Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.
Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1850.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.
PATROLOQLE
:
3-::; GMSIJS .CQMPLETUS.^;-'
'-"-'-' SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA,OlKlONOMICAv
OMMUM SS. PATRUM, DOCTORUE SCRIPTOMMQUE ECCLESiASTICOEUE
-'...• CW
AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
- - FLORDERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMMUMQVM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ TRADITIONISPER DUODECMPRIORA
ECCLESLE SJECULA, -
• ^. ... .
JIJXTA EDmONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUHQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTiS COLLATAB,.
, PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA; ,
".-. BISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTERiLLUSTRATA",
OPERIBUS POSTAMPLISSINAS EDITIONES QUJETRIBUS FOVISSIMIS BiECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
'-" OMNfBUS
"iW~- DETECTIS, AUCTA; , ." -".._
INDICIBUS PARTICULAIIIBUS ANALVTICIS,
" SINGULOS SlVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICCJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBCS, ",•"". . ' ', ...
DONATA.^
CArlTULIS INTRAIPSUM TEXTUM RITEDlSPOSITlS, NECNON E.TTITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREH
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAMiSIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
. OPERIBUS CUM DDBIIS TUMAPOCRVPHIS, ALIQUAVERO AUCTORITATE IN ORDINE ADTRADITIONEM
"'-..- .ECCLESIASTICAM.POLLENTIBUS,AMPLIFICATA;
DUOBUS INDICIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QTJO CONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM I NQUODLIBET THEMA SCRIPSERIT
UNO INTUITU. CONSPICIATUR; ALTEUO
SCRIPTUR-^ SACRiE, EX QUOLECTORI COMPJJRIRESITOBVIUM QUINAM PATRES
ETTNQUIBUS OPERUM SUORUM LOCiS'SINGCLOS SINGULORUia LIBR6RUM '"'"'."
.... . SCRIPTUR/E TEXTCS COMMENTATI SINT.
EDiriOACCCRATISSIMA, C-ETERISQUE OMNIBUS .FACILEANTEPONENDA , SI PERPENDANTUR : CIIARACTERUM NITIDITAS
CHARTJE QUALITAS, 1NTJ3GRITAS TEXTUS.PERFECTIO CORRECTIdNIS,OPERUM RECUSORUM TUMVARI^TX.S
TUMNCMERUS, FORMAVVOLUMINUM PERQUAM COMMODA! SIBIQUE;1NTOTOOPERIS DECURSU CONSJ^ffTER^^.
rRETIIEXIGUITAS,
6IMILIS, PRiESERTIMQCE ISTACOLLECTIO,:UNA,METIIODICAET CIIRQNOLOGfCA, i^Jfc\
SEXCENTORDM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HICILLICSPARSORUHjf% /^K\
PRIMUM AUTEM. IN JS'OSTRA BIBLIOTnECA, EX'OPERIBUS AD-OMNES yETATES,f >i ^Vjp
LOCOS, LINGCAS FORMASQUE PERTiNENTIBUS, COADUNATORUM. I tP.' y^
'
BERIES SEGUPJDA, ; -. ' W,
1NQUAPRODEUNTEATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE EGCLESIJE LAT1NJB\*
A GREGORIO MAGNOADIMTOCENTIUM '.III." >Y
BIBLIOTBECA
CX.E.RI UHIVERS2!.
SIVE. ."."
IH SINGtJLOSSCIEim.35ECCLESIASTlCiE
CimSUOMCOMPLETOUDM RAMOSEDITORE.
PATROLOGI^E TOMUS XCI.
VENERABILIS EEDM.,
TOMUSSECDNDDS.
VENEtJjJT6 yOLUMINA42 FRANCISGALLICIS.
PARISIIS, APLTD EDITOREM,
IN VIA mCTAfrAMBOTSE, PROPE PORTAM YULGOD'ENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE. ' ,-'
-.,:• 185Q :
ASGLOSAXONIS PRESBYTERI
OPEftA OMNIA
EX TRIBUSPRJECIPUISEDITIONIBUSINTER SE COLLATiS,
KEMPE -
IN ANGLIASTUDIODOCTISSIMORUM
DUABUSQUE
CQLONIENSI, VIRORUMSMITRET GII.ES
NON SINE INGENTM.1TTERATORUM
PLAUSUIN LUCEMVULGATIS,
AD"
NOVISSIMBPR.4ZLUM ORDIXE
MELIORI
BEVOCATA, VARIIS
DIGESTA, MONUMENTIS MAXIMOI
AUCTA,ET, OUOD
QUIBUS
EST,INNUMERIS, MENDIS
SCATEBANT, EXPCRGATA
DILIGENTER ,
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHECJE CliERI «NIVERSiE,
SIVE 7 .". -
CURSDUM
COMPLETORUM
IN SINGULOSSC1ENTI.EECGLESIASTICJE
RAMOSEDITORE.
TOMCJS SECUNDUS.
VENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLICIS.
PARISIIS, APOD EDITOREM,
IN YIA DICTA DWMBQISE, PROPE PORTAM VULGO VENVEH
NOMINATAM;
SEU PETTT-MONTROUGE. .'.
. 1850
ELENCHUS OFERUM
QVm 1N HOO TOHIO XCI CONTINENTUR
Hexameron. col. 9
Commentarii in Pentateuehum. 189
Pe labernaculo et vestibus sacris libri tres. 393
Exposilionis in Samuelem libri qualuor. 499.
,-:_,'.•.
QuBestiones in libros Regum 715
Liber de lemplo Salomonis. ; 735
Expositionis iu Esdram e.t Nebemiam libri tres. 807
Interpretalio in librum Tobise. 923
Exposilio in Parabolas Salomoms. ; 937
Libellus de muliere forli. 1039
Fragmenta inP.roverbiaSalomonis. 1051
Expositionis i& Canlica canticorum libri scptem. 1065
Exposilio in canlicum Habacuc 1235
Ex typts 5IIGNE,-aii-relil-Monlrong».
:. " L ANGLO-SAXONIS
PKESBYTERT, .-''., \/
^ OPERA
&Mi^^^; "
SIVE'.,
OMNIUM': EJUS. OPEEUM: PARB II. '.
SECTIO PRIMA..'— GENUINA. ;
'HEXAEMEEQN;,: :; ;
•"- "". SIVE
"
. _.; "..''-, -• (;_:"
'; ;, LIBRI. OUATtT.OB. ift
.PRINCI|lTO^^^lS.>t-;.'" ;._;
USQUEAD N4TIVITATEMISAACET ELECTIONRM lSMAELIS
^ttetytxQ;,. ; ; ;.v..;v; -.
HAGUSTALDENSEM.
KPISCOPTJM
AD ACCAM
Rileclissimo ac reverendissirtio antistili Acca , Ji Grseco feeil esse Latihum; AmbrosiusMediolanen-
{iranillimus famuloruni Christi Betla saliitem. sis, AugiisiinusHipjpohensisepiscopus;. quoriim pri-
De principio libri Genesis, in quo mundi hujus mus libris novem, secundus, •vestigia ejus sequens,
•creatio descripta est b multi multa dixere, multa libris sex, iertius libris duodecinii et rursum aliis
pnsleris ihgenii sui monimenla reliquere; sed pras- duobus specialiter adversiim Manichajos descripiis,
cipne, quanium nosira pusillitas ediscere poitiit,' prolixa legenlibtis doclrina2'saltilaris fluenla niaiia-
Basilius Gaesariensis, quem Eustalhiiis ihlerpres de runt, eompleto in eis proniisso Verilatis, quo diee-
» Qui inler scriplores ecclesiasticosnon ihferiorem cujus .perfectam intelligehtiam omnem Iahorurn snp-
Iocum lenet BedaVenernbilis presbyter et rhonachns ruhi raiioflem componebat, vigilias,iuctibratiohesque
Benediclinus, inier Aiiglicaiiospriinarjum sibi facile siias dirigebat. Id sane lestatiir Beda ipse ih sna
vindical. Naiirsi doclriiiaequam tradit splidilateni ac Epilonie, ubi "liaachabet: Guncluniex co teinpus
pariiatem species, eo nullus aliquando sanctius aut vilm in ejusdem monusterii. Itabiiatioiie peragens,
A'erius seripsit? si Codicum mullitudinem , nullus omnemmedilaridisScripluris pperam dedi, atque inler
uberius ; si tnultiplicem traclaluum varielatem, nul- <jbservantiasdisciplinm'.regularis. et quolidianamcan-
lus lot discipliharum aiit scientiarum genera ita feli- landi in ecclesiacufam^;semperautdiscefe, aul docere,
cius assecmus eet :'adeo ul lioc uno jn homine et aul scriberedulce habui: Hinc merito ;ab Acca Hagn-
egregium grainroaticum Grsecenon^minusquam La- 1J staldensi episcopo, in.lege Domini meditanda dies
line perilum,: poetarh pro tempore noh vulgarem. noctesqueduxissepervigiles,laudatur iii epistbla qiia;
rhelorem, asrroiiomum, ariilimeticum, chronogra- Bedae Cothmentariis in Lucaj Evangeliuin prajmitti
phum , eosmograplium, historicum, philosophum, solet, et a Bonifacio Moguntihoepiscopo el Gerrna-
theologtim, et super omnia prasiaiitissimum Scri- noruih aposlolo SagacissimiisilweMgdlorScriptiird-
ptuia; sanclK iuterpreiem demirari liceat, utiheriio nim appellaiur. Nam scribens ad Cutliberluib seu
a Willelmo Malmesburiensi libro de Geslis regum Ubertuin abbatem : Inierea,-'i"nqu.it;rogamus utali-
Ahglorumdicalur : Vir, quemniirari fiicilius^quam qua de opusculissagacissimiinvestigutorisScriptura-
digneprwdicarepossis,qui in extremoriaiusorbis an- rumBedm mqnachi, quem nuper iii domoDei, apud
gulo, ddclrinmcoruscoierras omnespefslfinxeril, Quari ves vice'caridelmEcclesimscienlia Scriplurarum ful-
verba iriutuatus fuisse videtur alj ipsius Bedaj vitaj sisse audivimusj conscripla ndbis trdnsmittere digrie-
scriplore. niini
Veruni etsi liberales aries omnes, divinas liuma^
nasi|ue scientias apprime calluerit, easqiie, ut seri- h Inter alfos Rhddon geriere-Asidhus a Taiiarid
I)il Pilhsaeus,exacle didiceril, solide novefil, firmiler Roriimin Scripluris eruditus, iii Hexdemeroneleijanles
lenuerit, explicute docueril, sibique illosevo confe- tractatiis-composuit,lesle Ilieroiiyhii); inli.li-.de'illu-
rendos perpaucos, superiorem proleclo liabuerit he- stribus EcclesiaeScriptoribuSi cap. 57, qui de Can-
jminem,prajciptiumtamem et pene unieum ejus slu- didq idern scriblt, cap; 48, de Appione, Cap.M, et
diuni, inmeditahdis sacris Scripluris v.ersabatiir, ail de Hippolyto, cap.61. . -
PATROI..XCI. - .-•':.^; ':: ''--.
'
11 "BEDiE YENERABILIS OPERUM PARS II.'.-- EXEGLflCA GENUINA.. fa
•*al i Qin ciedit in me, skuldicil Scriptura _ flumina A corum Palritm, Jiunc ipsis eoruiii-,iiunc, brevjaudi.,
ie ventre ejus fluent \aqum; vivm {Jogn..^iy,'5^)..F< ;causa, meis sermonibus, riuiic tacilis eorum voca-
qjiibus Augustinus etiam, in libris Confessionum ' biilis_ nunc commeiioratis, proitt opporlunitas loco-
"suaruhi; in libris -quoque qrios cpnira adversariuni rum dictabat, ponere studebam, perduxique optis
leijis et prophetarum eximie composuit; sed eiiri :; iUsqiie dum ejeclus: Ad.am; dejpariidiso voluplalis
aiiis sparsim opusculistsilis hohriu/Ilatnelnsdem-pri- ' ; exsilium vitse temporalis; ihtravji; aiiijiia etiam de
jnordialis ereaiurse iiiemoriarny;cum Oexpositione sequefllibus sacr,» liistoria_!_ si Deus voiueritj auxilia
coiigrua fecii.: Verum; quia htec tani copiosa, lam " vestrae intercessiouis comitante, scriplufus , dum
-rSiiritalla, ut vix riisi aloeiipleiioribus tot volumina primo. librum sancti Esdrse pfopbet:e ac sacerdoiis,
aoquiri, tarn ptofunda, ul vix nisi ab eruditioribns in quo Christi et Ecclesiae sacraincnia sub ligura
valeant perscruiari, placuit vcsirse snnciilaii id nobis solultc longie capiiviiatis, re<tauraii lempli, reajdiii-
officii injungere, ul de nmnihus his, volnl de amoe- ealae sancue civitaiis. reduciorum in Jerosolymam
nissimis-latc floremis paradisi rampis, qure inliraio- vasorum quaj ahducta, rescriptsa legis Dei quas in-
rum vidcrentur necessitaii sufiicere decerperemus. censa fuerat, castigali ab nxoribus a alienigenis po-
Ncc segnior in exsequendo qu.u jubere es dignalus puli, et uno corde alque aniina in Dei servitium
cxstiti; quin polius staiim perspectis Patruni volumi- Sconversi, ui prophela siniul et historicusconsciipsii,
'nibus, collegi ex liis, ac duobus in libellis distinxi, parumper perscrutatus fuero, et aliqua ex liis qu:u
qure rudeni adliuc possent inslituere leclorem, qui- cnminemuravi sacramentis ajicrliora studiosis, Deo
hus crndiltis ad aliiorem discerel forlioremqne ma- favenie, reddidero. Bene valc semper, amanlissime
jorun) ascendere lectioneiii. Iti quo opere scnsum antistes, nosiri memor in Dominp.
per omnia memoratorum aliorumque aeque catholi-
-inmi. Et in enistola ad Egbertum archiepiscopuni: mcreuiiir fideii),quo ad ipsius Bed32celalem propius
ilodo autem inliianler desidernnles ftagilamus a vobis accedunt.
ad gaudium, ul memoresnostri, eo modo quo et anle Nequc tamen quaiuor ltosce libros uno eodem-
mecum (ecisiis, aliquam pnnicnlam vel scimillam dc quo conlinuo labore conscripsil; sed tria duntaxat
candcla Eccics-m, quam iliuxit Sph ilus sanctus in Gcnesis priora capita primo suseepil cxponcnda,
regionibusprovincimvestrm,nobis deslinare curetis, id niinirnin adiisque Adse cjeclioncm <: paradiso , ih
csl de Iractatibus quos spirilualis presbijter el investi- siibsoqiiciuiii cnllaiurus opcrnm post Esilr.i: exposi-
galor snnctarumScripturarum lieda rewrando compo- lionem , tribus qiiam iunc meditabaiur, id quoil pr;cstitil
iuil parlem quaiemcunquedigncmini mittere. adjectis libris, quibus ea qua; ab expulsioue
Al cirm viinni omnein in medilandis exponendis- Q Ad« e paradiso usquc ad nalivilatcm l.-aac ef ls-
que Scripiuris Beda consumpscrit, stiipciidinn planc maelis ejeciinneiii inlercipiunlur commcntalus esl.
videlur, primani onmium quas in indiee operuin Et priorem qiiidem liicubrationem, horianie Acca
snorum ip<e reiensuii lucubratiiincm in oinnibus Ilagustaldensi Cjiiscopo,qui illius (arniliaritate plu-
hacienus Ediiionibus desidetari, nec publicnm ad riiniim delectab.iliir, susceplani, duos parlilus est in
nosira usqne lempora lucem vidisse, scilirct inprin- libros, nt consial cx iiuncupaioria a<!eumdem Ae-
cipiumGenesis, usque ad nalkitatem Isaac cl ejeclio- cam epistola; qni duo postmodum libii iu unicum
nem Ismaelis libros quatuor. Ila eniin lcgeiiduni, non coaluerunl, ciun opus siiiiin perfecit, quemadmodimi
libros tres, ul vnlgo in Ediiis, suadeni anliqui ires colligere licet ex vetuslo Codice Corbcieusi, iu q.io
manuscripli Beda) Codices, unus celelierrimus sancli prrclaia distributio seu divisio ita reperitur, ut post
Audoeni Rotliomagensis. monasicrii ante annos DC exposilionem in Hcxameron sie legalur : Explicit
exaralus , alter ejusdem circiicr retatis Sagiensis liber primus; dei.nli; posLpjecliisiieinAdaec paradiso
s.mcii Manini asceicrii, lerlius Vindocinensis, quibus iteriun : Explicil liber primus : quia niuiirum ppst-
favet Ediiio et antiqiw versio seu paraphrasis Saxo- quam adriili fuerinil tres posieriores libri, ex priori-
nica GhitQetUna ad alios niss. Codices emendata et Jius illis duobus iinicns ct primus (.'Onfcctiisest.
adornata; sed et Sigebertiis, qui, in Iibro <leViris Porro cum hosce libros ab annis jam bene multis
illustribus, cap. C8, operuui Berire caialogum, ab Edifioniin parasseinus, eos laiidem didicimus .non.ita
ipsomet conscriptum propriis cjus verbis reiert. His pridem hassimus Anglia edilos esse. Quapropler duhii ali-
adde llmiorium Augiistodiineiisempresbyterum, qui quaudiu utrum eos iterum lypis mandare-
in libro de Liiminanbus Ecclesise, sive de Scriptoii- Ti mus. \eruni cum illa Kilitio vix mare transierit,
bus ecclCMasiicisde Beda nostro sic scribit : Beda rarissimisque reperianlur in bibliotliecis, nec liacte-
monaclmsel presbyler Anglicmprovincimscripsil infi- ims qurcsiia a nnbis reperiri putueril, ciincianlibus
nila, ex qiiihus sunl hmc: in Genesimlibros qualuor. nobis, ct quasi repugnamibus, auctores luerunt
Et Trilhemius, iu lilnrode Scriploribus ecclesiasti- amiei nostri ut optimos libros non solum et Anglis,
C.S: Beda, inquit, monaclmsel presbylef monaslerii sed insuper Gallis aliisque naiinnibus .profuturos
sancloruin Pclri el Pauli, quod est in Anglia, ordinis nihilominus prelo commitleremus, inaximc cum
sancli Benedicii,vir in divinis Scripluiis studiosissi- eollatis invicem sumraa cuin diligentia ac labore
mus, cl valde eruditus subjecla opusculacompo- pluribus Codicibus mauuscriptis, apposiiisqiie in in-
suit : in Genesim, usque ad lsaac, libros qualnor. feriori. margine varianlibus leclionibiis, cum rion-
Siiffragantur anliquissimi sex Codices, in quibus iiuUis etiam nolis hic eos proferamus,ac libri primi
Bedae hoc opus quatuor in libros distributum conti- paricrn prioreui, qua; unica bateiius prodieraf in
neiur : unus Eloriacensis monastcrii sancii Benedi- lucem, infinitis propeinoilum inendis expurgaveri-
cti ab annis circilcr nongentis cleganter scriptus, mus; deinuinque curn Bediegenium et reverenliam
duo alii Corbeiense-;, quarms Divionensis, sancli erga sanctos Patrcs ubique spireni libri isli, et eo-
Benigni, quorum cliaraeter aimos bcne cclingentos rum verba,Pairum tacilis plerumque nominibus, non semei
relert, quiutus Clarevallensis annorum circiter nc, proleranl, citatioiies ac libros unde desum-
et scxtus Metenss sancii Vincentii ejusdem circiter pire sunt pro modulo noslro adnotarc curaverimiis.
a Edili, cum uno Ms. Corb., alienis.
.scf.nis. Qui quidcm Codices fere omnes eo majorem
43 IIEXAEMEKONLIB. I. l|
1KCIPIT LIBER PRIMUS.
In principio creavil-Deusccclumet lerram. Creatio- A siiperins illud coelum, quod mortalium omnium est
nem mutidi insinuans Scriplura divina", apte primo inaccessibile conspectibus, inane creatuin est etva-
sla"tiinverbo selernitalem atque omnipotentiam Dei cuum in terra , qua; niliil in prima sua creatione
creatoris osteridil.Quem enim in ]<rincipiotemporum virentium geriniiium vel viventiuin produxit ani-
muiidum creasse perliibel, ipsum profecto anle lem- mantium , quia iiimirum suis incolis mox creatum,
f ora aiternaliter exstitisse designal. Et quem ipso hoc est beatissimis angelornm agminibus impletum
condiiionis initio coelumei terram ereasse narrat, in cst; quos in piincipio cum coeloel lerra conditos
tanta celeritate operationis omnipotentem esse de- esse.ac mox conditionemsuam simtil et totius crea-
clurat a cui voluisse fecis<eest. Nam humana Iragili- luraj primordialis ad laudem creaioris lelnlisse,
las cuii) aliquid operatur; verbi gr.itia, cum doinum lcsiatur ipse Condilor, qui loquens ad sanctum fa-
oedificamus,in principio opeiis maleriam praepara-- mulum siium Job dicil: Ubi eras quando ponebam
mus, ct posl-hoc principium fodinms in allum, de- fundamenta terrm (Job. xxxvjn, i) ? Et paulo post:
inile immitlimus lapides in lundanieiiinm, deinde Cumnie laudarenl simul astra malulina, el jubilarenl
parietes augescentibus lapidum ordinibus apponi- omnes filii Dei (lbid., 7) ; astra videlicet maiuiina
mus, sicque paulalim ad perlcciionem operis pro- cosdom angelos, quos et iilios Dei nuncupans, ad di-
positi profieieiido pervcnimus. Dens autem cujus B stinctionem nhnirum bcminum sanctorum , qui posl-
oimiipotens manus est ad explenduin opus suum, Hfodumcreandi, ac velut asira vespertina post con-
i)on eguit mora teniporuiii, quia scriptum est: fessionem-tlivinnulaudalionis per mortem erant ear-
Omnia qumciinquevoluil fecil (Ptal. cxill, 5). Unde nis occasuri; e quibus videlicet astris maiulinis,
beiiepiacitiiii: est, quia in piincipio cieavit Deusco?.- unum ob despectum socia; Dei laudaiionis audire
htm ct terram, ut apertedetur intelligi qtiod utrum- raeruit: Quomodo cccidislidecoelo, Lucifer, quima-
que simul b a Deo faclum esf, quanivis utrumque ne oriebaiis ? Corrttisliin terrarii qui vulnerabas gen-
simul ab liomitiedici non possit. Denique dicit pro- les, qui dicebas in corde tud : In cmlum ascendam,
pheta : Initio lerram tu {undasti, D^mine(Psal. ci, super sidera Dei exallabo soliiim meum (Isa. xiv,
26). Hic autem Dominus, in principio coslum el tcr- 42 ). In eujus cxposilione senleiitia; sanelus Ilie-
ram creasse narratur; undc liquido colligitur quia ronymusmeniinit eiiarn superioiiscaeli,ita scribeus :
faeiura cst uiriusque elementi pariler cxpleia, et i Vel antequam de coelo corruerel, ista dicebat; vel
iioc lanta velocitnte divinae virtutis, ut necdum pri- posiquam de coslocorruit: si adhuc in ccelo positus,
mum niundi uascenlis inomenlum esset Iranscensmn. quomodo dicit : Ascendamm ctelum? scd quia Ie-
Pulesi autem non improbabiliter inlelligi in prin- giiaus, Cceiumcmli Domino, cum essct in ccelo, i<I
cipio fecisse Deumcariuni ct terrain in Unigenilo Filio C est, lirmamenlo, in ccolum, ubi solium Domini est,
suo, qm iiiierrog.inlibus se Judreis, uuid eum cre- cupiebat aseendere, non humilitnte , s6d superhia.
dere deberent, respondit : Principium c'quod el lo- Sin autem postquam de coelo corrnit isla loquitor,
quor volns(Joan. vni, 25). Quia in ipso, ut ait Aposlo- xerba arrogantian debemus intelligere, qui uec pra-
Jus (Colos. i, 16), condila sunt onmia in ccelisel in cipitaius quiescat, sed adbuc sibidgran<iia rep omit-
terra. Sed diligenler inluendum, ut ita .'quisquesen- tat, non ut inter astra, sed super astra Dei sit (lib.
sibus allegoricis studium impendai, quatenus aper- vi, in Jsaiam).i Merito itaque ccelum ccelinon inane
tam his:oii:e lidem allegoriaudo non derelinqual. vel vacuum esse faclnm incmoralur, sed nec tcne-
Quod autcm vcl quale sit ccelum, quod in princi- bris in eo vei abysso locus xeuianere ullus perbibe-
pio cum lerra factum est, sequentibus verbis insi- lur, quod Dominus Deus illuminat, et cujus lucerna
nuatur cuin dicitur. est Agmis. El merito inanis erat ac vacua lerra, ctiiii
Terra auiem erat inanis rt vacua, ci tcnebrmsuper adhuc tota abysso, id est-, immensa profunditate ic-
{aciemabyssi. Ulquid einin iuee de terra, prceier- gebatur aquarum.
misso c(clo, intnlit, uisi quia iiihil tale de ccelo iu- Merito lenebrre super faeiem cr.uit abyssi, cuii!
telhgi voiuit? Ipsum est enim coeliimsuperius, quod riecdinnlux , quffihas iugarel creala est. Non auteni
ab omni iiujus mundi volubili statu secrctum divi- audiendi sunl qui , rcprehendenics Deum , diciint
nae gloria prsescientia;manet sempcr quictum. Nain tenebras eum antequain lucem creasse, quia nmi
de iiostro ccolo, in quo sm.l posila luuiinaria, huic Deus tenebras in aqua vel aere Fecitullas, sed ordi-
sxculo nocessaiia •, in sequentibus scriplura, vel ne disiiiicto providentira sua;, prius aquas cum cario
qnomodo, vel quando sit factum dcclarat. Non eigo creavil ac terra , et bas postmodnm cum voluit ipsc,
? Al. ciijus. A»g., in lib. iinperfecto rie Genesi ad lilteram. IM
L Editi, ab eo. ctiain ljgil aiiliquiis Codox ms. Evangelioruui
c Ila antiqniores duo Codiccs mss. Floriacensis , ris ninnnsicrii ante anuos nccc exaratus. Ediiiniajo-ciim
el Corbeiensis unus, atque ita legunl sancti Palres minori Curbeiensi Ms., qui et loquor.
Ambrosius, lib. i, iu Hexameron, cap. "2et 4 el lib. d Ed. gaudiu.
m de Fide ad-Grati, c. h, et lib. v, c. 's, eteanclus
>i5 .BE.DJE.VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENHINA.-,-. M
lneis giatia vemisVavil, quod etim usque modo ei in A quando iri kcum eas secernerei unum, _utappare-
aqua ipsa cl iii aere per quolidianum solis accessum ret arida, qiiandi)el quomodo creaturas creteras pro
ac discessum facere videmus. Neque erijm aquas siio nutu disponeret, in simililudinem yfdelicet fabri.
nisi a Deofactas; credere fas;esl,'quod eisiyiieSerip- cujys voiuntas bis qurjefabricandrjesimt rebus solet
;l.iira palam :non tiicit, palam tameii sighificai;, «uin siiperferri. Qiipdjpsuni quoque ad distinctiohem su-
Jias a Deo illustralas alque ad jussum ejus drdinatas perioiis eceli pefliriet, in quo niox peffecte omnia
iiisimial; scd ei.psalrnus dicit aperie : Ei iiqum disposita Spiriiussarioti praesenlia illustrabat : Haee
gum supef cmlessunl, laudenl nomen Domini, qitia autem, ut in ihferioribus boc est, iiujus.Tnundicrea-
ipsedixit, et facla sunl (Psal. cxiiViii, 4). Ubiiioian- luris - bene primordia condilionis ex: tempore ad
dum quod cum ccelo in principio duo muridi hujus perfectum deducere intendeba'1. Kam et ideo.
clementa, aqua videlicet et terra ,| nominatimTacta Moyses superiorjs mundi lam breviter. feci.tmentio-
liiemqrantiir . quibiss taineri duo reliquai.uisse con- nem quia, .de mundo lioc in quo Iiorilo factus esl,i
stril-ihdiia,ighem Videlicelih ferro et lapidibus, qurjc ad instructiorieih generis Iiumani sermohem facere
lefrrc viscefe jahi tuiic condita latebaiii, aerenl vero instiirierai, 'sufficere credens, si pmnem creaturse
iii ipsa terra, cui esse permis.ius' ex eo cognoseilur, -spiritalis et inyisibilis sfatum atque ornatum, uno.
quod cum fueril humectata;, el temperiem ;solis ac- B cceIi;nomiue,quod in pfincipio factutn djsjl, com-
•eepefii;,vmox vapores exiiaiat largissimos.- Ighem prelienderet-; corppralem vefd, visibilem et corru-
qiioque ardentem . lerrso interioribus insitum calidi ptibilem crcaturam latius ex ordine describeret; id
aquarum fontes " produnl, qure cuii) percepla qua> est taciiis eis quas alliora qusesitu el forliora scru-
darn metalla in profundoaquarum li.inscurriiiii, non lali sunl homues, jlla potins quaa essent a-Deo prse-
solum calidse, sed cl lervenles insnper facieni tellu- eepla sive promissa hominibus cogitanda proppneret;
ris emananl. Non enim bxc, ut quidem dispuiant, Elndeetiam consulte de casu pf&vancaipris angeli
iiiformiler invicem mista , sed lerra ipsis quibus el et sociorum ojus penilus retictiil, quia^jflocnimiruhi
riuiic esi linibUs «ndique versum circiimscripta lalis ad slatum inyisibilis illius ac spiritualis creaturrje
iunc erat loia, qualis adliuc subjmo h rriaris pro- pertiiiebat, cujus superioris et invisibilis creatura?
fiindo• ex parte remanet. Aqurc auiernnniversam sancliis Dasiliusin libro Hexameron seCundoita me-
ejus superfioiem irf lahlain tegebahl altiludinem, ut minit: t Arbitramur enim qnia si fuit quidpiam ante
sid * illa iisque loca pertingefenl, iibi nunc Usque su- ihstiluiionem seiisibilis lmjus et corfirptibiiis mundij
per ifirmaipentiimcteli ex parte residehies", riomen prbfecto in luce iuit, Neque enim dignitas angelo-;
Dei cr-eatofis^ ciirii cdeiisccelorum laudarei ri&ndesi- fum, nec oriiriiumcoeieslinmmilitiac, vel si quid est,
"
liunl. Adbxc; laiitum infoimis est illa maieriesv de hominalum ant incompellabile aut aliqua raiiOha-
qua mundum esse faclurntestalur SCriptura, qua8in bilis virtus, yel ministrator spiritus, degefe ptissct
Dei laudibus dicii: Qui fecisti munduiri deiriateria in teiiebris, sed in luce et laelitia deceritem sibi ha-
iiiformu Namcunciaquse cum; aquis et lerravidere bitum possidebat.» Bene autem cum in principio
solemus in mundo, vel de ipsis exordiuni naturae, Deutn, id e$t,: in Filio Patrem fecisseccelum et ler-
velsumpsere deriihilo; ipsa nuterri lerra et ipsse ram prsediceret,-etiam sancti Spiritus inlulit men-
aquse propterea nomen softitae suiit materiaeirifor- tioriemaddendo : Et Spirilus Dei supefferebatur su-
riiis, quia priusqiiaih in lucem yemrerit__; unde ior- per aqiias, lil videlicet totius simul Tririiiatis ih crfea-
inosilatem habereht.rion -eraf. Quid autem ii.corive- tione muridiyiftulem cooperalam esse.signaret.
liieiis si mtindanse mateiiae fuerant tehebrosa pri- El dixil Demi: Fial lux, et fdcla esl iux. Congruit
niordiai ,ul accedente luce meliiis quod lactum est . operibus Dei^ iit mundi ornatuni aluce incipial: qui
redderetur, et tanquam proficieriiis Iiominis, quod cum lpse.sit lux vera, lucemque Iiabitet iiiaecessi-
posiea futurrim efaf, hoc modosignificareiur affeciio, liilem, eujus beatissima visione mox creati in ccelis
exppnehte Apostoio ac dicente :' Quonidm;Deasqui crjelorum angeli jam pefffui cceperarit, apte liuic
dixit,de tenebris tumen-splendeseere,quiilluxit iricdr- [} qiipque sa?c;nioornando pvimam materialis gratiani
dibus'nosifiS:(il ^or.lv , 6)? ;Unde alilii dicit: Fuir- lucis doriayjt, ut esset ,unde cretera qiia3;creareta)i-
slis aliquarido-tenebrm-,nunc aulem lux iriVoinmo paiereiAl Quod ariiem dixisse Deus, siye ut lux tlc-
(Eplt. v, 8); illo videlicet qui cnm tenebrse essenl rei, sive iit alia qiirjeque, perhibeiiir, npn nostio
super fnciem abyssi, dix£e_Fidt lux, et facla est Ux. rnore per spnuni yocis corporeum a. credendus esf,
Et spiriius Dei supethrebaiiir huper aquds. Nou sed aitius iiiieliigendum dixisseDeuin ut lieret crea-
est opinaiidum pueriliiej quod Spiritus cfeator, de lura, quia per Verbum suum omriia, id est, per
qiio?scriptum est, <j«ioSsirilus Dombiireplevit orbein uiiigenitutn.Fiiinn) fecit : de quo nianifestius evan-
terfarum (Sap. f,';%, ppsitione loci, liis qua; efarit gelisia."joaiiiies : In principio-, inquii, ernt Verbnm
creaiidii:superferfeiuf^;asd inteiligendumpotius qula elV erbum erat apud Deum , et Deus eralVerbunu
viftuiediyiha .pftecellebal,cfeatufisJ liaberisipn: pro^ ' ;Uocerdiyinprihcipio aptid Deuin, pmma.peripsuiii
pria .potestate qiiariddatjuariim iirusiraret abyssum,. -facla siint (Joan. i, 1). Quod ergo a|ijpariries, omniii
Kdili, prodeiml., niiiiiis bene; ""; ''. ;,v Edili addunt./ecisse, quod deest in M-s. nec r<y
' />h sub imo lerrm,"i.iwrisprofundo ->
' * Flor,illos -
quirjt-ur.
Al., usque-locos.
17 HJiXAEMEROiN LIJJ. I. {3
facla sunl per Veibum Dei, lioc esl, quod Moyses A diem iuitiante; ei hue usque dies explelus est iiuus,
ait, quia dixit Deus : Fiat lux; dixil: Fiat firrnameri- viginli scilicet et quatuor lioiarum, cujus commeii-
lum; dixii: Fiat et caetera creatura. Hoc quod datione verbi Scriptura vigilanter admonet ut lucem
psalmus adjunclaSpirilus sancli persona dicit: Yerbo quae facla est inferiora orbis occasu suo lustrasse
Domini cali firmali sunt. et Spiritu oris ejus omnis discamus. JXamsi non- hoc lacerct; sed magis facto
virius eorum (Psal. xxxn, C). Si autem quserilur qui- vespere paulatim tota periret, ac rurstim paulatim
IJUSin locis, jubente Deo, facta sit lux, cum adhuc mane recreota resnrgerct, non jam in mane diei se-
abyssus omtiem terrso amplitudinem conlcgeret, pa- quentis, sed potius iu vcspera primi unutn dire-
tet profectoquia in superioribus ejusdem lerraj par- ret esse diem perfectum, unde etiani vesperam ct
tfbus., quas et nunc diurna solis lux illuslrare con- mane, quam iioctem et diem faclam dicerc maluit,
suevit, tunc principalis illa lux emicuil. Kec mi- ul insinuaret tunc primarise lucis actum esse circuiiu,
randum npbis divina operatioiie lucem in aquis quod nuiic circuilu solis d!e noetuqiie geri consiat;
f prrcter hoc solummodo, quod post cre.ila sidera
posse resplenderej ciim;el Iiominuin opefalione con-
stet eas saepius"illuslrari, naularum vidclicet, a qui nox quoque tam sua, elsi minori quam dies, luce
ih profundo maris demersi, emisso ex ore oleo, pcr- perfuudilur. Triduo autem illo primo (enebrosa prnr- -
spicuutu sibi hoc ac Iucidum reddunt. b Si enim B ' sus el obseura manebaf, decebat namque' omnimod.s
lioiuoialia per oleum sui nris polest, quanlum Dcus ut dies incipiens a luce in mane diei sequeniis esset
per Spirilum oris sui creare posse credendus est, prolelatus, quatcnus imimaretur opera ejus qui est
prajseriim cum multo rariorcs quam modo in lerris lux vera, et in quo lenebrse noii sunt ullse, a luce
videre solemus', aquse in principio fuisse factse cre- inelioari, et in lucem cuncia csse completa.
dendaasint, priusquam in iocum essentunum, c ut Dixit quoque Deus : Fiat firmamentumin medio
appareret arida, congregatse. aquarum, el dividal aquas ab aquis; et fecit Deus fir-
. Et vidit Deus luccm quod essel bona. Non velut in- mamenlum,divisitqueaqvasqumeranl sub fmnamenlo,
cognitam aniea repente liicem vidcns laudavii, quia ab his qum erant super firmamenlum. Et factum esl
bonam d dicit; sed eam quam laudabilem se factu- ila. VocavitqueDeus finnamentum cmlum, el facltim
rum noverat, jani factam liominibus laude dignam est vespereei mane dies secundus. Hic nostri cceli, in
ac tnirandam esse dcclaravit. Verum quia non (oiasi quo fixa sunt sidera, crestio describilur; quod in
utuiidi lcnebras luce infusa dispulit (hoc enim su- medio consiat firmalum esse aquarum. Nain suppo-
pefni esl saoculiflxa ac pcrpetua luce perfrui), sed silas ei csse aquas, et ips-iaere territque vidcmus ;
sibuiia illum parle illusirans, aliam reliquit obscu- superpositas auiem non solum bujus Scriplurse au-
rarii, recte subditur : clorifaie, sed propheise verbis edocemur, qui ait :
Et divisit lucetn ac teneoras. Divisit namque eas Ecilendcnscmimnsicut peliem, qui lcgis in aquis i,u-
non solum qualilatis, sed et lpcoiUmdisianiia, lu- periora ejus (Psal. cm, 2). In medio ergo aquarum
cein videlicet in superiore orbis parte difliiiideudo, lirmaium esse conslat sidcreum-ccelum, neque al.-
in qua liumana erat conversatio futnra, infcriorai quid prohibet ut eliam de aquis (actutn esse creda-
vero ejus piiscis in lenebris remanere sincndo. tur; qui enim cri-lallini lapidis quanta finnilas, quiu
Appellavilquetucem diein el lenebras noctem. Iloc; sit perspicuilas ac puriias novimus, quem dc,aqun-
ad intelleclum nosfrum dictumest; qua enirn lingna rum concretione certum est esse procrealum, quid
appeilavit Deus lucem diem ac tenebras noctem; obslat credi quod idem disposilor uaiurarum in fir-
ulrum Hebraa, an Gracca, an alia" aliquai Et sic: mamenlo coeli substaniiam solidarit aquarum? Si
cinnia quoevocavit quscri potest qua lingua \ocave- quern vero movet quomodo aquse, quarum nalura
rit; sed apud Deum purus intellectus est sine stre- est fluitaie scmper atque ad ima delabi, super-cnc-
pilu et diversitate linguarum. Appellavit auferu di- lum cousisiere possinl, cujus roiunda videlur osse
clum;est: Appellari.-fecit, quia sic dislinxit oniniat figura, meiniuerit Stripmrse dieentis de Deo : Qui
etprdinavit, ut et dies cerni possent, et noraina ac- r* ligat aquas in nubibus suis, ut non erumpanl pariter
cipere. Sic enim dicimus : Ille palerfamilias icdilica- deorsum(Jub. xxw, 8); ct iuielligat quia qui infra cce-
vit istam domum, id est sedificari fecit, et multa ta- Iiini ligat aquas ad lempus cum vull, ul non pariter
lia p.er omnes libros divinarum Scriplnraium iiive- decidanl, nulla firmioris subslantioa crepidine sti-
iiiunlur. slenlatas, sed vaporibus solum nubiiim relenlas ,
Faclumque est vespcre et mane dies unus. u Fa- ipse cliam ^oluil aquas super rolundam cceli spliea-
clumque esl vespere occidente paulatim luee postt ram, ne unquaiivd.elabantur, non vaporali lenuitate,
explelutn spalinm d.urna; loiigiludinis, atque infe- sed soliditate snspendGreglaciali. Scd etsi Jiqucntes
liores muudi partes subuunte , quod nuiic usitalo3 ibi aquas sistere \oluil, uuriquid majoris hoc mira-
solis circuiiu noctibus agi solet; facium et niane re- culi est, <)uamquod ipsam terrao molem, ui Scii-
detinlc eadem paulatiiu super tcuas, atque aliuinI plura dicil, appendit in niliilt)? Nam et undae sive
II;rc ex sanctn Ambrosio, lib. 1in Hexaiueron,, ?-Al., didicil.
cap. i), deiumpta. c Al. : Faclumquc occ.dcnle ^rulaiiin luce oitiissG
" Iu Mts. deet.1ii enim. est. .
c E&iil, ut apyaieient conqregaUr, male omnino. 1 Al., rcl nhi pioptn
'
£9 MEQM VENERARILiS OPEIAUMPAR& II. -i EXEGETICA GENUINA <?rt
ftubri mans, seu fluvii Jordnnis, cum ad iransilumi Aliim eonditor appellavit, ariiiquioris iliius voc&bulo
Isfaelitiese plebis in alium ereeta; niurorurn inslar: iiuncupatum , et ila totius mundi niachinam, cum
ijgiiiitur,- rionne evidens danl indieihm qupd eliatn. t- una domus esset, in duas divisit regiones. Divisio-
supra rotundilaterri cceli volubilerii,. flxa possintt nis autem brec fuit causa, ut superna regio angelis
staiiorie iiianere?;Saiie qiiales jblaqriii. «nt, quosves habiiaculum; inferior vero prseberet hominibus (Ite-
ad usus reservatrc, Conditof ipse riovefit; esse lari- cognit.,S. Glem. tib. i, cap. 27). » Jlsec noslro operi,
tum;eas ibi, quia Scriplura. sancta dixitj nulli dubir- paucis insererc libuit, ut quanttim Iioe Patrum seu.-
tanrium reliquit, Quid sit, autem dicere Bei fiat hsec'.' sui concordet, lector agnoscat.
. vel illa creatura, jajn sripra dictum est. Dixit enitri; Dixil vero Deus: Congregenluraqumqum sub cmle
ul fieret, cum in eoseterno sibi VefbCyunigenito v.i- sunt in locum v.num,el appareal arida; factumque esl
de:icet Filio, curicta ereando disppsuit. Cum ergo ila. Subducuntur aqurjequrje inler ccelum et ferrain
Budinius;: Dixw Deus :, Eiat firindmenlum inmedtQ uniyersa complevefanl, et unum cofigregantuf. in.
Qqiiafum,etdividqt.aq.uasab aquis, intelliganiusquod., loeum, utiel lux quse pfsotefilo bidud aquas clara
Jn ViefbqIJei eral iit lieret; iii quo ftipieridum intus, lustrabat, clarior puro in aere splendescerei; et terra
ariiepmheVtempus, :pr^viditrquidq0iil,.Y6raS'])ius-ex quoa,Jalebat apparereivquseque' coniecia 'aquis 1k
teinpore-fecit.; Cum vero audivimus>.El fecii Deus^" mosa^manebat et invalida, liarum atacessu,. redde-,
firmamentum, e.t divisil aqumiqum ertmt: sub ftrma- retur afida, et^uscipiendis apta gerjiiiriibus. Si qtiis,
menio qb his /jum erjml super firmamehlum,eifactuin vero quaesierit ubi cpngregaisesiiifc-aqiiseqUrcomnea
'esiiia, inteilrgamus factam coeli aguarumque crea^ terrae paftes ad co&lumusque cooperuerani, sciat.
lionem, ac dispositionem non exeeSsisseprseseriptos fieri poluisse ut terra ipsa longe lateque jussu Crea-
sibi in verbo Dei terrriinos, juxta illud PsalmiBtse: toris subsideus alias partes praeberet conCavas,qui-
'
Prmceptumposuit, el non prmleribil(Ps. CXLVIII, 6). bus confluentes aquse reciperentur + ut appareret
Uuod aeque de crealuris quse seqnentibus qualubr arida ex his partibus, nride humor,a absCessefat.
diebus factse rcferuntur intelligcndum est. Ubi veio Potest etiam non absurde credi rafiores,;sicut ct
adjuiiclum audimus : Et vidil Deus quod es±etbonum, supi a commemoravimus, primafias fulsse aquas,
jntelligamus in bunignitaie spirilus ejus, non quasi (juse velut •• nebulje terras tegefent; -congregatione:
cogiiiluiri pnslca quia facttim esl, placuisse, sed po- auiein esse spissatas, quse datjs sibi Ipcis capi pos-,
litis in eahpiiitale placuisse, ut maneret, ubj place- sentj appafeiite arida in reliquisi Bene iiuiem cunt
bat ut fierei. Nolandum.enirii quodbujus yerbi ad-., multa coristel-esse maria, in locuni tameri uiium
jeetio hoc in loco in Hebraica veritate non habetur. ,_ corigregatas,dicii aquas, quia: videlieet euncla hsec
Etmiruin quare iuler omnia quaeereasse Deus le- jugi unda atque continua Oceano ac niari,-juhgurilux,
gijtur hic solummodo, id est, in seciQjidi~diei.--ope.fi-:magnp; sed etsi qui lacus in seriielipsis videntuf
biis, probatjp diyinae -yisionismininieaddatur, quae esse circums.cfipij.,el hos fefunt occuitisquibusdam
lahien ipsacum csetprisqnrjefecit Deo bpna yisa esse c perforatos cay.efiiis,in mafe suos evolyere mea-v
demonstjrantur, purri in sequeptibusdiciluf : Kidit?, .tiisi. Narii ,et fosspfes puteorum ii.oc probarit, quia.
qne Deuscunciaqum fecit, et emnt valde.bona, nisf tellu.somriis; per invisibiles venas aquis est repleta.
forte; sicut quidam Patruin exponunt, inielligere.nos, manantibus, qurjetrahunt ex mari prinCipium.
in lioc Scrjptura vojuit, non esse bonutn duplicem . -Et vocavit Deus aridain lexram, congregaiionesque.
liumerutn.-quLab unitale dividat, etpfrjefiguret fce- qquarum appelavit mariq.Bcim qui&emki distinciip-
dera nuptiafupi-; unde elin arca_Noe onwia animar,, nem aquafuih lolam hanc solidioreiu mundi partem
lia quaicunquehirili ingrediuntur, iifimuhda suut, el appellayit lefranv ciim diceret : lii principio-creavity
impariiuriie-rus esse mundus pstendituf; Deliissane Deuscmlumet ierram;:lerra aulem erel indnis etva-
; quae:liacfeiius exposjta sijnt, id esi dehcreaiione diei; euaj at nuric poslquam iformari^jam rirhhdusincipit,
; primi et secupdij iii iiistoria sancli Glementlsita re- et aquis' stium;in locum recedeiitibns lerrae facies.
ferlurdixisseoapostpIuiiiPetrjiin : «_In pfincipio cum U £ appareret,; ad distineiionem partis ejus, quse adhuc
fecissel Deus coelum et terram, tanquairi dotoum aquis premebalur, crjeleraportib quam aridam esse
uiiamyipsaquefixcprppfibusmundireddilatest umbfa iicebat terfffl npiuen accepif; inde $ dicta Latiue,;
liis qjiasintrins.ecusclausa erant- lenebfas«x se dedit. quod animantium pedibus leratur, Gohgregationes,
Sed cum~ypluiiiasDei inlrpduxisset lucem, teuebrse vero aquarum appellantur rriaria, videlicet'• prp.
illse qusees; umbra cpfpor;um factaefuerant continuo niaxima sui parte. Nam ef apud Hehfaaoscunclas
i devorat» siidt^ turii deiii.de luxin diem, ienebrai aquar.um'COiigregalioi)essiye salsse, seu sint dulcesY
deputantur in noclem. Jani verp aqu,,iqnse erat,intra appellariidicuntmaria. Et. apte f qpi prius prppler
iriuiidum in ineiriioprlmi illiuS crjeliterrajque^patio, crintinualipiiem omniuni quse in ierfis sunt aquarutn
qu.asi-geUicOhcfeta, et; criSlallo solidata, dislendi- in locuiri uririm eas dixit cohgregalas; nunc ct earuin
lufj et-hij|usmpdi fifmamenio velut iniefcluduiilur coiigregaiiones aquafum plufaliler nominat; et h.yc- ;'
media coeli ac terras spatia, idque fifriiameniuni coa- . appellari maria pluraliler dieit, progter yjdelicet,
,aEditi, avscedgreL " -• ;_ "'AI.,- dietum. '-" ';'"_
5 k\.,riebuta. * Editi; pfoxima.
%&}.addit meatibus. t"AIi--,qiiia., ,-
U: :•.,'-. IIEXAEMERONLIIJ. I, 22.
aiullifldos earumdem sinus, qui divefs.a pro regio- A Dixil ergo Deus : Fianl luminctriain ftrnyamento^
num vocabulis et ipsi nomina sortiuniur. ,-, cmli, uldividant diem qc noctein.Ea videlicel divisio—
Et vidit Deus quodesset bonum.Needum lerra ger- ,' ne, quse in sequenlibus explb atur aperfius, lit sol
Hiinabat, iiecdum vel ipsa, ° vel aqnse ariimanlia quidem diem, luna vero"ei siellse noclem iiiustfeiii.
yiya produxerant, ct tamen videre dicitur Deus quod H.o.cenim faclis, sideribus ad aughientum priinarire
esset bonuin, cedeniibus aquis, apparuisse aridani, lucis accessit, ut etiam; nox luinihpsa procederet,
quia videlicet aquseb creatof atque restimaior unj- ve] liinse uiique splendore, vel stellarum, vel iiirp-
versjlatis praevidensquse fuuira sunt.quasi perfecta que irradiata, qurjs:eatenus nibil praiier'.lei.iebras,'
jam laudat, quaeadliuc in pfimi operis exofdio sunt, noverat antiquas, Naiu elsi nnbs srtpissime nox
nec mirum apud puem rerum perfeelio uon in cpri- leriebrosa , videtur, et cscca, pbscurato v:delicet ri.e-
summalione operis, sed in suae esl prasdestinatiorie bulosis turljinibus aefe qurterrie proximus est.supe-
volunlatis. ripfa tanien illa spaiia, quaerjeilierisnomine ceiiseri-
Et ait: Germinetlefra herbam vireiilemei facientens lur, et a turbulento hoc aere usque ad siilereurii-
semen, el ligniim pomiferum. faciens {rucliimjuxUi periingunt coeluiri, semper ob siderum circumeuu-
geriussuum; cujus semenin semeiipsosil super terrani, " liuin reddunt iucida -fulgoreni. Sed et hop divihi
El faclum est iia. Elprolulil' lerra herbam vireniem., niunens exqrta sidera cUiriaddiiamenlo lucis mjirido-
el afferentemsemenjuxia genus suum, ligiiumquefa- obtuleruiil, ul disiinciio quoque lemporuiii labeniium-
dens fructum, :ct liaberis umtmquodqueseinentemse-i" per ea ppsset digiioscij.unde sequitur.
cundum c speciemsuam. Et vidil Deus quod essetbo- El sinl in signa et lemppra, el tiies:ei-aimos. Quia-
' iilniirum
num, factumque est vespereet mane dies tertius. Pa- priusquani sidefa liereril, nou erat qiiibus
tel ex his Dei verbis quod verno lempore mundi esi ordo temporuin adnotaretur iiidiciis; non erat unde
perfectus prnatiis. Jn hoc ehim solent herbre virentes; nieridiana.bura dignoscerelur, anlequam sol medium
f
apparere. in lerra el ligna pomis onustari; simul- cceli consceuderel igneiis orbein; non ttndecrcterai
que noiandum quod noii prima Iierbarum arbprum- d.ei noctisque sigiiareriiiir horae, douec astra pojum-;
que germina de seniine, sed prodiere de terra,; nairi requali inier te Sorte-dienocluque dividereiit. Sunt.
ad unam Coiidiloris jussionem terra, quse arida pa-- ergo lunlinaria ihsignn et tempbra ef dies et annos,.,
rebal, fepente herbis coiupia, et nemorihiis esi ve ijjoriquod a condiiiorieeorum veliemppra.incipereni,
siila.florentibus, rjlque hscc continuo sui qurcqiiege- quae conslat ccepisse.a principio quo fecit Deus coe-
neris poma ex sese ac semina d produxerunt. Opor. lum et ierram; vel dies et aiini, qui origiriein!
tebat enim Pt fpfma quivque rerum ad iinp.eriii.n; i n sumpsisse noscuntur ex quo dixil Deus: Fial luxr__
Dpmini prirnp perfecia procedcrel, qunmodoet homt1 et facta_est lux; sed quia per oritis eorum Sive
ipse, proptef quem omnia fact.i sunt in lerra, per- trausitus lemporum ordo dierumqUe. annoruriique-
fecte, lio.c.est,rjuyenilis aetaiis plasmatus;esse cre- sigiiaiur. Namtolum illud triduum superius fndiscre—
dendus est/ , to cursus sui prpcessu transierat, iiullam penitiis
Dixit autem Deus: Fianl luihinaria in firmamenk1 dimensionem habens horarum,. ut pote^qiiia Itimine-
cmli. Dccenti satis prdine miiudus ex maieria infor- pfimarip adhuc.gei.cra.iiieromnia replenle, tiuiium-
nti congruain proeedil ad formaip, Posiquain-enim1 que caput Iiabeiite,;quod . nu.ric dc.sole; accipit,
ante- oninerii iiujus sseculi ilieni erjelumet tefram ei- iiusquam; radii ardeiiiiores illuxerant, nulli. sub
aquam Deus creavil, lmc est, superiorem- iiliim el•- caute vel arborp quasi reinotipr umbra frigebai. Sed
gpiritalem cum sui.s incolis lhuridum, et iiiformeni1 et.exeepiaadnoiaiioni. temporum sunt: luminaria in
totius hujus mtindi inateriani, juxla hoc quo.dscri- sigua hujus vitse usibUs neeessaria, quseyel hauiae
plutli est : Qui vivitin alernum, creavilqmnia simu' jii gubernando,,vel in, descrlis yEthiopise arenosis
(Eccli. xviir, i); primo iiujus saeculidie lupem fecit,' quique vianles obser-vant,tibi quani leyissiino yentL
c quse cseteras cfeat.uras specie capaces redderet. impulsu cuncla, mox quae inventa fuerint, iiinerari-
Secundo firmamenluni cceli,, superinrem videlicel- Dlium vesiigia complanantur. .Jdeoque rion ijijniis.»;.
hujus ltiuu-di parieni, in aquarnni medio soljdavit. illis in regionibus eunies, quam qui in raari iiavi--
Tertio in iiiferioribus mafe terrasque suis discrevii gant, nocte dieque sigiiis egent sidenim. Siinl item t
fiuibiis, aereinque sujs in locis, cedente aqua, diiTu- • gigna e quibus npnnunquam aefis quoque qiialitaj,
dtt. Oporiuit ergp.ut eodem quo preala suiit ordinc! •q.use.sif; venluraiiofum contemplaiipne pr.aeyideinuS.,.
profectum caperenl elementa amplioris opnalus, it ' Ui luccani'.infirmqmenlocmli,etiUumirienttejram;^
est, quarto die coelum .luminaribus insigniretur. et fgciuin est iia,_Semper quidemluminaria in fiiina-
(Juiiap aer et niare, sexio.terra suis impleretur ani- mento ca;ii luceiit, ut diximus, et proxiniaei loca:
nianlibus. Narn qupd die lertioierra herbisest arho- elaro Iumine peffundunt, sed .lemporibus.opportunis,
ribusque vestiia, non ad ornalum ejus, sedad ipsam, illuminant terram, Naniqiie aliquoties .nubiiosus; •
ut ila dixeijm, iigurse ejus superiiciem.pertinel. obsislitaeivneyel lunsej.cum parva'•.csi,-vei,'st<;l.Ji^.'
a AI. addit mar/e. ./?, Al., ul.cmteras. .. , - ; ; ; , - •
11Al. deest crealoratque. rAI., vel ItfQcunde:-';;. al.., Imc unde; ,al., nor- .
e k\.,per speciem. hmc uhde.
d Al-, produxerini. . - . . s ;*A],,<jf.Mi<T;,:
al.j.ijMa'.'
25 ' -BEDJB VENERABILISOPERUM PARS IL —- EXEGETICA GENI1INA. '11-
rum 1u.in.eh,terris appareat; sed el prlus>soliuriamiA£ dies etgiinbs. Coaperunt.namque discerni
- ternporuui
stellasque majpre iumihe, ne terraih illiiminentim- yices ex qup. sol die quaftp iiiundi nascenlis, a IHK-.
{jbdiij-unde et rionien Latine! acrepit; ijuod sblus,, dippfocedens: Prieiitis, aeqiiinoctium=Verna:tesuo.
obiunsis una stellis cum luha, per diem tefris ful-- consecrayit exortu, et quqiidiariis profectibus ad alta
geat. .
"' ' -~ ' . '".;'., coeliculmina scarrdendo, rursumque asolstitiali ver-.
FecH quoque Deus duo magria lumimirid. Liimi- tice ad infinia paulatim desceiiderido, ne liipra ab
nariamagna possumusitecipere,"nonlam aiiorutncom-. ihfimis hiberhisque locis seijuinoctiales gyfos repe-i
liaratione, quam suomunpfe. tit est eeelumraagnumett tendOy,discretis lemporibps quatuor notissimis die-
iiiare magnurii. Nam et magnussol qtiieompletofbenif busqiie prsefinilis anni spatiuin cpniplevit. Sed eti
tefrarum suo ealore, vej luna suo iuriiirie, qurjeih, lunavespere pleha apparens, ea quaein c.elebratio-"
Ijuacunque parte fuerint cosli, feifav illttmiiiantt nern pasclise servanda erant, lempbra pririio sttq
Tofnn:a, et seque spectaiiiiir a cunctis. Exemplum, piaefixitascensu. Ipsa estenim hora ° qua noti so-
iriagnitudhiis eorum evidens, quod omnibus lipini- luiii anijquus ille popuius Dei, sed et rios hodie
ffiibus' prbis ipsprum idem videtuf, Najri si longe» priniam in agendo pascha ; servamus, cum seqiiiiio-
fpositis minor videretur, etprepiusj.constiluiis iiia- clii die Iranscenso, plena yesjiere Ju'ii'ai hbp est,
]of reiulgeret; prodpret exiguitatis indicium. ; = ^ quarta decinia, in faciem poeliprodierii. Nani iribx
B
Luminare hiajus, ut prmessel dieiy:et luiuinare, pris.t liaec ut Domiiiicus dies adveiierit, aptuiu hoc
minus, ut prmesselndcti, eistellas; el posuit easin; celebfandae resurrectibnis dpmiiiicaetempus instabil,
, flrmamento ceeli. Luminare majus est spi, non so- cpinpletoad litteiam quoque prophetae verbo, qui;
luniforma siii qualiscttnqueest, corporisj sed etiam, dixit: Fecil haiam d in lempora,spl cognovilqccasum
iriagniludine luminis, qua et ipsum iunlinare ininiis_ suum (Psal. cui, 19). Stelias quOqiie, excepto-.?quod
; et ;8telias illustraie efeditiir. Major est et yirtuie. supfa dkimus, quia vel sua specie quse sk; iutttra
! ardpfis; qua .mundrim;calelecit exbrtus,!cum'p : qualitas aefisvvel suo cufsu qubta sit vigiiia; rinGiis,
(tis ante ejus creationeiri diebus riihil bmniiio calorisi , osteridunt; sunt in signa et teiiipora^ quia ha.iii
habttisset : quod attteih ae.qualisuiiiusqiie uiagniludi-_ .cceluhi venientes aesiiva tempOra, illae deSignanJ
nis luna cum splecernitur, ex eo fieii dicunt,- quod] Iiibefna. Sunt el in dies,-quia istcein veriiis diebus
iile muho loriginquipr a leriis atque altior quam, soleni, illse comitantuf aiiiumnalibus; Sunt et iri
lpna incedat; ideoque magniludo ejusqttania sit, annos, qriia qtia. uunc verbi gratia in tcqriihoetip
riequaquam a nobis," qui in' lerris degiijius, yaleat{ verno matutiiue oriuiitur, ipsae oinnibus arinis in
uignosci. Oinnia enirjri•iongiiisposiia sblerit breyipra, f eddein aequii).octioiii Cdelifaeiem veiiiiint; qiiaenunc
yideri. '''" ';, -,v iri sbisliiib vespere yel iriaiie, hse sehiper in illo
,:Et luminafe, .iitquit, ininus ul piceessel nocli,.'e'( l eisdeui libris oiiuniuf. Sed et quaidafn sunt stellga
sielias; et posiiit eas in firmamentoceeli;\ quiaeisi i quas plaueias, id est, eriantes vocantastfologi,,quce
iuiiaui omiii fnense si ajiquoties et stellas majores , tiiajoresannos suocircuitufaciunt, quoadeumdero coe-
invdie videii cpiitirigat; nequaquam eas diei, sedj li locum redpunt. Nain .siella quse SatiiFiiidici.tur,tri-
'rioeli;SQlunimodb, "'Juc.il,sblalium iaiiqupd-affeire,' ginta;arihis, quae Jovis, duodeciin anniSj quteMariis,
certissimum est. :-.-".,; ;: duobus annis fertur solaribus, circuilu cceli expleto,
";Ut- lucerentsupef lerrdm, el prmesnenldieiac liocli, ad eadeiri loca . sidefuni, in quibus fuerant ante
iidkiderent lucem ac lenebfas,Hsee et de luminari-. fedife. Luna quoqueeum duodecies spalia suicufsus.
bus magnis et de stellis iriielligi possuiit ea tantum^ peregerit, aniium facit cpmniuneiii, id est; dicrum
dislineiione, ul quod dicium est et prmessentdiei, adj trecentorum quiuquagiiita quatuor, et ul anno sblari
solein specialiier; qubd subjunctum,. et .nocii, adI posset ejus cbrrcprdare circuilus,; lenib qupque
luriam ;et stellas pertiiieat; quod v.ero subiiiferturt vel secuftdo ahno leftium deeimum. addit metiseifij,
et:dividereni lucemacjenebrds, omnibussequeside-. queni eiiiboiisinum vocaii.tanhum' calcuiatores| et iit
ribus conveniat, qtise ubicunque inceduiu lucem se-. _, > dieruiri treceiitbrum octpginta et qualuor. "^
cum eircuinferunt,- Ubi autem absunt lenebrosa__ Et vidit Deus quod essetbonum. Necessario sancta
cunciareiinquuiit. Sin auiemqusefitaliquisqualepote-i- Seriptura multoties repefit' qttpd vidit Deus bona
fitesse liiiriendiurnutu ariiecreafipiiemsiderum.noii- ii- eSse qtiaefecit, ut hinc inforiiiarelur pietas iidelium
J
abfe a quod tale: fuerii,, quale; viiieinus quptidie e iiipn tamen pro humario seiisti, quissepe etiaiii Jjonis
maiie, appfbximanleiscilicet solis 6rtii,;se(l necilum u febus bffendituf, quarum f causas atque ordinem
tefris apparehtej quando luCet quideih ohiusis s.iel- - riescit; de creatura yislbili atque iiivisibili
judicare,
larum radiis dies, sed minime adhuc '•> doneCsol
,[ sed laudanii Deo. credere et cedere. Tantp ^riim
ofiatur, refulget. Undehuliaiuiieesse discretio teiiipd- i- quisque facilius gliquid pfoficiendo cbghoscit, quan-
- ruri)
pra;ier dieisoluiiiet noctis poterat, meri.toquefa- to feligiosius aritequarii s- cognosceret Deo credidit.
; clis sideribus dictuni esi: E. .si.iitin signg,etiempora, et:t Vidit ergo'Deus quod esseiit bona quae fecii, quo-
.*>Editi addiintesi credi, quaeverba In Mss.deside- d AJ.,.tn lempore. " • . - ;>;
fautur, sed-sUbihteHigendavidentur. *
; Al., eoquod. '.]''.
b-A_[,,.solisorltisrefulget. f IVISS.onines, causis-.-..'' •- .
* Ita Mss. Etlili.liab.erii-ijMnii!.' ? Al,, recognosccr-i, '.' . _;
i3 UEXAEMERONLIU. 1. 2C
ij..m qussfacienda placebant, ut fierent, facta pla- A i Ditil ergo Deus, producant aquw * replile animai
cueruiil, ut manerent, qusntum cuique rei existcndi viventis, et volatile super terram sub firmamento cmli.
sive manendi a tauto fabricatore fuerat conslituenda Et ne forie, quia sunl aquarum aiiimamia, qure non
nieusura. reptando, sed nalando, vel pedibus ambulando in-
Faclum esl vespere et mane dies quartus. Hoacest cedunt, suiil inter volatilia quae ita pennas habeni,
vi-s]era illa memoranda, in qua populus Dei in ut oinni usu volandi careant.^pularel quisquam ali-
^Cgypto in celebrationein p:is<Iiaaobtulil agnum hoc quod genus volatilium sive aquatilium animantiiim
inaue ijuod primmn pos-t excussum longa; ser\itulis in hoc Douiini verbo esse pra-termissuni, vigilanier
jugu-ni,ccepto liberialis itinere, vidil." Scriplum est adjungitur:
dicente Dominoad Moyscn : Mensis iste vobis princi- t- CreavitqueDeus cele grandia et omneinanimam
pium mensiumprimus eril ht mcnsibus auni. Decima vkenlem atque motabilem, quam produxerant uqum
die mensishujus tollal unusquisque agnum per fami- in speciessuas, et omnevolalile secundumgenus suum.
lins el domossuas, el servabilis eum usque ad quarlam Nullum igilur genus exceptum est, ubi' ciim celis
decimamdicm luensis hujus, immolabitque eum uni- graudibus creata est omnis anima vivens « eorum
viTsa mullitudo ftliorum lsrael, ad vesperam(Exod. qua: pioduxeranl aquse iu species diversas,' hoc est,
xii, 2), elc. Qua etiam vespera, ad cohsummanda B el rcplilium, ct natalilium, et voljtilium; sed et
pasclue legalis sacramenla, Dominus nosier post eurum quse nullo apta; incessui fixa cautibus inhse-
esuiri agni typice inysteria nobis sui corporis et rent, ul siint plurima concharum genera. Quod autem
.•a-giiinis celebranda initiavit; quo IucescentemaiK', dicium, et volatile super leriam sub firmamentoc.mlx,
quasi agnus immaculatus, suo nos sanguine redimens, nihil ralioni vcritatis obsistii, quia niinirum, elsi
a drcmonicsedominationis servitute liberavit. QIIIK immenso interjacenii spaiio sub sidereo lamen coelo
videlicet lunse plenissimrc dies in creatione quidem volant aves quoe super lerriim volant, quomodo
muridi quarla proeessit; at in lempore Dominicae ' etiam uos homines in lerra posili, sub ccelo oc sole
p^ssionis, aliiiris gratia s;icramcmi, in quintam; csse coiisiiiuii veiaciier et recte dicimur, atlcsiaute
Sabbali incidit, ut \idelicel Dominus sexta Sahbalii Scnptura, qu.c ait: Qui eranl in Jerusalem habitantes
cruciiixus, Sabbaio ipso in sepulcro quiesceict, ae; Juda,i, viri religiosi, ex omni natione qum sub cinlo
piimam Sabbali sua resurrectione conseciaret, et_ est (Acl. n, £); et : Quid habel amplius hoino de
uobis quoque in ea, in qua lux iacla est, iesurgendii un.verso luborcsuo quo laboral sub sole (Eccle. i, 3).
a mortuis ac lucem. perpeluam iiitrandi fidemi Sane juxta aliam trarislaiiouem movet iiounullos
spcmque donaret, r quod dictum est: El votatilia volanlia secus fuina-
Dixil eliam Deus : Producanl aqum replile aiimm' mentumcxti, id est, juxia (irmamenlunicoeli. Sed in-
vivenlis, cl volalile super lerram sub firinamenlotmli. lelligenduiii est, quod ideo dictum sit volare aves
Post oinatam quarlo die coeli faciem luniinaribus, sub firmamento cccli, quia hoc nominc eliam sether
ornaniur consef]ucntcr quinla inferioris mundi par- iudicelur, hoc est, superius iliud aerisspatium quod
les, aquic videlicel et aer, iiis quaespiriiu viix mo- a lurbuleiito lioc et caliginoso loco in quo avcs
yeniur, quia et hsec elemenla quadarn quasi cogna- d volant usque ad a»tra pertingil, elesse iranquillum
liorie et sibi ad inviceru et ccolo"copulantur. Sibi prorsiis ac luce ]ilenuin nou iinmeiito creditur. Naru
quidem, quia naiura aquarum aeris quaiiati pro- et erranlia sidera scpluiu, qurjuin hoc setheris spatio
xiina csl; unde exhalaiiotnbus earum pinguestcre vagu feiri perhibeiiiur, Scripiura in firmamenioca;li
probntur, ita ut nubila contrahat, et possif volatus esse posita dixit. Ideoque aves recte dicuntur secus
a\iuiu suslinerfi, attestante Scriptura : Qu a subitoi lirmamenluin ccalivolare, -quia viciha suiii, ut dixi-
aer cogelur in nubes, el venlus Iransiens fugabil easi mus, sciheri lurbulenla haecaeris spatia, quse volaius
(Job. JLXXVII, i\). Denique per noctes eiiaiu serenasi a\ium suslinent. Nec mirandum si aUher finna-
rmal, cujus roris guitse inane in herbis inveniun- menlum cceli nominetur, cnm acr appellalur coeliim,
uir ; coelo aulem hoc modo jungiinlur, quia adeoi 0 ut suprn docuimiis. Kec prseteieundiim qund cuni
vicinus esl ei aer iste, ut et ipse iioiiiiuiiquaiiiejus; creasse diccrciur Deus omnem animam viveiitem,
iioineii acceperil, sicui volatilia ccoli (-ogii-.iiiinal additum est, atque motabilem, ad disiinctionem vi-
S<jii]-lura, <|uaevolare consim in acre; ei Dniniiius delicet liomiiiis quem facfurus cral ad imaginem et
ipse lurbis, quae ternpiis advcnlus -sui de \iriiiliim shhilitudinem suam, ila ut si cjus praecepta serva-
oslciisioiic non cognoveranl, loquilur dicens : Cum let, pcrpctua vivcrel incqnimutabilitate bealus.
vidcritisntibemorienlemaboccasu, stalimdicitis: iSim- Kam aniiiiantia caetera, ita sunt prima mox condi-
busvenil,el ila fit; elcum Ausirumflanlem,diciiisquia lione fucla, ut vcl alia aliis in alimoniam cederent
venluseril, et fit. Hypocrildi,faciem leirmelcmli noslisi vel ipsa suo senio deftcientia perirenl.
probare, hoc auteinlcmpusquomodononprobalis(Luc. El vidit Deus quod essel bonum, benedixitqueeis
iii, 5i)? Cbi cerluin esl, quia faciein cceli noni dicens: Crescile et multiplicamini, et replele aquas
eliani qiiam variaiilem hunc statum aeris ap- muris, avesquemulliplicentur super lerram. Et faclum
p- iat est vespere et mane dies quinlus. Quod dixit, crescite,
l.i JL-.S.<ice-trepiik. c Flor. deosl eoium.
' Vi.r., cicaiil iJcus. 3 Al., voidahi.
''
£7 RED/E VENERAlliLlS OPERUM PARS II. — EAEGETJCA GENUINA. SS
rl mullipltcamtni,et replele aquas maris, ad ulruiil- A producere jusserit Deus lerram, et juiiiem.i, ei rep-
que genus animaniiuin de aquis factorum, hoc est, tilia, et bestias terrae; iiunc aulem, muiato ordine,
et ad pisces periinet, et ad aves, quia sicut a pisces feiisse dicitur Deus bestias lerraj et jurnenta ct
ouines noii nisi in aquis vivcre possunt, ita siint ple- omne reptile teriae; et iiiielligendimi quod dieio
raiqne aves quaeetsi in terris aliquando requiescunl, citius omne quod voluii fuit; mlqiie differt quo<!
fclusque propagant, nun'' laninm de lerra, scd de loqucla huniana prius in creaturarum or.line no-
mafi vescuntur, marinisquc sedibus libentius quam ininel, qnas divina potentia condidit simtil cunclas.
utuntur terrestribus. Qund vcro subjiingit, avcsque Cum auem sequilur -.El vidil Deus quod essel bo-
mullipiiccnlur super leiram, ad ulruniquc geuus num, qiifrrilur meiilo, quare non hic addatur illuu
aviuin, lioc esl, el carurn qurc de aquis, et earum <|uo<ldictuni ei-t de eis quae aqure prodnxerant de
qna: vescunlnr de lerra, respicil, quia videlicel etiam aiiimaiitibus : Benedixilque eis dicens : Crescile et
illae quae sine aquis vivere nesciunt avcs , ita 111 niuliiplicaimni et replele terram: An foite quod de
multo ss-pe anni tempore sub profundo aquaium pruna cieatura auiinai viventis dictiim a Deo com-
qiHirnodo pisces lateam, iioiuiunquain egredi tu- inci.daverit, ctiaiu de seciinda nobis subiutelligeu-
per tcrras solent, maximu cum fclaul ct nulriunl diiiii reliquil? maxinie, quia in hnjus diei openbus
pullus. 15jiluia erat alia subjuiicltiiiis ; purro de lioniineJaclc
D xil quoque Deits : Producat lerra animam viven- Iipc hP.cessarioitcrare curavit dicens . Btncdixiique
tcm in genere suo, jumenta et reptitia el besliassecun- iliis Deus el ail: Crescite'el mulliplicamiui el lepleH
dum species sttas. Factutnque est ila. Posl radiatum terram, ne quis honorabili coiiuubio inesse pecca-
sidetibus ccelum, post impletum volatriibus aurem, iiiin e thorumque fo?ditati fornicalioiiis jmfar.-l esse
qui «I) c viciniam, ui diximus, coili nomen ineruit, comparanduin. Facla aulcm atque ornala habila-
post Iocupletatas suis animantibus aquas, quae ct lione mundaua, siipereial ut ip-c cliam propler
ipse aeri sunl magna nalurse vicinitate conjuncia? : quem omnia parabaniur liabitaior ac dominus rerum
tinric el du illis sunipsit animanlia, de illis imbres, lionio creaictur, sequiiur :
nives, grandines et eselera sumit liujiismiidi, cmisc- El ail: Faciamus Iiomineinad imaginemet simililu-
quciK erat etiam terram suis animaiiiibus, hoc csl, dinemnoslram.Nuticapparet evidemiusquare de crea-
ex sc jgeniiis impleri. Nam et%ipsapr:ccipuam lia- lislierbiselarboribus, piscibusetvolaiilibus, terrestri-
bet cognationcm cum aquis, ul poie quae sine earuin bus quoque auimanlilius diclum sii, ut lierint sin-
succo et irrigalione non solum fructificare, sed nec gula juxta genus el species suas. Pioevidebalur
ipsa consistere possit, Pelro attestaiite, qui ait: cmm futma ejus crealio qui nnn solum suo generi
Quia cwli erant prius, et terra de aqua, el per aquam ^ simiiiliidine congiueret el specics sed etiam ad ima-
conshiens Dei verbo (II Petr. in, 5). Jubet crgo pro- giuem sui Creatoris ac siniilitudiiieiii fieret: cujus
dnrere Deus lerram jumenta, et reptiiia, el beslias nobililaii creationis eliam hoc lestimonium dat,
terrre; quia vero nomine bestiaruir. oiiino quidquid quod iioii sicut in cseleris creaiuiis dixit Deus :
ore vel unguibus saevil, exceptis serpentibus, con- Fiat homo, et factus est homo; \cl : Producit lerra
stat csse compreliensum, nomine aulem rcplilium hominem, ct produxil terra hominem; sed, prius-
lerrac etiam serpentes coniinenliir, nominc vero ju- qiiani fierct, Faciamus hoiniiiem diciE.nr,utvidelicet
iiienloriim ea quse in usu sunt honiinum animalia quia rationabilis creatura condebatur, quasi cum
(lesignantur. Ubi ergo conditio describitur cr-iero- consilio videretur facia. Quasi per studium de terra
ruin animaliurn quadvupedum, verbi giatia, cervo- plasmaiur, et iuspiralione Condiimis in viituie spi-
runi, caprearuin, bubaloriim el d caprorum caelero- lituS-Yilaliserigilur, ul scilicet non per r jiissioneui
niiiique hujiismodi, nifeiforlc et Iirucob ferocitatem vociss scd per dignilalem ojieiaiiouis existeiei, quia
indomilaemenlis inler beslias esse adnumerala dixe- ad Condiloris imaginciii (icbat. Gum auteni dieiti>r
riiiius, juxla antiquam sanc traiislationcm, in qua faciamus homincmad imaginem et similitudinemuo-
Bcriptiim est: Ejiciat terra animam vivamsecundum slram, nuitas sancfBBTrinilatis aperlc commendalur.
genus, quadrupedia, el replilia, el beslias terrm, nihil Si quidem eadern individua Trinilas in pra;eedei:ie
oiniiiiioqiiicslioiiisesi, quia videlicel nomiiie quadrti- reruiu foriuatione inysiice erat insiiiuaia, quaudo
pedum cuncta comprehensa, sunt quae excc-plisbe- diceb.itur : el dixit Deus : Fiat, et fccil Reus; et vidit
stiis el rejililibus, terra produxil, sive quce sub cura Dcus quod e?sei honuni. NUIICaulem inanifesiius
liumana, seu quae sunt fera el agrestia. hrec ipsa insinuauir, cum ilicitur : Faci.imus homi-
Rt fecit Deus berfiaslerrcejuxta speciessuas cl ju- nem ad imaginem et similitudnem nostram, el recte,
menla el omne repliie tence in genere suo. Nolanda quia donec is qui dccerelur non erat, in proliuido
traiisuiulaiio verborum, quiasupra dicium est, qnpd fuil abdila praedicaiio Deitatis; ubi vero coapit ho-
» In omnibus Mss. desideratur pisces. fornicationibus aliisque corniptionibus faciunt, nec
>' Ita Mss. omncs. Editi, lumen. recipiuntin suorum numerum conjugio uteiilciii.sivo
r Al., vicinitalem rnarern sive feminam. i Et ante eos Saiurnillus uxo-
'' A,l., capreoium. res ducere liberosquecjicjnerea Salana esse pronuntia-
' lliijusmedi fuii error Encralitarum, de quibusi bat, leste Epiphanio, Iireresi 23, qui similia allribuit
E-i-ii-ns An_.usiinus.iii lil). <le rlaires., cap."2o : apnstolicis haereiicis, lib. n, haeres. Gl.
t M-piias, inquii, daimiant, alque omnii.o pares o-is f Kditi ct niius Ms., jushionisvocem
' -
k\)_ HESAiiiMEROSLIB. i. 7 30
ininis exspectari Cfeaiio,"revelala esi (ides, et.eyi-j A ad iniuenda quae in corpore ipsitts inundi, %u]crna '
;'
rienier dogin.iverilatia emicuii. I>>eo piiiiiiquod di- suiit, sieuii ahiriia ralionalis iri ea debet erigi,
citur. Faciamus, rina osteiidiliir triuiii persoripnim quoe iri spirilalibus! natttra maxiriie excel-Juiii, ui
opeiatio; in eo verp quod sequiinr, nd iniaginemel qu.-E.sursumsunt sapiat ,iioh quaesuper.'terxam. Ue-
silhililudinem riOstram, una et a:qu;ilis subsiantia . ne autem addiiur. „:.-..' -•-.-;•
ejusdeni sancirjeTfinitatis ihdicatur. QuomPiioeiiirii ' Et pnesii piscibus mafiset voldiilibuscozii,elbe-
tina esset imagoet jsimiiiimlo,si ininor Paire Filius, stiis, universmquelerrm, omhtque repliii quqd 'mo-<
si miuor esset Fjlio Spiriius sanctus, si non coiisub- veiur in lerra; qttia nimirum in lioc iiiaxime fai-tiis"
- slanilalis ejusdem potestaiis esset gloria iotius -Tri- e,st hoir.oad iinaginem Dei, iii quo irrsiliphabilibus'-
iiitaiis? aut qiiomodo dicerelur Faciamus, si -triiim antecellit: capax yidelicel ratioiiis coriditus, per
in uiia deitate pefsonarum cooperatrix virtus non quam et creala qiia^quein mundo reote gttbernare,-•'
csset? neque eiiim angelis a Deo clicipoteiat Facia- et ejus qui cuncla creavil b possefagnitioiie peffrui.
uius Iioniinem"ad imaginem e.t s.iinilitudiiieiii^no- Iu qttb honore^jrisuus , si iion irilellexerit Ut behe 1
slraui, qiiia nulla prbrsus ralib sinit ul Dei etaiigW agat, eisdem ipsis aninianlibus c inseiisatis, quibus1
Iorunitiriam esse eamdemqne imaginem sive simiii- prxlalus <3st,comparabiiur, sicul Psalmistanesiaiiif'
ludinem credamus. In qno autem silhomo factus ad &'(Psal, ' xLvui, 15).
imagiiiem et similiiudinem Dei, testatur 'Aposiolus,' Et cfeavit Deus Iwininemad iihagiriemstiam, cia:
cum nos solener admonet ut hanc quam in pfimb ,'imaginem Dei 'cfeavitillum. Qubd prius dixerat, ad
parente perdidimus, per gratiain ejusdem Conditoris imaginemsuam.','"'cdhlirmaiibhis graiia gemiriavit,
recuperenius i» nobis. Kendvamini,inquit, spiritu addendo, ad iinaginemDei creavit iiluih,- m diligen,-
vienlisvestraS,el ihduile novum hominem,quisecun- tius inculcaret npbis qualesa Deofacii suriius,et sperii
dum Deiimcreatusest, in justitia, sanclitate, et veri- recipiehdse Det iniagiriis arctiiis nostris riieiitibus
taie (Ephes. i.y, '2.5). Cfeatus est eigo Adam novus .irifigeret ne qui in imagine Dei ambulamus ,'vane
Iioiiibde terra secttnduriiDeum, ui esset justus.san; coiiiurbeiriuf, thesaurizahtes inincerto divitiarum,
ctus et verus, subditus et huniiliier aclhserehsgratiai sed exspecienius poiius •D.oniinumsilieiiiesquaiido
sui Goriditoris, qui aeternaliter ac perfeeie jiistus, veniamus ef pafeamus anle faciem cjus, certi quia
sarictus et vetus exislil: qui quoriiam pulclierrimam cum appanierit, similes ei eririius, quohiam videbi-'
hanc novitateai iri se divinae imagiiiis peccando iiius euui s.iculi est: Quod auteui nuiic dicitur, ad.
corrupit, cbfrupiamque ex se prosapiam generis imuijiiiemDei creavit illum, cum superius dictum sif
hiunani proereavi.t unde venit secundns Adam, id ,„ faciamusqd imaginem nouram, siguiiicat qUodrion
est, Doiriinusipse et eondilor nosler, natiis ex Vir- id agatilla pluralitaspersonafum, ut plufesdeos ifa-
gine, Cfeatusincofrup.libililei atque incoiriniutabili- dainusj sed Pairem et Filiuiii el"Spiriiuni sarictuni,
ter ad imagrneni JDei,iriimunisomnis delicti, etple- prbpier quam Trinitaieih dlaliim esi ad imagihkh;
iais omnis gralise et verilatis, ut iniaginem innpbis ?iostiflw,uiium;Deiiri,iaccipiairius,propterqUbddictuiri:
suam ae siinilitudinem exemprjs suis restaurarel e.t est adiinagineni Dei..'-""" . " "'- -
d.onis.Ipse est.enim novus homo veraciter securi- Masculum,ei feiniham credvit eos. 'PJenius in se-'
i.liun Deum creatus, quia nimirum ita veram de queriiibus, tinde cl qubmodo protoplaslos fecerit
Adam ;carnis .substanliara suinpsii, iit tiiliildeillo Deus exponituf. Sed nuric bfevitalis causa'd tantuni
yiiii sordentis traherijt : cuius-exempla pro capiu cieali releruiituf, ut sexli diei opefatio ac :.septiini;
'
iiostro sequi, cujus adhaereredbnis, cujus pbtempe-. dedicalio cum, csetefis expliceluf, ac sie ex tem"
rare inaridaijs, li.o.cest.imaginem Deiquam in ve- pofe liberhis et Iibc et alia praeiermissaquai;erant.
teri lipmirie.perdidim.us, recuperare iii novo. Noii reiatu digna dicahtuf. Masciilum aulem uiiuin el fe-
ergo secu.ridiim eorpus, sed. seGiindum.intellectum minam iii priniis cfeavii Ileus .uiiam!, nori ut ani-.
inei.lis ad imaginem D.eicreatus esl homo.; Quan- niantia csetefa , qttrein singulis generibus ripii siu-.
quam etipsein cofpore liabeat quamdam,pr.opfieta-^1 gula, sed pIuEa;cfeavit,;Ht per hpc Iiuinanuni gerius-
lem quaehocdndicet, qupd erecla slatura est fncius, arctipre adihvicem copiila charitatis .constriiigeret,
ut Iioe ipso atlmoneretur, non sibi terreiia esse.se- quod se ex uno totupj parente ortum esse meminis-,
ctanda; velut pecoru.ii), qnorum voluptas omtiis ex set; cujus causa unionis Scriplura sacia cuiii dixit:;
terra est; unde a in altum cun.ctaprpua atqne ])ro- El_creavitDeus hominein,ad imggjnemDet creaviiil-.
siratasttot, juxta "quodquidanfpoetaruni pulclier-, lum, sta.limque subjungeiet: M.asctiluni. et_ femiiiani
ijineac verissime dixit: .. -.'.,,;.... . creavit eesr, noluit adderej.ad iinagineriiDei creayit
Pronaquecumspectentaniirjaliacsetfiraterrain, eos,, femiha eniriuad imaginem JM creata -est,.
Gs hornini^ublimededit; coeluni(|ue'videre,
- Jusist et erecldsad sidera tollere viiltus. ' ' secunduni.id qhod.et jpsa Iiabebatmenfem ratipna-
(Ovid,1.1 Metam.) lem ; sed addendum lioc de ilia hon';pulavit Scri-;
"
Congruit ergo et cprpus ejus ariitriaeraiibnabiliv" plura,quod pfopter unitatem conjunclionis eliam;iii
pon secuhduni lineamenla.(iguras<|uemeriibrofinn , illa ihtelligehdumreliquif, iihoomni quod de eis or-,
sed.polius-secundum id quod in co3luriiefe.ciuii)est, tum est genere humariouriielligeriduiriessesignay.it.;.
" Leg. in tcrram. < Flor., sensalis_. '<- -:
'"
- &}>Kposs%"'." ".".-.-
...•; , , l] Editi luric.
5| RLD.-E VENERABILIS01'ERU.MPARS II..— EXE-SETICA CENUi.NA.r" 52
O.iiiiisesihiiUotnoetiam nunc inquanlum rali.me iit.i- iA mus \irissauciis atque humiliter Deo seryientibus <•>
iur, imagiriemin se Dei habel; unde ilisit Joannes: . aves oiisequiuniprsebuisse, et rictus bestiarum ces-r
Erailux vera, qumiUuminatemnemhominemvenien- sisse el veiieiiuuiiiocere non potuisse 'serpeuliuiiu.
lem in liunc mundum (Joan. i, 9).!Ipsum est enim DixiiqueDeus: Eccededi vobisomnem.herbam af-
luuien de quo Psalinisla glorialur in Domino dieens : ferenlemsemen super lerram, et universa ligna quw
Signgtumest superjws luinerivultustui, Domirie(Psal. hdbeiilin semetipsis semenlemgeneris sui ut sinl vo-
iv, 7)i Et quidera apte hoc in loco masculus et {emijia bis in escam, et cunclis animantibus ierrm omnique
creati esse conimeraoranlur, tainefsi modus ejusdem volucri, ei uriwersis qum moventur iii lerra, el in
creaiionis necdum referatur ut yidelicethabeat locum. quibus esi anima vivens, ul c habeatisad vescen-
corigruuni sermo divinse benediciibnis,de quq.se- dum; Jam hic patet quod ante realuin ifominis nihil
quilur : nnxium lerra protulit, nullam iierbam venenataih,
Benedixilqueitlis, el ail: Cresciteet multipiicamini, uuilam arborem sicrileiu cum iiianilcstc dictum sil_-
etreplete terram, el subjicite eam. Ilseceteniin mul- quod oiiiiiis herba etuniversa ligna daia d homirii-
tiplicatio honiinum et repletio lerrse rion nisi per bus ac yolaiilibus , terrae quoque ariimaiuibuspun-
conjuuclioiiem erat niaris et femirfa; perfi.ienda. Si ciis in.escain , patet quia nec ipsae aves raplu iufir-
aulem beriedlctione Dei crescit ac multiplicatur ge^ B morum alituni vivebant, nec lupus insidias explo-
nus humanum ; quanta suiil maledictioiie digni, qui rabat ovilia circum, nec sefpenti pulvis panis ejiis
prohibeiit jiubere, etdisposiiionein coelestisdecreti eiat, sed-universa concordiler lierbis viienlibus ac
quasi a diabolo repertam condemnant ?,Noii ergo fruclibus vescebanlur arborum. Sane iiiler haic nec
da^nriaiidaesunt nupliae, quas ad propagaiionein gc- praetereiiiida nasci quxstio quimiodo et immortalis
neris hutnani, terramque replendam, supernaegra- sit faclus homo prru aliis aHiinantibus, et iiiiiilpini-
tia benedictionis instituil; sed uiagis honorauda, nus acce.erit communiler ferreiiain cumMilis ali-
majofe est digna beiiedictione virginiias , quaepost- moiiiaui. Iu qua intuenriumliobis est quiaalia est iiii-
quam lepleia est terra hominibus,.casta menle simiil morlalitiis carnis quam in prima cbiidiiione in Adaiu.
et corpore: Agiium qiiocunqueieiit, idest, Domiiium ac"c< piiuus , ,alia qiiam nos iri resurreciioiie per
Jesum in ccelestibus seqtti, et caniiciini iiPvuni, Christurii accepturos esse sperauius. l.ta quippe
quod nemo alius polesl ei canlare, desiderat. Deus iniinmiaiis factus est ille, tit posse non mori,'si
namque aeDomintiS nosler,qui inprimordio mundi non peccaret; sin autem peccaret, moreretur. Iia.
nasceniis lcminanrex virili laiere ioriiiavii, ut mu- vero iiiiiiiorialeserunl filii resurreciionis cum eruiit
lua illorum coujunctione terraiii esse 'i.mplendam.dn-. sequales augelis Dei, ut nec mori ultra, nec peccare
cefet, ipse in fuie saeculi assumpsit virum de earne :C possiul. Ideoque caro riostra post lesurreclionem.
Virgiriis, toiius contagionis experlem., tota diviniia- nulla c eget refectiohe ciboruiii, -quia ei iiulla sup-
iis plenitudine perfecium , ut virginitaiis. segloriani petita faine," vel lassitudine vel alia qualibet infir-
polius quam nuptias diligere probaret. mitaie defectio. Caro autem Adaeante peccalum ita
Et dominamini.piscibusmaris , el volalilibus ccsli, est imriibrtalis cfeata, ui, adminiculis adjuta''teiiipo-
el universisunimaiilibusqum moventur super terram. ralis alimoriiae, mortis expers ac doloris existefet,
MeriU)quaerilur in quaui ulilitalem homo domina- dbiiec corpofalibus incfemenlis ail iliani usque per-
lum iirpisces, et volucres, et aniinanlia lerrse duetus aetatem quae Cohdiiofi placeret; lum creata
ciincia, percepefil, vel qubs ad usus, qusevesolatia, pfogeniemttlta hujusmodijam, jubente ipso, sumeret
Sinl hu!C* creata liomiiii, ,si. iiunquam peccarel: ettam de iighp vilaa, ex quo.perfecte immortalis effe-
cni sicut sequeniia Scripiura! liujus deelaraiil, non clus, siistentaculacibi eorporalis ulterius iiullarequi-
liasc nd escam h sed lieibaesolum et aiborum sunl, reret. Sic efgo immorialis el iucorruplibilis est con-.
frucius in prima conditipne concessi, nisi forte di- dita caro primorum hominum, nt eamdeih suam im-
leuduiii est, qttia piccaturum presciebat Deus ho-" iiiortaliiatem atque incqrruptipnem per obseryahiiahi
iniuem, el mbrialem peccando futuruiiiquem imiiior-' miindatoruhiDei custodirent; in quibus riiandaiis et
laleiti ipse creavit, ideoque ea illi soiatia pfimordia- D hoc erat, ut de lignis paradisi concessis vesce-
liier instituit, quibus suam fragilitatem morialis reiitur, ab ihterdicli aulem se esu lemperar.ent, per
posset tueri, vel aliiiientuiri videlicel exliis , vel liorum ediiliuin itiditas sibi iriimorialiiatisdona con-
induineiniini, vcl laborum , vel iiinerls, halieiis ad- servarent, in illius tactu ruinam mortis inveuirent.
jumeulum. Nec quaesitudignuni esl quufe non etiam Sic vero incofruplibilis et immorlalis in iitie erit
liunc cunctis homO dpuiinetur animaniibus ; post- caro nostra ; ut, ad .simiHtudinemangelicae subli-
quam enirriipbp suo Cpndiloii subjeclus essenoluit, mitatis, in eodem semper siatu permaneaf, neqpe
perdidit doriiiniumeorUm qiisesub Condilor jufi sub- cibis corporalibus ,. quippe qui In vita spiritali iiulli
jecerat. Denique tesiirnoniuih pfinvsecfeaiibnis legi- erunt egere possit. Niim quod ungeli cuiri patriar-
« Ita omiies Mss. , se<iEdiii , creali hqminis. advefsus Joyiriianum, cap. 10.
•>Aiiie diluviuirivescenda;carnis cojiiam iion <»s.-e -« Ed. etCorb. , habeanl.
factam iloceui Terluliianus, lib. deJejuiiio , cap. 4'; d Ed. addunt sinl, quadcefte supplendum videlur,
I iri Geu., Basilius oiat. 1 de ieju-
Orig., -huiii.il-.' • c Al., egcbit.
liip, CHry.ost., horn. 27 in Geuesiin, llierpuim., :ib.
63 IIEXAEMERONLIP>.I. 54
<Uis manducasse leguntur, non iiuiigeiiii.r.causi, scd /__. Compleviligitur die septimo Deus opus suum qvod
iieiiignitalis agcbanl, utvidelicct haec agendo dulcitis fecerat. Quia dierum quos fecerat summam c in eo
homininus quibus apparebant d congruerei. Domi- . tcrmiuavit, addilo ipso septimo, quem Sabbatuia
-iiusquoque post resuneclionem manducavitcum dis- dici et esse voluit, eo quod eum mystica prse caete-
cipulis , non ut indigus refeclionis sed ul veram se teris benediciione ct sanctificatinne donaret, ut se-
;,ppst morlem recepissc cainem iuotisirarct. quentia docent. Unde eiiam dies judicii et cnnsum-
; E-l factum esi ita, id esl, ut dominarelur horno maiionis srcciili.quia post septitinm Sabbati ventura
«cunctisquae iri terra vel aquis cr<'ala sunt, el ut est, oclava in Scripluris nuiicupaiur, videlicet qnia
-f.icullatem poiestatemque edendi de frueiibus terrrc sepiem soli prreces.serint. Dicium euim est in titulo
r-eumvolatiiibus Coeliet ariimanlibus lerra; perciperei. psalmorum : In finem in hymuis pro oclava psalmus
. ViditqueDeus cuncta quoefecii, et erant valde bo- David, qnod de die judicii scriptum totus sequentis
-na. Quia de singulis Dei operibns Hiigulaiiin fueral psalrni tcxtus docet, in quo" iram venturi jndicis
-diclum quodvideret ea esse bona, recte iu coriclu- timens propheta exclamal: Dominc, ne in ira tua
•sipne, perfeclis omuibus, posimm est cum addiia- arguas me, neque in furore tuu corripias me (Psal.
,menlo, quia vidit cuncta qumfecit, eleranlvalde bona. vi, I), etc. Scd et dies duminicrc Resurrectionis cum
Sed quscrilur meriio, fjuare rie lionune laclo non sil B post lot dicrum rnillia ventura essei, oclava tarnen
'-adjuriciuinsingillalim : Et vidit Deus quod essel bo- el ipsa dicta esl in titulo alterius psalini, qua niini-
num, sed ipsius magis facluia inler crclera univor- rnm scptimam seqiiebalur, lit scptiiiianac scquenlis
; saliter laudando reservetnr ? An quia prrcseiebai prima exisleret,id csi.eadem ip^a inqua in principiu)
Dehs homiiiemipeccaturum, nec iiisurjeiinagiiiisper- dixii Deus Fiat lux et facta est tux. Qucm qu.idem
feciione marisurum, nun singillalim, sed cuiu c.fte- psalmum dc Resiirreclionc rioininica scriptuin pro-
;ris eusn dicerc voluit bonum, velul intimans quid bat ipse qui in eo loquitur, dicens : Propter miseriam
<-'Sselb futurum ? Honio igitiir anie peccauim et ih inopum el gemitum pauperum nunc exsurgam dicil
suo.utique gcnere bonus erat, sed Scriplura pracler- -Dominus (Psal. xi, 6). Poiest auiem recte accipi
iiiisil hoc dicere, nt potius illud diceret qnod fuluriiin complevisse Deum die septimo otuis suum quod fe-
;alii]ttid prsenunliarei. Deusenirn naiurarum optimus cerat, eiiam in eo quod ipsum diem benedixit et
conditor, peccantium. vero justissimus ordinaior est, sanctificavit. Neque eriim nulliim opus est benediclio
irt eliam si qua singillalim Jiuul delinqueudo deror- et sanctiiicatio. Neque Saloinon uibil operis fecisse
iuia, semper lamen universitas cum eis pnlclira slr. dicendns esl, cum templum quud fecerat dedicavil;
; El faclmn esl vespere et mane dies sexlus. Igitnr imo eximium Dei opus est, cum ea quae fecit beiic-
" d
^perfeclisunt cwli, et terra, el omnis ornattts eoruin. diciione acsanctificatione rvierna glorificavit. Deni-
Senarium liumerum conslsl esse perfecium, qtiia ipie de hoc operc quod in rclerno die Sabbati faeil,
•primus suis partibus impletiir, sexia viilelicet quod dicit ipse in parabola iidelium «crvorum : Amendico
eslunuui, ellertia qusesuijt duo, et dimidia qute sunt vobis quod prmcincjetse, el faciet illos discumbere, el
iria. VJnumetenim et dimiei tiia faciuntsex, qualcin transiensminislrabilillis (Luc. xn, 57). Qui enim prse-
monadibusiitimeris nusquani praeter hicinvenics, sed cingit se, qui discubituin prap.parai,qni transit, qui
neqtiein decadibus pncler vicesimiimct nciavum nu- Hiinistraf, uliqiie'operatur. Sed his lamen verbis om-
. roefum. Sex ergodiebus pcrfecit Deusornneruornatum uibns hihil aliud inliniatur, quam quod sanclos suos
coeiiet lerrae, utqui omnia in mensura elimmeioel Deminus in scternumbenedicit et sanctifical, id est,
jinndere constituit, ipso etiarn numero in quo ope- visione suaegloiise post opera illorum bona quae do-
raretur sua opera doceret esse perlecla. Comple- navit rehiunerat.
vitque Deus die sepiimo opus suum quod lecerat. In El rcquievil die septimo ab universoopere suo quod
alia translatione dicilur quia consummavit Deus in patrarat. Nonquasi lassus ex nimio labore Deus instar
diesexto opcra sua qum fecit. Quod nihil oinnino huhianae fragililalis completa mundi fabrica requfe-
qureslionis afferl, quia maniresta descriptione quae .vVit; sed requie\is^e ab univer&oopere sno dicitur,
iii eo suni facla declaranlnr. Sed meriio qtwritur quia novam creaturam ulira insliluere aliquam ces-
qupinodo uostra Edilio, qnae de llebraic» vcritalis savit. Solet namqtie Scriptura saepe nominc requiei
fonle descendit, complevisse Deum in die seplimo cessalionem opcris sive sermonis indicarc, sicul in
dicat opus suum quod fecerat, iu qtio nihil novum Apocalypsi de sanctis animalibus : Et requiem, in-
cfeasse commemoratur, nisi forte ipsum diem sepii- quit, non habebant die ac noctc dicenlia: Sanctus,
-friumtunc eum fecisse, atque iu "ejus faclura opus Sanctus, Snnctus, Dominus, Deus omnipolens(Apoc.
suum complevisse dixerimus, quod eo faclo mcn- iv, 8). Pro eo ui dicerel, non cessabant lisecsemper
^uram numerumque consnmmaveritdieruiii quoium decantare. Nam maxima et unica sanctis est requies
circuitu omnia dehinc saecula ad finem usqee pro- in ccelo, laudem summa; Trinitatis, quae Deus est-,
cttrrerenl. Nam in revoluti»ne tempnnim ociavus indefcssa voce dicere. Polest vcro altius inlelligi
idem qui et primus compulaiiir dies. requicvisse Dominumab omnibtis operibus suis, noti
a Duo Mss., congrucrent.y T-Al., i» eis.
b Al., facturum '; Flor., vrr.iurum. <iEdiii, glorificai.
;;S5 :-" OED^: VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. >.S
euin.a sciliccl ppus habuisse b illis operibus suis in A islud rjestimari,quod inEvangelib dicit: Ipse Patef
quibus: requiesceret, qttippe;cujus requies iii sei|iso, riieiis usque modo eperalur, el ecjooperor(Joan. v,
sine iriilio ac- lerminb sempervera esl, sed sola bo-. 17).:Respondens,videlicet eis qui propter requiem
. iiilalis sure causa fecisse opera, qnae in-ipso requie-. -Dei^ Scrlpturae liujus aucloritate anliqiiituscommeni.
. seerent : qnod e: cohtrafjo faciliusiiitelligitur, cuin.,. datam, Sabbatumab eo lion observari querpbanturi
iiieniinerimiis hunianam indigentiam pro hoc rtiaxi- Cessaverat enim septimo die a eorideiidisgeneribus
nie laboribusquptidiaiiisinsistere.iit iivppefibus suis creaturae, quia ultra jam hori.condidit aliquageuei
requiem percipere possit, dicente ei Domino : Iri su- ra riova ; deinCeps autem usque nunc operatur eo-
dore vullus tui vescetis panetuo (Qenes.ni, 19). Deus ; rumdem generum adminislrationem quas nuncinsti-
auiem; qui ante creationeni muridi acierhaliter' in tuta suntj d nori ttt ipso saltem die seplimo poieiitia
seipso perfectapaliabebat requiem; ipse;eliam creato . ejuscceliet terravpmniumque rerum quas cohdideriit-,
mundo, non in operibus quaefecit, sed ab binnibus gubernalione cessaret, alipqnincontiouodilabereniiir.
quae fecii c-peribus requievit_ ul poie nihil haberis - Huc usque pfimordia mundi nasceniis juxia sm-
secum necessitalis in'. creatiiris fequiescefe sui, sum litterae dixisse sufficiat; iibet aulem paucisin-
quin potius creaturis rationabilibus ipse requieni limare ut etiam ordo sex illorum, sive septein.
e
prseslans,cum in seipso c perfecie semperfequiescal, B dierum jn quibus factus est, totidem ejus aBtatibus
eoque bono beatus sit, quod ipse sibi est. convCniat.Priiuus namque dies iu quo dixil Deus :
. El benedixitdiei scplimoet sdnclificuvitillutn. Illa Fiat lux, elfacta est lux, prima; aitali coiigruit,. iii
videlicel benediciiorie.etsanclificatione quam populo cujus iniiio mundus idem faclus, el homo in deliciis
suo in lege plenius inlimat dicehs :;Memenlout diem paradisi voluplatis positus est^ uiri prseserite gralia
Sabbati sancliftces. Sex.diebus operaberis, et facies sui Coridiioris, inalorum omnium liber ac uescius
pinnia Operalua: septimoautem sabbaii Domini Dei fruereitir; sed hic dies ad vesperam jam ccepit de-
iui, non facies omne opus (Exod. xx, 8). Et p.-iul;> clinare, cum protopjasii peccando felicilatem palrise
.ppst : Sex enim diebus fecit Dominus:fiteium eifer- ccelestis perdiderunt, alque in hanc convallem
ram, mareel omhid quqi in eis,sunt, et requievil in iacrymarum dimissi suht> quod etiam significaiuiu
die.teptinm, (Exod. xx, II)-. Idcircp benedixit Domi- est hora tepippfis- illius, cum Adarn post culpaiiii
nus dietn septiriiuniet sahcijficavit eum. Quae pro- praevaricalionisaudiyit Dominum deatribulatitemin
fectpbeiiedictipVetsanctificatiodieiseptimi in typuiii paradiso, ad horam post ineiidiem : deambulavit
mtajoris benediciionjs ac sanciificaiibtiis;facta est. quippe Doniinus, ut se ab homine_ in cujus corde
"Nam sicutper crebras, imp quotidianas in lege vi- '. quietus manserat, recessisse signaret; et hnc ad
ctimas, sanguis Doiniiiicrepassionis, qui semel erat -**horam post meridiem, ut lucem in se lionib divinaa
prosalulemundi enundendus, sjgnabatur • ita eliam cognitionis feryoremque divinae dilectionisminora-
per requiem diei septimi, quaepost ppera sex dierum tum esse cognosceret. Plena autem vespera.diei hu-
semper celebrari solebat, praefigttrabalur maguns jus advenit, cum crebrescentibus vitiis humani geuer
iile dies Sabbaii, in quo Dominus:semelin sepulcro ris_ corrupta est opiuis lerra coram DeOjet Iniquitate
erat requielurus, completis ac perfectis in die sexlo repleta, adeo ut deleri' di.Iuyiooinnis caro, praeter
pmnibus bperibiis suis, quibus mundum, quem in quos clausefat arca, mereretur»'•. . . -
die sexto perfecerat_jam. perditunf restaurabau In Secundo die factum iirmamenliimin medipaqua-
qup etiam die quasi antiqui fecolens ppefis, aperio rum; et secunda setelesaeculi, arra iii qua reliquirc
"sermonedeclafavit salyationem se jam rnundi per- generis humani, et semeh, ul. ita dixerim, seiiuen-
lecisse.' Cum enim accepissetacelum, dixit,:.Consumr tium servabalur aetatum, ppsita est in medio aquar
mgium est, el. inclinulo capite, tradidit spiritum rum, quas certalim hinc rupti fontes omnes abyssi,
(Jodn. xix, 50). Sed et hsec sahciificatio acbenedi- inde apertaeCijelicataiacta; fundebanti Sed et iiic
ctio septimi diei, et requies in illa Dei post opera inclinatus est ad yesperam dies, cum se. naiioiies,
"suaValdebona designayitqupd nos singuli ])ostope- jj » oblitse prbximaevel ira; yel ihisericordia; Dei, contu-;
ra bona quaein nobis ipse operatur el velle el perli- lissent ad aedilicandam supeibiaj lurrein; plenam
cere, ad r.eqtti.emlendimusvitae coelesliSj in qiia vero accepit yesperam quando cum confusione lin-
aelerna ejus'.sanctificalipne et benedictione.perfrua- guarum humani geheris est discissa societas.
mur. Unde bene idem dies septimus vesperam ha- Teriio die eoiifluentibusin loca sua aquis, arida
buisse non scribitur, quia nimirum perpettiam no- apparuit terra-, et mox herbis virentibus ac fronden-
slram in illo requiem sigiiificat. lihus est veslita nemoribus; et rctatis initip tertise
Et beuedixit, inquit, diei septimo et sanctiflcavil separatis in loca sua genlibus idolplatris, quarum
illum, quia in ipsq cessqveralab omni operesuo.,quod prror instabilis, <et vanis siiuulacrprum .dociri.nis
creavk Deusut facefet. Id est, complelo mundi or- tanquam ven.lisomnibus rnobilis, maris nomine bene
hatui cessaverai, ab instituendis ultra novis rerum signilicatur,semeiipatriarcharum ab eorum spcietate
gehefibW. Neque huic senteritise contrarium debet direiiipittm esij ac spiiiiali' fruge fecundatum, di*
a Al., deest scilicet. d Flor., ut ipso^ unus Cofb., ila ul ipsot
*>M.,ullis. , ,, * AI. addit mundus.
c Al., perfeclo.
-- -
f5f IIEXAEJIERON LIB. I. gg
icente Dominoad Ahraham : Exi de tcrra lua el cogna- A 1 Adam ad imagincm suam, ac dc lalere rjus dormien-
tionetua, el dedomo patris tui in terram quam nwn- -lis feminam creavit Evam; sexla rctatc saeculijntcr
ttravere libi; faciamquete in genlemmagnam, el benedi- multos reprnbos, qui merito-serpentibus comparari
camlibi(Genes. xn, 1), elc., usque dum ait: Atquein te poterant ac besliis, proplcrsaevitiam scilicct, et qnia
.benediceniuruniversmcognationesterrm. In qua videli- toto animo lerrestnbus inlucrere curis vel illeccbris
•cetgentcdiscreti ordiues fidelium quasi herbaevircn- nati suni; el sancli in plcbe Dei perplurcs, qui ad
4e"s, ct aibores pomiterrc, cx una eademque terra simililiidineiiunuudoruiii aniinalium verbum Dei m-
--»prodibanl, h suscipientes imbrom ccelestemdivino- minare, iingulani disrretionis in via lenere, bonsa
Tiimeloquioriim.Venun hic quoquead vesperam ver- operationis jiigum divinse legis portare, et de velle-
^gere ccepil dies, cum eadcm gens Israelilica, etii- ribus opus sunm calefacere noveruni, quorum ia
-ilenl pairiarcharum et caeremonias da'ae sibi legisi Evangelio uirnrumque nientio esl idonea, inter quos
.abjiciens, exterarum gentium et pnllula sceleribusel seeundus Adam, mediator Dei videlirei et hominum,
servilio depressa est. Supervenit jam vrspera, quan- in quo tota plenitudo eral imaginis Dei, in miindo
-dpipsa gens una cum rege quem sibi iieglectoDeo, apparuit, ct de latero ejus in cruce dormientis exivit
elegerat alienigenarum est gladio maxima ev partes sanguis el aqua, de quibus s-icrnmontis nascitur ac
deleta. 8 nutritur Ecclesia, qu.v est maler nmnium per orbem
Quario die niininaria coelum acccpit, et quartai vera vita viveniiuni, quod Evae nomen sonai. Undo
rclale prrefalus Dei populus nova est laclus elariiate; de eisdem sacramentis dicit ipse Dominus: Qui man-
;conspieuus, per impcrinm David et Saloirioriisalio- ducal mecimcarnem, et bibil meum sanguinem, habet'
rumque rcgum Deo auciore regnanlium, per nobilis- vitammiemam (Joan. vi, 53). Cujus diei vesperam
simurii illiidquod Snloinon Deo cpndidit lempliim,, jam iiiinc appropinqnare cernimus, cum, abnndante
per sigua prophetaium, quae cimclis rcgum r eoruin- per ornnia iniquitale, refrigescit charitas nmliorum.
•demnoii destiterunt floreretemporibus, perque illudI Advenieiautein mulio tenebrosior caeteiis, cum, appa-
-maxime, quod primo ac pra;emineniissimo reguml renle homiue peccati, filio iniqtiita(is,qiii cxtollittir ei
sibi phceiilium juravit Dominus dicens : De fructut elevalur snper omne quoddicitur Dens, aut quod coli-
iienlris lui ponam super sedemd meam(Ps. cxxxi, i J). tur, tanla fueiit tribulaiio, ut in errorem inducantur,
Verhm et hic ad vesperam dies inclinari cmpit, cum) si lieri pntest, etiam electi. Suhsequente stalim hoia
post niodum et reges iidein et popnli, lcrnplum le- universalis judicii de qua scriptum cst : Verumtam n
jgesqiie Dci spernenies, vastati ac dilacerati sunt ab) Filius hominis veniens, putas, inveniel el 'fidem in
- liostibus. Giavissima vero ei non solum vespcra, sedI terra (Luc. ivm, 8)?
nox sueccdit, cum tolum illud regmiin eversum, lcm-• iQ Seplimo die requievit Deus ab omnibus operibus
plum incen^um, populus est in Bdbvloniam captivuss suis, et sanciilieavil et benedixit illum ; cl septima
pmnis abduetus. est sstas perpeturcquietis in alia vita, in qua reqiiie-
-; Quinto die produxerunl aquacjreptilia animarumi scil Deus cum saiicns snis in seieinum posi opera
viventium, et volnlilia volantia super teiram sub fir- hona, quaeoperatur in eis per sex liujus ssi'culiaaia-
rnamento coeli; ct quinta aetale creverunt filii trans- tcs. Hsecautem aelassummse pacis et quietis irr Deo
migralionis, ct multiplicati sunt inliabylone, qiioa e quidern est, et erit sempiterna ; sed hominibus uine
ssepe aquarum nomine designatur. Quorum plurimii crr-pit, quandi) proiomanyr Abol corpore quideru
ibidem quasi in aquis pisces residcre, e quibus tamenii sedem sepulrri, anima vero gaudium vitre |icrennis
eranl nonnuUi qui velut ceti magni dominari magnis s mlravit, ubi vidit requicscenlein pauperem dives
fluctibus sseculi quam servire studuerunt, quia uullo o ille, cum apud iulcros ipse torqnereliir. Perseverabit
lerrore ad idololalriam depravari poluerunl. Alii, i, iiutem hic sabbaiismus animarum sanctaium usquc
soluta caplivitale, quasi acceptis pennis libertatis, add ad fincm sirculi, et cum ullirna aetas sseculi post
''•-"lerrainIsrael rcversi sunt, et instar volaniium totaa vesperam suam, de qua prsefati snmns, finem, inler-
jnientioiie coelestia petebant, ila ut etiam lemplum n Iccto per DominumJesum Aniichrisio, " perceperit,
a.c civitatem Dei .reaedificare, Icgem quoque ejuss v lunc et ipse sabbatismus majori benediciione ac
summa instanlia rcslaurare, nilerenlur. Sed appro- sanclificatione reFurrectionis ad vilam perpetuam
piabat vespera, cum postmodum, inier alias scele- - corporibus donabilur. Et ideo bene sepiimo diei ve-
rum teuebras, etiam domesticis contra se inviccm n spera successisse nou legitur, quia trisliliam qua
dissidere conflictibus, palriseque suse Komanis ipsi ii terinineiur septima hacc aetas, nullam habebit; quin
fuere prodilores; qure et advenit, cum eos non solum n potius ampliori lselitia, ut diximus, octavae aeiatis
tribularios effici, sed etiam alienigenseregis conti- perficilur, illius videlicet qure per gloriam resurre-
gisset imperio subdi. clionis tunc incipiens, cum lisectoia vita transierit,
Sexto die terra jumenla, besilas et reptilia pro->• iiullo unquam (ine, nulla rerum vicipsiludinc, a con—
duxil, ouo etiam die creavit Deus hominem priinum n lemplando Dei vultu iransmulabiiiir '.
a Al., preacbant. c Au, perfecent.
'* Duo niss., suscipicnte. f llicdesiiiuni Ediii, atque hicdesinebal liber pri-
. *'Mss. non babciitconimrfi'/)!. mns ex illis duobus quos, antequam scripsiss.ct in
<J!ta Mss. Edili, tuam. Esdraui, Acca; antisiili riuiicupavit Reda, i.d quoi4
W F.EDJ; VENERABILIS OPERUMPARS IL —EXEGETIGA GENOINA 40
, «Istm gerieralionet cmli et terrm quandob crealm.jA tum agri, antequamorirelut in terrd, omnemque.her-
sunt. Hac conclusioneScriplura langil eosqui muri- bam regionis priusquamgerminarei. Quod si.In dis
dum sine initio semper fuissc aflirmanl, vel qui quem dicit, tempus intelligimus illud designatuuv
factnm quidem a Deo pulant, verum ,ex materia quando ante omnem hujus^aeculi diem facta sunt
quam non feeerit Deus, sed quse coaeierna ipsi omnia simul, faciiis patet sensus quod et herba et
absque iuitio fuerit Creatori. c Di.cilenim <>genera? arbor omnis s in ipsius ferrae subsfantia sit causali-
tiPnes cceli el terrae ipsum ordinem divinrc institu- ter facla priusquam visibilifer orirentur aut germi-
lionis, quo orhalus eorum per opera scx dierum ad narent ex lerrai Sin autem appellationem diei, ut
illam usqne perfeclionem, qua;superius est designa^ consequentius arbitramur, pro significationepositam
la, pervenit, juxta quod in Decalogo legis suae dixit accipiamuslemporis illius inquo mundus' iste per
ipse Conditor : Sex enimdiebus fecilDominus coelum . sex dies faclus et ornatus est, possumus intelligere
el terram,mareel omniaquaih eissunl(Exod.xx,H)_ quia nunc aperiius Scriptura voluerit explicare qpo
quod vero sequitur : In die quofecit Dominuscmium modo supra dixerit quia protulii terra herbam viren-
et terram, etomne virgultumagri anlequamorirelurin lem ei afferentemsemenjuxla-genus suum, lignumqtie
ierra omhemqueherbamregioriispriusquamgerminarel, faciensfructum, Non enim sie-in primordio rernm
h
iieqnaqttam meirioratae Dei senlenliae videri debet'*B haect.erra produxit quomodo nuiie ubi irfigalio ad-
advefsum, sed aperie intelligi, quja diem hoc loco fuerit aquarum, disponente Deo, terra ultro fructifi-
Scriptura pro omni illo tempore posuit quo primor- cat; sed mirabiliore prorstts opere Condiloris tunc
dialis creatiira forinata est. Neque enim in uho quo- anlequamaliqui fructus ex terra crescendo orirentur,
libet sex diefum coeliim factum est. ye.l sideribns aut germinarent, ' Campirepehle, montes et colles,
iliustratum, et terra esl separaia ab aquis, atque ar- lierbis erant ct arboribus copperti, habentibus con-
boribuset herbis consita; sed rnore silii solitp Scri- gruam altitudinem siaturac, diffusionem ramorum,
ptura diem pro tempore posuil, quomodo el Aposlo- opacitatem foliorum, copiam fructuum, quam non
lus, cum ait : Eccenuncdies salutis (II Cor. vr, 2)_ paulalim ex terra oriendo yel germinandOjet ac-
non unum specialiler diem , sed toium significat cessu incremerttorumproficiendo, sed jsubitoex illa
(empus hpc quo in praesenti vita pro seierna salnte existendo acceperunt. Nam et hunc magis sensum
laboramus. El propheia non.de uno specialiter die, subjuncla quoque videntur verba juvare, quibus di-
sed de pluiimo ternpore divjnaegralire dicit: In die ciiur: .-..'
illa audient surdi verbaiibri hnjus (Isai. xxix, 18); Nonenim plueral Dominns Deus super terrum, el
Caeterum difficile iptellecin est quomodo in e hoc homonon erai qui operareiur lerrahi, sed fons ascen-
die fecerit Deus ccelum et terram et omne virgultum.;•'• debat e terra irrigans vniversam superficientterrm.
agri, omnemque herbam regionis, nisi forte dixeri- Quis enirn non videal qliod haecdici non polerant
nius quod in maleria inforrni pariter omnis creatura de prima creatione terrap, quarido eral adhtic Inanis
sit facta, juxla hoc quod scriptum est: Qui vivilin et vacua, et lehebrsesuper faciem abyssi? Nunquid
mternumcreavit omnja simul (Eccli. xvni, 1)_sed hoc opus erat de plttvia non descendehte in lerra nar-
utique ante oinnem diem hujus sreculi.fecit, cui» in rari eo tempore, quo nec ipsa adhuc accipere plu-
pfincipio coelumcreavit.et terram, qriando etsiferra viam, riec aer dare poterat, eo quodloca utriusque
erat inanis el vicua, et tenebra;eranl super abyssum, adhuc aquae cuncta i complerent? Sed nec fons
in ipsius tamen terrae el abyssi, id est, aquarUmna- ascendere de terra ad irrigandarii:eam potuit, quan-
lura quasi per substantiani seminalem simuj condita diu tota legebalur aliysso; unde, ni' fallor, restat
latebant, quse postmodum ex his f opere Creatoris inielligi quod nomine diei supra cum dicitur : jTii
non siniul^rant prodttcenda; ideoque si hocdicimus, die quo creavitDominusDeus terramel cmlum, elc,
ad eumdem fevolviiur memora.ta questio finem, ut tempus sit intimatum illud sex dierum primorum, in
appellaliofiemdiei pro significatione temporis pdsi- qup universa muiidi est creatufa fpfmala, Ubirecte
tam inielligamus, illins vjdelicet, quo haec Deus iri j. "?memorat qnod non pluisset Deus super lerram, e.t
principio simul cuncta creavit: In die, inquit, <7HO iipnio nou esset qui operaretuf terram, ut ihielliga-
creavil DominusDeus terram el ccelumel omnevirgul- mus qttantum prima terrae germinatioa moderno
constalex minori GodiceCorbeiensi,in quo hoc loco fum tria principia constituerent omnium, Deum, et
Jegilur Explicit libef primus. Quae vero sequuntur exemplaf, et materiam, sicut Plato et discipuli ejus;
tisque ad Secundumlibriim, alterum ex dicatis Accae et ea incorrupta et increata ac sine initio esse asse-
episcopoConstituebant.Sedpostmodumhi duo libfiiii verareni; Deumque hon tanqiiani creaiorem mate-
UIIIIIIIcoaluerunl.cum scilicet sequeiiles tres libios riaj, sed lanquam artificem ad exemplar, hoc est
adjecit; uude praefaiusCodex,Corbeiensispost secun- idearn, iniendemem fecisse mundumdemateria. >
duiiiillum Jibrum iierum hafielExplicit liber primus. d AI., gubernaliones. .
:'' Al., istmsunl. •'•Al., 'in hunc dicm. Al., in uno die.
b Ita Mss. omiies in Viilgat-ilegitur creaia surit. ."*Al., opera.
'« Tales exsliterimi Arisioieles ciiiii suis et -Pialb," s AI,, ipsius omissoi«f. .',.'.
dequorumprimosanctus Ambrosiusjlib. i in Hcxaui.j 11Al., pfoduxerat.
fcap. d : «'Ipsurn miindumseiuper luisseet fore Ari- ' Al,, campi repenle omnesel coUes.,
stoteles usiirpai dicere; i de secundovcroait: < Tanr i Ali, implercnl.
lumne ppjriionisassumpsigsehomines, iit aiiqui eo- k
- Al,, meinoralUr.
.<_{ IIEXAEMERONLtB. I. . &
dislaret. Nam modo et irrigatione pluviarum lerra }_\ coniinua specie lanquam maris aut slagni, sed sicut
sponte germinat, el industria cullu jtie hominum videmus ire aquas per alveos-fluminum flexusvpie
rnulta in borlis satis ac ncmoribus procreantur ; sed rivorum, el eorum excessu victna perfundere, quis
Jongoaliter priina herbarum el arborurn esl peilecta r<on accijiiai nisi qui contenliosp spirilu laboral?
creatio, in qua novo summi opificis imperio terra, Polesl quippe etiam ita dicta intelligi omnis terrse
qnse arida parebai, absque pluvia el absque opere facies irngata, quemadmodurii dicitur omnis vtstis
liuiuano, repenle longe laieque multilafiis Irucliium facie colorala, elianisi non conljnuaiim, seJ macu-
repleia est gcneribus; sed fons, inquit, ascendebdle .Jalirn hat; prreserlim quia tunc in novitale lerrarum
ieira hrigans universam supCificiemterrm. etsi hon omriia, plura tamen piana fuisse credibile,
De hoc fonte ct ascensu ejus in leiram dicturi, qua latius erumpcntia fluepte dispergt atque dis-
piimo vidcamus quia prima iila germinalio terrre, tendi. Quapropter de istius fonlis magnitudine, vel
ciijus prsemi=sasenlenlia memiuil, Miieulla irriga- multiludiue, qui, sive uuam habuil alicunde eruplio-
tione aquaiiiih, Dco jubenlc, lacta est. IIujus auiem nem, sive propter aliquam b in terrrc occullis" sini-
fontis, qualiscunque eral, irrigalio posl vcstitam bus unilalem, ufide omnes aquaesuper lerram sca-
herbis ac lignisterram supervenit, quod ipsis eiiam _ lent, omnium Joniium magnorum aique parvorum
Scripturse syllabis probatur, qure poslquam verbo B unus Ibns.diclus est, per omnes diS]iersiones suas
prrcteriti tcmporis dixil, qnia cieavit DominusDeus ascendcns de lerra, et irrigans oinneiii faciem terrae;
cmlumeltetram,elomne virgutlumagri, omnemquehcr- sive etiam, quud est crcdibilius, quia non ail, unus
bamregionis, subjunxiimox verbo tcmpnris prrleiiti fons ascendebalde ttrra, sed ail, fons aulem aie?"-
plusquam pcrfecli : Non enim pluerat DomtnusDetts debat de lcrra, pio numero plurali posuit singuta»
super lcrram, et homo nnneial qui operarelurierram, rern, ut sic intelligaiuus fontes mullos per univer-
ostendens quod ante creatiouem virgulioium et her- sam teriani, loca, vel regiones proprias inigames :
barum pluviam Deusnon miseral; quid vero postea sicut dicitur miles, et mulii iniclliguntnr, sicut dicta
factmn sit, statim \erbo prseicrili tcmpoiis-unper- est locusta el rana ju plagis quibus jjjgypiii per-
recii subnexuit diccns : Quia fons asccndebale lerra cussi siini, cum esset innumerabilis locustaruiu nu-
iirigans universamsupcrficiemteirm, ipsa declinatione merus etranarum, jam non diutius laboremus c. >
verbi sigmlicans non hoc semel, seri sscpius esse Cum ergo dictum esset crcasse Deum lierbas, et vir-
geslum, dum non ait ascendit, sed ascendebat; dum gulia, uecdiim pluvia descendenle, neque homine
ascendisse dicitur fons e lerra, qui imiversam ojus existente qui operarclur lerrani, consequenter ho-
superficiem rigarct, merito quo ordine ascenderit minis creatio submferlur ac dicilur : Formavil igi-
C
qurcritur; neque aliquid obstal credi quod ita per tur DominusDeushominemde limo terrm, el inspira-
vices ad irrigandam eam ascenderit ac redieril, quo- vil iii faciem ejus spiracutumvilm, el faclus esi homo
modo usque liodie solet Nilus ad irriganda ^Egy- in animam viventem.Ilic iiaque latius hbm.inisfactura
pii plana anniialim ascendere, quomodo irrigabat ali- describilur, qui in die quidem sexto faclus est; sed
quando Jordanis terram Penl.ipolim, de qua Scripiu- ibi bieviter ejus est commemorata creatio, quae hic
ra ail : Quia univeisa irrigabatur sicut paradisus Do- plenius exponitiir, quia videlicel in corporis et ani-
mini (Genes.xm, 10),et sicut JSgypius antcquam sub- mae d subslanliam factus sit, e quibus corpus dc limo
verleretDeus Sodomamet Gomorrham; quomodo, terrae formatum,-anima vero de nihilo sit, Deo in-
tesle sancto Augustino, c de quorumdam fonlium spiranle, creata, scd et femina de ejus sit latere dor-
mira vicissitudine perbibetur cerlo annorum intcr- mieniis condita.In qua videlicet sententia vilanda est
vallo sic eos inundare, ut lolam illam regionem ri- pauperiassensuscarnalis, ne (orte puteinus Deumvel
gent, cui alio tempore ex altis puleis ad poiandum manibus corpon-is dc limoioimassecorpus hominis,
sufficientem prrcbent aquam. Cur sit ergo incrcdi- vel faucibiislab isvc inspirasse in fauem formati, ut
bile, ut idem dicit, si ex uno abyssi capile, allerna vivere posset ct spiraculum vilto liabere. Nam et
mutalione fluenie atque refluente , tunc univeisa _ Propheta cuni ait: Manustum feccrunt me, et plastna-
terra rigataestV Quod si, inquit, ipsius abyssi ma- verunl me (Ps.cxvm, 75), Iropica hoc locutionema-
gnitudinem, ea parte excepta qund mare dicitur, el gis quam e propria, id est, juxla cunsueludinein qua
evidenli aliilndiiie alque amaris (luctibus lerras am- soient homines operari, Iocutus esi. Spiriius etiim
bit in ea sola parte quam reconditis sinibus tcrra est Dens, nec simplex ejus substantia- liniamentis
conlinel, unde se omnes fonles omnesquea aquae membrorum corporalium esse composila nisi ab
diversis tractibus venisquc dislribuunt. et suis qui- inerudilis creditur. Formavit igilur de limo Deus
que locis erumpunl, fonlem voluit Sciiptura appel- hominem. Quem verbo suo de Iimo (ieri jussil. ln-
lare, non fonles, propter naiura; unilaieiu, eumque spiravit in faciem ejus spiraculum vitm,"et factus cst
per innumerabiles vias antrornm alque rimarum homoin animam vkenlem,c\\i\\ ei subsiantiam animao
ascendentem de tcrra, et ubiquc disperlitis quasi acspintus, in qua viverct, creavit. Nam ita recte
crinibus irriganlem omnem faciem lerrae, non inlelligitur spirasse Deura in facicm hoinitiis spirjJi-
" In Mss. desideratur aqure ; sed exsiat in sancti c S. A'ug., lib. v de .Gen. ad liti., c. itl.
Augustihi lextu qucm hic ciiat Beda. d Al., substantia.
h Al., inler se. e Al. vropne.
PATIIOL.XCI 9
15 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II.— EXEGETICAGENUINA. U
culum qno viverct creasse, sicut supra intellectum A nunc humanum genus incolit seoretum. Unde nec
est: Yocavil Deus lucemdiem, pro eo positum quod aquaediluvii, quae lotam nostri orbis superficiem al-
'<ssivocari ab homiiiibii«fecii. Rene aulem in faciem lissime cooperuerunt', ad etini porvenire « potue-
iwspirasse a Deus homini diciiur, ut fieret in animam ruiit. Verum seu ibi, scu alibi, Deus noverit, nos
viventem, quia nimirum insilus ei spirilus ea quae tantum locum hunc fuisse et esse,terrenum dubitare
foris sunt contemplalur, ui pote qui pars cerebri non licel. Denique sequenlibus verbis Scriplura pls-
anterior unde sensiis omnes di.-lribiiunlnr, ad fron- nius qualiter eiim Deus plantaverit exponit dicens :
lem collocala esl. Nam et tangendi sensus qui per Produxilquc Dominus Deus de Umnoomne lignum
toltim corpus diffunditur, eliam ipse ab cadem ante- pulchrumvisu, et ad vescendum suave, lignum etinm
liore parte cerebri ostenditur habere viam siiam, vitmin medioparadisi, lignumquescicnlimboni el mati.
qusc retrorsus per verticem atque cervicem ad me- JIoc eo die fadum inlelligitur, quo et rcliqna ligna
dulbun spinae dedueitur. Coiigrnii autem Iiuic sen- fructilera terra, Deo jubenle, protluxil. Sed liic ideo
tenliae quod supra de liomiue diclum est. necess-ario repetitur, ut qualis sit loeus paradisi
Ad imaginem Dei creavitillim. Masculum e( femi- nosse f possemus, ir.axime quia de ligno vilaeliguo-
nam creavii eOs. Quod enim diclum est ad imaginem que scienliae boni et mali erat specialiter referen-
Dei, non nisi in anima; quod addilum masculumel dum ; in quorum uno homini signurn obedientios
feminam, non nisi in corporejaetum recte intelligi- quam debebat, in altero sacramentum viiae reierna;,
tur. Non ergo andicndi sunt qui pulant-animam quam per ipsam obedientimn iiiereretur, inerat. Et
partcm Dei e<-"se, qurisi hominis anima pars Dei quidem lignum vilac inde dicluin, quia hanc virtu-
essel, nec a se ipsa nec ab aliquo riirini, nec ad nli- lem, ut diximus, divinitus acceperit, ul qui ex eo
quid male faciendum sive palieudum ulla necessiiate manducaret, corpus ejus slabili sanitate firmarclur,
compelii, tiec in melius vel delerius mutari omnino, ncque uuquam ulla infirmriate vel setatc in delerius
poluisset. Flanis auiem ille Dei qui hominem-ani- mutaretur, aut in occasum etiam laberetur ; sed
mavit faclus est ab ipso_non de ipso, qui nec homi- lioc ita corpoiaiiler factum esl, ulsacramenli quoque
nis flatus hoaiinis pars est, nec homo eum lacit de csset figura spiritalis, id est, Dei et Domini nostrj
se ipso, sed e\ aereo halilu sunipto et effnso. Deus Jcsu Chrisli, de quo in laude sapientia diclum esl:
vero poiuii et de nihilo, et vivum ralion-ibilemque Lignum vilm csl his qui cpprehenderinl eam (Prov.
poluil quod non poiest honio; quamvis nonnulii III, 18). Et in Apncalypsi sancti Joannis: Quivkerii,
existiincnl -nou lunc animatum primum hominem, inquii, dabo ei edere de lignoquod esl in paradiso
quandn Deus in ejus faciem suffiavil, el factus cst in p Dei mci (Apoc. n, 1S). Quod esl aperte dicere : Qui
ariimam vivani, sed lunc accepisse Spirilum san- \iceril tentationem serpeiuis auliqui, a qua vxtus
Clum. Quodlibet autcm horum creilibil us oslenda- est Adam, dabo ei quod daturus eram Ada3si vin-
tur, animarn lameu non esse parlem Dei, nec de cerei_ ul praesenti vi&ione glnrise Christi in seter-
substanlia ci nauiram crcatam sive prolatam, sedex num reliciatur, ideoijue nullo possil iucursu uiorlis
nihilo laciam, dubtare fas nos esl. ailingi, qnia videlicet Dominus Christus virtus et
Plantuvrral autem Dominus Deus paradisum volu- sapicnlia Dei Patris in paradisp esl regni coalcslis,
plalis a principio, in quo posuit hominemquem for- quem cum caeleris sanclis esiam- condlenli so in
maverat. Ab illo uliqne principio phmiasse Deus pa- cruce laironi promittere dignatus esl. E Lignumque
radisum credendus cst, ex quo.terram omueni, re- sapienlimboni el mali. Dc hoe ligno sanctus Augu-
motis quie eam operuerunt aquis, herbas et ligna siiiius: t Mihi aulem, inquit, etiam aique"etiamcon-
fructifera producere jussil, in quo tamen hominem sidcranti dici non potest quantiim placcat illa sen-
die sexlo, b quo cl ipsurn foruiaverai, posail. Neque feniia, non fuisse illam arborem cibo noxiam. ;Ne-
ullatenus dubitandum csl paradisnni, ir. quo posilus que enim qui fecerat omnia bona valde, in paradiso
est liomo c primns.-elsi vel Ecclesir»;pra-senlis, \ei inslitueral aliquid inaii, sed malum fuissc liomini
futuroppatrie iypum teuet, ad propiieiatem lamen n transgressionem prajccpli. Qpnriebat autem ui honio
liilene intelligcndum esse, locum scilicel amomissi- sub Domino Deo po^itus aliunde prohiberelur^ ul et
mum, frucluosis nemoribus opacatum , eumdomqiie promerendi Dominum suum virlus esset ipsa obe-
maguum, el magno ibnte lccunduin. Pro eo anfem dienlia, qtiam po:-Mimverissime dicere solam esse
quod nostra Edilio, qure de Hebraica verilale traris- virlulcm omni creaturje ralionabili agenli sub Dei
lata est, habet <r prinapio, in antiqua translaiionc poiestaie ; primuinque esse el maximum vitium lu-
posilum est ad Orientem; ex quo nonntilli volunt moris ad ruinam, sua polesiate velle uti, ^cuisum-
quod in orienlali parle orbis lerrarum sil locus pa- nmni vitii nomen est inobedienlia. JNOIIest ergo
radisi, quamvisd longissimo inierjacenfe spatio, vel unde se homo Dominum habere cogitarct alque *en-
Dceani, vei lerrarnm, a cunclis rcgionibus quas tiret, nisi ci aliquid juberetur. Arbur iiaque illa non
a A!., Deum. f Al., possitnui.
b Al., qucin. s lia Mss. Pnus tamen legunt iignum scientia?, u(
"' Al., primum. in Vulgata.
a Al., targissime. k Al., c«;«s vitii nomen
* Al., potuerint.
4S HEXAEMERONLIB. I. iH
erat mala, sed appellaia est scienlia; ° digriofcendi A j sinus venasque longiores exeunt. Inlerprciatur su-
Sjonumet malum ; quia si post prohibitionem ex tem Phison oris mutatio, et recte, quia nimirurji
illa homo ederel, in illa praecepii fntura transgres- aliara in iiostra gratiam suse faciei, id esi, viiiorem
sione homo"perexperimenlum p&nac discerct nuid niulto quaia in paiadiso habent oslendit.,
inleresset inler obedientia; bonum cl inobedientiae Ipse est qui circuit rfnnemterram Evilath. ilsec est
malum. Proinde et lioc non in ligura diclum, sed lndire rcgto, nomeii inde liabcns quod possessa sit
vere quoddam lignum aceipiendnm est, eui non de pnst diluvium ab Evila lilio Jecian, qui fuit filius
fruetii vel pomo quod inde nascerclur, sed ex ipsa Heber patriarchre Hebraeorum, quem etiam Jose-
re nomeii impositum est, qua?, ilio contra vetilum phus « refert cum fratribus suis a Jlumine Cepltene
tacto, fuerat seculura h. i et regione Indiaausquc ad eum locum qui appellalur
Et fluvius egredicbatur de loco votuptatis ad irfi- Hicira possedis^e.
Ibi nasckur aurum, el aurum terrte ilhus oplimnm
gandum paradisum. Id esl ligna illa pulchra atpie
frucluosa quss onuiem terram regionis illius opaca- est. Et Plinius Secundus Indire regiones auri venis
coeteris abundare terris, unde et insulaceorum
bant,- qiio eo factilaium fuisse credendum est, pras
et a auri sive argenti vocabula
quo in hac quam nos incolimus terra Nilus plana " chrysa argyra copia
Irrigat iEgypti, unde, quod et supra posnimus, di- sumpseriint. d bddcllium et lapis onycliinus-.
ciuni est de lerra 'Sodomorum un.versa irri- Ibique iiivenilut
, qure
sicut et sicut Bdoellium cst, ul iriem Plinius e scribit, arbor
gabatur paradisus Domini, -digypius
aromatica, colorenigro, magnitudine oleaa, et fo-
{ Gen. MII, 10). Et provida utique dispositione Do- lia
niiiius ac Condilor rerum innostro orbe voiuil Iia- roboris, •fruetu capr-ficis, ip^ius natura qnre
bere similitudinem noimullam patrias illius ad quam gummis. Esl aulem laciyma cjus lucida, "subjlbidn,
ecrea , et qua; faci'e mol-
£)ossidendamin primo p:irenle creati sumus, ul ad levis, pinguis , sequaliler
odoris boni, sed vino perlusa
jprometendum cjus reditum de vicino nos aduione- liatur, gusiu arnara,
rel cxemplo, maxime et flumine illo quod de para- odoraiior, cujus et liber Numerorum meminit, Erat-
diso couslat cmanaie. Csilus namque qui irrigal anlem, inquiens, man quasi semen coriandii colotis
est in senuentibus de bdellii ( Nunv.xi ,7 ), id es., luculi et subalbidi.
jfEgyplum, ipse Geon, qui aulcni cst pretiosus, inde appeliatus
paradiso procedere niemoralur. Sicut eiiam eversis Onyx liabct in lapis,
eisdem Sodornorum civitatibus, qore quondam ut quod s<;permislum caudorem iu similitu-
liumani. Grreci enim unguem ony-
paradisus Domini irrigabantur, exemplum eorum dinemungus
qui impie acturi sunt posuit, ut vesligia perdilionis ^, | chem dicuiil. Ilanc et Arabia gignil, scd Indica
malorum certissima in muudo vigilantia reterna eo- igniculos habei, albis cingentibus zouis ; Arabicrt
rum tormenta fugeremus. aulcm nigra esl cum candcntibus zonis. Antiqua
Translalio pro his habet carbunculuin et lapidem
Qui inde dividitur m qualuor capila nomen uni f prasinum. Est aulem carbiinculus, sicut et no-
Phison. Con>tat, aslruentibus cerlissiinis aucleri-
niine probat, lapis ignei coloris, quo noclis quoquc
bus, liorum oinnium iiuminurn qure de paradiso tenebras illuslrare
exire refciuulur, in nostra terra fonles esse notos. perhibetiir. Esl lapis prasinus
viridantis aspecius : unde et Graece a porro, quod
Phisonis quideni, quein nunc Gangem-appellant, in
locis Caucasi moniis ; Nili vero, quem Scriptura, apud eos prason dicilur, nornen accepit.
El nomen fluvio secundoGeon. Ipsc esi qui circmt
ul diximus, Gcon nuncupat, nunc procul ab Atlanle
omnem lerram jEthiopiai. Nomen vero fluminis terlii
mome, quod est ultimus finis Afriere ad occiden- vadil contra Ahsyrios.Fhwius vero quai lus
lcm. Porro Tigris el Euphi-ales cx Armenia, .unde Tigtis. ipse
esl Euphrates. Idcirco de Eupliraie ulii vadat
credendum cst quoniam locus ipsc paradisi a cogni- • ipse
terras circumeal non dicit, quia ipse in vi-
lione hominum csl reinotissimiis, mdeque quatuor quasve
cino profluens teirse repromissionis, (acillime a po-
aquarum paries dividi; sed ea flumina quorum fon-
tes noli csse dicuntur, alicubi esse sub teriis et post Q pulo Israel, qui ibidem positus, liajc leelurus erat,
(ractus prolixarum locis regionum aiiis erupisse, poterat sctri. Quia vefo per aquas regenerafric-es
tibi tanquam in stiis fonlibus uoii esse pcrhibentur. regressus nobis_adcoslesiia palet, congruit s-itis dis-
Natn hoc solere nonnullas aquas facere quis ignorat? pehsaiionem divinae pietatis, ut ipsum elemenium
Sed ibi hoc scilur, ubi non diu sub terris curruut. per quod ad supernam pairiam reducimur nobis sit
cum paradiso, in quo positus sit homo primus,
Denique cadem ipsa flumina Tigrim, Euphraiem et
NiJum „ ferunt hislorici plerisque in locis terrae commuiic, ct sicut grrflia nos fecreans invKibiliti-r
coeleslis ingressui praeparat: iia eliain invisi»-
sumi, ct aliquanlo interjacente spatio rursus emer- regni biliter ad Dominum orbem de paradiso per terrai
genlia solitum agere cursum; quod ctiam ipsum venas
Domimisad iridicium facere crcdcndus cst iiliuscur- ipsa per quam nos recreat unda prosiliat. Sic*
ui ergo Spiriius ubi vull spiral, etvocem ejus andis,
sus, quo ad nos de paradiso per occultiores ternc sed S iio» scis unde venial, aul quo vadat (Joan. III_
a Al. , et dignoscendi.
b S. Aug. Jih. vm de Gen. ad litl., c. C. c Hisl. Nat. lib. xn, cap. 9.
e Anliq. Jud., lib. l, cap. 20. f Al., parassinum.
* Al. Bdelium. c Al., nescit
41 •.•.;.-,:-BEDiE VENERARJ.LISOPERUM PARS!!. — EXEGETICA GENUIM. . m
8') ;;«ic etiarii decebat; ul aqua qurc eos quos vult A tione Dei, qttando illud admissum est in quo rie ad-
d
Spiritus sarictificat, ignotis ad nosviis de paradiso mittereluf sola deberet jussio domihantis aitendi,
advenlat, ad ignota nobis loca redeat; quia ianlum quaesisola attendereiuf quid aliud.quam Dei volunr
de paradisoyplupiatis originem consiat liabere. tas amaretur? quid aliud quam Dei vpluntashumanrfi.
Trilil ergo Dohuhus DeusJwminem quem formave- yoluhialipraeponeretur? Nec fieri potesi.ut volunlas
non ruinae pundere super hominem
rai,et pesuiimmin paradisqvotupidtis, ui operareiur propriasieam grandi
et custodiret.ie/wm.'Quod ait, ut.oprrarelur et custo- cadat, voiunlati supefioris extollendo prae-
diret illum , ad eiirn videtur respicere Ioeuni inquo ponat. Iloc expertus est homo coniemheris praece-
hoe experimehtp didicit quidinteres-
diclum est, El hbmononerdi qui operaretut lerrdm. plttm Dei;et
set iriier bontini et malum, scilicel bonuriibbedien-
Vefum noset in bujusexpos.itione verbi dieta sancti
autem inobedienlia;, id est, supeibiae,
Patris AugUslinipohamusa.,<i Quid operaretur, in- tiiae, malum
vei cuslodiret T Nunquid forte agficulturam contumacire, perversaeimitaiionis Dei» et hoxiffili-
qiiit, HOcautern in quo a.ccidere potuit exipsa.
Dom.inusvpiuit Operari "priiivumhominem? An rion bertaiis. '
. ut dictuin nOmen _-
csi credibiTe quqd euriianle peccatum damnaverat re, supra est, aCcepit.
ad iaborem : Ila sane arbUrareniur, nisi videremus n Iri
. - quocunque diecomederisex
' eo,
-•' mortehiorierisi
-
cum tanta yolupiale .ariiini agricoiari; qupsdam, ul Noh ait, si comeileris mortalis eris, sed in quocun-
magna eis-poena sit inde adaliud evocari.?Quidquid qiie die , iiiquit _ comederis ex eo _,.morle morierisi
ergodeliciarunii liabet agriculiura, tunc uiiqtie j.mge Mortuus nariiqtte est homo in anima cum peccavit,
aiiiplius erat, qi.iandp nihii accidebat advefsi vel quia recessi.t ab.eo-Deus, quiest viia animrByCujus
-teriae vel coalo. Non erat euim laboris affliciip, sed meriioe mofierri secttta est ihors corporis.diSce-
exhilaratio voluntalis, cum ea quai Deus b ereavit dente ab illo aniriia, quaeest yita ejus,quaeqtte
liumani operis a.djutoxiotetius feraciusque proveni- . niofs eideiri pritno homini fttnc eveiiit, cttm prae-
rent.rUiide Creator .ipse^ uberius; laudafeliir, qui senlis vitariterminum. accepit nPn:parvo post iem-
ahiihse in: coipore aiiimaTicorislitulaerationem de- pore.quam veiitum comedit.Potest f eliani iiileljigl
disset qperandinc facultatem, quanium animrcyo- -quod illam mortem iiieis feceril dies illein qub
lentis satis:;esset'_non quaivium invilum .ndigeiitia pecciiverunt, qiiam Aposiolusgbniit diceris : Coiide-
eorppi.is cogeref.n Ut operaretux, iriquit, ei cusio- ieclor legi Dei securiduminteriorem hominem; video
direi iilum, ciislodirel videlicet eumdem paTadisuih aiitem atiam tegetriin membrismeis repugnantemlegi
.Spsi'sibi, rie aliquid admitierpf,quare jnde niei erelur .meiuismem, el cdptivanlemme iri lege peccali, q.iiai
expelli. Denique' accipit el praecepium, ut sil qrioi G e&liit membrismeis. Infelix ego liomo! quis me iibe-
sibi custpdiai paradisuin, id est, qnp-servaio, iion rqbil de co.rporenwrtis liujus (. Roiri,yn ,22 )? Npu
iiide projiciatur. rtecle eriim qiiisque dicifur iipn . enim s sulficit ei sj dicerel: Quis me iiberabit de
custpdisse rem suam, qiii sic egitttt amilteret eanv, eorpore mpftali iioc, sed de corpore, inquit, moriis
eti.atti si.alieri salva sit, qui eairi vel invenit yel MijuS: Sicut etiam illud : Corpns \_quidem,inquii,
accipefe riiefuil.Est alius in his..verbis senstts', morluumesl propter peccqlum:(Rom. vin, 10) ; riec
•quein puto noii immerito praeponendum, nt ipsum ibi aif, moftale, sed moriuum, quariivisutiijue' ;et
homineni operaretur Deuset custodiret; sicut enim nidrlale quia rpbriuiftim, riori iia "crederidumest
.operatur jiomo terram, nqh ui earii faciat esse ter- fuisse illa corpora, sed licet ariimalia nondum ipi-
- ram, sed iit culiam atque friiciuosam, sie Deus ho- ritalia, non lamen morlua, id esi, qusenecesse esset
: ittinem,multo magis qttem ipse creavit ut.homp sil,. Ul moferenlur, qpod eo die factum est quo ligifuin
cumipse'operalur uf jusius sit, si hpmo ab-iHoper coritra vetitum tefigerunt^
..superbiarnnon abscedat, Posuit ergo Deus.Iiominem _ pixil quoque Dominus beus : Non est bonuniesse
in paradisp voluptatis., ut pperareluret custpdiret hominem
ut soluni, faciamus ei adjulotium simile siii.
ilittni, Operafetur scilicet bOnusbeaiusque esset; ;_ El haaclocutio Deiiiori
ut c tottts dumlna- corporali voce foris in auras
.custpdiret yero, esset, ipsius.se sed in terfa ratione divinsevoluivtatis,^ier
emissa,
tipni ac pfoteciipni humiliter subdendo.
quam •creata; sunt omhia, ineffabiliter- facia esse
Prmcepilque ei dicens: Ex;omni ligno paradisi co- credenda est, jiixta quod et supra docttimus, ubi
mede; de lignoaUlem scieniimboni,et muli ne eoihe- ; scriplum est": Faciamus hoinineihad imaginemersi-
•-(Jas,:Nou est eredendum qiiod in ligno illpaliquid f miliiiidinem nostram. Si autem quserit pliquis ad
'; inali natttraliier. inesset, sicut eisupra docuimus, quam fem fieri 'oporluefit hOc-adjutoriurii", audiat
' sed.ab ep ligiio>quod:malumnon eral pfohibitus est .
rcsponsum sancli Anguslini, cujus etsttperius veiba
hoiihov iit- ipsa per se pfsecepticonsefvatio bonum . srepissinve, tacito ejus riomme, posuhnus. NihiT,
illi .essetetifansgressio malum. Deiiique-apeccaiite . inquil,; aliud probabiliter occufrit, quani propter
:nihilaliud appetlium est' riisi non esse sub dpmiria- . filios procreandos, sicut adjtttoriuni semirii * In
'
fb tih..*iii de Getiesvad |itt., Cap. 8. -- o Al., morluir.: '
AI., cfeaverai. ''":-.'•,. . f .k\.:i/etita.:' .: '
' ':- .
: ^A\.,:tiitus. ..." ;:. _,. -. s;. '''"'.'
-a'Al.,dominationis. h Al.j svfficcret,'
Al., urrm. \ -' "
K» . JIEXAEMERONLIB. I. WJ
lerra cst, ul virgultum ex uiroque nascalur. Hoc A J Seripiura intelligainus unde formaverit; aullerrain
enim el in prima reium Kconditione dietum erat : universalitersic appellaiam simiil cuui, aquis, que-
Masculumel feminamfecil eos, el benedixit eos di- inadmodum appell.ua esl illo psalmo ubi, ccelestiuni
cens: Ctesciteel mutliplicamini, el implete tetram et laudibus lerminaiis, ad lerram facta est conversio
dominaminib ejus. Quaeratio condilionis et conjun- scrmonis et dictum : Laudate Dominumde leira, dra-
ctionis masculi et feininae alque benedictioiiis nec cones, et omnes abgssi (Ps. CXLVIII,7), eic. Nec
post peccalum homiuis pcenamquc defecil. lpsa enim postea diclum esl : Laudale Domiuunide aquis, Ubi
est secundum quam nunc terra liominibus plena esl eiiim siint omnes abyssi quse f de terra Iautlaiit Do-
dominantibus c ejus. Quanquam eniiri jam emissi de niiiium, ibi cliam reptilia et volatilia pcnnaia quse
paradiso convenisse cl genuissc commemorenlur ; nihilominus de terra laudant <>'Denm secunduju
tamen rion video quid prohibeie potneril, ut essenl islam universaiem appellationem terra;, secundum
eis etiam in paradisp honorabiles nupiirc et lliorns quametiam de tolo inundo dicitur : Deus qui fecil
immaculatus, boc Deo prrcstante, fideliter jnsicquc coslum et terrain, sive de arida sive de aquis qu;c-
viventibus, eique obedienler instauterque servicn- cutique creata sunt de terra creata veraciler intel-
libus, ut sine ullo inquieto arilpre libidinis, sine ligunlun. -
tillo labore ac dolore pariendi; fetus ex corum se- B Adduxitque ea ad Adam, ut viderelquid vocarel ea.
niine gignerelur, non ut morienlibns parenlibus filii Non estcogilandum cariialiter'quod iia adduxerit
succedereut, scd uf illis qui gennissenl in aliquo Deiis-animantia terrae vel aves ad Adam, quomodti
formse slalu maneutibus, et ex ligno vilas quod ibi solet
pastor grcgem minare suum de loco ad locum :
plantatum erat corporalem vigorem sumentibus, et
sed magis inlelligendum, quia sicul divina poleniia
illi qui gignerenl ad eumdem perducerentur slatum; '• eadem
donec cerlo pumero impleio, si jusie oinnes obe- cum voluit, haecde aquis creavit; ita cliam
occulto nutn suae polentioe quando voluil ad homj-
dientesque vivcrent, tunc lieret illa commntaiio, ut
sine ulla morle animaiia corpora conversa in aliam nem conspicienda perduxit, quomodo ctiam ad ar-
volatilia vcl quadrupedia
qualifatem, eo quod ad omnem nuium regcnti se cam Noe cunctis generis
spiritui deservirenl, el solo spiritu vivilicanle sine iion hominis maim congregata, sed divinilus acta
ullis alimenlorum corporalium suslentaculis vive- venisse, camque intrasse leguniur-, nescienlibiis
rent, spirilalia vocarentur. d Nam si Enoch et Elias quidem ipsis ad quid venirent, sciente autem ho-
in Adam non mortui, mortisque propaginem in mine, qui ea veniemia in arcam, Deo adducentc ac
carne sestantes , quod debilum ut solvant credunlur d jubento, suscipiebat;
etiam rediluri ad banc vitam, el, quod landiu di- OmneenimquodvocavitAdam animcsvivenlis,ipsum
lalum est, morituri, nunc lantum in alia vita sunt; csl nomen ejus , appellavilque Adum nominibus suis
ubi, ante resurreciionem carnis, anteqiiam animale cuncta animantia lerrm, cl universa volalilia cmli, et
corpus in spiriiale jnuletur, nec morbo nec sene- omnesbeslias tcrrm. Consial Adam in ea lingua, qua
ctute deficiuut, quanto justius aique probabilius tolum genus humanum usquc ad coiisiruclioneni
primis illis hominibus prsestaretur sine ullo suo pa- lurris, in qua linguae divisae simt, loquebatur, ani-
renlumve peCcalo viveuiibus, ut in meliorem ali- manlibusierrrc elvolatilibuscoali nomen imposuisse.
quem statum Jiliis genitis eederent, unde saeculolinito Caeterumiu dejectione luiris, cum Deus suam cuique
cuui omni pbsteritate sanctorum in; ahgelicam for- genli propriam aique diversam tribueret linguam ,
mam , non per carnis mortem , sed per Dei virlulem lunc eis credendus cst etiam animantium vocabula
ihulfo felicius mulafeiitur c'. • quomodo et rerum cseicrarum juxta suani cuique
Formatis igitur DominusDcus de liumocunctis ani- dislinxisse loquelam : quamvis eliam 11011 latet ho-
'
mantibusterrm, el universisvolalilibus cwli, adduxit ea mines postea plurimis, quoe sive nova foiteoccur-
rerunt rebus, baccaniinaniibus per singulas genlcs
ad Adam.Si quem movet quia non dixi.', formalis de
n juxia suum placitum indidisse vocabula, et nunc
Jiumocunctis aniinanlibus terraeet de aquis universis etiam indere solere.
Denique de piscibus adductis ad
volatilibus cceli, sed lanquam utraquegenera de terra Adam, uleis noniina impoueret, nihil Scriplura re-
formaverit, Formalis igilur, inquil, Dominus Deus de ferl : quibus tamen credibile esl paulatim cognilis
humo cunclis animanlibusiertm ct universis volaiilibus
pro diversitate gentium nomiua ab hominibus esse
cmli; videal duobus modis esse intelligendum : aut diversa imposila. i Prima autem lingua fuisse generi
tacuisse nune unde-formaverit volaiilia cceli,quia ei humano Ilebrssa videtur, ex eo
quod nomina cuncta
tacitum posset occurrere, ut non de terra utrumque quae usque ad divisionem
linguarum in Genesi legi-
accipialur Dominttm formasse ; sed tantummodo nius, illius conslat csse loquelse. Causa auicm ad-
animaiilia terrse et volatilia coali, ciam tacenie ducendi ad Adam ctincta animantia terras et volatilia
11Al., crealione. e De Geuesiad litl., lib. IX, cap. 5.
u Al., eis. f Al., lamde terra.
c Al,, eis. ? Al.,. domiuum.
l1Qua;subsequunlur apud h Al., deest eadcm.
Angusiinum prrcceden-
tibus non snbjiciuutur, scd sunt ex cap. 6 -rjusdem 1 Al., sibi itijva.
libri. i Al., primam linguam Hebrmam.
5* 'BEBjfi V.ENERABlLi&.OPERiJMPARS li. — EXEGETICA GENUJNA. .52
eosli, utvideret quid ea yocarel, et eis noniina im- A sumpta ese.Qnomodoauiem Latina etymologia con-
ponerei, haec est, ut sic dempristraret Deus hOmini gruit in Iiisnorairilbiis, cum a viro nuncupatuf yira-
"quanto nielior esset bmnibuj irrationabilibusani- go, ita convenit et ijebroeain qua videlicet lingua vir
maniibus. Ex hoeenim apparet ipsa ratione liopii- appellaiur his, hv derivato ab hoc nqmine femina
nem meliorem esse quam pecora, qiipd distinguere dieilur /i!ssa.yDeniquequod his appellatur Iiebrai.ee.
et. nomiriaiini ea diseernerenon nisi ratio potest vir, lestatur eliarivhbnieji Israel, qui vir videns Do-
quaetneliof esi^ :;< ininum inlerpretatuEi Sed et s^cramentis Christi et
Adam vero non ihveniebaturadjulqr similis ejus. Ecclesiaeeonvenit; aptissime qu.od Adam mulierem.
immisit ergoDominus Deus sppprem in Adam, cum- de siia carne cfealam npminis sui pariicipem fiefi
que obdormissei,iulil unani.decostis ejus,- cl ".replevit. voluit, quia et Dqniinus noster Jesus Christus seque
carhem prjo ea, el mdificavitDomiiius Dgus costqm Ecclcsirc, quam per Sui corporis ac sanguinis pre-;
quam tulerat de Adam inmitlierem, Quoii mulief viri tium redemit, sibique adoplavil in.spo.nsam,parlici-
de laiere facta est, propter ipsius conjunciionis vim pium sui noipinis dpiiavii, uta Chfislo videliceS,
commeiidaiidain ita fiefi pportuisse. credenduin est. Christiana ybcaretur, ab Jesu.jd est, Salvalore, sa-
Qtipriautem dormienii illi faelum-est, quod osse.de--, Iutem d requirerei-aiterriam. Non autem" praeiereuri,-
Iracto in cujus lociinj caro suppteretur, altipris B. dum quod sopof ille, sive. exstasis., id est menlis
Hiystefii gratia factiim esf^Signifieabatur enirii quod excessus, ulantiqua Translalio habet, quanrDeus,
(le lalete Chrisii ih crtice per mortem sopiti sa.cra- imtiilstt in Adam, recleinlplligiiur, ut S.AugustiniJS%
inenta, essent salutis exiiura , videlieet sariguis et , dicit, t. a.d lioc imnilssa, ut prius mens per exsta-
squa, de.quibiis sppnsa illieoBderetur Ecclesia, nam sim paitieeps fierel tanquam aiigelicaa curiae,.et in-
si a taiili saeramenlinbn essei figura in creatione trans in saiictuarium Dei intelligeret in novissima.
feiiiinseprrcmilteijda, quid ppus.eratdorniisse Adarri, penique f evigilans (anqiiam prophelia pienus, cuni,
tit coslam il!i Deus, de qua. feminam faceret, tolle- ad se adductam inujierem suam videret, eructuavil
rei, qui et vigilanii ac n<in,dplenti idem facerepo- cpiilinuo quod nvagiium saGraiuentumcommeiidavi(V
terai I Quid iiecessariuin. ut eunv bs quod de viri Aposiolus :. Hpc nuric os Ue gssibiismeis,-..e'tcaro de
lalerb siimptum esi, "Uhde^ feriiiiia condebaiui, in carne mea. Ilmc.vocabiiur. v.fago, quoniam de<viro
locuni ossis rion os, sed carp suppleretur, - nisi quia sumpta esl; el quodsequitur. r
figurabalur qiipd Cliris.lus,pfopier, Ecclesiam infir- Qudhtobremrelinquelhonwpairem suum eimairem_,
mus, at yefo Ecciesia per ipsum esSet firma fuiura? eiadhmrebil uxorisum, el erunl duo ih cdrne uhcu
Unde ejusdem mysterii gratia typico quoque verbo Qiii» priiiii cum vprba huminis fuisse Scfiptuia ipsa
usa est Scriplura, ul nondieerel: fecit, autfofmayit, lestaiur, Dominus iamen in Evangelio Deuin dixisse
aut creavit, sicut ih bmriibus supra operibus; sed declaravit. Ail eriiiii : Noii legislis quia qui fecil ab.
mdificavit,inquit, DominusDeus costani, quamtulerat inilio masculumet feminamfecit eqs, eldixit: Propiet..
de Adamin mulierem,npn, fauquamcorpus liumanum, hoc diiv.illclhonw^patremel malremet ddliarebii uxom
sed lanquam dpmiim; quae domtis nos-sumus, si fi-? • ium, el erttritduo m.earne. una (Mullh. xfv, i), uS
"duciainet gloriam sppi usqu&adTiiieni firinam reli- liinc intelligeremus j>f.ipter-exstasim qure prsecesse-
aeamus. Taliter eniin decebaf_uthunYanigenerisorigo, rat in Adam, iioceuni divitiiiiis lanquam prnplielani
Deo operanie.',-.prpcederet, quaienus redempilpiii dicere potuisse. Si efgp Cliristus adhaesit Ecclesiae,,
ipsius' qtiaein fine eratssecttli per eurridemveiilura iil essenl dub iri carne una, quoniodo reliquit Pa-
cbndilorem concinentibus figuris tesiiriioniumdaret. trem, qup.niodp.malrern?Reliquil Patrem,"quia cuiii
. \ Et ad,duxit eam :dd Adaih. DixUijueAdqm: Uoc . in forma Deiesset,,nd\nrapinam arbitrqtus ese esse se
nunc os ex qssibusriieis,el camde carne mea. Quoniam mqualemDeo, sed seiiieiipsumexinunivilfonnain tervl
Adam addnclis adseanimantiljus terrae et yolatilibus accipiens(Phil. i\, 6). Hoc esl eiiiih reliquil Pairem,
: cunctis nulium in liis sibi ? simile ihveiierat.-meriio qiiia iion desefuitet rerpssit a Palre, sed quianoii in
nunc .ub'iadjut.orium simile sttifacliim; alque ad se u'ea forma apparuit Iiuminibus, inqna aeqnalisest Pa-.
a.dductumvidit, r>gnoyil,et.exclamavil dicens : Hoc ; tri, quomodpreiiquli inaireni rclinquendoSynagogaiiL
nftncos ex ossibus meis. Nune yidelieet, ,quia yisis Judieoruiii, de qua secundumcariiem naius est* et
pfius animantibus aliis similem sibi npn vidprat: inliaerendoEcclesiae:,quarn ex omnibus genlibus con-,
Qs auieni de ossibusmeis ei curo de carm mea, quia grcgavit, utpace NoviTestahienii essetit duo in carnft
cseiera-quaeos et carnem haberiiia yiderat nomjna- iina : quia tum sit Deus apud Patreurper quem facti
timque disiinxerat, non ex sua substantia, sed ex suinus, facius esl per earnem partice]isnosler, ul il-
terra vel aquisesse facla npyerat. Sicut vero illis iius capitis cofpusesse. possemus.
ypcabiila ad se .adduclis ppsuerat, sic resi.abatut ei Erai auleni uierque nudus., Adam sciHcelet uxpr.
quam' sibi similem, ac de sup corppfe, crealam co- ejus.et rion erubesCebant, «Ef nierito; qttid enim
gnovit, nomen indtret. : puderet quando riullam legeni senseranl.in-inenibris.
Hmc, ihquit',.' Vocabiiui virdgo, quoniam._de:viro siiis repugnantem legi ;_raenlissuse ? qure illps pc?na,
* Al., lanta. v<iDc Gen. ad litt., lib,, ix, eap. i.9. - -
b k\.,in feminam, ".«Al., ipsius, --_: - '-: :.'''_'"
> - '', A\:_>vigikns.
A ki.^iimilem. ,..'-.'" .
55 HEXAEMERONLII!. f. Sl
peccalipost pcrpetraiionem prrevaricationis secuta A , Non iiaque seipens verborum-sonos inlelligebat, qui
jst, usurpanle inobedieiitia prohibitum, et juslilia pu- e.\ illo liebant ad muliereui: neque enim conversa
nientecommissuiii: quodaniequamfieret, nudierant, credenda esl anima cjus in naturam raiionalem,.
ut dictum esl, et non confundebaiilur. Nullus erat quando nec ipsi homines, quorum rationalis natura
moltis in cnrpore, rui verecundia deberelur; nihil pu- est, cum dscmonin eis loqnitur ea passione cui ali
tabarilvelandiim,quia nihil sensefantrefrenniidum1.» exorcisla requirilur, npsriirntqnid loqiianlur: quan-
Sed ct serpens erat callidior cunctis animantibus to miuus ille intelligerel verborum sonos, quos per
terrm qumfeceral Domimis Deus. Polest i=ie serpens eum el ex eo diabolusillo modo laciidiat qui hominem
non iiraiionabili aniina sua, sed alieno jam spiritu, lotjueiuein non intidligcrct, si euin a diabolic.i pas-
id esi, diabolico, rallidior dici cunctis ai imantibus: sione immunis audiret '.i
quantumlibel enim prrevancaiores angcli de super- Dixit ergo ad. mulierem: Cut prmcepit vobis Deut.
nis sedibus suseperversilalis et superbia; merilo de- ut non comederelis de timni ligno Paradisi? Cui i
jecti sinl, natura tainen excellentiores sunlomnibus respondil mulier: De (ructu lignorumqumsnnt.in para-
animanlibus leirae propier ralionis emiiicniiam. diso vesccmur,de fructu vero ligni quod est in medio
Quid erg» mirum si suo instinctii diabolus j.im im- paiadisi prmcepit nobis Deus ne comederemus, et ne
plens serpenlem, eiquc suum spiritum miscens, eo 13 < taiigcremiisillud,neforle moriamur. ddeo prius inter-
more quo vates doemoniorum impleii solent, calli- rogavit serpens et respondit boc inulier, ut praevari-
dissiiiiumeum reddiderat omniuin ariimaniiiim ler- caiio esset inexcusabilis, neque ullo modo dici posset
rae; sive, ut:>liacditio habet, sapienlissimum beslia- id quod praeceperatDeus oblitam fuisse mulierem l. i,
r.um secundum aniiiiam yivam irraiionabilemqne Dixit atttem serpens ad mulierem: Nequaquam
viveiilium? tSi crgo qurcrilur cur Deus lenlari per-. morte moriemini. Scil enim Deus quod in quocungue
miserit liominein, quem tentatori consensurum csse die comedeiitis exeo, aperientur oculi veslri, et erilis.
prjcsciebal; oecurril ratio vera, non magnm laudis sicul dii scienies bonwn et nu.lum. Quid hic infelligi-
fulurum fuisse liomiiieui, si proplcrea pusset bene lur, ni#i persiiasiiin ^ ei esse, utsub Deo este nul-.
vivere, quia nemo male v.iveie suaderet, cum cl in lent, sed in sua potcstaie potius sine Deo, ul Iegem
natura posse, et in polestaie haberet velle non con- ejus non observarenl quasi invideutis sibi, ne se
senlire suadenli, adjuvante tamen illo qui superbis ijisi regercnl, non indigenles illius a-lerno lumine,
resistit, Iiumilibus autem datgratiain. Nec arbiiran- sed vacanies propria providcniia quasi oculis suis
dum est, quod essei bominem dejecturus tentalor ad dignosceiidum ionum el maluni quod ille prohi-
iste, nisi praecessisset in anima, homiuis b quscdam Luisset. In quibus verbis noiaudnm qu:inia artc
clalio comprimenda, ut per liumiliiilionem peccali ^ nequitiae diabolus homiiiem ab iniiio m teinaveiit,
quam de se falso c prresurnpscrai, disceret verissi- qui iion solum eum iiiobedicnliam confcoiplumqiie
me: quippe dicfum esl: Anie minam cxaliatiir cor, sui Crentoris velut sibi invidentis docuit, sed et nu-
el onle gloiiam humiliatur (Piov. xvi, 18)? " Sic au- merosiialcm deorum iliicredendam proponit dicens:
lem quidam nu.yeiilur dc hac prirni liominis lenla- Et eriiisuldij, quaienus eisi forte a<iinoberiienliam.
tione, quod eam Jicri permiscrit Deus quasi nimc eum prolralieie nequircl, liilei tamen, " qua unum,
non videant universum genus humanum diaboli in- Deum colcbaul, caslitaiem corruinpercl; si vero per-
sidiis sine cessalione ° vexari, cur et hoc permisil iraherel, in ulroque vicior existeret. «Quandoaulem
Deus? an quia probalur et cxcreolur virtus et est his verbis ciederel inulier a bona atque uiili re dU
palma gloriosior non consensisse tcntaluin quam vinitus se fuissc probibitos, nisi jam inesset tneui'
non potuisse tenlari. Si aur.'m quaeritur cfir ppiis- amor ille propriae potcstaLis, et quatdain de se su-
simum per serpenlern diaholus f tentare pcrmissus perba pr.rsunipiio, quaeper illam teniationemfuerai
sit, jam hoc significandi graiia facium e?i, non s convincenda el humilianda 1 I). nique verbis non
quo diabolus aliquid ad structionem no.slram signi- contcnta serpeniis, consideravit liguum, viditque,
ficare volueril, sed cum accedere ad tentandum •r.ut Scriptura dicit, quod bonum essctad vescendum,
non posset, nisi. pcrmissus, ncque pcr alind posset, cl pulchrum oculis, aspectuque deleclabile'; etnon
nisi rerquod permitiebatur, accedere. Quidquid igilur credens posse inde se mori, arbitror quod putaverit
serpens ille significavit, ei provideniiue iribuciidum Deum alicujus signific.ilionis causa riixisse; si man-
est sub qua et ipse diabolus suam quidem habet ducaveritis, morte moricmini; atque i<leoTULITDE
cupidiialcm nocendi, facultatem autem 11011 nisi qua; r-RLXTU ILLIUS,ET COMEUIT, DEDlTQUU VlllOSUO,.
datur vel ad suhvcrlenda ac perdenda vasa irac, vel loriassis eiiam cum veriio suasorio, i|iiod Scriplura
ad humilianda b sive probanda va.-a misericordise. tacens intelligciiduin rcMquii.An forte nec ° suaderi.
* Augiist., de Gen. ad litt., libi xt, c. L i Aug. Ibid., c.ip. 4, S, 6, 1-2,28.
b Al., deesi quwdqm. i Al.,
e Al.,
prmsumpseril. k Aug.respondens.
ibid., c. 50.
d Al., si auldiii. I k\.,eis.
e Al., arclari; al., cettari. m Al., tcntavetat.
f Al., lenlari. II Al., qui; al,, quia.
s A"l.,qucd, 0 Al., suadcre.
'' Ai. Deesl sive probanda.
-5S BEDJl VENERABILiSOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENJJINA. 5G
>am ppus erat viro qriando illam eo cibo moffuam ;Aei uixorejus. Post meridleni tales jam convenerat vi.-
oonesse cerriebal a?».•'...' sitari qui defecerant a liice veritatis. Tiride aple
'."' Qot C0MEDIT. ET APERTISUNT OCULIAMBOB.UM. (QuO? Dominiis meridie crucem ascendit, et promissalatro-
nisi ad invicem concupisceridum, ad peccati pcenam iii habitatiOiieparadisi, post meridiem, id est, bora
carnis ipsius morte conceptam, ttt jam esset Corpus nona spiritum tradidit;; ut videlieel eadem liora qua
nori ahimale lanturn, qtiod poterat, si .bbedientiam primus hbmo lignum praevariealionistetigerat, se^
eonServareril, iri melidrem spiriialemque habitum 'cund.us homo liguum redemptionis ascenderet, et
'sine morte mulari, sed jahj corpus morlis, in quo qiia hora diei pfaevaricatoresparadiso expulerat>,ea
lex in' membris repugtiaret legi meniis b. j,Neque corifessoreniin paradisuni. inducereU - .
efiimclausis pculis faetierant, et.in paradiso"delicia- Absconditse, inquit, Adamet uxor ejusafaeie DJ>-
rum';crjeci- palpantesque oberrabanl. Tale est illud \ mhti Dei in medioligni paraclisi. t Cum.Deus averluL
Evangelii cum diceret de il.lisduobuS, quorum erat inirinsecus faciem suahi, non miremur haec(ieri qus
iiriusCleophas,quod cumfregisseteis Dpminuspaneni, siiiiilia sunt clementiae, per nimiiim pudprem ac
aperli sunl octtli eorum, et cognoverunt euhi qtteih limorenij illo quoque occulio. instinctu non quies-
per Viantnon «coghoterant: noh ulique elausis ocu- cetile, ttt ea nescientes facercnt, quaealiquid signir
iis: ambulantes, sed eum cognoscere nbri yalentes. " ficent, quandoque sciiuris posteris propter quos
Ad hoc ergo apefti sunt oetili pfimofum hpminuny ista eonscfipta sunt. Absconduntse h namque a fa->
ad quod atitea iion patebarit, qiiarrivisad alia pate- cie Dei qui peccant, quia indigriosse divinaepietatis
feritV"' •.•.'' :'.:-:' " ': i' '--> ;;,'' .•'; rCddunl aspecfu. Absconriuntse a facie Dei, non ut
, Gumquecoghovissenl' essese nudos, corisuerhnifolia ipsprurii consciehliam iniernus arbiter nOti videat,
ficus,, et feceiunt sibi perizomata.i Anima rationalis 'sed ut ipsi gloriam vultus ejus nuriquam nisi resi-
beslialem. niolum in hvembris sttaecarhis efubuit, piscendo cprispiciant l.t
cique incussit pudorem, ripnsolum.quia hoc ibi seri- VocavitqueDominus DeusAddm, et dixit ei: Ubi
tiebat, ubi.nunquam arite lale aliquidsenserat; ver es?Non utique igiiorando quaesivit,sed increpando
rum etiam-quod Jlle pudendus motus de pfaecepli adm.onuit,ut aitenderet ubi esset in quo Deiis ripn
. Jransgressione veniebat. Ibi. enihi sensit qua prius esset. Jam enim quia de arbore yetita comederat,
gratia vestirelur, quando iri sua riuditate nihil inde- mortuus erat rriprte. animae, ciim eam deSeruisse
cens paliebaiur. Denique iila conlurbaiione ad fblia vita sua dicllur; t Et hoc sane ad aliquam pertiriel
ficulnea concurrerunt_- quse forte pertttrbati prima significatioiiem, qttod sicut praiceptum viro daluni
irivenefunt : perizomata, id est, succiriclofiaconsue- : est per quem.peryeniret ad feminamj; ita virprior
runl; ei quia glorianda deseruerunt, pudenda lexc- interrogatur. Prajceptiim enim a Domiiip per virum,
rttni. 'JNecarbilror eos eogitasse aliqiiid in illis foliis usque ad feminam : peccafum autem a diabolo pef
qttodtalibus congfuerelcpntegijammembra prurien- feminam usque ad virum. Haecmysticis significatio-
jtia, sed oeculto instinctu ad hoc ijla cpnturbatione nibus plena spnt, nou id ageiilibus in "quibusfacta
compulsi sunt, ut etiairi talis pcehaesuae significa- - *s.uht, sed de his id agente potentissima sapienlia
lione nescieniibus fieret, qiias a peceatorem faetsi Dei non autem rittnc significala referamus, sed gesia,
corivincereiet doceret scripla Jeciorem e.i Mysie- defendimusi. J _. '_
fiuhi autem, hujus arboris sub qiia et Nalhaiiael Qui ait: Voeemiuam audivi in parddiso, el timui
adhuc posiium Dbminusvidit,;5.';Ariibrosiusbreviler co quod nudus essem,el absconii me. Salis probabile
quideni, sed patenter exposuit dicens: « Beati qui eslsolereDeum per crealuiam tali aclioni congruanj
5>ubviie el plea eqtios suos alliganl, laborum cursiim in forma huniana pririiis illis hpminibusapparere,,
suofuijiilaciei lactiiiasconsecfariies. Me ficus adhupv quos tameti nuiiquam permisil adveriere nuditatem
id esi, il!ec.'brosa delicianimpbumbrai prurigo niUjidi suam, eorurii iritentionem iri superna susiollens, nisi
liumilis ad altiludinem,- fragilis ad laiiorem, fnollis postpeccalum puderidumin niembris molum pcenali
a<iusuin.-sierilisad fruCtttm.tEt in alio loco : tQuod ji membrorum lege sensissent. Sic ergo affecti su.nt,
i_jiiiirgrayiiisest, inquit, hac se Adaai intefpeialione ut solent afficiiiomines sub oculishominum: et talis
succinxit i eo loci ubi ffuctu fnagis castiiatis sei affeclio de peceali poenaerat, eum latere velle quem
succingeredebttissei, in lumbis enim quibusprsecin- Jatere nihil potesi, Quodenim jam ipsos pudebat
girnur quaedamsemina geiieratioiiisesse diciintur, erga se ipsos, uiide sibi et kTSUccincioria fecerant,
el ideo male ibi succinctiis Adaiii foliis inutilibus, multo velvemenliusab illo etiam sic succiucti. viiieri
,ubi fuliiraj generalionis non fruclii,m futiirum, sed verebaniur, qui lanquam familiari iemperamenlo
quaedam peccaia'sigii'arets..'t. ad eos videndos per creaturam visibileni velul hu-
Ee cumaudissetvo.cemDomini Dei.deqmbulanlisin manos oettlos aflferebat.
paradiso ad auram posl.meridiemydHpoUdiisC.Adam _(Domiiius ergo voiens jam peccalores more justi-
a Aug. ibid., c. 30. K Ambros;, lib. de Paradtso, c. 13,
b Aug. ibid.,c. oi. .. b Al,, deest namquc. *
? Al., cogiioverunl, , ' , ' :'.•" '* Aug. ibid.,C 35. - :
^ Al., peccalorum, - I Ang. ibid., c. 3i.
« Aiig. ibid., c. o2 _ '- i k\., sua cinctoria.
V Al.s co loco
^ = > - 58';
i>7 11EXAEMER0NLIB.I.
tisDinterfpgatospunifeariipIiusquarii eralilla pttina, A ducens ad iritefitUmTapit;Sicut enim sancii saepe.-
dequa jam eogebariluf erubescere, \Quis ehim,: iri- ccelorum, ita riomine- terrse hiqiii terreria sapiuiii,.
•qui.l, indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex indicaiilur, qttorripdo; iil seqiienlibus Adsedicilur :
ligne de quo tibiprmceptuiririe c'omedefesf, cohiedistf?, Terra es;ei in lefrttm ibis, quodnosfra.translatio ha-
Hinc eriim mprs cOrieepta propter-"Dei sentenliam; bet:: Quia pulvis es etih pulveremreverteris, Iiicujus.
qtii sic fuerat commiiiatus, fecit adverti cbhcUpisceri- signuni devoratipriis spiritalis ipse eiianiserpeiis ir--
tiaiitef merifbfa: ubi dicii sunt aperti octtlH et secu- rationalis, quo addecipietidum hpmirieh) velut br-
tum est quod puderet.a. » gario suo ususest diabolus, nunc ierram maferia^.
Dixitque Adam: Mulier quam dedisti mih_i'\sb'cia'm_, lem comedere jubetur; cui pritts una euiricseieris
dedit mihi de lignc(etcomedi. t Superbia nunquid • animantibiis lerrae f Ilerbis et ligriorums friicttt-
•'••'
dixit, peccavi? Habef deforrilitatem confusipnis,et vesci concessum erat. ; >'
iion habet liumilitaiem confessionis. Ad hoe ista lnimiciiias ponam ihler.te et mulierem,et' serneii
bonsciipiasuht, quia et ipsre irilefrogationes.himirum tuum ei setriehillius._Senienmuliefis totum est genus
ad boc factse suiity ut utiliter scfibeienlttf, ttt ad- liutiianum, semeridiaboli praavariealoressttrit arigeli-j
veftamus . qupmodo h superbia laborent lioniines . qui exemplo sunt.supefbise illitts ac rebeilioriisde-
bodie, niin nisi in- Crealorem conantes referre si " prayali. Seftienillius est perversa suggesliO>:semeri
(jttid egerintteiali, cum sibi velinl tfibui sPqiiid ege- mulieris fructus boni bperis,quo pervecsrfl sugges-
fihl boni. Mulier, inquil, quam dedisli niilti sociam, 'tiofti resistilur. Hujusautemserpenlis aeseminisejus
dedilmiiu de iigiio eicomedi, quasi ad hbe data sitj . hiemoralPirilmicitiamquaniuin gerius iiumanuaito-
rit non ipsa potius obediret viro, et ambq Deo:" leret, quantam adversus ettm iniuiicitiarh pirineS
tEt dixilDominusDeusad mutiereni:Quarehoc feci- elecli recte VivertdOexerceanf, ciinciis sole-clarius
sti? Qumrespondii: Setpens decepilthe, et comedi.Nec fidelibus constat, Cujus 'signuin',inimiciiiseih natura
isla cbntiielur-peccaium, sed iri aiterum' refert, Jm- etiam appafet irrationabilis sefperitis, qua cunctis
1
pari sexu,;pafi fasiti, Serpens; inquit,\decepii riie'el animarilibus et besliis: terrre pro insita sibi; pbsie
ebmedf; quasi cujusi]uam suasip priccepto "Dei de- verieni generalis semper existit ininiicuS : quod vi'-
buerit anteponi c. i>Et ipsa autem culpaecausam iri delicet ei a tempofe maledieiionis Jiujus, ef notv
CreatoremTefert, qui serpeniem in paradiso per anteirisiluiri esse credendum est. : >
quem decipereiuf, creayerit. Ipsacdnleret capul liium, ct irisidiaberis calcaneu
Ei ail Dominus Deus dd serpeniem ': :Quiafecisli ejus. Mulier conierit caput sefpentis, curii Ecclesia
hoc,,maledicluses inter omnia animanlid ei bestias PJ sancta insidias diaboli et suasipriesyenenosasih
terrm<i Quia serpens cur.hoc fecefil nori est inier- ipso inox initio deprehensas abigit, et qQasiieoncul-
rogatus, poiestvideri quod libri ipseulique id sua cahsadnihilum dedttcif. Corilerit caput serperiiis;;
nalurii et vojunfate fecerat, sed diabolusde illo et cuin superbiae,perquam Eva decepla est, Saepesub
pef illum fueraf operatUs, qui jarii ex peeealojrii-- potenli flianu Dei' huiniliaridpresistit: inilium-eriim
pietatis ac superbia. suai igni deslinatus fuefat. Nttuc omriis peccati superbia. Et serperis iiisidiatttr ealca-
ergpquod f serpentidicitur, et ad eum qttiper ser- iiep mulieris, quia circuieiis Ecclesiain diabolusveliil
penlem bperatus est utique refertur, procul dub;o leo: rugieris qusefit quem devbrei, quomodo gfessus
flguratum est, Nam in his verbis tentator ille descri- bonaanoslfse actioiiis evertat. Insidiatur calcaneo,
bitur-qttalis generi huinano-fulurus esset '•;/>' cum in fine vitaspnesetilis nos rapere sritagit. Cal-
Super pectus juum gradieris, et lerram comedes : carieo nanique qui finis est corporis, nbri imnierito
cunctisdiebusvitmlum. Supef pecttts quippb graditur fiiiisviiae nosirse designatur, qttbd ulrumque>ipsa
sefpens,. quia bmnes gressus diaboli rieqttitiae surit qupqtte sefpeutis coridiiio Jigufate dehuniiat, qui
et fraudes : riam in pectofe calliditateni et yersutias cohteri solet ab omnibus qui possurit, et ipse ferieu-
cogitationumPjUs iudicaf, quibus ad eps quos yult . dls hbminum vestigiis itisidiari hon desiriit
decipere serpit, pro quo anliqua transiatio habet: D Mulieri quoquedixit: Mulliplicabo wriimndsiuas
Peclore et veritre repes. Repit autem pectofe, curii el concepiusluos. In dolote patifs filios iuos. i Haec
terrenas homlmbus, quos stta meiribrafacere deside- quoqtte inmttliefem Dei verba figurate>>acprbpiie-
rat, cogitationessuggerit. Repil et verilre, cum eos tice multo commodius' intelliguntur.' ^Verumtameh
lngluvie supefaios in assiuni libidinis excitat. Omnia qttia nondiim pepererat femina, iiec dolof et geriii-
namque quse repunt,' cofpus per terrarii trahurit. ius parieiitis nisi ex corpore moffis est, quae praece-
Corpus aulem diaboli sunt pmnes reprobi;; et ip.se pti iransgressione cpucepta est, referlur liaec poeria
pectofe et'Veiilre. suo fepit, cum eos pef iriiquas et ad pfoprielatem lilleiae : nam et.in eo quod se-
cogitationes vel illecebras coniessaiioiiisac luxufise quitur : E.isub viti potesicileeris, el ipse domihdbilur
ad inOma deprimit. Deyorat aulem lerram, curn ef- liii, cttiri et aiite peccaiuirialiter h factam fiiisse-ffbh
rore peccaniium pascitur ac deleciaittr, eosque se- deeeat credere muiierem, nisi ui-vir.ei dbmittareiur*,
a Aug. ibid., c. 33. e Aiig. ibid., cap. ?•().
'' AL, per superbiam. ; r A'i.j herbar.um. - ' ,
c.Aug. ibid.; c. 55. • - ,; . E Al., fruclibus,- "-''
AAl., de .'- ;: <"'.' li k\., facia,... • •".-' ;
ier.pente,
6U. BED/E VENERABiLIS OPER.UMPARS II. — EXEGETICA GEiNUINA, 60,
<?isub ej<isipsa potestate degeret, recte accipi potest.A posipeccatum a:ilem videmus multa horrida et iu-
iianc servitutem significalam, quae cujusdam condi- fruclunsa nasci, propter eam videlicel quaui diximus
tionis csl polius quam dileclionis, ut etiam ipsa lalis causam. Myslicovero lerra quae in opere prsevarica-
servitus, qua homines hominibus posten servi esse lionis Adsemaledicta esse perhibelur, non a'ia me-
cceperunt, de pcenapeccati reperiatur exorta. Dixit Iius quam caro accipitur. Namque spinas jam el tri-
quidcm Apostolus : Pet cltatilalem servile invicem bulos germinat nobis, quia per carnis concupiscen-
(Gal. v, 13); scd ncquaquam diceret: Invicem domi- liam propagali, pnncliones et incenliva vitiorum de
jiamini. Possunt ilaque conjuges pcr charitatem ser- ipsa carne palimur.
vire inviceni; sed mulierem non permittil Apostolus In sudorevullus tui vescerispane donecreverlarisin.
dominari in viruin. H.secenjin viro potius sentcnlia . lerram de qua sumptus es,~quia pulvis es el in pulve-
detulit, el maiitus luberedominium meruitmulieris, rem reverleris. IHiim liic panem intellige qui ail :
non natura, sed culpa : quod lamen nisi servelur, Ego sum panisvilm, qui de ccelo descendi (Joan. iv,
depravabitur amplius et augebitur culpa a. i Figu- 51); quo in sudore vultus nostri vescimur, quia acl
rate auicm verba IIUJC ad Ecclesiam conjugem vide- conspectum divinas celsitudiriis, non nisi per labo-.
licel Christi b convcniunl, cujus aerumiiaeposi rea- rem necessariaeafflicfionisascendimus.
lum primse pr;evaricaiionis mulliplicantiir in hac ** - Et vocavilAdam nomen uxoris sum Eva, eo quod,
"viia, ut ad vitam perpetuam castigata pervenial; mater essel cunctorumviventium.Elhoc iiomenAdam,
rnulliplicanlur et conceplus, cum spiritalem Deo so- divino instinclu conslat uxori sure posuisse,-quod
bolem prsedicandoac recte vivendo gignere satagit;- aptissime congruit Ecclesia; sanctae, in cujus solum
unde eidem suaesoboli per, cgregium praedicatorcm. unitate, quac catholica vocatur, vitse cunctis janua.
dicitur :Filioli mei, quosilctum patlurio donec forme- palet.
lur Chrislusin vobis (Gal. iv, 19). Parit in dolorc Ji- Fecitque Dominus Deus Adm et uxori ejtts lunicas,
lios, cum sollicita meluit, ne sicut serpens seduxit pellicias,el induii eos. Et hoc significationis gratia
Evam astutia sua, ita corrumpantur scnsus eorum, f;ictum_est, sed tamen factum. Nam bujusmodiiii-
et excidauta simplicitate quoe est in Chriato. Agit dumenlo Dominuseos mortales jam faclos liiisse in-
sub viri potestalc. quia servit Dominoin limore et sinuat; pelles quippe, quaenon nisi mortuis pocudi-
exsuilut ei non in securitate, sed cum ireinore: cui, bus subtrahuntur, mortis figuram continent, Ita. ",.
si nunquam peccasset, solo securac dilectionis copu- cum conlra praeceptum non imiiaiione Iegitima, sed
lareiur amplexu. Et ipse dominabitur cjus, earnaies illicita superbia Deus esse appelit homo, usque ad
"ejus cohibens motus,. eamque ad c percepiionem ,_ bclltiarum niortaliiaiem dejectus est. Et quidemipss,
vitrc ccelesiis continuo supernrcinsiiliiiionisexerciiio sibi feccram perizomala de foliis fici, quibus pu-
proveliens, a qua si nunquam recessissel, socia cum dcnda tegcrent: sed Deus facit illis tunicas pellicias,
illo semper libertaie regnaret. quibusomne corpus illorum induat: quia ipsi, per-
Adm vero dixil: Quiu audisli vocemuxoris lum, et dita per prrevaricationem gioria innocentirr, pra>
comedisti de ligno ex quo prmceperamtibi ne come- fenderunt sibi velamen excusationis , qno suam cul-.
deres, mateiicta lerrain opsre tuo. Jn laboribuscomedts jiaui in Conditoreui transfundereiit: et ipse Condi-
eam cunctis diebus vilcetum, spinas et tribulos germi- tor illos per senienliaurjusli judicii,f ablato stalu vi-
nabil libi, el comcdcsherbas terrm, etc. i Hos csse in tse immutabiiis, iu anima simul cl carne mulctaviL
lcrra labores humani gcneris quis ignorat, et quia pteuamoiialilalis. Narrat autem Evangelica parabo-
non esseut si fclicitas quae iu paradiso fuerat lene- la quia pius paler revertenti ad se per pcenileiiliam
veiurd? Perpcccatum eniin bominis lerra maledicla filio luxurioso inlcr alia munera eliam stolam pri-
cst, ut spinas pareref, uon ut ipsa pcpnas scntiret mam proferri, et eum indui prrecepit, mystice insi-
4]iiaesiuesensu esi, sed ul pcccali huinani crimcn nuans quod electi habitum immorlalitatis, quem in
semper liomlnibus ante octilos poneret, quo admoue- Adam in exordio sa'culi perdiderunt, in fme srcculi
remur aliquando averti a peccatis, et ad Dei praece- j) ] siut recepturi in Christo, et quideiu ampliori gra-
placonvcrli. Nain et herbre venenosre ad poeuamvel lia. Nam Adam ila immortalis factus esl, ut posset.
ad excrcilalionem mortalium creuta; siml. Ethocno- non mori, si praeceptum servarel: filii aulem resur-
landiim propter peccatuni, quia mortales post pec- rectionis ita erunt immortales, ut nec mori unquam,
catum facti sumus. Pcr infructuosas quoque arbores nec melu niortis possint affici. De cujus recoptione.
insulialur hominibus, ut intelligant quam sit eru- stoiaedicit Aposlolus : Qporlet enim corruptibile hoc
bescendum sinefruclu bonorum operuin esse iit agro induere incorruptionem,el morlale hoc induere iin-
Dei, hoc tst in Ecclesia, et ut timcanl ne deserat il- morlalitatem (l Cor.xv,C5): ubi induere sonal, abla-
los Deus, quia cl ipsi in agris suis infiucluo-as arbo- lam ulique signilicat uiiditalem, quam Adam in so
res desernnl, nec aliquam culluram eis adhibent. el Eva post peccalum agnitani erubcscebant-
Aule peccatum ergo liominis non esl sciipium quod Ei ail : Ecce Adam factus est quasi unus ex nolis,
lcrra protuleril nisi herbam pabuli elligna frucluosa; sciens bonumct malum. I)ehoc S. Augustinus :« Quo-
a Aug. ibid., cap. 57. d Aug. ibid., c. SS.
b k\., veniunl. c Al., i7/iqui contra.
0 Al., lecepiionem. ' AU, oblalo.
01 HEXAEMERONLIR. I, 6$
niam, inquit, 1cr quudlibet et quomodolibet diclum A ctum esse, nisi quia significat aliquidetiam despiri-
sit, Deus tamen dixit, non aiiter intcltigendum est, lali payadiso, non est utique dubitaudum c : i
quod ait unus ex nobis, msi proplerTrinitatem nume- qure eliain custodia bene versatilis esse asseveraluj
rus pluialisaccipialur, sicul dictum enlFaciamus ho- pioeoquod quandoqiie veniret tcmpus, ut eliaa
fninem,sicut eiiam Dominusde se et PalreiV eniemus removeri poluissei. Rsmota est namque, Enoch :
ad eum, cl mansionem apud.eum faciemus ( Joari. peccaioribus translato; remota, Elia in cnrru ignet
MV).Replicalum est igitur in capul superbi quo ex - raplo; rcmota omnibus elcclis, cum, Domino bapli-
tu concupiverit quoda serpente suggcsium est Eritis zato, aperti sunt ei cceli; remota item singulis ele
sicul dii. Ecce, inquit, Adam factus est sicut unus ctis, cum baptismi fonte lavantur; remota iisdeit
exndbis. Verba enim snnt haecDei, non lam ei insul- pcrfectius, cinn soluli a vinculis ad cceleslis paradis.'
t.intis, quam caeteros ita ne superbiant deterrentis ; gloriam suo quique tempore consccndunl. Item quii
propter quos ista dcscripla sunt: Factus esl, inquit, chcrubim scienlise niullitudo, sive scientia multipli-
tanquamunus ex nobis, sciens bonumet malum. Quid cata intcrprelatur, bene cherubim et llammeus gla-
aliud inlelligendumnisi cxempltirn liuioris incutiendi dius ad custodiendam viam ligni vitaecollocatus esse-
esse propositum? quia non solum non fueril factus perhibetur : quia nimirum per disciplinam nobis
qualis fieri voluerit, sed nec illud quod faclus fuerat "I scienliaeccelcslis, et per laborem alllictionum tem-
conservaverit. De hoc alio loco : Nec Dci confilen- poralium reditus ad supernam patriam patet, ex qua
lis, inquil, verba snnt, sed polius exprobranlis ".i per siullitiarn prrevaricationis, perque appelitum car-
Ecce Adam faclus est quasi unus ex nobis, sicut Apo- nalium voluptaium discessimus. Et bene noti sim-
slolus ubi dicil : Donale mihi hanc injuriam (II Cor. pliciier flammam, sed dicilgladium flammeum ante
xii, 15), utique a contrario vult inlelligi. paradisum esse collocatum, tit feriendas iu nobis
'< Nunc ergo ne fortc mitiat manum suam et su- illecebras concupiscenliaeicmporalis insinuet gladio
mal etiam de ligno vitse ci comedal cl vivat iu aeler- spirilus, quod est vcrbum Dei, si tad lignum vitas,
num, emhit eum Duminusde paradiso rotuptulis , ut qui eslChristus Dominns, pcncirare concupiscimus.
operaretur terram de qua sumptus esl. Superioraver- Et bene eumdem gladium versatilcm esse referl,
ba Dei sunt, hoc autem facium propter ipsa verba ut indicet mysticc non nobis seni]ier hunc necessa-
secutum est. Alienatus enim a vila non solum quam rium essc gladium, sed, ut scriptum est, tempus
lucrat, si prseceplum servasscl, cum augelis acce- esse belli, lcmpus pacis : belli, videlicet cum inhu-
piurus; sed ab illaetiam, qiiiimducebat in paradiso, jus viue stadio adversum aereas poiesiates, vei
felici quodam corporis slatu, scparari iilique debuit eliam noslroc meniis aut corporis vitia certamus;
a lignoviirE, sive quod ex ipso illi subsisteret felix pacis aulem, cum perfecta victoria coronamur, ac
ille ipse siams corporis ex re visibili virtuie invisi- iruclu ligni vitae perpetuo sine fastidio satiamur.
bili, sive quod in eo es^el el sacramentum.visibile Quoerilautem adversarius legis et prophelarum, sed
invisibiiis sapienlire. Alienandus inde ulique fuerat ista iuquiens, arbor quaciu paradiso vitse fruc(us fe-
yel jam morilurus , vel etiam lanqiiam excommuni- rebat cui proderat? Cui respondens S. Augustiiius :
catus, sieul etiarn in boc paradiso, id esl, in Ecciesia, Cui, inquit, nisi prius illis primis homiuibus qui in
solcnl a sacramenlis allaris visibilibus homines di- paradiso fueranl constiluti ? Deinde istis dc paradiso
sciplina ecclesiastica removeri b. > pro mcrilo suaeiitiquitatis ejectis, inansit ad memo-
Ejecitque Adam, et collocavil ante paradisum vo- riani s-ighificandae spirilalis arboris vilse, dquse est
tuplalis cherubim el flammeumgladium atque versa- sapienlia beatorum, cibus immorialis aiiimarnm.
tilem ad cusiodiendumviam tigni vitm. Ilunc Iocum Ulruui autcm illo cibo nunc vcscalur aliquis, nisi
antiqua translatio sic habet: Et ejecit Adum, el col- forte Enoch et Elias, non lcmere asseverandum puto.
locavil eum contra paradisum voluplalis, et ordinavit Ligno lainen illo vilae, quod est in spiritali paradiso,
cherubim el flammeam rompheam, etc. « Quam si nisi aleientur animse beatorum, non pro munere
sequimur, el boc si_;nificaiidigratia factum crederc n pietatis ei fidelissimae confessionis latronis animae
debemus, sed tameu factum, ut contra paradisum, credenlis in Christiim legercmus^paradisum eodem
quo beata vita cliam spirilaliier significabatur, ha- die fuisse concessum. Amcn, inquil, dico libi hoUie
bitarei petcilor utique in miscria. Quod autein dici- mecum eris in paradiso(Luc. xxni, io). Esse autem
lur collocasse Deus ante paradisura voluptaiis che- ibi cum Christo, hoc est esse cum vilae ligno, ipse
rubim et flamrneuriigladium, hoc per ccelestes ttiiv esl quijipe Sapienlia, de qua scriplum est : Lignum
que poleslaies in paradiso visibili faclum esse vitm esl omnibusatnplectentibuseam (Prov. m, 18^
credcnduin est, ut per angelicum minislcrium esset Ainen
illic ignea qucsdain custodia, non lanlum frustra fa-
* Aug. ibid., cap. 59. c Aug. ib;d,
h Aug. ibid., cap. 40. 4 Al., quod est.
Bg-' '.".' REDJ5 VENERAJILIS OPERUM PARS-II.;^EXEGET1CA GENUINA. ,'_". 64
LIBER SECUNDUS
Aefamvero cognovitEvam uxorem suam, qum con- A que ct Noevir agricola exercebat lerrani, planlavit-
cepit el peperil a Ceri»dicens : Possedi hominemper que vineam : et Melchiscdecbsacerdos Dei allissirni
b Deum. Hine jam posl delicias paradisi et prrcvaii- offerebalde fructibus lerroe panem ei vinum. Non
cationis primae rcaliim, liujus sreculi ac viire mor- ergo Cain ob genus oblaiionisvile reprobatusest.Inde
talis gesla narrantur, cum proloplasti, qui immor- eienim offercbat Deo, unde et ipse vivere consueve-
tales fuerant condiii, post acceptam moriendi condi- rat; sed ob mentem impiam offerentis, ipse unacum
lionem mnrfalium ex se sobolem gignere incipiunt, muneribus ab eo qui corda<_inspicit abjectus est,juxta
omnibus in iniquitate cnnceplis, et in delictis ma- quod sequentia verba manifestant cumdicitur:
lcmo .ex utero prodeuniibus. lnierpreiaiur aulcm Et respexil Dominusad Abel et ad munera ejits, ad
Cain possessio, cujus causam vocabuli exposuit ge- Cainverocl ad munera itlius non respexit. Non eniiu
nilrix ipsa cum ait: Possedi hominemper Deum. Et ail: El respexit Dominus ad munera Abel el ad jpr
boc dictp , mater nosira jam calholica discrelioue sum; ad munera vero Cain et ad ipsum non respexit:
nos docet, quod ita filium peccaio sure prrcvaricatio- sed primo personam offerentis acceptam Deovel non
nis obnoxium genuit, ut tamen hoc quod homo natus acceptam, deinde munera respecta, vel non respeeta
est, id esl, quod c anima constans et corpore, d ef- esse testatur. Homines elenim ssepe muncribus
fectu divinse creationis ae primse benedictionis mu- " eorum a quibus fuerant ollensi placantur; Deus au-
nere possideret. . tem, qui esl discrelor- cogilationum et inienlionum
Rursumque peperit fratrem ejus Abel. Abel inter- cordis, nullo magis muiicre quam pia offereitlis de-
pretalur luclus sive miserabilis : quo nomine prrcsa- votione placatur : Qui cum puritatem nostrse menlis
gabalur a prima aetate dolenda immaturaa mortis prob.iverii, conseqnenicr etiam votaorationum vel
ejus condilio. Nam etsi pretiosa est in conspectu operuni noslrorum suscipiei
Domini mors sanctorum ejus, gustato ealice saluli- Iralusqueesl Cainvehemenler,el conciditvullus ejus.
ferae passionis, quantum lamen ad humanuni perli- lindenoverat Cain respexisse DominumadAbel et ad
net inluitum, lugubre eslsalis, in lantum nos ab in- muncraejus; a seauiem ae suis muneribus vultum
nocentia primaj condilionis recessisse, ul nec illi qui averiisse, nisi quia, sicul quidam iiiterprelalisunt, iiv-
primi in lerra editi sunl gcrmani fraires pacem iuler ilammavit Oominus super Abeletsacriliciumejus, su-
se el concordiam habere poiuerini, sed alter alterum per Cain vero ei sacrificium ejusnon inllammavit, id
invidendo occiderii, dum soli adhuc cuin paieulibus est igne misso de coalishosliam Abel suscepit, quodsre-
orbis totius domini exstitissent; manifeste jam tnm pissiincfacluinoffcrentibus sanclisviris legimus. Cain
praesaganiesquod sancli in hac viia pressuras essent p vero ipsesacrificium suum consumere igne debebat.
a reprobis mortesqtie passuri : in quibus et hoc no- Nam elhocsignificarevidetur Aposlolus,cum ait: Fide
tandum quod Cain in hac vila prior naius, sed Abel plurimam hostiam Abel quam Cain oblulil Deo, per
de hac vila prior «st sublalus, quia nimirum baec quam testimoniumccnsecutusest cssejuslus,lesiimonium
vita proprie malorum est vita, de qua in mortem perhibente muneribus ejus Deo (Hebr. xj, i). Testi-
praecipilantur acternam ;'at vcro elcctorum vita pro- moiiium ergo perliibuii muneribus Abel Deus per
prie futura est vita, ad quam ut felicius pcrveniant, ignem, bsec suscipiendo de cosHs,quo etiam Apostoli
morlificantur in hac vila quotidie, ct restimantur ut testimnnio docemur, quod hostia Abel per fideiillius
ovcs occisionis. devotionem acceptabilis Deo facfa est, et e corilrario
Factum est aulem post mullos dies, ut offerrel Cain subinlelligere debemus Cain propterea reprobatiim4
de fructibus lerrm munera Domino: Abel quoque ob,- quod non iniegra suo Conditori fide servieril.
lulit de primocjenitisgregis sui el de adipibus eorum. Dixilque Dominus ad eum : Quare iratus es, el cut
Manifeste ostenditur quod ambo fralres fidem in concidil facies tua? Nonne si bene egeris, recipies ;
Deum habuerint, ambo vel naluraliter admoniti, vel sin autem male, staiim in foribus peccatumtuum ade-
a parenlibus cdocti, noverinl «fferenda Deo dona, et rit? Quaie, inquit, irasceris, et invidia; in fr.iiraii
.leatum paternae e transgressionis oblatis ei f sacri- j) livoreciuciaris, vulium dimittis in terram? Nonne
ficiis esse diluendum : sed quia non rcquali inente si bene egeris,. si pura mente sacrificium obluleris,
obtulerunt, non oequaliier sunl ulriusque vola ac- recipies, rcspieienle J)omino ad le et ad sacrificium
ccpia. Nonenim in hoe peccasse Cain arbilror, quod luum : siu autem male cgeiis, statiin in foribus pec-
vel opus exercuit agricolae, vel munera Deo de fru- caium tuum aderit, et lali janitore intrans semper
ciibus lerrsc obiiilit, sed quod minus perJecta pietate exleiisque comitaheris, pfo eo ut Dominus cuslpdi-
in agenda carnis cura laboraveril, minus perfecia de- ret introilum luum el exilum tuum, et sicut de sa-
votione ad offerenda Deo muncia accesserit. Dcni- pienlia dicitur: Qui de luce vicjilaveritad illam uon
a Al., filium Cain- a A)., ex alfeclu.
h Al., Dominum. " Al., prmvuricalionh,
c f Al., »(uu«rie)ui.
Al., ex.anima.
(_$' - ; flEXAEMERONLIB. II, ".-. "M\
ul fratrem fraler seeulus esl; peffidia
Igborabil.Assidentemenim iliani in foribus suis inve-'jA quo jubebatur
niei Sup.xi, 15). Et iteruni : Quoniamdignosse ipsa vero Cain, in eo quod pccisurus fratrem foras diicit,
citcuii qumrens,a in viis oslendilse ttlis habitator,~et quasi in loco secreliofi divinam ppssit declinafe prrje-
-
inomni providenliaoccurrit illis (lbid.-, 17).' . • sentiam : npn recpgitaris, neque" inteiligeris qiiia
\ Sed sub te eril appelilus ejus, et tii ctomihaberisilr ""ijuij.occ.uliacordis sui quse redarguit b noverat, .etiani
lius. Jttxta Idionia lingtirc Hebraicaeiiidicativum .itio-,. qup ipse secederel quidye in: abdUo gererel possel
(lum pro imperaiivo posuit, qualia habes innume.a>: intueri. >.'-. ,:.
DiligesDomiriumDeum luum, diligesproximuinliium, .: Et ait DominusadCain; Ubi esl Abel ftaleriuusl
non -forhicriberis,npn furtum facies, noh falsum iesti- Non tahquam ignarus eum a quo :discal.,inierfogat,
moniumdices(Deut.v\,%),pro eo ut diceretur: Dilige, sed tanquam judex reurnquem puniat.
et ne oecidas, ne forniceris, n_e fufturn facias, ne> ,' Qui respdndit :. Nescio: Num cuslos frqtris mei
falsuni testimoriium dicas. Sub te ergo,.iriquit, erit sum .'Stultapariter et «ttperte resppnsio; stulta,
appeliius£jns, ettu dominaberisiiliks; ttt quia iiberi curri illuih falli posse putabal, qUi conscientiam
es arbitrii,, morieo ul appetitum peecati impugnari «uampeccantis et ante patratuni scelns fratricidii
cpmpescas, et rion illud tui arriplius Creseendo, sed . velut occuliorum cpgriiloi argiiebai; superba, cutn
tu magis illius eorreCtiuSvivendo doniinefis. iltine "- in.mpdum;servi per-vicaciscuslodem fratris se esse
Ipcurn aritiqua translatio sic liabet: Nonne sic recie negabat, qui.manifestatione, .si>quid periculiyim-
offetas, tecte duiemhoh dividds peccasti? quiesce, ad inineret-.-, minofis fratris cufam habere, et eumab
ie.ehiin convetsiotjus, et lit domitiabetisieVius./Recle ingfiienlibus adyersis tuiari quasi major debuerat.
atiiem offertur Deo, cui uui tantummodo sacfifican-, \ Dixitqwe ad eum:: Quid fecislf? -Vox \sanguinis
,dum esl.Noii autem recle' diyidltur, cum npii dis- fralris' lui claindi ad me de ierra. Maghani' vocem
cernttniur xecte vel loca , vel tempbraoblalionum, babet sahguis,: rion solurri Abel, Sed et omnium
vel jes ipssequaj offerimtur, vel qui offefi_:vel lii intefrcciorum pro Dorhino : vox csl enim :sah-
quibus ad vescendum distribuitur qttod pblaium est, ' guinis ePruiii ipsa fvdei constantia, ipse fervpr
ut divisionemhic discretioneiii inlelligamus; In quo '_/cliaritatis , pef qttemi pali pro DorriinOmeruefe.
autem horuiri Doriiirio displicueril Cain,- facile rion, « Ipse clainai ad Dominumde terra ':: quia" eiiaVnsiiri
:'
polest-inveniri. Sed quoniam Joannes aposlolns, ciim "abditis ierfse siriibtts sicut Abel ftte'i'int;ab impiis
de his fralfibus Joqueretur,Non situl\Cain , inquil, ihiefenipti', carisa tamenipsa.riioitis eorum in cori-
<juiex maliqho eral, el bccidit fralreih suhm. Elcujus spectuihterriic arbitripfeiiosa existit et clara, jiiste^
rei gialia occidii? quia opera Ulius'malighu fuerunt, \r 'postiilaiis ttt ;et"lii; quTiri. sua siinplicitate suntiiri-
frutris aulem ejusjusta (Jpaii. HI,"I5); datur iriteHigi 'jrisle pefempti, coroiieniur; etilli qtii eos injtisie
propterea Deum- noii respexisse in rriunus ejtts, persequeridb trucidavefe, daninerinir. Eorunv ergo
quia hoc ipse male diyidebat, dahs Deo aliqttidsriuiri, sangtiis occisOruiiiciahiat ad Domirilirii,qupfuiiiet
sibiaufem seipstttn, quod omnes faciunt qui non Dei, 'yila ante moflem clamasseprobalttf ad illum.qui
sed suam seclarites voluntalem, -id est, rioii "fecto, dicere soierit: Cldriiaviiniolo cbrde riieo, exaudime,
sedperyerso cpfde viventes; offerunt tamen Deomtt- Ppmirie^^mlifi^qtimes^l^s^re^uinm (Psal. cxviii,
riusVquo putaht euinredirrii.ul eoriini ribn opitule- 145). Ille' ehlnii acl Dpmirium' cofde clamat, ijut
tuf sariaiidis pravis cupidiiatibiis, sed expiendis. magria postulat, qui ccelestia precalur,; qui aetefna
Quiesce, iriquit, ctd le enim conversioejus, \el iu do- sperat, qtti noii gioriam hujus saeculi ab illo ; sed
minabetisillius. Desine peccato irividiaeiri fratrem justificationum ejus custodiam>requirit. Qui yidelicet
conlabescefe, qttia ad le erit cohvefsid ejusdeiii tui clamor unde iri cordibus. juslofum nascatur docet
peccati,' elin tuum caput iniquiiasiua a rcdundabit, Apostdlns dicens : Misil Deus Spirilum Filii sui-iti
et ttt domiriaberis illius, liaberis iri potesiate per \c6rdd:MslfdiciariiantemabbaPatef(Gal. iv^ 6);>c|a-
rgratiam dhini adjutorii conceptam de tuo corde fe- riianiem namque iii cordibus nostris ad Palrem dicit
pellere nequiliani. Ilacc Dettslocutus est ad Cain, eo-:j) Spirituhi, qihV nimifum ip^e hsec"ad clamandum
more quo cum primis homihibiis percfeatiirairi sttb-' cum impleverit accendit. tlunc clairiorem piaedevo-
; jeciam yelrit porum socius"forma cpngrua loqueba- lionis ;et ariimas maftyrunvpost niorteiri: habere
lur. Verum.quia ille lion intus, sed roris est adriio-' -manifestat Joannes cumail. Vidisub altare ahinias
nitus, nibiloihinus deliberalum sceltts: 111,necando interficiorum propter verbiimBei et prbpier teslimo-
fratfe eliani post verbum. divinaa adrrionitibnisvel nium quod hqbebaht,et clainabdntvoce riibgnadicen-
cprrepiionis iriipjey.it;sequitttr e.nihi. > > ies : Usquequo,Domihesanclus el verus, nohjudicas,:
_PixilqueGdin ad Abel ftaltem suum: Egrediamuf '. el vindicus sdnguinemriositum de his qui' habitahl iri
iii agrum : cumque essenlin rigro, eonsurrexit Cain '. ierraJ(Apoc. vi,9),?Clamanl eniiri liseeanimae san-
adversusAbel fralrem suum, el inlerfeciteum. Et liic clOfumnbriodioinimicoruni,, 'sed amore justitiae,
perfidiaCain simul etiiinocentia demonstralhf Abel: quam semper esurireac silire: didiceruiil, >simuUet
innoceiitia qujdem Abel, in eo quod majorem ffa- desiderip recipieiidre suae carhis, ut.quarn pro Do-
trem, sed erga se hostili odio accensum simplteiter mino in mdrtem dederant,d in hac immortali atque
'.* k\.,_rediriavit. _ P.Al.j judicis. ';.'_ -
bAI., novit. '';-., * kl.yinhoc, :;>- .
CI DED;E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUtNA. CS-
incorruptibdi Domino astare mereiiniitr. Magna au- A. . rit Cain septuplum punielur. Non ut acsumasmorie-
tem est vox clamoris corum , magnum est deside- ris, el inorlem pro remedio acuipies, sed vives plu-
rium justitiae. Clainanle vero ad Domiinim san- ririio lempofeadexemplum crclerorum,nesicpeccar'Q
guine sancloium, id est justam uliionem suse, iri- audeant; tantumque abest ut te » abs quolibet imer-
jusiae necis expetente, quid de persecutoribus eorom fici velim, ut si quis te inieifeceril, septuplum, id
agatur, sttbsequenter osiendilur, dicente DomiiiOad est.gravissima ullione puniatiir, qui nec ture damna-
Cain: tionis acerbitate admonitus, a sanguine effundendo
AT«;e<; igiiut muledictus cris super terrum qum ape- voluit manus cohibere. Nen enim illum dcbuithomo
ruit os suum, et sui-cepksunguinemfrdtfis tui de manu occidere hominem cui Deus viiam peccanii donave-
tua: cum opeialus fueris eam, non dabil tibi fruclus tal, vel ad cumulum pcenaBipsius,vel ad exemplum
•suos: vagus cl profugus eris super tcrram, Juxla cautclaeet aliorum correclionis. Solet namque non-
mensuram pccranlium justus judcx ct mensuram nunquam Scriptura sepienario numero plenitudinem
poifit vindictse: Adam namque-vctilum comcdens ejus de qua loquitnr rei significare, sicut in Lcviti-
ncquaquam ipse maledicitur, scd terra polius in ejus co: Si ambulaveritis,imiuit, ex adverso inihi, nec
opeie malediciioni subjicitur; nnn quidern adco ul volueiitis audire me, addamplagas veslras sepluplum
fruclus operanii deneget, sed ul laboranli ac desu- ii (Lev. xxvi, 21). Et paulo post .*Et percutiam vos
danti suos cultori proferat fructus; et ut labor septies propter peccala vestra (Ibid., 24), pro eo quod
iilem aliquaudo possel fitiiri , ac requ.es acterna est muitipliciter. Et in bonam partem Psalmista;
ingredi. Carnis eliam morie addicitur : quod bene- Septies in dic laudem dixi tibi ( Psat. cxvhi, 4 (K),
fieii gralin facium, ne semper ita laboraret ac dole- quod cst aliis verbis dicere : Semper laus ejus in ori
rel, soli qni prresentis saeculi quam sit aerumnosa meo (Psal. XXMII,2). Quod vero antiqui inierpretes
vita perpendere ncsciunl, dubitant. Porro Cain cum dixerunl : Umnis qui occiderii Cuin sepicin vindiclas
'
sciret prrcvaricalionern suorum damnalionemque exsolvel, hunc habet sensum. Vivcs usque ad
parehium, addidit ejusdcm noxie praevaricalionis. scptimam generationem, et conscientia; luse igne
quain de ,l traduce traxeral 4 graviorem perfidire, torqueberis : ila ut quicunque le occiderit, secun-
livoris, iiomicidii et mcndacii reaiuiu ; uude rnerilo dumdupiicem intclligentiain, aul in septiina genera-
ct poenapleclitur acriore : primo ut ipse maledictus lione, aut magno te liberet crucialu : non quo ipse
sit super lerram, quam cruore fratris, catenus mun- qui occiderit Cain septctn ullionibus subjiciendus
dam, polluerat; deinde ul in terra excrcenda snper- sii, sed quo septeiu vindictas, quae in Cain toto
vacue desndarct, nulla suis laboribus frugum copia lempore cucurrerunt, soivat in inierfeclo, occidens
G
respondenle: tertio ul in eadem terra vagus semper cum qui vitie fuerat derelictus ad poenam. Nam et
essel et profugus, neque ausus uspiam sedes habcre septimus ab Adam fuit Lamech a quo occisus csse
quiclas, sive, ut alia Iranslalio habet, tremens ge- Cain perhibelur : et hic cumdem Cain per mortem
niensque viverelsuper terram. At b ille , audita poena septem vindiciis, quas septempliciler peccans me-
tanlsesua; malediclionis,noluitveniam deprecari, sed ruit, absolvit. Primum namque ejus peccaium est
peccatis peccala eongeminans, tantum pulavit nefas, quod offerens Deo non recle dividebat; secundum,
cui a Deo nuu posset ignosci. Denique rcspondit ad qnod fratri invidit; tertium, quod dolose egit di-
Dominum : eens : Egrediamur in agruin; qiiartum, quod inief-
Major est iniquilas mea quam ul veniam merear. fecil; quintuni, quod procaciter negavit: Nescio ;
Ecce ejicis me hodie a facie lua, et a facie lerrm abs- sextum, quod se ipsuni damnavit: Major estjuiqui-
tas mea, quam ut veniam merear; septimum , quod
condar, el cro vagus et profugus in terra. Ejicior.
nec damnatus cgit pcenitentiam.
inquil, a conspectu luo, et conscieniiascelcris iiiccm
ipsam ferre non suslinens, abscondar e ut latilem. ^osuiique Deus Cain signum, ut non eum interfi-
Ycl cerle ejicis me a facie tcrrrje, ne vidclicet in ulla cerel omnisqui invenisselcum.Ipsuin videlicet signum
lerrarum regione, ne inter ullos habitatoies ejus j, quod trcmens et gemeus vagu^que e( proftigus sem-
orbis securus liberque manere pcrmittar, a facie per viveret : eadem sua aerumna adinonilus, quia
quoque tna abscondar, ne hauc ultra videre merear, non passim a quibuslibet posset occidi; quieunque
quam usque liodie saepius intuemlo, ac tuam vocem aulem cum oceiderct, vel tnagnis miseiiis ipsum
audiendo, feliciorvivebam. Cain libiTaref, vel se ipsum hoc faciens seplem-
Omnisigilur qui invenerit me, occidelme. Dum ex plici vindicta; maneiparel
tremore corporis el ftiria iremenlis, sive ex instabi- EgressusqucCain a facie Domini, id esl, a pene-
litate vagi ac profugi, eum esse d intelligit qui me- tralibus illarum sediumin <]uibuseateuus ciim pa?
reatur interfici. Verum Deus nolens euin compcndio rctitibus inliabitans, saepius illum videre in angehca
tnortis finire crueiatus, nec tradens poenae qna fornia solcbat. ,
seipsum dainnaveral: Habiluvil in lerra profugus ad orienlalem plagam
. Nequaquam, inqtiit, ila fiel, sed omms qui occide- Eden. Eden iiilerpietalur voluplas sivc delicirc, quo
' radice. * Al., intelliqet.
Al.,
b 'Al., illa. c h\.,a quotibet '
* Al., ei lalitem ' Al., obsolvel. . "
69 HEXVEtiERoN LIB. 11. 78
nomiiie paradisus designalur de quo supra dlcitur: A j se pro Domino mortificare curaveriut, ipse virtutt
Plunlaveral aulemDominusDeus paradisum volupla- _sui spiriius, quo amplius in ccelesiibus ignescant,
lis aprincipio, quod anliqui iuterpretes ita Iranslu- imo toti ccelcstes cfficiamur, inflammat. Ad Cair
lere : El planlavit Dominus Deus paradisum in Eden vefo et ad muncra ejus non respieit, qnia redargucns
contra orienlem : unde dalur intelligi ad oriciilalem carnalia Judaeorum opera dicit prr prophelam : Qut
mundi plagam paradisum esse cnnditum. Habitavit tnihi multitudinemvictimaruinvestrarum? dicit Domi
ergoCain, nonadoricnlalemplagamparadisi,aIioquin nus : Plenus sum, holocausla arietum el adtpem pin-
ultra hunc mundum habitarel, scd in orientalibus guium el sanguinem taurorum el hircorum ct viluto
mundi partibus, quihtis in proximo cst paradi.-us, tum notui (Isa. i, II). Et paulo post: Manus cnin.
quamvis inaccessilMliset ignotns mortalihus. Ciincla veslrmsanguine plenm snnl. Lavamini, mundi cslole
autem qme de jusliiia vel * martyrio Abel, el de \idelicet per fiJem graliae Christi. ' Irasc.liir C.ilu
pravitate acdamnatione Calnjuvia liilefamdicnnturi conlia fralris pielalcm, uec redargulus a Domino a
myslice dominicaepassioni velcon versationi in carne conceplo per iiividiam fufore resipiscit. Quant.i Ju-
et persecntinni acpcrdilioni Judaeorum lestiinoiiiiiin drcicontra Dominumel graiiam pro Novi Testamenli
ferunt.-Neque enitu fnistra ipse Dominus eisdcm livore hacchali sint, quolies ab illo correpli vel ad-
JudseiSdicil: Si crederelis Moysi,crederetisforsilnnel 1" monili nihil.iminus malignis perstilerini in co'ptis,
ttii/ii; demeenim illesc'ripsit(Joan.\,46y,b ErgoCain sulficicnter etangclica prodit historia, quibus apte
erat primogenitus, Abel secundus. Erat pri<>rpupulus convenil quod de Caln dicitur, quia conciclerit vul-
Jiidseorum possessio Dei, sicutipse ad Mosen, Fi- lus ejus : non enim poterant revelala facie gloriam
lius, inquil, meus primogenilusIsrnel (Exod. iv, 22), Domini spcculari. Perdiderant namque gaudium illud
c sccundus esl popuius gentnmv, pro cujus maxime divinn. gratire, de quo jusli glorianlcs aiunl: Signa-
veta Dei Filius d et nasci in cirne et mori digualus tum est super nos lumen vultus tui, Domine; dedisti
est. Fuit Abel pastor ovium, et Dominus ait : Ego lccliliamin corde meo(Psal. iv, 7).
sum pastor bonus(Joatt. xi, 14). Cain auiem agricola. Editxit Cain fralrem sutim foras, et occidilin agro.
qui.i populus Judcnrnin terrenis actemporalibus ne- Eduxit populus Judaicus Domiiium loras de civitatc
-gotiis insistebil, vel brec videlicet sola quaerens, sua Ilieriisalem, et crucilixii iri loco Calvariae; quo
vel horum intuitu Doniino scrviens, ul pole car- uliiusque loco passionis adnionemur typice ut exea-
naliler intclligens ea qu.e illi proplieirc mysiicc mus ad Dominum cxlra caslra, improperiurn rjus
de ccclesti promissiorie loquebantur dicentes : Si portantes, id esl, relirto mundi consortio ac socie-
volueriitset audierilis me, bona lcrrm comedetis(Isa. _, t-.itepravorum, libenter abjeeia quxque sseculi pro
• '
n, 19). patriarj coeleslis aniore tolercmus. Interroganle Do-
Ofterebal cnim Cain de fruclibus lerrm munera inino Cain ubi esset Abel frater ejus, nescirc se re-
Donvno. Quia pppulus ille per bona opera, quae ter- spondit, nec ejus esse custodem. Uaclcnus Judsci
renre retribulionis gratia sectabaiur, Domiiio se pla- inleriogantibus sc fiuelibus, membris videlicel Cliri-
cere puiabat. Vel certe de fruciibus lerrae munera sli, dc Chrislo, se nesciie dicunt. Essenl autcm ipsi
oltlulil, cum se populus idem per lerrenam circum- quodammodo ChrMi custodes, si Cliris.tianain(ideni
cisionem, lerrenum sabbalum, lerreuum azyma, ler- suscipere ct custodire \oluissent. Nam qui custodit
rcnum Pacha, justificari credens, jtisliiiam fidei quse in corde suo Christum, non dicil qtiod Carn, nescire
in Christo est accipeie despe\il. se fratrem suum, nec ejus es-e cusl'idein.
Abel quoque obtulit ds primogenilis gregis sui et £ Dixit Deus ad Cuin : Quid fccisli? Vox sanguinis
adipibns eorvm. Qtiia Domintis intcrpellans Patreni fratiis ttti clamat ad me de terra. Sic arguit in
pro sanctis, secundum formam assumptse liumani- Scripturis sanciis vox divina Judseo.. Habet enim
tatis offert illi vota eorum, opera videlicet bona. et magnam voccm Chrisli sanguis iii lerr.i, cum eo
piuguedinem internae dileciioni?. Ilsecsunl enim pri- accepto ab omnibus gcnlibus respondelur b Amen.
mogciiilagrcgis pjus et adipes eorurn. Respicit Do- U IIscc esl, clara vox £ sanguinis quam sanguis
niinus ad Abel diccns : Hic cst Filius meus dileilus ipse exprimit ex ore (idulium eodcm sanguiue
in quo mihi bene complacui(Mattlt. xvn, S). Respicit redemptorum de quo bcne fidclibus dicil Apostolus ;
c ct ad inunera ejus, quia vitam elcclorum quain of- Accessislisad TestamentiNovi mediaiorem Jesum, et
fert illi graianier, Deus Paier accipil, et quasi per sanguinis sparsionem melius loquemem quam Abe
ignein de coelobostiam ejus incendit, quia eos quii (Hcb. XII,24). Meliusquippeloquitur sauguis Christi
a Veteres, et maximecirca Redae d Al., incarnai-.
tempnra, marty-
ris (itulo donabant non solum eos qui pro Jide ini r Al., add. Dominus.
odium Christi occidebantur, sed eos etiam omnes f Al., irascatut.
qui injuste quacunqiie ex causa, v. g., ex invidiai e Al., dicit Dominus; al., dixilque Deus.
necabantur. Iia Leddegarius Augustodiinensis epi- b liic alludil ad antiqiiam Ecclesiaeconsuetudinem,
scopus mariyr diciiur, qiicm Ebroinus ex sola in- qua fidelescommuiiicaiidi Eucharistiarn percipientes
vidiaj c.iusa trucidavit. Iia Lamberdis Trajcctensis'< dicebanl, Amen. De qua vide, si lubet, ea quaj dixi-
episcopus, qui simili casu occubuit. Hinc infra Abel! mus in lib. i de Anliquis Ecclesia: Ritibus, e. i,
dicitur prolomartyr. m. 10.
b Al., eral enim. > Al., dcest sanguinis.
* Al., scoulusesl.
