a. Res eodem recidit.
quodest disbritiuiic. CAP.XVI.Num. 3.1E( lamemdad libiascanebahlur.
N. 2. Qualuorw figitra quadmta. Alii, vo\\iatqua-
luor esse a v.atfpa pru ttat' frrjoa, quia iEoli dicebant Juvencus, ad loc. citJ Mallh., nbn tibias, sed tnbas
tria, et pro quarto et-aiievum. memorat, et simili niodo in veteri versione Vercel-
lensi non libicines, sed tubicines. Sedulius Yru!gatas
N. 3, Octo v'e'ropei'ir,anslaiionem.Qcto per translaL nostrae
. lectionemretinuii. Vide nol. ad 'lib. n, vers.
tionem, quia, iisdem litteris Graeeeest O-,:TW.
N.,4'. Porro viginli... quod sinldecem bis genili. Ex 400, Juvenci, et ad J. m, vers. 154, Sedulii. .Pro
Isidoro- Pa>_iias: Vigimi-quasi decenv-bis geniti. Quod seil conviviulemelius esset convivaie,ut habef Gerbertus;
eum convivialh apud Macrobium etiam Iegalur,
"Becmanus, pag.-ll.3y', non improbat; sed ginti, aut dubi.i
ginia redolere graeoum xovra addit, quod inconvpo- QiiiiililiaQus, quamvis scriplura, retineri poterit conviviaie.
sitione numerum- denarium denoiai', ut in irigiriia, sive Qujnctilianus, qui de*musica scri-
etc, Tptaxovrcev etcv psil, a Grialio laudatus, esl Quinlilianus' Aristides,
N. 5. Centum vero' a canllto. Alii een(um-dietum ciijtis-opusexstat inter alia ejusdem argumenti, a
Meibomioedita.
putant a>gra?co EZKTOV. Etymoii verbi tni/te-nonnulli CAP.XVIJ.Num. 5.[ Quidquid loquimur, etc, ex
ita explicant?, mille dictum a gravco yddoi, yjlife,
Cassiodoro, loc. cit.,>num. 2. Gerbertus in suo Ms.
velab Hebraeo XSD,quod'est pleniludo, multitudo. vidfelurinvenisse iieharum impulsu pro venarumhn-
A tnille factum miles. Dc-liis ilerum Isidorus, lib. ix, pulsibus. |
c. 3„Scrjbendi ra,l;o>plerisque placel nti//e cum du- CAP.XVIII.Num. 2.,Auctores,qui de^musiea ejus-
plici U, milia cum uno. - G que partibusscripser|Uiii,,hechon de mullis musicis
CAP.i,v„Nuni. 1. Ralio numeri. Ilac ratione per- inslriimenils siiigillatim dissertaiiones ediderunt,
molus Isidortis,scripsit librnmide Numeris , sive eo- plena manu more suq receriset Fabricius iri Bibiio-
rum mysteriis ;de quo dixi cap. t>5Isidorianor. graph., cap. 4__n.I5|et seqq., qnod hie observaium
N. 3. NotiJiujus arth. Simili significatu Isidorus volui, ul etiam iii seqq. capiifbus prae oculis fiabea-
cognitum usurpavit in epist. ad Braulionein : Quia lur, praesertira cum de instrumentis musicis agelur.
non valeo,. eic. Postuiavi le, ul milu decadem sextam Adderelicei* fecentioribus Ii Martinium, Eximenum, i
sancli Auguilini transmitteres: posco ut quoqwmodo etc . I
me cogftiiumei facias. Foite cognilum ejus, scilicet, CAP.xx. Num. 2> Voxtubm infremuil'. FoTtasse :
decadh. De his rursus in-nat- ad eam epislolaiu. Forclubmut hifremitit. Sequentia verba sunt Virgi-
CAP.v. N.umi>8.Novem mensurat ler leriii. Fortasse lii, Iib. III JSueid., vers. 556, el afferunlur • pro alio
Iegendum,.nauem mensurant ter terni. Sensus hic est: exemplo vocis abusivw.
uumerus ternarius ter ductus est roensura numeri N. 5. Symphonia esl modulationis lemperamentum,
noni,, et niimerus ternarius quinquies duclus esl etc Ita fere Cassiodorus, lib. de Mtisica.^ Figuram
mensuna numeri deciroi quinii. musicam exvei. Cod. Tolel. repraesento".
CAP. VI>.Num. 1.. Alif inwq-mles.Isle. Apud,Gria- N. 15. Vinnola. Elymorivbcis vinnulw ex Isidoro
lium erat inmquales. Iste dividilur sic. Alii vulgati muliis piacet. A villb, qui esl quidam pilorum floc-
rnultum, discrepantk. Melius.videreiur inmquales. Ille cus, esf vinnus, vel, lit alii putant, a tiinno est villus.
dividitur, tetc», . ; Neque desunt qui originem vinnuii repeiunt non a
N. 14. Varie atqiie. iriter se multum discrepantes y.. tiinno, sed a vino. Scribitur vinnolus, vinnutus, vi-
lecliones bujus capitis seorsum in variis.lectionibus nulus. , |
legi.possunl. - CAP.XXI.Num. 1. JMiiltisunt qui, de musicis in-
CAP,-vn-jNum.i 2.Io Mss. et veteribus Editionibus in.specie opera conscripse-
slru,iiiei)tis.i,ngenere,je'/
1
descriptaesunL figurae-numeroruro, quas prajlerjre jtunt, a Fahricio, ut dixi^recensiti. In his est Bonan-
non licet, etiamsi eas Grialius ohviserit, Vide cap. nius, cujus reeenlior [Editio"hune prtefert titulum :
13. num. 2,.et labulahvaeream curo tiguris numericis DescrizimtffdegV istronienti armonici d'ogni genere,
et .geometrieis.apponendam ad cap., 12. secondaEdizioweiriveduta;correlta, ed accresciuta dqW
CAP.VHI,Num. 2. Secund. gecmetr. Fortasse Isi- AbbafeGiacinto Certitii,ornala con cxt rami, 'inchi da
dorus innuicduo media georneirla-esse ita invenien- Arnoldo.Wamvesterotit. Bo«is,-1776., in-&°.
da, utunum ex arithmelica. sumatui., alterum ex mu- W. 2. Organum vocab:es( general.' De organo ob-
sica, quod ciarius explicat cap. 23. Probafur vero.osse servavi
media, si multipiicata tantuindero faciunt aique.ipsa q^u-edamad Jjrudent. Apolli. versi 148.
extrema. multiplicata. N. 4. Binc et tibken. Erant" tibicines sacrorum,
GAPIIS. Nutn. 2. In God»Qitob&n.6 invenio frag- de quibus meniio fitin lapidibus antiquis apud Rei-
mentunniioe tilulo: Item de numero isid,ori,,quod atir nesium, Gudium, etc Joannes Zach. Hilligerus dis-
quo modo.ad hunc locum referri, poies.t, el iu ap- sertationem edidii de tibicinibus "mfunere adhibifis.
pend. 4. collocabitur; proprie autem magis ad gram- ViUeb., 1717. Quisdam etiam ego annolavi ad Ju-
"itaiice.m*quaun »-d!arjlfeuie&ann pentia®",., v-aJcuiOf-lilit'-!,vers.|400, et a'd Seduliuuj^lib. i«,
m AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTJE. 874
vers. 154. Confer praeterea Vulpium, ad earm. 62 jA.ad-FI. Vopiscum,pag. 211, vers. 6, Isidorum more
Catulli, ubi de-tibiarum maleria agit. suo falliait, quia baltemalia sunl saltationCs, et bat-
N.5. Calamusn. esl prop. arb. Isidorus, sive qui- lemalka cymbala, non <jtiia perculianlur sic' dicta,
Visalius etymologiaeauctor, fortasse calamumdictum sed quia ad eorunv sonitum salletur. Venim saepe
voluit a clamando. Sed ea/amus."Graece quoque ita di- crilici Isidorum decipi pronuntiant, quia ejus verba
citlir Y.cd.(/.[iog. in alienum sensum detorquent. I4dorus cymbalat!i-
N. 6. Fislula autem dicta. Alii fisiulm nomen vel cla asserit, non quia percnliunlur, sed quia percu-
factitium a sono putant, vel tractum a Graeco ' yuc-ata,- ttiunlur-^um ballematia, boc est, inter ballandnm, aut
inflo. _- 'saliandirm. Nequeignorare Isidorus poterat quid sit
N. 7. Sambuca. Sambucam organi genus Festus bailemalia, aut ballematium, cum titulus canonis 23
aliique esse dicunt. Illud ipsum instrumenium vide- concilii inToletani sit : Quod ballematim el tiirpes
turfuisse quod nos harpa dicimus. Pfopierea Pigno- mntici prohibendi sitnt a sanclorum solemniis. Alii
rius, *deServis, pag. 81, nviratur cur Isidorus roen- seribnnt balemanlhiw, aut ballhhanlhke. An aulem
lionem hic de tibiis ingerat. Existirao Isidorum ab elymon cymbali sit a ballematia, alia est quaestio,
inslrumehio musico sambuca ad arborem sambucttm quam parum inierest decidere.
sermonem convertisse, quasi dicat: Esl autem sam- N. 12. Sislrum ab invenlricevocatum. Alii sislrum
bucus genus ligni fragilis, etc Caeterum sambucam dictum putant a ciuiv, hoc est, a coneuliendo : sed
Syriacum nomen, et inventum esse, multi aTbitran- . multi Isidori etymon relinent. Hieronymus Bossius,
tur. de Sistro, refellenduni Isidorum ait, quod' dixerit
N. 8. Pandum. Lampridius, in Heliogab., cap. 52: '„ mulieres sistrum percutere : quasi vero, addit, femi-
Jpse ad tibiasdixit, luba cecinit, pandurizavit, organo " nw, non hohiincs, sislrum puharenl. At non negat Isi
modulalus es(.Casaubonus,ad Lampridium,pag. 112, dorus sislrum aviris pulsari, sed innuit lantum hoc
vers. 34 : Pandura, inquit, quasi 5r«v§ou_oi?, quod et magis quanv aliud feminarum instrunvenlum' esse.
Isidorus innuit. Nonnulli tradunt jnslriimenium tri- Et, praeter Amazonas,'de Cleopatra Virgilius vni,
chordum fuisse; alii multas tibias cera junctas, quod 696 : Patrio vocal "agminashlro : et Lucanus, x, 63 :
ad Isidorum accedit,-Pandero Hispanis species tym- Terruitilla suo, sifas. Capitoliasistro.
pani est, quod nomen fortasse ex uno ad aliud in-
slrumentum musicumtransit. Namhoc loco Isidoro N. 14. Symphonia. Symphonia, ut diaphoniw qp-
sermoestdejnstrumentis organvcis,non derbyihmi- ponilur, ab Isidoro, cap. 20, n. 13, descripta fiiit.
cis. Hoc ipsum putade bandurria, quod Hispanis in- Ct csl peculiafe instrumentum, lympanum plenum
slrumentum rhylhmicumest, et a nonnullis a, pan- nb eo asseritur; nainpatilo ante, n. 10, dixit tym-
dura derivaiur: quod solum iritelligipotesl, si voea- panum esse partem mediam synvphoniavin similitu-
bulum traclu temporis ex instrumenlo organico-ad dinem cribri. ConcinitPapias. Sanctus Hieronymus,
rhythmicum commigrarit. Boltarius, tom. n Romae loc. cit. a Grialio, non solum negat symphoniam esse
-subterr., pag. 44, contra Isidofum et alios pahduram genus organi, sed etiam afjirmare videtur symplio
lyram trichordem fuisse conlendit; atque ita vox ea niam niliil aliud esse nisi consonanliam, quaeest si
ad bandurriam facilius trabipotesi. , gniflcatio verbi Graeci. Eruditissimus Mazochius, in
, CAP.XXII.N. 5. Ul psaller. barb. Pollux, lib. iv, c. Spicil. BibL, tom. I, pari. n, dissertat. de musicor.
9
~ : Tcstudo, psalterium, trigen, sambycw, pyctides org. origine, -oslehdii symphoniam apud Danielem
' C non pro cqnsonantia aecipi, sed pro quodam genere
(AL, Trrjv.T&g),phorminges,phwnix,spadix, etc Hoee
,et alia a Pollucejiumerantur inslrumenta quae pul- instrnmenli musiei. JXon assentilur iis qui dicunt
-santur. Stephanus, in Lexico,habet7nr/.Tt-',ubi plurai symphoniamesse lyram.-Exponit sententiam Isidori,
de hoc inslrumenlo. Pro indicwDelrius volebat scin- et concedii symphoniam lsidorianam, quaevulgo ejus
dapsi, Jungermannus, in not. ad Pollucem, jambycw, tevo ila diceretur, diei posse genus quoddam tympa-
Salmasius retinendum pulatcum vetustissimis mss. rii. Sed riiultis exemplis veterum astruere conatur
indicw, q_uodab Indis fortean venissent, vel quodludii symphoniampro tuba, et Irequentius pro tibia.aut
plurimum illis uterenlur. A Polluce' quidem, loc. , veio pro fistula poni. Addit symphoniw vocabulum,
cit., recensentur jambyce, scindapsus, etc ui est peculiare inslrumeniunv musicum, esse chal-
N. 6. {Ihordasaulem diclas a corde. Vera originatio1 daicum origine, scilicet siphonia, quod more Graeco
rchordm-est a y_opb"h, quod est intestinum. ab interpretibus reddilum fuit per symphoniam.Con-
-
N. 7. Supenus habel, etc. Hoc ipsuni tradunl Eu- -cludil symphoniwvocem apud Latinos interdum non
sebius prooemioinPsalra., Basilius in psalm. i, Am- 'peculiaieinsirumeiitum significare, sed quaevisprae-
Lrosius praefat. in psalin. j, et"Augustinus enarrat'• centoria orgaha quibus prajeunlibus rhythmus prafe-
in psalm.tvi. cipiebalur, et forsitan aliquando tympanum, aut tii-
. N. 8. Lyra.dicla, KTTO TOUXupstv.Becmanus lyram' bam, aut cilharam ; at plerumque' tibiam curvam,
dictam putal ab asperiuscula iila soni exilitale Jir,, aut fistulam.
lir, et annuere Isidorum hoc- loco ail. Certe IvptTv 1 • CAP.XXIII.Num. 2. Append. 5, post Etymologias,
nihil aliud significat nisi si forle exprimit sonunvi exhibebo excerpmm de rhythmimachia, quod his Isi-
lyr, lyr; ac conjicipolest ita Isidorum scripsisse a! ^ <3ori capitibus de' musica subjunctum reperitur iu
lir, aut alyr. Iterum de lyra lib. vin, cap. 7, n. 4, •"ms. CodiceVindobonensi, a tJerberto editum , ut
Varia Jyrarum genera recensent BIanchinus,-de Mu- dixi in Isidorianis,'cap. 55; n. 35.
sica veterum, et Boltarius lom. II- Rom. subterr., CAP.XXIV.Num. 1. Confer not. ad cit. lib. II, cap.
pag. 42 et seq. - 24s n. 15.
N. 11. Cymbalaet acitabula. Grialius in textu exhi- CAP.xxv. Num. 1.' Astrohomia. Vossius , Riccio-
buit: Cymbalaacilabulaqumdamsunl;sed in notareti- lius, aliique de astronomia scriptores a Morhofio, in
nel cum Edilisaliis: Cymbalaelacitabula quwdamsiini. Polyhisiore, lom. II, lib. iv, cap. 1, n. 8, recensen-
Prajfero lectionem textus, et pro acitabula substiluo' tur; sed de Riccioliohaec nolanda Morbotius adver-
aceiafcti/a^mutato t ine, ut in mss. saepe accidit. tit: Quod vero doclrinainaitinel, prwcwlerh omnibus
Acelabulumproprie est vas aceti,"et per catachresin laudandusJoan. Bdplista Ricciolius,in Almagesto-no-
<le quocunque vase usurpatur. Ejtis Jigura rotunda vo, quoquasi Pandeciis quibusdamomnemdoctrinam
est, nulla marginis latiludine paulatim se undinue astronomkamad sua usque lempora comptexus, unus
conlrahenscalicis instar usquead imum. Sonustym- bibliplliecwinstar esse potesl. Omnia enhn lam velera
panqrum proprius mugilusdicebatur, ut contra cym- quam nova recenset, et expendit. De variis mundi sy-
baloruin tinnitus et crepitus; quod discrimen noiavit stemalibusiliic omnia videas, secundumauctorum va-
Seneca.lib. ii Natur. quavsi.,cap. 27. De baliema- riorum senlenliascollecta. llaec ille. At nunc recen-
tiis vide Ducangium verbo balare, quo usus quoque tioribus quaevis alia recenliora placent-
luit sauctus Augustinuspro saltare. Salmasitis in not. *CAP. xxvn.Nura. 1. Aslroiogiavero. Astrologiasu-
PATROL.LXXXII. 28
'75 AD S. ISIQORI ETYMOLQG.AREVALl NOTig.' 816*
perstitiosa, qpffi ggnelhliaca et judiciaria diciiur, A esl luna per aliquam quantitatem. Quod snl eotfein
A
merito damn.a.ae.st, quamvis ineptissimi quidara ho- momento quo oritur, et Orienli siniul el Occideiit!
mines non sojum eam sequi, sed et defejidere au- aeqnaliter apj.areat, jexplieatione indiget. Asirouomi
to«t- , eolligunt terram sole "m.inorem esse, quiaumbra
CAP. XXVIH et seqq. Plimus, lib, n, eap. 4: Quem terrtc in nvucronemllesinii; nam, excepia luna, cse-
xdo-ftavGrmci nomine ornqmenti appeilaverunl, ettm rns teri planetae a terraeSumbra non obscuranlur. Isido-
nos ct perficta absolulaque elegantia mundum. Bec-- ex Ambrbsio liaec ipsafusius refert in Iib. de
m lnus oriainationem Isidori novam.dicit: Imo ve.tus,^ Natur. rer., cap. 161
jid.dit, exVar-rone... Utide el anitnalia Varroni viden^" CAP.XLIX.Num. 1. Cujus ignem dicunt... aqua
(ur elementa, qnonitjm per semelipsa moventur, In nulriri. De Iiac veterum opinione, quoti iguis iu coe-
jjamdera etymologiam Festus quoque eonspirat. loestquiaqua nuirialur, dixi ad Dracomium ,!jib.
Priorem .f.aiu. a mundi.tia admiltit quoqup Varro, i, vers. .24 et 25. , . .
liii. iv cje Lin_g.L_at., cap. 29, de mundo muliebri CAP.L.-Num. 1. Solemper seipsum. Ilygimis, lib.
Vprba faciens,, qui, nt ait, a munditia dicitur. iv Poetic Astion., cap.15, aliis fere verbls utitur,ut:
CAP.xxx. Num. 1. 1%septentrionalemplagam. Lu-? Qumvideamusessedies inwquaies,et soieinalio ioco /1,3.
oapus partem septqptrionalem imani dixit, ut cap. die occasurttm,el atiq heri occidhse. Isidorus eumdem
41 constabit, ac fursus ,- de Nal. rer., cap. 9, ubi locuro excripsit in lih. de Natura rerum, cap. J7, ex"
Isjdorus imam exponit ulthnam, et exlremam, non Arato et flygino, j .
depressam , cum potius mu.ndus in septentiionalem CAP.LI. Num. 2, nol.Reliqua... absunt a Mss. Ver-
plagam dicatrir engi. ,Et saepe quidem imus pro ex- J> ba Cui ideo,"elc, usque ad finem capilis dereiinquit,
treino et ultimq jaccipilur al) Hoj-atio, Ovidio, Mar- * a Mss. abesseait Grialfus. Sed revera ext,lantin muf-
tiali", et aiiis , quorum loca, quia in Lexicis patent, lis veteribus membratiis , eiiu Codice Alhanio, in 1
piaetermitto. Cod. Val, Arch., et aliis. Elsi aulem eadem !egun"'-
CAP.xxxi. Num. 1, Cmlnm, elc Adisis Phurnu- tur in lib. de Nat. rer., tamen id non aiguit aialio
lum, cap. 1 cpmmentarii de Natura deorurn, potius qtiaui ab Isidoro huc allaia esse. Naurmulta
CAP. X«:I: Num. 1. (Dicunl.) Quod dicunl, vel rjuaoin hoc libro de!astronomia dicuntur, eadein in
simile aliquod verbum , saepe in Mss. desideralur, Jipro xin, et in lilvro de Nat. rer. repljcaniur. Et
aiguil Isidorum per litterarum compendia inierdiim hic eratlsidoro mosj ut tan/ex suis quam ex aliorum
rtouien •auctorum indicasse quorum se.nientias re^ operibus plura congererei, ae repelerel.
fereljat. Facile ftiit, quod jam'olim monui, ul-ea CAP".LIV.-NUIIJ.li Septima bkornis. Iu aiilitjuissi-
Sigfa librariis non intellecia exciderint,, ex quo acci- misMss,,et el in nonhullis Edilionibus legitur tioornis
dit ut infinitivum frequenter sine verbo a quo rega^- JBSI,ita; appingitur flgura lunae bicornis, et ila- in
tur inveniamus. Edili supplent dicunt, constat, etc, 'sequeniibus. j .
CAP. xxxvii. Nurn. 2, A poliendo. Verum eiymon CAP.LIX.Num. 2, Umbram qbstanlh terrw. San-
est a 7.o)iM,ve~io; hjne Craece T.6'I,O;, ei Latine palus. ctus Mar-luiusLegiouensis, ttim._5,pag. 98, serra. in
* CAP.XXXVIU. Num. 1. El dicli cardines, Beemanus, Ascens. Domini, profert caput SS et s"eqq.,*ustpie{id
yerl.o Cor, ex Sery.o. Isiiloro et aliis, refeit a Graeco boc cap. 59, ubi quiBdam ex Isidoro corrigi pussunl;
xcpS.t*"(cdr) Laiine dici cardo, scilicet a forroa cor- s-ed poii est contemnenda varia ha?o Marlfni leclio :
dis, vel qyptl sit quasi cor Jaiiuas, quq muvciur, ut Umbram obshleniislerrw exeat, videaique solem. et vi-
- I
js-ilServius. ( dcatur a sole.
Q
CAP. XXXIX, Num. 1, Coniie-cuin,Propfie exlerior CAP'.LX.Nuin. l.j Steltw et sidera. Macrobius, lib.
pars circuji 'convexa dicilur, interiqr c.ot\cavq.Con- 1sidera eommenl. in Somn/Scip,, cap. l&, inler siellas et
~b_e$q.cwti subsian.ive poeUe usur[iap.i, siippliciier distinguil, ut'Isidortis; "sedaddit; Sic ei apuil
etiainceiivi-a-!*- pro f.03'oClaudiamis non semel, Grceeos KO-TV*_O et atT-zpovdiuersa significtmt. Etenim
CAP.XLH". Sum.'5. Jlferidies.,.quod... mediumdieiy.. A,STER stellaitna est, et ASTRON signum itellis coactum,
-Etympp.inerfdiei a, medio die Varronis, Cicerpnis,dis- et quodtws siDUSvocamus. --''._
- CAP.LXI.Num. i. Steltw non habere proprium lv,-
aiipnun sententia coivvprnbalur. S.edaliis non.
p.'ieel,' quotl meridies a mero", hoc. est, pleno,, e\ sin- tnen- Siellas quae fixae dicuntur proprio fulgere lu'-
cero dle , quod illo tempore nulla accessio atl luceiii niine plerique aslruunt. Aliudestdeplanetis,-ut lu-
atmplius fial.-Yiile Joachimuiniib: Camerarium, Pro- na. Isidortis in eadem sententia persjat, cap. 24 da
blein. elymideeur. 1, gt inn-a, v, cap. 28, n. 15. Nat. r-er. Confer not.
iiJuni, 4, Terlius, Catachoras. Cassiodorus, cujtis . CAP. LXVI.Num.'2. Pyroh. Cofrigendum Isido-
synt fere pmnia hujus mimeri verba, ita liabpi : P-ri- rum, lib. v, cap. 30,- ait Grialius; sed emi) "iocus
mus est Mergbis (in Mss., Meroq), seci.»dus Syene, nou respondeat, crediderim lipsutnloqui de libro de
terlivs Calochoras, id esl,- Africa', quq\tus Rltodus, Natqr- rer., cap,' 25, [ubi etiam Mss. habent vesperpro
elc In opiimis Cassiodofi fiditionibus jta hic loc(is Pyroh. .;"
exhibemr sjne ulla scrjpiurae discrepamia. In mss. CAP.LXVII.Num.i 1, Qumdam stellw ideo planetw
Codicibns ToletfJms (jpthicis est Merohis pro JHeroe, dicunlur."De his etiarivcap. 25 libri de Nat.rer.; sed
aut Merqbh ', ut Jp. Cas»iu_dprolegitur, Soinis , au.. ibi planetw dicuntur errantes, non quod ipsi e_rrent,
Soyni. pra Syene Kvel Siene, u.t Gnaljus edjdit, et' ¥ sed quod nos errare faciani. Confer 1101.ad euui lloc.
Brdsienus pro' Bdrts(7-et|es.Alii quoque Codices pro Apud veteres Laiinosvix invenietur qui verbtnn pla-
Borisllfenese.x.iiberit"jBra_s(eii«s, aut Bruslenus, ac si- netq} usurpaverit pravter Julium Firuiictun, lib. 2,
irili niodo variant, vel aberrant in his nmninibus cap. 2, et veter. inscript. apud Fabretium c.ip. 10,
expri.rnendis, quorjim tamen A-arieta*;ad veram le- ii. 1507,ul observat|Foreelliiius ; sed atjdere poiuit
ctibnein inijagaiidEtfofortasse juverii. JJIarlianum Ca_pellam,lqui,lil>.'vni, saepe eo utitur.
CAP.XU!!. Nupv,.1.' Hemispliemm, etc, gx Cas- CAP.LXVIII.Num.j1. Aittegradalio, Vocabuloan/e-
fciodqro,
" gradationis etiam utitur Cassiodorus, quod facultatis
GAP.XLIY.Kuni. 4, Qt.in(Hschculus. De quinque Lujus proprium est; neque debuitin opiimis Latini-
lus ci; cuijs eadem "e,repccurrunt lib. xin, cap. (3, et tatis lexicis prajterniilti, Iia relrogradationem Apuleii
jtilib, d.e.IH'»Lrer,, cap. I.Q. aucioritate Forceliirius admisit. ,1'
CAP.XLVJ.Nuro. 1, Lacteus ctrcu.tus. Dg lacigo CAP.LXXI.Num.j 1. Sol appellatus.. Etymon solis
eirculp , qui a Cicerone or/iis /sc(eus vocatur, \>iderj ex Varrone et Cicerpne desumplum est.
potest "\|acrobius, lib. icprivment. inSQnin, Seipion., . N. 5. Stellm dklwa siando. Capella, ca_i.de quirs-
tap. 15 , qui eliam de zadiaco , in, quo. ires lineai que parallelis, Hb.viii, slellas q stando, sidera a consi-
iglioscit, e,t de aliis circulis "ccelqstibusdisserit. iend-o,abtra ab Astrep? dicta fi'isse conimemorat.
"CAP.xi,vii. "Num,1-.Fortibr es( i&rq. Cassiqdovqj N. i.Sidera dicta, De etyroologia sideris vide not.
iimiii m.fjdoail C^o/ fqfiijtx esl tepq , ierra fgrjior praec. Aiii.sidijsdediicuntab EISO?,qitod sil figuraiu
.877 AD S. ISIDORIETYMOLOG.AREVALINOTJL 1)78'
coeloeonspicua auta evv, et elSo;,quod simul plures A in Apologet. TerlulL, c. 25, observat pro Mscula-
Btellaeconspiciantur". pius in Ms. Fuldensi:Tertulliani esse JEscopium, e.t
N. 7. Quod terram terant, etc.exVarrone, lib. vi sie apud Isidorum; ajiosque inMss. semper inveniri,
deLing. Lai., ex quo reposui quasi terriones; nam ut teslalur Schoppius. In nonuiillis veleribus inem-
Grialius habet qitasi teriones. _ branis Jsidori cum hoo loeo, tum lib. vni, cap. 1,
N. 9. Quasiapy.Tov ovpa, boc est, quasi urswcauda; reperio .Scolupius. Hippocratem quarlum decimum
id eiiiinproprie verba Graica significanl. ab jEscuIapio alii tradunl. Vide nut. Harduiui atl
N. 10. Et dktus Orionab ririna, Graeceurina_dicjtur Plinii lib. xxix, cap. J. Apud Grialium, ad uum.
o-j/jov.Alii alia cogitaut,- seq., erat lib. IX, quod corroxi. j'
N. 11. HuncLatini jugulam vocant.CorreclaeEdi- CAP. iv. Num. _,.ltaque tres viri. Tres seclas me-
liones Varronis, lib. vi <JeLing. Lat., cap. 3, a med,, dicorum Imc versu-complexus fuit "Marcellus in
liabenl inlerotias,proquo Grlalius ediderai inler quw. farni. de Mcdicina, vers. 6':
Non desunt qui cum Feslo a juglans derivenl jugu- Quodlogos,aut methodos,simplexqueempiricapaneit
latn; stellain Orionis, quod aiuplior sit caetcrisquam Hocliber iste teuet.
nux jtiglan.dis.Hyginus, lib. n Poet. Aslrou., cap. 24,- JIoc carpien ab aliis Vindiciano, ab aliis Sereno Sa-«
fabulamde Orione narrat, quem pfimum Urionemab inonico tribuilur. Quod secta nielhodica sectetur
urina vocaiumait, deinde inter sidera receptum. carmina, vel ob Apollinem dictum, vel ob incanta-
N. 12. Hyadas diet. Gellius, lib. xiii,cap. 9,liya= tiones, quas n_qnnuliiveteres mediei praescribebaiit,
des suculasdictas ajt non a suifius,ul Tullius Tiro in ut ait Serenus, tit. de Hemitrilaeo dep_ellehdp: -
commeniariis scripsit, sed <_uiaveteres Latini primo «,
syades, deinde sucutas' appellarunl, ut quod Graeci Inscribiscbartae,quoddicilurAbraeadabra
Sjgepius,et subler repetis
-inrkp.nos super dicimus. Negat praeterea slellas islas;: Noli sunl in Hispahia homines illi, qui Ensalmadores
in capite Tauri esse, ut Tiro quoqne docuil. Sed ex
eis solis caput Tanri constare osiendit. -dicuntur. Sed et Homerus curationis per carmina
-N. 25, Propter AmmonemJavem.Ita dislinxi; nami nveminit, ac propierea de euratione Homericainte-
in Escusis iuvenio propler Ainmoneiti,Jovemideo vo- grum libellum Galenus scripsil. Confer "Morhofium
.caverunl. Ait Isidorus priinum signum propter Jovemi in Polyhist., tom. II, lib. m, cap. 1, n. 17 ; Plinius,
Ammonein,in cujus capile cornua artifices simula- lib. xxjx, cap. 1, medicinae^historiam persequitur;
croruui iigunt (Al. finguul) arielem vocalum. Nolat et num. &, ait : Alia faciio (ob experimeniis cogno.
est fabulaJovis Ammouis cumigeri. minant empirkem) cmpitin Sicilia, etc. Ubinain hie-
. N. 25. Castorem,Varro, Jib.ii de Re rust., -cap. 1,, dicinam experimentosamdixmt, uon invenio, neque
docet Geminos in Zndiaco non esse Castorem elt id vocabuliimin copiosissima Harduini indice conspi-
Polluiem, sed Apolliueni,et Ilerculem, ut observatt citur.
•Yulpitisin erudiia jiota ad Calullum, pag, 25. N. 2. Specimen interpolationis in Codice Chi-
N. 27. Aunuos flaltts Eiesias, boc est, Etesias, quii siano, append. S, post Etymologi.as,exhihebo, in
venli stint annui,-sive anniversarii. quo multa huic libro Isidori de medicina ^dduntur.
N. 53. Joiis cum filio. Jvvis in recto casu exstalI CAP.v, Nuh). I. Sanilas. Proprie est a sanus; et
eliaro apud Apuieium, in Caeciliiet Accii fragmeniis,, sanus,"uli etiam salus, a Graeco-qa.bg,seu croos-.
iri iiummisveteribus, ei apud Hyginum, fab. 54, ett N. 2. Morbum... morlis vim. Alii morbiim dicunt
alias etiam apud lsidorum C esse moiiis viam, alii deducunt a pbpo; BiovlVtde
N. 58.- Cmtera superslitiosa,eic, ex Cassiodoro,, J. C. Scaligerum, in Theoph., de Plant."Ac ibrtasse
in cujus nommllis lidilionibus legilur : Ad cognitio- apud Isiloruni reponendunr eril mortis virim.
nem siderumconjungunt, id est, ad nothiam facto- .N. i. Sanguis ex Grmc, elym. Sanguinh etymon
rum. Graecunipolest etiam esse a q-duv yvld, quod servel,
N. 39. Quw malhesisdkilur. De asirologisjudieia- ac vegetcl membracorporis. Minus recie alii putant
riis Tacitus, lib. i Ilistor., c. 7_,: Genushominum <i Launum esse, a sancio, quasi sanctth. Ilursus, nurn.
-poleniibus{ii.oui).uIIirepoiiunt pelenltbus) infidum,, 6, alia elymologia sanguinh. De cholera Coalius Au-
speranlibus,fatlax, quod in civilatenoslra tl veiabitur r relianus, lib. m, cap. 19, ex Aseiepiaale,refert quod
, semper, et retinebilur. Ui mathematicivulgo voca- sit humoris (luor celei' ac parvi temporis'. Quo for-
bantiir, ut supputaliouesipsae uoxiae,quas Isidqfuss lasse Isidori verba alludunt, quod unius diei spalio
noniinat maihesis. terminelur.
• .N. 44. Septemsmculariumdhcipiinarum : has ad- N. 8. i^uas Grwci xpovutgdicunt. Morbi ehronici
huclsidorus explicuii. Sequiori avvo granvmalica", , causm Latine dicuntur, ut ostendi ad Prudent. ,
rhetorica, el dialectica vocabatur trivium; aritbme- hymn. 1 Peristeph. vers. 20 :
lica, inusica, geometria, H astronoroia quadrivium. , Supplicumcausaspelilisquaemedelisirrigant.
Exeuipla hujus ^ignilicalionisabtin ie Ducangius pro-
Jerl in 7-riiiio,et Quadi-iuio,aut Quairivio, a Boetii ii Hispani dicimus achaques.
quoqueteropore repeliia. Ordo nou idem ab oiriui-- CAP.VI. Num. 1. Pleuresh, phrenesh. Edidi pleu-
bus olisetvabalur, Capella iia-septero illas discipli- "n ritis; ita enim medici seribuni ex vocabuio Graeco.
nas disposuil, gram>iiaiicain,diaiecticam, rhetori-- Grialius in-texlu pleurhh, in nol. indicat pleuresis.
cam, geomelriam, arithmeiiearo, asironomiaro, mu- :- Aliud est de phrenesi; nam apud veteres reperitur
sicatn. Isidorus ordinem Cassiotloritenuit, nisi quod d phrenesis, tppivoo-ts; et phrenith, fpsvms.
hic primum de musica egit, luin de georoetriadisse- i- ,N. 3. Est auteih perturbalio cum exag. Reline ve-
ruit. _ . riloquium ex Graeconoinine.
N. &.Cardiace. Coelius,lib. JI, cap. 51, refert car-
LIBER QUARTUS. diacam passionem,"ex Artemidoro et Asclepiadls
seclaloribtis, esse tumoremsecundumcpr. Hinc for-
CAP.H, Num. 1. A tisodo.Hoc ipsum veriloquium, !, lasse praestiterit legere apud Isidoruro ea; aliquo tu-
Ut medicina sit a et
iiiedius, medit-sa modp, viri docti ti more, quanquam Isidorus videtttr voluisse ihnore;
approhaul, utvideri putest apud Becmanum, veiboo repelit enim cum formidabilimelu, quod foilasse ex
Medium. ld multo magjs placere debet quaro quod d Coeiioipso suinpsil, qui inter inultas ac variis cau-
alii dicunt, medeoresse aGiaeQOptiltift), 'seu p._§£u,'iin- sas cardiacae passionis mmstitudinem,vel limorem
pero, quia fnedicoiumest imiieiare. refert!
CAP. III. Nutn. Medicinm autem arlis. Hisloriaa N. 5. Letltargia. Lethargia ab oblrvione potius
-artis medicaeexpotiiiura Conriugio in introduciione e quam a-somnodieitui'. Advenit Coeliusjugem iiluiu
in Ariem medicam, et a Lindeuio cum Mercklini i somnum quetn in lethargicis plerique statuunt vere
additaiiientis. Sigebertus ILi,vercampus, coinmeiit. somnum non esse, sed oppressionero.
«79 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NQTM. *!80
[", 6. Synanche.-,Grialius cum aliis Excusis edi- !\ enim appellant Graeci guttur ;- ex quo fit bronciius,
fit cvvayyjiv; sed Ctfilius in Edilion. Lugdun. raucedo. | ."""
1(566habei": Grmci enim o-vv£xz-' 1 eonlinere appel- N. 24. Neph. Nephrilis est lntlammalio remtm
iant, quod verum est. cunvfebri continua.f
N. 7. Plttegmone. Medici recentibres phlegmonem N. 25. Paraiysis dicla a corp. imp. Fortasse Isi-
siatuunt esse speciem inllammalionis extefnae pro- dorus seripsit a corporis impedili soluiioue. Paraly-
fundioris. sis ad verbum solutio est. In nonnullis Mss. est d
N. 8. Sputo sanguinolento, quod tamen non sem- corporis impensione.t
- N. 26. Cachexia. Cachexia Graece est malus ha-
per adest. •
. N. 15. Telum. Rutilius quoque ad morbum lelum hitus. -| _!
videiur respexisse, cum dixil lib. i, vers 451 : Tela N. ZO.-Podagram^, Podagra quasi aypa, boc
TroSoi.
dolorum. In Editione qua utor Samonici, ad marg. - est, pedis caplura. fsidorus duplicemeiymologiam ex
notatur telum esse pleuritidem; sed subjungitur : Ccelio retulit. Pod.agra a reteutione pedum nodosa
Alii punclionemintelligunt, dicitur. Ovidius, llbr i de Ponto, ep. 1, vers. 255 :
N. 17. Peslilentia. Pestileniiam plerumque per ToIIere nodosamnescitmedicinapodagram.
aereas potestates, non tamen sine arbitrio Dei
fieri, allalis multis Patrtim veterum •lestimoniis ra- N. 56. Quem Grmci. Apud Grialium, et alios Ex-
lionibusque, Suadetur a Theophilo Raynaudo, philo- eusos erat quam. Grmcl; restilui quem ex Coelio,
logi, pag._ 221 seqq., in opere inscripto: Vilme( quem Isidorus transcribit.
• N. 59. Ragades. Celsus, lib. vi, cap. 17, distin-
morlis terminalid, puncto 6. ""
N. 18. Dicta aulem pestileniia. Pestileniia est a guit rhagadia (sic enim vocat)ab hemorrhoidibus:
pesfe el pes(i/ens."Neque de pesiis etymologia salis Rhagudia sunl, cum in ano smpe el. quidem pluribus
confetat. locis cuiis exciditur, (AL, scindilur); Hemorrhoides
N. 19. Ipsa e( inguinaria. InguinarKt lues olim sunt ora venarum, \tanquam ex capiiulh-quibusdam
satis frequens erat, praesertim medio awo; quo surgenlia, qum smpe sanguhtem fundunl. Bhagadia
inorbo plures absumptos etiamexsepulcrorumlilulis sive rhagades Celsus vocat schsuras recentes, alque
constat. "adeo forlasse legehdum erit schsurw pro fissurw.
CAP.vn.Num. 4. Unde et vertigo. Vertigo esl a Graecumpccyajest tjuptura. _ - : _
_verlo, quia liomini eo morbo affecto omnia verti GAP.VIII. Nura. |1. Aeris qualitatem habenlibus.
.videntur. A verto eliam est «ertea;,quia eo loco ca- Putarem legendumlarea; qualitalem habejis. Aiopecia
pilli in gyrum vertuntur. est areae species. |Celsus, Iib. vi, cap. i : Arearum
N. 6. Pro lunm cursu, etc Hanc leclionem non so- quoque duo generd, sunt. Commune vtrique est, etc.
lum genuinarn, sed etiam ab Isidoro ex Juveneo de- Sed ea, quw alw7zsr._anominalur, sub qualibel figura
.suropiani ptfio, ut adverli ad hujus lib. i, vers. 482-. dilatalur : fii et in capilla\el in barba. Alopeciam di-
Ellunse cursumcomitatainsaniaraenlis. ctam non a similitudine vulpeculae,sed quia vulpes
eo morbo frequenter laborant, verior est senientia.
Accedit Samonicus de morbo comitiali: . De alio areae genere pergit ibidem Celsus : Jd vero,
Ipse Deus memorat, dubiae per tempora lunas quod,a serpentis similitiidine6;>/«o-i_- appellalur, tneipif
talis
Conceplum, quemsaspe ruina profudit. ab occipitio, etc. Fbrtasse hinc aliquis, et ex-eo Isi-
Coeliusait epilepsiam vocari sacrdm passionem,sive G dorus existimavit alopeciam quoque a vulpis simili-
quod divinitus putetur immissa, elc. Fortasse binc tudine nuncupatara.
Isidorus morbumdivinumdixit, quem alii sacrum ap- N. 4. Erysipelas. Varia est apud alios erysipeJa-
pellant. tis elyraologia, vel ab Ip.iSo. traho, el nilas prope,
". N. 7. Eralautem apud Rom. comilior. Samonicus quia partes propinquas aitrahit, vel ab ipvipbs ruber,
aperte comitia nominat, in quibus suifragia fiebant: et mlb; niger, lividus, eic.
Est subitispeciesmorbi,cuinomenab illoest N. 6. Samam appellat. Ua etiamnum Hispariiap-
Quod fieri nobis suffragiajusta recusarit. pellant, et videlur hoc proprium esse, etfuisselli-
Saepeetenimmembrisatro languorecadueis, spanorum vocabulrim. Papias ex Isidoro sumpsit:
Consiliumpopulilabes horrendadiremit. Sarna; hnpeligo. Semlerus, in nou ad Giossarium
N. 10. Typi sunl frigidw febres. Chaconis opinio- Isidorianum, verbol Scaluriio, niOy'strumputabat boc
tiem confirmat lypus Constantis, scilicet ediclum loco sarna, et cum non intelligeret^uid esset, conji-
famigeratum,-quo silentium indictum .unius vel dua- ciebat scarram, quavvox Germanica est. In auclario
rum voluntalum in Cbristo. In opere posthumo Vaz- Ducangii, ex Papisi Ms. Biluiicensi, profertur : Im-
quii, nescio cujus culpa lypus tanquam baereticusali- petigo skca scabies, prominens cum asperilate, el ro-
quis homo inter Monothelilas nominabaiur. Quse tundiiale formw: hcec vulgo sarreuma dicitur. Sub-
hal.lucinatio a Tlieophilo Raynaudo primum obser- jungitur suspicio, ,sfliiia, ut habetur in Ediio, per-
vaia occasionem deinde aliis dedit Yazr_uii, nihil peram ex sarreuma eontracte scripto factum Juisse.
foriasse tale merenlis, acerrime reprehendendi. Cae- At ex Isidoro et idiomate Hispano reiinendum sarna.
terum apud lsidorum reiinendum est stalus, et itt " N. 7. Prurigo. Proxime est a prurio, quod duei
arbitror, legendtim : typi sunl frigidw febres; nam polerit a prouro. ,
apud medicos lyptts estlorma, status, nota, ac cha- - N. 12. Elephantiucusmorbus.Convenienliam morjji
racter febrium recurrentium, Coelius,lib. i Acular., elephantiaci cum elephante exponit Aretaeus,lib. n,
cap. 14, ex Asclepiade, refert typum febris quoti-. cap. 15. I - i
dianum majorum corpusculorum "istatione Jieri, ler- N. 15. Arquatum. Nonius, eap. 5, n. 14. Arquati
tianum minorum, quartanumminutissimorum. Apu- dkunlur quibus color et oculi virent, quasi in arqui
Jeins, de herb., cao. 102 : Ad frigora, et omnes fe- simililudhtem. Praemiserat quod arcus suspensus for-
briuin lypos. nix appellatur, arquus non nisi qui in coeloappareal,
N. 11. Ex naribus. Fortasse delendum esl ex na- quem Jrim poetae ilixerunt. Niiulominus inulti scri-
ribus. CerteCceliuslib. nTardar., cap. 7, ita habet: bunt arcualos, et arcualum morbum, e't ita in lexlu
Fit ihfluxio, nunc ad nares, quw appetlaiui coryza; Grialii legebatur. Idem Grialius in textu exbibet icle-
nunc ad.fauces, qumappelfalur brqnchos; nuncad tlw- ris, in not. icleron. t-
racem, vel pulmonem,quw appellatur ptysh. Pro nzv- N. 14. Caucci'.Gelsus ulcus, non vulnus, nominat,
cig nonnulli habeni "•Mo-i.-. cum de canero agit. Aliqnando tamen ulcus el vulnus
N. 12. Coryssa... quolies infiuxio. Coryza Graece coiifunduutur. A verbis Aui ergo, etc, sensus imper-
esl gravedo, humor ex capite fluens, a v.apaet £eu, feclus videtur, aut cerle obsciirus esl.'
>juiaveluli ebullit e capite. N. 19. Ulcus. Est a GraecoD,y.og,ex quo iiouiiulli
N. 15." Branchos. Legam libenler fipayyoc; ita cuiu aspiralione scribunt Inilcus, -
8S1 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOm. m
N. 21. Quasi- pupula. Festus : PapHlm capitula A. CAP.II. Num. 1. Divinwnatura. Id explicat Berar >
inammarum dktw, quod paputarum sunt similes. Si ' dus, loc cit., ut ex mente Isidori discrinven posslt
legalur ijuasi papilla, poiius dicendum erit papulas agnosei inter- leges naluraleset divinas. Suarius,
ita vocatas quod papillarum sint similes. Atque id lib, i, de Legib., cap. 3, n. 9,oslendit legem natura-
inagis placet; nanv papillw ila stint dictaequia eas )em posse quoque dici divinam, ex sancto Thoma,
mfantes quasi papant, ut ait Isidorus, lib. xi, cap. 1, el sancto Auguslino, lib. n de serm. Domini in
CAP.IX.Num. 2. Dicelaobservaliolegis et vilm. De mont., cap'. 9. Quis enimscribilin cordibus hominum
vari.asigniflcationevocisdimlw consuli possunt Janus naluratem legem, nisi Deus? Expressiusquelianc legem
Dousa in Praecid., cap. 10; jJbannes Wouweren, ad divinam appelktt Isidorus, lib. v EtymoL, cap. 2.
Petronium; et Vossius, in Etymologico. N. 2. Fas lex divina. Distinctiorieminter"fas eljus
N. 6. Qumduo eiiam, etc Refert se Isidorus ad ea Suarius explicat, ibid.,lib. i, cap. 2,- ri.. ii, prqdu-
quae dixil, omnem cuiaiionem aut ex conlrariis aut Clisin medium Isidori verbis, quem passimlaudat.
ex similibusadhiberi, quae duo ipsis remediorum no- CAP.IH. Nunv. 1. Jus aulcm dictum quia juslum.
ininibus signilicari solenl. Hieronymus Magius, Miscell. lib.iv, cap. 1, jusa
N. 11. Pessaria. Pessum vocat Apuleius, de Her- jubendo diciunvafflrmat, non a'_?'usli(ia,utyult Ulpia-
bis, cap. 121, et pessus masculino genere Plinius nus, neque a justo, ul vult lsid>>rus,quemauctores
Valerianus, lib. i, cap. 1, ad_ fln. Pessarium dixit juris Ponliflcii sequunlur. Reprebendit eliam quod
Tbeodorus Pris.cianus, lib. m, cap. 5. Isidorus justiliam dictam asserueril, quod in ea jus
CAP.XI. Num. I. Guva. Guvaa Theod*.Prisciano, stel. Neque Isidorum neque alios virqs vloctos facile
lib, n, part. n, cap. 16, dicitur cucurbila venlosa.Sed n reprehendendos esse ob simile etymologiarum genus,
Isidorus innuit simpliciler ventosamappellari; et hoc saepe monui. Credo equidem a jus esse justum, a
nunc eil propriumllispanorumvocabulum venlosas. justo juslitiam. Quod autera jus sit a jubeo, mulli ne-
N: 6. Pinsendh prwfuit arvis. Non arridel quod gant, qni polius jubeq a jtts dedueunt. Alii igitur
pihsendis arvis idem sit ac pinsehdo frumenlo. Si re- juris originem a juvando repetunt, aiii a Jove, quasi
tineatur arvis, malim intelligi Pilumnum praefuisse Jous, aut Jovis os, aliiab ejulatione/ou, ex qua ejulare
terendis arvis; qui ideln pilura et pilam invenerit, natum. VideBecmanum et alios eiymologicos. Ne-
quibus far pinsitur. Suspicio mihi erat legendum que desunl qui jus pro acquoa jure coquinae appel-
esse pinsendis prwfttilgranis. latum asserunt, quia scilicet jusculum aequis parti-
N. 7. Jlfortarlum. Etymologici alii dictum volunl bus dislribui solebat. Jus(i(i«-originaiio, quam Magius
quasi morelarium, quod in eo fieret morelum, damnal, forlasse ea est quaereperitur lib. xvm, cap.
N. 8. Coiicula.Adde Plinium, lib. xxxviv, cap. 10: 15. Justitia quasi juris stalus.
Ex.achale medicicoticulasfaciunt. Quod sequiturapud N. 2.' Lex a legendo. Andreas Cirinus, de urbe
. Isidorum, erit enimlenis, fortasse niulandtim in tmvh, Roma, cap. 59, recipiendtiin esse negat hoc elymon
vel,ulalii scribunl, levh, quanquam vocis leniseadem quod lex dicia sit a legendo : quqd si verum esset,
significaiio esse potest. inquil, non scripta lex non esset. Verum potuit
CAP.XII.Num. 1. Odor. A Graeco b%uv, quod est optime origo noininis hujus inde peti, guodinilio
oiere, originem trahit. lex esset scripta, e! publice legerelur, ut mulli aiunt,
N. 5. Jncensuk. Pro Uiure antiquius verbum est, quamvis postea idem nonven legi non scripiae fuerit
quam nonnulli arbilranlur. Vide Prudentiana, not. a attiibutum. Ul autem hcec elymologia onvnilegi pos-
ad.num. 151. . ,Q sit convenire, a theologis nonnullis explicatur deinte-
. N. i. Tetraidos. Fortasse letraides, vel telrades. riori leciione, el scriplione, ul lex naturalis a sancto
Desidero id voeabulum in Lexicis lam primae quam Paulo, Rom. n, dicilur scripla in cordibus noslris. Alii
inediae Latinitaiis. iegetn dieiam putant a legendo, id est, eligendo, quia,
N. 7. Unguenia... a ioch, ut lelinum. Quia non- ut ait Cicero, lib. i de Legibus, «os deteclus vim in
nulla .unguenta a locis dicuntur, Auguslinus_ Tbeo- legeponimus. Alii cutn sancto Tlioma a ligando ety-
philacip.s el alii existimant unguentum phikum, cu- nion legh deducunt. . • .
jus.wicntio fit in Evangelio Joannis, cap. *xii, 5, a lb. Mos autem, eic Proferuntur haccetiam ab Ivone
Uista, seu Phla, capite Caramaniae, vel provinciae epist. 79. lsidorus tantumdempro lantum saepe adhi-
Cabul apud Indos, vel ab alio quovis loco appellatum. bei. AREV.
Vide not. Pelri Lazeri ad Brunonem Astensera in CAP. IV. Num. 1. Liberor. susceptio. Berardus
comniem. ad Matth. Telhtum vero non aloco voca- utramque leetionem suscepiioet successio optimatn
tuiu, sed a feno Gneco, quod Graece TJ3).C_- dicilur, putat, dummodo successionhnomine non haereditaria
alii exislimant: nam fenum Graecumpraecipuum eo- irilelligatur, sed personalis, qua scilicet filius patri
fum est, ex quibus tetiuum com.ponitur. Quidam le- natura succedit vi generalionis.
gunt Corpussuavi sine conjunclionegue; eteiiam sic N. 2. Vel commodatw restitulio. In Mss. Gothicis
stare potest senarius cum trisyllabo suaui. . legitur vel commendatm pecunim reslitutio. Sed tuto
LIBER QUINTUS. polest omitii pecuniw, cum janv praecedat rei. Praefe-
rendum quoque est cum Grialio commodaiw.
CAP.I. Num. 1. Phoroneus... leges judiciaque con- .n CAP. IX. Num. 1. Jus Quirilium. Utroque modo
stituii.' Haec, et multa alia ex hoc libro inter Gratia- •" dicitur Quiritium et Quiritum. Hoc in nota retinet
naei decreii canones relata sunt, quoe videre poteris Grialius, et sic etiam exhibent Ediiiones veteres.
collecia a Berardo in nosirisjsidorianis, cap. 52. Quod antem in bis scribitur decretionibus,menduijr
Sed cum Berardus Editione regia Matriiensi usus non, npertum est, et omnino dislingui debet de crelionibut.
fuerit, nonnunquam decreti scripluram ex corruptis quae cretiones poslea clarius explicanlur. .•
exemplaribus reformare voluit. CAP.XI.Num. 1. vel qiwd sciscit, etc. JLeclionems
N. 2. Lacedwmoniisjura ex Apollinh. Befardus, Grialio in textum admissam, quod ea plebs scial, vel
loe. cit., legendura ait, juxta vulgatos Isidori Codi- quod sciscii, itauti rogala fuit, priscis plebiscitorum
ces: Lacedwmonisjura legum-exApollhih. non Lace- fonnulis roagis cringruere • Berardus ,. assentilur.
dmmoniisjura ex Apollinis. ut apud Gratianum. Scripiura in aliis Editis, vel quod scisciiatur et rogal,
Veiuin in Edilione.Grialii haec ipsa Gratiani leciio ut fiai, corrigenda essele( rogatur, ut vero sensu pro,-
expressa est, nisi quod mendunvin textu Grialii erat cederet. Non desunl qui plebischum dictum putant,
Appollirits. quia plebs ciebalur, seu citabalur, cum scilioei post
.N. l. Hi decemvh: Paulo aiiter nomina decemvi- rogaiionem legis in stiffragiuin vocabatuf. Sed verior
ruhv apud Gratianum referunlur. videtur etymologiaquae a sciscorepetitur.
N. 5. 6. Jn libris exaleverunt.Correctores Romani CAP.xv. Num. 1. Papia Poppma. In antiquis Ex-
decreti pro varia' Iectione aseribuntin libros. Gratia-. cusis perperam legebalur Pompeia pro Poppwa; qui
uus obsoleveruiupro exoleverunl. errorin uoimullis eliain Suetonii Edilionibus, et apud .
"
=883 At) S-. tSIDGRJ BTYMOLOG.AREVALI NOTM 884
.alios ""epefituf,ilt nolavitlsteus ih nbt-.ad LactahMum,Apr-esentes scripto lcoiiveniuntuf. Ea inens Seiiecas.
lib. 1, cap. 16, vldelur esse epist.SiJ: Video te, ml Lttcili, cum
CAV.XVI.NUIV)-. 1. Urideet Suliji-ainsciibere. Ahdr. tnaxime, audio, adeo tecum sum, vt dubitem an
Schotlus, 151)l 'Obfeervat.huthanaf-., cap. -2, «»'nfir- tucipiam ntm ephlotas , sed codiciltos iibi scnbere.
ixiatnn.lam fuisse legem saturam; Festum, DiOme- Foriasse ergo vult Isidorus, TMIIIad ahsenies scri-
dem-,et Isidortiih ex corropio aliqtroSaliustii exem- benduin fest, vice codicillorum episiolam adhiberi.-
plari'deceptos "u"tlegem satiifam'admiuereiit. Qjfte Vel intelligii ahie chartae et meriibranarum Usum, in
addunlur, Saiyrain 'sdribere,fctc,'ioh \ideo cural'*eh'a codicillis Colloquiaepistolarum scribi coiisnevisse,
censeri flebeant. Nam sdtura, salira, srve-sati/rii,c'at*- ul ail I. vi, cap. 8, num. ult. Caeterum codicillos
hien VmYltis'ae VaViis rebfts releftiftri dicebauir, tit aliquando pro epislola tiniversim poni, nonnulli
suut satyrae Horatii-, -elc Casaubonusv lib. 2 ide observant. De codieillis fuse disserit Brissonius, lib.
Satyr. : Shnillime igilur et poemaiia quibtis breviiei- vii de Foi'mu>is. ,
niulti 'perslringebaWursnlu'rm,vel, ul posteriu"-cteplum N. i\). Cretiowppellalaes(.|Nie. Antonius, Bibliolh.
pronuntiari, satirm'Uictm's'uii't. Scaliger tnmeh, lib. i yet. Ilisp. lib. v, n. |95, ihtef alias eiymologias quae
Poei.-, cap. 12, shtgrhma Satyrh, <nona satyra, lege iii Isidoro rcprehendumur, hanc punit, quod creiio
vel jauce dielaui 'coJii'6'iidit';'quihhash Saiyrh etiam dieatur a decretiorie,[slyedecerriendo.Sed cum Alciato
vocaias piltai-.Cuvh lancibiis eiiini prodibaiit, et'ca- observat, a jnris ips.is auctoribus duo haecnoiuina
histellis onini genefe pomorum plenis„ 'qnibus nyWv- cernere, el decehiere, promiscue sumi, nt in leg. fs
plias aHicerent. At Casitubb.vo faventiionsoliiin haec qui hwres, § penult.-,iei leg. Pupillus, de adquirend. '
Isidori ve'rii'a,s'ei!similia alia Porphyrronls in Hora- ,i, bseredii. j
tium-. Vide iirfra,-lib. vm, teap. 7, rium. 8. " ~N. 17. Fidekommhs. k Grasro KIITTL? dictam,
fidem
"CAP.xxr. Nuivi. 1. Erit autem fex Iionesla, elc. mulli volunl. isidorus Ciceroiiis senieiiiiam tenet
Kgfegie Ii.-cc eypotvit Sfiarius, *cil. lib. i de Leg,, lib. l Oriic, cap."7 :Ex quo,quanqunm hocvidebitur
libi capul'9 insrripsit : Vrrum sit de rdlione legh-ut forlassecuipiam durius, iamen audeamusimifari Stoi-
sft jnsta -eijuste laia, ubi dc'dliistondiiionrbus legis ab cos, qni sludiose exquhuni unde verbasini ducta; cre-
Vsidoro positis. 'Qoippe singuias'conditiones lcgisab dunntsque, quod fial, quod diclUin esl, appelhilam
Isidoro traditas, ex veVcronvPatrum senlentia rationi* fidem. Huc facit sanfctus Augvislinus, episl. 109 et
busque theologibis COntirma'1. Isidorus iierum, lib. vm, <ap.2, num. &.
CAP. XXIKNum. i. Pr'afjm'a. Pragmatici in foro - N. 18. A pago est pepigi, tit docel Quinclilianus
" '
apM Gfaecos, !et postea eiiam apnd Romanos, dice- lib. i, cap. 0, al. 10.1
bantur qui mercede actores causarum, ignaros juris N. 19. Ptacitum. Latihis est Senlenlia, opinio. Ut
et fofi consuetudii)is,*monebaii[,ilicenda suggerebant, atitem verblim forense esl, ad sequiorem aetalem
eA'ageivdiiationemiiocebaiit, iab:advocalis longe di- perlinel. Et aliquando quidem placitum sumebatur
versi. pro conventione, atit paclo : eujus siguificationis
Cifr. xxui. Num. 1-.Dhsimutare. Go'll)iciMss.,?n- exempla sunt apud Ducangium; aiiquamlo vero pro
simnlare cum glossa dccusare. termiiio legitmib, 'cohimhni pattium consemu, pi'el
N. 2. Testes...-guod(es'(«men'(o.Yeri'ororigo teslainenti judicis senlentia constiluto, ex quo Qispani vocant
est a testalum, et iestamen, quod ~alesiis deducilur plazo. Hascest secuhda significatio, traem Isidorus
Etyiiiologici'volunt(esits esse abfeniiquaiinguaGfaeca ihnuit. Alii dicunl, elc.
Bttfrdp.' iG N. 20. Manum dabal. Fortasse maitudabal, vel in
*CAP. xxiv. Num. 1. Voluniate. Fofle.iioluntane, arit mariumdabat. Ita enim elymologia verbi mando ex-
vbtuptale. Bes eodemperlinet, (iisposiiiohemlegaliuui poni Consuevit. I
irislrumenioruin voluniateiiiaprjellari.quiavoliliitaiefii. N. 24. Fendiiio <yu,asivenundinatio.A venum jest
JSI.2. Testamenlum vocaium.-Etyinologiam (es(a- vcndo, a vendo esl vendilio.
fnenii r.uper aituli. Jurisconsulli plurimi dicunl (es- N. 2o. Donaiio. "Siymologifedonalionis el dotis ab
lamenlum esse quasi testalionemmenlis. HaeceiymoJo- Isidoro adhibitae rei 'uoniiuJlain proprietalem expli-
gia, et ea qute ab Isidoro adbibelur, explicant ali- cani, ttt saepe alibi, sedA'eram vocmn originem non
quid quod proprium "est testamenti, sed veram voeis aperiunl. A GraecoS<5esl do, a quo idos,dono, donatio.
originem non pandunl. Nanv mentum neque a tnenle N. 26. Nam antiquus nuptiar. Albertus Dietericus
'est, neque a tnonumenlo;sedest produclio vocis, seu Trekell, in not. ad lii>.Brissonfi de rilu nupiiarum,
paragoge, ul i'n cognoiheiilum, etc Veram originatio- pag. 289, conjicit originem tabtilarum maiiimtuiia-
nem testainentia ieslibus, vel testor. lsidorus ipse, lib. lium -ex conveiitione iu vnanus per cuempiionem esse
i^etJffie. eccles., cap. ll,~saiis aperle indical. Con- avcessendam, eipag. ^98, contra asserentes mutuam
ferendus quoque estGellius, lib. vi, cap. 12, ubi Ser- emptionem viri et uxoris, contendii solum mariiuin
1
vruinStilpiciuinjureconsulttim, virum aetniissu-e-doc- emisse niulierem, et imjus bona, quamvis utritjue
lissimum, repfeliendit !quod teslameritumverbum du- coemplionem fecerim,. Isidorus hoc loc. liis accedit
plex esse -sCilpserit, composiiiim a menihiesiaiione. qui niuluam coemplionem nstruunt. L. ix, cap. 5,
Quid igitur, aifGellius, •cdlceamenlum,quid paluda- labulas niatrimoniales inslrumenta emptionh yocat;
menlitm, quid pavimehtiim, quid veslimentum, quid II quod Dielericus explicax de conveniione in manus
alia mille per htijuscemodiformamproducia? per coemptionem sine inutua emptione.
'N. '"6.Teslameniumjutis prwlorii,etc Interpraesen- N. 29. iondiciones.iCooiiiiunemseribendiraiionera
tiam testium, subscriplionem, signacula, et nume- secottis sum coriUitiones,quamvis Grialius etiam in
runriia distinguit4Jiisi'mianus, ilt. "10 Instit., §5: textu. condicionespraefuleril.In veteribus iiionuiuentis
Ita uthoc jus ttiperliluhi, esse videatur, el iesles qui- utvoqiie inodo reperitur.
dem, ei eorum pfwsenlia uno conlextu testamenli cele- N. 50. Stipulauo a siipida. Alii'censentslipu/ationeii'.
brttndi gratia a jure civiti descendani; subsciiptiones diciain a slipula, quam in conlraeiibus agraiiis manu
aulem testatoris cl tesiium ex sacrarum conslitutionum lenehant, ul agriiro iritegiuro repra>seniarel. Varro.
observationeadhibeantur; signacula aulem, el ieslium sub fin. lib. iv de Lirig. Lal., etFesius, in'STipem,a
numerus ex ediclo prwlorh. slipe slipulalionemdeducuni. ISonnemoa stipulh, in
N. ii.Codicitlumufveieres, ete. Omilti polerit ul, nodi niorenv contortis, quibus segetum liianipuli
velsuppleudum c~ons(d';-nani codicillus mascul. gen. asiringebaiitur, et oliligaliantur. Qui stipulttm apud
ino*i;occnrrii,!itque"ita acaiteris usurpauir. Quidest veieres pro firmo accijptuin aituit, id a stipite tie-
autem qtiod ait Isidorus : Sicut auiem codkillus fii scendere Mispicantur.1 Videndus Brissonius, fra. -v
vice testameriti, ita ephtolu vke codicillorum?"Lipsitis, de Formulis. Quoti autem Chacon spuiia censebat,
cap'. 2 de 'Inslit. epistoL, probat epistolam esse Veteres... agnoscebant,viescio qua id ralituie sibi per«.
scriptum "ariimi nuntium ad absentes, aut quasi suadere potuerit, cum anliquissima exenijilaria con-
absantes; "sed proprie codicUlos appellari, cuiri sentiant. Imo quod in Hispania apueris ita eeiebraf'
88S AD S. ISlDORt ETYMOLOG.AREVALl NOTJL 886
Videmus,ut slipulam frangant, iterumqiiejungant, et, A giam flagilii innuereividetur Plautus Rua. m, 4, 28 :
in atiras disperganl, qiibd yocanl pajilasaVolar, cur ... Etfsm vimopprobras,flagitii flagrantia?
HOIIex velefum more derivapse treileTnus/? Dicunt
eliain Hispaui hechar pajas de 1'udoquo " sorteif) sti- N. 7- Dolus. Graecumest So).o_-> Aliaeetymologiae
*. adduclae in rei natura , sivejjroprtelalibus explican-
pulis quaerunl.
N. 51. Sacratnentumesl pighus sponsiotiis-Pelrus dis versantur. Quisnam autem Petronius, iste sit,
Pitlioeus,Ijb. i Advers. cap. 18. Isidorum ait ex quo- cujtis verba nobis Isidorus consef-vavil, incertum.
piam meljori auctore docuisse sponsionis pignuslegi- N. U. Faisitas. Proprie-esl a fatsue,et Jallo, quod
tiimimesse sacramcnlum. Certe Isidofus, cx anti- ex GraecoMiomate oritur o-^atluv,yailuv.
quiorihhs, ei, si vis, melioribus aucioribtis, fere ea N. 10.,Aj)"udcomicos. Malim apud Coniieum, hoc
omnia quse profert, illa etiam quae criticis inleriipe- est, Terentliim, cujus id est Hecyr. i-, 1-, 15:
rantioribus absurda videntur., collegit. Et apud
veteres quidem sacramenlumfuit pecuhia, qtiani iiti- Injurium autem est ulcisci adversarlos.
gantes, sive derealiqua conlendentes, in locosacro, N. ll. Stnprum. Nonnulli veieres Mss. ita con-
vel apud pontificem deponebant : pecunia vicioris jungunt: Stupium raplus proprie esl illicili coikts a
ad eunnlem redibat, victi in rebus sacrisTjqnsume- corrumpendo dklum. Unde et qui rapto potitur, stu-
balur. VideVarronem, LivdeLing. Lat., el.Fesium, pro fruitur ; alit., raptu potitur. Gratianus duobus in
verbo Sacramentum.Isidorus autein post primam si- locis li.mc senleuiiani retiiht, can".48, caus. %T, q.
gnificailoneraad alteram devenit, qua sacrahientum 2: Raplus es( illichus coitus a'corrumpendo dictus.
accipitur pro jurejnrando. quod maxime sacrum ha- -'JJ Utide qui rapla potilur, stupro fruilur. Et can. 1,
bebatur. caus. 56, q. 1 : Raptus qmque iltichus coitus a cor- -
CAP.xxv. Num. 1. Indehmres. Fortasse inde lierus; rumpendo est dictus. Unde <quiraptu potilW, nnpro
nanvab /leius.haeredeiiidicluin mulii voluni"_-alii ab fruitur. Correclores-Rowaui observant, in Godice
hwreo.Videlib. ix, cap. o, ntim. 1. Siveautem heres, Isidori impresso sic legi: Sluprumraptus proprieist
sive hwres scribaiur, ad originaiionem perinde est. illkitus coitus, a corrumpendodkius. jjnde Virgiiius:
N. 5. Sua mate uihur. Plo suh utilur ; hain ulor Rapto poiitur, id esl, s(«pio fruiiur. Bt yidetur.Tjui-
cum accusativo saepe occtirrit in anitmiis Isidori dem Isidorns siuprum cum raptu conjungere vo-
. exeihplafibus, quod interdum in Exeusii aliier ha- luisse ex illa Servii interpretatione ad tib. iv Vir-
bemr. Vutcanitis, utalii Edili, hoc fium. ablaiivum gilii, vers. 217 : RAPTOPOTITCR, stupro fruilur.
posuit suh male utitur; sed num. seq. accusalivum N. 18. Internecivi. Nonnulli scribunt internkivum,
retinuit, ea hominesadres bonas titaniur. alii iniernecinum; convmhnior et Verior scribendi
N. 5. Pro suq tractare. iloc esi, pro suo adroini- ralio esl itttenrecivum.Befimainis bellum inlerneci-
sirare. Deirojus niodi peculio niulta jureconsulti, Dig. vum exponit, quod utrUnvq*fje liellatoreni hfecat: alii
lih. xv,-tit. \, qui depecuiio inscribitur. melius, quod ad iiHernecionem alterius partis sus-
N. S. Qttia ejus hwredes. Suspicor legendum quia: «ipiiur, Inter ih compositionealiquando vim auget;
ab eis hmredes.Ulpianns, in lib. rcgular., til. 17, de, el hoc vernm est ih hwerbibo,iriterneco, etc.
Caducis : Quodqitis sibi testamentoreliciumita ut jure> N. 19. Ante pmnamquadrupli. Ex Gellio, loc eit.,
civili caperepossit, ctliquaex causa non cepcril, cadu- lege decemvirali permissiim fuit, occidi Turein, si
iitm appellatur, quia vetuti cecidilab eo. Apud Fabret-. aut cum faceret furtum nox escfet, aut inta'ditt
tum, cap, 10, num".519, i/iscriptio vetus habet : D. C te!o se, cum prehenderetur, defendit. Poslea a lege
Laberius secundus procur. Caducorum. Iiac «discessumfuit-, -et aciio in quadruplutri data , si
N. 9. Familia Iterciscunda.Clarius familia herch- qtiis super manifeslo furto jiire et ovdine experiri
citndaest hasfeditas diviilunda. Vide tit. 2 lib. x. Oig. vellet. Aliis deinde fnrtis, quae nec nianifesia ap-
"S.1X3- Communidividuhdb. Tilulus 5 lib. -x,Dig"i, pellantur, pcenam iinposueruniKJupli.
De commiinidividundo. N. 24. Oepil. Correxi cepit pro cwpit, ut est nou
N.ll. Finiumreguiiflorum.Dig>lit. 1 Hb.x,Finium i solum apud Grialium, sed et apVidalios Excusos.
regttndoruin. Ni 27. -Commhsa, etc Fortasse respexit ad Vir-
N. 19. Depositurii.Apertumest quod depositum«st_ gilium, lib. vi, vers. 568 -i
a de et posiium. Sed Isidorus, vel aliquis alius >, ex - ,Quae<_uis>apud superos,farto lastatusinani-,
quo ille sumpsit, exprimere voluit depositum esse\' Deluht-ad
pignus commendafumad tempus, quod adverbio diii seram-commissa piaculamortem>
uuiavit. Servius-: PJACOLA
N. 21. Arra sive arrha (utroque eninvmodo seri- debetur. >CO!SIMISS'A-,
~propter quw vxpiatia
bilur) Hebraicam originem liabel..Italrdicunteapair«,> 'G'AI>. k!xVil. Niim. %. Octo^gerierapmnar.Ta.mm
el flira. Vide lib. ix, cap. 9, num. 6,
N. 52. Cdnlraveritatem. An legendura cbnlra vo- meminit Augustinusnon ex Cicerone, adeoque ihfer
lutilatem alieri consentii? fragmenta "piceroviis immerilo id feporiitur. 5)e
N. 55. huerdkium. Justiniarins. iib. Jv Irislilut.,' poenis autem •et s'u"pp!iciis,ac Variis lormenloruiii
til. 15, § 1, imerdicia appellari ait, quia inler duos geneYibus,^'umam scripserint, "Fabricius , cap. l'J5
dkuniur. Magis arridet etymologia Isidoriana, quael; p Bibliffgr."aiponit.
rei sulistantiam aUibgit. N. D. Catenw.kti secundam eiymologiariifortasse
N. 54. Preiium. Aj-eWttisnoiiniilliirieptetleducunt,' periiiiel qood honvvhlli aiunt, cdteiiamesse a Graeco
aiii a proco, posco, aliialiunde. Videndus Vossius in' f.affvm, quod Varios aunulos neciai, alque uhiat.
Alii derivant ;a /.dBep.a,monile.
Etymol.,"ut alios 'omiiiam. <N.11. jVerDus.In ExcusisJtalegitur: Nervus-esi
CAP.XXVI.Num, 1. Cttmeii acarendo. Crirhenm"e-
lius rienvamr a y.pivajudico, yel v.pi-ta-judicium. vinculum-ferreum-,'quo pedes,~vel cervkes impedian.
K. 5.Flagiiiuin. Flagilii ofigo ah aliisdicltir esse lur. Vid. var. leet.
N. 12. Boia. De Tvoiis disserui In comnvent. -a'i
a flagrttm, vel-a -jflagrare, m fiagilare sil arderiler^L'
Prudent. hymn. 1 Peristeph., vers. 46 :
postulare. Ac fortasse Isidorus scripsit Flagitium a
'. flagrandocorruplelalibidinh, etc. Senteniia peiila estE Carcer illigaVa'duris:collaboiis impedit,
| ex Augfisiitio, lib. ni de Doctr. Christ., cap. 10.
| Quodagil hidothita cupidilas ad corrumpendum uni- ubi specimen lioiae veleris ex Museo Borgialio ig'r
mum, et corpus suum, flagilium vocatur; quod au- ineisum exhibui, >quodlioc quouue 11011 alieno loea
lem agit ul aiteri noceat, (acmus dicilur. Elvmolo- reoetere -placet.
"887 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREYALl NOT^E. m
!
N. 13. Numero tanlum plurali. Ex Varrone, lib. N. 21. Etjuu/etts.ibagiltarius, de Cruciat. sanclo-
iv rie Ling. Lal., cap. 32 : Aia;ab arcendo... carcer rum Martyr., cap. 17, corrigebal hunc locum: Ecu-
a coercendo, qnod exire prohibenlur. Alque id magis leus uutem dicltts, quod ei tanquamequoreus hnposilus
placet quam quod alii dicunt, carcer csse a cancer, extendatur.Wie meurivcomment. ad hymii. 5 Perisl.,
canceris, qui nunc cancellidicunlur. ProeterVirgilium vers. 109.
sionnulli alii humero singulari olcunt carcerem, unde N. 22. Tormenta. jA torqueo et lortutn, el fortasse
emittuntur quadrigae.Frequentius tamen est plurali a (ofmen, scu lormiha, est lormeniumper productio-
numero carceres hoc sensu dicere. Vide iib. xv, nem vocis, ut cap. 24, n. 2, in verbo Testamentum
eap. 2, num. 46.- C observalum est. |
N. 14. Plaga. Graecumest, uti plecto, a quo de- N. 25. Latumia. Grialius, in lextu edidil lalomia,
rivalur, *MTTM, WfoiyA, et Dorice nlaya. Flagrum a el latomias; in not. laiumia, etialumias. Festus seri-
flagro,_quia flagris caesusflagral, sive uritur. bebat latumim, ut ordolitlerarum exigitin ejusopere.
N. 1S. Angnilla. Huc faciunt Hesychii verba : _ixo- Varro, lib. iv de Ling. Lat., talomiw, et ait de Lato-
ia\ai ocpEiwv E/O-I
fi.ayit^ia, ").5>poi. nia translatum, quod1hic quoque lapidicinsefuerunt.
N. 16. Palos'. Pro sudibus opiimi quique auetores Grrecumesl laxop.iai. quod lingua sicula significallo-
dicunl, pro fuslibus eiiamnuin Hispani. cum ubi caeduntuf lapides. Laiinos autem lalomias.
N. 17. Vectis. Est baculus, quo aliquid suspen- in lautttmias mutasse, ex loco Senecae, a Grialio
sum vehitur : adeoque conjectura Ant. Augustini allegato, satis manifesium est; qui lamen ita legilur
valde probabilis esl. in Editionibus correclioribus: Cumreus rcgaret ti( in
R. 18. Virgm. De virgis et seorpionibus dixi in lautumiastransferrelur: Non esl, inquit (Sabiiius),quod
comment. ad Prudentium, hyivvn.I, vers. 44 : quemquamvestrumdecipiat nomen lautiliw; iila animo
meo lauta res est, Atque banc scribendi rationem
Illa virgas, et secures, et bisulcasungulas mulli sequunlur. Anliqui fortasse alii alio modo.
Ibi etiam et afiis in locis de fidiculis, de quibus mox 24. Versus Juvenci, lib. i, vers. 584 seq.:
Isidorus.' Pervulgaladiu legis praeceplatenelis,
N. 20. Ungnlm. Tabulam ex veris inslrumentis Laedenleraserap'ersimilisvindiclasequalur.
qtiibus martyres cruciati sunt, expressam , picturis Unde Isidorus sumpserit lalioneinin bonam eliam
Gallonii de boc eodem argumento adjunxi post com- !>-partem sumi, non liqiiet. Apud Ducangium ex dona-
ment. et indic ad Prudentium. Explieationem ad- tione abbaliaesancti ^Egidii, anni 1038, hoc invenitur
liibui in comment. ad hymn. 11 Peristeph. vers. 157. exemplum: Pro lalione nobis hnpendentur coslestia.
Eamdem labulam hic rursus exhibere non pigebil, Plura congerit Ducangius, ut ostendat lalioncin ae-
brevi expositione addiia, Num. 1 exprimilur chiro- cipi pro reciproca prjena; at pro bac sigitificatione
theca ferrea, qu;e ungularum speeies est, in coeme- minime opus erat ad jseripiores medii aevidevenire.
terio Callepodii reperta. Num. 2, uncus ferreus ca- N. 25. Ignominium. Huc recidit quod ail Nouius
' pili eujusdam martyris inlixns e coemeterio sanctae cap. 1, n. 95: Igiiominia esl nominis nola. Ciarius
Agnelis. Num. 5, pecten ferreus, qui exstat inter Onomasticum : IgnominesKvwvupoi, anonymi,sineno-
sacras reliquias monasierii sanciimonialium ordinis tnine. Ignominivm neiilro genere dixit Commodianus
Dominicani sanctae MariaeMagdalenaein monte Qui- instruct. 19: ATonighominium est virum seduci pru-
rinali. Num. 4 et 8, ex museo sacro vaticanoduo dentem. | '
inslrumenta deprompsi, quacinter ungulas videntur N. 26. Infamium. VeMnfamia.Pejus quiddam es'
referenda. Num. 5, exbibenlur ungulavbisulcae, quae quam ignominia; iianijiit ailCorneliusFronto: Igizo-
asservantur in basilica sancti Peiri. Num. 6, plum- mirimimpoiiilur ab eo \qu~tjjo(es( anhnadversioneno-
battc ex museo sacro valicano. Num. 7 et 9, duo le- tare, infamia ex mullorum sermonenascitur. Promis.
betes, insculpti in sepulcris sanetorum Victorihaeet cue tamen haecduo poni solenl. In versu Virgilii ex^
Exuperamii. De quibus oninibusVlura loc. cit. dixi. cusi referunl malum quo,quod praefereiidumvidelut.
AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AUEVALI NOTM. 890
quamvis Grialius aliler senliat. Apud Terlullianum A hiec sunt cum libro. de Natura rerum, cap. 2 >
eliam, quem Isidorus praeoculis habuil, est quo. N. 3. Longo ilinere lassalur sol. De cursu solis vide
- N. 27. Fama autem cerii. Ex Tertulliano fortasse cap. 17 lib. de Natura rerum cum not.
haec reformari debebunt, qui cit. cap. 8, al., 7, Apo- - N. 4. Noctis partes. In Jib. de Natura rerum, cap
logelici.-sic habet : Tandiu vivit quandiu non probat. 2,• nonnihil diverso modo referimtur.
Siquideniubi probavit, cessatesse.... exinde res tene- N. 13.Tenebrw. Tenebrarum etymon idemlib. xni",
tur, resnominaiur Fama, nomenincerli, locumnon cap. iO.Alii tenebras dici putant, quod homines iis
kabel, ubi certum esl. leneantnr, ne videant, aut libere agant.
N. 28. Unde posltiminhtm.Titulus 15Iib. XLIXDig: N. 12. Malutinutn, Exslat hymnus maiudY.us-JPru-
ost De captivis, et de poslliminio, etc Quoforlasse dentii Cathem. 2, qui fortasse idem erat atque
allusit Isidorus; cujus tamen verba' nonsatis integra hyrantis ad pullorum cantum in ofJiciogothico; Vide
sunt. quaead eum loc. animadverli.
-' N.'51. Melallum... deputanlur. Sigebertus Haver- N. 14. Est autem aurora. Auroram nonnulli ab
campus, in comment. ad cap. 9 Apologetici Tertul- aurea hora derivant.
lianipro depulaiiturconjiciebat legendumdeporlanlur; CAP.XXXII.Num. 1. Nam mane. De signiflcatione
'.
est Cod. NeapoL - vocis maue supra, cap. 50, num. 14.
quavscriplura '
N. 54. Quasi ferens ra»u(.rVerba haee conveniunt CAP.XXXIII.Num. 1. Menshnomen. De mensibus,
furcw, non patibulo. A palior, sive pateo, origo hujus et. de concordia mensium, sunt caput 4 et 5 libri
vocabuli pelilur. Adisis Lipsium, de cruce.' de Natura rerum, ubi quaedamalio niodo exponuntur
, N. 55. In ipso quoque genere nech. Havercampus, _ atque in lioc capitei -
commenl. ad cap. 9 Apolog. Tertulliani, observat " • N. 12. Kalendas. A xaluv, quod Latine quoque di-
Isidorum haecex Tertulliano sumpsisse, sed thore suo, citur calare , hoc est, vocare, appellatas, plerique"
addit, auctorh, unde profecerit, nomine abscondito, et existimant; nahvKalendis vocabaturpopulus, utdies
verbis paululum inuersis. Plura de hac ipsa sententia, nonarum eujusque mensis indieerentur , qui etiam
diversum necis genus explicans, adjungit. Barthius, calari dicebanlur. Vide Varronem , lib. 5 de Ling.
lib. xxxii Advers., cap. 8,capitis abscissi supplicium Lat., eap. 4, el Macrobiunv,lib. i, cap.-lS. Jdus vo-
hodie fere honestius haberi caeleris ostendit; quod cataepotius sunt ab iduare, dividere,quamab edendo;
imiiatione profuhdaeanliquilalis iieri ait, allegata Xe- nam Idus fere dividunt mensem. Vide Macrobium ,
nophontis et hac Isidori auctoritate. In comment. ad eod.*Iib.i SaturnaL, cap. 15. iVonssMacrobius,ibid.,
Prudentium hymn. 1 Peristeph., vers. 95, et hymn.' ait dictas quasi novminitium observalionis, vel quod
14, vers. 65, quaeslionemagitavi cnr martyres, supe- . ab eo die semper ad Idus nouem dies putentur. Ad-
ratis interdum *allistormentis, gladio aut ferro sem- dit, cap. 16, ex Rntilio, Romarios insiituisse nundi-
per, vel fere semper, cesserint. Poenam gladii He- nas, ut octo quidem diebus ruslici in agris opus fa-
bravos lurpissimam existimasse observat Fabricius, cerent, nono antem die, iniermisso rure, admerca-
c."15, num. 14, Bibliograph., ubi scriptores de sup- tuna legesque accipiendas Romam yenirenl. Nundiiiaj
pliciorum capitaiium generibus apud Hebraeos.usilatis ergo sunl quasi novendhtm,novem dies , quod idem
recenset. •fere est etymon nonarum. Caeterurnorigihationes ab
• N. 56. Luiieus. De culleo dixiin
comraenj. adPru- Isidoro indicataeex antiquiori anciore petitie viden-
denlium, hymn. 5 Perist., vers. 458. tur, quamvis quisnam ille sit non liqueat,
• CAP.XXIX.Num. 2. Posi hoc caput Grialiusiterum G CAP.xxxiv. Nuiri.2. Duo aulem sunl solstitia. Scri-
sequens inscribii capul xxvni, et sic deinceps. Hinc plores veieres solstitii nomine aestivumplerumque
ad cap. 66 lib, m, n. 2, putavi non respondere cap. intelligebant, hiemale brumam appellahant." Dies au-
50 cilatum a Grialio. leni solstitii, et brumae, uii eliam aequinoctiorumno-
CAP.xxx. Num. 5. Unde el in usu est, elc Mazo- bis ex Kalendario Gregoriano diversi sunt ab anti-
ehius.tom. I Spicilegii biblici, ad cap. vn, 4, Gene- quis, ut explicatur in not. ad lib. de Natura rerum,,
sis, plura "exempiaprofert quibus scriptores, proprie- cap. ' 8, quod etiam agit de solsiilio et cequinociio'
tatera nominumseculi, dies simu! noctesqueexprime- CAP.xxxv. Num. 1. Tempora a... temperamenlo.
j'enl, ut cerlunv tenvpusdesignarent, scilicet quadra- Temperamenluma tempore potius ducendum quarii
ginla diebusel quadraginla noclibus,dies ipsosquinque, conira
~ tempus a temperamenio.
tolidemquenoctes,diebus, el noctibus quinque, per tri- N. 5. Quod viret. Ex Varrone, lib. v, cap. 2, qui
duumel.lrinoclium,etc. De Iiis rursus Isidorus in libro aliam etymologiam ex Graecoinnuil. Nisi quod, ait,
de Natura rerum, cap. 1. lones dicunt p-Tip.
N. 4. SecundwnAtheniensesa sexlahora diei. For- N. 7. Quasi hiemevernus.In nol. Grialii eral: Al.,
lasse Servius Alheniensibus afflnxit quod Gellius ex' hibernus .-.Reposui : AL, hievernus; nam liibernus
Varrone de Umbris, sive quibusdain in Umbria re- liDnesl diversa lectio, nisi intelligainus Griaiium pro
feri; eos scilicet hora sexia diem inchoare. Exstat diversa scriplura h-ee'oni!iia veiha apposuissc: AU,
hymnus Prudentii ad Gallicinium.Cathemer., hymn. hibernus. Ut silprmceps Itiems. Ilibernus pro parte
1, ubi qusedamannotavi. Mesonyctiumpro medioeno- quae esl iiiter hieroem el vernum lempus vix alibi
clis lempore legilur in Taurobolio Lugdunensi apud r>"reperietur.Neutrogenere hibernum, et forlasse eiiam
Muratorium, pag. 555. Iu Act. Inscript. Franc, tom. masculino hibernus, a sanclo Ambrosioet aliis posle-
H, pag. 505 seq., ex eadem inscriptione explicalur rioris sevi pro hieme simpliciler usurpatur; unde
vox mesonyctium,aut mesonyctius, {.uae adjective a apud Hispanos invierno, apud Iialos inverno.
nonnullis Graecisadiribetur. In Isidori verbis aliquid CAP.xxxvi. Num. 1. Annusest. Haecreformanda",
forlasse deesse observatur. vel explicanda ex Varrone, lib. v de Ling. Lat., cap.
• N. 8. Ridiculosafigmenla.Sedulius, lib. i, vers. 17 : 2 :' Tetnpus a bruma ad brumam dum sol redit, voca-
tur annus;quod-ut parvuli circuli annuli, sicmagni
. Cumsua gentiles sludeantfigmentapoetae... dicebanlur cirules anni; unde aniius. Ita annus potius
N. 12. A fando ferim. Alii ferias derivant a feslo, est ab annulo, quam annulus ab aimo.
alii a feriendh victimis, alii a ferendis epulis, quia N. 4; Mra singulorum annorum, Etsi ,era forlasse
in feriis epulationes liebant. originem habet ab ws, ut ait Isidorus, tamen apud
N. 15. Meridies,etc. Haeceadem iisdem fere verbis Hispanos, quieavoce frequentissime ulebanlur, in
cap. 42 lib. m, n. 5. veteribus monumenlis sine diphlliongo passim scri-
. N. 22. Perendie. Non salis clare ab Isodorq expri- bilur. Hunc morem sequor , aliorum tameh scriptu-
mitur significatio vocis perendie, quae signilicat diem ram mra hon iiuprobo. Haecde era, et alia, quse hoe,
proximum crasiino, diem tertlum, quasi peremptodie cap. exposita"sunt; lib. de Natura rerum, cap.' Cj,
vel per unum diem transeundo. repetuntur. Deor^ine vocis era inultum inier s<j
CAP. XXXI.Num. 1. Nox dicta, etc. Couferenda critici discrepanl. Opinio Sepulvedae, in libro quenj
m AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI MTVE. - -M.
fleianni emendaliotie «didit-, hsec fuii, olim 'scribi. &.Sequenlia habentur in <qttodamCodice excuso anle ii-
eonsuevisse, A.Er, A., hoc esl> «UIHIScral Augttsii, lulmn, De dhbreiione lemporum , in.Mss. vero exem-
tsiyeab Augustos ex «juo vitiose postea facXtimwra. plaribus non legunlmi . . ...
llanc opinionem refellit Josephns Scaliger, lib. vde N. 8.. Ad AugusiiHeraclii. Inexprdio Chronici «lie-
Emendalionetemporis, ubi observat, in *no'numentis lioris legitur usque qd Augusli Meraclii, el Sisebuli
antiquis Ilispaniae nunqnam wra-, sed era «xavatum Gotitorum regh principatum; quod -arguit pritis edu
esse. IpseScaliger eratn 'ib «a deducll, et numerum lum Chronicon quarri extrema mantis Etymologiis '
significareait- naovita usurpat Fauslus Reginensis , fuerit adhibila> NamiSisebuio Reearedus II sucCessit;
seu Reiensis in Mbrofee spiritu sanclo (auetor nunc Recaredo, qui tres tantum menses regnavit, Suin-
ereditur Paschasius): T-receniiin era^, siv'esuppuia- lliila. Gorrexi prwleriti smculi pro prwterita swcuii[Mt
tione cruch. Ila etiam Isidortls, lib>6, cap. 15 •, non apud Grialium et alios excusos hoc loco legebaitir_;
semel eram pro.flumero posuii. Becmanus ex veieri curu m exordio,,quod dixi, Ghronici melius legatur
Breviario Codicis Theodosiani profert ": Imperator prmierili: Godes Caesenas.velustior jibc loco inserit
Theodosius_era 22, hoc est, titulo 22. et exHilderico Ghronicon ipsum uberius Isidori, cujus compendiuiii
Gallo eras dierum pro «umeris dierum. Anliquiores est hoc, quod in plerisque Mss.' Etymologiarum re-
-
mra in plurali numero pro liumeris ponebant, quo peritur. l' ' - ...
pertinenl exempla ex Nonio et Cicerone allegata a CAP. xxxtx. Num-.I. Prima wtas, elc. Grialius sine
Grialio. Salmasius to Exercit-.Plinian, . pag. fi-S6, ulla notiitione hoe caput praeteriit, fprlasse quod
probat a sequioris aevi scripioribus eram acceptam eruditae Loaisae notae|exstant in.Chronicoh liberitis,
fiiisse pro numero dalo, utaiunt, in aiiquo compuio. g et multi sunt qui argumenium jioc egregie illusira- '
In conciliis Hispaniaepfo numero, canone. seu capi- runt, ufScaliger, Petavitis. etc. Quaedamniliilominus
te,. vox era adhibelur . ut apud Pueyum, pag. 688 : peculiari observatioheidiguti sunt. Primo diein lucis
Reseralum est eiiam conciliumIlerdense., in quojube- nominecondilos/'uisseirt)i_jie/os,,fofiasseiiinuil eos siuiul
tur, letc Era 'quippeseptima ita : Qui sacratnento se cum inundo creaios' fuissej quae est Auguslini aG-
obligavefit, etc. Et pag. 690 : Ex Chalcedonensicon- communis iheoiogoriim senieniia-. At non pauci Pa-
cilibera ot_lavadecima. Signiflcatio vero erw procertq ires lenenl angelos ante mtindum conditos, nbnnulli
et iliusiri termino"( epocham vocant,) ^ ex quo anni post mundum. Vide Pererinin, Comment. in Genes.
numerentur, nolior est apud Ilispanos, et hoc;sensu De prinoipio et flne mundi.pluresopinionesvideri
ab Isidoro exponitur. De era JJispana exslal priecla- possunt apud Cotelefium, lom. 1 Patri Aposiolic;-,
rum opus Marchionis Mondejarensis. recusum Ma- pag. 44. I ...
Iritianno 1795. JEraEspaiiola, origen de su nombre-, N. 6. Heber, etc. IIM.DCXLHI. Iia enim IegentJura,
etc. In GodiceValicano 20, post labulam qua Romani non inaocxLVii-,ut Gnalius in Cbronico -uberiori edi-
pontifices recensenlur -, hi sunt versiculi: dit-, ubi locuin emendabo.
N> 13. Carlltago: Rursus-, num. 16. sub Aniasia-;
Ut sapiaseram, bomimpr-eseiilibus aiiriis Gartltagocondiitt. Scilicel >exdiversis scriplorum seri-
ApponeS anuostf icenos, bisqtie quatefnos. teutiis, quod clarius in Chronico expressit sub Ama-
Et qubt hi fuerint, totamforeHoveriserahi. sia : Garthaginem hoctempore guidam asserunl condi-
tam; alii vero, suparius. Nam sub Davide pra;miserat:
Eral id Cod. -
pro fuerint^ e't usQuepro bhque; Ganliago a Didone wdificalur. Vide var. leet-.-,ad
"jfuefurit
lia*cenini est "raliorit anni xxxvhi annis erae vulgaris Gn..l6, _
ut Jn ;
addahtur, aririus.erac Hispanaecolligi "possih . "V.22-. Evergetes-,ann. xxvi. i(a eliam legendnm in
eodem Codice era"explicaturde iuensura terrae, quam Clironico, in cujus tektu mendose iegiiur apud Gria-
Romarii provinciis imperabant, de quo apud alios lium anu. xxxvi, ut ex nota ipsa "colligiiur. ubi indi-
nihil invenio. Quo.anno erae vulgaris Cliristiis natns cadir annus. 26. J
fuerii, aneliaih ante illam, mirus est clironologofum .N. 24. Evergeles, ann. xxix. Loaisaj in .not: ^atj
dissensus, tjuem, calalogo divefsarui.nsentenliarum Ciironicunij advertit in Edilione Bjgn*eanaEtymolo-
per annos disposiio, Fahricius, eap. 7 Ribliogr., ex- giarttm perperam legi ann. xxiv: ldem error.in Edi-
posuit. Qno in argiimento egregie versaius est v. c. tione Vulcanii prsecesserat.
Henricus Sanclemenlius, abbas Camaldulensis, eru- ..N;~57. Va/eiifinianiiSjatm. vin. Loaisa, in not. "ad
ditq opere paucis anie annis Romaeexcuso in-fol. In Ghro.niconuberius, observal. in Sfss. Elymologiartim
Codice Albahio, post nvedium capitis 54 libfi i Ety- nunc 6, nunc 7, aiiquolies eliain 8 cl 9 annos indi-
inologlarum quajdam inserla sunt de censu, quem cari; >Ipsein lexiu etlijlit annis vin, o,tiod ex suppula-
Arigustus Caesar a toto brbe terfarum jussit reddi; tione consulum praefefendumexisiimat. Hoc secmus
quae, quanquanilsidorjnon sunt, lamert inlerappen- sum_ quaiiivis Grialius ediderit otin. vn.
dices, nuft), 0, locunviiabebunt. N> 42. Soli Deo est Vhlcanius et alii
, Cii>. xxxvii. Num. 2. Adhuc enim consutes, ete. Excusi ita pergunt : Deocoqnituiiit sbli est cognitum. Colligiinr
Ex hiscolligli Grialiuslsidorum.videri Maronisveiba oinne nb exordio tnuhdi Usque in piwsenleni
noii considerasse, Raiionem desidero. Isidorus enim anilumlempus decimum gtorioshsimi principh, qtti cst Ilera-
poiuit, verbis Servii adhibiiis, notasse Romatios Vulcanius atidit hanc notam : :<fit
ante consules et efani lusiri<-et olympiadibus com- D dlih e/iiis, VM.DCCCLVII;
putasse. Pfopter olympiadas rortasse mtitahdum erit XKVII cxemptaribus"addila iutienio post, Eracliu.sailuo
in per olympiadas. Obiervandum lusirutn saipe accipi fimi ItwcverbaSisebuli : Hiijlis quarltj, et qiiihto tfeligiosis-
princijiis in Hispania Jiuhei baptizah-
prb quihquenhio jani peracib , ut hotai.l Savaro ad tur. Aliudvero pro SISEBUTI habel SEPULTI;
Sidonium, carm. 15, el Christianus GoltliebScliuarzi exentplar
ad Mameflinuhv, in seciindo pahegyrico, ad Maxi- Aiia hoc loto addilj uidixi ad iu $-, c. 58; Iu Gtidice
Chisiano Ltymologiarum continuatio est -bujusChro-
minum, cap. 1. mci, qiiaeiniof appehtlices, iiurii. 7, refeieiuf. Inter
CAP.xxxvni. Nnhi. \. Et dicia wtas quasi wvilas. varias leciiones quaedainalia indicabuntur de fliversa
Ex Arnobio, lib. n, wvitas contracte est wtas.
N. 5. jElas.... mhndi. Sex hvuncliaeiaiesita distri- ratione, qua Clironicon iu niuliis Mss. concludittiri-
buias ex Augustino, lib. et cap. uliimo de Civilate Dei additaIsidorum eiiam mentioiie Recesiiihli regis. qui*iiiultis
pbst hnriisvixit.
Isidonis sumpsit.
N. 6. Quarum decursus. Vulcaniuset alii Editi ila CAP.I. Num. 1.' Vetus Testamehtum,etc Qiisbliorj
hoc capul concludunt: Quarum decursus per genera- capiie explicantuf, magria ex parle libro Prooemio-
liones, el regnq ita inspicitur. In flne vefo Clironici, fuhi cohciiiurit.
cap. seq. , addifur : Quarum decfirsusper genergtio- N. 7. Hoc est Pdralip. Confef de his notas ad Pa->
nes, et regiia primus ex noslrh Jrilianus, eic.... Suih- tres Apostolicos Cotelefii, pag. 7, col.'% Verba, quai)
wd prmleriia smculicogno^cqtur,ciim nota Vulcanii: in Excusis addi ait tjfialius,' hsecsuhi: Pafulipbme--
v,ax Ali fc isifiroH "F.TYMOr#>n..VRVfrmil TVOT*". -liii
«latij tjut et Cnromeon': ~q'uiin cluos 'libros ifltitrfiiur,*&
5 Isidofus decretumiielasil de libfis reciplehdis e't nmt
apnd Grwcoset Latinos. Esdras octavus, elc. fecipiendis.
N. 11. Summn utriusque Testametiti irifarm dht. CAP.III- Num. 2. Wbtiothecam.Be bibiiotliecwvo,
Triplex liic sensus sacrae Scriptufae fusius ah Isidoro cabulo pro sacris Jiiblits xlixi in Isidorlanis, cajp.^l.,
aeclaraluf lib. I Settjenl., ;cap. 18 : Lex tiwina iri- n. 8 etseqq. Bibliothecae Alexandrinaeaescriptioricm
plici seritknda estThodo.Primo, ut hhtorke; secundo, omuigena eruditione'exornat)llusiriss.praestil'Siuion
<uitropoiogke;ier\io, rit mysticeinieltigatur, elc. de Magistris,- -dissert.. S, post Danielis' Editionem
. CAP. II. Num. 1. Vel, Teslam., elc. Hoc etiam secuhdpn Sepluaginta ex Tetraplis Origeiiis. J)e
caput tradiiis ab Isiaofo in libro Prooemiorum, et in •numero librorum Gellius, loc. cit. a tJrialio,, ait":
iibro-iOffieiorum, cap. 12, respondet. Ingens postea numerus librorum in JEgyplo a P-tsie'
N.^3. Quos nott-iamenta. Non reele arguil Grlalius m'wh regibus vei ribnquisitus, vel confectus esi ad inil-
'lanieniatiories Jeremiae olim in offlciis defurictorum! lia ferme volumina seplingehta. Ea omhia bello prio-
caJii coiisuevisse; nam Isidorusioqtiitur de geherei re Alexandrino incensa fuisse narrat. Livius et Se--
ipso carminis qtiod fuheribus adhibebaiur, et* ihre-> neca veferunt quadragihta .rnillia librorum atsissej-
nm, sive tdmenlumvocabatur, non de ipsls Jeremiae -ex o,uo laudatus praesulde Magistris colligit, dissert.
Tlirenis.Vide lib. i, cap. 59 : Thfenus, eic. Adhibe- 1, n. 6, ignein cvasisse volumina trecenta mille, in
bantur autem funeribtts, -alque iatnenlis; simililer ett -quibussacra1)ibli'a. 'Lipsius-,ir. syntagm.- de bibHolli.^
nunc. Ei cap. 19 hujus libri vi : Cui (hyinno) conlra-- <cap."2, ex verbis Gellii, arguit apud Isidorum scri-
tius esl ihrenus, quod est lamenti carmen et fuireris.foe. bendum septingenla pro sepluaginta,
nietris vero Judaeorum plnres exstant eruditae dis- i, CAJ>.JV.Num. 'a. Siquidem sing. Inter "receniiores
sertationes, nt Xaverii Matthaei, et aliorum, qhos re-. " qui de historia versiouis Sepluaginta" inlerpretum
censui in disseriatioire de hyrbniseeclesiasi., n. 17. flgunij coiishlendus iri 'primis is -quem vmper com-
N. 26. H» sunl qnaiuor proplietw, «lc. In ptologoi nvemoravi, illustriSSimus de Magislris.
libri Prooemiorum Jsidorus opinioiiem Graecorum et N. -5. Vulgaris 'illa interprelatio. Hajfi est yersiO
Latinorum sequi videtiir, qui Jibros ornnes proplieta-. Itnta >quam vocatlt, ac fonnsse legetidum vdqarh
fura ab eisdem prophetis quorum praeferuntur no-. Itrita inlerpretatio, nisi coritra hinc coiligal aliquis
nviuacomposilos esse affirmant. Vide notam Mafiahaei apud Sanctum Augustinum, lib: u de Doctr. Chnsl.,'
ad verba prologi. Ex quibus quulucr suht, etc. cap. 18, legehdum ila Ula, non Itala, ut nulla olim
N. S8. Quia secnndus, terlius et qudrlus, elc Ma-, versio liata vocala fuisse dicatur-, quod lioiineuio
riana, innot. ad prologum libri Prooefnioruin, ma- contehdit. Nota cst haec controversia, inqua expli-
- nifeste corrupta esse censet liaec verba quia secun- canda aiii passiffl versantur.
dus, lerlius, el quarius, etc Nam si EsdriKet "Nelie- CAP.*V,Num. 1. Deinde hucritl. De_Lucullo Piu<
miaesermones uno Jibro idicantur compi'ehendi, quod[ tarchus isidoro consentit ; et bibliotheca quidem
forte Isidorus 1ioeioeo sequitur, tuhc hon supersunt_ Lucuili quodammodo ptibilca erat, etdoctisomnibus
(res libri, qui inler apocryphos numerehtur; sed so»-, patebat; sed ipsetameh jus mancipiumque sibi reti-
lum duo, qui vocari solent terlius et quarlus "Esdfae- j- nebat, nit *notai Lipsius in syntagm-. de bibl., cap. :S:
ab iis scilicet qui sermones Esdrae et NeJieinia3Iii_ N. 2. Primutn mtem Rom. Apud Pliriuiin legen-
duos libTOSdisiinguunt. Natalis Mexander, tbm. II[ dum prltjja SJIIVrbe, noii in <orbe, -ut habet Gnalius.
Hisior. eccles. Vet. Tesiam., in Sexta selaie, dis- Goncinit Isidorus: Pmmmaiaem Romw, vel, ni Lip-
BPrt.7, arl. 3, ait Isidoriim tertium et quartum librum, C sius,, loc. cil., exhibet': Primus. Oe imaglnibus in bi-
Esdrae nomine pariler conjungentein, duqs dtiniaxat; bliothccisejusdem Lipsii capul iJ) est: Imaginesin
Esdrae libros distinxisse, unuiri cano.nicum, ali.erum, ih doctorum laudabili more, cui origo ab Asinio. Adi-
apocryphum. Verum Isidorus, utverba hujushumeri i sis nostra Isidoriana, tap. 81^ nu«i. 5. Excusi male
praeferunt, clare distinguit qiialuor "iibrbs Esdrae. dislinguunt nddilis auciorumimaginibusin alrio, perin-
Solum ergo asserlio Isidori, ut nune appaiet, vera_ de qnasi imagines non in b)bliolheca,- sed iifalrio
esse poterit, si pflmum et secunduin Esdrae libros,( aliquo distincio collocat«; fueririt. Asinius efgobiblio-
quos nunc diclmus, libri primi nomine cqmprehen-. iliecas publicavit in Airio, scilicel libertatis, ul SUe-
derit, eosvero quosnos lerlitim etquartuin vocamusj tonius in Augusto affirmai, quod de manubiis Dal-
iii tres diviserii, ac secundum, teriium et tjuartum_ matarumase victis"i«stru\it. Qhod verbum magis
appeHaverit. Lipsin, cap. §, arridet, quam exstruxit, quo Sueto-
_N. 150.Phiionh esse affirmant. Hoc hiagis fenen-. nius usus est. Nam Atriutn Libertatis loiige ahte A'u-
dum q-iatnquod idem Isidorus iri prologo libri Prooe-. gusti , et 'JoIlionis aeiatem exslructum fuerat. De
miorum docuerat, Sapientiae librutn esse, vel dicii iioc Alrio Ovidius, ni Tnsti, eleg. 1:
a Jesn filio Siraeh edituhv. Videholam Marianae.in- Nec me, quaedoctis patuerunt prima libellis_
lelligil autem Mariana, Philonem, cui Hieronymus> AtriaLibertas tangere passasua est.
qntxjiie Sapienliae librum ascrlbit, noh Philbnem
Alexaudrinum esse, sed BiWiCum,fle qiio frfequens. CAP. VI.Num. 2. HieronyMus"alqueGenriadius-.Ifi-
inEusebiomentio. Alii lemere utfumque Philonem,' nuit isidorus Hieronymum et Gennadimn dfeiis scri-
Alexandriiium el Biblicum cbnfundunt. ploribus insuis cataiogis verba feeisse, quos in suis
N. ~m. Ad Heb. De Eptstola ad Hcbr. vide quaj,' " habereht bibliolhecis, quod quidem hiagha ex paite
nolaviad Append. -*>Sedulii, pag. &Q§.Isidori verba verum puto. Bafihms, iib; xxn AdverSar., cap. 18,
fortasseita suntreTormanda : htceiia esse dicitttr. observat siudia ab Optatiano Porpliyrio pro libfrisseU
N. 46. Peous scripsit, etc. Vjde not. ad Palres, scrijitis accipi, ut hoc Joco ab Isidoro ; Prosecuti sunt,
Apostolicos; pag. 6, 7 ct 12, eorumque_studia,etc. Sic enim cum noniiiillis Excu-
N. 49. Apacalypsim. Aticforilalem Apocalypsis,' sis legit, non ->ersecu(t,quodGrialius praetulit.
quam A*b:irizitiusGenevensis Calvinista laberactare CAP.-VII.Num. 1. Tanlos... quantos. Pro tol quol":
conattis fuit, tuetur Vincenlius Fassinius brd. Pra- '_ quaephrasis sequiori avvo in usura hvvecia, ad vul-
dicat.; cujus controversiae qn-edaru capita Bruno} gareslinguas transiit.
Brunus, in praefat.ad tom. n-Opernm sancli Bruno- N. 5. Auguslinus.... tdnia scripsil, etc. !n versibus
nis Astensis explictiit. Confer eiiam ine.nn notam adj biblioihecae Isidori de sancto. Auguslino eadem ex-
decreiuni Gelasii, append. S Sedulii, pag. 403, n, pp. pressa est seiitentia;
f>e varia apocryphorum noiione disserui in not. adI Mentitur, qui te loiumlegissefateuir;
deoreium Gelasii, loc. cit., pag. 4iU. Vide etiam no- 4ut quis cunciatua lewor habere potest?
laiuMiirianatadpioIogum libri nuro.i, , ubi forlasse reponendum An quis.
et Coteierium_, lom. 1 Patrum1'rooemioruin,
Apostoiic, pas. 6, CAP. VJII. Nura. 2.. Homilia. Proprie' est eollo-
coi. 2.
'N. 55, Auctgritaie eanonica, etc. Jnnuit, ut puto, quiuin, eonvefsatio.
N. 3. Serebant. Nonnulli apiid Vifeilium niinus betia
B9S AD S. ISIDORI ETIMOLOG. AREVALI NOTk. I SfiS
1
,'egunt ferebantpro serebant; nam alluditur ad etymon A ventalem et mentem eorum senptorum, ex.qui.bus
vocis sermo aserd, vel, ut ait Varro, !ib. 5 de Ling. Isidorus profecit, revocemus. ,
Lat., cap. 7, a serie, quod ipsum est asero. Sermoi CAP, XI. Num. I.1 Pergameni reges, etc Plinius,
enim, aifVarro, nbn_poiest inuno homine esse solo, Iib. XIII,eap. 11, ex yarrone, let sanctus Hieronymus,
"Sed
' N. ubi oratio -cumaltero conjuncta. epist.43, adChromal.Nomenadjeciiveeflerrisolefper-
4. Tractatus. Apudecclesiasticos scriplores trac- gamena charta, etc. Jlispani inde relinent vocem per-
talus idem sonat atque homilia. Augustinus, epist. 4, - gamino. Neque membranum neutrogenereapud anli-
ad Quodvultd., praefixalibro dejllaeresibus : Tractulus quiores fiicile mvenietur. Apuleius, Jib. vi Metam.,
populares, quos GrwceHOMILIAS vocant.Hinc tractalores, dixit tetiue membranulum. Caelerum membranaruiu
traclare, etc, eodeui sensu. usum ad scribendiini Jonge ante Eumenis et Ptple-
N. 8. Fasiorum libri. Fasli proxime sunl a fastis iiiaei tempora fuissei, arguit Lanipius ad psaliiium
diebus; origo autem fastorum dierum esl a fando. XLV,pag. 86. Isaacus Vossius, ad Catullum, pag.JSO1
N. 12. liaiiius vaies. De Marlio, seu Marcio vate, seq. Codicum membraneorum, sive librorum qua-
"aguntAmmiantisMarceilinus, lib. 14, cap. 1. Amplua- dratorum, usura ab Atlalo coepisse contendit.
raus et Marlius,' vales iriclyli; et Sfacrobius, lib. i N. 2. Cotorh lulet. De membrana Iutea Tibullus,
Saturnal. , cip. 17 : Ex valicinio Marlii valis, etc. lib. iii, eleg. i, vers 9 • I
Ferlur autem iri carniinibusMartii valis, cujus duo vo- Luteased niveuminvolvatmembranaIibellum
tumina illala sunt in senatum; invenlum esse ita
scriplum, elc. , Prasclare marchio Maffeius, tom. III VerouaeIllu-
N. 17 . Epislolam... Latin. mhsa. Epislolam a!ii -" slratae, c. 4, laudata liae Isidori senteniia, adversus
R fecenljores
*mhsoriam iiilerpreiantur. quosdani bibliothecarum ornatus, 'qui
N. 18. Alioquia. Apud Hieronymum : Jlfufwa epi- oculis noceni, inveiiitur^ De Carysteo, seu Carystio
stolarum colloquia mhsitabanl. Unde et poiiatoies ea- niarmore (ulroque epim modo dicitur) rursus Isid.,
rum, etc Ita fere Lipsius verba Isidori recitaf, cap. lib. xvi, cap. S, ubi ait gratum esse iis qui gemmas
1 Inslitut. epistol.: Codicillis ephtolarum colloquia scuJpunt; ejus enim viriditas reficit oculos. _
scribebantur. Unde et portalores, etc. Vox potiitor La- N. 4. .Crocatur. Verbum crocatur insolens est :
linior est. Plinius tamen dixit, lib. xvi, cap. 34, crocatum. Jn
CAP.IX. N. i. Ipse dant ingeh., etc Distichon Dra- Edilionibus Persii legitur, e( bicolor positis.
contii exsiat in ejus elegia, quam integram edidi post N. S. Purpurea vero. Nonnulli addunt membranas
ejus carmen de Deo ex veteribus membranis Vatica- rubeas; sed has Isidorus inlcr purpureas numerare
nis, ex quibus reposui prosil littera pfp prmstet. Vide voluisse videtur. ] .