71 BED.E VENERABILIS OPERUM PARS II.— EXEGETICA GENDINA. 1$
quam Abel, quia nimirum ille in condemnationom A tionem sententise propterea juxta anttquam transla-
fratricidacclamabat al Douiinum, hic aulem in sal- lioncm posuimus, quia de opusculis S. Augustiui qiit
vationem Christi fratrum fidelium vocem suam tollil hanc sequebatur, sicut et alia multa decerpsimiis.
ad ccclum. . Posuilque DeusCain in signum, ut non eum inter-
Nuncigilur malediclus eris super terram, qumape- ficerel omnis qui invenisset eum. Habet gens Judaea
ruit os suum,' et suscepit sanguinem frairis tui de sive sub paganis regibus, sive sub Christianis
sigaunt
manu lua. Terram dicit Ecclesiam : ipsa enim, rion legis suc, quo a casteris genlibus
populisque dislin-
alia, aperit bs suum guslare in myslerio sanguinem guitur, et omnis imperator vel rex, qui eos in regno
Chrisli qui elfusus esi manibus populi Judrcorum. suo iiivenil, cum ipso eos invcnit, nec occidit,
signo
Super hauc maledictus est populus idem : qnia nimi- id est, non efficit ul non siul Jtidaei,cei to quodatn et
rum hacc quanlo aictius amoii sui Conditoris in-
proprio susaobservalionis signo a cafiierarum gen-
bsuret, lanio gravius inimicam ei gcniem maledictam tium communione discicii, nisi quicunque eorum ad
esse intelligit, quamvis seipsam, adliuc superbiens .Clirislum transierunl.
specialiter benedictam glorietur.
Cum operatus fueris eam, non clabiltibi fruclus suos. EgressusqueCain a facie Domini habilavilin terra
cst idem in ea terra n profugus ad orienlulem plagam Eden. Iu facie Do-
Operaius populns quamcapui mini agniiio ejus, qua se maiiifcslat ac dignoscitur,
EcclesiaeChnsius porlavil, id est, in ejus carne sa-
solet iuielligi. Meriio crgo populus, qui a divinaa
lulem nostram, crucifigendo eum qui mortuus est
cognitionis gratia lecessit, in lcrra habilare perhi-
propler dclicta nosira, nec ei dedit eadem terra fru- belui. Non enini potesl dicerecuin electis : Nostra
ctus suos, quia non justificatus est fide resurrectio- aulein
conversatioin cmtisesl: unde ctiam Salvatorem
nis ejus qui resurrexit pruptcr juslificationem no-
stram : unde nec resurgens eis a quibus erai, cruci- exspectamusDominumnostrumJesum Ctirislum (Pld-
Iluiic li7c-utnLXXInterprelcs ita translu-
fixus apparuit, lanquam Catn operanti terram, ut lip.m, 20).
lere: Exiit autemCaina facieDominiDei, cl habilavilin
granum illudseminaietur, non oslendcnseadem terra
terra Naid ccntra Eden. Naid aulem in profugum,sive
frncium virlulis su.i-. Sed cam lerram quse est Ec-
ul in libro Hebrseorum nomihum iiiveiiimus,insla-
clcsia operali sunt Judrei, suis persecuiionibus
in Deum etiam bilem motum etllucfuaiionein verlitur.quod iionnulli,
agendo ut amplius proficeret: saspe b
in mullos ad lnortem usque sseviendo, sed ipsi fidei quibus el Josephus conscntit, locum csse in quo
et preliosre mortis eorum frucium videre non me- habilaverit Cain, autumant. Porro nosier interpres
non hoc nomen loci, sed rei ipsius csse significan-
ruerunt. Quod auicni respondil Domino Cain Major
csl iniqttitas mea quam ut veniam merear. Ecce ejicis Q (iam intellexii; quia Cain instabilis semper el flu>
,me hodie a facie lerrm, eta facie lua abscondar, ei ero ctuans atque inccrlarum sedium esset fulurus. Quud
e quantum prrcaenti Judaeorumslalui conveniat, uni-
el
vagus profugus in terra : patet de Judseorum po-
versus lestis esi mundns. Qui bene eliam contra
pulo luce clarius, quia major est iniquitas qua Filium Eden d habitare
Dci occidit, quam ul. veniam mereatur; et ideo qui- perhibetnr. Eden quippe volupla-
ex co veniam hi lem sive dclicias signilicat: quia nimirum perfidus
cunqtie pcenitenles accipiunt, pro- . ille
fecio iraus meritum suum divinrc gralia pielatis sal- populus quantum aversus a cogniiione veritatis
vantur. Pa(et quia ejeclus esta facie lerrrc, idesl, a . terrenis se negotiis implical, tanium contrariam
vitam gerit; et quia lemporalia
sorte. sanctse Ecclesi;»,- et absconsus a facie divinoe deliciis ccelestibus
solummodo gaudia sitit, lorrenti voluptatis divinie,
contemplationis; quod sibi ipse prolendebal, quando
faciem Cbrisli in passionc velavit, quod ilii etiam quo jusli potaniur, siccis faucibus cordis adversarius
ccelestia signa protendebant, quando eo crncifixo sol cxistil.
radios suselucis abscondit, perditoque regno pfofu- Cognovitaultm Cain uxorem suam, qum conccpit
gus ac vagus per orbem quacunque dispersus est, ct pcperit Enoch, et wdificuvitcivilalcinvocavilqueno-
limens ne ipsa etiam temporali vita privetur, et men ejus ex nomine fitii sui Enoch, Sicul ab inilio
• quasi dicit cum Cain :'a Omnis igilur qui invenerii ® sreculi incipieniis in occisinue Abel passioncs san-
me, occidetme. Sed quid ei^respondit Deus ? Nequa-. clorum ; in livore autem et persecutione Caiu per-
-quumita fiel, sed omnisqui occiderilCain septemvin- fidise suni insinuaire reproborum , quse ad linem
diclas exsotvct,id est, nori corporali morle interibit usque sseculi eruul auibae in niundo permansurae;
-
genus impium carnalium Judaeorum. Quicuuque sie e.t in civitate quam sedificavit Cain lypice inli-
enim eos ita perdiderit, sepfem vindictas exsolvet, inahatnr quod spes lota pravorum inhujus srcculi
id cst,auferet ab eis septcth vindictas quibus alligali regno esset ac lelicilaie iigeuila, ut pole qui fuluro-
sunt propter reatum occisi Chrisli, ut hoc lolo lem- rum bonnr.im aul fldein aut desiderium nullum fia-
pore, quod septenario dierum numero volvitur, ma- berent. De qua civilate loquitur Dominus per pro-
gis quia nnn iuieriit gens Judaea, satis appareat fide- phetam Osee : Deusego, el non homo,in mediotuisan-
libus Christianis quam subjectionem meruerint, qui ctus; 'et non ingrediar civilatem (Ose. n, 9). Neque
superbo regno Dbminum interfeceruul. Hujus exposi- ciiim Abel sive Scili, qui pro eo natus est, civitaiem
a Al., Omnisenim. ' Al., tanltun.
b Anliq. Jud., lib. i, cap. 3. d AL, liabilusse.
"
73 HEXAEMEUONLIB. II. 74
aut * domos h fcilificasse legunlur: quia nimirum A ad requiem in alia vila, et reprobi tcndant ad sup-
eos designabani, imo eorum erant primitiac,qui suo plicium, ul etiam, narrante Domino, Lazari pauperis
gaudent cantare Crealori : Quenium incola eqo sum ct divitis supeibi manifesic probat historia.
apud tein tetta el peregrinus sicut omnespaties mei Genuit, inquit, Ada Jabel, qui futl paler habitan-
(Psal. XXXVIII, 15). Quibus apte convenit lioc qiiod tium in teaiorbs alque pastorum, el noinen fratris ejtts
praemisimus Dnrniui pr<iiTii«suiii:Deus ego ct non Jub.d. Ipse fuit pater canentium cilhara cl orcjano.
hemoin -mediolui sanctus: quia quo a muntlanaeci- Sella Cjuoquegenuit Tubatcain, qui fuil mallettor in
vitalis consortio se reddunt extranens, eo inhabiia- cuncla opera aris el ferri. Cuncla hsoc qua- (ilii La-
lione sui Condiloris exislunl digniores. Apie autem mcch invenis^e *e! <'gissereferuntur , ad culium yel.
Cain nomen civitalis ex noruine lilii sui Enoch vo- ornatiiin vel illeccbras liujus viise perlinent: iulnl
cavit, ul successores se lales habituruin designaret, autem lale Abel, uihil s (ale natus pro eo Seih, aut
qni iiatriae coeleslis ex^ortes, in liujus vilandelecia- nepoies ejii* lecisse legunmr, sed velut peregrini in
tionecorda fiindaient. Ei bcnc Euoch interpietalur (erra simplicem duxissc viiam probanlur. Nam eisi
Dedicatio, quia reprobi duni pro eis qua: operantur Abel pastor cral oviiim, non tamcn voluit adeo liu u
in pr&senii g;iudere dcsideiant, quasi rivitalem, se oflicio mancipare, ut tentoria sibi in quibus fauii-
quam s bi sedificant, in prima geiu-ralione dedicant. " Iarius hoc excreereposset coutexeret. Ciiliarseauieiii
At conlr-a in llla gcncns huniani prosapia quae per et organo absit ul vir lantus ullunriicm])iis iudulge-
Selh ad Noe rie-.cendit, septimus ab Ad.un iiaseitur rei. Si quis vero cuncta opera qqrc de osre ac ferro
Enoch, qui anibulasse coiani De> legilur, cl non ap- fiunl solerier iutuclur, manilesle cognoscil quia si
paruisse, quia lulerit eum Deus: quia liiiniruiu le- recte iiaturalcm legem servaret genu» hiiiiianuni,
quie» et Ireiilia spe.sque oiiinis eleclorum noniiisi iu etiam de parad.si g.iudiis culjia prscvaricationis ex-
futuro siibbaio cst, <|iii|iosiquaiii in Iiac vita ambu- pulsmn, liequaquani liis omnilmsopus haberel : uude
laul cuui Doiuiuo, liumiliier ejus praeci-pta sequcu- ha'c omnia affiis nialedictiojiis esseconsiat invenla,
tes, lolluntur ab ei> i-tivilatn per|ietu.c quetis, el quamvis postniodum, deg-neianle liuinano gcnerc a
Dpiia.iparenl ultra inter inorlaies,quia curii illo im- cas(i(ite piiinae conversaiionis, eiiain boni D.;i fa-
mortaliicr vivuiit. I])si einm suut civiiasejus el lein- mu.i pro comitiunioiie vitre socialis aliquoiiens hu-
plum, iitiiic quotidianis prolectibus lionorum opcruni jusnvdi lehus operam dabani. Scd niiigua utique
ad puifecliuueiii tendeuics, tunc finiiis laboiibus, distantia, quia iiiiiiirnm leprobi ta!il)u| quasi suiiiino
cum illo regnanles, el in sua ipsi dedicaiione, qure suo hono L deleciabsniur : elecli vcro his aui onini-
per prseseiiliam sancii Spirtus perpetuo celebrabi- modis abrenuniiaiil, aut pro commodo vitae hujus
^ aliquo, donec ad aeiernam perveuianl, sicut viatnr
tur, singuli quasi in Euoih nomine gaudentes.
Porro Enoch genuil c Iram, et Iram genuii Mavia- siabulo sive vialico, transeuntes uluntur. Denique
liel, et Maviahelgenuit Matusahel, el Matusahel genuil palriarcliae liabitabunt in letilorfis , sed hoc velut
Laniech, qui acccpiluxores duas : nomen uni Ada, el pcregrini in mundo, ad dislinctioncni eorum qui in
twmcn aiteri d Sclla, genuilque Ada Jabel. c Proge- urbibus ac domibus quasi terrrc civcs habitarc sule-
nies Cain u-que ad seplimam generationem compu- bani. Ulebantur psalmisla; ciihara et organo, sed ad
tatur, ct in liac ipse a Lamech occisus , septem vin- laudandum in eis Dominum : et e contra arguil pro-
dicfis quas diutissime miser gesiabal, absolttius est. pheta eos qui cithara, lympano et lyra in conviviis
In hac tota quae de illo nata erat soboles, postquam persouabant. Erant in populo Dei viri docti in cmicia
ad augmentum malediclionis eliam aduilerio Larnech opera aeris ct ferri, neenon et argenti et auri: seil
polluta est, f ipgruente diluvio periit. In sexta qui- bos ipse hanc artem ad dislinciionem sui taberuncnli
dem generatione adulterio fcedata, in sepiiena vcro transierre pra;cepit. Propheta quoque gaudia Domi-
diluvio deleta : in quo spiiilaliter insinuaiur quod nicae incarnalionis evangelizans, opera ferri noxia
impiorum civiias, id esl, societas loia leproborum; lollenla aljuu in melius commutanda praedixit, et
in sex luijus srcculi aeiatibussecorrupiura sceleribus, n, conflabunl, inquiens, gladios suos in vomeres, el lan
in sepiima aulem, quae est in fuluro, in seleriiumsit ceas suas in falces ; non lcvabil gens contra gentem
perilura. Sicut enim septimus ab Ariam Enoch raplus gladium, nec exercebunlurullra ad prmlium (Isa. ii;
est in parauisum, et non vidit eum homo, quia vivil i). Nec praetereundum negligenler quod cum liomi-
in pace cum Deo; ila septimus a Cain Jabel, inler- nes adulterio inquinari, cum pascendis peeoribus
pretaiur Muiauis , cum suis fratribus et universa amplius justo iusistere, cum modis musiris dissolvi,
progenie deletus estdiluvio, et non vidit eum homo, cum fabrilibus operam dare arlibus cceperunt, tunc
quia aeterna morte mulctalus, et ab ea quam dilexe- diluvio sunt supervenienle deleti. Sed cavendum
rat gloria saeculi, illam quam non praevidcbat est solertius ne nos hujusmodi rebus ultr.i modum irreT
mulatus in pcenam. In quibus aperte designalur, ut lilos ullimus dies inveniat, cum etiam Domiuus de
diximus, quod sancti post hujus saeculisex tr-tales die judicii loquens commemorato hoc leinpore, ad
u Al., domus. e Al., pr-imogenilusc»f Gain.
b Al., mdificasse. f AL, incongruente.
. <=Al., Iran, ellran; al., Irad, el Irad. &Al. deesi tale.
d AL, Sela. frAl., delcclaniur.
PATTAOX. XCI. S
'15 REDiE VENERABILISOPERUM PARS il. — EXEGETICA GENUINA. 7C
janlehc nos studiuin. incitet, dicens : Sicut enim erant A contemnens, pravis suis voluptalibus salian contei!-
m diebusanle diluviumcomedenlesel bibenles, nuben- dil, repeniinum sibi slruil exitium.
les cl a nupium tradentes usque ad eum diem quo in- Dixitque Lamech uxoribus suis Adm ct Seltm: Au-
travit Noe in arcain, el non cognoverunldonec venit dite vocemmeamuxores Lamech, auscullate sermoneni
dituvium et lulil omnes; ila erit et adventus Filii ho- meum, quoniamoccidi virumin vulnus meum, et ado-
tiiinis (Maltlt. xxiv, 58). lescentulumin livorem meum. Virum vel adolescentu-
' Sororvero ThubatcainbiVocnta.Noema
interpreta- lum, quem dicit, Cain significat,quem idcm Lamech,
tur Vbluptas. Bene aiilem series geueiis Cain in naii- sed non sponle; interficit, sicul IPeronymus in quo-
vit-ate feminse terminatur; el eadem femina Voluptas dam Hebrseovolumine scriptum esse toslatur. Occidit
nominaiur: quia tota pravorum intenlio mundi servit autem eum in vulrius et in livorem suum, quia et
jllecebris, et in explelione carnalium voluptatum vi- ipse sibi e in hoc mortcni adscivit ac damnalionem,
tam finire desiderat. Verum nala hac femina, non quod eum, quem Deus vilae donaveral, peremit.
multo post universa progenies maledicia diluvio Sepluplum ultio dabilur de Cuin: de Lameclt vero
consummata est : quia cum delectationibus mundi septuagies septies. Septuplum ultio data est de Cain,
colla menlis sttbdiderint, cum dixerint pax et secu- quia usque ad septimam generationem fratricidii et
ritas, tunc repcntinus eis superveniel interitus. No- invidias SUK vagus profngnsque pcenas luebat.- De
tandum autem quod delectatio sive voluplas duobus Lamech vero sepluagies septies, quia sicut Hierony-
modis, id esl, et in bono et in malo, solet iulelligi: mus [ relatum sibi ab Hebraeis (eslatur, el Josephus
in bono, videlicet cum dicitur,mansueti at.lem possi- idem affirmat s, LXXet viraiiimaj progenitre sunt de
debunl terram, el deleclabuntur in multiludine pacis slirpe Cain, qurc diluvio pericrunl. Et in hoc nuincro
(Psul. xxxvi, 12). Et rursum : Inebriabuntur, inquit, de Laracch factam aiunt esse vindictam, quod genus
«6 nbertale domus tum, el lorrente voluptalis tum po- ipsius usque ad diluvium perseveraverit. Interpreta-
tabis eos (Psul. xxxv, 9). A qua voluplale et paradi- lur autem Lamech Percutiens sive Pcrcussus, qure
disus cognominatur, quia nimirum ad hoc in eo ulraque interprelalio eidem uni conventt qui el per-
positus cst homo , ut in prresenlia sui Conditoris cussit Cain , et ob hoc idem parricidium etiam.ipse
ibidem Jjcatissimis ac sanclissimis carnis el animse divina ultione percussus est. Myslice autem Lamech
deliciis pcrpetuo fruerelur. In malo antem volupias genus humanum significat, el percussum fraude an-
accipiiur, cum notantur ab Apostolo qnidam volu- liqni hostis in primo parente, et percutiens seipsum
platum amalores magis quam Dei. Quibus aptc vo- quoiidianarum augmentalione culparum, de quo ultio
cabulum c Noemae, in cujus generaiione prima, r septuagics septies data est; quia usque ad adveiitum
mundi retas, paucis exceplis, deleia esl, congruit. Christi, qui in septuagesima et sepiima generatione
Jtecessisset ergo genus Jiumanum ab Eden, id cst, a in rnundo apparuii, noxa piimrc prxvariealionis ge-
deliciis inlcrnorum bonorum ; et evercebat relictis nus premebat humanum, donec adveniens ille !l tol-
ccelcstibus lcrram, d et pervenit usque ad nativiia- lerel peccata mundi, et in retemain nos vitam, quam
lem feminre, quac Noema, id es(, "Voluptasvocarelur: in Adam perdidimus, aperla suo baptismate vel
nec multo posl lotum cataclysmo periil: ul profecio passione janua regni coalestis, induceret. Tunc ergo
nalivitaie lalis sobolis et eventu subseculae cladis ultio de Laniech cessavit, quia contriio per passio-
insinuarelur, qtiia merilo ad ruinam properauf qui- ncni ac resurreclionem dominicam acnleo mortis
que, negleclis spirilalibus, carnis sese vuluplalibus alque pcccali, genus bumanum ad regnum cceleste
subigunl. El quidem Noema in septima a Cain gene- rediit.
ratione nata esl. Si auiem ab ipso Adam generatio- Cognovitqtwadhuc Adam uxotem suam, el pepctil
nes Cain computare, et omnes ctiani filios Laniech filium, vocavilque nomen ejus Selh , dicens: Posuit
annumerare volueris, invenies Noeio.)min undecimo mihi Deus semenaliud pto Abel. Poslquam Cain fra-
loco posilam. Lamech namque est seplimus ab tricidam cxstinctum "commemoravit, et progeniem
Adam, quibus cum qualuor liberos ejusdem Lamech D ejus in septima generafione denuo malediclam re-
adjeceris, undecimum proleelo numerum implebis. plicavil, rcverlitur ad reslaurationem sehiinis sancti
Solel autem undenario-ivumero,qui denariiimiraris- exponendam, • utque hoe pereuntibus impiis perpe-
gredilur, peccatum designari, quod transgressione iuo i manserit narral. Inlerprelatur autein Seth
decalogi legis perpctratur. Atque ideo recte genera- Positio, sive Resurrectio, cujus causa noniinis ape-
tio reproba inundenario numero , et hoc in femina, ritur, dicenle parenie':
terminatur ac deperit: quia dum legis divinae scita Posuil mihi Dominussemcn aliud pto Abel quem
a Ita in mss. qui.alia manu correcii legunt r Al., Noemmm,et ita sempcr cum duplici ne.hoc
nupiui.
Nuptiim tamen reperio in veiusiissimo Codice eedo- nomen scribit.
siaeTuronensis ante annos cenium supra mille exa- d Al., pervenil.
rato, iu duobus aliis Codicibus ecclesise sancli Mar- e Al. deest in Iwc,
tini, quorum unus ante annos mille aurcis caracten- f Al., tevelatum.
bus, alius ab anuis circiter nongentis scriptus est. s Antiq. Jud., lib. i, cap. 5.
Qciibusetiam accedunt alii duo GodicesMajoris mo- b In uno ms. altera mariu, qui tolierct.
nasterii non ita anliqui. 1 AL, alque hoc; al.,<?!qum.
* AL, Noemma. i Al., alia manu, mansuram.
7T I1EXAE.MER0NLIR. II. 78
occta*.unn. ^osilus est pro Abel, non solum ordine A seiuimus ab illo Lamcch slatulam masculi et ferainrc
nascendi, sed et merilo virlutis, locum fiatris im- legem, de qua dicium erat, Erunl dno in carne una
pleus, cujusdevotio mcntis ctiam ad sobolem ipsius (Gen. ii, 2i), acci|iiendo duas uxores, et iu una
transisse monstiaiur, cum subdilur : carne tres conjungeiido , ct crebrescentibus passim
Sed et Seth natus est ftlius, quem vocavit Enos. Isle inalis, in tantum a simililudine sui Cohditorisac pri-
cmpil invocare nomen Banini. Enos interprelalur ma bfcnodiciionc genus recessit humanum, ul in
Homo vel Vir : unde recte qui lale nomen ipse ha- decima generalinne, excepiis paucis, quos arca co-
bet, nomen Domini incipil invocare, (anlo inslantius hibuit, toiiiin deleri meruisset; ad quam tamen si-
quotidianis in precibus auxilium Conditoris impio- liiilitudinem ac benedictionem nnbis rcdire concessit
rans, quanto se fragilis naturae factum mi-miiiil. Conditor ipse, in nostra; natursa simililudine nasci
ac maledici moriquc dignatus, quafenus per ipsum
Mystice autem sicut Abel occisus a Cain passum
Dominum; ita natus pro eo Selh resuscilalum eum redempii et diccre de ipso mcreamur : Scimus quia
3 morte designat : unde aple apud . Sepluaginta cum apparueril, similes ei erimus: videbimusenimeum,
Translalores nato eo dixisse fertur paler sive maier sicuti est (I Joan. ui, i), ct audire ab ipso : Venile,
ejus : Suscitavilenim mihi Deus semenaliud pro Abel, benedicti Patris mei, possideled paraltim vobis regnum
B
quem occidil Cain. Quod ideo recle juxla mysticos a constilulionemundi (Matth. xxv, 5i).
sensus semen aliud appellatur, cum idem Dominus El vocavit nomina eoram Adam in die qtto crcali
qut occisus est resurre\it, quia nimirum mortalis suni. Adam sicut et Enos inierprctalur Houio, sed
occisus esl, resurrexit immorlalis : morluus est sic Enos sonaie ferinr Ilominem, ul masculis tanlum
ne nos mori timeremus: surrexit ut nobis resur- congrnat: Adam vero ita ut ulrique sexui possit
gendi a morle spem fidenique trihuerel : quorum apiaii; unde reete diciturquia vocavit nomina eo-
distantiam seminum, loquens de nostra resurrec- rum Adam, id esi, Ilomo. Sicul aulem homo Latine
tione, Apostolus manifestc discrevit, seminatur, in- ab humo nominis eiymologiam habet, quia deliumo
quiens, in coiruplione, surget in incoiruptione : setni- carnis originem traxit, ita apud Uebraeos Adam a
natur in ignobilitole, surgel in gloi ia : seminatut in teira nnmiiiatur, quia de limo lerrse homo formatus
infirmilate, surgct in virtule : seminulur corpus ani- est; unde efiarn Adam Terrenus, sive terra rubra
male, suiget corpus spiritate (1 Cor. xv, 42). Et de potest interprctari. Porro apud Grrecos homo aliam
ipso Domino, Elsi moiluus esl, inquit, cx infirmilale, habel etymologiam : vocalur enim antropos, ab eo
sed vivil ex viilutc Dei (II Cor. xm, 4). Enos vero quod superna speculari et ad cceleslia contuenda
Jilius Selh populum » Christiaiium figuraliter cxpri- debeat oculos meiilis attollere. Inest autem «omini
mit, qui per fidem ac sacrameniiinr dominicre pas- ^ Adam, excepla inlerpretalione qua hominem desi-
sionis ac resurrectioiiis quotidie per totnm oibom griat, et aliud sacranienium quod silentio prreteriii
ex aqua el Spiritu sancto naccitur. Iste enim gratiam iion debet. Habet enim liltcras quatuor A, et D, et
regetierationis suse priina; gener.niolii p.aefeiens, in A, ei SI, a quibus litieris ct qnaiuor oibis plagse,
universis quaab agil auulium nominis Doininiinvu- cum Giacce nominantur, initiuin sumunt. Vocatur
care consuevit, dicens : Paier noster, qui es in cmlis, namque apud eos anaiolc oriens , djsis occidens ,
sanctiftceturnomenluum (Malih.w, 9), etc, ejusdeui arclos septenlrio , mesembna nieridies; niuliumque
dominicre orationis, sive aliarum quibus graliae ejus, deccbat nt nomcn proloplasti omnes miuidi plagas
sine qua nihil valemus, supplicare solemus; unde ipse mystice conlineret, per ctijus progeniem mundus
etiam fccie nos piopter cunscientiam nosirie fragili- erat omiiis iinplendus. Quod autem « dicil, Et vocavit
lalis Euos, id est, ilominis vocabulo cognoiiiiiiamur: nomina eorum Adam , £ et addidil, In die quo creati
propter \ero sjiem futurae nostraeimmortalitatis hlii sunt, patenter insinuai quod uno eodemque die, id
Seth, id est,-Resuirectioiiis, exisiimus. esl, scxto mundi nascentis, Adam et uxnrejus facti
Ilic esl liber geneialtoms Adum. In die qua cieavit suut, ct iion uxor de lalere ejiij posl scxlum aut
Deus homineni,ad siinil ludinem Dei fecil illum : ma- L scptimiun diem seorsum creata.
sculum el feminam crcavil eos, el benedixil illis. Hic Vixit aulem Adamcentum triginta unnis , et genuit
est liber piiuise cieaiionis hominis, quod ad smiililu- ad sintiiiludinemet imaginemsuam, vocarilque nomen ;
dinemsuam fecit illum Deus, ut videlicet participa- ejus Seth. Adam quidem crealus e>,lad imaginem et
tione bonilalis cjus esset perpeiuo bonus, iminortalis simililudinem Dei, quia irnmorlalis est in anima et
el felix; quod maseulum et feniinani fecit cos, quod carne condiius. Postqnam vero imaginem in se Dei
'actos gratia susebenedictionis illustiavil. Talis erat ac simililudinem peceando corrupit, genuit ad simi-
i/.eneral:o Adam cum uxore sua in die qua crealus litudinem el imaghiem suam filium, id est, mortalem,
tst: Sed, heu 1 proh dolor! ° pro(ana\itille'siinihtu- coiruptibilem, lalionis capacern, reaiu suse praevari-
linemDei, hostl niagis quam Crealoii credendo. cationis axtricium, et iionmsi cjusdem Conditoris sui
iSonlraxit prlmogenitus ejus poen.im maledictionis graiia solvendum. Notandum autem quod ubi noslri
Qraviorem invidendo el occideudo fratrem , corrupil Codices ex Hebraao fonte uansfusi habcnt vixisse
a Al., C/im(tanorH»i. <lAL, quodvobis paratum est.
b AL. ait. e AL, dtcens.-
e Al.', profanabal. 1 Al. omitiit.e/.
79 BED.E VENBRABILISOPEUUM PARS li. — EXEGETICA GENUINA. 80
Adam eentum triginta annis.et genuisse Selli, an- A cum diversum aliquid in ulrisquc Codicibus inveni
tiqua transhtio hahel, pro centuni triginta, diucnlos tur, qnandoquidem ad fidem rerum geslarum uirum
iriginia; ubi aulem in nosliis Codicibus sequilur, El que esse non potesi, veriiui ei lingure poiius creda-
faclisunl diesAdamposlqnamgenuilSelh octingentian- lur, unde est in aliam per Inlerpreies lacta tran-Ja-
ni, el genuit fiiios et fdias, ill.l pro oclirigentis sepiih- tioh. t Itaque juxia llebraicam veritatem vi\it Adam
genlos habet. Ubi vero in conclusione subjiingitur : ceiiliun triginta annis, et genuit Seth. Vixil Seih
El faclum esl omneteinpus, a quod lixil Adiim, anni centum qiiinque • anuos, eigeniiii Enos. Vixil Enos
nongenli triginla, et mortuus esl, ibi et illa ramdem nonaginia annis, et genuit i Cainan. Vixit Cainan
surnmam ponit, talisque distinctio numeroriim iu oclogin(a armis, et geuuit Malalehel. Vixil Malalehel
omnibus usque ad diluvium gcner.ilionihus inicr sexaginta quin-]iie annis, et genuit Jared. Vixit Jared
tltramque edilion&mscrvatur, ut anie natum filium cciilinti sexaginU duobus annis et genuit Enoch.
qiiisuuc in LXX lnierpreiibus centum annos plus, Porro Euoch vixil sexaginta k quinque annis, el ge-
el post natum cenliim minus quarn iri ILbiaica ve- iuiil f Matlmsalam, et aml.ulavit ™cum Deo. Post-
riiate annos habuisse lcgaiur. Al in conclusinnc quani geiiuit Mailiusalam^vixit trecenlis anhis , et
utraquc editio requalem numerum pouil; praeler in geuuil filios el IPiai. Ambutavitcum Deo diclum est.
sexla snluinmodo generatione ; ubi iu uirisque Codi- » Dei in omnilius voluntateni et prncepia sccutus est,
cibus Jaret annorum renlum sexaginta diioium ge- Deo in se comm iraute, c't ror ejus pos-sidenleac re-
nuissc Euodi, et posl ejus orlum octiiigenlos annos gente, boua foris opeia exercuit, juxta illud prophetse"
vixisse repeiitur: et in nnna , in qua_novo geuere Indicubo libi, o Iwmo, quid sil bonum, et quid Lomi-
dislaniire secundum Ileliraicam veritatem Lamech n s cjumrat a te: ulique facere judicium el diligert
genuissc Noe cum esset aiinorum ceiilnm ocioginia, miseiicvidiam, el sollicilnm ambulare cum Deo tuo
cl eo nalo supcrvixissc annis quingenns iioiiaginia (Micli. vi, S). Et sicut Zachaiias ait: Confoilabo cos
qiiinque reperitur. Porio in Seplu.iginia Imerprcii- in Doniiio ei in nomine ejus ambulabunl, dicil Oomi-
bus anle iiatiiui Noc inveniuiilur anni cenlum octo- nus (Zach. x, 12). Non aulem ita dictum est quia post
ginla oclo, post iiatuin vero qiiiugeiiii sexaginta nairini Maihiisalcm ambulavcrit Enocli cum Deo Ire-
quinqiie; sicque fit ut l>viginti quatuor aiiuis pius ceulis amiis, quusi non eliam antc nativilaiem ejus
vixisse Lauiech in llebiscis quam in Sepiinginta diviuis obtemperaverit jussis; sed iiac poiius sen-
Translaiorum Codicibus inveni ltur : qua inerpre- teniia simpliciter indicatur, quia non amplius quam
lum diversiiale elficiiur ut tempus vit.t; Ma husalem treceutis anuis post ortuiu Malhusalam in hac vita
quatuordecim annis ultra diluvium vidcatur exiendi, Deo bonis actibus servient. Verum his couiplelis ad
utquc auni aute diluviiim juvti Hobrreos mille quiti- uiter.iis vitae gaudia ducatum ejus seculus n sil. Se-
genli centum ijuiiiquaginla sex ; juxta Sepluaginia quitur euiin :t
cntem lutcrpreies, quos chronographi se<|iiuii(ur, El facti sunt omnes dies Enoclt trecenli sexaginla
diio millia duccuti quadragima duo rcperi.ininr: quinqueanni, ambulaiilquecum Deo, et non appuruil,
quatnvis doctissimus Auguslinus c pr<,fileatur quod quia tuit eum Deus. PiiLhcrrime auiem dicifur, quia
cliain in Septuaginla iranslaiione Matbusalcm in qui ambulavit in hac vita prius ciiin Der>,obedietido
Cudicibns paueionbus, sed veracioribus, sex d annis prasceplisejus, ambulavit posimodum cum illo trans-
ante itiluviiim reperialur fuisse defunuus : qui cum emido dc hac vila in aliam, ubi in maxima cnrnis et
sludiosisslme causam dissonanii.e prrcfataa interpre- spiritus quieie ac felicitate viveret: ° quem lamen
tationum inquireret, nec vellet Septuaginta Trans- fidcs Ecclesire unhers dis habet ante diem judicii, id
latorum (idei derogare, quos elapostoli aique e\an- cst, imuiiiiciite advciitu Aniichristi, rediturum cura
geliscc plerisque in locis probanlur esse sccuti; et Elia ad,coriversionein hujus s.eculi, quatinus aucto-
ipse e iiaiisfeieniloScripluras propheticn magis dono riiale ac doctrina lautorum virorum erudiantur ct
quaui officin iuterpret.'iidi u-.os e-se ciedebat; ita coiilirmeniur coida hominum ad toleranJam et su-
conclusil ut diceiet: < Credibilius ergo quis dixeril p. peiandam persecutionem ejusdem Jilii? perditionis;
cum primo de bibliotlieca f 1'toloinaei de.-ciibi isii e( tunc cos, eonstimmaki suo maityrio, ad iiriiuorla-
coepernnt; tuucs aliud lale fieii potuisse in Codiee lis viiaegauilia conseiismos, juxia quod 1 in Aj.oca-
iuio, sed priniitus inde descri|)io, unde j.ini Lilius lypsi DiiiiiiniisJoanni : Ee dabo, inquil, duobus mur-
emanarei, ubi potuit quidem accidere etiam scriplo- lytibtis mcis, id esl, leslibus, el prophelubunldiebus
lis efrur. Sed hoc in iila quxsiione de vita Matliusa- mitle duceniis sexaginta amicti saccis (Aptw. xi, 3), id
lem non absurdum est suspicari. i El post aliquanta : est, tiibus semis aunis iu magna coiiiinentia elago-
< Rccle fieri, inquit, nullo modo dubitaverim, ul nia coiivcrsanies. Et paulo post: Et cum finierint
a AL, quo. i AL, Caian.
* Al , triqinta q'ialuor k AL, sex.
«•J^ib.1 Quaesi.m Gen., qiise-.t.2. I A1., Maihusateni,
A AL, annos. m Al. add. Enoch.
c AL, in transft i endo, II Al., ese.
f AL, Tholcmmi. - u AL, quem tunc.
s AL, aliquid. P AL, persecue.-onrs.
l>DeCivitatc D.^i, lib. xv, cap, 45., •5AL, m Apocalypsin.
1 AL, antm.
81 liEXAEMEimN LTB. II. 82:
teJsfihioiitum; seeiem,,bestia qum usckndii de abgsso, A virtutis'esset futurus, quodque in diebus cj<isiinpiP'
faCietadversuniiilos belltim^\el vincel eps, el occidei' rum riatio.exleiniirianda, et ;per jpsuiti fesset, ffaiis-
;-> '";: :> ;\> \_.:'")'. 'aclbdiluvio,genefatio fesiaiiraiida;TideIium.;'0/ppra
itios0di.,i)\\:: \::
;Diximus';autemjirseocctlp.irido.siipra', quia sicut auteni- et" lahpfesmariuuiri., qiiqs "dixlt, ripn alhis,
Laraecliin sepiihia ab Adanvgefieraiionemsiiedictus. cfedp., majofes; vpluitjihtelligi;, "quam.;eps qiiibus
'
iriteritum designat reprobofiimj quem ih futuro sas^ progenies eleciofum eo (empofe.a.rnaiorunf.imprpT
cuto, ubifequiemsperafe debueraht, inyeniunl :ila bit-.ite pfeniebairif rconsoliiiioiierii veriVsuam, suo-
Euocb in sepliina geneialioiie ifanslatiis deinundo-- •-:fiiriiqueillarfidixiCVciirii pt'i'dilo peruliluviuni munilo
veraih.derrionsfretre^ qiil tunc efai, alilaiis de;medio 'ciiuciismiihdi febus '
,-"..':
iiujus vllre labores.qui-sexirfilaiibus trausennt, sine.; aique habitatiifibViSifiPvUui.i.fefaiai s;cculi :fiiciege-
Jine pefcipiuiii. Uriderecte -Lsimech.el^uxoreS i e__rtuf; 'niisjiisiofiim f'prsesclfent e*se,nascilitruin.Naiii' et
'
accepisse duas coritra decretumejusqui dixif: Etiint\! ;.licJc ieriipore cpjisolalip bpriprtim eslVeuni'yideriht
iliidin cdrneuna^el prolerii iex>>liisgehiiis.se mundii , cfebfesceilibus inimiii riiinis appropihquafe" diem
' iiiiivefsitate pfavofuiii,
actibuS aique iilecebris deditainj ac sic patratn bSnii-;. ' judicii ,.'iri>quo_.Consuiii_:la
cidio proprii oris maledictifs esje senienlia. Porfo'i ipsi cum Dpiiiirid"ndva; futuri sae-ciiJ.i>ft'giia piissi-
.E.iioch.ambulasse cumyDop peflilbelur^ayQu.c.laus! eo aufem-qiiodii
i:B:de.ii)t.;:.Pfpc
homiriismajor essepoterilf nulla, Vcuiri sit coniesi --" sp/«r>ieur,aiitiqui- irilenjirevesd ixefuhi;^:i/sre .requie-
' .: sccfe s nos faciel ab .opeiivusHosiri.s.quiid ribiniiii
individiius,,iricurictis aclibiisrdivinaeveSligia-Sequi-
tur jussipnis : qu.odr.si lecisset Adam , riequaqUam ! :Noe iiiagis: coiivcriire videtur.Nije quijipe-Requies-
a cotniiatuCoridiiorjsad aiidieii(iaserpeniis cplloquia_- iriterpfe|aiur. Iu quo juxia liiteraih; illuil piitesf:iis—-
pcdem avertisset, haclerius eum genere suo l6io>irij lelligi quod leiiipDfibusejus ouiiiia reirp ppefa ho-
pafadisp fnanefel.Qiiod .vcrb_.omii.es diesEiiocli tre-.'".' minuiirquieyeriiitjjef diliiyiiiin. .iuxiif-suisuin yero»
centLsexaginta quitiqiie ^aniii esse dieuntur, qup> .spiritaleih eadem <istTequiesqiirp.Cicrtrisptsiio saft-
dierum huinero anhus solis <>;inciiiditur,significatt ; ctofum, inlueri yidelieet, appr<)piriquai>le ;iiiun'(ii
mystice pef lolrim hujus sseculiiempiis eosqul fide-: .;' tefiiiirip;"eCinieiiliim impioiiim, ct"subrriin- ailesse
iiler Dpminoserviunl, et ad seiefnam requiein ien-- teiiip.us.priciiiinfuni.BaneiantefriNoe, iif ciijus riie-
duni, nunquatn c defuiurps. NecJVusiratfeceuii annii ;."riiisDominodeviiiis requies ei Ciiiisiilatiperat ,sa;-
' seorsurh
"eicipiuriiur, quibus specialitef aiiibuLisse 3 ; culo daiida, iii decinia ab"Ail.iingeiieraliiiiie i.iasfei-
cum Deo Eiioch perliibeiur. Ilic eteriim iiuirierus s -tu.r: quia nimirum per conip!i:iionemdeealogilegis
apudCfaecos perT lilteiainsoletiiotari.' T'veio lit-- , aoierriaiiobis' reqiiies et viia iribuiur. Beiie 'cuui
' tera
cfucis figufam tenet; et si apicem solum quii ;C eum gehuiSseScriptiira dixit, nequaqiiamuhu/ripjus
' deest>in inedio
suscepisset, nbn' jam (igura cruciss'-''' filiurivvoluit iioiiiiiiare, rie ih viro prfleeip.riutrierus
sed-ipsurriprucis essel sigriuiumanifesta specie de-\ - uhdi;nafius ijuasi 'Ir.'nisgfessi6 denarii aliqueni lia-
• bere locuni; videreiur, sed v.eliit de viro :viftutis
picturif, . -';".; , ..'. •* .:,- >>_ ,,., ..'..- ; "
"-: ; AriibuiavitergoEnocIi cuni Deo, qui dicitur De-- mysttce ioqUens, tres ei pariter iiaiosfiliosrefeft.:
dicatio,irecentis"annis; -quia riiniirrimvifam et cori- " >
Noe_-}vero,.inquit, cuin quingeniorum.essel aitno-
versatipriera' expressil, iirio ipseegil eorurii qui.in1 'runi,,qenuii:$em,'% Chamet Jgph_eih._ ridius esiei%o
fide 'domirii.cse."passipiiis gaudium perpeiure.s.ijjutis s . Npe iri decima gene.ratiphe,quia. iljo.ruip-yiiaiii ' el
exspeciaritjabiiegantes seipsos, tplientesque crucem1 flgurayit et egii, qui iii obServatione decaiijgi:per-
Euani .quplidie, el sequeiiies Ppniirium : qupd esf1 . fecti siint, Geriuiilr.esTilips, ut.iii fide sn.nciaeTri-
aiiis yerbis dicefe, ambulantes cUm Deo, et ad iri-" 'nitaiis se Domyio sefyissevac Virtuium spiiitalium
gressum pafadisi ieriden(es.:Nptaiidum aiilem quod "1. .frugem]<roiulisseeiiani carnalis sobplis frnclu des'i-
ciim prpgeiiieniSeth usque ad Noe, et deinde usque e gnarpt; quamvis eiiam juxta liistoiiam tfeS:creasse
ad Abraham Scriptura sub tanta dislinciipue con--',' filips decebat eum, in, qup peieuntiVmundo semeii
lexuerit, siirpeni Caiiiusque ail L.arnech.et. libcross ,^erat iiasciiurl 'deuXio,s«c,uli feliiiquen;imn„ijt; per
ejus absque ulla aetatuni iiieiitione deScripsii, quasi ii IriuniVvidelicet prqgeniem filiorprii .tpiiderri' orbis
tacite nobis iniinia.ns,illud Psaiiiiislae: Quoiiiamixo- - te.r.raruniiiartesiinplerentiir.Sunieieiiini Jiliijnaxtme
viiDeniinus viqm jhsiotum, el iiet. impiorum \t\ Asiam, Cbairi liberi Africam,;3apiiethposteriEurp-.
peribit
'
.(JPseeLii6)> '""".< '..,:,;^ ,: . :. .-.' :'i _ pani pussedefe., :; .-'.--;., .- .;.,;,'.--.;.';•;.'•
Vixit qupqueMglhusalant ceniunt oclvginla,sepiem n, CumquecmpissenthominesmuliiplicaifsupeK.iertam
annoSjel genuitLqnwch.-VixilauteritLqmech,cenium h ,-el filias: procreasseniyWdeniesjilii Dei fitius eorum
\ ociqginla duvbus annis, el.genuii.Nqe,. dicens: Istee qhod esseiii,pulclird?^acceperunl sibi uxores,exoinhi-
consolabilutnosab qperibusetiaboribus manuuiritw- '• bus quas elegeraiu, llotriines idicit progeiiiem Cain,
strarumin ierrq cui maledixitPaniinits, Providit La-;-' qurc a diviiiie.yoliiiii.itisinluitu avefsa.lmmanis so-
; aiech spiritu propbeticoquiilis sups lilius, quanfte e . luiniuptip hegpiiis anitriuni subjtigayerat •. filios yero:
• . •* AL, quid.-: ;: :";•": -. ;f ALdeeSl .«OS;;;,;:, <:>:'.,;.--.:.:
b Al., <snaisicut. '.:;;;>:.>;;;•:;,:;. .:.-:.:':::
s k\., prmdicereitt;si., prmdisccrent.'
e AL, ciein b k\.,etGham.
fecisiel. --::;',;-.!:;
d"AL,inducituf. 1 AL' et figuram ttnel et egit,\ ;- '.-,<_.,,X.-':--,
* M:,-defediiros. ...':;'-;'.....
n. . UEQMVENERABILIS OPERlJSiPARS 1L —EXEGETICA GENUINA. 84
Dei, ebs qui de p.rosapia Sefh: genefaii,-,exemplo.J i:.Aviuni, id est, temppf.ibus Moyjsivel Dayid multos
patefriasdevotionis seryitiuniqubd Deo debebant in- fuisse legimus, qui-nomen habent Crseceex eo qupdg
' yiplatamenle servabarit.Qua a'distii)Clione.:;etftp- . .illos juxla fabulas poetarum terra;genuerii..Videntur?!
niinus in ...Eyangelio discipulps sups a cseferprum autem; lunc fuisse' progeniii, cum;,po'steri-Seth de 5
comparalione discrevit, dicens : Queindicunl homihes siirp.e^Cairiuiioressibi graiia;piiIcbritudi.n.".s;:eontra
esse filium honiinis (Mulili.xvi, 13) ? El aeceptOep- jus suae.digniiaiiselegeranl. Nam sequilur :. ': "
rum xesponsp,vos iier<j,inquit,quem me essedicitis? \- JPdiife/ueim.^hfm incjr_essi'suhtfilii Deiad fitias hq-
videlicet.emineiilipreseps liomihibusvolensinielligi, minum, itlmquegenueruiit: nli sunl ppientes.asmculo.
et in eorurii iiumerocomputandos, derjuibus ipse vifi famosi. Noiariduiri"auteiri quod lipc ih- Joco pro
ait>: Ego iixi, dii eslis, el filii Excelsi qinries(Psdl,\ >'iipiHibjisv.in;:li^reb'£a(fe«ics,:
^ \i}\Hlj qjwasilim le-
ixxxi, 6), (Juidam Codices^proiiliis Dei habpnt ;an- guntur ; facilisqueatqueabsoiiinis 'estsehsiis, quia
gelbs Pei,.quod in eadem"ui.iquesignificationeacci-,\ .'. j:adenies :efan_(,iriterrrjm liomines in diebus iilis, id
pitur, Angeli quippe Peirecte; appellantttr h.oiriiries est, terfeiiis conCupiscenCiis a'dliaerenles,airiissostafiu
-justi, qui juxta modum sUaecapacilatis angelicam in'• Peo deyoire rectitudinis. Gigantes autem illofum
, terris agere vifain cufant: quaiibusdicit Aposiplus-.-' - lihgua proprie Ilafaini nominariiur. Ppniiur yefp et
Fps gutem frdires ' nqn estis in carne, sed. in spirilu"B gigans aji .uando iii"bono, =utestd islud de Doiriinpi
. (Ilpih. vili,_9).Ei iiefuhi'•,:\Nos.iraaulem conversatio 'E_xuUamiut gigai.is.ati.curtehdgihvium;(Psal. xvlli,
in ccelisest. (Pltil, iif, ^OJ.^idetur ergo quia gehe- 6); sed lioc pro' poichiia' singulaii qua caeteruih ge-
falio siirpis Selli, quandiu.cuui prpgenie Cain npn jius Iiuinamim jUfe.lranscendii, dispositumque In-
<estcpmmixta, illibatamsiia; cistitalis riormam ser- cariiaiibnis saerameiilum inirabili; virtufe-pefegit,
, Vayerit'; at poslqiiamin concupisceniiam iapsa ne- sicul ctiam leo aliquando "Don)inUm,:¥liquando" dia-
qpam .femjnafum maledictre se; soboli cpnjunxif", bplum e designal;;sed diaboluinj propfer superbiarri
.turiCet ipsa vitiato-sobriie njentiS'.decore>maledi- •,et fefoCitiiiem,Pomirium, proptef potentiam: quam-
; ctioniS; ejus cceperit;existere: consprs. Denique' in : vis iii Ilebraica yeritate merhbralus psalmi:yefsi-
jege diligenter ac seditlo prsecipitiirfiliis Israel,.ne culus ifa scfiptus sit -..Exsullqmt«e pbieiis qdcurren-
eum alieriigeiiis misceant eoiiiiubia,.,ne:seducat, m- _ dainvirim. ''.,
qiiiens, filia ejusfiliuni (uuni, el sequanlur deoseorum Vidensautem peus qiiod mulia mglitia hothihum.
~(Peut. \n,.b), ..' ... esset in ierra, et cuncta cqgilaliocordis inlenta esset
.Pixilque Deus,: Non permanebit.Spitilus. nte_us,in. ; ad mglum, pmnilitit eum quod homiheth fecisset in
hqmineih mlermtm^quia caroesl: eruntque dies UliuSp ietra. Posnituisse Deum dicit, nori puia vefe sicut
cenium viginti annqmm."Ho.sversiculps exponeris S. liominem, ita Deum cujusquam Jacii sui pceniteat,
Ilieroriinius \In,lIcbrrfio,:inquit., scriplurn:esl';:Ngn cujus est de phihibusomnino rebusiam fixa senten-
\jitdicabii Spithus meushonipiesistos in sempilernuin, lia quam certa' .pfrescieulia: sed utitur Scripiufa ta-
q.ufdcatorsunl',;:hoc esf, quia c fragilis est in hoihine libus verbis, Utse quodammoJo familiafius insinuet
pohdilio, nbn eos ad seternosservabo cruciatus; -sed nobis, qui mutare ccepturn aliqiiiil:et in aliud trans-
liic illis resiiiuani quod' riiefeni.ur. Ergo rion severi- ferre non nisi.poeriiteridbsolemus: quanquam ergo
tateiri, ut iri nostris CodicibuSlegitur; sed clemen- diyina"provideritia serenb corde Intuentibus appareat
" liam Dei
sonat, dum peceator iiie prp suo scelere cuhc(a^«eftissimb ordine admiriistfafe;: congfuit ta-
visiiatur: uhde etlraluSrPeis lpquitur ad quosdam: men Scripiura, et se coaptat bumili inteliigeiiiiae
Non visitdbo filids eorum cuth fuerint foihicdl&, el tardiorum, quorUm lpnge majof pst; mulliludb, ut
spohsus eotitm' cum adultetaverint (Ose. iv). Et.in -dicat iquasi"per pbeniientiam'.Dei;ahlataea^^ qpas in-'
alio lpco : Visilciboin \virga iniquitqles eprum, ei; in cipiimi esse, heque perseverant quarilumpersevera- -
fldgellis peccala eoium, verumlamen.misericordiam tufa sperata sunt: eui simiie est>*illud quod se-
meciinnon auferam abeis (Psal, LXXXVHI). Porrp he quilur : .;..'..".-.
viderelur in ep esse crudeiis, quod peccantibus. lo- _jv Et tacius ddldre cordisinlrihsecus; delebo; inquil,
cuih poenitentire non dedisset, adjecit : Eruhtque hominemquetn.creavia facie ierrm, ab\homirieusque
diefillius ccnlurri vigiiitidnnorum(Gen,vi), hoc: est, qd anhhdniia, a reptili usquead .volucrescmli; phini-
iiabebhnt cehium Vigiritiafinbs ad agendam pceni- iet-enihime fecisseeos. Humanoeteriim riibre dolere
'
tenliarii; quia vero pcehitentiam agefe contem- dicilur Deus, cum homines quos ipse creayit liosli
pserurit, rioluit..Peus (empus exspecfare decfelum, potius malignp 'peccaridp;, qiiam sibi pie vivendo
' sed
viginti aiinorum spatiis ampuiatis, induxit dilu- adhserereebnsiderai,juxta illud Salombnis;: £/e/o/or
vium amio beritesiriio ageridse poeriiieniisedesti- patrisifiHus slullus (Prou.xix, 15). Et Jterum : Ira
•jia.to. ''''' ; ':•"- palris filius siultiis, et dolot matris qum genuit ehm
Gigdnlesauiem eraht super terrgm iri diebusillis. (Prou.xvii, 25), Quod auterii etiam interituin om-
fiigarites dicit "liomiriesimmerisis:crifppribtis editos niurii ariiriiaritiunilerferiorUmvoiatiliiimque dentin-
ac potestate nimia praeditos, quales.eliani pbst dilu- liat, magiiitudiriemfuturre eladis effalur: nam'ani-
; a AL, qui ad dislinctienem. d AL, illud ht Domino.
. b Quaesi.in Gen. e' AL, signifieat. ' ; •;
f AL, fragiiilatis est. AL, el illud. -'_'
S3 IIEXAEMEROJ*LIB. IL. S6
«ianiibus rationis experiibus, laiiquam et Spsa pec- A nianifesie arca Ecclesiam, Npe Peimlnumiqni Eccle-
(aveiint, miriatiir;exilium; siarii in sahctis suis «"rcdiftcat,diiuvium' liuein sae-
-ciili yel
lim geiieratiohes Nde. Nee vir juslus atque' perfe- judiciurn f desigiiat exfremiiih. ;Vefum ex-
ctus fuil ih geiietaliohibusSuis, cum Deo dmbuiqVil: cepta arcae Tabfica, etiam in eo Nopj quia irequies
Kadem laude Noequa Eiiocu pradicaluf, vldelicet 'iiiierpretatur. «t requiem Tdatufus>Iidmi11 iblis sive'
-quod divinaevesijgiajussionis rectis bperUmbohorum consolaiurus, prrjesagabaturhoniinesabopef ibuss et
gressibus secutus sil, aique ideo miiiido perituro ille laboribus: manuum kuarumtquiescere, iri (erra cui
in parariisum irarislalus; isle iriuridO pereuhie>in maledixit Pominus, Dominl Salvalofis imagiiiem te-
arca salvatUsesf. Juslus auterii alque perfectus a fuit net.'Ipse enimb consolatur nos per illtistralibnem
Nbe, non sicut perficieiidi surii sancli iri illa-iirimor- ~ Spiritus s.tii,qui propterea Pafacietus, id esl, cpnso-
lalitate qua aequabuniur-angelis Dei, sed sicut esse lalor, voeaiur- Ipse efipuil nos de^malediclo Iegis,
f)oss.un(in Iiac pefegfinaliohe peffecti; ei_proplerea .-fa.ctuspro riobis malediciuln. Ipse vbcat ad requienv
.adjungiturin generalionibusseiis,ut sigiiificeiureum, labor.ariies : Venilej iriqijieris,ad me oiiitiesqtii tabo-
-rioirjuxta jusiitiam consummaiain, sed -jtixta gehe- ' ratis el oheraliesiis, el. egd reficidihvos.ToUUejugum
rationum suarum jusium Juisse jUsliiiam.;:illafum meumsupervos,et discile1 d me qttia rititissum etliu-
videlicet generalioriumiri quibus Selh, Enos, Enoeh B milis corde, el invehielis requiem animdbus veslris
etcseteri iilius lempbris viri sahcliac perfecti fuere. . (Mcitth. xi, 28).;Ipse Veracilef in gerieratioriibus, id
Ad quas generalionesetiam fllios ejus Sern et Ja- est, iri pmni sanctOrum congfegatiorie solus per puir
-plieth periinere ^equens sanctae Scriplurte texius nia vir jristus atque perfeclus fuit, tit ppte qu|a:pec-
iiisiriuat. • ""--. calurh nori fecit, nec'inveritus est doltis in bfe ejiis.
Cumque vidissetPe.usiertam esse corruptqm :'om- Juxta aliani vero inierpfetationemaeque piamiet ca-
nis quippe cato cortuperal -viant Suam, Omniscaro thoIicam,;arca Ecciesiam, diluvium aquainbaptismi,
oninis hoirio dicitur, jiixta illud- proplietaeiElvi- qua ipsa Ecclesia incunctis; suis iriembris "abluiiur
debit oinhiscaro sdljilare Dei (Luc.xn, 6). NOnenim et sariclifiCatursigniiicat,jiixta quod;Petfus aposio-
volucres aut quadrupedia viam suarn peccando cor- liis expbrierisait : Qttdndo exspeclabal Dei pdlientia
ruperanl, sieut nec illa Saluiare Deiribsifi, id est in diebusNoe cumfabricarelutarca, in quapauci, id
Cliristum, sed omriibus homo videbit.; esl, oclo qnimmsalvmfgclm suiit per gqiiairi,gttod el
Dixil ad Noe: Finisuhiiiersm cdrnis iiehii coram vos nuiic similisfdfnimsqlvosfacil.baplisma,rion par-
me, repletdesiterra iniquila_lebg facie eoruin, elego nis depbstliosordium, sed cqnscienlimbonas,iriierrpga-
disperdameoscumlerra. Faclibi dfcath de lighis lcevi- tib i "IBDeutri pet resurreclionemJesu Clifisti(./' Pelr.
gatis,-etc. Multiforme iri fabrica artiaeap sujiervehlu in, 2Q).-Quod autem ait per fesufreciibiiemJesii :
diluvii cpniinefur myslerium. Primo quidem qiiod,; •"-Glirisli npsesseiiibapiismate salvaips, breviler ex-
sicut Dominus ipse Pstendii per iriundatioriemdiluyii . ponit k-quid octo animarum quse s.alvaefaclae suiit
repentinam,; improvisa novissimi examiriis hbra de- per aquam numerus myslice desigriet.-Dies'-'eteiiim
signatur : Et sicul factum esz, inquif, in diebus Noe, domiriicssresurrectiohis a die quidem'passionis ejus
ita erit et in die Filii hominis.Edebani ei bibebant, teflius, seda die primaecpnditipiiis bcfavusest. Un-
itxotes ducebanl,el dabdntiitud nuplias usque in dieni das quoque diluyii nonnulli Pafrum saepe supef (en-
tjud inltavil.Noeinarcam.El veiiiidiluviumeiperdi- (ationibus hujus saeculiinterpretanlur, quibus sancia
dit omnes (Matih. xxiv,45S). Fabricatio eniirt' arcre Ecclesia quotidie pulsatur, nec. tamen siiperaiur;
qute per centum aririos agebatur.uriiVerSum ienipus quin pptiiis ipsa tentationibus 1 exerciia riiagisa. ter-
signidcat bujus saeculi, quo e't Ecclesia sanela cph- reriis cupidiiatibus iri ccelesliaquaerenda susiollitur.
slruitur, atque ad flnem perfectifm deducitiir.;Nulli Quidquidyefb esiia illairi est,- eisdem muhdi ferita-
enim"dubium-<;quiri numerus cenienafius peffectio- lionibusiiecalhf, queinadmodumdicitur qupd multi-'
hem d signiflcet,-yelqtiia decem deeadib;usimpleiuf, plicatre ac vehemehter ihUridaniesaquaeiri superficie
vel qula de sinistra transit in dextram; veiut illam lerrrearcam quideni elevaverinf in sublihie aterra ;
j,
exprimens aciioriemVquse in hac quidem viia quasi quidq"uidverb exira arcam fuit perdideriiil. Cuiex-
in IseVaexer.ceaiur,sed in vila:futura velutiiidexlera positionl -cbnveriit ilia Doniiiii de duabus^ohiibus
consumeiurVSicut aulem facla:arca,;et illaiisin eam parabbia, una stipra petrani, alia supef areriam sedi-
o.mnibusqure.erarif salvanda, veriit diluvjum, et tulit Jicaia;;quaecum aequaiilerpluvia,;ventis >et fluiiiini-
oninia quae extra earii erant; sic ribi omries qui bus essenf pulsatre, illa quaeSuperpelfam>ridei fuii-
praeordinatisuiit ad viiahf seteriiam.EccJesiaminira- data erat, lehlatibriibus probata'; qtisevero iri eadu-"
yerinf, veniei finis rpuridi, et peribunl omnes^quiex- cis vitaehujus deiectaiionibus yclut in arehis Speui
- tra Ecclesiarii fueriht inveiiti; et juxta buric sensum posuerat, iabefactafaesi. Quodeni_^^,,. iri arca structbr;
, -d Al., esi. '.-.'"-.".. . ... !l - > "
"' AI, deest a facie. :.,:,>...-': , .
' AL, cqrisplabilur. ''.-•
; ' : " . Al.deest a ine. . ' > .
ck].fquia. '•'''::: i A'L, iriDep. . .1 -., ;
.a:M.,designdl;a\.,:siguificali\. !:;>-. k A1.,
quad...:dcsigndt./ v:::':: '
:e-k\,, adiftcavit,
f Ai., sigiial."'- :... •".'. .,,,.. . >.
> '..< 1 M:;exeiCitqtu::."<' ;> ;:./ ";/. :
'"''.;' '>•_;'• m AI.,insttuciot inatca ac rector Noe\.:\.:
6 Al. deestet (aboribus. > ;> ,.
87 BEDJE VENERABILIS OPERUM PARS II. - EXEGETiCA GENUINA. 88
Noe, boc in domo fidei fundamentum petra; et quod A , tur aulem arca intrinsecus et extrinsccus, et sic
extra aream corrupta gigantum mens atquein terram universe perlieiiur, dum et cogitaiiones elecforum et
proclivis, hoc in domo perfidire congesla exprimit opera, ne ullis vineantur aui decipiantur \itiorum
arena. Designet ergo arca Ecclesiam, designet dilu- incursibus, iidei in omnibus virtule muniuntur.
vium fonlem baplismi quo abluiiur, designet (luclus Trecenlorumcubilorumeril longiiudoarcm,qitinqua-
mundi tentantis quibus probatiir, designel (inem in ginla cnbilorum talitudo, et trigima cubilorumaltiludo
quo coronatur. Porro Noe fabricalor arcoevel ipsum illius. Longitudoarcai longanimitaiem patienlise, qua
Duminum ac Salvalorcm noslrutn vel unumquenique foriiter adversa loleraniur; lalitudo amplitudinem
devotum ejusdem sanclae Ecclcsise-rectorem typice cbaritaiis, qua et hi qui adversa irroganl comple-
denuiuiat. ciuntur; altitudo sublimiiatem spei, qua aiterna in
Fac tibi,inquil,arcatn de ligvis tmvigath.Non soltim coplis relribulio prrestaiur insinuat; unde bene lon-
iiomines qui in arca salvati siinl, sed el auiiiiantia quse gitudo arcae treccniorurn cubiiorum esse jubetur,
eam pariler imraruiil; ipsa eliam ligna de quibus qui numcrus sicut el supra perstrinximus per T lit-
faeta est fidclcs sanctr» Ecclesire mystice denuniiant. tensrn Graace noialnr, Ilsec autem Jiltcra in crucis
Ligna ergo de quibus facta est lrc\igata esse juben- figura scribiiur, quia niniiriim s;.ncla Ecclesia dum
lur, quia quicunqiie » in (abrica Ecclesise ad fidein " inviiia et siabilis inler adversa perdurat, dominicas
venieiido imponilur, necesse est ul, abscissus piimo pass.onis vesligia seciatur, memor sermonis ejus
a radice priscse conveisaiionis per erudiliimem \el quii dixil : El qui non accipit crucem suam el sequi-
castigalionem corum qui in Christo prrpcesseruiu, lur me, non esl me dignus {Math. x, 58). Lalitudo in
omne quod s:bi b noxiae toiiiiudiiiis ac delorniiiatis quinquagiiKa cubilos exiendiiur, in quo nimiero Spi-
inesse deprehenderit eruat, atque ad regulam caiho- ri(us s.meius iniuiuir, et in Iege popnlo Dei univer-
licrc JidcLac veriiaiis toia se inente el .-ictioue com- salii requies ac remissio donaiur, qnia cli.irilas Del
ponat, qiialentis in ordiue rcdificii ccelestis suo lnco difltindilnr in cordibus nostris, non ex meiito nnstrae
ac lempore novus homo creandus opporluiie possit aciionis, sed per Spiritum sancium qm dams est no-
imponi. b.s. Ee hcvcesl rcquies atque iu lioc nostroruin remis-
Pro lignis aulem ircvigaiisaniiqua (ran-laiio ligna siu d debilorum, cum Deum ex toio corde, lota aiil—
quadrala pcsuil, quod ad eaniilem electorum per- ma , loia virtute, et proximum in Dee tanqijam
feciioiiem aaque re-picil. Uhictiiique enim verteris nosmetipsos, adversnriuin auiem prcpter Deum ,
quadr.ilum, slabii, neque ulli poteiit ohnoxiuin esse diligimus. Alliludo triginta cubiiorum est. quia vide-
. casui. Sic nimirum, sic eleclorum mciis. qu.Tcunque . licet hascest sola el unica spes electorum, ut per
sibi lenlamenta occurrerinl, inviolabilem pjae inten- observalionem Decalogilegis, qui in Dei et proximi
tionis staiiim servare iiieminit. dileetiune perficinir, ad conlcmplaiiouem sanctr»
Mansiunculas in arca facies. Universoe.n arca man- Trinitatis ascendanl. Ter enirn deni trijinia faciunt.
siones ad receplacnla sunt diverso' nm aniinanlium Est aulem aliud menioraliile in arca; figura mystc-
qnre eam eram ingressur.i disposilae, el in Ecclesia rium, qtiod in mensur.im bumani coiporis probaiur
lnulli sunt ordines inslitutiomim pro diversilaie eo- cssc foimaia. Iluinaiii qmppe coiporis longiiudo a
Ttim qni ad fidem veninnl. Neque enim una eadem- verticc usque ad vesiigia sexie-. taiiiuin habet quam
que debet esse viia vel convcisalio conjug.itorum et alliiudo qua; est ab uno laleie ad aliiTiim latus, et
coiKincnlium, peccatorum et recloruui ; et huic di- decics tariliiin ()uaiu aliitudo, cujus nliitudinis men-
cimr : Sivis ad vilam iugredi, seiva mandala, non sura est in laleie a dorso ad venhem, velut si ja-
homciilium facies, iion adullerabis,non facies furlum, ceiitem homiriein meti.iris supimim, seu pronum,
non fahum leWimoniumdices (Mutih. xix, 17), etcae- sexies tantum longms est a capite usque ad pedes,
tcra hujusmoiii. Alleri auiem : Si vis perfectus esse, quaiii latus a dexlcia in sini^irani vel a sinistra in
vade, vend,'omnia guw habes, el da pauperibus(Ibid., dextram, el decies quam allus a terra; undc facta
21). Unde eliatn de ipso pr.unio a-teriirc relribulio- < P- es( avca (receniorum in" lougiludinem cubiiorum, et
nis Goniiiius ait : In domoPulris mei mansipnesmul- quinqiiaginta in latiiuiJinem, ct triginla in aliitudi-
tmsuni (Joan. uv, 2). Eigo marisuiriciilaesuntinarca ncin; el quia de Ec<lesia dicit Aposto'us quod ait
quia non unum in Ecclesia meritum omnibus, ncc uiiiim corpus el uniis spiritus in Christo, recie arca
idem in fide profeeius est, licel oinnes inlra unaui quse litijus figurani prselerebai, tn effigiem humani
fidem coiiiiueaiitur, eoilrmque bapiismaie diluaniur. corporis foimata est, quia etijm ipse Christus Deus
Et bituminelinies inliinsecus el exliinsecus, et fa- ci Doniinus nosier pro nobis incarnari el per sacra-
ciessiceam. Bilumen esl fcrvcnlissimuii)ct violen- metiia humaniiatis sua; nos a pcccatis ablui et con-
tissinnuii gluien, cujus hacc\iiius est, ul bgna quse secr.ui voluil; recte arcam, m qua pereuntibus im-
ex eo fuerini c liia, ncc vermibus cxedi, ncc solis piis reliqiiias hiimani gencris salvare decrevit, in
aidore, vel venloruin Jlaiibus, vel aqnarum possinl inodurn humaiii corpon-. fieri praecepil, sicul tem-
inundalione dissolvi; unde quiil aliud mys-tice in bi- plum quod feril Salumon Domiitonon soluin Eccle-
Itimine quam constantia fidei accipilur ? Uiiumina- siam cjus, sed el ipsam eius carncm, ouam de Vir,-
1 * AL, in e AL, oblita.
fabricam. - AL, pcccatortm.
"JAL, noxw.
89 * IIEXAEMERONLIIJ. II. 90
gine sumpsit, figurabat, leste ipso, cum ipse ait, A l'sma; unus Deus, quod aple ex Jaiere arcne poni
JuriHs : Solvitelemplum hoc, et in tribns diebusexci- prrr-eipimr, quia illam niinirum januam dcsignat,
tabo iliud. Hec aulem diiebal, inqmt evange isu, de qn.fi in lalere p<>siliiu cruce D->miuiSalvaloris lan
lemptocotuotis sui (Joan. n, 19). Sic et aica, ';tiani cea nnftis palefacia csi, de qu i coiiiinnn exivit san
in lignrani fei-il Noe coiporis huiiiaui, ei nostii ly- guis el aqua : per qure sarranienta sinculi quiquj
pum lenuit, de quitius dixit Aposlolus : Douccoctur- liiielmni in snciela ein sa<'CiaeLecleMsetanqiiam in
ramus omnes in viiuin perfeclum (Eph. w, 15); et arc.-cinieriora recipinntur. N<msolum aiitem ex la-
ipsius Doiniui, qui per mjMeriiuu suae Iricarnniionis tere, sed et denrsuin lieri osliiim arcre mandaiur, ut
nosin uniialcm fidei colI'gerealqne a pecc.uis eniiin- huinilitas vel insius Domiui per quam p'o nobis oc-
dare gralia sancli Spintus, quam coluinba ohvam cubuit, v->)nosiia, insinuetiir, sine qua salvari ne-
arcaeinferens designavil, illustrare aique a pereun- quimiH. llem osiium arcae deorsum ei juxla lerram
tis mundi exterminio salvare dignatus est. facium rsi, ui tibi bomiiies \el animantia qurc erant
Fenesliam m arca facies, el in a ei<f?ieoconsummabis salvanda ingredprenlur, el ingrcssa mox ad supe-
summitatemejus. Fenestra ad hoc fieii julielur in nora in suas qu.isque sed<'sascenderpnt, quia Dnmi-
arca, ut, cessantibus pnstmudum iinbiihiis, et re- IIIISin piofunilo bujos moilalilalis apparens, vulne-
quiesceiite arca, per lianc possel volucrem Noe B iaius esl propter iniqiiiiatcs nos'ras, ul nos per
emiltere, :id dignoscendum si j-am cessasseut aquse, sacramoriia snuruin vulnerurn redemjilos aJ su >er-
vel si aref.ictii es^el aul seiminaiel lerra, ut ipse . nas viriuiiiisi niansiones in praesenii ad sir, erna in
etiarir, li.ic aperta, lumen cceli videnu; imde bene in . cce'is piaunia iii\isib<li ascensu perdui eret. Q'.od
Ilebrreo pro feueslra ineridianum feilur h.ibeii, eo bene etiaui m leinplo J-alomonisillud d quo ad supe-
quoil feneslra; nieridiauo sole clarius snleaut illus- ti.ira ascendeli.iinr ostinin designat, de quo iti scri-
Irari; quod etiaui sncianieiiiis ^piiitalibus aptissime jitiim e-.i : Qztiutn auiem lalens medii in patle cral
congriiil. Nam fenc-tra quie non nisi liansaclu dilu- domus drxlim; qinni videlicet seiilcnliam n nniilli
vio inliabiiator<'Saicae splendoie meridiani solis il- ita inielliguui, quasi tPitiplum d.cat a ineridiana
lusiravit, ilhfii cuelcsliiimaic.inoiuni scieuliam, quae parte hab.-re iniroiium, ijuod longe alii<-rfuii. Nam
b'iplizaiis ('delibus plenius re\elalur, iusiuuat. Quod si hocvellel in elligi, Scripiura imssei breviier di-
vero suniinitas airae iri b cubito esse consuiniiiaia ccre : Et halicbat oslmm.ad Meiideui sive ad Au-
perliib lur, videtur quia iu imo liereulos cubKos strum. Nunc antpin lenipliiiii quidem ipsum ab orm
Iongiiudinis, et quiuquaguita latiiuilinis hahm-ril; solis habeb.it iiiuoiluni. Quod veio dicilnr : Oslium
paulatiin vero angulis in aifuui ailr.iciis, iu sp.ilium uutem tateiis rnedit in parle eiat domi,sdexlrm, riomus
S't unius cu iti iu cacimiine collecla, tanlo videlicet dcUr.i \o<atur ilouius |iars meriiliana, iu <ujns latere
bievior atqiie angustior, quaulo altior facia. Et qui- medio osiium eiat il'ud per quod a I su_,ertora ascen-
dern qiiaiitiiin ad iieces&Iialemplu\iarurn ac diluvii debaiur, incipiente videlicet intrnitu ab orientali
speciat, imlla alia tam conurua potnit arcoe species parte ejusdeni laieris,' hoc est ab ipso angulo, et
dari, q«iuii uf :ib angusto tecli eulinine rtiinse diiTuii- paulatim ad superiora caenaculurum per interranea
derenlur iiiibriiirn, duui, calaraclis coeliaperiis, plu- medii parielis e procedenle; unde consequcnter ad-
\ia taiiio lempnre facta est; sed ct Ecclesise sanctse .jiingilur : Et pei cochteamascendebunlin mediumcm-
sl.ilui specie-. ha'Careae mysiice convenil. Sicut enim naculum, cl a medio in terlium. Quia eigo Dominus
aici latior in iuferioribus, ubi bcstias liabuisse cre- cum ail Judrcis : Solvile templumhoc, el in tribus die-
dilur; in superioribus crat anguslior, ubi bomines bus excilaboillud (Joan. n, 19), dicebat boc de lem-
volueresrpie conliiiebat, doncc ad unius cubiii men- plo corporis sui, ostium in latere deUro (empli hu-
sur.un in summitaie perveniretur ; sic Ecclesia plu- jus, nonne nianifesle claret quia ipsum cst hoc quotl
res in se carnalcs quam spiritalcs, plures habet qui in lateie lllius deUro explcta passioue aperlum est,
quadrupcdum more toto mcnlis iniuitii ad lerreua ut supra f diximns, per cujus apertionem nos de
concupisceiida sintproni, quam qui pennis virlulum iQ pi.csenii sanctrc Eeclesiae viia.ad selernam requiem
ccelestia petant; et qtianto quique in ea sanciiores, aui iiaium in \ita fuiura iianseainus, in cxemplum eo-
i-.inio iii\eniuuiur pauciores , quousquc ad ipsu u rum qui iugiessi l.lus dexlrum templi per cochleam
Mediainrem Dei el lioniinuiri. per\eniaiur, qui ifa ad medium coeuaculum peneirabanl. Sed et posl
iiiter honiiiies homo apparuil, ut sil super omuia animaium beatissimam requiem ad reccptionem cor-
Deus hcneilicius in s.ccula. porum spii.talium, quasi de medio ccenaculo ad
Osliumuulemaicm pones cx lalere deoisum. Ostium leitium usque scandenles,.perveniamus,-ex
quo in
boc per quod = et liiuiiiues et oiiuna qu,i- in arca utnusque snnil, hoc esl animrc et corporis,
ptrpe-
salvanda <T'nt aninialia intr.ibaut, ipsam lidei uiuta- lua immortalitale cum e Deo lacteinur.
teai, sine qu.i Ecrlesiam nemo ingredi pote^t, insi- Cmnaculuet tiisiega facies in ea, Tristega triplex
nuat; IIIIUSeiiim Dominus, una Jides, uuuin bap- teciu.n desgnal. Siegeetenim Grsece tcctum dicitur;
" AL, cubita. c A!., protendente.
">k\.,incubita. f AL, dictum est.
e Al , deest et liom:x<7s el omnia. '
6 Al , qncd. s AL, Domino.
91 BED,€ VENERABILISOPERfJM PARS II. — EXEGETICA GENUINA 92
unde anliqui mterpreles pro hoc verbo liicamerata A quam itlis in escam. Et Ecclesiam suam Dominus
posueruril. Denique in Actibus aposlolcrum, ubi c multifariam vitre spiritalis alimonia replevit, et ut
adolescens, qucm •> resuscitavit a morle Paulus lurbas fidelium generalibus mandalorum suorum in-
.apostolus, de tertio teclo sive coenaculo cecidisse stilniis ad perceplionem invitaret coeleslium prse-
perhibetur, in Gracco a tiistego cecidisse scriptum nriorum, et perfectiores quoscunque arctioris obser-
est. Ccenaculaaulem ct tristega, sicut prisci trans- vanlire discijdinis ad altiora cjusdem regni percnnis
• Ialores dixerunt, bicamerala el Iricamerala ad lioc dona vocarei. Sed quseri solel ulrum arca tanta ca-
facta sunl in arca, ut in sedibus b mullifari.iin di- pacitaiequarila describitur animalia cuncia qtiaaeam
slinclis diversi generis ariiman,lia manerent. Besiiae ingressa dictintur, cum escis eorum ferre poluerit?
-oquidem, ut credibile est, in inferioribus, munda Quam quaeslionem cubilo geomeirico solvere cona-
auitnalia in supcrioribus, bomines et volatilia in su- tur Origenes, asserens non frustra Scripturam dixisse
premis. Constat cnim quia ubi homo sedebal, ibi ct quod Moyscs omni sapientia ^Egypliorum fuerit eru-
corvus et columba , ct consequenter csetcraoquoque ditus, qui geomelricam dilcxerunt. Cubifum autem
Tolucres, el boc in vicinitate feneslrse, qui; in su- geometricum dicit lantum valere quantum nosiri cu-
•premis arcse locis facta esse credenda est. Nam per biii sex valent. Si ergo lam magnos cubitos inlelli-
lianc pra:fatas volucres emisit, ul videret quomodo " gamus, nulla quaestio est lantre capacitalis arcam
sese terrce facies habcrct; in quibus etiam teclis va- fuisse, ul posset dla omnia continere d. Sed nolan-
riae sunt fuctaemansiunculae,ut supra diclum est, ob dum quia si Moyses geomclricos cubitos didicerat,
distinclionem eorumdem animalium sive volatilium, populum tamen, cui librum scribebat, harum artiiim
ne aliis alia, milioribus ferociora, nocerenl. Non au- noverat cxperfem, nec fallere eum voluit scribendo
- tem frustra Scriplura ccenacula et trislega in arca quaenon ille in verilale, sed
ipse soltts cum jEgyptio-
facla, si\c bicameraiam et tricamuratam-facfam cam rum peritissimis intclligeret. Hoc quoque inluendum,
dixit, cum posset uno verbo dicere quinque cosna- quod idem Moysesetiam de tabernaculi constructione
culorum sive tectorum eam csse dispositam; sed bi- scribens, non alferius modi, sed ejusdem quem in
cameratam eam dixit, ut significare( in Ecclcsia cir- arca posuerat eubitos c notavit. Neque enim in eo-
cumcisionetriet prrepuiium , Judseosel Groecosesse dem opere el eisdem Iectoribus sive auditoribus scri-
salvandos. Tricameratam vero propier Uiplicem se- bens f diversum quid ponere potuit. Si autem e( ibi
-ininis evangelici fructum, tricenum, sexagenum, geomelricos cubitos sectabatur ; ergo ipsum taberna-
cenlcnum, ul in inlimo babitel pudicitia conjugalis, culum non triginta cubitos Iongum et denos cubilbs
supra vidualis, atque liac superior virginalis. Dicit alluin ac latum facdim est, ut Iegitur, veruin s ses-
autem Origcnes quod in inferioribus arca bicamerata ' J cuplicato hoc uumero, centum octoginta cubitos in
sil facla, ul iniima regio stcrcora reciperet, secunda -Iongitudine et sexagenos in allitudine ac latitudine
- conservandis pabulis depuiarelur; in superioribus -habebat, sicque longior multo et lalior quam lem-
vero Iricameraia, ut in prima harum parte besiiae plum Salomonis factum esi, quod "' qiiadraginta tan-
cubilia, in secunda mansueiiora animalia slabula, in tum in Iongitudine, el viginti iiabebat cubilos in Ia-
suprema homines sedem haberent. liludine. Tabulseque ipsius tabernaculi, quae denos
Ecce ego adducam diluvii aquas, super letram, ut cubilos longiludinis ac latiludinis ciibitum et semis-
interficiam omnein carnem, in qua spiritns vilm est sem liabere dicuntur, sexagenos cuhitos longiiudinis
subler cmlum. Vniversa qum in lerra sunt consumen- et' novcnos lalitudiais babebant, majorcsque Juerunt
tur, ponamquefmdus meuin lccum, el ingredieris ar- quam vcl generales silvae gigncre soleanl, vel lali
-cam lu el ftlii tui, el cactera. Addtictaa super lerram scdificioconvenire aut manibus hominum circumferri
aquae diluvii omnem carnem quse exlra arcam re- facile possent. Saga quoque quibus tegebalur, quae
perta est interfecerunt, JNoe vero et quae in arca triginla cubilos singula longitudinis el qualuor lalitu-
fucre cuncta salvala sunt. Lavans muridum aqua dinis habuisse dicunlur, centum octoginta cubitos
baplismatis quoscunque in unitatc sanctre Ecclcsire ' longa et viginti quatuor lata fuerunt; sed hsec ita
Jidelitcr manenies reperit, salva(; qui vero cx(ra Ec- debere inlelligi prohibet etiain Josephus J, qui de
clesiam ab liaereticis sive scbismaticis baptisma ac- consiruclione tabernaculi scnbcus ejusJem : c Facta
el arca luugitudims quidem quin-
cipiuni, nisi ad catholicam unilatem redeundo resi- est autem, inquil,
lalitudinis vero Irium; pro quo in
piscant inlereunt. Item venienfe articulo novissimi quc palmorum,
examinis, quicunque in sancfa Ecclesia lide ct Exodo scripsit Moyscs, quod habuerit longiiudo arcae
-aclionu perseveran(es inveniuniur, in rcternum sal- duos semis cubitos, latitudo cubittim et dimidium,
vantur: qui ab Ecclesia vel fide, vel opere, vel utro- qni juxla atiestaiionem Joseplii, non geomelrici, sed
quc separati, percunt. vulgares inlelliguniur esse cubili. De arca ergo Noe
Tolles igilur tecum ex'omnibus escts, qum mandu- altius atiimadvertendiim, quod omnia quas in ea vel
et etttnl tam erga cam gcsla sunl divinre virtutis crani plc:i" ' .-
cari.possunt, etcontpoilabis apnd te, libi,
'E AL, suscitavit. f Al., adversum.
b k\„ mullifarie. t ,\L, scxcuptato
r Al., multifarie. ' •" b AL, LX.
(1S. Aug., lib. t Quaesl.in Genes.. q. -i. 1 Al., nonagcnos. -
* AL, nolabaf. i Jo;ephus, Aiuiq. Judaic. lib. 111,cap. G.
^ "
:85 '•< »v\<\:-\:- "'' —JHEXAEMEI*iON-LIB.;lL ;:" m\
c\i\\s. Si etiim cousuetb'bominibus rtibre res; agere- .'.^ diurit,';immuiidaquoque cu^^
tur,~quouiodosufficererif-octp "homineslanire ayium, (ra;irilrariivEt bene mrinda septeriarib riunYerpCoii-
-juraenforurii,bestiarpirf ei :repiiliurnmuliitiidiriiqub- ." tineriluf, ,qula septifofmis>es.t gratia: Spiritus,'qpa
tidie cibum polunique a apporiefe,\e.l cretefa quie fliieliumcpfda hiundaritur ac sanctificahtuf.vlriiriiurida
nsus ">deposcit miriistrafef pfa3sertim cprh de poiu 'diiali humero coriipfeiienduntur, quia lalsi caihiilici
iri arcam iiifeferidoScripthfa>iiihii a Depjussum re- sacrariiehtaildeiduplici cofde pefcipiu"iil,*etliicyb-
tuleril?. Quomodo non sterCuset Urinaiqtariimari- Ientes gaudefe cum Triundd;e.l in fuiufo feguafe ciiht
tiurn vel ihtolerabilem felofe ipsis ariiniahCfbuslp- -Clirislo";dequalibiisdiciiJacobus :;Non"ergor'msii-
-ciim faceret, vel fundum afcre quairivis opiiriie b:tu- met iiotiioiUe\cjuod^.d_ceip^'dt'dliqujdf__i:pgmih^i^_Y--4&r
iuinatum;c nOncorruriiperet? quomodo Uriain sede . ptici urihribincohstahs •
i hl;in Omnibusvtis suis(J(ie.
per annuiri iniegrum marieritla'_ riee volatiirri volali- . i,<ip"<\<" ;.-->';'>>/;"!<<:'<:f'<:;<:'\i:::.
Jia, nee quadrupediagres.suth perdererit? Ipse ergo Fecii etgoNoeoihma qum'riianddv'erdter Doiriihus,
Bominus.qui. arcam^cum eisquae gestabat omnibiis eralque sexcentorum arihorum ijudhdo diiuvii-gqum
Iricorruplarii sefvavit, quiqiie hatic rie in mare dila- hiuhdaverunt* supef ierrain:Ei:irigr4ssiis\est Npe,iet
beretur gubbrriavit, sed tali iii- Ipco rhoiitiuih de- filiiejus,uxor~ejus,eiuxores fitiotuiriejus cuhidgin
ppsuit, ubi;de osiio quOd;habebat facilis esset ac E drcflnt;_et'caeiera.!^Etas'Noemagriam-eoriimqurEc-
promptus ad terrarri'«gressus cunctis qusein illa , clesiam irigrediuntuf, et pei fiilem: aiqueaciipriem
coriiinebaniur ari}maritibus,*>providit etiahi eisdem fide Coiidignam ad: aeterha gaudia-peryeniuhi.per-
qualiter in arcavescerenlurvaic salva perdurarerii. feetiOuerii desigiiat. Sexies eriirri cehtehi/fiUh.tsex-
Nec abs feest eredi, ut quidain astfuunt, qfiod iri- cehti;;Senarius aiiterii liiimefus, in quo factus sive
gressuris arcani animaniibus;NOe:victfimsirigiilisqtii formatus est inundus, nOn iirimerifo'l peffectibriem
iinius diei usui 'sufficeref -pfsepafaverit; et- lioc re- rdesigriat boriaa^^ aciipnis. Ceiitenariiisyefojqui, "sicut
feela singula ebsigriificandurii mystefium; quod In 'et>':'supfa>ibieipihlm''^ digitali ^e/Jseya
Ecclesia' cuncli prp "modo prppriae capacilatis viise tfansferluFiri dexifaihy maxiihe coiiveriifeis q"uiin
;dbo reficimur,;deincepsque:ad;diem egressioiiissuae' novissimoexafriine' ad dexlfarii staiiies Judiiils,au-
, quieladiyirio nhlu vel eiiariisopita iriariseririt. • ; diluri sufit :; Vetiilei;benedicli Ptilfis mei,<perei\pite
,-' Fecil-ergo. Noeomhiatpim ptdscepetai illi Peus,: regnum (MdiYlhxxv, 5#)> Etjdeoniul iiplicaius per
dixitgue Domihusdd eumtlhgrederelu^el dmnis seriarium; riumerus cefiteriarius illam virtuiurii>spi-,
ddhiusiua arcam, elc:- Omriia:qure prreceperat Deus /rituriliurriperfeclionem designat, quse :npn-ad'-boitti-
-fecit, id est, arcarii aedificavit,et, marisiunculis dis- num,favofehi oslentala iorinsecus, s.ed.ad :gTofiain'.
positis, escas in eafn cuhctis ariimahtibus conipbr- . est Cohdilorisiin Spe superna; rclfibuiionis iriipleta,
tavitl :'.; ; ''"' >;,";- meritoque praisul: arcae, iii qUa Ecclesise; slatus"est
>\Ex, dmnibus animaniibtismundis lolleseptena se- expressu.Sjfptiam inle.mppxe suaea3tatis'devpiioheIii
pi_eha,masculumetfemihdm<deahhhahtibtisveio rioh idesigiiat eorum-qui hanc ita' jngrediuniur,; ut; etiaiii
.mundis, duo et dub,inasculum et femhiam;sjed ei de per bonffimefilaaciioriis ad saiiiiem m .tfansife ttie""-
volatilibusf cceli.septeriqseplena, inusculum et femi- reantuf aelerriam ; quamvis ei iiarectepossit iritel-
nqm, ul sqlvelufsemen stipet•fucienituniveism, letrm. iigi, quiacum aquse diluvii bapjisttiglis uiidani desi--
Quod ait sepleriaseptena, lidit iri singulis "generibus gnanf; turic setasNoe-peffedliotiem,^ad quairi;Iii>qui
bts septena, sedseptem soluri.;modO:toi!ivult, e qui- baptizantur; cphtendere-debeaht; ihsihuet/ Cumverp
bus ununiqupd paribussupereratpost diluvium Deo -lempus ullimiexairiinis praefigurant, fuhc idem an-
posset offerrL Seplena autem septena dicit, propter inorumejus numerus quales cu.mDoriii.noad"xequlijm
m.ulla animantium genefavqUae-.boc^erant numero perpefuam, quodnomen. Noe soriaf, intratiiri /sirit
cpmprehendenda. Simiiileriquod ait duo duo, hon fjgufaiedenunliatiidesl, effeciuboni operis."et';iri-
-* binis bina iri Uno quolibet geneie 'ahinianilum iin- tenlione mun.di, cordis;ccelesti iritrpilu ;digni. •; -<;
aiundorum, sed duo tantummpdo, rriarem designat..r\ Cumqueitansissent sepleihdies, dqum dituviiiiiuh-
et femiham. Dieit autem duo et diio, quod in pluri- .davermtiterrdin. Septima dieS:"sabbaturii,,:id>:estv fe-
bus animautium generihus eadem pariaesseni accr-"' quiem-,-!indicat yilaei fuiurae. Ciirii -efgo •diluyium
pierida, ubi'facillime cuilibetpalet quiasisaivandi iaquahiJjaptismijsignificatiaple postsepiem idiesex.
tantum generis el-npn aliipris'arcani-graila fes ge- quo :arca Tacia^est 'venit, quia n iri spe pefpetuae
.reretur, sufliceret niinpr aniniantium'riurnerus ad quielis ibaplijzariiur..Ctim vero ;Iluctus teritaiioriuth:
;l fesijtuiipneni;soboiis- consefvaridarii;•riiiric:auteiri ' aqrirc <^lhvii;;figpraht;m^
.quia ;noii-oinnes:qinV:iav.aer.um;baptisni3i,is iiiEeeler: jemidies^eniunt,''^
iia subeuni, etiam: borii pperis"muridiiiajri ciisto:- forum.bpnpfuirijperseeulionem^ytisii patiuntiir ab :
; ^"AL, affefre.:, ',...-; '_<;<\r__::'\y\\.\.:::., '.: > .'•' Alv, resiaurdtionem: '"••<\:^'-\ :-'•;». v-'
" 'cb.Ai., pqscit'.,;," '.->>>.>,-> "•.'.;'"'. \^\:: ,: ; ...\-k\. deest.BS^;; <-;>.>;;' ,•-.<::,:<-\;':\<iX\\
AL, deesit^dn.'
d AL, '<;.':'"'- ;"" '"=AI.,deest supef ierrqhi. \ < '..
, 1 Al., perfeciionisbotim
' -AL, prmvidit. •;';>>.:
in arcdm e't dmhis domus iua^.. ;; •-"- ... desiqiiaiacliohes.i -\':\'\:
f AL, eleesicmli. \ • _':'' . -m k\., trunsisse. '-:: -<":- ':.:•'-"*:
.:'v>.>:;.,' ;- ,' n A'l.,;m spcije. •'":: -":< :::.:;...' ,-:</
s AL, deest universm...._::<::.,_-.._ '; '{< ;;:.->;.,; >•> **'•
h AL, bis bina, . 0kl;jusie.: ,..: .^> >':'>'.;
:">">-:' >'..-,-v"'V; <''-
8S" BEDJ* VENERABILISOPERJJMPARS IL —-JEXEGETICAGENUINA. 3S
eis qui lefrena miseri bpna: coelesilbus, niansuris' A j celebrare nequivimus, pt pofe lohge adhuc posili a
temppralia praeporiuht.Al yero diluviuni ,cum ad- corii.fnuniohesanctprum, el immiindi,; imo morlui
ventui. noyissimi examinisvassiiiiilatur-, eliam sic peccatis; sed qui postperaeia eadem;Domiriicaein-
congrueiiier post dies scpiern terrrim inutidat, quia carnaiipnXssacramehia.ad fidem venimus, qiiasi in
ttinc eleeti onines qiiiiiigiim Clirisii,-suave el onfis ~'Iuce secfindi mensis pasclia d<)ii)in,icuiri,faciihus; cii-
leve poriaveriint iiiyeiiiurii fequiem animabus suis. .jus videlicet niensis die decima arcaperfecla est,
Aiiito sexcenlesimovilm Noe,. mensersecundo, se- quia Dnmiiius in carne appafens denarjum nobis
piimo decimo.diemensis^rupii sunloinnesfontes abgssi regiii cceleslis prpmisii; becalogun) Iegis; nos perfi-
magnas,el caiurnclmcmli qpeflmsunl, et facla est plu- cere posse, daia Spiritus sancti gratiaj coiicessit-:
vid super lerram quadragiritq diebus,et quadragihta qiise videlicet gratia eliamillp septem dierum hu-
ndclibus. Menses apud Hebrseos rionnisi juxla Iiiiiar; merpe ;quo .post.faclam arcain ingressio ipsiussic
crirsum: a >pfima:usque ad ; primaitt ' coiiiputaiilur, diluvii adventus; exspectabatur, potest figurari, quia .
primusque eprurh friensisin quo pascha fieri prae- nimirum, accepta promissione regni, quae:deiiarto
Pcpluih ,est, ei in quo muiidus e'lfactus,;appe|Iauir expfimitur, daiur Jldelibus graiia Spifitus, perquarii
Nisari./quem nos; Aprilem ypcamus. Secundus Jair, Ecclcsiaes.incise membris pnsSinladuiiari.-Possuriius
quertiiios Alaiuindicimusj cujus die septi.modecimo,,,B el ita fecte intelligere qfiod arca septiinodecinio die
,id esl, cfim luria ejusdem riiensis esset septima de- riiensis et-non-anle^dilUvioper;fusasit, quia singii.Ips
'
cirha; .yeiiit.diiiivium,ciiinepdem ipso die.inirassel quosque fidelium primoin lide percipiend.everae
Koe ii) arcani :cum horniriibus et aniiiiaiilibiis eun- quietis et^denarii co3lesiis>id est, imaginis:regis
xtis ac yolaiilibus, quaeper cailierizari oppfiet, et slc in societatem Ec-
' illani erant salvanda, hpe reterhi,
< clesire: per lavacrum regeiierationis iiilroinitti. Quod
'es( enini qupd-sequiliif.- , ...
Jn aiticulo *ftte iiliusingressusesl Noe el Sem et; auieiii prppter, diluviuin rup.ti siinl lomnes forites
Chnme't Japliel, ftlii ejus,-el uxor ejus,et tres iixores. . abyssi magnre et catiiraciae,id esi, fenestraef coeli
filiorum ejus cnm eis in arcsm, Ipsi.el omne animal; aperla; surit,: abyssi inagiise.nuhiiiie desighat.riest
secundiim;gehiis :suum,:eicaetera lisque duni ail : om-. Scripiiira Testauiehii yeteris-qure, diutius.velamihe
jiesquevqlucres.irigfess.^ _ iiiiefajpriEcIusa, S|)iriialisinieiligeiilifeyenas rhuridp
cta 1 efgo aniiii.antia,a;uiio;:e()deniqiie die ingressa! aperire iioii potiiilised jier Doiuiiiumrevelata'.et-ipsa
sunt iii arcaiii, quia noii Npe; Iab<>riivit:e:i iiitiilo la-; ;.nuiic' Ecclpsiae;foiiies:largissiinos;sciehiiiBsaltiiaris
bore aclohgo tempiire colligere atque "'iiilroduceie, hiinistrat. Cafaracfaeauieiri coali apertae effusioriem
yel.niiiiare in .•lrcam;sed divino niiln coacia; sponie, evangelica» et rappstolicaapraedicaiioiiis,quse: mani-
cuncta veriiebani in-suo quseque riumero, praeee-;'G fesie de supernis; lerrena cprda irrigant, desigriant.
; dente illpcum liberis suis et-.uxoribus, sequebaniur Quia eirgo el reyelaiis propheliae verbis, el palara
ex ordine, ac suas sirigula niansiunculas, Domino( pfaedicaiitibusNovi Tesianienti praeeoriibus,iri: lide.
agenle, quasi-propria spohiesubibant. Ad hoc enirii, regeiieraiipnis conlirmaniuf_ recle dicituf quia ad
valet qtipd dicilur de -avibus,-.irigressaesunt ad Noe;. facieiidum diluviuni rupti omnes fonles abyssi riia-
in arcam.pt suprageiieialiter, et ex omni quod mo- gna;.Pt;cataTiciaecceli sint apertse.:,...; . .
velur super terrairifduo et jjuo hsgressa suiit ad Noe, . IiiclusitauieiiiDomiiius arcam defofis, quiaEccle-
iri,arcam. Eodein quoque"die,_idest, septimo decimoj" :Siainsuamet iirablutione sacri baptismatis gahden-
nieiisis secundi factum est quod>sequiiur.':,-<;, ieiri; crjelestiseiriper niuiiirriirietulaiur, nequis exeis
El iiiclusil eum Dqininus-deforis , friclumqueest, qiios"adyilam praeprdin.avi";-ulla ..ratione pereat,, et
•
diluvhim:quddf'agihla':!-diebus':SMperHerram:.ilic&\\iem inler^mundi Jluctus laborariteni, .'ne' oppriiiii aut
dies pelayus estvexquo arcse c sedificiu.moiivneper- niergi pressiiris vel delectadonibus srcculi valeat,
fectuhi est. :Ex quo cbiisiai quoil arpa in hiagriomy- pndique cusioiiit.iTInimitiifenim angeltim Dominus.
sierio Cjusdem.secundimensis decimo die facta est. . in circuiiu tiineiilium,.eumirel. eripiet eos. Sed et
Pfimus hiirnquejiierisisantiquus ille qui ;de Hebraeis S I) in: die
:*_ judicii Dominus
- Noe;Cuihhabitaioribus
.- - - arcae
. collectus est Dei populus apte.poiestaccipi. Secundus defofis,b includii, c.um,-:eleclis suis; secumiri dnmo
auiein mensis pppulu?NoviTestamenii. Hineest enim Piilfis sui Pollocatis, januam fegni a |ierdilorum in-
quod ih lege prrecipiiiir, uLquicunque vel immundi U gfessu,-tametsi sero- pqeniteniium ', in perpeiuiun
super mqrjuo, yel <"ih,itiiiere;ionglUspositi,yel alia pra;struii; juxtailiam in Evangelio piinibplam de-
qfialibelnecessiiaiejjraepccupati,a.dfacienduinpascha g eeui virgiiiufn, tibi dicitur quia quaepafatseerant in-
jn pfimp mense npn posserii,oecurre.re;, in secuiido iravefurii cum ep.ad nuptias, Pt clausa est jariua, et
lipc metise.facerent.in sanguiiie.agni et azymis pani-_ Caelera.":Beneautem dicitiir quod quadraginia diebus
biis,quarta deeiriia die; ad vespertim. In cujiis.videli- et quadraginla, npciibus i plueril siiper lerrani ;vde-
cet niensis adjectioiie nos signati, sumus, qui cuen „. . cem liamquequaier dueta quadfagintafaciuni, quia
prioreJDei populo sacramentiim dpmirilcrjepassionis s omnisreatus peceatprum, qui<iudecem prseceplisle-
- "'Al.,.'Uiie?;;-'-:;._',.:::' . ''•'' f Al. deest cmli.. . . _,..' .'. >> V?
b kX.fihducere. ... ;,;-,:;.'">>'>:•:
:'.;.:>: ; ekl.Yinimilteii
C.AL.factumestmdificiunii > \,; bk\.,\includei::
<"Al.; iiinere. -''.'. ; '. ^ \i khdeesi in perpeluuin. ' '
-".".-. :> ' ; \ '.-''
* AL, ijui. \ kl.,piueret.
§•_ IIEXALMERON LIB. II. 9«
autom ad rcquiein animnruin qusepost
gis aanhftiJur, per univeisum oibem terraium, qui j ^ ciunl; septem
quatuor parlibus conlinelur, sacramento baptismi moriern iuiura est pertineni, qui.) iiimirum Dowinus
ceeleslisabluiiur, sive ille realns, quod ad dies per- sepiima Sabbali in sepulcio quieril; qui.i vero post
tinel ex rerum prosperilaie, sen quod ad noeles ex S.ibbaium, id est, octa\a die, r<snrre\U a mouuis-,
rerum: adversiiate coniracius sit. octo rectissime lempus nosliss resiiueilionis insi-
El mlitliplicatmsunt aqum, et eievaveruntarcam in nuant. Quindecim ergo d cubitis, id csi, sepiem cl
sublime a terra, vehemenler inundoverunl * aqum, et ocio, .aqua montcs excelsos iraiiscendil, quia fides
omnia lepleverunt in supcrftcie terrm. Et aquae bap- Ecclcsise, qu.e fonle lav.icn sulutaris sanciificaiur,
lismaiis ac iidei muliiphcate pei oibem uiiiversum spe luturnr*r<quiei et iiumoitaliiaiis anieceilit omni
Ecclesiam a teirenaruiii rerpm appelitu in ccclesiis fastui pliiloiopliire camalis, qiue de mundi quidem
\ilres-pem ac desiderium su<-iolluut; sed el unde tri- creaiura novit subtiliier di-put.ire, sed de Creatore
bulationiim frequenter Ecclesiam pulsanles, qiiamo muiidi et ea qux supra mundum in illa esi vira san-
veliemcmius omnia repleveruut, tanto altius cain cloium niliil dicere novil.
">ad quscrenda vitre alierius gaudia compulerunt : Oblinuerunlqne aqum lerrds cenlum qutnquaginla
qnod bene in sacra Iiistoiia dcsignatiir, cum dicilur diebus. Et hic iiuirerus ad idem sacramenium quod
quia arciavit Amorrhreus filios Dan, iu monle, nec B quindenanus pcriinei; quia enim'septuaginia a se-
dedit eis Iocurn, ut rd planiora desceiidereni. Amor- p(em, rl ab oclo denominaniur ocioginta, eonjuncto
rlireus quippe Amarus, Dau inierpretatur Judicans, uiroque nuinero centumquinqu.iginla diebus obilmie-
sive Jiidicium; et qui per films Dan, nisi illi desi- runl aquie terras, eamdein, nt dixi, commendantca
^nantur, qui omnia qnre agunt diligeuler, ut reca ci coiifinnanles aclioncm bapiismi in cons-ccrando
sint, in libra \eril.itis exainiuanl, qui ad lucernam no\o bomiiic ad lenendam quielis ac resurreciloms
veibi Dei incedeutes juiant et staluuul custodire fiilem.
judicia justiiia; cjus; qui vero cxprimuntur per Recordalusautcm Dominus Noe, cunclorumqueaiu-
Ainorrliaium, nisi ln <piidulcedincm vitoesaiidoriun manlium, el omnium jnmenloium qum erant cum eo
amariiudine tribiilaiioiiinii coiiturb.irc \eleliam sub- in arca, udduxil spinium super teiram, el imminulm
verii-re tentarit? Arciaiquc Aiiioirh.Btisfilios Dau in stint aqux 1'oiest 111riouiuie Spiiitus ipse vivificator
monie^ nec ad planioia descrndi-ie S'iiu, cum laiitus e Dei Spiiilns acciin, de quo iri pnuripio dicluiii est:
pleiumquc elecl.is liirlio persecuiioiui'ii .iffioit, ut Et Sp rilus DA feiebatur super aquas (Genes.i, 3),
Jiequaqiiaiiieis liceat inhruiis cogilalioiiibus ali<|uod de qui) iliibuim non est quia sicut tunc, congiegatis
tempiis indulgeje; sed lu stiiniiia' <onlineiiiia viveu- 0 aquis, in lociun unum aielccit terram, ita etiam
les necesse halieani nraiiomhiis et jejuniK PI divina- nunc, alil.itis de medio uquis diluvij, denuo faciem.
iiun tiieditaiionibus Sciipiuraruiu continue o_ier.im te<rse levelavii. PolesCel venius isle acreus nornine
dare, quatenus majori excruliu virlutum majora Sptriins aipellan, juxla illud 1'salmisU': Dtxtl el
1/nia iniiiini valeani supcraie roitamina. slctit spirtlus piocellm(Psal. cvi, 25), cujus flalibus
Porto arca ferebalur supei aquas,et aqumprwvalue- crebris plernmque solent aqu u uiinui vel de loco
Y_untnimis, opettique sunl omnes monles exctlst sub mo\eri; unde est iliud Exodi : Cumque extendisset
itnivetso cmlo. MonlfS superbos quosque et in liujus Moyses manum super mare, abslulit illud Dominus,
jsscculigloiia te cxtolleiilos sigrnJicanl: quos \ideli- flunle ventovchemenliel urenle toti nocte, et verltl in
cet iiionles aquaaoperiunl, sed ipsis aquis arca su- siccum, f diihaqne esl aqua (Exod. uv, 27).
jperfeifur, quia (eiiiaiionuiii gmges supcibos quidem Et tlausi sunl \ontcs abyssi, et calaraclm cmli, et
atque imjiios preiiul ac demergit, sed i]>se a jusiis piohibilm suni pluvimde cmlo, leiersmque sunt aqum
spperalur, qui Iibero boni operis ciiisu atque alacri de tetta cuntcs ci ledeunles, et cmpetuni minui post
menie ad porlum salulis reiernse tendefe 11011 desi- cenluin qmnquagtnia dies. Quod d.cil ie\crsas esse
nunt : quod beue, Petro super mare ad Dom niim aquas de lena euntes ct ledeunie», apeite mdicat
iranseunie, iiguratum est, qma videlkel Ecclesia, n juxi.i liiieidin quod .omnes flu\iorum ac rhorum
calcalU saeculifluciibus, ad iraiiquillilaieitiessel viljc decur-us pcr oecultas leri.»1\enas ad inairiiern abys-
coelcstis peneniura. Iiem aijure diluvii aicam in su- suin i<'deaiit, juxla illud SJIOIHOIIIS : Omnia flumina
bliine tullunt, montes opeiiunt et abscundunt, quia Wtiant m maie, el maic non tedundal; ad tocumunde
sacramenlum baplismatis, quo Ecclesia sublimalur, exeunlflumtnareveiiuntur,uiiterumfluant(Eccle. i,7).
superbam sacculi aliitudinem conieiniiit, et nihili Mystice aulem posl ceiitum quinquaginta dies ciau-
habendam demonstral; et quia in spe futurae anima- dumur fonies abyssi et cataractae coeli, pluviis ces-
rum quietis ac reMirieciionis corporum in vilam santibus, aquserevertuntur, quia \erba sacri oraculi,
reiernam baptizamur, quam sapicntia carnalis igno- poslquam nos iu fide ac spe perpetuaequieiis a(que
rat, rectc suhditur: immorlalitatis insiiinerinl, ultra nos docere cessa-
Quindecimc culilis cdlior fuit aqua super mohtes bunt, quia niliil majus quod promillere debeant ha-
quosoperuetat: Seplem quippe et octo quindecim fa- bebuiit, postquam immoriali carnis et spiritus gloria
a AI. deest aqum, <"AL, cubilis.
">AL, ad acquiteuda. ? Al. dee<tDei..
e Al., cubitos. ' Al., divisa est.
39 DED^i VENERABILIS OPEKUM PAP.S II. - EXEGETICA GENUINA. 100
perfectos ad beatam nos visionem nos(ri Conditoris Ii tos ac sanclificalos ad spem niiiCit vitae coelcstis,
aadduxorin(. Undebene liber Psalmorum, qui cerr- videlicet quando veniant et apparcant ante facietn
tenario et quinquagenario numero continetur, in Dei.
divina laude consummatur. lnilium quidem bealiiu- Decimoenhn mense prima die mensis apparuerunt
dinis a conlinenlia et divinre legis mediiaiione su- cacumina monlium. Potest dies prima decimi mensis
mens, dicendo : Bealus vir qui non abiil in consilio iuiiium illud vitae perennis inielligi, quo etiam in
impiorum (Psal. \, l), et caetera. Circa finem vero bac vita positi gustanl el vident sancli quoniam
nova futuri sx-culi gaudia coininendansdicendo, ei in suavis esl Dominus. In qua die apparent cacumina
ipso line cuncta in Dei laude consummans ^ Canlate montium,quiaquanto perfectius hocin eorum mundo
Dominocanticumnovuin. b taus cjus in ecclesiasanclo- cordc geritur, tanto certius mundana celsitudo quaia
rum (Psal. cxnx, 1); ita c concludendo; Omntsspi- Jrustra inflelur patescit, .
rilus laudet Dominum (Psal. CL,6). Qui cenlesimus Cumquetransissent quadraginla dies, aperiens Noe
et quinquagesimus psalmus merito tolus in Dei Iaude fenestram arcm, quam fecerat, dimisit corvum, etc.
canilur, aique completur, quia nimirum lolius no- Dixirnus supra de feneslra arcse,-quEetransacto dilu-
stroe beatitudinis in hoc sumina est, ut inliabiianles vio aperitur, quod illa designet arcana mysteriorum
in domo ejus ipsum sine finc laudemus. B coelestium, quibus bapiizati specialiter initiantur;
Requievitqucarca mense septimo, vigesima septima sed eisdem ipsis sacramentis quidam ad illccebr.is
die mensis super montesArmenim.Quod arca septimo saeculi, quidam vero ad opera pietatis uluntur; et bt
mense requievil, ad illam septimam requiem, de quidem in corvo, illi exprimuntur in columba. Quod
qua saepiusdictum cst significatio recurrit, quia per- vero quadraginta per decem quater ducta complen-
fecli quique, ei qui consianlia fixae in Deum cogita- lur, potesi in numcro c dierum quadragenario non
lionis <"velut quadrali suni, ad requiem tendunt, immerito diviuae legis implelio, quae per cvangelii
Bene \icesima septima die mensls,«jusdem, qui nu- graiiam perlicilur, inlimari. Lexenim in decem prre-
merus esl juxta arithmeiicam rationcm ternarius ceptis continelur: Evangelii doctrina in quatuor
quadratus solidus, ad requiem arca pervenit. Terna- libris descripta est, el aptc post initium decimi men-
rius namquc numerus devolioni nosirae menlis con- sis, post appareinia montium cacumina quadraginla
gruit propier memoriam qua Deum recolimus, pro- dies transeunl, et sic fenestram suam aperiens Noe
pter inlelligenliam qua cognoscimus, propter volun- novaeIucis in arcam palefecit iiuroitum, quia nimi
taiem qua diligimus. Sed haecipsa iriuilas ut de sim- rum patefacla fidelibus vita fufura quarn percepturi
plici ac recla liuea ad quadraturam pervenial, mul- sunl, palefacla superbia eorum qui exlra Ecclesiam
liplica tria per tria, fiunt novem; ut \ero eadem C posiii de mundana se gloria jaciant, ctiam hoc pate-
quadratura etiam altitudinem sumat ac solida efficia- facit fidelibus suis Christus, quia praecepta legis non
tur, iteni mulliplica novem per 'tria, erunt viginti viribus bumanrc libertatis, sed evangelicaegratice per
septem, id est, numerurn ternarium quadralum soli- ipsum debeant munere perfici, qui cum et hanc Jidem
diim complebis, in quo arca requievit, quia Ecclesiae a(que humilitalem flagitandi in omnibus divjni auxi--
suae mentis atque actionis slabililale quasi conqua- lii percepeiint, tunc etiam altiora supernae patiiae
drata requiem et in bac vila exspectal, et in fulura dona cognoscere, quasi aperta noviler fenestra in
percipit selernam. Requievit aulem super montes arca meren(ur, sed r eamdem donorum coeles(ium
Armenise, quia calcalo apicc pompse mundialis, cognitionem, ut diximus, alii ad perniciem suam,
etiam in hac peregrinalione vitam ducens, ccelestibus alii utunlur ad salutem; unde bene de emisso ex
gaudiis animo propinquat. arca corvo subjungitur.
Al vero aqumibant el decrescebantusquc ad decimum Qui egrediebatur el reveitebalur, donec siccarenlur
mensem. Polest in'mense decimo illud tempus ex- aqum super terram. Non ait egressus est et Teversus
primi, quo ad seternas lucis gaudia'sancti cum Do- est iu arcam; sed egrediebatur; inquil, et reverteba-
mino ingrediuntur. Nam et ipse in Evangelionomine iur donecsiccarentur aqum « super leiram, quia \ide-
denarii, qui cultoribus vineaj daretur, perceplionem licet huc illueque volalu dubio vertebatur, modo
ejusdem rcgni coelestis insinuat. Denarius quippc abire incipiens, modo ad arcam vclut inlraturus re-
decein obolos liabet. Eunt crgo aquse,' qure arcain - diens, nec k tamen fenestram unde egressus fuerat
diluerant, et dccrescunt usque ad decimum mensem, repetens, sed potius foris vagans usque duni remotis
Iavacrum baptisraatis, ubiin singulis quibusque aquis requiem sibi ac sedem extra arcam reperiret;
" quia
fldelium suum munus impleverii, cessat. Neque enim cujus egressui atque itineri recle cbmparantur hl
quisquam, si peccaverit, potesl denuo eodem sacri qui sacrameniis quidem ccolestibuSinstituti aiqtie
baplismalis fonle mundari: scd eos jam semel ablu- imbuti sunt, nec x tamen nigredinem terrense oble-
a k\.,'perveiierent. Ciceroncm lib. Academ.. Et quma superioribusacce-
"' Al., laudalio.
c AL, conctusii. peranl, utcbuntur; el apud Yarronem : Utile Vftamur
d Al., vel ul quadrali ad tequicm tendunt. polius quam ab re abutamnr.
e Al. deest sttper ieiram.
s AL, quadtaghtta dietum. h AL, tunc.
- AL, eadam..... cognitione.Bed non raro cum 1 Al., lunc.
j.ccusativo eiiam construilur verbum utor, ut apud
IQi IIEXAEMERONLID. IL «0?
ctalieriis exuenles, lala polius mundi itinera quam A . Intellexil ergo Noe quod cessassenl uqumsuper tet-
ecclesias(icseconversalionis clauslra diligunt. ram, exspeclavitqueniliilominusseptem alios dies, et
'Emisitquoquecolumbampost eum, ut videretsi jam emisit columbam, qum non cst teversa ultra ad eum.
cestassentaqumsuper faciem tertm ; qum cum non in- Columba qure, cessantibus aquis, supcr tenam exiit
venissetubirequiescerelpesejus, leversa est ad eum in de arca nec rediit, significat exeuntes de hac vila
arcam. Aqumenim erant super universam terram; ex- animas sanctorum in liberam Iucem patrise coelesiis,
tendilque manum, el apprchensam inlulil in arcam. neque ulira ad terrenam convcrsationem remeantes :
Columba, ut diximus, spiriialem ac simplicem desi- in qua videlicet patria sicul propbelia' evacuabitur,
gnat menlem electorum, qui, palefacta sibi fenestra scientia deslruetur, linguse cessabunt, sic et und.i
0
supernae coniemplaiionis, lanto cauiius quae in infi- " baptismi siccabilur; chatitas autem nunquam
mis volvunlur omnia spernunt, quanio altius ea quae cadet, per quam g veritas et vila incommutabilis
perpeluo manent gaudia cernunt. Tales namque in perpetuo prarjsens videbitur atque laudabilur. Et
exemplum hujus columbae adeo cuncta sseculi oble- quia non solum, ut bona opercmur, verum etiam
ctamenta quasi sublimius volando despictunt, ul ne ui posl bona opera ad Yilam perveniamus seternam
ultimis quidem suse mentis vestigiis ea larigcre cu- supcrni esl doiium muneris, recie columba non so-
renl, ut pote qui iiullam sibi in hoemundo invcnire B ]um post dies sepiem exiit, ni surculum olivaeinfer-
veram requiem possint, cujus el adversa simul et ret in arcam, sed et adducla oliva post dies sepiem
prospera instar aquarum labenlium vaga feruntur alios cgressa esl, ut libero solis el velut novi orbis
ac dubia. Non solum aulem hi inlra sepia Ecclesire fruerelur asptclu. Gratia enim Dei yita teterna in
ipsi manere, sed et alios quautum valent vel exem- Cbristo Jesu, et <!epleniiudine ejus nos omnes ac-
plo suo vcl horlaiu in hanc inlroducere satagunt; cepimus, gratiam pro graiia, gratiam videlicet re-
unde recle subdiiur; tribiilionis pro gratia bonaeacionis
Exspeclalisaulem ultra septem diebus, rwsum dimi- Igilur, sexcenleshno primo anno, prtmo mense,
sil columbamex arca ; at illa venit ad vesperam por-. prhno die mensisb immutalmsunt aqum super terram ;
ians ad eum ramum olivcevirenlibus foliis in ore suo., el uperiens tectum urcm Noe aspexit, viditque quod
Ramus enim olivsefoiis inventus, a et ore columbaei exsiccala.esset superficies lerrm. Te,ctum arcie supre-
in arcam illalus typum gerit eorum qui exlra Eccle- mam ejus tabulam dicit de qua prredictum erat :Et
siam quidem baptisma percipiunt, sed b pinguedine in cubiloconsummabissummitatem.In quo videlicet
charilatis frucluosi, et pia iiilentione velut foliorum lecfo ununi cubitum longo ac lato ipstim Mediatorem
suut viriditate inlegri: quorum plurimi posteriore Dei el hominum significari diximus, qui iia membris
C Ecclesisesuse voluit humanitus sociari, ut
lempore quasi ad vesperam reconcilialione spirila- dignitate
litim virorum velut ore columbae revocantur ad Ec- suae potestatis, singulariter hanc iranscenderet; ac
clesiam, quod bene post septem dies ex quo foris totam ab alto proiegeret. Ilocauiem lecium, abeunte
ipsa requiem non inveiiHcolumba fecit. Seplenariusi diluvio, aperuit Noe, quia celebrato baptismi sacra-
quippe dierum numerus myslice luei graiise spiritalis mento, singulis fldciium opoitct.diligeuiius ex (em-
solet aptari, quia nimirum viri spiriiales postquam a pore "dominicsc Incarnationis arcana dociorum oro
carnabbus desideriis mentem "abstrahunt suam, eo- rcserari, ut cognitis eis quse ille gessit vel docuit in
dem spirilu gratiae adrnonili abstrahere ab his et carne, vestigia ejus pro modulo suo imitando se-
alios conanlur. « Polest in coliimba, quseaperla posl quantur. Et iioc aptissime primo post sexccnlos
diluvium feneslra ramum olivae infulit in arcam, annos, primo mcnse, prima die mensis, factum esse
etiam boc praefiguratum intelligi, quod, bapiizaio perhibetur, ul primordium quoque anni, mensis, et
Domino in Jordane, aperlisunt cceli, et descendit diei, novam.vilsDspiritalis inchoationenr quse fideli-
Spirilussanclus in specie columbaesuper eum; quod, bus csset inchoanda monstraret. Denique idem
accipienlibus baptisma iingulis Ecclesire filiis, ad mensis in lege in quo et pascha fieri praceplurr
aperieudam el illis januam regni coelestis imponitiir est, mensis novorum vocatur, ob magnum utiqu',
mauus a ponlifice per uncliouem sacrosaucli chri- " sacramentum iiinovaiidseirr Christi passionc nosirse
smatis, ul accipiant Spiritum sanctum. Cui figurre vitae vetens.
congruit apte quod corvus ante illationem olivae Mensesecundo,vigesimaseplima die mensis aiefacla
d per columbam egressus fuerat, nec reversus in ar- esi teira. Supra diclum est quod primo mense in-.
cam, ne videlicet prophetia vel Simonis perfidiam choante exsiccata essel superficies lerrae; etnunc
silendo praeterirel, qui baplizalus quidem in Eccle- mcnse seeundo pene eompleto arefacta esse lerra
sia, sed, priusquam per manus imposilioncm gra- desciibilur, quia nimirum lunc in superficie vireh-
tiam sancii Spirilus acciperet, est ab Ecclesia repul- libus berbis lellus exsiccata est, ut posset tevire-
sus, eo quod felle amariludinis plenus non innocen- scere, atque berbas, quas absumpserat aqua, denuo"
tiam columbinae simplicitatis, pio sed maligno po- gcrminare. Nunc vero in tantum etiam inlerius
tius in corde corvinam gestaret nigredinem arefacta est, ut calcititium gressus susiineret, iu
a AL, ex ore columbminlusjntatus. e AL, baptismalis.
b kl.,inpinguedine. 1 k\., cadit.
c AL, potestquecotumba. « AI., wa ct vcritas incommulabitis.
d Al., posl. h Al., imminuics.
«05 BEDJE YENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. lOi
ifjnlum heibis vestila floreniibus, ut etiam pascen-1A animanlibus ct bominibus in arca, quia Dominus
dis esset idonea pecoribus ac jumentis. per loium liujus sarculi lenipus, perque omnes orbis
Locutus est aulem Deus ad Noe dlccns : Egredere plagas Ecclesiam suam et unda lavacri salularis
arcam tu et uxor lua, filti tui et uxores filtorum tuo- abluit, ct gralia sui Spirilus illustral
rum tecum; 'cuncta animunlia qum suni apud le cx sEdiftcavit aulem Noc altare Domino,et toliens de
omni carne, tam in volaiitibus, quam in besttis, et cunctis pecoribus et voluciibus mundis, obtulil holo-
imiversis reptihbus qum reptant super lerram educ causta supcr altare, Ul \ir justus ol verc perfeclus
«•
tecum; et ingredimini super lerratn. Crescileel mul- ingeneiationibus suis jioslquam tanlaecladi superfuil,
tiplicamini, el replcte eam. Egressus est ergo Noe et rnox, redificalo allari, gtatias agit Coudiiori, simui
ftlii cjus, et cselera. Mullifariam multis modis eadem obsecrans ne ullra mundus lali plaga merealur per-
Ghristi Ecclesiae mysleria saepius iierala significa- Cuti. El quia devote ac pie supplicat, ocius audilu
tione repetunlur. Egressio crgo Noe de arca in ter- dignus efftcilur. Sequilur enim :
ram diluvio mundatam cum his quos secmn induxe- Odoralusque esl Dominus odoremsuavitalis, el axt
rat honiinibus el animantibus, illi tempori figurate ad eum : Nequaquamutlra maledicam lerram propler
convenii, cum quique fldelium fonie baptismatis homines. Diguumque fecil ul vir sauctus el fuluro-
abluti ad exerccnda eiiam in publico bona opera, I rum providus, sicut Abel pririiae, ita et ipse iniiium
Christo duce, spiritali videlicet Noe procedunt, et secundae mundi retaiis, oblaiis Deo sacrificiis, conse-
conlinuo virtutum spirilualium augmento crescunl craret; qund ipsum el Abiaham ac Melchisedeeh
et lnultiplicanlur. Eunlcs, inquit, in munduin, docele inler inilia lertiae n-laiis fecisse niemorantur. David
omnes gentes, bapthantes eos in nomine Palris et etiam rex quarlar; patriarcha a'lalis bnc ipsum in
Filii, et Spiritus sancti (Malllt. xxvm, 19); quod est area Areuuae Jebusaei; Jesus quoque sacerdos ms-
figmate diccre : cutrcia aiiimanliiim geuera iu arcam gnus, el Zorobabel in principio quinlto 33i.itis, re-
aquis diliicnda inducite, ,slatiinque arijiiuxit : Docen- "slauralo allari qund dcstruxeriint Chaldaci, iu eodem
teseos servare omnia qumcunque mandavivobis (lbid., loco fecisse refcruiiiur: qn;e cuncta ligurnm piretu-
20), quasi (ypice diceret : Ei egressa post diluvium lere summi Regis ac veri Ponlifiris nostri, qtii ini-
animanlia de arca ingrediariiur in novam leirae fa- tium sexlae aetatis, imo totam scxtam rctatem hosiia
ciem, novis. veinanieni floribus, * ibique iuultipli- sui corioris et saniiuiiiis in allaii r-ancia?crucis Deo
centur et crescanl. Quod aulem vigesima septima f Jiearet : qund auiem dicitur qu:a offerciue Noe
die mcnsis egrediuntur arcam, qui est numerus odoratusesl Dominus odorem suavilalis non illum
temarius quadralus solidus, ut praefati sunius, p significat odorem 8 suavilatis qui de accensis exiens
significal perfectionem fidei qure in bapiismo con- hosliis lnunanas poierat nares deleciare ; sed i'lum
secralur, quod nulla possit ex parte tilubare, sed "poiiusvirlutum dicit odorem, qui, de purissimo offe-
adversus omnes diaboli iusidias iuvicla semper ac rentis curde procedens, ad conspectum diviire Ma-
slabilis perduret. Noiandum, quasi juxla litieram jestaiis asceiidebal; qualem in ffio suo Jacob Isaac
quod nririum solis integium fueruut in arca qui patriaicha o'ebat, cinn dicerel: Ecce odor fili mei,
sepiima decitna die mensis secundi eam ingressi sicut odor agti h pleni, cui benedixit Dominus (Ce»es.
sunl, et post aniium vicesima scptima die ejusdem "sxvii, 27), et dc quo Aposiolns, Chrisii, inquil, bonus
mensis egressi. Si enim hodierna die, verbi gratia, odor sumus Deb inomniloro (II Cor. n, 4S). Juxta
per Kalendas Apriles esset Iuna septima decima, mysticos vero sensus aptissime post diluvium immo-
sequeuti anno pridie Kalendarum earumdem vice- lat Noe, quia elhic e«l ordo nosln' in Christo cnn-
sima scptima esset luna ventura, deenrsis ex ordine secrationis, utprimo fonteviire lavemur. ac deinde ad
diebus treccutis sexaginta quinque, quibus anrrus sacium aliare Domiiiicae oblationis libamine refi-
•solisexplelur. « Anno ergo toto erant in afca, id est, ciamur; ' unde dicii Apostolus : Sedabtuti estis, icd
quousque sol, transcurno circulo signifero, per duo- sanctificaii estis, sed justificati estis (I Cer. vi, II).
decim suos menses omnes niundi plagas illusirarel, j) Abluli videlicel in bapiisnio, sanetificali hosiia salu-
ul sicut aqua orbem lotum opetiens diluebat, ila lari, jusdlicali bonis aciibus. Possunlaulem in bolo-
velut cooperans illi sol eodetn temporis spatio lotum caustis quse posl diluviuni Domino de mundis ani-
circuicns orbem iuce sui lulgoris irradiaret. Quo- manlibus oblata sunl etiam sancii marlyres specia-
modo aulem Fons vilre Dominus, sic et Sol justiiiae lilcr figurari, qui post lavacrum baplismi non-solum
solet figurate vocari. Fons, <*quia regenerat; Sol, vitre mundiiiam servavere, sed el sanguinem suum
quia"nos illuminat, juxta illud Psalmograplii : Quo- pro Domino (udere. llolocausiutii quippe loiuiii in-
niam apud le est fons vilm, et in lumine luo videbiinus> censum dicitur, quo nomine iila sacrifica nuncupa-
. lumen (Psat. xxxv, 10). Et c anno solis integroi banfur quse sacro igni tota solehant absumi, el de
, eral Noe cum liis quse salvanda erani per diluvium quibus nihil in usum cedebal offereulium; unde
! a AL, multiplicaminisuper eam. s Al. deesi suavhalis.
g " AL, ubi. b' Al. deesl pleni.
I e AL, annum ergo lolum. Antiquum lnc Ecclesiae rilum aesignal, quo
<"A"l.,qui regeneratsol, qui nes illuminal.
I1 e Al., annum solis baplizaii, de sacro lonte levati, statiiu Euchaiistise
sacramenio panicipes fiebaui, uii demonstravimus
1 f AL, dedicaret. inlegrum. in lib. i, de auiiquis Ecclcsix Ritibus.
jCS HEXAEMERONLIB. II. 100
, ptopter homines; sensus enim el b cogilaho humani
nierito taies nostias.martyribus sanclis figurate con- A
veniunt, qui non in vita lantummodo sua, verum cordis in malum prona sunl ab adoiesccnlia suu, Nwi
in morte etiam Deum clarifirare merueriint. Altare igilnr ullra perculiam oiiinem animaniein sicut fcci.
aulem in quo h-cchuloeaiista olferiiiilur ip^um est Kon se ultra maledicturum terrre, ncque omnein
cor electorum, a nosiro Noe vi.lelicct -Chrislo redifi- animanlem percussurum Dominus poilicelur, eo
caium, ct igne spiiiitis e_,us,quem m;sil in leiram quodiu lantum sint hornines ad peccandiim procli-
et voluil vehemenler accendi, cosluus inibutuin. Et ves, ul eliamsi dilinio rurstim puniantur, nihilo-
bene multa holocausia, linum vero allare, qma minus, tiansacio illo, denuo sese viiiis ac seeleri-
multitudinis credentium erat cor unum el animauna. bus iinolvanl. Ubi iiiluendnm <=quia eisi sensus
necerat in eisseparalio ulla; et Aposiolus . Solliciti, buinani cordis ab adolescenrta ad malum pronus
inquil, seivare unilatem Spirilus in vinculo pacis esse perhibelur, e\ qua nimirum relalo carnalium
(Ephes. iv, 13). Offerunliir aulcm holocausta de in nobis dcsideiiorum solent inceniiva generari,
cunctis petoribus el volucribus mundis, quia de non tariicn est consequens ut a tempore puberialis
omni naiione, de omni hominum genere, de omni primtim incipiamus peccalis esse obnoxii, quamvis'
seiate, fideles ad palmam peiveuere martyrii. Si ex tunc ad majora pairanda aclas lasriva incitet.
15
quid sane inter pecora munda ct volucrcs mundas Nam ct illa divina est sententia <"quoe dicit: Graie
dislare credcndum esl, in pecoribus in liolocaustum jitgum super filios Adatn a dic ex'.tus de ventre ma-
oblalis. designantur hi qui de communi vita populi iris eorum (Eccli. XL, 1 ), ipsum videlicel jugum
Dei sunlmarlyies effccii; iu volucribus \ero, illi primrjeprscvaricationis, propter quam omnes in ini-
qui crebro eonleniplatiunis volatu coclesiii pi'teie quitatibus concepii et in dclictis sumtis edili, quarii-
soliti, pretiosa insuper sunt morie eiironati. Exeunt \is ab ineunfe adolescenlia sponte piura addimus
ergo arcam diluvio ablutam mimda simul e( im- eis quibus non nostra sponte, scd .patorni merifo
munda animalia, si\e volaiiia, sed de mimdis leatus gravati hano in lucem venimus; a quibus
solummodo Doriiino saerificiuiirofferlur. Ascendunt omnibus non nisi gratia Dei per Jesum Cbrisium li-
de lavacro baptismi fidclcs accepia remissione pec- beramur. Non igittti, inquit, ultia peicutiam oninem
calorum, sed plures cx his ad peccatorum sordes anhnuniem sicut feci; sed hsoc promissio pielatis
posl baplisma icdetiiit. Alii in accepia viiae mundi- quo usque pertingal subdendo marrifesiat cum e di-
tia usque ad finem firmum pi'rsc\eraiil Nonnulli cit :
tanlam perceplae semcl mundiiir cur:un geruui, ut Cuitclisdiebus teirm sementis et messis. fiigus et
etiam aninias pro huj'"S custodi.i ponaut; quia vr-io mstus, mstas ei Inems, noxet dtes, non reqttiescenl.
miinda xininialia si\e \olatilia septena et septena Cum enirn dixisset cun.dis dtebtts, mox addidit
arcam iniraver.ini, constat quia de lns quse panbus. lerrm, y,t intelligeies eunclis diebus qiiibus terra
superfuerunt liqlocausia Don.ino oblala suni. El modernum liabitura est siatum securos homines ab
bene sepiima volaiil a sive pec >rairi bostiatn D unini impetti uuiversalis diluvii esbe debere: nec tameu
depufata sunt, piopler graiiam \idelieet Spiiitus r defuiurum teinpus quando, cessantc hac labentium
"septiformis, cujus dono prrcstaliir Jidelibus non rerutts vieissiludme, quse annualirn geiilur, orbis
solum ut ciedant-in Dominum, sed eiiam ut paiian- universus cum animaiiiibus sit igne periiurus, Petro
tur pro illo. Potesieiiani recliss-me in pecoribus et atlestante, qui ait : Quia cwh eraitt priui, elterra,
volatilibiiS quse in sepiimo niiiiieio in\enta bolo- de acjua et per aquam consislens Dei s verbo, pcr quw
caustutn Dominisunt lacl i. virginumgloria desiguai i, ille tunc mundus aqua hiundaius pcriit. Cmlt avtem
quae velut nnpari numero conimet.ir, quia niniiium qui nunc sunl, et lerra, eodem vcibo teposili sunligni
copulre conjugalis cxpers, coslibem duceie viiam reservaii in dtemjudicii (II Pet. m, 5). Ubi nolaudum
inaluit, ei quasi in liolocaiisium Domino oflenur" quia coelos quos vel aqua perditos vel igni peiiluros
cum, neglectis euris et aciionibus cinialibus, lotaui dicit, non alios quam turbuleiitum Iiunc aeiem qui
se Coudiiori per ignem summi am >iis conseciat, JJ lerrae proxiinus esl accipere debetmis, a quo volu-
de qmbus in Apocilypsi Juanncs ait : lli suul qui ciescceli quod in eo volilenl. cognominaniur. Non
cum mutteribusnon snnt coinquinali; vtrgines enmi enim rclberci aut siderei ccoli igne consumendi siinl,-
sunl: " hi qui sequuntur agnum quocunque abierit; sicul nec aqua consumpti snnl.
hi empii -sunt ab hominibus primaim Deo el Aqno. DenedixitqueDeus Noe el filiis ejus el dixit ad eos:
Offerenteauiem Noe holoeausia, odoratus esl Do- Ciescite, et multiplicainini, et implele letram, ct ler-
minus odorem suavitaiis, quia -vel passioncm bca- tor vester ac tremor sit super cuncta h animunlia
torum marlyrum vef vilam fidelium vrginalcin per lertm, ct-snpei omnesvolucrescmlicum universis
qum
Christi gratiam sibi consecrafam aique oblatain Dcus movenlur sttper teriam. Omnes pisces maris manui
Paler gratanter accipit. valrm traditi sunl, ct omitequod movettiret vivil eitl
El ait ad evm : Neqmquam utlra mtiledicamletrm vobisin cibttin; quusi otera virentia tradidi vvbisom-
a AL, el seqnuitlitr. " AL, dicilur.
*>AL, cognilw. ' h\.,}te fuinro temoorectuo.
* k\.,qui. 6 Al., verbum.
d AL, qua dicitun b k\.,-animalia.
PATKOL. XCL & *"
107 BED.E YENERABILIS OPERUMPARSII.— .EXEGETIGAG.ENUINA. !f)2
nia. Patel sensns htterae quod secundse.aelalis sse-ji-Sanguine namque carnalia desideria carnalem.quo
culi quomodo et primas el tireterarum initia benedi- sensum merito designai. Effunditur aulem sanguis
cahtur a Domliio. Benedicitur enim Noe cum filiis ,cum abrenunliaiur carnalibus illecebris alque cosji"-
suis, omnibus scilicet illis. qui^ejuset carneproge- tatiqnihus, in quibus niale viyebaiur, ut possint di-
nili, etfide" atque obedieniia praediti, veraciter se cere tales cum Apoitolo : Vivoautem,jqm non ego ;
ejus e.-se filios dpcent; qhod progpnies ejiis terram vivit vero in me Chrisius( Ggl, ii, S9).El ilerum :
itiiplere jubelur, sicul et "faclumesse conslai; quod Conlinuohgn acqidevicurni et sanguihi (Gul. \, 16);
aniinalibus terfae cunciis ac vulucribus coeli prrcdi- alloquin qui pefseveranles quosque in sceleribus
caiitur Iui.mineslerrori esse debere; quod hseeuna prisiinis unitati sanctaeEcclesiae_incorporari "bapil-
Ciimpiscibus illis ederida conceduniur, a.quomodo zando incipil, qfiasi aiiimalia-sibia Domino edaia
usque ad diluvium olefa cPniedenda acceperunt.' cjim sangulne comedit, quia in socielatem recipit
Ubi noiandum quia lerrorem eorum ac iremorem eos quor.um adbuc conscieiilia conyersallo prisca
cum esse snper anitnalia praecipit, profeciotesse su- ,velut suffocata tenetur. Feruril autem qfiod in boc
per boriiinesprohibet. Conlra naturam quippe super- 'maxiina fueril prrevaricatio gigantiini,quia cumsan-
bire est ab reqUalivelle timeri: et tameh necesse guine carnem coiiiedereiil; ideoque Dominus illis
esl ut f ectores a, subdiiis lirijeahtur. !quahdo ab eis ;" diluvio exstiuciis,'* Carne quidem .vesci homlhes
Deutn miiiime linieri-.depfeheiidunt. lu eo enim concesserit, sed ne id cum sanguine facerent pror
quod meliini sibi a pervefse viveiiiibus exigunt, iiibuerit. .-...'.'.- *..-."'.
quasi non hpmip.ib.us,sed animalibus. dominantur, : Sqnguinem emm animdfum; veslrgrrifnrequiramde
quiavidelicetexqua parte bestiales sunlsubdili, ex ea; ritanu cunclarum besliarum, et de manu hominis, de
debent etiam formldini jacefe substrali. Juxia inlel- manu viri el frcitfis,ejusrequiram anhnam hominis.
ligentiam verp spiritalem benedicitur Noe cum filiis Quicttnque e']'udetit humanum sanguinem, fundelur
suis, Domiriusyidelicet ei Salvator noster.cum apo- sqnguisAipsius. Sanguinem euim aiiimarum typice
slolis, xjfiosetiam b filips appellare dignatus est, di i diciiipsum vitale quo vege.lanluf, et sustentan-
cens: Non possunt filiisppnsi lugere, quandiuoam lur, et; yivunt lipmines in: carne per animam ,; si-.
iilis.estspqnsus (Maltlt. IX, IS). Hoserescere ac mul- cyt eliam manum bestiarfim typice: vocat ipsuni
liplicari Deus pater loto ofbe pr«;cepi.t, cum ail disci- devpraiidi effectum, qno- bohiitiem occidunt. Quis
pulis Dominus : Eunies in munduth universum prm- namquesanum sapiens veraciief sarigumem boini- .
dicate Evangeliumbmni creaturm (Mqrc, xyt, H)< id fiis ad substaritiam animse credat pef.linere?. quam-.
est, omnibiis gentibus. Cuncla namque Diimini Sal- visiilem legislalor alibi nianifestius dicere videtur :
vatoris prrjeeeptaPatris ulique prsecepia sunt.- Jpse Anima enimomnis catnis iri sqhguineesl (Levit. xvii,
elenim d\x\l; Qumergo ego loquor,sicui dixit mihi >14). Sic etenim dictum est jioc quomodq dictum esi
Paler, sic loqtior (Joan. xn, 50). Horum namque . PelraaulenieralChrisius, n«n quod lioc erat, sed quod
cdominiocuncta animalia quse moventur in (erra, hinc signiDcabatur. Non aulem frustra lex; voluit:
universas volucres cceli, oriuies pisces marissubje- aiiimam sighjficarepe"rsaiiguinem, rem scilicet iu-'.
cit cum ail : Qumcunqued alligaverilis superterram, yisibilem per rem visibil.em, riisi quPd sanguis pef
ifrint ligaia el in B emto; ei qumcunquesblverilis su- venas "omnesab ipso corde. .diffususinnostro cpr-
perierram, erunt solutaet iiimlo (Mullh. xvni, 18). ; pOre plus caeterishumoribus principatur, ifa ut fibi-
Ahimalia f quippe, volatilia, pisces diversprum.in- 'cunque fuerit vuluus inflicium, noii -lifimor alius,
genioriini ac morum persorias insinuani, quaecun- sed ipse procedat. Ilaque auima quaeomiiibus qui-
cla post diluviurii filiis Npe danlur in cibum, quia bn.s constamus invisibilitef.prsevalei illomeliussi-
postquam mundo Dqmiriusdonum. lavacri salutaris gniflcatur quod oniriibusquibus conslamus.visibiii-"
alttiiit, cunclis eiiam iiaiionibus hoc ministrari. vo-. bus.praevalct. In prompiu est autem intelligere <juo-
luit dicens aposinlis : Eunles ergo docele omnes gen- modo d.emanu bominis fequifai. Defis aniinam lio-
tes, baplizanteseosin jtomihe Palris et Fitii.eiSpiri- Q riiinis, ulfionem expetens abeo qui 4)eccavit; sed
lus sahcti{Muilh. xxvin,.19). Danlur^eniin-hacc.liliis qUseri merito potest quomodoet a bestiis quaaratio-
>Noe in escam juxta hocquod Petroostensis in lin- iiis sunt expertes requiralur,; nisi forie mysterium
leo mystico cunctis quadrupedibus, ac replilibus futurse..resurrectionis Iiie nobis intimatum inteili-
terrae diciiur : Surge , Petre, occide, et manduca gere valemus; quando cttncta generis bumahi cor-
(Act. x, 13); id est, exstingue "gehtHesab hoc quod pora quse vel a feris comesta, vel allo quolibel cen- 7
male vixerani, veritaiem prsedicando; et infer in sumpta modo, sive corrupta fuerani, ineorrupia
Ecclesiae membra sacris mysleriis initiando ; unde reddunlur; cunctre animaahominum quocunque ge-
hic quoque recte subjungitur:; . neremortis separaiaj a corpore-sua quseque remii-
Excepto quod carnem cuhi sanguine noncomedelis. tuiitur in corpora, m vel vilam probonis, vel mor-'
? k\.,' quo .usqiie. ."'''; > t k\,,quoque. .>..'.
b k\.,filios vocare. „| ., s Al., donala: ...':.. "
B'.AL",domiuo. h curnem. "
' AL, .'
, <"AL, ligaveriiis. - -Al.,illius. , . "
« AL, cmlis.. i AL, dicitur.
409 HEXAEMERON-LiB.II, .. 110
tem prornalis meritis in judicio cum cisdem corpo- A j (Psal. LXV 12). Neque vero significatione lavaeri
ribus consequaniur selernam. Apte autem additur : salularis debet contrarium videri quod de aquis di-
Quicunqueeffuderil sangtdnemhumanum, fundeiur luvii supra dicitur : Nccjvaqvatn ullra maledkam
sunguis iilms. Quanti efiuderunt sanguinem huma- tetrm propier liomines; vel quod hic dicilur : Neque
iium, el sanguis eorum effusiis non est. Et alii oc- eriljiiluvium deinceps dissipans terram, cum aqua
ciderunt liominem veneuo, vel suspendio, el (anien baplismi neqiiaquam .malediclionem vel dissipntio-
cuin homo morluus sit, non est sanguis efTusus; nem nostrae meniis, sive carnis, sed bencdiciionein
quomodo ergo Dominus effusurus esl sariguinem potius etsospiiatemsoleat confcrrc; sed inleliigcn-
eorum in lali homine, cuni illc qui occidil sangui- dum quia priscre nostrse conversationi Dominus
neili non effudit, nisi quia sanguis homiiii», ul di\i- quodammodo maledicat in bapiismo, etc hanc dis-
nius, ipsum \ilale ejusquo si.bsislit debei intelligi? sipet cum abrenunliare nos diabolo etomnibus ope-
quod qui effuderit, id est, qui aliquo gencre moilis ribus cjus ac a pompis prspcipiat; ac, sic demum
bominem occiderit, fundetur sanguis - illius, quia c nova confessioue mundaii ad benedictionis aeternsa
peccando vilam perdit afternam. Anitna enim qum graliam mereamur altingere.
peccaveril, ipsa morieiur (Ezech. ivni, 20). Cui si- Arcum meum ponam in nubibus,. el eiit siguum
mile est hoc quod Petro dicilur : Omnes enim qui 1» (mdeiis inlerme etinter terrutn; f cumque obduxero
acccperint cjladmmgladio peribunl; ac si aperie di- nubibus coslumapparebit arcus meus, et tecordabot
cerelur : Omnes qui injustc occidunt hominem, et fcedctis inei vobtscum, el cum omni mima viveniequm
iidem occisione ipsi in aiiima- pcrcunt. Aple auicm ts^catuevegelal, el non erunt uttra uqucediluiii ad de-
subditiir : lendam universam carnem, Aicus in coelo usque ho-
Ad imaginemquippe Dei faclus esl Itomo. Idcirco die quoties videlur, signum nobis divini fcederis
namque majoris cst sccleris iniiocenlem oceidi ho- quod non sit ultra teria diluwo perdeuda iu memo-
minem; quoniam qui hoc facit, non solum opns riam reuucil; sed el fuluri judicii quod per ignem
quod fecil Dcus solvil, sed el imaginem ipsius cor- esl niundo futurum, si bene considerclur, signum
rumpil. ldcirco requirit Deus animas hominum a nobis antc oculos prretendit. Neque enim fruatra -cje-
besliis, vel hominibus a quibus fueranl effugalrede luleo simul cl rubicundo colore resplendel, nisi qtiia
corpore, quia ad imaginem suam fecit honiinem in cseiuleo colore aquarum qure prrfilerierunt, rubicun-
co quod hunc manere ad aeternitaiem voluil, neque do flammarum qu<eb \cntura3 suiit nobis testunn-
ad similiiudinem animaiUium cinn corporis murie nitim perhibct. Apte auiem arcus ccelesiis, quem
aperire; ei bujus sacramenti causa carnem cum „ Irim vocani, in siguutn divuisa propiiiationis poni-
sanguine non licel comedi, ut admoneamur hoc tur, arcus,qiiippc iile resplendere solet in nubibus,
prsecepio semper quod ad imaginem Conditoris no- ei radiis solis quo roscida illusiralur obscuritas,
stri secunduni animae subsia.nliam creali sumus,. grata quodammodo confessione respoudere. Sol er-
eamdemque in nobis imaginem pcccaudo coirum- go justitiae Christus est, nubes ab illo illiistraise
pere limeamns. . sancti, quomm nomina scripla sunl in ccelo, el de
Ilmc quoquedixil Deus ad Noe el ad filiosejus cum quibus P.-almista : Domine, in cmlo misericordia tua,
so : Ecce ego stuluam pactum meum vobiscum, ei et veiitas lua usquc ad nubes (Psal. xxxv, 6). El ap-
cum semine veslro post vos, et cseiera usque ad id parente arcu in nubibus memor Jit promissinnis
qwjd ail: Et nequuquam htlerficietur ultra ontnis SU32Dominus, ne peidat lerram diluvio, quia per
caro aquis diluvii; neque erit deinceps diluvittm dis- inlereessioncs sanciorum, qui non de suo, sed.de
sipans Jerram. Paiei litlerae sensus, quia uon ultra ipso lucere scinnt, propiliabilur fidelibus, cum ocu-
timendum est muudo judicium aquae, sed ignis, los mentis ad ccelestia desideranda susiollunt, ejus-
CrebraquerCpetitione redarguiiur ac damnalur Iisa- que gloriam in praacedeiiiiumjustorum (actis, sive
rcsis Origenis, qui revoluliones saeculorum iufinilo- dictis, seu eiiam ' se sopitis, tanquam in ipsius nu-
rum eodem ordine semper curreniium, dogmatizare JJ i bibus, agnoscuni, eritque arcus in nubibus, ei vide-
praesumpsil. Mysliee autem non redilura in terram bo illum, et recordabor fcederis sempiteini quod
aqua diluvii signilicat quod aqua baptismi semel faelum est inier Deum et inter omiiem animam vi-
accepta non valel repeti; qui euim lolus est, non vcniem universre carnis quae, est super lerram. Hu-
indigct ul lavet, ut Domiruis ipse tesiatur (Joan. niano more diciiur recordari Deus fcederis sui, viso
xiit, 10), quique aquis tribulationum scmcl abluii in nubibus arcu, qui propter merita sanctorum, qui-
ad salutem pervenere perpctuam, nequaquam ultra bus ipso iliustrante gloriosi el ccclestes exislunt, no-
iisdem aquis purgandi b immiiluntur, sed lseti in strse fragiliiati parcii ctmisereiur: nqn auteni ipse
scternuin suo Redemplori caritabuut : Transivimus noviter aliquid recordatur, qui nihil unquani poiest
per iijnem et aquam, et induxibli nos in refrigtrivm oblivisci. Mcmor eiiim fuil in sseculum testamenti
a AL, periitse. f M., cumobdutero.
"».AL,immilttmlur, fa'AL,carnem.
• AL, hmc. ,JAL, ventura.
<"AL, pompisejus. »AL, ne se.
•'$AL, novisvitte cenfessione, -
41i DED^ YENERABILIS OPERUM PARSR, — EXEGETICA GENUINA. . 112
sui, sed.nobis tunc_ reeordarj vidplur fgaderis quod A"Christum erueifixum, Judteis quidem scandalutn,Ujen-
nobiScum pepigit, cuih in"lfiBulatione positis aitxi- libus autem stultitiam (l Cor, i, 23). Porro in duobus
liiirii sunoproiectionis impendit; uride bene in psal- filiis maximo et miiiiino illi suht I'gurali,~de quibus
irio"ex"pefsona quofumdam _afflictorum,quibus tar- sulisequenter addidit : Ipsis auterii vpcalis Judceis et
dum videbatur diyinre subsidium,* ipieialis; dieitiir : gehiibus Cltrislum Djei viriuiem el Dei .sapieniiddi-,
'Quate fiicieirituam .aiertis^oMiviscetU inopim%qslrm, ijuia_:,quod stuiium'' est Pei sapieniius est horiunibus,
•ejiHbuldiiohisriostrm(Psdl: xLiii, £4):? .' : a eiquod irifirmumesi Dei fotiius:est liOminihus.Qui
GosptlqueNoe vir dgricofd exercete-ierfam, eiplqn- unuiii idemque- ambo>sacrameniurii>jani pfrclerilae
lavit viiteum, etc. Libet srepe repetere sermoncm atqUe transaclaj dorniriicrje passioriis quasi fiimm
Domihi, quem dixit ludaeis : <Si eredereiis Moysi, palJium a lergo ppriant, el riadiiaieni palris neque
crederelis forsiian :et ihihi, de me enim ill;'escripsii iniuenlur, quia iri Clirisli e nfccfemnoii eOnseiiiiuiit,
(Jmn. 5, -46).Narri et inliac lecliorie MoySes hisio-; el tarnen hpnorant. velaineiUo, tanquarri scienles uii-
fiairi texeos Noe ae filiofuni ejfis,passiphem Doroiiil de sini nati, utessentfilir hiisi-rieordia; qui fuefaut
devoiionemque credenlium in eum populorum, nec in prima nalivilaie fihi ii'33. Medius aulem lilius, id
non et fidei-contra^dicenliutriperfidiam Jigurale de- est, populus Judaeorum, qui ideo medius cst, qu a
nuntiat; Noe quippe lcrram exercens vineam plan- " nec primalum apostolorum tenuif, nec ultimus in
lavit, quia Dominus, curam generis humani gerens, gentibus credidit, vidil nuditaiem patiis, quia con-
Synagogam Judxa in genle constiluit; cujus videli- sensii in f necem Chrisii. Bene auiem dicitur de
cet vine.e el Psalmista nicminil dicens : Vineam duobus illis quod faciebus aversis verccunda patris
b ix jEuyplo iranslulisti (Psal. LXXIX,9); et Dnmihus velaverini, velut quibus facium sceleraire vinese dis-
in E\augelio loquens ad Judaeos: Ilomo, inquii, plun- plicuerit : qttjc s videlicet vinca, id e»l, gens Judaea,
lavit vineam et sepem circumdcditei (Luc. xx, 9), et quanlum a nobililate patcrna h degeneraverit, tem-
csetera Utque ad fincm parabolac, ubi ail : Quid ergo pore duniinicae passionis nijslice signaium esl, cum
faciel Domhvts vinem agiicolis illis? Dicunt: Malus sitienti in cruce Domino acelum pro \ino obtulil;
maie peidet, et vineamlocabil atiis ugticolis. siticbat enim ille fidem ac dileciionem gentis ejus-
Bibensquevinum inebrtaliti esl, et nudalus iti labcr- dcm, sed ilia pro suavilate fidei, ac ienore dile-
naculosuo. Bibit vinum Dominus cum ciiliccm pas- ctionis, acredine illum odii atquc infidclitatis po-
sionis accepiti Inebriaius cst bibendo, cum patiendo ta\il.
pro nobis usque ad morlis exlrcma peivenil. Nud.i- Evigilans autem Noc cx vmo, cum didicisset qum
lus esl ih labernaculo suo. cum in populo Judaeo- fecnal ei filius suvs minor, ait : MuledictusChanaam,
rum, quem suum leceial propnum, el m quo jam senus sctvotum ciil falribus stds. Lvigilaiis e\ \ino
dudum velut in tabeinaculo suo manere consucve- Noe progeniein ejus a qua iirisus eat maiedieit; eos
rat, probia irrisionesque siMincns, ad ulttmum vero qui se ul patrein honoraveie bencdiciionc de-
ciucis palibulum subiil, manifesiissime omnibus biia reuiunerat; e.i Dominus juxia vocem psalmi
paielaciens veiiiaiem subsiautije monalis quam (Psal. m, 6) cum dormisset in morte, ac lesurgeret
suscipere dignaius esi. inimortalis, percussit omnes adversantes sibi siue
Quod cum lidisssi Cltam pater Chanaam, veievda causa, denlesque peccatorum contrivit; super po-
sciinet patns sui csse nudata, nuntiavil duobus fraln- pulum veio suum benediciioneni perpettuB salulis
btts suh foias. At veio Sem ct Japlielh palhum hnpo- profudii. Non solum aulem Chanaam maledictioni,
suerunl humeris suis; el htcedentes relrorsum operie- sed eiiam servilio fratrum suorum subjiciiur. Quid
runl veienda patris sui, taciesqueeorum avcrsmeiant, est enim aliud hodie gens ipsa, nisi quaedam * scri-
ei palris virilia non viderunt. Cham qui verenda sui niaria Chrisliaiiorum, bajulans -legcm el propbetas
paliis c nudala conspiciens irrisil, populum Judaeo- ad tcsiimonium asserlionis Ecclesi.c, ut nos bonore-
ium contradiceniem aique incredulum designat, qui mus per sacramenlum quod i nuntiai illa per litte-
passionem Dominiel Sahaloris nostii magis habere D ram.
eonteinplui peiiturus quam salvandus per eam ho- Dixitque : Benedictus Dottunus Deus Sem; sit
norari gaudebal, qui ci frairibus suis qure aicidis- Cltanaamservus cjus. Diximus in Sem piirnogeiiilo
senl palri loras narravil, quia pcr ipsum manifesla- L JilioKoe primilivam Ecclesiam, quse e\, Israelitico
tum cst el quodainmodo pul)iica'um quod erat in populo collecta est, in Japlieih minimo filio clcctio-
prophetia secrelum passionis dominicre sacraineu- nem gentiurn qusesecula est esse designalam; unde
luin, quoad secundse geneiationij donum pcrveni- et recie dicilur :
mus; unde dicii Apostolus : Nos autctn prmdicanius Benedicius Dominus Deus Sem. Quanqu.im enim
n AL, poteslatis. 11AL, degenetaf.
b Al., de JZgyplo. 1 llacc verba desmnpsil Beda ex sancto Augustino,
c,Al. decst nudala. lib s.u contia Faiistuin , cap. 25. Siimlia liabbt in
a*Al. deest el quod infifmumestDfii fotlius esl Ito- Psaluiiirii,XL,n. 14, el in Psalmum ' LVJ,n. 9, et Jalibi
' minibus. ." ' , > \.'.. ' . passirii. -..'" j. t,.' - -
"eAL, nece. ; ; '''." •_'.' .', _ i AL deest riiintiah -•>.""-'-• " -
'' ' ">
:. k\,,hece. : ..'-.. >.',.;...">':.i ,.>"'.". , *.'AL deest •fttio., ", .-,'",; i.
« Al. deesi videlicet \; \\ "-',"'" '.;".
'
Slo HEXAEMEHONLIB: II. __ 114
fit D.MISomiiHiiirgenliuin, qiiodamhrodolainen pro- A j lere nefarido, vel horrerida ultione, prohatuih"est
prid vocabulo.et a in ipsis jam geniibiis dicitUrDens oslensum, el exierminio, siye serviiio, Clianaiiaeo-
-
Israel; el Undehoc (actum cst, riisi ex beuediciione rum, quod",egressa; de: Mgyplo plelie Israeliiiea,
Japheth? In populo . enim gehi.ium orbem terrarum quse de siirpe Sem 'descender.al, perpessi siint.' De
oeeupavit Ecclesia. Hoc prbrsus % prasnuiilialur euin Chus hamque jEtliiopes,' de Mesraim ^gyptii, de .
diciiur subsequenier. PhUXliofti suntLybies, quod ipsaearumdem geutium
Dilaiel Peiisjaphelh, el habiietin tabernaculisSem. apiid llebrrjeos usque hodie vocabula testantur, de
In labernaculis-quippe Sem c habUarJapheth, quia quibus omnino nihil lalis flagiiii velvindiclae, quale
-iii fide patriarclfarum et propbeiarum, in Scriptuiis de Sodomiiis et ChjnanaeisScriplura refert.
propheiicis, in saerameniis-Iegalibus spirilaliter in- '. Dilalavit quoque Drius Japhetli, ui habitaret in
tellectis, peregrinatur Ec'clesia.iri-lefris. Tabernacu- -tabefnaculis Sem, et esset Cbapaam servus "ejus,
lis. namque in bello vel iiinere uti Solemus,et in r.cufpGrrj9cisive Romarii,exprtii.lique.de genere
labernaculis Israelilici populinos, qui de gehlibus ad . Japhelb, rcgna Asiau,in quibus posteri Sem babita-
Chfisluirivehimus, liabilamus, quia nimifum-quan- bant, .passiderent,'ei inter alia ChananoePs quoque
•diu in btijUs vitrevia posili eoMeslempairiam suspi- sibi tribuiarios facereiit.
' :<..:.
B' "''>
ramus, quandiu contra insidias aniiqui Iiostis, Cbfi- ,-VisM autem Noe posl diluvium trecenlisquinqtm-
slo duce aique adjutore, eeftamus, necesse est ut gittla annis,et hnpieli sunl oinhesdies ejus nongenlo-
semper antiquprUm patfum; dicta/.p.afiterel- facta et rurri: quinquaqihla-annorum, el morluus esl.'".Sicut
opera in exemplum vilre et profeSsionis teneamus:; sexcehtrahni viiae Noe, quibus exaciis arcamintfa-
qualenus hofum aucloritale proiecti, «ertius ac se- yit, perfectioriem.designant fidei ac professioiiis eo-
curiiis ad ;palmam r.em'uneralionJs'peifecto agfine runiqui graiise cceiestis el pefpeluae mercedisEc-
tcndamus. Gongruitautem profectibuS'sanctseEcde- clesisesacraiiieiila subeunl, nt supra docuimus, sic
sise, quibus orbem impleyit lolum, eliarti nomen Ja- eliam trecenti et quinquagiuta aiini quibus pos(
phefh, quod Latitudo dicilur; unde alludens^ad 110- diluvium vixil, magn.ariieorum perfeclionem Jlguranl
incn ipsum, dicil Noe : Dilalet Deus Juplielh, idest, qui, percepiis vilre sacramehtis, ftdeliief Domihbad
*
. " Iritiludiiiem. Bene aulem quod dicuim fuerat de'< mortem fisqne deserviunt. Diximus eiiim quod.lre*
Seirirepeliiur ei de Japheih : Siique Chandamservus; .'centij.quia-per tau litieram graece notanlur (lau vero
.ejus, quia iiihiirumulroque-populo credenlium Ju- iri-6 figura Crucis-scribitur),'illorurnaptissitne lypurii
daei perfidi,-quamvis impia mente, salutis prsebent- gerani, qni jiesciurit glofiari ni^i" iii cruce Dontiiii
obsequium, non.solum in eo f quod aucloritale sa-' 0 iiostriJesu Chrlsli; indeet Gedeon,DomiiiOjubenta
-cforum.voluminum eos juyant,atque in fidecorro- • siniul ac juvante, cum trecentis viris ihnumerabiiem
borant.-ycrum etiam in illo quod eos, quantum va-' Madiahiiafum superavit exercilum, docens figurala
leiit, insequuntur_ quia videlicet insequendo propter quod fidedominicaecrucis adve.rsaiilianpbiset muudi:
jusiitiam, altius eos participes aeternie beatitudinis1 hujus et.viliofum nosirofuni- essemUsbella victuri.
reddunt, nee non et in eo quod offensa sna duritia Quinquagenariusvero nUmerus, b quid per figufam
eaeeilalis.majoresgratias illos suo-Redemplori atque! desigriet requiem legis: Scriptura docet, jqfiae'annn-
illustratori. jjedjere monent. :Cui nimirum -populo' semper quinquagesimo liniyersurii'-Dei popplum
nomen Clianaam.,. quod interpretafur Commoiio ; maximam"habere remissionem iabornm omnium; ac
apiissihje cqiivenit; Noaenim polest<licere : Slaiuit seryitioruiii; liberialerii' sanxii. Ideqque certLgfaiia
supra pelram pedes meos i et direxii gressus meos mysterii Noe post diiuviurn trecentis -quinquaglnia
(Psal. xxxix, 5); sed incertus:"et-flueluans semper annis vixit, ut insiriuaret nos, accepto'baptismiJaya-
in niotu-esf. Noiandum aufem, eiiahf juxta sensuri)'V
crojlabofespro Doniinosustinereinspesupernaeqiiie-
lillerae quod non fcustra Cham peccante, noh ipse, iis ac feliciiaiis debere,. Vjxit enim trecenlis anriis>ut
sed'-filius ejus Chanaam malediciiur, maxim.e cii.m simus in •tribulationepaiieiites; vixitetquinquaginia,
nori ipse primogenilus Gham, sed.ultimus esset fi- D;fit simus
et.spe gaudenies. Yerum quia seplies quin-
lius. Scriptum quippe esf: Filii Cham, C/eiis,Sqba,
quageni "faciunl"trecenlos qtiinquaginta, septeharius
el Mesrairh, el Pltulh, et Chdhaam.Pjaevidebat.enim auiem numerus' gratise sancti Spiritus, quinquage-
.paiiter in spiiilu quod progenies Chanaam amplius riarius vefse requiei, quaeper,euniUemSpiriium ele-
mnlto fluam eaetera: slirps filioruin Cham esset pec- ctis
Iribuiiur, lypice congruit. Possuriiiis et itri -riti-
catnra, ideoqoe digna futura /quse. yei"'malediciione mefi hujus sacramenium interprelari, quocl ille qui
perirei, vel servitio subaclp gemeret; quod Sodoino- post diluvium irecentis quinquaginfa anriis vivaf, qui
rum maxime qui de genere Ghanaam exiere vel sce- '
toip iempore accepii baplismatis, adjtitus dono
" "
? Al,, ipsis. '\:~ -." ''•'-. . AL, pro aucloritaie. < '
b Ai.j prmnunliabalurcumdicerelur. " >•> '...-' -
- ' ' " A'L, figuratn.
<!-AL, Itubilet. '. - , : h AL, quia figutaih designet. >" ' -;._-."
d Al., latiiudine. ' - ! 1 Al.j debleospitilaii, nec"fortemale.'
e Al. deest aiiiem. ...
:liS B.EDiE VENERABILISOPERUM PARS II. ;-- EXEGETICA GENUINA. lig'
spiriiali, pro aBiernain." eoslisreqfii.e laborare non A qni cursum yitsepra-seniis lali perfectiohis summa
cessat; felixqiie morleiri yidebil carnis, imp de morle compleycfit. Amen;
ifansiet.adyilam, .quaesola vera est vita dicenda, "? Expiicil liher secundus inGenesiBedmvresbytefi.-
ecctesiis, \"; ',
•:';.<*;AIJ:, ."\\: : "', ... HexanterghBe^presbyieti. In alib;hiillus exstat ' ti-
tuius'- > <_. '
', '-:.':' "
-'*<^U'j'-:^xp}ieit'iib'er^secundti\si;
incipitliberteriias _'.'': ->.' .
-MBER TEftTroS.'.'
Rce generutiones a fitiorum Noe. Sem, Cham, el corruptam; unde et metropiilis eorum civitas b Tar-
"
Japhelh; nalique sunt eis filii posl diluvium. Filii Ja- sis appelalur, Paulo apostolo gloriosa. (Nonnulli
plielh, Gomcr, el Magog, ct Madai, Javan, et Tltubal Tharsis unde aurum Salomoni delerebaiur Indias
et Mosochetb Tltirus. Series'slirpis Noe aminimo putant e=se regionem.) Cethhni Cetliia quibus usque
cjus filio incipii, el in maximo complelur, quaescri- hodie urbs L Cypiotium nominatur. t Dodaithn.Rho-
pturis sanclis cst usitaia locuiio, myslice significans dii, melius enim legilur Rodanim, sivc Rodim, ul
quod minor populus genlium Christo in came ve- septuaginia Interpreics translulcrunt m, > et in
niente prseferendusesset in fidc majori popnlo Judaeo- B libro Iiebraoorum noniinum eiijni noster interpres
ium. FiliiaulemfiliorumNoequi commemoranturcre- posuit. Simililudo enim liiterarum"Daleihet Res liuric
duntur sirigulisingularumgeniiiim progenitores exsli- apud Ilebrjeos saepe facil errorem, ui alia legatur
tisse, qui uainier se orbem diviserunl,ut Sem primo- pro alia. Esi aulem lihodus Cycladarum maxima, et
geniius Asiamobiineret, el Cham secundus Africam» in Ionio mari quondam uibs poientissiina, navalique
.lapheili uliimus Europam ; ita duntaxal ul, quia ma- cerlamiue gloriosa, el propler lutissimum portum
jor esl mullo Asia lerrrarum siiu quam Europa ve! mercatorum omuium receptaculiim
Lybia, progenies Cham el Japheth eliam nonnullam Ab his divismsunt insulm genthtm in regionibusswis
in Asia portionem leneref. iDe Japhelh crgo seplem vnusqukque secundnm linguam u suam el famiiiam in
ftlii nati sunt qui possederunt lcrram in Asia c ab nalionibussuis. ( Lcgamus ° aniiquorum hislorias,
Amano et Tauro Syrise d Ccelis el Cjdicirc mon- el videbimus omnes pcne insulas, et.totius orbis lil-
iibus , usque ad fluvium e Tanaim. In Europa tora, teirasque mari vicinas, r a Grrecis accolis oc-
vero usque ad Gadira , nomina locis et geniibus cupalas, qui, ui supra diximus, ab Airianoet Tauro
relinquentes, ex quibus posiea immutata sunt no- montibus omnia mariiima loca usqtie ad oceanum
mina plurima, et caelera permanenl ui fueruiii. possidcreBrilaniiicuiii i.> Dumvero diciinr leieiesr/uis-
Sunt aulem Gomer Galatse, Magog Seythse, J~7 aetai que sccundum lincjuamcl familiam ,n nalionibus suis,
Medi, Javan, lones, qui et Graci, unde et mare lo- liquido ostendilur quia juxia opinicnem \ulgalam
iiium, Thubal Hiberi, qui et Ilispani ab Ilibero flu- singuli qui hic commeiiioraiiiur lilii iNoe,vel nepotes
ihine hoc. vo.cabulo nuncupati, e quibus . Celiiberi, filiorum Noej singulas genles sivc cognaliones diver-
licet quidam Italos suspicentur; MosocltCappadoces sarum fecere linguarum. Nam eadem sententia, enu-
uiide et tirbs apud eos usque hodief Mazecha dicilur, merata quoque siirpe Cliam siw Sem. de vaiielale
quae et Caes3rea ab Augu:-toCiesare dicta esl. Porro generationum linguarumque subinfeiiur.
Eeptuaginia Inlerpreles Capturim Cappadoces arbi- Ftlii aulem Cham : Chus, el Mesraim, el Phutlt et
iranlur, Tliiras Thraces, quorum non satis iuimula- Chanaam. c Cttits hodieque ab Hebraeis JLihiopia
lum vocabulum est. nuncupalur, Mesraim jEgyplus, Phulh Lybies, a quo
Porra filii GomerAschenezel s Riphalh el Tlwgor- et "tlauriianisefiuvius usque in praesens Phuth dici-
ma. Aschenex-Sarmatae quos Gr,eci Riginos vocanl. tur,6mnisque circa euin regio Pliuihensis. Porro Clia-
Bifath P.iflagunes,TltogormaPhryges. naam oblinuit ierram quam Judaei deinceps possede-
i Fitii aieiei»Jmiezie/:/isezel Tarcis, Ceihhnei Do- nitil ejectis Ghaiianaeis.
danim. De lonibus, id est, Grrecis nascunlur Elisre, n t Ftlii Chus : Saba, el Hevila, cl Sabatlta, et r
quivocantur Elidcs, utidc.et quinta lingua Graecise Recma et Sabalacha. Saba a quo Sabrei. Virgilius :
Eolis appellaiur, quam illi penien dialecion \ocant. Solis esl, iuquit, lltnrea virga Sabmis. s Centumque
Tharses Josephus Cilicas arbilratur, Thar aspiralio- Sabmothure calenl mim. Hevila a quo Geiuli in paric
D!Slilteram viliose a posteris in Tar dicens fuisse remotioris Africaeeremo cohserentes, Sabatlia a quo
« AL, dcest ftliorum. '- AL, Cyprocilium. AL, et Ipso citium.
l) AL, Cltifas. 1 AL, Bonanim.
< Al., Ab Amar. m Ilier., Qu.cst in Genes.
<JAL, Cmles. . 71Al. deesl suam.
• AL, Fqnaum. AL, Tanttu.. 0 Scilicet Varronis de anliquiia.libuslibr.os,elSinii
i M.,~Mdgica. Capiloms, et GrmcumP.hlegonla,Cmierosque •
eruditqs
>
g k\.i\Nipiiaih. >;»- ., virds,,iit habet Hieronymus. <-,<: .
j AL, Grmcis. . - .-.'
"*:AL, Iwsus, _. ,:>> -'-...'.-. - -
;" Inclusa parenlhesi desidefanlur apud sauctuin q llier., (Ju.aest,inCenes. .<%•.,:.
Biefonymum.:. >,;'"">- ':,'A'Lvtlecind, ; -;;
. i>A.I.,_.Gethii. : ' -., s Adde ei dlibi, Utaptid Ilioronymtftiu
: '
Ij7 HEXAEMERONLIBvIlJ. :" 118
Babathani, quiiiuhc Aslabari iiuneupaiiluf. HecritaA hoiiip potens; sed •1 qnia liomo impius contia vo-
vero et Sabalachg patilatim antiqua vocalmIa: perdi- luntatem Cpndiloris vitam duxeril superbam."'
defe; et quseivune pro Veieribus habeanl "»'igiioran- Fuil uuteinptincipium rcgni ejusBabyton, el Afhctt,
tuf 1.1 Atiaijaen ex efi quod in visiorie Tyri dicif Eze- 'ei}\Arcliqd,el Glialanncin terra Sennaar. In scqiieu-
eliiel veriditores Saba e'l Reenia,"sive ,-ut LXXinier- fiJius quomodo sit facla Dabylon plenius iniimalur;
prefes dixefurit, Regriia, ipsi riegoiiatofes lui, videtur sed lilc pruvmiltiturquod ibi reticetur, quia ciuius
eiiarii iUesuai^ geiueni feeisse, etquia jungilur Saba; illius-ei lurris superbissima; Nemrod auclorexsiiterii.
'
yiciuam provineiaahnie ejus essereginnem. ; Principium autem regni ejus fuil Dabylon , quia vel
FiliiSabaKecihaet c Dudun. «Uie Sabri pef Sin prim.acivitatum ejus condita vel metropolis regni
Jilleram scribiiur, supra. yerq pef Sumech, a "quo illius pro sui magnitudine ac decore est habita.
tiiximus appellaios Sabreos. Iriterpfeiaiur ergoiiuuc rt i Afaclfvero ipsa esl quae nunc Edissa, k Arcbad
Saba Arabia. Nam.in septuagesimo psalmo, u.bi rios _ ijiireliiiinc"-'INisibis,civitas Mesopoiamise. Cbalaune
habemus Reges Arabum :el Sabd muttera offerenl quaeiipnc Seleucia, a Seleuco rege, vcl cerle quae
m
(Psal. LX5i-10)jin Hebraeo scripium £k Iii ges Saba n.uhcet Esifon appellalur n. i Quod aulem additur
et Sqba, primuiii nomen per Sin, securidum per Sg- in ierm Senhagr, ad omnes easdem quatuor videlur
'iriepK*(qfisehoslrae litterae siftiilis esl). Dadaii gens °. pertinere civifates. Sennaar quippe (aniaf laiitudinis
est jEtlriopiae ih occidentali plaga », » '"'.'. . csse campfis perbibetur, ° quaeet ipsam Cabyloneiii,
'-" Porto CliitsgenuiiNemrod. Ipse cmpii esse poleris ciaiias urbes non paucas facillime caperel. Quia
in let.ta, et etal robustusvenator cotatn Pdniino. Pro- yefo Babylon cum civitalibus quarum caput cst,
gen;e Sem et Japheih in yitse simpliciiaiis ihnocentia siiperbam hujus mundi gloriam, quae conlusioni ob-
* pernianente, "riasciturde Slirpe Gliam 6 maledicius, noxijsiest, -designat; Babel eniin conlusio dicitur,
qiii statum hfimanseconversationis noyo vivendi ge- recie cohdilor ejus ipsum inalnrum omni<im caput
fiere perveri.eret, dum singulari ppteniia elaius, pri- diabolum figuratedenunliai; cui etiaui Ncmrod voca-
muiti veuatu viverel; dei% collecto exercilu, insoli- buliirh, quod lyrannum, vel profugum, vcl iransgres-
(am-in populos lyranhideni studfiit -exefcere; deni- spreiii, sohal, aple congruit. Tyrannus est enim quia
qitC' in sequeiitibus regrium habuisse et civitates ; contra condiiorem rebellaris 'areeni divinitatis .ac
-ihaxifQasaedificasselegilur :,qnpd quia primtis ipse regriumofbis oblinere conteiidil. Profugus est, qiiia
fecefil lestatfir Scripjufa, quae i\i,i\lpse'cmpit esse de coelo lapsus, et a persisteriiiurii iri suo statu atige-
poiens; Ccepil eriim, quiapfimus fecit.- Poteos autem loruhi societale dejectus,-miser iiiniis exsultat.Traris-
- crat in ferra, quia, negleciis coeiesiibus/in quo jusli gressPr, quia-v.piuntaii-auctorispbedire cdtiiempsii,
suut polentes, infima quaerere, etin his speih poriere ^* cui persoiia quoque venatofis nori immerito aptatur;
didicitv ->> .; ponit namque in silva bujus riiiindi suarum pedicas
Ab hocexivit proverbium: Quasi Nemrod robustus insidiarum, atque honlines sua natura et ingenip
veiialdrcordm Domirio. Ideo in pfoyerbiuin versa, mundos P quasi cervos et capfeas decipiendo yenatur
quiainsoliiasaeeulis ejus facia fuere';. qfiod veio ad Jnortem : conlrafius nimirum iliis venatorjbuSi
addilur eoiam Dpmirio, exaggerandi facinoris causa qui^anirriasbominurii ob id sita dpcirina Capere quse?
est, quia videlicet saiis temefarium fueriiet super- funt,'ut ad vitam seiernam .peflfaliaht : quibus Do-
bum, ui coram Domino, qui de cffilo.prospicit -super ' ihiuus loquitiir^ Yenlie; ihquiens, poserite, e.t fdciani
filios hominum, taliter vivere h6mp>in lefra piaasu- vos:fieripisculores liominuin (Maith. iv, 59); iquofuiri
meret; "ex quo nimirum jpfoyerblo palet -giiia' mult.i pb Idpatria Beihsaida.id est Dohius venatorum dicta
lempore illo ftiefe qui laliaraceferiiietu Superfii est, quoniamhomines erant venaturi ad vitam. Est
fespectus yitabant, quanivis alia Editio habet quia "autem Nemrod, filius Chus:, quod interpretatuf
Nemrod giggris venator-cohlra DomihUm.Ex ambi - i J2fhipps, quia nimiffihi ahtiquuS lioslis sempef de
guo quippe Graeco, quod est enaritiori,uirumqUe po- obscufo peffldpriim popiiloper exseeutipnem docfri-
test iniefpretari, Deriiqiie in psalmo ubi canimus J)'nae Siye operaiibnis riequamquasi receiis nascilfir.
plotemus cofam Doinihoqui febil hos-(fSal. civ," ),
C Aquo et iisque hqdie nianet provetbium, ut dicdlur ?
venator coram Domino. Cum
hqc verbutii est'eheiniton Cyriutn. Hoe el in-Iibro Job, Qudsi Nemrod robusius
ubi scriplum est,ln furorem erupisiiconlra Dominum. imliantibus diabolum his qfii sunt-ex parte Hlius
Facilisergo patet injellectus de giganfe\ quia ro- dfci "?"possit yerissime.quiatales cum animas homi-
bustus fuefit venaiof brutofiim animalium, quasi ritim suo vel verbo vcl exeiriplo venantur ad itiieri-
-
a k\.i ignoralur. " _ '"", . 'k.AL, Achad, >
">-Hief.,^usest: in Genesi .; i AL,iVisidi; al., Nhibiusi .'."""'.
«>k\.,et Jsifori al., Eftsdh. Lege'iitapud Hierohy-
'" :«'
' AL, ^Padarius;AL, Dgdarinri. ' '
<".Inclusa pafenthesi desideranlur apuciHieronym. miimiKTherifai>* --,: .- >
0" Hier,, Quaest.in Genes. - - ., ?" Hier., Qhsest. in Geries, '
AL, permanenlibus. - - . . ° k\.,quo.
- s AI., maledicta. -.:'-.- '.-.v k\.,quos. '_-..-''
b k\.,quasi. > .'- «JAL,JElltos. ':'
.,* k\:,Achad. ."• '". :.'.- TA.L,potest. :>-.
i A'L,Arcah..
119 BED-S VENER.VI5ILISOPERUM PARS II.— EXEGETICA GENUINA. ,120
-um, aniiqui iransgressoris ac deceploris facta se-.-A pos( Alexandrum in Orienle regnaverunt .JSpipba-
ijuaritiif. ... , . .. niam nniicupaverunt,,nonnulliAiiiiqchiamila appel-
Dejerra illu egressus est Assur, el cedificuvtiNini- lataiii puianti.» Revera aiilem duae fuere Emath
ven, elpldteas civiiaiis\t>e terra j.Ha, de terra §en- civiiaies, una .eEmalli._mag.na, quav nunc .Antiochia
naaf dicil, dequa Assyripriim pullulavit imperinm, nominatur, rpag.na'autem ad distinctionem minoris
qu.iex nomine Nini Beli fjlii Ninum condiderunt Emalli, quae,appellalnr Epiphariia, in qua a Nabu-
urbeii niagriairi, (juam -HeTjrseiappellant Niniven. 1 chodonpsor oeuli Sedecliiseexeaecalisunt.
Saiie quia tacere videiur Scripiura unde Assur orlus Facliquesunllertnini Chanaamvenientibttsa Sidone
sif, a qufi Assyrioruni/gens naseeremr, sed tantum Geraram.usque.Gmam donecingrediaris Sodgnidm,et
de-qualeffa exiepit ad consirueridarri Niriiven, vel , Gomorrhant,el Adamam,el Seboimusque"_Lesa. Pro
alias quas commemofat civitates dicere, npnnulli .Lesa.aritiqua translajio habel Lice. Ipsa.esl auiem
Palrtim mlellexeruhl hune esse Assur fllium Sem, quse nunc i Callirlioe dicitur, ubi aqu3a ealidaepro-
d.e quo in sequentibus leg-itur..Sed sive idem„sive rumpentes in mare Moftuum defluunt. Sidon ergc
alips Assur fueritj consfat quia primum. in terrri erat. lerminus ChananseOrum, ad Aquilonemk Qe-
regoiim Babyloniorum, secundum Assyriorum,-quo- rara, adMeridiem. Gazajuxla J5gyptum.
rum metropolis efat "Niniy.e,de eadem lcrra pro---B De Sem.quoquenali suni _•palres omniumfiliorwn
deuntium, fueril. '*."'.',. ' Heber
fralre Japlteih piajor.e. Fratrem Japheth dicit,
: Aivero Mesraim getmil 'Ludim, et -Anqmtm,,et . frairem verp.Cham-eum esse reticet, quia quos in
Lqubim ? 'Nepllmliim, etPheiliusim, et Chestuim;. de fide pielatis unanimes novit, m eos jure fratfes vo-
quibus egressi sunt PhilisliiriieiCuplurim^ M»g\s haec candos intelligit; peffidum vero, quamvis eisdem
genlium quam hominum singulofum videnlur esse parenlibus nalum, a fraterna justorum societate der
vocabula , cuin diclum sit manifesie elCheslttimde hipnstrat alienum. Videtfir autem hac sententia
quibus egressi sunt Piiilisiihn. Nam et curicta ih.inr designari quod cum mulii de Sem "naii filfi multos
desinunl, quod esl prqprium numeri pluralis apud populos proereaverint, illa-tam.enprogenies specia-
Hebraeos in genefe mascujiho, sed et iniefprelala lius ejus sit fidern acpietaiem seeuta, quse.perHeber
plufaiem magis numerum quani singularem signifi- ad Abfaham ac populumdescenditHebraeornra; unde
canl. Sunt. -autem Laabim Lybies, Philistiim Palaa- el ipsorum proprie, id est, omriium iiliorum "Heber
Klihi, Capturim Cappadoces, ut iii libro nominum jialer appellatur.. Denique' soli-in constructipne tur-
Hebraeorum juxta opin.ioiiem Sepluaginia inierpre- ris, tit Scripffira dicit^ labio universaelerrse in donio
tum positum invenimus. Creterarum-quae nunc ha- , Heber, qui jlla aPlatefuit, ut insequeniibusjegituf,
beariiur ignota suntnobis genti.umvocabula. Posse- y prima hiimani-geherisloquela remausit, qiio.Qiibmina
ilerunt autem terram a Gaaa usque ad terminos et sequenlis sevihominum Hebrrca manifeste probant,
fme.sjEgypii. . ," '.,'/.'" '. i illo ut credeiidum est merito, quia fidem.proasiSem
ChunaamauletrigehuitSidqnempnmogsnilumsuum, , cum sua doino secutus,.a conjuratione sfiperbipppris
Ethmum, eVJebussmutu, -elAmorrhmum,Qergesmum, se se inimuneiri servaverit.Neque enim fruslra Abra*
Evmumet Arachmum, Sinieum, el Aradium, Samari- ham Hebraeus appellari elegit; sed quia hujus Set.h
leh, et.Amalhmum.i A Sydone primogenito Chanaaii vitam imilari noverat, bujus vocabulum et sibi ha-
urbsvin Phoenice insignis Sidon vocatur, olim termi- bere cognomen et suis in posterum relinquerevo-
'
nus Giiananrcqrum ad Aquilqnem, AracbaeusArcns;.". luil. ,. . .... -.'.'.,'
condidit^ oppidum conlra- Tripolim in radicibusi Filii Sem:: JElum, el Arpltaxad, et Liid, el Aram,
. Libani silum , a quo haud.procul alia civitas fuil no- i Hi ab Euphrate fluvio parlem," Asiaeusque ad In-
mirie b,Sim, qure postea vario evenlu bellorumi" dicum oceanum.lenenl. .E.st. aulem =M\ama quo
eversa nomen latiiummodoloco.pristinum reserVavii. ^EIamilaeprincipes Persidis. De Assur ante jam dic-
«Aradii sunt qni Aradum insulam possederunt an- tt.imest, quod Ninpm Urbem condiderit. Arpbaxad
guslo'' freU) a Phcenici.s lilto.re separaiam: qusei -jva quo -Chaldsei.-Lu.d a qfio Lydia. Aram a quo Syri,
"videlicet insula, in vicinia Tyri posiia, iuta esse.;." quorum meiropolis esiDamascus. Nam Hebraaofer-
;
civilas, ei contra se ppsiium ,oppidum'e Ariiaradurni mone Syfia dicilur Ararn.
•nabere usque hodie cerniiur.Samari, f Ethissa.riobi- FiliiArum::lIus,:eiUl,,el\Gellier,, el J/es. Hus
VisSyriaec1viias^Ji;niaili,.usqueadsnosifumtempus, , Tfaconytidis et Damasci conditor inler Palresiinam
ianl ab Assyriis.quam ab Hebraeis,,ita ut apud ve> et ° Cceles Syriam tenuil.principalum._'U1 a quo
- teres dicta fueral appellatur. Hanc: Macedones, quiL Armenii. CJelher a quo r Arcannii, siye Carii. Porro
8 Al._ Nephlum. i Ila Iegit sanctus Hieronymiis , Godices vero
b -Al., Sini. - nostri varie hoc vocabulum enunliant, ,AL, Callir-
c AL, Aradi. - Noe, sd.^Caliur-Noe;.a|., Calliso hpe. ' ...
d AL, fielu. - k k\ , Geheru. '•_ \ ,
e AL, Amareeoteiii. .-",,; j ;. ,. 1 AL, patre.
... m AL, vsros fralres. '" '
s "Apud'saneiUm Ilieronymum, Edessa, ';-':. "-.
HkL^ipsum lempus. ..I1AL, Sijrim.
b' Hier., Qusest."inGenes. 0 AL, Cmlen; al., Cmle. '-...'• -
Ai., Sela. Pro Sela-. T AL- ArnaniL AL, Aceircetmiii. '-...'
' f
121 HEXAEMERONLIB. IlJ. f22
''Mcs.pro qiio Septuaginta inlerpretes' Mosach'
dixe- A dicens : Si censurrextslis cum Christo , qum sursum'
runt,>qui vocantur MeonesE. s " sunl qumtite.-,'ubi Christus esl,,™ ad dexteiam Deise-
Al vero-'Arphaxadgenuit b Sald, de qito oflus est dens; qumsurstim suhl sapiie, non qum-super terraln
Ileber. kb hoe fleber et Abraliam et populus.ex eo (CoJos. III, 1"). Meirisvero orienialis qiiis, nisi il!e
natiis, ut praifaii suriius, Hebrrjeuscognomihatur. est de quo Isaias dicit .' Venite, ascendamus ad mon-
- Nalique sunl "Hebeffitii dilo.; 'mmeri urii Phateg, ienfDomini, etad domum Dei Jacob (Isai n. ;3).?" qui
eo quod in diebus ejus divisd sit letru; el iiomen fra- recie mons yOcalur, quia qnaties ad se ascendentes
tfis ejus JeceanrDiyisiohem terrae eam dicit, quae in ab infimofum appeiilu adccelestia n "desideranda
confusioiie linguarum facta est. Vocavit -c:iilium sustqllit. 'Recle" Orienlalis mons , quia Cunctis ad se
PliSleg, id est,"Oivisioneiri, ut perpetuam' in hoc confluenlibus fasortuin vefse lucis aperil. Recte-
postefis suis memoriam spae devotipnis relinquerel, eliam Sepliar, id esl, Liber cognominaiur. Ipse est
quia riimirum, divisis ob superbiani liriguis;"peffido- enini liber vjtse, Iri quo suni omnes lliesauri sapien-
rum, ipse-meritVfidei pritmlivam genefis bumani lise et sciehlia3:abscondili;in quo electorum omnium
loquelam servaverit. '•"'."-. nomina conscrlpta-sunt. Facia esl: efgo liabilatiofi-
4 Qui Jectaii geiiuii Helhtodad, et Srileph, et Asar- liprumJ'eetan,quiinterprelalufParvulus,deMessa,id
molh,-Jare et Adura el Uzal Dechu,etEbal, el Abi- B'est', Elatione-, °" pergentibus tisque ad moniem
mael, Saba etOpliit, ei Evila," ei Jobub, Omnes isli P orientalcm qui vocatur Liber, quia sancti quique
filii Jectan.;Harum gentium posleriofa nomina Hie- prioruni justorurii humiliiatem sequeriies,"dequibus
ronymus se invenire non po.tfiisse testatur. <"Sed dicilur : Cuslodterispurvulos Dominus (F«. cxiv, 6),
usqUein praesens, inquit, qfiia procul a nobis sunt, iri principio- religiosaecorivefsaiionis meritem a 4er-
vel ila vocantur ut primum, vel"quaeiinmutaia surit reftis coritagiis sublevaiit, ut ad videridam aeterai
ignoranture. i Legimus auteiri supra-quia Phisori Solis clariiatem ascendbre rriefeaiilur,et de ipso
untis dequatuor paradisi fluminibus, quem hostri libroyitae, i qui esl Domiritis Christus, paiefactis
Gangehvocant, et esse inlndia non dubiiatur, cirourii- 8Sfernaesapientiaepaginis, instrfii. Simililer de-filiis
eat omnem lerram Evilath; quse videlicet terra ab -Japlietii qfiod dicitur, ab his divism surit insulce yen-
hoc Evila- nomen accepissevidetur. Narrat' enim tium iri regionibus suis, nohne rnariifeslissimeetiam
• eumJosephus cum fratribus suis a fluvio" Cosphere ipso nomirie gentium per qrbem Ecclesias Indicat,
omriem Indiaefegionem quaavocalur s Bieira posse- qfije sicut insulae fluclibus maris, itaitumidis ama-
; disse,'sed et Verba diefum naffant qliiaservi Salo- risque sseculi procellis coriliniie pulsanlur, nec ta-
monis per mare Rubrum h abierunt in Oplrir, et nien superaritur; et nunc quidem biandienle-mundo
atluleruht Inde aurum, et ligna-tliina,-et gemrrias qfiasi Ienibus r:)abuntuf.findis, nunc saevienfevelijit
preliosissimas, quse esse Indiae regio, ;et ab: Ophir in altum elatis adversitatumfluctibus feriunlur;sed
filio Jeclanvocabulum tfaxisse, credibile est. in sure statu' fidei iiiliiiominUs invincibiles perdu-
Otnhesisii filiiJectuiuEi facla est Habilutioeortiin rant? At contYa filii Cham principiumregni habeiil,
de Messa l pergentibususque Sepharmbnterit orienta- in Babylone-,id estj-Confusione^ quaa est in terra
lem,' Diximus supra quia Sem priinogenitus Noe Sennaar, id est, fetoris eorum-; et hoc in campo;
credenies ex antiquo Dei populo ,'*Japhet credenles quia>iieque riiontemr contemplationis, qua superna
ex gentibus.;significet; Cham verecundiam patris inquifant, aScepduntfepfobi; .neque tranquiliitatem
fderidens, et ob hoc maledictus, illam ejusderii intelleclualium adeunt insularum, perq;uam labentis
populiparlem k irisinuet, quse; yelut inmedio rema- sreculi curas altiori animi libertale trahscendant:;
nens. hec prifis cum suis contribulibus, nec postmo- se<\ in coiicupisceniiis ianttim: terrestribus s:effre-
dum voluit cum geniibfis fidei soeius existere. Horum nala gaudent petulantia circuniferri;-quo nimirum
ergo' jflguris et loca>babitalionum aptissime coh- prlncipio condignus sequitur finisj dum dicitur, quia
gruunl; filii ^oippe Heber; qui 'prseeminefiiissimus facti sunl ierminiChanaan venie.niibusdSidqne Gera- .
pfisierorum Seiri ostendiiur, liabitatiohem de Messa ryreini usqieGazamdoriecingrediarisSodomarii el Go-
usque ad montem orientalem qui yocaiur Sepliaf mortharii eit Adamdm.el Seboim usqueLesa. Sidon
extendissepefliibentur. Messaesl autem Indise regio quippe Venatio mceroris"dicitur, qfiia fion alia hoc
quaainlerpretala dichuf Elatio, quaenon "vituperabi- in loco debet inlelligi quam ea per quam hoslis anli-
iem ac superbam, sed illam magis' 1 extollentiam quus animas venaiur-ad iiileritum; ^ihde meriio
menlis signilieat ad quam nos horlalur Apostolus, Yenatio mceforis yocaiur, qula bmriesquos ceperit,
n Hier., QuaestTin Genes. kAL, hisihuai/
b AL, Sale. '- / 1 Al.,'extoiefantium. . ' '"
" -. " ....
eiiin filium.''. • . '' m k\,,in dexleram.,
dc;AL,
L'hus'GPrb:Sc<3/-ps quigenuilJeclun. ".AL, desideriu, _'. --
e Hier., Jn
Qusesi. GefteS. ." AL, pergehtiuin.
1"AL,Cophefe. -"v AL, deest orienlul.m. '. ; - '
g k\.,E'hira ; al., Sieric. 1.AL, qiim. > . -
h' k\., abieiint... et guulerint. rAL, lambunlur. ''- --. '_,
AL, perc/entium. ';' - - ;." '', 8 AL, efftenali; al.-,effrenare,,
' ' 1 AL, Ae/eiiien.
i AL, dcsignans. '.
.52"-' r BED.E VENERABILIS CIPERHM1"ARS II. — EXEGETICA GENUINA. 124
«'terriis.doloribus subjicit: qualem a Nemrp.dUiique.,A gam Orientis lenueruni •-idebque haiic caput essefir-
Robusuis venator contra Doiriihfim ap- h"scomputandani, nqn solurii quia Jus sidefum inde
gigans",..."qui-
pellatuf_,.significat. De Sodoma et Gomprrfia...etfini- exprilur, Verum eiiamjguia hanc primo genus inco-
timis. civitaiibus nulli dubium quiri .sempiterna im- iu.it humanum. • .•,"
piprum torn)eiila'portendaiii. Pixilque glier adproxhnurii suum: Vehite,faciemus
Hm fariiilimNoe.juxtg populos el naliottes steos."Ab lateres el coquamuseos igni, habuerunlque.Iqteres prg
his diftimsunl geniesin terrapost ejyieDeum.Recenseat fctxis, et: biluqieii.pro cmmentoyF&Yieideo lateribus
diligens lecior eij ordine nqmina homiiium siye pp- ' prq saxis et bllumine uiebahiurpro rcaemenlo, quia
pulpfum:qfii ex tribus filiis •naii essepcfhiberilur, et illis,in regiQnibuscopia iapiduni, undqtantum opijs
h jhvenieriiur numeroxxxet uiium : xnl yideljcet de . coniplereluf, deerat; vol guia-murum la.teritium
pe-
Japheth, xxxiide Cliam, xxvi de Sem, ex quibus ,to- riculo igiiium fOrtius Pbsistere noverant. Fit autein
tidem genlium Iinguas et nationes mundnm implesse bilfimen de aiboribus, fitet de |erfa, sive aquis; unde -
c\crediintur, vel pblius LXXII,ut clariof fama habet,.: scripiqm est in sequenlibii^. de ter.ra SodomOrurii.
cfim aliquis fuerit eorum de quo posinlOdumduaj.na- Valtis autem silveslrishabebal puteqsmullosbittmiinis; -
tiones et populi hascerentur; nisi forte duo^sse As- et mare Moriuum GraaceIacus:«-'AsfaUi,id est bilu-
suf, et (iuos; creasse pppulos inlelligendi sunt:. unus ."" minis appellatur;; eo quod bitumen supernaians sp-
qni de terra Sennaar egicssus NinivemsediUoavit,el leat in illo colligi, quo magis videtut niuros Babylo-
alter filius Sem ; el sic numcrus LXXduarum nalio- nis fiiisse compaeios.
nuin adimpleaiur. Neque abs re videlur quod Domi- Ee dixerunl: Venile, faciamusnobis civUatemet lur-
nus ideo LXXIIad praedicanduin. diseipulos miserii, retn, cujus culmenascenduladcmlum, el cctcbretnusno-
quod tot esscnt genles et lingua;, qnibus verbum prse- men noslrumaiitequam dividamur in universastertas.
dicationis eraicomniitlendum, ut sicut prius duode- Quod ait cujus culmen, non civitaiis, sed turris signi-
cim aposlolos elegit propter totidem tribus Israel ad ficat, id esi, areis quam in ediliore loco altiorem cre-
fidemvocandas; itaposlmodumsepluagiiiiaduos desi7 leris mcanibus facere disponebanl. Mirandum sane
gnaret doctoresadinsinuandam gentium universarum qua inieiiiione et culmeu sure lurris ad coelum usque
salvalioiieiii,qua?eodemessenl iiumerocomprehensac. aliollere disponant, else iiihiloniinus in universaster-
Erat uulcm terra labii unius cl sermonum eoruin- ras dividendos esse perhibeiint; nisi forte ita se per
dem. Quia pr.roceupando dixerat filiosNneIcrram se- orbem dividere vanissima acsuperbissima inenle co-
curidiim cognaliones el linguas etregiones in genlibus gitabanl, ut.si forie delectarei pertaesos terrenre ba-
suis dirisisse, redit ostcndcre quomodo fuerint homi- _, . bitationis, vel cerie si aqure diluvii rursum. terris in-
ncs ab invicern disjuncli: ubi cerlissime claret quia gruerent, per hanc superiora acris sive cceli spalia
genus liumanum quandiu Condiiori suo debila humi- peierent.
litite servivii, eliam sibimelipsi pacilica cbaritate Descendit autem Domtnus, ut viderel civitalemet
coneordavit. At ubi conira Auclorcm cervicein super- lurrem qitam adiftcabanl ftlii Adam. Pio (iliis Adam
biens erexil, mox juslc puniium, nee tl ad seipsum veius translalio habet filios hominum, hoc cst non
pacem habere poiuit. Quanla auiem homiuum ess>s filii Dei, scdhi qui secunduin hominem viveulesme-
felicilas posset eliam paradiso dejeclorum, sivellunc rereiilur audire a Domino: Ego dixi: Dii eslis, et filii
Creatori suo servire humilitor vellenl, lcstaiur gra- Excetsi omnes; vos autem sicut homines moriemini
lia ejir-dem Domini Condiioris ac Redemploris nos- (Psat. LXXXI,C). Non auleui loco movetur Deus qui
lri,quidhcipulissil)i fidellier adhaerentibusmisso de- semper esl ubique totus; seii dcsccndeie d.citur, cum
supcr Spirilu omnium noliliam iribuit linguarum; aliquid facilin lerra quod, pra'ler usitaium naturae
uude mira immutalione dexlerse Excelsi faclum est cursum iuirabililcr factum, praesentiamejusquodam-
ut sicui hic linguis ob superbiam divisis gentes sunt modo ostendit; nec videndo discit ad tempus, qui
ab invicem tolo orbe dispersao,ita illie, ob meritum nunquam polest aliquid ignorare; sed ad lempus vi-
Iiuihilitatis,adunala divorsilate linguarum.collectiex ijydere el cognoscere dicitur, quod videri et f cognosci
omni naliouc qux>sub coeloesi populi una et uondis- facil. Non sic ergo videbaiur illa civitas quomoilocam
pari confessione ac fide landes et magnalia Dci re- Deus videri fecil, quando sibi quaninm displiceret
sonarenl; mcriiouue harjccivitas, in qua liriguscdi- osiendil; quanivis possit inlelligi Deus ad illam civi-
visieac gentes suni dispersse, Babylon, id est Confu- tatem descendisse, quia descciiderani angeli ejus, in
sio; illa dicitur Jerusalem, id est, Visio pacis, in qua, quibus habitat, ul quod adjunclum cst: Et dixil: Ecce
adunatis in Dei laudem loquelis univeisarum gen- unus populus et unum labivmomnibus, et caulcra, ac
lium, est faeia concordia. Sed hacc poslmodum la- deindc additurn: V<-»ii(e igitur, descendamus,el con-
lius. Interim textuni litterae videamus. furidamus ibi linguath ^otithi; recapitulalio sit, de-
- Cumqueproficiscerenturde Oriente,invenerutit cdiri- monstrans quemadmodum facium sit quod"dictum
oum inierrq Sennaar, el Itabilaveruhlin <?6.Apparet fuerai, desceridilDominus; si enini jamdescenderat,
JX liis yerbis quia verum eiiani prinii bpmines pla- quid sibi yult vehiie descendamusyejuod jnleliigilur
..a AL, Nembtot, \ _:\. < AL, aseipso.
*
^:k\.,etwvehiel.\^\,;invemetur.\ > ,'..\\. '-..-
- k\.^asfuliu._ - ~ ".'.'
; ^'M.^dicunlur: ";,-" *.AI., cognoscete, _,_;<
. > "llEXAEMERONLIB.ill. IJS
i2§
noti sue.ccditcffectus; quo-
angeiisdielum, nisiqiiia perangelosdescenderat.qu! A plUiraffeelus, etiaiii cur
in afigelisdescendehiibus efat? . niam vero dorriinatioimperarilis in litigua est-j ibi est
:, -£ec<v..iriquii,'.'uniispopulits et unumlabiuni omni damhata supei"bia, ut non intelligefeifir jfibens liiK
bus; cosperuhlqitehoc facere, hec deshterit a cogitutio- niiiii>qfil:noIfiitihlelligereut obediretDeo jubenti.
nibus suisdonec eas operecomjo/eflnt.Miiltaesrdisfari. Atqueila dipiiil eos DdminusexUioloco ih unher-
tia peccaftdiinter eos qui ita Dei mandataconteru- sus ierras, el cessaverUnlmdificarecivitalem; etidcirco
nuht.utaliquos inter se Bjusti aemulaifireset cullofes vocairimestnbmeriejus.Babel,qttiaibicdhfusum eslla-
Iiabeaiit; et inler eos qui oriihes unaniriio-consehSu bitim univetsm ierrm. Merito cpiifusuni cst labiiun in
niandatis eceleslibus contradicuni.Mnlia ilera distan- s dispersiopenivquiamale conjiiravefaiirileiculiorierii
lia inier eos qui ita peccant, verbi gralia lempofe .nefariarif: ablataest pPlestaslinguae superbis priiicir.
adolesceniire, ut poslmodum> succcdente sehecla, ' pibus, nein cohterriplum Dei subditos possent quae
pceniientiam admissorum agere disponarit, et inier CGeperant'">mala docefe, sicque iiidicium diyinse se-
eos qfii inmalis qqse faciuni nullumcfirreetifinisprp- vefitatis ih adjutoriurii humanaeversufii est uiilitaiis,
' ut tacendo cessafent ab
posilum genint. Olergo monstreluf hoe ihloeotiria- 'opere,-cuijierverse loquerido
nimilas peccahlium; dicit/irivisibilis. arbiler: Ecce congfegaiiinsistebant: a.csic desceridehteac vlderite
unus populus ei uhuiri lubiwn omhibus; et ;b pfoposi- Domino clvitaiern elatioiiis, Babylorieihi boc esicon-
lurn riOri-poehitefidi adjungit::Cmperunlquehacfacere^ fusionein appeilari-coinigit: cui feontfarifimsatis'ci-
"rtecdesistent a cogiiutionibus suis, donec eds: dpere vilasiveritaiissieut nomen, itahabetetsfaium; dici-
cdhipleanl; quibus apfe eopgruit prlncipium psalriii tur enim Hierusalem, id est, Visio pacis, iri qua cce-
fertii decimi;; in quO dicluiri est:Dixil ihsipiehs in ' lurii (ideliuoi atqiie hurhiliurh spiriiuDominusvidens,
cordesuo-.Nonest Deus(Psaliiui, I), id esl, 'QNeni- niisit graiiam Spiritus sancli, qui eis scieritirim ohi-
rod arfifex operis nefandi; ae-deihceps de •qpifieibus riium tribueret linguafum, quibus inilraii, omnes qui
'
perditre civiialis•; Corruptiiuril; -etdbdniiriabiiesfdcti in diversis eraiit linguis pppulos ad cohsiructfonem
•-'s?enj_(J£id,)iHsecautem de quibus lfiquitnur verba m- ejusdem sanetaeeivitaiis, id esf, EcclesiseChristivuna-
ternus Judex minislris'.-viriulibus "incoifipreherisibili himam conyoearent; quiqueburiiiliief i auditum ve-
<"nobis;ofdine loquilur: cujusioqui ad eos.esteofum ritatiapposuerSiitjsublimiier ora ad praedicandaintoto
cordibus pcculta sua invisibiriamLeadere, ut qtiidquid ofbi scieniiarii:vefiiaiis aperireiit. Nblandum aulem
Sgere deljfeantiti ipsa coniemplaiiohe veritatis legani; quod Scriptura diclt quidein, dispersis per JPrienV-
"quasi enim audientibus dicitiir^quod yideiitibUs itisr sirucioribus, cessatum ab sedilicatlpne civiiatis; iibn
pifatur; iiiidecuhi eoruiri cprilijbus Deus cpntia hu- js famen dicit>'ab irihabitatione ejus fuisse cessalum:
."manam superblalii anittiadversjonern -"'ultiohjs irifun- unde colligeridumvidetuf,; aiiis ihde; descehdenlibiis,
- - .-' , '
deret, dicit: : . ', et & structura cessaniibus, Nerfirodoperis auctorehi
Vemle,: descendamus,ei 'Cdjifuriddiiius ibi linguam cum.sua domo ibidem ac famllia remahsisse, donec
eorutri. Diciiur eiS qui adefatii Yeiiiie, quia niiriiruiri 'prpgenito ex siia stifpe pro majore^et jn hac pOlen-
lipc ipsfihiiiunquam a divina cpritemplaiioiiedecres- lius Tegnafe k e"talias regno suo posset addere Pivi-
cere, ihdiviria coniemplatioriesemper acfifeseereest; (ales. Neque'.enijrri^ni falloi, alilef iiitelligi sinitquod
el nuiiquam; cprde: recedere qiiasi quodarri slabili siipfa diciurii de; illb est:- Fuitauiemtprinciptuntregni
molu: estseiriper veriire. Quibus-et dicit:- Descerida- ejus Bdbylohiei.-Arach^ei-}Achdd,:elChal\dnrieiniefffl
:nms ei cqhfmidumus ibi liriguitm: eorum. Ascendunt Senriaar: qfiainvis eamdem urbem Babyloniam post-
angeli in eo quod CTealoremconspiciunt, deseendupt eaNinus vel Semirarnis ccinjux illius majorerii- ex
angeli iri eo-qiiod creaturarii sese lllicitis erigentem tenipore et afigfislioreiri reddidisse; fefaiitur; ,uride
exainine e disirictionis premuhuDicere" ergo es.ldes- est illfid poetai tequodn'dicituroliin
-cehddmuid confuhdantuslingiias eorum,\ri se'ipso eis " -
CoelilibusmuriscinxisseSemiramisurbem;
lioc quod recte leg.atur ostendere,et per viirijhiefrire et
pr.secipueNabuchodonosordesppliis HierPspIyroo-
visionis eorfinrnientibus.-exbiberida iudicia=occ;uIiis5 rum ejps orriamerita accuriiulans: uride ipse super-
motibus inspirare.J3t bene iipii ititi Venite, et descen-' biens dixit: Nohnehmc\_eslBabylonrhqgna, quamego
dentes Coiiffindiie;&ed,confundaihusibi linguam ea± mdificqviin domum regni,,in robore foriitudinis mem%
rum, 'osieiiderisila se opefari pef ihiriisirqs suos, fit et pvgloriaMecorismeiYde cujus rhagnitudine ac de-
sint eiiaiiiIpsi cooperalores Dei, sicut Apostolus dl- core Hierohymus "?ila naffa't: ,«;Dabyipnetnffiisse po-
ai:'PeiMim sumus ( coopei'dpi; ' ''•-, ,",; tentissimam. el; if»pahvpestfibus pef "quMfpni silam,
'Confuhdamus,inquil,ibilinijicum etirum, iit hori jivt,- ab angulo usque ad angulum muri xvi milliajeriuissft
diat unusquisquevocemjproximisui. Meri10 malus pii-
a AI,, jteseos. ; _'*-'..;,""''' ••'-'..' :' M.,dd mdilum.veiitalisi-;
' * " :
b Al., uiproposiliimnohpmftitendiadjungat. i k\., Nenibrot, ; N
« AL, Nembrat, :-,'' k" AL, etaliaregriosue posseladdcte regna^
"'--- '-"• :'.-'
a AL, deest leo/iis. k\.,Acddh, "
« Ai., (jis!mc"jom"s. ">;>,- m Ovid,, lib, iv Metani.- ;-:; _ ;-
{ Al., CQoperuior ',-'-. '' " ' '-".,
es. <<:' '"'-_' ' : k\:,quam: • '
-* k\., Sispeuione. ° In cap. siv Isaiaj.
">AL, mate.- .
527 mOM YENERAHILISOPEftUM PARSII. — EXEGETICAGENUINA. 128
passuum a id est, simu! per cifcuiium l1LXJil.-fefertAci 1 inuna omnes compagec.Iiaritaiisac.Jiilei euriidem
Ilerodolus (Lib. i), el multi aliiqui Grsecashistorias Deum ac Doiiiinuiiiconlandareni ;; '
.:vconscripserunt. Arx auiem, id esl, capitolium illius Profeetide.Orienieinvenerii.nt campum in quo
qrbis est lurris quse posldiluvium-aedificata,quatuor liabitarent, quia recedentcs a Ifice jusiitire reprobi,
niillia passuum.tenere dieitur. Orosius ih suis.histo- . ialas sseculi'vias sibimetipsi-,-in quibusfltixa niente
riis (Lib. \, cap.6) ejusdem ila rherninit.:Haeccampi' .iiianerent.;: inv.enerfiiit; et boe in fe.iore vitiorum
planiiie undique cpnspicua,-natura Ipci," laelissima, ,.cariialium. Sennaar .jiamqrie:,ut fdiximus, Fctor eo-
casirpruni facie mcenibusparibus per quadrum dis- rum hiierprelaiur :-Et,quid perterfamSe.nriaar, ni-
posita, muroruni ejus, vix credibili-relalu,.firmiiaset si puirida k concupisceiiiiacarnalis socordia; :expfi-
ntagniludo, idest, latiiudinecubitorupiquinquagiiUa, milur, ih qua qiiicunquehabitafe, id ,est, secura et
altiiudinequaler lanta ; caeterumambitus ejUs qua- fixa .inlenlione perdurare non devilanl, mox^auge-
dringenlis LXXXstadiis a cireumvenit,. murus cpciili- scente nequiiia ,eliam 'proximos ad injuriam Condi-
latere aiqu.eiiiterfuso bilumine cornpactus, fossa ex- . tpris aique ppera nefanda provocani.Sequiiur enim
trinseeus lale paiens, vice amnis circumfluii.Afronte -quia di>;italter ad: proximfim s.uum.: Venite, facia-
murprum ceuium portse oereae:ipsa auiem ,lalitudo mus nobis ldleres,-et coquumusegs igiii. Aecendunt
in cqnsummatione pinnarum « ex utroquelatere ha- B ' ergo ,se alterulrum ad laleres racieridos,.quibus ci"
bitaculis defensorum, atque disposilismedia interca-^ vitalem} Nemfod in campoSennaar cqndant ; quia
-pedine ,fsui quadrigas capit. Dorriusjnlrinsecus-qua- nimirum omnis iiupioriim inultitiido luiulentis, sor-
ler germinre Iiabitationisminaci proceritate B iriirabi- - didis ac terrenis operibus diabolp servit , etei.civi-
les. p Quia vero juxta spirifalem sensum Babylonest 'tatemnon : aliam quam seipsosmale vivendo«difi
diabpli civilas, hoc esi ^reprobaliominum.multitudo caiil: atcontfa eivitas Ilierusalem , inqiia" David et
universa, siructores Babyjoniasqui suntiiisimagistri Salonion,, manytforlis scilieetel. pacificus regnat,
errorum, ,qui vel eontrarium veritaii cultum divinita- non de latere , sed de lapide : non ih campo, sed in
lis iniroducunt, vej agniiam fidem veritalis malis a.e> monle construitui', dicenie.ad.eum rege>ipsius :
tibus siye verbis impugnant? . ,' JScccejo sternumper ordinemtapidesiuos ,et fttnda-
Eraiauleiii omnisierralabii uritus.etsermonumeo- bq te hisuphyris (Isq. x,iv,'H). etde qua Propliela :
tumdem, quandiuhomines jn Orienie permansefunt: Mons.Siqn, lalera Aquiloniscivitasregis.tnagni (Psal.
atubLab Orieiue pedesnioverurtl,.moxpropter yer- Lxvii, 3 ) : quia v idejicet civitasdiaboli proffigi uti-
ba siye opera siiperbise;,et ab invi.cem.disjuncli,.et que transgressores et lyfanni ,.quod Nemrod voca-
a suo, sunl Greatore longius expulsi., brienlisplaga , biilum^spnat,hoc est universa reproborum riiuliitu-
uude/mundns orlu siderum, lumfeii;accipefe solet, ^ do, pecfluxam corrupiiouem vitre praeseniisjvaga-
ipsumrecte signifiea.l qui ait :_:Egosumluxmundi; ; bunda obefrat. Ecclesia autem civitas nlmirum
ijui seqttitufjne, non^ambulatinieiiebiis, sedhube- Chfisii, de vivis aedificaturiapidibus,hoc est-anima-
..bitiumen.vilcB (Jqan. vm, 12) : in quo quandiu ma- bus flde atque operalione robusiis, qualibus sapiens
iieiithomines,-uiiiussuntlabiietvpcis ejusdem : quia,; ejus architecius cum de rege il.lius loquefeiur aiebat:
nimirum una.est coiifessip Iidei,-eadeni:casi"tasae- _Adquem iiccedenteslapidentvivum,ab homiriibusqui-
lionis, comniunis Gliafitas-etspes-seternorutn : quia detn reprobatum,it Deo auietn eleclum,et honorifica-
omnes.qui in Chrisio persevefanl, inluslranlur. At ium ; et ipsi lunquum lapides -vivi supermdificamini
qui a coniemplatipneyerae lucis recedunt,, nec cum <(1-Petr, n, i)_: neqne lioc in campo Sennaar, se 1iu
Pomiiio pacem babere, riec ad se irivicem_possunt : monte sancloDomini: guia non se in infirniiscar-
quia nori sicut una fidei, ila etiatriuna eademque;iii-. naliumrerum volupta.tibus.felaxare,sedad superna
Jideliiatis est norma -; sed liiius Doniihus, una fides, poi.iusdesideria electisiringere-atque.exaliare coii-
• unum baptismar uhus Deus, i.nquo •jelectorum';saIus _ .feiiduht:;unde-dicunlquia eonvermliohostra in cmtis
est: inulii aiiiemD.bminireproborum, diversi anfra-'. est :
" ' (Phil.-m, 20).„
clus perfidiae, diversa pollutionum^yolutabra,-di-. Qiiod autem lutum in lateres formant, quae aequis.
versi sunt dii^eniium, quibus ad unum damnationisi per quadrum lateribus fiefi solent, upde elnomen
.iiilefiiunv omnes miseri perlraliuntuf : quod bene. accipiunt, -cqmpositioriem et ornatum-eloqueotiaj
utfiusque illius civilaiis-figura i sjgnificavit; cum, saecularisostepdil, penjuam.civitas superba (iiabo-
divisis in'' Babylonia linguis,. nemo vocem.proximij li,sive inphilosophia.fallaci , seu in IiaereliCa yer-
siii posset.agnoscere' Pofro in Hierusalem socia.lis_ sutia, mulium ad tempus videtuf e.rigi; sed ifi;exa-
per gratiam Spifitus sancii"lioguis, fidelesetiam ex-. mine districlijudicis quanisit damnabilis el confu-
teroriimoriinium qui adveherant vbcerii intelligereritt sione digna patebit.
a Al. in; 'edili."HIerpn.,-'atf:-j*!s]t_; '
rp<jiy-'<c/-^;Mi''!Hfhki-., sitas quadrigas:; al, sufcilds quacirigds.,
.-^iinMt j
quadtaginta octoginiuslddia. "Vern.fniri pervelusioi £ AL, mirubilis. "\\ .. -:.• \ -
Cod. ms. Majorismonasieri anje annps 80D seripio, 'h ki,,aritbulabit. .- '- .
legitur, id est, simutper circuitumsexaginlaqualuqr. \k\.,pollutione.
b Al., Liti, sed lege I.XIV. i k\.isignificat;&\.,signavi!. .
» AL, lalissima. " 1 Al., concupiscenlimcarnalis'.stcofdia, &\.,concu-
. ;
' <"k\..'circumii, . _..-.. viscenlimcarnalis.exordia. . .
c AL, ulroque. 1 Al., Ncmbrod, ",,,"'
-
125, UEXAEMERONLIB. III. m
- .CSifimanilaterfs qttos feceta>ttign_i;\\de{\cel illo .,A pensas dafet, ac mensuras templi faeiendi-ostcnde-
de qUodiclmriesi omnes*gdullerqnles_yelut clibanits rel'.: sed eimarmot Pqiium abiindanlissimeprmpdm-
corda eorum(Ose. yn, 4), et de jquo Isaias : Eccevos vit (lPar. xxix,2); quia niinirum Ecclesia .Christi
omriesapcendenles ignerit, accincli flammis.ambulqtg de.foriibusfide etaclifinefulgidis anlniabus colligi-
iri(umine iynis veslri ei.in flammis quas-succendislis tuf eleclqrumjMarriiorquippeiiisulae " Parrae-validaa
(Isa. L, 41). Ignis qfiippe" isie^amop^st.vitiorJimel virtotis et canilidi consfat esse cploris; sed hujus
cupido favoris humani; quo .iiirjfiruni igne in.venta materirje-slnuctores' Babyloniaecopiam, "sivecurain
semel dpgrrialafalsiiaiis slu!ti deceptprum magislri jjionhabenles, bitumine.:puteorum supslaieres con-
confirmare et iu latitum obdurare salagunt-, neullo ; glHliiiaiit : quiacahdorem innocenlire, rpbur fidei,
veritatisiic doctriiiae coelestisppssiht curtamihe su- eo.ncordianifraiefni.laiis, dispulaiionum afgumentis
perari.: sed niliilominus vincenie. militia veritatis, mtinire conanturi; ; :
ut Seriptura ail, cecidil, cecidii;Babylonmagna~(Apoc\. : Venile,inquif, faciamusnobiscivhatemetlutrem, cu-
ivm, 2),:adupliei nimirum casu, etinprieseiili deje- jus culmendscendaiud ctetum.Faciunt sibi civilatem
cfa per m.anifesiationem veritaliSj jet in futurodam- niali doctores , cum relicta civilaie ccelesii.,,; cu-
nanda per seni.enii.a~n.ultimae..severltatis,, JIujus*' jus.artilex,. et eonditpr Deus est, id est, sancta
modi civiiates quondani in jEgypto pleBsIsraelitica B . Ecclesia , ^ropria sibi .coiivenlicula colligunt.
de lutfi etlatere faciebal, quiaet ipsa necdum legis Fpciunt sibi cjyifatem.omnes reprobi _cum neglectp
audiiu erudita, vilils; alque erroribus sefviebai_: et. pfaesidioprseceplorum Def, seiisus acdesideria sui
eorum quoquefiguram.in suis operibusexpfirnebat, .cordis in agendis sive loquendis, ..quae s ipsoslibet
Cjutobscuris adhuc immundorrimspiriluum, qiiibus sequunlur. jEdificant civilatein BabyJoniam,--cum
dujis adhuc jEgypiiprum imperiismancipati, nullam opera confusipne digna faciunt : Faciunl -et-turrem
adquifendsepalria; cteleStis fidern spemve habere di- ,cujus culmen .aspehdaf in cceluin, cunitetiam-in sui
dicerunt.; ideoque mundi bujus=spluniinlecebris, ad- Coriditoris iiijuriam impias exeruni.-liiigiias, ctim
haefere ac subdi npvurunt. Bilumen vero,quo.siru- juxta^Psalmislae-vocem^ ihiquitatemin h Excelsuiri
clores.,Uabylpiiiar_.utebanlur.pro csemento , quodde loquuntur,. cfim ppnunt-in-cpeluriios suum ;; .quod
terra yeLputeis assum.ebatur,antentipnem iiimirum gentiles faciunt, multos-deoscolerido.iiaereiici.fidem;
lerrehasetjnfimss vpluptatis psiendit,.qfia homines unius Dei "errpribus /polluendo, Judaei Filiuiri. Dei
'
hujus .saeculi.euncta sua operah muniunt.., utpote Chrislum negatido, falsi ealholici fidera-malisoperi-
qui nulla sup.ernorum.bonoruni,«pe sive cognitione ' bus sive scbismalibus rectaiii profanando : qu.ibtis
se ad appetenda eaquse in cfielissiiiij,gaudia-suspen- omnibus conVenit illud Psalmisfre, ad^poriiinum :
dant, etproplereaqrhne quod agunt leniporarisoble- 'C Superbia eorum qui.leoderuniascendil semper-(Psal,
ctaiionis sive fayoris gratiageruht^ cui contra bene LXXII„23),ad^te, idest, in memoriam tui.justi exa-
1
lemplum Domini caementarii.fecjsse legurilur-: cse- miiiis. Ascendenle autem superbia pravorum qua.sl-
meuium ^juippe de lapidibus iricensis atque iri Cine-, r culmine turris nefandread coeium,aequumest.ut Cori-
rem versis conficitur, quibus ex igneagitur, ut quj.• ditpr coeli descendehs destruat unanima ctepia, ma;-
"
prius singuli viritim firrniac fprlesexsliterant, post- lignorum, et hoc eis pfiiHum beneDcii cpnferat, ne
moduni cum additarnentocandorisemollili, et sibi-ad.. valentes implere mahuseorum quod coeperant, gra-
inviceminfusa aqua meliuscpiinecti sunt, et positos vius iri afJternunidamneiitur;. deindeut eiiaminter-
inmurolapidespossintalios conhectere.ipsi qupque se scissa noxja conspifatione dissidehies_minus -bp-
non mullo post recipientes melius firmitaiem, quam nis noceant. Hoe autem semel fecit per se •ipstim"
parumper amisisse videbanlur.^ui ergo in caeirienlo, descendens de coeloDominus': Iioc quotidie.per prse-:
nisi hi debent accipi, qui sedulo tribuiationum teni- - dicatores stios in Ecclesiafacit:' confundii enini lin-
poralium fornace decocli, prius in seipsis pmuem vi- guas superbienlium Judaeoruni, qui contra gratiam
tiorfim ob.seuritalemvirtutum candore rnulafunt, di- Evahgelii, quam prsedicabat, unanitnqomnes. coii-;
cenlesSuOCrealori : Lavabisme el super nivem deal- ; sen.stiet quasj pnines unoJabio rebellant; eosque
babor(Psdl.t,,S)); de.i_n.de eiiam proximps a suis ex- B-ab imp.i.iscorialibus fetafdans,-lotuni dispefsitin or-;
hortationibus siye exemplis candificare aique-e co-^. bem. Praecipitat:et.-diyidit per doetores catholicos
pula.diiectiOnisaiterutruni neclere student ? de.qui- linguas hserelicorum, et eos ab invicem dissocians,
bos recie dicatur: Beali pacifici,quonidmfilii Dei vo-. ne conlra Eeclesiam suani portas jnfef i erigere-pos-
cabunlut (Malth.^v;,;9): qui quomagis tribulaiionum siril,.probibet. Ndlaest enim hseresis, quae rion ab
flammahumiliati niPllescuiit, eo fortlores ad cpnfir- aiiis haerelicis impugnetur ; nulla pbilosophiae srie-
manda et conti.nenda.in iribulaiionibus proximorum cularis secla ; qua; ab.aliis aequestuUaephilosophiac
corda exislant. Quoii etiam lemplum, de lapide albp,, seciis mendaciiredargualur; sicque fit utduni intep.
cpnsiruiiur; dicenle David ad .Saipnipiiemcum ei iiu— • se^allerutrurii;porifpsas hahent.linguas reprobi^ -ita
a AL, dupticium. f AL, Parii. >. .'.;
h k\.,tnuhiehfui. *
E A'.j ipsis. ; . . --,'.'.
c'k\:, viri lam firmu _ '- : '
<"AL, suos. ^'kV.,'exceko.~
'
AL,-confuitdit.
,,eAl.,tn copuia.
151- ^BED^ YENERABILIS' OPERUXIPARS II.—EXEGETICA GENUINA. 132
-" i . .;
ut nemo vocerri proxim.i sui idepi- sapjehdo oogno- A loci sigiiiflcavit,':cumdiceret Noe quingeiiLosliabea-
spati elsibi jiomch .Babyioniiei id, esf«;conl'usionis tem; annos geiifiisse (iliPs tresj "Sem,; Gbam_,: et
1
Coiigruere:pfobent, et visionein pacis in qua Eccle- Japliet;; ciim hulli sit dubium quod uno epdemque
sla glorialur, iiiiiifislasdant.Consiat eriim quia.quan- anrio uhus yir de Uria ^eonjuge tres DlioSgeiierara
10heqiiam dfietpressiveoperarii mali ab inyicem dis- npnpossit: quod ideo -forte sacra scriptor hisiorire
sideriteanimo secefnnntur, tapto •magis Ecclesias diligentius hocjoco cufavit explicare, dicendq Sein
" >-> bienhifi post diluvium cehium.fuisseannorum, quia
eolligendaespaiiumUribuuPt.
,'-:."Hte generuiiqnes Sem,; S:em centum erat anriorum se-meminit aiiiium.natiyitatis ejus.quaSinegligeritius
;'riudridogeifuiiArfuxatbienriioposl rfi/Mf iwjs.':Dfestriicia; adrifitasse>> ',"; '-<,""'"';'::;'::-''>;;".;: ' >>»<_ <
fa'bfica Babylonia1, Jestinat Scriplfira,;;enur«efatis "¥ixiique Serh posicjuumgenutl Aifgxatguihgehlos
geherationibus-secundse mundi retatis (pfima ehim anitos,el genuil filios et filiqs, Nusquam iiftota hac
fisque ad Noe ac diliiviiim cucurrerat) perveriire ad serie generationum add'itur,"sicut-ineaquae diluvium
Abraliam 'patriarchahi- teriise aeiaiis, imo brimium prseeessit setaie,jeL.moriuus esl; quia hemo erat in.
geniium ; per eujus lidem ct obedieniiam no\a tola hac complexione nascentium, de quo a creteris
ileniio civiiatis sancise fundamenia jacerenlur, ct in excepio dici posset, sicui ibi de Enoch anibulavitqtte
ciijus seminc dispersio genlium ad unain confessio- B cum Deo, el' non apparuit, quia lulil eum Deus (Gen.
nem ac fidem divini cultus rediret. Quod vcro v, 25).
iuimerus cenlenarius, qui de sinistra transferlur in - Porro Arfaxat vixil triginta quinque annos et genttil
deueram, magiiam perleciionem sive bonaeactionis Sale. Iu hoe loco Seplnagirit.ilnlerpreles unam gene-
scu spei aut \ilae ccelostissolet insinuare; apte Sem raiionem plus quam Hebraica veritas posuere, di-
filius benediciionis cenicsimo vilaeanno genuil filium, centes quod Arfaxat cum esset annorum centum
rujus siirps ab Ileber alque ad Abraham perveuirel; iriginta quinque genuit Cainan-: qui eiiin ccnttim (ri-
qui et ipse Abraham ejusdem graiia sacramenli cen- giiKa annorum fuerit, genueril ipse Sale : quorum
tesimo-suaeseiatis aiino.geiiuit Isaac filium promis- iranslaiionem cvangelisia Lucas boc in loco videiur
sionis, in eujus exemplum nos filii promissionis esse seculus. Yerum clironographi Grsecorum liac
facti, quasi ad dexteram judicis nosiri interim per comperla dislaniia, generationuni quidetn seriem ad
spem positi, per bona opera benedictionem viisc . anctoritateni Hebraicam, ablato Cainan, emenda-
ccelestis exspeclamus : nam duo filii, quos ante cen- ruiit :nec tamen iiumerum annorum in generaiio-
tcsiniuni annun) Sem genuit, jElam cl Assur, ul 1 nibns, quas cum Hebracis Codicibus babuereconi-
supra lectum esi, exira semeu n sanclum positi, et miines, ad eorum auctoritaiem emendare curarunt:
"
quasi in laeva adbuc manu retenli, terrenae adhuc sed propriam secuii auctoriialem, dedcrunt huic
polius civilatis, id esi, muiidi hujus, ex se cives crea- a;l:iti quai a diluvio tciidii ad Abfahani aimoriim
vcruni. Unus qtiippe jEIamiiariim id esi, Persarum, summam; minorem quidein LXX Translatorum
allcr priigenilor Assyriorum exsliltt. Sed magna editionc annis cenlum (riginla, sed Hebraiea veri-
nobis secundum litteram quaeslio nascilurquomodo lale annis sexcenlis-et quinquaginia majoiem.