Prolegomena ad Draconliiim, N. 8. Eleganter restitui CAP.xa. Num. l.jIn omentis eleph. Lipsius,in
possitlocus, si liceat, exconjecturaRivini ad Dracon- epist. De distinciione et interpunctione ,ex hoc Isi-
tium : Cerw litterarum malrkes, parvulorum nulrices. dori loco conjicit ceftis modulis Jibros fuisse com-
Hoc fortasse innuil Hilarius Arelalensis, in Vita positos, ut faci.lius |in unoquoque opere numerus
sancti Honorati Arelatensis : JSeaius Encherius, cum versuum sive lineariim cognosceretur. Antiqui eniin
ab eremo.hi labtdh, ui assolet, cera illilis... litteias opera per versus nuroerabant, et.ad quot iiiiliia
ejus suscepisset: Mel, inquil, suutn ceris reddidhli. De versuum Jiber aiiquis|procederel, anholare solebant.
tota scribendi rationc consulendus Hermannus Hugo, Vide infra, cap. 14, num. 7. Sed, ut observal, potest
praecipue.secunda ejus Editio cum.noiis Trotzii, 'G etiain aliquis versus j esplicare roembra minuta, et
praeter alios indicatos a Fabricio in Bibliogr., cap. sectiones sic insliluias, fefe ul In nostris bibiiis. Li-
21. ii. 10. - brura ex ebore, vel ebore ornatum atque distinetum
N. 2. Sicul indicat Alta. Quinli Altav solum hoc liiulti inielligunt esse'illum de quo Vopiscus in Ta-
fragmentum inler veterum poetarum fragmenta re- cito, cap. 8 : Habel bibliothecaVlpia in armario sexlo
fertur,,et aliud ex Servio ad Virgilii eclog. 7, vers. librum elephantinum,in quo hoe senaiusconsullumper-
53 : Nempead mensaih,ubi sermode sinusolel suboriri. scriplum est. Alii ex Isidoro elephantinos libios
CAP.x. N. 1. Charlarum usum. Servptores qui de dictos censent, quia e(xomentis elephanlorum erant
charta ei papyro veterum egerunt, curiose indagavit coiilecti. Alii ex magnitudine et mole id nomen li-
et indicavit Fabrieius in Bibliograph. cap. 21, num. bris ingentibus datunv arbitrantur. Ralio scribendi
10. Versus Lucani ila lvabel in editibnibus correc- in folris nvalvarumtribuitur Hebra8is,'infoliis palma-
tis : Conseriturbibula Mempliitiscymba papyro. Quan- rum JEgyptiis. Confef Hermanijum Hugonem cum
diu tabulae cerataein usu fuerinl incertum est: qtiae- notis Troizii, et Afcta Academiae Barcindcensis _.
dam tamen de hoc argumenlo annotavi in Isidorianis, pag. 509. !
cap. xi, num. 10. N. 2. Novimusaerios.Sermo esl de carminibus Arati
N. 2. Charla auteindicta. Charta, uicharacler, ori- laiine, ut pulo, redditis. Levh, seu twvis malva est
ginem Graecam habet. Vulcanii noialio haec est: plana, non aspera. Sic apud Catonem, de Re rusii-
Plinius. lib. xm, cap. 12, primum'genus chartm tri- ca , cap. 157, tevh bfassica estfolia habens extenia,
buit Augustmm, secundum Livim a conjuge Augusli, cui opponitur crispa. Navicula Pritsiaca videiur esse
tertium ampliitheatricm, quarlum .Sailicm , quinlum ]j^ e Bithinia, cujus rex fuit Prusias, Silius, Jib. xni,
Twniolicw?'Exlioc Plinii loco non.difficilis fuit coh- sub. fin. : Donec Prrisiacas delatus segiiiter oras. ln
jectura de charta Liviana, ut nunc dicam. De cliarta vetustissimo Cod. Val.I 5764, de quo cap. 98 Prole-
regia, qnae Graecis j.ar.pbv.wladicitur,-videndus Ci- gom., n. .13, legitur quas ignes novimus aerios, ut
cet-o, lib. xiir, ad. Atlic., epist. 2S, et lib. xvi, alludi videatur ad lucernas.novimus Sed aliud sensus exigit.
episi. 5. .' , Vulcanius edidil qum ignes aeres, et Perska
N. 5. Liviana ob honorem Liviw. In mullis Exeu- vexi; sed subjecit haric annotaiiohem : « Vei. Codi-
sis, et in nvultis Mss. anliquis, ut inCodice 2 Vaiic. ces habent : Queis ignes novimus aereos; et paula,
A-rch., legebatur Libianq in honorem Libyw provin- ' post pro Persica vet Cod. habet Prusiaca; alii^
ciw, aulaliis verbis in eamdem sententiam. Grialius, Pruxaka. i , J- ,
nulla notata discrepantia scripturas , edidit : Se- N. 3. Cui dono, etc_.Keceutiores nunc lcgunl yer-
cuncla Liviana ob honoretn Liviw. Joseph Scaliger, sus Catulli : Quoi dono..... Afida modo pumi-
Animadv. in Guilandinum, ad membrum 19, existi- ce, etc, quod venustius pulant. Videnotas Vulpii.
mat qnoque nomen provincia delendum, et Liviam CAP.XIH.Num. 1, p. Codex,-liber, volumen.Ssepe
Augustaro ab Isidbro inlelligi. Quanquam, addil, inter se confusa sunlj Distinelio haec"adbiberi pb-a ,
non plane mutare ausim, quia hujusmodi riugh pluri- test, si placet. CodeaJlestid quod unum, vel pluf .
mis scatet Isidorus. Sed cum nugas plerumc.iie li- opera, vel etiam partem aliquam operis magni coin- '
brarii de penu sua ingesserint, sequitas postulat ut pleclitur. Volumen proprie erat scriplum, quod in
cura contextus patitur, errores <jui irrepserunt ad inembranis jnvolvebatur, sed promjscue.usurpatum
mi AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTiE. 89g
ireperitur aut pro Codice,-aut pro parte aliqua operis,, Abus dixieap. 12, num. 1. ExstatPetri Holmii dis
quod in plures libros divisum est, ut cum nunc di- sertaiio de scriptui'a, etvafiis ralionibus sive ad
ciiuus tn Eiymologiis libro xx,'olim diceretur volu- dextram, sive ad sinistram, sive desuper, sive quo-
mine xx. Liber interdum sonabat, ut nunc sonat, cunque alio modo scribendi, cdila .Lun.d. Scand.
pariem aliquara e mullis in quas opus divisumest, 1670, in-8°, et recusa in Analectis Philologicis,
Inlerdum opus ipsum iiitegrum. Ut si dicamus in Tliomaj Crenii cura editis, in Belgio, 1699, in-8°.
vpere Etymologiarumlibro decimo, aut in libro Etymo- Consnle elianv Bochartum, lib.-i Chan.; cap. 20.
logiarum voluminedecimd. Exempla e veteribus in- N.8. Quav hactenus ab Isidoro de scripluraet li-
«tile esset proferre, cumih lexicis paieant. VideFor- bris disputata sunt argumenfum aliis de re tota latius
cellinum, verbo Volumen. . . disserendi, et non exigua opera conficiendi, praebue-
N. 3. Deiibris arborum volumina. Montfauconius, runt. Ejusmodiscriplores accurate indicat Fabricius,
Anliquit. explicat., lib. v,~cap. 5, lom. III, part. u, in Bibliograph., cap. 21, num. 8, cos scilicet qui
sibi non probari ait quod Isidorus hoc loco asserit, agunt de scriptura veterum, de scribis velerum Ro-
Iibros arborum membranis anliquiores esse; nam manorum, et notariorum, de chaftulariis, de capsa-
membrdnarum antiquitas, inquit, tanla esl, v.t earuni riis, de librariis,'de-antiquariis", de bib!iopolis,de
origo investigari nequeal. Sed observarepotuil anie ratione voluminum, de libris veterum, de varia su-
Jsidorum boc ipsum tradiiunvab Hieronyrao, Plinio pelleetile rei librariae, de ornariienlis anliquorum ' Co-
et Varrone. Videnot. I ad cap,-11 hujus Jibri. dicum, de diptychis, de bibliotheeis, etc
CAP,XIV.: Num. 1, idem e( antiquarii. In Excusis et . CAP.xv. Num. 1. Canones. Ven. card. 'Phomasius,
Mss.oecurrit tdent pro iidem, tpiod in.aliorum quo- tom. I operurn Editionis Vezzosianae,-pag. 315 et
que operibus animadverli. Et poetae quidenv.con- " seqq. ,* edidit canones Eusebii, interprete sancto
tracte proferre solent idein . pro iidem,-Sed prosae Hieronymo, .ex mss. Codicibus Romanis, sabjectis
orationi congruenlius arbitror iidem."De antiquaria variis lectionibus,-et notis.
arte eonsuli polesl Hieronymus, epist. 6, ad Flo- • CAP. XVI.Num. 1, not. A Braulione, qui hoc opus
rent. In Codice Theodos., lib. 4, til. 8, leg. 2 : Im- interpolavil. Minime assentior Grialio,', qui Braulio-
peratores Yalentinianus, Valeiis>et- Gratianus ita nemhoc opus iulerpellasse existimat,-ut dixi in Jsi-
praescribunt: Antiquariosad bibliolhecmCodicescom- ilorianis, cap. 51, n. 12. Isidorus ergo ipse hoc ca-
ponendos, vel pro vetustate^eparandos,qualuor Grw- put concinnavitex praefationead genuinanvcoilectio-
cos, etlres Lalinos scribendi perilos legijubemus. Ali- nem coneiliorum Hispahiae, sive ipse auctor bujus
quando tamen antiquarius sumilur pro quocunque coilectionis, aut saltem praefationisfuerit,sivesecus.
librario, seu amanuense, m ab Augustino, Sidonio, Quod_autem num. 10 dicilur.-conciliorum gesia hoc
el aliis. opere condita -conlineri, alludilur quidem ad ipsam
- N. *3. Catamus el pemia. In Auclario Ducangii canonum collectionem; sed. vel ab Isidori ama-
pennapro calanio scriptbrio, ex sententia Mabillonii nuense, lotum locum.exscribente, inconsiderate im-
in Supplem. Diplom., pag. 51, ad principatum Lu- missa sunt, vel Isidorus quoque ea non tolli e reli-
doviei Pii (saeculo ix)Tevocatur, quasi eo lempore quo contextu voiuii, quia, ut ego arbitror, indicavit
ejus ususin scribendo ccepissevideatur-Quod valde locum unde verba depromebat; atque ila facile
roirandum est, cum lam perspicua sint Isidori verba. • quivis intelllgere poterat acta -eonciliorum non in
Laiinos quidem Isidoro -antiquiores vocabulum Etymologiis, sed in collectione carionum contineri.
pennaeeo sensu accepissenon constat; nam in qui- Q Eam autem indicaiionem Iibrariorum negligentia.
ousdam -locis ,- quae proferhnlur, pennd non pro omissam censeo. Videsis Isidonana,. cap.-51, num.
instrumerito scriplorlo, sed, pro. aiis adhibetur; et 16. Quaeex hoc capite Gratianus sumpsit, can. 1 e|
plcturae,quibus penna iu manibus-veteruuv aucto- 2, dist.- 5, et can. 5,- dist. 15, Berardus jam contu-
rurn collocatur, soluni arguit pictorem e sui leinpo- lit, relatus in lsidorianis, cap. 32, n; 50. In decreto.
ris nvoreinvaginem confmxisse.Clarius pro antiqui- Gratiani pro piatnim^Hequid corrigat subjicitur di-
laie pennae scriptoriae facit loeus ex Clemehte versa lectio prauwmquiquid corrigal.-.
Alexandrino, Siromat. Iib. vr. Deinde autein sacro- N. 5. Qualuor Evang. Quatuor Evangelia Isidorns
rum scriba procedit, habens pennas super. capfle, li- ipse. tjiiatuor paradisi fluminibus comparavit in'
brum inmanibus, vasculum,inqtto alramenlumscriplo- Prot*eniiistit. de quaiuor Evangeliis.
rium, etjuncum, quoscribere solent. Pennaein capite Ib. Ostendens, manere, elc" Ila correctores Ro-
fortasse sunl ex more, q_uietiamnum vigei, el expri-. mani in decreto Gratiani, cum in nonnullis Mss.
niiiura Joanne inVilasanctiOdonis, lib. i, num.20 : exempjaribus legeretur manerehi Christo duas nalu-
Vidit velut more scriplorissuper aurkulam ejus hmren- ras, et unam Domininoslri Jesu Ghrisli personam.
tem pennam, el quasi doctorh magisterio.productim N. 10. Quorum gesla, elc. Cur haec verba ab hoc
acuminatam, etc. Adhuc tamen liaereoan Clemens loco aliena censuerit Grialius; dixi ad num. 1. In liae
aliud iuteliexerit; nanv pi'aeter pennas in capite scripiura pjerique Codicesconsentiunt. Paulo aliter
commemoratjuncum, quo scriberesolent. Adisis lau- CodexVaiicanus 576-4,de quo in Isidorianis, cap. 98,
datum Herhiannum Hugonem cunvnotis Trotzii.et iitiin. 13. Quorumgesla iri hoc cmpta corpbre condita
• Acta AcademiaeBarcinonensis , pag. 372.. contineniur. .
- N. 4. Calamus. Vox. Graeca est. • Gatare Latinis D N. 12. Traclabant. Undeet concilium,Inter tracla-
anliquioribus erat vocare, nominare, invocare; scri- banl et unde.Grialius asteriscum posuit, nescio qua
ptonbus sequioris aevi ponere,. demiiiere , iaxare , permottis ratione. Correctores Romani decreti Gra-
descendere, Italica lingua calare pro descendere,et iiani_jaddist. 15, can.- 1,-notant lociiui huncin Ety-
-demiltereadliibet. - jnologiis mendose legi. Tunc producunt verba prae-
. N. 5. Penna auiem a pendendo. Pennas alii dedu- fationis ad Editionem-Parisiensemcouciliorum, quaa
eunt ex voce Graecaniepbv,am 7TE-CU~IO_: . . est praefatiointerpolata Jsidori Mercalofis. Denique
N. 6. Foiia librorum apud antiquiores non ita fa» advertunt in Gratiani Codicibusmultas.esse varieta-
cile reperies, nisi quod' Harduinus, ex: Mss., lib. tes e quibus:ea lectio relentafuit, quae visa est me-
xxxvu, cap. 7, Plinii restituit charlarum folia ad se lior, quamvis adhuc fortasse. aiiquid desideretur.
rapere, ubi antea legebatur fila pro -foLa. Apu4 - IIiic respexit Grialius in rioia. Canon Gratiani ad tex-
Isidorum folium duas- sallenv sibi invicem com- lUiiiiioslriiincollatussichabet: Conciiiiwro nomen...
pactas partes, quas paginas vocai.-comprebendebat, traclabant. Unde CONCILIUM a comtnutiiinteitlionedi-
-atque huc. fere aliorum de paginis lestimonia revo- clum, quasi CONSILIUM ; CONCILIUM quasi COSSIDIOM ,d
cari possunt. in I liliefam-transeunie, vel .CONCILIUM die(wm.esi a
N. 7. Versus. Hoc loco accipilur pro linea scri- communiintenlione, eo quod in unum dirigant omnes
-piui*e.Alia est significatio versus-pro_membrjs mi- menlh obtulum. Cilia .enim.oculorumsunt; undequi
uuiis oraiionis, utin sacris bibliis; de quibusversi- sibimeldhsentiunt, iion agunt concilium,quia non con-
899 'AD S. ISIDORI ETVMOLOG.AREVALI NOTJl' 900
.eitfitmt in urium. Hinc eham convenlusest nuricupa- A pag. 850 Exercit. Plinian.,conlendit probare cyclum
ius , eo qribd ibi hominesconveniantin uuuin, sicu( a epicmn vocaltim fuisse synlagma- roythologirttmex
lonvenlucwlus dicilur, sicel conciliuma socieialemul- variis poemaliis , et poetis beroicis co lectui.u, qtii
toruni in unum. In praefatioiiead geniiiiiaro canonum simpjici forma ei bisiorico. jnore nvythologiamcspo-
Hispaniaecollectionem in CodieeVatieano 1541, haee suefant; el inde cyclicum poelatn vocari qui .-imile
brevius proferuntur : Conciliiveronomen traclum ex aliquod poemaiion conscnpseiit. Andr. Scliotms,
"ommuniirilenlioneeo quod in unmn dirigunt -omnes lib. it Observat. hunjauar., cap. 1, o.steudiicaiiniiia'
mentis obtulum. Cilia enhn oculorum sunt. Unde et cyclica dicla in quibus iiiiiiura a quolibet versu du-
qui sibimetdhsenliunt. non.aguni concilium, quia non cerelieet, fuisse autem cyclumcertuin (luoddanipoe-
senliunt-unum.Cwtus vero , elc, ut in texiu nostro ma sic vocalum , de JguoJloratius :
tisque ad nuncupalus, quod ibi omnesconveniunt,.sic_ut ??et-c ircavilemoatulumque moraberis^orhem. I"
s6uventus"cwlus,vel concilium a socielate mullqrumin
un_um.Explkit prmfaiio. ln -Codice Vaticmo 5764 , De latercuih feslivitatis paschalis viderf potest cap._
liaec esl varia leclio : Unde el CONCILIUM COHSILIUM, 5 concilii iv Tolelani. Lalemi/uw.hac sigiiifieatioiie
c in s liilera (pro lilteram) transeunle; pro quo pieri-- iieutrum esse , vix aliunde colligi poterit, quam ex
qu.e : Unde et CONSIDITJM CONSILJUM , d in l titlemm Isidoin verbis, quae GraecisCedreui, ubi ~)<x_ipv.ov\ov
Iranseunle, sciibilur-, respoudent. -
CAP.XVII.Num. 1. Paschatem cyclum. Doctrinaede. N."5. Com... Em. Explicalio communh anni,elem-
cyclo paschali Ecclesia Alexandrina quodammodo bolismianni { hoc enim litteris C et E , aul Com. et
inater habila fuii, quoniamapud JEgyplioshujus siip- „' Em. itidiealur) num. i21, ef2-i profertur.
putalionis antiqitilus iradita essevidebalur peritia , ul - N. 10 , nol. Compulanturanni VMUCCCCXX. ln nota
aitsanctus Leo Magnus, in epist. 64, ad Marlianuni Grialii scripium erat computanlur anni DXCII,pro quo
imperalorenv, efciiiiJtis eonlirmat amieus noster Rai- correxi anni VMDCCCCXX 1 ; ita enim lcgilur in impres-
mundus Diosdado in exiniio suo opere adlmc ms. sis. Post verba uliima bujus numeri dies Dominicus
Marcologiacritica, iu di.-sertat. de schola cateclietica non omillerelur, in CddiceAlbanio exsiant Acla con--
Alexandrina. lsidori alioiumque diligentiam in pa- cilii Caesariensisde aequinoetio,qua>Baronius et Lab-
schali cyclo ordinando commendat Braulio, epist. 22, beus ex Beda ediderunt, in re ipsa et senteutiis cum
lom. X.X.X.llisp. saer., ubi agit de festo paschali : jam Editis consenlienlia , sed longe alia raiione ex-
Sic enini antiqui majores noslri pmscripierunl, id est, plicata-; quae proiude appendice 8 exhibebimu.s,col-»
ad Theodosium imperatorem Theophilus, sic successor lata ad Codic.emOltoboniainun 122, ad Cteseuaieuv
ejus Cyrillus, sic Dyonhius . sic ad papam Leonem recentiorem, et ad exemplar quod Muratorius in
Prolcrius,, necnonet Paschasinus (forte Paschasius), opere aiionymo de eyclo paschali iuter Anecd.otavul-
el reliqui, quorum longum esl facere tnentionem. Sej gavit. ;
el nosiri lempurh vir insignis Hhpalensis Isidorus; N. 11. Paschw autem vocab. lB.eemanus,vp.rboP(i-.
nec credo eos in negotiolam magnoac necessario,prm- scha : Origoest, inqtiit^non Gtwcaarz-vsya, ul mona-
termhsa diligenlia ac labore, poluhse delinquere. De chi cecinerum,aut etiatn alii ex allusi.onequadainconi-
liippolyto episoopo ejusque cyclo mulli inulta scri- mcnti sunt, sed ab Hebrwo , eic. Niliilest certe cttr
pserunt. Sed consuIeiLdusin _iriuiisilluslriss. prae-. monaclii originemGraecaiii paschatis conimenli fuisse
sul Siruon de Magistris in opere : Acla martyrum ad dicanlur. Verba livangelii in Vulgata : Sciens Jesus
Oslia Ttberhia sub Claudio Gothico ex ms. Codice re- C quia venit hora ejus, ut transeal ex hoc-imndo a_dPrt-
gim bibtiothecwTaurinemis, Romw1795. Quibusquiiu trem. - 1I
decitn dissertaliones praemlunl de sancto Hippolyto N. 12. Ideo p.ervigil'ducilur. ~ln nola Grialii erat
ejusque operibus. Disseitatiovero sepiima tota est dtei.ur, quod mutavi in ducitur. De celeberrimo apiid
de llippolyii cyclo paschali. ln dissettaiione 13, cap. veteres pervigtlio paschae egi, cap. 12 Prudentiana-
S, episcopattis Porttieiisis ejusdeuvsancti Hippoiytl nnn, obi titulum hymni 5 Cathem., de novo luiuine
astruiiur. Vide etiam dissenationes duas Francisci Sabbati paschalis explicui; sed in not. aad nuui.
Bianchiiii Veronensis de kalendario et cyclo Cassa- 147 asserui locunvLaciantii in notis ad hunc Ety-
ris, acdepascjiali canone sancli Hippolyti martyrls. mologiarum locum nori indicari, qaod cerie nunc
1N.3. Cyclus. Joannes Vander llaageu, toin. II, falsuni comperio. Fortasse, non describi volui sigui-
pag. 259, cyclum pjschalem lsidori de=cribii, el ex^ ficare. Verba Laciantii sunl : Et hmcesl nox qsm a
ponit ex-Editione Vulcanii; observat hunc cyelura nobh propler advenium regis ac D.einoslri pervigilio
incipere aimo 627. et desiuore anno 721. Adverlit celebralur. Gujusnoctis duplex ralio esl, quodinea
liotas anni bissexti, quae suul liiterae B, uno anuo el viiam tum recepii, cutn passus ~ es(, el postea orbis
anticipari. Nolat errorem esse anno primo cycli pri- lerrw regnum receptunis est.
nii, luna 20 pro luna 21, et anno primo cycli quarti W. 14. Expttrgantes velus fermentum. Verba Apo-
lii Jdus April., pro iv Id.April. Et ni Codice quideni stoli suut: Expurgale vetus fermenium, ut silis nova
vetiislissimo Toleiauo hcec.est varietas, scilicel iv conspersio, sicul esits a^ymi. Elenim pastzha nostrum
Jd. ApriL, pro 111ld. April., ut iu Lditis, etiain apud immolatusest Cliristus.1
Grialium Iefifitur.In lioiuiuths Mss. reperi auno pri- I» N. 22. Emboihmus. Diclus videltir ab ipPallta, in-
mo cycli primi luna 21, pro luna 20. Niliiloniinus lersero, iulerjicio, quia anno emboJismo, seu embo-
tabiilamcyeli, qualis a Gralio exhibetur, retineo, ul, lismali, diesnonnuili, iuterjiciuutur , seu inierca-
collatis variis lectionibus mox alferendis, peritiores lantiir.
judicent. Ibid. Joan.VanderHaagaen, loc. eil., ita Isidorum
N. 4.' Facla cyctka. Benileius quoque in versu explical, ut anni embolismei suppleant iiumeruin
Horalii Iegi vult scriptor cyclius, non cyclkus; quod dierum qui annis cominunibus desunt, in lel.ttione
scriplura tiabaui, qui lsidorum transeiibebal, com^ ad annum solarem. i
probatur. Non desurit tamen qui apud Horalium Cy- N. 28. Caiaye, fte verbo calare pro ponere dictum
cikus nomen propnura poetre f.tisse existimeat. cap. 14, num. 4. ,
Acron veius scholiastes his verbis suam inlerpreta-» CAP.XVIU.Num. 1. A sollo, id es(, firmo. Aliiso-
tioiiem exponil: Cyclkus, qui ordinemvariare nescil, lemne ab S).ogiotus, el OT-^VO? augusius; alii a solus,
vel qui carmina sua circumfert, quasi circumforaneus, et annus.' lu vetustis Jlapitlibus, et apud« opiimos
circulalor, Aliorum expositio esl cyclkuin vocari qui quosque auciores, scribitur sbllemnis, so/emnis-etso-
integium aliquod corpus, seu orbem labularum,- vel lennis. Vide Noxisium, Cenotaph. Pisam. dissert.,
historiaecomposuerit. Vide Casatibimum, in Aihe- et cap. uit. Festos d_iesChristianorrim quinani illu-
naetim, lib. vn, cap. 5. Lidon verba, simptki [onnh straverint, Fabricius, in Bibliogr. cap,- 10, retert.
tate facia, eo Spectant ui cyclicus poeta fueril qui N. 2. Celebrha cwlesli. 1 Incenuin eiyuiou;- sed for
ordinem variare nescit, ut ait Acron. Salmasius, tasse non magis. veruin quod Scaliger aliique critici
flfll 40 S. ISIDORI ET¥MOLOG. AREVALI NOTM. &.(_.
dicuni, celebris esse qtlasi caiabrh arcalare, quod est /L N. 6. Latine sin.cinium. Sc.ribijur stncinium. stci-
vocare, congregare^etc nium, et sicmuiuni. Eiymon vocis duciiur a_sine et
N. <3,7.Epiphdnia. Haectria ineodem Epiphaniae cano, quia erat eaiuus sinelibiis acciiienlihus.* Alii
dieceiebrat Ecclesia, ut in officio perspieilur, scili- deducunl a se, et cano. In glossaiio Arnbicolalitio
cet Christum a niagisadoraturn, Dominici baptisma- siciniuin est auasi singidarh cantilenwvox, id at, cum
tis s?.erat.ieiitimi, et permulaiae in vinum aquae ini- unus canil, quod grwch monodia dicilur. In glossaiio
raeulum. De his iisdem solemnibus festis fusius agit Saxon. _^EIfrioi : Slonodia, lalersicinium, quasi soli-
Isidorus, "lib. i deOIIiciis, -a"cap. 10, De NalaliDo- einium.'Ex quo coiligi possit, sicinium esse qu'>siso-
mini, etc, ubi observare licel (quod saepe inonui) licinium.
lsidorum non soluin ex aliprum, sed ex suis etiam N. 13. Prinms succenloris. Lib. vn, cap. 15vhoc or-
. operihus pa.ssim«ententias et verba desumere. diriecbllocantur prwcenlor, succenlor, concentor, qui
N. 9. Scenopegia. Idem etymon sceuopegiwreperi- esi flccen(o)-.Prwcenior aulem idem videlur esse at-
lur lib. XVIH,cap. 43. que incenior. Cerie conjectura ex illo cap. 12 ,*yehe-
N. 10. Neomen. In Vulgata ila habet psalmus : Bnc- ni'jnler cumprobatur. -
cinalein neomenia tuba in insigni die solemnitalis ve- N, 14. Diapsalmaquidam Hebrwum essevolunt. Dia-
slrw.; psatoaverbumquidemGraiciiii) est: sed Isidorus for-
N. 12. Encwn. lisdenvfere verbis lib. i Offieior., lasse, velaliusanteipsum, hoevoluit, utGraeci.exverbo
c." 36, encmniaexpl.eanlur. Hebraeosela quod est semper, diapsaima comipte fe-
.N. 14. Capi!i/a*)iuiii.Brissoriius, qui ad legenv Do- eerinl. De varia slgnificatione VOGIS se.la, vel swlah,
minico de sfeciaculis passiin-lsidori aucionlate yti- J; . plura Becmanus ,pag. 952. Vide etiam Nicolaunvdu
lur, pag. 269, ex sancto Ambrosio. observat. caput " Mortier iii Etymol. ' ~sacr. Graeco-Latin. verbo
" . Dia-
abaptizlorum ungi consuevisse; ex quo explicat mo- psalma. -
rein, qui-in Ilispania invaluerat,iavandi capita infan- N. 17. Canlicum laudantium. De hymnis-.ecclesia-
lium qui ungendi eranl." Ad-idem lavacrum fortasse siicis dissertatioiiero praemisi Hymno'diaeHispanicre'
perlinent versus incerti auctorisrie Bebiani-baplismo, N. 18., Threnus. De tbrcnis lib. 1, cao. 39, num.
loin. VI Collect. poetar. Pisaur., pag. 250: 19.
N. 19.Alleluia... laus Dei. Initio edilionis Bignaea-
Crediqitora.nt..et sitietiiern fluminavjtav iiaesunt quaedam fragmehta S. lsidori, quas ad ejuis
Praeciiiclusptjro peifutjit episcopusamne.
Etymologias videntur pertinere-:-quoium ultimunv
Ex-verbis saneli x\ugustini, in not. ad cap. 281ib. incipil. Alteluia in Lalinum sonat, elc Explican-
I.de Oflic referendis, constat eumdem morem in tur qu:edamvoces"Heb,raicas, iit alleluia, atnen, -dia-
Africa invaluisse, sed diverso die. lh Ordine Ro- psalma hosanna, vel osanna, ele. Eadem fiagmenta
mano Doniinica palmarum, ut in Hispania, dicilur repeiuntur a Bfeulio posl Etymoltigias.'Fragnientum
capililavium. Conler etiam Alcuinum, de diviii. Offic, .Allelui.a,etc, quod ad hoe caput spectat, num. 9,,
Papiam, etc iiiter-appei)dicesreponeliir. !
N. 15. Hoc autem die symbol. compei. ln Ordine N~.22. Osianna. In Vulgata sorJbitur-Uosanna.Dia-
Romano, DominieaPalmarum vocatur etiam Pasclia triben de Hebrwa vocehosaiina Thomas Malvendacon-
petilum, DominicaCompelemium. fecisse dicitur in' iiiblioth. "Hisp^.Nic. Antonii.-De
N. 49. Doininicus~dies, De Domimoo die-mulla varla .ejusdem vocis signilicatione agit Petrus Laze-
erudiie cougeril Brissonius, ad legem Dominico de (J rus in not. ad commenl. S. Brunonis Astensis ih
- "
spectaadis iu Codice Theodosiano, -ex_Isidora aliis- Matth. n. 85.
que Patribus. i N. 26. Dona proprie divina. Hoc discrimen inler
C"iP.xix. Num.-i. Siquis calechumenus,etc. Dia- donum et muitus o.b.viumnon e.s.i.: cerle, prqmiscue
conorum has fuisse parles, ut ita. populum alloque^ uirumque, adliib,etur, Panlus D%. lib. ult, tit, penult.
renlur, colligitCoielerius, lom. IP-atr".Apostol., pag. leg. 194 , et !\l.art'tatiu.s ibid, l.eg.214, inter- donum
259, ex aucloveVilas sancti Martialis ; et sanclqGre- et Htuj-itsita distingim.pj, ut inter genus, et speciem :
gorio Magno, lib. n Dialog.,'cap. 25, missa videtur ittunus dicurit esse dpnuni ciim ca,usa; "donum,qu.oil
p.oprie dicta illa actio qua cateeliumeni foras mitte- nulla necessitate, jure, vel officio, sed sponteprsesta-
banlur; atque ila accipio canonero 1 concilii Valeh- tur. Cajlerum donaria, de quibus num. seq., specia-
tini amji 546.: Cumde ecctesiaslicaregitlalractaretnus, tiro sumi solenl pro dbnis quae qffert.intur in teuiplis;
antiquos canonesrelegenles, inlerewlera hwc (A!., hoc ellsidorns sententiani Dpnatfgraii.i.maijciexprimere
esse) censuimus obsercandum, ut sacrosancla Evange- videtrir, quiad illud Terenlii inEunucli», </uodtisdo-
liaa:\l_e_munerum-illationem, "vef MISSAM catechume- num, el prwmiuma me oplato, sic habet: JJonumprw-
ndrum, in oxdine,lecliouitm post Aposlolumleganlur, mium esl, et tnunus prwmium : sed donuin prwriiium
qualenus_salulafta prmceplaDomininoslri Jesu Chr.hli, diis daiur, munus prmmiumhominibus.
vel sermonem sacerdolh non solum fideles, sed,etiam N. 50. Quod dedtcutur. Ex Nonio Marcello, cap. 4,
talecliianeni, ac pmnilentes, el omnes qui e.v diverso niroi. 121,,'Dedkare esl dicere. Ex Cornelio Frontone
sunt, audire licituniliabeant. Sic eidni ponlificumprw- col. 132SJAuclor. Iaiin., Dedkatur Deo : consecratur,
dkatione audiia,ii(_nnullos_adfidem otiratios eviden- j. quasi sanctum conslituilur. Hoc esi, dedicatnr Deo,
ier scimus. Florezius, tom. IJlHisp. sacr., pag. 226, quod illi debetur; consecraiur-,quodprofanumesi. AJia
iegendtiiu ait cum veiuslioribus Editionibus anle discrimina exponit Forcellinus in Lexico verbo De-
munerumillationem.mMISSA calechumenorum,vel de- dico. -
iendnui caiechuinenorum,si cum Lonisa legaiur anie Ibid. - Placel, conjeclura A. Aogustini, nam a mola'
r/iuner-umiilaiioitem, vel_n.issam, quia existimat Isi- etyroon l^estus ducit : Immolare esl mola, id est,farre
dorum hoc ioco iiiissam intelligeie de sacramentis molilo, el sale hosiiam perspersam sacrare. Sed prae-
ajtaris, quibus catecliumeni inleresse non -possuut." •stiterit ita. reformare eo quod in mola allari posita,
Sed ex contexlu Jiquet missionem,cateciiumenorum etc. - "
missam dictam; ex quo postea misso*uomen rcli- R. 53. H-ostiasapud vet. Huc refert Barthius quqd
quis subseculis -
parlibus inhaesi.t, a.c peculiaiifer Jonas Scotus hostias pro bbstilibus' eopiis siveopi-
primae o.rationi, "qiia-est admonilio.erga p.opulum, busniire dixerit :~Lautamque supellectilem ex cmso-
utexcitetur att rogandura Deum--Vide Lealeum in rum hosiiis reporiarel. Vide Adversaria lib. LVII,cap.
not. ad Missale.Isidorianum, pag. 509. 12, col. 2704. Etymon quod Isidorus adbii>elpeii-
N. 5. A_/i'iihorum a concprd. Non absu.rdum for- lum est ex Sevvio.ad i JEneid; v. 338, ut- Grialius
tasse esl etymon chori a corona; nam veieribus indicavit. Sed ipse eiiam Servius ad n Ma. vers.
jTiyavor xopuvoVvocabatur, Qiianquam Iioe magis 1S5, ab hostire hostiam deducit, quia hoslire signifi-
^irobaileoroixames.se.a. elioro, quapv chorum a cq- catplacare. Aliicum Festoabhoslire, quod est ferire.
!en_9iConfer ca.p. 31jb. i de eccles. OfJic, et uot. POITOO-vidiuslib. rFastw. vers. 355, ita distinguit i
AD S. ISIDORI ETIMOLOG. AREVALI NOTM-. 901
Victima.quaedextra ceciait viclrice, vocatur. liabet, A lur traditur : cujus eliam episfolse nonnulla veiba
Hoslibusamolis[Al.,a tlomitisjlioslianomen Isidorus referlJib. n. de Offie. eceles. c. 27.
Ib. Tom. I. Pairum Apostolic.pag. 56,in epislola ca- , N.' 53. Et ea qum non dicilur. fuisse peccatrix. Ra-
BionicaS. Barnab* ex Isaiae cap. l,v. xi. Plenns sum banus, ut egopuio,jlegit haec Isidori verba, qum non
holocaustomatibusarielum, et pinguaminibitsagnontm. dicilur fuhse_ peccalrix, etc; sed quoniam inulii in
Confern.itam, auctaiium Ducangiiverb. Iwlocaustoma; easuntopinione, eafndemfuisse lilariam Magdalenam
etDu Morlierum verb. holocauioina: sicenim scribit. ac Mariam peccatricem, imjnafortasse ipse quoque
N. 56. Cerimonia".Alii sciibunt cerimonias, alii ce- Rabanus erat, ea verJ>aomissa voluit.-Nonnullj1tres
remonias, alii cwremonias.In nonnullis lapidibus exa- distingnunl Marias,] qnae ab aliis pro una eadem fe-
ratum est cmrimonia. Prudentius sine diphthongo mina habenlur, scilieelMariam sororenvMartlne, Ma-
scripsit pitefai. lib. i, conlra Symmach,, v. 5. Im- riam Magdalenam, et Mariam quaeiu Evangelio pecca-
mansueta suas ut ceremonias-Genspagana Deo sperne- trix dicitur,
rei agnilo. Quod auiem Forcellinus ait, Prudentium, N. 55. Conjuratio, etc, et num. seq. conjurare. Ali-
malum fereprosodiw servatorem, duas priores sylla- cubi fonasse legiiur adjurare eudem sensu : lnam
basin ceremoniascorripuisse, id iia accipiendum est, Barthius Adversar. lib. xxxn, cap. 6, monet, Petrum
ut Prudentius consueludini sui teroporis, quss in Pithaeum lib. n Ad^vers.,cap. 8, ex Isidoro notasse,
multis a veteri more discrepabat, inservierit.- Et sequiorem a;tatem v.erbum adjurare exposuisse exor-
primam quiiiem in ceremonia corripi posse suadet chare, quod ex prbfundo antiquitatis usu duelum
etymon a carendo, quod eomprobanl Massurius Sabi- o docet Biiriliius excantibus Gratii Cynegetico, ubi scribitl: Et
nus apud .Gelluimlib. iy, cap. 9, Servius Sulpidus magich adjtirant herbas._AdditUarthius, hoc
apud Macrobium lib. m, Saiuinal. cap. 5, et Au- loco apud -Isidoruih iri vulgalis Jibris Iegi conjurare,
guslinus lib. n Reiractat. cap. 37. In eamdein sen- non adjurare ,-el cbnsenlienie quidem ms.libro suo
tentiam faciunt, qui a Cerere orjginem traheie cere- una cum dtiabus aiitiqtiissimis editionibus , quas in-
moitias dieuiit : nam el in carendo et in Cerere pri- slar membranarum Jfideles in armariis suis posside-
nia brevis est. Originatioiies ab aliis* excogilatas J>at. Pitliaeus foriassc indieare voluit lib. vn , cap.
persequi non vacat. 12, n. 51. Exorchtwtex gr<ecoin Latinum ADJUEAKTES,
N. 58. Sacrificium diclum quasi sacj-um factum. sitieincrepantes vocantur. !n verbis Zachariae Vulgala
Hasretici finxerunl htinc Isidori locum corruptum addit Dominusf.Et oslenditmihi Domhius Jesum, ielc.
esse, qnasi omissa a catholicis fuerint qnaedain ver- N. 59. Orare est pelere. Quo sensu a, Christo pro-
oa doctrinse de eucharistia conlraria, Eam calum- hibeamur orare in publico, exponitSuarius de Reii-
niam dispuliin Isidorianis cap. 50. Dogma catbo.li- gion.-loin, II, lib. III, cap. 7, ubiagit de circumstan-
cum de eueharistia docunienlo nuper in lucem liis servandis in *oratione voeali, ut de loco, tempore,
.yulgalo confirmatur in Fragmento Tliebaico de prae- eic,eic. .
senlia reali-corporis el sanguinis domini nostri Jesu . N. 02. Primum er.im, etc De tribus horis quibus
Chrisli in eucharistico sacrificio ex insigni codiee . est orandnm, tertia, sexta et nona, dixi in comment.
musei.Borgiani de Vitis Patrum, quod exslat in opere ad Prudeutium, hymn. 3 Catuemer., vers. 86. Te,
de MiraculTssancli Colutlii, elc.. sludio v. c. P. Augu- Pater opiime, mane \novo, etc.,,ubi ex v. c. Giove-
stini Antonii .Georgii, Romae 1793, pag. 57. nazzii sententia monui hune Isidori locum corrigen-
• N. 39. Saeramentum es( in aliqua ceiebrat. Etiam dum videri, scilicet |conimtMii(a(is otnnis pro commu-
liis verbis haeretici abutuntur, ul duo lanlum esse C nkationis. Isodorus enim descrihit Terlullianiim. lib.
sacramenta concludanl.
" * ' c. 50 de
Quibus respondi' cil. Oratione, quem ihter sua anecdota tom. HIMura-
lorius edidit, cap. |25. Verba TeituIIiani sunt: De
Prolegom.
" N. 40. tempore ve.ro non etit otiosa exirinsecus vbservalio
Quw ob idsacramenladkuntur. VarrolibJ v; elium horarum quarumdam: istarmn, dico,commu-
•deLing.Lat.cap. 16. Sacramentum asacro. Vide lib. v, nium, quw diei inlerspalia
cap. 24, i). ult., et not. Havercampii in Apologet. tia, quas solemniores\inSciipluris signant, lerlia, sexla, no-
hivenire est. Pritntis
"Tertuliiam,cap. 2. Aliud elymon a secretisvirtuiibus
ihdicavit Isidorus'in titulo Expositionis veteris Testa- (corrigo ex lsidoro Prinmin) Spirilus sanclus congre-
menti, de qua Ildefonsus in elogio Jsidori : Coilegit galis dhcipulh hora\lerHa infusus esl. Petrus qua die
etiam de diversis aucloribus, .qnod-ipse cognominat visionemcommunitalis omnis {Isidori exemplaria tni-
nns bene, communicalionh) in illo vasculo expertus
SECIIETORUM exposiliopesSACRAMENTORUM. esl, sexia hdra ascendtral orandi gralia in superiora.
N. 42, Uttdeseu per bonos, seu per malos minislros, idem cum Joanne~ad nonam ht temptum adibal, ubi
Theologi ita.disiinguunt, ut validum sit sacramen- .paralyiicum sanitali reformavil -sum.Fortasse Isidorus
tum eliam a' ministro indigno collatum, illicite vero iii Tertulliaiii exemp ar incidit, m quo essel commu-
ininister illud eonferat peccato mortali maculatus. nicaiionh pro communitaiisomnh. Sed lioc cerle me-
Vide sanclum Thomain p. m, q. 64, arl. 5, 6, et 9, lius est.
telibi Suarium sect. 4, ubi quaerit utrttm sahclitas, j
N. 65. Ter, die adoremus. Constit. apostol. 'H.fTer
bonilas, vel fides minislri in sacramento efficiendosint in die orate: quod-inJhonorea) SS. Triujtaiisfaciuni,
de necessitalcsacramenli. D colligitur ex Tlieodoreto,-episl. 145 Sed et cibuin,ete.
. N._50. Chrisma. Vides aperte, sacramenlum bapti- Vide eo-amenlar.'ad Prudeniium hynvn. 3 Calliem.
snii a sacraniento confirmalionis dislingui, conlra Ante cibum. \ -
• quam sentiuht haeretici, qui Isidori verbri in suam - N; 65. Jejunium... jejunum. Celsus Jib. IV, cap. 1,
haeresirn perverse trahuni. Neque tamen hoc loco de jejuno inleslino jsic ait: Ctii tate vocabuliim'es<,
omnia sacramenla distincte explicai, Etsi enim quia nunquam quod\accipit conlhtet, sed prolinus tn
chrismath, sive unciionh meminit, tamen exlremam inferiorespartes Iransmittii. Htnc jejunium non ab in-
unciionem diserle non comprebendit. Atque id jam- leslino jejuno dictura est, sed intestinum jejunum vo-
hotarunttlieologi, Patreseorumsaeramentorum inter- calur^ quia vacuunvquodaminodo et mane esl.
dum explicationem omisisse, dequibusjiullaluncerat N. 66. Jejunium autem el slatio. AmhroMtissefuv.
controversia: Deesse in ihonumentis quse nobis 25: Casfra.noois suni noslra jejunia, qum nos a diabo-
-"estantEcclesiavGotliicoe,perspicuam extremwunc- tica infeslalionedefehdunt: denique staiiones vocdntur,
tionh mentionem, non aemo mirabatur. Sed mirum quod stunles el commpraniesin eh inimicosinsidiantes
sane non est, qtiod, nulla excitata quaestione, niliil repellatnus.
peculi.are suis canonibus1 de hoc sacramenio prae- N. 67. Dhcernunl quidam inter jejuniumet stalio-
scripserint, pra-seriiro cum in collectionejgeniiina nem. Inlerdum promiscue usurpai.tur jejunium et
canonnm Ecclesiae Guthieae epistola Innocentii I ad statio. Discernit auteiii Tertuilianusiib. ii.aduxoiein:
.Deeentium Eugubinum iuserla esset, qua doctrina Ut st Malio .faciendaest, maritus de die condicat ad
tiatbolica de. sacramento extremavuuctionis evideii- batneas; si jejunia obsercanda sunl,mariluseademdie
905 . "
ADJS, ISIDORI ETIMOLOG.AREVALI NOT^E QQS
convivtaexerceat.Contra P->ychicos_idem Tertullianns 1A Exodi: Dixit Deus ad Moysem: Ego sum, ' ' qui sum,
eap. 14. Cursldiionibus quuriam ei sexlamsabbati di-~--. Ail: sk dices, elc
eamns, el jejuniis parasceven. Auxilii presbyteri quac- N. 18. lmmortalh, incorruplibilh, incommulabilh,
Btiones theologicae in bibliolheca Casinensi exstare wternus. De his Dei attribulis, nl Theologi vocant, '
dicuntur, in quibus quaerit quid intersit inter statio- conferenda sunt prima capita libri primi Sententia'-
nem et jejunium. Stationes dicebanlur eliam semije- rum cum nolis.
junia. Jejimium quartae feriaeet sextae ex veteri lege N. 23. Dernn nemo vidit unquam. Eadem verba
prajceptum fuisse, nescio unde Isidorus shmpserit. exslant etiam in Joannis Evangelio, cap. 1, v. 18. ' '
Pliarisaei quidem bis in sabbalo, sive singulis hebdo- N. 35. Sunt et.qumdam vbcabula. Haec ipsa do-
madibus jejunabant, ut colligitur exLuca: sed neque ctrina traditur lib. iSement., cap. 1, cui uberiores
de ceftis diebus consiat, neque Tege illud jejunium Loaisae notationes subjiciuntur.
praeceptumerat. Vide Sigonium llb. IV de Republ. N. 59. Psalm. cui: Abyssus, skut veslimenlum,
llebraeornm, cap. 18. Ratio cur veleres Chrisiiaui amicius ejus .*ila Vulgata. Et in psalm. cxxxvm, ' Si
quartam et sextam feriam slationibus observarent,. ascenderoin coelum,_luiUic4s. , .
tradit Petrus Alesandrinus cap. 15: Quartam quidem CAP.n.Num. 1 et 2. Mullis eiiam modis Chrislus ''
propter inituma Judwis consiliumde proditione Domi- appellari. Versus veteres de cognomeniis Salvatoris
tii: sexlam autem, quod ipse pro nobhpassus sit. Co- parlim indicavi, parlim descripsi in nol. ad eiegiara.
lueret sanclus Augustinus epist. 86 ad Casulanum. Sedulii, vers. 104. Versus Silvii, quos lum dixi
Vide Selvaggium Inslilul. antiq.
" Christian., lib. n, exslare in Manuali biblico Goldasli, reperiuntur
pari. II, cap. 8, § 5.
* N. 69. . . .„ ejusdem Silvii nomine inscripti in cod. Vatic. 555.
**
Circa confiritum dominicmpassionis: ila alii- lsidorus in Jibro Differentiarum rerum, sept. diffe-
praesertim Graeci. Ab aliis in Quadragesiina involvi- rent. qutedam eliaui nomina explicat qute Filio Dei '
lur hebdomas Passionis. Vide Cotelerium, ad Patr. attribuuntur. In breviario Isidoriano pag. cx secun-
apbslol., pag. 316. daeeditionis exstat hymuus In ordinatione regis, ubi
N. 71. Pwnilenlia. De poenitentia fusius lib. n Sen- chrismatis inentio :
lent.
' cap. 13. ,
N. 7§.Exomologesis. Tom. I Patrum aposlolic, Christe vero chrismate..
Provehe regnumfidelis
pag. 98. Exomologesis a Colelerio in not. ad lib. n Principis ad gloriam .
Pasloris Hermae, mandalo 10, dividitur in confessio- Unguinesacronitescat...
nem peccalorum, et laudalionis: et de hac secunda
exponit verba Hermae: El notnanle facit exomologesim. N. 3. Cotlecti sunt enim. In Vulgala : Convenerunt
.. N. 80. Lilaniw autem, elc. Haecverba proferuntur enim vere in civilale isla adversus sanclum puerum
a concilio Moguntino anni 813, can. 32, usque ad tuum, quem uhxisli. .
verba, designatione_habetur.In canone legilur agan- "N. 8. Vocabh.... quia ipse. In Vulgata ipse enim
tur et tiidicantaivSaiiclus Marlinus Legionensis, lom. pro quia ipse.
ill, pag. 5, haec eadem exscribit "usque ad finem ca- N. 9. Quod verbumLalina lingua non habet. Hcee'
• pilis, nonnullis mutatis, ut, Liianim vero propter ro- eailem ex Isidoro S. Marlinus Legionerisis tom. II,
gandum Deum, el impetrandam in aliquo miserkor- pag. 5. De Salvatoris nomine videndus quoque Baro-
diam ejus, agi prwcipiunlur.De inslitulione lilaniarunv, nius inlMartyrol. Ttom., y Kal. Decembr., qui re-
sive rogalionum, agit idem Marlinus ibid., pag. 57 et C prehendit eos qui pro Salvaloris vocabulo Servaloi~em
4t), ubi ait: In quibusdam ecclesih per illud triduum dicere maluni. S. Aug. lib. XIII de Trinil., cap. 10,
lilaniarum draconis figura modo ante crucem, modo Isidoro praeiuxil : Qui Hebraice Jesus, Grwce Sarnp,
posl crucem porlatur, etc. Qui fere mos in supplica- noslra aulem locutione SALVATOR. Quod verbumLa-
lionihus, quaein festo die sanctissimi corporis.Christi linalingua antea non habebat : sed habere poterqt,
peraguntur, in Hispaniae quibusdam Ecclesiis adhuc sicul potuit, quando voluit. Anle Augustinum Salva-
retinetur. toris nomen adhibuerunt Tertullianus, Lactanlius,
. N. 82. Natn feriw aut legilimm. ld ita intelligas, Juvencus, et alii. Exstat eadenv vox in inscriptione
ut supplkationes, sive, quod idein sonat, supplicia a apud Grnterum pag. 19, n. 5. Jbvi CustbdiQuirino
supplex dieanlur: sed quia, cum civis neearelur, bo- Salvalori" pro salule Cwsaris Nervw Trajani, etc. .
na ejus liebant sacra, et rex sacrorum in forum pro- N. 14. Homousios. Gnecum adverbiiun Sp,tag,sive
. dibat supplicaudi causa; supplkiunr inde coeptum bp.ov~, signilicat simul, «navet homousius, sive, ho-
vocari poeuacapitalis, et quaecunque gravior animad- musios, coessenlialh, consubstanlialh. Catholici tfes
versio,-aut cruciatus. personas in Trinitale homousias defendebant coiitra ''
LIBER SEPTIMUS Arianos, qui Filium helerousion. sive diversae'sub-
stanliae a Patre asserebanl, et Macedohianbsqui ho-
. CAE.i. Num. 1. Hebrworum nominum inlerpr. He- mousion respuebant, et homwousiqn,!hoc est siinilis
]>ra_orumnominum.inlerpretationes Hieroriymianas, substanliaesensu haereticoadmittebam ; ac praesertim
quas lsidorus decerpsit, Manianaeus et Vallarsius Spirilum sanctum creaturani esse tiffirmabant.
erudile illuslrant. Eas aliquando, ul in elymologiis N. 29. Medialor. Eliain hoc vocabulum Chrisiia-
D
latinarum dicllonum accidere.solet, violenlas esse norum inaxime proprium est. "Usus tamen eo fuit
fateri oportet,-sed non Jta ut aut Hieronymus, aut Apnleiuslib. lxMetam. '
.
IsidoruSj.peculiari jure culpari posshvt; cum morein N. 54. Magni consilii ungelus, ex Isaiaj ut pulo,
aliorum docloruin liomiiitiro.tecuti fuerint. De nomi- cap. ix, vers: 6, ubi in Vulgata habenius : Et vocabi-
nibus Oei cousulendi ex antiquis Irenaeus, Origenes, tur nomen ejus Admirabitis, Corisiliarius, Deus for-
Epiphariuis, Evagrius, Theotloretus, el 1'hotius; ex lis, etc. In Missali vero Romano ad tertiammissam
recenlioribus Petavius, Ludovicus Legionensis, et Nativitatis Dbminies Esaiarcap. ix profertur ' : Et vo-
alii a Fabricio indjcali cap. 8 Bibliographi-e, num. 8. cabiluf riomen-tjusinagni consilii Angelus. -:
N, 9. Quintum Elium. .. excelsus. Ex in composi- N. 55. Et veni in huncjnundum. In Vulgata deesi
tione aliquaiido"augmeniuro el perfectioneni signiJi- hunc ante mundum : Ego exivi a Deo, Exivi a Palre,'"
... . -
cat, ul in exclamo,exaudio, sed non seroper. e( veniin mundum.
N.IO. Hocnomen... mors non habel. Isidorusvere N. 40. Quia veniens humilis. Hujusmodi nomiua-
locuin hunc sumpsit ex Hieronymo epist. 156. Dubi- tivi absoluti pro vtblalivis absolulis non iiifrequenics
tat Pelavius l.l, lib. i Thebl., cap. 6, nuro. 8, an sunt apud scriplofes medii aevi, etiam'aputj Isido-
salis sblida sit ista proprii nomihis raiio ex Exodo rum, praesertim in inembranis veteribus: nam iri
deducta.' Nam Arobrosius rion nomen Dei, sed rem excusis plerunique conlrafldem Codicum mss. cor
-rjoroiiiisexpressam putat. restio artbibiia est. • " -
N. 11. Qttwreniicnimquod essel noinen ejtif. Yfrb.i N. i-i. Aiuila. Prictennissa
""' " "sunt' ab Isidoro qua;'
J?ATROL.LXXXII. 29-'
90? AD S. ISIDORIETVMOLOG.ARIiVALI NOTM. 908
dam Christi nomina, quaeab aliis commemorantur.. A N. 17. Donantur. Pro condonantuT a probaiis
Viclequae notavi ad vers. 104 Elegiaj Sedulii. scriptoribus usitaluro. Hinc in quasdain vulgares
N. 46. Quoniam Paler. In Vulgata : Quia Paler linguas perdono. Sanciifleatio justi in sacris litieris
maior me est. et a sanctis Palribus"Spiriiui sancto tribmlur. An
N. 48. Sic autem Dei Filio. ln synodica concilii autem habitatio in justis per chariiatem, et praa-
Francofordiensis anni 794, apud lL,abbeum_ torii. VII, sentia propria sit personas Spiritus saneii, au tri-
col. 1039 : Isidorus quoque in iibro Elyihologiarum: • bus personis' coriveniai, quaefit Petavius, toin. TI
Sic autem, inquit, Dei Filio juncla est humana na- theolog. dogniat., lib. vm, cap. 6, num. 5, qui
tura, etc. In nostris exemplaribus est conjuncta. coucludit propfie etsjngulari modoSpiritum sanctum
N. 49. Haec est communicatio idiomatum, quani cum iis quos sanctos facit conjungi, et inesseipsis.
vocant, et fuse explicani theologi.' Ib. In Vulgala : Iit Sphiiu Dei cjicio'dmmones.
CAJP.III. Num. 1. Spiritus sanqlus, etc Toium N. 22. Felle carel. jDe hac vulgi opinioiie dixi ad
hoc caput a sancto lldefoiiso inserlum fuit in suuni lib. n Carminis Paschalis Sedulii, vers. 171. Per
librum de Cognitione baplismi, el iri plura divisum volucrem, qum fetle carel,
capila, a capite 57 ad caput 71.'lldefonsus quidem N. 24. Fidelium erudUioni. Apud Grialium el alios
Isidorum nominalim non appellat, vel qriia hic erat excusos erat erudilione; reposui erudilioni, quod
tunc excerpendi mos, vel quia, ul conjicere possu- sensus postulai : uam;e et» 'in mss. saepe commi:-
mus, margini Isidori nomen appinxit, quod librario- tantuf.' i
rum incuria praelerniissum'fuif. Multaeliam ex hoc N. 26. Quanti... lamis pro quot, tot. Mciitiocii.nis
Isidori capile siimunf Theodulfus Aurelianensis in .,** cur lioc loco >iijecia sii, Gnalius duhitabat; quia
libro de Spiritu sancto, toni. II operuiri Sirmondi, non attendit ad veieftiinLatinoruiu usuin, praesertiin
col. 1011,-et sanctus Marljnus Legionensis, tom. III, poetafum, qui erines et comas " igni etiam iribuebaiii.-
pag. 511 seq., quilameo Isidori homen non tacent. Val. Flaccus hb. i, v.!205:
Ildefonsus addit Ipse est Pater, id est, Deus. Vide Protulit ut crinemlenlis luptatusio extis
etiara cap. 115-lib.i Sentent., qui eslDe suncio Spi- •'••
Igois, elc.
rilu, ubi plurima sunt, in hoc tertio capite repetila. Aliorum cxeropla indicayi ad lib. III Carminis Dra-
N. 2. Ad atiquid refertur. Marlinus ita habet: Ad cojitii de Den, vers.171,
aliquid referlur spirans, et mique, elc Ildelonsus: Criuibus ignitisjejuna ahmentaiiiinistrat.
Quod aliquid referiur spirans; et spirans utique spiriiu
spirans est, etc N. 27. Spiritus S. \nomine aquw. Vulgata : Si quis
N. 3. Quod Spiritus. Forlasse abtindal quod. sitii... Si quis credit in tne, sicul Scriplura dictt, flu-.
N. 4. Incbrporea nalura. Aniraa incorporea hoc mina de venlre ejus fluent aqum vhm. Hoc dutem dtxil
loco diserte traditur; de quo nonnulla quaestio ex- de Spiritu sancto, elc.
eitalur lib. n de Olhc. eccles., cap. 24, ei lib. n N. 30. El necessenon habetis. Vulgata : et non.ne-
Different., cap. 26. cesse habelis... docetvos de omnibus.
N. S.Ncduo Patres, etc Hanc ipsam rationem CAP. IV. Ntim. 2. idem,el iria. Vide comraent.
exhibent Augustinus, el-alii. quos Petavius, lom. II, ad 1 versum Apotheoseos Prudentii :
lib. vn, Theol., cap. 14, nura. 11, excitai. "Alioi_uin Est tria summaDeus, trinurn-specimeii,vigor
sierroiis periculum abesset, ingeniti vocabuluro sive i , ' - unus.i
pro increalo, sive pro non genilo, in Spiritum sanctum Q i N. 5. Atius, non aliud. Ita Orientius cann. de Tri-
posset convenire. nilale, Non idem, sed prorsus idem. Coufer util. ad
N. 7. Multa ddhuc habeo quw. Theodulfus legii : Dracontium lib. n, vers. 10S, et ad Seduliiim lib. i,
Mulla adhuc habeo vobh dicere, sed non poiesth por-, vers. 319. i
tare mqdo. Marliuus Legionensis cum Vulgata : Ad- N. 11. Tres hypos ases. De vocabulo hyposiash nia-
huc multa habeo vobis dicere, sed non potestispdrtare gnaolim fuitcomrovesiaan tres hypostases inDeo cs-
modo. Cuniaulem venerii ille Spirilus reritalis, docebit sent admiltenda-, cu.u Latini iioinine hyposiasisnihil
vosomnemveritatem; quod ad processionem Spiiilus aiiud riisi substaniiarojintejligereiit; GraeciVerohypo-
sancti comprobandam minus idonetimest. slasin pro suppdsito etiara accipi scientes, tres ljypo-
N. 8. Qui aviem. Vulgala : Si quis autem, etc. Cla- stases sine ulla difliculiaieadiniliebant. Certe si lnjpo-
rissimum hoc testimonium lsidori pro processione slasissumatur pro co quod sttbstat accidemibus, nulio
Spirilus sancti ex Palre et Filiopraelermissum non modo hyposiash de -Deodici polest, u;i neque sub- .
fuit in concilio Florentino, ut dixi in Isiiiorianis, siantia eodero sensu aceepta. Alijue atleo Auguslinus
eap. 31, num. 14. lib. vii de Trinil., cap. 8, doctiit, Deumabusite dici
N- 11. Tunc lugebunt filii, etc. Vulgata : Nun- substanliam.Qui cap. 9 addit : Quia nottnt logucndi
' quid possuht filii sponsi kgere, quandiu citm illis esl consiteludojam oblinuil, ul hoc inlelligalur, cum dici-
spo-isus.' Venien( au(e/n aies, cunt a iferetur rib eis mus E-SENTIAM, quod inlelligilur cum dicimus SUB-
sponsus, el lunc jejunabunt. STArifriAM, non audemusdicere UNAH ESSENTIAM, TH,.S
N. 15. Septifc/rmis.Haecsunt septem dona Spiri- SUBSIANTIAS , sed unaih ESSENTIAM, vel SUBSTANTIAM,
ius sancti, quaeIsajas, XI, 2el'3, coniniemorat : TRESai((e.>ii pi.itsoNAS-! Proeedenle tempore cousiiti.-,
Et requiescetsuper eum spiritus Domini, spiritits sa- D hyposiash voeabulum a Grxiis calholicis non accipi
piemim, el h.lelleclus, spirilus consiliiet fortiiudinh, pro essenia, aut substanlia, sed pro persona,subshteit-
spirhus sdenliw el pktalis. Et replebit eum spiritus tia, aut supposito.Adisis Pelaviuui iib. 4 de Triniiaii;
timbris Dbmini:De quibus
" theolugi cuin sancjo Tho- cap. b, n. 10 et seqq.
ina, 1—r'i,q. 68. CAP.v. Ntiro. 1. Angeli Grmcevocantur.Mulla bic
N. 14. Deus spiritus est. In Vulgata Verba Joan- repeiita de angelis ex cap. 10 libri i Senteiitiaruin.
nis : Spirilus esl Deus. In psalmo jt, : Mherere mei, lluc etiaiii faciunl Lbaisae notationes in caput ' illud
Deus, elc Vers. 12 : Et spirilum rectuni innovain ue« 10. -
sceribustneis. Yers. 15: Spirilum sntcium tuim ne i.u- |
N. 3. Quibus ideo pklorum licenlia. De venloruin
feras a me. Vers".14 : Spiritu principali confirma tne. pennis Vulpius ad Ciitulluin carm. 65,"et obvii cui-
ilaec oiitnia de lertia Triiiitatis persoiia roulti iutel- que sunl poelarum versus, quibus pennrjeventis as-
ligunt; Htideui di.ealiir Spifitus rectus, sarictus, et cribuntur. lu Vulgata'nostra est, Qui ambulas.
principalh, P,atres, qui Trinitatcm iu Spiritu prin- N. 4. Nopemautem ordines. Ordo hieiarchiae auge
cipali, in Spifh-Ufecto, itt Spiritu sahcto iulelligunf, licae non eodem' mbdo ab omnibjus exponiluf, u*
recenset Lociuus, corainent. in Psalmos, scilicet videii poiest apud Petavium tom. 111Theol., lib. ir
Cassiodorum, llaimoneni,' utrumque Brunonem, ac cap. 3. " '"
Rernardura, qui fortasse id didicerant ex Hieronytno, N. 7. Curre, et toquere. In Vulgala, Curre, loquere.
u cap. iv Episiolae adGalalas. N. 15. Toium hoc, Uriet... prmceplumest, oinit
'
609 AD S. ISIDORI ETYJliOLOG. AREVAL! NOM. 910
(ittir in Codice Vaiicano 5764, ul dixi in Isidorianis, A N. 60. Oplmi discalcealus'.Vtilgata: El calceati pe-
cap. 98, num. ,16. Sed ciim in plerisque Codicibtis, des h\ prwparaiioneEvangeliipacis.
etiain aniiquissimis, legatur, praestal credere, data N. 61. Quamspeciosipedes. Verba Isaiavin Vulgala
opefa praeterroissum alicubi fuisse ab aliquo anli- sunl: Quam pulchri super montes pedes annuntianlh
quario, qui Urielis riomen ex angelorum ccetu exclii- et prwdicanth pacem, annunliahlis bonum!etc. Eadero
deiiduin putarel. De Uriele inter angelos recipieiido senleiitia cap. 1 Nahura. vers. 15, Eccesuper montes
aiitiqiiissima fuit opinio, quam tainen noniiulli vele- pedes evangelisanth, et annunlianlis pacem. £x his
res everiere conabaiitur. Hanc coritroyersiam, qtian- Apostolus ad Roroanos x, 15, Quam speciosi pedes
lum saiis est, explicui in not, ad nnrii, 33 Appen- evangelizanliumpacem,evangeli&antiumbonal
djcis 5 ad Sedulium. Plura videri ppssunl in opere N. 63. Trinomius. Ita Grialius in lextu: sedin nolis
eruditissiroo V. c. Cancellierii de Sepretariis veie- ex aliis exctisis sumpsit (rites nominibus.
riini Christian., pag. 1009 et seqq. N. 69. Ochozias. Alii, etGrial. in textti, Achazias.
N. 21. Ttirghi sunt agmina. Iia mtilli veleres lau- N- 70. Joas spirans. Vallarsius tuetur Joas.sperans,
d.tii aPetavio loc. cii.-num.S. CAP.VII.Num. H.Abram. Vulgata: Nec ultra voca-
1N.50. Fiqi firmameutum, et vocalum esl. Vuigata bitur noinen tuum ABRAM, sed ABRAHAM ;
vers. 6, Fiqt firmqmentum: et vers. 8, "Vocaviique ^fttiapatrem mullaruih genliumappellaberis conslitui le.
Deus ftrmamentumcwlum. N. S. Ecce secundo. Vulgata, en altera vice pro ecce
CAP. yi. Nuni. l.Quaedam huc faciunt ex iis, quae secundo.
in iibiis de Orlu, et obilu Patruro, et Allegoriafum N. 6. Vidi Doininum.In Vulgata: Vidi Deum facie
exponuniur. ad faciem, el salva, etc.
N. 5. A cadendoenhn nomen sumpsit cqlamilqs. Ca- B N. 7-. Quia vidit Detis. Yulgata: Dicens: Vidit Do
lamhas pioprie esl calamorum segetis coinminutio, et minushumilitatemmeam.
clatles a grandine seu alia causa. A ealdmis ergo dicta N. 8. Quia exaudivil. Vulgata: Quoniam audivit
calamitas. ~meDominus.
N. 6. Alii aulem dicunt. Sedulius in elegia, vers. N. 9. Nunc mecum erit vir meus. JVwne
7 ct 8, coirijiarationem inter Evam et Deiparatu ila quoque copuldbilur mihi maritus meus,Vulgata: eo quod pepere-
instittiit, ut origineui mortis ab Eva, viiae a Deipara ritn ei tres filios.
fepelal: N. 10. Nunc super hoc. Vulgata : jlfodo confilebor
• Solafuit niulier,paiuitqua janua letho, Domino.
Kt qua vita redil, sola fuit mnlier. N. 11. Dedit Deusmercedemmeam. Vulgata: Dedtf
Deus mercedemmihi.
N. 7. Pater ejus ait; iiho maler ejus. Gene>is N. 12. Habilavil mecum, ii| futuro : Etiam
verba sunt: Adatn vero cognovittixoreiu sitam Evam, hac vicemecumerit marilus Vulgata meus.
et
qumconcepit, pepeiil Cain, dicens : Possedi homi- N. 13. Habitaretne fecil. Vulgata: Comparavit me
ncn per Deum. Deus cum sorore mea, el invalui. Vocavilque eum-
N. 10. Tuuc inilium fuil invocanai nomen Domini. NEPHTALI.'
Vulgata : Js(e cwpit invocare nomen Domini. Judai, N. 14. Judicavilme. Vulgata : Judicuvilmihi Domi-
de quibus Isidorus, ita verba Genesls intcrpretaii et exaudivit tiocemmeam, dans mi/ii filium.
tnr : Tunc cwpluni esl profanari noinen Domini. His nus, N. 15, In fortuna. Iu Vulgata, felkiler pro in fortu-
adbaeret Seldenus de Diis Syris proleg. 5. Alioruiu pL tia. Etiam feliciier explicari potesl de eiietKuet pro-
explicatioues vide in Diciionario Calineii, et In noiis cinclu.
ad versionein Gallicam bibliorum e diversis auctbri- N. id.Beata ego.Vulgata":Hocprobeatiludinemea.
btis Anglis. "Beatamquippemedicent muiieres: proplerea appellavit
N. 15. Mathusaleminterprelaiur. Br.tulio epist. 44, eum ASEII.
tom. 50 Hisp. sacr., lmriclocum exscrihit, praemisbo CAP.VHI.Ntiro. 2. Eamus ad videnlem.Postverba,
Isidoii eiogio : ATostn'srero (empoiibusincomparublis eamusad videnlem, addilur: Quienim propheta dici-
scientiwvirlsidoriis Uispalensis episcopus, dum hujus tur hodie, vocabatur olim videns.
tio.i.i-risvuil oritjinemabsoliere, ila fassus est: Mailiu- ~N.8. Consiituite super. Vulgaia: Constituile hodie
salein,ele. iia cnim ibi scribiuii'. Et observandtim, super genles, el super regna.
Grialium iu lexlu, et aliosexcusos omillere eum post N, 9. Signa qumdam.Lx v.iriis leclionibus arguitur
«nim, qu ;d egti reposui ex Braulione, ct quia Gria- legi posse per siglaqumdam.
litis ipse iu no;is ila-iefert haec verba, Quidam enim
euin ciim patre. -N. 15. Nalium gemens. Verba Isaise paulo aliter
N. lo.-hle requiescere. in Vulgala : iste consola- referuntur cap. 6, num. 61, et in Vulgata, ut tunc
bilur nos ab operivus et laboribus manuumnostrarum. - dixi. Tom. I Palrum Aposlolic, pag, 9, -col. 2,
iN.22. Iinptelalis adificare (uireiii..Iia etiam Mar- pag. 12, col. 2, et pag. 40, col. 2, agitur de nouiine
linus Le^ioneiitisex Isidoro. S. ^Augusliuuslib. xvi Naum, seu Naltum, quod consolaloremsignificat, nou
ilt; Civii. D^i, c. 4. deeodi>in Nembrod : Erigebat germeh. Hieronymus, in fine libri de nominibus He-
cutn sttis pspuli* turrim conlra Dominum. Hnc pariier braicis, ad Barnabaeepistolaro catholicam respiciens,
CMalKirum opinio. Confer dissertat oneni Calmeii D Nahum exposuit germen; sed mendosus videtur lo-
<Jetnrie Bibelica. cus, et legeiidum xVaue,cujus Baruabas meminit,
N. i'J. Sarai. Vulgaia : Sarai uxorem tuam non vo- non- Nahuin,- Vide etiam jiolam in Editione Vallar-
cabis SAIUI, Sed SARAU.Et benrdicam ei, et ex illq siana Hieronymi.
dubo libi filium, cui benedklurrissum, erilque in natio- N. 14. Cur in rebushumanh. Haecest quaeslio"quam
nes, et reges popnlorum orienlttr ex ea. Claudianus vehemeuti oratione persecutus fuit inilio
N. 52. lsmael. Vulgata vers. 11, Yocabhquenomen libri i in Rufinum:
ejus lssiAEL,eo quod audieiil Dominus affliclionem Saepemibi dubiamti-axilsententia mentem,
. luam. Et vers. 15, P-speriiqueAgar Abrm filium; qui Curarentsuperi terrasJ....
vocavitttomeiiejus ISMAEL. Nonnulli scribunt Ismahet. '
. N. 56. Pitttimos enimdAores. Forie plures pro plu- N. 16. Ad propheiam. Meiius videretur ad prophe*
ritriob. , - , . . . tas; sequitur erinn ijvsisciunt. Et hi nonnullis quidem
N, 45. Mambres. Calmetus in versione litteraH no- Excusis exslat prophetas. Sed repugnanl mss. Codi-
minum Uehraeorumpost Dictionar. biblic. Mambres cys. In Vulgata estdedite pro te posui. Elapud Amos:
inierpieiatur mare cum paupertale, ac vocem ^Egy- Quia non facit Dominus Deus verbum, nisi revelaverit
pii.-ini,non Hebracam, esse asserit. Vallarsius mal- secretumsuum ad servossuos prophetas.
let mare pellucidumapud Hieronynium: sed advertit N. 19. Nunc cognovi.Vulgata: xViincin hto cogno--
Graectimetiamnomcnclaloreroverteremare pellkeum. vi, etc, el verbum Dotnini, etc.
9il AJ>S. ISIDORl ETYMQLOG.AREVALI NQT.k .912
N. 22. AssHiiipitotierdi. Vulgata: Onus verbi Do-1\ poiest Benedielus XIV, lib. m de Beatif., cap. H,
tuini ad Isruel in manu Malacltim. Quoniam vero heroiea sanctorunv virlus martyrio
N. 27. Sive ascensits.Grialius in lextu exbibel ac- comparalur, hinc duolinarlyrii genera disiingtiuulur,
tensus; sed in nota praelerre videtur ascensus. et quamvis initio so',iIveii martyres honore publico
N. 52. Posui le. Vulgata : dedi te pro posui (e. exciperentui',deiude viirisaliis sanctis, quorum eximia
N. 55. Ne injicias. Vnlgala: Non exlendas manutn probitas esset demonsir.ua, veneratio ih Ecclesia
liiam super jjuerum. impendi coepii, ex quo ctiam Marlyrologio lam con-
N. 57. Tiia generavisionum. De propheiia tjusque lessores quam martyres inscribunlur. Confer com-
geuefibus mulla corigeril Benedictus XIV, Hb. m, mentarium meum ad Prudentium, Prooam., vers. 42,
cap. 45, et seqq.,' de Beatilic, post roultos alios ibi CAP.XH.Num. 3. lPsa/mts(.lect. Psalmislae nunc
indicatos. ex usu Ecclesiarum Hispaniaedicunlur concentores,
N. 41. Habere auiem propheliam... malus. Haecesl sive accenlores, de qriibus infra, num. 28. Nam prw-_
iheologorura senteniia cuin sanctoThoma 2-2, quaest. centor Hispanice vocatur chantre, et aliquando capi-
172,' arl'. 4, et ex sancto Auguslino traditur in jure scol, hoc est, capufscliol-e cantorum, succcntorsoclian-
canonico, in can. Muliw autem, et can. ProphHavii 1, tre, et illi qui concinimi, sive accinurit, psalmhtw.
quaest.l ,allegalo eodenvexemplo: Prophclavii et Saitl N. 4. Ordo episc. quadrip. Non dissimilis divisio,
malus rex.' atque hsee ipsa nomina patriarcharum, metropotitano-
CAP.ix.Num. 2. Tu es Pelrus, etc. Nola est illo- rum et archiephcoporum leguntur in epistola 3 Ana-
ruqi lemerilas qui contia primam Petri cathedram cleli, quaecum duabps praecedentibus passim jam
garriunl, in hoc Matlhfci textu interprelando. Com- g apocrypha censetur. i
nvunem saiictorunv Patrum exposilionero rejiciunt, N. 13. Pontifex. Summumsacer.dolemet pontificem
urims el aiterius inlerpretationem, quanv bic quoque maxhnum ex veternni more appellat Isidorus quero-'
Isidorus indicat, unice tenent, in eaque mordicus liae- libet episeopum. Eqtlem sensu olim episcopalus
renl. Quodnam hac de re meum sil judicium, aperui sumniumsacerdotium vocabatur, presbyleralus secuii-
in commenl. ad Pruileutium, hymn.l Cathern., vers. dum, diaconalus lerlium. Antiquoruro, qui ilaloqui>-
65, Nimirum cum idem Scripturae textus duosseusus bantur, verba legereipoteris apud Jheophilum Ray-
litterales habere possit, ul multi tradunt, nihil obest naudum in Onomasiico ponlilicio, verb. Pontifes
quominus probabilis censeatur paucorum veterum ex- maximus,e,iSacerdossuiiimus;qm utrobique concJudit
positio, quod verba super hanc peiram Christum itidi- jampridem appellatidnem summi sacerdoih, aequeac
cent, dummodo lainen pro.certa habealuraliorum summi pontificis, restrictam esse ad omnium episcopo-
interpreiatio,quam Ecclesia quodannnodo aucloritale rum suprenvum, sive Romauum.
sua cortfirmavit in hymno sancii Ambrosii, quem ca- N. 14. 'Unde et Roinani imp. Romani imperatores
nunt fideles oranes adlaudes Dominicae: etiam Christiani ethnkismi poniifices maxhni esse
Hoc ipsa pelraKcclesi-e voluerunt, ne quis abuteus summa illa polesiate tur-
Canenteculpamdiluit. bas inimperio excilaret. Insignis ehiin eratapudRo-
Cul concinit hyranus officii Golhici ad Calhedrara manos pontilicis maximi auctoritas, etiam supracon-
sancti Petri: sules, ut videre licet!' apud Guthefium de Jure poiiti-
0 Petre, petra Ecclesise. ficio Romanorum.
N. 15. Vatesa vitnent. In Yarronis verbis, t>a(esesso
K. 3. Cephas... qttodin capite. Perspicue hoc loco G diciosaversibus tiiendis,Scaliger
tradit Isidorus Petrura a Christo coiislitulum fuisse vagendis. Alii vales dictos putantsuspicatur legendum
a fari, ut ^KTJJ,-
sit
capul apostolorum. In signiGcalioue sacerdoiis vates usurpatur, iu
N. 6. Obedkns. Grialius in noia edidit Simon...v vutes., versibus bibliothecaeIsidori: Leander vates. Rursus
audiens: sed cum in textu appareal obediens, in nola' vath Isidorus exponit lib. vm, cap. 7, num. 3.
etymon
quoque hoc ipsum reposni. N. 20. Jidem ephcopi el presbyteri. Episcopos jure
N. 9. Ad quod elegi.Yvilgata : Ad quodassumpsi eos. divino superiores esse presbyteris sententia catholica
N. 10. Novhsimus aposiolorutn. Yel, ex loc. cit., est, contra quam nonnulli haeretici auctoritate Hie-
pro niiuitnt(s aposlolorum, vel cx I Cor. lv, 9: iVos ronymi abutunlur.. Theologi non omnes uno raodo
novhsimos oslendit. Aller Iocus ex Epislola
appstoles Hieronymi verba ut in veram senteniiatn
'ad Ephesios in Vulgata esl: Mihi ommumsanclorum revoeenl, ut videriexplicanl, poiest apud Yalenliam in libro de
minhno. Discrimine sacerdolalis el
N. 20. Et acceperunl mercedem. Vulgala : Et ac- 5. De lsidori quidemjmente episcopalis ordiuis, cap.
dubitare non licei, cum
eeperunt iriginla argenteos, prelium appreliali, quem conceplis verbis discfimen inter episcopos et pre-
appreiiavenmt a fitiis Isruel. Verba Z.a"charise, quaj sbyteros num. seq. astrual. Confer lib. ude Officiis
liuic loco quodaminodo respoiideui, sunt ex cap. xi, eccles., cap. 7, cum not., et cap. 27. ,
15 : Et appenderunt mercedemmeamiriyinla argenteos. N. 21. ldeo autem,' etc Haecuberius expromuntur
Jeremias a Matlhaeononiinatur ; sed apud_Jereniiam cit. cap. 27, lib. n, de Officiiseccles. .
verba noii reperiuniur ita perspicua atque apud Za- N. 26. Cuo genera... respondel. Confer lib. vi, cap.
De
cha.riam. quacontroversia dixiad Juvertcum, lib. iv, D 19, num. 15, cum nbt.
vers. 658. N. 30. Tunc accendunlurluminar. De luminura usu
CAP.x. N. 6. Pelliceus gloriosus. Distinguunt Editi el copia in ecclesiis apud vetejes multa dixi in Pru-
pelliccus, gloriosus; sed etyroologia ex Graeco est denlianis, cap. 11. j
gloria pellis. N. 51. Ita sanctus Augustinus, lib. de
CAP.XI.Num. 2. Tesies. Aliquando eliam Lalinum beat. Vit.,Adjurantes. cap. 12: JEa;orei*aredicuniur, hoc esi, per
nomen testhtm pro martyribus adhibetur, ut a Pru- divina eumadjurandb expellere. Vide notata ad lib, vi,
1
denlio, hymn. Peristeph. vers. 21 et 22 : cap. 19, num. 55.
Nil suis bonusnegavilChristusunquamteslibus, N. 52. Osiiarii. Apud Esdram, II, xn, 25, in templo
Teslibus,quos nec cateri*e, d ura nec mors terruit. eranl cuslodespotiarum et veslibulorum anie potias.
N. 4. Duo sunl-aulem martyrii gen. Martyrium quod llincquaedaro addita ihnonnullis exemplaribuslsidori.
non in.apertapassioneposituroest, sed in occultaaniini N. 55. De hujusmotli ordinibus ecclesiaslicis egerat
virlule, ul ait Isidorus, non est proprie niartyrium, jaro Isidorus lih. n de Offic eccles., unde inulta huc
etiam si quis inter ininisirandum pe.-le contactis vi- iranslulii. i
tam amiltat; nam ex coromuniEcclesiaesensu marly- CAP.XIII.Nuni. l.Monachus. De-monachis eqrum-
res illi soli dicuntur qui iu pugna et ceriamine cum que diversis generibus plura cit. Iib. u de Offic,ec-
lyranno vitain non resislentes ponuni. Nolum est eles. I
Theopliiii Raynaudi opus De marlyrio per peslem; N. 4. Eremum.Vulcanius anuolavit spn^ov desertuq-
cofjie controverske inde exorlae, de quibus .videri dici. lloc volciit Isidorus dicere, dum eremum voca!
913 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALf NOT^E. 914
quasi remolum, lioe est, ab hominum conspectu. A N. 7. Genhice.Griaiius eilidit Genistmi, el n, seq
CAP. XIV.Num. 2. A Jttdwis , elc. Eliam a gentili- Merhtmi.
bus contumeliose Cbristiani Nazarmi et Nqzareni CAP.V. Nunv."1. Quidam. Hic index haereticorum
vocabanlur. Vide comment. ad vers. 25 hymn. 8 reperitur etiam seorsum.ab Etymologiis in nonnullis
Peristeph. Prudentii, el ad vers. 45 hymn. lo. JVt Codieibus, ut in Yatic'3'791, nomineepistol-elsidori,
disciplinamNazarenam respuat. ut dixi cap.'75 prolegom. Codicem contuli cum E.di-
N' 5. A6?K." Vox GraecaSofa utrumque signifieal et tione Breuliana. Varias lectiones ex decreto Gratiani
opiriwnemet gloriam;ethoc irinuerevideturlsidorus, coliectas a Berardohabesibid. , cap. 32. Indiculum,
ortliodoxumesse dieendum, qui et recte senlil, et glo- "tiui Hieronymi dicitur, de haeresibusJudaeorum , et
riose vivit,'boc est, ut credit, et utvirum fectte glo- Chrisiianorum,'cujus'memini in lsidorianis,cap.86,
rise decet. nuiii. 21 et seqq., simul cum quadam lidei' profes*
N.' 7-.Catechumenus. Proprie est qui in elemenlis sione, quae illi siibjungilur in Codice2 avcbivii Vati -
alicujus seientiae inslruilur; cl hoc sensu dicitur au- cani, ut dixi in Isidorianis, cap. Iu7, n._9, inter ap-
diior ,sive ditcipulus. Verum haecomnia ehuclealius pendices loco decinib sisiam. Zaccaria , cujus nota j
exponuntur Jib. n de Offic. ecclesiastic. kliones, ut dixi, post Etymologiasproducain, usus est
Codice episcopii Pistoriensis, in quo exslat colleclio
LIBER OCTAVUS. canonum. Diversam scripturam hujus' Pistoriensis
CAP.I. Num. 1. Ecclesia. Agit de Ecclesia Isidorus Codicis ad marginemEdilionisGrialianae, annoJ755,
Iib. I Senteul., cap. 16, ubi Loaisa multa notis illu- annotavit. , ,
strat, quae huc quoque pertinent.Videetiamcap. 1 lib. " N. 4. Basilidiani. De Basilidianis, tom. I Palrum
i deOffic ecclesiast.RabanusMaurus, delnsiitul.cle- Apostolic , pag. 60 ,• erudita est IIn_gonisMenardi
ric., cap. 1lib. i, quaedamex hoc cap.,1lib. viuEiymol. annotatio adepistolamBarnabfe. E( adhoc, ait Bar-
sumit, ut pleraque alia ex libris de Offic ecclesiast. nabas, Deminus suslinuit pati pro aitimanbslra , clc.
ejusdem Isidori, iacito hujus nomine. N. 8. Mi/fettarii. Zaccaria edere voIuerat'JI/t7/iasfo-!
2. Vulgataaddit: Deo meoper Jesum Chrhtum pro pro Millenarii,
omnibus, elc. In Eyarigelio Lucaeeadem Vulgala : N.ll, not. Terlull, Locus Tcrtnllianiexslallib. da
Qui non colligitmecutn, dhpergil. Et apud Matthaeum Praescript., cap. xxx,: Ubi lunc (sic) Marcion, Ponii-
xn, 50: Qui non congregat mecum, spargit. cus Nauclerus, Sloicmsludiosus, ete.
•N. 5. Et excidit. In Vulgata omitlitur conjunctio N. 22. Af(olt/riio3.Inconcilio Bracarensi m',' al.,
et ante e-rcidifinverbis Proverbiorum. ' iv, anni 675, notatur error quorumdam qui' in sacri-
CAP.II. Num. 2. Religio. De etymo ieligionis alia ficih Dominirelati sunl lac pro vino, pro vino botnim
videri possunl apud Gellium, lib. IV, cap. 9.Ejus vo- offerre; Eitchdrhtiam quoque viho madidam pro com-
cabuli vim latius patere el pro quavis pietatis specie plementocommunioniscredunl populh porrigendam.
erga patriam, parentes, anvicos, et alios adhiberi, os- N. 55. Menlani. Tom. l Palruriv Apostolic, pag. 99.
lendit Carolus Fridericus Walchius, in commenia- Monlaiiistse/a Montano sic dicli, a Cotelerio descri-
iione de religione M. Aurelii imperaioris, innummis buntur, qui verba indiculi de haeresibus Hierbnynio
tom. 1 Actor.Soc Lat. Ienensis, pag. 215. iributi de Montanisiis valde comipla esse ait; ac nul-
N. 4. Fit iltud. Apud Grialium el alios Edilos erat lo negotio sanabilia.
sitillud; reposui fil illud. De etymo fidei vide noi. ad N. 56. Ebionilw. Seu Ebionaei, Judaicas supersli-
!ib. v, cap. 24, num. 17. Varias originationes federis C liones secuti, Hierosolyhiaro adorabant, quasi do.
explieantur lib. xvm, cap. 1. nium Dei, ut Judaeiplus saiis lemploHierosoIymitano
N. 5. Spes... quod sitpes. Varro , lib. v.de Ling. confidebanl. Vide episiolam Barnaba- cum nota Co-
Lat. , eap. 7, spemasponie declinari posse pulat. telerii, loro.T cii., pag. 48,
N. 6. Pleniludo legh'. Verba Pauli. sunt: Plenitudo * N. 57. Photiniani. Pholinus e parva Galalia, seu
ergo legisesl dileclio. Gallograecia orius, Sirroii ecclesiae praefuit. Legen-
CAP.UI. Num.,2. Indeergo hmresh....vocob.... in- duin crgo videtur Sirmii.
ducere. Sententia , ex Tertulliano, cil. lib. de Prae- N. 58. Hi offerresacrif. spern. Adeo constans sem-
'
script. , cap. 6, desumpta, sed non iisdem omnino per fuit in Erclcsia' sententia sacrilicium pro defuii-
verbis. In Editiombus correctis Tertulliani nune jaro clis esse olfeiendum.
legitur inducere, quod pro indulgere subrogandum N. 41). Ego Dominus. Verba Isaiavhaec sunt: For-
"Grialius adverterar. tnans lucem, el creans lenebras : faciens pacem, el
N. 6. Superstilio. Sententiam Ciceronis , lib. n de creans ' malum : Ego Dominrisfaciens omnia hwc.
Nat. deor., superstiiiososdictos , qui toios dies pre- N. 50. Fecit Deus. Locus Genesis iia habet : Vi-
cabantur, et immolabant, ul liberi suisibi superstiles dilque Deus cuncla qum fecerat, et eranl valde bona,
essent, acriter refellit Lactanlius, lib. iy de vera Sa- llaec duo quo pacto inier secohaereant*docetsancti!s
pienlia, cap. 28,*qui concludit superstiiiososvocatos Jiilianus Toletanus; lib. l Antikeimenwn, ad inteiro-
qui parenlibus suis supcrstiles imagines eorum cele- gat. 7, al., 16.
brabant doini, tanquam deos penales. Quot! aillsido- N. 52. Bonosiaci.Non placet conjectura Grialii, iib
rus, qrimveterumignari aschcaht, alludit ad versum - aliqtio fortasse huc induclos-Bonosiacos. Exstanl- in
Virgilii: D omnibus antiquissimis membranis, et hujus hasresis
in Hispania non ignolaememinit quoque Isidorus, de
Vanasuperstitio,velerumqueiguara deorum; Yir. illusir. cap. 55, ubi librum responsionum Ju-
nam qui deos veteres colebant superstiliosi non cen- sliniatti, tle Hhpania Ecclesim Valentinmephcopi, de-
sebantur. scribens ait -..Secunda (responsio) es( conlra Bono-
CAP.IV. Num. 1. Judmi. Sanctus Martinus Legio- sianos, qui Chrhtum adoptivumFilium, ct non pro-
neusis, tom. I, pag. 432 seqq. , hoc Isitiori caput priutn dicunt. An autera Bonosiacis, aut Bonosianis*,
adversus Judaeos profettet amplificat. Notationes praemitleiidi sint Circumcelliones non- liquet; for-
quas Zaccaria in hoc it duoseqq. capita paraveral, tasse'enim Bonosiani etiam eranl de grege Dqna-
ut ea incolleclionem eorum qui caialogos lvaereseMii tistarum, uti Circumcelliories. Aiictor vefo haeresis
conscripseruntinsereret,
" seorsum exhibebimus posl Bonosusfuit episcopus Sardicensis : de quo vide Ba-
Etymologias, - ronium
' ad ann. 589, nuro. 72, cum hota Pagii. ,
N. 2. Transilores. Martinus Legionensis pro trans- N. 55. Quos Cotopilas. In not. Grialii erat : Sed
iiores habet transeunles. cum cotqpitw.
N.5 et'4, nol. fsai-exix. In nola Grialii erat Isid. N. 55. Lucifcriani. Conlra Luciferianqs disserij
xix, proquoreposuiJsate xix. sanctus Mariinus Legiohensis, toru. 1, p. 576, eof
N. 5. Esseni.lXohiinahujusmodi haerelicorumapud Isidori verbis describens, ubi pro Syrmiw episcopis
Martiuum Legioriensera plerumque corrupta sunt, recie ad margineiii correclum esi Sardinim episcopd.
915 AD S. ISIDORl ETYMOLOG.AREVALI NOM. «'(*!
Sed ex Martino ipso Isidorus corrigi poteril; itaenim A N. 7. Duo sunt-aulemgenera comic.Joan. Ger. Vos-
habet Martintts, in catholicam ecclesiamredire dele- sius, lib. ui, cap. 9 Institul. poelic. fatetur satyrae iu
gerunt. In Isidori impressis, et mss. omnino omis- nvaledicendopraeiyisse comoediam velerem; sed jion
sum liierat ecclesiam. Luciferi Calaritani opera probat quod Isidofus duo geriera comicorum, uiiuiu
omnia proilierunt Vchetiis 1778, curantibus Coletis. vetus, alterum satyricortim diviserit, et quod dixe-
N. 56. Nupiiarum. Malim nuplarum; inslituitur "rit, Piautum, Aitiuol sive Accium, et Terenlium ,
enim Comparatio inter nuplas et virgihes, sicut inter veterem comoediamscripsisse, Cerie apud alios haec
'abstinenteset epulanles. dislinctio non reperitur, neque satyrici intercomicos
N. 62. Jura divina, qui. Phrasis a bonis auctoribus referuntur. Vetus comoedia fuit, quae mordacibus
uonnunquam adhibita pro jura bei, qui. lisdem fere diclis abiindabat maijna cum -libertaie : successit
verbis Isidorus Nyclages describit Jib. l Offlc, cap. nova corooedia, quae pius artis et elegantiaehabebat;
22, in fine. quo in genere Plautuset Terentius Jlorueruht; at-
N. 64. Nesloriani. Alvarus Cordubensis, in epist. que hoc sensu vetefem comoediam scripsisse non
ad Joannem Hispalehsem, tom. XI Hisp. sacr., suni dicendi. Accius 'tragoedi.irumscriptor fuit. i
pag. 127, haecverba excitai: Nesloriani, rit dit no- N. 8. Salyrici aulein dict. De saiyra, ^jusque ely-
sler (sie) iumen Isidorus, a Nestorio, etc Legit ho- mo et significatii, dixi ad lib. vcap. 16. Legeiidum
tninh asseruit, et Chrisiuin Verbo, et allerum Dei, videtur quw per vinolewiam dkuhl.
omissis lanlummodo, et in, et filium. CAP.VIII. Nutn. l.i Sibyllw, etc. Adisis not. ad
N. 68. Dies judieii. Verba Vulgatae: Dies ehhn ul- Palres Apostolic.tom. I, pag. 78.
tionh in corde tneo. D N. 4. Quaria Ghnmeria. Jbseph Isaeus, in noi. ad
CAP.vi. Num. 1. PhilosopM. De phildsophorum Laclaniiiim, lib. i, cap. 6, observat Isidorum pinitia
sectis videndus cum priuiis Jacobus Bfucli.erus in haec muluaitim videri ex Laciantio , sed apud La-
IJistoria ciilica philosopliiaea inundi inciinabulis ad claiitiuni in duodeciin valicanis , el in aliis omnihiis
nostrain usque aeiateni deduela, Lipsiae 1742. Mss.., el Edius legi Quanant Cuinwamin lialia, qtiae
N. 22. Hi philosopliorumerrores. Religio mihi sit ab Isidoro dicitiir Ctttiiueria.Laclaniius, post SibyJ-
noii scripturam Tertulliani cum Chacone reslituere : lam Cumaeam ih Italia nominai aliam Cumanam, a
adeoclara sunt Tertullinni verba c 7 libri de Prae- Cuma lojiifje, ul Isaeus "opinalur. Cimmerii populi
scription. Inde mones, el formmnescioqum,etirinitas Iialhe inter Baias et Curaas coilocaniiir. "Potuitergo
Itominis apud Valenlinum : Platonkus ftteral. Inde hec quoque Sibylla a Lacianlio Cumwa dici, etiU-
MarcionisDeus melior de tranquillilate : a Siokhve- versa esse ab alia Cuttiana,a Cumis ila iiominala. Isi-
neral. El ul athmainterire dicatur, ab Epicureh obser- dorus quidein Sibyllam Cimmeriam, et Cumanam,
valur, etc Arii noihen ab aliquo imperito inlfusum unain ab altera non longe iii Ilalia siaiuit.
fuitapud Isidorum, quod trinilas hominisquid esset N. 5. A civitaie Gumis. Iu iibnnullis exemplaribns
ignorafet. In Isidori exemplaribus excusis et mss. ita inveuio hi civilaie Cumas; nec displicei haeclectio ;
legitur : Inde uiaves, et formmneseioqum: inde apud na'm nomina urhium aliquando indecliiiabilia enuu-
Arittm triniiasnoininis,et apud Valeniinum,Platonicus tiabanlur per quartum, aut sexium casum. Yide not.
furor. Quod mutare noluit GriaJins , quantumvis a ad 1'rudentiana, cap; 21, num. 212 , el Bochartuiu
Chacone adnionitus. De trinilate , quam Yaleiitinus Chan. lib. i, cap. 25. \
iingebal, hominh tnaierialh , anhnalh , et spirilualis CAP.IX.N. 5. Lycwo. Lycaeusnipns esi in Arcadia,
eoiisuli potest Irenaeuslib. i advers. haeres. cap. 1. G Jovi, et Pani, seu Fatnio, sacer. Iude Lycwus deua
N. 25. Epi.curusobservatur.Melius Jiic quoque es- diclus et Jupiter, el Pan. Apud Val. Flacctnn, lib. vi,
set ex Tenulliano rib Epicureis observatur: et nvox vers. 555. Lycwus derisest ,P:_n,vel Faunus.
et ubi aliquid de igneo Deo alleqalur : tum twdem N. 11.Ad quos'susciiqhd.Grialius in iexlti sciscitan- -
materim... volulantur. Verum lolerari utcunque pos- do~, in iiot. suscitandos, quod, ut pijio, vel praj-
sunt ea quavin exemplaribus Isidori exstant. Resli- ferre, vel unice scribere voluil, quahquani.nuiu,
tuiio carnis, a Tertulliano pro resurrectione carnis seq. occurrit adhibito sanguine inferos scisciluri.
adhibetur. N, 13. A Persis ailalhm Varrodicit diyih.gtiohk,eic.
CAP. VII.Num. 3. lgitur ut templa. Quotl poesis Grialius, ut ex nola 1liquet, edere voluil a Persh
idololatriam attxefii, evincitetiam Prudentius lib. n allalum Vdrro dicil. Djivinalioiihquatrior esse genera,
contra Symmach., vers. 45 seqq. lerratn, etc, ut subaudiatur constat: Sed re vera lo-
Sic uuum sectanlur iter, et inaniarerum cuin in lextu reliquil, 1ul in aliis Excusis : A Persh
Somniacoiicipiuntet Homerus,et acer Apelles, dicilur allatum. Varro\ dicil divinalionh quatuor essc
Et Numa,cqgnaiumquemalum,pigmenta,camcen-e, gepera, etc. lia cefte lego in duobtis exeinplsribus
Idola, convaluitfallenditrina polestas. Edilionis regiae matriiterisis, neque error cqirecitis
Confer comihenl.in Prudentium, el noi. in Seduliura Gsilii receniiE-iitionejuiatiitinsi. In nota Giialii est
lib. iCarm. paschal., v. 280, et infra cap. 11 hujus fertur pro dicilur, ul iu texlu et aliis edilis legittir.
libri, num. 2 et num. 29. Veiba Augusiini suiit: Quod genusdivhiaiiohh Vano
N. 3. Vales. De vath oiiginatione vide uoi. ad lih. a Persh dixil illalum; ex quo loriasse praeFtiierit
vn, cap. 12, num. 15. Apud Grialiom eral antiquis 1» apud lsidoruro aunquiVreponere illatum pro altatum.
nullo sensu pro anliqui. ln aliis Excusis antiquh pro Post genera atididi coiuial paretithesi inclusum, ul
vincire porieritibus.De ditiints-, Hispanice adivinos, sensus legenli obvius sit; ita enim Grialius facerc
Ilerum, cap. 9. solet, cum Isidorus per inliiiiia verba ioquiiur,
N. 4. Lyra. Unde .dicta, exposituin lib. in , cap. in mss. sallem exemplaribus ipjaead nos pervene-
22, num. 8. Ob lyricam poesin Prudeniius in versi- runt. !
Jjus bibliothecaeIsidori dicitur; >N.14. Divini. Cicero, de Fato, cap.S-; Fallisperai
Carminibus variis nobilisille satis, Chaidwos,emlerosquedivinoSi
et ih epigrammate ex Codice Vallc Alexandr. 321, JN.l<_. Arioli. Mulliscribuilt hariolus cnm asplra-
lione, et ab «liiiquo fariolus, quod a {ari<~sl,Jledu-
cap. 28, prolegoin. ad Prudenlium, nuni. 245, ejus1 CUIII.Isklorus foriasse respexit ad Terttillianum,
liber Peristephahuii sic jlhscribitur :
cap. 25 Apologet.: Producatur al quis ex ih qui de
. Finalisvariomusa canore boat. Deo paii exhlimantur,\ qui aris inhalanies numen de
.Ita nunc qnldem videlur, quamvis in noiao asserue- nidore concipiuni.JBesideriusileraldus, comDieui, In
rini liihc diitochaeuni fihalt musa, el vario canorei Tertullian., Isidoruni cum Terlujliano componit.
indicari. N. 17-. Aruspices.Ar\uspex dictos est, unionnnlii
_ N. "6.Comici... a comessatione.l^eslus comtiiessa- volunt, ab ara, ut alii,1ab jiarugah qiiaeest hoslhi.if»
tioneui quoque, sive conimissaiioneui a vicis, quos hara servaia. Uaec wriginatjo opinioiii illofilin favef
-Gravcixta^otfdicunt, derivat- qui cum aspiraiioue scfibunt Jiaruspex : eudeu.
917 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOTiE. 918
Bpectat sive Isidorus, sive alius, qui ab horis de- A sis in Matlh. v. 27, advertit longe accersitam et fal-
nvat. sani originem nominis ethhicoruma Brurione afferri:
24. Eonsleilaiio proprie dieitiir composilio side- Ethnici, ah Bruno, siue dicantur ab ETHNA.sive, ^fttod
rum; et affeclio quaedam cbeli inde ad Tes vafias mat/isjiideiur, dkantur a vaite ENNON,a qua dicitur
collecta. GEUENNA, hypocritas el peccatoressigriificant.
.26., Inierpreiarehir. Terlullianus lib. .eil. iu
" N. Grialii N. '1. Accesseruntpoetw. Poetas ad idolorum cul-
nqt. tap. 9, Imbel ihierpreteiur; sed Tortasse tum aihplificandttm plurimum coritulisse'observavi
Isidofusvnutavit in iiiierprefaretur. ad cap. 7, num. 2, liujus libri. De idololatriae bfi-
N. 28. Sortilegi nomen quodlibet sortium genus gine plurimbs scfipsisse coristat, Ger. Joarmem Vbs-
eom.leclitur ; sed Isidof u"s"eo_s praecipue videtur no- siuni, - Banjerium , Pluchium, Poupartum, Eliam
iare voluisse qui iriter Christianos sopersiltionibus Amatura, Calmelunv, etc Adisis Fabricii Biblibgra-
sorlium operam dabant. Sortes sanewntm-crediderim pliiam, cap. 8. '
esse iHirum inseiipluiii, Sories apostolorum, qui N. 5. In cwlum receptis. Havercampus, comment.
apocryplms declaraiur iri Gelasi^anodecreto de libris in Apologet..Teriulliani, cap. 25, iri Editionibus an-
recipiendis et non recipiendis, de quo Fabricius in tiquis Isidori legebat tn cwlum receptw, et se terrh;
Cod. Pseudepigr.iph. restiiuebat vero recepiorum, et se in terris. Hoc po-
N. 29. Salisaiores. Marcellus Empiricus, cap. 21: stremum in plerisque Editionibus nunc exstat. Pro
Cordis pulsus,~sivesalhatio. Tobias Gutberlethus, de receptorum bene est recepth, ut Grialius edidit. Munc-
Saliis, cap. 2, ex hoc Isidori loco corrigendiim ait kcrus, in not. adlib. i, cap. 1, Mytliolog. Fulgenlli,
apuii Auguslinum, de Natura daemonum, Salilores aT»legeba! se dwmones colendi, et emendabal-colendos,
vocaiisutti, etc, ac reponendum Salhaiores. Becma- quod Giialius qtioque occupaverat. Plura Jbi Mune-
nus, pag. 214, non improbat, ut videlur, «a/Koresa-- kerns de oiigine idolorum ex Minutio, Lactahlio et
sa/ttuiR, salio; a quo eliam est salho, aut sa/isso, et aliis.
salhator,-seu sa/issafoivln auctario Ducangil men- N. 9. Cecrops. Attp Veicelleh&is, coiriment. n
-tio lit salhatorum ex Jsidoro, es Aogusrino, lib. n de Epist. 1 "adCor., tom.l operum, pag. 180 : Apud
Doctr.Cnrist., et <exJoanne Sar_isberiensi,lib. n Grwcos Cecrops dicitur imaginempriinum (forte pri-
Policrat., c. 12. mus) fecisse; aras mdificasse, vk.iriutihque obtulisse,
N. 50. Sive in charwcteribus. Ad characteres re- atque muila utia peregisse qum nunquam vha, nttn-
fero -phylacleria, de quibus dixi in appendJ" 5 ad quam audila erant in Grwcia. Sedulius, lib. l carm.
Scdulium, ad verba tiecreli Gelasiani, n. 55: Pliy- puschal., vers 40 : .
iacteria omnia, etc.
N. 54.-Ea; oris. Pro ex oris legendum puto ea;- - AttiBaCecropiiserpit doctrina vfehfenl.
' oriens,- Ea quae sequuntur conjecturam corifirmant.
De hac Tagetis fabula videudi Ovidius, lib: xv Me- Laclantiusvero, lib. i, cap. 22, asserit Melissum.qui
tain., vers. 555 seqq.. Lucanus, lib. i, vers. 657; rex fuit antiquissimusdiis Cretensium> pater Melissaeet
praeler Ciceronem, tte Divinat., Iib. H, cap. 25, et Amallbeae, prinvum sacrificasse, ac ritus sacro-
Columellam, lib. x, vers. 545. Martianus Capella, riimque pompas invexisse; In not, ad Attonem Me-
lib. ii post med.: Tages sulcis emicuil, et ritum sia- lissa rex Cretensium dicitur.
lim genth, sypnumque monstravit: Gonfer notam N. il. Idololalria. Apud Griaxiuiii et aiios Ex-
Muuckeri ad Fulgentium, Expos. sermon. antiq., Q cusos reperio idotatria; quae scribendi ratio commu-
verbo Manales iapides, ubi acturo agit, dura iocuni nis est in membranis veieribus', eiiainautiquis. Re-
Isidoria Grialio jam eroendatum restituere laborat, stituo idololatria; ita ejiim scripsisse Isidoruihcenseo.
«rfeni pro aulem, iel Tages pro Slages. N. 13. Foimulam facit. "HoCesl, imaguncttlam.El,
CAP.x." Num. 1; Pagani dicli. Nolanda est Isonis ut ego quidem pulo, iniiio siuitilncra deoruro vere
tdola eranl, sive imqgunculwet formuta. Eiiaht nunc
glossa ad Prudentium, " hymn. 10 Peristeph., vers.
'
296. •- - pars maxima eorum quae restaul in roinori fontia
expressa sunt. Becmanusjautem conira haec Isidori,
Non erubescis,slulte, pago dedite?. seu Tertulliahi potius, verba contendit, .pag. Il36,
ait Iso : PAGO, vico, vel paganhmo. Pagi, ut Isidorus ab idolitm non essevocem diminutivam, sed recta fluere
kv ElymoI.,cap. 2), sunt apla wdificih ioca
V/i"cil{Iili. ttoo/j.K£.
inier aqros habilaniibiis. Unde PAGODEOITE, sine ur- N. 17. Princeps diaboius esl. -Plerique promiscue
bium disciplina. Villa (forte vel) PAGEgrmceVILLA ; d*emonem pro diabolo accipiunt; sed diaboius pro-
inde VILLAKOS PAGANOS, quasi a civitale Dei remotos, prium cognomen est principis d-emonum.Vide inter-
dkimus. Consule comiiieiitaritim ineuni ad eum lo- pretes sacraj Sciiptnr.e, Maidonatuni; et alios. -
cum, et Giossarjum Isidori cum not., ad verb. Pugm, N. 18. Diabol. Hebraic. Uidicula est etymologia a
mcmorimsineidolh. Joau. Franciscus Masdeu, eru- quibusdam iuventa. quod diabolus dicius sii, ijuasi a
ditissimus historicus, in, DefcrnsioneActorum sancti duobus bolis. 1« Yulgata legitur an(e conspeclumDei.
Liuigdii Ascoli, 17i)4, Isidorn nostro imputat quod N. 19. Satanas, etc. De hisconfer not. ad Palres
eiyiiionpa^anorwmita explicet, ul paganosdiclos as- .." Apost., tom. I, pag. 66, col. 1.
scrat, quia postpacem Ecclesit: a Constantino retl- N. 20. Anlichrhtus. De -Anlichrislo curiosa quae-
dilam major in pagis quam in urbibus fuerit idolola- dam legere licet apud sanctuni Martiiium Legionen-
tiaruro numerus. Iia quidem uvulli senliunt; sed sem, loin. IV, pag. 578 et seq,,, ex libro de Vita An-
Isitlorus ex pagh Atheniensibus vocem paganorum ticbrjsli, qui Adsonis nionasterii Derliensis abbatis
deducil; quai originaiiu non ita apud alios obvia cst. creditur, sed Auguslini, Alcuini ei Rabaiii «omina
E:ima Sedulio adopiataro fuisse ostendi Jib. i Carin. circiiiifertur.
paiclialis, vers. 280. Confer etiam nol. ad yers. 42: N. Sl.AntichristusChristuro semeiitieiiHyquia
Athenmi pwdoretn linquite pagi, ubi similes versus tnen Christi usttfpabit. Lactanlius, lib. vu, cap. 19 :
Jscani ;,Ilegavi. Grialms elymologiam Festi _ra:i'eri, liic esl aulem qui appellalur Antichrhtus'; sed se ipse
tpiia noii attendit LV.dorbsermonero esse de jiagauis Clirhlum mentielur, et contra verum dhnkabil: Vide
quateiius haecyox.pioidololairi.-; suniitur, Prudeiitiuiii, hymn. 6 Calliem. vers, UOj cuin com-
N. 2. Genliles. Gentes et genliles a Judaeis.dice- iiieut.
bauuir, qtii ebrtini religiorieui noii tenebant. Iluue N, 2,2. Nam et templum, eic Haucfuil Alambertii
iiioieni secuti Clirisiiani, gentes et gemiles eos voea- "deniei.ilia(sic eniro ijjse eatn in epislola 180 vl 185
rurt q»i neque Judaei erant, neque fidein Chrislia- ' ioui. XIV operuin posihum. regis Boiussorilro Fede-
iiam .susceperaiil. Unde Arnobii et aiiorum libri riei "II appeilabal), ul lemplum l.ierosolyuiiiaiitnn
adversttsgenles. Judaeoram .reparaw maxi.nopcrfe cuperet, et per
5. Lazerus, in not, ad comnieiit, Bruhonis Asteu- Federictini Borussiaeregein (entare.t; ita vaticiniuhi
919 AD S. 1SID0RI ETYMOLOG.AREVALI NOTiE. 920
inter Christianos celcberrimum falsitatis convincere. /Vacsuam conjecturam ex hoe Isidori loco astruit.
conabatur. Oporleret igilur apud Isidorum restiluere LaiiueDis
N. 25. Bel. De etymologia et signifiealione idoli pater, vel Dilis pater. Certe Diespiter propriam Jqyis
Iiujus Bel, aut Beli, mulla Becmanus pag. 284. iiomen est. Pluton magis usitatum est quara Plulo.