Sem biennio post diluvium centum esse annorum Sale quoque vixit iiiginla annis, el genttil Heber.
dicatur, cum supra quingenlesimo anno Noe natus Scpiuaginia interpreies habeni cenlum triginla.
asseritur, el sexcontesimo ejusdem Noe anno dilu- Vixil autem Hebcr ttiginta qualuor annis, et
vium venissc legitur. Si enim quingentesimo anno genuit Faleg. Septuaginta inlerpreles habent cenluiii
stii palris nalus esl, uiique eo sexcenlos annps triginia quatuor.
ii.ibenie quando diluvium venit, ipse centeiiarius Vixit vero Faleg triginla annis et genuit Reu. Sep-
fuii, ideoque biennio posl cliluviumduos et cenluin luaginta iii^prpieics habent centum trigenta.
babebal annos relatis. Ut ergo numeriis lemporum Vixil aulem Jiett triginla-duobus unnis, el genuil
sibiinetipsi non repugnei, intelligendum esl aui Noe Sarug. Septuaginla interpreies habenl [centuin tri-
duo plus qu.irn quingenios babuisse annos quando TJginia duos.
nntus esl Sem, aui duo minus ad sexcentos quando Vixit vero Sarug trjginlu unnis, ct genuil Nachor.
\euit diluvium, aut Sem liabuisse centum et duos Sepiuaginta imerprcies habent cenlum trigiula. ~
quando natiis est Arfaxat. Solet enim sic loqni Vixil autem Nachor xxvim annis, el genuit Thare.
Scriptura iionuunqnam, ut elsi modicum supersil Sepdiaginla iuterpretes habent LXXVJIH.
vel desit, plenarium tamen ct perfeclum in computa Vixilque Thure sepluaginla annis, el genuit Abram
numerum sonet. Videiur b aulem verisimillimnm, et Nackor et Aran. Sepluaginta inierpreles in Iiac
ut mea fert suspicio, quia cum natus essel Sem, sola generatione nihil a verilate diffeiunt Hehraica.
duos super quingcnlos annos babuerit Noe : neque Et buc usque secunda mundi reias perlingil, habens
euiin falsum dixit Scriptura, quod quingenlos annos juxia Hebraicam verilatem annos cxcn, juxla Sep-
habuerit, eliamsi quingentos et duos babuit : quia tuaginta interpreies mille septuaginia duos, juxia
nimirum niinor numcrus intra mnjorem continelur. vero staluta cbronographorum DCOCCXLH. Ila aulem
Nam et ipsa Scriptura multum, libere sc locuiariieo dicitur Thare eum annis sepluaginia vixisset genuisse
" AL, sancli. :°Ai., ad verishniUimum.-".
"
J55 -.-.'.'. IIEXAEMERONLIB. III, 134
Abram el Nachor et Aran, sicut ante,d'luvium Noe AiClialdirorum; el Iifijus gralia dissensiohis Abraltam
tres filios, cuni esset aiinqrum quingentprum, ge- qfiamvisignemevaserit, apud Gbaldaeosiamenbabi-"
nuisse narratur;. cinn unusvir de una conjuge uno tafe iiequiverit;,sed cum sua cognatioiie sii a"p'a-
anno tres filifis a generasse non posset; •Intelligitur rente aliam translatus in lerram : quibus concordaiii
enim, quia sepluagiuta-annorum, curn esset, genuil yer-baAcbior ducis omniuni MOabiiarumet Ariinio-
Abfam, qui nunc Abraham, ae deinde fralres ejus uilarum, quiquasi vif inclytus, ejuse in vicina et
temporesequente; sed miuus curayitScripiura naii- cognala sibi geiile ,• imo de qua ipse orius est,
vitalis,,e"ofu"ni lempus exprimere, cum sqla adnoiaiio faeia fuerantignorare non potuit': ait enim loqueiis
lemporis quo natus es.t > Abfaliam.ad-- significan- de populo Israel ad Holoferhem principem militise'
lianraelatisillius d expfimeretet.sufficere posset. , Assyriorum : Poputus hle ex prdgenieGliaidmorum
. Ilmiunlgeneralionesfhare.. Tltaregenuii Abmmet esl : hic primum liabitavitin Mesopotamia,quoniam
Nachor et Afan, Una.-Thare dpmus erat, de" quo lioluerunl sequi Deos pairum suorum cfui erani iri .
naius est ? Abraham, in.qua.unius veri Dei cultus; letra Chaldmomm.Deserentesl itaque cerimoniaspa-
et, quaiitum credibile es.t, inqua jamsola- etiam trum suoritm, qum• ih multiiudine deorum eranl,
Hebraealingua reinansera!, ctini et ipsesicut jam unum Deum cmlicgluerunl, qui ct ptmcepii eisul
rnanifesiiorDeij>opu.lusin ^Egypio, ila in;Mesopo--" exitent inde, ei habilarent in Ilqfam "(Judiihv, 6).
tariiiaservire diis alienis, Jesu Nave.narrahle', refer- Duxerunl auleriiAbfamei Nachoruxores. Nomen
1
lur; cseierisex progenie illius Heber in Iinguaspau- uxoris AbramSamiyei riomemtxofisNuchbr MelCliay
latinr aiias «i_in naiiones aliasdefluentibus pfoinde filia Aran patris Melclimetpdlris Jcsclim. Dicuritma-
sicutper aquarum diluvium una _domusNoe reman- jores nostri Jescharnhanc ipsarn esse J Saram uxo-
serat ad reparandumgenus liumaniim,sic in diluvio rem Abraliae, quia videlicet iidem fratres germmit
multarum superstiiionumpef universum munduih'• Abrahani et Nachor duas sorores jilias Aran iixores
una remanserat dpmus Thafe, inmiacuslodila-est 'iiabuerint. Quod siita est, non potest' Afan paler
planlat.iOCivitalisDei. Dehique sicutilliC enumeratis ; earumdem idemintelligi qui fuit fraierjunior Abra-,
supra generationibus usque ad Npe -simuictim anno- hse et Nachor, sed alter ejusdem nominis k liorrio.
rum numeris,;et,exposita.diiuyii causa;; priusquam Gonstatenim quia Abfabam decem soluui anhis Sa-
Deus inciperet de arca fabricanda-loqui adNoe, di- . rani.conjugeih suam prsecessit, dieenie ipso cofam
citur' hm qenerationes Noe : ila, et: hic ehunieratis Doiniuo: Pulasne ceriienario nascelurfiiius , el. Sara
geperationibusa Sem filioNoe usque ad f Abraham, \nonagenariapqriel filium (Genes.xvn, 37)? Etquo-
deinde'insignis..articulfissimililerppnilur, ut dicalur,.? modo frfiierejus junior poluit haberefiiiam, qiiaeillo
hmgenerationesThgre.TlidregenititAbram et Nachor> deceni annis minor esset, se auleiri ipso sepieni aiit
"
et Arqn. Si fjuidem ihi secundae mundi reiatis, liici non amplius quam octo?
tertiae patriarcba nascebatur.; , -- Erat aulem Sarai slerilis, nec habebatliberos.Divi-
Porro Arg.itgenuitLoili, morluusqueest Aran anie- >, nseprovidentirjeconsijio geslumest, ut sierilis esset
Thare palrem suum in lerra iialivitatis -suee, in Vt• in a.dolesceiitia, quatenus in senectuie -filiuni pro-
Chaldmorum.Quod dicil anle Thare et prsesenliam t missionis-generans, EcclesiresanPtretypum insinua-
poiesl et tempus designare; tempus-videlicet, quia{....ret, cui dicituf Lmlate stetilis qumnon patis (Gal. iv,
anle morerelur quam paler suus; pfaes.en.liamverfi,, 27), el cseiera. Decebat eriim.iitquruiii figfiramuiii-
quia.el coram illo, id est.prsesehleillo, vjla excede-. caelideiac spei noslrae urium erat filium de promis-
ret. Deuiquequidam Codiceshabeht quia mortuusvstl sione paritufa, non hunc.inClraldaea, n.oii ih Jleso-
anle conspeclumJhure palris iiii, Quod vero diciluff potamia, sed in teira promissionisgenerafei1.;
in Ur Chaldmorum,iiomen videtuf esse locij-ih quoj Tutiiilaque TltateAbramfdiumsuum elLolli filium
sepullus esl^ cujus hddie, sieutJPsephus referiB,y Aran, filium filii sui, et Sarai nuruni suain uxqrem
tumultus osienditur : ex quo videtur jmagnsealicujus s Abranifitiisui; el eduxit eos _de Or Chuliimofum,
excellentiaeyel dignilatis idem.Aran exslitisse. Quiaijyuiirent in lerram Clianauri.Velus trahslaiip habei,
vero apudHebraeos,Urdicitur-Ignis, h-narrant qucdi quia eduxiieos deregwne\Chaldmorum,'quod nullam
ighiChaldaeorUm consumplussit: quia videlicetDeum n onihirioqureslionenihabet, Quodyerojuxia Hebrai-
verum cum AbfahamJriajore suo.fraire cpgnosCens, v cam veritatenidicitur, quia eduxil eos de Vr,\\d es.t
ignem quem illi adorabanl, ^adofare ipse resplierii;•;".. deigiie vel inceridio Clialdgeofum,polest ita recte
ideoque ainbubus iii.ignen) missis a Ghaldseis, ipse e iiitelligi, quod ^ eduxerit eos de iila regione ubi ignis
flammisassumptus; Ahrabam vero sublim.iorisfidei ;i colebalur, pro eo ut dicerelur, eduxit eqs de idolo-
meriio si.t liberaius a ppmino : unde in sequentius is latria Chaldseorum.QuodverP:dicithr ut ifent in ler-
ad euni loquitur : Ego Dominus,qui eduxiie de ignt\e ram Chdnauh,staiimque*subjfingitur veheruntqueus-
a AI., generare. , .•/'-' iri Qiisesiioiiibussuper Geries.
11AL, Abtam. . h Antiq, Jud., lib. i, cap. 7.
c Al,, significationem. 1 Al., deest itaque. '
d Al.| expressasufftcere. - ':-'*'
i
_ k!Al., Sata. : -
e k\., Abram. • - deesi Itomo.
1 k\.,\Abrain. 1 k\.,
AL, deduxeril. ',-".. - -
e Hanc narraiionem pro fabulaliabet Hieroiiymus S - - . ':''.""
i3-s BED.E YENERABILISOPERWI PARS II. — EXEGETIGA GENUINA. JSG
jue Ilarun, rl habitaveruntibi, el factisunt dies Thare A oriturre, Ismaelilarum videlicct, Idumseorum,ct eo-
ducentotum quinqueannorum, et mortuusest in Ilaran, rumqui dc Chelturasecundaejusposi Sarram rt cou-
propositum meniis Thareoslendii, qnia cogitabat jiigeerant iiasciitiri popuIoruin,'dicit in sequenlibus
quidem cum a Clialdaeisprofugcrel, ircin lerfnm ad cuni : Faciamque te cresceie vehemenlissime,et
Cbanaai) : sed cum Ilaran perveniens, opporiunam ponam in gcntibus, alque iu te benedicenlur univcism
in ea sibi suisque ac lutam a Chald.corum insecu- cognationeslerrm. Hrec esi major superiore ac Ionge
lione sedem repcrii, ulierius terram Chanaan ad prsestanlior promissio benedictiouis. Illa enim ier-
peregrinandum invisere supcrsedit, scd in clviiate rena, hrec coeleslisesl: quia nimirum illa propaga-
ad quam pervcneral ad rnorlem usque " perlransiil: - lionem carnalis Israel, isla spiritalis significat : illa
iia ut nc filio quidem Abiaham ac nepole Lolh inde populi ejus qui de eo secundum carnem natus est;
ad praccepium Domitii exeunlibus,- ipse ex ea pedem ba;c. ejus qui de uni\ersis cognaiionibus terrse in
movere curaret. Nam quod diciiur ibidem, cum ha- Christo sahalur, in quibus sunt el illi quicunqueJ3x
bueril ducentos el quinque annos, es«e defunclus, eo secundiim carnem nati, eliam pietalem fidei ejus
longo post abscessionem eorum lenipore factum imitari \oluerunt : quibus onmibus dicit aposlolus
esseconsiat. Si quidcm Abrabam, qui septuagenaiio Patilits :.Si aulem vos Chrisli, ergo Abraltmsemen es-
paire uatusesl, scpluaginla quinque crat annorum, " lis (Gal. iii, 19). Quod ergo ait : alqite in te benedi-
rum exirel de Ilaran, qui sunl aniii cenium b quadra- centur univcrsmcognationes terrm, lale est ac si dice-
ginta quinque. Ilac ergo irtatc patris exivit de Ilaran, rei, el in semine tuo benedicenlur familiae terraa:
sexaginla vidclicei ante obitum illius annis. Sed ut enim Aposloli verbis loquar, in Iumbis Abrahae
Scriplura morlem Tliare anic abscessjjm Abrahae er.il Maria jam tunc, de qua naseiiurus erai Chrisius,
praeocrupando adventni ip«iusei habiiaiinniin Ilaran quando IIJSCdiccbaniur ad eum.' Et mira snpernae
conjunxif.ui deincepsex quorccpissetliberumnarran- c dispensatioseveritatis ac pieiatis. Convenieniesenim
dide Abrahamel Loth spa'ium haberei. Ilarcin autem ad opus superbum homincs, plurimi dividi ab invi-
(ivilas esl Mesopolamisetrans Edissam , quse usque cem per diversas linguas et cognaiiones meruerunt :
bodie ° Cbarra dicitur, apud Romanos Crassi con- relinqueus vero provinciam illam unus, .ei sponle ad
sulis inlerilu, apud nos pairiareharum liabitatione impcrium Dominiexsulans, omiies in se gentes, qure
insiguis : quse eiiam in libro sancli Pairis Tobire iu yaiiis eranl provinciis ac linguis divisa», conimuni
hospilio Raphaelis archangeli nobililala refertur. benedicti me recolligendas audivii. Notanduni sane
Dixit aulem Dominusad Abram: Egredere de terta quod licel a naii\itaie Abrahse lerlia re:as mundi
tua, el de cognalione lua, et cle ciotno patris lui in compuliiri soleal, hoc tamen oraeulo Dominiad
terram quam monslravcro libi, faciatnquele in gentem " Abrabam specialiter sccundum ipsam sufficienliam
tnugnum,el benedicumtibi. et mugnificabo notnen tu- rerum, tertire retatis sunt f con.^eerata primordia :
{<}?.eiifjjtie benedicius.Qub distincte loquens Domi- siquidem tunc semen saucium a naiionibus secreium,
iius, terram, cognationem ei domiim pairis dicit, et nascittiFus cx eo Salvalor oinnium gentium praa-
terra Abrahreesl inlelligeiida in regione Chaldocorum, diclus est : usquc ad boc enini tcmpus fideles
unde jam recesseral: cogualio ejus, frater Nachor cljusli omnes illa vilae s moralis scientia ulebantur,
cum familia sua, quam jam reliqueral: Domus pa- ''quani vcl nalura ducenoverant, velparentum doc-
iris, in qua lunc manebai in Haran. Quomodo ergo trina originaliler iraxcrunt: nunc anlemcognitionem
lunccum domopairisde lerra quoque et cognatione, per opcram etiam veniuri incarne Salvaloris, in quo
de qua jam egressus csse \idebaiur, nuncexire jube- esset benediclio et salus omnibus sanciis vcnlura,
tnr? Nisi forle inlelligcndum quod eo proposilo, 111 et his \idclicet qui incarriationem ejus prius n:<scen-
"
supra jam diximus, de terra el de cogiiatione sua / do prrccederent, et nobis qui posterius naii per
cum parente exierat, ut ad hanc, rccouciliatis Chal- nomeri ejusdem Domini Jesu, ut Peirus ait, ciedimus
dseis, revosequenie redircl: cui nunc a Domino prse- salvari quemadmodum et illi.
cipilur ui a rcpetcnda Chaldxa proposituni mentis r» Egressus est tlaque Abramsicul prmccperutei Domi-
avertat, nec non et ab inhabiiatione Mesopotamirc nus, et ivit cum eo Lollt. Sepluaginla quinqueannorum
meiileni simul et corpus auferal, relictaquc lcrra in etat Abramcum egredcreiur de Horan. Claret ex hoc
qua civiias supeibiae facta, ac Dominojudicante con- numero aruiotum Abrabae, qoia vivente adhucpatie,
lusa est, venirel in lerram, in qua giaiiam supernse ui supra cxpositum esl, de Ilaran exieral. Numerus
benediclionis acciperet, novamqueexse ac meliorem aulem ille sepluaginta et quinque annorum mysticiis
progeniem fidei et obedieiKiaesusemeritoproercarcl. esse non esl dubitandum, dum in eo etipse promis-
Quod enim ait, faciamque le in genlem magnam, at( sionern divinaebenediclionis accepit,-ctlsaac Jiliuui
populum Israel proprie perlinet. Nam dc aliarnm ejusdem benediciionis hoGredem leliquit moriens :
generatione nationum qurjcde illo similiter eranl de quo ut breviler dicamus, septuaginia quia sepiies
0 AL, perlransh- nienler.
JJAI., LXXV. *
AL, constitula.
CA1., Carran.. ' ;-
' • S Al,, mprlalis. " --_ ... "
d-AL, conjugem. •.---\ '' Al., quia. ,''. -.:' --.
.e Al., dispensatierie seveiitalis ac pietqtis\cohve- -' '--> " - '
^kl.^prmcesserunti
is-j "'."' HfcXAEMERONLIB. IIL^ . ~ ,-.•'._. . . : -Mi
'
Jeiii' sunt, perfectionem bohse. designant actionis, \. anhnas quas fecetanlin Haran; el egressisunt«( ir«ie
cuni iiiatidaia-aeeaiogi perjgfaliajii Spirjius saricti, inierrdm Gltanaait.-Qhoi dixil aniinasqiiasfecetiini
fit diceret filifis quos geiVueratit.
qtjaeseptiformis; a propheia describilur, implemus : jifoeo pPsiium est,
enim in Scripturis boriiO aliquaiido;aiiimie
quibus qiiinquesupefadjiciiinlur,;utiri cunciis riostfi Solet;
"cPrpofis-sensibuseadem divin^ prajce'|jia ,; juvante soTitis,aliquiindo eaTilisriPmine solitisind.icari. Ahi-
Spiritus graila; faciamus: Septuaginiaetqfiihqiie ari- riiae, sicfit;diclum -esl": ahhna tjtimpeccuverilJpsq
riorjinvefat.Abram quando ad 'prrjeceplum siye; ad inofieluf(Ezecli, xviu.^2'0_).; -carnis, iitin .Psalmp V
promissa Dfimiriiexieris de Ilafan, .terram reproniis- qijeoinniscaiovetiiel (PsiiL txiv, 5);cuninequecafo
.sioriis intravit; ul Psieiiderelur quiaei ipse per afixi-. sineanima ad Deuiri veiiife, neque sine cafrie possit .
liuiii Spifilusi analheriiatizalis.efrofibiislBabylonia! aiiima peccare, s^edpfoplef uham parlem tPtiis homo
"
conversaiioriis^ Deipraecepia 'Sefyartt; ei lioc in -Sighetur. Neq'ue'ex.'liiaCseiitenlia "quidqUam,haberil
oriini quid yel vivendo "yelaudieiidq vel guslando : auxilii qui sicut carlieni ex cafne, ita ex' aiiima
yel. tangendo gercbat, rie quidpfOfsus in suo corpofp animam aesiimarit prpCreari :-c'um vpcabulo animse',
esset,' quiid.rion obedientiae pfrcceplo.rum coalestium u| dixiinus, lolus lionip designeiur.Animas aulem
"dorio'Spifilus;ipsiusillustratus;et^dj'utus inipefide- fecisse, id est, aiiiirias pfOcreasse; in .Iiaraii .iipii
fet, el otoriibusquoqu.e:eisdeniTrpniissioiiis"Siaeredi-:, " Abfahiim el.Loih,;'sefi familirc eorurri et verhacuii
bliis slriiiii ordine vitani ducendairi esse sigriafet." inielligendi sjiut: haiivipsos pairiarcbas adhuc abs- .
PJariiet hoc;qufid illej lissusexiit <Jeler.ra el cfigria'-. >qfie liberis pefhialisissesequentia sricra; bisioriro
-tidne et d-e-doirio pairis siii, univeisis proniissionis • tesianluf."." ,, .' . N>-•,.>"• ''" ',:_ ; <\ <\'\\.,
ipsius filiis, In quibus et rios 'sumus, corisfaiimiiari- . Cuihgue&vchisseritht eam, petiruiisMl Apramicr^ .
'dfini."Egfedimur quippe de lerra nosira, cUmcariiis rani usquead IdcutnSychein,usque ud coiivaileiriillu-
voiuptates abdicamus- de cognatiorie 'hoslia , cum slreni.Chunanmusqutcmluncerdttn lerla: gppnruitqv.t
viliis.omnibus cum quibusnaii sumus, in quantuiii : Doihinus Abram; ei-dixii.ei,: Semihituo dabo, lertaiii
Jiorriiriibuspossibileesl, nos exueresiudeirius; "ile liahc :-qui wdificqvilibiciilare Z'oi?i')io7;Supra.'egiuir
/dqmoipatris ''ntst.fi, ciim ipsunf; mundiiin reiiriquefe q"nia'coiiioibranicm;adIiuc;iniJaran.Abram Doiilinua
'
curnpiihcipe stio diabolo viioeeoslesfis amofe corf- allocutus esl, eurrique ih.u'lti|ilici beiiediclioiie-pro-
teri.dimus.'Oirinesenim propief reaium .prsevaricalio- niissa, exinde abire,-ei iii.terrarn quam:i[ise nioiistfa-
:iiis prinire filii diaboli ? nasciiniir ,iii~mundo; sed " ret, yeiiire .praccepit: quod ubi feyt, etdiyiriis. li-.
"pergraiiam regerieraiionis qui*jueadscmen Abrahrje benler obedivit prseceplis,- mox maj.-fe Dei gratia
periineinus, fijii:Deiefliciinur, diceiile liobis, id estj „' dignus eflicitur ; ila.ut liyii' sohipi allocutioiie;CJUK,.'
Ecclesiaesuse- Patre iiostro qui est in coslis: Aitdi, sicut priiis, sed ei vsirjue.7ru.i;'rnefer'elti;"-. {iui^.tuin
:filia,~eivide,etihctinuajircmiufimyel oblivisccrepbpti- .- eadern yisiope atqiieaiiqcutiPne divina. cpgiifivissci .
\lum luumet dpimim palris tui (Psa.t.XLUY,-.11) ""':uride haricesse ierram/quam sibl possidftndarii proniise-
bene Ilarahj^de qua egfessiis esrAbfabairi^lfa inter- , rai; cohfesiini.eam quasi vir Defidevoliis posit.o-al-
pretatur;;Cbanaan, pd cujusfeifam invitaiur, Muia- faii el atiilulare, atque^^"ad oiTereiidas,ei yjcliinas
iussiveNegoiiaior dicitori Noriergo solus Abraliani, cnnseerare curavii. Vefum quia sacra hisioria mysfe-
cum fralre Loth egressus est dVlfafan, iit vehifefu' fiis typicis est pleiia,:iiptaiidiiinquod cadehiDomini
'lerram Cliiuiaan,'sed el/Oiriiies elecii qui nati.suiit appariiio.atque altaris ereeilo iiiloco''Sycliemiet in.
lavacfp' rogehefaiioiiis, exeuut priifecio de Ilaran "cohvuilieillustri facia-esse""jiieitiofa.iuf,qiiaecpii.val.9Is
vehiuhiquciriierram Clianaan; sed ei orhnes electi .illiistris iiguraie, iiisi humiliias'intelligendaest?quam
cunf iram >primi reaius iu viisestiaestatfi , aiidicafa JV-oeal.I.a Dpniino alabofibfiS el onerilms sseciilibujiis-
corisuetudiiie vitiofum,:viriuiibus operarri*' daiif, pfimaiiiinler virtutes liaberedebeiiius, dicenie ipsu : '
et felicissimocpriimerciptemporalibus insistunt labo- ...liisciie a mequiu mitissum et.humilis corde,el inve-
. riBhs, fit ffitcrna pfaimiacohsequanthr; tefrerias di- . jtietis requiem animabUsveslris : jiigum enhn ttieuni
' vitias
spernuht, ,'ut .possint accipere ccelestes; liu- nsriave esl,"el OnusMeumle'rec'sl.(lilailli.-x\, 29). Cujus
inani gaudia regui cohtemriuni,' ,ut iii regrio Dei onefis <"portaliorii;"congriiitriiyslice Ificus Syeherii,"
pariem liabereiriereariiur.IIajcestenim lefra quaiii quiaiii.ccum yalleillustri.pariternpminaiUr;: Sychem
se-boroinfis seqiiacibtis sulsirionsffaifirtiin esse pro- qiiippe Laiihe ifi liumerps triihsferiur, qui.ahim|ruui
• misit:
quia npn liumanaeingenio sapienlire, qfia slt curri humililaie hientisTjpnoruni ,nos opefumopnriet '
aciiphurii bonarum yiairicedeiidum, potesi;invesii- oriera gesianda siiscipefq r quod cum jtgere soiliciie
gari, sed illifis est iri "oriniibusducatus expeieiidiis, curamus, -mox .doiiiijiicaevisiialiohis et.consfilationis
ciii dicit- Psalmisla]' : Teiiuistv manitm * dexleram ., acripere graiiam rherebimufj-ul paulaiihi ad >sU_blj-
n:eani,:eiiri-v6luiitaielua deduxisli me," ei cum ytoria miores yiriuium gradus valeamus iiscenderei.:Un<Ie
itssttmpsisiime:(Psal:.u,1S):' ,>. recte de f jirJoeessibiis.itinerum Abrahsequse borip-
Tulil iiaque^SafaiiixwemfudniffcLpihfiiiumfr-a- ruin operurn pfpfeciusdesigiiant, adjpngitur.:,.
pis sui; Universamquesttbsiahtiam - Et inde ifahsgtcdiehs qd ntonlcm qui eral conitj
qriain pQSsederdnlel
3 AL, riascunturin muhduin, ' "'
"'.-' Ak\.,venisset, ! -' ".."..- ,
dentr ".'"'.' N'-"''-••' ' >
^-.A.I.J ] .-'--'Ali, porlioni. .'-".-.,'
c
; AL, dexlefamem. -'-, -r'<'' - -vk\.,process\onibus, .
' - .'.:;>;>.""-., "
"PATROL, XCi, .•".-"' ''-: <-"'.< ''•''"'".'' 5 -'"V ': :/
J31 DED^E YENEIIABILIS 0PEI*U5I PARS Ji. - EJLEGETICAGLNUINA, 140
o>ienfem Bdliel, lelendit ibi tubernaculum f-utim, ab A lur, ul insinueiur mystice quia promissa nobis olim
occidcntehabens Belliel ct aboiienleAi. /Ediftcavit patria coelestispost affiiciionem exsilii prsesentis s<t
qtioqtieallare ibi Domiaoel invocavtlnomen ejus. Post reddenda per Jesiim Clirislum Domirium nostiuiii.
eoinallem quippe ad moniana conscendii, quia per Sed et in cadcm teria Chanaan filii promissionis
liumiliialem jiropriredespectionisad sublimiiatein de- nuiiquam a laborando si\e conira hostes certando
bemns Deo devotse aclionis ascendeie. Et ibi quoque, cessabant, ut intelligerent, sicut praefati sumus,
>icut et in con-alle, redificavitaltare Domino,ac_no- aliam sibi magis patiiaiii post liancesse quaerendam,
inen cjus invoravit, quia et ut humiliemur in con- in qua ver.icitcr bencdictione ccelesti et requ e fruets-
speclu Doinini, el tit sublimia virluliim opera f icia- lur rcierna : cui niuiirum dispensalioni divinaeprovi-
tnus, uiruiiique divinre dignationis esl domim : jiro denlije congruit eti.un hoc quod peregrinans in
tilroque illi graliarum laudes debemus offerre. Et j!*gypto Abraham pcriclitaius esi propter uxoiem ;
quia semper in virtulibus esse debet ad altior.i pro- sed periclitanti ne laederetur di\ina protectione sub-
gressn«, afjte subditur : \entum esi, ul vidjlicel patescercl quia non solum
Petrexttque Abrum vadens, ct uttra ptogrediens ad teeneralia mundi mala, ut csi fames, nioibi, caplivi-
meiidietn. Meridiana quippe plaga, unde sol arden- tas, justi cum reprobis in bac vita subiluri, veruui
tior munduin illustrare consucvit, fervorem dileclio- " etiain specialcs ab ipsis reprobis cssenl ir.lnfallo ;es
nis mystice demoustral, " qua corda eleclornm, ne iu passuri, pro quibus laniuin omnibus ea ,qusereprobi
reruni infimarum appeiiiu ac desideriis lorpeant, Sole iion noiunt pr.T-miain fuiuio perciperont. Seq itur.
b
justitia? desuper, videlicei Christo, illucenle, sem- Cumqueprope essel ul ingrederelur AHcjyptum,dixil
pcr acccndunliir. Iia-jue Abraham videre ac nosse Sarai uxori sum : Nuvi quod pulchrasis muliei, el qnod
desiderans terram qiiam accepturus erat in posses- cumvidcfint te /Egyptii, dicluri sunt quod uxor ipsiits
sionem, liumana quidem curiositate perrcxit, vadens est, et tnletftcieiilme, cl te reservabunl: dtc ergo, ob-
et ulna progrediens ad meridieiii: mystica autem '- secro, quod soror mea sis, ut benesil miht propter te,
gnificaiionc docnil sese ascendentem de virtute in el cretera nsque dum diclum esi, flagellavitaulem Dc-
virtuiem continuum divina?dileclionis, sii nl el omnes minus Pharaonem plagis maximiset domum ejus pro-
eieclos, semper agere profectum, donec ipsum vi- pter Sarai ttxorem^Abram; vocavitqttePharao Abram,
dere dnnetur Deum deorum ia Sion. el dixil ci : Quidnam esl quodfecisli mdti? quare uon
Feeceaest autem fames in lerm, descendiiqucAbiam indicasti quocluxor lua essel ? qtiam ob causam dixisfi
in JEgypium ut peregrinaietur ibi. Post ac( epta pro- esse soroiem luam, ut tollerem eatn rnthi uaoirm,
missa benedicfonis, posl ingressam terrnm promis- r N hii mentilus est Abrabam quia uxorem suam d.x l
sionis, post aediiicadim in ea altare Domino, posl sororem. Eiat cnim ct hoc, quia propinqua sariguinc,
invocatum nomen illius, fame lentalur Abraham, el sicut ctiam Lolli ea.iem propmquiiaic, ctuti Iratits
lanta hme, cujus graiia eam quam in piomissinnc ejuscssct filius, fia(er ejus es( di(lu«. llaque uxorcm
acceperat, niux ui vidit eiadiit, lerram rebnqueret; (acuii, non negavit sororem, conjugii luendam pudi-
sedei lsaac, tedelJacob, ac filii ejus, simili cngenle citiain cotnmiltens Deo, ei htnnanas ins dias cavens
necessitale, camdcm promissionis tcrram rehnque- >ut homo, quoiuam si pericnium, quantum caveri po-
banl, ct sicul Psalmista canit, perltansieruni de genie lerat, iion caveret, magis lentaret Deum qujm spera-
in genicm, el-cie tegno ad populum allerum ( Psal. x, ret in eum. Dcnique lactum esi quod de Dominoprae-
15) : quod iii-n casu, sed c supciua ulique provisione sumpsit Abraham, nam Pharao rcx ^Egypli, qui eam
laciuin csse ciedeuduni esl, ut ei ipsi viJelicei, et sibi uxorem accepcrat, graviler alllicius, maiiio retl-
omiies ejusdem promissionis hseiedos inlelligerent, d:dit : uhi absit ut eim eredamus aheno concubnu
i(a se d vinse benedictionis dona suscepisse, ul in hac fu ssc pollulam, qma multo esl credibilms hoc Pba-
lamen vita lalior sibi ct afflictio sust nenda tempora- laonem facere allticLonibus maguis non fuisse per-
Jis, sed 111lulurosii requies ac beaiitudo exsjieclaud.1 missiim. Polesl ei hoc dici, quod juxia libium Esther
perenuis, ubi ci iioc quoque darelur iutelligi, quod j> ubi qujccunque mulierum placuissei regi, sex inciisi-
ila leria Cbanaan in possessionein nt proiuissa bus oleo uiigehatur mjrtiuo, et aliia se\ quibusdam
Abrahse ac seniini cjus, ul hrec ipagia hseted talem pgmi'htis ci aromaiibus uiebalur, et tunc demum
pairiae coelcsiis significet,de qua sctiptum est: Jnsii ingrediebalur ad regem. e Poierat fieii ut Sar.ii j.osl-
ticio <"kmreditale posstdebunlteiiam , et inliabilubunl quam placuit regi, dum pcr annurn ejus ad eum pr.c-
in smculumsmculi supcr enm (Pi-at. x\xvi, 29). Quod paratur inlroilus, et AbraliaePhar.io inulta donave-
de terra bujus saecnli qurcjustis et injuslis est com- ral, et Pharao poslea sit peicussus a Doihiuo, i!]a
niuiiis dictum nou esse constat, dum et in s.uculnm adbiii' inl.ici.i ab rjus concubilu perriianente. .
sacculi el Qa juslis possidenda narramr. Proinitlilur Asccndit ergo Abram de JJgypto. ipse ct uxor ejtts,
cfgo lerra Cliauaan Abraham et Jseiniiuejus, acpost ct omuia qum habebal, et Lolh cum eo ad austrutem
loiigUthlaborem ^Egyptirjsservilults Jcsu duce reddi- plagatn. Auslralem plagam non Aiiijpli dicit, s<-d
q AL, qnia. - k\., justis solis.
h A'L, inlucescenle. *tAL, Abrm.
c AL, divinu. 5 A\., poleiit.
d AL, hmtcditalem.
- ='"'.- -'- ': ''
|4i '-:> IIEXAEMEROfoLIB. iil. _.-"'".'. "'-',' \ "M _
tefrse fepromissionis : tfeque- eni.mde >Egypto ad A kinvocuvit"nomen Dgihini, Kolahdum quod beatus
austruiri"fecil itef, qupd quicuhqiie fecerit, rorigihsa Abraham piofeetus eleciofum itincfe siio ligufahsi iKi
tefra fepromissipriis abscedit: >sedjEgypium iolam - Belliel quiderii a meridie sive per meridiem fever-
desefens, icujus parlem adiefat, Australem terrse re? : ;susresse narfalur, hec"tainen eariideih ciyiiatem 'in'-
'pfomissic-nispiagam,; qiiae"*proxiina erat,, primum gressus essp subjurigitur; sedinter hahc.etAi perve-
cpiisceridii. Nolftndinri;quoquejuxta lilleram qiiod "riisse,ibiqfie Doniirium.e iiivpcasse perbiiietur; Qiii .
ei" supia>jn, JEgypium: descend isse:, et nunc de : lociis oratio.uis in riiqrile.essepoiilus supfa niemofa-
iEgyptoasceridere memorflluf.Abraham, quia niihU tur, qiia.nimirum ejecii cariiisadhiic viriculoreien-
ruin terra ^gypti-nori. solum terrae Clfaiiaan, sed et tiv-et itfprofectu viftiitum positi, ioiaquideiirmeri-
teaBierlsmuiidi;feg^ ,' tis inleptione addonlurii stipernsehabitaiioriisperye---
sicut ecoijifa Scyihafutn _regro> aliis terfariim pafti- niresataguhl, contiri.uishoriofriin Ppefum gressibus
bus fenur eiriinere sublihiigr;: fquocl ex fluminnm -ad; banc propefare coiileriduiit;'sed iiecdujn bahc
cursibus iri Iiatic aliuride defluenliurir, e"xilla pro- intrare_ hecdurii cives Regemque ejiis in ,' decorja
fluenlium, facillime polesl efihjici. Cpngruit autem "suo cernefe possuni: verunvinief accepiionem lidei)
aptissime. typicis sensibus ut terfa. Cbanaan allior ;- qiia Dpinino cbnsecratVsunt, et jngressurri regni jn
"sit /Egyptfi, qriiii hrcc iiimirumpromissionem palrjae B • quo "eumvide.redesiderahi, altiludinem bonae actio-
ccelesiis, iliai.desigfiatpressuras ac labores vitaepfae- iiis qiiasi medium moritis eximii verticem consceri- ,
sentis:>NapiIianc Bominus-et pfomisTtet dedit babre- ;"duhi.'Aiiiamque slve Aggai^.ut antiqui tfaftslatores
'ditatemjsfael populfi suo :.'in illa veio et Abraham •-. - nomeir urbis illius ppsueriint, iritefprelatfir QuaestiO',
. periclilaiuS, qnkmvis cilissime a Dominolulatus, et ; sive Festiviiasi quod videlicel nomen aptissime tem.-
"progeniesejfis gfavissiirip esl diuiius jseryilio pressa, pori congfuii illo, qu.oquisijue fideliuin DoniinoCOB:-
<quamviset ipsa ad ulfimum riiifabililer redehipta, ;se'cratur sa.cfamentis salulaiibus : de quo admqneiis
atque inde eductaest., Aliifir>ergo e.st jerra; fepro^ Aposioltis ait i.-Nolile conirislare Spiriiumsanciurii
-isissionis flnibus JEgypti^tamefsi in proxiiriosila,, :Dei,inquo signati esiis iridieredemplionis(Ephes\iv-,
quia etsi commlinemin hoc sseculo|usii "^.acffeprobi 30).:Quarita eiiirri fesliyitas.nientisiest jreflimi a pp-
vitariiforis agere videntur, magna .tamerisublirailate testate teriebrarum, et iHus.tralioneSpiri.ius sancii
veri ..Kegis effici? qiire jjivitas invicise
'"devotsehieniis ccelicives omnibus riuindi hujiisjairia- signaculfim
iofibus antecellunt. Qiiod efgo diciiur de Abrabam fidei eliam quaestio potest; recie Vpcari : per Iianc
: quia ascerideritde jfigypto, et cuin suis omnibns ye-. ehirii siye electi Bominum, a qiio Iongius.e abeffa1-
herilad australemplagam, sigriilicat typice qiiod-et ;; verfint,'qua;fere"diilicefiint, sive.-ipseOoniiriuseos
Ipse dum viveret iii eanie, et omiies elecii,-flliiyide-."y. quasi' oves suas bQfiuS.paslof se/quaesisse ihriotuit,
Iieet ejusdem '.prpmis&ionis, iia cogitaiiorieiii pro, .:|ux"iaquod ipseait X Filius homiriisveriit qumrereei
teriipfireiid eiirrindacorporis riecessariadeflecturitin-[.,.";saiiiuihfdcerequOclperiertit (Ldc. xis, if)). JEdilicaut
infiinis, u.Kriifix.-sxplelaeadem cfirpofis;cufri,ad con^; . auiem: sancti in pfsefaiojriiorilebohaeconyersationls
lempiandaea qfire sursum surit tfilam meiitis inien-. alfare Doniino, nori 'aliud.iitiquequain suum..'corpiis
'lionem feyocent, ac sese fervpredileclionis ct luce et animam, ;in quo et rioniehejus irivocarit, scieiffes
g.-afia3cr)3lestis;a"Sfilejustilirjequreraritiiirifivari: hPc•>' 'seabsque auxiliO-honliiiis ejus. nec yiatn jusiitia;
esl 'enirii mysticeasceiidehlesde^gypio ad ausiia-. CGepisseyheque cursrim bqni propositi cpiisumhiare
lenvplagam venire, explelis rifiscarriis' hccessafiis,,.' valere. Hrecde ioco altaris Abraham idcifcp diligen-
superrirelucis ef .charitatis" i)rofectumc a Domin,p; •; tius explanafe ciiravimus,: rie qiiis;.pulafetbeatum
Sedula inteniiohe'^posiulare.";-Tali-.nanique.Vptfiyac \. 'Moysen historise f,ratia>diligenliaeef hon potius in-
'pfoppsiionienlis ad""cijelestem" iios p.atfiaiiiilefiacere; tUitu :spiriialis'inte!ligei|iiae tam soleilef lociinv la-
npndubium est: uiide ajile subditur., berriaculi et altaris vel.ofatioriis ejus iteraia narra<»
' est per iter qiio veiieml a meridie ine lione voluisse deseribcre. Ubi e.ihocvnniandumquod
ReversuSque:
Betliel,Per. meridierii nos quijipead Belliel (eiidereik Abraham.rio.nin jEgypipV.sicutnec Iri C!iald_ca,'sive
esv per iuriieriseientire ceelesiis,perque inspiraiioiifiih i iti Haran, sed iiintumjn ierra.CIianaan,qiiiimiri pro-
"iritlmiamoris ad ingressum dqriius Dei-,quodvfehelil missioiie.accepif, vel fecisse"aliafe veLDoniiiiuriiiiv-
'siguificat,«rebris bohoriim operuih gressibus prppe-- 'vocasse^describitur: quia nimifum noiinisiin uriitate
:;rafe;.illius videlicetdonius quse, sicht Aposiolusail,, fidei;"cailiolicae_ norinisi irispe supefriaaprpmissionis,
iionnianufacfa, s'ea[est^eierriain ctelis (11 Cbr. y_L)*, perfecta' opera h facere, ac digna Deo vota'offefre
"qfiam videfe desiderabatPfopheta,: "cuin dicebat::'', valemiis. Betbel atiterii ipsa est quse priiis Luza vo-
\Dgniirie,dilexi decoteindointtstiim,' et locuin d eese-r- -_, "Cabatuf,el alacob, euni ibi dormiens cp3k'siia";mi-
' >" •'. racula
, ;.nncM/<" gldtite irim(PsqT.xxv, S".' . -atque"agihirrayidisset, Beihel homen accepitj
Usque~ad;locumubt pftus fixerut igbeihaculuniin-. -'."ciyilas 'sicut eiAi duodecimo circiter niilliafiP. ab
,er BeilieheiAi': iq loco alldris qupd feceraiprids, et •i Ilierusalem sita euniibus Neapolim. •".'.-:.'*".
* ki,,prdmaxima. " _ \ '_-.-_: ;;v.:. : e ' ' ' -
> -- r Al., invocureJ -'' -:-;'."
1>:k\.,cum-feptobfs.\ >,;. . r k\,,,cotdSi -':' '.'..;.."'••' . ^' .- "
* k\:, adDominupu : " -.'./- -.:';-
"-:•-:-; ;'
s Ai,, <3ri'<ii)cr<7n(. • -''- •_\' __':
* AL,.'JiabilsHoniki'/ : '<,'"- : ">"AU deesl facerh ."' ' : ' - - •"«?,
-.53 V>V\UM VENE-RABILIS.OPERUMPAfiS II.:—EXEGETICi GENLMNA. iU
Sedcl Loiliqui eral.ctim Abram fnerunl " greges;,^ uride jatn ditdum corporaliier Abraham ducente dl-
twium,_elarmenta, et labernacuia; nec poiertii eos ca- scesserai; sed quia de proposito mentis;ejus (lubi-
pere iettaut -iiqliitatentsitnul : Crat quippe subslantia. Lareleclor poteral fitrurhnam-adl.iucairiore-cogrtatio-
mrurn \muliq, el non. .quibariC-hdbiigre''. cpmmunhet: - liis JIC.pairiae teriereluf,. an ja.m perfecte quomodo
unde et fdclti est riia inter paslores';:grcgumAbramel Abraliamet ipse de ierrai'el'..cognatiqne._'et ..deVdpmo
.Loth,, et cseiefa quibus ex' ordiiie replicatur quo- .patfis-siii.fuerit egressus,.curavitScrip.iura.etiam de
n)0(io'Lotbab Abraiiain salya ciiaritate.discessil, ma-> ipsp speeialiter iniimare, qufid ab.illisiocis:atquein-
leiite illo fraifem cliafissimuni et sahciissinitfin.a se coiis non snlum cprpofe, jsed et mente,-,fecessefii>
.corpofaliter-separari,;quahi cum scari.daloet jurgiis b .• aique ob iidem ac spein divinrjebeiiedictionis pefpe-
infirmpruin secum ieneri.: quem larneria sexorpore tuus ubicunque Abrabae placiiisset hospes ac pere-
separatfimiiequaquarh ab intimo susp nientis .amore ^rinus rhanere co.nsenseril. Nani quia Haran, civitas
separavitj sicui sequeiitia sacfaehistoriae mahifesiis- ad Prientalem plagam a lerrareproriiissionissita sit,
sime probani : ubi euin ab hoslibus cspium stre-r (eslalurScriptura, -quae in seqiienlibus dicil : Pro-
nuissiifie ctini sriis.oninibps salvayit, cl inerilo quia (ectiis ergo Jacob venil ad eiertam; qtientalem, etim
Lnth ac ciimfrairc de^Beiliel^d IlafariIief fecisset. >* "
liccipse opus virtu.tis fidei, qiiod uiique
majore corisueverat exercere, eiiauUsepaiaiim coii-: 13 'DixhgueDominus ai Abrum poslquum clivisusesi
versatus tiilaiu pafte mutavit. '-'< -.:.:' ." .. Lotlt ab eo : Levq oculos iuos, et vide a jocg in quo'
'
Eievqlisiigque Loili oculis, vidit-omnem-cjrcaregio- itunc esgd.Aquilonem, et Metidiem, el ad-Oticniemet
tteiriJordqnis, qucpunivetsa ifrigabatur anleqttamiub- ad pccideniem ': optnem lerrum qitam conspicis tibi
ierier.ei Dohvnus^Sodomamet */Gombtrhqm,sicui pa- dabo el semini.luo mque in sempiletitum.Quidam Co-
radisus Domhtiel skutJEgyplusvetiieniibusiiiSegor : dices liabeni. usgue.in smculunt, quqdiitfumqiieei-
'eleqitqtiesibi Lolli tegibncmcifCaJotdanem, el recessil unPCfaeco:quo"d.est b ^EoniPii, .K'WV transfertur. ,Si
ab orieiile; et-ctelera u: qhe dum-ait : homines auieiti efgpJegalnr usque in mlefrium,;meriio nipvet quor
<Sdddiiiiimpessiirii erant 61 p_ecc'titores;c0rqm'\Doiiiiito, iiiPdoiii sefh.piierhumpossidere valeai seiivenAbrabaa
«imis.Tcrtiiilatehi teiri» laudaf, siniuletincplaruin tefrain illain,;curii IiUmariacpuyjersaiio.in bac yila
iiotat impietateriii.-ut eo' majqri daiiiriatiqne digni : rioh po.s.sitesse ssnipjlerna.^Si vefo legatur j«. smctt- .
esse iiiielligantur, qiiod ,'maxima Dei munera' non iuni, sicque accipialur,,quemadihodumfideliter-tene-
ad .':fr-uciuih''|>ieiiitis,sed adincrenienluin veriere nius, .iiiitium fuiuri saeculia flne pra2sentis.ordiri,,nil
iuxuilre: ubLeiium iacile laudibus;beali Loih add> qurestiohis movebit : qnia. elsi expulsi sunl Israelitse
: "iif,quia inipsa terfa ifilef ipsos degens indigena.s, de HierosolyiiiiSimanent lamen iri aliis civitaiibus
ricijue' nberiaie.soli.diviiis, neque.exeniiilp-coliabU .^'terfifi Cliaiiaan, e'f usque in fineni manebuhl,-el uni-
>i-i.iitiuah poiiiit.ullaietius a siiae puiiiaiis integriiale yersa terra illa cuhi Chrisiiahis.injiabiiaiurj'ei ipsuin
fcoirumpi. Quibusauiem pecca'iisSodpniilae"fueritst senieh;esi Abrahre. Potest auiehi etiam .inysiice di-
subjugaii, excepto illo i.rifan"d<r>.'qUQJ^. in seqiienlLbus ctufh iiitelligi beato. Abrahrje.,qnuteih terram quam
"Scriptura corrimempraf, Ezecliiel propheta.sufiicieii- conspicislibi dgbq,et seminituo usquein sempiletnum;
ter exporiil,lpqiiensad Hierusalem;:Ecce iimcjuiiini- quia regio palrircco3lestis, quamterra illa fepfomis-
cjuilasS.odoinhsqroris ium, super.biujsalurilcis::panis, . sionis iigiirabiii.,,ita ab -electis.oiriiiibus, seinine yiiie-
ei tibundatiitri,el qiiumipshts eifiliaruin ejus;,el nia- licct AbrabiE.percipiiiir, ut. in ea. sine.rJine pefma-
nuni egenO.ei pguperi non &-~po'rrigeb.arii, ei etevalm neaiil, juxta iHud.'qti6d>deXigrie-Jioiocausiidicilur
suni,et .jecerunl abominationesc'orairi.vie(Ezecli.xvi, in,l Expdo: Ignis.est hte perpeluusqui nuhquumde-
& ). A qitibus. ohiiiibus ihimuiieiii"fuisse beatum ficiet:deullari, Neque eniin.ignis ille mateiialis quo
Lotli, et"lextiis sacrre.hisiorire'tesiatrif, quem ange- iiostiaecreniabaiiiur in tabernaculo .perpetuus esse
' Ios bospitiu recepisse, ac-pereo's apereuntibus inir poterat,,-ciiih et ipsum labernacuJum, et ipsum al-
piis"eref>i.umesse declarat; et senlerilia •beati pctri lare,-.el.ipsumsacerdoiiuin, e.tia;rridudUm-ablatasinl.
apostoli prabai,'qua dicitiif/. Ee jusium Loikoppr.es-j, Sed. igiiisjlilecti.finisqrio electi accenduntuf ad otler
suni a 'hefandorum htjuria _etconversaiwne c- eiuil renda Deo sacrificiaora.tionum, sive aclionum bona-
(IT P\etr.;u_, 7.). Aspectu enini ei.auditu jusius _erai,- runiinuntjuarii deficit de-allari.-id esl, decord|bus
liabiians apudeos qul de die in dieui aniiriamjusiani eorum, quseIIIo MoyGaicoaltari desigtiabaniur : quia
-ihiquisVperibus cruciabant. .Quideriimljoni mefiti ih liac viui divin.fifefvent amofe.et in,futuroDeum
ei. deeSse polerat > qui iuslus-aposiolica voce astrui- yideiiles peifectius, ex.lpio corde, tota aninia, lota
ttir ?: iri quo prsesentes hon nisi justitjaerfamam ati- .i vjfluie diligunt, el niulta hujiisniodi iri^ceiimoniis
dire valebanf, cujus oculis et auribfis niuridis audila legis in.venies,-giise cum perpeiuq jurp lacienda siye
ac visap.roximorum facinpra tion nisi criicialus el niarisuradiciasiiit, non lameu fuisse perpetua, nisi
'
affiicilfiefant?" quod vero d.iciturde eo.quia -recessit spiritaliter:iiitellec.ta'.pfobaniur.
-abfiiiCnte ad Hafan;, sigiiificat c et.Mesopotamiam, :Moverisigiiiit Abtamiabetnacuiuin suuni, venit, el
tt k\„.tabetnacula el armentaet gvcs. i AL, el Mesopotamia;al., ' ei.a Mesopolanm
:h Ai; deesi itifirinofum. <- E A.I.j Ofienluleinplagani. * '. . >"'"
? AL>Gomurmin. t Af. deest yJJonion". "
,_- -' <-'_""
±k\.,porrigebat: '_: '.-.'/;•>:/ ; ,. Imo in-Le\iiico, c. vi, I5.> ".•..."-.'.''-.
8 AJ., erifniit, . . : .'•;(!>•,...X-"'*^ ' ., i AL, mene. ., '''X;,-''•-:, \
H3 HEXAEMEKONLII). III. IIC
habiiatit juxta convallemMambrequod esl in Hebron. A benedictioomiuum genliuiii erat promissa, benedixit,
llebron civiius est distans ad meridianam plagim ab ut per omma pale^ceret qui.i |iiomi->siopitribus dala
Ilierusalem millibus citciter viginli duobus, quac non |>er cerimonia.slegis Moysaic.e,sed per gratuiu
tempniibus MoysiArbe sive Charialbarbe, id esl, ci- cssel dominicsDpassionis iiiiplenda.
vitas Quatuor vocabatur, eo quod ibi tres patriarclire Fuclttm esl uulein in illo teinpoie ul Amtapkel rex,
Abrahatn, Isaac et Jacob sejiulti stint, et Adam pro- Sennaar. el Arioclticx Ponti, eiChodoriahomoriexAi-
toplastus, ui in Jesii libro scnplum est, poslea vero lainitaium, el Ihadat lex genltum inncnl bclluiu con-
llebron ab uno filiorum Clialeb soiliia vocabulum tra <"liasia rcgent Sodomouimel cotttta Bersa regeme
est, ut Verba dierum nairant. Si quem muvcfquo- Goinoiihm,etcauera. Quibusreferlur quomodo Cho-
modo nunc ci anic (ernpora (Ihoitim hoc appellatur dorlacliomor icx ^laniitarum, id est, Pcisarum,
nomine, intellig.it ab Ezra sacerdole cum reno\aret cum socus sibi legibtfs contra Peniapolim bellum
Scripturam sneram,>quaa a Clialdaeis fueiuit exusla, agens vicerii, quasque gentes, cum ad hoc cerlamen
boc in loco vocabulum Ebron addi poiuisse, qualia properarent, sibi liinere occurrenles peremerint:
mulla in Scripturis ab eo addita n periii lilteiaruin rion est aulem puiuidum haec sacise auciorem Scri-
sanctarum repeiiuut. pturae liisiorici lanlmn siudn grana f inenionsa innn-
Mdif.cuvitqueallare Domino. Tciiiumque hoc al- " dasse, cl non iniuitu poliiis commeiifLindae nobis
lare Abiaham a'dificat : primum quippe juxla Ioctim gratise crelestis, docet namque nos per victorjam A-
Sjchcni, secundum inler Bcthcl et Ai asdificaveial. biabaa, qua tantos reges cum panris superavit; qure
Iu quibus oninibus notandum quia nusquam ab eo sii viilus fidei, qua erat ipbe munilus; quania gia-
sacrificium oblalutii, sed lantum nomon Doinmi in- l a beiiediclioms divinae, qua eral prrcdilus : qma
vocatum Scripinra comniemoral; sed nec in Scripiu- modo per eamdem fidein saiiciip-isiniodiimnasciluii,
ris sequentibus ullum Deo victimani aut sacrificiuBi devicluri regnav operaturi jusuiiani, adepluri essent
oblulisse re.erilnr. cxceplo uno aiicte, qncm pro proinissiones. Sed ct alia permagna, neque ullatpnus
liiio obtulil holncaustum Dumino, in quo passio est pi.ciereunda raus.i esl, quorum pugna tegum, elSo-
Mediatoris Dei et hoininum aperlissime figurata, Sed domorurn primo fiiga, ac post cicpiio scnbeietui,
riec Isaac lilius ejus aliquam Deo bostiain obiubsse, qtios eiiam in sequeniibus ceelesit ira peniluscoiisiat
sed lanium altare Domino redificasse legitur. Simili- esse subveisos. Videns quippe eorum scelera Deus,
I<Tet Jicob cum jubciiie Doirrno allare Jeceiii. uul- piimo hasc ccde hostili el captnitale coiripuii : sed
las lamen victimas mactasse repenlur, excepio c.im, mox per fidelem suum s f.imuluin a'>eafiem eos ca-
ielicia iena reproniissbirus, ^]gyplum propter Jo- plivilaterum omnibusqureeranteapiaeiipuit: et hoe
seph erat liigresiuius. Tuuc ctenim per\eniens Bcr- ob graiiam be.iti Loth, qui intcr eos lideliler Deoser-
sabee, inactatis ibi viclimis, Dei ad se oraculum ac- vivii, utlali uono diviiMDproteeiionis adiuti, aclibe-
cejiisse periiibelur : quarum lanien ibi et specics raii de malis. discereni el ipsi rclicli» errorrbus Deo
reticeiur et numerus : ncque ullam exintie usque servire, cjusque ad bona opera sequereutur exem-
ad tempus Paschse quod m jEgyplo in agm sanguine plutii a quoetper quem Dei sunt gralia sahaii. Ye-
immolaiuni csi, oblata Deo liosiia a-panibus per tot iuui qma nec ipsi, nec coriepiiombus divinis, nee
annoruin curncula invenitur. Quid esl ergo quod a donis a sua iniquilale" \oluere corrigl ; quin potius
lenipore rcpromUsionis iactae ad Abraliam usque ad prkcae scelera praviialis receniibus quoiidie accu-
tempus datx legis nulloe oHerebantur viclimas, prse- miilaverunt flagiliis, resiabat ut ir.i cuelesti perpetuo
ter unam solummodo, quam juo fllio pater inmiola- dainnarentur, cujus correplionis ae puniliouis ordo
vil in figuram Dci Paliis, qui piopiio Filio stio non usque hodie, imo usque in finem saeculi erga impios
pepercil, seJ pro nobis oinmbus iradidit eum, el et peccaloies eodem modo agi nou desiml, ctim hi
Lania poslmoduin in Jege copia \iciimarufn quoiidio qui uec beiicficiis, nec flagellis ccelesiibus curant
non cessabat ofTerii, uisi quia mamlesle prsesagaba- cmendari, postmouum coelesii h ullioue damnantur.
turqnod giaiia et vciitas qure Abrah.e et semini ejus Q > Tal lei ei ipse mundus sialum suiim sine fine con-
erat promks.i, uou in oblalionibus">hostiartim, sed suniGt, dum bomines per orbeni unnersurn el ad
in Christi erat passioiie mundo reddeuda? jier cujus dona superna nigrati el ad flagella insensibiles per-
Jidemac sacrainenia jja-sionis non solum nos, sed ei duranics, subito iio\issimi exaininis lurbinead aeler-
illi qui ejusdem passionis iempoia prjacesseruiii, num lapienlur interiluin. Quod vero oMciiur, omnes
salvi facti sunt jusli. Cui <=Iigtir.c aslipulatur quod Iti coitvenerutuin vallem silveslrcmqumnunc est mare
Melclnsedeelisacerdos Dei excelsi, qui tempotibus salsum, prseoccupandoperolingilur ubi sil pugna per-
patriarcliarum fuil, non sanguinem vicliinariini, sid acia. Nam subsequenler explicaiur quje sit causa
panem ei vinum Domino leguur oblulisse, ei non le- duellii, quove itinere boslilis exercitus quaniastrage
galis sacerdolii, sed evangelici formam pr.ieltilisse: patrata illo adveneril: ul quo major oslenditur vir-
qiii eliam ipsum Abraham, cui bcnedictio et in quo tusadvetsariorum, eo foriior appareat fidesAbrahre.
'
AL, impcriti. AL, memoraie.
">AL, victhnarum. s Al. deest famulitm.
<-AL, fiqurale. * A)., damnaltoits multantur.
<"Al., Bma. ' k\.,'!alt... slatum suum ftne.
e AL, Gomurim.
'
H7 I3ED'® VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENEJINA. 149
per quam liorum roburomne lacillime confregit.Val- A i longo post illud nomen locus acceperil, eo quod ib'
lis autem silvestris ipsa est regio in qua tunc Penta- Dominus cgressum ex JSgypto populum judicaverit
polis, id esi, provincia Sodomorum et Jinilimarum Et percusseiunt omnetnregionem Amalecitarum.Su-
eratciviiatum, nuncaulem superfusis postincendiumt periori VCFSU jungendumest, ut inielligalur juxia Ca-
de Jordane, niare salis, sive mare Mortuum in Scri- des Bnrne caesumesse populum Amalech, ubi accu
piura sacra , ab hisloricis autem Grsecorumlacus aL buit Maria, ef Moyses rupe percussa aquas siiienti
Aspbalti, id esi, bituminis appellatur, el est inler populo de pctra produxit.
Miericho el Segor. Quod vcro scquitur : Et Amorrltmumqui habilabat
Percusseruntque Raphaim in Asiarothcurnani, ell in AsasonThamar, ad alium locum pertinet, hoc esi
Zuzimcum eis, et Emimin Save,Cariut!iahn, Jtaphaimt oppidum quod nunc vocalur Engaddi, balsami e
Hebraice, Grrece b dicunlur Giganies : siiigulari au- palmarum fonile : unde As;ison Thamar Urbs ,pal-
tem numero Rapha Gigans vocatur. Terra vcro co- inarum inlerpretatur. Thamar quippe Palma dicitur.
rum, quaevocabatur Astarothcarnaim, iu snpercilio> El direxerunl contra eos aciem in vatle silveslri. Pro
erat Sodomorum. Denique usque hodie vicus trans3 vallcsilveslriin ilebrseo habelinvalleSeddhn,t\\\ad si-
fluenta Jordans Carnea diclus osicndilur. Interpre- ^ gnificat anicenaetnemorosa loca. Talis enimeratPeri-
tatur autem Astarollicarnaim Ovilia cornuum, quia " tapolis qureproptermaliliamanliabitaniium non soluir
nimirum forliuni crant mansiones virorum. Sava au- ignibus assumi, sed et aquarumabyssomeruiia ctni-
tem civitas Emiorum super regionem posita Sodo- clorum viventium intuitu in perpetuum abscondi.
morum, quse usque bodie sic vocaiur. Quod vero ad- Et ccce unus qui evaserut, nunliavil AbramHebrmo-
diiur Cariathaim inlcrjjretatur Civiias corum ; et est P.uet cx hoc loco quia crrant nimiumqui genlerr-
scnsus, percusserunt el Emim iu Save chiiale eo- Ilebrreoruma nomine Abi'abam esse cognominalam
rum, sicut et Sepiuaginta Inierpreles Iransiuleruut. qnasi Ebream puiant, cum ct ipse AbraliamHebrjeus
Emim sane sicut et Zuzim gentem fuisse foriissimam appellaiur; videlicct ablleber Jilio.Jeeian.cujus tem-
eliam ipso nomine probalur. Zuzim naniqne Terribi- - poribus linguarum divisio facta est. Inlerprclalur au-
Ies, Emim dicuntur Uorrendi. tem HebrceuaTransitor, quod Jidei ae mcritis Abra-
Et Horreos in montibusSeir. IIos quidem montes; liam mandeste congruit. Transcendcbat namque de-
CiimJinitimis regionibus scquenti post hrec temporei sideiia lemporalia, el de praesenii sacculo ad futiira
filii Esau, qui vocabatur et Scir, eo quod essetpilo- gaudia transire fesiinab.il. i Safictus elenim babiia-
sus, ejeciis Horreis, possederunl : non tamen ipse, lor lorrae non est, sed vialor_el advena, dicens suo
ut verisimilc videlur, sed alter erat Seir, a quo mon- Q( Condilori, quotiiam incola ego sum aptid te in- lerra
tcsSeir vocabulum acceperunt: patriarcha videlicet et peregrinus sicut onmes paires mei. JNTon enim fru-
Horreorum, de cujus siirpe Esau accepit nxorem, di- stra, cum ambo fralres Abrabam videlicel et Loih
cenie Scriplnra in seqiientibus : Eseeieaccepkuxores de Heber siirpc dcscenderinl, non lamcn ambo Ile-v
de fitiabus Chanaan, Ada filiam tlelam Ilethei, et Oo- brai, sed Abraham solus vocalus esl; et hoc quoqtie
libama filiam Anmfilti Esebon Evhmi (Genes..\\\\\, nomen nascenti cx se Pei populo leliquit; sedquia
2 ). Qure autem vel unde hsec progeuics fueriipaulo ipseperfectiusmundumlranseal,ejusdemque iransilu&
posl aperitur cum, enumerala siirpe Esau, ila conclu- quasi hareditarium jus suos1tran»misilin posleros, de-
dilur : hi duces c OolibamafiitmAnmuxoris Esau isti signntur ex cognominequid anqjlius fratrepeicepisset'
filHEsau, et lii duceseorum &ipseesl Edom; slaiim- in munere. Ei apte' Abrabam boc loco prLmum He-
qne noviis subjungiiuf li(ulus quod dicitur : hti filii bra;us, id'csi, Transilor :ippcilalur,cumlralremperii
Seir Horrei c hubilatotesterrmLotham et Sobal el Se- clitaniem ab hostibus erat erepturus, ui Seiiptura la-
beon. Et post pauca : Elhifilii SebeonAchia et Anam. cite iiitiinarel, cjuia illorum pioprie est altos a peri-
Isle esl Ana qui invenil aquas caltdasin soliiudinecum culis tenlationum sua \el doctrina vel inlercessione
pasceret f ashtos Sebeon paliis sui, habuilquc filhim salvare, qui noii ipsi lentameniis vitiorum encrviier
Disan, el filiam s Oolibama. Cum ergo Esau uxoFem] i D succumbere, sed hrcc alacri animo Iranscendere no-
IiabuiLde geiiereHorreoruin, OohbamafiliamAna li- runt. Liberavit autem Abraham Loth fratrem suum
lii Sebeon filii Seir, consiatmiqne qnia moiilcs S<;ir, virum Deo devotum ab boslibus, liberaMLel Sudomi-
in quilius Ilorrei h percussi suiu, non ab Esau qnii las homines Deo mnlium odiosos, u; mystice prsefi-
longe posi nalus, ea loca possidere cc?pi!, sed a Seir guraietur quii per mcriia el inierressiones ejussae-
patriarcha eorumdem » lb rreorum iu.men aceepii. pc et elecii in populo Israel etreprobi de leinporali-.
Heversiquesuiit, elvenentul ad fontemUesphat.Ipsa! bus essenl malis erudiendi : l cum non nisi clecti
esl Cades.Mcspliatinlerjjretaturjudicium: iiu.deveiusi solumrnodoab iclerno possiul interilu salvari. No-
iranslatio modo dicit apertius, vencrunt adfonteinju- landumque quia manente adhuc, nec punila provin-
dicii. Dicitur aulem el hoc per aniicipaiionem, cum cia Sodoruorum, et propler repFobos Lolh juslus
a Al.,afjlali. 8 AI., Oolibania.
h AL, tiicilur. h AL, perctisserunt.
0 A"l.,Oolibania. I Coi\).,Choneorum,qui lameu supra legil Ilorrcos*
0 Al. deest ipsc csl. i AL, spititus.
• AL, habilaloris. II Al., transmittercl.
* AL, nsinas. 1 AL, qtm noiaitst;_al,, </KO iwnmsi.
'
119 . IIEXAfiMEROSIrLIB.vlIL^f;:;, L:,;.^ '-'', :43<L
'.emporalibus-esta damjiis,.affliclus, et proplerLoih •;i seyextplienles usque ad discrimen,,divihi examiilis
jusluni reprplsi suiit aiernporalibus a2i'i.ininis}'peo de suis glufiari permilfunlur Gperibus;;sed eiiihcse-
ihiserante,"subd<iGii. Al ubi'rep.robisciv'bus;"udicifim. 'cilale improvida, quasi in media npcie posiii.lriixe-'-
uliima"districiibiusihciibuit, :tunc nec -jjusius.scele- rihl pax;ef securif.as; tu.iic repeiitinus eis -siiperve--
rritoriim'poeiiisu11alenus;aiiiiigi,-nequehiirabili ejujs riiet:inieritus : unile bene- "difiiiir pefcussisse,. pef-.,
salvatioiiipfavorum quispiam'valiiitparticipafi, sed- secuiosqpe eos esse usque Hoba;,id est Condei.nna.-
"sfilituncbpni salvati, soli surit pfavi perditi : iii quo 'ionem, quae non alia condemriaiiojjuarn repentini...
liquido mundi jpiius ei sratusest expressus effiriis,: e.t seterni iiKefiius debef inielligi. Qum.esi, ihquil,
quia>nimirrrmiri hac vila iioririunquam erproplcr. ad ImvamDamqsCi.Pamasfus; ut diximus,:i.nierj)fe-
rnaloruin vi.ciniamteinp.oralifer affligtihtur bpni,' et tafur .Sanguinis poculum ;,:qfiq,.iiphiihe.del.cclalip:
propterviciriiam bonorumeripihhthf -ib adyefsilati- viiiorum.recle significaiur.: Quid.enini deleclaliff .
bustempnraljter maliv Ai in.arliculo uliinii exami- peceali riisi sangiiiiiis estpocujurii, curiiquls ea quse
his soli rcieriialitef perdent.ufihirjui,sfili sine fine carnis" su.rit et sanguiriisabsque.ulla ;reiraciationer.
liberabuhlur jiisii. ': ;> -"'."'">."--''".: .'.' V cfiniplere siuduerit ? Et est jlnba ubr percussit-adr
-'."Quodcutri audissetAbrani capium^videiicet Lolli versarios Al)faliaiii:ad>la;vamDiimasci,quia darhna-
fratrebi suuhi, iiiiiner.amiexpediiosvetnacuigssuqs tre- P tio quae impios punilufa e=I, in pceriam.:eosperpe-,
cenioiCdecem eiocio, et caetera. - M.iraeulifniquid,em; tuam .Qunj".'. diabolo:ef angelis ejpSi qria; per IsevaiiK
est diviuaejio.eiitisepermaximiiiii,quod cuiricolrorie solet desigiiarij reirudet. Esf auteiii Paniascusurbs;.
tani tiiodicatanlani hosiium"sif ageriijfecerit" Abra- riobiliSi-Foenicis et' Syrise qupndam tolius ineiropq-
. iiarri, sedaiiius saeraiiieniuih iidei, in qua iiobis spl- .; Vis. pan qufique Fcenicis oppidiihi erat icrjriihus Ju.-\
.ritaiis.est piigria superaiida,.sconiinei nutrierus ille dreie pEpv,iiicia8. cOnlra Septenlripiiem ubi lifidjePa-
ihiliium cum quibussuperavii.Erantqiiippe trecenli neas, qiise quondSni Gxsarea' Philippi yoeabaliir-;
decemeloctO;quo.nimirum iiumefpsiguuhi victofio- uhde et Jof diinis sortiiusest vo:c;ibulutii,.,qui fltiit da;.'•
sissimsecruciselhomen SalvalofisiiostriJesu Chfisti, -Libarifi.Dan quippe.uhus estde forifibusejus;;ai-»
per.qu.enibPcjfi riiuriiihenlumnoslra!salutiscoiisecra- ter, vocaiuf Jof,_quod •iiiierpreiatuf Rivus.. Duobus;.
lum esl, desigiiaiur. Si quidenmpUd-Graecos ifecerili crgo fprilibus qufhaud prqcul a se dislatit iii unuiii
per Tjiueram^nolan!ur,:qusE! in crucis figurain ap^_, fivUluriilojiieralis, Jordaiiis deiheepsappeliatur.
tatur. Nani si apiccin inniedip fecepissei, iioirfigura \At vero.Melcliisedecli rex,Saieni proferenspqiiemeli,
crficis, sed ipsfiinjait) sigriuitt cfucis riiariifesle cef- viiiunt(erai enimsace$w
iiercliif expressufn. Decemv.eroet"oclo4ip_udeos>perp\et dit: BeriediciusDeusAfereewi' Dep exceisg.gtiicreavii:
I et H qurein.rioniine J;esupiirriacsunl iiiiera?notau- \ : ceeltimet ietrurit, et benedicius Deusexcelsus, quq.\
luf :?etideo eum tfecenti decem et. o.ctoGraece rio- proiegehleiioslesin mnnihusttiis sunt/et.dedil. ei de-,,,
lanlur, noii niullurii disiatab eo ut.'crux Jesu .'legi cinius ex oihnibus..Nolanduni |ifi.mo in liac "iectioeie;
pfissil. Bene.ergp;in freceniis ;deceuV;etocfo sociis (juia pfsemonsirave.raritpaifiafcliae quod praedicant'
V.cil hosle.s",ac fratreni liberaYit-Abraiiah),;iit hlys^: Tapostoli: El.\si. qtiid pflfiteer,ihquit ^aulus, unugi*
(Ice figiiraretiiascltufuhi de suo "s.emingeum.qiil per memiifum,contpathiniur Otriniuiriembtu: sive giptjiq-,
a ei <"«)._«liuiii
'.-passioneriicrucis;,:mutiduin mPfteireypCarPt; ''membrum,,~~cptigauiientojnnia membrq:
'"' (7 Gor.iii,.2S). Palienie quippe Lfiik.adversa, cnm-'_
ipse quoijUei|PmiiieSalvatofi^vid :esi,Jes:uS/ -SuBli-
'
liiisaiqueemni^nfuiidP coiehdus:eminefei:- sed el passus iest Abfahani;^^griudehlibusiliisde erepilorie,
•iiiiii.esqui ad saluiem periinbreni, norirnisi pef hoc ac vicforia s.ua,>corigraiulabatiir MelcbisedeCb,ac •
sigriunivenerabije, c pefque:nomeiiejus terribile sa--" '\'jricerilefn"eum,qui prp fraterhis seruninis sese pe-
luiein essp jcphseciiluros.>•: >> ,.»;:> --;> Tlctiio dedgfat, coslesii: behediciiohe.peffundit: iiee
- Eipersecutus estJos:usque"Ddri,-.eidivisis:soc\is ir\- soliinimodp lioiniiieni viciorem, jsed-ietiargiiofeni.
ruit .stiper eosrtocle, peicussiique\eqs, et pcf_secu'lut - vjciorirfi Dpminiirridigria Jaude; magnificai,.>juxta
:.esiiisque IIobal, qumesiad LtkijaiiiDariiUsci;Cuncta j) illud evarigelicunii Videuni opera vesira bdiia, .c.t
d.saerielpquiiisefies hiysiicis .est''pleh_a.'liguiis,.'-n'e(cjtdf\fiCeniPdltemveSttUhi,ifui ih cmlisesi (Mtilthl>y>:u
tarilum dictis*ei fa_ctis,sed et ipsisin quibus agiiui'."•-iC)VDe'indeihttieridurhqnpd prisi ceflanieriet vicio.!,
locis ac teniporibuscongruit^illiidvappstolicuri),qui;i .fiam-benedicitur"Abrabam ; ei hric a rege ac .sa-1.
oniiiiain figriru cOntingebaiif iliis, scripfa: surilauteni-:. cerdote Dfeiallissimi :quia et nos oriiriesad prohiis^
proptet nos(I\Cof: x, li).:Dar; ihierprelaiurJudi : si.uheni''.patfirjs,cceleslis^periirieriius,;post Libpies
.cium, llpba Coiideinnaiio,'Damascus;Saiiguinis p;o "bfinfifuriioperimi'behedicliorieilriexspeciamus fegrii
cUluiri^Persequerisergo>liosiesAlifaliamirivcnit iii' . perehnjs, ;quod ribJiis:paratuin"'est ab originemurLdi;
I)an, et iiicaiiipssecurpsqUerio.ciepercussit-eoS,qiiX- "perfegerii ei-sacerdpierii nia^
-iisqiiead id iocorum sajvis.se^glofi.aiues, quasicapt; i '.'delicei-pei ei Jiohiinuih'Jesum"Ch*fisjiim;de cujus:.
prrcda lsetabahluf; quia ^eceatores'quiqiie et in.bu - regiioquod iiabet corcquale-et eoretefriuni-ctimPa*;
j'us;yit;e divitiis aiqtie in oppressioiic 'iiiiioceniiuiii tfe'dicit in, psalnifp Dixil: Doinhiiis D_pmihq : meo,
"
':''"."AL, nirdis. :"'.'- '"
\<\.<'<: '. """'' ''. > ' :.,?ALr_JB-q-aad;
* ""'.*;"' > "..'. v"
"''..Ai.radfl,-
cssc.' . v -.'; .: -.&A.L,fticia: . ;;X.;.;-.;;:;: '- > .'
loi BEDS YENERABILISOPERCM PAUS II. - EXEGETICA GENUINA. 152
Sede a dexltu meis, donecponam inhnicostnos scabei- A benedicenluiuntvctsm cognationes letim; sed prius-
lum peciunituoium (Psal.cw, i), et c.vieia . de ci>jtis quam ullus ei fiiius, quiejusdem benediclionis esset
bieeidolio in quo scse ofiiulit liosiiam Patri pro COIIJLTCS, n.isceietur; priusquam aliqttam Deo ho-
nobis, subdidil iu eodem p-almo dicens : Jutavit sttain pro donata bcnedictione graiias aclurus of-
Dominus, el non pmmtebit eutn, 'I n es snceidos in ferrei, oecurnt Melchisedech re\ Salem piofercus
mleinum secundum oidiitem Melclnseclech(Ibid. li). paneui rt \innni qure Deo oblulerai, el beuedixit
!)<>ciijus e\nositiotie \ersus ei saa-idoiio ac lecno ei, ul patenter iulelligerel qtiia piomissim sibi be-
Doiiiiiii Jeso Cliiisii, quod m Meldiisedech figura- nedictioiicm per Rcgem jusiitia;"et auttorem summse
tum est, ideo iiosirain panuaiem h.ic in loco bie\is- paeis, per poiililicein eximium, pci sacnficium mj-
siiue lo-jui ac tiacarc 0|iorLel, qunni.im Aposlolus siicuin panisei vini, esst'1cum omm suo scmine per-
in.i\un.im pariem cpisiolu ad Ilebi.Tos de his subli- cepLurus. Nem ergn glorienlur JIKI^PIde sacerdolto
iniss'inc disput.indo atque explanando complevii, Le\nico coutra Clinsii uios, ciim illi viciimas car-
l.uiiimi \estigia ejus scctantes pauea de jilunbus n<uiii. nos jianem et vinum Doniliio offeuinus. No-
qiue ille pjsuil hic iusercre comiiiodmnduvimus. stium n.imquc cl itmpore et digmiate sacnlicium
IiaqucMelclusedech Doi.uiium Sah iloicm signifi- pi jcsial: lenipoie \idelicei, q'ji<i prius iioc oblulit
cat : ptmium qutdeui, ut Apostolus ail, qvi tnlcpieta- B filcliliibedctli, qu.un illud Abraham \el qui e\. eo de
tm icxjustttim, dande a'<Ui.t te% Sttlem, qaod est siirpc Le\i veneie poniifites : digii.fafo aulem, quia
les pacis (Uebi. \n, 2): quibus \cibis bealis aposlo- de hoc non de illo dicium est ad DominuruClui-
lus ita figuram Melclusedecli qu.ililer sii i.rclligcnda SIIMIa P.iiie . i'ee <?slaceidas it wieinum secunduin
dcnioiistiat, ui el nos aptnis«imc i"oceat In litieris oidmem Melchisec'ee!t(Psat. n\. I). Quod el ips<>
Teslameiiii VetefiSnon soluin lerum, scd el noml- opeie esse complelum, el nuric in loio oi.be manife-
rium siguiJitnlioiics quscreie. Siuil eigo &"e'clnsc- sium, non i'.i=ibluitus ei i:npi,<snegu. Cousial ergo
dech \ocabiilo suo ei persona sua Regem justiiioe inajoiem luisse lilelchisedech saceidotcm Abra-
Chrisiiim, Jta eiiaui votabulo biiseci^ilatis Etc'esiam hatn patiiarcha. Sn.e ulla eittra coiiliaiicuone, ut
sanctoiiim, ti\ii.iiein Mdeiitet in.'gni Regis figmate Apostolus Pil, quod minus esl a iitelioie bencdtcllur
deiuiniul; dc qua sciiptuin est : Li fattus est in (Ilebr. \n, 7). Xiaj,<ssacnficium Melcliisidecu bo-
S.ilem, id est in pacc iocus ejtrs (Psal. ixw, E). siiis qu.c hi sequcniibus obiulisse legiiur Abraliam :
Salem auiem ipsa csi qiue jjostta Ilicius.ileni dicU ejiiia boc DoniiiiiiSCbusius, illud Aaion : hoc Novi
<il)a\id icge, loliiis Judjeje piounc.c meiropolis Tesiaiiienli spcenlotes iUud \eteris eiani oblalurL
(aciaesi, eu quod lbi locum tcm_>liacnieni, ci im- r Unde ct bene subdilur : Ee dedd et decimas ex om-
pcnsas stiuctur.e Salomoni filio dereliquerai, quse nibus. Quod nitillum sublimiler inlellexit a ique e\-
Mdeiicel cuncla elalu iuiiuinera qua; de eadem ti- jiosuil Aposiolus; ui decunas ei darci Abiabam non
\iiaie facta vel dtcta leguiitur, ad Eeclesum perlr- soluiii jito se, \eium etiam et pro ommbus cis qui
nere ciinciis legenlibus patei. Qul etiam geneiesuo cx se erant nasciluri, ni quibus fueiunl et IJISIsa-
saciificii sui, tujus cl Abiahdio dum benediceiet teidotes qui deunus era nt accepiuii a jiopulo . Per
panicipem fetil, oblationem No\i Testamenli pr,e- Abraltum,inqu.l, el Levt qnt dechnus accepil dectma-
iiionstravit, qiiam Doininus nosler in saciamentum lus esl : adhuc emm m lumbts patiis eial quando ob-,
biit corporis ac sauguinis et tjisc piimus oblulit, el vtavitei Melehisedech(Ibid., 9). Sicul eigo prjecelle-
Ectlesio; sempcr in remissioncm pcccatorum offe- bat tribus Levi tica, id esl sr-ceidoialii populus, a
rcndam lehquit : in cujus parlicipalione smgulaii (iuo decimas accipiebat; s c et qisis saccrdoiibus ac
omnes proimssiouis fiiios beneditendos es«e per- leulis prrccellebat Melchisedecb, quando ab eis in
-
docuil. adco ut ncnio absque liujiis consoriio viirc p.ilie Abraham <-accepil adhuc eiiim in lumbis
consors possilesse'perennis : Nisiewin manducaveit- eiant. Auiabam [quippe hoc loco populum Israel
tis, iiiquit, caincm Filn hominis, et btbeidts Cjttssan- ctim suo sacerdolio dcignai, porro Melchisedech
eum sacerdotio quod
gutncm, non habebilts vtlam in vobis: qtu manducat Q Mediaioiem Dei et homiiium
meum cmnem el bibtl meum sanguincm, habet vitum el bjeiedibus Novi Tcsiamenti icliquil, singulariier
ateinam(Joan. vi, bi). ln magni ergo signilicnlione c\primit Et beiiedicilur, ac decimatui a Melrhise-
saciamenti Melclusedech saeeidos bcnedixil Abia- dech Abraham, quia lpsi eli.iin qui in hgeac Levi-
bre, pioferens ei parlem sacnlicii, quod Donuno in uto saccidotio pr,rcipui exsiueiuiii, non nisi a Do-
pane ct \ino obtuler.it . tjpice nirnirum insinuans hiino Jesu Cbns'o benediceieuiur, uon nisi ad eum
quia non solum i.os qui jiost passionem dommitam cuiicf) qiiJ3 h.ibere jioierjiil \iriutum releiicnt, el
ln caine veiiimus, sed et ip-.e Abraham qui accepe- h.cc ip>ius fuisso graiia; coiilitereuiui, salvi esse po-
ral repromissiones, et omnesemen cjus c'ec{um per lueiuiii: unde et Peirus , clarestentc jam gralia
oblationem esse donnnicre passionis scierna benedi- E\angelii, quasi siceidolio quod secundum ordinem
cttonc donandtim. El quidetn ldem Abrahaiu audie- Melclnsedech proiniitebalur fulurum, au remulalon-
int a Domino: Et benedtcamttbi, cl maqmftcabono- bus obsenantise d lejalis : Quid lentatis Dettmimpo
sict! luuin, ensque bcnedtcttis.Audietal ba'e/uc m te netejitgum scivtiutissttpei cetvicesdtsciputotum, quod
' Al., etegerii; al. cmpserit. c AL, susccpil,
">AL, i\aque.\ * AL, tcciis.
135 IIEXAEMERONLIB. IV. iU
ttequepaltes uoslii, ncij-acuos poi lare poluimus? sed A anunas, catcrct totle libi. Qui icspondil et :Lcvo ma-
pei giatiam DominiJesu crednnus salvati quemadmo- num meamwl DomhtumDeum excelsumpoisessorem
dttm el illi (Act. \v, 10). Dedil ergo Abraham deci- coth el letim qiwd a ftto sublegmims usque adcottt-
nias cxommbus Melcbisedech sacerdoii, a quo bc- giam caligmnon accipiamex omntbusc/umtua sunt, el
nediciioncm acceper.il: quia nimirum quod ille me- canera. Dihgenier notandum, el ad cxemjilum vilre
lioris iniellexit sacertloiii (ypurn cl imaginem quam moralls tiahendum, quod Abiah.im qui quasi neces-
ipseprsefeiebat, hoc est quod ipselegalis, ille pon- sitanbus provimoium b veraciter compaticns, pio
tilicJius a evangelici hgiiiam gerebat. Ipse cnim Iibcrando Loih se periculo obtulerat, quasi Deo de-
temporale sacerdolium quod per successiones pon- votus sacerdoti a quo benedicebatur derimas dede-
lilicuin senaretur ev se crat generalurus ; ille ne- rat: ijise quasi pecuniarum coniempior, aliquid de
<jue uul'um saceidolii neqne hnem neque pr.ecesso- pireda quam enpuerat, etiarn cum rex cui viceral
rem neqiie successorem liabuisse legitur . unde con- obtulissel, accipere renuit. Quasi jusiitise amator
venicnter iinaguiem pircfert illius cui dictum est: mililibtibqui sectim pugnaverant suas pattes disln-
Tu es sacados tn teteinum secundian oidinem Melcln- buere nnn ucglexit. Merito lalis coiiscienlia nt ad
sedcch. Ha'c de Melchisedeclipaucissint dicta prout arcem \irtutum jiervciure ocius possit, no\is sem-
nostro operi sufiicere videbantnr. Cselerum qm pcr gratije siiperure benehciis aillollitiir. Unde recle
plcne de illo, detjue cis qut» hguravil ille sacramen- his lla tiansacus c confcilim dono ccelcslis oraculi
lis scire desideut, lotam ad Ilebirjcos Epislolam ac dninse benedictioms comjios efficilur, quje se-
scdiilus legat. queniis libri melius lectione consideranda et perlia-
Dixtt auleimex Sodomorumud Abiam : Da mihi ctanda servemus.
a 41., Evcmgclii. c Al. dcesl confesttm
h Al. deesl veiacVcr.
&';."-
;-^BER;^tefiTf
\\His ilaque Ifunsuctis; facius -eS! sefma Domihi ttd Qitterq iuo,'ipsum haoeois amreaem. Qubd de Isaacet
Abrtim pervisiohem,-dicens:: Noli titnefe, Abr'pm,egp /serhine ejusdictum raiio pfobal ;.<lequo pPsimoauiir
ptoieiior tutis sitmei hieic.esl.uamtignd nihiis._Cene- , audi.vit':>6iee"ahilsagc-vdcabilur libi scmcn, Neque
diciinneiri^"qiiain^rsacerdoteMelchisedech pprcepe-- enini; filii conr.ubinarum,-etsi Abrabae seriiep sunt,
rai-Ai)raham,v4iaric;per:se Dpminus ipse cdrifirmat. r-><i-hrfirediialis ejus ;;participes esse poiuefuht; et
DixeraVquipp_e sacerdos :, El:benediclus:D.eds:excel-,-quPniarri-adhanchifife.diiaieni Deo.dileciam iri^iia
iiis,; qiioproiegeiilehpslCsih.nitinibus'luis\surii {Gen.- proieclip diviria,-el.riierce^ esset magriaTuiUra.coe-
; stv|--20); DiCif-Doniintis: 'Ego_prdteciot-vtuus,sum. lestes^solum ariirnsepertinent, ^ajitesi.biiectiiur>:<<,
Dixerat'sacerdos.: Bene.diciusa Detis excelsus. Dicit Eduxilqueehm fotus<el uit iilij Siispicc,,cmlum,
ipse Dciis :_Et meiCeslua magna \niinis., Mercedeni etnuinerdstellas, sipolesfel dixilcii ::Sic eriisemeh
;ariiem. dicil, rfpiiianiurnililecliohis, "qiiain;rrriifiih; tuum. Sieliis; enim recie comparaiitur, justi et. ele-
a'ngu'siia.,posi_to*'eihib^ -soluni.quia siciit sielliBab liominibus dinu-,
:<ri(i;.''riph
iiis, quaipsiTJoniino :ex quo pairiam pareniesque rnerafi nequeiiri.l,;;yeruni -eiiani, qriia; coelesii 'suiit -
desefuera!, iniegfo ex cordc seryieral.s , ..-•; .;' feiiciiate^ublimes, quiaabjeclavitai.hhjus etinfrriia
'" Dixiique,Abtahi: -pQinineDeus, quid'\dabis .tnilii; desTdefia ihagria.niehlisisublimitate
egd~vddamdbsijueliberis,-el'fitiiis procurgiarisdomus D quia >ihlef reprobos;iuJceritvlapquam;i>luminaria>iri
mem, isle<Damqscus::Elieser- :Addidiique,Abmm : ;muiido,'.verl)Um:yifse^^^ coritinentes. bequalibiis etiii.
Milii autem noridedisli :seinen; eiecce^.-veiiidcului, ; fi.rierccte dici epi:ssil:.SieJ/a autem d. sietlaMi/fert
meus luBtes meirs"_en'L-'.;Non" qurisi>;dubius,.de>pf6v in Ctaritalc,sii e't resurtcctio morluorum (I Goi-.Sxv.
iriissis Dei,.' liiujjat-; - -sed,-siinpl.ci.ter:;;4rii,eriogaf .41). "Quod.auiem.-ail i:$icerit: seirieivtuMri,ti6ii&e
quam sit ihercpdern a Dominp percepiufus,;flui: ii-- illis solum dicil electis qui de ejus stirpe cofpofali-.
lium noiiliabeiis, in quo liserede ac pafficipfidjvina} - ter 'erani nascilufi, sedletiam de hobis,; quibus.ab
promissionis exsultet, vefnaculum suum; polius>sit Aposiolo.dicitur : Si quieth vos Chrisii, ergoAbrithce
babiiurusiiairedemi Vocabaluf;Vernaculiisil.Iedup- semeriestis (Gcti<'\\Vy 29). Unde:l!ehe';prini'uniViritfo
busjioiriiiiibus_ idest, .Damascus,:Eliesei!,- a qup 'piisitus atidivit-': Sed qui 'egfedieiut-dtiuiefo ihti-ip-
Damascum ciyiiaiem .etcpriditam^iunl etiiuncupar siim habebisJtmredem. PrOpler ePs^videliCei^qui;ex
laiu. Fayens:aiiiem desideriis AbrahrcDpminus, ef :ejus seriiirieprodeuhles, etiam pfPihissor;^behedi^
bane illi quai.n.-qurerebalmercedem jjrorriisii, ctim ctionis: ac Iisefedilatis erantcblirefedes fulur-i.43osi- .
'
.prolinUssuljjunxil :• _'"::" <:<-'. modum vero.-'educens.foras-eum;'nurriefare siejlas,
Non erit iiic -hmres iuus", sed' :qiuegtedielht de _si po.ssit,.iiiiperafr; Sic erit, ihquiehs^.scriicnfuuin
a AL, AbramDeo excelfb, ...;.,- * : •"AL, el h<Bt.eiitaliSi '' '.'';- : /.- --» ; " :
b AL, devolioiiisquiwipse. . - .
' 5 AL, potesii. ' v>, .>;>.>' :'
> .'Al.-jutttisvernacitlus. ':'' "
_<•< __<
135 CED^i VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1SG
proptcr eos nimirum qui non ex ejus utero pro- A.dal inquiiil, sed obsecral ut ei rei quam credidcr.il
creandi, sed ad ejus tamcn crant semcn ~ex loto aliqua similitudo adhiberelur, qua ejus modus agno-
orbe colligendi; juxla quod in Evangelio credcnli sqeretur; undc sjgnilicantius veius liahet itanslatio :
cenliirioni, qui non cainaliier, s d spintaliler ad Dominalor Domhte, secundum quid e sciam quia .hm-
sciiien Abr.ihse pertinebai, ait ipse Dominus : Dico res ejus ero : sicul non est Vhginis M.irisediflideutia
aulem robis quod mutti ab Oriente ct Occidenleve- cum ait: Quomodo fiet htud, quov.iupivirunt non
nicnt, et recumbenlcttm Abrattam, el Isaac, el Jacob, cognosco (Luc. i, 5i)? quml eniin futurum crat
in regno coilorttm(Malllt. vm, II). Eduxit eiiitn eum - certa esse, modurii (juomodo ficrel inquirehat. Et
foras ut in latitudine totius orbis scmen se benedi- boc cum qusesisset audiviu Denique ei hic simili-
" ctionii
accepturum esse discerel. Suspicere coclum tudo esf data de animahbus, juvenca, et capra, et
jiihci, cl numerare slellas, ul iu coslesli patria se ariete, etduabus volucribus, tuiiure ei columba, ni
ba'c hserediiate locuplelandum esse cognosceret. secueidum bsec futurum scirel quod futurum esse.
Credidit Deo, et reputatum est itli ad jusliliam. non ambigcbat. Sequilur enim :
"
IIujus seiiieiiti.e mcminit Apostolus (liom. IV, 5), Ilcspondens Dominus : Sume, inquil, mihi vac-
a
piopler Dei gratiam commendandam, ne circum- cam Iriennein, et capram trinam, et arietem annorum
cisio gloriaielur, genlesque incircumcisas ad fidem "itium, turlurem quoqtte et cotttmbam.-'Qtti toltens
Cbrisli nollel admilli: hocenim quando faciuin est, universa Itmcdivhil per medium, et ulrabque partcs
ut credenli Abrahsc depularelur Jides ad jusliiiam, contra se altiinsecus posuil, aves aulem non divisit.
nondum fuerat circumcisus. Repulalur crgo lides Sive enim per jmeucain significata s>l plebs sub
ad juslitiam, non oiiosa et nuda, sed ea quse per jugo legis posiia; per capram eadem plebs pecca-
dilectionem operatur; reputatur el ea quae eisi nec- trix futura, per arietem eadem plebs etiam regria-
dum operandi tempns habct, perfcciatn tamen ope- lura. Propierea irina dicunlur liruc animalia, quia
raudi voluntaiem babet. Reputala est namqiie fides lerlia a'(ale sscculi populus ille adolevit, acterram
latronis ad justiliam, quse eisi inslanle moriis arii- repromissionls e inlravit. Prima quippe selas ab
culo, nullum opcrandi lempus babere potuit, adi'0 Adam usque ad Noe, secunda a Noc usque ad ijisuin
perfecta lamen ab inspeclore cordis judicala est, ut Abrabain, tertia ab Abraham usque ad David; in
ipso die in habiuiione paradisi cum ipso ren.une- qua de ^Egypiia servilute ll salvatus,
' atque in lerra
rata sit. Reputala esl fides Cornelii ac domus promissionis populus ille tranalains esi. Sive
ejus ad justiliam, adeo ut eliam anle lavacruin aliud aliquid convcnieniius Kia significeut, niillo
regeneralionis donum sancli Spirilus aceiperet ; _ modo tamen dubitaverim spiiilales in co prjefigura-
quia nimirum mox concepta in corde, paraia tos additamenlo lurluris et colmnbre; ct ideo di-
ad operandum per dilcctionem eral. Sic et fides ctum est: aves autetn non divisil : quoniam carnales
Abrali» quantum sufliceret b repulari ad ju- inier se dividuntur, spiritales auiem nullo modo,
-stitiam probavil, cum parala crat ctiam uniciim fi- sive a negoliosis conversaiionibus hominutn se re-
lium ad prseccplum Domini, in holocauslum offerre. nioveant sicut lurlur, sive inier illas deganl sicut
Jitstus ergo ex ftde vivit (Rom. i, 17), illa nimirum columba; ulraque lamen avis esl simplex et in-
lide quse parala est |ier dileciionem operari, el si nona, significans et irr ijiso Israelilicn populo, cui
habei tempus, operatur. lcrra illa danda eral, luiuros individuos populoa
Dixitqne ad eum : Ego Dominus, qui eduxi ie de promissionis, et Itacredcs regni in rclerna feliritale
Vr Chatdmorum,ul darcin tibi lerram istam, et pos- mansuri.
sideres eam. Quidam Ur nomen loci esse aulumant, Descenderuntquevolttcressuper cadavera, el ubige-
sed qtiia Ur iutcrpretaliir Jguis, inagis inlclligen- bal eas Abram. Divisse volutres lise, quse stiper ea
dum est juxta tradilionem llebrscorum, ut et supra qu:e cranlcadavera desceiiderunl, non boni aliquid,
diximus, de igne Cbaldseorumereptus sil, qui eum, sed spiritus indicani aeris hujus paslum qiiemdain
dnm ignciii, qnetu ipsi pro Deo eolebant, colere at- D suum de carnalium divisione qurerenl.es; vel cerle
que. adorare respuissel, ignibus consumere c volue- carnales ejusdem populi adversarios, qui juxia cou-
rint, sed Deo illum protegente hoc perficere d ue- silium Ralaan arioli,descelenbus eoruui occasioncm
qniverani. sibi victoria; aucupabaulur, de quibus dicit pro-
At ille ail : Domhte Deus, unde scirc possum, pbeta : Velocioies fuerunt perseculotes nostri aqnilis
quod possessurus sim eam? Non cst putaudus Abra- cmli (Thren. tv, 19).
ham piistqu.nii credidii"Deo, ei repulatum est illi Abigebalautem cas Abram, quia ejus rnerilis srepe,
ad justiLiam, in fide delecissc, ut diceret: Domine el_de anguslia lemporalium malorum, ei de insidns
Deus, unde scire possumquod possessurussim eam ? spirituuui inalignoruni libcralus esl Israel:
"Soncnim quasi adhuc incredulus, siguum cui crc- Quod vero subjungilur: Cumque sol occumberet,
a Al., commilleiidam. f Al. deest mild.
">Al. deest rcputari B AL, ingressusesl.
~ '' AL, salvatns esl.
AL, volueiuni,
A AL, nequivetunt. 1 AL, salvalus.
c AL, faciatn.
1S7 IIEXAEMERONLIB. IV. - 158
sopor ittuii super Abtam, el Itortor magnus et tene- A sum, id cs(, ad ipsum jam finem, significalur isto
brosus invasil eum ,' significal circa saeeulihujus fl- igno dies judicii dirimens carnalcs pcr ignem sal-
nem niagnam pcriurbaiionem atque tribulaiionom vandos et in igne damnandos.
.iiiturani (idelium. De qna Dominus in E\angelio : /« i'//o diepepigit Doininus fmdus cumAbiam, di-
Etil eriwi tvnc iributalio magna qualis non fuit ab in- cens: Semini tuo dabo terram hanc, a fluvio JEgypti
","o(Malth. xxiv,21). nsque ad fluvvinimagnumEuphraten. Fluvium Mgs-
Dictumqueest ad eum : Scito ptmnoscens, quia pii, hoc est Nilum, uon dicil magnum sed parvum,
peregihtumfuinrum sit semen luum in letra non stta, qui dividit inler jEgypttmi et Palsestinam, ubi est
el subjicienl eos serviluti, et affli.ienl quadringentis civitas f Rinocoriira. Pepigit ergo Dominus ftedus
aitnis, eic. Iloe de populo lsrael qu" fuerai in Mgy- cum Abram in die iilo, qtio ei bnstias animanlium
pio serviiurus apertissime propheialum est, Non ei avium obiolerat; illud nitnirum fa;dus, ut ipse ac
quod in eadem servilnie sub ^Egypliis affligeniibus semen ejus Domino voia oraiionum ac victimarum
fliiadringenios ille populus annos fueral peraclurns, fideli semper corde offerrct; et Doiniiius ipsi ac se-
sed in ipsis quadiingentis annis prrcnunliatum est niini ejus lerram Cbanaan perpctuo possidendam
lioc fulurum. Quadringenli sane dicuntur anni pro- donaret.
pier numeri pleniludinem, quamvis aliqnanlo am- Igiiur Sarai uxor Abrmnon genuerat tiberos, sed
plius sini; sive ex hoc lempore computentur quo isla habens auciltum digyptiam nomine Agar, dixil marilo
promiliebantur Abrahse, sive ex qno nalus est Isaac suo : Ecce conctusitme Dontinusne parerem, ingredere
propier semen Abrahse de quo ista praidicunlur. ad anciliam meam, si saltem ex illa suscipiam filios.
Computantur enim ab anno scpluagesimo el quinlo Cumgtieiile acquiesceretdeprecanli, lulit Agar JEgy-
Abrahse quando ad eum facta est prima promissio, ptiam ancitlam suam posl annos decem, quando habi-
usqne ad exitum Israel ex iEgypto, quadringenii et taie cmperal in lerra Cltanaan, el dedil eam viro suo
triginla anni, quorum Apostolus iia meminit: IIoc uxorem, qui ingi cssusesl ad eam; at illa concepissese
antem dico, inquit, testamcntttmconftrmalum a Deo : videns, despexl dominam suam, etc. De Agar el
« qum posl quadringenlos el Iriginla annos facla est Ismael quomodo Syiiiigogam et Vetus Testamenium
.Lex, nou htfirmat ad evacuandam promissionem(Gal. e designent, sicnt Sara et Jsaac filius ejus Ecclesiam
iii, 17). J.-unergo isii quadringenli et triginla, qua- ac Novum Teslamemum , Apostolus ad G.ilatas jile-
dringenti poterant nuncupari, qui non sunt mulio nissime disseruii. Quod ""
autern ad rem perlinet ge-
amplius; quanlo magis cum aliquol jam ex islo nu- slam, nullo modo est inferendum, inurendum de
mero prreterirent, quaudo illa in visu demonstraia Q hac conciibina crimen A"brali.r, nsus esi ea quippe
cl dicta sunt Abrahse, vel quando Isaac nalus est, ad generandam juolem, non ad cxjilendam libidi-
cenienario patri suo, a prirna promissione post vi- nem; ncc insnhans, sed poiius obediens conjugi,
ginli quinque annos; cum jam ex istis quadringcnlis qure sure stenliiaiis credidit csse solalium, si l fe-
iriginia, quadringenli et qiiinque remanerenl, quos cunduni ancilla; uietum, ) quod naiura non poierat,
Dominus quadringeiilus voluit nominare. voluntate fecer.it, suum; et eo jure, quo dicit Apo-
"
Geneialioneaulem quarla h reierlentur Inic. Caath sloltis Simililei et vir non habcl potestatemcorporis,
cum patre suo Lew ingressiis est /Egyptum, cujus sed mulier (IV Cor. vn, &), ulerelur mulier ex alLera
filius Amram, cujus lilius Aaron, cujtis filius Eleasar, ad pariendum, quod non poler.il ex seipsa. Denique
qui cum essel quarlus a Caath, cum palie suo Aaroii cum ancilla gravida sup.erbirel dominse slcrili, et
c L "
egressus est Jigypto; el ilio in solttudine delun- boc Sara susjiicione mulicbii, viro potius impu-
clo, d ipse lcrram repromissionis intra\it. lasset, etiam ibi m demonstravil Abram non se
Cuuicrgo o^cwOHJssce sol, fada esl caligo lencbrosa, amalorciii, sed libcruni fuia.segeniiorem, cl in Agar
el appaiuil clibanus fumigans, el Ipmpas igms trans- " Sarre conjugi pudic.tiam cusiodisse, nec volunia-
icns inler divhiones illas. Haec caligo el clibanus leni suam, sed volunialein illiusimplevisse. Aiienim:
ignis post occasum solis faclus, significatjam In line D Eccc anctllaluain manu lua esl, ulerc ea ulltbel.
sajculi per iguem judicandos esse caruales. Sicul Cttmquc invenisseleam uifgelussedenlemjuxtu fon-
enini afflictio cmiatis Dei, qualis autea e iiunquani lem aqum in solitudine qum est in via Sur, dixil ad
fuil quresub Anlicluisto fulura speralur, significalur cam : Agar, uncilla Sarai, unde venh el quo vadis?
Lenebroio limore Abrahse circa solis occasum, id Consequcnter ^Egypiia iu via Sur, quse per eicninm
cst, propinquanle jam iine sscculi; sic ad solis occa- ducit ad .Egyptum iie festinabai. Euendiiur enim
11AL, quod. J1 AL, ignorandum. De hac concubhta ciimen
f>AL, revetluntur. Abrahm orsus csl.
c AL, dZgyptum. 1 AL, fccundm:
<"AL, ipsam. J AL, quo; al., quoniam
e Al., non.fuit. I AL, Seirai.
1 AL, ilinocosiira. Varie apud auclnrcs Iegiiur L AL, impuiaret.
i-ujns civilaiis nonien, Rtngcolura, Rhmoturai a; sed m AL, demonsiraiet.
Ptolomscus el Joseplnis legunl Rltinocoiv.ra. II AL, .Seereii
conjuge
E A"L,iigniftienl.
153 DED^E VENERABILISOPERUM PAUS IL — EXEGETICA GLNULNA. 160
dcsertum Sur usque ad mare Rubrum, quod ad A merilo; in lesiimonium videlicet fidei el conTessio-
/E;;ypii coivfiniapcrvenit. uis ejus.
Ecce, eil, concepisti, et paries ftlium, et vocabisno- Postquam vcro nonagiuta el nnvem annorum esse
uien ejus Ismael. Ismael interprelatur E\auditio Dei, cmperat,apparuit ei Dominus, dixitque ad eum: Ego
<rausaque nominis exponitur, cuui protinus subin- Deus omnipoiens,ambula coram me, et esto perfectiib,
ferlur : eo quod audierit Dominus uffliciionemluam. ponamquefosdusinter me et te, el multiplicabotc ve-
Notandum aulem quia hic primus anteqiinm nasce- hemenier nimis. Uude cenlenario Abrahsc nomen
retur, secundus Isaae a Domino nomcn acccpit, aniplificatnr, leslamenlum circumcisionis dalur,
certi ulique gratia mysierii, quia et Veteris Testa- Isaac nasciturus promiililur, ut in magno myslerio '
inenli, quod sigiiihcalur in Lmael; ct Novi, quod in contenarius (ilium promissionis jam circumcisus ac-
I.->nac,bsercdes antc saecula fuerunt in divina elc- cipiai. Ambulat autem coram Domino, ul possit
ciione pr.TCOgniti. esse perfectus, qui omnibus mometitis in conspeciu-
Hic eiil ferus Itomo, manus ejus contra omnes, et Di\iuitalis se consisiere el quasi in obsequium ejus
manus omnium conha.eum, el e regione univeisoiwn positiim se csse meminit; quomodo Eiias qui ait:
fralrum suorttm figct tabeinacula. Significat semeti Vivit Dominus, in cujus conspeclusto(111 Reg. xvn,
ejus habitaturum in eremo, id est, Saracenos vagos, "I); semper se ad divinum prompium obsequium,
inccriisque sedibus, qui unLversas genies quibus piseseniiam sni Conditoris in_menle babere signavit;
desertum ex latere jungitur incursant, et expugnan- ct quia piinnis peifectiouis gradus bum<liias esl, le-
lur ab omnibus : sed haec antiquitus. Nunc autem in cie subjungiiur:
tantum manus ejus coniia omnes, et manus siini CecidtlAbram pionas in faciem. LegimuSauleni in
omniiim conlra cum; ulAfiicam loliun in longtlu- prioiihus sacrse hislorirc locis viros sanctos Donn-
dine sua ditione preinant, sed ei a Asisoma\imam lium invocasse, ci bostias laudis obiulisse, innoceii-
pariem, et Europ.e noniiullam omnibus exosi et (es in conspeclu ejus vixisse, nullum vero ante
contrarii teneanl. Quod autem. dicit: Figel laberna- Abram pionum in faciem coram Domino corruisse.
cula; morem geiuis antiquum ostendit, quse in ta- Verum ille quo altiora prionbus dona percepit, ea
bernaculis semper, non in doinibus, babilare solebai. in.ijoies largitori donorum gialias sese humiliando
Vocavilh autem nomen Domini qui loquebalui ad reddidil; ei quiii suae fragiluatis cadens in terram
eanv: Tu Deus qui ittlisli me. Dixit eium: Profectohic Iiumililcr ir.eininit, mox divin.r pplcsiatis cmiiieii-
lidi postcriora videntis tne, propleiea appellavit pu- ti.un sublimiter agnosccre mcruil. Naui sequiiur:
teum illuniPuleum viveni.selvtdentis me. Patet ex bis D xitque ei Deus: Ego sum. et pacium meum lecum.
verbis quodAgar lion faciem angeli loqueulis secum, Quid esl eniiii Dominodicere : Ego swn, nisi slattim
bed posteriora lanium a se aheuufis videre jioluii: selurniiaiis surc, qua semper idem esl, manifesto
quem lamen se miserando vidisse el hunc viventem, deruintiare? De qua dic.t et Psalmus : Tu uulemUem
id cst, verum esse Deum, vel in persona viventis ipse es (Psat. ci, 28). Huic autein loco e concinit
Dei ad se vcnisse coguovii. Mira auiem femiiue illud Evangelii ubi dixil DotiiiiiusJud cis : Aiitequain
prudeniia , \el polius non inir-aiida, qunniam ad fterel Abraham cgo sum (Joan. viu, 58). Apjiarens
Abrahae familiam pertinebat, quod pulcum, juxta enim iii carne.ducuil se ipsuin esse qui iu spirilu
quem oraculo divino confoilala est, a vocabulo quundam apparuerai Abrab.p, cuni idem tcslimo-
ejusdem Dei cogiiotuen habere voluit; quasi palam nium csseiitirc surc, quod peihibueral Abrahse, re-
intelligens quod puteus ille profunda c divina dispo- petit perbibendo Judseis; sed Jud«i, quia audie-
sitionis arcana dcsignaret, quibus affliclioni cjus ranl :'Anlequaiiiftciet Abraham eyo sum, tiirbabanlur;
misereretur, eamque ad dominam redire 'pracipc- Abraham quoniam audivit: Egosum, Jsetabalur, nec
rel; acsobolemejus magnamfuturamessepraediceret: dubilabal quod anlequam ipse fieret, D<-us erat;
et sicut in puieo sive fonte illo, ui supra nominatus unde et ipse quia verbum diviuse scteriiitalis fidelitcr
est, vivam ac fierennem \idebal aquam ; ita allitudi- jjaudivit; accepit in augmenlum prtcmii, ut pater
nem di\inrc substaniise semper vireulein ac sine muliarum gentium el vocarelur et esset. Porro Jti-
finc alque principio maneniem inlcllexii, at.jue ab daci, quia audita diviuiiatis arcana capurc nou poie-
ea puteum recte cognominandum credidit. Cui II- rani, ejeeti de siiipe Abralise, et inier genimina
gurjc congruens Psalmista , cum dixisset : Sicut sunt viperarmn compulaii : Dcnique lulerunl lapides
cenus desidetat ad fontes aquarum, itu desiderat ul jacerenl in eum ; at ille abscondil se ab eis,
anima mea ad tc, Deus (Psal. XLI, 2); conlinuo et exivil de lemplo (Joan. vm, 59), ut videlicet a Ia-
subdidit: SUivit anhna mea ad d Deum vivum. Ul pideis cordibus eorum absconsus, el exiens ad re-
culligeremus quia sicul fontes vivas et indeficicnies velandam gentibns su.e majeslalis agniiionem veni-
aquas habent, iia Deus vilam habeat in se manen-. ret. Nam et lunc cgressus de lemplo cscco nata lu-
tem. Nolandum auiem quod puleus Agar intcr dc- nicn reddidit. In figuram videlicel gratire, qua iliu-
sertum Cades ei Barad bodieque demotistratur, eL siralurus erat corda genlilium. Sequiiur:
AL, Assyrim. <"AL, ad te Demnvivum
° AL",nomen ejus. r AL, congruil,
« AL, decst diriiea; forle leyi debeidhinm.
*6t :-;.'-.. .-_' . HEXAEMERONLIB. I\V "_< ." jG2
Erisquepater multarum genlium, nec ullra vocabi- ki tu!Breniunerationis. Circumcjdi ergo pfxcipifurxaro
ur nomen (uum Abfttm, sed appellaberis Abruhum, prseputii, in SignUmfrjederisinlerDeumet hpmines,;ut
juia patrein nmlidtum genliuhtxonstitui i-e. Quia bea- bPe Signp adiiioiierenluf fidelris^lliuslemporis, inuu-
lusAbraham cPgnationem ac dornum palris suiad daiidos se ab' omni inquinarhenio cariiis et spiritus_
~
iniperium Doinini deseruit, merifo ef boe in miinere perficiehdaiir saiictificaiioh.eiiiin timofe Dei; se.d^et
retr.ibutipnis' accepity uf pater multarum/gentium - aliipre mysierip.fiebal circumcisioilla cafnalis in si-
exislal; adeo uiique hiiil.lar.utn,ulnon solum earnm gnum foederis iiiter DeuirieMemeii. Abrabrje,quia oi-
qiise ex ejus «emine secuiidiipicariiem prodireni; miruiiiiriilliusfoedeiis sigiiuin?daiaes.t,de quq.supra
sesi et earum quse aliunde qrjgiifem carnis duceiiies,'' djctum est eidem; Abralioi).;Aiquein ie.benediCehiur.
fideieljibedientiseejosyesligiasequerentur;,sicut Apo- univetsmcoghationesietrm~;\<i_uqd ad gratiam noyi te-
slolusad Ronianosscribens plehissiineexporiit. Sciep- siariienii pertiuereneiho fideliumdubilat. In hujusefgo
duni aulem quortAbrarnPaterexcelsus, Abraiiamvero foederissigii.iimnemofideliumdubitat, quod circumci-
Pater multarum djcifur, ut subinlelligaiiiivgenlium. sps esi Abraliamei semen ejus in cafiie prsepritiisiii,
; Ei staluam pqcltiih-niettminter nie elie, eiinlet se- ut prrefigiirareiurtypjce nascituriis deilliusseihine.qui
meiiiuum post te:iri generulionibus_:suis fwderesempi- >ek-ctos,suosabpnirii niacula;:peccatorumexpurgaret,
tcfno;M sitri Deusluus et seminisiui posi ie. Vetus\P iiC perpelua benediciiqhedonaret; cujusexpurgalioiiis;
irahsJaiio liabet .:• Ei slaluaih: testamehluih\\riteum. sacrameiiio congriiit apiequod seqijiiuf : -...,;.
Notandum autem quod.uljicunque in Grreco legimus .."'•,_lii[atts octo MiefuihcitcuiiieidetM
leslamenturn, ibi iii Hebrseo-sefmohesilfpedus, sive eieiiini dieDoniiiius, i(i;est,;post.sabbatum resurrexit
•pactuni, id esl, beritli. .Non::esi •auicin mifandum , aihorluis,iii.cujuspassi<inis;;;ac reshrieciipiiis cxem-;
- quare iestamenium sive .paciuiriDei sjl cum Abraham- .plumbapiizamur a vetustaie vitiofiimabsoluii, quasi
,e.Lsemine ejus cfoedere sempitefno,. ut sil Deus eo- .;«pirilaliCifcuIncisipi)e,renovemur;expo.nenteA|)OSioIo
funi: quia nimirum hoeTcedus, eitoto lempore.vitas :;ac_dieente{: Quicunqneenhnbap.tizamtci.inChfisioJeiiU,
-iiiijus sine ulla iriterniissiorie Iii generaiionibus eje-.' -ih inotle ipsiusbqplizuli,sauejes,c.onsepuliietihnsuhtui
'
ciorum sese ex ordine; sequciitiutiiservabilur.. et in cumillp pcrbaplismuininmqiiem: Uiyuomodosurrexii:
'
. fuluro/ssecvilosirie ullp, fiue celebrabiiur.,Quod vero -Cliristus,a nwfiuis.per.ghri.dni'PairlSy-\ila';e.t;iiosjnovi^
seguiluf;:; '•>._-':'•'•'":..'--.< <->."•-.• V.'- -:N"". iate vitmambulentus(/'om.Vl.D); qui eliam humefus
,-::_:
Daboque iibi et semini luq' terrain-.petegfinalioriis : ieiiipori nostrre resurreciiofiis potest aplissiiriecpn-
lum oinnenilerrqin Clidnuqn iri possessioiiein*auer- ; gruere.quaiidO iiiiiuortaliiaie carnis quam, per mof-
nam. Opefpsiore. exposilione indiget quoinodp acci- -, teni deposuinlus uniyersaliter jiiduiij nec peccati ali-
-pialuf impieiiiin, sive adhuc \ exspeclelui inspien-;; quid ullra in carne, iieccorfupiionis sumus;,?aliqui.d
durn, eum possessio quoacurique tcrrena , sclefnai passuri. Nani.et nosiraresurfeciip.ociayi diei nuriiero
-cmlibcl genli. esse noti possit. .Sed_ sciendum...e.st ; ."'.rion inconguie figiiratur;:_quia jiost sex.ssecuTihujus
selefnuni aiiostrisinierpreLarLqupd Grseciappellant; .rjeiateset a sepiimam sabbaiismi, i.d.est, requieiani-
; jEonion, qupd. a sreculodefivatum esl. ^Eoh;quipj.er i:. ->riiar.uni,.quaajiunc inalia.viia celebfatur, futtira est.
. Grseceseculurii nuncup.atUr.Sed non ausi Lailni Ji.oc : .Octava ergo die circumcidi. prrecipiebanlur inlantes
dicere sseculare,,iielonge in-aliud mitierenl serisum. '..-.in.jsignuiiifcedefis di.viuiiitiiidicarciurinyslice.quia
,.Ssecuiaria quippe dicuniur mulia qure.in hpc srcc.ulo i ;pmnes Plectiper graiiam Deiin hoc nuuierjiesseni a
: sic agiirilur, -sicul-brevi' etiarnlcmpofc Iraliseaht. ciinctis iniquilatibusabsolvendi,^^acuiiciacorrupijone
>-^?.oiiionauieni qupd dicitnr^-nut.: lion habet finein, . cariiis emundandi, ab ipsa f niorie^iiam quairi ;per
: aulusque in hujus sseculi tendiiuf fiuem. Et.-idep,, jreatum,priuirjeprsevaricatipiiisinciirrerutit,liberandi.
sicuiet supfa diximusi lerra.Chaiiaanin possessio- Omiie.mgsculinumingenergiionibusvesiris, tqniver-
nemseiernam seniirii. dalurvAbralia;,.qupiiianvInJeai ; nacutus' quamemptilhis cir.cufncidelut, et:quicungue
. Clirisliani_usque adfinem sseculiliujiis, sive de Ju- _- non fuetil de siirpe veslra:, Sigiiificalgraiiairi . rege-
. dseis, sive de geniibus,^seuieri videlicet AbraliaeI,'Diieraiionis^timinpitaliialisaejqnines"-perli.iiere. flde-':
nunquam defuiuri eSsecredunlur.. ; les, sivp exstirpe Abfahain, seu aliunde carnjs pri-
Dixlt ilerum Jjeiisad Abrahuni: El luergorcuslp-• ginehi ducairt.; . ,,;; .;.-;,>;..;,. ;•.•;,.'. \ -
dies.paclum.meum,etsemen,tuumpqst tein generdiior Etitque puctummeum incatne veslrq jhfcedusceler-
nibus suis;;hoc esl paclumquod.observgbiiis internte• jeeene.Quo frjedcre uiique signiHcatur .quod.carriem
el vdse~sementuum posl te : Circumcidelur.ex.vobis; vesiram et aniiiiain simul i-erpelua -siin irino*valioiie
.Pinnemascuiinum; et citcuntcidctis carnem prmputiii 'alqueiiiihiortaliiaieyjsiiiur.us,, ,.. ..-^-;.... .•"."
vestri,nisiiin signuin.fmdetisinler me el.-.iio's.,I"eni-'-;-. Mascuiuscujus.prmputiicaro circuntcisanonlueril,
gna pfoyisiohe Doniinus primo",pac.lum-: graiiae susei deiebilur .miimq itla de pqpulo suo ;: quia paclutri
siatuit beaip Abfahae,-etsemini ejus; ac deiiide ab': Y-rrneumirtilum fecil. Hac seniPniiii majus.ejusdem cir
illis paciiuii obediehliaJrequiril.: ut minus videjicet, cuhicisipiiisafcanum.prodilur, qui non solum futurrj?
terreai labor cerfannnis, auditOvpriusprsemioperpe- ..I.nChrisio iiinovaiionis"signuni"eslj sed el, facufijsi
< Ak\., SeptimumSdbbalismurii.
"B '-
"" AL, sempitetitain." s '''•'-'"''< . : ;;
AL, exspeciet,: \:y•-.--. ";-'">.".>>'; '-.; ".'..':. e k\:,:mitrtiainofte.:.- '-'_- ; .• > - -'<-:
* Al.deest alfquid.. --.'',;.'.'.:
163 BED.E VENERABILISOPERUM PARS II. -- CXEGETICA GENUINA. IG4
Adam tran gressionis aboliiio; quod enim ntinc facit kA facientes, cl non perlittbalionem timenles uttam ( I
Daptismum in fide Cliristi, hoc lecit cx illo tempore Pelr. iii, 5).
circumcisio in die oeiava, qiia resurrectio Christi de- CeciditAbrahamin faciem, et risil dicens tn corde
signaia esl; excepto quod circnmcisisnecdum regni suo : Pulasne cenlenarionascelur filitis, el Sara nona-
ccelestis parebat ingressus, prmsquam resurgens a genaria pariet? Risus Abrahse exsultnlio esl gratu-
moite Domimis omnibus electis ejusdcm regni ja- laniis, non invisio dilfidenlis : verba quoque illa qure
nuam atLtoelos ascendendo-reseraiei. Propier qucd dicebat in corde suo nnn sunl dubitanlis, sed admi-
maxime die circumcidebantur octava ; ut signilita- ranlis; altesianie eiiam Aposioln qui deipso loquens
retur eos non nisi per eflectum dominicreresurie- ait : Jti repromtsswne eliam Dei non hmsitavitdifft-
ctionis vcraciier ab oumi vitioruin labe purgandos. denlia, sed confitmatus esl in fide, dans gloriam Deo,
Polcsl autem ino\crc quomodo dicatur, " delebititr plcnissimesciens quia qumcunquepromisit potens esl et
anhna illwde popttlo suo, qnia pactum meum htilttm facere (Rom. iv, 20).
fccit, cuin Inec nulla culpa sit parvuli, cujus di\It Et ait Dominus ad Abraham : Sara uxot tua paiiel
nnimam periluram , nec ipse irrilum fecerit pactum libi fiiium, vocabisquenomen ejus Isanc. Jsaac intcr-
Dei, sed majores qui eum circumcidcre nori eura- pretatur Kisus, nec dnbil.indum est eum ita voca-
runl; nisi quia eiiam jiarvuli non secundum sure B I lum ab eo, quod, audita ejus nativitate, Abraham
viirc proprieiaiem, sed secundum commuiiemgeiie- riseril in cordesuo. RlsusJJulcmilledecenlersignifica"
ris humani originem, omnes in illo uno paclum Dei gaudium Kovi Tesiamenli, iu quo filii promissionis,
irriium fecerunl, in quo omnes peccaverunt. Quia inhabifante in eisDomino, in relernum cxsultabunt.
ergo circumcisio signum regenerationis luil, el non Quod enim sequitur : Et consiituam pactum illi in
immerito parvulum propter originale peccatuin, quo fmdus sempitetnum, et semini ejus post eum, elc. Se-
primuin Dei dissipalum csi paclum, generatio disper- men cjus dicit in eis qui, fidcm iiniiando Abrahse,
det nisi liberalio liberei; sic intetligenda suni b.ec merenlur audire a'Doniino : Deali qui nunc flelis,
verba divina lanquam diclum sii : Qui non fueiit re- quia ridebhis (Luc.\i, 21); qualibus se iungens Apo-
generatus, de'ebitur anima illa de pojitilo suo. quia siolusail: Nosautem secundumIsaac protnissionisjilii
pacltun Dci irrilum fecit; quandoiu Adara tum omni- sttmjts (CaJ.iv,2S). Specialiier auiem nomenlsaac, id
buseiiam ipse peccavit. estrisu-squi e\ promissionenasciiur, congruUMedia-
DixitqueDomtnusad Abraham : Saiai uxore n ttiam lori Dei el honiinum, dccujus nativiiaie dixil angelus
aon vocubs Sarai , sed Saram, el benedicamei, et ex pastoiibus : Noiile thnere, ecce eniin evangelizovobis
illa dabo Ubi ftlium, cui benediclurussum, entque tn cjF.udtummagnumquod eiil omni populo (Luc. n,I0).
nationes, el reges populorum orientur ex eo. iiic ajier- '-'
* Nonaginla uovemerai annorum quando circumcidil
tiora promissa sunt <Jevocaiione geulium iu Isaac, carnemsvi prwpulri, et Jsmad ftiius ejus iiedcciuim-'
id est, in filio promissionis, quo signiftcaiur gr.itia; nos impleveraltempore cn cumcisionissum. Unde cen~
non nalura, quia de scnc el anu sleiili promitlitnrfi- lenarius erat Abraham, et Isinael Iredccim anuorum
Ims. Quamvis enim et n.iluralem piocreationis cxenr- quando cirrumcisi sunt: ui post annum nalo Isaac
sum Deus opereiur, ubi lamen evidens opus Dei esi, Abraham ceuiuni annorum aelate, et Ismael quatuor-
\iiiaia el cessanle naiura, ibi evideiiiius in.clligiiur decim, id est, bis septtm, aiinorumpeifeciecnmples-
gratia; el quia hoc 11011per geiieraiionein, sed per sel? in magno u ique mysierio : quia videlicel Jsaac
jegeneraiionem futurum est, ideo nuiiciinpcr-ilacii- Novi Teslamenli, el Ismael Veteris lenucreliguraih.
cumcisio esl.-Quandode Saia promissusesl lilius, |ia- Isaae namqne ciun nalus esi, centenarius eiat paler
rcnium mulahlur ct noiuina, omuia resonant novi- ejus, ui insiniietui gr.ui.i Kovi Teslarnenii ad haeredi-
lalenV, cl in Teslamento velere obumbraiur Novum. latem regni coeleslisJiliossuj; promissionisadducere.
Ihierpieialur autem Sar.ii Princeps mea, Saraauieiu i Cenletiarius quippe iiiimeius, ut srepe dtciuni est,
1'riiiceps causaque uominis immiitati lisrc est quod an- in compuio articulaii de sm.atra iiansil m dexieiam,
tea dicebalur Princejis mea, id esi, uuius laniummo-. . et superna Hieru-alem niaier nostia coeles<ismerito
do domus mateifamilias, postea \eio dicilur absolutei jier dexleram signaiur; nam el quibuseunque banc
Priuceps; sequilur enim : inlraie coiicedilur, addexieram suni Judicis in no-
Et ex illa dabo ttbi filium cui benedicturus sum,, vissimo examiue siaturi. Iti qua naiivitate ejusdem
culqiie in nationes, el reges b popuiorum orienlur ex; lsaac duas annorum hebdomadas itnpleverailsmael;
co. Sign.interque uon ut in Gia;co legimus : dixil propier videlicet sacramentum sabnnli, quod in Ye-
Deus ad Abrahant,Sarai uxor lua non vocabilurSarai;: leri Teslamenio servabalur; ul^ incipienle anno
in Uebrosobahelur non vocabis nomen ejus Saiai; ; ' quiiiLodeciuio,quasi in signumresuireciionis, veraevi-
td est, non dices ei Priuceps mea es : iulura quippei deliceLcircumcisioiiis, nascerelur Isaac; ubi lypice
omniuiu gciiiiuiiijam princeps esse, undeclAposto- clarescerei qnia iranseunti legali observantise, quse
ius Petrus inulierura vitam insiiiuens ait : jSic enimi per Moysen d.ita-esi succedcrcl graiia et verilas quse
-•(diquaitdoctsnnclm mutieies, speranles in Dotuhio,or- perJesum Cbrisluin factaesl. KaloergoIsaac, qui gra-
4taLanitesubjectm propiiis vhis, sicut Sura obediebut < liani Novi Testanienii puligurabal, Isinael Iraicrejus
Abruhmdominumeum vocans^, cujus estis filim bene- iuajor, qui Tesiamenlum Velus desiguabat, sepieru-
a AL, perUil. •-'Al., add. populorum
- "
,,;-x IIEXAEMERONLIB. IV. 166
tium in sua reiaie numerum compleverat; quoniam A quasi in ambulando fessos; quare corpus ,J eorreli-
abservanliam legis, iu qua maximum locum sabba- cicndo conforfare, quasi jcjunio laborantes, rogave->
mm lenebai; usquead lempusgialiredecebaicxiendi; rit. Si quis vcro Iianc leclionem altius discuLere
quodaulem geminatus esiidem-numerus septcnarius qiiirrit, lotam spiril.des redulere sensus inveniel.
ad perfeclioiiem cjusdcm sacranicnti pertinet; quod Nam quod Abralu; scdcnti in nslio tiibernaculi sui
lex Deinos el a servilibus, id esl, a rnalis operibus in Dominus apparuit, muliiim congruit devolioni ipsius
corporc, et anoxiis cogilationibus in monie, terialos Abraha;, simul et omnium ejusdem promisaionis
e>-sedesiderat. Geminamr numerus septcnanus, quia lispredum, qui jseregrinos se hiijiis sseculi elincolas,
lexetin bacviiasuissequacibus requiem a corporibus cives \ero alterius viise, boc est jiairire ccalestis,
prrrcijrit, el in fuiuia vita requiem hahendain pro- esse leslantur. Tabernaculis vero in itinere vel in
tniltit animarum ; uato Isaac ei primum su.e irtaiis bello, domo aiitein iu palria uli solemu», in quo iny-
aiuiurniricliorinle. lsniael inchnat qiiininm dccimum, sleiio eiiam Isaac el Jacob in labernaculis habilasss
quia a|)parenie giatia Evangclii, ci ipsa qunque lex leguiiiur. M.inet aiit<'m in mcd o laberiwuli sui
Sjiiritaliier intellecla, ccelcslibus sacramenlis plena quicunquc et peregrinum se, nec semper victurum
fuisse, et gloriam rcsurreciintiis pirpdicasse repeiia in 1K>C srrculo no\it, el niliilominus quantum valet
esl; quod aulefn posimodum adulto La.ic, ad prse- Bs.scui negoliis aiquejllecebris sese implicare non
eepium Sarre ejecius esl cum matre sua Ismael, ne- erubescit. Abraham \ero et ejus sequaces qui ne-
quaquamdebet putari qui Velus Tesiamenlum signi- cessilate lantuni , non autem ei voluptale, qtioe
ficel abolendum per successionem Novi Testamenti; miindi <-uiilaguiii, quasi in ostio labernaculi sui sc-
sed polius quod carnalis observanlia legis cum liis deni, c quia j'am jamqne exiie de nrundo paraii,
qui eamcarnaliter, etiam cornscaiile gratia Evangelii iiigressum viiifisequentis laclantisemper animo atque
otiservandam contendunt, sii ab Ecclesia; Jinibus ad fuiura |irrrmia exlenlo prscstolantur. Etbenead-
expcllcnda; ipsa auiem spiritalt seiisu iniellecla nec ditur, in ipso fetvoie diei; lervor quipj)e diei, in quo
unum iota, neque unum sil apicem peiditura, donec. Abrabam in oslio tabernaciili sui scdebai, virtutem
omnia fianl. designal dileciionis, qua ipse in niciile respcctu Solis
Apputuil aulem ei Dominnsin convalle Mainbte sc- jusiiiire ardebal, lalisque slatus ei loci et lemporis
denli in osiio tabetnuculi sui in ipso feivore diei, eic. decebat eum qui Dominum erat visurus, el ejtis
Hrec appaiino Dnmini cunctis supeiionbus, quibus. colloquio (ruiiuru-:, in quo et advena inundi bujus
bealo Abrahro loiics visus est, constat esse sa>ra ligurarelur, ei vcrre dcoalesns gralire luce irradiatus,
tior. El rccle post accepium circumcisionis sacra- . ctauioie divuineconiemplationis iuhianter accensus.
nientmn, post amplificannn nomeii quo futurus pa-. ^" Ctimque clevassel oculos, apparuerunl ei ires viri
ler omnium geiiliuin signahaiur, secreiioia Dei ar- stanles prope eutn, quos cum vidissel, cucurtit in oc-
cana cognoscii, quurum videlicet arcanorum quia, citrsum eorum de oslio tabernaculi, el adoravil ht
non soluin circumcisio, sed et jirseputium parliceps; eeirrj el dixit: Domine, si inveiti graiiam in ocults
esse debuii, recte appaiilio in convalle Mainbre laciai luis, ne tianseas servttm luum, etc. Quod tres viri ei
esse memoraiur, Mambre namque, ut supra legi- appaiucrunt, mysterium cst sanctrn Trinitalis; de-
mus, genere qtiidem Amorrhreus, sed cuin friilribiis; nique cum tres vidiss"t, uniim adoravit, et prccalus
suis foederatus erat Abrahse; unde ajue convalbs_ csi Doinitium, quia elsi iu personis cst Trinitas, in
Mambre nostram de^ignai humilitatem , qui de gen-. "divinitate esi lamen una et coadoranda Dominantis
libus originem cainis liabentes, pairem in spiiitu ac: rfqualilas, sicut ctiam in Isaia cum angelicr» virlu-
(ide habcmus Abraham, qtiibus dtcit Apostolus tra- les glortam sancise Triniiaus canerent dicenles :
hens ev Abr.iham et carnis ct virluiis originem : Suncius, Sanctus, Sanctus, mox unitatem dominatio-
Annunliamus vobis vitam mlernum, gum erat apud[ IIISac deilatis subjungunt addenle; : Dominus Deits
Paliem, el apparuil nobis; quod vidtmus.el audivimtts ; omnipotciis, plena est oninis tena gtoria ejus. Et bene
annunliumiis vobis, ul el vos socielutem habeatis no-. _ dicitur quia visuius angclos e evaveril oculos Abra-
biscum (1 Joan. i, 2). Et quidem in hac leclione, ex- ham, quia nimirum necesscesl ut qui cives ccelivi-
cepto spirilali iuiellectu, iiiultumrcdiflcat legeeiles,, dere, qiii divinie M.ijestaiisgloriam el arcana nosse
quoi Abiaham ignoios viros aspiciens, statim v\i- concupiscii, omncm mcniis iniuitum ab infimis de-
curfit iii occursum eorum quasi percgrinis hospita- sideriis erigal, ac sednla inleniione ad lucem veri
lilatis gratiam prrjcbilurus; quod appropians eis iiu- Solis aperiat. Bene i-ubiiiferiur quia cmn vidisset
mililer adoravit in lerra, quod minisleiium suum,, angelos, cucunit in occursum eorum, adorans, eos-
_eosexspeciare alque accipere rogavit, quod consen- que ne se transirent ro_ea\ii, quia uecesse est ut
lieniihus festiinis exhibuil- neque lioc per servos ell quotiescunque gusium a iquem iniernre dulcedinis
ancillas, sed per seipsum ei Saram complevil. Mi- animo concipimus, mox omnibus votis ac prompiis
rum namque, si non boinines, eos cum primo \idis- bonorum operum gressibus salagamus, ne nos cilins
set, credidit, cur ac lavandum pedes eis alferre vo- ,. eadem dulcedo relinquat; sed quse ad leinpus guslaia
luerit aquam; quomodo requiescere sub arboree e»t, memoria superna; suavilatis m.enies nosfras ali-
a AL, corporis. r AL, ut jamqnr.
^ AL, leftciendo. * Al. addit td esi.
167 HEDM VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA, 168
quanlp diuliiis reficiat, atque.ab hujus miindi dele-, A nolandUni quia chncta velociler aghntur veliit vefa
ctalioriibus et euris.abstractas iu aetefnoriihi coh> in minislerium divihoesuscepl.ionis.;>.festinat Aura-
templatione suspeiidat. MPvelforte 'ali.qiiosquoniodo ham, accelerare jubef-Saram, pfpperanter faiiiuius
vel in bac leclione .Abrabam, vel iii sequenie -Lpili injunclum comjilet o.fficium, u't patenter ihnolesca<:
arigelos videris,;iiospitip qujdem quasi 'honiines susV qiiia beaius Abraham ve'raciie'r_j'usia'--vbc'emDorplni,"
:
ceperil, et quasi mortales cibis '.liunfanis,'refecerit, < Cxsutiavii-utvidCrctdiem ejus, eividilciijiiisus'- 'e'st
ciiin quibus lamen quasl cum Deo loquebaniur, eo- (Joan. vin,'S6). Sed etomnes-qui respectu-.divir.ay
rusaque vcrba non aiiier quam oracula cceleslia sus- .^raiia; tariguiitur inahiriio, confestim iri "jbsequiurn
ceperiinl, i Sed credibile esij i ut sanctus Augusii- supefnaevoluniatis iaetisbotioriihi operumet cogiia-
rius*ail, <qtiod et Abfaham iu tfibus, eiLolb" in 'iifiiin pussibus exsiliuht, seque Sc suos aiidiiofes ad
iluobus viris Dqmrnhriiaghoscebatii;; cui persingu- obserVaiionenimandatururii ccalestiuin
""tcce.le.iandain
eos horiii- seduia ' ~.
laiem.riumerum IOquebaniu"r_ etiam ctim cxhortaiione-provocanf.
<nesesse arbiirareiilitr,- Neque enim aliam ob causam Similaergq quam commiscuil Sara"ul reficeret an-
- sic eos suscPperuril, nt lanquam riiofiaflbiis, et iiu- gelos, inierriaesi dulcedo serriiouis Dei,-quamCoelesti
niana refeciioneindigeiilibus^ niihistrafent; sed erat Jerusalem,";saiiclsevidelicetEcClesire, pollicetur pro-
prpfecloaliqiiid quo ifa exccllebant, Jicet lanqiiam » plieta, dicerisde Domino: Qui pesuitfnies:tuospacein,
homines.uiineis eSse.Domiiiuriisicut esse assolei in -.'el adipe frumentisaliqnste(Psal.,=x5kL\i\,!"£);•Statim-
propiieiis, iiiqui iiospitaliialemillis exhibebant du- - fjne'.qiii.-ess.et adcps ffuniehti, rnanifesiius expoiiehSj
bitare non jipsseiU.-alqiie ideo elipsos aliqiiahdo (adjecjt: Qui eihiitil elotjuiumsuiiin.ierrm. Trla suiit
pluraliier, et iii; eis:Dominuiii aliqhandp sirigulari- auiem saia-ejusderiisiinilse, quia iii Sciiptura.sacra
ter, aiipellabant. Angelos afilem fuisse.Scripiura te- tripjex esl:sensus "iiitelligentiae,liisioricus Videlicet,-
statur. nbn sotum' in' iioc Geiiesis librp, ti.bi bsec a!Iegoricus;*eiahagogicus;'vefb"i;gratia:'Domhie, di-
ge's|a iiarrariiur,' verhirf etiam in Ep.istola ad lle- lexi decoremdomus lum(Ps.x\\, S)'; juxta bistofiani
bfscqs, ubi cuni liosp.ilaliiaslaudaretuf : Per lianc, -decorem' domus, quam fecit Salpinon;;DoihihP, jn-
inqu.it, eiigm guidctmnescienleshospiiio arigelostece- violabileni perhiahere "desiderabai; Jaudante" euin
peruhl fi<Hc6r.xiii, 2").» Veftim iri bae suscepiiorie in il|a populo ejus. Juxla allegoriarii, "decofeni sari—
et liocVsehlire.cpngruepotesr, quia. divinflus sit pfo- 'cireEcciesiae per orbem uriiversum' fulgere deside-
curaium ~it angelps videnies p.al'fiar'cb~cvelut bomi- /rabal,, ciii dicil-AposiPlusi.ydsjnineeieeV lemplitm
nes. quidem suscipererit, sed lanquam, Deum yeii.e^ Dei (II Cor: vi, lii). juxta anagogen, id esf,' sensuiii
j-arenlur,rqualenusperdi'linclidneiri Btalis obse- ^ad , shp<iriora ducenteiri,' cupiebatiJvidei-e'(lecorein
quli ac deyotipriis praffigurafeiur quaiidoque futu- j)a'friie crelesiisdpmus, scilicerripii-nianulaCta;,;sed
rum, utipseDpminusin carne apparenscibis,c s.a- selerriie iri- ccelis. IIujus niensurrp ififormis et in
liaretur carnalibtis et hospitio ieciperelur huhrano. evarigelicapafabola facit Dqrniiius-menlioheni; 'Si-
In quo iairieii bospilio magis evaiigelizaridi el infif- -mile esl, inqiiieiis, regnuni CGelorumfer.niento qupd
'-iriossariaiidi quam manducandi ac bibendi ojieraiii;-:-. .aceepiiim niulief abseoridit jn fariiiE satis i.ril)us',
darei, sicirt ssepissimefactum evangelica tesiatnr hi- ' donec ferrhenlatuni es'l'"i6ium"-Fefmen.l.um niinique
storia. Denique expbsiipres sacrarura litleraruni hpc evangelieum mulief jn farinse saiis trjbus abseo.nriit
, iri loco iniellexere complejum quod. ait Domiiius ut lptum; fermeriteiur, cuni sapcta Eceiesia, qiiain
rjpda-js;..: Abraliaiii patet vesler exiuilaviixa videret hpcin iPco Sara signiJical;,sive'Iiisfofiarii>in Scrir
dfein nieum; cividit, et gtivisuscsi. (\Jpan: vin, 56). piiiris.pfaedicet, sive.allegoriam^eyeiet, seii ad su-
Biem quippe Dpmihividii,-cu.iriifes arigelPs''yideiis,-. ; periia cpntemplanda oculuni
su&^xposiiioriis aliol-
ufiiim adOfavit, et,allocuLus est Domirium, quia in lai, seiriper ut diclissuis; yirtufem sive •Dofninicse
tflurn (irstirictionepersoiiarum.unius cbgnovit esseii-. seii fraierria; cliaritatis insiiiuit. Neque jiU.iiehus.fe
iiani miijestaiis. , . . Scripluram recte iiilellexisseqiiistjUjini,putet, in qtia
Refecit eos epulis appositis, quia iuiel.lexiteum j) •instiluiioriftm.cliariltilis ihvehire rion potuif. Satum
de suo semine nasciiurum,-qui cuni sit; Deus aiife esl auiem genus.menshrie apudPaisestinoSj.uiiuniet
safcula, Palri cOhsiibsianiialis,lipmo in frne sieculp- dimidijim inodium capieusi . .. - >.. -
f.uiu yefus, veraciter iriler honiines cpnversaluru.s Quod auleni Sara subcineriiios facitpah:es',mu!tum
appareret; cibi auiem quibus eos refecit, el ipsi spi- ad rem periinet' Suiicineritii. panes.duincoquuntur,
fiialibus sunt"pleiii'* sacramehiis, de quibus ita me- "ipsi qiiidem ( c.umighi 'coqiiuiJluf,iaie.nl ih fljidito,
moralur :' ''%'" '.-"'."' '."-' ''"'.':''." ; - sedsolhsquisuper aggregatur;ciriisiriluentlum ocu-
- ;Fesiinavii ^Abrtihdm in iabeihqculum ud Surumy -
~jlis>;patetyat ubi cocti;:f~iefiri%reinpvefur cinis,:ac
dixUque ei: Acceletu,ttia sata-,similm cbmmisce,et iiiundLariteofa ves.ceiifiiimpane.s^iransferuritur^quia
.facsulicineritiqspdhes.IpseverO ad dinienlumcuctlf- " nimirum eloqtiiaDomihiignesi\nie;xamiitata(Ps.xy\l,
Vie, ct iuHt httle vilulum tenerriiriumel pplihiunt, de- 51), viilelicet Spirilus>sancli,pefqiiem Seriptura ipsa
dilquepuero ', qUi [eitihavii_etcoxtt iJ/eeHJ.vUbi pritno : cnriiecta est; sed aiiquoties viiiiaje acsimpljciiale
^S.-Aiig., l.ib.xvideeirit. Dei, c;29. > -.;'.., . d Al.j.mt/s.djriis. -:".--
•: ^>;>-;->---';': --.'•'
f
' !• A"l.deest talis.
c k\., sustenlareiuti ...:.« <
--..'.- Al. addit aiitem.
'"•'. _:f 'kl.ycuth ighiqiw coquimtiir.:-: *-'-;.
m IIEXAE-MEKONL1I3. IV. m
sivii ipse in se scienliam in tanlum " oblineat, ul quid. A audenlior ad Dominuui accedit; Sara tiniore ac ve-
inse fervoris spiritalis, quaiilum alimonioecajlestis recundia muliebri sese in labernaculo, imo post
liabeat, non b facile luceat; aLdum. ablaio velairiine ostium labernaculi cohibet, nec jam appropiare au-
lilterse, per minislerium prsedicatoris suavitas sens ;s det, sed de abdiiis qu.e vir suus cum Domiuo loqua-
spirilalis auditorum <=cordibus reseratur, quasi ex- lur auscultat. Ideoque qiioniam et devoia Deo, et
cusso cinere, pancs dulcissimi reficieiidis lideiibus suo bene subdiia crat marito, gaudium parlus quod
offeruiitur. multum debiderabat andivii; nec quidem cujuslibet
Vitulus quoque tenerrimus et opiimus quem de parius, sed illius in quo benedictionem et ipsa in
armenlo lulil Abraham, ipsum Mediatorem Dci ei ho- fuiuro ct omncs acciperent nationes. Bene auletn
fninum significat, quem pro revertenle a se filinju- postquam coinederani angeli, filium suis bnspitibus
niore, idestpopulo gentium, juxta parabolam Evan- proniiltunl nascilurnm, quia cum epulas bonseno-
strse operaiionis et fidei Dominus susceperit, gratia
gelii, pater clementissimus mactavit. lpsu namqi.e nossusa
est viiulus de armenio lenerrimus et opiimns, ad oc- benediciioiiisremunerat. Comederunt aulem,
cidendum coquendumque singulariter cosli civibus angeli, vel potius comedisse videbantur, ul sancius
assumptus,quiade omni humanogeuere solus eslspe- B Raphael exponebat Tobice, ut sacramentum domini-
cialiter elecius, cujus sanguine mundus redimerelur, cselncarnationis, in qna ipse magni consilii Angelus
et per quem instaurarcntur non solum qure in leria, tanquam bomo crat nianducaiurus, non solum visi-
sed etiam qure in ccclissuni in ipso, ut Aposlolus aii. biliier apparendo, sed etiam ad mensam hominum
Qui videlicct vitulus iecte tenerrimus et optimus di- residendo ac manducando, figurarcnt; sed illi, sicut
cilur. Quid er.imtam tenerum tamqueoplimum, quam idem Raphael aii, cibo invisibili, id est quiabhomi-
est ille qui humiliavit se pro nobis erigendis : Fa- nibus in carne degeiilibus videri non pptest, nleban-
ctus obediens Palri usque ad mortetn, mortem aulem tur, videlicet gaudio conlemplalionis; de qua et Do-
Crucis(Psal. H, 8) 1 minus in Evangelio : Quia angcli, inquil, <3on(tnm
cmlis semper videnl faciem Palris mei qni in cmlis est
Tulil quoquebutyrum,et lac, el vilututn qnem coxe-
(Mallh. XVIII,10); semper eienim videnl, hoc est
rat, et posuit coram eis. Per lac primordia el vclut ctiamcum ad nos aliqua ministraluri foris veniunt;
; elementa legis Mosaica;, per butyrum evangelicae credibile est aulern quod esca quam- manducabani,
jperfeclio docirinse; per lac simplicilas liilcroe in sLalim ul spiriiale vel ~ octheriuni corpus eorum
Scripluris, per bulyrum virlus sensus mysiici qui de f conligit, velut aqua ardenli flammse injecta, con-
liltera generari solel exprimilur. Vel cefle lac ini- .' sumpta fucril, ct nou sicul arerili terrrc infiisa
aqua
"tiumfidei, butyriim perfectionem opcris quse ex fide V ad reficiendum eorum profeceril, quomodoin
corpus
creaiur insinuai. Quse cuncta Abraham posuitcoram cum manducamus, fieri soict.
filios nobis,
viris quos susceperat, ut sigiiiflcaret promis- • j&eznee autem ambo senes proveclmque mtatts, et
sionis epulas spirilales Domino semper oblaturos, desierant Sarm fieri muliebria.Ad faciendam auxesin
panes videlicet leciionum sanclarum, vitulum domi- poteiitire coelestis, ambos dicit esse seniores, el in-
nicseIncarnalionis, lac Jidei sive historicse perfectio-
super Saram, cum fuisset slerilis, lum eiiani cruore
nis; butyrum senstium sive operum bonorum, ubi mcnsiruo jam deslilutam, propter quod jam parere
bene adjungilur : non possel, etiamsi slerilis non fuisset. Porro si fe-
Ipse vero stabal juxla <"os sub arbore, quia nimirum mina ita sit provcctioris aetatis, ut ei solila mulie-
ita epulis fidei et virlulum Dominum bene vivendo rum adhuc fluant, de juvene parere polest, de se-
pascere, id est delectare, debemus, ul semper nos niore non polest; quamvis adhuc .possit ille senior,
in conspectu ejusassislerememinerimus, juxta illud sed de adolescenlula gignere, sicut Abraham post
Leali Elire: Vivil Dominus, in cujus conspeciu slo moriem Sarre de Celhura potuil, quia vividam ejus
(III Reg. xvit, 1). El sicut Psalmisla : In conspectu, invenit selalem; boc ergo esl quod nimirum com-
inquit, anyelorum psallam tibi {Ps. cxxxvn, 1). El mcndai Aposlolus cum ait: Qtti ptmtet spem in spe
hoc sub arbore dominiere passionis, dicenles cum credhlit, ut fterel paler multarum genlium, secundum
Aposlolo~:Miht aulem absit gloriari nhi in crttceDo- quod diclum est ei : Sic etil semen tuum; et non inftr-
mini noslriJcsu Chrisli(Gal.\'i, M). malus in ftde non consideravitcorpus suum jam emot-
Cumque comedissenl, dixerunt ad ettm : Vbi est Juum, ctim fere centum esset annorum, el emortuam
Sara wcer lua? Ille respondil: Ecce in tabemaculo vulvam Satm, in promissione ciiam Dei non hmsilavit
esl, cui dixit; d Revertar ad te lemporeisto, vita comite, {Rom. iv, 18). Ad hoc enim dicit Abrahsejam corpus
el habebilfilium Sara uxor tua. Ambo quidem domini fuisse emortuum, quoniam non ex omni femina, cui
domus, ei Abrabam videlicet et Sara cum summa adhuc esseL aliquod pariendi lernpus exiremum,
feslinantia refeclionem prseparant; sed quasi in generare h ijise in illa actaieadhuc posset; ad aliquid
domo bene disposila Abraham cum paratis cpulis enim emorluum corpus inlclligere debemus, non au*
a Al.j obi.net. 0 AL, flcreum.
">AL decsi.facile. c Al.; contincjit,
« AL, ad cordn reparhtuf. B Al. de«st ateieni
6 AL, reverlensveritemad (c. ""
Al-, ipiai
tkTROin %S}lt ...,6.... .
"171 MUM VENERABILISOPERUM PARS II, — EXEGETICA GENUINA. . 172
omnia;. nam si ad omnia, non jam senectus viyi, sed kcosnqbo cumitlo,et ipse mecutn (Apec.-iii, 20). llle,
cadaver est morlui. ' id est, proloplastus, qui veiitum comedit, et eas
Qumrisil occulte dicens: I3oslquam senui etdomi- qUas in prseseriliaDomini angeiorurnqueejus babere
nus meus velulus esl, volupiuti opeium dabq? Hujus perpeluaS poleral delicias amisii, Toriseliam a ligno
senlentise meminil aposlolus Petrus, cum muiieres vilse visibiliter exclusus, ul palehter osiendereiur
viris suis obicmperare admonens adjecil: a Sicul Sara quod sapienlire frucium iricorruptibilem, quo invisi-
obediebatAbrahm,dominumeum vocans: Videtuf au- biliter ffui solebal, perdidit. Et quia beatus Abraliam
tem simile huic loco quod supra de Abraham legi- merilo piaadevplionis jam fructum sajjientiseel vitoe,
tur, quiaaudito Sarre partu, cecideril in faciem, ef qusc Chrislus est, aliquaniisper gustaverat, reclesub
riserit in corde suo dicens : Putasne centcnario arbbre consistens Dominum vidisse ac susccpisse
nascelurftlius, _etSafanonagenariapariet? addiditque narratur. Illic Eva, reliclo limore divinp, negleclo
diceris ad Deum : Ulinam Isinael yivut: coratn le! viri consilio, accessit lemeraria ad serpentem, in
verum.quia Ajioslolusdicit quod Abrabamnori hsesi- qup diabolus loquebaluf, a quo scducta ad couieden-
taverit diffldentia, Saram vero hsesitasse, sequens dum veiita, virum quoque suse prsevaricaiioniscom-
Domini sermo ffianifeslal, dicentis ad Abraham : pliceriifecit; prppler quod el justse damnationis cum
Quare risit Sara diccns: Num vere pariluta sum B viro aecepia senlenlia audivit inter alia : In aoiore
. arius?Resiat intelligi quod audito quia Sara parilura parics filios (Genes.m, 10); primumque Cain filium
esset filium, et Abraham prius riserit admifans in malediciionis et fralricidani genuif. Hic Sara d sub-
gaudio, et ipsa Sara posimodum dubilans in gaudio; diia limori divino, simul et religiosaih yiri fidem
cujiis lamen dubieias, continup, daia rafione divinre atque operationem secuta, apparente Dpmino,exspe-
pptentise, ablala est, dicenle ad eurii angelo :' t ctabat ipsa domidohec vir occurreret, et quse essent
Nunquid Deo est quidquam difftcile? Juxla con- agenda disceret; sed.et epulis in susceptionem Do-
diciumteveriar ad te,hoc est eodein lempore, vita co- niini prsnparatis, nihilominus ipsa se domi verecun-
mile, h el habebil Sqra ftlium. Qua audila senteniia, data reiinuif, a.evirum suum cum eis praeire ad Do-
adeo dubietale omni remota, in fide confirmata est> mintim eique munera susadevotionis simul etipsius
utmerilo de illa dical Aposlolus : Fide el ipsa Sarq olTerregaudebat. Quapropter anibo remiinerationem
mrtutem accepit ad emissioneinseniinis. Quod auiem sui beneficii promissa sobole percepertirit; hec qua-
dicil reverlar adte, et adjunxit vila coinile, humano libet s.obple, sed illa utique iii qua beriedicerentur
quidem inore loquilur, quasi diceret-.: Si viia-comes pmnes genies. Et meriio, ibi enim reatus prrevari-
lUerit.Sed altius inlelligendum quod ahgeli semper caiioriis iii prirrio Adam debita ultione pleciebatur;
vita comiie sivelii ccelisconvefsenlur, seu ad lerras ^ hic tempus re.dempiionis per secundum Adam et
descendani, illautique vita quse dicit: Sicut enim prassagabalur fulurum el parabatur. Sequilur :
Pater tiabetvilam in semelipso,sic dedii et FHio vilum e C.enisuttexissent etgo inde viri, direxerunl ocutbs
itaberein semetipso;,:cu|us'vidclicet viirevisione alque cohlra Sgdomam,et Abraliamsimul gfddiebatut dedu-
Illustratioiie.et ahgeli el bomines sancli fiuht.perpe- cens eos. Cum surrexisse dicanfur inde viri, osleri-
iuo beati. Comparahdus sane>videtur liic Jocus a diluf quod f sedentibus eis asians rriinistrabatAbfa-
contrario factis proioplasii; i|le etenim post reatum ham, quamvis primo sianies viderit. Direxefunt au-
prseyaricaiionis nOft vidisse Dominum Deum, sed lerii. oculos contra Sodomam, ut sicut fldem beati
vocem tune deambulahtis in paradiso pefhibetur Abrahrfi-lselispromissionibus remurierareul, ita per-
audisse; bic futurse.benedictionis fide, spe ac dile- Jidiam impiie civiiatis flammis ulfricibus perdereiit,
ctiotie, accensus vidit stantem Dominum, quianimi- juxia lilud Psalmistae,qui cum de sanctis pietatem
rum cum boc mansura erat, ab illo contemplaiio Dominis prseffiisisset•.Oculi Domini super /ustos, et
divinse claritatis abscesserat. Ille audita voee Domini aures ejus ad preces eerum (Psal. xxxni, 16), proti-
Dei abscondit se tremebundus, quia profecto;se er- nus severitatem ejus in reproborum iillidne.su]>-
rasse-erubescebat.Hic visoDominOstalimlaetabundus junxit : Vultus autem Domini, kiquiens, super facien-
. r.ccurrit, cui se complacuisse obedientiseinerito cre- tes mala, ul perdal de lerrd nienioriameorum (lbid.,
Jebat. lile ad auram post meridiem, isteinipso fer- 17). Quod auierii cum angelis gradiebalur Abrabam
yore diei; quia iiicdivini amoris igne flagrabat, ille deducens eos, ex consueludine devotas bpspitaliiatis
divinseprotectionis^et dilectionis a se lucem peccan- fecisse erederidus esl; sed felicesilli gressus, quibus
. do fugaveral. Hic hospitem Dominum recipit ac refi- homo cunrangelis ingredi nieruit in lerra, h eosque
cit, ut appositis epulis carnalibus insinuetquPd eum cum ad se venissent visitandum ad coelumredituros
epulis spiritalibus in cofde. pie viverido reficeret, deducere; felix autem nunc eorum vita qui angeii-
juxta quod ipse Domiiiusde suis amaioribiis piomi- cam ih * lerfis conversaiionem sequunthf, \-idelicet
sit: Ecce sto tid ostium eipulso; si quis audierit vo- sobrie, et jusie, et pie, et caste, vivendP, ac divinis
cem meam, et aperueril mihi, « inlrabo adiltum, et laudibussemper, quanlum mortali possibile est,
'« AL, sic el Sara. f k\.,redeunlibus.
i) Al. deesl et. .. vk\.,promisissel.
c A'L, inlroibe. h k\.,eoscmn; &\,, ees quictm.
d AL, subjecla, 1 A\., tetroi
• Af. cumque. .
175 HEXAEMERONLIB. IV. '...".""' i74
vacando. Verum beatos Abraham, quia Dominum ,A apud ipsum pro aliis quasi apud unanimum amiciine
adeo " gaudcnter venientem cxcepit, ut etiam abeun- inlercederet, nihilominus in sua sesiimatione vilis
les quasi b domesticos deducere curarel, meretur ijisc pcrmansil ac dcspeclus; undc in secunda sua
altiora diviiiorum operum secreta cognoscere; qui oratione dicil ad eum :
e$ ipse districlionem supernse animadvcrsionis ven- Quia semel cmpi, loquar ad Dominummeum cum
luram mundo inielligens, sicut prius se Deo devolum sim pulvis el cinis. Quo veibo manifesle nostram
iu iiosjiilibus suscipiendis ostenderat, ita erga proxi- redarguitsuperbiam, qui longe ab aliitudine merilo-
mos sollicitum pro eis postmodum supplicando mon- rum ejus distantes, longc a colloculione divina pro
siravit. npslra .lardilate atqtie incrtia rcmoli, nihilominus
Dixit ilaqucDomtnus: Ciamor Sodomorum efe Go- lypo elationis inflaii, cincrerh nos ac pulverem futu-
morrhm multipticdlusesl, et pcccatumeorum aggrava- ros niinime recobmus; nam bcalus Abrabam quo
tum est nimis. Clanioreni Sodomorum scelerum fa- divinse visionis purilati allius appropinqua\it, co
niam vel polius infamiam dicil, a quo nos prohibens certius suse fragilitatis infirma dispersit et abjecta.
Aposlolus dicil: Omnis amaritudo, et ira, el indigna- At nos, s qui a conluitu internae claritalis nubilo
tio, el clamor, el blaspltemia,totlalur avobis cum omni • nnstrse pravitatis excludimur, tanto minus insilrc no-
malitia (Ephes. iv, 51); cui niniirum clamori con- " bis miseriselenebras dcflcmus, quanto nil prseter has
trarius esl clamor electorum, dequo confideniersuo intueri solcmns.
Crealori supplicanles, aiunt dicentes singnli : Do- VeneruntqueduoangeliSodomamvespere,sedenteLot
thine, exaudi oralionem meam, et clamor meusud te in foribus civitalis. Non sine causa angeli qui ad meri-
a perveniat (Psal. ct, 2). Magnusquippe iilorum cla- diem ad Abraham venerant, vespere Sodomam veni-
mOr Cst merilum sublime ef intenlio fidei cceleslia re perhibentur, quia nimirum illi pfospera ac Iseta
sola quserens, ubi Christus esi in dextera Dei sedens; nuntiare, huic adversa inferre venerunt; ille fructu
qrii quoniam-non lerrenas opes, non gloriaminanem lucis ad ccelestia flagrabat, hsec vitiorum lenebris
caducamque, non morilura carnis gaudia, sed super- obsessa perditioiii tBiernsepropinquabat.
na lantiim~bona,desideranl, alium profecto-et quasi Qui cum vidisset,sttrrcxit, el ivit obviameis; adora-
clamore personum estomne quod agunl. Yerurnmnl- vitqtte pronus in lerra, ct dixil: Obsecro, Domhte,
tiplicato clamore peccatprutn, id csl cnorhii illoruin deUinale in domum pueri veslri, ct manele ibi, et
scelere, videamus quid sequitur. csetera. Magnumperfectumque in beato Lot exem-
Descendum,inquit, el videbo ulrum clamoremqui plum Deo dcvotae hospitalitatis osicnditur, qui in-
venh ad me operecompleverint,an non est ita, ut sciam.• grcdicnles urbem bospites non solum occurrens
Quod ergo se descendere Dominus ,ad videndum an ^" excipere paraius fuit, verum eliam ui ad se diverie-
idem clamor verus esset, aiebal, non suam ostendit rent secumque requiescerent obnixius poslulabat.
igrioraniiam, qui omnium babel "scientiain,sed nos- Renuebant auiem primo domum cjus inirare, quod
tram instruit temeriiatem, ne antequam perfecie tamen posimodum eo compellente Jacere consense-
discamus, proximorum reprchendere facta prsesu- runt, ut sic industriam bospiialiiatis ejus diligentius
niamus; quod ipsum nos ei iu consiruciione turris probareut; probatam dignius remunerarent, dum
docet, ubi scripium est quia descendit Doniinus.vi- eum a peccantium interilu cum sua domo eriperent.
dere civitaiem et lurrem quam redificabant filii Prius atttem quam irent cubilum, vtri civilatisvatla-
; Adam ; quid enim de ccelo in terram non e videret, verunt domum, a puero usque ad senem, omnispopu-
de quo seriptuih est quia nudus est infernus coram lus simul; vocaveruntqueLot, el dixerunl ei: Ubi sunt
' viri
illo, et uullum est operimentum perditioni. qtd inlroierunt ad te nocte;educ iltos httc, ul
Convertertinlque se indc, et abierunt Sodomam; cognoscamus eos, etc. Hoc est quod propheta Isaias
Abialtam vero adhuc slabat coram Domhto,cl appro- de populo Israel supra modum peccanie ait: Pecca-
pinquans ait: Nunquid perdes juslum cum iinpio? Si tum suum sicut Sodoma pradicaverunt nec absconde
ftterint quinquaginlajusti in civilatc peribunl simul, et v. runl (Isai. m, 9). Peccatum quippe suum sicut Sodo-
crctera, usque durn ail: Quod siinvenli fuerintibi miise prsedicaverunt, nec absconderunt, cum absque
decem; eldixit Dominus : Non delebo propler decem. respeclu pudoris alicujus omnes a puerili relate
Legilur iu sequentibus quod duo angeli Sodomam usque ad uliimam seneciulem masculi in masculos
venerint et suscepli sint a Loi; unde verisimile vide- tuipiludinem operari solebant, adco ut ne bospilibus
"
tur quod hoc in loco duo angeli discesserint ab quidem ac peregrinis sua scelera_ abscondere, sed
Abraham, et ille cum { uno qui secum remansisset el bos, vim inferendo, suis similes facere sceleribus
"pcutus pro civitate periiura iniercesserit. In qua alque suis facinoribus implicare contenderent.
intercessione prsecipue beati Abrabaa perpendenda Quod vero fureniibus eisin tale flagitium patran-
cst humilitas, quicum lanlisit babilus.apud Deum, dum dicit inler aliaLol: Ilabeoduas ftlias qum nec-
ut et eum hospiiio quasi familiarem suscipercl, et dum cognoveruntvitum, educam eas atl vos, et abuti
a Al.,"g<i!iefc«s. e AL, viderit.
b AL, domeslicum. i Al., ciem«o.
f ki.,Gomorthmarum. i! AL, quia.
" Al., veniat.
IfS MEDM VENERABlLlSOPERUM PARS II. — EXECETICAGENUINA. 170'
ihinieis, sicul placuerilyobis, clummodovirisistis ni- Kmorrha et finitimmcivilales,simili ntoddet hm forttU
fiil fwciutismali. Quoriiam prostituere volebat filias cataisimt, abeunlesposl carnem tilleram-; factmsunt
suas hac;compensatione, ut viri hospites ejus hiliil exemplum, ignis mternipmham susimentes(Jud:\n).
a Sodomilis tale patereutur, ritrum admillenda sil, Potest auiem idem ignis Sodoniiiicus etiani flammas
xsompensatioflagitiorum yel quorumque peccaiorurii, viiiorum quibus in hac vita reprobi uruiilur; atque
iltiios faciamus malialiquid, nealius gravfiismalum ad sempiternum prajparanlur incendium, non incon-
faciat, ari potins perturbationi Lot non consilio iri- venienler insinuare, qui cuui huiic in co!icupiseentiis|
buendum sit qoia boc dixerit, mefito qusefiiur; et, terrenis caruisque illecebris. arderenon cessant,
niriiirum periculosissime admittiitif bseccompensa- turiC igrie ultionis ardere nimquam "" desistent.
tio; si autem periufbationi liumahse tribuitur, et Hunc quoque sensum DuiriinoafJirmarite.inio etiam
rheiui tarilo malo permotae, nullpmodo imitanda;est. doceriie, qui ait:In illa hora qui fueril in ieclo et
'"Elecce misefunttnqhumviti, el inlraduxerunl\adse vasa ejusin domo,ne descendal lollete illa; el qui
Lol, clauseruniqueostium, et eos qui erahl forisper- inagfo,shniiiier nonredegtrelro; memores estole
cusserunl cmcilqte,a mhiimti usque ad maximum,ila uxorisLot (Luc. xyii, 51). Neque enirit docemur ne
itt osiiunt invenifenon posseni, et csetera usque ad Id. insiaiiie articulo ultimi examinis,"eulmen reetsecon-
quod dixit.Lpt ad genefes. suos : Surgite, egredimini" versationisdeserenles, ad ima cpncnpiscentirfireun-
de loio isto, quia delebil DominuscivrlalemItanc, et dialis aiiinnini dcfleciainus;. yel ne, relicto aralro
visusesl quasi ludens logui. Qriodostium Lot obclu- agriculturrjespiritalis, retfo respiciamus,quando nnn
serunt angeli, ne vel ipsum, vel aliquem.de domo ullra nobis operUin aliqua correctio festat,-sed eo-
ipsius possent ad perdendum rapere Sodomitse,pa- rum quse operati sumusreddenda ratio insiat; verum
tehter inSinuat quia nullum de electis Dei perditura pbiius, iihminenie judicio, fidelibusliajc <=exhortatio
a sit Itnjpieias"-et persecutioreproborum, dicente datur, titcoepiis bonis ac salubribus
insistant, ne,
Dorriino de ovibussiis : Etego vilammleihamdoeis, vitiorum quse reliquere conlagia repeienles, Lot
ei nonpefibuntin mternum,et ttoit rapiel eas quisquam imilenlur uxorem,quseardentem sulphure Sodomarii
demahu meai(Joeen."x,28 ). Quoditeih" Lot.-facril- dum incauta respiceret, d versa est in stafuamsaliss'
taie ab angelis daia, nullum de civibus peffidis, he Dum ergo nos Dominus uxorem Lqt imitari prohi-
de suis quidem cognatissive amicis, tametsi riiullum bet, ostendit profecio quod iricendium civilalis,vad
conatus, potu.ilad salutem reyocare_ significat quia quod oculos reduxerat, flammas vitiorum, quas
nullius labor hominis ad numerum prsedestihatorurii, vitare et valenius ei debemus, exprimit. Unde nunc
quj ante cohstitutioriemmuridielecti surit a Ddmino, p eteliortatioangelofuin, qua educlum deSodomisLot
vel unam possit animam adjicere : Novit eniniDomi- admoiiuerant ne relro respiceret, neque in oimii
nus qui sunt ejus. Verumetsi noslfani fragilitatem circa regione consisteret, sed niontem salvandus
qui adelectorunisorlem perlineritlatet, hori tamen peterei, et spiriialiler intelligenda, et niaxima est
ab agerida cpra nostrse salutis cessandum, non ab nobis inteiiiiprie sequenda ; ne videlicet ardores e-t
jnstruendis proxlniis lingua' est cohtinenda, sed ad iiiceritiva vitiorum quse parumper,evasisse videmuf ,
e inCauti repelamus, neque omnimodis invicinia
exemplum beaii Lo.t, et nobis casteviveiidum, et
erraniium.quoque correctibni officium pielalis im- peccantium, quantum possibileest, manere consen-
penderidum, constat enim quia eisi' praedestinatos liamus, ne illomm exeniploa nostrsevia rectitudiriis
ad inlerilum saivare riequivimus,mostrse tamen be- aberremus, juxta illud Psalmisisede beato viro : Et
. nignilatis quam erga illorum salutem impendimus itiviapeccalorum ngnsielit (Psul.,i,{), sed adfasii-
'
mercedem non perdimus. giumarduaecOnversatioiiisconscendereociuscuremus.
• Et eduxerunteum pbsueruntqueexlra chilhleni. Jbi DixitqueLol ud eos: Qtimso,dominemi,quiu inve-
loculusesl ad eum : Sqlva qnimam luam, nolirespi- nil servusttius gfatiam coram le, et tnagnificaslimise-
eerepost terguni, necsles iit qinnicircdregibriejsed.in ricordiamtuamquam fecisiimecum, ut salvares ani-
. fnonlesrilvuniiefaC,rieet lu simuipereas. Generaliler,'jQtitam: meam, nec pqssum in monte salvati ne forle
quidem inceridinm. et perdiiio Sodoriloruni, de qua dppreliendqtniemalum. Esl civitqshmcjuxluad quam
erepius esi Lot, pcenani ultimre districtioriis desi- possum fugeie patiiu,et salvaborin ea. Non ita prcEr
f
gnafjquando, completain fine saeculi summa ele- sidiurii vicinse civitaiis petiit beatus Lot, quasi
ctorum, omnes impii astemurri rapienlur iri :ignem, malumsibi alicujus plagre superventurum timeret, si
Domino exponeiue, qui ait : Shiiiliter sicut faclttm ad Bioiilemperyenire poluisset,;sed ea potius inlen-
test in diebus Lot, edebant ei bibebant, emebantei :tione ad eivilalem juxta positam diyefterP cupiebat,
vendebani, plaiilabant eimdificgbani, qttqdieauteiri ne dum;mPn'is allitudinem' qui longius aberat peie-
exivitLola iSodomis,pluit' ignem el sulplmt deccslo^ ret, iii ipso ilinere posituin flamroaquseimpiis proxi-
,et omnespefdidil. Secundum timcerit qud dieFilius ma imminebatabsumeret.
komiriisrevelabilur(Luc. xvu, 28); Cui attestatuf Dixilquead eum : Ecceetiamhitioc suscepi preces
eliara apostolusJudas dicens : Sicut Sodoiriael Go- luas, ut non subvettdmuibem prg qua locutusc*. elc.
« AL, est. •"-....' d AL deest vetsa cst in staluam saiis.
* AL, desisluni; &\.. assistunl: " Al., incaule: '-.--.-'.'
f- AL, ratio: f h\.,pelil.
i-,T ,. :". UEXAEMERONLIB. IV. m
0 quanta viscera divinsepietaiis! norisolum "usltima.;A infroibo adillum , el cmnubocum illo, el ipseniecum
perdilipne sceleratorumliberat, sed eiplurimis eorum (Apoc. lii, 20)'. Et irnpii suis lenlationibusvel opera
propler salutem ejusdem;jusli vilamquam nop me- lidelium,;vel ipsam corrnmpere fidem qua^ruritjaj)-
ruer.e concedit, ut et in eisqui periferit quid impielas ,parenle;autem mane fuluri sseculi, hi coronam vitse
> niereretur ostenderet, et inhis qui mnanerent quan- accipiunl," illi pcenam perpetuse niorlis incurnint.
tUm iniercessio piqfum apurl Deum valeret indicafel. Condigna aulem suis sceleribus pejenaSodomitsepe-
Idcirco vocalumesl nomenutbis illius Segor*Segor fetmt. Nam quia in puiredine luxurisei:et ardore iibi-
interpretatur Parva, quse idcirco sicvocala est, quia dinis vitam duxermit impiam, nierito cumilammis
dixerat Lol, Nunquid non niodica esi. Prius auiem ignium etiam.felore siilphuris puniuhtUf/NeedubiT
Rale vocabatur, ut in siiperiqribus legiiur: Conlraque taridum"qu.ialali poehanon solum ad pfscsens dam-
regemBale, ipsa esl Segor.: Inierpretatur autemBale nali, sedetiam siiol perpefuo damnaridi, dicente.
devoratio,quam ita dictam aiunt Hebrrel, quod ter- aposlolo Joanne : Timidis uutein, et incredulis, ei
lio terrre niotu absorpta sit. Sicut autem Sodoma exsecralis,ethomicidis , et fornicaloribus; el veneficis,
srdCnsHainmas vilicrum,; et nions-ad quem ascen- el idqlolatris,-el omnibusmenducibuspars illdruni eril
dcre Lot jubelur.virtutumculmen insinuat, ila Segor :in slagno ardente igne; ei sulphure (Apoc. xxi, 2).
querndam honsercohversalionis moduniminus per-; S J5qiiatur ergo pceha et ultio generibus peecalPrum ,
fectum designai;, qtii elsi-a celsitudine perfeciorum! juxta illud quod; vir sapiens plagas 4^gyptiorum in-
adhiic longe abesf, jam lamen a ?.contagio sceleraio- lerpretans ait : Ut scirenl qttia per.qum peccqiquis,
rum secretus est. Verbi gratia qui. conjngalem rede ,pcr.hmcetiptquetut (Sdp. xf, 17), sicrit conifabeatus
.servat vitam, a forniealipnis quidem flamma sulpliu- , Lot juxta modum vhsc quaffi: ducebat niefiiit libe-
rea eyasit, nec lameri moniem cpntinehiise f» con- rari; quia enim hospitalis exstileraf,-coritigit ,eum
sccndit, qui a rapiriis alque.avaritiamanum.mentem- .susceplis bonis Iiospitibus ab <inlerilu salvari. Nec
que ayertii, ac de rebus habitis pauperibus dare dubilaridum quin abeisdem bospitibus post mo.rtem
consuevit, needum lafnen oninia relinquere" potuit; sit in-seterha labernacula receptus^ ut qui cceli cives
de incendio qiiidemSodqmoriiffieflugit, mcehiapar- in suum introduxit hospiiium, suisque refecit.epillis,
vre civilaiisjn "qua perieulum inlerilus evaderef in- ab eis IpseIn .d babilacuia ccelestia ihduceieihr;riibi
Travit, sed necdum arceni'sirtutis in. qua jam per- pane angelorum perpeluo, hoc est, corispeciu divinae
fecius eminerei ascendit, el creiera liujusmodiT. clariiatisgloria reficerelur; quod-verd dicilur quia
.-." Sot egressttsesl supetterram, et Lot ingressus esl Dominus pluit a Doming sulphur et ighein de ccelo.,
Segor; igilur Dominus.pluit, supef. Sodomamel Go- _ manifes.ledislincla est Patris.et; Filii. pefsona , et
morrhamsulpliui•eiignem.a Domhio.decmlo; et sub- SabeUii hsefesis repudiata , qua?ipsum Palfeihdicit
verlil civiiates has et omriein citca regipnem. Solis esse quem Fiiium. Piiiit autem Dominus a Doriiiiio,
. egressio super lerram, eum.qua « subversresunl So- .Filius a Patre, unde et alibi dicitur Patri :' Omhiain
;doma et Gomorrlia^ffiariifeslatiorieniuliimi designat sapientiq fecistifPs. cm , 2i)t;buc est_ in Fjlip.-Ctti.
examinis , quaiido.-;jtistis pmiiibus ereptis , iiiipios siffiile estjllud Psalmisire. ubi ita duasPatris et^ilii
repentinus opprimet iutefitus. Et fe'cie~uiiqii.e.Dei ;describitpersohas, ut tameu unam in duabus pprso-
judicio factum est ut qui Jjeatum, Lof in tenebris nis deitaiem insiniiet :Sedes lua, Deus, in smculum
iiociis mukum laboranleftiae renilenleni suis Jlagi- smculi;,virgq mquilatis, virga regui:tui; dilexisiijusti-
tiis irretiri teiilaverunt, advehiente subito die, hunc tium, elgdisiiihiquildtem;pfoptereguhxitteDeus,Deus
ereplum cernehtes,~5psi pforsus interirent, quiqiie luus (Ps, XLIV,7). Sedes enim tiia Deui,A)ea filip dir
ipsi fcedisvolupialibus carnis in lenebfis arsefant., ci.luf; uhxitte Deus,Deus iuus, de Deo Pjalresubjuiigit.
apparenie subito mahe , sulpb.ure consumerentur et . Itespicienjsqtieuxor ejus post seversa esiin sldtuqm
igne, quia et omnes qui in crecilate meniis occulte salis. Hpe verejuxtaliileram faclum esse credendura
. vitiis inserviunt".in: cogniliorie.sui sceleris palam a est. Denique Josephus refert usque adsua ienipora
districto judice fefiuniur, Ileni rioLandumqupd una D camdem salis staluam i.n. portis ejusdem civitalis
eademque hocle ei-Lpt hpspile Domino gaudebal et perdurasse. e Et quideni qxor metu femineaefragi-
defehdebatuf.ab. hostibus; el Sodpniifse sua scelera litaiis ad, clamorem pereunlium repeiitinumiet frar
accumiilare, etiam ipsoiot cuni liospitibus suisfoj- gorem flamniarum ccelo delapsarum, relro respexit;
dato, l.aborabant; orto ajilem sole, hic liberatus pro sed eofum tamen tenet in iiac ihfirmitate figuram ,
sua justiiia, illi pro SP? impielate daninali, qui.anj- qui.semerniundo renunlianteS;, acvirtuium:itef...aT-
mlrum in nocte bhjus sseculi-et sahcli gaudent in duum incbdariies, repeiilead -ea qure.reliqueraht
cubilibus suorum cordium recipere illupi qui dixii: fnundi desideria, inslabili et velut muliebri cofde
Ecse egoveniamel hubiiuboitimediolui (Zuch.x, II), recurrunl; de quibus apostoius Petfus ::Melius:,in- .
et in Apocalypsi : Ecce sto tid osiium , et-.pnlso.; si : quii, eis l' fuertit noit cognoscerevigm jusiitim , qugin
quis audieritvdcemmeatn, et apenterit miki januam ,.. posl s agnitiohemrelrqrsum cpnverliab eo ,. quod illis
* AI., coitlagiis. \_ - >',;.'. e JosepIL, Aniiq. .lud., lib. f, c' 22 • '
b AL, cominttoconscendit f Al., eral. .':'<
< Al., subversaesiSodoinq. omissp ei Gotnonha. _'_:'•.'.
i" Al., coghitionem.'"' -'..'-
<"Al.i laberttacuid,
.179 BE.D& VE-NERABILISOPERUMPARS II. — EXEGETIGA GENUINA. 180
trediluni.est, sahclo mandaio (lFPeir.u, W)-; sictit.Aimpioriim exterfniriii oblitus, virio lanlrim jndulse-
e conlra Lotqui sua qure possederai onfnia cum pec- rit, ul quid erga se agefetur experiri non posset. '
eaioribus peritufa reliquit, illos qui vere mrihdo Excusabiles videnlur el filise,quia non causa luxurise
abrenunliant, -Beque eos abreriuntiasse posuilet, patrem inceslaverint; sed quia nullum virorum in
jnsinuat; quos eiiam beaius Nop, qui et Ipse cuncta- lerra remanere, verum omnes eadem poana fiamma-
sua cum reprpbis, sicul bic ignibus, sic ille undis rum consumptos esse puiasseni; et suspicata" sint
abstimefida'reliquif, mariifeste designat ;>quod au- quia sicut post diluvium per tres fllios Koe et loti-
lein Uxor Lot, dum se ab iiinere quod Dpminus dem nurus genus huip.anum resiauraium est, ita
osteiidebat, averlisset; exsiirieta ei. in slaluam salis nrinc per se et patfehoijsuuffi;qui s.oli ignibus supef-
cqrijrersaest;: apte iridical quod; bi;qui a yia verila- essent deriuo fpfet rep.afandum ; ideotjiie huc per
tis repetendo vitia declinaht, Ipsi quidemin sna pfa- soriinum magisagehdum fatrjesint,' ne pater sciens
vltate pereuht; sed exemplp perditioiiis siise.alijs - lale connubium aspernalus " respueret el sprevissel.
quasi coiidimenlura sapienlise felihquunt, ut hi eor ' Possunl exCusabiles.ergo yideri^ quod se in hujus-:.
runi inleriluiri-reminiscenies, caulius se etcircum- modi facio obsequium divinaj disposiiioni praestare
spectius in afrepto justitire prpppsito cusiodiant. credebant; sed non excusanlur in -eo quod npn vel
Denique Dominits adinoriens fidejes ne eceplum iidei B sui patris in tali negoiip yoluntatem sive consilium
calleiti deserant, quasipeifam eis salis, qup, dulcius quserebant, vel lerriporis mpfam exspectabant, do-
ejus verba sapiant, adhibet, curii dicit inief alia : nec certius quid de geriere bumano per orbem esset
Mentoresesiote uxofis Lot (Luc. xvii, 32). Qui crgo actum cpgnoscerent. Jhxta sensum: vero moralem
ignem viiiorum, qui rillimiim evadere "udiciumd.esi- possumus in Iioc faclo Intelligere quod nullus ter-
derat; oportetut prseleritoremobliviscens; inea qure renre adhuc inhabitationis status, quamvis sublimis
aritesunldivjnse promissipnisgaudia sempef inlendat. esse videatur, a eulprfi lentanlis possit liber essie
~
Asccndiique Lol de in
Segot, inahsiique moiite, dum couirigio. EcPe enim beaius Lot putidas quideni So-
quoque filim cjus cum eo. Timtterat enhn mancte in doinorurii flammas evasil, Segor seque peccalricis
Segot. Feslinavit ad moniem ascendere de Segor, civilalis ruinam vitavit. moulis verticem ascendii;
quia boc magis placuisse angelis per quos erc|>tus scd ubi eum in sublimi virluium arce positum .re-
est cognovit, limens nc qtiae el arliculo lemporis baris, ibi nocte inebriatum, et a filiabus suisrepeme
illius sua jntercessione periculum moriis cvasii, fcedalum conspicis , quia ssepe conlingil ut qui per
postea lamen, ob scelcra civium, n eadem urbs pos- illusiraiioiiern gralisa ccelestis alia vitiorum lenta-
set simili cum vicinis urbibus perdilione consumi ; _ menla dcviccranl, denuo per inertiam proprise infir-
>* pefiimtiit maxime, cum nosset eam tempore supe- mitatis aliis erierviter succumbant. Ducatus quippe
riofi crebro tefrse niolu fuisse cprisumptam ; unde arigelicus auxilium cPsleste tjuo a a peccaiorum pe^
-et Bale, id est, praecipitaris«ive devorans vocata est. riculis liberamur ihdicat; filiaevero beali Lot e car-
Sed et juxta intelligeri.tiam spifitaleirij quia;Sodoma naies eliam sublimium yirorum cpgitaiiphes expri-
flammas.vilioruffi, Segor modicam adliuc inchoalio- munt, quarum incuria ila hbnnunquarh. eis suberi-'
nem bonorutn operum, mons alliliidinem virlutum giiur; ut etiam ex pip cofde verbuin sive factum
designai, necesse est tit cum ab ihcendio vitiorum miiius, probuni, quasi. filii iiequaffi,;"copcipiantur:
quisque ad iniiiutu virltitis? accessefit, ribh "airi "iiri Neque ehim dubiiahdum est quia lilii Lot ex liliabus
ijV-pso iiiliio segnis pefseveret, sed ad altiorem bonsc: hali,qui genliles populps et afide sui patris alierios
acLipnlspfpfectum semper alaeri gressu lehdefe ac! p.rocreaverunt, illa sanCtoruihopefa deslgnenf, rjuse
. pfoperare cpniendat; nonad regulam sahctitatis, sed ad malorUmpoiius
Dixiique major ad rMnotehi: iPtiiet tiosier ^senex ; prayitateni pef lineant; quale liiit adulterium David,
est, et milus virorum remdnsit ititefra, qui possil in- qualis elatio regfe Ezecbise, qualis Incauta processio
gfedi ad nos juxtti nioretnuniveism tetrm ; veni, ine- Josia3fegisadpugnairiin.qua-occidereltir, etTegnum
briemus eum vino, dorhiititnusque ciim eq, ut servarei J> Davidicum deinceps . hoslibus proderet; qualis
possimus ex ptitre nobis semen,; etc. Quibus referiur:'. f deinde negaLipbealissimi apostolPruin principis.
tjuoniodo filise Lpl ipsum Vino inebfiantes dornner Gonveniuntauieriisicutssepesrebns tempora; nam
fuiit curh eo, et concipientes. pepererint Moab ett h'Lot quimane illucesceniea Sodomis ereptus fuerat,
Amtnoh patrlarchas MoabilafUmet Ammonitafrim. rioeie insiahte inebf iatus ac deeeptus est, quia rii-
Ei. quidem historia brec contra haluralem, bumana;> mirum quod salvamuf a periculis, illuslrantis est
conceptionis; morem facta videtur, sed nori potestt gratise Dei; quod relabiniur-ad vitia, noslrre est cre-
factum dubilari, qupd tanta auploritas factum esse» citatis el jnfifmitalis. Generaniuf de flliabus Lot
refert. Potest aulehi excus.abilis yideri ;Lot, quod1 Moab et Ammon, quos, peccala designare testattir
lale scelus ihcesti hesciehs pertiilii magis, quam fe-. etiam iilud iegis prseceptum quo diciiur : Moabitce
"eit; sed non exctisafur iii ,eo;quod j;taiii. receriiis5>. :et ^hmomimnohihi>^i>uhthiEcdesiantJ)oniim v.sque
.? AL, deest etidem. \-.'-"' ' " e Al., carhales viliorum cogilaliones. •''.'•
J) kl,, deest perlhniiit.. f AL, denique. '•'_-.
'k\.,respicere'sprevisseU\:::_ s AL, cutn tebuset iimpara, ''.''"
* A., peccatq libertimut\ . 1 Al., beatus Loi...
iSl ' IIEXAEMERONLIB..IV. \ 182'
in lerliain el quarlam generationem,el usque in mler- *A Ilebrajos unum est ex deccffi;nominibus Dei;- quo
' offinipoieniissolet Virius significari. Habilal ergp
num, quia errores el vitia , ul diximus , electorum
nequaquam..«. in numerum yirlUlum qiiibus Ecclesia inter Cadespt Siir.qui per opera^yiftufumad visio-
perficituf; alque ornalur adhumeranlur, sed bono- nem quotidie sui Cpiidiioris anhelaf; et quoniatti
rum pptius operuni. superpositione :ne appareant baec esse visio in futuro solet, in praesenii, auleni-
obieguntur; sed et nomina filiorum Lot, quofum sseculo peregrinos se esse piofilenltir , qui seternani
prior de patre, secundus interpretatur.POpulus meus, in ccelis patriam sperare didicerunt, reele sequilur :
ennsueludini viliorum decenter aplanlur; b quse non Et petegthialus est in Geraris. Nam et verbo pere-
a Deo conditore nobis insilse, sed nostra ex primse gririaiionis efhomine Gerarse , id est incolaliis. de-
coiiditiouis origine divinitus nriihi iriserlum esse cenler sanctorum vita figufalur, qure,quantum divi-
comperid. Gognominoet Amriion, id est populum ' nis Tnaricipataprocceptis, lantum a iemporalibus est
meum, quia et mihi hoc applicandumj et rion naiu- alienata gaiidiis; unde et Apostolus eorumdeni;rpa-
farum condiiori ascribendum cognosco. Sane nolan- friareharum vitam glofificans aiebnt :'JFidenioralus
,dnm qtiodpioprie populus merosns in terprelatur. Po- eslAbraham ht terra tepromissionis, tanquum in alie-
pulus aulem meusc Ammon dicilur, quod ipsum ."' na, in casulis habitando cumlsaac elJacob cohmre-
non ' dibus
quoque a peccaloruin sigriiDcalione discrepal. promhsionis ejusdem.';',exsper.tabat ehim fuhda-
Sicut enirri de virlulura prOventu.quse a Dominp menla habeittem civilalehi, cujus artifex el conditor
nobis donantur, laelari debemus , ita necesse estpt , Deus (Eeb.xt, 9). Et,;pa'ulo post: Jtasta fidemde-
de viiiorum exortu, qua3 de noslrre corrupiione na- funcli sunl ohtnesisti, rioh acCepiisrepromissiohibus,
turse prodire constat, salubri mPerore conipunga- sed.a Ipngeeas aspicienleset sululunles,. et confitenics
mur. Et haecquidem filius Lot deiricesiu concepius. . quid percgriniel hospilessunisuper tettam {Ibid:, ,15).
Porro Isaiic qui de promissiope nalus est, et iiUer- ,-- Qui enim lircc dicunf significant se patriam iriqui-
pretalur Gaudium, virtuium graliam designat. refe; erat, aulem Geraris olirn lerminus Chananseo-
"
Profeclus inde Abraham iilJerramAuslrulein, hnbi-. rum ad meridiem , et civitas metropolis PalrjesLinae,
tuvil iniei Cades et Sut; et petegrinattis esl inGerg- . posiia inier Cades elSuf, hoc esi inier duas solitu-
ris. Quod Abiabarrivenil in terfam Australem, terre-. dines, quarum una J~*gyplojungitur,ad qUampopulus
stri suo itinere ccelestem metitis profeclum insihuaf, tfansrretumHubrimarispervenit.alteraveroCadesus-
. que ad Sarracenprum eremum s extenditur. Sequitur:
quo semper ad perfectiora virtutuffi opera, sicutet
creteri saricti solebat asceridere. Terra, quippe Au-; Dixilque de Sgra Uxore sua: Soror mea esl. Misit
stralis , quai luci et ardori solis vicinior est, illai»i {_.ergp Abhnelech rex Gerarm, el lulit eam. Quare hoc
• ssope viiamfidelium juxta inofales sensus indicat,, dixeril Abraham de
Sara, el unde eredpndum sit
qiise, discusso lorpore coiicupisceniisemundialis, in-• eam, lametsi ablalam in domum regis, nequaquam
terna luce supernaVdileclidnis magis magisque qup-- regis concubitu -fuisseconlactam, supra jam dictuni
iidie snlebat innovari. Et Ahraliam, detelis Sodomis,, esi, ubi simili nipdo a Pharaone s.ublata, sed Doffiino
. terram pelit Auslralem , cuni' eleelus quisque pra- imperante suo conjugi reddita est.Cum vero sequitur.
vorum cernens inieritum a deyolius sese in obse- VenitdutetnDeusad Abimelecltper sotnniumnoctis,
quium Conditoris sui accingit, nl cUiinlerius dona- et miilli : En mqriefis propter muliereni quam tulisti,
tum esipefdilioni malorum superesse , mefeatur int Itgbetenim virum; Abimelecltvero non teiigerdt.eaht,
seiefnum gaudiis inieresse bonoruni. PeStilente eriimi elail: Dominenumgenlemignoranlemel juslam inler-
flagellato, aslulior erit parvulns. Ubi sequenfia quo- ficies? Etcselera-bujus lectionls.; Videlur Abimelech-
que verba quibus.dicitur qupd-Abraliam habitaveritS. cullum verae religionis et nosse et cum suis omriN
inier Cades et Sur, et peregrinatus sil.in Geraris, bus sedulus exercuisse-; quomodo enim homoalie-
spiritiialibus electorum profeclibhs apte conveniunt. nusa cogniiioneet timore Dei, velDeo allQquente
Cades namque Sancia, sive Gommuiata , Sur Foriis, mefereiur corripi Cum peccasset, vel vefba Deicor-
Gerara interpretalur Incolatus. Prpfectus ergoAbra- • D , ripienlis lanla humilitale susciperet; ham et suse
hamiii ierram Austtalem,habiiavitinter Cades etSur, geniis innocentiam vdemohstravit,; cum ait: Num
quia nimirum electi omnes cum agniiione veriiatisi igeniemignorunlemetjmlum inletficies? Ef sui puri»
:inius illuslfanlur, ctimamore flagrant divinsevisio-• tatem cordis simul atque operis oslendit, cum ad*
nis, opera~quoijuesanclilalis simul exercere coiiten- junxit: In simplicitalecotdismei et mundhia manuum
duni; commUtalaminter bomines , id est ccelestemi ; fecihgc. Unde etiam quia prudenler atque humiliier
•pro lerrestri, pro humana angelicam dupere vjlami Domino respondif, niox secunda ejus roeruit voce
curant, el forliiudine Ddei invictae ei qui singulari^• laudari simul el consolari dicenlis :
' terforiis est adhssrere
ppn cessant, dicenles singuli,, ; El ego scie quod sihipiici corde,feceris; ideo custo-
e dicentes omnes": Mihi autem gdhmrete Deo bonumi divile, nepeccdresin me. Sed et lioc
qupd^statim1de'
est (Ps. LXXII,28).:Notanduninamque quod Sur apudI nocte consurgens omnes servos suos vocavit,-et quss
•'» AL, -JBhumeroi . ' 6 Ai., deesl dicehlesomnes.
b "AL,quia. : 1 AL, omnipolensillius soletvirtus.
r- AL, AmmiA . ,. -
& A!., devoius. Al., lenditur: ; '<-':'
|8§ '-BEDiE VENERABILISOPERUMPAftS II. -i- EXEGETICA GENUINA. 184
sibi acciderarit narravit; qupdque illi, audilo peri- A- } Ecce mille argenleos dedi fratri luo ; Iwc enl libi in
culoculpa; qifod rex iriciderat, omnesvalde limne- 1'velumentumoculbruritadomnes gui lecumsuiit, qUo-
ruht, litrorumque animum, hoc est el ipsius regis et cunque perrexerisjniementoqueiedeprehetisam.Quan-
sefvoruri) ejris, quam fuerif justitire dediius edocet: ."do jocando loquitur, eoquod ipsa dixeriteum fra-
. Karn ct rex ipse cuni dixil ad Abraliam•:Quid fecisli trem suum esse,-deprehetisarrique dicit eum simu-
nobis?quid peccavimusin le, quid induxislisupernii et lando lexeril veritaiem, dicendo fratrem suum esse
supet reghtinimeumpeccatumijraiide? nianifeste insi- euffi quiftiit maritus, horlaturque ut hocin poste-
nnatquia hon leve diixerii ignoraniirepeccalum,quod rum roeminerit, tie deinceps simili simulationeidem
noiii"ibi taritainmodo,' veruni etiam regno sho con- ; opprobium deprehensa incurreref. Quod si in hae
,;fitebalur esse nocivum. Unde nec sibi sulficere cre- . lectione ubi Sara, Abraliampermitlehte,-amata a rer
didit, quod ;a Deo veniam reatus meruissei, imo gjbus rapitur, sed Domino pfocuranie .iniemerata
qubd Deo propilio ne peccaret custodiri meruerii, si viroredditur^ aliegoficum quid sentire delectat, si-
noneiiani homini inquem nescius peccaverat, cum gnillcatur 6 Ecclesia tenlalionibus pptesla.tum mun-
uxore reddita, pecuniamsimul copiosam, ut sibi ' danarum ssepius esse pnlsanda, permittente ulique
placari posset, tribueret, ul in sequentibus legitur. Doiriino, qui vir ejus ob dOnum s upernseprotectio-
Nori aiiiem mirapdum : homines incircumcisos eo B niset graiire.vocafi digiiatus est, ut examinala ad-
tenipore veriialisesse cultores poiuisse, eufn beaihs versis, mahifeslius quam sit fide firma , qua casii-
qiioque Job et feges amici ejus credaritur post lem- tate Deodevota ; quania detiique sui Condiioris cu-
: pora datse Circumeisionisabsque sacfamento circurriT stodia ab Pmnibus semper sit hosiium iiisidiis'lutan-
cisionis frdeliter Doniinocuiri suis omnibus servisse : ;'- da, clarescat, nequeunquam a suse ftdei simpliciiate
. sed.et Sem jjairiarcham cum Arphaxad, Sale, He- . corrumpenda. Qiiod autem redditurus Saram Abra-
ber; filiis sive hepotibus suis corislat eo adhuc lem-"> iiaa rex donavil simul oves elboves, servos et ancil- .
pore supervixisse in cafne, ac Deo plaeiiam vilam laSj.et pecuniam.plurimam , illud sigriifieatlempus,
, sirie circumcisionis lege duxisse.'Gnde verisimile vi- L quo regrium hujus mundi Chrisiianseiidei erat eolia
detur sigriaculurn iri ciicumcisione Abrahse lanium submissurum, eamque religionem, quam olim expu-
ct seffiini ac familitfi ejus esse daluni, in creteris - gnare nilebalur , veneratiohi liabituruhi. Qnod Sara
vero genlibus poiuisse adliuc esse nonnullos, qui , bis a regibus concupita et rapla , nec tamen polluia
; <spro halUraliseientia legis Deo devote servirent; est, quondam quideriijuvencula a Pharaone, et nunc
vcl bosiiarum videlicel oblationibus, vel cefie sola - proyectior relate ab Abimelecli, signifiCabatEccle-
-., verse fidei professione a primae prrfivaricationisiabe, (-i siam,quamvis semperii) hac vila laboribusexercen-
purgatos, maxime .superstitibus adliuc illisqui vei . dam, duastarnen majorescseieris pefsecutiones ex-.
, aboliiipnem humani generis in diluvio, vel constru- . perluram ; unam Rpmani imperii. quam .velut in
. ctionem turris ac divisionem linguarum , vel perdi-. - juvenlute sua perpessa; fof tissime ac gloriosissiine
tionem Sodomofum in memoriam lenerent. Nam-. . Domino adjuvante superavit; alterain Anlicbristi,
Vjueipsum Sem usque .ad quiiiquagesimum annum : quarri velut in senectute,-hoc est infminente lermino
liativiiaiis jacob perdurasse iu corpore corisiillaGe-. -temporalis sure vilse, passufa est, alque eodem mi-
_ nesis bistoria teslatur; cui senlenijse «ongruit bea-, - seranle Dominodevictura.' Nani quod Saratanlse erat
. tuspapa Gregorius dicens. nequaquam esse creden- ipiiichfitudinis, ut eliam grandrevaeb.jgratiam for-
- dum:tarn brevem hominum summam illis tempori-. mae potuisset amari, signilicat Ecclesiam ulljmo illo
.: bus ad vitam pervenisse perpetuam quam Iegifer. . tempore. lanla virtutum glpria deeoraridam, cui ho-
Moysespaucissimis;scriplorum sriorum videlur com-. ; siis.acer cum suis satellitibus non minimum invi-
- prehendefe monumenlis.Q.uodauiem Abraham regi ; deat, ideoque eam cunciis jnsidiarum_ac virium
sedulo ihslanii ac nimiruih pefqulrenii quare uxo- . suamro ariibus expugnare: contendat; implela pro-
- feffi suani dixerii,esse sororem, satisfaciehs ait inter, , phetia qua de filiis ejus dicaiur : Adltuc multiplica-
csetera;:Alias qutem veresdror metiest\,filiapatris mei,;j^.bunlur.in senecta uheri, et beriepaiienteseruntutan-
Mnbn filia mairismem; velus translatio aptius habet, _nuntieni(PsaL\v, 19): idesl, ut fidem qua glorian-
Etenim vere soror meaesl de paire, sed rion.de matre;. vtur conslanler inier-mala qua~patiuntur prredicent.
id estfratris ejus filia, ndii sororis; fratres namque. , Quod uterque rex ne Safam violaret, DeoproGuran-
: sive.sorores norinunquarii in Scripturis coghalione. te, servalus est, significat iia persecutorum rabiem,
vocantur, qrii suht de una familia, jd est pairia.quas Dominomiserante; cobibendani, ut hemo ex his qui
Lalini palemiiates iriterpfetaritur, cura ex una ra-. vere ad Ecelesiam periinent, possit a fidei etcliari-
dice multa generis turba diffunditur; alioquin quale_ tatis, qiise est in Chrislo, castilate seduci. Quod
• est ut Abraliara vir justiis patris sui filiam
conjugemi iuterque plagis, ul Saram viro suo redderet compul^.
snmpseril, cum in primis hominibus p.ropter auriumi sus esl, raplumque temerariuni peeunia simul data
saniiatem id ipsum Scriptura rion nominet', malens_ correxit, significabat perseCutoressaapiusab irijuria
intelligi quam profefri, Quodque Sarae dixjL rex; ; fidelium adversitaie ac damnis rerupaUeinporaUuiu
<•A1., per tialuraHs scienliaht • o k\.;Eccleshmi
"fe^i.^velmtentOL., lecjis. puhandam,
'.'... .
4-8,3 HEXAEMERON LIB. IV. -I8C
esse compescendos; sed et ad reverenliam sive con- . ac mortalitaie rennvali ad vilam seternaiii pervc-
sonium eorumdem fidelium esse commulandos,quod niemus; ubi, sicut Dominus ait, filii r.esurrccliouis
etaliquoties i;i persecuLionibusfaclum scimus, elin non nubenl neque nubenlur, sed sunt sicut angeli in
ullima illa cseteris majore credimns esse iulurum ; cmlo; neque enim ultra mori poterunt (Marc. MI, 25}.
et hoc per oraiiones praesulum spirilaiium, atque El quia Dominus oclava die, id esl posl Sabbalum
indulgeiitiam et. miseraiionem Domini Salvatoris, resurrexil a mortuis, quia nos quoque octava ailate
qui sanctam Ecclesiam sponsse sibi fcedere conjun- resurreciuros csse speramus; sex quippe suni reia-
c
%ire dignaius est. Utrumque enim bealus Abrabam (es hujus muudi, septima sabbalismi animarum
~DJO Abimelcch orans congrue designat el ipsum Do- in alia viia, ociava ipsa resurreclionis nostrre el uni-~
Triinum Salvatorem qui est ad dexieram Dei, qui versalis judicii; recie eircumcisio oetava die freri
eliam inierpellat pro nobis, el pasiores ac rectores prrecepia est. Quod autem Abi-aham cenium erat
ejusdem Ecclesire, qui, quoniam castitalis illius cu- annorum cuin nalus essct Isaac et circumcisus lilius
ram geruni, pro adversariis quoque ejus ne eam prouiissionis , perfeciioni ejusdem , promissionis
foedare valeant, verum a coeptis noxiis ocius desi- aptissime concinit. Nam quia centenarins perfeelus
slant, Domino supplicare non negligunt. Ncque ab le est numerus, quod eo raaximeastruiiur quia de lseva
debet videri per.AbimclecIi honiinem bonum et li- iransfeiMtirin dexteram ; ideoque coelesiibusac per-
roeniem Dcum, bonorum persecutores posse figura- petuis bonis mysiice comjietit, recie iu lioc nascitur
ri. Solilum namque est in Scripturis , et per bonos Isaac, qui sua naiivilale mirabiliter senibus a siatus
mala, el per malos aliquoties bona designari; nam parentibus, hseredes non temporalis et infimi, sed
et beatus papa Gregorius a reges impiissimos Sau- rjsteriiiin cadis regni dcsignareiur, in quo iiimirum
lein et Jecboniam intigura DOminiSalvaioris ponere sacramenlo et arca Noe cenlum annis fabricata est,
non dubitavit, el e conlrario per faclum Uriie fide- el Abraham in terra repromissionis centum annos
lissimum perlidiam Judseorum dicit esse designaiarn. moralus, et Isaac in Geraris serens invenit ipsu
Visilavitatttem DominusSaram sicttt promiseral ei, anno centnplum, et alrium tabcrnaculi ccnlum cu-
et implevitqum locutus est ei, concepitque el peperit bilis est longum; ei in parabola seminis evangelici,
filium in senectule sua lempore quo prmdixeral ei terra bona centuplum fructum fecit, ct Dominus re-
Deus. Visiiare dicilur Saram Dcus quasi languenlem linquemibus jjropria ccnluplum in boc tempore et
el ab omni sobolis fruclu jam despcralam, ui quod insuper vitam prpmitlit oeiernam : in quibus omni-
nalura negare videbalur, divinse prscseniia gralire bus numerus centenarius aut gaudia viise perennis,
cpnferrel : quod rerbum apte congruit cunctis filiis , aui ca quibus ad hsec pervenilur bona opera dcsignat.
promissionis, qui non per arbilrium propriie libcr- Creviticjiturpueret ablaclatus est, fecitque Abraltam
talis, sed per electionem gralise salvi "fiunt, non ex grande conviviumin die ablactalionh ejus. Lacle tiu-
conalu sui laboris, sed Domino visitante cor eorum triiur Isaac cum electus quisque, filius videlicel
et implenlc donum gralise quod promisil. promissinnis, nuper in Christo genitu=, prima fidei
VocavilqucAbraltainnomenfilii sui qucm genutl ei rudimenla suscipit, et quamvis nccdum summa di-
Sara Isaac. Isaac interprelalur Risns sive Gaudium, viiiiiatis" aicaria scrutari sufficit, dulcedine lamen
qtiodipsum nomen cunciis fidelibus convenit, quibus prrcmiorum ccoleslium delectatus , bonis insislere
jnier csetera supcrnae hserediiatis bona Redempior operibus contendit, per quse Deo adjuvanie largien-
suus promitlil dicens : iJerum aulem videbo vos, el lcque potiora capcre mereatur, juxla illud apostoli
gaudebit cor vestrum, el gaudium veslrum nemo tollel Pelri : Deponenlesigilur omnem maliiiam, el omnem
avobis (Joan. xvi, 1). dolttm, et simulaliones, el iniiidias, el omnesdetractio-
Et cifcutncidiieum oclava die, sicut prmceperal ei nes, sicttt modo geniliinfantes, rationabile cl sine dolo
Deuscum ccnltim essel anhorum. Sicut Isaac injem- lac concupiscile,ul in eo crescalis in sqlutetn, si lamea
pore quidem veteris leslamenli natus est, sed ipsa guslaslis quoniam dutcis est Dominus. Sed ablaclalus
sua nalivitale liseredcs novi lestamenti designat,.ita ) Isaac alque ad panis edulium pervenit, cum elecii
ei circumcisio qua consecraius est veieris quidem prolicicniibus fidei incrementis non solum Jcsum
. ieslamenti sacramenlum est, sed in figuram gratire Chrislum, eLhunc crucifixum confileri discunl, vc-
novi lesiamenli prremissum, qua mundus erat in rnm eiiam aildcre quia in principio erat Verbum, et
Christo ab omnih peceaii et mortis ei mortalitatis Verbuincral apttd Deum, el Dnts erat Verbum.
sorde purgandus. Namque eo lempore circumcisio Fecitque Abrahamgrande conviviumin die ablacla-
fideles ab originalis noxse nodo solvebat; attamen -tionis Isaac , quia magna nimirum solemnitas esf
in altioris lypum gratire daia est, qua regnum oinne . mentis summis doctoribus, cum cos quos educaverant
peccati el morlis dominica erat passione ac resur- - ad arcem viderint sapienlia; virtulisque conscendere.
feeiione desiruendum; in cuj'us exemplum nos elin Cumquevidissel Sara filium Agar JEgijplim luden-
baptismo ab omnibus peccaiis absolvimur, et in tetn, dixit ad Abraham : Ejice ancillam hanc, et fiiiurp
novissimo dic ab cmni carnis et animse corruptione ejus, non enim kmres eril filius anciilm cum filto meo
" Greg., 1.tv. Motal., c. i. f AL, smculi.
b Al., peccato. 6 Al., donaia parenlibus.
187 BWM VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGET.ICAGENUiNA. 488
lsaac. Quidani codices Iiabent: Filium Agar Mgg- Amentum condiderunt,ulla raiione prajferret, de
ptim luderilemcum lsaac fitio suo, quod iri Hebraico quorum commurii gratia spiritus virlutis ef fidei
non habetur"; sed sive cum Isaac, sive pr~esenle . alibi dicit : Habenlesautem eumdem Spirilum fidei,
Isaac luserit, noiebat Sara filium ancillre filiosuo sicut scriptum est: Credidi prdpier ijitod tpculussttm,,
ludi existere niagistnim; nolehat a eura queta in ei nos credimus, propler quod eiloquhnur (I Cot. iv,
d
promissioue vetula acceperat iridignum promissio- 13); sed eos nimifum vitiiperat, ac domos regni
nibiis et coelesti benedictione per ignobilia rioihi pellendos judical, qui legem quse spiritalis,est eaf-
exempla vel corisortia fieri; unde et Apostolus;huric naliter intelligunt; qui de observalione legis leni-
luduin persecutinnem vocare non dubilayit. Eerse- poralia a Domino_benefieia, et regnum lemporale,
quiiur enim fratrem non solum qui gladiis, sive hon autem seterna in ecelis bona requirunl; repre-
odiis, siveeonlumeliis insequitur, sed etiam ille qui bendit qui sufficefe sibi ad salutem litterani legis
"ludis aut meptis colloquiis eum a rectiludine susepu- absque gratia juvante eonfidunt, quod est Judaaorum
ritaiis blandiens averlere quaerit; hinc etiam Psalmi- propriiini, de quibus ilem dicit: lcjnqranlesenimDei
sta : Nurmverunt mihi, iaqml,,iniqui fabuldliones,sed juslitigm el sham vqlenles 'consliiuere,justitim Dei
«on itaut lextua, Dbmine; omniamandaia iua veritas; siinl subjecti (Ronux, 15) -.reprobat eos, et perseeu-
iniqui petsecuii sunl me, adjuva ine{Psal. cxvin, 8S). "-lores esse fidelium decerhit, qui, coruscanie Evan-
Et ipse.enim quia legelri Domini el niandataveri- ; gelio, et graiia Novi festamenti per Incarhaiio-
tatis aniabat, narratores fabularum quasi perse- iieni Domini toto jam orbe clarescenie, nibilominus
cutores tolerabal; ideoque ad hos superandos Circuincisionem, et hostias, creremoniasque Jegales
divinuhi implorabat auxilium; ApostoluS autem baplizatis in Christo necessarias esse conlendunt
manifesle quid uterque fllius Abrahse typice de- contra quos, riiaxime cum hrec scriberet, vigilabat
irionstret bstendit scfiberis ad Galatas :_Sctiptum inientio, sicut tolus aperte hiijus Epistolse textus
esi b quod Abtaham duos filios liabuil; unwri dts bene cnnsideratus edocet, denique verbis suis qure
tinciHq, et unum~de libefa; sed- qui de anciUa se- posuimtis subsequenler adneetit.
cundum catnem natus est;qui atitem de iibtffn per Sed quid dicil Scriptura ? Ejice uncitlum el ftlium.
reprdmissiontim, qttm sunl in ailegoria dicia. Hcce ejus; non enim limteserit filius anciltmcum fiiio libe-
enim sunl duo tesldmenta; unum quidem a monte Si- rm. Itaque, fraires, hon sunius uncilimfitii, sedlibcrm,
nai ih-servitiitemgenerans,quod est Agar. Sina ehim qua liberiale nos Christus Uberuvil.State, ei npliie ite-
mohs esl ih-' Arabia, qui compdratuf ei qum nunc esi rum jugo servilulis coiilhieri. Ecce ego Paulus, dico
- Jetusalem, el setvil cum fitiis suis;qum aulemsurstimQ vobisquoniani si circumdamini, Christus vobis nihit
, est •Jetusalem,libera est qum esimater omniuinhostrum proderii (Gal. iv, 30). Quibus verbis'paienter osten-
(Gal. iv, 22). Qupd autem dicitancillaj quidem filiu.m- dit quia non Scripturas heque scripiores Testaiiienii
secuftdum carnem natuin, liberse vero per repro- Veteris quasi ancillam et fiiiura ejus.de finibus
missionem,.patenter insiniiat quia illum genUit de- Ecclesirepellendos esse docet; sed carnalem ejusr
inonstrans consuetudo naturam; illum vero dedit dem Teslamenli observanliam, postquam per Chri-
promissiosignificans graliani. Natus est enim Ismael slura grafia el libertas Evangelii illuxit, dicit esse
sicui nascunlur homines permislione sexus utrius- cessalurain, atque in spiriialem sensum immutaiam
que usitata lege rialursc; ideo dictum est secundum ab bseredibusNovi Teslamenti lideliler iniplendam,
carnem.; non quia ista benefii.ia Dei non sint, sed Sie enim inlelligendum est quod ait in Evangelio
ubi significandumfuerat Dei donum, quia indebilum Dominus: Quia iota uhum, aut unusapex non prmler-
homiriibus gratia Dei largirelur; sic oportuit dari ibit a lege donec,pmniafianl (Matlh, v, 18); quod ea
filiuiu quemadmpdumnalurse non debebatui^excur- quse lex et prophelaemanifeslede.fide veritatis, aut
sibus. Noncrgo secundum carneni naius esl Isaac operuin'jusliti.se',.cordisque purificatione, .ad viden-
Abraba;, sed ex promissione, hon quia eum carne . dum Deum « Ioquuhtur, semper debeaht ad litieram
non erat « operafus, sed quia de summa despera- D suscipi; qurecunque yero carriali adhuc populo car-
lione susceperat, et hisi adesset promitlens Deus, naliler obseryanda prsecipiebafiiur, ul esl ipsa cir-
nilul jam senex de visceribus aniculse conjugis cunicisiq, hpsliarum obiatio, quolidiana eniundalio
pperare audebat posterilaiis. Quam exponens legem . sedulselepne, non bominum fantum, sed et domo-
Apostolus adjungit : Nos autem fralres secundum rum et vestium, et innumera ejusmodi, hajc usque
Isaac promissionisfiliisuihus; sed sicut tunc is qui ad lempora dominicre Incarnationis juxta litterara
secuhdumcarne.m nalus est, persequebalui eum qui; observari debuerint. Ex quo auiem resurgens_a mor^
secundum spiritum ita et nttnc (Gal. ly, 28);. nori. ; tuis Doihinus aperuit diseipulis sensumut intellige-
Vctus Testamentum quasi contrarium Novo cbn- rent Scripluras, et eaigmala prophetirje:manifesla
d.emnat; n.evesanum dogma Maiiichsei, quod absiti Juce dignoscerenf, Iegi, qiiidem bsec in Ecclesia
sua auclpriiale coufifmel; ncque enim aposlolos et'< prppter auclorilalem propheiirBdecebat ;,sed propter
evangellslas Moysi ac prbphetisj qtii Vetus Testa- illuslraiionein graiiae spirilaliter «st ii<ia"carhalilei».
6 AL, enim.' , : &?., dome.
i<A.I.,quoniam. " . *AL, ioquiiur.
'* Al., iiessipperatus.
189 . IN PENTATEUCHUMCOMMENTARH. — GENESIS. 49(3
"
observari, qttamvis primiliva in Jerosolymis Ec- ,A ffiagis et vanitalis quam; evangelicaeerat veritatis ;.
clesia multas legis cspremonias;etjamjuxta lilteram, imo persecutio erat rion mihima eos qui manifestataj
observabat, Judaizanlibtis quoque eis qui ex genti- jani lucis dono fruebalitur, in umbras fiiurafum
bus vocati ad fidem fuerant, dpnec dilalata longe voiuisse reducere; uhde inox gratia ihater per apo-
Jateqtie ,per orbem, etiam sacerdoies ac dociores . stolorum concilium hoc dogma-cumsuis auctoribus
coepefat habere de genlibus, quiniillam Judaicse ejiciendum esse decernebat.
observaiiohis curam habererit, sed tantum simplici- Nbn enimttmresetit, inquiens, filiits ancillm cuni
taie, Christiana apostolicis «t evangelicis gauderent /e/eoc meo/saac. Quod Apostolus pOsuit cum filio
auscultare decretis; cui videlicet ecclesiasticae di- liberre, quia nulla ratione cum prseconibusveritatis,
pulcberrime figura filiorum concihit qui nos per gratiam Doiriini Jesu salvari debere
sposilioni.-.".
Abrahae; pfius namque quam riafus esset lsaac_ prsedicant, suscipiendi.,sunt falsi doctores, qui iia
Abraliam,et Sara ad Ismael quasi -ad unicum filiUm demum nobis Iianc gratiam prodesse conJirmant, si
adgaudebaht, ut poie qui nibil adhuc superbise vel etiam circumcisionejuxta legis rituni conseCreihur;
leyilaiis in menleaut moribus ostendebat, quia ante quinpotius ab haafeditate gratise, quse esl in Chrislo,
Tticarnationeni Dominicamacrevelationem gratire, • in seternum permaneburit exsortes, qui ejusdem
etiam spiritales ^uique in lege Iretabaritur ipsaffiJB gratise viflutem negant, "autse sirie gratia de operii
legera a populo devolione cordis slncera juxta liilef- bus extollunt. Sunt et bodie rionnulli in Ecclesia
Tam cuslodiri. Et merito; neque enim populus idem noyi quideih teslsimenti sacraihentis imbutij: sed
conlra gratiam repugnabat, aut legem Evangelio per inlehtionem ahirni carnalis ad vetus tesiameni
prreferebaf; ied ea quse sola jacceperaf praeeepia tura atque ad figuram Agar et lsmaei perlinentes.-;-'
justitise fideli mente sectabatur; Sed et nalO Isaac non qUod vere veierislestamenli rnandat.a secleh>-
ac necdum ablaclaiOjVilescerequjdem ccepit a amor tuf, ex quibus Domihus ail: Si vis vertiregd vitum,
Ismael, ui poie congralulantibusparentibus ad naii- serva mandgla (Mallh. xix, 17),- sed quia tempbralia
vilatem Isaac, quasi proprii ambprum filii, qui non a Domino beneficia heglectis asternis fequiruhl,
tamen aliquid adhuc de expulsione Ismael, sive ma- ijuae velus ScriplUfa juxta litleram iniellecia non-
tris ejus tractabant, quia_ revelata jam. gratia Evan- "nunquam.sonare.yidetur magis anipleclentes, quod
gelii, et prsedicatitibusCbristum apostolis, lsetabatur ait per.Proplietam Doffiinus:\Si volueritiset-audieri-
Ecclesia creden'Juin:, lsetabantur. ipsi doctores de tis me, bonti terrmcoihedeiis(Isai. i\, 49), qu'airi>quod
eoilala sibi promissioneregni Dei,;nec lamen obser- ' ait per seipsuffi;: Beati pauperes, quia vestruritest
vaniiam clrcumcisionis et hostiaruni'feriarumque.. regnutn Dei (Matlli.x) ; de quibus -dicit Aposlolus:
legalium quasi supervacuam confestim.respuere cer- dihnes enim sua qumruht,itbnqum <*sieietJestiChristi
labant. Neque enim valebant ea qure a Deo esse (Phil. n, 21), qui siye ih actibus nequam intef.bo-
constiiuta noyerarit, repenfe quasi noxia repel|ere, nos catbolicos ad -niortem usque perdurerit, sive
maxime cum inler bujusmodi consuetudihes tenera propter hrereses, ei aperia schismata sacerdoiali
adliuc et quasi lactans sanctae Ecclesise_riutrireiur judicip de Ecclesia taiiquam anCillaefilii pef Saram
infantia. Ahlacialo autem Isaac, vi.dit Sara Iuden-. liberam expellahtur, nihiloniirius omnes ih jiidicio
lem ancillas filium; el ejiciendum esse cuffi malre futurb, qui non antea se correxerunt, ab hseredilate
decrevit, quia poslquam convaluit in fide Christi beiiedictionis alieni redduntur et extorres : Otnni$
Ecclesia de genlibus, venerunt ~>quldeffide Judsea ettihi qui fucit peccqluin,servus-est peccali; setvus au-
carriales sensu, quasi yere -ancillsefilii',.et necdum tem rion .manelin doirioin mtetnum; filius tnanei in
spirilu gratice liheri factiChristo, docerites fratres a'c wlernum. Si ergo filius, inquit,.vos liberaverii;:iiere
dice.nles: Qieii nisi citcumciddmiriisecttndummqtetn liberi erilis(Joan.\i\i,5&).-
Moysi,salvifieri noit poleslis(Act; xv, 1), quodludi
* AL, aritator. -. •*' AL deesl riieoi
h AL, quidam. " " a '
, '-_ *'.. Al. deest stenf.: .
II PENTATEOCHlJM (KIMMENTAR
EXPOSITIO INPMMIJM-LIBRnM MOSIS,
Qui dicitur Hebraice BERESITH,Grtzce aulemGmESis.
CAPUT PRIMUM. ;'-> ]j tempofa. Non efgppossumus dicere qupmodp peus;
Inprincipip creavit Deus ccelutnelierrttm. Utique nondum aliquid fecefat. Principiuta igitil"~Ghristus .
npn in principiofemporiB, Deus enim fecit tempora. est_ qui in Evarigeliodicilj Ego surh principium,qui
Klideo aniequam Deus.faceret tempora, non eraht cf loqunr vobis.\ Propterea autem cornmemofatio>
m BEB^E VENER.VBILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA; 192
Filii hic nonila" fii, quia Verbuni estj sed lantum A , psi continefuf, ut dicitur Apocalypsis Jesu Chrisli,
quiaprincipium est. Exordium quippecreaiufae in- quam et Deus dedit ei. Creavif, quasi/diceret, machiT
sintialur adhuc IriiperfeeiaV.Fit atiiem filii comme- navit. PrPprle enirn creare absque materia dicituf ;
riioraiio , qriia vefbum est, Jn eo quod sCripttimest, facere auteiri; de rpateria.1 Hic pfimo-peus inscfi-
dixitDeus, Fitit; quia perfeciio creaturreibi insinua- ptiohereperitur a Moysedictusi sed a serperttepflus
liir; Quod ergo dielum est: lii principiocreavil Deus diclus estjUt, Scii enim DBUSJ et reliqua, Cijejutn
cmlum et lerrgnt, materiam lOiitis Creaiufse oslehdit, diciiur eo quod celal afcana; vel a c^isiiudine; vel a
ratiOnalis et corporalis, id est, ahgelprum et hujus cselalura. Terra autem', eo quod terilur. Quoinodo
mundi. Uirumque igiiur feeit Deus, inateriam et aulem cflpiumel lerram creavit, alius demPnstrat
formam; sicut vox ei verbum simul lil, quamyis vox diceps : In principio cteavil Deus\cmlumetierram, _
pfior sit origirie, Denique Scriptura ait : Qui fecisli tanquam duplicem domum inlerjectpfirmainehfo.
mundum de ntaleria infbrmi.Sed maieria faclsiesl"de . SStalibi, Exiendehs Cmlum sictit pellem. E(,Exleiir
nihilo, rounrJi yero species d:e ihfprmi materia. dchs ccelumycut. vesthherilutn,•-.qiiasicaraefam. De .
PfOiride duas fesiaiiie oirinern djerpei ante omrie ; lerra flutpm:rjicilufquia f undatrrsit; ut; i<~Kttiiasfi
tempus cbndidit Deus, angelicani videlicet creaiu- tetrairi, Et ih hpc Cffiliimet terra (iitTereritiam.ba-
ram, et informem materiam;: quairivis eii"m omnia 'B bent, crim alterum exieridilur, alierutn yero =fun-
siniul facfa sunl, Qui enhn , inqiiil Salomon, vivil in datur. Et hsecalibi mulato ordine scripla reperiffius,
(eternum, creavil oninia simul, sed [aiilum, Ul pra3- ut, ln inilio terram tu fundasti, Dohiine, et opera
diximus, origiiiem materire irifurmis fofmatam spe- nianuum luarum sunt cazli. Ex quo inlelligitur qriia
ciem, sicul vox verbum anlecedil. Itaque non omnia simul facla sun i: Cum auiem hic coalum singulariter
e's nihilo fecit Deus, sed qusedain ex iiihilo, qusedam diclum sii, In nuiltis Scripttirai Iocis plufaliter boeli
ex aliquOj condidit Deus. Denihilo ihundum, et an- reperiunlur: ut est, Cmli;enatrgnt gldriam Dei;et,.
gelos, et animam ; ex-'aliqub' homiiiemet pecora, et Qui fecit cm:ips:iii:intelleciu;el, BeriediciteDeitmcceti
crcteras creaiuras. Haecjiixiahistoriahi. Spiriiualiier Dominuni; ei, Laudaie eum cmli coslorum, Ccelum
autem in hoc- principio Christo fecit Deus ccelum et hic syiiecdocbice diciiur, id esl, pars pf Qtptp, Cceli.
terranij id est spirltuales et qui Cffileslianiedftaniar, bic propfie dicuntuf, quia multi sunl; Ut, >
et cafnales qui terrena sapitint. Sciendurii eslauteus Sciuditurauricqlorcecllseptempjicisajtlier,
quod apud Hebraaos liber iste BeresiihvoCatur, ut ""quorum lisecsunt nomina, aer, "Eellier, olympus,
yoluminibus exprincipiis eOrum npmlna imponuri- spatium igrieurii, Jirihamerilum, ccelum angelorum,
•lur. Paulisper adexordium redeamus. Atiipersonam, *>, ,et"ceeluni Triniiatis. Hieronymus aufeni pfimo djcit
jocupi_.et teropusbujus senlerilise inquirunt; ei ila ccelum.Trinitaiis. secuhdo angelorum, ferlio fifmar
diciint quo(l: spirilusper Mosehprimo.liaiiclocutus; riiehlurii. Iliiic autein senieiitise, quse esl|?ln ptinci-
sii, Prppbelise.autemgenefa tria surit.Propiieiia de •piocreavitDeus cmlum et lertatn, cotitraflum boc vi.-
prseteritp. ut iieprincipipcreaviiDeusccelumelterram, detur. qilpd dicilur, Quando feci cmiuhtetteitdm,
et reliqtia. De praesenii, ut sedetisChristus ad dexte- laudavetunVmeangeli. Sed tamen non est conlrarium,
rain DeiPdlris. Dicitur d.efuiuro, Iitdeveniuriis esl quia simul. facta sUnt-omnia. Goelumaulem et lerra
jtidicare vivo.set riiorluos, et reliqua. Iri\principio initium-liabetit, ei fineii) apud uos,: apud Deum siue
creavit. ,k\ii ducuut Iioc priiicipiuiri ad principium inilio habentur, id esi, in praesentia ipsius, niore .
crealionis omnium, duni riihilante lisee dtio creatum liominis; aream facientis. Multae^auteriihseresesin
est.; vel in pfincipjo lempofis, quia lempus, donec hac sententia prrpcaveniur.:Qiiia-alii dicebant cce-
cceliimel terra lacta sunt,; lioh fepuiabaiur ; yelJri .''Jum"et terfam sine pfincipio fujssey etrioii Deuni;
principio principatus, duni coeluni et lefra in onirii- sed deos illa fecisse, et Deum aiilea npn fhisse: et
. bus pfincipaium tenent: sed; sicutsupra dixinius, _:Jiaireses ih boc-versiculo solyuninr; IJieronyrousve-
magis hoc de Filio sentiendum est, multis corifirffian- ro, de quibus boc volumen si revelat, dieeiis: Vide-
libiis lesiimoniis,e quibus hoc est secundiim ApO- ]p. licet meiiitYesiissints esl Genesis:,in ifua de crealura
siolum : Quoniam ex ipso, elper ipsum, el in ipso mhndi, de exordio getterishutnani, de tiivisioneterrm,
sttnt omnia.Et: Propheta dicit: let initig tertqm tu de confusiohe.linguarum, gentequeusque„jEgypluin
futidasti,;Dqmine^el opera nianuuiit tuariirit sunl cceli. , scribitufJIebrmorunt. Alii aulem. dieunt, in oo quod
Joannes qiioque ex persona Ciirisii dicit, Egq~suni dicil, ceelurnet tefram, animamet corpus, vel No-
: tilpha et -prtiega.Mi,lnpriricipioercit: Verbnm-Multa vum;et Veius Testamentum spiriiuaililer poSse in^
quoqiie testiinoriia. de Iiac . diclibne dicia stlrit in: ielligi. -:
Scripluris, quse es,t, In principio, el reliqua/E qui-. Terra guieih erat intiniset vacua, ei tenebrmsuper
bus esi iiipropbeia:. Conleram cdpul i.Uiusin niari abijssuin. Qhibus yerbis videlur significare"informi-
piimoMsque secundo. De hac eliam aljus prophela lalein materia corporalis. Terra eniffiet aqua ope-
: -dicit:'Con^retjeHijsicut in uireaqwsmqris.El a.libj: rantibus tfaclablliofa supi Cseteris. Abyssus illa ni-
;;.Iti-cgpiie libti sctiptum est deme. De.hac et Siilompri" liiirum est,- in qUa diabolus elangeli ejus, qui in
; dixil, Ohines lotrentesih mm;e,itsque.ab eis. El hic Eyangeiio; desigriantur, cuffi diciiur: :Et rogabant
coroRie.morandum.estqiiod dicitur, Egp.sitnt pthnus. iltum dwmoniq,ne 'jnbcreiea ire iti tibyssuiti.Inaiiis
-
tjr/eowswms.Uirijmque lioo h lege ei tti; Apocaly- ; auieiri eraf lerra. quando riori friii:qui ljajjjiarets et
m -_ W PENTATEUCIIUMCOMMENTARIL -, GENESIS. IU
.ncomposila, nonduma rriari disilncia. Spiritualiler /\ revocando crealuram , conversio illius facta esse, .
autem terfa, id esl caro nostra, erai inanis elvacua, ' atque iHuminatainlelligatur. Dixit, Deus, Fiailux,
prius quam doclrinse acciperel formam. Et tenebrce id est-, credulilatis illumiriatio in nobis appareat.
super abyssum: quia ignoranliseprofunda obscurilale Alii dicuht, illud quod dixit, Fiatlux, ad lucem
caro npslra legebaiur. pallidani pertinere, et yerbum Dixit ad Filium, et.