N. 24. Idolum fuit Moab. Grialius in nola edidit N. 44. A monle Indim. MontemIndiae in qup «u-
idolutn fuit Moabiiarum;reposui Moab; ila enim ille tritus Liber.dicilur alii vocant JHerum.Proxiuia-erat
et alii in texlu referunl. Historia Priapi aliter narra- Nysa civilas. De his conferendi Mela, Plinius, Justi-
tur a Prudenlio, lib. l contra Symmach., vers. 102 nus, Curtius et alii.
seqq. Consulendus Calmetus, in disserialionelibro N. 45. iVamtdeo IMereurius..Apud Arnobium, lib;
Numerorum prcefixa, et in Diction. bibl., Seldenus, 'III, pag. 118, Jlfercttriusdictus est quasi medicurrius,
de Diis Syris, interpietes in libr. Numerorum, etc. ob eam rationem qiiam Isidorus iiinuil, quiasermo
N. 26. Beelzebub.Joannes Drusius, lib. I Praele- inler homines medius currit, et reciprocatur. i Alii
rilor., Beelzebula Judseis scribi ail in opprobrium et , Jlfercwriuma mercibusappellatum malunl.
ignominiani idoli, quasi dominus stercoreus sit. Bec- N. 47. Venena. Putabam legeiidum bella, non ve-
manus, pag. 708, verb. Musca, relinet Bcelzebul, nena, ex ratione tjuae subjungitur, et ex ipsa fabula,
quod est dominus, aut princeps muscarum. Addit, ex quam Hyginus , lib. n Astron. cap. 7, sic refert:
Nazianzeno, Salanam in Jigura iiiuscae apparuisse. Cum proficiscereturiit Arcadiam, el vidhset duos flra-
Sicul hodieque, jiergil, eadem specie videri dicitur in cones inter se conjunclo- corppre alium appelere,ul
vitrh, aut crysiallh. Sed et colebalur olitn in gentili- qui -dhnacireinter se\viderenlui, virgulam inler-ulruth-
late ,in hunc finem, ut muscaspelleret infeslas, Cujus "r, que subjecit, iiaque dhcesserunl. Quo fricto eatnvir-
rei dedit specimen,quod in templosuo muscamnullam. gulam pach causa dixtl esse constilutam. Yide Passe-
superessefeceril. Skut hodieque in Venetiano palatio , rium, tonv. II, Tbes. gemmar. aslrif., pag. 55, seq.
nulla esse diciittr, el in Toleiano unica. Quod si certa Exstai. in museo Borgiano Velitris caduceum ex|aere
e.l ca fatna, omnino staluimtis idolum aliquod sub in agro Tarentino,| anno 1795, repertum, nuper
palulii iimine fuisse conditum. Eam famam incertam aeri incisum, in quo!duo serpentes iater se impliciti
oinninoque falsam pulo, Plura de Beelzehub San- capita arietina praeferunt.
ctius, comment. in IV Reg., i, 5, et Calnietus in Di- N. 48. jPaa;per cqducealoresfiebat. Inde faclurn ut
ctii.ui.bibl. in numroisetiamnuminaoniiiiaquaepacemafrerre pu-
N. 28. Leviath. Necessaria puto interrogationis tantiircaduceummaiiupraeferant, ut felicitas,felkilas
i-uneta, quaein Exeusis deeraul. Leviathansignilicare smculi,Smculumfrugiferum, Mars pacifer,et alia, quae
Hebraice societaiemeorum ostendil- Corderius, com- Walchius, in commcntalione de Religiorie M. Aurelii
menl. in Job n, 8. Qui parati suntsuscitare Leviathan; . imperaloris, in nutnmis ' lom. I. Aetor. Soc. Lat.
pro quo Tlieodoiion vertit, draconem, alii magnum Ienens., recenset.
ceiutn. Seeundum liileram pro diabolo eo locoZewia- N. "49. Trismeg. Plures Mercurii olira distingue-
than accipi exislimat Corderius, qui desensu iro- bantur, quorum unusex Nilo dicitur nalus, qui poten-
pologicoex Gregorio Magno aliisque Palribus plura lissimus rex est habiliis.sapienlissimus pbilosophuset
addit. . summussacerdos; undeelTrismegistusesinuncuiialus.
- N. 29. Sed hoc a poeth. De poetis, cultus deo- OraniaautemgesiaMercuriorumfereutii Mereuriofilio
rum amplificaloribus, dictum supra, cap. 7 htijus li- MaiaeiribuisoIeni.^Egy|iiiisuumMercurium,siveTfis-
bri, num. 2. - <C megistum Anubiuvocarunt, et capile caninofinxeruiit.
N. 50. Ilunc Lalini a salu. Macrobius, lib. i Sa- Anubis enim sermone ^Egyptiaco canem significat.
turnal., cap. 10 : •Saturnumque a salu dictum, eic. Unde lairaior AnuoisjapudVirgilium, et alios poetas.
Cicero, lib. ni de Natur. debr., cap. '21: Salurnus est . Cur autem jEgyptii canem coluerinir non _una ratio
appellalus, quod saturelur annts."Utraque nolalio no- ab.omnibus traditur.j Videri possunt YValchius,loc.
minis quaniitati primse vocalis, quae in Saturnus eit., el Octavius Rossius, Memor. Bresc. pag. 235,
longa esl, repugnat.* Alii ad Hebraea, aut ad Graeca seq. . ] .
confugiunt, ut originem vocis quaerant. N. 50. Ul sil Mars tnaris ars. Alii mas a Marle
N. 52. Falcem tenet. De falce Salurni Macrobius, factum putant, Mars\ vero a Graeco'"Apns-'
lilj. i Saturnal., cap. 8. N. -52. Apud Thracas. Vulcanius edidit apud Grm-
. N. 33. In aliquibus civit., elc Hercules in morem cos pro apud' Thracas, et ad marginem notavil ea
invexit ut pro humana hoslia sacra de frugibus Sa- verba, apud Grmcos,isupervacuavideri.
turno fierent, el triginta statuae ad hoininuin siroili- N. 53. Ipsutn Titan. Meliusessetipsum Titanum,aut
-
tudinem efucl*eprojicerentur in Tiberim.'Vide Ovi- Titana, vel Titanem. Uiroque mododlcilur Titan, et
tlium, lib. vFastor., vers. 621. -
Tiianus. Ex Titanibus unum solem absiinuisse ab in-
N. 54. Jouis. in noroinativo, ut n. 1 elalibi apud juriadeorum,etobidcoelum meruisse,'docet Servius,
Isidorum et alios, Prwstare pro juvare ab Isidori ad vi ^neid., vers. 580. Facere adversusaliquemili-
• aequalilmssaepeusnrpatur. spanisinus quidenv est, ut notat Grialius, sed a ser-
N, 37. Ad qualuormundi parles. Quaiuor mundi mone Latino descendens, ut apud Ciceronem pro
parles olim solum intelligebanlttr, orieus, occidens,ry Quini., cap. i, apud' Nepolem, in" Eumen., cap. S.
meridies, septentrio. Conirariuro esl facereab aliquo, seu cum aliquo pro
N. 58. iYeptuitum. Cicero, lib. n, cap. 26, et . favere,slan pro aliquo.
lib. lii, cap. 25, de Nalura deorum, Neplunum N. 54. Phwbum quasi ephebunr.Vulcanius, in not.
a nando deducit; alii alio modo. Etapud Ciceronein - ad margin., Pltmbumdicium poiius putat a ^JOISKV,
quidem nonnulli legunl a nubendo pro a nando, nt ' id est, purgare. Huc facit quod alii dicunl Phoibnth
consentiat Varroni, qui lib. iv, de Ling.Xat., Nepiu- esse a cpolSog, purus, spletididus; ac proprie phwbus
iium vocatum ait quod (enas obnubal,a nuplu, id est, esl adjectiviim, et epillieton solis; unde apud Home-
opertione. Ex quo fortasse in lsidoro legendum quasi rum et Virgiliuni Phwbus Apollo.Alia de noiiiinilms
nube tegens. solis vide apud Macrobium,lib. i Salurnal., cap. 17.
N. 59. Vulcanum.Scribilur eiiam Volcanus; quem Noturn ejsl Apollinemjfingiintonsunv, et imberbem.
Varro, lib. iv deLing. Lai., cap. 10, iia dictum ail Gisberlus Cuperus, de Apolh. Homeri, cap. de II r-
«6 ignis majore vi, ac violeniia.Vossiuset alii derivant pocratis imagine, solem ut puermn pingi confirmal,
a Tubalcain,qui fuit malleator, etc Ex Genes.iv, 22. ex Albrico philosophol
N. 41. Claudus, ete. Ilinc Catullus iardipedem N. 56. Dianamquoq. Diana olim dicebalur Jana;
deum vocat Vulcanum , serm. 56. Iiinc dea Jana, el diva\Jana ; tum Dejana, et Divia-
N. 42. Pluton Laline Diespiter. Isaeus, in not. ad na; facltnn demunvDiana. Varro, lib. iv de Ling.
Lactantium; lib. i, cap. 15, conjicit legendumapiid Lat., cap. 10; Divianaiii dictam puiat; quia rfitiio,
Lactaniium Pluto Laline est Dh paler, noii Diespiter; liocesij duplici via prbccd>t.
922
pA{ AD S, ISIDORl ETYMOLDG.AREVALI NOT/E.
CurDiana Tniiia diealur, _
A N. 97. Nympha. Graecnm nomen est, et nuptam
. N.57,/Irti)ideme(TiiDiam.
Varronem et alios, vhlendus Raderus, pag. significat. Virgilius musas nymphas appellavit, ecl.
pracler htinc Isidori locnm 7, vers. 21 : •
!>3, ad Marlialem. Totum pulehre '
illusirat Munckerns, ad Albricum, cap. 7, ex Augu- Kymphae, noster amor,Libethrides, aut mihi caraea,
uiiio, scboliaste Germani,-el aliis. Qualemeo Codro,concedite.
N. 58.Lalonim ftterilfilia. Grial. Vulcanius, Lalonis. N. 08. Heroas... defunctor.'Etymon heroh expli-
Munckcrus, !oc cit. correxil, Laion r. Isidorus for- *catirovfuit lib. i, cap. 39, num. 9. .
lasse scripsit Lalonas in genitivo, sicut familias; et N. 99. Penates dicli. Dicebantur eliam dit penelrales,
apud Prisciaimui, lib. vi, pag. 679, filius Latonas. ul ex Seneca in tragoed. Thebaid., vers.4540,observat
N. 59. Cererem.-Munckeru.s, loc. cil., conjecit a Vulpius, ad carm. 67 Calulli, veis. 102.
gerendh frugibus, cum Ceres dicalur qtiasi geres, ut N. 100. Apuleiusautemait. Ita etiam tradit Apuleius,
et apud Cicerohem. Sed in Probo deinde repeiit •part. i Apologiae: At tibi, Mmiliane, elc.
Cereretn a creando dictam. N. 101. Larvas, elc. Sanctus Augustinns, lib. ix
N. 61. Festatn quod herb. Ovidius, lib. vi Faslor., de Civil. Dei, cap. ll,.paulo aliter de Manibus ex
vers. 299 : Plalone : Dici( (Plato) anhnas hominumdmmonesesse,
Stat vi terra sua: vi standoVESTA \ocatur. el exhominibus fieri Lares,si meriti bonisint; Lemures,
sive Larvas, si mali; Manes auinm cum incerlum est
Aliter Cicero, lib. it de Natur. deor., cap. 27, VEST^ bonorum eos seu malorum esse merilorum. Apuleius,
iiomena Grmch. Ea est, qiimab illh lo-ziadicilur. For- de Deo Socratis, docet animuin humanunv wxutum
lasse melius interpungetur : Matrem magnam : fin- j> corpore 'Lemurem dictitatum. Inler Lemures distin-
gunliurriiam, ele. guit Lares, Larvas, et Manes, eo iere raodo quo
N. 64. 2Yonjnoueri. Snbaudilur conslal, aut similc Plalo. Isidorus innuit Manes esse deosmorluoruni,
aliquid. *ut alii dii sunt vivoruro, qui genii vocanlur. Confe-
N. 65- Significanl. Forlasse significanl pfo signi- rendus Andreas Cirinus de urbe Roma, cap. 37.
'ficai. N. 102. Lamiw. Graecumnomen est la.p-.aia laiu.o_-t
N. 66. Quod se apud eam jaclant. Id jaclare capul ingluvies, vel a Wf-», quteesl sordes oculorum.'
dieumVLampridius et Ulpianus, lib. i de aedilitio N. 105. Pilosi, qui Grace Panitw. Panhcos vocavit
edieto, Varro jactare comam. Vide Casaubonum, in Cicero non seroel, quasi minululos Panes, deos-sil-
Lampridium, pag. 105, vers. 23. ^Ere prius quam vestres, ut a satyrus cst salyriscus. Joan. Bodinus ,
feniimessei inventum, antiquos lerram coluisse in- lib. li Dienion., cap. 1; neqtie Jtiui, neque Jnivi
nuit Isidorus. Consule Bocliarluin-, 111»-- i Chan. Iegenduui ait, sed Itimi, quod lamen plerisque aliis
cap. 19. displicet. Idem Bodinus jiro Dusios Teponi vult
N. 68. JYeciualiud Vestam. De Vesla, et Terra, Drusios, quos silveslres diabolqs interpretatur. Sed
malre deuih, susima parente,- matre deum salutari, > Dusius legiiur etiam apud sanctum Augusliniiro, in
etc., piura vide ajmd Macrobium, lib. l Saturn., vocabulario Papiae, et in Glossario Isidori : Dusius,
cap. 21,- Reinesium, Spaiihemiutn, etc. dwmon. Corifer notas. lta etiam HincmaruS - da
N. 69. Porfas ma(rnm natis, Ilaveicainpus, com- divmtio Loiarii, pag. "654 : Quwdam etiam feminwa
meni. in Apologet. Terlulliani, cnp. 24, ex veleribus> Dtuiis in specie virorum, jjuorum amore ardebant,
Editionibus ita profert hune locum : Portas malrum concubilutii-perlulhseinvenlmsunl. A Dusih Duendes
natorum pandal,id esl, nubenlium nufritis. Corrigit C nispanice dictos crediderim. Verba Augusiini, ipiaj
autem : naturm pandal, vel nath pandal et nubentium; aliqtiatenus ab Isidoria.nisdiffertinl, haecsunt: Quos-
tnaritis. Nihil, opinor, lcntassel, si EdiiipnnnvGrialiii dain dmriienes, quos Dusios Galli nuncupant, lianc
vidissei, Nalttra, uta Graecis <pvin_-,pro genitalibus'• assitltteimmitnditiatn el lenlare,' el efficere', plures,
a Cieerone, et aiiis usurpaiur. Junonem a juvandot lalesque asseverant, ctc.
' alii deducunl; alii a Jove. Cloero, lib. n de Nal. N. 101. Hunc Bomani Fauhum. Faunos, quos alii
tleor.,*verJuiionematrem intelligit, pi-rJoDemaelhera.• ' incubos, Servius, ad iEn. vi, vers. 776 , Incubonet
N. 71. Jtfinenja. Yidetur lsidorus- originatio- ' a|ipellavit. De Faunis Ficariis erudilus commenta-
nem Minervaeastruere in munere variarum artium,, riolus est Mazochii, tom. il Spicil. bibl., p.ig. 27J,
quod non satis aplum ctyrjvonest. Sed non aptioraJ ad cap. i. Jeremiac, 59 : Habilabunl dracones cum
quae alii proferunl, sive quod minuit, aut mtnatur,, Faunh Ficarih. - Corrigil in iiommllis Edilitmibus
cum Cicerone, sive a meminerva, quasi memoria,, Isidori ineiidiim Skarios, tjuod etiam iu quasdam
cum Amobio. Jngeritum pro re ingeniose excogilaiaJ recentes biblioiu.iii Ediliones irrejisil. In llisior-
adhibetur a Plinio Jimiore, Tacito et aliis. Misc lib. xn scribiiur Phicarios. In glossis Isidori,
N. 75. In cujus pecl. Forte inmedio pectoreloricam.• , Ficarius, Faitnus, quasi dtto synoiiynia sint, noii
Servius, ad lib. vm jEneid., vers. 435 : Quod tnuni-- quasi Fauni coguoniiiito dicanlur Ficatii. CurFatmi
menium si in peclore numinisfuerit, JEGK vocalur; sii Ficari vocentur, aliorum conjecturis rejeclis, Wa-
in peclorehominh, sicul in antiquis imperalorum slattihs zocliius censef, id cognomeii iiidiium ob Faunorani
videmus,LOUICA dicitur. Adisis Munckerunr, ad Albri- salaciam, quod lsidori ajictoriiaic cotifirmai. Quod
cum, cap. 8. aulem Gtialitis indicai, Faumim Ficarium a Servio
"
N.-7-4.Trilon. Fluvius est in Africa, qui excipilur D Fatuum Fatuetein vocari, alii ita lcgiiniapud Serviuin,
a palude Triionia, de _qua Plinius, lib. v, cap. 4 : ad \i jEnehl., vers. 776, ct ad ^iliieid. vn, vers. 47,
Fcstus, vel potius Paulus ex Festo : Tritonia Minerva( ut ideri) deiis sit Faluellus, quiFaiuKs, et Iuuus.
a ripa Tritonis fluminis, quod ibi primilus sit visd. Laudaii video Godofr. Scbmzii dissenationem de
Alii ibi genitam esse dicnnt, ut Mela, lib. i,.cap. 7,, sacrificiis Gcrmanoium gentilium ateiruncandi incubi
et Silius, lib. i, vers. 522, etc. causa litalis.
N. 75. Pallas. Ut est apud Paulum ex Festo, Mi-
LIBER.NUNUS .
nervadklaesl,quodPallaniemgiganleminierfeceril,vel,
sicul pulabanl, quod in Pallanle palude nala esl. Adeo> * CAP.I. Num. 1. Ex una lingua mullw genles. Su-
iiicertsesunt origines fabularuro. * milur hic gens non pro latiori siguilicatione , qua
N. 76. Veneremexinde dic. Non magis probandumI " accipitur pro populis universis alicujus' regionis, ut
Verieriselymon, quod Cicero, lib. m de Nat. deor.,, gens Germanorutn, gens Indorum, elc; sed in magis
cap. 24 ; FCIIMS, quia ad omnia venil. propria sigiiificationepro miiltiiuiline hditiinuiii, qu;c
N. 90. A fando igilur fal. Fati YOXan a Chrislianiss ex pluribus laroiliis constsl, aut pro uhiverso populo
. adhiberi possit multi quaerunt. Affirmant Picus Mi- alicujus urbis, anl alicujus provinciae.
. randulanus, Lipsius, Bechianus, alii. N. 5. Ties aitiem linguw, etc. De ulilitale lingaaj
N.' 95. Furiw. Dieuiilur a fttro, vel ulrumque a Gvajcaeel' Hcbiaicceniulla exposita fuerunt ab iis
Graecoyovk, vel fdvoc,emdes,homicidium: praeseriii!'qui sacras litteras es fontibus ipsis aut dx-
925 AB S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOTJA 924
plicandas, aut illilstfaiit*as cssefcontendunt. Neque ma- A N. 13. Nusquam reperitur. Resppndet quajstioni, et
gnopere dissentire debent tpii Vulgataeversioni plus addit e_i Aposlolo Jinguas eessaturas. N m desurit
quam salis esl tribuunt. In Clemenliiia de roasistris in iamen'qni beatos post resurreciionem in cmlo liugua
publicis . schoiis, pnrcipilur non pwfessores modo Hebraeausuros |iutant.
iingum Hebrakw conslhui, sed Ciialdakm, scilicel N. 14. Gentes exilinguis exorlas aillsidorus, quia
propier paraphrasitn Chaldaicam, seu Tharguin, divisio geiitium, quae quidem jam existebaut, e\
N. 4. Grwcaautem lingua clarior. De Iingua>Graecaj divisione linguariim.oiiginem habuit.
praeslantia praeter piures alias aliorum commenta- CAP;n, Num. 2. Geniesautem... LXXIH.Curlsido-
tiones Erasnii, Mieh. Neandri, etc, exslat oratio rus el Augustinus aiunl polius LXXHfuisse linguas,
MattbaeiBresseri, !ib. m, pag. 25, ei dissertatio Cre- cum summa in LXMIIlinguas recidat? SciliGet quia,
sollii in Myslagogo. Julianus Ttdelanus in opere nu- ut ait sanctus Augustiiros, Heber el Phaleg, gui in
per edilo de graniinai., iib. i, n. 16, haec lsidori Jioc numerodislincle ponunlur, necduasdiversasgenles
verba transcribil : Grwca lingua inter cwleras genthtm fecerunt, necduasdiversas linguas habuerunl, propierea
clarior habelur, elc, ttsque ad num. 8, sed cum non- numerus illarum gentium el linguarum recle dkuur
iiulla varietate, tit in quinque puties dhcernilur.... fuhse septuaginia duo. Sed observanda esi senieiitia
JEgyplii, el Syri... quam Evius... el Cicerb effude- ' Pererii in Genesin, Jib. x*i disp. 10 qui ait tiuo esse ,
runl, vel aiii cmleri. Nonnulli Iinguam mislain , seu distinguenda,alienim, quod 1'aires ex historia Mosis
communem dialeclis aliis iinliqti s Giaecis annume- elicienles, ut cerlum, dixerunl; Quol erant lunc geu-
ranl, quos Salmasius, part. n coinment. de Helle- les, el familim lioniinuiii, iol fuhse eis tribtttas liu-
nisiica redargtiit. Coniendit enim non esse proprie guas; alierum, quod, ui celebraluni ab Hebraeis, et
dialectum; nam apnd Groecosaliquando demunv lin- " vulgo etiain jactatum inter Christiaiios, ntm laiiquaro
l.ua commimis invaiuit. venum, sed lanquani pervtilgatum proditierunl, fuhse
N. 6, Lalitta guatn, elc. Cuin vaiia ralione scri- septuaginta duas gentes, lolidemque respondentes eh
piores linguaeLatinae originem, incremenla et dimi- lingucis.It!valde ijubium esse ei incortiiincoiiieudit.
iiulioneni explicueiint, curnon liciierit Isitloro uostro Ne acium agamus, iectorem ad Fabriciuin ultru re-
iia yarios iinguae Laiinae siaius exponere? Ne.-cio initiiiuus, qui siuguiari illa sua eruditione In Biblio-
qtiid viiii Griaiius videtur suspicari. At Clir. Falste- graph. antiq. iiuctofes indicai, qui singularum gen-
IUS, iri Quaest. Roiuan., lib. i, cap. 1, dividendi titiin origines illustrarutit.
fationem quani lsidonis teriuil coinmendai, aique N. 5. Ludi, a quo Lydii. Lydia est regio AsiaeMi-
efiidile illtisifai. Becmanus tiuoqne, iu Mauiiduct. nons, Mwonia ,>.nleappellaiar Sed cum Tusci a
ad ling. Lat., caji. 6, dhisione Isidoriana in suara Lydiis oriundi fueriht, Tnscia quoque, sive Etruria,
rem usus esi. Alias divisiones linguae Laiinae, el Lydia tlicla est. A Lydiis Ludii, el Ludiones appel-
auctores, qui de eis ul>eiiusscripscrunl, refert ,!oan. lali. Adisis Bocli.rtiim, Phau lib. n, cai). 12, jiraeter
Georgius VYalchiusin Historia Crilica Lat. lin.,., cap. alios recenlinres geograpiios.
i. quod estl/e origiheel falis Latinw linguw. De tluo- N. II, Dicitur Pliui. A Phut, vtA.Phuth regionem
•ieeim generibus Laliriuaiis, quienon ita vulgo eiant esse Phleinphu, Plnemphitli, sive Phtcmluli, ctijus
cgniia, cs antiqiiissimis nieuibranis a me, ul puln, meiropolis Tliara iii JJgypto inferiori Libyam ver-
jiiiiiium ediiis, serrooneui habui in append. 5 ad sus, Calroetus in Diclimi. bibl. opinaiur: qui ad.iit
Sedulium, pag. 426. De carroinibiis Saliorum ex Phulh saltem fuissb palrem incolaium Pluenoies,
Isidoro etaliisdisseiit Tobins Guiheriethus, de Saliis, /j.cujus metropolis Briilms. Laudatus Boeliartus de liis
cap. la. Videetiam v. c. Mariniuiiiinopere de Attis cbnsulendtis, Phal.lib. IV,cap. 55.
Fralrum Arvalium, pag. 5S6 et seq., qui suspicalur N> 19. Phuiliwi. De Pliuthmh confer rium. 11.
Saliorum nonien Arvalibus fuisse jiromjscue atlribu- N. 20. Phdhtiim: !)e Philhtmh, u. 58j et lib. xv,
lum. cap. 1, n. 17. '
N. 8. Omnes auiem Orienih, elc. De Jdiomattnn N. 25. A quo Edessa. Non Etlessa, sed Syria ipsa
origine et diversitalc, aul cougruentia, post alios, \ocatur Cce/es,seti, ul alii scribunt, Cmle.Hinc Cwlc-
sed ita ut longe alios superet, scripsii v. c. Lauren- syria jiais ejusdeni Syriae. Yide Plinium, lib. v,
lius Hervas, lom. XVIII elseqq. Ideae universi, quae- cap. \-z ei 20 ; Livihin, hb. .\LII, cap. 29, -el |lib.
ilalice prodiil, el nune auciior Malritensibus typis XLV,cap. 11 ; Bocliartuin,•Phaleg. iv, 36, et alios.
lecudilur. Idcm nuiic colleclioni iniiumerabiliuro Legi posset: Syrim Cwlesnobilis chitas, omisso qum
alphabeiorum eiiaro exoticaium gentium ordinandae voctttur; vel intelligendum , qum referri ad Syrim ,
et illustrandae strenue allaborai. noi! ad .dvitaiem. In Mss. desideratuf vpx Edessu,
N. 11. Cujus modi aulem lingua, cic. Lingua, qu;c pro qua nonntilli reiioni volunl Etnessa. i
comniiiiiiscraihoininibusanieiinguarumdiversiiaieni N. 26. Galatia eadem esl, ac Gallogiwcia, pro-
et coiifiisionem, c nsetur fuisse lingua i.uae imnc viricia AsiaeMinoiisi Miiki ita yocatam existimaiit a
ilebraea dicilur, aique id nomen soriita eit ex Heber. Gallis, qui in e:i loca comroigrafunl. Galli a Graecis
Lingiia ergo illa, po.-leaconiniunis et deiuceps Hebraea Talaxai, Galatw a lacteo genlis colore appellaiilur.
dicia, niuiti censent facia liiissc vorba quaecunque Alii aliaui notaiionem noniinis quaerunl. Uursus de
vel a Deo, vel ab Adamn, vel ab Eva, vel a serpenie "n Guidlis, ri. 68, el lib. xiv, cap. 5, n. 39.
dicla esse legirous Iribus priniis capilibus libri Gene- N. 27. Magog. Isidoius, infra, n. S9, el in pro-
sis. Vide Pereziuro, ad cap. n Genes., 20. logo HistoriasGotlioriirohanc ipsam quorumdain opi-
N. 12. ATo;iquodangctorum, eic Haeceststiluiio nionem exjiritnil, quud Golhoruni originero de Ma-
quaeslionis. Et iiiulii quidem hyperbole usum luisse gog suspicanlur edtici. Noimulli a Gnt, seu Goll',
Apot-lblum asseiunl; ex, quo Theodorus Be;'a in queni deiiui olihi Cbllii venerabanttir, iia eos voca-
coiiimeniar. ad eum Apostoli lociim plane ineptos los exisiinmii. i
dicit eos qui hoc loco dhpitianl de angelorum ihiyuh. N. 51. Thiras. Quod Thiras Thracum paler fuerit,
SeJ re vera Patres el alii interpretes arguendi uon interpretes' eonscniinnt. Vide Boehartum , Plial.,
sunif qui, etsi Iinguaro pioprie tliciam in angelis non lib.N.m,32.cap. 2. . JJoamies
agiioscuni, lamen ex Apostoli vefbis colliguiit esse Nepotes. 1 ^Schefferus, 'de Militia.
quamdam inter angelos colibcutionem, qriaiii Apbsio- navali, hb. vn, cap. 2, in nonnullls Excusis lege-
lus linguam appellat. Ila Chrysostoinus ad cit. Ajio- bat nepoik, jiro quo corrigebal ttepotes, uli re vera
stoh lociun : Lhtgttamangeioruth hic dppelial, non apud Grialium leinttir.
corpus angelh allribuens, sed ejusmodi esl, quod ait: N. 35. l'hrygvs. Alia origo Phryyum expouitur,
Qriamvh ita tbquar, ut angeli inter se colloquuniur. De lib. xiv, cap. 3*,n. 5j.
inodo auttin loculionis angelicae quid Patreset theo- Nr56. Scheirerus, loc. cii., legendiim putat ur^i
Jogi sentefhii, vide Peiavium, lib. i -de Angelis, Cypri Ciiium, ut apinl Hieroiiyinuiil, sive aliiihl aii-
cap. 12 ctoiem Qua'Slioti. hi Geiiei.
* . 926
9fcg AD S. ISIDORI ETVMOLUG. AREVALI mTM.
' N. 5.9., Plura iamen gentium mutala,.. nomina. A N. 87-. Umbri. Similia de Umbris habet Servius ad
Eadenvsenleniia de vioniinum rouiatione oecurrit lib, lib. xn.iEn. ver.-. .755.
iiiitio.Tn textu Grialii error erat et in- .N. 88. Dicla a cbmile Liberi Marsyn-.Versus Silii
xiv, ca_p. 1,
ludit. , . apud Grialium sic corruptus-erat:
N'. "49. Tghotifacie. Non occurnt nune quisnam Cwnfugeret phrygiosterras, EequorMarsyaCrfenos.
_>ilauctor versus, Ignoti facie, elc. AJii apuil* Plliiium, loc cii. a Gfialio, hori Mar-
N. "42. Hyrcarit.., a silvd Hyrcana. De Hyrcanc, sam, Circes flliaw, lcgunt, set! Jlafsum, ejusdem
lilva dicain ail lili. xiv; cab. 2, n. 53. , . Iitium, lhi etiaui apud Soliiitini,'c. 2, al:.8. -
N. 45. Zoioastes. kpvM Grialittm et alios Editbs N. £9. Gotlr. Oe Gothis mpra, ironi-.27: tJriginein
Jtoc loco eral Zdioasler. Gothonim ex H/agoacIariuS Isidorusaffirmat in !\e-
N. 46. f-e/iaci. Munckerus, ad Hyginum, lab. 191, ciipiiulaiione Iii Goilioruni laudem; ' qtiam Labbeus
-
Jegenduro puial^JoIciaei, vel Pelim Jolci pfosed Pelia- edidit.
ci: ddvertit atiteni. Pcliam non ffalfeih, p:i: -- N. 91, ntil. Carmen ver.o sancti Paulihi: Versus
Irnura fuisse Jasoitis. Vox invenhnus itt exemplaribtis Paulini, pnem. 17, sunt:
honhtiliis ita per lillerarum conipeiidiuihsciibilur, Et Gelre currunl, et uterqui- Dachs,
ut eliam Hieronyinus legi jiossit. Tiinc supplendiim Qui colit lerraemedio. vel ille -
esset aii, atilqviid siuiHe. Sed cuih isiddfus s'e r<:- : '. Divilis nvultobove pileatus
ferat ad nuh). 28 liujus capilis , Madai, a quo Medos Accolarlp-e.
txhtere putanl, hoc l.oco verba invenimusin Genesi Besssrum ivrileaihemineiai Panliiius: "
ita iulelligenda sutiV, \n in Geiiesi ea opiiiio indice- i Et sua Bessi nive duribres.
liir, non ut.clare "exprimatur. Simili ihodo de Sa-
racenis loquiiur Isidorus, infra", ii; 57. De origine Dacos pileatos. vocavil Aurelianus Victot, eap. 13,
Partlios pileaios Maiiialis, lib. x,
Medorum, uii plurluni etiatn pOphlorum, quos l»i- de Caesariiros.
dorus iecensei, videfi potesl Calmeius in Diclion. epigr. 72 : Ad Parilios procul ire pileatos. '
Uaderus 52 eurii N. 93. liartialis, deSpectac, epigram. 5:
"N. 4'j. Sabwi: De Sabwis pag.
Isidoro conferendus. Venitet epolo SarmatapastoSequo.
N. 57. Vei quid. Fortasse, vel quod, ut infra ;' aut Raderus; }>ag.30, Martiaiis l»cum iirita."suailliislrat.
prtBdicanlpro prwdicenl. Aliquando tanien qitia ciihi Crfediderim legendum iiiquielabant, ex FIowi, lill. \x;
subjuiictivo reperitur pro quod. Saracenoruin nohien cap. 12, IMilioriis Grypliii: Snrmatm patetuibuscdm-
expressum non esl iri sacris litteris. Arabes, Agd- pis i»ir(uie(ahr,el hos per eumdemLenluittm prohibere
reni, Isriiaelitm'm unanv euin Saracenis .eii,'em"cba- Darinbio saiis fuit:
IuiTunt. Yide sttpra num. 46, ubi de itfedis Isidorus N. iii. Afemani. Plerique etyihblogiam Alemaiio-
loijuitur. . rum ex Lemiiitno,a Servio asseriarii; rejiciuiii; de
N. 71. Ei Calhtonis: alii Excusi ~'etCdfysim. Mun- cdjus-vhcis origiriatione plura Gerihahi ipsi, Sive
ckerus, in tioi. ad Lactauliuin Plaftidum. fab; 10. Atenv.iiii;ut videri polcst apud Becriiahuin, pag. 250,
lib. II, corrigii et Callhlus. Seribitur Ca/iisjb; el verbo Ascerias.
Catisio; iu casu gignemii'Ca/isionis;' Vel Catistus, - N. 95-, Langobardos. Paulus Diaediius, de Ceslia
Giialitis ediderat tum y Calyslonis. Lang'oba]'*dofuro,Itb. i, nunr. 9 : Cerluni («nieh esl
N. 74-. Pelasgi. Mbreeicohiarum vagiibahtur. Tiat Ldngisbardosnb hiiactw ferrb barbm tdrigilridine,cum
Sirabohero, lib. 9. Pelasgitm J>ivis,et Lari-sae liliuiii Q priitlirus wiNiLidieti fuerinl; hn poshiwdum qppetla-
fuisse riocet Servius, "ad 11).i Mn:. vers. 628; sed ios. Natnjuxta ilioruih linguuih LANG , BA«T
LOXGA.M ' -
ail lih. n, vers. 85, lilitim terrae dicir. Siii iiliuin ' Jh: B&f.EAM; sighifkat.
vss ex Niobe, liliaPHtnoiiei, traduhl fuUse. - N. 97. Germanimgenles. De Germanorum originb
N. 80. Dori. Cieefq, et alii Dores voeanl, noh Dq- et eiymologia fuse ilisseril Becmanus, In Manhducl.
ros_,Sed esret dorns adjeclivuin. Hellenis et t)pticae ad lihg. LaU, «»*>.5, ct iti cit: opere de Origin. ling.
iiymplise lilirim Vitruvius, lili. iv, cap. 1, Dorun, Lat.; ver1)i)Auerias.
dicit. Gtialius in texlu Ellepis edidit, in nota Ello- Fundat N. "38;Sueiii..: Fundat. Ex Lucani lextu subslitui
pes ; alii Elloph. pro Fundil. Ca-sar, lib: iv de BelLi gallico,
cap; i, tie Suevis : fi eerimtnpagos habere dkuhlur,
N. 81. Ex notu malenii pudoris Patilienii. Ju.-li- eie. Vttle etlain-Tacitunv, de Gcrm.; cap. 38-, _%Cel-
lius, lib. in, cap. i, Ex bis naii ob nntam maierni
vticati. Ubi videtui Jaiium!, Iib. n Ceogr., cap. 5. Bollaiuliarii :i'd diem
pudoris pqnhenii suni pudor, Itf-Juliii Vilam sancti. Arnulphi, auctore, ht
Tarenlini posl
jiojii jiro dedeijpre ex iilicito concubiiu. piiiiitiijljfflnone, affefiiiii.dub fragmcnia ct. Cmlite
LacedaeroGiieiirofecl! seipsos, ul niulti puiant, Paf- ms. veli-ii Laugtibardico caocellafi.K Vicensis; in >_i;o
thenias voc iveriint,_quasi de virgiriihtis natos iil iii- ca Viiii pra-ccdil. Ibi i»llegilnf : Videtnr hhloriafrim
fainiam uaialium celarent. Apud isidorujn oliro liege- npn iguarh 'UEVOS- esse cogimios a SABJEIS, e; Itoc
batur Sparlani vocali sunt. Isaetts in nol. ad iibr. i niluntur asirvere vicinilate(ibrte deesl itominis), quod
Lactarilii, cap. "20, Isidoruni ei rofe capluih pritavit. teslatur Isidorus «« fbris Elyinologiaruhv. Aiuioliuit
Sed enor hic lihrariorhni e-l, quein Gfialius in "stia . Hailaixltatiii'd ih libris iitymologianttii a" se minime
Kditione jaro pridem conexit, eisubstiiuit: Pahlieiiit 0 repefnim fuls^e. Hic quidem iocus maxiliie iirrt-
vocutisuni. esse", ut ea etymologia exprimeretur, vel mim.
N. 85; Hisfror.,. qui misst.-De Istris, sive, ut alii prius
Hisiris lib. et ii, nbi d« Sub'wh sermo csi. Sed cum nfeque his
scribum, Liuus, XLI,cap.ll, Pliiiius, iivlocis, iibqne alibi sententia illa Isidoro ;ifficta fe-
lib. in, cap, 19. Sunt populi ' exiremi Ilaiiae, Libur- auCtorem -fragmwhi ih iiii-
n.s uniiiiiii. . _ peiialur, opofietcretlere
quod exemijlar Eiyimdogiarum interpolatum' incl-
N.' 85. A Sicano Shani. Alii tJicunt. Sicanos fuisse disse.
lli-pani.e popttlos, a Sicano rcge sic appellaios, qui N. 99. Burgundiottes, etc. Rx Orosio. lib. vn, cap.
aiiie 'iiojanuiti beiltiin, Sicanb duce, in S.iciliara -5^; Burgus vox cadenlis Laiinilaiis est; iiicefia: ori-
coimiiigrarunt, et insulae Sicaniae lioiiien dcdefunt. ginis. Aii Ilispanos qunque iraiisiit-; et ihde iqrtasse
Vhle Serviuro, ad vers^ 295 lib. v MnniA: _ briga pro ap\M<_,in Fiavhbriga; Julibluiga. ln au-
ciario lawen Ducangii irigu Gellica vbx dictlur, vi
UndiqueconveilitmtTeucri, mistique Sicahi,. pontem; vel siioMero,sigoificare. -Conf-TIileih riiciio-
et.iliis locis; Siliuin, Jib. xiv, vers.34, et Bochar- nariuro wrbo'Rurgris, et riifra; cap. &, n. 28.
'ttiin, Phal. lib. j, cap. 50. N. 101. Fmmi. fiartiiisis'. iib. MM Advers., cap.
N. 86. Twsci.Gwca hbtaliq nominis TJmbciscri- - 1-, feritatem Frahcorum ab Isidoio nfiUii-itioc loco
Lemliiinarguit, ut Grialius scripsjt: sed «sus con- ait. Nescio auienj an per errorem, tiii data opeta
Irarius coroinunior esl. ediderit « verilateinomm ifuncupatos. In amiquis
927 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOTJE. 928
Mss. savpev pro foecurrit ob afflnitatem ; et hacra- _i" N. 114. Celtiberi.Lucanus, iifa. iv, yers".9 :
tione Jurelus, ul dixi in nol. ad Sedulii prosam, lib. | Profugiquea gente vetusta
i, poslvers. 195, in oralione Eumenii pro-scholis, GallorumCeltaemiseentesnomenIberis.
cap. 19, substiluit feritate Francorum pro verilale N. 115. De Africa, vide lib. xiv, cap. 5,
Francorum. Verba Isidori a feritale morum praeler num. 1, el Afri. seqq. j
fldem exemplarium, quae in banc scripturam con- N. 118. Gmiuli. Scribilur etiam 6ine dipbthongo
senliunt, coiitextus ipse satis lueitir. Gallicaeetiam Geluli, sed ita ut prima semper producalur, cuni in
feritatis Isidorus meminit lib. xv, cap. 1: Armhque Geia corripiatur. , flaec tamen mutaiio quanlitaiis '
se adversusGallicamferitalemlucnles, Masstliamcon- non obsiat quo minus Gwtulus a Geta possit deii-
diderunt. Yide etiam infra, nnm. 106. vari. i
N. 102. Britones. Britaunos dici eliain Brilones N. 125. Massylia. Apud Grialium et alios Edilos
apertelsidorus tradit, el comprobaiur ex Ausonii scribitur cum i Massilia; sed cum sermo est de
epigrammate 110: Africaepopulis, orlbographia exigit y, Massyli, clc.
Silviushicbonusest, Quis Silvius?iste Britannus. N. 124. Guuloe. Insula ita a Solino vocalur, a Pli-
Aut Brito hicnon est Silvius,aut malusest. nio Gaulos. Incertus auctor de geographia : Gautea
insula in australi Oceanooccidentalh Quid
Ausonium nonnulli explicant de BrilonibusGaltim; velit, nescip, ait Salniasius, pag. 584OElhiopim. Exercilat. Pli-
ita enim plerumque voc.mtur populi ad Oceanura nian-.
IJritannicum siti, quorunvregio Brilannia minor dici- N. 125. Garamanles. De Garamantibus Plinius,
tur. Sed nulla nosratiocogii, ut hanc explicationem lib. v, cap. 5, et Solinus, cap. 42, apud quero iu
accipiamus. U mea Edilione urbs
, N. 105. Scoti. Scotia fortasse a o-xoi-iadicitur: jGaramanticaeregionis caput dici-
tur Garamana. Garamantes e-c/rentosapud Yirgiliuin
quae Graecavox umbram aut lenebras significat. alii femo/issimosa nobts. Scilicet ex-
N. 105. Gallos nalura feroces.E varia climalum na- tremiinterpretanlur
erani, quia Romaiii ultra sua arma nondum
lura diversitatem quamdam in hominum corporibus; protuleraiit. '
moribus et animis, oriri cxploratum videtur, alque N. 150. Gignentm. Id est, quaegignunlur; quae
fereomnes itasenliuni. ln PalaeographiaHispanaSle- eadem est ratio in veiienlibusannis, el similibus.
de
pliani Terreros, sive polius AndreaeBurrielii,- ex- CAP.ni. Num. 4 Tale erat proverbium. Prover-
siat quoddaro fragmenlum Didaci de Campos, can- biuni quod Isidorus ail e pueroruro ludo petituro,
cellarii Castellae, e prologo opeiis, quod Ptanelani colligitur ex Horatio, cujus haee verba sunt lib. i,
inscripsit, et archiepiseopo Toletano D. Roderico epist. 1 : j
dicavit, ubi sic Roderieuro celebrat: Emendat, vel At pueri ludentes, Rex eris, aiunt,
commendalGallmcosin loquela, Legionenses in elo- Si recte facies.
in
quentia, Campesinos tnensa, Casletlanos in pugna,
Sarranos in duritia, Aragonensesin constantia, Calha- Deinde vocat puerbrum nmniam, qum regnum recte
lanosin Imtilia, Navarros in leloa, Narbonenses in in- {acienlibusofferl. \
vitatura. Emeiidat, vel commendatBrklones in inslru- N. 6. Benevotenlia. Scribo benevolentia, non beni-
ul Grialius; elsi enim aliquando Isidorus
tnenlis, Provinciales in rhylhmh; Turonenses in volenlia, cum i
tnetrh, Francos in strenuilale, Anglkos in calliditate, _ nivolus,scribendum dixeril, seilieet lib. x, verbo Be-
etc. Auctor scribebat anno 1218. Fatendum tamen " munior lamen coniraria scribendi ratio per e com-
ex variis causis inlerdiim accidere ut hominum et ex alioruin esl, et Isidorus saepe non tam ex sua quam
diversarum provinciarum ingenia ex aliis in alios opinioneloquitur, et sentenliam mulat.
mores transeant. N. 8. Vicem futigerenlur. lta cum aceusativo Isi-
N. 107. Vacca. Nomen iluvii fuit in Lusilania, de dorus,etc.el ejus aequales usurpare amant ulor, fun-
quo Plihius, Iib. IV, cap. 21, et oppidi in Africa, de ijfor, N. 11.
|
quo Sallusiius in Jug., cap. 51, et Hirtius, <Ie bello sic appellalum Maghtri populi. Putant aliqui diclatorem
ab oliicio in scliolis dktanlis iitterai
Africano, cap. 74, cujus cives Vaccenses vocat Sal- diseipulis ; ex rjiio' Julius Caesar
lustius, ibid., cap. 70 et 72. De his aliquo pacto in- cap. 77, dicebat per jocum Sijllamapud .Sueionium,'
neschse
lelligi posset Yirgilianus versus, ut ab Isidoro et lilleras,
dicluluram depostteril. Quo lortasse spectat Jnve-
Hieronymo' proferlur : Laleque vagantes Vaccwi. qui sal. 2, vers. 28 :
Exemplaria Virgilii exhibenl: Laieque [urentes Bar- lialis, Tu tabulam
cwi. Florus, lib. IV, cap. 12, Vacceos Camabris Syilaesi dicant discipulitres,
proximos memorat. Sed Yirgilius de Afris loquitur. In aliis Editis hoii raale est Unde- et edicta. Malim
N. 110. Ca/tect. Scribitur Gallmcia, Gallmtia,'Gal- tamen Unde et dklata; nam i(a dicunlur ea qu:u
lecia, Callmcia, et quod ad posteriora lempora magis magislri in scholis addiscenda pueris dictant. Yida
speclare videiur, Gallicia. Eodem modo variat vox Yarronis verba in nola Gnalii.
Gatlmci. Graeca origo a yala magis exigit ut cum N. 12. Cwsurauteni dkius. Intelligo de priroo qtii
g quam ut cum c aut k sciibatur. 1'lorezius, lom. XV Ctesar dictus fuil, non de Julio Cae»are.
llisp. sacr., originem graecam a lacte rejicit, tum v[j N. 19. Per me feges, etc. Indicavi ad marginem
quia Gallwcos rebquis Hispaniaepopulis candidiores locumProverbiorum ; quo, ui puio, Isidorus rospexit.
esse negat, lum qttia Graeci, cum Gatlmcosnomi- Verba Vulgataehaecsunt-: Perme reges regnant, et
nanl, Kallaicos cum k scribunt, non Gallaicos. legum conditoresjusta deceinnnl. Per me principes
N. 111. Concessisse(firunt). Grialius omisil feruut imperant, et polentes decenmnijusiiiiam. De varia
post concesshse, quod in ahliquis exemplaribus desit. significaiione vocis (yianiii dixi in Isidorianis cap.
Sed ctun hoc, vel siniile aliquod verbum ad sensum 79,num. 25. De eiynio lironis, sive, ulalii scribuni,
explendrim necessariuni sit, illud sumpsi ex Editis tyronis, inlra, ironv.56.
alque uncinis inclusi. N. 27. Prwiores a prwettndodictos aslrtiit Cicero,
N. 112. Aslures. Florus, lib. iv, cap. 12 -.Aslures, de Leg., lib. 5, cap. ]5; j .
elc, apud Asturam flumen, elc. N. 'iS. Tribuni. Jacobus Gutherius, de Offic. duin.
N. 115. Cantabri. Florezius, tom. XXIV, pag. 126, August., lib, III cap.19, non a tribuendb jura, sed a
observat antiquiores non meminisse urbis Cantcs, tribubustribunosdiclos ex Dionysio et Varrone aflir
quam Isidorus indicat, a vocabulourbis el Iberi, eic. inal. Tribuni apud Romanos pnmo tribubus prae
Braulio, cap. 26 Yitte sancti ^Emiliani CaiKaoream erani, tum alia tribunorum genera addita. Pompo-
urbero nominavit. Nonnulliputant, Cantabriamdictanv nius, Dig. lib. i, lil.j 2, leg. 2, ante med.: Dicti
(.pasi wTii Iberum; alii -alia conjiciunl. Caniabria tribuni, quod olhn in tres partes populus divisus eral,
hrbs exslitisse creditur prope Lucionium. quo loco cl ex singulh singuti\ creabanlur; vel quia Iribumn
iiiinc hseret nouien. Cerro d'eCantabrim snffragio creabanlur. j
929 AD S. IS1D0RI ETYMOLOG. AREVALI NOTJl. '930
N. 52. Liber vero vrimus militim. Militiaenolalio a A . lamilatem temporum.quibuspro defensoribus plebis
tntWeet a mullitudine exposila fuitiib. m, cap. 5. eversores subrogali erant.
num. ult., et redii iterum hoc cap. niim. 45. Quod N. 19. Numerarii. De numerariis est titulus 50,
Liber primus mililiaeordinem docuerit, fortasse ideo lib".xn God. Justin. Yide etiam tit. 1, Iib. vni Cod.
lraditur,'quia Baccbus pro Boeoliaeliberlate pugna- Theodos. Forcellinus, inLexico, verb. Numerarhts ,
vii, Indos perdomuil ac de eis iriumphum egit; vel apud lsidorum legendum ait qui publkum numerum
quia idem deus, ac Mars, a nonnullis creditur, ut mrariis inferunt: quodmilii non arridet.
oslendil Macrobius, lib. i Saturnal., cap. 19. N. 25. Decuriones. Ex aliorum senieutia dicunlur *
N. 56. Tironesdicuntur forles, eic lnnuit nolatio- a decem, vel a decuria, quod ipstim est a decem. Ex
nern nomiois, quam nuro. 19 expresserat, nam liro hoc nunieio priroa origo decuriarumet decutionum,
fortis, ubi fortasse scribendi lationem; qtiam non- N. io. Primi shu maght. Plerique Edili prwsint
nulli teneni, el Grialius eo m numero adoplavil, se- maghtratibus. Giialius priini sint magislratibus. Ma-
cutus est, tyro, ut inde tyrannum ducerel. Sed com- lim primi sint magislratus.
inunis scriplura esl lirb : quam vocc.n qiiidain eiy- N. 27. Tabellio. Proprielas verborum.ila dislin-
mologici deducunt a -dpa, ut tiro sil rudis , le.ner, gueijda est: labellarius est porlitor fabellarum; td-
elc. Claudius Taurinensis in iitie Quaesliou. super' bellio, qui publica instiuuienia, seu tabulas publicas
libros Regum elyrnologiam lironis, et quacdam alia conscribil; eafceptorscriba, qui dictata excipit, et
verba ex boc loco Isidori exsciipsit; cui haec nota notqrius dicebatuf , quia ea noih plerumque exara-
subjecta est : Elynwlogiam hunc expendal, obsecro, bat; scribd, qtii noinine principis, aut magistratuuni
lector. . ieges, acja. rationes, vel quidvis aliud perscribif.
B
N. -42.T» porlkibus. Malimin porlis, nam excubiae Privatonimiioiniiiuni librarii scribarum nomine non
ante ipsas porias , vel in portis fieri solebani. Vigiliw gaudebani.
eraiitlanlum nocturnae, excribimct stuliones noclur- N. 28. Burgarii a burgis. De Burgis, et Burgundib-
nae et diurnse.- Siaiiones ex integris tiirmis aut co- nibus supra, cap. 2, num. 99. Titulus 14 Cod. Theo-'
liortibus cpnstabant, excubimet yigiliwe, qualuor dos., lib. vn, esl de Burgarih, qui videnlur illifuisse
vifis. VideLipsium, lib. v de Milit. Roman. qui in burgis, seu castellis provinciae custodiendae
N. 45. Ab his ergo Velilibus elephanli quondam... ciusa follociibaniur."
necab. De velilum pugna Jsidorus, lib. xvjii, cap. 57, N. 29. Collegiati. Difiicilis sane locus. Collegiati
ubi rursus de originaiioue vocis; euim, ut ex noiiiiullis inscriptionibus patet, dice-
N. 45. Militia. De etymo miliiiwsupra, n. 32. bantur illi quiinaliquo coliegio erani. Sed Isidorus
N. 49. Succenturiati. Festus : Succenluriare (Al., aliud inielligit, scilicet Iiomines incertb palre geni-
succenlurire) est explendm cenlurimgratia supplere , tos, ettx eururo c'ollegi0'depulalos, quifacinus ali-
subjkere. Quod addit Isidorus, Uhdeel adinsidiandum, quod coironiserant. Ducangius observat, in edicto.
petitum videtur ex metapliora Terentii, Pliorm., Theodorici regis, cap. 69, collegialosinter servos ct
act. i, sc. 4, in fio. : eos qui curiae addicti eranl poni : Quhquis curialem,
aut collegiatum, aul servum, per L attnos possederii,
Nunc prior aditotu; ego in insidiisbic ero eic. Additnon alios \ideri coltegiatosin Cod. Tlieo-
Sucfcentudalus ,Yi<_uiddeficies. dos., tit. de Colle~gialis,ubi ila appellantur. qui pu-
N. 53.1 n quo. Havercampus, commeni; in Apo-' blico manuariam uliquam ariem , operaui et mini-
loget. Tertulliani, cap. 2, legi jubet iriquod, non in Q- sterium .pnebebant:" quorum conditionem iilii se-
quo.~ Nihil tamenausim niutare. quebantur, proindeque non modo servilis conditionis,
• N. 59. Classes. Paulus ex Festo : Prociucia classis sed etiam ut plurimum servi nativiiaie eranl; de
~
dkebatur, cum exercitus cinclus eral gabino cinclu, quibus videndus Jacobus Gothofredus ad hunc ntu-
confestimpugnalurus.Velusliusenim fuil mullitudinem lum. Nondum tamen ex his plena lux lsidoro nostro
Iwminumquam nauiutn,CLASSEM appellari. accedit-, neque ex eo quod apud Papiam collegialus
N. 60. Nodus.Yix apud alios quam apud Servium quoque dicitur carpentarius. Quaerendum enim est"
ellsidorum signilicatio nodt pro'densa peditum niul- genus hominuin sordidissimum. Eos ergo puto col-
liludroe legitur. Vide commentarium ineum in Pfu- legiatos ab lsidoro vocari, qui lib. xi Cod. Justin.,
deutium, Hamartig. vers.'210 :'Pugnw nodumque, til.'17, leg. unic decani, vel coilegiati dicnntur ; et
moramque. lit, 8 lib. II, leg. 4, numerus decanorum ecclesiae
N. 64. Agmen. Becmanus, pag. 204, verb. Ago, constaniinopoluanae staiuilur. Hi autem "decani,, et
contendit agmen vocem latam esse_. et ineple a"Ser- collegiait erant vespillones , quibus sciliGetcura in-
vio reslringi : Cui, inquit, nemo facile credet, nhi cunibebat sepeliencli corpora defunctorum, copiatm -
servus forte alienw cpinionh.- Sed niulla sunt quibus quoque appellati. Et etiaronuro quidem hoc genus
suaderi posset proprielalem vocis bene a Serv.o ex~ lioniinum sordidissimum est, fuisse autem ollm el
pressam, etsi de quavis mullitudine, sive incedenle, alicubi ad hoc triste inihislerium deputatos ex cus-'
sive secus, usurpari solet. Liyius, lib. xxxm, cap. 9, todiis eoruin qui facinus aliquod comroiserani, et
eamdem proprietatem iunuif : Phalanx,-qitw venerat, ' ignoli generis erant, e.x_Isidoro discirous. Collegiali'
agmen magis quam acies , apliorque ilineri' quani " vero lortasse dicti sunt, quia ipsi etiam coltegium
pugnw, vixdumin jugum evaseral. vespiltonum,seu decanbrumconstiluebant. . . .-
K*.12, Primi ordihis, ctc Haecdislinctio poslerio- 51' Lilius Gyraldus, lib. n, dialogismo.12, vocem
ris aetatis est; ham apud Plinium Juniorem et alios barones explicat bis verbis lsidori, pontificis, inquit,
aequalessenatores quivis, et consules bonoris causa sanclilate ac doclrina prmctati,quae cuiifert cum aliis
clarhsimi dicebantur. Liide apud Yopiscuro, in Au- locis Ciceronis et Cicsaris, sive Uiilii polius.apud
reliano, cap. 18, clarhsimus ordo est ordoseuaio- quem aiii legunt berones,seu verones.Etiam apud Ci-
rius. Fuit eliam clarissimus vocabulum dignilatis. ceronem variant exemplaria..01im vox contumeliaj
Vide Boliarium, tom. 1 Rom. sublerr., pag. 55 et erat pro stipite, faiuo, elc Cornuius ad Persii sat.
seq., ubi inscriptionem veterem illustrat, qua Ju- 5, vers. 159, ait Gallorum lingua barones, seu va-
nius Bassusv. c. dicilur, et Prudenliaiia mea, pag. 53 rones dici servos mililum, qui ulique stullhsimi sunl,
el seq. servi videlkel stullorum. linle baiones nomen iis quo-
N. 16. Prmlores. De prwibribus urbanh liic serroo que litesit,qui obscquio, et servilio principum addicti'.
est. Origjnatio vero vocis in riot. ad nuro. 27, cap. erani, quae priiua vidctur origo,digiiiiaiis i)afoiiuni.
5, exhibita fuil. De vocis eiyroo videndus-Yossius iii Elymolog., e"
N. 18. Tribuni. De etymo vocis tribuni vide not. ad Ducangius ciiin auctario;
cap. 5, nuro. 29. Verba Isidori ; At contra nunc.gui- N. 55. Quod est, eic , dhpensatorem. Non recta .
datn eversores,elc, forlasseab eodicia sunt, quia , procedit sensus, vel supplenduiu esse. Nonnulli Ediii •
etsi luuc tribuui non erant, notare tameu voluit ca- dhpensalor pro dhpensatorem: malini id est pro auod
931 AD S. IStDORl ETYMOLOG.AREVALl NOTM. m
est; ita enim l>enecohaeretoratio : stgnificat -,id est, A v:i-ium nomeu dicitur; ' qua de re juris interpretes
universaruin possessiotmm, ei viilarum dhpensato- mulia disputam.
rem. N."51. Latini ante Rom. cond. apud lat. fiebanl.In-
N. 35. Procuratores. Discrimen, quort inter procu- lelligitur liberli, vellegendum : Lulini libeiii anle ,
ralorem et cognitoremeausaeintercedit, egregie ex- etc, ut Grialius |in not. exprimit; nam in textu
plicatur, lib. i Different., num. 125. Etsi in noniuil- oroisit liberti, ut alii Excusi et Cddices eiiaro ius .
lis Editis bene est vice fungantur, tamcn Isidorianum Eisi Latini liberti,' de qnibus ex lcge Norliana, elc.,
videtuT vicem, ut aliis in locis noiatum. nobis consiai, differuut a Latinis liliertis, quales Isi-
N. 58. Diff. inter inquilin. eiadven. Differenliain- dorus describil, taihen poluit Lidorus piimam.origi-
ler inquilinum, incolam, etc, exponitur eiiam lib. i ni-ro Lalinorum libertoruin, repetere ex aliquo ye-
Differenl., n.'525. teri auctore, qui niinc non exstet. Isi Cod. Justiu.,
N, 41. Peregrini. Ab agro videlur faclum peregre, lib. vn, tit. 6, assefit Justiniauus Lalinos libertosa:l
peregrinus, etc. Et huc spectant verba exlrema de simililudinem anliquwLalinitalh, quw in coloniismissa
longinqua regione. csl, videri esse hitroducios. Sath absurdum est, adtlil,
'N. 42. Nam sola urbs Roma. Roma per excellen- ipsa origine rci sublata, ejus hnaginemderelinqui.Cum
tiam urbs dicilur, ut a GraccisAihenaeKOTV. Quin- igilur multis inodis,[efpetieinnumer-iJii/i/iHs Lalinorutn
tilianus , iib. vi, c 5 : Urbh appellalionem, etsi no- inlroducta est condiiio, et ieqei, dwersw, et senqtus
men proprium non adjicerelttr , llomam tamen accipi consttltainiroducla suni, elc. Recte igitur omuia con-"
est receptum. Hoc vuli Isidorus, boc alii, qui sim li "gruent, si disiinguaiitur teropora.
modo loquuiitiir. Forcelliuus, in Lexico : Falsum _" N. 52. His prhnum aditus erat, etc. Loquitur, Isi-
est, iiiquit, soiam RomamLaline URBEM dtct, cwleras dqrus de pnmis leroporibus. At neroo tinqiiam !mc
oppida; lioc enim quidam ex Quinliliano, cujusverba dixit,'ait Anl. Augusiinus. Dnde id Anl, Auguslinus
nondum vidimus, ajfirmarunt. Certuin quidem est, reseivii ? neque enim ad nos perveuerunt scripiores
eliam alia oppida urbes dici; certum pariter Romain illi onmes, qui de iiomanis anliquitalibus scripse-
quoque oppidum vocari. Sed Iioc non tollit quomi- runi. De posterioribiis aulem temporibus ad pfiora
nus per excellentiam, ut dixi, Roma Urbs appelle- iiiiniiiie argiinienluiii ducere licet.
lur, et ex corninuni usu Romani alias urbes oppida CAP.v. Niini. I. Hmredh nomen.De hwredh ' elymo,
nuncupareiit, praeserlim ut ab Urbe,'seu Rohva dis- lib. v, cap. 25, num. 1.
tinguerent. ilsec anteni distinciio maxime locum N. 2. Est enim. Savpeila occurrit enim aputl Isi-
habet inter urbanos, et oppidanos; n.anvurbani erant dorum sensu non satis commodo, fortasse a librariis
Roniani, alii nou Roroani. iuir-isuui pro iiem,, aut etiam ex aliquo liiieraruiu
' N. 44. oppidani
Ahcillm.Aliianciilas dici volunt ab antiquo nexu. ,-
anculare, lioc esi, minhtrare; quod ipsuro fnrtasse N. 5. Et bene parta pairani. Apud Lucrelium ple-
aliquis ab ancone deducat. Dubiuiii autem roihi est, rique legunl': !
an Isidorus de urbe Ancone, seu Ancona inleliigeu- Et bene parla patrumfluntanadematamitrae.
dus sit, cum ait : Unde el Anconemdicimus; au de
ancone, sive anconibus; quaevox est Yitruvio et aiiis Ex Isidori sententia pairant praeferl etiam Andr.
iirchiteclis familiaris pro partibus normae,quaesiroul Scholius, !ib. y Obseryat. human., cap. 9 : Hinc
junclae angulum rectunv faciunt, aut alia signilica- patranles oculi, patrans voluptas, elc,
titine. Magis pulo Tsidorum de urbe Anconeloqui , G N. 5. Crenwituin.IFortasse cretrienlumest a.creo,
quae etiam a flectentis se orae cubito dicta est. Nani * quasi creatnenlum.Ajioqtiincremenluinest iucreujen-
ciibili speciem loeus, in quo exstai, relert,' tuui: exempla piofeft Barthius, Adversar.
- N. 0".Maler enim 'quasi muteria. Maleria a malre
N. 47. Nunc aulem /iderttiius, etc- Discriroeninter dicta
libeiium et libertinutnaliquauto post Appii Csecitein- creditur, non hiater rimuieria.
N. 8. Inslrumenta bmpiioiiis.Yide noiata ad lib. v,
piira hbc erat,' ui liberlus et libeiihtus idein quitlein
24, num. 2o. Non 'oniitienda sunt hac de .re
significarent, sed libertus relerretur ad pairouum , cap.
jibertinus designaret staluni sine respectu ad eum verba Gellii, lib. xviii, cap. 6, qui ex Melisso gram-
niatico haec
eujus servus fuefat; sic recte dicilur Tiro libeninus qumsmphts,prolcrt :j Malrona isl.quw seritelpeperit;
homo,et idenvliberlus Ciceronis. maierfainilius, siculi sus, qum s:mel pe-
N. 48. Circumagebam, elc. Ita etiam Seneca, lib. peril; porceira, qum\smpius.Pergit Gellius : Utrum
autem Itoc de mairona ac de matrefamitius Melissus
I, epist. S, "adLucilium : Pliilosophimseryiasoportel, excogitavethipse,
ul libi conihigat vera libertas. Non dijferlur in dkm e(j conjectuverit, aii scriplnm ab
qui se iili subjecit et iradidii. Stalhn circumagitur. Ad aliqno legerit, hariolis profecto esiopus; ndm de por-
ceita habel tane auciorem Illud in-
alapae icfuhv allusilSedulius, cum de colaplns qui- pendioprobabilius esl, quodPompotiium... idonei vocum_aiiliqitarir.ii
bus Salvator percussus fuit, dixit lib. v, vers. 105: enarralores tradiderunt, malrdnam dictaih csse prv-
His alapisnobis libertas maximaplausil. prie, qumin niulrimoniumcumviro convenissel,quoad
Isidorus rem descripsii ex Gornuto, scholiasle Persii, in eo malrhnonio maherel, eliamsi liberi nondunt tini
vers. 75. Fabricius, cap. 15 Bibliograph., „. fureu!; tliclamqueesse ita a SIATKIS
| ad sal. 5, haecannolai": nominenon attepto
I num. 17, Manumissionhservoruihnon u sed ciim spe el,omine mox adipiscendi; uude
' unus ritus fuil : manumittebaniurenim vel ad ptenam jam,
ipsum quoque malrimonium dkilur, Jlairem aitl-nn
ttl
libertatem, atque ha civesRoinani fiereni, vindicta, famitias esse eain soldm qumin marili inaiiu, manci-
sive virga prmlorh , alapmqueinfiiclione, el actionein pioque, aut hx ejns in cujus maiitus manrimancipio-
circulum, vel censu, aut testamenlo... velila ut impe- que essel, quoniam nonhi matrimonium lanlum , sed
ttarent tibertalem nonjustam, fierentqueLalhtijuris, in familiam quoque marili, et iu sui limredh tocum
non quiritium , per ephiolam; vel inter itmicos, et ' renhset. Quod Isidorusait, malronamesse quasi tiia-
convivii adhibitione. Plura manuinissionis genera Irem nati, alii melius explicaul, ona in ntadoim esse
praecipueinler Chrislianos recensel Ducaugius,verb. produclioneiii, ut a paire lit palronus. De varia signi-
Manumissio. fica itine vocis Malerfamiliasaccurate agil Manutius
N. 49. Dedililii. Orones dicebantur qui vicioii in in nol. ad lib. v Ciceronis Faro., epist. 10. Yide
bello se dedebant. Alio deditionis geuere dedititiidi- etiain infra, cap. 7, nuin. 15.
cebantur libenini, oui post ..dmissa cilinina publice N. 9. Avus. Alii avumab abba deducunt, qtiaevox
ctesi ita fuerant, ut 111lacie, vel cnrpore indicia im- ex Syro seruione originem trabit.
pressa reroaneront. Hi ita manuinissi dedhitii appel- N. 15. Soboles.Scribo soboles, ut plerique solom.
labantur; de quilms videri potest Gaius in epist. Nam sive sit a suboleo,sivea substitutione, perimi-
Insiil., lii. 1. lu Cod. Justni,, lib. vn, titulus 5 est tatio liiterarum satis frequens est, praeseriiiii eupliu
De ded-.tiiialibertute lollenda, ubi liberlas deditilia niae gratia. :
955 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREYALI NOTJE. 934
N. 14. Jdehi et minimus a ,monade. Minimus est \ vis autem Grialius lertiuni sieinma nmisent, quia in
i minor : et hoc fortasse a minug^ aniiquissimis libris, ut ait, duo sunt lanlum", tauieii
N." 19. lidem ei pueri a pube. Haec forlasse ad aiictorilate aliorum exemplariura permotus repoiien-
alitim locum.pertinent: sive puer stt.a pube, sive a dnm censui. Notae vero, quae respondent ntimerls
purus, sive a trai?, et dorice noip. 28 et 29, in siemmate primo et nllimo e.vpressae,boc
loco praemitluntur. - . ,'
N. 21. Vopiscus, etc. Ex Pliniq, lib. vii, c. 10,
et Solino , cap. 1, al., 4. - . N.*29. Hwc cqnsangiiinilqlis ... fugientem'. Gonci-
N. 25. Nothus. Discrimen inirr nothbs el spurios,' lium"Duziacense "n , anno 871, in epistpla synodica
ut ab Isidoro exponitur. apudantiquiores non inve- ad, episcopos Aquitaniae, toro. IX""Laiihei_co!. 261 ,
nitur. Festus: NOTHUM Grwci naium ex uxqre tfon * lirfc Isldori verba, sic allega.l: Isidorusitaque de con-
legilitqa vocanl, qui apud -tjiosspurtb palre nalus dtci- sanguinitate sic loqijiluf ": C«jt«s series seplem gradi-
tur. Spririi dicebantur incerio patre geniti;' atque bus dirirhilur iioe modo":filius, e.t filia; nepbs, ettie-
- adeo antiqui.eisdem lilieris sp scfibebant " spuriion, ptis ; pronepos, et pronepth"'; et abttepos, eiabitepti,-;
et-sine palfe. adnepos, et adiiepth; liinepos, tririepth ; irinepoth
N. 26. Nepos aulem ulriusque rex. Invenitur. qui- filhts",et trinepolh filia. Hwc consangitimtatis(sic) dum
dem alicubi nepos pro nepie femirieo genere ; sed se paulaiim... gradum sese subtraxerit, elc , usque
Cicero, et alii passim, ttepits usurpant., ad fugienlem.
N. 27. Progenies. Htec de progenie un.de Iiauserit Ibid. Ideo aulem usque ad sext. De coii"saiiguiiti-_
Isidorus, non liqiiet".Caeiemmcommuni nsu loquendi late usque ad sextunv gradum Regitio, pag. 288,"et
progentes eliamde flliis diciiur. Cieero", i Tuscul., o a'ii disserunt. Berardus, iri Isidnrianis, cap. 52,
cap. 55 : Priamrim lanta' prbgenie brbalum hostilis num. 35, displicere ait viris eruditis hanc resirictio-
manus inleremit. Yqx quidem prggenilor eum imlicat nem usque ad sextum gradum. Yersus nonhulli de
qui anle patfem seu genilorem est. consanguinitatis gradibus, qiii in quibusdam veleri-
N. 51. Eaquae ex Isidoro a Gtaiiano proferuntur bus membranis Etymdlogiartim Teperittnlur, et fra-.
Berardus illustrat, ut videri poiestlijlsidorianis., cap. gmentum quoddam De yugrndibus consariguroitatis
32, num. 35 et 5*0.Editio vetus postverba, irtraut- jsidori nomine in Codice (Jttoboniano 1968 inser-
que vocabulum, tilulum de gradibtiscpgnai. addit ad lum, pro appendice 12 et 15 cxhibebuutur.
explicttlonem stemmatis "consangritnitaiis, quod il- CAP.VII.Niroi.5. De aira lib. v, cap. 25, n. 2!. Ex
licosul)jiclt,opportui)um. Eum in appentliee 11 pfo- arrabo, graece«ppa^v. faetmii est arra per apocopen.
ducatn, Edilio eadem vetus bniinv,tanlum exhibet Isidorus ex aira deducit airabo, ut-seutentise serviat.
stemma, quod in nbslra Edittone- ' inscribitur: De N. 8. Venanlius Forlunatus Iib. VHI, carra. 5,"
- - vers. 303 : .
gradibus generh humani.
CAP.VI. Num. 5. Fratres dicti. Ui inteiligalur duos
esse fralres ex eodem patre eademque roatre, ex- Angelusinde.tuos repetens paranympliushonores.
primendum est frater germanus; quod Hispani et Paraoympliorum meminit etiam conciiium Cartha-
Itali "vulgosignificaiil per fralrem carnalem. ginense iy, cap. 13, apiid Regitiopem lib. ii, cap.
N. 8. Si auiem emeris, Vulgata : Cnm tibi vendilus 155. Vide Ducangium.. . .
(ueril frater hius Hebrwus, elc. ln Aposloli"' Verbis : • "S. 9. Gonjuges, etc De conjugqtis fusius Isido-
0ptabam enirriego ipse anqthema, etc r.us, Ub.vi de Eeclesiasl. offlc, cap. 20. Brissbnius,
N. 9. Non si( rixa. Vulgata : Ne quwso, sit jur- G" De ritti niipt.. pag. 313, admittere non aude.tquod
gium inter trie el te, el inter paslores
* meoset pastores Servius, ad ^Eneid., lib. iv, vers. 16, et post eum
tuos;
' fratres enini sumus. Isidorus hoc loco de jugq matrimonii tradunl. Albe[-
N. lO.A/feciu fratres dicli, De veteri more, quo tus Dietericus, qui notas adjecit, adyertit a Grialio
se omnes Chrisliani fralres appellabant, Jixi ad landari Augustinum, De nupt., cap. ll, apud quem
vi-rs. 75 hyinni 2 Perist. sancti Laurentii: Tum nihil reperit. Ipse product in eamdem sententiatn
sutnma cttra esl fratribus. Isidorus a genere roascu- Fesluni, Clpianum, Siatium, guorum tameh verba,
liuo ad neutruin transii; el a singulari in pluralero :- utait, aliam admitluntinterpretationem. Non tamen
Affeclufralres dibli, qui in duo scindunlur, spirilde, censet iroprobabilem eum ritum quem nonnulli de
et commune.Spiritale, elc Sed foriasse haec libra- velo instar jugi inielligunt. Ipse suspicattjr huc trabi
riorum culpa esl: Affectu fratres dicli, qui in duo posse quns Servius, lib. IV ^Sneid., vers. 574, tra-
scinditur, sptrilalem et communem. Spiritalis, etc. dit; nimiruni de duabus sellis'jugati§, quae forlasse
In aecusativo plurali duo pro duos nonnunquam oe- jjugum repraesentabanl, vel iri jugi modura juiictae
currit ; el haee pottiil esse errandi causa amanuensi- eraut. De tola bac lsidoriseiuentia plura disserit
bus ;-p>isl duo putartini necessario sequi sphilale ct Ivo Carnbtensis, eiiist. 175. Explicatio de mJtrjmo-
commune. Yerba Scripturae non inveuio, nisi forte niijugo, quod-aitinet quidem ad Cliristiatios exipso
Isidorus respexit ad Isaiae cap. LXVI, 5. Dixerunt Isidoro, loc. cil., desumenda esi : Qnoclauleht nu-
frntres vcslri, odientcs-vos, etc bentespost benediclionema lemia UIIQvinctdo copu-
N. 14. Consubrini. Grialius secutus fuit sCriplu- lanlur, videlicelne compagemcbnjugalis unilaiis dis-
raro consubrini, subrhii, Ususreliriet ~o,consobrini, rumpant. Al vero qttod eadem.vitta ciridido purpureo-
sobiini. Ncque obstare debent rass. veteres, in qui- P gue colbre permiscetur, caudor quippe ad mundiliain
bus saepissirae o in.u mutaiur. vitm, pitrpura ad sanguinis ppsteritalemadltibefur, elc.
N. 15. Thius. Hispanis patruus et avunculus iio N.-10. Vu/(nssito'stie/ef!(.'VeIaraerilioc tenue erat,
dicitur, Italis sio. Glossse-Arabicolatinae : Thius; et lutei coloris : flaiiimeuinyocat ,Catullus, cafm^ 60,
avunculus. Sic etiam tliia pro araita in conci!io"l3ra- quem ad Ibcurn Vulpius, ex Gehes.' jix, 16, colligit_,_
carensi iianni 563, c. 15. kd haac Cerda n.on ad- inorem flanimei adbibendi a"b_ Ilebraeis iisque deriva-
vertil animuro , cum scripsit in glossario Isidoriu.uo luin videri.
(i«s pro avunculo ab aliquo iuscio addiiamentuiri N. 12. .Oteq .ttngerent. Plinius, Jib. xxvm, c. 9,
esse. Vide Isidoriana, cap. 57, num,- 5. adipe tinciionemfleri consuevjsse tra.ilit. Arnobius •,
N. 20. Vilricus. ,Aiiidicunt vitricum e.sse ex, pa,- lib. madversus gerues,' qdipali uhguine , ubi tJeafti
trico. GlossaeIsidori: Fitricus, patricus. - ttnrriaii-'irridei his unctinnibus praepositani, Alias
•N.21. Quasi privigenus. Fpnasse privigenitus, hoc causas, cijf nbvaeftupiae limen calcare vetarentur,
est, -prive,separatim, el seorsum genitus, anlequam expbhii Brissonitis, de Rit. ijupt., p.ag."327 et seq..
niatef niipta es&etvitrico. N. 16. Vidua. De viduis, lib. n Oflicior., p. 19, ubi
N. 27. Post hupc num. 27 in Editione Grialii sunt cliiniis explieatur ver.rviduilulls"npmihe illam, ca-
duo lantwn stenvmala, scjlicet priminn el secuu- fere, tiuae pluribus iiexa friif mafilis. ApudJJrjaV
duni. In. aliis Edilis et Mss. suni tria, fere qualia a iiuiii scriptum erat iduere j>roidriare .''lioc..pb4|iiiVx
nobisintribussequ.entUjusflguris exhibeiitur. Quaui- Macrobio et aljis. Macroblus, lib. i Sa_lMr{taL,;'.eap.
935 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOT-iE. 95<J
15, viduam diclam ait; quasi valde divham. aul a A Amosinierprelatur potens, forlis, verecundus. Suspi-
Virodivhatn. cionem Barthii confirmare possum scriptura Codicis
N. 17. Fralris uxor fralrhsa. Legi etiam polerit Vaiicani 625, ut ihdicavi in Isidorianis, capv 95,
apud Isidorum, ut apud alios, frutiia, non fratrissa. n. 29. Nam in eo Codice clare legitur Amos pro
Forcellinus ait janilrkes duortim frairum uxoies mros. Non lamenausim scripturam vulgatametcom-
dictas, non quod earodem januam pulsarent, sed munem mutare, quae, ut dixi, aliqua ratione defemli
quod pariler adversuro lectuni janum sibi sterne- polesi: Et Isidorus quidem verbum Amos inferpre-
rent, in eoque lanquam cuslodiae causa cubare tatur lib. vn, cap. 8 , num. 12 : Populus avulsus,
soierent. Nam apud Romanos eaconsuetudo fuit, ut quod a viro forti el \sapiente longe dissidef. De hac
quaeuxor primuro in manum viri convcnissei, ea sibi voce heros, ut sanciis aliquando apponilur, dixi in
in atrio domus ante ipsam januam lectum slerneret. comrnentar. ad Priidentium hymn. 6 Cathem. ,
Quo respiGit Propertius, lib. iv, eleg. ult., vers. 81: vers. 114, ubiobservavi Avilum, lib. v, nove dixisse
Seu tamenadversammularit jamia Iectum: de Pharaone : heros\ impius. Bembus contra repre-
Sederit et nostrocauta noyeroa toro. henditur a Scaligefo, lib. vi Ppetic, cap. 4 ': Bem-
Nonnulli putant, janitrices corrupte ita dici e graeco bus, cum Doininumi Jesum HEROA vocat, valde me
charipBs, inateres, quod est, fralrim. commovit; sane vox iinpia, el utroque indigna, ne ar-
N. 20. Conjugium. De jugo conjugum supra, guletur quispiam heroem e semisse Deum, ex attero se-
num. 9. tnhse hominem. Quod hoc eod. num. additur :"Au-
N. 21. Connubium. Ulpianus, Regular. lit. 6 : ctoremaulem... non posse existimanl, Barthius, loc.
Connubiumhabenl civesRomani cum civibusRomaiih ; cit., advcrtit deesse in suo libro mss. aulem, vel,
cum Lalinis aulem el peregrinh ila, si ioncessum sit; B ut alii habent, eliam, et exislimanl. Negat Grialius
cum servis nullum est connubium. hunc locum iuiegrum esse, quia in cursor diversa
N. 22. Hymenmtts. Hyman, vel Hymenmus deus ralio esi atque in auctot. Sed,"ut pulo, Jsidort mens
cr.it nuptiaruro, de quo roulla fabulatores. esl auctorem, cuui iad auetoritaieiii refertur, pro
N. 25. Contubernium]quoque dicebaiur inarilalis communiaccipienduro, quarovis iu femineum genus .
conjunctio servorum, inter quos olim verum mairi- flecli possit aucirix jin alia signiflcatione. Ac simul
advertil esse quaedam nomina quae nullo roodo in
moniuin non erat.
N. 24. Repudium. Discrimen inter repudium el di- femineum genus flectuntur, ut cursor.
vortium expliealur a Modeslino, Dig. lib. L, lit. pe- N. 4. AmicusESTab amore; amor aulem commode
nult., leg. 101":Divortiuminier virum et uxorem fieri abN. K/wesimut, una, deducitur.
7. jEmuli originatio fortasse est ab atp.vho-:,
dkilur; repudium verosponswremilti videtur, quod et
in uxorispersonam non absurde cadit. Lsurpatur.pas- alp.vlos, lepidus, blandus.
sim .repudium pro divortio. N. 8. Elalus, elc. JHaseipsa verba occurruntiufra
N. 26. Frivolum est. Grialius el alii Edili habent in E, nuui. M, neque hoc loco inseridebent, nisi
Fri/io/ttmes/,eic,scd pauloposi Grialius ; JYamfriiio- scribalur mlalus, quod ortliograpbirc repugnat.
lum est. In Pandectis quidem legitur fribusculum,sed N. 12. JErumnobusarumine. Forlasse hucperiinet
hoc inde oritur, quod saepe b pro v adhibebatur; ac quod ait Arnobius, lib. vn : JErumnm sunt prhna in
frivusculum etiam apud Ulpianum, legendum multi gurgulionibus capiia,\qua dejicere cibosel referre tia-
pmani. Quod enim alii reponere leiilant frigusculum, lura estwrumnulas ruminaloribus' swculis. PJauius, apud Fe-
vocat furcillas, quibus religatas
non placet. Isidorus ccrie vel frivolum, vel frivuscu-1"„ stum,
lum videlur legisse. sarcinas viatores gerebant. Ruina, rumh, aul rumen
N. 27. Et benedixil, Yulgala : Benedixitque illis oliin erat inamina; rumen eliam est pars colli, aut
Deus, et ail: Crescile, etc. quasi ventriculus ejusdem, quo referri possuut verba
N. 29. llem in eligendauxore qualuor. In Cod. Vat. lsidoii per inopiam,\' etc. Alii alias nolationes nomi-
palat. 282 haecesl riota ad liunc locum : Chrysoslo— nisN.proleruut.15. Asirosus. lii Glossario Isidori dicitur eiiam
mus supra Matlh. i : Qui divilias eligunt, et non tno-
res, pulchriludinein, et uon fidem, quod in merelrkibus lunuikus. Signilicaiio in vulgari lingua Hispana est
solet quwri, hoc in conjugibus optant. Proplerea non desaforlunado, hoc esi, infelix.
generant filios subdilos vet sibi, vel Deo, ul filii eo- uisiN. 14. Enormis. Ad hunc locum non pertinet,
rum non sinl fructus justw conjunclionh, sed pwna per -esciibjlur, quod contra regulam esl. Pos-
•condignairreligiosilalh. set substitui abuortnis; sed boc accipitur pro sine
Vocum cerlarum Alphabelum. In veteribus mcm- nonna, aul tcge. Yide infra, not. ad num. 81, ubi iu
branis diversi lituli hujus libri apparenl, ul: Libers, E recte collocatur enorinh. De abacloribus Paulus,
per alphabelum conscriptus. Capitulum libri x, id est, lib. v Seiileut., capi 18. De abigeis Ulpianus, lib.
de quibusdam nominibus per alphabeium dhiincth. De XLVII,Dig., lit. 14, leg. 1.
qmbusdamvocabulisnominumper denominationem.De N. 17. .-Erarh expensam. Grialius in texlu edidit
reliquh tiominibus juxta ordinem elemenlorum. Li- wrarium expeiuum, quod in nota damnat.
ber x, per denominationem, eic Codex urbinas 100, N. 22. Uealus. Clarum est beatumesse a beo, quod
iu ijuo Eiymologi*ein xxn libros distribuunlur, hujus- a Sia, vivo, noniiuJIi deducunt.
modi lilulos liac rubrica c.omplectilur*.Liber dttode- D . N. 26. Benivolus! Recepta consueludo scribendi
cimus Isidori de quibusdam nominibttspei alpliabetum benevolus, et benevolentia, similibus aliis exemplis
dislinclh, de reliquh nqminibusjuxla ordinem elemen- comprobalur, ul bcneficus, benedko, etc Lipsius,
torum, vel litlerarum, de quibusdam vocabulis homi- Vossius, Dausquius,!praeler ahtiquiores Euiychem,
num (Al., nominum) per denominationemincipit. Bedam,
~ elc, probant bensvolus.
N. 'i&.Brulus, Abialiisdicilur /irudon quasi SpuTov,
LIBER DECIMUS. quod comedi potest,iedule.
Num. 2. JEros. Infra, in H, suo loco est Heros.. N. 30. Bucco. Rarlhius, lib. vi. Advers. cap. 14:
Gur auteui in A wros collocelur, el scribatur, ratio Quod vero Jsidorus prigin. lib. x, el Maghter alius
inde peti polest, quod ex Graeeoheros dicitur, quasi glossarum ex varih concmnator, EUCCONES ideo fatuos
aerius cmleslis. Yide iiilia, num. 116, et lib. vm, dicit, quodmulla solegnt magnaquefari, sane etiumex
cap. ult.", num. 96. Barthius, lib. xxvi Adversar., velerumdhciplina est. Proferl illud Diohysii Catonis,
cap. 5 : Heros, inquit, quomodo lilterm A, cttjus de- lib. n, cap. 21: Exigtta iis tribuenda fides qui multa
bev esse,voch principium, conveniat, nemo conjectave- ioquunlur, et alibi •.\Mullimullaioquuniur,ubimulti
rit. Nec tam bardus Isidorus, ut II Grmcumcitm A sunt stolidi, cum contra sapientes pauci sint.
cqnfudhse pulandus sit. In suo veleri libro pro mros N. 31. Biothauatus. ;Ex Gravcobiolhanatusest vi
itiveuit aros, "etcotijicit Amos,.quod sigmlicai virum seu violenle mor(uus,jut sunt i111qui sibi inanus in-
forlem et sapientem, ex Sancio Pagniuo. Sic Papiits : ferunl. In noiuiulJis Excusis legebatur bis moriuus
937 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI NOT^. 93*1
quod aliqui ila exponenant, animas biothanalorum jA Confe.r notam ad lib. alphabeticum Differeiitiarunt
non recipi in originem suam, nisi vaganles legitimum verbornm, mim,-140.
faii tempus impleverinl, ut ait Servius, quod poelae N. 85. Exsul. Lib I, cap. 27, Isidorus praefert
referunl ad sepulluram. Sed Grialiilectio reiinenda scripltiram ea;su/ pro ea;uJ.Grialii Editio variat. Vide
-est. vi morluus. Ab elhnicis marlyres nostri biotha- not. ad eum loc.
naii vocabanlur, quia sponte pro Christi nomine - N. 96. Facettts. Ex aliorum sententia est a fando.
'iiiortem oppetebanL Exempla Ducangius profert. N. 97. Fmnerator, sive fenerator, est a fwnerare
N..55-. Libidinis abslinentiam. Notandum verbum fwneraium. Proprie _atitemest qui pecuniam dat foe- .
abslinentia libidinispro temperanlia. nori. Sed cunv fwneroeffmneror sit eiiam pecuniam
N. 56. Clknletn. Nou satis inielligitur etymon sub fwnorereddere et accipere, fwneralor quoqhe po-.
£lienlis; nam cluere proprie est audire, metalepiice lerifsumi pro eo qui mutuo pecuniam accipil.
nominari, alque inde esse, exislere. -Accipitur etiam - N. 99. Fidelh... Firmus... Formosus. Fidei ety-
pro purgare. Doifaio clemens esl, qui coiit menlem; mon. simili modo exponiiur lib. v, cap. 24, nuro. 17*,
aliis quasi clinimens, a clino et menle, el lib. vm, cap. 2, nuin. 3. Formosus melius nuui.
. N. 44. Maniuanus vales, etc. Fortasse- ex Hiero- seq. a fortno detiucilur; vel legenduoi : Firmus a
nymo, in Praelai. Hebraic Quaesiioii. in Genesin. ~ formo, undeet formosus.Alii firmum derivant- -
ab epp.at
N. 47. Contemptibilh. In contemptibilis, ut in lau— fulcrum, firmamenium.
dabilis, vhibilis, elc, produetio yerbi est bilis, quin N. 100. Graeci formam dicunt fiopfrj, ex quo per
optis sit recurrere pro etymo ad habiiis, aut vilis. - metastesin fll forma.
N. 52. Confinalh etiam est ad confineperlinens.,ut i» N. 102. Fesstis... Faligalus. Sunt qui crcdant jes-
linew confinales apud Var. Auctor., de Liinitib., sus esse"participium a fatiscor. Fatigalus certe est a
'
pag. 310. . fatigo; hocautem fbriasse a falim ago; nam fatim est
N. 55. Co/omis. Scribo columis cum aliisEdilis, alfatim, plurimum, valde. .
N. 103. Quaedam nomina luui active tum passive
quamvis Grialius praeferat colomis. Columis accipitur
eiiam pro incolumi. signilieanlia Gellius, lib. ix, cap. 12, enumerat.
N. 104. Fatuus. Jusiinum, loc. a Grialioei-
N. 57. Calamisiratus a calamhlro. Pignorius, de tato, libixL-in, cap.Apiid i, plerique lcgunt faluari dkun-
Servis, pag. 195, ex Ovidio, Festo et Juvenale, con- tur. Olim vales faitti vocabanlur, et ipstim uomen
firmat quod ait Isidorus, calamisirum acum ferream vales est a ^KTJ)?.Quidam existimant fatuos dicios
esse. A Nonio, cap. 15, nuin. 27, fisiuta appellatur, qui multa et inunlia loquunlur, ut in Isidoriglossario
quia inlus cava est inslar calaini artindinis. Librario- effatui sunt vaniloqui sine effectu.
niin forlasse error.est apud Isidbruro acu feneo pro N. 105. Ficiores. Eiant iuter faraulofum officia;
acuferree, elcNam veleres acum feminine dicunt. Legllur etiam ficlorh nomen inlef ofiicia diviua, ut
N. 58. A creando carnes. Scilicet ex Graecov.piag, observat Petrus Seriverius, in nol. ad inscriplion.
caro; ac fortasse pro creandoverbum GraecumIsi- Volaierrani, de Sacerdotiis Romanor., ubi locum
diirus adhibuii. Isidori legit linil, el petirectal, et conjicit iegendum
N. 62. Convulsw undh, eic. Alii interpretanlur leniter petircctdt. Fictores pontilicum, quoiuro in ve-
coneusso;, e( dhjeclw. teribus insciiplionibus fil mentio, videnlui' Itiisseilli
N. 6&.Circumforaneus...Collegialus. Latini eircum- ' qui pontificibus iiiseiviebant deorum signis oruandis,
foraneus dicuni. Collegialiforlasse hoc Ioco siintves- C aut iaciendis. Dicebantur etiam ficioies, qui liba in
piilones, de quibus dictum lib. ix, cap. 4, iium. 29.- sacris faciebant. . •
. N. 65. A disserendo.Ex Feslo et Varrone, quam- N. 111. Hw sub arcuatis. Brissonius, de Jure con-
vis i breve in dhertus aliud innuere videatur.' nub., pag. 354, ita refert hunc locum : Hwc in ar-
N. 66. Discipulus a dhciplina. Dhciplina esl >adi- cualis prosliluebantur.
scipulus, ui in not, ad lib. i, cap. 1, n. 1, diclum.. N. 115. Glulto. Hinc Hispani dicunl glolon.
N.137. Appendebanl.Hinc jiendere pro solvere.Vide N. 116, Heros. De voce heros supra, num. 2. Pro
Varronem iu liue libri iv de Ling. Lai. acclinis alii habent acclivis. Sed bene est acclinh, ut
N. 7-1. Debilh quod per bilem. debilis deducitur a reclinis non semel apfid Prudenlium. In honorabilis
deethabilis. .' - productio verbi est bilh, ul in similibus aliis jam
N. 72. Desperaius. De voce Z)esper<i(us-Georgius, dixj.
in dissert. de mcuagiainin., cap.' 10, pag. 64, cum N. 118. Honorosus. Vix eerium exemplum inve-
Isidoro conferendus. . - ' nies vocis Honorosus; sedrestat nihilominus in idio-
N. 74. Decrepitus. Fcstus : DECREPITUS est despe- male Hispano honroso. Dubiiari polest an legi de-
ratus CEKPERA- jam viia; sivequia propter seneclutem beat Honerosus plus est quam honeraius, ex viiio ve-
nec tnoverese, nee uilum facere potest CUEPITDM. TIKH leri scribendi honus pro oitiis. De phrasi pilis horri-
mas Gaiakeius, Adversar. niiscell., lib. n, cap. 14, dus e similitudine pilorum iu feris mtilta Darthius',
ambigi posse ait quem crepiium Festus voluerit: lib. xxi Adversar., cap. 11.
notat inlerprelaiiohem Isidori, quod crepare, id est, • N. '124. Inler-preset inleipretator alii ducunl a pre-
loqui desierint; esse <x Donalo ad Terentium. Bec- " tium, alii a paro, alii a prator exoleto, alii cum Isi-
manus decrepitum exponitab incessu lardiori, qui doro a pars, aliialiunde. -
crepitum, siye soniium crepaniem excitat. Joseph N. 126. Innox. Pro innoxius in veteribus Cliristia-
- Scaliger a lucerna, vel candela, quae, ultimum expi- nis inscripiionibus apud Reinesium reperilur. Bar-
rans, ciephuni edere solel. thius, apud Cyprianum, de Discipl. virgin., cap. 16,
N. 75. Depreiiatus.. Inde llispani despreciado'; ac corf igebat, quarum innox lavatio est pro quarutn hi
simili fere inodo Itali. Etymon diri explicat Feslus : vos pudka lavatio esl; pulat eninv pudica glossam"
D.rus, Dei ira nalus. Pro magnus accipit Servius', esse vocis iniwx, pro qua suecessit mendum tit vos.-
dirus-ai Yiigilii, lib. i Georg., vers. 37, Dira cupido: In Editione Oxoniensi e theatro Schetdoniano legi-
Sic diru religio, etc. tur quarum pudica lavatio est, omisso tn tios.
N. 77. Delaior. Delalor est a deferendo,Raderus, N. IZ9. lnfirmus. Repetit etymon ex formo, quod
pag. 34, ad Martialero de voce el oflicio delatoris rium.;99 ih firthus seculus fuit.
- *• • .
agit. N. 133. Impius... pro infideli, etc. Hinc San-
N. 78. Lira. Feslus et Nonius liras sulcos dicunt:
Isidorus eliain lib."xv, cap. 15, lirama porca distin- cii Patres inter pios eiimpios slatuebant medios alios
. '
lira sit sulcus, sive in atatione de- scilicet Cliristianos peccatores.
guit, quod quod - 136. Itnprobus. Est uou probus : apud Feslum au-
fossum est, porca id quod in-aratione exstal; ex quo
aqua in liram seu sulcuro decurril. Utrumque facile lein probi sunt prohibi, qui se a delinquendo prohi-i
confunditur, quia inter araudum siniul utrumque fil..._ bent, Inde labor hnprobus est, qui non inhibetur.
PATBOL, LXXXH. 30
1)39 AD S. ISIDORI ETYMOLOfi, ARRVAT.INnTM .— _..„£*___ !„,,
^i
157. Festus : Jmpotiunum, tn quo nullum est auxi- A nabitis, moderalus,a modo, etc, ut
iit.m, velut-essesolei porius navigantibus. cum esse a modo. * intelligalur modi -
N. 140. Invelerator. Plerique Excusi inveteratus. N. 176. jfenria-c Apud Colel"''rium,"t. I Pairjim
8ed ut veierator dicitur. ila eliam -inveterator poterit Apostolic, pag. 257, col.2, bujus voeis explicaiio
••etineri. . videnda. *
Ib. Immunis pro non munifico, nescio an boni au- |
•N. 178. Ab acie bculorum. Grialius, et alii Ediii
-jtoris exemplo oopfirmari possii. Proverbium, Itn- exhibent a facie ochlqrum. Reposui ab acie oculbruw.
Mtmem cives, etc,, oplime quadrat in eum qui ex Cod.-veteri Palai. 281, qufiritexlu quiiiem bum
Jrion facit munia, etc, «liis Jacil, sed in marg. praefert ab acie, quod ve-
N. 143. Igtiarus. Alii gnaras derivant ab yvop'd_u. rius, vel uniceveruin puto.
Jjjnarum passive quoque, et pro ignoio aecipi, nola- N. 179, Mulcalorl Mulcare apud veleres estper-
vit Geili.us, lib.. ix, cap. 12. Excmpla veterirovnon cutere, c-edere, -verberare. Pfo mulcere
Uiurpayit
paucasunt. Olfechse,, scisse, -ele. Iia fere Hispani Altbelraus, de septem viliis eapilalib.
o/fecisse.usurpant pro investigare, Vide Jib xi5 cap. 2, Deuiquesi potuitcoeli-iuleare cateryas,
lium. 47,
N. 149,. Impudkus. Esi noit pudicus; hoe autenv Inde mulcator' significatione -
_ab Isodoro. exposita,
poterit a pwdore, ul-ex1sJio- nomeii sequioris sevi., < -! -
jpsum pudic_us.Aei~i._i JB.180. Besperios]audax. LucanLversus ita nune
rum senlenlia deducilur a putore, quia sensus a pu-
tidis, averliiur. In nonnullis Edilis Impudicus a pu- liabet in JSditis: i
dice: lortasse a poJice; nam o ei v in" Mss. ssepe Audax Hesper.iosveniamme.tatorin agros. ,
,confuiidunlur, nt inalti jao) nolarujil, . . g
: 184. -Morio.Grajcaeoriginis est a 'fi<a_oef,
N. 150. Internkicla. SciibOiinreniecidaet inlenieci- sluttus.
vum. In Editione Grialii iniernkida, et internkivum. N. 187. Nugas. Yieteres grammatici docent nugas
Saepe in Mss. t pro e occuiyjt. indeclinabililer usurpari posse, ut nequam, fas, fmgi.
N. 152. Incincia, Yocoin inchcla de femina prae- Ac lortasse Iegendum aliuin nugas exhtimantes, .ut
gnante usurpantetiam, Itali, quj dicimt incincta, ut paulopost id est, nugas. Vide inlra, n. 192.
JJispani cncinia, quod alii dividunt en cinia, N. 189. Alias nefarius, etc In aliis Excusis deest
. N: 155. Iscurra posimm bic est pr.o smtrra, quod alias nefarius. Grialiiis, elsi puncflainlei" nefarius et
suo loco infra s reeuiril, el clarius explicaiur. nefandus-uon colIocat,tamen hoc voiuisse' videlur ex
N. 1,54. Katholkus, etc Iltee noiproa nunc per e, Jisiinciione adliibita non ut.dicatur alias nefarius
non per k scribuniur. nefandus. A tmlrio- et nrilritum «st nulfuor. lilud
155. Apud Virgiliiroi nonnuili Editi sichabent ^iiast' nutu eruditor \e_'tveliiti rei deseiipiio.ex lusu
concila; sed alii melitis consita; serroo enim est de quodarn verborum, ut saepealias, non- eiymon.
crebris insulis, seu eycladibus, qsias roarj quodain- N. 'ifJO. Nuntius. Nunthim neinro genere contra
ipodo disseminat-e sunC Laurcniitim [Viillam,Jos. Scaligerum et-alios, Vul-
Ib. Apud Grialium erat mulUvquediclione; repo- pius ctim Isaaeo Yossio defendiii, ad carm. 62 Ca-
sui ex Nonio, cujus verba Isjdorjus transeribit, muJ- tulli: Nova nuniia referens,• addilque-Lucreliuro,-et
laque diiione. Isp. in gloss. ad Prudent., liymn., 5 Varronero.^ N. 192.
!
Galliem., vers. 171: Locuples, locontm pleue. . Nugas autem. Heb. ExJJieron., Sophon,
157: Liberalh esl ailibero, quorl a libet duci non- (j-iii, Esl autem vox Hebiaea .%o • _ •
Jijjllis placet,.quia tiberi homines faciunt quidquid N. 196. Ilectw gldriw. Vota-.Yulcaniiad margirieui
ipsis libet. Solum obsiare posset quauliias primae est,: Inwetreclw senteiuim. Utrumque" doxa sigiiifieat,
syllabae, quaj in tihet est brevis, in /ifccnlonga; sed xjloriatn senlenliaiti, seu,-oninionem.
Jvaeeratio npn seraper. lenet. N. 2.01. Orbus. Qibum -simpliciler pro caeco \}i___\
. N. 157. Longus multi dictum pnlanl a Gravco Sedulius, lib. m, vers. 195. Vocem ef signiJicalio-
hasia, vel oyy.oi.amplitudd.Forlasse .nemTianc
),6')>_^oj',,lance,i, Ilalicus serroo retinel.
N. 203. PerfectmJ. cui nihil adjici potesl. KiliiJo,
prsesliierit legerc.Longus a lancea due(u_~.
N, 162. Lymphaticus. Lymphm dietae sanl a nym- minus in usu.-est perfeciior. Cieero, vi in Verrero,
phis, ul ait Festus, qui addii memoriav traditum eos cap, $Q::,Valvq$perfecfiores, etc
qui nymphae eiflgiem. in fonte vidisseot. finem fu- N. 204. Te multb plus. Ciceronis verba- sunt:
rendi non fecisse; unde lymphati dicli. Quodeum mullo magis figura et lineamenla hospilw
N. 1.65. Luridus. Lura est u.ter coriaeeus, vel, ut deleclabant. - ,
ailFcstus, osculei.vel etiam uiii§. IJinc luridus.et N. ^05. Pe//aa;. Iierum pellax, num. " 225> et jiet-
lora. Alii luridum derivant nona colore lurw, vel lex, num. 22J),. j; |
- lori, sed a percussione iori, quasi lividum. N. 207. Quod puerps agat. Vulcanius fegit pueros
. N. 164. Luscitiosits. Lusciosus et lusciliosus idem agat, id est, doceai, etnotat ad marginem', imino
SJgnifieavU.Pro Isidori inierpretatioiie-faciuiH Varro «T_6 TJJ?ayvfng, id esl, institutiotie.
et Nonius, quibus adhaeret Ulpianus, in.-Dig., lib. N- 21.1. Aiuiqtd enimvkiam. k\vicia dieta Vicepola
xxi, tit. 1, leg-' 1Q_,_ ex Torr.emini Ediiione, el, ut Vjclwia apud Seiiecam:in Liido demorte Claudii,-
vjdelur:, Plinius, lib. sxvui, cap. 11. Fesio praeter I) Diespiter, Vicepolw filius., ut Lipsius notat lib. n
Fulgenliunv Placciadem favet.Seneea,, lib. m de Be- Epistolic Quaest., epist. 11. Jos. Scaliger. apud Se-
nef., cap. i„ ubi tamen pro /a,sci(iosi alii legunt.t)'- npcam, legi volueratjVicep/iorcB./i/ius.HerJjatiicis • .est
tiosi. Jeguniipis genus jumbntorinn pabulo utile. ],,
i N. 165. if-*c"-«s..L"ud.ovicus Carrjon-, lib. nEmen- -N. 214. Felulantes.A petendo dici, ex Festo etiam
'dat., cap. 3,- exis.liraat ex Isidoro corrigendum Ser- et Nouio constat. Sed Isidoruss,, aiiousus auctore
viunv ad versum Maclenova vhiuie, s.cilieet.iiACTE nobrs ignoto, aiia.addit. ,
est MAGIS AUCTEaffeciala gloria pro affectaim glorim, N. 219. Prwcinctus. In Vuigata : Cwpitiavare pe-
nam ex Servio IsidoriLSSuropsil; Maclus, magis au- des-dhcipulorum suormn, el exlergereiinleo, quo erat
«(us glorig. Neqjie.(aci!e>alibiexemplum reperietur, prwchicius. \
ubiauctuscum.casu.gignencH conjungatur. N. 221. Pimlw..Pir,ataes,b&-G~:aicomipa!a, conor,
" tento. * ' ••
167.' Muiiifex. Esi a mHiiere et facio. Inglossario. -..-'.->
Isidori legilur, Munifer, qui munera fert. N. 222. Pugillaior let pugiilones vix alibi qnaiu "iti
- N.*l50'.: AiUiquiores his- verbis, usos
Memoriath; teiiel. Fortasse memoriUtenet glossajiis reperienturi * -
promemonam ttnei. no;i constaL I
N. 175. Cwlerum raiionabilh. Videlicel quia tnsdi-- . JN.-224. Varum. Varus 'pro valde obliquo usurpa-;
cus proprieresl, qui modum servai, inoderatus, lem- tur eliam ab,-Apuleio. Klinii lucus a Grialio citatur:
jaeratus, Ac fortasse conjuugendum. cmterum'ratio- lib. viii, ab aliis 18. |
' v
un AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTaE. M«
' Esl a pellicio, et pe//ea".Vjde
N. 225, Petlax. *n,-A vidunlur, et.hocloco post Jjbwim .decimunvdesinit
I 205 -et 229. . - . prima pars, ut in variis leclionibus pberius palebii.
N. 226. .Purracida. Grialius edidit eliajw in lextu . Sed anie varias lectiones praeniiljendae ,sunt non-
-parracida , quodnon placet, neque facile apud alios jiullae appendices ad Eiymologlarum jibros , quos
iuvenietur. Usus cotnraunisliabel parricida, aliquan- Iiactenus.recensuirous, speetantes , depromptse sci-*
i\o parkida e.t palricida. k parenlicida videtur de- . licet ex antiquis Etymologiarum exemplaribus, prae-
duetiim per syncopem parricida. sertim ex mss. Vaticanis, et Toleianjs, qjiaevulgatis
'
N. 227. Persecutor. Siguifieal etiam eunj qui jus sauctiora sunt. -
suutn petsequiiur, aut qui aliunv comilalur, nisiforte LIBER UNDECIMUS.
corrigendtroi sit prosecuior pro pefsecutor.
N. 228. Peccator. Alii peccare derivant a pecus , Liber ptideciitfus..Etsi Etyhvojogia;,,ut Jn fine Jibri
quasi.pecnare, Jioc est, more pecudum operari. Alii praeeedehiis annotavi, In duas parles i.n jjopnullis
- ineple <jpedem capere. mss. jdividuntur, j,amen libri eodem nutnerorum or-
N. 229. Prosedendo. Laudatur.a Barthio , lib, LX dine procedunl, ut nenipejiber hic, ,qui prirous est"
JVdv., c. ~1, scnplura quam in suo Codiceinyenit, secundge partis, liber undecimus dicatur, . .
Prosiduw meretrices a prosidendo. Plaulus vpcat^jro- CAP.I. Num. 3. Vita. Voeis vitw origo reclius du-
sedas Poen. 1, 2, 55. citur _aGraeco§iost _
N. 4. Ftt-icreavit,e|.c Vulgata, Genes. 2, -li-For-
... Aute ibi vis inter istas vefsarier ? mavil igitur Dominus Deus Jtominein de.lifno ierrw.
Prosedaspislortimamlcas.
H lsiilorus in eamdem senlgnlism-disserit lib. i,Sen-,
Grialius divisit sub dolositate* nisi id lypograpjio as- "lent,, cap. 12,
- ijuem ad !ocum pulclira est Loaisa*
-cribeiidum. ... \ anno.tatio. -
N. 251. Pisintius. Apud.Grialium eratpisinus, Alii N. 15. JYamei memoria, etc Quaedam ex his jvepe-
. plerique scribunt phhinus, quqd yerhum Labeonis tjt Isidro'us in libro DjjTere-Uiarnmrerum, dum ex-
est, et fortasse etlam Maftialis., **. - plicat qtiaenam sh diflerentia jnler animam el ani-
. N. 252. Qumstuosus. k quwslu usitatuiu esL; non inninj inler aniinam ei spiiitufli.
ila questuosus, et querhnoniosiis,aqueror, etquerimo- "N.•l^Corptis... </Modcorrujiiwn. NO.IJmelio.r ior-
' nia. tasse opinio est iiloruin qui corpus diciura pulant
N. 234. Religiosus. Nolatio-Jiominis religiosi£t re- , fluasi cqrnis .opjis, aut ,a .cetde dednen-vt. Caro abaliis
, ligionis exhjbila etia,nj est lib. viu, cap. 2 , -nurn. 2. dicittir, qtiod careat vita: roaliin a;Graeco y.pi«;.
N. 244_.Supersdiiosos ait. De superstitionh etymo, N. 17! Caro auiem ef corp.. Qui fiarnetn inde vo-
Jib. YJII, cap. 5, jium. 6 ct _?, De sedulp, Nonius, _ jcant, quod careal fiitd, existiiiiant car,nero proprie
cap. 4, jium. 171 : SEMJLO,sigriifical sine dvlo. Pj-ofert dic.i de moriuo. Cafo,co.ite est tiuav vivit, aut yixi.
exempla Lucilii.et Ciceronfs. Sunteliani Plauii, Te- N. 19. Vnde.et.prwsenlia, A pr.ms .-et sitm antiqui
1 rentii .etaliorum; .et eanidem elymoiogiam jradit dixerunt prwsesse, ex quo remaijet prwseulia. Yerum,
Donaius.Niiiilo tamen niiuusPeroitns,, Forcellinus _alioquin est qtiod prwseniiqnuncupanturea qase suut
. el alii repugnanl, . priesgnsibus.
' N.-24J3, Socii. Quidam* socium dictum putanl a se- N, 21. Fisus.... fjuod vivacior. Simijis esl haee
quora secia ; alii a seco, lioccst, divido. eiyriiologia, ,quse lanluin proprietalem rei explieat,
N. 246. Ego me .esse, clc. Afranii haec verba esse £| neque.enim proprie visus dicius, quod.titDacit»'sit cae-
nonnulli putant. le.rjs senslbus. Vera origo nomins ,est ab thh, ut
N. 247. Sine cura id est, Fqriasse reponendum . notat Gatakerus, jn dissert. de .siylo Novi Insirumen-
sine Jiura.. Idem esl frigidus; nam in Mss. passiro ' ti, cap. 38, ubi de re ipsjairecte pronuniiasse Isido-
idem etid esl confuhdunlrir. Itashveparenthesiscrj- jum ceoset, quamvlsnominis noiaiiohem ab eo alla-
jttura procedere poterii.'- tam rejicial. Plura ibi Gatakerus de visu prointellec-
N. 248. Superbus. Alii superbire derivarit a super ,tu, et quovis seiisu.
_re, aul,superbus a solo super. K. 2.7. Caphium. Est tegumentum pectoris. mulie-
N. 249. Susurro. Fortasse ex IvocIsidori loco Atto bre; Nonius minus 'bene ' interpreiatur tegumentum
Vercellensis, comment. in Epist. ad Roman.', cap. i, fiftpitis. _
' pag.,15, toin. 1; Susuno esl.qui non in facie, sed iri Comw... Unde ei cirri. Adrianus Jumus in eoui-
attre detrahil; unde et_a sono aurium nomen accepil, . nient. de coma, cap.. 1, ait cirros capitispilos -311011-
eo qubd sub aure sbnet. sos a Gravco ?._ipsQxtmanifesto errore inierpretari
N, 251. Simulalor... asimulacro.Potiussimulucrum . Isjdorum ^et Merulam. Ipse citjum exponit quasi in
-eisimulalor suiit a simulo, <juoddeducitur a similh. circum tqiium. Editi habenta Graacoxopt.iv.J*ro /i«A-
N. 257. S.ecundus. Ex aliorum ppini.one est a se- },hvYiilcanius edidit mallgnem, §1 suspicabatur p.ak-
<ando.,quia in secundoincipit sectio, et divisio. lovs,
N. 258. Siipuialor. De etymo stipulationis, lib, 5, N. 51. .Discnmina/ta.Ver.humYn.lgataelsai-e-cap. m,
cap. 24, hnm. 30. 20. Confer Ducangium et not. ad lib. xix, c. 51, n.
N. 259. Sanys.et s.alus. Graecam originein habent 8 et 9. - . ,
S etko; vel troof. D N. 42. Ciiia. Originatio citioritm, quod tcelent, Bar-
' N. 262. Sepultus. Isidorus cum Servio descriptio- tliio, lib. xux, cap. 9, nonarridet; sed nihil melius
iiem sepulii per lilterarumailusionem exponit; nani profert. Inlerciliuin apud seteres Latinos non j;epe-
. notalio riominis certa.esta sepelio, cujus yocis vera rilur.; inde.HispaJii .dicujitenlrecejp.
origbignoratur. - N..44. Malw. Graeci ntala appellanl jzijAa.;.hinc
*?