Ei:Spirilus Deiferebatur super tiquas. Superfeie- fial; Deus vero, ad Patrem. Alit.er per lucein Testa'.
batur niique Spiritus Dei non corporalibus locis, sed meptum Novum, vel sensus spiritualisiritelligituf,
excellentia polestaiis; quia subjacebat volunlati qui ateriebris, id est a; Veleri Teslamento, vel a Iitr
Crealorjs quidquid formandum perficiendumqueiii- tera dividitur. Aliter per lucem anima oslendilur,
cboaverat. Hic sarie commemorata est Tririitas, di- _ quae cafne praesianlior est. Per tenebras autem,
cente Scripiura : In ptincipio, id esl, iri Fi\'\o fecit caro cum suis viliis, vti.Apostolus ait, Scio quod
Deus, id est, Deus Pa.ler. Qu.odraulem non stalim non esibonumincatne mea.
post commenioraiionemPalris et FiliiSpiritus san- - _. Etvidil Deus lucetn, guia esset bqnaiId est, bene
cius ponitur, sed interponuntur lerra, ei lenebfre, placuit ei. Ei divisit Deus inler lucem et tenebras, el
et abyssus,.el aqua, iilud in causa est quia sic debuit reliqua.-Divisio quidem Jucis a.teriebris , distincLio
Spirilus Deidominarij id est voluntas Dei, uiessent B formalae rei ab informi.; Appellaiio autem diei et
alia: quibus supeiferretur; non loco, sed poleslate: npciis disiinctionis insinualio esi.Non auieni dlci-
et.quse subjacerenl voluhlaii Crealbris. Npn autem lur, TFecit tenebras : quia teneb^rre nulla/creatufa
aqua sic appellata est Ioco lioc, ul haeca nobis in- esi, sed absenlia lucis tenebrse nominarijur. Qiidd
teHigalur, qqam videmus ei tangimUSiQuomodo nec auterii dicitur, Vocavitlucem diem, eilehebrasvocd-
terra, qualis isia quse jam videfi et iractari polest, vit nocleni, qua linguayocayit? Vocavit autem dU
sed eoeliet terrae nomine universa crealura signifi- ctum esl, quia.vocari fecil. Quia sic disllnxii oirihia,
cata est, quam' fecit et condidit Deus. Idepvautem ut diseerni jjosserit, et nomina accipere. Vesperae
nominibus vi.sibiliumrerum hsec appellata sunt, pro- autem iritolo illb iridiio, anlequarn luminaria essent,,
pter infirmitaiem parvulorum', qui invisibilia coffir cohsmhmaii pperis lerihinus npn absurde forlasse
prehendere non po.ss.uut'Npn absurde -autem aqua inielligitur. Mane autem futura3:operatlonissignifi-
dicla est ista maferia infonnis cui superferebatur catio. Dies uhus. Forlassis hic diei noirien lotius
Spiriius Deij quia omnia quaein terra nascuntur, temporis nomen est, ct omnia volurnina Saeculorum.
.sive aiiimalia,sive arbores, sive berbse, abbumofe hoc vocabrilo inclu.dil. Ideoque non dietus. dies
incipiurit fprinari atque nutrifi. Spifhus Dei ferebq- „ priffius; sed dies unus.; Allegorice auteni ZJir-isil
bqtur.super aquas. titique super cor.nostrum fluidum Deusinter Ittcemet tehebtas; hocest, InLef peecato-
ettenebrosum superferebatuf Spiritus Dei. Cujus res recederites a vefitate, et justos niarientes in
flalu pmnes yivificaffiur,et in quo subsislentes re-_< eadem luce^-Quod non dicitur fecisse fenebras,
.quiescimus.Ideo quod superferebatur Spirilus Dei, osferidft se non operatprem essemalofuih, sedordi-
et non inferunt vel suffefuril, haeresim prsecavet, ne natPrem ineritofum. Vespera peccatuni ratiorialis
.non Deus major omnibus creaturis diceretur. Spirir creaiurse,. mane fenoyaiio illiuS slgnificattif.
.tualiier terrg Ecclesiaintelligi potest, quaeerat inqnis, -Etdixit Deus : Fiat firmgmentumin medio aqua-
Id est sine operibus bonis; et-veicua,id est sine prae- _ rum.Uirum nunc illud coelum fiat, quOdexcedit
roiis. Per tenebras, lenebrae ighoranlia! et peccati. omriia aerisspatia,el in quo cOnsiiluantur quarto die
Pef faciem abyssi, roulLifudohominum : et per Spi- luminaria, an ipse aer yocetur lirmameiiliiin, merito
ritum Dei, spirilus prophelise, <7«isuperferebatur su- quseri potesi. Mulii enim assefuht aquarum naltt-
per aquas, hoc; esl.proplielas. Hoc quoque quod ram super sidereum cceluni es.se non: posse _' eo
. dicit, Spirilus Dei superfetebqliir super-aquqs,figufat qupd sic babeant- ordihatum ppndus suum, ut vel
.Spiriluni sanctum descpnsurum super Ghristum de super terfam fluitent, vel fh ilere terfis proximP
aqua baplismi in specie cplumbae. Haec quoque n Vaporalilef circumfefantur. Quidam bis cpnsentiens,
. senlenlia in principio usque;;superaquas, tres leges ostendit liuiic aerem ccelum appellari', sicut com-
«Ignificat, id est, naturas, el litterae, et Npvi Testa-,- niuni sermone dicim.usserenum ecelum, nebulosumi
roenti. . _. , .. . ccelum. Et Scriptura aves ceeli vocat, cum aves in
Dixil Deus,Fiat lux relfacia esl lux. Quomodo acre inaniieslum sit volare. Firmamentuiri veroap-
dixit Deus,. per quaffi.vocem, aut.-cui dixit,aine pellafi, quia.intervallum illius dividit i.nter quos-
. omne-tempus? Dixit autem Verbo sibi coselernoet dam vapores aquarum, et islas aquris Visibiles qure
incommuiabili, non corporali spno vocis, sedMiiler- in lerra iluilant.Nos vero quomodo, vel quaeaquaeibi
riis seteriiisqiie:i.aiionibus.; Spiriiuaiis autem facia siiii,- esse lias;s"upersurnmum ccelum minimedubi-
esi lux, cum dixil, Fitil lux, id est angeli et virlules lemus. Major est quippe Scripturse hujus aucloritas
ccelesies, de quibus dicitur, Priot ohiniumcreata est quara ;pmnis iiumani ingenii capacitas.Cun' sciamus
sapientia: Hseeautem ipsa Splriiualis crealura cpjr aulehi quod riph loties dixit Dominus, "fiatilla v.ei
lum appellaia est, cum dictunl est : In ptincipto • illa cfealura, qu olies in hoc libro, .regentur,. dixit
creavil Dominus cmlitm el terram. Ut quod dixit Deus, Fiat, Unum quippe geriuit'V.effjum ihquo
.Deus, Fiat itix, et facta est lux; eamdem ad se dixit pmnia anlequain esseiii, Sed Scriplura' quSsf
*9S BEB,£ VENERABILIS OPERUM PARS II. —EXEGETICA GENBINA, - \ 196
parvulisioquitur. dum insinuatunitiscujusque gene- A i gregafi? Sed jam supradiclum estnomine aquarum
ris aelefnanffalionem verbo crealaih Dei; Ciiro~ati- inaierlara appellafam, unde efat Deus omnia fOr-
tpm audiviratiS;rfeaiitDetes, i^ior, inieliigimus quod ih irialurus. Ipsa anierii congregalio aquariim in unum
vefbo erat;ut'iiefeL Guhi verp audivimus, et sic ipsa cPnfirmatiP est in illam fofmairiqiiamvideriius.
'
frictuni, iritelligimus factairi cfeaturani , fctnon ex- Appareat utida, ut illa materies acciperei visibilem
cpssisse tefriiiiios praescriptos ih verbo; Dei. Cum formarii, quam nunc babet lerra quam videmus.
vefo audivifhus, Et.vidh Deus quia bdnumest, intel-. . AllegOriceaulem cpllegit in unum aquas inferiores,
ligimus ih benignitate spiriius placuisse ut ffianeret boc "est infideles liomines, qui tempestate cogilatio-
factum qupd placebat ui fieret. Cuiri auierri addidit, nhffi Carnaliurn qualiunlur. Segregavil ab illisarir
Et fecit Deus, ei cur in-creatione luci.s rioh diclum dttm, pbpulum scilicet fonlem yitae sitieniem. Possu-
esl, Et fecii Deus? Quia primo die que facta est lux, mus quoque aquas isias peccala intelligeie.quaj sub
coriditioi spiriialiscreaturse iriLimalur, In qua ha- Ccelosurit, lloc est, subjacent ratioiii nostrse. Quaesi
liira iiiteiiiguhtur sancti angelilet vir lutes.>;Et>pro- separala fueririti- luric arida nostfa hon erit arida ,
pierca riori fepeturit, quia hoh primp fecognovit sed fructifera, GongregaiioaquarUmiriaria dicuniuf,
crealUra splritalis , confprmatipnehi cognovii; hoc id est, pfo niagniiudine ;; quia mare qUasimagnuin
est, illustratiohe yeritaiis , ad quam conversa for-*B inleiligiiufj' vel' de' aniafitudine dicitur hiare. Et
mata est. Casiera vero ita creantuf, ut prius fiantin idcirco congregatio^aquafum maria appellatur>quia
cognilione ralionalls creaturse , ac deiiideln genere omnis aqria hiagna apud flebrreos mare' vocatur,
suo. ElIdeo dicilur, facthrii est itti, hoc esl iri cp- Gotiqregehtufaqnmhi locumsuum,\d est, peceatores
gnitiorie spirilaiis creaturae, ae fJeintle repetitiir, Et et hsereticl in infernum, quia proamafitudine pecr
fecit Deris\bpc esl, in suo"genere;" Djsserere autem catorum fflaria dicuniur; -
Et. appafeat arida, hoc est,
'"
de cceli figura, lilium desuper ioperiatteffani;, aii ;'EcCleSia;;>:.;'v-;--' .'"•';'. <<'.'"<'. >•;->''-'.• \
undique .circunidet yelul sphaera , ad ppus liocnon Eidixii Deus : Germittetlerrti ketliam pabuli, et
.perlinet. AUegoriceauletri, FeciiDeus (irniamehlum reliqua usque dieS leriius. Quoniam disiiricta est
inniedig aqvaium el divistl inier hqugmei aguani, id CrealUraberbarilm a tque ligrioruni a specie Lerrreet
est soliditatem saivciarum SPripturafuin. El discre- aquaa seorsum. De illis "dicitiir, ut exireni de lerra
yitsnpef hoefirrifamenlum aquas, viftutes coslestes, seorsumiUisreddila elsolidu: Et fucium esl sic. Et
de qUibusdiciluf '": Aqumgum super, usque Domihi, vidii Deusguia bona sitni;. tamen quia fixa radicibus
quia Scriptura rion indigent sempef Depffividenies. coririecturilur terris, ad eumdem drem voluit pertl^
El lioc posuit firmamentuni super infefiores popu- > Ilicaiitem solehthffiretici dicefe : Si'Deus
ehere.;
ios , qui Scriplurce;ii"teliigenliarn halierit, Npn In- jussit naSci berbas et Iigriri, (juijrissit spinosa vel
cphgrue qupque et hoffio riostef iriteribr ccetumap- iiirrucluosa ligna? Certe antfc peccaturn >Iioriiiiiis
pelialur, sicul in .Evangelio : Fiai jioiunias tua, sicut non esf scriptutn quod lerra protuierit illavene-
incielo eiih ierra. Qupd rirmamentum appellatur prO-, :nosa vel ihfrhcluOsa, Ergo nialedicta terra per pec-
pter aetefhilatem , quodque debet: discernere inter .-catum hpriiinis:, spinas et tribulos germinat, Non ut
•Bpirilaliaet cafnalia , quasi inier aquam et bquam. ipsainpceriam seiitiret lerra germirians propler cri-
Alii dicuht etiarii firmariienium^prp.omriibus coeiis hien bumanum , sed utlri hoc semperliaberentlio-,.
diei. Ih medio aquarum, qhi super fir.mairieiituin mihes poenarii; herbse.auiem verfelTossead pcenam
uf angeli -vel ad eSefeilalionem mortaliuni creatse^suiit. Spiri-
aqjiaesuiii,:ut angelis diyiriiiaie ieii)i_>.erent,
susiinefent' vulturii Dei, iit OrigeBes dicit, A|iter.; taliter aijtem_liostqiiarii cpercet Detis supefbos inira
per lirmaiheutum Ecclesia ih medip aquarum. id fmes debiios, "germinat populus; fidelis. frtielus di-
est, iiiter duas leges ipfelligituf; vel iiiter sanctam versos bpiiofum operum secundurii genus. -Diligens
docirinahi ef liicresim:, quaeaquas ab aquis dividit, proximum subsidiis earnalibus, habeiis in se semen
id est, Novuffl a .Yeteri, vel sanciam dpclririam ab, secUiiduihsimiliiudinem , ex sua"ihfirmiiaie compa-
bsefesi.. pivisilgue usque sub firniamenlo, id' esl, j* lialur' irifirmis , producens ligiium . forle fobore,
A'eluset lirereses sub Ecclesiasuiii. Npyuiriautem ett ffuctirefuni, beneficum. Potest etimusquisqiiein se
sancta dqctiina snper Eeclesianisuiifi Vocgvitquefir-. gefrninafe herbas uiiles et ligna'fruciifera, cum
mtimehiufhcmlum, id est, Ecclesiama celsitudine.. viriules vafias habuerit.
Per fiffnahieritum qupqueiierisus prudeiitise peffe- Eitiixii Deus : Fiarit dti,otumiti,afitim ftrmqmentd
ctus dernonsiraluf : qui ei ipse sensus a ceisitudiiie_ cmli;, «e luceunt super ierrum , et feiiqua usqtie dies
coelumdicilur". JJt dividat uquasab tiquis, id est,t quartus. Quid sibi vull qund prius lerra germinaret
ictualem 61 liieoricam discernat.- Aclualeni sub se,? quam in ccelofierent luniiriaria ?; Supra dicttim est
theoricainverp supra se, V" > quia iucis homine spiritualis cfeaiufa dicia, est
Est faciuin et vespereesl marie dies secundus. Ilai prinja die formari. A'cdie secuhdapars mundi lnijiis
Iisec qiiae repeturituf, sicut supefius iritelligehdai sublifjiior, id,e'st ccalum formalur. Terlia die ierra
<sunL>; ;>'. . ; •'. ." Ciirn heibis et ligtiis, qqia elisi moventur ligna et
.DixitperoDeus:Corigtegehtur tigim qhmsub•emlo>' ;herb33per incremerituih, fadicibus tarhen fixa sunt
suhiy, et Teliejjia;,Qnidanudiciirii.,"Si totiim, plehuriii terris; ap per hoc lieh tefra pfius fecPpit ofnamtsn-
Mt aquis, qiioinodo pPtuefurii-aqtiseIn iiiiurji cori- lum _ sed cceltim. Prima enim dies"depuiaiur spiri-
197 € IN FENTATEUCHUMCOMMENTAUII.— GENESIS. 198
luali crea.liifte, secunda et terlia niundo isli yisibili, A
1 minare majus, et reliqtia. Hoc luminare qualuor re-
Pfopier duo riiaxima elementa, id est ccelumel ler- bus majus dicilur quarri luna, id est, magniludine ,
rarii; quarta vero dic in ccelo lnminaria; et sicut in excessu Iongum, nec non splendore et lempore.
priiis ccelum f.ieium, ita prius ornalur. Illud aulem Sidera autcm ab angelis vehi dicunlur, qnorum mi-
qnpd dictiini esl, ul sinl in signa, el in tempora, cl in nislratio est sidera vehere, ut alius traclavit de
dies, et annos, quam obscure positum quarla die Apostoli testimonio ,"quo dicitur, Non angeli mini-
tempora coepisse, quasi superius triduum sine lcm- stri sunt? Sidera aulem non videri a nobis dicunlur,
pore poiueril portiansire. Aul quasi potuisset esse sed eorum splendor, solisquc positio in modum la-
tempuS ante sidera, cum dies, el horse, el anni, et bulac dicitur. Luna antem non crescere nec minui,
jnerises, sideribus distinguaniur. Sed snpra dixi- sed in inodum spbserse semialbaeverli, velut snpe
mus quia noelem propier consummalum opus, et rius diximus, a sole accensa, el posl dccrescens ,
dieiu propler aliud opus inclioandum vocel : donec iterutn acccndalur. £« dividant diem et no-
jncerlum est ulrum ad omnia sidera pertinel qnod ctetn, id est, sancii doctores dividatirqusecutiquc*
dicluffiesl: Sinl in signa, et lempota, el in dics, el in superius per diem et noclem significata diximus.
annos: ari signa et leinpora ad csetera, dies vero et El dixil Dcus : Educanl aqum teplilia animatutv
anni ad solem lanlum. Multi auiem qualis luna sit B i vivarutn el voiatilia sttb fitmamenlo cmli, .ct reliqua
facta loquacissime inquirunt, utrum plena, an prima usque dies quintus. Nunc in iuferiorc parle mundi
cfeaeasit, quod ad iioc. opusculum rion periinet. illa quae spiritu viire rnovenlur fiunt, el proximum
SpirilUaliter autem fiunt in tirmamenlo luminaria, ex aquis producunl, quia aeris qualilale proximuro
scilicet saijcii doclores in Seriptura proficienios, et elementum est. Huicauiem ccelo in quo sunt lumi-
irifefioribus lumen scicntirjedemonstrantcs. Diver- naria ila vicinus est, ut ipse cccli nomen acceperit.
sitas aulein sidcrum diversitas esl gratiarum. Pos- Et hic aer non solum ccelum, sed cliam cceli, sicu*
sumus quoque cl de nobis ipsis liaberc Iuminaria. dicuntur ct terrae; r.cc aliud significatur quaro illa
Studeamus.nos eflici coslum, habebinms in nobis quse singulariter dicilur terra. Dicimus enim orbem
luminaria, Christura et Ecclesiarh illius. Ipse est terrarum, et orbem terrae. Quando aulem dicuntur
ennn lux ntundi, qui el Ecclesiam illuminal, sicut cceli ccelorura, inlelliguntur cceli siderei islorum
luna de sole dicitur percipere lumen, ut per ipsum . aerum, tanquam superiores inferiorum. Hos autcm
possit illuminari, sic Ecclesia susceplo Christi lu- acrcos cceios in diluvio perisse, in quadam epistola,
niine jlluminat ignoraniise lencbris excrccaios. quae Pelri esse dicitur.Jegimus : quod nescio quem-
Dividiint autem isia sidera inier diem ct noctem, :. amodum possit intelligi, nisi in aquarum nalura
*-"
jd est, doctores dividtint inler lucem perfectorum, et pinguiore htijus aeris qualitaie conversa. Alioquiu
tenebfas pravorum ; ul sinl in signa, virlulum sci- non perierunt, sed sublimius crecti suut, cum lo-
licet, siut etiam in, tempora _et in annos. Yivunt cum illorum aqua occupavit. Sed facilius illos
enim propriis temporibus , et iranseunt: Verbum sccur.dum Epistolre auclorilalcm perisse credirous.
tiuieni Dontini manel in mletnum. Et unusquisque Quaeritur quare - volalilia quae in aere voliteut,
iiostruffi 'dividit inler vilia et virlutes per illumina- aqurc producant ? Sed sciendum est aerem nebulo-
tionemClirisii et Ecclesise, el variarum gratiarum , sum el bumidum cum aquis dcputari. Concrescit
velut stellarum. Luininare auiem majus in princi- eniin, et crassus efficilur exhalalionibus maris
rpiuffi Dei. SI enim coeperimus prolicere per Ecclc- eL terrre, et pinguescit quodammodo, ut volalus
siaei.illuaiina.iionem, qua parvulos nulril, velut luna avinm poriare possit. Et ideo per noctes etiam se-
temperat noclcm, et filri Dei vocari meruimus, renas roral; cujus gultaeroris mane in herbis inve-
lunc a Chrisjo illumiiiabimur quidem , id est, per- niuntur. Non arbitrandum est aulem in hac Scri-
fcctos illuminat. Alii dicunt solem nomen soriiri eo ptura praetermissum esse aerem, cum qualuor ele-
-qiiod soluslucet in die, vel de solemnitale lucis; meniis constat mundus, id est ccelo, ,aerc, aqua,
luna vero lucescendo,vcl quasi lux nata. Sol de natura JJ lerra. Sed surnma pars aeris, qure non recipit
angelofum.factus esse dicitur, luna atiicm de Juce _ exbalaliones humidas, ccelo depulatur. Ima auiem
pallida, et stella. Sidcrum vero ^benelicia sunt ut pars aeris, in qua ventus et pluvire sunt, cum terra
Jiiceaul_ et ab ipsis animas animalium creanlur. deputatur, quaepars videlicet non nisi cx aquis ac-
Animreauiem bominum a divinitate uicunque pio- cipit animalia. Elideo scriptum esl : Prnducanl
cfeanlur. Et ideo de his dicitur : Nonne animae bo- aqum reptilia et aves, non in firmamenlo cceli, sicut
.niiiium aseenduiit in ccelum? De illis vero dicitur , luminaria, sed sub firmamento, idesl, in aere, ut
Npnne animse jumenloriim descendunt deorsum ? quse vapbraliier exlenlae avibus , volalilibus fluxae
IdcircO' aulem luminaria in linnamento coeJip osila animalibus deputentur. lleplilia animarum vivarum,
suht, qqia alii coeliilla sustiuere non pottierunt, ul quasi diceret, in animabus vivis. Dracones etiam
sint in sigria, id est navigationibus, vel vindictre, sine pedibus, et in speluncis requiescere, et io
vel dicta sjgnilicant aliquid. Et in tempora, id est aerem susiolli perhibentur. Aer aulem a confuiio
circuli., vel horologii. Et in dies , id est, ad osien- luroinosi cceli, usque ad aquarura fluida et usque ad
dendum longitudinem vel brevitatem diei. Et in terram pervenit.Qui commolus venlis.et velicmeniiu.
mnos, id est., ul dicilur annus solis vcl iunse. Lie- ;onciiatu5, etiairjignes et tonilfua, ct conlrahit aaluj-
m>.';> :;: BED_£ VENERABILIS OPERU&jPARS II. * 'EXEGETlGAGi_*SUINA, 200
larn,;et coiispifat pluviam, et congelantibus nebulis jh. quafn dicefet, in ofilcio gignendi illum esse peecaip-
laverii, et conturbulentius cqngelaniibus densioribus fem, sicut est in libidine, sive in foriiieaiioue. Da
nubibus, grandinem: et disteritus seieiium facit, generationibus quoque'perniciosorum quaeri solet
occultis ihiperifs et opere Dei. Al|egorice auterii pro- ahimaliumVuirum pnSl peccatunl primi hominis ad
ducurit aqtia. replilia' animafurn vivarurii, homines. vindiclam crcaia suut, an polius cuni jaiu creiiia
scilicetrenovatos in vitam per baptismisacramentum. essenl innbxia, nori nisi postea peccalofibus liocefe
Facta sunl el volalilia sanclse animaead superna vo- poluerunl, vel copperunt. Neque boc mirum, quando
laiites- Possumuset aliter locum islum intelligere, si quidem lempoiibus hujus vit;e laboriosse nemo tam
mens nosira illuminata fuerit a sole nostro Chrislo. jusius est, qui perfecium se audeai dicere. Ad pu-
Jubetur postmodum ex bis quse in ea suni aquis pro- niendum igitur, vel ad cxereendum probaudumque'
ducere reptilia el volalilia, id est cogilaliones bonas nos, creata sunt. Poiueriint ergo ista eiiatn creata
vel malas proferre in mediura, ut discretio fiat bo- nihil noccre, si c:<usanoii exsiitisset ptmieudorum
tiorum a malis, quae ulique utraeque ex corde proce vel probandoruin boiniiium. Si aulem dicat altquis,
dunt, quasi ex aquis ul cogilaliones qure reptant Cur sibi iuvicem nocenl V ct dicimus, quia fortasse
super lerram a nobis separemus, sublimiores autom alia aliis daia sunt, ut illis vescerenlur. Secuuduni
cogilationcs, velul volatilia, ad excelsa sinamus -vo- B my.-iicos inielleclus producil tcrra anirnam vivam,
lare. Ul reptitia multipliceniur in aqtiis, id est iu quoniam sancta Ecclesia absiinens ab operibus mor*
saccularibus : volalilia super lerram , sub se uiique tuis, viva vinuium germina parluril, secundum gc-
habenlcs terrena, producant aquae replilia. Omne liu.. scilicet suuin, id est, vilam iroitando sanctorum,
Producit quoque bestias, liominesin poleniiarerum,
quod super venlrem repit, vel cujus pedes breves
sunt, reptile est. El omne quod volal volatile dici- sive ferocitaie superbise : producit et pecora, fideles
lur, exceplo corpore diaboli, quod non necessarie, simpliciter vivenies. Serpenles quoque innoxios,
scd plaga peccati faclum est. Crescite, in effusione sanctos scilicel viros, astutiie vivacilate bonum a
scminis , el muliiplicainini, parluriendo : el replele malo discernentes. Prudenles enim, inquil, sicut ser-
aquas maris , vivcndo in illis. Per aquas doclores pentes. Nec miruni si Ecclesia, id esi lerra, dicalur
intelligi possunt, qui reptilia et volatilia produeunt, producere animam vivam, viventes scilicet Deo, et
id est, peccatores et sanclos. Pcr ceie eliam grandia, beslias, cl pccora, ei serpentes, cum juxla Evange-
magna pcccala, quaeDeus creare dicilur, sed dimil- lium ex omni genere piscium congregat. Sicuianlem
tendo, el non volendo. Sed si per roptilia pecca- superius diximus, per aves el animaniia, ex aquis
lores intelligunlur, quomodo boni Doraino viden- producla, omnes animi nosiri moius posse inielligi,
^-
tur ? Certe quia per ipsos sancti probanlur. Bene- qui producuntur de profundo cordis, vcltitex aquis;
dixirjue iliis, id est sanctis docloribus, qui jubenttir sic possumus per animaniiaex terra producia, exie-
crescere in lege naturse, et inultiplicare in lege lit- •rioris bominis noslri motus inielligere, in quibus
tcrse. Aquas vero replere, id esl in icge Novi Tesla- niliil volatile iudicalur. Scio enim quod non inbabi-
menli: avesque niulliplicaro, id eslsancios in bonis lal in me, hoc esl in carne roea, bonum. Nunc au--
operibus vel prsemiis supcr lerram , id est Eccle- tcm videamus illa qure sequunlur.
siaui, vel lerram vivenlium, quibus Deusbenedicit, Et dixil Detts ; Faciamus hominemad imaginem el
et crescere imperal, in spe, multiplicari in fide; re- similiiudinem noslram, el rcliqua nsque dies sexius.
-Cum in aliis opcribus Deus Fiat, bic Faciamus ho-
plerc vero aquas maris, id est, animas charitate.
El dixit Dcus: Educal terra animamvivamsecundum minein, insinuans pluraliiatem personarum, propier
genus suum, etreliqua, usque bonasunt: Triplici modo Pairem, el Filiuui, el Spirilum sancium ; et tamen
creata sunt animalia : aut euim. ulilia sunl nobis, divinilalis uniiatem intelligendam statim adinonet
aut perniciosa, aul superflua. De perniciosis, vel pu- diccns, El fecil Dcus hominein; et quod dicitur, Ad
nimur, vel exercemur , aut tcrremur. De superfluis imuginem Dei, non quasi Pater ad imagineni Filii,
nec nocemur, nec adjuvamnr : de utilibus adjuva- JJ aut Filius, ad imaginem Patris; alioquin non vere
mur. Usurpa ergo utilta, cave pemiciosa, relinque dictum esi ad imaginem noslrani, sed ita diclum est
superllua. In omnibus' lamen mensuram et nume- ad imaginem Dei lanquam diCereiur, Fech Deus ho-
rum, et ordinem vide, el arlificcm qusere.-Conse- minem ad imaginemsuam : homo aulem ad imaginem
quens autem ul alteram partem, quse proprie terra Dei faeius dicitur secundum interiorem hominem,
dicitur, ornaret animalibus, sive jurnenlis, ut eqtii ubi est ratio et inlellcctus ; non propter corpus, sed
et boves, et oves, ct caelera, sive reptilibus, M sunt illam polestatem Dei, qua omnibus animanlibus im-
serpentcs, el si qua sunt aiia; sive bestiis, ut sunt peral. Ideo auiem bic non dicilur, Et.factum est sic,
leones, elursi, el csetera. Quidquid aulem creaium sed tantum, Et fecit Deus hominem, quia el. 'psa
ungulis sacvit, non incongrue besiia dicilur. Quseri- crealura inielleclualis est, sicul illa lux quse prinr-
lur auteni cur sola animalia aquarum benedici me- facia esl. Quod vero in creaturis irraliGiialibu- fa-
rucrunt, sicut homines, et fortasse 1n uno creaturse ctum ej.1sic, signifrcalur in crealura spiritali facLa
gcnere dicendum fuil, ut in caeleris consequenier -verbi Dei cognitio; ac deinde, Eifecii Dius.. ipsius
intclligerelur quse gcneralionibus crescuni. Neces- irrationalis rrealurse genus fieri demonslralur. Non-
rjarium aulem fuit Iioc in Iiomine rcpclere, ne quis- nulli auiem suspicaii sunt nunc inicriorem bominein
"2?!" IN PENTA.TEUCHUMCQMMENTARIL;^- GENESIS; ::;' 253;:
faclum; dum aijtem ait postea, Et fihxit Deus homi>?A autem sequiiur, Masculum el feininam fccit. Deu$,.,
nenide limo lerrse, corpus esseficlum : necaiiende- s.piritualiler ih EcClesiael.obedienlespsleudit,.quoa'
rurii, mascultiffi et feminam non nisi per corpus sequilur, Cresci(e^e ttiee/ee7)Je_flmitteV;S|_verJiriguis,:siye
fieri poluisse, Qtiomodp.aulem coinmuniier acceper in spirilualibusintelligehtise-gradibus, nl doihinpii-
ril llomo cum ,a!i'is animahtibus, omnis;arbpf ,et tur rritibnis j fite11eclii omiiiufficafiinjium 1 pejiturba-
fructus lignoruni,;cum ante peecatum -Sii ipseim- tjonuin. Omhis autem herba, BLomiie -lighiim.qiiod-
mortalis-, difficileesl dicere. Nam quod diclum est,: daiurin escaro bominibus, fide.Ies sunL de oblatio-.
Cresciteel mulliplicamini,quanquam pr__ter concu- nibus stiiscpmmunicanies. Unde el Aposlolus ait,:
bitum maris et, feminse non posse fleri yideatur, Si.nqs vobh spirilucdia semhiavimus; el iircc sunt
potesl lamcn dici alium modumesse poluisse iii cor- . ffuctifera ligna.,Dixit Deus, Eaciamus lipminem,\et
"poribusimmorlalibus, Ul solo pia_.cliariiatis affeclu reliqua. Gohsequenter secundum illa qua.: snperius
filii riascerentur,hec rnofluis parentibus-suecessuri, exposuimiis;,talem lioihinem.qualcrn descrip.imus
riec ipsi ihoriturf, donec universa lerra im.niPr|alibiis; vult prihcipaium; gerefe pfoeidictarum;besiiiirum et
bpminibus impleretur, Ciborum tairien indigeniiam yolucrum ei: feliqppfiim, qualiler riiileliigi debeaiit,
nullus audebil dicere esse posse, nisi in morlalibus per allegoriam exposuimns, cum dixinius aqiiam ju-
corporibus. Quoddicit, El sic.esi fgctum, ei cedendas '**beri, id esl, menlem illius sensuin producere, ut.do-
berbas in escam bomiiiibusei aniinalibus inlulit,; mirielurillis, el hon iliadomitienturei. Masculumet
quodab illp loco ihchoaverat ubi aii, Ecce dedivqbis, feininumfecitillos: Homojnierior ex spiriiu etaiiinia
ei rel.iqua. Quod nonsigillatiin de homine dicil, Et. consfat. Spifittis niasculus diciiur, feiriinapotesl arii-
vidii Deusquod essei bonuni, sed post homine.m fa- ma nuncupari; Haecsi concordiam inler se. babeant,
Cluffidalam iilLpolestaiem vel domiriahdi, subiii- ppssunl generare filios Sensus bonos et utiles, per
tiilit de omnibus, El vidit Deus omniagum (ecil, ct quos iinpleant terrain, carlieni scilicet". Qtiod aniCm
'
eccebona valde. Meriio quaerituf-aii qiiia prsescierit sequilur; Eccededi vobis oiiinefenum;,; de affeclibus '
Deushominem peccalurum, nori si ngillalim, sed ciirii cafnalibus Jntelligi polesl, Verbi gratia :: Si iracun-
caeteris, illura yoluit dicere bonum, velut Intimans dia ad correptioiiem, Ulamuri qure riobis eurifcrctefis
quidessel fulurus. Dicuniur auiem sirigiiia bona, animalibus commiiriis esly fruciibus-ierrae -ulili.rer
universa verovalde bona, quiael corpus,.ei<r.orporis vcsciinur, lloc et de concupisceiilia el cseteris inoli-
meffibraetiam siiigula pulcbra sunt.: mulio lamen bus inteiligi potest.:;.'
suritin universi porporis compage pulchripra. Alii >'•>-;>;:;; GAPUT II; --,-';;:' :<
yerp inquiruhl.. iii quibus iiTferiqrlIoiiip~iinaginein _ Igitur p/er/ief.i^unree^^^.-feiTat.etTeliijua nsqiie
Dei et similiiudine.mterieat,.id ,esf, in a!ternitaie et 'd.icit,:Greut}it\Deus ut fucetei. Senarius' niimefus per-
iri moribus, securidum. Origeiiem. Secundum v.erq fectusesty quia partibus suis complelur.; Ununi enihi
Faustinum, sex raodis homo noster inierioiyad sit»i-:. sexla parsilliuSj duo lertia, tria dimidia ; si liunie-
liludinem Dei factus est. Immobilis eiijmyciius, in- ras uiiuni,etduo' et tr.iayipsa summa sex- facil. Id-
yisibilis, incorporeus, subiilis, aetertius. Creavil Deu.s circo perfectiis dicituri Non. enim iia creiefis liive-
hoinhiem,usque \illum. Iri iioc quideiri>os!endilur niuntur. Propterea in boc'"numefo; peifecit Deris
quod animaeviri femiiiseque crealse sunl;: et in lioc opera sua. NeC quisquam itademens est, qui audeat
prreeavenlur hsefelici, qui sic non pularii, Idcircp dicere nonippluisse Deum urio die ""unctafaciere; si
vero Adani usque ad diem sexlum npii est. fornialus, yelit. Quodautem dicii, Requievil Deusdieseplimo ab
quiadonec omnia essent creata, congruum fuit il- omnibusoperibus;seeis,quid aliud signlficat, iiisi re-
ium npn forniari,.et quas| illi sua domus esset parata, quieni sanciamyquara nohis daturus estab operibus
'
Spiritualiter verq per terram - Ecclesiam significare riosiris,; si bPniim JeceiimusT Secuiidum-istamfigu-
dicitur, ul superius diclum esl, Per junlerita auieni ; ram locuiionis dicit Aposlolus : Ipsc enhnSpitilus
popiilusJudaicus, etpei replilia genlilis. -Per pisces postuldlpfonbbisgemiiibusiiienariabUibus.Nofiehim
vero hserelici et philosophi saeculares, quibus hoino jj Spiritus sahcius .gemit, sed ipse nos gemere faCit.
prseest, id est Chrisius. Alitef si in bouam parlem, Pronuntiavit autem. Deus, iequiescens ab omriibus
per pisces.boni doctores : per volatilia Sanctiintel- operibus suisseptimo die, illiimdieffi quoerat Chri-
liguiilur, quibus dominatur hpnio Cliristus ef;Eccle- sius jn sepullura quielufus. Ipse quippe clie sabbati
sia; ut est hic, Domhinriiini,et reliqua. I.rieq aulem requievif insepulcro,: poslquaffi sexta die consum-
quod dicit, ontriemkerbam, significalpopuluin Judseo- mavit opera Siia. Quod autem:in Evaiigelio diciturv,
rtun dandum esse.aposlolis *in .fideiny et per ligna Paler meiis usqtie modo tipefalur, bt ego bperory ririri
genliles. Spiritualiter anlem fecit Deiis iiPminemaJ est cohlrarinriiJiuic locoy in quo Deus ab omriibus
iiriaginemsuam, perfecturrTscilicei virum, qui noii requieyisse diciiur. Requievlt eriim Deus acondendis
quemlibet sancionim,.sed ipsam Verilalem iriiiiahdo generibus creaturse, quiaultra jarrinoh Coiididitaiia
operalur jusliiiam, Passus ehini p.ro nobisClirislus, genera nova.Deihceps"auleni nuiic usqlie ad uitiiria
reliquit nobis exemplum ul sequamur vesiigia'ejus. 'operatur epfunidem genefum administfalioiiem qti__
Ipseeliam aCcepitpoiestatem pisciiim et-vbialilium^ -lunc instithlavsuiit. Vespera finis |ir;ccederiiis diei
el offihiiimjumentorum, quia spirilualisiioffio dijti- est; marieijiiiium.Sequentis ; sicul nox; hon; sequeh-
ilicatomnia, ipsp auiem aueniirie' judicalur. Quod tisdiei, seii -pfsecedeiitisest. Et ideoisexloidieicP-riv
PATUCVL. XCI. _ '1
205 BEi-VEYENERAMLIS OPERUSl PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 204
pleto, posl illius vcsperum faeium cst mane : nou A . Adam, id esl Chrislus, in carne de Maria- virgine
quod significaturiniliiim condendaeallcrius crealu- nalus est. El sicut in illa sexta die serpetitiuui et
rs_, sed quod significaretur inilium maneiidi el quie- ferarum genera terra produxit, ita et in hac aetate
scemli tolius quod dictum est in illius quicle qui iiiundi gcntesappclcnies vilam aciernam Lcx genuit.
conClidiNELideo septimus dies ccepit a mane, el in Quem uiiqueseiisurovas Peiro oslcnsum manifesiat.
nullo vespcro terminatur. Non improhabilitcr auiem Et siciil in ilia die crcaiur masculus et feniina, ila
•vesperam et mane cogiiitionem creaturre in semet- iu isla sa.culi setate inaiiifesiaturCliristus et Ecclesia.
ipsa, qunm cognitioiiem scilicet spiritalis crealura . De liujus diei vespera dicitur : Putasne, Filius homi-
iiabel, et laudern Condiloris propler crealuram fa- ;i._ veniens inveniel fidemsnper tertam ? Post islam
clam inlelligimus. Denedixit autcm diem seplimum, ve.peram lit mane, quando ipse Dominusin elafiiaie
illum uiiqne diem qui vcsperam non babel. Spiri- venturus e«t. Tunc sancii requieseunl eum Christo
lualiter post istorum sex diortim, opera bona, valde ab onniibus operibus. Speranda enim est, post opera
bomo qnielem sperat mentis, constituius in spiritali bona valde, requics in die scptimb, qui vesperum
paradiso, quo significaiur vila beata. Hactenus opera uon liabet. Scqiiitur recapitiilaiio condit__ ereaiura 1.
scx dierum, seciinrlum hisloriam quomodo narrata Istmgeneraiwnescmiiei lerrm, etreliqua, usque su~
suiil, et qnaliler in Ecclesia intelliguniur, explicala per fitciemleirm. Nunc uno die ccelum et leiram dicit
sunt. Deinde quid in figura sseculi significcnt, subji- essc lacta, cum superius non unodie facla esse coin-
ciendiim esi. Sex diebus-consuminavit Deus omnia memorat, sed ununi diem a'Di'0 facium esse com-
opera sua, scptimo die tequievil. Sex rctalibus huma- meniorat, id esl quam crealuram spiritualcm dixi-
num genus in hoc mundo per successiones lempo- mus, irr cogiiitione facia suni creiera. Lorige piiim
riim, Dei opera insinuant : quarum prinia est ab aliler notas sunl angelis creatura. Dei, iiliter nobis.
Adarn usqtie ad Nne ; seciinda a Noe usque ad Abra- Jllis enim primordialrter,, sicut piiinitus creati sunt.
bain; terlia, ab Abraham usqne ad David; qnarta, a Nos aulem seciiiidiun reruni omnium adrninistraiio-
David usque ad iransmigralionem Babylonise ; nem per divisinnes lemporum, qua Deus nunc usque
quinla deinde usque ad ailvenlum Domini; sextn, operatur, et forla..se unus isie dies omne lempus si-
quse utinc agiiur, quousque mundus finiaiur; septima gnilicari, bene inielligiiur. Fecii enim Deus omne
vero inielligilur in requicm sanciorum, quse scilicet tempus siniul cum omnibus lemporalibus crealuris.
vesperam non habel, quia illam nullus lerminus- Quod aulem nominaio coeloet lerra condiclil virgul-
claudit. Pergamus ergo per bas mundi __iales, et tum agri, et lacnit cseiera quae sunt in crelo et in
earum differenlias distinguamus. Primo enira faclus n terra. Per virgulium agri, nascentia lerrse compre-
Sicculotanqiiain lux hoino in paradiso, in qna selaie heiidit, quifianteqiiam orironiur, super lerram cau-
lilios Dei in lucis nomine divisit Deus a liliis homi- saliler creaia sunl, cum ereavit Deus omnia simul.
num, qua.i a lenebris. Fiique liujus diei vespera di- Quod autem sequitur : Noudum ehim plueral Do-
luvitim. Seenndo sxculo faetum csi, quasi firma- minus super terram, el iiomo non crat qui operarctur
meiitum inier aquam et aquam, arca uiique illa quac terram, tanquam dicercl, non sic illafecit Deus, quem-
natavit inler pluviam d maria. Ilnjus vespera lit admodum nunc alia , cum pluit. Alia commemoran-
confusio linguaniih. Teilium sseculum faclum est lur homincs sine pluvia ct sineopere humano: nun<_
quaiielo separavii populnm siium a genlibus, per dicuiit csse ficta, ul poteulia veibi sui siuiul omnia
Abraham, di.cemcns illum quasi aridarn abaquis; Deus lccisse intelligalur. Quid auiem significai my-
et profert germen lierbaruin atque signorutn, id est stice quod, ccelo nominaioet lerra, adjecit virgullum
sancios, ei fruciuin sauclaruiu Scriptnraruin. Ilujiis et lierbam regionis , cl taCuilterray nisi quiapervir-
vespera fuit pcccatum in nialitia pessimi regis Saul. gullum agri invisibilein crealuram demonstrari in-
Quarium ssecuium coepita David, quomodo consii- lelligil, sicut est anima ? Dicturn autem virgnlluni
luii Dous lumiuaria in firmamenio cceli, splendorem ngri, propier \igorem vilse; heiba, propter eanidem
regni Lanquamsolis excellehliam, el tanquam luna: B vitam marcesceriteui. Deiude quod addit, Anlcquam
speciem oblemperaniem Syuagogam et stellas prin- orirctur interra, intclligiiur anima antequam pecca-
eipes illius : ictaiis linjus vcspera • fuit in peccatis ret. Terrenis enim cnpidiiaiibus sordidata, lanqnam
regum, quibusgens illa meruit captivari in Babylo- orta, vel super lerram nala esse dicilur recle. Unde
niam. Quinlo sseculo, id esi in transmigralione Ba- el adjecit : Nondttm plueral Dominits super terram,
bylonix', lacia scnt quasi animalia in aquis ct vola- quasi aperle diceret : Anlequam pcccaret anima,
lilia coeli. Quia tunc Judaei inier geutes lanquain ini iionduni nubibus Scripturam plnviam doctriua. ad
mari vivere coepcrunt, nec habueruiit stabilem lo- irrigandam airimam concesscral. Quod vero subjun-
eum, tanquam aves volantes. IJujusdiei vespera fuit xit, Et lionto non eral qui operarelur terram, quia
inulliplicaiio peccalorum in populo Judicorum, qui iiullus homo operatus esi in virgine, de qua natus
sic excaecatisunl, utetiam DominuroJosumnon pos- est Cbrisltis. lpse enim lapis sine manibus demoire
senl agnoscere. Jam sexlum sscculumfuit in adven- abscissus. Fons fliieemascendebat, et reliqua. Hic
lum Cluisii. Nam sicuiin illa sexta dic primus ho- jatn, quantum aibitror, iniiinaiiiur illa quas liunt iu-
1110Adam de limo lcrra. ad siiiiirnudincin Dei Jor- tcrvallo lcmporum ex illa prima conditione, uui
tnaitis es.t, sic -iu ista sexia a;late sreculi secundus> lacta suut simu! omnia ; et cuepil recte ab elemen-
203 1N PENTATEUCHUM COMMENTAIUI,— GENESIS. 206
to, ex quo cuncla geuera nascuntur, vel animalium, A poris peccando nieruisset. Illud cjuippe sccuiidurrt
vel berbarum atque lignorum.Quis sii isie fons me- aliam caiisatn, el anle peccalum mortale, dici pcmit
rilo quserilur. Si enim plana qu.«'que irrigabat, quo- mori; et iminorlalc, quia poiuit non mori. Aliud
modo dicilur uiiiversamsuperficiem terrse irrigasse ? est enim non posse mori, aliud posse non mori.
Si autem oinnem terram irrigabal, erat iniindalio Sccundum, quemadmodum prius homo crcatus est
diluvii, et nondum divisa erai lerraab aqua. Credi- inimorlalis, quod illi pra_siabalur de ligno vitoa.Se-
bile autem esiquianon di.il, unus fons, sed Fons, paratus esi, cum peccassel, ul p»«set mori; qui nisi
pro plurali numero posuissc singularem; ul sic in- peccassel, posset non mori. Moitalis ergo erai cou-
lelligam fonies per omnem lerram loca propria irri- diiione corporis aiiiinalis, iinmoitalis beneflcio Corr-
gantcs, sicul dicla esl raua et locusta in decem pla- ditoris. De aninia auiem quam Dominus insulflanda
gis .Egypii, cum essct innumerabilis numerus illa- fecil, nihil confirmo, nisi quia ex Deoest; ut non sit
rum. Cum ergo aliier se habeanl omnium crealura- subsianiia Dei, et sil incorporea, non sil corpus, sed
nim raliones, vcrbo Dei incommulabiles, aliier illa spirilus, non de subslanlia Dei .genilus: nec proce-
ejus opera, quibus in die septimo requievit, aliter dens, sed facius a Deo. Et ita sit faeius, ul illius na-
isla qure usque nunc operatur. Ilorum trium hoc lura non siLalia creatura, in quam possel convertL
quod extremum posui, uicunque nolum est; duo B Ac per hoc de niliilo, et quod sit immortalis secun-
illa remoia sunl a sensibus nosiris. Ergo illa omnia dum qunmdam vilae moduen, quem non possit amit-
primitus fuerunt, non mnle corporis, :iul magnilu- lere; sccundnm quamdain vcro mulabilitalem, qua
dine, sed vi polenlia. causalis. Virgultum auiem agri possit vel deterior vel iiifenor fieri,, iiOn immerito
quid significet spiritualiler, superius expositum esi, mortalisdicilur, quomam veram immortalitaicmsoliis
cum produeerct terra beibam pabuli. Fons auteni habetillede quodiciiur: Qhi solushabei iinmoriuli-
sapicnlia cst, qua_ iirigat omnem Ecclesiam. Aliler talem, el lucem habital inaecessibitcm.Mysticeaulem
aulem, icrra viigo Mariaest, de qua scriptum esi, forinavit Deus homincm de l>moleirce : formaius cst
Aperialur terru, el germinet Salvatorem; quam irri- Cliristtisex-semiiieD.ividsecundum carnetn, tanc|uam
gavit Spiritus sancius, qui foniis et aquse nomine in de limo lerrae. Et inspiravit in fdcicmilliits spiracu-
Evangelio significalur. ium vitce, uiique inlusione Spiritussancli, qui opera-
Formavil igitur Deus hominemde limo iertm, el in- lus est hoiiiiiiem Chrisium. Et factus esl homo in
spitavit in faciemcjus spiraculum vitm, el factus cst anhnam viventein,ut qui perfectus erat Deus, perfe-
homoin animam viventem.In ipso eiiam corpore ha- ctus crederemr et homo. Alii vero inquirunt de qua
bel hnmo quamdam proprietatem , quod directa sla- p terra Adam fcniatussii, si fuerat paradisus specialis
tura sii, ut hoc ailmoneretnr non sibi lerrena esse uiique de commiini, quod demonsiratur, ubi dicit :
sectanda, velut peeorjbus. Sed quomodo enim fecil, Terra es, et in lcrram ibis. El in faiiem illius idcirco
utrum repenle in suate perfcela , hoc estririli, an jnspirarc Domhium dicuut, quia pais spiriialis est
sicut nsque iiunc formaLin iileris iiiatrum?Si om- corpofis eapul, quod in hominibiis primo iwseiiur,
nium fulurorUin causre modo sunt insila., quomodo et principales habet sensus per divisiotnesin cerebro.
crcavit Deus omriia simul? Non alitcr Adam faclus Cujus prima pars, visum, audilum, gustum, odora-
est, cum de limo terra. formatus esi, sicuijam crc- tumque babet; secunda vero inlcllectum; terlia,
dibilis est, nisi perfeclre aetatis el virilitatis, qnse tactum, qui per oinne corpus effunditur. Hi ciiam
erat in illis cansis, ubi Deus hoininem in sex dierum dicunlj, Faciamus usque noslram , ad formatioueni
operibus fccil. Solel igilur quseri ulrum animale cor- animaeAdam pcrtinere; ad formaiionemvero corpo-
pus prius homini foimaium esi e limo terrrc, qure vel rum, quod dicitur, Masculitm el fcminam fecit illos»
quod habemus nunc; an spiritale, quale resurgentes Quod vero dicilur liic, formavil, ad ipstus formatio-
liabebimus? Nun ob^cura esl de hac re Aposlolisen- nem in membra pertinere; spitavit vero, ad animaro
lenlia, dicentis : Non prius guod spiritualc, sed quod indubitanter. Corpus vero fllii a corpore patris tra->
animale, deinde quodspiriluate. Ilic occntril qusestlo. ry hit corpnlenliain ct vim occultam, hoc esl peccali,
Quomodorenovainiir, si ad lioc in Cbristo non reno- ab anima vero immortalilaiem ct prudeuLlam.
vamuf, quod pr-iusin Adam erarrtu.. Umle ergo prei- Planlaverat aulem Dotninus Deus paradisum volu-
fertur filio redeunli stola prima, si non immortaliia- ptalis, sicut a principio, et reliqua, usque ad illum lo-
lem recipit, quam perdidit in Adarn? Si autera non cum ubi ait, ln quocunquedic comederisex eo. morle
peccassel Adrun,riec corpore morereiur. Quoniodo tnorieris. Non ignoro de paradiso multos muita dixis-
ergo non inimortale, si animale renovabitur a vclu- se. Alii enim paradisum corporaliler lanlum inlelli-
siate peccati? Non Iti pristinum corpus animale, iu gunt, alii spiriitialiier, alii vero uiroque modo. Con-
quo fuit Adam, sed in corpus spiriluale, cum erimus sequens autcm est ut liomo in paradiso corpora'i
requalesangclis. Renovabimur aiilem spirilu memis inlelligafur collocatus, et paradisus locus quidam
rioslrse, secundum imaginem illius qui creavit nos, iiiielligalur, lerra scilicettibi habitaret llomo, lerre-
quam peccando Adam perdidit. .Renovabiiruir autern nus locus amoenissimus, fniciuosis nemoribus occu-
ciiam carne, cunfcorruplibilehoc indtierit incorruptii paLus, idemque magnus, et inagno fonie fccundus.
biliialem,ulsiLspirituaIecorp;is,i:i quod nondum mu- Planlaverat ergo Dominus paradisum in deliciis, lioc
tamur, sed mutaius luisset Adam, nisi moricm cor- esi in Edeu. Quodaulem sequilur, Pmduxit de hvmd
;_.f)7-; BEDJi VENERABILISOPEREM PARS 11, —=EXEGETICA.GENUINA. 208;
omiicltg.iiem,pt reliqua, sciendum est quod Cuni iis- ^ dicunl posse iiitelligi quod anleqham cceluni et fer-
denigeiieribus sunl illa iigna_insiiluia in paradiso, ram facerel, paradisurn voluplatis plaritaret, quod in
quse jain; ierra lerl-ia die pfodtixit causaliler, ut illo esset vpluntas Dei. Quod auiehi;dieit,;PuJ-/en<)jt
eliaro ntmc per temporaiia lalia terra gignat, Yerba visuiad aiiimam perlinet; corpori vero, et ad'vescen-
autem Dei die sexto dicenlis, no.n sonabili voce pro- dum siiave. Pef fluviiim yero,; migralioriem de pa-
liiia suni, sed sicul ih verbo ejus creahdi pptenlla. radiso significari dicuuf, qtiod migrasset Adani in '
Dicit aiiteroliominibus, qnod sirie tcmjOralilius sonis conimunem iefram. Per fluv.iurri,unilas Deitaiis.Ter
Deus dixefil, nonnisi per 'ten.ipora.Ies". spiios poiuit. ; qiiatupr capi.a, quaiiior Eyangelia, in quibiis harra-
Futurum enim erai ut hQinoiisdem uteretur i'nescam. tur Euphrates historialiier, IdcirCo nori assignatur
Quod-autem seqiiitiir, tigntim eliani vitce.irimediopa- cuilibet regioni specialiter, quia Hebrsei.spfppinquus
rqtiisi, ligntintgue.scienlimboni el ma(i, Consideran- esi_ per quem sigiiificafuf;Evihgelium JOannis, per-
<lumest diligeniins.; forlasse eniiii cpgat nos in alle- tinel.ad Iheoriam, ad-quam Ecclesia propinqua esl.'.
goriam declin.are, ut iioniigna sint, sed aHudligni Alia.aiitem Evangelia suas"habeht propfieiales. Per
noihiiie signiftceiit. Sed cuih sil Hierusalem __lerna lignurn vitae, doetrirta spiritalis polest ihlelligL in
in coelis, ct alia Hierusalern iu terra esi, ergo 6Lli- paradisp, id esi iiiEcelesia. Per Jluviuihi baplisirium.
quo erat sacrarnenium, et in ca_lerls B Pje.rqualuor capiia, qualuor vif iules, rit p'ra.diximus..
'g_nuiii.-vii.se,.ii.i
lighisalimenium, Saeraffientum aulem quid aliud_ Aliier paradisus slgnificatcorpris ; ligrium yitae,"sen-
nisi sapicinia ? dequa" diciiur : Eigniim vitm eU atn- sum prudenti--; et fluvius docLrinairi,cjuaedicitur iu
pleCleiUibusiltam. Lignum eiiairi scienlise bpni el bonlinem quatuof conslanlem , quasi ijuatuor in ca-
mali, non esi diibitaiidum quod esset lignum visibi, pita, id est, frigido et calido,1 bUiliLdoet afldo.Quod;
leiinquoutique non,'suspicpr aliqtiid rioxiumihesse» autem dicitur, V.t opefareitif ierram, et custodiret
Wmfece.it Deus omnia bpna vaide; sed malutri esl itlam, hon servili iabore, sed jiphesta animi volun-
bomiiii ifansgressioii.e prsecepli, Oporlebat-aujeiii ut laie.Possumusaiulemihteiligfefe,ut operatelutietram,
lrpmo posiius sub Deo alicunde prohibereiur, ul illi pstradisuhl, et cuslodiret semelipsum.Custodiri nori
ptomereiidi Dominum suum virlus essetin ipsapbe- adversus iiripriibos hpmines, quia'nulli erant, sed.
dientia. Qualuor autem flumina paradisi Cx uho fonle fprtasse adversus beslias. Sed qiiomodo istud? Nuri-
procedeiUia>ex Iioc colligimus, riotissima sitit, et quid besliae in hominem tunc sseviebanl, quod nisi
-urfiyeisisfere gentibus diffamata. Credendurii.queest, peccando non fieret, Est et alius iii iis verbis sen-
•e%illo foco pariidisi agri.iiione.Vliomi.nuiri fcmolissi- siis, tit ipsuhi hominem operaretur Deus, et custpdi--
fiip, quaiuor liSecflumina emergere; siCut fidelissima rei; .icut enimhottio operafelrir lerram, non ul illam
testaiur Scfiplura, qua. eliairi per mulfum spalium G faciai esse lefram, sed ut Culta^met frticiiiosam; sic"
ire, et post ifaeius regioiium pro.xiiriafUrnaliis locis Deus hbmiriertiquem cfeavit ut hPmopsset, oppratuf
efupisse, ubi lanquahi iri suisfoniibus noli esse per- ul jusiiis siti AHegoriceaulerii, plantaverat Dornimis
Iiibentur. IltfC autein quatnpr llumiria quatuor vir- Deusparadisum,- Ecclesiam utiquej sicut de illa dici-
tiites" signilicanl, prudenliami foftitudihem, teiripe- tur, Hotius' conclusus soror hiea. A priticipio, quia
rantiam, justiiiam. Prudeniia ipsa est eoiiiemplatio Ecclesia a. Christo condita .esi. Fluminls de paradisq
veritatis ab omhi orc humarioaiiena : sicuf Pliysoh Clirisius' irrigans, de quo dicitur : 'Oo-iiintis_._«_
oris muiafio in.erprelaiur, quarii loejuens parturis riosler, fluviusgloriosus, exsiliens in terrath sitieritehi;
wagis quam paris, quam sonat Evilath, quaa ihter- Quaiuof paradisi flumina, quatuor evangeli_i-_.:Li-
pfetatur parturieris. Eab.et aiiriim discipljiiamviven- gha fructifera,.omhes sancti surit: Lignum vitseChri-
di, quse alieha esl. ab omni sorde, velut aurum pu- sius esi; chi si porrexetil mannrri, vivitiri reterriunr.
rum; carbunculum, veriiaiem, quam iiulla lalsiias Pliysun interprelatur os poprili, sive oris mutatio,
yincil: sicul carbuncnli fulgof nocte non vincilnf ; ^Elhiopia significat ienebras sive caliginem. Evilaih,
pfassinuin, vilam aeiernam, qure viriditale lapidis dolehs vel parluriens. Geon,:peclus sive praiputidrri.
propter vigorera vitie significaliir. Ffuvius autem qui Assyrios dirigenles possumus dicere. Tigfis velo.citaS_~
circuit offinemtefrarri jElliiopum calidam fefvenieni- P Eupbrates fertilis iisterpretaiur. Lignutn sbieuiiae
que, signifieat fortitudinem calore aciionis alacrem borii et mili proprium est voluntaiis afbitrium, in >
atque iiiipigram. Terlius Tigris vadil contra ASsyrios, ffiedium nostrum posiluin , ad dignosceridum. bq-
et -significat temperanliam , qua.; resistit" libidirii. nuiri vel malum : de qiio Si quis relicla gralia. Dei
Chde plerumque in Scripturis Assyrii adyersariorum giisiavefit,;morieiuf; Tittit Dcus htimiricm<eiposuit
locq potiuritui'. QuariUs.npn est dictus quo. vadai, ilium in putadise. Assumpsit Deus carriera , eLfactus
aiil quam .ferfaiii'circumeat. Jusiiiia eiiim ad uivivei'- est Ecclesise"caput, tt.teperareiur ei custodirei, id est,
sa.s aii.im-. paftes peitinel, Diciiur autem Physoh voliiniPte patris.ut.ex ombibus genlibus Eeclesiam
ipse esse Gahges, Gyon auiein Nilus.Tigris et En- adiiiipleret,"juxla illud : JQiio'-dedisiimihi, cuslodivi.
piiraies nunc eadem nomiiia lenenl. Euphraies au- Dixil quoqtie Deus, Noii esi bonum essehominew
tem fiuyiu? Mesopoianiix'. Tigris aiitem. hoc iiomine soluiii, el f eliqua, us.que; Et eruht dub iti catrieuna.
vocalur^ piopter velocitatem inslaf besiise nimia Quoil in ista recapitulaiione orhiies bcstias tefrre, e»
periiiciiate discurrenlis. In eo quod diciuir, Planiti- uriivefsa yol:iiilia coeii de huinofecisse Deus dicfus
ierat.Deus paradisiiin voiuplcilisa principio, ([iiidam esl, lcfram .universaruer curn aqnis appellat, Quoii
'
>M9 .'.<.<: m FENTATEUCIfUMCOMMENTAftil. GENESIS..''">: — . < \' tm
autem dicitur, Noit esl bohuiri,hdmiheth esse sglum,"_ A de paradiso";ve'1'.quodIn ebderii die qiio peccayit
d.ifficileesl irivesiigare quomodo-Deiisdixeri(_'"uif-um niortuus esLqua.mvjs miiitis intervenientibusispatiis,
tempofaliter vocibusediiis et syllabis, an ipsa falio id est nohgehiisei"tfigiriia-anriis, Adam quippe in
esmmehiorata est quae in verbo Dei principaliier sexta feria fprmatus esl, in quo peccavit, ef riiprliihs
efat, an forte:in niente ipsius.hPiriiriiS,ul.est illudlii est; Iraditiif : Christus verP insexia.fe.ria uatus est,
-;psalmo, Atidiam qttidloqualur in ine Domihus* Deus ; ct"fecil viniim. de aqiia, etpassiis est. Dixiiqrioque
aiL aliqua de hac re ipsi homirii de ipso bomiiie per ppminus Deus : Noriesl bpiiutiihotnhieihesse sglum.
. ahgelum;est-facta revelatio, an pef corporalemcrea- Afgu.uiilur iiaeretici, qiii Christiirn solum; liorriiriem
liiram v.oxipsa sohuerit. Si autem quseiiiur ad quam pniant' npn etiam Deum. Faciamus adjulbrium si- .
"remfieri opPriuerit hpc adjutPrium, nihiraliud pro- 'rnite, quia ijf ipsp lipiriine susceplo , Ecdesia .Deo
babile occurrit qnam filios procreandos.IIoc enim in cop.ulaiaest, Appeiiuviidulem Adgtriribmjhibusstiis
pfima.cpnditipriedicfum efiil, Mdsculumet femihapi cuncld tinipianlia, et volaiiiia, cibesiias, significans
feeititlos, et benedixheos dicehs, Cresciie, et feliquav : quodsalva. fierent in Ecclesia, et per Cliristuni rio-
'Nunc aulem videhdum est qiiod adductse.sunt ad nien erant acceplura?,qiipd prius non liabuerunt, ut
Adain qmnes bestiae agri, et volatilia cceli, rit illis est illud, Ei vocaboservos meosnoinine alio. Adajn
' riomina
impoheret, atque ila veluf necessitas opera- " vero nbn inveniebalurqdjutor shnilis iitius. Quoniam
• retur: crearidi eriim feminam
ex; illius liuere, curii; qiiarlquarii bonus sit quisquam, Cbrisiuni lamen
inter illa animalia"sirriiieadjutorluhi rion fuissel iii- sequafe liiui potest. Non enim, \nt\u\i,'similistibi In
yeiitrim,:videtiir eniiri milii propter aliquarii signifi- diis, 'Domitie.Nemp.enimpotuil genijs Jioniinumii-
cationem proplieiicam facturn. Quare qupqiie pisCes "berare amprie, nisi Chfislus. Inihiisii peus,;sopbrepi
Iioe "iiominanlhr;sed credendum esi_ paulaiim co- in Adam. Dormivit iri cruce Cliristus,.pungitiirlatus
•'-'gniiis'piscium generibus riomina irnpnsita. Qiipd illius iancea, utsacrainehtis quse.ihde.fluunt, forme-
autem mulier de ialere virifsicl.a, foriasse propter tuf Ecclesia. l)e liac dorniiliPne dicilur.: Ego dqr-
: ipsius conjurictionisvim commeridatam. Sed quafe ''imvi, et somnumcmpi, et resurrexi. El.posiiit carnent
dormienti, quare os, non caro detracfa Pst, qUare co- .. pfo cq. Posuli" pro. Ecclesia carueni suarn> Os.de
sla, quare carne iocus illius repleliis est, non aliera[ gssibusnieis, et cat:o de carns »i!_a<Siveeriiih apiri-
costa? Cur iiorifecit sed __di.icavii?Non est utiquei' tuales et foftes, slve minus; perfecli, unuffi. corpps
'dubiuni hsec quidein ita facla esse; sed tarrien obi Chfisti siinl. Hmc.vocctbliurrireego,sicul a Christo
aliquidsignificandum,hoc est iii Guiistp et in Eccle-; Chrlstianiiipmenaceipiuni.Quamobremrelinqueihonto
sia. Quoffiodoariiriialia ducta 'sunt'.ad'"Adamquis.ri- ••' pairem ei matrent, et reliquaVRelii|uil Christus Pa-
tur. Ju.ssioDei hon soiuin aPVIioriilnes, nec soluin adl V trem, cum dicit : Egp u Ptitte exivi, eivehiinhunc
'aves el pecora veriit per angelicum-miiii-lerium,sedI muhdurit. Reliquit et matrem,Synagogsuri,VpiefiTe-
etiarri ad illa quse in aquis sunt, sicut ad sCetumquii siamenlocarnalitef iiilisefenLem,quse. fuil /ijli maler
'-_glutivit Jonam. Si auterii donavit Deus homini irian- ex semiiie Dayjd; et adlixsit Ecclesia;,iti pacein
sufita facere eliahi fefa animalia, quaiito magis an--'- Novi Testanienti, ut essenldutt,in cqrne, itna....Quia.
geli hpc possuni quOd dixi. Angeli autem omrihio > eum sit peuSj parliceps npsler facius esi; ul ijlius
"nujlarapossunt con.dere vel creare naiuram, Solqs> capiiis corpiis essp possimus, Ppst liasCypcabilur
enim creaior es.tDeus, id esl ipsa Triniias. Quomodp > Eva, vita sive caiahiUas:.quod npbis convenil, eala-
auiemsoporalussit Ada.m, coslaque illius sirie pllo»- rnii.alem.hi_G, v.itairi'.in fulurO babeamus, Alii dicunt
'
'dPlofissensua corporis.cohipage"delracta sit, Tiaec quod dicitur, Etteplevit cariternpto eo, ad misericor-
Iprlasse dicuntuf.poluisseper angelps.fiefi. Forrnares diam De'vpertinei, pro virlule diviiiilaiis, Costa au-
autem velajdificafe costam in liiuliereni nullus po- lcm sedificaiui'in nitilierem, de, qua diciltir, Mitlie-
i.uit-,.liisi Deus, quo universa nalura subsisiit. .Quod- - rem fotlem qtiis.invehiel? Ili .eliam dicunt, coslaui
qhe SeqUiluf,Os de os.sibtismeis, et feliqiia ; cumi; cum; carne, animam cum , carne significare, Mulieri
vefba "sijilpri.mi boiiiiriis,Domirius laipen in Evan-• n auiem a viro cbrpulentiaj el vis occuita.', et irpmqr-
gelio Domioumdixisse declarat. Dicit eniin.: Nbn ie- talilas,.etprudentia,conligisse dicuiiiur.Prima auleni
yislis quia qui fecii ab inilidmascuium el feminam, , prophelia dicitiir in: Iioe mundolvtqcsenientia, esse,
fccilillos,ei dixit, Ptopter hoc dimilteihohio ptitrem *. Quamobremrethiquet,elr.eliqua,'.usqiiein cqrne iiria.
et riiairem, et adhmrebit uxbri'; pt irileliigefenius s' ''.;;'.:^;-'Z':."<..'. ';.""„"' -.:.
CAPLITTJI. ;';'.'_"""."
proptef exstasin, quae"prsecesseraf iri Adarh, hpcc Etant. auiein. uletque .niidi,, Aclanisciticel ei\uxer
i iliius, et nori erubescebuiit,et reliqu!i,usque|id illtiin
illiim diviniiuspoluisseproplietare, Cerie qua_s.iio.il.lk
qtfaeagituf de aninia mulieris, utfpffi exariimaAdarai lucum in quo ail: Ad cusloiliendamviatn iigni viim.
. animaffiaccepit, jsicui cprpus aliuiide, yeltit ct ipseB: ^Vefeomnino nuda eranfcpfpora duofum. hpriiihurri
Adam ; aut aninfseex arilmabusnascantur, sicut cpr->, iii;paradiso,;nec pudebat. ifius. Qriidenim pudefet,
pora ex corpofibus, an alio modo hiiftariiura Deo,,.' quando nullam legeiri senser.iint iii niembris siiis
adppus iion pertiiiet, Quod antem dikii, In quocun- - repugnantem legi mentis sua. ? Serpeii.s autem iste
quedie coniederisex;eo, thorie morieris; ac si(lice-- rionirralippalianima. sua,, sed in alieno, id esf, dia-
ret: Jlorli depuialtis eris, non "quodin eqdem diee bolico spirilUjCallidipf pinniuni besiiaruiri dicitur.
, liiofiuus fuissei, sed. mortajis, quoniam 'ejeciusfesl it > Quid e"liia mirum, si instihciu siio dikbPlusscfpen-
SII BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENLilNA. 212
.em implens illo niore quo \aies d_.monum impleri A prcecepto Dei debuisset aniepnni.
solent, reddideril sapienlissimum omnium beslia- Et dixit Dominus Deus serpenli, el reliqua, usque
rum ? Nec sane debemus opinari quod serpcniem dum dixil, El lu insidiaberiscalccmeoillius. Tota isia
sibi, per quem leniaveril persuadere, diabolus ele- senieniia figufaia est, npc aliud illi debet-scriptoris
geiii, sed cum essei in illo cupidiias decipiendi, per fides, narrationisque vciilas, nisi ne illam datam
jllud animal poiuit per quod permissus esl. Quseri- fuisse dubilemus. Non est enini interrogalus ser-
tur aulem cur lentare permisit Deus hominem, quem pens, quia non ipse uiique in sua naiura feceral,
tenlatori pra^sciebai esse concessurum? Non arbi- sed diabolus de illo per illum, et in illo fuit opera-
trandiim est aulem quotl bominem dejccturus isle tus. Ntinc crgo quod ad illum qui in serpeute lo-
diabolus lentarc perniiltereiur, nisi prius prsecessis- ciilus est dicilur, figuralum est. Quia audisti vocem
sel in animam illius qusrdafn elalio comprirnenda. mulieris tum, maledictuterra in operibustuis. E\ hoc
Non enim milii vidclur magna: laudis futiirum luisse csse in terra labores humani generis, quis ignorat?
bominem, si propten-a posset bene\ivcre qui a ne- El quia non essenl lahoies in lerra, si felititas qua_
mine male vivere suaderetnr. Cum et in nalura pos- in paradiso fuii lenerciur, non est dubitaiidum.
set, ei i<ipolesiale haboret, si vellct, non consen- Opera auieni liis 11011 ruris colendi, ul plerique pu-
lire. Si autem movelur quidam de hac primi homi- 13 laul, sed peccaia sunl. Tunicas pelliceas. Et Jioc si-
nis tenlationc, quod eam fieii permiseril Deus, quasi gnilicalionisgraiia lactum cst, sed tamen f.iclnm est
noii videant uhivcrsuin genus homintim diaboli in- veie. EcceAdutn[actusesl quasi unus ex nobis. Verba
sidiis sine cessalione tentari. Cur el bacc permiliit Dei suut IIGCC, riorrtain illis insiiltaniis, quam cse-
Deus an qnia prpbatur virius? Si ergo locutus est leros ne ita supeibianl deleneniis. Quodnon sohun
serpens homini, cur asina in qua sedebalDalaam lo- fuerit laclus qualis fieri voluit, sed nec illud quod
cula esl Iioiniui, nisi quia illud opns fuil dtaboli, cum lactus fuit, con-cnavil. El ordinuvit Cherubim,el
istud angelicum?Interrogai anietn serpens, Cttr prm- flammeumgladium. IIoc per ccelesles uiique poiesta-
cepit vobis Dominus, el ereiera. Et respondit mulier, les cliam in paradiso visibili factum esse credendum
et reliqua , ut prrevaricaiioessel inexcusabilis. Evi- est.Quodque dicil, Ne forle aliquando millal manum
dcntior est enim uansgrossio, dum prrccepta inemo- sitam, el assumat eliam de ligno vitm, osicndil quia
ria relinentur. Erhis sicul dii, et reliqua. Videmus separari debuit a ligno vilre, qui.i alienalus iuerat a
Iiis verbis superbia persuasum essc pcccaium. Ad vita. Alienatus ulique inde fuil inorilurus, vel eliam
boc enim valel quod dicium est, Eiitis sicui dii. lauquam excommumcalus, vel quia ambigua locuiio
Quod aulem dicil, Nequaquammorte moriemini,per- esl, potesl sic inlclligi : El misit illum ad h.inc-mi-
tinet ad id quod dicium esi, Quia mendax esl, et paler *•* seriani, si forte poiuisget posl labores edere iterum
illiiis. Dediliiro swo, eui persuuderi non optis erat, de liguo vitre, el \ivere in SDlernum.Eraeaiei.i»utet-
quia illam eo cibo non esse mortuarn cerncbat. Et qtte nudus, ct reliqua. Scieiidum esL, si vesiili fuis-
aperli suni oculi amborum, quoniam se ad invice.a seni, dici possit, uiiquc poiest, sed iimoceiiiia. Ser-
concupiscendum ad pcenam peccaii, carnis illins pens a serpendo dicitur. Idcirco vero ad niulierem
mortem acceplam. Coresie.neH. fotiu/ece.Quiglorianda diabolus loquilur, quia vidit quod muliercm seduce-
deseruerunl, pudenda lexerunt. Ad vesperum,ei re- rel, et non \irum sive quia virum lantum ad simili-
liqua. Quia defecerunl a luee verilalis, absconderunl ludinem _Dei lormalum puiavit, cl nou feiiiiiiani-
sc, ei teliqua. Non miremur Ii__c fieri, quse siinilia Cut prmcepit vobis Domhius, et rcliqua. HSPCprima
surit demehiise per iiimium pudoreni et limorem. inlerrogaiio in hoc mundo fuisse dicitur. In eo vero
IJM_s? Vox increpaniis esi, non ignoraniis a Deo, quod dicit, Neqiiaquam morle moriemini, pr muin
per •urum ad leminam, peccatum a diabolo per fe- mendacium. similiier. Diabolus autem idcirco dc
ininam, ad \irum pervenit. El sicut priniaium \ir ligno scieniioa boni el rnali dicimr suadcie, quia
babet, ita prius inlerrogatur. Mulier quam dedisti Dominus prohibuil illud. Diabolus enim semper
Xtiihi^et reliqua. Supeibia nuiiqiiam dixil, Peecavi. conlra Ciiristi inandata suadel , qni inde etiam Sa,-
Deifque mulier non dixit, Seduxit mo "": sed mulier lanas dicitur conlrarius. Ei eritis ul dii. Ilic prinio
quam ded.sii milti, el reliqua. Mulier aulem iiilerro- uiiilas dividiiur; cl hic eiiam primo idololairia orta
gala ait : Serpensdecepit me. El ob hoc Apostolus cst. Quod mulicr sedueta est, et non Adani, am-
ail, Adatn nonesl seductus, mulier seducta esl. An bobus tamen senlieniibus pceiiam, assimilainr ei, ac
propiere.i mulier seducia cst quia paivi intellectus si aliquis in convenlu falleieLur, alter aulem rema-
essel.el ideo non tribuit illi Aposlolus imaginem nercl domi : sed laraen duo scniirent daiiinum, fal-
Dei? Sic enim ait : Vir quidem non debetvelare caput ljcia lamen alieri repularelur. Eva aiitem in quin-
suum, cumsil hnago et gloria Dei. Mulier autetn gto- quc rebus peccavil: id est, in suasione, iu delecta-
riavhiest. Non quod mens feminneeaindem imagi- lione, consensu, elaiione, id esi, in scientia; ut est,
ucm capere non possil, sed foriasse illa hoc adhuc Scientes bonum el malum. In superbia, ul cst, Et
nondum pcrcepit qund ab imagine • Dei et a viro erilis sicnl dii. Aperti sunl oculi, id esl, a culpa.
regente atque dispensanie fueral paulaiim pcrcep- Culpa enim illorum oculos aperuit quos innocentia
tura. Serpcns decepit tne. Quasi cujusquam suasio clausit. Aperuit autem, id est, ui viderent eliaiu
"~Furle leeondum: SEDUXIT
HE.Edil.
Dcniquenon dixil, MCLIER
215 IN PENTATEUCHUMCOMMENTARII.— GENESIS. 21-4
malum. Bonuin aulem laulum primn vidcrunt. Quod A , literaulem hoc prseceptum Clirislus accipii, et no. in
auiem consuerunl folia fici, signilicafquod immor- illo accepimus : quia unusquisque Chrislianus noti
talitaiem relinquentes; quodque ipsi consuerunt, iricongrue gestat personam Chrisli dicemis : Quundiu
laboriosam significai vilam, ul, In sudore, ctc. fecisti itni ex his minimis meis, mihi fechti. Dicitur
Quodque de ambobus dicit, Coies.t_ru»f,idoiorum ergo illi, hoc est nobis : Ex omni ligno paradisi cotne-
sigififical cooperaiionem in Lransgressione : vel foli.i des. Quod significanlur spiriiunles delicise, fruclus
fici amara, aiiiariliidiucm significaiil vindiclse. Quod est spiritus, charilas, pax, ct r.liqua. Non taiigaiiius
aulem dicil folia fici, lnulta dicii ligna in ] ajadiso. lignum scientimboni cl mali in medio paiadtsi, id esi,
Quodque Doininum deauibulanicm clicii,quasi insla- ne velimussupcrbiic de natuia arbilrii nosiri, qnre
bileni signilical cjeclionem iilorum de p.iradi-o, inodia esl, ut decepii prsesentia boni experiamur,
el Dei auxilium ab illis fuisse ablaium. Atl auram, cl mali. Scrpens aulem ille indical diaboluiu, -qui
sivc advespcram; oslchdil"qiuid sic venit Deus, sicul inde serpens dicitur, quod volubili verselur aslulia.
invenil quemquam. Pose »i_ii_f._..t,icl est, post im- Per mulierem aulemdecepit, et non per virum, quia
morialiiaiem despeclam ab illis. In eo quod dicit, ,non poiest ratio noslra seduei, nisi prrr.cedcnie car-
htmedio ligni paradisi, ostenditur quod etiam nunc nali delcclatione.
in illius propria volunlate, si viiam an moriem eli- Tribus auiem inodls peccatuin commiltiiur : de-
geret. VocoviiqueDominus Adum , et vocavil, ei lectatione, suggestione, consensu. Per serpentem,
noii ejecii. Sic et ergo doclores decet juxla regulam suggesiionem accipimus ; per mtilierem, animalem
Dominifacere. Recte aulem convenil dici, Vbi es, corporis sensum; pcrvirtnn, r.viioiiem. Serpens sua-
dum abscondil. Ubi es, Adam ? Forsilan uno nomine del, deleclaiioobleinperat, tatio consemit. Mor.iliier
vocavil illos Adain, quia unum illos junxit peccatum. aulem serpens isie •.prsuiiam ha.relicorum lateniem,
Ubies, Adam? Ilse paries tres significanl quod in el nova exqiiirentnni significat. Per Salomouem ex
iribus legibus peccavit. Verbum aulera prscsens per- persona hrcreticorum diciiur : Aqttm furtivm dutcio-
severantiara in vindicta significat. Sicut autem per ies sunt, cl patti-, abscondilussuavis. Erilis sicul dii.
virum el mulierem el serpentcm et lignuni rcperitur Sie et universi geueraliier hserefici Divinitalis raeri-
in muinlo mors, sic per virum el mulierem el ser- lum profiteiilur, promittenles oculorum carnalium
penlem et lignup.icrucis vita perdita in coelo rcpa- aperlionem," ne interior oculus ob-curelur. Tulit
ralur. Priiua increpatio est in eo quod dicit: Ubi es, mulier frucittm de ligno et comedil. Faciiius eniui
Adam? Secunda : Quis htdicavh libi ? Tcrlia, cum persuadeul carnales ad peccandum, quam spiriluales.
ad mulierem dieit : Quare Itoc fecisli ? Sccundum r> Dcdil viro suo gui comedit. Quia posl delectalionein
banc legulam doctores decet per ler increpare. El carnalis concupiscenlise etiani ratio subjicituf ad
si ctiam non sic egeiit pcouiieniiam, ejiciiur de Ec- peccaiidum. ConsMenene folia fici. Sic se contegunt,
clesia, ut Adam de paradiso. Quia fecisli hoc, male- qui sseculum amariim aniplectuninr, quoriiam pro
diclus _s, et reliqua. Nunc corporalis serpens vene- origiue voluptatis carnalis sarcientur; quique de-
num accepisse dicilur, "el prius non habuisse, pro ccpti lisareiica pravilate , ei graiia Dei nudali, mcn-
quo maledictus dicilur. Vel si ad diabolum periinot, daciorurii legmenla quasi fici folia colliguul,'f.icien-
inalcdictiis dicilur, quia pceniieiitiam agere non po- les sibi succincioria pravilaiis, ctim de Ecciesia'vel
lest. Inter omnia anhnanlia, id cst, quia suam serva- de Chrisio niinus perfccla loquuniur. Cum audisstnt
verunt naiur..m. Ee bestius tcrrm, id esl, homines. vocemDomini deambulantisin pcradiso, ad atiiam post
Super pecttts luum gradieris. Sorpens eniin pedibus meridiem. Deambulat Deus in illis, non siabal, quia
anle boc arnbulare dicitur, quqd affirmarc non au- in prseccpto illius non slabant. El bene ad. auraen
deo. El lerratn comedes, id esl, pulvis scrpenii hi- post ineridiem, quia ab illis auferebaLur Iux illa
storiaiiter. Donecrevertarisin lerram, id est, in para- ferventiorveritaiis, appropinquanlibuserroruin lene-
disum, ip lerram communem. Quia pulvis es, et bris. Absconderunts_, et reliqua. In medio namque
reliqua. In hoc oslendilur quia janua viia. (uit. J) j ligni se abscondit, qui vcrsus a Deo, in erroris sui
Non codem auiem ordine increpat et maledicit. In- alque arbilrii voluntalibus vivit. Vocavit autem Deus
crepat enim virum primum, eldeinde mulicrem. Sed Adam, ct dixit, Ubi es? Ergo non desperanduui estqui-
lioc differentia culpse, et causa profectus facii. Ma- buslibel peccatorihus, dumeiipsiimpiiad spcmiudul-
ledicitur auiem serpens, deiude mulier. Novissime genliseprovocantur. Dicituraiitem posl Inec serpenti,-
auiem vir, secnndum ordinem culpae et deleclatio- Maledictus es intcr omnia animantia lerrm: super p.-
nis. Adam de paradiso ejicitur, nc lignum vilsecom- eftese.eeem el venlretn repes. Peetoris nomine siguifi-
ederef, et moiulis esset; quia morte sanati sumus, catur superbia menlis, nomine autem ventris, signi-
velut non cognovisset Evam in paradiso. ficanlur desideria carnis.Autenim terrena csspjdiiate
Alius auiem de paradiso dicit : Paradisus Ioc.us docipies, omnibus diebusvilm tum, id est oj.ini tem-
e*l terrre qui nulla maris interjeciione separalur ; porc quo agis hanc poleslatein. Inhnichiam ponam
sed prudeniia divina ab illo sejungimur. inler te, el mulierem,et semen luuin el semcn ipsitts;
Ignis etiam Cherubim ab aliis corporalis dicilur, Semen diaboli suggesiio perversa est. Semen mu-
dtim corpnreos ejecit, ue in paradisum rcverteren- lieris, id .cst mentis, fruclus est boni operis, qui
tur: quod eliam magnopere non confirmo. Spiritua- perverssesuggestioni rcniliiur. Ipsa caput luum con-
-.2.5 BEViM VENERAI.1LISOPERUM PARS II.—^ EXEGETICA"GENUINA. 21(1
terel, si. lllum'mens: in iniliomalse suggestionis _»•hpmo. Duiri autem de ripniihe serino agitur, scieri.
excludat.llle insidiatuf calcaneo illius, quia quos da est digriitashomtiiis intribus supra diciis linguis.
prima suggesiione nori decipit, .decipere in. ftnera Apudllebrseos auiemnominisdignitas dic"iturinmul-
teiidil.,Quidaih.boc qiipd dictiim Inimicitias-poham tiiudine. ihterprelalionum, ut' Adain;._nulti,sinler-
inlerje etmulierem, de virgine ip qua naius es.Deus, ; pretaliombus iulerpretatuf. Adarii quippe - hoirio,
.intelligunt..Se.iieii Marise,virginis CIirisi;us:,esl',;se-, bumus, terrigena, terraque; rubra el saiiguiriea,;et
uien.diaboiivpervefsihomiiies. Tu illum ^supplanta- jgenitor :;;etistae inierpretationes in liiiiho, ef in sah-
.l)is,:ut;morialur; ille le victp resurget., Caput tuum : guine, et in;terra, et iifcrealiorie retineht .dignita-
.cey!J_f_e,-quod;est mors.-Fn. dolore pqriesfilios luos. : leni. Apud Gfsecosverp in rhuliis coiiiiexionibus,ut
.Volunias eniracarnalis, curo aliquam malam corisue- , est illis de Sara visum,_a.lt.erumro addereht. Latinis
ludinemvult viricefe,;palitur. in exordio.dplores, et vero dighiias est nominis ex iriultiiudine, ut Publius.
super riieliomra Consuetudineffiparit opus boourn, Cornelius et Scipio Africanus. Idcirco vero noinen
.quasJ;filiOs'.:,Cpni)'er«S\{-ia_id-''i)iri<tm.'l«Hm;-"e|;jp_e.f-iiAdam quatuor liiteris scfibi cpiivenit, quia quatuor
dominabiiur. Upc>significat quod eafnalis voluntas, substaniiis, id est, bumido et arido", calido ei ffi-
qtise cum dolore giguitiilios, ne corruat obtemperet'" gido. Etqiiia inquatuor niuridipariibus dominaturus
rationi, quasi virodpmihanti.yiocalttre/etedehincma- esset, et ,quia.secundus-iivAdam significari, id est
tet.cunclotuinriientium, .id.est, 'recte faClpiU-h.,qui- Christus, qui in quatuor Evangeliis eiiuiilialur, ei per
bus:peccaia:coniraria sunij;qusa sig.iific.anlufnoipine, qiiatubr leges. ;l)na -vero>debis-duplicaia isigiiifiea?
.ilioriuorum. Per: senteniiain, auteni quse"fertuf in mulatioiiem Adam de paradiso itr ierram commii-.
virum, ralio. nostra argui.tur; quse si a pafadisi bea- riem, ei aierra.Cohimuni ad paradisum.Adain pfi-_
litudirie.femota fuerif, Jiabei maledictiones lerfena. mus et hovhs convenientiam habenl in quaiuor l.ilte-
operationisi habet dolores temporalium curarum, risct iirquatuor legibus : diJfereriiiara vero in eo;
quasi spinas-et tribulos/Sic auteni dimittilur a para- qupd dicit Aposlolus, primus Adarii in animamvi-
diso beatiladiriis, ui op.eratelutlerram, id esl, ut ih ventem,' novissiffius Adaih iri spirllu-ri Viveniem.
corpore isto. labofet, et collocet sibi. ffieritum re- Priihi liiterse mhlanlur, secundivefo riorrmulahtur;
deiindi ad yiiam, quse paradisl nomine sigiiificatur, qUodsignificat primi iiiuiatipnem, et secundiimmo-
et possit nianum porfigere. ad lignuiii vitse, et vi- blliialem;, ut est; ietragfaffiinaipii,id est iiqnieifDb^
vere in seleriium. Maiiuum autem pofreciio sigiiifi- mliii scriptuhi quaiuor liiteris Hebraicis, id esl iola, .
cat cr-ucein siye crucialum pceriiieiitiifi, qua vila vau, iie,; lieili. Nomenauieln quod scripiuin est fiis
recuperatur. Accepii tunilcampellkeam, quo ifo.inine,n quatuof litieris in lamina aurea, dicere non possumus
Significatur corporis moflaljlaS. C.Iierubiminlerpre- usqiie ad diein judicii.lise quaiUor litierse rioffiihls
tatuf pleiiitudp scieniire.; Frai.nea yero versatilis, Adam propria haberit nomiriain parlium nominibus,
posita ad custpdiendaiit viam ligni viise_ corporales id estanaiole, disis, arctus, mesiriibria, id est,
pceiise iiilelliguiitur;. Nenio: enim poteslperveiiire ofiens, occideiis, septenlfio'-_,meridies. Et hscc pro-
a.d arbqrein.vitffi, nisi-per Tiasduas res, toleraflliam prietas sigiiilicat domiriatufum Adam in quatuor sh-
ipolesiiarudi et,-scienii__ plenitudiiiem,i'dest, p.ercha-. : pra diclis partibusrriundi' In^o qubd hoc nomen ab
rilateih Deiet prpximi..-. ;Plehitudoenim legis, charitas; A ipcipit, significalur quoii ihter angelos primatum '
_:<_':..,-:. :;.;-.:;CAPUTTV. "'..> ->.;:;..:, teneu Ef Adaiii ille secuhdus' qiii juxia Aposiolhm
Adani verp cqgnopitux.orein_sv.qm, qumconcepilet Chfistus.esir,in honore eiiam in ordine lilterarum a
\p,eperit:Cgw,.ctrursutn,peperiiAfr_/.Gaiiiinlefpfeia. Pfirnopohitur. ilic eiiaih aliiiriierrogant, quisAdarii
lur acquisiiiovel possessio, quia dixii Eva-, Aequi- primo nominavit; el^caeterasinterfogatiories.QuarUtii
ri.vihominept-per.Doniiiium.^imias duorum Jillo- taiiiuin solutiones pohihius, dteeiites,' quod Deus
r.uin Adam, siihilitudiiiem habet duoruni popu- Adamprimo noiriiriavil,dicendp ': Faciamus tiomineiii
Jorum. Sicui Cain. sacriliciiiiii.-ex icrra; fruclibus ad iincightemeisimiliiudhieiiinbslram.ikdam aulern
reprpbatur, Abel auiem sacfificiuui ex- ovibus. :et D nomihavil ciincla ahimarilia,: dicenle spiriLu per
earuiudem...adipe suscipitur; ila Nov"fTeslamenti Mpysen: El adduxitea tid Adairi^uividerelqtiid voca-
Jides ex.innocehiisE!gratia DQihinum laudans, Vete^ rifillu. Elin liis supradictis' significatuf doniiiiaiio
. ris Teslaipeiiti; lerfeiiis-opibus: arileponitur. Onde Dbmiriisuper Adarri,et AdairhdomiiiaLio in cuiictls
aujeni scivit; Cain quia ad muriera'Abel respiceret animantibus. Adaiiipropf-iehpii)ii)alura Pomino di-
Deus, el.ad suaiiion respiCeret? nisi quia yeraest cente;: Faciariitis libmiriem;vel 1appellalive ut alii,
Theodqiionis inierpreiaiio,-. qua ;dieit; lnflaminuvit sed facilius est proprie dici turic iri coinpafaliohe
::Dtius;super,AbeliietsMrificiuni,illiuS::Stipk;^ a|iiniariliuin. Hsf!vero lilterae in; fribus: iihguis ita
non inflamniavit,ulique,per.ignem. jgiieffiiiuteih ad yoeanlur, aleplt; alfa\u,ddleiti, deltd ,d; itiem; riii,
sacrificium.dpyorahduirivsoliiuiiiivenife decasio; ul iH.E quihus apud; Ilebrseos nieiri; ihutal littefaj"iigii-
iii dedicaiione: ;ieuipli sub .Saloinoiie, et in inonte ramVcum in priiicipioetfihedictiohis poiiilur. Cbn-
Carnielo siib Eiia legii.nus. Paulisper ad •exordiUm cepit inulero, :el peperil,-\d Pstforas. Gpiiceptioab
reileanius,.:et inlerfogemus ' boc iionien, quod est aliquibusassiihilatur, si -iPifpeccassetAdani.coope-
Adaqi, quomodo in tribus linguis vocetuf. Vocaiur railonifhanuurn uriius borainis sihe ullti voluptaie.
aui.em ileLiraice Adain, Gricce aiitlirpposy Laiiue ;.' Quidaaidicuni, spifituaiiier sigriiiicaii, Iii eoquod
SI7 ^ — GENESIS.
IN PENTAT£UCIIUM;GOMMENTARIL 218
dicit, Cognqviiuxotem suain,id est Chris"um~etSyri- Aqui effusus^estiriferiiissiphem oirinium peccatoruiii
'
rgogam 'Judseoruiii, qiise cphcepil in lege natu- de nianu^pefseeuioriS;,riolentis essesub gfaila, sed
r__, etpepefit in lege lillefse, vel in lege:lilterae sub maledicto. QUicuriqiieeriiih' ex^oppribus:le^is
concepit, et in Novo peperit> NPn iricongrue per sunt, siib malediclp sunt".CiPi.epefa.ies fueris, iton
Cain populusJudaicus signifi.ealuf,pro quo Synagpga dabiiur iibi friicths. In tefra ehim ; quarii Gbrislus
gralias agit, sicut Eva pfo istO, et pro bonis tefrae ppfiavit, id esi, in carrie ejus bperPii stirit saluiem
Doinihqseryiebal, ut est, Qtim bdiictsunt ierrceriiati- - npsiram, crucifigendoGIiristuiri, suarh auiem pefdi-
duidbitis, sicut hic agricola;fuisse scribitur. Moralii- : fiohem. Uh.de'res'urgen"_;,'iis'aquibus cfuclfixus pst
ter vefo per Adani, sensiis peffectus, el per Evain '-'n'6'ri;apparuit.IlisiPfialiter verp Gaih maiedietus est
caro. Pef Cain verosensus inali, pef Abel"fibni,qui ihendicitate. In ieo verp.qiiod dicit"'-Maledictalerrd,
castefos sensus custodiunt, ptiiic pvium paslof fuif. et feliqua, tisque Demghii lua; poiesl ihielligi quia
Post mtiltbsdies, id est, doriec habefet qiiod offefr sariguis justorum-fructus terrse diniiriuil],hori autem
ret, et blc pStendiiiir qupd peus ab homirie riori saiiguisviridiblsesecundum legerii.Viigusel profugus,
exigitquodnon habet. Dixit dutem Detisad Caiti: Si "sive,ut Sepluagiiita lranstulefuiit_geinehsetifeihens.
recte qfferqs,el iecie hoti dividds, peccasti. Qiija etsi :i^ EcCequis. riori videat qiipriiodosit vagus etpfofugus
Juda~imulta recte fecefunt, in eo tameri infideliiatis ^pbpuluslsraelj iri gentibiis gemens airiisso regno,'et
~
rei sant, quia Cbristo veniente temptis Ndv. Tesla.- - ifemeriS tiriiofe: sub Chrisiiarris Inliuhiefabiiibus.
tneritia tempore Veteris riori dislihxeriirit. Quia si Jdeoque fespbndit Caiii dicerrs': Mtijoi-est iriiquilas
oblemperasset CainDeo, adjutus ihlelligeriiiagratise, itieti, qudm utvehigm merear, et feliqua. Vere Judas
dPminarelur ipse peccato siio, ei rion becideret ffa- vagus et profugusgeriiit et fremit, ne regno etiatn
trefn. innocenteiri. Sic et Judrei, in quoruhi figrira terfeiiO perdito , 'istavisibili mprte OCcidatur.'Hahc
gerebaiitur hs_c, quiescerent a sua pertufbatipne'', dicit majoffemcausarri quanr illaih qupd Juda.isterfa;
lempus salutisetf eniissioriispeccatofuin coghosceh-, hostfa nph dat friiciuiri suurri,abscPhsusque:a facie
tes..: audirent Cliristum dicenlpm sehorf venisse Dei, iratum babet Deuiri. Cain vefo: sepiem peccata
vocare justps, sed peecatofes, Ut convertefeftiur a 1 repulantur. Prinium ; quoi male divisitv ut esf, Ae_
peccalo suo, el in corifesslonesalvaieriiur. Nuhcau- Cdiiivero et ad thunera ejus nptirespexit. Secundum
'tem ignoranies Dei jusiitiain, efsuarri qhserehiessta- vefO_qtlodirividerat, ut, Italusque eSiCain.Terlium
tuere, justitise Dei non suiit;subjecti, Et exafsertijit quPd tiisiis fiiit, ot,Cohcidil vuiius'ejus. Quartum ,
in iracundia contra Christurii,;cujus yidenies' opera iiomicidium,ut,Iriteifecil eum:QPintUmiiiendacihm,
accepia Deo esse, dolueruni. Occidiluf Abei jiiniof a"~'pnt;'Qui respondit', Nescio."Sexlutn, qtipd poeriileri-'
fratre rnajore, occidiiur ClirislUscaput"pOpiili-'iqmb-- iiaih non egefat,:uti Quid fecisii,^^ Usque dd- nie.Se-.
, ris a pppulo Judaeofiim. Noritiesi beiieegeiisfecipies,::. pilmumqiipd seipsuhl desperav.il;ut, inajor est ihi-
id estabiiiidanliam vel igheiif, Si gutein triule,'usque quilas mea ijuum.utveniunitnereaf. Qiiodautetri dicil,
adhmretpeccaiuniitium iii foribiis: sighurh iheriilaci- Nequaquhmtia fiel, sic intelligeriduiii,quasidixisset,
dicis; Omnes occidurit le.sed rinus. Quod-
talis intelligi.tur.Iii eb yero quod dieit, sed sub'le etril, --.."Non-siciit
pceiiiteiitiamCoiriihitlit":appetitus illius, id>esi pec- que sequitur, Posuil Deitsin sigiitimfsic istud iri illo
cati :,Et tu doniinaberisitlius :ic si apefie dicefet: iriiPlligeriduin.estv quPddicit', NeqitdquamJ.itafiet.
Sub tu:i..potesiatecst, si bene yel ihale egefis. Quod 'Ilsecvero qiiaeiiiter AbeieiCain acta sunt, ppssurit
autem Cain dicil : Egrediairiurfbrtis', in doloioqui- eliairi mofaliter adserisuui boiiuhi nialUiriquefefer-
luf,quodquedeilloSpiritus dicit, Guriisurtexil Cgin, Ti, ut per effusioheiu sanguiriis•Abelserisus bonia
siguificat eum pdio yel "diabolo suggereiite. Ubi _s( niaio avefs'ii(iielligahiur; et sicut supefius dictum
Abel frater luus?~Noi\tahquamignarus, cutria Deo est, iid ehfistuni et adpopuliim' Jud:eofumV quia
discat, iriierrogat, sed tanquam judex fcuhiquem anibo filii Syliag^VgJe
Sunf; Qui eliarri-Clifislhmforas
puuiat. Usque nun.c cuni ihiefrogaihus jiidseps de, dtixitj id est extfii ieiyiiaiem J_rusalern>ad cfucifi-
Cbristo, hescire se Chiisturii fespohdenLEsseiitau-•_jygendimi; atquecurridiabolo veLcuPfodio Giifisti iii
tein .quodamniPdoCliristi cUstPcIes,si Chiisiiariahi iioC opus^^ cuslgi sum? Ntinqtiid
cohsuffexii.;;-Vu»<7uieJ'
ciislodireni-fideni. ecjosum rgbbi; significare putatiir. Oirinisqui Occide-
DicifDeusad Cain, Qitid feCisii?voxsaiigiiihisffa- riiCaiii:,.sepiupitini' punieiur. SivejUl' SeplUagiiita
Dissgramus
e-CsPjfiTe.;
tris ttiiclatiiat ad;me de ierrtir.Sic aiguit in Scfiptufis iiaiisiUlerunE,'s^piBjn''wi-i-te'._"(<is
vox diviiiaJudaios. ilabef eiiihi iiiagnariivpceiri san- ;primum jtixia iMoriarii; qUid:sigriiticat;, Oihhis qiii;
giiro.is:Cii-_s-iin tefra, Pum eP aecepto ab Pliiriibus -occideriiCtiiiiiseplup^
geniibus respoiidethr, Ameri. Ilrec est: vox clafti\ •illiusconipendio inortis;firiire-crticiaium: Videtuf
>
qiiarrisarigiiisipse cxprimlt ex ofe tideliuhi. Iii co - enihi illud desidera_se Caln ciirir dfcit :>Oeiin.s;<''i.J
<quoddicit, Ftatet iuus," coiririieiripfat'cPgJtatiqnem iiivenetii'm'e<occitiel ke;et quotlariinipiPJbquilurad
ePrum.ut poeniienlia compuugererilur. Mrilediclus iilura Deus ^Noh Uttuajslimasjinofieris, ;ei;mofteui
eris supet ieitaiiu \\\d quaih-Dpus Cleditsemihi Abfa- prb reiriedioaceipies: viyes;usque aa:septihiain;ge-
haj, ih qsia Clirjsii sanguirieffi"fuderunt. Vel cefte a neraliorierriV ef;coivscienliselghi:. tof (jueberis:' Aut
terra, idest ab Ecclesia,: quai: aperuif 6s suuih iri quicun.iue"ic;oecidefit, autiri "isepiimag^efaiiprie,
-
cpufessione"peccaiofttiu: accipefe sahguinemChristi, aiif;riiagho"cruciaiuieiibefabiti :Non qiiPd ipsequi
.21? HEBM VENERABILISOPERUM PA.RS.II. — EXEGETICA GENUINA., > -220.
occiderit Cain seplem nltionibus subjiciendus sii, A suis duabus Ecclesiis significat. Per Jubal populum
sed qund scptem cruci.ilibus illum absolvil, qui in Judseorum babilaiilem in tenloriis, id est, hi hujus
Cain tanio tempore concurreruiil, aul in seplinia sseculi.Per Jubal populus Christianus in genlibus,
generalione occidendus sit. Adatn quippegenuil Cain, canens ciihara, id est, liistoiia el organo, id esl sen-
Cahi genuii Enoch, Enoch genuil Gaidad, Gaidad ge- su. TubaJc.iinpiiinns faber ferri, ci serarius. Uuuni-
nutt MaiqleeljMatateel genuil Matltusalem, Malhusa- qtiemque sanctum significal sui corporis et aninia.
lem genuit Latneclt,qui seplnnusab Adam non sponte cuslodein.
occidit Cain. Juvenem autem occidisse se dicit, noii DixitqucLantechuxoribus suis, el reliqua , usque,
tjtiia juvenis esset, sed vagus et instabilis erat. Spi- De Lamech vero septuagies seplies. Secundum hislo
ritualiler autem qnis tion videt quod omnis qui per- riam dicium est quod ab Adam tisque ad Cliristum
dideril geuus irapium carnalium Judscorum, septcm sepluaginia et seplem generaliones sunt, quibus pee-
vindiclas exsolvet? id esl, auferel ab illis seplem catum Lamech, id est tolius iiiundi,sangiiinis Cluisti
vindiclas, quibus alligati sunl propter reatum occisi effusione solutuin cst. Dicuut qtiidam, sepiuaginlu
Chrisii in hoc tempore quod septenario dieium nu- animse receplse suni in diluvio de genere Lamecli,
mero volvilur. PosieieDeus Cain in signutn, ul non et in lioc riurnero de Lamcc.lifaciain vindiclani.. Si-
"
inletficeretillum omnis qui invenissel.Gens enim Ju- quidem el in populo Jud__oruni, piopier inlerfeclio-
dajasive paganisregibus, sive Chrisiianis, non amisit nem Christi septuaginla vindiclse suut statutae, juxla
siguum Lcgis et circumcisionis; et omnis qui illos illud , Non sglum seplies, sed septuagies septies, si:
cum ipso signo invenit non occidit. Exivit ergo a fa- pmnhuerit,fratriremillendum ad indulgenliamChrisli.
cie Dei, el Itabilavilin terra Naid. Naid in Hebrseo Alii Cain sepiemplieiler peccasse dicunt, ct ob huc
Nod dicitur, quodinierprelalur commotio, vel insla- seplemplicilcr puniendum pio peccalis, qu__ enu-_
bilis; cl nou lam uomen loci, quam instabilitas Cain, inerayimus antea. idcirco autem non sunt similes
sive Judseorumdesignalur. Ilabitaiil enim profugi in vindicla. in Adam et in Cain Lamechque, quia qui
coinmolione et in perturbaiione carnali contra ju- posierius peccavcrunt majorem Dei lioiiiiam liabue-
cunditalein Dei, boc esl conlra Eden. runl, etiam per prascedenies vindiclas , quas prius
Cognovitautem Cain uxorem suam, et concepit, et accidisse scierunl. Sie enini nunc in iribus legibus
peperit Enoch, et cedificavilcivitatem. Impiorum pro- vindicta observalur. Dicilur quoque quod Lainech,
genies in ipsa mundi origine civitatem conslruxit, vindicta eliam adulterii causa addita sit. Quando au-
quia omnes impii in hac vila fundali sunl, ubi babent tetn Lamech Chr.slum significal, occisioCain diabo-
thesauros; sancti vero hospitcs sunt et peiegrini. p lum occisum demonstral. Quod a Chri.io snis uxoii-
Unde et Abel lanquam peregrinus populus Chrisiia- bus, id est Ecclesiis nuntialur, quibus imperai ut
- nus, in terra non condidit civilalem; superna cst Suum sermonem auscullent. Quodquedicil, In vutnus
enirn civiiasjustoruin. Isle enim interprelalur pos- meuni, significat diabolum propter lasciviamin morie
sessio vel dedicatio, in cujus nomine condita est Clirisii occisum. El aclotescenlulum,id esl diabolum,
civitas, id esl Jerusalem terrestris, ubi niliil plus piopler lasciviam et reiernitatem. In livore meo, id
quam quod cernitur speratur. El notandum quod in est, non sine dolore. Aliter occisio Cain, sensus
progenie Seih nulla progeniia Jemiua inemoratur, boni occisionem, \el populi Cliristiani demonstrat,
sed in progenieCain. Carnales enim inariiorum atque quando perLamech lueieiicus demonsiralur.
feminarum conjunctiorieproveniunt. Alii dicunt, iui Cognovilquoqueadliuc Adam uxorem suam, el pe-
eo quod dicil, CognovitCaht uxorem suam, significat; peril filium, el vocavit nomen illius Seih. Ex Selh
quod vindicta desineret, si Cain uxorem non acce- natus est filius, quem vocavitEnos. Selh interpreiatur
pisset. Vocavitquenomen illius, tisque Enoch. Hici resurrectio, qui est Chrislus. Euos aulem inlerprc-
primo in Scripturis civilas ex nomine hominis vo- laturhomo, qui ccepu invocare nomeii Domini. Quid
caia, et per lioc eliam designari idololalria potest. boc inlelligilur, nisi quia in conlessione vivil omnis
Per Cain malus sensus, vel inielligilur unusquisque. D homo, qui est filius resurreeiionis, quandiu peregri-
pcccator. Qui cognoscii uxorem suam, id est carneint nalur in terris? sive Enos cccpit invocare nonien
subdiiam peccatis, qusc concepit in cogitatione, eit Domini, ul Hebrsei arbilranlur, quod turic primum
pepcrit in nialo opere peccamm. Qttodque sequilur,, idolum fabricatumest in similitudinem nominis Do-
mdiftcavit,significal maluni seusum vel peccatoreiui mini. Enoch scptiinus ab Adatn, qui iranslatus est,
peccaium statirn non relinquere, sed augere. I.ujus> elplacuit Deo, seplimam requieui significai, ad quaiu
autem genealogia coirimemoraiur, ut veritas genera- iransfenur omnis homo, qui sexio die, id esfsext.t
lionis Cain et Lainecb nuntiaretur. Cainautem pras- selaie sseculi,per Chrisii adventuni formalur. Quod
figurat populum hsereticorum, alios iuTeticos gene- auieni per Seth ab Adaui usquc ad Noe denarius nu*
rantem.Lamecli aulem primus duas uxores accepil,, merus insinuatur, coinplcmenium mandatorum ir
ac si diccret, Priinus adulieriuni perpeiravii. Juball Ecclesia opeiibus figuraiiim. Quod \ero
progcnies
primus acdificansdomus, ut alii, vel primus ex cuslo- ex Adam per Cain nndenario ruimero finilnr, trans-
dienlibus pecora. Jubal primus citharista Inil. Pei gress;o maudatumni est, sive peccaium. Si eiiimad-
Lamechaulempopulumh__reiicor.imcumduabusEc- dantur Lamecli, qui cst septimus ab Adam,,tres filii
clesiis hpereseos,vcl in bonam par'cin Christum cumi et una filia, compleciilur undenarius iiuuierus. Uude
/221 INPENTATEUCHUM COMMENTARII,— GENESIS,; ;:; ;2|2
efjpsa filia Lamech Noema, id:est yolurilas infer-',A nes diversa animauuin vel jbesliarumjgenera laciiius
prelatur. Isie.ccepit. inyocare rio.meri.Dornini. Alii .^ecerni-posseiit.Tradunt autem Hebraeiqupd Mqy-
dicuntin hoc inlelligeiiduni esse.quod; aliud nomen ses, qui,>ui dp illo Scrip.turadicit, pmni sapientia
;de duodecimnominib-uSDomjrii, quibusapud He- _Egypiiqriirnef.ud.iiusfuit, secii.ndum.atitem.geprne-
bra_os:yocatur,prirno Eiips reperissetj quod est Ilet. iriam, quam pfaecipue iEgyplii-colunt j cubitoruiii
Spiritualiler per Adam-et uxPrem, Cbrisius et Syna- pumerum iri hoe locp posuit..Apud.gepmelras enim.
'
goga -ignilieantur. Unde natus. esl JiliuS,id esl popu- securidumillam fatidnein>quaeapud jllps virtus.vo-
jus geuiium in fidem,qui recte Selh nominatnr,id caiur, ex solido et.ex quadraio,-vel: in sex^cubitps
est positus iii veritate. Quodaiitem dlcit/ Semen uiiurii dppuiaLur. Npe autem per.:pmriia ,'Sigiiiflcat
gliud pro _U>_/,:sigrii(ical borips Npvi Teslameiili, pio: Christum. Noeauieni regiiies iiiterprplaiur.JEtDoi
.pairiarchis.iet [propheiiSj et- martyribuSj qui occisi minus .dlcil }n, Eyaiigelip : Disciie g me-quiqmiiis.'.
siint a mala pane populi J.udseoruin..Enos nutem sum.el humilis cor.de,el invenietisrequiem gmmabus
successores populi Christiaiii significat, qui; nomen" joesiris.Noe solus justu.s, Gliristus splus.sine peccaio
Domiiiiinvocant*.Moraliter veroper Adam etuxorem est., Cui septem animse ii.on.ines dphanlur, id est
suarri -sanctus _qiiisque ef caro dempnstraiufi Per -perfecii homineSj per sepiiforinem grfltiam.Npeper
filiuui", sensus perfectus. Per semen aliud pro Abel, V aqnam et lignnm Ijberat suos,:ChristUs per crucem
boni.sensus pro bonis. _'-, .:.-:::. --, et baptismumiiberat Christianps., Arca constroiiur
;.•. "'"-.'..' GAPITA V^yiH. de lignis non putresceiitibus, Ecplesia.iiislruitur Iip-
; Eic esl liber, usque A_feem.;Hoc sighificat dictionem mjiiibus"in sempilernumyicluris. Arca..eniin. ista
evangelista.,dicentis : Libergeherationis Jesu Chrisli Ecciesiam sighificat, quai rialat :ln ..fluciibusniundi
gppdruit, etc. Iliicverbum propfie, de Deo et angelo Iiiijus.:Quod autemdiciluf;es_se.de lignis qqadratis,
sive diabolo dicilur.': el.geiw.it, usqtte; suutn, id est .siabilitalem vitae justpruiri; significat,l.ntus :et Xoris,
quiaAdarii ad imaginem ei siitijliiudiiienvDei factu.s i.dest sive aJfhis qui:intussuni,;siveab bis quvforis
esl,;.'. homines auiem ad similitudjiiem;,Ada.. facti' suht, iiunquam dissplyanujf.,Gqrifcrlur sane populhs
SUtlt.>';•.: :::.<,:',:. Sy,.;-.;. ...;;>...< hic a.i,ii^alyatur In Ecclesia-illis iipminiljus sive;anir
. Vocavilque notnen illtus Seili. Ih.npc-Psiendilur nialibus qui salvati-suiit In^arca,^^ QuofUm,quia<npn
•:ejuqdspirilus scienlia- elprophetisearivocatione iilio- uiiuni es.t prohium .meriium npn uiiara habeni jn
rum Suoium.non sil raptus ab Adahv.•.'-_.''.-,-;. /.•':. a.rca mausipnerri,Licet eijim •iiiiEccleSia;pihnes iei-
Per annos Adam.959;Viftuteset tres leges signifi- tra unara irderri'Cpniineniur, atque uno .bapiismate
cauiur, vel spes,iides, charilas, vel tempus a'tatis..p.d.ilua.nlur,-|()nfamen idemomnibiis prpfeetus esl. De .
Christi. Per.hanc genealogianrsignificalur generanS . quibus,dicilur.: liomitiesel juinerilqsalvabis, Domine.
-sanctos doclores_ qui et ipsi alios, ^enerant. Quod Muitiludp irraiionaiiilitiiii:juirieijtofum, ,vel eiiam
aiitem anni filioruriiAdarivd.ecrescunt,significat quod _bestiarum, ,in "iiiferiPribus.IpeiS ^habelur.:III auteiii
ininuendiessehtanrii geiiefispost se.> ;' :: quiperratioiiabileiriScieiili.aiHyiypiii^qui supl valde
Ft ambulavitEnocltcumDomirio.ld est; in conver- paud. Multi\ enim sunt.vgculi,pguci-verq electi. Noii
-?aiione; ambulavilque cum Doniino. idesliii ascen.- ciihyeniunt i:n Noe.-yerbaLaniecli pairis suiidiceii-
"sione,figuraui Chrisli lenens. > ;;;L >>:>, Jtis.:-Jste-C-»
nsp.te/Mr. us-%.
a6;<?pj?r/£ ./0.friiur>^
js;-hanjKiuM'
wa-
JHtvocavil tiotnen illius Nae.; "n iiac; irivocaiiohe .',s/rar#»t.'fH.-'_e»T.-e.<;_ii:^i_c-^i3:i(
JXflawwiHSij.irjsed.Jni^Gliri^
prsesciehtiaest Lameclr,_dicentis:: Iste nos.consolu- jstu.rti.conveniunf.verbaiisec.QuodJautemirecenioruni
ivr, usque manyutu nouharus^, Hoe 'ini&rpielflttir cubiloruiperatlmi^ludaarfei.,1.^^ Biiujeru!»
coiisolatio vel coiisolator,; quia ;homiiies in diebus siguiflcat esse::pei.feetuiii>;;et::pieiium. :Et; sicut ;in
Noe consoiali sunt, durn -a-peccato exstincti suiit in EYangelio.leginlii-iiubi 'djeil.:. Quiajhabensquis ceii-
diluvio. Alter Noe -requies iiiterpretaipr.qiiia re- Jum oves,exquibus ciiiti:.pefiissetuhg; reliciisnona-
quiem iri arca Piiiiiiljus aiiiiHaiiiibus praesiilii.Noe gitiia,hoveiiiiti,tnonlibus.,descendilqumf£f6i
fequies.interpreiaiUr.quia in.illius lemporeoihnia ]Qperietitt. Hic-vero cenlenarius totius:;cfeatura_ ratio-
alimenia.requieveriiiii pef diluvium, efideo requjes. nabilis numerus' quando rion:ex:semeiipsosubsislit,
Quod-auLemdicil, Erttnl dies iiloru.it centum viginli sed es. 'irf.bjta/P,.:-d.e.scpn4it,-':et":.10iigiiudinerrt'--vilae,
annoruni, hoc esi, habebuhtjcehlum^vlgiiiiiannos ad bpc qstimmorialita.iis.gfa.iiamVex.Paireper Filiiim
agendum p.oenitenliam,npu coiislilulum teriipiis,hu- et.Spiriiumsanetuin suscepit.ldcirco::ppnitur:iripli-
•inanavvitse.Arcaautein, qiianlum ex: bis qusedisiri- calus, ul. qui pervighoranlianiex cenlenario.numero
-buuulur apparei, quatuor: arrgulis,"ex>uno pou.-urr '.!apsi;.£uiiius«';jef.''-a^
gens,.eisdem paulatiin usque ad:iSiiuimuin;iri arigu- iii irecentos.v.Laiiiujioi.quinquagenarium..numeruip
slum atlraclis,-in spatiiihi;;Uiiius:C.ubiti;fiiit.,co:llecta..tciieli qui nurriefiis reihissioiiiaetJiidulgehliaeconse- .
iSic. enim .re.er.iuf. quqd; in - fiindamSriiistillius tre- -crafus.esi.iS.ecurid.uiii legem. .ehimiqninquagesirao
centi cubitiiti longitudiiie, in.laiitudine .verp ,quih- aniioreinissiqfuit.Spiriiualiler.ergpNoe.G
^tiagiiila.suht posiii, trigtntataulemin pjtitud.Mie, jcarne ^iia^idicsi ih.Eccjesia;.sU'i,:ijuiic;quii)quageT'
sedcollectain cacumeniarigiisjum,iia ut cubjturrisit i.narium nuniprum collpcayit. Nisj eriimireiiii.ssioneiii
iaiitudinis et Iorigitudiiiisillius.-llabitaiioijes, aut.e,m .pe,ccaiprum,.donasset credenlibusi,.i)on,;.fuissetp.er
'ij;ifl£_ad boc fact_3v-Mehiurut'per.'singulas,maiislp- ori eni "'errarpin .Ecclesi^ =latitudo-tlilTusa..-Ttiginia
£25 BED/E VENERABILIS OPERUM PAKS II. — EXEGETICA GI.NUINA- 224
aulem alliludinis numerus simile ul ccc continet A /1 ceniesimo et uno anno vita. Noe, id est peractis
sacr.imentum. Qund aulem ibi centeni,"lioc hrc deni sexcentis annis, aperitur arcas tectum? Finita quippe
terlio mnlliplicaii faciunt. Ad unum auiera totius sexia inundi aetate revelabilur abscondilum sacra-
conslructionis numerum sumina vocalur, quia unus mentum atque promissum. Gur vieesiino et seplimo
Peus Pater, ex quo omiiia, et unus Dominus, ei uua die secundi men.is dicitur sicea- lerra, tanquam II-
Ecclesia. fides, el unuin baplisma. Mtilla de his per nita essel jam baplizandi necessltas, iu numero die-
oiium in Scripturis invenies. Triginta annorum Jo- rum quinquagesimoet septemo? Ipse esl enim dies
sepb educitur de carcere. Triginta annorum referlur secundi raensis viccsimus sepiimus,.qui numerus ex
Jesus, cum venit ad baplismum. Quiiiquagcsimiim illa conjunctione spiritus el corporis seplies oclona-
diem et festum in novarum frugum consecratione rium babet, uno addito propter Trinilaiis vinculum.
fep-erimus, el de Madiariitarum spoliis Domino quin- Divisiauiein arcam intrant Noe et filii illius, et tixor
quagesima pars debebaiur. Cum trecenlis viris Abra- illius, ei uxores (iiiorum iliius; conjuncii auiem
'Iiam vicit Sodomiias, el Gedeon cum irecentis viris egrediuniur ex arca. Sic auiem poaitur Noe et uxor
lingua aquam lambentibus snperat. Quod autern act- illius, et filii illius, et uxorcs fliioriini illius, propler
dilur, Itli fuit a latere, sacramentum .emissionis cohlinenliam necessariani in area, quasiin Ecclesia :
peccatorum est, quod de Cliristi latere emanavit. " cl propter crealionem liliorum exira arcam, quia
Quod juxta Septuaginia interiora arcas bicameraia cum salvali per arcam spirilualem resiirrexeriiuus,
aux tiicamerata distiiiguuniur, quia Ecclesia con- adhaerebil caro spiriiui, pace perfecla. Nunc aiitem,
gregal multiludinem bipartiiam, propler circumci- inierim adversantur sibi uivicem. Quid significai di-
sionem et preeputium. Aut tiipartitara, proptcr-ircs visus Noe el uxor illius, ct filii illius divisi ab uxo-
lilios Noe, quorura progenie repletus est universus ribus in lempore diluvii? Quod dantnrillis in escam
orbis. Quod autem septena sunt muuda, et bina im- omnia animalia, sicut Pclro dicitur, Occideet man-
munda animalia inveniuiilur, non quia pauciorcs; duca; quod abjecto sanguine jubentur manducare, ne
uali sunt quam boni, sed quia servant unilaicm vita pristina quasi suffocata in conscieniia leiiealur,
Spiritus septiformis, raali autcm in binario numero sed babeanl taiiquam effusionem pcf confessioneni.
ad schismata faciles dislribuuntur. Quod autein oc- Quod vero posuit Deus lestamentura iuier se et ho-
tavus ipse Noe, quia in Christo spes resurrectionis iiiines, arcuivi sciliccl in nubibus, ne perdat ilios
iioslrae apparuit, qui octava die post sabbalum re- diluvium. Illi euini iie pereant diluvio, qui in pro-
Burrexit. Prrcler arcam vero nulla caro salvatur, phelis el in divinis Sciipluiis, tanquam in Dei nu-
quia praeter Ecclesiaeunitaiem aqua baptisrai, quani-,, bibus Christum agnoscunl. Ab inino hujus lcctionis
vis eadem sit, non solum non valel, sed etiam valel bieviier langamus qua_ in liac expositione praler-
ad perniciem. Quadraginta autem dies et quadra- nii.sa sunl. Sera, Cham et Japhet Hebraice dicunlur,
ginta nocLcs,in quibus diluvium pluit, decem prae- quorum interpretalio, posilio callida, Iaiiludo Laiine
cepta evangeliro numero sociala demonstrat. Quod sonat, propter scientiam, sicut vocati.sunt. Quique
auiem quindecim cubitis supercrevit aqua, excedens; etiaiji in arca cum Noe tres populos cum Christo in
aliitudinem moniium; sacramenlo enim quieiis et Ecclesia, boc cst legis, nalura. et liLlera.,qua_ et
resurreciionis iranscendit Ecclesia aliiludinem. Per Evangelium significare dicuniur. In eo ~auleni quod
singulos autem numeros qui hic positi sunt potest_ videntes filii Dei, scmen Seth signilical. Seth qui-
unusquisque advertere sacramenlum. Quod autemi dem semen non incorigrue Filius Dei dicitur, quia
«lecorvo dicitur, quod non est reversus ad Noe, aut[ pro Abel natus est, ad cujus rnunera Dominus re^
aquis utique interemptus cst, aut alicui moriuo ca- spexil. Per iilias vero bominum filia. seiiiiui. Ciin
daveri supernuia.iti injeclus, siguiflcat homines in! iniclliguntur, quarum copulatio cum semine
Seth,cau-
immunditia cupidilalis teterrimos, ad illa qua_ forisj sa diluvii super terram, quod etiam Judaais frequenter
Minl in lioc mundo inlenios. Quod columba
missa, accidit. Vindicta causa uxorum geiitiliuiri signilicatur
non inventa requie rcversa est, ostendit
per Novumt D] Ecclesia, qu_cusque nunc filii Dei, id est bonje co-
Teslamentum requiem sanclis in hoc mundo noiii gitaliones, malas aeciperenl cogiiationes, quoc per
esse promissam. Quod autem oliva. frucluosum sur- filias bominum ostendunlur. Pulchrae
dicuniur, id
culum retulit, signilicat nonnullos etiam extra Ec- est deleciabiles.
Dixitque Deus, Non pennanebil spi*
clesiain baplizatos, si illis pinguedo non delueritl lilus meus in Itomine,id est
spiritus vivificationis,
chariialis, posieriori tempoie in ore coluinbje,, quia caro esl; ac si diceret, quia fragilis, el ad pec-
lanquam osculo pacis, ad uniialem posse perduci. caiidum facilis. Aliler per spirilum in hoc loco spi-
Quod aulem post alios seplem dies dimissa, non estt riius ira. inielligiiur, quasi dixissel Quia fragilem
tcversa, significat finem steculi, quando erit requies3 liabcnt materiam homines, non iu perpeluurn irascar
non adhnc iu saerainento spei, quo in hoc lempore_ illis, ut alibi dc hoc diclum est, Non illos reservabo
coiisociantttr, quandiu videbitur quod de Cbristi,i ad 8_ternos cruciatus, sed hic resiiiuam quod me-
latere manavit: sed jam iu ipsa perfectione saluiiss reiilur. Giganles qui bic, dicuntur indicant magna
a.icrii3_, cum Lradelur regmim Deo et Patri, el ut inii peccala, eteniin magnitudine peccati nati snni. Quod-
illa pcrspicua coniemplatione incommutabilis veri- que dicit, Vini famosi, sio iiilelligcndum est quasi
iatis nullis iiiinislris corporalibusegeamu.. Cur sex- tiixissel supcrbi vel forics. Dominus auiem hic p.oe<-
2S3 IN PENTATEUCHUMCOMMENTARIl.— GENESIS. , 226.
nitere i.icilur, sed more hominum. Et IIJCCprima A suam cuslodire Ecclesiam a persequenliljus. Opcr*
poeiiiieiiLiaDomini in Scripluris inveniiur dc crea- tique sunl omnes monies sub universo cmlo, id est,
tione humitiis, quod bomtnem fecisset in lerra, ct eiiam cum paradisn, dum in lerra est, Sive cx-
lioc bislorialiter. Vel quod illum fecisset in aibi- ceplo paradiso, dum a Cherubim custodiebanlur.
irium, dum nihil proficiebat, sed pejus ac pejus Quod aulem dicil, Omn.in carnem consumplam,
peccavit. El prmcavensin futurum, Id est ne adde- haareiicos praBcavet, existirnanles alios diluviuin
renl amplius peccala. Yel quia bomines cum Gi- evasisse, ut de Malhusala dicium est. Et eduxit spi-
ganlibus \ivcre non possuni, ab homine usqne ad nlum, id est venlum; el imminutm sunt aqum, id esi,
jumenla, in quo nibil dimiHium reliquit, ei per li:rc ha_rcses et perseculiones. Per cataractas cceli, su-
viiia animaecorporisque possuni inLelligi.Noe vcro perhos oslendit. Quodque dicit, Euntes ct redeuntes,
invenire gratiam coram Domino dicilur, non quia signilicat vindictas in perscciilores ct hasreses, in
ipsius boniias Dominum pr__venit, sed jusius in alio- h__reticos reverlenles. Cotvus dimissus, el non re-
rum comparalione ftiii. Nemo enim nattiraliter bo- versus, figuram peccaioris vel diaboli lenet, ad re-
nus, nisi solus Deus. Non vero justus atque perfeclus, gnum Dei non rcvertentis. Columba vero Adam si-
id est, ore cl opere, uL de Domino canilur : Jiesfees gnificat ad paradisum reverteulcm per Chrislum vel
Dominusin omnibus viis suis, el sanclus in omnibus **unumquemque justuin ad Ecclesiam : cujus pes, id
operibus suh. Corrupta est terru, id est, fructus illius est sensus, in hoc mundo non requiesrit. Inlulit in
corrupti sunl iniquilate'. Omnis quippe, usque viani arcam, id esl Chrislus, auxilio suo ad Ecclesiam ve-
suam, id est uaturam suara. Bitiimen el pix idem nientes. Ramus oliva. in oro coluinba_,confessionem
dicunlur. Biluinen aulem luium est. Cubiluni autem Trinilalis signilical in ore uniuscujusquesancti. Cum
dicilur sex palmi, a pollice usque in exlremum di- Vfrentibus folih, id est opcribus perfectis. Aliter
gitiiin; sed tameii superius diclum esl quod _£gy- Spiritus sanctus per columbam designalur in do-
ptiorum cubiiis Moyses arcam mensus est, e qmbtis clrina spiriluali pacem porlans cessantibus Iia.re-
unus sex de Itomanis cubitis tenel. Fenestram, id sibus vel persecuiionibus super terram, id esi Ec-
esl obliquum, ut putalur, ut pluviam et ventum in- clesia. Per alios seplem dies Novum Testamenlum "
irare non sineret, et iux lainen pcr illam inlraret. post Vetus oslendit. Noc egrediens de arca cum
Ccenacula, el trislega, et riiansitincul__,idem sunt. uxore sna signifieat Clirisium Ecclesiam suam post
Ponamque fmdus meutn, id est, libi ero cooperalur. persecuiiones ad ccelutn duceniem. Allare vero a
Bina immunda in arcam causa cre.iiionis tanium in- Noe aedificatum, Ecclesiam Novi Teslamenli oslen-
troducunlur.. Seplena de mundis, causa oblalionis p dit; in qua lam de genlibus quam de .ludaeisholo-
illorum post diluvium. Spirilualiier aulem in eo causla offernuLur, id esl, corpnra et animre in oelo-
quod dieit, Fac ibi arcam, consilium Patris potest rem Domino suariialis. Non maledicam lerrm, id est
iuteliigi ad Filium de assumplione carrris. De lignis in vitidicla hislorialiier, vel Ecclesiic in novum pro-
levigatis, id est de Jud__is lege fabritaiis. Noe cum pter peccalores. Sementis el mcssis, id est doctiinae
filiis suis in supremo loco, id esl Chrislus cum apo- ct Scriptura.. Pcr frigus et -_siaiom, caslitatem ct
stolis suis; aves vero in secundo loco, id esl sancii. iidem significal, hiems eiiam casliiatem signilicat.
Pecora in terlio, id esi, innocentes. Bestim in guarto^ Per noctem et diem, Vetus el Novum Teslam<'iitiiiu.
id esi nmndiales. Per quinlum aulem locum cum _i.liiersi in malam pariem per semcntem el messem,
siercoribus, iri.ernus designalur. Aliter per hatc doclorcs el Scripluras baerescos oslendit. Per frigus
quinque asceiisioncs Ecc!esia_ oslenilnnlur, id est elajslatem, infidelitaiem cl voliintatem. Pcr noclem
calechumeni, bapiizaii, conjugaii, poenilenies, san- et diem, ba.rescs in ulroque Testamenlo.
cli. Per bilumen patienlia el coriiinentia corporis ct CAPUTIX.
anima. designaiur; de mensura arca. abunde diclum Benedixit Deus Noe, usque ad, Omnia tibi dedi. Id
est. Quoa auiem numerus major mundorum anima- est, Pater Clnislo cum apostolis suis. El tertor ve-
lium quam immundortim, significai plures esse cum Q ster ac tremor sil : boc pro oblalione diciiiir , vel
Chrislo iti Ecclcsia, ei iu fuiuro muudos quam im- quasi liirc consolaiio daiur post vindiclam. Oijiiies
mundos. Pluvia po=;lscplem dies pluvia voluntaria pisces maris manibus veslris traditi sunl , id est sub
posl veterem lcgeiu potest intelligi, de qua dicilur : timorc ad raanducarulum; cl omne quod movetut, us-
Pluviam volunlariam dabis Deus hmredilali tum. Su- que cibum. Hic prima caro manducari imperatur.
per lerram, id esl, fccit Noe omnia : boc e_t in figu- Qnodcatncm cunt sanguine non comedetis, id cst, licet
ram Christi obedienlis Paiii usque ad niortcm, el de corpore discernatur, lamcn non docel de anima.
uniusciijusque sancti. Quod dicit, Propter aquas di- Qitirunqueeffuderil humauuin sanguinem, usque il-
luvii, ostendit quod per baptismum vel causa per.c- lius. Ilic primum manilalum posi dilnviiim vindica-
culionis in Ecclcsia ilur. Quod auiern dicit, seplem lur; et hoecesi prinia prohibitio.
diebus, bapiismum post Velus Testamenlum oslen- Arcttsque meus in nubibus, et videboillum. Hic ar-
dil, vel judicium posi praesens sicculum. Ruptm sunt cus Noe liliisque illius in signum dalur quo.d non
onines abyssi macjnm,id esl teslimonia Vcteris Tesla- venirel diluvium. Ilerum quod Deus in illorum cor-
nienli versa suni in sensiim spiritualem. Quodque dibus timorcm senseral diluvii; qui idcirco non in
di_.il, lnclusii ilium Dominus, osicndil Chiisluiu Ltrra, sed in coelumponilur, ul videaiur ab omnibus.
227 I.EI)_E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA." SSg
Arcus aulem duos colores habel, id .est aqua» ct ig- A est splendorcm sunm jnxta crticem, quaruni facies
nis, qua. islo significanlur. Arcus vero ante diluvium aversa; sunt, id esi sua aversione in lenebras. Evi-
«on fuit, sed-post diluvium Noe filiisque illius in gilnns autcm Noe, Chrisium resurgeniem ex passione.
signum securilatis a dilu.io a Domino datur; sic Cum didicissctgttod ftlhts stius minor. Per filitini mi-
baptismuin, signum securilalis est Ecclesia. .Chrisli iiorem popnlus Jud__orum designainr. Malediclus
a vindicla. Etenim homines in baptismum per aquam Chant : vindiciam super Juda?os pr__figurarevidetur.
et ignem Spirilus sancii salvantnr. Aliler arcus ires Dicilur auiem Cliam quod essel servus Sem et Ja-
colores hahere dicitur, id esl, liyaciniliinnm, el oni- ])!ieth; per quod inielligitur malam parlcm Jud_eo-
dis, et pubinum, id esl, scandalum posniteiiiia;. el rum curvandam esse ad bonam parlem Juda-Orumet
vita a'ctualis, el ardor spirilualis in ratione bapli.mi. populi geiilium. Etcniin Cbam pupulum Judaeorum,
Aliter per arcum spiritualis doclrina intelligitur. Et et Sem bonam partem populi Juda_orum, el Japheth
per colorem aqua;, Vetus Tesiamenium. Et per co- populum gentiuro.
lorem ignis, Novum, et sensus spirilualis. floraliier Dilalel Deus Japheth, usque Setn. Eleuim Japbeth
autem si quis inundaniibus malis couverlere se po- bistorialiler Europam habilavil, et occidentalem pla--
audire verbum Dei. gam Asiasobiinuit. Jam vero iilud quud posl dilti-
' lesl a rebus fluxilmset caducis.el
el praeceplaccclcstia, hic irilra cor suum arcam salnlis B vImn de viiiea quam plauiavit inebriaius estNoe, eL
scdificat,ei biblioihccaiii intra se divini conferat verbi. nudalus esi in dumo sua, cui non appareat ad Chri-
Longiuidincm in illa, et laliludinem, ct aiiiiudinem, et slum perlinere? Dum passusest, nudalue, dum cru-
fidem, 61 cbarilalem, el spem oollocal. Fidem trini- cifixns est in domo sua, id esi in genie sua. Tnnc
tas, ei longitudinem viise, et immoilaliiaiem osteu- enim nudata morlaliiascarnis iliius : quaih nudiialetn,
dit, laiitudinem cbaritaiis indulgcniia. et bcnigniialis id esl passionem, vidensCitam detisii, id esi Judai.
fundiit affeclum, alliludinein spei ad ccelcstia ercxil. Sem vero et Japhellt, lanquam duo popnli ex circum-
Suniinam vero arcuum suorum referl ad unum. Scit cisione.el pr__puiio, vesiitnenium posuerunt super
enim quia omnes quidcm curriini,'sed tinus accipit dorsa sua, el inlrantss aversi operuerunl nudiiatem pa-
bravium, scilicet qui cogilalioiium varieiale non tris. Quodam enim modo passionem legimus, id esi,
•
fuerit multiplex ; sed hanc bibliolbecam non ex sacramcnio bonoramus, illiusque mystcrit rationem
agresiibus et impolilis, sed ex quadratis construxlt reddentes, detraclionem Jud__orumopcrimus. Dorsa
tignis, id esl non ex sajcularium auclorum, sed ex autem memoriain pr__tcritorumsigniiicat, quia pas-
prophetieis et apostolicis voluminibus. Ipsi enim sloncm Christi iransaciarn iclebrat Ecclesia, npn
sunt qui, resecatis universis \iliis et excisis, quadra- prospeetat futurara. Medius autem Cham, id esl Ju-
^* daci.ldeo medius, quia nec primatum apostolorum
tam continent viiam,"ex omnique parle libiatam.
Nam auctoies S3_culariumvoluminum possunt qui- lenuil, nec iu ultiniis geulibus credidil. Nunliuvit
dem dici ligna excelsa, non possunt tamen quadrata forus [rulribus suis; per illuin quippe manifestum e_t
dici, quod iu illis nequaqnam vita, sed sermo colli- quod erat in propheiia secretum.
bral. Facite auiem in ttlo ccenacutael trislega, boc esl Benediclus Dominiis Deus Sein; sit Cham servus
nairaliones historicas. Disce igiiur ct mystcrium ma- illius. Quid eniin aliud csl populus Jiidaiorum, njsi
gnuui quocl in Chrislo el in Ecclesia completur. qiiidatn servus popoli Chrisiiani, bajulaus legcm ct
Agnosce eliam eincndare mores, resecare vilia, ni- propbeias, ut nos honoremus pcr sacramenium qnod
dos in illa diversarum virlulum collocans. De inlus illi iiuiiiiant per litleram? Sem auiem niajor natu, ct
sane et de foris bilumhiabis illam; corde fidem ge- iuterpretaiur, ipse esl ex quo prophel__ et apostoli
rens, ore confessionem pr__fereris, inius scieniiam, generaii sunl. Japhet aulem, id esl, laliludo, genlihm
foris opera babcns in arca. Ergo ad divinorum li- est pater : et videmus juxla proplieliarn Noe, in ta-
brorum, sive animam fidelem inlrodticere debes ani- bernaculo Sem Japhet habiiare, hoc esl, in domo
malia inunda el immunda. Sed munda quidem ani- Legis et propbeiaruui Ecclesiam potius aedificaie.
malia facife possimus dicere, quod memoria, erudi- t» Cham quippe itiicrpretaiur. calidus, non solum Ju-
tio, inlellectus, examinaiio, ei judicium illorum qu__ daaos, sed eiiam h„_relicos significat; passionem
Icgimus, aliaque bis similia iiilclligunl. I)c immun- quippc Christi, quaa illius liominis nudilale signifi-
dis vero pronuntiare diflicile cst. Puto lamen quod caia esi, aniiuntiaiit bene pioplielando, et male
coiicupisccniia et ira, qtiando incsi, omnia animx ageudo exhonorant. Peccanle autem Cham, posieri-
necessaria isla. Secumlnm hoc eigo, quod neque tas illius damnaturj qu a reprobi bic qnidem delin-
posteritalis successio, sive concupisceutia icparalttr, qutinl, sed in luiuro daiuiiaiioiiem cxcipiunl. Sed et
iicque cmeudatio ulla sine ira potest neque disciplina Judai in posieros d.imiiaiionem transmiserunl, di-
constare, necessarie conservanda dicanlur. ccntcs : Sanguis eiusxupernos, el super filiosnosiros.
Cxpitque Noe vir, ct reliqua. Id esi Chrislus escr- ( CAPUT X.
cere Eccleslam doctrina Novi Testamenti, quain De Japhei nali sunt filii xv, de Cham xix, DeSem
eliam vineani plantavit. Bibil vinum, id esi, comple- xxvn : simul LXXII, de quibus ortae sunt gentes
vil opere qua_ doeuit, ut dicitur, Qum cmpit Jesus LXXII: inler quas misit Dominus discipulos IAXII.
facere el docere. Sem autem et Japheih solem el lu- De Japhet, Gomer, id est Galaloj; Magog, id esl Scy-
narn significanl,-~~eit7t'u.nhnponenles humeris suis, id tlise; Mailiam, Medi; Jaban, Iones. qui el Gra:ei"
2-29 1N PENTATEUCHUMCOMMENTARU.— GENESIS. 250
rubal, Iberi, qui el liispani, el a quibus Cellibeii ; A J dontum forlis nhi foilem prius alliga^crit. Qtiodque
Mosocli. Cappadoces. Unde apud illos urbs Mazech dicit, jEdiftcavit Niniven, a.dificalam a Domino Ec-
tyiaslrates, quorum vocabuluni nnn satis mutaliim clesiaui sigiuficat. De quo dicilnr, JEdificans Jertt-
est. De Cliam, Ghus eiMesraim, ct Fulli, elClianan. salem Domimts.Rcsen quod dicilur uiier Niniven et
Chus hodie, qua. ab Hebro_is___thiopia nuncupaiur. Cliale, id esi, inter duas leges, ab his dtvisa. sunt
Mesraim, /Egyplus ; Fulli, Libyes, a quo et Mauri- usque post diluviiim, id esl, a Cliristo el Ecclesia
lania. fluviiisFulh diciiur, omnisque circa illam re- illius posl baplismuin: quodque dieiiur, Erut terra
gio, Fiitheiisis. Porro Clianan ohtinuil terram quam labii, umiaiem In geniiliiale significal. Usquead Noe
Jud__ideinceps possedeiunt. De lerra illa egressus elfilios illius, id est, usque ad Christum cum tribus
est Assur, el mdiftcavilNiniven, el plaleas civttnlh; legibus, vel cum fide Trimtalis. Idcirco dicuniur tur-
qui de hac teria Assyiiuium pullulavii impeiium, rem a:dilicare, quia diluviura limuoruni, ut alii : vel
quia ex noinine Nini filii Beni, Nuiuin condiderunl ut mcmoriam haberent, antequam dividereiilur in
urbem inagiiain, quam Ilebrjei appellant Ninivcn. lerras, quod Scripiura confirm.it.
Oc Sem, Cham, et Assur, et Arfaxal, ei Lydi, el Desccnditauiem Dominusvidere civilalemet lurriin.
Aram. Hi ab Euphrale fluvio pariem Asia_,usque ad Doniinus descendere diciiur tam ad -indiclam, quam
liidiciitn oceanum lenenl. Iiela, a quo IIelamil-3, B - ad aiixilinm, ul est, quando curam geueris htimani
princeps Peisidis. De Assnr diciurn csl quod Ninive pnestat. Per civitaiern ct turrem/EccIesiam ba.reii-
urhe.n condidu. Arf-kat autem, a quo Chald__i.Lvdi; corum designal. In eo quod dicif, filiiAdam, pecca-
a quo Ljdia, Aram, a quo Syri, quorum melropolis luu) Adam commemoravit. Atque ita divisit illos, id
Darimscus est. Heber, a quo Hebrsei. Valicinium esl, quia non facere feceruni, sed lamen perdere
quodanimo.Ioiinmcu filio suo Falcch posuil, qui noluil cos.
inierpreiatur divisio, eo qnod in diebus illius lin- CAPUT XII.
guu_divisa. suut. Primus posl diluvium Nemroth ly- Loquitur ad Abrabam Deus : Exi de lerra tua, et
raiiiudem ainpuit, el a.dificanda_lurris auctor exsli- de cognatione tua, et dc domo palris (iei._Christus,
tit, qui proilio quod ulira naluram sunm coalialta relicta terra sua, et eognaiione sua, el domo palris
penelrarc comcndii, non incongrue diabolo compa- sui, populo scilicet Juda_orum, apud exteros locuple-
ralur, ex cujus person.i dicitur : As__)ie.am superalti taltir, in populo gentiurn prscpollens. Ad illius quo-
tudiiteinnnbium, et ero similis Altissimo.Quod aul. m que exemplum nobi.. exeiiudum est de terra npsira,
dicilur, Venator anhnarum terrigeitarum : deceplor, id esl de facultatibus Iiujus inundi. Et de cognalione
et capiensItominnmgenns ad moilem. _ nostra, de conversatioue et moribus, viliisque piio-
CAPUT XI. ribus, qune nobis a nativiiaie velnt consanguinilale
Ttirris autem, superbia bujus mundi, vel impia conjiincta sunt. Et de dorno patris nostri, id esl, de
dogmaia hsereiicorum qui postqiiam moti sunt ab omni memoria miiiuli Imjiis velui genlilitale, ui re-
orienle, id est a vero lumine recesserunt, veneriint niuiljanies postiinus dilatari in populum Dei, et
iu lerram Senar, qnod iriterprctatur excussio den- terrarn ccelestis repromissionis cum advencrit tem-
litiin, vel fetor illorum. Statimque adversus Deum pus, introduci.
perversorum superbia., quoe lurrem .Tdilicant : se- D1133reprouiissiones Abr:ili-_ dantur : una , de
gregali iuter se diversitaiibus enorum, quasi per teira rcproniissionis, quod illam possidetet semen
dissonanLi_rn lingua_, quos Trinilas damnal, in qua illius : Benedicenlnrotntiesgentes. Quod aulcm dicit,
offenduut, dum dicit : Vcnite. et xonfundamus lin- Fuciam le in gentemmagnain, .iitutes oslcndit, ul di-
guas illorum. In sola autem donio Heber, qtia_ anlea citur : Magna gens esl numerus virluium.
fuit liugua, lemansii. Nunc quoque in sola Ecclesia Quodque dicitur, Egredere de tcrra lua, de lege
unilas e.t confcssionis. Babel jiutem, qua. et B-iby- naiura. posse inielligi diciint. De cognalionevero, 'de
lon, interpreiatur confusio, eo quod ibi confus__sunt lege liltera;. Dedonwpatris, de lege Novi Teslamenli.
linguas. Erat aulem ci.iias rcgni Nemroih, quein j)7n terram, id est in cceluni.InsiabililasAbrahseinslabi-
principem turris __diUeaiida.Josephus afflrmat. Ile- lilaiem sive incunsianiiani genlis sua. siguificat et
braviautem confusionein Babel vocani. exprimit. Cens auiem Abraha3major er.it de insta-
Mortuus e_(auteni Aram ante Tltare patrem suttm, bililate sua, quaui quando habitavit in terra sua.Ita
in tcrra nalivilatis sum,in Ur Chaldmorum.Traduut et Ecclesia itinere de catn.ili habitalionc cl resur-
Hebra.i qtiod Aram iu igiiem mi_sus sit, quia igiiem rcclionc majoia prajmia liabebit, El Abrahara caput
adorare noluerit, quein Chalda.i colueruni, ct Dei litlei in figur.im Chiisii sive Pctri, supfadictum te-
auxilio liberattis, de idolo!atri__ igne profugerii : et stimoninm in voluminibus Salomonis figura. Itiprui-
hoc esse qund nuuc diciiur, morluum ame conspe- cipio eiii<n doelrinam filii, in scci-ndo docirinam
clum Tliare patris sui iu Ur C!ialda_oruiii,id est, in viri, in lerlio doctrinam mililis : etenim docirina
igne Ghaldaeurum. Ur cnim inierpreiatur ignis ; parvuli esl egredi de geniilitate, et docirina viri,
quod videlicel ignein adorare nolcns, igne consum- egredi de pecraih suts. Doclrina nniiiis, egredi nie-
plus sil. Quod autem dicilur, De tetra illa egressus moria mundi hujus. Abrani auiein hie primilus
esl Assur, Chrisium figurat egredieruem a mundo, qui diclus ost, id est excelsus. Deinde Abraham, id es»
foriis et vincens esi, ut dicitur : Nento polesl htlraie paler excelsus. Abraliam vero paler mullarum, id
5Si:- BED.E VENERABILIS.OPERUM,PARS II. — EXEGETICA GENMNA. 252
est genlitim.Pritho, cum noh haberet filium; seeiundOj.A .^ aniriiarnsapientiamque: sjve Ecclesiamj et flagellaii
cum haberetfiiium; tertio, cum isaaO.baberet.rEt dimilluntur, ,ut hic .diciturs Ecceconjux iuq,gccipe
quando mutantur nomina, muianiur.et.opera: Et illam. ,Pharao:auterii intellexit} id est- vel- riatura;
iilcifCoAbraliam bis tribus nominibus yocatus est,. atit per visionem. Abraham et uxof illiusfChrisium
qula Ifia supfadicta doclrina suslinuii., Benedicius,;, et Ecclesiam Sighificant,ct Lolb populum saneium:
id est ,abundahlia_ Isrjael liisloriaiiier...Ecclesia aur. AscendentesdeJEgypio, id est de mhndo.In sequen-
tem viriulibus coeli. 1_.behedicamtibi, id est abunr.._ iibus aule.msenSusmahifestus .e&l.iErjttauteni Abta-
danlia benedicenlibus, ui Josepii et Pbafaoni -Egy-,. liqtnsepluagiitiget qiihlque anndrurii,.cum egfedefelur
pio evenii. Quodque A\c\l, Mqledicgmmqledicentibus de Ctirran, Indeinsolubilis qusesiio naseitur. Si eriiin
omties tiibusfetrfl~,icl es.i quod omnesppfassent fieriy;. Thares jiater. Abrahami, cumiadhuc jesset;in ferfa
ut genS Abraii-e, vel maxime in Cliristo implevit, ChaldsEOfumjsebtuaginiajannoruih genuit Abrahaiii,
qui in Virtutiblis benedicius esl. jllicjue binediccnti-, .. et postea in ierra;.hocesL inCarrara, ducentesimo
bfis behediceiur, id est angelis, vel fidelibus sancte. quinlq anno -r-lalis:su__morlUus esl, quomodp nunc
beneiicenl\b\is..Maiediceniibusqiieriiqtedicettif,ii , post niprtem Thafse; Abraham: exiens; de Cafrani
ut Chvisliis et Sathiel, ut de iriodiSi.velyiliis, aut. - sepiuaginla quinque-anhorum fuisse rnemgratur.cum
iiaereiicis advefsanlihus saneiis maledixil. Quando- P a nativitate Abrahamusque ad mortein -patrls >jilhis
.
que ad: Saram dicilur: In lebenediceniur omnestri- centum triginta quinque anni,fuissedqceanturt Vera
bus letrtb, significa.uf quqd rhultis ih exe.mplisjustq-,•' "est-.igitur ilebrseqrhih tradilib_ quam;supra diximus
fum benedicahtur. EgrMsus esi Abraliam, id est ini quod egressus si.t Thare cum filiis suis d6 UrGhal-
figiira Christi, obedieritis Palri usque ad mortem, vell da.orum,et quod Abfaham BabylonioyallatuSincen-
cujusque sa.ticLi.Quodque dicilur '. Petlransivit Abrq-. dio, quia idola adorarenoluit_ Dei.sit-a.uxiliolibera-
liant usque ad locum Sichem, Christum pstendit pefc lus. Dicunt.itaqueilH.dies vilse lemp.usque.setaiisle-
pairiarchas.et propheias,, dd Ecclesiam, vel qmn. riii pulari, ex qup confessus e=t pominura, ^pefriens
juslumi XSsqueud convalieth itiustfeni, id esl Eccle-:. -:. idola Chaida_orum.Potest auiem.fieri ut. qu.ia:Scri-
slam In lfumililale sitanij qiiceilluslris est,. ui alibii ptiirareliquit incerluhi, ante paucqs annos Thare de
dicitur, In omriCmlerraht exivil sorius eotuiri, .... iiii. Chalda_aprofeclus venerji inCarra, qua morteobicr
fines ofbis lerrm vetba .ofeem.,Chariari__usaulem, turica rit, vej certe postpefsecutionem in Carramvenef i|,
niundiales gehtilesque significantuf. et ibi diuiius sil niorattis... -
.' Appdtuitque DominusAbtatiditi, eidixit illi: _,_•?• CAPUT-XIII..'
niini tuo daiip.lerram ItanCiIIoc verbuni non freqiienT . ' Reverso igitur Abraliam ex 4_gypto, uhde vene-
ler, htsi de iribus persohis diciiur; id est, de Deo,, ^? ral, tunc Loih frater iilius iu lerram Sodomoruni,
sive.angeio vel diabolo. Quodqiiedicit, Appafuit Do-- salva charilale discessil, vii3ns>discprdiarn; quia
tniniis Abfdhani; significat Deum Salrem Christo ap-i- diviies facti erant valde, et pastqres eor.umrixaban'
parere, vel unicuique juslo in Ecclesia. Qnodque e tur. Quod aufem dicituf, Ee intjpduxeruni in Momum
dicii, Semiiee litg, semen Chrislum spirilualiier si?- Pharaonis,- potest excusari Sara, quo juxla Iibrum
gnificaf. Tertam Jianc,.\Aest pr__seh-em,vel regriuni ii - Esiher,quajcuiique mulieruni placuissetregiapudve-
pmnibus sanctis. Abraham aadificaiisaliare, Eccle^ - teres, sex niensibus urigebatiiroleo myrteo myrrhato
siam Dei Patris in bumililaie a_dificat.,Sed in qmniT ; et sex mensibus variis pigmeriiis orjiata, lunc de-
iius his Abrahain;persbnamChristi?yel hhiuscujusi ;- "ijiuhiihgreiliebalur ad regem, El-ieri pptesl ut duiii
gue sancfi lehet. Taberhaculumque illiiis iriterduass pef ahhum illurh ad regem pr-2pafab:iiur inlroilus,
-civitales, Ecclesiam inter duas leges ; bujusque se-._.- Pharao sit percussusla Dorainq, ill.a inlacta perman-
cundum aliare.Ebclesiain iiovara.sigiiificai. _Egyplus s sefit. Alii vero dicunt per greges Loth varias virtutes
significatUnundum.in queniCIirisluSidescendit.Sa-. designari populi saneli, ei quando dicerel, Nqn poiuii
rai 'vero a.himam sahcii, vel sapientiam ostendit|t ittos capete iefta, Lolb videtur personam et populiim
doclpris. -Egyplii aulem Ii_ereii.eps;sigiiific'an.t, dee j* hasreiicofum designar.e,quem cum p?opuloCbristiapo
sapientia doctofis male ccsiimantes.'Consi.liumautema Ecclesianori . capit. Cliariarimusautem ei Phetezmus,
Abraha. etSarai signilicat^^ isi daernonesvel p.eccaia',yej yilia designahl.7n ii/a (_rfo
quoduiiu.squisq.ue.saiicius
invpcat aiiiriiam suaiii, vel docior_ sapienliam, cujus is. in; illo populo Iisereticorurn.Ex sanclornm persona
-causa saijaiur. Sicut hic dicilur'-.:Ui bene sit mihi, \, dicilur, .Recedea tneygbsecro,ulfiusque -pop.uiidocto-
usque ob graiiam tui- Priricipes aulem. Pharaoni nun- i- ribusinier se rixaniibus. Et hoc signilicat quod^pec-
lianles, da.mones yel hspreLicpsdemoriStrant_,-yo- i- calpribus: diciiur, lie: maledicti in ignem mteriiuni.
ienles sapientiam a doclbre, vel animam sanelam, I, Quodque dicit, Si ad' sinisttum, infideiiiiitem vel in'
vel Ecclesiam a Chrisio separare, et Sathieli con- i- infernum significat. Dexleram vero, prosperilatem
jhiigere. Quai'siniiliier in 61)lalibhemulieris in doniO o muhdialem.. Et. quarido duo iiasc Abraliafn'elegit,
Piiafapnis pjsienduhiuf. In oyibus aulem, vel bqbus iS dexiera plaga.fidemyel fegnum;sarictorurhsigiiificat,
vel in C__terisqti_- hic conimeniorantuf, sensus ma- s- . sinistra yero cohfraclionem voluntaiis. Inhocioco
iiifesius est. Fltigeltavil auleiii Dqmhtus Pharaonem n ....Jordanus.doclrinam b-erelicorum gstepdit,^uia uni-
infifmildle,'velsieiilitaie.uxorem illhts. Elhgc sigtii-i- versa terra irrigabatur, id esi fluminibus, fpnlibiis,
ficaf <i"uodCltri.ius flagellat, bsefeiicjps'retineijles!s quemadmodum paradisusDomiiii, qujasicsiiaEcclc-
255 ..>.'.".. /N PENTATEUCHDMCOMMENTARH.—. GENESIS. .. ,234
sia boereticisvidetur. F_eie>ntibus,:id esl, terminis. A fulurum lo pqpulo genlium, quam Leviticum, quod
In bis qiiK sequuritur, seitsus mani.esius est. Popu- de jpso erat in Isfael nasciiii.riini, Nomeii autetti
Iusquidem hsefelicoruminSodomis, id e&l,itrpecca- . Mc.chisedeeh,rex pacis vel rex justiiiaeinterpretatur,
tis habitat. Clirislo vero cum Ecclesia dicitur : Le- .fljiibene refertur ad Christum. Orietur ehim ihqiiit,
vaie ocuiosin cmluih, hoc est, a inundo ; tvl, Ad ie in diebus .cjusjtisliiia el abundaniiqpacis, Mel.cliise-
levavi qculos meos, qui tiabilas in cielis: ferquaiuor .dech, de. qiip Hebraji sestimant quod.ipse sit Sem-
parles, quaiuor Evangelia figuranlur. Cuique omitis filius N°e; et suppula.nies .-riiios.illius, usqiie ad
tetradalur, ut alibi :Poslulua me, et dtiboiibi geiites .Isaaclllum vixisse, oslenduni. Omiiis pflmogeriilus
hmredilalemluam, el possessiqnemiuant .terpiinostet- donec sacerdolio fungiluf Aaron.fivit ppniifex..P<jfro
rm,usqutin sempilcrtmm.id esl, pro lo.hgiludihelem- Salem, id est Jerusalem, qiiaapriusSalem nuncupata
porum. Qua; liic seqiiuntur Christo.conveiiibnl spiri- ' est. Per Salem Ecclesia desirjnatur, cui Christus rex
iualiierc-im
" Ecclesia siia. (i't, proferens corpiis et sanguiiieni suiira , sacerdos
;. v.'". CAPUT xiv. > Dei Patris-binnipoteiilis , a quo sacerdote Abrabam
E' percasserunl Epltraim in Aslarplh Cqrnahn, et beriedictu."esi, idest, pnpulus Christianus. Qiiod di-
Susim ctinii7.es, Elenim Silsim lerribiles et liorrendi cii, Eosies \in manibus ejus, dseindiieset bajreiicos
Inlerprelalur. Raphaim, hoc est,.giga~iies,in civiiate •P ostendil in poLesiate Chrisiiani.: Per decimas yero
sua, quaj hodie sic vocalur. Signvfical auiem, qiiod quae Abrabam donat, boiias operaiiones quas supra-
"quatuor reges qut venernnf de .Babylo._i_ia.i iiiter- dicfus populiis per decem sensus ei deceih verba
fecefunt gigantcs, et fobuslos quoque iAfabise, legis Chrislo offert, o.siendii. Rex Sodoniorum dia-
Astaroi.il,'Carnaimj lerram giganiuin qoamdam in boium sigiiificafinyidentem Chrislp mullis animabus,
superdlio Sodomoruni. ._; ,,..;.,-..>>'.,>. Quodque dicili, Levo mqntis meus., genu.s jufandi
El percusserunlomneinregioiiein Amakcilarum, el esi. El quod se.iuilur;: Asilq stib tegminisusque gua;
Amorrheumsedenlem jri Asalonlhamar. (loc/oppidum ttig suitt, Cliristiim indiqat noii accipere quidquam
est.quod riunevoeatuf Engaddi, balsami et palmariira ex parie diaboli iifsuam Eccicsiain.. Qumcomederunt
>ferli]eiAsaloniiiamar autem inlerpretalur urbs Pal- jttvenes, id esl apostoli, et dociores, et, successpre.s
niarum : Thamar quippe palma.dieilur. VQualiior ehrum. Et parlibus virprurii, nsque Mambre. In Iiac
reges quinque superaveruni :,possunt quippe conira- diciionc ires populi leges, 'vel uniyersi qui credunt
j-ias viriuies signvficare,iiceresimscillcet, gentiiita- . in Trinitate pstendunitir.
iem, hypoerisim, -avariliam, qusc esf idolorum ser-- ;..'.:'-CAPUT'XV.' ,:.>-,-..;:'
vilus : qusereges nuncupanlur, quia in nuilto yim n .Noli liniere, Abraham. IIpc doctori , el justo,:et
regni exercent; Quinque aulem f eges qui superaninr ; ,'principi dicitur. Ideo. aulern quod dicit, Quid dabit
ab bis, quinque senstis corporis possuivlinteHigi,quia milii lex Moysi? OsteridiI,quia de bonis pierra. fan-
«tipsi reges^ quia ex bis honio noster exlerior.rer tu.m fuit. Pejiiio vero,fi|ii esi, ubi dicitur: Egtivado
-gilur. ..,...' ..-. -,;. .' -;4,, ubsguelibetis, Ppslhoe fuililli duplex figura promissi
Tetga vetlerunl. Donec, Abraham pnter excelSns; seininis, dum essel de poleslate solliciius. > ,>
viclis quaiuprregibus supradictis, spolia revocet. Et Oslenditenim illi Deus sleilas cmlij dicens :.Sic,etil
Lolli propinquum "leclinantur,iiiique a riialo ex eo- seinetiiuum, Id est, Ciirisfiana geiis, cui in lide paler.
rum potesiate eripiat.Quod autem recedere quinque .. est,' qiisefesurrectionis luinine coruscat, :\. ,-
reges a qualuor dicuntur, significat qnod illos maxime Monsltavitel atendm, dicens :\S.ic:ctit in multilii-
persequitur eontraria polestate, quosanie in servi- dine semen tet«en..IToc.esl, erit quidern copiosa geiis
luiem relinuit. Quod;.aulem. in. irecenils decem et Juda~ofum,sei stefilis ei: iftfeeunda,>velui. arena.
octo pater ille excelsus , cui in oratiohe DbminiGa Qiipdpeiivil signuin, non.quasi dubiiatis an; fteret,
dicimus Puter nqstet, significat quod per electos qui sed quomodo; futurum. esset exquirfens.:Quod auteiti
in pefsecutioiie viriulum'.consiiluti sunt, fundati Abfaliani no.ii su.unijempus exquirit,. se.d:.familiaj
fide Trinitatis, et habenles. pleniludinem Decalogi, I) stise post se, Clifislum.ostendii sol.licilumdeaposto-
"
oclaya die, quaj sabbaium sequiiur, cum.-.Cbrisip lissuis. Siciiletiam Mpyscs de popnlo; sup ,;sic: et
resurgenles...-...'..,. ..', ; ., . . boni principes de suis eeclesiis. prrevident. Quodque
Revertenii igilur Abraham occurrit Melchisedeclt, dicilur, lllico sernio Dqmini ad illum faclus, genus
ptofetens panein etvinum : sacerdos Dei suihmibene- misericordioe.ostendjtur.;Cui Domimis: Sume;inquit,
dixit Abrqhdm.Jluiicilelchisedech Paiilus sine patre; mild .vqccam,Irienriein,et capr.qintriennem; et .qrietem:
sine mairecpmmemorans,~iiguralifefreferi adCliri- . iriuni.unnorum,lurtur.em.elco/tti)ifcah''!elreli(|u;a.;I.er
slum, qui sine; palre in.ferra, sine nialre ih, C03lo yaccam friennem'Sigriiiicata:est rjlebs.pOsila^.sub
erat, ,el sacerdps iii aslernum, qui et filelchisedecliy jugoiegis.- Pcr capram Lriennerii,eadem plebsjipr.er
id esl, rex jusluS, ut _alilii,Justus PqmiiiusinOinni- caifix. Per arietem triiim arinofum:,.'eademplet.s
bus viis suis. Ulique per myslerium, ut iipiipecudum regn.ai.u.ra: quse::animalia'.id.eo,trina dicuiituf.,-j|uia
victiraas, sed oblatioriem panis ei vini, ,id est corpp- pef ariiciilosjempsrum: Usqiie^adNOe,;elihde lusque
ris ei sanguinis iri sacrificio offeramus. : > ad Abraham.ei.incle usquead.David. Tao.quamler;-
, Dedil vero Abrghapi dechngsMelchisedechpqstJbe~ liam 'Eialem.gerens;illepopnlus adolevit. Per liir I.UT
riediciionem. Spiriliialiter scieiissacerdoiium mel.ius reiiictcolumbar!),-
' spiriliiales i;i illo;,populo signifi'
PATROL,X:Cf ..-': ; " "'.,>:>'.' 8 '"''"'.":
233 BED_EYENERAB1LISOPERUM PAKS II. — EXEGETICA GENBINA. *25'j
cali sun., quorum relas lcmporalis ideo tacetur, A CAPUTXYI.
quia selerna iiieclilantesiransgressi SURIlemporalia Per Sarai uxoreni Abr-.-li._m,Ecclesia syuagog.e.
desideria. Scd quid esLquod animalia iria dividuntiir Etiunc Abrabam, id csl, Chrisius, non genuit libero.,
adversutn se invicem partibus consiituti, nisi quod quia Itiiic pauc.ilideles fuerunt. Ancilla aulem /Egy-
can.nlcs et iu veteri populo et.nunc inter se divi- piia Ecclesiuin mundialcm ex gcnlibus oslendii.
'
diuilur? Porro aves idcirco inter sc non diYiduniur Ingredere ad attciltitmmeam, si forle salletn ex ilta
'
quia spirituales individui suht, schisma non cogilant: suscipiam filios. Iloc a Patre Filio Ciiristo dicilur,
?.ivea'tutbis se removent, sive inlra illas conversan- qui filios cliam ex genlibus voluit Clirisium acci-
lur, utunlur ul columba,ulraque tameu avis simplcx pere. Cumqueilleticquiescerel deprecanti, el reliqua.
et innocens. Ilic maxime implelur inlerpretatio nominis, quod est
Volucres desccndenlcs super cadavera divi.a, spi- Sara,quodcst priuceps mca. Post decemannos, id esl,
ritus immundi sunl, paslum qucindain de carnalium posi verba legts, quod ancilla postquam conceperai,
divisione quo.renies. Abigebalilios Abraham: signi- despexerit dominani,suam,sigiiilicai despeclatu Syn-
fical lsrael spe, propier rnerila justorum liberandos. agogim ab Ecclesia gentium, posiquam crediderat.
Circasolis occusumpavoritruil in Abrtthcim: significat Eienim collocatio Synagogse Jud__oruinet Ecclesisa
circa sseculi finem niagnam pertiitbaiionem in Anti- B geniium non eral, donec ancilla peperit, id est, doriec
chrislo sanclis futuram. Cutn sol occubuissei, facla fidem habereLEcclesia genlium. Quod autem dicit,
rst caligo, etapparuit clibanuset lampasltdttsiensintet Ancilla tuainmanu tua, Ecclesiain gcntiiini asciibit
tttvisa ilta : quia Nposl illum iTiundi linem segregat sub potestate iidelium .udfeorum , id esl, apostolo-
judicium Dci reprobos ab eleclis. Afftiguntillos qua- riirn. Quod autem dicii , Uiere ea ut libcl, hoc pro_-
dringentis atinis: non quod sub /Egypliis quadringen- figural, Cumatilemveneritpteniludogentium,sic omnis
lis armis serviernut, sed quod ab co tempore quo lsrael satvus eiit. Quod a"uiemAgar fugam iniii, pri-
"ia.c Abralia. promiituntur, iste humcrus impletus mitiva Ecclesia iutelligilur aSynagoga alflieia Dei
est. Possunius autem per vaceam Iriennem, et arie- consensii. Angelusautem itlam inveniensjuxtci fontein.
tem, el capram, el lurlurem , cl columbam, uriiver- Christus invenit juxta bapiismum. in suliludinc, id
sas inlelligere animas qure crediiurse eruni. Trium cst, in mundo. Quoddicit, Rcvertercaddomiuam iuam,
annorum csse dicuntur, quia in Trinitaiis erunt my- paceuva Christo comniendaiam int.lligimus, ut esl:
steriura credilursc. El quia in sancia Ecclesia non Qui facit uiraque unuui. Et humiliare sub manibuc
solum carnales, sed ciiam spiriiales inveniuiilur, ipsius; ita Christus docel luimilitaicin Ecclesiam
ideo per animalia et aves Ecclesia significatur. Ca_- gentium. Ecclesije priinitivaeprie muliiiudine, id esi
lera usque in fiuomparabolas in supradictutn sensum C credenlium. Ecce lu concepisli,el paries, id esl, Ec-
-conveniunt. Moraliier quoque vaceam proposuimus clesia concepit in bapiismo, el pcperit in fide ei
Ismael auLein audiiio dei est. Populus cre-
intclligere pro virlutc, capram pro substantia corpo- opere.
ris, ovem pro spirituali dono. Cum turlure el co- deniium, qui ferus horno diciiur, id es1, contra d__-
lumba, id est, caslilatc et innoceniia. Trina omnia moiieset haireticos. Et e regione universorumfratrum
dicunlur, quasi confessione lerna muuita , quia ani- suorutn ftcjctlabernacula, id est Ecclesiani, juxta po-
malia in duas paries dividil. Et nos cernamus quid pulos mundiales. Vocavitnomenillius id in adorundo,
pr__posiii, quid subjecli agcre debeanl, ut omnia tu Deus qtti vidisii me, id est, in perseculione. Qtiod
nosira cum ordine lianl. Aves autem non dividit. autem se dicil vidisse posieriora vidcntis, osiendit
Non enim debemus illo modo dividere, ut alittd in quia hic Ecclesia per speculum vidcl. Puieum auiem
pubiico, aliud coram Deo , eadem ratione et irino- videulis, id esi, populi genliuin : vidcnlh, id est, Dei,
centia nos dividamus. Descenderunl super cadavera \cl angeli. Inler &ides ei Baratl, id esi, inier ituas
volucres, et abigebat eos Abraliatn. Volucres refugos leges, bapiisiruim.
dicil, qui semper volunt contaminare victimas Tri- CAPUT XYH.
nilali a te oblatas , quia propler principales sensus pj Fmdusmeum interme et (_. Lcgeni iuier Clirisiuni
uon pcrmiuil ul coiifuiidaiur lalis divisio. Dwn pc- Ecclesiainqtiedemonsirat, quse multiplicaiur mulii-
cubuissel sol, facta est caligo. Decumbenle enim ra- tudine populi fidelium; per pactum vero circumci-
tione mcntis, loium pectus nostrum tenebris occu- sionis, populi carnales. Ileges ex te egredienlttr, id
palur, ul non videarrius quse nobis desunl. Clibanus est, apostoli a Chrislo. Quod auiem dicit fmderesctn-
ftmticjans,et lampas ignis transiens inler divhiones piletno, in novo vel in fuitito implctur. In possessio-
ilias. -Cumeuira iniellexcrit se bomo peccatorurn le- nem mlernam; id esl, in ceelo. Hoc est pacium guod
nebris involulum , lunc pecius illius quasi fornax observabis,id esi, lex circumcisioiiis populo carnalf
aistuans fumos ignoranlisa evaporat, et poslea lam- et spiriluali, id esl, NovumTGStameniumpopulo spi-
padem divini luminis meretur haberc. riluali. Posl hoc accepil signum circumcisionis.
Pepigit Dominus cum Abraham fmdus. In boc lex Circumcidetur e.x vobis omne maseulinum, infans
circumcisionis- designari dicilur. Quodquc a iluvio o_eo dieram circumcidelur,ct rcliqpa. Quid autem
/Egypii usque ia'd iluvium magnum, a lege Veteris significal circumcisio,-hisi renovatam naiuram per'
Te.iaraenii, usque ad Novum spiriiuaiiier intelligi- baplismum , posi exspolialioncm velcris' hominis ?
tur. Pcr Cbananoeoset _ebusa_osvilia designaniur. El quid oclavus dies, ni.i NoiiuirTcsUmrniuiii, i:»
; 1N PENTATEUCIIUMCOMMENTARH. — GENESIS. _V5l"
257;
quo per resurreciionem Salvaloris oclava die, pt <V ;- CAPIJT XVIU,•>,.-.: ..;:.' ;;.:::.
posl sabbaium;faclum renovamtuYet circumcisi uni- Posl hmc apparueruntAbfahcetres viri; et reliquai
versis vjliis novi homines efficiamur, Ghfislusque iNOlandumquod AbrahaiB irijjliceirifiguraih liabeat :>
tiebdomada cornpiela post; sabbaium resurrexeri.t ? primam Salvaloris; quarido exivit de ;ierrasua;.se-;
Quod vero noiisolum filios, sed servos et VerriaculOs. c.undam Palrjs, cum immolavit filiuni; iertiam ifi.
eroplitips circumcidi; prsecepil^ad omnem.gratiani bocioCo sanciPrurri qui adventum.Dominicum gau-
redernpiionis pertinere tesiaiur. Ibi parenium mS.. dio susceperunt. Tabernaculum. Abfahse ipsa Jerti-;
tantur nomina, ut omnia lesonentfiOviiaieni. Narii salem, ubi pro.temppreaposlolifueruntjUbiprimuin
Abram ihterpretalur pater excelsus. Abfaham paver. Dominus a credeniibus .acceptus;est.'Intfibus iviris;
muliarum, id est, genlium; quo ripmine nunliabalur. qui yeiierunt,:illiuspronuniialhr adventus. Cum quo
quod mull_-geri.es ftdeiillius sequerentur vestigia. duo augeii comilabantur, quos plerique Moysen et
Ouod autenisequilur :,QIti non circumcidetvr octava' Eliam pulant; unum perlegem adyentum Donimi
'die,.peribit.animailla; quiu paciummeum irritumfe-. pra.dicanlem:, alium vnfine mundi, aniequam CHri-
'«"ej.signiiicatquod parvuli non.secuiidumopusj sed s.ius veniaf, venturum. Deuique et in mofitecuin illb 1
secundum.originem, iiv primo homiri.epactum dissi- visi sunt. Quod aufem tresvirps: videns, uhum ad^'
paverunt. .Gircumcidimusitaque; cof iiosirum civnv oravit, Domihuu!Salvatorern significat,:cujus adventii'
cogilaiipnesabdicamus; et i:a iabjiset auiibus de-. ; prcesiolalus erat;, Unde.DPminiisdipit iAbrahcim ex-,
bemus cireumcidi, utin omuihus siultaet superflua; sulluvilviderediemnteum^elvidit, el gavisusesl. Tunp;
deeliiiemus. Dicunt autem: Hebro_iqtiodex nomin.e - enim, mysteriiim: fjuturura aspexit, firicle et pedes-
suoDeusapud eos teiragrammalon.i. lilieram addi- illorum layiliUtin exttemo tempore iavari purifica"-';
derit Abraha. el fSarra. nominibus. Dicebaniur enim tiorie monsir.aret..;Pedes eniiri exlfemasignificaht.
primum Abfam, qui interpreiaiuf pater excelsus, et' <Et itt 'cottvivium'viiittUmprcepaiavit sagindluih. .'Isle*
postea Abraharri, id est, riiultarum. "genliuin. Nanv autem ,vitiilus;saginatus,"Dbmirii Jesnlcorpus esti.:
quod sequituf geritiUm,noii habetur in nomine, sed: ipse viiuluspro redeunte iiiio oceiditur; Bulyru.m
subaudilttr':. Nec tnirandum, qupjl apud Grfecos et pin^uissimum'Evangeliorum' est doCumeritum.Lae
nos a liuera videatur addila, et nds . lilleram in quippe, juxla Appsiolum,priscaslegis liabei figurairi;:
Hebr__o addifam diserimus. ldioma enim lingua Vhulutn autemcutnlacte el buttjro Abrtiliqinpdendurti'
illius est per e quiilem•scri.bere^sed a legercj sieui apposuitf quia nec" corpus Domini sirie iacte legis.v
_coritrario d litiefam pro e ssepepfohuniiant ierrartt sinebu.lyro Evangelii esse .poiest.Tria aiitehrsata
enim qui puiant Sararii primuin per unum f scriplum Q tres "GliosNoe significant.:;Ex quibu.srhoinihumge-
fuisse; ct posiea illi alterum r addifum. Sarri igiiuf fius ortum esf; qui, diviute ;Triniiati>crederiies; e'x
primiim vocaia est. Sublaio ergo, id est, additad aqua bapiismatis per E*clesiarh, cujus imago Sarra
quse per.aiegitur,etvocatuf Sarra.-Sarraiinterpfe- fuit, conspergendi essenf, et iu unura pariein corpo-
lalur:princeps niea domus, Sarra pfinceps. Idcireo ris Doniini redigendi. Suljcinerillos autem, ut per
auiem ad Abrabairicireurncisio commerid_.iaest, ut paiiiiLeuliampra-leritofuni deliciorum Spirilus sancii
sub' legeesseii sicut et Adam , ne de ligno maiidU- vapore decpcti, "escabeheplacita 'I-ePefficiarituf.Sub
1
caret; ut prpbaretur;"si coriipleret hoc an non. Tfl- arbore Sedisse illos dicity passibnis doiiiinicie fuit
circo vero oclaVadie circumciduntuf, quia a-ias nori signura,:ctiiusipsi sunt pfsedicatofes. Poiest qiioque
'
potuit antesustiiiere. Circumcisione oclo viiiorum intelligi Abraham faiiohalis essesehsus iri iiomine ;
circumcisionem,signifieaiisin nOvalenerilaie; Cahsa Sarra aulemcaro.iiitelligi. CUmehim ambo recepe-
aulein pudicitise hoe membrum circumcidituf, Vel runt Deum' portaht enira pascua divefsa viriutum.
quia iirilio voluptas sit,nt in nobis similiier cir- Mambre auteih, lioc est Hebrdh; Mambreautem vo-
cumcidaiUr. Circumcisio vero in tuva parte cPrporis cabatur unus ahiicofuni Abraliam. Iliautemdicurit
. datutj eo-quod corpus el infernum sigriifical; in qtii- per liancvaUem bumililalemdstendi. Pef liuniiiiia-
l)Us siercora: clquisquilise fiuul; hon in superiore, j) leni enim Domihus ad viriumquemqiie veiiit; Per-
(jiiK.nicteluin el aiiimam signilicat,in quibus non est . ostium vero fidem, et fervorein diei; calorem fideii
uvalum, sed omne bonutn. lla-c autem les Abrahse,! .El tfes viros; ires ieges'.' Tn quarum tamen una ma-
nOn dohareiuf, si Adaro custodisset legeni sibi da- xime Domiiium adorat populus Christianus. Histo-
tam. Tres aulem differeniise iriier ipsbs Judseos et '-' rialiier auiem peffectiorieni Abrali.. ostendit, quod
gehtes dicuritur _id esl_ lex^d oblaiiones, et 'vesil- ad illiim tfes viri ih; iervbre diei Veriefunt: Idcifcd
ifleiiia.; Isaac auie-m pe.r Abfaliam cenieiiarium:et ehihi specialiter Domiriusaidiiliim vehit; qriia liomo
Sarfam nPiiagenariam ofius v Ghristum significat tunc noti fiiil -rielibr illb',utiridicafetur ei de:vindi"-
iiascitufum intef centesimani perfectioiieii),et nb- ctacivilaluni, el qubdSarraefiiius;esset: Ldtliauiem
verriPrdihes angelorum: El sicut tsaac pef prbpbe- ih hoc imperfectiof-cerriiiur , qubd ati -illuni duo_ et
liam nascitufj sicel Clirisius pef patfiarelias et pfO- ad vesperuin veniurit. Pef ifict saiaispes; iides,-cha-
pheias pfopbetafuri Quod fiulem -dieit, 'Dubdecim ritai:'demonsirahtuf': vel; cbgitalip'; :et.""verbuihi: et
ducesgenerabit,lamlvistorialiiefpotestiutelligi; quam opus, qu-_vcommiSceriluf iiiflde1.'S tibciheritlus liumi-
BpifilualitefVduodecim apostolos lerripore islo, id Titaterh'~fosienclit_ Pef ^uGrdm^fcivjus'filius1daiufi
est, iegp lilieraej in arino altefo^ Iioc est in ndvo; p0pulusJud3_bram:-igriificaiur.-Eicoxil iiium] id-est
253 MB.eE VENEIUBILIS OPEUUJI PARS II. '- I.Xl-GETiCA GENUtNA. m
Cliiisitimin passioiie. Tulit quoque, id esl, populus :A .s.iint.Alip qiioqne seusii Lot sigiiificftl:legeiii: ne.
perfeclus. Quscreiidumesiaulem tjuombdo corriedisse iiitohgruuhi quoii fimiineogeriereapiid fi6i lex tfe-
dicuntur .-quod alii sic inlelligthil quod bistorialiter clinaiur,cum. ih Gracco masculum gemis servet.
-nianducaveruht -dtim corpora aceeperuht, vel ille Uxor autem hujus, ille popuius_qui de ^Egypto Ii-
cibus pauperibus 'Dei potestaie oblatus esi. Circa beraius, el d.e perseculione Pliaraonis, lanquaui de
lehipushoc __m'ai.e.;nondeiemppribus hocsigiiifieaiis,' Sodomiiis ignibus, rursuin carnales plias jEgypti
" sed adverilussui, quaiido per Filium pro- • cupiens,' retro respexit,; cecidit in deserto. Ibi ergo
; iequalilate
missumrmseiiurus er.il fidelis pppulus. ipsa:esl euim lex prihiuai populum. tanqtiam reifo reSjiiCieriieiM
Sa'rra steriiis;; cui diciiur': Lmtare, slefitis, qitm non uxorerii reliquil ac pefdidit. Iiide venienshabilavil in
paris.'; Risus aulem.Sarra_.ion esl dubi.alio, sed Segor,de qua dicil, JBS2 prirva, el abscondar in illa*
(iropheiia,' sive qncd risus est fulurus iiicredulis Tribiis autem causis dicitur. Lot «oiie: in monicnr
Chrisio, sive rjiiod pmnes iiiimicos suos iii judicio ascendere: hisiorialiier, id esVprje limore bestia-
o..set'risuriis.Unde ellsaac risus inlerpfeiaiur. Quoil rum et .erpeniuirij Vel pro plaga.quse eveiiit, vel
auiem dicil, Nori possum celure, sic iriieliigeiidurh pfo civitate saivaiida.Civiias autem a coriVersalioiie
quasidixisset, Nolo. Quodque dicil, Vitu cotiiitantc, multoium dicilur, pro-eo qucd plurimorum coiiscis-
.nore lpquiiur hominis.Dixilque Deus,clamor Sbdo- P c.-t eiin iinum coiilineat' vitas, Hi autemqui iri lege
morum, id esl; pro iicquilia eoruin, sive audilus esl conversanttir , parvam liabent cohversaiighem ,
ab ivominibus ci angelis. Descendatn, iJ esi,>'ad viii- 1 quahdiu secuhdum litteram intelliguiii legem. Nihil
dictam :dE.:u'<._. o;.id esty ir. misericordia.>Postliane graiide est sabbataetiieomehiaS, e| cifcufncisionem
promissipivcm:verliuir iii cinereni Sodorha el Gu- cariiis,;et reliqua cafnaliter observaVe. Si autem
iviOirha.Sed quid significaiquod justi usquead de- spirituaiiierquis cceperit, il!ceo1)ser.aiitiaj,qiiseeraht
cerii, si ii.veiiifentur in Sodomis, dicil Dbihinus ur- carnaliicr parvse, eruiii magha_.:Ascendit ppsl lioc
beni csse salvandain ? Quinqiiageiiarium numeriiin in monlein, et hubiluvitibi in spelunca, ipse el dum
propter poaniteniiampostiit, si forle coiiveriereniur filiceiHius.El lex ascehdissepuiaiida esl, eo.qubtl ibi
el satvarentur. Psalmus quiiiquagesimus psalmus per lempUini a Salomonecoitsiriicium,accessit or-
peeniieiHia.;est. Usque ad decem autein lion perire natus. Cuih faeta est dom.iisorationis, ma!i: aulem;
civilaiemdicii, qiiasiin quolibeldecem praiceptoruiii . feceruhi illain speluiiCauilaiionum. Ilabii.avii crgo
cuslodia Ghri.li uoiheii inveniatur, iste npn periii. Lot in spelunca, el.duse fili__.illius,-quaspfoplerea
Denario quoquc numero cruceni Chrisii dem.onstrat.! describildicens, Otlam el Olibam duas sdrores esse:•
Nam clquod 'quhiqueciviiateseoiilLigrsilsesunl.illud p quidara Ollani Samariam, Olibairi auitem quidam
sigriificat;quod: omries qui quinque sensus corpofis .Juda.am.iri duas ergp partes popolus divisUS,duas
feeil filias Jegis, Islse canialem cupiuiu progcniem
jibidiiiose iraciavcrinl. iii judicio concremaiidi suiit.
propagare, et.vires reghi terreslris numerosa posle-
>. .CAPIJT XIX. "''•;..';'.;',.'.'.'_...; riLate:mi]nire,-.sopienles;patrem, et somnum illi in-
Jpse aulem Lot, qui exillo incehdip irieruileya- - duceiiies : id est, legenles el-observanles iiliuss|ii-
dere, significal saneios, qui inler iniquqs atque iin- rilualiter.seiisun) sohim ex illo carnis intelligentiam
pios>geriiurit, quorum faClis;:npii;coiiSentiuiit,;eia : iribiiurit. Iivdejgenuefunt lales.lilios, guos :nec agno-
quibus; in' fine mundi liberab.uniur. Uxor aulem . scere paler pulest. Segor-autem . ex illo qubd dixit-
Lot jllofuffl gerius. figuray.itqui, per gratiam Dei' . Loly Nunquid non esiparva, ct salvabot iii:Ula, in-
yocali, respiciunL.rei.ro.Qu id in sal conversa esi, lerpreiiitur. parva. Ab aliquibus qu__riiurqaarede
exemplum porlai ad coiidiineiiium iidelium, unde ccelovindiel;)djtur?:Qu;iahiagna fuit illorum inaliiia,
alii salicnlur. Uiide pomiiius dicil: Menuytigleuxqris idcirco dalur vindicta;: exlfa ..consueiud.inehidaia
Lot, ardenleiil fugientis.Sodgitiqm.Segpr venil,- el. - csij.quia extra consuetudinem peccaverunt. Idcirco '
nequaquam ad monlanaascendit : signilicai illos qui sulphureus ignis su])er illos. venit,' quia alius. jion
illicitacarnis.desideriadecliiiant, sedlariterlconieiii-.,|) habetur ignis in quo pulredo sit. Etenim sulpliur
plalionis apicein subire nequeunt. Huc est, quod - ignis esl alicujusiigni, ciijus naiura.p;irtis ardescit,
ex.iv.ilLoi de Sodomis, ad iiioiilana lameri npn per- et obiiahc.similiiudihem eiiam binc ignis sulpliur,
' yetiil, quia damnabiiis .fluidem ,yita dereliiiqiiiiur, Duo;auteni igtiesin hoc signilicaiilur, quia pCcca-
sed celsiludo speeulationissubiililer npiifcpjitiiieiui'. iuui;iiaiiirale-fecer.iiiit ;el intiaiurale.^,Duo:;aulem
l-luodquesequiluf, Nunquid non.modica,esl, el vivil angeli qtii viiidicani, duaruhi leguin tj-purif teneni
animamea, signi.iicatquia talis . yjta, nec iiiuiidicu- '•puiiieiitiuiiv.sejioniuipleutes. Lot. in boc; peecaio
ijs ex lola discreta, necgaudio saliitis seiefnsealie- quod pcccavit. excusabihs.dicilur, dnmnonsensii.
na- Aliudauiem liunc Lot signilical.-aliud quando Efexcusabilis, duin yinum usque inr bunc modutn
fiierunl filiseilliuscum ep. Tuii.c.eniml.egem signir biberai. Sie el fili__,iiiius excusaluies, dum causa
jflc_Jt,quam .maler.intelligente.quidani, se iuebriaui, creaiionis f<-ceruiil.El iijexcusabiles sunl,; dUmSe-
Vilnqueillegiiinie utendp, infidelitatis ppera pariuni. gor sanam, ; el muriduni^non perdiium videruiil,
Bona esl enitn, inquitAposloIus,/.», si quis legitiine propterduas ciyilates lanium. . .-. .:; '.-
litfltiir.;Pu_-queiiliseIlliiis,'.scribasct_pliaris<eps,nia- v-.Mofaliierquoque, Lot; significal raiionalem sen"'
le gejierahies carnales fijios de lege, sigivifiearepos- stim, ei virilem animum. Uxof ei«s, g;ia! rctro re-
'
241 1N PENTATEUCIIUMCOMMENTARU.— GENESIS,-'.> 2H
s"pic'i, carmdem coiicupiscentiis deditam. Observa k ismael,dii: Ejice•aticillaiiteifiliumilHus. Qurcrendiiiii"
autem, ne Torle cum efTugerisflainhiam mundi, ct 1 esl cur antea Sarra volhit niariium suscipere filium
incendia carnis evaseris, eiiam cum parya Scgor, de ancilla, et nuric cum niatre jubei expelli dotno?
qui.est medius quidam : et civilis profecius", super-; Non zelo fecit accen'a, sed mysierio cpnipulsa. Agar
gressus fueris, et ad scien-iavalliludinem, velnt ad aiilem, id est" Synagoga, in" servitntem genuit prio*
morileni ascenderis, Insidianlur libi duse filiseluae, Terti pdpulum : Sarra, id esfy"Ecclesia,' in libertatem '.
qua. le sequunittr. Et euhi asceridit ad mouiem, id geniiit populurii Chrisiiahum. Paries aulerii boc iii-
estysuperbiam, rhajor soroiyetvana gloria : quae id- ' dicaveriint, quod vetus sacerdolium pahes proposi-;
circofiiia. dicuniur-quia non;;exifihsecus, sed de lioiiis porlaretsecurii. Uief vpro aejuajdefecit; jii-"'.-
nobis oriunlur, in spelimca pectbr-is;iiisidianlur no- ' dicii purificatio ;;signaiUr^ befecthra sive doclfiha'
bis, uf.de nobis dormienlibus.neque sentiehiibus,' eoriini.'cafnalis-ih pelle morlua, id estt in cirne ve->
generare possi-it filios sensus ufique el acius repro- teris homiiiiSi; Quod vero erat Agar in solitudihe
hos, Et ascenditLolde Segor, eisedil in monte, ti- ' cum filiosuo, significal Syiiagogamcum populosuO:
iituit enhn sedete-in Segor. Quserilur : Cum prinuim expulsarn de ierra :sua.sirie saterdotiby et sacerdo-::
pfselulit Segor fugae montis, cur nuncdeScgof ati lihrri errare, et viam qusi_'Ghrisius est,: ignorare.
moniem migret (tradunt enini Hebrsel quod Segor B Quod filius siti deperiit, sighilicat 'pnpulum nullani .
frequenler lerra-moluconcussa s"u)?Bele auiem pri. liabere,spiriiiialem putificalionem. Quod vero filiurn
mum et Salisa nuncupata .sit;itimueri(que Lot, • sub arbrtre projeciiy et;sic demonstrainteangelofoh-
.diceris-: Si cum lerra urbes siareut, ipsassepe snb- temaspicit, significatquosdamex Illo populo ad uiri.:
'
versa cst, quanlo niagis nunc; ihcommuni niina bfani ligni fcrueis refugiura' petituros ,; visurPsqiie:
nou poterit liberari ?.Vocavitque nonten iilius Moab, fontem aqiire vivse reseratisoctilis, id est, Ghristuiii.
id esl, ex patre. Minor atiletii genuit Amon, \A est, Angelus iste simiiiiudo.est Eliae, per qiiem isle cre-'
filius populi mei. >.--, dituius est. Quod aUleiridiciLuf;Faciath illwtihigenr'
GAPUT XX: ;:•''."':; temmdgnam;' quod copiosus populus JiidsebrUm"
. Dixil attlem Abraham Stiiranisprorem suuirtcsse : essel rcgnalurus ih iniindo, sive quoil, coe.leslis re--
certus de Deo, quod violari illum hpn sinerei, siciil giviglofiam ebhsecuturveSsciit, quiex illis credider'
pritnum a Pharaone. Sarra auiem: Ecclesia in hac runt. Quod autera dicil ahgelum, elposfeaillum do->
peregrinaiione, atque inter alienigenas ..pollui non minura vocat: filiiim iilum fuisse credendum: est,-
siiiitur, ot sit viro suosiue jmacula et riiga. Ingloria qui per legem et propbeias^sciripef locuius est; qui;
quippe Cliristi reeievivit Ecc.le.siayut. pulchriiudo eiiam est augelus magni consilii. Ilersabee: puteus
ejus honor sit viro illius, sicrit Abraliain propter y sepiimus inlerpfeiatiir, sive puteusJufai.menli :;sive;
Sarram.bonorabaiur : cui reges munera offefutil, quod septem agnas acceperit Abimelechab Abraliamv
sicut Abimelecliobluiil. Et mirum quod amari por-: sive quod jurayerurit ibi pactum. Sabeecniiri, sive
luit, et yiplari non poluit. EienimEcclesia Domiuo. jiiramehtuhi, sive septein in Hebrseb signilicat. No-:
Jesu in occulto uxor, hi secfeio quippe spiriluali, tandum autem qnod Laac non ad querciini Mambre,
anima humana vel Ecclesia iiihterefverbo Dei,ul scd in Geraris nalus sit,:ubi el Bersabee usque lio->'
sint duo in carne .mia.Qiiod arii&mlunC in Abime- die oppiduiries|.' IIojus rei iesli's:est Sci:ipiura;'qu;e
lech prius et poslerius figuratuhvesi, hoc inlerreiio dicil: Habiiayil Abfaham in terra Philisliiioriim.
regno, cujus typum geril Abimelech, in prioribus Alii dicuiii figuram Chrisii teneii,- ubi dicilur : Noii
el poslerioribus regibus adimpletum est; qui prius videboniorientempuerum. Et in boc signific.aturqivod
Ecclesiam persequenlcs, illamque violare cupienles, Jud__i Ger.itibhsChristiim tradidefurit ail crucifigeiii:
nbn lamen valent, et sic postea bonorayerunt. Sorpr dum; et non ipsi illum crucifixeruiit. Et- quod dici-
aulem Christi Ecclesia, non de matre : non enimde lur, Quid agh,- Agqr? ei sie inlelligUiitquiisi dicerel:
terrena generalione,; sed de, ccalesii Jjeneralione Quid agis in.lege litierse?Et in hisomnibiis Agar
Gbrislo commendatur, secundum quarti generatio- . partem osteudit fidelium. Judseorum, cui. dicitur.,1
nem spiriluales suitius. Neqtie. hanc generaiipne.m v Surge, id esij in.fide;.El.tolle, id est,opus Odei.
deSyiiagoga malreChristi.sec.unduin carnem, sed.a Quod aulem. dicilur lehere manumitlius; cboperat.o-
Deopatre accepimus.Cujus sit aulem uxor,. occul- liemEcciesise^oslendii.:Aperaiiqueoculos i//t'u«,'.td'
tatur: cujus sit sororj npn lacelur; quia occuliumi esl, sensus in fide. Uter aulein imptetus, veius lex iin-
esi et difficile.ad inlelligeiidum quomodoverbo Dei pleta, sensu spirituali ,:>qui daiur. bibere 'populo
anima humana copuletur. Quod :veroocculta cogna- Chrisliano. -QuOd.ailiemrlshiael>.sagiilarius diciiuf,
tipnefratres Christi sunt sancli,- effusius ex Chrisiii non incongrue populo Judaico cpnveiiit, hoc est jii-
verbis in Evangeliopaiel.
' :: ; gplando hosiiasiegis. De cpnvivio autcm qubd fecit
... /,'. -CAPU.T-XXL..•''':, Abraham alibi dicitur. Fit autem convivium , ouiif
Pergrande conviyium quod fecit Abraham in diei lacte depellitur Isaac,' et fit hctiiia magriapatri; ex-~
ablactationis Isaac, conviviUmChrisii jn novo.dies celso. Summo ..utem dociori de his qui'jarii lacte
perfeclionis populi Christiani figuratur. Ablaciaban- rion .indigent,; sedcibo forli, qui prp:-possibilitiitt.
turayiem pueri illorum quinio ahno,vel, utalii, sc- sunieudi cxerCilaios habeiit.seiisus,- et discreiioneiv
cuudo anno. CumvidissetSgrra Isgac tudentem ctitn boni ac mali. Super ijlis.aulera.couyivuim iion po
243 HEDJS VENEIIAKSLIS.OPERBtt PARS IL;^- EXECETICA GENUINA. ; - <ii&
iesl,; ile qiiiliiisdicit, Appstoltis : Leee:dedivobisin hk, pulo per pairiarcbas et proplietas proplieifliiie. Uiide
ciceim.-Qiiodauteui dieit, htdicjnala _s( Sarra, cuin et iljicj.licilur.: .Ree.^
nidisseilsmqel ludentem cumJsaac; significal quasi . est, etqrgbitpro te,-et if.esyppstea. intulit :'-Orante__m'.
caro- ctijus perspnam. gerit Ismael, spiriiui bl»n-; ient Abratiam, sanavit.Deus Mimclecti; et r.eliqua.
dianir, qui esi Is3ac. Eisi iiv deleclalioiiibus liceat. -;.::': : < GAPUT-;XXIL;,'- ;:'.-; : ,,'
hbjusmodi iildiis jcarnis cuvn spiritu, Sarram tameri'-.. Tenlavil Deus Afeeefeffl.IIiccpriimemoral Deus fi-
maxinie quse>psi: vvnliis^pfleiidit.; pi!p,>aiilem;;filii iihiri: cliarissiinum, utfliigeaipohdusieniaiionis ; et
Ai-raliamy univsdeancilla, e't alie.r-de iibera ...iiter^ diciturilli uivadat in leirarn visionis.yiil du.mamr-
..que tamen: fi.liuS: Abraliam j lieet hon .uterque bulat, dumque-iler agit, cffgitatiohibus discerpauir.;
'iber. Prtiptprea qui de ancilla nasciluf. hsefes Dervenit ad tocum dietertia, ul -in omni bnc spatio,
pidem npn.fil cuiiililio I.iberie.accipere promissip- lam proiixo iinuereiur fllium; PatCr ciim illo cibum
iiem. Spi.riiualiier ergo omiiesqui per fidem veni.unt siunereti puei cibaret iii gr.emio:pairi_ , ut tenlatio:
sd agiiiiipijem Dei, ppssunl iiliii Abraham diel> Sed in omiiibtis cumularetun. Quod; aulein sequSiur :
ih his suiit aliiigui prp, chariiate yeniun.t., alii pro Postquam-adoraverimus, feveiteniur ad fos. Dic milii,
me.tu fuluri judicii, diciiur-: Qui.lhnet,,non esi per- Abr.abani: vera:dicis ad puerosy quod'ad.or.eselre-
"
fectus incliariigte : sed perfecta dilectio foras /mitlit^ d,eascum, infahle.an fallis? Siyerum di.cis, ergonmV
iimorem. De Abiinelei-liquoque rege PhilislinorUffl, facis eum liolocaiistum.sed fallis : larilum patriaiv
aipraliler possumuslntejligere quod Sarram ypluerit: cliani noii decet fallere._4juid:ergo animi in te dicat;
accipere uxpfcn.,ef qiiomodp Abrahamillam sofpj liic sermo? Yefum, ihquitydieo, et-offero:bolpcaus-,
rem essedixerit; velqupd ;eompescueril Deus Abi- ium puerum. Idcirco enirn ef ligna porio mecuin, ct
melech propler iijam. Putp ergo quod Sarra, qiipd cumipso pnerp redeo ad vos. Cfedo enim vefe, eL
:inlerpfetalur .princeps,, significat virlutem aninii,; fidesmeaest. hffic, quod Deo omnipoLehti possibiie-
II^c ergo yi.ftuscpnjuncta:esf vifo sapienli. Deriique est illuih a mor.luis fesuseitare. Denique quid dixit
D.pminusdicit.: Qu.tticutiguedixerit: iib.i,. audi wbcem Doihinus. ad MPysetiy.cum yeiiisset ad etim locum.
illitts Jnomnibusht qtiibiis,consitiumdederitilli. Kpri quemjlemonstrayitilli Deus :-Solve calciamenia pe-.
\.ult ergp Abrabani vlrluteni uxorem suam dici. ;Do- dutri tuomm -, quip, loQusin qiwktas sdnrius est:rkd
nec enim Vjiiiuscumaliis participarenon poiest, riec , Abraliam vero riibll liorum;diciurn esi, riec eiiam ad.
uxof appellari valet. Ciim vefoad perfecium vene- Isaac iiliuin:ejiis.'-Fortassis/enim.Moy-psi; ;qUSmvis
rimrisy ut simjusidonei et alios dpcere, jamfiiph, maghum lum;_n:Ecclesi*,.de:_f"gj.p^
; yiftuleni ut. uxpjrem -iblrafgremluni conCliidamuS:,;v /, aliqiia mbftalitaiis vihcula piedibussuiS i.i.iexa. Abfa".
sedut,;Sorpfem ;.eiiam allis>vpleniibus copulemus. ham vero ei isaac hiliil liProm Iiabuefuhl. Anvavit
Unde scripiiim est :\Djc sapientiamsproreinluamesse.- Abraliam Isaac filiurh suuiii, sed ariiofi Carnis jphe-
Secundum lipcigitur Abrahain Sarram sororemspam tiilit amorem Dei. iisecliistorice diximus: caeieriim..
e.sse dicebat. Voluil ergoet Pliarao aliqiiaiidoSar.ram; secundum sensum siiperius expianala suht. Secundo,
Iiabere, non in.corde mundo; et virtus nonnisicuiii; aulem beiiedieitur Abrab.am, per qubd significatnr,
coreljsniuridiliapplesl convenire. Lpnge aiitehi ait ; quia sicui pater estcirCumcisipiiis, sic elcfedenlium
Abinieleeli isie quarii- Pharao, uride videtur mvlii ex gentibuspater est. Mpraliief quoqiiesicpotest inie!-,
qupd Abimeleclvisie formam teneat studipsnrum-et ligi, qua idcirco renovat Deus1pfomissiones suas ut
sapieiitium vnuhdi, ;quvpbilp.sPphi__;opefamdantes, osleiidat libi: qiiia debes eliu.renovjari. Primus euiiri,
t3m_B;nqn,inteW lioinodeieffa>lefrenus;securidus hpiiiodecrjsloicoa-
sensefpttaniehJ-eum eii.egem Pmnium, is.i ergci lesfls. Nori permaiietilleIh;veiefibusynee"t tu-vetuS:
qnmitriiif.ad nioral.em pbilosopbiam spectatV etiam liomo perriianseris ;• de cpeloliiicloquiiur, ut ettii
purificaio corde operaindedisse compr()baniUr,.s~ed imagliiem coclesiis accipias : quid ti.bi pfodest/si de
Il-iric nori permisil Deus illqs cOnlihge-e.Tlsce enim cosio lisee loquituf, et tu de terra audias"? Et offer
gralia. nofi per Abraham, sed per GlirjstUra:tradi jfillum snpra ununimohtiuhi.;picuril (lebfaai esse liuiic
'
genlibus parabalur. Sanal aulcm Deus- Abimeiecby hioiitem in quo poslea (empiuih condiium est, bnc
ct uxorerhllliusj etar<eillas, quas puiamus natura- estiri monte Moria, iii quo est aufea urna'" Jebnsaci,
leni pihilpsoplviam,diversa el varia seciationum cOm- Et abiesinlocum dielefliq.Nolatidam quod de Gera-
men.i.a.Ifliefea Abrabam inipartiri cupitdonum cum . ris usQhe ad monterh Moria iter est triutn dieruhi, et
geiitiibusdiyin^!yirtutis, sed npndum esl lempiii a cbnsequehter,illic dieatui dieteriia pefvenisse. Quan-
priore.populoliransire ad ^gentes,'>gratiam>;Dei.;Se- dbJauiem;Abfa|iam:imrriolayitfiiiuinsriurri,personam
cundumburic ergo allegori-3:sehsum,;Ph_rao,qui iri*,.;" liabuit ©ei Patris.'.'Pef Iioe qiiod in sehebluie gentii"
terpreiatur exterhiinaior, S.arrain, id est, vijflutem, illuni Abraham, figuratur quodpene Iii fniemuiidi
accipere non,pptuit. Manet ergo apud Ab.raliafrivif•- Cbrislusessetnasciiufus.Nohfniin senesciiDeus, scd
tusy-manetin circumcisiorie, donec lenipiis; veniaf, illius siicrat-ienium loivgeuriuiheral. Et seiieeta Sar-
ul iri Ciiristo Jesupeflecia virtiis ai Ecclesiam f3"n-' fffl sigiiificaliir quPdih fitie temporuin ex plelie san-
tium iransiret, Tiiuc, dpmus Abimelech et: janclli*.. : ciarum nascerelurGliflsius aniiharuiii. Ferlilitasau-
ijlius pariuiit Eeclesiae filios. Hoc esi eniih ieinpus i lem illius intimat quod IiifeCuiid.ifpil Ecclesia imil-
(isip.sieriiispafiilyetlioc of-arifeAbraliam,hocesi,po. ! lis lcmpovibus, sed ''Hiinc-shb'griiliainulio- "iiabet
tia IN PENTATEUCHUMCOJIMI_.-TAl.ll, — GENESIS. 9M
viia. filios. Atiier steriliias Sarrse significat quod in A. CAPUT xx-m
IIQCmundo sero facti sumus, el in Chrisio tanquain El abientnl Bersabem,id esi, ad baplismum : el Ita-
in Isaac omnes nati sumus. Qusepatri in fiue lcmpo- bilavitibi , id cl, iu Ecclesia : deinde inorilnr Sarra
rum Ecclesia mirabili gralia Dei, non naLiiialile- rcntcsimo vig.simo anno vilsesuse.Sod quidsibi vult
cuiidilale pracreavit. Sicut aulem Abraham iinum quod in sepulcm duplici sepelilur ? nisi quia anima
iiliiim suum obiulii, el sicut Isaac ipse sibi ligna quse moritur muiidfi, ut Deo vivat, geminala requie
portavii.ila Chrisms in bnmeris porlavit lignum cru- suscipilur, id esi, in actione boni operiset in coniem-
cis. Duo autem ser\i illi 11011perducii ad locum plaiione Divitiilatis. Septt'ta est atttein in civilate Ar-
sacrificii, Judieos significaut divisos in duas plebes, beas,id est, qitatuor , quia ibi Abrabam, et Isaac,et
Salomone peccaute, quia cartiaiter s.rvienles lcgi, Jacob, el ipse AJam condiius esl. Polesi quoquc
noniiiteIlexeruatpnssii'nem Chiisli. A.iiiusaulcmille Sarra \irluiem animi signilicare, quse sapienii viro
est insensalas-iiUitia ,Iud__<irnm,quapurlabat sacra- vclul uxor cohjiingiiur. Dormiiio vero Sarrenvirtuiis
menia, nec ir_iciligeb.itqujj gestabai. Quudque se- csl consummalio alque peifcctio. Qui vero cousum-
qitilur, Exspectaleliic cum a<mo , et reliqua. Posl- nialm .iriulis est, semper necesseesl ui in aliqua
quam eiiim pleniludogeniium intraverii, lunc omuisi erudiiiono verselur. El ideo dormiente Sarra, Abra-
Israel salvus eril. Poslquim vero, iuquil, adoraveri- " liam aliam,dii.il uvorem. Ceihiiraaulem lliymiama
mus, acjsidixeril : Postqunm adorarc fcceiimns, re- offerens inlerpreialiir. Per exercilia enim virtutum,
veriemur ad Israel. Tiiduum auleiii illud quo per- Clirisii bonus odor cfficilur. Secundum banc ergo
ventum esl ad locum imniolation:s , ircs seiates laiioiiem tot videberis uxores accepisse, quoi virtu-
mundisignificat: unam auleni aule lcgem,sccuudam tibus polles. Spelunca duplex dicitur, id est, duo se-
stib lege, lertiam sub gratia. In qita lertia ailate sa- pulcra, ut alio inleicessu ; duplei. est spelunca. signi-
cr.imentum crucis impleium est. Isaac Iigatus super licat duas leges inlercessu litterse. Ager auiem, lati-
struem lignorum poniiur : Chrisins crucitixus, su- ludincm Scripturae.
spensus in ligno cruciligilur. Quod aulem pro Isaac CAPUT XXIV.
immolalus est aties, significat quod illaesa divinitale Qnid auiem sibi velit quod Abraliam a servo suo
manenie, secundum carnemcrucifixns est, sive quod poslulansjurejurando fidem : Pone, inquil, manum
idem Christus filius nalus esf. Aries immolatus cor- tnain sub fetnore meo , et adjuro te per Deum cmli?
nubus lia.rel)at. Crux enim cornua babci, uude scri- Quid vult Deus cceliad lemur Abraha;, nisi ul cogno-
ptum csi : Cornua sunl itt manibus iltius. Corntibusi scaiur sacrainenium ? per femur enim genus intelli-
enim aries hserens. crucifixum Dominuni signilicat., giiur. Ergo hsec fuililla conjuralio, in qua significa-
Vcspcre auiem crimina liumana sunl. Spinis attiem, balur de genere venturum Ghristum in carne. Servus
iriquit, peccalorumcircumdedit me populus hic. Alii[ auiem isie senior, imaginem-legis habet, per quam
anle.m luine arielem eqrnubus obligalurn, eumdem, Ecclesia sponsa Chrislo despondcbaiur : quse lainen
Clirisium senserunt, antequam immolaretur, spinis ai propler aniiquitatem scniornuncupatur. Abiil itaque
Judscis corouaium. Pcraclo igitnr saerificio, Deusait[ in Mesopotumiam, stelitque "juxtafonicm, qumrens
Abrahse: In seminetuo bcncdicenlurcmitesgentes.Hoc; sponsamDomhti sui filio. Sicet lex, quse pos.EHdem
in psalmo scripium esi : Converlantur ad Doininiim ( venitadfoniem baptisinatis, ibiquaorans, occurrit illi
universmftnes lerrm. virgoliebecca, id est, Ecclesia. Victiipuerum, id esi,
Vocavilqttenomen lcci illius : Domiiiits videl, pro) sermonem prophelictim. S_ inclinut, id cst, suscipit
eo quod videri se Dominus fecil, uiique per incarna- fidem. Ornamema, inaures et anuillas, quasi inlel-
lionem. Alii diciinl per ignem, passioncm ; per gla- lecturn el opus. Sicqtte secida pucram venit nd Isaac,
dium, Judfcorum odium sigmlicari. El in eo quodI id esl, secuta Ecclesiaveibum propheticum, venit ad
Isaacdixit, Paler im.Chrislumprrfifigurari dicenLem,F Cbristum, quse camelo'ducitur : quia a geniilitate
Paler mi, si possibileesl, transeat a me calix iste. Mora- in lorluosis vitiosisque conversationibus inveiiilur.
Jiier autem Abrabam unumquemque juslum signifi-- TVQu®Isaac visa desccndit, quia cPgnitoDomino,.gen-
cat. De nocte surgentem, deinlidelUate. Slerncriiemi lilitatis viiia deseruil; qua_recordaia pallio velatui,
asinum, id esl, corpus suum legi. Duo vcro juvenes,( qnia caro nostra de errore priuris vitae conlundilur.
duas leges osicndii. Isaac vero filius, sensum perfe- lnclinalo autctndic, ingressus esl Isaac inagrum, quia
ctum. Ligna vero qu;e conciduntur, opera perfecla ; in exlremo bujus mundi iempore veniens Chrisius,
ci locus Ecclesiam signilicat. Quodque dicit: Exspe- quasi in agrum foras exivit, quia cum sil invisibilis,
ctate hic cum «siieo,'sic inlelligendum cst quasi dice- visibilem se Ecclesisc prscbuii. Jnvenit autem illum
rei, carncm constringile : ego et puer, id esl, sensus5 Ecclesia adpuieiim Yisionis, id cst, 111conlemplatione
illius. vcrilatis , sive juxla lavacrum aquse ubi purificctur.
Dixit Isaac patri suo : Ubi csi viciinta, paier? Per: Sicque iude hinc copuleiur sponsosuo, adlucrensilli
hoc sensus limerc passioncs cl lormenia significat. gloria, selernitaie cl reguo. Ilebrsai dicuiil quod in,
Quod aulemdicitbis, Abraham, Abraham, voxobjur- sanciificaiioiie Abrahse, hoc esi, in circumcisione ju-
gantis est. Qtiodquedicit, Bencdicam libi, et mttllipli- raveiii; nos autem dicimus jurasse illum in semino
calioscmcn tnutn, sanclorum cenluplum in pr__senlii Abralia,, boc est in Chrislo. Alii aulem dicunt pcr
^guificai, e! multipliraiioncni in (uturo pr__iTiionim, nutiiceui Rcbcccir di.ciplinnm Spiriui- sancti f«gi'.-
24-7 ..-'. BED/E VENERAl.lLIS OPERUMPAItS If. — EXESETiCA GENUINA. 248
rari; per iilium eum Illa exisieiitein, Synagogam Ju- A iftinof caleaheiiih leiihit, qnia mystice iiiinor popu-
liffiprum ; per pptum, doetrinam ;; per cairielos, p6_- lus majoreiii supefayit. Nam quoilipse Esiiu pfirab-
rilleriiesyqui ufurituf ;decem verbis legis. Cecidlt vtts. : geriita prppler escam:(|-airi veiiuiiidedit, ac postirip-,
stiperfilhdrti,id est.iri liuiiijlilatepermanehs,:d'.as;fe- dum priihiibenediciiprie-proiiii-saprivatus, sigriiticat
ges "osieiidit,Afmillaeautem pondus deeem siclorurii eiimderripopuluin qui pfimpgeiiitus a Deonpminalus
n.ibiierimt, id est, decefn vefba iegis. Domus Safrse esi, propter pra_seiais mundi lucr.i, npn splum pri-
iri 'quarivexivit posi rijortein, domus est Syriiagogajy iualus sui Ilonprem amisisse, vcrum eiiain et regni
ad quaiii Eeclesia geiftiuiri ad credendum posf Syn"- coelesilspraeparatum pra_miumadipisei npn mertiit.
agogamvehit.'D_e.ux.ilIsaacltebeccditiiniabernacutuni, Unde iJJIdicilur : Trunsferelur atobts regtiummuhdi.
id^^'estyClirisiusECcI<'sia"m;Nbvi TeSliimeritiiii Eccle- Primogenita aulem ipsa vestiseral sacerdPtalis,
;sia_aapOs!olorum.:Palea, :id>e_t,;rriuti-3speCies ilo- qua 'niajoresriaiu, cum^benediciiohe.patfjs;liiduli,
ciririse Spiriliissancfi.qu-aptBhileiilibusdaiilur.VMa- Velut ponlifices viciimas offereb.ini'./floc donoter-
ter Rebeccae, geiitiliias Iriieltigilur ' ; 'pailer'jlliiis Ba- reni iimorisdesijeriocaruerunt Judii cum glorki re-
''""" ' ' gni futuri. Quod aulera Esau vir gnarus venandi dici-
ttiel, diaboltts. ;
CAPUTXXV. lur, et homoagricota, populum Jud.corum signiflcat,
Non esL arbitrandum ob inconlinenliam duxisse qui venator diciiur propter venaliunpiii , et agricola,
Abraham Cellmram, maxime cum esset grandsevus, dum pro bouis lcrrse Deo lanlum servivii. Jacob vero
aut piopler creationem filiorum, duin per Isaacpro- simplex , id cst, populus gpiilium, cui cmx Clnisti
missum esi illi semen ulstella. cccli. Sed sicut Agar rion repiitatur in labernuculis,id csl, Ecclcsia. Quod-
etlsmael carnales Veteris 'feslamenti, sic etCeihu- que dicitur, lsaac amavil Esau, eo guod de venationi-
ra el filii ejus signiticant hrurelicos, qui sc existi- bus illhis vescetetur, populum signilicatJuda:orum, a
inanl perlinere ad Novum Teslan.eiilum. Sed ulr.r- Deo Paire aicatum, quaudo bonus fui t in Iege ei in
que conculiinrc dicutilur., Sieenim diciiur : Fiiius oblationibiis. Jacob autem vendens pulmentum, po-
concubinarum largitus est munera. Sola Sarra semper puluui sigiiificat Cbrisiianorum, vendenlcm infideli-
uxor vocatur. Una cst eititn, inquii, columbamea. Ce- laicm et vaiiitaieni propier ccelestc regnum, et cen-
thura intcrpreiatur copulata aut victa, qnam ob cau- tuplum in pisesenti comeclit,id esi, corpore ; bibil, ii
sam suspicanlur Hebrsei eamdera esse Agar, qua?, esi, anima ; absit, id csi, a facie Chri_ii.
Sarra mortua, de conctibina transicrit in uxorein. CAPUT XXVI.
Et videtur jain depositi Abralise excusari sctas, ne Oila delithcfumesuper terram, abiit lsaac ad Abi-
sencx posl mortem uxoiis veiulse novisaiguatur nu- ,, melechregetn Patmsltnorumin Gctara. Ibique Rebec-
pliis lascivisse : nos quod incerlum csl relinquenle., cain causa tiinoris iiiigit sororem ; quam rex alieni-
Iioc dicemus quod de Cethura nali suut filii Abra- gena conjugcm Isaac tunc esse cognovit, quando il-
ham. Dedil ergo Abraham cv.ncluqnm poshlebal Isaac IIIIIIcum ea ludeuiem ^idit. Quid sibi vellel in sacra-
filio suo; filiis attlem concubinarumlarcjilus _s(ntune- mcnto Clirisii et Ecclesise quod laulus pairiarclia
ru, elseparavU illos abIsaac ftlio SHO,Quidhoc sigui- cuin coiijiige ludcrcl ? Conjugiumqueillud cogniium,
ficet notandum, quia dantt.r nonniilla munera hsere- viiiii profectoquisque, ue aliud errando, in Ecclesia
licorum, id esl, carnalibus,sednon perveiiiunt adre- peccet, sed secretum viri illius iu Scripturis sanclis
gnnm promis.um, nec I)_?rclici,nec Judsci ; pneler diligenter iiituealur. Et invcnit illum 'qui"in forma
Isaac cnim ntillus est h__ies_ quia nou (ilii camis, Dei sequalis esl Pairi, paulisper abscoiidis^-ese in
. sed filii' proniissiohis depulahtur in semine. Qudd formatri servi, ut illius capax esse huftvariainfirriiitas
auterii RebecCscdicitur: Dumgehlesin ulero iuo suiit, pussei, qui iiiodoconjugi cohgrhum iter apiarel. Quid
et duo:popnli iriiuo venire dividutiiur;:figuraliler fa- eriim absurduiii.imo quid non convehienier fuiuro-
cium etiam JudasishPri ctedehtibus iiotuiii' esty qiia- rum pfuniiniiatioiiiaeeominodatum^SipropIieta Dei
iitefpopulus Ecclesise pppulum Syriagpgsesuperavit, aliquo niodo lusiv, carnaleesl, ut illiim caperet afs
el-qhomodo" pOpuIus Judaaorum major teuvpore ser- D fecius uxoris: cuin ipsiini 'Verbura Dei caro factuni '
-vivit minofi popuio Cliristiariofuiri. Etiri riobis quo- est ut habiiaret iri nob's. ..-''*'
. Posilioclsaai bggressusesl opus, el cmpit fodere
que duse genies et duo pppuli stihi,- viitulum aique
yiliorhm ; sed isieiriinbf est, il|e inajor. Semper puieos, ques fodertini pueri palr.is sui Abraharii; sed
Priiriiviiia riumerosiora suhi vifiutibus. Sed lameii et hmdehtes ci Dglms:ihi, obslfuxetunilllos, hripleiiies
ih hobis per gratiam;Dei pppulus majori servivit riii- &ho."Quis estibie, iiisv Saivator nosief ? 'quvduni
firiri. Seryit etiirn cafd spifiiuij'et viiia yiriutibus. Si desceiiilit iii 'islun)iorreritem Gerara, priiho omniuiii
ehim tales sumus qiialis 'Rebecca, et mereauiUrde itlos puleos fodere ccepit qiibs foilerunt pvleri palrls
Isaac, id est, de verbo Deicpricipere, icedent vitiai sui Moyses, David, Sal.omon,et prophetse, qups ta-"
virfulibus. Processil duietn Esau prhnus, rufus, elip- rrieri ieirena ei sordida replevilinielligehtia, et illo-
lusiaiiquam peltis hirsuiusi Deinde exivil frdlerillius, rum oS cum purgafe vellet Isaac, ut osier.tferetquia
Jacob,el tnunus ihiplexg-eiat calcapeo Espu.Sed cur qiisecuhquelexvet"pfophelse dixerunt, de.ipso dixe-
ijleiotus rufus eiiiispidus? ."psfe.qiiia populus prior' riinf. Ilixali suhtciiin eo Philhtini, idest," Jud-_i,aiie^
eiprppiielafum el Clifisti; ciuore pollulus Sifa pec^ > rii a regno',Dei. Fodit ergp Isaac, imo'puervisaacno-
caip}i:cquiii_-exislitsquaiofecirciin)daius.Cuiuside6 - vuiiv puieum.' PrieH Isaac suni,; MattliaiuSj-Marcus,
£49 1N PENTATEUCIIUMCOMMENTARU.— GENESIS 2150
1.110..«,Joamies, c.rteiique apostoli, qui omnes Novi .A rinL spirilualibus mysiciii-, et baplismi clonu'ii per-
Tesiaineuii puteum fodertuit, el itivciierunt funlem ceperint, promiitit sc Deus illis omnia debiia <lim">_.-
a<|ii;V!salienlis in vitam a.ternain. Sed pro his adhuc sururri, si illi omnia diinillanl. Possiuil ciiam bi ir<_
alle.canlurilli qui terrena aspiciiuil, quibus dicilur: significare ires magos, qui ex Oiientis panibus vc-
~
Qiioniitmindigtws vosjudicasiis tjratim Dci, ibimus ad ncrunl ad Jesurn, crudili iiisiiliilione majorum.
'
geutcs. Dintisitque iilos Isaac pacifice in locum suum.
Posl hac terlium puleum fodtl Isaac, et appelluvil Secnndum alios significal quod alibi dicitur': Unus-
illum Lalitudo, dicens: Nunc dilalavh nos Dominus. quisque in illo in quo voc:itus csl, permaneat. Ap-
Vcre dilaiaiiise.l lsaac, et implevit omiiern lerrain peliavitqueabundaitiiam, id est, qualuor ilumina
scieniiaTriiiitaiis,-'etin toio-orbe Ecclesije laiiiudi- aposloluruin.
iiem colloravit. Sed quielest quoil puteos Abrabam, CAPUT XXVH
quos aperuiflsaac, sic vocavii, sicul cl paier illius ? Esau veroquadragenarius duxil civ.asuxores, signi-
nisi, quia Moyses apud nos Moyses nominalus esl, (ieans populum hsereiieoruin, qui se putai per qua-
et proplielaunusquisqiie sno nomine. II.TCrnystice. luor diicerc duas Ecclesias liirreiicorum,
quse ambo
Ego DeusAbrahampntris tui, ac si direrct : Dum pa- olfenduni iiniinam I.aac cl Rcbeccse, id esl, Chri-
tiistui Deus sum, misericors eroiibi. Extendit laber- stum,
Ecclesi-Cque ejus. Quud aiueni dicit oculos
naculum, id esi, Ecclesiam : pimcepitqucservissuis, Isaac caligasse, signiticat inspecliones divinas .cul-
id esl, apnstolis, ulfoderent puteum,\d est, dortii-
"pas peccalorutii uon videre. Moraliler autcm Isaac
nain apusloloriim suis propriis scriplionibus. Scien- apud alienam geiitcm puiens fodisso describitur, quo
dum autem quod Abimelecb, <piemdiximus, sigui videlicet cxemplo discimus, ut in hac peiegrinalio-
fical pliileiso.iiiosei sludi. sos esse; quodque nonsem- nis -erumna posili, cogitatioiium noslrarum pro-
per b.vbel pacem cum I.aac, sed aliquandodissidct, funda penetremus. Et quousque nobis ver:« indul-
aliquaiido pacem requirit. Ncc enim pbilosoplit sem- gcnlise aquae rcspondcanl, nequaquain nostr_e in-
per cum vcrbo Dei consentiunt, necsemper cbniraiii qui-ilioni.s manus ad exbiiuiicndam cordis terram
suiil uni Dcn. Mulli enim pbilosopbi, Deum e.se qui lorpcscat. Quos tamen puleos Allophili insidianies
ciincla cieavii, scribunt. Noiiriullicliam hoc addide- rcpleveruni, quia nimirura iniuuiiHli spirilus, cum
riml quod cuncta Deus per verbum suiiin fccerit, vel nos siudiose loderc conspiciuui, abjectas nobis co-
--creaveril, et quod vero veibuin Dei sit quod ciincla giiationes icniaiionum dingunl. Sequilur ipsa he-
rixideraiureigiibcri);)!. In hoc cum lege et E.angelb nedictio in Jacob, qtiam Ilippolytus mariyr replica-
consenliunt. Dissideut vero a nobis, cum dicunt, (, vil. lsaac, inquit , porial imagihcni Dei Patris;
Adeu maieriam co__lernam cssc, cnm n<'g.intDeum Rebecca imaginem Spirilus sancii;'Esau vero prio-
curaie monalia, _ed proviJenliain illius supra Iuna- ris populi ct diaboh ; Jacob imagiuem Ecclesisect
ris globi spaiium cohiberi, cum nascentes slellaruin Siincii. Per boc quod senueril Isaac, consumniaiio
cursibus pendeni, cuin perpetuum liunc mundum di- muiidi oslendilur. Per hoc quod oculi Isaac caligave-
ciinl ei nullo line claudendum. Sunt et alia plurima riut, siguilicat (idem de vmindo pcrisse, et religio-.
in quibus dissideul ct coricordant. Fiat conjuratio nis luiueii abjectum csse. Qiiod (iliusmajor vocatur,
inter nos el te. Qui enini vull accedere ad lcgein Dei, atceplio Iegis est Judaioruin ; quod escas illius at-
uecess.iriodicit : Juravi, el slutui custodire judicia que captuiam diligit paler, homines sunt ab crroie
justiiim lum. Et per sequeDlia verbn remissionem salvati, quos per doctrinain justus quisque vena-
peccaiorum videntur poscere pro illorum satisla- lur. Sermo de lepromi-sione e_t benedictio et spes
ct.one. Sequilur : El fecit illis convivium.Qui enim regnituluii, in quo cuinCbrislo sancti rcguaiini suui.
minislral verbum, sapienlibus et insipienlibus debi- Rebecca gerens Spiritus sancli liguram, qu;« fuiura
lorest. novcrat in Cbrislo. In Jacob autem mcditaliir.