' N. 265, Saio. In A-UCtario Glossarii Cangiani, re- ,e,iiampb sirnilem-rolunditajtemmalas seu genas /*jj).«
jecla eiymologia saionis, yei sqgionis ab exigendo, el dicunt. Vide infra, num'. 74. , ,•
alia, quamexepgilavitliicLesiiis, pag.jlSSDissertat,, N. 45. Barbam. Barbm alias elymologias alii pro-
ab Scanogolliicoverbo-safcan probabilius dicitur , ,a ferunt,sed quarum ivnliaidonea siU
sago, veste eorum pEQpria, Saiones, seu Sagiones N, 47. iYafes,.. nare non desinit. lsaeus quoque, In
iiiuncupatos. nol..^d LaGtantium.,de-0pific.Beir.capJ ii, obser-
"N:276. Venuslus. Rrpprie ,est z.Venere. .Cicero , yayit'nvaie apud Isidorum Jegi manare pro nare;ea-
Jlacrobius et alii, Veneremdicfa.m y.qlunt, qaia a,d _dem,eninvsunl.verba apud Lactanlium. Etymon iynart
.omnja venif, vel in.deo,umiapeniunt. a naribus exposiium fuit lih. s, nuij). 115. ltrTeren-
N. 279' Vahus a Venere. Non arri.det_etymologja ,lii.quibusdam,efJitis Iego Ainon, eizmperit. AtPris-
vani a Fener.e; sed non fortasse melior tjuani alii cianus, Iib. x, pag. 879, jRril&ch.,cum Isidor_p> habet
'_.iuiferuul, a ve ihariis. , .
'" \c$epe_ret ajb 9111-iquo moio. Goramuniqr -scriptura-es/
"la nbunsillis mls. g'tyiivo!ogi-s induas pkrtes di- eum m.
, atx Ar>S ISIIinRI F.TYMOLOG.ARRVAL'1NOTfc1 ' 'Uli
' ' ii
N. 50. Labia.... labra. Alii conlra dicuntquod su-' A N. 105. Firus. Dicitur quidem desemine animalis,
- perius est, labrum dici; quod inferius, labium. In et de yiri semine dici poiest, sed proprie est succus
prosa oratione frequentius labrum quam labium usur- vitalis cujusque rei; et inierdum pro noxio accipitur.
patur. In velustissimo Codice Toletano margini nola N. 106. Fembraet femina. Siuvia femur.,quod in
haec est adjecta: Granon capillum super labia. • genitivo facit feinorh, et frequentius feminh. Neque
N. 51. Aligando cibo. Isaeus, in not. ad Lactan- verum ullum discriraen inter ' femora et femina repe- -
- lium, lib. x de Opif. Dei, Isidoro -tribnit quod ex ritnr. | [ i
Yarrone referat a Hngendo cibo, quiascilieet Editio- N. 107. Sujfragines.Genu est fiexura, seu curvalura
nem Grialii nqn viderat, sed alias, in quibus est a supra facla, cui contraria est suffrago, subtus fracla,
iingendo cibum. Lingna pleclro comparatur ab Avito ut aceidit ctiam in liraeliiis.
lib. i, vers. *88. Vide riot. ad Draconlium, lib. m, N. 108. Genua Gfaeeo yovu rtcte dueitur.
vers. 653, N. 111. Talus... \tholus. *Scribo tholus, quamvis
N. 52. Colomellos.Hispani nunc vocarit cotmitlos. apud Grialium etalios sit tolus. ln Gothicis MssJ est
'- Ugutio, Papias et alii ex Isidoro explicationem et ' lalus dklus a ialo.
\
nornen sumpserunt; sed alii scribunt columellos, alii N. 114. Calcis prima. Isidorus, ul puto, scripsit cal-
• columnellos. ces; ex quo librarii ifecerunt calcis, mutato ein i, ut
N. 55. Deniium auletn. Hunc lociiin ftise illustrat in Mss. saepe accidit.
> Salroasius. in Exercilat. Plinian., pag. 55. N. 115. Sol.umdicitur. De soli significatione vide
N. 55. Palalum... -sicut cwlum. Iso, iu gloss. ad commentar. ad Prudentium mullis in locis ex indice.
Prudent. bymn. 10 Perisl., vers. 952. Sub testudine „. N. 116. Viscera. I>JoialBarthius, lib. xuv Adver-
ideo dkit, quia URANON GY-eeeLaline PALATUM •*
** sar., cap. 12, in iiojmiliisqtiaevulgo Eusebio Emis- '_
dkititr,
eo quod curvum esl in shnililudine cwli, qui et UIUNON seno tribiiebantur, Iiuguam quoque inter viscera re-
dicilnr. Hispani palalum yocanl el cielo de la hoca. poni. i
N. 57. Toles. In textu Grialii erat lolles, in nota N. \5l.Jejunum..hilestiiiuin_uiideetjejuniu~n. Hoc
loles, quae comrouuior esl scriptura etiara apud alios. idein je/imit eiymon Isidorus protulitlib. vi^cap.^l^,
Normulli praferunt tolm, tolarum. nuiu. 65'. '
N. 59. Rumen. De rumine et ruminalione rursus 'r
N. 155.Ilinc etuler. Scilicet ttter, »(ris, ut lib. xx,
lib. xn, cap. 1. cap. 6, ubi eliam ulrem, ab ulero Isidorus derivat.
-N. 61. Cervix. Ante Hortensium Paeuvius et En- N. 158. Lolium. kloio aut /o(tt dici, etsi disparest
nius cervkem singulari nuinero dixerant. Oiscriinen, quantiias, consentiunl alii; sed iionnuili causaui inde
quotl ex Servio ad lib. n _En., vers. 507, affeit Isi- repelunt, quod Inieriores partes corporis per qtias
dorus, cervkem in singulari numero significare col- lolium meat, lioc bumore abluuntur. Usus quidem vel
ium, seu hiembruin ipsum, in plurali vero superbiam, abusus loiii in vestinientis lavandis et miiudandis cer-
aliis non placet. Ciceronero cervicemin singulari nu- lus est. Catullus'qiioque, carm. 56, ad Egnat., et
mero unquaih dixisse niulti neganl. Apuleius, in Apolog.j,iiidicant consuevisse olim IJis-
N. 65. S-ubhhcos.Guibeitus lib. iu de Yita sua, panos Ititio deutes fricare, quo candidiores esseut.
cap. 22; El.ascellarum, qttmsubhircos nominant. N. 147. In Codice Regiovaticano 1850 sunt Ety-
N. 66. Unde manupretium. Brissonius, lib. iv, cap. mologiae cum allegbrica expositione. Exempii loco,
25, Selectar. Antiq., apud Isidorum et alios legen- proferam inler appendices, n. 15, captit 2 iiujus li-
riurn ait manupretium, non manuspreiium. AnnolatorCG bri, qui in Ms. est liber vi inscriptum: De situ et ha*
-Trekellius utruroque probat ex niss. exemplaribus. bitu corporis humani; el caput 5 : Quomodo humana
N. 74; Quasi malm. Fortasse quasi mala, Quia ma-' membra ascribunlur diabolo.
la rottinda sunt, nomen inde ob rotunditatem malm, CAP.II. Num. 4. Ad gigneiidrimadulta. Iterum,
et mamillw trahunt. De malgrum origine, supra, num. 15; Adolescens... adgignendum. Sex homjnis
iinni. 44. avtaies Eugenius Tolbtanus recensei, sed cuin aliquo
N. 78. Inchio. Vulcanii npta ad verbum inchio baec discriniine, io recapitulatione ad HexaeiheronDracbn-
est: Alludil fortasse ad etymologiam Sep^a-rog.Nam tii. Yide mea prolegbroena in Draconiium, pag. 1S et
i_ipp.Kdkilur ario TOU Upa, quod significal SCINDO, vel 21.
CMDO.Legit Vulcanius: Cuthenitn Grwce incisio dici- N. 11. Puer tiaius est nobis. In Yulgata : Parvu-
• tur, Grialius subslituit y.07rrieritm, etc Golhici duo lus enhn natus eslnobh. Et apud Jeremiam, Ioc. cil, :
Toletani postponunl nutneros 78 et 79, et pi-aemit- - Noli dicere : Puer spt... Ne iimeas, etc. Ad hunc
.tunt numerum 80. eniiii locum respicere videtur Isidorus.
N. 79. Coriutn. Jul. Caes. Scaliger exereitatione N. 12. Pupiili auiem dicti, quasi'. Fortasse legen-
- 127, de Subtilitate contra Cardanuni, dispular eos dum : Pttpilli autem dicti orbi, quasi sine oculis. Re-
qui, ul ait, batina purilaie deleclanlur, nunquain co- posui decesierunt ex Mss. Gotliicis pro dhcesserunt.
rium pro tergo ponere. Scaligerura Yulpius, ad Catul- N. 14. Laudanlur simili prole puerperw. In antiquis
lum, carm. 62, roerilo refellit, non solum<juia corium Edilionibus, ~Laudal\ir primo prole puerpera nato;
pro lergo Catullus, Ovidius, allique idonei auclores «juodab Isidoro _ier lapsiim scriptum Munckerus ex- .
adhibuerunt, sed etiam quia ipse Scaliger a verbo U
- puritatis __
"
& istimabat, ad Fulgeni., Mytiiol., cap. 26, Jib. i, pag.
non abstinuit, quod nemo bonorurii Latini- 61. Grialius verba ipsa Horatii resiituit. • "
tatis auctorum usurpavit. N. 20. Et formavii.]Vulgata: Et mdificavitDominus
N. 82: Ab <trctando. Retineri posset, quod edidit Deus costam, quam lulerat de Adam, in mulierem.
Grialius, a'b artando; sed communera scripturam N. 25. Vira. Festus , verbo Querquetttlanwvira;:
placet exprimere. Feminas anliqui, quas nunc dicimus, viras appellabant;
N. 87. Quod madefaciant, etc. Sic Dracontius, lib. unde adluic permancnt virgines et viragines.^Mariana,
ii, vers. 613: in Genes n, 25, ex Hebraeoidiomate illustrat lusuro
Humorut aosumptasintraverit anle inedullas. illum verboiura-;' Hwc vocabilur virago, quoniam de
viro sunipla est. I
Vide notam. N. 25. Quo jure. Cum verba Terentii sint ex pro-
N. 90. Lwvus. Melius ducitur a Graeco ).«i6?. ' Hecyrae, "ubiDohalussigiiificationera adolescen-
N. 94,. Palw. Vox baec pro duobus ossibus latis: logo (ioris,dequa num. keq. explicat, videhtur collo-
. scapularum exstat apud Ccel. Aurelianum, lib. in canda infra post verJia, ul senior, tninus senex. Teren-
Aculor., cap. 3, etalibi apud eumdem. tius : Quo jure sum usus adolescemior; ubi compara-
N. 99. Umbo. Est quidquid in plano proiniiiet in livus gradus, etc I
coni Dgurani, ex Graeco5/Zgwv. N. 28. Quasi annosa. Nam si commune. Saucttis
N. 101. Longao. Apud Yarronetii nonnulli ljabeiit Martinus Legionensis 1iib. n, pag. 484, serra. in Do-
pngabo. «vinica secunda' post1 iPascha, totuiu liunc Isidor
945 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVfefJ NOT^E, 946
locuni profert, seilicet num. 27, 28, 29. Legit arilem "L N."57. Centaurh auletii. Duo Gothici Codices To-
Sanelus Martinus auasi annosa. Hinc el vetula , elc. Ietani ita id exbibent: Centaurh auiem species voca-
omissis omnino verbis illis : Namsi commune... se- bulum indidit, td est, hominemequomhlum, - quosqui-
nem mulierem ? quo Cliaconis conjeciura comproba- dem, eic. ,
tur. AniJitatis vocabulo venusie usus esl Catullus, N.-38. Semibovemque, etc. De co Ovidii ve?su,"
carm. 60: quem ejus amici tolli voiebant, curiosa est narratio
Osque dumtremulummovens Senecse in Conlrovers. lib. u , contr. 19, versus fin.
Canatempus anilitas
Omniaomnibusannuit. LIRER DUODECIMUS.
N. oO. Senectusautein. Horatius, in Arte poelica : CAP.IV.N.2. Iferijarutitvene/tcio.GrialiiEditio-nei'-
llulla senem circumvehiunlincommoda. barum beneficio.
N. 31. Morsdicta. Sanctus Julianus Tolelanus, lib. N. 5. Concavalittorei, elc. Ovidiiversusitahabenl
iProanost., cap. 4, ita Jegit huncloeum : Mors dkta
est (in Ms. nieo veteri deesl est) quod sit amara, vel Concavalittoreo si demas brachia cancro,
a morsu primi hominh appellata. Nam cum primus hu- Caeterasupponasterrae, de parte sepulta
mani generh parens lignum vetilutirper inobedieniiam Scorpiusexiliel, caudaqueminabiturunca.
cojiligit, per monum moiietnincurril. Unde el a MORSB N. fl. Animalia, qum eduniur. Ignota aliis haecpro-
MORS ipsa utique oppetlalur. Tria sunt genera morih, prietas nominis. Sic eiiam mulii pecus a GraeeoTTO-
eic SequorCodicem meron vetuslum; tmm Ediiiones y.og, quod est vellus, deducunt, non a pascendo.
variant. Sed nnn omitienda iiota doctissimi Etlitoris n N. 9, not.. Mactani lectas. Apud Grialium erat in
operumPatruinToletanoruiu, lom.n,pag. 11: Ex_hoc nota mactant Imtis, quod correxi.-ex lib. iv jEneid.,
loco confirmatur leclio aliquorum Codkum mss. San- vers. 57 ; mendtim eniro puto.
cti -Isidori, in quibus lolidemverbiscbntinelur hwc al- N. 10. Vervex. Iso, in gloss. ad Prudent. hymn.
lera BIORTIS elymologia a nonsu ducla. Quam leclio- 10 Perisleph., vers. 187 : VF.RVEX vocatur a VERME,
riem cumindicasseiEditio Pariensh Sancti Isidori (Bi- quem habel in fronte, qui commovensincilal eum ad
gnaeana ex Yulcanio) regia nostra Ediliotib antiquior, prwlium. Ex Glossario Isidoriano discimus hunc ver-
quare in hac non solum rejecta est a lextu, sed et om- mem simultum vocari. Confer notas ad hoc verbum.
nino in margine prwtermhsa, non videmus. Saepe ila N. 13. Erit ergo Itwdus. Grialius ediderat hmdus,
de Grialio quaeri possemus , qui adeo laudein brevi- etxaquidem nonnulli, scribunl; sed etyroon poscit •.
taiis affeclavii, ut varias lecliones non contemneri- hwdus, quod probat Yarro, lib. IVLing. Lat., cap. 19:
das , quas in Editione Bignavana piae manibus ha- Hircus, quod Sabini FJRCUS;et quod illk FEDUS , in
bebat,6mninopr-eterilasvoluit, et bac in re Editioni Lalio rure HEDUS, quod inurbe ttt in ntultis, aaddito,-.
Bignaeansemagna ex parte concinunt duo veluslis- ,F-*DUS.ldem Grialius, ut ex nota Siquet, in texlu edi
slroi Codices Gothici Toletani, ut in Var. lection. voltiit ederw, vel hederm; sed reraansit edere , quod-"
dieam. Non ausim lamenscripluram Editionis Gria- ad Grialii menlem in hederm converti, Vide proefa-
lianae, quaein vetustissinvis roembranis exstat, reji- tionem Grialii in noslris Isidorianis, cap. 51, iium. 9.
cere. Sed advertamJuIianumToletanum, qui Isidori Isidorris ul hederam ab edo, ita hedum vel hwdum
fere avqualisfuit, diversum aliqtiod exemplum Ely- ab ipso edo duci posse existimavit.
mologiarum vidisse; namj ui saepe monui, antequam • N. 14. In iransversum, etc Inde Virgilius, ecl. 3,-
Isidorus ad Braulionera lotum opus roisit, plures ejus _\ vers. 8 : Transversa tuentibusliircis. Grialius in texlu,
partes seorsum editae circumferebantur. Elymolo- ciniphii.
giam morlis a' Marle Isidorus, lib, vm ,~ cap. 11, N. 17. Spirilunarium, etc. Videnot.,ad vers.639,
num. 51, expressit. Caeterum morlem a Graeco" 640, lib. i Carminis Dracontii de Deo :
p.opog,faliiin exiliale, appellari, alii magis prolvant. Fronlibusarboreisamittuntcornuacervi,"
Vide Vossium, Marlinium, el Guil. Juhium in dis-
seftaiione Lipsiae ediia 1743 De cullura moni Dew Anguibusassumptissedmox palmataresurgunt. _
olim exhibitq. CaeselliusYindex unam e tribus Parcis N. l.i.IIinnulus. Sive innulus, filius cervi, ex alio-
Morlam nominatam fuisse tradidit , qnod Gellius, rum senteuiia ducitur ab tvvof, filius.
lib. ui, cap. 16, non videlur approbare. N. 22. Damula... damm. Aliia faTp.a, timor, fa-'_
52. Infantium acerbam mortem, et funus acerbutn, ciunt dama.
ex Apuleio et Virgilio commemorat Bartliius, lib. xix N. 25. Lepus. Gellius, lib. i, cap. 18, verba.alia-
Advers"., cap. 5. M. Varronis profcrt, ex lib; xiv Humanarum, nbi ait
N. 55. Cadaver. Tertullianus, lib. De resurrect. L. ^SIitsroaliquolies errasse : Nam aliquol verborum
carn., cap. 18: Atqueadeo caroest, qummorte subrui- antiquorum Grmcorum, perinde alque essenl.propria.
lur, ul exinde a CADENDO CADAVER renuniietur^ Iloc nosira, reddidh causa. falsas... In quo non modo Mlii
est, quod innuil Isitlorus , quiajam siare non polest; higenium non reprehendo, sed induslriam laudo; sttc-
neque video cur Baribius, lib. LIVAdvers., cap. 26, cessum,enim, fortuna , experientiam laus sequitur.
ineptum id dicat; magis enim ineptum pulo, quod Ostemiit Gellius simili modohac Varronem dc fure er-
ipse tradit, cadaver dictum quia omnh illhts forma , rasse videri; sed addil : In re de viro tam-excel-
omnis speciescorruerit. *f' lenlh docirinw non meum judieium es(. Iia viri do.cti,
CAP.III. JSum. 3. Monslravero amonttu, etctoni.ll etiarn cum in bujusmodi iiominum originationibus ab
Pairum Apostolic, pag. 60, Edition. Coiel., plura aliis disseniiunt, non insolenter tarnen se geruni.
exponuntur de signis et monstris. Tom. I Patrum Apostolie. Cotelerii, pag. 31 etseq.,
N; 7. Alii magnitudine parlium, etc. De his Sal- mulla annoiantur de lepoie aliisque aninialibus, quo-
masius in Exercit. Plin., pag. 32. rum hic fu mentio.
- N. 14. Prwvarkatoresangelos, etc. Videnot.advers. N. 24. Citnkuli. Alii dicunt.Hispaniam nuncupa-
235-Carminis in Genesin post Juvencum append. 1. tam a curiwulh , quia.hi punice Spania vocantur :
N. 21. Salyri. De Hieronymi loco , quem Isidorus quam etyniiilogiara rejieit aracenissimus scriplor Jos.
exprimit, videndus Rosweydus in Onomastico post Francisctts de Isla, in nol. ad i paru Compendii-Hi-
Vitas Patrum, verb. Faunus, Satyrus, Incubus, elc storiae Hispariiaea Ducliesnio Gallice.edili, et a. se ia.
* N. 24. Octonos.Grial. edidit octenos. serrooiiero Hispanuro conversi.
N. 51. Quia fiuciusVeneremcreav. Poetae Venerem N. 25. Sus... quod pasctta sitbig. Varro, lib. H de
mari ortam finxerunt, ex quo dicta Aphrodite, Ponlia, Me rust., cap. 4 : Sus Grwcedicitur v; , olim THVSUS
Marina, Peiagia, etc - - dictus, ab illo verbo quod dkunt .Bxieiv,quod esVimtno-
N. 52. Vorikibus. Seriljitur etianvverlkibus. lare. A suillo emm generepecoris immolandi initium
N. 54. Dkunt et hydram. Eadem et iisdem fere ver- prhnum sumpthm videlur. Ovidius, lib. xv Met., vers.
Jjis de hydra, cap. 4 lib. xu. 111:
' ' '
U1 AD S. ISIDORl ETYMOLOG.AREVALI NOTzE. e , , 948
.-...Primapntator A Fortasse legendum uervecissemineprotieri-eno.pro-
Hostiasus meruifse mori, quia semina pando prie autem vervexproi driete usurpari nequit.
Eruerit rostro. CAP.ii. Nurn. 6. Scymnique teonum. jSc^mtms^ro-
Coufer disseriationem Joan. Philippi Casselii de sue prie esLcaiulus leonis; ac iorlasse Isidorus tolum lo- ,
in sacrificiis gentilium. cum Lucrelii expressit : i ,
N. 5,0, nol. Syri fralris. Lege apud Grialium Sa~ I
lyri fratris. i ..., Scymniqueleonum
N. 54. Ex ehgerulw. Solinus adjective dixitf/ertt/», ac
Ungtiibiis, pedibpsjatn tttm morsuque repugnant,
scjlieet cornua potuum gerula. Substaniive gerulm ex Vix.etiameum suut,deates unguesquecreati,
Hofmanno suut vasa vini, aut cujuslibet buinoris ca- Vide
pacia. Gerlas hodie Burgundi vocaut vasa ampla la- Append. 16.
ciis aut aquae geiula ex ligno facta. Vide Diciiona- toin. N. 12. Rhinoceros,,.\ mmwceros: Montfaueonius, '
rium Ducangii aucluni, el Salmasium, pag. 250 Exer- dori JJi Supplero. Anliq.', lib i, cap. 9, ila verba Isi-
cilal. Plinian. accipil, ut rhinocerotem et monocerotemduo ani-
N. 35; Camur. YulcaniusTedidilcamor pro camur, maiia tiiversa esse exjilict.t; scilicel, idemei tnonoce-
lioc.signiticat. quod sicut rhinocerossic appella-
etcoujicit legendum v.artp-jlov. De voce camuro pro .ros; tur, quia in nare. cornu liabet ; ita tnonoceros sic_
cuuvo vide cominent. ad Prudeniiuro bymii. 12 Peri- voealur, quia in media froute coriai unuro pracfert."
stepl). vers. 55 : Ac fortasse legere prabstiteril iteiriet monoceros; nam
,.Tum camuroshjalo insigni varie cucurritarCus. in 'Mss. ilem et idem[passiin tonfunduntur. Alia la-
N. 36. Dromeda. Glossarium Camberonense ms>, B men est explicalio Rpberii de Soibona in glossis ad
librum Numeror., tora 11Commeniar. MenochiiUdi-
apud Risweydiim , in Onomasiico , post YLiasPa- tion. Venel. 1743, pag. 475 : Rhinoceron Grmce, La-
trum ; Dromedus, el drotnas, et dromedarius idem ani- iine interpretatur in HARECOBNU. Eadem bestia Grmce
mal esl, «jiniis camelo, sed velocinsatqnecurrentius; Laline ONICORNIS
vnde et DRCMONES vocantur longmquwdam naves velo- MONOCKROI', vocalur, eo.quod tmum
ces.,Vide alia ibi tle dromadibus. Latini aniiquiores, cornu habeat in media fronte, Ipedumqnatuor. Raie-
dieebwit dromas, dromadh; sanctus Hieronymus vo- agii rus, in comment. adMariial., p. 37 seq., el51 secj.j'
de rliinocerote, quem a monoceroie distinguil.
cavii^fomedar/os. De navibus dromonibus, iib. xix,
can.lli ,. . Breulius, ad marginein, indicat Pintum, ad cap. LI
N..3ii--Rttmina(to. De rumine, supra, Jib, xi, cap. 1, Isaiae, et Pipinum, serm. 10, de secretis teeretorum.
- N. 15. T^irgo puetlq proponiiur. Montfanconius,
«.'59: ..,-:- loc. exbibet imagiiiem ex gemma pueilaa apeflo
.'N. <&&,--Badius. Vulcanii har>cesl annotalio : Kno sinu cit., unicornem aniplecteulis. - f
TMVpxiav, hocest, ramis paimarum, qui coloremspa- N. 14.
diceum referunl, et hodie Hispani hunc colorem BAVO exeicit. i,Grmcisenitn hions loyog. Gisbertus Cuperiis,
- vocant. El OKBAYO cap. 1, de elephantis eorumque barritu.
eqttuitispadicei coloris vocanl. et ex Bocharto feponendutn ait apud Isidornni
, N;,50. Namveteies glaucum alb... Melinus. Crood agit; «tons 6 ),65>of
veteres 6 iunui- pro mons Clijio, ut roendose olinv lege-
glaucum dixerintalbuin, rursuscap. batur. JSx Thoma advertit vulgatissimum ele-
tuf e'x Graeca etymologia. Melinus est species coloris phanti nomeii apndHyde iiidos esse/mii, seu /ui.Scripio-
natiyi.candidi..Diciiur
" etiaro melinus color luleus, _ res qui voecm burrris commemorant receuset Bo-
vel llavus. " chartus, part. l
, N. 55. Myrteus est pressus in purpura. Forcellinus, Hiertjz., lib. 11, cap. 23. Ebnr quod
sit e barro dictnm, ut luisus asserilT.-idorus, iib.xvi,
verb. Mtjrletis , verba Isidori. interprelalur, qui est cap. 5, consentiuni
hoe est, aut fuscus sine plerique. Arabes elepbanlum ap-
pressus in.purpura, subniger, pellant fil, dentem ejus cenalfil; ex qijo, ul puto,
splendore, Ilalice 6aio scuro. Verba Servii ad lib. in Hispani ebur dixerunl marfil. Vitle Becman., de Ui-i-
Georg., vers. 82 : Quos pltwnicialosvocanl, presios, gin. Ling. Lal., verb.|Ebur, etVossiuiii, iuEtymoi.,
myrteos : ipsisunt badii. - recte etymoli lsidorianum ciunabaris! tt
N. 54. Dosinus... eqtdferos. Salmasius, pag. 250 qui-miiius dracone et barro-rejicit, quia barrus vox Laiina est,
Exercitation. Plinian. dosino equo applicat Virgilii el cinnabaris vox "arn a Graecis usurpala fueiat.
vetba : color deterrimus albis, Et gilvo, lib. in-Georg., Barri vocem orientalem esse Isidorus
vers. 82. Grialius in textu edidil dosinus, in not. dos- multi alii ipse innuii, ac
sinus. Isidorus videlur voluisse dosinus, quia deducit cis, ut Grialius eonflrmaiii.JRoslruiii probosch, an promt-s-
ex de asino. Aliud eiymon a dorso , quod veteres ,di- codices-variant apud edidii[ dicalur, parum imerest: Mss,-
cebant dossum ,' exigeret dossinus, ut dossuarius. nior scripiura Cit pioboscis, lsid,oruin, et alios; sed commu-
Menfio equiferorum, qui sunt equi feri, occurril apud Etymon elephanti, qiiod" monihquam sequi plaeei.
formam praeferat,
Plinium, Iil>.xxvin, cap. 10 et 15. indepotesil, quod amultis aliismonti com-
N. 57. Judmi asseiun( quod Ana abnep. In vetnslis- comprobari
simo Gothico Ms. Toletano : Judmi asserunt paralur, utaDracontidlib. iCarro. de Deo,vers.286:
' legitur Instar montisliabensiucedit beslia mole;
qitod Hanaan nepos Esau, el in var. lectiou, Baye-
rius, sive Burrielius annolavit: Hanaan pro Chanaan, n ubi fortasse legendum molem pro mole.
quo'd Golhh perpeluum, ul amihi pro amici, makus 3S. 15. Boueslucasl Varro, lib. vi Ling. Lai. eie-
pro magictis, loicus pro logicus. phanlos boves lucas diclos putat non laro n Lucania,
. N. 60. flatte enhn feminarum dicunt. Apposui di- veiaLibya, ut alii opiiianlur, quain a luce,quod longe
cunl, fquod abest a textu Grialii; sed adest in not. ' relucebanl propler inkuralos regios clypeos quibus
t>tin aliis Excusis. Sensus exigerel earumquesatiata, eorunv ornatae erant liirres.
et speciesearum, nisi intelligas eorum vultuum. N. 16. Nunc sola Jiidifl. Non satis -liquet citr Isi-
N. 61. Ditx gregh. Nomiulli anliqiiissimi Codices, dorus neget, vel.unde hauserit, quod ttunc, hoeest,
nl Yat. 623, et Oliob. 477, addunt dttx gregis. Lychca suo tempore, sola India elepliantos genuerit, ut ite-
ex lupo, et calulc. Cap. seq., n. 28 : Lycisci aulem rum asserit lib. xiv,cap. 5, nuro. 12. Naro Afrita
dicuntur, ut ait Plinius, ex luph el canibus. Huc fa- eiiamnum eos gigrot, |Deejephantis, uti de ali.is^quo-
ciunt versus Eugenii Toletani, lib. i, carm. 22 ; que besliis, quarum hoc cap. Isidorus raeminit, ae-
curatadeseripiio exsiai|in-Gallico dictionario Aniroa-
Haecsuntambigena,quaetiuptudispare constant. Uum, Parisiis ann. .1759.
Burdonemsonipesgenerat «ommislusaselte. N. 17. Gryps vocalur. Grialius in lextu Gryphes
Mulusabarcadiciset equinamatre creatnr. vocantur, quod-sil; in not. , Gryphs vocatfir. Alii
Tityrus ex ovibus oritur, bircoqueparente.
Musmdnemcapra ververioserniue gignit. Excusi Grypltes vecaiur. Fortasse Isidorus fcripsit
Apris, atque sue setosusnascilur hybris. Gryphis, ut infra in Msg. est lynch pro .lynscj yej
At Jupuset catulaformantcoeuadoLyciseam. gryphtis, u_ alii efferuiit, Interea reliuemus" Gryps
949 AD.S. ISIDOSI ETYMOLOG.AREVALI NOTiE. 960
quae commfmior-est scriptura. ' -Animalcreditur fahu- A • N. 58. Ca(um.„"cate(. Ji).textu Grialiiierat •cattum^
lokum:-' •- • et cuttat, cui scriptura favet yox ,captura, el inter-
>N. $&. Chmnmiebn.Est a yupjoi, /iumi,tet)iMv,/eo, pretatio Salmasii, png. 1-009,Exercitat. Plinian., qui
quasi parvus leo. Grialius, etalii Exeusiscribuntcii- illud caticitex captat iactum putat. Frequentius calus
meleon, cui scriptur-elavetctymologia ex camelo et seribitur: huc faciunt verba Varronis, et prima ,in
lcone, ali6quin-falsa,-et;q«ae ne lsidori squidem for- ca(us brevis. . \
tasse est. Namea verba, eoquod cameli, ei,c, desunt N. 4t). Melo.,Seu melh aliis, esi cx gerierefeliuni
in Ms. Albanio.-in ros. l.afchivii Val., etin-aliis ;-et silv,estriuin. Salmasius, ,loc. cit., .rejicif, liiterpreta-,
sensns yidetur.esse : _diehis~.aulein ita, hujus cliamw- lionero &%Capro desiimptam, qttod iia dicatur,, quod>
leonlis. Corpusculum,etc. ut iiidicetiir ' geiiitivus e/ia- mella caplel, vel rotuiidhsimosil membro.
niwleontis. **. , , - _ , - C&p. m. Num. 1. Mhwenle Ivza. De hae phrasl
N: iQ.Ebmelopardtis. Sive cainelopardalh, ut ab ac de re ipsa vide not. ad lib. i Dracontii, vers,
Isidoro -v.ocatur,Jib, xiy, cap. 5, iium. 15,aCapito- " 735 et 756: _
lino et Yopiseoriicitur cameldpdrdaitts. Etminuantut aqtiae,luiiaminuente,liquores.
N. 10. Numeratur. ExSolino, cap. 2. In hoc ani-
matium genere numerantur el lynces. Salmasius ta- Videetiam-infra, cap. U, n. 48, Jnijus libri..
men, pag. 88 Exercit. Plinjanar., praetulit cum libris N.5. Mustela. Scribitur etiam musiella, ut>Gria-
mss. nominaniur et lynces. Refellil eiiam SoJini sen- lius edidit; sed communior scriptura est muslelay
tentiam, quialynx bdcta.ntuni similehabet lupo " cer- cui favet eiymon. CoteleriuS, ail Patres .Apost.,
vario, quodmaculis siuiiliter distirictns est. _ tom. l,pag. 55, auctores indicat qui-Jradunt muste-
,N.'21. Cicero.in Scauriana. OvatioGiceronis Scau- " lara per os Concipere, per aurero parere, et addit
riana, sive pro M. jEmilio Scauro, rieperdiia est. frustra laborare viros dpctos , qtiaitdo vulgatam
Exstanl quiedam ejus tragmenla ab Ascohio Pedjano Isidori lectionem sollicitant. Aliicontra asserunt mus
in commeiilariis servata. Confer fragmenta Cicero- telara concipite a'ure, parereore.
nis euro not. Andreae Patrieii. ' Yersus Jiivenalis ita N. 4. Aranea; De aranea quod hic deest, suppleri-
se habent: . potest ex cap. S liujus libri, et cap. 27 libri.ix. Alii
....Imitatus Excusi "uaexhibenl: Musaraneum, -cujus morsu ara-
' castora, quijse neamorilur. Esi in Sardinia animal, etc. Alioquin
. Eunuehumipse facit,cupiens-evaderedamno rouris niagni-
Testleulorum:adeo medieaium')atelligitiiigueni. . -mus araneus ap.ud Latinos festanimal
• Versris Yirgilii, i Geprg.".,vers. 58, a Grialio-lau- tudhie, muslelina specie, quod in Briiaunia reperi-
tur. Quae-deso/ifUjCja ait Isidoius, petit'« sunl ex So-
datus, ita legendus :
lino, cap, 4, al„ 10, ubi iegilur occultiin Yeptat, etc.
At chalybesnudi ferrum,virosaque Pontus Sed viri doeii nolant Solinuro in viiiosos Godicesin-
Castorea, - - -
cidisse, aut perperam ipsum bestiolam descripsisse,
Scilicet niiitit. Hinccastores"e'anes'pOn(iet"dicti. " et nominasse : qu*eab aliis solipunga, solipuga, saU
N.22. Sic formal.Yersus Sic format, etc*.,iion invenv- pugu, set solpuga soiei nuncupari. Yide Feslum c|
tur in carniineDracoiiiii, qtiod ex ms. Coh"iceVatiea- Pliuium, lib.- xxix,' cap. 4, elc, etcap. seq. hujus
notypis commisl, maximaex.parle-non ante editiini. libyi curo nbtaTota Grialii, ilura. 33.
N. 28. Lychci. De' lycisio , seu lychca ;'videiibt. N. 6, not. mihi, .etc. Marlialis suiitverisus"
ad num. ulL, cap. praiced. Alii omitiunt indw, aut J Tolq mihi, etc. Poiuisset etiam Grialius ex antiquis-
Itidim. Pro verbis insiliri etnqsci supplendtim aiunt, simo Codice TGothico Toleiano alium versuro pro^
irat aliquid simile. • ferre; sic enim habet: Reviviscuttl. Dnde quidam :
N,'29*. Quasivoiupes. kvt volipes. Displicet hoc' Dormiunt igliresJtiemeinpei-ennem.
' CAP,-iv.Niun.";l. Pro Xieniislocorum.Mendose
etymon riorinullis reeenlioribus', qtiamvis ab anll-' legt
quissimis" doctis iioihiiiibus adoptatum,
* aliudque' in tur in plei^isqueExchsis _pro'Genih iucoritiH, et sncei''
Graeconomine quaerunl. . est iucus. Pro 'ntrJiit semper fortasse melius esset
N-. 57. Ichneumon. Isidorus ih corruptum aliquem' Aa6i(ismpe. De Geniis.yeterum, qui singulis quibus-
Dfaconlii Codicem ihcidit; iiahv Draconiius non de que locis ascfibebaiitur, vide Prudentium,- lib. ii
ichneumone,seu suillo loquitur, sed de Psyllh Africae conlra Symmac, vers. 444 et seq., cuui commenia--
populis, lib.icarni.deDeo-, vers. 515. Vide not. et rio. De seipeiitibus videndi Begerus de Nummis
prolegom. num. 7: Salmasius, pag. 446- Exercitat. serpentifefis, et Sp&iiliehiius de Praestant-. etiisu
Plinian., versum in Draconiiicarmine non vnveiie- nuroisma,t., pag. ^16*1*219;
rat, etnvale inlsldofoiegi suiltus pro suMusasserilif.' JN/4. Omv.iumanimanlium. Coiijici.pbtest omniuni
At, pag. 1515, tradit iititrum ab* Hispanis vorari
Sui//o (fortasse sotlo voluit dicere) et ex lsidoro tfb- replantium super lerrain".
- N. 5. lisse necessaria. Supple iradilur, yel quid
servhtporeulunJTiiarinam hujus aciate v.ulgovdeatum'
suiUrim. Sed praeterquanv quod Isidorus, "ut rflxi,- sjmile. Pugniim inter.dracones et elephantes descri-.
depfavalrim Codicem Dracontii legeriit," in quoerat; bit -Solinus, cap.,58. Vtissius, tle TJieolog. gent.,
su?//us'pro Psytlus, ratnime stiillum vel sutlum 'de_'"j. lib, iv,cap. .52, dyqs Jtilii Caesarjsiiuminos profert:
porculomarino accepit, seddeic/ineumorie, qtp vulf*'-" alterum, in quo-in pugna elepliauii «1 dr-oconisespri-
mus Iridkus dicitur; de quo Plinius, lib. vm, Cap. 24' tnituv.-alterqtn >quo,-dract> obtriMiSjabclepbanTo.
ei 25. Ati'ariteifvlsidorus ex priore Editione Solini, Pulo exBdlino sjuTiptum, quod nit Isidorus : GignU
quod-aitSalroasius, pag. 446,-ehhydron ichneumo- tur~auiemin ./Ethiopia, ei lndiu inipso incendio jugis
nem vocaveril, dubiiari ppiest ; ham quod re- ,wslus? ac foriasse jegendum pt inler ipsa huendia
feft Rliflius de ichneumone, quod luto convolutus; • jugh wslus .Solinus Jait: JtJthiopui, etc. A meridiaim
clmi os-cracodili aperiunt, in eorum venlres insilit, patie_ mons :editus mari •imminet, ingenuo igne per
etc, id Aeenliydro Isidorus commemorat. Verum ilaL wternum fervidus, el in quieie jugis flagranlibus.; inter.
etiam enhydros ab khneumone distingui potest. Soii- qum incendia jugh mstus draconuM magnp_cojiid est.
nus,cap. 4B.de-^Egypio":-TVoe/ii/os,ait, awis-parvula Porro reris draconibus, etc. -Isiiloius intellcxii,esse ihter
est :ea dum reduvias escarum 'affeclat, os iiellitw hu- incendiajuyh wsius magnaro draconum cepianv :,
jusce (crocodili) paulalhn scalpil- et sensim scalpurk sexf Sulinus," absoluia jnontis perpeiosrighe fervidl
jjitteblancUenteaditwn sibi iji ttsque fauces facit. Quod • descriptione, subjuitgit.jn iEtliiopia «lagnaro copiam
enhydrus conspicatus, alterum. ichneumonum ginus, draconuui esse, non iia.ut inter ipsa incendia jugis
peiietral belluam, -populalhque- vitalibus, erosa exil aestus gjgnantur. -^Ethiopi-e.autetn nomine anliqui
alvo. De enhydro, sive enhydride, Plinius, lib. xxx,' saepe Mauros.et orones Africaeinwlas includebant. .
cap. 3, et Jib. xxxii, cap. 7: Enhydris vocalur a N.-10. Vipei'a.„.Nam crimventer ejus, .etc. Ilano
Grwch coiuberin aquis vivens, etc. veterum opinioueut ,de vipers partu ei conceptiono
951 AD'S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOIM- I-9S2
fuseexponit Prudenlius in -Hamartigenia, vers. 582: A- CAP.v. Num. 2. [Aranea. De. aranea rursus lifa.
_Sicvipera, ul aiunt, etc. xix, cap. 27. In Gothico Ms. Toletano vetustissimo
N. 11. Pasiitli. De pastillis Plinius, Iib. xxix, cap. post suspendium haecadduuttir : Hwc enim cum tela
$ : Fiunt ex vipera pastilti, qui iheriaci vocanlur a pariter inimutanlur. Unde quidam :
Urwch, exempth interaneh, elc. Adde Sarisberiensem, Agresles tineae (res observata colonis)
Jib. 7, c. 10. Ferali mutantcum papilionefiguram;
N. 12. Ferlur aulem asph. Sensus planius ita pro- Fortasse legendum itnmulalur.
cederet, Fertur autem, quod aspis, etc. Sanclus Mar- N. 8. Bombycinum.Bombycinaia plurali absolute
tinus Legionensis, tom. IVOper., pag.205, in expo- vocantur vestes bonvbycinae.Hoc fere sensu Isidofus
sitione Epistolae sancli Jacobi, totum hunc loeum /tom/it/cinumacclpitlprolela - -
bombycina.
exscribit, sed eodem modo legit atque in Editis. N. 11. Tinea. Alii putant tineam dictam a TJ>8'VW,"
Editor noiat exstare Calmeii disserlalionem de ex- corriimpo,
cantalis serpenlibus, quae erudita sane est: N. 15. Hemicranius... Cosli. Ulroque modo seri-
N. 15. Latine situla. Ita etiam Martinus, loc. cit. bitur hemicraiiiuin,et hemicraneum, et melius Cossj,
Rursus de dipsade num. 32. Costi.
N. 15. Per sanguinem evocet. Hoc verbo .utitur quam ,
CAP.VI.Num. 2. In Vulgata est et spatiosum mani-
Solinus, cap. 40, al., 27 : evocat per cruorem, scili- bus; illk, etc. De piscibus Romanis exslat libellus
cet hwmorrhoh evocat. Paulii Jovii.
N. 16. Pres(er. Scribo prester; non, ut Grialius, j
N. 5. Nigri merulw. Ex nota Grialii apparet euni
et alii, prwster. Locus Isidofi et Solini mutatione B in textu edere volu.isse merrili; sed revera
non videntur indigere. Solinus ait cap. 40 : Prester merulm. Atq"heita dicfdebere ostendunt non legitur soium
quein percusseril, dislenditur, enormique corpulenlia grammaiici, sed etiam exempla ex Plinio, Ovidio,
necatur exluberatus. et ahis. Merula etiam est avis genus , sive mas,
N. 17. Seps, etc. Haec fere eatiem ilerum num. sivefemina. Nihilominus auctor carminis de phi-
31 : Seps exigua serpens. vers. 15, ,ait :
N. 18. not. E Solhu 40. Yerba Solini ex cap. 40 lomela, Et merulus modulanstam pulcbrisconcinitodis.
proferenda sunt. Grialius, capul 50, excitat, atqiro
ita saepe ordinem capitum in Solino mutat, quem* Ibid. Albouarii et, alvouarii^foftasse rem eamdem
interdum ad hotiores editiones redegi. Solinus ergo signifleant; nam in Mss. b saepe cum v confunditur.
ait: Ceraslw prwferunl quadrigemina cornicula,quo- Albouarius est eolorisa//ii,e( varii,vXalbogiluus, etc,
rum oslentatione, veluli esca illice, sollicilatas aves sed ila ut albus cojor emineat; Alvouarius poterit
perimunt. Natn reiiqua corporis de induslria arenh accipi pro vario colore in alvo. Sed illud prius uia-
regunt, nec ullum indicium sui prmbem,nisi ea parte, rius gis rei eongruit; et {forlasse turdus marinus albova-
quainvitalh dolo paslibus,necemprmpetumauc.upeniur. ille est, qui a Rayo inter alios turdos marinos
ftonriulli legunt passibuspro pastibus. Salmasius, pag. nominatur (urdus major varius. Jnter pisces, qui a
339 Exercitat. Plinjan., conjicit Isidorum apud So- similitudine nomen |habent, turdum recenset Quia-
Jinpm legisse invitalis dolo passeribus; ipse autem tilianus, lib. VJII, cap. 2, el Varro, lib. iv de Ling..
corrigil, nhi ex ea parle quw invilanth dolo pastus (in Latin., cap. 12, et 'alii allegati in Dictionario GaU
genitivo J-BS(US) necem prwpetum aucupetur. lico Animalium, verb. Tourd.
N. 49. Scylale. Ttrgi varietalem quam in Scytale C __N. 6'. Orbis.,. Cqlceamentorumsoleh. Apud Pli-
cum Solino Isidorus agnoseit, negat Salmasius in nium, loc. cit. a Grkaiio, in correctis Editionibus,
Exercit. Plinian. pag. 359. legitur orbis, non \orchis. Scripsi ex communiori
N. 20. Ainphhbwna. Amphisbaenam-non a duo- usu calceamentorumsoleh; pro quo Grialius iiabet
lius capitibus diciam, sed quia ex ulraque parte gra- calciamentorum solih. Mallem eliam inslar calcea-
ditur, anle et reiro, mulii putant, qui eliam negant mentorum solem; oam inslar poscil genitivum.
duo illi'iiiesse capita, quamvis caudam a capite non N. 8. Exaudivit nie, etc. Verba Jonaa in Yulgata
ita facile sit discernere. sunt, El exaudivil me ; de venlre inferi clamavi.
. N. 23. Hydra. De hydra dictum lib. xi, eap. 5, N. 11. Delphinescerlum habenl vocabulum. Verba
• num. 34. Solini sunlcap. 12, al., 22, apud Grialium cap. 18 :"
N. 27. Parias. Scribitur elianv pareas. Certumhabenivocabulum,quoacceptovocantessequun-
, N. 30. Ammodytes. Apud Lucanum ex Grolii tur; nam proprie simones vocanlur. Solinus hsecacce-
eniendalione lego : Quamparvis linctus muculis,etc, pitexPIinio, lib. ix, cap. 8 : FocanlMr aulem del-
et mox ammodyes. Plerique scribunl ammodytes, phines SIMOKES, quia\simum roslrum habenl. Quod de
nonnulli hammodyles, alii ammodites. crocodilis hic narrajur, Herum lium. 19, reperitur.
N. 52. Dipsas. Confer supra, num. 13, de dipsade. Ib. Salmasius, Exefcilat. Plinian. pag. 356, verba
N, 33. Solpunga. Cap. praec, num. 4, dicium de hujus nuroeri exsciibit, et addit: Non poterat melius
solifuga, al., solpunga. De cwcula observandum ex rescribi. Corrigit aujem Salmasius sulli pro suilli,
nola Grialii, num. 19, scytalem ab inlerprele Dios- permolus versu Draconlii, ubiolim legebatur : Prm-
coridis cwcitiamnominari, Docmcilia agit etiam Pli- [> cidit suillus; et ipse, ui nietri ratio constet, emen-
wius lib. ix, cap. 51. dat: Prmcidil sullui. Verum jam cap. 2 hujus libri,
N. 35. BKT/JKXOV. In Excusis erat f3o'*rpKxov pro num. 37, ostendi legendum apud Dracontium :
Pr33dicitPsylldsvim cujuscunqueveneni.
^arpayo-j, quae verior est scribeiidi ratio. Ac for- _,
tasse legendum etiain erit &a(raa;pro botrax.-Batra- N. 17. Tradunt, elc. Hacceadem infra, num. 51.
chus esl genus piscis marini aculeali,de quo Plinius N. 18. Anre ferial. Non salis assequor, quid sibi
lib„ xxn,- cap. 11. De botrace nihil apud alios repe- velit Isidorus. ln not. Grialii erat de ferendo; re-
rio, ne apud eos quidem qui de serpentibus agunt, posui de feriendo; ham videtur Isidori verba aure
Jiulap.ud lexicographos Graecos. feriat respieere. j
N, 5.8. Slellio. Festns ex Verrio tradit stellionem N. 20. Pisces quidam. Hos delphinas esse dixit
potius dicltim quod virus stillet cibo, quam a slella- num. 11. Sed fortasse sunt etiam alii. Hic dicun-
rum siroilitudine. Non plaeet. lur hi pisces crhlath habere serraiam; ibi delphiues
N. 59. Frigidm sunt. .ln Cod. 1 arcb. Val. pro fri- Nili dorsum serratutri.
gidmsunt, et sunl frigidw, bis occurrit verbum fri- N. 23. A simililudinecapitis. Rondeleius, lib. xv,
gidescunt, quod genuinum initii videlur. De simili- cap. 9 et seq. describit quamdam speciem leporis
luis verbis in escere non ila obviis vide Commenl. ad iuarini, qui lepori lefresiri inrostro siniilis est. Sed
Prudent., lib. ncontra Symmach., vers. 913. hic lepus marinus videtur diversus ab eo de quo
- N. 45. Serpens uulem, etc. Verba VuIgatEesunt: Plinius aliique veteres agunl.
'Sed et servens erat callidior cunctis anhnalibus terrw. N. 24. Denhue reli. Ajii habenl rete in ablativo,
9S5 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOTJE. 954
iquod ex usu quorumoam veterum retineri potest. A fingi sanguinem, ut multi legunl cum Servio ad lib.
Vide not. ad Sedulium, lib. n, vers. 62 : vm jEneid.,vers. 634. Vulgo legilureffundi yroeffingi.
Hansit, et anguslodeus in praesepequievit. Ib. Grialius scripserat pennicilli.
N. 65. Lo/iginutn.Grialius hic edidit luliginum, su-
N.25. Mullus in vino... afferl. Multaexempiana
vetera ita exhibeni : Mullus in vino necatus, hi qui jpra, nurri. 47, lultigo. Seriptura communior est lo-
aut lolligo.
inde bibefmt, tmdiumviniiiabent. Quodcrediderim ex tigo, CAP.VH Num. i. Alimenchorim.Encorius pro in-
aevi Isidoriani consuetudine proeedere; nam saepe
nominativus pro ablativo absolulo adhibebalur. digena et "regionali usurpatur eliam a Philargyrio,
N. 28. Glaucus.Cap. 1 hujuslibri, num. 50: Glau- ad IV Georg., vers. 2,98.Salmasius, pag. 170 Exer-
cit, Plinian., legit aliw enchorm; et ex Frontino ci-
cumveteresdkebant album. tat enchores et ex Vitis Palrum, unus encho-
N. 50. Scarus. Hispani litterae s praeponere solent ris. Sanctus lapides,
nsus videtur nam Hieronymus, epist. 104, dixil enchoria
c/qui jamlsidoriteropore viguisse; avium genera. Nonnulli scribunl incores, aut encores
ab esca deducii scarum, quasi scribalur escarus. et melius enchorii. Vide Ducangium.
N. 55. Hatnia. Grialius edidit hamio, sed in not. proN.enclwres,
5. Pulli originatio ex Graeconalot. Alia, quae
ait scribendum hamia, quod proplerea substitui.
N. 56. Ostendit. Apud Grialiiim erat designat pa- Isidorus passim afferi, ad proprielatera rei aliquam.
ex alliteratione explicandam,' non ad verum etymon
renlhesi inclusuro, quod indicatdeesse id, aut simile .
verbum in Mss. InUolhico primo Toleiano est osten- pertinenl. N. 13. Avis.... tarda, nunc Hispanis avularda, sive
dit, quod resliluo. Nonnulli dicunt hancesse avem quam Itali
N. 41. Anguilla ritno. Hic rursus in vetuslis g abutarda.v.ocant gallo di montagna, gallum monlanum; aiii
exemplaribus occurrit nomiiiativus absoluius pro slarda' Italice vocant _ Gallice*ou(ni-desive otarde.
ablalivo : Anguillmvino necalm, qui.ex eobiberinl, tm- - Vide DictionariumGallicum
dium vini habent. jain laudatum de Anima-
N. 43. Murmnam. De murwnat tom. I Patrum libtis. N. 18. Cum ntim. seq. dicat Isidorus cy-
Aposlolic, pag. 31, in notis, disseritur, quam coire gnum esseCygtius. nomen Graecum , quotl nunc ait esse a ca-
eum vipera noiinulIinegani,aliiasserunt,aliidubitant.
N. 44. Polypus. Tora. 1 Patrum.Aposiolic, p. 32, ttettdo,iaiitumvuliexallusioiieliiterarumproprietatein
avis in memoriam revocari, non veram originationem
de polypo, ex Athenaeoet aliismulla annotaiitur.
- N. 45. Torpedo. De lorpedine exslat pukhrum agnosci: quod identidem repelendum, ne elymologiae
Claudiani cannen. lanquam ineplae irrideanlur.
N. 46. Sepia. Non srepia, ut Grialins edidit, Graece N. 19. Cygnusinauspicih. SanctusMartinusLegio-
tom. I, serm, 2, de Natali Domini, pag. 444,
dicitur cwtia. Tom. I Pairum Apostolic, pag. 32 , nensis, loturo hunclocum decygno exscribit, et legit, quia
noiatur, sepiam, peisequente pisealore, atramentum secommergitin undas. Servins, ad Jib. i^Eneid., vers.
ex alvo emittere, ut eum eludat.
N. 48. Incremeiitolunw. Confer cap. 5 hujus libri, 397, ita hos duos versus refert:
n. 1, decorporum quorumdam nvutatione in defectu Gvgnusinanguriisnautis gratissimusales.
etlncremento lunae. Huncoptant semper, quianunquammergitur undis.
N. 49. Celm. Salmasius, pag. 1127 Exercilat. Pli- Scriptura quae ex sancto Martino exposita est minus
nian., legendum hoc loco ait cwtw, iron celm; sed Q veravidetur; namcyghi ideo nautis prospera porten-
Jieque eam vocem cmlwrecte a cwlovel cwlo deduci, dunt, quia , cum multum natent, uunquaro tamen
ut Isidorus innuit. Nam cwlw Graeceest xollut, scili- nierguntui', ut hos ex lsidoro versus exponit Aldro-
cet cavm. yandus. Ornithol. lom.III, pag. 26.
N. 51. Tradunt quiddm, etc Repeluntur haec ex - N. 20. Strutliio. Inde flispanice avestruz.
num. 17. N. 23. Cinnamolgus.In nota Grialii legendum vel
N. 52. Ostfea dicta est a testa. Licebit reponere : - intelliger.duni: Cinnamum idem-esl cum chmamomo;
Oslrea dicla a lesla sine est, vel dicta sunt^a lesta, vel nain cinnamolgusestavis, nilsidorus explicat; de qua
potius a ies(a, qua. Nam relativum quious non est vide not. ad Diaconlii lib. i carm. de Deo, vers.326,
cui
' ptissilcongruere. ubi adverti similes nidos iis quoslsidorus refert, nunc
N. 54. Angusta ab sede. Editiones Yirgilii,angusla niagno prelio cocmi, ex insulis Pliilippinis exportatos
a' sede; sed Isidorus fortasse invenit ab sede. ut delicatorum hominum mensis apponantur.
N. 56, not. Jlem ePlin.Plinium exhoc Isidon loco N. 24. Psittacus. Psittac.orum praeserlim poslre-
emendariobservatSalmasius p. 1122 Exercit.Plinian. pertam Indiam occidenlidemmulta cnumeraniur ge-
N. 58. Grandiores cunctarum. Phrasis sequiori nera. De psitlaco anli ,uorumprieier Solinuro videndi
aevousitata pro grandiores cunclis. Aristoteles, Plinius, Apuleius et alii. Quid aulemsit
N. 59. Agredulm.Salmasius^pag. 1318 Exercilat. quod olini psiitaci sine magistro scierint proferre
Plinian., Iegit acredulm, et observat Isidorum acre- vocem a«e,vel yjnpi, explicant inierpretesMartialisad
dulas hic exponere ranas- parvulas, alibi (cap. seq., loc cil. , et Pefsii ad bujus prologum, vers. 8 : Quit
ri. 37) lusciniam, sed nusquam verum teligisse'; „" expedivitpsiltaco suum yjfXptl
nam acredula est ulula, dicta ab acri ei acula voce." * N. 25. Cyaneus. Esl caeruleumcolorem referens ;
Verum de ave acredula plures sunt opiniones ; nam ac proinde rcclius videretur ales oceanea, nam verba-
alii pulant ululam esse, alii lusciniam, aliiaiaudam, quae sequuntur ad Oceanum, non ad colorem caeru-
alii ravarinum. Neque lamen apud omnes explora- letiro relerunlur. El Grialius quidem in not. indicat
tum est lion esse genus quoddain ranae acredutm, a se scripttim oceanea, sed in textu apparet a(es ct/a-.
sive agredutmnuncupatae; non enim desunt qui Ci- nea. Plinius quidem, lib. x, c 32, scribit halcyones
ceronis versum Lalinum ex Graeco Araii, lib. i de esse colore cyaneo ex parle majore. Sed alii tradunt,
Divinat., cap. 8': pfo diversa ad lucem aut ad solem conversione hal-
Et malulinisacredulavocibusinstat, cyones colorem variare.
de rana accipiant, siquidero vox GraecaArati oXoXuywv Ib. De Pelicano videndi etiam Eusebius, etpseudo-
ranam eiiam signiflcat. Haec quidero inlerprctatio Hieronymusiii psalmum 101. Grialiusscribebai peZ/i-
inepta multis videtur; sed anliquam eain esse ex quod alii
canus; sed recta seriplura esl pe/ieanus,aut,latumha-
Isidoro colligitiir. ihalunt, peiecanus, a Fehy.av, quia roslmm
N. 60. Spongia. Grialius sfungia, et. mox fungiis. bet. Multi putanl pelicanum esse onocrotalum, da
Resiilui communem ubique scripluram spongia, quae quo Plinius.Tib. x, cap. 47, atque itaexsanctus tliero-
Graecopelica-.
Graecavoxest. Neque obslat etymon a fingere, quod nyjuus Levii. xi, vertit onocrolatum
aves pelicani voce intelligi volunt, u'
poiius usuin rei indical quarn originationem vocis. no. Alii alias
Yerba Ciceronis, loc. cit., sunt: E foro spongih ef- expiical Calmetus in Dictiou. biblic. , ubi advertit
'
- 9S5 -m S. ISIDORI ET-YMOLOG.AREVALI NOT& 956
veteris pllilosophiae-tantumpraejudicio credi, quae dei A grit, ete. Pullos m cauis |arborum) educanfsoti. Ad-
Uliis pelicani cruofe.illius in vitam revocatis comme- aclos cavernh eorumk pdslore cuneos, admota qttadani
morantur. De onocrotalo, n. 52. ab liis herba, elabi eredilur-vulgo.
N. 27. Stymphalidm. Shjmphalus estlacus, et roons N, 49. Argivri priqio. In Marllalis versn nonnulli "'
eodem noroine allissimus Peloponnesi in Arcadia. habent Argiva prhnuin. .
De avibus siymphalidihiis Hyginus, lab. 20 et 50, et N» 50. Abscisi, seu_ca§trati.araat s.acerdotes Cybe-
Servius, ad Mn. lib. VIII, vers. 500. Munckerus, ad les; sed Galli dicebantur ,a Gallo fluvio, non quia
llygiiiuip, fal>.30, defendil scripturam Stymphalidm castrati erant.
pro Slymphalides, nl heroidie pro heroides, etc. Quod .N. 51. Anas. Varrp, lib. iv de Ling, Lat., cap. 15 :
aiiteni ait Brenlium teroere correxisse Slymphalides, Anas a narido. I
falsum est"; nam in prima Bretilii editione Iegitur N. 52. Plinius, lib. x, cap,'22 : Et anseri vigil cu-
Siymplialidw aves a Stymphadibus insulis. ra, Capitolio lestata defenso, per id tempus canum si-
N. 52. iinocroinlon. Videnoi. ad num. 26. De ono- leniio proditis re/msJ Adisis Livium , lib. v, cap. 47..
crotalo agil etiam Plinius, lib. x, c. 47. In Ediiione Breulii nbla Jiujus in textum Isidori a ty-
N. 5,4. Coreduhts. Cum corediili nomen apud alios pograpbo per errorem immissa est: ila enim legitiu":,
non inveniain, dubitabam num aliquis ex carduele, Deprehensusesl. Ut refert Livius lib. v, Pluiarchus
de qub iuim.;'74, coredutumlecisset. Nonnulli putant in Gamilto, Florus lib.,i_, cap. 15. ftua> detunl in
Isidorumpro-eort/da/o,qnas est alauda, coredn/i'mseri- Editione Bignaeana, qnam Breulius sequebattir.
psisse; N. 53. Leporinam sapiatl Grialius in textu edidit
N. 56. Brachiorum membrh Jegebatur In -Exeusis „ cum Editionibus anliquis leporinam sapit, hoe est,
antiquis; sed Grialiusrecte reposuil mei)i/)iaiiissquam-**earnem leporinam; in nota teporemsapit.
Vis non desini, qui niembfispro membranis retineri N,. 5i. Ab assiduitale mergendi.,'yiie Varronem ' ,.
pbsse pulent; etln Goihicis Toletanis membranh legi- lib. iv de Lingua Latj.,1cap. 13.
tur, inquorum antiquissimohaecest ad marginematl- N. 55. Accipiler. Dbaccipilfe, tom.I Patrum Apo-
:"
dilio Nam s'icu( et mures, isle pullos ex proprio fetu stolic. pag. 50 , Cotelerius ad verba Barnabse quae-?
general, dam c^uriosanolavii. Tn yerbis Apostoli Mss. Gothici
N. 37. Acredula. De acredula conferenda sunt quae Tolet. habenl : Siquis accipit. Verba Apostoli : Sas-
dixi ad cap. praec. n. 59. tineiis enim , si quh 'yosiu servitutemredigil, si quis
N. 39. Bubo. De maloaugurio bubonisPlinius,!ib. devorat, si quis accipii. si quis exlollitui\ eie. In glos-
x, eap. 12 et 15.- sario Isidori accipiteii dicitur eiiaro acceptor; videli—_
' 'N.4I. Nyclkqrax. Abaliis cfedituressebubo: vox cel, pipiunculus, accipiter, acceptor.Lucilius ususfuit
propriesignificat corvum nocturnum. Bocharlus; de voce qcceplor pro accipiler apud Charisium,, lib. i,
Animal. sacr. Scrjpt. , part. II, lib. n, cap. 20. exi- pag. 76, Pulschii.
stirnat vocero Hebraicamcos,quam Vulgataetseptua- N. 59. Ossifragumi Hisparii eadem signifleatione
giuta Interpretes nyctkbraceminterpretanturiesseono-' voeanl
' Quebrantaltuesps.
croialum. N. .62. TIMS«ocanti ,Y'arro, lib. iv de Lirigtia Lat.s
N.43. Sttidet. Ita eiiaro Qvidius , lib. vi Fastor. , cap. 15 :-Sodales Tilif tlicti afriTiTiisavibus, guasiin
vers. 128 . | augurih certh observaresolent. Palunvbein avem non
Est illis strigibusnomen; sed nominisbujus castam, sed salacem alii dicunt. Quod ait amissocor-
Causa,quod horrendumstridere nocle solent. G poralixonsoiiio, aliorum morem sequitur, qui coiisor-
Alii legunt horrenda, aiii Itorrendaslridere voce.Pli- litm .pro consorle, coifiugium pro conjttge, usurpant.
Vide iiot. ad Juvenetim, lib. IV, vers. 16.
Iiius, Iib. xi, cap. 59, iu iin. ; Fabulgsinn arbitror de N. 65. Perdix, lia jquoque Gravi-edicitur. De ejus
strigibus ub,eraeas infanlium labrh hmnulgere. Serenus nalura eonferendtis curnIsidoro Plinius, iib. x, cap.155.
Sammonicus, cap. 59, vers. 1014 :
Praeterea si forte premit strix atra puellos, * - N, 66. Ciyus sanguhie, etc. Haec fabulosa sunt.
Virosaimmulgensexsertis ubera labris. N. 67. Cuculos. Pro cucutos duo Mss. Toletani sae-
* pius Iaudati exhibent Uictt/os , ac fortasse ita olim
Ovidius, loc. cit., vers. 425 : vocabant. . !
Noctevolant, puerosquepetunt nutricis egentes, N. 69. Merula. In \Aclmia candida.est. Plinius sic
Et vitiant cunis corporarapta suis.,
Carpere dicunlur lactenlia viseeraroslris : alt, lib. x, cap. 50 : M.erulmcirca CyllenemArcadim,
Et plenum-potosanguinegullur liabent. nec usquam alibi, candjdm nascunlur. Et Solinus, cap.
12, de Arcadia loquens : Cum aliis locistherula fnlva
Ait Isidorus : Lac prwbere fertur infantikis, uuia, ut sit, circa Cyllenemcaiididhshna est. Arcadia est pafs
ferebat vulgi opinio, ila eos alliciebat, ul eorum saii- Acliaiae,in meditullio|Peloponnesi.
guinem exsugeret. Virgilius, lib. xu, vers. 862, stri- N. 70. In aere capiat escas. Non satisapparet eiy-
gem describere videtur: mi ralio, quod in aere kapiai escas, et edat; sed neque
"Alitisin "parvae subitoeolleclafiguram alia idoriea nominis notatio occiirrit- Quod enim hi-,
Alii inlelligunt noctuani. ritndinem ex Graeco jj^iotav uounulli derivare ten-
N. 44. Cornix.Qmeer.opiwn- Horalius, lib. m, od. J,_ laut, non placet. De -
iiirundine rouJta Plinius, Jib. 10, '
17, vers. 16 : , Dcap. 24 et35. I
. Augur aqu*eannosacornix. N. 71, Turdela. Qubd turdela sit major turdus
N. 45. .Qutdamuo/uit. Hic fuil Yarro, cujus nomi- apud alios non invenio. Turdelix et lurdillus pro
ni pepercit Isidorus , non Quinlilianus , cujus verbat parvo turdo a.nonnullis ihdicantur.
exprimitjexlib. i, cap. 6, al., 10j Cni nott pqst Var- N. 72. Furfurio. Jlo'c eiiam nomen, uti alia plura
ronem sit venta? qui agrum,quod iu eo agaiur aliquid,- lsidori, in lexicis .desltieraliir.
et graculos , quia gregalimvolenl, dicios, Ckeroni per- N. 74. Iu Ediiis erat a.r.avdotg.In Virgilii versume-
suadere voluit1 cum alternm ex Grmcosil manifestum, lius alii legunt e( acanlhida.
duci, allerum e'x vocibusavium. Plinius, lib. xi, cap. N. 78. Auguriuillur.\Pro augurianlur reponi posset
57, sect. 79 ,.el cap. 47, docet graculos dici a sono augurantur, quod nvagjs Laliuum est. In verbis./tdfim
vocis gra, gra, Festus vel a sono oris, vel a gerendo non habet intelligenduin erit, ieriia species-fidemtton-
semina, seu baccas, quasi geraculos nuncupatos <yra- habel, hoc esl,etapud veieresipsos,*quipriorailladuo'
cu/os censet. auguria certa rala credebant.
- N. 46. Picw... poetricw. Apud Persium , in pfo- N 8!. Ovorum vim. Salmasius , ad iEIi.um Spar-
logo, plerique legmil poetrius pkas. ' tiannro, pag. 243, lin. 26, ex Juvenalis inlerprete,
' N. 47. Diu hwrere. solere vitruro solidari. De
Plinius, lib. x\ cap. 18, ita id observat sulfure quoqueconfer lib. xvi, cap. 16, n. 6.
esplical: SunlM parvw aves uncorum unguium , ut v:ir'oduciili et flexibili;
CAP.VIII.Nuui. 1. Quod sine pedibus. Haecehuio*"
yki Marlio cognomineinsignes, et in auspicalu ma- i
057 4D S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALi NQTM. . 9BS ,
togia-satis apud veleres pronata fuit; repugnat* ni» A ita variavent., Sa.nclus Martinus iiegionensis, qui
hilominus Jul. Caes. Scaliger. toro. H, serm. 2, in Septuag.,pag. 17 ct 18, toluro.
N.5. Cosiros.Sermoneni hic esse de oestris, cum hoc capul descripsii, exliibei: Hoc autem Grwce,clc.
CliaconeCredo; sed-niliil propterea muto. Nam;ejus- ,in aliis verbis nonnilijl discre,Dat,ut, n. 1, luminaria
niodierrores inde exortos censeo , quod Isidorus , el-luminaribus pro iumina el luminibus.
sive antiquior alitis, in Codkes corruptos inciderit, N. 3. Volucrescwli. Sanctus Martinus, loc cit.,
ex quibus deceptus fuerit, et interdum unam eam- refert : Dominus etiam in Evattgelio volucrcs cceli
deintiue rem in dtias mbdiversa duo nOtnina.diviserit. appellal. Ebi erudituS Edii&rhauc nolam apiiosuit :
Plinius , de oestris , lib. xi, cap. 16 : Nascuntur in Isidorus legit: Ei psalnius vohtcrescwli appellat, Sed
cxiremh- favis apes grandiores, qute cmleras fugant.; tam in Psalmis qiiam in Eiungelio^voiucrescwli swpe -
wstrus vocalur hoc malum. meinordniir., ul videreest hiPstttmis tin et cm , e( in
N. 4. Crabro, ui alii pulant, diciiur ab ingralo ejus cap. vm e( xiu Maltll., iv illtuci, vm, ix^( xm Luco.'.
sliidore , vel a craceo, qtiod esl gracilem esse. Sca- CA!-,v. Niiro. 1. jSi/ier.Sanclus Manihus Legio-
rabwusGraecumnoinen est, quin necessarium sit a nciisis, loc. cit., pag. 50 et seq., hoc caput 5 et 6
crabronederivari. describit : Unde tsidorus doctor eximiusait: Mlltera
N. 6. Ckhidela. Festus : Cicinaela genus muscarum, locus es(,etc, ReCfe nionuil-ediior legendutn JEther
quod nociu lucet, videliceta candore. Giialius-scripsit locus esi.
cicendela; Yulcanius et alii ckendula, .N. 2. Et cum molu ejus. Apud Grialium erat el cum
N. 9. Pedibus stf fongis, velut hasla. Hoc etymon a nwra ejus, qtiod ex Mss. etaliis Editis mutavi in e
Becmano, et aliisirridelur. Recte, j=iquisveram yo- cum molu ejus.
cis originem tanlum quaerat.; atveteres non sine ali- B N. 5. Poli, etc. Haec*fire repetunturin lib. de Nat.
qna utilitaie proprielatem rei ex nomine'ipso exprj- rer., cap. 12 , uii plura alia hujus libri In eodero
roereienlahanl, ulex/ocuste vocabulo, quod pedibus operecnarranliir,-ubi uberioresnoias qui yelit iu-
longh , ut hasia, lacusla sit pravdita. Neque alia venire poierat-. Po/us autem ex vero etymo non a,
ralione defendi poiest originalio , quam Becmanus poliendo derivari debel, sed a Graeco7ro)iu, ex quo
exhibet verbo uro : quod locusiwdicunlur, quia loca est -KOXOS, cardo, polus. . , -
oronia, qu-.eiusident, veluti usltt/an(, et omuia fr.u- CAP.VI. Num. 2. Arctorum. Sancius Marlinus Le--
gum genera depascunl. gionensis, loe. cil., refert etiani arctorum , Sive , ut
N. 10. Cicadw. De cicadh plura Plinius, lib. «i, ibi editum fuit, arjorum; quaeproinde lectio veius est, -
cap. 26 et 27. Intellige, n.eeu,squamalibi lot. N. 7. Zodiacus, eic Haecoronino praetermissa,sunt
N. 15. Cu/e.T.Isidurianum etymon 'Becmanus pro- a saticlo-Maitino Legionensi,>i|iii siibstitil in verbis-
Jjal: Culex, inquil, quasi aculex. Observat -culici auslri partibus commorantur; ac videlur nihil aliutl
tubaro euianceam Teriullianum tribuere. in suo Gudicesancti Isidori legisse, subdit eiiiro il-
N. 15. OEstrus. Ctroque modo dicilur maseulino Uco : His de sphmra cwli ac de.quinque monisa beato-
et neutro genere, mstrus, et wslrutn; sed frequenlius hidoro breviler diclis, eic. - -
u?s(rus.Goiifer num_.5. Tabanus etiara a Yarrone pra CA1>.VIJ.Num. 1. De quo Virgilius, Virg., loc cil.;
a.silousurpalur lib. n ,de Re rusiica, cap, 5. Plinius, Ante levi jaculo lcingumper inaiie secutus;
lib. xi, cap. 28 : Reliquorum quibusdam aculeui,
in ore, ut asilo, siweTABANUM dici .placel, ilem culici- quod Grialium fugil. Nihil.ergo mutes.
bus, et quibusdammuscis.
. N. 16. Bibiones.Saimasius, in not. adSpartiannm, v CAP.yiii. Num. 2. Shnul etfitlgura exprimit. Malim,
in Adriano, cap. 16 , legit bibones, et inierpretatur simulet fulgui- emicat; hoc certe clarius est. Fulge-
culices.Sed culex genus esi., cujus species esl bibio iram "pro frilgetro usiirpavil eiiam Plinius Senior.
ex vino nalus. Neque est cur bibonempolius dicamus. CAP.IX. Num. 2. Ex vento, etc. Ex antiquis ful-
Ex vulgari yeieri voeabulo musliones ad Hispanos minis effecius praeter alios recensent Seneca, lib. n
transiit nqnien mosquilos. Quaest. natur., cap„ 31, et Plinius, lib. n, cap. 51.,'
N. 17. Gurgulio. Proprium vermiculi nomen est e( CAP.x. Num. 4. Etad nubes. Crediderim legendum
curculi.a*qui ita dicitur, ut ex Varrone vult Servius adnimbqs, ad pluvias perlinenl. Vide Serviuro, ad
ad.i Georg., vers. 185, ex gurgulione, hoc.esi, gut- i'/Eneid., vers. 747 : Unde itnber elignes, et ad Mn.,
lure. jCaeterum ob litlerarum .siinilitudinero apud 1. iii, vers, 194, et I. v, vers. 10 :'
antiquos yerroiculus -etiam vocatur gurgutio. In C-eruleussupra caput astitit imber.
Codice veteri Vaiicanopalaiino 281 Etymologiarum N. 13. Aer carens so/e. Ita passim alii umbram
invenio fragmentura quoddam de soniiu avium alip- describunl; sed Becmanus, verbo Umbra, adverlil
ruinqiie^ammaliuni, quori in erudilorum giatiam, et umbram iierero-non esse; nam proprie umbra est in
ad hujus Jibri illustrationem, inter appendices Ety- aere a-nobcria.y<av6?,,abseniia luminis. Et lioc est
mologiarum, loc. 17-, reponani. . quod Isidorus mox innuit, illi lumen aufefunus.
' CAP.XI.Num. 3, Vuliurnum. Saimasius, pag. 1245.
LIRER DECIMUS TERTIOS. Exercilal.,Pliniaii., negat Vutlurnum esse a.latere
CAP,v,,Num. 1. Et mitndus per eum. ln Yulgaia : dexlro Subsolani; nam plerisque idem es.t Vullumnus.
Et mundusper ipsum factus esl. ; u atque Eurus, qui a latere sinislro Subsolani colloca-
CAP.n. Num. 2. Ad aliquam minuliam. Laclanlius, tur, Alii vero medium Eurum staluunl in cardine.
de ira Dei, cap.-10 : Pulverh minutias videmus in Orientis aequinoctiali, ut Favori.uus.apud Gellium.
sole, euniper[eneslramradios immiserit. Uliiur autein Yerum, ut Gellius ipse aij, apud veteresyulgo neque.
Isidorus voce atomus in itiascul. etlemin. genere , de appelbuionibus ventorum, neque de finibus, ne-
quia uiroque modo u^urpari potest; sed frequeniius que de numero conveniebat. Contra Fayorjnum faeit
adhibelurin fenvin.genere; quodproinde recentiores Plinius, qui lib. ii, cap. 47, ail:^6 Orieiile mguino-
plerique retirient. ctiali Subsoianus, ab Oriente brumqli Vullurnus. Ita
CAP,ui. Num. 1. Hyle, maleria, silva etiam ad ap- etiamSeneca, lib. v riatur. Quaestion., cap. 16. Jsido-
paratuin. lilterarium transferuntur. Alteiusphilolo. rus quidem, nescio.quejn secutus, Vul,turn,umdiyer-
gus apud Suetonium, de GramroaiiciS, cap. 10 : Hy- sum ventiim ad Euro, et Euronoto statuit, .eumdem-
len noslram aliis memenlocominehaare.:quam oinnis que esse puial qtii Cmciasvocaiur, ut liquel ex libro,
yenerh coegimus, uli scis, octhigentosin libros. de Natura rerum, cap. 37 : Vullurnus ipse, qui el
N. 5. Omnibusinesse. Sup_le Grwci dicunl, aut, Cmciasvocalur , dextcrior Subsoianj. Ef respondent
quid siinile. versus de ventis postcit. caput in noroiullis Mss. et
CAP.IV. Nuro. 2. Hoc aulem Grmce. Grjalius iu Ediiis descfipti, . '. , , ,
nota cum-aliis-Excusis etlidit Hoc qutem Grmce;\n JN,6. Corruinpal aerem. Aliter Gellius, lib. H,,cap.
textu vero Hic autem Grmce; nescio an de industria 22 ; Is tqline Auster, grwceKOTOJ tiomittqhir,quonian}
flRa AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI NQTJE. 9G0
est nebuCosusalque humectus: vo-lg enhn Grwce hu-. A appellanl, quoniam procul vhentibus caprw similis
mor nominalur. Ita Gellius ex Favorini senienlia. crediiur.
8. In primo Ms. Toletano miras antiquir.itis haec N. 10. Plagia. Plagiam eodenv sensu quo Ser-
addunlur : Favonius nuncupalus eo quodfovetil fruges , vius usurparunt GregoriusMagnuSjIsidorusPacensis,
el flores. Hinc Grwce Zephyrus, quia plerumque vere el alii, quorum verba legere poteris in Dueangi
(lat, unde esl illud : diciionario. Itali quoque inde spiaggia vocant.
CAP.XVII.Num. 1. Perskus, Arabicus. Mare Ery-
.,.. Et zepliyroputris se gleba resolvit tjiraeum, seu Rubriim, in duos dividiiur sinus, Persi-
cum et Arabicura. Arabicus Oceano ascribitur. Yide
Zephyrus Grwconomme.... Zepfiyrofiunt. Plinium, lib. vi, cap. 23, et Melaro, lib. III, cap. 10
N. 10. Corus. Scribitur Caurus, et Cortis, el inserta et seqq. j
aspiratione Chaurus euChorus; sed non proplerea N. 2. Rubrum aulfiiimare vocalur. Curlitis, lib. vin,
Vera nominis ratio est, quod quasi Chorttm facial. Id cap. 9 : Ab Erylhraregc indilum esl nom.cn, propter
enim more suo Isidorus adjicit, ul ex litterarum al- quod iynari rubere aguas credunt. lllum regem Ery-
lusione inlelligamus Corum in ventorum enumera^ lliram Esau, qui rufo pilo erat, nonnulli voluut
lione exlremum esse, ae veluli Chorum clandere; fuisse. !
nam in libro deNatura rerum a Septentrione ineipil, CAP. XVIII.Num. 5. Rliegium. Eaindem Rhegian
et desinit in Cauro, seu Coro. freli pandunt Justinus, Plinius, Festus et
"N. 12. Circius. Fortasse esl is ventus qui Hispa- alii. originem
nice dicitiir Cierzo; qui scilicet ex Sepientrionis parte N. 4. Quasi formam, elc Melius videretur quod
fiat. Gellius, loc. cit.' adverlit ventttm Circium, qui B exhibet priinus CodJ Tolet. : Quasi formam hotninh
ex parle Galliaeflaret,.a Varrone, cum de Hispanis habeat capitibus succincta caninis.
scriberei, appellari Ceixium. Plinius, Seneca, Favo- N. 5. Etinde ubil' Grialius in textu edidit indeibi,
rinus, et alii Circium ventum peculiarem Gallise ut habent alii Excusi. In not.-indicat, ubi pro ibi,
Narbonensis esse existimare videntur; quod confir- et sen.sus quidem exigit ubi: scilicet inde emergunt,
inare potest scripiuram Gallicum, el,exparte Galliw. vel se emerguntnaves, naufragium passw, ubi, vel posi-
Confer tamen Salmasium, pag. 1258 Exercil. Pli- quam laniatw sunt.
niaii., et Vossium, ad Pomponium Melam, lib. u, CAP.MX.Num. 1. Marimagno. Hoc est, mediter-
cap; 5, inter se conlrarios. raneo, ut jam dixi.
CAP. XII. Num. 2. Aqua. Ifec velerura fuitconimu- N. 2. Labuntur in fiuviis. Forte, labunlur in fiu-
nior opinio, aquas in coelo stare : qnae perspicuis vios.
saerav Scripiurae tcsliraoniis comprobatur. Vide not. N. 3. Itlusiralur. Sanctus Mariinus- Legionensis,
ad Draconiium, lib. i, vers, 25 et 157. Isidorus for- qui-locum hunc exscribil tom. II, serm. in capite
lasse scripsit quibus igini, et aqua inlerdkilur. « jejunii, pag. 100, legit eliam illustratur. Grialius
N. 4. Rapiunt eo secum. Non jnale essel quod ha- conjicit &__incruslatur; sed Justinoel Eusebio , quos
bent-Mss. Gotli. Tolet., rapiunt el secum. allegal,-reclius conjicere pottiisset itlinatur.
CAP. XIII.Nurn. 2. Ex Clitorio lacu. De Clitorio N. 4. Qitingentisocloginla. Sanctus Maninus, loc,
lacu, seu fonte, qui abslemios facit, conseniiunl Pli- cil., ctiaro exhibet seplhtgeniisoctoginla ; sed einen-
nius, lib. 4, cap. 6, Livius.lib. xxxix,cap.55, et Ovi- datio Grialii videiur retinenda*; nam facile nume-
dius, XIII Meiam., vers. 32*".Clitor, seu Clitorium, n rorum mulatio iu Jilss. incidit. In nota Grialii eral
est urbs Arcadiae, juxia quam lacus Clitorius collo- Salinarum. Verelibi Reposui Hieron. pro Vere; nisi
eatur; ac certum videtur serroouem Isidoro esse de roalis J5eda. '
Arcadiw lacu, non Ilaliw. Tolum hoe capul illustrari N. 5. Salubrior, etc. Forlasse hac de causa in
poterit dissertatione Joan. Henrici Sehihidii Lipsiae nummis Tiberiadis urbis, iroperante Trajauo cusis,
edita.l 738, de Fontibus ex arle mediea claris. conspicilurdea Sanilas anguis spiris cincta, acmonti
N. 5. In Chio insula. Vulcanius notat aliter apud assidens ex quo dips aquarum vena decurrit, Quo
Plinium legi In Cea insula. Cea, quao etiam Ceos el eroblemate balnea eliam salubria intelligi possunt.
Cia dicitur, est una Cycladum prope insulam Uele- Laeus Tiberiadis, qui, ut ex noia Grialii, nutn. seq.,
nam, aquarura copia celebris, de qua Plinius, lib. tv, colligilur, plura noinina habuit, et Genereth, vel
cap. 12, et lib. xi, eap. 22, ad quem Iocum videndus Kinuereili, Genesareth, vel Genesar dicitur, cenlum
Harduinus in notis et emendalionibus. stadia iu longiludine, quadragiuta vero in lalitudine
N. 7. Marsyw. "Grialius, in textu, cum aliis Editis occupabal, ut auctor est Josephus, de Rello Jud., lib.
Marsidm, in noi. Marsyw. Vulcanius observat aliter iii, cap. 18. ,
apud Plinium legi, in Arcadia; ac revera Slyx exsiat N. 6. Cenlumquadraginla. Corrigi potest cenlutn, ut
in Arcadia, quae pars est Achaiav. modo dicebam, ojnisso quadraginla. ConferCalmetum
CAP. XJV. Num. 1. El congregaliones.Yulgala : in Dici. bibl.
Congregationesqueaqitarumdppellavh maria. N. 7. Benacus. Nunc lago di Garda Italis dicitur.
N. 4. Non esse colorem. Supple constal, ut alibi, Vide Plinium, lib. nj cap, 105.
aut Servius ait, aut quid simile. . N. 9. Stagiium. Alii cuin Yarroneel Festo stagnum
CAP. xy. Num. 1. Revomit. In Impressis et Mss. D dictum puiant a Graeco o-nryvoj,quia aquam conli-
plerisque legitur removet pro revomit,quod restituo net, ne qun manare ^ossit.
ex anliquissimo Ms. Toletano, ubi est revomet,quia CAP.xx. Nuro. 1. rjnde el abyssus diclus. Forcel-
saepe in Mss. i mutatur in e. linus cx hoc Isidori jloco colligit dictam abyssum a
N. 2. Marh riiagni. Hoc est, Mediterranei, ut Gtaecointensivo a, ei {Suo-ffof lonice pro p-oBbgpto-
Grialius, cap. seq., n. 1, exponit. Latini Oceanum fundtlas. Sed cum £Su66?sit eliam fundum, meiius in
vocabant mare exterius , Meditenaneuni roare abysso a accipietur pro sine, boe est, sine fundo. Et
magnum, ut ab aliis maribus, excepto Oceano, et hoc innuit lsidoius, \profunditas aquarum impenctra-
sinibus intra Mediterraneum, dislinctionem adliibe- bitis. Isidorus abyssum masciilini geueris lacit, ple-
rent. Quod lexicographi observare neglexerunt. rique feminei. '
N. 3. Juxta Grwciaset lllyrkum. Pro liis verbis, N. 3. Unda. Unddmab udus el a Graecovfiap vo-
conjectura cujusdam erat juxta Xestum et Abydum. cari nvultipulanl.
N. 5. JEgeum. Elymon Mgei innris non uno roodo CAP.XXI.Num. 2. De quo. Retineri id polest, sed
explicatur ab anliquis scriptoribus, Strabone, Yar- iia ut ifileliigalur, de quo vocabulotorrens, etc
rone, Paulo, ex Festo, Suida, Ptoleniaeo, etc. Soli- N. 5. Ainnis. Ab aliis tlediicilur ex Graecisverbis
nus et Isidorus ad Pliniuin respiciunt, et ex eo «//.ytet vsiv, quia circurolluii.
reformandi sunt. Plinius, lib. iv, cap. 11, vocatum N. I.Geon fluvius:de paradho, etc. De quatuof
iil« scopulo inter Tenum el Chimn, quem naulw alya paradisi iluminibus conferendi sniit comnientaiores
961 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NQTM. 962
in Genesin, et Calmetus in Dictionario biblico. Nos A alfuit. Sed cum Isidocus praemiserit 7/t/daspenj*uisSQ
pauca delibabirous, quae lsidori verbis explicandi.s regem Medorum, fortasse ipse apud Lucanum, vel
uiagls-sint necessaria. Recentiores Gelion paradisi alium lib. ex Lucano legil Medus Hydaspes. Virgiliiis
Iluviuro divers.uma Nilo esse statuunt; nam ctim Ti- cerle, iv Georg., vers. 210, dixit:
gris el Euplirales duo sinl certi fluvii e quatuor Lydia,-necpopuliParlhorum, aut MedusHydaspes.
pamdisi, Nilus, cujus fons a* fontibus Tigris et Pulant nonnulli diversum esse Huvium Hydaspen Ny-
Euphratis longissime distal, non potest inter paradisi . swutn, de quo Lucanus, in regno Pori, ab Hydaspe
flumina computari. Veterum .opinioni favere possel, Medo; de quo Virgilius, et"foriasse liac de causa fa-
ab
qiiod Nilus incolis regniGojan nostra adbuc aeiale bulosum ab Horatio diclum, lib. i, od. 22,
Gihon appellalur. A Graecis Nilus Melas dicilur, hoc vers. 27, Ilydaspen
lib. iv quia nihil cerli de eo apud.veteres geogra-
esi, niger, turbidus; quo spectat Virgilius, phos consiaret. Alii existimant anliqtios sirDilimdine
Georg., vers. 491: nominis deceptos, Hydaspen nomiiiasse.pro Choaspe,
Et viridemjEgyptumnigra tecundatarena. de quo infra, n: 15.
N. 14. Baclriani. Plinius, lib. vi, cap. 16 : Baclri,
Et Servius ad huuc locum, Nam anlea Nilus Melo quorum oppidum Zariaspe,
dkebalur. Quariquam-Melo Hebraice- plenum signifl- flumine appellalum est. Videquod postea Bactrum a
Curtium, lib; vn, cap;
-cat, quod Nilo propler inundationes congruere pot- 4. Bactri dicuntur etiam fiaclriani, et urbs Bactra,
est. De Nilide lacu Solinus, cap. 45 : Igilur protinus bactrorum.
lacum efficit, quem Nilidem dicunt. Non assenilor N. 15. lib. IV, carm. 1, yers.
Grialio , qui ex Solino reppnere vellet de quo in B 1^0: - Glioasph. Tibullus,
meridiemversus excipitur Mgyptio mari; nam Soli--
nus haecdis.it de Nilo, dum riiare ingreditur. Isidorus Nec qua vel Nilus,yel, regia lympha,Choaspes
' _
Profiuit.
alios piaelerSolinumicge.rat. Siquidem ex probatis
historicis Nilus in ampHssimum lacum Zaire egeri- Plinius, lib. xxxi, cap. 5, refert Parthorum reges ex
tur, quem Nilidem, ut pulo, Solinus et Isidorus vo- Choaspis et Eulaei Iluvii aquis tanttim bibere solitos,
cant; et inde egredieus longo circuitu ad meridiem quae quamvis in longiuqua illos comiiabantur.
ferlur, et plures regiones alluens in ^Egyptum effun- LactantiiN. 17. Qui Docadir Oronles. Raluzius, cap. o libri
dilur. An autem roelior sit lsidori scriptura, aquis de Mort. persecut.', edidit tii Orientem
retro luctaritibus, quam Solini aquis in arcto luctami- prwcipitata esl; quem excusandtiin ait iu nota Joan-
nes Colurnbiisex ,Cupero : nam Oionlem dicluni
bus, dubilari potest. Mihi certe Isidoriana iectio mi- etiani
nime displicei. Raderus; in not. ad Martialem, pag. Orienieni clare -docent Hegesippus, lib. m,
28 el seq., roulta aflert de Nilq, et -sanctos Patres cap 5, Excidii, et lsidorus boc loco. In Editionibus
indicat, apud quos Geon Jluvius paradisi idem est antiquis Jsidori legitur,--fuit)oca(ur Oronles... Orien-
ac Nilus, dissentieute lamen Pererio. tem vetercs Lalhte appellaverunt. Grialiiis utrobiqua
N. 8. Phisvn. Paradisi iluvius. A multis creditur- Orentem legit, quiisinb Oriente diclus fuerit Orontes.
esse Pbasis Cholcidis amnis celeberimus, non Gan- Neque Isidori consuetudo ab liujusroodi eiyroologiis
ges, qui longe disiat ab Euphrate, el Tigri, quos aliena est.
N. 19. Unde et nuncupatur. Haecapposita fuerunl
e paradisi locofluere lesihnonio Moysis consiat. .
N. 9. Tigris. Ge.e^is, cap. n, 14 : Nomen verofiu- ab aliquo, qui pro Phasis scriplum reperitEush, aut
minh leiiii Tigris ; ipse vadit contra Assyrios. Fluvius P Euxis, unde Euxinum mare dicium exisiimavit. Sed
autem quartus ipse esl Euphrales. In tlebfaeo apud quid, si Isidorus ipse apud sanctum Ambrosium, aut -
Moysen est Ghidkel pro Tigris; quas vox Tigris euro alium, pro Phasis legit Euxis ? Compertum mihi est
Medorura liugua sagiliam signiflcal, ut velocitas flu- ia Gorr-uptosCodiccs saepe inciuisse, neque ini-
minis denoteiur. Legebatur apud Grialium et alios randtiin j»iad excerpenduro lantum, non ad judican-
himareMortuuminflucns; correxi nilnl baesiiaris in diiminteutus, errdrem veteris Codicis adoptaver.it.
mare Rubrum. Isitlorus Hieronytiiuro describit ex De Phaside Plinius, lib. vi, cap. 4. Euro ununv essc
Onomaslico locor. sacror. Hieronymi verba sunt : e quatuor paradisi ilumiiiibus, qhod Pltison dicilur,
Tigris fluvius de paiadho- exiens juxta Scripturw uoiinulli aibilranlur, ut num. 8 indicavi.
N. 22. Ilermiis. Yirgilius, n Georg., 137 :
<idem,pergensquecontra Assyrios, et post muttoscir-
cuilus, ul vult Josephus, in mare liubrum infiuens. Nec pulcberGaDgesalque auro turbidusHermus,
Vocalurautem hoc nomine propter velocitateminslar N. 25. De quo Ovid. In Excusis Ovidii legitur ;
beslim nitnia pernicilale currenih. Re vera Tigris
mistus in sinuiu Persicum et Quiquerecurvatis ludit Maeandros in undis.
Euphrati influil;
quanivis ex nvore sacrae Seripturae sinus Peisicus De Maeandriambagibus passim menlionem injiciunt
lion dicatur mare Rubrutn, idque uoroen soluro sinui poetac
Arabico tribualur, taraen hisiorict alii et geographi N. 24. Tanais. Pxoprie in paludero Maeoiiuiluit,
tatn sinum Ar.,bieum quam Pefsicum mare Rubcum quav Ponto Euxino unitur. Vide Plinium et Meiam".
appellaui, ut Boiifrcrius iu not. atl Onoroasiicuro. N. 25. Exordiutn Argivw. Solinus ait, exordium ar-
Hieronymi conlirmaL -girw nobilitaii primus ttedit. .
N. 10. Tigrim et Euphratem uno fonie, "etc Cora- •D JS. 26. Circa Ravennam. Apud Solinum desunt lisec
inuties Euphraii et Tigri fontes assignarunt veieres, verba. Accuratius Padus describitur aPlinio, lib. ni,
Lucaiius, Doeiius, et alii; .ted eos falli comperturo c.ap.16.
modo esse asserit Calinetus in Dictionario biijlico, N. 27. Tiberis. Retinui communem scripturaro,
ei fusiusprbbat Pererius, ad Genes. n, 10. Clericus, quaeinvelustisquoque Iapidibus apparel, Tiberh cum
in not. ad Onoroasticuro Hieronymi, ex his Isidori i prinio Latino. Grialius ediderat.Tt/deris; alii vellem
verbis arguil locum Hieronymi esse nuiic deeurta- Tbyberis. Elymon Albulm ab atbo colore ab Isidori
lum. Fortabse ita est; sed potuit eiiam Isidorus siinul gehio non abhorret; idque etiainnuro alii ieneut.
ex Hleronymo et Saliuslio, aut alio qui Sallustiuro N. 32. Quodin eoplurimus. Fonasse quod in eoplu-
expressisset, sentenliam suaro excerpere. rimum; nisi iitielligatur qui color. Florezius, fcom.xv
N. 12. Vasth Indus, etc. Lucani versus, lib. viu, Hispan. sacr..,pag._57 elseqq., diligenter de fliimina
vers. 227, sunt: Minio agit, et multis "prtibat Minium non csse flu-
Quarapidus Ganges, el qua NjsaeusHydaspes vium, qui nunc Jlftuodicilur, sed alium, quiSi/nun-,
Accedumpelago, Phcebisurgeutis ab igne cupatur, quique a Minionunc sic appellato recipimr.
Jam propior, quamPersis, eram. Quod aulem ait, minium yocem esse Latinam, alii,
conlra, sentiunt esse Hispanam ; quo foriasse alludit
Hinc corrigi polerit apud Isidorum Nysmus pro Me- Vitruvius, lib. vu, cap. 9 : Minium el In&icumnomU
dus, Hydaspes dicitur Nysmus aNysa urb.e, quam nibm ipsis indicant, quibus i~\ iocis procrean.iur.,Mi«
0ft3 AD S. ISIDOM ETYMOLOG.AREVALI NOTM. , 964
nium amnem, a minto pigmento dicttim, tradit ru.r- .\ scerevoluerit, adeat necesse est seriptores qui vete-
sus Isidorus, lib. xix, c. 17, et Jtistinus, lib. XLIV, rem geographiam ac cliorograpliiam illustrariihi.
cap. 3. Eos longo ordine recenset Fabricius, cap. 5 Biblio-
N. 53. Durins. Florezius, tom. xm, pag. 49 et seq., igrapli. aniiqiiar.
censel Durium poiius iia appellatum a' Doriensibus N. 6. Monoceron bestiam. Forie, monocerotem
Phmniciis, sive incolis urbis Dor, aut Dori, qtiara a bestiaml Lalini dicunt monoceros, mouoeeroiis.
DoriensibusGrmcis. De Durio aliisque Hispaniae flu- N. 9. Arachosia. Eral oppidum et llumen ejusdem
minibus cnnferetidus Cellarius, Geograph. ant. lib. noininis. Ct)nferPliiiitim, lib. vi, cap. 25. Nunc regio
ii, cap. 1. sect. 1. estmagni Mogolisl Parlhia, de qua nuin. praec, in
N; 34. Lana; pulchro colore tinguntur. Inlelligen- sensu laiiorj suiripta compr.eliendit Parthiam pro-
dum id de colore nalivo, non de tinclura qttae arte - priaro, qnti! iiuncdeseribiiur.
flefet. Vide>Plinium, el alios veteres, qui de lanis N. 10. Ab Assurj filio,Sem. lla docet sanctus Au-
baeticisagunt. gusiinus, lib. xvi de Civit. Dei,cap. 5. Reliqua de
CAP.XXH.Num, 2. In remoih monlibus conchis et Assyria vjde apud Pliniitro, Melam et^ Soliuuro. D;;
ostreis, etc. Argumenlura sanevalidiimad diluvii ve- nnguentis Soliuusj: Unde primum Romana luxuria
ritalem conflrmandam, cujus vim nonnulli recentio- fecit ingressuin ad^odoresperegrinos.
res critici infirmare conantur. N. 11. Media. DeMedia, Plinius, lib. vi, cap. 26.
N. 4. Tertiunu Tria eliam diluvia enumerat Non- De Me.dtcactrbore|iiitegruin est Soliui caput 59. - - Vir-:
nus, lib. III Dionys. Confef Lactantitim.lib. nlnstiL, ii
'gilius, Georg., vers., 126:
cap. 11. R
D. Mediafert tristes succos, tardumoue ' saporem
LIBER DECIMCS QDARTUS. Felicis mali. j ,'
et alii Edjti babebanl Perso pro Perseo,
CAP.I. Num. 2.' Sallustius. Verba Sallustii diverso Grialius, quod reposui, qroaisa quo Persae originenj habue-
modo in veteribus Exemplaribus Ieguniur : inilii pla- jrunt, Perseus aut Perses dicilur,
ceret : Ventis per cava terrm prwcipilatis , rupli ali- N. 12. Pejsis ej Persia dicitur; sed usitalius est
quot montes tumulique sedere, Eadem repelii Isidurus, Persis, P.ersidis. Quod Nemrbd, seu, ut alii habent,
lib. de Naiura rerum, cap. 45. Quod auteiii aii Gria- Nemroth aut Nembrod Persasignem colere dueuerjl,
lius, hemistichum in liis verbiscum integro bexame- fortasse petitum est ex Eutychio patriarcha alpxan-
tro contineri, id admitti nequit, nisi sedere silinflni- driuo. Adisis Diciionar. ibiblic Calrneii.
"lum. Caelerumnibil mirandum esset si Sallustionee N. 15. BvSKtftaiv.iJiilia-num. 15 exponiiur Giavca
'opinanli hemislichiuro cum integro hexametro exci- yox euSjjcifiwv, scilieei Arabia Beala, seu Fetix.
disset. Similia exempla Larlhius, Bagomarsinus alii- N. 15. Inlerpretdtur. Pas-sivasignilicatione. Malim
que cttriose collegerunt. tainen ex Solino : Arabia appellala esl, id esl,
CAP.H. Num. 1. Rolella. Magis ex usu Latinorum sacra ;ltoc enhnrejponere significari inlerpretanlur. QiiodAra-
est rolula qiiam roletla. Nunc invento novo orbe, bia Felix Suba appellaia Ju.rit, stnctus Hieronymus,
•quatuor tenae partes consiituuniur, addita America Bocharius alliqtte; censent. Josephus , qu.empio hac
prioribus iribus. "seiiteniia Grialius jallegai, si conleiantur eap. 7 )ib. t
N. 5.' Mare magiium. Saepe Isidorus simplictler el cap. 5 lib. n, pplius lenet Sabam, quam filiusChus
jnare matjfnuropro Mediterraneo usurpat : quod di- Saba frequentavit^ luisse insulam, Meroes nomine
serie explicavit lib. xiii, cap. ld, nuro. 1. Iu lsido- G celebrein, Jlinc eiiaro conlioversia agitur au Regina
rianis, cap, 82, sermonem habui de Itiuerario sub Sabae in /Etliiopia^regnaveril, an in Arabia Felice.
Anlonini nomine falso vulgaio, sive pOlius veleri no- N. 17, Comiiiagena.Grialius in texlu semper Com-
•litia provinciarum, quaeperperam Antoniuo tribuitur, 'magena cum duplici. «i; in not. semper Comagena
quo Jongeposterior est. Eadera Isidoro nosiroanon- - cuin unico i)i.Dausiiuiomagisanidei Commagene,aut
nullis ascribiiur, quia sumpta est ex colleclione ca Commagena.
nonuinPseudo
' cum iis lsidori; adeoque confundenda non est N. 19. 4sca/on tirbs fuil in regione Philisjlia-pi-uni
quse Isidorus lioc libro de orbe ejusque par- "inler Azoium ei Gazam; sed quod Philistin vocaia
libus ac regionibus edisserii. Vide Pitbaeuin, lib. ii iuerit, roihi uon constai. Pliilistliaei dicebantur eliaiu
Aclvers., subsec. cap. T. Imer hoc caputsecuiidum Philisiliiim, et Phil.stliini. A Pliilhthmh PaliESliiiam
et capultertium subsequens dno CodicesGothici To- iiuiicupaiain cpminunis est opinio, Grialius scnbit
leiani exhibentsphasraro tnundi, qnaein Codiceveiu- ''Putestina, '.
.sliori. intus ve.rbisArabiciscxarata est. N. 21. De his in primis consulendus Bocbartus in
CAP.iii.,Num. 1. Asiam. Alii dictanj volunt ab Asia erudito opere cui .liiulum fecil Chanaun. Jerusalem
nyropha, alii ab Asio,"MarieiLydiuiio. suut noiniaa.' qua; hoc dislicho comprehenduii-
; N. 5. Romphwa flamma. Grialitts edidit cunv aliis plura tur:
Excusis romphma flamma. Resiittio romphwa flam-
mea. Genes., cap. 5, vers. 24 : El collocaviiante-pa- Solyma,Luca, Belhel, Hie,rosoIyma, lebus, Helia,
VJrDssacra, Hierusalem dicjtur atque Salem.',
radisum voluplath Cherubhn, el flammeuin gladium,
alque versalilem, ad cuslodiendam<viamligni vitm. Exstatin Eplieiner. Georgii Geranicensis, apudPe-
Flammeus gladius atque versatilis ablsidoro dicitur P ziuro, lom. n, eol.[575. Fortasse Helia ponilur pro
romphma,seu tiiompltwa flamnua; qui paulo post Mita. De Jerusaiem ejusque noniinibus rursusTsido-
.rvmphma flagranliam coinmemorat. Ejus vero inier- TIIS, lib. xv, cap.jl, nuin . .4. De feriiiitaie terrae
pretaiio de muro igneo, quo undique septus foerit proinissionis -tjuidara recentiores con eas latides
, paradisus, non ominbus placet. Verum valde -inier agtioscuni, quas veteres etiara elhnici protulerurn.
se discrepant dnterpreturo opiniones de gladio illo Cenum quidesn est adlroc roanere plura veleris fer-
Jlaromeo atque versatsli. Vide Pererium,ad eum Ge- lilliatis vestigia, quamvis arva qnaadamnunc sterili-
nesis locum. tale horreaiit, quia incolarum negligeiirra nojvexco-
•, N. 4. Cherubim, id esl, angelorum pr-msidium,etc. •luniur.
' Laudalus Pererius ostendit, lioc slooovocabulo clie- N. 22. Sebasiia. |peu,quod magis in nsu esl, Se-
• rubim signiiicari mulios angclos.; eisi enim id iioroen baste,Augustam-_'~gniiie,_ii. Herodesidnomenimpbsuii.
• octav.0.angelorum ortlini proprie tribuitur, tauien ad , Vide ilosepliuin, lib. 15 Antiquit. , cap. 11.-
omnes angelorum ordiues extenditur. N.25. Gaiilma. GalilmmorighmiQ-esia-Galgalatirhe,
N. 5. Ittdicu.. Tylon. De India conferendus quoqne qtiod Hebraicutn nomen roicerevolutionemsignificai,
,Mela. Grialitisin .lextti edidil Tylen, in noi. Tylon. Isidorus eiynion Glraecuiiiacconiroudata lacte, ut in
. Solinus : T-AjlosIndiw insula est... quwcwnquein.ea Galath, Gallis, eic.
..arhos nascitur,,nunguam ,carctfolio. Cieteruu.)qui ea N. 20. Nabaioihl Iri Excusis eiiam apud Grialium
..•juasIsidorus his capitibus edissei-u plenius cojpo- -erat Nabath, JRestitui Nabaiolh; ita enim vocabatur
865 AQ S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NQTM. 9.CC;
filius primogenilus Ismaens. Nabath fuit pater Jero- A nominis dedueunt. Dujilex a Forcellinq distinguitur
boami, primi regis Israel : alius eodein noniinecon- aronis Halys apud veteres, lioc noinine dictus, alter
sobrinus Tobiaesenioris. ingeiis, qui Paphlagoniam a Cappadocia dirimit, de
N. 27. Jtigypiusi Verba Solini sunl: Mgypliis a quo Plinius, lib. vi, cap. 2 ei 5 ; alter in Lydia, de
meridie inlrorsus recedit quoad prmlendanl Mlhiopes. quo Lucanus, lib. m, vers. 272 : Qud Crwsd fatalis
Grialius allegaverat cap. 53:Solini; correxit iii fin. Hatys. Sed: re vera unus idemque amnis est Hatys
cap. 53. In mea Editione est caput 45. Alibi est Paplilagoniae amnis' Lydiam lermiriaus; Vide' Ceila? *'
cap. 52. rium, lib. m, cap.8 , num. 57. ,
N. 28. Canopma. Forlasse legendum Canopus, vel N. 40. Galatae. De Galalarum origine baec eadem
Canopwa regio. Solinus, cap. 4i': Quod ab Ailanle lib. ix, cap. 2, num. 68.
ad- usque Canopiianum osiium pandilur, ubi Libyw N. 41. Phrygia. De Phrygibus confe.r.dicta lib. ix,
finis est, el Mgypliuni limen, diclum a Canopo Menelai cap. 2, num."53. Phrygiw nomenex aliorfim senteij-
gubernalore tbi sepulto. In ea huula, quw osiium Nili lia dedttcitnr ex Phryge fltivio, vel ex P/ifygib oppitfo
facit, eic. Huc facil Ammianus, llb. xxn, cap. 41. Macedoniae,unde colonia ducta credilu.r itrPhrygiaro",
Clarius Taeilus,' lib. JI Annal., ad airo. Urbis 772, vel exPhrygia,' filia Cecropis. Ex Dardaniw'\exo,,
cap. 6, Canopumvoeat reciorem navis qua Menelaus seivDardanii bppidi vocabulo appellatio iiunc raanel,
vebebaiur. Urbs Canopus a Menelao conciita crediiur. Dardaneliorum, ut vulgo vocant. _[
Plinius, lib. v, cap. 51, Tiaectanluin habet: lnsttla- N. 43. ALydoregis fraife.Eoflassea Lydoregefra-
ruin ante Asiam prhna est in Canopicoostio Nili, a tre; ,. nani praecessit, duos fralres reges, elc.
Canopo Menelai gubematore, ttt ferunl, dicla. •o N. 4'5. A Cilke quodam. Agenqrjs filio,"ut non-
N. 29. Genus*serkum. Forlasse superlluura est nullipulani. Yide Serviura, ad iu.^ueid' vers'. 8,8^
genus ; nam sericum sinrpliciter dicitur de serico Raderus, pa». 31),ad Marlialis"versum :
vellere, aut serica veste. Solinus; cap. tfo, de Seri- Etcilices nimbisbic madiiercsiiis,,
bns : ifoe illud esl sericumin usunt publkum damno Auclores
severilaiisadtnhsuiti, elc indicatquireferunt.Cilioiamdictam a Gilicev
;.N. 50. Baclftmregioni. De Bactris supra.cap. 21, A.genoris Pbgenicis fllio. IsidoruSiSolinura exscribit:-
N. <J6.Lycia. Nuiicupata credilur vel a Lyco fege,-
lib. XHI. Verba Solini, cap. 62, suril: Bactrh prw- , Pandionislilio, vcl.a Lyce nympha.i Isidorus ex no*-
terea esl proprius amnh Bactros, uiide et' oppidum, inine ipso Lyciw in mehioriam revocari vult quod.
quod incotunt, Baclrum. Genles hujusce, qumpone Ciliciw al>Oiiente adjuncta sii.
sunt, Pawpamisi jugis ambiuniur ; qum adversa, Indi CAP.jv. Kuiii- 2. Tertiam partem, etc Ovidius,
fonlibtts lerininanlur, reliqua inciudit Oxus flumen. Easlor. lib. v :
Ouriius, 1. VII,c 4, moniem vocal Paramhum. Gria- Taurusinit "coelCim,
lius, Puropanhum. te, Sidotii,Jupiter impJet,
-N. 51. Magog. Filium Japbet, Scylbarum sive Parsque tuumterra terlia uomenltabet. -
Tartarorum pairem fuisse, Josephus, Hieronymus; Eleganter hunc raplpni descripsitT.lieocrilus, idyll.
Theodoretus, Eusiathius, et mulii alii opinanlur. Et 20. De Europa 1'usePlinius, Siralio, etc
sane inter Getas, Goihos, Massagetas, eic, multa lb. Prima Europm regio, ctc. Ita etiani Meia lib. i.-.
Buui nomina quae originem ex Gog et Magog indi- Est alia Scyiliia .Asjae. .
cant. Scyihdrum aiitem vocabuluro aliunde peten- Nl 4. Propler fecuhdilateni, etc. Discrepantes alias.
duin esi. A Stytha, Herculis fllio, nonnulli Scythas C orjgines vbcis Germania jnv.estigat.BecriianuSj lib.
appellatos existunant. de Orig. Lat.*.Ling'.-, verb". Asceiias, pag. 249vseq.
N. 52. MoscliorumPhasiden. .Yerba Solini ita refert ' Callaicum gemniain Solinus vocat callaicam, Piinius
Grialiusj ullnterpunclionem apponat inter Moscho- caWqidem,sivecailain.Vide Silroasium, Exercit. PliT
rum et Phasidem, atque hoc sensu videlur Isidorus nian., pag. 256 seq.
ea accepisse. ln mea Solini Editione ita lego : Heni- 'N. 5. Jllojsta a messium prOVeniu, etc. Hoc nihil
cliorum monlesAraxem- Moschorum Pltasidem fun- aliudsonat, nisiquodex vocabulb Mwsia in raerao-
dunt, jit duojsint fluvii; quoruin Araxes cx Henkho- " riftm revpuare- possuraus messiunj.provpntiiniT etc.
ruin, .vel potitis Heniochorhm montibus, Pliasis ex De MoesiaPiiiiius, lib. lii,. cap.-ujt., Nunc Bulgaria
Jlfosc/iorum-fuiiditur. Acre-vera Phasis in Miscliis et Scruiaibi sunt. De Mysia'd.tiplici,'majbri el ininori,
sritur. Yide Plinium, lib. vi, cap.-4. idem Plinius, lib. v, cap, 52."Mujsja Pannoniae adja-
JST.55. Hyrcania dicla a silva. Raiioni magis con- cens dicebatur eliaro Mysiq', sedLatini sx>piusMw-
sentaneum est credere- Hyrcauam silvanf dietam ita sium efferebani,ui a Mysia Asiae disliii.guereiii,
esseab Hyr-zania, quam0 conlra. Hyrcaniae silvae N. 6. Asmvilia incolarum. Graece -cpayjie, imihi- .
eelebres sunU Lucanus_lib. ra, vers. 263~-.~Vaslisqhe tis, asper. Aiii*aThrace,, Martis filio, cognominaiani
'
Hyrcania silvis. Yalerius Flaceus, lil). vi; vers 114 : Thracictmvolunt.
•
IIyreani luci. Servius CilatuiivVirgiivi versuin, Hyr- "N. 7. A Grmcorege, scilicei Tiiessaliae. Vide PJi-
canwque admorutil ubera ligres, perperaro lulerpre- niuin, Iib. IV, cap. 7-: Et dum'hi-ma'r'i, etc.,,scilice.t '
xaiur de Arabia;ubi Hyrcaniam, silvaui nerope sic duae proyinciae;:sed itasunt oclo.' Conigi possel titde
vocatam, exislere <asserii. y.Hetlas,id
5 est, TJtessalia.'Cdrifer Pliriium. !oc cit.