Ciimvenhsent Gcraris et Abimetech, Ochoxaih, el Loquilur ad filium suum juniorem :Vade ad grcgem,
Phicol, locutusestillislsaac. Abirnelcch interpretatur ]) et affer niihi duos hmdos. Prse-igurans cameutn Sal-
meiis rex. Ochozatb interpretalur lenens. Pliicol, vatoris advenlnm, in quo illos vel maxime hberaret
os oiiiiiinm. Qui tres, ut ego arbilror, liguram icnent qui peccaiis teiieliantur obnoxii. Siquidem in uui-
tolius philosophi:e; quia apud illos in tfes partcs di- versis Scripturis liosdi pro peccaloribus accipiunliir-
vidilur, ,in log.cam, physicam, elhicam, id esi, ra- Quarc aulem duos jubci afferri ? Quia duorum signifi-
lionalem, naturalem, cl moralem. Ralioualis illa esl catur assumptio populorum, quos leneros el bonos,
qiise DeumPaircm oiiiiriurh confnelur, ut est Abi- docibiles et iniioccnles, animas oslendil. Slola
melecb; naturahs illa est quav fixa est, el lenelimi- Esau, (idcs cl Scriptura. Ilebra_orum sunt, quibus
vefsa, velul iiaiura. ipsius nilens viribus, quam pro- posimodum indutus est poptiltis gentium. Pellesque
(ilelur, ul esl Ocliozalb, qui dicilur teneiis. Moratis illius brachiis circumdalse sunl peccaia ulriu.que
est qusc in ore esl omiiiuin, et ad onmes perliiict plcbis, quse Chrisius iu exierisioue iiianuum cr.uci
tier couvivium simililudiiie prreceploruin, qu.im secum parilcr alfixit. Quod Isaac quserit ab Jacob
dcsignavii Phicol, qui est os oinnium. Illi eigo .cur lain ciio vcniiel, velocem in Etcle.iam miraiur
omnes veiiiunt ad I.aac, idesi; ad legem Dei. Adju- credcnlium lidem; quod cibi delGClabilescfferunliir,
raut muluo post con\ivium; cum eniiii refecii fue- jioslia Deo placens, salus cst peccatorum; quuJ
S3I - BEMS VLKEUABILISOPERUM PARSJj;. -- KX.EGET1CAGENUINA. 232:
postea sequiiur benedicf.o, el illius odore pei'frui'i'r, A/ pinguediricnrpriciniorum cceleslium extraneoruin in
\irluiem resnrreciionis et regna nperta vore pro- - fiilurnm signifieat; ut dicilur, Credo videre bona Do-
nuniiant. Taliter- vcro lienedicilur : Ecce odor fdii mini in lerra iheniium. Abundantia frumenti, vini
mei, skul odor agri plcni, Odoics nominis Chrisli et olei, bistorialiler respicil ad tria loca iu quibus
Mcut ager ninndiini implcni, cujns benedictio de babiiaverunt lilii Israel. Abundantia Irunienti, in
rore co?li, de verboium pluvia dhirionim, ct de lcrra Clianaan, ubi accepil Jacob benedictioiiem ab
pinguedinc lerrae, Imc c.il corigiegationc p(i|iiiloriini, Isaac; \ini in jEgyplo, olei in terra reproinissionis.
iimliiiudiiie fruiiieiiionim. Ilrec muliiiudo, quoiiinm Sive InrG iria dicuntur per abundaiiliam terras re-
folligit de sacraineiilo corporis el sanguinis stii, illi promissiouis. Aliler abundanlia fruinenli significai
jiutem scrviu.nl cx Genlibus a'd- illiim. conversi. nbuiidaniinm fruincuti Joscph in jEgypto ; abundan-
Ipsum adorant irilms populi ex eircuiiicisione cre- tia vini, abundanliani maiina; in eremo ; ahiindnniia
(ientes. lpse est Doininus frairum siionim , quia ' olui, abundanliam lerrse repiomissionis. Per abun-
plelii dominitur Judxoium. Ipsum adoiabnnl filii damiafn fruineiiti, \ini et olei, optatur ui oITerat
nialris snao, quia ipse ex illa scciindiim caniem na- Ecclesia Ciiristo abuiidanliam perfecloruni operum,
tiis cst. Ipsnm qui mutedixerit, malediclusesl: et qni cl inundaU dura ac levia, quando abundaiiler hrce
benedixerit, bcnedictionibus replebiiur. Qnis r.esciai " Clirislus oiniii sancto optat. Per fiumeiiiiim, \inum
Judaeos Clirjslp inalcdicenles esse nialediclos, et ct olciini, cogilaiio, vcrbum ct opus sigiiificanliir.
populum Clirislianorum Clirislo benedicenlem esse Frumenliiin enim cicscit; oleuui quando liquorem
hencdictum? Ecce alium pro a!io benedixisse Isaac, profert, non crescit : sic et cogilafio crescil in ver-
expavit cl cognovil, nec famen indignatiir iclalo buin, et verbum crcscit in opus, opus autem stal.
sibi sacramenlo, sed confirmai, diccns: Benedixiilii, Sic omnia qu3i>sequuiilur Jacob IiistoriaKicrconve-
el benedictuscrit. Iloec est benediciio quse data esl niunt, ct Christo a Deo Patre, ci popnlo Cbristiano-
rninoii populo Chrisiianorum. Scd ncc tamen majo- a Cbrisln, el unicuiquc s;uiclo, sicut supcrius expla-
rem filium fuisse despcctum piitancltirnest, rjuia cum nalum esl.
inlraverit pleniludogenlium, tunc omnis lsrael sal- CAPUT XX.V1II.
vus erit. Ctijus benediclionis projiheiia haec esL: In Jacob auiem fugiens dolos fratris, relicla d.omo
pinguedine tcrrm, el in rore cozli,cril bencdicliotua: patria, vadil in regionem longiriquam, ut acciperet
in pinguedine terrse et fecuriditale, videlicet rerum, sibi uxorem ; cl Christus abiit in genlibus a populo,
el potentia regni, quae in illo populo fu t; el in rore. ct patria domo, id osi, .leru^alem, accipiens inde-
C6cli, id esi, in eloquiis divinis, ipsis enini credita sibi Ecclesiam, sicul scriptum est: Vocaci plebem
sunt eloquia Dei. meani, non plebem mcam.
Vives(jladio. Quia sanguini in initio populus ille. Pergente autcm .lucvbi» ilesopolanuam, nivcnit lo-
deditus, haec in Cliristo vel in propheiis exercuit. cum /jui vocalui lietliel et posuil sub capile illius la-
Fratri luo servies, et reliqua. SigniuYat quod Idu- pidem maanum. Et dormiens vidil scalam subnixam
nineiserviluri sunt Judteis,. et lempus esse venluruini innilcnlemctclo, el angclos Dei ascendentesel dcscen-
quando de collo jugum alijiccreni scrvitutis, Spiri- dentes. Betliel inlerprelaiui' domus Dei, qune est
tualiter autern fratrj luo servies niinoii, scilicet po- ecclesia, ubi Jacob dormivit, hoc est,,ubi Cliristi.
pulo Christiano. Tempusqueveniet, cum excuiies ju- pr:cd;catur passio. Somnus enim Jacob passio Christi
yum iltius, et reliqua. Duin per agnilionein iideii esi. Lapis autem ille ad capul illins, niliilomiims
illius ad gratiam Christi conversus, deposiiurus onuss Cbristus; qui lapis sine manibus excisus de monte,
legis, quando jam n»n servus populi rninoris, scdi rrevit in inoritem inagntim, et implevit omnem ter-
pcr fidem frater vocaberis. Igitur Esau post bene- ram. Quod aiitem unctiis cst, quis ncsciat Cliristuui
dictionem palris, invidiae slimulis concitalus, Irau- ab unciioiie niinciipari? cui dicitur, unxit le Deusluus
dulenler excogilal. Hoc nimirmn et Judaicus populuss oleo lcetilice.El..pcr scalam nihilominu».Giiristus in-
iu Chrislo pramiedilatus, non soluin Dominuincru-- r\ lelligitur, qui dicil: Egcsum via, el nemo polesl ve-
cis patibulo tradidit, vcruin eliam crcdenles iu illumi nire ad Patrem, nisi per mc. Ereclio autem lapidis,
usquc ad cffusionem sanguinis perscculus. Alii au- lesurrectio Cbrisli. Non incongrue aulcm juxla allc-
tcm dicunt, Ecce odor fdii mei, conjungi debere adJ goricam inlerprefaiionem, ul Jacob et lapis et scala
locum ubi dicit, Senut vestimenlorum illius fragran- pro di\ersis causis Chrislus intclligalur, sicut in
tiam, et reliqua. Uaecaiitem seijientia tam Cliristo o miillis locis invcnimus. Angeli aulem asccndentes
ns'|tie adco proprie convenit, quain populo Cliri- ct descendenles prajdicalorcs sancli sunt. Ascendunl
siiano. Odor autem Chrisli, doctrina Spiritus sanctili utique, cnin ad intelligeridam illius eininentissimam
per Evaiigeliuin, sive in aposlolis, ul odor bonus Bci ;j divinitalem excedunt univ.ersamcreaturam, ut illum.
sumus, el unicuique doclori in sua doctrina et exem- inveniant, ut, In principio erat Vcrbum, et Verbum
plo. Ilir.c oninia qua; seqounlur, lain Jacob bisloria- cral apud Deum, el Deus erai Veibtim, el per ipsum
liter <oriveniuni, quam populo christiano; quandoo omnia fncta sunt, el sine ipso fuclumcsi nihil. Deseen-
aulPin ex persona Ciiiisti, ad populum Christiaimm. i. dnnt auiem, ut illu-.n iiueniani, ut, Facium cxmu-
De pinyucdinetertm, id est, pnpulus Chisti. Quando o tiere, faclumsub le-jc. llla scala a lerra usque ad cos,.-
\ern jancio a Clirisio dicitur de piiyjucdine lerrcP) ') luin, ia csl, a carne usquc ad Cliristum. quia in iji.s-
283 IN PENTATEUCHUMCOMMENTAUII.— GENESIS. 254
carnales proficiendo, ut ascendciido spiiimalcs A , vero ha!cNsigni(icat ad Jacob, quod aliquando ad
fiunl? ad quos lacte nutriendos spiriluales dcscen- tcrramsuam iterum ascenderei,quamvis niincfratiis
dunt, cum illis loqui non possuni, quasi spirituali- Esau indigiialionem propier benedictionem dolo ma-
hus, sedquasi carnalibus: ipse esl sursum in e.ipite iris subreptam lugiens, iu Mesnpotamiamdescenderct.
suo, ipse deorsum in corpore suo, quod est Ecclcsia. Descendit autem Jacob in Mesopotaiiiiam,qtiia situ
Ipsum ergo scalam inlelligimiis , quia per ipsum loci inlerior esl quam lerra promissionis. Qtiod ati-
nscemliiur, ut excelsa intelligat; et ad ipsum de- icm Deus locutus sil de scala, significat locutinnein
scendilur, ut in memhiis illins parvulin nutriatur; Dei dc suis maudalis ad bornines
el per ipsiim soliiin se etigum, ul illum subli- Terram in qua dormis, libi dabo el seminituo. Hoc
miter exspeclenl, per ipstim se etiam bumilient, bistorialiier/implelur, et spirilualiter lerra Ecclesias
ric illum liumililer ac temporaliler enutitienl. Quod Christo dala est, et semini illius, id esl, populo
autem Jacob in lerra Clianaan non vidil isiam spi- Clirisliano. Occidens aulcin in hoc loco occasum
rilualem visioncm, significat unuinquemqiie non vi- bonitatis mundo signilicnl, oriens bnniiateni fulu-
dere visiones sjiirituales, ni^i dcseral peccaia et vi- ram, sepienirio conlractioneni volunlnii«, meridies
lia, sc posiquam deseruerit, sine duliio vidcbil. caloiem fidei. Quoe sunt autem porta; cceli, nisi
Quodque post solis oceasum vidil Jacob Ulam visio- ***niandala, sive aposloli, qui portsc dicuntur ? quia
nem, significat quia post occasmn bonitatis mun- per illorum doctrinain intratur in credulitaieni Pa-
dialis videt quisqne sanctus spirilualia iu Ecclcsia. (ris, el Filii, et Spirilus sancti. Oieiim aulem super
Jacob aulcn qui lulit lapidcm, significat populum lapidem significat annunliationem, sive de incarna-
Cliri&liantnn.Lapidcs autem de qtiibus poriattir la- lione, sivede divinitaio, sive.de misericordia jllius.
pis, id est, Christtis, significat Judasqs, qui dicunlur CAPUT XXJX.
lapidei, propter duriliam cordis eorum. Chrislus autein Posl hanc visionem inde Jacob iler faciens, vidk
dicittir lapis propler lirmitalcm et stabiliiatem, quia ovcs, el paslores, el puteum aquoe,el lapidem magnum
cx Jiidaiis cariicm assumpsii. Qui etiam sub capite superpositum. Figuralitcr aulem oves justorum po-
ponitur, boc cst, sub pririeip.ilu jiopuli Cbrisiiani. puli, pnslores propheta sunt, qui usque ad adven-
Donnitio autein Jacob cjusdem populi mnrlificalio- lum Christi Spiritu sanclo mundali, populnm Israel
ucni siguificat pro Christo, vitiis et passionibus. gubernabant. Lapis puleo superpositus figuram Do-
Quod autein Jaeob non dormieiit usqtie dum venirel miiii prajferebal; puteus Sjmilus sancli, qni opcrtus
ad lapidem, signilicat populumClirisiianuni supradi- fuit, nondum advenienle Christo, et homine facio
ctam mortificalioneni 11011 habere usque ad adven- „ YerboDei. Aliter pcr puieum bjptiriinum, pcr agrtiin
luni Cliristi, propter cujus advenlum et morlificatio- bic niundus. Qtiod aulem greges diciiulur, lidem
nem vitiorum videt umisquisque sancliis spiritalia, Trinitatis , vel tres leges cum supradicio populo,
sicut visionem Jacob post donnitionem vidit. Seala nccumbentes, id esi, in bumilitale. Per pecora qua>
.niileriiquam vidil Jacdb, seeuiidiim alios, duas leges ex illo aquabautur, s-mplices, cl baptismi gratiam
signilicaie dicitur. Ligna auiem, id esl, gradus scalas, invenicntes. Per lajiidcm qtio claudebatur os ptitei,
ordincm signilicant maiidatoruni; qui eliam gradus duritia iufidelitatis, qtia abjecla, liomiucs possiinl
quindecim dicuiilur, cl quindecim psalmi, qui canii- baptismum accipere. Pastorcs aulem in hoc loco,
cum graduum inseiibuntur. Angeli autem ascenden- apostoli siinl, qui Christus lapidem de putco abstu-
les cl dcsceridenles angeli sunt qui miiiistrant lio- lii, id esi, infidelilatem de baptismo. Aliter puleus,
ininibiis, id csl, inisericordes el immiscricnrdes. Vctus Testamcntuiii; tres aulem gregcs siint, phy-
Aliter pcr angelos asccndcnlcs significantur ii qui si,cam, ethicam, logieam exercenles; pecora autem,
incipiuut quidem pueniieiitiam, sed non perficiunt. populus \eteris legis, sperans iij bonia lerra;. Lapis
Aliter jier batic scalam vita oslenditur uniuscujusque vero liltera legis, quaj celavit sensum spiritualem,
Credenlis, et per duo ligna, corpus et anima. Quod- quam Chrislus advenicns amovii.
quedicil ascendentesel descendenles,significal quod i\ 1 Igitur Jacob pcrgensih Mxsopplamiam,accepit uxo-
spiriius iiiiitiscujusqiiebominis nscendunl et descen- resduas, filias f^aban fratris llebeccai.Primo Jjiani,
diiiil inicr aclualem vitam et coiiiemplativatn. Ali- secundo llachel, ct anciilam -Lise nomiiie Zelph.im,
ier . ascciiduni el desccndunt, de terra nscendeniea el ancillam Hachcl nomine Balain, cx quibus qua-
infilligiintur, ul Elias el Enocb; el descendenles de tuor genuit duodecim filios. Dua?.uxores Jacob libc-
rclo, ut dsemones, qui ctiam angeli dicuniur, non rac, possunt esse dii03vilai in Christi corpore, qins
1'jiien -angeli Rei. J\\iiii Aposlolus angelos vocat, nobis pra)dicat.iesunt. Una temporalis,- in qua labo.-
uri ail : Dalus est milii ongelus Satanw qui me cola- jamus : alia icterna, in qua delcctalionem Dei con-
pliizel. Yel per ascensum et descensuin iniclligeie lemplamur. Lia cnim lalJorans intcrpretatur, Rachel
l.cet ilesceiismn Christi, quando rclicla dexleia Pa- visum principium. Aclio ergo liujiis viia3, ex qua vi-
ifis oiniiipoieniis, tanqtiani SJIOIISUS
de thajatno pro- viinus ex fide, biboiiosa est, el incerta in opcribus,
redcns, et assuinpiionem carnis iu miindujn venit": quod perveniat in exilu, ad uiililatein illorum quibtis
asccnstun autem, cum mortis confractis \iribus, vi- consulere vo'urnus. IpsaeslLia prior uxor Jaeob, nc
ctor gloriostis , capiivam ducens capljviialem, in per hoc iulirmis oculis fuisse describitur. Cogitatio-
<G3'un:videnlibus dis.cipnlis elcvaiur. IJislorialitcr i:cs cnim luoriaMumlimidoe : spcs v.ero contempl.i-
£55 v-T.Ep^.;YEiNEUAJMLiS:--OIV£RU .. 2aG,
iioiiis Dei liabeiis scieiiliaJn; ipsa «sl: Raibef, iiiide A
, illos sigiiificat, (jiioruin.prxdicatione os erat, et eof
dicilnr pnlciira specle. Ilanc eniin amal omni specie nOu erat. Cliristus ciiiin iiiquil:: tiic popuhis'labiis
sludiosus, et prqpter Itanc servit graiiae Dei. Laban me hoiiorqt,;cbr aulem eorum longe eslla ine; et ex
qiiippe interprctatur deaibatio. Per; illain;enim gra-: Zelpha taineu prolcs suseipiluf; swe, ail.Apostoitisy
liam peccata qua»s-iin.tut plideiijciiiin, ul nix dealj, . occqsiorie,sive^veritqle Chrisius aiiiiuniielurf in hoc
bantur. Ergo:,prqpier; Racliel,Mijm rpropier-:Liain; gqu-deo: ci simt viriquidamrafreciiis, lieel ex lieiie-
seivilur, Qiiis eiiiin acuialem' vitiiin prqpier, seuielr : licio Racliel edit, ciim viruin siiiim seeiiiji debita
ipsam expetieril: scd tampn iioile: sti]iposita,r ex?;. iinCie cubilurum aece|iiis a lilio Lia3 iiiaiidragflris
perius est fcciitidiiatem ejus. Actualis enim vita per inal.is,eiiiii sororecubare pennitlit. Sciiuus inaiidra-
exempla alque dpcirinam, niulips general. filios : goram pulchram esse-,. et snave . olenteni,^ sapore
cinn autcm nnicuiqne sub deaib,a,iipjjs<-gra;iia,<: cpi.)- aiilem jjiva.iidii";et bic signjficari boiiam famauj
sijtuio pcr septem niaiidata Jegis, qjiai siint dileriip. Jiiiindialem.;Unde dicil Aposioliis: Opdrtei Eeclesiiin
prpxiiiii, tolcrantia laboris, adbsseiit in variis teri- testimonium hqbere bonumab liis qui foris sunt, qsi
taiioiiibus,veIiil in nocte Lia-inopinata conjiingitnr :. plerumque reddunt splendoreinlattdis, et odorem bonw
ethanc sustiiiel, ut ad illain perveniat, acceptis aliis opinionis, /i.'spcr quos Mi consulilur. El ad islam glo-
'
seplem praceplis, quasi scrviens aliis .scpteni annis: " riam jjrimi perveniiint, qui in actioniim periculis et
ut sit pauper spiritu, milis, lugens, esuiicns, siliens- labore versanltir. Proplerea Liai Clius mandragoram
que jiisliliam, miserirois, niimdo corde, pacifirus. iuvenit, exiens in agruin, id est, lioncste ambtilansad
Vellet cnim bomo, si licri posset, sine ulla labcris illos qui foris sunt. Doclrina vero sublimior in cou-
lolvranlia stalim ad pulchrje conleinplaiiouis dclicias (emplalipnc dclixn, hanc pojiularemgloriain lioii as-
pervenire ; sed non lioc polest esse in lerra iuorien- seqiiitur, nisi.tesiimoiiitim habcat ab his, qui intcr
tium, Uiide dicilur : rVonest moris in hoc loco, ul tuibas populares laborant, el ila quodanunodo mala
mitwr liabealur anlequam major : quia non absurde mandrngoiica per Liam perveniunt ad Racliel : ad
inajor appcllalur, quia temporc prior esl. Prior ipsam \ero Liam per lilium primogenilum,. id est,
aulem esl in eruditione hoininis labor boni opeiis, per lionorein fecundiiatisillius. 1'lerique etiam bono
quam requies coutemplaiioiiis. Sed el hoc scienduiu ingenio praiditi, quamvis idonei regeiulis pojiulis
est, qtind jioslqnam Liam Jacob fraude dcceptus fuis-e possiut, lamcn cvilant, et in docnin.w otium
pro Hacbel iixorem accepit, dicitur ei a socero La- lanquam in i-peciososRachel feruulur amplexus. Et
ban, ut septem dies post nu|itias sororis piioris ex- quia boiium est, ul cliam ha;c vita paulo latius inno-
pleat, el sic accipial Racbcl, pro qua ilertim septeni icsccns, popiilarem gloriam merealur : injusium est
nmris aliis scrvilurus sit. Non igiiur, iiiqiiidain male ^* aulcm, ut illam consequatur, si amatorem adniinis-
exisiimant, posl septem aunos aiios Rachel accepil trandis ecclesiasliciscuris aptum otium detinet, ncc
uxore.n, sed posl septem dies nuptiai 11:11jirinirc : giiberiiaiioneii)coinnmnis uiilitatisimpertit. Projilcr-
narn sequiiur : Et ingressiisesl ad Itacliel, el dtlexil ea Lia soieii sua_> dicit: Parumest tibi, quod virimi
illam magis quam Lianij et servivililli aliis sepleman- meam accepisli,insuper el popularemgloriam requiris.
nis. ltaqueambae iuores Jacob liberj; : amb-xiquippe Proinde ul illum juste comjiaiet, impnrtit Rachel vi-
stint filia) remissionis peccalorum, hoccst dealbatio- rum sorori 51133:ut.si vacare scieutiai diligerent,
nis,.qua! est Laban : una amatur, alia toleratur. Pro stiscipiani lainen regimen propter boc qui idonci
fecunditate f.uctiim quippe maximiim habet labor sunt: scd ut boc suscipianl, non cogunlur. lloc au-
jusioriiiii in illis quos rcgno Dei geneiaiil in tribtiln- lem significal, quod dicilur : Cumrenisselde agro
tiouibus mullis. Racbel-clara aspectu, menle ncccdit Jacob, occurrit illi Lia, deiinensqueillum,ait : Ad mt
Deum, cl vidil in principio vcrbuni Dei apud Deum, inlrabis, quia mercedecondmi te pro mandragora filn
et vull pareie el non potesl : quia generalionemillius mei: lanquam dicerct : Vis conferre bmiam opinio-
quis enarrabit ? et ideo slerilis, quia in variis pressu- nem, noli fugcre oliosum iaborem. Ilajc in Ectiesia
ris iion subiciiit. Ipsaquc interdum procreaudi cba- n geri quisquis adverlit, cernit. Potest quoque Lia Ec-
rilaie inaidescil : vult enim doceie quod novit, el clesiam significare. Lia eniin synagoga Dei genuit
dolet potius cnrrere hoiuines ad illam virtiiieni, qu.e populum. Et ocuiis quidem gravida legitur, quia
illorum necessilatibus consulil, quam ad iilaiu. spiriiualcm sensuin in liliera viderc nop potuit. Ra-
CAPUT XXX, chel juuior, id est, Ecclesia lempore posienor : pul-
Zelavit Rachel sororem sitam; el quia purus spiri- clira specie, sancta corpore et spirilu : qua? eliam
lualiter ediius subslanlix verbis carnalibus exprimi tamdiu slcrilis iuit, quousque spirilum synagoga ge-
non poiest. Per quaslibet' simililudines corporcas neiavil. Cur autem Jacob pro Rachcl servivit, et
elcgil Rachel ex viro suo, el ancilla suscipere filios, supponunt illi Liain? Quia Dominus, ut assinnerel
quam sine filiis rcmanerc. Bala quippe intcrpretatur Ecclesiam,prius sibi synagogam coniunxit. Servivit
mveterala : de vetere quippe vita carnalibus sensi- Jacob pro duabus uxoribus sepicm anuis, tempus bu-
ntis dedita cogitamur imagiiies, cum aliquid de in- jus vita: signifieai : quia ner septem dies lempus
rommutabili siibstanlia veritalis audilur. Suscipil de evolvitur, in quo Dominus foimam servi accepii,
Lin ct ancilla sua lilius, ainore prolis nuinerosioris. factus obedicns usqtie ad moriem : iile nro ovibus
uiv-enimusautem Ze-pham inlcrprelari os hians : ct scrvivit. Et Dominus ait : Non vcnit filius hominis
'
2\7 IN PENTATEUCIIUMCOMMEXTARII.— GENESIS. ".' 238
•Soves, tit supeiius; carnalia corpora bancloruni; arie-
t>iinij(iai-i,sed miahimre : ille oves pavil, el ait, Ejo A
sum pailor bonus: ille mercedis lucro variiim sibi les, doctores sanclos.
pccus acquisivii, Clnislus diversarumgrniium varic- CAPUT XXXI
talem sibimel congregavil. Ille tres virgas ampulaias Decem vicibus mulavit mercedcm meain. lloc pro
inanibus in alvois aquarum postiit, ut illaruin con- inagniiiidiiic dicitttr, sivc pro consueludine Iiomi-
tcmplalioue miiltiplicareiilur jliioves; et Dominiis jiu111lo juendi, sivc pr.) quinque anuis, qiiibus Jacob
nosler iu aqua baplismaiis iritim personarum no- scrvivil nd Laban. In qiiin jue atitem aunis babuit
vum pvoposuilpopulo fideli, nl quisquis pleno coide deccm \ices, quia oves Mesopotamia:bis gravida; in
prospexerit, efficiaiur ovis Dei. Ab aliis idcirco j>ii- anno inlelligiiniur. .lacob aulem solus inlravil ad
Jijus mensis sine mcrcede agi dicitur, quia tunc in Lab-in, sic cl Cliristus singulatitcr nd diabolum in
hosjiitio fuii. Laban quoque ad Jacob pro pudirilia inuudum intravii; et sicut Jacob de substanlia La-
dixii : Quicfmercedis accipies, sive pro dilectione ban dives faclus esl, sic et Christus ditalus est do
"
illius ? Qtiod au em Lia in nocle coiijuiigilur Jacob, stihsianlia diaboli. Quid autem significat,hoc, qund
significat synigogam Deo cunjuiiclam in teiiebris lit- post serviiuicin longinqiiam, Fugiens Jacobcum uxo-
leiaj; lurbaque nmicoium Lia3 signiliral ttirbam ribus suis ignorante Laban, perscquens illum in mon-
jiniriarcliarum el prophetarum. Rachel \ero in die, R J lem comprehendil, etidola quw llachel furala erat, in-
id cst, Ecclesia genliiim iu die Novi Testamenli, hu- > ' quisivit, el non iuvenit? Labau diabolum sigiiificat,
jusque amicorum lurba; significant apostolos, qui ciim aliud supcritis siguificavit. Laban init-rprciatiir
smit amici Dei, Ecclesiaj gcnlium.Et vocavit notncn dealbaiio: cum enim sit diabolus lenelirosus, cx
illius Rubeu, qui doctorcin perfeclum siguificai in merito transligural se in angelurn lucis. Huic servi-
Ecclesia. Videntem filios, id est, in Ecclesia; vcl vi- vit Jacob, id esi, cx parie reproborum Jndaicus po-
dentem filios liaireticorum, ct non perrniltenleni puliis, ex ciijiis carnc iucainatus Dominus veuii.
liabitare in Ecclesia. Simeon vero signilicat populuui Potesl eiiam per Laban mundu-sexprimi, qui furorc
Chrislianum, qtii audit legem in ternpore Novi Testa- Jacob perseqiiilur elecios quosque : qui Redcinptons
memi. Duo siuiul filii Lias significatii dttos pojmlos nostri memlira sunl, opprimere conatur. Ilujus fi-
Eeclesise. Ruben populuin Judaeorum, qui vivit pcr lias, idesi, inundi, sivediaboli, Jacob absiulil, rmn
legem: Sinieon populum gentilem,qui audit Iegem ab Clirislus sibi Ecclesiam ex gentilitateet ex cicumci-
aposlolis atqne doctoribus, ul alibi dicitur : Oculus sione conjunxit, quam cx domo pairis e\lr.ihil, cum
videns teslimimiumperhibebal milii, el auris audiens dicilur : Obliviscerepopulum tuum, el domum palrii
beatificavitme. Et vocavit nomcn illius Leri, qui in- lui. Qtiid veio in idolis, nisi avaritia' designatu, ?
terpretalur copnlatin : significai-populum Cliriitia- C Unde dicil Aposlolus : Avaritia, qua; est idolorum
iiumcopiilantem Cbristooinne-jsancios perdoctrinam servitus. Lab.in vcro veniens n|iud Jacob, non inve-
suam. Judas \ero figuram Chrisli teniiil, dicens : niens : quia, oslcnsis inundi thcsauris, diabolus in
Conftleor iibi, Palcr cxli et lerrce; sive populum Redeinptore nostro vesligia lerrenaj coiicttpiscentiai
Clirislianuin, qui confitelur Palri, et Filio, ct Spiri- non inveuii; sed qua) non liabuit actibus, illa seden-
tui sancto. Racliel aulfm quando conjtinsii Ualain do Rar-hel cooperuit. Pcr Racbel quippe, qua ovis
ad Jacob, significal synagng.-im Judajorum, sed ex Dei dicilur Ecciesia sgnificalur. Scderc auiein, rst
jiarte apostolorum Ecclesiam Cbristo conjiingentem. hiiinilitaiem poeiiiienliajappetere. Rachel crgo so-
Egressus autem llttben invcnil mandragoras. Hoc ge- deudo opciuit, quia sancta Ecilcsu Ctiristum s--
JJUSlignj ab aliis dicitur simililudincin liominis ba- qtiens, lerreria?.coiicupiscenlia; vilium per liumilita-
bere larn in nianibtis, quam in pedibii*, sive in lein pniiiiteniia; ojieruit. De bac coojicnione vitio-
digitis, sive capile : capui tamen uon habenles, id rum clicitur : Beati qiiorum remissie sunt iniquilates,
est, Chrisiuin, qui estcaput Ecclesia:. Laban signifi- el reliqua. Raebcl signilicat nos, qui idola sedeudo
cat populum imp"iilum, qui aibas per lircresiin, et depiimiinns, culpas avaiilia; pcenilendo damnamus :
nigras per pcccatum animas docent, qnatiJo placiti , qii;e utique" avaritirc iminuudilia, non illis qui viri-
ad\enerit lempus, iri cil, lonsurie ovium, vcl diw- liler curriinl, scd his maxiine cveniuni, qui aun-i
sionis. Laban quoque, cujus figurain icnct in lioc "erierniuaiogrcs^u gradienles, per blandimenta liuju.
loco, paulo anlediciuin est. Jacob sine dubio Chri- mundi resnlvunltir. Unde illic ejusdem Itachelis \rr-
slum significal; tres autcm virgre, trcs lege-j; carna- ba stint, juxta consuetudinem feminarum : Nunc ac-
lia, exemjila patriaichanim, piojilietarum et aposto- cidit milii. liiierunl autem faidus inter Laban el Jacvb,
Ioium ; aqua posila in canalibus, per exempla supia poslquampersecutus est illum Laban. Tulilque Jacob
dictorum significat bajiii>>inum : oves varia:, animas lap.dem, et erexil illum in titulum, quem vocavitI.u-
sanctorum divcrsilaie viriuiuni arieles, npo^-loli: de ban, Tumulus tcstis. El Jacol) jicervum testiinonii
quibus dicitur, Afferte Dominofilii Dei usqtie arie- inter fidclcs, cui lam Jtida;os quam gcntes, lestis cst
lum. Sicul enim onincs ovcs diversicolorisassignan- lapis emiiiens, id est, Christus : accrvus lapidum, i.l
UirJacob, sic animai siiiclorum diversa;, et pro esi, innliiliido sanctorum. Omuis subslaulia Jacob
vaiiisvirluiibusClirisio. Aliter ires virgrc, Cliristuni, quam tulil, jioptilum Chrislianum significat: ser.vi
et Spiriluin sancluin, ct Mnriam s;gnilicanl : J.icob aulem, illos qui Cbrisium timcnl : c.imcli super quos
aulem Deum Patrein; aqun doclriiiain Ev.ingclii; ponitur substanli.i, fortcs in lide sivc torluosi sunt
9,V» r.EDjE YENERAIJILISOPERUM PAIIS II. — EXEGETICA GENUINA. 260
nsini vcio, simplicc-isunt. Sicut autem Jacob oiniiem A . benediclus crat, etclaudus; benedicius in his qui
fainiliaiu suani portavil per ri|ias fluminis Euphraiis CiirUtum ex iilo populo crediderunt; clauuus in iufi
ad terram rcproinissionis : sic ct Ciirislus portavit delibtis : nam femoris verbum, latitudo generis est,
populiim Christiaijum per jipas baptisfni ad r.o\um vel multitudo : multi quippe ex illo populo devian-
Testamenluin, vcl ad regnum coelorum. Jacob per- les, in errores sui seminis claudicaverutil. Clau-tica*
gens ad Isanc, signilicat Cbrislum pergenlem ad Pa- verunl enim, inquil, a semilissuis : qui pnpulus nori
trem in coclum. Quodquediciuir, Noluit Jacob conft- sohiin claudicat; scd et ultra generare filios non
teri socero suo, significal Christum latentem a diabo- potest. Deni(jue quod dixit, se vidisse Deum faciead
lo, ul pei ficeret ad qiiod venil; quodque sequitur, faciem, cum superius vimin secum luctari narrave-
Cave ne 'quiequamaspere loquaris conlra Jacob, si- lit: signifirat, quia idem Deus bomo fulurus erat,
gnilicat Dcum Patrein non permitleniem diabolum qui cum Jacob populo luctaretur. Historialiter aulem
Christo nocere, el populo Chrisliano. Et abiges fiiius isle vir qui luttabalur eum Jacob, beneficium Dei ex-
ineas : hoc esl, peisona diaboli, si poluisset ad primil : ut stirei Jacob, qtioil illud non praslaret
Christum loqui. Quod autem Labsn cl Jacob anibo Deus. Ipse enim magnopere fralrem sutim limuil:
venerunt per Euphratem, significal duos populos ve- snperare non pos-et, id esi, voluisset. Rospondet, cttr
fciienlcs por baptismuin. Laban lamen reveisus, cl li quwiis nomen ineum, el ipsi iuipnssiljilecxpriinere :
onines qtiierant cuin illo, siguificat illos qui bapii- quia solito iiomiiie ntiinur usquetid diem jtidicii, ui
smi d;gnilaleni non coniplent, et rcvcrtunlur ad lit- Hicrmiyiniis ait : Phanuel auiein facies Dei inier-
teram. Mons auicin, Ecclesia No\i Testameiui in- pietatur.
lelligitur : convivium, caro Clnisti et sanguis. CAPUT XXXIII.
Et dixit Jacob fraliibus suis : Colligamtts lapides : Priini vero et secundi ct novissimi in inultitudine
'congrcgatisqiie lapidibus, fecenint acervum, el vo- Jacob, jilebi-s Ecclesiue signiuYam. Seivi autem et
cavit illum Laban acervus lesli^, et Jacob acervus ancillre priino niitiuiitur, conj.iges s'gni(ical. Lia
lcsiimonii. Acervus Ilebraica lingua diciiur aducro- vero et filii illius in scciimlo loto, pn-iiiteiites vel
les. Rursum lingtia Syriara acervns Gar, iiominatur continenies. Racbet et Joseph 111noviasimo, sanctos
lestimouium, sed utba. Jacob vcro Galaal, Laban qui Christo prope suut, signilicat. Quod atiieiu dona
"Gat, Scduth gentis sure sermoiie vocavit. Jacob in- misit fratri suo, siguificat illos quos Cbristus per
terpretaiur supplantalor : Israel, princeps cum Deo : libertatem arbitrii diabolo diuiisif, ut superius dixi-
et lioc ideo, quia ctim Deo prasvaluit. mus. Quod aiuemdicitur, Jacob inclhiavil per seplem:
CAPUT XXXII. significal corpus Chrisli seniens in persecutionibus
In bacuto m'eo transivi Joidunem. Ac si dixisset : C populo pcrscculori, per sepiem liujus mundi. Qtii
In medio cliarilatis fui, ciini non habuerim nisi idcirco niunera misit prius, ut placarct illum ante
baculum lanium. Per bacuium auieni, armn qua> , quam viderei, atque ideo caput illi inclinassel, eo
utraque manu leiientur: et si isla seiiteniia Christot quod primogeiiitus Esau fuit, vel pro tiinore illius :
referalur, bacnlus Christi, pairis auxilium in passio- sive ut imjileretur prophelia patiis sui, qua dixit-
ne, et in resurrectione : qui Chrislus nunc cuin Tempvs veniel, cum excutiasjugum illius de cervici-
dliabus turmis, id est, duobus populis egrediiur per bus tuis, et icliqua. Qui autem anteccdunt, prope
baplisintim : lurma autem minor esse diciiur, qnam sunlad Esau, id cst, diabolo. Alii aiilem dicuut, Ja-
turba. Si autem ad Chrislum referii possil, quod, cob idcirco in noctc visionem vidisse, quia in die
dicil, Erue me de manu Esau : ex parte carnis intcl- \idere rion poiuisset, quem vidit in nocte : sive tit
ligendum est. Aliter pcr orationem Jacoh in isto signilicarctur, non essc Jacob similem Moysi, qui
looo, oratio Chrisii jiro suo populo ostcndilur. Mu- visionem vidit in dic, significat legcui Novi Tcsta-
nera aulem qua; Jarob ad Esau misil, signiliLaiil . iuemi. Jacob aulcm nocte vidil. siguificai veterem
illos qtiosChristus dimisil in potesiatem tlialioli. legem. Sicut autem Jacob poluit videre simililudi-
Ilis transactis, Misit Jacob nuutios ad Esau fralrem nein specie, quam vidit, nec niortem ilii non pra3-
suum,miUil munera; et traduclis omnibttsper_lorren- •buit: ostenditur, quia sie potuisse speciem Esau
tcm, ipse remansil solus. El vir lucli.balur solus cum \idere, ei moilern illi pra?buisse. Jacob aulem eon-
iilo, prmvaluilqueJacob : nec dimisil, nisi benedictio- grediens significal populum Christiajium, qui Chri-
nem eilorquerel, sacrumque. nomen accipeiel. Yir sto conlrarius eral ante baptismum. Peicussio atitem
Christnm significat, cui ideo |ira?.valuitJ.icob, quia nervi gladio, coiicupisccnliain peccati gladio verbi
populus Ismel, cujus ille lunc (iguram geiit in pas- Dei peicussam. Claudicalioauiem unius pedis oslen-
sione,-id est, in lorrenle, praivaluit Domino, et quasiI dit, quod uno utimnr spiiiiuali pede, abjcclo viiio
cum infirmo in rarne Christo luciainen habuit; el, caruis. Jacob autcm in hoc loco ciun duodecim filiis
lamen J.icob beiiediclionem ab angelo, qucin supc- illius, Chrislum cum duodecim ajiosiolU significat:
ravil, iiupctravit: cujus iioniinis lmposiiip, utiquei ct una lilia illius, unam snnct.im Ecclesiam.
benediclio fuiu lnterprclaluraulom Israel: virvidens3 CAPUT XXXIV.
Deum, yel princeps cum Deo, quod ciit in fiuc prse- Post boc Sichcm filius Eiuinor, Dmam liliam Ja-
iniiim jtistornm omnimn. Tetigit aulcm A-igelus lati- cob violavil : Egressa esl quippe, ul viderelmulicies
tudincni feu-oris, et claudiim reddidit, sicque Jacob) reg'.onis illius: qmim cum vidissclSicliem fitms Em
S .i IN PENTATEUCIIUMCOMMENTAMI.— GENESIS. -263
11.01Ei-iii, piinceps terrm iltius, adnmavit, et rnpuit,- ft ret Ecclesiam iu ternporc peisecutionis ? Aliter pi-r
cl dormivil cum illa, vi opprimens virginem, ct con- Benjaniin teireslris Ilierusalern figur.ilur, qtia; i.-i
glulinata est anima iltius cum ea, uistcmque biandi- iribu Benjamin, cujus populus gravi dolore maiiein
ttis dcliniiit. Diua quippe, ut videret mulicrcs regio- afficii, elTundendosangtiinem omnium pro|iheiarum,
iiis exlranea;, egrediiur; cum unaqua?qne inens negli- insupcr eliam in nece Chrisli acclainans impiis
gens suidia sna, et aciiones aliena curans, cx- vecibus : Sanguis ejus super nos, et supcr filios no-
,-ira habitum , ac extra ordiiiein propritim vagu- stros. Alii dicunt, per hoc iter Jacob ad lietliel, iter
iur : quam Sicliem piinceps lerra; opprimil, vi- Christi ad Ecclesiam NoviTeslamenti significari, qui
delicet invenlam in exteiioiibus curis, diabolus uon itumolavit victiniam nsqtie dtim venit in Hetli-
corrupit : et gliiliuata est aiiima illius ad eam , -leem. Quod atitein dicittir iranscurrerc greges, per
quia uuitam sibi, per nequiliam rcspicit, et cognita aniicipaiionem dici putatur : eo quod grex Jacob m
«ulpa resijjiscii, atque llere conatur. Corruptor ati- eo hab.tavit, si\e grex angelorum, qui nativitati
lein spes ac Eecuriiates vacuas ante oculos ponit, Domini niinisirab.ini: Et vcnil Satem cieitalem Sichi-
qualenus ulilitalem iristitix suhtralial. Recle illic morum in lerra Canaan. Quomodo ntuic hic Saleiss
adjungitur , tristemque blandiuis delinivit: modo Sichcm chilas nuncupatur, cuin liierusalcm, in qua
enim «'iliorumfacla graviora, modo nihil esse quod •* regnavit MclchUedcc, Salem sit anle dicla? Aut
perpetratum est, modoniiseiicordeiii Deum loquilur, igiiur unum urbis et loci nomen in alia atque al>a
modo poaniteniiam polliceltir. Adliuc sequens tem- tribu : aul certe istam Salem, qua; nUncnominatur
pus, ut dum pcr boc decepla mens, ducilur ab in- Sicbcm, dicimus hic intcrjiretari consummaiam at-
lentione poanitciilia:, suspendatur. Qualenus tnnc que perfectam ; et illam qua; praiterea llierusaleni
bona nulla suscipiat, quam tunc m.ila nulla conlri- rlicla esl, pacilicam, nosiroqtie sermonelransfeire.
stant; et lune plenius obruilur suppliciis qure gan- Ulrunqtie cnitn acccntu paululum declinato boc vo-
det nunc in deliciis. Cajlerum, secundum superio- "cabuluiii sonat. Traduni enim Hcbrxi, quod claudi-
rem explanalionem, Dina Ecclesiam significat, dia- camis femur Jacob ibi convalncnt el sanatuiii sit,
btilo copulalam per genliliiatem ante baptismum, ct pro|itcrea eamdeni civitatem curati atquc peifecti
sive post baplismum per crimiua : quafn vindicant vocabiiltiin soililain esse. Etdixil illt Deus: Jam non
paler et fralres ejus, id esl, Chrislus el ajiostoli, vocabilur nomen tuum Jacub, sed Israel erit nomen
vindicanles Ecclesiam, qurc est soror apostolorura. tuum : ei vocavi' nomen ijlius hracl. Dtidiun nequa-
Dina autem per doltiin vindicatur : sic Ecclesia a quain illi nomen jinpo-iiiim, scd'(|iiod iiiipoiicnduiii
Cliristo stiper diabolum per dolum vindicatur.'Durje eral prjedicitur. Quodi^itur ibi sit futuruin pionul-
autem vindicias a Sichein sumuuitir, nempe circum- C liiur, hicque docetur exemplo, el Jacob filius Zore,
cisio el occisio : sic bina fuit vindicta diabolo, id csl, pro eo de Dosra. Hunc quidam suspicanlur Jacob
in prajsenli et in fultiro, sic ctpcccaloribus. Quod au- essc, in fine addiltim esse voluininis, conira Ilebra;i
lem die terlia sumpta est vindicta de Sicheni, signili- asserunt de Naclioris illum slirpe geneiatuni. Inter-
cat vindiclam lertia lege in diabolum et in.peccato- ea Ruben patris sui coiicnbinain violavit. Per Ruben
res. Aliler Dina significat aniinam uniuscujusqiie populus priiiiogeiiilus Israel o\ eircumcisioiie sigui-
peccatoris , vel liuiniuis incunlis .conjugiuni cum ficaiur : qui patiis tonculjinani polluit, id est legein
Iirjsretico, quam vindicant Christus et doctores. Alii Dei \'eteris Tesiamenti saepoprj:\aiicaiido macula-
atiem dicunt hanc vindictam, qua; f.icta est a Si- vil. Quod atilem vcfus lex coucubina vocalur, Pau-
menne et Levi, Dominonoti displicere : quod iu hoc lusduceL,dicens: Abrahamduos filioshabuii, unum de
'osienditur, quia liberali smit de manu ininiicoruiii ancilla, elunv.m de libera : haecautem suiil duo Tesia-
suoium : tive qtiod legein Dei, et circumcisionem menia. Uuben iuterpretatiir : visionis lilius, vel vi-
vindiciveriint, eo qnod vini fecit circumcisus super dens filius, \cl \idens in medio. Dixit enim nialer
illam qua; de ciicmiicisione fucral. Alitcr hoc Do- iliius: Vidii Deushumilitaiemmeam. Simcon, auditio,
mino displicuit, dum Sichem et paler illrus nb Jacab dicente inaue : Exaudivil tne Dominus. Levi, Apo-
circumcisionem acccperunt, sed lamen Simeon et stolus : Applicubilureitim (inquil) vir meus, sive meus
Levi pro meriio pairis illorum sanati siint, crit : sive qtiod melius, piosequetur nie vir meus.
CAPP. XXXV, XXXVI Jttda interpretatur conlessio : dicenle matre Modo
Idola aulem qua: Jacob sepelivit sub ligno, signi- con/itebor Domiuo. Dan, judicium, dicemc niatre
ficaul vitia et peccata qua; absconduntur sub ligrio Hacbel: Judicavit me Deus. Neplhalim, conveisauic»,
crucis. Inaures, inobcdienliam : mulatio indumenti vei dilatavit me, vel certe implicuit me, ait enim nia-
virorum propter vindictam in Sichem , significat • ler: Comparavitme Deussorori mcm.Gad inierprclatur
opera mala iiniiaiida'csse ad meliora : ut alibi dici- tentalio, vel latrunculus, vel forluna, dicenlc niatre :
tur: Exspoliale vosveterem tiominemcum aclibus suis. In forluna acerbala pronunlianle liia ego sum. Isa-
Debinc loquitur Deus ad Jacob, ut habilaret in Rc- diar, est merces : et boc ideo, quia mandragoris
-thcl: ibi cum parcrel, RachelRenjamiii, mortua esi. suis Rubeu inlroitum, qui Rachel debebatur, sibi
Sed qtiid sibi vuli enim, eumdem Benjamin Racbel jure emerat; vel ccrte quia dixil: Dcdit mihi Deits
parerel, vocavit nomen iliius, D.oloresniei: nisi fu- mercedem, quia dedi aucillam meam viro meo. Zabu~
uirum proplietans ex illa itibn P.iuluin, qui afflige- lon, liabitaculuin : Iiabitavit enim (intjtiil) virmeut.
2G5 PiED^E YENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENBlNA- 2Gi
Dma, inierpreiatur causa. Jurgii enim in Sichimis A feslum est; sed aliqua de bis semipleua inter Cliri-
eausa exslilil. Joseph, aiign-ienlum: ab eo quod sibi stum et Joseph referri possunl. Joscph quidem atJ-
aildi mater oplavil alium. Benjaniin, filins dexira;, oravit pater illim, et non mater : ChrisLiim vero
niuiaiiie palre nomen, quod inater Renonin,id est, mater sua adoravit, et non pater coslestis. Yir au-
iilius doloris, pro difficillimo parlu vocavit, lem qui Joseph inveiiit in agro erranlem, serrnoncm
CA-PP. XXXYII, XXXVIII. propheticum significai qui Chrisitim quasi erraniem
Joseph tiiitis ex duodecim filiis Jacob, quem pater inveuii. Errans cnim vocatur, qui erranies qurjcrit.
pra; ca:teris filiis amavit, Cbristum Dominum signi- Is aulcm vir, id est, sermn propheticus, Christi pas-
fical, quem paler secundutn carnem natuin caHeris sionetn miiiisiravit. Quod autem dicit: Recesserttni
fralribus ev scaiiiic Abraham progcnilis pnclulit. delocomo, significal Juda;os recessisse de Ioco, do
Hirdoet ihi diciinr : Amavil enim eum Jacob, vo-quod laboribus legis, idola adoranies. Rubcn autem. qui
in senecluie gcimisselillum, Seuescenfe enim mundo, riitehatur liberare puerum de inanibus fialrum suo-
filins Dei ariventt. T.unica aulem polymiia, quam itiiii, significat eos qui crucem Cbrisli nolueruiil; ct
fecil illi pater, varieialem populoruni ex omnibus iu figura Pilati dicilur, quia cooperaii sunt erga
gentibiis in corjms Clirisli congrogatam significat. crucem Cbristi.- El Pilalus qui cst in solithdinc, id
Somnium, vero illud per qtiod fiatrum inanipuli 'B esl, bonis operibu-, ut dicitur : Non esl qui faciat
adoravenml manipulum iilius, illud est quod in bonum, non est usqtie ad unum. Quodque dicitur :
Cbristo impletur : Adorabunt eum omnes reges tcr- Manus quoque veslras servale innoxias, significat,
rte, omnes gentes seriienf, illi. Ipse esl qucm sol ct qtiod iioii Jud.ei, sed gcnlcs suas manus servave-
Itina et stc.lbe adorant. Ipsum enim excclleniia snn- runt impolluias. Millilur deliincin cisternam, id est,
ctorum in solis nomine, Ecclesia; claritas sub ima- in lacuiii; el Cluistus exspojiatus caine liuniaiia,
gine lunir, et oinniiun populorum iuinierosifas in descendit in iiiferiiuui, De cisterna quoque elcva-
Jigura sicllarum adorat. Unde et pater snus increpa- tus, Ismaelitis, id cst, Gentibus venditur. Et Clni-
vil illam dicens : Kumqtxitl eqo el mater lua el fralres slus, posleaquam egreditur de inferno, ab oiiuiibus
tui adorabinms te? Objurgatio ista palris drritiam Gentibiis lidei commercio comparatur. Jlle
per
populoruin Isiael s:gni(ical, qui pro co quod ex se Judrc convilium triginla disiraliilur, et hic per co.-i-
nalum esse cognoscuiit, adoraie coiilemnunt. Jacob silium Juda; Iscarioth Iriginla argenleis venundatur.
misil Joseph filium sunm, utde \ralribvs sotlicitttdinem Denique Jacoh posteritatis sua; dejilorans
dispendia,
gererel. El Deus pater niisil filiiimsuum unigeniium, quia pater lugebat filium suiiin amissum : quasi jiro-
uigcnus bumaiiuii)pcccaiis languidum visitarel. Misit pheia flevilintcrilum Jud33orum.Deniquc scidit vesti~
enini, inquil, Deus fiiium suvm in simW.ludinemcar-. ~*mciilum suum quod in passione Doinini legimus fa-
nis peccali, ul viderei si recte esset erga [ratrcs el oves. ctum a jirincipe sacerdoium. Sed et vcium
teinpli scis-
Et Dominus in livangelio ail: Kon sum missus nsi sum est, iit prophetia et nudaium populum suum, et
ad ovesqurn periemnt domus Israel. Invenil ergo Jo- divisuin osienderet reguum illius. Igitur de-
Joseplt
seph fralies -suos in Dolhai.n. Dotliaim inlerprctnlur scendilin ASguplitm; et Chrislus in hunc miiiiduin.
defeclio. Vere enim erant in defeciione, qui de par- Emil ilhtm eunvchus, caslus sciliccl
discijilinis Evan-
ricidio cogitaverunt. Qui cum vidissent eum procul, gslicis populus. -
occidereilltim cogitaverunt. Et Judasi vidcnics veiiim CAPUT XXXIX.
Josepb, Doiiiiniim Jestim, ut illuni inlerficcreiil,
consilium staluerunl, diccntes : Crucifigeillum.Fera Erat aulem pulchra facie. Erat speciosns forrna
liliis bominum. El muitcr injecit in iltum oculos,
pessima deroravil cum ; id csl, Judaica bestia intcr- pra;
fccit illum, de qua Dominus in Evangeiio ait : Eccc utadulterium committerel. Ista miilier.Iiguraerat syn-
ego mitto vos in niedio liiporum. Nudaverunl Jo- agigt-, qna3 sa;pe, sicut scriptum est, ma>chataest
deosalienos. Simililer volebat Christum in adul-
seph [ralres sui tunica pohjmita et talari. El JuJaei posl
Cliiisium perniortetii crucis cxs|>oliaveruiillunicam lcrii sui scclcre rctinere, ut negaret se esseDeum,
corpoialem. Polymilam aulem, id est, • decoralam D cl Pharisajorum magis et doclrinasScribarum, quani
omniiim viriutum divcrsilale. Ilespersernntauleiti tu- mandala lcgis servarc, quat iili velul maiiuis erat.
riic.im iissdi sangiiinp, qni.i f.isis illum lestinioniis Ghrislus auiein non acquiescens illicitaj dociriine
accnsaiilcs, per inwdiam reum morlis dkeiunt adulterii synagogtc, in adultcra; manu vcsie corpo-
illum, donaiitem omnia peccala, Alii auiem inlciro- ris apprehensus carne e uit se, el liber morte de-
ganl quid sil, de quo dicitur, crjinen pessimum. structa abiit in coaluin.Caluniiiiaia est ergo mereirix
Accusavit fraties suos de criinine pessimo : et ita ubi illum tenere non pottiil. Denique nec Joseph
seniiiini, quod hoc de ndorationeidolorum sive cri- carcer tcniiit, nec Domiiium Jesuin infernus lenuil;
niine Sodoniorum el Gomorrhajoriiiri dicttun sil. ct ctitn jam ibi vcluti puiiiendus dcsccndcrai, inde
Alii ctiani de lunica Joseph dicunt, quod iinmoiiali- alios liberans, abiit.
tatein Clnisii significare possil. Sol cliarn et lunai Denique invenilduos eunuchosde domo regis. Duo-
cum lumen suum abscoiiderunt juxta crucem Cliristi,, rumpnpulortim, hoc esl, credeniium vel incrediilo-
ci nvertontcs se in lcnebras , illiini adoraveruiil. rum liguram sigiiificames, qtii conclusi sub pecrafo,
Qu-miodo atitem bistorialiler adimjilela snm, maui Ada; iransgrcfsioric obtioxii tcucbanlur: q:ti ideo
:- ' -GENESiS. .266'
2G5 . iN PiiNTATEUCilfJMCOMMENTARil'.
sunucViidieuritiir, quia casiarii acceperunt regulam i , sisset' iili: Piiarao iiiulierem pro ariiore eupido-. iia .
Domind ab iiiferno abiiaccaiisa iuhuchus di^fcilur. ; J;; ..;..-_.'.•
iliscipliiii. Teriia igitur luce,
u tJoseph.somniaje- '- ; V "CAPUT XXXVIII-XL: '"'";.::-\::':"'}
"resurgenie, etiegis obscur3_, -.
yeianle, sqlulus-est a-peccatis pqpulus crederi.tiuin; Dixit auleinJudasad Qnqmfilium suiim;Jntjrede- ._
et ile inferni carcefe• iiberaius, redditur; miriisterio re qd ux6rem'fratri$ fai. In'hac dictione lex per Ie-
,diviria3legis-.Iiiereduius ariletri populus Judajoruin, gemfiiivenitur a fiiici,id est pastpr. Odolamita.civi- ,
quia in confessioriisligno floii credidit, yxransgres- las. Thamnas vcrp Lregio esi terrestriuiji, id est, ".
- - _;" '
sionissuspeiiuitur ligno. ';.-. ;. v; paiium.-TSedetTn biviq, iil est, ut puiareruf meretrix -
esse, sive iie', illam Judas prseteriiei. Gognoiilauf
.;'".'.'; .'w.;..; ;.;GAPUT XL.. ':;. ,. ;>;:; v: tem
Judas, el qit: •Jusliorme Thqmar, quidnon irq-
Priclerea. narrat Pharao somnium, iiite.rptetatiir diSi ednvSelltt filio meo.iu ilebfaeo sic : juslificatd
•Jqseph,Sed qtiid' sigiiifieant sepleiri aiiiii, -qui; iri; eslex Tliariiar,rion qiiodjiisla fuefit, sedcompara-:
. sepiem; spieis jUeriis;sjve in septeniyyaccispingui^ tioneilli ut; iriiijus/maia f.ecefuu.t,riequaquariitijr-'
tsus osiendebariiurjnisl seplem cliafi^matiiiiispiii- piLridinem; se"d-'libei-iiis- i-equireiido,Pliares divisio:
laljum doiia, quibiisuber-tas:fiilellarga pietate re- iriterpreiatur, ab eo quqd djviserit ineiribrainyulva'.
dundaf? Corilr-a-septem steriles et leinies, famem " Sricuiidarjuiii Zaia inierpreiatur orieris, iiv.e quod
verbi t)ei novissiniisxempbribusTosiendebant. Con- priinus appafuit; sivc quiid piiiiiinjex illojusli haii
'
gregavit- aiiteiii Jdsepli septem; a;nriis oairiiuiii fr.rj- £-unt'.in.lrbro-P.aralip.-scripiiiinesl r iiifhtimarnuru
gum abundaniiara, id est._,. Trumeriia fldei, saiieid- Jurfffi; iiileliigi;iur-plj;ijs Judaca, cui de tribu Juda
rumiiorreis.cpndens. -Per illa scilicet. seplein cha^ rcges lanquain mariti debebaiituf>Et merito nomeii
rismata,- quasT:per septem arinos, ul eum"septein jllius- amariltido'.'"iiiterprelalur,-ipsa eiiim feliis por~
anni- coeperint/ id esl,ciim iriiquitasiilIaLoccufreret culiiin dedit. Buo atiteiri^generacfaiitih piebe.' qui
sepieni' criininuinycapiuilium sub; Antichristo, cum; non recle operabantur;.unuiii vef.ii,qui riocebarit';
fauies fldei fueriiet.;saluii^, tuncjusti jiariter.ei . alteium, qui nibil. proderarii: ijui significaijiur in,.
lideles habebuiit copibsam:jusiilia; fiiigem, .he. fides duobtisfiiiis Jutiae,quofuin unusinalighuseraii alter
illor.uiii inopia attenuaia defi.ciat. Ab aliis"dicitui', in terrani fiiiidcbai.s,cm'en,ne semendafei^adfecuiir '
per aromata;qua; JIIcameiis portanlur, duas le_ge= ,danduiri:semen.Tliiihaf, Nec sriiitafnplitisquam d;io,
significari:: per,resiiiani.,' legetnlibforuiri Jegis; et geriera liomiriuni,-ihutilia geiieri -buniariq,;!uiiuin' rio-''•
per stacten legeni propIietarunj.Quod autem Josepli ceniiijm, aiierurn prodesse ijolentium. ECqiiia.p.ejo.r-
non est Iiberauis per jjcoiisilhimt.jiidaj, sigriificat _,.est iile qui nocet quani ille qui.'nili.ilprodesi, ideo
Ghrisliim non.':;Iib~eralu'm, ex parte carnisjperiseram ^ iriajor dicituf ijle;rrialigrius.lierautem interjji-etattir'
preijiieiitiahi Juda; Iscaripib. Aliiii auterri dicittir':_ peHiceus7quilius tuiiicis indtiti suiit pririjiyjomiries,
Vehdiderunt iHuni'Ismaelilis .trigiriia argenieis.'Ar- qui in poerianidamnati sunti Onam autem interpre-
gentei trigiriia uiii."scfibuijlur, ab .aiiis dicuntur. tatur moeroriilQrum,qtiofum vero quibus.-riibilpio-
sigiiificare fldein-Trinilaiis, quia Cliristus-eiicitur dest, CUIIT habeajit riudeprodesse possirit. Majiis aji-
- ali Ecciesiageniium.Qiiiaauleih--Rubei) ad "cisier^ tem nialuui est
ablatasvit3e,qiiod-signifl.calbeiiis",•
-narii Veiiieiis, noii; ihyenil p.ueru.m,sigiiificaiquod quani non Vjlas, sigiiificat :moeror-illorum. Detis
in-Evahgelio;:"Scrlbiiur: Non eslMc, \ se<i~surrexit. - taineri.qccidisse ambos dictus esl, ubi (igufaiur re--
Quodque Jacob 'iliciturjiolle consblalionerna'cc'ipere, giiurii; talibus ljomiiiibus -abstulisse. Terpiis yerp; .
significatpopulum Chjisliaiium cpriipatieiite.m.Ciiri!; filitisJuda3,;rjuiilliu$-mulieri:ndnj'ungitur,:sigrijfical
slo, et ijic cdrisoLitioriemnolenterij,;sed iri fuiiiro. leiiipus ex. qiio reges p!ebi:J udajorumdeti 1;iiifJuda
Qupdquedicit: Descendam-ad.filiumineum^ iugem cdeperuiinnonfleri. Et ideo erat quiderii filiusJuda3f
in in(ernum, iiislofialiter sepuicfum"signiTjcat,vel sed iilum eiianiiThamar non accepit,qua; erat^-.eadedf"
. qiiod" sua prpphelia prsescivit-, animas-^lioininuii) tribus.Juda, ;sed;iiullusihde regriayjl. .Uhiie.Zellailrir
anie advenlumDoriiiiiiin inferrium exife.-Jlfadianitd![) terpretatur divisio e_ts : iioJrpertiiieiilsarie.adhanc'
vero, usque Piiliphar eunuchoPharaonis%Hicab.aii- sjgiiiflcationeirisancti viri, qni pi'opIietando.scieiiter
quibus inqumturquomOdo hic- eunuclms fuit ?Trit uiiiGs.erani.Judas'.axiieinsignificatCliristOmvenien-
Jjus.,'enim mpdis _euniicbi.:_dicunlur, id est, qui ab lem ad oyes qtia?pefierunt domus Israel.^eHJt.cMjjj
Iioininibus-facti sunt. eunuchi, el qui se castrave- SIJOpastore ffdoidmUe,:cuvnompnerdi.M,yr4s ".
runl prppter'regnjim TjClirlsliDei, et quj de utcfri suds torideridasin Tkamna. Thamiia iiilerpfetatuf
niatris suas eunuchi faeti ;sunt..Putipliar;autem niil- deficieiis_ jani ciiiiii defecerat prihceps de-juda, et
-lis ex trihas modis>unucIiusfaclus est, sed-dicitur omnis unciio. Veniticum pastore Ilyras; Odbjamiles
ex cogitatioije"scribarum .et doctoruiri, quod Puti- - interprelaiur tesiirnouium ih aquas :;cuinTiocplarie
phar sacerdosfiiit Helcopolisidolis, el vir amabilis, lostimpiiioDomiriusyenit, liaiiGnslesiimonium majiis
et deepfus ;facie,- et.deinde ul diciuir :.'Ainor-iUius Joaiiiie. Hyras.;iiiterpreiatur fratfis meiyisiii. Vidil
sensus PJiarqonisxrruii, ut-Sodbmifre inyicem fue- omnirio fratrem suum Joaiines, fraireni secUudufa
ru.ut, el inde iraxit.:illuin PharaQ.:ati.Jdolo--srio, sehien; Abraham vidit romnino. Et ideo inter haios
et -feci.t illuni;euniichufo suse mulieris, pqstquain mulieruin lijonsurrexii"njajor..;J;oanhei!apiJstat Yidit,:
«ccati fueriiutrenes pefmultas aniios,^cuin"com.mj- qyarido dicebiit: EcceagriusDei.Tiiil-quo-imnUnsfi :
'
PATROL,.- XGI. ; -"'.";'-"., '". . '... 9' ,' ;
2a7 DED.E VENERABlLISJOPERUMPAI13 II. r- .EXEGETiCA GE.NUINA, 2G8
tfijpieirinl viJere ,et non videruni. El ideo tanquamj.k ej fuertijit et Onies et soror Lodan^at Teiina. Hrcc
Odolamita vereTesiimoiiium perSiibuitin aqua. Ve- ftiil -cpncribina-EHplias .piimfrgeriiii Esaii. Idcirco
nji aut Domitiiis ad lond.ehdas oyessuas, hoc est, auiem, Horrasorurn recordatuf, quia prjmogeuiiu.s:
.exoiierandas sarcinas oiiiniurri peccaioruiii. Deinde Esau es filiabus illonjm accepit-concubiham. Alii
^iiamaiiia^^ coirimu- auteni dicuiit, per.pastbreni et Edpni supradicuim
latis {folest,iuterpreiari, ei!sje."de-s)'na"goga Ecclesia; oninem clociofeiri;sigriificaii, aiiiiij.iiiiaiitein:Iricarna-
in fel '
setlia il|a prorsiis amariludinis aqua Dominp iionem- Domi.ni.adyehientis ,ad Ecclesiam ; «l tres
jiiinisiraverarit, sed illius iii-qua Petrus ainarefleyit. menses, quod non invenla estEcclesia irijpartebona
Hiibiuisrripreiricis coiifessip est. peccaiprum. Typmii et docioribus, nisi pef tr.es leges".jObsieirixab bis
quippe Ecclesia; gerii Tbamaf, s.edehscum. babitn dicitur doclrina Sjpirilussaricti, siye disciplina, quu)
iii bivip, in dilectione proximi., ip proficieiido, velut CoccinehhJ,-idest, grati.am spifitualehi ligavit, popri-
aihbularido ad perfeciioneiii tendil. Unde David.dir ium gentluih, qui osiensus est priof perbonum na--
' cit-:
y.iqs luas, Domine, nqias fqc milii. Ec.aCcepit lura?, sed 'de lioc quoriiodo prlus.explaiiatuhi est.
occulte.,annulum ei armillani,y(iU\l 111., Seji.tuaginia Verilus:puiainus maleria veniris niel; id est, a.ssuiri-
iiabeiur. Monile el virgam yocaiiohesignatur, itjslir plipnem legis-pdpuiusgehiiumv ElerqyDdminus cum
-Jiealionc deeoratur,' gloriiicalione.'£'xallalur: Qtios ^"eo; id est,' Beiis pater cuniChiistpih.adjutofiuiii
auleiri prmdeslinqvit, -Iws;el vocavit;.<_<:quosvo,cavil,siium, ijupd autenijJPseph djcilur haliitare indomo
'
jios' et jmlificavit; et quos,juslificgvU,_ili,os'eiglorifi-- Doriiiriisui, Ciiristum:SiguificalbabitareiuSynagoga
.cavit; sed haecoceulte,ubisitco.iiceptiosaricta:ubef-, Dei -Pa.lris-, ct iTijiiistrare s.uam dpclrin.arii-populo
laiis, MiUtturauieiJiTia^dustanquam merelrici.ll*-". Jiidaico, per queiirbenedixil PaterEcclesiiinjmujidOj
dus exprobraiio. [jeccati.pef eumdem Odolamitem;. et niultiplicavit tainin hx-disquariijh agnis, id est,
• lanquam.increpanieiii ei"-jdiceniem":Gerieratio vipe-, ii) aniriiabus et.corpprib"us. NeCiguidquaih iioverai,-
rqrum, et rcliqua.Sednon eam inveiiit exprbbra- "-liisi paiieni. Iii Iioc. pra3figuratur,quod de Cbristo
tio -peccali, quain riiutaviiconfessioiiis/amariiudo.. dicilur :;:Filius"liomimsnon' hqbel ubi cgpul reclihet.
Pplest. verp publicis sigjiis-annuliel arinillsc; velui Ula appi'ehendens; lacinia, id est; oram vestimenti
i«."SepUi.agjuia,-imoiiilis:et virgae,-viciL;;temere|udiT: .-il.lius;': lliu.m'aute'm'!JiUer.a_ta_i'l^iS'.sigiiiTi&ari._(_li
irAfic-piiji
caiiies Juda30s,"quoVurii tuncpersopas Judas ipseger; . tuf, qua;;relicta est synagogoe/qiiKest uxor diaboli
llavit quoque. Dicit non liiirie.pppuiuniesseCliiisti, relictaa Dep: Aliter perhujusmulieris yifo.sJudaicus
nostfas vocatio-, populus desigriatur. Hi aulemqui spmiiium videfUnt,
,s^d.;pr.olatis:certissimis.d.ocumentis^
-iiViSjjtisliflcaljonis, glorificaiionis"eriibescuntj. et nos ~"iioti pvo suis merilis, sed.ut magniflcaretur Jpseph.
qriasi justificaips magis.essefateniur.Accusaiureiiirii Sublafvs sttm de ierrallebrmormn.ll&c.^Qx anli—
JEcclesia a Judaejs laiiquam iegU. adultej^atrix, sed cipalionem dicunlur. Et hic innecens iniacurii, id
•osteiidit virgam 'sigmira,-passionis; jnpnile, •'.l.egis esu Cbristiis inferhum "prp peccaio .Adai,cumipse
Jegitinuv; ci...arniillam, pigniis inimqi-taliiatis. Quoii peceaium .non •feci.i,,;Tres: propagiiies, idest, tres
autem; parienie''.Thaiiiar'.^et dups gemirios in uierq r.aini.-'g-emmas,id esi bolca: 'Pljaiao autein et flero-
ha.benie, prjnius qui>djciiur.,;Z.ar.a, misitrnanum, et ~des vel niaxime.leguntur-adornasse diemnaiiviiafis
pbstetrjx ligayit coceino,:elillo ,manum retrahen le sriaij eb quod puiaycrriht qupd.liofa natiyitatis
ijilfjijsecu.s;; posterior, quj Phares vpcabalur;-nas- eorum se :ord_inasset. iri regiium,;siniilejij-:remfacien-
cendo. prpcessit, figuraiiter cpiigiuit, quod Israel tes adoraiionis, ut dicitur : Qupfrim"eratpaf impie-
"bslendefet manurriiii legis ppera, etillam projibela- . tas, et -una splenitilias. Ihde Josepb, qui lypuhi
rurii et ipsius Salvatoris pollutam.criiore conlraxerit. ,' Ghristi gerebatjCurrummeruit. . .
; E<isteaverpprprupttpbpuliis gentiumjut esserit.primi ;':' :;:;- _; ." • CAPOTXLI..," :'^ ':.";•",
: iiovissimi, et novissimipiiirii. Qiipd-autein de Jacpb '':';JLl prmco;ante 'e^n'^'rmcedify-'el';prwcqhavii:'qnle
diciiur, guod veniretad isaic patj-emsuuiii-in-Mainliro Uiurii,: £l consiituit illuin: sitper/unieersain tersam
,civi,laieinAfba3,qija3.eiIIebrph,scieiidumesi.quodea- E)JEgypli;' Et' Dpniinus nosier dislraclus a Juda., ut
:'deinciviiasiesVMambreel-ab.aiuicp Abf^ahaeiia-aiiti- .Jo.sejj.h.'.a fralribus , et'de.iiifefrioiuiii carcef^ sur-
Esau-E/ip/ias.Lleesi-EIJr: Texii,SscenditqUectirfIIJTICbalesfis;fegni, de quo di-
--quitus;ai)pe|lata..;jE;(:iaej)ej:!/
pbas, ciijus et Sci'ipiuiJa, et JnypIunuiieJpbineniinii. citur'.: Curnis:Dei: decem inillibui viultiplex; et a"c-
Esau auleni et.Edpin, elSeiriUiiius hpiiiiiiisnoinenest. cejiit poicstalem a Patre jpraedLcaridi et judLcaiidi.
Esau iii lleliraep.rubeum.Jiiterpfetaiur, a colpre corpo-: A.pos.lPlusait: Ei, denavit illi::nbmenqiiod eslsupei\
risjsedjjilosus lplus,pilosusfuitsicuipeilis Edpm.ru- omninomen. Ace.epitquoque etaijriuliiiii, pontifica-
irum, vel fulvum, deco.clioBerubra,quajriaccepitpfo lurii: sciiicet. lidei, quo cr,odentiuni;sa!ulissigJiosi-
'prinlogenitis.Quodquedicitur :;Horrq;lliabitdtomster- gnahiuf ariima;, et in-froiiiibus ^t cordibus hosiris
rm; propterea quando enuinefavii fiiipB.Es.au lepetein pef: figuram crucis figiifa..seierniRegis cxipriinituf.'
,:;exponit,:qui ame E-sauintra iE:dorii:iJ.finceps;juerit Jriduitiifjjiiestola:byssina, idest/carne; sancta; yisio
ex genere Horrajorum;, qui rnigrja.npslfa inierpre- splftrididoriim,:et stolk immoriaiitatis.:Acce-jJitquo-
tantur; liberi. In D.euleroiipmiPmanifeste.scfibftur que torquem aureum,, id est' dntelieclum bohiirn.
queiriodufllii Esau inierfecertint HorraJos, ac terram Priscoapie iil.uni pra3cedii,idesi, JoaiHies:BapUsi.a.
; iliprum' possederunt; et fuerunt filii JehathHorraji, qui iler illius.pra3cede:is,.[ira3Conat d.cens-: Par»ie
2B9 / iN PENTATEUCilUMC051MENTARU.,—tJENES;I§.;:: ;- , ;_: 270-
«iam.Domiiit.Habet alium pra;cpnem,-yoceniarchah- A A omniiim: quinque"seiisriutri Intilliplices.;discipliiias;
geli eilubapei. VoeaturqueJpsepb linguajEgyptiacav praeceliit igitur Paulus. Illius exubefalpofiidmeri-
.salyaior/niiihdiJ/maaifesUimcst.de-Cliristb,^juandp. tpruin;_-sediLain:eii liabeht fratfes, id est, alii prredi-
sub figura Jpsepli.saliatdr pstenditur non tantum catcres gratiarii suam; Binas stojas, id esl, ui conii-
uriius terra:. ^Egypii, -sedet toiius mundi. Triginia leanturChristiim Detim esse^eibominem.Juxfaqii'»il
annprum fuit Joseph quando "ii conspectu regis Pba- in Prpverbiis iegiturs Oinnes domesiici.illiusvestiii
raonis stelil: lotideinaiinoruhvfuisseClirisirisIegitur, sunl duplicibus,id est,; inysijca yel riiprali intelligeii-
quando in cohspeclu'liujus ,mundisub typo Pliaraq- tiai Mittunfur et palri niunera. Filius;honorat,p_ir
riis aperuit reyelaia..Accepit ergo ex "gentibusuxo- treni. Clirislus populum suiim proiiiissis .invitat
ren^Ciri^estEcclesiam, Ex qua genuit dubs fjlios.id inuheribus. Periant hasc munera asiiii, illi gehtiles
est, duos populos,,ex judseis et ex geiilibus chngre-r ,et"ii)utiles,et"lahoriosi:>Niinc utiles bi poftaiit iu
gatbs. Igiturpost uberlatis:iarinps faines pr»y'aluit\in iypum Ghristi inunera, poriaht in Evahgeliiihi.iiiij-
tiniv.erse tpundo, meriioquia hbn;erat qui faceret nerum largilprem.:.Nunc:qiia;.pra3ternjiss.r'su_rit ire-
bpnitateni. Ppst lia;c J.osephapentiria (fuhie.ntisalyat - viter suiiiaihus. Quod "Idseph -dicit : Munita lerrce
^gypturh, -.et: Ghristus afame/verbi Dei libefavjt. Itujus vehistis' coiisiderare,.tefrere desiderai fratres
mundurriiAperuit;eniniliorrea sua: Christusiu pmhi'Biprpyiridictasua; veiiuiida£iPnisa, etiuChrisli Uguraiu
prbe tefrafurii el erogatiorie Iruineijii-suipnini sub- lioc feeiivSicut eiiiiri!vindicavit Jo»ejiii, etnpn yin-
jugayit. Nisi: enim _vendidisseiitJ psepji ffatres, de- diCavii.stc etChristus viiidicayit.qiiPd.noji vjndica-
fieeret ^gypius.;nisi cruciiix-isseiilJuda3i;GIir;stuin,; vit. Merilo limc patinmr, quid.peccavimusinfratreni
tolus riiiindus periret. Joseph.autein; inierpreiaitir noslrunii;;Ex .pefsonaJudBcorunipotestaccipi; ac "si
augm.enlatio, siye ainplilieatio;- sed in il.loJosepb" Jicefeiit : "Iii Vindicta cfucis uierilo, patinuir iias
aqiplificatibneni uon Jiabuit, .nisi sola .jEgypius:.ln. plagas; et ex pefsona periectpriuii in eadeiu yiudicia,
iioslro vero Josepli augnieiitum habere inundus Oiri- quod. dixit Rubeh :. Nunqujd non dixi vqbis; Nolite
nishiefuil. Ilieer.ogayitiriiieurii;npster,Deiyefbuiii. peccarein puerum ?__. . 'j... ; .;..
Iri oiiinemenlin lerram-exivitsonus eorum. : '.;'' ; '^^C-APIJTXLHi,:jXLiy.;f .--~:rj-:^:''
~ '
. -',. - .;. :;/";" CAPUTXLIL v /," '..:^;-.'^ v DixkjJudas~pairi suq ::<HiUe puerum nobiscuin.
: Dixit Jacob.filiissuis:: Est [runientumin JEijyplQ. ilisiorialiief isignilicatqupdabilio principafumjpost^
Dicil et Deuspaier :;Ex Mgypio-vocavifitiuihmeuiri. accepjsset," Per riiunera: auiem qiirjea Jacpb-ad Jo •
Descenderunt igitur. decem perfeciiores; jdest,,de seph miituritur, irilelligunljirmuriera spei; et&&ii,el
caialogo"legis_,id est, cpnstiiuti "in nuiiiero. .Quos ^^ chariiatis y sivfi cogilatioais, et yerbi, «t djperis.
ipsecogsm-cens^wiieMagiiiiuso'/:i|(i«.'&Tgnosenijtur Frnnierita significaiit piiaaiiia «erapiieirria.T Pecjaajia
et "Hebrari/aCliristp, ipsinon agncscuiit illuni.,;I)e- 'duplicenihistorianiet sensuthjsiye corpuselanimaiii.
derunt illi pecuniam; sed Jbseph, id est, Christiis; Pohileypqnes,.'<etreliqua. Hajc triuiri.-phssessibnum,.
Irilicurridedit, etargenium reddit, quia non pecuniai qiiae esse; Jiic describuntuf,;diliefehiiam tneritOriim
emitur. ("hrisUis, sed gratiavWdif Jbsepli:Beiijaniiii i oslenduhtj.n fulurp, iit &iciUi': lleddet Deusunicui~
pxrvulumfrqlrem. Myslice/qup.qiie tiomiiius "yidit, l. . quesecundufiiopiissuum, Benjamin,yero, iitsupenus'.:
Paiiluniy,quaiido iux/ circiiftifulsit illunj parviilfim., expiaiiatum'est.Paulum signilicat; spd alii inquirunt
JDicilquaiido..Nondumquando lapidaiiliuiii;SlepIia-- : in qup bsteudatur majpr dileeiip Pauli cum Christo.
-num- vestlriienta seryavil,:perfectus erai., Fleyii:Jo-... " dileciioiie aliorum appstploruni;.qupd Jia'solvunt,
tseph-;etcscitas Pauli fletus est Chrisli. Lav.itiacieirii quia "Pauius rapius.esi'.usqiie a'd tertium cosluni.Et
Chrislus,- cuia: bapiizatusestPauliis.-per-quem Do^. quod audivit/vefba inaiidilaj-et q.upda Deo ddcerl.
rninus Jesus a pluiiinis yidereiur. . :. : -.. post resiirrectidnemTneruil,qiiodalii jidnmeruCruni.
Lehincscyphusqrgenteussoli.sacculojimioris irise-. i.u aiiis qua3"sequuhiur,riiauifeslus.estsensus; etfiri
rilur,qui inveiilus esi in sdccriloBenjdmin.,Scyplius; ,.eb';q'u~od'.d]dlur^:/£i6eriin(:-en
Jpseph.^in corpofe Parili dpciriria; cceiestls.prieful-. -jj EccI.esiEC, docirina^Spiritussaiicti iiiteiiigitur.Inipieti.o
gebat eioquiutn, dutn 'esseterurlitiis iniege., qtiia_.':' auleni sacCofuiri;ffuhienip,:iin'pletioiiem.corpprriin
subjectus 11011 efat. Inira saccum.erat scyphus, ;do-J sa.nclpiiimpraemiis.sempiterriisinfutiiruhisignificat.
cirina:i.ntra.Iegem,.lucerna :intra modiuiii,iJiiissus:. . ': ';i: \. ;. ^APUT^LV. ,;;.;:•.' •;,_":;//:; l
Tanieh Ananias mauum posriit,marsiipijirrisolvit;:: - Qui .fecil niequasi. palrem P/jafapnis. Phapqin.
marsupioisolqto.argenlum f espIenduitiEt dehisceiir P Iiorilot3p/^gura:iJKpPpuli"Ciifjs.tiani:
tibus squamis, Velut saccp quibusdani vinculis so.- - v crii pater ;est Jcseph, id^est.Clirlstus. ddiciliirienere,;
Quodqriedicit;:
Tutp,: idest, .deposito legis Velariiirie, adeptusestt Ne dimillqlisquidquqhi de. -
supelieclilivestra^iigriiti
gratiam libertatis, et revelataTacie serriionisEvan-- cat qupd, non 6portet;nps relinqtiere Jjonuniquorl
gelii:pfaedicat. -Dati surit illi triginta.argentei cuma IncipimuSi quando yehinius ad Ghrisiuiri../)'mJsii
quinqueystolis «ptimis. Trlgihtaargenteos accipit aa Jeseph [fqlressuos, gui nuriiiqveruhipalri, dicenies::
Ciiristo, qiiicunquepradicat ih Trinilate ve];«rucem (i Josepli filius luus vivii. :et:ipse esl' Doniinusih iirii-
Christi. .IdeOque Paulus aii ;: Nec eriiniiridicavimee_. VersaMgypto. ExpavilautemJacob. Plebs
incrgduia,
scke aliquid intervos, nisi Jesurn Christum, elhuncc sed ppst "cognovit' Cliristi
gesla.feyiviscit^spiritus
cfucifixum.Quiiiquejenim siolassapientium accepit,, illiusj et qul.videbatur mortuus, vocatur fide resur-
:Sf7T BED,-J~;YEKEI'A-BILIS /OPEttlJM. PAHS II. — EXEGETICA-GENillNA 272
rectipijis i.iinsii. viyuicaiur ergo a tiins suis,.itt A l plufri est : El obttnuittllos fames.^Egyplii fame op-
;esi_ a.Peiro, et/Paiiio, et Joaniie. Pbpuiijs Judaeo- .primubiiir; Jacbb auiem et filiosillius nori deiiniiit
ruhi jhviralur ad gnaijam',eccurrit illi Jtidas, qirod fames. Licet enim scribltur quod pra?valuilTames,
jriterpretatur,cphressld,.qiiia praacediijarri cohfessio iion lairien scribittir qtipd obtiuuif filios Israer.
qrios anteperfidja p.ossidebat.fjiuod.aulemad Jacob "Di-hiqrie superius scriptum -.;Descehdit Abrahdm in
jlie"tiir:: Joseph poiiei,manuriisuperqrulqs luos, po- JEqyptum., quia prmvaluit fames in terra Judwa.
lesi sigiiiilcare qtiod de/tribu Jpseph fuit.Jeroboani, -Qjiantaeaulela seriptuin est de sarictis " quod fames
'. qtjifeGit-duos, yiiulosaiireps, tit r.ediicei'eipopuluin jn -tefra pra;valuit, refeflur'-,. cum de. impiis dicit
adorare eos; et: per Tioc, veliit impbsitlsriianibtis ' ipsbs fariie obteritos.;.neqrie Abraham, neqiie IsaaCi
siiis excaRcavit' ".et clausitocuios Israel, neviderenl iiequeJacbb , hec lilioscorum detiriuit fames..Qubd
jihpieiateih suam,vei ceViespecie pieiaiis, ilajc sub ergo iustis exercilirimesi virlutis, hoc Jrijiistispcen.a
specie futuri aDoniino dicuvsuiii. Ppssiunus eliain esi peccali. Qui enihiseciindum terrain sapiunt j
dicfere, qiiia velul josepl) Dpmiiiusiiosler sicui cor- :pa'iriiiliirfameui verbi D.ei, qhia pravaletTames in
/ poraleih hianitm isualu-posuii super oculbs/cajci,qt ierrsi.Jjisii aiiiem , sicut 'scriplum est, «i diebiii fa-
Visiiini;fecepit'; ila eiiani spifiiuilem.mahum.pbsuit inis sqlitrabunlur. Invehies autem, qui :de semine
super pciiios legis, qui per iiiielligeiiiiamScribarum B 1 Abfabae nascuntiir , descendisse in :JSgyptum; et
et Pharisajiirrimexcrecaii siini, et rcddidililii vistim, ritrsus",fiiios Israel asceiidissede JSgypio/;t)eriiquo
iit Iiis/qitibusaperuit seiisus spinluaies, in lege, vi- ei deipso Abrahaih;:dicltur:: AscenditAbraham de
'
jsiisetiniellectus appareai. ''.-; .-"
':
;• 'Mgypie; ipse et uxor Ulius, eiomiiiq quqsilliui erarit.
;-"%'".•>: :;>/v/GAPut;-XLVi.e':/:* / ; '";'• " iSi, ad Isaac diciturb ]"%desceridasiriMgyptum. Sed
•'
;Pro[ec}usergo Isrqel.veniiad puieitm,-ei vidit.per etTsttiaelila3, qui poftabant tbymiamata;, et riesi-
^vmoriemnbile,' et feliqtia, De Iiocalii ila sentiunt, hriiriet/gultam , qui et ipsi "seinirie"" Abraha;vcriie-'"
-qiiod hemo vdi.t Deiim'",hisi'ad bapiisiiiuhi perve- Ijaht, descendisse dicuhtiir iiiiEgyptttm, El post
iiefii, et ad perfecta o.pera- siciii Jacob ad aquam paiica':' Descenderunl,-,inquit, [raires in Mgyplum.
pcrverieril juramenti., ei posi/victinjaruiii/iiractatio- Et pdslpauca : Ascenderuiit^deJEgypiqr,clvenerunt
i«imDeo audiverii iliuiri per viiionebi. . ad pqireiri suuih iii lerra Gharidah,;et dicunt : Jb-
• / ;r /;;;..; '/- sepli fitius luits vivii; etipse Domiriusiri oriiniterra
•'K;-':/:/';;.;'-:GiMT;;>Lvii:
;Piiara6 auieminviidt Israel el filibs-""'ius."Sigiiifi- Mgypii. lixc ad prrcseiis de ascensiorieef descen-
-
caipai'tehi: fbr.lioreriipripuli ChrlsTiaiii/jiifirmosad. siphe" potuerunt studiosis quibusque occasioiiem
'dbclrihairispjriiuaiemm Ecclesiainvitaritem; Postea , prajber*. Quodauteni dicitur-: Jdseph jHhis tims
Verp jpsepli 'occurxiti.quisemeii jijiri"astalesuscepe- vivit,<&i reliqua, honotiose dicliiinest.' Si enim
riiit iri iiltiiuis tehiiipiiljus pouUluinJiidaeprurit, noii .poiuisset; vinci aiitiidine, hoc dc eo fortasse nuri-
- •secuhdutri:" cieciibiiem'gratise suse/ ihipotiit: maiiutii tiatum nbirfuisset patri iilius.- Hori eium siiiedu-
siipefioculos iiliris'_,,Cfecitaleinaiifert. /Ciijiis ideo bip si fecissCl; npn viyebat.:/4.ijt'j)ja eniiriquwpecpa-
distuiit ca3.citatein,rii posliemb credeferit qui aiile verit, ipsa moiiedti^Quodque dicitur i-ipse"esiJ)6^
pniabantrititv cssecfedeiiduiii. UiideApostblus ait : hiimsin mnni tefrd'Mgypti, IIPCvere/ihagiium est
:Quia cmciiasex"pdrtelirdel fqcla est:;;db'i_(ec pleriiitdo- illi;"qriod in ditiohemSuaTri-redigitJiigyptum, Cal-
yentwhrmlfarei ^ 4i'.Mb''bninis'i'sr-qet ^satpas"fier'et.: care libjdihem'; fugefeluxiiriam, /Otnhesquevplii-
"TraditposiKmcJdscptiparenlibus el fmlribus suis piates cariiis pfehiere/ac.refrenare, lipcest pritiCipa-
ierrqriiopimam Gessem' 'prmbcns•illis cibqria-, quia luhi gerere telius ^Egyp.ti.Si quis yefo est, qrii
faniespossederdllerfani.^&. lipiiiiiius elegit ier- aliqua quidem vilia carnis suWgit, aiiis .vero-ccdit,
ianvdpiliiiariipareritibus, id esi, patriafchis.et pro^ de-islo tipn iiilegre diciluf quia principatum lotius.
:vj.hciis;ex qriibus uatrisi.esiClirislus secuiidum car- terra; iEgypti, sed uhius/fbriasse"vel' duaruin vel
iipin ,"Sii'b:"pmriibus/saiictis ift Eyaiigelip triiim.civiiatum principaiiim videbiiur geieie.'TJ,uod
_;d_e/qiiiUus
iiirt': /li*' ft'«jit frafres ;7»ei^i/M£//acewiu'IIS/KJIJaieiH/T«1auteih npn iii prrisentia Joseph patef «i fratre
Kis:igitur dal iefraii] :prpmissi6his; regntirii gnificatquod iri pffjesentianos .Chrisiumper specu-
ViieijVi!.;
Dei./Be liac/Prepiieta ait: Credo videreboriq.Dbinini ltiriivldbmus, et in.a3nigm.aie.Quodijue dicit : Mali
: !J!::ien;o:i)Jiie«!Jjj)!J:Aliivero dicuiit, pef ierfarii Gcs- ;el parvisuitidies, sicTiiielligeridiim,^,q'uasidiceret; .
seni; qued inierprelatur proxiiiiitas, Ecclesiam de- Uiiiiaiii fiiissenf/ dies riiei iongo tenipore m piae-
signarii qua3>;proiinia; est: regno .ccelpriim; sive serili !.,Aliterseiite.niiampoppliGiiristiarii ppsi.Iiabi-
I iv,iindo.:QuOdqueJacdbiulerunl fitii hrael, significal v :taiibnehi liujus mundl sighificat. iPaiVjeriiih viden-
'[ populum Cliristianuiri/secuinad Tidem'ppriare', sive tiifpio pra3miisqurje/accipiuhtur iri 'fuiurby einia-
ad partemTirmioreni Ecclesia3'iiiflrmos,: ut supeiius- li.ih coinparaiione sunf 'dicrtJm fuLurofum. 'Posi
UePharabne diximus/Parvuii au!em;ermulieres ii- "hmcdicilur. qitod-Joseph omneniterrmh-Mgypii,ven-
griificant differeniiam personartiai in ,fitley sive ru- :denlibus:sirigu[i;s ppsscssigiieS:sijas,
subjeciiPliaraorii.
xies sensus /ariitna^v/Plaiistra:, exbmpia^uslorum :Jam nulius osl jiberiri^gypto..T'liarad;ehirii.,piijnes
sive .inandala ^.--Scifiptijfaey iii/ quibus' successofes . isibi.srihjecit.Et foftasseided.:diciiur-:;::Ego.suriifi.o-
populi toliuhtuf ad unilaterivEccbsias;; utTiat upus 'riiiniisDhis titus , qui: eduxi' ie deierrd Mgypii, ds
1
popuius.'Denique iri Septuagirita tfaiislatipne scrI- ' 'ddirio' sefviiulis. Jarii.dfe/HebfaiisdicItur,"quod.vip.-,.
— " "
273 ; IN PIvNTATEUCHUMCOMMENTARII. GENESiS; : ;': ;; '274
ienter iri «ervitiilem redacii sutit. 4£gyp!ium vbro 1Alius", sexaginta sex'animii3j qua1. egressas siiiii.de
populmii facile in sefviirilern redegjt Pharao.; Per fpnioribus Jacob , et iritrp.ieriiriiin^gypiuiii./arii'
Joseph etJitiislerra Mgypii Pliaraorii irqditur, dequo. ifias/ npvcni. Sciamus iii Hebrsep pro/uQvein esse
facile-excusa.tur/Josepli, vendid.erurit enim semei- duas. Eplifaiift quippe.,. et, Manasser;/auiequani
ipsos/ lioc .Paiijus.fecil, ctfm iiltim qrii iiidjgriiis -.Jacpbihlrafel TEgyptum efTamis tempus ingruefei,
erat/sahclofum: consortlp ,: Traderet .Salari33.,Nemp nali sunl de;'Asenaili filia Piiiipiiar iii .jEgyplQ.-Sed
iOiqiie Paulum dixerjtdiireegisse , qui Tioiriinenf ,el illud quod supra legiiiiris. Facli siijit/auieitifiiji
^e Ecclesia ejecerit, rit .expulsus discerel noh blas- .^lanasse-, quod geriiiit concubina^^suaMacliir ; "et
'
pheiiiafe. VendidentiitMfjyp!iilerrdmsuamPhqrqoni. Machir genuit Galaad. Filii auleiVi';.Esffeinvfi:airisf:'-
Spiriiiialiler auteni iioc .sighifica.i,.,/qiiia:Cbrisius .Manasse Siidalain et Tahari _. filii SiidalaMedem:,
universmii/muiiduiii •siia doctrina et suo corpore additum gst,~ siquidem -id rjiiod poslca legiiiius ,
cmerat.; Quodqtie dicil : Serite dgros, corppra si- quia per :aiiiicipalipnein ;factiimresse :describitui'.:; '.
gnlricai;,'per f.nigesyerp sensus qui qtiptidie-Cliristp neque enim legitur , illp, tempore qup' ifigressuseit
redduntiir:; per ieliquias "quasdimiUuiilnr; vita ac- Jacob.iEgyp.tuhi , il.la__. aitaie ; erant Manasses,/iei
iualis psiehdilur:, fluie ripbis dimi!iilur_a/Christp;, .Ephraim , ,ul, fifio.S:geiiefare poiir&siint;' Cx qiio
si recle ularhur quinque sciisibus,' Qiipd arilerii di-: "rmairTestum est,. enines/aniinas qiiaeiiigr^ss.cES^tlt
cittir-: Salitsiwstra in manu tita est~ signifleat sa- iEgyplum,defemcribus-.Ja.cobfuisseseptiiaginlasex-:
liiteiri hcslraniiri Ghrisii ess.eppleslaie cpnsiilutahi. .posteaqiiamsiiiitiiigress!B,,rcpereriintihiEgyptotr.rs .
Tefra aiiiein sacerdoltim.;qiia; iiberafuit, signifiCat ahinTas,JosephvidClicet^ciimdrio"bus.filiisillius.Se-
Ecclesiarii liberaiftvesse acensu ihuhdiiAliquoruni ". pluagesiniusauieiii ipseftiirJacPb/Septuaginiaatiteni
sacerdplium duplicefti; "lionprem,sigriificat, ;cefiiii- inDeutcj-QJioiniodixeruiitiju.od in sepiuagiiiiaariihia-
^Jiiih iiie.eliri fuiuropra i LiisJacobdbscehtlil.iii^gyptiim.Lucasarilein in,Acti- • -
caiisis jacob. dicitur; sujj'•fernore ppMtilare :_'ut sii bus a.postoloiumsepluaginta atiiihas posuit, tie vide>
ir.ihsgreile.reitirJosepli jiira.meiiiujn sub femore, idI .'.retur septpaninla .iiiterpr.etibusesse;Conir~arius,;ciiiii
esi-f^^sub'niembrose,miiiandi-,;semen.iijiusij6n fuisr• iDagnaeauctoriialis noii/Iialveanluririisto teiiipoie.
.set./Sive.uIjuraret siib meiiibiq,,-a quo.friit signuriii ISi eg'odeq]i.libipqfte)nunairiexirri ..
;a DoihiriP,;id est, sigiium cii;ctiihcisicnis;/sive;utl"'- liiti de niouuAmorrliaii jrigtadio- etareu wso./Si-
|ilraretsub membro, tit.alibi.cxplanavinius , ex quoi ciiimam/illi datjqiia; est Siciieni, Ariumclgladium .,.
'esset Ciiristi geiieratip , /el-deinde/lex est, "ulcoiiV ' vqcari |usiitiani, qua irileriiiit iiilerfeclo/Sichehiet
pjefent. .filii-el.'n_e_p.oi.es
juramentum.pajrlssui post./^, Emorviilierari. Aiii aulciri;.diciiiit^per/arcutjr;ju-'
sc.-El facias mijd misericordiarii-,id est, 'ut. iiqhi'/.' slitianij, pefgladiuni: laborein Sigiiificari:;v/'; / /: /
sepeliasine in JEgypio:;Et veriiqiem, id est, com--'• ".>.7?«6aipnmogenilus,:iu fortitiidgmea,principium ;.
pTMjbneinjarairieiili. Conversus ad.capui leciuliuin l .dolorismfi, Prior iri donis, riiajorin imperio, e[-
liecsigiiificatur qitod de peiilionesecurus sit. • fiisus siculaqua , non crescas,quia ascendisiicixbile
"~
/, - CAPUT XLXliyL; ; . ~.;..•.";:. pairisiui :el macutasli siratiim illius: Est/auieiii sen-
DeindeJosephfesiinansacciperebenediciionempd^ stis hic /Tri es primogeiiitiis;iiieiis majof iii liljeris ,
iris duos fitiossuosoblulii, Mqnasscmel Ephraim_elc.;' /et scdebasjuxia ordiiicmnativitatis;Uiai,:qii.S8 priinor'
Quorum; Manasscs , qui jiitcrprelaluf olilivib;_,-si-: gehiiis vere/debebaliiE, sacerdolale aecipere re1
gnifical Judajos qni obliti sunt Dbmihiini suum. De> giuim. Hic/qiiippe in porlainlo; honorp etprajyalidri
: Obiiti suni Deuinqui satvavilillos.'. robore dempnstral; vertim qnia peccasii; el quasi
quibris ~di.cit.ur
Eplirairn autem juiiipi' , ^qiiiiiiierpreialur, itbefLas, aqri.aqriiovasculp non teiietiir'; yofuiitaiis effiisuSies
sigriificat pppulum Cliristianuni ,:.qhiubertaie gra--: . ih.impclii, idcircb pfjccipio tibi ul ulira non:'pecces.
tiae reduridal. IIos (jttidem cum'beiiedicere vellell Sicque.<in_Tratfum.minimo pc^nas/peccaii lugen.s, -.
Jacpl)-, pdsuit Josepliad sjnislraih:-.,Eph.r_iim:,' Ma-- qiicid perdiiit primogeniti ofdinem, Pfiiicipiuiri
nassem ad dexlefarii auleni/constiiuit; at.illc cah-r D atftbm dolorls est omiiis/rpiimogenili!S:,ijuia/pro,
cellalis manibus, crucis.mysieijum/pffcfigiiransV; en •commpvenlurprimriniviscera paEehtiiiii./SijJiedJi
tfarislatam in minorem dexteram", rhajori sihisltam1 - el::hevv: [falres,_ vksa- iiiiquilalis:belldhiia,' ih ciin-;
superposuit,~ sicque crucis "simililudo stiper caputt silium' edr-umne veiimtahima mea', ell in.cdilri:illq-_
eorrim ,. Judxis scandalum., populis Clirisliahisfu- ritm .non rsiiglpria mea~ qm in fiirore suo'occide--,
luram; glnfiam /pra^figuravit/:.: senioremque perr runlvirum,et in velunldlesitqsuffodcruntriiuruiri.lldf
crucis mysteri.um, sinisiruni factumde :dexIi-o, ct;t lediclus.fiirorJeoriim ,'; quia pcrtinax , /ei indignaiio
•
juniofe)h dexlrum de sinistro",;iquia Juda-isiiirio- eofiim,quiu dura fldivutapiiltosinJqcbbyeldisper-
slram desertani labentibus , nos /Illorum /gloriamii . 00»!itlqs iii Isrdel. .Sighifical aittem nori sui friisse ,
": adepli suhius, talique sacramento- niajori: poptilo o cpnsiiii qnod per-Sicheiii etTlehior feederaipsViros.
"
Judaiorum pra^ppsitusesi .riiinor populus geiitiiipi;; interficereni, c.oiilraque in pacis teinpore: ariiiei-.
uiide eisdem Patriarcba.sic ail,: -llic quidem erilinn liarjiih 'sangijiriem: fuderunl jnnocentehi ,;et .quasi >
populuiri, sid hic exaltabiiui• supra vnines. Animre e quodam fiirbre^sic crucleluaie j-apliy muros^iiibis/
quKingressa3sunt crim.Jacob in ^Egyptum, seplua-: -': everlcrunL Unde dicil: Malediclmfuror.eoiurii,quiri
eiTiliis il- illos in isiKtcl. Levi ciiitn1
ginta quinque _ qttqd,, excepto Josepli pertinax.,: et..disveiyrnn
m BEM5 VENERABILISOPERUH PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 27G
nscredit.ilem propriam non accepit, scd e\ omnibus A ^ ca-leris hostibus triuinphare,
quod in simililuditiem
>ceplris paucas urbes ad habiiandum habuit. De colubri regulique obsidens vias, nullum per tcrram
Simcon vero in libro Jesu srriptum esl , qnod fu- Israel transire permiuit; sed etiam si quis temera-
nicuium Chrislum non accepil, sed de tribn Juda rius fuit virlute sua, quasi equi velocitale confisus,
quidem acceperunt. Juda, te laudabunl fratres lui, illum voluerit prajdonis more populari, effugere non
vianus lao3 in cervicibus inimkorum tuorum, ad- valcat/Totum autem per melaphoram serpenlis et
orabuntte filii palris lui. Catulus leonis Juda, ad cquitis Ioquitur ; videns enim Nazaramm lam forlera,
prmdam ascendisli, fili mi , requicscens accubuisli ei quod ipse propter merelricem morluus est, et.mo-
«I leo , el quasi lcwna , quis suscitabil illum ? riens tioslros occidit inimicos, putavi, oDeus, ipsum
Quia Juda confessio, sive laus, interpretatur, rcctc esse Cliristum filinm tmim vernm tam fortem, quia
seribilur Juda. Confitebuniur tibi fratres lui, vel mortuus est, et resurrexit, et rursum captivus du-
laudahunt te. Licet de Chrislo grande myslerium sil, clus cst. Alius enim Salvaior mundi ,mei generis
lamen secundum litleram significat quod per David pra:slolandus cst; veniat, cui reposila sunt omnia,
siirpctn generantur reges, el quod adorarenl illum " et ipse est cxspeclatio gentium. Gad accinclus proe-
omnes tribus. Non eiiim ait: Fi7« mairis tum, sed liubiluranle illum, et ipse accingetvr relrorsum.' Si-
Filii patris lui. Et quod sequilur : Ad praidam, fili " gnificai auiem, quod ante Ruben etdimidiam tribum
mi, ascendisli, osiendil caplivum populum reductu- Manasse ad filios qups trans Jprdanem in possessio-
rum, et juxta.inlelligentiam sacratiorem ascendisse nem dimisit, ppst quatuordecim annos reverlens,
in allum, captivam duxisse captivitatem, sive, quod prselium adversus illos gentiliiim vicinarum grande
melitis puto, caplivitas passionem , ascensus resur- invcnit, et viclis iiostibus, fortiler dimicavit. Legc
rectionem significant. Alligans ad vineam pullum librum Jesu Nave et Paralipomcnon. .Nephlhalim
suum, ct ad vilemsuam asinam suam. Quod videlicet cervus emissus, dans eloquia pulcliriludinis,siveNeph-
piillum asinao,cui superscdit Jesus , hoc est, genti- thalim ager irriguus, utrumque cnim significat He-
Jium populum vmea; apostolorum , qui ex Judaeis bramm verbum anioala silva. Signilical autem, quod
snnl, copulayerit, ct ad vilern, sivein HrfibreoIiabctad aquoe calidaein ipsa nascuniur tribu, sive quod la-
Soreih, id est, electam vitem, alligaverit asinamcui cus Genesar fluenla Jordanis fuit irriguus. Hebra;i
supersedit, Ecclesiam ex nationibus'congrcgatam. auiem volunt propter Tiberiadem, qua; legis videba-
Qnod auiem dicitur : Fili mi, apostrophon, id esl, tur liabere notitiam, agrum irriguum, et eloqula
repentina conversio ad jpsum Judam facit, quod prophelare puichritudinis; cervus aulem emissus,
Cbrisius hic sit universa facturus. Quod auiem dici- „( temporaneas fruges et velocitatem terra; uberioris
ttir : Sceptrum <leJuda , et dux de fcmoribusillius, ostendil; sed melius, si ad doclrinam cuncta refera-
donec Venictille qui mittendus est, et ipse erit ezspe- mus, quod ibi vel maxime.docuerit Salvator, ut in
clatio gentium, significal quod non defecernnl pria- Evangelio quoque scriplum csl: Filius meusaccre-
cipes de Juda, usqne ad tempus quo natus est Chri- scensJoseph,filius meus accrescens,et decorus aspectu;
stus, quimissus a Patre cxspectatio geniium. Issa- filicedecurrerunl super murum, el exasperaveruntillum,
cliarj aslutus, forlis, acctibans inter lerminos, vidit et jurgali sunl, inviderunlqueilli, habenlesjacula; se-
requicm quod esset bona, ct lerrnui quod oplima ; et dit in [ortiiudine arcus illius, el dissoluta sunt vincula
snppostiit humerum snuni ad portandum , factusque brachiorumillius, et manuum, per manus.poientesJa-
i;sl tributis serviens. Quia supra Zabulon dixeral cob, inde pastor egressusest, lapis Israel. 0 fili Josqph,
quod maris magni liltora esset possessurus. Sido- qni tam pulcher es, ut te tota de muris et turribus
ncinqiie ct Pboenicem reliquas urbes coniingcret, acfenestris pucllartim ^Egypli lurba prospectet, invi-
nunc.ad uiediterraneam provinciam redit, el Issa- dcrunl libi, cl te ad iracundiam provocaverunt fratres
cnar,<'quljuxta Nephllialim pulcherrimam in Galilreai lui, habeiites livoris sngitias, el zeli jaculis vulnerati.
regionem possessurus est, benediciioiie sua habita- Veriimtti arcum tiitim et arma pugnandi posuisti in
lorem facit. Asinum atitein fortem vocat, cl liume-. j) Deo, qui fortis propugnator est; et vincula tua, qui-
rtim ad portandum, quia in labore lerra;, et in ve- bus ligaverunt tc Iratres lui, ab ipso sunt solula ct
iiendis ad marc quas in suis finihus nascebantur,, disrup'a, et ex semine tuo tribus nascitur Ephraim ,
plurimum laboraret, regibus quoque tributa com- fortis et stibilis, el lapidis durioris injuncta, impe-
portans. Aituit aulem Ilebres per meiaplioram , id[ rans quoque decem iribus Israel.
est tiaiisforniaiioriem, significari quod Scriplurasj Benjamin lupus rapax, mane comedel prmdam, el
mcras die ac nocie meditans, dedcrit ad laboran- vcsperedividel spolia: Quod de Paulo maiiifestissima
dum sludium suum; el idciico illo oiiines serviunl,, sit prophetia, palet omnibus, quod in adfilescentia
quasi magistro dona portanles. Daa judicabal po- perseculus Ecclesiam,-in senecluie pra-dicalor Evan-
V'ilum r.uum. sicul alia tribus in Jsrael. Dan colu- gelii fuit. Ilebriei aulem ila edisserunl,altare in quo
ber in vh:, reiuslcs in seriila 4 mordens ungulas; liosiiae immolabanttir, et vietimarum sanguis ad ba-
f.ui , iti cadal asccnso» iilius retic. Salatare; sim illius fundebalur, in parte tribus Benjamin fuit.
luum exspectnbo, Domine. S';mson iudex israei dei fioc inquiurt erg-osigmficare quod sacerdotes mane
EFihuEMni<iii. Isoe ergo dlcii. \idcns in spiiitu, imniolent Losiiss, ct ad vcsperuui dividt.-nlilla quae
cund •"onif-mliuiriui^Cr.i-iEOP.c iH\;?rupt<m Ciim: vi)'i ? pr-pjjioeoliecir. L'.:pmu saugtiii-s.iunj, itipiui:
'
277 / ; IN.PEOTATEUCIIIJMCOMMIiKTARII. .-. CENESIS. : / ,.273-
ypraeeiii supcr altaiis.inierprelatioiiem.poiieiites te, A illius. Et alibi :.Eeminti cimthidabil vintriu Suffode-
spoliafrim divisiohem/s.upcr.saccrdotibusqiii seryie- 'rurii tnuium, \i cst, spiiitilalbni niuiiini JiiiiiissimijmV
runlaHari, vmmt de allari. Ilsec "auiem:iijslorice. quicustodil Israet, Xancea cbnfqderunt'..Maledictus
_SpirIttialiteraiiiem Puiberi primoris populi yidetur furof eoruiii,quia.peiii.iifl.r.-Quimdofurprejaccensi..et
cstendisse peisqnam, eui/a Domino per prophetam ira, olVtulerunl Ciirislum.Ppnlio/Pilaip, /diccntes :
dicitur: Israel priihogenilusriieus, elehim:juxia.qiiod iCrueifige.jCrucifige/Eiihdignajioeorim^
primogeniius deliebat, Ipsius erat accip.eresaeer- Barrabam ia.trbneitipeiereiii, et priiicipemyitrc cruci-
dolitith et regrutm. Addilur'/: Tu virlusmea; utique .figendpmpostularcnl. Dimdamilios in:Jacob,el disper:
qiiia £x; ipso. populp-fundarhenlum fidei, ex ipsP- .gqmillos inlsraetl Quia.noilnullie'xipsis credi.deftliit,
virtus Dei, qtii est Chrisius, advehil., Qucmodo au- quidam in infidelitalc pefinanseruhl: Dicuhliir'eiiiiii
terriipse sit piincipium doloruni, vere.clui!ipatri/dov divisi hl qui ab illis separaijtiif, ctvcneruniadfidem ,
-iorujri semper. irrogafet injuriarh, dum convertil ad dispersi" autem, quortim pairia tcmplbque subverso,
iilum dorsum, el non faeiern.- Iste pfior iri doiiis, .per drbcin te.fra; geniis ihciediiliim spargitui. For-
quia/ipsis credita siint primtim eloquia fliviiia, et tasse isli fiiii Jacpb,.tres aiiihiaj Tjuinia/nae ilioius
Tegis satio,. el iestanienlum, .sive/pronijssip. Isle .. sigriificant, cbiicu|iiscibileni, iiascib:ilem,raii6ijabi-
inajPr iniperio, utique pro magniludine viriiitn, quia-.B Ieht. CorictipisceiJLiffi spccieui lenuit Ru1ip.n,'jqui con-
"copiosiuseaeierisijihoe nsundo idem popultisfegna- cubuit cum concubina patrisgui. Secundbin Specietii
vit. Effiisusautem sicut aqua, peccando In Ciirisio, i.rae(enuil/Simeoii,quoe/ipsa exfurpris iliitis detiion-
qpasi/qua; vasculoiion leneiur voltinlafis efliisus eSl Stratuf opp.robr.io..Tpriiani,. spcciem r.iiipjjis teuuit
in impetu. Elidcirco addit: ijltranon- crescai : quia Levi, :cuiEcclpsitc legem/ seryarc; couimisshm est,
sipse ppptiltis posiquani iiiiiyerso iiijmilo/dispersiis Has.ergo species tres, yidclicei pinnis auima prpprie,
est, vaide itnmiiJulus.esl; Sed quare lalia meliiil,;i(a qtia; iniiunc mundiirifvejiit;, piimus inotus culpabi-
subjecit:-Qiiia mcendiiti cubiiepatris lui. Hoe:Juda;i liter agere, donec iiialonilsi ppndore pracgrayaia; ad
ad slupfiiiiij qupd "Rtibencum Bala concubiria palris locriin pcenTtcriiiaiiiossiTpervertire.Juda,;te laudq-
siii «oriiniisil,referunt,: cuih hpc ad proplieliammagis buril [ralres tui. Per lninc enimjudam yenis colifcs-
iHius..irlbu''.secun-
pertiimtj/quia de futuns" ioquitiir, siC criini ait: Ut /spr expri.miiiir~..-CivrisXus,./jtjui,.ex.'
anhunliem-vobisqum:fuiura suril in novissiniisleinpo- duni 'cariiem esl.geiiiius. Ipsiini iautlabiinl fraires sui,
#i'fus.'-Jrimbgehilfc auterii plebis audaciam prjedieal, aposlbli, scilicet, ct onines coliiercdes illiiisj qui/pcr
qim ascendit eubile patris iMii,et maculavii- slraTum adppiionem /filn fieo Pairi elTecti:siinl,rel/-.{jlirisii"
jllius, qUaiidocorpus doniinicum, in qudrpietiitiitlo „ fratres eflccli pergraijaiii, qiiorrini et.ipseest dbini-
divinitatis reqtiievit, ra.ptum.-in criice suspehdil, et ' nus perHaliiraiii. Mamtslutc in-cervicibitsiniinicqruiii
Terrp cpnimactilayit.Aiiier ihpr.um conciibinaepolluit liiorum. Ilideiifhianibfjs/ciiiiri alque epdeiri; cfucis
qtteni ascendit, id est, legem - Velefis Teslamenii, tropaeo-ei suos texit,el ininiicos et adversariaspd-
quain ssspeprajvaricaiido/mactilavil;Qiiptlaiiiem lex testates curavif.- Juxta. quod/el Pater" pfomisit, dj-
.vetusin cqneubinsepersonaponitur, Patiltis.-.do.cuit j cens,: Sedead d-xieram irieam,doiiec ponam iriimi-
dicens : Abrdlianixtiiosfilioshabuil, unui.i de ancilla, cos iuos scgbeiiumpedumiuorum, Adorqbunt le fiiii
jeiunuin de libera.Hxc suril duo Testaiiienia. Mpra- palmiiii, qumiAoinrilii ex (iliis Jacbb^idoraht illuni,
. liter quoque/pef Ruben, qui iriierpretari polest visio-". per electjoneriigraljaj salvi facli.Catulus leeiiis Ju-
-ni.sfiliris,1vel videte filiuin carnaiem, lioihineih:signi- da, quahdb riascehdo parvulus faciusest, sicufscii-
ficat visibiiem, quia etsi enim. lip.mo npsterexterior ptuni est: Parvulus Jqctusest ripbh.- Ad prmdain, fili
corrumpilur,/sed interior renoyalur," Pjinip/eiitm nii,.desceitdisii,.idest, aseeiidens in cr.iice,-captivos
omnishpmoin lioc iiiundocarnaliief vivit, ci-secuhr ,populosj'edeihisti: etquosille Ico cpntrariusinvasil,
tliim/carriem.movelur, ei primus esl carnalis molu.s -..tu mqriens/eripiiisti; deiiique redieiis ab inferjs,
in. ^oncupiscenlia libidinis/quai cunvpfiin;e.;juveii- /iscendistiin allum,:capii.vain.''duxisti capiiyiiaiem;
tutis obsedeiii-teiiipusi/durtiiii et lenierarmpi/simul .ry requiescens,;accubuisti ul leP.Maiiifesiissime.Chrislus
«l lasclvumhdniinem reddidil, ascendehlciii -super irtcubnjt in passipne, quandp inclinato capite tradidit
'cubilepalris, elpolliieritem iliorum paternunij-id esl, spirituih, 'siye quandp iri/s.epulerp secufus^/velui
eiiam pra;cepta ;et muiiiia naturalis Tegis, quaj /in quodam cerpdiis somnp quievil. Sed qtiare ut lep,
"
iiobisest, quain nunc pater nostei' nbs; .dieitpraiva- vel.ut calulus leonis? In somno enim suo leo fuitt
ricantes:'Siineoh-et^Levi-fralres^vasainiqnitniis"bel- qtiaiidij iipli necessitatei sed polestate hoc;igsu.mirti-
Jantiit. Per Simeon el Leyi, Scribie et Pharisaei' et jilevit, -sicul ipse dicit :;Nenio toilil.q ms .Eccjesigm,-
sacerdoles Jtidaici popiiliinielligiiniur./De Sjmecne sedego poiweam.. Qtipd yero et t't caiulus leonis,
ScribarPrarii Jiid.£priim;:deirjbu vero Levi, pfinceps Indeenini/iijoftiius, unde etnatus. i?1iysiciaufera.de
saeerdoium, qui coiisiiium fecerimi ul Jesiini dolp eatulp leonis scribuni qubdcuih na.lus;fueril,, liibus
ierierent: et occiderenf, de qup consilio dicilur : In diebusei tribus noctibus dorriiil; luiic deinde/patris
censilie.illoruinnevcniaianimamea. ilprriiit ehinfto.la fremitu yel.riJgittj, veiui-i,tremefacto eubilis locii,
sceleraiqua; in liiivissimis temporibiis .facitiri; er.int suscitari dicitiir catulusJorrniens/QiJpd yalde ,C6D-
Juday, qaia in furore sub- oceidereui vininr.. jd est veiiienier de passionis jnpfteapialijr-iii Ciiristo, qui
•.Christui.n",de quo dicitiir.: Ecce v'r, Oriens-nomen tr.ibus diebus ct tribtis uocubus ifi cabili Sepuicfi
279" BEQM VENERAISILTS OPKiYOlfPARS II. — EXEGETICA GENOINA. ; 233
jacens, soniiiuri.!mortis iihplevii. Beiie ergo Clirisliis,
s,A inis iriterpretari fjoiest, sighilicai qtted posteaquaiii
ul leq fequievii, qui nPn soluni mortis aGerbjtatem i ad pognileiitiaiiiper confessibnemJudas, id.esl aaima
nbn timuit, sed etiam in ipsa mone mortis iniperiumI cpnvefsa fueiit, atifertinlur abea el desintint omnia
vincit.. Quod auiem dicititf : Quis susciiabii eum?? illa '.quaegessit in riocie ighorantia;, et/extendll sc
; qtiia riullus nisi ipse, jtixta quod ipse disii :-:Soivite 3 iisque ad yeiialores, tit et discat venari. Si/quando
templumhoc, el in triduosuscitdboillud. Non deficiel t fera; aliqhoe,aut vulpes.dolosa;, id est, dajmo.riesyel
duxde Juda et Israel. HocmanifestisMnie ad Judam! cogitatioriesmaximaecor illius ifi'uiiipurit;et 'v.oluni
referlur; tandju eriim-fuii ex semine illius jnleme-. esterjniiiare .yineainDoiriiiiiSabaollii et.appreliendJst
rata .apud Judaeos>successio regni, donec Christus5 iilos ihalaruhi cogitatioiium lauilabilis venator efie-
nasceretur; etIioc siipra diximus. Alligans ad -vi.neam i '-ci.us, Issqchar asinus fortis. Issacliar iulerprei.itur
'
piiilum srium. Pulltis suus populus est /ej' gentiiius, nierces : feferunt ad popiilum gentium, qrieni.Dojni-
ctii adhuc nuiiqtiam ftiitiegispnus impositiim, liuric. nuspppuli sui pretio est niercatus. IIx issachar
bPpulayit advineani aposiolbrum.quiek Judceissunl;. ,asinus foriis/Scribi^ur, quia prius pppiiltts geniilis
iiam yinea DqmiriiSabaolh domus Israel. Ei a'd vl-. quasi iribuiurii et Iiixuriosum animal eral, iiullaque
te-masinani suam.;Ipsc.eiiim.dieit : Ego sitmpitis ve-; ,. ratione subsjstens; iiunc/vero fortis, Redemptbiis
ra; ad Iianc ergo yileni alligat asinam' sn.ini, ciiiI B doniiiiip colliiiri:mitlens, et jugum disciplijia; cvaji-
supersedit EccleSia ex nationibus congregata. IJanc. -gelica;praeferens. Hic qccubahs irilef terminos, vidH
ad vitem Cpfpbris sui alligavit, vinculo cliaritaiis etl requiemqitod esc-etbpna,.el'terrani quo.doptitna.Atiicr
disciplinaeevaiigelico nexu, ut de imiiaiioiie iliius. terininos:aul.enicubiire, est praeslolaiidoJmjus-inundi
vivenscfficiatufhaeres Dei. Aliiautem lianc asinaih, , finem.requiescere-iniliilgiie de his :quaejiunc In mc-
iiiterprelaiilur Synagogam,tardigfadaiir scilicet, ett dio yersaiituf qua;rere, sed desiderare. tillima. Et
gravi pondefe legis depressam. Lavil ih vino.stdlamj fiiiis asilius feqtiiem et lerfam optimanl vjdil, cnin
suain, sive.cafnem suamin sanguine pass.iqnis,sive, siinplex gehtilitas idcirco se ad robur boni: opei-is .
jllam Ecclesiam ilip vino qupd pro miiltis effnndeliir. erigit, qjj.iaad ajterham vitre pattiam iendil, Un.de
ih remissionein peccatorum. Et in scnguine uvmpat-/ etiam pohit huinerwri suuiii-dd porlanditm, quia. dum
tium suuni. Palliuiii genies siint, quas/corpori suo, ad promissam rer|uiein perveiiire desiderat, cuncta
yinxit, sicul scriplum est : fivo ego, dicil Doniinus, • ihaiidatbrum lioiioraSjiliierporlat./iJjideet.'faclus «si
iiisi Itos omhesiitdiiamsicul vesliinehtum.Putcliriores, tribuiis serviens,hoc esl^ regi et ChiJsto fidci boiia
; ocuii ejus viriq.Oculi Christi apostoli sunt et evange- opera, bonorunique.operuiriniunera ollefens. Sl-iiar
-„ litex;autem ostehdihiu.s.lioniinemqui .tf ipariiib-aniiiii-
iistaj, qtiiJuriienscieriliae Eftclesia;prseslaril,qubruni/jj
jvfaeccptaaiisteri.tatemvini, id esi prisca; legis supb- niolu,'ut est, totitis auiinaelanguore cri'avei:it,:quoal
fant, quia IdrigasViorasu.nt. Et dentes-lacle candidio- per coiicupisceritiam.Rnben eiiarii, Si.meonct Levi,
•res.Dentes prajcCptbres.stint sancti, qui praecidunti priideiiiiam hon recie directam sigiiificare posse
ab. crroribus liomines,' et ilips qui /in comederido/ distirixihius; sed hic jam ab errore invidia;osteiidi-
cofpiis Ghristi tfansjiiitturitiCandididresautehi effeciii inus po3iiiieiiterii,etiii.ZabuIoiiex mtilta magiiaqtie
siinl dbctores/Ecelcsiaciacle veteris legis, qui vali- parteiid pbenitentianicpnversum. In Issacliarvero,
. Vliimvcrbi cibum mahduni atqiie dislribuuti(,et bene. -qui/dmni in loco merces inlefpretaiur, videmus iihini.
'candidioresdictintur. Omnes-eiiimqui Scripturaj;Um ; mercedeiii bohi operis exspectantem, qtiia ipse hon
cibos Ecelesiae subminisirant, candidi esse et ,im-. solum abjgcit omne iiialuiii, sed etiain desiderat ;siv.e
fnaculati debent. Zabulon hdbitavilinlitiore mafis-et'!" optal semper oitine boiium, et/inter lerminos medius
iri-statiorienavium.Zabiilonintefpretatur babitaculumi Iial)ital,iive requiescit, riec addexteram riec.ad si-
.-"pulcliriludiiiis, Eeclesiam.significat : liaec in littofe hislrani declinaiis.vVidii:irequiem quia boiia,/et
liiaris liabifatj el in slatiorie iiavium , ut credentibus: "lerraiu qriia optima. Postquam auterii carnis et. sj:i-
sit.refngium, et"periclilantibus-dempnstret fidei por- rhus pugnam dispulit ef exclusit, requievit spiritii.s
tum. Haecconira onines iurbines hujus mundi, id 2) J illius in Deo; et tunc -viilit terram quia boiiaest,
est, conciissus firmitaie splida,; et exspeciat nau- quandd carnem suairia vitiis cl cbnctipiscentiis7ex-
fragium Judaeoruih et htcrelicoruhi - prdcellas, qiii- i- piignabat; et quandp-diifert/liuctus iuslitiaein.ope-
circuihferuntuf omni vento doctrinae; qubrum eisii ribus bonis, supposuit liunief.umsuuirt ad/portan-
tondiiur Tlticlibus, non lamen frangilur. Peiiendit, , dum. El/faclus iributis servieifs, cura .onus illud
aiiiem usqne ad Sidonem^Iioc est, usque ad gentes. evangelicum admodum leve huniefis iinimae portet,
JLegitufautero ih Evangelio inde assuiiiptos.aliqupsi et reddidefit Deo. Dqnjudicabil populum.suum, sieut-
aposiolorum elin ipsis locis Dominumsa;pedocuiss"e, alia iribus iri Israel. Eiat, Ddn coluberin via,.cerqsies
sicul scfiptum est: ferfq Zabulqnel ierra JVephlliar in semila, et reliqua.-Dicunl quidam AiJtiphristum
lirii, popiilus qui sedebat in leriebris, vidit lumeri!"' per lioac^verbapro;dici de ista tribu fuluruln; alii de
mqgiiurii.:Sidbii interpreiatur venaior, sive veiia- Juda, a qUotraditus est-Domjnus,-li.aecpronunliant,
trix. Vehalores qui sunl, nisi aposiuli? qui, ut siipraL ^t equilem et eqrium Dominus-cum carne suscepts
diximus, ex illis lacis assumpti sunl, de quibus dici-• designare volunt. lletrorsum autem cade're-,/ut in
tur: Miltamveriatoresriieos,et venabiinlurvesinemnii terram, utide "assumplus est. Sed qiiod die fetiio
;fMoji'ttv:Mbra1iiBr.qiioqi)e'2abii!bii,qiii fluxus noctur- surrexit, i.dco . »\l :]Suliitqre- tiiurit cxspecldbbypo-.
,2-M "/" '";. ;-m PENTATEUCHUMCOMMENTARil._ GENESIS. ; 282
mine; Korireliiiqueseniin, inqiiit, t°n inferno miimarii
IJ-Avia. Mordeat, equi calcaneum, faciens"quoa Appstp-
nieaiii,necdabissetnerituumvidere corruptioiiem,Alii ii lus aiV: Macerocqrpus meum,et^reliqua/ liaec autem
amem.rit pra;c:li.ximiis, - -facit, «tcadai eques reiforsiim. Iste enim talis sem-
lianc proplieliam atl -Anti-
. clirislu'm/transferun!,.p'rpeo qtiod hoc.loco Dan ett per elaiioneset aliitridines metuit,el jiiavult animarri
coluber asseritur, et mordens, Et quod pririius Dani suam cadere de mala 'aliiiudiwead Ijoiiamliumiliia-
ihler tribus Israel ad Aquilonem •castrametatus est,,- tehj, Ut discat a Clifislo, qui dicitv: Discitea riie quia
-illum signiflcalqui se in.Iateribus Aqriilpnis sedei'65. tnilis suni et humilis cdrdei Si ergo revocat aniriiahi
dicit, eide quo figuraliler prbpheladicit'"':' A Ddri * de , altitudine fetrprsum,/ post bumilitatbm Chfisti
auditusesi [iemititsequorumejus, qiii non soluni co- fediens, salutem exspeclai/a Domfno.-Gadaccirielus
Iubef, sed etiam cerastes vPeaiur, Gerasta cnimi prmliabitur arite eiim, Isle Gad aeciriciuspersbnam.
Gra:ce cornua dicuntur. Serpeni /ille cornut.us/zesse ; Domini exprimifj qui in prinio advehiu Iiumiliiatis
perliibetur, per quem digneAniichfistusasseriiur, quii suaeante adventum Aniichristi pfaeliandouccurrjt,
contra yilam fideliUm" cuni morsti pestiferae.praedica-?
; accinctusgladio verbiDei, de qiio dicitiif : Accingere
tionis armabjtureiiam co.rriibuspplestatis. Quis aiilenit gladio luo super femur, potenlissime: Quo utjque ini-
nesciai seniitamangusiiorem;esse quarii viam? Fiatt micos diyisit, id;est,;filium a.paire, ei.filiam a ma^
' ergo
coluberinvia,quia in pruesentisvitielaiitudiiie il-:T> tfe, et feliqriai Ndn veni, inqmi, pacemiriiiiere; seH
Iosambulareprovocat.qiiibus.quasiparcendpprbvocat,; ,;,' gladiiirii. Quod autem ait: Et ipse dccingelurretrof-
noii blahdilur, sed mordetj scilicelillos quibus liber- suin , charitas Doriiini in securidb advehtu ostendi-
lalem tribuit, erroris sui verieiiPcbnsuihit.Eit iterurti lur.quia cuiil veherii Antichiislus, iiem dccufret
cerastes iii semila , quia quosfideles reperit, et sese post iiiius vestigia €hristus ceiefi adventu, ut illum
inler angusla iljnCrapra;cepti coelestis coilstringere inierficiat spifitu oris stii, uride.et Gad latrunGulus
yidet, nbo solum nequitia callitlrppersiiasionis imper iJiterpreiari potest, el quod pdsieribf, id est serus,
Jit, venim/etiaih-lerrpre potestalis periinii, et iri species quasi Iaifriricuiusiniproviso adVeiiiu exs,iliatV
.perseculipnisangore ppsf benefic.ia ficlce dulcedinis iSiciiteniin, inqijil, fur innocte, ila Ghristiis. Ergb
exercet cornua polestatis. Qui in loco equi insihriat."' ante AniichrislUtriiri Jninc post iiiuth niajesiate oc-
bunc riitindum, qtiiper elationem suam iri cursti curfit. Moraliiefquoqtie hoiiio noster, qiieiii supra-
labeijiium/ieniporumspumaf./Et quia Arilichristus , dietis nibdis aiiG[uantiilumprcfecisse descfipsimusj
exireriia hiundi apprehender.e:rsllitur, cerastes isie necesse est ut advehiai; ut tentetur ab inimico, ut
eqiii Iirigulasniordere perliibetur.^Unguiam; quippe proposiii corislahiia probetuf, .quia vir intentalus
mprdere, est extrema hiijus mutidi feriendp cohiin-/=::rionesi probabilis. Arileietrelro accihgarnur, tit/ea
gere. Ui cadat ascensor illius felro.;. Ascehsbr equi;'^ quaefacla surifei futura diligeritef altehdaritur. Ascrl
ejiisquisquis in dignitatibus hujus mundj extbllilur, pinguis pahisillius, et prmbeldivilias fegibus, Ascf,
qui reiro cadere dicitur, et rion in faciem, sicut; cujus noriien, sigiiificat divitias,- ideo: Christus est,
Paulus^cecidissememofatur. Irifaciem auteiri/caiderel quia altiludo/divitiarum sapienliaeiJt/scienliaeTllius
est Iri-liac; vlta. unumquemque; suas"culpas cogiio-, iijri.umerataest: qiiia paiipbf prb hobis faclus est, •
scere, easquepoeniteridodeflere, Relfoverp.quo nori iit dives essel.Cujus panis pinguis factus est:/ carb
videtuf cadere, esl ex hac vjla repente "decideie, ei scilicet illiys, quarii si quis.mand.ucayerit,/non"'m.o-
quPd.ad/srippliciaducatuf ignorare. Et qtiia Judaeiy rietrir iii aeierniiiri.TdiJm^etiampr&bet delicias sa-
"erroris suiiaqueis capti, pro Ghristo Anlichrislum pientia; regibusi his scilicet; qlli sehsus prbpribs ,
exspeotant,bene Jaccb ecdem leco, repente In electo- /: beneregunt, ef sua cbrpora in sefyiliitem redigiint.
rtini nuriierum coriversus,. dieit :' Salutare luum, Quidam lioc d.e Aser ad Ahnairi pfOpiiciissam,iiiiam
Bdmine,jexspeclabo yidc&t, sicpt fideles, hon Anii- Phanueli referurii, qupd/cuhi Sihieone de Christo
cbrislum,'sed illum qui Tn redejnplionem nostrarii propiierans, hiultas praestiiildelicia^.fegibus^id est,
veiilurusjest, yeruhi Ghristum cfedani Ttdeliter. Mo^' apostolis,,et caelerissanciis.: Moraliter quoque-Aser
- raliter,quoqu.eTpotestinlelligi ille.qui.jam dudum'_n qui bealus iiiterpfetattir, fprlasse; Ille. est -'quem ab
Misachar prpfectus dicituf^ et/in mandatisrequles- erfore ad pdeniteniiamrcyocatuni, paulatihi -per-sin-
ccre, atque aiiimaesuaeagricolam factum miiic jam gulos gradris usque ad Jjeaiiiudinis ineremenia pef-
ad hoc prpficere, ut Judam discernehdi et judicaiidi duximus: ciijus post cbhversionem, ppst irilelligeri-
pppiilumsutim, id est cogitatiorium cordissui iritel-r iiain.spuituaieinjpPstientalionem et victdrJam,.:pin-
ligenliam stimpsent, lanqudm riiia ;tribuura Israel, gtiis est panis. Addit enim illum parieni, qui decpelo
id est, omnia in unitaiem atque concordiam reyociT- descendit, el dat Vilarii liuiCTnuridbi;et isteeiijus;
re; ut:cogitalionura ih illo sitnulla disserisioifiatque/ jim pinguispanis est, eliam deiicias 'regibus dabi.i;
idein coliiiier,juxta praecep.tuinDomini^dicentis : riph.pauperibiis, aiit insipienlibus^.sed regibus: sa-
Estote' priidehles sicui sefpenies. Prudenter aritem pieritiani eiiim loquinuir ad perfectos. 'Nephlhalim,
iigere nosdebeihus iri ' Vila*Iirijus mrindi, nec ad quod inierpretatur dilaiaiip, apostdlos etpracdicatd.i
" dextramriec ad sinistram
declinemus; .neque/per la-; 'jres sanctps.sigiiificai. Quofum doctriria.iii altitudino'
tam.vjamincedamus, quae ducit ad mor.terii,.sedper diffusa esi isiius/muridi;; et aposloli^ex liaCjiritita
angusiani,<}aa3ducit ad vitaih,:Ad iioc enim addilur plerique fuefuht, plciiiir auiemCej-tius/eiJJJssus, qui?
cerastes ih semila ; /angtisliorest enlm semita quam. nimirum ajostoli^.vel praedicatoresveloci'saUii-cssi-
285 BEDJE YENCRARILISOPERUM PARS II. — EXESETICA GENUINA. 2S'.
lienics, in modjvii ccrvorum transcondtint implica- A venltim proplielanles , cum niagno desiderio incar-
menla ; ac excclsa ac sublimia medilantes dant elo- nalionem illius evspectaverunl, de quibus Domimis
quium pulchritudinis, praedicantes universis genii- dicit; Multi proplie'w cijusti cupieruni videre quas
feus doclrinam Salvatoris. Moraliter quo]iie homo vos videtis. Ili crgo riicli sunl colles , propter excel-
nosler interior, qui paulo antc panc pingui vesce- lentiam sanctitalis, qui cliam vocantur aelerni, quia
batur, qui sciiicet panis confirmavit cor hominibus, vilam consequuntur oetcrnani. Fiant in capile Na-
non incongrue cervus emissus dicitur, quia omnia zarmi, de quo scriplum esl : Quoniam Nazarmusvo-
tcrrena despiciens, niore cervorum in excelsis pa- cabilur. Idem et Josepb, secundum ./Egypliorum sci-
sciiur ; tolumqtie ihesaurum in ccelo collocal, nbi, licct linguani, sahator mundi inler fratres, inler
juxia Evangelium, erugo et tinca non demolitur. Et sanctos quos ipse Iratres vocal. Moraliter quoque
tunc cloquia pulchritudinis, id est, contemplationis is qui fidei profeclu ct supradiclis gradibus in tau-
supcrna;, documenta proferl. Filius accrescensJoseph lum erescrii, ut usqtic ad invidiam adversarios pro-
utique in gentibus, qui cum ob incredulitaiem syn- vocet, non immerilo dicitur accrescens. et non sc-
agogam reliquisset, plebem sibi innumeram ex gen- mel, sed bis aeerescere pronuniiaitir. In fide eniiu
tibus congregavit. De hoc David dicit:" Converten- et epere emnis perfeclus crcscit, et decorus dicitur,
tur ad Dominumuniversifineslerras. Sequitur : Decorus " qnia illa jam pulchriludo, in qua naiuraliter f.iems
aspectu. Superat enim omnes illius pulchrittido, de esl, in eo renovatur. Ob quam pulchritudinem filirc
quo diciiur : Speciosusforma prmfdiis hominum.Fi- illum dc muro viderunl, ac desiderant. Sancla; nti-
lim decurrcrunl super tnurum, id esl, generalio vel que animae super mtirtini fidei fundata;, perfeciio-
Ecclesiac qua? credidcrunl in Chiistum. Hacc stiper neni illius ctipiunl videre et imilari ; scd exaspera-
soliditatem fidei, quasi super murum amore pulchri- verunt talem sanctum daemones, babentes ignita nc-
tudinis Chiisli ascensuroediscnrrunt, ut verum spon- quiliae jacula. Parant enim sagillas suas, ut sagiiieul
stim pcr contcmplalionem aspiciant, cl osculo clia- in obscuro rectos corde. Sed in forli arcus illius, iu
rilalis illi copulentur. Sed objurgali sunt illum, divinis scilieet proieclibus arcus/rirtutis illius pos;-
quando falsis tesiimoniis-calumniantes, sanclum lus, cx quo jam ai-cussagitias oralioiitim snarum ad
Domini opprimerc synagogae populi cogitaverunt. persequendos inimicos cmillit; et dissoluta sunt
lnviderunl illi habenles quoqve jacula. Neque enim vincula, quibus illum inimici ligari cupieruni, per
quisquam in Joseph conjecit sagiitas', vel aliquod. virtulem Dei Jacob. El lunc incipil paslnr esse ani-
vulneris lelum. Sed hoc specialiter in Chrislum cve- marum, et in modum durissimi lapidisnon vincilur.
nit, sed in forti illius arats. Chrislus arcum suum et -, Deus eniin patris illius, id esl, justoium pracceden-
arma pugnandi posuit iu Deo, cujus virlule confrin- tium, qui spirituahter nobis patres, adjulor est unius-
gitur omnis nequilia perfidorum. Ei dissolula sunt cujtisque sancti, cui hoe promiliitur : El omnipotens
vincula bracliiorum ejus, quibus fralres illum vin- virluiibus abundare illum [acil benedicliombascxh de-
clum ad Pilalum duxerunl, vcl quibus illum in ligno super, el benedkiwnibuiabyssijacentis deorbum. Con-
siispensum crucifixerunl.llescissa suntenim pcr ma- templationc enim coelesiiunisati.itur, et inieiligeniia
num poientisJacob, id est, Dei Jacob, ex cujus se- Scriplurarum, quas non immeriio- propter sacra-
niirie ipse Dominus bonus paslor egressus est, lapis menlorum obscuritatem abyssum vocat; ct sicut per
et firmitas credenlium in Isracl. Deus pairis lui crit cooli benediciionem sanctis proniiltiintur oetcrna
adjutor tuus. Quis adjuvit filium, nisi Dens paler, praemia, sic pcr benedictioiieni abyssi ptosdicanltir
qui in unilate unum siuil? Sed pro persona cerporis illis in praesenli sa;culo uonnulla solatia. Benediciio-
dicilur, quod auxilio divino indiguit, sicul in Evan- nibus uberumel culvm. Conslat eniin esse apostolica
gelio diciiur : Apparuit illi angelus de cozlo confor- ubera, e-quibus recentcs adhtic in fide, ac velul par-
tans citm: bcnedictioiv.buscozlidesuper, benediclioni- vuli pcrcipiunt, ul ad perfecliorem cibum pracdica-
iits abyssijacentis dcorsum. Universa enim subjccit tionis perveniant. Uudc dicit Aposlolus : Lac vobis
ci, ca;!esiia per benediciioiiem coali, cl terrena per p potum dedi, non escnm: habens \idelicet vciba duo-
benediclioiiem abyssi, ut angelis et homiiiibus Uo- rum Tcslanicntoriim, vcl dileclionem Dei ct proxi-
roinareiiir: bencdiclionibus iiberum sive dtioium iiii. IIa;cEcclesia spirilalem vulvam,qure-non solum
Tesiamciilortim, quorum altero nuniialus est, altero pariat filios ; sed elsi forte declinaverint a via
dcmonstralus esl: sivo benedieiionibus riberum Ma- veriUlis, ileruin pariurial. Benediciienespalrh iiti
ria;. Unde el illa ninlicr in Evangelio ait: Beattts confortalcesunt beitediclionibuspatrum luorum. Pafcr
venter qui le poriaiil, et nbcra qum suxisti. Bencdi- nnsler est, cui dicirnus : Paler nosler qui es in cwlis.
clionibusuberum ei vnlvte.Hicbencdicilur vulva ej-is qui elevans mamis in Kethania, per bcriedictioneiii
malris, qu:e ulique virg.n.ilis nobis Dominum cdidtt. npostolorum nos bencdi-.it. Palres aniein stini Chri-
Benediclionesp.iiiis tui con[oitatai sunlbcnediiliouibus -sti patiiarcha-, de qtiibus Aposlnlus ait: Quoruni pa-
patrum scrvprum luorum. Ultra omne cnim inciilum tres, et cx quibxs Chrisiussecitndumcarncm, quorum
sanctorum pauiarciiaruin sive pioplietaruni, conva- (tivinatioiiibusel benedictionibusnnusqmsuucin Eccle-
Itiit benedki.o pal>is in filio. Palris, it!3ul ci iiullus sia utilnr. Dcnec verinet desidenum coltiummlerno
juslorum .idas.tieuu, doiicr veiircl denaerivm coW.um JUJ.-I. Tunc vcniel dcsiderimn sanclor.um, ciuii juxt8
atternorum._Co\las .-pl-rnif.cti siint. q-ii Clnlsii ad- Aposlolum ibunt obviamtlnisio ; cl sic scmper cum
9*5 1N PENTATEUCilUM COMMENTARIl.— EXODUS. 28(5
Doniinoernnt. Fiant in capiie Josepk Nazarmi, sicut A convertenltir. Tunc ergo videt, el lunc inlelligit di-
supra diximus, unusqiiisque in cujtis verlicc, id est, videndam csse litlcram a spiritu, ct lunc cognoscit
tnente, mancant benedictioncs supra dictae. Sicut quia litiera occidit, spirilus autem vivificat. El tunc
enim Apostolus inqttit : Homo nosler exterior corrum- incjpiel facerequcd, teta die meditans, ante non fe-
pitnr, intcrior autem renovatur de die in diem. Benja- cit. Moraliler quoquc nihil alind occurrit, nisi quod
ritin lupus rapax. Quod auiern propbetal de Paulo perfeclus ille honio, qucm snpra diximus, in Benja-
apostolo, sicul supra diximus. Quidam aulem ad ur- min Iupus rapax regnum ccelorum diripit. Yim enim
liem Hierusalcm reff-runi, qua; in Iribu ejtisdem Ben- patiturregnum cotlorum, etviolenti rapiiint illud, et
jamin sila esl. Nam sicul Benjamin benedictionem illa quse in lege et in Prophetis et Evangcliolegerai,
ullimam consequilur, ita el populus Hierusalem ul- velut esuriens et rapax invadit. Et cum in hoc tcm-
timus est salvandus. Cumcnim plenitudogentium in- pore, velut in malutino, liancpracdam diripuerit, ad-
traveril, lunc omnis Israel salvus eril. Lupus rapax vcniente morlis vespera, incipiet dividere spolia; lioc
dicilur, quia ipse populns elftidit sanguinem prophe- est: divcrsis laboribus incipiet diversa praemiapossi-
tarum. Mane comedit prmdam. Mane illud'lempus dere; quaeppslquam inimiccs prcstravit, vcluti jam
significat quo legem aecepil; tunc enim mundo " vicior liaberi merebitur. Cur auiem Jacob omnes
prima illuminatio scienliaedata est. Comedet autem- qnos genuit de libris et ancillis tequaliler honori-
mane, quia legem quam accepit, edit adhuc el me- ficavit, nisi ul. ostendcret quod Dominus Jesus
ditalui, scilicet sequens legem justitiae, quam prae- Chiistus omnibus gentibus regna ccclorum scqualiter
ripiens prae cunctis quasi praedam manducans, ad tribuit? Non enim disiinciio Judaeis a Graecis, aut
Iegem fidei non pervenit. Ad vesperum autem dividel servus, aut.liber, quia in omnibus Christus.
tpolia. Vespera esl illud lempus novissimum, quo
EXPLANATIO IN SECUNDUM LIBRUM MOSIS,
Qui Ilebraice VELLESRMOTH,Grwce aitlem EXODUSdicitur.
CAPUT PRIMUM. randi intelligilur. Qualuor enim ordinibus patriar-
Hmc tunt nomtna filiorum Israel. Ilaec senlenlia clise ntimerantur. Primo, nativitatis, utin Gcnesi, ub'i
Esdrae prophetas ab aliquibus dicitur usqtieXXX, el ___« illorum nativiias narralur. Socundo, benedictionis.
principium voluminis: Joseph aulem erat, el reliqua. Terlio, libertatis, ut erga tabernaculum fuerunt.
Et lilulus liujus voluminis Joscph, quod dicit : De Quario, narrando, ut hic in Kxodo, qui tres supra-
Mgyplo vasa aurea, nsque Moses jejunavil quadra- dietos non observal. Qui etiam ordincs apostolis
,ginla dieset quadraginta nocles. Tilulus aulem liic ra- conveniunl: primo, nativitatis, id est vocationis a
dix vcrbi polesl dici. Yerbum aulem , volumcn Chrisio, ui Petrus ct Andreas. Seeundo, libertalis,
usque ad linem. Mos csl Scripturae divinae radicem ut de Pelro dicitur : Tu es Pclrus, et super lianc pe-
verbi planiare anlequam indicat mysteria. Jacob tram mdificaboEcciesiam meam. Tertio, benedictio-
etiam filiorum suortim dicitur radix filiique plebis: nis, ut Jeauni in praemiis. Quarto, narrandi, id est
sic Christus aposlolorum radix esi. apostolique oin- quomodocttnque commixtim numerantur. Quod au-
nium credenliiim. Haecaulcm sententia Evangclicam lem dicit : Singuli • fum domibussuis , pre animan-
senlenliam significat, qua dicilur : llmc sunt nomhta tibus intelligendum est, sive prp viris ac mulieri-"~
duodecimapostolorum. Sed bacc esl praesens"recapi- bus, quod mystice Apostolus cnm Ecclesiis suis si-
tulala senientia, quae in Gcnesi nominata sunt, quae giiilicare dicitur. Quodqtie dicitur : lntroierunl ad
nunc hic noininantur. Quae dominatio in Genesi, ct Jingusiiam, secundum alios pcrlinet, ut est : Post
Iiic in Exodo significat duodecim prophelas in veteri, D'multas iribulaliones oportet nos Iniroire in regnum
ct duodecim apostolos in novo Testanienlo. Idcirco Dei. Post omnium LXX animae cum Jacob introie-
vero filiilsrael hic primo dicunlur ante suum p.ilrem, rtint in ^3gyplum, scptuaginta discipuli ad praedi-
autem candum verbum Dei in loium mtindum mittuntur.
quia illis plebs propior crit quam lsrael. Ilic
liber vilx dici potesl, quo ctiam lotus canon vocari Animae autem descendissc dicuntur, siquidcm in
vocalmlo dic'.tur, quorum nomina scripla sunt in usu esl aniinas pro hominibus appellari. Jsiaesunt
libro vilae. Quod patriarchis in Peniatencho, et apo- anima; qtite egressae sunl de femoribus Jacob. Ego
stolis in Evangelio. hrael aulein vir lorlis, quod in rion' puto quod quilibet possit hominum animam
liis quibiis hoc convenire dicitur, id est naliutale, gigncic, nisi quis forte lalis sit, qualis ille qni dicil:
\el in primogeniiis, el in benediciionibuf, Chrislum Nam in Chiislo Jesu per Evangelium ego vos genui.
significalin resurrcctione fortem, et vincendo dia- Tales suni qui generant animas sicul alibi dicit:
boluni in iribus tcnlalionibus, el solttlione inferni. i'T/;o'imei, quos iterum parturiq, donec Ckristus for-
Joseph vero in jEgyptum adjacob cum filiis suis mettir in vobis. Alii cuiiii Iinjusmodi generationis
Christum significat r.poslolos suos in hunc mundum curam aut nolunt, aut- nequeunl Iiabere. Denique
prsacedenlcs. A Ruben vero usque Asar, ordo nar- Adam sic- dici!: Os de ossibusmeis, el caro de came
£87 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETiCA GENLTNA. 283
rneq,etnon anima niea ; sed per--iio"c A perdiiionis est. Etaliajcivilas commotip liiieae.esi':
videtiir,.-.quas
de lerra sunt,; sua esse profiteri : non audere vere qui enim sequuntur iilud, iJJicongregant ihesatiros
dicere sua esse, quas scit deierra ripn esse. Sed el ' suos, ubi tinea deriiblitur, et fnres eflodiunf»Sed
Laban a diabolo sic dicil : Qu_pniqmqs meitihel caro els.iriosiri' oiiini cbnscieritiagralias agiinus, dicit et
mea estj,amplius non iaddidit,'nisi .qupdlerrena cpn- de riobis: FiliHsfael presvaiueriintniniis,super hos.
sanguinitas agnpscit. Alia est animarurageneraiio, Hoc qtiod diciti Ne: foria adjuiiganiur adversariis
quae vel Jacpb descendehli injEgyplum.socialuf,'yel nosiris, sigriificafur- quddsi- jdngamur prrndicatori-
CEeierissainctis.subeiiunier.aiipnemysticjBppsleiila- biisveritatis, praevaluiiJiussUperilium,.etperegriritis
lis ascribitur. Mdrtuo;aulem;Joseph, fdiilsrael cre- de teffa sua,; deporieiites; veterem Iiomineni cuin
vefunl et invaluerunt.nimis. Poslquanj yerus Josepli aclibus, vel reliriquehtes iiiiaginem linjus terreni
pro pmnibusgustavit morlem, multipjicaliis.esl fide- hominisy ;et: induenfes iriiagineni Iiujus ctjelestis.
iiurii populns. Nisi enim granum frumenti: cecidisset Alii dicunt per, adversarios; "qulbus timuit Pliarao
e"t mortuiim fuisset, non uliqiie Ecclesi*aTrucium - Israel .eorijurigi, nlandata perfiheniia ad Gliristurii
plurimum prolulisset. Moraliter quoqueetiri te, .si iitteWigi.Ei egredie.nlitrdeterra;: iddsl, efuni siire
md.riaturJoseph, si moriipcatibneinChrisii in cpr- ^servilute JlgypiioriiniV Et Iibc in prafisejui-diabbitis
'
pore tUP suscipias, ei mcrtifices meiribrunT tuum "^iimet,' ne egrediantiir dc lerra corpofis sui, si noii
peccatp, turie in te.muliiplicaniur:filii Israel, id, est, •sefviant peceatis et vitiisi:Per magistros qtios praj-
sensusboni et spirituales. Quoiidie enim hiorienii- posui.UPIi.arab(iliis; Igrael,. liaefetici dempiistrantur
'-bus- yitiis in te yirtulura nunierus•adgeiiir.- Ei jn ;pra;posili- a jliabolq; sua' ae^timatione, iit; ^anelbs
ierra muitiplichiis, in lua; ^eiiicet carije,:per;quam aflligant dnefibiis peccatofum. Yei inofaliier," ut
viriutes admiriistraiiturf.-Sequitur:. Surrexitalius rex. supra.breviter expdsuiriius, maii.sensus bnnos per-
Prihip videndumest quis iste rex', qtii sciebat Jo- vertdndos/Qupdque dicitur: Qiianlodpprimebaiitlos,
seph, etquis esl qui nescidbat. Quandiu ergo rex lanlo magis miiiiiplicabantur, signilical sanctos ,
nosler; id est spiriltis menlis noslri lenel mempriam quanto adiabolopatiuiiluf ientalioncs, ianio niagis
Jbsepli, id est, Christi, Htijus eriim ineminit rex in a Cbristo abiindant praemiis.Multiplicabariturauicm
/Egypto, id est spiritus noster iri earne npstra, qtiae cuni ad sanctosreferiur, adiideni pertitict. Cresce-
jEgyptus non incbnveriienler dicitur. Non aftTigun- bant aulem ad opusluti et -lateris,id est, -vitiis cor-
nir filii Isfael, raiionabiles scilicel; sensus vej vir-. poris el animae. bixif aulemrex Mgypti obslelriclbiii
tiifes, riec Iulo et.Iatefe cpnsuniuniur,;terrenis sci^ - Hebrmorum, "et-reliqua. Videturquidehi seeundiim
Ticet.curis, nec niasculi.-necaniur, opera janrper- >, liistpriaenafralidrieJnslare ridh posse. Qudddicitur'':
fect,a,, Si; yero scnsusrnostri: nescieiTht.dirisiiirii, Quia noh feceriiht bbsleiiicesqiiod prmcepiiPlidrqd,
turicsapienlia.camis, quac iiiiiriica est Deoy suc- Norieninl iriveni.untufuori vivificasse feriiirias, quas
cedit in regnum .,-.et alloquitur genlem suani; cdr- pfoecepitPharao Viyificafi.Et si non f^cefuni, aut
poreas: scilicet vpluptates , ;et, vocaiisrdueibus Vi- ex praeceplisdeljueruntj sicut niasctilos vivificare,
tiorum, ^initur consil.ium cotilra ^lsrael, qiiqriibdo eorilra praeceplumregis^ ut feniinas occidere. iisec
opprirtlatur .'S.iipra diclis inalis. .Et lu ergp qui pfopler eos qiii amici sunllitterae, et riort putarit
haec audis, si ppsi dpnum baplisirii -opera liiijus legeiii spiritualem esse, Spiritualiter autem sectin-
mundi fa.cis,.sci!.oquia siirrexil in te alius reXvtjui dtim sensum,;;qui ppiest iutelligere 1)eum, et quae
nesclt Jpsepli. Potest quoque rcx iEgypii, qui Jiescit sursuni siintquaererc, odit Pliarao rex'-^gyp.ti.,' et
Joseph, esse diabolusyqui^dixit in cprdesup : Nqh litiiic intefimi eupii; quaicunque cafnis vivificari,
est Deus. Quiqgenli sum, id esl, japoslalisjangelis, rioii soluiii vivificarj, sed riugerL.vuIt : ut ortines
quodammpdploquifur•'•;Ecceviri Isrqeiitmcfeverunt, carhalia sapiant, qtii sunt, super lerfam, et nemd
eiinvqlueruntsuprq rios'":'hi scilieet, qui-mente I3p> ^id"tceigsterh .paifiam pculos| eievei. •Iste auieiiv
- liiiriuin videre pbssunt. Deindehpc.se.tisit diabpliis; Pharaoiobsietrices cofrumpiereaggrediliirj quarum.
qiiia forfis sil gens- Isracl, namque saepCegressus;jj una Sephora Vocabaxurj quaj interprelalur passer.; .
est, etsaepe ^superaius,'es.t;sed' iilud qupd liiriet, ne et altera •Phua,' quaeapiid nos rubens dsci- ppfest.
quando everiiatillis b.ellum,:eljuriganlur adyersafiis Per ha'snecare mares, et v.ivificaresolas feminas
illofumv «t deviclis illis.de lerra sua descendanl. cnplti Istas: obstetrices dixefunl quidam raliou?.I)iiis
Oslenditse ea;. quae a patilafchis et pfQplietis de eriidilioriisfofiriamlenere: Obstetriceseninj quaedam
advenfu'Clirisli praedicta;sunt, praesensisse; erinde nfediic sunt, et tam^masculosqiiam fenilrias. Erudi-\
scire quPd slbi immineat Ijellum. Et teeijsit yeniu-" t.ioeniiri isla raiionauills senteiilia; jii onines pro-
rum, quia cum :fidttcia iriutiiph.elilips, \6t'. doeet pciriodiinjperveiiit, seiisus oranis iasefuit, oriuiesqtie
Israel aedificare:civitaies, id esl Philon, quod iuter- fovet. Si quis aut vifilisiri ea;aniini fuefit, et voliie-
prelatur os deficiensj yel;'''dsabyssi. Et Rahviiiasse, rit cosleslia' q.iiasrere',pef liujus erudiiiories;ad
;interprela!ur.comriiotib;.line*. Eiibpolis,id est diviriofum iritelligeriiiariipsraiiof Vehieti est-enim
'«jiiffi.,
civitas "so.Iisi;Ecce .qualPs civitaies praecepit-sibi iiria vejul passer,"quae;ce!siera: docel; alia, quas
aedificari?Pharao,;os deficiens; et idefecit nariiqtie' '/ rnberis vel ;verecunda interpretaitur, rripralis fesi,-;'
os, cum mendaciuni io.qtiitur, cuin verjtate aut pfo- qiiaemores cpmporiityverecimdia<iidocet. Sed qula
bationibus deficit; aut bsaliyssi, qnia aliyssusToctis• Stripiura dicif"":Timebahl obs.Uirici-sDomirium et
289 ".-'- " '"' IN PENTATEUCilCM.COM.MENTAR!!..—
EXODUS. SBO
non fecerunt jttssum regis, non inconvenienlius s"A vis^mpiiiin lialjeat patrcmj ianien adillum dicilur :
bbs.ieirices islse duae dup iestameiila sigii.ififanl; ett Audi, filia, elvide, el inclina aurem (uam. Haecexivit
Sejjhoia, quaeinterprelatur passer, legemspjritua- - dedomo pairis, et vpnit ad aqiias ut lavareiiif a pec-
lem signiflcat. Phua vero, .quae juberis yel vcre-. calis (jtloecdnlraxerai in ddmo palris sui. iiaec ergo
cunda dicitur, jndicat Eyangelitiij/i, quod rubrtim ex{ Ecclesia invenit Mosen~in palude abjectum : s'nis
Cbrisli sanguine ,ei passionis illius rulilat Cfuore.. daf .illum riulriri. Nulritur apud sups, ilji agit'infan*.
Atb his ergo aniniac quasin Ecclesia iiascunlur, ve-. liam. Cim qulem.forlioTfactitsesi, suscepitlfiliqPlia-
lut ab obstelricibus niedicantur, quia Scripiurafumi rqoriisjei adoplavii in>filiuiii.:Alpses legem significa.t.
leelione eunctainilla eruditionis.iriedicinaeonfertiir., Veniens.auiem Eccjesia adaqtias baptismi, suscepit
Tenlal lamen Pbarao 'posl biec necare Ecclesiae 3 etiani.Iegem,quaetameh lex crat iiiira fisceljamscir-
niascuips, cum-sludiosisquibusqiie Iiaereticossug-. pfiam:ex,multisvirgu!ijsy"siveex:papyro cpntextani;,
gerit seiisus iri -diyinisScripturis;; sed stat immobile3 Cpncitisanipice, iii^quaiiirans jacebat.; Jacebat ergo
TundariieiilumDei. Timueruni-enimqbslelricesDeum:; Jex. iritra liujusmpdi iegmina, e pice ac bifumine
id est limorem docuerunt, qui est iniiium, £apien- obilia, viiiljus scilicet et. lerrestribus Judaepruni:.spr-
liae. Sequitur': Excrevil poputus, Ecdesite. utique» ;debat~sepla ifadiiiniiibus. Ecclesia sumpserat ilium
pppulus, quia linuierunt obsfetrices Deum, et.mdi-. B de palustribus, ut intra /sapientise aulas .et regalia
ficqvil illis doriius. Decerites eriim Scripttirae; limo--
... iecta. iPnsjsteret.Hie.iiifantiaili •suaiii.apud 'suos
rerii pomini, aedificariiEeclesitedomu.sj.nqrivideiurp trfinsegil. Apud i.Hosenini;qtli spiritualitef illam in-
conyeiiife -seeuridum litferani..;,haec sehtentia,: ut_ leliigere.nesciuiit parvlili est,:et/ lacteniium.haljent
propfefea 'sedificaretiir,quia jimelur Dbus, ne fpfte cibps, Cuiri yet;6,ad Ecclesiam; venii, 'tunc/forlipr
intelligamus : Mdificdmi';illis ddmus;,i'd:.est-,iEJlifi- ./ efficitur. Qiiid tanien esi,:;quod tiiercedem accepit
cayit illis familia.met genus. Et pfo eo qiiod Istaei iiuirimentia filia Piiarapnis iila, apud quamTex liata
muliere&bene feeeruniin/ populuiri Dei,:inultiplica- el hutfita? Et synagoga deEcclesia istam ri/iercedem
vit Deus illarum progeniem. istae/olJsleiHces. nbni acccpit, ut'iiltra idoiurii^non -00131..- Videns enim
vivificayerunt.femirisss,;,'quaevu.lt Pharap//:, nequej .illpsqui ex geiifibus .surit, iia conversos ad Donij-.
-vi.tialii Ecclesiis
dpeeni, nec peccaia nutriunt. Mo-: nuni^ iitnlira' hon;cdIaiit idola, Ipsa erubescit idpla
. raiiter quoque ei lu, si tjnies Deuni; nori./facies; cplere : Isiud ergp bdrieficium recepit de Ecclesi.a
praeeeptumregis/jEgypti, iioc esi,vnp"n in. <lelieiis synagpga, qupd Jydaeis paryulam riulrisse yisa est
vivas, npii praesenlia.cupias. Ef ^si .lifiies Deurii, legem. Pptest quoque,;MpysesChrisiumsigriificare,
exhibe obsequium anihiae luae. .Viviliea riiascuiiirii , queriiTiiia Piiaraonis ad fliimen, idest, Ecclesia.-ad
iiileribrem hpmlnem luum-qui.in le ;esi.,Et sic tibi.V flumeri lavacri in.veiiit.:^/oraM( iiifans, .quia yulne-
Deusabdificabiidomuni,''id''est-,;ip'iiliitu'diri^m,virlulnni, ratus/estproplei/ peccaia ripslra; yetqtiia:ad resiis-
Sed-ubi•;vidilF'harac[qugd yer. .obsielfices.nqn.pqssel i ciiaridos de /morte" peccati, yeluf in -1esuscilando
necqremasculpsjsrqel, prmcepiipmni pppulqdicen.s.: ,'•. Lazaroflevisse dicitur. Ecciesia ergo colligit Cliri-
'Oirinejiiqsciitiimin fluriieii \prpjicite,qmnefemininum; slum a.synagpga iiiatre cafnali ad expulsura quasi
Aiivificqle,Videle quid . princeps bujus; mundi suis;' , Iiirariteiriquilu.ricparvulusvideliatur, cuni in lipmine
prasceptis,. ul rtosIros infanles .rapianl, et"in fiuinen vcernerelur. Inveniiiild.iM6yseii in vqsculbinclusuiri,
projicianti-i. vide.stalirii ut^ riatus,;iinp/Tet Ten.atus diiod'-ex.;.muitis virgriliibus;;fit, /TrivCnit'Ecclesia'
.fueriSjquid tibi iinminet.;llpc est illtid qtiedin Eviiji- Clirisfurii reccnditiim In eqrdibus "saiicforum.vOiii
gelio legis,"quiaiJesus; uidscendit defaptisind,duclus . gluiiriduiiitaiis conjuiicii, uiuirricdfpus clTeclrsuri.i.-'
estla.spiritu, ul tenlaretur q diaboip. Hoe ergo cst piciiur ab aliquaiitisj. per virum qui dedbmo Leii
quod; Piiarap prapcepit.popuio sup,r ut.Tfebr:edrurm iegfessiisest, legem "significari,quia lexL^itis data
infantesin aquis siilimergaiit, de qiiibusiaquis .prqr . est, id est Mdysiet Aardnjetperires irrerises,qdi-
plieta dicil:Qida intraveruitl aqum usqiieqd aniinqm lius.''syna.goga'Christuirivcelavii, ircSvieges signifi-
mearii.Etnuric insidiaritur Jigypiii, si forle Hebfieis _. id:
•] xaii;_ esl, litterae, lialiirae,et propliet.iffi,in dujus
nascatur aliquis mascuius,: ut Jstaiini jntefficiaiur,'..- fitie Chiisfus a synagpga revelefuf in tassuniptione
,ne.obserVentet.occultentbmne gefmen inasculinuiri. 'cafDiSj.quaevper, fisCeliam non irtcpiigrue sigtiificat,
bilumin.e apice lita,/id est mala suspicipne a sy.n-
-;.J:':;.. -':' -'',;,":CAPUIVIL;:"./:- kv-:;.^.;-\
agoga decoipore Chrjsti et divinitate. (Juodque dici:
Sed vir de.tribii Levi nfoSc«j«tJi.--geij«»f;:;;-;C»jii.'i)/df.j-.
- infaritem.eiegantein esse,TOcc,w/JaviC.«Je«si/ii(s:;:<i;i4i(s:.- lur: et posuii.illum iri cgreclo,significat/syhagogarii
fidehi Clnistiin Juda;ispqsuisse; et sicut liic ca-
Ergo si: Taciam:.eleeriiosynam,. quia :opus Dei est,
niasculum geriero; sed itaTaciani iirliominibus. iii- recio anibitus erat, sic Judiei Cliristuiri corpbraliter
babetites invidiam erga illum. Per hujus
notescat,/ab.: jEgyptiis/rapta est eleemosyna. mea; ambierurit,
nu-
Sequitur : Egressus ek:.vir de.dbmo Levi;-rel;accepit - ergp sprprem significantur.Judaei,qui illuninpn
itxorem siirpis:;sumi:.,qitmiconcepitei.peperit-filiuin. tfiu/nt, sed custPdiunt.Una ex famtilabus^quae missa
Etvidens illitm eieganteiri,qccullavitmerisibusylribus,- ,,'est, sigrial pf.opIietiamprepiieiarum,,prdpheianliuin .
et feliqHa"usque. dfim dicit :.Vocuvit. .nomeii:,ejus. 'C.iiris.tum desceiisurum ad .assumptinneni earnis :
obscuritatem. yidit,id estv
Moses, dicens:Qiiia.de aqua tuti illum. Filia Pliaraor aperieiis.sacrariienioriim
nis Ecclesia esl-es gentibus cpngregata. quae quam- cr.edidit, Aljter per virum /de demp Levi Cliristuf;
m BED^E YENERABILISOPERUMPARS II: — EXEGETICAGENIJINA. 292
signillcatur, :de Jegeegredidns; et per uxcrem-illiiis, '_ \ rem, tiinbr Christi «x pafle earnis prpriunlietur; uf
Ecelesiam parieritem filiuiri,id est popuiuiriChristia- esf :'Si; possibile est, transeal a me calixiiste. Et^er
num; 'Gccultavit. illturi tribus mensibus,/itf est, iti. liaric Ttigam, Cliristi per Mariam Joseph fuga in
liomineinterioreinfideTfinitatis. Quodque dicittif : ^Egyptiima peiestale Herodis, ut Moysia PJiaTaone,
Sumpsit fisceiiamex careeio,'creduliiatem cafnis iri sicet sequentia /ad 'CJiristum referuntur. Sed per
bohis pperibus iigriificat. Rapina; aulem ."fiumiiiis septein -filias, sepleni;.Ecclesias Asiaedemonstrari
dcctriniim significat Spiritus/tanctii- Sdror?autem ?--volunf-;-riet per: oves, popU&inlj: j ugo',EecIesiarum::,,.
procul stariS,;Synagogani;'securidarii,vel Ecclesiain lias autem Ecclesias C.lirisiusdefendit. Fiiiarum la-
apostpipriim, quae dicilur securida Ecclesia syn- . men reversio, parlemihlideliurii significal, ad diabo-
agogaji mater atilem illiiis, Ecclesia priitiitiya. Filia lum revertentiuni, quos diabplus miratur cum cdm-
Pharaoriis descendebat iri humililate. Cui sororpueri puhciione venireeordis,ut/Iiic dicitur •.Curvelocius
ait: Si vis vadam, et.reliqua. ln Ijoc-signalurEccle- '•'venisiis? Quod auteni dicitur : Vir Mgypiius, Chrislo
sia Judaeoruiriati Ecclesia gerilium : qued dicilur: ex partecarfiis eprivenit. ." ;
Adcptayitillum in Id.euriifilii, St apefte.daliirintdl- Quaye diihisislilioiiiinem! et rcliqua,. usqiie.ad
ligi quiai neri Ecclesiaegentiuhi; sed synagoga Cliri- Partem.. pialjolo convefiit; qui Chrislus Corpus.id
slum par.turit. Mbyses autem suhjptiis.vel tolienS, "- estj sancio illius ad vpluntateiri per isiiainvllare.vult.
^ive aquaiicus, inlerprelalur :,quaeiriterpretalicnesj Sitis eiiimfit ante panbni et posi; "et sic.siinlvpluri-
Ecclesiae gentium conveniunt.quffi.a Christoaccipjt. lales. Haectria mdraliief uriicuiquebonp doclori con-
Quiaaquaticaest irt'^aplisirio, siibrepla in fide/^tel- veniuntj/sedenti juxta ddctrinam. spiriiualemvEi. in
lens crudeiilafem Clirlsli iri semelipsa,; litaris In Iioc serisii Madiam,/Chrisidm -sigriiiical:"filiaeqiieil-
sauclificatipne' divinitatis ,et /iricafnatipriis Chrisli. lius, ariimas'doctas per sefiiifprtnem spirltum; haii-
Mdraliter qiipque Pjiarapneni-palrerii•"habuiriius,si fidntes aquas poenitentiae./Ideo dicitur : Cupiebaiit
inimalis eperibus fex jEgypti;nps genuif".Cuni veni- qdotldifficile 'possunl,;pro:Corpbrispoleslale,earna-
mus ad layacrum,.assuriiamusMcyserijid est, legein lia corpora/zdemonslrat, greges, sensus perieclos;
Dei, eiiriifacordis hbsiriTecta regaiiacollocemus: pastofes/Vero malos ejicieriles^puelias,id-esiaiiimasi
quae prava; suni: relinquairiusi. forlerii:i;t graiidem Moyses, docidreip; oves, cogil.aiienes,;reversip;,iid
Iiabeariius/JioysSnJToiiini eriim magnum est, quic- Jethrum, ariimarum, quarido tenlanturj reversio ad
quid spiritale .est. Inlered Mbysesperegrinhm>fra- Christuiri, quibuS a Christo dicittir :Cur venisti? ii
Irehi ab Mjjtjpiio .liberqvit, el" inultum norisinens, est, eur riides eslis ? Doctof aiiiem vir ^5gyptius dir
Mgyptiunibccidit. IiijuriPsusnpbis yalde est ip. liac n cituf,; eo quod mundiales"dpcel;; vef lex, eo qupd
peregrinalipnd diabolus, ijui' a i Cliristo /pro/ripbis ; Cpnjrigium,'JuravitergoMbijses,\a lipc .ellairiChri-
occisus est;;Qupd iri areria arripuii interemptum, stum signifieat.JuranSj id; esti immdbiliterprcplie-
signilicat quod diabdlus In reprbbprum ccrdibus tans; assiimplionenicarnis. iJi-liabiiarel ciihi illo: id
religalus .est,.qui siabile lundariienlumiiori.rialierif,. , est, cuni diabolo, in.hpc .mundu,superans iliuinin
sed aedificaht dbmumsuper .areluiri.iMoyses auterii cruce. De fifia qme Mbysi eoputaia >rist suiperiiisdi-
cum duos Hebrmos rixantes pacificgrc nori potuisset, - ctuni esti Filius auterii, quem peperit illi, id esl Ger-
proficisciluf ad.lerrqih Mddidiii. Et;Tex Dei, quia seri^quod iiiterprelatur adveija^ significatpppulum
Scribaset piiariSaedsdisCPrdaritescutriipiebe reiiqua- . geiilitihi,qui fuit advenaTrtlege./De;mprte autem re-
conjungere iion valuisset, mofatur in gentillbus. Ma- -.'gis jEgypti stiperius diclurii^iestictijus: poiestas jier-
diain iritefpielatur coriffadiclio;"per quod lex signi- passioneni Chfisti de muridorupia esl. Et ingenientes
ficalur,,quodlex diviiia cbnlradicliohemTn geniibus, filiilsrqel,m esi.pfo magnitudine-servittilis:/s1c et
prinium invenit, et eaderiilex seplem filias;sacerdp- sancii lentaiibnibus daeriionipfuniet maiprum iioiiii-
iisMadiani, Jioc esi, a phiidsopliis etsapieiitibus hu- iiutri et-vilidrum propler ope)-a,id estpeccatairialo-
]us niiirididefcndii: quM.videlicetEccldsiageritiuni, rurii ddctorum, ingemiscunt.•Asceridit.cidnioreorum
licetpatre genitii, nala; esl/Iege Dei. Igitur et iiriam jj ad; Domiriumj in audierido..Et perliunC clambrem
de septfemaccepit.Cunisit enirii JEcclesiasepiiformis, . cralip sanctorum significatuf ad; Doniinuni ascen-
lamen per unitaleni nata est. Undest e)iim,inquif,co-. . dere. (Jubd auletri plebs/jEgypti post mprtem regis
iuriibamedt Et posfquam geniiles copuiali sunt iegi,, sui vilia velpeccala, pest diabplum in munduirive-
diciiur quod;sit inbiluus rex^gypti. Alii dicurit ini nife. Et audivit gemituiniltbritm; id est in laborijju?
Jiacfe MoysCnfiguram Cbrisii gefere ; dups qiipqties pppuli,;siye sanctprum. Aliter,; ut superius dictiim '
rixantes, dubrtim populorum, et perficientein inju- est, per regem ^Egypti/sensiisimperfeclbs"designat;
riani, populum Judaicum demonstrafe peiliiberit, cuii . qupmpruip, filii Israei, Id.est, peffecli",ingemiscunt,
dicilur: Qiiarjj/perciKJspreajiiiiuiu:(uuiit<?'id Cst, pd-!;.' sub vitiis iri cprpcribus. El fecordatui-esl fosderis-
pulurij gerttium. Quis te cqnstituit:principcm.autjudi-• usque Jdcob, Alii intefrogare solent, .qriarejlo.u hic
cem? jn lipc praefigufalur, quod in. Evangelio.Judaei i Doniihus recerdatus diciiiir fuisse fcederis. Avlae,el
liegabantGiif-istum"e.sseregem Judaedrum. Nunquia( filiillliusAbel. Etquare/nonEnoch; qui primus nii-
Pciidere nievis? Eliam boc ex persoriapopuli Judaicii hes in ascensione'consecravitiV"elNoe,dumperillum
ad Chfisturiidici posse firmatiir.Tn sequenlibus noni mundus in diluvioi"reaedificat.ur.Sed per. AbrahaKi
esi difBcileafl Chrisium feferri.TJt per Sloysisistno- fceduscommemoratur, id est lex ciremijfi^tpnis.-. <JO?B
295 ..;. ;-..LN--EENTATEUCHOM/ CgMMENTARIl.— EXGBBS. 291
;lli dala est; quamquc iipii est , tfansgressus, sed A,d.e.inedioruho pstendiiiir, ul ostenderel se sjc ani-
Miiimplevit:idcirco per illumTcedus commemoralur. jiiuiri'serviluiis pertranslturum esse ; sicut flamina;
Adamquippe mandaium,":quod a-Deo accepit, trans/- angusiias rubi.pertfansiyjt. Rribus ardens et' nbri
gressiis est. Enpch quoque peccatum' illius impedi- combusius sigiitficat^^ quod filjos Tsfael. in Jigjipto
vit. Abrahaftipriirius legerii-quaniacceperatadiinpleT. labor/ servitutis 'npncpnsumeret.Qijpdque 'diciiur':
yit. Aliler lex Enpchjel Nbe/pfopfie data nori repu- Quare.noii coniburilurrubus ? hominum Iniperitiaai
talur, sed faniumpe.rA.brahaiiifpeduscomriiempraiiir; pstendit; in sensibus spirituaiibus. Ttiric auleiri DpV
cui seeundaTexdalur; et nori fuit"iransgressus.illam, minus lilpys.en.vocare-dicitur, curii ad videiidum
posiquatnstimpseial; ideo;pef;7Ahraham.,:Isaacet Ja^ pergeret. ExVqupinleliigimus,lunc..tibhis pominum
cpb/teduscpmniemoVatiir plebi Isfael;: velqiiia^iri aux"liiumdare,ut videamus quodnpn.yidimu.sTanie,
liis melibres ppst diluvium hon fuefurit, v'el:eq quod cuiiv egrediemUr delibertate arbitrii^ ui ndri facia-"
1
fundanieniuiri.Ecclesiae/suntj/sivequod tain-iii pper mus voluntates npstras cariiales, Solve 'caiciamenia
fibiis quam in figuris digni sunf/AbraliampairJsfigu- de.pedibuSy pt teliqua.. Ac si diceret.,': Serperites in"
famierierc alkjuo.modOj.el Isaae Giiiisii;"JaCobpbi- . Jjoc loco noii sunt, 'Aliier calciamelila, id est itifide,-
puli Chrisliam, / qui et pleniiiidlrieiri/scienliae,*quae litalem, qua; .sensus irios, corislringit, siyeiiriioreni
Madiam dictaest:, primp : aceeperunt. .Abraham ;" Pbaraoriis de tuis sensiljus. Locusiivquo slds terra
/qiiippe post Adarii primus physicariihahuitj quemna- sancta csi.Hccsquibusdam ccriirariufti videtur, durii
tura.ad Deuniadofaiiadni pefduxit, et per creaturas dietutn -ests Maiedictd. esl-Aefra, et.reliqua. Nisi
illum /coguovit.Tsaacethicam; quia non duxii uxbrenr. quia Tocusille; Dei prffisentia sanclificatus esl. Ei
viverifematre; ne uxoris dii.ectip dilectionem inairis qii : Ego suni. Deus pqiris iui, etreiiqua. lisec s.eii-
supefaret, Neqiue eiiam- uxofeiri duxii', usquequp Telilia ostendit quod /Deus ;amore. fiiii patris sui
paier-suus jussil." Jacob auteni:Iogicam,'quod in ejc- amere tenuit,;Mpyses absdcndeiis faciem "suain^ih--
ciione "benediclloriumet ^neiectipne.ihtelligiiui ci- firmitatem suarii "denipnsirat.i';Et 'siciit MPyses/la-f
hofum.,.," ; -.--"-"-••-,;;;;:; ;-;-;:',---.-.. ciem suain npnpptuit susiinere, sic et PIiaj"apnoii
' "
"'""""":
'-'•"" / CAPIJT^Hy-: ; ";• '' ':;' poiuit.susllh.ere,; faciem Moysj. -Qiwdque Dbmihus
-: Moyscsautem puer, pas.ceris dves, CJifistus san- _vidit afiliciiorietii,et reli^
clps- pascens quptidie per .exeinpla.Evangelierum. t Bpri,iimerel Pharaoneiri iri iiberaridd pppuluin surini,
Jethrosacerdbs MadiarijL-idest diaboli; diGitur au- Descende,id est, ad.vindiclam/<Pliarapiiis.'.'J,ti ierrarii
-tem ab .aliis quod. Madian idolum fu It^ et sacerdos bonaiii,i et reliqua. Tdcirco/bpriiintis terrarn esse
ipsius Jelliron. Per.-gregem; auteni quem -Moyses/commemprat, quia genusi cupidiialis Doininus iii
minavit sancii designanlur.; per Tnlefiora deserli, V Jlipyse fuissecogtievi.t.Tlsscqupque pnini^ quseprie-
sacranienia; per mpntein Dei:.0reb,,sancla:Ecclesia. dixinius eiiahi Christo cqrivieniunl,apparenti in me-
Deiilde in rubo- Dominus Moysi. Flafilriia:erat ln die EcclesiK; ih llaniiiialgnis, id' est_rcurii dpcTriria
ruboetruhus rioh:/:eomhurehatuf:iexr.Del. erat In Spirltus.saiicti. (iloysi, id est pppuIo/Christiano,
.J.iidxiSj'.'el taineu peccataJudaeerum npriteuiit ccri- -qiiem;. Dpmiriui/vecat: ciii qui.ddiri^Moj'Si,quaridq
suriipta; ilamiria/enim lex JDei est; Ruhiisiauterii quid. te.rreriuni: ieputatur, ,ad.; ierierita.tem pppuli
peccata- Judaeeruni, qrite jex: nch fotuiti/concre-. Cliristiani; pdiestreferrii-.et-qupiripdp obediensi;et
inare. Nihil xmm,- inquit Aipidstplus,.- arf^yerfeclum siiriiiiier/ei plius.pjbiedjeriiiamDeo.i beiriini qtipque
perd.uxillex.MH auieiri-iirrahoinflaimmataeinoij •.descensip, tle qua dicit';: Kescciirfi, pptest referfl id
combusia Ecclesiam yolunt.-iiiteliigefe inllammari "descensibjiein^quaad/rederiiptioiieni- hujus-mundi
persecufioiiibus.elillamTamen.Ioqrienie in"ea Do- deScehdit-per / assumpiipneiff .cainis/erper passie-
•mino, noii perire. Alii per riiffum sanctarii Mariarii. /iiemsuam; Claniorqupque qiterii apdivitnbn incon-
significari volunf,/in qua diyinltas ardeliat, et nul- , :venienter p.alriarcharuJn,,et prpphetariini esl,; Dp-
- lum detrimentum,patiebatur,' Qupdvero in eodem :niinum invjlaijtiium.adcarnis assuriipiiunem, et.re-
fubo boniiiius Moysi apparuisse legilur,. significat j)deinplienemgeiieris hu.maiu..Cui lerrabona, id.ey,
iiori alibi.quam iti Ecclesia illumcredeniiijus; appa^-7- Ecclesia. crim centiiplis et speciosa ,-praeiriiis.:vvel
ruisse.-llla autem Meysi deposita calciainenta hoc bbridac speciosa,iii est,; cieduliiate divinii^itiset iii-
significabantquia nullus Deuin digne. videfeipoiesi, carnationis,; vel prp cprppribus efaiiimabus : siye
nisijiui cuncta terrena e.t :moriaiiarvitia.:depohurit. lerra hona,, regnum coelorutn prphiillitur^ '-Lqc-ei-
.Est ;tanien et alia figura in %pqupd/excaiciari Moy- mei, id est yefuset Noyiim Teslanienlum in Eccle-
, sesjubetur, ne ad Eeclesi.arii,;qijae figufabatur Tn sfa. Aliler,lac;et mel;pastum"corpbruni et anihiaruiB
ruhP, quasi spojisus accedCfetihpc enim ciiristd significat.; JSgypius v.ero;'"cum:/suis;.Iidminibus;:'a
. reservabalur.; Ilebraei dicunt prdpierea boniiriuni quibus fiiii lsrael oppressi sunt, el geriliiiuietricum
apparuisse inrulio Moysi,-etuon in alio.ligiio, ne daenipnibusef malis hoiiiiiiibus et vitiis significat, a
Tofte .exsculperent in eddem idolum Judaei; seniper quibus perDbminum liberamur.So/t/eica/cJamejjton!,
eniiri abstuliteisDeus causam idiololalrlss; AUi au- quod lesiinipnitjm ev-arigelicamsenienliafri sighifi-
lcm dicunt hisiorialiier idep Doiriiriunl per igiicm "catyin- qua apbslolisad praedicaiiorieniverbi uiissis
apparuisse, utostgnderetguOdplehidomiiiicaB fuis- dicitur limorem humanum solvere,vet Deuiri firiiefe.
set. illuminatie. Et ^Egyptiaca yindiclay.-guajieiiaiii RUIJUS quoqiie sigtiificatcorpus uniuscujusqiie sancti
: £9S - BEDj; VENERABiLiS OPERUMPARS II. -r- EXEGETICA GENtilNA.; 236
<:umigne compunclionis, veT utteram sensu/spiri- A Ghristus yersus in meftem. Quod auterii fugit Moy-
tuaTi. Qudd autem Dominus Moysen.ad Pliaraoriem ses, significat quod in Evangelie legitur quod app-
niisit ad:viridictam siiper iiliira, et ppstrefno /ad stoli, rcliclo Chrislp, fugerurit,'ela.b il|a spe inqua
morlem 'iliius; signiQcat,Dominum legem fuisse . prius fuerunf recesserunu Cauda aulem apprehensa .
rnissuruni ad iricriificaiipnem forlitudinis diabpli, et;=. factaest virga,quia ppstquam pccisus esi, peraciis
liuhiaiium genus liijerandum; Et sicut ririn Mpyses, omnibus,ad id qued.fuerat iriissus, et resufgerido
sed bominus populum liheravit de servitute jEgyptip- versus est. Hislorialiter vifga quae,inmMiu Sloysi
rum.sic/non lex munduni, sed Ghristus insuajjas- fuerat, ef in colubruni versaiesi, significat ut Mby-
sioile et resurrectione liberavit. Quis egb.sumui.ya- -ses Dei poleslati crederet, etplebs Moysi, el Mpyses
dam ad:P)iaraonem?id-est, quasi dixisset. Niliil.pos- , f*har'aonem non timeret. VAiiter, virga yersa esi in
sutnsine Deiauxilio. El egb eraiecuin, id est; in as- colubrum, plagam a Deo slghificatquaeyEgypiiis no-
sumptione earnis. Et habebis sigrium,et reliqua.rPer ceret et Israel non nocerefj.Tuga qiioque.Mpysi, fu-
lioc sigriificatar quodnos auxiljdm ,-Dei habemus gam populi a facie Pharao.tiis, /vel SIoysTinQdeliia-
cuni lege,: Ecclesia liberala peccatis et viiiis. Et sic- ~tem; eicolubri in virgam resolulio, plebis deservi-
ni MoyseSad filibs israel,- sic lex vadit ad Iirinunes. tute JHgyptjdrumresoltnionem desigriat, Iiem datur
Deus pdirurn nbsirbriiin.'<iulioe daiuf intelligi qubd-^B aliudi-signum:~Moysi.Misil manum sitam in sinuih .
Deus pater liomiriihus legem misit. Si dixefint mihi suum, ej, iriveiitaest albd, id est'immundai Albbr in ;
qubd est ngmen tuum?inhoc quoque osienditur cuie lepra est, npn candbr^TIaereditasenimDei est,
qupdTide npmeri pomihl indicavit,.qubd est Dbnii- •id est.pppulus illius ajtiillctmissus-est fbras, im-
nus. Dixit Dominus ad Moysen:Ego sum, id esi, qui tiiundusfaclus. Sedtjupdsequitur : Revocavitillaiii,
cuiri palfibus vesfris fui; qui sum, id esti.vbbi^cumi, el fevers.aesi dd coloremsuum, significai quod plebs
vel egomni quisuin, idesi; sine praeleriipejTulurd. ;.. Judaeprum, fluaeriunc^ieria- est^ sihu Dci, in ex-
Aliter egpsum, id est Tilius qui surit, id est,Spiriius -treme mundi tenippreTfevertetur aa.cpjprein-pristi-
sanctus; ';quiest, id, esl^pater.' Tdeo hic persoria Filii num, cum agnoverit Salvatdrem, cum simlies eruut
primo dicilUr, quia ppstea per persbnam Fiiii s^lus npvissjmi patriareliis."Hffic;_au[em-~.duo signadiv-erso
mundi riiinislratur. Aliter ego suni quisum, quo- mbdo' ppnuntur.;Primum:i.u'.tcrra,7seCundum in. si-
modo illi diciiuf,. ex parte Ddeiiumdicitur, Aliter, rium,. quod significat plagam supei sensibiles *t in-
egp surri iriVeleri Tesiainieulo; qur&um, id est,"in / sensibiles iri Jlgypio. Lepfa^utem, diciluf, incredti- .
Nbvd; Qm; est, misit m'e, id esi, in iiuric miriidum. liiatem Judosbrum.in Filium «ignificare,' quse noit
Vade eicongregq seniores, et reiiqua.'..Congregalib'<-fuit iriP,alrem ; sed lantum hialius alba-dieituf; dum
sejiiorum -significat quia/similia siiriiiibtiscert|regari vper ffistimatibijejn"/boni^cahsa.m qiiaerunf,-qu?e"Tuiic
deherit./;:Senex; enirii: sermbnem--'sepibiis.riuritiare siiiiilis reiiquae carni;:~quoinpdo utrunique crederit ?
debet.; Spiritualifer-qup.que a Dcmiiio legi diciiur, "Manus"enimsana^-ariiequairi;esselmissa/in sinum,
saricios Tri -uriiiaieiri papls-'cprigregare. Dpminaiio sigriificat.<ered.ulitalemPatfis.: Sinus-auldmobscuri-
perbriiriiriiim,Tiberlas per Deumsignificatury-Visi-r tatenifidei, iria signa pariief, id esl, duo inmonte;
idns visitqbilrips. Per'lioc indicat infirmilaleri!plebis, et.tenium-in jEgypium, ."tresl.egessighiGcai. Deinde
sive visitans in Veieri Teslamenlo;iinplelur,;,visitavi -cum aquaemissaein terrain aMoyseverlunlurin san-
veroinNovp; Aijter visitaris iri decem plagis, visi- -; guirierii,/pbpulrisin^fidemiahguinis Christi\'eriitur.
itabo iri ifiari Rubro. Sive visitansiri Ecclesiaprai- 'Autper-mariyriumsuum funduht -sanguinem,;et a
seriti, visiiabit.i.n die judicii, vel vindicta. Autcerle .Moyse veWiintur, quia per.plenitudinem leijis fidem
./visitaus in ceriiuplis, visitayititi praemiis:,:4«dj^iif Christiiiiveniunt.;QuIautetiraquiB pppuli surit:Apo-
IIOCCJH, iiiaijii et reiiqua.; Ilbc Dpminus ad legem Ioqui calypsls teslalur.: fl^iuEmuilmyopuli suni.
"lntelligjtur, qupd viri lsrael,id estj justi, A^efbalegis •;•; :/': ;:>\; :,.-:;€APU,T;V,:( ./.": ':-;.",;
;audfurik'iingre8jcfis, el rdiiqua, hsque J?^pH.Jn ;,.:;::;Po&l-;km'cinlfdveruni ad/^PIiardofieriiMbyses et ,
hec lex signiflcatur crini justis lngfessura-/ad sup-
^Aaron.yiairi trium dieriiin: Vh Chrisius esl, ipii
plahtandum diabplum, qui rcx muridi fuit'. anie ad- 7-dicit i Egg suin vid. Quae-via incedenda esl tridud;
: ventum Cbristi. Aliier per Moysen sensus priricipa- "
qui enirijin orestio cpiifiteiur . Doriilnurii-Jesunijei
leSj et per-seniores bonievirtules 1ad regemMgypA, crediderit ia cprde suo quod Deus;iilum a mofiuis .
id est, coiitra diaboluiri, signilicat. Sei/ ego scio qubd "teriia die susciiavit, salvuserit. Ilaec-est enim tii-
nen dimiiieril-vos, Per' liaiic prppheliam Dpminus dui via, per qtiam venitur ad loctim-in qtiojniniole-
prajcayit ut illis pareret liividiam, siiion pra;djxis- lur etreddalur bomino .sacriflciuth/laudis. Mofhli-
'
set qubd postea adrhit.. ; jter quoqrie iler tridui;de JEgypio pfolicisciniiir, si
' ]:
'/, ''.".-"'.':"; 'C!i^riV-,.X'."• !'' rios abomrii iiiquinameiilocarriis el aniriiaeet-spiritus
Pdst haec iloysi"i)ostu1anlTsigiiumdicituf>/T-o- cpnservemus. Et juxta ApPsto.Ium.integer spiritus,
$ice tirgamquamrnanu geslas , el;projecil_:effdctus el aiiimal et corpus in.dienTDbtiiiriireserveitlriTri-
\est serpens, et [ugiiydvidus. E.iapprehehcliltdMain; " dui ifer deiEgypto prpfiCigeimrir,si riliprieni iriaiu-
etifdit iterum:virga. Serperisi auteiri mprtem signiji- ralem moralenique sapientiam; de rebiis mundiali-
cat./Per serpentem enim hpmini morsperlata est. <hus aufereules, ad staluia diviiia converlimus. Tri
Vir^a-autem 'Ch.rislusest. Yifgaversa ,in serpentem. dui iler proficiseimur de iEgyplo, sipufificanies in
'
297 1N PENTATEUCpM COMMENTARII.— EXODUS: • '.."-.29.8'
nobis dicta vel facia vel cogttata fper haecenim ho- /A gnilicalEcclesiamqttam tiilit flominus de ^gyptp
uiines solent peccarej efflciamur mundicorde. Sed hujus mundi.-Duo quoqiie filii, duo poptili.:AVirius
rex jEgypiiorumyiilt tridui iter dimittere populum snper quem imposuit, jioptilum aposlolorum; Re-
Dei, vult enim signifieare, in facto-vel verbo pec- versio auterii in jEgyp.itim,legis vel Ghrisli iri huric
^care.' Et si nonin -verbo, vel cogilalione deliiiquere; munduin significal reversionem. Virga auiem quam:
Moysesauiem, id est )ex, vulf teeduceredeiEgypio, poftal, dbcirinam Spiritus sancti, Veicrucem Clifi-
et de opere paleafUm; si tamen illum au.dias; et ad sli, quodqtie d.icitcofain Pharaone, indlCat qtiod illi
eremrim ire velucrls,id est ad Ipcuni perlurhalioni- peiiinet. Ei ego indurabq•cor Pliaraohis, id est per
bus hujus mundi vacuum. Ad liunc ergoiocum quie- commissionem arbitrii sui, sive prn vindicta"dicitur,
-lis cum veneris, Ibi poleris immolare Domino. Ali- velut non anie caput invenire; quod est, illi non "
ter per viam triurri dierum ostendilur fides Trinita- pfophetaret; ac si Dominus diceret: Scio lainen
tis. Per solitudinem apeccatis el viliis, et permon- Pharadnem, quod vos non dimiitel. Aliter Doinjnus
lem sanciam DeiEccleslain inieIliginius.;.Qupd au- cor Pharaonis iiiduravit pef judieiurii debitum de
lem dicil MPyses, Se iioii esse eloqueniein, et gbheii peccatd Adae, vei cum ppena peccatorutn effefiur,
e.tnudhis lerlius exquo loculus esl adillum-DomiUus cor -ifiduralur-"-. Fifius meus primogenitusIsraetyiA
tardioris et impediiiorislingum esse, sighifieat qiiod " est in acceptiorie Jegis populP Israel, sive iil iiovo
omnes hpmines iri cpmparatione diviiii Verhinon dixit : Non: sum missus nisi ad oves qitce peiierunl
solum ineloquenles,; sed et muii putaiidi sunt; do- domus Israel. Tulit illico Sephbra dcutissimani pe-
nec enlm Moysesiret iri J£gyptum, rion tardum se iram, idest Ecclesia genlium doctrinam Spirilus
lingua profiielur. Erat enim ^Egyptus et sonora voee sancli siveChristi. Ei circumcidil prmpiilium filii
el eloquentia incoiriparabili, ubic.oepit audireyocem, sui, id esl pppuli gentium; el teligit pedes iliius san-
Dei, tuncsensit se lardum esseTingua : sed quia in gttis, qua; sigiiificanl cirCumcisionem honiinis Iiims
id perficit ut cognpsceret semeiipsuiri,. mefito a I)o- etfolis. Quod autem princeps jEgyplidicit, Neseio
mino audivil: Ego. ero in ore.luo.Non solurn autiem. Deuni,.et reliqua. Non dimiuam, vide in Evangeliis,
Moysiaperilur os.s.ed et Aarbn. Sicenim -dicitiir,:- verbcratos quomodo eriiittant lianc vbceui, -'CjdmqZ
Ego ero jn ore _tub,el iiioreillius. Aarori qittem6t-, veriint eiiim, iaquft, dmmpneSjel dixeruht ad Doriii-
cufril Moysi in deserto, tu qupque cccurris legi Dei, nitm : Quid venisii qnte-tempus torquefe-nos? Scitriiis
et sensum illius in desertum locum, id est segrega- le qiiia lu es Filius Deii El ubi lornienla senseftint,
tus a variis occupaiionibus penelraveris, :aperieiur sciunt Domiiiuin. Ante flagella dicit, Nescio Deum.
tibi os. Quod .auieni Mpyses dixit, ueii solum -elo- Sed et Pharao ante verhera nescit Doininuiri. Post
querts ah heri et nudiuslerlius,"aliiillum.liuniilitatis yerbera pro. se' siipplicaire rogat. Seqiiitur : Quare'
eausa hoc dixisse putapt, vel securidum .veritalem Moysesct Aqron sgllicilalis populum, ite ad bpeia
in Hebraica lingua eloquensuon fuit, Ab heriquo- veslrq; doncc secuui est populus, non iliurn putat
que et iiudiusferfius sic inlclligunt, quasi-dixisse.l,, esse perversuiii. Si vero dicat, Volo ire tfiuni die-
A juveniute mea, proiempore proeterito, ijup ccepit. rum, perveiii populumdicit.TIodie qupque Mbyses
lequi cum Domino. Qui fecit os hominis, ef reliqua. . et Aaron, id est propheticus et sacerdotalis sennb
Ac si diceret, Nppalius.praeterine ; et siculfeci os ariimam sollicitiit ad servitium bei, tunc princeps
honlinis, sic et elpqueritem faeere possum. Spiriiua» hujus^mundiillam ad opera prisliiia; plus eogiti
liler.signilicai os liominis legem populi. Quis [abri- Dixilque Pharao , nuiltbs populos :' iio.c significat
cavit muiumelsurdum? Spirilualiter autem per mu- consilium.diaboli contra subs safellites, voluiitates,
ium. populus gentium designalur,et per sufdum po- opera .diaboll. Diabolus;invidil multitudini populi
pulus Juds!oi'uini?qui-legeirihabens non audivit : et Ghristianofiim. Pdpulus auterii aspefs.us super brii-
pef audientem et yideiiiempppuluin Christiariorum.; nem terrams-iEgypii; humani' generis aspersioneih
-' Et
per.caecum, infidelis, eo quod viam veritatis non siguificat, adserviiuiem srib poteslaie diaboli ad
vidit, El egoero iriore luo. In hoc Dominus sigiiifi- Q coijigendas paleas, id esl vitia : ftagellalique sun.i, id
caturin lege habilare ; hoc quoque lestimoiiium esta diaholo. P,erihaiium enim [orieni, et reliqua, Td
praefiguiavitquod Dominus in Evaiigclioail, Nolile. est osfendam virtuiemmeanrper signaquae faciarii.
cogilare. quid.loquamini,et reliqtia. Moyses"et Aarori''•,' < - : '- '' CAPUTVl.^ ":' -
ambo legem et sacerdotium significant. Osautem Ego Denivius qui apparuij etreliqua; ac si dicat,
- Moysiet Aarori diciturj sic etiam/sacerdotium os Sicul
patres vesiri cognoverurityirtriterii meam.cum
legis fuit. Moyses.yero interpellansi iiiter/ beum et de inimicis ilibrum vindicarGm, sic et vos cPgnbsce-
Aaron, significat interpellantem legein ihtef Deum tis ini'vi'ndicia'jriiinicnr.uih'vesirbr'um'.:E<noinen,'nieiiiu
et .saeerdo.tium; sacerdoiium vero, intef =Deumet Adbnai nonindicavi illisi qiidd Oirinipptens, VeTDp-
'
populum. El sumevirgam, id est posiqiiam vidil ftiinus exercitujurt-iiilerpretatur. Et hoc sic inteliigeri-
Doniiiium.inOreb. Gui ait Jelhron, Vade iripace.ln ; dum est qitasi dixisset: Noriindicayi, uiiqiie indicavi
hoclbco JeihronBeuni Palrem significat, jubeutem illis,; et' sic vpbis iiidicabb. VeTquariddilli mihi pla-
Clifisto ire ad assiiinpiioheni carnis.1Dixitefgo Do- ciieriint, iairieii: illis ridn indicavi hoc iionien, sicui
minus ad Mptjsen?Tdest in altera visione yei in ea^- vobis. Allter sic mystice iiitelligi pplest, quasi dixis-
deiti. Dxor aulemMpysi, qiiam -tulil-deiEgypto, si-~ set, in V.eieriTeslamento non indicavi sicut in Noyd,
;
PATKOL.XCI. io;
299 13ED,E VENERABILISOPERUM PARS II.— EXEGETICA GENCINA. 300
sel in Novo npn ilidicavi sicut in die judicii. Et re- A Chore, lioc esl, pro malis quae iliis oriiiu.iurpost ,
cordalus.sumpacii mej': hcc intelligilur quod Dominus sic eliam in Ecclesia honi et mali comniemorautur
.fecordafus sit contra diabblum de oppressione san- iii exempliim. Aaron accepit uxorem. Hop Causa Phy-
etorum. El recordalus est ad Israel de promissione nees cpmmemoratur. Ha;c quoque figuram dqctoruni
qoam promisit, ut.est: Et dabo vobis lerrain hanc, el contigerunt, qui doctores pariuriunt, ut sancii sau-
reliqua. Ergaslulum ^Egyplioruiu te.niationes hujus ctos parturiunt. Parluritio autem Chore, in figurani
inundi significat, servitus ejusdem seryiiulem daurio- haerelicoruni alios parturientium. Iste est Aaron et
niorum, de quibus sancti in brachio excelso, id est, Mdyses. Mii dicunt hanc seriieiuiam Esdra; prophe-
in Dei polestaie, vel in Filie liljeranlur : el judiciis lae, sive spiritus sancfi per Moysen.sive tfaiislatoris,
niagnis, id est, in plagis jEgyptiorum hislorialiier vel sive aiiquis de persona Moysi diceret. Ipse dixii.
d.emoniprum, in diejudicii, quae hie sequuntur, Ec- Aaron vero liic piimus dieilur, eo quod magis senex
cJesiaede potestale diaboli liberataecpnveniunt. Super sii,quod etiam figuraliter convenit: Christiis enim,
quam levavi manuiii meam, idest, in more jurandi. cujus-liic Aaronfiguram tenet.Tege senior^st. Qui-
Jigo Dominiis, i'desl, qtii pbssujnfacere quae dico. bus prmcepil Dominus Deus,kt reliqua. Hicab aii-
Prepler angustiam spifitiis, id est, eo quod concl.ui-.it quantis inquirilur quibus modis dicitiir, uiique tribus,
iidem/iuVidia : et opus durissimum, id est, lentalip- B id esl, vere, falso, ntiricupalibre : vere, ut Deus oin-
uein sequitiir : AbominationesMgypliqrKmiminolairius nipolens; falso, ritdii, qui coelum et ferraui non.fe-.
Dominb. Oves quippe, JEgyptii dedignaniur. edere, cerunt; nunciipative, Ul cpnstiiui te in Deum Pharao-
quod aulem abolhinantur ^Egyptii, iioc nos offeii- nis : quod testiiiioniunirfigiirat evangelicaih senleii-
irius, quia conscientiaesiinplicitatein.quam sapientes tiain qua dicitur : Qumcunquesolverilissuper lerram,
liiijus mundi fatuitatem putant, hanc jusfi Domi.iO el relintia, Educiio aritem filioriiniTsraeTper Moysen
ih sacriiicium immolant. Ex quo aulem cmpilMoyses de ^Egypto, ubicunqtie in Irociibfo dicilur, cduclio-
loqui qd Pharaonem,xnagisaffligitur populiisD.ominii iiem iiominum de niuridoad rcgnum coelorum perle-
Ex quo enimin aniinum liominis sermo Dfeiperlatus gem etsacerdoiium sigiiificat. Ubi Moysesante Aafou
fuerit,acrius callidiisiiosiis insurgii. Nonnulliautem memoraiiir, signilicatur.quod lex speciem suam ahie
jnullis yerbefihus conclusi, confilenlur se Pharaonis sacerdotium osleridil. Moyses incircumclsus labiis
esse populum, dicenles : Ut quid affligis populuni rlicitur : a se signifleai legem iioii dixisse salulem,
iuum ? superaii namque yerberibus nonriuHi a fnie sed a.Chrisip,
recedunt, elad Moysen et Aaron loquiiniur : Ex quo CAPUT VII.
. inlrqislis ad Pharaonem, exsecrabilenifecislls odorem Eccecorislilui le. DeiimPltaraonis,el"reliqua. Per
noslrum cqram eo. Propheticus enim sermo suavis hoc poteslas legis demortslralur. Aaron prophela iuus,
pdor credeutibus, dubiis auiem et iiicfednlis, exse- id esf, praedicalor tuus. Et multiplicabbsigiia et oslen-
brabilisedor efficilur. Ecce filii Israel rionme audiuut, ta; per signa plagaeintelliguntur, per oslenta, quod
et reliqua. Sicut enim Moy>eshic recus/at, quod se in roari fecii. Maniim meairisuper Mgyptum, id est,
Pliarap non audiret, si filiiisrael nonaudierunt:: sic ppteslaiein siiper iiiine: niundum sigiiifieat. Educqin
lex recusat qubd illam diaboliis non" audiet;si non populunt meum el exeriiium, id esi, sanctos et popti-
audiunt sanclimandaiumad filiosIsrael,id est,exeni- lum Chrisiiaiiorum. Iii annis eiiam Moysi et Aaroii
plum omnium plagafum.Aniii aulem vitae Levifue- mystiCus intellectus est, quinquagirita poenilentiES
runt 158. Idcircp antii Leyi hic proprie numeranliir, -viros, significat xxxiti, qriod in snpradiciis ae.latibns
ut veritas nalivilatis ei geuerationis' Moysi el Aarou praediximus. .Virga Mpysivirgas Mgypiiorum devo-
iriielligalur. Ruben autem et Sinieon prppier ordiueui ravii. Per quod significaiur quod Verburii caro fa-
-nativitatis ante Leyi positi sunt, sed tribus tamen cturii anliquorum serpeiiliuni dira vehena evacuavit
Levi mystiea est. JNuhierus.auieui annnrum Levi per remissioneni peccatorum^ Vjrga enim cst. Verbuin
mysterium significat. Aniagno usque ad parvum sur- directum, regalispotesiaiis, plenum insigrieiniperii..
git piebs, in liumilitatem descendens. Sed cenium r, Virga serp.ens facia est, qui erat Dei Filius, f3Ctus
specialiter perfectioricmsignificat,trigin.ti verofideni . esl filitis Itojninis per incarnalionem ; qni quasi ser-
'Trinitatis, octo Novum Teslamentum. El sicut in hac peils illeTn.desertb stispensus, niediciiiam vulnenuii
genealogia principes maxiinicoiiimemorantur, sic et iiifudilhomini. .VirgaMqysiindrabonem versa, iiiagb-
in Ecclesia maxime principatum tenentes, et ab ipsis rum virgas absqrbuii : el Christus ppsl gloriaesuae di-
secundi causa qtioque Moysi et Aaron.Anni Gath . gnitatem, factus ohediens usque ad morlem, per
. nuinerantur, Cujus eliani anni el. Levi eumdem sen- jpsam niprtein destriixit aculehm niprtis. -Induravii
sum habent, per tres npvissimos qui in lege signifi- Domihus cer Pharaonis. Quia diabolum isla sic in^
cant. Huben aulem etSimepn, qupruni anni nnn nur durant propter pect-aiuin, ul poenilentiaccompun-
mCrantur, figufam-poeuit.enliuni leneiit. Leviaulem elione iiunquam emolliatur. Sicut in Job de eo scrir
• etfilii illius quprum anjii numeranlur, figuram perr pliim esl:lridurabilur corillius ut lapis. -Dumplago;
fectprum lenent.Amram;Vero el Jocliabet, Christuni dicutilur, interregaiur qupt suni plagaJum geiiera,
et Ecclesiam, ex quibus nascitur lex et sacerdetium. utjque quatuor : plaga . iiisanahilis , qua inimicus
Anrii quoque eumdem habeut intellectum. Et Levi percu.liiur sine retractionc; seeunda fit piaga ju
ideo genealogia Esaii commemoratur, |d cst, pro osteiisioue vinutunitiui coccus In Evangelio, leriis
SGi IN PENTATEUCHUMCOMMENTARII.— EXODUS. - /502
propeccato venturo, ut Paulus stimulurii accepit, rie A quod sonum yocis improbse iinporlunls clamoribus
illi elevalio yenissel; quarla, ut David de praeterilo reddif. Posl cinifex produciiur, Hoc" atiimal penhis
peccalo, de numerato populo. Genus autem insana- quidem suspendilur, VPliiatissuper aera, sed iia sub^
Iiilisiplagxe^lg.ypliis accidisse dicilur, Sed etiam se- lile et iriinutum , ut ociili visurn,'nisi acute-cernen-
euridum' quo^dam quatudr genera invenife hic pla- tis, effugiat; corpori tamen cum inciderit; acerhis-
garum diciintur. Gerius plagae insanabilis ifi mari simo terebrat stimulo, ita, ut quam videre quis nbn
Rubro, pro aseensione virtulum.' -. valet, seiiliat stimulanteni. floc ergo animalis genus
Pesui teulosleriddininte viriulem meam. De^pec- dignissime puto arli dialeciices coihparari.quae nii-
cato venluro, qubdlsrael non relinquerent propter il- nutis et subtHiljiis.verborunrslirriuiis anijhas pene
Iorum superbiam, si noh habuissent.plagam.1De pec- trat, et tanta calliditate circtinivenit, ul deceplus"iiec
catp praelerito, eo quod illuminaiiti quis retinuefunt yideat, nec ihteiligat unde decipitur. Qubd intertio
teiripoiibus. Decem: plagae in /Egypfo,:qusespirituar signo magi ascenderunt, dicentes : Hic est digilns
liier in mundo impleriiur, c.ujusligura esl vEgyptus. Dei. M.agiiili typum haerelicoruiri,yel jiriimosilaieiri
Sciendiim est quod alio-modb dicituf, iriduravit habueruni. Decjarat Iloc Aposlplus:JoahneseiMqriir
Doininus cor Pliaraonis: aliter, indufalum esl bresMqysi restiterunt: Hi aulem peripsajhcofreciio-
cor Pharaonis, sed non a Domlno dicitur indiira- B. nenl mentis inquietissimi fuerunt, in signo tefllo de-
tum. esse, sed quasi sua spbrite, quod Appstolus feceruht, ccnfiteiiles sibi advefsum esse Spirifuni
designat, eum-dicit : Tu autem secundum 'duriiiam sanctuni; qui erat in Moyse.TerlioLeriimloco poniiur
cordis-lui iliesaurizas libi irairi ih.die irw.Peiqtiod Splritus sanctus, qui est digitus Dei.Unde et illi de-
iUrim quTsponie induratur, ctilpat. Alibi vero dici> ficieiiles iu terliodicunt, Digitus Dei esliiic. Siettt'
lur : Cui vull miserelur; et quem vuit, iridurql. Sed autem conciliatus et plantafus Spirittis sanctus pre-
hoc inluendum est quod iii decem plagis quasdam stat;fequiem^mitibus et humilibus'corde,,'iia cpntra-
verljera Aaron, quKdamMoyses, qutedanTvero Ipse rius adversus diyites ac superbos, inquieludiriein
Dominus.iniulerit:pcr quod signjficat, in qtiihusdam exagitat,quani inquietudinem muscasTJlaebrevissimae
per -sacrificiumel observaiionis sacerdbtium piirga- significaverurit,siibquibus niagi Pharaonis defece-
iriur, quod Aaron significat; in quibusdam perscien- rimt, diceiites : Digilus Dei esl hic. Quarto qnoque
Xiaiii'legis emundamur, quod Moysi..sigiiiflcat-ofii- ipcd jEgyptus perciiiitur muscis. Musca insblens et
cium; in aliis quae difficilidra sunt,:ipsius Domini inqiiieium'animal est;iiii qua quid aliud quani inso-
egemus -virtute. Moyses aulcm ad JEgyptum, veniens,_ lentes curae desideripriim eafiiiiiiiuri desigiiariiuf ?
et deferens virgam, castigel iEgypiiim,Tegem sigili- .^Egyptusverciiiuscis perculitur, qula illorum corda,'
:ficai,qti{euiundum in deceni plagis mandatdrtiiri cpr- qui huiic mundum diligurti, desideripruiiisuorum
rlpit, Virga vero, per. quairi aEgyptus cerripitiir- ini|uietudiilibus ferriiitur. Perro Sepluagiriia/iiiter-
Pharao superaiur, crux Chrisli est, per qtiariimuri- pretes cinomiam, id est, muscani caninairipdsuefunt,
dus vincilur, et princepshujris mundi ir-iumphatur. pefquam canum iiipres designahlur. Quando igitur
iQued aulem virga pfojecta sit serpens, significat sa- per liaee singula mundus depeptus esl, advenit lex
pientiam. Prudentes eriim, iriqtiii, sicut serpeiites. Deij et his mpdis illum cprripit, ut ex quhlitate poji-
Qiiodautem serpentes magofum devorayit, sigiiifii-al naruni qualitates.priores ' agnospat errorum..
erucem Christi, cujus praedicatio, quae videbatur 'CAPUT'15.' v:
siultiiia, o.mnerii sapientiam superavit niutidanami . Quod vero in quinto ld&o;aiiimaiium yel pecoruni
Quodnutem myslerium crucis habeat, ©ominttsdi- nece ^Egyptus verberatur, vecprdia lilc arguitur.vel
cit, cum ait: De nie enim itle scripsii'• stultitia hominum niortalium,/qui tanquahiirratio-
-Cumprojecla esset in ierram virga,lunc in serpeii- nabilia pecora culluni et vocabulum Dei impQsuertirit
lein versd est. Quia cum crux ad credulitalemhomi- figuris non solnrti hoiuinum, sed et •pecorum,ligno et
num venit, siultam fecit sapienlianiTi.ujrismuridi per lapidibus impressis^: Ammpnem Joveni Tii ariete,
mysieriumcrucis.Quod vero aquaeflummis vertunlur n Aitiubeinin cane verierantes, Apiri quoque coleiiles
ih sanguinem, satis convenienier aptaliir, htTlUvius iri laurp. Quae igilur iEgyptus pprtenia miratur, et
cui.Tlebfffios crudeli neci tradiderunt,;ati.ciorlbus sce-'... iri quihus cultum credehat ftssedivihum,ih iiisviddri-
leris redderet poculum sanguinis. AlIegori.eeJiuleriii tur miseranda supplicia.;Ulcera postiiaec ei yesicae
Qumina.iEgyp.li erratiea et lubrica /phllosopliorum cuni fervefe ih sexto verbere' prpducurttiir; et niihi
sunl dpginata, quaecum pafvulos sensu et intelligen-"; videlur qiiod in ulcerlbus arguitur spla:-etfraudulerita
iia deceperunt, uhi crux Clirisii muridp huic l.umeii t ;iiialiiia, in vesicis .turiiens et iriflata stiperbia, iu
veritatis infudit, necis iilorum pcciia-el feaius san:v' fervorlbus fiiroris et irae irisariia. liuc usqtie pef er-
" . >
guinis exigittir. rorum stiorum figuras huic mundo;supplicia tenipeT
/-" ''r ;'. CAPDT VIII. : "' : raiiiur. Post hacc vero venirini de supernis tbcis te-
:':'';;'
Secunda vero pl.iga, in qua ranae prbdticuiituf, nitrua, scilicet grarido et ignis discurreusj, Vide leiri-
slgnificat, iit arbitror, carminia poetarum, qui: Inani peramenlum diviuae eleirieatiue, Noa "c.nuf', silariliis
quadam el inflata modulatione velui raiiaruiri; sbnii3 verberat,*:scd dat vccem el dbetiing.ip.coelilus emit•
ei caniibus, huic mundo;fabulas deeeplionis iniuie- lit, per qiia.m"possii castigatus -calpaci' suani agno-
ruut. Aii nihil eiiini aliud hoc animal util.e est, nisi scere.:Dal eliaui grahdinem, per '(pikra/vastahlur'te-
505. DED/E VE.VERAB.ILISOPERUM PARS II. -- E-XEGETICAGENUINA, 501
nera adhue nascenlia vilioruiri. Dat et ignem, sciens A piaga aquaeverlunlur in sanguiiiem. Ilicprima plaga
esse spinas et tribulos, quos debeat ignis consumere. subNerone exegit ut ibi niorienlium sanguis essei,
Deinde Dominnsdicit, Ignem venimiitere in.terram : vel mofiiius in tirbe corruplis, vel in bellis in orba
pef hunc enim inccriliva voluptatis el libidinis con- sicui sanguis :.illic lam in ptileis, quaniin Duiiiinibiis
siimunlur. •,'..,;''.-, ,, ...V fuit. Ibi .spquens plaga perslrepenies petulaiiiesque
CAPUT X.: - iii peiietralibus ranas, inediae propemoduiiicau.saha-
':"''.:'.''''';"';
-Quod aulem hoc loco locustarum fit meniio, pu- bilatorihus aiquein illis fuisse. Hic sequens sub Do-
tatur a quibusdam per hoc genus plagse dissentientcm miliaho pcenam similiter saiellilum illius improhis
a se et discdrdantem luimani gerier-is iiiconslariiiam effrenatisque discursibus, crueiuissimi principis juss:i
confiiiari. Locuslaenim , euiti rcgem.iion habeat, una exsequeiiliuin compulit ad inopiam per omries fideles
acie exercitum ducit; homines vero cum ralionabiles civesqtie Romanos adactos, exsilioque dispersos. Ibi
a Bomino facti sinl, neque semelipsos ordinate re- tertia yexatio, hahuil cinifev, muscas scilieet pravis-
gere potueriint. Alip quoque sensu pro mobililafe simassaevissimasque, quaeadunaiiih depsaiaacapillis
leyil-alisaccipienda sunt, lanquam yagae el salientes bominum vei pecudum inierferriisplenl. Hicidem sub
animae,volitanles in hoe miindo. Npna plaga terie- Trajano lerna plaga Judaeos excitayit,.qui cuiri jubi-
Jjfaesurit, ul sive menies eorum caecitalisarguanlur, -P que essent dispersi, repenle in ipso saeviertint.Ihi
sive hl iiitelliganf divinae prbvidentiae obscurissimas in quarta muscae canina^fueruritsive a luinine, qua;
esse nationes. Posult eriim Deus lenebras laiibulum pufredines venriiurii sunt. Hic qiiarta,sub MarcdAn-
suum, quas illi, audacter' et temere perscrutari cu- ionio "plaga lues plurimis inliriiatur. vel inferiur
pientes, etalia ex aliis assereiiies,;in crassaset pal- provinciis : ltaliciini quoque exereitum Rpriianortim
pabiles tenebras errorum devoluti sunt. perioriginquos limiles dispersum, putredini siinul et
;- CAPP. XI, xii.:: verinibus dedil. Ibi quinla correptio peeorurri ac ju-
: Ad ultimum primilivorum infertur inlerilus. De- menloruniihteritu repenlino explela est. Hic quo.que
lentureniiri primogenita ^Egypii^sive principatus et quinta ulfione sub Severo principe; ccleberrimis ciyi-
poteslales illorum. Et hujus mundi reciores sive libushellis.propinquo, viscera ac junienta.reipub!ie;o
auctords et inventores Talsarum, qu.aeiu lipc murtdo aciplehis prdviriciarum efregipiiesniilitum comriii-:
fueruht, religionum, quas Ghristi verifas cunl suis huiie. Ibi et vesicas sexta vexatioliahuitfervesccriies,
exstinxit auclorihus, et delevit. Haec niystice. Mbra- ulceraque manartlia. ilic equisex puuclio, qnie posi
liler quoque unaquaeque anima in hoc mundo duin Maximiani persecutionem fuii, specialitcr episcopos
iti erroribus vivit, posila estTn ^Egypto, id esl, hoc et clericos, omissa populari iurba, trucidari inipera-;
jnrindo ; si appropinquare. coeperit lex Dei, aquas ** vit: inturiiescens crebro ira atque inyidia, non per-
eonveriifin sangiiiriem, id esl, fluidam et lubricam vulgicaedem.sed per vulnefa morieriliuniprincipuuii
'
jiiventulis vitarii conveflit iri sanguineni novi vel ye- Ibi sepiima ultio numeratur, coacid aere grandp per-
tef is- lunc deinde ducit ex ea vanatn ioquaciiaterii; fusa,quae:saiis"exitioiiomiiiibus et jumentis fuit. Ilie
et adversuhi Dei proyideritiarii ranaruih simjlein te- sepiijija sub Gallo et Volusiaho,;qui,perseeutpre De-
iam. Purgat eriim malighas cogitaliones ,illius, et cio niterfecto,;plaga sttccesserat, exsiitif-aere pestis
niordaciiaie-cimicum, aculeos discuiil iibidiiium ; irifusa,qua; per omnia regiii Romani ab Orienieusqiia
muscarum morsibus sfuliitiam et iritelleclum pecudi- in Occidenlem spatia,peiie neci pmne hominutn ge-
bus siiuilem delet, qua cojnparaius est junieiitis jrisi- tius dedit. Ibi octavam ^Egj/pti contritionem fecere
picnlibus. Ulcefa autem arguunt peccatorum atque excii-Jiaeundique locustae, terreniesque omnia. Oci.it
. arrogantiae tumorem, fervbremque furoris exstin- vam ecjui in siibversibnem urbis. excitaiae undiquo
guuui; ab his et posl has voees filiorum lonilrui, id iiituleruni gentes, quae eaedibusiUqueincendiis ciin^
esl, evangelicas doctrinas. Et castigalioneni grandirtis cias provincias deleveruiit.Tbi nona turbaiib diuiur-
ainovet, ut luxurias voluptatesque coerceat; Adiii- nas tenebras habuit, plus bmniup periculi comminata
bel siniul et ignem poenileniiae Iocustarum, ab illa n quatti fecii.Hic iiem nona cprreplio fuit cum,Aure-
suhduclt ejLeinplb;quibus mordeanlur ei depascantur liano persecutionem commovente, diris lurbaiiojiibus
bmites inquieii molus illiris etiurbidi, uiomniase- lerriblle ac triste fulmen subpedibus ipsius ruit,
cundum ordinerii fiani. Ubi.verd confiteri coeperit ostendehs quid cuin uliio talis exigerel, lanlus possit
. qtiid digilus Dei est> et paivum quid agniiionis acce- ultor,-nisi piusessel et patiens, quariquani intra sex
perit, Tunc gesiorum subrum lenebras videt; curn- uienses ab Iicc: tressuccidii irnperatores,Tioc esi,
que viderit tunc merebitur ut exsliriguaniur in Illa Aureiianus, Tacitus, Florianus divefsis causis morlui
primpgeriita ^Egypli, quae sunt delicta juveniulis et sunt. ibi decima phiga fuit inierfeciio fiiioruni, quus
'
igiiofauliae.Priniunieiiim riiotus in peccalum ruit-; prirrios quippe'genuerunt. Hic ijihilominus decima,
si/autemnoluerit jungi israeliiicac plebi, iioii potc.rit id est, novissima poena est, omniurii.perditio simula-
de prolundp evadere; Al.i" quoque sensu; hoc idem crorumjquac primitus facta ianVaverant.ln.priiiiis ibi
/possunius iiitelligcre. JSaih sicritdecem coniradiclid- rex piBiiiteutiaiiiDeisertsit; el pfobavit, et liinuil.-ac
nesah iEgypliis adversuin populuiii. lsraej, sic ad- per hoc pppulum Dei liberum.'abire_per.mjsit..Mensis
versum Chrislum et adversum popuium Christiano- istevobisprihcipiuin riiensiunv,primus erit in.theiiiibm
•um deceiii viridictte ftiefurit a Roniariis. Ibi pr.inia uuiri, Quid'jriiruin; si. iste uiensis priuiiis fuisset, in
.&53 -: IN PENTATEUCtlUMCOMMliNTARlI.— EX0IH3S. '" 506
/quo creatuni c^icce'uni e'l terra, in quo el diluviiiin A &dtini hisioiiain, s;d lamcii sehsum lnlefpfeiaitir.