•N.34.-A cotore populi. Ut cap. seq. :' Galli a can- Obstat qiiod paulo posl Hellasa Thessaliaclare discer-
dore populi, et cap. 5 : Matuia colore populorum. nittir: lliyricum, seu Itlyria, nunc Esclavqnia His-
Pion.ergo placet capitli pro popuii. panis; Schiavonia ltalis, Liburniam el Dalinatiaiii
JS. 52. Armenia, Strabo seribit Anneniam an a.r- conpieclilur. Alii anipliores lerroinos Illyrico. .assi-
nveo, seu Armenio Tliessalo, Jasoniscomite, uuncu- griant. PliriiiiSjlib.vii, cap.20 el21, in tres convbii-
patam ; Stephanus, ex Anlipatri senleiilia, ab Arme- tus juridicos*iilyricurodivisit,,AugustUs in duas,,pro-
mo Rbodio. Arraeroa ab aliis uividiiuriu raajorem et viucias, superiorero et inieriorem. , .
minorem: nvajor ullra Euphratenv, iuroc Turcomania, N. S. A Delmi. T.uto legere"possunuis al.Delminio.
et.Curdhlan, minor inier Cappadociam ef Euphra- • Nam Isidorus id desumpsit a Y.elioLo.rigo,_,vel a Cas--
tem, nune Anaduole. \'ide Plinium, lib. vi, cap. 9'. siodorio poiius, qui in Iibello de Of.ihograpli,ia_, '.ei
• N. 56. Hiberia. Nunc Georgia, aut Ilaiice Giorgia Yelio Longq, sic refer.t: Plricet etia)n'_DI*LMATIAM,
dicitur. Seribitur- et Iberia; quod ita sciipiuni no- noir DALHATIAM scribatnus', quoniani'a DELMISIO
men Hispaniaeetiamproprium est-; hinc nohmmquam ma-ctina ejusdem provhtcim 'civiiaie ' . ti;actum nomen
in veteribus scriptoribus explicandis quaedaro-
' ambi- exhiimtitur. Quaescriberidi raiio ex veteribus inscri-
guitas suborta est. ptionibus el nummis compiohaiur.' Sedusus oblinuii;
N. 57. Cappadociam.Cappadociaenomen desump- ul Dalmatia nuuc ubique reiineatur.'In altero ei-
tum Juit ex parvofluvio Cappudoce,dequo Plinius -' Mss. Gotb. Tolet. postc/aiidi(ur haecadduntur:7//-/<
lib. vi, cap. 5, Alii a Cappadoce, Nint JHio, origiuem tiaregio juxta Adriqiicummare.f in qm Bardaixi iedfi,
f)fi7 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTM. 968
habent. Jpsa est et Dardania, eic, ut indicat Gria- A j. gendura est apudlsidorum, non Thessalonka, quse
lius in nol. ad hunc nu.m. Pro ejferati in Ms. est effe- urbs est Macedoniae, ita appellata, quasi 'vktoria de
rala. Thessalis, Sz^aalav] vt>tij,quia Philippus rex Maeedo-
N.OJ Epirusa Pyrrho. Alii pulant-EpirumaGorcy- niae in eo agro Thessalos bello prostravit. Sed nee
"raeisdictain proximam terram coniinentem, quia de Thessalia urbe celebri in Thessalia pi ovineia
Gnteermupog lerram continentem significat. Inde aliunde mihi constai. Quod aulem Thebas Solinus et
iioirieii hoc ipsum alii usurparunl. lsidorus in Thessalia collocant, inielligenduin de
N. 10. Ab Hellene, eic, scilicet rege Thessaliae, Thebis Phthiis;uamTIiebae aliaecelebriores inBoeotia
quo a Thessatia pfoprie Hetlas cognominata fuil; sed ab Isidoro num. pnee. recte collocatae fuerunt. Par-
tribuilur etiam id Helladis noraen Graeciaetoti, et nassuro quoque nonj in Tliessalia, ut Isidorus rufsus,
praecipue illi parti quae spaiiosior est, et a mari rece- cap. 8, num. II, ex| Servio afflrmat, fortasse cum
dit, Peloponneso exclusa. Yide Plinium, lib. iv, cap. Pindo Parnassum conlundens, sed in Phocidej re-
7; Melam-, Iib. 2, et Solinum, Excrcit. Plinian., gione Achaiae,existcre geograpliieunsemiunt.
pag. 142, quiadveriit recenlioresPeloponnesumquo- N. 13. Ab Emathio rege. Soiinus Emdthiutn regem'
que Helladis nomine eomprciiendisse, ut ex lsidoro ignoluiii hominem, ac veluti lerrae fllium, statnit.
constat. Cellarius de Hellade agit lib. n, cap. 15, ad Alii hunc voeant Eniathionem, filium Aurorse, fralrem
cujus seclionem 5 Schwartziiis injiol. advertit ori- Memnonis. Emn(ftia|s|proprie pars erat Macedonjse;
ginein opinionis de Hellenibus lanquam communi sed accipi soJet praesertim a poetis pro tota Mace-
stirpe et cognatis repetendam esse ex Apollodori donia, iroo et pro Pharsalia et Thessalia. Uude Lu-
lib. i, cap. 7.ubi docetur Hellen fllio XuthoPelopon- canus: !
nesum, Doro terras ultra Peloponnesum, ^Eolo fini- "
« Bella per Emalbiqsplusquamciviliacampos,etc.
timas Thessaltae, ellortasse Acbaeo Acliaiam divi- N. .14. Achaia. Achmosab Achwo, Jovis et Pithiae
sisse. De etymo Alticwregionis, aiii pulant ab ar-xh, filio, cognominatosJtradil Servius, ad i ^En., vers.
liltore, Aitkam dictam, quia inaxima pars liltoralis 442. Alia ab Achwol Zuihi filio, qui homicidii reus
est, et Acteeliam appellatur. Yide Plinium, lib. iv, in Laconiam prolugil. Achaia sumi solet pro tota
cap. 7. In Cod. 1. Yat. arch., et aliis veleribus exem- Graecia, sed proprie est regio Peloponnesi, cujus
plaribus, pro ubi fuit Atlienwcivitas, iuvenio ubi fuit caput est CorinthusJ
Athenascivitas; quae scriplura non est contemnenda, N. 15. Et Calhtmi Isidorus fortasse scripsit Cali-
ut Alltenassit veltil indeelinabile. Sic alia iiomina stus, vcl Calhtonis J ui Servius, ad I Georg. ,_vers.
sfmilia, ut Centumcellas appidum in nominativo, 67, quod librarii non intetligentes in Calhtw com-
Veios colonia, eic Celebrem pugnam Maralboniam muiarunt. Peloponiiesus, in cujus meditullio est Ar-
inter Athenas et oram liitoream praeter alios descri- cadia, a Mela, lib. >i, dicilur Plalani folio similiima. *
bit Nepos in Mikiade, cap.4et5. Quod Arcadia diciai fuerit Skyonia, el regnum Si-
N. 11. Et Peloponnesus. Ex quorumdam scilicet cyoniorum a Sicybi~erege, roilii non liquei; riam
opinione; nam, ut dixi, alii Peloponnesuni ab Hel- apud veieres geographos soluin invenio Sicyonem
lade excludebani. Fabularo de Thebis Bceoiiis a urbeto fuisse Pcloponnesi iu Achaia, cujus incolae
Cadiuo couditis narrat Ovidius initio lib. III Metam. Sycionii appellabantur.
Alii Bmoliam dictam putaro ex Bwolo, filio Neptuni, N. 16. Pannonia. JDe Panuonia Plinius, lib.m,
ut tradit Hygiuus fab. 186. Thebas patriam Liberi cap. 25. Cum lsidorhs dicat Pannoniam esse nuncu-
et Herculis fuisse ante Solinum docuit Plinius, J. iv, £i£ paiam ab Alpibus Pccnhih, vix dubium superest quin
cap. 7. Et Apollinem quidero in insula Delo natum infra legeiiduro sit ab afnco veroAlpes Pwninas, non
conimuiiis fert opinio. Sed lortasse Isidorus ex Aris- Alpes Apenninas,aut, ut Grialius edidit, Appenninas.
totelis aliorumque senienlia locutus est, qui tradunt Alpes Pwninw, sive,! ut alii scribunt, Penninm, sunt
ApoIIinera et Liberum unum eumdemque esse deum, in conlinio Galliai Narbonensis et llaliae qua Anni-
ut muliis probalMacrobius, lib. i, cap. 18, el Ser- balera transiisse creditur, cum bellum Romanis-in-
vius, ad eclog. 5, vers. 66, et ad jEneid. vi, vers. tulii. Alpes \ero dej muliis momibus dici solet, ut
78. Verba Isidori, in qua olim civilia bella detome- Alpes Rhmticm, Noricw,Bastarnkw, Grajw, etc.|Li-
runl, non pertinent ad Thebas, aut Bceotiam, sed ad vius, lib. xxi, cap. 58, Alpes Penninas vocat, non
Pharsalicos campos in Thessalia, de qtiibus Solinus, Pwninas, quia a Pehnino deo noroen habueruut, nou -
cap.'13 : Thessaliw sitnt' Pharsalici campi, in quibus a iransituPojiioruraJConferCellariuro, lib. n, cap.9.
civilium beltorum delonuerunt procellw. Grialius in N. 20. Tuscia. PJinius , lib. iu , cap. 5 : Lidy a
not. habel : Eadem est etAonia, sed in texlu omiltit quorum rege Tyrreni, mox, a sacrifico rilu lingua
e(, ut alii etiam omillunt. Gellius, lib. xiv, cap. 6 , GrwcorumTusci sunt cognominati. Adde Servium ad
inter doctrinas quaa neque delectant, neque uliles ii ^Eneid., vers. 781. Haec originatio argueret scri-
suni, reponit cognitionem de vocabulis urbium re- benduin Thusciai, ut,Grialius cum aliis scribebat. Sed
gionumque immutatis , quod Bmotia ante appeliata communior scriptura est sine a»piratiojie, ut iu tus.
fuerit Aonia, quod Mgypius Mria , elc. Sed prodest Servius , ad vi ^Eneid., vers. 4 : THUSet OBCHUS-
certe aliquando id novisse;nequeutiliura suntmulta veleres dkebant, quibus sequens wlas delruxil aspira-
alia qu:c ipse in Noctes suas congessit. Verum Isido- tionenu Iriuuraeia sunt alia hujusuiodi. Num. 2*i, re-
rus ita explicandus est, ul ab Aonibusmontibus Aga- D 1 diliterum sermo de'Tuscia.
nippe fons Aonius dietus sit , a fonte Aonio , vel N. "ti.Grwce cognbminalam.Solinus omitlitGrwee;
polius ab ipsis moniibus BoeotiaAonia vocala fueril. . sic enim habet: Marcus Antoniusasseverallioseosdem
Peloponnesus est veluti Pelopis vij-ro?, hoc est, in- quod tempore aquosw cladh hhbribus superfuerint
sula : est autem peuiiisula, et laiiori sensu insula ; UMOROS esie nomhiatos. lsidorus Grmceaddidit, quia
nuue la Morea dicilur. Pelops, ejus rex , fuit iilius iirtoer est ex Graeco SfiSpof.
rantali Phrygum regis. Conradus Samuel Scliurz- N. 22. Lydi fratre^ Lydium hoc loco Grialius vo^
llesciiius in Disputat. histor. civil., disp. 48 , cabat, quemcap. 5, num. 43, non semclLi/dumdixit.
niiin. 2, in nota asserit, isidorron treceniis sexa- Negat lsiiiorus dici1debere Tasciatn, lortasse quia
ginla tribus mil. passibus ambilura hujus peninsulae apud anliquos non iacile invenitur Tuscia, sed Tsis-
deflnire, cum quingenlorutn quinquaghita miltia pas- corumregio, aul aliquid aiiud simile.
suum circuitu paieat. Non invenio ubinain Isidorusi N. 23. Apklia. Scribitur Apulia et Appulia; necuori
illam opinionem expresserit. Yerba illa hujus num. Brundusium et Bruhdhium, sedin veteribus mohu-
ltijjuam olhn... illeThebanus in Mss. Gotli. Tolel.'.'' roenlis frequenlius Brund.sium.
rejiciunlur ad num. seq. post verba Thessalonica, et N. 25. A candore populi. Confer cap. 3, num. 54,
Thebw. cum nota. Alias etymologias Gailoruui expendit Be-
N. 12. Thessalia. A Solino urDes in Thessalia roe- cmanus, pag. 4B2. I
iuf,rattlur Thessatia el Thebm; aTque ila fortassele- N. 26. Belgis aulem civilas es(, ftuasuain fuerit ci
m ADS. ISIDORl ETYMOLOG.AREYALI NOTM.' 970
-vitas Belgis dicta, ex aliis non Hquet; neque Caesar A dorus fortasse scripsit Garamanlidk.regionis, quaii-
Belgium civitatem dieit, sed provinciam,' seii regio- "quam eiiam in usu est Garamas', garamantis,'
nem, quae pars erat Belgiese, solum N. 14. A colore poputorum.Ut num. 10.
* ' etproprie-natale
. N. 15. Camelopardalis. Lib. xu".,cap. 2, num.' 19.
Belgarum.
N. 30. Dum sunl...~Ehpan. Isidorus non- explicat Camelopardus, dicitur, qui hoc loco Camelopardalis
quid sit Hispania citeriorct ulterior, sed vocum,-ci- jiominaiur. Coriler notam.
tra et ultra etymon tentat investigare, aut aliquam . N. 21. Gallmcia. .Olim, ut prpvincia, Cantabros ct
rationem reddere. Vera autem originatio est a cis et Astures comprehendebal. Ofosius, lib. vi, cap. 21:
uls : quaein usu erant apud veleres pro Htra-et ul- Cahtabri el Aslures Gallmcim provincim paries sunt.
Ira, ul tradit Geiiius, lib, xn, cap. 15. Idem colligiiur ex ltinefario Antonini, et ex Plinio,
CAT-.v. Num. 1. Libtja.-Hyginus, fab. 160, Ly- lib. xix, cap. 1. Yide Florezium, tom.-xv ' flispan.
byam non Epaphi, sed Palamedis filiam dicit, msi sacr. pag. 12. . ,
apud Hyginum rescribendum sit Epaphi pro "Pa/a- N. 22. Terrilorium. Alii putant territorium dictumt
medis, quod Munekerus -suspicabalur. Alii putant a lerrendo inde liostes. Plura de his Yossius in Ety-
-Libyam ila nominatam- a Libye,' -fllio Herculis. Vide molog. Servius, in raea Editione, ad Iib. v Mni,
Blarliarium Capellam, lib. vi. , vers.. 755, habet: Unde et TERRITORIUM dictum est
N. 2. Africam, Afer, vei Apherus a Josepho, -lib. i quasi TitiTomuM, t ritum btlbus et dratro. Crellius, in
Antiq., cap. 12 et 23, dicitur nepos Abrahae ex Ma- _dissert. de eaeremonia qua urbes condebantur, sen-
riian filio, a Solirio, cap. 57, Libys Herculis filius. teritiam Isitlori probat, quod antiqui nonsolum ur-
Nonrfulliexistimant cognominatam Alficam ex Graeca ™bium, s.ed eliam lerritoriorum Iimites finesque civi-
privativa « et ^pung, quasi sine horrore frigoris. tatis aratro designarenl. •
Bochartus, Clian. i, 25, videndus de Afriea, praeler ~,CAP.VI.Num. 1.. Quod in salo sint. Videtur id ex
Cellarium , lib. iv, in praefalv, ubi divefsa Africae Fesio petiium, verb. Jns«te ; Suntque in salo posiiw.
nomina explicat." - _ N. 5. Thanalos, non Aihanalh legilur in correclis
N. 4. Syries majores.Jn primo Ms. Goth. Tolet., Editionibus Solini, etiam Grialio aiuiquiofibus. Cor-
Supra, Synes majdres est glossa vetus,- montes, -vei ruplum Isidori locuro, a Brilania est varia, teiiuis
rupes. - - separala, Salmtasius, pag. 247 Exercit. Plinian., ex
N.5. Teuchira. Grialius in lextu edidit Teuchira, Solino correxit.sed euinjam Grialius praevenerat.
in not. Theuchira. Vera scriptura est Teuchira, aut N.4. Thule. Yerba Solini in mea Ediiione lucc
Tauchira, quae a reginae noroine Arsinoe- quoque vo- sunt: Mullw,,clc, brumali solstitio dies adeo conduc-
cala fuit. - tus, ul tnius junctussint et pccasus. Grialius scribebat
N. 6. Bizacium.Grialius hocioco ediditi"t'zan(ium, . Thyle ; retineo Thule, quae communior est seripiura.
paulo post Byzatium. Sed num. 5, quamvis in textu Deeadem insula consulendi Plinius, Mela et alii.
posuerit Bizacium, in not. recte prsetulit eum Cha- Recentioresgeogiapliiinter se non consentiurit, de
cone Byzacium. Bochartus, Clian., 1.1, c 24, legit, qria insula veteres scriptores loquuntur. Cellarius,
- wbiutn OEw, Sabratw. Veteres Editiones valde in his lib.n Geogr. antiq., pap..4,"n. 87, putat Thulem esse
vocabulis errant. eam quav nunc dicitur Sclveltandia, Sitteiland, sive
- N. 7. Byzacena regio. De Byzacena regione Bo- _ Hiiland, aut insulam Fero. Plerique Thulem Islan-
dam esse aflirmaut. ' '" '
*chailus, Chan. i, 24"et25., etCellarius; lib. iv, cap. ,
&. Melropolis Byzacena*! provinciae Adrumelum,erat, -Q N- S. Orchades. Poniponius Mela, lib. in, ait, OrT
'Sive Hadrumelum. chades "numeroesse irigirila, Ptolemaeus eirciler .tri-
N. 8. Zeugh, ubi Carlhago ,' etc. Consohat Isidoro ginta,'PIini'us quadraguila. Multi scribuut Orcades.
Victor Yitensis; conjieilque Salmasius, -pag- 518 ,N. 6. Scotia. Scotia. riunc est pars septentrionalis
Exercit. Plinian., non aliter exponendum Plinium , Britanniae nwjoris. Olini Scotise iionven Hiberina*!
quero.fortasse iriale accepit Solinus, qui Xeugitanam tribuebalur. Pixi de Iiac yetefura cbnsuetudine in
provinciamitiler NumidiametAfricam collocat. Har- prolegom. ad Sedulium,capl i,"num. 11.
duinus, et cum eo Cellarius, ex Isidoro et riiiis, veriia ,. N. 7. A Rubro profecti mare-. Splirros,: A Rubro
Plinii sie accipiunt: Zeugitanaregio, -et quw.proprie profecti mari; ei lacile quidem est ut librarii ex mari
'vocatul' Africa , hoc est, Zeugitana regio , eademque tecerinlviare, ciimpassim iri.Mss. ~eet i confundan-
fur. Sed polerit etiaiu relineri mare in ablativo, ut
' N. 9. Africd vocilaia.
"proprie
Hipponem regium et Rusicadam.,Cavendum prwsepe, elc. De Gadibus Boclfarlus, CJ. lib. 1,'capl
a scriptura vulgata, etiam Grialii, Hipponem, Rhe- 34, ubi legit, linguasua Gadir, corrigens Gades, prout
qium-,etc, quasi duaesinturbes, Hippo, et Rhegium jam Grialius correxerat.
vel Regiuih; nam-Grialiusin texlu habet Rhegium , JS'..8. Fortunalm. Nunc Canarim dicunlur, quia una
in not. llegium, sedcum interpunctione inter Hip- earum a canibus ingeniis magnitudinis ijbl repenis
"ponem -et Regium. Hippo' regius, sancti Auguslini Canaria vocabatur ; de qua Plinius, lib. vi, cap. 22,
episcopatu celeberrimus, ita yocabatur , ut ab aliis. el Solinus prope-fineni sui operis, qui concludit
cognominibus urbibus discerrieretur. DeeoSilius,• j. non penitus ad nuncupationem suam (Fortunaiarum)
lib. m, vers. 259: - - . , congruere insulariim qualitatem. ' Conferendus Hardui-
nus ad Plinium. -, - -
Tum Vagaet antiquisdilectus regibus Hippo. N. 9. Gorgades, Alii Edili apud Melam, Solimim,
Gravci Numidas vocant Nomades a*"-_i6/tt", pabulum, Prroium.clc, habent Gorgonesinsulas^nonGorgadas,
quia saepe permulant pabulum, vel quia pecoribus ut Grialius edidit. Pro Hersperuceras meus Soiinus
•negoiiantur, vel quia rierbis, ut pecora, aluntur. refert, quod vocamus Mesperibnceras. Ac .fortasse
Vulcanius notat Ampsagarh fluinena Plinio in Tin- apud Isidorum legere etiam praestabit quod vocamus,
giiama slatui, sed'Iocum non indicat^ elPlinius, non quod vocalur. -Vulcanius notavit pro Hespuceras
lib. v, cap. 2, Ampsagam in Caesariensi Mauriiania aliter apud Pliiiium legi, Hesperion ceras. Plinius
censetultimum, et cap. 3 ait: AbAmpsaga Numidia utroque modo dixit Hesperion ceras, et ilesperu ceras ;
est, Masinhsmclara nomine. ita eiiim Lalinis litleris scripsit Graecum'Eo-^epoaKS-
N. 10: Gettliaa candofe populi. Ita cap. 5, nura. 54. pas, Hesperi cornu. Promontorium quod nunc Viride
a candore populi. Vide infra, num. 14." - vopatur creditur esse Hesperu ceras.
' Albania
N. 12. Quos sola nutic Ihdia parlurit. Elephantos : N. idi/Hesperidum insulm. De flesperidum insulis
etiamnurrf non in sola India gigni, - sed alicubi in Plinius, lib. vi, cap. 31. De explicatione fabulae Dra-
Africa qubque, dixi adlib.xn, ca^). 2rnum." 16". -conis idern Plinius lib. v, cap. l^ _et Solinus, cap.
N. 1'3.'Gaidmdn(is'regtoitts.'Solinus, in ,mea Edi- 24, al. 56. lnsulae et hofti Hesperidura a tribus filia-
"tione-veteri: Garamanicm regionis-cspui est Gdfa- bus Hesperi, fratris Allantis,'nomen habuerunt.lsi-
"maha. Sed nomen urbis ab aliis uicitur Garama. Isl- dorus etymon deducit ab Hesperide urbe, quse Hc-
PATBor,. L.XXXII. 31
571 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTM. 372
speride primum dicta fuit, et postea Berenice, sitai A ratur, eluiramqueirisulamcdnfundifi DeTfene,Cycni
in Cyrenaica provincia. filio, Tenedi condilofe5 alii alia narrant, eum scili-
N.12. Taprobana.Alii effefunt Taprobane. Eanunc cet staluisse ut qui in adulterio de_)relienderelur, a
a nonnullis Sumatra, a plerisqtie rectius Zeilan esse3 deprebendente slaliin occidi possei. Tenedia securis
cieditur; de qua multa geographi lum veleres, luml iii proverbitim abiit,|deqtto Eiasinus in Adag. Tenes
recentes. ajmd tenedios sanclissimus-deus habebalur, ut ait
N. 15. Tylos... ferens emni tempore fol. Forlasses Cicero, HIin VerremJcap. 19, etlib. mde Nat. deor.:
vera est lectio velerum Cndicum, virens omni lem- Jaiii vero in Grmciainullos habent ex hominibusdeos,
pore foiia; quani etiam exhibent duo Gotb. Tolet.- Alabandum Atabandi, TenediiTenedum, etc
saepiuslaudati; nam sequior avtasdicebat folia, fo- N. 24. Carpathosi,Propter celen-ra fructnum ma-
liw, ex quoin vulgares linguas Iialicam et Hispanami turilatem : quia xapirb; Grseceest frticlus. Rocharliis
permanavit foglia,/ioja. Nisimavis folio eum Solino,, Ghan. 1. 7, id lara fuiile essedicit, quaui quod se-
cap. 65. Ttiios tiidia*insula est... qumcunque in eai quitur, ex hae insula dici Carpasias naves mngnas
arbos nascitur, nunquam caret fotio. et spatiosas. lpse Carpathumdiclam pulat a carpath 5
N. 14. ln Mari magno. Hoc esl, jn Medilefraneo, quiit est ad oram Caiiae.
ut saepe adverii. Paplws civilas eral; an auiera ea- N. 25. Cylhera, Cytherm pro itisula o.ecnrrit apud
dem vocata fueril Cyprus, hon liquel aliunde. De aere! Tacitum, in Annal.!, cap. 69. ,Ut Cytiieram poiius
cyprio vursus Isitlorus , lib. xvi, cap. 20. Videndus\ concederet,Sedalii Ihanc-leclionein solliciiant. Esse
Meuisiiis.in librodeCypro,Amstelodamiedito 1675. auiera Cyllieram iiisulam oppido Boiae, et pioinon-
N. 15. Macaronesum...CrelaaCrete. Macaronesum, n lorio Maleccopposiiam ctroi oppido ejusdehv nonii-
melius il/acnronesos,boe esl, insula beata. Soliims, ** nis, et porlii, idoneis teslirooniis Cellarius confirroat
c, 16 : Dosiudes eam a Crete nympha, Hesperides Iib. ii, cap, 14, et lib. m, cap, 7,
filia, Aitaximandera Crele regeCureiumCRETAM, AE- N. 26. Icaria iniula. lcaros dicilur a Solino et
EIAMprius diclam , tnox CDRETIM; nomnilli eiiam a Plinio, lib. IV, cap. !l2, qui eam eliani inter Spora-
iemperiecwli /xaxapovvxrov appellatam prodiderunt. des eniiraerat. lcaria vocatur a Mela, lib. n, qui pa-
N. 16. J» a fixtt. Fortasse Isidorus verbum sum- riter eani inter Sporades recenset. Icariam quoque
psit ex Virgilio,vi iEneid., vers. 622: Fixil legespre- dicunt Strabo el Plolemaeus.
tio, alque refixit. Apud Plinium et Celstim occurrit N. 27. Araa;os.De1 Naxo Plinius, lib. iv, cap. 12,
Pltalangium in recto casu, apud Yegetium vero , de et Bocharius, Clian. i, 50. In meo Solino .scribilur
Re veter., lib. lu , cap. 81, Sphalangios; ita eniin Dyonisia, tion Dyomsias. k Plinio Dyonhias vocalur.
Scribit. Aptid Isidorum legi poterit pltalangios. Exsta)it hummi inscripti NASlilN,qui ad lianc insu-
NAT.Abydos et Seslos nunc Dardanelli vocantur. lam videutur perliuere.
Isidorus iiistilam Abydon perperaro facil. Alia fuit N. 28. Metos. Inier Sporadas a Mela eollocatur
urbs Abydosin .<Egypio,etln ea Memnonisregia roi- lib. n. IncolaeMclii jdicuntur,; inde Diagoras Melius,
rifice structa, el celebre Osiris lemplum. dequo Minutius Felix, cap. 8.
N. 18. Coos.In roea Solini Eclitione legitur Coos, - N. 29. Sardam lcipidemex Solino, c. 20.
Ceos; setl Isidorus videtur legisseCeos, Coos, ut ad- N. 50. Cldos. Tradilur solam Chinm inter insulas
veilit Saltnasjus , Exercit. Plinian. , pag. 145, qui maslichem gignere. Vide Plinium, lib. v, caj). 51.
apud Solinuro cura invenisset Ceos, Coos, correxit Etymologia ex Graeco ab aliis pelilur oh nivis co-
Coos, Ceos; et observavit errorem Isidoro cum So- -Q piam, vel a Chione nymplia, aut filia Dsdalionis.
iino commuuem esse , quod Coosdicatur objacere* Bochartus, Ch. i, 9, Chii nomen Syrunv esse docet,
Atlicae. Coos scribilur etiam Cos , et Ccos, ~Cea.De sed rieducit a Cltivia, serpente, quia hisioriae Chio-
confusione liarum vocum et insularum cousulendus rura referuril sub inonte ejus -insulaePelinaeo quon-
Harduinus, in liot. et emendat. ad lib. xi Plinii, cap. dam latuisse- dracqnem portenlosre magnitudinis ,
22, num. 42, el Ceilafius, lib. m, cap. 2, nuni. 26. qui sibilis Suis insulares aliquandiu lerriiaverit. Ne-
N. 19. Circa eamdem. Scilicet Delum. Malimta- gat vero quod Syvi masliGliemc/iiouvocaverint.
men circa easdem. Seiueiitia cerie bavcest, dictas "N.51. Jnsula es( ntait. Forte, es( in tnari. _
Cycladas, quia eas circuire longo ordine navigando N. 52. Trinacria.',, Eatine Triquelra. ln Ediiioni-
necesse esl, ex Servio , loc. cit. a Grialio. Plinius, bus corrcctis Quiniiliani, lib, _i, cap. 6, al. 10, non
lib. IV, cap. 12 : A promonloribGercsto circa Delum Triquadra legiiur, sed Triquedra; desuinil euiin ety-
in orbem silw<(undeel noinen traxere) Cyclades. mou iiujus vocis a irious sedibus, seu locis; nam
N. 20. Quinquagintatres. Hyginus novem lantum ISp« sedes esl. Ac forlasse aptid Isidorum legendum,
nuroerat fab. 276. Strabo , lib. x: Inilio duodecim Laiine triquedra dkitur, quahi in ires hedras divisa.
numerabaniur (Cyclades); accesseruntautem plures. Bocharius, Chan. i, 50, de primis seu priseis Sici-
Yhie eliam Yelleiura, lib. i, cap. 4, e*.Munckerura, liaeiucolis Iale disserit, et veterum fabulas apudTJiu-
in noi. ad Hygimmi. cydidein, et alios rejicit : Sict7t'-enoroeu ex Ilebrasa
N. 21. Quod postdiluvium,e'c, ex Solino, cap.17." origine repetil. (
N. 22. Rosw capilulum, Gisberius Cnperus , in N. 57. Ilephmsiias. Solinus, eap. 11. Iti freio, in-
Apoibens. Horaeri, § Serapidem, pro roxwcapilulum, _."• quit, skulo -nfaw-iai insulw, etc. Fortasse hinc He-
aiit capitolium,ut alieubi legilur, corrigit rosmcapul pheslias apud Isiddrum immissum esl, ac legi pos-
olhn dicitur, etc Isidorus calicein rosae videlur ca- sel, Ericusa Hephwslica, ut uua taniUnlsil insula. A
put vocare : propiie aulem caput rosw est globulus Gnccis haeinsulaedicirolur Hephmstiades.Hepbaesiia,
inferior lanugine referlus. De colosso a Rhodiis soli vel Ilephajstias est etiam tirbs meiropolis insulae
dicato Turuebus, lib. vm Adveisar., cap. 24. Dealiis Lemni. Vide Plinium, lib. m, cap. 8 et 9, ubi docet
colossis Paulus Yoetius ad Herodiantini, pag.186 Lipuram diclam a-Liparo, Ausonis filio, qui suceessit
seq., etRaderus, ad Manialem , pag. ^5. De Hhodo Mo\o. Alii dicunt JSolum Liparo successisse. Adisis
Bocharuis, Ph. ni', 6. Diodorus, lib. v Gramniat., a Cellarium lib. n, cap. 12.
Rhodo puella nomen Rhodi deducit, alii>arosis po- JS1.58.Stwcliadcsinsulw; Nunc de Hyeres nuricu-
tius , quaenvagnacopia sucerevisseiJiciintur. pataj, ires numero sunl, de quibus vide Piinium,
N. 23. Tenedoslegittir apud Isidorum, el Tenedos Jib. III, cap. 5. Sed iribus nobilioribus aliae parvae,
inter Cycladas recensetur etiam ab Ampelio, cap. 6. minusve not3e accehsenlur..
Dissentil Munckerus, ad Hygiiiuro, fab. 276 , apud N. 59. Sardus ali liercute procrealus. Ita Soliuus,
quem eorrigil Tenos proTenerfos. Et Tenoneiianv cap. 10, Slrabo, Silius el alii. A Gra-cisantea voca-
vocant Arlemidorus, Strabo, Ovidius, Stephanus et batur -lyyovo-a,ab ielfigiesolese, sive imae jiedis liu-
Plinius. Aliaest Tenedosurbset insula Trojanoagro niani paflis. Bocliaflus, Chan. i, 51, quod de Sardo,
opposita, de qua Virgilius, lib. n .iEn.,.vers. 21. lsi- Herculis Maceridisfiiio, ab lsidoro et aliis anliquio-
dorus Teno tribuit quod de Tenedo a plerisque nar- ribus dicitur, tam Isuspeclum esse _arl)itratyr quara
973 M> S. ISIDORI ETYMOLOG,AREVALI NQTKE. f74
quod a Cyrno, Herculis itidemfilio, CorsicaeGraeciimA ment. ad Marlial.-.pag: 36 et 581, auctoresetiatn in*.
' nomen Gwrtionab Isidoro eiiam, el Servio deducimr. dicat qoi de Caucaso nionte bicipili jscripserurii. -;
Jpse Hebrajam originem "nominisSardhiiw excogilat. - N. 3. Taurusi Caucasusipse est pars Tauri monlis.
N. 40. Sed soiifug... nhi herba, De solifuga et N. i.Libanus. Calmettis. in Diclion. bibl., cxisti=
-Iierba* Sardonia, aut Sardda, quae homines quasi mat Libanum dicttim ex Hebrseo.lepan, sive labant,
ridenles interimit, Sulhvusloc cit. quod album significat. Perpetuis eniro nivibus can-
N. 41. Corsicw insulm. De Corsica agit Bochartus, deseit, de quibus Jereroias, Tacitus, etc
-Chan. i, 51, 52, qui -asserit Corsicw nomen esse N. 5; Araiath. Joannes Slruis in suiS itineribus
Punicum, quo si/uosus/octts indicathr, quia ex omni- narratse yeriicbro montis Ararath cohseendissej ae
btis insnlis nulla est alia silvosior. Isidoro favenl de reliquiis arcae Nufebvi, quae adhuc permanentt
Eusiathius ad Dionysii ^ersuro 458_, et Byzantius certum reddiium. Tournefortius, qui locdhi invis.it-,
chorograplius in Kopo-ig. Verius Seneca censet de hu- niliil simile ibireperiri testaius fuit, consen.tiuntque
jus instijae diversis habitatoribus, cap.S. SdHelviam. viri alii riocti verlicem rivoniisejus perpeiuis nivi-
- N. 42,—Gr«ee Eiipvi.; Melius pupvo"-. CyrnOs h»i obsideri. AtJisisCalnvet.; in Dictibii. iiblic, et
eliam scribilur a Plinio, iib. m. cap. 6, et in epi- Bbchaft., PliaL lib. i, cap. 3 , qui obsetvat Arabes
-graininaiis, quaeSenecaeiribuunt"ur,contraGorsicara. et Hebraeos scripiores alfirmare arcrc ieliquias its-
Servius autein, ad loc cit. Virgilii, Cyrnem vorat. servatas fuisse ih GordiaeofuhihvonlibusArarkth."
Yide not. ad n. 59.. _ N. 6. Acroceraunii. Est nomen' adjebtivuin;' n6-
Ni 45. Eiosus. Vel Ebusus, vel Ebosia^ vel Ebusia, men substanlivuih Atrocerauiiia, Vel EefavftVa.Pro
nune lvisa. Bocharlus, Chan. i, S5.'ex'Hebraica liu- j, fulmihumjacius malim fultiiinumitius. SferviUsetiain'
gua originationem accersita Jeiittso, e-csiceata;,id est, B hiibei jactus in inea Editiohe, ad ili jEneid., vers.
fic.us siccatae, quibus Ebusus celebrabaiur; £06. Ceraunia montesEpiri q crebris futmiitibus pro-
N. 44. Baleares. Isidorus ita Baleaies describil, pter aiiiludhtem nominali. Uhde Horalius expressius
ut Majorica Aphrosiade videatur dicla j Minorifca dixit ActtocERACNiA, propier allitudiiiemet futiiihiilm
,Gymnasie. Grialius in not. arobas nuiicupari inaicat jactiis.
Ap/irosiades,aut Aprosiades, el ex conjectura Aphro- N. 7. Hyperboreipopuli a Plinio loeahtuf, lib. IV,
-dhiadas, arobas eliani Gymnasides,-Plhiius, )ib. III, 'cap. \_\, pone Riphaeos mohtes, ultfagiie Jibreaih,
cap. 5, lestalur Jias insuias a Graecisvocari Gymna- sive aquilonem. An autenv aliqui sini ihontes propfie
sias, quia incolav nudi «>slate sese (undae j.ictii Hyperborei nuncupati iiiihi incenum est, nisi quod
exercebant. Bocharlus, Ghan. i_ 55, non a lingua Ptolemaeus mohies tJyperboreos a Riphifcisdistihgnit,
Graeca, sed aPunica, aulPlitenicia etynioh Baleu- cui contra alios Ceilkiius favet, lib. ii Gebgraph.
rium, lioc est, peritorumjaculandi, .dcdueit. Eusta- ant., cap. 6, nUm.27.
ihius, ad Dionysium, vers. 457.: Ideo BALEARES N. 8. Jmpitiii et opph. -P^pv? el bpp.iiimpetum si-
dicunlur, hoc est, FUKDITORES, secundum ipsomm gnilicant.
-vernaculamlinguafn. N. 10. Aihos... Lemiiuiii.Solinus, cap. 21, iri hiea
GAP.vn. Nuro. 1. Et loca earunu Fortasse el eolla Ediiione : Cuin A//i6su Lemnosex el octbginia triilii-
.earum. Cap. seq., n. 19 : Cotlessunl prmeinineitliora bus passuiim separelitr. i^liiiius, lib. n, cap 7 : Ab ea
juga tnonliuin, quasi coila: tlinbro) Lemhos xxii M., ijrim ab Alhb Likxvli M; p.
.. N. 2. Sigeum. Grialius scribebat cum diphtiiongo Eiriuilu palel cxx M.p. ,
.Sigmum; quod probari nequits Graece.Sijsws Si- « . N. 11. Parriassus. Parnassuin non osse moiiiem
cjehts atit Sigeus. . Thessaliae dixi ad cap. 4, num. 12. Ndn ionge a Del-
N. 5: Maleunt. Malea est npmeri prbmontorii: ma- phis Phocide est de cujus dupiici ver-
leuni est adjectivum. Maleam describit. Statiiis tice in Cellarius,Parnassus, lib, ii, cap. 13, seci. 9..
lib. n, vers.52 el utalios omillami . plura
Tiieb., seqq., N. 12. Geraunii... tnonles. Sunt ipsa Acfocerauiiiaj
N. 4. Pelorum. Apud Orosium, lib. i, cap. 2. sive
etiaro legilur Peiorum neutruro, scilicetpromonto- Ceraunia, "dequibus n. 6.
N. 15. Apenninus.Nonnullivolunt scribi Apwninusj
riiim. Plerumque dicitur-Pe/oruSj nempe mons, ali- ut originatio a.Pwno Haunibale indicitur. Repugnat
qiiaudo uiuliebri forroa Peloris, eiPelorias. Pelorum communis usus. De AlpibusPwninif dictum jaha a"d
diciuhva Peloro,,qui llannibalisdasseiii gubernavit, cap. 4,num. 16.
conuimant Mela, lib. n, el Yal. Maximus, lib. ix, N. 14. Ce/ienua. Vocem Heliraicamesse non igno-
cap. -8, ubi hisioriam Pelori iuterfectij et in hoc rabat Isidorus,.qtii cap. 9, n. 9, rem ipsain ex san-
proroonlorio septilli narrat. cto explicai. Voiuit tamen ex aliilleia-
N. 5. Pachynum. Hoc promontorium et Pachy- tioneIlierotiymo Mtnm, et geltennm iu memoriain hominuni
el
num, Pacliynus, atit Pachynos dicilur. revoeari ignem iriferonim.
N. 6. Lilybmum. Civiias nuiie Marsala est; de ea N. 16. Solorius.la llispania moris aitissimus a
Gicero, Diviu. in Yerr., cap 17. lib. ni, cap; I, coininemeratur, sed hoc-qui-
N. 7. Borion. Grialius in textu cuin aliis Excusis Pliliio,dem noniine a Mariana inter celebriores Hispaniae
_edidit Borio; in uot. Borion. Yerba Solini sunt: montes non expriroitur. ,
Externosinea(Aliica) plurimosconventasse,argumento N. 17. Impievil Aiiantem. Lucanus, in mea Edi-
de lorh el -urbibus dabimus. Borion proinoniorium,JJ lione, implevit Atianla, Calpe Hispanice nunc esl Gi-
quod Aquilone cmditur, Grmciadvenmsic vocaverunl. braltar.
HippoiiemREGimi postea dicium, ilein Hipponem alle-
rum, de interfiuenie freio DIARRYIHON nuncupalum, N. 18. Aerias Alpes. Ovidius, n Melam., 226 : Ae-
nobilhsimaoppida, equilesGrmcicondiderunl. Scilicet rimqueAlpes. Pro quovis monte excelso Alpes ~e\Al-
ut Graecia Borea, seu.Aqtiilone, promoiitririutn Bo- pen in singulari mdlti usurpalil, et Siliiis, Prudetilitls,
rium aut Borion appellaruni, ita ab eqtiis duos Hip- Sidonius, Ausonius, Fbrlunatut, alii, plena mauu
pones, quorutn alier verbb Latilio addilo Hippo. lie- cdhgesti a Ducangio in siio DictionaHo. Bochartus,
gius' postea diclus fuil. Isidorus, sive aliiis, "exquo Clian.diciab lib. i, cap. 42, n. 7, adVertit plerisque visum
albedine nivium, non lamen de nihilo"
ipse huiupsii, ex perversa inlerpunctione Solini, Alpes
quae in noiniullisEditis adlmc.exstal, intellexit Bo? alios Aipen niontem excelsum 'explicalfejcora et Al
rion posleaappellatum fuisse Hipponem Rhegium, el celsura Galiice sbnuerit, el pe)i colleln, aut verticeni
inlerpreiationem adjecil verbi Graeci liltegium, ut de inontis.
Rhfgio in Galabria dicitur, quod inde oliin Sicilia vi N. 19< tolles. Aiii censent a colendo riuncupari.
fluctuura terrae fractione avulsa luerit. De Hippone Etymologiam Isidori conflrmat Statius, qui per simi-
Kegio vide cap. 5, num. 9, bujus libri. iitudinem, IX Theb., vers. 643, yqcavit frondea coila
. CAP,-vrii. Nu.-n. 2. Caucasvs. De Gaucaso confer Parnashi juga.verlici subjecta. .Vide not..adcap.
Saluvasiumin Esercit, Pliuian. Uaderus, iti cora- praec. num. 1. Pro prteminentiora,aut prwemineniiom
«tf.fi AD S. ISIDORIETYMOLOG. AREVALI.NOT;E. .976
•(ulroque enim modo scribitur), nialim prominentio- A Exereitationem Georgii Gasparis Kirclimajeri Viite-
ra; et ita scribilur Jib. 1, n. 376, Differentiar. bergae edilamannojl676, lib. v, cujus priora eapita
.- N. 20. Jutja. Monliumpraecipue dicuntur de con- aliquot sunl derebus moribusque Judaeorum.
tinoato montis cacumine. Cresar, lib. i Bell. civil., N. 6.'Dionysius, qui et Liber. Justinius, 1. xn,cap.
cap. 70 : Ut mutalo itinere, jugis Oclogesamperve- 7, Bacchuro Nysae conditorein
1 vocat. Alii Bacchum
niret. in ea urbe genitum, atque indeetiam Dionysium vo-
N. 21. Tumulus. Quia ssepe pro sepulcro poniiur, catum asserunt. \
Isidorus advertit tumuium etiam esse terram conge- N.l.Mediam.Mediaesi regio, de qualib. xiv, cap.
slaro, ubi nulla memoria est. Yide lib. "xv, cap. 11, 3, num. 11. DeMedia urbe Boccharius, Pbal. lib. m,
iium. 2, et notara Vulpii ad Tibullum lib. IV, carm. cap. 14, videndus , |qui observat fuisscurbem prqvin-
1, vers. 204 : .ciav eognominis, dietam eliara Medenam, et Hainme-
Quin etiammea cumtuuiulus"contexeritossa. dena, hodie Hamadan.
N. 8. Persepo/isjurbs 1, sive Perswpolh, Persidis
N. 22. Quasi vulsa. Quia vallis reducilur, et quasi propriaecapul fuit. Persidmvocabulum apud anliquio-
dissecatur a monte; hinc vallis reducta apud Virgi- res geographos noif invenio.
lium, Horatium-et alios. N. 10. Sasis. Latine dici solet Susa, Susorum, cu-
N. 25. Campus. Alias elymologias campi Becma- jus nrbis uovum cohditorem fuisse Darium Hystafepis
nusfuse explicat. fllinm tradil Plinius; lib. vi, cap. 27. Quod ait Isido-
N. 25. Arbores exsiliunt in allum. Alii, ex Varrone, rus Sush oppidum, potest eo sensu, quo nomi-
lib. iv de.Ling. Lat., cap. 4, colligunt salium dici, na urbiunv sequiori accipi laevo-velutindeclinabilia inlerdum
quod in eo pecora saliant. Alii nomen derivant ex B enuntiabaivtur per sextum casum, aut per quartum,
GraecooO.o-o.-. ul oppidum Cenlumcellis.Yide Prudentiana mea, pag.'
N. 27. Ubi venti frangebant. Fortasse, ubi venli 185, num. 212, in |not. Grialius in not. edideratex
frangebanlur : Apud Festum nonnulli legunt conflanl Mss. Gothicis Menonh palrem; sed JlL-uonisfortasse
pro confluunt. Aliud sunt 'conftuges, de quibus Ko- error -
nius, cap. 1, num. 511, et Livius apud eunvdem : Nunc Susorum lypographicus est; ideo restitui Memnonh.
noraen est Tousther, vel Schouslher^
Confluges, ubi conventum campum totum inltumigant. Kushtah. -
metropolis
AL, ubi convenlu. N. 11. Baclrum. De Bactro, lib.-x:v,cap.5, num. 50.
N. 30. Lucus. Videri potest Joannis Rhodii De- N. 12. Carra. Nomen magis usiiatum in plurali est
scriplio luci anliquhsimi sacrificih deslinati. Carrarum. De CarrisJ urbe Mesopotamiae;Lu-
N. 53. Quod sine munere, jjuia olim mwnia et mw- Carrm,
nera pro munia et tnunera scribebatur. canus, lib. i, vers; ,107. Carras urbem Arabiae dixit
lib. v, cap 24: Arabia ,' supra dicla , habet
N. 35. Non mala est originatio aliorum, quod opa- Plinius, Carras cwdeCrassinobiles. Intelligit
cum sit ab Ows, Oph, quae terra est, Jilia Cceli et oppidaEdessam...
' Vestae, ut in fabulis narratur. partem Mesopoiamiae,quam -Arabes ineolebant, cui
asserit jungi prwfecluramMesopolamiw,hoc est, Me-
N. 36. Et lubrkum dicitur, non quod. Isidorus for- sopoiamiam dictam. In sacra Scripiura scribi-
tasse scripsit lubrkum dicitur non solum quod labilur, tur Cliaran, proprie et in Yulgala Haran. Sed roul-
eic. Grialius taroen vulgalam lectionem liieiur. Charran,
sed, ti taroen JfJaran esseCarras Mesopotamiae.
N. 38. Navalia. Navale metapliorice dicitur lexiri- Varias hincnegant inde sententias ad
num, quia ibi veluti lexunlur naves. Servius ad Mn. £ rius, lib. m, cap. 15. ' examen revocal Cella-
xi, vers. 526, cilat versum Ennii in hanc senten- N. 12. Edessam... Philadelphiam. Edessam a Se-
tiam. leuco Magno, J5yri*erege, conditam Hieronyraus in
N. 39. Statio. Qualiacunque loca etiaro' inculta, Chronologico testaiur. Arach urbs a Nembroth con-
navibus ad quiescendum apta, slaliones vocabantur. dita ex Genes. x, 10, a noimullis creditur esse Aracca
Vide Schefferum, de Milit. naval., pag. 210. in Susiana ad Tigrim. Chalannem nonnulli eruditi
N>.40. Baia baias. Noninvenio apud lexicographos fuisse pulant Callinkum.
Philadetphia aliquando Ara-
baia, baias. Atqui Isidorus id ex aiuiqulore aliquo biae, aliquando Coele-Syriae tribuitur: meiropolis fuitr
sumpsit. In auctario Ducangii est baia, sinus, ex In- Ammonitarura. Rapliaim-sea Rephaim erant gigaii-
strumenlo-sseciili xm. in quos Abrahami aetate Chodorlahomor exerci-
N. 42. Martyo est pars. Fortasse deest extrema, tes, tum movil, ex Genes. xiv. Gtirautem dicat Isidorus
scilicet Margo est pars extrema cujuslibel rei, etc hanc Raphdim a liliis Lolh inierfcctam, non
CAP.IX.Num. 5. Barathrum. Graecavox est, a La- gentem video.
tinis deinde adoptata. N.
IN.li. Hinc ibi. Nonnulli Editi hinc illk. Genuinum fama.15. Damascus:De conditore Damasci incerla est
videlur hinc ibi, quamvis minus Latinum sit ibi pro condilam Justinus, Iib. xxxvi, hanc urbem a Damasco
narrat, cui in regni administratione Abra-
illuc, ant illic, aut eo. Anliquus Codex Vat. 625, pro
eo dkunlur, quod anitnm*hinc ibi ferunlur. Isidori hamus secundus successit. Alii conditorem Abfaha-
.•sentenlianide inferorum sede in medio terrae probat mum dicunt, quisive nomen fecerit ex Damascofilio sui
dispensatoris, oeconorai; de quo Geues. xv,
Pelavius, tom. III Theol., Jib. iu, cap. 5, num. 6. vers. 2. Dixilque Abram.,.. Filius proeuratorh domus
LIBER DECIMUS QUINTUS. D ntew isle Damascus Eliezer. Alii alia conjiciunt, ut
videre poteris in Exercitatione supra laudata ;Kir-
Cap. 1. Num. l.(Sa'/usi*Ks.) Loc, cit., ail:[Urbem climajeri. Scribitur! etiam Laodicea, Apatnea.
'llomam.:..Trojani, qui, Mnea duce, profugi sedibus N. 16. Gaza. Nomen est HebraeutnAza, seu Hazat
iiicerth vagabaniur, cumque his Aborigenes. ex quo factum Gaza.
N. 2.iVec lustorkos, etc Eadem sententia, lib. ix, N. 17. De quasuperius. UbInam?Fortasse Isidorus
cap.-1, num, 38, Isidorus ex Servio non solura hanc haecverba sumpsit ex aliquo, cujus nomen •
interci-
sententiam, sed etiarii ea quae num. 1 praecedunt,. dit, ut ssepe ab ipsb factum suspicor. Philhlim, aut
sumpsitl Philhlhiim, non urbis nomen est, sed ila vocantur
N. 4. Babylonetn. Scriptores profani aliam origi- Philhtmi, a sepiuagmta Interpretibus allophili nuncu-
nem Babyloni tribuunt, ut videri potest apud Cal- pali. Ascalon urbs fuit in regione Philislaeorum.
metum, in" Dict. bibl. Raderus, in comroent. ad ApudGrialium crat Ces/oim:reposui Chasluhn, secu-
Marlialem, pag. 19, varias auctorum sentenlias col- lus Vulgatam, GeiiBS.,x,14 : Kt Phelrusim, el Chas-
ligit, ac confert, de conditore, seu condiloribus Ba- luim, de quibusegressisunt Philislhihn et Capltlorhn.
bylonis. Vide lib. ix, cap.-.2, n. 20 et 58.
N. 5. Salem. Denomiuibus Jernsalem vide not. N. 18. Dor. Urbs ab Hieronymo in epitaph. Paulae
ad cap. 3, lib. 14, num. 21. De vera ejus etymologia commemoratuf: Mirata ruinus Dor,,urbis quondatv
multa viri eruditi,- quae persequi non vacat. Yide. polenlhsimw.- j
977 ,AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOT^E. 97«
"
N. 19. Joppe. Nonnulli condilam putant a Cephaeo, A N. 42. JJi! receptaculum sibi, efc. Haec verba Oro-
qui riomen ex uxore sua Jope imposuit, Hieronymus, sius, lib. iii, cap. 13. de Philippo, rege Macedorium,
in cap. I Jonae, eliri Epitapb. Paulae .testatur etiam refert: Ulili etnolumenlonecessariammaritimamurbem
"de vesligiis vinculorura Andromedae, quod Jose- ratus Byzantium, nobilem -civilatem, apthsimam judi-
phus, Mela, Plinius ei alii simili modo conlirmanty cavit ut receptaculum sibi terra marique fibret, eam-
sed fta.ut rem fabulosam esse agnoscant. que obsistentem'illico obsidioriecinxit. Orosius, loc
N. 20. Ozamde Beihel. Bonfreriusinnot. ad Hiero- cit. a Grialio,-pauca.alia habet de.Constantinopoli.
ny.m.advertitnon recteOzam deBeihei appellari, qui De Byzantii nomine vide Eustathium.in, Dionysium,
friitHielde Bethel, ex II! Reg., xvi, "54. vers. 804. Byzas dux Megarensium Byzantii conditor.
N, 21. Skhima. In Evangelio "corrupta voce Si- creditur; el in nonnullis veieribus Byzantiorum
char dicitur. Emor alibi scribitur Emmor], el in Vul- nummis apparet nomen BVZACcum seriili ' , capite,
gataHemqr, Gen. xxxiv, 2. Hieronymus, inOnomast., galeaio.'
indicai Neapolim a veteri Sichem aliquaritulum loco N.'47. Sparla. Nomen urbis estetiam Lacedwmon;.
disjunctam fuisse.cuijeceniiores nonnulii consenliunt. inde civitas Laeedwrrionia.Apud Orosium praecedunt.
. "N. 22. Vere hkdomus. Vulgata : Non es( hk.dliud, haecverba: Sciendum iamen est thaxime ipsam esse
nisi domus Dei et potia cceli. Bqnfrerius in ivot. ad Spartam, etc. • ,
-libr. Hieronym., de Loe. Hebr., sive Onomast., cen- N. 48.Pe/ops. A Pelope quidem Peloponnesus-est
set fuisse.duo loea vicina : Bethel, quae prius Luza dicta; ari autem aliqua urbs ab eo condita funrit Pe-
"dicebatur, fortasse in tribu Ephraim, et £e(/ie/ in leponnensh vocata, non liquet, neque apud veteres
tribu Benjamin, ubi Jacob visionem scalaeliabuit. T, geograpbqs vocabulum urbis Peloponnensis mihi re-,
N. 23. Bethlehem nomen, etc. Bonfrerius , in not. "
perire contigit. Rhoduin urbem circa Peleponnesia^
ad Onoroastic Hieronyconjicitnomen boc inditum cum bellum ab eodem architecto a quo conditus
fuisse a Bethlehem, filio viri Ephratae, cujus flt men- fuit Piraeus, Strabo, lib. xiv, condiiamrefert, jn quaivi
tiol Paralip. netiv. cives lalysi, Camiri, el Lindi fere omnes coiverunt.'-
N. 24. Ipsa est et Mambre. Non- ipsa civitas Che- De Thessalonica, lib. xiv, c. 4, n., 12. Thessalia rirhs
bron, sive Hebran, sed vallis subjecta Maihbre dice- a Thessaio conditanulla roihi occurrit;'ac solum nor-
batur, rit Bonfrerius aliique censent. Vide interprotes landum discrimen, quod Thessaliaaliquarido univer-
ad cap. xxxv, 27 Genes.: Venit etiam <adIsaac pa- sam regionem signiflcat, aliquando partem ejus, quae
trem suum in Mambre, civitatem Arbee; hmc esl He- proprie Thessalia el Thessalioth dicitur. .
bron. Civitas Arbee appellabatur Chariaihafbe, quod N. 49, Brundhium. De Brundusio, seu Brundisio,-
idem «onat, scilicet civitas Arbee, aut civitas trium. lib. xiv, cap. 4,'num. 25..
N. 25. Sennacheribrex, elc. Haecrefofroanda sunt; N. 51. Qui victor. Praestiterit legere cum Soliho,'
nam Samariam urbem, cohdidit Anvni rex Israel, eap, 8, ,(/uta'Dic(or,'elc.Nam Solinus Pompeios oppi- .
empto-monte a Semer, monlis domirio, a quo et no- dum dictum ail ex pompa boum; quod, imperatore
roen urbi imposuit, ut constat ex lll Reg., xvi, 24, Nerone, terrae motu desedit, imperatore Tito, Vesu-
et Josepho, lib. vui Antiq. Judaic, cap. 18. Pro Se- vii cineribus prorsus obfutum fuit;
bastiam reponi poterit Sebastem; mmSebusle nomen • N. 55. -Tutic pater' Evand. Virgilius ait: tum rex
est Gravcumpro Augusla impositum.VideCalmetum, '
Evandrus; alqueila etianvlsidorus nura. 1 hujus cap.
in Dict. bibl., et Bonfrerium, iu not. ad ' Onomast, N. 56. Hostem moraretur. Foriasse quia ahonnullis
Hieron. , C scribitur Hosiia. Sed verior s.crlplura est Os(ia; et.
N. 26. Tiberiadem.Ab flerode Antipa condita fuit. initio quidem, ut videtur, Ostia, Ostiofum lantumdi-
Yide Jbsepbum Aniiq. Jud. lib. xviu, cap. 3. cebalur: deinde eliam lemmino genere Ostia, Ostiw.
N. 27. Tyrus. Condita fuit post Sidonem, -de qua ~ N. 58. Versaposlmodum. Fortasse' versw postmo-
num. seq., al> ipsisSidoniis Phrjenicibiis. duni, etc Servius, ad 8 ^n., vers. 9, tradit Apuliae
N,"29. Sidon. Plinius lib. v, cap. 19.: Sidon, artifex pariem, quam Diomedes tenuit, Messapiam et Peuce-
vilri, ThebarumqueBwoliarum:parens. tiam a duobus fratribus dictam. Plinius',*lib.' m, cap."*
N.50.Carthadam.Servii verba ad iv Mit., vers. 670, 11, innuit Caiabriam vocatam Peuceliam a Peucelio
sunt: Cartltayo ante BVRSA,posl TYROS dicta est, post OEnolri fratre. - '
CARTHAGO a Cartha oppido. Solinus aliud innuit, sci- ~N.59. J!fan(o;„ Manluam. Alii dicunt Ocnum, fi-
licet ab Elissa Carthadam, seu civitatem novamvoca- lium Mantus, Manluam condidisse. Vide VirgfHum,
tam, curo primum.condita fuit.-Jlfoa;, ait, sermone lib. x, yers: 199, et Servium, ibid. Oeniis*Uianor
verso inverbum Punicnm, el hwc ELISSA,el illa CAR- quoque dictus fuit. Vkgilius, eccl. 9,vefs. 59*.
THAGO dicta est.
N. ,51. Vesiigta errorh. Forlasse intelligit pyrami- .... NamquesepulcrumincipitapparereBianoris....
des Memphis. Raderus, ad Manialem, pag. 18 efr In mss. Codicibus facile m et in intef se coriimutan-
seq.; ex Bellonio et aliis, plurima de pyramidum for- tur,etconfunduntur: hinc manes pro inanes, etcontra.
ma et eausis affert. . • Hoclamen"loco Mantus, ve\Mantuw etymologia, exigit
N. 52. Tanh. De prodigiis Moysis m campo Taneos manes potius quam inanes, quod exstat' in Edilis.
psalm. LXXVII, 42 et 45. Bonfrerius, in not. ad Ono- N: 60. Urbis usitatum nomen eral Parihenope', quaj
mast. Hieron.,- asserit Tanin eamdem csse urbem ac " ab una Sirenura Parthenope ita vocata fuit.'' Neapolh
Taphnin, de qua Jeremias XLIII, 9,- Calmetus in Dic- vocabulum urbi accessit novis colonis auctae, cui res- '
tion. bibl., duas diversas urbes slatuit.. pondel Palmpolh, pars, ut videtur, velustaa Parthe-
N. 35. Solh civitas. Quia templiim Solis habebat, nopes, de qua Livius, lib. vm, cap. 22.,
ui ait Strabo lib. xvu. De ea Ptolemteus, Slepbanus N. 62. Phalanlus. Ex Servio, ad lib. in ^En., vers.
de urbibus, Plinius,-et alii praeler scriptores sacros.. ~ 551, haec ita reformanda, aut explicanda sunt: Plta-
N. 55, not. Ex Solin. e.,.55. Grialius"SoIinilocum lantuSfOctavusab Hercule, Paiihenios, seuPatihenias
allegavit ex cap. 45, in erralis corrigendis nolavit duxil in oppidum,quod Taras Nepluni filiris fabrica-
legenduhv55, uti in ejus nota edo. Sed in mea Edi- verat, T.arentum inde appellalum. De Pariheniis vide
tione est caput ipsum 45, quod Grialius mutafi jus- lib. ix, cap. 2, num. 81. "...
sit. De Cadmo, Tliebafum conditore, supra num.*29, N. 63. Phocmenses.In libris ediiis erat Phocenses;
ct infra, num. 46. reslitui Phocaenses. Etsi enim Lucanus non semel
N. 59. Bomero poetm palria. Ila plerique, poeiae Phocwenles seu Phocmosconfundit cum Phocensibus,
sentiunt, Lucanus, Silius, Claudianus, Sidonius et et Massiliaeoriginem Phocensibus tribuit, lameriple-
alii. Et Sroyrnei quidera delubrum-Boroeri in oppido rique veteres" clare Phocmensibus, hoc est,civibus
suo dedicarunt. Sed multi alii Graeciaepopuli Home- .PhocmmurhisAsiae in Ionia hanc laodem ascribunt.
rum eivem suuriv"sibivindicant, et adhuc sub judice Yide Yalesiumi, ad Ammianum, lib. xv, cap. 9, Cel-
lis est. Exstat Leonis Allatii liber de patria Homeri. lariura,' ete. De Massiliensilvustriliriguibusfcommen- ,
979 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOT,E. 980
talio Christiani Guil, Franc. Yfajcliii cdita fuit tnm.._4, urbe spa.rsim erant J appellabant nt plurimum ; mox
III Aclpf. Snc. Lat. Ienensis. Ab Isidoro hoc loco vox ipsa regioiiibus_' in quibus eae porticus erant
Galljca seifGailqruro feritas nolaiur. Lib. ix, cap. 2, ailribula fu t.
iium. 101, Francorum feriias; et uum. 105, Galli na-, - N. 27. Forus... a Phoroneo iege... Pro rostrh. Bi-
tura ferocesdicjintur. gnaeus hanc fori defmitionem luetur, ut ex ejus ver-
N. 63. Tarraconem, etc, ex SoVmo,c. 56. bis paiet, produclis p Isidorianis, cap. 55, num".8.
N. 66. CwsaraugustQ.Iu nonnnllis eliam ex nostris Haec fere ipsa repetiia sunt lib.xvm, cap. 15. ubi
Mss. deest hoc Ces.iraugustaeelogium : ac probabile nveniio Phoronei regis omiltiiur, et seribitur Prd-
nvilii est a Braulione ad sui exeroplaris niarginein rostra. Grialius, in not,, exliibet Rostra vocantui,
adjecium; quotj alii fleinde in texiqm conjecerint. cum in toxlu ediderit P-rgroslris.Nomenest Rostra:
Codices qindeq- fjuq Tqleiaui cum Ediiioue Grialii sed aliqitando additur prajpositio pro, quae seoisum
coiiseniiiiiit, tili etiam Palaiuius 281, aiiliqiiissimus, s.cribenda est, ut sedens pro Roslris, etc Sic in
Palat. 282 et 285, UrbUiasiOll, et al|i. Pesitieralur Rostra, e Roslris, de -Rostrh, etc SchYrarlzius in
eltigiuro Cesaraiignstaein llegioy.il. 212 el 1955, in disseitalione tle rostjis fori Romani ex hoc Isidqri
Urbiii. 479, in Otlob. 545 ei 4Q4. Qirod diciiur Cae- Ipco aliisque aliorum dispuiat contra eos qui putant
saraugiista florens siinclorum martyrum sepullurh, non idem esse dicere.pro rostrh, ac dicere ht rosiris,
petilum id vi..e|ur ex Pnijleiiiio, Perislepli. hyron. seu super roslra, qui etiam rostrorum, siye loci
4, ubi XVIIImartyres Q .isarjmgi.stftn1 concelebrantur. qui rosfra dicebatur, formam ex veleri numino iU
l
"N. 67. Sub ilannibale, Fiorezros corrigi-bat suji lusirat.
Hasdrubale, nt 'djxj in Isidprjanis, ctp. 17, uum. 23, ,n"• N. 54- Theairum. Detheatro, lib. cit. 18, cap. 42.
ubi lotiiro hUPCJQCumexplicuj. Mss, consiauter sub N. 57. Pharus, etcl ILec eadem repelunturlib. xx,
Hqnitibale.
' c:,p. 10. Mouifauconitis, tonv. II! Su])plem. Aniiquil.
N. 69. Dkftnlur. Cqrrexi dicuntur pro dicunt, quqd explic, lib. iv, cap. J5, eouira etymologias Pliarfab
per erroreni, qt puto, Grialius edidjt. Isidoro, Liceio et Isuaco Vossio pfoducias, contendit
pi. 70. Olyssipona ab Ulysse. In veteribus inscri- turrirn Pharon ita voeaiam ab insula Pharo, sic
ptionibus apiid Griiterum scfibjtur Olis\po. Alii prae- nomine JS.gyptioappellata antequanv turris vel ignis
ferunt Ulyssipo, jjuja a!> Ulysse cuni Soljno len.ent accensus in-illa corispiceretur. Homerus meminit
condiiam. Olys.sipqha^aul ulyssipona, ad sequjpra Phari insulas. Nic. lAntonius, lib. v Bibl. veter.
tempora perlinet. Ilisp., nurn. 95, Isidorianum Phari etymon, quod
N*.71. Hispalh. E"? p.alis yidetur Isidorus pomen Joaunes Schefferus, fib. ni deRe nayali in Adden-
Hispalis deducere. Florezius, toiq. 9 Hisp. sacr., dis, pag. 557, reprehendil, non spernendum esse,
pag. S, cum Arja Monlano, e! Bocliarto praeferteiy- ex lManiniiopinione, in Lexico osiendit.
mologiam Hispalh c% voce Phoeiijcia sephela, vel N. 38. Cochlew:..! qualis est Romce.Rom*ecele-
spelii. planitie. Olim scribebatur Spalis pro Hispalh, brior est columna Trajani, de.qua Eulropius, ubi de
uti Spahiq pro Hispania. Trajano loquilur : Ossn ct>^a(s in urnam auream in
N.T2. Gades. Bocharlus, lib. HI Phal., cap. 7, ad- foro, quod wdtficavil,\sub columnasua sunl, cujus al-
vertit Gqdira septppj, vel sepem/explicare Plinium, liiudo CXLpedes ttabet..'Isidorus ioqui videtur de co-
Soiinuiii. Avienuro, et Hesycliiuro. lumiia Antonini, cuij plerique scriptores antiqui, e£
N, 74. Salq. Solinus, cap. 37: Sala oppiduni im- reGenles, ipsos CLXXV pedes assignanl, ut noiai Es-
minet Salw flumini. C' cbinardus in descriptione Romae, part. II, cap. d.
• Ni 77. Cyrene. Cyrenes cqnditor credilur fuisse Cochlew vero dicuntur, quia Graecaav.oyVixsest
Baitus, ex Strabone^ Paiisania, Justino, Silio Italico, limax. i
etc, Yide Cellariunv. Dicitur 'Jf.jarnCyrenw, Cyrena- N. 40. Baltieh, Joachimus Kuhnius,iu disseriat.
Tuin. de lotionibus et balneis Graecorurn,rejicit eiymolp-
CAP. II. Nuin., 3- A\> orbe, p\c, Ex Seryiq, ad i giaip bqltieiab Augtisiino et Isidoro piolalam; naih,
iEri., vers. !<>.'" ut existimat, Grasci tlicere debuisseut pxlaviav, iion
- N,.4. Jdep qulem, etc. Exstat Crellii disseflatio P«),i?v£rov. Confer Suidam.
siiper publica caeremoriia qua urbes condebantur, N. 42. Pppimi. Alii popinam dictam censent a
edita Lipsiae 174,5, qqi Isijjorujp, argumentumque Popa, qui eral sacrihculus, viciimarum vendilor.
hoc illustrat. Cerie propino est Graecuro irpomv-o, prmbibo,prw-
>N. 5, Ab opposftione pt\ireTu'n. E,x Servio, ad ix gusto leviter -JIIIUIU, alferique offero. De veterura po-
Mn'-, vers_ 608. pinjs e>;stat comnvenlaiio tom. 111.Act. Soc. Lat.
N. 6. Oppidumautem magniludine, etc, ex Servio lenens., pag. 268. I
loc eil. (dem docent Varro, Tullius et alii. Quod N. 45. Telonium. Apud Tertullianum, de Idol.,.
auteni oppidum sitab ppe, Yprrp quoqqp et Pompo- cap. 12, et de Baptism., cap. 12, occurrit etiam vox
nius jureconstijtus comprohant, telonfum; sed nonnulli legunt leloneitm, uli apud
N. 10. jfttiticipium. Ip mroiic}piq deflpjendojjon Noiiiuro, c 1, num. 65, lelonearius, pro quo alii ha-
saiis iiiter se"conseniiunl yetejes, Feslus, JGellius-et bei|l'(e/Qnan'us. |
alii. D N. 46. Cgrcer, Servius suam carcerhetymologiam
1
N- 12. Vkus. Recenliores VIGIpriginem Hebrai- ab arcendo repelit, ad hb. v, vers. Ii5 -.Carceres..:
cam aut Qi-_eGaminvestigapt:' Yarrq a »!«»de- oslia,quibus equi arcentur, unde et carcercs, quusi
rivat. ARCi-nns, secundum Varronem. Utraiiiqiienotalionenv
N. 13. Casamaltanf. Npn magis placel, quod alii Isidorus coiijiinxit lib.lv, cap. 27, n. 15.
dicunt, cqstrum esse a casum, pt floiniciliuin non CAP-ln*.Num. 2. Mdem. Becmanus: Mdes, ait,
stabile noiet. Sertio ab EDENDO, Vaironi, lib. iv ab AUITD,Fes(o
N. 46. Suburbana. MaliniSuburbia, et civilafi. ab EDITO, aliis, quod inibi xvua agalur. Hasc, aliaque
N. 'l8.JI/a-nfa. Servius, ad xj Mn. vers. 567; rejieit, neqqe melioral ipse expromit ex Uebraea
jScifndiima;i(em hiojniaqbusivedici oinnia, etc et Graecalingua.
N. 49'.'Turres. Graecunvquoque esi. N. 4. Airium. Florezius, I
tom. XIII Hisp. sacr.,
N, 22. Porta dicitur, etc Confer Calonis vefba, tracl. 41, cap. 9, numJ-Qet setpj., observat airiurii
num. 5. episcopi a Paulo Uiacouq saepeadhiberi pro aedibus
N. 26. Stibvolqmina. Grialius in lexlu •
quoque episcopalibus; el hanc significaiionein a Ducaogio
edidil subvolamina,quod ex conjeclura in pot. resti- praeieriiiissaiu ex lroe Isidori loco cotnprobat. jPer
tuendiiin puiat. Excusi veteres habenl subvolumina, synecdoclien abOvidio qupque atriuro de lolis aedt-
al., subvelamina. Papias : Vel quia sub volumine bus accipitur, ep. lt> Heroid., vers. 184:
sunt. "Ducangiusimbqlumvel embplumait esseurbis
Nec capient Phrygiasalria noslranurus.
angiportum: pa voce Byzantini porlicus, quav iq
981 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTM. . 982
Atfium quidem "proprie erat Iocus inlra spaciosas A quod pontifex in dedicatione templi certa vgrba prw-
aut nobiles aedes poiticibus cinctus, et aream lia- fari soleret.
bens sub -Jio.paientem. Servius docet, ad i ^En., N. Q.Delttbra. In dilubri eiymoexplicandoVarro,
vers.~750, in atriis fiiisse culinaro :Ibi et culina Festus, Cornelius Fronto; Aseooius,e*.alii, in varias
erat, unde el ATMDM dictum est, quod ATRUMer-atex abeunt sententias. Chrisiiani cerlea delubri nomine
fumo. Isidorus addidit et lyclino, fortasse quia Ser=- in suisappellandis ecclesiis fere semper arisiiiiue-
vius paulo post explicat Jiauc vocenv; inlerpretatgr
' " xunl. _ScJrorzfleiscl)ius, Disput. hislor. civiL 53,
enim versum illum: num, i3 apud Isidorum, jiti apud Asconium P.edia-
- Atria dependentlychnilaquearibusaltis. .ijum £t Servjii.m,legendum ait a delueudo, jvon a ,di-
Juendo, -ul alii Codices habent. Praeposdiones de et
Ego praslerea ^xistimo. atria fuisse alra ex igne, • diin composiiis passinv coiifunduniur;-neque saepe
quem hiemis leropore seryLaccendebant, ut se ca- Junam^iolius ^quara alteram asser.ere liftet. Usus au-
lefacerent; quod colligitur ex Evangelio Marci xiy, iem statuendi fonles ante ingressum lemplpruuv
54: Pelrus aulem a longe secutus esl eum usque inlro mansit eliam apud Christianos, ut Deumadoraiuri
in airiuni sutnmi sacerdolh, et scdehal cnm minislris ijianus anle abluerenl. His fontibus successit aqua
ad igiiem, et catefaciebal se. Raderus, ad MartiaL, lusiralis, seubenedicta.
pag. 25, docet, ex qiiorumdam sententia, atrium di- N. 10. In delubrh. Oceasione delubri agit de fonte
ctjim quod atrum. essetex fnmo propter foeum et bapt.ismatis, -seu iiajvtisierio, quod a nonmillis delu-
culinam,x|uaeapud Bommios in alrio erani,. brum vocabatur, ut ex Ducangii dictionario apparet.
N. 5. Pfl/aiium. Proprie erat mons Palatinus,.de JJ L°e- cit, apud Grialium, !ib. n Officior., c 25 (male
cujus originatione plura Varro, Servius, Scaliger,et erat apud -Grialium cap, 24), deest verbum in delu-
alii. iEdes in eo suropluosiores similibus domibus bris. Reliqua senlentia, utcx not. ad eum locum li-
'nomen palatii dederunt. quet, desumpta estex epist. ad Rusticum-Narbonen.
N. 6. Thalamus. Vox Graeca est. De Talasso, seu de septemgradibus-Ecclesiae sancti Hieronymi, lom.
Talassione, mira estdissensio inter veteres. Nuptia- IX, ut necesse non sit ad Teriullianum provocare. De
rum deuro prassidem fuisse nonnulli opinahtur. Cum baptisteriis .Christianorum quaedam.indicavi in com-
aspiratione quidam scribunl Thalassum, mentar. ad hymn. 8 Perisleph., ut- aliis in locis ad
N. 8, nol. Ipsam basitkam- ln verbis Servii repo- - Erudentium. -lsidortis, ex Hieronymo, astrutt tres
sui ipsam basilicam ex mea Edilione. Grialius edidit gradus iu descensu ad baplisterium fuisse.
ipsutn. N. 11. Basilkm. NonnuIIi putant basilicm nomec "
N. 9. Cella dkla. Apnd Grialiuro erat ce//os appel-- ecclesiis^adliaesisse,quia .Constantinus multas l>asili-
laverunt; in mea Servii Editione cellam.-Cubiie ali- cas in ceclesiarum usum concessit.
quando dicitur de ciibieulo, in quo cubamus el doi> N. 12. Martyrium Grajce. Memoria Latine* erat
niiinus; cubiculumvero iuter.duro sumilur etiain pj-o ecclesia super alicujus-vel aliquorum marlyrum se-
-conclavj, in quo per diem manemus. pulcrum constructa. Sed proprve locus ipse sub al-
N. 40. Bospiliiim. In altero ex duobusmeisexem- tari principe, in ^uo corpora sanciorum martyrura
plaribus Etlitionis Griaiianae-est hospitum,, uti eliara" requiescunt, ^-martyrium,' seu confessio, appellatur.
in exemplari quociim eollali sunt Mss. Gothiei To- Hinc confessiosanctorum •apo.stolorumin templo Va-
leiani. Verum in altero meo exemplari recteest ho- - ticario, confessio sancti Laurenlii, elc. Vidc com-
spiiiuin.; ex quo comprobatur diversitas excmpla- 'C ment. ad hymn. 2 Peristeph. Prudentii, vers. 527,
num Editionis Grialianae in nonnullis quam antea 528.
indicavi. Etymologia verbi metor, metarh, rectius . N. 13. Aram... Imprecatio r.arapu.. Legebatur olim
petilur a metior; nam metalor agnven praegressus, imprecalio Satura dkitur. Loeum Grialius restiluit
locuui ponendis castris meiiiur. uti apud Servium exslat; neque erat curnostro de-
N. ll^ Mwniana. Haec fere-sunt quse nunc Ro- mura -lempore Arjilzenius, cap. .6 Miscellan., cum
" mani vocant mignani, Isidoms maleries, -seu ma(erias, Josepho Wase, ad Sailustii fragm. histor., pag. 224,
et mox materia accipil de lignis, ut claruro esl; nara iii ycteribus Isidori Editionibus emendandis labora-
djsiinguil a lapide. ilispani vocant .-«adeta. lla.nc ret. Sed plerique, Ediiionis Grialianae ignari, ina-
malerim signiiicaiionem apud Plinium, Columellam neni operam interdum sumunt, ut aetura agant.
et aljos reperire licet. Aram autem pro altitudine et eminentia loci ali»
N. 12. Lavantem. lioc est, se lavantem. Nam 7auo quando accipi, Becmanus, cx Terlulliano, probat
activa voce pro passiva saepeusurpalur, quod exem- cuin Josepho Scaligero, ad Auson., lib. n, ^jap. 22.
Confer cap. 15, num. 16, hujusTibri.-
plis veierum constal.
N. 15. Languoribus atque inedia. Apud Grialium iO.^A Tiiiiitno sedes ejus dicla fuit tribunql. Inde '
llierunymi yerba ita exhibebanlur: _Laiiyugi;ib_is et tri.bunal~sacerdptis, sive episcopi in ecclesiis, de qup
media mherkqr. tnembrafpperef.. hic Isidorus, et Frudentius - hymn. 11 Peristepli.,
' 'Y
vers. 225:
CAP.JV. Num, 5. Manaslenum. Discrimeninier
monasterium el pwnobium ab Jsidoro ex Cassiano.iJJ Froiite sub adversagradibussublime tribunal
tfaditur lib. n, cap. 16. Consenliunt sancius Hieror • Tollilur, antistes praedicatunde Deum.
nymus, sanctus Anastasius, .sancins NiJus, aDucari- Vide
gio indicati. jmeum.eommenl.ad Jiunc Joc.
N. 7. Teinplietyiiiologia.mfiraecam aliiuuaerunt.; -CAP.y. Njijrji.1. Lectisternia. JServius, ad lib.xid
alii a luendo deductint. Nam ponteinplaiio' potius a, Mn., yers.. 199":[fbi Jiqminesih {emplo sedere,sic.
lemplooriginem trahit, Ceslfucta idololalria, letnpti Proprje aute.ro lecthlernium erat sacrificium quo diis
uomen ecclesiis Chris.iianorum.accommodatum fuii, pulvinaria seti lecli sternebautur, epuluroijue ,appor
Fowiw teiupli Chrislianoruiiv ead.emesse solebat*al- nebatur. Neque JSeryji .ppiijjonera graviori aljyuo
que illa quava Yitruvio describitur. Cardmalis Bona, teste coraproJiaiam video. Conler EzecliieJero Span-
Rer. Jiturg. lib. i, cap. 20_:|7stjs frequentiox ei ra? liemium de usu numis.roaiuih,pag. 195, loin. jj, ie.t
iioni viciiuor habebal in Orientem orantes conveiii. Philippumji T,tirr,e,yeter. Aniii pag. ,518.
fluc pertinet eap. 57, life. ncpnstit. Apos.tolic Qui N. 2. Donarin. Dicebantuf ctiamdona, praeseriiiii
anliquilaies Clirisliaiias expojiunl, exemplis addu- teihpljs ol>lata.
ctis iirobant non omiies yeieruin Christiauorum ec- N. 4. Armarium. Hinc vox Hispanica et ltalica«iv
clesias in eam formamconslrjactas fttisse. mario eadem fere sigiiificatioiie.Armamentatiumprae-
N. 8. A Faunis: Fortasse hac de causa Christiani cipue de locodicilur jibi arma navalia , seu instru-
fani vocabuium suis ecclesiis iroponere -noluerunt. menia riavalia reponuntur. In verbis, quibus exercen-
•QuanquamYarro et Festus fanum a fando deducunt, lur, supplendum, aut intelligendum arma, Scrvius,
985 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOT^E. 984
"ad Mn. iv, vers. 495 .'jPropne enitn arma sunl, qumA N. 5. Camerw. Seu Camarw. Graeeumverbum est,
armot. iegunt. ' et utroque modo Laline scribilur.
N, 6. Promptuarium. Scribitur eliam prompla- N. 7. La(ine interpretatur MICIDA. Negal id Salma-
rium; sed neutro modo apud antiquiores bonaeLali- sius, Exercit. Plraian., pag. 1219, quanivis fatealur
nitalis auctores reperitur,nisi adjective. Apuleius, verum esse quod absh ecclesiarum, hoc es.t, sacra-
Ausonius et alii aequales, substaniive usurpant. rium, lumen per arcum acceperit. Certe Graece tyl;
- N. 7. Minhteria ntensarum. Ita vasa esearia et po- significal connexionem, "et inde curvaluram rotae,
toria, quibus in mensa ministralur, vocat Lampri- seu circulum illunviigneum quo radii infigunlur. Sed
ditus, cap. 54, in Alex. Sev., et Paulus, Senlent. Jsidorus fortasse deduxitab K7TTU, quod est accendo.
lib. III, eap. 7, Servius, ad lib. i Mneid., vers. 708, Interprelalionem Isidori ac fere verba exprimunt
non Inter prompluarium el cellarium, sed inter pe- Walafridus Strabo !de reb. ecclesiast. cap. 6_ et
num et cellarium discrimen assignat. GlossariumCamberonense ms. apud Rosweydum, in
N. 8. Eniheca. Non splum pro reposita rei sub- Onomastico,postVilasPatrum, quifusede hocverbo.
stantia sumilur, sed etiam pro ipso loco ubi reponi- Absh disserit, el quatuor ejus significationes expo-
tur. Sanctus Augustinus, sernv. 42 de divers.: En- nit, curvaturam roiae, arcum, cui aliqua iit inscri-
thecam nobis habere non licet. Non enhn est ephcopi ptio, locum ediliorem, ubi sedet episeopus, et ca-r
servare aurum. Cbi entheca videlur accipi pro pecu- meram, in quareliquiaesanelorum condunlur.-Absis,
nite repositorio. ' an absida dicalur, dubitabat Paulinus, epist. 12, ad
CAP.VI. Num. 1. Ergaslerium. In Cod. Theodos. Severum, quem fortasse Isidorus respexil: Jn qua
est offlcinaartiiicum operantium. v,
" wque absidemfaclani, indkavil. Sed de hoc ABSIDAM,
N. ^."Ergasiula. NonomittendasuntLipsii verba, aut ABSIDESI magh dicere debuerim, tu videris. Ego
loc cit. a Grialio, quibus lsidori sententiaicorrigilur ttescireme faleor, qui'a hoc verbi genus nec leghse re-
ct explicatur : Primum non solum noxii, sed eliam miniscor. Ctrumque fuit in usu apud scriptores ec-
emptiservi innoxii ad ergaslulum deputaii. Deinde clesiaslicos; sed praeferendumvidetur absis.
gladiatores nunquam. Sed nec de exsulibus asseniior. N. 8. Alii testudh~.em,etc Etiam id ex Servio
Denique prwcipuus ergasluii finis agricullio; sed et sumptum, qui Ciceronis in Bruto verba refert, et
lapidum, et phtrini, el fortasseaquw hauriendwtabor. addit: Quidam TESTUDINEM locum in parte alrii vo-
Eorum quidem qui ergasiulo detinebanlur proprium lunt adversum venieitlibus. Editi apud Isidorum,
erai ut essent vincli. Apuleius in Apolog. : Quinde- etiam Grialius, haberit in pariem pro in parte. Ser-
chn liberi homines populus est; tolidemservi familia ; vius in mea Editionejlocum Ciceronis imperfectuni
lotidem .vincti ergastulum. reliquit. Cicero in Bruto : Commentatumin *;let
N.-3; Gynwceum. Erat pars secrelior domus, in addilur: Quidam, etc, perindequasi haec eliaro sint
<juamulieres a viris secrelae degebant: Isidorus pe- Giceronis. Cicero in Brulo, cap. 22 : Omnibusexclu-
culiarem aliani signiflcationem indicat. sis commentalumin quadam tesludine cutn servh litle-
N. 4. Ciibattus; Verbum Grsecum esl. Species ralis fuisse. Arntzenius_,adlib. lvSeduIii, vers. 235:
quaedam furni mobilis ex aere, ferro, aut tesla, cli- Dumquesui mediaresidenstestudineteropli.
banus dicebalur. lsidorus ex flgura notationem no-
minisostendil; erat enim ciibanus in parte inferiori Isidorum reprehendit,m)asi suonomine venditel, quav
Satior, in superiori angustior; -adeoque in ereclione Servioxlebet.NonigltujrArnlzenius legeratlsidori prae-
cotligebatur, cliviqueformam referebat: G fationem, sive epistolam dedicatoriarii Elymologia-
N:6. Ex aliorum sententia furnus est a formo; rum. Notandum vero quodSedulius in prosa mediam
nam anliqui formum calidum dicebant: tesludinem lempli exponit mmniatempli.
N. 8. Lacus. Est a \&xxo_- fossa. Translate accipi- • N. 9. Arcus. Otalii malunt, ab arceo, quia pro-
tnr pro vase amplo, in quo mustura expressura, aut pellit.
in olei confectione amurca recipitur. N. 11. Ostraci. Prp pavimento lestaceo exem-
CAP:VII.Num:2. Vestibulum.De veslibuli signifl- plum non invenio. Apud Diicangium Oslracarii sunt
catione et etymologia fuse Gellius, lib. xvi, cap. 5' qui teslas ex figulina lerra ' conliciunt, legendis tec-
Ad rem nostram aii: Veslibula appellata sunt spalia, tis idoneas.
skut diximus, grandia anle fores wdium relicla, in N. 15. Bases. Etymologia e, Graeco sermone peti
quibus slarent, qui venhsenl, priusquam in domum in- solet.
troinillerentun Praemiserat Gellius, quod ve particula N. 15. Epistylia, Non sunt super missa, sed sttper
tura intentionem, ut vetus, vehemens,significal, tum columnas, ab Ijri super, <_-zv),v_ columnq. Est aulem
minuiionem' Servius conlrario modo vestibulumex- ephiylium trabs quae super columnarum capitula
plicuit per minulionem: transversa imponitur, et alias lecti trabes suslinet,
N. 5. Fenestrce. Servius, ad baec Virgilii verba et in lapideis archilecturis Iapis qui eam trabem rc-
IV Georg., vers. 298: Obliqua luce feneslras lautum ferl.
habet: Qumex obliquolumen infundunl, ul in horreh Jiiid. Capitella. Varrq, lib. vn de Ling. Lal., sub
cernimus. Isidorus fortasse pulavit feneslras proprie fiii., negat hanc vocem capitellum in consuetudine
esse illas quae ltimen ex obliquo infundunt; nam n Latina esse. Usi ea delnde fuerunt Apuieius ct Pli-
w nius senior, apud quem tamen pro
post descriptionein addil, eoquodlucem fenerent. capitella nonnulli
N. 7.' Limenverbura Graecum est, a quo limilem legunt capilula.
deducunt. Confer infra, cap. 14, n. 2. CAP.IX.Num. 1. Munitum. A tnuriw, olim manio,
' nonnulli
N: 8. Posles et anlm: Grialius in lexlu edidit quod est a manibus, nisi hoc sit a manio. Corsvel
Postes ei antm, in nol. Posles et antes. Sed dislingui cohors deduci eliam potest a coercendo. Alii ex
debent antw ab anlibus. Anlm sunt pilas lapldeae, aut Graecosermone derivant.
columnaestructiles quadralse ad latera ostiorum in N. 2. Vallum... a vallis. Hoc melius et clarius
frontibus aedium. quam quod Varro, lib.|iy de Ling. Lat., cap. 51,
CAP.VHI.Num'. 1: Idetnet cwmentum.Ita usur- ait: Vallum a volalu, qriod, cutn id jaclant, volant
pant Hispani cimienlo pro fundamento: At cmmen- inde levia. \
tum Latinis proprie non erat fundamentum, sed la- N. 4. Jlfaceria*.Ab aliis deducitur ex p.av.tiltx,
in
pis caesus lapidicinis, aut ffagmenta, ex majoribus septa e maceriis. |
saxis excisa, ad muros exstruendos aut farciendos." N. 5. Parieles de terra. Si de sola terra fiant,
Nonius, cap. 2, num. 179 : Cmmentalapides non ma- Hispani vocant -tapia; si ex minulis lapidibus calce
gni tnodi, quibuswdificiaeonsurgunt. commistis hormigon, quasi formigonex Latino forma-
N. 2. Paries. Ex quorumdam sententia est a paro, tio. In quodam exemplalri Etymologiarum riolalum
ex aliorum a pareo. Nonnulli ex Grcecoeriginera ad marginem reperio, inagro Senensi rustiQosl-«->
repetunt. jusmodi parielibus de terra uti,
985 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AR-EVALIWIM.
.N. 6. Smpes. Et sepes. Scribitur,-uti swpio, et se- A N. 7. Rura veteres, etc. Ex Servio ad JI Georg.^
pio. Dtraque seriptura suos palrorios habet. vers. 412, qui Catonem auctorem laudat.
Ibid. C detracla. Servius, ai,Mn. lib. ix, vers._6, N. 9. Comyiascuusager, etc. Ex Feslo. • •
In mea editione' habet, c detraclo"._ "N. 10. Alluvius ager, etc. "Ex Var. auctor.deLi- ;
'
CAP.x. Nuiri. 2. Tenlorium. Lipsius plenissime mit. agror. pag. 295, Goes.
agit de tentoriis lib. v de Milit. Rom', dial. 5. - "N. 11. Arcifinius. De arcifnho, seu arcifmati agro,.
N. 5. Papiliones. Tenloria militaria Voeant Veger * videndi Sicnlus Flaccus, de Condition. agror., pag.
tius, Plinius, Lampridius, Trebellius Pollio, Teriul- 3, etAggeus Urbicus, pag. 45, Goes. Edilion. De
lianus el nonnuIHalii. Eadem vox ndnnihil comipta suosecttiispaulo post redit sermo.
in linguas vulgares transiit. N. 12. Novalh ager. Non est idem ager primum
CAP.XI.Nunv. 1. Quod menlem mqneat, Servius, proschsus, et qui aliernh annh vacat. Agerprimuni
ad III Mn.? vers. 486 : Monumenta autema mentis prqscissus est cui primum immissum" est aratrum,'
admonitibne sunt dicla. De consuetudine sepeliendi curii anlea esset silva, aut terra inculla : et haec est
' intra aut extra TJrbem,vide commenlar. ad Prudenl., propria signiflcatio novalh, quam explical Servius s
lib. i contra Symm., vers. 190. Plebs, quae agris, lib. i Georg., vers. 71 : Proprie novales sunt primum
fundisque carebat, in loco commuui-, sepulturae de- arvaproschsa, el prhnuht segetemferentia. Sed acci-
slinato, sepeliebatur, et hocdicebatursepulcrum conv- ' pitur etiam' novale , el novalis pro agro qui alteinis
mune. Alio sensu loci commtinesdicebanlur sepulcra cessat, etrenovatur, ut tradit Varro, lib._iv de Lirig.'
quae omni familiaepqslerisque fieri solebant; nam se- Lat., cap. 4, Post verba semel vqcua in primq Ms.
pulcrafquae privatis hominibus _aut' conjugibus de- R Gothicoest haecnotaad marginem, vel addilio *."tjnde-
" . -
sliuabantur, potius requieloria, aut simpliciter loci, Virgilius : .
vocari consuexerunt. Vide Taubmannum,.ad Plau-
lum, Cas., pag. 565 seq., Kircbmannum, etc. Impius haectam culta novaliamileshabebit?
N. 2. Tumulus. De tumulo iib. xiv, cap. 8, nuni. N. 13- Squalidus. Squaloris et squalidi nolalio a"
21. "Barlhius, lib. iv Advers., cap. 3,- elymologiam , Fesloet aJiis desumitur ex simililudine squamm.
comprobat, ex Eulgentio, ad Chalcidium : Qua locus N. 14. Uvidus. Servius, ad n Georg., vers. 1S4,
tumesceret, unde tumulus, Ita ex suo Codice correxit, in raea Edilione: Semper uvidus : Uvidus est qul a~li-:
cum antea corrupte legeretur twde Rutilius. Sareo- quando skcalur. Alii legunt : semper humidus :uvidus
phagus nomen est lapidis e quo sepulcra fleri con- est qui aliquando.skcatur. Inter uvidum et humidum
sueverunt. Vide lib. xvi, cap. 4. - discrimen nullum observarisolet.
' N. 3. JI/a«so/ea...'a Mausoleo: Forte, a Mausolo; N. 13. Subseciva,etc. Haecverba referunlur a For-
nam-Mausotus rex iste vocari solet, uxqr ejus Arle- cellino.tanquam exvelere auclorede Limitib.agror.,
misia; Demausoleo Phnius,lib. xxxv,ca"p.'5;GelIius, apud Rigalt., pag. 299, sed fortasse alius diyersus
lib. x, cap. .18; Raderus, ad-Martialem; pag.*22et auclor non est ab Isidoro nostro. De su/ictsiijis,seu
571, ubi de mausoleo quoque Augusti edisserit. subcesivis, in reagraria passimveteresiscriptores,' ' qui
N. 4. Pyramis. Pyramidum et columriarum in se- de hoc argumento aguntin Goes. collection.
pulcris ratio erat altolli super-caeleros niorlaIes,'ut N. 16. Area. Varro, lib. iv de Ling. Lat. : Ubifru-
docet PJinius,iib. xxxiv, cap. 6, Raderus, ad Martia^ tnenla,sectaleranlur,et arescant, area. Propier horutn'
lem, pag. 16 et seq: Plinii errorem duplicem in di- (forte, harum) shnililudinem loca in urbe pura ARE^E,
mensione pyramidis deprehendit. De^yramidum C « gno potest etiam ARAdeum esse, quod pura.Nhi pg-
forma et-nvagriitudine, lum de eb quod -umbram, Ii- , tius ab ARDORE ,' ad quem ut sit, fil ARA,a quo ipsa
cet. altissimaj, non prajberent, Fabricius, cap.- 23 AREAnon abest; quodqui arefacil, ardor eslsolis. Ds
Bihliograph., allegat Joan. Gravium; Nordenium, drw etyrivologiasupra, cap. 5, ntim. 15,-
Kircherum,-Petrum Bellonium^et alios: Munckerus N*. 18. Paludes. Becmanus, in Hebraeam et grae-'
cum Scheffero, ad Hyginunv,fab. 223: Pyramides in cam paludh originationem inquirit, quod nihil ad
Mgypto, quarum umbrdnon videlur, id accidisse in- nos. *CAP."XIV.Nura. 1. Fines. Non desunt
lerpretatur solstilii tempore, el diemedio. qui ftnem a
CAP.xii.Num. 1. Tueri. Passive ex Varroneetiam fune deducunt. Vide Becmanum. Alii a fto.
et "ureeonsultisveleribus. N. 2. "Limiles.Hsecbreviier dicta cap. 7, n. 7, hu-
N. 2. Capannatn vocanl. Ita fere ex Isidoro Papias, jus libri, De timiih significatione adde Festum. De
el Joannesde Janua. Antiquiorumexempla non in- timo, cinguloservorum,infra,lib. xix, cap. 22 et 33.'
venio, recentiorutn profert Ducangius, qui ex Graeco Servius apud me aliquantulum discrepat a Grialii-
XCOTKVU capannam dfctam cum nonnullis suspicatur. , scriptura : Ab mnbilko usque ad pedesprope Jegebati-
N. 3. Tesqua. Varro, lib. vi de Ling. Lat., cap. 2, tur. Hwc autem "veslis,etc. Vide Petrura Pithoeiim,
lesca dicit esse loca agrestia, ^uae alicujus dei sunt, lib. i Subs., cap. 2, et Pignorium, ije*Servis, pag.-
a tuendo. Festus tesca docet esse !oca augurio desi- 29, qul ex graeca inscriptione servos aliquos limocin-
gnala. Alii tesca, vel tesqua intelligunt" loca asjera, cios vocatos arguit.
unibrosa, difflciliaaditu. N. 5. Termini. Erant lapides, aut siipites, de qui-
N. 4. Magalia. Magaria apiid Plautnm, in prol. j. SiusOvidius, u Faslor., vers. 641, et Tibullus, lib.i,
Poen., vers. 86, est noriveii propriiim loci' in urbe "eleg. 1, vers. 17, ubi videnda Vulpii nota.
Canbagine. Bocliartus, Chan., lib. i, cap. 24, docqt , JS!..4. Nam sinedubio, elc Fortasse perslringit
magalia, corruple dici pro tnagaria, et esse, portu et Servium, qui contrario modo ulrrimquelimiiem expli-
arce Cartliaginis dempt^s, reliquum urbis civium ha- cuerat, adlib. i Geqrg., vers. 126; Argumenlum hoe
bitationi desiinatum. Originem vocis'deilucii ex He^ late persequitur
~ Salmasius, Exercilat. PHniari. pag.
Lraao magur, liabiiatio. 'Codex_'Alb.,_et nonnulli alii 676.
pro villamdicunt exhibent cetlam dicunt. N. 5. Arca. Apud scriptores veteres rei agrariav
CAP.XIII'.N. 1. Ager.\erbum Graecumest. Eiiaih est limes quadratus; in arcm forma constructus. Ar-
Sic ab ago deduci potest; sed Varro,lib. iv de Ling. cam autero. ab arcendo dictam, Varro aliique plures
Lat., cap. 4, alio modo ait: Ager dicius est,'in quam consentiunt.
terram quid dgebant, el unde quid agebanl fruclus CAP. xv. Num.-3. Pertha. Perticam a pertingendo
cqusa, id Grwci dicunt aypbv, quasi perligam nonnulli vocafi putant.Hispani pertiga
. N. 3. Possessiones.Festus ait: Quia iion mancipa- dicimus, Calamus Ezechielis, seu Kanna erat pedum'
tione, sed ttsu tenebanlur; et ut quisque occupaverat, decem, et trium poIlieum.utCalmetus, inDict. bibl,."
collibebat'.Confer Bfissonium, lib. iv Select. Anliq., computat. Isldorus cauie ait ad instar calami; ne,
c. 1. ~. que est cur Georgius Agricola, de Mensuris, pag-
N. 5. Prmdium. Melius deducilur' a prws, prwdis, 227, Isidorum hoc loco erfaredicat..ConferMarianara.
<juoda pfwstundoy&iio vult dictuni. de Pondef*.*etMensu?.JJurrielius, in opere: Informe'
987 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTJE.
de Toledo sobre igualacion de pesos, nnm. 89, pag. A ex S^rvio, Gfialius idixit quod ac(us duo veltkula
227, adveriit perticam cs«e esladal Toledanoanliguo ; capif. Sed Jsidorus, grayiofes auctores secutus, viam
qua inensura pro agris dimetiendis veteres usos in- asiruit esse qtiaeduo ; vehicula capit, actum dinii'
nuit Isidorus, c: 15 hujus libri: Subchivi agri, quos diura viaequi scilicet unum lanlum veliiculiini capit,
in perlica divisos, etc sive duO juinenta. Varro, lib. iv de Ling. Lat., cap.
K. 4. Arapennem. Isidorus sentenliam eoruni qnae 4 -. Ut quo agebant,ACTUS, sic quo vehebanl,\i___diclm.
sequunlur ex Columella sumpsit, non verba ipsa Aperta est Pomponii senteniia, lib. vm Dig., tjt. 1,
expressit, quaedanveiiam mutavit. Columella arepe- leg. 15 : Si tamangusti loci demonstralione facla, via
netn vocem Gallicam, non b*eticam innuit esse, et concessa fuerit, ut neque vehiculum, nequejumentum
utrolibel modo roinus pommode origo ejus Latii.ia ab ea inire possit, ITERniagh quamVIA,aut ACTUS acqrii-
arandb deducilur, quamvis foriasse exteri ex verbo situs videbiiur. Sed sijumentum ea duci polerit, non
Lajino novum nomen sibi formaverint. Apud scri- eliam vehiculum, ACTUS videbiiur acquhilus. Aliosjti-
piores sequioris aevi reperiiur scriptum arpennutn, reconsuflQS, qui diverso modo locuti sunt, non veibi.
arpenlum, agripennus. Vide Vossium, in Eiymol. De na'iivamvim,sed popularemconstietudinem spectasse
jiigeribus Raderqs, ad Marlialem, pag. 17 serj., eru- probat Forcellinus , verb. Via. Grialius dislinxerat
djte-disserit, e\ ducentps pedes jugero assignandos clivosum, iter flexuosum, quasi clivosumsil substan-
ostendit. tivum, quod non placel. Jn primo Ms. Tolet. Go-
N. 6. Porca... lira. Quod defossum esl, lira. Isi- thico haec esl nota , vel addilio post verbom cogno-
dorus Fesium et Nonium, lib. i, cap. G2, sequiiur; scanlur collocata : Bdscidnium, borcioniumlocus inter
sed praeferendus videlur Coluroella, qui, lib. u, cap. R duos parieles. Mendose scripium est inter duabus pa-
4, ait : Liras ruslici vocant easdem porcas, cum sic rielibus.
araluiinest, ttt inler duos latius distantes sulcosmedius LIBER DECIMUSSEXTUS.
ciiitiulus skcapi sedem frumenih prmbeal. Ila non se-
mel explipat Cohtmella. Quod igitur in arando CAP.i. Num. 1. Pu/uis. Plinius, lib. xxxv, e. 13,
exstat, porca et lira dicitur; quod defossum est, pessimain leirav parlem pulverem esse ait, ideoque *
sulcus, pulverem * appellari,, ubi etiam de Puteano pulvere
Num. 7. Centuria. De centuria vide Grialii not. ad agit.
cap, 15,'num. 15, hujtis libri. N. 2, Limus. Alii thni originem Graecam asfruunt,
CAP.xvi; Num. 1. Galliieucas. IndeHispani legua et contra faviltam diclara putant, quod foveat ignem.
vpcant.
' , Verura quid alii dixerini, in re praeseriim adeo in-
N. 5. Mifle quingeniis. Mendiim est in nonnullis ceita, uostri institutinon estlaiius persequi. |'
Editis quingentis. Yide Bocbarium, Chan. lib. i, N. 3. Gleba quod globus sii. Nonintcite, ait Bec-
manus. -
cap. 16, qui Jiunc errorem a Grialio janv correclum
emendabat, et Yossium, de Yit. serm., ltb. m, cap. N. 4.--Alabe. Meliusa labi, lioc est, a labor , ta-
19, qui originem vocis lerica ab Anglis repetil. Nune beris. Ulilur liac voee sanclus Hieronymus ; uiuntur
leuca fongior est mille quingeniis passibns, et variae alii, quos Dueangius excitat, vetb. Lavina ; nam -ita
raensurae pro variis, regionibus. De Hercule qtiod nonnulli scribunt, ut tleducalur a lavo, tavas. Lntnm
liic narral Isidorus, Gellins, Jib. i, cap. 1, ita referi : ex aliorum sentential sic -voeatur, quia lerra lota
Nam cum fere conslarel curriculum sludii quod esl eSl, aul aquis solula,[a Gr.vco louv.
Pism ad JjovisQlympii Herculem pedibus suis jnela- X5 N. 5. Volutabra. iri volutabrum vocis productio
lum, idque fecisse longum pedes sexcento~s,eic. est abrum, quin necesse sil ad apros referre. Sed
N. 4. Via. AJii denvanlabeo, alii a veho. Jsidnrus Jsidortis Servium expressit, ad Georg. 5, vers. 411:
ulrumque coriiplexus fuit, ire vehktilum. Grialius Volutabfd loca sutit \in quibus se apri volvunt: At;
in lextu edidit natn
' duosactus; sed ex nota arguitur votount se etiam sues.
eum praeferre duo., Alii Ediii habent duos, f_uod lbid. Sabulum, elc Haec ipsa verba proferl Ros-
probo, scilicet via duos actus capit. Yide infra , num. • -weydus, inalia Onomast.', ex Ms. Gbissario Cambero-
13. nensi, qni scriptorum loca allegat. Itali sabuluni
,N. 6. Slrata. A stemo, ut perspicuum es|. Aritiqui vocanl sabbia. Vide Varronem, de Re rusl., lib. r,
Latinitaiis auctores dicebant via slrata, ant strata , cap. 9, ubi safcu/onem[usurpatpro sabulo.
slralorum, et poetice straiaviarum. Sequiori aevo ab N. 6. Argilla. Graeceest apyillo;, quod vel ab ste-
Eutropio el aJiis usurpari coeptum sirata_straim. Inde rilitate, velCrela a colore albo, oiigineni trahere potesl.
Itali.itrada. Yide noias meas ad Juvencum , lib. i, Ab instila dieiam fuisse cretam conliriaari-
vers. 325. Verbum delapidaia ex Feslo petiium est; potest Horatii versu lib.), od. 56 :
Delapidata, tapide strata. Cressa ne careat -pulcbradies nota;
N- 7. Agger. Servius ait: Agger estmedia viwemi-
nenlia, coaggeralis lapidibus strata. ubi plura Bentleius. Creta Cimoliadicitur ex Cimolot
N. 8, Iter. Varro, lib. iv de Ling. Lat., cap. 3 : insula mafis Crelici. Ovidius, lib. vn Metam., vers.
Qua ibanl, ~ab iiu iter appellarunt. Discrimen inter 465 : Cretosaque rura, Ghnoli. Plinius, lib, iv, eap.
4ler et itiner nulium ab antiquioribus dignoseitur ; j) 12, de eadem Creta agit. Veiba ejusdem , ex lib.
sed itiner est integer casus,iter per syncopen dicitur; xxxv, cap. 17, Vnlcanius in not; expresserat, quae
- erutrumque sfgnificat lum actum eundi, tum viam, iia se barienl: Veros aulcin, el pretiosos colores
ei proprie angustiorem, qua quis pedes tantum ire emollit Cimolia, el quodam nilore exhitarat cnntrisla-
potesl. Plinius, in praeiat. Jlistor. natur : Prwterea ios sulphure. Antea eriim"dixerat Plinius suffiri sul-
iier est non trila aucloribus via. Pro appellamus el phure, et desquamari ciraolia.
itutn forlasse Iegendum appellamus exilum. N. 7. Tefra samia. De lerra Santia iterum Plinius _,
,N. 9. Semita. Phaedrus, pfaefat. lib. m, vers. 58 ; lib. xxviii, cap. 12etl0, ethb. xxxi, c. 10.
Ego porro illius semitam feci viam; N. 8. Putuis Puteoianus. llalice Pozzolana. Simi-
liler laudatur a Vitrnyio, Seneca el Sidonio. ERo-
quia vEsopus paucas fabulas fecerat, Phredrus plures mano agro etiamnumi 5n longinquas regiones de-
excogitavit. Ila passim aliidistinguunt inter semitan veliilur. |
el viam. Cicero, Verr. n, cap. 25 : Jam intelligetis N. 9. Vivum quod foditui: Legebattir olim in Ex-
hanc pecuniam, qua via modo vha est exire ab isio , cusis ttnum , quod fbditur. Vulcanius, ex Piinio,
eadem sentilarevertisse. Malim legere, quw via modo advertit, suiphur vivutn vocari, quod foditur, etc
visa esl exire ab isio, eodemsemila reverthse ; hoc est, N. 10. Quatium ad ellychnia. Eiiam ad correc-
qitm palam est ablala, occulte est reddila. Hoc sane tionem hujus loci YWcanins, in not., Plinii verba
vult Cicero, etiamsi vulgata lectio relineatur. protulit, lib. xxxv, cap. 1S, scilicct : Quario aulem
N. 15. Actus, quo pecus agi solet.' Supra", nupi, 4, adellychnia maxime cgtificienda. Cmterolantavh est,
989 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTiE,
ti( rooroos comiiiales deprehendalnidore, hnpositum ,h cit. Plinian., pag. 1103, Iegi jubet laph Idicus, el in
igni. Lusit et Anaxilaus eo, candens in calke novo, Ida ita primum, aut Lydicus, et in Lydia, cum cer-
prunaque subdila circumferens, exardeseenlis reper- tum sii, ail,a*Magnesia patria nomen lapidi indilumj
cttssu pallorem dirttm velul defuhctorum offundenle non ab inventore. Sed Isidorus, praeter Plinium, ad.
convivh. Aiigustinum quoijue respexlt, qui, lib. xxi de Ciyii.
CAP. H. Num. .1. Bitumen... utilh ad compages Dei, cap. 4, postquam de adamante et ipagnete ege-?
navium. Bochartus, Phal. lib. i, cap. 11, observat ' rat, ait : lndia millil hos lapides. Pljnius, lib. xxxvif,
Jsidorum ex Josepho sumpsisse quod naliira bitu- c. 16, in optimis exemplaribus repertuhv in Ida lapi-
minisutilissit ad corapages nayiuhv, acpluraaliade dera asserit, et ab inventor.e yocatuiq. Lucretius,
bitumine congerit. . lib. vi, vers!909, 1044 et 1062, a Magnesia urbe,
N. 2. Alumen. Meliusex Gravcoals, sal. Lydiae nomen magnelis repetit,
.N. 3- Sal. A Graeco,quod dixi, aig, per metalhe- N. 2. Liquorem quoque vilri, plc. De his tnai
sjn. Inde salum, nop conlra salum a sal. gnetis prodigiis.ex antiquis yideri possunt Pro-'
N. 7. Nitrum. De nitro niulta Plinius, lib. xxxi", sper, part. in , cap. 58, de promiss. et praedestin.
cap. -10, qui iradit cplligi apud Medos, canescentibus Der, et Beda, de Natura ref. Gisbertus Cuperus de
skcitate co.nmllibits.De Nilria agitur etiam lib."n Vi- Harpocr.Tmagine in hanc rem comniemorat Maho-
tariim Patrum, cap. 21, apud Rosweydum, ex Pal- - metis arcam in templq Meccbae suspensam; quod
ladio, u_biNilrim vocabulum ex niiro deducilur, non iamen,addit, fabulis aceensent Teyenotius et Taberr
conlra : Venimus aulem ei ad Nilrim famoshshnum nerius, uti eiiam priora Aihariasius Kircherius. Vide
in omnibusMgypti Jiionasleiiis locum,quiquadraginta R cap. 21 hnjus libri, n. 4.
fere millibus abest ab Alexandria, ex nomine vici ad- N. 5. Fktilia. Apud Piinium, lil>.xxxvi, cap. 19 :.
/acei,i(is,tttguaNlTRUMCo//i_ji(ur,Nifni/E-Jocafeu(ui)iira- Fictilia ex eo inscripla non delentur. Fa^ulbsa sunt
hens, jprQsphieniehoc; credo, tutic jaih divina Pr-ovi- mulla qure de gagatenarrantttr,
deniia, quod in illh locis peccaia hominum, lanquam N. 4."4-56es(os.Ex asbesto lapide fit linum asbestU.
sqrdes, abluenda essenl el abolenda. Vulcauius, ex num, quod Dinumvocant. Id accensum exstingui qni-,
Cqdice quod.am ms. protulit quoddam Iraguientum dem potest, sed non consumitur dum ardej. Charta ex *
de niiro, quod in aliis exeiuplaribus deesl, et ad ap- lioclinp nosira aetate excogitata est, ei "jara honnulli
pendices, nmn. 18, -a nobis rejieiliir. libri ex ea typis excusi sunt, quibus nimirum igpis
N. 8, Aphroniirum. lsidoius veram-Martialis scii- nocere neqult. Vide Acta Acad. Barcinon., pag.361,
pturain expressii, qtiatn reiinuit etiam Joseplius Ju- et Biblioth. German. 14, pag. -100- De aroianto' si-
vencyus, Soc. Jesu, insua Marlialis Ediiione, lib. cit. niili Japide videinfra, nuro. 19. Lncernae in fano
xiv, sed epigr. 54 apud enm. Alii Edili habenl, ul VeneTisperpeluo ardentis merninit Anipelius,cap..8 :_
Grialius notat, dicor et Aplironilrum. Omisit eiiariv Argyro est fanum Venerh super tnare : ibi esl lucerna
Grialius ipterrogalionis notanv post Rusticus es, et super candelabrum posila, lucens a'd riiare, sub divg.
pjist Gr-wcus es, qtiae ad seriteutiae- explieationem ccelo, quaiiinequevenlus aspergit, nec pluvia exslin-
necessaria est. guit. UbiMiinkenis.ad LaetaniiuinPlaciduro, lib. xiv,
N.9. Aeiis flos. Ex Dioscoride id sumplum noiat fab. 4, cancellandum putal cwlo post ditJO,et legenr
Salmasius, Exercit. Plin. pag. 1078. duuv dispergil pro aspergif.