„aclum esl el fiiiitu.r,el In quo plebs Israel liberata Apfus:videtur sensus uiimerm.ad agnum conieden-
est, -iri qiio lex aliis dariaesse dicifur, in qup praedir duni,-qui bene v.i.derites^ex diebus,.quibus iiiiiiidtis
catip Cbristi, et. illius passid facia est?:Deindeiion -est.evoluius', significat; siye vu virl, id esl, viventes
ss.t admirandum,si aptum fuissct in qnbd hqeeomnia per doclrinam septifbrmem; vel xii; id est, doclrinam
facta sunt, quia apud HehraeosNisari/vpCatur,apud aposlplorum implentes. Hi eriim numeri in Ecclesia
Latinos Marlius dicilur. Idep hic merisis designalur quotidie •ClirisKiniassumunt; ijui suflicere possunt,
meusibusanniprinciplum esse.quia Hebraeihucusqup id est, qui digni fuefunt. Agnus quoque prd Josue e>
ordineih in mensibus non obsefvaverurit proprie, sed Caleph imniolari diciiur, quod signifieal haedosilloe
uiore genlilium, inler qups prius Iiabitaveru.nl.Men-" qui in efeino ceciderunl. Aiiter nobis hunc pei
"
sis nuiem a meliendo dicitur, ut aiii putanl, eo quod agnum:et haedum, creduiitas divinitatis et incarna-
hehdomadas,ef dies, et hora;, et momenta siniu! in tibnis Ghrisli insinualur. Et bbservabilisilliim, el re-
illo metiantur. Mensis aulem primi legerri naluraesi- ii.jua,, Christus pef legem, ut.pra;dixiinus, ohsefva-
-gnlficat, mensis aulem anni Iegem Mosi et prophela- ttis, quem nos moraliter incordibus nostris obseryars
i;um. Anritis autem mundum tolum. lnterea filPa- " debemiis, usque ad^quartum decimuihdierit, id est
scha ; in occisionem annioccidilur Ghiisliis, de quP diimvejierit per.opus DccalogiEyaiigeliimensishujits
dicitur : Ecce agriusDei.Quai auiem decima die men- id est, liistoriaJiter, quia in codeih, ul praediximus.
sis agnustollitur, et non iriiinplatur usque ad quar- Cbristus passus est. (jniversamuttitudo, id est, Ju-
ium decihium diem.sigriificatqnbd p.erlegem quidem daeoriim Christum cfutifigeritium, yel credeniiuir
Ciirisli passie .pfaeligurabalur. El iamen Evangelii imiluTudoad mysticum intellectum, sive moraliter
currus ante passus; denarius enim numeiiis ad. le- liiultiiudo sensuum perfeciorum. Advesperuin,.idesi,
gem peiilhet propler decem verba legis.Quaternus ad consummatibnemVeleris Testariienti.Vclmo.raiiter
immerus ad -NovumTeslamentum, prppter quatuor vasperum, consuriimaliohemprosperilatis hujussa;-
Eyangelia. Qupi. sequitrif, Si minor numerus non culi sigiiificat. Et ederiicarneiinocteiila; Td esi,^iri
mfficerepossilad vescendumagnum, assuritel vicinum ohscurilale sacrainenioriim; yel mofaliter, in igno-
siiuiii, et reliqua : signat, qui per senietipsum non raiuia peccati. Assdiqigne; id esf, igiiispassioiiis.
valet implere Vel intelligere sacranieniuni fidei, de- . Domusautem in quibus carnes manducanlur anirtiam
het a sapientiere inquirere, iilique adhaerere, eidem- vcl cprpus significat. Quod aulem azymps paiies cum
que fidere, qui srilquid iiium cppfteat facere,,agni laclucis agrestibus nianducare jubetur, significai
'
earnibus yesci. ; ._'qUod vilam ab bmni f.rmento mMitiaereparalamdu-
Erit agnus absquemacttla. QuodiChnjslqconvenil, echles, amaritudinem compuriclionis cordis seiriper
de quo diciiur:_ Qui peccatum ngn fecit, nee-inventus habere debemus, qupd sighificat lacluca; Ctihi enim
cst doltts in iingua ejttt. Anniculus agnus-iinmoJatur, manducantur, sic sunt falsaeet amarae,utpreducant
et Cliiistus matura a;iate passiis. Seqiiiiur : Juxla comedehiis laCrymaSi Sie nimirum et cceieslem;pa-
(jiifmrilum lollelisel hcedum. Qui et ipse haedusnon nem accipiehtes, irrigare facierii debemus. Npn co-
incoiigrue ipsum signifieat, eo quod sit hosiia pro qiiuntuf agni carnes aqua, sedlantum igni, quia non
peccato. Qui enim, inquitj, peccalum non fecil, pro per sapientiam mun.di Iiujus. iulelligiluf passid
nobis peccatum[aclus esUAd vesperum agnus immo- Christi, sed per graliam Spiritus sancli. Capul cum
,'lat'ur,quja in vespera muridipassus esl Chrislus. Su- pedibits el iniesiinistiorabitis.In capiie, divinllalis;sir
per ulrumque ppsiemsaiiguisagni dtitur.Einos cofde gnum; in pedibus, Iiumanitalis. Inleslina secretiora
et^corpofesignamur signo crucis Christl, et dicimus: e.i occultibra mysieria signlficarii,"quaeojnhia debe-
Signatumesl super nos lumeiivultus jui, Domiiie.khi mus vorare, hpc est, credere. Quedque dicitur: IVOJJ
auieni dicuht per pasclia qubd in.iEgypto celebra- remanebit ex eq qitidqudm usque mane significat
tur, pascha Veieris Teslamenli;sigiiificari,quod npn- quod aritequam (eaipus futuri judicii illucescatj de-
dum a voluntatibus trarisitum est; pest iler maris bemiisomnia quae scripia sunl,<credere et implere."
j)
Rubri, figuram paschae Novi Tesiamentiin Ecelesia, Ei si qijid obscurum;est valde, el aliius nobis, Spiri-
qua; post ijaptistrium deserta est a cupidilaiibus vi- tui sanclo, qui ignis consuniens esl, reservaridumesf.
rjirum. Sed tartien post pascha In deseriurn, pasclia Quisic advenerit, commemorabil omniaquae dicla
terrae repfpmissionis restat; sic et.sarjclis post pa- surtt nobis. Signilicatillud quod diCilur: Slquidresi-
sclia Novi Tesiamenii, pascha judicii festat, id esf , duum.fuerk igni comburetis. Qupdque dicilur : Pton
regnurri' coeloruiu.Decimadie inensis dicitur, el nPn comedetisex eo crudiim, ab aliis sic inlelligilur, qudd
decinia hocte, id est, ut ah insigni pafte pfaeferret, crudum edunt, qui Chrislum lantum
iiiteliigunt car-
v.el eo quod dies sit cpodita, et non nox. Ita ttnus- naliteft Caputcuiiipedibus,id est, Christumeum dua-
quisque,id esl, uiiusquisque prin.ceps.Moraliter vero1 hus Iegibiis/vel cum appstplis. Quodqueignlcpmbii-
decima dies qua agnus irninplatur signilicat Christuni retis. Moraliter potest inteliigi, quia igne compun-
decem serisibus nobis ad credendum induci, qui per' . ctionisCoriibUreredebeinusqupdcuriquedehpnlsoper
-iiinoccniiain iirimolalur. Familiae aulein et domusi ribus npn teiiuerimus. Itenesvestrosaccingeiis.lniioc
.sensus animse et corporis signant. Iu lioc autem diffi^ siguificat correclionem liunianiB eonctipiseehtiac.In
eil^ vidciur, qula cerlum numerum non dixit secun- renibus aoiem concupiscentia virorumTit^iriHriibilicd
307 BEDiE VENERABILIS OPEIUJM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. -. 508
jiutemriiulierum. Nobis quoque dicitur : AccingiteA Peribil animade Jsrael, id est, quicunque ex nobis
imiibos meritis vestrm, id esi, mentes accingile.- Sive peccaveril,; peribil de sanclis,-/A pfimo die usque qd
quod dicilur, pars pro tofo iritelligilur. Cdlceamehia sepiimum, idesi, ab initio novi ad-fineihj--vel ah ini-
habebilisinpedibus; idest chariiatem duplicem in sen- tio operisusquead finem; vel a persecuiione anima-
sibus haheamus; vel exempjq prophetarum apqsloJo- rum usqiie' adperseCutipne.mcbrpofum.;©jVs;prf)jjjjs
runlquein corpdre et aiiima. Tenentes baculos, arm& erit sanctus, Id est, siije Jabbre. Ita dies Npyi Testa-
qnae utfaque manu tenentur. Arma atitem nbslfa menti solemriis est, abundans bbriis spirilualibns, sirie
quibus-deferidimur, et quibus pugriamus,'dup Testa- laborihus peccalprum. TJJ-ulraquesubstaniias exceplis
menia-sunt; Vel nioraliter auxilium litriusque sub- his iisqiie periinent, qtia; 'pertinerit '
ad vitam actua-
stanliae. In mdnibus, id est, in operibris; feslihqitier, lem, --. - ;
id esi, spiritualiler.. Festirianler Clirislurii cfedere In eademipsa die usque pefpeiuo,iiI est pfo hene-
dehemus hote diem judicii, vei moraliter festinajiter fflcioquod illis bomihus ih die Pasehae ifecit, quoi
pergit ante di'em,;mprtis Ecclesia de/ tefrestribusi etiam justisihNovo Testaroenip convenit quos Chri^
Pascha auiem tfansitus interprelaiur,.id esl, transi- slus redemit. Quartus deeinius dies fidem C.hristi no-
tus Doiriini ad vindictaim Deiride ad Tsrael dicitnr : his demonsfrat. • Per decem pfaecepta et qualuor
Cornede feslinariier arite viridiclam.Multisautem mp- **Evangeiia, sive ad suriiptibriemcarhis Christi, per
dis siipra _dieia intefpreiatio convenit : primo per ..decemsensus ef quatuor, quibus iionio cpustat. Trii-
iransitum Domiriiad vindictami, ul dicilur: Tfahsibo liipiatipagni quarto; deciriio die eor.venit, quia Me-
perterram Mgypii.Siive qljod yiridicta per pbpuluhi sraim quarto tleeinid/ab Adam primb sanguiriem idd»
Dei transiret, sive. transitus in nuhe. Spiritualiter lis/immblavit, usque ad diem Vieesimunjprimum, id
-auleni transilus invindicta judjcii intelligitur, siye/de est, in figuris .diiarum legum,- et illaruni unitalis.
jriundo eurri oiMiJjiis sanctis ad fegna cpBlbrumi Ejusdeni mensis, idest; NoylTestamenti.iDendcejiis,
Transilusaulem Doiriininon innube, auxilium illius et "reiiqua. Advenae gentilessignilicani; Indigena;,
curij sarietis significat. Mediq autem riocle populus Judaeos, terra Ecelesia. .•Hyssppusautem hefba est
Jsrqel ex Mgypto egfessus est. et.pnpibgeniia occisa. humilis"; quia peclus purgat, Tiguram Chrigti /tenet.
sunt. Item eadem.Vhorajudicium venire putatmy et Humilis in assumptione carnis. Fasciculushyssopr, id
Bancli.IsraeJ de mundo egrediuntur, postagiium co- est, CreduIitasTiiearnationis Christi et divinitaiis il-
ihederidum, id est,i Christjim-;turic oriinis viitus iio- lius corporibus inesse debet. Tulil igiliir populus
niinum iiiuiidalium cohfriiigiiur. Media auteiri rioele conspersqmfgrinam, id est, iiileram iegis cum operi-
jjppulus inferni solutus erat, et diabpltts cum suis sa- hus bonis carnalibus. Populus Chrisiianorurh iegenl
tellilibus vinclusi Hic efiam solutip Pelri media riocte " sparsam sejjsu ligaiis:iripalis; id/est, jiigp-Vitae,ut :
/corivettiti.'AdIsrael auieiri historialiteidicituf iTollai ;Siquitivult veitire post me, et ieltqua.Yita enim/est
umsquisqw, etrejiqua, id est, ut utrum bohutri siu maridatpruni impleiib; Praecepit dehinc DeusTit ab
Agnus,:rit superius exposuimus, prp; his ,qui eyase jEgyptiis sibi cpjnriiodato petereht; sie pppulus pro-
runt ad terram, id estj pfoihissibiiis. iHsedus,-pro iiis ficiscens, aurib et argento exspoliavit iEgypiibs jussu:
quiineremoperierunt. Primogehita Mgypii, propri- Deihihilinjuste juhenliSi Tn auro et argenfd et veste
lriogenitis Israel oecisa sunUPrimpgeniia aulem pee- jEgypliprum, signifieaiitur quaadarii dpctrinae,- qua;
catorum, ep qupd illa idplis Iriiriiplavefunt. Qui enim $pnsueliidine geniilium/hoii iniitili sludio discuhlu^
pleni maliliae erujit,.pleriam yindietam ineruefhnt. ILt allier aufuiii-et argenlurii ^gypiiorum aftimaesuiit
". Quod autem dicitur...:Jri diisiUorunifeciljudichim, cum suis etiam corppribus;,.quod vesles sigrii.ficai
Hebraei' aulumanl quod tiocieilla qua egressus est jungetitesse popiiloDei. Qtiid auiem sighiOceniRani-
populus Israel dmnia leiripia lEgyptiofum destfuCla masses, -et caeteraeihiarisioiies, curii de mansionibus
s.unt, sine lerraemolu. Spiritualiter autem, quod dicere ecepeririius, explanabimus. Omnis alienigeria
egredientibus liobis de niundi erioribus idola cpr- noncomedet e.x'eo. Oiriiiisinfidelis iion vescilurcanie
rua.nt, pt qrialiiiiiliir. Feririehio aiitem; -sublatp isicfvCliristi. Omnis servus eiriplitiuscircuincideiiir, et sii
profieisGunlur. Et nos exeuntes ,ex JEgypib hujus cqhiedet. Omriis quem eriiii satiguiiie suo, debetesse
niundi, ppri ambulemus ,ih fermento maliliie. Et illi seriiis, Ghrisii, et eircumqidi vitiis, et. sic comedere
tepleindiebus azyma cqmederurit,Et hOSisei>ieindie- ... cbrpusChfisti. Adveria:el::merceiiariusMon/eomedeiit
huspuri.ac sinipliciter,. quibus mUridusisle peragi- exitto. Adyena, ,quinuper veiiit in fidem, ut srint-
tur, yescl;debemus, el quptidie npbis agrius ocCidaiuf, neophyii. llercenarius" aulem est qui pro .terrend
et quotidie Pasclia eelebrayimus, Haec qiipqueiempla laniuni luerp laborai, et nuiliiniin futururii praemiuin
idolorum deslrucla sigtiilicat* advenium Christumin requirit ':. ii sane: rion sunt digni accipefe cofpns
^Egyplum, quo simulacrai ^Sgypti destructa sunt. Christi. lri una doino eomedelur, id est, iri Ecclesia.
Qccisip auterri fatipnabilium ei;irraiioiiabjliuiri,/ocei- Undest enim, inqriit, mlumbaiinea. xie foras.exlf-a
. siohem liPijiinunief itimeritprurii in luari Rubrq^ siye Eccleslaiii iri; plehetnTia?relicoiumferatur.; Prdhibe-
corporurii et ahiftiarum, sive iplagaspecealbrum in mur quae Pascha fiuht^ossaagni frhngere. Noh fr/m-
praesenti et in futurp. Pfiiriogenita autem jEgyptio- guntur in/cruee ossa Dorriini.Sive quod djcif: Ossa
tnim pccisa surit, ut hpc jEgyptips iriipedireTde:per- iltius non / comminuetis; :prpiiihuit :;efedulitatein
secutieneTsrael. -'''. : Ghristi diviriitatis eammmieiei Omiie mqsculihwn
209 . IN PENTATEUCUUM COMMENfARlI. - EXODUS. 310
iiliics, omneviriteiltiusin peccalo. Fecerunt filii Israel, A lutuin fuil,sic etcolumna; insolutje fuerunl. Duaequo-
risqireAaron. Moyses cl Aaron frcquenlissimc legcm quecolumnae duasEccleMasfigurant,id estYeleiisel
et sacerdotium signifieant; filii Israe.I, credeiites. Irt Novi Testamenti, in quibus loquitur. Aliter columua
uno, onine primogenitum. Hoc primum sacrilicium ignis in nocie, divinilas in earne virginis Maria», ut
poslulalur, ac si diceret Doniinu-:: Primogenila ve- dicitur : Spiritus sanctus superveniel in te. Llroque
stra immoiale, dtim vesiri causa primogenita/Egypti tempore, id e-l, hic et in futuro. Nunqiiam de[uil co-
occidi. JSos autem spiritualiler opera nostra Deo lumna, el reliqua. Hoc siguifical, quod alibi dicittir :
jilferre debemus, ut eslalibi. Praecipilur autem nohis Coilumct lerra transibuni, veiba autem mea non tmns-
ut semper Pascha celebremus, id cst, transilum no- eunt.
strum a'driielinrade pejoribus. El primogenita Deo CAPUT XIV.
consecremus.nostforum operuin, qui pro nebis dae- Ji,nxiligilur Pharao currum; id esl, diaboli qua-
iriones occidit. drigas. Quadriga diaboli, unusquisque peccator cum
CAPUT XIII. gula etfornicalione,et ira, etsuperbia.Percusstt virga
Quod aperla vuha Dcn immolalur, in figuram Moyses aquas, el transierunt filii Israel. Rubrum
Clirisii vulvam virginis Mariae apcrienlis. De domo marc sigriificat baplismum, Chrisli sanguine conse-
servituiis, id est, de ^Egyplo, quacdicilur domusser- " cratum. Virga autem qua mare tangitur, sicut supra
vitulis, quod Israel ihi servivit. Vel quod idofs dxlum esl, crux Christi est, quam per baptismum
jEgyptiorum servierunt, quinta pars regi- accipimus. Consepnlti enim sumus cum illo per
" hus dabalur. In mense sivequod id
novoruni, esly in novo, ut haptismum. Inimici sequenles cum rege , qui a
dicitur : Benovamini aulem spiritu mentis. Seplem tergo moriuntur, prselefiia peccala sunt, qme
diebus, el reliqua. De hoc aLbi dicitur : Omuis so- dilueniur, et diabolus in spiritali lavacro, id est,
leinnitas apud Hebrmosseptimo die finiatur. Primoge- baptismo, suffocalur. Urgent quidem ^Egyptii, in-
riila asini usque interficies. Ul bona virlus pro vitio slant peccata, sed usque ad aquam latus dextrutn
iminuieiur. Quod si quis bonam virtulem pro vitio populi conlra /Egyptios, coutra maie sinistrum erat,
uon habueril, lamen occidat viiium suum. Tulitque id est, populus Christianorum in Ecclesia, quae est
Moyses ossa Joseph. Ilic ostendilur quod filios jura- inier mundum et regnum coelorum; vel inter duas
ineiitiim patrtim suorum posl mortem illorum implere niorles , corporis et anima;. Voluil in Mgijptunl ,
cportel. Deus autem prmcedcbat, et reliqua. Hoc lu- id esl, in voluntales hujus mundi.Tres aulcin coope-
inen filios IsraeTanteire.dicitur, uldieilur %Deus ari- rati sunt in saluiem lsracl, id esi, Deus, Moyscs
tem prmcedebatillqs, el post illos aliquo modo fiebat, _, etvirga. Iia.et nos per tres leges, et fidemTrinitatis,
quande hjter pnpulum Israel el vEgyptii intcrierunt. et pcr cogilalionein, etverbum, et opus libefariiur.
Gnluntnarum autem maleria indicalur, sicrit columna Inter duos muros, e quibus alter in Oriente, aller
iiubis de rioclein die reinanehat, sic et columna/ignis ab Occidente.-Similiter inter duas leges significat,
de diein nocte iiehat. Ilae autcm columnae in aerc inter quas una, quae super justos non vindicat. Sive
fuerunt inler ccelum et terram. Nubes autem in die inlcr duos muros, iter inter corp.us et aniitiam signi-
velerem legem cum obscurilaie littcrae signilicat. ficai, ut dicilur : Neque ad dexteram, neque ad si-
Columna vero ignis, legem novi testamenii, ut ' nislram. Amariludo pcr. quam exierunt amariludi-
Ignila enim sunl eloquia Dei, et : Ignea lexin dexlera neni implendi verbum Dei signilicat. Cur armis et
illius, id esi, Cbristus in dextera Dei Patris. Aliter, pecoribus et vestimenlis exierunt, sic nos per ba-
ilies in quo nubes fuit prpspcritatem hujus mundi si- piisnium cum spe et operibus bunis. Arma aulem,
gnificat cum veteri lege. Ul qttm bona sunl lerrm, et et reliqua. Vasa diversas virtutes in Ecclesia signi-
reliqua. Coluriinaverp ignis in npcte noviim lesta- ficant. Aquaeper quas filii Israel exierunf tres flelus
hientum in ohscuriiale mysteriorum, velin cpmpa- significani. Fletum pcenitenliae,per mare Rubrmn,
raiipiie vilae fulurae. Sicut enim novum veteri pra;- uldicilur : Beati qui lugenl nunc, et reliqua. Per
fertur, ita el dies judicii novum superau Ambulant in r_.Arnon, flelum compassionis, ut Aposlolus dicit:
nocie et die, in figuram aiubulanliiim in peceaiis el Atter allerius onera porlate, et reliqua. Per Jorda-
in -jiislitia de semine illbrum. Aliler ambulatio lalis nem, flelum erga regnum ccelorum, ut: Cupio dis-
iu fenebris el in lumine, significat quod alii ex illis solvi, ei reliqua. Quos flelus per cogilalionem, ver-
esseni in liltera, de qua dicilur : Liltera occidit; alii bum e.t opus edere debemus. Venlusurens ex Austro,
in sensu, de quo dicilur : Spirilus aulem vivificdt, id est, Spiiitus sancius a Chiisto, tentaliones hujus
velut 'similis fuissel honor Dei in die ac nocte. Et mundi a sanctis cxpellens. Tres autem filii dc fornaca
prcEcedebatillos, id est, Deus pater. Christus aulem liberati, el filii Israel de mari, et Noe in diluvio,
pracessit nos in noyo, in ostendendo viam verilalis, Christo cuni sanclis conveniunl. ln quarla vi§ilia,
ul dicilur : Qnm ccepitJcsus facere et docere; sive in id cst, post qualuor Evangelia implenda sancti de
resurreclione, sive in ascensione. sive in sede ad mundo liberabunlur. Ecce respexitDominus, el reli-
iiexteram Dei palris. Per diem et noctem, id esl, pcr qua. Super columnain uubis et ignis Dominus ad
"oclualemvitam et contemplativam, vel per duas le- vindictam respicit, si dacmones el impii per tres
^es. Cblumnantibis et ignis, doctrina Spiritus sancti, Jeges occiduntur, cl subveriunlur rotaa diaboli.
iifferens litieris c'. sensu. Aiiter, sicut opus inso- In wternum lempus, id est, usque a<~solutionem
Sll BED^i VENERABILIS OPEIIUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 5i§
virorum iriferni, vel sitte fine. Dtio patres suni, id £\ saneiuui libefavit, in justilia guhernabit, etjin re-
est, pater tenehrarum 6t paier Iuiniiiiim. frigerium doducel, Dotores comprelienderuriiinha-
CAPUT-XV. bitahlesPliilistiim. QuaiiiuHi ad histofiam pertinet-,
"""':
.inanifestuniestPliilisthaeos, etMoabilas, etldumaeos,
Post Iransitum maris Rubri, cantatcaniicum po- etCananaeos, non inesse his signisquae faeta suiit.
pulus Dep, iEgyptiis el Pharaone suhmerso. Nunc Quomodo ergo dicuntur iremere, vel festinare, aut
aliter et fideles, postquam de lavacro ascendunl, irali esse? Spirilualiler lamen Pliilislini, id est, ca-
pefca'tis exstinclis liymnum laudis emiitunt. Cum denles poculo. Edbm, qui inlefpretatur lerrenus,
mtilta autem iudivinis vplumiriibus sint carminav trepidavit; el liorrim liominum principes,, id est,
liorum taraen omniuni primum esi istud canlicum-, daemones, cursilanles paverit constricti doloribus,
Meliusautem et dignius haac dices, si habueris lyrii- cum vident regna sua, quae In inferno sunl, pe-
parium in manu lua, jd est, si carnem luam crUci- netraia ab eo qtti descendit ad inferiora tefiae, ut
fixeris cum vitiis. Videamus quod dicit. Coiitemas criperet illos qui possidehanttir a morte. Compre-
Domino, gloriose enim lioriorificaiusest. Quasi non heitdit illos limor, qui sensefunt magnitudinem bra-
Eufficeret Glorificatus est, addit Glofiose .iioiiorifir Chii illius.Ifjjjc abierunl oinnesinliabilanlesChqtitian,
catiis. Aliud est glorificare, aliud gloriose honori- '" i qui niufabiiis iiJierpfetalur, cum vident moveri
ficare. Glorificaius est autem Clirislus, cum ad pas- regnaisua, et alligari fortem, et yasa ilTlus diripi.
sionem suaniivenit, quarido, sicut ipse de se dicit:. Cadit super eos timpr, cum videriiit iri-nqbis" si--
J"a(i3r,glorifica filium tuum; sed tamen haec gloria gnum c-fucis. Fiani-tanquam Itipis, nori quia verturi-
non erat gloriosa ,. sed humjlis. Humilidvit enim, lur inlapiiles homihes, sed quia essent imriiobiles,
inquitr se usque qd moriem. Verum cum venerit ut lapides, uee valentes persequi, nec valentes fu-
in majestate spa, cum et vernm Pharaoiieni, id. esf, gere. Spiritualiter auiem per hoc signifrcat quod
diabolum iiiterliciel spiritu . oris sui, tunc -.glorio.se populus Jiidaeorumessel velut lapis, permanens in
jlorifieabitur. Equumet qscensoremprojecit in mare. duritia, donec gentium Cliristianus factus est po-
Sunt equi quos, Dominus ascendit; ;de quibus : pulus, et ttiiic. oiHfiis Israel salvus erit, Induceris
Equilatwtiia sdlus. Et suntqul ascensqrem babenl plantas eos. Non Vult Deus uos in .figypto pianlare,
idiabolum et angelos illius. Omnes ergo qui perse- sed inmonle hsereditaiis,id est, in Ecclesia.Tji prm-
quuntur sanclos, equi sunt, et habent ascensores parato habitaculp luo. Alii enim laboiaverunt, et
djaboIos.Tales equi et equites in mari hujus mundi . vos in labore iiilroislis. Sanclimonium liium, Domi-
mergunlur, repulsi a nohisv Domino adjuyante. _ ne, et reliqua. Sanctimoiiiuni, hoc est, sancttini
Hic Deusmeus, et exallabo illum. P&\er nosler a:dificiuni Dei sumus: non facli manibus hdmiiiuni,
Christus est, qui nos genuit,. et Tccit. Ergo Deus sed Dei agricultura sumus. Domine, tu regnas irs
Pater-nosler est, et Deus patris noslri Ciirisii, qui miernum, et in smculumsmcitli.Ei adhuc per hoc
dicit: Ascerido ad Deum meum et Deuiri vestrum.. regnutn sine fine significal.-Quomam intravit equi-
'-Glorificamus illuin., si agnoseanius Denm Patrern lalus. De hoc supra diximiis. Nos autem qui suinus
-esse noslrum. Exaliamus Deum altiorl iiiielleclu, filii israel, ambulemus per «iccum in medio raari,
cum inlelligimus quomodo Deum suum dixit Chri- in medio naiionis pravae, verbuin vilae eontinentes.
Blus.quem nafura Patrem vocal. Deusconterensbetln, Ilaecbreviler dixisse sufficit, ne quod fasljdium
elreliqua. Nonsolum visibilitin)bella proslernit, sed Ieclori generetur. Maria aulem tympanunf*tenens
ciiam 1nv.isibil.esequos; sic curru.s, id est, unitos jni soror Aaron, sorprem significat veri sacerdotis, id
malitia, Ternisiatores dicuniur, quia triplex viai est, Ecclesiam, quae estsorPf Christi. Mulieresvero
peccaridi, aut verbo, anl" facio, atitcogiiatione. tsiii omnes Ecclesias cum choris et tympanis, id estjCtim
autetn ternisiatores sunt angeli nequam, de exer- Veleri et Novo Teslamenlo. Posl transitum maris
cilu Pharaonis. Pelagus cooperuit ecs, quia in die'•'. populus in deserlum ducilur; baplizati scilicet uni-
:judicii ignis fliiclibus iradentur, et tanqiiam gia- rj versi per mundi hujus desetium, nec ibi deseriteei
vissimi lapides suhhiergeiitur, quia non eriini lapi-• Chrisius. Nam et columna non recedit, nec cordi-
flcsivivi. Et per spiritum Iracuiidia;, hoc esl, cof- bus suis reverluntur in jEgyptiim. PostTIMCmur-
rec.iionisDominj dividitur aqua • hoc est, per hujus> murat poptilus, aquas amaias potare non valens-
mundi desideria ae voluptates evadii populus Dei, ini Unde locus ex amariludirte vocalur. Millil lignuir
quibus Inerguiilur inlideles. Aut certe per aqriiam i Meyses inaquas , el. factm sunt dulces. Intellige-
baplismi salvat Deus jusios. Tn aqua occidit vitia,, atnaras aquas occtdenlis Iitterae, et legis haberc
quasi irasCens, Non esl siinilis Dominoin diis gen- figuram. Quibus si imniiliilur lignum, Idest, sacra
tium. Noriest nec in sanclis, qui in muitis Iocis diii menlum ligni cfucis, lunc efficilur aqua miraa sua-
juncupaiitur, licet appslolus Joaniies ait : Similess vitatis, et amariiudp lillerae vertiiur in' inielligentia'
ni erirhus, noh pef naluram, sed pef graiiam. Devo-r r dulcedinem sensus spiritualis. Ut ergo possli lib
ravil eosAerra cuni grqmine suo. Semper enim de- aqua amara, ostendit Deus quod miltitur, utqui bi
voravil: lerra illos qui - Terrena sapiunt, qui ini berit non_ morialur. De sapienlia Salbmon dicjt
terrenis versaiitur, et superna nqn quaeruni. Do- Lignum vitm est; omnibus qui apprelienduritillam
tninus autcm. suunv populum , quem per lavacruml Iloc: ergo lignum, id; est, sapiciitia crticis Chrbli
515 1N PENTATEUCHUMCOMMENTARII.— EXODUS. m
missuniest in aquariiveleris legis, et-.salyherfimum J& sentem vilam tanium thesaufizas, conlitiuo verlnes
polum praebuit fideli populo, qui de liacbibere non ebulliunlj qui videlicet vermes ho.n mofiuritur. Isii
ante poiuit. Quid aiitem atriarius qiiam oclayo die sunt vernies quos geriuit avarifia, el nbn aiiuiide;
vulnuscircumcisionisaccipereyei diversis sacrificii.s in riobis fiunt vermes de maiina.-hbc est, d.e'verbo.
deservire? Alio quoque sensu amarre aqtiae lignb Sic enim dixit: Si nqrivenissel,eilocutusfuisset, pec-
in se susceplo dulces effectaeiridicant amariludinem calum non habereiil.Posl suscepluni enim verhum Dei
genliumper- lignum crucis iri usurndtilcediriis quan- si quis peccet, efiicitur ipsumilli verriiis, qui illius
doque esse verlendam. De hac autem amarliudine conscieriliam'fodiat. Panis enim qui Israelitico datus
litferae venit populus ad fontes. De veleri tesia- "eslpopulo, ab aiiqiiibus dicilur. angeTisprpprie"re^
menlo transiiur ad uoviim, ad aposiolorum duode- piitari, ul ibi :'Panem angeiorum./Sed de Christb
cim fontes. Ibi .reperiurilur septuaginta .-pahnae.': diclurri esl :;Quem coricupiscuht angeli prdspicere.
fuerunt et alii septuaginta niissi ad p.rsedic.an.d.uiii'Manductihl eum, id est, oiniiis sanclus. Pluam-pa-
veibiim Dei. ries, el pluviam voiuhiaridm,; et reliqria. Eumdem
---' CAPUT XVI. , '; sensurii habere dicuntur, ulrunique diviriam sapien-
Murmurat post hmc populusquintadeciiiiadiemen- liam dbsigiial. Seqiiituf: VesperescieiisquidegOsum
sis -secundi,posiquam egressi sunt de lerra Mgypli. B ' Dominus; mane aiitem'videbiiis ihajesialem'Dbmirii.
Recerdafe" de Jegibus Pascha; quae dicia sunt, ibi: Iri Evartgelio haec inycriiurit scripta : Quarido ve-
invenies hec esse, quod. staiiiurtiur ad seciindum. spere Sabbati venit Mariri -Magdalena, ei aliefa Ma-
Pascha faciendunihi qui immundi JJJanima fuerunt, fia videresepulcrum, et terrmmplus [aciiis esl mtigrius^
veleccupati negotiis peregiinis. Et jn Iipc tempore Ahgelusenihi descendiide cmlo, ei cusiodes [qcti sunt
manna deseendit, in die quo primum Pascha fit non velut rnortui. Per haec iri vespere agniiusiesi ah Ec-
. descendit. Primum Pascha primi populi est, secun- clesia, agnitus est per virtutem fesurrectioiiis,
dum Pascha noslrum esl.NosaulemTuimus immijndi mane vefo gloria illius visa est. Cum venissent alia;
: in- anima , qui idola coluimus et occupati muiidia-' mulieres prima Sabbati valde mane, invenerufit;an-
libus rebus, idnge peregrinahamur, De quibus Apo- geios cum nimia claritate dieentes : Dicite disciprilis
"stolusdicit: Hospiles Teslamenlorum.Verumtamen illhts quia surrexit a mortuis. Visa es.t iergo gloria
noit in priiho pasclia, sed in secundo manria datur de majestatis Domini maiie, cum per arigelos nmitiala
coelo. Panis enim qui de ccelo descendil,: non veiiit essel. Sequitur : Vesperemanducabitis carnes; et
ad illos qui primum pascha feceruril, sed ad nos. mane replebiminipanibus, Ad vespefuiri hujus miindi
. verbuni caro facium '
de
Ecceego pluam panein coelo, reliqua.ei Per hcc , est, et illa carne agnoscinius
quod dicitur : In sexlo die colligunl dupiuin, oslen- Dominum,quam suscepit ex virgirie. Istas enirn verhi
ditur quodiri.die Dominica primum manna -drituin Dei/carnes, nequeimane, nequemeridie aliquis man-
est de ccelo.A.Domlnico eiiini die parasceve Sabbali ducavit. Ad vesperum iiujus mundi venit Cliristus :
sexlus dies est. Et per hoc jntelliguiit Judaei jaui Sed mane, inquit, replebimini panibus, iPanis nobis
luric praelatum esse Dominicum noslrum Judaieo veihuni Dei est ;;ipseenim esl panis: nivus, qiii de
Sabbaio, quia nulla gralia ad illps descenditin Sab-. ccelo desceridil,et reliqua. Sed quod dicitur, mane
haie illorum. In nosiroautem Dominico die semper dari huncpanem, cum adyenlum illius iri carne
Deus pluil nianna de coelo. Pe.r toium ehim Noyi faclum dixeriinus ad vesperam huic mundo, intelii-
Testameiili tempus divina eloquia nobis niinistran- gendum puto quod ad vesperuni quidem hujus
liir. Miriutum esse manna dicilur. Quid enim lam muiidi Dominus venil, sed adventu suo quod ad
sublile et minutum quam spiriluaiis sensus? Caridi- vesperum, quia ipse justitia est, hovurri credenlibus
dttm, quia nulla ignoranlja fuscalur. Manna inier- reparavil diem,quia liovum seieiiiiaelumen bsiendit.
pretalur quid est hoc? Cumaudinuis legemDei reci- Tanquamsol justitiae suuiri mane, quod modo nbhis
lari, dicimus magislris : Quid esl? Yalde "eil- enim produxit radium, et in hoc mane replentur pane
- subtilis, quasi semen coriandri. Habet enini in se qui praeceptasuscipiunl. Nec miremiiji quia vcrhuhi
{U
aliquid oleris, quo nutrire infiriubs possit. Qui Dei, et caro, el panis diciiuf." cum lac"et olera di-
eiiim infirmus est olera manducet; Aliqnid habel . cantur pro liiciisiira sunienlium. Potesl quoque iet-
frigoris, el ideo ul/pruina est. Quid.eslauteni, ut in hoc intelligi, quod post resufrectipnem suam, quam
die festo duplum colligatur? Sexfus dies, praeseris mane pstendimus factam, credenies fepleveritvpaiii-
, vila esl in qua duplum colligijuhetur. Iii sex eniui bns, prd ep quod iihros legis et Prophetarumignbtos
diebusDeus fecithuncmundum. Hac ergodietantum dederit nobis, ul ipse sit panis iii Evangelio; caeteri
recondere debemus quantuhi sufficiat.infutufo diei Si iibri, leges el propheiarum pluriiui partesi nuricu-
quid enim boni operis hic acquiris, hociii fulurdsrc- pati sunt, ex quibus repleritur jusii, et illius intel-
culoi erit libi cibus. Quod autem seriiinat lioinp, IIPC ligere possumus, qriod uriicuiqrie nostfuni niane cs>
et melel, Ergo nori seniinemus quod corrumpitur, tempus, quPilluminamur, et ad luceiivfidei ascendi-
sed quod purduret in crastinnm. Quod infidelesde- hius; et in iilbmarie caniesverbi Dei cemedere iioii
[ecerunl, servaverunlde manr.a,il ebullieruntex eo pbssumus, id esl, perfeciae doctrinpenonduin capa
vermes,elcompuiruil. Quod propler Sabbatum repo- ces existiiiius, sed post Toriga exercltia. Cinri j.im
iiebaturnon corrumpebaiur; si auiein propter prae^ eniiii proxiuii suirius ail v.espcruni,cl ad fiiieiriipsun)
ol§ BED.E VENERABILISOPERUM PARS H. — EXEGETICA GENMNA. . 51G
imperfeclionts, tunc demum solidiores, cibi capaces A Christum, ut deillo tii.bat.Locusuhi petra percussa
existiuius. Islud aulem, prout vult unusquisque, ta- est vocalur Teniatio ; et in loco passionis orta ma-
lem saporem reddit more: illius, si enim tribularis, gna tentatio, quando discipuli illius omnes reliclo eo
hoc manna,;id .esl, yerhum cpnsplalur te. dicens : fugerunt. Post hrec Moyses ascenditin monlem, Je-
Cor coiilrilum et liumiliatum Deus non spernil. Si sus contra Amalech pugnavit: quid per hoc signili-
iracundus ;es,miliga»s ledicit : Desine qbira,etde- catur, nisi quia Moyses, id est lex, npnpotuit impe-
relinque [urprem.Si fion habes et: caecus. Dpminus diepfes iter nostrum adversafios- expugnare; riihil
illuminat cmcps. Potest quidem et volucrum esca enim ad perfectum perduxit le?, sed Jesus pugnavit
veteris legis significare eloquia, quae populum car- etvicit, qui est Salvator noster. Moysesslelil in ver-
iialem, tariquam carnalem elevat, per verba dlvini- tice collis, liocest,lex surgilihspirituaiemsensum ;
insmissa. Per volatiiia uiide et vespere danlur, quia et in lapidem sedit, hoc est, iri Ecclesia requiescit.
cuncia quaecarnaliter dantur, finCm liabent. A uia- Qupd autem isequitur, Manus Moysi erarit graves, si-
nifeslo lumine fidei, datur manna poptilo Dei, id est, gnificat quia peccantes quosque non misericorditer
Ghristus, (juiest panls yivus. Hqc autem volucrum prolulit, sed severa dislricliorie percussit. Aaron vero
genus apudTIebraeosvocatur colurnix, apud Graecos et Vr suslinueruntvianus illius. Aaron interprelaiur
S
oriigomelfa, avis marina in Latina. Alii dicunt.per mpns forlitudirtis; Ur, ignis. Mons itaque iste qui
colurnices Tiumanitalem Christi posse intelligi, per forliludinem, significat Cliristum : ipse est enim
hianiia, ipsius divinitatem. Vespere enim colurnix . mons, praecisus lapis de monte sine manibus, qui
percutitur, quando caftiis Christi occisioriemsignifi- crevit in montem magnum, Jgnis autem Spiflttmi
cat. Maneriiahha divinitatem corpbri praecellentiam, sanctum significat, de quo/dicitur, Ignem vehi niit-
nobis niysterium sapientiae,et corporis Christi no- : tere. Aaron vero el TJr suslinenl pianus Moysi, quia
taiitur, dnnec de mundo et per haptismum exieri- mediator Dei et hcmiiium cuiri igne Spiritus sancti
mus; sicut populo qtiandiu fmt m /Egyptp, manna veniens, niandata legis gravia, quaecarnaliter nun
non daiur. Manna pilo tonsum, corpiis Chrisii in potiierunt portari,. tolefabiliora nobis per spiritua-
cruce significat; in die, id est, novo, ul diciiur, Filii lem sensrim ostendil. Magnaeaulem admiraiipnis est
lucis' eslis, et reliquii.usque noctis. Manua juslis et Moyses Deo pienus, qui cum Deo facie ad faciem lo-
injustis tradiiur, sic et.verhum Dbi omnibus datur. quebatur.
Caro auteni vespere data significat quod dicilur, Scio C4.PUTXVI11. .
quod non esl',bonumin carne mea. Panis mane ani- Ab Jelhro, hoc est ab homirte gentili, consilium
inam lucidam ostendii, siinile curii melle, id esl,. Jil- accepit, el fecit pmnia quaeeunquediceret; sed for-
lerae cum sertsu. Mannaautem inanducareiiitermare ^mam humilitalis principibus.dat, et futuri sacrameiali
Riibrum, et terram JEgypti, et Afnon, et Jordaneni, designal imaginem, Futurum eriim erat qnandoque
et ;teriani Clianaari; id est, inler mundum el bapli- quod.per populum ex genlibus congregatuin illa quae
smum, et pcenitenliam, et ignem judicii et regnutn in/lege deerant complerentur, legisque diminutio
cceleste. Pplesl quoqiie sextus dies, in qup dupluni suggereiite Evangelib complerelur. Quod aulem Je-
colligijubetur,: sextam retatcm hujus mundlsigrtifi- thro adducit adMoysenSephoram, el utrumquefilium,
'
care, i.n qua sumus ririnc..In quinque cnim diebus, significat quia sancli praedicatores Ecclesiae, ct
hoc est praeteritis lemporibus hujus mtindi, ab Adam utrumque filium ex ulroque popiilo propterea lum
usqtiein diluvium, a diluvio in Abraham, ah Ahra- producerenl ad divinam legera, quorum consilio et
liam in Moysen, a Moyse usque ad. David, a David inlerprelatione eademlex confirmaretur. Per tribu-
Tn Cliristtim pro niundaiiis commodis serviebant ho- . nos auiem signjficanlur ii qui tres leges implent, vel
iiiines, ut bona manducareiit. Nosautem, quibus nou qui credunl Triniialem. Per centuriones quoque,
pirjemiamundana, sed regnum.coeloruih promittitur : perfecti; per quiuquagenarios et decanos, Decalb-
iii hoc sexlp dje. id esl, a Cliristo usque in finem gum implentes. --..:.
hujtis inundi.-duplum colligimus ; quia non soliim in Q CAPUT Xlk.
praesenti, sed etiam futurarti, requjem nobis praepa- Quando porlaverimvos super qlasaquilarum.Afae,
ramiis. Gompr autem illud qupd repesitum est, ut jd esl Mbyses et Aaron. Ad sensum autem duaealae,
permaneretibi coram Domiuoin prrepulium, ninii- id estduae leges; aquila.vero Chrislus est. Cavelene
rum significat-corpus G.hristi, qure Deo Copulala se ascendatisin moniem,id est iii. congregaiionem, in
nescire riescil. : Ecclesiam, ne langatis finem i!lius,.id est tres multi-
CAPUT XVII. tudines. Morle morieiur, hoc est, in pcenileiiiia; ma-
Dehinc petra percussa.aquam yomuit,; quaeGhri- nus non tangel illtmi, id est opus Iuimaiium, sed la-
slum significat: percussus enim Christus in crrice, pidibus obruplur, id est Testimoniis; sivejumentum,
sitienlibus gratiae lavacrum effudit. Petraautem, in- id est gentiiis, vel insipieris; sive homo, id est Ju-
iipitiApPstolus,'eraJChristus. Quod autem:murmurat daeus vel sapiens; buccina yerbttm Dei sigijifical.
populus sitiens contfa Moysen,et osle.ndil eis pelram T«iic ascendil inmonlem. Per hoe oslendilur quod
de qua .bibanl, significat.qu.od si -quiscontra Moysen Deus multitudines in Eccjesia invitat. Sanctificqvil
murmurdt, id est, sicut lex quae secundum lillcfam jlluin; id estTmiriela.ipnibus,vei circttmcisione. San-
dispiicet; bsleitdit illi eadem lex. peiram, id est, ciificaviienini circumcisio, purificavit lex, jiistifica- -
51-7 IN PENTATEIJCHUMCOMMENTAHll.— EXODUS. 51S
vit gralia; el descendit Moyses,id est Chrislus de A dihus claritas miraculprum; in sono autem biiccinae
coslo, ut lex de Ecclesia ad conjugiuin discefnen- foflis pfacdicatio sanctorum : qiiae-omniain adveiitu
dum. Per vesiimeritum opera significantur. In die Clirisii coniplela sunt. Quod autem in igne et fumo
teriio, id est In lege riovi; vel in opere posl cogila- ', descendit Dorriinris, significat qiiia in adyentui suo
tionem et veihiim; veiin fide Ti-initatis.Quod.autem Dominus claritaterii suam fideles illuminal, et irifi-
dicit, Ne appropinquetis.uxoribus,sigiiificat quia Ec- deles per, fuhium errorum ohsctirat. Quod vero Do-
clesia cohjugium ejeciu Aliler per uxbres pirinis mjnus in caligirie, significat quod' legem Judaeis
mollitia voluptatum designatur. Quando aulem Moy- quasi perCaliginem litterre dedii,iitvidentes non vi-
sesde monte descendit, significai legem descenden- deant, Dicitur auiem ab aliis per lonitruuin Imc
tem, vel Chrislum de cceld, velsancium de suinmi- sententia desigiiari, qua dicilur, Ile maledicti "in
tate perfectorum.operumad vitam actualem. M«yses ignem mternum; et per fulforem, jusli fiilgebuntsi-
sciljcet hislbfiampopujum vocat, lex et Dominus cui sol. Per" huccinam, jiissio et proljibilio; per tu-
Chrislus Universu_nhiuridum. sancios alios in suum ham,Verbum;Dei' Mdjus,; id est, lex drim crescif;
exemplum, sic et sensus bonus alios in se vocat. etprolixius, id est dum.-docetper increuients. Sieic-
Mane, id esi novi et pcenitehtiae et mortis, et diei runt slabileset instabiles, id est, iri figura duarunile-
judicii.Lex aiiteiridie tertia' tribuia signiflcat,qupd " gum,- Mons terribliis, id; est Ecclesia^ impiis; vel
illis lex tertia iterum perveniret, Tilos quoque;opor- sancitis, quisque vitiis. Terminus, id est fides erga
tuit-iri patiehtia legem 'exspectare, dum lex pceni- Ecclesiam, quia nullhs in Ecc<esiamnisi per fideiri
tentiam praedicavit.Aclum quequie erat.utlex in intrat. .
monle daretur, dum Tex sublimis erai, qttae etiarii , CAPUT./XX. -/
cuin caligine data. est; quia vetus lex cum littera;
pccidentis caligine,nova vero cuhi splendore, quia ; DomiiiUsdenique legem in decem verba consii.tuif.
spirilus vivifieat. Ih moiite atiiem signa vivi tantum Nullus numeruscrescit aniplius, nisi usque ad de-
erant, in aliefo;autem vivi et riiortui. Lex y.eroprior ,cem : si enirii viginti numeraveris, deeem habes; si
vivis lantum dabatuj', id est his qui bonisterfae sef- triginta, decem triplicabis ;_et sic invenies quarituni-
vierunt. Secunda autem in vita, et post moftempro- cuhque prdgressus fueris, ac per hric In pleiiitudine
ficiat. Uriusillic Dominus alloquebatur, quia ipsa lex numeri pleriiiudinem mandalnrum cbnstituit, quae
nonmultis proficiebat. Hinc autem quinque Clifistum sciiicet niandata sic quidam distinguunt, -ut tria per-
alIoquuntur,'quia lex nova plures ad Clirisiumquaijj tineani ad dilectionem Triiiitatis, septerii vero ad
vetus prpvocavit.; P.er caligineni et oronequidquid _ atnorem fraternum, qriibus sociefas humaria hon la?-
tenebrosurii erat, Tittera designatur; per roonlem diiur.-Primum mandatnm pertinet adDeum Patrem,
vero et oihne quidquidsplendidum fuit, sensus spi- dum dicit, Ego sum DominusDeus litus, Non habebis
ritualis demonsiraiur.Omne molle et luciduni fide- deos aliehos. Non facies tibi sculplile, el reliqua. Uli-
Iibus perlinef, bmnis. autem terror et teiiebrosum que Ut haec aud,ens,;fornicatione liiain mullos.deos
iniidelibus periirieti Ideo autem lex per omiiia cum . npn offendas. Secundum perlinet ad Filium, ubi di- .
severiiate dalur, utTegem et Moysenpopulus time- cit,- Non assumes nomenDeilui in vanurii, idest, ne
ret et lionorificaret;Tres autem curii Chrislo in niori- existimes creattiram esse Filinm iiei. qucniam om-
teiii, proxirijiiaiehi sahclorum Ghrisio sigrijfical; nis visibilis creatura Vanitati suhjecta esi. Tertium
non sic irt datione veteris Iegis, quia plebs Npvi"Te- mandatum de sahbatb,' ad Spiritum sanctum perli-
, stamenti propior est qriam Yeteris. Tres auiem fa- net, Cujiisdomo requies npbis seinpiterna promitti-
ctiones habet: prima factio populus legis naturae; lur. Per donum auiem Spiriiiis sanctificamur : unde
secunda populus Tegis /litlerse, qriae erat prbpidr et hic dicitur, Menientout diem sabbatisanctifices. li\
Deo. Tertius popuius Iegis novae, qui adunaius est sex ergo aelatibus hujus mundi operamur, quasi in
J)eo inEccIesia.. Hic enim mpns/Ecplesiaest prima, sex -diebus";in sepfima die, hoc e.st in .fine Titijus
quae factio signifieat coiijugales. Secunda, populuin,]^. muiidirequiesnobis relerjia lrib,ueiur. Post; tfiapne-
pceriiteniiae,Jertia ^anctos" ciim Christo, et in his cepta. septenarius succedit nunierus, peftineris ad
tribus iriuhiludinibiis cogilafio, et vcrbuni, et opus •ambrem prpxirai, ef incipit ab amore parenium, a
-dcsignatur, sed nee hdc praeiermittendum est-.qiind quibus in liac vita siimimus-exordium. Hoc au'«em
dicitur : Moyses auteni ascenditin montem, et Domi- - inahdalumin ordine est quartum, sex tahieri"ex sep-
nus descendii.Moris altiludo. con.lemplaiionisest.iii tem est primum. Uride juxta Evangelium dicitur pri-
qtiem ascendimusut ad i.Ilaqriaeulira non sunt iii- mum, primum enim est ih altera tabula. FortassV;
lueiida siiblevemur; sedinhunc Dominiisdescendit, idep non rina, sed duae labulre dictaesunl, quia de-
quia juslis multuni proficieniibus,paruUi deesse ali- cem mandafa haecad dilecti.onem pertinerit Dei.<ct
qiiid illorumsensibus aperit. Quinquagesimadie post proxinii. Quinlum est, /VPn mmchqberis; sexluni,
nclum pascha, dala; est lex Moysi, ita et pfp quin- Nonoccides; septimum, Non furium facies; octavum,
quagesiniadie post passioneni Doriijnidatusiesi Sp'- . •iVo»<ffl/sufjj'-iestijJi'o»i'«iii.,rfj'(;"?s;..rionuin)
Non concu-
ritus sarictus super cerilum Vigintihomihesin Moy- piscesuxbremproximi tui; decinium, Non coricupisces
saicae aetaiisnumero constitutps. Invocibus autem et rem proxiiui lui, Auf certe sic disliiigueiidum, ut sit
tonilruis ciamor praedicalionisinieliigimr, in ianipa-. priiriuiu maiidaluiii, Notijiabebisdeos,alienos; secun:>
519 BED/E VENERABILISOPERUM PARS 11. — EXEGETICAGENUINA. 5S0
thiin, Non faciestibi scutplile; lertium,TVOJI A expianal quaesiiunculaeauctorem ah illp IPCP, ub;
assv.mes;-.
et sic tier ordinem, dcuiee CGiijungaiiiril.ud tibi di- ait,-Non adorabis deosalienos, id est, Hoii adorabis
cit, A'oJi concupiscesdomum protimi iui, nec deside- vitia, ivpn confirm»,-qui et auctorem igrio.ro: majo-
rabibuxorem•: ejws.Quod atuem dicit, TVOJI habebisdeos rum autem est liauc probare. Sequitur : Beddens.in
a''«!os,;non negavit qnae sint, sed ne ei sinl cui hrec lerliam ei quartam peccaium-progeniem.lnqup tesii-
. pfae.cipiunturprohibuil; juxta illud Aposloli, ubi di- mpn.iohxretici dicunt nbn convenire hpno Deo, ut
cit : Nainsisunl qui dicrinldiimulti, eldomini mulii, pro pecetflo alterius allerum daiunet. Redduntur
ifbis tamen unus Deus. Multi eniiflgeiniles daemones eniin peccala pairum in filips iu tertiam progenie-n
dehs vocant, aut cerle angelos, quibus negaijdrisgeri- et qti.irtain, et in ipsos palres noii reddunlur, nihil
tes comniiserit appellari deos- et dominos constat; eniiii de patribus dixit. Diabolus pater esl omniuri
deos, quasi a dep datqs; dominps, quasi acceperint peccalorum; Vos enim, inqriil Dominus, ex pdlre dia-
potesiatfiri- Staluit enini; inquit, lerminbspopulorum boloeslis; Donecenim stal niundus, peccala sua rion
juxlti humerum angelorumDei. Non facies libi scul- recipit diabolus; omnia.etiim illi reseryabunlur iri
. ptile, nec omnemsiiriililudineriitAliud estfacefe scul- futurum; redduntur tamen irifilios quos genuil. Per
piile, aliud simi.Iitudinem, sculplile eiiim facit, qui •peecatuni enim homines in eafne. positi puiiiuiitur a
quod omnino non facit, sed tanlum ad inveniioiiem "' D.imino, qui non vult mortem peccatoris, sed ui
fordis sui maehiuaiur. Similitudinem vero facit, qui convertatur el vivat. Peccanles enim ministros pec-
alicujus, verbi. gratia,. quadrupedis, vel sefpenlis, cati adjiiloresque requiriirius, quos tertiam vel quar-
aut avis, similitudinem facit. Non. adorabis, hec co- lam progenie.ii habet diabolus, quds peccantes in
les : adoraiit multipliciier invili, aut limore coacti, prresenti Deus verberal, ut in fuliiro levius sustineat.
aut per ayariiiam seducii. Colunt auiem, qui loto Diabelus denique genuit Judam perpeccatuin. Inira-
affeciu yenerantur, obscurissimjsquaeslionibus re- vitenim in illum Satarias, ei Jiidasabiifad principes
tardaii, desideralaevhrevitatis modum excedimus. sacerdolum; non enim solus scelus crucis implere
Nonadorabis deos alienos,idest, non adorahis vifiuhi potuif : principes deinde concitayerunt ac persuase-
vel gastiimargiam, ut legunlur ii quorum Deus ven- runt populo; sic nata est ex Juda; quaria generatio.
l<;r, ef in avaritia. et in Toriiicaiione,: et alia lam lieddidit quiem misericordiamin miliia his qui diligunt
pluiima, quae suni idolorum servifus, ut Apostolus illum. Qui enim diligunt corre.ctioneni, non indigent,
confinnat, Propter quod venil ira Dei : in gastrimar- sed illis solam niisericordiamtribuii. Beati enim mi-
gia Adam primUm peccavit, in avarilia. Judas cor- seficordes, quonium ipsi misericordiamcoiiseqitenluf."
ruit, et Gyezi, et Ananias, et Saphyra ;Jet quomodo . In duabus labulis scripla est lex, propter duo Testa-
fiiil ih foriii;atioiie Sodoma et Gomoriiia. Non facies meiita, vel propter ainoreiij Dei et proximi. Eapideaa
fibi sculptile, de nialis cogitationibus dicitur-: sicut autem tabtilaesignificant duriliam cordis Jtiiiaeoriim.
enim ferrum partem excidit de ligno, iia cogitatio Additur: Deinde non^facieiisvobisdeos dureos et af-
-riiala; ut in Evangelio, Cogilalionesmalmcoiriquinanl genteos;Ut nullum supeffluum sensuin, quamvis ra-
homines.Non assumesnomenDomirii Dei lui in va- diare videtur, vel inanem eloquenliam suscipiamus.
mim, ul in[Evangelio, Noiijurare omriiho. Memento Allare de terra facietis niihi: Altare de lerra facere,
diem sabbalisanclifices,de Novo-Testamehtbdicitur, esi hunianitatem Christi sperare. Et iii altari de
Cl feliqua. Sieut enini sanctificavit diem sabbaii, el terra munus' oblationum offerimus, si actus noslros
^requievil in illo, sic et nos perNovum Testamenium iloiiiinicae Iiicarnaiiojiis fide solidamus. Sequitur :
sanciificavit, el requiescerea peucalis fecji. Honora Quodsi aliare tapideum[ecerisinihi, non mdificabisde
pairem ttiiim, et mairem tuam. Paief eleriim Domi- sectis lapidibus.Secli lapides ii /suril qui unitaleiri
nus, maler Ecclesia, id est, DomiiuimDeum tuum( scindunt. Tales incorpore suo Chrislus non recipit,
adorMs, el iilisoli servies. Et Ecclesia domus Dei, cujuscorpiiris figuram altare illud ohunibiai. De non .
- paler et maier omnium jusibrum in baptismo, et; sectis autem lapidibus dicitar,-Tanquam lapides vivi
coiifessibne, et poenileiitia. Non cccides, id est,uon ,. supermdificqmini.In his non est injectum ferrurn,"
oilies frairem tuum. Qui ejiim.iuquit, odit fralrem, quia jacula nialigni non receperuiii. Sequitur : Non
suirin, Iiomicidacsl; iterum, Qui ifascitur fratri suo, ; ascendesper grqdus ad allare, hoc est, iion gradatim-
reus erit concitio, Non mmchaberis,.id_est, soli Deo( iinum ajii praeferens ad me pervenies ; quod Ariani
adhaercfe debes, et id quod est Dei iion reddere. faciunt qui Patris et Filii et Spiriius sancti substan-
diabolpjBed quaesunt Dei Deo, in operibus, et ver- tiam dividiint. Altare de terra facietis, quod supra
iris, et cbgitationibus. Denique et Piopheta ait: Et- diximus, ahaliis docetur tcrtia esse/differentia inter
enimautein adhmreie Deo, bonumesl. Non (urium [a- genles el Judaeos; ipsi enirriiin cprporibus differe-
cies, id.esi, qtiod potest homo facere et uon facil, hanl, et in vestimenlis, et in altari de ^terra. Iloe
iit in psalmo, Peccalori auiem dixil Deus usqiieser- quoque altare de-terra signifiearedicilur, quia Jlidaei
monerelforsum. Non concupiscesrem proximilui, do- cor carneum liabuer.urit;in lapidep aulem, quia gen-
mum el qmnia illiits. Proximum, munduni intelligi- tiles [apideocorde sedificaverunt.Per hacc altaria e'
mus, ul est illud, NMite diligeremundum, el nolile_ duaeEcclesire praefiguranlur. Pe.r altare de terra.
thesaurhare liiesauros in ierra. .Qumenim videnlur,» Ecclesia Yeletis Testamenii, et per lapidcum,. No
Whporalmsunl ;qitm non vidcniur,mternasiini.Hiijus Vtim. ,:.
52i 1N PENTATEUCHUMCO.tfMENTARII.— EXODUS. 522
CAPP. X-X-I- XXII - XXIII- XXIV. A minuil cibos. Manus autem illius animaj virtus, quas-
Deindenmlta praeceptalegis danlur, qure transito- rere ct constringere aliquid potest: velut si dicanuis,
rie percurremus. Quia cum a majoribus no«lris non aclus illins, et pes quo incedit ad hona et mala. Quia
invenianius'esse explanata, el simpliciter inlellecta, ergo si scaudalum patitur aniina non solum in fnle,
3'dificant audilores. Praecipilur autem posl haec; sed el in aetibus ejiciantur, qure per inanus signili-
Puer Hebrmussi (orle in *servitulemdevenerit,seplem canliir : et pedes auferuntui', quia offendicultnn
annis servial, et seplimo anno liber dimillatitr de ser- praehuit : el manus quibus uon bene operatur, et pe-
viluie. Sed si noluerit a servilule egredi, perforabi- des quihus non beue inceditur. Recipit cnim com-
tur auricula itlius, et eril scrvus in swcidum. Et nos husionim, quia combussilanimam. Per quoe singula
in sex a-latibus hujus niundi servientes, septimo hoc ostendilur, ut isle pcrcussor omnibus delrunca-
anno, hoc est aeterno sabbalo liberamur, si lamen lis nicmbris a coi'pore excidatur Ecclesire, ul caeteii
voluerimus esse liheri, si sutnus Ilcbraci, hoc cst timeant. Jubeiur pos-tha;c Israelitico ]>opuIodecimas
transilores per hunc niundtiin transcuntes. Dtun au- primiliasqueoinnium reruin Dco offerre. Prim'uia>:>.-
lem sumus in lioc mundo, servimus inundanis dcsi- lem principia bonorum opcrum osieiidunl, vel ipsam
ucriis: a quibus si voluerimus liberari, perforabittir bonam voluulatem qnae piiorest opere, quam Pe'a"
auricula in teslimonium inobedieniiae; et cum uxore B giani sibi offendunl trihuendo. Deus autem dum ilia
ri fiiiis noslris quos prolulinuis Iiberati, id esl, cum sibi a nobis jubet offerri, indical ad ipsius graiiam
carnc et operibus peccati, servi crimus in aeleinum. pertinere. 0'imis ainem numcrus u^que ad deocm
. l'er hunc qtioque servum Ilebraeumunivcrsum gerius crescii, et idco deciimis consumpiioiiK opeium ini-
hunianum designari posse dicitur, quod in scpliiuo liuni ad consummalionis accipiinus affeclnm. Quod
•.uiiio, id est. in requie Novi Testainenti liberatus aulcm dicilur, Primogenita asini mutabis ove, asinus
est. Cumquati vesle intravcrit, citm tali exeat, id est, imniunditiam, ovis innocentiam sigriillc.il. Asinivcr<>
a lege ni.iurs; in novum cum fide vcniai, quae ei primcgenita ovc mutare, est immundoevitae primor-
vcstis erat. Dominus suus in omnibus. Bonus docior dia ad innocenliaesinipliciialem converteie, ut post-
dedil iili iixorem, id esi junxil animam illius; et filii quam immunda injustus egit, quse Doniinus respuit,
eifiliac, id est .sensus boni ct cogitationes secundum illa agenda profcral quocin Dci sacrificium munda
liunc inlellcctum. Ipse vero exibil cum vestitu suo, id imponat. Sequilur : Non redimes, inlerficietur, quia
est cum lege iialurae, vel fide; el appiicabitur ad iiiiniruin mens immunda, si non fuerit in melius mti-
asiium, id esl principibus; posles, hoe tst secundas lata, necabilur morte reterna.
legis. Perforabii aurem itlius subula, id esl praedicabit , CAPUT XXV
illum praedicalione. Et eiit servus, id est Clirisli vel C In arca autem Teslameuli crant reposiiae tabulse,
docloiis. Duo autem viri qui liligant, duo disputantes observantiam veteris Iegis ac novic in Ecclesia si-
siiiit de aliquiLus quazslionibus Scripturae. Unde et gniiicantes. De lignis impuirescenltbus(abricalur arca.
Apostolus, Nolite, inquil, verbis contendere, ad nihil De sanctis nienle el corpore ac-dificaturEcclesia :
enim csl utile; seivum Domini non oportel liligare. qua-i auruin radiarc dcbel, lani inierius ex vitae
Miilierauicm piirgnans anima est quae nuper conce- splendore, quain exlc-r,us doclrih.i- claritale. Corona
pit verbum Dei, quae pio infirmitate nuncupatur aurea pcr circuitum, unitas Ecclesire est. 'Quaiuor
inulicr : qnsea litjganlibus viris percussa est, ila ut circutus, quatuor Evangelia, quac in unitale Ecclcsiiu
vcrbum Domiiii, quod- tcnuiter concepit, abjicial. prajdicantur, quibus accincta per quatuor parles hu-
Subjacebil aulem percnssor damno, quanlumpetieril jns inundi dtlatata lendilur. Veclcs quoque de lignis
marilus mulieris. Affiigclur enim per pmnileiuiam, Sethim (acitinl, qui eisdem circulis instrunlur; qtiia
quia affligil infirmitm. Pio univcrsa doclrina qu.i; lortes pcrseveianlesque doetorcs, velut impiilribilia
Chrisio placuit, quia jam propiius vir esl animaefidc- qua-ivndi sunt, qni insltuctione sacrorum loltunU
lis. Aul ccrte quaiiium ej.pciierit magisler, qui pro iiuiii scmper inhaerenles saiicire Ecciesiae, scmpcr
Chrisii Ecclesia est. Polest autem ut itlum quemImd' n un tatem dciiunlienl, etqnasi intromissis circulis ar-
iiislruat el re.parel. Si aulein mors secula fueril, reddel eaiu porii-nt:qui jubentur quoque amo operiie, ut cum
animain pro anima. Quod aulem iu die judicii intel- sernione aliis insenucririt, ipsi eliamvila; splendoie
ligendum est apud judicein, qui potest animam et fulgescant. Ilaec arca habet in se duas labulas; et
corpus perdcre in geheniiam. Vel certe fieri polest Eccle-ia habetin se duo Tesiamcnta, et urnam au-
.til qai sihi conscius lanli scandali, ul animam homi- rc.tm, qiiain intelligimus rarnem Christi; purumque
nis spiritualiter occideril, pouat et ipse animam recondiiniii \n sc habef pcrpetuae divinit.iiis manua.
suam pro anima illius qucm scandalizaverit; ct Virga autem Aaron, veri ponlificis Jesu sceptrum,
asqiic ad morlem, si necesse sit, operam Dei, quo- quod sanctae Ecclesire conimisit. Propilialorium su
modo rcdeat et restiluatur ad fidem. Et si oculum per arcam, ipse Christus insiniiaiiir, qui inter Dciiui
tmsil, animae, id est, senAim illius turbavit, aufera- et homines medius propiliator inieivenil. Uocpro-
lur sensus lurbulentus, quo laesit fralrcm. Sed si piliaioritiin arcfesuptrponitur : sic Chrisius eaput
ttrsii denlem fralris, id esi, sensuni quo runiinabat Ecclcsia; csl, cnjus a dcxlris ei'sinistris duo Che-
scripturam, ut ad sensmn inieriorem perveiiirct : riiiiini cousislunl, quod esi pleniludo sciei),i;c, id
-atifeimiirdens illius, qui i;on beue Scriptuia; com- est, dilectlo Dei ei proximi. Alii Clicrubim duo
523 BEDJI VENERABILIS OPERUM PARS U. -r- EXEGETICA GENUINA. 52J
Testamenta inlelligunt, quodsacram Christi uutna- A A _'." -UAfUl XAVIJ.
niiatem bbumbranl; Hi'verfiis,'in propitiatoriumvul- Tentoriq ansulis assata, -cirmtis sitrpeiisa, fuhibits
tibus respiciunt, dum in spiriiiiall sensu vertuntnf; innexa. Reliqua credentiuni pppriji multitudo intel-
Jiine enim alierutfum iii-meljus sibi coiicordant. ligilur-, quae peniiet in funijriis Tidei xxvm cubitis in
Allare autem illud corpus CJiJ*isti sjgnifical,/ siye Tongitudiiie, el quatiior jn laiitudjne, Tegem ei Evan-
dihiies sanclos,iri quibiis semperiardel ignlsdiyirius. geiiam sijgnificat.Qubd aritem iyiret xx, et vjirfuii,
ih quibus consumitur eaio;-Mensa, fidesesi Ecclesia; decein autem coiriinae Decalogiim sighilicaiil, quae
vel Scripturav in qua pascilur diversis alimptiiis. quinquageiiis xirculis sihimet coiineciuntur; quia
Carfdelabrum Spiriliis saneli gerebat imaginem, qui omnes jusli ppr donum Spiritus Saricti, charilaiis
septiformi gratia illuslrat Ecelesiahi : sicut quatiior vineulo socianlui'. Quinquagesihio enim die posi
Romariorum candelabrunj ilJud esse dicifur. Alii pascha Spiritus sanctus venit iii underiario
cahdelahrum Chrislum intelligunt gestantem seplein _diseipulorum uumero; quia transgreditur denarium,
Ecclesias, in quibus scptiformis splendor Spiritris peccatpres significantur, et fiunt lamen in Ecclesia,
sancti emicat. IIoc candelahfhm habtiit eriiunctoria, et ipsa. cjJicineo quinquagenis ansulis cbpulantjif,
qnae duo: Tesiamenta sigriificare;possuijt,' quibris:yi- propter specierii remissipnis peccatoriim, unde et
* remlssioriis est.Figuraaiitemprio-
tiapurgantur. Extra verum caridelahritm;ardet. quia B-qhinqiiagesimusi
'
sine veio, prisCMlegisv.eiamine,Spirilus sartcligra- - ris. tabernaculi JEcelesiaeMypus". est, et per diversa
lia refulget. Oleum autem de arboribus olivarum niuiiera meritorurii dona significaniur, quibus Eccle-
sumpium eamdem graliam Spiiilus sancli significat, •sjae/orhanfur. Sapientia-.coriiparatur -ariro, sermo
unde in cordibus nostris lurrienverilatis absco.idilur. praedicationisargentp.;"Quod aulem viri cumiiiulie-
CAPUTXXVL : • / ribus; munera praebuerunt, significat quod tam for-
Tabernacula auiem per allegoriatn Ecclesiae, qure tipra facta quam infirmorurii ad pniaiiieniiim Eecle-
iii; liujus mundi efemo cbnsiiluta, variis autem spe- sia8cpnveniunl, et heeccOnspiatiphpnfit.sed spente,
ciehus" consfruitur. Tahernaculum auterii partim qula iides sporitanea est. Per armiljas quaeTacertos
viliprihus, parti.m speeiosis, perjqupd dempiisifatur astfingit, praepesitorum. valde Ialjprantium'opera
-aiios jiislps, alios esse inipibs;;"fidelesari.ehi briines;'.; derilPnsiranlur; perin.aufes. suhditprurii dbedieht.ia;
et Jiitra Ecclesiam eohstitutos,/ /Gpluirinae, srincti perannujps, signaculum esl secretorutri; per dextra-
apostoli, de quihus/ Appslolus : :Qui videbanturco- Tia, bonappera,vasaureum, intelligeniiaDiviriiiatis;
-lumnm esse. inargenlatae," dum/ eloquium divinum per hy.aciuiluiiii, spes ccelesiium; per. purpuram,
enuntiant.' Beneautem bases proplielseei apestoli f inieliigenliam passioriis; pef bis: tinctum ccccum,
sunt," Super fundamentum enim prophetarum el charitaiem deriipnstrat, quae: diiectionem Dei et
aposlplorum sancti docloies Ecclesiam collocant. pioximidccorat; per byssum, sanetimoniaesplendi-
Capul cdlumharuni aiireum, ille est de quo dicitur, dissimus candpr ostenditur :;h}'ssum enim lirium est
cqput' viri Chrisliis esi. Tabulae deauralse, doctorcs candidissimum; per pilps caprarum, ex quibus cili-
dilataiiin praedicalione. Per pelles arielum, quid ciorum asperitas cpntexittir, ;-dufa posnilentirja
; aliudquam duces et praepositi Ecclesiam designan- aflliclio designat: extenta diversiiate pperum,; umim
tur? quique deservire curis temporalibus cogunttir, conficilur taherriaculum./ Porro Ijgria Sethin, qure
•nporlet Ut ventos tet pluvias lentaiioiium de hujns iinpiiiribilia, sunt, sanclorum ; merites sunl, quia
niundi contrarieiaiibus pprtent, ut ii quiintra EccleT carne sunt incorruptae. Lapides pieliosi, apostoli
*ia?n spiriluales qiiasi hyssus el purpura et liyacin- sunti et cpiifessores; et -omnes':.sanctj; ujtgueiiium
ibus fulgenf; qui interim .resplendent, dumreclofes ; chiisma est, cju.q-unguntur omiiesjusti. Moraliter
illpriim contra procellas foris hujus rmihdi'laboraiit. quoque polest UiiHsquisqueriostru.miii se cpnsiniere
Veium in nieriio: laberri.acuii/sigiliticat quod populus laherhaculiim' et habere debef Virtuiuin columnas
Eiiclesiae.ea qiiae proximasunl, usque dum adve- afgenteas splendidas, et alria dislendere, cum ilila-
hiarii,; /yidefe npn iicet;. yideiiius :enim nunc per 0] tayit cor;suuin. juxta /apostQiuiri/djcentem.: Dilata-
speeplurii.ijpiiduitj peryenihiris adsanctaisanctprum. minvelvWs.potest <etveetibuscihuriire, curri uriiiate
Saiiicia<>ijimesse possunt ijla quae sunt/in praesenti, astriingere, el bases' liihas hahere. Cum super funda-
ansla vej^osanctortim regntirri ccelorum est, ijj qupd menfum verborum apostolorurii et prophetariiin
?6roel iiiiraiur, ubi est inultitudp scienliae, id est collpcalurv et capita deauraia ih columiiis omnium
Cti£riihim. Inierim tamen/liahemus S.jiiritus-saucti-- •vivprum.justum capul est Chfistus, liaberit in se
'
grailam sj.plemplicem in prsesenti Ecclesia.velutin defixum al.tare, cor scilicet mtihdum: imtnplet con-
candelaprp purissimp: fulgeniem. Pptest qqoque.ve- tinentia cultro , supetbiani taurorum iracundiam
/ .ijirm~iqc significare tempiis jiliid<ludd fuit suh Jege; quasi afielum jugulet, et IuxurIam;.etoninem libidi-
quia qtire Jex etproplietre ^eeinerutjl, occulta fue- ijeii) quasi hircuin: et uf sciattamen ex.his sacer-
/ rjjjpt'•;}sed per passipnem Gliristi:velum istud scis- . dplibijs separare dexirum bfacliiuin,;<etpectusculum
siifti/esl, et qiiaefueruniobscurataiJudaris, Glirisiiams : rhlegr.um, qued ;est correpiiimiet riiaxillaad Ibqtien--
reyelata sjuif.- Qupd auteni argenlese bases, el tabti- dum -\'erbuiiiDei; sciat sibi ifi sanctis candelabrum
lfe deaiiratfe, ostendit prajceptaesse clariora aposto- eplloeandum, ut sint illi Jucernae semper;aTde.nte.s.
lorum quam.propheiarum. .. Luipfna enirii corpofis lui/oculus tiius est, ei-istud
523 TN PENTATEUCHUMCOMMENTARII.,--EXODUS. 526
carideiahrum in auslrp collocei,; ut ad aquilonem re- A (ia de byssq retorto fieii ex lino. Tunlca pederis,
spiciat. Accensoenim lumine, id est. vigilanli corde, id esi, talarjs duplice si.ndcne; ^et ipsam Jose-
semper respicere debelad aquijonem, et ohservare phus byssinam vocat, appellalurque catoiiaili, quoil
illuin qui ab aquilone, hoc.-esl, pbservare astutias Ilebraico sermoiiein Jineam vertitur. Haee adli-eret
diaboTi.rirideiiiimlcus abripiat. -Mensa quoque pro- eprporij.et.ita arcta esl aslriciis. maniciis.ut nulla 6m-
positionis habens xn panes in-parte collocerur aqui- njno in vesie sit ruga, et jisque ad crufa descendit.
Tonis; respiciens ad austrum, ut liabeat Nnvi Testa- Sacerdoles utuntur hac tunica, velhabenles piilcliri-
nienlinolitianj, quo omnes alimur, el appstolicum ludinem ve->iiineniorumnudorum celerilate discar-
s-ermortemlam virtu.tequam numero : et ad austrUin raiii.Teriiuiii gcnusestveftimenti, quotlTllinuncupani
respiciat, unde ppiriinus venit; habet in peneirabili- Bonet,. ei nos cingulum yel bajteum yel zonam pos-
biis cbrdis sui allare incensi, ul dicat, Chrisii bonus sumus dicefe : hoc signumiii sjmililudinem eolu-
edorsumus; habei et arcam Teslainenli, in quo sunt bri.quia exiyit in seiieclhte sic roiund.umtexlum, ut
ta'hularjlegis, ut Tegem illitiS medjtetur-die ac inarsuiJiuin lopgius putes textum, aut sub leiimine
noctej et memoria illius arca efficialur libroriim Dci. coccini purpurae Jiyacipilii; et Ilamine byssino oh
Fit intra ipsutn et.urna' manna, id est reppsilus in- _ decorem et forliiudinem.atque ita polymita arte
tellectus verbi Dei, suhlilis el dulcis sit, et virga B dislinctuni, ut diversos flores, et.gemrnas artificis
Aarprtysacerdoialis dpclriria, el flprida severitas di- manu non texlas.r.eddilas arbitriis. Lineam lunicarii
Bciplinae,incensuiri autem ex qtiatupr odoralissimis quain siipra. diximus, inler umbilicum et peclus,
pigiiieiitisiiiTnagnamsubtililatemcomininutisfactam, lioc siringunt.haliheo", qui qi.iatuordigilorttm habens
id esi, siactc, hoiiiche, galbane, et thure, oraiiories latiitidinem, magiia ex parte ad crura dependens,
jnsiprum significat, sicptApbcalypsis pslendil; quan- eiiiii ad sacrifieia cursii exped.itiore opus est, in -le-
quain specie genera elenientorum quatuor designal. vem hunieruni retorqiieluf, Quarium ge.nus-est ve-
Quaiuor liaec, ut thiis, quod placidum est, aeri com- stimentorum rotundus pileplus, qualem pictum mu-
paretur ; stacte vere aquis ; galbane et henix, ierra; lixi conspicimus, quasi aspera media sit divisa, ex
ei igni; ut per hpc omnium quae in co"lo .sii.nt, et pane una ponatur in capiie. Hoc GraeciEnarrada-
infra ei itilra, et.infra, et in aqriis placitum sit Deo, ruii),.nonnuf]i Galeruin vpcant. Ncn hahens cacu-
incensum omnis creaturav Iaudaiio, Sanguis aulein . Hie»in suinmb, aee totum/usquecomascapui tegit,
quo Moyses pppulum et oninia aspersit, .significat sed teriiam partem fronteih relitiquit inppertam,'
saiiguineni Clnisti, quo pppulus Christi, quo populus aique ila in occipilip. ut vitta constricfus est. Tenuis
fidelis aspergitur, et Ecclesiaefides signifiCaluradi- et non facileievalurex capjie. Est autem byssintis,
pes, cujus pectus «involvitur, et pinula jecoris offe- v et sic fabre ppertus linlePj ut nulla acus vestia'i.a.
ranlur superaliare; ipsum vero pectuset brachium . forinsecus appareant: quatuor vesiimehtis, id est,
dextrum Aaron datur,.et filiis : adipes quibus pectus fetiiinalibus lunica linea, cingulo quod purptira coc-
involyiiur, cogilationes quibus cor invoIviTur.juxla co bysso hyacinilip contegitur. E palllo, de ,quo
iliud : Quid cogilqlis mala iri cordibus veslfis. Cori- nunc diximus, lamsacerdptes,' quam Levitae uiun-
cupiscenliain jecore^est,pqstquam autem adipes.pec- liir. Reliqua.autem prpprie ponlificum. sunt, quo-
ioris, id est, onines cogiiatidnes quibus pecius invol- rum pritnum.esl millibli, id est, lunica. lalaris hya-
vilurquasi adipe etpinnula jecoris, id est desiderium cinthina exTaieribus.ejusdera^assutas ltabens niaiii-
Iihidinis,peroculoruhifestinationem erumpens foras, • cas. Et hi sUperioreparte qua collum induilur aperta,
ignis spirilus concremayeril, tunc mentis prremium, qued vulgris capitium vocat, ornat.firmissimis, et ex
peclus et hrachiumin pecloremundas cogilationes, .se textis, ut-non Tacile rumpaiur. ln exlrema vero
in corde legisnoliiia , dognialum. In brachio ppbra parte, id est, pedis.LXX, vefo sunt tinnabula aurea,
honayJetpugna conlra diabblum, ut quod cphceperunl et.lplidem mala. puiiica, iisdem corilexta coloribus
exeniplp prjebeul, et in siiiislrum Iiabere praeci- quibus supra cingulum. Inter:dud tiniiniiabula unum
jiiunlur, haec de vitiis, el de his quae sacerdoiibus malum punicuiri est: et inler dupmala,:unum tin-
offeruniur, Dominpdarilur.Jlaxilla loqueijtem erudi- tinnabulum : ul. ingrediens pontifex sancto totus
tiinjquesignifical,.nt quod pectore coficepimus pre yocalis incedat. Statihi morilur, ,si Tioe nou fece-
prom8.rrius.Per ventrem ostendit-, metuibus con- ril. Sexium .Vesfmeiiluhi est superhumeraie, quod
secratis - Deb, quidquid i comedimus in secessum apud Hebraebs Epliolh- dieilur : quod /gei.Us ve»
projici : unde -dicilur, Esca veiiifi, el: venier escis. siimen.ti splis pontificibus convenit ; sed tameii
^ CAPP; XXVIII-XXXL . qui Levilas. Et adhuc sCribunturhabere Ephollj.
CpmniimesautertjvesiessuntsacerdotumTemora- Aliud esi enim qried Cpntexitur,- et qiiatuor eclo-
lia Iinea, qtiaead genua et popTitesveniunl,ex qu bus ribus,. hyaciritho, byssd, cocco, purpura, iiec non
verectinda celantur, et superior pars sub uinbilico et aurd, velut simplex est : Tineum atiri lamina:,
veliemenii cpiisiriiigilur; ut-si quando expediti uiac- id est:. braciese extiemitatem mire lenduiitur>;
teiit viclimas, porleiit,'6ne'ra;.et si lapsi fucripl, npn equibus septa fila lorquerenlur JEt cum legmi-
pateat lurpiludo, ei' vocaiur hpc genus vestimenii ne iriurti':.<colorum, liyacinilio , cpcco, pnr-
Hebraice maraste, a neslris femeralia, usque ad. prira, et cum.stamine byssine, et v.ermicujoJacie,
genua pertitienlia. Et Jegeplius dicit, .non femora? efficilur palliolum.iriirae pukhritudiriis, perslringhiis
523 • BED^E yElNERABlLlS OPERUM,PARS II. — EXEGETICA GENUI^A. 32S
octilos fulgofe iri modilm caracallarum, sed absqrie A.hum, _ aerem pre similitudiiie ; ef ipsas versas. iiya-
eoceulis. Contra pecirisnihil lextum; est, lcciis fu- cinthina a capite usque ad talos yenieiis, Iiidicat
luro ralionali relictus, inier" ulrtimque liuiiieruiri aerem usqiie ad terram deorsuin. Mala autem:pU-
'faabeiis siiigulos elausos et disiinpios/iSpjdes,':quos;' nica et tiiititinabula in Thferioribus posita, fulgura
Josephus sardpnicps vocat. cutri Hebfaep et Aquila ei lonitrua demonstfarit, sivd teffairi et aqiiain, et
i.ohseniieiis : ut vel colorem Japidum, vel patriam interesse omhium elemeritqrum cbrisoiianilarii. Quod
•deuionslfaferit. In singulis lampadibus sena palriaf - autem supra dicti colpres intexii sutit auro pufissi-
cbarum suni npmina. Iii dextrum humefum majpresi Vnio, signiiicat qupd divintis sensus universa pene-
"
filii Jaceb, iri Iseyuftiminpres:: ul pPriiifexirigre- ifet proviaerilia, Superliumerale df duo lapidesenim
dieris saneta nemina popiili, pro qpp prattirus est liemisphaafia inlerpretantes, quoruni alirid super
pominum, portet in humeris. Seplimum est vesti- terram,. aliud sub terra sit: sive solem, qul super
rneiitum , quod Hebraice yoeatui- Osseri, Graaee Lo- lutilanl, et lonapt; "illaqtie sacerdolis pectus'<arcta-!
igidn . nos fationale riiineuparefpossunrusi PaJiiiulus ttir. Et lineaturiica, id/est, qua teri'a consiririgitur,
brevis esi auro, et qualuor textns colpribus : quibus iiiierpretanliir Oeeanum, raiioiiein niedio positum
etsuperhumerale, habens magnitudinem palmi, per lefram, el disserunl : quae eliam iri instaf puncii
quadrum, et duplex,-ne facilerunipalur.Tniexii sriiat B lieet omnia ipsa (laheat, a veulris yallajur elemeritis
enini/ex dijodecim iapidibus mifrc puldiritudinis Tltiodecifrilapides ;; vel zodiaeuiit inJefpreiaiilur cir-
per quatuor ofdines, ut Iri singulis vefsiculis terni eulum.vel duodecim menses.Tmmutaiio aritemlei-
lapides colloceniur : in pririio ordine Sardiss, To-. reiidruni, et lemporis, e'l calpris, el fiigoris, d<>
pasius, Siiiarrigdus ; in secundo CarburiCulus.Saphy- cceliciirsu et ratione descendunf. jJnde et raiioiiale
rus, Jaspis; in tertip Tigtirius,, Achales, Ametisliis; ; cum ephol arctius coristfingitur^ Quod autem dlciiur
in quarto/Clirysoiiius, B.erilius, Onicliirius; in sin- in ipso iatioiiali manifestatio et veriias, ITac ipsUin
gulis lapidibus secundufnaeiates, duodeeim iribuuin esi.quod nOu qiiam ratipne Dei mendacium sit, et in
seriptasunt nomina. Pef quatuor raiionales ange- iriullis argumeniis hominibus mahifeslalur super
lbs, quattiof aiinuli suhi, aurum habehtescoiifrfa omnia cidaris el yitta hyaciniliiria ccelum deih.ori-
se ih supefliuinerale. Alitis quatunr eiaiiriuius ve- strat; et atifea lahiiiia iii fronte ppntiiicis, norhcn-
niat contra aniiulum, ei mutuo sibi viitis cnpulentur ' queDoihini scripiuhi, universa qUa; sub tefra sutit,
liyacinlhinis. Poifo .ne magniiiidp elpondus lftpi- Dei judicio gubernari. Juslum ergo eral, tit ppntifex
dum contexta flamin.i riimpat, auro llgaiis stipra af- ' Dei en/iniumcreaiiirarum cibum portans ijTveslibiis
quexionclusse. he sufficiat boe ad iiifir.raifatein, nisi sujs, indicafet cuiiciaindigere misericordiabbiriirii.
calenae ex airro fierent, qiiee 6b pulehriliidineiirfiliii- G DeTeniiiialibiislinelsTioc solerit dicere : ratio semi-
iis aureis legereniur. El haberent irrafionale stipcr nuiii et generaiionis a'd cafiiem peninet, et-terrae
duos niajores annulos, qui viciriis superhumeralis depulaiur per illam. Terra enim, inquit, es, et iu
aureis neclerentur. Ef deorsum alibs duos. Naia tefraiiiibis. Causam.hujus rei, quonipdo de parvi^-
posl lergum vero in superhumerali corilra pectus et Siinis seminibiis el fedissiinls iriitiis'Tola Iioriiinum
slomachum ex uiroqiie. lalere erant annuli aurei; muliitudo et omnium rerum pulciifitudo liasCatur,
qui caleriis cum raiiphis iiiferiorilius annulis cori- esse obvolutaiii, etliurtianis oculis nbn patere.lrivp-
jungebaiiiui.' atque cpiineciebantur;.atque ita faeie* Itiliriiiiiia bbscurjtafespiritualium- sacrairieiiibrum,
b.at, ut ex rationale, et desuperliuniefale, de ratio- bfeyitates excediJnus. Aafoii vefp sacerdotem iria-
nale jungerentur, aut Cpapiaretitur,?ita ut hsecsi-. gnum vivificat. Ciii dicitrir, Tu es sacerdos in;aeier-
mul conjuiicla coram videnlibus una. textura puta-,, iiuin.; Veslis sacerdbtaiis. Ecclesia esti Femlrialia,
retur, Ociava est iamiha aurea, ih/qua scriptum: quibus yei'ecunda celantur.ijocsigriificare possuni,
sive sculptijm esl/nonieii DoiiiiniHebf "tice,v.ideiicet; : quod casiilaiem et itjiegritatem Christi Ecclesia ba-
quatuor litteris Hebraicis, loth, eiTle, et Vau. HpC: hefedebet. Sacerdotes non accipiunt vesteSj nisi.
stiper pilioliirii lineum, et hpc commune omnibus./ prius Iavant mores. Vinum enim novum in iilrts
sacerdotibtis est. lii pontificepliis additur;; in fj-onte novos initti /debet, quialegis praeceptis lavaridi su-
viita Iiyaciiitliiria,. tolaque: prilchiiiiido poiitififcisv mus. Et euiri ituiicas/deppsueriiriris, tunc; induimiiri
llebraei dicunt. quaiuor coiores quatuor elementa vestiriientis Cliiisti; purgall hap.iismo. Tunica nuierii
significare, ex u.niversa consislunt.. Byssum terrre linea poderis, id est, tal-iris, humanitatem Ghiisii,,
dcputatur,, quia ex terra gigniiur; purpura mafi,. - ijiiie de terfa est^ significai; Dinum enim de tefra
qtiia ex illa-cbcliolus tiiigitur; hyaeiijthiis;aeri pror*; ' eriiuf :-sive tuiiica: linea ccrpiis per haptismuiri
- sus, ob colbrisisimilitiidinerii : coecljs igni ct aeri. candidatum
significai."Ginguliqup sacerdoiale pe-•
J?ro coccp juxta /LaTtnuiii.eloquium apiid. Hebraeos. '.. ciuscoris.lringitur, Ghorus sarictofuhi, qui uiiitala
lliotliali, id est-yerniiculus scribjtiir; el juslum esse' fidei Christuiri amp!ecfunlUr..Gidarirhveroyhoc est>
cpnimelnpr.Tt,ut ponti/fex pmnium, creaiorein npn / tharam, spleridorerridivinilalis intelligjiriiis, ut urius,
soltim prp Israel, sed.prb uriiyerso. mundp rpget. atque idem secundum-Iipihineni;pPndere, secuiidum .
Siquidem ex lerra, et aqua-, et.aefe, etigni, mundus cidaririi"ofnatiisesse yideaiur; sed et libs quaj pos-.
iste consistuiit, et elemenia. Primulri est yestimen- . siiinus dicere..: 'Signa}iimesl super hos lumeii vultus.
tuiii lii.ietini,terram significal: secunduai hyacin- tui, Dpmiiie. Tunc auiem. illa hyaciijtliina, ijitelle-
329 IN PENTATEUGHUMCOMMENTARH.—EXODUS; _. '.. .SlO,;
ctus ceelestiumest. Hyacihtliinus aereo colore spjeh- j^Dpmino.
j\ " Isle ergo;semel inisto anno indie proppsi-
dei, rit sancta Ecelesia illa qtire sursum suM sapiat, lioriis inlrat io sancta ssiiictoruin: id est, completa
si ephversaiie illiiisjn coGlisesfc-Malaptinicaautem, dispositioiie perieirayit cpelos, inlraiis ad palfein, ut..
unilalem Ecclesiaedeiiuntialur^Nam :sicutin majo ilium propitium/generi-hu.manofaeiaf; ipsiim "eiiini
punic.p, uno: exlerius,.coiy,ice,niulta intefiu.s grana advocaiiim Iiabemus apudpatrem. Cum autem Moy-
muniuiitur': sic-innuniefps_pop'uiqssanctae/Ecciesiae; ses indtiii Aafonhis vestimerilis, de femirialibusrii-
coiigreget uiiitas, quosTritus.diyersitas operum isr hil adjiciatur : ob ljanc arbitror causam, qup.d a"d
nei. Tiniinnabula autem. iriiermala granata, pro- genitalianostraiex noh mitlil manum, sed Tpsi se-
phetae et sancti dociores,innledip Ecclesia;.,collo^ creiiora tegefe et vefare debemusi'<-.D.e aliiseriiril.yir-
cali : haec linliiiriabiilain ultiftia parte Vestitaisunt, .tutibus, verbi gratia.sapieiitia,-fortitudine, juslitiaV
unde de line hujus mundi -et. Tuturo. semper dis- possuntet aliidijudicare. Pudicitiam sola novit coh- "
pulant. .Superhumerale...autgiri Salvato.ris insiiiuat scientia, ei.liumapi oculrrei cert;e:judices esse ridn.
-pptenliamet regnuinyeujus priricipatum super hu- ppssunt, absque.iis qtii riiore bfu.teruni animaliuhi
riierum illius: ppssuutque superiuimefale et ratio- passim liJjidtiii.supposJii srinti Aposlolui de vifgi-
nale opera nostra, el ralie. intelligi., Duo.lapides a.d nibus : Prmceplum Domini non habeo; iqiiasi etMby-
dextram, Ecclesia,'.aut -duo pppuli'suiit. Genlilis B ] ses lo.qualur : Femmalibus-egonon vestio',nec hripoho
dexier, Judaicus sihister : aut Ghrisliis et. Ecclesia, necemiaieni;qlicui': qui riult s'eipse .veslial. _': •_ .
aui-spiriius et litiera. "Raiicnaje;autem pectore su- '.""'"':'-,-:..\^'M<PUT..X:XXU. ."."::' .",":::"'
pefpositririi, quaterno - .lapidum' cfdine ;dislii)ctuhi,_ Descenderisiiaque Moyses-de'viorite,:cori(fiiigilla-
sermpnem figurat Evahge;Iicum,quia quadrupijci or- buias': iiidiicans/iridignumpopulum legem acei.pere
dine doctrinam- yerilaiis iiobis. expeiiit; duodeciin prpptef doium consecraiumi-yiiulum queirifecemnt.
nomina/desCripia..PalriarCliafumexeiupla sanctor/uih; 'Isrptel',combus$it;;iriiniUatumqu.e; .conciclit, eiin acjuqm
apqstplorum sunt adimiiandum posi.a.Qubdauteiri .sptirgens; paluinipopulodedil. Per querii viiuiuji;"
duplex rationale esi, s.gnificat, quod Evaiigelica dri- cioi^pusdiabdli significat, id esl honiirie, quibus ipse
Cirina operta, et abscpndita, et simplex:, et mysiica; esi attctor; sigiiificantur mali, aiiruriiqtie videiitiii-
et lainina aurea -riiiilat in.frpriiei-N.ihil prodest re- idolplairia; ritusVvel asapientibus inslituti. Tlurie
riuBs'pm.hiumeruditio,, nisi Dei scientia..cor-onermif. ergo vitulum,-iioe;esl.on.riem socieiatem genijpiri,
Moraliler quoque in poniificis.jbabiiu auruni fulget, Moyses, id est..diviua Tex combussit illo igni t de
dum sensu emicat: cui hyaciniiiinus ju.iigilur,- uf quo dicilur, Ignem^veiiimillere iri ierrairi-: ut dum
pef oirihe qupd traciat, ac aniorem. suigat stipernp- gentes creduniih iliuin, igni virlulis.iliius diatjolica
r.um.Huic adriiisceuir regalis purpura; ut vitlqrrim iG fn illis forma salvatpr totum epmmiinuitur, hpc est
.sliggesiion.es veluti ex poiestaie regia corhprimat; illa mala tihitale-discessum huniiliatur; et in aquam
Coecus quoque bis tirictus est, jungitur, ,ui arile in- mittiiur, ut lile.vitiilus, idesl h6ihines;qui"idpliith
terni.judicis oculos pninium.vlrtuium bona decoren- coliinl. israelif.ay.id est sa.nciipraedicatores, qtii ba-:
lur eharitaie: quia charilas,; quae a dileciipiie Dei.i. ptismiim in sua membra, hoc est ihDominicumeprr
et proximi pendet, et. q.tiasi in/jupiici refuiget tin- pus. transferuiit. / Seieijdum est, qupd seciindun/i
ciura, cui bis tirictp ccccp fpr.ta byssus jnngiiur.be hisiei-iam,/ideo ifoyses hunc viluluth populoTii pp-
terra.enim.byssus nilenli specie .eriiur, per qupd ftim TrariSmisit, quasi jn terrarii, vel in aquirii
candens est; et mnndifise cpi.poialis castitas desi-. ignemque projecisset.Tllud;nimirumi.fpit, ulille pp-
gnaitif, quae lorta. pulciirituditii.superhume/raiisin-. piilus idololatriasdedilus, hoc perTotunrin sec.es-."'
.iiectitur : quia .lunc.ca.slimpti.laad perfectum- mun- .^uniillum.misere, ul-sfefcorasuaitdorarededigtia-
difisecandprem ducilur. Cum per- abstinenliani caf- reniur. Qund autem multos ex liis quTidoIum fabri-
nem affligit, siquidem et baliheo praecingil.ur,per. caverun.t, "ussit Moyses interi.ini;«guat lalium vi-
quod irieenliva ei l.tixuriaelibidinum restrlnguiitur.,_ tiofum iiecem,-quibus ad eamdem idololalriam
Sacerdos aulerii taherhaculum. Ingrediens, in tuni.cai defluxerunt.: ih talia hamqye vitia saevire nos jubet
Tuitinnabulisambitur, ut vocem proedicaiiouis ha-- "Aposlplus.; Morlificate, inquit, ynembra veslra guce
" siirit
:ijeat, lioyum pecioris-superrtijudicium sileiitio oflen- siiper Urrarri, fornicatibriem et immuridiliam.
-dat. Malum/qtioqiiepunicum •jungitur tinlinhabulis,'; Apprtaverotisquead poflam ivisti.\ A yilio iisque.ad
ut per illa doctrihae fidei uriiias designetur. QuedI viiium. per quod ad mentem mors hitatur cum gla-..
aulem in prima parlie-tabernaculi: quetidie pohtlfex: dio increpatipnis discurrere. Sed ipse humerus-
cb immplandaslipstjas iniroivitvinstaritiahobisquo- tfiurn millium inierfecibrrini tripliceni formam in-
tidiana.praecipitur,ul, confessipnis^l: laudis quotidie- .dicatimperiioruin. Omne enim peccatum aul ppere,
rios spirituaiesacrificium .ojjefamus, id est, hiimili- vel verbo, velcogitatione committilur, .
lateih in castifate.animarum nbstrarum. Sacrificiumi '•'.'-.-. CAPUT XXXIII.
eliim Deospiritus conlributatusi_Qiipdautetn semel ini , :Ji/«iuin eryo ascendit-Mqysesiinmontein, et iecundo
aniio.ingfediebattir, relicto populp, in sancta sanctp-^ accepil legem. Priofes tabulae quaa/ fractae sunt,
ruiri i. significat pontificem noslrum Jesum Gliristum., significani prieretn Jegem, quae propler peeeatuiii.
"•quilh carne posiius est, et eiimpopulp per-tplum an- popuJi mox cessavit. Alise vero non franguntur,,
num : de quo scriptum esl, Vpcare Agnum.accepimn t jiuia NoviT.eslamenti eloquia erunt permansura.'Sie
'
PATROI,,XCL '•":"- 11'
55f. ...BEDJ; VENEiVABiLiSOPERUM-PAIiS II. •- EXEGETICA-GENUINA. S32
el secunda a.cceptipnovutn significal : 4uae scriptio- JA figuranl. In quadfaginta diebuS sex liebdPmadfe'
jies Dominpiepulantur. Pririia ,in lapide, seounda in stiiit. Etenim legem per" senariuni iiumeium dafi
lerf a;, Quo/signifieatur, quia hi quibus jn lapidibils" oppfiet, dum'lex perisex dies seryituleiu docuit.
data esl, duridfesfueruiit; et hi "quiljiisin lerfa • Quod aulem dies et npctes non separatim a Domirio'
•
scripium,est, m.dlliores-.Et corppribiis/scripttiiri;est iiariieranlur, signlficat, ijuia irahisensus inlege si-
prius atiimibus : sectmdo yero digito/.Dei 'jatraqojj; •niiil.stiiit':-vel." dups "populds ihdicat, quibus les
scriplio scripia-esl, id est, Splrilu sancld : de; qitp fiostea pfofeeissei.fiiii lucii ei filiihociis /dicuntur.
scfjpium- esfi:Qui d Palre el Filio pfocedit. Pecem Deinde.meiuensMotfsesclarilqlerivDei"videre__iespon-
auiemTiiandaia iriagnopere cpnvieiiiuiiT,dtirifdeCerii sum accepil, videre hqri.pgssequem nullus' hominum
sensibus eorporis et aiiimae seripia suri.t.'-Tl.iec de- viderel.el viverei.'Quod sigriificat, quia quamvis ris-
cenimahdala cuin duabus tjibiilis, duddeciiiiefficiunt - que ad clariiatem arigelicariihuma.na nalufa post re-.
liUhiefiim. Qtiod inde'ebnvenit, quia Glirislus per siirrectioneih prdficiaf, tamen videre illius.esseiitiam
dupdeciiii apdsiplos monel. Et' siciit duae labnlae plene non valeti/quam nee ipsa "peffeciio"'- angelica,
decem.maiijlata cusiodiuiit,/sic et dualis qnoridam veluii est, iiilegre.scire aiiiiigii. ;Soia enim sibi in-
ijdBier seiisus. Quod atitem prius ad idolo.rurii ofa- tegre nola esi Tiinitas, e"t Iiurn/ariitate"suscepta,
lionrirn taiiul* festauralae sunt, retib\>aiidhem.iegis'iB quaeferiiaesf persona iu trihiiale. Sequilur: Est
cumChrislpsigriificai:_:.ppsf,adpraiiqriem idolprum tbcus apiid riie slabiiissuper petraiit;-el ppsteriorq iiiea
iriyeleri Testamefilo.Quod autemeadenl stirit yerba videbU...iji petra .siamus, ril posieiiora Deividea-
qtire primp et ;secundo scripia sunt, sigiiificateani- mus: Iil Ecclesia cpnsisiimus, dt posleri.ora.Dei,
dem esse. legem qui "coiicidit, et quae restauraiuf. iib.cest, htimariiiatem.roediaidfis Dei el hominririi
Iloysesnialeriam tabularurii, qua5fehs,;demonsirat: pei Evarigeliavidemus. ' Cujus faciem videre et vi<-
uuia apud nOs-habemus.propriuni arbitriuin, et sri> vere noii possuirius quia in diViiniatis.cpntenipla-
per ratipriem npstram anie caput legis. Oeiauiem tio.nemaidhuciii CaTneppsiti, plahe ndu assurgimus.
est-inspirafe et inscribere in tabulas. 11ae atitem ta- VeTcefte illud qubd Hriysi dicitur : Posieriofa riiea
bulae coiifringuniur usque ad dieih judicii, -e't rerip- viriebis, sigriiiieai. quod populirs Judaiorum,.cujus
Vanlur. Frahguiittir tabulas, et verba nori frarigun- Moyses.fiuncpefsoriam gerit,''uliiiiio' tenipore cfedi-
ttir : ut dicil.uf.'.Cmlumet ierra trqnsibunt, verba aiir turi essent cum in petray hoe est, in soliditate fidei
tem htea non transibuhl, Decemverba in quinque li- "eonsisterent : quando riianum suam, id 6st polen-
bris legis muliiplicaia. sunt,_el ift qiJirique/yolumina tiam suam liiohslraverit populo Ttidaeoruin.Quidam
in lege multiplicaritur; Sic et quatuor, Evarigeliis in- dicurit-hPc impletuui esse, qucniam juxia Eyatige-
scriptiohes^novcemultiplicantur. QuaUrqginlaauiem G liuin M-oysesposieiibra, Dei vidit,' \d"est, cjirii dri
iiebus -Moysesjejunavif. Sectindum euihdpm tiume-. pesteriore lempore iii ifionle cum illoiocuius"sil.
rUm ei Helias, el ipse .Do.riiihiisjejunayit/: per quod - '" CAPTJTxxxiv; 'V/;..
pfaecipitur hdbis ex Lege et/PrdpheiiS, et ipse ih Descendente atitem Moyse de niorite,Tabies illius
fDvangelie,~'utab uhiversis inijus mundi illecebris glorificata videtur,-se"d tariien tegitur velariiine; per
aviditaiein riosirahi lanquam; jejunio lemperahlia; .quod sigriificatur,legem. mystieo esse yelMiiiiieco-
Tefrenejiius, quaiiditi perfeclib DecalbglTegis Jjer ppertam lectanique in fidelibus. Sernio quippe legis
quaiiipr ejusdem mundi paites, id est uiiiverso ofbi liabet scicnike -glofiam, sed secfeliirii iion habet,
praedicatortihi, ul decem qualer ducta ih quadfage- et cprnria"duprurii testamehtorrjm, quibus coiilra
simarum numefUm signel. Josue veroiens ad moriierii falsitaiis dogniata-Ineedif arhiatus. Et qtiotiescun-
ciim Moyse, niiirisieriliius, Ghrislum iignificat, .'qtii que Mbyseslegis Velariiiriaposuisset, positumsuper
Legis Tn"iriisief,;etCuiii'lege ibat. Deceriibiriem'dies;. Cor Judioruni legilur/: ila Ibquerts, icgis rioii possil
TderiVMbysiet Heliajei. Doriiiriinovurii Testariieiituih glonam susiinere. Sed si cPnversi fueririt ad Doirii-
sigiiificahtur. "Quadragiritaautem diluvii piaga -cof- iihni, auferelur Velariieii dccrderitis'''liitefae, utspiri-
pbfalis, et:'cofporalis sariitas in,veiere est, Tegeni tualis sensus'bsteridatur, - "".'""""
; -lErXjP-L-AKATlQ IH TEIlT-IU'M-LIBRUfM MQSIS,.'"'-- --
'\
.'.-. QuiHebraiceYi.\GRk , Grcece et'LatinehErmmis.dicituf._
CAPP, i-ni. "':- & Dei vefe juslificata. Hacc-auiem qttatuof' Voiuriiina.
Vocavildiilembominus Mbysen, et;Ibcuius esl, el quattioi'Evangelia figurant eoderii numero. Deuiero-
reliqua. Ab aliqiiibus iriterrogari solel,sI aliquis nomium vero. totum Evangelium, quja Deuiefojio-
prdosit, qui hunc ordinem' voluniinum legis signi- hiium novata lexanter-pretaltjf. Sed sciendum est,
ficaret; -qupdila SolviturrQuia Geriemsistarii seiir' /qiioinoilo siipradicius "pfdo IiuiC drdiriiVbJuriiinuJn
leritiairi signlficaf., qtia' dicilur : Lex Domini impiq- CGnveniat.Quod iia •dicendurii est, quodTdcirco
culaia coriierlerii aniiiias. Exodus,- sapienfiani pr.se- senlenlia prima Geriesi coaptafur, quia Genesis-
siahs parvulis. Leviticiis vero , denionstrans , pr,ae- enuriliaf oriinia verbo Deiesse creata, quae idcif-
sepium''D6mini-illumiiians. NunierUs verp; judicig cb;Iex est. Ift ilia"uuoaue animaruiri-,couverija
§S3" TN PENTATEUGIIUMCOM 33-4:
id esf, va vila ad mortem , ut AdariTinteliigi.itir; e't A ideirco si anima offefat muriris; et iia quidem1.ijia
a jijorte ad vitam ,"ul Nbe. Exodus, sapientiaiii prm- dieitofferre hominemj a.Iia •anirnam, alia. pontifi-
•
stfljispnrijitlis, adimpleridoqiiod Abraliarii, Isaac et ' cem, alia synagbgam, aliaprihcipemjalia iirianiinav
flacob,' de terra repfomissioriis Deris promisit. Orii- 'et pbpiiluiri tefra;. Chrisius auienriri.yitulo.immola-
- hesenim in Dei coopefatiohepafvtili Surit. Lfevitw batiir pfoplerviriutem crucis, ipse ih agrio proptef
cus autem pracepium Iucidtim illumiriaris,. discer- inribcenliam,'ipse in afiete proplef principalum ,
-
rieridbinter munda ariiiitalia.Numerus vero judicia' ipse inliircd prrfpter sihiilitiidineih carnis peccati;
Dei verasunt, maxime.in prbpbeiia Balaam. in be- lh tiirlure et coliirriba, pfoptef Dcum ef lioiriiiiem;
hedictiombiis malediciidtiibusqiie. Uria autrni voca- insimilaginem, propter Eeclesiam, qure est cPrpus
tio arile haric inveriifur./id est,apud scieritiam Dei illius ex lntiltis membfis, velut ex mullis- granis
iniegh naturae."El fecitDeus iipmiiiem,' et feliqua. coTleclum: per Legiset Evangelii molafricomminu^
Multab'aiitem jhsl haec,' ep quod vocamtirde lege lum , ipieraqriam baptisriii iincium • ciifismaiis oleo
-haluf3&in legetii lifters, noh deserendoi; "sed.cria- peftincfum, Spiritii sancio solidaluiri.Moraliter qrio-
sCenddiri'Iegibu's; et"a riitera in novum ,,Venite ad que nbs viluhiiri bfferimusDeo., cum carnis. siiperi
hieprrines, "et< reliqua;"Vocavitqutem MoyseS,ef re- , biam vincimus; agnum; cum iriatioiiabiles; motus
liqua : id esl, in figura loiius"muiidi, p.ui a Deo./pef" .cPfriginms; heedum, cuiri Tasciviam superairiiis ;
iidem a geritilitale ad-haptismum vecalur; etad prje- columbam , <fcuinsiiriplifeitatehimentis cuslodimiis ;
nlfenliam; sivead; fidein Trinilafis, seu de eorpore fufirifem, durti 'castilafeih servairius. -Hoc aulem
ad vitam futtiram : vei iir iudicio, ut,'Venite,bene- gehris aviuni dicitiir urium et-easium servare.conju-
dicli-,-et reliqua. Tn Tiac dielibne .dignitas persona; gium.Panes azymos, cum non in fefniento maliliaej
"osienditur,-dumnon alitim, sed Moysen vocavit; et sed in azyniis sincefiiatis et veiilatis' ambiilamus.
ipdigriitas,iri comparaiioheidPminaiuis. Poidsl quo- Sed qnod (licillir, Pbiitil inanuriisutim super caput vi-
qiie inieiljgi, in eo quod-<{Hcii". VvcdvitDominus de "iiinim.Si iiisiofialiter Tnt'elligeniiufn',;quasi dicefet^*
iaberriacutb; Deus Pafer Vbcare Giirislum de cbelo Ille qui affert hosliaih ad Bacerddies:<|>- hanc lenete;
• ad ihcarnatioiiem. Gui apeo Palre impefaiiir loqui
IloC/quoqiiespiriiualiier inielligenilum ; (juod-opus
filiis Israel," id est_,omnibus credenliljus. Et eum vo- stiper efudeliiatem divinitalis Christi poiiendum>est;
tavit jbomiiius, et reliqua^: Chris.lumsignificat, ~-po- quia "pfercapui hostiai psfenditur Chrisfi diyirtitas-,
pulpmSjKiStdlofum felege^lirterfjs vdcariteni,: ciit Hdmp.aiitem ille.quipriirium iii oriinibusposuit ad -
dicilur, prmdicdie Evahgelitthi.ohlni creqiurm: Iioc iihnioJandum Domiho muiius;, nPhTncorigruehuhia-
esl in popiilo,secundp ,.ul in tribus millibus praedi- A nuTngeriiissighificat:, de quo in Evangelio'diclliifv
CaijpriTs-Petri."Velpopulus pfiniitiviis populuni se- Hmrib quidam desceridebala Jerusalem in Jeiicho i
ciindufiiyocat- de 'labernaculo, id: est, deEcclesia. jtjui.-vituiumbffert.^illuriiuiiquestigiiialum^quem patef,
Aliter, upusquisque docidr Moyseri, id.est, omnem progressbfilio, ac sibiresliiutd; juguiavit. Honio efgO
credenlem vocaf. Per fiiios qubque Israel, sensus - jste, quohiam niliil subslantlae Iiabujt', iiivenifistuni
perfecii.p.ossuntdemonstrari. Ilosiia-propfie dicitur, vitulum cceliius missum ;~sed^ex ordine palriarcha-
qu.ac aijje. Iirisiium tabernacuii ecbidilur:, sive de. rtim;ef.generationis successibus Venieniem. JEtideo.
bsteiisiohe. Oblaiio, quaridp de pecoribus oflFerlur- • nori"simpliciter dixit vitulum , sed quod viluluurjex
viciima, qubd occjdifur. Holocausluni, id esl, to- bubiis ; est autem niasctiiussive masciila: vere ma-
tum combustum, Iioc esf quod fuiilur. Sacrificium seiilus,"qui peccaium , quod femina^Tfagiliiatis est,
, 'aUieni/de-parie.Libairien;,de liquore. Aliter,;ObJaiio igiiorafj et non-haJjuit m_acu1am! peccatl. Offert au-
. de. significatione saeerdolibus a populp : yiciinia, ,4em hdh" in tabernaculo{ sed ad ostiurii taberna'-
de victu sacrificiUmi Ih phihibus Iiis 'ohiaiionibus culi: qudd exira pbriam passiisi est ;;,vei qiiia in
qui in Levitico, spiriialjs-sensus, quaefendus. Ut prbpria veiiit, et sui iilumiion receperunt. Per filibs
aiibi diciiur:: Sieut verbum Dei prncedens in hunc aulem Aaron offertursatigids : quodde "Aririaet Gai-
m.uiidum, carnis legebaiur aspecius' et aliud irt illo jj pjiainteliigi potest, et aliisqui consiliuni fecerunf,
Videbaiur,aiiud- inlelligebaiur, carhis aspecius oni-, lit Jesiim dololeriererit etoccidereiit; ef pfpliuritia-
iiibus pateiis; divinilatis auieJn agiiiiio paucis;atlmo- verunt illuni reum es^e mortis, et impiis vocibus
dum : iia per legisJatorem et pr.opheiias yerbum sangiiinemjiistum effuderunf. Effuridiiur aufeni sari-
Dei pronuntialur. litteKe.yelamen, legitur. Intririse- guisjuxla baserii altafis.quiaripri capit prephetam
cus eccultaiur spiriiualis/sensus.. qui paucis omnino perire exlra Jerusaiem. Poriiiquefnanumsutimsuper
pntuit.i ln exordip aulfem.Levilici, aiiiiorpm generai capptyitiili, lipc est, peccata generis- liumaiii, Ipse
[irineipaliumoblatioii.uthdesciibiinltir, qua;;Pomino . estenim caput Ecclesiae stiaej qui peccatum niundi
offerrijuljentur : .primiimyitulu.s-, secundo agnus . porlal.,l5equilur : Deiractaque peile fioslim; artusiii
tertio turlur et columba : quarla, simila eonsper.sa '. ffusta concident, el reliqUa. Delialiit pellerii vitiili.
ojeo. "Reliquavero sacriftcia pro qualiiatibus causa- qui de verbo Dei abstraliit veiameri liiterae, et iifr
ruhiofrefebaniufj.Non ett auteni otiosum,. quod-di- lefna iflius 'sacfamenla spirilualia djvidit. et iiaed
eil: Hpmp ex vobissi ojf.eral.niunus.; qujasi.possit, iHenibra iioii in huiiium, sed in altare.ponit,.- qtiia.
aliquid aliudroffefre .quani homo, et utiquVsuffecis.- indignis horiiinibus ripn pau-dit-diviiia.-njystefiaV
seti Si quis ex vobis offeral rnuiius ; et-in "aliolocd. sed illis qui sutitDei allaire. et In "qriibus sethpef
S3S . BEDM VENERABILISOPERUMPARSTI. — EXEGETICAGENUINA. %m
:
jgnis diviriusaidet, et in quibussemper consumiliir r A crificja supra dictus homo offeriur. Quarturii, arii-
cairo. Membraautemdividereesl-conipeleriti rationee. ma : quae aut Ecclesia:est., quae offertur similaW
disiinguere quj sint profeetus, yel Ghristifimbriam n ccnspersam olep, id est, vitam ciiaritate decHratam;
letigisse, Velpedesillius lavisseTacrymis:: quando o aut aninia, animalis scilicet iiomo., qui.juxiaApp-
fit: poitus caput unxisse,.vel in pectore recubuisse. :.' stolum npri percipit quae sunt Spirjtus Dei. Cnjus
; Qiii Iioc dicere. seeuiidiiniprofectum uniusciijusqiie e njunera longe inferiofa qjiam .inunera honiiijis, id
Bbveritypotest esse sacerdos il.le qui pellem detra-- est ,<perfecti yiri. Tsie eniin ripn habet vituluni ne-
liat, et membra dividal. Deinde Jignis adhibiiis , ini que.agnum nequehaedum',:queni offerat, neque co-
altari ignis succendilur,, qui divinilatem Chris.ti si-- lumbam ; sed tanirim similam offert, id est, com-
gnifical. Desursum enimest divinilas; quo ignisiste3 munem lianc viiam : verbi. gralia, in agrietilhira,
festinat: Ardet ignis in altari .jCUm.non-solunide in-- in tiavigandopositam : offei/t lamen munus Deosi-
carnationeGlirisfi, sed eliam de divinitate illius ali- milia oleo unctum. Omnes enim animae egent oleo
quid; docior disputat. Ligjia autem illa:, bperaqui/e_ diviiiiE misericordiac. Ttius /quoque cum sacrificio
in Salvatore gesla sunt, significani: in quibus PsieiK . islp offeriur, quia quod iri"'iioslfls actibus infifnium
debatur ardens divirtitas. Vel certe ligna possuntt conspicimus, assiduifaie.oratioiiisimplorandumest:
passioneuisignificare: usque adlignum enim Christii B iit-cum propheta dicamus : Dirigalur-oraiiomeasi-
passio: fuit. Ubi autem suspensus est in ligno, di- cui incensiimin conspeciuluo.Per clibaiium autem,
spensatio.carnis finiiaest. Hocholiicauslum.nairiqiie j tenlationum pondus : per sartaginem, constarilia
: cafnisTHius per ligijuni erucis iintnolatum., divinisi animi etrobur menlis ; :per craticulrim, muUiplex
liiinianasociavii. lnlerea, ne cupiditaiibusdilui.ju-, it..pugnaiip n.oniricongriiesignifieaiur.In yariis'.aii-
~,bet/:. significai, per quod in terranea, lioc est, eon- lem oblationibus excepto sacrificio pro peccate ali-
seienliaz; et pedes, hoc est sensus purgantur. Mo-. quibus partibus imniolaiis, super aliare, reliqiiae.
raliler quoqrie ut supra dixinius, habemuset nos sacerdqium usibus depplanlur, aut quaepropriehd
. vilulum,- :et quidem superbum, qu.eni offeranius: Domihum_perii.neiit,iniplentes: ul jejunilim, cpnti-
carnem scilicet noslram, quamTsiinuiinsDeo ojTei-re nentia, arit qiiaehabendasurit in.prpximospeffieieri-
-.volumus, adilucamus ad estium labernaculi, ui di- tes, iii est ejeemosynam, discbrdantes pacifieare,.et
vinum suscipere possit audilum. Masculussit, femi- reliqua. Quod mel in Deisacritjciiimnoh offerreiifr,
na.ro:nesciat,, hihil dissolutum aut .molle requirat. significal hiliil volupiuosum, niliil suave Iiujus mun-
. Quid est, Impone.manumtitqm super.hpstiam?'Td .es.t. di placere; sed habeal aliquid-murdacis-veritaiis,
•' tinde et Pascha cum amaritudine manducatur./Sal
JnJiponeilli continentiae fieiram , et nianum disei- : auteni in
plinaene auferas ab ea : sicut ille i.niposuii, qui di- 9 universis sacrificiis admiscere jtibetuf, itt
cit, -Macerocorpusmeuni, et immbla-eam Dpiriino, omnia qitaeinhoiiofe Christi eflerimus : sal fatienis
. I)OC.est,.hJortificamembra tua, quaesunt super ler- liabeamus diseretiones. Primitiva lantum fermeniali
ram. Filii Aaron offcrml saiij/i.fneni.iSacerdos'vel panis et iiieljis pfferimus,silper alfari non poniriius,
: filii-iliius nun.cuparitur.Soli enitii sunt, qui inlelli- quia ih primordiis fidei imperfeeta opera haberrius,
: Lac poluiriaccipiimis_ rion escam.
gunt Dominum. Pcr ipsos verp debes efferre sahguir juxta Apostoluiii
ncni:, ufraiionaliter carnaies casiiges v.oluntales. Cum aiitem ftierit oppbrtunuih, ut niiinera perfecta,
. Sunt eniih qui pHe.runt, sed non per sacerdctein, id est, opefribona i.n aliare cordis,imponanius, im-
neri enim sciuni; neque secundum.legem. Secunda - perfecta quaeque pmillimus. Prdptef haec sequilur
'
hpstia agnus, quj etipse, sicut supra diximus, si- mandatuni de primitiis, per quaesignifieaf, quod
gnificat Chrlslum, propter innocenliam : Ipse agnus, principiUm pperum noslrprum debemus Deo corise-
qui--tollit peccata mundi. Ipse et haedus, qiiia illius crare, Igni hivini ariioris iiluminatiini, et discretio.
morte diabolus auclor peccaii agnosciiuret jugula- nis boni et malifacla, cum spolianfes.vetereiHho-
tur. Iirimolaturaulem agntis ad lalusaltaris, griod njineni, induemur uovum. Cceiera'quae sequunlur
respicit ad Aquilonem : ad ,hoc enim passus est-j de qualitalibus oblalipjjum, ex praceedentibus pos-
diristus, ut Aquilonisprinciperii.subverteret. piri- sunt cognesci; sed hoc nosse deberiius, quod iu
piehs.eniin vasa forlis, pfius ajligavit forfem, et re- oblaiionibus pacificorum noh solum inasculiassu-
liqua. Uuae-sequuniuj;de agno ,/sicut de viiuio ex- muntur, sedet feminae: quia 'cum pax 1n homine
piatiantur. Teriium sacrificium est, turtur vel co- sif, qul existeritibusbellis vitiorum, nori SDlurijfor-
iumba. Tiirtur potest significare luiiiianiiatemChri- tioraopera, sed iiifiriiiiora.quaequemultumvalent'.,
sti, Salomdne"dicente i.Pulchrae surit genaeTuse, Forijora auterii op.era sunt,; castitas, conieiripius
sicut Itirturis. Columba, Spirilum sanpium signifi- dmnium TaCuliatum, inimlcofuiri dileclio, et reli-
:,cat. Cumvideris etihn, inquit, Spiriium descenden- qua. Inferipra autem, continentia in matrimonio,
tem, quasi columbani.Ac per hocTiunianitatemChri- eleemosyriam de' facultalibiis '
"' ' ,v '
dare
' "' , ininiicis bene-
sli Spirilu sancto spciatam.offeft hbriioi id est, aut faeere. ",'. '.';";""" ';
gciius iiumaniim, ut supra dixiiiius," quod saepe ".'.'; :CAPIIT-IV. ; -'' ';-
Scriptura sub nomine hominis cpmmemoral, Aut Sequilur mandaluni de anima.quaa per ignorari-
unusquisque Jiomo rationaliter vivens, aut eerte tiaiii peccat. Quath pulchre vbcat ahimam, nou spl-
Jesus CIifistus,;qurseipsuai obtuiit.. In hoec via sa- riluui,' qtiein peccare non scribft? Fritclus enim
557 TNvPENTATEUCllUMeOMMENTARJI.:—,LEVJTICUS.l , 358/
spirilus, charitas, giiudium; sed nehominem dicit, A.Si . aulem sal infaiuatutii fuerit,. ad .niliijum valet
-iri quo iniago Dei inlrat, veriierile-peccato corruni- uilra, nisiul projicialtir foras, et feliqua. Ilahet
'
pitur, qua renovatur per bapiismum in agnitione.- ergo iste hosliam suam : Sequitur : Si peecavprit.
•Sequilu.r: :Sacerdos qui urictus - est, si peccaverii. anima unti.ex. populq .lerrm. Cur addit, Ex populo
' Terfio in hoc el -"niiseficordia simul pstendilur, de lerrm, nisi quia.exilla anima quaa.peccat nouper-
ipse.-qui sacerdos est, et uricius hon esl immuiiis liitet? dei quibuVdiciiur, Noslrq conversalio iri.cmlis
-a:delicto ;:/sed tamen pro suo peccaio sacrificiuin est. Tu quoque si venis.ad. graiiam baplismi,-vitii-
jubetttr offerre,per qnod Dei in' se,clemehliam pro- luin oljttilisii: quod in liiorteni Chrisli bapiizaris,
bet. DuPbusmoriis vifulus ininiolaiur; seriiel pfP cuinud "maftyriuiu liircum oblulisti, quja auctorem
munere, semel pro peccato, Sed. qui pffertur prb peccati djabolum jtigulasii, Cum eleemosyiiam.faeis, .
lijunere, semel pro peceatd ;.el 111 e qui .offertur.pio et afFcetummisericordireerga indigentes dependeris,
niunere, super Tiolocansii altare consuniitur : qui 'alfare sacr.iim:liaedis pinguibus hpnprasii^ Si auteui
vCro pro peccato exfra easira cijm coiio et in terra- ex corde dimiseris peccatum fratri tuo,. et, Ira-
•iieis"ei Ghioin loco mundp jubetur exuri, adipibus cundiae deposilo limiijre ,.milem animum. infrate
solis in allairoblatis. Yide ne fonis. Jesus, qui per- Colligis,iriiiiiolasti le arielem velagnum fide. Pprrp
sariguinehvsuumpacificai, iaila AposlOiuiu, qum in " sic in diyinis .lectionibus ijjstrucius meditando, -et
teiris sunt, et qumin coilissunt. Ipse enim -est vitu- coluriiba in lege Domini, ,cujus murniur geiniihm
lris qui in cceiis, iion;prop~ec'cai6, sed pro munere magis qriaro canlum souat"^ ei.ab errore cphverteris
•oblaius esf.Tn lerris auteni, ubiab Adam usque ad peccaicre, ei ad simplicila.em illuna reyocaveris
Moysen morsfejjiiavit, obl.itus sit pro pieceaio.: coiumbae:;, atq.ue adhacrendo sanclis feceris ilfuni
lioc-est passus est, extracasitrascilicei; aiigeleriini. " spcietaterii iurturis iinilari, turturcm au.t columbam
De/quibus Jacob dieii, Cdsifabeisurit /*'a;c...Exij'a Deo ohiuiisti. SI aulerii; abuiidaverlt in corde tup
illa ergo castra umnis-locus lerreribs, in quo nos charilas, ita Jit diligas proximum t.u.umsictit.ie-
habilariius, et""in qiia carfte Chrislus passus est. ipsum, pahes siinul ac. ebs; in ciiar.itaiis oleo sjjb--
Quod vero dicilur, Quia exuriiut"cum stercoie ef in acios^ siiie tillb fernieiifo malitiaeobtulisti. Si autenk
terrmieis,significatquia ad cbmparaiipnem ccelesiiuiu carnem tuam maceravefis, el jejuniis ac niulla abs-
cerporum corpus istud bunianum slercus (iguraliter . tiiieiitia aridum Teceris, sacrificium a..s.artagine :et
hniiCiipalur. Quid eiiim aliud fimus ille slefcoris craticula obtulisti. .•-<-•/.
sigriificat' qham niartyrluhi suscepla; itunianilaiis CAPCT V, -. ._,'
dsTenditUf? Haec"quamvis audacter disCussa siai, f,'- Sequitor ; -Si peccaverit aninia, et-.audier.it voceiii
/pbtest'tamen ex his 'jusiorhm nulriri.audi.tus. Ea- jniantis, e.i-feliqua. Manifesium. est quidem.seeuji-
deriaautemet de iilo viiulo orrines turbae accipiendae dum hisloriam quod nequaquani deliemusin. alterius
suiit. Ctini de saeerdoiis peccato-dicitur, non ppni- - peccalo poJluere c.priscieniiasnoslras.; non soluny
iur qtiod igiipfet/, quia saeerdos ille Christum signi- pariler ageiido, sed eiiani.qiiicjliicite gesta siint.noB
ficat, in querii nuilaignorahiia eadii. Qui cutn peo- reiicendo,. Spirilaliier.autem illa anima quae Iegiluf,
catum nbn fecit, peccaium pfo nobis faclus est; et Juiavit Doiiiinus,el noiipmiiitebil illum,. tu es taeevr-
Tpsa. peccata ribsira, ef prd Illo peecalo quod. ex dos in mtefnuiii, secundurii oidineiri; Melchisedecti.:
nobis suscepit et ppffavit, yiiiilum, iioc.est carnem audil vobem jurantis, ut faciunt scribaee't Pharisaei.
iriimaculatani, oblulit: et ~sie ipse"est sacerdos et Haicsemper. ifleditantes, sed tamen ta.cejues liiin.-
hOstia. Quod autein sequiiur, Derelinquere [aciens liare ad populum nolunt, nec Chrisii .fateanlur. adt
populum; sie de Ciiristo"intelligituf, quia sicul cre- ventum. Sequhur: Arii.qa gam tetigerit:aliquid. hiir
dentibus vilam , ila iiori;credeniibus .moftem con- niundum, et.reliqua. Vide qjiam inco.nvenienssiljjjo.
Tert. Positus esi enim, iriqiiit, iiprtiinam. et.ih resur- " daeorum intelligcjiiia.qua; haecjuxta litteram senvat.
reclionem ri2u~ion!)jj.-p6pu!iiiiT enim neti credenlem Qtiid enini iiiimundiliae.coniraliit qui coniigeritaiij-.
peccare fecit, drim m carne poluit el occidi. Si;jj mal moriu.iim auivcofpus aniini defunctiJ QuidJs.i
enirtj in cafne/hori venisset ,.|aiiguis illius non ve- prop.lieise,sipatriarchse, qu'nlauiem si Elisaeicprpus
nisset. Si eiiim, inquir, riqn.veriissem, et foculris; riiorfuiini susciiatur? Apostolus auterii diCit,; Bpnum
rioii (uissem illis, pecctitum noit habererit. .Moraliier esl hoininiuiulieremnon langere.llic aclus immuhdus
quoque"sacerdos isth sijgriificat sensum pietaiis et esi. Si.fyuisenjm videriljiifiliereinad-concupisceridain.
religionis, qui irt nobis pro oralionibus", _quasDeo illam, j_am maschalusesl iltam in cprde,3«e. Tetigit
pure fundimiis, veiiit quodam sacerdolip fungitur. ergo cbr illius viiium coheupiscei.Uiae, ,et inimunda
Hic"si aliuup deliquerit. uriiversum qui infrarios esl aiiiiiia illius.. Qu.ieuim tangit aiiquam rein per
esi bonorum; aclutim popultjm peccare Tacit. Si muiieris coucupiscehiiam, vel alicujns pecuriias.-cu»
eriimlumen quod iiite est ienebra; stint, ipsre te- pidilatem, ^ebet .scire qupmpdo sacrificium.offefatj.:";
nehrae quantae?';Polesi inteliigi emiiis tutba, ulem secuijduni ilia quaememprarimus, el mundum effici
qui supradicius eslpcpulus virttit.um/ PrincBps au- ppssif. Sprticinium hoihinis iangit, qui.irt peecafe
tem vim ratienis quseIntra rids est sigiiiiicat, quasi suis iiiprlupm sequilur, velimitatuf. Qui veroi sim-
'pse /jjeccet, -et stuliuni/aliquid agamus. Per.lime- plicipr.esquosqueaetaiemadsuam.simplie.iiaiem. ad-
Fx^ndJitr.esiuobis qued.diciiijr; Vbs estissaT terrw. dunt, peccaiorum sordes langiml ilio lacluquo dici-
"553 "BEBiE VENERABiLISOPERUMPARS II. — EXEGETIGAGENUINA <340:
iiius mqrliciiium animal coiiiingiuit. De his animali- A mandaia Deiirarisgrediens, Seripiurae dicia dereIinT
Bus dicitUf: Homines salvabis, Domive.,Quiaufein qu.it. Qui arieteiri h/docaustum hfferi, duobus sielis
iuramentiimpro'luieiit,ye\ bene quid facpre,'velmale, enjpium, Chrisium fide et opere qnaesitum;prouiia'-
"offerariiagriamDei, et reiiqua. jurameiilum prolerre quaqrieenim anima Ciirisius passus est. Quod auteift
est •voto nos "divinaeservitutis-alligari. Cum autem sequitur, Qiiinlqmparlem addil,,.<alijsimpliciterhitel- c
boiia ppera proiiiiliimus,.bene ;nosTa.cefesppnde- .ligunt quod damntim restitueps, quintamhjirtem
Miiu.s;verbi gratla, cumcibiini .pntumve inuigeniibus ""daitini,quodiiuulerai, -adderedebet: utsiqiiisquiu-
damus; Vel cum de 'uiiqua.oppressione'aliquem "eri- que hummos .abstulit, sex rerjdat; iiec laiiieiibaecpro.
piiiius. Gtitrivero absliiientiam cruciaiuiiique carnis furti.siitielljgendasunt,,.'sedpro his qui sups ususde
poSiraeiioyimusniale nos, riobis facere, ad pra/iseiis sa.nciificatisquisque assjirnit./ATuautem caulius-dis-
spdndenius. -Aut certe quia caro e.t spirilus.aversan- cuticntes, juxia quod in Graecosonat,, sic.ijitelligunt,
Tu*ririvieem;eisdem operibus spiriidi beriefacimus, ut si quis decem argehieos. subtrahit,./ hps rjuidem
quibus carni male faeere videniiis.'Virtus carnis iri reddat, et, alips .deceni fesTuu.at, Quiiitamparlem,
iiifirmitate perjicilur, Ego'eiihri; iiiquit, oicidamet. hoc est,duobus afgenleis addilis. ..Juxta autem saii^;
vivijicqbq':occidil carnem, nl spirilu vivificaret. De cluarii pondus aries cpiriparandus,hoc estjuxta s.en-:
'
qua tmamvis perfeclus sit quisqhe, nullus laineii iia.T sum ScripiuraeClifisius quaerendus. Siquis sibimet
imftiunis a delicto_,uiiiitraipsavbta nort peccef. Of- trarisgrediendoprfficppta"B.ei nocuit, debel-redinie-
ferfi agnaiii a gregibus, slve caprani, praecipilur,sci- grare quodneglexil, et nori sdluip sibi prolicefe ged
Ticgt ul peractivaiii ei'simpiicem vitarii, .ariiper c/a- tif aliis pi'dficiat. Labprafe ainplius, addeus quiniaiir
pfain quae"saepe iiVsumiriispasliimquaej-it,coiilem- partem, plenitudinem seiisuiuh.cacnalium coaptans
praliyinl Deo offerimus', el bene agila de gregibnS spiritualibus. Qiiinariusenim-numerus srepe adq.uin-
'pfferfi jubeiur, quia':aciiva vifa ltiultprum, ,epiiterif.- que serisus periinet, auu-certequihlalij pariem, hoc
platlvai;paucprum -esti sed cuiri virtris npslra bffe- estscieniiam divinselegrsactibusbonis jungat,-quam
rendi-iiitferdtirii iidrt suflicit, dtios pullos cdltiinba- videlieet iegemquiiiafius nunjerus.propler, Penlateu-,
fum, vel par turturum offerre dcbemtis, pef qiios chum Mpysisigiiificat. '..',-•".'-. "..-- •- ;
quiacaiilum geinitus liabenl. Dtiplex gemiius poeiji- . ; -'•- V/CAPUTVl' 7 - "' "'\:'~
tentia; designatur pro eo quod recle uoii fecimus, ^
hec prava operaii sunitis;. unde Uhurii lurlurem prp Sequitur m&nd&Umvdpaiihriqqumdeposilurnproxiriii
peccato offerinius, quia pro culpa gehiiium damus,- negai, et reliqua. Recbrdare, quod^ue-anirtia noh
de altero holocaustumfacimus. Ilolpcaustum auleni ^'homiiiisvpcabulum.mereiur.Th bis sane'capilulis qui
lotum cqmhusium dicimus, pro eo qupd bbria jie-' -ihcapaces stint mysterii instruuiilur.ex litlera. Spifl-
giexerinius operari, succedejiies nosmetipsos igni lualiier-auterii proxiniideposifum, hpe est, juiimam a
dolpris-iifdenius.Posljafurii diversitates et sacrificio- Deb suscepimus, iilqiia imagirieriisuain.impressi.t.Si
f um ritus uTlra vires riostras esl, cuiri a majdribus autem misericors sitj sicut pater tuus Cpelestisperfe-
multa praeterniissasunt: ef noli sufficinius,quoniani clusest,'servasii prpkimTdeposituiiiqualiieraccepe-
lecli/maiierif'per singula pj;ponere, exceptis paucis ras. El si ea qua; -illeper riaturain haljet tn prp t.up.
capilulis, quaefacile npbis 'occiirrere poiuerunl. Qhi- modo imitafis, saiva hst/iniago Dei in le; si.auieni
nis" quidem periehoslia habet forniaealiqhid Clirisii, pro misericorde crudelis, pfo pip iinpius sis, bonum
ih ipsiim enini oiniiis.liosiia recapllulatur; ctiriieriiin deposilumBdinino/abiiegasii, Sed vet Spirilum san-
ilifeoblalus est, oiiihes jlla;hosliae cessafunt. Titulus ctutii depositum bpnum accepinius, qui.quariJiu in
efgd, iicui supfa diximus, siye pro mtinefe, seti pro nobis sit, rion peccanius. Si autem rebus. habitamus,.
peccato Chrisitis iiiielligi poiest. A^dipesTefoope- liocest, aiilratip, aut ajiis dPiiisinhis qusevult,Do<r
rienies'i|iteriora,-pbfesi sancta anima illius intelligi, minns, lipc est abjufare; depositum.Quod autem idir -
qtiaeinteriora.iioc est occiilta divjnitafis illius, vel. a cil, Sicalumniam feceiii, aut rem perdilum; inveneril,
parenlibus, hoc est hrimana nalufa adliaereris,quasi jv id es.l. osleridit quod caliiiiiniamiDep- facimus,. cunv
:jiiedia- porta inier earhem, el diviiiis igriibus iiiu- :'-pfo' irialis aeiibus rioftris iiPmeriTliius in gentibus
-straiida conservahda-qtiea.deceliiiJI. RariiuiiculiaUieiii bjas^heniaiiir. Remperdilaihinyeriimus cuih .tesiir
ignibiis iradili, Significat.nullpsi.nChristo esse geriti- hipnia ab lisereticisc.orrupfa audinujs-,jqure debemuS:
lihiu pariiriin rrihtustIns.epiemplicipeisoftaesaiiguine, restiiuere catlioiieaefideij.ad perfectuni seiisum jun-
Spiriius.sancli sepiifofmis'"graiia deslgnaiiif. Qua- gattir. Iu supeiuoriJjus.auiemdiximijs, quid .sit arie-
tppr - cornua allaris, quatuor Evaiigelia Chfisli pas- icm (ifferri. Sed hie iiunc. flicilurpretiuiri, nec siclus
sioiiem referentiaihdicaiil. In jecor-eautem jugulatiir noiniriaiur. Interest enim,,peiccare.in-sancia.et extra
ira. In piscina jecpris concitans furoris osiendjtur. saricia: juxta quod in librisTtegum/dicitur. Si,peccar-
Reliquum sanguis ad-basem altaris illam gfatiam/si- verit quis iii. horrihiem,.rpgabiisacerdosprojllo:;-si
gnjficai-,quOmedoomnis Israel salvus, ctiriiirilraverit pecctiveriiquis in D.eum, quisjpgqbil pre ilto? Se- '
plenitudogeiiiiuni,' ad baseni"abaris positus, vei'ut quituf .mandatum de. \ege..IIplocaus.liimmo.dp'cre-
exftema vocaiione Ecclesia; passibnem Chiisti susci- mare debet, el induqtuf...sacefdos,-etJgnis semper-ar-x
piet. Qui :tiu{eriijic-r^erroreminiiispum'sanclificaid de.ai,fet isitii-yis esse sacei/dos Dei.;{agise.riiuiregale
SHR'<peccai,nrieiemofferat. Peccaliiisancti-ficai"i','qui- sacei-dbtiuiii) jie i'ccedat-ignis=de:artarituo.. qnbhi
541 ;N PENTATEUCHUMCOMMENTAKIL-^ LEVJTICUS. ; - 5*3:
?ult Deus ardere. lguis uiiqucfidei iri allari cdrdis A . Sequitur mandatum de lege hdsliw prb peccqlo, et re-
alatur, induatur sacerdo-; luriica,; exspoiialus pfisii- liqua. Sciendtim quod alia mandaia dantur filiis^ls-
nis veslibusassunial vesiem. nijpiialem, et iiiduatrir faei, aiia ffliis Aaroti, alia Moysi et Aaron. alia "sbli
tuiiicis, "el femihalibus vestiafur, ut luxufiam re- Moysi, iia uf nec ipse Aaroii pafliceps fiai iifaiidati
stringat. De feminalibus jaiii saiis dieium est.IIoc illius ; -tlt -est jTiud,'"Sicii<
prmcepilDohiiitus Moysi:-_
sarie scire debemtis rquodsacerdos aliis vestiiriemis qhaeoinnia discutere4 nec hostKe~jianyitaTii>, rieccbri--
induiiur" 4um est in sacrificiorum ministerio; aliis venit huic explariajiunculae, Sciendum est lairieti,.
vero. ciim proceilit ad pdpulum iquod Paulus sa, quantiim quis proficiat, lanluinaccipit. Non in mriijs
pirins saeerdos fecit in ccefu peffectorum,' veJut iiiira aiiimalibtisqiia;rere quod oifeffe debeas^iiitfa, teihet---
sanctos positus, slolam sumjjiaedocifiriae iiidutus, ipsurii require. !~t greges boum, ei greges oviuiii et-
-dicens: Sapienliam .Ibquimurinlef perfecios', sapjen- caprarum, iriqiTibus benedicii atquerijuliiplicaii' suiit
tiam auleni noii hujus inuiidi, et reiiqua, Et ctirivva~ p.airiarchrp.,;ii:trat6 aeierhresurir aves: ncc^itiireris •
dil ad illos qrii iiicapaces sunt, riiutat siolaih, el iii- h«c quodamriipdo, eiiairi soleni et Tunarii Iiabes^ Ca-
feriofa docet, dicens ; Lacvobis potuin dedi, nones- . pitiila isia in pfibribiis berie explaiiata suiii. ildc ia-
carii. Sed et Chrisius lurbisiri paralioiis loquebatiif, meii scire debemus.quodihsgiiaVbeiiigiiitas.Deicpm;-
apostolis autem laiiquam-peiTectibribus-pTofundiora.<?riiondaiur, cuni ibi liolocau.siiiirrhfferiiir.U.tiiiieiligat:
asserebat. Quod aulem nonfermentabiiur, jam saiis. ." se qiii peccavit, si pceiiiliieritj el cpntribulaii spirilus
dieuim estquod sacrificiuhi Dei fermenttim majitiae Iiosiiam jugulat, sliire in Ioco saucto, et sociafi his.
nbn debeat habere. Quomodp autem masculi lantum qui pertinent/ad Doniirium. Quod hic addit, Sanclum
comedunt, el femiiiaenmi eoriieduin? Nulli dulJitim saiiciorum efit ,' significavit quia illa pro rieccatis
est, qiiia carijes sancias debet edere, ijui juxta "Apor oblaia sanctum sanciorum unigenilus cst Filius Dej.
siolum' faclus esl_vir, ilta qrimparvulisuiii depbnit, "Qiiod:dicil, Sacerdbsqqi blfert atiud coniedet,'.p.sfen-.
Talis autem. vir carnes sanctas corhedal, noh in d:t quia sieApostoIus dicit de Christo qui seipsum
i|jidcurtqueloco, sed inloco-sancio. Iri Eeelesia enim -obiulil,-ipsesacerdos ct ipse si.i hostia, et ipsepec-
carnes sahclre, hoc esl caro Ghfisii,qUam_omnes'ilIse cata/nostfa/coiiiedit et consumpsit, qui.hsT sacefdos
islgnificabant,"aceipieridscsuntVAudiaril haeretici,"qui secundurii ordinerji Meichisedecli, Consequensaulem
eiira Ecclesiam praesumuritaeoipere Christi carriem. Ut et vefi sacerdolis minislfi Ecelesiaasacerdoies.cp-
Quod dicilur, Omnis gui leligerii illq sqnclificabiiur, hiedailt peccaia populi,iit accipieriles peccaia popuii,
jtixta litleraih id non convenil sacfificiis Judaeorum. Tribuant illis-rehiissienem heccalprum irilbcp sancto,
Si enim prdfanus aut parricidS carnes sacrificii teTiTy,J in ecclesia,-in qua peccata rerriitturilur. Ex liis quae
gisset, fionideo sahctificatus dicipotuil. Qui-autem qfferunluf,', alia sacerdoiibus cpuceduiiiur ad man-
letigit Ciinstum, sictiiiiia quae fuii in profluvirisan- ducajidum, alia Dep donantur in pabnium ignis. Cpri- -
guiuis, cohiinuo sanciificaiur. ~~~idimuS'enimpmties eeditur enim riobis ex sancia Scriptura quaedamap-
genles Chfisli corpus iri baptismohccipientes, saricti- prehendere, quaedaiirDomiho reservanda s.uril,,qiiae
ficalas esse. Inqlrium tabernqculu Hic heri maijdaii- ultfa non Stiht. sicut dffertur ""pfppeccato, ifa ei prp
Unyquia Ecclesia.praesens airium est fiifufa?..Bene delieto. Frequenler iri Scripttifis peccatiihi pro de-
autem sirdijaia -dicifcbnspersam oleo, quia uiiseri- licto, et deiictum pro peccalo ppn1tii;r'.-Hic:rioltiii:ta<«
cpfdiam feeit in pauperes. Deo irifudit"sacrifieium meh osleiiderealiquahi diiTerejiiiarriiji iis, in^quibus
Christi, Mirtisterium autem' qtiod in sanfetps^defert sacrificiadivisit; el quidam puiarit delictum cem-
lurturis suavitatem osteridit. Reliquain partem si- missum esseieviusquani peccatuiri, nam "dicitScri-
milfe comedit Aaron et filii ejus,'Quidquid de spifi- pltiraiquPdsit-pecCaium ad mdrtehi, de deiicid iioh
tualibus martyrii excesserjt, sensrim*tuum rcsefva, dicit. Ahf certe deliclum est, euin iiph facimus qhse.
sacerdoiiauctori. Haecipse maridiicet, ipse dischiiai. Tacere deberiihs."Peccatuiri verd, 'criiii commitliriius,
Sequifur inaiidatufn de oblalipriiSusAgroh,et.filibruin iilaquae comniiiieie non debemiis;Eadeiri aulern ra-_
illius, el reliqua. ln caelefis sacrificiis sacerdos offi- ^ Tione-accipiendum.est de sacrifieip pfo.peccato. ,Si.,
cium praebet populo, in.hoc mandato quaepropria a.iiiein pbiaTafuerit crassiiudo qtiss.operit irileridr-a,.
suul curat Jubetut ille ex die qua Tjterit tiiietus-, , :el pmjie qhod est de renibus pingue, tuwpiirg.itur
sernper etin perpetuuni' pfferre similaginem. Isirid omnivitiolibidinuhi./ohtuiisii.sacrificitim in oddrein
saCrifieiuni sacefdoiis fori;assis;ipsa lex est, per suavitaiis. Peilis'est hrpcviiaexlefibfatquehiortalis,
Moyseridala. QuamTegemin duas dividi praecipit,id, dtiiri non offerluE,iritefiora/fecepit: Teirhna qiiidem,
est liitefamet spirituni; et mediam paflem, id-est, sihe quibus 'oruniiio.Tibriio,quiajussit, sanctiis riori
liiterae offerri jubet. Maiie, id esf primo legis tem-. potest esse". ad iuiriisierium Dei pfeftinehi. Clibaniis
pore, qupiliisii) vicibus securidtirtililieram daia est.. atitcrii cbrTioujinis intelligi potest, juxla illud, Iiica?
Nova.iex/novumprotuiit.diem. Dimidiumvero illius luefuht sicutclibanus coxddeprum. S.i^ autem iiori dia-
offerrijussit in, vesperum...Iii vespera erii.m,;inpos-- bplus igne yltipriini.sed Ghristus igiie Spirilussajicti;
teriora tempora offefiur riobis spii-jlnalJssensus. Ie- corda uoslra ihflanimaverit. Paries divlnaftiiriiSerir
gis, ChristPadveniehte. A saftagine, quod destru- piuraruineoctiad saciificium in eiiband; tria qupqtj*,
cium velit;essesacerdoiem, ettorridum' /Eierha ah- surit ex quibus dicit sacrjficia: - ex clibano, ex sarla-
teiri lex dicilur secundutiiillain p.arlemqua spirifualis. girie, ex craiicula. Clibarius juxta siiam forniam po<
5i3 BED^L YENDRABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 3«
test profundiora in Scripturis signilicare, elinenarra- A rcliqua. In supradicto loco diximus, cum de vilnlo
hiliora; sartago vcrp illa quaesi frequenter ver-senlur, disputabamus, adijes animam Christi significare.
explicari possunt; cralicula aulem illa quacpalam Non incongrue autem in prajsenti loco adipcs ani-
sunt ct sine ullo legmine. Triplex namque est divi- mam illam significant, pro qua Christus animam
nariim Scriplurarum intelligeniia: historica, mysiica, suam posuii, id est Ecclesiam, quae veie anima il-
mnralis. liusesl. Adipes aulcm cdit qui unum de pusillis qui
CAPUT VII. in Ghristum crediinl, scandalizal. Sanguisvero pro-
Scquilur mandatum de sacrificiispacifuorum, quod lubelur bibi juxta superiorem sensum, Israeliticus
offertur Domino. Sacrificium pacilicoruni in duas populus potest intelligi. Non enim ex fide, neque es
paries divisil: unam pro gratiarum aclione ponit, spiriiu Abraha', sed lantuin PX sanguine illius de-
alleram pro vitio ; ulrumque tamcn oblaiio pacifico- stendiint. Quem iuxla Aposioltim non uilt ofiendi,
rum est, pancs autem fermeniati quos omnino ab- cuin dtcil: Dicis eigo li-acli sunl rami, ut ego inse-
jecit in sacrificio, nunc jubenlur apponi. Sed scien- rar bene, et reliqtta. Adipem vcro cadavrrh moilicini
dum est quod hic non ad sacrificium, sed ad sacrilicii aut bestia prmgustaii in usus vaiios conceditnon esse,
iiiysieiium opponuniur; sic cnini dicilur : Panes. el reliqua. Sunt enini mulia lesliinonia, quaeaul gert-
quorpie fermenlatos cum hostia gratiarum ; non di- " libus iinei.ta. sphiiualuer niorlui sunt: Deo aulem
cit quod sint lioslia ipsi panes, sed-cum hosiia. Ex ab his quos mala bcslia inlerfecii, compeienler, et
quibus unus non pro sacrificio, sed pro primilivis si iion ad atiLloritaicin, ei ad ulililatem suscipinms :
offerlur Domino. Fertnenlum doctrinam significal, qui adipes quidem dici pcssunl, quia pro suo modo
iuxtaillud, Cavete afermenlo Phaiismorum. Humana opinali suni. Quod auicm dicil, Tenebit manu alique>it
aulem doctrina, boc est, aut grammatica, autfhe- hostim, significai quod opera sunl quae commendaiit
torica, aul dialectica, ex quibus in his quae de Deo bostiam nostram Dco. Reliqua in supeiioribns ex-
sentienda suni, nihil accipiendum. Seimo vero luci- planita sunt. Quod dicit: Hmc esl unclio Aaion et
dusct cloqucntior, el spleridor ad ministerium verbi filiorum illius, non subjunx.ilquoe esset unclio, hoe
Dci decenler admitntur. Hoc fermeiituni in minisle- enini in sequentjbus iacit, scd potesl inlelligi de pe-
litim verbi Dei accipil Paulus, cuui dixil: Corrum- ctusculo elevalionis, et brachio separatioms, ma\irae
punt.bonos mores colioquia mala. Teslimonia quae a cum sub sacramcnio spirilualis uiictionis inserta
philosophis usurpaut: qui se auiem tanlus ac talis sunt. Denique Itaiclex holocausli, ct sacrificii, et re-
pacificoruni, et pro graliaruin actione vel sponte aul liqua. Repetitio esl pr_3ecedentium capitulorum.
\oto polest offerre, nisi ille qui univcrsis aciibus CAPP.VIII.IX.
suis facit ut laudetur Deus, cujus opeia vident homi- Quod autem dicil, Telle Aaron illius, et reliqua.
nes, et magnificant Patrem qui in ccolisesi. De sa- Quaa sequunlur pene in praccedentibiisexposita sunt,
crilicio salulari diciiur, Non remanebit eo usque cum de vcslimentis Aaron sermo iiiit. Yhlenduni est
mane; sicut de sacrilicio Paschae dictum est, rccor- lamen quod Moyses primitm laval, ei postea hiduit.
dare. De sacrificio vero, quod voto \el sponte fit, Lavet et le Moyses, hoc est, lex. Habenl enim
dilalio concreditur : Usque in allerum dism. Si quid Moyscn el prophelas, audiant illos. El lunc induis
autem remansit in dicm leitiutn,igni tradendum sii; Jesuin Christum, et habebis vcstem nuptialem. Sa-
quam differentiam sic videbimus, ul uims dies aul cerdotes autem sunt omnes qui sacra dona oflerunl,
lcmpus aut prasens sit, in quo lotum mysteiium qiiibtts dicitur : Voscslis genus eleclum, regale sacer-
passionis Chrisli qobis accipiendum est, nec reser- dolium. Congregavilautein Moyscs populum.Rcquiri-
vandum esl in futnrum. Aut cerle unus dies saucta tur enim in ordinando sacerdote pr-ssentta populi,
Scriplura intelligilur generaliler. Duo dies Velus el ut multorum leslimonio praesul eligatur. In Exodc
Novum Testamentum; in quibus earnes sanclje im- autern octo species designaiiiur et vesiimeiiiorum.
molari, hoc est myslerium crucis Chrisii inquiri ac Hic seplem lantum numcrantur. Feminalia autem
disiingui debet. Nullam aliam ad aucioritaiem assu- r\ praeicrmittimiur. His aulem castilalem diximus si-r
mamus, nisi divinam Scripturam. Sed quidquid gnificare, eo qttod genitalia-cons tringunt. Fortasse
utrumque Tesiamenlum non discernat, Spiritus san? auiem ideo praetermissa suni, quia in illis sacerdo-
cli igni reservandum esi. Triplicem immunditiam tibus has parles non semper dicit esse constricias.
ponit: Una, ne carnes sanctai ab aliqua immunditia Ne quando enim de potcstale generis, et successu
langanlur; alia, Ne is qui edil iinmundus sit; lertia, sobolis haheant indulgcntiam. Ecclesire quoque sa-
Ne is qui comedii el mundus est contingat aliquam - cerdoles aliquando debent infundere divini verbi se-
immundidum. Carnes sanctas, id est, verba dhina mcn, ul menies auditoruni instruant; aliquando ta-
tangit aliqua immuudiiia, cum malae haereses sanae cere, ne margariias ante porcos millanl; ei Iiabeant
doelrinae immiscentur. Qui autem comedildebet esse tempusloquendi, cl tempus lacendi.
mundus. Non enim esl piilchra I.uis Dei in ore pec- CAPUT X.
cateris. Cuni autem fuetit mundus, resial ut noh Filii aulem Aaron, qui imponenles allaii ignetr
langal immunditiam, ut non inquinelur alienis pec- alienum, igni divino exusli sunl. Pios significal,qu
caiis. Deinde qum Dominoimmolanlur, id est adipes coiueinpta divina doclrina penersas doclrinas appe-
Louni. et ovium, el capraruni, manducari vctat, et lunt, quibus djcilur : Abjecistis mnndalum Dei, m
54S IN PENTATEUCHUMCOMMENTARII.—XEVITICUS. . ._ ,', S4"0
.traditionem veslramslalualis. Ahter .quoque.ignem A.corvuiii, ypiuptaies nigras. Per passeres, interiipe-
alienum ineeiidi, qui in sacrario cordis sui.alicujus rantiam. Per cygniim, ceryices alti superbise; Per
concupiscenliaeigrtem succendens, et audetaltarium npctuani, liicjfugas varieiates.. Per alia his similia
Dei accedeie, quod nonrecipit, nisi illuhi igheni, diversa ,vUiavituperat. ... ...
de quo djcilur, Ignein veni milterein terrarn. Exlra, ':_'.'.', CAPUT.XH... ; V :•'.:,..,."'.'
caslraprojecti mni. Tales enim inler sarictps merj- Sequiiur. mandaiiim de immundilia partus, ,in qup
lis excellemes non reputantur ;quod aulepi dicilu.r; '' rii>notiose dictum est, Quod-muii.erqumconcepibse-
Capila vestra noliie induere, et reliqua, iri sequenli- .mine paril niqsculum, immunda dkilur ; quia ^id di-
bus dieendum est. Quod aulem sacerdolibus praeci- stinctionem.illius dicitur qtiae non ex semipe cence-
pil. lit vinumel siceram nqn bibant, niaximecum ad pit Filium Jesum Gliristum. Hanc npn grayantTegis
vini//niinisteriuniaccedunt. JSi.secutidum hisloriam onera; ac per hoc, nonest, supeiiluuin, sed lnysti-
cpnvenii observare, cum Aposiolus dicat: Nolite cum, qued.aif, Concepiosemine.Quods.ptem siina-
inebriari vino, inquo esl luxuriq; et spiri.ualiter.ne .. sculum peperUy_seplemdiebus:iriimunda,erit; etse-
forie graventur corda vestra in crapula, etiebrieiale, ptinto die pufificabilur,, hpc sigiiificaf quodVquaridiu
et curis Imjus mundi. Cselera qure sequuntur de pe- suhius inhoC Vempore,quod sepleni diebus volvllur,
ciusculPj et brachio,; et-sacrificio pro peccalo, et B ad liquidum puri esse non ppssumiis, dpjiec ectava
quod-sacerdotesV.hoc.debent' edere in Iocp sancto, venerii dies, quod est futuri sacculiieinpusj. in qtlo
sparsith explanata sunt. circtimcidi julietur maseulusi Tunc enim; uf disi-
.".... CAPUT XI. mus, ab dnihibus siipeffluis viel actibus, vei vefbis,
Nunc de eo quod lex quaedam animalia ad- esum vel eogilatipnibus bene emundabimur, cum sit Deus
euasi innnunda ripn.concesslt, quaedam Inler diem, omnia in omnibus; ih /qub eliam efficitur niuhda
videndum est."Non enim de animalibus cura est Deo; ;-nialer., quae genuit masCulum. Purgata; namqueTu-
Per haec igiiur mpres pinguniuf huniani, el quibus tus, carnem et 'resrirreciioriem suscipiet,- is qui ina-
ipsi.sutit mundi eiimmundi. Deniquemundi suni qui sctilum et,/viriliier-egit, nihil iri se femirieuin atit
ruminanl, qiii in ore semper portant cibum, praece- molle habens. Neque emm mbtles, •inquit, regnum
pta divina. Ungulam Tinduiit, qoi dtio Tesiairienfa Dei inltabunt. Qui vero reniissus et effehtlnatus pef-
habeiit, liileram a spiritu dividunt. Dertique rtiini- manet in actibus suis, iste neque in praseiili rieb-
naiil quidem Judaei verbalegis. sedungulam non dpmada, nequeTn ftitura niundabituf. Ab immundi-
fihdunl, non credenies duo; Testamenia,; hee Pa- tia:non remitiuntur illi peecata, .nequeiii hoc sae-
trem, nec Filium, et ideo immundi surii. Haeielici p cuic, heque infuturo. QuodaiUem sequilur : -'•"••;
aiitem ungulam firidunl",duo Testamenia recipiunt; . Triginla trjbus diebusinanebitin sanguine.purifica-
sed/quia doctririam veritatis in ore nen noininant, tiqnis. Hoc tempus significafe potest quod in/lioc
immundi sunt.Tlaec cum. de hominibus,"npn de pe- muhdo.mahdatalegis et lidei sacramentumTmplere
coribus intelligeridum sit,- et yidenduih est quoriiodo et habere cpritendimus. Tfigiiila eniiri et tria, mo-
mundos lioniinesTnanducamus, immuhdps aulein re-' nades tres et decades/tres sunt, quod ad fidem Tri-
futamus. Omnis aulem homo aut ex respcnsiPne afit -njialis et legem peninet.; Tandiu enim in purificar
•ex serniecinatiohe dat proxiiriis tibi guslilm; et"si ;tiorie manemus; id est, ut puri-inveniamur. Labofa-
bpnus sit isde quo gustiimcapinius, miindumci- mus eriiinijriaiidiuinihac viiasubsistiniris. Per lianc
bum suniimus.?Siautem imirihridtissit ac-perversae enim in fideet eperibus In praes.eritivjta et in; futura
menlis, immunduhi sumimus cibum, ac.perhoc pro- vita purificati inveiiiemur; quando devicfa morte,
ximus efficilur^jobis-omiTibusmuiidus veT-immurt- erit Deus oiniiia in.omnibtis. Tunc sancta tangemus,
dus. Dehisquaevin aquis .gjgnuritur, pinniilas - ev et in sanctuarium ingrediemur, euiii veneril quod
«quammasliabenlia comedunlur. Hi piscesqui piri> -perfectum-est; et rien per specultim, sed Taciead
nulas efsquammasTiabent aseendtiflt ad- superiora Taciera superha. ccniempiabimur, De muliere autem
aquarum, per quos.significantur qui spiritus liberta- JJ quaeTeminam paritVsupra dictum iest,;quomodo -in
tem quaerurit;Et quamvis fluctibus hujus mutidi cir- hoc tempbreet noh in fuluro .purgabimuf.
cumdanlur el gravanlur./ad superna;riiluntur_assur- -: '' V CAPUT XIII. ; -
gere. Squammaeenim gravilatem-morum et firmita- - Sequitur sefmo de plaga ieprse, chjus species sex
teiri conversalidritim. significant. Pinnuia" autem suiif':primain-cuteet ih carneviva; secunda in
seusus superha Cbgitantes: qui autem jsihe ipsis lotacarrie viva, acapitead pedes discurreiis; terlia
sunt, hisuniquileyes mores et effeminatds habent, iiilocp iilceris sanati; jijriarla iri loco exusiioiiis-:
de superriisque non cogitant. Cum auieiri:camelum quintaiii capiie vel iri barba;; sexia in calvitio vel
probibet, vitam Informem damnat. Cuin:suem, cce- recalvitiorie." Lepra doctfina falsa est; UndeTeprdsi
uosam et luteam vilahi reprehendit. Cum lepbrem noiiiiiiinerilphaereiici intelliguhtur,'eo quodEccie-
accusat, deformaios ;Lnfeminas virosdamhal. "Cum siae phritaiem variis erroribus maculant; Lepramin
lacertam, iiiceftahi yarietalein vitae"dehptat. Per . cule gerunt quiexterieraei eamalia^suadere coiian-
mustelam, furtiim.Per stellioriem, maculas/njen- tuf : ut suntCjrinthiani, qui resurrectieiieih fuiufah»
tiun exsecralur; Per.acnipiirein; et milviiin, et iii cafriis yblurilate existimaiil: ui/sriiit/Luciferiahi,
fiquilam. raptores odil. PervulU;rem, prDedaiu.Per : qui animam de caruis subslaiJlia propagatam dicunt,
'
MX- . BEQM VENERABILISOPERfJMPARS II. — EXEGETICAGENUINA. -S48
lu lolp corpore lepram porlal qui yariis docirinis A vunt, et virililer agere non stndent. Lepra nulem in
"Tiaereticortim
deditus, pmnem yilairi suam-maculat. siqmine, potest vilia anlmaesignilicare, qtiseper cor-
In loco vicerissanali lepram habeU.Post agriilionem piisitare et vigefe facit. Lepfa in subteginhiey^pee-
el medicinam irtvocat aliquod indieium priorishrro- cata quafper corpus committunlur; Inxorpore^'ehim .
ris, velut 'canis reversus ad vomituhi stium. Iivloco ariima subsislit, veiiui stamen in 'subfegmirie.^Pellis
Hstipnisignis leprtim suslhienl iManichaei, qui inani est yifa exteriof,- et cohversalio carnalis homirium<;
abstinentiaecrucialu corpora exhaufiunl, et per irifi* uride et peccatum Adam el uxoris illius illis luhieas
delilaiem iride_non imihunditiairt, sed lepram gl- pelliceas fecisse.dicitur. Lepra autehi in pelle, malum
gnunt. De talibus dicit- Apostolus : Prokibentesriu- exeniplum esiihcdnversatibneiTiujiis vitaj, perquod
iiere,et tibslinentesse q cibis quosDeiis creavit ad per- indocti iii errorem inducuntdr. Lepra veroin parieti-
cipiendum. In eapile lepram bajulal qui.blasphemat bus. dqmus pravam. dbcirinahi in cogjiaiionibus hae-
Divinitafem, vel in Christum, qtii. sst caput Eccle- reiicorum significat, de. qu;a propbeia .dicit-: 0 divi
siac, peccat: ut sunt Ariarii vel Mainichari,vel certe Ecclesidm mdlignantium.- Omnes species seplem
JudaeLij! barba icpram mteridunl qui de aposlolis, diebus separantur,,, quia nullus-purgaiur,' nisi per
shnclis praedicatoribus,perversa sentiunt, alquejlr: gratiam. septiformis spiritus. Sacer-dosvero-iflgredi-
los quidlibef falsum prasdicasse cpfifingunt;, Sicut 'B tur ad Consideraiidamlepfam extrarcaslra, quia^le-
enim harba ornamenlum viro, ita. hposioli el doclo- prosus iri;caslra noii inirat. Dignus-hamque iJocior
res pf«stanf corpori Chrisii. ln calvilioaut irirecal- cunctisvcompassione proximus est,-ut-fuit ille qui;
' ;
vilioitelepfain monsiwni, qai posiquani superilua ac dicebat:; Omnibus[actvs sum omnia.
mortua desidefia. abjecemnt, ileruni peccaiis majo- CAPUTXIV.
ribus Irivolviintur, et perversadbctrina depravantur. Sequitur sermadesacrificio leprosi, qulmundatur,
.Quod.colpreslepraruniadjecit, formas varias liaere- cui prascipitur ut offerat duos passeres :ainuniqueni".
. sium csieridit. Pallida enjm est lueresis .per falsps quehominem sigiiificanl, convertenlemapeccatis:cui
fratfes; rubicunda-esi per martyfium, qued q.uam- praecipiiur : Transmigra iniriontemsicut passer. Quia_
vis infructuosum; iamen-subeuiit; alba, per colorem per dups passeres significatur substantia: carnis el-
-"fajsae^usiilise:;liylda, per quredanrinutijia jejunia ; ^animiBj^quibus vesci licitum est, sicut Petro.dicitiir:
n.igra, perversa doclrina;.obscura,-per.hiysieria ef- ' Qiim Deus purificavit, lu communiane dix.eris:Pascil-
rorum.Est autem lepra.qure sacrificioruiriritu pur- venim sanctos doctores quodammod.p,el angeles, qui.
. galur, id est, corde cpntritp et humiliatp., Sacrifi- cenvertit se a peccatis; quor.um Unus immolalur--
cium eiiiiri, inquit, Deo spirilus coniribulatiis. Qum super aquas vlvas,,Talius aspersils^ahgtiine alterius.
jussu spcerdotis-,id esf, per doeTrntamalietijusca- :G-dimii4iiurinagnmi. quiqtie debet tradi Satanre inin-
IhPliciviri; qui septein dierum purgatibrieiii,id est, tefitum carnis, _utspirilus sal-vtisTjat.Ad hoc enim.
per agnitionem: sepliformis Spiriius sancti: exlra quodammo.dpcarp moriiur,ut vel viya anima fortius
.saiicta sanctbrum consoriia, ut purgalus poslea intra in agrumevangelicae disciplinaeavplet^et tricesimum.
sanctam Ecclesiam excipiatur. Est, quam aqua per etsexagesimum, autsisic proficiat,.ceniesimumfr.u^.
. baptismum mtirtdat. Genusautem leprae,qupd mun- .clum. habere possit. Et super. aquas vivas taiis im-
, dari jibn polest, omnino illorum est, qui dicunt.pce- molatur-lipstia, ut nec^ad dexteram, nec ad sini-.
riitentesveniam consequi ndn.posse, aut qui nolunt siramjdeclinans, evangelicredisciphniEtregimiiiaser-
ab errbre converti. Quod autemdjeitur, Vt-leprosi vet, quae aqua diciiur .; quam qui .bibit, fu in illn
-exeuntesde caslris foris sedetint, dbnec riiundelurle- Tpns aqiiaesalienlis in vitam seternam,;Jn.Vase qulem,
:pra illofum., sigriificat liaerelicosipfojici idebere ab ficliti, IniconvefsatioiieiTiumaiiajiftVquadiim siimus,
Ecclesia, jdonec,proprium errorem depulsantes, re- laboramus.Ad}ungllurqueeliam,%a«fji cedrinum.IIIK
vertanltir ad Dominum. De seclis.yectibus, id est, possibile namque est sineligno crucispeccalileprain
umnibus secretis manifesiis.:iVfidpcapite, ut a eun- posse auferri. Per: coccum .autem sangiiisGhristi.
dis animi illius videalur denudatio.. Or« tlauso, ne sigiiifieaiur, qui de illius latere prpfiuxit. Hyssepuiri..
ulierius impia doceal. Quod aulem lepra dicitur, auteiuiiiedici ferunt.quodpiirgainoxios humores.de
quod humilior carnereliqua;quis nonvideat quod peclo.ribus.homiriunfi;sic per confessionempurgantur
. prava doclrina humiliata ac .d.espectasit ? Leprosus peccaiaprjeiiiteiilium..H8Dcautemadsalutisnpslraesubr
imiijuiidum se p.rohuntiet, ut per cpnfessioneni sahi- sidjumnecessario suseipiuntur. Cuni autcmveslimenr
taiem aecipial, Haec auteni qua3,de lepra scripia, . #um Ipverit, et oriines pilos cqrpefis:raserit,iuncinun'.
bi;eve sunt: in alhs autem liabenf imaginejn yeritar datus ingrediturcasira.Cumehim per layacrum prislina
tis. Lepfa auteriiin veslelinea, perversilatem morum, peccalaVdeppsuerinius, qu« veteris hpminis indu-.
qui iriultum amari sunt,: et.per quemdam eolorem menia sunt, et univGrspspilo.sabieCerimus, hoc est,'
-Jusiiliqe
plus quam oportet .isseviant peccantibus, ad quidquid jii npbis superfluum orituir-,tunc in-castra
desperatioiiem pjus quam ad sani.iatemprovocantes, Dei ingredimur. Denique sancius.ijui nihil:operis
et cpntra Apostoluui pnera inviqpm npn jiPrlantes.. jnorlui .habet, ompem pilum debet servare., El quau-.
Leprayero ipveste laiiea, illo.s signifieat qui prppler diu superiluis veldictis, yelTactis, -velcogitatipnibus
adulalionem delinquentes cbrrigere uolunt, sed ma- ridn p.ojiuitur, ferrum hon asccndit capttt ilTius.Da
.leiacientibus conseiitiunl; atit. cerie qth mollite.ryi- ipso namque jdicit • El /o/iion illius noivdefiuetj-ci
149 iN PENTATEUCHUMCOMMENTARH,- LEVITICUS. . #o.
omnia qumcunquefticiet prosperabuntur. Quidsit au-_jiagnus quemoffert qui.pauper esl, vel du.os lurtiires,
iem Sepljes Itpminempspergi, saepe diximus. S.ane aui-pulii columbae,saepe dictum £st. : ,
nonest ptipsurri,neque absque; myslerio, quod dici- - -'_ : - vCAPufxy, ''.. --
tur : Mqnealpxtra iaberiiaculuin_suumseplentdiebris. Ppstltaccauleriidicitrif: Quifljixumsanguinispptiiur,
El omncmpiluinpapitis sui,._el<eliqmbarbm,;superci- .,iriimundUs.esi.Perquera sigriifi^atuiille qhi nescltmp-
"
lioruhique suqrum debet rqdere. Ac si voluissei dicere, dumverbis imppnere, sed/per mulliloquium iion potest
.quddillud eiiara nondtim sufficerei, quod prius dixil: effugere peccatum."Semenehimhorium est sermo do-
Uiiinespiloscorporis radql. Cum eiiim-castris,.id est ctriiiae e.vangelicae,quaaiiicofde audi/eriliiiiii,velutin
gcclesiae aliquis 'jungiiur,, iion statim inirat.iii do- lerravbdria"crescit. Et e confrarip semenmalum-est
nfum stiaui, hocest, virfiiitim_do.nium, de.qua dici- pravadoclrina, quam superseminat iuimicushomo, V.ir
tur : Tolle grabqlumjluum, pl vadein domumliiam. autem qui fliixum.sanguinis patiiur-immundus..'esl,.
Sanusenijn faeius es, -yideiie ullracapiti culpam con- ,quia nec perspnas, nectempus consi.derat, ef -"rion
trahas; Peccaium autem capiiis est aliter quam fides recordatur lempus loquendi, et tempus tacendi, iet
recta liabet aliquid sentjre. Iri baibam vero Virilis sancturii nbn dandtiin esse cahibus, uec ripna maia-
petasculpam deposufs.se: in superciliis.arrogaiiiiaih- que distinguit, utique immundum est. Ciide ef Ap;o<-
flepone. Sed el yestimenia quoque iterum mundafe:fi slolos ail: DopirinisvariisMperegrinis riblile abdrici.;
praecipiuiiiur, et cprpus, cuin';aniea sit lotum ;,se'd Sed conversatjo illius, in qua quasi in lectulo tor-.
Jtaec fiaiit intra casira. Quidquid enim post bapti- pescif, immunda est, Ef jquisquisdoclrina.iUiusia-;
smuiri.et.fidem pur-amin nobis oritur, necesse est ut ctusTueril, ut aqua Vitae/docirinae Javelur iitdiget..
per-poeniieriliam.eiperfecla; vitaj stu.dium abscinda- Et-usque ad vesperum, id esl, usque ad fiiiem vanse
uius, hoii lamen exlra Ecclesiamjellnhunc mcdum doctriiiae vel pravai vdjuiiialis, quam suasit. Norire-
pmriia.liaecfiaiil,-sed intra casira;.;.Post ,<ha"c auiem cipiendus .silvir, de quo egrediiui semeii cordis, et
ijmnia-dicilur: Qui mundatur, offerqi pro se duos a- reliqua : hoCest, qui-cum carnaliconcupiscehiia ve-
,gnos immacutaios,et oveiriamnculam, e,lreliqua. Pri- lut cum femina coiivejiiensmdlituf, dPCetut adTaj-
Dius .agnus, qui prp delictq oflerlur, ,sighificare pp- tiiiam prevpcet magis quarii ad pTanciumy cumscri-
.lesl ipsamvvirluiehi, quainassumpsit if qui erat. in vpiurii sit :.~Vmvobis qiiirideiiSiEt iterum ': Popiile
peccalis, quaih potuit repellere a seaffectu peccati, ineus, qui-betitriinte dicunifipsi ie decipiunt. lmhiiih-
Secmidus agnus significat illani recuperatam vir- duseril usque ad vesperumi;Yesper etenirti finiVest
ttitem, per quam,: abjectis o.rinibus, yitiis inte- - -diei, et iniliriin-iiociis ; sic etp~03hiteiilia finis-est
assu- „ yanai laeliiias, ei priricipiuni trisiitire saluiaiis. liedii
grum se obtulit. Ovis auiern qi..aa post agnum
Hiilur jignificat fecundilateni illius. qui ppstquaril (jui leguiil nuiw, quoniamipsi consotaburiliir. Mulier,
ponverstis est a peccatb, ioium.se obtulit.pepet.bono- qum, redeurite, el feliqua.Per hiulieres ehini eilehii-
runi operuni fiucfibiis,rililur. El qtiia tres -simt.lio- tiiatus quisque Bighilicat'ur,Vq'ui nihil in se viriie ha-
stiie :/pfim"a, qua peccaia .-soj.vurilur; ,secuiida_.;qua het;;et reverleiite desiderii tempore, saiiguineia
animaad Dominum.converijtur ; ter.tia, quaTecun- fliiit, hpc/est, si quid natriralis bonr.liabuii, pef he-
diiaiem conyersus osTendii, idpirco siibjungit frds ^g.Iigentiamaniiltii; et septem diebus sepafatur, ut
'
iiierisuras/siji.ilaginis, ,ut . iiilelligamus pufjficalioiies cognoscat se sepiem •daemoiiiis esse subjectum.
iceri ribn posse- sine. mysterip- Tririitalis; -Similam Mulier auiem qumnon tempqreiherislruqii, sedjugiler
babet, unde habeat nliiiidum-panem, et haec oleo sanguinerii flujt, hpc- est qui nulio'modoirilus fepu-
cdjispar^iiur. Sed oieiim illius qui -purlficabitur in .giiai,«et yacuus jacet ab oinrti bond, et si stetefit
dupsnsus dividil, ut paiiis illius pingiiis.eHiciatui;, sariguis sepiem-diebus ntiniefatis, utiri pclavo die
pro misericprdia'-et~scienifa>luxcapitiillius per ma- ;susceplaseptemplicis Spirilusigratia 1 ' -
pufgaius, qulsa»-
-
nus sacerdoiis <iiii.ponat. Sac.erdptis auiemesf illum nafus-fuerit; ' reperJaturV /^ V
siaiuere, tit slabilis sil.-nt nbn iripyeaiur oinni.ven- ;: r? /..'- ..: CAPP.iV^XX. J.-"-' ''"' '"/';""
to hbctfinrci De sanguine aiiiehreroieo auricuiae.in- f. -Poslhmc fprmcipilur:ut riori in ohirii horri $hlfet:
Jundaiur, ut purus sit auditus;; .et"manus; ut'muri- Aqrori sanciiiariuiii, quod estIiilrti veluhi,' et' reiiqiia.
dum sit ppus.; et pedes, jit ad optis bonuihHaiiluih fierhoc quotidie insiruiiuur, 'utsciaihiis ctiin quali-
ad deicteram in se ' De'Tacce-
dirigan.ur. Haecomnia surtt,"cirin busvestimentis, vel quo' teriipore ad"-ailar~e
iiihil sinistfum liabere permilluniur. Sacerdos au- damus: Qiiod^autem-iioniri dmrii hbfa spiriiupiis Aa-
tem oleum scpties coijtra Doiuimiin-spargit, liv.su- ron et vetiis sacerdos Chrisitis, Sed"semel ih aririp
per .iiluriiqui purgatrir sepiiformem Spirituriiinvocet; vita; suse,, de /quo. diciiur.: Vocate diem dcceplurit
nt preces Domiiio fun.dens , et dieat iSpiritriprihci. Domino. Qiipmodbauteuv/ipse~sil 'Sacerdqs,"et ipse
pali confirntame,D;omhie. Y.el cerle excussio digili ih vilulo significatur, et in afiete, npn est difficiie _
sepiies, excussio dasriioiiiofutii.est,qiiie jtixla Evaii- intelligere. Tunica aufem iinea carriehi iilitis sigrii-
geliuin de IipmineexpellereTJeus maiiifeste declara^ ficai i-quae srincta"dic'itur./quia"'sahc.ta'ca'rd:'iil"iushpri
ttir. Dpmiimhiaufem spiritus-saucii per pleii iniagi- vifi sernine, seda spirilu'sahcio coricepta sii. Ferrii-
nenj designatur, ut noii solrim reniissioljeih omniuiii •nalia, carriis-illius castitateiii sigriifljpaht,per qiiam
peecaiorumebnsequi possii is qui pufg.itufj sed Spi,- uec libidini riecpfocreatioiii/fillbrum Cafoillius p»
ritusancto iinplefi-msreaiur. ptiid aulenl sigiiificat tuiv..Zbiih Jiiiea iariidehrcasliiaieiri illius 'sighificaf,
.5tt< ."". lIEB/B.-VENERABILlSOPEflUMPARS TJ.—;ES-EGETiCA GENUINA. 551
in eujus reriibus nulla fuit libido. Gidaris, ornafus4A quid-est hircum iri softerii Dpnilfiivenisse, riisi qiiod:
capitis est; el ideo resurreCliduis gloriam signaf, populus credeniium cohsorles et coliaeredes Ghristi
per quam dotiavit DeusTHivnomenyqtiod est super suiit, ctijiussangiiiscumsaijguine yitiili coriimisceluf,
omiie nortien, nyinnomine ejus bmne^genu-fleciaiur, ut, 'corisor.tespassioriisGhrisli elfecti, parlicipes glo-
coilestirim;teiresirium et infeiiiorunirEtvmriis lingua riae ipsius efficiainur?Judaebrumautem popuius, qui
confitealur,quia DqminusJesusinjgloria est DeiPatris, inChrisiumcredere nolunt, pec-eata'supef peeenla
£l reliqua. Qupmoddautem haccmoraliter sacerdpti- cumiilahs, in.locuiii desertum a Deo recessit. Quod
bus cpnve.ni.ant,-supra dictum est. fjuoinedo aalein cbntra-Oriehlem spargit,- signifieat quod. ab Oiiehte
Iptus ha;c suscipit,- nen dubium esl, quia nullam pfepiiiatio venit. Iride eniin estvir cui nomeii esl
.raaculam babens Chrislus iavacrum; rion recusavit, Orlus. Qubd auteni dicitur : Nqn sir liomoifi taber-
pro se, el pro domo;sua-pravit-cum -dicit: Paler;ih naculo, cum iiigrcdiatur.poriiifex; quienjm petuefit
manustuas commendqspmium-metim, veieum ora- sequi Chrisium, et excelsa "coeloruhictim illp cori-
-vitsemel et fertio. Pro domo auieiij siia orav.it,eum sceiidere, jam non efithoirio; Efuht eiiitti,-Triquit,.
di.ciT: Palei; sancle, serva eos in nomine tuo, quos.. -sicut angeli In ccelo, vel in earne pdsitus lioriiohbn
dedisli liiild,. Nnnc videnduiiiest de duobus hircis erit, quia coriversatio illius iri cceloest. Ego,, inquir,
super '(juossofs mjttilur, una Domino,; eiallefaca- "' dixi ': Dii estis et fitii exeelsi.omnes. De tliuribulo
. prre rnissafip. Si esset sanctus oninis popuhis Dei, 'atiteiri-et"caelerisqure hic narrantur. in alils Idcis di-
iion essent duaesorles super liifcis,- ^ed sbrs uria,-.et spulatum esi".Qui auteiilOcciderilqvemaul bbverii,_e%
liostia una.-Duniaulem niullisunl yocati, pauci verb iioii obluler.itad oslium taberiiacuti,rectiscntsaiiguiiiis.
.electi,..pars hpsiiaj., quae a pippulpoffeitur. Domino Omnis eiiim vicliina operurii nostforiim, si"noia"cori-
.injmplalur, pars allera abjicilur:;Sorstamen cadit feratiirad"auciorilatem etviftutein Ecclesire, inahis
,superuifuriigue,. ut^mefito sueuiiusquisque, vplre- „ esf; etvrioiisoliini riori adjuvatysed ijitiliimi noceT.
cipiaiur vel prpjicialur.Hircus ver.Gdest,quidimilti- • GaeteraquaBsequunturprffitefhiillimus, quia quiedam
-lur et qui recipitur, Qmneseriim.peccqverunt,et egent ;ex ipsis superius disputata suril- quaedamquoque non
glgria Dei. Qui aulem in Sprleiii.Dei venit; occidilur, miilttimstint obscufa. Qiuedamautemsunl secuiiduhi
quia proplerjllummorlificamufpmnidie :.et,Moflui litieramnupc feservarida. -- '.
' -'
sumus, et yiiq nostra dbsconditqest. Qui vero in ere-.. :-- -; cAPUtxxf. -•••.-.
mum jniUilux,;[undqnlursuperilluiiiprec^ ; .SaeerdotiSiauiem filia-,s" deprehensa(lierit'in ddah
, populi fefqiin soliiudinem,.quia supef peccatores ve- iefio, flemmisexurelursQmms Clirisiiantis' sacerdos,
;ni.toinnis sangiiis justus, et . reliqua. Serriper enjju.: _ Ciijuscogi.tatipquahi ipse in se gehuit, si in aliena-
impii opefaiitui iniquitatem. Sictit et iUisqui justi- tione-ja .Deoideprehendaiur, Ilamma compuncKpHis
tiani habent, addjtur, illis adhuc augmenTumperfe- -exuri debet, ui aduliefaesse-desistat. Prascipitu-r
.ctibnis. Qui enim, iiiquit, habei, dabilur illi; itaet ; eriim nobis, cum plahtayerimus ligna pomifera, -au-
"quiliabet peecala,reddenlur^i peccata pareritum ini feramus praecipua iilorum : praecipuaquelignbfuia
fertiain et quariam geherfllionem, justo-judicio Deii auferimhs, cum de ipsainquiiiatloiie infirmitaiesu-
jusiissime omnia jtidicanlis. In solittidinemniiltituf,, scepta .primordia opcrum rioslrdrum"hon approba-
qtiia impii spli illi sunt, quj deserti sunt aVD.ep, -
i mus; qui -Cuiiiadliuc -primordia/bonorum operum
desertlab omni bono, Et fprlasse.ista «olitudo est, Taudaritur, indignuinest; ila adbucaninium pperan-
quae-inEvangelio tenebras exleribres, vel igriis aeler-. tis pascat. Quarto ahno bmriisfructus illorum saiicti-
hiis, dicitur. De arieteatiletu qui/cUmTiifcisaccipi-- . ;Dcabittir;• tunc enim Iiicarnaiione opera nostra.san^
,;tur,possuni, sentifl il.Iaqua; devarietesuperins dicfai clificantur, cuni Medialoris humanifatem, quae per
siiht^ vel de Jesp et Barraba haecdici-ppssunt, qupdI quatupr- Evangejia nunlialurv:perfecte credimus.
alter in.sorte Jesu Doniini vetiietisipccisusest; aller; rGTiinio:<anno fruciiisvcomedimtis, cum.spiriiualiter
malediclus, in dese.rtum Judaeorum missus, peccatat -legem.pbservantes, perfecium dpus fidei adjungiirius.
pppuli pprtaiis, .ciainatitis.CV.HcI^fi.-TIoriio. , •JJ Sequifuf.-mandatunide saeerdote niagiio, inler Tfa-
auleili,;
qui hircum duxif Pilatus esse pritest, cujus .senteiiliai fres, suos,.super ctijus cap.ut efTusumest bleunjj et
.diniissus;estj.qui \oynsMpiim.\Acceptq.puiemqquq^ ,-.. fd.iqha.iSacerid^.-magnusVihter.Tratres;siios Ghristtis
laviimanussuas porqm omni populq dicens: lnnocenss , esl,:cui dicilhr : Tu es saeerdos-inPetefnunuQuique
egp suniq sqnguinejtistlhujus. Denique Jeslis.hircus; restirgens dicit.: Va.depd.fratres nieos.Supev cujus
dici potest, ut et peccaiiim Deus, eo quod.hpsiia sitt caput efliisum est oleum unetionis, de quo dicitur :
ISarrabasIiircus,est, qiii,ad sinistros; Unxit te Deus, Deus luus. Capiit\suum riori discoope-
pro peccato..;,<e.t
poneridus est. Hoino paralus, qui hi.rcumin eremumi riet, Caput GhiisTiTJous. Deum aulem neiho. vidit"
-ducii, Chrisium significat, cuiomiie judicitim datumi jinquam,;nisi Unigeiiitus filius ejus. Noli erge in4er-
esf, ul bves a dexlrjs, haedosaiitem a sinistris pnnat, ris quaerere quod stiper captit sacerdotis iufundiiur,
cujiis sunt yeslimeiila sordida,;de qiip.dicitur : Etl cujus cpnsecrataesuntmanus, dumTUasin passiolie
vidiJesum sticerdptemmagnum,indulumrvesie:sordida, osteiidii pef expiaiioriem foiius riiuiidi. Sive Ghrislus
qui vesppraihundi lavil jii vinq.sanguinis sui siotanu i, . ccnsecratas manus habct, quia pecealum nori fecit<-;•.
suaiii, ct [aciuspstinuiidus. Alio.qtipque sensu, dupj qu.odinon conyciiitalic.ui hpminum, ijuamvis-s.itVsaii-;
hirci duos pppulossignificatitj.forraariigerentcs. Sedi ctus. Nisi illi-vestimenta nonJscinrJit,.quianonpaii-
s.g3 _ IN PENTATEUCHUMCOMMENTARil.— LEVlT.iGUS.- 554.
tur Ecclesiam suam dividi in liasfesim.velschismata.J_\c_anibus. ldeoque Apostolus ait : Vobis datum esi
; quse inhaerendo.yeslisest: cujus Tigura fuitlunica npsse mysteriumregni codqrum, illis aiitem qui foris,
illa Jesu ineortsutilis^quaeIn passione non seinditur.. sunt.oinnia in parqbqlis sunt. Mdraliler quoqueiiaBC
El ad omnemorluumnon.regredielwy,hoc est, ad eum uiiicuique sacerdpti, et aliis niembris Cliri.sli.cpnye-
- qni in peccatis niorthus est,. Aiitina enim cumppccu-. niunl. Dicitautein : Gaput suuin. noiidiscooppriet, id.
veril, ipsa morielur. Inmalevqlqm auiem anhriam non est sacramey.taClirJsii, quia illius esTVelamentum
introibil sapienlia.Jn palre.et mairenon coiilqminqbi- mysteiicrum. honoi.; et yestimcnta.non scindunt ne
wr.Qmnis eniin lipj/noe,ui liune mundum ingrediliir, in haeresirh ydl schismala transeat, mandata Chfisii
m palre etmaire cpritaininabiiur; ex quibusoriginale ruiripetis, quaeyestimenla illius sunjLAdomriemirior-
peccatum iraliit. JEeceenim/, ihquit, in iniaiiiialibus, luum rion, ingredieiur. Ad ornne peccatum, qupd ad
concepitme maiefrhea. Solus.~~Urislus.nonest pollu- morlero ducit, non accedit, vel cerie in peccatis
tus,. duui nasceretr.r de virgine, quianan ex virili • mo.rtuonullopacto consentiet. Super.patre et mqlre
semine cpnceplus est, sed de Spiritu sanctc. Nec in hqh contqminqbilur; nec tanitjm indulgeat pietali a.
matre pellulusest, /qiiia npn ex vpluptatp eariiis,. sed morie.paixrittim,.ut peuni" suunioffehdat.Qw enini
ex_-virgliialiutero hatus est. Denique dum ipse.dixit amqtpalrem et mairem-plttsquam lkuni, non estiilb
^,er Saloniorieiri: Cum esseihmagis,bonus,;vetiiqdcor--•»*dignus. De sanclis rion egredietur, lit semper in opere
vij inquinatum..Corpus eiiinfamatre nonvfuif coin- €t cogitatione sancta jnemoreturi Qui.enim. loquilur
quiqalum. Acperlipc-no.ricpniaminatus est iiimaire. yelTacit vel cogitat aliquid reprehensibile, de.san-
Aliter mioque.contaminamur In patre, cum.per.pec- clis egrediet.ur, Viduam,-ei repudiaiam, el merelrt-
catunf aut infideliialem.Deum pffeifdiinus, <MJJU in • qem,non ducatpxorem; ntnihil de vita yeteri ample-
Tatione Dominica dicimus : .Patcr .nqsief quips,- et ctatur, qure vidua est errepudiata, et meretrix ;,sed
reljiua. Et in maire .coiiianiinamur, cum credentes virginem;id esl, vitam in omni puritateilcrenlem;
iiv Deum Ecclesiam .laedinius,.quae inaler pmniiim ' possideal de gehere suq, id est, vitam sanctor.uriiimi-
.nbstfum est, cui/pro patribus nati sumus. Vpi certe tetur, quorum per'fidem proximus est. Poslhmb
mafrem offeudimus, cum Jibertaiemv matris cceleslis prmcipiturui qiii habueril maculam non offpral pqries
• iadigna
peccali seryitute fcedamus, quani,.dicit Apo- Domhw;, si cqicus jfuerii, si claudus, et, reliqita. Et
stolus riiairem omnium nostrum. Christus enim nec pmijia referuntur ~ad anima; vilitim, Mores enim in
iii-iaii-T-e,nec -in- patre -pollulus eral,- qui peccatum Iiohiine, non.natura .damna.tur..Cse.cu.s sacerdps est,
noiizfmt, -nec dolus invenlusesi in tingua illius. Dei qui Scripturarum npii inteliigit sensum, et qupjgcesife
sancthnon egredielur, De sarictis egredielur,. qui de _ sum dqctfinae-vel operis porrigat, per ignhmiiiaM_.
.yiruiiibus' adjulus -labilur, qtiod Christus nunquam. nescit. De talibus scriptum est .: Specuim^eQUiub,
Xecii, Solus enim sine peecatofuiT; vel sic per. su- cmcisunt universi. Claudus est qui inteiHptjqiiiderii":
seepliorjem carnis- descendit _in hunc munduni, ut; quio.ddocere debeat, sed.tameii prreceptaiqjitel^eet;
njinquam desereretecelum, qtiia totus ubiqtieest. nori.inipIel, Parvo aulem. uaso est, qui adT&ManT
Jiduam et repudiatam, dc rherelricemnOn ducat!' hiensuram discretionis idoneus non est. GraMi4i«==
uxorern.Yidiiaac/r;epudiala,-etrneretii.XjSyiiagpgaest ; tem, et tortp naso est, ftiribuijdus et fninax eum su-
ridbei>rumcum TB' lameritationibus"Jeremias ait : perbiae arrcgantia, vel iniinoderafa discretione.
_2uompdo. scdei splq civilas, facta est vidua.dominq ! FraciO;auiem.pede yel manu est, qui viam Dei-quam
ycnl\um.De qnadieitur.: Quis est liber r.epud_iiiiia- docef pergereiioi) siudet.:Gibbosusquoqiie~est;,qiiem
tris vestrm,quo dimisieam, Cui dieiiur : Sitb omnili- terrenae. cupiditaiis, pondus deprimit, et tardus -ad
gno [roitdqso fornicaberis tu, merelrix., Yirgp enimi siapema inlendil, Lippus-vero est, cujus ingenium ad
Ee-ilesiaest, cui dicit Apostolus : Despondienimunii agnitionem yenlaiis eipicat, sed hoc earnaliter vi-
yire virginem.cqsttiin, Aliter vidua aiiima qua.j di-• Vendo obsctifa. Aibuginem quoque habet iii oculo,
s«ed^nsTa jugo legis, praeceptumEvangeliCuninoni ' quiarrogantia sapientiaeseu justiliae crecalur. Jugera
servai; ei repudiaia, quaepeccando a Cbrisli corporei D habet scabiem, qui caniis-.petulaniia sine inlerniis-
s°par?t«r. Et rhereirix quse ad se recepit amores, idl sione dominalur. Impefiginem habet in corpore.qui
es., cpnlraria virtuii, qute desiderant pulcliritudinemi ayarilia vastatur in meiiie : qui si iiivmjnimp non
illbis,"ut decipiaht. Tales vefo Chrisio rion-conve- eonjpescitur, sineJiieiisura niniirum.dilataiur./Ponr
fiium. Degeneresiw.tiucel uxorem:.Ecclesia scilipet,, derosus.vero est, qui et lurpitudinem opere non exr
c,umnsn er. voliinldlecarnis, sed expeo nata est. Ett ercot, sed ab aciione.cpiilinuasine.nioderamine g.rar
iTeode geiiefe illius est, unde ipse dicit • Quicunque - .v^tur in inente,Tales;_siin.saincta.iiigrediunturjupri
fecerL vqluttiaienipairis mei, ipse est nialei; nieti, fi;a-- riomen aiiiistitis; possunt possidere.-Patur .aiilcrii
ter et sorer; vel degenere suoducat uxprem, id est" quaedain similitudp -per filios Aafoii sacerdotls,' qtii-
Naniniaquaaiideli jtingitur. Polest quoque sie accipj,, ,bus_pra;cipiiiirut non-conlainiiienluriii imprtibns cir
quod;dicit.de geiiere sup, utscjamu_squia.ani.mat vium suoruin, nisi •.taiiiuinTn. consanguineis.et Tn
Chrisii ex geriere etsubslanlia humanarum oiani.um i jji-opiiiqajs, ef;reliqua,uTquidam doctpreSjqui-quamT
aniuiarum. Nrin conlaminavil semen suuhi; id; est,, vis sapieiites et fideles sui.it, tainen nuindana negptia
"verbum Dei. dicehdo :; Nblite dare sanciuincahibu. ;; quantuiri potuerint conscendunt. llis: qui: peceatis
et .•Nen esPbonuirisumere panem filiorum etmiilere '. /gravantur leyipra permi.tie.uies,uf a .gravioribusillos
5BS umM VENERABILIS OPERUMPARS II. ~ EXEGETICA GENUINAi 5S0
.-eleVent;qiiia riirairuni gfayia et Ievia,.qtii ih muliis A.nulritinlur,ret sic Pfferri-possunt..Dbrriirio,:significat
vitiis gravatiiur. simtiTvitare! iipri possuht :' pef hoc quod/omries quos mater Ecclesiagerieratlacte dn-
cbncedilur iliis ul cbrifariiinentur qtiodammodq in -eiririae prius nutriendos, et sic pbstea septiforriiis
moj.te propinquurum, qhibtis coricedilur•',ut cfiiita-- Glirisligralia corisummali-,- efficiatiltfr-hiuhus Dd-
miiiehtur in riiorte eiyltirif.CiVesSunti^mnesTidieTes" hiihn."'.: :: ; '--,";':'; . :;.; ;.•:,..;..; •,!- -,.-.-.,.
^•'i^- CAPUT XXIII. -'"'"j;- '•.'"--;-
quris niuriis fidei contirief;.qUamvis sirif peccatpres;
Prhpiriqui autem sutii qhi quamvis grayanl
' intus, la- VQuedaulem prsecipiit,'Mi[eramus manipulosprihii-
riien ad Unam conversiohisregulam cqniendunt.piiiy' tiarumdd sacerdoteih,yjuielebabii eosallerb die Sab-
vehife^Paterautem irids est, s'i fe docuil. Mateftua- bali, ei sgnelifvcabil,significat.quOdtbnc verus sacer-
est, si. le, eum esses. paryiilus. Tacfeddclrinae suae dos Cbristus," cui deberiius priniitiva opefrim noslrn-
nutrivit'. Frater autem, vel sdror virgo est, sliecum fiim el pra3ciptia offerre, elevavif, et sanclificavit
•
untim studiuni aUt unam magistfi disciplinam habeT* bpera ftpstra Cuin transaeto Sabbatd Judaeorum, Al*
et sivvalidibr. faclus es.vpropiriquis:istis, iil •"sbpfk •tera"dies, id est novi testamenti; ei gratire tempus
diximuS; cohdescendfe.Sacerdoii autem hiagnb riihil adveni,t;"et ita stint acceplavpperahostra. Pef hoc
exillis.Conceditur, qiiia sunimiisdoctor vel Eccle3irh autem qtiod Vpfaecipit;.uimelentes segeieiri,reinanen-
princeps; qui a riegbiiis/ mtiridialibus alienus esT; B tesspicas_rioritoltigamhs:,;sedpaupenbus'et.peregrinis.
nullurri exempluiiiviie vel hpctrinam enervem a"c" de- reiinquamns;,ostendit qiiod cuiii-he labore tefrae no*
spectarii pfacbere debetv Q^ai vero taiigifaliquidim-; strre;id,est carniSj/aeternosffuciris inhecessifatibus
mundum, stirdidus erii, cujiis iqCiiis immuriduserit pracpararotis',prpximis et adbhc infirmis debeamus
usquead vesperUm.-fwic-Mriimhurgati surriusab im- dceurrere, ut aliqhid de rigofe iaiantesj-adelevan-
riiuuditiis et cpritagiisoinriibus sOrdidis; Curaiii dos IIIos qul |acent-' Inclinemiisv vel 'exehiplb, vel
vespera iiujus triundi lavacrb bapiismi abspluti, Sol - exi)ortatione,vel bratibriibus iliisprpdesse possimus;
Christus "pefpassiohem ieccubuit; Oratio-eniin justi multum•valet;" Paupbraiitem' chi
"juslitiar
' "" fcumdesideriuiri iriest, desuntTariieh ppefa. Peregri-
:, 'CAPUTXXII. : :."-;:
SeqUitur: Homp qui bbiuierllyiciimaritpacifiiorunYi ritis aulem neopliytus, nqui antiqhtim effbfem feli-
Dominoveivpiqvoveits;^ qtiit, et ihlra Ecclesiaefiiies nUjpefveriil. -.; ;v
inaculalum offerat, et reliquai PrimUinrejicitur a sa- - CAPCT XXIV. '-;-'"
crificio macriiosum aniriial; id est, ih quibus est di- Qtiodautem oteuni dicil pfmparariad cohcinnqndas
vefsilas peccatorumi et in diversis criirtihibus mb- Iricernas;-jurigitur extra veltim iji tabeniaculo. Tn
ventur. Rejicit' quoque fel caccuhi, id est. qu.ihec. Candelabrb niuiidissihio; nf sanctissimb qtidque .do-
Dominuni Vldet. nec "cufaiii iliius Iiabet. Fracius " ctore. Itiler verb.sanctasariclorurii; hbc estin Tjrjele".
quoque, id est, a Viiiiscarnalibus vexatus aTque stibus ripn indigemus Scfipturarifin lumine, iurii ipse
eollisus, Rejicilur auteriiVelcicatficem haberis, quia Dominus peretiile luhien Ibi sil. Filius auiem mulie-
"digriasatisiactione peccatoruni hori depiofat 'vulneias fis-Isrqelitoe, gueiri pepererat deiiro Mgyptib, qui
sed adlihc et veieris morbi sigrium ifiierius gestal" jurgtilus estiii casiris, eiviasph'eriiaviiDoiiiiiium;_:si-
Rejieilureipupuiam haberis, quipfiirilu libidiniset , ^nificat haerelicos, qui de paire diabolp geniii, el ex
afdore cbricupisceniiarum-exaesiuat; siriiiiiter sca- uierd hiatris Ecclesiaefaiiqiiani abortivi' 'ejecli,'~per
biosuSj qul peccaltim carnis perficit ccntagiohe ope» fal.lace.mdocirinam Doniinumblasphemaiil. Ipsi su.ritj
iis. Jairi veroiimpetiginemliabens hrjerelieerunisi- dequibus Jpannes-ait : Exieritni ix nobis, scdrion
gnificat colleclioneni, quaefrequenter seiu Ecclesiae eraiitex hobis;7de quibus in- Evarigelihdicit, ijuod
icorpusiriserit,-et impetigo laboreni facit'. Porro aure.. Inijjiicwshoiiio supefseminaviizizaniu triiico,''quisci-
timputati sutit, qui verhb uori suhtinienti, et nph Ticet juxta imperium Domihipi) dmrii plebe"sancld
implent qurejtissa shnt. VAinpuiafam'aurem habei, lapidibus'lestiihouidfum obfuendis.untextra Ecclesiae
qui lionum quoiTincipit perseveranier non servati easlra; V"' "".'•' - '- : ';/
Porrp defectum vel reciiculiim coiitiitumiridicat ebsij^ ~•'.:'.', _ CAPUT xxy.--' ; -'""/'
qtii cuiri cofpofe viri sihf, rtirsriih effeniinantuf, et, Quod aiitem dicit, Septeih arinissereagruiniuum,
IdfedsacrificioDei re'pfoiiSritiirVShdheqiie pahis alife- • fet reliquaj septiin.oannpauierii erit sabbatuiriierrre
higenae olfertur Deb, idtesi doctrina liaereiicorum, "quielibhis Doniihi,'"-jiobis iiisiriuart'quod ille "Jtii in
vel varia _sludiasaeciilariumlitterarum, Ijuae ab Ee- v quatuor virluiibus quibusjiumana vila insliluilur'id
Jclesla.aljeiia suni. Tales Iiosliae repudiantur a Dp- esl, in fdrtitudirie et..prudenfia,' justitia, temperari-
Wiino.Quod -pjihridlaumvet ctiuda ampuiiluiWesi,Tiis tiaj; adjuncta fide et spe, itinrieniri/i siipradietaevyir-
ypotitdrieunisacrificiumsuscipitur,votuiiiautem"exillbi tut.es prdficiunl, cum cefta ftdeetspefulurorum bo-
nori sblviiiir; significat.qtiodqtii inlima et vdta sum' horum ornanlur,'spiertef labofaverit in chariiaia
maf eligionishaberit, vel gradussublinies.irreprelieri'- 'perfecla,'-sine ullo labbre, et siiieTimpre-requiesceti,
isibililcr ViVefe'debent-qualerh /Appstolusepiscepiuhi i Periecia enim, inqtiil,' cliafiias mittif fpras tiihofeirii
vei diacbhuih esse debefejlesigiiaf. Qdi autem/infe- Turic et tefra nosifa sabbatizat, id est caro nostra
fiofisv vel-sirie gradii; votaejus,' et quidqhid boiiit cessantibus labofibtis .viiiorumcbarftate reqtiiesceiis^
voluHtari";fecerit, acceptabiie est. Qriod derboveei'. sponte-gignit spirituafes frucfus, quibus
norifolina
ove et ctipradicitlquodsexdiebussububere mairissuieJ rios, sed etiahi sefvi et anciliay vei merccnarii et
55?' ,'."" IN PENTATEUCHyM COMMELNTARU. — NUMERl 358
advenre, hoc est, oriine genus,quod: sagena eyaiige- A sunt, ct peileclprurn exemplis, ut dixinius, pactum
Iica tfahit ad IiltuSi Exenipja eiiim sanciofuni paslus quemdam assumunt. De jubikep autem, hpc est, de
sunffideliuiri.^ServIsiinl, qui ad adpptibtiein filio- anno remissionis hoc possumus dicere, quod, ex-
"rumnoniiijm veneruriti Unde Dominus apo|tpiis ;di- plelis seplem hebdcinadis'annoruni, quadraginta et
tiii ; jtim non dicqm vos servos, sed filios, 'Anciilaeari- novem aimis, quinquagesimo doccre anno quamdam
"teriijsiint,. qur molliier yiveijles, pliis /riecessi.tate requicm habere, edomila carne, et Iibidini lenius
aiiqtja eompulsji"quaih'desiderio. accensi,sub.discl- resistente, quando el feminis partus deficiant, tunc-
plhia ecciesiasiica pbrseverant. Mefcenarii riuteni que revertetur ad possessionem suam. Tunc enim
suntj quivprpptef pfaesenfiaTuera "jn Ecelhsia jabo- perfeclorum ac virlutum familiam quis poierit.^quaiii
rant. Adveriae autetn suut- nuper adyeriierites heo- lex anicquam peccaret vcl cerle per baptismum ha-
phyii./jgui pftine.ifguPnibdb surit, tariien/-in Ecclesia bere poluit.
r\lj&&p£^^^ LIBR.UM MOISIS,
-
>•:" -~;;JCAPUT PRIMUMV /;; v:-;.: ^ JJ quod esl: Tolle summam filioium Israel, ei reliqnaj
- Iri exflfdip Numeri-DoiJilrjhstoijuiJui"ai. Meyseniii hignificaripotesiquoddicilur-. Jlf«/;i autemsunt vocati,
securidb.niehse,:et insecurido^.annopgressibiiiseorurii pauci vero etecti. A vigesimoanno, id est historia et
ei JEgypio. Pef qudri; .osferidiiur/terripus ifarisire sstisu. Quod numerus luc non finilttr, significat nu-
legiSj qtiPd prius eral, superius hrat,;supe'rveniente' meru n Ecclesia; non esse hniendum usque in finem
. novi testamenti temprife, qupd est pbsiefius, in qup mundi. Quodque hic siuguli iiumerantur, signilicat
Domirius locuius est- in: cofpore., Veiera eriiinyin- nomina sanctorum oninia in ccelo esse nuineraia, ut
quit, transieruiit,~ecceiqcia shnf quorum nomina scnpta sunl in eoelis. Nomina autein
enim dictione;^ija;uicuiu's est, quatuor.pstendiiriiuri peccaioium pro duabus causis commernorantfir.
Pririio'dignilaspersurtre, dutn Mbysi et hPn alil/lo» Prima, ut iion simulentur in monbus, secunda, ut
quiluf; isecundb :misericordia, hum noii merhii Iiomp illis adjici.iniur pcenre.Qui autem praeteriuniur, Id
habere lbcutiqtieih Dpminf,'-nisi'misericordia DonTini esl, qtii non moruerunl memoriam in Scriptura di-
pfaeberel; teriid-morehumand,-quiasic"de Domino vina. Sanclus vcro, qui non coninienioraiitui ; quia
diclum est;Loquilur Z)oniij!Us,quasidehbhiihedicere- quiunvis sen^um suo opere sanavit, tamen ab illo
tur;-qriarta,;lpCutioDominiiiilelligifur,Pef lidc aulem exempla tenuit nemo. Quatuor autem modis omne
jaysTIeeinspiraTioDeladlegem sigijificathr.-Pefdeser- G quod dicitur pcrhibelur, id esl bonuni bene, ut hic
tuni autenf, Tiiquh",'Doniinus. loculus;esi 'ad Mqtj'sen_ locutus cst Doininus ad Moysen. Maluni male, dic
bic niundus praesens pro- sua prosperilate significa- verbum ahquod contra Deum. Bonuin male, ut lu
luc.- Tlistp.rialiter auteiri idcircp. .Mpyses dixit Per sis disciputus illius. Malum beue, ul transicrunl iha*
spiriium'locutus esl\ad Moyseri,til Mpysi persona a scu^i masculos, et reliqua.
sua plebeTidhoriiicaretuf. • duiri ijon .aiii yifo.quam Duodecim principes a Moyseel Aaton elecli signifi-
liiiic loctifussrl. •Duaaarifeni Dbihirii Ipctiliphes, uria cani duodecim prophetas el lotidem apostolosa lege
in rubo,;et iflleTa/in taberiiaeulo,- duas.leges «igriifi» el sacerdolto electos ad legcndam Dei patns Eccle-
cat. Ppr piiriiuni qiioque diehilpfiini spaiium pr*- siam. Quatuer autem persoiiai coopcrautur in laber-
senlis sreeiili,etsecurido hiense -vj.tafiffura psleiidi- naculi ornatu, id est, Dci, el Moysi, el Aaron, et
frir, sfve •bapiisriirim et pceniienliani.Trtinitio auteni plebis. Sic et Ecclesia his quaiuor personis ornatur,
liujus-libri genus•artis' arllhftieticae.iiiieliigjtur; qure id esl, ex Deo, et lege, ct s.icerdotio, et plebe, etex
pdtesT numefosiias "iiiterpreiari.- Filij autetri' Isfae! qualuor Kvaitgeliis.Omnis cl.ani sanctus qualuor or-
per tres numeraniur, "cogiiaiioiies,~ei dphfb;s,"etrio- uatur virtutibus, til in aliquibus diximus ; sivequa-
mina, quia osienditur quod sancti per terniim siint tuor, quibus hoino consiat, cst, humido et aiido,
numerandi, id _e.sispeni,/_fideri)j, chufitateni, vel per |. calido et frigido.Quod autein niuliercs et parvuli non
cqghiiionein, et Vefbrim.et opus,.siyep;er fidehi Tfj- numeranlur, signiliut quod tnolles et effeminali, et
liiialis. Histdrialilef vero sic iiiteliigenduhi est quod qui parvuli iu fide sunl nondum veneiunt in unum
dicitur per cpinatipheSj ut est.: Qui sujjt filinacob, perleclum. Et binonnumeranturin ca^tris sanctorum,
et filii Levj, id est, quod dicit, qiio. nomiiie uiiust quia non possumus stare in bello quod quotidie deuc-
quisque ex iiiis yocabaiur. Idcirco , et. jani po]iulus mus exercere. Har*comnia conjungi debenl ad locum
hic -niimeralus .esl,-ul: lahernacuiurn porlareu Mul- ubi dictum est : Numerabis illos per lurmas, el re-
itini est jain irilerest iri,numeratione pppuli.Mby>es, bqna. De Iiubcn Elisus filius Scdeur. Ordo autem nar-
el ad: Davjd./KriifieratiP.aMdySjj.etAafpri Tacia.a randi vel iiumerandi hic ostendilur. Nomen ,auiem
Dpininojrtjperata estj.et rion pro-eieyalipn.e, sed pro patris cum filio idtirco commcmoratur, eo quod paler
obedi^nlia; facitjUT fjlii Israel /taberiiac.tilum porla- filio suo clarior fuif: vel arite dictum esl. Totle sum-'
reut seeundum prdih.enj^ADayjdverd numeratlo pro mam fliorum Israel pcr cognalionessuas, et aomos,
elevatiurie fa_cta-_est,et iion a Domirib iniperafa, et el noniina. Quando atttpni ad Ecclesiam referlttr haec
idcirco vindictam mertiit. Per Iioc etiam lesiimoiiitim liiimeialiiijOslendiiurquia per multas virlutcs omnes
359 BEDJE VENERABILIS OPEItUM PARS II. - EXEGETICA GENUINA. 5C0
sancti numerantiir; el capita, id csi principalus ; cl _"_gunt; ct quatuor exlerii.res, qui defendttnl iaberna-
quadraginta, id est quatuor Evangelia ; sex, hoc est culum, et figuram mundialinmcredenlium tenenl.IIic
mundi retas; et quingenli, id eslquinque Jibri Mpysi quatuor ordines piiores quos diximus, qui videnlur
lcgis; quinquaginta, id est pceiiilenles; irecenii, id veneiationes nosirre esse, et servitus Ecclesiae Dei.
csl fides Trinilalis. Omncs autem numeri, qui huc Quatuor autem ordines, in quorum medio arca, signi-
usque nuinerati sunt, mundi aliam figiiram lenent. ficanl ordines' sanctorum, qui defehduni Eeclesiam
Levitae vcro non sunl numerali cum illis, eo quod ab haereliciset peccaloribus. Unustmisque ordinem
Domino ddlicali sunt. Sed constilues illos supcr ta- suuin scrvat : ubi dicilur, Oirinia veslra secundum
bernaculum : per hoc significat sanctos, quos Domi- ordinem fianl. Ponuniur autem hi ordines impefio
iufs coiistituit super Ecclcsiam de mundo ad ccelum Dei, sicut et in Ecclesia duo ordiries ponuutur impe-
porianduin, sivc ih umimquemque sanctum, qui sen- rio Dei, id esl, ordo coujugii, el ordo virginitatis.
sibus perfcciis ad regna coclorum portatur, ul diei- Quaterni auiem hi ordines fuerunt, quiforis suul.-ct
tur, Omnia limc in figuram nostri conligerunl. Sivc qui iitlus : sic est el iit Ecclesia, in qua quaterni or-
ul Aposiolus dieit, unusquisqae enim in quo vocaius dines, id csl quatuor Evangelia habentur. Terna au-
esl, in eo permaneat. tem iabernacula ab oriente posila sunt : significant
- CAPUT II. ]" fidem Trinitalis, aut Ecclesiam, ad quam dictum est:
Ad orienlcmduaas figal tenloria. In hoc primo or- Orielur thnenlibus nomen Dominisol justilim. Tres a
diuatio tribus Judae ostenditur, eo qued anie taber- mcridie, fidem Trinitalis significat, aut Ecclesiam ;
naculum lueril. Tribus autem Jttda ante Isachar po- ad quam in fitiem vilre dicilur : Venite, benedicti, et
liilur. eo quod Judas fuerit pugnaioi ; ut dicitur, rcliqua.
CaluluslconisJuda, et reliqua ; vel eo quod Chrisius CAPP. III, IV.
carneni ab illo sumeret, vel ne illi invidcrciit poslea, Anle Aaron sunt ires ab orienle, el post dexteram
quando regnum assumerel, dum illum Dei senleiuia Aaron trcs seeundi, tresab iccidenleAaron, signifieat
piius ordinavil; eo quod conimisti fuerinl filiiliher- illos quibus dicitur, Si quis vull venire, el reliqua»
latis el servilutis, ul paccm cum invicem habeient : Tres vero ah aquilone, signilicanl illos
quibus dici-
sive ut plebi osteudcretur quod similes apttd Deum tur, Ite maledicti, et caatera. Omnes
erga labernacu-
fixerunt. Judas et Isachar cl Zabulon ab orienle ta- luin congregati, et separati illi signis fucrunt: sicet
bernacutafigebant; liuben ct Simeon el Gad ad meri* omnes sancli sunt in fide Triniiatis, et
Munassead congregati
diem; Ephrahn ei Benjumiuel occidenlem:
operibus separati. De mundialibus dicitur : Ex fru-
Dan el Aser ct Nephtalhn ad aquilonem. Dan aulem < clibus eorvm
cognosceliseos. Tabernaculi ^ero erectin
Kon"incongrue poslremo potiilur, eo quod Samson el depositio Ecclesiam s credentibus
gnificai, quae
ex Dan luit, qtii (iguram Chiisti lenuii. Sic eiEcele- quotidie erigiiur, el in
ncgantibus depomtur. Taber-
sia a conlessione incipitur, et ab judicio linilur. Ter- r.aculum vero cum in eo nou
depoultur, quaedam
nisaulem ordinibus lilii Jsracl ponutiiur etga laber-
velvuntur, qua^dain etiam duplici velamiue obtegiut-
naculum, ut non supercssei aul nen deesset aiiquis tur; quia sancla Scriplura, qua?.tabeniaeuluni signi-
ex illis. Inqiiiriinr, Cum ergo tabernaculum fixeniiii, ficare nunc inanifesta, nunc involuta est :-spe
potesl,
hoc lr.odo ut viderenlur, an lacttun sit causa venera- eiiim
duphci veliriplici obtegunlur; Iibeiataesienim
lionis labernaculi Dei?Etcuslodieiitcs Le\iiae, ut ar-
allegorin. El nunc velamine liyaeinihino, nuiicpur-
cam portaiiies ab pnuiibus infestalionibus suis con-
pureo involvitur. quia saape sancla Scriptura de in-
veuiuni. Ili qualuer ordiues ad qnadrigam iu Eze- earnalioue Christi vel
passione illius, et de figura
chiel, id esthomo, leo, vitulus, aqnila. Leo autcm mariyrii, sa>pe de coelesiibusmysieriis disputat. Et
ad Judam perlinel, dum dieilur de )llo : Cutulus leo-
quanlum digni eruni filii Leii, lanium sanctis appro-
nis Juda, Vitulusad Levi, dum moiis luit Levjlis vi-
pinquabuni. Et quantum Christiaui digui sunl, lan-
lulos immolarc pro plebe. Aquila autem ad 13enja- luni ad divina secreta accedutit.
min. Homo aulem liominibus conveuit. Quod autem <}
CAPUT V.
signilicat labernacultim in hoc Ioco, nisi Ecclesiam
Veleris Testameiiti? Duodecimautem piincipes erga Projicianlur de cr.sltis leprosi, cl qui seivinefluuat, el
tabernaculura, Id est duodecim piophelae circa'Syna- polluti super mortuo. Lepiosi, hacreticisuul fiuxi cogi-
gogam, sive duodecim apostoli erga Ecclesiani, cum latione, vel nimis veibosi, immundi super mortuo in
Iiis qui cum illo ciediderunt. Aliteiautem Judas an- opere. Tales a caslris Ecclesiaeseparanlur, nc conta-
te tabernaculum liguram lenet Petri, qui ante omnes gidnemoium suorunivitampolluanl innocentiuni. Ta-
divinitatein credidit in homine dicens : Tu cs Chri- beniactilum que.fue uniuscujusqiiesaiicli potest signi-
stus Fitius Dci vivi. Lucas autetn ante labei iiaculuni, ficarecum quatucr ordinibus, id esl qualuor Evange-
«ignificatPelrum atitc Ecclesiani. Sicui enim ab 3u- liis, vel quatuor subslanliis, quibus honio coiisiat. In-
Ja initialur custodia tabernaculi, et in Dan finitur ; lus auiem oinnis saneius quatuor virlules principalcs
sic ct Ecclesia a ccnfessione incipitur, Ut anie dixi- liabet; qui ab Rulh, id est a cpnfessione, incipilur, et
nus, et finitur.Octoaulem ordines Iiic oslenduutur, Dan, id esi judicio, finiiur: habens in se Aaren, id est
sic et Ecclesia ambitur eclavo ordine Ncvi Tcsta- sensuin peifccium. Cujus ordo cricntalis, praedica-
ncnli. Octc enim ordines fuerunt iu medio, qui cin- lior.issanclos significat, quod justi [ulgebuntsicul sol.
.561..'' 1N PENTATEUCHUMCOMMENTARII.— NUMF.RI. 562
Oextralis vero calnrem fidci; nerideiilalis, occastim A 1 viriulitm. Uvain pas^am iiii vescunlur, qui prpptef
prospefitatis liujus riiundi; aquilonalis.ofiensionein buinanos oculns absiineniiae pallore irificiuntur,ut
a diabolo. Quisv.cceiideruni;ignem atienum. Tdcirco gloriam captcnt ab homiriibus.Aceltimauleriibibunt,
igiiis alienus dieilur, quia hi a Domind non stinier- qui a vitre sanctitale in veiuslatem pralerilorum vi-
dinati, vel quod igiiis de coaloimn sit missus, sive iinrum labuinur, et corruptione veieris uequitiaede-
quod cansa superbiae Jjoc opUsfactuni sit. Horum lectaiiHir. Praecipit iiaque Deusutilli qui sanclita-
qnoqtiesacerdPtum mo.rs, Iis;reticorum doclrinam, tis induunl tittiluiii cunctis his careantvitiis,nullam-
haeresepsinoriem significat; effereiiliiini in vindicta,; que horuiii mempriamliabeanl. Praecipilurquedein-
velillorum 'quiigtiem concupisceuiia;in vindictasuc- de ui Levilmasperganturnqua lusiraiionis, el ,radanl
cendunt. Filij autem Israel idcirco non.eodem ordine pilos carnis sum; quia hi qiii obsequiis divinis assu-
sunt positi, quiain omnibusministraiionibussuis se- njuntur,'debent aqua salubris dociiirirepurgari; et a
parati sunt. Pest .haicauleni monet ppminus, JJt vir superfiuis moribus vel cpgitationibiis iriundiapparere,
cujus uxor errayef.it,mariluriiquecontemnal,dormierit ante Dei oculos, ne piilcliraiiianimae speciem quas.l
curiiallero viro, et hanc maritus deprehenderenequie- pilis fruciificanf.busdeformemreddant.Tn Co.quod
rii, et reiiqua, ducal illam ad sacerdolem,et reliqua. dicitur, Reddetillum , quidam dicuut poenilenliam
Vir iste cujus erat uxor, pastor est. Ecclesiae; uxor " significare de peccato. Et in co quod dicit rursum,
autem.illius, subdilus quisque. Sacerdos ad quetri jsejj/imand,cpnfessionem per doctfinam sepliformem
veriiuht, Christus j.aqun, Scriptura. Cuniauiem prin- Spiritus*sancti. Octavadies Novum Teslamenlunide-
eeps trimen subjecli non potuit deprehendere, sed monstrat. De sacrificiis quaesubsequuplur, in priofi-
tamen suspicatur quod per aliquod viliuiu adullera- bus abunde diclum"est. . --
:; CAPUTvvil.v
vii, per zelum justitire deducatillam ad sacerdotcm, .;;/. .;.•:' /'"'
id esf judicio Dei causam reservet,neforteante lem- Sex plauslfa sex dies significure pbssunt; et duo-
pus judicet.. Ef ipse sacerdos Dominus;Chrisius, decim principes, toiiderti proplielas :-similiter duode-
aquas amaras, hoc est, per Scripiurae divinaedisei- cim boves, totidem apostolos. Aliter plauslra signi-
plinam, bypocrisin coiitemnU,et peccatum manife- ficani, leeta vero vitaih tlieoricam. Aceiabuliini et
siat, vel liic, vel cerie in fuliird. Non est enim,inqtiit, folia, corpus et animam, ulrunique plenum ;simila.
occultuin, quodiionscitilur. Chrislus in Evangelio di-r liaedos, ppefa perfecta. Morlari")ladecem siclis, id
cit : Sermo quemloculussum vobis, ille vos judicabit est, corpus decem sensibus, pleriis incensp, id esf
in novissimodie. Ac per hoc.aqua. amara, Scriptura oraiione, per igneui cdmpunciionis.Bosvero docto-
divina dicitur, quia.peccantibtis non parcil; et justis _ rem signiiicai, sed lainen duo boves sensus cofporis
dulcis, qtiibus aeiernapra;mia.reprpmiitit; et ita aliis et animaeostendiini. Hirci" quoque quinque, tolidein
aqua benedieta.esl, aliis hialedicta. Tale...quid.'etA- sensus, Untis vero hircus, Clrristicarnem, vel unius-
posloltts Ioquiiof'.:.Quibusdain quidem pdof mortis, , eujusquehaifelicorum populuin. Onineornamentum,
iu mortein: quibusdamvero odor vitm, iti vitam. Alii aurum et argenluijj, bisioriam el serisum,quibus or-
autem dxunt obl.aiioneni,qnaepro muliere offertur, naiur Ecclesia. Aliter bos de armenld,.spiritum de
siguificaresanguinem Christi, qui pro anima unius- Judaeispraefiguravit. Duodecimdies, figuram viveri-
cujusgue hominis eilusus est. Oblatio autem super tium in doctiinis apostblbrum. Aquani Verp lusira-
aliare offertui',Id est corpus Christi in Ecclesja. Pu- fionis, - doctrinam Spiriius sancii, vellacrymas in
gil|um, lidcmTrinilaiis. Decima pars, Decalogum. pcenitenliai -'..'"'" -'"
Sata farinar;hordeacereviilulem carnis demoiistrat. CAPUT VIII. ;: •
Ne effundqlsuper eamoleum, nec ponal thus, idest, T.ex pfaccepit Levilis itl a vigesimo guinto qnnbin
inisericordiaii!et^oraiionem. Quod autem.dicit, Ali- labernaculodeserviqrilusque adquinquageshnum ah-
quid de pavimerilolabernaculiniittHin illam : 'coi.nhie? r
num, et posl quiiiquagesimumannumserviredesislaht,
iiiorationemper prophelarum ef apostolorum et pm- et hi custodesvasorumsiril, et minislri [rtiirum suo-
nium sanclorum dpctrinam, niitlendam esse signi- rum, Quid eriim per aniium vigesiinurifquiiiturti,in
fical. Iti.eo aiiieni.qnoddicit, Discooperiel caput- il-: j) quo nos juventulis oritur, nisi ipsa contra unum-
lius,;di>positioneiitpeccati de sensu prinCipali aiii- quodque vitium hella figuraiitur? et quid perquin-
mae significat. Per commissio.neinauiein scriptionis nHiiieiiiiii,in que et jnbilei requiescuht
quagesimtim
et aquae, docirinatn Christi el sarigtiinis etfusionem ' in feternum, nisi externa icquies edemiipbellpmen-
demoiistrat. : tis exprimitur? Quid vero per vasa tabefilaculi, nisi
CAPUTVL fidelium 3nima; figuranlur. Levita; verbab annoxxv
Jubetur Nazaraeis,n( vinum, et omnequod inebriare . labernaculo deserviuiit, et quinquagesimo custodes
potesl; el omne quod de uvis est, non bibant, nec ace-• vasoruin fiiinf; ut videliceiadhuc qui impiigrtantiuui
iuin, nec de uva passdcomedaril.Quid Nazaraeorurit i. vitioruin certamina per cohsensum deleclatioi.is lo-
hoin.en,iiisi absliiieiiliam yitae figurat ? Hisin vinoi leraht, alioriim Curanirecipere-iionpfresumant.Ctiin
iuxuria prohibeiur; iii; diversa potione diversae vo- vero tentationuuibella subjecerinl, etcum apud"s.e
«uniatessigiiificnntur.illi enim vinum non bibunt, de aelerriatr.inquillitale securi surii, anirnaruni cus-
jedafias poliones bibunt, qui ad decipiendesliomi-,V tbdiam sprtiuritur.,Sed quis ista pralia- sibi perfecte
JCS umhras quasdam et iinagines simulahtliabere! subigat, curii Pauitis dicat : Viiteo dliarn tegem v>
PATnoL. XCI = '12" ..
A'£o &EDM VENERABILIS.OPEIIUM/PARS II,. — EXEGETJCA GE-NUJNA. 5(Ji
xnembnsmeis reptignqntemleijimenli.smem;et reliqita.; A j noiiin quiiKjue voluminibijs; Decalogum sign.lieaf,
sed aiiisTest bella foriiter perpeli, aliud bellisjner.= xxn leges signilicnt. Uno Moyse.idest lempore, pr.e-
~ ,
viter exptignari.. scnti. Per nares yesiras,.Sieut noii per consueludi-
, .; . CAPUT ix.i iieni pefiefunl, sicei vindicantur. Josue aulewim-
Ppstea prreeipilnr Jliis, qui primohiensePaschm mptat pefMoysen, Clii-isiuiiiper legerii iiiimolaritem
interesse non poluerunl, ul in secundo mense conve- sigriifical, In hac aulem mansioiie, Discendit Spirilus
aiant. In secundo metise jussi siiiit faeere, qupd rii- super septitagintaviros. El Duminus descendilin nube,
'niiruin iiitelligitur in typiim populi-geiiij.iim,quicu.in et relraxit spirilum quieral in- Moyse, el imposuil su-
eriiiiibusdaemoiiibus fprnicali yidebaiitur iiividi in per sepluaginla^wVos.Desceudeiiseiijin, universaecar-
anirha ; salubri vero confessione-nmiKlaiijad secuii- nis Chris.tl diffusa esT.per fidem Spiritus saucti gfa-
diirn nativitatem,quasi ad secunduiii iiienscin. trans- lia, snper electos popuios, el LXXlinguas geiuiiim.
ire prrecipiuntur,
' Veiiitqiie supcr eos piiuie doniiiii illtid virlulis, quyd
. " ''.. CAPUT/X. .. quundaih iuit.in Moy5ee.t pioplieiis. '- . •
"..,-""
' Sed et duaa tubas
aigeuteae fieii prrecipiuniiii', qni- v., .'.-.CAPUT XII..; v:: '.;'.-'
busconvocari possit muP.iludo.Perduas tubasexer- Post -lucc Aaron locum incedens offensionis, cum
eifusconvocaliir, quia pcr duoTestaiiienta, sive per J": sorore sua Maria, .fratri ulique abslrahil^ qitod ab
ilup prfccepta eharitaiis ad procincTumTidei populris aHenigenaacceptsseiuxorein. (Jndeillico Marjaconta-
cvocatur. Quaeidcirco aigeniere sunl, ut, prredkato- gio teprm effloruit. Quod significat quia saceidotalis
runi verba eloquii/ nitore fulgeani, et an.ditorum illa plebs Patfiim.Christo.S.ilvaioriadversuiii-Ecijle-
hienles nulla obscurilaie cpnfundanl.Ideirce aulem siam congregatam es gcniibus derogaret, necredit
duciiles, quia necesse est,.ul hi quj viiani venlurani ad Deiialieruaculuin, donec statini pleiiitudinisgen-
piaedicaiil irilitiiaiioiium pracscuTiuiii ipiisionibus tium temptis impleatur. Tuiic enim eadem plcbs
crescnnt. Bene auleni dicluir,, Cum iniercisus fuerit pristinam polerit recipere sauitateni, cum eis septi- *
clangor,moiebuiilur caslra; quia iiiiiiiiuni ciiin subti- forinjs Siiirilus giaiiae agnitio ad veniam fuera
Jior aut luinutior prscdicaiio.ii.s seiino tractatur, aii- ''.- suffragnia.
i*Jit'irumineiites coniia cerianiina ardenliiis exciiaii- CAPUT Xlll.:
inr : ab illo loco qtiod in tnia part.c Exodi dicitur, His transttctis, duodecimmitlunlur exploraioresi-orf.