N. 10. Fit itt laleiibus cavaiis, elc. Salmasius, loc. N. 5. Pyrites. Salmasjus, Exercil. piinian., pag.
cit., pag, 1159, observat m.ulto melius id ^b Isidoro C 718, confiindere ait Isiddrum lapidem eum gepima,
expiicari^uanj a Plinio. de qua Plinius et Solinus ; patriam Persiam nominat.
CAP.iii. Num. i. Lapis... saxa. Cornelius Fronlo, Coirigit ex noijiitillis Mss. in Solino fttrvqs pro ful-
inler saxum etiapidem sic djsimguit: SAXUM natu- vus. El Plinius quoque ait Pyrilh nigra quidemflsir,
rale. LAPIS,<juie s«xo COJSUS es(. dqrus Augustinuni exuressil aliqua ex parte, loc
N. -2. Sive a tegumenlo.Auimadvertil JC. Scaliser, ciil a "Giialib : ft/ritem lapidem Persicum lenenlis.
in lib. de Plant., prinvanvsignificatiqnenvverbi O-XE- manum, si vehemenlius pretnalur, adurere, pfopter
iiEtvesse tegtre. Grialius ediderat ruph. Sed com- quod ab igne notnen accepit. Solinus etiaro de pyrite
juiaiior seriptura esl.rupes, quanivis in Mss. e in i aliisijue iiisignioribus japidibus diciurus, cap. "50,
sa)pe comiuuietur. In lioc differt spelunca a cavernq, .praeniillit: ln Perside lapidum lanta copiq esl, ianla-
quod spelunca esi-rupes excavala, cqverna cavum que diversitas, tillongum pene sil ipsis vocabulh imrno-"
terrae vacuum,ct obscurum. rari. Isidorus infra iium.'14, meinpliitidem inier la-
N. 5. Scrupus. Grialius in textu edidit cui conlfa- pides relatum aif. esse geiinnanlis naturw. Hac dq-
rh~s,estscrupus; in not. scrupulus-; sed relinenduni causa nonnullos lapides irisigniores iiiler gewmas^
scrupus, ex Servio. quoque collocaf. Esl quidem pyrites lapis m6l.aris, '
N. 6. Cotis grwco sermone. Yulcanius eonjicit r.&p.- de quo Plinius, lib. xxxvi, cap. 19. Alius lapis py-
pa. Alii deducuntab av.-h,acies ferri. Grialius, iri ndt.,_ rites siraiJitudiiie aefis, de quo ibidenv Plinius. Aluis
sup.erioremlocum nescio quem indicat. De oleo ip ' ,pyrites,ie qitoibidera Plinras, focaris pelrg_vulgo,"
acuendo ferro vide inlia, cap. 20. Italice pielra focaia dictus. Gemmm aulenv pyriiis
K. 7. C(iiit)ase missus. Hoc etiam in loco, ut in j) -prepriuni videtur esseut tenentis. manura,. si vebg-
aliis, nominativus pro ablativo absoluto ponitur, sci- ineniius preinatur, adural.
liccl missus pro mhso pumice. N. 6. Se/eni(es.'
" De---•••
selinilide Plinius,
- lib. xxxvn,
• .
N. 8. Rudos. Maiirorudus quam -rudos; nam in c. 10, ,
Mss. facile u iu o commutatur, et rudi aut rudos N.l.Elquodinillo qrdore. Splinjis, milii cap.
apud alios noii-inveniiur. Neque obsiafe debet quod . cil. 50 : el quqdhi illo ordine mirificumest, etc, qupd
inde rudera dici Isidojus asserat;- nam forlasse^plu- non videtur"alisurdura. Yiie rursus itilef gemnias,
rale a singuiari tantum distinguit. Barthius, lib. xxiv cap. 11."•
Advers., cap. 25, oiservat roeliiis ah Isidoro expli- N. 10. Syfius lapis a Syria. Plinitis, lib. xxxyi,
cari quid sit rudi<s qtiam a .Nonio, qui, cap. 1, eap. 17 :' E Scyro htsttla, etcorrcciiiis e-Syroinsula,
irom. 05, ait: Rudus, stercus quodjachur. quae scilicet una est ex Cycladibus- prope Deluni.
N. 9. E lapide speculari. Apud Crialium et alios Melius etiara legetur apud Isidorura Syrius lapis a
optimumlaphspecularh. Restitui_e lapide speculari, Syro. Hoc sensu Pherecides Syrius dicitur, et prima
quod Griahus in not. iudical. Plinius, loc cii. a Gria- iti Syrius producitur. Vide Ovidium, Metamorpb.
lio : Cognatacaici res gypsuih esi. Plura ejus genera; lib. xm, vers. 175.
iiam e lapiiie coquilur, etc Usus gypsi in albariis N. 15. Sarcophagus. De .sarcophago supra, lib. xv,
sigtllis aidificiorum et coronh gralhnmus. Fortasse c 11, num. 2. Mulli*C.od. addunt posl corpqra\:
apud Isidorum reponendum sigillis pro.shjnis. « Mitiores autero servandis corporibus, ueque assu-
CAP,IV,Nura. 1, Lapis Indkus. Salmasius, Exer- mendis. J In Cod. Alb. videlur fiiisse' absumendh.
99f AD S. ISIDORI ETYMGLOG.AREVALI NOTJE. 992
Fortasse Isidorus scnpsil: Mtttoresl aulem LhernUesi& rio Plinius, lib. xxxyn, cap. 7. Marmor- augusium
servandisibrporibus, neque_absnmendh. vocat, noii augusteum, aut, ut minus bene seribit
N. 17. Unde ei nomentraxit. Quia durilia sua domat Grialius, augustwum.\ '
viros, ab avSpac §ap.o.&iv.Diversus hic lapis est ab N. 6. Basaltes. Basal jEthiopice ferrum significat.
androdomanie gemma, de qua cap. 15, num. 11. De basallh origine exstat epistola Commendatoris
N.18; Schhtos. Schhlutn Psellus in libello de la- Doloroieu ad Baronem de Salis-Masklin,in Diario
pidum virlutibus inter eos numerat quorum sola le- pliysieo Gallico, menseSeptembri anni 1780.
nenius nomina. In nonnullis Editis legilur hchhtos, N. 7. Alabastrites. pnyx, sive onychites, marmor
aut iscistos ex viiiosa pronuntiatione. Yide Mune- est, ex quo a/aoas(ra,iJioc est, vasa unguentaria fieri
fcerum, in not. ad Fulgentium , Exposit. sermon. - solebant; ac proplerea vocalur eliam ^dabastrites.
anliq.,verb. Scutponeas. Esleliam gemma aldbaslrites:dicla, quia circa Ala-
N. 19. Amiantos. De amianto Bosharlus, Phal. bastron, iEgypti urbenv, nascitur, quae candorera ha-
lib. i, cap, 6, corisulendus. bel Inlerstinctum variis coloribus, *ut refert Plinius,
N.'21. Obsidius. Obsidianus laph vocatur a Pli- lib. xxxvn, cap. 10. !
nio, quod ab Osidio quodam in ,/EiIiiopia inventus N. 8. Parius.., lychniles... lygdinus. Lapis parius"
fueril.Nascitur etiam ad Oceanum inHispania el in Jychniles dicebatur qui ad lucernas in euuiculis cae-
./Egyplo, ut videri potest in opere quod Vcliiris edi- debatur, ut Plinius ex Varrone docet, lib. xxxvi,
dit, anno 1794, Gregorius Wad : Fossilia Mgyplia cap. 4. De lapide lygdhtoPlinius, ibid., cap. 8, apud
Musei Borgiani, ubi plures Iapides quos Isidorus quem plerique legunt in Tauro pro in Paro, ut ex
comraemorat erudiie describnnlur et illustraDiur. D ]
" Isidoro legendum arguittir. Martialis, lib. vi, epigr.
Apud Isidorum legere possumns Obsidianus lapis, 13 et 43, marmor candidum lygdon commemorat,
niger, etc Vide cap. 16 htijus libri, imm. 5. quod a lapide lygdinq hon est distinguendum. Cari-
• .N.'21. M~Utidax.Corruptum videlur milridax, aut dor eximins parii mafmoris in poetarum carminibus
mithridax pro milhrax; ila eitinv legendum apud celeberrimu.s est. \
Pliniura. Mithras, seu Mithra, est nomen solis apiid N. 9. Coralitkus... alabandkus. Plinius, lib. sxxvi,
Persas. cap. 8, agit de coralitico lapide, quod genuscandidi
N. 22. Mtitw. Solinus, cap. 50, de aslite : Sud- marmoris est a Coralio Jluvio Phrygiae ita dietum.
tiea;usspem uleri defendit a flttxibus aborlivh. Isidori Alabanda urbs Cariaeest. Inde Iapls alabandkus,ct
sententia Solino et Plinio contraria videtur. Pli- gemma alabandina, de qua cap. 14 hujusTibri.
nius, lib. xxx, cap. 14, ait : Laph wtilcs, in aqttilw . N. 10. Thebaicus. De lapide Thebako eap. supef.,
fepertus nido, cuslodit patius contra omnes aboiiitum num. 36. J
insidias. Et bsec esl causa cur gravidis alligaretur. N. 11. Syenites. De Syenite Plinius, lib, ~s.~s.xvi,
Sed non poterat auferri, nisi.cum jam parturifent, cap, 8. I -•
alioquin vulvae excidebant , ul veterum quidem N."12. Tliasius. Seneea, episi. 86, ante med.:
erat opinio, nam modo haec et similia vulgo irri- . Thasius laph, quondain rarum in aliquo spectaculum
dentur. templo, piscinas nostffts circumdedit. Thasos insula
N.24.C/icnit"(es.Salmasius, Exercit. Plinian.,pag. est Tliraciaein mari ^Egeo. -
1205, tradii Codices Plinianos chermiien hunc lapi- N. 13. Lesbius. Mafmor inler maculosa hoc rc-
dem vocare, non cherniten. Verum optinvilibri vete- censet etiam Plinius, lib. xxxvi, cap. 6.
res recentesque praeferunt cherniien. '
G N. 14. Corinihwus.\ Magis ex usu est Corinthius
' N. 27.
Stnyris. De smyri lapide Dioscorideset He- quam Corintliwus, evCorinlhi quam Corintho reper-
sychius. lus. ColumnaeCorinthiaesunl quae raiione Coriniliia,
N. 28, Chrysiles. Esi lapis aurei coloris, de quo sive ordine, ut dicunt, .Corinlhio fiunt. An autem
Plinius,Jib. xxxvi, cap. 22, et gemma oclirae Atiicae marmor Corintbitim celebre fuerit, incertum : non
similis, de qua idem Plinius, lib. xxxvn, cap. 10. ita cerle vulgo laudatur, ac Corhilhiumaes, et Corin-
Haec phloginos eliani appellalur, et inveniiur in iltia vasa, quaeabsolute Corinihia dicebantur.
jEgypto. N. 15. Carystium. De Carystio marmore Plinius,
N. 29. Hannnites. Apud Plinium, lib. xxxvn, cap. lib. xxxvj, cap. 7. Quia color viridis reficit oculos,
10, est gemma minuta, piseiumovis similis, el a periti architecii olim ,neque -aurea- lacunaria pone-
Graecoa/mosrsabulum dicia. bant in bibliotliecis, neque ajia pavimenta, quam e
N. 52. 'Moldlius.Vide num sermo sit de molocliiie Carysieo, seu Carysiib marmore, utnos docuit Isido-
gemma, dequa Pliniiis, lib. xxxvn, cap. 8, el Isido- rus, lib. vi, cap. 11. Legesis not. ad cap. 7, num.
rus, cap, 7, nunv. 12, hujus libri. Plinius nioioclii- l,hujus libri.Salmasius, in Jul. Capilolin., pag. 164,
Tem spissius el crassius virentem dicit, et nasci in observat olim nonnullos scripsisse charhieum pro
Arabia. Carhleum, aut Carysleum; adeoque Isidorum, viliosa '
N. 55. Siyhnius. Ex Plin.io, lib. xxxvi, cap. 22, scriptura deceptum, existimasse marmor charisieum
apud quem legitur siphnius, non siphinius, ul Grialius dici, quod gralum sit ih, etc. Isidorus quidem simili-
edidit. Alii Excusi sijiiius. , bus alliiierationibus solet alludere; sed minime puto
N. 56. Thebaicus. Gregorius Wad; iii descripliono TJ eum ignorassemarmor, Cait/stctuuvocari ex Carysto
fdssilihm ,-Egyptiacorum musei Borgiani, pag."27,. oppido EuboereinsuiaeL
ad lalcttm ollare propriutn bbscure-virescenti-nigrum N. 16. Unde et nomen accepit. Foriasse Iiaee collo-
periinere putat lapidem ThebaicumveLerum; qui in- canda sunl post Nv.midiamiltit. Demarmore Numi-
tegras partes montium constituebat, et adhibebalur dico Plinius, !ib. v, cap. 3, el lib. xxxvi, cap. 6.
ad mortaria conficienda, utpote naturali quadara Grialius in textu omisit tantum; quam tamen vocem
bonitate eonveniens ad ierenda "collyria; de quo inserendam jubet in nota. Seneca quoque, epist. 86,
Plinius, lib. xxxvi, cap. 8." Cum Thebaic\ts laph laudal Numidicas crustas.
ex eodem Plinio, lib. xxxvi, cap. 22, mollissil, N. 17. Luculleum.Lucutlmum edidit Grialius; alit
aliorum leclio fortasse' praeferenda eril, ex sese re- -Lucullcuin.Plinius, Jib. xxxvi. cap. 2 et 6 , liujus
mittentes. Vid. cap. seq., n-10. niarmoris fueminit in Nili insula reperti.
CAp.v.Num. L. JI/ai-moia.Lapiseslgenus, marmor N. 18. Lunensis... tephria. Lunense marmor ih
species. Graece"marmorest papp-aposa verbo p.ap- agro Lunm urbis effoSsumlaudatur a Plinio, lib.
p.aipa, quod resplendere signilicat. xxxvj, cap.6etl8. Tephrias, \e\tephria esta-.ifpa,
N. 5. Opliites.Lucanus, lib. ix, vers. -714 : cinh. Vide Plinium, lib. xxxvi, cap. 7.
N. 19. Ebur. Inter marmora locum habere non
Quamparvis tinclus maculisThebanus ophites. debet, quod dens. est 1 elephanli, de quo lib. xn,
Intelligit Thebas jEgyplias. cap. 2.
N, 4. Augusteum. De marmore augusteo et tibe- CAP, VI. Num. 2, Genera gemmarum. Asseruet
AD S. ISIDORIETYMOLOC.AREVALIIWLE. ,m
nonnuli gemmasproprie .dicide oculis in arboribus, A solis"accedentempercussu sanguineo mutat. Ex PJinio,
etvite,quod turgeant, a Graeco7>ff.w,'plenus sum. lib. XXXVII, c. 10, colligiiur quod haec gemma aquae
Alii, ex Quinlilianiet Ciceronis senlentia, existiniant immissa auget soiis-fulgorein «anguineo repercussu.
propriam significalionem vocis gemmwesse de Iapi- exlra aquam vero radios, sive fulgorem averlit, ac
dibus preliosis, praesertim pellucidis, atque ila ety- velut in speculo solem exhibet, proindeque depre-
niologia ablsidoroallala non erit contemnenda. De hendit defeetum, subeuntem lunam ostendens. Ad
gemmis peculiariler agunt Theophrastus ,' Joannes hanc explicationem verba lsidori exigenda.
de Laet, Ans. Boet de Boot, Gimma, Calmetus, in N. 14. Myrrhiles. Vel myrrhi.lis. Apud Solinum
Dict. bibl., et aiii.'* est masculini generis. In Editione qua utor, cap. 50,
CAP.VII.Num. 1. Smaragdus. Color amarus sive legilur : Si penitus expiores et inciles ad colorem,
austerus est color obseurus, nigrieans', nimis satu- spiral nardi suavitatem. Melius ad calorem cum Isi-
rus, tristis. Vide Salmasium, Exercit. Plinian., pag. doro, qui primura ait dicla est, intelligens myrrhites
201. Smaragdinum dicilur" a "colore smaragdi. Api- gemma, deinde compressusmasc. gen.
cius, lib. m, cap. 1 : Omne olus smaragdinum fiet, CAP.VIII.Num. 1. Gorallium.Scribitur corallium,
sicumnitro coquaiur. Vide Bartbium,lib.xL Advers., coralium; corallum, et curalium', et similis est- va-
cap. 2, qui observat colorem smaragdinuinjudicatum rielas apud Graecos.Coralliumvero vocitatur «n-oTJJJ-
fuisse oculis valde salubrem, ex Marcello Rhapsodo, v.ovpagh «>,/,quod in mari prajcidatur,_.seulondea-
cap. 8,: Scarabeus smaragdini cotoris tanlum beneficii lur. Aiii aliam origiuem ex Graecoafferunt.
prwstare oculis dicitur, ,ut vhionem ei aculissimam N. 2. A Sardibus. Videtur legendum aSardianis,
reddat, qui eutn contemptalus fuerit assidue.
-
Confer T>aut a Sardis, hoc esl, incolis Sardium. Marbodaeus,
c. 5, num. 15, hujus libri. < in dactyliolheca: Sardius a Sitrdis est, a quibus anle
' N.3.
Chalcosmaragdus.De chalcosmaragdoPlinius, repefta. Plinius, lib. xxxvn, cap. 7, Sardam gemmam
lib. xxxvii, cap. 5, ex quo legi poiefit cereis venis, recenset" primum Sardibus (ufbe metropoli Lyciiae)
praesertim cum apud Isidorum varient Mss. ' repertam, quaediversa non videtur a Sardio lapide,
____N. 4. JPrasitis.Ita* dicitur a porraceo colore. de quo Tertullianus, lib: n adversus Marcionem,
N. 5. Befyllus. De beryllo ejusque generibus c. 10. Apud Lsidorumpraesiiierit legere primum re-
Plinius, lib. xxxvn, cap. 5. petia sil Sardibus, non a Sardibus ,' aut a Sardh,
N. 6,- Chrysoberytlus. De Chrysoberyllo recttus "ut alii habent cura Marbodaeo.
Isidorus Plinii mentem cepit quam Solinus, ut N. 3. India, vel Arabia. Scilicet, vel pro et.
monuit Salmasius, Exercit. Piinian., pag. 1105'. N. 4, Et sardo. Melius e( Sardio, vel Sarda.
Verba Plinii sunt: Et sunl paulo viridiores, sed in N. 6. Succinus quem. Recfius esset succinum
aureum coloretn -.xeuntefulgore. Solinus vero ait: quod. Polerit intelligi succinus lapis adjeclive. Scri-
Languidiusmicantesnube aurea circumfundunlur. bitur eliam sucinus, sed minus bene. De eleclro agi-
N. 7. Chrysoprasus.
~ Grialius in texlu edidit chy- turcap, 24 hujus Jibri, ubi repetitur solem a poetis
soprasus, in nota chrysoprasius. Salmasius , pag. elecloremdici, Confer eliam lib. xvn, cap. 7, n. -31,
406Exercit. Plinian.,,adverlit aJ>Isidoro chrysopra- fle pinu. Graece ri)lr.To>p est sol. Succinus est succus
siutn, vel cltrysoprasum,suriii prb chrysopasloSolini, arborum pinei geiieris, ut ait Plinius. Nonnulli
«l chrysotampidePlinii, crirochrysoprdsusalia gemma existimant succum lerrav aut saxorum esse: Vide
sil. Addit Soliuum putavisse eumdem esse lapidern Libaniura, qui librum de succino edidit, elHygraum,
chrysopaslum, et cltrysolainpia. Chrysolampis ad G lab. 152. Apud Griaiium lege •).. /"... Upiap.oio...
chiysolilhorum genera refertur, ejusque" meminit uxpve,
Isidorus, cap. 15, num. 4, uti eliamjursus chryso- N. 7. Iligore, vel lepore. Plinius, lib. xxxvn, cap.
prasi cap. 14, inter gemmas ignitas, num, 8, quem 7 : In Syria feminas veiiicillos inde facere, et vocare
fortasselocum
' N. Salmasius respexit. HARPAGA, quia folia el paleas vesiiumque fimbfias ra-
8,Jaspis.. . pina. Ex Hebraeojasph gemmam piai. Verticillus est instrumenlunv - quod fuso adhi-
viridem Becmanus, pag. 543, interpretatur. Pina, belur, ut facilius vertalur,
seu pirmacst concha jnarina. Salmasius, pag. 1125 N. 8. Lyncurius. Prodiit, anno 1795, Memoria
Exercit. Plinian., observat ab Isidoro pirinamvocari, sul lincurio dei cavaliere Carlo Antonio Napione.
in qua margaritum per Arabiam et lndiam inveni- Presso Antonio Fulgoni^, Romae in'-i,"°.Refellit Na--
tur; sed Plinium diversas agnoscere conchas," in pionius eos qui lyncurium ad gemraam hyacinthum
quibus margaritum gignitur; in Acarnania pinnam revocant. Censet speciem quamdaro csse electri,
vocari, non caeleris in locis. , quod ligurium _a Liguria dicebatur, inde corrupte
N.9.Topa2ion.Forte"topa«ios; nam lopazionneutri lyncurius, et ex hac corrupta voce labulosa elymo-
generis est. Inventa fuit topazios in Topazio insula logia de lyhcis urina, quara Plinius aliquarido ad-
maris Rubri. Adisis Plinium, lib. xxxvn, cap. 8: Inittit, aliqoando rejicil.
N.10. Callaka.,.Germania. Duplex callais a Plinio CAP.ix. Num. 2. Sapphirus, etc. Salmasius"e.K
distinguilur, altera lib. xxxvu, cap. 4>, lopazio si- hoc Ioco.correxit Plinium, lib.xxxvii, cap. 9, qiii
milis, e viridi pallens ; altera, ibid., cap. 10, co- in veteribus Editionibus depravalus erat. Isidorus
Iore sapphiri, sed candidiore. Idem, eod. cap. 10, D maseulino ^enere sapphirum elfert, alii leminiuo,
docet, catlahtas gemmas dici quaecolorem turbiduin Grialius edidit saphirus.
callaidis habent. Solinus, cap. 50, al., 33, callakam N. 5. Hyacihthus. De hyacintlto Plinius etiam lib,
vocat callaidem topazio similem. De colore callaino
aliler senlit Yossius, in Eiymol. Salmasius, Exercit. xxxvn, cap. 9.
4. Hyacinlhizon. De iiyacinthizonle Pliniiis,
Plinian. • pag. 237, contendit 'gemraara non cal- lib.N.XXXVII,
laieam, ut legit Isidorus, sed callainam a colore cal- cap. 6.
iaino esse dicendam; reprehendit Isidorum, quod N. 5. Atnethystizon,etc. Vide Plinium, lib..xxxvn,
catlaicamab auro deducat. Sed jam Grialius obser- cap. 7.
varat non ab auro, sed a jGraeeo-/.ulbvcallakam Scribitur N. 8. Rhodites, elc Ex Plinio, lib. xxxviij c 11.
ab lsidoro derivari. Mendum vero in Germania pro eti_amRhodilh.
in Carmaniasimile esse apud Solinum ail Salmasius- CAP. x. Num. 1. Pmderos, etc. Vide *Plinium,
ex Codicibus mendosis Plinii. Sed foriasse erra- lib. xxxvn, cap: 9. -
runt amanuenses, quiSolinum.autlsidorum exciipse- N, 5. Asterites. A Marliano Capella, lib. J, voca-
runt, quippe facile esl ab ignaris Cafmaniamin Ger- lur astrites, a Plinio, lib. xxxvn, cap. 9, asteria. Sal-
maniam commutari. masius, Exercit. Plinian.', pag. 756, errassePlinium
N. 12. Radios solis tnulat. Vulcanius, in not., ex putai, quod nomen' asleriw a sole • deduxerit, cura
vet. Cod., refert --'radiossolisimitalur sanguineore- as(er nunquam de sole dicalur. Asteria ab ao-znp,
perctissu;et ex Plinio: Dejecta iti vas aquw,fulgorem slella, vel scintillansradius appellatur, quia contrana
99S AD S. JSIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTJE. 996
soli regeritcandicantesradios. Id quoque innuit PJi- ^i N..3, Opalus. De opalis Plinius plura, lib. xxxvn,
riius. cap. 6. India, inquitj solq et horum est mater.
N. 4. Album ad laclis saporetn. Ex Plinio, lib. N.-4. Aurdtis gutih. Sal.masiiis,pag, 187. Exefci-
xxxvn, cap. 10, reponi poterit albutn. ac lactis supo- tat. Plinian., corrigii In Plinio aureh guttis; iiam
rem. Sed lsidorus Solinum excripsit, cujus scriptu- Solinus etiam aufeas slellas, seu siillas vocat. Ex
ram, ait Salmasius , Exercil. Pliuian., pag. 157, Isidoro auleui Soliiium corrigil. hon gitith «spersm
coniumax aliquis defeudere possit. Saima^ius einen- sunl, sed longis colorum duclibus Ihiiamur, htic esl,
dat album, ac laclh sapore. ' (ineantur. Piius erat j/ittiuntuj-. Apud lsidoruni lege-
N. 5. Chalqzias. Ex Solino, cap. 50, et Plinio, lib. bai alim habentessiillas pro siellas. Rutsns de pmilica
xxxvu, cap. 11. Yide infia, cap. 13. gemina , cap. 15 : Habens slellas rubeas, al. slillas.
N. 6. Speciemsolh. Melius lsidorus quatn Soiinus, N. 5. llexecouialiiliu'. De hexeconicilitJw PJinius,
qui sideris pro sole habet. Yide Salmasium , pag. lib. xxxvn, c. 10, et Solinus cap. 51, al. 54.
756 Exercit. Plinian, Noiinulii seribunl hexaconiuluhus: sed Graeciiini%i\-
N. 7. In dies singtdos. Ex Solino, cap. 50, apud r.ov-a sexaginia inagislexigi liexeconlalilhus.
quem legilur diebus singulis vel minui, vel augeri. N. 6. Murrhind.Mtirrhaeisllapis, de qtlb hie agitur.
N. 8. Cinmdia. De cinadia Plinius, lib. xxxvn, Murrhina dicebautur vasa, aut alia ex murrha lacta*.
eap. 10. Ciniedus esl piscis coloris Iutei, in cujus Verba, varielas ejus, etc, obscure ex Pliiiiu bouira-
cerebro reperilur cinmdias, vel cinmdia.Non scribrn- Cliisuiil, qui, lib. xxx^vit,citp. 2, sic babet ; ied in
duin cynmdia cum Grialiu et aliis. prelio vanelas colorum, subinde cir.cumcinijerilibusse
', N. 9. Beli oculus. Grialius coiijungit Beliocuhts. T macuiis iu purpufam , candoiemque, el tertium ex
-Vnlgofelis oculus dicilur, et ex Plinio, lijj. xxxvn, ** uiraque ignosceiuem, veluii per transiliim cbioris in
cap. 1(5, est geroiiia albicanli coloie pupiliam cin- purpura, aut rubescenielacleo. Sunt qui inaxinie in
gensiiigraro, ei e roedio auieo fulgore luceniem. Ex his laudenl exiremilules, el quosdnni cotoiuin repcr-
quo apud lsidorum cprrex-i pitpillam cingil nigram, cussris,quales in cmlesliarcu spectanlur. De murrha,
'medio aureo futgore luceniem, cuni apud aijos lege- et murrhmis plura ilajdurous ad pioosin. lib. xx^iu.
retur pupillam cingit,nigra medioaureo fidgorelucen- CAP.xiu. Nuin. 1. Traditur quod nix. S.tnctus Mar»
lem. Grialii exemplaria variant; alia ineiidose cum tinus Legionensis, <]ui htinc loeuin exscfibit, legit :
Editis, alia, ui correxi. Dkkur quod nix sit ghtcie durata per aniiOspluiiuios.
N. 10. Epinielus.Plinius, lib. xxxvn, cap. 10, de vo- Vide ejus seiiuonero in Aseensione Douiiiii, toifi.lll,
cabulo epimelasagit, quod tribui poiesl cuivis gem- pag, 147. Marbudus, jiu libro Evacis de geiinuis lsl-
.mae candidae, cui superne nigricat color. (lorum expressil cap. 41:
N. 11. Exhebenus. De exltebeno, aut exebeno, Pli-
riius, lib. xxxvii, cap. 10. Grj-siallusglaciesmullos durata per annos.
"". CAP.XI.Num. l.Est aulem nigra, etc HaecIsidoro Isidorus autem iortasse hemistichium ex JJfacontio
accessisse Grialius censet. Sed ralione ab eo allata sumpsit, ut conjiciebam ad lib. i Carminis de Deo,
parum nvoveor. Naro auclor ille glossarum, qui posl "vers.712 et 713, ubi plura de crystulli origine.
Tluguiiouem demuro scripsit, hocest, nonanle saecu- N. 2. Adamas, etc. Salmasius, pag. 2J5 Exercit.
lum xm, iion poluit cerle dislinguere quid Isidorus Piinian., obteivat nou oniiiem addiuania ad arous-
priiuum docuerit, quid Papias el Hugulio adjeceiint. sim sitailem esse cryslallo, sed prajcipue Indicuiii
Nam exstanl exemplaria lsidori et Hugutione, et Q (. et •Arabicum. ijuod auteui veteres putabani, ada-
Papia, qui saeeuloxi floruit, anliquiofa, in quibus maifta ne ferro quidero cedere, id falsiiin essi; re-
hoec eadenv verba repeiiuntur, ul in Cod. Alban., ceutiores ooiendunt. Vide Vossiumin Etymol.
Cod. 1 Yat. Arch., et aliis. Etsi autem neque apud- N. 5. Magneii auiem, el_c Uaec ex Solini verbis,
Solinum nequeapud Plinium, ea quaelsidorus tradil cap. 65, iiitelligeului' |: Vel si admotus niagnesfef-
- de ac/ia(e inveniantiir , potuit aliunde ea petere ruin traxerii, quasi prcvdumquamdam, qiudquid ma-
lsidorus. Bochartus.Ch. lib. i, c. 29, de achate quae- ghed hwseril, adamas rppial, alque auferdl.
dam huc peilinemia disserit. Nuiu. 4. Chalazias. ,be chalazia supra, eap. 10,
N.2. Excalefacta. Ex Plinio, lib. xxxvn, cap. 10, h. 5 : In antiquis exemplaribus scriptuin est: Etiaiii
ubi legitur e.icalfacta, quo verbo non seroel bac for- in igne posiius, manel suum frigus, Ul Saepeapud Isi-
iha viliiur Plinius; neque apud alios excalefaciusaut doruni et aequales noriiinaiivus absolultis adlnbeiur
exchlefacioinvenio, neque fortasse ita ustis est Isi- pro abiativo absoluto. lEt chttlazias quidein roascul.
dorus, qui Plinium sequilur. gener. est, quainvis cap. cit. 10 geneiC feroiiieo elfe-
N. 5. Mgyptilla. Plinius, ibid., mgyplillamfrequen- raiur, quia intelligiluii ggmmu; nisi lOiie etiaro eo
tem in iEgypto reperiri ait. loco correeiione siuiililscripiura refornieiur.
N. 5. Feits. Apud Plinium, ibid.; Veih reperla, non N. 5. Quod Germania miltii. IsidOtUsprae ocuiis'
a Veiis, nam Veii oppidum est Elruriae, cujus cives babuit Soliironi, ut conferenli paiebil; sed Cum
Veientes dicebautur. Apud Isidorum Giialius legit a apud Soliuum Salroasius, pag. 240 E-iercil. Pl.nian.,
Veiis, alii a Vegenh; sed legendum Veiis, ut apud . legendum contendal Cafmanica, non Germanka, ul
Plinium, aut a Veietitibus,ut in inargine Edilionis Y'uigati prajieiunt, apud Isidoruro quoque reponi
Breulianae. Baropth alio nomine dicilur baropieuus,•D * poteiii quod Carmania mitlii.
alio iaiippe. Vide.Plinium, ibid.,apud quera buropte- N, 7. Tn cujus centro slella, Plinius, lib* xxxvii,
nus et baroplh legiiur. 9 : Intus a centro ceu slella. Aique ita apudlsi-
N. 6. Mesomelas. Grialius distinguil Mesomelas cap. dorum restitueie possuinus.
nigra, vena quemlibet, elc. Melius cum Ediiione Pli-
nii, ibid. Mesomelas,nigra vena qitcmlibet,etc.-',ubi N. 9. Exudat cnim aquam. Yeteres Edili: Exundat
ciiam legitur. per mediam, non per medium. enim, quod in exudat ailt exsudal mulandum exSo-
N. 7. A radtce nigrutn. liarduinus e Mss. Ila gpud linu Salmasius, pag. 770 Exercit. Pliuian., docebat.
Plinium, ibid., legil: Afadice nitrum, medie sangui- Sed jaiu exGrialius noster locum correxerat. At, Ut
nem, sumtno ochram. Ochra est terra iutei coloris. puio,"id JPiiniisentehtia non eU, qni lib. xxxvii,
N. 8. Dionysias. Grialius in lextu edidit Dionysia, cap 11 ait: Enhydros gepimarotunditatis absolitlw,iri
in not. Dionysias, ut cap. 4, nuin. 7. Ibid., uura. 5, tandore Iwvis, sed ad motumfiuclual intUsin eas t>e-
iepyriie aciuro. iul in ovis, liquor.
CAP. XII. Kum. 1. Oica. Ex PJinio, lib. xxxvn, CAP.XIV.Nuin. 1. Omnium, eic Perperam innoli-
cap. 10. Ilnrduinus, e Mss., Jegil e/ca; alii orca. hullis editis boc caput cuin pra-rcedeuli contiiidalur.
, N. 2. Miiridax, eic. Vide cap. 4, n. 21. Grialius N. 2. Aiii/iiaci(es,De anthracite Plinius, lib. xxxvi,
lioc loco ediderat mitrydax. Breulius ad marginem cap. 21, et lib. xxxvti. cap. 7 et 11; sed tliversos
aotat milrax, ex Plinio. fortasse lapides Plihius iiis locis coroinemorat. An-
997 . AD S. ISIDOftl ETYMOLOG.AtlEVALl NOTJE. 99^
thracias vocatura SoJino gemraa quaeaPlinio anthra- A xxxyn, cap.. 10, ubl Iegitur scalpahlur, fihh stulpan-
citis. . tuf, ut noiinulli apud Isidoruro legunl, qiiod filiatn
N. 5, Sandqsirus, Plinii exemplaria variant,'sed suslineri polest. Osiraciles lapis commerooratUFab
veiior teeiio.eht Sandaresus, quod nomen esi loci in eodero Pliuio, lib. xxxvi,-cap. 19,
quo haecgeinina nascitur, Breulius in Pliriio legit N. 18. Echiles... Carcinias. De echite Plinius , lib,-
Sandaclros et tit translucidosietlanies,'pro qno lsido- xxxvn, cap. 2. De carcinia, ibid., cap. 11.
rus hnranslucido igne. Griajius, in lexiu sieiiarum. N. 19. Scorpitis... Myrmkites... Taos... Hieraci-
N. 4. Partem cerw retentat, Yulcanius. ex vet. tes... Mtites... Mgoplhatmos. Plin., lib. xxxvn, cap,
Cod,, annot-atparlem carpeie tenlat, ex Pliiiid, par- 11, de scorpile, de myrmicite, de lao,- de liieraciie-
temque cermhi signo lenenl. Ipse edidit parlem cerw de wlile et wgophthulmo.
tcinplal. N. 20. Exrulilo sanguinea... Meconiies.Ex Plirrio.
, N. 5. Carchedonia,inlellige gemma; nam carche- lib"."xxxvn, cap. 11, legendum videlur ea; rutilo, et
donnts Graeceest Carlhliginiensis. Hnc carbiinculo- sanguiueo, tn medio nigruin caitdidb ctttgente. Idem,-
ruin genere abundabat Cartbago. Vide Plinium , lib. ' xxxvu, cap. 10, meconitem simili iiiddo exponit.
iib. XXXVII, cap. 7. N. 22. Lipara suffita, eic. ItaPlinius, lib. xxxvjj,
N. d. Piinius, loc. ci(.,vocat carbmiculos alabah- cap. 10. Grialiusfitalii, apud IsidOrum, legunt lipa-
diros eos qui in Orlliosia caute nati, Alabandaepeili- ria. Pro hydromanlia UoiJnulliEditi exhibent necro-
cieb;iiiiur. De jisdem loquiiur Isidorus. mantia; sed Grialius fesliluit hydromtmtia, quod
N- 8. Chrysoprasus.Apud Grialium, in lextu, Chry- . Harduinus quoque ex Mss., in Editiohe Plinii tuetur.
sophrasius, in nol. Chrysqprasus,recte. De clirysti- R "
Ex Pliuio etiain lego synochilide, non synocitide, ut
praio, vel c/ui/sopiasio ' conlercap. 7, num.- 7, htijus Grialius. Oinilti etiarn potest aiunt posl tenefi. quod
Jibii. . , . apud Pliniura regiiur a dicuht, quod praecedit.
N. 9. Phlogiles. Plinius, lib. xxxvii, cap".11, no- N. 25. Chelonites. PHuius , lib. xxxvn , cap. 10,
minat in nonnullis exemplaribus etiani philogitidetn. dislinguit, chehnitides, quaeSuntgemmae lestuditium
Inter haecet siroilia noinina hoc.est disciimen, quod similes, a .clietonin,quaj estoculus Indicaelestudinis.
phlogitesphlogitmesiroascul. gen., nisiubisubauditur N.-24. Brontia. Plinius, lib. xxxvn ,'cap, 10 ,'dt-
gemma, phlogitisphlogitidh est femin. gener. Yerba stinguit brontiam et brontem: liavce capiiibus"lestu-
Solrai, cap."57. "al., 50 : Plilogiies-oslental inter se droum lonitiibus cadit, illa imbribus et fulminibus '
quasi fiammas wsluanies. Pro ea; Persida' oportebit
' Cadere diciiur.
ex
legere Perside, yel ex Pcrsia- ~, N. 25. Hywnia. peliywnia toni. 1 Palrum Aposto-
,N. 1U. Primum esi iu parte. Isidorus vefba Solinl lic, psg. 55 seq.,"Edit. Cotelerii, agil'ur;'de qua
el Pliuii miscuit, ut saepe alias. Legi possel prhjtum eiiam " Plinius, lib. xxvii, cap. 10.
est, deindeet in Lucania. N. 26. Slellas. Grialius in texlii edidit stetlas; in
N. il.Hormesion. Plinius,Iib. sxxvn, cap. 10,siirii- not. sumil stillds, forlasse ex aliis Editionibus.
libus verbis liormesion describit. CAP.XVI.NUIII.3. AdjecioCyprio; alii Ctipro. Pli-
CAP. xv. Num. 2. Cltrysopis eliam legit Hardui- nius, ' wre Cyprio. Idem, vitrum, ut ws, tiquatur.
nus apiid Plinium, ex Mss, Chrysoliihus a' Piiuio N. 5. Obstdianus. De lapide obsidiauo; seu obsidio
gen. fero. effertur, Jorlasse quia inlelligil gemma. tlicium cap. 4 hujus libri, n. 21.
N. 5. Chryseleclrum neutr. gen. -a Piinio riicitur, N. 6. Vitrum sulfuresolidari, nonnemo dixit. Vide
-lib. xxxvu, caj>.5. C not. ad lib. xn, cap. 7, h. 81." '
N. 4. Ghrysoiampis.De chrysolampideconfef dicta _CAP.xvii. Num. 1. Inquirendi. Scilieet, "metalii.
cap. 7, num. 7. Et quod domal Omniaferfum, lortasse ex aliquo poeta
N. 6. Leucochrysus,etc Ex Plinio, iib. xxxvu, cap. suroptiim.De re metallica exstant opera G. Agrico-
9. Alius est ieucochrysus in morem crystalli, de quo . lae, I Golsch. V.illerii, Bomarii, Cellertii el aliorum.
idem Plinius, ibid., cap. 10. Quod stncerum tneZ per CAP.XVIII.Ntim. 1. Hincet aurarii. Vide comment.
aurum transluceal, innuit morein veteruro apponendi ad hyinn. 1 Carhem. Prudeniii, vers. 22, etibi glos-
in conviviis mel in vasis aureis, dequo dixi ad Se- sam veierem : Aurora dicilur a splehdore; hinc AURA-
duliuiu, lib. i, vers. 14, in praefatione : mi dicuntur fabitofes. -
N. 2. iJbryzum aurum. Isidori cequalesel eo etiara
Collucenlque suis aurea vasafavis. aniiijuiofes "usurpare solebant d pto z, ht trapedia
. N. 7. Nhi quodaugere. Sententia clariorerit, si pro irapezia: Huc speclat elyinoii obryzi, quotloyrfi!-
legalur : JVisiquodaggluiinare aurum traditur. Gircce 52. diel. Vide Salmasium liv Capitolinum, pag. 20, vers.
r.QXaest gtuten. De argyiilide Plitiius , lib. xxxm, Alii origiiiaiioiiem vocis .obryzum ex Graeco pe-
cap. 6, iunl, alii ex Ophir insula.
N. 8. Ptne adamas. Plinius, lib. xxxvn, cap. 10, N. 5. A crepitando. Virgilius, lib. vi, vers. 209 :
ut ailamas. Suspicatur Salmasius , pag. 565 Exercit. -Sicleni crepitabatbraetea venlo.
Plinian., apiid Plinium legendum vi adamas, non ut
jsdatnas. Aiioquin putat errasse Pliuium , etciroi eo N. 4. A Saturno, etc. Cassiodorius , lib. vn, epist.
Soliiiuro et Isidorum; nam androdamas nihil habet j) 82, de inoneta ait: QriamServius rex in wre prhnuiii
adamanti simile. De marmore androdamanie «upra, impressisseperhibeiur.-
c. 4, u. 17. N. 6. Tliesaurus, Vox tdta Graecaest a reponendo
IN.9. Chalciles, chalcilmct chalcitis, clialcilidh est in crasiinum., Inde auruin a LalinJs dicliim volunt.
eliain iapis, ex quo coclo -es fit. De chalchide.genvnia Auraria absoliite lib. in Cod. Theodos., lit. 6," leg.
Plinius, hb. xxxvn, 11. ldem, cap. 10, de chal- 29, ponitur pro aurario canone, sive ajiraria pensi-
- - cap. talione. Sed Isidofus aurdriam accipere videtur pro
coplwna.
- N. 10. Mediamsecante. Ex Plinio, lib. xxxvn, aurifodina , ut accipil eliani Tacitus, lib. vi Annal.,
eap. 10, iibi legitur medias secanle fiammea vena. cap. 19.
N. 15. Mthiopicus. De carburiculh
' ^Ethiopicis Pli- N. 7. Ulqui prwerant. Apud Servium, v Ma., vers.
nius, !ib. xxxvii, cap. 7. - 560, legitur : Ut etiamifuiprwefaht smgulis parlibus,
N.14. Zmilampis. Sic legit Harduinus, apud Pli- etc, nominarunt. ,
nium, e Mss. suis oronibus. Sainiasius, Exercit. Pli- ' N. 9. Nomisma. De nomhmatis etymo vide Com-
niaii., pag, 705-, repoueiidum censel zenilanthis, e nvent. ad Prudentium,- hyniil. 2 Peristeph., vers. 50.
Mss. Isidori. Apud Solinum , in nonnullis Edilioni- Isidorus idem repeiit inlra, cap."25, n."14. Sciibitur
bus zmilanlhis, in aliis zmitaces, ut Grialius edidit. etiain numisma. Lucretius dixit effigiwin pluf.
N. 16. Ostracites. Oslracias , sive ostraciles , gem- N. 10. Nummi aulem a Nuina. Gisbertus Cuperus,
ma, de qua hic lsidorus, describitur a Dlinio , lib. in epistola ad Oltonem Sperlingiuro, ijuaeincipit In-
999 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTliE. 1000
i.er febres, negat ws a Numa fuisse signalum; putat A N. 3. Terr-e corio: Hoc est, esilmma Crusla et
Suetonium et Isidorum, qui id tradunt;decepios falsa superlicie terrae eruilur. ,
ctyiuologia nummi. Comra Harduinum contenditPli- CAP.XXIII.-Num. 1. Stanni. Semlerus, in notJ ad
•nium, lib. LIV,cap. 1, id non docuisse. Varro, lib'. iv Glossarium Isidorijnuro, verbo Siagnare, seuSlannare,
de Ling. Lat., cap. 33, innuit nummum esse vocem hunc locura allegat, |et legendum contendit 'k-Koyjnpi-
Sieulam. Fesltis, a Graecov6fu<7_j.«'originem repetit. *.ov,hoc est, quasi stagnum facit. Rctinendumu«ir6
Plura Yossius in Etyrool. jwpitwi, id est, separans, sed divisis dictionibus,
N. 11. Fblks. Pro marsupio , quod ex corio vel non, utin Edilis, cdnjunctis, aiox-uptiZm).
pelle fleri soiet. Vegetius, lib. it de Re milil., cap. CAPV XSIV.Num. 1. Elecirum. De electro gemma
20, Jtivenalis , sat. 14, vers. 281,. et alii, foilem pro actum cap. 8, num.|tS; nunc de eleciromelallo. Ele-
sacculo pecuniae accipiunt. ctrum gemnva"succhium quoque vocatur, ut.num.
N. 12. Innomhmate Iria. Lib. iu Senlent., cap. 56: seq. patet. Vid. nolj Munckeri ad fab. 152 Hygiui.
Skut in numhinale melallum, figura et pondus inquiri- N. 2. Hujus iria gptera. Servius, ad vers. 402 lib.
tur, ita in omni doctore, etc Confemptarn. vni Mri., triaelectri genera exPlinio distinguit. Ser>
, N. 13. Formarum. Verbum artis flatuariorura esl vius, in Editione qua utor, ait: quas partes, eliam1 si
forma; nam forma numnii est signum in eo impres- naturam resolvas, elc. Plinius, lib.>"xxxyii,"cap.2, ad
sum. Lampridius, in Alexandr,~Sever., cap. 39 : For- fln., Btcap. 3 et i. ix,. c 40, cap. 2_de-liis tribus
ntas binarias, hoc est, nummos binis aureis valentes. eleclri generibus fuse disputat: eleetri metalli ria-
Vide Casaubonum et Salmasiura, ad hunc loc. turam esse ait adliicernarum lumina, clarius argento
CAP.XIX.Nunv. 5. Cen(enaiiumsaa;um."Depondere R splendere, et quod est nativum,venenaelJam
- - depre-
cenienario infra, cap. 25, num. ult. Hic et alibi " hendere. ,
Grialius scribere solet scripuluiri~yco_scrupulum. CAP.xXv.Num. l.jPmderum ac mensurarum. Eru-
CAP.xx. Num."3. Aurkhalcum., De etymologia dila veterum receriliorumque de ponderibus et men-
aurkhalci, sive orichalci, Yossius, in Elyinoi. Com- suris opera Graevius"in suo Thesaurp Anliq. Rom.
nventarium de orichalco veterum Gallice edidit An- collegit. i
liayiis, Bruxellis, 1780. N. 3. Quod...pendeat. Jta multi;"sed alii corilra
N. 4. Sic Corinthia nala sunt. De rebus ex aere pendere deduCunt a pondere. - '
Corinthio faclls absolute Corinlhia dicebant. - Cicero, N. 4.- Lances. Kectum csset lanx; sed Jsidorus si-
lib. iii TuscuL, cap. 14": Si quid de Corinthiis tuis miles nominativos splet usurpare. De vocibus mo-
amiseris. De origine wrh Corinthii Isidorus Plinio et meiitcma el monela-in trutinee signiticatione altum
Floro concinit; eonferendus tamen estMurelus.Iib. apud lexicographos Lalinitalis silentium. Sialera su-
IJI Varlar. lect., cap. 5: milur quidem -iiiterdum pro truiina duarum bilan-
. N. 6- Flqmmasque imilalur. Ovidius, n Metam., cium ; sed propriecsl campana, dequa paulo post.
vers. 2 : Fiammasque imitante pyropo. Fortasse Isi- Trulina vero genus jest varias speck-s sub se contii
dorus scripsil Pyropus dkitur, aut iutelligit ws py- heiis, ut*s(a(eram' libram, etc
ropum. N. 5. Unde ei in lanceis, etc Hsec apud Servium
f- 9. N. Campanum, elc Hine nomen campanarum, non sunt, et in multis Mss. Isidbri desunt.
'de quo nonniilla Becmanus, plrira Ducaugius. In N. 6. Camj-aiia"vocabulura apud veteres boc si-
veteri Codice-Vaticano 1343, in quo quaedam sunt gnificatu non invenio. Eo utitur An.astasius Diblio-
fragmenta ex opere sancti Isidori, de Offic eccles., ,Q lliecarius. Vide Ducangium. Papias hunc Isidori nu-
caput invenio de carapanis fortasse nondum edilum, merum cum seq. cbmmiseel. De caropana statera
ac pfopterea non indignum quod inter appendices, plura erudile congfeiit Rosweydus, in Onomastico,
Joc: 19, collocetur. post Yit. Patrum. j
N. 11. Mris flos. Ex Dioscoride. Vide Salmasium, N. S.C/ia/cus. Graecumverbum esl, et apud Grae-
Exercit. Plinian,, pag. 1078. cos etiam nomeri pqnderis. Gonfer fiarduinum, ad
N. 14. Atque Ha dhlitlantibus. Genuinum videtur, Pliro,
' lib. xxi, "cap.^ilt.
alque ha disiillanles' nara praecedit superposiiw, et N."9. Ab afboris seihine. Scilicet a semine siliqiiae
nomhialivus pro ablativo absoluto apud Isidorum Graecae. |
ejusque aequales in mss. membranis saepe occurrii. N. 10. Ceradtm. Num. seq: in plurali ceratid. Alii
CAP. XXI.Num. 1. A Chalybeflutnine. Nunc Cabe cerales hic.et infra. Ego malini ceraliumelceratia. Ac
in Galaecia, cujus Justiiius et Silius Italicus meroi- nolandum quod siliqua Grwca Graecedicilur KSOKT/OV,
nerunt. Sed adverlit Florezius, loin. xv Hisp. sacf., ceratium, quia inllexum cornicuium relert.- Fortasse
pag. 51, chalybema popolis Asiaa,qui chalybesdicun- huc respexit Jos. Sealiger, qui, pag. 55 de Re num- -
tur, sic appeilari, ac fortasse a chalybe flumen Gal- mar.,affirmat siliquas ab isidoro cornus vocari, ab
laeciseChalybemvocalum fuisse. Arabibus Al charub, unde Hispani dicunt algarrobas.
JN.3." A stririgendo aple vocabuto imposilo. Salroa- Reeentiores Graeci dorruple dicunt y-apoiJSav,llali
sius hanc leclionem probat pag. 1085 Exercit. Pli- "caruba, et caroba. I
piaii. Nihilominus. alii retment apud Plinium a N. 11. Obblus. De' obolo et aliisponderibus frag-
stringenda ack vocabulo, elc De strktura 'ferri * vide .>_" menium quoddam est inltlo- Ediiionis Bignaaaha',
irifra, lib. xix, cap. 10, ri. 1. quod appendicem 20 (cpnslituet.
N. 4. Deleelatior... conlactum namque. Existimo, N. 12. Grrimma. Marsilius Cognalus, Tib, IV-Ob-
deleclaiior irrepsisse pro delicatior, quod fdrtasse servat., cap. 6, recte emendavit gramma~pro drach-
scfipluin erat delecatior , nam i el e in Mss. sacpe ma, quod-in nonnullis exemplaribus repererat. Isi-
coulundunlur. Contaclumnamque, scilicet sanguine. dorus scrupulum a scr}upocum multis deducii, non ab
De simulacro, quod vi magnetis in aere pendere scribendo.
videbatur, diclum jam cap. 4 hujus libri, n. 2. N. 13. Drachma. Grialius ediderat, et inierpunxe-
N. 5. Rubigo. Alii rubiginemo. rufceodeducunt, ne- rat: Drachma, octava pars uncim est, et.denarii, pon—
que probant quod a rodendo deducatur. Isidori sen- dus argenli tribus constans sciipulh. Pliuius, lib..xxi,
tenlia videtur esse quod tubigo dicatiir etiam wrugo; cap. ult. i Dracltma Altica denarii argenlei.hab.elpbn-
sed revera• mrugo vitium est ajris, quasi wrh ru- dus; eademque sex obblosefficil.Ex quoisidori locum
bigo. , , reslilui."Pro a dando diclus melius
' essel a decem, aut
N. 6. Scoria. A Graeco erxapio-. o de.no,vel denis. i *i ;
GAP.XXII. Num. 1. Plumbuhi. Nonnulli putant N. 14. Sotidus... nomisma. Haec, quaede nomismale
dictum plumbum quasi petumbum a 7nj).6v,lulum, dicuntur, repeiita sunt ex cap. 18 hujus libri, num.9,
quod luteae ac terreae sit naturae. Pro aurifodinis ubi eodem modo legilur effigiisque;etsi eriim frequen-
. Plinius quoque usurpat ' auraria meialla, ut lsidorus ler usurpatur effigies, effigiei, PJautus lamen riixit
in aurarih ihetallis. t§gm,effigim, ei Luctetius influrali effigiw.Desolidh
1001 AD S. ISIDOM ETYMOLOG.AREVALI N6'LE. J002
agit Barthius, lib. xi Adversar., cap. 20,- qui solda?. A Mariana, demensurisGrsecorum loquenS, sat\Concha
lorum nomen inde deducit. semicyathus. Mystrumcyathiquadrans. Chemecyathi
N. 18. Uncimpondus. Nonnulli apud Hieronymum quinia. Cochiearparvum cyathi pars decima.Cum vero
mallent legere semunciw pondus. An auiem siclns de meusuris Romanorum agil, ila disserit: Cochlear,
sanctuarii duplo pluris quam communisvaluerit, inter sive ligula cyalhi quadrans, sexlarii pars 28, eum in
sacrse Scripiurae inlerpretes-non consiat. Nonnulli Grdscismensuris cochlear sit pars cyathidecima.- Li-
enim pulant sictum sancluarii eumdem fuisse ac com- gulrn in aqua aut vino pondus esl drachmarum trium,
munem; voeatum vero sancluarii, ut pondus justum icripuli unins.
el exactum indicaretur. N 5. Colyla. Grialius in lexlu edidit cotula, in-nol.
N. 19. Uncia. .Sicula vox esl ovyxix. coiyta. Ulrbque modo scribiiur, colula inore Latino,
N. 20- Librd. Ducilur eliam a,voce Sicula livpa. De cotyla Gr»co. De hoe Isidori !oco audiendus Guillel-
mus Budseus, lib. v de Asse, quamvis minus sequum -
perTectionelibrsc vide noiam ad lib. iv Sedulii v. 184. Isidori
Aurea libra (uit. judicem se osiendat : Post hmc antiquitalis
N. 21. Mna. Plinius, Iib. xxi, cap. 31. Mna, quam monumenta cum mensurarum modos Aeprehendere
nosiri SHXAH vocaift, pendet drachmas atticas centum. mngnoperecuperem, ad pondus examinare rem institi;
N. 22. Talenlum. Servius idem pondus LXXlibra- quo faclo cum nec ex carminibus illis, nec ex Plinio
rum;iaieniolribuil iib. ix iEneid., ad vers. 255: Auri responderent, niliil potius tandem inveni, quam quod<
duomagna ialenla. Marsilius Cognalus, iib.iv Obser- harixm apud Isidorum, non oplimum ipsum auctorem, ne
vat., cap. 6, reprehenditin Isidoro quod dixerit apud quidem rerum, legilur : Hemina appendit, ete.
Romanos, cum Romani vocabulo lalenti uti non con- T, Ceiebris est controversia de hemina vini in-regula
" sancli Benedicii, in qua explicanda Menardus in Con-
sueverini, et Plautus sermonem habeat de Gracis.
Isidurus verbaServii sump-it. Addii Gognatus erro- cordia regularum,Martenius iuConiment. ad regulam
rem librarii videri LXXpro LX, et CLX-pro cxx, secl sancti Benedicti, JoannesPelletier, in Dissert. Gallic.
aueioris errorem non dubium esse quod in lalenlo de libra panis, et de vini hemina in regula sancti
posuerit minas duas supra sexaginta; nam in Plauio Benedicti, Dominus Lancelot, in Dissert: de -vini he-
qualuor minm supra 120-debebaniur raiione feneris. mina, aliique versati sunt. Yaria fortasse fuit pro
Jos. Scaliger, de Re nunimar., pag. 5.0, grammati- variis lemporibus et- locis -mensura. Vide Ducangium
corum coihmenium esse pronuntiat magnum tulen- cum auctario. ,-
lum, parvum lalenium, et apud lsidorum minus, me- N. 6. Quinarem. Videlur verbum Hispanorum pro
dium, summum,quse sunt, ut ait, ineptissima. Ad priuni; nanies?e Ducangius asserit quinalis mensuram
Plauii vero. verba, rn Rudenie, respondetse haerere. liquidorum Hispanis, exemplaque profert ex
Sed negare nequit Scaligerrem non satis expioratam monumentis Hispanicis. Ac foriasse apud IsidoruiU
apud anliquos reperiri, ueque parum laborare recen- legendum quinatem, sive gomor facit. Difflcultas a'
liores' qui lalenti valorem explicare conantur, ~ut Grialio proposila contra hunc Isidori locum facila
Salmasius, de pecun. veler., Vossius, in Eiymol.^ et dissolvitur, si duplex mensura distinguatur, altera
alii. Ad Isidorum quod aliinei, adveriendum non- gomor, sive ghomer, de qua hic Isidorus, altera eho>
nullos apud Servium, a quo lsidorus sua mulualur, mer,seu chorns, aut corws, de quainfra, n. 17. Gomor,
pro libris reponere velle minas;, nam Fannius ait; sive ghomer decima parsesl epbi, ex Exod. cap. xvi,
36. Mariana, de Pond. el mensur., coiligit gomot
Cecropiumsuperesl posthaecdocuisse talenium, C efflcere sex Toleianos sextarios prsecise, Rornanos
Sexaginla minas,seu vis, sex millia draehmas. vero qualuor, et quaiuor quinlas ejuMlein sextarii;
et adducit verba Isidori nostri, quibus probatur ex
Libra continet draehmas 96, adeoque sexaginta librse quinque sextariis Romanis quinarem, seu gbmor con-
solum eificereni dracbmas 6952. Libne sexaginla slare. An auiem inter chomer et corum distinctio alia
dua3,quod apud Servium ei Isidorum relineri Chacon adhibenda sii, posimodum videbimus.
volebat, efficeieni draclimas 6072. Et tfe minis qui- N. 7, Cmigius. Minus bene in nonnullis Editionibus
dem Piauius" loquitur. Diversa lalenlorum genera congium ycutr. pro congius, quod idem vitium in
Feslus enumer.U : Talentorum non unum genus. ,At- veter. giossar. occurrit. Figuram congii expressit
- ticum esl sex millium denarium. Rhodium et Cistoplw- Fabreltus, C. 7, pag: 626. Verbum congiendo apud
rum qualuor miltiitmquingenloruindenarium. Alexun- alios non reperio. Medioeevodicebatur congiare, seu
drinumduodecimmillium denarium. Neapolitanumsex congeare, licenliam abeundi concedere, quod Itali
dcnarium. Syracusanum uium denarium. Rheginum dicunt congedare.
vkloriaii. Erat eliam lalenlum atticum majus, quod N. 9. Denarii numeri. Confirm:ilur hinc, legendum
85 minas et 4 uncias-conlinebal, de quo Livius, apud Dioscoridem, lib. v, c. 82, melretam esse nien-
lib. xxxvm, cap. 38. suram decem congiorum; alii legunl octo, alii duode-
-N. 23. Ntimeri nomen, recle, inquit Scaliger^ loc. cim. Melreta, cujus fit mentio in sacris liiteris, batho
ciu, pag. 64, ul dislinguatur a ponderali, quod Ara- Hebraeorum respondere dicitur.
bes corrupto nomine Kintar, Hispani et Aquilani N. 10. Sexlariorum. Forlasse Epiphanius et Isido-
quinlal dicunl. Medio revo nomina et -
quinlale, quin- rus de sexiariis Hebfaicis loquuntur, qui Romanis
latlus in usu erant, de quibus ptura Ducangius. His- D lertia parte sunt minofes; sed, ut advertit Mariana,
pani quintal vocaui pondus centum Iibrarum; de quo dici tunc deberet modium continere sextarios viginii
confer Marianam de Ponder. et mens., cap. 9, ubi quatuor. Sed prce oculis semper habendum mensuras
ex Isidoii verbis colligit Laiinos posleriori tempore et pondera pro locorum varieiate hiulari; et fortasse
cocjsissecenienarii nomine taienium significare, eo Epiphanius mensuras Samaritanorum , unde ipse
pondere aliqua ex pane mulaio. ducebat, plerumque intelligit. Isidorus autem
genus
Num. 3. Coe/iJear.Yehementerdissident Epiphanii auctoriiate se tuelur.
-CAP.XXVI.
inier se tcriplores in mensuris, ilidem ut in ponde- N. 11. Satum. in glossis in Vetus Teslamentum,
ribus explicandis. Nain veieres plerumque obscure ex Codice 1 archivii Valicani edere inter ap-
quas
loeuli suni; et aliquando Grsecas'mensiiras-eodem pendices, ubi locus opportunior videbitur, cogito, ad
nomine inlelligunt, aiiquando Laiinas. Forcellinus, cap. xvi Genesis satum dicilur habere modium, et
cum aliis,-ait cocldear esse quartam pariem cyathi; semis. -
sed ex Isidoro coiligitur, esse parlem vigesimam N. 12. Baihus. Gfialius edidit Batus; communis
cyalhi,- ex Fatinio autem esse pmem vigesimam scriptura.esl bathus; sed vocatur eliam badus. De
quartairi cyatlii. Nam cheme est pars duodecima, mensura hGscfereMarianajloc.cit.-,bathus capitsexta-
cochlearest dimidia pars chemes. Yerba Fannii sunl: rios Romanos XLVIH,HebraeosLXSII.Vel cerle ba-
At mjslrum cyaliiiquarlaesl, ac lerlia mystri, thus diiplex erat, miuor aiqualis ephi, major propur-
Quamrocilant chemei, capiiha?ccochleariabiha, tione sexquialtera cuni miuore coinparalus.
PATUOL. LXXXII. 32
" AD S. ISIDORI ETYMOLQG. AREYALf NOTJE, -
«0Q3 1004
M. 15. Hinc et indelevetur. Quia per syneopen di- 4 etepdem mo4pcSlerculnm qpidam legiml apud Ter^
eitur amphora ab «ftyiyopsuf.Amphora Romana gua- "tulliaiium in ApologeiL,'cap.25.1nfra,cap.§eq.5aitrai
drantal dieebatur, quia ex pede Romano in quadrum 3, rursus ple,Sierculio!, sive, Slerculo.
facto constabat. Volusius Meiianus , de Asse : Qua- G1p.11. Num. 1. Dem/e. Hpe est, iustrume.utis ex
dmnial , quod nunc. plerique AMPHOR&H vocant, a?re. Hanc "enimviin" particula de habet. Gastgrum
habet urnas duas, -modiostres, elc. Amphora grseca, aro verbiim Glrajcpmest, non ex mre deductuin'.
seu Altica tres urnas continebat. Fanni,us : M.3. 4 sterce, qui ei Stercutus. Ex'Augnstino, ut
Grialius siipra pbservavit. Sed apud A^guslinum
Attieapraetereadicendaest amphoranobis, nonnulli ila.Ieguht : 'Hunc Sierien atiifiterculiumfip-
Seucadus; hahcfacies, noslraesi adjecerisurnam. pellarunt. I ' "
i
H~.K.Medimna, medimnus,sive medimnummensura N. 5. Runcatio. Y-erees{ a Grsecopfyyj};, rostrum.
est sex modiorum, ut ex Cornelio Nepole, Fannio et Hinc runco, runconisj et Vunco^runcare, ex quo Hi-
aliis, apud RQSweydum, in Onomasiico, colligiiur. spani dicunl arrancar.' Ita etiam sulcus a prseco o).xor
Ausonius in gryplio ternarii dixit Sicana medimna, est deducendum. ' A veruqcium
" vero Hispani dicunt
sed in plurali.-Quod autem Isidorus ait, medimnam varuechg. i" -
modiis constare, redit eadem responsio, N. 6'. Satio. Est a satum, ut aclio ab actum, etc.
" quinque
incerta fere omnia esse quse de veteriim mensuris Veibi sero origineni Hebraicam Becmahiis, pa,'g."966,
proferqnlur; yarias fuisse etiam sub eodem nomine astruit. Isidorus fprlasse Servium respexit, qui ap!
mensuras pro varietate Iocorum, ettemporum. VirgiliuniVIpc. cit,,'ait', id est, adeo iereng cmlq, W
N. 16. Ariaba. Rosweydus, loc. cit., posi plura " vestinientis,non egeas. |
veterum lestimonia de artaba, nqn satis sibi consen-. G4P. iii. Num. 2. Fmges autem'reliqua. Non negat
tienlia , concludit: Sed oinnino varia mensura fuit Isidorus frumeiita eliam esse fruges, sed asserit,
artaba. Mariana cum praemisisset artabcs ex quorum- fruges nohsoluhi.de friumentis,sed eiiam dealiis dici;
dam senlentia respondere LXXXsextarios , ex Epi- adeoque coniraffus non est Servio, qui ex Cicerone
phanii LXXII,ex Fannii LHI, cum trienle, addidit has concludit etiani frumenta fruges vocari. Discernunlur
varias- opiniones «onciliari non posse , nisi forte ex ergo frumenla a frugibus, tanqpam species agener,e,
Varietaie sextarii, ut Fanirius locutus sit de Romanis, noii tanquam species ja specie. Verbo frumendo, aut
Epiphanius de Atticis, alii de Hebraicis. frumere pro vesci an |apud alios reperiatur, prorsus
N. 17. Cliomer.Cum supra, hum. 6, diclum fuerit ignoro. Vide 1. xx, c. 2, n. 27.
gomor sexlariis quinque conslare, nunc saltem di- f^. 5. Primitiai. Surit primaj res in quocunque ge-
slinclionis gratia scribendum est chomer, non gomor, nere; sed ex communi fcriptorum usu colligi posse
ut Grialius aliique ediderunt. Profeeto hoe loco de videtur, proprie de frugibus dici, qua3humini pffe-
Hiensura magna sermo esse debet; et solum hubila- runlur, translale de a'l|is rebns.
tio inde orirf poiest, quod -chomer, sive homer, et N. i. Trilicum. Varro. de L]ngrLat., "" cap. 22 : Tri-
quod trhum est\spiceis. "'-
corus% sjve chorus prp eadem mensura poni solent. licnm, N. 6. Ador. De cdore, sive adoreo qusedam est
Keque oeeurrit, quid possit responderi, nisi fortasse,
fluod dimidium cori alicubi nomen chomer obtiuueriL glossa yetus inier eas quas edidi ad Prudentiuiu,
Mensurse cerle Hebraeorum ex communi sententia liyihn. 10 Catliem., yers. ult., in qua' etymplogia
hnntservant ordinem. Corus, seu chomer, maxima ImjusVoeis indicalur ex adoro , cui favel PrisciaiiuSs
omnium est, conlinens x, ephi, toiidem bathos, xxx Q' lib, iv, pag. 62.8, Putsch. Quod adorea sacrificia di-
Baia, c gomor, CLXXXcados. Cniajdam appendicula aulem cerentur,-a|)ud alios expressum non reperin. Adorea
de mensuris Hebraicis, num. 21, a jiobis proferetur fem. gen. progloria, et laudeaccipi solei.
ex fragmenlis, inilio Editionis Bigneaanaaproduclis. N. 7. Sitigo. Gra3ce|simi!i modo dicilur aihyvt;.
CAP.XXVII.Num. 1. Ponderis signa. Fortasse ex hu-~ N. 8. Trimestre triticum. "De tritico quadrimesiri
signis ponderum, et mensurarum, quse in Nonnevos' nonnulli exponunt qpod Salvator discipulis dixit :
jusmodi dicitis quod, aahuc quatuor menses sunt, el
libris mss. olim apparebant, orla est illa confusio,
quae in ponderibus et mensuris veterum explicandis vers. tnessisvenit? Videsis noias meas a"dJuvencum,"lib.Hj
observalur. 313. }
N. &. Gamma. Grialius in nota ediderat gammw; N. 12. Centenuin.Manet apud Hispanos vocabuliim
centeno:
reposui gqmma, quod in textu exhibetur, ut sii inde- invenio. De quod apud alios antiquos hoc significatunon
clinabile. milio Festus: Milium quidam putantcepis-
se nomenmacsimea nummorum summa, quceest mille.
LIBER DECIMUS SEPTIMUS. N. 13. Panicium. Panieum vocant Plinius et Cse-
CAPDTPKUipu.Nuni. 1. Rerum rusticarnm. Scripto sar. Sed Isidorus videtiir scripsisse panicium. De pisto
rum fpirusticseoptimaEdilio esl ciiraGesneriLipsiaj frumenlo niliil cerli habeo, nisi sit adjeclivum fru-
1735, Yideri eliam possuntGeopomci veteres,receu- mentum pistum a pinsendo. Yide Fesium. De sesamo
senle Joaii. Nic. Niclas. Lipsiael78i.Recentium'scrir fruinenio aesiivo Plinius lib. xvm, capp. 7 et 10.
ptorumingensfstnumerus.InterHispanoscelebrisest N. 14. Farrago. Dejfarragine Varro, Columellii,
Herrera, qpem Italjce reddilum
' ' " " ab ani]Q « Plinius ei alii.
Yeneliisjaih I
1608 video.' ir GAP.IV.N. i. Faba fresa. Fressus -ei fresus est par-
N. 2. Sed fep-o qualicunque, elc. Yix lisc inielligi ticipium verbi frendeb, seu frendo, qnod pr» fran-
possunt, nisi yerba Servjj legantur ad lib. 1 Georg., gere etiam accipitur. Fabain " ffessam"nominat Celsus
vers. 147 ; Prima Geres omne agriculiurm genus ho- lib. v, cap. 18, n.21.i
minibus 'mdicqvil;superfluam enimqumslionemmh,vent •N.6. Fasefas..'. cicer. Ciceris etymologiamex liu-
commentarii,djcentes Osirim,velTriplolemumqrqtrum gua Hebraica noiinulli! repetunt. De faselo Yirgiiius
invenisse. Nam aliud esl unam rem invenire, ef.aliud Georg. vers. 227 :
mnnem agriculturam. dopere, quod fecit Ceres. 'Nam »..Viciamqupseres, yilemquefaselum.
{errum dicendo, cpncla geqeraiiier rusiicoruni arraa • If. 7. Trislisque iuphji. Trisle pro amarp sumi spiel
eqnsplectitur. Pro lutminqtum cpnjectura in cpllaliq-
'
nibus Gothjcor. CopiicunrTplet. erat Futmi nqiuiiu Vide "" jneum" commeht.
' jad vers. 50 Ditiocliasi Prudeu-
N. 3. Sterculius. Grialius intextu edidit" Sieixu- 'pl: I
tius, ii) not. indical Sterculius. Apud PJipium', lib. - QKV,.y. Num, 1. Rudi qdhuc smculQi Repenti pgsl
s?n, pap. 9, npnnulli Jegunt Sterciitium, Harduinus dijpijim mundp. liudis pro novo usitaium esi. pru}
ex Mss." Sterpuium. Prudentiiis, hymn. 2 Peristeph".', dentiusJib, 11atfversus Symmaeh. vers. 277:
vers. |49 : , : Si quidquidrudibusmundi nascenlisin annis ~-
Janum bifrontem, et Sterculum Mosbahuit, etc. I
Colitsenalus; Confer iudjcei|i Prpdenlii,
1035 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI NOTJS. 1008
N. 3. Exlremitatibusterrm. Servius ad vers. 7 -eel. jA.quod non est cur rejieiatur ut superflnum. Tertiim
5 : extremitalibusagrorum: gradum, ait Colinnella, facit earum Ce[sus,qumfecon-
N. 5. Sarmenlum a serendo. Feslus sarmenlum a ditate solq commeiidqnlur: ul tres hdvenacim ' ' etc.
sarpere deducit; nam aniiqui sarpere pro purgare di- Al spiona, eic.
cebant. N. 28. Viiis Spionia. Vitiscioniqeral apud Grialiuin -
N. 9. Apatma derivelur. Paulus ex Festo: Palmiles et alios. Ex eolumella reposui tuto Yitjs Spiqnia.
vilium sarmenta appellantur, quodinmoduni paltnarum N. 31. Qbiqqueqre,Etiam apud scriptores de re ru-
humanarumungulas, quasi digilos, edunl. stiea, Catpnern et Gqlumellam, in veteribus editio-
N. 11. Capreolos\~capiendq eliam deducit Feslus. nibus et mss. reperitur oblaqueare, non ablqqueare.
Alii exeo quod capreolorumvcornua referant. Ulrumque verb.yih jn hac significalione est a lacu,
N. 15. Humidum esl, etc. Servius ad vers. 20 Ecl. non a laqueo.
10 : Bumidumest quod exlrinsecushabel humoris ati- N. 33. Hinc propagines. Apud Grialium erat: Hic
ttuid, uvidumveroquod inirinsecus:undeiivm dicuntur. propagines.
Grialius in textu edidit, humidumest quodexterius;in CAP.VI. N^um.2. Qiiasi arbor's hasta. Id ex Servio
not. indicat, extrinsecus. nqn esl, neqiie ad verjirp etymon pertinet.
N. 16. Frmcoque vocatm... Has lageos d\cunt. Pli- N. 3. Arbbr aulem,'e)c..' Ex Agra^lio est, Arbqt
niuslib. xiv , cap. 3, asserit lageam vitem (sic euim omnelignum dicitur, arbosnon nisijructiferq. Sed non
appellat) peregrinam esse. Non ergo constat quod aliud discrimen agriosci solet, nisi quod arbos poe-
omnes uvas prmcoquas,-sive, ut alii scribunl, prmco- licum est.
ques, aut prmcoces,veteres dixerint LAGEOS. El Virgi- N. A. Frutex brevisest appellatusrNeque etymon
lius clare distinguit lib. n Georg., vers. 93 : *> {rulicis, neque quod fruteta sit pluralei ejus, iisque
quod frutela sit afbor alta, idnnea 3gclf>ritateconfir-
Et passopsylhiautilior, tonuisquVlageos, mari poiest. A frulice^si' fruticeiy,m, ' ' e'
Tenlatiirapedes olim,vincaturaqueliiiguam ' frulectuni,
Purpiiresepreciaeque... frutelum, loeiis fruciibus gbundans, ,
N. 5. Silva. Grialiuscum nonniillis scripsit sylva,
Ubi Serviusinmeaediliqne : PRIICLEQUE ; hmcito.mar quia id etymon grascum pnstulat. i\\'v\d prasferunj
turescunl; unde el PREci.Ediclm sunt PR4SC0Q.I1/S, quod lapides, et libri veteres; ae sa;pe Latini i pro y jid-
ante alias' coquantur ;omisso sole. In Cod. 2 arcbivii hiimeruni in voeabulis quae ex Graxo traxprunt.
Valicani hsecalio ordine referunlur : HasGrmcilagegi N. 6. Nemus verbum Grsecum est. Qpod nemor^
dicuni... ut tepus. Purpurcm q cqloredicuntur,unciarite sint arbores majores, etc., solum persynecdqcheh
a magnitudine,daclyli a longitudine, siephanitma r6z intelligi potest. De cpnsuetudine cqhstjl-ueiidiiqolai
lundilale, Rhodim, elLibycm a regionihusnuncupalm in nenioribus apud paganbs res certa est. Ipsas eiiam
sunt: ceraunimvero, qtiod rubeant, velut ignis Generq .arbores cultu genliles prosequebanlur. -
autem uvarum, etc. N. 7. Lucus. In Iuco lucebant eiiam funalia, quia
N. 18. Amminea. Servius, n Georg., vers. 9G, sacra ibi nocturno tempore celebrari Tnbs erat. Aiii
scriIril, sunt etiam amminem viles; quam scripturam tropo per anliphrasin.
critici plerique praeferunt. Grialius ediderat in (exlii N. 9. Aviaria eiiam erant ea in quibus aves altiles
aminea, ut scribit iu not. Nbminis qriginatio melius custodiebantur el alebantur. Legendum forie, fre-
petitur -cum Macrabiolib. n Saturn., cap. 11 et aliis quenlent.
eS Amminearegione, ubi Falernum, vel, ul alii legunt, C N. 10. Recidiva. De recidivis vide npt. ad lib. I
Salernum, aut Salehtum. Dracontii, vers. 558. -
- N. l9^Fmcinia.
ApudGrialium erat fwciniamvocal, N."H. Demergilur. Grialius, dimergiliir.
. per errorerii, ut puto: nam alia exemplaria exhibent N. 19. Ut prmdixhnus.Scilicet eap. super., num. 8.-
iu cnnt. N. 20. Cymas. Verbum Graecum, quod in vulgares '
N. 22. Basilica. Apud GriaTmm,et alios editos eral quoque lingnas defiuxit. Nonnulli scribpnt etiam La-
basilisca : restitui basilica, ut apud Plinium et Colri- line cimas, et cumas.
mellam legitur. ,N. 23. A frumine^Yide supra cap. 3, num. 2.
N. 25. Visutamaleriem.kpud Griaiium erat Visula, N. 25. Unde elltjclmium. Grialius in textu edidit
maleriam, el brevem,ei talum folium : quod forlasse lychnum,• sed -in not. exhibet lychnus, vel eilycli-.
- conlra ejus menlem irrepsit. Apud alios editos , ma- nium, quamvis solum ex conjectura id proferat pro
leriam, el breve,el latum folium. Qui de re tota velit iucinium, quod in aliis Eclitis exsiat. Nescio.an huc
Judicare, pra oculis hahere debet Columeliaeverba : periineat quod irifra cap. 7, num. 65, commenio-
Vtsulmdeindeab his, elminor argilis, terrm medio- ranlur olivse lycinim, sive licinioe.,quae optimum
critale Imlantur; nam in pingiiinimiisviribusluxurianl, dant lumen. Yide notam, etlib. xix, cap. 19,-numv
in macra lenues , et vacua fructu veniunt: amiciores 5, ex quo prseferendum videtur el(ychnium.
jugoquam arboribus , sed argilis eliam in sublimibus N. 26. Fomes est aslula. Inter opepa var.iorum dc
ferlilis vastis materiis, el uvis exuberat, humiilimis la- Dedicatipne sub ascia cum noijs Mazochii illustraiur
bulalis aplior. Visulabrevemmaleriam,H latum folium hic Isidorilocus, sed ita ut menda editionum vete-
exigil, cujus amplitudine fructus suos oplime adversus j. rum cbrrigantur, jam a Griafio eniendala. Servius
grandinem luelur; qui lamen nisiprimoquoquelempore ad loc . cit. Yirgilii: Sane fomites suut assulm qurn
maiuriiegantur, ad terram decidunl: humoribuseiiam ab qrboribuscadunl, quando incidunliir, quod foveant
prius quam defluanl putrescunt. ignem. Clodiusscribit... Item alipJpco : Assulw am-
N. 25.' Mareolkm. Verba Servii ad vers. 91, lib. n bustm, liqna excavatq, d fungis nomine qccepio. Yide-
Georg. sunt: MAHEOTIDES ALB^E.JSgyptim : Mareotis licet ex fungis optimusfu fomes. Utroque modo dici-
enimpars esl dSgypli.Eidicendo ALBJS,ostehditetiam tur, assula, et haslula : pt hinc. Hispauice aslilla, seu
esse purpureas, vel alterius coloris. At Golumella libf hustilla. Nota ha>c est Vulcanii : Ita hodie Hispani
ni, cap. 2, inler graeculasvites recenset Mareoticam; HASTILLAS vocanl, qum Grmci jta/jyu. In mss. Plinii
quod nonnulli accipiunt de parle Epiri quse Mareotis apup!Harduinum legitur etiani \\qslu_lq,ubi alii ha-
dicitur, et in qua optimum vinum nascitur. bent assula. , .
N. 26. Helvolqf, etc. Ex Columelialoc. cit., ubi N.^ 27'.' Tilionem. Verbo litio^iis,Varro, Celsus,
ail, ab helvo, msi fallor, colore vocitalm,A Plinio Apuleius, et alii utuntpr : e yuigi' tamen consueiu^
quoque vocantur helvolm,et varianm lib. xiv, cap. 2. • dine id suhiplum argiii|;g(iam Lactanlius lib. iv, ,cap,
Kam helvenacm,quas ex Plinio Grialius commemorai, _ \i: fiiionein vulgus appellat exlracluin fqco tprwm
sciiicet ex eod. lib. cap. 12, ad aliam speciem perii- serhiustum. Vulgare^ lingu.seiije.ntnomen retinent. .
nent. Hetvendcias has Columella appeliat,' tresqiie CAP. VII.N.'l._ .PgJ.mijkab.aliis de quovis fructu
earum speciesdistinguit. palmm dicitur^ Caryolg flSlspppips palniulae, ut apud
N. 27. Teriius locus, «tc. Hoceliaui exColumella; CailsumAureliahum lib. ii Acut., cap. 57 : PalmulOi
«067 AD S. ISIDORl ETYMOLOG.AREVALI NOTJL 1008
mcales, quas CARVOTAS vocant. Myrobalanum pro- A , Divinat., cap. 40 : Quidam in portu Carkas Cauno
prie est glans jEgypii» cujusdam arboris, ex qua flt adveclas vendens, CAUHEAS clamilabal. Alii scriptores
unguentum myrobalanum pariier appellatum. Caricas pro quocumiiie flcorum genere ponebanj.
N. 2. A verbo laudis: ex Servio ad Eclog. 8, vers. Ovidius, lib. viu Metam.., vers. 074 : Hic nux, hic
13 : Cur iamen driumplianles lauro coronenlur, hmc misla est rugosis curica palmis. Ita etiairi Plinius.
raiio est, quoniam apud veleres a LAUDE habuit nomen ; N. 18. Caprifictis., Martialis, veluli per lusum,
nam LAUDCM dicebant. Grasce laurum daphnen diciam etymologiam caprificideducit ex capro, ei ficn,i\b. iv,
volunt, quia resonat dum uritur: ac fortasse apud epigr. 5-2.Videri possnnt Becmanus, Vossius et alii
Isidorum juveritita interpungere, vocant: quod nun- etymologi. De remedio vero, seu caprificatione, qua
quam deponal vhidilatem, inde illa polius victores arbor iicus fecundatur, Plinius, Columella, Palladius.
eoronanlur. Laurus veteribus plena erat boni genii, N. 20. Sit foliis similis. In nounullis veteribus
ac plurimis de causis, quas referunl Bodseus ad exemplaribus legiturj sit folia similis, ut sit femin.
Theophr. pag. 185 seqq., et Meursius tom. IV Arbo- folia. Medio sevo ita yidetur dielum, ex quo vulgare
reti sacri, pag. 9. Confer Georg. Augustum Lang- iiomen defluxit. lsidorus fortasse innuit (mori suo
guth in libello quem Lipsiae edidit 1738 et inscripsit, inhaerens) quod sycomorusdicta sit, quasi sicut morus.
Anliquitales plantarum feralium apud Groecos,el Ro- Sed revera componitur ex euxij, ficus, et morus.
manos, pag. 17. Fructus enim sycomori forma et magnitudine ad
N. 3. Virgilius amanlibus, etc. Fortasse respicit ficum accedit.
" vers.
64, Eclog. 3: N. 25. Castaneam. Alii castaneam diclam pulanf a
Malome Galatea petit lascivapuella; ^" Castana, seu Castanea, 'Thessalise urbe, ubi" caslanem
abundant. !
de quo plura interpretes. N. 26. ab
Ilex electp.Scilicet, quasi elex ab eligendo,
N. 5. Mellis saporem, etc. Scribitur nihilominus quod aliis quoqoe elymologis placet.
cum uno / melimelum, quia ex vocabulo grseeo p.i\i N. 28. Msculus. Grialius in texlu edidit esculus,
deducitur. In Martialis epigrammale alii legunt, dicas in nota msculus. \
hmcmelimela, licel. N. 29. Siliquam. Salmasius, pag. 461 Exercit.
N. 6. Malogranatum.Dubitant nonnulli an malogra- Plinian., animadvertit conlra Isidorum, siliquam dici,
natum recle dici possit. Veteres quidem malum grana- quod in siliqua esset; non fructiim, sed ligneum
tum lanium dixisse videntur. Mala punica a Plinio coiticeiii esse dulcein; acaciam exprimi ex seniine,
absolute granata dicuntur; et hoc nomen Hispani vel fructu spiaae jEgyptiai, qui fructus etiam in sili-
adoptarunt granadas. quis exstat: spinum iEgypti, ex qua gummi, -acaciam
N. 7. Duracinum. Hinc Hispani durazno dicunt, quoque voeari. Hasc fere Salmasins. Acacia quidem
quod ex Latino durus- oritur. Brisonius lib. n de ex fruliee spinoso, aeaeia periler nuncupato, expii-
Regno Persarum, num. 236, cum Plinio lib. xv, cap. mitur; de qua vide Plinium, 1. xxiv, cap. 12, el Cel-
13, refellit errorem Colurnellas, vers. 403 seqq., et sum, hb, vi, cap. 6.
Isidori hoc loc, qui Persica mala iu Perside vene- N. 30. Nardi pistic . Ex nardo pislico, cujus me-
nata fuisse crediderunt. Alia est arbor Persea, quse minit evangelista Joannes, etymologiam pislacim
ih Perside venenala dicitur a muliis, in jEgypto vero Isidorus deducil. Sunt tamen qui putaut amanuenses
innoxia. De hac Plinius lib. xm, cap. 9, ei lib. xv, pro nardo spicato, ut Marcus, xiv, 5, vocat, irahs-
cap. 13. Grialius primo loco scribii Armeidcum, dein- G cripsisse pisiici. '•
de Armeniacum. N. 31. Pitin. Alii pulant piceam non esse xsvr.w,
N. 8. lnctaruit. Quia huic uni- lantum arborl sed pytin. Vide Mattliiblium, ad Dioscoridem et
incubuit Virgilius , ut Servius notat. Pro ex ilta Langgulhium, loc. ciL, pag.-28et 39. De «lectro,
foveri animam, Cod. 1 Vat. aich. liabet ex illa tueri seu succiuo, fusius lilj. xvi, cap. 8, num. 6.
animam, ul lueri passive accipialur, quod forlasse N. 32. Longe eut. Hoc est, longe in akum abeat,
Isidorianum est. quam oiyrnologiam aliis quoque r-eeentioribus pla-
N. 9. Faba Syriaca. Isidorus cum Servio, ad vers. cere video. Quod abies gallica voeetu.r propler eau-
84 I. n. Georg. -: Vulgare loli vocalulum in faba dorem , ex co intelligitur, quod Gallia a candore
Syriaca exprimunt. De loto, -./Egypiiacaheiba, labas dicitur, m exposiium jam fuit Iib. xiv, cap. 4, num>
simili, Plinius, lib. xm, cap. 17. De lotb aibore plura- 25. Iu abieie autem 'est pars inferior, qua3 enodis
Salmasius, pag. 1059 Exercitai. Plinian. esl, superior, qua»nodosa. .
N. 10. Nixam. Salmasius, pag. 1524 Exercil. N. 55. Cedria. De ckdria, qua perliti libri conser-
Pliniau., observal myxa pruna Sebestena esse apud vantur, Piinins, iib. xxix, cap. 5.
aliquos , ei ab fsidoro cum D.imascenis confundi. N. 54. Cyparissus. JAliaincausam cur cypressus,
Ipse exisiimat myxa velerum Gracorum esse musa, aul cupressus, aut cyparissus, ad domos et circa py-
Jicis proxima, quse Hispaui vocant Mtjuera banana, ram pro fuoebri sigir!>!poui solita fuerit, assignat
hocest, ficum bananas fereniem. Rosweydus, in Festus : quia scilicel excisa nbu renascitur. Quem
Onomasiico, verb. Nixm siccw, plura veierum pro- ad locum videndus Scaliger.
ducil Ioca de nixis, aut myxis, quaj eiiain myxaria N. '36. Dislinciionibusalbis, ac fulvis. Salmasius,
dicebantur. " pag. 1033 Exercii. .Piinian., ad\ertit verlum Diosco-.
N. 11. Elmomeii. Est neutrum indeclinabile, ut a ridis Sw.fwsig exponeiidumesse, non per maculas, ut
Plinio usurpaiur. Isidorus, ut arhorem faciat, for- Isidorus imerpretari iJidelur, sed per lineas venarum
tasse scripsit Elmomelis. in lougum discurrentes.'Idem Sahnasius, ibid., pag.
N. 13. Metopos. Grialius, in nol., indicai melosus, IOSOJ Isidorum rcprelientlli, quod paludem Mareb-
sed in textu edidit melopos. Salinasius, pag. 551 lida in ludia collotet; IsedIsidorus Servii exposilioni
Exercit. Plinian., meiopon a Plinio reeie vocari ait. iidbaeret, cujns verbaiCrialius protulil. Placet vero
Apud Piinium, lib, xn, cap. 25, plerique legunt correctio Salmasii, qui in I.ucani vcrsu emeudat
metopium. ebenus Meioeiica a Meroe uibe
N. 14. Mespilus. Grialius, in nol., scriiiit mespila, Nain idein Lucanus, iib. 2, ver^.principali
305, ait :
,?Elhiopia;.
in textu tnespilus, quod rectuin est. Mespilum esi
fructus arboris mespili. Ambilurnigris Meroefecuridacolonis
-N. 16. Apta hastitibus. Ex.Serv.io-,loc. cit. Virgilii. Lssta comisebehi... ,
1 1' ,
N. .17. Hinc et Caricm. Incertum me Grialius re- In primo Cod. Goth. Tolet. noia haee est: Ebenus
linquil, an spuria censeal baic omnia verba, Hinc et arbor, quam non comburii ardor.
Cariccea copia nominatm. Kgo omnia pj o geniiinis "N.37. Quasi ptalanus ditatata. In Yulgaia : Quasi
accipio. lsidorus ait licus Caricas nominatas a copia plalanus exakata smn. Forie riia-zo; Grwci.
scilicel, qua Garia abundabal. Cicero, lib, i de N. 58. Inceimfif.' Deiucaustis ex ^elerum muia
1009 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI NOTJE. WIC
rite restituendis Petrus Garzia de Ja Huerta post, A ab oppidoCruslumionominata. GRAVIBUSQUE VOLEMIS,
Requenutn , Hispanum iiidem, doctissimum com- id esl, magnis. Nam el VOLEMA ab eo quod volam im-
ruentarium typis regiis Matritensibus,edidit. pleat, dicta sunl.- Undeet INVOLARE dicimus. Fortasse
N. 40. Torquentur. Apud Virgilium legitur curvan- Isidorus alium secutus fuit; qui olivas eorumdent
tur pro torquenlur: Plinius, lib. v, cap. 23, docet nominum explicaret. Forcellinus, qui accuralus alio-
I/urawn, sive Ityrmamprovinciam CoelesSyriee esse. quin est, et magno mihi usui esse solet, asserit Ser-
De loxicis, quseex Plinii aliorumque senlentia taxica vium ad bunc locum addere volema pyra lingua Gal-
prius tficerentur, vide Joannis Gorrei ~"medici com- lica bona non et grandia dici. Quod si est, subjungit For-
mentaria in Alexipharmaca Nicaudri. cellinus, e Latio voxesl arcessenda, sed e Gatlica
N. 47. Quod celeriler saliat; ila etiam Cincius. Ri- lingua, qum eadem olimac Germahica.Jn mea Editio-
diculura tamen id Festo et reeentioribus videtur. ne non invenio hax Servii verha ; neque Ducangius
N. 48. Vimen.Ita dictum alii putant, quia facile in volemumalium auctorem pro elymo Gallico citat,
vielur, hoe est, fleclitur, Viere est vi fl&tere. nisi Papiam ex noslro Isidoro. Quod involare dicatur
N. 50. Myrtus. E vocabulo Graco trahit originem, a vola, tradit etiam Iso, in gloss. ad Prudeiuium,
pvpTo?, livptrlvYi, quod nonnulli derivant a myrrha ob vers. 860 Apoth. : VOLAmedietas pulmm;inde inva-
odoris similitudinem. GrialiuSjcumaliis Editis, scribit lare dicimus,quia quidquid involamus, in palma re-
pnpivn,sed voxusitata est pMfB-ivn, aut Altice p.Mpphn. condimus.
N. 52. Prmstanliorem. Pro prmstantissimam; quae N. 69. Amurca. Hoe vocabulum Lalini potius e.
phrasis sequalibusIsidorl et anliquioribus etiam fa- _ Graecotraxerunt, quam contra.
miliaris est. N. 70. Gumen. Dicitur gummi indeclinabile, et
**
N. 53. Scribe in buxo. Vhlgala: Scribe ei super gummis, gummis. Palladius usurpavit gumen, ut hoc
buxum. - loco Isidorus. • -
N. 54. Medeorcum accusativo reperitur apud quos- N. 71. Resinam. De resina Bocharlus, Cb. lib. i,
dain veteres, sed sub varia, el dubia leciione. cap. 8, qusedam afferthuc specianlia. Plura etiam
N. 56. Slipa. Desfipavide Festum, verbo Stipa- Plinius, lib. xvi, cap. 11, et lib. xxiv, cap: 6, qui
lores, - v.arios resinae in medicina usus reeenset.
N. 57. Canna. Proprie esl arundo minor, et gra- N. 72. Levis. Grialius in lextu edidit Iwvis,in hqt.
cilior. Columella, lib. vn, cap. 9 : Degener arundo, lenis. Yerbum Graacum Dioscoridis utroque modo
quam. vulgus CASNAM vocal. Scriptores plerumque verti potest, aut lenis, aut Imvis, et eodem significalu
ulrumque eonfundunt. Agrcetius : Arundo canna esl levis. Alii, cui probalio.
ab ariditate dicta. Cicutm etymologiam Isidorns de- N. 74. Et hmc buxus. ApudServium Iegitur, ut HJEC
ducil, quasi dicalur cwcuta, ui cx loco ejus a Grialio BUXUS de arbore dicamus, BUXUM vero de tigno qliquid
cilato colligitur. De re ipsa Servius, Ecl. 2, vers. 36. composilum; quod forlasse Grialio displicuit, sed non
Ciciilaesl spaiium, quod est inler cannarum nodos. est certe contemnendum. Nam aliquid, e buxo com-
~N.58. Indica non magna. Apud Grialium et alios posilum, uttibia , etc, buxum, et buxus dici potest.
Editos erat: CAP.VIII.Num. 1. Quisque, pro quicunque, quis.
Indicanon magnumin arbore crescit arundo. quis, occurrit apud Plautum, Ausonium, P.ruden-
Jlliuset lsoiis lium, et alios, ut ssepe inCommentar.-ad Prudentium
.
In noi. ad Dracontium, lib. i, vers. 199, observavi C adverii. Aroma verbum Graacum«st, quin opus sit
Latinam originaiionem recurrere, aut ad aras, aut
veram lianc esse lectionem, quam ascripsi, et multi ad
crilici adoptant. Salmasius, pag. 1018 Exercit. Pli- adN.aerem. 2. Tus. Grialius in textu scribit cum aspira-
nian., dubitabat num reponere oporleret: Indica - tione thus; in not. ad n. 3, sine tus;
nammagnanimisarbore, etc, siquidem Strabo afflr- quse communior est scribendi ratio,aspiratione- quamvis tut
mat magnas illas esse arnndines. Sed nihil mulan- derivelur a Graeco fluetv,ul multi
Mumcensuil. Certe arundinespossunt esse in suo textu n. putant. Alii in
seq. tus sine aspiralione a lundendo.
genere magnaj, quin propierea magna arbor dici de- N. 3. Tus a lundendo. Deducit etiam Gharisius.
Lcant. Animadverlil idem Salmasius caunasillas in- T.usLibanum adjectivedicitur,
utapud Sedulium, lib.
dicas, quarum radices expressse humorem melleum iv, vers. 55, libana cedrus. Confer Bocharlum, Phal.
reddebani, easdcm plane esse, aique illas cannas 18.
nostrum saccharum nam n,
qtise geherant; antiquorum N. 4. Myrrha. Salmasius, pag. 1268 Exerc. PJi-
aliud saccharum fuit. Iterum, pag. 1021, de saccha- nian., corrigit:
ro nativo veteri, et facliliojiovo disserit, et nostrum Myrrha aulem Troglitis ab insula
ete, Sed dubium non est quiu Isidorosermo
sacdiarum e cumis indicis inventioni Arabum tri- .Arabim, sit de myrrha troglodytica, quaeila vocatura Plinio,
bui posse eonjicit. Videndum, num in leriio versu Jib. xn, cap. 16. Ab eodem Plinio, lib. vi, cap. 2J,
K-gereprasliterit, ut in nonnullis editis, succo con- el Scribonio Largo, compos. 90, dicitur troglodyiis
cederemellis.
N. 59. Rhamnus. De rhamno, tom. I Palrum Apo- , myrrha. Videndus de myrrha Langgulhius, Antiq.
feral. pag. 22, qui de virtute agit qua myr-
stolic, pag. 23, col. 2. cum notis Cotelerii agitur. ,. piantar.
Piura Langguihius, Antiq. pianiar. feral. pag.-13. u rhaN.cadavera a putredine prohibet.
N. 63. Orchades. Orchites reclius esse existimat 5. Storax. Salmasius, pag. 1026 Exercit.'Pii-
Becmanus, pag. 1.02. Isid>rus haec ex Servio sumit, racem, nian., observat lyparum styracem, et calamiiem siy-
. ad n Georg. vers. 86. sive storacem ab Actio el aliis distingui, ab
N. 65. Lyciniw. Grialiusin .jexlu lyciniw, iu" not. mellosum Isidoro vero-notas utriusque confundi. Adjectivum
licinim.Alii editi leelio inul- pro melleo usurpatur a Gaels. Aureliano.
' lychnim.JNeque displicel Hispani dicunt meloso.Isidorus feminei generis vide-
toriun Undeel lignum nomen accepil, quamvis Isi- tur facere slorax,, Slorax autem dicta, nisi intelligit
dorus, cap. C, num. 25, coiitrariuin docuerit, quod arborem. Re vera masculini generis est. Stiria pro
a ligno est lychnus.
N. 66. Pusiam. Cap. 49 prolegom., num, 13, Graacse gutta non Graece, sed Latine dicitur, quamvis stiria.
observavi Buriielium ex pusia deducere voluisse originis sit.
nomen N. 7. Grialiusin textu edidil mastix, in tiut. ma-
Hispanum bujia, quasi de lampade loquaiur styx. Usitatum apud bonos auctores hortien est mn-
Isidorus, cum sermo sit da oliva. aut mastice.
N. 67. Crustumia... volemis. Ex ipsis Servii com- sliclie,
mentariis satis colligitur sermonem ipsi esse de py- nomen N. 9. Aloe. Scripsi aloe, ut veteres scriptores hoc
ris. Virgilii veisus )>8,lil), n Georg. est: exhibent, quamvis Grialius cum aliis Editis
liabeat aloa. Gonfer cap. seq., n. 28.
Crustuiniis,SyriisqueJDJris,gravibusquevolemis. N. 11. Amomum. Esi ab a privativa, et p.Zp.%;,
VerbaServii: Grustumia -pyra sunt ex parte rubentia, (juasi purum, et siueiuacula. Lauggutiiius, loc. cii.>
"
SOfi .AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI JNOTKE. - 1012
pag. 23; ambigi ait-non lanlum quid B\1~amotnum, A i N-. 15; Bulbi similis. fta recte Grialius in-texlir,
sed etiam an oninino nunc sit ? Saihiasius, pag. 400 quamvis in nott seripserit toljti, quod in nonnullis
Exereil. PJirtian., Plinium et fsidbrum reprehendilj exemplarib.us exstatj sed repiobaridebet.
(juod amomum uvam esse crediderint ex Dioscoride N; 20; Acmuhus.... Mgyplia. Saimasiusj pag. 537
male intellecto, qui non semen bolrosum dicii, sed Exereit.Plinian.jadver.it Isidorum post,Servium,/ier-
fruiicem botrosum, siveinstar uvasin se invicem cou- bam lopiariam confundere cum acanlho Myyptia-, qu$
voiutum ei iiivieem iihplexum. Grialiiis Dioscoridem herba est; et vestebi1 acharilinam piita.r-edictain ab
qiioque de botroso semine interpretari videlur; PJi- illa iEgyiitia acanlho, cum vocala sit ab aeantho spi-
iiiusde fruetuuvse sim"ili,seu botrosd Joquiturj quem nse, sive cardui genere; Addit, non unum spinw ge-
vide lib. xn, cap; 15; el lib. xvi, cap: 22. mis fuisse in jEgyptO:[Disti.nguieiiam debet acqntliium
N: 12. Gasiti. Langgulh.us; loc cit., pag; 25, ea- ab qcantho : ex araneosa lanugine, qua fdlia acanthii
siain vfelfcinnambino, ofequo supra, maxime afflneui obducebamur, fiebant vestes, de quibus Plinius, jib.
rjicit, vel eaiiidem prorsus plane. xxiv, cap. 12. Acanlhion "estfrutex spinse albassimi-
N; 15: Valamus aromalib. Kij3p6vesse vuit Diosco- lis. Acantlios lierba, cujus alierum genus estsilvestre
rides calamiim aromalicuin, ul observat Salmasius, parduo simile, alteruhi sativum, cujus forma in co»
pag. 1053 Exerfcit.-Plifiiah. Jsidorus reddidil fulvus. lumnarum capitulis orjdinis C»rintiiii, in cselalisvasis,
'PJinius : Reliqua probaiio, ut ne niger sit. et in vestibus elaboraiis exprimi solebat. Acqtuhus
W. l&. EUmdeth"fegiommRomani poliii sunt. Sbli- eiiam dicebalur aritor quaadam spinosa Mgypti, quse
nus ablaliyo usus fuit : Al cum Judma politi sumus, a nonnullis .spina Mgyptia esse crediiur, cujus suecus
etCi Sbd biiih aceusativo multi eliam boni auciores ,b acacia vocalur. | . i.
interdum fioliof Usurpant; Opbbalsamumvi origiuis B ' N. 24. Album ,el nigrum. Grialius-, qui verba, in
laerymam, sive succum arboris denoiat; sed -Lang- honnullis Editionibus addita exscribere aggressus
guthiusj ibci cit:j pag. 24, observat scriptores non- fuit, ea imperfectarejiquit, quaa, in variis lectionibus
iiunquain balsUmkiiipfro lacryma,- opobulsamumpro ex veteri prima Editione Etymologiarum profe-
afl)oi'e'iJbsuisse. i rentur. |
CAP.IX: Niitiu 2. Fviiitnl. De folio odorifero vide N. 26. Euphorbium. Dieitur euphorbium, euphor-
Cbmiuentah ad Prudeiitium hym. 5 GalUemer., vers. bii, et euphorbia-,'euplwrbim.Isidorus utroque genere
m- utiturj diclum, et piur{ima,ubi. iotelligi potesl herba
hmc. Casterum de etymologia isidoriana nihil esi cur
et
Spirant folium, fonte quod abriito Jaboremus. ' - .
Prselambensfluviusporlat iii exitums. N. 27. Laser. Proprie est succus sirpiss sed ali-
Quo"Iocb glossahi eliam vetefrfethapposui : Folium quando sun)itur pro ipso sirpi. Apud Isidorum for-
&stherba pfeliosissinva,quw "diciturveiiireU'eparadiso. lasse legendum lac sirpis pro lacsir, ul in textu Gria-
:Salmasitis, p. 1054; malabalhruth, sive foliiim her- lius edidit; qui tamen in -not. indical lac sirpicum.
ba.hi paraflisi vWari ait, Ui ejus pfaeslanlii deholetur. Profeclo Isidorus Soiinum exscribit. Sed observan-
Sic a/be arbiif sbaradisi dieitiir ab excellenti odore; duin Solinum confundere lac sirpicum, seu laserpU
"itvespdradisi', bhse' ex Ibngihquis lociii veniunt; et lium cum ladano, seujpingui roscido ladse, qujs herba
hddie pbma parddisi>,fetc. Iteruhi; pag. 1071, obsfer- in Cypfrbest ex cisti [generibus. De tadirno tlinius,
vat maiablill^rum nbii facile ili reiuoiis a mari locis lib. xxvi, cap. 8. Inier sirpe et laserpiiium esl hou
hasci;bds'itisarBtjribus sese applleare, ac fcircum-jir\ discriinen s qiiod sirpe est ipsa herba, tqserpitium
volvere.lnde fabula, quod aquis innatat sine ulla suceus fexea expressus, quamvis etiam pfo eadem
radice. De hialabathrb, seu malobaihro agit etiam lierba sumaliir. Laserpitium summOili honore erat
Plihiiis, lib:' iiit- fcap. 26, ubi docet in paludibus"" apud aniiquos, et a jnedicis valde conitiiendabalur,
•fridiighlisei. nt observat Vulpins in'not. ad edhii. 7 Catulli : La-
N. 3.- Nufdus, De nardo SJMCOSO, seu spicato, vide, seYpittferisjacel Cyrenis. ,
supra, nbt. ad cap. 1, h-. 30; Iii duobhs Mss. Goth. N. 28. Atoe. Uoc loco Griajius recte seribii aloe,
Tblei. legitlir : Esl "tiUlkmInikum muldforme, sed pro quo, cap. 8, numJ 9, ediJit alod; ubi aloe ihier
melins Syfiaium, ieve, fulvum, eomosuin-,spica par- arbores aromaticas recensetur; sed ea referunlur
«iliii; oMfis%i\tiui'i..:ndrdum'Citliclim. NOnnuliiEditi quos herbae alom convbniunt. Vide Piiniiim, 1. xxvn,
eliam habent,' hic etinfra, n. 8, Odorissima, etodo- eap. i. Editi, etiam |Grialius in texlu, panace pro
risshnis: '
panaces, ut Grialius in nota indical. Dici pdiest pa-
N; 5; Qiibd iocalWrCorycuh Ita legehdum, noli, 'nacea panacem, panax, paudcki et pqhdees panacis.
iit in plerisqhe Euiiis, CoHcium-,aut Cbryciwn. Cory- Pro galhanum niintis usitatom est gatbanus, quod iii
dMsadjebtiviini e§t a Coryeq'; unde cofycium crocum nostra Vu%ata legituri
soepe occdrrit aputl pttetas:"Salniasius, pag. 773, ex N. 29. Dictq. .. Dklamnum.. . Pulegiutk Mariis. ~
Didscoriile correbto vertit: Qui malius tingii^ dum Pio Dicla meiius esset Dictis, aut Dicte. Grialius
atleritur, diiiti 'pfeniilur-,pfro qiiibus verbis Isidorus male per y scribit Dicla, dyclamnum dyctmos. Pro
habet et euih carpiiui; inaiius ihficietli. 'diciamnum dici eiiam ]pbtest mascul. gfeh.dicianunis.
N. 8. Junci iridtiguli. Gbifeusjlib. ui, c. 21-, et U j Di-ctdtnnum hferba est pulegio similis; ex quo eam
lib.. iv, Cap, 20j cyperutii1Jkhc&m quadraiUm ap- nonnulli pulegiutii Mafiis dicuht; ut Grialius ih noi.
peiiat. Sndicat, tjuainvis injiexlu cbm aliis ediderii p'o-
N. 11. Sqainum melius. Grialius ih lextii squinum leium.
melius, et flos cyhkviog; in nol. Schcenosmelior, et N. 50. Mandragora.i| Pljnius et alii veteresinascu-
fios schmnanthos."YerbaGraaca sunl o-^oivouKVAO?, lih'o generfeeffefruntmandragoras, mandfhgoYm.Isido-
junci flos, et; si reble scribattir; schwnuaiahos. Apud 'rus foiiasse iiiifeiligilherba mdndragora, etb. Re thUri-
Vegetium, lib. i de Re veief., bap. 69; hoc verbum dragorisfit ineillio c.^xxx Geiifesis,Ubi pldra iriler-
eorriipium pariter est scinbanllms. pifeiesafferuni. In glossis mss, ih Vel. Test. hiter
N. 15. Epiihyhiuiiii Salmasihs, pag. 1296 Exercit. appendices edendis qu'sedain peculiaria de "mUliiifagd-
-
Plinian., disiinguit diversa epithynia, qhae-, ut ait, fis anjinadvertunlur. | ] j
auctores confuiidunt. Scilicet aliud esl epiihymum N. 31. Siiccus, quem<opium\appellant. Ita editlit
IMoscoridis, quod est flos thymi Kpi*cali, alibd Ori- Grialius, quamvis in not. refeiat quemopion vocaiA.
basii, quod esl Ilos lliymi eapitati, aliud epithymum Et Plinius quidem descripiionem succi papavcris
«i/scsfa-,quod thyind spicato innaseiiur, et fcircum- absolvit, opion vocant; sed Isidorbs inlerdum vcrba
volvitut. mutat. _ !
N. U. Sampsuekus. Grialiusin textu edidit sam- N. 55. Centaureatn.SsepeGrialiusaliomodo in texld,
sucus, in not. sampsuclms, quse rfecla est-iscribendi alib iii ubt. scribit, utjhoc loc. iu lextii tehlnurium,
ratio «x verbu Gr4ecof iii -iiol.venlaurium. Apud JJOIIOSauctores reperitiir -
1013 AD 5. ISIDORI ETMOLOG. ARfeVALt NOT&. ''4uU
cen.aurett.n; ceh.aMH.!,i:e}!iotHion,'iehtairii,
' A N; '65. Thyfsq bipatmt. llde, bpihoi-, GHciliusvb,
elj&ei.--.