(|iiod veiieruntfilii israel de Rapliqiin iiideserlum Si- considerandainterram. Exploraioresmissi udconside-
riai, ubi Mpses ascendil.in nionlem S nai, omnia qua. randain terrain uberelii; qui teiruerunt populum,
l.eguiiiiirusqi.ieadiinem Exocli, et iotns Leviiicus, scribas et Pbarisaeos sigtiificani.Sicul enim illi per
et qliae coniinet liber Numeri, usquein.prrhserifem ( MpyserinTssi suni, ut soli fectindiiaieui sollicita
ibciim,:.iiillac liian-i.ne, id est, i.n inoiile Sinai de- cPusideraiioiie iraciarent, ita isti-per legem et pro-
scripla sunt. Posl hmcvenienlesde monie Domini, ve- phelas riiissi sunt, ui Scriptiira; feililitalemper in-
iierunl iii soliiudiiie P.hardm. Qu.a; inanio ex jboC vesligalioneiii Doiiiiiii speciilaieiilur adveniuni :
<jiiod ibi accidit, Sepulciuni concupiscentia; vo- qui de-terra sancia orius esi, id est, de coipoie "vir-
«aluiv ':''.'
ginis Mariae,in quaSpiritus grktiae rcdundavit-. Vel
:'..'; '..;' , CAPUT xi. , certe, ut lerraih carnis Chrisli cpnsiderareiit, pcr
, llic populus ccelesiem panein fasiidieiis, cariies (jiiaiiTregiiumDei, ul ubeflatenii Truciuum spifiiiia-
.^Sgypiiacas desideravil; quare eos devoravil iiicen- lfurii, el vilam acterham consequi possent. Sedsicut
dium. E qiiibus doceniur ut qui conversaliouem illi lerrueruiit populutii, ne Dei repromissionibiis
inun.di linjus reliquimus, et ollas jEgypliacas,id est credereni, ita et isii suascrunT populo Judosorum ne
cariialiiiin il.esideiiprum cpncupjsceiiiias, epnlempsi-' ' Clifisto pj'iijiiifteiill r.emissionehi dmnium' peccator
uiiis,- iioii ileberemus niufmurare
- •-) cbnlra ccelesiem rhiii ei regnuni ccelorum-crederenl. Ad ^gyptum
Iianem, nec.vinoleiiiias J2gypt:orum appelere, sed redire hujus hiundi.cupientes, et recipieules manna .
siinplicei.ii tiiannre cibtim, id est, ccelesiiumvitaui liilei, qurerenies dllas peccaloruiij nigras, et cepas
. qiiaTere.AJinquiu si post peifeclam -vitam volunta- blrispbemjorum pulridas, et pepon.esvitiofum ac
lcs pristinas volueri.jius appetere, yorabimus. nau- libidinuiH mafcesceiitcs. Botrus autem ille peiidens
seain, siaTnn Doniiiii . igne lonjiiebiiiiur. Desiderium deiigrio, Chrlsius esT pendens de ligiio crueis , de
iiostruiii verteuir in uimiilum-,til simus sepulcra lc,rra genilricis virginis Maiiai secundum carnem,
dealbala. Sed taiiieii; liislorialitcr seiendurn est ciir teine stirpis visceribus effusus. Dua viciores, duo
fiiii lsrael cnrnein desideraveruiil, habenles inanna : pnpiili sunt , prior Judaicus Ciiristo dorsum el lion
quod ita. so.lyi.lur,quia manna pninis cibi similitudi- f..ciei!idedil, ei qriejn inlege poriabat, non videbat;
iiem hah»ii, prreter carnis. Sic el sanc.ta Scripiura tui dicitur, Obscureniur oculi eorum ne videqnl, et
omneiii satie/aiein-qua; prolicit habei, praeter voiun- reliqua. Poslerior populnsgentium esl qui, iii/Chri-
iaieru pcciatiicem, Dbminus qrioque idcirco dedit sium credens,et-sempc.r illnm poiiaiis videt et quasi
eauies. nc inod c:c potestalis puiaretur. Sed lauieii_ .scrvus domiiiuni seguiiur. Hic est botrtis, qui effusum
co'quod iijcpjigiue poposcertiiit, yindieavit; sic p.r in salutem noslrain viiiuinsanguiiiis sui coiiirilibue
Scriptuiam voliin',as dipiitiittfr, non uno die, id e»l perludit qucrii per mala granaln, Ecclesia socia Pne-
iidn imilaie.fidei,' vel inn j;i.(!uilnis logibis, sivo ris seeuta esi- SicuVenhh mnlagfanata urio-cxleriiis
563 IN PENTATEUCilUM COMiMENTAMI.—NUMERI. ; - ." m
eoriiee mult-ainierius grana eprilihent, ita Ecclesia A porvers33-tnenlis erraut. FUii tiuiem Eliab; filii dia-
uriitale fidei munita, rtitiltos populos eonlinet, - vel boli, vel/qui iriiqui interpretaritur.Tgiiis auleih super
universas graliassancti Spirilus irtviticulocbarilafis. Dalhari ideo cecidit, quia qui igiieni alienuhl ofrere-
Ficus auiem, quem eiimhotfo pofiavCrunt, imagi- bat, oppriebat ut ab' ighe extirereiur, Terra qurique
nphiiegis prolulii, siclit in evarigelicis. edocemur iilbs absbfbuit,,--qui iri terra principaliim habere conr .
exemplis. Nec enirii lex sine -Glirlstp'. nec Clifislus tenderuiit, eb quod in illis.fuit riiaieria' cupidilaiis.
sinelegee^se polest. Alii qubque dicriht quod hiduo- Ecrumpecofaabsorbtiit cuirioirinisubstanliqsua. Sicut
tlecihi viri, palmitem poftarites: Cum uva, duddecim enim pecbfa et aliffisubstantiae sttae sacfificijs Dei
apostolos sigtiiiicaiit. Per paliniteiri qtioqtie cturi-uva .custodiunfufjisic et pecora,,dequibtis:Depiidn'i_mmbV
cOfpiisChrisli cuin sua divjnilaie significari exisli- Iatuf, disperdtintiir. His qupflue idcifcp incprisrieia
ab aquilpnehd deYieram, Id est a liitera riiPrsTuit,;eoVqdod inceiisuetum opus DDniindfece- ..
' niarit,. vp\
Legisad calorem fidei porlaiur. ; -'. v - junu Tioe quoque 1n die factuiii est, iipn in lipctev
"
.''". CAPUT xrv. ';"'-'" ; . ut ab omuibus viderelur, et npn efat cdhsuetudiiiis
. Galeplivero boiios praefigurat doctores ; alii >vero in iiocle /immplatio, et coram ohini .niulfitudine, ut
qui lerruerunt populos thalps. Qupd" vriro rebellis , cseteri pirines timefeiii. Infernuin autem omnes hisfo-
absque jussu Dei conlenebfaius verticeiii riipntis B rialiler. deseeridunt; sicul enim liti.mines eleyati in
asceridit,et abAmaleciiis etChanarioeis superalus si- Cbslum,sic eilli hpminesin iiifernuin desceridebant.
gnificat, quod qui in propriis yirtiil.ibus cenlidens, Et huicvcbriVeniiqubd.diciiiir;: DescehdtiriliriXrifef-
centeneliratus ignefaniia, yerticeiiJ asceridens.super- num;vivehtes,quohiaih nequilia In liabiiacutiseiriim
biae, contfariis virlulibus vplueril fesistere, sfatim iii mediojfisoriim, Mpyse dicenie : Ego quierripd Do-
sineDe.iducelur..-
" '-. -. -."';. hiiriunt-clqmdvi,eiDomiiiussqlvabiinic.Wiqiib^riepU
'"-'• .; CAPUT sy.; aliquibris dicuriitir.judiciuih ddposuisse;, qul.iDbriii-
'"';'''..
; Sequiiur sermo dehohiirievqiii diem sabbati vio- num per Mpysen,et Aaron, el decem plagas, et prar>
Tare ausus est, propier qnod et deposil..is est a 'po- dicalip.uem iiTinferiium, rion audierunt, tit dicituf :
pulo, quiTormam gerit jllius qutTiudie signalur iti QiirbiaspiiemaveriiinSpiriluinsancturii^noii^
Qiristo. Invenitur Opuseafnaleagere, id esTcotitra- tur ei, e't reljqua. Aliter, qui non addiderunt pecca-
here ligiium, fenum, siiptiiam, ad escam ignis aeter- tum peccato Adre, a Chrisib liberati sutil^ et e coli-
i.iam coiiveiiieiuem ; qufe dum cplligii, oecidiiur, tni, qui i addideruni peccatum , noii suiit bbefati;
rfepreliensusa pppulo; duma spiriliialibus judieaiur, Qupdque tlicitiir, Descendanl in inferimni viveiites:
et spiriiualiier occidiiur, Iapidib,us lesiiirioniorum f,. iiidicat . siib teffa esse infernum. Aliter,
.* ininfernum,'
1'
oiviriaeScripturae obrutus, Qiiod vero praacipitur, ut sepulcfum iiitelligilitr. Pef-ignem qurtqrieel terfain,
fimbriasper angutbs pailibrum (acerent,.poneiitesiiiil- . Jittera et sehsiJSipystice iiiielligi diciiur. Per letfatu
lis vilias tiyaciniliirias,sighilicatquod mandatii, qiiae eniiii; liilfera rion ihcringrue ifesignaidr, qtiiavboiia
vldeiiiiir esse nimli, si proptef ccelestem vitaiii, /lerjae pfaedicat; et ideti seiisus per iignem designa.ri-
xjuam vita hyaciiitliina significat,; pfopter calbrem ttif, ijiiiaeloqiiia divina ignea sunf: ut, Igtiei lex iii
aareuui s.ervriniuf:, mullujii pipfieiuni. Quieiiiin • liextera-ilius, per bnirieiif substaniiaih eifaberria-
spernjt niiniiiia, paulaiirii defluit, ut sive maiiduce- , cula, pcccata «i corpora designaniur. Pbsiea Aaroh
riius, sive bibamus, oiriiiia in glefia Dei faciamus. aecipiens lituribulum, obviavit quaisdliotii: slarisque
Tlislorialiterfimbrire ideifco pf.-ccipiiiriliii',ut ctjam inierviveiiles ei morlubs, plagam exclusil.Tsle 'sacfef-
p^piilisiii vestimenlis diifeferiiia sit iiitef filioslsrael dos Christus;-,"iste de ctelo.-yeiiiens,-plagam nostfairi
et getuiles. .-tesclusit" iste inter vivos el irinrtuos natus vdl mdr-
" ^ v luiis; vel certe, sicql de illo scfiplum est, Ecee-
•CAPUtlVi, . -• po-
Per Chore, ef Daiban, VetAbiron, qui Moysi ef situsestTiic in tuiijam cliesiirreciionem multdruih
Aardri sacerdoli peryersis conatibus;restilerunt, bae- in Israel. Sicque et tburibulurii passionis stire acci-
relici significaniur, qui bssrdsim et sfchismaiafacere']j. piens, susperiditignis acterjii perhiciem ,.et iniirilcam
Conantiir,et muilbs secum tfaherido decipitiiit, con^ pertuiitriiorteiri. Quod atiteih Mpyses et Aafpri popur
tradiceiites Cliristi sacerdoiibus, et doniinicaehostiae lurii judicavefunl, hpc qiioqiie seristir iiitelligi 'pdtesf
veritaiein perTalsa saerificia prpfaiianfes, in-iiiatu quod sancti jjidicahuiii peccatpres in die |tidicii.
iCrrae inerguniur : teireDjs scilieet dpcumeniis ab-, Sedebitis ei indicabilis; etreliqjia. Post autem Jdgem
-sorpti cum bis qui sibi.' adhaerent, ef igtiis releriii pa- noVam, id esl, ppsitionis plebis erga tabernaciiluiri,
• buluin cfficiiintur. Chore
interpreiatur Calylllum; }i':.lransgressi sunl : et ideo banc viiidiclam accepe-
Dathan vefp, doniim eordm; Abiron (antem inter- riint iil figuraih Aiianiaaet Saphirre, qui pfimo pecea-
pretatur pater meus excelstis : pef quod oriines liae- verunt iri.itovo. Eleazar bmneiii bonuiri dpctorem i
retici sighificanlur, qui decorati oihni specie pulcliri- significat, lolieiiSihuribula, id ost peCcatores" ja
l.-diriis virtuium; susTuieritcalviiiiim.Sicutenjmvero / cenles iriigne coiicupiscentire, el affligohs te'aaltari
/scripTuhi est :.Super omtietqputcqlvilium, donntnque Ecclesirh , ut inceiisum "
iii; Illis fiat, id /est pra-
eoHim,einqn Dei videntur liabere, et prmcessoresillb- . liorjis. " V :
11111
excclsosesseusufpariliEi-piviininferiiuhidesciii- .' ::"v-;.:i:':cAPT!T'lvif.:v /."": .-;:.i':'-'
dunl- quia non p€r igiiofaiitibnij sed per contcmptuiii Virgaaulehi Aqron, quwpropter siccilatem ftoriiii
-S67 IIEDE VENEHABILISTJPEItUMPAItS H. — EXEGETICA CENUINA; 3''8
'safo jiisiiiuatur Chrisli, quaemorlificata revisii. Itaque A _ pmnium credentiura, vel viitulufn bonarum. Et in-
-
virga piostariditateiri vlrescens, Clirislas posi morfem lingensdigituni, id est, duni, prredieai de sanguino
•Tesurgens. Ipsmn enim florem, ipsam virgam inlel- Chrisii, implens opere : sanguine afpergens contra
'jgimus;.ut-in virga polcstas regnaniis, et in flore fores labernaculi. id est contra sensus cordis sui,
••pulchViiudomonstieiur. Unde ahbi dicitur : Ego (los per fidcm septifonnis spiriius : ulconiburalillampcr
eampi. Alii virgam hanc , quae sine nemoic Ilorein igiietn conipuiiciionis, videnlibus cunciis, id eslcre-
protulil, Miiriampulanl, quaesine coitu virili prctulil detilibus. Tam pelle usque traditis. Tradal se integre
Filium Dei; de qua scriplum cst, Exiei virga de ra- passioni, hnilando Dominum, Per pellcm, utilitaslit-
dice Jesse. Virga quoque Aaron doclrinam Chrisli tera; demonsiraiur; per carues mandata camalia,
potest signilicare : duodecim vero virga1, scctas niun- quae ad actualem vitam pertinenl; pcr sanguineni,
d-ialium.Al.i autcm dicunt quod per duodcciii)virgas mailyrium; per fiinum, inlegrilas miserorum ; pcr
duodecun prophciaruni doclrina signilicalur. Et llanimas, jgnisSpiriius sancli. Alilcr per pellem mor-
MCUIhi virga sua itniusctijusqiic nomen ligur.itum lalilas oslenditur, per carnes vitia yel peccala car-
est, sic nomina prophelartuti in suis libris el do- nalia; pcr sanguincm , fidcm passion s deiuoiisirat;
etriuis. per fimtim, suspicationes inalas de coipore Christi;
CAPLT XVIII. B perlignum cedrinum , fidem ligni crucis, vel opus
Mares laivum edenl ex illo, ut masculi lanlum in- siiblime; per hysoputn, hmnililalem; percoccum bis
telligant iny_,iena : fcminrc vero, ut qui in femiiicis Tintcuni, duplex martjnuin, corporis ci animae; pei
peccaiis siint, non desideiant sacrameriluin in Eccle- Iolas vesics, opera mur.di; per vesper.mi, poeniieii-
sia, ohlalione coiiienli , 111Apostolus dicit, (.'"- tiam \el occisionem prosperitalis ; per virum inun-
boet veslilu lus conlentisumus. Posl IIJT-C cinis viliibe dum, ununiqueinque saiictiiui; percineres, exempla
rurae in holi c.iusiinii concieinata , cxpiatto pnpulo s.inctorum. Sed quando hrec ad Cluisluni rclcruiuur,
•luit. , pcr\iruni muiidnni, Joseph, qui corpus Chrisii polcst
C\PUT XIX. intclligi; locum piiiissiiivim, Eccle^ia; cada\er hmni-
-Vitutarii[tt c.iro S.ilvalorts e»l, rosea sanguinc uis occisi, id e-.l peccalttm. Scpiein diehu» fucril im-
passionis, aeiaus intcgra;, quia peifcciae aet.itis pas- nnindui, id esl, donec impleveril poeniieiiiiain. Ei
stis est Chiisiiis. Quod ooit est imposilmnsuper ill.un aqua, Td est ex baptismb, vel pceiiiteniia, ycl do-
jitguni, oslend.t quod caro Chrisli non cst subjugata clrina. Die teriia, id csl in lidc Tnnitalis. Aqtia au-
jieccalo. Quod exira caslra cjecla csl, aslante Eleazuro lem, ut supcrius dictuin est, vel Iiicrymas. Qui ingre-
sacerdote, signilicat quod Chrisius extra Hiciusalein ' dttur lentoiium, id est qui consenlii peccato. Qui mo-
•crueifiMis csi; ct populus ei sacerdotes in cruce n riiur, id esi in doctrina iliius qui ingreditur iu tento-
Chrisii consenseruiii. Et sicut immundi sunl qui of- riuti), id est in ipsius doelrina. Universavasa ejus
T.-runi vitulum, sic el qui crucilixeruut Chrblut», ps luta erunt, id est ha-rctici; universus populus
pcccaiores oinnes habeniiir. Sicui autem immunrliis septcm diebnSj id est donec pueiiitcnlinmegerit, ei
cst qui colhgil cinerem aspersionis, sic omues uiumli donec creiJiileiit in doctrinam septiformis Spiriius.
suril qui Clnisti passionem in omiiihus gentibus pra;- Subvertit opeiculum, id esl unicordcs; el ligalurium,
.licaveriml, ct doctriiiam illius aspcrscrunl. Lignum id esi uniialem fidei; &t non habuerit opeiculum, id
autem cediinum el hysopum, crticem puuiiiius ct ba- est, si peccata sine defensione. Si tetigeiii quis in agn
piisiiiiiiii; per hysopiini eniui vasculum aspergebatur cadaver Iwmhtisoccisi, id esl, qui con-enseiil im-
ngiii saiiguiuc, qui solebanl mundari, sicut nunc per fnuiido peccalo hominis occisi iri peccaio ; sive bssa
1apiisiuum miiiiilaniur fideles. Coccumautem bis lin- illius vel sepulcrum, id est opera illius vel exem-
cium, figuram sacri sangitiiiishaberc non incongriium plum.
i st, per quod peccaiores abluimur. Bis lincium, quia CAPUT XX.,
per iliuul conle cicorporcniuiidamur. Pcr fidem au- JJI morte Marim prophethsm prophetre morltii de-
lcin ciucis, el pcr sancium la\acium saiiguinis Clni- n signanlur. In Moyseet Aaron legis el saceidolii linis.
sli sacrainenlo |.urgamur. Et sicut purgantur illi dic Moysisaulem petram virga.percuiiens, de Dei virlute
teilia, sic et nos Christum resurrexisse dieteriia cre- dubitavit, ila ut pnpulus \ideret, cujus iiiinc perso-
dintus. Hujusmodiseplimodiemundus, lioc cst acHe- nam Moysi gerit, Clirisiiini cruci ailigeus, Defvirtu-
niente Spiriius s.incli gratia septiformi. Moraliter lem e-sc, non cre.ieniibus dcdit. Deniqtie et Aposto-
sulcm, \acca rnfa, cirjus expiaiio populi esi, aniina liis ait, Petra autem eral Clirislus. Bis autem petra
est, qure jugo peccati non gravalitr, ci iu viriim pei- pcrcui.litr, quia Christus e\ lmguis Jiidaeorum per-
fectum \enil, Hufa aulem dicilur quia quoiidic pro cus.-us,fuin dixcruni, Crucifige,crucifige; et mantbus
(Tirislo itiorlilicatur mariyrizando, et ad cujus e\em- milituiii, qui illuni cruci alfi\'erunt. Unde et Marcus
plum ctiam posi inorlem alii inslruuntur, et sic ol- ail, illum el quaita liora crucifixtim, scilicet linguis
.terri poteril in domo Dei. Hrec quoque oninia quae Jndacoruin : s.xtavero hora, manihus militiimcruci-
i hrislo conveiiire praediximus, unicuique ChrisiiaiK. fiMisesl. Postea Aaron inoiiltir illo anno quo novus
conveniunt, imilando Chrisium , qui jubeiur tradere populiis lurrain prt/mihsionis e-t iniVaiuriis. Desi-
cariiem suam saceidoti, id estChriblo : extra caslia nenie lege popuhis gentium inliat. el legnum ccelo
vilioium et peccaionun et iiuiiidialiuiii, in con-prctu lum v olrntei diiipit. Et qti.inqu ini in monlc sacer
569 . 1N PENTATEUCIlUil eOJISlENTAlVil,-- NUMEIt!.- 37ft
doiium Eleazarp datuni esl, efquainvis lex eos qui A , Basah, corifiisip. Hoc eiiiiii agit diabolus ut semper-
illam inipienlad"supliinitaiem lncil, laineii isfa su- . concIiidatvia.nl qu:e ducll ad vitain. Conclusioenim
blimiias non est transfluerila Jordanis-; niljil eiiim piffiCbdit ut rex, confusio siibsequilur lanquauit
ad-perfeciumadduxll lex. Ddnique Aaron plangitur, plebs; qtiia qrios coriclinlit ne credaiit iij Christum ,
qujaiii lege descensus ad iiifernuni, in Evangelipad qubmodo:appafuerit
' cbiifuiidaliir.
paradisumtransniigraiio. Horaaulemlumen inierprer -'- -. ;:. CAPUT xxn. •:';;
latur. In luriiineergo defecil Aaron, quia cdfuscaiite Sequitur sermo de Ba.team,qui cumexisstt admale-
Evangelio defieit lex-sFlevil populus iriginla diebiis, diceridum poprilutn Dei; toqiieiilem asindrii audivit,.
quiaanle legem, etsub lege, et sub gratia,-synagoga Quaeeslautemista asina, hisi bruia geill.ilitas,: quaiii-
:ion recipilspiriiiiale.gaudium, sed superoccidentem Dal.iain,idest, unusquisque idololatres, quasi-bruiuui,
Utterammcesta iricumbif. Alii aulem dicuftt quod aniinal et nulla ralioiie rcniteiis,"qtio Voluit per-
per Eleazarum , xui veslinienla patris daia «unt, duxil? Sed isia angeluin Dei vidit, quem hoino yi-
Christus signcluf,aqulnovum iriduii, Hiet diCunl"quia dere non potuit, ul agnosceremus iriposiertini siib
per petfam moraliter-polest uniisqiiisqiie sanclus "jidveliiiiangeli hiagni cbnsilii, geniileiij illam piebem
sigriificari, qui a spirituali docTrinabis perculitur, 'd hihiaia dufiiia naturae, et;So!uiislingriis locutufam,
est.cprppre etanima; undemahant opera b.ona ei I* ut quac eral subjedla perfidia?,in vdcemfidei etcon-
anima;. .'''' "''' ' fessionis eruniperet. Angelusvero stans aiiie Baldam,
CAPUT xxi. :- ei in teftiavicevisusabillo, sigiiificat ClirisTum iu
DeniqueIjhananmuspugnavil conlra Israel, el vin- iribus legihus sletisse,sed in lerlia visiim esse. Dum
cent dticil prmdam.-Et iteruinex volo pugiiavit:Israel, autem macerimqute circitmdaritvineas, dtias ieges de»
et vicif; per qubd significalur qitod nosDej auxilio monstranf", quibus artimse ve| Ecclesiaeclrcumdan-
desliiulos hosles facile vincant, si ad .Domimimcori- tur. Alii autem dictint per Balaam, qui vanus popii^
veriamuf : potest fieri ut vincamus ubi v.icti sumus, lus inierpretaiur, diabolum signilicarT, qui asinam
et de bosiibus tritiniphenius. Quod; aulehi murntu- "percussif, id esf plagas "super synagogas horninum
rdntem populunv serpenles invadunt, ef serpenliuin dedii,-donee Cliiisiiis adveiiiret. Mbraliter quoque,
vulneraetevalowneoserpenlesalvaniur, signiiicat quod bpc aniinai carncm nostram signiiicai, qure flagelio
iniquus serpens quasi -veneha peceati infudit, cum tacla, venientem Dominnin indicai, queni mens ipsa
Cliristuni in cruce elevatum iiiierioribus bbtuTibus carni praesidens nprt videbat; ita ut arixietalem. spi-
semper aspiciuhl.; El illi qni per .fideni, appfopin- ritus perficere in hoc mundp cupiehtes,; velut itef
quaveriint, Tmnt; Et de hoc ipse-dicit, Siciii exalta- r teridendi irrtpediai. donec ei invisibiiis qiii sihi obviaT
cit Moysesserpeiitem. Quod autem reneus est, signi- innoiescat. Und.e per Pelrum dicHiir,'Corre.ctiorieiii'
ficat quod ille secundum carnein mortuus faerit, sed liabuit suaevesaniae, subjugale nniium homiiiisvoce
divinitaleaVlernussit. JEs qtiippe diirabilitis caeleris fespondit, vetuit prophetie insipieiiiiaiii. Tiisahus
esse metallis solel. Quod aulem Moyses istiim .ser- quippe homP siibjugali riititocorfipitiif^ quaiidd elata
pentem posuit-, non incpngrue oslendit qtiod lex niens liumilitalis boriumeuod (enere il.eheat, afllicia.
Christum prophelavii. . Et sicut per ; serperitem carne ineUioratiir. Sed Iiujus coireptiouis doii!Ui.u-, "
niors.hominibusinducta est, italiic per serpenlem . idcirco Balaam rton merpit, quia ari in.Iedicenduin
salus lioniitiibus oslendiiur. Corpns auteirt Ghristi pergeris, vocem npn merticni riintavit; Quis a"ute."'i,.'
et anima hanc Ufique stibstanliam Adam eonsecra- ille est Balaac, qui iiitcrprelntur eiideris, el vult.
vit; sic et Evae Mafia, itaet hic serpenterii conse- perdere pbpuluin Dei, uisi peKeeiilpres.Ecclesia?,, •
crasse dicitur. Moraliler quoque serpeiis,.saiiclorum qtii eam laaduiit? et quis Balaam, qiii populus;vaiius.
inlelligi potesl in sublimitateni-operum.perfeciorum iiilerpreialtir, -quem Balaac v.ocat ad- mafedicenduru
seiisus, ut etiam lex divinita ila - ponif, Serpeiites pbpuiuin Dei, nlsi lireretici et schisinafici;, qiii iiiahii,
vero, vitia vel peccata; eremus, Ecclesiam; signifi- docirina" dediti expfohrare p,(ipulum_Dtucoiiajiiur .;
cat: ctii cst puteus, id est baptismi. Principes qui D \ ef quanlum illimaJedicia ei 'pefsccuiiQiiesiiioverit,
liuncfodeiunt.,prophefaeet aposloli inlelligurilur : in lantum sancti in virtutiljus florent, "_etjieijediqti ac,
datore legis, id est In Chrislo ; in baculuni, id est beaii habentur ?'Siciil,atiiein dcdit Bal.aamcbnsiTnim,
tesiimoniis. Quod-aulemdicil,'Ascenrfatpuieus ascen- per quod decip.efentUrTi|ii.Israel, ita ..per.consjliuni,.
dal; Christum el populum .illius significat opfare hsreticorum eniientibus pefseculibhibiis iideliujii..
baptismum crescere sine opera in vdoctriua..;De- muiTrdecipiunlur.
niqtie, Seoji rex Ambrrhmorum pugntivit contra CAPP; XtUl,XXivC
.Israel,et vicit hraet. Seon interpretatuf.terilalio ; "Per liujus etiani septem aras, qijas cuni-iriimola-
oculorum; qui significatdiabolum, qui se tiaiisligu- lidnibus Dominp: cdnstifuit non susceptis, corda et
rat in Jingelumlucis, etpef haeresesveiisiriiiliaiiienti1- corpora vel aiiimre significari dicuntur, qnre ideo
lur. HaricAmbrrliaeihabent legem, id esf amarican- suritvsepienp rtuniere, quia ad simulaiibneni vici
lcs, qui rii:amartftidine vitiorum conversantur, et' iixretici Miumoptis faciunt; H:c afre in mdnie ereclae
rcsislunf veritatis doctoribus. Iste eiiim rex hccidi- siint, qiiia sripra dicla liia supeibia eriguhtiir. Qui
tur in uhor/uoquesaiicid.-quidamnaTsihiiiilrjdiiVemi aiitem in excelso fueruiit, ipsi .hiirtlilialisnnl; ct qiiL
el diligit veriiaiem- Og vcro..ihtcrpreiatuf.coiiclusio; fiierunt iii iiriri, exaiiafi:8iiiits.uldjcituf, Qni se e&ai-.
..571 BEi)M •VENERABILISOPLRii.U PARS II. — EXEGKTICAGENUINA. 572
iaceril, liitiuiliabilur, et reliqua. Posriit Deus veibuntA preiatur, diaboliiiiisignifical, cujus lnerediias iuimi-
inore Bulaain, ei ieliqua, id est, beiiediciionem. cis cadel.. lsrael vero sanclos qui dominaiiiur,.id est
Ilistorjaliicr seiisnra aiit confessipneru lidei verre, Cliristus, vel populqs illius, vel sensus periecius.
ffioreha;reti'orum,.t|uaB iilis etiahi iii henedictioiiem, Reliquim civilaiis, Ecclesias lioereliCorum.Ainalech
si eatri servarent. Qnpd aulem in parabolam dicil-: quoque, qhi lambens iiiterpretatur, diabolum signi-
Filius Seor, liomo cujus obduratus est ocnlus, oslen- fical,, lanibentein bominum peicafa; cujus extretna
dil quod per speculum nune videmus; ex parle pro- perdentur, Iiocest in advenlu Christi. Cynetis quo-
pifelamus.; yel certe qtiod exstasi iiilellexii mysie- que diaboium sigriificaf,vel populiim lotius muridi.
ripm.Quod vero cadens' oculosihaheiaperlos, 'lioc Nidum iuuin, id est pdinpaiji liiam. Insnperbia eje-
idem est quod supra, et dicil, Flut acjita de siillti cius, id csi, in peccalis. De stirpe-Cairi.id est de
iliius, osteiiiiil quod ex lsr.ael inullus populus cie- commedio. Assur capiql te, id esi Ghristus, spiritua-
scere. Sequilur : Illius erit in aquas mulias., Aquffi liler. Assur enim fortis vcl vincens interpretatur,
yero fnulti populi sunt, vel certe'aqna, doclriiia quod utrumqne Christo cbnyenit. Hrecquoque supra
evangelica, quaede apostolis fiiiit, qui erant de se- dicta possunt convehirein figurain gentium, in fidem
niine Jacob, Quodque sequilur, Tqlielur Agag rex pervetiieiitium. Quisvicturus est ; sed ulinam untis
"
ejus, prophetia esl -de Saul, qui eo quod parceret;' esset, qu.andohacc veniunt. ATuerquis victtirus est,
fegi Agag, prpvocavit se irani DoUiiui,Qnodque di- sic iniellij.eiidum qtiasi dixisset, panci eruiit, ul di-
eilur, Videboillum, sed non modo,_etreliqua, quoque Clum esl, Multi sunt vbcati, vplnuis viclurus est, id
de populo coiiveijit dit-i,-eo quod futurum erat quod est de hominibus Jesu tempore. Veniunt, id est, Ro-
iii regno David el Sakmi.onis nimis gloriosus fuik mani veniunt de Ilalia : a facie solis, id est, saneti.a
Tainen manifeste de. Chrislo jdicilur. Sequilur, : facie Chrisii. .Assyrii, i<Jest, daemoueSiIpsi peribunt,
Orieiur .steltticx Jqcbb, el virgaconsurgeiex Israel, et sciiicet de csrnaii vila, -
reliqua, Dicitur qupque ab aliquibus quod Ecclesiam CAPUT XXV.
dehionsliant, quae bistorlaliter. de populo Jocutus -Deinde Pliinees;sacerdosirain Domini, nori solum
est. Orlam enim Eeclesiam demonsiraiit,.quod dicit, idololatriam, sedetiam omneiii carnis affectuni per-
Jiixla fitwios; juxia dociritias aposlolorum polest eiiiit; lum placatur Domihiis, cum ^carnis vincitur
inlelligi, qutiii cedri, id esl saneti, pro celsitudine desidefium. -
viftulum. Prope aquas, sic iiilelligendunrestsicutde CAPUT XXVI. -
fluyiis supra diximus, aqua enim de siilla fluens, Posl ba?.c-nuineraiur rursus populus , numerantur
:doctrina vel liaplisiiium intelligitur. Cujiis semen (j et Leviiae:"ct iriterfectis priinis carnibus, uovus po-
erii in aquas mullas, id esi, in multos credentes:,Si- . pulus Dei censealur, ut cceiesiem liaefedilatem per-
inilis rhinocerbli: haecesl benediciio unicornis, qure cipial.-Porro quod sCxcenta miliia
egressa de jEgy-
,'p.ro.BiagnitiidinevelTo.rtitudine unilati ccinparatur, plo nUnieriinltir, et ex ipsis dup taiituni lerram re-
qtiaeeiiam figiirariiPauli aposiolitenefe diciitir, qui pfomissidnis ingressi; sic.et in EvangeliPscfipium
cuin una Jege fuil, antequani venisset in Novum est, Mufiisunivocaii,paucivero.elecii.Qttodi\\iiemduo
Testanieiiluiii. Filiti in via, id esl, sapientia, vel tiihtum ingrediuntur,-pstendit ex utroque
populocoele-
divinitas. Hostes ejus, id est sajicii angeli, gentes, slem vitam ad;pisci : Vel propter duas vitas, aciionis
vitia vel dasmones, yel hasrelicos osiendit. Quedque el contemplalioiiis. Dehiiic
quinque TiliaeSalphal,
dicitiir, Ossa eorum opera vei exercitia hacreiicoruiii D<i judicip liieredilatem accipiunt interfratres suos,
bsieuduntur. Sagitiis, id est lesiimohiis; qiiaiido uec legis plebs ab Evangelii passioneexcludiiuf.
quia
leo, ex parle Chrisii, vel ex personapppuli dicitur; - -
••-; CAPUT xxyii.r
leacna vero, ex persona Eccjesiaj, velanima; sancia'.
Nullus aiidebat, id esl hrfireticorum. Nunlii auteni Salphal quippe timbra furiiuidiiiis iiiterpretaluf,
in sub umbra occi.ientis litferie"forlTudo
quos dicitur Balaac misisse ad Balaam^suggesiioiies, quia lege sacraiiieiiii latuit. -
diaholicas significaiii. Stellaer. Jacob, id est Mari.a.0 s,ifitualis
- CAPp. XXV1II-XS.X. _:.'-..' ;
Stella eniin in ccelo sita, et exil claritas ab ilja; sic
ex Maria clarilas, id est Gliristus oifus es.i, unde Posi liaecJesus Moysi in inoniesiiccedit, legi eniii.
israel hoc de-CbristO pro foriitudine diciiur. Virga . succedit Evangeliuiii.Tiiqiio piaucepialegis spiritua-
aiuo Chrisli intelligilur, Per stellam quoque ex Ja-. liter inipleiiiur;.et admoneniur quid-quolidie'hffeiTu
eob, Ecclesia a Chrisio vel a populo primitivo pp- debemus, propter qtiolidianum laborem : et quid in
lesl sigoificari; et pcfvirgam populus Christiaiius. sabbaip, propier spem qu.ie.tisrcieniae; e.l qtiid in Ka-
Itec quoque stella ex Jacob, aniiiiaiiia tanclo signi- lendis; propter invocationemv.tae ; et quidin Pascha
ficai; virga qiioqiie "hree iiitelleciiis sensum pcrfe- quandp cpiisepelimur cuin Christp pef baptismuai,
ctuni, bucesMpabi id est duces diabpli, yel vitia pt quandp a morluis transiiiius ad-vitaenpvitatein; quicl
peccata. Moab auieiri paler--.populi inlerpreiaiur, in Penlpcoste, propter gratiam Spiriius saucti, et
Filii quoque Seih, qui opppsilus iriielligitur, iiiios'<. reniissionem peccaiorunj; quid in neomeniis mensis
diaboli iii hdc significant loco, qui malo opposilusi septimi, propler gratiam Spiriiussancti sepliforuieiii;
eit: ldumma vero, id eit.s.anguineaj Ecclesiam sigiii- quid in jejunio ejusdeni meiisis,.:quandofiguntur ta-
ficat, quaeChrisii possessio est. Seyf,,,:pilpsusjnter--.. burtiactila•prppler-;banc vitani, noii; diTjgeiidaiii,;:e6.
373 IN PEMATEUCllUM COMMENTARII.— MWIEIU. ~V?i
fliiod slt biuiis; li.ic cii.ni s~i.nifii.al, ILibilalio in _t
A.Qui iioii ab austro est, unJe Doiuinus vciiil, se pos
iabernatiitis el viiibusuitibracutis. scssor aqiiilenis venli frigidissimi, a quo evardescun
CAPUT XXXI. mala supcr icrram : qui cum sil frigidissimus, no
_ -IJehinc lexiiur Iielliim contra Madianitas , et mors inine dexlcr vocatus. falto sibi assiimens vocabulinr
divini Balaaru , in cujus nece error perlidire pcrinii- virtulis. Profecli de Achirolh, tiansierunt per mediun
ftir; sed-qti.i; de Miuli.iuilispraeila;divisio, et cx ca inare in soiitudine, el ambulanics viam trium dierum
aiiiiiiaruiii ohlatio iu tahernaculo Dei.
per desertitm Elhan, castrametali suni in il/ura, qux i
CAPUT XXXII.
Posf hrcc filii Ritben et Gad, el dimidia tribus Ma- inlerprelatiir amaritudo. Post praedicalionem evars- ,
titisse,jumenla hinuinera hobenles , cilra Jordanem gelicam, posl labernacula traiismigraiiiiuin , po-.<
possessioneinvolunt, et in ierra repromissionishmredi- assumpiam foriitudiiiem , post conlessiouis nobilita |
tatem habere nolunt : figiiranics, qnod mullos muridi lciii, pericula rursus occurrunl: unde scintus caven-
jmplicairiciita ocetipant, ae per hoc iiabilaiioncm das seniper insidias, et Dei miseiicotdiam iiivocan-
ccejesiis palrire non requiruisl, dam esse : unde ei nobis in spiriliiali baptismo suf-
CAPP. XXXIII.XXXIW -
focelur PharaOj-egicssique mari Rubro occurie:nur
Sequitur sermo demansionibus filioruin Israel, et Sur. in qua diebus tribus ambulanles, el aquam non
dicitur : Profecli ex Uamessequinta decintadie mensis B vencrunl in Mara, quaj ex eo quod
invenientes,
prhni, alteia die Paschm, ei reliqua. Rnmesse a qui- aquam amarain habuit nomen accepii. Et pro(ecti dt
Tmsdani fnterpretalur commoiio iiirbulenta, vel ama-
ritudo, vel commotio liiw-as;nns verius existimamus Mara, vcneiunlin Ilelini, qui in arietis forlis verlitur,
expfhni loiiitruum gaudii ad haric urbein. ln extre- de amaiiludine venimusad arieles, et robuslos gregcs,
mis finibusjEgypli populuscongregaiusest; et tiiinul- priucipes de quibus dicitur : Afferte Domino fitiof
tumTiujus mundi dereliiiqueiis, viliis pristinis move arietum. Non occurrunt fontes purissimi, nisi ulr
batur, et a comedehte srepius tinea peccatoruiii, e-t magistrorum docirina prorupit. Profecti sunl dt
omnem amaritiidiiiem verlens i» dulcedirieni, 111vo- Eiim, et caslramelalisunt super mare Rubrum. QIKC-
eem DeTinmonlc Sinai audirct. Quod autem eloqnia rilur quomodo posl liansitioncm maris Rubri, ,e>
Scripturariim in isiius inundi rota, appelljnt loni- fortis m-ire, et Elnn, rursus ad mnre Riibrum vene-
clamat dicens : Vox toniliui tui in riinl: nisi siuus qtiidam maiis itulni pergcntibus, in
' truiim, Psalmisla
"rojcuCiimqneiinmulati 1'ueiiin'isad cvangclicam tu- itinere occunil. Aliud esi liansiie mare, aliud csf
ham, exerciiaii loniiruo in gaudia exinius. ln mense in proxitno agijre labeniacula ; ev quibus ctiam mo
prinio, quando hiems praMeriit,et nbiii sibi, quando npnitir, posl e\angelicam disciplinarn ei cibos dul-
terra parturiil, el cunctarenovanUir. Exiiiuis qiiinlp cissiinos triumplioruni , aperire nobis inlcrdum
deqimo die mensis, in crasiino pleno mensis lumine, inare, et practeriTa discrimina anle ccultjs po-
"qtiando jEgyptii circtimdant et sepeliunt mortuos nere, quia multac differcniiai est iransire mare,
suos, iieceuiuiumimilaiiture\crnpliiiii, etprofieisccn- et mare procul aspicere. Ilaec mansio iii Exodo no.n
les ex Ranlesse, castramelaii suijlinSoccolli. Secunda haljeiur, sed scriiiiurij csl de ea, quod de mari Ku-
iKajisiq. in qua panes azymos comedimt, ct primum bro veiieriinl ad doserttim Sin, quoe esl inter Ebm
lendunt tabernaculum, unde cx le locus nonien iic- cl Sina. Et piofecio de mari rubro, cas<rameialisunt
cepit,, Socroth quippe interprelaiur tabernacula, sive in deserlum Sin. Octava maiisio, licet juxta ordiitem
teritoria, el hoc sepiimo mense, decimo qtiinto die Exodi seplima sit. Scd scicndtim esl, quod omnis
jriensis, quando solenuiiias taheriiaculorum esl. Cuiii mansio usque ad moiitem Sin.ii, ereminii Sin voca-
ergo exierinius, figainus tabernacula , scientes ad lur, et e\ inlii provincia locus unius mansionis no-
ulteriora pergendiim : et tunc de fcrmenlo malitije rnen accepit : sicui et Moab lam urbis qtiam pro-
non corijedanms, sed vescaumr azymis sinceritaiis vinciaccsl iiomeii.Sin auicin interprelatiir, rubus vel
et veriiaiis. Et profecti de Soccoth, castramclati sunt oditim : quia poslquftn venerimns ad eum locum,
in Eiltqn, gum esl in exlreino solitudinis. Tertia man- de quo Dominus nobis sit loculus, grande odiuni
Sjo est, in qua prinium Deus videiur in columiia im- D mcreamiir inirnici. Tuiic \idenius auleie rubum Ec-
, bis per diem, et columna ignis per noctcm. Etlian clcs-i.e,persecutionibiiS infiiiniiiiari eaindem, et lo-
irilerpreialtir foriitudo, sive porfeclio. Grandis forti- quentcin in ea Dominuin non reperirc. Profecli de
; ludo est, jEgyptuin dimiitere, et in exliema solitu- deserlo Sin, caslrameiati sunt in Dapheka, qure in-:
dine cpnimorafi; ex hoc inlelligimus Soecoih juxta lerpretalur pulsatio i .juxla quod Domiiius dici!,;
iEgyplijin fuisse, Eilian intra cniifinia ^gypti el Pulsaie et apeiielur vobis. Etpost oclavmn iiniiienini,
eremi. Prajparemus ergo nobis foriimdinem, ut illu- resu»reclioiiis Chrisli, incipimus sacrameiita pulsare..
,-.niinnti igue, <\jtiset auxilio olnimbraii, ad teriam Profecli de Daphelza, casirametali sunt in Alus. Alus
reproriiissionispossimus pervenire. Pro[ecti de Etlian, auleni-interpretatur lermentum, qtioil lollens-iniilier.
ingressi sunl ad Phaarolh, quod inicrpretatur os no- miscuit io farina. Etprofecti de Alus, castramelaii-
bilium. Beelsephon antcni inleiprelatur douTnus sunt in Ilaphidim, qui inierprelatur dissolrtio for-
Sijuilpnis. Mogdal, magnitudo vel turris. Assumpta lium, \el saniias foniiun. Et ex eo quod illa lenla-
igiluf fortitudine, nobilitemur in Doniino, et domini vit Domiinim proplor aquam conlradicionis, nomeii
iquilonis arcana coridemiiemus, illiusque magnifi- locus tcni.iliniiis accepit : ut certe dissslulionis aut
•.epltain;et liiireiii tanquam superbiam declinenius. sanilas lorlimn R.iphidim dicilur, vel dissipattis. -
"
575 BEDiE VENERABII.ISOPKRUMPAUS II. — EXEGETICA GENUINA. 576
abi fuil Amalech, vel propler sanitalein Israel, Si- A ; Exodo (ateres, quos faciens populus Ingemuit. unde
iuulqu.e notandum, quod post fermenlum Alus et discimus, itinere bujus mundi nos nunc crescere,
Blassan, Ecclesire soleanl nos multiplicia daemonum nunc decrescere, et post ordinem ecclesiasticum
tent3iiienta configere. Profeitique de Raphidim, saepe ad lalerum opus transmigrare. De Lephna ca-
caslra posuerunl iri soliludinem Synai. kd liuncio- strametati srinliri Ressa. Kessafrenum iriterpretatur,
cum XLVil die perveiieruiil, dic.eitle Scripiura : si enim posl perfectum ad-Iutl opera descendimus,
Meiiseierlio egressionis TilioruriiI-rael ex JHgypto, irifrenandi surous; et ctirshs vagi atqiie priecipites
in verlice moritis Synailegem dalani, tinde et Pen- Scripthrarum retinaculis detinendi, De Ressa castra-
teccisies celebratur solemiiitas, et Evangelii sacra- _ metali sunl in Celatha, quceinterpretatur, utvagi cur-
iiientum in Spiritus sancii descensione cpmplelur. fenliuhi gressusTrenis ad Ecclesiam relrahantur, et
Synai aulem inlerprelalur rubi, non unus, ut^supra fores qiios anle reliquerunt,festinerit intrare. Egres-
in spliiudine Siii, sed plures : ibi principiuni, sed si de Celatha, caslfametalisunt in monle Seplier. Se-
liic perfeciio. Aliud est enim unam, aliud omnes pher interprctatur puIchritudo.>Vide quidprosunt
gratias possidere. In hac niansione legislatio, et re- frena, a viiiis nps irahun.t, iniroducUnt choros, et
liqua. Usque ad fiiiem Exoili, et qure conlinel Levi- in Christo monie nos habitafe faciiini. Iste juxta
ticus, et quredam pars Nuriieri describilur. Ei prb- )P Danielem ; Lgpis excisusde monle sine riiqnibuscievit
fecii de soliludhie Synai, caslramctati sunl in tepqlr in mpnleni niaghum. De monte Sepher venerunt in
cris cohcupisceiitim.Ibi fastidiens cecleslem panem, Arada, qui intefprelalur miraculum; Quam pulcher
pppulus desideraviTJEgyptipn.imjcariies::iidhuc esca ordo : ctini profecti postVopiis lalefis infrenainuf,
cbrum eral in oreipiorum, el ira Dei ascendit, et reli- post frena in Ecclesiam introducimur, posl habita-
qua. Unde noiriiijatus locus sepulcra conctipiscen- lionein Ecclesiaead Cliristum mpnlem ascendimus,
tiai. E quibus edoeemur, qtii sapieritiam ditnisimus jn qup positi miramur ih liis quce.ocutusnon vidit,
niuridialein, et ^gyptias ollas contempsinui.s,non nec auris qudivit, et reliqua. Profeai de Arada caslm-
'debird murmtirare. contra cpalestem : aliequin si illa metali sunt in Macelolh, qui interpretatur ccelus. In
rursus voluerimus usque ad naiiseam, et statim Do^ hac enim consisiithiultitudo cfedentiuiii: undepotest
uaiiii igne valde torqticbiniur. 'Desidiriuni noslrinn dicere, Eccequam bonum,el quamjucundum habitare
lertelur in lumuliim, ul simits sepulera dealbtila, et fratrcs in unum. Profecli de Macelollvvenerunt in
reliqtta. -Prbfecti, de sepulcriscoiicupiscenlim,caslra- Thalii, qui in pavorem vertilur. Ascendisti in mon-
tiielali sunl in Aseroih, qui veitittir in airium :"et tem pulcherriiiium, sfupore et miraculo Chrisii iua-
fioc prudens leclor anemle, qtioil posl lot coiisum- _,gnitudinem confiteiis: holialtum sapere, sed-thne.
iMalamin duodeciuio uurnero virlulem, quia super-. -. Dommusenim superbisresisiit, humilibus auiem dat
bit Israel , et in concupisccnlire seprilcris carnes grdiiam. Timor fenim cuslos est virtulum, securitas
./Egyptiassus] iravit' Kiitstim jaeit alitid fundamen- ad lapsum facilis. Profectidethaili veneruntin Tliare,
tiini et aiiittm, id cst, vestibiilumvirtutis : osten- quam nonriulli veftunt in nialitiam veTpasiuram :
dens rtobis et ilios qui stant, posse cadere; etqui quod bene ail prrrposilos Ecclesiarum referlur, veT
cadunt,, posse resuigere. Numquid enim qui cadit custpdiam animre. Si habueris pavorem, sollicilus
nen rpsurgei"?El profecii de Asseroili, castra posue- eris : si sollicitus fueris, leo in caulas oviuhi tuarura
runt in Relhma : haec esl duodecinia mansio. Et rio- hon poterit iutroife, et omiiem inalitiain diaboii po-
tandum, quodreHqtiaeniansiones xvii, quarum nunc leris effugere. Profecti de Thare cqsiramelatisunt in
breyiter catalogus describii.ur;A Relhmausque As.sion Melhica;quaeveriitur in dulcedinem : Calcasti uvam,
Griber, id est ad xxit imiiisioiies snb Fjliafansolitu- : elisisti insidiatpres, dulces Trueliisiiprotinuslaboris
«linislipinine conilneantiir. Reihma iiiierpreiattirso- conseqheris, ut merito djcas, Quam dulcia [aucibus
nitus juniperi. Fnfuiil eiiini, lignum hoc mullo fem- nostris, el rejiqua. Profecli de Methica, caslra posue-
ppieignehi conseryare, ita quods.ipruiireex illius ci-, runt Aii~Asmona, q.ua; inierpielaiuf fcstinans ut.
nere luerinl operire, usque ad anntim pervenient : n posiquam dulces fructus laboris messiicrimiis, non
ex qno discimus, p;>st sepiilcra coiicupisceniiae et simus quieli, cmitenti, sed fursum ad ulleriora pro-
vesiibulavtransire ad lignum, quod niulto lempore peranles, obliviscamur praeterilorum, et in futura
caloreih teiiet; aut sinius Tefveittes spiritu. et clato rios exlendamus. Pro[eclideAsirioiiacqslrameiatisunt
spiiilu Evaiigelia prredicemus; Profecii de lleitiina iri Mdsefolh,quae inierpretatur yinculum sive disci-
- caslrametalisuiil iii JlemriidnPhares,
qure iiiterpr";- pliiia Tulfesliiio gradu pergainus ad magislros, et
tairir mali punicidivisio, qudd alii inaluin granafttjn praecepta virtuiitm vincula putemus rjeterna,de qul-
vocant. Hoc autem ficclesia;greiriiuriisignificat,quap. bus Isaias dicit, Posl te ambutant vincti mqnicis, De
omheni iurbarii credenlium srio cbrtice fegit; aui -Maserblhcastrariietalisuni"ih Btireiticha,quTeinler-
varieialem coiisorianliainqne vifintum': unue seii- pretatuf filius necessiifltis, s.ive siridoris, qui sunt
pluin esl, midfriudinisauteihcre.lentiumeralcorunum, filii necessitaiis, psalmtis isle nosdocet : AfferleDo-
et anima uiw, et reliqna. -Sicque divisi stint singuli mino ftiii Dei_,affefte Donvnofilios aiielum. Quaeest
^fadus, ut omhes eadeiri Conipageleneaniur. EfprP- laiita iiecessilas, qua>lioleulibus impoiiilur, si sctttis
(ecli de Renimoh Phares venerunl iri Leplinq,qiiam vincula veritatis contendens cum adversariisligabis,
ki lalereni possum:;s veriere. Lcgimus ^Egypiiosin et vincios diic.esadcaptivila!rni,etiniemplo Domini
57? TN PENTATEUCIIUMCQMMENTARII.^- NUMEltf..'"% V 578
oriines dicent gibriam. Porro cum converlirnus filjpsi A haberii.iif-.proillis. Egressl de irionte.Hof per oratn
sffidbris, ad illu.mrefert.qiiod Illum iimOressuppli- maris Ttubri, ut circuirent terram Edon : ex quo
cii veteris loci,ufci est fletits el slridor dentium,de- osiehdiitir, in finibiis terrae Tduma3osesse positos;
sereiitesex diaboli vinculis.Cliristp crederiiiunilurbai Selmon intefpretatur imagunciila : qnia iiiinirum ibi
. c.illa subiriiitit. Profecti de Bareiaclia, caslrameiatii est expressaimago-Salvatoris, perserpeiileiri aereiinf,
sunfin monleGalqad, qupd interpj-etaliir nijntius,, qui in ligno pependii. Sihofi inierpretaiiir os : quia
yeTaccincius. yel concisiP.. Ilau.d aiiter possumus: pdstquam passioneih Fjlii Pej cbgnoscimus, qupd ex
lriagisfri.discipulorum atque credentium, illos facefei corde cfedimus, pfe proriuniiamiJs..Prqfecti: deSir,
Tiliosliecessitatis, iiisi praeceptores.eorhm feceiiriiusi non,. venerunl in Obolh, qui -ihierprelatjif rhagus, ,
credrilissimos_Tn pccisiouem non parcat manusi sive piihonissa. Unde lnonstraluf, quia post imagi-
nostra armurii, atit extremum auriculaede ore leojiis;.. nem iDei,qui i.ncorde raiipne signatur, et cortfessio-
exifahere. Uride et David iii matulinb dicil, lnlerfi- nemTjdei qdae in oreconfertui:, coiisurguntserpen-
ciebain binnespeccqioresierrm. De ritintiaiipne_"et; tcs, et artes maleficae-a.d bella nos prov.ocant-;.-sed•
sccincliojjelirec breviter .possurtiils dicere : quod :omni custodia servemus cor "npstrurii. Pfbfecti de
filios necessiiaiis grandes ad virlutum stimulos sug- Obolli, cqslrameiaff snnt in Tetilzqrim: qripisoriat,
. geramus, cum illis denuriliaveririius prima, ac futu-;-B aceryos lapidumtfaiiseuntiuni. lli sunt sancii, atl
roruni acCirictiisin bellb dpcuerimus horum triuiii, alias mansiones post isiuni muridum Jesiinanles. De
Quicqnid magister fecerit.in monte consistiti Et de Tealztirim venerunt in Dibpn Gtid, qubdiiiferpreiaiijr
Gataqd caslramelaiisiinlin Jiietabqtha, quxinlcrprer fortitef iriiellecta tehtaiio,-Per-qiKid significatur,
tatur boiiiias. Et cum Venefimusiniviruhjperfecturii, quia iipn debeniiis igijorare iriiiriici astiiiias. Si eniui
idest in sacerdolalem gradufn, etaetritls pleiiitudhiis inteiligantur, inlellecirje forfiter superantuf. De Di-
Chrisli, cum payid dicamus : Iri te Dqniine speravi, bon Gadcqstr&meiqliih AlnioiiPeblalaim, conlemplus.
ricn confundarin {Fiernu.ii.;Paslor enim bonus ponat saltaftiiij,. siye Pppipbriprum. I*er.TIPC disciirius,p_i-
ariimam suam pro ovibus siiis. De Illelabailia cpstra- nia dulcia et illecebras vdluptaium ih iriuhdo coii-
mefati sunl in Ebronq, quae inlerpretafur Iransitus, temneiidas, hiebriari non debere vinp, in quo esiluxu-
_veltraiisiiio. Ad liahc veiiit venis Jraiisitbr, qiilquq- fia. Qtibd autem opprobriiim coiiiemriendum sit, ac
lidie iiigemiscit; eldicit : llmc recordatus sum, el beaiitudiriem pariat, Salvator pleiiissime docet, De
effiidi inme amritammetimiquqhiam transibo in loctim AlmonUDeblaiaim,cqslmmeiqlIsUntinmqniibusAber
laberriacutiqdinirabilis usque ad donium Dei. Deiiique iimcontra Nabo. Abarim ihterbretantuf montes trans-
et Paulus dicil: Prmleriit enhn figura iiujus mundiii. eurilitini, Nabp intefpreiaiur toijclusio, iti gua fitii-
Egressi de Ebrpnq caslrtimetali sunl in AssionGqber^G ^ tur lex, et uoii invenitur-illitis; mempria : simiiiqne:
qrifet.ransfehufjn iingua yirjdi, veT de dubiiaiione considefa, quodTjabitatiotranseiintiuni in njoiiiesita:
homiriis-jVperqupd seduli el diligentismagistri dp-' est; sed pbsi jiionjes iri canipestria Moabet jprdanis
clrina niohsfraldr, caVdentisligiia infoririia, et dolan?. fluenta desceiidimiis. Nihil enim tam pericrilosuni
ifsfacieniisquev.isa diversa in domo njagiia.Possunt eit, qiiam'.jactaiitiaviriulum tutiieris.Prqfecii demon-
ligna naiibnes, viri salruuiri ef pmnitim genera ar- iibiis Abtirim, caslrarixefalisurilJrieainfieslribiis Moab ,
boriim, ac per bbc geniiumfiguraremUIiiludinem. ad Jdrdqnemjuxla Jerico : ibiquepxerunl lenloria, a
Hucusque soiiludoPliaran.De AssiqnGnbercaslrame- domosoiliciiudinis iisque ad Belsalliahri. Per cam^
fqiiiunfih desertuni Siri qum est Cddes.'Quairituf, peslria,ui dixiiniis, desigriaiiir.'custps onlnltirn vir-
cuf octava iriarisio XXXYlesse dieatur; sed scien- iiiinm, Jiuriiilitas. Belsailiaiiii Tnterpretauir Jticius
drim. est, quod prius pefi Samech litlerani scribiiuryi spinaruin : quod sigriificat, qupd 'prisijna peccala de^
interpretaltirqtie rubus .yel ridium. Haic aiiiem pef bemns lugefe, qtiae stint spiiia; suffocantes semenlem
Zade Verliturvqure in maridaThriJ,illudque quod cort- Domirii.Ppst haecdpceluf pppiilus, ut idbla deslfuat,,
jungitiir. Gtides,noii uf pleriqhe pufahi, saiicla dici- ei ntillLde pripfibus liabiiaiipiiibus feserveiit ail
lur, sed dicitur muiata : de qua in psaliiip Davidico:_ _ sigiiificahduhiqtiPdetim ad terram sarictrerepromis-
&~mit\i,Commpveb;itdcseriurii Cades. Si_uiem sancla - sioriis per fidem ingredihiur. siiriul curiiidololatfia
iriterpfeiatur, per ariiiplirasim iiiieliigendum est: U't eiiarti oiBriia.vitiaextinguamiis.
dicithr belIum,iquod miriiine::l)oi.urii; iucus, qubd •
.
miiiime luceat. Tn-liac riiarisione nioiiihrMaiia, >et : •;:'..;; .'.'.-.: CAT.UTXXly," ;.
prppter aqiias epiilradiciipriisMoyses etAaroii offen- _; Pbstjiajc praecipitur, ut deriiur Leviiis urbesad ha-
dtint Poiniriuiri/Ubi autem mandaTum,ibi peccaiiiin, bitandum,:ei suburbid illarum; limfediiaieihiriter fra-
ibi pffeiisa; ibi iriprs. De"Cadescasirariielali suhfiri ires subs rieil accipiqnl.Ver quod bis qiii djviiio riiiiii-
Ilor, qui iiiierpretatur.mbris ; qiiasiiegeretur, asceri-' sterid acsacerdolioTungurituf^,;pfrccipitiir, ui juxia
vdit in nionlem mpntis, vel iri vertice" montis :~per; kposlolam, iiabeniei victuin el yesliiiiin, iiis conlenl.i
quod significatur, quod deVyirtuiibus ripu debenius; "smTytitpossint cuiri Paulo appsfolo^clicefe.,; Nosira'
esse sectifi,:sed iseiiiper iif excelsiore gradu: ad vlf- auiein'c'o)iv'ersati&iri;ffili$:esf. Habeiil iuiheiiijuisdiiiii"
tulum crilmiiiafestirieniiis.D. irionte Hpr caslra po- urbes -c.t viculos ;ad habitaiiilunii Dignps psf eiiiih
suefunt inSelmpna. Profeclide Selmoria veheruniin operarius iriefcedesiiff. -' -.--.-'-;_;:;:•'
Sinori: II.c; duae inajisidiies iri drdine bisloiMTKii
3?9 BE9/E VENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGET1CA;CENUI.NA. 5S9.
(... ."-.--."'' " — ".. '. i— : — —~ ^* "~ : - ~'-~-- ; :
Qui Mebraice ELLESADBEBARISI,Grcece PErjT'E"RowoitfipMi"I'a..tMR"-AtTEiiA. •LBx.ditilur.
'"
GAPP.T;ll] ':-'_ ":":'''& A absentia.m aliis qnoqiie-aptius viijefur, si bic dixisset
Scieiiditm sane est, quod i.nDenlerbnomio repel.tio voces, et ripn verba, Verba..auteni:uovo Testyiineuto,
est prsecedeiuium (jualupr librortim, et lameri ih se lipc.est, EvangeTTo conveniiiiit, sed eiiain de hocji-
miilia propria cojilinet. Quod aiitem Detiferbiiomhim brp verlia feete dicuiilur, quia Eyangelica elpqilia
'sectirida lex.-velileraliolegisdicitur: significat,quod pftefigurant; vel eo qitpd vefba postea npri fnisseni
novum Tesiamenium veleri succederel. Sed lameii iiitilanda, qtia, locutusesl Moyses, iu hoc djgiiiialem
sciendtiiri^-quibus-iiipdisliicIiberEyangeliumiigiJrei: pefspria; ostendit. Ad universumIsraef. Congrtie dixit
quod ita dicilur, qtiia hicllberfueratin naluia, ailte- ad^omne, qllia oriinis non dicilur rjisl -de turba , us
1
quam.fuissetinlittera.In tfibus qtioque libris fuit, an- alii: loium vero adutrumque nuriierum, sivesingu
leq.iamTuisset.in urio librpj^quod etiam Evangelio faliter, sive pluraliler. ln eo vero quod dicitur, A:i
conveiiif:iit Paulus ait; SegregatusiriEiPiigeliumDei, ariiriemIsrael, agentibus reparantur inTigiirairiCliri-
nhodarile promlserat per prbpheias suos. Tres qiioque sfi Evangelii, ad oninem anjmam Domimim videii-
perspiiEeinboc libro cooperal_3erant, id est, Patrjs, et lem, Evangelirim prajdicantem iraiis Jofdanem , si-
Moysi, plebisque ctiiaiintiiiliatiir. Sic et Evartgelitim giiificaT.ibsecverba iaiiie bapfcisifiuniriicta fiiisse.
totidetri ostenditpersoiias^idestGbfistijquatuprEvan- Solitudo vero Ecclesiaiii significat, spifiiualiterquQ
gelistarum, etaiidjentitim.Triliocquoquepfincipiono- "' ab oiniiibus inlus soliludo est cpntra Rubrum iriarei
tandum est,.quid indicetquod Deuleronomiumduode- In-Jio6'significatur,' "qupdlii quibiis haee verba liisto-
cim diebus scribiiuf; Pef qtibd psieiidiitif, quia siCuf - rialifer; dicurtltir, fuissent cnntrarii bapiisnio, sive
: verilatis
Dieutefonpmiumriro quod eo securidalex est, Evange^ legis , qua; iliis data est. Inter Pharan, e*
liuiii significat: sic et coniesiatio illius tiuodecimdie- Topliel,M J,abaii, el JLserolh, quorum inierpreiaiip
: bus appstolorunfnuirierum designat. Per qunssignificat esl, aiiclus_insulsa, dealbatiP.ef aliia"vqiiIVqijafaibr;
duodecim aposlolos, abjeeto Juda pfpd.torc, a DeO nienies, ui-supra diximui, quafiior Evangeiia signi-
eiectos. VeTcerlesignificat Judaicie p!ebis lapsum :_et . ficant, a quibus Ecclesia augelur in fide. Insulsa;
iri Eyangelio per fransgressioneni Decalogi mandato- contra Vilia et diabbliiin..Defl;6o(B, in baplisjnp et
rtim. Sed el illtid,quod in illoi quatuof ibca,.iritef qiiae , pfjeiiileni.ia,et resurreciipne. Atiid, id est, Ecclesja
loeutris est Moyses, ubi aurum,multum Iiabent, Evan- :.vei iEvangelium.Ili eikm mertl.esquadriformem lio-
gelicum sacramenium desiguat, quod spifiluaTi serisii . lninem sigriificare possunt, quatuor creaiuris consi-
pollet. Hoc qtibque beuterononiiuiri iii duribusmodis steritem, liumldo scilicet. et aridd, frigidp et calido_
fuit pbscurum, id est, in riatura elTittera : boc est, cui Evaugelium praedicatur. Diiodecim qrioquedies,
quaridoTuit in_quatuorlibris separatim ; lunc yefd•re- dupdecim pi'bplietas sigiiificant. Coreb verp unde les
velatur, quandpa.r/waiworiibrls-excipitur.Sicquoque * incipitur, syiiagogam dciiionstfat, a qiia lex novi
Evangelium fuit per naturam et litieram,. usqtie dum Tesiamenti Jnchoaiur._ .
sensus "lenuniiaius est. Hmc surit verba, et reliqua. ; -Per viam montis, et reliqua. Hpe slabiliiatem Tegis,
Huic senlentire in persona Moysi,qtiodenim aliquis eo quod mutaia esset liltera ad sensum- vel qiipd
de Moysedixisset, ille de seipso dixit, in persond Evaijgelium ctijus figuram bic liber teiiet, vitairi
Spiritus sancti et translaloris. Hic quoque liber ali- ascensioiiis per' fidem a'd coelum denuntiat. Lex a
quam imperfectionem babere diciiur, duiu npn a.d monte Sina incipitur, et in mpnle Seyr fihltur. Seyr
decem peryenit ::Augtisiiiipdicenfe, Ohuiis perfectiq auteni pilesns intefpretatur, quo indicatuf mpriali-
nunierorum inier decemct lriginta,el cenlum e't;mille tas. Sicuf Cnim lex lltierae de immelaiidis:;victimis,
consisiit. Sedtamen perfectionem babei, dumin-ipso etde occisione illoruni qui proximos pcciderent,
. firiiltif numerus librofumV,Deiilefpiipniium:pairibius, pfoeceperai:,:.sic.Evangelium de,,ocCisipiiepeccaip-
et filiis diclum est, quodberie conveiiit ad terram rum et viiiprum est. Qiiadragiiita autem.aiini, juibus
repromissairi : ut.esi, Qui fecerit hwc, vivefin iilis: laboiiose peraciis ad lerram repromissionis filii Is-
i Eiliis dicilur: Audite hac,pt cusloiiqnl filiivestr-i-posl ; - raelperyeiierunt, sigiii.(ii;at;iptiim leiiipiis quo Ec-
vos. Euturam autem Evangelii mercedem .animabris> clesia liib.oribiisvivil, quas d<;n.iriuiriprajdicat, lp-
jrt futurum prpiniserat. Dum. aplem tiguravit iiic; cuin legis observat. Quaternurii, prppier-qualiipi-
Evangelium liber, ubi est prepfietas iiniuscujiisque, l Evangelia. De.cjes auitemqiiatupr, quadraguiia siuii.
libri. Pripr aufefti liber praadicat doelrirtam corppris,, TJenique; ct"Dpminus qtiadragiiita. diekiis 'jejuiiavi.i''
id esti JmmolatioiJemvicfimarum ;•etde liiiera, quial * etesuriens ientatus est: ut ostenderet npbis in i>ra3-
dixil prior, Qui occidil proximum smm , occidelur.. terito lempure.d.ttbeireTplerare tcntatii;nes. Pilniadie,
Altcf non de littBfa,, seddeserisu,;iirion de carne, , et relinjiav:ppPgruiim i^iiippe ilujt piimp die legenii:
sed de anima; non de immolalione cariiali, sed,spi-- lpqui. Lex; de primilivis iuiperavii, ,veleo quodiox
rituali; nonde bono prsesenti, sed de futttro pra;di-- illlsTux fuisiel, si tatiien quod plebs essenl : vel e_
eat- Per hislorlain et seiistim;, per praaseiitjam ett qtiod figurat .Evangeli.iui.d.atujii:ijj die, nb.v.iTest_->."
581 IN PENTATEUfiilUMCOMMENTARII,—DEUTEROiNOMlUM. 582
menii. Priino die veterein signifieiit,sccijrida npyum. A _ praedicaveriiiitnhivefsa .supr.idict.i. Decanus aulem
Locultisest Moyses,-et reiiqua. HaecVseiJleiitiaTorae irnperat siTperdecem, signat decem verba legis nar-
fegis dicitur, qui non videtveum •qriem prosequilur ;< rant em.Ofdo aniem crescendi est in tribunis et cen-
et -ioh illis &dmiltilurad prajseiifiairi fegis yenire, turibnibus.vet est quoque ordo credendi. Quattior ati-
sed per alium verba" regis ad illum niiitjintur :sic tem Ordines, qtiorum principium quatuor Evaugelia
psf Moysejivefba-Dei ad Israel iiiHfui~t'if..Ideo nprii in iiumero figurant, qua; quatuor virttiles principales
dicitur, locuius est Deus, sed, Moysi lpcutus esf; 'doGiiefunty.id.esi,- Justiiiam, Prudentiam, Temperan-
Be.us : .qnia pivpulusPei conspeclibus fuil indigniis., iiam,,Fortiludinem, Moyses vero Chrisiimi signatin
Ad filios Isfgehldeo iipri ad: Israel.,:-s_d ad iilios di-. eieclione principuni : principes quoqne qui eligtin-
ciliir, quod in adoratiPrie idoloi-umTuerunt divisi, lur, duddecim aposfoli liguranlur, cum qualttorEvan-
vel -qubd sexcentoriun niillium de ;_3!.gypto egredien-• geliis a Cbrislo elecios, ad principatum super Eccle-
liumyTifii tanl.im ad lerrain .proinissioriisipervene- sjam. Et quqd •justum esl judicate. llsec senientia
rurit, excepioGalepIi' cTJpsue; vel sic inieiligenduirii aeqpitate judicii judicat, apostolos quoque figur.it :
esl, quod dieit, od filios Isrtiel ;: quasi dixisset, noni quibus dicittir, Sedebiiis,et judkabitis duodecim tribus
adgerites. Omnia prmceperatilli. .Hoe psieiiditur,, Israel. Ascetide, id est in summiiate perfectorum :
qurid rion majus rteque minus, quatn tit audiyit, edi- g aliter asceride et ppsside, id est prajmiis. Sicut lo-
ceret iliis. 'Pjisiqiiampereussii, etfeliqiia. Apturii vi- cutus esi ppminus Deus tuus, id esl propiietavil vo-
detur .MoysT:edicere ;plebi Israelitico.' ppstquani illis bis. Nolitenieiuere,\d eslcorde ; neque pavealis, id est
victoriaiii dedit de Seon el Og, ul beiie audirertlvle- iri pre. Curiiquesermo placuisset, in boc plebis judi-
geno. Percussit, id est.-cofpqi-eet-anima. Seon efrex .cium jndicatur.vJI"sJ es vobisduodecim vivos, et reli-
Amorrhmqruni, dajmonem regein gentiiim -fignrat, qua. Qui dtiodecim :viri, qui tali nuinero duodecim
vel sensum maluni, regem viiioruni.' Moyses Tigti- appstolospossiint sigiiificare. Vallis autem botri, per
ram Cbrisii signilical_ •siipradjctos pefcuiienlem., . anticipaTionenidicia esl. Botros autem superius dixi-
sive sensuiii.bpnum. Gmpil31oysesexpltintife legeni, mus significare, qua; apostoli dtiabus vectibus, id est
et reliqua. Dignitatem indicat Moysi, diitn ilii plana'; duabus legibus praedicandoiiortanlur. Ab aquilonead
fuerat lex, et ipse explanat pdpulo, iii ^oquod dicit: dexleram, jd est aperla; infidelitalis usque ad calorem
DortiinusPeus suadet plebi. Locuius.esfadnos, dig-v fidei, qtqtie dixislis;: Odit vos Dominus. Ibec senten-
nitas persouaeirt lipe ostendiiur. Sujficia]fypMs,qu,bd- ' tia popultim incredulum demonstrat. Cumiiueaudis-
inmpnle hqcmansislis : ac si dicefel :,Qui,iiidigniL set Poniihysyoeeriisermonum : auditio Domini more
eslis babiiare in ferra, vel per llo.csignilicattir, quod! homiiiis djciturvserjjionrim vestrorum : quia non in
essent indigni in.lege Domiiiiirihabltafe, /~«tier(imj'jjj', IC uniiale audivi eos, ut dicitur, turba uon titiius voluti-
id est in peccafa vesira ad Aigyptuiii. A\i\.erreyerii- • fatis> Alitef unus peccatoium multi vocantvr, et
niini per Abraham, Isaac, et Jacob", siye per liisio--. . multi jiisloruni unus vocatur. Praeter Caleph, quifi-
riam et sensum'. Etveriiie, id esi yeriisiis ad mon-v gtiram pcenitenlise tenel. El ipsi dabo lerram, ac si
fem ; id est, venis>isad superbiam Aitiorrhsenrumi diceret, uon vocabis : ul dicitur, Mnlii sunt vo-
et vitiorurti,- Si autem in.bonam piirleiii ariniihtia-.' cdii, eic. Quam catcavit prs vester, liic intelligitur,
nius, sicut dicimtis, Ad montem; id -est, ad fidemi qriod liisi qtiis eoiisideraver.l regnum D.i per cie-
Amorrhaeofum, id est peccaibium-, quia de pecealoI dulitatem pr-ajdicaiionis,non intrabit in regnum eoe-
ornatur Ecclesia in fide, etcsetera in loca. Ad caeterai lorum. Bini vocanlur ad terrain promissain, id est
vitia. bumilioraj iad montana a jege Dei, et liumiliora,, Galeph, et Josue.. Bini etiam intrant iu regiium cpa-
Id est peccata. Cpntfariieridiein, ld est pfpsperitateriii Iprum, id est. qtii duas leges impleni, innocentes et
htijus riibndi. Et juxta tittus,id est, terfiri mari.s, itir- p.cenitenles, sive corpus el anima. Egressus Amor-
qtii.j,tradidi vobis,;id est, propbetiam. lngredimini,; rhmus;qui liabitqf inriioniibus ; id est, hajretici habi-
id est, in. Ecclesiani, vel ad-fidem._Eyange)ii;velini tantesTiiiSupierbiis,
regmm cce]orttm;,et possidere,id esicw^ • .'.•_ "V -.. CAPUT III.
ceret, non prp vpbis : quia non iiieruisijs, sed pro- D - Seyr ribmenioci esi, et llornia simililer, t\\\x Ec-
pter dilectipriein.palrUmvestrorum. 'Addatadliunc : clesiaia sigiiificanf, quam peccaloies persequiinttir.
numerum, qsquevsicut.loculus esi: id esl, sic erit, se- Sic juravil Domiinis, ut vero dixil: Nonvidebit qitts-
men tuuin sicut stellae coeli. Date ex vphis,.id _3S.t-.eIi-piam, et reliquai Arljog inims esl.-Aroer civitas,Ga-
gite ex vobis : yiros sapiehles,id est in lege et gijalos,; laad regip.Moab ab Occdenle. Basan civiias de me-
hbcest in febus; plebis, et qupruin epnyersalioi dio tribiis Manasse, cerlam divisionem habet inter
prpbata sit.- Tribunus, diciliir,' qui Tribui "iniperat, utl ccfp.us-et- animarij, inter actualein ct contcmplali
alii;; significafdpclpres, in tri.bus.legibusTidem Tri-•. vam vitam, iiiterhistoriain et sensnm, regio ct civi-
nitaitis docentes. Cehtuiio yer^ qui supef cent.um tates-etv cuncta Basan. Gessum fons cst, el Magati
sitj sighiftcat doctores qui -prajdicaniprdsmiaeoelesliaL locus.Jayr ertlacliir iinus vir esl. Usquead medium,
in futuro,:Ve! centuplum in prjesenti. Qtiinquageiia- id est sacerdos usqtte ad iorrculein. Eboe, id esi ad
riuiri super quiriquagititasimiliter dociores significat,, occidemeiu usque ad Jordaneni. Ad aquilonem vetic-
poenileiitiam praedicariles. Unustiuisque aulem ex; runtail bccidenteni, ei tisque <;duiiue deserli. Ad
miinqtie -sensibus jn' aposlolis iniplelun-lpsi enitni ;occideiiiem. Sairdas moniis. Pasclia ad dexleram
385 BED.E VENERAB1LI3PPERUM PAHS II.;±- EXEGETICA GENUINA; 584
partem. Expcdiri, usqtie Iiocjumenia. Iri hae sen-. A an|e Jordaiieni, fides triuni Ieguin, vel fides Trinitatis
terilia triai osteiiduntur, id est, incceptioin baptismo, arite bapiismumindicattif.
possessio iri fide, volunlas in eleyaiiptie riientis ad """": :; .; CAPUT V. _".;
sujiefna.: Pfecdtusquesum pahiiriuin, id!estrit ferfnm Efyidinius facie ad [aciem, lloc ek pefsona Moysi
repromissionis intraret. Cmpisti osiertdere servo iiio laiitum dicitiir. Et medius fui, et reliqua.}Sicet C.hfi-"-.
magnitudinem tuam : id est iri Vestimentistrientis stiis mediator Dei et hominuin. Timuisiisenimignem.
portanlis de jEgypto in rriari et in peira ; ef in manu Iri hoc plebeirt suam. Nori'usnfpabis , id.est-ri.6n'ti-
fortissifoayid est in pugnas confra Amalechilas. Ne-; me.is, ut sanciifiees illum victimis sive opere. Sex
^que enim pPriiinus aliusve) in co_lo;':ideo boc dicity diebus operaberisterram. Ha_csenieniia figuram vete-
quoU hitillos in /Egyplo viderynl deos, qtii non po-' ris Tesinmeniitenet, septimris dies sabbati, figuratri
luerunt salvare plebem', nisi DoriiinuS,veltil m lerra novi Testariienii, in qna legis spiriluales -liostias D.p-
iniaginem bpvis viderunt. in hpc -auieni iiinere ple- jnjnp oDferinius.Nondeclinaniusad.dexteramjTdestJ
nituilo osteridiftir,id_ est pro eis qui IraiisieruntJbf- ad vanairigloriam;riequeadsinisifam, adorandoidpla:
danem, etpleniludo irihis qiii'reriiajiseriiiit in lerra --• ''•/"!;:"• •'_ GAPUT VI.
Moab. Plenarii enim iri lerrarii feproiiiissam vene- . Diliqes Dominum Deum tuniri. Impefallo et probi- v
ruril: quopVsIgnificatpleniludiriemlegis, quaapopulo 'P bitip in liac senteniia osteridiiur. Imppratip, dumdi-
data est in pleniltidinem, dunl sensiis deuieni. Alifer Ciinr, Diliges; p.robibiiin, Non.diliges- deos aiienos.
remanenies itf terra Moabysighifieat ilics qui anle Aliter, Non diliges, ut dilexisti anle. flaec quoque
legem in lege fuerunt, ut Abfaliam, Isaac et Jacob; seiitentia prajcellit aliud, tibi dicitur : Non ado-
velgeriles qua>.perveneriint ad bapiisijium; *-eli.llo_ss.rabis debs alienos , qiiod perlinet ad opus desefli.
qui cdiiifa baptismiirii Tiuiit,rvel videtpbpiiluin qiil Quod yerp: liic .dicilur,; ad npus ferfae periinet
npn credidefurit CliristbyCiiiiilege baptmiii' Terrajn promissipiiis. Ex persoria qupque veieris dicitur,
vero repromissam iiitratitps, signifieani bnpti?mnm Noii habibis deos alienos;: Exvpersona novi, Diliges,
accipienfes_Letin Ecciesia nianenies: RevCisioaiitem' etreliqiia. More quoque ariificis dilectio primum po-
illorum, in qiia facit piigria ante et relro : deniori- nilur,;qtiia sit oirinium mandatonim: fimdameiiliiin.
sirat pugnarif corjoris etanimae. liiquoqiu' fiitnt in- Ita eniin artifex Tiindamenlum pririio ponit, et
terMoab , et inier terram repfnmissionis,. liguiam deinde Sedificat domiiirt. Sic et: nos decet diie-
populornm possunt lenere, peryeriienliiim adunifa- .- ctionem fundanierilum primum poriere, ac deihde:
tein legis Chrisii. Nonehim transibisJordaiieniislitin. bona vbperavjnsiiluure. Ex':tqip:porde_ Id est ex
Drini aliierha^c: senteiiiia intelligitur. Requies euoifn^i parfe qiiaeorpus ariimaitir, Ex ajri'ma,:liac pafte qua
Videriif-, et jani yisio -DotiiininpnVlrabitffbit. Aliler , inlelligitursupef omnem cfeaturam. Ei exiola forti-
visip pro vindicia intelligenda est, jiec peccaitim iri tridiiie,;id estpartecorporis;; ut extellerent altitudi-
fulurttm vindicarelur. "'-_v _ • neirivcrealurartim similem Tuissealiiiudiiii Cresioris;"
. .;-• "'.: CAPUT IV.( :.". Aptum autem fuit Iribus locis iniperarTdilectioilem,
- Guslodiergo temetipsum;:i_de.t ab adoraridp idola : j.n cofde et anima et forlitudine, duiri Ires ItabiMiq-
quo_videfdirit, id est in scriptibnibus. Afdebal usque nes, id est -Egy.ptum"ct eremiini; ei terram repfp-
ad _Q3(«m.;iTypeibo!ice hoc dixit.' Vbcemarboruiri.il- missioriisiiabiiefunt. Aliter diciliifvcorde eTanima;
lius audis-tis,id eslilegerii; ve! hic pafsipfp ipto dici-s pro unb accipitiir; et foftituiliiie.seeiiiiilo. Aplum
tur, ei formprii penitns non vidistis. Fofsiiaii enim si est eijiiri, uTduobiislocis diieciiosit, dumenines ho-
vidissentforniam" fecissent imaginefti-: iioti vidistis mines duabiis coiisislunt substantiis, ariima el cof-'
aliquam similiiudiriem majestatis Dei. illius. Deus pore ;Vel duabus aliis, id est parie slne fermento; et
mmulalor, id est quandb iion; excedimus modtim nianri tua, Idest opere luo. ijti "aj)ij"j!_,,id dst in opere.
pcccaii. Testes invococceluinelierfam^Xd est in auxi- • CAPP. \TI-X11I._•".;
lio bino. Tcrret plebem, id' est yerbpDei,el peisona Cuni vero a;I Abraliam,'Doiijiiius-defuturp- Ioqiie-
sua coelum.et terram ;-ac s'j diceret : Tesles vocis ;j) retur, non septem geiiies, sed deeeni••'dih.unierai'^
erunt cmiuriiel tefra, quodsiadofaveriiisdeosalienbs, quarujriterram semeniHiiJspPssideret :qtii nuriie-v
ecelfJmyoeabis,non ptuel superlteffain; ef lefianon rjis adjecfa-idololalria gentiuni, blasplieinia Jiidieo-
germiriabiffructumsuum. Et diceiis, Quando qdortive- rum, bajfelicorum efrofe. vefissinieVadimpletiir'.':•
rint hic? Ili suhf lestes; qui invbcati sunf siiper nos; quibiis donec tiitellectu _Egyptum conlniemorat,
si adof.iverimits deos alienos. .Aliter epeluiriet ieifa,: multiiu sulijacet. ^ v
aniinaii) et forpus significare possunt, velificarna- - Si autem
quis egresstisde jEgyplo, ad eremum
tioneni et divinitatem, vel legeriiiittera; etnpvi Te- perveriiat, spiriiuali triiim dierum iiinere, deimpu-
stasiien~ii,:qiia3iion videiit; noc audiunti:Tn bacsen- gnatiorie gentium Iiberabilur.:- quse septem principa-
tenlia pfajpayet', quod inultas imagines idolpfuin; lia vilia figufant, quaa per Pei gfaiiam uilusquisque
apud ChaiianajdsVidissent; Per ientalioiies,id esl, ut: rniles^iiicit.Qupd vbro numerimajbres essedicun-
i.n Mailnaari. E. in alieniqenafum_id:est Amalecl). tur. liaQcratio est, quia plafD yiiia quam virtutes.
Signa,,16 est figuras. Aique portchla,.\il fuit serperis.: Quod dicitur, IVOJJ ibis cuiri.eis, id est in adorando
Robustam maiiuih, braciiiwntpie,exiehliim; id est in idola, iijTolIigcnduniest. Schsusqm fortis, id est iti-
pugnas. Pertres civiiatcs qtujs supe.favii .Moyscs nere Jordanis., sivc-in.piigiiis. Ahfemi Doininus a te^.
585 IN lTLMWTfclXHUMCOMMENTAHII.— DElill-RONOMIUM. 586
id est pleniiiulinem lianc, et infirmitaies pessimas, A j maledtcti, in ignemcelernum. Alitcr Gebal pro male-
H esl dccem plagas .Egypii. Nen parcet illis oculus dicticne, pro parle carnis ponitur , sicut el Paulus
luus, et reliqu.i. In hoe illorum cupiditati prxcavet. aposlolus _ii: Scio quod non esl bonum incarnemea.
Kolite metuere, quia limor imperfectoruin est. Nou Gazarim cum benedictione, pro anima in illo loco.
parcel oculustuus: id esi, diis illorum, id esl, cupi- id est, in Silo.
diias lua viiiis illovuin. Crabrones, id est mali mores In hac senlentia praecavet, quod si unusquisque in
iliorum. Detxs magnus ad libandum, el terribilis in dumo tua immolarct, idola fecissent, filioset filias
vindkta. Quod vero dieil, De gentibus non delendis, combttreiites igni. Non quod hoc /Egyplii fecissent,
pariter nc forte besiia multiplicarenlur contra illos : sed Chananiei obruluin ncgabilur, id est scnsus te-
cavendum nobiscsse oslendit, nc forte expulsis pec- stimoniis. Egressi sunl filii Eliab, id est filii iuiqtti,
catis a carne nostra, el repente supcratis, -accedaiit vel filii peccatorum.
contra nos beslia; spiritualcs, hocest jactantia , vel CAPUT XIV.
superbia, vel certe vana gloria, qua?.surrexerint ma- Non (acies calmiiumsuptr mortuum. Hoc hisloria-
jori labore exsiirpabunlur quani carnalia vilia. Lolh. liter manifestum est. Spiritualiter polesl intelligi
enim et in mome positus concubilu nefario pollutus
j, quod dicit, ne radatis mortales voluntate causa dia-
csl, qui in Sotlomis habiians se conliiiuit, ut non 1
boli vel ha;reiici, -quod in duas partes ungulas fin-
peccarel. Ac per lioc quodcuiigue vilium expuleri- duiit, id
esl, credil duas leges, sed divinam di-
iiiiis, stat ni IIJCOillius plaalelur virlus : ne forle re- Ieciionem nonqui
implenl, aul actualem aut llieoricam
pubus spiiilus, ilcrum reverlens inveniat doiiiiun vel Incarnaiioiiem el divinitalem , et rumi-
nosirain vacaniein. Dispe, id est gentis viperarmp, vis.im,
nat in opere. Comedetis,id cst credendo, de his qua:
qund haerelicoruin tenef fi^uram , qui Trinilaiem et ungulam findunt, id est de fiis qui qtiod
sub ruminanl,
blasphemans, quod jur.imenio pollicilus e»t. credunt
Jurai Dpminus pcr seipsum, qnja non babet alium cordc, opere non differunt. Pinnulas, id esl,
mandata legis; et squamwas, id est cogitationes
alliorcm, pcr quem juret. En Domini Dei tui cmlum multas omnes
; mundas, id est sanctos, qni ideo avcs
est, ac si diceret, habel Dominns potestatem, si dicuntur
, quia cogilationibus ct openbus niundis ad
plual cccliiin, an non super nos. Et cmlum cmli, id
est slella. : aliter per co_lum angeli inlelliguniur. superna volant. Aves iminund;e , liacrclicos signifi-
Juxta genus suuin, id est si acciderit aliquid
Coeluin veio cojli, smiinuesanciorum, ui est. Stella canl.
quod illi siinile sit in forma, non prohibetur nisi de
enjrii a sfeila difiert in claritate, ila et rcsurreclio illorum. Omncs anlem aves immunda; quas
iiiortuoiuin, vcl liisioria ci sensus, ct terra, id csl. genere
fruetus terra;, \el corpus ct aniinaj, et omnia qua; in Q ' diximus,diversagenera h.creticoruinsignificant.Quod
vestis Israel iu eremo~nulla veiusiate delecit, poiest
eis sunl, id esi Adam cum suo genere.
Deus magnus , id est in __Egypio. iigurare fuluram incoriuptibilitatein curporum, ubi
Et potcns, id esl in niari. illa qux corruplibilia sunt sine cotruplidne perma-
nebuiit. Quod vcro dicitur : Non coques hmdv.min
T.IT".j;is, contra"Amalccli.
lacle matris sucs, ostendit quod aueni lisedussignilicat
Qui p_jsoi!'s ncnaccipit, viiupcr.ivit hic plebem, non
cst coqiiciidus in lacte malris suo_, id est, non
qui perionas accipeiet. mediocrihus Ecclcsiae disciplinis, scd -
esl laus id
tua, est, ipsumul laudes. purgandus
Ipse ausicrioribus praceplis illius peccaia purganda suiil,
Mtirellubium, propieiTIiiiiiuiriibiCundu.rii d icitur.
Pones benediciioiteasuper monteni. Ha;c scnicniia ul qui per lasciviieblandimcnta se perdidit fortioridi-
sciplina se rediniat, ut ca;ieri videntes limeani. Per
respicil ad locuni ubi dicilur: Testesinvoco coslum decimam
el ierram, sed duo monlesin testimoniumproferanlur. pai tem quain Dominusa populo poslulat si-
decem sensus, quos unusquisque nosirum
Ac si diceret: Ilabebitis beticdictiones super VGS,si gnilicantur
reddcre debet Domino. Anno lerlio alium decimam
legeni Domini custodieriiis, el maledicTones, si non
Postulatio aulem anno tertio, ostendit Do-
custodierilis. Aliter benedictio super inontes ad separabis.
n lniniim prxvidentem bella illis. Fulura enini in tcrra
Israel peitinetv maledietio vero ad Clianan.ios. Hi '
amio teriio dixit:. Vsquequo.eorum
quoque nionles in terra repromissionis esse dicnn- .repromissionis vineaicreverunt? Vel pro tribus annis, quibus,ut
nir, ei aliinominibus nominari, id esl, Libanus in fueiunt iribus Htiben el Gad, el dimidia tri-
et Libanus niinor in dextra .dixcrunl,
pane Aquiionis, parte bus Manasse in teira
rcproiuissionis iti pugnis nia-
ejusdem lerraj. Sed ab aliis dicitur, quod liinioiites
noii lam historialiler luissent <_uamad lcslilicntio- gnis. Separabis mild aliam decimam, id est sacerdo-
uem hcnediciioniselmalcdiciionis dicuuliir. Mysticc libus, ac si per hoc sacerdolibus diceret.
autem hi duo montes pro duiibus legibus possunt CAPUT XV.
accipi. GebaJ pro veteri, qtii vindictam commisit. CKJJJlibi vendilus [uerit fraler luus Ilebrmus. Per
Gazarim pro novo, qui indulgcniiaiii docuil. Pos- fratrem setisus inielligiiur. llebrxtis transiens inter-
sunt eiiam lii monies summiiatcin perrectoriim et prelalur. Ilebra;a , id est anima uniuscujusque per-
superbiam impiorum demonsirare, vel quod in fine fecti de geiitiliiaie , ad.baptismum transiens.
dicitur vila,: Venile , benedictiPairis mei, possidelc Per seplem annos, quibus servire pracipilur, acli
regnumgitod paratum est robis, ct rcliqua. Et: Ite, vscvitseperfocliodesignatur.
587 : BED.E VENERABILiS OPERUMPARS II, — EXEGETIGAGENUINA. '588
Pefseptimum anniim,qiio diniilliirir, acliva-vita A { eonyeriimnr. Et simpllciler cum delinqueiilium vitiii
expflrifiitur. '•''-'>_ '-""';_ stia iriteiitione refefamus; Sed securis maiius "figii,
Sicqne auris illius stibula perfqraluf, durti niens crim sese increpaiio pltis-quam neeesse est in aspe-
subtilitate timoris percuiitur. . - rliatem pertrahiii Eerruiiiquoque de mariubrio pro-
Alitefsex anni sex selates inundi significant. Se- silitjCuui de coif ectibrie sermP durior excedit. Et
ptiriius vero annus diem judicii desighat-. stibrila sa- unicum percutit, quivatiditorem suum pfolata con-
pieniiam, qua auris, id esfsensus, perfpratur. Janua,. tumelia a spiriluali dilectione inieificit; Gbrfepti
id est fides domus itiaryid estiEeclesise. Pfimdgerii- iiamqrie riiens ad odium proruit, si liuic.immoderaia
ftis dipus perrecium sigiiificnt; Qtiod auiem dicil: increpatipplus quam debuit adjicil. Sed is qui iii-
Quidijvid niascnlinum, pslehdilur quod fi.on debe- "catileligna perctiiit, et proximum exstiriguil"ad tfes .
mus opris moMeDeo offerre. Sexus qupqiie masculus ; riecesse est ufbes ftigiat, tit in una illartim deferisus
sensum perfecium indicat. Quod autem dicit: Non vivat, qtiasi ad poenlteiiliaj lamenla conyersns, iu
bperqberisin primogeiiiiqbPvis,plripn tpndebisprimo- unitafe sacraiiienii sub spe, fide et charitaie abscon-'.
'gemta:ovitim:triarum; pstertdit qupdisi quidfpbusiuni diiur. Reiis perpeirali 'bointcidii libri tenetur, qiierii
incipimus exercere, etboc significatur inprimege- iijyenefit, non occidit. Quia cuiridistficttis judex ve-
nito bbvis ; vel ctitn yita nostra aliquid innocuutii, B 1 iierit, qui se nobis per-riaturiaecorisorliuin junxityab
inchoat, dignum est ,ut humaiiis oculisy quasi sub- illo -procul dubio culpa; realurii non expetet qucm
duclP vellere non pslendaiur. Hoc enim sigiiificatur subillius venia spes, fides, charitas, absconditVSe-
perTipcquoddieitur:: Noiiiqndebispiimpgetiita-bviuni, quilur : .Nbrislabil iestitiionium unius cbntra tiliquein,
Caecus popultim'geiitileiii:;signilicarepptest, qui po* sedin-preduorum veitriitnite_sliumslabitomrieverbum.
iuisset viairi salutis,inifare_ si vidisset. C.audus vefo Licetiiistorialiier obseryanduiiriest, tanieii contra
dicittir qui nonimplei ulfanique djlectioiiem; qui-videt quoslibei impios velbsereticos agimtis sansias Scri-
quidem vianiy sed nori ambnlat in ea. Potest qudque pfui'as in.dubium vpcari. Sensus quippe riestri atte-
claudus popuTuin Judaicuiti sigriificare, credeulem siatidsine bis teslibusnen habel lidem. Adliibet duos
tantumliileram, et non sensuni. Quasi capra, id est . testes , scilicet Vetris efNovum ; adbibe etiam qua-
Ecciesia; etPervo, id est appslolprum pppulb. iSai,- tuor Evangelia,proplietas, aposlplumy,sicque staijjt
gtiinem illorum nbh comedas,,isedeffundasin terram, Pnirieverbum.Addetres aljas interra repromissa, id
Perhoc iridicattir nos oporiere magnppere de meri- esicreduliiaiem Patris, et Filii, et Spiritus sancfi. I»
fisiiiterpreiari, sed in judiciutn Ecclesiaj effundere. terra Ecclesia3ppstbap1lsm111.11 siabit sacerdos, id est
Observabisinensem, id estjejunium. lex yel iEbrislus, vel unusquisque ddcior peffectuf,
~J 'C eonlirmaris nori contra JiaereTicos,da.*moues,vel vi-
GAPP. xvi-xviii. ;;-,
Soiehimlalem qtioqueiabernaculorumyidvtestmensei tia;.;duces vero prepliefai, vel aposloii, iiitelliguntur.
Seplembris. In solemriiidieAzgmorum, id est Pascha. VCAPUT XX.. '-'- "',- '; "'"'•'"'
Hebdomadarum; id est quiiiquagesinia. QuPd vero Ejiciuntur ex prmlio qui novam domiim mdificave-
dicilur : Non planlabislucum, neque oiiinemarborem, rurii, simul quivineqrii:planlaveruril, aui qui uxbrem
juxtqaltare Domini Dei iai,'significat-quodcircado- desporiderunt,quia nbn pblest divinaerriililijsservire,
Biinicam fiderii"nil.il in verbis ijilrucluosisy iiiliil au- qui seryit negoiiis.ssecularibus. Homo quoque (ornii-
ilieniia^SBecularis,nihil illecebrosum debetnus com- dotostis etpavidus projicielur erpuyna,nepqvefe;fucitU
pbriere. .Hoceriitn sigjiificanfTigria rieriiorosa-sine corctqfratrum suOitiih.Nori potcsl. arripere spiriitialis
«llo fructu. Sed sola pielaie veritaiis scienliam prse- mililiae pugnam, qriia adlitic lerfenis. pperibus limet,
dicatioiiis leneamus. Ulud aiilem qudd dicilur :'Pro- ne lorle alios ab evangelica perrectione stip exemplo
pheiamde genle tua, sicul me,suscitabit Deus, qtian- revocet.vTales eliim non possunt bella-praliare. Si
quam jiixfa histofiam de Josuedici pptesty tamen de1 qtiandb qccesseris ad oppugnandam civitatem, id est
Cbrisio irianifesta propiietiaesty qui -veriispfopheta corporis in ai_tia ciyitaie iiaerelicT, vel vjiia. -Offeres
de geniieTsrael orttis esti Et sic.ul Mojises disperisa- nillipiimurri pacem, id-est; Christum adcredendum.
tPr efaf veteris Teslah1enli,;ita ei-GiirisluS novi. De- Si receperil itsgue porias, id est fidei yeTpoeiiiieotiat,
'niqrie in Evangelio Pominus -'dicif-. v&" ciederetis; et servietlibi,percuiies, id esl in poBnifentiavel vin-
MoysijCredereliselmilti, de meenim illescripit. Quod- dicta. Generis niasculini, id e»t qui sUnt superbi.
qiie dicit, Sicuf riie, seeundiim!eariienij et iion secun-. Absquemulieribus., pbsqiiejumentis,:_ei_nonsuccides
<lum;:diviiiitaiem iiitelligendum esf. Qubd atiiein arkorps, id est; sanctos qdibus vesci poiest, id est
pfomitlit Rpriiirius ultiortem jn illps qul verba pfo- pra3eeplis, absque.ariiiiiabus et moliibus sensibus et
phefa., id est Chrisli, audire nollent, cpnuninalio1 simplicibus ; nec scecidaribusdevasltiredebes,\d cst
esi, plebisque Chrisii verba. Ilic esi autem yerus1 "poeniteiiies. . -
Propbflla, de quo dicitur : Nonest Propheta sine iio- CAPUT XXI. ,
nore,nisi in pcttria sua. Quando iiivenlumfuerit.tioriiiniscadaver, el reliqua.
'
'... CATUTXIX. '. v'v Hoc ad cadaver A.dainciimsuo^enere potest demon-
; -. De iiloquicum timicbStic•simpliciier
yadltinsilvapvi sffafi ; cujus cmdis.reusigiioruiur, id estdiab.plus ab
<Mligha ceiiina, et reliqua. Ad siivam quippe cum1 .homiiiibus in parie boii.a.jifajores natuetjudicts, et
araict, imus, qu-jties ad iiitiienda-stibdiiorum delicla1 jirpp.heis eiaposlpli iiiieiiiguiitur. Locus auiem ca
5«9 ,.'"'- vPENTATiiUCHUMCOMMENTARII,--DEUTERONOMIUM. 590
paveris 'A-dseparadisus, civitas tivitaltiin-Jiid*.~VU._ A esiiti virtdicla,vel [ioeriitenlia.Cilhtscadavernon debet
tula esteare Cbristi, quae jugum peccati non traxit, permanere m palibulo,id estin peeeaie. Sedsepelietur
nec terram scidit vcmere, id est nala sine viri coitti. eadein die,id esl in novo perpo-nitentiaiii. Contaminq-
El eduCuniillamin-vallem asperam tilque saxosam, id bis lerrmfeiore,idesl " len a cordis ;fetpre,Td estpeccaia.
esi.Judau ad iiumilem cruCis passionem aspefamy CAPUTXXIL ,:-
riiUndipeccaiis et leiilationihus saxpsam. Vallis priim : :Nonvideb'is bovem; risque , de oiriisso(ralrU-tui ;
aniniaruin humilitatem signilicare -polest, quseest hoc dociori dicitur-i Spirilualilcr bes jttgum legis
aspera contra diabdlurii, quoeininquam afata esi, id susiineiiteindeinonsiral; bvis, innocenlem ; asinus,
est a doctoribiis cultroet vqniere veieris et hovi Te- popiiluiri geniium. Vestimenta auiem opera sunt.
slariienti. Quod aiiietri dicil, Jn illa ceivice viirilce, Ghristus aiiieiti ffalefest, ad queni iiiec onjnia per
praedieaiiOileiiiincarnationis oslendii. Accedenique doctfinarii boni do.ctofis dicuniur. Quod aulem dicil:
sacerdbtes,id est filiiLevi, vel aposioli; velin mun- Noivindiialtir vesteyirili, pstendit illud qupd Appsto-
dtim, id est sanguis; tavabuht triariiissuas, id estope- i.us ait: Npn permiito mulieri docerein Ecclesia. Ne-
ra per fideni Incamationis, et dicent: Mamis noslrm que enim sacerdotiuni ,;neque doctrinaTemiriis, nec
rion effuderunl sangUinCinHtinc, <\uasidicefenl: Non in Ecclesia concedilur; sed iiec vjr debeTindui yeste
' I feminea. Quodenim vir est, et priiicipalum gerit Ec -
aposfoli, ne~quesancti efftiderunt sanguiiiem Chfi- B
Sii. JLi quferatur abillis sanguis realus. Sanguis Ciiri- clesiaa, nec debet aliquid femineum vel riiolle in sua
sli prd niuiido effususest. Tu auferii qlienus eris tib docirina babere. ;
irinocentis cruore; id est non apbsfpli pro niuhdp Si qmbuiqns, iisque, et longo Vivastetnpore. Via
passi sunt; Seqiiitur : Si exieris ad betlum conlraini- huric piuridum demonstrat, arbor-siiperbiam , terfa
rnicosiuos, et tradiderii Dominus in manusinas,ca- ' carnalia desideria. riidtis coriversatioriem, niater
ptivbs quoque ditxiefit, efvidebis in numero illorum uniuscujusque carnem bpminis incumbeniem in pec-
mulierem pulchram, et reliqua.Dieunt Judsei. qui calo, loiigumlempus, futurum saBcuIuiri.Cum mdi-
banc liisloriam servrint, quid raiienls liabet mulie- ficaveritdoiriumnovum,id est animain v~elEcclesiam;
rem decalvari, et ejus urtgulasabscindi? Mos-auiem, faciens niurum, id est lidei; nOneffundalut sanguis,
si nililiefem pulebranj, id est ariiriiam quas a DeP id esi bonum naturale a diabolo vel baereticP, id est
pulcbra creata est',*.in genlili conversaiione inverii- Ecclesia iua, vei aninia tua. TVpnseresviheam luam,
mrisy.et so.ciari illam vplneriuius,eorpori Chrisli, id est-doctrinam Spirittis sancti', ac si dicerei: Noii
deppsito idololalrise culiu, indtiatur iugubribus pos- facies borta et mala siriiuIvTieri.-Quodvautem : Non
nilentiie induriientis. DefleqXpalreih ef malrem, hoc arabis ihvove simal et asinp, significat jluos pojiur
est, memoriam hujus iJiundi, et genlililalis illece- 'G los. In bovis enitii notiiine popultis sub jugo legis
bras carnales. deinde -verbi Del vocabulo omne pec- accipitur, in asino autem populus' geiiliam peftU
caturii infidelitatis illius, ijupd moriuum el inane est, neris risqtie EvaiigeliunT. Iri bove autem siniul etasi-
radetur. Ili sunt senim -capilli et tingula. miilieris, - no afat, qui sic Evangeliiim recipit, yel Judaicarum
nique demuin pef lavacnim baptismi pufificaia"COB.Vsuperstiliontilii, qu_3'iii timbra et iinagine pr:iecesse-
jungifur sanciis. Cum iiiliil superfluittn ih capite vel runl, ca;rempnias libn reliriquat. Item iri Bbve beiie
Hiaiiibusbahuerit, id esl ciuii neqnesensibuSj.neque pperanlitim vila sigiiatur.-,iii "asine sttilforuiii vecor-
aclu immundum aliquid gerit. Uririsauiemnterisis, dia.Ergo iri bove simiil et asino non arabis, fatuum
quq pacloduci jtibet illqmin uxoreni y ^fidemet opris sapieinli in proedicatione non soeies, quia tlon pos-
sigr.ificajiteiii. Ternario auieiii riuiiiero fides ostcn- suni seqiiali|er enuiitiare verbiun Dei. Seqnilur : Note
ditur, denario opus Tegis, per fidem et opus legis hidues veslem exlana thioque conlextam.; Perlanam
aniiiia Deo recte socialur. Alii hane mulierem"piil- siinpTcitas, per iinum sublimitas. designauir. Vestis
chram facie,"ralipnabilem; aliquam discipliham sigiii- quas ex lana et lino contexifur, linuin interius ce.Iat,
ficare putaiii, quae sapienier dicta vinveniiur apud in siipefficie lanam ostendit. "Vesieniergp ex lana li-
genliles, quasi a nobis sit'.repefiri. Opoftet de ea''pfU•'.' lioque coniextam indult, qui sub locutipne iiirtocen-
mtim auferfe omriem -superstitiotiis Iinmuiiditiam,--D iise initis sublimiiateiti celal inalitiae- Funicrilos in
et sic illam in studio veriiatis assumere. Nulla eiiini fimbriis facies , id esi,_iiiandaia. legis exemplis apo-
apud geniiles sapieniia esl, Ciii immuiiditia aliqiia slbloruiri. Per quqtuor angulos pallii itii, Xdest, per
vel superstitio non sit admisla. credulitateHi quaiuor libroruiri fidui. Iristiper, Cen-,
Si habuerit homo•duas uxores ; usqiie _ non pbieril •turii siclis argeiiti, idim- integritas poeiiafum ; uf
facere filiumdiiecim^et reliqua. jn boe Chiistus^eiim femkaretur in dbmo- palris sui, id' est In Ecclesia.
duabtis Ecclesiis pdlest intelligi _ qui noii profefi fi- saiiclorujii, Si dbrmierjt cuni uxorecilieritis, i'd Cst
liuni dileclse, id est popalum Ecclesia»geniium, po- haerelicu- cuni Ecclesia,-quic Cliristi uxor diciiur :
pulum.Synagoga; in divisionem subslaritiae, lioc est, sive sMisus inalus cum ariima, quje. bbni docidris esi.
in maridaiis legis,"a populo eiiiiuSyriagoga;, bbc esi, Viriqueihoiiuiitur, id;esl in vindicta vel pbeiiileii-
a primitiva Ecclesia pTincipiumest; tia. S' pueilamvirginem,\d,estEcclesiafti desponden-
Quaridopeccaveriihonio , usque, sed iri eaderii se- lem Cliristo suam virgiiiiialem. El invenerifiUam
pelietuf. Hic iiomo iitiusquisque baplizatus pplest riiiquisM eslJudaous. veT Iiiereiicus, sive peccatnr.
'
uitclligi, quisi peccaverit, debel'"jiidicari mPrti,.1(1 Ad piriam civitalis, idiesl ad firiem Ecclesiac. Efla-
m BED/E VE^ERABlUSi OPERUM PARS II. >-' BXEGETICAVGENUINA. ; , v5£2;
pidibusPbfuentur, id est in viiidicta, sive testimoriiis lA luin debeinus, ui ad reprelieiidendos nosnieiipsos ae-
in poeiiilenlla. Quia non clamavit, id est consensit. ciiicti, acutum cirCa nos siiniulum compunctibnis
Ager aufem Evatigelii dpeirinain significat.; quae se- Tiabeamus, qui incessanter lefrani: nienfis ftostraj
: qiiunlur pene juxla Iiunc prdinein aceipienda surii. poeniteriliaetdrilore coilfpdial, et lipc.quod a upbis
Ctamavitei niiltus adfuit, id esi usqiie ad adverilum feidum ertiplt abscondat. Egesta humo operies, -id
Ghristi. Per liominemqub accepil uxorem fralris sui, est, ut obscuret peccatuni suum-pp.nitenlise opefe,
diabolris vel.hacrcticns osienditur, accipiehs Eccle- Non tradas servumdominopuo.- Hpc doctpri diciluf,
siamfratfis sui, id est Cliristi.iK; revelaverii operi- iilcuni servpm diabolp, quem a seryitute peccaii
fiientuiriillius Iiilelitateih>V: '.'•'Vv '; ,; non^comerterii.Nori cpnirisieseuiii, id est, in despe-
t CAPUT XXIII.;',''•_. raiioneysive in pa;niien.ia. _VOJJ mereirixerit, id est
Quod aufem-dicil, Non: inirabil euhuchus altrilis aniiiia; nec scortator, id est diaholus, qui genult ha_-
vel ampuiaiisHeslictilis, ei _absCisorerelro Ecclesiam, relicum, Prostibuli, idest animae. Necpreliuiiicarhis,
Pei, osienditqiiptl onjnesquiViin.olIiter;viyunt_jiec id ekt, utdicilur, Non dqbis sqnctum qqnibus; aliter
exercentopus virile, iion pOssuhipermanpfe iri nu- boc signilieat quodrion debemus eleeiribsynam Ini-
merp sanctprum,.sive cPiigregaTioiie.Qui qulerivde molarCprp peceato. Nec (enerabisfruges, id esl legis;
jscorlb riatus est usque qd decimumgenerqtionem,prohi- IB sed alieno.id est gentili vpbpulo. Ingressus vineaiii
betur intrare in Ecclesiaiit:Qui fei.iimde carnali yita, , proximitui, id esl legetn Christi. Comede2jua5,-idest,
vel de gentilitatevenit ail Ecclcsiairi, itific recipien- crede iiicariialionenj Christi. Fofas autem, id est
dus esl, cum pr_.cepla legis spirituajiter servaveril, extra Ecclesiani. Si ihtfaveris in segelem amicilui,
quod signi.fieatdeijaiius riiinienis. Quod vero AJHMO- id estin ordiiie mandatorum, sive iii lege. Christi.
niles ei Moqb.,lesnon permiittinlur.hiceternum intr.ar.e-_Frange spicas, elnianu coniere, id est'Iitieram legis
;in Ecclesiam, sigiiificatab Ecejesia hfereiicos somper ex.eiiiploj'ulei luoe. Fqpenon nietas, ideslnpn exee-,
e.>se.repeliendos,Ilifcieiieuiiiauieiri; ihquit, liomineih das cuiri sensu cumpiejiiio..
posi unam et Mteram correplionejii devita; SequU CAPUT XXIV.
lur : Non qbominaberisIdumictim, qtiiq fraler luns Si qcceperillioino uxorem, et reliqua, usque, Reji-
esi, tiec Mggpiium. Pef -Egypliuin; ,et Idumicum cere eam.Jlic. lioino Gliristijm sigiiificat, uxpr: Syrta-
sigiiificaiuf prie.sensvilaV cui quaniyis renuniiantes gogani iudaRofuiii_qua: Cliristuin npn invenit persev
ad JEgyptiam terram, id est, pfistinarii cpnveisatio- queudo, et ad crucem traliendo. Liberqulem
repudii,
nem muridi et cpiicupiscenliam declinemus; lamen id est Kvaiigeiitini.Mahus aulem illius, id e.t ppera
durif bujus mundi iiecessitatibus subditur , quoil i.ifldelitalis D.011)tis Es~clesia.es.,sive regnum coelb^
p
:_figypliam nationeni nequaquam exslihguimus, licel ruiii. Alier niaritus,;Appslolumycujusquevdomusec-
ab ipsa quadam discretioiie scpaiemur; non de ;su- clesiani signiiical. Vel si niortuus fueril, in
adjuloflp
periluis CPgitaiiles., s ed sinius, secundumAppsipluiii, .peccaioribus. Non poterit priqr niaritus, id est Chri-
viclu quoiidiano indumenloque contenli, Quod aii- sius Synagpgam, quia impoeniiens est. Nec peccare
tpiii dicituf, Qui nali fueiint ex illislertia generafotie, facies lerrqnt, id est, corpus vel Eeciesiam. Cum qc-
inlrtibunfin Ecc/esiam.'jPojHTVi', si^giiifical:qinjd tiinc Peperifliqriio uxoreiri,i.d eslatiiinamsuam, Nonpfb-
s_?cularisuiiisque pptcst san fs Dei Coiijungi,cuiu eedqtad bella,i(i esl, cbnira
persecufiones da?mpriio-
perfecle cfediderit in Patreni, Filijiin.. et Spirilum rum. Ulln unoanhe, el reliqua; iri esf, | cenifjen-
sanclum, vel cum Spe, Fide, Cliaritaie, sil iprnatus. tia. Nohaccipiasloco pignoris;superioreiri el infertor
Sequiluf: Sj (ueril inter vps komo, qui npcturnq ppl- rem- moltim. AcCipeie; aliquaridp dichtius; auferfe.'
lulus sit soinriio, el, reliqua. Nbcluriiimi soinriium Unde ayes illaj rapaces accipiiies vbcaniur.
Pigiius
leiilatio occuria, per quaiii cogitatio lenebrosa turpe vero debiloris esi pe.caiofnm coiiftssio. A debifore
aliquid corde concepit, qupd taiiien opere non ex- auiem pignus accipitur, tum a peceaipie cpiifessio
pletur. Pollufuiriquippe extra castra exire, est, turpi _ peccaii iBnetur. Supeiier.aulim et infer.ior iriola,
;impugijaiiorie laboranlem sese ex cpriipafaiionecPn- D , spes eTtimer. Spes eiiiin ad alta-iibyeliit; timpr,
tinenlluiri despicere; qui nd vesperum aqua lavatitr, . qnod inferius prcmit, Sed mpla stiperioreiinferior
cum defectiiiri suu.m despiciens, ad pojiiitenii_3 la- ila si.bi necessario conJ!j.nguriiur,;.utuna sine altera
meiita conveflitur, ui fletibus diluat omne qund ani- iniitilis liabeaiur.. ln pectore itaque .incessanier de-
inum pccuTiairiquinalione accusat. Sed, ppst occasiim .bent spes et fdrmido cprijungi,quia i incassujJi mise-
solis ad ctisira redeat, quia pdsl tentatioijis ardorem ricordiarii sperai, si lipn ei justiiiani
penimescat.
necesse est ut iierum fiduciam erga societatem bp- Frustia quoqiie justiiiam nietuit, si npn etiam/in
norum suiiiat. Ergo posl occumbentem solem ad .niisericordia confidit. Loco igiiuf pignoris riiolavsu-
castra reveriitiir, qui post lanienla poeniteniiai, frU perioraufinferiPrtfjllI probibentur,^uia qui praedi-
igescente flairima cpgitatioiiis I|Iicil8e?ad fidelium caf praedlcatpf, tarita dispensaTionecdriiponefe prie-
merita pra.sdmenda reparaluf. Praiierea jubetur ul dicationein debet, uT nec derelicla, spe tjmofein
cum egredereiurqitis adreauisita natttrm, et reliqiia. sublraiial, nec snbiracta spe, iii solo Illum limpre
ISaiura. enim corruptibili pondere gravata; menfes derelinquai. Tollit enirii stiperiorejn riioiam, si flent*
.iiostraj qiuedam cogjiationuin snperflua; quasi .ven- peccatuin djcat, Nbn habebis veniam. de, coniniissis
tfisgravaniine rumpunl:; sed p.ofiare in ballep paxil- _TflllH inferiprem, si dicatpeccanti, Age mala adliuc
385 DE TABERNACULOET YASIS EJUS. — LIB. I. 504
qtiia itiagna est misericordi.i Domini. JYO.JJ negabis Alenet, utsi possit Ecclesue prodesse, non rcnual,
mercedem,hoc apostoloium populo diciiur. tndigeriis, bene intelligitur ulroque pede calcealus. Qui autetn
id e.l, pqpulofratris lui, qui sunt apostoli. Sive adve- - sibi pulal quod credidilsatis esse consultuni, curau
nm, id esi gentiles populi. Non aitferas, usque ad, vero aliortim refugii, quasi unius pedis calceamen
vestimentum vidum, id est fidem niiiiimse, qun; est lum de area mitiit. Si^habuerinl inler se viri jur
viduamoilua diaboio. gium, usque, abscindcs manuni illius. Per hos duos
CAPUT XXV. viros doctor perfectus et imperfeeius polesl intelli-
Quadrancnarius aiilem numerus flagellorum, quo gi, et per uxorem, liajreiicorum ccclesia, quje vult
deiingueiucs arcjui jussit , oslendit quadragenarium haereticum liherare de manti docloris ptirfecli, init-
nuuieriim, iu quo Ecclesia per qualuor niundi parles tens opus hsercseis nil opus peif.cium boui docto-.
-diffusa,sub Decaldgolegis currit. ris : cujus ercle=i_i opus absciiidcndum est. Sequ<-
Quadragensrio autern numero delinqiiente c_edi- lur : Nou habebis in siclo diversa pondera. Per quod
mus, si in hoc lempore poiiiitcntia; vulneribus fla- nobis piaccipiiur, in Dominocoi.sciei.lia! noslra; iion
gellemur. Si enim peccatis cacdimur, illic sine pcc- sint mensursc duplices ; id esi, ne nos moliiter vi-
caiis invcnimur. Pequiiur : Noiv alligabis os bovis veutes, csueris gravidra pisecep'a inipcndamus, et
trilurantis in arca fruges tuas. Quod bene sigiiilical S hui)ieris~hoininunionera gravin, qu;c riigiio nolimus
illud quod Apostolus ait : Si ncs lebis spiritualia atlinger., imp»nanius
semhiavimus, magnum cst si carnalia veslra mela- CAiUT XXMI.
miis? Scriptum est enim, ATOH aliigabis os lovi liiiu-
raiui. Nunquid de bobus cura est Deo ? In bovis Quod vero prmcipitur, ul, Jordane imnsniisso, in-
sane iiomiiie yita unitiscujusque doclorisexprimitlif. cjenies lapides ericjantur, iu quibiis legis verba scii-
Vull eigo Scriptura docloiis prseparari carnalia, a bantur figurat, qtiia lidelis plebs per baplismuin ter-
quibus spiritualia consequanturaudilores. Ipsi sunt ram Ecclesiae possidet, debet constiluere sacei'dotes
eiiiniboves lerontes et separaulcs iu area, id cst in ei ntagistros, qui coiiveisaiione magni et praclan
Ecclesia, paleas frugesque. Sequitur : Quando [ratres babentur, qui verba 1egis ct dhinam Scripturain
habilaverint simttl, el unus ex eis absque liberis custodiani. Labia eaim, iuquit, scteerdoliscustodiuiu
viorlitus [ueril, ete. Quid aliud in figura demonsliat, scientiam. Quod aulen. calce figuranlur, signilicat
nisi quod unusquisque Evangelii pra_dicator ita debet quod oninibus malis aciibus doctores debent iu vii-
in Ecclesia Iaborare, ut defuncto fratri, id est CJiri- lulihus clarescerc. In diwbusuutemmonlibusGazarhn
sto, suscitet semen, el quod suscilatum (ueiii, illius cl Gebal, in quibus benedicliones et maledicliones
nomcn accipiat. Hoc denique inlelligcns Apostolus, G in[eruniur, uirumque Te^lameniuin sigitificare po-
_it : Nunqu.d Paulus crucifixus esl pro vobis, aut in test, quia populus sub iege posiius, sub nialedicto
nominePauli bapiizaliestis? Tanquam dieerel : De- tenebatur. Quod seripium est : Mulediclus qui non
fuiiclo fratre vos genui : Clirisiiani vocamini," iion permanet in sermonibus legis hujus, nec illos opere
Paulini. Al qui eleclus Ecclesia minisieiium renuit facit. Denique -Jiidsci,tradiiiones Pharisaicas obser-
Evangelii, ab ipsa Ecclesia meritoconiemnitur. IIoc vanles, mandata legiscontempseruni. InNovoautern
autem quod in faciemejus jubelur expueie mulier, Teslameiilo graiia, beitcdictio in populum Cliristia-
non sine signo opprobrii fuit. Calceameniaenim nnius iium redundavit, quo Christus clevans manuin, et
pedis exv.it, ue sil de uumero illorum de quibus benedixit apostolos. UtrumqueTestamentum Moyseiiy
Apostolus dicit : Calcati pedes in prmparalionem quia utrumque intellectum hahel. Queni Judaei -uon.
Evangelii pacis. Qui enim sic evangelicam fidi-m inlelligenles, suh o.cidcnle cos litlera vivunl.
DE TABERNACULO ET VASIS EJUS,
AC VESTIBDS SACERDOTUM.
LIBEPt PRIMUS.
CAPUT PIVIMUM. D attemius considerare Jebemus. Omnia autem, siciit
Moysestn nioniemDei, cum Josue asccndensj Aaron Apostolus ail, in figitra comingebant illis : scripia
el Ilur regimen populi reliquil. siini autem propler nos (1 Cor. x). Oiriniavidelicet,
Loculuri, "uvanle Domino, de figura labernactili iion solum facia ve! verba, quaosacris liiteris eonii-
el vasoruin, alque utensilium ejus, primo situm loci, nenlur, veriim eliam locorum, et lio.anmi, et teiri-
et c"rcums.taniias rerum, quomodo sese liabuerint, porum siius, el ipsarum quoque i;i quibus gest_,
quandoque liaec fieri praecepia sini, inspiccre atque sive dicta suni circumstaniia rcrum.
PATROI.. XCI. -13
: 893 BED.<EVENEilABlLISOPERUMVPAIS II.W EXEGETiCA GENUiNA. S?6
(Exod. xsiv.)'_Ji'a;i<GoiJtijitisac( Meysen : Ascende: A
i ponil, qttast scriplainlapidestatuta suse legis osteii-
:qd me.in Meniein, etc. Daiufus ergo legem Meysii dit. Namet Danisl viditDoniiiiuin- in figura lapidis
vpomiiius, priino illum in verlicem montis evocat, rit; excisi,;de moniersine maiiibus, contrivisse poiripam
, in rilTosecurii demoratus liberiusaudiat qu__ ad in- regni mundialis, ut regiium ipsius solum sirte fine
ieriora redieiis popiilum praicepla doceat; simulquei perinianeat (Dari.ii)..El PetrusTideles admoriet di-
:'. sx aitiiudihe loei colligat quam «elsa quanlumve abi eeijsi-:Et Vostqnquqm lapides vivi, supemdificamini
- liumaiiis secreta doctfinis sit lex quam aeeipif, :eT„ deiiiqs spirituales(l Pet.il).
qiiomedbab illU solummodo perfecle inielligi vel Surfexeruril Moyseset Josue, mimster ejns. Jostie,
eusio'diri possit, qui sese a terrenis conlagiis subli- iniiiister Moysi, Dominum Salvalorem, ei iiomijie de-
uiius ac perfeclius vivendo separaverint. Unde et signat, et actione. Qui minisier Moysi recte \u-
populum in inferioribus exspeciare, donec Moyses catur, quia apparcns in carne, Mcsaica?.legis in _c
redeai, prsccepit; ui itisiuuel lypice, quia coelestia cajrcmonias suscipere dignalus est : quia non snl-
qiiidem sinl arcana suas legis, et quae a perfectiori- vere legeni, sed vcnii adimplere. Moysi in oiiiiu-
biis taiiiuiii capiantur, nec lamen infirmis occasio bus vcsligia sequiiur : quia in cunclis quaeloquittir
Sdlulis de&il,si sapienTuemajcrum humiliter auscul- vcl sciibit Moyses, illc vel lypicc vel maiiifeste de-
lare studuerinl. Sic et in Evangclio Dominusnovos B 1 signatns, quasi comes individuus, si bene qu;eriiui',
graiiac pr_.coiies'in montcm convocans, praiceplis inveiiitur. Hinc etenim dicil Judasis : Si cre.derehs
salularibus instiluil; utex. loci etiam silu palesce- Moysi, crederetis [orsitan et mihi, de me.cnim illa
rei, quia sublimia illis, vcl mandaia vivcndi, vel scripsil (ilcttli. v).
promissti darel reniiinerandi : jttxia illud Psalmisla., AscendensqueMoyses in monlem Dei, senioribti!
Jusiilia ttia sicut montcs Dei (Psal. XXMII).Sed ci ail: Exspeclale hic donec reveUainur ad vos, eic»
post resurreciionem, rttisum cisdeni in monte saneto Aaron nions foriitudinis, Hur inierprelatur ignis siva
-pparens, eosque ad prx'dicandum, non uni tanlum lunien. Unde Aaron Salvaturem Dominum, Hur de-
populo Israel, sed iniltens toti iiiuiido : Euntes, in- signat Spiritum sanctum : quia et de hoc dicit
iuiit, doceieomnes gcnles, baptizantes cos in nomine Esaias, Et eril in novissimisdiebus prmparalus mous
t>.,tiis, el Ftlii, et Spiritus sancti; doccntes eos ser- domusDomini in venice montium (Esa. v). El ille su-
vare omrimqumcunquemandari volts (Matlh. xxvm). per apqsiolos in lunline ignis apparuit. Ascendeiis
""i legis eigo, ei Evangelii p.a_cepta Doutinus in ergo ad Dominum Moyses, Aaron et Hur, boc est
iiionte dedit, ut subliinilalein per boc utriusque Te- monterii fortitudinis, etlumcnignis, in campesiribus,
slainenti coiiiniendarcl. Verum, quia Sciiplura legis ad rcgimen popali dere.liquit. El nos si doctores no-
uiii lunc populo lsrael ccmmittenda, gralia" vero ^ stros ad altiludinem divinaj conieniplaiionis sequi
Evaiigelii ad oinncs per orbem naliones apostolis non possuinus, curcmus solliciti, ne aliqua nostcn-
pra di.canlibuserat pervenlura; tecle ad discendaiii latio a MCiniainoiilis Dei retraliat; sedjuxta n.odu-
iiccipiendanique legein solus Muyses ascendit in liiuj nostruiii virtututn operibtis iiisi^iamus, iiihaj-
inoniem, docirinam vero Evangelii apostoli simul leules stabili corde sacramcntis nostri Iledeinptcris,
(inines in iiionle cuin Domino posili, atiscullaniibus quibus imljuti sumtij; el graiiam Spiritus ejus, qut
i;t turbis audierunt, Scd ct adventu sancti Spiritus, siguati sumu., intemejatam in nns nohis consenaio
quo liccceadem-gralia et verilas Evangelii manile- curanies. El si qua nos adversilalum quajslio pul-
stitis Ecclesisc data cst, non aposioli solummodo, s.i\erit, mox adjulorium iiivocemus-cjusdein nosiil
verum etiam plurima slmul calena (idelittm in cce- .Bedemploris, qui fideles suos per donum sancti
naculo itiontis Sion consliiuia suscepit, ct hoc 111 Spirilus prptegcre a inalis oinnibus, ac liberarecon-
variarum divisione linguarum, ut tali esse miiaciilo Suevii,Nec dubitandum quia si in coeptispersislimus,
E-cleSla cuiiciarum per brbemigentiiiuiliriguisDeuiii _ per riionlem Toftiiudiuis iulirmllas atque liuiiiiliias
cojlaudafura sjgnareltir.v v ,"..:, ... iiostracpnfiririala exalleiur, et cunelis hosiirim len-
Dabqqrieiibi, jnquit, dutis lapulasJapideqs,, ei /_-. 0, iaujdjiisi.fpi tipr efficiatuf; per lumen qtioAue, et
gem ac mandaia, etc. Iluic simile est iliud .Evangelii ignem Spiriius saneti, nosira illustrefur ignoraniia,
qudd supra ppsuimus : -Docerit.es ,eos scrvare biririm nosterque ad..-dileclibiietn^ejusdem pii eondildiis
quwcunquemandavivobis.Noii ergo Moyses, non apo- aiiiiiius inardeseat.
stoli, non quilibel dociorum, alia debel populum Dei CttHjgHCctsceitdisselMoyses,pperuil nubes moniem.
docere praecepta, quam qutc ipse Dominus docuit, Sicul mons in quo logem accepit Moyses, altitudi-
quseque in aeterno consilii sui decieto nobis obser- nem perfeeiionis, quaj in eadem legeefat coiiseri-
vunda pra-scripsit, el in quorum observaiione vitam benda, designat; iia nubes, qua mohs" lecitis est,
nos habere _3iernam voluit : sicut nec de.illis, graiiain divinse insinuai protecliplils : qua tanto am-
qu.e (ieri jussit, doctotes quidquam prastermittere plius quisque perfruitur, quantp abius ad .Scrutaiida
oporlet, sed omnia qusecunque illc mandavit, suis niir.bilia de lege Dei revelatis peulis cprdjs,asceridit.
jiecesse habent auditoribus conimitlere. Scripsit au- Namque nec montem soliimmodo. iri quo Moyses
tem hascin talmlis lapideis, quia in cordibus electo- a_cendil, uabes operuil; scd et
populumper deserla
iiini fide iortibus fi.\a intentione cusiodienda fiiina- giadientem, qui nequaquam ad aliiora
polerai ascen-
vil. Quorum cx^niula ciim nobis ad imjlandttm pro- dcre, niliilo.ninus nubes coeliius missa obtmibravi..
597 ^DE TABERNACULOET VASIS EJfJS. — LIB. f. , ;.; 59?
Unde scripturii est: Expartditmibem iii pfoleetibiiem A i I.igo namque\illa obscurtlas'..est. areanortim- ctele
cdfuiri.iquia niiiiifiim Dominus omnes timentes se, sliutn, terrenis quidem cordibus iriaccessibilis:;;sgd
ptisillbsctim iiiajpribiis, c__lesijbenedicTionepr.otegit.. . Moysi etcaiteris niuhdq"eorde beatis divina rese-
Et hdbiiavit..'gloriqDomhii supef Sinai, etc. Scien;- rantei gratia pehetrabilis : jquibus dicitur in Psalmo.
dum quod horiianttlm sublimilas, vefurii etiam np- Accedite ad eum, el iiluminainini (Psatm.vxxxiif).
raen nibniis; in qup iex data esf,- perfectipneni ip- Inaccessibilisnamqtje est Itix ejus viribtis nostris,
siiVslegis figurate deiuintiat. Sinai namque.interpre- ad quam tameri accedilur.'" murieribus ipsius. Ubi
taiur Mensura inea, sive Amphora mea..."Divinitus apie subjungitur:'
ergo procuratuin; est, ut inoiis in qiio iex darelur, Erql aulenispecies glofimDominiiguasi igitis ar-
Amphofamea voearelur rquasiipso Dominoper hoc dens, etc, Qtiasi ignis nauique ardensspecies glofiae
vo'cabulunisignificante, qtiod lex.sua peffeelam. vi- Domini apparuit; quia cprda electprUm, el donp
vendi. regulain omriibus proriiiilgaret, et unicuique scienlia- cpelesiis illrislral, et ardore suse cliarilalis
seGuiidum opera sua redderet : jiixla hoc qupd ait iiilJauimat.Tnnube ergo, caligine et Igne gloria Db-
ipse : In quo eniriijudiciojtidicaverllis, judicqbhnini mini visa"est. ;ln nube videlicet, quia rios ab sestu
(Mallh. vn). Et : Ih qtia mensura inensi (ueritisf teritaiioiium prdiegit. Iu caligine verri, qtiia potentia
remetielur. vobis (Mqrc, iv), Bene auieni-,idicituf, B 1 majesiaiis.ejus a.nulla potest creattira ad integrum
qued, Moyse aseeiidenle. nubes ef gloria Domini, coniprelieridii:Pax enim Dei exsuperat omnehisensiirii
sex. diebus montem opefiiii, septimb .aulenr die; .(Philip. iv),.Tii igrte auletri afdenteiquia. nieiites
illuitrad altipra mpntisvocavit. Sex namque die- fideliutii superiioriim bonoruin,- et cbgnitione irfa-
bus ih lege operarj,, in septinip requiescere jube- diat, et spe.aft dileclione accendit.: Ef ihaiic quidem
mur. Ascendensque , monlein Moyses,,;; sex' idie- Domini gloriain filii Israel de lorige ct/abinferidri-
bns "in.be et glpriaDomiiii tegiltir: ut insiriueiur bus aspiciuiil, Moyses.verp altius asCendendoperie-
mysiice,. quia, quicunque; inandala Doiriini ppc- trat; qtiia nimirum abdita niysteriortiin- divinortini
ribus- jiistis exsequilur, diviiia utique pfolectione perfecii quiqtie peffecte ac sublimiter vident. At rios
dignusexislit. Idem iiamque Domiiius, qtii Moysen ripstra; meiriofes fragililatis ef iueriije,'.etsi bue In-
in monlem ascendere jussit,:. ascenderitemVquoque trare^cGnTpreliendcndoneqtiivimus,sallem credendp,
sua rtube et.cla.fiiate circunidedii: quia qdi dontim sperandp.', diligendo , in prpximo rna.riere, alqiie
nobis bene operandi tribiiii. ipse uos beiie Pperaji- aspeclare cufemus, Quasi enimTi|ii.',Israel a lohge
tes, tie delipiatjiusj illiisirai, et ne tenfamentis ami- pculbs ad riiorifemDei, atqtie ad cptishecium gTorise
qui hostis, quasi fervoribus solis exuramur,\prolegIt. ejtis habeutj cuminlirmi quique in ecclesia se Derim
Septimo antem die vocat ad aliipra Dojninus Mqy- videre sumriipperedesiderantes, oculosmeriiis sedulp-
sen, quia posToperum perfeciionem, requiem iiobis -in memoriaiiiKterija. claritatis"flkbstefierit. Quasiin
lex prPmiitit seiernam : ul qiii in .aliiludjne recl* vvicinia moiitis Dei, irt quem Moysen ascendissei no-
aciioriis Dominoassisiere euraviihus, jam ad ejusvi- veraiit, commoraiilur, cum -iri illovse riioderamirie
sionematque colloqtiiumaseenderemereamuf : jtixta vivendi coerCenl;,quo nuinquamgressum stise opera-
illud Psalmista:, Efenim benedicfioiiemdabil, qiti le-- tionis longitis ab imitatioiie summprum vivorum
gem dedil (Psalm. LXXXIII). Aiiibuiabiint de virtute, abstrahant, vtameisi necdrim pleneViHbfiiin,a'dperfe-
in virtuiem, viaebitur. Deus ::de_orutn In Sipri. Quod ctionemseiiiii vesligia possint. ' -'
etiam in hac vita noniiullis electoruin -cbristatesse .''.'''' '.V"-vv'''::/
-CAPUTTI.j;-. ~i-V '""':_ _~:
donaium, ut post aclivae perfeclionem couversatio- Moysesseptitrigdie ad allibfamonlisvqcdtus, quadrq-
nis, ad idivina. graiiam speculationis ascenderint, ginla diebrisac hociibusibi cuiri Doininombralur. _
quaiisciinque.et quantulaciinque litec ab homiiiibus Ingressusqite' Moyses niedium nebutm, ciscendii in
carne adliuc indutis fieri. potesl. :Vquod etTpliirimis .meiileiii,'cifuifibi quadragirila dicbus ,et quddraginla
pairiarcharum acipropbetaruni, el prse Goeterisipsi:; noclibtis. Moyses meditim iiebul"e irigressusriscendit
Moysi.concessuiij.est.de quo specialiteri diclum esl, jjiii . monlem _;cuni pra;dicatores ibvina, legis, in qui-
quia tpculus sllcnmDeofacie ad faciem,siciit loqui bus ipse Mbyisesexirtiius;erat ad intiierida siibljhiildr
solefliqriiocum amico suo (Escod.xxxui). Unde el dei incerta el 'occulta 'sapieriiia. divinae';_invitante ae
illo specialiier iritelligi valet, quod sex diebus in duceiite Domino,peiieirant.,Fuit aiiieiricum TJoinirio
monte riube et gloria Domini prbtecliis sitvseptimb ' - Moysesquadragiiita diebus etnoctibus,. rit lioc riu--
autem die vocatus.ad ,cpllpquium.ejus,vallipra mon- hiero teiripofis discereT, qupd illi solummodo decar
tis ccnscenderit, quia nimirum.per berta opera., Togum legiSjquem cuin sudpopulo accepefat' possent
quaj Doiriinodonante, acceperat, rnagis ab IHoillu- implere, quos evaiigelica?gratia vefitatis, qtia. qua-
strari, alque ab pmnibus riialorumincursibus riiernit luor libris erat describenda, .:jii\'areti~Qu'aiereniiri
obumbrari, ac^siciad sublimiora visionis et eollocu- deni quadfagirila.iaciurit. Vel cerie qtipd veritiifuri.
lionisillius dpna peryenit. Medium iiamqueCaliginis,, esset iempus, (jtiaiido eadem pr_3_ept"a'decalogiiqus«,
unde vbcalus esse dicitiir, non inesse D'eortenebras,,.'_.lunccuiri uriofilioriimIsrael populd accejpif,in noti-
ullas significat: sed quia lucemhabiiat inaccessqbilem.. liam cuiictaruin gentiuiii, qu_3iqualuoferbis paflibiis
(1 Tim'. Vi), ct sicut idetn dicit"Ap'psibl.tis,::^_ue»t'iii<cpiiliiieiilur, diviiia gr.itia largiente"piiridefeiiiiif,
dilhuUus heminmn, sed nec videre potest(Ibid.). Ca- .omnesqiie pef librum natioiies observantiam, ad
509 m-TT-EVENEUABILIS0'PKRUM PABSSI!. — EXEGETICA GENUIXA. .00
salutem pervenirent ajternam. Verum quia breviier .V nos et geuimas, ad oinanduni ephod ae raiio.iiale,
quani niirifico ascensuMoysesiad accipiendain legem cumimiracula saiicloium , quibus eogitntiones Deo
peryenerit didiciriiiis, jahi niinc aures siitiul, et devotas, et bpera virlutum ornavere, digna laude
ianlmos ad audienda qtise audivil. ac pro modulo praedicamus.Aique haic in adjutoriuni nostr_..lidei,
; ncstrd exporieiid- ipsa:lpgis ritaiid-fa converfamus. ubi opus fuerit, assumimus. Quia enim inliumeris
~
Sequilur : v dnefa geslafe solemus , recte per ephod, id est,
" . CAPUT IH. ' •""-: superhumerale, opera iustorum,iet pii pro Domiiip
iiisinuarilur. Quia vero in -pectoreeogitaiio-
Filiihraekpriinilias Doriiinoofferre et sanctuariiilii labpres
facerejubentuf. uum sedes est _'recte in rationali, qui est habitus
{Exod. xxv.)i Locutus esl Pominus ad Moysen, pectoris .accrdotalis, munda. eleetorum cogitationes
dicens :;Loquere filiis Israel, ut lolluni, etc. Et nos expri'nunlur. Lapidesque onycfnni et gemmaeoniant
primilias bpndriun nostrOrum Dbmino tollimus, ephod ac ratipnale, cum eximiis summorum Patrum
: quando si qtiid boni agiriuis, toturii hpc,'divi'ria.gratiae .actibus et cogitaiionibus, etiam miraculorurii iiisi-
triiiuiiriusviefaciler, et intiino ex cprde profitenies, giiia juiJguiitur, Neque aliquid vetat in lapidibns
qtiod ne initium quidem bonaiactionis, a.utcogitatip- oiiychiiiis, qui sanguineiTeruntur esse1coloris , ad-
Vnis.aliqujd ,nisi a Dominripossiinus babefe : maia B diia bonis operibus maflyiii irierita inlelligi. "'D_
vero lipstra semper a hobis ipsis diaboloJristigante, quibus singulis suo loco plenius opittilanie Dei gratii
et ceepla el consummata, nec riisi-Domino donante dicendum est. -
, laxanda esse Tateinur. Pelagiaiii ^rimilias bonorum Facientquemilii (in.quif)^ariciiiariuiK,eihabitabo bv
suoriim npluintDominolollere, sed sibimetipsis pos- mcdio ebruin,-eic. Oslendit Mpysi Dominus taber.na-
sidenda relihere : quia se boni aliquid a seipsis Ciiluniin monle , et vasa in cultum ejtis conse-
absque graiia Dei habere, stul.la prsesumptione autu- craia :,quia eidcm secuiiitanlo femppre demoraiiii
inaiit. Bene autem praecipiturMoysi, ab homine qui iiiaiiifesie demonsfravit quariia pietate, humilitate
offerl •ulironetis, accipere primitias. HUarem-enhn et niriridiiia, virtutes angelica. suo Crealpri.gaudeant
daiorem diligil Deus (II Cor. jx). El Apostolus, JJOJI dbediie. Quaasnnt perfeeium'in driinibus labetnacu-
ex iristitia nos, aufex necessitate,scd proposilocordis . ium ejus, qui nunquam in eis , ex quo condiii sunt,
boiia faccrejubel (Ibid.). Quod se facere sciens,'pfo'- inanere atque mliabiiare cessavit, Quoruni etiaiti
phcta gloriatur iri Dominodicens : Voluntarie sacri- nobis iii resurreciipne similitijde vita., et conimunis
ficcibotibi(Psal. LIII). anie. poiiiiiiuni conversaiio promillilur : quicunqtie
JIq'c surit autem qum acctperc debelts,aurum, ar- mpdo ielictis hujus mundi coiitagiis, eoruiniiTlerris
-genium, ;el ces, elc. Guncla-iiceeqiioeDominussibi a vitahi"iinilari- sjudemus," viilelicct ifi laudando iac
priore pppulp, ad faeienduin sancluarium maieriali- . diligeiido Dominuin, et proxhiiurii qu.oque in Dco
tcrnfiefri praacipll; nps qucque qul spirituales filii diiigendo ac juvandp, iniinicus etianiiad amofem -
israel, id esi, imitaiores Deurti videntis popiili esse . Dei pieiatis olficiis provdcaiidOjquales crant quibus
desidefainus, spirituali ituelligeniia debemus offerre, ait AposlpIu5: Vps atilem,[ratres, non eslis iiicarn?,
quiitenus per luijusmodi oblaiipnes velunlarias, et sed iri Spirilu [Roin. viu). Tabernacuium crgo, quod
ijsi ssncltiariurn ei in uobis Tacere mereaniur, et Moysi in lnonie monstraiurii est, supci ta esi ilh
i|ise in niedio tiosirum habitare, hec .esfin nostro civiiaselpairia cbslestis; qua; illo quidem lempore
.ibi cdnle iiiansionem consecrare diguetur. Cui vi- ex splis exslilisse creditur angelis saitctis : posi pns-
delicet aiirum olTerinius, cum claritate vera. sapiert- sionem yero, resurrectionem , eti ascerisionem in
iitc, qin» i'st in fide recla, re-plendeirius. Argerituni, co-lps, Mediatoiis Dei et libtniiium, eiTnullitudiriem
cuiri eive.x'pre nostro coiifessiofit in saltitem. _Es, pfaaclarain, et copiosain. sanciafum reccpit aniina-
ciiin eaitidtm fideiri publica prBedicationedivulgare Tuni. Vasa vero tabefnaculi illius singula. qu_3qtte
gaiidenivs,Ilyacinihum, cum sursuni corda levamus. funt persorisespirituuni.beaiofum . ex quibus om-
Purptirani, ciiin corpus passioni subjicimus. Coccum Diiibus ipsa Ilierusalem, quoeCst mater omnium no-
bis liiiciiim, cum gemina, id est, De'iet proximi sirum,-iri'verapace et uijitate corisisiit.Nolandumque
diiectipne (liigramris.Byssum, cum,'carn.iscastitaiem diligentitis, quod sauctuafiuiii:;Dominp facere filii
_eivaiiiiis. Pilos caprarum, cum habiiuin p_eniieiiii_e Jsi_ieljubentuf, non ex parte slmile, sed j.uxlaom-
iac luciHSindiiinius. Pelles afieiurii rubricalas, Cum iiem Bimlliiudiriemlaberriaculi; qtiod pstendit Moysi,
ipsos.doiiiinicigregis ductores stip saiiguine bapti- • omiiiumque vasorum in cultuiri ejus. Si etiiin ad
. zatos videmus. Pelles byacinihinas, cum rios post angelorum in co.lis conspftia lertditiius, deberiiiis
mrirlein spirilualia in Cocliscdrpora habiiur.os csse viiam eprum in terris,
speramus. Ligna setim,-cum, exR.urgaiispecoatorum v .,.;. . quaianmnbn "nnxiacorporalafdaril,
spinelis, rriunda'cafne ei anima Dbmino soli servi- 1'eiri'nique liebetsntarlus moribuudaquG menibra,
•inus. Oleuin ad luininaria concinnauda, ctiin fructi- semper imitari. Quod.si forie fequiris, in quo iioe
vbus ciiaritatis e\ rriisericordiairefulgenius. Aromata, laberiiaculum ccelesle, homo lerrigena, spirituales
iingueniunieiiliymiania buni.odoris, cum opiijionem carnalis imitari valcas'" Diligunt Deum et proximos :
lioiijp rioslrte aciionis, nmliis ad exemplum :bc.ne . Iiocimitare. Subvetiinnl iniseris, eisi noriJihgelisqui
viRejdijilpiigeTat.equt diffitiidiinus;Lapides ouyclii- pniiios beati stinl, cerTcIioiiiinibiis: boc imiiare. llu-
401- DE TABERNACULOET VASIS EJUS. — Llti. T, Ufr
mUes sunt, mii.esstint invicem, placati simi.divinis A . cognovertintdiscipuli ejusprimum, sed quahdo glorifi;.-.
parent jtissis : hoc, in quanium vales, iinilare. Nihil cnlus esl.Jesus(Jban. xii). Siiiiiliteret d.e diClisillitts.
inali.riihil pliiisj, nihiTitijiisti ioqiiuntur, agunt,; co- "sijblimiiribtis : El eral verbumisiud abscqndiliimqlr
gitani divinis indcfessiiaudibu1, verbo et mente as- eis, cl non inteliigebanlqud dicebanlur (Luc. xvuij..
sistunt: hocquantum poles imitare, et isancliiariuiii Habebal arca duos cubifos longitiiJiiiis ; quia Dpmi-
Doiuiiip,juxta exempliim qiiodMoysi in mciiie riion- nus in canie clarus verbb'et actibus apparebal. Ha-
sifatam esi, ujdificasli, veniensque Dominiis el.Sal-.V hebal el dimidium cubiti; quia eliam tarditalerii di-
vatdr nesler cum Palre roansioriemapud le faciei : scipuloruiri, quaneediiro fJerfectediclavelacia ipsiuS:
quin el post Tianc vifsnl in illud labernaculiim qubd caiiere poferant, loiigaiiimiter.:ferebai. linius erat
itnitabaris,rpcrpeluo bealumTnlrodticel. Seqtiilur : cnbitii latiludp arc'__,pb dispensaiipnemipsius:Dbmj-;.
nica! charilaiis, qiia eleclps suos in Deb adunafe cii-
'; CAPUT IV, -v • •
raviuUnde et pro eis suppHcansPalri dicebal: N;on_::.
-.".'" Descriptio arcm. pro his atHemrqgo iqnluin, sedeipro cisqui credilurt
Stcquefaciilis Hlud, arcam.de iignis seiim:compin- titnl per verbiimeorumin. ine, ut omnes unuiiirsiiii,
gite. Arca quse prima onjiiitim jrt tabefriaculo fieri sicitl tu, Pctter, ,in me, ei.ecjoin te, ulel ipn in iiobii
jubeliir, npri incongrue ipsam Domini el;Salvatoris B unumsml (Joan. xvii), Et paulo posl : Et nplum feci
jiostri jncarnationem.designal, iri quo suril pmnes eis noinen iuitm, el nolum [aciam, ut dilectiq, guq m.v
ibesauri sapienfiaj el scientiasabscqndiii-(Cqloss.11). diiexisti, in ipsissit,;et ego in ipsis (lbid.),: llabebat,:.
Qua_ videlicel arca bene de iignis setini compiitgj posTurtum cubttiim etiam semissem, videlicet ob.si-
jsibelur. Ligna quippe setim levis^alqueTriipuiribilis gniricaiionemnpslraj Tfagilitatis, qua-necdumi.ri bac
feruntur esse natura1, nori mullum a qtialilale albai !- vita posiii, peffecie velipsi Deum:diligere. vel dile-
Fpinifidistaiitia. Arca crgo de Tignis.sei.iri.facla esi...: ciioiiem, quam erga nosbabel Deus, compfehehdere
qiiia.corpus deminicurii ex membris conslabal bmni sufficiiijus: qijin.polius sicui, Apostolo lesfe (I.Cor.
vitiortim labe carenlibus. Ei li_-ceadem sunt ligna xiu), ex paTte cogiioscimus, :et gx parte Vproplieti-r
spinis simillima, quia elsingiiih carne.peccati, tayien nins, ila nimiriim eliamjex pafie diligimus. Tlaliet
in siniilitudine venil carnis peccdti, ut AppslPlus,ail ergo arca ununi cubiltim,.lial.et et dimidium, iqui:i
(Itoni. vui). Seqiiilur : i .. Domiiius unica nps pieiate sibi ,ac Pairi associandos
Gujus iongiiudo..hubealdups semis iubiios., etc, diligit. et rtostraj qijoque Gapaciiatem dilecionis,
Quidam .seleni interrogare crifus quaniiiaiissit aesii- qiialiscunqiie in.ii.ac yiia esse poiGst,sequepia beni-
jtiandus cubilus, queni Moyses yel in arca Noe, vel guitate ccnjplectitur,: dpiicc :id-ejtis visiorieii), iilii
In factura labernaculi ppsuerit:. quse.Vsi Josephi v etim ex loto corde, tdfa aniiiia, -tota virlule diliga-
verba viderimus, facile qua.siin splyetur. Nequeenim mtis, inlrare njereamur, Aiiiliidoqiipqtie arcae aplis-r
pulandum esi,. honiinem Judtr.umgenere -acerdpta- sime erat cubiil tinius et dimidii_ Vidclicet propter
: Jrm, ingenio exCellentissimurii,et iri Scriptur-is diyir Bignificaiioiiem.unicaj-pei,=qi]a velDaniinusipse cutn.
jiis simtil et ssccnlaribttsddciissiuium, ullatenus boc , esjelin carne udbisbnnij fuiurai sua: resurrecTipnis, .
poiuisse laiere, Aitergo : Faeta est autem: el afca et ppsieripfis gloriae pfajstplabaiuf evenium, -velrios
longiludinis qttinq.ie palmorntn,: laiiUidlinisiriutn intef adversa sspculiprPpler fulurprum .prajmia bp-
'-
(Anliq. lib.-m, cap. 8), Unde-palet.iiianifesle, quia; norum gauderc "semper admoneli Ilabet ergo; arca'-';
illufn designal ciibiium, qiiem duo palmi.coriipleni. plenum cubiliim i.n altitudine, quia: Dominus et Sal-
Mysiice aufcm Ipngiludo arca; longaiiimaip ponlini valor noster plcriissime.iiDveral,:ipseieliam.Corrup.ti-,;
nc Redemplpris noslri palienliam, qua iriter homiii.es bili adlitic conversalus in cafne, qtianta vci.sijiimei-.
conversalus esl,insinuat..' Laiiiiidp anipliludineni: ipsi, vel jTembris suis, qute nos stiriius, cssel gloria
ipsqm charitatis, qua ad nos venire,v ei inter rids 'conservat.Vin' fuluro. Habeticit.idiiriiditini.ciibiiiiiii
babitafe voluil. Altiljide speiri fiiiurm subliriiiiaiis, : aliitudini.s,-quia noslraj qupque.devciiPnem parvi!i_7
quia vei seipsum ppsl passionem suam glorjficaiidun),v;_ . lis lilienter iri sup cerpofe suscepit, quipia qnidei.n.;
vcI.g]pTifi_.Uurnm cssepra-vidiL Unde-et apie longir ; iiitentione fiiliirani patiiani diliginiuj : sed necdiun,
tudo erat arce duorurii CubilbruiT),proplpr videlicet perfeeie, qiise silcjus felicitas.capere valeiiuis, atta- .
.rlociririam el opera qujbus refulgebat iri_ nitindo. iT.cnquaiiliimcapimus, boc nbrt nisi ab illo'iiabsmus. -
Tlinc_eiiimct evangelista Lncis sermOiicirise fecisse Et denttmbiscamditro mundissiihg,etc. Arca inliJS
nsseril, dehisqum cmpitJisus [acefe el docere(Acl. i). et foris auro niundissimo dfiaiiratur_qtiia assuriipta a
ET.civesipsius admiranles dicebanl,: Ondefiuic sq^_ Tilio Dei huniaiia natura,;.et:iiiliis virlule sancli Spi-».
pieniiahqifi,el virlutes?.(Matlh. xiu.) .sapienliam vj- silus plenii .er.ii, et foris iioiiTniihusiiperle, sancii...-_
(lelicel referenles,ad ea .quaj mirandadiceljat yif- Spiiitus upera pricriionsirabai.vCiii nimirtijii..ar.ats -
liites, ad ea qua>gerebal: quod vero postidupscubi- _ bene:cprona aurea supra circtimdafi priccipittir,iqiiiii::
ios, etiam semissem arca in Ipngiludiije habebal, apparens in carne,. alque fldireieriipiioneni-iiuniatji .
jiotest ad.iiuiTianaJlardiiatem fragiljialis"refefri: qua;.'.' , geiieris vpniens Filius Deiycehiiin .cxspeciabatieni- :
dicta- veliopera Saivaipris sublijnia, necduiii, proul pus.etTiofani, quando susceptam-p.roripbis niprte;ii',..'
diguum eral,: Capcrevalebai. t]nde_et de qiiibusdarii •cum jpjo.nioriisauclnre svperafeiv-alque adPatrftmV"
riiysiiois cjus '.ac!ib'is--aperlcdiciiimins!j llmc noit: v'ctor in caibs.isCcndorel. Dehac coroiia- dxit-
105 i BI~D.:£VEiNiERABlLISOPERUM PARS II.'A EXEGETICA-GEK¥INA. iQi
Aposlolus . Eum aulem qtii mpdico quidem ab angelis A Pohesqiie in arca testificationem, etc. Quia illa
iriinoratiisesifvidimits Jesvmpropter passiommmbrlis solummodo ;de iiiearhaiione. Dei Filii loqui ei cfe-
qioriti el hoiibrecororialum(IIebr,I\)i De bac in Apo- dere debemns, qua"ndbis ipse Dpmlnus.pefauclores
calypsi Jbanries, El vidi, inquil, et ecce equus aibus, ' sacrie Scriplura. revelare dignaius est. Si auietti vis
el quisedebal sriperillriin haiebatarcum, eidhltiesl ei scirequ_3'sit illa testificaiio qtiamin arca ppnemlajii'
coroiia, efexiiivinceiis ritvincerel (Apoc.\i). Equus a Demind Mpyses aecepit, Apostoium audi: Post
quippe albiis Ecclesia, eque_ qtii illi ihsidebat, Do- vclameniuhiauliin, inqiiit, secundum labernaciilum,
_ainus est, qiii liabebatafcurii", quia coiitra pote.la» quod.diciiui' sancla saiiclbruini, aitreum liabens lliuri-
tes aerias ad bella veniebat.Daiaquei est ei corona bulririi, et qrcam testanienii', ciremritexiamex timni
victoria-, quiregnuiri riidriis riiofiendo stibveriii. '". parte auro; in ququrna aurea litibensmanna, el virga
.__. qutiluqf circulos tiureos, e\c. Quatiiof circiili Aarongiim[ronduerat,eftqbrilm teslamenti(Hebr. ix).
aiirei, qiiaiuor surit Evangelibfutii liljri, qtii iueriio Urna efgo aurea in arca habens fnanna , anima est
aurei suiit. prbpier claritalem sapienlia.iqtia'fulgehtj sanclain Cliristo, Iiabens in se oriinem plenitudi-
inerito circulis Cbriiparati,:qtiiaajierna "est ipsa Dei nem diyiniiatis. Yirga Aarbn qua. excisa fronduerat,
sapientia qtiairi pradicaiit.Neque iiicipieiis cxiem- pdtestas est invicta sacerdotji illius; de qua' dicit
pofe, neqrie esse desineiis _.lefna divinitas, quain B prppheta yVirga cscjuitatisvifgaregni iui:(Piai. xtiv).
liomo Chrislus riccepit' Tlnde imiiiijienie hora siisa Quaj posiqtiani aid leinpiis pef mortem visa'esl esse
passloiiispreCatur Pairem. dicens : Et nuiic clarifica succisa jiliucescenie mane resurrectionis vivacius
me, lu Paler', apud lemelipsum clarilale quam habui relloruisse irivenia est, ac pcfpetuoiiiviolabilisalque
pritis qutimniundus fiefel apridje (Joan. xvn). Qua- iirimarcesicibiiispe"rriiarisur.aesscinriotuit.. Chrisliis
uiof autemajiguios habet arcri, quia sacramenlum enim surgens a aiorttiis jain non moritur, mors' itli
doinihicaeincarniitioiiis per bmncs nniiidi plagas, iu ultranoii doihiriabiiur(Iloni. vi). Tabulaeiestamenti .'
quibiissancia Ecclesiadilatatur, celebrari nondesi- in arca omnem in Ghfisfo et scientiam paierrioruin
nil. ETper eosdem angulos quatuPr, qiialuor circuli secretprum , ei potentiam judiciorrim desigriant. In
isuintppsitj; qtiia in etinelis riiuridi fiiiibiis Evange'.' labiilis nariique ; testajneiiTj-,et fides erat' inscfipta'
jium Chfisti _a,lvaiidisfideliiitri cdrdibus pra_dicaiur,. setefnai diviiiilatiis,qtiseniiindiinlcrearel ac regeret;
Drioauiem circitliin iqterev.no, el duo sunl iii alier.o:, ' ct mandala quibus Deo serviri opbrtet, ct disicrelio
vel quia dtie evangelisla.' discipulalui Salvatoris Iri judicii, qua ipseedienles se jure coiTdemiiarei;.ci
carne praedicahtis,cTihiraetila facientis adlixrebaht; diligefltes se misericordia digiiafemunefaret.TIoec
diio anlem,'a'liipost restiffieciionemascensionemqiie est efgo festificaiib, quanTDpiiiinus Moysi iri "arca
'«
ejus ad cbelos, ad fidemvenertirit: vel-quia ih figura ponendarii dedit 'cunlcoufiteiidam riobis in Clirisio
qtiatuor ariiirialium,dud "qiiiperiliomiheni et vitulum signavit veriiatem carnis, aniina. ct verbi : ipsamque
destgnati suiit,'passIonurii et moriis ejus indicia carneiri post passioriem morlis resrifrecliorie glorifi-
pra2tulerunl;-du0 verd illi qui per leonem etaquilam catam,:.,et selernrfegis iiC pontilicis digniiate subli-
praefiguratiisurif,viciorja. qtia iriorlem destruxil, in-. maiain ihrihstravii, eum ipsum esse soluimmodbpa-
signia deiriohstfarurit. Horiio quippe Dominus, per ternofufn consciuni arcanoruhi, quasi vefaciler Unius
iiicarnationem riiortalis facltis apparuilvrVittilus vero ejusdeiiique cuiri IPaireiriajeslaiis ipstim esse oiu-
idem pl)latus"pfo riobisiri':altariicruci_'exstilit.idem' - niumVjudicemdpcuit SKCulcrufti.''_ ' :' '-''"
ieo fortilef subigerido irioiieiri, aquila ad coclps ;: ;:••"": CAPDT V.
;-"':'7-'
'
ascetidendo facitis est. Aique ideb drio circuli iri la- Pfopitialoriiei Cliefubindescriptio.
tereunq, ef duo suni in: alleio, quia niniifuin dup EaCieseipropilialoriuih, etc, Quaerisolel qtiid prd-
e varigrilisitc ,' pef suariTfigu rairi asisunipiioneiii in piiia.ioriumdicat, quo eperiehda sit arca. Sed ciim
Doriiino bumanai ffagililaiis; et duo alii vicloriairi, de aurC-ieri j'ubeat,vet laiitae Iorigiiudinisac latitu-
quade eadeiri assiimpta fragilitate acfnorteiriunf- dinis, quanla. afeain fieri proeceperai; conslat pro-
phavit, insiniiarit. Nam quasi Iaevumlatus arcai dtios cul dubio_;quia labulanl.fieri voluit"aureaiiitantam,
liabuit circulos,:euni eVangeiista)dne incarnaticiierii quanta arcam tegere sufficerel: Quod videlicet"pro-
Ddmini ac passionemfiguraferil. Siriilliler lateri dex- - pitiatofium non aljud quain DoriiiriuuiSalvalofem,
tero duo inerarit circuli, qudd ajqueduo evangelista) sed specialius ineo viscera pietaiis designai: dequri
resufreclienGiriet asceiisionem cjus, quai ad' fulura- dicit Apostoltis: QueniprbposuilDeus propiliaiieneiri
gloriairi vitas periinent, figiirariier expririiunt. per fidemhi sanguihe ip&itis(Rom. ni), Nam el ideo
'
...Facies qubqrie vecies de-Iigriis seiim, "e'lc. Yectes desuper ppriitur, quia stiporexaliai ifli.erieordiain
quibtis arca ppfialur.sancii.sunt doclores, quiiDd- judicioi UrideS Psalmista; Suaijis,'ihqtiif, Dqmirius
rriiritirii prjedicarido'•audieritiuni cdrdibus infprurit. vniversis, ei iriiseratibnesejiis super ompia opertiejus
Qui Videlicetyectesisempef esseji-lieiitiuriri circulis. :: (Psai;P^mv)i ^;:.'-,.f ;'"..•"''..":'"';:\.|.',T.: ;_:"":
quia: iiiiniruni riecdsse est ut qiiicttiitiuealii coelestia . Dub;sqrioqrieClierubiinaureosietc. Gherubiiriesse
sacrariienla praBdicant,nuhquariiipsi mentem a ine-i "'-nomen angeiicafum^iiiulum'-," Ezechiel proplieta
inpfia sacraj-ScriptUra., riunquam marius a divinc- ,: nianife-tedeclafati quas etiam juxla'exem.pl;uh, quo
rumoobseivantia mandaTiiruni ceniirifiatit. Bene;aii-: liicTiefTjtibeuftirveum alis sibi apparuisse de_igriat.
tem sequimr: . ' diceus : El voxalaruiri Cliertibiinaudhbaluf iisqueiri.
403 DE TABERNACULOET VASIS EJUS.—- LIB. I. i 406
vtriumexlerius, sicul vqx Deminvlociueriiis(Eiech.y.). A scientia diviii__cpgiiiiioni.,ciunTincde seipso DomU
Et quidem numero singulari Clierub, plurali auteni ntis Moysi, quod palriarchis non indicarerat,rosleii-
Glierubiiridicilur, ef est noraen generis maseulirii, dit. David qui in lege Domini meditabatur die aa
sed Graeca consueiudo neutro genere posuit Cheru- nocte, videamus an se , ipso qiii jegem scripsit
bin, m fittera in n muiata.; Yerurniriosier inlerpres, Moyse;iiliquid.amplius de.Domino inteHexisse sen-
liebraeum secutus ididnia, rriasculinogenere ppsuit. fiCrit. Quomodo,, ihquit, dilexi legem luqm, pomine.;
Duos Chefubiiri aufeos et produciiles facies, npji lota die meditqtiqiii_aest (Psqt. cxviii),;'Statimque:
dub Cherubimaufea et produciiiia, qubd scripiorurtj subjunxit :;Super bmnes dpceniesme iiiiellexi. Uhde
tncuria credo iri ejtis translatipne esse ePr.ruptiim, et alibiglprialur in Dominp, dicens : Inceria efpc-
utpro Clierubimiantiquorumnibfescrjberelur TJhe- culta sapienlimtum hianifeslasti mijii (Psql. L). Iiem
rnbin. Interprelatuf"Cherubini, siye Cberubin, scien- apostolos'.uiajoraipriipheiis;'n'6ssedeciaiaT-Doriiiijus
tiaj multiuido, vel scieritiaj inteilecius : quod vide- ipse, qui eisdem lpquHiir, diceiis : Miilii prqpheim
Sicet nomen lanto- rectins aiigelicis potesfalibus el jusii cftpierunl videre qtimvidelis, el hon yideruiit ,^
corigriijt, qiianio per.ecle ab omlji iriipulsu iiripufse sudirequm tiudilis, pf non aitdierunt (Liic. x), Sed
cogitalionis alieiii, visiorii sui Condiloris adlisefent, eisdem post resurrectioneni asceiisi.oiienique"suiiin"
idcireo aulem alas, "velin figrira Cherubim Moyses ^ ihi!Joreiiiadiiucscieiiii-3graiiani feproriiiilif, dicetis;
facere jubeiur, velin ipsa eorum ^specie vidisse se Adriucmutla hqbepvbbisdicere, sedrion poiesiis pqr-
'
propheta leslalur, quod eiiam liechtia solet imilari tareinodo; ciim autein venerii ille Spirilus veritaiis,
pjclorum , ut in alfo sedem habere. angeli, el quasi docebitvps omriemvertlatem (Jban x.iju Quibus etiii
levi vdjalu ubiqtie discurfefe possesigiieniur, rieqtie futtifoinajtis omnibij-, qiiae in bac yilii cogriosci;
ullam habere larditatem j qriin confesiim iibicunque ppssunt, levelaiuruin se esse ppilicetur, diceris.:
vpluerinf adsirit' Quod ipsutri'qtioque nobis post re- Qui autein diligil (iv.e,diligeiur a Patre riieo,el ego
siifreciidneni spirituali jam corpofe vestilis indubi- diligam euiii, ei inanifeslabbei meipsuin(Joan. xiv).
tanter promiiliitir; Expaiiduritergo alas ClieiiibiiiT, Recte ergo Chefubim sclentia iriultiplicata diciiuf,
et "propiliatorium;leguhT;::qud.niam angeli omriem quia-iii utroqtie TestamciitP fidelibus magis ex tem-
BIISJrialiirie poienliaiti, qtia iri altis babitare , el pofe'niagisijue ccgnitib yefilatisinriotuii; Recie-Cho-
'
cuncla supernai iliius palriaj loca levi ac laetd itiriefe rubim gloriae "pfOpilialoriuhiobtinibrare dicuiitur";
peheirare merueriiiil ,ih obsequitim sui Gondiloris quia testamenlocfescerite pcr temptis, et niultipli-
oflerunt, ac velul propiiialofiiiiri coriiueiiles obum- caia scientia, propiilatioiiem nobis -DbmiiiiSalvatn-
bratit, idest hpiiorant velaridp : qu.ia Ibtuiriqueiii fts pra-dicanl; et harie graiis sempef vocibus quasi
li:<|jehtslaiuni perpetuaefelicilatis, ejus graiia. depu- ^" expailsis , ad volatuin alis hbi.brare noii cessantv
tanl, aquo uf niliil riialivelle pbsseaceepefuiit. Dub Qttia eriim verbaVcolloqiieiiiiiim, quasi-voiaiiddper
siuit auleiri propter sighfficaiidamsoelelaierii ringer aerem ab"6'r'edicehtiuiri,':ad cor perveiiitirii auclieii-
li<"aepacis; quia riiinus quairi"ifaterduds lialiefi cha- litiin , uierllo expaiisisGliefubiiri alis", et velut 'ad;
rilasrion potest. Uride et sese re?picefe nitiiiio",'et volaiidiiriiaptaiis pd.ssunldesigriafi.
iti propiliaiprium vultus jubentuf li.ibere, quia iiitiii- ,Ihdepfcecipidm,Piloqtiar;ad'te, suprapropitiqlo?,
rutn in glorificatioiie divinaevisionis slbiniet aller- toriiiiriscHicef;elc".Supra'pfopili-iioriuinToqtiiturDo-
iiirutu consonant."Item pcr diip Cberuliimpossunf niiiiiis ad Moysericiii.ictaquaeperTllum mandnlfiliis'',
duo Testamenta figurari;' quorum uriuiri "futiiralri '' Israel; quia pef graiiairi pfopiliaiionis Dei Taclum
Dominiitiearnationeih, aliud faelam clamat. Kcspi- est, ui iipmliiibus post curparii proevaficaiicnisap- ;
. cliiritque se muitio-, qtiia in atie-iaiioi-e veritaiis parefe, et eis vlaiii Vefitatis pdsti erfefem demoii-"
quam- praedicaiu, in nullp ~abiiivicem discrepaiil. strare dignatus siT.Demedio 'Ghcfubiiri lbquifurV
Yefturil,vulltis in propifialoritirii; quiaVetniiseticor- qttia pcr aiVgelicahivi-ionein , et riori in sua sub-
-dianTDdniini, in qua unica-niurido.spes e_t, valde sianlia Beus'rippar.uii, ctloculusest Mbysi, atte-
cominendant. Alque ideo suni ex utfaque parte ora— siante apostolb : Qiiia lexpfopier irahgiessloriesposita
ciili, qua et piaecedenTiaarite incarnationehi domi- " est, donecvehirelsemehcui prouiisertit; ofdinalapet
nicaifTtempofa,ei sequeriiiaprceJIeailoiiespifiluaiis 'aiig^loshtmanii Medialeris (Galat.iii). Tieiride nie-
scieniiac fepleiit. Quibus eiiain nomeii.-.cienliae'mul- dio duofum Gherubiiri Iriquiltir Dominus,- qiiib per
limdinis , vel scieniia. niiiltiplicaiae•coh.veriit,:qupd Verba utriusque tesianieritl coiisbiia rios voce adfi^
videlicet Scriptura sacra spirituali ac divirta scieiitia derriverifatis efudii. VeTcefte;'de hiedie Clieftibitti
plena esi, eademque scieniia, cx qtip ipsa Scriptura' loqiiiluf"', qtiiav pef Uriigeiiittijtt suum ; iqtii iti riifer.
coridi Cffipit,ahgeii setiipef ac riiuliiplicari rion-de- "dio duofum Testamenidruiri iri carite apparuit,
sinit.lliide et angelus DariieliiPehrarisibunl, inquil, litiitiririogeneri DeusPatefVoluniaTehi stiam m3iiir
plurinii, efmuttiplex eftl scieiitiafpriiu xii); Nanique festare dignaUis esf.Qup .erisu- ctiairi illtid pplestv
Moysen ahiplibrem patfiarchis scieiitiain pereepisse -accipi,qiiodaitllabacue: Inmedio dubnimanimalium
leslatur ipse Doininus , qui illiappareiis aiT : Ego ihnolcsces(litibacr m). Pbtest aulem iri arca, etiain :
Pvmihus, qui apparui Abralitiniei Isdac efJqcob in sancla Ecclesia figufaliter"accipi, quoede lignis im-.
DeoPmnipotehle,el neirieriirieuriiAdotiairibriihilicavi puiribilibus, boc esTaiiiriiabussanctis ajdifie.atur,et
cis <Fxod.:m ). Mtiltiplicaia estergb' exieniporc in iide saficti ~;Evajige'iipc.r quatuor. jn.uudi pl.agas:
«7. BEI)/E VENERABILISOPERUM PARS Iir—EXEGETICA"6fif<0tNi: .08
distetita, coronam vilae a Dee exspeciat aelerriam,,-A ris et Nqvi series com.mendat, figurale denunliat:
IiaTjensin se tabulas Testainenti in iueditalirinecoii- una qufppe est cliariias, boc est simplex et ,pura
tihiia legis Dei,Tiaberiset urnam auream"Ciim mhnnai meiJiis pietas.', qtia et Deurii,
elproximos , et ipsos
in fide dbriiinicseiiicarnationis ,:habens eliaiii vir- quoque inimicos aniafe jubemur ,
qttafnyis niagna
in i
garri Aaron,' qua. frbnduerat, paiiicipalione regni distantia ac distjncrioiie reclissima ipsitis amoris ,.
ct EflCerdotiidomlnici , dicente nposiolo Petro : Deurn primo loco ,,iiiihiicos ultimo
diligere debea-
Voskutemgehiiseleclum, regqle sacerdbiirim(IPetf, m,!S. Ipjsis quoque proxiniis prp diljfereniiameri-
ii); Ha.bens'"propitialorium desuper, uf curicta qua.'.- lorum dispar sil modus impendendus amoris, sic-
ha.bet boria, iargienle gralia divina, sese accepisee tit patriarcham Jacob ctim omnes diligeret filies ,
meminerit. IIabehs~et Gherubim gloria. in propilia-: Joseph lamen . singujaris. meriio innocentiaa pras
lorid, vclringelica videiicet pra?sidia','quibus a Deo»' caGteris.diligereScriptura ieste novimus. ilnde pul-
, seiriper adjuvefur propilio": vei Testamerifa,. qnibiisi clire in Canticis cartiicorurri.dicit Ecciesia Chfisto ,
• qualiler yivere, et quomodo auxilium recle - vivend.i i Inlroduxit me incellam vinariam, ordhiavit inme
a divina propitlatione quaerere debeat insfituatur. Sic: ctiarilalem (Cani. j\), porm quod.altitudo cubilnm
aijteni suntChefubim suprapropitialorinm ppsiti,qiip- ac semissem habebat, cubiius aaqueut in latiltidine,
mbdo civitas Gbrisli, id est sancla Ecclesia stiper' " unit-tem ipsius tspei nosir:R ecelestis insinual, qua
montem, id est super ipsurii Ciiristiuriesse consli- exspectamus Dominum nostrum , quandp reverialur
tuta dicitur: nen quPd .iltior illo possif esse civitas" T de ccelis,:remttneraiurus servos, quos vigilaniesae-
sua, sedquod ejus. subsidio susleniata proficiat. cinclis lumbjs, et ardeniibus bohorum operuni lu-
Gherubiin. supra propiliaiprium babef afca : qiiia cernjs invenerit. Nam etsiprb divefsitate nierilo-
vel.angelica fnjnisteria yel eloquia divina eo vera- rum multmsuritni.aiisioiiesin_domo Palris (Jofln.xiv),
cius Ecclesiam juvan.t, quo ipsa in furidamehld uniimiamen est regnuni coeli, iri quo pmries reci- .
siimmaeveriiatis slabilita cpnsistuiil. pianlur electi. Semis verp qui superest, initium yi.ise
:::-i- -.'."".;;. CAPUTVI. , v.J.:'- . cnnl.empla.liva..,-quo nonnriili sarictorum eliam
- :: . Meiismdescriplio. , -; in carne adliuc posili frui fneruerunt,; indical:
F.a'cies-einiensamcle lignis seiiiri, etc. Merisa de~. quibus non soluni sperarecdeleslia praemia^ verum.
lignis setim facta , Scriptura est sacra , de forlib.is ctiam cx parle videndp.praRgjislare.donatumesit, uti,
sanctoruhi Pairum. verbis aciibusqiie cpmpaeta , Esaias et Micheas, caeterique..proplielae, qui vide- .
quse duni'..nobis quae-sinlaMernsegaudia beatiludirtis, runt Dominum sedenterii In spfi.ogloriaesuac , cir-.
eT qtiompdo ad baie perveniatur ostendit,""cibuni.(„ cumslante angelorum exercituf&a. vi): ut Per
prrtfeclpviiobis salutis ac vilse suggerit, Hssc, Ijabet tru.s, Jacob et Joannes,;qui, elarificaitiminter MoyseB
loiigitudiiiem, cum perseverantiam nobis C03pfa3 ;re-r'. elEliani ponTlnumin sanctb;moiiie viderunt (Mqttlt.
Iigionis ;.!aliiudinein , cum airiplifudinem cbariiafis; XVIJ),:ul magisler genlium, ctii,.priusquam.carnis
althudinem, cum spcm perpeluaef eriiunerationisin- debiium sclveret, dpnatum est in paradisum ac ler-
~
Miiuat. El bene loiigittido duorum est Cubilo- tiuni coalum fapi, et audire arcana verba,. qu_3
rtini- qtiia aclualis noslra conversalio in duabus non Iicetliominjloqui (2 Cor. xn).Iii his ergo et htijris-
maxi.me.virltitibiis eonsistit, misericordia yidelicet,... modi famulis Cbristi,inens"a nobis labernaculi, hoc
el iiinoceutia : dicenie aposlplo Jacobp : Jleiigio au- esl, divina Sciiptura qua Ecclesia sanclasirie cessa-
temimnda elimmaculataapud DeiimPairem hmcesl, lione reficilitr-stjper cubitum communis speisemisr
visilanipiipillosac viditas.intribulaiioiieeorum, ei hn- senfin altitudine adjurigit, qiiia siiuerna-bealiiudinis
maculalumse custbdireab Iiocsmculo(Jqcok.\).lq eo , gandiaprsemonstrala iljis priusquani rcddita demon-
nanique qiipd pupillos ac vidiias iri tribulati.oue epr., , sirat: quae iiirpiruin prasihonstralip, quia rapiim ei
rtitn visitafe pra_cipit, cuiicia qtiaeerga pfpxinios Iti transilu sanctprum meiilibns apparet:, recte per
necesse.liaberites, misericorditer agere debemus, dimidiiimcubili,etnon per plenum ctibilumfignralur.
osieijdit" ineoVeroquod iintiiacriialpsnpsablioQsa.- „g Elinaurabis eam aufo purissinw. Meusa taberna-
cnlo custodire admenet, upiversain quibus nos ipsos ciilj inauralur , qnia el Scriplura sancia sapicnlis.
caste viveie oportet, exprimit. Qups duos-cubitos ccelestisseiisti clara refulget,, ei ipsi qui eam cpn^
bbnae actionis , et Dpminus ipse niensse.yefborum v didere prpphela3, praeclariivita ac sermpne fu.crunt.
-
suorum iriesse declaravit, cuni ail : Sirit lumbi ve- FacusqueiUilabiuiriqureuiiiper circiiiiuin,etc. L.a-
tlriprmcincii, ef_tucernmveslrmardentes:.(_.«_."xii). bitim aureum fii mensa. per circuitiiiu, quia dPctriiia
Luniblvidelicet pra.ci'n£ti,;ut. a contagiohe saBculi. sacii elpquii per mmidissima nobis pra:dicalorum fi-
lujjus pefduremus immuhos. Luceriiie verp arden- (lelitiinora ministraTuf. Neqtie illortim locutio, qui
les j iit-per opefa misericordiaecoram Dpmirioclari diviiia nobis arcana tradiderunil,T.iuirianae confahula-
fulgeainius..N.arii quod seqnluir : Elvos simileshenii-,. lionis sermonibus ullatcims ailaminari consenliebat,
mbusexpectaniibusdoniinum^ quiri potiusnpn. laiiltirtinociva, sedeietiosaiionjjnuni
a riuptiis, ad altiiudine_a ejusdem niensar, lioeesT ' verba graviter ferre :ac fedargijere', curabani..-:;Vel
ad -speni fuiurae relribuliohis perlinet. Qtiodyero cerie labium.Titaureiini,niensas per circuitiim, qiiia ,"
merisa, iiniim liabet cubitum iii lalifudine, nnilaiein Scriptura sanota omni ex parte suaeioctiiinnis: rum
ipsiuSdilectionis, quamlofa nobis Tesianiciiti Yee- recteintPirrgitiir. claritatctn-nohis saDieptiie ccele-
.563 DE TABEBNACLLO ET VASIS f.JUS. — LIU. /. 410
stis uisonat. Cui vldelicel:il..bi0 cnfona additur; A £ calo, el veni, sequcre me (Ibid.). Ad hanc corouam
quia lingua praedicaniiumsuis anditoribns relribu- pertinct canticuiu illud novum, qund virgincs lanium
lionem vitaepromillit acternae.El bene ipsa corona cnram Agno eantasse refcriiniur,.qui cmpti sunt ei
qnatuor digitis alla fieri praccipitiir ; qnia celsiludo hominibus priiliiiirc Deo et Agno. Ad hane, quod
nobis coronosperennis, per quattior sancti Evange- iiJem seqtiunlur Agnum quocunque abierit (Apoc.
lii lihros osiendilur, vel quod per cuslodiam evan- siv). Vel certc corona aurca labio mensac Domini
gelicoefideieioperationis, adcoronam nos vitseper- apponiiur, cum in verbis sacrou Scriplurae dicimus,
veiiire oporlet. Pulclircque per digitos libri designan- egrcdiciites e carnc aniinas ad aelerna in ccelis prae-
lur, quia niminim el lalmlae legis, digito Dei mia esse recipiendas. Et super illam aliera aureola
esse •seriplae refertintur : el in EvangelioDominus snperadditur corona, cum in eadem Scriptura.repe-
districtionem Iegis temperalurus , digito scribebat litttr, quod eis stiblimior in line satculi gloria in cor-
in terra , dicens de adiiliera , qitairi accusabant porum quoque imniorlalium receptione servetur.
Pharisaci et scriba.: Si quis veslrum sine pcccalo^cst, Quatuor quoque circulos aureos prmparabis, ctc.
primus in illam lapidemmiltal (Joan. vm). Digitus au- , Ilacc, ut supra de arca exposuimus, ctiam hic acci-
tein Dei, Spiritus Dei inlelligitur. Unde illud quod pienda sunt. Qualuor nanique circuli attrci quatuor
Lucas Doiiiinumdixisse fcferl: Si ergo in digito Dei B ] Evangeliorum stinl libri; per quorum fidem conligit,
ejicio dmmonia(Luc \i). Maithacusclarius esponendo ut omnis Scriptnra sancla per mundum lpgcrctur et
dixit, ln Spiritu Dei ( Matth.). Itaque labio mensao inlclligerclur universum. Qualuor autem pe.les habel
aureo corona aurea quaiuor digitis alia superponitur; mensa; quia quadriformi ralione omnis divinornm
quia purissiina sanclorum praedicalorum eloquia , cloquiorum series disiinguitur. In lihris namque om-
spem supernae bcaiitudinis exspeclanl, qua; minislc- nibus sanciis inlueri opnriet, quce ibi aelerna inli-
rio sancii Spiritus in qualuor sancli Evangclii libris meniur, quae facta narrenlur, quae futura praeniin-
descripta eontinelur. Nec solum pra_dicalo.es ipsi lientitr, quae agenda praicipianlur vel moncanlur,
praemiuntiu cuelissui Iaboris accipiunl, vernm eliaui lteni mcnsa labernaculi qtiainor babel pedes; quia
omnibus sibi obtemperantibus eamdem vitae cmo- verbo cceleslis oraculi, vel hislorico intelleclu , vel
uain ccrta evangelicoe verilalis aucloritaie promit- allegoricu, vel tropologico, id est, morali, vel cerle
tunt. Bene autem eadem corona interrasilis fieri anagogico solent accipi. Ilisloria namque cst, cum.
praccipilur; quia niiniruin aeterni relribulio re- res aliqua quomodo secundum liticram facta sive
gni non indifierenlcr omnibus dalur , sed pro qna- dicta sit, plano scrmone rcfcrlur : quomodo popultis
iiiale aceipicntium disiinclio divinitus examine sin- Israel ex .Egypto salvalus, tabcinaculum Domino
'**
gnlis quibusque distribuiliir. Corona eienim anrea fecisse in deserlo narraiur. Allegoria e«i, cum ver-
iiien.ae Domini pura ei non inierrasilis esset, si cla- bis, sivc rebus mysticis pracsenlia Christi el Ecclc-
rilas fuluraejustoruni relribulionis aequalis omnibus siaesacramenta signantur : verbis videlicet, ul Esaias
panderelur : inslar videiicel Itujus solis mundani, ait: Egredielur virga de radice Jesse" el flos de radice
ciijus splendorem Deus indiiTere.iter supcr bonos ejiis ascendet (Esa. n). Quod esi aperte dicere : Na-
ei malos facit oriri. At quia sicut stella a stella dif- scetur virgo Maria de stirpe David, et Chrislus de
fert in claritate, ila crit el resurrectio morlitorum. slirpe cjus orietur. Bebus au.cm, ut populus dc
Corona ivemm Domini variis distincta sculpturis, .Egyptia servitute pcr sanguinem Agnlsalvatus, Ec-
sed coinpelenter ordinaiis apposila est. _£terna cl- clcsiam significat, passione Clirisli a dacmonicado-
enim vita fuitira omnibus est promissa justis, sed minalione liberalam. Tropologia, id est moralis lo-
multiformis in illa pro diversilate mcritorum gloria"~ ctitio, ad instiiutionein ci correctionem morum, sivc
est singtiloium. Quod veio descripta pritis una co- nperlis seu liguratis prolata sermonibus respicil.
rortii subjungitur : Apertis videlicet, ut .loannes admonet dicens .: Fi-
Et super iltam atleram coronam aureotam. De illo- lioli mei, non diligamus verbo ncc lingna, sed opere et
rnin potcst pracmio rece inielPgi, qui gcneraliai veriale (I Joan. JII). Figuratis veio, ttl Salomon ail:
Srriplura sanctaemandaia sponianea vitae perfectio-- ^ Oimi!lemporesinl vcslimeiilatua candida, et olenmde
iis electione iranscenclunt, idcoque spechTem prai: capite luo non deficiat (Eccle. ix). Quodesl aperte di-
rccteris fiilelibus rctribuiinnem voliinlariaj ohlaiionis> cerc : Omni leinpore sint opera lua munda, ot chari-
cxspeclani. Corona namque aurea qualuor digitis» tas de corde luo non deficiat. Anagogae, id est, ad
alla labio menSHjaureo apponilur, cum per Evange- superiora duccns, Ioculio cst, quae de pracmiis futu-
linm liis qui mandala divina. Icgis cnslodurii, viiai ris, ei ea quanin coelis est vita fulura, sive mysticis
a>lerna promillilur": dicenie Domino ad divitem :Si i sen apeitis sermonilms disptilnt. Apertis scilicel,
vis ad vitam ingredi, serva mandala. Non homicidium i iii : lieaii mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
facies.Nen adutlerabis. Non [acies (itrtum. Non falsumi (Matlh. v). Mysticis vero, ut : Beati qui lavant stolas
teslimoniumdices.IIouora palremet matrem, et diliges s _ :as, ul sil poleslas illis in ligno vilm, cl per portds.in-
proximum tuum sicul leipsum(Mallh. xix). Sed eidemj trent in civiiatem(Apoc. xxu). Quod est patenler di-
' coronai aliera corona aurcola
superponitur, cum pro- cere : Beati qui mundant cogitationes et acius, ut
tinns subinferlur : Si vis perfeclusesse, vacle, vende ? poteslatem liabeanl vidcndi Dominum Clnisiiim, qui
qucehabcs el da pauperibns, et habebis thcsaurum ini aii.": Ego sum via el veritas et vita; et per docirinam
.11 . BED.E VENERABILISOPEBU.MPARS"II.. _ EXEGETICA GENUINA. 413
atqiie exempla praecedentiumpairumintreni in re-, Ales faciendi, vel quomodp ppnendi fueririt, refer-
ginmi ccelortim. tui-, -dicenle Domino ad Mpysen :; Accipies quogm
Slibtercdronamerunlchculi aurei.elc. Aple siibter similam, et coqties ex eq duqdecimpanes, qui-sin-
ciirPiiariiertirit circuli, quia li.bfissarieli•EyangeJli.iri guli habegntduas decimas, qubrum senqs atlrinsectis
hac yita tiiiriiiir. cpforiamvero vifaj siipernae fiiiu- super, mensam purissiinam coram Doinino stqlues :'
rairi iricdelis speramiis. Pef quos Videlicetcireulos etponespupereos tlius kiadkshituiii, ul sil paiiisiii
iiifinittunfur vectes ad subveheridammensaiii, qiiia monimerilumPblqiionisDomiiii, per sittgiila sabbata
doclrires sari.cli, ut verbis sacfi eloqmi cord.i au- miiiabuniur corami-Dpmiriqstiscepli q ftliis Isracl
dientium reficiant, ipsi per omnia mcritem stiam _fmdercsenipilerno-: erunlqueAaroiiet fitiorum ejus, ut
necesse esf in evangelicri leeTioriefixam leiieanf, comedanteosinloco sanclo (Levil.xxiy). Dbimanifeste
quaterius ad fidem sensuhique; i.llius omriem inter- in primis ipsp etiam numero pannni duodecim apo-
pretationis ad;doelrin__ suae ifiieritionem diriganl, sto!orumformapr__inpnstfatur,quosapp.arensincarne
, curentque sedtilo rie qiiidaliud agendum, spdrandum ppminiis primos elegit,quorum.minisferioCibumvitae.
iimaridtiriTveiti Scripluris briiriibus, qtiam qupd in cunciis gentibus daret. Denique esurientihusin de-
qualuofvEvarigeliilibris ihvenitur, dpceant: Qui diim s"ertoturbis, dicit eisdem diseipulissuls, riostrisvide-
nnivefsa Scripturarum eloquia, ad eam quaf in j? licet appsiolis : Pafeillis.vos mqnducqre.Et saluratis
Evangelii.scripta est"fidenrac dileclionem feferunf, de quinquepanibus qvjnque millibus hoininum, ipsi
qiiasiitotam Domini niensam criiri panibus ac vasis collegerunl cluodecimcophhws frqgmenlorum(Marc,
~
ijisius in quatupf circulisportarit. vi, Luc.h,Joan. vi) : quia nimirumapostoloruin et
V
'.'".' ." CAPUT VIL ";.; apostolicorurii yirorum est, ea qu_3Turbaj nequemit,
Vasoruirimensmet panurtiprbposilioiiisdescriptio. Seriplurariihi sacramenta capere. Duodecim ergo
Parabiset dcetabulaac _)/i"a"a-,;6lc.yariavasa quse panes in niensa iabernaciili, dtiddecinisuni aposlpli,
ad offerendalibamina suritTacia, yarise siirit dislin- : et ioniriesdoctrinae •illorum sequaces in Eccle>ia.
ctibries eibquii divirii, pro dispari capacilate audien- Qui quoniam usque ad coristimmaiiohemsxculi. po-
lium. Non enim una eademque omriibus potest con-. pulum Dei alimoniis yerbi reficere non desiiiiini, pa-
venire doctrina : aliter namque s:ipienles, aliter nes duodecim proposiijonis nunquam de mensa
insipientes; alitef divjles,aliter pauperes'; aliter Dominireceduni. Eibeneiidemjjanesnpndequalibet
sani, alitef irifirmi; alitersenes,, aliier juyeries; ali- farirta, spd de simila fieri jubenluf : quia nimirum
terviri, aliler feminse; aliier cselibes, aliter cpnju- quicuriqtiealiis verbum vilaaminisirant, primoipsos
gati; aliter praelali, aliier subditi docendi stiiit. Quae necesse esTvirttilum .rugibus opefani dare, qualenus
tame.nvasa diijriiaad mensam taberriaculi. dmnia ad G ea qtia. proedicandoadmpiientv etiam;faejende ccm-
offereridiiTibamina peftinerit, quia quaccunquepru- mendenl, configuraii exemplis illius qui de semet-
deris doctpf diversa pr.o diversltate audientium lo- ipso ajl : Nisi grahum (rumenti, cqdens-in terram,
quitur, uriiversa in regtila sacra3Scripturai reperiun- mofiuum fuerit, ipsum solum maneffJoan. xu). Bene
tur, atque ad offerenda Domirioyota bonorum ope- eiiam iid.em panes s~eni.allrinsec.us.super mensaBi
runi corda excitaht auditdrum. Qtiaevideiieet oppor- slaitii pfoecipitinlur,propier concordiam scilicet cba
tuna divefsilas "saricio-proedicationisipsius Domini ritali.set soeielatis, nam et DPniiriusbinos ad pr_3-
ore designabalur, cumVdicefel: Qtiispulas est fideiis dicandum discipulosmisisse .perliib.etur: figuraliler
dispensalbfet prudeiis,;qucmcoiisliltiifpominussuper ifisiiiuans,quia sancti doctores nunquam abinvicertt,
familiariisufim, rit deiillis In lempoie iriiici rhensu-. velln asseflipiie verilalis, vel in effectu dilectionis
rarri (Mduli. xxiv)? Mensuram quippe trilici cdnser- discTepant. Quod autem super paiies Ihuslucidissi-
vis datin leriipbre 'fldelis disperisatpr et prudens, mum pdhitur,virtutem oralionis desigiiat, quia iidem,
quando discfelus vefhi niinistef nen-selam leniptts doclores.suaeministerium piaedicaiiojiis,siniul etde-
oppoftiinum in.dicendc ebservat, vertim etiam.qua- vplionem opeiis Dominpcommendani.ISaiiiperihus
litatem sensumque auditorum diligenler exquirit, et orafionem desigiiari testaluf' Psalmista, qui dicit,:
iuxladisiantiam hujus modum suTsermeiiis.leiiiperat. . Dirigatitf ortilio meti sicul incensumin conspectuluo
Et pohessuper mensainpanespropositionis,etc. Pa- (Psal: CXL).Et thus lucldissiniumsuper panes,po-
nes proppsitionis super mensam posiii semper, do- iiituf in monimenlum oblaiionis Domini,quando jiia.
ctores suiTt spiriiuales, qui in, Jege Doinini die ac sanctoruiij actipni ac doctriiiaepfatio ptirasupcraddi-.
nocle medifarifes, cunctisEccIesiam iritraritiliusre- i tur,-qupper Iia.c.uli'aquerile .spciala,seriipermcmoria
fectibneni verbr cceleslisofferurit. Qui recte propo- sacrae obialionis in conspeclusuinmiarbiiriappareat.
sitioriis panes vocantur, quia in prppaiulp senjper Beneautem pcr singulasabbalapanes cqrani Dominp
esse debef universis fidelibus sermo salufisj neqne mutari mandantur; panCs nahique qui persex dies
unquam iri Ecclesia deesse opprtet piis auditoribtts operandi in mensa Dominifuerant positi,.sabbaipno-
vefbum soialii, quod Dbniinus per praecpnesveritatis bis mulaiilur, cuni doctores quiquesanclaa Ecclesiae,
nmndo prdponens, in' cdnspeciu suo seniper appa- completb lempore sui sancli laboi-is, oeternain coeli.
rere, et usque ad finein saeculi, his qui.esuriunt quiete remunerantur, et alios post seTh idem ouus
et sitiuntiijustiiiam ..inCessanter ;abtiridare yeltitif. laboraildiiri verbo, subejusdeiti spe feii":ibulipiiisre-;
Pe' ti.'j.a'nij)'iis"Iii"Leviliciim pleriiusv quot et qua- Iinquiuit.Sicque fit ut meiisa Domiiuriunquamp.anis
fio DE TAI.EBNACLT.0ET- VASI3 EJI.S. — Llll./. ii*
inops remaneai, veru.n mox uno sublato pane, alius A aeierna piomiltiiur, ea lamen conditione, ut per bt-
ioco ejus subsiitualur, dum succedeiitibus sibi per borcs et opera bona vitaelemporalis ad cam pcriincre
ordinem minislris verbi, iiunquam Ecclesiae (lcsunt, debeamus. Qua aulem raiione hoc quod sumiiius sa-
qui apostolicc, sive lidem pielalis, seu mundiliam ac- cerdos et filii ejus panes proposiiionis comedebant,
tioiiis, elverbis ostendant et factis : semper manenie ad ingrcssum vitae ccelestis pertineat, in exposilione
pulcherrima illa sententia', qua in Iaude ejusdem sersicttli sequeniis aptius suo locodicetur. Suscipie-
sancioaEcclesiasdi.ilur : Pro palribus luis nali sunt bantiir autern panes iidem afiliis Isreel, quiadc coelu
tibifilii, conslilueseos principes snper omnem leiram spiritualium Dei iamulorum eligi atqtie ordiuari de-
(Psalm. XLIV),qtiasi aliis verbis labernaculo Domini bent, qui g.adum sacerdotii vcl doclrinae subeant.
diccreiur : Pro panibus luis \etustis.parati sunt libi Quodque in conclusione subjungitur, Eruntqqe Aaron
novi, constitues eos in refectioiiem coriiiiinvspiriiua- et filiorumejus, duobus modis accipi per myslerium
lium fidelibus ioto orbe terrarum. Panes ergo pro potest. Comedit namque Aaron cnm filiis suis panes
panibus muiabanlur, mcnsa auiem semper eadem in sanclos de mensa tabcrnaculi sublatos, cum stimmus
tabernaculo stabat, quia abeunl et veniunt doctores Pontifex nosler raptos de hac vila electos suos in
verbi, aliisque ccdentibus succedunt suo in ordine augmenlum cerporis sui, quod est in co_lis, lioc est
alii : Scriplura autem sacra nullis abolenda per B summa: illius eleclorum mulliludiiiis inlroducit: vel
icvum teinporilms consial, usque dum in fine mundi cerle erunt panes sancli Aaron et filiorum cjtis, cum
apparenle Domiuo, nec Scripttiris ultra, nec inter- piaesulcsquique, el subjecli iliis in Doniino populi,
pretibus eorum opus bahebimus, implela illa exopta- exemplis pairuin pra_cedenliumad vilam nulriuntiir
lisstma prophciia Domini, qua dicit : Et non docebit aeieriiani.
unusqnisqueproximum suum, el unusquisque[rairem CAPUT
~
VIII.
suum, dicens : CognosceDominum, quoniam omnes Candelabrum.
scient me, a minoreusque ad majorem corum (Jerem. Facies et candelabrum duclile de auro purissimo.
xxxi). Coquebanlur aulcm pancs anle sabbalum, ut Candelabrum labernaculi, sicut et mensa, universa-
Josepbus scribit{Ajiiia. lib. ui, cctp. 13), duo et duo lem pracsenlislcmporis Ecclcsiamdesigiiat.ldeoiiaiu-
divisi ante sabbalum : et sabbalo niane oblaii super que sunl anie velum, intra quod arca lestameiiti
sacram mensain ponebantur seni ad alteruiros con- posilaesl; quia necdum ad visionemin ccelis sui
versi, duabus pateris aureis superposiiis, tlitire plenis, Redempioris nieruil introinitti. Sed meusa esl; quia
quae permaneliaut usque ad aliud sabbatum, et liinc his qui esurhtnl el sitiunl juslitiam, viclum quolidie
pro illis alii deporlabantur, illi vero saccrdotilms caiestern, nc in lenlaliouibus deficiani, impendil.
cxhiliebanltir :et thure ineenso iu igne sucro, in quo Candelabrum esl; quia itcr lttcis errantibus ostendit.
omnia holocausta fiebanl, aliud ihus super alios pancs Mensa pariier ct caiidelahrum esl; quia sanctis edo-
adjiciebalur, quodquein libro Beguinscriptumest,<_-u"a ota litieiis, ct aniinam esuricntcm- satiare bonis, et
David tabernaculumingressus,panes sanctosa sacerdo- sedeiilibus in tenebris iitque umbra morlis lucer-
tibitsacccpcrit,sabbalomanefactumest. Venit enim ad nam verhi siibriiinisliafe'.didicit. Cui nimirum lu-
labernaculumillahora, qua panes seplimanaeproecC' cernaDduiiiscse hiimiliter subjecil, ad agenda vide-
dcnlis sublati erant de mensaDomini, ut ponerenlur licei, quje Dei senno praecipit, a suis se voluptniibus
panes no\i, qui pridic fuerant cocli : sicque panes cobibens, ad speranda piaciniaac diligenda qu;c pro-
sanctns accepit, ul ne ad momenium quidem' horoe inisii, a visibilibus se gaudiis sustollens, quasi can-
meusa D'.mini sine pane manerel. Undesolerlius nd- dclabrum ejus eflicitur; quia suis per omnia volu-
Iiucconsiilerare libcl, quod paues per singula sabbaia ptatibus impciiuni cotiesie prceponit, seseque huini-
mutari jiibebanlnr : nainque ita mutabantur, ui sin- lians clar.l.ileiri vcrhi Dci cinnibus, el prscdicando
-
gnli eorum et sabbato imponerenlur in nieusam, ct ct faciendo prsuiionstrat.
sabbatoruisuni ahlatiin estim proficercnt sacerdotum: Haslile ejits, culamos,scijphos, elc. Ilnslile cande-
etsex qiiideni riiebus opcrunTin mensa propositiap- n labri, ip^e qui est Caput Ecclesiae, Medialor Dei et
parerent, sed in die sabbaii, id est, rcquiei, iniposili hoininuni, lioirioClirislus iesus, dehct intelligi. Dc
in mensa, rursumqtie die allero sabbaii de mensa ciijus corpore, quoil nos suinus, quasi de calamis ex
sttblati. In cujus ordine positionis quid uobis aliud hasiili piocedcntihus dicit Aposiolus : Ex quo toluin
mysticc intelligeiidiun esi, nisi quod sancti doctores, corpus per nexus et conjitnclioncssubministralum et
imo omnes jusii, et postopera bona, quibus in Ecclesia constntctuin, crescilin aiigmcntitmDei (Col. u) : quia
clarueruui.ad reqtiiemperveniunl,elul bona deleclen- nimirum omuipotens Deus Uedcmplor noster, qui.
lur operari, spefutura- quicfisac bealitudinis accen- in se quo proliciat non babet, adhuc per mcmbra
dunlur? Imponebaulur ergo panes sabbato in mensa sua quolidie augmenlum habet. Calami ergo proco-
Domini, ea uiiqtie intehiioneponeniium, ut transacio denles de hastiii, praedicatoressunt, qui insiituti a
sabbalo ibidem peT sex dies operandi manerent: his Dumiiio, dulcem sonum in mundo cdiderunt, videli-
quoque iransmissis altero superveniente sabbato, in cet canticum novum. Calami s.unt omncs Ecclesia.
refectionem summi sacerdotis et fiiiorum ejus con- filii, qui sibi (diccnle propheta : Canlate Domino
sumerenlur : quia nimiruin in primordio nobis Deo. caniicum novum, laus ejus ab exlremis terrm[Psalm,
dcvotae conversationis accipicnda rcquies , cl vila XSXJ])Iibeuler oblcr.iperant, respnanles laudetu Do
415 BKDiii VENERABILISOPETiUM.PARSII. _ EXEGETICAGENUINA; liC
niino, ac dicenles: Et direxit gressiis.meos.,et immir A conjugatprum osteudil. Item cortimdem in Novc
sit iri os meurricanticum.riovum,hymnum Deonosiro Testamenlo distanliaih Dominussub fignra insiiitia!
(Psalm. xxx).Qiiia vefo scyplii"vino "repleri solcnt, eorum qui in lecto, in agrp, jri mola reperieiidi sirit
lion.immerilo pereos mentes audieniiuin designan- ih diejudicii "(JfaHA.xxiv; Luc, xvii). Equibus.siu- .-
tiir, quae ad vocem pfajdicaritiiim vino scienliae re- gtilosassumeiidps, el sjngulos dicjt esse relinquen-
plentnr. Et quoniam eodem vlrio iniemae dileciiohis dos., Namque in lecto quies continentiuni, in agri-:
inebfiata corda fidelitirij, iiif-iigabili desiderio ad cultura industria -praedicafilium,iiigyro molaj labof
Deiiiiiiendutu, recte iri caiidelabro post scyphds exprimitur conjugaiorumi Et qtii.l in omnibus -IiisV
sphacrulaefihnf •:sphaeraenim in bmni parle volvitnr, gradibus qiiidani eligendi, quidani vero reprobandi>
quia nimirum mentes eleclorurii riec adversilalibus recle de siiigulis dicitiir : .Qii.Jaunus de duobusassu-
socculTulIisrelinerii, nec prosperilatibus possiint cor- metiir, et qller. relinquetur. Quia vero in parte ele-
ruiiipi, qnin ih omiiihiis qua. occtirrunt, ad Dciiin clorum sublimTuses.t meritum praedicanlium,quam
per sancta desidfrria pfoficiant. Et behe pnst cala- eorum qui solummodo. coniinentiae,et non etiaih
mos",scyphos, et spliairiilas in carideiabroTiliadesi- operi doctrinaestudertl, ilem sublimior coniinentium
grianiur ; qu"apovlgratiarn praedicaiipnis,ppsl ebria- quani conjugaiorum conversaiio.i: reete supremj
libneiit pouis spirilalis, posl irrevocabilem,sanctae'B calami, qiii hincet inde de.liastili procedebaiit, eps
operatiohis prOciirsumjilla virens patria seqiiilur,; qul iri ulroque Tesianientp inter virtn.es ^alias. do-
quoaanimabiissanctis.id est, florijtusvernal aalernis. ctrinie studiis sese siibdidere designani. Recle inre-
Sex calami egrediuriluf de ttiteribus,etc. Cpnstat riores calam.i;qtti ajque ex uirqque IiasiiKs -lalere
qiiidehi numerum seriaritirii, in qiio factus eslmhn~- prodeunt^yilam continentium Deo dcvoiam, rrcte
dus, operum perfectipriem designare. Sed-qt'io.ni».-t infimi calami, el ipsi: ex eodem itnius candelabri
ila posilus est in descripiiprie calamorum, ui in bis stipile orli, bonorum".vilainconjug.ilprum,in iitrios-
lerrips dividaiur, magis de terhario dicentlum. Tres qiieTestariienti lempore, nni cidemque Donijno fi-
nanique Cailamide uno Iaterc hasiilis, el tres egre- deliter servienlem , lypice••demnrislran.i.;Divefsis.
dirinlur de aitcrp; qiiia fuerunt tioclofes. aiile ad- ergo lbcis calami pfoceduril de hastili, qtii iaiiicti '
veniiim Dpmiriiin carne, qiiifidein .saiictaeTrinilalis omnes suo qnique locd et orditie.reflexi iu aitiini,;-
mysticavbce designareiit, et, qiianlum rudes adhuc ad iinam perveniunl summilaiem, quatenus aequalem
capere poterant, pra.di_arp.tii.tjnde est illud PsaIT supra se positiqnem lucernarum valeant conservare;
misise, Verbo Dominicoilifirmaiisuril; el spirilu pris qiiia nimirum elecli, Clsi merjiorrirti Snnt giadibus
fjus orimis viftihs eorum (Psal. xxxii), Notriineet- ._ discreii, una sutii fide.verilatis imbiili, ad iinaiii ijf.
enini bomini; Patrem; ripmineVerbi, Filium; Spiri-;. Vcojlis luceni aitertise verilalis perveniuri : et quaiiio
tttm vero sahctrim ipso stib riominc spirilum oris quisque aliius in hac yila Chrisio adhjerere citTave-;
ejus appellat. Cujtisiridelicetsancla. Triniiatis unam ril, lanlo viciiiior in il.la viia ejus visione ffuitur, il:i;
esse polentiam, voluntatem et 6pefa.lid.n6mdesignat, ul tle qiiiliusdaitj pro ningnae merilo virtnlis dica- .
cum et ccelos vefbo boniini, et oniiiem vifttilem tur : Ei sunl tjui.sequunturAgiiumquocunqueabierii
eorum spirilii oris ejus esse firmaium asseyerai. (Apoc:xiv). De qiiibiis.pattlo anle, qiiasi.de pfnxi^,
Sunt niodo doctores, quieanidein lidem sanctaeTrir mis candel.ihro calaniis, pracmisstimesi;: Fi caiila-
nitatis aperle praedicent, iiant bnrnes qui ail Cliri- bantquasi canlicuiniioviimante sedein, el an.te qria-
siiim periinenti, eadeiri debeani fide consecr.iri : tuor pnimaiia et seniores (Ibid.). -Ulii osienditur
"dicenie apostolis Domino,'Enriles ergo, doceteoinnes quod omnes sancti per plateasvsupernaBillius civiiaf
gentes;b_"plixanteseos iri nomine Ptitris^ cl Filii, et lis, eaiiticum laetitiaenovnrn Domino canlant. Sed
Spiritus sancii (Matilt. xxvni). Undeef Paulus prd ili prae cacleris ibi specialius^:iiidio car.miiiissublir
fidelibus orans, eosque Trinitalis fide aCcepla con- . maniiir, qui hic generalem vitam fidelium priyilegio
forlari "desiderans, ait : Graiiti Poniini noslri Jesu sacraeviiginilalis Iraijscenderunl.
Chrisli, et charilas Dei, .__ cbmrnunicalioSpirilus Tres scyplii,quasi in nucis.modinn,elc.Nucem in
tancti cum omnibusvbbii (II Cor.yni); Item ires ca- P figura pra-snniis Ecclesirc poiii solere, iesjalur..Saf ,
lami ex uno Iaiere:caridelabri, et tres prpdeunt ex lomon, qui cx personadocioriim fideliumloquitur :;.
altero :quia el anle et post incarnatioiieni domlni- Desrendi, dicens in Cantico caniicprtim, ad Itdrtum .
cam Terni fuere gfadus eorum qui fideliier in Ec- inicum, itl videreinpoma convatlis(Ganf vij. Sicuf
clesia borniinb servirent, conjijg.iiprum videlicet, cnim nux dulceiii qnideni habel jfrucliun*:iuteriiis,
corilihenliumV.eireciorum : quoriim distantiam Eze-' seii neiThunc.osieridere foris, nisi fracta lesta. du,- ,
chiel pfoplieia niysiice describit,; cum...veniente. . ritia, polest: sic justorum vita prtesens, itaisuavila-;;
plagarum arliculo tres lantumriindpviros, Noe vide- tetit gratix spiritualis inlimo corde conservai, uf'-,
licet; baniel et jpb, iibefandos esse praedixit (Ezech. baeca prpxirnis quanla sit,.riullalenus valeaTperspi-
xiv}.jiTNde.namqrie, quiarcam in rindis rexit, prre- cijdpnec, splulp corporis domicilip, libere se animae:
ppsilos Ecciesiae: in Dariiele, quiiii aula rcgia con- ipsorum alleruiriim ih cdalestTIuce .criiispiciaiit, et
tirientef yivere studtiit; coniiiVentesslve virgities : quanla singulscgratia sancli Spirilus Tulgeaiit, quaii-: -.
in -ob, qiii ;in conjtJgaHvita posilus, niirandum, ium imaquaeque diligaiur ab allera, nulli prorsus-.,.,
ccnciis exetnplar paiienlise pracbjiit, bonoruiri vHam reniari.caldccuUum. Fiuiitque scypbi in. candel_jbrp.;
4U . DE TABERiNACULi)ET VASIS EJUS, — LlB.vI., ;4IS
ad nucis modum, cuin qtiilihet elecli vino sapien- A ccelestis, invenimus, quod nori ulres veieres, Iioe
tiserepleri desiderantes', ad exemplum sese iufor- esl inentes lerrenis adhuc desideriis inhacrentes, sed
rnare sataguht praeede.iiliumjustorum, quos rriagna tanium innoyaia per Spiritum gratiae cordafideliuiti
invisibiliumbonorum dulcedine ac dileciione plenos capere queunt. Sunl per sirtgulosscyphos spliaeriilae,
esse noverunt. Quod autem fer singulos calainos simulet lilia deformata, quia idem Dominus, qui
. ires.fuere scyphr, spbacftilaeel-lilia, isigtiificat ter- poculum nobis sapientiaj spifilualis: prbjiinavit, cur-
tias teiuporum diff-renlias,vquibuseleeti ;el ante sum quoque piae opefatioriis inpfferisum ac.pf6i.ri-
incafnaiioiieiri dPniinicam, et poslea Dep .devoti ptum et babenduiri nobis ostehdit: et ut habere pbs-
vixerunt. Fueriiiil etenim lijsliante legeui, fueriint simus, ipse dpnabit,-et rie in vacuum cufreremiis,
sub lege, fuerunt lempori.buspfophelarunj. Ilem pust claritalem nobis patriaeccelestis,ad quaminiendere-
asccii.iormmdbmiiiicam epngregata est E.cclesiapri- niuSj pfomisit :vet litijus nbbis adituni sua gratia
miliva de Israel, congregaiur nunc Eeclesia de geii- paiefecitV vel cefle, quia sub dtiobus calainis per
tibus, coiigregaiidaest in fine mundide reliqiiis Israel. Uia loca scypbij spbaefulaeet lilia fiefi maridahtur.
llabebatergocalamus priraus in,-uiiolatere tresscy- Possunius haecitainyslice interpretari, quia tribus
phos, spharulas et lilia quia in pafte dpctorum anle Tidelium gradibus, dequibiisisaepius diviriius, con-
iiicanialionem Doininieianl •.lr.esordines eo.ruin,<jiii-jjjugatorumscilicet, cpiitiiieiitiumet virgiiiuin _ Tt
baiisiuiii. graliau cceleslis, quasi scyphi sitirent, in doctrinam veriiatis aperuit, et cursum boni opefis
viam Doiiijnipromptissime, quasi-splncrula. curre- iniperavit, et baerediiatis semper immarcescibilis
reiii, supeinaj.donum reiribulipiiis, qtiasi candorem aique.incorruplae; benediclionemv promisit atque
liliprum odoremque.gaudenlec exspectarenl: id esl, .donavit. Et apte scyphi, sphaerulaeet liiia"'candela-
anie legeni, sub iege, sub prpphetis, ,Secuiidus cala- bri ricn supefcalamps, sed sub calamis esse jub.eri.~T
inus et ipse babebat tres scyp,bps,sipb_erulas"etlilia. tur ; quia corda praedicaniiurit,imo dmniuftielecto-
quia coniineiites illius Tenipriris aeque tres ofdines rum, rie ad infima delabi possint, donis, iiiandaiis
sanciorum in prajfala dislinctipnerteinpoium habe- etpremissioriibus dPminicis sustentaiifur, aique ad
banf, potum spiritualem desideraiites, viainvnian- anianda et qliaererida coelestia sublevantur. Hiiic
datprum Dpmini currenies, el-ccalcsiia praemia prae- eietiiimsancta Ecclesia, Videlicet sponsa' Clirisii, de
stclanies, Teriius simililer calamus tres.scyphos et ipso-glorialuf, dicens: Lmva ejtis sub capite meb, et
sphicrulas, ei iria habebat Jilia fquia mulii erant dextera illius arnplexqbilur me (Gfljit.it). Lrriva
cpnjugati atite iegetri, niultj sub l.ege, inujtiin die- ,quippe sponsi sub capite est posiia sponsse; quia
bus prophetarum, qiii verbum-Doinini audire, qui letijpbralibus beneficiis Domiiius inenles fidelium a
viam ejus currere, qui boriorujii priEmia operiim ab G lerrenis voluptaiibus et concupiscentiis 'segregaiis,
ipso exspectaVegauderent. Ti.eiri,ex alio latere lta- ad speranda ac desidefanda perpelua. Loha erigif.
slilis, et priinus caiaiuus, el sechiidus, et leriius, tres ~Etdextera ~il|ius amplexabitur eam, quia osierisa
scyphos el sphterulas, tria qupqiie iilia habebal: divinaeniajesiatis .ejus,-visio illam sine fine glbrificat.
qiiia iii Npvp quoque Testaniento,-etin docioribus, Aple scyphi, spbaerulaeet Iilia sub duobus sunt cd-
et in cotiiiueniibus, eiin cpnjugaiis Deo devetis lamis_ ~qu.ia--.in titfpque Tesianienio fideiibtis, quam-
ues fuere ordiues lemporum distaniiuin : hoc est vis caeremoriiisdislantibus, eadeiri devolio Domiiip
iii priiiiiiiva.EcclesJa-delsrael, iii tioslra electiqne serviendi iriandaia; eademCst gloria; fegrii coelesiis
de geniibus, in ullima "cpileclibne reliquiarum conseryata.riQuartils autem scyplius, sphaerulii et
Israel, qui universi quique stid teinpore verbo-vit» lilitim, iqufesupfa caiamos dmriesjuxta sumniitaiem
debriari, iu viam pacis properare, caitdbfem pcfpe- Tuere candelabri ipsius,'proprie sidDotninum perti-
luae liicis.videre desiderarif. •"-'"- ! iiet Salvatorem, qui riorisolum eleefis suisviritituin
In ipsq autemcandelabroeruril qudluor scyphi, eic. scieniiam, operatidnem, et feniuiieraiionem tribuit,
Diximus -ipsum candelabrum , id est, siipi.em verurii etiarii iri seipso iderii homo Chfisius liguram
candelabri mediurii, de qiio vcalaini; procedeb.int,. psterideiis scypliii cum se plenum Spirilu saricto
DomiiitiinSalvatorem designare; de ciijus gratia ju- " declaraviuformam praetenditspliae.r__Tcum appareiis
sti, quidquid boni.liabent, aceeperuiit. Unde ipse in in rtiuiido,absque ullo cifc.unstrepcntium feruni db-'
Evangelio, cum dixissel discipulis : Ego pumviiis, slaculo, exsultavilul gigas ad cttrfendam viqih(Psdl.
vos palmiles; conlinuo. subjunxil: Sicul ptilmesnoh xviii) : speciem morisirayit -lilii, "cumresurgens 'a
polest ferre (rucluin a semetipso,nisimqnserilin viie; riiortuis, atquead cdelosascelideiis,clarilicatus esl ea
sic nec vos, nisi in rmenianseiiiis (Joan^xx). Quasi clariiate qiiani liabdit priusquairi mundus essel apud
aliis verbis diceret: Ego stim candelabrum; et vos Patreni;(Jo«H.xvii). Et"recie hic.scypbus, spbaefaet
calami mei: sicut calamus noh-potest se erigerC ad lilitim caiamis altiof "etiiinebfil; quiaiiiiitirurti dona,
"supporiandain lucernani, nisi iixus: manseritin sti- qiiie MediatofiDeiet hoiriinum; hobiini Jesu Cbristo
pite candelabri: sic nec vos,,nisi:iu me mansefitis, Detis Pater contulit' omnerii huiiianiecapacilatis mo-
lucem verilatis ae lidei iu vobis ferre'valelis. In qud duhi transcendtitit.il/iiicuiqueeriimnostrumdaldestgrd-
nimirum candelabro quattipr scyplii^unliacli, quia iiasecuiidiimmeiisuramdoiiaiionisCfirisii.Inipspauiem
in quatucr libris sancti E-varigelii.qui deDbhiind Chr.isio,siculApost-lus aii,'Aafi't.a_ binntspleniludodivi-
suiu conscripti, gtistum vini nbvi, boc esVdpci.itfai hitqiiscorportiliter (Ephes.iv); Bene aulem seguiluf :
.19 RZD/E VENiiRAliiLlS OPERUM PVRS II. — EXEGETICA GENCINA. 420 .
Et splimrmicjituret catami ex ipso, elc. O.mnccnim A"_septetn lucernre candelabri merilo de^tgnare crc-
-
opus candelabri, hoc cst el slipes inedius, et calami dantur? Imo sicul in cornubus ef oculis recle signa-
c< ipso procedenies, cum omni suo ornatu, de auro lur propicr omnipoteiiliam virtulis qua cuneta regit,
fiunt: quia el Dominus ipsc specialiter inimunis a el pleniludinem scientise qua cuncla perspicit: ila
p.ccale, atque operibus jusliliaeper cmnia praecla- etiam Spiritus idem septiformis apte per figuram
rus, in mundo apparuil; et eamdcm innoccntiam luccrnarum exprimitur, proptcr luccm grati__qiia
atque jnstitiam membra ejus in bac inicrim vita, in nocte lmjus s_?culi tencbras noslra. caecitatis
quanlum valent, imitanlur; in futuro autem veracitcr illustrai. Unde et aple subjungitur :
ipsiadhaBrendoproliciunt. Etapteidem aurumductile Emuncioria quoque, el ubi ea qum emuncla sitnt
liiit, duclile namque feriendo producittir ; quia et exslingttanlur, elc. Sunl elenim qu__damiu Scriptu-
Redemptor nosier, qtii ex conceptione el naiiritale ris divinis ila praecepla, quae perpeluo jure et in
perfectus Deus el homo exstilil, passiomim dolores hac vila, et in futura, semper observari debeanl: ut
perlulit, ac sic ad resurrectionis gloriam pervenit: csl istud, Non habcbisdeos alie.noscoramme (Exod.
et omnesqni volunl pie viverein illo, persecutionem x\) : el, Diliges Dominum Deum iuum ex loio corde
patiuntur (II Tim. in), quia cl ipsi quasi melallum iuo, el ex tota anima tua, el ex lota virtute : et, Dili-
feriendo dilalalum, pcr passionis coniumelias ad B f gesproximumtuumsicut leipsum(Matth. xxii. Luc. x). :
immortalitaiis gratiam proliciunt. Unde ct in psalmo Sunt alia qua. loto htijus vilae tempore observanda
quarto, qtii inscribilnr, In carininibus, quibus in jubentur, sed in fulura vita meicedem- sua. obser-
inystir.s fidei calamis dicil Ecclesia suo Redetnptnri: vationis __ternampercipiunt : ut estillud E\angelii,
In iribulationedilatasti me. Ac si aurum duclile suo Facile vobis amicos de mammona iniguitaiis, ut el
ariilici diceret: In percussione fabrili amplificasT ipsi recipianl vos inmlerna tabernactiia (Luc. xu).
me, et majorem lundcndo milii profectum dcdisti. Hic enim ad leinpus eleemosyrire ratiendae. ibi pc-
" petuo eleemosyuaium esl Irucius rccipiendus. Sunt
CAPUT IX.
iteiii alia, quae (empore Yeteris Tesiamenii diligcn-
Lucernmcandelabri ct einuncloria. ler jubenle Domino scrvata sunl: nttnc coruscante
Facies ct lucernas seplem, cic. Lucerntc, seplem per orhem Evangelio, non juxta litteram, sed juxia
suiil dona Spiritus sancii; quaj et in Domino ac sensum inysticum in Ecclesia jubcniurobservari, til
I-edcmplore noslro cuncta scnipcr manseiunt, et i.n est custodia sabbaii, ui riius hosliarum, el sangnis
mcmbris ejus, hoc est omnibus eleciis, pro cjus agni paschalis, cacler.-iquebujusmodi, quassuo qui-
voluntate disiribuia suut. Ponuniur ergo Iucernae dem iempore solemniter custodita.a poptiio Dei,
sepiem niper candelabrum, quia super Redcmplorcm ^ quasi luciniain lucemis candelabri ardebanl, infusa
iioslriiin priiiiogeniiuni derctdice Jesse requievitspi- oleo pirc devolionis, et incensa igrie verbi ccelesljs:
lilus sapienlimel inlellectus, spirilus consilii et forli- cum vero ah apostolis atque apostolicis viris-prsedi-
ludinis , spirilus scientimet pietatis, el implevit eum cabaiur, hisel hujusceinodi ohservationibus fineiu a
spirilus limoris Domini (Esa. xi). Et sicul idem ipse Doniino imposiiuin, cuucla ea spirittialiicr magis iri
per eiinidem loqujiur p.oplietam: Spiritus Domini Ecclesia, quam juxla litteram sunt servanda. Qnaai
super me, eo quod unxeiit me Dominus (Esu. LXJ): eniungebantiirlucinia candelabri, ulreparata melius
quod auiem dicilur, Ut luccant ex adverso ; hoc est lucerent, quia subliinius intellecla per Spiiilitm san-
quod propheta subsequenler adjecit: Ad nnnunliau- r-taeEcclesiaeliicem doctrinac salutaris-praebebant.
dum mansueiis misit nie, ut medcrer conlrtlis cor- Dc qua reparatiGne luceruarum labernaculi, lioc est
de, cl prredicarem captivis indttlgenliam.. el elausis Scriplurarum -divinarum inlelligenlia sublimiore
apertiotictt) ; ut pradicarem annum placabilem Do- promiilit in Levilico Dominus suo populo, dicens :
niini, el diem ullionis Deo nosiro. Luccnirc nam- Mulliplicabiminiel firmabo paclum meum vobiscum.
que candelahri lueebant exadverso,et lali-rnaciiliin. Comedelisveticsftssimaveterum,et vctera novis super-
Doinini illustrabant, cmn Dominus, existens plenus •n venientibusprojicietis.MuliiplicaiisquippefiliisIsrael,
gralia el verilate, nobis oninibiis de pleniluduie sua confirnialum est cum eis paclum Dei: cum eiiam
tribuit, et gtaliam pro graiia, cum niansuetis et genlibus, ad fidem vocalis, Kovi gratia Teslamenti
pauperibus spiriui, verbum Evangeliiconimisit, cum in cordibus electorum firma radice plantaia est.
poeniicniibus mcdullam indiilgentiaj contnlit, ciim Comedimusque vetuslissima vcterum, cum manda-
nnnc leinpus placendi Domino, fuiurum vero csse ttim velus, quod ab initio daium esi generi humano,
diem imiversalis judicii dcclaravit. Consonat huic dulci cordis memoria retinemus : diligentesDominnm
lucernarum nuniero et posilioni, quod in Apoealy- Deum iiosirum ex loto corde nosiro, tola anima, lola
psi dicil Joannes : Et vidi, el eccein medio throni et virlulc; diligcntes ei proximum lanquam nos ipsps.
quaiuoranimalium, et in medioscniorumAgnumstau- Et vciera no\is supervenieutibus projicimus, cum ty-
lem, lanquam occisum, hubenlcm cornua seplcm, ct pita legis Mosaice statuta juxta litteram servareces-
oculos seplcm, qui sttnl scpleiiispirilus Dei, missiin .aiijus; seJ eadem ipsa gralius intcllecla per spirittim
omnem lerram (Apoc. v). Si enim seplem cornua jnnovato in spem regni ccelestis corde custodiinus :
ibi, sive seplem oculi Agni, seplem dona sancii juxta illud Apestoli, Si qua ergo in Chrislonova crea-
Spiritus insinuare possunl-: quare non eadem cii-in lura, vclera transierunl, eccefacla sitnt omniancva ("1
-.421 ;.. BE TABERNACULOET VASIS EJUS.;— LIB. I,,'. :" : ;4__,
Cer.v) .El in Apoealypsi,Ei dixit qui sedebatin tlirono, A bus dicil : Videie rie conlemiiatisuiium de piis.illis
Ecce (ticioohinialwva(Apoc.xxi). Emunctoriaautem, islis, quiin me creduni (Mtitih. xvin). Qui niinirum
quibiis h__cagebantilr, ipsa sunt verbasacri eloqiiii. omnes, in diyefsis licet gradibus, aetatibus, sexibus,
qifibus manifesle designalur lilteramTegis iri;pluri- conditionibus, ingeniis, temporibus,,uni eidemque
mi"ssbivendam, etcum spirituali soltimmodosensu aiictofi ac datoriperpeTuaelucis,,suo quique tempore
esse sefvandarii"Equibus estillud ih Actibusapp--' . acldco, quasi candelabro aureo fixa radice nieniis
stblbrtinl', ubi -probibili sunt credentes ex geritibiis irihaefent, quo ejusdem pariicipes lucis fieri possini.