*
iaufed; Venlaufem; , - " luiViit "ex nbta liquef-, qu&tovis 5iitbxluciitft tilils
N.-34. G%cj;hW«a:De^/|/ci/!WiwfjPlihius,life.xxn, Exbusis editlerit lliyfso b'ip'almisi
' N. 9.
cap. r N. 68. Rubia. De rubia vide etiam Pliuium fetVi-
,38. Purificalioni et lemplis. Forlasse respieit tfuvihhi:
morein, "qjii etiarij inter- geniUes vigui>, spargendi N. 69. Mcliush. De 'anchnsd,vblaiitusa-, PlihiiH
flores, eifrohdes intemplis. Vide mea Prudontiana, quoque.
cap. li, tififfl. 15§', pag".135: N. 70. Vhanimteoh. M'a etiani vbeatur. Vide Pli-
N. 40. Rheu. "Griaiiusedidjt reu; sed scribehdiim riium, lih; xxft, cap. 18; ,
esti/.eus aul ffte'6, auir/ifi'. Ndhien rha dtesiimptum - N; 71. Sictiicilur, etfe-.RaliO qute'adiiibbtUfr: Slc
-estex flumiiie Safrihatiaeita vocaib; iri ciijus ripis tlic.tf.)' fdssa cicca, qum occullu Ǥ.,ihriuit ali Isidbro
nascilur radix quae rha pbnii&im'dicilhfr;et a Gelso, scripium 'cecuta, aut "cmcuta:Cei-teIfeidofrusfes:fcifeco
iib; vj cap. 23, rddix poniiia; et olitn simplieiter cicuiam dedtieit, ut fexplicet iri ba esse nbdos
' -
rha inlefrduhJappfellabaTur.Deinde fcbgnita fuil alia bccuilbs. 1 - . •
diversa radix rheo, qii_fe;Ut a rlia pontico ilistiiigTie- N-. 72; Tfifolium. Fortasse est herba tjuaj iiUiic
retufrj votata fuit rheb barbdficuih, qiiaeesi nbstruin tifnitdtTsdibitur;
rheubarbarum-. ISidorhs, fit alii alictorbs, ufSaiina- N. 75. Phlomos. Latine 'vocatur vefrbaschni. ex
Plihib; lib. kxV; fcap;W. •
sius, pag. 797 EsercitW.Tlinian:;b)isei-vat, hblisatis
hosc dislinxeruiit; N. 74. Pyrethrbn. Plinlus pyrelrllhl, feeiipijYethfon
N. 41. Ora sfei'!rdta.In Edilib-ifeGrialii bMt ofa i. uesfcribit', lib.- xxviu;-bap. 9.
serala; alii Edili liabeilt bfd.seffata: ftpuleiiis-,c_ip.4, N. 75; AlHilia.' Grsecuffl'verburii estaj) :ld.Q'eM""i,
he herbisi Sgit de fW&_.iulijtulafi'; ila ei.im pbtius curarc-,rfiedefi-,qbia toultos habet ih mfedieiiiau.SliS;
scribendum, quam caliculari cum Grialio 'et aliis. etidcirco PlirtiUsj-lib.rxxi cap. "21;Uthm&hidiblam
Calyx, et cnh/€H.tisflorum *ethcrbarutu est globulus ait ab excellentia effectus. Scribilitr autem atliima
in niediofoliorum seinen continens. cuiii diphlliungos qtiamvis"Grialibfechni aliis Excu-
N; 42r AbiAveWdrii Hbc est; a rfegbillyriorum sis habeat ailhea sine Biplithbligo. - '
Gehtid.Vidfe Pliiiiuih, life. sxV, "ciip: 7. Quod kaiu- " N. 76. Ori3<ihMmii/uoo!I.atme"co.ina;Pliniu_!jlib;xx,
reia pronos facial ad yenerem, non certa reS esi; cap. 17; Urigttnuih,ijuodin sapore cii-i.ta-ftmmutiilur.
tiaiii Pliniusj r}l€alu;reliahaii'c viiiiilii iibh iribuunt, Vulcanii nota Iisecest; Plinius curictanthefbtxinOitgtino
et Ovidius et Mahialis fortassferion de siiinma, sed similemfaeih Pro co.Bna;quodGrialius in texlu exhibet,
rfe satyrio, aut saiy>£0loquuntur; Vulcaniusad marg. indicit pro varia feclione coftira.
. N. 45. Stingum. Fortasse sligum. Apud Jpannem N. 77. Tilhymalluhi. Scribi solet «ieftyiiia.ttsjautti-
"ile janiia siiga esi dculeus. stimulus, etc. Ihde insti- thymallus.
N. 79. Potygonus, seu polygonos, seu potygoniuin
N. 46. Chahimmelos. Melius chahtmmelon, quasi deScribituraPlinio lib. xxvii; cab. 12>et mehloratur
parva.inaliis. ^, ab Scribonio Largo cpmpos. 103.
N;"©. Chaiiiwdfys. Ojuasi parva .quercus -; Latine . N. 80. Athbrosia. Ambrosiae homeh bomhiiiftefest
iria%b clicitur. De liis Piinius, iet a!ii. / rnultis herbis. Pro apiago\ tjuod€riaIius edidit, legeh-
,N.,5i. Sefplllus. .INeutro geiiere serpiUuma Lati- dimi apiacon. -Gatb hfe Re rustica; bapj 157, Allefa
Siis"dicihir.A serpo^arro, Plinitis et alii deducunt, O -irassicdesl crispa:.APi!_GON Doca.iii'.A Pliriio voc&tur
tii hefpilhitn a Grsebo epTTG>, sefpo. apiaca brasska; scilicet ab apio-, quod iiisuih ab npi-
N;,54.'Psyllion. Grialiusin textu psuliios-, in nol. bus "dictiini; Vulcanius exhibet Kpiacmm
psyuioh, quod yectius est. Ihtelligitur psyllion herba N. 81. Rosmarinusi Ex Apuleio; de Herbisj cap 1.79,
dkia, etc. Itaec qicithr etiam cyiimhyia,'de qua Piiuius, Fotia habens fmniculisiniilia, sed aspera\ et terrm pto-
ilb.,xxy,i cap. 11. ,-".-., - . s strata. __
N. 55. Le§atib)'iiJiis.Griaiihs jn ifextu ediait f?'ga- N."82. Nepelam inter herbas mali succi recenset
mentis, quod in not. reprobat. Reniedia pubiiea/qu;e Celsus lib: u; eap. 21 j Cdlaminiha est utilis iiieniha.
"ait Winius, eraht rustralibries e,texpiatibiiesibeusu Seribituretiam menia sine aspiratione; Verbum Gra_-
vfefrbfeiiajin iegaiibnibuscbnseniidiit aiii, Martiariusin cjim apud Grialiunii etalios Editos seriptum erat
Digestis, Livius, Feslus. Hujus verta sunt': Sagmina KK.,cif/.-i.i.-yqubd emendari debujt.
vocantur verbenm, 'iA vst, liefbai pWm, qx&aex loco _N. 84; Verbascum: De-quibusdam Jierbis Iioc loco
sancto'arcebantuf{forte arsesseoaitttM')aconsHlt', prds- indicatis alibi Isidbrus agit. Verbastiim est phiomos,
loreve-,Jegaiis proficiscentibus ftd fmdils fatienduih, dequo num. 75 et 94. Pro catamites legeridurii puio
beltumqueindicendum; vel u kuniiendoi id estj \:onfir- calqmihthesi deqiiarium: 82-. De iappa nu"rii.-66.
mando^ - ,N. 85. Albucum.Ita videlur voluisse tSrialius-, ih
N; 66; Sfraf/iiHS.ReetiusessetStrMtftioHSH&nciier- cujus textu nilhlominus apparet albutiunu Apuleius
bam Plinius vocat eiiato fadicuiam-, quod Salmasio, <le l-erbi___c.52: AGrwcis t.ic!/«i'.__spnoDE_jbs.-, LatU
png. 1162Exercit: Plihiah;, minus placet; Verum nOii nis HASTULA HEGIA,aliquibus AXBticus.Plinius.taflien
soinm Piiuius, sed etiam Golumeila et Celsus raXiicu--ri iib. xxi, cap. 17; albucttm abasp/io-ie/b.tjiibdariiiriodo
lam et rudicem aptielltlnt qiiasdam herbas edtlles, " (iistinguit; Scilla; nomen herb_8, scribiiur cum i La-
(piarum vis, et usus in fadice fet bhlbb prsecipUeesti, tino. Grialius lam in not. quam iri texlu prolulit scyl-
Pro splenos Plinius^ usurpat splenien 5 lib; xxv; /Sj fortas.se ut elymoiogiam ab Isidoro indicatam ex-
cap. 5 ; Medetur tieiiibus\ 'corislatque sic iwffentam poneret. De superstitioiie Geniilium suspendendi her-
Cum exia super eamjprojecta essenti, udhmsisse lieni, , bas ad Jimina fortasse intelligendum capul 73 Colle-
eumque txindnisse. Ob id u quibuidam SPI;ENION libca- ctionis canonum S. Martini Bracarensis: Non liceat
lur. Eadem ereditur liefrba aHue asplentim; de qda iniquas obsertiatibnesagere Kalendarum..: nequelauro',
Plinius, lib. xxvn, c. 41 aul viriditate arborum cingeredbinos. Omnis hwc ob*
N;5.8.JfarraBiuin; Dfe«iar™6;'oPlihiusetCbliihiella. servatio.paganismi est.
N; Bfr.Polioh; Potios erat in lextu Grialii, qui iit N. 86. Chammpitys.Quasi pinus pumila. Plihius,
110.4.exhibeipoiioHjutPliniiisloquitur. Sed liotaiidum lib. xxiv, cap. 6.
poliondici, quiafolia ejus sunt canis hominumsimilia; , N..87. De.aspleno dictum n. 56: .
nam wlws canum .signiflcat. isidorus alihil inhuit, N. 88. Bulbus. Grialius volvusedidit5 ut etyiholbgisa
dum reddil omnimorbiam, quod Hispani dicunl sa- adhaereret. Vid. n. 19, cap. seq.
nalojodo. Alia; qute in Editis liirj adrlunlurad vafias N. 95. -Fefuld. liiter arBbres' ab atiii 'reponitur
lectiones relegamus. . - _ Giossas vetferes de fefida vitle in hiea Prudentii Edt
,,' K; 6i: Scammoiiia>.Grialiusin textu scammonia, lione^ad prooeniiurn vers. S.
in tiot-.uamnibneai Utrbque modo uicitur; N. M. Papyrus dicius. Rfecttiiiiesset Pdpyrus Ui-
10iS AD S. ISIDORf ETYMOLOG. AREYALI NOTJS,- _101C
eta... apta,\e\ Papyrum dictum..:. aptum. Prseclarum A est gratissimum. Vide num. 80 cap. '9 hujus iibri.
opus est, necfacile obvium, Guilandini Papyrus, sive Etymon ab Isidbro hic indicatum auctorem habet
Gommenlarium in iria Plinii capita de papyro, Yene- Marcellum Empiricum, qui cap. de Apio docel hujus-
tiis 1572. modi lierbam
N. 97. Reposui ex Festo quod dicere pro quid di- i
Apiumdictam,quod apex hancferre solebat
cere~\\mdGrialium, vel prmdicereapud alios. Victorisveterum fleret dum moretriumphus.
N. 101. Typhus ab Arnobio, Augustino, et aliis
ssepe pro superbia et nientis elatione sumiiur, quia Ibidem, refert, primum Herculein hujusmodi.corona
scilicet typlius Grsecefumum significaf. Alia ratio ab donalum. |
Isidoro indicatur, quia superbi tumenl et inflautur, N. 6. Ut Latini, anhmn. Ita Iego. In Grialio erat
ut lyphe herba. Familiare aulem est ecclesiaslieis ul Lalini, anesum. Alii editi, Annison, ul Grmci di-
scriptoribus superbiam explicare per tumorem. cunt, sive, ut Latini, \anneson.
N. 103. Sparius. De sparto Bochartus lib.-v Chan., N. 7. Coriandrum. Grseci etiam.vocant -/.opiavSpov
cap. 35. Neutro genere spartum dici solet. Harduinus forlasse a y.bpigcimex, quia cimicem olet. Corion
ad PJjnium lib. xix, cap. 2, adverlit, sparlum esse a r_adem herba est, ac| chammpilys, sive hypericon. Isi-
trnsipa, consero, • inneclo, quia nectendis funibus ina- dorus utramque confundit. Pro abrotanum plerique
xirne inservit. scribunt abrolonum. Pro cerefolium, sive, ulinGrialii
N. 104. Grialio in not. fortasse excidit cum sit pro textu eral, cermfolium, communior scriplura est cm-
licet sit,- ul in textu cum aliis edidit. refolium, corrupta vbce ex Grseco y^«ip£ijiv)lov, chm-
N. 105. Folia. In antiquis Isidori exemplaribus non "R rephyllum. Herbarum nomina qua. in rusticorum ore
semel reperi folia fem. gen. pro folium; ac fortasse versabantur, facile corruptioni subjacebant.
jam Isidori tempore hsec corruptela coeperat. N. 9. Demenlha, seu menla^ dictum cap. prasced.,
N. 106. Zizania... infelix. Juvencus, lib. m, nuni. 82. |
vers. 7, Al lolium infelix. LIBER DECIMUS GCTAVUS,
CAF.X.|N. 3. Thyrsus. Ex thyrso nomen Hispani-
cum est troncho, et Italicum lorso. CAPUT PRIMDM. N. 2. Ex prwdicto. Quia belium de-
N.4.De^!/ma supra cap. 6, num. 20. nuntiari etindici debet. Alii .volunt ex ediclo, Vide
N. 7. Rapa fem. gen. uiitur Scribonius Largus, et var. lect. |
_aliquando Columella. Usitatius est rapum. N. 4. Piusquam civile. Yide quse notavi ad lib. it
N. 9. Non in radice, sed in thyrsum. Forte, non in Carminis Dracontii dp Deo vers. 294 :
radicem, sed in, etc. Alii habent, non in radice, sed Nec soium civilesat est.
in thyrso. Recenset Plinius lib. x, cap. 8, genus Belli plusquam civilis ratio pelenda est ex ducibus
sinapis, foliis rapi simile. Sed vocabulum Grseeum contrariis, qui alioquin sibi affines cognatique sint.
est aivnm. N. 7. Ut major limor orialur. In Ciceronis verbis
N. 11. Lactuca. Plinius lib. xix, cap. ~8,docet lac- nonnulli legunt major tumor orialur. Addit Cicero ;
iucm nomen traclum fuisse ex genere quodam Iactu- Unde,etianinomen ductum est tumultus... Gravius au-
cas, olim in Italia solum noto, quod copia Iactis sopo- tem esse tumullum quam bellum,, hinc intelligi licet
riferi, instar papaveris, abundabat, el meconis voea- quod bello vacaliones valent, iumuilu non vatent.
hatur. Grsece pmxavpapaver signiflcat. N. 9,. Bellum. In veleri Edilione sic legimus: Postea
N. 12.1 nlubus. Est in.dmsmascul. gen.,el.!!.M_>M.._ G detracla littera D el miitala Y t» B, dictum esl bellum;
neutr. Scribitur etiam per y: nam Grseci dicunt quod pro primo etymo dictum.
e-mSov. Cmpafrequentius reperilur cum diphlbongo, N. 10. Prmlia. Notalio nominis prselii varia ab
quam sine diphthongo. Est autem duplex genus, aliud aliis traditur; neque de ratiorie scribendi satis con-
eondimentarium fere sine capite, aliud capilatum, stat. Plerique scnbunt prmlium, alii prmlium, non-
quod scilicet in caput extuberat. De etymologia con- nulli prelium, quod tainen minus probatur iis qui or-
fer Vossium et aiios.
' N.Becmanum,
15. A beta, quia mollem caulem liabet. Augu-
thographiam tradunt. I
N. 11'. Fmdus esi pax, etc.-Festus : Fcedus appel-
stus verbo betisso,aiil[belizopro languere usurpare so- latum ab eo quodin paciscendofmderehostia necaretui\
Jilus erat, ut narrat Suelonius in ejus Yita, cap. 87. i
Blimm ita quoque Grseei vocanl. Quod aulem genus Virgilius:...Et csesa
pro specie hicet alibi sumit Isidorus, ex usu commu- Vel jungebant fcederaporca.
ni est. Distinetius alii explicant classes, genera, spe- quia in fmdereinierponaiur fides. Servius ad l
cies, fatnilias herbarum, etc. __En.,vers.66 : Fmdus autem diclum vel a fwcialibus,
N. 18. Escd. Noiat Yulcanius -.Hodieeliam Hispani qui olim fwdales dicebantur, id esl, sacerdotes, per
fomitem igni accendendoaptum VESCA vocant. Itali ip- quos fiunt fmdera, vel a porca fmde, hoc est, lapidibus -
sum nomen esca relinent. Opportunior fungi origina- cwsa. De eiymo -tt-.wc.arMm,. aul, ut-_al.iseribunt, in-
tio ab aliis indicatur, quod sit a Grseco cfoyyos, seu duliarum, non consenliunt etymologi. Alii dedueunt
cnoyyK, spongia. . ab in, vel indu, et otium, alii ab induco, vei induciw,
N. 19. Bulbi. Iia hoc Ioco Grialius, qui tamen cap. _•Dquod inter arma quies indicatur, alii aliunde. Yijie
prsec., num. 88, ratione eiymologiseprsetulit volvus. Gellium lib. i, cap, 25. Mihi Isidoriana elymologia
Etsi aulem v et b facile olini commutabantur, potuit prse «aeteris placel. Pro resilissel fortasse legendum
tameu Isidorus scribere bulbus, et nihilominus origi- resiliissel, aut resiluisset.
nem vocis repetere ex volubili. CAP. II. N. 1. Vicioria. Etymon victorim, a vi
N. 20. Armoracia. Ita vocatur a Plinio, pro quo Co- multis nonplacet. Grialius in textuedidit reportasse,
lumella hahet armoracium. Apud Palladium alii le- in not. deportasse. Verjia Servii ad vers. 421, iib. xi,
gunl armoraceam, non armoraeam. De Carduo nihil vkloriam sunt : Et hoc esl unde laudat Saltuslius duces, quia
exslal in textu Grialii,'qui lamen explicalionein adhi- incruenlo exercitu reporiaverunl.
bet in nota quorumdam verborum quse in aliis edi- N. 5. TranquiUus...\triumphum. Triumphi etymo-
liouibus reperiuntur. Confer .arias lectiones. logiam a Grseca voee |cum multis aiiis tuetur Joan-
N. 1. Eruca est ab uro, vcl ab crodo : nam linguam nes Nicolausin opere^ Romanorum triumphus, -etc,
rodit acrimonia sua. Nonnulli scribunt reruca.-Colu- cap. 1.
niellalib. x, vers. 110 . N. 5. Pro accederentmelius fortasse erit ascende-
rent.
Excitet ut veneri taraoseruca niaritos N. 6. Rufo. Grialius scribil ruffo, quod viris eriti-
Sianilia habent Martialis et Ovidius, quos Langgu- cis displicet. Havercampus comment. in Apologet.
Ihius excitat in Antiquit. plantar. feral., page4. Terlulliani, cap. 55, servum pubiicum ab Isidoroni-
CAP, XI. N< I. Apiunii Ah apibus dietiiB)t auiin.g hiis comke carnifioem appellari aiti Fabricius, eap.
iM5 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALI NOT.E. 1018
17 Bibfiograph., num._10, ex loco Plinii male intel- A , 120, cap. 16. Anliquiores Latim hastam voce ger-
leclo Isidorum carnificem pro servo publico posuisse manica frameam dixerunt. Tacitus, cap. 6 de Ger-
sbservat. Vide Ferrarium, lib. i Elector., cap. 11, man. Hastas, vel ipsorum vocabulo frameasjgerunt,
et Casaubonum ad Suetonium, pag. 281. . angusloet brevi ferro, sed ita acri elnd usum habili, «.
N. 7. Inlernecione. Iia scribo, quamvisGriaiius cum eodemlelo, proul ralio poscit, vel coinitius,vel eminus
nonnullis ediderit t.i.erMic.one.-Inedilionibus Virgilii pugnenl. Confer Becmanum, qui de romphma[etiam
legilur, Aut age diversas, scilieet puppes. Sed Isido- agitN.pag. 920.
rus suo Servib adhseret : Aul age divcrsos : hoc est, 4. Spatha, Gra.ce"o-Kvfin,proprie est instru-
inquit Servius, disperge illos per diversa, ne ad Ila- mentuin latum et oblongum, quo pharmaca et aiia.
liam veniant : duobus enim generibusdeletur exercilus, miscentur : a cujus siniilitudine gladius latior spatha
aut inlernecione,aul dispersione. vocaiur : defluxitque nomen in vulgares linguas.'
N. 8. Spolia hostium. De spoliis mililaribus viden- Spatuta in pectoribus, £t rectius spatluda est costa
dus Lipsius lib. v de Milit. .Rom., cap. 17 ; quo in lalior, ut apud Apicium lib. IV,cap. 5, spathula por-
opere plura affert quibus hic Isidori liber illuslrari Chan. cina. Hinc Hispanicum espalda. Adisis Bocharlum
possit, ut innumeros alios praeleream. lib> i, cap. 42.
CAP.HI. N. 2. Jovis in nominativo stepe ab lsidoro N. 5. Semispalhiutn. Vegetius utilur verbo semi-
adhibetur. spallia. Isidorus semispathium missile telum innuit,
N. 3. JDracsnnmsigna. Ul aquilae legionum signa esse.
eranl,ita dracoiies cohortium. Yide meum com- N. 6. Idem et clunabulum. Grialius cum aliis edi-
ment. ad Prudent. hymn. v Cathem., vers. 55, seq.: lis item; sed in nol. idem, quod retinendum. In vete-
P ribus exemplaribus hsecduo ilem et idem passim con-
...Signaque bellica fundunlur. JPro chmabuluin nialim clunaculum: nam
Praelendunt,tumidisclara draconibus. Gellius lib. s, cap. 25, inter gladiorum nomina re-
et Michaelis AngeliCaussei, sive de la Chausse, opus censel tnachwras, spalhas, 'pugiones, lingulas, cluna-
de Signis mililaribus. culas. Alii exhibent clunacula neutro genere. In GIos-
N. 4. Pila esi globus quo luditur, sed sumitur pro sario Isidoriano est, Sica, clunkulus, machwra. Gon-
quoyis globo, aut sph_era, .qu_e, quiarotunda est, fer notas.
orbem aliquando indicat. Numnios veteres, quibus N. 8. Sica a secando.Ita eliam lib. x, verb. sica-
pila in signis constituta conspieitur, exhibet Zeili- rius ;differunt quidem quanlitate sica etseco, sed noti
chius hrObservaiion. ex nummis Yilemberga. 1745, propterea eiyniologia f.ilsa censenda est.. In Tran-
pag. 10 seqq. Coufer etiam nummos Probi el Maxi- quilli verbis, Sk hac pugnabo, mcndum veteres edi-
miani apud Andr. Morell. Spec. rei numar., tab. 22, ' tiones admiserant, Sica pugnabo, quod ex mss. Co-
num. 10. dicibus emendavit Brissonius Seleci. Anliij. lib. it4
N. 5. Vexillum. Gisbertus Cuperus episl. 44 ad cap. 11. Sic_e iiguram inquirit Bartiiius Advers. p.
Sperlingium adverlit, auctores, eum vexiliuma signis 2654, et Lipsius lih. m, cap. 5, de Militia Romana,
distinguunt, intelligere veium, de quo lsidorus hoc ubiN.eiiam de pugioneagit.
loc, et lib. x, cap. 22. Erat autem vexillum hujus- 9. Secures. De secun rursus Isidorus lih. xix,
modi tunica. punicea, dum respublica foit libera. cap. _9. In virgarum fascibus, qui magistraiibus
Vexillum diminutivum veli dieunt etiam Fesius et pra_fcrebaiiinr, eranl, quoque secures ad suinenduin
Priscianus. Contra Cicero in Orat. cap. 45 a vexillum Q de reis supplicium, cum opus esset. Nomeu franci-
factum esse velum docet. scarum securibus abHispanis datum,'ab ipsis Fran-
CAP. IV. Nuiu. 1. Bucina. Scribitur eliam buc- cis videlur etiam adoptatum, ul ex aucloribus a Du-
cina, ab iis praesertim qui a bucca deducuni. Elymon cangio allegatis colligitur : ubi ex Papia referturab
ab Isidoro allalum prseferri solel. Hispanis vocatos franciscos, non" franciscas, ut in
N. 5. Ttifcam nonnulli derivant a tubus, et inde exemplaribus Isidori legilur.
etiam tibiam. Viile Lipsium lib. iv de Milit. Rom., CAP. vn. Num. 1. Hasta olim scribebatur asta.
dial. 10. Tofns, sive .op/.us_estlapis cavernosus. Yarro aliam exhibet etymologiam lib. iv de Ling.
N. 4. Al luba, etc. Virgilii versus ex ix Ma. ita Lat., cap. - 24, Hasta, quod stans (al. astans) ferrt
habet: solel.
• N.-2. Conus acuta rotunditas. Yarro loc. cit Co-
At tuba terribilemsonitumproculeerecanore num, quod cogiturin cacumenversus.Forlasse legen-
Increpuit... - dum Conus.
N. 5. Classka. Cur c.ass.cnnt signum pugnseineun- N. 5. Trudes. Scripturam Isidori trudes apud Vir-
dseesset, luculenter explicat Csesar lib. m de Bello giliurn coniirmat Tacitus in Annal., cap. 46 : Quidam
'civili, cap. 92 : Est qumdamanimi incilatio, etc. Vide trudibus, aul furcis inertem mplem proslernere. Po-
Vulpii noi. ad Tibullum lib. i, eleg. 1, vers. 4: lesi autem, ut in mullis aliis, trudis prima brevi a
Marliacui sornnosclassicapulsa fugenl: irudo, cujtis u longum est, derivari. Sic lucerna a
cic. Quod irudes aplustria diclse fuerint, non
De sistris vide a me notala in comment. ad lib. n iuceo, satis lii|ttei: nain apluslre projirie erat navis orna-
contra Symmach., vers. 527. D nieninm -in simima pnppis parte ex tabuiis confe-
v.
CAP. Num. 1. TaeniHr passive, ul alihi etiam ciuni, cujus (igura in columiia Trajana conspieitur,
Isidorus utltur.-, ei a Schelfeii) produciiur lib. n de Mil.naval. cap._3.
N.-2. Abarniis.Tta etiam Festus. N. 4. Excipiunt enitn apros, etc. Ex Marliali lib.
CAP.VI.N. 1. Gladius...ensis.- Alii inter ensem et xiv, epigr. 30, lit. Venabula :
gladium ita dislinguunt, ut ensis fere de inilitari di-
catur, gladius de urbano. Yerum hrec discrimina aut Eicipient apros,exspeclabunlqueleones,
nulla suni, aut non observantur. Forcellinus eiisem Intrabunlursos,sit modofirmamanus.
dicit esse gladiuin mililarem : sed postmndum verb. Servius in meo exemplari liabel, apla venatui, quav.
gladius asserit nihil dicere eos qui hoc biscrimen excipiabula.
afferunt. Illud certius, ensis vocem essc poeticam. N. 5_. Lancea. Sisenna apud Nonium, cap. 18,
Gladium a clade -Varrodeducit lib. iv de Ling. Lat., num. 26, ita refert: Gallia maleribus, Suevi lanceis
cap.24. Arma veterum insigniora mulii observatio- configunt. Festus : Lancea a Gr.mcodicta, quam illi
nibus suis illustrarunt; nec paucos Fabricius ssepe liyyjiv vocant. isidorus notalionem laliuani inveuirQ
laudatus in Bibliographia, cap. 18, commemorat. voluit.
N. 2. Machmra melius fortasse deducetur a p.uvo- N. 7. Horalius claiam dicit. Grialius ex conjectura
i_tc._,
pugno. edidii LucUius calam dicil: quod etsi aucioritate
. N. 3. Framea. Auguslini tempore apud Afros fra- Servii tamen omnium exeiuplariuth
mea pro gladio usurpabsuur ut colligitur es bpist. ^cripturacotnprobatur, retiuenda videtur Hofalias caianii Mmi
tog &b s. isiboRi ETVMOLOG.AREVILI NOT_1. iosd
enimfcbhslalisiiioruhi iocttrii Servii, quo is de Luci- k Scriptibhem habes apud Csesaremde -Bell. eivil. lili'
tio et cala lbqriitiir. resjiexisse. Quidquid auiem sit ii, cap. 10.
de aufelorevbcis chia, eam retitiendam censet Sal- CAP.XII. Num; 1. Clypeus esl seutum. Discrimeri
inasius pag. 207, vers."22, in Trebell. Pollion. Con- inter clypeum, et scutmn hdc assignari solei, quod
tr_i virum dbciissimuhi (Grialium, ut piito) qui cor- clypeus a.reus eral et rotiihdus, sca.Hi?!ligneum, cl
frexit calahi: hiim a caia, baculus, clava, factum est figura quadrata oblonga; Pafma vero; dfe qua num.
cafo; caias, et caiatio. Fulgentius in Conlin. Virgil. 6, ferine e corio, seu loro erat, sfed rotunda. Fafcile
Apud anliquos 'CAIATIO dicebatur puerilis cwdes. Unde tamen hsec ab seripioribus confuhdunttir, el fromi-
et Plautus i'n Cistellaria (fortasse C.ife//aria) coni-edia Scue usurpantur.
ait: N. 2. Sctilum alii dedUeuntii cnlis; hiutata syljaba.
Quid tu amicamtitnes, ne te manuleocaiet? quantilate, qnod corio s_ep"eSbiitegerfetur.Facilius a
Grsecb O-Y.VTOS, pellis, cbr.Mit. Simiiiter uhibo est a
Papias, CATEIA liitgua Persaium hasla, vel telum. Grtecavoee S.p£a: ihde utiifci.icus;
Cateia, quam Horatius CAIAH dicit. Est enim genus N. 5. Ancile ab ani; circum, et cwsus, qiiasi ahici-
Gallici teli; quod si ab artifice mittatur--,rufsus ad sum. Vide Bocharluto Clian: lib; li; feap;11. Nohnulli
eum redii qui misit. ld ila explifcalServius ad vers. feumNonio cap. iSJii; 11, ScriBiint aitcyln. Figura
t_it. Virgilii, Teutonicoritu, etc. Quam in hostemjacu- aneilis eonservatur in quiljusdam veteribtis uuinmis.
lanles, lineis, quibus eam adnexueranl, RECIPROCAJI N. 4. Vuigala : scuta de auro purissimo:
faciebant. Hic esl, ut puto, arcus dolosus, de quo N. 5. Afii el Jlfaui'!'.Ita veiera exemplafria;ita eliaih
e_ip. vii Osefevers. 16. Vide notam Marianaaad lib. sb Grialius in textu; sed in not. iiidical Hispani (jfo
i Isidori contra Judseos cap. 19, [ubi fexveleri fetii- Mauri. Profeclo Ser-vjiisait, Afris etHispani. Tacilus
iione proferlur sagitla reciproca, quam honnuili riiaie in Yita Agric, cap. 26, tradit eiiam Britannis hreves
expiicant de sagilta qua. reperculit ipsum qui arcum celras iu usu fuisse. Boc.hartus Chan. lib. i, cap. 42,
Ifelendil. ad illustrahuiim llhilb isidbri lofeum'consiiii poterit.
N. 8. Phalarica est telum ingens. Scribifur phala- N. 6. Parma, ul Yarro de Ling. Lat-., caji. 24; pu-
rica et fatarica. Erat plialarica major, quse caiapulta tati (Jicilufrjqtlbd e mbdloih onines pdiles pitf. Bocliar-
jaciebatur, et minor, quse manu. ttis videnrJus Ioc. cit.'i 'cap; eodi 42-.
N. 9. Pila sum arma jaadofutn. Yarro de Ling. CAP.XIV:Nuni. 1; Ga.ea tie corio. Vernih hanc bfri-
Lat. lib. iv, cap. 24, Similiter ab omine pilum, qubd ginehi fesse Bechianiis p-.ig.489 et feeqtj'.conflrhiai,
hosiis feriret, ui perilum. Alii deducunt ex Gr.eco sciiicet a yaki-o,gpfisjmustela: hain veleies tegtnina
tr&of. Vide Lipsittin lib. ni deMil. Rom., dial. 4. _aut galeai. ferfe.e fcorib, seti jiellibus 'aniuialiuin con-
K. 11. Proprie cuspis po~sleriorpars haslm 'csl.., fieiebarit: qubd Befemaiiiispluriljus "demorisifrat:Gas-
Quod cuspis proprie non sit acies hastse, sed pars sis et galea a Tacilo aperto dislinguuntur: piissimta-
posterior, noh facile aiitiqhiorum auclorilate polerit ineii promiseue ab aliis usUfrpantufr;
eomprobari, quamvis per syiifecdoehenpro liasla vel GAP.xv, Num. i.\Forus. De fori etymo' videlib.
baculo nonnuhquam adliibeatur. Probrie aulem raa- xv, cap. 2, niihi. 2^, tibi iegitur, Hwc locti <etpho
cro esl gladii, cusf.is basta., vel conti, elc. Quod au- nosThis vocanlur, quOd mfclitisest quam jnorosira.
tem tiecmanus ait, 'cuspidem originem iraiiere ab Sed fortasse medio sevo iiomen hfcfcobiihuii pi-oid-
ttspide, iitepiunl videlur. stra. Minime vero Gfriitlioassentior, qui -h_ocBrauliohi
,
CAP.vni. Num. 1. Sagitta et spkiitum aliqtiarido C asfcribit.<_ut'eniih Isidorus, qui passim sUa repelit,
confundunlur: sfed discriiiieti ab I_.idoroauhil.ii.iin non potuit occasione 'data Jhs de forb sennoileui in-
probandbiii fest,qtibd sagilia arcn tnittitur, spiculimi gerere?
vero latitea btevis esl, pitum qubqiie diclum. N. 2. Jtisiilia esl a1|MS!O,ut iwtilia a Imto; felc De
N. 5. S'cofpib. Machina beliica scorpio dicla dii- Jure ei Jegibus lib. v agit Isiiiorhs.
plex erat, major et minor, Ut ex Liviblib. xxvi, cap. N. i. Jnrgiiim est! a jurgo, quod Yafrrblib. v de
47 et 49. Eiiam pfro teinporum varielate varia luil Ling; Lat-., cap. 65 a §ure et ago deducit;
ejus forma. Sfcorpiohfessui temporis fuse desciibit N. 7-.Rctts a re qua pelitur nuhcixpaius:Grialius
Atoinianus lib. xxn, cap. 4, al. 8. Rigaltius in nol. rididit; a re qliam petittlf, Ibiiassfequi'a variant exfem-
ad Scorpiacon Terlulliani in princ. Isidoruin cbafr- plaria, el peto cumduobiis accusativis aliquaniio ie-
guit, qhod' scbrbionehi sttgitmm dixerit, cum prilius peritu.r. Sed prseterquam quod dubi_e leciionis sunt
sii inaeliina sagiti'a§ prdjicieiis. Isidoiuni defehdii loc.i siiniiia quse affefrrisbieiit, tsidoriis^ebdem sensu
Nicol. Aulonius lib. v Biblioth. veten, iiitm. 9o, piiilo post ait pro re qliqua petilur. A3 Grialii sensuui
auetOfrilaie Slewefchii ih cOmiuerit.hd Vegelimli de 'posset fcortigi a le; qum petiiur, -scilicet ab feo.
Re mil. lib. iv, fcap. 22, tjiii IsiiiOrofavei-.Pro sa- N. 10. jii Cod; Vatic 623,.quemc. 95 Prnlegom.,
giita qtis. sfcorpionfej_ifeitur,U&iirpaiuretiam Scbrjiio nurii. 19 et seqq. descripsi, post hbc caput quod de-
ab llirtio tle Bellb Afric.; cap. 29, Scorpione accurd- sinit silenlio tegunl, ihdicatur aliquos hinc librutn xx
lius missb, lalque eorumdecutiohe bcciso. inchoare, ul lalius ibid. nuin. 52 exposui.
CAP. ix. Nuui. 1. Ferelrutn, ubi funus defeflur. GAP.XVI. Num. l.| Voluplales. Spectacula genli^
Eadfem ferelri felyiiiologiarepfeliibr iib. xx, cap. II. I- liil.h peculiari significatioiie vo/_ip.aiem,fuisse dicta
Phantra Gr_ecavox efet: sed etiam sic a yepw, fero,' " oslendi in comment.l ad Prudenliiim iib. li ih Sym-
ex hoiiiiiillbriiiii sehtfentiallerivalur. mafcii., vers. liaS.el 1hymn. viPerisieph., vers. 66.
N. 2. Vagiiia appellalttf eb quod in ea... gladius ba- Plurima opera de siiectaculis diversisqhe ludoruin
juklur. Alii vuginamdieiain pulahta vuco, quasi va- yetcrum generibiis legi possunt in tliesauro Grono-
ciuain, quod vacua sit, e"t-kjiiiiad recipienduih gla- vianb Antiquit. Gi_ecai'.loin. VII et VIII, et in the-
dium, vel teluni. sauro Graviano Antiijuil. Romaiiar. iom. IX.
N. 4. Oxos-.Ducangius hescio quid de oxis noiare N. 2. Inde lioinahi accersilos, elc. Vide L.ivitim
volueiat: uam verb. Oa;a ait, Vide Dolo. Desiileraiur lib. vn, cap. 2. Inde ludii et ludionesdicti, quasi lydii
aUlein lifiifcvox Dolo: llbi ibiias_;6isidori nostri verba et jydiones, qui ludbs faciebant.
de dolonibus ascribere constituerat. N. 5. Idololalrid. Ita.rescribo, haiii idolatria, qti;n
1
N. 5. Arcus pioprie dieitiil iie iiistruinerito.quo \'o% passim ih mss. anliquis reperilur, et a Grialio
sagitlse jafciunlur, quia afcev, id est, pfropeilit. Ihde rfetihetur, dmanuensibus tribui poiest.
brctjs iii architecttira bohjbii invenii. CAP.xviii. Nutn. A.Virlus. Observahduni, viriu^
CAP.x. ISuih. 1. Fta_li_id/Ms.-Lib. xiv, ca{).0; h. letit, iioc idcb pfo piigilatu poni.
uit., diciiur [undibaluth-neulr. Aliud iustruuleiitiim CAP. XIX.Nuin. \.\S'a\lm. A salib, est sdllum, e1
esi fusiibnM, de ijiio Vfegetiiis;ht fexhota Gfrialiiad ihflfesa//Ms.Aiia ad <-tplib_iiidhetosalius speqtaiitJ
euih locuto cbnsiiit. GAP.XS. Cursus. Est a currq. Verbi cMrioHriliriii.
CiP>xi. Nuta, 4. Muiculus. Musculi majoris ie- eam etymoldgiam iidiiiiutliiiivestigaiit.
4021 AD S. -1SID0R1ETYMOLOG. AREVALI NOTdL 1022
CAP.XXIII.Ntim. 1; Innitunlur-. ,In Grialii texlu ,A CAP. xxxvr. Num; 1. Desultores. Mysterium bigh-
iuniteht, giidii niiiil fesl. Foriasse Isidorus scripsit rum, irigarum, etc, apud gentilesex!sidoro,aIiisque
_ii..i._i.ifafctive,vel legenduhi ihhmnetli. monumenlis antiquis exponil Nicolaus Calliacliius, in
CAP.xxv. Num. 1. Agohd dici. Supplenduhi cpn- dissert. de circens. Iud. Pro desultorss malim desulio-
slai, aut sirhile aliquid. Ofigiheni agohalis sacri Ovi- rios, scilicet «quos, Nam desultor esl, qui de equo in
dius ihquirit lib. i. Fastor., vers. 517, et seqq. Pro- equum desili.t,utinfra, cap. 59, explicatur.A Gassio-
prielas vocis Grsebseindicat circuhi, sive lccum sihe doro, lib:iiiVar.,epist.51, vocanlur equi desultaiorii;
angulis. prp quo nonnulli' legunt desullovii.
CAP. SXVII.Nuni. 1. Dmmonumcullibiis fii_eriiire f.. 3. Volubili atnbiiu. Prudentius, in proeemio car-
videntur. Egregie toium hoc argutnfcriluih ftiariaiia ininum : Aimumcardo rotat, dum ffuimur sole volubili.
illustrai in tract. de speclaculis; c;ip. 12s prolritis jn paieficil secunda produciturs quod factum.eliam a
tesiimoniis tertulliani, Cypfriani, Salviarii, joaimis Lucretio, lib. i, vers; -345j sed nescio an ab alio poeta
•jhrysbstoilii, el tioslri lsidori. antiquo. - ,
N. 5. Circcnses.A circodictos nemo hegaveril. Alia, CAP. XXXVII. Num. I Creta... judicium. Salmasitis,
qu.e ex Servio Isidorns et alii affferunt, ad erudi- pag. 1075 Exercii. Plinian., Isidoruin reprehehdit,
tioneui perliiielit; non ad veram nominis notaiioneiri. quoii inepfe cretain judicium exposuerit, quia Grsece
Confer Yossium in Etymolj r.piiYi;csl judex. Verum haecconsueiudo fuil non Isi-
Ctp. xxix. Nutu. 1. Ova hotieri CaUoris. Godex, 1 dori lanium, sed aliorum etiam dc.ctissimorum homi-
Gotli; Toiet. honnulla hic addil.sed non salis ofrdi- num, ut similes allegorias quavis levi oecasione com-
jiata: Ova honori Poiiucis el Gasloris : dicilur, qiiod ponerent. Meta. in circo creta signabatur, ut facile
Ledammalrein Castoriset VollucisJovis (pro Jupiter) " conspiceretur, ihile ipsa meta creta vocata est. De
in cyqni simililudinemsluprysset, ideo ovoeditos <pu- ea Plinius, lib. vm, cap. 42 : Peracto legilimo cursu
tant; ad avis sitiiUitudinem ascribunl; qui illos ovo ad crelam slergre. .
editos, eic , . - : _ CAP.xsxvin. Num. i.Mquiles singttlares. De equi-
CAP.XXXI.Num. li Obelitcunn In veteribus exem- iibus singularibus et _desuJioribus-plura laudatus
plaribus est yaria lectio non contemnenda violehd Gaiiiachius in.Disseri. de circens, Lud-._
inunt.a(loiie Mgyplum nocuissel; quamvis magis La- CAP.XXXIX.Num. 1. Desuliores-.Hyginus loc cil.
linum sit Mgyplo. Narrationem de obelisci soli cou.. a Grialio : Unde eliam Romani..., in capite-,equo in
secrali translaiioiie ex Hieropolitana civitate in cir- equum, etc* oriijssp de per eclipsin. Yide nOtas
cum maximum Romse contexuil Ammianus Marcel- Munckeriad eum locum.,;
linus, lib. xvn. Aliumsolisobeliscum nostro lempoie CAP., XLI. Num. 1. Roseossoli... roseps <msluii.
erectumaiite curiaminnocentianam dixiincomiiient. _ Legendum jiuto rpsseos ;~)mi russeos, ut nonnuHi
ad Prudentium; lib. i contra Symmach., vers; 50'.); ieguht apud Cassiodorum lib. III Var., •ep..51, ubi
-CAP.XXXIII. Num. 1. Haurit aptrtuni: Servius, ad eadeni myslcria colorum explicat.. Yide Sahnasium
lisecverba ; HAURIT modo FEMTsignificati Aspiratio ,pag. 98 in Lampridium, etmeum cominentarium.ad
olim iacile riegligebatur, eiaurit pro haurit scribeba- Prudfeul. iiymn. xi Peristepb., vers. 130,
lur. Cseterumaurigm etymon melius ex Festo expo- -Ltistiratemluidrusseolam sahiem.
nilur AUREAXJ auriga: AUREAS e nim dicebalur (forte
dicebaiil)freiiuih, quod dd aures equorum - reiigdbaiar, Adde Tertullian. de Speclac. cap; 9.,"el Sirmond. in
ORIAS,qiio ora coefcebqntiir. G hot. ad Sidon. carm. 25. Post densatur aliquid deest,
N. 2. Aurigw.... coibribus. Salriiasius ex hoc Joco ut videtur, de veneliset aututnno.
coirigil \erba Tertulliaiii, ghrigiscoioribusidplolalriam N. 2. Cocco,decorantur. Reipubiicse tempore vexil-
vestiefuht, jpro quibus reponii, aufigas -coibribus, id lum erat tunica purpurea, seu punicea; ut dixi ad
esl, idololalriam vestieruni. _ _ ... cap. 5 hujus libri, num. 5, ALBOS ..EPHYIUS:Horaiius
CAP. xxxiv. Num. 1. EWcfct/idmus.F^abulamde lib„, iiil, od. 7 (avonios vocal tandidos: Yirgilius lib
Erichtlionio coniinemorant Servius, adloc. cit. Yirgi- m __Eueid.,vers. i20 :
Jii, ethyginuS, fab. 4B6. ...... Pecudlimzephyrisfelicibbsalbalh.
CAP.xxxv. Num. 1. Curras. Nonnulli Edili, vel
quta rolds videtur habefe multas. Al currus, inquit CAP. XLII. Num. 2., Ibi proltareuh In veteribus
Sciiefferus de re vehiculari, iib. n, .caps 15, duas exemplaribus legitur ibi prosiefherenlur: Sib Yulgata
tantuui rolas iiabfebaht, ut rieeesse sit lapsum esse Jerem. n, 20 : Tu proslernebnris meretrix. Atque iia
Isidofiim. Noh eigo Sciiefferusediiionem Grialianam quoque legitLipsius lib; iElect;, cap. II-, quiafliiinai,
Viderat, ih qiia omiiiiiiir mullas. Yide Jib. xx, cap. eleganter.lsidprum agere de ritu in.sbenam prodli-
.12, niifii. 1. SalmasiuSj pag. 897 Exerciiat.-Pjiiiian., cendi scqrta. Plura ipse.in ea_ndei_.-re.__addil es
iegendum censel et (juod otnnibus inficereiur; jugo. Piauto, Liyio, Statio et tefrtiiiliauo. Facile alia cmi-
Ptiinui, eic Gontra Sciiefferus pugnat, lib. n de re ^eri posseni, si vac.irel. Obseiviitiduni; npuUproba-
veiiiciiiari, cap. 10, eiipselegit^ et qui oninibus in- • los auctorcs proslibutum nou accipi pro lupanari; sed
jicereliir.Jugq primus, etc Rem ita explipat: lemo pro merelrice, quoeante slaljiiluni quaistus diurni et
olim erai duplex, perpeiuusiide, lioc esi, alteraiteri j> liocturni causa sedebat, seu prostabat;' inde proshbu- '
un:tus. Clysijienes secundum temonem susiujit; et lum et prostibuta vocata.. ,
eqiiisjiigaiisiiubsaliosbqiibs simplici vinculoalligatos GAP.XLIII.Kum. 1. Quodpulpilumvrchsslrti soocaba-
.idjunxit, qui nmnes quatuor a;qua fronte proeederent. tur. Jul. Caes.BulengerUS,qiii erudiiumopus ue ibea-
Prius in nigis erat eqtius funaiis, sfeu iunarihs, sed tro scripsit, discriiuen inter orchesimm _ pulpuum
non sequa Ironte cum duobus jugaiis procedebat, sed ei.scenam ex Polluce coniirmal lib: X; c 15,
pi-ccedebat. Iiaec omnia "opliri.fecdii_efreiil,curn Grialii CAP.XLVii.Num.U/usicisceHici.Q.iiascenicisetliy-
scrl[)tiiia, qiiaiii reliiifeq, leuio eniiri ille diipiex, per- mele seu pulpito inserviebant: Mm prbprie tliymehci
peihufequeqiiatiior equis iiijifciebaturjugo. Noh fenim ab scenicisdifferebant: sceniciin ucena faholam age-
ptacel f]ubd,;iitSi-lifefle:iis,iiijicirellir. Jit^o Primus... bani, thijnielici in brcliestra seU pulpilb
-
musicis in-
jugi.vit. YTfcrbailla e'i qui, etc, recte bibcediiin, el slrunientis prsceinebant;. .
ciiiii iii phiiiibus Mss. jepferiantur, ut Schefferus eon- .CAP.XLVIII.Num. 1. Histrioucs. Feslus: Hisfrioiies
(irihat, iKiii_.uriiihulahda in el quod, elc, ul Salma- dicti, quod pritnum ex Histria venerinl. Livius-, • Valfe-
sius volebal. _' _ rius Maximus et alii reclius pulanti el nonieii, et
^ N. 1. Ebsque siiigiilos. Salmasius, loc ,bii., corri- artem histvionuma Tuseis originem repeterfej ripud
gobat^g-st.i.esiilgulos, qubd salis est probabile.,Pro quos vox hisier significabat saiuttorem.
cjiib rdiiiirib, seu iuiialij Ausbniiis in epicedio Phos- CAP.L. Num, 1. Adolescentesuob,iles_, Reciius Fes-
piioti pbelice usufrjiavi.i/u.-em,ut pbet_esoieiit habenas lus juvenes italos : nam tempore ^Siiese Romani ado-
fikozqiw. lescentes uulli eraut, ul coihmunis feri opiiiib. Varro
1023 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTJS. 102*
Salios a saltando diclos doeet lib. iv de Ling. Lat., A , fuse ludum calculorum describit, ait vers. 191:
cap. 15." Ut citus, et fraclaperrumpatin agminamandra.
CAP.LI. Num. 2. Quorumodisti auctores. In vele- Idem autem
ribus exemplaribus odire debes, quod relineri posset. signiflcanl mandra et caula.
CAP.Lxiu.Num. l.Tesseivc Andreas Senftlebius de
Notanda eliam est phrasis quorum, neque facile mu- Alea velerum,
taverim in cujus, quamvis id in nonnullis Codicibus inoria lapsum, cap. 5, n. 1, affimiat Isidorum me-
ssepe ea qnse scribit cnnfundere, ut
reperiatur. Apud Tertullianum cap. 10 libri de Speeta- tesserascum tatis, et hos cmn illis. Differebaut qui-
culis ex editione Pamelii legitur, corperis fluxu... deni tali el tesserwi,nam tessermerant quadratse ex
per (luxum... et lyris... Mercurios mancipes habenl. ouini latere : tali, elsi habt.bar.t sex latera, quatuor
Oderis, Chrisliane quorum auctores non poles non tanlum lateribus insistere polerant, quia duo reliqua
odisse. Ex Isidoro qusedamin hoc libro Tertulliani incurva erant.
correcta esse pr_emonemur. Posset ex Tertulliano in alveolom in S.edjcum jactus similis essel e pyrgo
apud Isidorum legi fluxu et fluxum quod mollitiem unum pro altero poiiunl. utroque ludo, scriptores interdum
Neque vero perspicuum est,
signiiicat. lesseras ab Isidoro lcum talis confundi : de iesseris
CAP.LII.Num. 1. Amphithealrum. Raderus inpro- enim semper loquitur, nunquam talos meinorat. Dif-
lemmatisad Mariialem, cap.5, de amphilhealro qu_e- ferentia
dam affert quse ad hunc Isidori locum explanandum neslo intalorum et tesserantm explicatur a J. A. Er-
Clavi Ciceroniana, verboTa/us. Diversus
faciunt.
N. 2. Nonnuili hie inchoabant librum xxm, ante eliani erat numerus \ialorum et lesserarum; nam talis
testeris plerumque duabus ad
de ludo Yide 93 quatuor ludebatur, J
caput equestri. cap. Prolegomen.,
nuni".52, ubi alia. similes librorum seu litulorum di- n suininuitUii-iMs. I
visiones indicantur. CAP.LXIV.Num.^1. Aleatores. Senftlebius, loc
CAP. LIV. Num. 1. Reliarius. Nomen eruditissimi cit., cap. 5, describit integrum hoccaput, etaddit:
viriquide retiario, elc, scripsit, ctir Grialius tacue- Ride, quidquid esl\ inepliarum Hispalensium. Quis
aleatortim de hoc polius quam de lucro captando sol-
rit, causamnon video. Noh paucos qui de ludo gladia- licilus
torio scripserunt, reeenset Fabricius in Bibliograph., fuit 1 Ridendus vero ipse Senftiebius. Quis
cap. 18,'num. 12, Petrum Fabrum, Hieronymum enim eum docuit eos omnes qui alea ludebant de !u-
Mercurialem, Octavium Ferrarium, NicolaumCailia- cro captando cogilasse ? aul eos etiam qui de lucro
chium, Lipsium, Maffeium,etc. Nonnulla etiam a me caplando cogitabant, allegoriam quamdam in ipso
notata sunt in comment. ad lib. ii Prudentii conlra Iudo non admisisse?: Confer quseIsidorus ex Cassio-
Symmaeh. Vix dubiuin mihi est; quin Chaconis"con- doro et aliis cap. 56 et seqq. de equis , equilibus ,
et equorum coloribus explicuit, a gentili-
jectura vera sit, adversarium cuspideinsequemem,ut pedilibus bus invenia, ut vanilates suas excusarent. Salmasius,
ex cap. seq. magis liquet.
CAP.LV.Num. 1. Ferirel reti. Vetera exempiaria pag. 245, vers. 56,|in Flavium Yopiscumobservat,
jexhilient rete, quod retineri possel, ut in mare, prm- iiguras alese ab Isidoro vocari nias, quod Grseci 6S6v
sepe, elc, de quo jam alibi dixi. appeliant, et vetus epigramma scripiorutn tramilem,
CAP. LVI.Num. 1. Consecuios,passive, exemplo scilicet lineas per quas calculi currebant.
Varronis apud Priscianum lib. vm. CAP.LXV.Num. 1. Devocabulis tesserarum. Senf-
CAP.LVII.Num. 1. Veiiles. De velilibusplura supra llebius, loc cit., cap. 5, Isidorum reprehendit, quod
lib. ix, cap. 5, uum. 43. p quinioneinin talis contra Julium Pollucem colloeet.
CAP.LVIII.Num. 1. Ferarum pugna. Raderus in Sed nulla hic lalorutn expressa mentio, el capitis li-
prolemm. ad Martial., eap. 7 et pag. 37, agit de fe- lulus tesseras aperle iiominai. Nominavero jactuum,
rartnn pugna, lotumque ferale cerlamen ex Martiaii - quse Isidorus explicajt, lesseris et talis accommodari
aliisque scriploribus explicat. possunt: imo, ut ipse observat, appellatio pro varie-
CAP.LIX.Num.l. Hmcquippe Spettacula. Hcec,ut tale temporum varia fuit. Senftlebius, loc cit., cap.4,
multaalia hujus argumenii, desumpta sunt ex Ter- num. 10, advertil quod latera talorum, quse ab aliis
tulliano deSpectacul., el in Apologet. cap. 58., ubi supina et plana vocantur, ab Isidoro suppi et plani
ait : Nihil est nobis diclu, visu, audku cum insania dicuulur. Festus, suppum, ait, antiqui dicebant,quein
circi, cum impudicitia theatri, cum atrocitate .arenw, nunc supinum dicitnus Ad qu;e verba Scaliger notat,
jcumxisti vanilate. Prudentius Hamariig., vers.561 : partem tali lusorii, IOTT.OV dictam", hoc est supina.in,
Vesania fervida circi. cum lalus ita caderet, ui osset illa superior supputn
CAI>.LX.Num. 1. Aiea, idesl ludus labulw. Tabula vocatum fuisse. Quod Isidorus trionemet quairioncm
«t alea proeodem accipiuntur. Concil. Eliberii., can. dicit, alii ternionemejt qualernionemvocant. Octavius
/9, Si quis fidelis alea, id esl tabula, luserit, elc- Vide Ferrarius lib. i Elect., cap. 16, docet, veneremdi-
Savaronem iu not. ad.Sidonium pag. 17. Becmanus, ctum^fuisse jactum, qua quatuor tali diversa facie sin-
pag. 523, alem originem Graecamquaerebal, cui ad- guii cadebant, senioneni;quo omnes tali in la.usr.ou-
haerent Vossius in Eiymol. , et Senfllebius de Aiea cavum cadebant, vel duo in convexum, duo iu con-
veter. cap. 2, qui cap. 5 affirmat I.idori opiniouem cavum , caniculam, quo omnes quatuor lali recto
de Aiea milite omnes sequioris s_eculiscriptores se- gradu slabani. i ,
cutos. ldem cap. 11, n. 1, Isidorum coarguit, quod D CAP. LXVI.Num. 1. Componilur, etc. Marlialis
dixerit, tabuta luditur pyrgo : nam pyrgo non lude- lib. xiv, epigr. 16, |
batur, sed per pyrgum.-quamlitem grammaiicts deci-
dendam relinquimus, cuin dc re constel. Nam quod "Qua3ritcompositosmanusimprob»mittere lalos , (
per pyrgum tesserse pergerent, cap, seq. refert Isi- Pro voluerit; fortasse \voluerint.
dorus. CAP.LXVII.Num. 1. Calculipartim, elc. Senftle-
CAR.Lxii.Num. 1. Pei calculas. Videiur derivati- bius, qui Isidorum objurgare quodammodo sibi pro-
vum a calces. Reperilur eliam calces pro calculo apud posuerat, loc cil., cap. 11, n. 11, Recte tandem,&\i,
Priscianum lib. vi. Isidqrus orditmles vias viJetur aliquandoIsidorus, et doctiinam hoc cap. conten-
inlelligere de calculis oidinariis, aul qui ordine mo- lam explicat. Salmasius, pag. 240, vers. 19, in Fi.
enlur, de quibus rursus infra cap. 67. I.aque uon Yopiscuin tradit, ea omnia qua. de ordinariis calculis,
atis assequor, quid sit guustper calculas. llluii inie- et vagis, et inciiisscribit Isidorus, ad lalrunculos esse
rim occurrit, legeudum quasi per cautas. Vaiias cel- referenda; quaaviri doctissiini male referunt ad duo-
lulas labula. lusoria. mandras vocat Marlialis lib.vii, decim scriptorum ludum , quem Hispani Damas di-
epigr. 71, cunl. Calculiinciti sunl scaccomatlo. Isidorus in glos-
Mandrisei vitreo lalrone clausus; sis: Mattum humectum,etc Cieero, epist. 12,lib. xvi,
ad Atticum , Ei via matta. Sic constanter Mss., ut
ct auctor Pauegyrici ad Pisonem Lucano alficti, qm SaliU3giusleslilur. Editi, via inepta. E «aicttlis incitii,
ttm AD S. ISJDORl ETY^OLOG. AREYALI NOTJK. 1026
nalum est proverbium ad incitas redigi, hoc est, ad A , irieris _magna transgredieliir eum. Vox trieris Graea
linoas , quibns calculi omnino moveri non possenl. est, pro ([ua Latini-dicunt triremis. Reperitur trieris
Elsi autem Charisius lib. 1 docet, unius lahlum ca- in muliis veleribus inscriptionibus , sed iion in pro-
Bum tnctfas esse, ut inficias, suppetias, etc, lamen batis Lalinilatis scriploribus, nisi uno vel ajtero loco,
reperitur eliam ad incila redigi, hoc esl loca : etinciti
ler- in' quo varia est lectio trieris, seu triremis.
mini, qui amplius promoveri non poterant, con- triremium N. 12. Liburna?.Isaacus Yossiusdissertationem cla
dicebantur. lncitus igilur, ut similia alia , duas et Liburnicarumeoiistruclione edidit.
irarias signiflcaliones habel: sumitur enimpro con- N. 15. Roslraim Rostratarum navium mentio pas-
citato; et ab in privaiiva pro immobili. Confer GIos- sim occurritapud veleres scriptores. Rostra ple-
sarium Isidorianum verb. Incitw cum nolis. ruinque erant trifida , ex quo mra tridenlia a poetis
CAP.LXVHI.Num. 1. Inlerdkla legibus. Non solum vocari soienl. Imaginern roslri tridentis exhibet Fa-
eanonicis, sed eliam civilibus." Yide prneter alios brellus, cap. 4 .de columna Trajani,' pag. 115. Plura
'Ferdinandum Mendozam ad concil. Eliberitan. apud de lioc argumenio Schwarzius in dissertatione de
Labbeum lom. 1, pag. 1561 et seq. roslris fori Romani.
.CAP.LXIX.Num. 1. Pila. De lusu piise videndi allata N. 14. De dropwnibus qusedam esl vetus glossa,'
Hieronymus Mercurialis, Petrus Faber, Oclavius in not. ad lib. xn, cap. 1, num. 36, ubi minus
Ferrarius, Vossius, el alii recensiti a Fabricio, cap. bene etymon dromonis repetilur a dromedariis. No-
22 Bibliograph., num. 6. Spiiwra vox Grsecaest, iu meh musculi pro navi in Lexicis desideratur. E
cujus origiueHebraica indagandaBecmanus versalur. _• glossariis antiquis Ducangiusliancvocem deprompsit,
lsidorus, uti mulia alia , ita eliam et nomen et duos **qui advertit, in notis Tironis inlcr alia navigiorum
versiculos Dorcalii nobis conservavit : quem sibi vocabula occurrere.
aliunde iguotum Fabricius in Biblioth. med. sevi fa-, N. 15. Unde et calones. Apud Vulcanium , et alia
lelur, ubi versus describit mendose ex aliqria veteri velera exemplaria legitur : Unde el calones naviculw,
editione. quw ligna mililibus portant. Pignorius , pag. 120 et
N. 2. Plinius ,' lib. vn, eap. 56 , quatuor pilarum seq., de Servis, ubi dc caionibus et cacutis agit, ila
genera dislinguit, trigonatem , paganicam , follem , Isidorum deformem iiif.o, ut ait, non suo emendabat.
fiarpastum. Pila arenaia fortasse ea esl quseharpaslum Unde el calonesel caculw , qui ligna , etc. Quaj salis
dicilur. Martialis lib. iv, epigr. 19, prudens conjectura est. Advertit ea Iigna fuisse fu-
stes et clavas. Juvenctts, lib. iv, vers. 514 :"
Seu Ifenlumceromaleris, lepidumquetrigona. Pars striclis gladiis,pars fldenspondere clavse.
Siye harpaslamanu pulverulentarapis.
Confer cap. 34 hujus libri, num. 2 et 6.
In harpasti ludo victoria ejus partis erat quse har- N. 16. Ancyromagi. Vox ex Isidoro, ut pulo, re-
pasturii extra limites adversarise partis ejiciebat. Pro perilur in antiquis glossariis, sed non uno modo
qui pila alii habent qui pilam : maliui, qui illatn. Sci- scripta, aut corrupta-; scilicet dnchiromagus,anquiro'
licet qui in pilse Iudo peccabant, suram feriendam magus, anguiromagus, angromagus. Confer Ducan-
prsebebant. gium.
LIBER DECIMUS;NONUS. N. 17. Corrupte baseiumiInde Hispani vocant-i_a.ee/.
Num. 1. De navibus. Scriptores _ Fortasse Isidorus scripsit -pictisphaselis; nam Virgilii
GAPDT PRIMUM.
de "re navali veterum in thesauris Gronoviano, et I versus est:
Grseviano videri possunt. Et circumpictisvehitur sua rura phaselis.
N. 2. Faxo pro fecero , fecerim, uti faxim pro fa- Achilles Staliuscontendil scribendum phasellus cuur
ciam, reperilur in mullis probaiis scriptoribus. duplici //, cui alii repugnant, ut docet Yulpitis ad
N. 3. ATaue/erus.'Etymologia naucleri fortasse "Catuilum, pag. 18.
proprietatem rei indicat, non veram vocis originem : N. 18. Scapha, quse vMiao-y.ono;. Joan. Schefferus,
nauclerus enim esse polest a navicularius, ut rcaMlaa lib. ii de Militia navaii, cap. 2, ex glossis V. T.,
naviia. Non desunt lamen qui Isidorianam elymolo- quarum'memiiiit Heinsius, Exercit. Sacrar., haac re-
giam genuinam esse tradant. Vide Beemanum , pag. fert: Scapha, sive calascopusest navkula levis.ex vi-
726, et Savaronem in Sidon. lib. vi, epist. 8. Alque mine facla, crudoque corio conlecla.
i;l pcistiadei, quod Gra.ce eodem' modo dicilur v«u- N. 19. Barca. Sanctus Paulinus Dolan., carra. 21,
' ' ai. 13, ad Cyther., vers. 95:
rl-ijpQS.
N. 4. Qudsi cohibernalor. Hoc certe etymon a cri- Ut moxsalubri barca prasidio foret
licis i-ostris nequaquain admittetur, nisi quatenus Puppi supersles obrutaj.
explicat partem aliquaui muneris gubernaloris navis. Alios anliquiores, qui de barca loquamur, non facila
Apud Laberium gubernium non pro guberrialore, sed reperies. Nomen ipsum barcw in vulgares linguas
pro gubernatioue aecipiendum mulii pulant.- ln ,Di- transiit.
ges is, proarchiguberniusalii praeferuntarcliigubernus. N. 20. Paro. Conservavit nobis Isidorus hos versi-
Yerbum ab isidoro prolatum gubernio repelitur. a culos Ciceronis, nbn alibi exslanles. Parones ab in-
Papia, eiinCiossariis antiquis, nonaliunde, utputo, »vsuia Paro diclos nonnulli existimant.
desiimpium, nisi ex ipso Isidofo. N. Myoparo. Myoparones a Phaselis diversos
N. 5. Naviia. Sefrvioet Isidoro conirarius est Fe-" forma.21.. non fuisse, quorumdam senleniia esl. Historia
stus, ex cujus senteniia , a Fulvio Ursino suppleta , quamhoclocolsidorusallegat qusenam fuerit noninve-
colligilur : NAVITAS secundum incorruplatn consuelu- nio. Repono conteclacrudo, etc, pro contexta.Vide n.
diiiem dictos, quos nunc NAUTAS,dicimus. 26. _
N. 8. Gnavum. Grialius iti textu reliquit gnavum , N. 22. Celoces. In versu Ennii nonnulli male le-
quamvis in nota prailerre videalur navum. Muili gunl celonis, pro celocis. Schefferus, deMilit. navaJ.,
quidemjiauiim pro gnavum scribunt; sed relincri ni- lib. n, cap. 2, biremes,veltrireines, exponit, non dt
hiloniinus polerit gnavus, admissa etiam etymo.ogia duobus aut iribus remorum ordinibus, sed de duobus
lsidoriaiia , sive cum Feslo dicatnus , navum dicta aul tribus remis. Alii dicunt cetocem navein' illam
navikin celeritate. Apud Isidorum malim noveril pio fuisse quae aut uho remo regerelur, vel a pluribus
novit.
N. 9. Rales primum,elc. Quinliiiantis, lib. i, cap.2; quidem, sed ita ut singuli-hoinines singulos renios
Si nemoplus effecisseteo qucmsequebatur, adliuc.rali- tractarent.
JV.24. Hippagogus. Iu Grialii texia eint Itippopagus;
bus navigaremus. Servius, i Mneid., vers. 47.: RA- in noi. rcle
: abusive naves... hippagogus. Hujus modi naves diceban-.
rps Hinc naviculwcum remis ralia-
riw dicuntur. * tur aut hippagogi,. atit hippagi, aut hippagines. De
N. 10. Non transibit. Yulgala; verba suul: Ne-yue _ pontomo Schefferus, lib. iv, de Milit. naval,, cap. i,
cxistiniai lcgeudum: Nonnisi remulco progredi potesl.
'
1027' Af) $. ISIDORI ETYMOLOG.-AREVALINOTJE. 1028
Fiimabatur enim navis in fune, cujus capita in ntram-, A circumdata habebat.l IIuc facit Servius, cujus verba
que ripam pertineniia, alligabantur palis , ut atfraclo Isidorus descripsit, nisi quod, ut advertit Grialius'
-.iinesequeretur navis, uii el hodie fieri videmus. maleolispro malis posuit.
Proiude de hac ratione accipienda sunt verba sub- N. 9. Cinna : Lucida. Nonius, cap. 15, nuni.i2S,
jecla Isiilori iHincel trajectus, etc, quamyis Servins, sie refert versum Catulii Veronensis', ut ail : Lucidq
a quo ea Isidorus aecepit, in aiiam rein ea protulerit. qua splendet sunimi carchesiamali.
N. 25. Letnbus... catipilus'. In nonnullis exempla- N. 10. Trochtew. PoHux, iqOnpmast., toni. II, pag.
ribus Lsidorisiribitur limbus, vel ' quia est a Grasco 1117, de trurocheis 1veierum agiC^Eaium exeiiipliijh
liay; ul ait Seheffenis, loc cit., lib. n, cap. "2, vel in puteis nonnullis italise cernitur ad sulileyandaiii
poiius quia in RJss.passim efei t confunduniur. Ideni aquam. Trochleam rcchqnium : dictam
* d.pcet VitruvitjS,
''
Seliefferus censet legendiim capulus ex glossis Ara- lib. x, cap. 2.
bicplalinis Yrilcanii , Lembus, elc Apud Gellium N. 13. POIVISCM/MS: Becmanus, pag. 866, cum Pe-
aliilegunt caupuli, alii capidi', alii capulki. El hoc rotto et aliis porlisculusaul porticulus deducit a portii.
uliiinnm fortasse Giialius in not. voluit seribere. Communis seribendii ratio est portisculus, el hanc
N. 26. Carabus... portemia. Verba Isidori de cqrabo teneb, quamvis Grialius exhibeat poriiculus.
cum Forcellinus retulisset addidit: Sed nidlum in N. 14. Tonsillq".lri versu Ennii crejiiderim jegen-
hatic reni afferl Latini idottei scriploris exemplum. durii cpnfiguni t'illore\qduncas. Festus :*Tqnsilla pqlus.
Sed quot perierunt veterum opera, qttibus Isidorus delalus in acumen, el\ cuspide prwferrqlui,'qui 'navis
usus esl, feliam ubi auciorem nullum nbminat? De religqndw causa in lillpre (igilur. Exenipla"'prpfert
- carabovide 1
supra, num. 18, OnomastieuhiRbsweydi, „
"
Actii et
' Pacuvii.
" Pro delatus legendum
~ '"' videjur" .do-
n'
et Ducangium. Ante Isidorum ususeadeni vocefuit" lalus. '
sanctus Gregdrius Mngnus. Nonnulli Editi exliibenl *|^. 15. Ancora. Aliale Servji el Isidori foijasse con
apud Isidotiim contexla ctudo corio, uti eiiam num. sueiudo oblinuil ut scriberetur dnchoracum aspira-
21, de myoparone. Grialius hoc loc coulectd, hum. tione; nunc cerle ancpra scribi solet, quqd rectius esi,
•
21, conlexla, sed utrobique Iegendum cpnlecla. Pro et retinendum.
portemia Martinius scribendum censebai porthmium PAP,III. Num. 3. Arlemon. Bayfius, de Renavali,
ex Ilesychio. Papias reiinuit' poriemia cutn Isidoro. pag. 121, existimat,, artemonem esse yelum navjs
In Ducangiiaubtario legitui eadem nolione portenna, majus. Schefferus conlra cum isidoro conlendit esse
ex Nicolao Speciale.Semlerus cohjiciebal Sctjthici, veium parvum, quod recle Labeonis testimonio, Di-
aut Sarmalki generis, quia in Editis inveniebat Sy- gest. lib. L, lii. 16, leg. 212, confirmat. In rectocasu
riaiici generis. Vide ejus notas ad GJossariqm Isido- artempn dicilur a Latjeone, et ajj isidpro etiani num.
rianuni. super. , sed hoc locb exemplaria habebant qrleiho,
tj. 27. Cp\td'cm.Fortasse reptius erit caudkew, ut quod mulalum vohii in artemon, uj, grsepe' el-iam
noiinujji legunl apujj fieHium, libi!.x, bap. 25. dicitur.
CAP. ii.'$i]ih. \, Qumba.Rqsweydus', inOn.oma- Num.4. In plerisque exemplaribusest siparum; at-
stico, verbc\Cuba, ex Glossario Camberonensi ms!, quequidem ila nonnuili scribunj a grsepoaWapos:' sed
prqfert: Cuba exlrepia pprs nqvis dicla, eo qupd incu- communis scriptura est supparuni, aut supparus.
bet gquis. Cumb.qverq.dkilqr leclicq a cubando.Lziiai Nonnulli cum Festosupp/irMmconfundunt cymdolone,
frequenlius scribunt cymba a Grseco r.vp.og,cavusr-e-. de qub num. S.Non desunt qui cuni Isidorpexistinianl
cessus. C pedem veli esse extreinuih anguluni veli; qc forlasse
N. 5. Columbaria.Festus verbo Navalis scriba. Sive id npmen prim.uinangplo extremo veli tributum fuit,
quod columbqriain nave appellantur ea, quibus remi- deinde fuhi, quo tendituryeruhi, etexlrenio anghlo
gent, etc . alligalur. Funis , qqb yeli' pes*alligatur, cap. seq.,
de
N. 4. Agea. Schefferus, Milit. naval, lib. i, cap. nuiri. 5, ab Jsidoro pro.pesyocaiur.
6, emendari juliel Isidorum hofemotlo : Agearia suht Capi '4.'Nuni. i. Ser\ii'verba,"adi, JSneid., vers
loca in navi, per qum ad -remigeshorlalor accedit, e,x 751, sunt: I^nNALiA quw sunt inlraceram; dkld. a
,|
glossario.Latiiiogermanicoms. :Agiaria Xocgquwdam funibus, quosante usumpapyriceracircui_idatoshabuer£
in nnvibus,quwper remoshortalor accerfi/,quod ex Isi- majores. Unde et funera dicuntur,
dorq, ut alia pluia, desumpium vidotur.' At .Festus N. 2. CucHi-ias.Papias, Ugutio-,ef Joannes de Ja-
seripturai nostrse f.ivet. Versum Ennii vel ex ftlss. nua curculias vocaiit.i In glossario Arabicolatino est
Isidori, vel ex conjecturis alii alio modo legunt:'" corcuba, lorum. Eadem yidetur esse vox apiid Ycge-
Multaforoponens,ageaque longa repleiur; tium iib. ii, rei velerin. cap. 35, e\ iniperat. Lepnem,
aut: lib. el til. xi,"Cod/juslin., ubi legi soiejtcurcuma.aut
Mullaforo ponit, et agea longareplelur. curcumia prb freiio el,capisiro.
N. 3. Si veli. In Turpilii yersu alii Jiabent si vetis,
Scaliger ad Festum : sinistrum. I
Mullaforom,ponteset, ageaquelonga repletur. N. 5rSap/(oii.Fabiicius, inliistoria susebibliolheca;
pan..5, tradit ex Crenio , apud Isidonim, boc loco
Cerda in Advers. sacr., cap. 175, num. 6, ex veteri fesseSapiionempro Sa/oneni, seq Sationem,qui Cain
'U
glqssario,- ad lianc rem profert:'
~ Egeaior hortator - panise fluviqs est inteVSinuessam urbem, et Vuliui-
navis. num fluhien, gt nuiic Saone dicitur. At lisidorus-cene
N. 6. Tonsm. Yerba Servii ad vu, /Eneid., vers. sapl.onem pro fune abpepit, n^que in QBeciliiversu
28, bsec suiil: TONS^E : Remidicti a deculiendis flu- quidquam esl quod persuajieat, sernioneni esse de
ctibus, sicut tonsoresalondendis el deculiendis capillis.• " fluvio. . \ ,
Schefferus, loc cit., lib. n, cap. 5, ita Isidori verba1 K, 6. PrytnnesiumJ Pro prymnesiumperperam iu
emendabat, vel supplebat: REMI a et:
removendis, ' aniiquis exemplaribus,legebatqr prosnestiuin, utjam
TONSJE,a tondendis el deculiendis ftuclibus, skut olimadvertit PauiusL.eoparduslib.i, Emend.,cap. 18
lonsores, etc. N. 7. AnaMhfa.Nonius,cap. 15, nuni. 16, ex Luciljp,:
- N. 7. Palmula. Quid proprie sit palmula, expli-
cat Pollux, in Onomast., lib. i, cap. 9. Frequentius' Funisenim prsecisuseito, atque anquinasoluta.
scribitur ahienna, quam antemna,'quidquid sit de
etymo. Quidamputanl legendum anguim , aut qnginq. Apud
JS. 8. Mqleolis. Grialius cum aliis edidit malleolis; Ponium in nonnuilis E^Jilionibusest ancprq soluiq.
sed scribendumvidetur cupi Scheffero, loc. cit., lib. N. 8. Ka/gius."Poeta^ceieberrimus^ssebuli Augtistei,
n, cap. 5, ptaleolis, ex malorumseu pomorunisimili- dequopraeter alios mulla YuTpius, ih nbt. ad iib.iv
tudine. Nam m-alusquo facilius cum velis antenna TibuIIi, carin. 1, yers. [180.
elevaretur, ligna qusedamorhicularia instarpomohim Valglus,asterno propiornonalter Honiero.
4d29 AD S..ISID.ORI ETYMOLOG. AREVALJ NOTJ;. im
N. 10. Cqtapiratem.. Yulcanius ita annotat: In.A Alius
" qufid ab aguis .defprrj sqjpt. De hpc forjassplsk
veteri Codiceita.esl_• dprus Ipqtiiipr. Ihscriptipne.tn sepulpralpm Sergfi,
Hanc cataparatempuerp ded. deforpt jmctum aut ServiiPolensis, sive, ut 6rja.Jiu.s serib.it, Ser,tii,_
Plriinbfpanciilam'l\idi"s.,
liaique mataxam. apocrypjiagi pssg, et saeeplo pjennini,?y cphficiaip,
In alio""vej.'Cod.:'
" ostehdi ihcommerii. ad Prudent. hynin.9 Peristgph.,-
Hahc batafloratempuer eodem defore... vejs.
' ,gj.
Euiuplumbipaxilldm *
' ""rudis, 'liniqiiemataxam.
'"' £iif.' jm. rfum. 1. S«»-fc(ores.Inigr OpexayEiriqr.,
In alio
- exemplari: "'''
Hanc^ataporatempuer' eodem d§ Dedicafioiie sub a"scia,pqg. 27f), et ppj. 32S, pprri-.
deferl:nnctuin
Plumbipaxillum...'..: "" " '" '" genii^iiipipiiurapud Isiffp.rumstrncipres prp\tii\trucio'
Afli legnnt:~~ res; sed nmlip a.nteQrialius jaqi edidejat siructores.'
Hanc catapiratempuer eodemdeferat, uncum "S'i % *M'acfifaes.'*Bfi\']}\\\si \\b_7 xi "Aijyersar.,
PJumbipauxilluniTOdns,liniquemelaxam. cap,' 27, assprit se in veigrilijis Cpdipibhs isifipri }jir
iJorfMSidemest, ac fqudiis, yel rudus, Festus in ro- vjnissg niqliones pr.o mathipttes, yt vpjgajj ex|iibeiit,_-
dus ; Vulgus ijuidem iti tisii"" liabu.it (vocem rodifs) ipsesiuteqi cepset "legendqip mac/ijngrie^, pt intpr-^j
non modq pro wre imperfeclo, ut Xwci/jus, cum ait: preiatur de iis qui "njdchinas scandeliapj, guaslibet. .
Piiimbi paxiliumrpdus, linique metaxam. Repmanps, pagl O^i^ aii Isidorumititelliggre ,-pallo-
Pro melgxdit) hpiinujli'serjbunt mataxam, atque ila rum' inassones, sivgfabros pBptnpptai^ios, qpi plinj a
edidit Grialius, etltali vpcgnf maiassa filum glojne- niachinq machinones, ppjtea »nqc/iipi;esprpniintjatu
ratiiih, gt cbnvplulum, de quo. infra.Isidorus. cap. 29. • illo flispanico ettjallico, gug c/i.pipgqe s yalet.
ln.Lucilii versu gligui•--- maiaxam acpipiuiil prp . funi- i» - CAP.x. Num. 1. .Instqufdrf,. ' kb,. nfsfar
' derivant" ' - •
culb,'aut rijp. 1" ; H-etiam"Varrb et Festui?. - _
N.'£. Reies... Conopeum.Melius essel reiis ip np- N^ 3. Albus, tiburliniis, .cqlumbinus, fluviatilis,.
mitiatjyn easu, gui aPrispiapq agrioscitur-.Conppeim sppiigmxrub,rus,.Grialiuj ilg.jlistingnii, qlb\ts, liburti-
diciturj qjiisj Grafci cujices ypcanj y»vw7w? non a . niis "cbiunibintis,"fluvidiilis: iia aiii Editi, nisi quod ,
Canopo"urhe jEgypli, quod Isidorus innuit. - fluv\atis-Jijtbent pro.^jjtiiafi/is. Mejius yidere{unqlbus,
CAP,._YI, Nuni. 1. Propler operis scilicei fir.mita"eni: tibufiinus, coiunibinus, flujoiqtitis,auj,jluviqlis ex PaJ-r
id GTialiusinte.rprgtalur defabrq ferrarip.. * Sedrevfira ladiq, lib;-i, li|- "fQ ; Colcetnquogue ex qi_)ospxp ^urp,
id pertiriere yidetiir ad.-explicatiphem vpcjs fqbri; vel libitriiho, auii columb[np flnviqtj pp^quemtfs, _
nahi faber dicitnr" omhis hriifex," qui facit.aiiguib e ru/fj',0,auj, spongia, etg. .Vgruni Isidqrjjs,1ut ,ex qujt sp-
qbavls dbriore etfirmiore materia; pt fabef-dufdrius, quentiljps paiei, ijpnsqijim /i&ifi||TOm ' a colynibinji;-
''~"
tignafius, elc. sed
Nequg apud aniiqiijores jabri tiomeu , " utfumgpe a"fluv.iqiiiidistiiigujt.
jnagis jprbprium eratferrarii, qiiaintilioruiri."TJJIi yerb'," U-%.. Vapme. Id gst, igni; iia ehitn Pru.dentips alii-
quj ex cera, gypso aut simili materia ' aliquid lapie- que inuitiijaporem.prpigT.e usurpaiit.
bant,
' plasles vocabanlur, '_ N.'6,, 'kptlq'1'iqte ei motliiie. Pljnius, jjjj, x^x^i,-
tC 3; Habei pi medicaminis" iisum. Bemisiichium capt 22, iifrepeiiijor-ibpscp.i^reclisEdilibnibu^eKiiibe;t
casp*
' N. fortasse_formatuni".
5."Fabricq. frbprie esl fgbri cujusyis pfficina.
mplfiaj.if0,mpler\w".ggd Isipqrqs ajiuii Vj4§tj{jiIqgissc,
N. i. Arenatius. Fortasse drenaceus ;\\oe enimlj}?,
Isidorus prp bifieina fabri Terfarij usurpat, ut supra jectivo Pliriijts .uiirtir. • . '
' " ' ' "
fabrum prp fahVbferrarib*. ""."' N;'|j' Piperintisconcldeqtius. Alj aliis, quod sciam
% 6. Fqviltq. Rartjiius, |ib. XLIJ^dvers., eap. 17, j, ^ ngji rppensehlui-.^prbconcftfea/ius forlasse jegendum
oljservat' Prjidentium, "liyinn. 10 y^ihem:, fqyi{lqin "cqfMeajfts;\seii'siljbjef.janiiri Mss.Tsidbriprotcpchlea
. usurpasse pro quovis minhtb ptilvere, ae pequaquain, rgperiiiir ca»"ifi|ea;'"" • -"' '.'
taniuni poejani alligarj granimaiigorqnihecisibhijius, "N.'"l.il iSpoiigria^Grialiusin textu scripsit sfp\yia,
qtii fdvUlgsjieserlas ighe"spintillas pefiniuiif, jit Ser- in npt. sphutigia. ' '" Jlescrinsi sppngiq, ut '- Jjij: '" XJI,cap. ji,
vius",praecipuead lib. in iEneid. De"npsiro, lsidorq "hum.^O. ' '__'
hbechddir: Servii guidem tpsd ittq verba transbripsit N.' 14. D.ojnqrum,fictiliuin ppehim, Hsepilg in non-
lsidorus, lib.' xix, cap.Q, Origitu, nisi tameti ex hujus. nullls"^xeinplarjbus i-epraesehtanthr : pqmqruni, fi-
conimenlarioVirgilianis glossis quispiain illeuit, lit hi- ctilium-opefuin, dct pdrietes, _\lfuhdmneiitd,qum coclis
doium solm^posterioris mvischolidstw ad verbum ex- laterculis qd tectq imbriculis" "egulisljue aplantur. ,In"
siribefpj guainre adoclissimis eiiamviris ipsi injuriq aliis iia-distingiijtpr^S.pnjgrMm. FiciUium\qperum qq\.
inqnifesiqfit plajjii acciisantibusep.m,gui ipse cqnc\p\? parieies el ad fiindqmentq,. copfts Iqiercuijs qd leclq.
laiuf miftficisinodis. Scilicet ut mulli pntant, ex aji- imbriculis tegulisqueapidnlur"."' .
liquioriiius Isjdorum.auctuni, ita B_arlliiussuspicauij', N.20. Grqtissimus.Idest, /apjs.Yellegegrqlissimum.
ex jsidorj cpiiihientariis pl*|tiima*iji'antiguioi.uiii'li=
brbs irrepsissc Hoc jeerjum, isidorum plagji non rw.CL4.y.iVM\xi\\.\/Lhhpdfo\q Salinasius, "Exgrcii, PJiiifan., pag,'i2ig,"aifiimat
esse accusanduni, etiamcuih cpnsiat eum ex aiiti- Isiddrunjcopfundere_paniepsygteriini,ingiiib
quiorum commentariis'proiecisse. Id eniih""ln pfifta- cororiaeexgypsp7cu[hcamprisrecgpjiqrum, sejiyeris
lione ipse testatnr. - - ,'-'' , !" . laqueafribus/ih ^iilbqs iiuljujn gyjJsumVSeijhpji ex'r
•
.
N.' 7. Carbo vero, qupdflqmma caret. Hoejam.iion piicaVburih veris'laqueahbus gypsp lachs fgrinari npn
estSgrviia.d cit. lib.""xi, vers. 78'8V-A.liiypliinj cdf-1 , R.potuMin.t. D$. ypterpm piptur^ , scuiptura , pjastice ,
boriemesse a (5'raeco-/.apaog.Obseryandum ligni "iru- cselaiiira', etc. ,' curib.sK'disserta*tion|s"cqlleciaesijni
stum, igrie periisluui, euain pjxrboneiiivocari; iri Thesaiirq |jrpnbviahoi^ntiquit. (rrspai'. pt in^Grae-,
"CAP."'VU. Nriin. 1. Tuies. Grialius i;i textu Mis, viano Autiquit. Komariac', 'jii scriptores 'guris Fabri-
ii! not. ludes, quodpraeferendum; nani tudes, iiiiitis; citis iii''"Bib]io"grapli. cpmihemorali praeiereaip.
. dicjliir. Festiis : Tudites mallei~qlundendo dicii. XVII.
|2AC'" '""-""-'- "3.
Nijjh,. " Si^oVis, 1 e|p.^Ex "piiiiio„ Lxxxv, '"" - _
"N. 2. Miiilbrum magnis. Barlliius iii). xxvii-Adyer-. c.•'6,. ' , _* "i""
sar.', cap."2, eustimat yersurii secunduhiijucilii pps-: N. A.Pqntica.
1 Ipsa sino.pisrh.bribapontica dicebatur.
se esse anapseslum, qui hexametrum sequitur; naihi' ^.•.*6. "Synctim. S.airnagius,'pag. MSJ Exercitat,
Luciiii satyrai nbri solo Jiexaiiifitro scrip*tse erarii;• P-lihlairi,jlsidoriiin" peirp|fam'lj.anbl*aii stll," qijotf
el iii quodam vetgn librq it| ins'_enjtexaratum": ^nciin;{'"i||'s'appelia|im sit^a"Sp'is ^Ph^nicibus; ipse.
Multumagnisipti.bustundit. autein 'censeT "dlctuni* Si/rlcuiria \%yrid 'jhsyla , ut ali
Nonnullij^ferunt • - - eadem Pliere.ci<Jes'lSjj»ius' nuncyjjaiijr. Pjmius ?'')il).
Maguisinuitoruniiclibus tundit. xxxiiij ekfyj^ med^,'fij li^; "^j,""^p*. %"»i«ie'tl!,.
del3yficb"cp/)ii|s>|it. f|ardtiinu| eqg riepfe.her1i|itqui
Alii tenfanl supplere hexanietriim aliijuo addimenlg. cqntra Mss:"apudPlinlum lepijt ^cyficuni. Notaiidqm'
N. i. Ltmuni lene est. Linius adjecliye est bbiiquus,; esiaubd*Isidp,r*{te^
irdnsversus, lihius substaniive esl boehumlllud*mpj- tjuaTfeteri ^hsj^dijMj'cohfe|,eiidi sun| \" aja d\\ ie _
1031 AD S. ISIDORI ETYMOL0G. AREVALl NOTM. 1032
tliplomalica, eiarfe cognoscendiCodices scripserunt. A securis, et hoe loco Isidori, quse liue reiero. Qtiod
N. 0. Smpefit aut sinopide. Glarius esset swoefit Isidorus ait, securimjex allera parte acutam esse, ex
sinopide, et sandyce mislis. altera fossoriam,-foTiassedescribit seeurim sul aejvi;
N. 7. Minium. DeMiiiiofluminevide lib.Mi,cap. vel potius excludenda'sunt "verba ex altera fossoria.
21, num. 32. Ita etiam Isidorus de suo osvo videtur ioqui, cum
N. 8. A dracone. "Fortasse quia ^Egyptii draconem dolabram et securim unum facil cum-Hesychio et
vocarunt Kneh. Alii originem Hebrseam investigant. glossariis. lla autemii-.ee concinnari possent": Quasi
Cinnabaris plures sunt species : alia est fossilis, aiia semicuris; ex una enhn parie acula est. Hac etapud,
faclitia ex sulphure et argenlo vivo. VideMattbiolium etc Hmc et dolabra, quod habeat duo labra : ex una
ad Dioscorid. lib. v, cap. 89. Alia cinnabaris species enim parte acuta esl_, ex allera fossoria. Num securis
ex arboribus in India inslar gummi, inciso prius cor- simpkx est dextralis, (quia) dextermliabilis. Dolabram
lice, emanat. Species cinnabaris ex dracone et barro vero non a labris, sed a dolo dici credendum est.
fabulosa a multis creditur. De origine voeis cinnaba- Hsec fere ex loc. citJ Opporluna quidem conjectura
ris exslai erudiia disserlatio Joan. Philippi Caseili, est, quod librarii securi ascripserint verba exjiliera
qui liunc lsidori locum mirifice illuslrat. fossoria, quod iiroprium est dotabrm. At quod jcon-
N. 13. Exusla rubrica. Fortasse Iegendum, Fitquo- linuaridum sil nam securis simplex est dextralis, milii
que el ochra ex usta rubrica. Grialius contrarium vttlt; non probatur. Barthius, lib. i. Advers., cap. &. Dex-
- N. 14. Vestoriani. Harduinus quoqueapud Plinium traks sunl secures mia manu habiles moveri, ut expo-
veslorianumlegendum contendit. nunlur ab Isidoro , el hodieque manel hwc vox apud
N. 15. Rubeaque. Apud Grialium elalios Editos et „" Hispaiws , -quorum idioma relinenlissimumesi Latini-
Mss. legitur rubeaque:reposui rubiaque; ita enim scri- latis. Grialius in
' lexlu edidit resen.a!>itcum aliis, in
biltir, quamvis interdum in Mss. i in e commutelur. not. seruatiif. i
N. 19. Usta. De usta idem fere Vitruvius, lib. vn, N. 12. Ab hastulis. Nonnulli corrigunt abassulis,
cap. 11. sed bene ab astulis, aut af> haslulis: Vide lib. xvn,
N. 21. Est enim. Ssepe Isidorus usurpat enim pro cap. 6, num.26.
autem, quod apud alios etiam reperilur. N. 15. Scobina d. q. lcrendo scoben f. Cantherium..'.
N. 22. Annu/ai^e.Grialius sic distinxerat; Annulare, Galla... Guvia... In Editis, mendose. Scophinadicta,
quodvocanlcandidum, est, quo. qiiod hairendo scophemfacial. Locum eorrexilBalma-
--N. 23. Chalcanthum. In veteri Edilione sine anno sius, pag. 1077 Exercit. Plinian., et" correclionem
ita legitur: Chalcanihumdklum,quod calcisestIhymum, indicavit Mariettus, | ut dixi ad Prud. lib. i cqntra
id est, flos,unde etopud Lalitws aeris flos appeliatur. Sym., vers. 459," Lima terens. In Cod.-Valic 625,
Qusfevaria lectio notaia etiamfuit a Vulcanio. In Cod. de quo in prolegom.jcap. 85, post faciat. Canterium,
Vat. G25, de quo in Prolegomen., eap.93, num. 34, Gubia. Et illico : Incicipitlib. xxvii,"secunt/Mm uliquos.
eadem explicalio pro voce c/ia/can</ium,adhibetur. CAP. xx. Nuin. 1|. Ordisse. Fortasse lsidorus
CAP.xvin. -Num. 2. Prava. Pravus proprie esl dis- scripsit ordiri, boc efet, monstrasseordiri, el colordre.
tortus, non rectus; hinc pro vitioso et improbo su- CAP.XXI.Num. l.|Camisia vocatur. Migravit idem
mitur. • nomenin linguas vulgares. Vide Ferrarium, deRe,
N. 3. Martellus machina. De martello ride cap. 7, vesiiar., lib.in, cap.[5, Ducangium, "etc seq.,u.29.
num. 2, de machina, <;ap. 8, num. 2, bujus iibri. In N. 3. Pileum. Et pileus dicilur. Pro galeriam,
mea veleri Edilione ita lisee coiiciniiantur: Martellus C fortasse legendum galerium, vel galeram.; ham galera
mediocris matleus dictus per diminutionem.Machines jiro. galerus antiquilus usurpabatur. Vide eap. 50
dicli a machinis, quibus insislunt propler altitudinem hujus libri.num. 5.
paricfun». CAP.XXII.Num. 1. Tegmen. Per syncopen diciiur
'CAP.XIX.Num. 2. Apud Pajiiam, ugutionem, Joan- a tegumen, vel legimen; qnccscriplura magis crilicis
nem de Janua, et vetera glossaria , quse pleraque. es placet; tegumen antiquitatemi redolet. Indumenlum
Isidoro sumimt, pro sarcilector legitur etiam.sarti- ab i»__ui(urquidem est; sed quod Isidorus adjungit
tector, aul sartaiector, quasi a sarta tecta, aut, ut se» infas, peculiarem vo|cis proprietatenrdesignat, non
quiori sevodicebatur, sarlateclum. ' eiymon. De re vestiaria veterum consulendi Lazarus
N. 3. Ellychnium. Lib. xvn, cap. 6, n. 2S, hoc ip- Bayiius, Oclavius Ferrarius, Alberlus Rubenius, et
sum refertur, ubi edidi etiam ellychn'um__rsolychnum, alii, qui etiam de ipeeuliaribus vestium generibus
ut habent alii, aut lycnium, ul hoc loco habet scripserunt, ut -Donius, Manulius, Theophilus Ray-
Grialius. naudus, etc. 1
N. I. Maleria. Ex tnateria Hispani retinent -voea- N. 2. Vestitnentumi(J.uodde indumehto modo dixi
hulum madera de iigno, ut alibi, opinor "dixi. de vestimetitopariterj intelligendura est; nam" vesti-
N. 6. Tholus.;. cuplm..i luctantes. Dicebatur etiam mentum esl &vestitus^noTiavesligium. \
sedificium rolundum; de quo vide Rosvveydum, in N. 7.- Pectoralis. Ammianus, lib. xiv, cap. 9, hl.,
Ononiasiico. De cuplis idem fere repetuut Papias et 30. Tunkula, pecleralis. .
JOannes de Janua. Luciantes Latine' vocari solent N. 8. Manuteata. Giialius in textu edidii inaiii-
cahtheiii aut capreoli. - jv cleala, sed in not. praBfert manuleata, uli etiam
N. 7. Scindulm... epigri. Qui scandulas scribunt, emendal Brissonius,|lib. i de regno Persarum, nuiu
ab scandendo deducunt. Stewechio , ad Vegetium de d&. Apud alios quoque veieres nonnulla Tarietas iu
Re milit., lib. H, cap.-23, placet scrijrtura scindula, hac.voce oceumi, sed communior scriptura-esl inai-
et elyihou ab isidoro prolatum. Apud Auguslinum , nuleaia, manulea. Gonfer Ducangium.
Palladium et Senecam Philosophum alii legunt N. 9. Clavis. Clavos, quos vocat Isidbrus, Alcuiuus
cpiufos, alii epigros ,'alii aliler. In Augusiini verbis appellal virgulas, Amalarius lineas, Joannes Diaco-
a Grialio citatis epigri a ctavis dislinguuntur,,ut_ciavi nus xonas, Habaiius tramites, ut ohservat Montfau--
lignei a clavis ferreis. Gatakerus, lib." n Adversar. conius, t.Ill Antiq., piart. i, lib. i, cap. 6, ubi agit
Miscellan., cap. 19,exislimat uiramque voeem epigrit de laio clavo, et, ex mss. glossis, In quibus auctor
et epiuri, probse notae esse. Bocharlus, Char. lib. r, laudalur Piacidus (foriasse Placidus Lutaiius), pro-
cap.58, liujusce rei explicationem adhibendus. Vide ducil, Giavus, purpqrata~vestis'. Quod Isidoius"ait
etiam Glossarium isidori cum notis. dalmaticam esse tunicam sacerdotalem, innuit eani
N. 9: A siridore. Lucrelius, lib.n, 'vers.410. Serrm fuisse vestem propriam maxime episcoporum. Glossae
slridehtit acerbus"Horror. Hyginus quoque', et.alit ' Arabicolaliiiue: Dalmala.veslis -sacerdotillis candida
^eiinioris sevi, utuhtur verbo e\sulo aclive. , cum clavis purpureis. Piura de dalmatica congerit
N: 11. Seenrts... dolabra... "dextralis. In operibtts Ducangius in .glossarlo.
Variorum de dedicationesub ascia, curia. not. Ma- ! N. 13 Bombycinuindicilur: Yid.*.not. ad lib. XI
tocliii, pag. 185'et seq. ,'plura leguhtur de eiymb cap. 5, nuin. 8. '
|
1053 AD S. ISIDORI ETYMOLOG. AREVALl NOT_3_.. 403i
N.J4. Hotoporphyra. Salmasius, in Trebellium A bracis usque ad tibiam perveniant; etinterpretatur bra-
Pollionem, pag. 208, corrigit oloverapro oloporphyra, cm ab Isidbro pro perfu/i_i»sponi, x\l ab interpreie
aul holoporphyra. Isidorus, inquit, non malus mullis quoque Juvenalis, nimirum pro crarum vcl pedum
locis.auctor, olovera, iotaex.purpura interpretalur; tegumentis. ;
vulgo editum oloporphyra;, Mss. quos vidimus olo- cano -. CAP.XXHI.Num. 1. GaZ/ts lenw. In Codiee Vati-
phara, alofera, oloferia. Non dubium quin olofera rietas 623,- de quo prolegom., cap. 93. num. 54, va-
siht olovera; sic fasculum pro vasculuni in glossis qusedam esl, Galli linea,... Hispanis slringens:
Isidori. Deliac corruptela in scribendo, quafpro Nonnulli legunl lumm pro lenm.- Vide. Glossarium
vinMss. ssepe occurrit, dixiin not. adSedulium, Iib. lsidorianum cum not., verb'. Luma.
I, vers. 1967, ad prosam. Olovera autem exponit : N. 2. Et sarabara. In Vulgata : Et sarabala eorum
Salmasius dici a tiero co/ore, ex Grseco_et Latino, non.fuissent immulata. .Alii scrihunt saraballa prp
ut epitogium, elc Advertit male alios scribere olobe- sarabafa. Tertullianususus est femin.gener._De hac
rum a fceiis. _. ; L. . voee vide Indicem.onbmasticum Zaccari_e,• et Pollu-
N..15. Byssum. SirmonduSj tom. I operum.pag. eem, t. II, p. 1335. Qusedam eliam ego observavi in
977, de bysso agit. Plinius, lib. xix, cap. .1: Lino, comment. ad Pruderit. Apoth., vers. 145, ex doctis-
qupdignibus nonabsumatur, principatusin toto.orbe. simo prsesule Simone de Magisiris. Botlaiius, tom.
Proximus bystino mulierum maxime delkiis circq III Rom. subterr., pag. 58,, existimat Danielis. ver-
Elim in Achaia genile. _ bum sarabara intelligendum esse de capitum tegmi-
N. 18. Segmentala. Salmasius, in Flaviura Vopi- nibus, qualia ait Isidorus_videri in eapite magorum
scum, pag. 224, vers. .40, ita exp.icat.-.Sursutn ver- " picia, et qualia vetus pictura, quam illusirat, in ca-
sum texere ; trama, vel ftla infra erant; alque adeo in pite trium illorum puerorum exhibet.
superioribustexebatur nestimentum, el sic.tramasem- N. 5. Lehm.saga. In Glossario.Isidori est Lumasa-
per pectinead superiorem parlem ducebatur, el trude- gumquadrum. Hinc. Salmasius. in Treb. Pollion.,
batur, alque id sursum versus texere el in atlitudinem p. 190, vers. 15, aitutapud lsidorum hoc loco non
vocabant. Mariana, in not. ad lib. i, contra Judseos, legendum lenw, aut, alii habent, linnm,,seA lumm.
cap. 58, censet lunicainreaam fuisseChrisli/«nicain Alque ita legit.Saluiasius apud Pollioiicni, et/umum
inconsutilem, de qua. _inEvangelio Jbannis, desuper lumi, aul. luma /«m_E.deducil ex .Grseco),_5_j._... Adisis
contexla per totum. Fortasse lunica recla vel.a supe- Bochartum, lib. i Clian., cap. 42, et Dictionarium
riori parte, id est, desuper inchoabatur, vel ab ihfe- Ducangii. ... ,....__,,
riori, ho.cest,' sursum versus.. Segmenlftta vesiis _est N. i. Rhenones. Alii rhenones derivant a ptmg, pel-
tessellata, emblemaiis distincta. Symmachus, lib. lis. De verbo reptos conferenda esl epistola 40, inter
iv, epist; 42: Segmentata veslis. Bonifacianas: Reverentiw .vesirw direxit devoiio mea
N. 20. Cilrosa. Apud Nseviumcitrosam vestem alii caucum argenteum inlus deauratum, et.duorepta. Et
expoiiunt odore mali cilfei fragranlem. Vide Macro- epistola 77 : Misimus vobisparva xenia, id est, reptem
bium, lib. iu Saturnal., cap. 19. Pro co.icrispa apud ruptilem unam. - . ..
lsidorum melius esset concrispala. N..5. Vestis Sarda. Quod inVuIcanio, et aliislegi-
"N. 22. Acu lexiilis. Giberlus Cuperus, Observal. tnr vestis Germanica, error apertus est; nam _supr_a
lib. II, cap. 12, emendat acu lextili, hoc est, texto- ait Sardis mastrucm. Prudentius Getis quoque ma-
rum, nam acus absolute, ut ait, ponitur pro acu, strucas tribuit. Frequeniior seripturajest.masfn-ca;
quaPhrygionesvestesornabant. Non assentior. Texli- p sed maslruga apud alios eliam occurrit.
lis hoc loco idem sonat ac texla, ut apud alios aucto- _ N. 6._Linamentis. Brissonius, lib. i.de.Reguo Per-
res; bt idem est acu texla alque acu ornata. Vesles sarum, n. 64, pro lineamenlis aul,/iitame!i(is..corrigit
non solum -consuuntur acu, sed el acu texuntur, aut velamentis, ex Jus.tino, lib. i, cap. 2,_§ 5.^0^01810^
ornantur, et hsec erat Phrygionum ars vestes acu Brissonii conjicit velatnenlis. Aliud esl linamenium
texere, ornare, pingere. _ a lino, aliud tineamenlum, aut.liuiamentum sijineis.
K. 24. Pannucia scribitur, non, ut apud Grialium, -N. 7; Cirros. Salmasius, Exercit. Plinian. pag.
pannutia, aut panulia. Nonnulli inlerpretanlur Bauci- 762, asserit eirros non esse crispos capillos, ut qui-
dem pannuciam, hoc «st, rugosam, vietam. Sed Pe- dam annolant, sed cirrum in Grsecis esse nodo col-
tronius in Salyric, cap. 14, de veste pannucia clare iectum crinem in venice, in Germanis crines in.no-
loquitur, hoc est, pqnnis consuta. Pro colobiumin dum torlos. Latine, ut ail idem Salmasius,. cirrus est
Cod. Theod. occurrit colobus. Lebitonarium dicilur crinium uodus. Plerique alii cirros dicunt esse capil-
eliam lebilon, lebelon, levitico. Vid. exempla in.Ono- los natura crispos, seu conlortos. Grani erant capilli
maslico Rosweydi. .effusiet sparsi: quse vox.Gplhica crediiur. Conci-
N. 25. Lumbare. De lumbari et renali muita Can- lium Bracarense l, anno 561, cap.ll: Item placuit
-
gius in Glossaiib.", ' ut lecto,resin ecctesia in habilu swculari .ornqii non
N. 27. Licinum. Apud Vegetium, lib. n, cap. 22 et psgllqnt, neque.granos gentiti ritu.demiltqnl. Alii pu-
28, de Re veterin., Ucinium est licium medicamine tant granos esse eam barbse partem, quse infra nares
' significatione est, seu myslacem. indical
illituin plagis sanandis. De licino alia Confer Ducangium, verb.. Grqni.
nibil invenio. Cinnabar forlasse colorem rubrurn vesiium
N. 28. Armilausa. De armilausis referam verba D Gpthicarum, .vel quod Gothi faciem rubrica nota-
Conradi Samuelis Schurzfleiscbii, disputat. philolog. rent. Vide Sirmondum, tom. I, pag. 880. Pklorum
philosoph. 8,5, num. 44 et 15 : < _ARhenonibusdi- gens qusenam sit. quseri potest.Yirgilius Pkiosvo-
vers_e erant circumcellionum vesles, quse forma.et cavit Gelonos, lib. n Georg., vers. 115, quod inter-
similitudine referebant Hispanoi tnn tunicas, quas prelalur Servius sligmata liabenles, ut pkilque Aga-
afmilausas dixeriint, de quibus scholiastes Juveualis, thyrsi apud; eumdem.Virgilium, lib. IVMneid:,, vers.
PaulihusNoJanus, Isidortts, etc. In exemplaribus 146.Jsidorus spp.lemlrionales.Brilannos.forte inlel-
Isidori legi. solet armelqusa, sed cum pleriqiie alii ligit, de quibus "Claudianus, de m consul. llonor ,
scribant armilausa, et in Mss. facile i in e niutetur, vers. 54: • , •
resiitui annilausa, quo sp.ectat. ipse Isidorus, quasi Ille leves Mauros,nec falson.ominePictes.J
armiclausa. Fortasse ex hac armilausm voce;Originem
ducitnomen Hispauum alniilla. Plura_.de armilausa'. . N. 8. In viris tonsicapitli; inmulieribus redundan-
Ducangius. ..,..' tia crin. Mulieres a redundantia crinium pbelse
N. 2s). CamisflB.liecamisa, seu camisia,_cap. prse-; maximelaudare solent, ul contra-lurpes sinecrini-
ced., num. .1. Dvecama, Jib.xx.cap. 11. Hispanii bus feminas esse dicunl. Sulmasius opus edidit de
adhuc cama pro iecto dicimus. csesarie .virorum, et mulierum-coma.
. N. 30. Tubraci4quoda bracis. Salmasius, in Lam- , CAP.XXIV.Num. 3. Cujus simililudinem, elc Hoc
pridium,pag. 128, vers. 15, legit: Tubruci, quoda [ arguillsjdQjri _etatet saltemin
' *-.- Hispania, nuliuin fuisse
, _v:.: ,
PATROI,. LXXXH. 33
1055 AD S. ISIDORI-ETYMOLOGvAREVALt NOTJ_._ {tj§0
togaausrnn. S_atu_.stogatas plupimas,etiamnum,Rom_eA,tum; aliiprmlaium. In pepli explicaJione Isidoriis cbn-
et alibi videre licet. Toga-non valde dissimilis erat sentit Graecis. V.ide-Joan. Nicolaum, eap. 12, de
slolw, ul hsec ab Isidoro, cap. seq., describitur; In- Triumpho Romanorum.
slita. seu fascia satis longa togm subsuta stolam vide- N. 3. Stola. Exemplar slolw, matronalis; ut hoe
lur bffeeisse, aut ila produxisse; ut ad talos demit- loco ab Isidoro describitur, cernere Hcet in numhio
teretur. Antiquissimis lemporibus. toga communis, veteri Pietatis sic velatse apud Matthseum Broverium
erat utrique sexui. Postea veslis, virorum propria, de Niedec, in opere de Adoralionibus, cap. 13. Fer-
facta est, sed ita ut meretrices ea uti cogerentur. rarius tamen, Iib. in de Re vestiaria, cap. 17, decep-
N. 6. Toga candida.. Isidorus. innuil eolorem-togoe tum lioc loco Isidorum contendit; nam stola est po-
album fuisse, qui, addita ereta, candidior fiebat. Hoe tius tuniea ad talos demissa. Huc certe- faciunt plu-
ipsum confirmat ManuliusPauli filius, de Qusesitis rimi veteres' seriptores, qui de slola lqquuntur. Sed
per epislol., lib. iit, cap. 1. potuit slola. esse demissa ad talos, quaravis caput
N. 8. Trabea. Gulberlelhus, de Saliis, eap. 10, e__ quoque eooperiret. Vid. cap. prasced., num. 5.
Isidoro et Servio, refe.llit Lipsium,. qui, ad lib. nii . Ib. Nonnulli scribunt reem.Mm. Vario, Iib. iv de
Annal. Taciti, docet trabcam.fuissepropriam vestem Ling. Lat., cap. 50 : Antiquissimiamiclus ricinium id,
equilum, non regum, ducum et aug.iruin. Servius,- quod eo ulebantur duplici ab eo quod dimidiam parlem
ad vti iiEneid., vers. 612, ex Suetonio, tria trabese retrorsum jaciebant, 'd EEJICIENDO Kt_ci..iu_idicium.
genera fuisse tradit : Unum-diis sacratum, quod, est Pro mavors multi exhibent mafors, aut maphors*
tanttim de purpura. Aliud regum, quod est purpureum, Confer Rosweydum in Onomasiico, ut Ducangium
habeltamen albi aliqu,id.Terlium augurale, de purpura prseteream. Boltarius, tom. II Rom. subterr.,. pag.
et cocco. B 165, suspicatur legmen capilis, quo qutedam mulier
N. 9. Satlustius: TJogam.Sallustii verba alibi non tab. 165 operilur, esse mavortem.
exstant: innuunt per metonymiam imperatorem pa- N_ 5. JBTocapud vel., etc Ad haec Isidori verba,
cem bello mutasse. Brissonius, Select. Antiquit. lib. i, capi 4, ila cen-
N. 15. Sagum. Bocliartus, lib. lClian., cap. 42, set : Quod ut ego*aliis defeclus teslimoniis pro cerlo
observat ssgum esse a sacco, non conlra saccum a affirmare non ausim, ila expleralum liabeo, adulleiii
sago; adeoque negare videtur sagum verbum Galli- damnatas veslem mutasse,' deposilaque - stola; togatn
cum esse. sumpsisse. Nescio. an Isidori sentenliam confirmet
N. 15. JlJanJt.m.Vox manio adbuc apud Hispanos quod ait Ciceno; lib. n de Divinal., capi-69 : Atnicm
viget, sedpro fusiori veste accipitur. In Glossariis amklus amiculo. De Tbamar legimus, cap. xxxvm
scribilur etiam mandum pro mantum. De manlo, ejus- Genes., quod, deposilis viduitatis- veslibus, assumpsit
que etymologia, fuse agit Ducangius, et qui ejus- theristrutn, et, tnulalo liabilu, sedit iri bivio iline-
Cllossariumauxerunt." ris, etc I
N. 17. Casula. Non- solumpro veste cuciillata su- N. 6. Theristrum. Exponitur a Polluce lib. vn,
mebatur, sed etiam pro ipsa cuculla. Theodemarus' cap. 13. Terlullianus, de- Pallio, c. 4 : Qualis ille
abbas : Cucullam nos essedictmus quam alio nomine Hercutes in theristro Omphaie.s.In glossis mss., quas
CASDI-AM vocamus. Accipilur eliam pro planela, seu inler appendices 1ediiiirus sum, ad cap. xxxvm Ge-
veste sacerdolali. Rabanus, Iib. de Ordine Antipho- nesis, theiisttmmdicilur ligalura'capiiis, vel sindones:
narii, cap. 21, et ex eo Ugutio et Joannes de Janua ; Alia affert Ducangius jin Glossario.-ln-primo Tole-
Casula dkilur vulgo planeta presbyteri, quia inslar p.tano ( Codice exprimuiilur'verba' Isalse vDe.quo in
parvw casw lolum tcgil, cl signat- charitaiem. Plura Isaia>: Sindones, efvittas; eviherislra.
alia.Ducangius laudatus. Bonarrofius', in Vitra^ pag. N. 7. Anaboiadium. JDe anaboladio, sive- anabbla-
470, planetam ex penula derivalam ostendit, neque gio, sive anabolario, idem Ducahgius. I'n veteribus
ejus, ul veslis sacrse, mentionem ante concilium iv inscriptionibus anabolium- aliquando occurrit pro
Tbletanum anno 654, reperiri astruit; in quo tamen pallio.
concilio ahi palenam, non planetam, legunt. Nonnulli GAP:XXVI.Ntiin. l':\ Slraguiutn.- Gensent nonnulli
usum planeia. a diaconis adhibitas jam temporesan- criticist!-!3M/-tm,tiesiem'str^gulam; stve; ut-ait Vul-
cti Grqgorii Magni invalu_sse>eoHigunt ex Joanne- gaia, siragulaiam nonpiwainjetuapud veteres scri-
diacon», qui, lib. IV, cap. 83 Vita. sancti-.Gregorii, ptores, sedtantutn-proj leeti operimenlo sumi' Coh-
imaginem-Gordiani diaconi jiissu ejusdem sancti Gre- trarius est 1Isidorus-; et" qusedam'veteruni' Ioca' satis
gorii efficlam' describit, cuj'us habitus castanei colo- elareilli favenl. I
ris planeta eratsub dalriiatica. VideBoltarium> lom. 1 N: 2. Lodices. In Editis-/M-.;ces,ut respondeat ety-
Romse subterr., pag. 206. Isidorus fortasse scripsit mon a ludis. Et apud veleres quidem o-et u-faei.e
Grmci planelas diclas. inlerse'Commulabantur. Sed cum vera- scriptura-sif
N. 18. Fortasse Iegendum .//_•enim-birrum pmnuM lodices, hsec retinendal est, quamvis etyrnoh'genui-
dixerunt. Glossae'veteres : Bu/._3ov, ?KVG6V, nvpp&v. nuni' esse credamus- a ludis. Vox galnapis, seu gal-
V.QA
Glossaj Isidorl: Birrus, rufus. Birrus pro quavis veste nupes, varioiinodo ibgitiirapud scriptores'.medii_evI,
sumebaturj-sed aliquando pro sumptuosa-,,ut in re-' et inglossariiS' galnaliis, galbanis; galnape; ganape_>
gula sancli isidori, cap. 13 : Linleo>non-oportel-mo-- etc. Originem nonnulii|repetunt a galbanoyalii pro-
nachum indui, or-arium, birros, planelas non 'est! fas ]D babilius'a gausape,- vel gaunape,' quod est stra-
«... Nonuulli etiam birrum proprium fuisse episcopo- gulum. !
rum indumenlum. censent, quod r.ochelumy_uIgovo^ N. 5. Fukra. Proprie suntfulcimentavef dici so-
cant. De birro RosweyduS'1n Onomastico^copiose lent de fulcimentis lectorum1,qusefortasseornamenia'
agit; prseter alios quos' Ducangius.bxcitat. ablsidoroappellantur.lquia-plerumqucoriiataerant.
N. 19. Pelliculis "melpnum.Cev_un_> viiie-Urahlsi1- Nisi mavis alia' ornamenta''ieelorum; quibus 5etiam
doro scriptum de pefliculis^melonum.-Nam- praeter fulcimur.ab'Isidoro'-futcra vocari, uti- etiamreclina-
Papiam etUgutionem, qui Isidorum fere esscribunt, toria cupitis. Papias-: Reolinaloriumfulcrum'capitis.
in eadem sunt senteniia Joannes HierosolymBahus; Servius [ulcmdicil spondas lectorum. Spondii proprie
cap. 58, 4elnsti.t. monacbqr., etTlieodemarusabbas estcxterioiileeli tabula', cui-.annectuntur resles, qui-
in Epist.ad Garblum.Magntfm: Quod tegutnenlumideo bus eulcita'suslinet>ii_i;|sed accipitur etiam-pro aite'
sic appeUatumest;. quia sblebant aniiquiius' de iUius rnU-O» lecli latere, ac- pra_bipue' pro exteriori, quo
animantis pelle fieri, quod MELOS pwpter rotunditatem ascenditur. Vide VossiumIn E.yinol.
sui corporis appellalur. iioctamen etymonparum vi- Nt. 4. P-ulvilius. Bst, diminutivum-Pulmni. Inter
ris critieis placet.. pulvinum autein el pulvinar hoc diserimen- assignari
CAP.xxv. Num. 1. Regillum est prwlautum. In Go- solet, quod pu/riiiusprivatorum est,pu/t)i!iarde.orum,
diee Vaticano 625, de. quo in Isidorianis_'cap.93, aut iinperatorum, qui -pro-diis haberi' volebanu Ita-
jmm, 54, legitur cum Grialio : Regiltum esl prwtan- que suspicabar legeudum a-pulvinari_-quiesl {tivorvm
1057 AD S. ISIDORI feTYMdtM. AfflEVAfctNOTJE. 1038
ieclits. Sed liti. xx, cap. 11, nuni. 5. rfeperiturTuivi- A, ihaibat ihsutd, lWbhduhfbreflidbrim. Apud Lucretium
nar lectus diviium esl. Melius scribilur' culcild qusiin nonnulli legiirit ensilia. Apud Joaniiein de Janiia et
culcilra, ut in Grialii tex.lu erat. in nbnnullis glBssariis bcchfrii- ihsibulus, ihsubidare_,
N. 5. PsiLa tapeta. Prosip/aet iiptle, ul iri Edili_s insnblum. Guiberlhs; lib: _i i\e PlgiibriJi. sanctbr.,
legitur , reposui psila et psilm; hon triiih holitio cap. 5, § 1, vbfifemihsubuius adliibuit.
nominis hos cbgit ut ~ Isidbrum siplk scrips>isse'Cre- N. 2. Alibfuni: Ih quibusdain lexicis' leglltif ald-
damus. - . , - _, brum p^bdlibrhni; sed Ctimbk Isidofh notitia hujiis
N. 6. Mantelia.,Mdnieliis oiiifl nianus lri nifjri_ifi vocabuli ad: auctofes glossa'rioruhi deveherit"; hl pfb-
tergebaritur, ut ex' Varrone-colligituf : deinde adiii- num est credere, fetinerjdum esti,«/i6r,um.
bita fuit niappa ad tergendas ih iriensa manus, b't N. 5. Ex pilis. Probat hoc etyiion Becmanus,
lunc mantelia pro operiehdis meiisis tanium adbibe- pag. 562,,ac rejiclt alia aliqrum.. , , {,,. , .,-.
hantur. Mariet apud Hispanos vbcabtilum"manteles. _ ,N. 6. Malaxd. Scribitur elmqiqxk, ht.hieidxd. Pa-
Grialius in lextu edidit quasi maiitipw, in not. quasi pias globelLiimInsiriiihehtuni esse credidii. ,
manuppm. Exemplaria vetera variani. Pro mdpella N. 7.' Pdhuliw. Aphd Yarroriem, liB. iv de', Lihg.'
aSii habent mappetta, alii habent mappulla. Malim Lat., cap. 23, vario modo legitur panueliiim, pahu-
mappulla; quo verbo usus est sanctus Hieronymus. celliuin, puhhuetiUm,pahiieliitm, elc Apud Isidorum
Toralia circa torum apponebantur ornatus gralia, sed legi posset panuelih; vel fjnnuela1.Pdhuceltiuhi dicitur
et loralia dicebantur Stragula toro soperposita. Tora- esse glbmus lanse tarplse, etad hehdum parsitsejvfel
lia etiam erant pretiosiores mappse; nam tori proprie fusus filis involutiis, vel radius, quo stanles procur-
vocahantur lecti preliose sirati principuhi hominum, *, D funt lelas. -. _-
sicut putvinaria leeti diis strali, Vide Heumannum, CAP.xxx. Nuifi.5. Tiafa. TiaraS formaiii cufiose
ad Ciceron., pro Milon., cap. 17. describit Brissonius, de' Regiib Persairum, lib. m,
' N. 7. Sabdtium Grmcum est: Hispanuni veius vo- p. 24. - "- •
cabulum nonnulli-credunt; ,e'o cefle nunc Hisjiani N. 4. Tortilis, hoc est, torta, Prudentius, lib: ti
iitunlur ad lintea Iecti signiflcanda. Sdbanum pro contra SymmaGhu_n_vers. 10'85:
linteo usurpant inulti, Palladius, Apicius, Yegelius, Interea dumiorla vagosligat iiifulacrines.
Marcellus' Empiricus,. Gregorius Magnus, et_ alii vi-
dendi apud Ducangium. lnier poemaia sancli Euge- Vklb'commenlafium^hd etira lochih, ubT<feirifula bt
nii Tolelani, Jib. ii, carin. 41, litulus est : Ad sd- viitis dissefui. Afgumentiith" de!'cbrbhis' irihuhibfi
bana. '8criptores' explicuerunt, lahdati a' Fabricip, cSp'. 14
Omnibuseffectis,-qn_eposcit cura lavacri, Bibliographiae. In .iiiiminis e't. inarnioribus" antiquis
Praetendemembrislinteaclaratuis. eernefe iicet hostlas infulatas^ cuih viitis' pendhlis.
Vide cap. seq., num. 6. -
N. 8. In aiila, etc Id etiam indieat Yarfb aptid N. 5. Ab' apiendo. Forlasse itb dpendb'^naiii dpere
Nonium, cap. 14, num. 4. Alii voeem au/a.a, _.«-.«__., \>r6 apttis- csse veteres dlcebant: ' De ijaliro vidtf eap.
anliquiorem Altalo regeesse astfuunt. 21, h. 5. .
CAP.xxvii. Num. 1. Laha d laniahdo. ,ln Editis efat N. 6. Cidaris. Tiafa pblius"efat qua'm miira. Apud
a laniendo, qupd nihil est. Fesius : Dilaniare est di- Rayhaudum,- de Pileo/pag. 191, Cyrus.cum diade-
scindefe, et qudsi tanatri trahere, uhdelqciriia; et __ANH.Smate clrca tiaranij seu ciiiafim; conspicuus cefnitur.
dicitur, qui pecus discindit: C CAP.XXXI.Num. 1. Diademd. In quibusdam ariii-
. N. 2. Siupa. Grialius sluppa, et stippa, et siippd- quis Ediiionibus hoc caputSl contiimattir cuhi.pise-
lores cum duplici pp scribit;' el in^stuppa quidem cedenli'50, etex duobus uhum fit.* i)iademaie usas
miiltis hsee scriptura placet, disseritieti.ibiis. aliis; eiiam fuisse regihas, ex niiiiinio "Glebpatrse colligit
sed stipo seniper cum p simplfci efferlur. ; Rupertiis, in Oratore hisloiico, pag. 795.1h'pbn'tifice
, N. 4. Aranea vocaia. Apud Griafiuih erat vocati in idem erat infuld quod in rege diademd.
rionnullis exemplariblis. N.2J A'im_ius.Observanda est' cohsueludoj jafn
N. 5. Ei quasi crassedo; Papias, ex Isidoib : Pla- Isidbri tempofe vigens, depingendi arigelbs fiimbo
cium esl slupd, quasi grossiludo serici. Seriei' usum a "ornatos.De hirhbo sahclorum agii Antonius F>an-
seribus ad Persas, inde ad Grsecos et i.omarios per- biscus Gorius in coniniciiiario de Jesu Christi milratb
venisse, el Jusiiniani tempore ovis bqmbycum Con- capite, prseter Bened. XIV, et lieierodoxos Joanhem
stanlinopolim delatis, per Europain vtilgalum fuisse, Beliin et Joann. Beiskium.- Boiiarrotius ih Vila vete-
multi tradnni. Vide Vossii Efyriioiogicum, verb. Se- rum Chrisiiahorum, pag. 66, putat nimbiusiiih in
ricum, el Joan. Fraricisei Giorgetti commentatibnem angelorum iuiaginibus'eoafusse sseculb sfextb, ib' alib-
de origine serici post ejus poema de Bombyce, Ifa- rum sanctor.um picturis saeculq' sepiimo.' Sed velu-
Iice. siior est sseculosexlo tab'uia-44-,quanVBoitarius il-
CAP.XXVIII". Nurh. 1. Esl enini vermiculus. Cbceum lustratlom. lRom. subtefr. pag. lyOiihguaChristoi,'
verniieuiuin esse velus fuit scriptorum opinio : non- sancto JoanniBapiislseel angelo nliiibus apponitur.
nulli. rem in dubium revocarunt; receiuiores, expe- Modo apud Plaulum legitur : Quam magis .aspeclo:
rimentis adhibitis", vermicuios in cocco repererunt. _ N. Z.ldem.et cappa. Satlmaslus,' ihFlavium Vopi-
"
N. 4. Ostrum. Succum conchylil ostrum proprie scum.pag. 224, vers. 28, a'd"ha.C'verna' sicahiibtat:'
dici, neque unius coloris esse, sedpro variis coeli iffiMcCAPPAS-ZiciniMS pulliola quibUs iriiilieres citpul
plagis atrum, lividiim, violaceum, rubrum, tradit tegunt, e.GAPPELLiset <_APPUi.A-f hostros pitids. llali
Viiruvius, Jib. vn, Arcliiieet., cap". 15. De ostri cp- certe galerum et duculluih-Ffatfuni
lore purpureo videndus Polluxr lib. i Onomast.,, cap. cappucio. - vocahtcappe//6',- __ ,
4, et Seneca, lib. i, natur. Qhsest., cap. 3. N.4. Mitfd,irifuldelt'i(/_i!iibn farbeoufuhduntur'.
N. 6. Ferrugo. An Yirgilius de ferrugine Hispana, discrepaiit tamen. Vidb Theopli. R3yri_iudiim,'da
an de Pontica. inteiligendus, sit, ._hbn plane liqriet. Piled. Mitra^roprie est' pileum,;'li\fttlji fasbia'; vittai
Servlus vel varius fuit,.vei soinm de feirugine pon- ex inftila deperidebaiit.- Alit nihiJbihihusvcoritr'aIsir
lica Virgilium accepit.Alii Iberain fef ruginem inter- doiuin el"Seryium puuini ihfhlas depeiidisse' si viltis,
pretantur Hispanam, aui Bselicarii.%l VirgUius,qui- nohviitasabiiifuliS: Vid«_!Gbsh"efuui', InTlies.,sefb.
dem, et aiii plerique veteres pbelae, cum de Iberis Infuta. Dhbiifafrrjotest qiib!^kct'o devoi_e, seufemi-
ioquunlur, Hispahos sane ihlelligiint, nse Deo sacfst pro capitis ofriamerifo inltram suih-
. N. 8. Menum.De melinqcap. 17 uujus lihii, n. 21. pspriril, cuni ihiifa ofhaniehidiri meretricuih' issii
N. 9."ffuia ea;MS.&. Legendum videtiir qum exusta consueverit-: quo_l et Servius tbstaiur au Uh. ii
esi. De usia, cap".17"hujus libri, num. 19. ^neid., vefsv~2i6. Miraa, lidc est_,iticurv&pileV,ii
CAP.XXIX.Num.-1. J_isM&8/!..'GriaUu& in lextu edi- quo pendebat etiam baccdrum tegihien. Sdne quibiii
lit insubuli-cua aliis-ExcusiS; quod: igilhr in nota effemindtid'cwhitii dabdiur, eiidnt HITRIeti dscribiM--
1039 AD S. ISIDORI-ETYMOLOG.AREVALI NOT_£. 1040
lur; vtulta enim lectio MITRAS proprie merelrkum essee ___,
__!
' illa verba non agnoseunt, quamvis plures consulue-
docel. Errasse Servium nonnulli putant. Vide Nico-- rit, cum quibus libros Etymologiarum contulit. Ve-
laum Mercerumad Diesgeniales Alexandri ab Alexan- rum Isidorus fortasse scripsit Dexlrales communes
dro, lib. v, ,et Turnebum, lib. iv Adversar., cap. esse, etc , subintellecto constat, quodaddidi; aut
i4, et lib. xxix, cap. 25. Crediderirri devotas sibii etiam Dexlras commuhesesse, etc Etsi enim inGIos-
.tnitram accommodasse, quia mitra propria etiaml sario Isidori legilur dexlralia, brachialia, lamen Graa-
erat vetularum, ut observai Scaliger in Copam Vir- vius reponendura eenset Dextrm, ut hoc loco in Vul-
gilii. Ovidius, Fastor. lib. iv, vers. 517 : gatis. Pro viriolm ndnnulli legunt viriliw; sed pro--
. . . Simularat anum, mitraquecapillos bum est viriolw. Teriullianus, cap.'4 de Pallio, uli-
Presserat. tur voce viria, vel, ut alii legunt, viriota, quo dimi-
Color modeslus, ut arbitror, mitras devotarum a1 nutivo utitur eliam Plinius.
N. 17. Lunnlm. Terlullianus, deCultufeminarum,
mitris'merelricum distinguebat; nam milrse mere- cap. 10 : Nullas lunulas
tricum versicolores et pictse erant. Juvenalis, sat. 5, lunulam, alii lunellam reprobet. ApudPlautum alii
vers. 66 : ' legunl.
N. 19. Periscelidesi Horatius, lib. i, epist: 17, vers."
Ite, quibusgrata est picla lupabarbara mitra. 56 : ! .
Plinius, lib. 9.
xxxv,-cap. Polygnolus primus mulieres; Kotarefert meretricisacumina,s_epecalellam,
lucida veste pittxit, capita earum milris verskoloribtis Saspeperiscelideniraplatnsibi flenlis.
operuii.
' N. 5. Ricula. Diminutivum_est a Wca, quod erat. n" scribebatur CAP.XXXII.Num. i. Attnuli. Olim anus pro annus
legutnenluiri capitis flaminicarum, dum sacris opera-. ; hine varia est scriptura, anulus, et ait-
Iiantur. Quod rigula in nonnullis exemplaribus Editis nulus; neulra rejicienda.
et Mss. reperitur, librariorum vitium est, qui ssepegr N. 2. Quod eo venq qumdmn,etc Vide Macr.obium,
pro.c adhibebant. lib. vn Saturnal.,cap. 15, elGellium, lib. x,cap: 10. -
N. 6. Vittw. De vitiis eap. prseced., num. 4. De annulari digito et levibus circa eum persuasionibus
N. 8. Discriminalia... cincinni. Alia* erat acus; scripserunt Joannes d'Espagne, et Cliristianus Fal-
comptoria.alia aurea discriminalis, de quahocloeo slerus,quos eum mbltis aliis, qui de aimulis aut
-Isidorus. Pro ab auribus fortasse Isidorus scripsit ab opuscula ediderunt, aut aliquaannolarunt, Fahricius "
anti, nisi respexil ad Grsecum ma, aures. De discer. recenset, Bibliogr. cap. 17, rium. 8.
niculo, sive acu crinali agtint Joannes Voweraiius in N. 5. Annulo aureollib. Verba Isidori in diserimine
not. ad Pelronium, Salmasius ad Solinum, Bonannus, fallere putal Lipsius,jlib. n Elector., cap. 8 : Liberis
Moriifauconus,
' et alii. Grialius in textu scripserat enim, ait, aureum annulum lribuunl,liberlitiis,argen-
cincini. teutn; falso : inter liberos equili _elsenatui.soli jus au-
N. 9. Acus. Has quoque acus inler discriminalia rei annuli. Equiles eliam cum militabant, post secun-
recenset Isidorus^ lib. xi, cap. I, n. 51. Instrumenta dum bellum Punkumferreo annulo utebantur , prmtsr
mundi muliebris, e veteribus monumentis delineata, tribunos. Dielericns, in not. ad Brissonium, leg. Jul.
exhibel Pignorius, de Servis, pag. 200, aureas acus de Adullerio, pag. 198 , fatetur jherosque Isidori fi-
crinales, nonnulla gemmatas, vtriolam e minutis cum dem in dubium revocare; setamen niliil definire ait,
smaragdis, inaurem aureain, stalagmium, etc. Con- Certejjura pro diversis lemporibus variare potuerint.
fer efiam Guasci opus Delle ornalrici. G
Q Justiuianus jus aurei annuli omnibus Jiberti-
N. 10. Quibus pretiosa. Hieronymiis, epist. ,10: nis dedit, cum antea omnibus ingeuuis jus ejusdem
Preliosq ex illis (auribus) tiotiarumsegeium gratta de- aurei annuli jam esset. De jure aureorum annulorum
pendeaht. Plura de hoc ritu Salmasius, Exercit. Pli- prodiit dissertalio Pelri Burmanni, anno 1754 re-
jiiariar. pag. 402. Pliiiius,"Iib. xii, shb initium, au--- cusa 1740. Quod aulpm Isidorus distinguit inter an-
fiutri vulnerd pro inauribus commemorat." Gaspar' nulos gemmalos evsolidos , id idcirco aslruit; quia
flarihojinussingularem librum develerum inauribus annuli solidi erant ejx, solida 1'materia sine gemma
&didi.t,,c,ui mantissam adjecit Thonias Bartholinus. qua ornati erahl unguli, sive annuli gemmali. Pro-
. ,N.,1I.Fehiinisvero monilia. Quintilianus, lib. xi, prie autem annuli solidi ita dicebantur, ut discerne-
cap, 1.:\ Monilibus, el margarilis, ac vesie lottga, quw rentur a perviis , et cassis qui concavi erant intus,
ut aliquid continere possent.
tutil gynameniqJeniinarum, deformantur viri.
." N. 12. Motiile.A'moneo diei alii vblunt, qufisi mo- N. 4. Leue. Grialius scribit imve esl, alque imtnune
puinenium et bigrius. De mbnili in ihodum serpentis membrum.Non omittam verbaipsa Terluiliani, Apo-
Inteiligilur inscriplio apud-Grulerum, pag. 70, num. loget; cap. 6 : Cumaurumnulla (femina) noratprw-
8, et Dpniurn, class. 1. nuni. 41 : Deo AHsculapio... ter utto digilo, quem sponsus oppignorasselpronubo
tqrquem aureuinex drdcunculh duobus. Adisis Joan- annulo... Atnunc in fentinisprw auro nullutn leveest
nem Schefferiiml de ahiiquof. Torquib., § 4, pag. 51 membrum, prw vino nullum liberumesl osculum, etc
seq., el BollariiimVtom. 1 Romse subterr., tab. 17 N. 5. Ungulus. Aut uhgulum. Pro annulo Orcorum
el *9- .... -p.
D lingua creditur dictuin. VerbaPlinii de annuiis Sa-
. N.14". Murwnd vulgdvocatur. Hieronymus, loco ^mothraciis Lijisius ejnendare conatus esf. Sed refel>
a Grialio citato,htilur dimiiihtiyo' murwnula: Aitrum litur a Salmasio , qui ad __EliumSparlianum,- p. 5,
coltisui, quqaguidem MUB___KULAM vulgus vocat, etc vers/35, relatis Isidori verbis, ail: Nemomelius pt-
Ac fqrtasse Isidbrus^quoque scripsit murwnula. . teral aul breviuslocum Plinii exponere. Verba Piinfi,
, N. 16. Dextrqscommunes...viriolw.Grialius in textu Iib. xxxni, cap. 1, a1med. : Nec non elservitia jam
cuin aliis edidit Dextrascommunes esse, etc In not. ferrum auro cingunl; alia per sese mero auro deco-
aliud indicai. Casaubonus, in Capitolinum, pag. 140, rani; cujus licentimdrigo nomine-ipso in-Samolhrqce
vers. 20, Viilcaiiiiscripturamadoptat : Dexlfascom- id institulutn-declarati lli annuli aLucretibdiciiniut'
munesesse...~de'xirwsunl, dmpla , et anle manicam lib.N.vi,6.-" vers. 1042. Samolhracia ferrea: ' - J -
p'qridrilur_iei possunl'ibi jungi clavo uno. Etexponit Thynnam vocabani. Dicendum- potius Thy-
niam fuisse partem Billiyni_e, De vefsibus fere om-
de'deiYroc/iertis, que aiile ihanicain",hocest, manus nia mss. •exempiaria iriter se variant, et diversse
cum Lracbio cbmmissuram , portarentur , et clavo
uhb,'juhgereiuuf. 'Salmasius, ad euthdem Julii Capi- exstant criticorum conjecturas. Ludovicus Dorleans^
tblliii ibcurii, ceriset Isidorum corrigenduniin hunc in novis cogitat. ad Annal. Taciii, pag: 554 , pro
inoduni: Dexirale' est communevirorum et inulierum, cerlo ponit hos esse Msecenatisversus in morte Ho-'
utfiusque" sexus dextrm sunt. Irridel ratibnem ralii. Jocus cerle versu Augusti fuil, quodMsecenas in la-
luderet. Legendum pulat:
?iiia
sldori, et additea quse .apud Vulcanium sequuniur, pidibus pretiosis
nmpld, elc, noii esse Isidori, sed iiiepti etihsulsi, Lugenste, tnea vita, nec smaragdos
w| aitj cujhsdam ipohacbi; nanj veteres bnuies libri ReriilosquejWiFlacce, nec nitente, . ,._,
1041 AD S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALI NOTiE, 1044
.Spiro, candidamargaritaqusero,- h. edidit de semkinciio, et observat, in not. 3, pag.'29S,
- succinctoriumsimile fuisse puerof ritn bfaccis qu_e in
Necquos...
Hi duo ultimi versus facile ad veram leclionem re- summo humero loris vinciunlur.- Reprehendil vefo
vocantur, quainvis Grialius ultimum corrupte edi- Isidorum, quodcum dicat brachile, sew'brachiale,
derit: nunc non brachiorum, sed renurn esse cingulum,
Annulos,neqne jaspiosIapillos. etymologiam deducat a bracliiis, cum deducere de-
Tres primos ita Grialius in lextu expressit: buisset a braccis. Ila eliam colligit' succincioriuin
nee vocalum, quia renes succingebat, non quod sub bfa-
Lugente mea vila, smaragdos cliiis diiclum, alarum sinum ambiret, alque hiric inde
Berillosquemihi, Flaece, nec 'uilentes,
Percandidamargarilaquaero. succingeret. At vero si olim redimkulum, .sive' SMC-
sive brachilealarum sinus ambiebat, atque
Janus Guillelmus, lib. i Verisimil,, cap. 5 , in eam cinctorium, ut Isidorus narrai, minime improbari
senlentiam versus esse Msecena- succingebat,:
quoque propendet debet Isidori elymon, quamvis, procedente lempore,
lis in Horalium, quos ita emaculatos exhibet: succincioriumtantum fuerit renum cinguluin. Sane
Logenste, mea vita, necsmaragdos, Cassianus, lib. i de Institut. monachof., cap. 6,
Berillosneque, Flacce, necnitentes eodem modo redimkulum, succinclorium,vcl proprie,
Semper candida quaeromargaritas. ut lpse ait, rebrachiatorium exponit, ut a brachiis et
Explicat langi morem Romanorum ponendi in luctu alarum sinibus hinc iride succinelis vocabula rebra-
arinulos venuslissimos : et advertil candida esse pro chiatorii et succinctoriiderivet. Ila eliam in Vita sancli
candide, ul cre&rapro crebro. Si astruamus versus g Eligii, cap. 34 : Ulnis exertis el'rebraciiiatis'. Et in
esse Mspcenatis, lilulus esse deberet, Mmcenasad Actis sancti Otlonis, pag. 599,"tom. I Junii -.'Rebra-
Flacctim, vel itt obituFlacci. Andreas Schotlus, lib. chialis manicis, succinctaiue veste falcem •dextra cor-
n Observat. human. , cap. 6, M_ecenaliquoque hos ripuit. Quidnam autem sit bracile, sive brachile, in
versiculos tribuit, et qualuor varias eorum lecliones regula sancti Benedicti,- cap. 55, non consentiunt
exhibet; prima est Andrese Alciati, ul selate, sic et Benediclini. Zonam esse nonnulli putaht; alii cingu-
industrise laude prioris : . lum renum. Videndus his de vocibus Ducangius,
Xucenles, mea vita, nec smaragdos, apud quem, voce bracile, pro divi.sumin verbis Isi-
Berillosmiln",Flacce,nec nitentes, dori indicatur demissum, lanquam correctio'; sed Cas-
Nec prsecandidamargaritaqusero. sianus quoque eodem modo divisa dixit. Formam re-
Altera parumdiscrepans est Antonii Covarruvias , dimiculi de quo Isidorus cernere licet apud Bbnarro-
qui initio legit Lugenli, el in altern versieulo mihi tium in phero nudo appicto in vilro, tab. 28. Confer
mitte, omisso Flacce. Tertia Turnebi : etiam imaginem boni Pasloris apud Bottarium, tom. II
Xugent le, mea vita, te smaragdos, Roin_esublerr.,tab. 101.
- Berillusquoque, Flacce, nec nitentes N. 7. Vitta apud veleres erat ligamenlum capitis.
Nune per candidamargarila qusero. Iri hac signifieaiione, quodea pectus vincialur, ver-
Poslreraa est Duzse: hum sequioris setatis esse videtur.unde, opinor, ita-
mea nec lica vox «i/adefluxit, cuin scilicet pro slalura corporis
Lugehste, vita, smaragdos, ' • - •
Beriliosmibi, Fiacce, nec nitentes accipitur.
Tntercandidamargaritaquasro. CAP. XXXIV.Num. 1. A calo, elc Vide not. "ad
.Berillos enim inler candidamargarita nitentes Pli-' C cap. 1 huj'us libri, num. 15, el infra, n. 6, hujus
nitis quoque praedicat. Omissa qusestione de auctore «apitis.
versuum , et an in obitu Flacci fuerint compnsili, N. 5. Repertas usi sunt. Utor cum accusalivo apfld
eos-ita edidi, ut, collatis inter se mss. exemplaribus, Isidorum et alios non semel occurril. De crepidis
exstal dissertatio Otlhonis Sperlingii. • ' -.•
restituendos esse censui. Vide etiam Scaligerum, 1.1 • N. 4. Calceis reges utebanlur. Vulcanius ita hsec
. Catalecl., et Salmasium, ad Aure.ianum Vopisci.
C,_p.XXXIII.Num. 1.' Cinclu... canipeslre. Grialius "res. conjungit ei Cwsares forma eorum. Grialius.et Ctesa-
edidit in textu acinclu, et unde et campestre, per Forma eornm. Quse duo verba, lanqtiam titulus
ut arbitror. In nonnullis Editis est aliquis, a cseieris distinguuntur.Fortasse "posteorui»
errorem, campe- • deest. De forma calceorum Romanorura Be-
slris. Yerum nomenest campestre, elin plurali cam- aliquid nediclus Balduinus Ambianus.in opere_,de-Calceo
peslria'nt cap. 22, num.'5. Arnlzenius, inMiscellan., 8, h_cc pecularia notat: Utigitur hac.
cap. 17, ubi niulta Aratoris Ioca illustrat, ad vers. "antiquo,incap.
.650, lib. n, pfb et ulrisque minima censet, reponen- quoque pdfle aniiqui calcei forma fial notior, me-
dum et utriusque ex Editione Parisieusi anni 1509. mini, me jamdudum, cum junior in patris sutrina con-
Melius fortasse esset et ulrisqiie minor; sed in Isidoro ficiendis calceis operatn daretn (et hinc mihi nata de
lolerari potest et utrisque minima. Adverlit vero calceis scribendi occasio), vidissesingutareme decoclo
corib calceum, qui cerle non calceando pedi, sedca-
Arntzenius, exTaubman, ad Plaulum, Aulul. m, 6,
92, semkinctia esse vestem, quse partem homiuis an- - piendo propinandoque vino scyphi ad inslar serviebat.
terioris acinguloetltimbis ad pedes usque prsecingit. ~Illiussimitis forma lalis eral, ul in arcuatuiriacumen desine-
N. 2. Balteus. Utroque modo dicilur balleus, et ret, linguw exerlw, "versusquenares reflexw.
balleum. "Ejusmodi fuisse veterum Romanorum calceum ausim
N. 3. Laclanles^ Calulli versum illustrat" Vulpius asserere.
fn not. ad carm. 63, ubi praefert lectionem luctantes • nonnulli N. 8. Obslrigilli. In Plinii verbis a Grialio citatis
viilgaliElaclantes, aut lactentes. Prudentii versum ita legunt obslrigillis, repugnante Harduino. _.
edidi cum Isidoro contra Heinsium, qui legerat: N. 10. Mullei.- Salniasius in Flavium "Yopiscum,
Nomenhoc gemmaestrophio"illigalseest. j.ag.-2!6, vers. 53, hanc Isidori de mulleis explica-
tionem videtur approbare, et addit.omnia cum Tuscis
Confer commentarium meum ad eurii iocum. calceamentis convenire, de quibus Servius. At in
N. 4. Limus est cinclus. Sperlingius nescio quid de not. ad dedicat. statuse RegillseHerodis tradit lunu-
Deo luno commentus fuerat ex _depravala lectione, las calceorum fuisse eboreas, vel osseas, vel seneas;
lunus est cinctus.Ettm refellit Gisb. Cuperus, epist. 94, " Isidoro imposuisse vbcem' o-fiipiov,quse malleolum
ad eumdem Sperlingium, advertens multos jam olim significat,'adeoque lm<ryypt«(lunulas) vertisse nio(-
correxisse timus est cinctus. Confer lib. xv, cap. 14, teolos. Cbncludit, calceos •mulleos,. hoc est rubros,
num. 2, solum colore diversos fuisse a senatoriis, qui nigri
N.-S. Succinclorium. Papias succincloria interpre- ' erant. Mulleis patricii utebanlur, qui curulem magi-
tatur, quibus tantum genitalia legunlur. Atii eadem stralum cepissent. Multa alia addit Cerda ad cap.-4
esse huccincloriaac perizomata, seu campeslria, exi- Tertulliani de Pallio : Impuro cruri purum, aui mut'
Eiimant. Mazochius, -tom. Hl Spicil., dissertationem leoluminducil calceum.
1045 AB S. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOTJE. 1041
N. Jl. Solo. Solum pro tso/ea quoque accipi, ex A. mas a cunciis percipitur dignis. Cpnfer. ©ucanginm,
Plaulo et Lucrelio probat Vulpius, in not. ad Ca- verb. Communio. | l ,
tullum. Martialis; Jib. ix, epigr. 75: N. 15. Panis. Tnm. 1 Irisctipt. Acad. Franc,,
lium. 551, multa de' pauc Varias elymologias Vos-
Etmordere lulo putre, vetuscjuesoluni. sins recenset. JJe Or.igine Seneca, episi. 9 : Ttntc
Adde Prudeniiiim, in Apotheosi, vers. 666, cum meo farinam ttqua sparsil, el assidua iractatione perdo-
commentario. Exmalcria : hoc esl, ex ligno. muil, finxilque panem, quem primo cinis calidas, ct
N. 12. _9imii!M(Ji!Uiu socelli. Forte, diininutivuin fervens iesla percoxit; deinde furiii paulalim reperli.
soccuti. De caligis videndus Negronius, qui eruditum Apud Festum, _loc.' cit. a Griaiio, prb paruni cucttis
opus de Jm,cargumenio scripsit. nonhulli legunt iteruin coclus, qtiod ex Plauto et Isi-
N. 13. Sine sdlo. GataJ„erus, Miscel., lib. n, cap. doro eomprobatur. Dicebalur etiam hic panis dipy-
19, .censej fruslra esse Feslum, qui cernuum calcea- rus, biscocius, SICCMS, paximas, paxbtiatium, de quo
ineiiti genus, et Isidorum, ,qui soccum sine solo esse Rosweydus in Ononiast., verb. Paximates. In glps-
ex Lucilii vcrsti existimarunt. Ila etiam judicat Vos- sario Isidori: Paximatiutn panis subcinerkius. Grial.
siuiiin Elymolog. De folleatis varise sunl senteniice. praftfert subcineritiusl
Grialius in textu ediderat foliaios; in not. indicat N. 16. Spongia. Grialius in lextu edjdit: Spongia
follealos. Ilofmannus, in Lexico, ad verbum Follali panis aqua diumalaxalus, in nol. alitid innuit.
calcei laxiores ipterpretaltir calceos, qui eiini pes N. 17. Laganum. Exstal erudita Mazochii disserta-
premitur, et terrae insistit, inflantur, et "tumescunt; tio lom. II Spicil. bibl., ad cap. xux Exo\li, 22, 25,
cum levatur, detumescunt, quod proprie follare, et B de lorla panis, crusthlis, laganis. Yerba Exodi sunl:
follicare dicebalur. Salmasius in Trebellium Pollio- Tolles adipem de ariete.. . Torlamque panis iinius,
nem, pag. ,1,82,vers. 17, observat -veteres dixisse cruslulam conspersatn oleo, laganum de canislro azy-
eliain caligempro caligam, quod verbis lsidori con- morum, quod posittimesl in conspeclu Domitti. Ha_e
Orniat, sola ealigis, hoc est, caligw. In glossario Jsi- Mazochius prsemitlil: jYemo, quod sciam, pistoriq
dori, Caliges, Gallicw mililum; al,, CaicesGallicw mi- Scripturm vocabula ciiratius illustrtinda suscepit, nisi
liium. .Grialius in textu edidit sculponiw, in not. quod Isidorus ea raro in suis Originibusprmterivil.
scutponem,quod _iliiquoque exhibent. Yerba hsee de lagano; qui pritnum in aqua, poslea in
ibfd. Siib Tiberio Apicius iste vixisse dieitur, de oleo frigilur, aliense^manus suspicione laborare Ma-
quo.yi.de P^inium, lib. x, c 48. Alii duo Apicii stu- zocbio videntur, quia, Yossio leste, in Elymol. a
$tio gujse dediti commemorantur, alter circa tempora pluribus Mss. absunt, lametsi laganum prius in aqua
Cspsaris^alter sub Trajano. coqui, postea ip olejofrigi debere in profanjs pluri-
bus lagani descriptoiibus annolalur. Non desunt qui
LIBER VIGESIMUS. alio modo taganiim describuut.
=CAP.I. Num. 2. Slibadium est a Graeeo crtSc..-, N. 18. Duicia. Hoc fere sensu Prudenlius usur-
quod est stralum. Ita vocabant Romani lectum semi- pat, Psych. vers. 429:
- Circularem pro tribus lectis mensis rotundis ac-
commodatum. Ea, quse ad veterum convivia. cos- Sint li_eciibi ferculaiandem
Tristia pra3terilinimiispro dulcilmssevi.
nas, eseas, .potiones spectant, multorum oj.eribus et
•dissertationibus explicata sunt in Ibesauro Grono- n Post asperso sumunlur veteres editiones addunl:
Viano Antiquit. Grascar., tom. IX, et in Thesauro Crustuia diminulivum est a crusta: panis oleo can-
Grseviano Anliquit. Romanar., tom. XII. spersus, in medio conravuset tortus. Hwc torla punis.
Ibid. Ad cibatum. Ita in textu edidit Grialius, Atque ila quoque Mazocliius legebat, qui de (orta
quamvis in not.exprimat primo loco ad cibitum. fuse disserit loc cit. j
- £kp. II. Num. 2. Alimonia,qlimoniamel alimenlum. N. 19. Betno/aeae,stum.In nonnullis glossariis et
Prpmiscue pro eodem usurpari solenl. Edilionibus Papiae de mola gestum, quod non pro-
Ni 5. •_.«duo necessaria.. .panetn et iiiimm. Hsec bandum. ;
est opporluna ratio cur Jesus Christus ad Euchari- . N. 21. Coctum vocalur. ex Servio, xi _3_!neid.,
«tise sacramen.tutn panem et vinum adliiberi vo- Vers. 555: ET KOI.OI.__ COCTO. Aut aniiquam haslam
luerit. significal; nam multiitemporis aliqutd COCTOM voca-
N. 7, .Sola puMs.Jieclms esset sola puls; sed Isi- tur, etc
dorus ssepe luijusmodi nomiua ita format, ut nomi- ' N. 25.- Axungia zblungendis axibus, exPIinio, lib.
nativ.uuisimije genitivo facial. xxvin. Enjundia vocaniHispani.
N. 8> Salura. Grialius in textu satyra, in not. N. 27. Frumen, etc. Idem, lib. xvn, cap. 5, n. 2. De
«a.tira. JVide !ib. v, cap. 16. Discrimen inler satieta- eiymo pulpm cousulendus Vossius in Etymol. No-
tem et saturilatem ab Isidoro exposilum observari talioiiem ab Isidoro, indicatain probat iiecmanus
non solet. eum Casaubono. '
N. 10. Jenlaculum. Teneo scripturam ab omuibus N. 28. In Lucania. Ex Varrone, lib. iv, de Ling.
rec_eplam.-Curenim ab ea recessisse Isidorum cre- Lal., cnp. 24. Vestigium nominis retinent - - Hispani,
dam? Hispapi quidem dicunt jantar, sed mutato D qui lucanicam lonqanizaappellanl.
e in a. N. 29. Minutaiis. [Varia specimina exponit Api-
- N. 11. Prandium. Trebellius Pollio, in Salon. cius, lib. lv, cap. 3.; ln Glossario Saxohico _EIfriei
Gajlien., cap. 2 : Plerique dicunl dicium essepran- marlista, vel baplitusa exponilur de carne percussa,
dium ab eo quod ad belium ntitiles paret. Olim eibus- aul lusa. I
qui.mane sumebatur prandium vocabatnr; cibus qui N. 50. isica. Apud Apicium scribilur hysitium,
merjdie, cana ;,qni vespere , vesperna. Deinde, esilium, isicium. lacdbus a Partibus, in_.glossis ad
enm coena ad vesperam diiferri ccepit, cibus circa Alexandrum Iatrosopbislam, lih. n, cap." 75 : Isicia
inerid'mt\;prqn,diumdicebatur, ante meridiem jentq- " sic ftunt : coquunlur \pisces, el poslea ponunlttr in
pulum, fiosi meridiem tjiereitr/a. aceto, vel vino, et superaspergilur pulvis aromatica-
N. 45. Annona. Ab anno alii derivant annonam. rum specierum, De hominis notatione sic Varro
Apud Martiajem Edili exliibent exstructos pro exce/- sentit lib. iv, Ling_Lat., cap. 22 : Inskiaab eo quod
sps: Vidp Rosweydum, in Onomast., verb. Nona insecta caro, eic. Hinc nonnulli scribtiul insiciunu
lipra, et Prudenlium. hymn. 8 Caihemer., vers. 9, Sed usus obtinuit ut namiitatur. Macrobius, lili.
cum meo connneiiiario, uii etiam hyiijn. 6 Perist., vn, cap. 8 : Ab insecitoneiiisiciumdicttitn, amissions
vers. 155,ubi agitur de hora splvendi jejunia el semi- lilierw posleaquod nutic habel nottienobtinuil.
jejunia. N. 51. Galaiicw.Fbrlasse non differuut a galaiina,
N. 14. Communicantes.Papias : Communio dkithr de qua Villielmus Briio, lib. x, Philipp. : Dum servat
spiritualis esca, tjuia in commune ad viviticandas atti- eis galatina vigorem. liartbius, ad tuinc locuin in-
104S A-DS. ISIDORI ETYMOLOG.AREVALl NOT_£. 5046
telligit jus crassum, quod infusum pro conditura A - melle; et inde Ita vocatur. De lorea conferendus Ro-
piscibus, saporem el vigorem carhibus eorum diu- sweydusj -in Onoinast, verbo Posca, ubi ex Ms.
tius servat. De sphmra nihil nune occurrit, nisi forte glossario Camberonensi haac legimus : Acini dicutt-
sit spira, pislorii operis genus, de quo Festus et tur yrojectmuvarum-reliquim, etc Acinumver.o neti-
Cato, cap. 77, de Re rust. traliter dicitur, qua (sic) lavanlur uvmpostexpressum
N. 52. Coquinw magistri a jure, etc.Hinc etiam vinum : acinum dictum, quasi .qquidum,vocalurquevi-
artem coquinaecodkem vocabanl. Vide notas meas num secundum, et esl pqlus sefvorum.In eoderit glos-
ad Seduliumin prooem. : sarib posca, Jseu pusca, e'st'viutihi secundum : sed
Ne quserasopusliic Codicisartificis. vefih's poscq "est potio ex 'aijhse acetique mistnfa
Nonnulli putant a jure coquinw usurpafi cosptum ieinperata : qua. simplicitfefdicebaiureliam acetum,
vocabuluin juris pro wquo qula portiones cibo-'\ de quo "fortasse inleJligeridusfest lsidbrtis, niiin. 9,
"rum _equales convivis distribuebantur. Yide Sui- nisi quod vinuhidqua mistUmaperte exprimit.
dam, verb. Hcurti, et SKIT/JOJ.Salmasius in Treb. N. 12, 13.M/ic!;q'ti«n...f-ecii/a.'Deme/7cfaiodictum
Pollionem, pag. 207, vers. 17, legit : jffocGrwcize-' jarii nuiii. :10. _F_x><:i.!.a
ideiii ferai aiqub lialec; i-ed
mam vocanl, eosque refellit qui adversus librorum ab Hofatio fwcula Coa disiingOiiur ab halece. Non
auctoritaiem, ut ait, male restituunt ?w^.6v; et "ex enim inlerpungendiim esl cuiii Grialib, fecula, Coa.
gloss. mss. producit: Zemw, ollm. Sed non video\ Horatius fwculahiCodin"\ociii, ut a cominmiidiscer^
quo senstt jus esculenium olla dici possit. Aliud est hat., quse"lialec etiam' dicebatur. Nbmen vt.fo fwcu-
.si zcemenomine intelligatur etiam jus coquinm,sive tw Cow vel ex eo petilum est quod in insula Co
pistorum, quod nonnuilis lestimoniis Ducangius T, optima liebat, vel ex eb qittddexfwce tiihiCDicon-
"___.
ostendit. Yulcanius quidem in quodam veteri Co- stabat..
dice reperil iemam; sed alia exemplaria variant fere, N. 14. Passum... defrulurit. tUpiirius, Digfest.lib.
ut in omnibus vocabulis Grsecis quse in etymologiis XXXIII,til. 6, leg. 9 : Si ijuis ~iinUrr.iegaverii, wno-
occurrunt, neijue satis a librafiis iritelligebantur, et meli plene contihebituf, et passtim, deffuium itdn
continebilur. Elymologiam "defruli a defervendo No-
ipse Vulcaniiistapov restituendum censuit.
N. 54, Lac, elc tom. 1 Palrum Apostolic, p. nius eonfirmal. Isidorus Sefvium secutiis fuit, ad lib.
19, qusedam buc attinentia notantur. n.jGeorg., vers. 95 : PassMtnautem tikitur a patieii-
N. 55. Quaclutn.Apud alios vix reperies; quajo do. Nam decoquilurmusttim, et inde ftt possum. Hinc
dicunt Hispani. defrulum dictum est qiioii defrdudalur,-et quusifrati-
N. 56.J__"e//ade. rore erant. Salmasius, pag. 1018, dem palitur. Ali. putarit passuth vbfius esse a pdndo
Exercit. Plihian., de his verbis ait: Isidorus, non quam a patior, nam patior verbbm depohens 'est. Confer
malusswpeauclor,dumvelustioressequitur,SACCHARUM "Vossium, in Etymol., et de defrulo Plinium, Jib.
pro MANNA nobisexltibet.Addit Salmasius, aerium met xiv, cap. 9.
esse mannam noslram. ln versu Yirgilii Grialius alii- N. 15. Sapa. XJuid esl explicant Varro, Nonius
que Editi et Mss. exhibenl hactenus, pro quo reposui et N. Plinius, lib. eod. xjv, cap. 9.
proitnus ex Codice Lucensi, et ex textu Viigiliano. 16. Sicefa. Metbodius, apud 5?othium, cod.
N. 57. Ueplxtywg.-h\ aliis exemplaribus Grialii est 257, sicerw vocabulo intelligit omnem polionem
• qu_einebriare poiest; sed Meibpihius, Iib. d'e Cerevi-
mpi vyetvav.Et mox sicul contrario.
CAP.lii. N. 2. Vinunt. Gatakerus, cap. 5, Advefs. „ "sia,cap., 5? vinum ex uyis ex_3fessuinexceplum vult;
Miseell. Pbsthum., cap. 5, advertit vinum GrsecumC ^* et Andreas Scliotlus, isidofum, Hesychitim, Zona-
nomen esse, et' eodem fere modo apud alias gentes ramque secutus, verba" metliodii vertit: &icera est
vocari. Irridet jiroinde non soium Isidorum, qui vi- qtiidquid extfa vinutn e viie expfessuni inebridl. Yide
nurnvenenuma veteribusvocatum ait, et etymon dedu- Fabriciuhi, Bibliogfaph. c 19, hum. 5. .
cit, quodvenasrepleat, elc, sedeliam Yarronem, qui lib.N. 17. Ceriisiai Hadriahus Juriiiis, ___iiimadve'fs.
vinum a vi derivat. De lege, qua feminseapud Roma- ii, cap. -12: Conslal dulem Itacwtale cervisiam
nos vinum bi.bere_,pr6hibebantur,Plinius, lib. xiv, fieri ex Itordeo, quod priusmaUescit, deindetorretuf,
cap. 15, Geilius.Noei. Attic lib. x, c. 23, et alii. resiccaturque, addiia Iritiei fafiha, adjectis et lupi
Insacris Bonsadese,seu Faunaj Fatuse, mulieres ro- saliciarii floribus cum fmce cervisiw, qtimfefmenti
riianas yirib"tisas fuisse constat. Macrobius, lib. n vjcein oblinel. Quein conftcieiidi thoduin videtur et
Saturnal., cap. 11 aricillafumfacinus insignememo- Isidorus propembdum dgnovisse.Alia addil Juhius de
rat, quas viros plurimo vino provocaverunt, diem, discrimine cythi, vel xythi veleris (Hispariis ceiid,
festttn dpud se esse sithulanles, etc Adliuc in iniiltis cmlia, ceria) a recenti cervisid".Se veteil Scyiharum
regionibus"lurpe est feminasvinuni bibere. celia, wlia el zytlio disseftalioiiem edidit G. G.
N. 5. Merenda. De merenda supfa cap".2. Apud Kirclimeierusv ifactatum verb de cervisiis et virio
Grialiumerat _aur_-.iifit, perjerrorein, ut arbitrof. Joan. Iienericus Meibomius.
N, S. iioseum... Aniineuin. Itali vinum rubfum N. 18. Celia. Grialius scfibit cmiia, usitatius est *
rosso vocant.' Amineumvinum a regiohe potius dic- celia. lsidorus verba hsecde ce/_a_sumpsitexOros.ib,
tum fuit quam a colore, ut etiam- aminew vites, de lib. v, cap. 7: Ullimo briihes (Numantirii) duabus
quibus diclum lib. xvn, cap. 5, niini. 18. Curiosius P n subilo porlis eruperuni, largd prius ppiibne usi, non
est, sed admodum rarus liber AndfeseBacci de na- • vini, cujus ferax is locus hoh est, sefl succo ifilici per
turali vinorum HisUiria,de viuisltaliae, et de convi- arlem confeclo, queni succum a cqlefacjendo CELIAM
viis antiquorum, de vinis faciiliis et cefvisijs, Ro- vocant. Suscitalur eiiim illd igneavis... "ddjkitur. Sed
mseapud Mulium, 159-6. apud Orosium qtio fermehio, quod melius - videluf,
N. 8. Honorarium "vinum etiam nostro leihpoie quam quo fermentalo. :
Flandrise populi iriiperatori ad ipsos accedentiveteri N. 19. Garum. Laudatissimum fiebat ex scombro"
de moreobtulerunt. in Carthagiriis'Spariari_e "cetariis. Vide Pliriiiim",lib.
N. 9. Undeet acidum. Nonnulli legebant uhde el xxxi, cap. ,7 et 8.
acinum. Vide infra, n. 11. N. 20. Mitria. Maftialis, jib. xiii, epigr. 105, de
N. 10. Laclaium... mulsum. Harduinus, in loco wiMria,quse gdfq ibnge infefibi. erai:
Plinii a Grialio citato, ex Mss. legit jaciatu "pro
lactatu. Potio ex aqua et melle est hydromeli, 4ek Antipolitaui,fateor, sumfiliathyiini;"
mulsa aqua. Mulsutn absolute esi vinum mellead- -Essemsl scombri,'nonlibimissaforem
mistum, pAiy.pa.Tov, mriomelii N. 21. Rosweydus,' in Onamast., plisanam inter-
N. 11. JHnomeli... hydrotneli. Grialius cuhi aliis pfbtatiif de posca, de qiia Supra, huin. 11; zehia hce
Editis in lexlu expressil wriomelum,hydromelum;in locb erit juscuiuiii, et opozeiha"succiis expressus.
not. indicavii mnomeli;quse melior est leniiinatio, Zemam pro olla viilgare esse, noh Latinum, dixie
Hydromeli, ut nuper dixi, est potio ex aqua, et Servius ad lib. iv __Etieid.Cbhfef Ducahgium
4047 AD S. JSIDORI ETYMOLOC.AREVALI NOTiE. 1048
- Cap. iv. Niim. 2 Quare me sic. In Vulgata, quid me.A oblongum et ventriosum. Deorcarum ordine directo,
fecisli sie? <juod ait Isidorus, aliorum testimonio non compro-
N. 5. Fictilia vasa in Samo. Huc respexit Plaulus, halur. Etymon a Syria Joaunes de Janua et alii
Slicho, aci. v, sc. 4, vers. 12. auctoritaie Isidori asseruerunt.
N. 7. etc. - Hinc etiam copa, mulier, qu.se
At nos nostroSamiolopolerio tamenbibimus. Cupas,
vinum vendit, el flispanum verbum copa vas, quo
N. 0. Crelam... quw Samia appell. Toriasse creta aut vioum bibilur. Mulctrum dicitur etiam
a aqua,
Samia appellabatur e.iam ea quas non Ionge Roma mukirale, et fem. gen. mutclra, quamvis -nonnulli
nascebatur, quamvis nomen e Samo insula ortum aiiquid discriminis inler mulctram et muktrale fuisse
duxerit. Nam vasa quoque Samia dicebanlur alia quse afiirment. Mulclralestepe Chrisliani veteres efiinge-
e creta insulse Sami facta non fuerant. hanl in vitris, ut cerriere licet apud Bonarrotium, et
N. 9. Discus... quod delescas. Montfauconius, An- in sarcophagis, ut apud Bottarium, t. IRom, subterr.
tiquiL Explicat. lib.m, cap.4, tom. II, part.i, ubi agit N. 8. Labrum. Dequovis vaseamplo dicilur, quod
de discis, etymologiam (jitorfdet escas, rejicit, et ad- diductas in exteriorem pariem habeat oras instar la-
vertit', hujusmodi eiymologiis lestimonium' veterum ' brorum repandas. Erat labiuin balnearium, viiiarium,
Jsidori, Yarronis, etc, parum aticloritalisindere. Di- aquarium, etc Significal etiam apud sanclum Am-
scus certe Grsecum est; neque aliunde constat quod brosium et alios vas sepulcrale, condendo cadaveri
anlea iscus diceretur. • aplum. Isidorus hcc loco accipil pro fonle, quo in-
N. 10. Parapsis. Sirmondus, tom. I oper., col. fanies-lavabaniur; quo fortasse speclat quod Anasta-
1889, in hoc vocabulo explicando vefsatur, de quo '._,sius Bibliotbecarius in saucto Silvestro labrum usur-
multi alii eliam egerunt. Scribitur paropsis a Kupa, " pal-ad indicandam fqnlis haptismalis coucham.
et oij/ov,obsonium,et paraptis a napu. et a^i?, curva- . N<9. Siphon. Mazochius, tom. I Spicil. bibl., ad
tura; unde et absis vasescarium est. Dej.a....a con- cap. 13, vers. 10 J Genes. siphonis etymologiam
ferendum caput 8, num. 2."" inere Hebraicam osieudil: Nec mirum, cum
N. 11. Gavala... scutella. Grialius ita distinguit : eo usi fuerinl Orienlales, ut aii Isidorus. inquit, Alia addit
paltntibusque oris sit tancis. Gabala, etc, quod mi- de siphonum usu in hortorum et satomm cultura.
nus placet. Sirmondus, tom. I oper., lib. u Ennodii, CAP.VII. Num. 2. Alabastritem. De alabastrite di-
carm. 22, cujus est litulus : De composlile habenle clum ad lib. xvi, cap. 5, num. 7. Ex onyche simili-
septemgavatas, advertit gavatam ex Marliali et For- ler fiebant vasa ungueularia, quibus maxime un-
lunato esse lancis genus, allegaique Isidorum : Lan- nardium asservari soliium eral, ut ex
eis gavata, quasi cavala, et glossas : Paropsis gavata, guenlum Catullo, Horatio, et |Propertio constat.
vel catinus; sic enim, ut ait, utrobique legendum. N. 4. Lentkula, etc Hsec esl lectio veterum Co-
Sculelta diminutivum est a scutra, quod vasis genus dicum, ut aguovit eliam Vulcanius, qui nihilominus
est, et forlasse ab scuto nomen habet. Sic a capra aliam longe diversani expressit.
fit capella, a mitra milella. Hispani scutellamescudilla CAP.VIH.N 2. Paiella. De pate/.a confer cap. 4,
vocant, Itali scodella. n. 10, hujus libri. '
N. 12. Apophorela. Vas escarium apophoretis fe- N. 6. Mola... Grsece jtvli, est mola,
rendis aplura lsidorus apophoretam vocat; quo fiu/VtovpisiitHuiK.rutqbulum. Grialius prsetulit rotabulum; sed
auctorc, nescio. Grialius ediderat Salinum vas aptum apud alios scriptores scribiturrM.a_iu/um,neque alio
talibus. C modo scripisse lsidoium consiat. In AIss. o et u pas-
N. 13. Illud veterum. Malim illtid Mariialis; nam sim inler se confundi notum esi.
in Alb. Cod. est illud melrum dislichon, et fortasse CAP.IX.Num. 2. Hinc et arcivum. Fortasse Isidq-
ex Martialis compendio factum fuit meirum. rus non intelligit drchium, seu archivum, quod a
N. 14. Trisceles. Qui scribunt trisciles, aucloritale Graeco«pxp esl> sed| arcitium, de quo in veteri glos-
quorumdam Mss. permoventur; sed in antiquis sario : Arcitius,arcens, weians, ut apud Festum Sca-
inembranis ssepissimee et i inter se permutantur. pro arcula avis legit arciva avis, quse scilicet in
CAP.v. Num. 3. Cratera. In versu Yirgilii cra.eras liger vetat aliquid iteri.
est a craler, in versu Persii a cralera, craterw, nisi auspiciis N. 3. Cibutum... arcant. Grsece est arca,
dicamus ultimam produclara raiione csesurse, quod capsa. In gtossariis veteribus post xiSaros Isidorum repeti-
non est necesse. tur cibutum.
N. 4. Amyslis species poculi. Ila Pollux, lib, in, j
N. 4. Mo*ici'a... modicum. Papias, Mozica quasi
cap. 16. Uiiiur hoc vocabulo Sidonius in prosa post modica, unde mozus%pro d, etc Ex Isidoro Joannes
carm. 22, ad Ponlium Leontium. Apud Hcratium de Janua : Mozinaa\ modus genus repositorii, quasi
nonnulli amystidemaccipiunt, non pro poculo, sed modina. Glossarium __Elfrici: Mozyla, vel arcula.
pro ipsapohonemoreThracum. Pro bacceain scripto- Ubservandum apud anliquos j facile mutari consue-
ribus medii sevi, el glossariis occurrit etiam bacca, visse di in z, ut zabulus pro diabolus, Zanium pro
baccharium, bacchbnica,bachoakha, bachia, bachoica. Dianium. Huc pertinet /io*ieprojwdie.
CAP.VI. Num. 1. Multi scribunt flascw. Invenitur N. 6. Sitarciw. Siiarciani, vel"sitarchiani, Gr_ecam
etiam phlascula, et phtaco in scriploribus, et monu- - originem habere probant Becmanus et alii. Proprie
inentis sevi medii. " silarcia est annona iter agendi gratia paratur,
N. 3. Sicula apud veteres Latinos est sica. quse
parva sed per metonymiam dicilur de pera qua ea annona
Nonnulli scriptores sequioris setatissiculam adhibue- continetur. Quod ait Isidorus, sitarcias nautarum
runt pro sicla, sklo, sigla, quse erat mensura liqui- esse, non solum Apuleii, sed aliorum quoque aucto-
dorum. ritate comprobari ppsse videtur. Hieronymus, in
N. 4. Situla. In textu Grialii erat sicula; in not., prsefat. commentar. in Matlli., ad Eusebium : Miror,
'
recte, situla. cum Romam subito ndvigalurus, hanc tibi a me quasi
N. 5. Orca. llispaniensem esse vocem, ex Yar- sitarciam dari volueris, ut Mattliwum breviler expo-
fone, allegato a Grialio, non colligo. Nam erant nam. Vetus scholiastes Juvenalis, ad sat. 12, vers.
orcm et iu aliis provinciis. Horatius, lib. n, sat. 4, 61: lnter silarciamel securim necessariam putato ad
vers. 65: navem vehendam.Sed ad alia quoqtte exteudiiur.
At pingui misceremero, muriaquedecebit N: 8. Caii.s.rttm. Yarro, lib. iv deLing. Lal., cap.
Nonalia, quamqua Byzanliaputruit orca. 25: Tryblia, et canistra, qumputanl esse Latina, sunt
Plinius, lib. xv, cap. 19: Ubi Rcorumcopia abundat, 'Grwca. j
implehlur orcwin Asia, cadi autem in Ruspina Africw , N. 10. Sporla... ex sparlo. Nonius, cap. 2, num
ttrbe. Ex orca est Hispanum orza. 835 : Spottas aul ab\ sparlo, quasi sparleat, aul ab
_N. 6. Seriota. Est aiminulivum a seria, quod Per- asportattdo. Alia addit Yulcauius, qure, tame.si a Mss.
sius et_ Palladius usurparunt, scilicet v.ts fictile absuul, tamen bona esse censet.
1049 AD S. ISIDORl ETYMOLOG.AREVALI NOTM. lOSO
CAP.x. Num. 1. Ab igni. Ita rescribo ex nolaj \ tur, altera mtenor, parieti admota, pluteo munita,
Grialii, nam in texlu erat Ab igne, quod perinde est. ad quam uxores cubabanl, qhse pluleus vocabatnr.
De hoc verbo culina vide quseerudite annotavit.v.'cI. Vocabulum sponda ad llalos transiit. In triclinaribus
Ciemens Biagius in Monum. Grsec.Latin., pag. 195. lectis contrario m'odo sponda dicebaiuf pars interior
N. 2. Lucerna... ut Persius... ckindeta. Reposui ut mensse admota, pluteus pars exterior. Vide Gesue-
Persius. Grialius, ex Servio, sumpsit ul Juvenalis; -ruta in Tbes., verb. Pluleus.
sed versus est Persii, et Persium indicant Vulcanius N. 7. Feretrum... Capulus. De feretro, supra, lib.
aliique Editi antirjuiores. Ralio Servii ab Isidoro xvin, cap. 9, num. 1.eliam Elymon capuli, quod super ca-
adoptata, quod si lucerna essel a luce, non staret ver- pita, etc, rejiciebat 3. Kirchmannus, de Funer.
sus, quia longa esset lu, nihil evincit; nam mulia Romanor., lib. n, cap. Capularis senex est Csecilii,
sunt derivata quse quantitalem mutant, ut arena, apud Fulgenlium, de prisco serraone, num. 25.
arisia, acerbus, etc. De re ipsa*Varro, lib. iv de Plautus, Mil. glor., act. m, sc. 1, vers. "33 :
Ling. Lat., cap. 25 : Lucerna post invenld, quw dicta Itane libi videortam Acherunticus?lamcapularis?
a luce, vel quod id vocantGrmciIvxvov. Pro cicendela,
ul erat in Grialii lexlu, et aliis Excusis, scripsi ci- N. 8. Hinc et scabelli. Rectum esset Hinc et sca-
cindela, ita enim vocatur genus quoddam muscaruni bella, qttw, etc. Lactautius, lib. iv, cap. 12, ex psal-
noclu lucenlium. mo cix, 2, dixit suppedaneumpedum luorum; Vul-
N. 5. Hictibi, etc.Forlasse versus Hic tibi, etc, gata scabellum pedum luorum. Qiiinlilianus, lib. I,
non sunt Martialis, sed alterius anliquioris, ex quo cap. 4, al. 6 : Discat puer quid in litieris proprium,
Marlialis profecerit. T,
a quid commune, qumcum quibuscognalio; nec miretur
N. 4. Lacunaria. De (acunari6us, quse pendentia cur ex SCAMNO fial SCABELLOM. ApuiiPlinium reperi-
sinl lumina, alibi menlio non occurrit. tur scansilis adjectivum; sed scansile pro gradilms,
N. 5. Funalia, etc Yide lib. xi, cap. 2, num. 34, etc, ad medium aevumrej'ieitur, de quo Ducangius,
Plinium, lib. xvi, cap. 58, et Kirchmannum, de Fun. •verb. scandile, scansile, ex Papia et aliis.
Roman., cap. 3, lib. n. Non omittam monere hoe N. 9. Calhedrmdoctorum.Joannes Andreas Sciimi-
Ioco, quod multis aliis poiuissem, quam negligens dius disqttisitionem edidit de calhedris doctoruin
fuerit recens editor Matritensis, qui id ita commisit veterhm, lense, anno 1685. Etiam postquam consue-
typis: Funalia candelabraapud veteres, quibus funiculi tudo invaluit discumbendi in conviviis, aliquando viri
cera, velhujusmodialimenlo luminis, oblili figebanlur. quoque sedentes epulabanlur, prseserlim in conviviis,
Omittuntur verba exslantes stimulos habuerunt, aut funebribus, ul observalur in veieri pictura coemeierii
uncos. Ita .passim similia errata occurrunt; neque sanctorum Petriet Marcellini, apud Boltarium, tora.
ulla omnino apparet erratorum correctio. Semlerus, II. Rom. subterr., tab., 127. Confer etiam lom. III,
in not. ad Glossarium lsidorianum, verbo Scolaces, "tab. 141. Aldus Manutius, Pauli filius, de Qusesitis
veteres corruptas Ediliones hoc loco corrigit, Gria- per epist., lib. i, cap. 4, accurate agit de accumbendi
lianse imraemor, aut inscius. Velle autem videiur et comedendi ralione, et adverlit turpem quidem vi-
scolim, non scotiw,scilicel a masculino o-xHkioi. sum fuisse in niulieribus accubilum, sed poslea con-
N. 8. Lucubrum, elc lta fere ex lsidoro Papias, et tagione morum depravatas accumbere cuepisse.
alii Iexicographi, et glossographi. Forcellinus lucu- N. 10. Sella. Olim sellas fuisse couimunes utrique
brum inter barbara rejectum dicit esse quidquid ex sexui, cdthedras vero ad mulieres peitinuisse, sed
. arida maieria estad concipiendumignem. G ita ut viri molliores catbedris uti non abnuerent, post
_N.10. Ad prwnunlianda; Grialius, aliique Edili, ad Lipsium docet Schefferus, de Re vebic, lib. n,
pronuntianda. Sed verurn est prwnunlianda, quod •cap. 4.
etiam legitur lib. xv, cap. 2., num. 37, ubi eadem CAP.XH.Num. 1. Carrum.-Scheflerus,de Re vehicu-
verba oecurrunt. lari lib. n, cap. 27, exihtimat carrum vocabulum essa
CAP.XI. Num.. 1. Lecticw. Plura de lecticisvide a barbaris desumptum, forle a Gallis. De Isidoriana
_&pu_L Lipsium, lib. l, Eleclor., cap. 19. LecliGasBi- etymologia ita censet : Quid es. CAROO ROTAROM? An
ihynorura invenium fuisse existiniabant veteres, ut id circa quod verlunlur?At hoc non est cardo in vehi-
.animadvertit Vulpius, ih not. ad Catullum, pag. 39. culis. Sed nec quod rotas habere videnlur, carros de-
Comraunior scriptura apud Csesarem, Plinium et clarat. Ipse, lib. n, cap. 15, astruit currum dictum a
alios est slorea a CTO^EW, sterno. Grialius edidit sto- currendo, ubi exponit Isidorum hoc voluisse currum
riatus, sloria. esse diclura, quod currat, tanquam qui rotas habe.it
. N. 2. Gama... Grabalum... Bajonola.Decama vid. multas. Confer not. ab lib. xvni, cap. 35,_num. 1.
lib. „x«, cap. 22, n. 29. Grabalum fieulro genere Cseterum cardo rotarum, de quo Isidorus, videtur
apud antiquiores vix reperiefur; Grseceesl xpK§«ns, esse axis, sive lignum illud leres, circa quod rota
vel X/)K§6RTO_-. Ciceroni, Marliali el aliis, masc. gen. vertilur. Alii putam carrum dictum a qualuor rotis,
grabalus pro lecto humili, in quo mendici cubabant, quasi quadrum, aul quarrum, ut est apud Stephanuin
et merelrices diobolares. Fortasse apud isidorum le- Tornacensem, epist. 229
gendum grabatus. Pro bajonola Ducangiuslegendum N. 2. Rlteda. Vocein esse Gallicamtradit Quintiiia-
. censuil bajulona, ut apud Ugutionem : Bajulona lectus "n nus, lib. i, cap. 5, al. 9. Scribitur eliam reda; sed
qui in itinere bajutalur. In aliis glossariis varia est quod relas anliqui dixerint pro rhedis, aliunde rion
hujus vocis scriptura, ut in Mss. quoque Isidori. -constat. /ie.ffierant arbores, quseex ripis fluminum
N. 5. Pulvinar leclus divitum... Spingw... Punica- eminent, de quibus Gellius, lib. xi, cap. 17. '-
ni. ldcin lib. xix, cap. 26, num. 4. Confer nolam. N. 5. Carpentum... Caraculium. Schefferus, de Re
Spingasel spingatas effigiesDucangius sphingas' esse vehic, ubi agit de carpenlo, quod a Carmenta dictura
"intelligh, et advertit ejusmodi sphingas in sellis pulat, existimat Jsidoiuiii describere voluisse simpli"
conspicere licere in acliate sanclse CapellseParisien- ciier pompaticumcarpentum, atque adeo observat, in
sis, qui babetur,' apud Saiilamantium. De Punicanis Edilione anni 1595, pompaticumreferri ad carpen-
lectis agit etiam Plinius, lib. xxxiu. cap. 11. Erant fumnon ad sequens vehiculigenus. Sed mihi dubium
simili de causa fenestrce Puriicanmappellalse, Puni- non est quin Isidorus solum verbum carpentumdedu-
' cana coagmenta,elc NonnuIIi legunt primum Carlha- cat ex carro pompatfco,sive pompm, ut interprelatur
gine advecli, quod, omisso a, magis Latinum est. etiam Vossius^in Etymol. Becmanus, cum Scheffero
N. 4. Primum, inquit, elc In Cod.. Vat. 93, ut in facit, et credit carpenlum pompaiwumab Isidoro dici
.aliis veieribus exemplaribus, sic legitur: De quo Sa- vehiculi genus; sed suspicatur pro quasi carrum pom-
s lyrius de Vitasua: Primo, inquit, contra consueludi- palicum legcndum auast carrum pendentem. Caracu-
ttem imperatorum pro leciis lecticisvlebunlur. tium, sive cqrracuiium; apud antiquiores non reperi-
N. 5. Spondm... Pluieus. Duse erant spoutlwlecti, tur; ex Isidoro sumpserunt Papias,- glossarium
ahera exterior, quse simpliciter sponda lecii diceba- Arabico-Latinum et Saxonicum. Capsus apud Vitrw-
1051 AD S. iSIDDRI ETYMOLOG.AREVALI JSOTjE. *0S2
vium,'lib. x, cap. 14, «st pars ,illa rhedsa in quai A N.15. Verenn.es,ete. Papias.additesseinstrumenia
sedent qui vectantur. fusi-icorum. Qualia fuerint, alii nnniexplicant. €olu-
, N_ 4. PUentum. Yrnlc»nius et veteres .Edifiones mella 5loe. cit. a tJ^ialio, ait : Bqccds myrti fiscetlo
ex-iihent.: Pllenlum, <velpetorilum contextum quatuor1 ligheo pichsas exprimitp. fex 'quo fisceliusahlerisque
roiarum ve/ticulum; quod Schefferus, de Re reliic, dediiciWr, *n6nfiscelluth,"ul Grialiusiiiliuit. Usitflluiii
Jib. n, cap. 25, ita inierpungendura.pulat : Pitenlum, homeij est fiscflla. t_VGibssafio SaXOhit-o_?ElfriCi:
pel peloritttm,conlexlum? qualuor rolarumtehkulum. Fisclimi Ehseocche, lad verbum oleuhi fnfirinoruni.
Peioritum quidem eratquatuor rolartim ; sed pilen- CAP.xv. S. 1. Haustra. Nonitis, cap. 1, num. 4.5,
/«mduabus lanlnm rotisconsiiiisse, pleriquetradiint. censet, haustra esse cados qtiibns aqna hanritur,
Isidrirns, ,ut ex Grialiana Edilioiiecolligitur, pilento machina; roise addilbs; cui favet Yiirnvius , lib. i ,
et peiorito qualuor rolas assignat. Adisis eommenla- cap.'9. Y^erba^Noniiilisec suht : Hmisira proprie di-
rlummeiim ad Prudentium, lib. ifeontra Symmach., cuhttirroiaruin cadi ab hauriehdo, skuti Gfwce _.vf3._«.
vers. 1088, et Pithoeum, Advers. subs. lib. i, N. 2. Gyrqiltus. Ilaii dicunl girelta, Bi_ipanipolea.
cap» 5. Joannes de Janua aliam prselerea significaiionem huic
N. 5. Basterna. Vehieulum eral matronarum, de nomini tribuit : Gyrgillus a gyrus instfunietftumfetni-
quo multa Rosweydus, in Onomak., verb. BasUrna. n;um, quod alio notnine dicitur volutof.iUfn,quia ver-
"Confer etiam ejiigramma .vetus in colleclione Pi- leitdo in gyrum inde /./__ devohuniuf. Alii scribunt
thsei: 'girqiilus. \
N. 3. Telonem. 'Pilhoeus, lib. li Adver_.., c&p.16,
Aurea matronasclauditbasiernapudicas. vel Mlehdnem', Vel ioUotisih.'fet lionhulli
g corrigebat
CAP.XIII.Num. 1. Baculus. Baculi originem Ile- quidem lollonem apbd Plautum et tkilhiiiellam le-
hraicam Becmanus exponit. guiit: sed pleriquc alii repugnant. fqilenonk mfemi-
"N. 3. Forftces... forpkeps... forcipes. Dubitat Yos- nil etiam Seneca pbitosophus. In q'u'ibusfl_!tii 6'xcusis
sius, in Etymol., de Latinilale vocis forpiceps , quae ih unum Verbum e dhojjus iit Hamalupus. Salmasius,
tamen reperitur in Crlliographia Cassiodorii, citp. 4, Trebell. Pollion., pag. 2a7, vers.'50, dotei, atham,
ex Vbl, Dongo, et apud Sidonium , in -Polemii epi- sive hamatn e Grsecisesse iiislfumenturn quo fodi-
ihal., carm. 15, vers. 185, ex opiimis exemplaribus. tuf liortus , non insirurtiemUm hd reslinguendum
Alios scripjlores medii aevi, qui disiinctionem Iiane ignem , ut alii volunt. Sed loca^a-GrialiO addueta
Isidorianam inter forpex, forfex et fvrceps jamplexi aliud suadent. Adde Jnveiialem,,sal. xiv, Vefs. 30_>:
sunt, et explicucrunt., recenset, et esscribiiDiican- . Disposilispr_ediveshamis vigilar«-cohorles
gius, quem salis sit indicasse. ServofumnoctuLicinusjubet.
.' N. fi. Caleiiatum. Fbrlasse caienalum , ,seu catena-
t$um,e£l pessulus qubd ltali dicurii calenaccid, His- N. 4. Lupus... Cahkula... ttarpax.Lupi,~hl\bs]giii-
pani cerrojo. Vox Ilispana candado, Ilalica "lucchelto, Jicatione Livius inehiiiiit; cankuim; nescio ah alii
signilicat- quoddam inslrunieptum quod sine clavi prseter Isidofuhi. Pro htirpax 111611118 bsset hafpdgo.
- clauditur, et clavi aperilur. In A'ita sancti Fruetuosi, CAP.XVI.Num. 1. Fressa. Sciibilur fressus et frestts.
cap. 19, aL, n. 18 : Habilaculi oslia... calenaiis , et ' N. 2. Lupata. Montfaucoifius,Atitiq. jExplic lili. m,
seris, diversisqueduris obserantes clauslris. In argu- cap. 1, tit. 4, part. l; agit de iupaiis frenii, qu«e ut
nfento non iia obvio explicando versatis fuit Laor. ex Isidoro eolligitur, lupinis denlibus instructa erant.
Jfoan. Molih., qui dissertationem De clavibus velerum C Alii pntant lupatofum extremas oras exlra os equi
edidit. capitibus luporuih lermiuaias fuisse. Neuirani inter-
CAP.xiv. Num. 1. Occulto. In editionibus Lucretii pretalionerii dilficultate 'Cftrefe Jait MontfauConius.
esl occulte pro occulto. Apud Servium , ad i Georg., Ovidius lupaia lupos vocavit. ' ConTer Cap. pra_c,
vers. 46,: Et sulco attrilus, etc, sic legitur : Occulto nhm. 4, et Var. Lfecti , .
qecrescitjiomer in qrvo. N. 4. Antella... Citigulum. Grialiiisiniextu cbnsfif-
N. ,2. Buris. Dicitur eliam bura , burw. Grialius in Vavit antella, nfcquemht&hdtim.censeo. Potuit ehim
texlu edidit in quo vomer inducitur, in not. innuit apud utroque modo dici. Iii 1 Cod. Goth. Tolet., ad vocem
,Jsidorum Iegi includitur. Apud Servium htrumque Antella, 6'sl glossa peclbralia. EbfardusBetliuniensis,
verbum reperitur ad iib. i Georg., vers. 172: Deu- in Grsecismo, cap. iO : Est antelld, quod esi in pec-
tale esl lignum, ad quod vomerincluditur... Nam fere lore quadrupeddniis.l Dkatur poslelta, quod esl a
hujusmodi svintomnes vomeresin llaiia. Dentale vero pOsteriori Scriptum quoquefepefies antela, anlilena,
esl tignum in guo vomer inducitur. postelina, postela, etc.lPro cinguia, fem. gen., Hispani
N. 5. Falcdstruni. E Gregorio Magno , lib. n Dia- dicunt cincita, Itali tigna , cingtiia. Utiiur ea voce
log., eap. S : Ei dare ferramentum jussil, quod ad Ovidius. i
falcis similitudinem FALCASTRUM uoea.M..;,ut de loco N. §.- Sagma... sdlma. Saga eOopeftoriaequorum
jquodamvepresabscinderet. Occurrit apud alios poste- ssepe nomihantuf, hebue audiendi gui hanc vocem
rioris sevi scriptores. cOffigiint, quamvis s_.gifta'GrseCum sit, non a sagis
.N. 6. Rastrum. Diversum est a rutro; nam lioc deductum. Yide Casaiibdiium, in Capiiolin., pag. 57,
>fo"diend-b terrse inserviebat, iliud radendse et polien- •_ vefs. 22. Vox salma Iin qiiasdam vulgares linguas
das. "VjdeSalmasium, pag. 365 Exercit. Plinian. "tfansiif. Ihde HispanijVocantenshlma, enjaima. For-
N. 7. .Quodcirca codicem.Papias : Ouod circa cau- tasse ex sagriia oritur vocab.ulum soma apud.'Italos.
dicem, etc Glossarium Anglosaxonicum __Elfrici: SchefferUs, de Re Vehicul., lib. n, cap. 2, exisiimat
Scttdicia, vel fossoriumspad. Scribitur etiam scudilia. sagtnas fuisse ulitellasfquibus onera imponebantur :
N. i0. Tfibula. Hispanice trillo dicitur. Hujus in- sellas, slrata , aul saga piertinuisse ad homines , qui
strumenti figuram, uti et ptostelli, quod non mullum illis sedebanl; saginas aut ctiletlds ad ohera fecipien-
a iribula dinert, expressit Sciiostggenius, in Aniiq. da. Pro cdpulum funis, aut funvs, ut alieubi legiiur,
tiiturae pag. 3&ej 36. Voce Pala utitur etiam Juven- Gisbeftus Cuperus, Observat. lib. ii, eap.^, Corrige-
cus, Jib.i, vers. S78. Vide, qure hotavi ad eum locum.' bat capulus funis, ht capulus sit adjecfivQih. Sed nul-
N. 11., Frumehtq cilluntur. Servius, ad lib. n lam idoneam rationem affert. Retineamus ergo cdpu-
Geprg., veiis. 389 ; jQui_>us frumenia cillentur a cilleo. liim , aut cum IsidOri glossario et j?apia idpium. In
Isidorus utiiur verho cilto, cillis, quod perinde est. -quibusdamvulgaribns iirrgUiscabte estfunis ..aulicus.
N. 1_S.Tesserw frumenlarioeillse erant quibus ex- N. 6. Stimuli. Slimiilus a firseco t.t/?6)' derivalur,
'
hibitis unusquisque a prsefecto annonse cerlarn frn- quod est pungo. |
_menlisummam aecipiebal, quales Romse olim pau- N. 7. Strigiles... Characler. Figuram strigilis ex-
perioribus dabantur levandseinopise causa. Vide Suc- pressit Mercurialis, lib. i, cap. 8 , de Art. gymnast.
toniuni, iu Augusto, eap. 40et41, elNerone, cap. 11, Characler proprie esi nota instrumento ferreo , aut
Juvenaletn, Martialem et alios. alio modo insculpla , inusta , auiinscripta. 'De ferro
4055 ORDO RERUM OILE IN HOC TOMOCONTINENTOR. 31054
candente, quo signabantur armenta el greges, disse- A Sigismundi FridericlDresigiijdeTJsti-sfigtnatiimapud
jit-Ceorgins-Longus, de Annul. signnt., cap. 11,-qui veteres, ut omitlam noium opus Tiieophjii Raynaudi,
-recte prseferebatferrum caloraium seripuirte quariim- de Siigmatisnio saero et profaim.
dam Ediiiontim ferrunicoloralum. Modum has notas N. 8. Cauierlnm, a -/.aiw,uro. Nolsessepe -caiiterio
el signa .inimalibus imprimendi describitCalpurnitis, pro signo inurebantur, rie avari res alienas, prseser
ecL.S, vers. 84 seqq. Exsiat disserlatio philologica tim armenta et greges usurparent.
ORDO RERUM
Prwfalio. 9 CAP.II.—Deseptemliberalibusarlib.us. 74
J. GrialPhilippoIII, calholicoregi. 11' CAP.111.—Delitteris communibus.' Ibid.
J. Grialad lectorem. 13 CAP.IV.—Delilteris Latinis. 77
- VITA SANCTIISIDOKI. 19 CAP.V.—Degrammatica. 81
Prologus. I4_d. CAP.VI.—Departibusorationis. 82
C__pni PRIMUM.—Sancti Isidori prosapiaillustriset san- CAP,VII.—Denomine. Ibid.
eta.—I.istiiutioin litteris. 21 CAP.VIII.—Depronomine. 85
CAP.If.-^-Noliliacum sancto GregorioMagno.—Liber CAP.IX.—Deverbo. 86
Etjmologiarumconscriptus.—Scientia sacraadversushse- CAP.X.—Deadverbio. 87
reses, imprimisAriauam,exerta. 24 CAP.XI.—Deparricipio.. 88
G__r. III.—Orlhodoxafidesper sanctumIsidorumpropa- Op. XII,—Deconjunctione. Ibid.
gata.--Ejusdemcellula.—Clausi vita. 25 CAP.XIII.—Depr_epositionibus. lbid.
GAP.IV.—S.Leandri •epi-.copiHispalensisobilus, et CAP.XiV.—Deinlerjeetione. S9
Iibriscripti.—Successio S. isidori. 51 CAP.XV.—Devoce. - Ibid.
CAP.V.—Curaininstitulionesclericorum,monachorum, CAP.XVI—Desyllaba. Ibid.
laieorum.—Iter Romauum.—Pluviaimpetrala.—Mortua " CAP.XVII.—Depedibus. 90
resusciinta. . 55 CAP.XVIII.—Deaccentibns. 95 .
CAP.VI.—Alphabelum Cralionis ad tentamenta repel- ._AP.
XIX,—Deiigurisaccentuum. 94
lenda Advers-iriiet Dei gratiampromerendam. 42 CAP.XX,—Deposilura. - 95
CAP.Vll.—Epistolte ad varios. Ibid. CAP.XXI.—Denotis sententiarum _ _ 96
CAP.VIII—SynodusHispalensis.Hserelicnsconversns, XXII,—Denolis vulgaribus. 98
e_ecusilluminalus.—Epistol_e ad varios. - Ibid. • CAP.
CAP.XXIII,—Denolis.juridicis. 99
CAP.IX.—SynodusToleti habita. Prceclara inmoibo CAP.XXIV.—Denotismibtaribus. Ibid.
pr_eparal.ioad felicemobitum. 45 CAP.XXV.—Be .nolislitterarum. 100
CAP.X.—SanctiIsidori obitus, sepultura, epitaphium; - CAP.XXVI—I.eno.isd.gi.orum. Ibid.
variaencomia. 48 CAP.XXVII.—Deor.bographia. 101
CAP.XI.—AbbreviatidBraulii Caisaraugustani episcopi CAP.XXVIII—Deanalogia. 104
de vita sancliIsidori,Hispaniarumdoctoris. 53 CAP.XXIX.—De etymologia. 105
Noliliahislorjcain sanctumIsidorutn. 57 CAP.XXX.—Deglo^sis. 106
-Tes.-inotiia
de sdnctbIsidoroHispalensi. 65 . CAP.XXXI.^De diflerentiis. Ibid.
J. Grialisad Elqmoloqiarum librosadmonilio. 69 Cip.XXXIi.'—De barl'arismo. s Ibid.
ETyMOLOGIARUM LIBIUXX. 75 CAP.XXXIIt.—D'e so!oecis.uo. 107
Prsfatio. ibid- CAP.XXXIV.—Devitiis. . 108
LIBERPRIMUS—DE GBAMMAMCA. lbid. CAP.XXXV.—De melaplasmis. 109
CiptjrPRIMOM.—De disciplinaet arte. Ibid CAP.'XXXVI.—De schematibus. 110
1055 ORDO RERUM QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR. 10SS
CAP.XXXVIL—De Iropis. 112 CAP.XXXV.—De celeritatecoeli. 174
CAP.XXXVIIL—Deprosa. 117 CAP.XXXVI.—De axe co_li. • Ibid.
CAP.XXXIX.—De metris. Ibid. CAP.XXXVII.-Deccelestibus polis. 172
CAP.XL,—Defabula. 121 CAP.XXXVIII.—De cardinibusca_li. Ibid.
CAP. XLI.—De historia. 122 CAP.XXXIX.—De cbnvexiscceli. Ibid.
CAP. XLII.—De primis auctoribus historiarum. Ibid. CAP. XL.—Dejanuiseceli. Ibid.
CAP.XLIII,—Deutilitatehistorise. 125 CAP.XLL—Degeminafaciecoeli. Ibid.
CAP.XLIV.—Degenenbus historise. Ibid. CAP.XLIl.—Dequatuorpartibuscceli. Xbid.
L1BERSECUNDUS.—DE RHETOIUCA ETDIALECTIOA. 124 CAP.XLIIl,—Debemispbseriis. > 173
CAPOT PIUMUM,—De rhetoricapjusquenomine. Ibid. CAP.XLIV.—Dequtnquecirculiscceli. Ibid.
CAP. II.—Deinventoribus rhetoricae artis. Ibid. CAP. XLV.—De circulozodiaco. 174
CAP.III.—Denomine oratoris et partibus rheloricae. CAP.XLVI.—Decandidocirculo. Ibid.
123 CAP.XLYII.—Deniagniludinesolis. lbid.
CAP.IV.—Detribus generibuscausarum. Ibid. CAP.XLVIII,—Demagnitudine lunse. . Ibid.
CAP.V.—Degeminostatu causarum. 126 CAP.XLIX.—De naturasolis. ' Ibid.
C*p.VI.—Detripartita controversia. 127 CAP.L .—De cursu solis. , 175
CAP.VII. —Dequatuor.partibus oratiortis. Ibid. CAP.LL—Deeffecliisolis. Ibid.
CAP.VIII.—Dequinquemodiscausarum. ' 128 CAP. LII.—Deitinere solis. _,
' Ibid.
CAP.IX.—Desyllogismis. Ibid. CAP.LIII.—Delumipeiiin_e. 176
CAP.X.—Delege. 150 CAP.LIV.—DeiormisIun_e. Ibid.
CAP. XI.—De sententia. 131 CAP. LV.—De interluniolunse. Ibid.
CAP.XII.—Decatasceveet anasceve. llnd'. CAP.LVI.—Decursu lunse. Ibid.
CAP.XIII.—Deprosopopceia. 152 CAP.LVII.—Devicinitatelunasad lerras. Ibid.
CAP.XIV.—Deethopceia. Ibid. CAP.LVIII.—Deeclipsisolis. .' Ibid.
' 177
CAP.XV.—Degeneribusqu_estfonum. Ibid. CAP.LIX.—Deeciipsi Iun_e. .'
CAP.XVI.—Deelocutione. 135 CAP.LX.—Dedi-lereniia stellarum, siderumet"astro-
CAP.XVII.—Detrimododicendigenere. Ibid. rum. Ibid.
CAP.XVIII.—Decolo,commaleet periodo. Ibid. CAP.LXI.—Deluminesleliarum. _Ibid.
CAP.XIX.—Devitiis litterarum, et verborum, et sen- CAP.LXII.—Destellarumsitu. Ibid-
tentiarum
-CAP.XX.—Decavendis. 154 CAP.LXIII.—Decursu steliarum. Ibid.
juncturis verborum- Ibid. CAP.LXIV.—De varjio cursu slellarum. ' Ibid.
CAP.XXI,—Defigurisverborumet sententiarum. 155 CAP.LXY.—Deintervallisstellarum. Ibid.
CAP.XXII.—Dedialeclica. 140 CAP.LXVL—De numeroeircularistellarum. 178
CAP.XXIII. — De differentia dialecticseet rhetoricse CAP.LXVII.—Deslellisplanetis. Ibid.
artis. ' Ibid. CAP.LXVIII.—Deprsecedentiaet antegradalionestel-
CAP.XXIV.—Dedelinilionepliilosoplh_e. 141 larum. \ Ibid.
CAP.XXV.—DeisagogisPorphyrii. 142 CAP.LXIX.—Deremotione vel retrogradationeslella-
-CAP. XXVI.—De calegoriis Arislolelis. 143 rum. . J Ibid.
CAP. A XYIL—De perihermeniis. 148 CAr.L XX.—De s tatu stellarum. Ibid.
CAP.XXVIII.—Desyllogismisdialecticis. 146 CAP.LXXL—De nominibus stellarum, quibus ex cau-
CAP.XXIX.—De divisionedetiniiionumex MariiVicto- sisnominaacceperuntj , ' Ibid.
rini libroabbreviata. 148 LIBjmQUARTUS.-fDEMED.ciNA. 183
CAP.XXX,—Detopicis. 181 CAPDT PIUMDM.—De medicina. Ibid.
CAP.XXXI.—Deoppositis. 153 CAP.II.—Denomineejus. Ibid.
LIBEK TERTIUS.—DE QDATUOR MATHEMA-
BISCIPLINIS Csp.III.—De iuventbribus'medicinse. Ibid.
EICIS. Ibid. CAP.IV.—Detribus hseresibusmedicorum. Ibid.
Pr.efa.io. Ibid. CAP.V.—Dequaluorhumoribuscorporis. 184
CAPDT PRIMDM.—De vocabuloarilhmeticsediscipliuse. CAP.VI.—Deaculismorbis. 185
Ibid. CAP.VII.—Decbronicismorbis. 187
CAP.II.—De auctoribus ejus. 155 CAP.VIII.—De morbis qui in superliciecorporisviden-
CAP.III.—Quidsit numerus. Ibid. tur. i 191
CAP.IV.—Quidprsestentnumeri. Ibid. CAP.IX.—Deremediisel medicaminibus. 195
CAP.V.—Deprimadivisionepariumet impsrium. 156 CAP.X.—Delibrismedicinalibus. 194
CAP.VI.—De secunda divisione lolius numeri. • 158 CAP.XI.—Deinstrumenlismedicorum. Ibid.
CAP.VII.—Detertia divi_.ione totius numeri. 160 CAP.XII.—Deodoribuset unguenlis. 195
- CAP.VIII. —De differenliaarilhmetica_,geometrise et CAP.XIII.—Deiniliomedicinae. 196
musicse. Ibid. LIBERQUINTUS.—Dc LEGIBDS ETTEMPOMBDS.197
CAP.IX.—Quodnumeriinfinitiexistunt. 161 CAPOT PHIMDM.—De aucloribusiegum. Ibid:
CAP.X. — De geometriee invenloribus, et vocabulo CAP.II.—DQlegibusdivinis ethumanis. 198
ejus. lbid. CAP.III.—Quid differantinter se jus, leges, et mores.
CAP.XI,—Deqoadripertitadivisionegeomelrise. Ibid. | 199
CAP.Xll.—Deligurisgeome.rias. 162 CAP.IV.—Quidsit juknalurale. Ibid.
CAP.XIII.—Deprincipiisgeometrise. Ibid. CAP.V.—Quidsitjus|civile. Iliirf.
CAP.XIV.—Denumerisgeoiiielri_e. 165 CAP.VI.—Quidsitjusgenlium. Ibid.
CAP.XV.—De n iusicael ejus nomine. Ibid. s
CAP.VII.—Quid jusit militare. 208
CAP.XVI.—Deinvenloribusejus. Ibid. CAP.VIII.—Quidsit |juspublicum. Ibid.
CAP.XVII.—Quid possittnu^ica. Ibid. CAP.IX.—Quidsit jus Quirilium. Ibid.
CAP.XVIII,—Detribus parlibusmusicae. 164 CAP.X—Quidlex. | Ibid.
CAP.XIX'.—De triformimusicsedivisione. Ibid. CAP.XI—Quidscitaplebium. Ibid.
CAP.XX,—Deprima divisionemusicaa,quseharmonica —
CAP.XII. (Juidsenalusconsultum. 201 -
dicitur. Ibid. CAP.XIII. — Quidcdnstitutioet ediclum. Ibid.
—
CAP.XXI. De secunda divisione, quse organica di- CAP.XIV.—Quid responsaprudentum. Ibid
citur. 166 CAP.XV.—Delegibus consularibus,et tribunitiis.Ibid.
CAP.XXII,—Deterlia divisione, quserhytlimica" nun- CAP.XVI.—Delege salyra. 202
cupalur. 167 ' CAP.«XVIL—De legibusRhodiis. Ibid.
CAP.XXIII,—Demusicisnumeris. 169 • CAP."XVIIL—De privilegiis. Ibid.
CAP.XXH.—Deastronomiae nomine. Ibid. CAP.XIX.—Quid possit lex. Ibid.
CAP.XXV.—Deinventoribusejus. Ibid. ' CAP.XX.—Quarefaclasit lex. Ibid.
CAP.XXVI.—Deinslitutoribusejus. Ibid. CAP.XXL—Qualis debeatfierilex. 203
—
CAP.XXVII. De differentiaaslronomta.et astrolo- CAP.XXIL—Decausis. ' Ibid.
gise. . 170 CAP.XXflL—Detestibus. lbid.
CAP.XXVIII.—De aslronomiseratione. Ibid. CAP.XXIV.—De instrumenlislegalibus. Ibid.
- 206
CAP.XXIX.—De mundoet ejusnomine. Ibid. CAP.XXV.—Derebus. •
CAP.XXX.—Deforniamundi. Ibid. • CAP.XXVI.—De criminibusin lege conseriptis. 209
CAP.XXXI.—Dccoeloel ejus nomine. Ibid CAP.XXVII.—De poehisin legibusconstitutis. 211
CAP.XXXII.—Desitu sph-eraecoelestis. 171 CAP.XXVIIL—De chronicaevocabulo. , 214
CAP.XXXIII.—De moiu ejusdem. Ibid. —
CAP.XXIX. De mdmentis el horis. Ibid.
CAP.XXXIV.—De cursu ejusdemsphser.e. Ibid. —
CAP.XXX. De diebus. 215
1057 ORDO RERUM QUJE 1N HOC TOMO CONTINENTUR. 1058
-CAP.XXXI.—Denocte. 217 LIBERDECIMUSTERTIUS.— DE MUNDO ETPAMIBDS.
—
CAP.XXXII. De hebdomada. 218 47_j
CAP.XXXIII.—Demensibus. 219 Praefaiio - Ibid.
CAP.XXXIV.— Desolstiiiiset sequinoctiis. 220 CAPOT PRIMDM. — De mundo. Ibid.
—
CAP.XXXV. De temporibus anni. Ibid. CAP.
II. — De alomis. v 472
CAP.XXXVI. — De annis. 221 CAP.I II. — De elemeniis. 475
CAP. — De coelo. '
CAP.XXXVII.—De et
olympiadibus, lustris, etjubilseis. I V. 474
222 GAP.V. — De parlibusccali. ibid.
CAP.XXXVIII.— De sasculiset selalibus. 225 CAP.VI. — Decirculis.coeli. " 475
CAPXXXIX.—De discretione temporum. 224 CAP.VII. — De aere et nube. 476
CAP.V III. — De tonitruo. ibid.
LIBERSEXTUS.— DELIBRIS ETOFFICUS EGCLESIASTICIS. CAP.IX. — De fulminibus.
229 — -477
CAPOT PRINOH. —De Veteri et KovoTesiamento. Ibid. CAP.X . De arcu et nubium effectibus. Ibid
libro- CAP.X I. — De ventis. 479
CAP.II.— De scriptoribuset vocabulissanclorum
- CAP.X II.—De .
rum. 250 aquis. " 48]
— 235 CAP.X III. — De diversitate aquarum. 482
CAP.III. DebiblioUiecis. CAP.X IY. — De mari.
CAP.IV.-—De interprelibus. 236 — • 435
—
CAP.V. De eo qui primum Roniamlibros advexit. CAP.X V. De Oceano. 484
•. . Ibid. CAr.XVI. — De Mcditerraneomari. __-_._#.
CAP.XVII. — De sinibus maris..- •
CAP.VI. — Qui apud nosbibliothecasinslituerunt.
- - 257
CAP.X VIII. — De e t
486
CAP.VII.— Quimultascripserunt. Ibid. aeslibus, frelis. Ibid.
— Ibid. CAP.XIX. — De laciset slagnis. 487
CAP.VIII. De generibus opusculorum.— CAP.XX.—De
—
CAP.IX. De ceris. 239 — abysso. ' 489
CAP.X. — De chartis , Ibid. CAP.XXI. De fluminibus. Ibid.
CAP.-XI.— De pergamenis. CA?.X XII. — De diluviis. > tal
240. LIBERDECIMUSQUARTUS.
CAP.XII. — De libris conDciendis. lbid. ' -DE TERRA ETPARTIBDS.
CAP.XIII.— De librorum\ ocabulis. - 241 ' - " ' m
— CAPDT PRIMDM. — r.
De .
terra.
CAP.XIV. De librariis, et eoruminstrumenlis.Ibid. CAP.II. — De orbe. - ibid
—
CAP.XV. De canonibusEvangeliorum.- 242 — ibid'
CAP.XVI,—De canonibusconciliorum. 245 CAP.III. De Asia. 49Q
CAP.XVIf.— De cyclopaschali. 245 CAP. I V. — De Europa. 505
— De reliquis festivilalibus. 280 CAP. V . — De Lybia. 509
CAP.XVIII. - - V I.— Deinsulis.
—
CAP.XIX. De officiis. • - 252- CAP. g_2
CAP. V II. — De .
LIBERSEPTIMllS.— DE DEO,ANGELIS, ET FIDELICM CAP.VIII. — Depromontorhs. montibus,cselerisque terrse
820
0HDmu.ns. '259 vocabulijs.
— De Deo. • ' 5"1
CAPDT PRIMDM. " Ibid. CAP. I X. — De inferioribusterrse. 525
[CAP.II. —DeFilioDei. 264 LIBER DECIMUS QUINTUS.-DE CDIFIOIIS ETAGRIS.
fCAp.III. — De Spiritu sanclo. 268 "" «27
CAP.IV. — De eademTrinitate. . 271 PRIMDM. — T.De .
CAPDT civitatibus. Ibid.
CAP.V. — De angelis. 272 CAP.II. — De sedificiispu.blicis.
CAP.VI. — Dehominibusqui quodamprsesagionomen — De habitaculis. . -- ggg
274 CAP. I II. ' 545
acceperuut.— " CAP.IV. — De sedificiis sacris, 545
CAP.VII. Depatriarcliis. 281 CAP. V. — De repositoriis.
CAP.VIH.— Depropbelis. 285 — De operariis. 345
— CAP. VI. 545
CAP.IX. De apostolis. 287 CAP. VII. — De aditibus, 547
CAP.X. — De reliquisin Evangelionominibus. 289 CAP.V III. — De partibus sedificiorum. S4g
CAP.XI. — De inarlyribus. 290 CAP.I X. — De munitionibus. — 550
CAP.Xtf. — De clericis. lbid. CAP.X. — De tentoriis. «551
CAP.XIII. — De monachis. 295 CAP. X I. — De sepulcris. Ibid.
CAP.XIV.— De cseterisfidelibus. 294 CAP.XII. — De sediBciis rusticis. 552
LIBEROCTAYUS.—DE ECCLESIAETSECTIS DIVERSIS, Ibid. CAP.XIII. — De agris. §55
"CAPOT PRIMDM.—De EcclesiaelSynagoga. Ibid. CAP.XIV.— De finibusagrorum. 554-'
CAP.II. — De reiigione et fide. 295 CAP.XV.— De mensurisagrorum 555
CAP.III. — Dehseresiet schismate. 296 . CAP.XVI.—De itineribus. ggn
CAP.IV.—De hseresibusJudseorum. 297 . LIBER DECIMUSSEXTUS.-DE LAPIDIBDS ET METAL-
,CAP.V. — De hseresibusClirislianorum. . 298 LIS. -- ggg
;CAP.VI. — De philosophisgentium. _— 505 CAPOI PRIMDM. — De pulveribus,et glebis terrse. Ibid.
CAP.VII. — De poetis. _ 308 CAP. II. — De glebis ex aqua. ' - 560
CAP.VIII. — De slbyllis. 509 CAP. I II. — De lapidibusvulgaribus. 562
CAP.IX. — De magis. 310 CAP.IV. — De lapidibusinsignioribus. 564
CAP.X. — De paganis. _' 514 CAP.V.— De marmoribus. jjgg
GAP.XI. — De diis gentium. Ibid. . CAP.VI. — De gemmis. 570
• CAP.V II. — De viridioribus -
LIBERNO-VUS,—DELINGDIS, GENTIBDS, REGNIS, MILITIA, CAP.VIII. — De rubris gemmis. ibid.
CIVIBDS,AFFIK1TAT1BOS. . 525 — gemmis. 575
CAPDT —
PRIMDM.De linguisgenlium. . lbid. . CAP.I X. De purpureis. 574
—
CAP.II. De gentiumvocabulis. _ 528 CAP.X . — De candidis, . 5573
—
CAP.III. De regnis et militisevocabulis. 541 CAP.XI. — De nigris. . -
- - . CAP.XII. — De variis. ' 375
CAP.IV.—Decivibus. 348 — //_ij_/.
GAP.V. —De affinitatibuset gradibus. 555 CAP.X III. De crystallis. 577
CAP.VI. —De agnalis el cognatis. 587 . CAP.XIV.— De ignitis. j_7g
CAP.VII. — De conjugiis. 365 . CAP.XV.—Deaureis
— ggn,
— VOCDM CERTARDM . CAP.XVI. De vilro.. „ 582
LIBERDECIMUS. ALPHABETUM. 567 CAP.XVII.—De metallis.
— DEHOMINB 583
LIBERUNDECIMUS. ETPORTENTIS. 597 CAP.XVIIL—De auro. - jbid.
CAPDT PRIMDM.— De homineel parlibusejus Ibid. CAP.XIX.— Deargenlo. gsjj
CAP.II. — De Ktatibushominis. - 415 CAP.XX. — De aere. S85
CAP.III. — De portentis. 419 CAP.XXI. — De ferro. gss
CAP.IV. — De transformatis. 424 CAP.XXII.—De plumbo." gg9
LIBERDUODECIMUS. — DEANIMALIBDS. 425 CAP.X XIIf. — Destanno. - _{__,,-__;.
CAPDT PRIMDH.— De pecoribuset jumenlis. ' Ibid. CAP.XXIV.— De electro. 599
CAP.II. — De besliis. 455 CAP.XXV.-—De ponderibus. ibid.
CAP.III. — De minutisanimantibus 440 CAP.XXVI.— De mensuris. 595
CAP.IV. — De serpentibus. 442 CAP.XXVII.— De signis. 50«
CAP.V. — De vermibus. 418 LIBERDECIMUSSEPTIMUS.-DEEEBDS RDSTICIS. 597
CAP. VI.—De piscibus. 450 CAPDT pRisiDM,— D eaucloribus rerum rusticarum.Ibid.
- CAP.VII.—De avibus. 459 CAP. 11.— De culturaagrorum. ibid.
CAP.VIII.— De minutisvolatilibus, 469. C tp. 'III. — De frumenlis. ggg
"1059 ORDO RERUM QUJl IN HOG TOMO CONTINEJSTOR. I 1060
CAP.IV. — De iegurninibus.- 601 CAP. L XV.— D'e vocibulis tesseraruth. " 6.61
CAP.V. — De vilibus. _60__ CiP.LXVI.—De jaciu lesserarum. "
CAP.VI. — De arboribus. 662
606 CAP.I.XVII.— De calculorummotu. Ibtd.
CAP.VII. — De propriisnommibusarborum. 609 CAP.LXVHI.—De interdiclionealete
CAP.VIII. — De arbonbusaromatieis. 620 CAP.LXIX.— De pi!a. -Ibid.
Ibid
CAP.IX.—Deherbis aromalicisjsivecommunibus.'6i5 LIBER DECIMUSNONUS.— DENAVIBOS; i__minc.-S ET
CAP.X.— De oleribus. 635 VESTIBUS. '
Ibii.
CAP.XI. — De odoratisoleribus; 638 CAPOT PRIMBM. — Dej navibus. Ibid.
LIBER DECIHIUS OCTAVUS.—Di. ETLDDIS,
m__._,e 659 CAP.II,—De'pariibubna.iUiri,16f anratuenfcis-. 6'66
CAPDT PRIMDM.—De beliis. Ibid. CAP. III. —DevelisJ - 667
CAP.II. — Detriumphis. 641 CAP.IV. — De funions. , . - 668
CAP.III — De signis. 642 CAP. V.— De retibus. 6'J9
CAP.IV. — De.bueeiiiis. 643 GAP. VI. — De fabroromfornacibusr^ -- Ibid.
CAP.V. — De armis. 644 _ CAP.VII. — De instromentisfabcornm. 671
CAP.VI. — De gladiis. Ibid. CAP. V III. — De fabricisparietum Ibid.
CAP.VII. —De.haslis., 645 CAP. I X. — De dispdsiiione. 67S.
GAP.VIII. — De sagittis. 647 CAP. X . — De constructioae. i Ibid.'
CAP.IX. —De pliaretris. Ibid. CAP. XI. —De venustate. ^75
CAP.X. — De fundist 618 CAP.XII. — De laqueariis. Ibid.
CAP.XI. —De ariele. ' Ibid. CAP. X III. —De crustis. Ibid.
CAP.XII. — De clypeis. . Ibid. CAP. XIV.— De lithostrotis. -- Ibid.
CAP.XIII. — De loricis. 649 CAP.XV.— De plastis. 676
CAP.XIV.— De galeis.' Ibid. CAP. XVI. — De piclura. . Ibid.
CAP.XV.— De foro. - 680 CAP.XVII. — De coloribus. . Ibid.
CAP.XVI.— De spectaculis, 651 —
CAP.XVIII. De inslrumentisaedificiorum. - 680
CAP.XVII.,—Dteliido-gymnitib. Ibid. GAP.XIX.—Deligiiariis.. . I Ibid.
CAP.XVIlI.— De generibusgymnicorum. 652 GAP.'XX.—Deinvekione lanificii. - _6S3
CAP.XIX.— De saitu. Ibid. CAP.XXI.— De vesfesacerdolaliin lege. Ibid.
CAP.XX.— De cursu. • Ibii. CAP. XXII.— De nominibusvestiumcseterar.unt.. 68£-
CAP.XXI.—De jactu. Ibid. CAP.XXIII.— De proprio quarumdamgentium habitu.
—
CAP.Xi.II. De virtute. Ibid. ! 68S
CAP.XXIII.— De luctatione. Ibid. CAP.XXIV.— De palliisvirorum. 689
CAP.XXIV.— De palaostra. Ibid. CAP.XXV.—De palliisfeminarum., , 692
CAP.XXV.— De agone. . 653 CAP. X XVI. — De stralu et reliquis quaain usu haben-
CAP.XXVL—•Degeneribusagonum; Ibid. tur. [ 693
CAP.XXVII.— De ludis circensibus. Ibid. CAP.XXVII.— De lanis. _ , 69i
CAP.XXVIII.— De cireo.. 634 CAP.XXVIII.— De coloribusvesfium. 693
CAP.XXIX.—_Deornamentis. Ibid. CAP. XXIX. —tDeinstrumentisve.tium. 696
CAP.XXX.— De metis. Ibid. CAP. X XX. — De ornameulis. ._. 697
CAP.XXXI.— De obeliseo, ihid. CAP.XXXI.— De ornamentiscapitisfeminaruih',
' 698
GAP.XXXII.— De carceribus. • 6b5 CAP.XXXII.—Deannulis. __ 701
GAP.XXXIII.—De aurigis. Ibid. • CAP.XXXIII.— De cingulis. 702
CAP.XXXIV.—De"quadrigis Ibid. CAP.XXXIV.— De calceamentis. __ , 704
CAP.XXXV.— De curru. IMd. LIBER ViGESIMUSl—DEPEND E s'iNSTltui,i__KTis DOME-
CAP.XXXVI.— De equisquibus currunt'. 656 STICIS ETRUSTICIS. I 706
—
CAP.XXXVII. De septemspaliis. ' Ibid. CAPUT PRIMUM. — Demensis. '_ Ibjd.
CAP.XXXVIII.— De equitibus. Ibid. CAP.II. — De escis. ! jT/iid.
CAP.XXXIX.— De de^ultoribus., - Ibid. CAP.III. — De potu,| 711
CAP.XL. — De peditibus. Ibid. CAP. IV.— De vasisescariis. 714
CAP.-XLL— De coloribusequorum, - 687 CAP. V.—De vasis
CAP.XLIl. —De theatro. ' ' CAP.VI. — De vasispoloriis. 716
Ibid. et
yinariis aquariis. Ibid.
CAP.XLIH.— Descena. 658 CAP.VII. —De vasisoleariis. 718
CAP.XLIV.— De orcUestra. Ibid.
-Ibid. CAP. VIII. *— Devasis coquinariis. Ibid.
CAP.XLV.— De lraga_dis. CAP.-IX.—De vasis •
repo_itoriis. 719
CAP.XLVI.— De comcedis., Ibid. CAP.X. — De vasisluminariorum. 720
CAP.XLVII.— De.thvmelicis. Ibid. CAP.XI. —De lectis'et seilis.~ 722
—
CAP.XLVIII. De histrionibus. Ibid. CAP. X II. — De vehiculis. 725
CAP.XLIX.—_De mimis. 659 CAP. X ill. — De relit_uisquaein usu habentur. 72i
CAP.L. —De saltaloribus. Ibid. CAP. XIV. — l)e inslrumentisrusticis. 728
CAP.LI. — Quidqun patrono agatur.. Ibid. CAP.XV. — De insirumentishortorum. 726
CAP.LII. — De amphilliealro. Ibid. CAP.XVI. — De instrumentisequorum. 727
CAP.LIII. — De ludo equestri. Ibid. AD S. ISIDORIETYMOLOGIARDM LIBROS APPE.N-
CAP.LIY. — De retiariis. Ibid. DICES. j nd
CAP.LV. — De seculoribus 660 ad
PARSPRIMA, decem.primoslibrosin Arevalivolumine
CAP.LVI. — De laqueariis. Ibid. tertio contentos. ; • Ibid.
—
CAP.LVII. De velitibus. Ibid. PAFIS ad
SECDNDA,etymologiarum decem posteriores ii-
—
CAP.LVIII. Deierali certamine. Ibid. brosIn Arevalivoluminequarto contenlos. 755
—
CAP.I.IX. De horum exsecratione. Ibid. AD ETYMOEOGIASlVARJi/E.LECriU-SES. 759
CAP.LX. — De alea. Ibid. SEMLERIKOTyEAD ETYMOLOGIAS., 8i9
GAP.LXI. — De pyrgis. 661 FR. ANT. ZACGARI.K ANNOTATIONES.-. _-.855
CAP.LXII.— De calculis. - IMd. AREVALI INOT-EIIv S. ISIDORI HISEALENSIS
CAP.LXIII.—De lesseris. Ibid. ETYMOLOGIAS. j - 855
—
CAP.LXIV. De figurisalea?. Ibid.
|
FINIS TOMI OCTOGESIMI SECUNDI. j