"iircumcidij.etabsque cacremdiiiishosliarum legaiiuhi Qtiod yideliCet candelahrinfi, recie lalentum aiiri
evangeliea. grafirr. sufit obedire praecepti. Et qudd mundissiirii;"liabere debere meinoraiur, talen.um
Aposfolus ad Tiebra.os exponens yersiculum psalmi, namqrie poridus pleriuiri ac perfectutriiiest: Qtiiaju-
: njt' superius diceris: Quia iiosiias etoblaiioriesel lio- slus Doririniisin omnibusviis suis (Pstilm.iCXLIV) ; et
focausiomatapfo peccaioiioluisli,iiec piqcildsunt libi, qui suaih graiiam in bac'yita ftdelibus, ut lieneope-
qumsecnhduiri-legeni bfferurilur; luiicdixi, Eccenenio, fenttir, iribuit, ipse CororianJjiistiiiaein illa vita lid-
ittfaciarii, Deus,voluniatein liiam (Hebrl _.).' Aufert nis :eoruitj opefib.us reddit. Cui conira Zacliarias
primunf, til sequens siatuat : iriqua voluniqiesaricli- propheta hiiqiiilaleni super taleniuni plumbi sedere
fictili sitmus per obltilionem iorppris' Christi Jesti. •P (Zach. v) descfibli; quia ef.reprobis in eodepiiju.sito
- Eimiilctoria
ergo, et vasa ubi quce eriuincta sunt ejtamine, jiixla acttis ipspriim restiltiet : Qtiia lu
exsiinguitniur, fiurii de aurri purissiriio ; qiiia ei di- reddes., inqiiit, shtgulis securidum opera ipsoritm
-vinasurtt verba, quibus cessatie cajreirioniaruri!Je- (Psahii. Lxi). Sed distat, utfum quis aufum aii jliiui-
galium pi-ajdicatur': efDei gfaiia siintilluslraia eo- bum ad 'ex.arriehdiviiiuni aiierat. Qtii eriim insiar
Tum-epfda, in quibus" eadem Tigurata legis adum- auri boriis fulgent operibus, In candelabruiri Doniiiii
bratio fihem aCcipit,ut succedens-Evangelii vefitas proficiurit,; quia gloriae stiai Conditoris participes
-clariii.smundo"iticeret. Cbns.laJenim primps aposto- ejtisturit. Atqiii peccafis graves in districto examirie
Tps in Evangelio Ttritepassicmemdominieam splvisse appaferit, demerguniur tanquairi pitiiiibuiii in aqiia
sabbatiini, et pbst asCensidnemiDomirii,et adyeiiluih vaiidissima; quia merito scelerumin abysstim pcetue
Spiritussjjicii, Vpenilus iiosliis finem imposuisse gfavaritls deei.dunl.TJtruitique laihen, el p'unTuuin
legalibus, ac pleraque legis litlera. decreta evange- scibcet et atifiirii_ ialenti biibet Jiiensufaiij' ;qiiia et
licaegratia liberlalis niulasse. In hisergolucihia quae in darrinando iriipios, et in salvaiido ac cdroiiaiido
emuncta sunt exstiiiguebantuf : in quibus litteralis eleciPSjjuslaesi noslri'seiitenlia Coiidiforis.
pbserva.iocompleta exbrdium graiirc hiiindo clarius _ Inspice, et fqc secundum ' exeiiiplqr qnad iili ik
fulgehtis exhibuit. Tiehi quiafinila inortali, et suc- mrinte riionstrattim esl. fliijus liiysieriurii Vpr.-<;ccpti
cedente vitaiinniorlali, eessabunt maxima ex iparte Tacillime ex eis "qiiaesiipefius cxposita suiii, paict.
opera vel donri iucis. quibus nunc iilinuir,;ut se- Ostensum namqueesfMoysi in monte exeiiiplarcan-
"qiianlur' aelerha. prsemia lucis in praoseiilia diviiia. delabli qtibd faceret. quia iri aliiludiiie iniii.naecoh-
visionis.TIIa Scriplurarum lestiiiionia,qna.'liaec fii- tertiplationis didicit -aperte riiu.ltifariaCliristi ei, Ec-.
iiira esse lestanlur, emuiictdria nimirum sunt aiireaj clesiaesacramenla; qtire tamen 'ri6n-'_per're.populo,
quaespe futuraeclaritatis eximia./Vaia'-' quoque in quem erudiebat, prbferrevoleb.ii; sedlypjce potius
quibus ea quaeeiriuncta sunt exstiiiguuiitiir, corpora Iierfigurain et opus candelabri ac vasortim ejiis si-
ulique suht, et corda onihinhijusiorum imnidrialia: gnabat, doiiec vehiret ipse Doiiiiiius"ac Redempfof
El ideo rectissjine auro assimilala, in quibtis ex- noster in carne, qui inlefiorem ejiisdem figiirarjsen-
pptaiissima harc immutalio Tiet, ut post lemporalia sum Ecclesiaesuae, daia sancti Spiritus gratia /reser
ijei beneftciaad aeterna: pervehianf. Denique Apo- raret: iil et moriendoin cruceveliim teniplidiscidit.
slelus emunctoria nobis liicernartim Dei, et loca utque ea qtiae teCta fuerant arcaiiasaneiofuni pale-
nbi ea quaeemuncta Sunt exsiinguantur, aurea prae- ' fecit: et posf resurreciionem discipulis apparenSf
bei, ctim de differertiia pfxsenfium et futiirorum aperuifillis sensum, uiet.brec et nlia'ScripiiiraruiVi
bonorumloquitiur.dicens : Sive pfophelimevacriabrin- secrela spiriiualiterreveiaiisflculisinentis perspicere
tur, sive linguiecessabunl, siiie scientiqdesirueliir; ex possent. Sed et oninis scriba doctus -in regrio cpelo-
^parie enimcogiioscimiis,etex pariepibphelatnus. Cum rum, cum eaqua. in litteris .anctis defide calboiica
auiemvenerit qtied perfecirimesi, evacuiibilufqtiod ex velpia actibne didicerit, el ipse diligentei' saqui, ef-
parle esUEt paiilo pdst: Videmusnuric per specuiuiri aliosdbcere praecipilur,.quidaliud quam ingpicere e.t'
iii eeriigniate,lutic auteiri facie :ad faciem. Nuric co- facere securtduinexeniplar quod sibi in.nioiite oslen--
grioscoex parle, turicautem cognoscamsicul efcogni- sum 6st. jubetuf? Ihspicit enitn diligonter exemplar
tus suni (I Cer.xui). rrionstfatum, et secundum lioc ad inleriora r.diens
Omne pondus candelabri... talenluiii-auri mttnats- Tacit, quarido ea qua.:per sublihjitateui divihi seiiup-
simi. Oiririe'pondus-caridelabri.cum universis vasis vnisinfus crederida sive agenda inlelligit, sedulo eorde
suis, orrine corptisChrisiiest^cUm ipso capile riostrO scrulatur : horuhiquesemper exeiiTplarauditorihus
Mediatpre Dei et liPminum, et utiiversis electis suis siiis-etexsecutioiierecti opefis.etverbo doctrinaisalu-
n suinmis usque ad infimos; ab liis quihus majpr in- .taris ostendit. qui yivil ct regiifflcum PatreeuFilio
ter natps mulieruhi nemd est.usque ad eos, de qni- una cum Spirilti sancto,Tn sajcula steculoruui. Aineii
425, BED.E VENEUAR1LI5OPERUil PARS 1L,— EXEGETICA GEiNUIiNA. 424
LIBBR. SECUMDUS.,
CAPUT PRI.MUM. \ ; A vero Ecclesiaereclores priini quideni fuere de Ile-
Taberriacutiel lempli descriplio. brajis : verum mbx crescente ea ac dilaiaia per.or-
Tubernacitlttiriveioilaifiet. Tabefhaculum ;a M»yse bein, eliani dc gentibus struclores sunt ejus exorti-,
lacTum in. solittidine, sicut et teniplum quodfecit adeo ut ipse quoque evangelista Lucas, et Timoilieus
SaloinonTn Hierusalem , siatum sanclae universalis ac Titus, viri appstolicide vocatione. gentiuiti., ad
Ecclesiae designat, quae partim jani cum Dominore- prajsulalum cjus pervenerint. Verum si diligentius
giiatin coelis, pariiin in praesenti adhuc vita, dece- singula inspiciamus, utriusque domus a-dificatio to-
denlibus ac succed.entibussibi membris suis, peregri- fius Ecclesiae (iraesentis slatum mystice -desCribit,
lialura Pomino. Elquidem in ufriusque conslruclione quae:ab initio mundanae conditionis usqite ad uili-
dortiiiSjhaecprincipalis solet esse distapiia figura- iiiurii qui in iine saeculi nasciturus est eleciitm'_yseiii-
rum, qtiod l_bernaculiim,pr_.seniis:aedjficiuiiiEccle- per aedificariiioii "desinit: etluTuraRquoque gloriani
siie, quo quoiillie in Iaboribus exercetur, templum vit-3, qria nuiic ex parie ffuitur, sed post bujus ter-
futurae requiem designat, quae quotidiaua aiiimarum niinuiii sa-culi, in oinnibus su<s membris in aeter-
Tiinc posl labbies exeuntiuip feceptione perficiiur ; liiim Truitiira esl, mirabili figurarum iveritaie d6r
quia himirum labernacuirini Mbyses cum.populo Dei piiigit. Unde iips aliqua de lariernaCuIo, DpmiGO
in via adhuc positus, quaad terram reprpmissipnis \Bopitulaiiie, dicturi, primum Jp_sum inv.ocautes,
pergebat, condidit: Salpinon auiein lemplun), ipsa bumili. ieiiani pfece , deposcimus revelari oculos
ierra repiomissionis, et regnPin ea pbtilus,vcpnstrU- cordis iioslri, ul coiisidefare queamus mjrabilia
xii. Moyses tabernaculum in splitudine, Salomon de legeejus, et irt perniciosoruni decore.nielalloriun
ieinpluin in. Hierusalem, quae interpreiatur .Visio ac vestiineiiioruni iiilelligamusornatum nobis mo-
pacis; quoniam bic quideni Ecclesia in iabore et rum, fide ac devotioue fulgentium, esse comrijenda-
arumna viiaeTabeiiiis, in sili el esiirie regui pereii- ium. Neque enim nobis aliter sermo ille apostobcus
nis aedlficaiur: illic auiein in visipne ac percepiioiie ipotest eonverilre, quo ait :Vbs enirrieslisleniplumDei
verae pacis consuiiiinatur. Unde bene iu leuipli con- vivi (II Cor. vi), sicul dicitDeus : Quoniaminliabitabo
Blructione diclrim esi, quod malleus et seciiris, et iiiiitis, et inler eos ambuiabo (Levit. xxvi). Et quod
emne ferranieiilum non sunt audita in ep, cum ajdi- Joannes audivit vocem magnain de throno diceinem:
ficaretuf, prajparalis exlfa iliefusalem cunctis lapi- Ecce tuberiiaculumPeicumliominibus,et Itabiitibitcum
dibus ac lignis , atque in posiiioriem prdiiiis stii de- e:s (Apoc.xxi), qua.in si [quasi] ornatum tabernaculi
cenief aptaia esse : quae ibi facillime afque indiibi- sive templi malerialem religioso mundi eordis et
tantef sup quasquelocoreddiia , atit ceineiiip necie- cprporis cullu imilemur. Sed aniequam de spiriluali
reniur, aut clavis; quia videliceti in pace supernas (_ sensu "disseramus, primo de ipso maieriali texlu lii-
beaiitudinis non est iribulaiioiiibus noslra exami- teroB-pauiispefvideamus. Erat taberjnaculuiiidoftius
patida lides, aut vita probanda, sed quaeiri praesen- Domiiio consecrala, liabeus longitudinis cubiips
tibus saeculo casiigala, el. cailestibus erat «edibus tiiginta, laiiludinis deceih, altiludinis acquedecem ,
regtilatiter apiala,ibi gluii.ne et vinculis niutuaecha- tcclutn- habeiis aequale per tetuiii.quomodo in _Egy-
riiaiis;rie perpetuo dissplyi queiat,;;iiiconspecirieiiam pip et Ealaesiitia dpipos mprisesilBedificaijdi. Cujiis
sui coriditoris ,ac regis ad: invicem copulanda. Wam quidejri parietes tres, australis, septeiJtriPnalis, et
cura iii hac vila niultiludinis credentium Uat cor et occidentalis, de labulis sunt compacti ligneis, ab
aniina una, et sint iliis otiinia coinmunia, quid nisi utroque laieie deauratis. Porro prp orientali parte
lapides vivi in a_dificiumfulurae domus pominiqtia- unus veciis erat, unde intfoitusTuii, qui per inedias
dranliir, qui hinc indelranslati, absque ullius labore tabulas ab angulo usque ad angulum perveniret ,.id
tarditatiSj suis quique ordinibus Jitiseraniur, et .sibi- est a sunmiitate uliima hujus parielis usque ad pa-
.melalieruirum copula divinai simuTet prppriae di- rietis alterius summiiaterii. Cuincortina. tabernaculi.
•leclionis jungahtur? Iteni figura utriusquesanctuarii ettecttim incubuui-e, ubi.ei tentorium erat quinquo
'
polest Ha ge.neralitfer-distingui. Opus tabern.aculi, coiumriis suspensuin. Tegebatur autem dpmus, et
tempus synagogae,hoc est antiqua. Dei plebis : ppus j) desuper, ei uudique cortinis mira yarietale coniex-
verotempli, Ecclesiam, id est, illamdectorum mul- tis, qua?prcprie labernacultimvccabatur. Tegebatur
tiludinem, quae posl incarnationem dpmiuicam ad et boc tindique sagis cilicinis , usque ad terram per-
vitarti venit, significet..:"quoriiamvidelicet taberna- liiigehiibus. Sed et operimeiitum aliud tecto de pel-
culum Mcyses cuiu spla liebfaeorum pleheVconsum- jibiis arietum rubricalis. Factum est_el. super boc
mavit: templum vero.Salomoncpllecta preselytorum fursuraaliud eperimeulum de hyacinllimis pellibus.
mulTitudine perfecit, adjuvante etiam TyriQrege cum Eraleliam el velum, dpere piumario variaium, co-
arlificibus suis, qtii neque natura Jud*i, rieque pro- iuiiinisquatuor appensum , quo saiicHiariuni ct san-
fessione fuerunt. Constal enini, qiiia priori-Deipopulp. ctuarii sancluafia dividebantur: intra quod ppsit.
extra vel.uuj.
doctpres non nisi ex ipsa eorum gente prajfuerunt '; at erai arca testamenli, cl co:itra arcam
.m DETABERNACULOETVASISEJUSLIB.il, _m,
allare thymiamatis. IlemTn medio ipsius sancluarii A lectieriis, patientiae: el humilitaTis insiantia perve.
caridelabrmn in parle austraii. Merisaverp stabat in .; riiunt. De qtiibus recte possit illud apcstplicum dici i
septentrioiiali; altafe bolPcatisii Tdris arite ingres- Ah' nescitis^ quonitiiti ntembra vesira 'teihpluirisunt
sum sanclriarii; labrum __neuminlef.hoc, altare et Spirilus sancti; quiin vqbisesl(ICor. vij? Reicrque-
taberiiaculum. Et circa omnia alrinm iabernaculi tur a.ulem liaecbyssus in cprtinas .tahernaciili;.quo-
longittidihis babens cubitos certtum, Ialitudinis quin- niam lion iiiodo.Iuiiiboscarnis, verurri etiam, ut Pe-
quaginta. His efgodilucidandi gfaiia breviter praeli- .trus admoriet, Tumbos'mentis ncstrae iri sobrietate -
batis, videanius ipsa verba liistoriae, quo perhsec 'succingimus.(TPetr. i)' ut videlicet ;et carheiri a
altius atqtie aperiiusad sensuirivailegoriai pervenire -Tascivis motibus',,et crif ab Illecebrosis^ireffeuemus
queariius. Ctini Moysi Dortiinus iti monteSinai se-' cogitalibus. Hyacinthus;'quoniam aeris",et c__li spe-
cum quadraginla diebus ae hoclibus consiiluto, cietn imitatur, eorumderii mentes eiectorum, omni
iegis narjrempniaset riltim viyendi traderet,-ait inter spe ac desiderio cflelesiiaquaarenlessignificai.Cujus
alia:. - ".:. . . nebis coloris sacfamentum commendans Apostdlu.s,
CAPUT II., alt: Si consurrexistiscriin Chrislo,' qumsursum sunt
Corlinmdecem.. . -_ . ... ... quqirile, ubi Chrislusesi, ih dexlra Deisedens (Cot;
(Exod. xxvi.) Tabernaculum iiero Ita fgcies, etc. " 111).Purpiira, quia eolorem sanguinis pslendit: ei;
Tabernacultim Donlini fit e_vcoriinis;diversa eolo- . vera qupque purptira ceiichyliprum;sahguine lihgi-
furn specie variaiis ; quia sancla universalis Ecclesia tur, devota eorum cprda desigriat, qul dicere ciirn
ex niullis eleciorum per.sonis, ex multis p.eferbem Apostolp possunt : Ego noii sblum alligari; sedet
Ecclesiis, ex variis viftutum floribus aedificatur. mori mHiefusqleiivpqratiis sum propter notiien D'b-
. Cujus omhis perfectio in denarip numero coniinelur; riiini Jesu (Acf xxi). Et cum preplieta David : Quo-
iqtiiaquaqueversum Ecclesia per mundum in diversis niant propteftemorietijficimurlolatie,mstimaii surivtis
geniibus, et tribubus, et populis, et linguis difftisa tiloves occisiotiis(Psalm.x\A\\). Ceccus, i}uia ignis
est: tota in_solaDei et prpximi dilectipne, qtisede- liabeispecieniiinieriipflagraniissiiria. sahctdrtihi dile-
calogo legisfest compreliensa, subsistit.-Neque alitef cticni -Omparatiir. Unde ei quidam ex.eisi, qui hahc
quisquajn potest veraciter ad Ecclesia. membra per- pra.senie ei comiiante secum Dbmino concepefanf^
iingere, nisiiiiiegro corde el euni per qtiem sedifica- aiebanl: Nonnecor mostrum qrdens erat :in nobis,
lur, et eos in quibus' acdiftcatur Ecclesia-; hoc ;est, cunt loquer.etur:hi via,. el aperirei nbbis Scripturas '
Deum et .eieclos ejus amare didicerit. Variusautem (Luc. xxiv) ? Cui cPntra de reprobis dicituf:' Etqub-
. bciorum decof, qup eaderii surtt eorlihse distinctae, niam abundabil iniquiitis,refrigescel charitas ihtilto-
vafiarutn est igr_lia-virluluin. quibus sancia Ecclesia * rum.(Mattli.xxiv). IlrccquasibistingHuf, cuirianidfe
hiifabili ac prorsus"ccelesti af ie cohiposita, incon- . Dei et proximi flammescit, ctiiriilluni ex fptb cofde,
speetu sui respleridel auctpris : qiia profecie varie- tota animaj tota virtule, Tuine sictit nosipsos.diligi-
. laie, et quasi opere plumario bealus Petrus taber- .riius. Ilaque in- his quatuof boriinarun. coloribtis,
iiacuhim Dei sedificaresiudtiit, cum ait: Vnusquisqtie ; quatuor juslificaiiGnes exprimuhtur electofuiii. In.
sicut accepttgraliam, iii altej-ulrUtiiillqiii adminislrqn- bysso retorta, caro castitatem retinens; in byacin-
,_tes,sicut bqiii dispensqloresriiulli[grmisgralim __ Pei • thp, mens superna .desideraris; in pufpura, caro
(I Petr. w),, Hartc inesse cortjhis tabefiiaculi, hpc passibhibus subjacens; .in Coccd bis tincio;' mens
estmeiilibus fldeliiim, vidit Paulus, cum dicit: Alii _iiiier pissiories Dei etproximT dilectipne praeful-
" -
quidem perSpifilum.datur serinp: sapienliae, aliiatl- gens:..,' , ;' ', __.'.;..' ;; ,.- - -.
fem sermo scieniia. (II Cor. xu). et caeiera illius Longitudo corliriceuriitishdbebit;elc'. In lertgitudine
ioci. Et quideni byssiusi quae priina ponitur; quia -cortinarum, Tongariimis sanciai Eeclesi.3 patientia;
_discusvir.tuluindesignel, testalur In Apocalypsi:Joan- in latiiudirie auiplHudo expfiniitur charitaiis, qu___
nes, dicens : QiiigvenerunlnuplimAgni, el uxor ejns noh solum amariieJri; sed et Deiim et proximum fe-
prmparavitse; et daium. estilli til cqoperiolsebgsshio \D dainare : sed et odieriiem se adversariujn - expansp
splehdenlieahdido(Apoc.ixix);:byssinuriieniin, justiiv siia. dulcediiiis gremidephstievit excipefe, suosqiie
iicationes sitnl sanctorum. Dicit de eaderii uxore persecuiores fiejiisiii.pfaiidne genibus, Dpmiiibcoiri-
Agiii, id :esi,;Ecclesia Chrisiij-Saloiriprt : Byssus et meii.dare, dicens : Dpihirie, iie stafuas illis hoc peccd-
purpuraindumenlumejus (Prov. xxxi}. Verum Jpan- tuiti \Ac_t.vii), Qtia.1atiiudo apte-quaiuor erat cubl- -
nes unius eolo.is. figuram expojiens. ca..tefosetiafn toriim, "quia quatuof stint. Evangeliorum libfi, in..
TiguralilerhiierpretaudosInsinuatTByssus ergo, quie quibus DominTRedemplorisnostri exemplis ac Vef-
de terra quidem oriiur, sed eruta de : terra, longo V.bis-.qualitereadem 'cljarilassit ienehda; ddcemuf.
"exercitiosiccandi, tundendi, purgandi-,epqueiidi. et QUaitior.viriutesViriquartim 'operaiibne^^ iriaderiiest
nendi gramineuiiisolet perdere. et candiduriiin sese chafilas exercenda. id: est, tempefaritia'.;foflitudo,
recipere coloretn, corpora~designat eastiiaiis riitida justilia, prudentia, ul- videlicet -ihcofrupita in Deri
decore : quem cum cariiisquidemillecebris nasceri- -chariias, .aique inlegfa cusiodiaitir, qupd est lempc-
"liamagnocontiueiitia; labore, quasinativum Gxsti- rantiae; liiiillisffaiigaitiririconimodis, qudd est fof-"
danl humorem. aique ad decorein Dep dignaJ ptifi- Hiludinis; nulli.-aliiserviat,.:qu'od:esf jusiitiae; vigildl
.tatis solerti Ijejuniorjiai et yigiliaruui, oraiioiiiim et iii djsceriieiidis:rebiisj, ne faliacia ddlusvepauiaiijii
TiTROt. XGL v " - '. ; \M; .;_, \
427 BED/E YENKRACILIS OPERUM PARS 1!. — ESEGi.TICA GENUiKA. „28
surripial,quod est prtidentia.. Longitudo aiitcm cor- A \ suo tegmine faciebanl, nos designavcruiu, qui post
tinfirujn viginti octo eral cnbilorum, qui esl numerus adventum Dominiin carne nati, liliros ac sacranienia
qualcinarius sepiies dtictus, seplenario autcm nu- legis spirilualiter ipso revelaiile ac donanle scrva-
niero propter diem sabbati solel requies reterna san- mus. El quidem oinnes corlinre uniiis opcris, eisdem-
- eiorntii figurari. Ldngiludo crgo cortinaruni, in qua- que cranl depietac colpribus, sed quinae sibhniclmu-
tcr septenos extendiiur cubilos; quia per fideni et luo conjunclaa; quia omnes ulriusque tesiamenti cul-
cuslodiam docirino. evangelicae, perque cxercitia tores in unum eunidemque Deum credcbant, unius'
spirilualium, dequibus diximus, virtulum patientia ejusdemque pkiatisetcastiiaiis opeiibusserviebanl,
longaniniis saiicta. Ecelcsiae ad rcquiem '.endit aeter- sed in celebratione sacramentorum suas uierque po-
nain. Esiel aliud in duodetricenario numero sacra- pnlus discrelus paries agcbant. Nam passionis domi-
ineiilum, neque ad seplcnarium pertinens. Si enim ab nicae, per quam ulrique siimus redempli, sacramen-
uno usque ad septem omnes in mcdio numeros plcno ttnn, illi in carne ac sanguine viclimarum, nos in
ordine numerare volueris, viginli el oclo complcbis; oblaiione panis etvini celebramus : illi venluram in
nnum namque.el duo, el tria, et quaiuor, etquinque, carne naliviiatem dominicam, praedicationem,virtu-
etsex, el seplem, iiuni viginli el octo. Quia ergo iu uim operationem, leniaiionehi, passiP.nem, sepultu-
parlibus septenarii numeri, numerus xx ei vm inve- !',' ram, resurrcctionem, asceiisionem, advenlum Spiri-
nitur, inerito in eo corlinarum longilndo continetur, lus s.ancli, fideni geniium credebant et confitebaji-
quoriiam fides ct palientia sanclorum virtutum varie- lur, nos lucc omnia jam facta, neque ulterius ficnda
taic distincla, in omnibus qua. agit aut patitur, non credimus ct confitcmur. Allamen eo tempore, quo
bumani gloriam favoris, sed.supernae bealiludineiii crigebatur tabernaculum, omnes ad iiivicemcorlinas
. quietis exspectat. ilinc est cnim quod hujus numeri nectebaiitnr; qnia cum universa caHioIicseEcclesiaa
psalmus in consunimaiione tabernaculi adlitulalur, pulcliriludo ab inilio usque ad terminuin saeculipro-
quem lotum de pcrieetione s:inci__Ecclcsio. conslat lehditur, profecto qnasi una decem cortinarum con-
esse cantatum, maxime in eo quod in illo dicitur : nexio taberiiaculuni Domini condecorat.
Adorale Dominumin atrio sanclo ejus. Et ileruin: Et Ansulas hyacinlhinas in laieiibus ac summitalibus,
in templo ejus omnes dicenl gloriam (Psatm. xxvm). elc. Hyaciiitlium diximus, quoniam aerii colorls est,
Apteenim xxvm psalmus dc consunimaiione labei- co-leslium bonorum significaiioni congrucre. Ansulis
jiaculiinscribilur; quia nimirum iri boc est perfectio ergo liyacinlhinis cortinre invieem copulantur, cum
percgrinanlis in boc sasculo Ecclesiae, ut per fidem el unica spes supernai beatitudinis omnia per orbem
per operabonaadrequiem lendatsxculi fuluri. Bene corda eleclorum in una eademqne devotione con-
autem sequitur : ( jungil. Quaevidelicel aiisulre apie dicunlur,
C quia non
Vnius mensurm fient universa lenioria. Etsi enim solum in laieribus cortinarum, verum etiarn in sum-
variante piciura coriina. ab inviccm differebaut, una mitatibus, hoc est extremis angulorum terminis fieri
lamen omnes erant longitudinis ei latiiudiiiis mcn- deberenl. Neque enim vita tanluni ci operalio san-
sura tcniperalac. Quod etsi donaiiones habenl electi ciorum cominuni ad perfectionem itinere reclai inleit-
secundum gratiam, quse data esl illis, diiferentes, tionis propcral. scd ipsum quoqueinilium bonsecou-
unus tameii Dominus, una fides, uinini baplisma, versalionis, quod per confessionem fidei et sacra-
unus Deus et paier omnium. tiieiilornm ccelestium pereeptionem gcritur, neqtia-
Quinquecortinm sibi jungenlur muluo, etc. Narrat quam ab invicem diversum, sed pari'ct indissimili
Josephus (Anliq. m, 6) quod tabulaoTeslameiiti ita babent otnncs veritalis gratia connexum. Terminum
fuerinl decalogo legis conscriptre, ut ulraque labula quoque vitae temporalis cuncti unius ejtisdemqtte
ctiain quina verba continerel. Unde aple eliam ccr- spei habemus eertitudine commiinem, cum ita oculos
linfjedecem, quaepulcliritudinem tabcrnaculi junctai in morte claudimus, ui perceplo prius viatico myste-
complcbant, ita lcmporc congruo disjnngcbantur, tit rii ccelesiis, citius nos in vera inveniendos vita,
(piinaein ulraque parlesimul permanereni, quaienus alque in bac perpeluo mahsuros esse cotifidamus.
baec intuentes ministri sanciorum cum populo Dei Gongruit buieloco, quod in libro Nuinerorum prac-
admonerenlur, semper observandaelegis, qufjedecem cipttur liliis Israel, ul facianl sibi fimbrias per angu-
quidem verbis in duabus tabulis esset comprehensa, los palliorum, ponenles in eis viltas hyaeinlhhias. Filii
sed numero quinario per ulramque tabulam distinciis. quippe lsrael in palliorum angulis limbrias el vittas
Verum nos propter hanc sententiam possumus dei . habent hyacinlhinas, cum clecli quique, et qui Deum
" numero coninarum bis quinario etiam ita dissererc, videre desiderant, ila operibus sc juslitias induere
quod Dei sequaces in utroque icstameiilo divinoi laborant, ul horitm fiuiem non in laude mortaliuhi
signaverint. Et priores quidem quinque, quae fron- ponant, nc forte dicalur de eis, Quia recepcrunt
tcm ac primam labernaculi partcm prolegebant sive, mercedemsuam (Matth. vi): scd iu eis potius inicrni
faciebant, anliqui Dei populi lypum gesserunt, quii arbilri ocnlos cl pranmiarequiranl oelerna. Unde et
decreia legis in sacramenio circumcisionis, el hosiia- ibi prolinus exponendo subjungilur. Quas eum vide-
. rum, et variam caeremoniaruni observantiam secun- rinl; recoj"deniur omhitiin mandaiorurri Doinini, ne
dum IHteram implebat. Sequenles vero quinque cor-• - sequanlur cogitaliones suas et oculos per rcs varias
tina?. qurjepostcriora tabernaculi iegebanl, vel eliami fornicantes. Quibus verbis et nobis tilendum esl ir-
.499 ' '".._" "- DE TABERNACULOET VASIS iEJUS LIB. H. ^^v , ; .43»
ansularum h|aciritliiriafum expositibne, ul dicairius A Quiriquageriafius ergp nuineruS vefaril;.jn Spififu
idcirCocortirias Imjusmodi ansulisresse corijuncias, sarictp-regimeridesignat/ et quia circulus -riec itii-
atelfiliilsrael iuneIsfaprae oCuIis habentesj admo- tium v.idetur,- nec babere terminum, aurum vefo
nerentur niandatefurri coelestium, eirics. rhPdovisia prae sui clafitate caeteris estjjfetioslus rri^iallis;Quid
legerites, niemirieriinus, quod iriibiic vitai.degeriles in qulnquaginta-cireulis arireis»rtisiper^^petuaclafitas
fiiii pfdmissiouis ujtefnae, et -emporimis ab invicem el. -clafa peripetuitas suihma. quietis expfin)Hur_.
dirirriimrir et ipcis-i.sed in ccelis estipalria, quae Mprdentqriecortinarum ansas cjrculi, ut uuuni ex;
siios cives a quaiuorv"entisc__li ;cplleeios iridivisi- pmnibus tabernaeuliim fiaf, cum stipefni gloria fegni
bili iti perpetuurtisqeieiate corijtingat. vi" pufjsfidelium meiilihus seseita iriliundit,:ritlali gltiT
Quinquagenqsarisrittiscortiriato LegTmtis tinesalutiferae-inspifaiionjsiuna ex uTrpqtidpppuld,-
quiiiquagesinium anftum;in lege jubilaeum .(Levii. imb ex omnibus elec.is.Jpiiristi Ecclesia.pefficiatur. ;
xiv)i ;bde est- dimitlenteiri sive. iriitiatuiri jussiim v - i" CAPUTi.III.- .-,;-;;"v:
essevocari; in quo priinis populus ab unsversp labore ""• -•'.•-•.•". . Sagaundecim,-. . ..;;.s,';-. ;.'-."'.
terra. quiescereij et orriiiium debita sblyi deberehts' Facies el saga cilicina uridecim, etc.; Hic ioctis . in
Et in Novb Teslanierilo ; scimiis ;gfaiiam SpifitOs sequentibus ita repeljlurVJ:F'ecitet saga.;undecim-jde
"
s-ncti Pentecosle, hbe>est quiriquagesinia Domiriicie B pilis capftiruin ad operiendurii; lecturii tqbernaculL .
resuffeciionis iri apnslblos.supervenisse. (Act.it), Sagaergo, quibus operifuf tabernaculumivrectores
aiqueinitia nascenlis Ecclesise stip cdnsecrasse ad-. suiit-Ecclesiae saiictrfi, quprum indusiria ac Iabpre
veritti.- Unde constaf ep numero, velgraiiarii saricti dCcusejusdem Eccleslaa-pfbtegiliif. atque incessa-
SpirittiSj vel fuiufrriVgaudiumbeatitudinls, ad quani bili; etifa; luunitur,,: ne" videlicet vita fidesqiie ele-.
per ejusderii Spiritus-dpnum perveriilur, et i.n cujus ctofurn brefefica seduciionieCprrumpi, rie falsbrum
perceptione ^ola veraciter requlesciiiir atque gaii- cathoiicprum imprbbitatevfoedari,ne tentanfium vi-
delur., reeie posse figurari. Et aple" quinquagenas fidrum spfde attamiriari,;;rie temppraiium subsidio-
ansas babebant cpniiiae, quibus iiivieertiriecterentuf; ruminopia pbssit ad iristiiiam deduci. Quiquartto.se
quianpn nisidono sancti Spifiiusagitiir, ut in spic.ie- altentius;ad;siistinend:as sive repeliendas TrruentJurii
late pacis, quod;est vinculum:pierfediibnis, sibiniet tentaiipnurii -violenti._saccingunt, lantp.ampliorerii
invicem .copulerttur eleeti : hpn alia quatn futtira subditis Dpniiuo"sefvieridi libertatem lribuUnt;;et
spes aciueniprja societalis acpacis qtiac-discreiosTfl qtiasi intus fulgendi copiaiii coftinis praeslant,- durii
hac vita tempolibus^sive locis ;Cbfisti famulps. una instar sagoruflf ipsi -foris:teriipeslaiesvaflHciionum
facit:pietate cohcordes. Bene eiiaiii;; dicitur. qtiod ;_..icierjint, Recte autetri eadem saga etcflicina de pilii. V
aiisas-Cbrtiriaeirintraque parte.habeferit,. ut videlicet' G capfaruni, et undecim Taeta esse refefurittJr.. quia
proxiiri_.ssibi ex: utrpqiue iatere GPrtiiias,;singula. nimirurri sancti pr_-dicaloTes,, qup aliidfes merito,
qiiaequecortinae,quasl exlensisjiiricetiridebrachiis,: -' ed iiumiliores esse deberit aninio, juxta Tlltid viri
amplecterentur. Quia nimirritn necesse est, ut oiifnes. sapientis -i:.Quantomdgnus es,rhuiiiiliqie inomnibus
fideles, et eos videlicet qui nosirt Gliristo pra.cesse-:"'__(Ecck. iii),:"UndeCimqulppe, qui denarjuni transeunt,
rutit,. et eos qui seeuli surtt, cbviis sjncerae pietatis neque ad duodenafium, boc est appstpllctiin ntinie-
olnisairiplectamtir; et illos qui nos erudiebant iri rutn perveniunt, irangressioriem decalpgilegis sigrii-
Christo, et quos; ipsi Christo "doiiante; erudiyimus. ficant. Etin undpcimp jpsalmp Prpplieta defecisse
uno omriesin Christp yeneremur affeciif. Sic eniffi sanctbs.ei filips hominuin:Veritates vaiiitatibus ac
pporiet nos ad videndam faeieiri ribstri Cfeatpris ' dplis mtitasse queritur.vdicens :; Salvumfnefac, Po~
bene jvivendo proppfare, ut currenteni nobiscimi mine, quojjiqiridefecit sancliis, etc^ etiam lioc nu-
nequaquam deseraratis;proximum, sed una Cumipsb , iaefo tacite designansj iquod liujusmpdi bomines
vante cpnspeclum divina- gloriae pefvenlre siudea^: duplicis linguae et cordis, neque iegalia decalogi
mtis Tquia et cpriinae singulae itaVper admtnicula; praecepla custodiant, neque apositolicariiEVangelii '...
tabuiafaih-ad-snpefiofa'-,tendebanr_'T(a;..n^ percipere gfatiam ppssirit. Giltcinuriiqucii_ueIiabiius
rioribus variafp stia; piciura- flbre:;refuTgebant,;ut D i poenitentiuiri est, psalmista teite,, quivdieit.: Ego .
nequaquam eas qriae secum pariter veiMn alttim autem, dritiimiiii.mplesliessenl, induebaiti ine cillclo
•.erebaritur, vel in alio posilae fulgebant, cortinas - (Psdl. xxxiv), bec^est, babiium pceniientiaeet bu-
deserefenf: quarum inslaf nos decetet proficienies iriiliiati.s,-qtip furofeni per.equeniiuni, auf levius
riobisciimin Dei servitidTidelesmpriiiis exeiriplisqde .'' stifferrem pTacidus,aut eijaia^ mitigarem.-assumpsi. ,
juvare, et in quacunque virtute-. prpfieere potuimus, Namsi capf__semper; aiit;iplli,:Siv"e:pelles eapraruni
slmilifer ejusdem virtulis Corisortesdigna virtiitibus fo_toreftipeecaritium, et lien aliquPties, bumilitaieni
verieratione tractare. Arisa Crgp cdritra arisam veiiit, poertitenlitiiTi-signifieaTenti nequaqtiam ipsum animal
u.t altera alteri possit aptari, cum justi "ad invicelri iiitermunda computareiurj neqtieinlaude sppns3e
concbrdi ac parili vlitutumfqualitate fcederantur.' - dicefetuf' 'GapiUi lulsiciti gfexcqprarrim (Ctiril. iv)i.
FdCiesel qiiihqiiqginta chxulos atireOs, etc. Hie Saga ergo,;qu8e sanctos praedicalores:irisinuaiit, et
iGcusTn sequentjbus pleniusVexplicatur,- cum;.di- cilicina suiil et-uiidecirti; iquia qud siiidipsius fide
eilur-: Et .uinquqgirilq(udii circuiosqureos,quimbr--: corda puriiicantj ecpltira?in qtiibus seipsris repre-
dereril coriinarwripiisas, effierel uHiim:tdb'eriiaculumi:. heridarit,;ihVeriiutii.vUndehupiilitefvjaienfur: Quid
J5i BILD.-EYENERABILISOPERUM PAUS II. — EXEGETICA GENUINA. 452
in mullis offendimus omnes (Jacob. m) : ei Si dixe- A lumnas et vcctem ab angulo tabularum usque ad
ihiius, guoniam peccatum non habemus, ipsi nos angulum prolcnlum poni praeceplum est: idcoqtie
seducimus, cl veritas in nobis non _.£ (7 Joan. JI). qtiantum ad formam operis ipsius perlinet.ibi niagis
Quorum tanien eorda q__iilac sint perfeclionis, se- opus erat geminato sagorurn munimentOj ubi solida
quentia verba mystice declarant, quibus dicilur: parietis firmitas aberat. At verc mystice in fronte
Longiludosagi unius habebil, elc. Eccc hic longitu- tceli sexluni sagum duplicatur, cum omncs qui san-
dinis non undenarium, sed denarium habes nume- clam inirant Ecclesiam, ita fide cl sacramenlis domi-
rum, el liunc terlio multiplicaium : quo palenter nicaj passionis inilianiur, ut in bujus quoque imita-
insinualur virtus coruni, qui dccaloguin legis in fide lione sibi semper esse vivendum intelligani. Quasi
sanctK Trinitatis, quaa per dileclionem operalur, enirn in ingressu sanctuarii nobis sextum sagum du-
pefficiunl :'qua videlicet perfeciione in hac duniaxat plieaiur, cum dominicae passionis el sacramctuis
vita nulla esse polerii sublimior. Ilabes ellatiiudinis consecramur, et exemplis inslruimur. Dicit namque
qualuor cubitos, quo ampliludinem sinceraechaiiia- de sacramentorum suscepiione Pelrus : Qui secun-
tis, hoc esl ejus qure in Evangelio nobis pcr Jcsum dum magnam misericordiam suam regeneravil nos in
Chrislumet comnieiidalur ei datur, significari prae- spem vivam, per resurreclionemJesu Chrisli ex mor-
diximus. Operiunt ergo lectum labernaculi saga un- B tuis (1 Pelr. i). Dicit de imiialione passionum : Chri-
decim, et haecde pilis lacta caprarum, sed in longi- slo igilur passo in carne, et vos eadem cogitationear-
tudiiie cubitos Irigiitla, in latititdine quatuor haben- mamini (I Peir. iv).
tia; quia summi illi proedicatores, qui vitam fidelium Facies et cjuinquagintaansulas in orasugi v.nius,elc.
suis exhortaiionibus, iniercessionibus, quotidiana Hsec, ul supra in coninis exposuimus, eliam ltic
sollicitudinc, vigiliis, jejuniis, sna nudiiaie prote- intelligi possuni; quia videlicel recordatio supernte
guni, sese quidem humiliicr ipsi conicmplaia supef- requiei, quaenumero qtiiitquagenario solet exprimi,
nae purilatis excelleniia peccatorcs proiitcnlur. Qui corda sanciorum vinculo pacis adunet. Aut si novi
tamen, quanium ad humanae niodiim perlectionis aliquid audire deleclei, quoniam saga huiitiiitatem
aitinet, iiiiindi intcr liomines ac sublimes apparent. sublimium designant virorum; quia magis suorum
_£(/«« cril mensura sagorum omnium, etc. Una nicmiuisse delictorum , quam virlutes praedicasse
eril mensura sagorum omniuni, quia nimirum una suas cupiuul, amplius de eis quas appreheiuiere
esi fides, in qua tola salvaiur Ecclesia, una eadem- nondum possunt viriutibus compungi, quam de illis
que viia, ad quam leslinat ..terna. Unde el hi qui quas jam apprelienderiint, student gloriari. Potest
in vinea Doniini diverso tempore ad operandum in- numero ansarimi sive fibularum quinquagenario,
iraveruut, uno omnes denario remuneranlur. Divisio u ipsa conipunciionis corum humilitas designari.
crgo sagorum in quinque ct sex, juxla illud intelligi Quiiiquagesimus naroque poeniieiiiia. psahnus es(.
potesl, quod supra de cortinis in quinque divisis ex- Etrecte; quia doiium poenitentia: non nisi Spiiitu
posuimus; quia videlicet doctores uiriusque Testa- saucio largicnte coneeditur, donum veniae~p_3iilteu-
incnli designenl. Quinque clenim saga antiquis po- tibus lioii nisi eadcni sancti Spiritus gralia admini-
puli Dei magislris aple comparanlur; vel quia Mo- stranle iribuiuir. Et bene quinquagena. ansre vel fi-
saicae lanttim lcgis sacrameiita pra.dicabanl, quamvis bulae saga invicem necumi; quia nulla magis vitius
ct evangelicfcverilaiis arcana praedicabaiit; vcl quia quam humilitas fidelis in unam charilalis copulam
in quinque mundi actalibus viiam ducebanl. In sex Iigal. Nam quanto se quisque amplius infirmum esse
aulem sagis possunt non inconveiiienlcr Novi Testa- perpendii, lanio sludiosius atixilitim .proximi, quo
menli doclores accipi; quia videlicet omnia quae confoiictur, inquirii. Et beue fibulaesunlajne.e; quia
divina Scriptura in sex actatibussreculi facla, sive iiiiilluin vocale constat essenieiallum, quia niiiiiriiiii
-dicta refert, in adjutorium atque exemplum suae magnam apud Dettm habet vocem humilis conscien-
prsedicalionis spiritualiter intellecia assumunt; quia tia justorum. Unde el pauper ille D.ividicus, cum
passioncm dominicam, per quam mundus sexta sab- anxiattis essel. et non in auribus honiinuin vocifera-
bati redemptus est, palam suis auditoribus creden- retur, sed in conspectu Domini effunderet oralionem
dam confiiendamque pronuniiant, ac per hujus so- suain : Dominc, cxaudi orationem meain, inquil, et
lummodp sacramenium eos salvari posse contesian- clamor meus ad te pcrvenial(Psalnt. ci).
tur. Unde recle prac.cipiiurSCKIUUI sagum in fronte Quod aiilem supcrfneritin sacjis qum paranlur le*
lectl duplicari, propter cGtifessioiicuividelicet ct clo, etc. Haccut plenius intelligiqueant, paulo latius de
imitalionem ejusdem dotninicac passionis. Neque tota ipsitis tabernaculi positione dispuiare necesse
eniin sufficit, ciedentes soltim in confessionemortis est. Diximus parictes tabernaculi, quae ex labulis et
Domini ac resurrectionis baptizari et consecrari, si columnis consiabanl, longitudinem babuisse triginta
non eliam bapiizatus quisque stttdueril, in quaniiim cubitorum, latiludinem decem, alfitudinem simililer
valet, simililmlini moriis Domini continenier viven- deccm. Si quis ergo vellct domum in lalitudine cin-
<Io,ac patiendo pro illo assimilari, ut et resurreclio- gere funiculo, verbi gratia, a basi tabulae'unius me-
nis ejus pariiceps exislere merealur. Siquidemjuxia ridiani Iaieris, usquo ad basim labula., quaeest et c
iilteram. fronlem lecti ingressum labernaculi dicit : regione in lalere sepi.enirionali; eonstai profecto
tsbi non labulas, ut supra breviler diximus, sed co- cumdein luniculum triginta cubilorum longitudinis
433 DE TABERNACULOET VASIS EJUS LIB. II. 454
esse debcre, hoc esl decem cubilos babens ascensio-1A dcnles a fronle domns, seplem similiter dcpendentcs
nis in meridiano pariete, decem alios aequaliiatis in plaga occideniali. Sicquc fuil ut mensura sagorum ,
rursum inter parietes, decem terlio descensionis in in occidenlali latere duobus cubitis cxccderet nien-
pariete septenlrionali. Item si per Iongitudinem do- suram cortinarum ; quia nimirum corlinae desuper
nius extendere funieulum velis, hoc est a basibus co- venienles, sicut et supra commenioravimus, quinque
lumnarum sursum, et per longifudinem lolius domus cubiibs ejusdem occidentalis parielis tegcbanl, ct.
ad occidenlalemusque parielem, ac deinde usque ad tres relinqticbant intactos. El hoc est qnod nunc
bases ejus deorsum, liabebit funiculus ille quinqua- dicitttr : Quod atitem superfuerit in sagis quae paran-
ginta cubitos longitudinis, decem videlicet ascensio- tttr leclo, id esl, unurn sagum, quod amplius ex me-
nis juxla columnas, triginta aaqualitatis secundum dielale ejus operies posteriora labcrnaculi. Medietas
longitudincm domus; dccem rursus descensionis namquc sagi, in latitudine duo sunl cubili, cx qua
juxla occidentalis parietis tabnlas. His ergo conside- videlicet medietale cooperiebanlur postcriora taber-
ratis, intuere mensuras coriinarum, quibus legenda naculi, id esl corlinarum quaeprnprie labernacujum
crat domus, qualiter pra.fatis possint convenire vocabantui', quia duobus cubilis eas, ut diximus, ad
mensuris. Decem eranl cortinae, babenles singulcc iiiferiora lendens sagum ullimum transiebal. Itein-
longiliidinis \iginti octo cubilos, latiiudinis quaiuor, B.quc saga desuper venientia, seplem solummodftcu-
quifi simul jtinclo., et in 'unum compositae,taberna- biios occidentalis parictis cooperiehant: nec lameii
ctiluiu implebant de latittidine sua cubitos quadra- ires reliqui, qui remanseranl, itsque ad terram nudi
ginta. Suspende igilur eortinas, quas babent singulae tenipeslatuni injuriis palebant; sed adductis ab in-
longitudinis viginlioctocubitos.et ponein domo cujus vicem ab utroque lalere sagis septenorum cubitoruin,
est mensura in transversum iriginla cubitos, el vidcbis qui deiicientibus parielibus supereranl, his posteriora
qpiacoriinaehabebuniina.qualilate.quce.estinlcrpaiie- domus firmissimc ad tcrrain nsque contcgebautur.
tes, cubitos denos; in ascensuaulcm, sive descensu, qui Neque autem hacc lanlum ad invicem pertingere, et
est juxta parietes, habebunt cubitos novenos. Sicque instar corlinarum sese in medio parietis contingere
fil utsummiias coilinarum terram tangcre non pos- poieranl; sed quia septenorum eranl etibilorum,
sit, sed mensura unius cubiti a tcrra altiir sit. Item mcdium parietis in utramque parlem dtiobus cubitis
videbis qued corlinashabcnl in aequalilateper longi- excedebanl, ac sibi invicem superposilaejungeban-
luditieni domus Cubilos iriginla ; irt ascensu atilcni, tur : qtiod eodem modo peromnia eliam de orieniali"
sive descensu, qui est in orientali et occideniali la- parte donius inlelligcndum esse putamus, ideoque
tcrcdomns, cubilos quinos. Ideoquc eadem lateralis supra pra-cepium, ut sextum sagum in fronle tecti
suirimjjas cortinarum nequaquam ad icrram usque G duplicarclur. Ilrec de re difficillima, prout nobis in-
pertingit, sed quinis cubitis est lerra altior. Unde lellexisse visi stimus, sirictim expliearc curavimus,
necesse fit ul quini illi cubiti cortinarum, qui cessan- parati veriora in liis discere, si qui nos docero vo-
iibus parictibus supersuni, inducantur ad in.icejn iu luerit. In qnibus lamen oinnibus palet allegoria.
orienlali simul el occidentali laiere, sibique niutiio sensus perlucidus. Saga namque coninas, et desuper
junganlur, ac sie fiat, ul niidiquc domum corlinre e\- el infra, et ex omni laiere protegcbanl : atque ut
cepto uno juxta lerram cnbilo conteganl. Ilaec dc illaeinius liherafacie suae venustalis fulgerent, hacc
cortinis. Porro saga tricenos habebant cubilos lon- ab omni eas iiijuria lempeslaium, pluviaruin et cau-
giludinis, qualernos lalitudinis; el quia ',undecim malum foris iminunes reddebant : quia nimirum
erant conjnncta_ad invicem per lalera, quadraginia- perfecii sanclae Ecclesiaepropositi, ita vitam fide-
qualiiorciibilosimplebanl.Pone crgo el has in domo: lium sibi commissorum solerli solenl cura circum-
et quia concordai longitudo sagorum cum funiculo, spicere,- ul nec subsidia carnis, nec vitas spiritualis
quo domiim meticbaris in transverstim, fii itl snm- eis auxilia desint. Absint et dogmalaliaereiicorum et
milas eorutti ad terram usque pertingat. Habebunt pravorum exempla caiholicorum. Adsit doctrina sa-
cnim denos cubilos a'qualitatis intcr parietes, denos lutaris, qua confortaii, et sapienler male docentium
reque ascensionissive descensionis in utroque lalerc. . verba repellere, et sibi mala ingerentiiim patienter
Et hoc csl quod ait Scriplura, quia cubitus cx una possint facta tolerare. Adsil vila ipsorum ccelestis,
parte pc.nderet, et a.lter ex allera, qui plus est el in qua eonfirmati et taeente lingua, quasi viva sem-
sagorum longitudine utrumque Iatus tabernaculi pro- per lectione ulanlur, Repellunt enim saga im-
tegens. Tabernaculum namque proprie vocat ipsam brcs , obsislunt procellis , arcent solis ardorcs ,
cortinarum facturam sive conjunctionem , quas uno cuncia foris adversantia forliter abigunl, ut decus
uliqtie cubilo transiebant saga ab australi lalere do- eorlinarum interius iniemcralutn persistat: cum Au-
mus, altero a seplenirionali. Ideoque ad terram per- gustinus omnia quae fidem turbare .poterant, hacreli-.
veniebant, quia hacc triginta cubitos longiludinis, corum venena cvacuat: cum Gregorius ea quao mo-
illae duo minus h.ibebant. Iiem mensura sagorum res bonos impugnanl, tentamcnla antiqui Iiostis ex-
per longitudinem doinus quadraginla qualuor cubitis plicat: cum Cyprianus infirnios, ne in rnartyrip la-
tendebatur, triginta videlicet cubilos in aequalilate banlur, piis confortat cxlioriationibus : cum alii \a.-
babens, a fronte domus nsque ad summiialem tabu- nerabiles episcopi ac doclores quseque lurbare ,Ec-
"a.runirn pl.iga occidenlali, et septem cuhilos depen- clesiam polerant, longius lenlanicnla propelIutit,,css
455 BED.E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXiiGETICA GENUINA. , 45f-
quaequecisdein sinl ad salulem prolicua, solerti in- A domomea et m muris meis locum, et nomen meliusa
dagine prospiciunl, qualenus undique tuta conver- (itiis et filiabus : nomcn scmpiternum dab'oeis, quod
satio religiosa fidelium libero corde virtutibus stu- non auferelur (Esa. L). De quo videlicet loco ae
dere, alque in conspectu suiCondiloris ei opere prae- nomine ei evingelisia Joaunes, qui eral tiiius ex
fulgida lueere, el ipsius quoquo contemplalioni possil ipsis, refert audisse se cantantes eos canlkum no-
oculum menlis intendere. Verum quia inler sancios vum ante sedem Dei (Apoc. xiv), quod neino alius
praedicalores illi sunl maximo digni honore, qui ex- polerat. Slalimquc adjunxit: Hi suutqui cum mulie-
ceplo quod officio prasdicalionis, et populorum re- ribus non sunt coinquinati , virgines enim sunf : hi
gimini deserviunt, etiam. pro Christo sanguinem sunl qui sequunlur Agnum , quocunque abierit.
fundunt, recle subdilur: - Merilo ergo pelles hyaciiilhinae, supremum in domo
CAPUT IV. Dei locum tenent, colorque coeleslis proximam cP_lo
Qperimeiitumtcrtium el quarlum de pellibus. sedem sortitus est, ul ehori virginales, el animi dt
Facies et operimentum aliud teclo de peilibus arie- corporis speciali vicinia Agnum secuturi, el Iiymno-
tum, etc. Arielum quippe vocabulo solent nonnun- rum ei laudes designer.tur cantaturi. Bene auiem de
quam sancli doctores accipi, eo quod sint duces se- velis ctsriinarum ac sagorum dicitur, quod et eisi iii
quentium Domini gregum. Unde pulchre Psalmisia : Balloposita, ad terram tamen demissa penderenl,
AfferlcDomino,inquit, filii Dei, afferle Dominofilios quamvis corlinae nequaquam ad terram usque pertin-
arietum (Psalm. cxxvu). Quod est aperte dicere : gere poiuerint. Colunmsequoque ac tabulr» taberoa-
Afferte Domino, o angeli Dei, quibus hujus officii culi, elsi in alium erant erecios, bases tamen itt
cura delegata esi: afferie Demino in coclos spiriius quibus starentjhabebant in lerra positas. At vero
fidelium, qui per imitationem vitae el fidei, filii hea- de rubricaiis aque Iiyacihthinis pcllibus , quod in
rorum apostolorum. fieri meruerunf. Ilinc est quod abo leclum operieni, dicilur : qtiod vero ad terram
sexta mansio egressi ex .Egypto populi Dei, Elim, essenl defiexae, non addilur; quia nitnirum caelera
idesi, arietum cogiioiiiinalur, in qtta eranlduode- virtiutim species conimune aliquid cum Jiis qui in
cim fonles aquarum, ei sepluagiiita palm__: ut terra adhuc delinenliir , habere videtur : eertaineii
videlicet et nomine et specie figuram apostolorutn vero mariyrii, el, dccus Deo dicatie vi.ginilaiis,
apostolieortimque virorum lenercl. Rubricantur au- quasi ab inlimis ac lerrcnis rcbus suspensum , ct
tem pelles arietum ad opcriendum iectuni laberna- supernis civibus speeialiter conslal esse conjuii-
culi, cura aposloli, sive apostolici viri, usque ad cium. Nam et niartyrin lormentis positus, nil aliud
passionem mariyrii verbo doclrinse instare non de- lolo animo iutendii, quam ut onuiia quae sunt in
sinunt : quo tutius stibjectos ab ingriienlibus lenla- G hoc mundo, et ipsum simul mundum cilius relin-
tionum periculis protcganl, dum ipsi perseculionem qual, atque absolulus doloribus cnnciis ad videndum
propter justitiam ad mortetn usque perpcti non re- mundi Condilorem , et ea qure ullra mundum sunl,
fugiunt. Operiuntque tabernaculum Domini pelles gaudia possidenda pervenial. Et ccelibes, dum com-
arielum rubricatae, alque ab injuria lempesiatum niuiieni generis Iiumani legem, qua diclunr csl :
defendunl, cum sancti p.ajdicalores exemplo pas- Gresciteet inuliipUcamini, et replete lerram ', iiiluitu
sionis ,et paiieniiac suae corda infirmorum , ne in majoris praemii transcenduni, jnre velui aliiorem
pressuris tribulationuni dcficiant, muniunt. Et qud- cs:leris fidelibus, imo ipso mundo sedem sibi eli-
modo inter prajclpua Chrisli et Ecclesia. membra, gunl, sicque in Ecclesia vivunt ul socialem Ecclcsife
eximium sacra virgiuilas locum tenet, aple posl va- conversalionem honore meriii sublimioris aniece-
riatum decus eortinarum, post cilicinorum muni- danl. Unde de lalibus rccic scribit Joannes • Quod hi
mina sanctorum, post rubricatas arietum pelles, empti sunl cx Itominibusprimilim Deo et Agno (Apoc.
adiiuc additur: xiv). Recte lales Latino sermone vel virgines, quasi
.... Aliud operimentumde liijacinthinispellibus. virtute insignes; vel ccelihes , quasi coelo beati
Hyacinthus namque coalestis esl coloris : pellis vero cognomiiiaiilur, id est, cceli civium iti tcrra vilam
niorlui animanlis, pars et indicium est. Et quid per D imitantes.
pelles liyacinthinas, nisi virtus exprimitur illorum , CAPUT V.
qui moitificaiis ad purum. cunclis concupisceniia- Tabulmiabernaculi.
carnalis illecehris, coslestem quodatnmodo in terris Fucies el labulas slantes labemaculi, clc. Ligna
vitam gerunt, atque inter homines positi, angelicam seiim, do quibu. tabernaculum fiobat, iinpulribiles
magis purilatem imilantur : cl boc quod tempore suut nalurse eximii eandoris ac levitalis, ct non
futurae immorlaliiatis cunctis promillilur clectis, multum ab alba spina, nisi lanluin magnitudine
quia non nubanl, neque ducant uxores, scd sint distantia. Undeel Hicroriymusnonnunquam in libro
mquales angelis Dei (Matth. xxu), ipsi adluic mor- Ilebrajoruin Nominuni, sed et in aliis opusculis suis,
tali carne reienti, praevenire satagunl? Unde mcrito seiiin absoluie spinas inierprelaius est. Verbi gratia,
tatn magn__virlutis per inagnum restat pra.miuni, Abel setiin, luctusspioaruin. Non autem facile Itoc
quia attestante prophela : Ilmc dicit Dominus eu- gcnus ligni nisi in desenis Arabiae-, ubi tabernacu-
nuchis, qui cuslodierinl sabbaia mea, et elegerint lum aedificabalur, solel i.nvcniri. Unde Graccivcl
rjwfljego volui, et tenuerinl fmdus meum; dabo eis in Lalini interpreles iiomen ci aliud praeier Ilebraeum
.__..•' ".-- >v. DE TABERNACULOET VASIS EJUSLIB; II. -v „s«
ponere riequiverunt;,ut ppte cujus apud eos notiiia;"_? A Sed et hoc qudd deharius ex eoi.nomen accepit,
..iuita erat; quamvls quidatti quaiitalem riaturae ejus,; quia.deceni ntitriiriiscpmpleaitir;; sfatui: fuiufoe rip-'.';
expfiniereyPlenlesviignaimpulribilia traristulerunt.. stf_2;beaiituilinis apte cpngruit, quaeinverarDei.eti.
Tabula- ergo tabernaculi apbstPlos ebruriique sue? proximi dileetione perficilur. Deus namque. sblet
cessores, per quorum aermonem Ecclesia per orb,em lernarip saeperitimero prOptereain,:quse ipse est,;
- dilatata est, desigtiant. Latitudeefeiiiriitabularum,--. . Tririifatem figufarT, Iiomoseplenario; quia corpiis
dilaiatio;estTidei et-sacfameniprum,, iquae.priu-iin exquatucr nplissimis habel elemeiitis. Aninvajverp.
unalsraelilica plebe latebal; sedliorum: minislerjp hpc est-inierioris bpiriiriisijsubstahtia , iriplici splet
ad ipiius prbis pleniliidiiiem pefvenit. Quamyis recte IriScfipfuris. diglarttiaicpmprehendi.Hinc: e.st enim
inlaiiluditietabuiariim, Tpsaquoque dilritaiio cordis. qubd diligere DbrtiinumM tbip Corde,.:tPtaVpiiirtia,
saneibrum valetinteliigi, pef qqam mundujn' despi- tpta virtute nostfa. prrecipimus. Bene -ergp tabulae,
cere , alque ad appelenda ccelesiia solenl;sublimjtef. , quibus ereclis ac slantibus;taberriacultim: oinriecori-
ttccendi, per qtiajn tibn solurii amicos iii: Ded . vsed ;:, tinetuf,. deceimcubitos babent altHudinis ; quia do-i
eiiam iriimicps.gaudentdiligefe propler Detim. DerV ctores ac rbctores sanctaisEeclesiae: hac intehlione
nique Viderihiusunairi de labulis taberriaCuli,,vide- Deo deserviunt, ut ipsumianima et cafne immprtales
licetiApo.sloiiini-Pauliliii,quaiiter utrpque niodo sevlB; ac beati jri aBtefttuiiividere ttiefeantur,.. ad bunc l\-
dilalatum insiiiuet. Dicit de/Tntefna^ idest, cofdis nein vitae pmries suos auditbfes, et verbo sempef,
. latiludiiie .:".Qsrioslruni palefad vOs, o CorintIiii,por et ppere -prevdeare, ac yeiuli -uspendere conten-
hoslruriidiltitatUiiiest; non atigpstiamiriiin ripbis,an- - dunl.vQuod verp: ipsae labulae' cub.iidsac .semissem:.
gusliamhii auterii in Pisceribns:vistris.,:Tariquamfiliis. . in JalifudineTiabebant, pleniis ille.cubitus,_;perfec-.
dico, dilaiamiiii et ifos (HCbr. vi). Dieit el.de iila,; tioneni benae operalipnis; dimiditim cpb.ili qupd sti-
qua ad pfcfecium labernaculi, hoc est sanctaeEccle- perest, ihchpationem, divinae psteridit cognilionis.,:.'
siae tili splebal: ItaMqb Hierusalem per circuiiurif, qtiia nimlruhi justi in hae/vita perfecte eleeJricsyuis
usque dd lilyricum repleperim Evangelium Ckrimi irisistCre,oratienjbus vacare, jejuriiis castigari, cre-
(Rqm, xiii). Faciaeisunt hujusmodi tabulaede ligriis terisque .Iiujusmpdi actibus religipsls possunt: ope-
setim, id est, spinaranii Spinffiverojuxtd elpquium.: ram dare. Deum verpiriterimiTidebpgnbscimuSjSed
Salvriloris, curce surilJiujus sceculi,- delicfmet iiolu-f pieham ejus cpgnitionem iri fuluro speramu... di-
ptatcsfallaces^ihidlihs^ cenie ipso Deo ac, Dpminp nnstrp Jesu Christb,: Si,
'ii.es peccaiertimVnori.jncongi-uespinis assirnilaDtiiri; m.anseritisiri-vprbo.meo,vere discipuii mei. eritis, ef
Hiuc elenim scfiptum est ; Qiiia. spinm nascantur in cognbicetisveritalem-(Joan. vrii); Qtii rursus, ad:,Pa-
niqtiibus temulenii(Prqv. xxyi,) id est, in eperibtis;iG treiri : Hmc esfauteih, inquit, vita eetprna, ui cpgno-
sluHipeccata. Qiiiaefgp praedieatores sancti, eta scmiiie;solum et vertimP:eurii,pt gueirimisisii Jesiiiii
puhctionibus se vitiofiim vexpufgare, i et oniriibiis _ Cliilstum(Joan. xyii). Hinc etiani AposloltiSaif; "JEx;.
niundi etifis ac delectalioiii.biisesuere sfuduerunt,, parle enim cognqschnus, ,et ex pqrle pfOplielamus.
quatenus libera menieVin amofe Dei-ef prpximi di-v Nuriquid, ait, ex pqrle laboruhiusprpChristo, ex pgrte
.Tatari, atque ad pfaedicandtiiiiVerbum;Ipnge lateque ,. verbo piwdicqtibni.sinstamus , ex prirte tionisqpefibus_
ppssint disciirrere , recle diciiur, quia.de Iigiiis spi- servinius(I COJ-.XIII)?Pierium ergo: bpnis pperibus
narum labulsesrint facta. taberriaculi::vfactrj_jsunt: . cubitum haberitin hae vita eleclj; sed:cubitum,beat__
riamque de spinis, serl bis quaa .pmnes spinbspsVaciir;,:_ retributiPnisi ex,;uarte.Iiabent. iO::quahturii;gatidia:
Ieos prorsus exuerant/ac solo.caridore nitebarit. fegni pereiinis:, et pr_3sentia*m. stil Cpnditorjs; pos-.
Nam et sanctii quiqtie,. ae iylrtutibus spleiidentes,.,. suntdesjderiis prgegustare cujlestibus.Cujus etiani
eliam cum jpsi.peccalosunt pfiriiae praeVaricatipriis; cubiti, adimpfetione turtcvljeatificanlur, eumfuerit
cdricepti ac nati, ad ipsos quoque pertinet generalj- Sermo, quemomrii eleclpfutri pppulp prpmisitin fiije :
llja damiiatio, qua Adae peceanti diclupi;est : Terra-. futufrim, dicens: Eripiarri. eum, et glor.ificaboeum,
iua spinas el iribulos germhtabiflibi (Gen. iit) : sed iongiiudine dierum adhiiplebg,eiim,, el qsteiidam,ilti
^fat.ia Dei per Je$um Clirislum spicuiis sunt 'ipecca-J^-salutafeineum(Psaliii. xe).. ;, •
.,-•:-.-;.
catdrum oninium exuti, ac digno virlulumi exercitlo ;-; In laleribus labulps dumincaslrqltirce fiarif, vejc.
in structuram .domusejusaptati,. Tncastf-turae in lateiibus iabtilarium yirlutetn desir-
HqbebaiUguiem singulm Igbuke derios cubitos iri gnantbtimilitatis in meritibus justpfuni,, per .quain
iQngiludihp, elc. Longitudo tabularum.ailitudoiest, maximB sibi invicem Tfaterna cliarilate jtihguntur_
quae decein cubltos habebat : quia saricli doctores Dum; enim singuli quique jeorum corde.iqontfito et
pef obseryaniiam decalegi legis -ad"per.ectionem ... liumiliatoreceptaculuriiTiise proxiriiprpm dijectipni
teridunt; quia pro pefceptipne denarii diurni iri vi- prosparant,,et dibgendi sieTrairibus merilo vjpietalis
liea Christi laboraiit., id est, illa interiilpiie verbpv' ac. deyotJdnJs exhfbeni, quasi tabujas omiies iaber*
ddcfrinae inslstuiit, iut iniaginem iii seSsui Cdrtdi- jiaculi iri, alteruirtim per inicastr.aiur8e
TiexumVicppu-
idris ac re|is , quairiAdam peccante perdideriirtt. liinturVveiqtiidem erecto tabernaculp,~ac fegujarji-
ipso dbiiarite restauferit, ut ndiieri ejus., quod pec- ter arite ordinata compage-vtabularuni, figura; ;in-
cando amiseraht, recie vi.yeridd recipiaiit. Solet castratufa' non cerniiur.;Quaiita;fariieri
yiTtute :ta~
iri
.iainque denario regis nomen et iinagp coritiiieri, i •bulasisibimet eoaduiiaverii; ipsapariefis iricoricussi.
im BED.E VENERABILISOPERUM PARS H. — EXEGETICA GENU1NA. .40
firma siabilitas ostendit: quia nimirum iiuniililas A Untle est illud in Evangelio,srppissime repetiium :
cordis sanciorum, qua sibi allerulrum fo-deraniur, Tunc adimptelumest quod diclum esl per propketam
foris hominibus videri non potest, sed quid intus (Malth. i), et: lloc autein lolum factum est, ut adim-
operetur, exipso sanctfcEcclesia. pacaiissimo statu plerenlur Scriplurm piophetarum (Marc. xiv). Et
palam om,nibuspalei. Per quam mira-divinse gratbe aposlolus Peirus de Domino lesiimonium perhibens
dispensationis agitur, ut nos, in quos fines sacculo- adjccit: Et habemusfirmiorempropheticumsermonem,
rum devenerunt, etiain eos qui in primordio sacculi cui bene facitis aitendenles {II Petr. 1). Bcne autem
fuerunt fideles, sincero affectu diligamus, et non singulis labulis bin__bases supponuntur, ut conscn-
minus illos quam eos qui nobiscum in praesenti vi- stts proplieiicas atiestalionis in omnibus quae apo-
vunt, in sinu noslri amoris suscipiamus, et nos sioli dixere, monstretur. Vel cerie biuaebases sin-
quoque ab illis per complexum tliaritatis suscipiendos gulis tabulis perduos arigulos subjiciuniur, ut bene
esse credamus. Quod aulcm jubetur dttas in tahulis sttiTuItisangulis, tola recte el indeclinabiliier possit
singulis incasl.aluras fieri, boc est in utrcque latere labula consislere; quia omnis aposlolici ct cvange-
illarum, dupliciter accipi per figurain potcsf, nt el lici sermoiiis ih proplieticis litleris et initiuin praesi-
in prosperis simul atque adversis inviolafa erga giialum invenitur, et finis. Omnis aposlolorum suc-
fralres jura charbatis servemus, per arma juslitirc, B eeisorumque illorum vita ab iniiio fidei usque ad
'juxla excmplum Apostoli, incedentcsa dexlris el si- lerminum viire praesentis, eisdem mysticis Tcsfa-
nislris, et majorcs minoresque, hoc est et eos qui nos menli Veteris consiat inserta esse paginis. Bene au-
in Christo prmcesserunt, el eos qui secuii sunt, unius tem eaedem bases argenteae sunt factae, propter ni-
omnes ejusdemqve ditectionis, bracliiis tenentes, ad lorem videlicel verbi coelesiis : Eloquia enhn Domi-
perfeclionisfasligia lendamus. Sequitur : ni, eloquia casia, argenlum igne examinalum, elc
CAPUT VI. (Psalm. w).
De labitlaruintabernaculi positione. In latere quoqnesecundo...viginii labulmcrunl, etc.
Quarum viginli crunl in latere meiidinno, etc. Latus meridianum tabernaculi, quod vergebat ad
Quanta fucrit longitttdo labernacnli, specialiter non austrum, anfiqu.m illam Dei plebem designat, qua.
exprimilur ; sed ex eo iiinuiltir, quia parietes ejus lucem scientiae legalis jamdudum accipiens, amore
ex labulis viginii compacti essenl, et hae singula. sui Coiiililoris fervere solebal. Porro lalus secun-
singulos cubitos ac scmissem latitudinis habuisse dum, quod vergebat ad aquilonem, eam qure tene-
perhibenlur. Viginti namque cttbiti, ct vicies semis bris ac Irigore infidelitatis, usque ad tempus domi-
cubiti, triginla cubitorum summam complebunt, nicae incarnaiionis torpere non desliteral, gentiutn
quain fuisse labernaculi longitudinem etiam Josephus G multitudJnem figural, de cujus vocalione pulchre
scribil. Et bene hoc nume.o tabemaculi longitudo Domintis per propbelam : Dicam, inquit, aquiloni,
comprehenditur, quia tres sunt virtutes, in quibus Da ; et austro, Noli proliibere. Quod est aperte di-
principaliter omnis sancia. Ecclesire perfectio con- cere : Dicam populo geniium diulius sine fide al-
sistil, videlicet fides, spes et charitas : quae per genti, Da de luis filiis, qui ad meaa fidem confessio-
decem multinlieanlur, ut tricenarius numerus im- nis el amoris conveniant. Dicamet plebi Israelilicae.
plcaiur, duni virtulibusmeniisopora bona jungunlur, quae jam niere lumine cognitionis fruebalur, Koli
qure decalogo legis conlinentur, nc quis sibi Gdem, prohibere genies in sortem eleciionis recipi. Dicam
spem, et dileclidnem in Deum absque operum ex- Cornelio et domui ejus, Fidem et baptisma Christi
secutione putet sufficere posse. Qttod vero jiumerus suscipite. Dicam Judfeis, Nolite cogere credentes
tabularum vicenarius est, et hoc magnaa sanclorum ex gentibus circumcidi, quibus fonte baplismi con-
perfectionis mysterium continel; qtialucr eriim sccralis, fides et confessio veritalis ad salutem suf-
quini faciunl viginii. El cum lex Mosaica quinque ficil. Unius aiitetn numeri mensurarum et faclurae
libris, gralia autem et veritas Novi Testamcnti qua- iabulas ulrumque lalus habuit; quia nimirum una
tuor sancti Evangelii voluminibus comprehensa est, eademque fides, spes, et charitas utrique populo per
merito sancti doctores vicenario numero exprimun- ^ aposlolos prajdicaiur, ad una ulerquepromissa regni
lur; quia miro vcritatis eonsensu, et rcvelala alquc coeleslisyoc-atur, de utroque generale praeceptum '
complcta in Evangelio Iegis arcana mariifcslanl, et Salvaloris accipiunt: Eitnles in mundum universum,
praefigurala fuisse in lege Evangclii sacramenta de- prmdicate Evangeliumomni creaturm (Marc. xvf), id
clarant. Dtimque el Vetus Testamentum in Novo di- est, et circumcisioni et prajpntio. Ubi et absque ulla
lucidatum, ac latiori sensu propalalum esse docent, diffcrenlia s.ubinfertur : Qui crediderit el bapiizatus
et Novum in Veleri adumbratum, ac mullifaria ty- fuerit, scilvuseril.
porum revelat.ioncpraesignalum insintiant, quasi in Ad orcidentalemveroplagam... sex labulas, etc. Jo-
latitudinc suae Ioculiouis et quatuor per quinque, scphtis (Antiq. 111,7) scribit de labernaciilo quod
el quinque tabularum numerum per quaiuor esse decim cubitos liabueril latitudinis; scriljii eiianij
mulliplicaium demonslrant. Bases aulcin quibus quod tabulae cjus mensura quatuor digilorumfuerint
tabulse susientabantur, verba suuf et libri legis et a terra suspensa.. Ex quo videtur velle intelligi,
prophelarum, quibus apostoli et evangelistse, ca qua. quod lanlae altitudinis factre fuerint ipsarum bases
scribtre ac prcedicare, GSSC vcra ae divina probabanl. tabularum. Qui rur-sus de hoc, qtiod DroDOsuimus _
.441 DE TABERNACULOET VASIS EJIJS LIB.. U. 4.2
capilulo ac de vectibus labularum ita dicit, Poslerio- Astante, qui aiti.Qitia sicuf cmli noiii Pl lerrd riova,
ris aulem parietis novem cubitps sex labulae facie- qtim ego slare faciq corairi riie, dicit Dotiiinus,sic siq-
bant, quibus eciij-iictae sunt aliae duae tabulae, ex bitsethen vestrum et nomen vestrum. Et paulp post :
jmedio cuiiilo facfae, quas-..a.ngiilares pospertinf ad Et egredientur, et videbuntcqdtiperavirbrum gui 'pfm-
in.star, tabularum majorum.; Singulae vero labplae varicali suril in ine. Vermis edrtiiri non morietur; et
anniilos babebant aureos; per exteriores frdnles ignis eorum iiori exslingueltir(Esa. LXVI).Maris narii-
eminerifes, velul quibusdam radicjbus confixos per que fluclus pfofundi, amari et turbulenti, et peccata
prdinem, ad inyicem per cirpuituiri respicienies, et pbssunt sigriificare, quibus reprobi in bac-vita riiale
per e'os deauratiVecles immissi, iinoquoque haberite deleclaii irilereun.t, etTuliiraequoque bafathfum pef-
magnitudiuem ctibilorum quinque, erantque ad cdn- ditioriis, cum inultimd examine in igriem cumdia-
juricliones iabularurn,intrabafque caputveciis unius- bplo •mitteiitur a;tern.um. Nec praelefeundtimiquori
ciijusque in aljo veciis capile, yeitit iri modum con- tabernacriluni eum JBdificareturin mPrite Sinai, riiare
chae: et postvtergumparietum ini lorigiludine prisi-. Rubrurn. habuit ad occasum; cum intrediiclurii pef
trirum iiftus erat ordo"- per lahulas omnes vadens, Jesum in lerfam reprotnisisionis,et cbllocaturii esset
quo pef uncinos ulriusque parietis lalera contine- *• iil Silo, eadem plaga coell babuit mare magjium- De
hanluf, in caslrationibus factiset immissis ad invi- qtio ita niystice ppssuraus sentife, quod sancti .in hac
eem.Quod propterea sic exqiii-itum est, utneque a vita Domino seryienies, eiqtip in cdrde suo taberriar
ventis nioveretur, neqpe alia causa taber-naciilum; cultim facientesv, superbam 1riipio.ri.injaclaritiam,
coijlurbareiiir, sed. immobllesecura quiete servare- qnasi cilius .occasuram,,fixa riieiite despiciant : in
tur. Haecde litterae texlu Josepjjus. Verum juxta al- futura eliam patria eum Domirioposiii, perpeluam
legoriaesensum, occidentalisiplaga, quse ulrumque eorum poenam 'absque tilla sure felicitatis irilermis-
in se parietein recipiens, oedificiumlabefnaculj con- sidne respiciaiit; Ut ed majbres ei gratias referant,
"
summat; recte adimplptionem tolitts sanctre iiniverr quo non soluni fruaritur bdiiis, quos donavit, verum
salis EcclesjEe,qure cum fine htijiis mundi perficitur, etiarii
... intueantur
- T. mala .a..-,-*-.
quibus .ees_ liberavit.
_-...- ., : Berie
•
designat, adqiiamusque fides e.toperatio recla ulriusT autenf plaga fabernaculi occidenlalis;,vel quaemare
que pppuli perseveralura, quasj geniiniiongiludo fespicere dicta est, sex tabti!is corisfabat; velquia
parielis pertingit. Neque enint credibile est, vel anle senario numerp sp.Iet perfeclio,b.oijioperis expiimi,
lempus dominicae 'incarnatipriis urfquairi defuisse, eo quo"dDominUsinillp mundi ornaium consumma-
qui ex.genfibus crederehf, VeTnunc quanivis gfa-. ; verit, in illo honiiRemin primordio creayerii, in illo
vile.f.dariinaio ob petfidiam populb Judaeoruiri, ndn gerius bumaiirimSuavpassiorieresiauravefit; yel qtiia
esse aliqgos ex illis, lamelsi paticissimos, qui inler '^ sexaitales.sunt: saeculihujus, iii qitibus oporiet rios
Chrisiiaijos exsulanles, quaiidie credendo ad salti- bonis operibus perfici, ut ad aeleriiamrequiem in fu-
tem perveniani. Quod si qiiis riegare praesunipserit, tnro, et resurfectionis gloiiani perveriire pdssimus;
dkamus qupd iiegari nallaienus polest, quodyideli- Nam quod fursutri aliae dure labulae, exceplis sex
cet spiriluales utriusque Tesiamenii dpciores atque. primis, in angulis jubentur erigi pest tergunj taber-
i.ilerpretes, qui juxta scrmonem Doiqini proferant. naculi, qure yenierites ab ofieniali plagaparietem
de thesauro suo no.yaet velera, usque ad finein sae- excipiant, Ct occiden.talisplagaeparieti coiijungant;
culi sint in sancta Ecclesia perniarisuri. Et apte la^ ;ad femuneraiionem futurae pertiuet .vitrri^vquasjiosf
berria.culiiniiu occidenlaii plaga coiisumihatur, in labores ettempora.saeculilTii.j_s seetira est. Quod
qua djem sol ciaudere, et cuucta solenl asLfi occi- Tjifariam dividiltii', in salibatismum scilicet. hoc es%
dere; propter scilicet yel ebitum uniiiscujusque reqiiiem animartim sanciarum, post iibsOluiioiiem
electi, vel generalem lolius sajculi terminum. Quasi corporuiii, et in gloriam resurrectioiiis incorruplibi-;
enirri pecidil ei sol, qui ab Iiac temporali luce per lium receptipnem cofporum. Quae utraque'..ortitio
tenebras.traiisitPriae mortis., ad gaudia lucls et vilae remuneraiioriis utrique populo communis, nullo un-
transitiigrat ajternae. Quasi pccidit omni Ecclesiaesol '_, quani fihe terminatur. Narii et aniinarum requies
in occidente, ut verius in oriente tenebris irariseiin- superveiiiertlete|iipprei;estirrecti,o.nis,:nuliamsuidi-
libus pfiatur, eum finiia iri adventu Domihi vita.sae- minuiioiiem, sed. au,gmenium potiuis accipil, ;el ipsa
culi prajsentiSj inpx verum. saeculifuiuri mane, jti- immortalitatis conjunclio; carnis spirilusque npslfae
stis vera dies ajternilaiis apparebjt.Et quia luric justis jn-coalis seinper iriyiolabjlis permanet. Jjeae. aulenj
cum Dpminoregnantibus, r.eprpbi in aeiernuin ,pe-~ de ei.sdemtabuiis s:ublii,feriur:.. '..,,_
reunt; recte de bac plaga tabernaculi in sequentibus , Eruntque cqiijuiicimadeofsum;mque,sursum,eic..
dicitur, quod mare respiceret. Sigiiificat autem mare Quia.niroirum oriinis electorum vita, una eademqne
Rubrum, inqup demersus cum stio exercituPharao, fide e.t charitale ad co-lestja tendit ;.in,urium euin-
et.-de_.qii0salvatus Israel a Domino, ad iiiontem Si. demque finemi divinae .yisipnis pefvertit,,, in riria
nai, uhi tabernaculum faceret.ascendit. Respicit ergo eailemque Voce rectf dogmalis omnis .sanclorum
mare plaga oceidentalis fabernaculi, cumvsancla .pra?dicatorurn_sermoconcprdat,. Deluseefet namque
Ecclesla pojl operum perfeclionem. -coroiiata, in ' ab iiivicem compago tahularum, Si. qupd i uhus prq-
Christo.Jibero.aspectu inluebituryitia vel pajnasiin- pheia aut; aposiolus dixissei, iipc alius negaret,
piorufn, quas ipsp adiiivanle cavefecil, Esaia alte- VeniJti (itiodconcors fabricam Ecclesiaeserriio di.vir
445 -BE-D^EVENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETIGA GENUINA. iil
iioruin eloqiiiorum erigit, profecio unaemncs taber- A . solum correetioncm operum, sod et pcrpetuam su-
naculJtabulasjunctara compaginal,atque ab invicem pernae retributionis lucem legtint.
sejungi non sinit Et fundcs eis annulos aureos, elc. Vectes per an-
Dmbus qtioque tabulis... simiiis junctura servabi- nulos aiireos (abulata conlinenl, cuin vetba sacri
.tur, elc. Angulares labula- sunl tabulis parietum per cloquii per promissionem regni ccelesiis , statum
omnia conjunctsc, quod liiturae requiei et immorta- sanclje Ecclcsiae cotifirmant; ut eo minus perturba-
litaiis gloria prresenti nostrae conversaiioni per tiones mundi limeat, quo certius . tabililalem per-
fidem, spem, et charitaiem firmissinic counexa esi: peluaereiiuiiierationis didicit. Bene autem de eisdem
imo idco slabilis et inconcussa praesens nostra con- vectibus subdiiur :
versaiio perdurai, quia fuiurae doua retiibutionis Quosopericslaminis cureis. Laminis quippe aureis
credil, sperai, diligit; tjriia ciebro supcinoriim ci- vectes operiuntur, ciiin verbis divinre legis, qure
vium adjulorio, ne fialibus lurbiilcniis immundorum esse juxta litieiae scnsnm foilia vidcntur, alque ad
spiriliium decidere possit, ccntinetur. Et haeauicm confirmandam vitam fidelium aplissima, superior
lnbulac, qure vel perfectionem bonae nostrre aclionis, inlellectus, id est, cvangelica claiitate praefulgidiis
ve! futura pro bonis prrcmia designanl actibtis, binis inesse inonslrabilur. Ut cnim, exempli gratia, uriuiu
" lcslimonium
singulae basibus sustenianiur; quia haec quoque om- ponain : cum legimus liisloriam sancti
nia ad confirmaiionfim evangelicae el apostolica. Noe, quomodo diluvium, quod impios delevit, mira-
praedicationis prophelae sancti futura esse consoiia biliter cum suis in arca servatus cvaserit; patet oni-
voce praedixerunt nibus in co quod Deus diligcns jiistiliam, et o.lio
CAPUT VII. habens iniquilaiem, pios noverit de lcnlatioiie eri-
Vecle.sel annuli tabukirum iabernaculi. pere, impios vero jusia districiione punire. Ideoque
Facies el vectes.de lignis sclim, etc. Vecies quin- lalis lectio instar vectium impulribilium laberna-
que, qui labulas tahernaculi confment, quinque culum Domini coniinel quia mentes ndelium verbis
sunt libri Mosaieaelegis, quorum inunirnine sancta. inliclae vcritaiis, ab incursii tenlaiiuuum pracmunit
Ecclesia mirabiliter ab omiii tentanlium sceleruui (I Peir. iu). Yerum qtiasi .vecies lignci Iaminis ve-
sceleralorumque spiriluum inipulsione luiaiur. El stiiintur aureis, cum hrec eadem leelioper spiiilua-
boc in ulroque lalerc, quia non solum prioiem Dei lem inlelligentiam sacratioribus plena mysleriis os-
populum litiera legis crudiebal ad fidem et opera teiidilur, cum arca Ecclesiain catholicam, aqna
bona, sed eliam nos novi tenipore teslamenli Deo diluvii baplismum significare dignoscitur : munda
servientcs, eadem littera spirilualiter intellecta, rna- ct immunda animalia, spirituales cl carnalcs quosque
joris gratia dulcedinis, et in praesenliad fidem opc- ^ in Ecclesia : ligna arcae Ievigaia et biluminaia, doc-
raiionemque virluium instituit, el in Iuluro ad spem lorcs gratia fidei roboratos i.corvus de arca egressus
perpeluae remuneralionis accendit. Ejusdem quoquc ncc reversus, eos qui post bapiisma ad apostasiam
numeri yecles ad occidenlalem sunt plagani, quia decidunt : ramus olivae per eolumbam illalus in ar-
ipsam quoque completioriemboni operis, quando ad cam, eos qui foris quidein, hoc est inter hacretieos
praemiafutura de carne egredimur, Iex nobis benc baptizati sunt : sed quia pinguedincm castitatis ha-
intellecta praedicat. Unde inlerroganli diviti ac di- bent, per gratiam sancii Spirilus in uniiatem calho-
cenli : Magister bone, quid faciam vt habcam vitam licam merenlur inlroduci: coluinba de arca egressa,
mternam? respei.jil idem Magisler bonus : Si vis ad neque ultra reversa, eos qui carne soluti, .ad liberam
viiam ingredi, serva inandaia (Malih. xix). Et non lucetn pairiae coelestis pervolant, nequaquam aui-
illi alia quam legis mandata subdidit : plitis ad labores lerrenae peregrinaiioriis redituri.
Ipsasque tabulas deaurabis,clc. Tabulactahernacttli Circtimdaniur ilague auro vectes lignoruni selim,
deauratae praefulgent, cum omnis vita, omnis scrmo cum firmissima sacria Scriptura. testiinonia pcr in-
sanctorum prredicaiorum lucem praemonstrat sapiett- terpretaiionem mysticam bis et hujusmodi sensibtts
tiae ccelestis, nihilque in eis aliud quam viriuliim ccelestibus ac spirilualibus probabunt esse perlu-
decus aspiciiur. Annuli aulem aurei, per quos vectes D cida.
labulala contiiiebant, ipsam vitae coelcslis beatitu- Elerlges labernaculumjuxla exemplnm,etc. Exem-
dinem designant; qtirepropler susegloriam clariiatis plum labcrnaculi Moysi in monte monsiratum cst,
recte auro, propter aeternitatem recte circulo com- quia commoraius in secreto cum Domiuo, vidit su-
paratnr. Unde Apeslplus de illa : Reposita esi, inquit, .bliniem angelicaj puritatis et inimorialitaiis vitam;
mi'ii corona justilim (IlTim. iv). Quinque aulem cir- ad cujus instar, humanam in terra convcrsationum,
culos singulaehabebant tabulac; 11011 quia quinque- in quantum morialibus imitari possibile fuil, insii-
parlita est disiinctie patriaecceleslis, sed quia eadem tuerejubebatur, ul cum exemplo eorum muluse Iit
perpetua claritas et clara perpeluilas regni illius in Dcum dilectioni, divinac iaudalioui, tinanimaepaci,
Gencsi, cadem in Exodo, eadem in Levitico, eadcm sincerae casfuaii, caoierisque hnjusmodi virlulibus
in libro Numeiorum, eadem in Deuieronomioscripla in lerra vacaremus, mereremur et in coelis eorum
conliiielur. Elquinqueannuliaurcisingiilislabcrnacii- esse consortes, juxla promissum Domini, dicentis :
li labuliserant inlixt ,quia cordajuslorum miillumdi- llli ctutemqui dicjniliabcbunlur smcnloillo cl resur-
libiisnon
laiaiaperani(ireii), inojrinibusl.egis.Mosaie,»' recliom cx mortuis, neque nubmU, iie\ue dncnnl uxo
4.5 DE TABERNACIILOET VASIS EJUS LIB. II. 4.,G
,es, nequeenhn ullra mori polerunl; mqitales enim A , reat nunc vultui Dei pro nobis. Quod autern 1de.11
sunt angelis el filiis Dei,cum sint filii resurreclioiiis velum de hyacimho ei purpura, et cocco bis tincto,
(Matih. xxii)..ExenipIum cnim nohis Moyses ange- ct bisso retorta pulchra varielate coniextum esi,
licae coiiversationis, quam in monte contemplationis quis non videat cliam juxla litteram pulchritudini
vidit, prajceptis legalibus pstendit, "per quorum ob- coslestis congruere visionis? Si enim decoieui flani-
Eenantiam, efipsi de terraediti, ad consortium masque astrorum, si mullifariam nubium speciem ,
angeloruiu in coolis pervenire possimus. Exemplum si ipsam irirn consideras, mille trahentem varios
idein nobis vilse perfecticris et beatae relributionis adverso sole colpres, nonne videris lihi multn plures
; in iiguralabernaculi el miriisierii sacerdolalis ac ac pulcliriores, quam velo tabernaculi iniextae sunt,
Levitici, quoTI describit, praebuil. Erigilur auiem inditas co-lo colorum nolaie picturas? Quatuor au-
labernaculuih juxta exemplum quod illi iu rnonle tein columna., anie quas appensum est hoc velum,
itionstratum esl, quando elecii, quique ad imilatio- ccelestiumsunt potestates agminum, qnatuor virlu-
nem angelicae purilaiis, quaiu ipse in occulto cou- libus eximiis prreclarae, de quibus et supra diximus,
lcmplari meruit, opus animumque componunt. Hac- hoc est fortiiudine, lemperaniia, prudenlia et ju-
lenus de pariele templi nieridiano, septentrionali, stitia. Quae quidcm virtutes aliler in laboribus ct
et occidentali, prout Dominus dedit, cxposiluin est: B scrumuisvilre hujus a nobis, aliter in ccelis servanlur
in sequcntibus aulem etiam orienlale lalus, qualiier ab angelis ct animabus sanctis. lbi namquc legnantia
sit compositum, monstfaltir. Sed prius S.ripiurade praosensvidetur esse subdiiuin justiliae. Est et hoc
niedio parieie, qui sancta sanctonmi a priore taber- iminorialis omnino juslitiaj; nullum bonuni Deo pra;-
naculo dividebat, iiiiimaudum judicavil. ponere, vel ajquare, prudentiae : Deo firmissime co-
CAPUT Vlll. hrerere, foriitudiuis : nullo defectu noxio delectari,
De velis et columnislabernaculi el propiliatorio supei teniperantirc. Ilic attlem, quod aitjustiiia in subve-
arca. niendomiseris, quod prudentia in praecavendis in-
Facies el velumde hyaciniho, etc. Veltim hoc, quo sidiis, quod forliltido in perleiendis molesiiis, quod
labernaculum dividebaltir medium, ila positum re- lemperantia in coerceudis dclectationibus pra\is,
fert Josephus, ui viginliquidem cubiii longiiudinis ad 11011 ibi erit ubi nihil omnino erit mali. Bene autem
priorern domum, decem vero perlinerenl ad secun- hre columnaede lignis setim sunt faclac, vel quia
dam. Quod per oinnia iuensiiris lempli, quod poslea spiritus angelici iiicorrupiibilos natura ct immor-
faciuni cst a Salomone, liquet csse conveniens. Q110J lales sunt conditi, vel quia absqtte peccalo conditi,
cum essetsexaginta cubilorum longitiidinis,et viginti inlemeratam suaeconditionis purilalem semper cu-
Taiiiudiiiis, terliam longitudiuis pariem, id est, viginti stodiunt. De qtiibus aple subdiiur :
cubilos ad iiileriorein doinuin, hoc esl saiicliin) san- Qumipsm quidcm deauralm erunl, etc. Deauj'3la_
ctorum babebat separalam : ita ut longitudo el quippe sunt columurc, ante quas appenderetiir ve-
Iatitudo ejusdem domus interinris nna esset. Sic luni; quia positae intra velum cocli virtutes ange-
ergo tabernaculi pars interior longiiudinem et I.ili- loruin. summaeclaritaiis sunt gratia ve-litae. Capita
tudiiiem similem, hoe est denorum habehal cubito- babent aurea, quia mentcm qua reguntur, habctit
runi. Quid autem idem velum figuraliler exprimat, prasentia divinae cognitionis ac visionis illusiraiam.
Apostolus ad Hebraeosmanifeste declaral, ubi et boe ilabent el bases argenteas;. quia omnis eorum na-
pariier esponit ad seiisum allegoricum : quare iu tura in hoc, quasi fundamento, spccialiter subsislit,
priore quidcin tabernaculo semper introirent saccr- ut laudes hyiiinoruni suo Condilori decantel, ui vo-
doles, sacrificiorum oflicia consummanles, in se- luniatem ejusdem Conditoris, uobis adbuc in terra
cundo aulem semel in anno solus pontifex, non sine percgrinanlibus, quasi exlra velum positis, suis con-
sanguine, quem ofierebal pro sua.et populi igno- civibus narreni. Undc et ipsi de lerra congraiu-
rantia. Yelum hoe, coclum interprelalur. Qued au- lanies eorum Iaudibus sedulo, quasi voce exliGrta-
iem in priofe labernaculo quotidie per aiinum iii- toria, dicere solemus : Benedicite Domhium, omnes
iroibanl euni sacrificiis sacerdotes, super hujus vitae angeli cjus, potenles virtule, qui facitis voluntatem
stalu edisseril : ubi saiicii Domirio siue inlefmis- ejus (Psalm. cu). Auro namque sspe in Scripiuris
siouc famulanles, quotidianos suac fragilitalis erra- sapiemiae splendor, argento nitor ostendi verborun.
lus, sine quibus esse in hac vita nullatenus pos- consuevii.
suiil, quolidianis bonorum operum viclimis, quoti- Inseretur aulem velum per circulos, elc. Circuli,
dianis lacrytnarum suarum iibaniinibus, quasi quod neque initium habere, neque finem videntur,
veri sacerdotes Dei et Cluisii ejus, expianl. Sum- nonnunqtiam in Scriplura sacra pro oeternitale poni
iiium vero sacerdoiem, qui semcl in anno sancla solenl. Et apte velum, quo coelurn figuratur, per cir-
sanctoruni cum sanguine viciimarum ingrcdiebatur, culos suspensum esse perhibetur; vel quia in mterno
ipsum intclligil essepontilicem magnum, cui dictum erat consilio Divinitalis, quando mundus crcarctur,
csl: Tu es succrdos in mternum secundum ordinem iii quo prinTumatque exiniium locum hahct natura
Melchisedech (Psalm. cix). Qui semel oblaius pro co-lestis; vcl quia ha.faclijm est iirmamentum cccli,
peccatis nostris, ipse sacerdos et hosiia per pro- ut nunquamfactura ejus solvatur. Nam quod Domi-
priutn sanguincm in ipsum ccelum intravil, ul appa- nus ail: Ccelumet terra transibunt (M-atlh.xxiv), dc
4i7 , BI.D.E VENERABILIS OPERUM PABS 15. — EXEGETICA GENUINA. 44S
cofiioesi ifclliereoaccipiendum. De quo Hieremias : A per hanc se sensu spirituali rGvelandasnesse s:gtiifi-
Milvus, inquit, in cmlo cognoscit lempus suum cans.
(IJicr. viu). Illud namqtie coelum in judicio igne CAPUT IX.
perituruin esl, quod in diluvio constat esse perdiium; Tenlorii in inlroilu tabcrnaculi el columnarum
Petro alleslanle, qui ait: Cmli eranl prius el tcrra, ejus descriviio.
de aqtta ct per aqnam coiisisienlesverbo Dei, per qum Facies et lenlorium in mlroitu labernaculi, elc.
ille lunc mundus aqua mundatus pcriil : cmli autem Explela narratione cle vclo, qtiod saiictiiarbmi et
qui nunc sunt, el terra, eodem rerbo rrpositi sunt, igni sanciuarii snneluaria dividebat, redit exponere de
rescrvaii indiem judicii (II Petr.'\\\). Intra hoc ve- orieulali lalere saiicluarii, quod intermisisse ad tetn-
luin templi posila est arca tesiamenti;quia mediator ptts videb.itur, cum cretera ejus latera, australevi-
Dei et liominum, homo Christus Jesus, qui solus delicel, seplentrionale, el occidentale , describeret.
palernorum cst conscius arc.morum, pnst passionem Teniorium eigo in introim tabernaculi pulchra co-
suam resurrectionemqiie a niortuis, super coalos lorum vaiietate coniexiiiiu , primilivrc est dectts
cajlorum ascendens, sedct ad dexterani Palris. Hoc Ecclesite, div rsis yirtutum floribus glorificum : de
vclo sancluaiiuin et sanciuarii sanctuaria dividun- qiiibus scriliit Lucns : Quia muhitndinis credenlium
tur; qiioiiiam Ecclesia, quaiex angelis sanclis ei ho- " erat cor unum et aiiima una , el non cral separalio in
minibus conslat, parlim adhtic peret..iiiatur in inli- cis ulla; nec qiiisquam eorum qumpossidebat, atiquid
mis, partim in seierua patria rcghai in supernis, situm -_s_ dicebal, etc. (Act. jv). Inerat namque ei
adhtic cives suos dirimentc velo c_3'i habet ab in- hyacinlhus, quia coelesiia ci gilare, ccelestem in ter-
vicem segiegatos. ris vitam ducere solebat. Iuorat purpura , quia mori
Pones el propiiiatorium snper arcam leslimonii, ctc. cratparala pro Chrislo. Incrat coeeus bis linctus ;
Aple propitiaiorium super arcam posittim esse di- quia Dei el proxitni dilectione fiagrabal. Inerat et
ciiur; quia ipse medialor Dei et liominum specialiter byssus relorta ; quia coiuinentia carnis et casiiiale
a Dco Patre donatus est, ut esset propitiatio pro gaudebat,
peccalis nostris. Unde etiatn Paulus dicil : Jesus Et quinque columnasdeaurabis licjnorumsethn, clc.
Chrislus, qui mortuiis csl, irno qni et rcsurrcx.it, qtii Columnae quibus lentorium suspendebainr, sancti
est ad de_teram Dei, qui eiiam inlerpellat pro nobis. sunt doclores, de quibus Lucas consequenler adjun-
Mensamquecxlra velum, el conlra meiisamcandela- git: Et virlule magna reddebanl aposloli leslimoniuiit
brum, eic. Mensa et candeiabrum labernaculi, tem- resurreclionis Jesu Christi Domini nostri {lbid. ).
poralia Dci heiiefici.i designanl, quihus in praesenii p. Quorum inens quanto robuslius ipsa ad superna eri-
.relicimur ct illuniinamiir, nflris'iniefiih confortati et gilur, lanio firmius docendo, et alios ad amorem su-
adjuli crescente graiia meriloriim , ad panem ange- pernoriim sufficit aiiollere. Sicut enim aposioli et
lorum iit ccelis inanducandiini , et ad videndam ve- apostolici viri per labulas possunt recle designari,
ram mundi lucem inlrare valeamus. QUBD sunt ambo piopler laiitiidinem vel docirinam, qua euuics in
extra velitni; quoniam in hac solunimodo viia , vel muiidum univcrsum pracdicant Evangelium omni
Scripturis sanclis ac dodoiihus, vel caeleris redem- creaiurae ; vel charilas, quam non sobim usque ad
ptiouis no<ir_.sacrameniis opus b.ibemiis : in fuiuro, ajnicos, sed usquc ad diligendos etiam ipsos exten-
autem sreculo , ubi Dominus palam de Patre aiiriun- dunt inimicos; et oralionibus ac beneliciis prosequen-
tiabit nobis, id csl palam Palrem oslendel nobis, dos eos, qui se odio Iiahent: ita eiiam propterinex-
et ubi , sicut Joaimes ail, videbhnus eum sicut est:" pugnabile robur cofdis, et inteniibnem ad ccelestia
(I Joan. m); non jam opus crit externo salulis:'-. semper breclam, non inconveriienter vocabulo ei fa-
admiiiiculo, cum inliabitans in eleclis suis Deusi clura columnarum figuraniur, Aposlolo altestatilc,
omnipoieiis interius , sicut lux vitie illuslrat, ct si- qui ait: Jacobus, Cephas, el Joannes, qui videbantur
cul panis vitaesatiat, quos iniroducens in gaudium columnmcsse(Gal. n). Qure nimirum columnsebene
regui sui perpetua bcaiitudine sublimat, Diximusau-. |n quinque sunt facia. propter toiidem libros legis, qui-
lem supra , quia latus tahernaculi meiidi.iiium anti- bus necesse est ut sancli dociores suaeverbo pracdi-
qnam Dei plebem signific.iret, quaeprior lucem divi- calionis cpmmunianl, et maxinie qui piimilivahi in-.
iire cognitionis, fervoremquc divimEdileetionis acce- stiluere Ecclesiam, qure ex llebrreorum populo con-
pil : pars vcro seplciiiriorialis ejusdein labernaculi, gregata, sola Mosaicre legis aucioritate noverii in-
congregatam de gentibus Ecclesiam, quae diuiius in[ stitui, ctim necdum evangeliea et apostolica pef
lenebris el in umhra morlis renianseral, indicarel. orhem Scriptura cffulgeret. Bene autem eiBdemco-
'Unde recia distinctione eiiam candelabrm» , quod ini lumnae de lignis setim quidem fieri sed auro juben-
parte auslrali colloralur, polest gratiam, quaepriorii lur operiri, ul insinuenlur praedicatores sancti, et
populo dala esl, insinuaie ; mensa vero qnaein parte, infirrnitale cordis inlus inlegri, aique in nullo de-
aquilonis slabat, ea quce nobis siinf donnia, Dei be- ficienles, el operum ciariiale forinsecus esse debere
iieficia designare. Recte candelabrum conlra men- conspicui.-Vel cerie cpluiJina) liguoruin seiim de-
sam posituin csse dicilur, qttia nimirum Scripturat aurantur, cum iidem doclores fortitndinem sure
legis et prophetarum per omnla ad gratiam evange- actionis divino semper adjuiorio protegenii-im do-
lii respicil; huic videlicet icsiinviiiiin pcrhibens, ctt cenl, cum in o.nnibiis quai faciunt, glorijm.Palris»
H9 DE TABERNACULOET VASIS EJIJS LIB. II. 4S0
qtii csl in coelis, reqiiirani; cum in universis qure A credendus cst, capile ulroque lirmiter tabulis impo-
loqiniiilur, Cliristum sonare gaudent, dicentes : Non situs, ut per hoc et ea tahernaculi plaga,' quse uou
eitim nosinelipsosprmdicamus, sed Jesum Lhristuni tabulis, sed coliimiiisconstabat, non minits fixa quani
Dominum nostrum (II Cor. v). De quibus apte sub- - cafttera, YCIIIUlicei impellente, persisieret. Cujus
diliir: vccti si etiarn sacranieiiltiin seire-desideras, ipsum
Qtiariiin erunl capila -nurea, el bases mnem. Aurea absque omni ambiguitaie Redemptoieii) ncsirutn fi-
qtnppe capita illiiin designant, de quo dicit Aposlo- gurate deniinlial: qui quasi ab angulo usque ad an-
ius : Et omnia conslant in ipso, et ipse esl caput cor- guliim perveiiil; quia a plebe Judaica, quam prius
poris E-c-clesim,qui est piincipium el primogenilus ex elegit, sese ad salvandam etiam geiitium mulliiudi-
moituis (Col. i). Neque .incongruum videalur per iiem propitiatus extendil. Unde merito, sicut in pro-
quinquc capila columnarum, unum capul Ecclesiae phetis lapis angularis, ila eliam in lege veciis an-
Cbristuin iigtirari; lol enim fuere capita, quo' co- gularis polesl recie nuncupari (Esa. xxvm). Lapis
lumnae quia nimirum idem ipse Dominus Chrisliis videlicet angularis, propler templum, quod de lapi-
omuium sanclorttm capul est, iu se quidem ipso dibus vivis Deo construitiir; veetis vero angularis,
niaiiens, semper aequalisatque indiyisibilis, sed sin- propier labernacultim, quod ei de liguis impairibili-
gulis qnibusqtic eleclis graliara sui Spiriius pro ac- ]Ji lius, hoc esl de animabus eleclorum corruptionis labe
cipieiiliuiii capaciiate dividens. Undc non solum careniibus ajdillcatur.
omni generaliier Eccleske, verum etiam specialiter CAPUT XI,
iuiicuique membrorum ejus, licet illud propheticum Allaris holocausli el vasorum ejus dcsciiptio.
ctirii /iuucia proclamare : Nunc autem exaltavil ca- (Exod. xxvii.) Facies el altare de lignis selim, elc.
pul meitinsuper inimicos meos (Psalm. xxvi). Cujus Hoc altare, quod propiie holocausii vocabalur,
nimiruin capitis significanlire convenit aple, quod corda cleclorum designat, quae ad oirerettda Deo sa-
eadem capita columnarum non deaurala, ut columnae crificia boiiorum operum ipsius sunt doio consc-
et labulai, sed aurea fieri "ubenlur : quia sancii qui- ciata. Quod apte dc Iignis selim fieri pr.ccipitur;
dem omnes participes sunt faeli Spiritus sancli et quia muinia et incorrupta decct csse corda ei cor-
graliae ccelesiis, ipse auiem plenus crai graiire et pora in quibus Spiritus Dei liabitei. Habet quinque
veri-taiis : et sicut pracursor suus de illo aiebat: cubitos loiigiiudinis, et lolidemTatitudiiiis, cum fi-
Non enhn ad mensiirani dat Deus Spiriium. Paler delis quisque omnes sui corporis sensus in longitu-
enim diltgit Eilium, ct omniadedil in manu ejus (Joan. dine patienliae cl in latitudine charitaiis exercere
111). Bascs autem reneas, prophetae suni, qttorum satagit : ut in omni stio visu, autlitu, gustu, olfactu,
ailesiaiione apostolorum sermo confirmatur. El bene <fjj ct laclu, scmper sc divino memincril mancipatum
a-ncae, vel propter insupeiabilem inentis prophelicae csse servitio; juxta illud Apostoli, Sive manducatis,
(iduciam; \el quia scrmo eorum, senescente sive sive bibilis, sive aliud quid facilis, omnia in gloriam
iranseiinte mundo, nulla unquam vetustate potest Dei facile. Ilabet et tres cubitos altitudinis, cum ea-
consumi. Neque enim venit Dominus solvere legem dem corda eleclorum per fidcm, spem et charitatem
autpiopheias, sed adimplcre. Habent enini columnae ad ccelcslia tendunt.
labernaeuli bases aeneas, habcnl aurea capita; quia Cornua auiem per qualuor angulos, etc. Qtiatuor
niinirunTapusloli et apostolici viri verbis prophela- angnlos babet altare holocaiisli, quia per quatuor
rum in fide sunt confirmali, et ad videhdani faciem mundi plagas sancta dilatatur Ecclesia, quaeprtpter
sui Conditoris supernorum desiderio erecti. Item unum cor elanimam unam lotius credentium mul-
eapita aurea, scd bases babent rcneas; quia qurecun- titudinis recle fuctuta unius designatur aliaris : ex
que per Dominumcoelesti sibi auctoritale daia per- quo videliccl allari cornua fiunt quatuor, cum qua-
ceperuni, cuncta lisec pridem prophetico eloquio tuor virtutibus sacpe ante dictis justorum corda mu-
praedicta esse sacramenta didicerunt. Sane, quia de niuntur. De quibus in laude sapieiuiae dicitur: So-
orieiuali plaga loquimur, videtur opporiunum com- brielatem enim et priidentiam docel, et jusiitiam et
memorare aliqua de exposilione vectis illius singula- ]D virtulem; quibus ulilius nihil est in vilahomhiis (Sap.
ris, quem ab angulo tabularum ad angulum usque vin).TIacc cornua ex ipso allari producuntur, cuiu
panetis alteritis porrecium esse, ac lolam parietum munimenta virtulum lideles non specie fenus, ct ad
consianiiam, ne vf et impulsu procellaium conculi, laciein lioiniiiuni osientanf, sed ex intima sui cordis
atqrie huc et illuc posset inflecti, continere jam dixi- radice Deo lcste generanl. Cornua sunt quatuor per
mus. Scriptum est in sequentibus sacrae hisloriac, quatuor angulos altaris, cum in omnibus mundi ler-
ubi omnia qute Dominus imperaveral, lMoysesexple- minis Ecclcsia, virtulum potenlia spirituali cunctis
Vissenarralur. boslium insidiis inviolabilis persistit, imo ipsa cun-
CAPUT X. etis se impugnanlibus forlior efficitur. Quod videlt-
Veflis qui ab angulo usque ad angulum perveniebat. cet altare operielur aete, cum virlus coepta fidelium
(E_od. sxxvi.)... Veciemalium,qui per medias ta- perseveranter usque ad finein firma lenetur; quia
bulas, etc. Ilic ergo veclis a prima tabularum sum- enini aeris mctallum longo solet lempore incorrupli-
juilale usque ad alterius lateris suuimiiatein, per de- bile durare, recte p.er hoc virtus valet perseverantiae
eem ciibitos latiludinis labernaculi protcnius esse dcsignari. Si qiietn vero movet juxta lilteram, quo-
451 BED/E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 452
oiodo ligna allnris tanlo igne vicino incombusla A coeleslis feriunttir. Vestietursacerdos tunica et femi-
permanere poluerint, accipial beati Hieronynii de nalibus lineis: sacerdos qui offert holocausiiun, Do-
b?c quaeslioneresponsum. Altaris, inquit,.ligna, qtisi minus esl: quia in nobis ipse ignem surc.charitaiis
de lignis paradisi sunl, non cremaniirr igne vicino," aceendere, ac per Imnc hostias bonaenostrae actionis
scd puriora reddunlur. Nec mirum boc de sanclua- sibimel acceptahiles faeere consuevit, Et bsec faciens
rio et iiiterioribus lempli, el altari thyniiamatis cre- vestitur lineis indumenlis; quia ut nos ad opera
dere, cum etiam aniianion, quod ligni genus est, virlulum excilet, exempla riobis suae incarnalionis,
vel ligni habens similitudinem, quanio plus arserit, passionis et morlis proponil, quae per linum sighi-
lanlo mundius inveniatur. ficari posse saepiusdicttim est. Tollit aiilem idem sa-
Faciesque in itsus ejus lebelas, ad suscipiendosci- cerdos cineres, quos vorax ignis exussit, el ponit juxla
mres, elc. Vasa altaris diversa, vel diversas fidelium altare, cum Dominus finem laboriosis operibus im-
personas, vel cerle mullilarias ipsorum actiones, ponit, neque jusios de hac vita raplos ullra pro vila
sive cogilaiiones in faniulatum sui Condiloris dispo- acierna certare, scd coronam justitiae in vila relerna
sitas accipere debemus. Et quidem primo Iebetas, jitbet accipere. Ponens eienim cincres juxta altare,
ad suscipiendos cineres ,, facere praeeipilur. Cinis spoliabitur prioribus vestimcnlis, cum ad memoriam
auiem hostiariim, quod in magno mysterio debeat B jusiis,^qiiiBfecerunt bona, reduccns, non eis amplius
accipi, lestiiiur cinis viiul.fi rufae aspersus; qui habitum suae passionis iniitandum oslendii; sed in-
eiiam, Apostolo lesle, inquinatos sanciificabat ad duitur aliis veslimeniis, illis videlicet de quibus in
emitndalioneincamis (llebr. ix); in quo ipse praofi- Evangelio dicit ipse : Amen dico vobis, quod pmcin-
guralum inlelligit sacranientnm Dominicaj passionis. get seef[aciet illos discumbere(Luc. xu); id est, ad
Tempus atilem et acceplionem passionis Chrisii acternam se reniunerationcm praoparabit, el illos in
designal cinis cremaia, quse nos in perpetuum puri- seterna facit quiete rcfoveri. Indutus vero aliis vesti-
ficans salvat. Ergo crematio vitulae rufrc ipsum, qui menlis efferet cineres exlra caslra, cum paraius ad
-ad cmundalionem immundorum servabalur, mysle- remuneraridum laborem electorum suorum Domi-
rium jam completae ejusdem passionis, quo IIPS nus, quidquid boni gesserant, jam in illa facit vita
-
quotidie a peccr.lis nostris expiamtif, insinuat. Quia videri hinc ahlalum. Nec ab re esl loco extra caslra
'
ergo omnia sacrificia el victimaequae incendebanltir posilo vitaa perpetis ingressurn figurari, cum et Do-
in aliari, vcl passionem Domini , vel devotionem minus dicat : Pcr me si quis hitraverit, salvabilur,
sanciorum ejus flamma charitatis ardentem, figurate ct ingredietur el egredielur, ei pascua inveniet (Joan.
detiunliani; merilo cinis boloeaustorum, vel con- x). Et PsalmJsla : Dominus custodiat introilum tuum
Btimniaiionemdominicte passionis, vel cerlc perfe- C et exitum luum (Psalm. cx) : iniroitum videlicei, in
clionem exprimit virtutis jusiorum; cum toti in hanc Ecclesiae vitain; cxitum vero, in illam ubi
Dei servilium per ignem sancti Spiritus oblali, ipsa pascua iiiveniuniur reternae saiietatis. Non ergo
jam bona opera finire, et ad percipienda operum ineptc locum extra castra positum, in illa intelligi-.'
prremia in ceiernamvitam rapi meruerunt. Qttod ut mus vita , pracseriim cum ibi locus iiiuiidissimus
manifeslius fiai, videamus quid de cirteribus holo- esse dicalur, quod in hac vita lieri nullatemis posse
causli Moysesdical : Umc esl, inquif, lex holocausii: perspicuum esi. Locus ergomuiidissimus exira ca-
cremabitur in altari lota nocte usquc mane. Ignis ex slra, ipsc esl animus justorum ex hac vila sublaio-v
eodem altari eril. Vestietur sacerdos lunica ct ferni-• rurii, ct in alia vita gaudentium. In quo videlicet
nalibus Hneis. Tollensqiiccineres, quos vorans ignis IOCOcinis holocausti usque ad favillani consumiiur,
exussit, et ponens juxla allare, spoliabilur prioribus curii ita nhi operuni bonorum merces redditur,
veslhnentis,indnlusquealiis effercl eos extra caslra; et iit labor omnis ad inlegrum consumnialur; juxta
in loco mundissimo,usque ad favillam consumifaciet. illud Apocalypsis saneti Joannis, qui cum de relri-
Ignis aulem in altari semper ardebit (Lev.vi). Holo- butione praemiorumdixisset: Eccc labernaculumDei
caustnm ergo crcmabilur in allari, cum in cordecu- cum hominibus, et liabitabit cum eis, <elipsi populus
juscunque electi, qui seipsum loiuin, et carne vide- D I ejus crunt, el ipse Domhius cuin eis erit eorttmDetts
licet et corde, Dee voverat, opus boiium lervenle' (Apoc.xxi); continuo de abolitione laborum omtiium
charilalis igne patralur. Qtiod loia fit norte usques subjecit, alque aii: Et absterget Deus omnem la-
mane, cum quis loto vilae hujus lempore, usque dumi crymamab ocutis corum, et mors ultra iion eril, nequc
raplus c corpore, fuluri niane sa-culi videre merue- tuclus, tieque clamor : neque dolor erit, quia prima
rit, bonis insislere non cessat operibus. Ignis ex5 abierunt (Ibid.). Et quia cessante operutn labore bu-
eodem allari eiil; quia illa solum charitale, quam1 norum, ipsa charitas,
per quam opcrabantur, itun-.
EcclesircsuaeDominus per Spirilum sanclum tribuii,> quam cessabit, imo
flagrantior exardescet, cum ipse,
ardere debemus. Denique (ilii Aaron, quia ignem> quem diligimus, in ajternum videbitur : recte sub-
alienum Domino ofierre, ct non cum qui semel dei diiur, lgnisauiem in altari
semper ardebil. Et paulo
coelo datus esl, voluerunt, mox igne ccelesti perem- post, lgnis cst iste
perpeluus, qui nunquam deficiet
pli Siiut; quia nimirum quicunque opera coelestia i dealtari. Cbnsummato ergo usque ad favillam ho-
non co3lestis intentione mercedis, sed lemporalis> locausto, ignis
minquam de aliari deficiel; qttia,
intuitu favoris, aul commodi faciniif, scntcnlia ira;j absumplo pcrfccte omnl gcncre laborandi, sol.i
'
4S5 '-':"- . DE TABERNACULOET V.ASISEJUS LIB. II. r 4P
chariias perpettio etnunquaift exstinguenda flagta- •* ter figuram tenent ddclpwi.rii^qui tanquam igheiri de
-'•bit. Haiede Tege boloeausii latiiis diximus prdpfer aliari holocaustorum ad aitare VdBfeftintiiiceiisi,
rid cineres "
lebetasaltaris, qui suseiplendos liosiia- ctim suos docent auditdres deyirtdte semper ad Vir
rum fiefi.-jubebantur. Lebetes.ergo cineres sanctbs tuterrt prbficere, meritisque crfisceriiibus paiilatim
suscipiunt, cum fideles qiiique, veT exempla ac' sa- adaltiofa et inleriora divihaavisioriis arcanapenc-
'cranlenta Domiriicaeipassiionis,ad custodiam stii.pia tfare. Sed et pmries quiTerveritia pieiate cbrda prb-
menie retractanl, vel cerle exiitim praeeederitiiiiii ximorum Videnles Jmitari Tesiiiiaint,qriasi recepta-
iilstorilm diligeiiter aspiciunli qrii "niagriisproDo- cula ignium fiunt; qUiaflainmariicoelcstis'sacrificii,
; niino elaboralis ag0nibus,-nunc cufsii.coiisiinjihaiq, ;qiiam in fraternis ceiispiciurit, .J,n suis quoque ac-
de perceploiam bravio sine fine iaefantur, qualenus cendere menlibus satagtiht. Quae riimriiin cnncta ex
' corisideralis
majofum virlulibus, et ipsi magni fieri aire vasa fiunt, cum devotio fidelium perseveranter
possi.nl, jnxta praecepliimApbslpli, dicerilis: Me- : diyiriis cprat obsecundare praeceptis; vel.certe cum
vieiiloleprmpositoruiiivesiroftim,qui vobisloculi suht hdc, quod ipsa recte agit, proximis quoque ageridrim
verbuinDei, quorumjriltienlh exiluin conversalionis, cla.ravoce sedulaeexiiortationis insonat, aetcrnamque
imllamini.fidem(HebH xiij). -Post lebeias autem, fof- '..riprinu.nquam, ut sacpius dicttim est, et proptef diu-
cipes atque fusciiiulae, et ignjum recepiaculafieri "Tiirnilatem suae Iiieorruptibilitatis, perjseverantiam
suiit jussa. Forcipes ad emendaiidum allaris igrtem mentis fidelium, et propler clariiaiem seni vece solet
fieri debere credendum esj.. Unde per ees recte san- designare dpctprum. - :; ,-
cli praedicatoresdesignantur , qui Tgrieni invnobis CAPUT XII.
. cbarilatis, quasi in altari Dei, accendere suis exhor- Graticulm ailaris -Jtolocausti;,-ahhutorumac vesiium
talionibtis solent. Namque bi velut gemino derite . descripiio. :.. -
'Torcipes, ad htinc.agnein accendendum. lilioiies in Cralicuiamquoqueinmoduriirelis mnedm,elc.Altafe
allari componurtl: ^uando consonis ulriusqtie Te- - quidem tetum cavtlm fieri pr.aeceplumest, ut in se-
stamenii nos pagiriis instiluurit, et elpquia verilalis qtientibus mariifestius edeceturi; Sed in iriediP sui
in nostrO corde, qtiibus Smplitis ad ajfernor.tim desi- Iiabens craliculam pef'loiijm;: in mpdrini retis dis-
. deria inllammenitir, cpllocarit. Vel cerle Torcipe; tincfam, in qua viclimarum Carnes cemburertd.ieim-
dtiplicividelicef feframeiito, sacerdoles igtiem alia- poiiefenlur; et stibtfir earii arulain, in qria compositjs
ris emendant, ciimiii omnibus quaedocentpraedi- • lighis ardefet ignis, semper addeyofanda stiperposita
calofes saiieti, virtuteninobis gerriinaeeharilatis in- bolocatista paratus. Erat enim coiilfa arulam osliiim
fundere, et liujusgraiia: nos ardere simul et lucCre iri p.aiietBaltarisorientaliS) tinde vel ligna ad alen-
praecipiiinl. Fuseinulae, quae Graecevocahtur crea- • durii Igriem inimitti; vel carboriesel cjneres possent
grae, ad hocin mimsierio habebanlur allaris^ul car- egeri, quoniodo in pictura Cassiodori senatoris, cu-
nes victimarum per eos de caldariis cbctae profer- -: jus ipse in expositione Psalrtjorum meminil",expres-
renlur, atqiie ad esum eoruin qtiihis eraot refi- sum vidimus : iii qua etiara ufrique allari; et liole-
Ciendi afferrenlur. Quarum -usus acque sanciorum causli videlicet et incehsi, pedes quatiior fecit. Qubd
:
prrrdicatorum figurrecongruit, quorum minislerii est uirumque eiiin, si.cut et labefhaculi et: tcmpli posi-
animas fideliumverbo fidei reficere, et juxta regu- lionem, a doctoribus 'Judaeofum didicjsse putamus.
lam aposlolica;disc.felipnis_,rudibtis adhuv.disciputis Tlabet ergd altiire,0ei riiediP^ui craticularii, ad su-
ralionabile, el sine dololac doclrinai shriplicis adhi- sclpierida holocausta parafarii;iquia pracparant elecft
bere, perfeciioribusauiem solidumcibum dqcttinm;su- locum Dpinino in intimosul cordis affectu; ubi de-
blimiorisminislrare(l.Pelr. li). Quicunqueenimsacra- .votas ei cogilatipnes collpcerii, Habel arulaiii subter
menta Christisuminqiim dgnoscere,'alque ad iritilatior : craiiculairi, in qua ligna et ignem liblocauslortim
nem svsciperenorunl, hi qudsi carnibushoslirnsaluia- suscipiat; quia eadem ipsa electorum corda recepfa-
ris refecti satianlur (Hebr. v),.-El quia doctorum est culum -irise praepafant; auditui; vefborura coele-
spiritualium, quaecuique persoriaemysleria.aiidienda |l stium, quibus calefacli;,imd et inflairiiriaiipef dorium
commiltarit, solerlissirtie discernefe; recie TusCinu- ; sancfi Spiritus, grata Ded feferailt yota cogitationutn .
Tas facere jubeljalJir-iacefdbtibus Moyses, <jiiibus piaruni. Ligrianamquerarulaealtaris sacertlos itiipo-
carnes bosliarum, ^prout opprftierit, comppnani, et nitj cum doctpr quisque desjderariiibusatqtie inhiaii-
alia quidenf hominihus, sed mundis edenda offer- aer quaireiilibtis.fideliummentibus -saiTciafuirilesii-
rerili aliavero altaris ignjbbs consufnendarelinquant: moriia Scripiuraruni, qiiibusamplius infide acdile- .
quia sunt in VerbisDei rionntilla, quae riosiriBbri- . ciioineCPnfirmenlur,ingeril.-Addit et ignem ligriis,
milifali revelare, ad nosirse epulas refectionis.con- cum inlellectum verbiatqueefficaciam piae cpera-
cedere dignatus est: sunt Hem alia lantae profun- liohis a DeP quaereiidainedp.cet.ArdenlqUeligna in
dilalis, quae sancti Spirilus solummodo scieniiaepa- filiari,mm charitas Dei diffundiiur in cordibtis rio-
teant, nostraevero capaciiatisper omnia mensurani vstris per Spiritum sanclum,qriidatus esl nobiSiAtqtie
transcCtidaiit. Porrp ignium receplacula ad bocde- bpcigni superpositum cpnsumituf Iiolocaustum, ctiiu
putala sunt, ut per baee ignis sanclus ab altari holo- AiniyersaquK bene agere dispostiimus,donante gratia
Catisti ad.aUafe lliymiamatis.vespere et niane,,sd V • sahCtLSpiritus,per virlutemdilectidriis-Ded accepla-
incensum poiieiTdiimdeferreluf; quae et ipsa pateri- . bilia reddtirilurTUridebcnecfaficiila.qti* bolocausta
455 BEDJE VENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA, 4H6
gerat, inslar retis fieri praecipitur : quo per crebras _t
A quatenus in le ligna verborum coelestium et lrostiae
illitis aperturas ignis stipposims, ad consumendas virtuluin Iocumpossiiilhabercsuflicienlem.Capiasque
omnes hosiiarum partes libere penelrei. Sic eienirn flammam"sancti Spiriius, qua cadem hosliae Doniino
el omnino necesse esl, ut nequaquam obduremus consccrentur, ct ad fiuem perfectionis firmum pro-
corda noslra, neqne obseramus more Pelagianorum ducaiiiur. Ubi aple in conclusione subjungilur :
adversus gratiam Dei; sed diligenter aperiamus. ea, Sicul tibi in monle monstratum est. Nam cuttcta
el quasi plurimis simul patcfactis januis seduli de- quK) nobis mystice in aliaris et tabernaculi totius
precemur; ut per omnia quae inchoamus, vel agere construclione facienda signavit Moyses, prius in ilJa
desideramusbona, quasiper singula vicliniaruin cjus coalesti conversaiione, in qua cum Domiuo diebus
frusla, sua nos misericordia illustrare, et in amorem quadraginta permansit, facta a supernis civibus in-
jpse siiuhi accendere dignettir. Namque Pelagiani, defessa et perenni observatione cernebat. Ncque
qui sine gratia Dei sc aliquid boni perficere posse- enira dubiiandum cst, eum poluissc antc solium
prajsumunt, non in altari sui cordis maculosam instar Dei videre aliare illud sacrosaiictum quod videre
refis craliculam igni sacro superponunt; sed quasi meruit Esaias_ vivis carbonibus internae charila-
parielem potius solidum inter se el ignein sancti lis plenissimum videre, et forcipessancios (Esa. vi);
Spiriius, nequando in dilectione calefiaru, inlerpo- B quos idem vidii propbeta, et quorum uno tulerat
iuint. Quatuor autem annuli mnei, qui -per tolidem angelus carbonem de altari, quo ejus labia purgarei
animlos altarisfieri jubenlur, quatuor sunt Evange- ejusdemque gratia Spiritus,quo angeli inflammaiittir
lioruiu libri, qui apte annulis assimilantur, quia per- ad amandum semper Deum in ccelis, el borninibus in
peluatn auditoribus siiis coronam viiac promiltuni. tena, et dimiltuntur peccata, ei viitulum doua coi,-
Aple renei sunt; quia in omnemlerrain exivit sonus ceduntur. Itaquc altare cavum et inane fieii"jubetur,
eorum. Apte per quatuor angulos allaris positi, ut sicut Moysiin monle monstrattim est; quia sicut au-
Ecclesiam fidelium per omnesmundi plagasdiffusam, geli ac spiriius justorum in coelisvacuia peccalis, et
verbo iidei elverilatisconfirmeni.Apiesublcrarulam pleni sunt pietalis ac jhstitiae, ila,et nos in lerra pro
altaris inlixi, ut animos humilium munimine suse modulo nostro declinare a nialo, el facere boiuira
consolaiionis allevettl. debemus. Quod ipsum sicut exhonatioiiibus apertis
Facies el vcctesaltaris ae ligms selim duos, elc. verbis coelestis,ita et myslicis tabemaculi ac vasorum
"Vectesquibus aliare porlabatur, doctores sunl , qiti et caeremoniarum ejus figuris semper agcre docetntir.
saiictam Ecclesiam quasi porlare selenl, dura fidem CAPUT XIII.
ac sacrameuia veriiaiis, vel eis qui nesciebant prae- Atrium ct vasa labernaculi.
dicantes, vel in eis qui jam noverant et acceperant C Facies et atrium tabernaculi, eic. Sicul et sancta
cotifirmantes, roborant. Qui'quoniam non sua prae- sanctorum eam, qusein ccelis est, sanclte Ecclesiae
dicant, sed ea quae sunt Jesu Christi, non doclas parlem designant, et prius labemaculum perfectam
fabulas scculi, sed ccgnitam coelesli oracule virtuiem fidclium vilam, in hoc duntaxal sseculo conimoran-
Domiiii nestri mundo nptam faciunl. Apteveetes, ut tium typice dcnnnliat; ita alrium tabernaculi, quod
porlare queantaltare,mittunlur in circulos; veclibus exferius erat; prima incipicnlium rudimenia demon-
namqueallareDomini percirculosportare, eslsanctis stral.- Unde bene tcntoria ejusdem alrii de bysso re-
docloribus corda fideliumper verba evangelii,quuenec torta erant facta; quia prima incipienlibus cura im
coslo et lerra transeiiniibus prmleribunt, exhorlando pendenda est, ut illccebras carnis simul , et spiritus
erigere. Duo sunt autem vecles, ut utrique populo, refrenenl.juxta illud Aposloli, quod de filiis adeptio-
et Judaeo videlicei el genlili, verbum pracdicetur. nis loquens adjecit : Has igilitr liabenles promissio-
Quod ipsum sequenlibus quoque verbis astruitur, nes, cliarissimi, mundemus nos ab omni inquinamenlo
cum subiiilertur: _ carnis est spirilus (II Cor. vn). Byssus nanique, ut
Erunlque ex vtroque latere allaris, etc. Erunl enim saepiuscommemoralum esl,de terra viridis nascitur,
doctores, qui Judajam; erunt qui genlililatem in sed eruta de terra siccalur, contundilur, coquilur,
unam eamdeinque fidei gratiam consonoore et opere D lorquelur, ac magno et longo exercitio, ad candiduin
advocent. Vel cerle ex uiroque latere altaris ad por- de viridi producilur colorern; sic et caro nosfra, ut
landum erunl vecles, cum menies fidelium sancti ad virttitem decoremque casiiiaiis perveniat, arclis
prsedicatoies, efin.prosperis et in adversis, iucon- se necesse est jejuniorum orationibus, vigiliaruin et
cussam tenere virtuiuni coiistantiain dncent, ne aul lotius contincntiae laboribus subigal, quibtts nattlra-
baec blandiendp cxlollanl, aut illa terrendo conlur- les et velut ingenilas ejus dclcctaiioncs exsiccare,
bent. alque ad eam , quam desideramns, dignTatem vir-
Ntm solidum, sed inane et cavum; elc. ldcirco al- lutis accendere qucamus.-Retorquetur aulem byssus,
tare non solidum, sed inane et cavttm fieri pracce- ne facile possit dissolvi, cuni non sulum luxuria car-
ptum esi, ut eopipsum haberet locum, ubi vel ignem itis restringitur, verum eiiam lota ejus memori-a ab
sacrosanctum, el ligna ad ignem, vel holocausta quae intimo corde radrcitus e\ ellitur.
jgne erant consumenda, reciperet. -ln eujus exem- Centunicufiilosunum iatus tencbilin longiludine,elc.
plum, et lu, si vis esse altare Dei, exinani teipsum, Constat niimerum centenarium, qui In computo di-
et evaeiia ab oinni comagioiie reruni mundanarum, ,giloriiin de Ueva transferiur in dexler.un_?iioniiun-
- -
457 "DE TABERNTACULO ET VASIS EJUS. — LIB. II.v m
quam in Scriptufisvitss coslestishabere figuram, quaa h jam exposilum est^ ubi ejiisdeiri numeri tabulae in
sicut dextera Iaevae,ita meritp praefertur vitae -praa- unb latere labernaculi simt fieri praeceplae.
senli. Cujus nimiruni nuriieri frfequensiri divinis Simililer in lalere gquilonis per.lohgum eranlteii-
iitteris mysterium reperitur: jEdificatipneiii arcai loria cenlum cubiloruin, ete. Eadem de lalere aqtti-
Noecenlesinioanno complevit; quia sanctam Eccle- lonis fepetuntar, -quse"|am de latere auslrali efaiit
siani, quatn in hae interim vila icdificat Dominus, praemissa;<juiautriusque Teslamenti praeconCscon-
iii fuiura perficit.-Abrahse centenario filius pfomis- sono nos ore atl coelestia erigunt ;.'ta'metsi caeretno-
sioiiis iiascilurTsaac;_quia nimirUriibenedictio ba> niassacfameiJlorumhabuefint pro temporum fatiojie
redilalis, quasiii semirie ejiis omhibtis famiiiis terrae differentes,; imp bpc invlempore Novl Testameniiv
promittilur, in fulura et coslesil patrfa reddelur. quicunque de utroquepbpulo ad salutempertinguiif,
Cenlumanrios pefegririaluf ipseintefrafepfpmissio- rion solumi eamdemfidem, cortfessionem,vetopera-
nls; quia qui fiIii Abrahae"perfidemiefficimiir, in spe lionem, sed et sacramenia habent dadem in eiriun-
snpernaehrisreditaiisdebetnus peregrinanl in praeseiili dationem peccaiorum, et pereeplibnem vilsecoelesiis,
Ecclesiaducere'vitam. Sevit ita.que Isaac in Gerafis, in gralia Dei per Jesum GhfislufflDoininumnosirum.
quodinterprefalur incolatus,et inyenit iii;ipso anno Jri iaiitudiiwvero alrii, gutii respicit adioccideri-
cenfuplunv; quia quseeunqiie filii pfpniissionisviri B tem, ete. Latiludd atrii, qtiae ad occasum fespicit
bacvit.aperegr-inantesTjona opefamuf,niox cgressi solis, ubi teruiinato labore diurno noctis sopor,--et
de corpore in coelesti vtla recipijnus. In qua figura gfatia succedit, merito tetnpus . significat- illud ;•
el,senienevangelicisermonis,quod in terrani bonani qhahdp cessanie post iliortem vita acluali, -quies
cecidil,exoriumfecilffticlumcenluplum, elqui lempoi electorum et merces aeierna sequitur. Deuique illi
ralia bohapropier Ghrisiumetpropter Evangeliumfe- quiin vinea suriuni p^airisTamiliaspperabauiur, cum
linquil,centuplumaccipifin pfajsenlij-eiinsieculofu- sere esset factum,: pracmia sui percepefe labdris;
turo vilam aiieriiarii,id esi, gaudijini fraiefrisesocieta- quia uimirum singuli quiiqiiejustorum cuin adliujus.
lis iiuiicin spe yiiaecoelestiSjetiftiricin seipsumyitairi finem vilae iperv.ertiunt,tuin verae irigressum vitae
regni coelesiis.Centuriiergb cubitbs habet lattis taber- sortiunlur. .Uiideiii-ApocalypsiJoannes i.Audivi vo-
jiaculiiii longum ; quia' universi qriique ad> riieriibra ceriide,.cmlb'dkepteii;i: Beati morliiv qui hi Poinino
Ecelesiaeperlineni, necesse.est pro seierna in coelis niorhtnlur.(Apoc.'xiv). Antodojam dicil Spirilus, rit
-vita,Jaborem in sepatieniiairei contiiienlicetempora- requiescaril a lalioribus suis. Propter qtiam requiem
lis assumant. ColumnaeauiemVtquibus-haec lentoria recte occidenlale laius airii tentoria iiabebat per
suspendunlurin all.um,doctpres suiitisancii,-qui suo- quinquaginia cubitos, el columnas decem ; quinqua-
rum eorda..audiioruih-aterresiribus cpniagiis:-exlra- P genarius namque riumerus consuete anijum signi—
cia, ad, cpelestia desideranda sustpilui.it. Et haec ficat;in lege quinquagesinium-, qui libertati, qiii"et
quasi yesiem Doniini diligenier exteiiduiil,..ne.v-quid i'emissioni loius eral cbnsecfatus, propler qttod ,et
in his esse dupljcitaiis yalea.t; sed siiripliei ac niunda jubiletis.voc.iri praecepliisest (.Leu.xxv).,JobeI nam-
intenlione coram Dpmirioy.elulaejitpria byssina ni- que diinittens atit miitatus inlerpreiaiur. Denarium
leant. Qtiaevidelicelcolumriaeijeneai. fuere, sed argeiir qupque nuinerum, constaT:eadem superna pfsemia
to vesiilae,ut iri sequentibus-nianifesiius dicilur. designare,, ubi brimana natura ih utraque sua subr
^Eneaequidem,propier perseyeranliani viftuiis, siye stantia immortiiliter siiblevata, in divinae-prseseniia
proplcr sonumipsius praedicatipnis.. Argenioauteni yisionis;laelattir, Detis nanique trinitas est. Cofpus
vesliiaj, quia npn aliud^quam yerbum' Dei sonanl. upsifuni ex 1quaiuor elementis .siibsislif. Interior
Cujus saepe-clarilas argenip. figuraiur , 11011- aliud hpm.onosier ternario iiiimero comprehenditur, cum
vivendo in actibus, quam .obseryaiuiain diyiiiprum ex toto corde, lola ianima, lota viriute Deum dili-'
nionstranteloquipruni. Noiisoluhi inargentatasefant; gere iubemur. Et cum quatuor nostra .visioni sanclae
sed et capiia totahabebant argeiitea;. quod proprie Tiinilatis iii aelernuni junguntuf, juxta illud Psal-
doctorum esi, iotesse verbis saerae Scripturse subji- ii.iistijeiMiliiautem adhmrere Deo,honum esi(Psalm.
cere, hisque aniriiiirii corpusque nieditando, praedir LXXII) , boc est, .niique denarium-, quod cultores
carido, operarido mancipare. Sicut. enim ,nienibia doniinicae v.iiieas.,ccrisummaiis diei laboribus,: pro
nostra sine capite subsisiere ac v.ivere nequeunt, inercede accipiuni :.;quia ergb nobis saneli prosdica-
siceloquia riivina illi suani vilani ^estimanies, ntin- tores, finita hac vitai praesentiamnoslri Conditofis,
quam haecobediendo porlare, ei seiiiet htimiliarido el requiem prpmitiuiit a;ternam; his quoque pro-
exallare desistuhi. Quid .autemin baSibuscolunina- missis desideria nostra ab appetilu jhlimbium ad
rum aeneisapfius, quam initium sapienliae, tiniorem cailestiaquaerendaeriguiit, quasi in occidentali l.iiere
Deidebemus inlelligere? Dequo et filius Sjrach ail: alrii. teiitoria :quinqtiaginta cubiiorinn lorigiiudinis,'
Radix sapienlimesfiimere Deum.Vbi et pulehre.sub- decem columuaesubleyaiiiesextollunt. -
junxit, liami enim illius topgcevi;.quia nimiriim ger- Inea quoqueatriUatitudine, qumrespiciiqd orieii-
rnina viruitum multifaria, quae.limorp Dei tanquam lem, elc. Ea lalilddo airii, qtiaead orienlem respicit,
opus,ei caelaiuraecolumnarijin debasibus prodeuni,. primordium bonje nos.traBcoiiversalionis, quaea fide
nunquam fruciu suaamercedis carebunt. Quare au- incipit, signilicat. Quae pfoptef priinam ccelesiis-
tem viginti fuerini columriffiin uno latere alrii, stipra gratiae ferccptionciiirocle ad brienlent respiccfe di»
"
1'ATtiOL. XC?. 1S
£59 . BEDiE VENERABILIS.OPERUM PARS 11:-~? EXEGETICA GEMUINA. i'GO
cilur, jiixta ilhid beaii Zacbafiae^ Visitavillio.s.oriehs;^ li.ginti, elc. ln iutroiiu afrii qualuor sunt coluinnae;
ez alto : illuminareliisquiinleriebriseliiiuiribra quia non nisi per fidem et sacramenla Evangelii,
riicrlis sederi_f(Liic.i). ih qiia;nimiriim plaga quin- quae-vquaiuor libris .conlineniur, unilatem sanetae
quaginta erurit cubiti; quia. iri ipso mox ingfessu '-xEccIesi.K quis ingredi poteril. Unde pulcher in ipsa
conyersipnis, omnes :qtilcateebizailtrif,!:femissipneni 'iEcclesia mos atiiiquiltis inolevit, tit his qui cateclii-
peccatdrutti et ;feiiuieinvBperare dpcentuir aeternam. zandJi et Chrislianis sunl sacramentis initiandi, qua-
Nam et quih.qtiagenarius ritimefus ad remissionerri tjior .Evaiigelioriun principia recitenlur, ac de fi-
peccalorum pef.tinet. Undeet in psalmp ejusdem nti- guris el ordine eorum iu aperlione aurium sttarum
meri, pceniteiilia , confessip , el remissio descripia solerler erndiantur; quo sciant exindc ac meminc-
est peccatorum; ita ut isqui ppniino. peeeav.eraty-et rint, qui el quol sinl libri, quorum vcrbis inaxime
iiialum :ceram eo fecerat, cpgnoscendo ipse iniqui? irtTtde yerilatis debeant erudiri. In quo inlroitu len-
tatem suam , ablutus: sit rab- eo cui peccaverat, ei ."''l.oriuiri,qiioque fieri cubilcrum viginti praeeipitur,
puper nivem dealbaiusjrursunique lseliliam salutaris qtii est numerus idem qualernarius quinquies ducius.
Dei, hoe est, ppiriinivJesuVjquemofferideral,:rece;pe- Quinqtie auiem sunt nolissimi corporis nostri sensus;
ritv et SpiriiuTllius pfiricipali,; ne ultra J^bi: posset, yisus, yidelicel, audittis, gusius, olfaclus, el lacius,
confbrtatus' fuefit. Ilaqrie orientalis atrii lalitudp 1%Cene efgp in iuiroitu atrii lentoriiimviginti cubito-
quinquaginta babet cubilos, cum prima fidei cPri-- fuin in iqualuor columnis suspenditur ; quia omnes
fessio: r.emissione peccatorrini, ei spe futufae in; ,qui sanctam Ecclesiam intraii(,.ad regulam Evaiige-
Chfisto quieiis gaudel ac pacis. Oeniquein symbolp lioruni-fidem suam pariter et acius componere de.-
apbstolorum cbiifitemtir nos credere sanetam Eccle^ bent; ut contiiiehtes ab illecebris carnalibus cunctos
siam, remissionem peccatorum, carnis resurreclio.- stii corporis sensus divinis subiganl iinperiis, Kon
neni.vQuod uriiyefsalis synodus Patrum sequeiilium solum enim boc leutpriiim quafupf colufiiuis ^uble-
plenius exprimi -voluii,. diceiis : Confiteor unuro vatur-, sed etipsum in; longiiudinejsua quiriariura
baplismain remissibnempeccatorum ;: spero fesur- ijumerum per quatucrinultiplicaium Iiabet, curiiqui-
reclionem moftuorurn.et vHahi Tuturiisaeculj.Quiri- libet luimiles ac f\i aijdHpres adviidem inveriien?
v
quaginta rifgd cubitiS plagse:;drienlalis geriefalitefiii: les, riori spltim Evarigelii VerbisTiribuli,vefnm etiam
initia eredenlium designantuH qui inreitiissipiiem evarigelicam-ipsi agefe vitairi : desideranfes, curictos
peccatorum et spetriTuiuraabealitudinis Celebrahturi sui corporis sehsus in pbedieniiain charilatls expen-
Qucfum tarrien conlinqo alia speeialis dislinctio dririt, Recte aulem hoc iiiiritroiiu airii lentoriumi"
su_l)iiifertiirs.quaead unum eumdemque fineni beue non sicut in feliquo airip,1 de bysse retona, sed da
consideraia refertur. iSequilur:eiiim :, •'G quatuef fit coloribus nobilissiniis,-'byaciriiho scilicet
Jnijuibus quindecihi cubitorumlentoriq laleri uno et purpura, coccoqtie bis tiuctpab ipsa bysso re-
depuiabunlur, eic, Quindecim namqtie, quaesepte- : torta, opere plurtiarii; qrija--pulebra qitidem his,
nario mimefo et ociogenario cpnstaiit, recte gaudia qui catechizanluf, Ecclesiae facies exterius fulget,
; sed iriulto
designant yitdeaeiernK:,jqiiae; a.sabbatismo incjpieris praeclariof ejris' digriitas ap virtus apparea
aiiiinafum, in resurrectidheveofpbrUm :''pefficifur-. bii bis qui eam per sacfameiifunibaptismatisingredi
Nam Demiiiussepiima sabbaii requieseensin mpiiti- merentur, Nemp eniriirepeiitefit.summus, sedgra-:
mente, octava.id est.pbst sepiirflumsabbati, resur- datim necesse est a minpribus ad perfectlera tenda-
rexit a merluis. Qurid autem in latefe quihdecim mus. Diximus auleni saepius quod"hyacintbus spem
: cubitofum Columnaetres cum basibus totidem, sarictos ccelestium bonorum, pitfpura lolerantiani lenvpora-
designantprsedicatoreSjTide, speel charilate praee-x ;. liurri malprum, coccus bis Uiictus^rdorem peffecta;
minehtes, mentemque suam irt siabilitate limpris . dilectionisi byssus reterta refrenafioriem camalis
".-Dei firmissime cpllocanles, ; Ingressufus qtioque delectationls sigtiificet. Qui videlicet crilores opere
atfiutii tabernaculiv liabes; abVutroque lalere teri^ plumarii siinl inyicem yariati; cum unaqussque vir*
: tbfia cnbitpriim quiiideciriiterriis suspensa coluniriis;•>*lus - fidelitiin
:> - vicinafuiri sibf viriuium
• .. .:--••:. . ," et;
' v::,, societate,
quiaquicrinque sarictatriingressurdsEcclesiam, sacfa-'.u yelui quadairi crinsaBgiiiriitale -amplius elarescit.
riierila fidei diseere pfopdsiierif, sive ad Syiiagegamj Quatiivis eiiam singuli colpfes praefaiisjngulis elecfo-
seu ad Ecclesiam genfitim inttiituirt mentis conver- ruiit possini converiife pefsonis; quia enim aiiquis
terit, in ulraque porlibiie Tidelium doCtores iiiyeniet - altius coelestia speculari mefetuj",: b^^acinilius est;
fidefortes, spe sublimes, cliaritate ferventes, iii aller, quia plura propterViustiliani patilur, purpura
timore Doniini fundaios, auditorilms -suis requierii est: Hic qui a 'ferventiofe In: Detim et proximuni di-
animarum beataruniji ac resurreciioriem immpria- leciione flammescil, caccus bis tincius est. Ilie quj
lium promittere cqfpprum. QuT velut ientpriai de 'specialiler iniegriiate cairnis virgiiialis albei, byssus
bysso retofta in sesuspenduni, cum eosdem ,audi- retpria esf. Elvciiriijusti"iiruna ea^eniqueifide etpie-
vteresiexemplpstii idccent, quaisursuriisunt quaerere, laie evangelJca de suis -alteruifqrii vjriuf ib.u.scon-
non quaesuper terram, inlegfunique spifltunrsiium, gauderil, qtiasi ihtrpiturij atiii Dbihini leriioriuni deV
el anittiam et cofpus siiie quercla in diem Poiiiirii ceraiiti pulchra vafiahtiiim Colbfeni divfirsilate con-
eustodire. .;._ r ;... :,~:, texttijri^ i~:
In -htlreitu, vero-alfii Hef leiiiorium ciibiiorumvi- Ointies ceiuinnm etrii percircuilurii vestitm erurii
. v ~
461 DE TABERNACULO JT ¥AS1S EJUS.—- LIB. III. JGS
drgeniiitiminis, etc. Biligenlius ea qtiaedixeraf, IIJTA e.t supra dictutii ierat, ut diligeniius inemoriae eoiri.
culcat; ut sediild leclorem admoneat, lieminetii intef meridetuf,; repeiiiur: Fietque de bysso retorta, et
. dbctores verilaiis, eolumnas videlicet atrii ccelestis, vbabebjt bases ffineas".Acdeindeisubjungilur .-
posse coinpuiari; Jqtii non instar «ris inyirictbilem -Cunclavasd iabernqculi in omnes usus ejus, etc.
-inler-adversa palientiairi babere didicerii, non se Vasa fabernaculi in omnes usus ejus, ei caerenionias
eGBlestiuinet observantia et annuntiatiorie verborum praeparaia,:hphiines sunt-EcelesiaeTn diver.-is nieri-
-mfdique, yelut argeriti Taminis munire alque exor- tis gradibusque Dominp sefvientes ; quae vasa cun-
riarecufaverii; non se.oriiiil subjeclipiie praiceplis cta fiefi jubentur aenca, illius niniirtim, ut saepe di-
diviiiis, qtiasi argenieo capiii supponere studuerit; ciuw esi, figura mysteri.i; ut.si-quis pulsatur ad^,
nofi in finiore Dei, velul aeneabasi coiistiiefit.' Versis,iperseyeret Tn finem, nee prpmissam sibi sa-
In longiiudine bccupabii ntrium' citbitbsPentum^ luteiii desidia perdat; sive, ut fidem quam didicit,
etc Centturi cubilos longitudinis :babet' Ecclesia; eiiam inimicis -obluciainiibus palam confifefi - npri
quia ulnas suaselevat ad bona operai, propter vi.tam iriettiat, sed etiamicis dona, qiia3percepit, sedulus
seternam." Quirtquaginta liitJtudinis; qtiia requieih insohare memi.nerit. Ms namque-spnprum,; et,-na-
'sperat Senipiternam iuvgiatia Spiriius sancli • quae tufaediti dufabilis est. Paxilli auleni, quos dicii, ta-
quinquagenario nuihefo voltiil desigiiari, cuni PenleT B berriaeuliVsiiveatrii, ad hoc erarii;fa:cii,.utinfixii co^
costen., id est, qUinquagesiiiiUniPasclialisfeslivifatis ltimn,ar.uinsummilatibus foris eminerent, et InipoT
diem, siio adventu consecrar e dignatus est, Aliitudo sitis sibivelpftini siVe tentpriprrim furiibtis, :slc «a
quiiique cubitorum eriljuxla riiimeruinselisuumcor-: levanles, a terfa suspenderent, Quofum factura et
pofis noslri; quia lunc recipiet untisquisque prppfia positipne non absurde ipsa doctorum potest Tingua
eorppris "sui,prput gessit, sive borium, slve maium. deiignafi, quaepraedicando: audienlium • corda tati-
Sed inatrio doirius Domiriieofumsolummodo figura gii, ac fangendo sublevat. Fiinibuset ehim seletiali^
elprimitnr, qui bonuni in corpore fecenint, prDquo. quplies Scripltira sacra . designari. Uride ;scriptum
i.n.requiem-yitiBperpetuis merehiiir iriiroduci; qui estfFuniculusMplex difficilerumpitur, Quia, nimi-
nune ih operibus justiliae quae caslp et cotpoie et rutn; ScTiptiirri,•:qriac-.historicOj.allegoricOj morali
corde agilnt, quasi byssus retorta niient, et lune iii cPnsueyit sensii-interpe.relari,-"riulla baefeiicorum
"eodenicorpore immortalilalis glpria sublimalb, per- sive; paganorum valet perversilate corrumpi, Ipsa
ceptis in ffiternum-juslHiaeprsemiis laetaniur; At iii- auierii tenioriasive Vela, ut reciperefunes posserii,
evaiigeliea parabola utriusquei sitriul partis nieniio liabebaht necesse est in superibribus. suis ansas,
esi, ubrquiuque virgines, quaecum operibus lucis adi siveriirculos, quibtis iidem funes immitterenluf. Et
sponsum venerant, slalim cum ep ad nupiiasintrant;.' J liijSii Vis tenlorium Dei fieri, prtepara iircbrdetua
quinqtie aliaj.quae opera casiitatis ne.n castp auirrip reeeptaculum serriioiiibus ejus, qup ppssis ad «ti-
exefcueiant, repulsae cum.suis tenebris, prpcul a r.ei. perna.suspendl. Impenantur vero paxillis columiia-
gui januis ejiciuntur (Mqllh. xxv). Quinqtie ejiiin rum Tuhes tentpriofum, ut sic expansa, atque in a|.
eranl el quirique, quia utraque secundum ea quae in ttim"elata, pulcliriludirtem taibefnaculicompleant.
Carnegesserai, jtidicatae sunt. Tota ergo Iprigitudo Goirimittanl sancti '-prxdicatores fidelium -cordibus
et latitudp atrii per centenos ei qtiinquagenos ctibitps elpquia diyina, eosqtie per haec ad exeinpluriJ-suj ab
dislenia esl. Quinque Iiabet cubitbs altitudiriis;.quia inlimis, erigi cbimmoneapi. Expansa funihus, ac sU'-
Uecesse est, ui qui promissionem habemiis quietis et bleyala vela, siyetentofia, decus sui operis uiirifi-
patria; coelestis, mundemtis -nos~ab pmrii inquina- ctim, quod invpluta nequiveraiil_: ciineiis longe.la-
nieiitp carnis et spirilus; nec splum ab. inquinanienld leque dernonstrent. Pstendant fideies arrtplitudinem
mundemus, sed et .perficiamus sanctificalionem in bonae pperaiipnis,. pulcliriludinem meritis el in-
liiiiore Dei; quatenus apparenfe hora promissaer,e- terna) gralia;,, quam dpnante Pominp perceperant;
iribuiioiiis, non splum spiriiu, verum eliamTn riarne ut videiites prpxinii. boria ebrurii ppera, glorificent
iaetafi iuereamurin amere Dei, Prepter quamutrius- . .fatreiri qui in cPBlisCst: dicaiitque,,;Quam qmabilid
que nostra substantiae, hoc est. et animae et carnis, suiil iqbernaculatua , Doniine virlntum.! concupkcit
eriiundationemVinTimoreDei, subsequenter. hoc quod et deficit anima ntea.iri qlriq Domini(Psqlrii. LXXXUI).
LIBES TEKTIUS,
'CAPUTPRIMUM. '':: niysTicbssensus^-quidsignificetiumen lucernae, Do-
Oleiofferendi ad lucerndmdescviptio; riiiiiusin Evangelio declarat; qui eum per parabo-
(Exod. xxVin:) Preecipe filiisJsrqel, ui bfferarit libi lani dixisset: Neque acceiidunt^lucernrim, el ponuni
oleum, etc. Disposito omni ornamento laberiiaciili, ehnimb modio, sed super candelabrum,m luceal opi.-
,'coiisequeiiter etiam lumen lucernaj praevidettir, ut nibiis -qui In donio suhl; inpx aperle subjunxit: Sii;
decor ejus adiriirabilis, sicut interdiu lumine solari, Iricerifiux vesira corarii hominlbtis,ui videant opefa
itaeiiam noctu lucernalibus fiairimis illtistreiur ; rie vesira'bona(Matih. V).:Lucerna ergo lucens iridPnio.
unquam Ih dorittiDei aliqtiis tenebrarum locus, Vali- Dei, sunt dperajustorum, qiiae mehies iiilueritinm
qria umljrafuni possil iiora subrepere:- Juxta vero sitis exemplis ilTurriiriant.:Vefumdiligenlius-iiituen-
463 "'-"BEBijE VENERABILISOPERUM.PARSH. — EXEGETICA:GENU1NA; i&i
fiiiin, qiiod ut Tticerna sempef in labernaculp Dei A nunquam: in sancla Ecelesia Iux praedicalionis, nun-
possit ardere; TiliTquidem Isfael pleum oflerre, qriain debet huinilitas audiioruiii ptira, qua: banc
Aaron autem eTfiTff ejus jpsam lucernam collocafe libenter excipiai, imo el spl.efief inquirat,. deesse.
Berie-additur: Extfa velum.quqd'oppansum esltesli-
-jubentur. Quae esrergd haec disiinctib, tu ad nu- ;
triendairi lucem pppulus bleuiri offeral ihdomo Po- moriio. Non,eiiim intra..Vfilum-jcceUi opus Jiabemus
minJ; dtsacerdpiesTiicerriariiiebniporian lucerna: Scripturarum_,ubi arca :estppiriini, et Cher
lioc figufSte irnperatuf j: tiTfidelesvetreiigiosiaiidiio^ ruliin.'iglorias. .propiiiaioriumv pbumbrant , id. est,
Tes proriipia ad obridieiiduriiTidei;cbrda afFefant: agmina.ccelestis mililiae gloriairi incarnati Filii Dei;
tloclores vero eis igriem verbi ceelestisj quo illunii^ quetii posiiit Deris propitiatipnempro peccatis npstris,
iieiilur ad agnosceridum, et inflammeiilur ,ad dili- consonalvoce praedicant. Benexsequitiif : Etpoiloca-
gehduin Deunr, praedicaiido niihistrent._' Per olei iniiitearri Aaron el filii ejus'-.; ijtiia npn .omniiim es.
riaitiqtibpiriguediriem, qtia el Jassi alque iiifirmi ar- sacrameiita fidei priedicareiii populo, sed: eoruni
tus-recfeaiitur, et gratia ipfaestattir luniinis,-iiiterha soluminddo, qui sibiet casiitatevfidei, et exsectt-
saepedilectio mentis,~Vetopui misericordiae designa- tidne hohi operis ad filios^summisacerdetis, Domiiii
tur. .Hinc eienim; Psalniista : Ego autein, siciii oliva videlicei:et Salvaioris ndstri,:' pertinere probanlur.
fructiferain ddmgDei,speravi4ii misericordia Deimei P-Gaeterum quisquis vel a-purHaiefidei pravpdogmate
iri mterniim;pt in smcvltinvsmcuti(Pmlm. w), Ac si i aberrat, wlintegritatemVcjygnitK el servatae. Tidei,
patehter diciil::Tiigp,;:qtiiafrii^ricordiai fructtim iji'- uperutri nequain iitiprobifateeomijiaculata,: lalisetsi
digeritibus exfiibui, iriihi qupqjie in.Ecternuni a Ded , saeerdot s iiomine, yel: persdria praeeminerevidetur,
feperideridairi nilsericprdiaegraiiairi speravi. ErgQ niliilomiius auditurus est a DoriiinP: Quare lu enar-
filiiiIsrael offeratitvoleurii,:Aaron auieni elfilii;ejus rasjusliiiasmeaSj-efassumis testqriienturitmeumper os
aiiatoigne eomporiaritiuceriiam, jjuaeardeat- in ta- luum? Tu veroodisti dlscipiinahi, et caelefa(Psalni.
bernaculo Dei. Qfferani liumiles.audiiores devoiid- xLix)., Quales:et Jacobus a collpcatioiielucerftaeDei,
nem .pias jiifiiitis, et .ministerio sermonis doctores boc csl, :averbo priedicaiioiiis beiilgua exhortatione
dbceauieos rcelestis arcana scientiae; quibus regiila-. reirahiiji dicens : A'o/i/cplures fieri magislii, [r.atres
rilcr itistiluti, Vefin epiiSpeclii stti •Conditoris igiie mei, scientes~~quoniam majus jiidiciutii suiiiilis (Jac.
eliafitaiis ardeant, et lipniiiiibps Toras lucem bontri iii). Illud vide.l'icel-'judiciiini,;q'uod pfaemisiriiusjam-
acti(iiiis;0sleiidan!. Noiaridumiauleriiquod iioii iiidif- dtiduin Psalniistae voce : pfariiissufti;.. Beiie auteiti
;fej-enter;;oleum;;offerre.iiiiilsfael__ sedjcumdlsiin-- adliticaddiltiri': El usque'_iriqne.Iuceqlcpram Dib. Guiii
ctioiie oleum de afboribtis oiiyairumpraecipiuiituf; et eniiii rioCletrausacta saeeuli iiujus, ttiane fuluri sae-
insuper additur. .Purissimurii; pilpque coriiusum. tuli clafueril; de quo pfopiieta -dicii: Mane aslabo
Sblet namque eleurii - nard iiium, solef raphaninuni, -iibi,:etvidebo(Psaiin. v), nonjani ultra lucerna libro-
.so1et.denuce, vel deligno, aliisque diversi generis; .-' rtirii indigeinusvappafenie etiilustraille nos yera luee
-
speciebus fieri^, sed nullum o.fferri licet tabernaeulq niuJTdi,de quo diqil el prbpheia :3rqb!s autemlimen?
Dei, nisi qucdde Jigrtis Pliyaruni ccnficiiur : sicut iibus hoirienirieuin brielur Soi Jtistitim (Malach. iv);
riec ignis ,-i1iusqtiam qui de cpelp descendit, yei in ' Perpeluus erifcuitus, efc. El biec.clatisula sicul et
l.ucerriisisaiictis afdere, vel jn aitari Dei; debet ac-, pfaecedeinlia, quae de labefriaciilp ac yasis, atqiie
'
ceridi::-•Sahctus etihit Spirilus disciplinm effitgiei uteiisilibus ejus, dicla sunt, spirituali magis sehsu
ficturiii pfiefant ergo filiT Jsraeioleum adTticernam: quain carnaii iriieHIgendaatqueexppneiida est. Qui)-
Dei, iripri;qiiafecrij!que,Vseddd; ligriis dliyai;um^';ci: iripdberiitri jiixia litiefarii pefpetuus iesse potujt ctil^;
iibc purissiniliirij-pilpqite cbritiisuin. Offefahlbbni- ijisbflTciisacerdPtfliis, ubi ef ipsurii saeei-dotiuniei
. fuidJlores spifiiualibus docioribus conscientianipu-' Ijiberiiaculumj inquo gerebanir, et populus cui ge-
rdm, "et cliaritalis graiia feeuiidatf», pilOque sedulas- JebatUf,ij:imdiidj!"messe cessavefuiit ? Ujide cpnstai
probaiioiiis ab biiini nequitjae eommixiionev per-. hoc in sancta Ecclesia verbum esse eoinpiendum,
iiuindatam ; quaeselavidelicel inleiilione placendi- ly.ubi succiedeniibus sibi per prdinem docloribus, si-
ci serviendi Doriiiiip verbo ejus audito delectefuf,' "miil et audiloiibus veritalis, .nunquani-deeruiit s[ii-
Offerat Auron Cumfiliis suis ignem non -alienuni, rituales jfliii-israel, qui; iii domuni. Domirii dona
sed desuper missum ad accendendataiiicernam ; si- -p-Setatis oiiferant, el filii Aaron, id est, ver-i sacer-
cul eliara ad cdiisiinjniaiida bolocausta, ac redo- ; dotisnoslri; qui illis lucem vefbi minislrent, donec
lenda tbymiariiatavprasdicentyerbum doctores, ripii V coriipleto saeculi hpjus staiu, et ipso quoque taber-
tsuuhi, sed,I)Qiriijii,,;prptesiaiiles.cuin fldueta: fi^oji nacuio Dei toio, id est, uuiversa electoruni multiiu-
friim .rios suiiiits, situt-tflurhiii,, qdulleranles verbrim dirie ad regiiuiii cceleste transiala, non erutit ultr.i
D.eiised_£X,sincefiidl.e,,sed.exD.eo, skut cQrghi-Peoin •qui.a.bliphiiiiibus crudianttir homiues, cum sil Den3
ChnsloJoquimiir:(I.Gor.i\). Hpc igne uluriitir adillu- oiiinia inipmnibus.
sirandEi cognitiene; fldei.cerda audientium ; hpc ad v,: V! CAPLT II.
perficienda, ac Deb..sapranda bolocausla bonofuiri De sacerdolioAuron el filiorum ejus.
pperuui suoruni ; Iioc; ad ijicendenda tliymiamaia . (Expd. xxviii.) Applicacjuoquead le Aaron fia'rem
piatiPtiiiin/sanclariim., Betie autem dicitur iMt ar- hmqtfefa Deseripta lactura tabcrnaculi, consequen-
deat tucm.iu semper^.ijiicibernucnlo:teslimonii; qiiia ter -sace.fdotes,qui in c"omimstrent, prdinantur. Quo-
-485 ">E T-ABERNACIJLOET ^ASIS EJUS. — LIB. III.; i .400
riiin quidera ordiiiatip et babitus recie Ecclesiae,sa-;" A;minum Salvaiorem figuraljier;iijsiiiualum-accipinius,
cerdotibus congruJt : iia ui onine qupd illic in erna- - qtiod filios Aaron, qui et ipsi Iti sacerdolium Uncii
iu yestium clarutn 'exfrinsecus 'fulgebal, hoc Tritelle- "surit,riisi apostolos'Clifisli, aposfolorriirique succes-
ciumspiritualiierinipsis sacerdotuirinostrorrtnimefi- 'sores, et curicios fidelium magisirps significare dica.
libiis altuiiiintus emirieatj boc in eprum actibus prae "ftitis? HaeCquidem ila priiicjpaliier de Doniiriopos-
caeleris fidelium hieritis Tofis"glpriostim clarescat, ; stiriTaccipi; sed ripsmagis in" "ejsquae ad sigiiifican-
Unde apte praecipJturMdysi, ul applicel ad se Aarori tiaiihriestfae in Domihopiajcoriversatioiiisperfirieani,
frairem suuin Cuni'fijiisdie medio filiortim Israej, ad quaeque ad correcfiorierii npstrPruni fespiciarii mb-
ftingehdutii.saee/dofib corain Doiriino. Necesse.esl 'Tuni, decet intueri. Sequiuir: "'.'_.
etiim ul quicunque ad rtiajorem in sancia Eeclesia CAPUT III '-';
gradum promoyendi sunt, majdfe fnentis induslfia DesacerdoiioAaronetfilioruinejiis).
sesead legem Dei applicenl, id est, diviftbrum ob- Faciesque veslem saiicianv Aaron (rairi tuo,:clc.
sefvaritiaetnandatbriim,-,solertiprepra5caeteris atiihje ^festes sanclae Aarori quas ilii MoysesTecit, opera
copulentuf. Hoc est eiiim eosTqiii sacerdolio fan^ - :6unl justiliae el. sanctltatis,-qri* Scriptura sacrae le-
cluri sunt, de medioifiliortini;Israel ad Moysemap- gis doctpfibus babenda coiiiiriendal, quorumque iu
"plicarf, praesules ac docldres sariclae Ecclesiae, com- B.iiisqiiiprsecessere in 'Gliristp.e^emplai qute iniiteh-
inuiiem vitairi elecfbrriih singulari meniis culiiiiiie xiiir; ostendil. Sapieritcs aoiem cofde;t)uosad-faciep-
transcendere, et faiftiliaii iiispeciione quid lex gene- das easdem vestes Deus splrjiuj pruderiliae replevit,
raliter oiiinihuselectis, quidyefp paucis perfeciiori- ipsi sunl prppiietae et apostbli, eaeteriqtje dpctbres
"
TJUSspecialiter loqaattir, aitendefe; ut altiorTercel- veritaiis,:qtii iiobis apertissime qiloiriodoivivere sa-
lerilia merildrum, ad jiltipfa: possint praeniia perve- 'cerd.of.es,et ministrraHaris quaiiier docere -debeani^
nire. Nani quod fratfetn suiiiii Mpyses ciiin filiis ;in sive exemplo stiaeactionis, seii verbo exlipriationis
sacefdoiium orditiare. pfaeeipitur, quid nobis aliud-- pstefidunt. De quibus estillud-Appstoli nd Titrim.:
riiystjce commendait,riisi quodvemries qui officiuni Oportel eriimepiscepuinsiiiecrimine esse, ul Dei dis-
doclbris -sofliiini.ur, tanlo deberit studioet ariipre pensaiorem; nqn superbum,,noiiiracuitdum, non.viho-
irieditaiioiii divinae1es|is adliaeTere,iut quasi gefiriaria tentum, non percussorem, lioriMrpisiucricupidum;
VeiVideanlur eognatiorie Corijuncli? Neqrie hoc 'qutid jscd\ hdspIMem,;6eRt^ni<'m4:soir_iutii;,yi(s(«4n-,^'qiji(:.{«.tji,-
-primi filioruni Aaron post ordirialioriem, cdm igriemv pontineritem, amplecleiilehieum.qiii seeundumdoetri-
alienuin offerrent coram Doriiirio_Tgnecoelestiperie- unriiesffidelem sefmonem(Til. i).v , ^,.;;
rinii , a significatiorie ^uiserabilis nrisfri femporis. .:: Hmc aulemvesliineiita_erunt',-qu(e facieiit,elc;Qaor
;
aberrat; uhi nonnulli sacefdotuiri ac doctorum loco v niodohaecsingtila facta sini, pjeiiius in .'se.quenlib.iis
potiti, quod diciuqubque graveaclugubresatis esi, explicatiir. Rationale auteniTJeetoris"babitus, super--
dtiirtigneirieupidiiaiisTgrii supernae dilecticnis atile- Tiuriieraleest1iumerofum_ tunica eivlinea stri.cta, id
ponuni, igne superiiaeiillidiiis assumuntur. Qudrum V esl, camisia,,totuniicerpus pperiuiit,; cidaris .caput
perpetuadaniriatiotempofaliestfiliofiihi.AaroiimpTie ornat, baltheus ulramque lunicam', simul et- super-
figurata. Quairivisexcelleniicrfs figiira mystefii, qun- Iiunierale arcllus ad cprpus apiau Quibus sex iiidu-
inodo labernaCuTuiheuniiofnatibus ac yasis suis san- ,-menlisinferiiis sepiimuni.jungitnr ei pclavum, femi-
ctahi TJesignaTEcclesiam,puielierfima 'ViriiitumSive nalia videlicet linea, ad copperiendura cafnehi tur-
personarum-fidelium yarietaie distlhciam^: ita eiiam -pitiidiniSi et lamina aurea supercidarini, quae tJlulp
sumnius ejusdem laberiiaCulTsacerdOsfiguram tenet : nbininis Dpmirii paeferis.altipr omiiiljus emiiiebat.
veri pentificis Jesu ebristi,.qni semetipsuin pblulit :jjineam autem .siriciam -dicjf, qopniam adhaereba-t
oblationem:et hostiamPeopro riobis In odorem sua, -cprpori,et-Ha afcta erat adstrjclis mariicis, uf hulla
vilatis. Qui eiiam jufe.ppfest frater 'Moysi vocari: ei oimiinp ruga inesset. Descendebal. auteni usque
quis enim amplius alteri Tfaterno est fqederecoh- ad crura, unde el Graccepoderes, id est, lalaris vo-
riexus, quam Clifisftis' Moysi, legi grafia, Noyam ; cabaiur. His octo genertbus vestium poiiltfex tempo-
Testamenium Vetefi ? cum etipse Moyses lale de eo Presacfificii solebatindui. E quibus erant qualuor et
testimbnium reddat, dicens populd querii docebaf: vnjirioris ordinis sacerdotibus concessa,femiiialia vi~
Provhelamde gente luapi de fratribus suis, sietii me, .deiicet, linea slricta, et baltheus, elcidaris. Dccehat
stiscitabiftibiDotitihiisDetisltuus, ipsuin atidies. Et enirii, utquo majorequis gradu esset insignis , eo
•paulo post ex persdna pbmiiii-: Pfophetam 'suscttabb pbifibus el virtutum aclibus admirandis tulgeiet.
eis demedio ffatrum: sriorum siniilem tui, et poiiarii VCtlnctaautem fiunt de auro, preliosisque coloribus,
verba riieain Oreejks'(peut. xviii). Ctijus pperibus qtiia nihil yile acsordidum in sacerdoiis ore velope-
admirandis, quaenemo a|ius fecit, fecte liabitu Aa>: re debet apparerc ; sed cuncla quae agil, universa
Tori mira varieiate irisignis compafalur, vel certe quaeloquilur, omnia quaecogitat ,et cpram Iiomini-
vestes Aaronriiullifariae,'omriem electdrum' coefumin ilbus praeclara, ptin conspecfu interni ;arbilrl opprfet
varia personaf uni meriiorumque distantia; Clirisro xessegloriosa, ,.: "'_-_
ailhaerenlemdesignant, teste Aposlolo, qui ait: Qvi- ;;: •'•"'•''. .'.; CAPUTilVv ;,.--, ;, '.'.,'''...;
- cungrie :enhn in Chfisle De superhumerqli .;...
bapliztiiiPslis, Glirisltiritih-
duietis (Gal, iii).Ctim;:auiein ili perspiia Aafbri Dd-i. V.i,Fcicieniaulein superlwiherqt0$e.#uWi£hil,.QyoiifyRi
Mi iv.BM VENERABILISOPERUM PARS II. .4- EXEGETICA GENUINA. m
in biimeiis;Oiieraportare solemus, quid per superhu-- A.peccaiofum
, in contemplpribus ciiret inerepande eom
irierale poiitificis,nisi Iabores bonorum operurn, quai; . burere> |Cum enim audilpribussuis dulcissiina Scri
.jiigiier curam Dqininoferre debet, osiendurilur? Ett pturanim areaiia sive miracula , aut parabolas Po-
, apte primp de superliumeriilii facieijdp praecipitur;; mipi .evangelicasexponit., velut in habitu suo fulgp-
quia quisquis ad sacefdolium niagisieritimque populii rem lucis oslendit. At cum propter viam superbieri-
Dei promovendus esl, priirium ejus debenl opera co- tium, cominemorata sterna ultipne perculit, quasi
giiosci, ul durn hoc quod foras omnibus patel, irre-. terrorem flammae voranlis-in eodem aspectaiiiibus
preheiisibile..apparuerit, convenienler ex tempore> demonstrat. Neque enjm quisque verbum faeiens ad
elia.jii iritegritas cordis ejus_ et fidei.sinceritasscru- populum, vel solum increpandis pravorum reatibus,
lelur. Supefhumerale ergo quod in humeris geslabat_ vel splum debet Scripiurarum reserandis insistere
ponlifex, Illud eyangelicuniorius accipiamus, de quo, secreiis, ne vel depeccatortim lantummodpcbrre-
Dominus ait: Jugurii enininieum suave ~esi;.el:onus. ptione dispritans, Torte minus lihenier audiatur; yel
nieum leve(Mallh. xi). Quod.manife^tiusalibi nobisi mysteriorum tantum abdita reserans , minus fortasse
commendans, aiebai: Siqnis imlt post mevenire, ab- eis, quos emendare debuit, prpsit. Sed cum ex ulro-
negcl semeiipsum_,.el tollat crucem suanv qubtidie, el: ' que serinonem.ieniperfli, el suavitaiem vjdeliceicoe-
sequatui i)ie(Mare.vni,).Filau!em idemstiperbume- B Jesiium secrelorum audientibus paiidendo ,-ePcorre-
rale de auro el byaeinibo, ac purpura, coccoque bis clionem niorum, per quam horum parlicipes fieri
tinclo,hyssoretorta. Deaurovideljcei,ei anleomnia valeanl suadendo, quasi bis linctuiri inbabllusup
irtTiabitusacerdotisintelleelus sapienliaeprincipaliter poniifex.coccifulgorem demonstrat.,,;.,
-einicei. Ciii autembyacinthus, qui aerio colore. re- Duas pras junclas lidbebitin ulroque tgtere suinmi-
splendet, adjungilur;-ttt per omne qtiodintelligendo latum, elc- Dehoc hi.sequeniibus ila dicitur : F.ecH
perietral, non ad favores infimos, sed ad .aiuorem igituf stiper bumerale de auro,; liyacinthOj, et pur-
coelesliumsurgat;-nedum suis iricauiius laudibus pura. Et paulo post: Duasque oras invicem copu-
pascitur, ipso.eiiam veritalis iniellectu vacuetur. Au- lalas ip ulroqne latere summitatum^ Ex quo verisi-
roquoque et byacirithopurpura perniiseetur, ut vide- mile videtur.quod plicata vesie conjunctse sibi fue-
licet sacerdotale cor cumsumma, quaeprsedicat,spe- rintora3ulriusque partis in ulroque lalere a sursum
rat; in semeijpso etiamsiiggesiionesvitiorum repri- usque "deorsum ; iia ut dimidiumvesTis intuenlium
mat, eisqtie veltilvex regia potestate contradieal, ocuHsforis appareret, diniidium v.ero ajiud interius.
quatentts iiohiTnaiemserriper iritimaeregeneralionis laferei; sed orae;ulrortimque cortjunctae, usqueiad
aspiciat, eicoSIesiis regni sibi habittini nioribus de- extremqs angulos ad inferiora desceriderenl. In quo
feitdat. Quamvis, ut superius stepe dicium est, in G quid aliiidnobis lypice iiiieiljgendtim, nisi ut cum
purpureo colore possit ipsa effiisio sanguinis pro bona foris opefa.proxiniis ostendimus, eadem intus
Christo, vei diversaruin tpleranlia pressurarum- In- coram Pomino integra seryemus? ne unquam vel
- telligi. Ipsa enim est crus, qtianiSP.quentesDomiiiuiii castitatem purae cogitationis.minor piae aetionis per-
quotidie fefre Jubfemur. Unde -nierito "talis.species fectio sequatur, vel perfectionem consequatur quae
intpr alias Iiunierb 'sacerdotis refulgety ul ipsiira ad videtur operis imperfeclioris,, mentis. inleniio :ex
patienda advefsa senipef doeeat esse parauirn. Auro .parte splitariarii relinquai. Sed qpasi duaeorae super-
humeralis sibi invicem coptilaniur, dum omnia qtiie
aulcm, hyaciniho.ac purpur.e bis" linetiis coccns ad-
foris bona monstramtis, iiuus,pura et simplici inien-
juiigiuir, ut ante iniernijudicis oculos bmnia viftii-
tnm bona ex cliafitate deeorentur-, uteuncta quoe tione Deo placendi.gerimus. Etlioc in-utroque la.tere
eorain boniiiiibiis rulilant, baec iriconspectii ccculti superbumeralis,.ut Tnter adversa et prospera con-
'arhitiT flamma-iiitiiriianicris accendat. Quse scilicet cordi semper actione et cogitatione-Curiditorinostro
chariias,. qriaPeum siinulac proximum diligil, qnasi serviamtis..Deserit namque ora brevior laliorem, ac
ex duplici linctura fulgescii. Sed cum nJerisad praj- discprdante mensura in unrim redire nequeuut, si
cum exirinsecus bona facere; pro-seterna retribu-
cepta cliaritatis "teiidilur, resiai pfbcuTdubio.iit per r
abslineniiaiii carp macereluf. Unde et bis tiricto "Tione cernimur, iiileniione placendi Jiominibus,in .
ebcco torfa byssus adjungituf. De tefraetenim bys- secreto mentis.implicaniur,; liumaniqueTavoris ma-
sus nitenti specie pritur.vEt qtiid per byssum, nisi gis quam vitae invisibilis praemia requirimus.
caridehsdecbie iiiiinditia,'Cbfporalis caslitaiis desi- . Ipsagrie iexlura et cuiicla operis varielasefilex
giiatiir ? Qiias videlicet terrapulcliriludini supefliu- auro, etc. Non iii una parte superhumeralis.aurum,
meralis iiinectitur; quia func castimoriia ad perfe- in allera Iiyaciiitlius,'in aliarursum alii alque alii
clum miihditiSe:Candofeftiducitui', curii per ab-iti- colores fuerunl, «ed pmiies cplores utique per, oniT
iientiaiii caro fatigatur". Potest de cPcco _ qtii ignis nia cum auro ipso fuere contexti; quia nimiruni in
specie refiilget, et hocnori inconvenieiiterdici; qiiia aclionC sacer.dotali nunquam aliqua magnarum vir-
Torlasse idee bis liriclus fieri praeceplufrisil, :quod tutuui, vel ad horam debet intermHii, sed: semper
ignis ditplicem haberevim soleat, ureridi scilicetet auro sapienljae lucidus, semper hyacinllio spei iti
lucendi. Cujus naturam imitari praesuleiri, iri verbo superna erecius, semper regni.ccelestis purpura ad-
nimirum dociriiiaesaTufaris,opdftet, nt el lucem vi- versus.vitiorum bella; magnanimus, semper co.cc.o
'delic6t'Sciei)iiaj"desideraiilibusapefife,-et rufjigihcm bis linclo getninae dilcciionis •flamnieus, seriiper r.e-
469 DE TABEHNAGILOET^ASIS-EJUS. — LIB.TII. m~
lorta bysso casligatae caroissacerdos sive dociorfi- A i ralis annecii, quatenus ulraque sibi mutuo firmapo-
delium debei esse iiilidus. • sitione cohaererent.Scriptum namqtie est apertius in
-
Sumesque lapides duos gmjchinos,-el sciitpes, eie".' posierioribus -.Fccerunl iri rationali et cateirulas sibi
Tres bb causas Aaron nomina pairiarcharum inter invicem coliaerentes de auro purissimo , eiduosiin-
•sacrificia semper in humeris, sicui el in pectore cirios, tbtidemque annulos aureos. Porfp annulps
portabat; videlicet til ipse fidem viianique patriar- posuerunt-in ulroque latere: ratienalis ,; e quibus
cbarum meminisset imiiari, ut duodecim tribuum, rieiidereiit duae caleiiae aureae_ quas 'inseruerunt
quae de-his nalae-suni, oralionibus et sacrifieiis me- uncinis, qrii in superhumeralis angulis eininebarit.
nior existeret; ut-idem populus scripta in veste De quorumfigura. melitis in-rationalis exposilioue
.-.
praesulis sui palrum nomina videns, curaref sedulp, lraciabiiur. '
ne ab illorum meritis desciscens, ad errorum coh- CAPUT V.
tagia declinarel. Ad boc enim valel quod dictuni esi: De ralionali,
Et pones in uiroque ialere superhumeralis memo- Jtalioiiale quoquejudicii facies bpefe polymito, etc.
- fiSle filiis Tsrael.-Nunc quoqueponlifex in superliu-
Qpere pelymilo , opere inultifario dicii. Sicul auteni
. meraji nomina gesta palfiarcbarum, cum ddctor Jii superbunierali operum peffeciio, ila in ratipuali
. quisque sive praesul ecclesiae, in oirinibus qtiae agit, 1 Judicii, quo pectus sacerdoiis tegebaiur, siniul et
.patrumpraccedenlium facla considerat, atque ad e"o- ; ornabatur i ;cordis et cogitalionem ejus castitas ex-
rum imitaiionem viiam dirigere, et onus eyangelica) iprimitur. ET bene post superhumerale, ratiphale
perfectionis ferre isaiagit.,Qwsevidelicef riomina pa- ' judicii sequilur ; ut curriante hoinines quis iniibceiis
trum apte in lapidibus pretiosis sculpijussa «unt; riianibus apparuefil, mtilto magis In conspectu sum-
Japides quippe pfetiosi, opera sunl virlutum spiri- mi judicis niundos corde assisfere contciidat, omni
xtualium. Habetque sacerdos in humeris lapides pre- agensjindtistfia ut qujdquid Toris erga proximos agit,
tiosbs, et •in eis nomina patrum inscripla, cum et Vaut judicat, lotum ex regula inierriae rationis pro-
ipse; claritaie bonorum operum cunclis admirandus vbatum', acsuo Conditori placidum ftilgeal. Iietnra-
exsiiterit, et eamdem claritaiein non a se noviler ilbnale jtidieii sacerdos in pectore ferre praecipHur.,
inventarti, sedaniiqua sibi patrum auCtoritate tra- quia debeireclcr subiilj setnper examine bbna-m.a-
tlitam esse dpcuerit. Duplici autem ratjone haec in ilaque. discernere , et quse vel quibtis ,'quando vel
-humeris portat, utet ipse pfaeceptis Domiriicis hti- - qtiaHier congfuanT, studiose cegitare. Duplex au-
mililer subditus incedat, et audiioribus stiis semper temTa.clum;est rationale ,".ul facilius lapidum pon-
coelestia, sive sna , sive patriim exempla , quae se- „--dos--susiiiieret. Sed haecduplicatio vestis in legalis
quatiiuf, praeponat. Apte'etiam iidem-lapides in- pectore sacerdotis lypici nos admonet ul ralipnem
Cludiauro atque circumdari jubentur. Atiro nafnque nostri examinis et invisibilisIntus arbiter prebei, et
vel inlellectus, ut supradicluhaVest, velcerte cha- iirinquam Tiuniana fofis exislimatio riierito cprt-
riias insinuatur-, quia sicut aurum metallis, ila cha- xitemnet. Seu cerle dtiplex in peciore ferimus ratio-
riias virlulibus praestat caeteris. Includuniur Vero nale judicii, quarido et ea quaede fide veritatis,. ac
auro lapides , et circumdantur pretipsi, ctim cpe- vita invisibili Ioquimur aut cogiiamus , ratione fixa
ralio virtutum adeo puro.undique versum intellectu ; subsis,iunl;; et ea ,quoque quae visibiliier agitiitis,
circumspicilur , ut nil in eis .vitiosum latere, nil ; aui agenda dispenimus, aequejudieio.justae disere-
remanere sofdidum permitlalur; cum ipsaeVirtutes lionis'probartiur esse librafa. Quod autem-inensu-
ita vinculo charitatis coniinentrir , ut riulla refum ram palmi habebat pef quadrum, cohatum indefali-
mutabiliiate a suo siatu decidere , nunquam de ha- vgabjlem ac perpetuuhi piae infenlionis ostendit. Qui
bilu sacerdotis torpente ni.entis eustodia valeant enim palmo aliquid metiiur, summo utique Conamirie
praelabi. Bene auleiii sequitur : : - . dispansis digitis manUriidslendit, ui possit mensri-
Portabiique Aaron nomiriaeqrum coram Domino, fainquaiji qtiaril pleue , et absque scrupulo dubie-
etc. Sacerdos namque eb recordationem nomina _. tatis tenere. Umie niefito sicut per manum operalio,
palrum super utrumque portat liumerum , cum di- ita per pairotiniexprimituripsaTnflexibilisconientip
iigenter omni hora prxcedentium sanctorumWitam bonae opeiaticnis, dum suahj quisijue dexteram in
perpendens, etinadversisetprPsperisvirtutam sem- uriiversa quaevalet insignia virlutuin dilaiaresatagit.
perornamento munitur'; quatenus juxtavocemPauli: Et bene idem ralionaletam in Iongiludine qtipm
Perarmajuslilim a dexlris sinistrisque gradiens,cum iii latitudine menstiram palmi habere praecipilur;
P.d solapum anleriora sttni nitilur, in nulio dileclionis quia-sive inTdngitudinem vitae aeternaedesiderjurii
'
infimmla!_erefleclatur(IICor.y\) -, • riienlis efigat, seu in lalitudinem charitalis erga cu-
Facies et uncinosexauro, elc*Uncinosquos dicit, in fam'proxiriii suurii inclinet affectutri, riecesseest per
snpremis erant arigulis superliumeralis -fabre affixi. omnia cor sacerdoiale nequaquam segne.et desidio-
Cialenulaeautem, quas subjungit; non in ipsn superhu- sum manefe, sed ardenli semper siudio extendi ad
merali, sed poiius in rationali, hoc est.in superioribus icomprebendendtun bravium supernse vocationis,Dei
ejus angulis, per annulosaureos videntur fuisse ari- Tri-Christo jesu. -
iiexse,.ut cum indueretur-pPritifex, calenulae qriaedei •;_ Ponesque in eo qualriorordines lapidum, etc. ilaec
ratioiiali pendetJant,possenl cum uncinis superhuihe. v gemmarum ppsiiio diversarutri in.raiioiiali.-muUl.pU-
: m '•_" . BEDiE yLNERABILlSvQpEaUM PARS II. — EXEGETIGAGENUINA. 472
cem variarum viriutum opera ionem designal, quaeIA xin). Recie eiiain duo lapides onyciiiiii in supprhu-
concordi serie dispcila in sacerdolis dcbel corde nierali eodem duodcnario erant pairutn mimero
*
semper apparcre. Singiili-aulcinI.ipides singulis pa-v" sculpii, ul decirinani (idemque aposiolonun uirique
trtim nominibus inscribunlur, dum sanctorum vilam populo, Juda?orum videlicei et genlium , prnfuttiram
rector inspiciens, quibus nia\iine virtutum opeiibus essedesignarent. Juxia quod cideiivinlellectualiHie-
Ooruerunt, sedtila inquisilione scruialtir; et IIDSC'rusalem, boc esl, Ecclesjae su;e, Dominus per pro-
- ('tiiicta in abdiiis sui pecloris mcdilando colligere, phetam manifcste promisit, dicens: Ad dexieram
et ad levam el semen ~
alque operando proferre salagil.- Neque enim sine_ enim, penetrabis, luum genles
ccrti ratione sacramcnli, ita tilraque vestis lapidibus hccreditabil(Esa. LIV),Quod autem onyx rubri fertur
preliosis redimila, ac pairuin nominibus insignita ,' es=e coloris, igniculos videlicct habens albis cingen-
esi; ul ipsa nomina in superhunierali quidem duo- libus zonis; quis non videat, quod vel ardorem clia-
biis lapidihus uiiius pjusdeinque gencris, in ralionali ritatis, vel luccm designei scientise comilante zona
vero duodecim nominibus dhersi gencris inscripla caslitaiis? Cujusmodi lapidibus inseripta patrum vo-
sint. Sed quod patres in lapidibus preiiosisnnius at- cabula gestat.sacerdos, cum-excmplo praecedentium
que indissimilis gencris sculpti sunl, sigiiifioalaperie }iistorum,-cliariiaii, cistilati, humilitati,' doctrina;,
quod una fides in Dcum,.eadem cbarilas, communis *B ctelerisque viriuium operibus juge sludium impendit.'
spes vitae coslesiis oiiinium corda pairum leplel. Et hocin ulroque liumero, ut sive de Judaeis quis,
Qudd vcro diversi geueris lapidibus iidem inscripti scu de genlibus adsit, clarilatcin semper.in dociore
stitit, ilenuntiat figurate quia niultiplex est varietas veritaiis et pieialis, per quam ipse ad meliora pro-
ct gratia bonorum operum, quibus pracfafa sanrto- fecerit, aspectot.
rum fides, spes, et charilas eonlirmaia refulgel. Facies in rationali catenulas, etc. Ordo operis ,
Qttod autem in rationali quattior ordines fuerunl, et quantum nobis videtur, hic fuil. Duc eranf uncini
borum singuii qtiique tres habuere lapides, quid no- supra in duobus superhnmeralis angulisimpositi, et
b"s intimarunl typice, nisi ut in virlutibus quss di- dtto conlra annuli in duobus rationalis annulis sur-
siingiitiniur in qualuor, principalein fidem sanclae sum. E quibus pendebant duae eatenaj aureaa, quae
Trinitatis non fiotam leneamus? Quatuor namque -lempore inducndi inserebantur uncinis, qui in super-
ordinesjemmariim babet in pcclore sacerdos,quan- bumeralis angulis eminebant, ul in sequeniibus
do omne quod cogitat, prudenlia circuinspecium, aperlius scriptnm est, ut superbuiiierale et ralionaJe
iortiludine firmum, jusiilia eximium , lemperantia a inutuo neclerenlur. Quorum supeiiur connexio huc-
malis omnibus fueiit secrclum. Sed iidem ordines , tisque descripta esl. Sequilur aiitem de inferiori,
LJ
ternas habcni gemmas, cum eadem prudontia.Torli- qtire eral snbius ascellas. Scriptura ila subjicit:
t>ido,justitia, tcmperantia, sanclae Trinitaiis fuerit Facies ei duos annulos aureos, etc. Quod dicit: Et
lide consecraia. Qtiia enim vila nostra in praeseiui in oris,. quoee regiohe~sunl supcrbiimeralis ; non
fide el operatione recla consisiit, aple sacerdos, ut sigiiilical Hi oris superliumeralis ,.sed in oris illis,
operalione sil praccipuus, qualuor vcrsus gemmarum quaec regionc snnl buperhunieralis , hoc esi, in oris
in pectore bajulat. Ut vero cum opeiibus Itdci since- rationalis, qu.e vi.delicetorae e regioue superliume-
ritate sit castus, lernas in singulis versibus babcl ralis sunt. Annuli enitn Hli, qtii in uliimis ct imimis
gemmas, quatenus omnibtis seseinlueniibus, elveros eranl angulis lalionalis, habeljant conlra sc in utro-
fidei confcssionemct exempla semper bonseaclionis que latere superliumcralis reque annulos alios, qui-
ostendai, ut et ipsi imitatione rectae fidei el opera- .bus ipsi viuis Iigantibus jungerciiliir. De quibus
tionis summi membra sacerdotis mereantur effici. subseqiienter adjungilur :
Possurnus sane in vario decore lapidum, non solum Nec non el alios dnos cinnulos aureos, clc. Contra
clarilalem mullifariam sacerdotalis aclus et cogiia- fariem dieil juneiurte inferioris; quia de junclura
lus, verum ctiam spiritualium accipere charismaia superiore , quae erat supcr scapulas . anle dixcrat.
virlulum ac miracula sanitainm. De quibus ipse Do- jrv lnter qttas \idcliccl juntluras hoc distabat, quod
minus apostolis : Infirmos, inquil, curate , mortuos superjor catenulis , inferior vero crat viltis facta
suscilale, leprososmundale, dmmones ejicile IMalth. ligiinlihiis. Unde aple subjungitiir :
x). El itprum : Signa aulemeos, qui crcdidcrinl, hmc El slringalur rniionale annulissuis cnin annulis, elc.
sequentur : in nomine meo dmmonia ejicienl, linguis Non autem putandiim e^t.uirumque iijduiiieiitumsi-
loquenlur novis, serpenles tollcnt; el si mortiferum iiiul esse tcrminaliim. Nam rationale , quod mensu-
quid biberint, non eis nocebil(Marc. xvi). Verum sive ram palmi in.aliHudine, sicut ei in Iatitudine habuit,
boc, siveillud, sive utrumque designent, recte duo- non nuilio amplius quam pecius solum tegere suffi-
denarius in ralionali numerns ficri praccipitur; ut cicbat. Supcihumerale aiilem usque ad ciiigulum
eorum solummodoaetus et miracula , qui apostolicae pcrlingebai, sicut in -posierionbus inaiiife^tissiuie
lidei doctrinoeet charitaiis unitatein sequuntur, ac- osienditur, ubi scripiurn csi :-\\xc el antc, et letro
cepla Deoesse noverinius. Caelerum, siyiiis loc/uatur ita convenicbant sibi, ul superliumerale et ralionale
iinguis, si quis facullatespauperibus omnesdistribuat, nmiuo neclcrentur, slricla ad baltcum , et annulis
si,guis tradal corpus suwn ut ardeat, si unitalem ca- foi.lius copulaia, quos nngebal vilta byacinthina, ne
iholiccecharilalisnon habueril, nihililli prodest{? Cor. IBXJS(luercnt. et a se invicem movorenlur. Hoecda
m - ".' DE^TABERNAHULGET VASIS EJUS.—- LIB. III; ,-' ; m
ipsa connexiqne supterliuftieralis-etraiiflrtalis secuii- A rjmus.a peclore sacerdoTisvrelabatur, si hiui etim
dum lilierafti dicla sunt.Quia vriroj quod saepius dic- pefsevefans boni operis uncinus, qui cetitineat, ap-
tum ies.t, suipefbumefale ad -operum Tionstiiriniatio- . preliendai. Subrogentur elsdem catenulis iti auxiiiuin
nein bonorum; TWtioiialeaiitem , Vad sigiiificandatn et vitaeliyacintiiinee,quibiis utefque sacerdolis liabi-
Gpgitaiiofttiihriiiindiiiani peftiftet ebrine^ib, quaehajc 'tus.'adviriylcenicopuletur"; id est, ligsilufae;desiderii:
in alidrutrurii soclat; recteillanimenfisviiidustriaiii ccelesiis fortissimoe, quoe anftulis aureis immissae ,
Tigiiraiedenuritiat, qua doelorum Tideliumiiiidllectus superiiumerale cum falionaTi .conslririgunt, cniii
ac fides ciTm"Pperaiione corijungitur.JManef "eiiim agnita luce patriae perennis, iirt illaiii irieffabilem
; junfetura fabrefacta, ut a seinyiceni' raliqnale ac "glbfiam suspifamus^ ulique.uivbaricinlrare nierea-
superbumerale riequeaht separari, vqtipniam tanta hiur,coricordi serhper fide et vila, dpefe et profes-
eriiditione, tatnlo opefis sludid pfajemiiiet rector, ul ;si6iie,-iri fabernaculo praeseritis;Ecclesiae Dbmiiio
riibll ex eis qUoefaeiehda esse cogtibverif_ impeffer seryife siudemus. Quod auteniiisiiiper1iurrterale;sti-i-
ctum relinquai» riil exeis quae reetaTacere-eernitur; ctura ierat bailleo,:Uiin-seqrieritibris,uiii pontifex in-
per ihcuriam cprdis viflute Teciitudinis prjvet. De- ;duebatufVapeflius indicalur; ef de supeflitiriiefMi,
fluunl nairiqueTnarimentaponlificis, et a se irivieeni Inquit, imposuit, "qtibdstfJngens-baJteo;apiavitfatio-
rhoveniur, si vel decus operis boni niinor cordis' B nalq quis hO!Tvideai,:qnodcusibs boriortim-opeiuin
_custodia sofdidat,;vel; castiialem; piifse cdgitaiibriis fideliisinlav Virttisest conlirientjae?de qua DoniJnris
iriiegrjtas nori sequitur peffeciai aetioiiis. Sed- ne in Evarigelio': Siiil, iriquit, luiribi veslfi prmcihcti,et
baecab iriviceriTvalearitidissoM, babeat saderdos-in lucerrimPrderites (Lttc..;'sii)V. Lumlii videiicetprae-
ralionali duasYcatenulas ex aufopurissimp,' idest, cincii, per' coiiTihentiam| lucernae iardenies, per
cpiiiihualionerii.castae et riori TiclEe-dileefioflfs-cbfdi opefEitiOriem vifitfuimi:
suo firmitef affixam ; quae riunquanf nianus et iin- PorMbitqueAaipnhbmiriri fiiioriimJsfqetinrtiiid-
guam •
illius' ah ajquilate prifi seifsus disseriiire per- halijudicii, etcVSeiriper quidem opoftet sacerdbterB
: niittat.-Et berie
duasfrit et irt hJs.qurie riddivlhoe - m emofiarii patrum. In pectore -sud ferre;" se'd- per-
•Cultumserviimis', et in eis quae ad Tratertfae subsi- ' -ntaxime ttiiic, qtiando niinislrafurus Coram Domiho
diuni ne.cessiiatisperiinent, rite orriaius'ihcedat. Et adaltare ascendit,ut quo sacratidsest 'riiiriisierium,
quidemaperfeopus cbaritalis pereatenujas exprimH ecspleriitis toto se peFmurid3riS."studip, toia indfi-
lur aufeas ;' qnia sictit -calenulavex -pltifimis atiri stria.meriiis exornans et corip;orjs,;sanc~torum exerii-
virgulis una 'epniexiiur, ila cliarHas ex niullifaria pla respiciat; bbrumqtiesedulusimitalof existetiS;,
viriutum operaiione perficitur. Quas prpieeio virgu- apihmvse' djyiiiis exliibere curet aspeeiibus. Item
las expbneftsvAposiolus, ait :;Chqrittispa(iens est, G iioiJiina.fiiibrum. Israel Aaron -super peclus' suum
henigna est; chariias notv minultiiur, non agil perpe- ttiempriale eoraimDomihp pof tat4n aeteriiumiquap-
ram, mitinflatuf, nbn esl airibitibsa, iioriqumrifqum db. praesul qulsque fidelis nUuquariieprum quibus
sua surii, hoiiirrilqiur, non cogitat tiialurii,non gau- praelattisvest curam intermitiitliabere; sed vita.iri
del super iriiquilqieni; coiigaudel aulem veritqlij qm- , jugiier Illorum exljoriaiido ,;increpandb, etcpiiso-
nia sufferl, bmriiu credif, omniq sperqti,pmnia susii- , lapdp, ipse c.enfortare,.eiconfpflanduin tntandum-
:met(l Cor.sivi); IT.tbealautemetanhiiloSVatireos, e que Ppmino crebris in. Vpraiipnibus c.oniniendare
quibus eoedeftj catenae peiideanl; id :esl, jiigem satagit.-V ...-...... ;: (. V-xx:; '-" - _. -
niertioriam perpettiae ei iumquani Vfiniehdaeclariialis . Pones aulemm rationali-judicii doctrmam.et vefl-
in coBlesilpairia, ex qua solutftmefflofia fieri eon- taiem, etc. Ideo doctrina eiveritasiriraiionali judir
suevlt, ut -cpritinua nobis possiotvirictilavclaritatis ;; cii sive TUteris impressa, seu..iioininistahium sa-
raanere. Habebat duos uncirios in i superbiihieralis. cramentp erani imposita, ut ponlifex eadeni yesfe
angulis eininentes:,- quibus inseraniur, catenoe, Iioc Iiiduius, meniinisset se studiis doclrinae.el veritatjs
-est in ipso exofdio cujusque boriaa actiohis iiabeat inqnirendis,, npri^aulem curandis fimandisque joecti-
iirmam Dep ptaeendi intentioneift, quoeapfa.sit per . _ lariliiis; JiegPliisxper accepj,uhi s;acerdptiuini fuisse
oinnia; suscipiehd^ ei ConlinendaeJn.se dilectionl'D consecratum; ul qticdvexterius typicum in- vesfe
: Dei ef proxiirii;; Ha ui: sive prospera seu adversa praefulgebat, iriius in.cprde vefaciier expressum-cp-
quaequeoccuirerint, "iiunquain salubefriftia pioede- ruscaret.TienixdoBtrina et vefitasr erant in ratioijali
vetionis retiriacula laxeL Hoc est nnmque- sacer- posiiav tit aperteTigurareiur quia vestis illaxnoiisp-
dotem in utroque buinero uucinos, -^ui calentilas lunilegalem induebant poniiUcem, s.edet Eyan^e-
raiiprialisexclpiaiitj-babere; ef in prqspefisjeum, et liumpfoenunliabat, vel ipsum yideiicet Pbminum ,
iii asperis rertira eventibus fixuift Peo -.placendis^tu- . de quo seriptuni est : Quia lepfer Moysendnla efl,
diurii gerere,-«t bujtis intenlione studib in ipsius -..gratia uuierii-elverilas per Jesurii, C.hristumfacla.esf
- sifttuTet" proximi amore firniari. Iiiseruiit ergb se : (Jban. .i).:¥el.cefieapps,iplps ejtis, iriiobmries ejtis-
uncirii supefbumeraliscalenulis aurels, quae;de ra- "dem gfatiaeet veritaiis pra;cones«: -
tiohalis stiriimiiaiibusofferuntuf 4 ctim eaquai niens 'Et geslabaljudiciunvfiUprum.Israel\n peclore suo,
•TatioriabiTiier" de Tnterna luce ciiarilatjs degusiat , eic;-Sacerdos jitdicium filioTumTsraeTJnpectpre iuo
uiox ajacrjias rbene operandi: libehtei ainplcxaia in coDspecttiDoniinj geslat, cuni subdilbriimVcausas
Hiscijiit, iieforte citius vhaljiius ratierialis ptilcher- pro-sioiaintefiii judicis inleniip,ne;disc.ulif, :ut jiiliil
i/S BED;E VENEKABiLISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. -£-71
se eis htimanilatis admisceai, in co quod divina po- A Ies, ctmi vitam hanc finire cogunlur, iiitentius solitr
situs vice dispensat. ab oiiiiiinm labe maloruni expurgare conieiidunt,
~CAl>UT VI. cum metu et pavore procurantes, ne ante districtu.ni
Tunica superhuineralis. jiidicem perducli, pro sordido viiiorum habilu expel-
Facies ct lnnicam superhuiiieralis lotam ligacinllii- lanlur, alque in lcnebras praccipitent aelernas, quiu
nain. Tunicam dicit superhuinrralis, enjns pars non potius appareant induti, sictit electi Dei saucii et di-
miiiima superhumerali tegebalur, ad disliiiclioiieuilu- lecti yiscera miscricordioe, henigniiateni, hnmilha-
iiicoc, qtne erat inierior, lineae; qtiarum pariler nie- tem, modesliam, patientiam : super.omnia autem
miiiii superius, diccns : Ilaecaulem erunt vesiittienla haec charitatem, quod esl vinculum perfectionis. Et
qnaefacient; rationale ct superhumcrale, lunicam ei ideo veraciler indunientum nupiiale, quod in convi-
lineain slrictam. Inlerior attlctn erat linea, sivebys- vio suo, id est, in Eclesia sancta rex et judex noster
. sina, qnod lini csse gentis nobilissiiiium conslat. Ex- invcnirc deleclatur. Tunica ccrgo sacerdotis hyacin-
terior vero lunica tota lijaciulhina, nihil omninoco- ibina habet oram in capitio texiilem, sicut in extre-
loris alterius admiltens. Cujus.speciem uniformi viia mis vesiiutn partibtts fieri solet; cum doclor qiiisque
manifeste sacerdoialis, qualis esse debeal, docelur : egregius a tanla perfectione opus virtuium incipit,
hocesi.superiiissoluindesideriisincessanlor intenta, R ad quantani quilibet alius diulissime laborans, vix ali-
et conversalionemjuxta Aposloltitn habens in cmlis,ac quaudo pervenit: cum ianlo timore famulatus emni
sui Salvaloiis inde desideranler cxspeclans advpiilttm hora, juxta sermouein prophetae sollicitus ambulabai
(Philip. iti). Quae videlicet tunica , sicut et byssina, cum Domino Dcosuo (Mich. vi), quanlum aliquis vel
ad pedes usqtie pertingebat; unde utraque Groece morilurus, et ad .judicium Dohiini sui riltimuinjn-
poderis dicta est , ut oslenderetur nil in sacer- gressurus, vix habere sufiicit. Verum quia loia per-
dolali vila.inlimum ac sordidum remanere, sed fectio sacerdotis in opeiibus et doclrina veritatis
oniiie quod agerct, qnasi oeiliereo colore specio- consistit, juxta boc quod beatus Lncasdescripio
iisiininm , univfersamembra cjus a capiie usque ad Evangeliodicit, fecisse se sermonem dehisqum cmpil
pedes giatia yirtuium contecla esse debere. Item tu- Jesus [acere el docere (Act.i); recte subjungitur : .
nica talari sacerdos tota biacinlhint vestilur, ut ad- Deorsum rero ad pedesejusdem tunicmpcr drcui-
mnneaiur opus coeleste non inclioandum -tanluni- tum, elc. Deorsum namque ad pedes tunicoe fiunl,
njodo, verum eliain usque in finem in eo csse perse- quasi mala pttnica el linlinnabula pergyrum,quando
verandum omiiibus qui-sahi esse volueriul. Tnnica ad tanlam excellentiam devotae-Deo conversaiionis
nanique hyacinlhina usque ad pedesvesiiri, est bonis „ sacerdos pervenerit, ut nil in illo aliud qnam splen-
opcribus usqtie ad fiiicni vilas ejus insistere, pracci- dor et gratia, fiosque, ut jla dixerim, varius b.ouo-
piente ae proinitlenlc Domino: Eslo fidelis usque ad rum operum videaiur :-nil ab illo aliud cum os ape-
morlem, el dabo tibi coroiiamvilm(Apoc. u). Et ita ruerii, quam suavissimus horum sonus audiatur.
quia solummodo ad peifectionem bonae actionis in- Quia enim in malo puniro multa interiusgrana, uno
fatigabiii proposito perveniemus, si banc fixa inien- foris cortice tcgttntur, recle per mala puniea mul-
tione stipcrnoe lemuneraiionis incipiinus, recle de tifaiia virlutum eperaiio, uno chariiaiis nninimine
eadem lunicasubjuugUur: undique versum lecia designatur. Fit auiem .eadem
In cujus medio supra erit capilium, etc. Capitium nialorum punicorum cfligiesex hyaciniho et purpura,
quippe tunicae liyacinlhinae firmissimam habet oram, et cocco bis lincto, ct, ut in sequenlibus invennur,
et ex sese texlam, ne facile rumpatur, cum primor- etiam ex bysso retorla ; quibus quatuor coloribus,
dium bonacnosiracactionis forii radice timoris diviiii quoavirtutem varielas intimelur, saepiusinculcatum
subnixum, et eonlra omnes insidias hoslis anllqui est. Ilis vero in medio liniinnabula" permiscentur,
probalur esse mutiluiiu. Talis n.unque ora, colhim cum neque opus sacerdoiis unquam a soniiu verbi,
sacerdotis per gyrtitn vestit ct ornat, quando reclorl quod Ioquiiur, discrepat; neque a rectitudine operis
firlnciam loquendi subditis ac pracdicandi coeleslia D territus adversis, linguae sonHus disscntit. Unde
maximam proebet, hoc quod ipse non solum in pro- pulcbre additur:
cursu vitoesttoerecle vixcrit, sed ipsum quoque exor- Ita ul tinthinabulum aliud sit aureum, ctc. Aurea
diuni a recliiudine cceperit, juxla exemplnm beato- quippe linlimiabula hyacintbinae poiililicis-tunicae
rtini Samuelis, Ilieretniac, el Joannis propheiarum, inseruiilur, et omni ex parie-circundanlur, cum om-
qui ab ipsa infantia Spiritus sancii gr.ilia rcpleti, et nis ^ermo ejus claritaicm supernoe lucis resonat, et
- in dociorum ordinem sunl segregati. -Yevsiquidem idem sonilus, velulhyaciiilhiiiae tunicaefirme infixus,
incolloest, ideoque pcr collum recte ioquendi usus operum quoque ipsius sublimiiale audienlium mcn-
exprimiiur. Apie aulem cum ora capitii pergyrum tibus commendatur. Fiuntque bina mala circum sin-
texiilis fieri praeciperettir, stalim adjunctum est: gula linlinnabula, et circum singula mala bina iintin-
Sicul ficri solct in exlremis vestium partibus. Sicut tiabula, cum et omnia quai loquilur bonis coiifir-
enini veslibus opera, ita extremis vesiium partibtis mantur actibus, alque -in audilormn arctius corde
rationa-
potest non inconvenienter ipsa operumjconsummaiip figunlur, el universa quae-agil, quam sint
Bene
figurari. Vel certe exlrema) veslium partes, ultimoe bilia, discreto sermonis sonilu produntur.
nint noslrie solliciludines. quibus scse quique fide- auiem sequitur
477 DE TABERNACULOET YASIS EJUS. — LIB III. 478
-" Eltebtieluv ea Aaron in officiumminislcrii, ul au-£A qiii. juxla seiinonem E5ai,e, m ssus est pnvdicare
diatur sonilus, eic. Sacerdos namque ingrediens vel annum Domini acceplutn, cl diem ielribuiionis {Esa.
egrediens moritur, si de eo sonitus non audialur ; LMJ: cum dc eodem anno elTsalniisia cauit, dicens,
qtiia iram cotilra se oeculii judicis exigil, si sinc Benedicescoronm anni benignilalistum (Psalm. L\IV).
praidicalionis soiiilu incedit. Quod si Josephi verhis Quibus enim in proesenii dedit bcnigniiaietn rectie
intehdere voluerimus, quibus dicil, mala in tunica fidei cl operaiionis, dabit in ;die reliibuiiouis coro-
porilificissepluaginta duo fuisse, et ejusdem numeri nani perpeluae benediclionis.
linlirinaljula, congruit hoc Tigurisuiysteriorum ; ut CAPUT Vll.
sicut in humero ac peclore apostelicum ferre nume- Laminm aurem.
rum jussus est, ila eiiam discipulorum sepluaginta Facies et lamhiam de auro purissimo, elc. Lamina
duoruni circa pedes numerum adsignatum haberet. veroaureain froiile pontificis, in quasancUimDoini-
vGpnslatenim quod sicul duodenarius aposlolorum no, sive sanctum Dornini ut in sequentibus appellaiur,
-numerus episcopalis gradum dignHalis inchoavit, sculptum est, sacralius cscleriseratindumentisillius.
. sic discipuli septuaginla duo, qui et ipsi ad praedi- El-merito quia sicut divina potentia cunctis quaccrea-
earidum verbum sunl missi a Domino, gradum sa- vit supereminel, iia oporlebat, ui nomen ejus caeterum
eerdotii minoris, qui nunc' presbyieratus vocatur, B 1 pontificis liabilura ornatumque iranscendens, altius
sua electibrie signaruiit. Unde el illorum nuirieftisin prseemineret, et velut cuncla sanclificans eximiam
uUima parle sacerd'olalis babitus, ille in prima fi- in ejus fronte sedem lenerel. Significal autcm jpsam
-gurattis est. Decebat enim, ut qui majores gradu in piofessionis noslrae fiduciam, quam in fronle porla-
cbrppre summi sacerdotis, lioc est in Ecclesia mus, dicenlcs singuli cum Aposlolo : Mihi autem
Christi, eranl fuluri, sublimiorem in babilu lypici absil gloriari, nisi in cruce Domininoslri Jesu Christt
-poniificis locum typice haberent. Verum si quis ipsos (Gal. vi). Etrecle bocunum in toto pontjflcis habitu
. eliam uumeros uliiusque ordinis mystice vnlt inier- de auro est solo lactum, ut munditiam cordis sive
pfetari, duodccim gemmas Aaron in peclore praefe- corporis, in qna mysteria redempiionis nostrsc rc-
rebal, ut significarct lempus instare futurtim, quo condere vel gestare dcbeamus, oslenderet. Vel certe
-fides sanctae Trinitalis in onmibus quadratJ orbis auio iiiscriplum in Irontc sacerdos sanctum Domini
partibus generi bumano proedicaretur; vel certc, gestat, ui insinuel myslice quod ila passionem Do-
- sicut el supra docuimus, duodecim gemmas,"id est, mini et Salvatoris nostri, per quara redempti sumus,
• ter quatcrnas sestabaf, ut onuies admonerct docto- \esieraii, et ainplecti debenms, ut clariiateni in illo
-res opera jusiitiae quoequatuor virtutibus principali- " divinoe majestalis, per quam creali sumus, pariler
ter coniprehenduniur, simul cum fide vcrilatis, quae confitendumesse noverimus : ila moriem assumptoe
iii Trinilate est, et ipsos hahere sciripcr, ct suis ab illo humanHaiis confileri, ut eamdem mox hu-
commeiidare discipulis. Poriabal et septuaginla duo rnaniiatem in acternam de morte gloriam reaur-
tiniiniiabula aurea, cum totidem malis punicis, nt rexissc lateamur. SancTumautem Doniini,quod in la-
ostenderet mystice, quod eadem l'des et oporaiiojn- iaina sculpi jtibetur, nomen cjus sanclum et vcnera
stitiae universum essel mundum ali errorum tene- bilesignifical ; quod apud Hebroeos quaiuorjilleris
brisadveram Iucem^perduciura. Trr-s namque dies vocalibns scribi solei, hoc est nint cujtts iuterprcta-
acnocles habent horas sepluaginta duas. Et quia sol tio Iingua eoiurn ineffabile sonat, non quia dici non
iste visibilis, omnes mundi parlcs in sepiuaginta polest, sed quia finiri sensu et inlelleciu creaturae
duabus horis supra infraque lustrando tribus vicibus nullius polcsl. Ei quia nihil dc eo satis digne dici
circuit; apte hie numerus tintinnabtilorum el malo- polest, ideo ineffabilisrectissime vocattir, ju\tu illud
rum diversi coloris, tunicae poniificis inditus esl, ad Apostoli: Et pax Dei, qum exsuperat omnemsensnm,
docendum figurate, quod Sol justitiaeChrisius orbem custodiat corda vatra (Phil. iv). El Psalmisla: Ma-
Cssetilluminaiurus universiim, eique donum praebi- gnvs, inquit, Dominus, ellaudabilis nimis, et magnilu-
itirus, el verae fidei, quas est in agnitione et confes- i^. dinis ejusnon est finis(Psalm. CXMV).Etbenequatuor
sione sanciaj Triniiaiis, et bona;'Operationis, qure iiltetis idem nomen Domiiii in fronte pontificis erai
jn variarum flnre esi ac splendore virlufum. Possu- sciiptum ; propter videlicei significantiam lotidem
mussane in duodenario iiumero gemniarum ratio- parliutn domiuicrecrucis, quam in fronlc ponaluri
halis etiam hoc intelligere figuraliler e\pressum, eramus, hoc est supremam, de^lram, lasvam el
quod idem Sol justitiac ctincla uostra lempora, ji.fimam., Hem sanctum Boniini auro fculplum in
cunctas orbis nostri plagas suaessetluce repleturus; fronle poriamus, quaudo expurgati a sordibus
in ejiemplumsolis muiidaiii, qui per menses duode- viliorutn, quae ex primo parente habuimus, ima-
eim signiferum luslrare circulum, ct lotum ambire ginem et simililudiiiem noslri Conditoiis, ad quam
mundum consuevif. Nam ethoc quod quatuor ordi- creati sunius, in nobis recipimus; et hanc nos
nes iii Tationali lemos liabebant lapides, cougruit recepisse non in sccreio celamus, sed cuiiciis palam
anni verlenlis ordini, qui per ternos menses in qua- 'factis, et voce promulgamus, juxta illud Apostoli :
tuor lcmpora distinguitur. Annum auiern in Scriptu- -Sicul porlavimus imagbiemterreni, porlemus el ima-
ris vocari loltim lioc salulis nostrae tempus, quo pro gincm cmlcslis (I Cor xv). Quod loquens ad Colos-
rcierna relribiilione cerlamns, lesiaiur ipse Salvator, senscs apcriius cxplical, diccns . Nitnc anlem der<o-
— '
479 BEDJE VENEKABSLiS-OPERUM P ARS II. EXEGETICAGENUINA. 'T.SC
nite-el vos oirinem irqin, indignitiiuitein,_maliliam, A auiinus ipsius semper divini noniinis sit uietiloria
blasplieiniam,lurpeiti sermonem de ore veslib, nqlite prieditus, aple subjun^ilur : ^x -
meiitiriinviccm,exspplianlesveieremhoniinemcumac- Eril auteni Ipmina semperin froiile ejtis, etc.Si
libus ejus, et induitevos riovum,eum qui fenovaturin , eliim Iaiiiina,iigmiiie;Deminiscripta seinper, fuerit iu
tignitionemsecundtin}imaghiemejus qui,creavil eum ffonte Aaron; placabitur fijiis Israel Doniinus; quia
(Coloss.111).De qiip yidejicet sancto Dominiet Joan- •cum doctor ipse fideliter se diyinoseryitio. puraque
ties in Apocalypsi scribit: Vidi, i.nquiens, Agrium menle subdiderit, mpx-eliam s.ubditiexetnplis illius,
sianleriisupramonlemSion, et cum eo ceiituin tjua- a'c moniiis accensi, et. ipsi recte vivere, gfatiamque
draginta qualuor millia haberites nomen ejus, et interni.iaspectorispromereri saiaguni. - .-';
nomen Palris ejus scriplum in froniibifs.suis '?;. . . GATUT.VIIL; XV '
rufsus; clariialem ,_TunicabyssinaetJiara:.;.;;., • '
_~(Apbc. xiv)".Q ui Supernaepalriae
describens; ait: El sedes Dei etAgniiii illa eriini, et Strhigesquebyssotunicqm,Ibcc esl'luni.ca iniefior,
sefvi ejus seriiienlilli,..et videbuntfaciemejus, ei JJO- quam supra litieam strictam nuncupat, Quai^eautem
niei! ejusin froniibuseorum (Apoc.xxii). Giim ergo linea stricta sitdipta, vel byssostringi praecipiatur,
"ideriihomen sacfalissiftiaeveneraiidnis pmnesAgrium - jam superius expositum.est, et nunc adjicieridum;
sequentes, hocest, tiniversi fideles,in ipsa suaeprq-.® -**quia solent milites.habere litleas, qiiascamisias vo-
fessionis fronte deiieanl iiabere; quanto rnagis ne- . cant, sic aptas membris,. et strictas-'cdt:pofibus,,iit
cesse esf eos qui, accepto sacerdoiio ac magisteriov -expediti sinl,vel advriu.rsum,vel adpraelium-diii-
spirituali, ducalum gregis" domiriici-.sorliti sunt, jeudo jacula.; teuendo clypeo, ense IlbraiKlo, et
1
'exemplum viriutis qriiiiibus.In seipso pstendere ? qupcurique,necessitas tfaxerjt; qualem et Joab ha-
Ligatuf'a.uterhlaroifia,ijuae sanctum Dcmini ccrili- buisseiegiuiiyquando Amasam inierfecil (lllteg.
* net, vitta
hyaciniliiriacum tlara pontificis; cum spe\ xx), stricfa scilicetad mensuram habitus sni.Ergo
eoslestium boriofum, quam hj^aCinfhrissigiiificat,Tnt •. et sacerdoles parali. in •ministerium DeJutuntur bac
'•fide coriforfaniuf,et eo arcijus vel sacramenta nosifsei
luiitca.,uLhabentes pulchritudiiiem vestiinentorum,
redenipTionis,vel imagineiriac similitudiiierifnps.lrT v nudprum celerilate discurraiii. Haec-tunica,quia sicut
Cpiidilorisa'cRedemptoris interiieraiam servarecen- liya.cihtliina ad ipedes usque;pertiiigebat,-;Ct ipsa
fendiriius, que niillum esse abud salulis iter cpgnovi- - v, Graecepoderis, id esi, talaris, vocala est, Ciijussi-
inus."De figura tiaraeJn sequentibussue loeo dicetur..... gnifieatio myslica in prompluesl: cum enim con-
Veriiin,qriiasacerdostariioeinduslriae,lalis essedeb.et t slet,- lino;vel bysso conlineiitiamvetcasiitaiem signi-
' Hiefiti
apudDeunij qui peccala populJsua exliortatiq-r _ ficari cprppris n.oslri,justa quod.saepiussupra expli-
rie,'increpatione, adnionilloiiecorfigereetcasiigare,;, catum esi, strictam_.1)abentlineara,sive tunicam de
isuisque vaieaf pfecibtis abliiere^rectesubjungitur : bysso sacerdoies, cum: proposititm coniinenlia! ne-
':
PoriahiiqueAaroniniquitaieseorurii, etc. Portatnam-- quaquarti enefviter et-flu'sa. men.te.icusicdiuiit.Sed
. que pontifex iniquitates subditprunij id esl, exportatt larila prersus irt.stantia,ut nil. belli concupiscibilis
et auferl, erim aut eos dpcendp poenitenliam com-- carc ccntraVspiritum,aut ccntra ;carnem gefai spi-
niissbrumVpfovocat,' aut jiro p.oetjilenlibusisuppli- rilus. Lineain iiabenl strictam, ctini concupiscenle
carido gfatiam ejus jusii judicis cbnciliat. Facit au-- acdeUciente omnimode anima, Jn alria xDomini cor
teiii-lipc iri muneribuset.doiiariis, e_uaeipsi obtrile- iilorurn pariter et caro sp.cia-germanitaie.exstillanl
ruiit Doinino, et sanctifieaveruiit, ctim pfo boniss _inDeunivivum. Haecaulem linea ilon splum stricta,
voperibus fruCtibusdigiil.s poehiieiuiae,id est,ele(}- verurii etiam poderis.est, vjdelicet ad pedes usque
niosynis, caelerisqiieoperlbusjustitiae, quae fecerintj •_, des.ceudens,cum cbiilinentiavnonvunicuilibet mem-
poenifenlesa reatu scelefum, queequnndampatfave-, \- :bro^yiplenier'lriiposila, sediritoto estcorpore de--
runt, absplyit. Hsecquideni ita^gerehdaihstituiip.di- i- leciabiliter consiinimata. Ifec elenlm linea, maiius
vjna, e"t in liabitu poniificis'n>y,stjcefigurayit, et inn acbracliia debef stringere sacerdotis, ne quJd. nisi
vefbis sacfi elequii manifeste dpc.uit.Sed longe;ali-;] ne quid Inane eogilet;.ven-
i-:j),u.tile faciant;„,_p'e"pttis,
ler, prob dolbrlquidarti praesulum faciurit, qui ef if trem, ne.deJicias ultra modum.appetendo;,Deiim se
donafia sive munefa accipere, imo exigere yolunt a gulpsisfacere_pfaesumat;;.subjeciaeliamyentri mem-
populo, ei nii.-pro iriJquitatibusejus, ut exportentur ir bra, neTasciyien.doloiam sacerdolalis babitus pul-
eTcastigenlur, veniamqueaccipiani;,,curanliaborare, 3, chritudinem cofrumpanf; genua, ne ab orationis
;cum ob libc solumdoriafemppralia sumere.debeant it instaniia-torpeant; 4jbias et-pedes,. ne ad: iiialiini
a sobditJs, qupd ees aelerna bona preedicandoaber-r- curranl. Induatur:efgp,sacCrdos.primoiiuea stiicta,
rore cofrexeririt, atque ad siam verilatis deduxerint, t, ul et corpus ab.iniquis pperibus,ei a pravis meniein
ad imltaiioneftipfimdrum sanctaeEcclesJaedpctorum, a, cpgilalionibuscompescat.-Ac.cipiatdeinde hyacirillii-
qtii illis a quibusTeftiporalia pereipiebarit subsidia, a, nani, .ul ppst .disiriclionem cpntinenliaj salularis,
Coiifidenleraiebarit: Sinos vobisspiritualiqseminavji- i- aeque corpus et animum spirilualium yirlutum ha-
"
irius, magriumest si veslrq cariialia. melamus (J Cqr. r. bitti yenusiet. Verum quia sensus quiuqtie sunt cor-
ix)? yerum quia proesu.lquisquesive.-mini.sferyerbi, li, T>oris,...visus, ;gqsius^ plfactus, auditus> et laClus;
iilaVspluiiipro"subdjlis ^fficaeiferJaborare, sive prae- e- quoruni prinii .quatuor prdprie .capilis,, uliimus (oti
dicandp verbum, seu iDpiiiijiosupplicaiidopotest, si esi cprpofi.cpiiimuiiis; luhica \v&c, qriam'-dikimua
iti DE TMJERNAGLLOET VASIri EJUS. — LIB. III. 432
ulraque proprie, coritirieiitiaiii lactus, et justitiam Al phus coronas esse aureas designaret, qui stauie ad-
designat. Conseqnenier vero cl aliornm quatuor sen- huc lcmplo, et legali observantia celebrata, cum cs-
sttiim, quam sil vel curanda inimcenlia, vel sancti- set de genere saeerdolali, facilliine poluit modum
ficatio eonquirenda. figuralo pontificis habilu mon- omnem sacerdotalis indiimenii, non tamcn legendo,
slralur, cuni diciiur : sed el videndo cognoscere. Vcrum sive byssinaescu
Et tiaram byssinam (acies. Tiara namqne, qnoe et fucrint aureae coronulee, cum coustet eas fact.is es«e
cidaris, et mitra vocabaiur, captit legebal el ornabat cum miiris, dicamus breviler de hgura. Mitras cum
pontificis; ul hoc indumenlo admonei'etur, omnes coronulis habcnt sacerdotes ex bysso, qui sic visum,
capitis sensus Deo consecratos habere, ne vel oculi aiidiium, guslum, olfactum, et tacium suum in ve-
ejus videreni vanilalein, \cl aures libentius audiendo iiustate castimoniae custodiunt, ui pro eadem custo-
opprobriumaccipeient adversus proximum suum,\el dia se coronam vitae, qnam lepromisit Deus diiigen-
os abundaret maliiia, ct lingua concinnarcl dolum; libus se, accipere sperenl. Nam qui sic continentjae
si\e eliam cor crapula et ehrieiaie gravarelur, vel vel bonis openbus studel, ut pro liis oeterna pra>mia
olfacius aspersum inyrra, et aloe, et cinnamomole- retribulionis quserere negligat, mitram quidem bys-
ctum merelricis amplecteretur. Quin potius oculi sinam haherc videtur in capilo, scd coronulas non
'
ejus \idercni aequilaiem, aures inclinareiuur ad au- " habet; quia videlJcct imagniein virlutis coram homi-
dienda verha prudeniije, dulcia essent faucibus ejus nibus praeferl, sed mercedem virtulis cum Domino
elnquia Domini super mel et lavtim, donec superes- non invenit. Sive ergo coronulae fuerint aureae, cla-
set halilus in eo, non loqtieretur iniquitatem, nec ab ritatcm perpetuae Iucis significant; sive fucrinl bys-
innoceiitia sua recederet. Cuiandum el de quinto sinae, ipsam nostri corporis imniorlalitatein, quoe
sens'u, qui lofi est eoip'ori commiinis, ui Ilal illud pereimis iulura est, figurale denuntiant. Et recle
propheticum : liecedite, iccedite, erite inde, pollutum sacerdos cum siolis byssinis coronas supcradditas
noiue tangere (Esa. LU). Et sicut admonel Aposlo- geslal, ut et in coptiuentia ipse sua jugiter oeierna
lus : Mundemusnos ab onini inquinamenlo carnis el pracniia.mediletur, et in saiiciilicatione conTnieniise
spirilus, perficientes saiiciip.cationemin limoie Dei vcl bonao operalionis simul eadem gaudia supwnse
(II Cor. n). Qualilcr autem liara hsec fuerit facla, bealitudinis audienlibus promittat; ne si absqtic spe
Josephtis docet (Antiq. iu, 2), dicens : Siiper capul retribulionis pondus imponal laboris, jugum Christi
autem gestat pileum in morlutn parvuli calami aul sua\e, atque pnus leve asperum suis auditoribus red-
cassidis, quod extendiliir supra summilalem capitis, dat, ct durum. Cura vero Dominus liaram faciendam
et modicc verlicis medietatem excedit; el lale eslj „ praeciperct, addtdit:
ut videatur e\ lini lcxluia coiifectum , habens viitss El balleum opere plumarii. Dc cujus \idelicel Ticla.
quae convolulifesaepius connectunlur, nec lacile dila- ballei maiiifesliusin posterioribus scriptum est. Cin-
butur. Qui videlicel Josephus huic pTIeosuperaddi- gu'um vero lecerunt de bysso relorla, hyacinllio,
luin esse nanal aliud majus velanien, quod lotam pnrpura, ac vermiculo bis linclo, opere plumario.
capitis siiperficiem cclaret: aptatiim peiTecte, ne la- Iloc cinguluni, -ut Ilieronymus ex Josepho scribit, in
borante sacerdoie circa sacrificia corruat; quod ta- siniililudinem pellis colubri, quam exuil in senectute,
men cujus esset coloris non osleiidit. El haecquidem sic in rotundo icxlum est, ui marsupium longius
de minoris sacerdotis pileo. De ponlificis vero liara pules. Textum aufem sub tegmine eocci, puipuroe,
hoc modo tesiatur : Pileum autem priori similiter hjacinlhi, el slamine byssino, ob dceorem et loitilu-
operatum Iiabet pontifex, sicut reliqui sacerdotes, et, dinem, alque ita polymita ai te disiinctum, ut diver-
alium cousiuum e\ hyaciniho variatutn. Citcumdalur sos'flores el gemmas non arlilicis manu contexlas,
autem ei et auiea corona, tribus vicibtis lacta, supra sed addilas arbiirens. Ilariebalque laliludincm qua-
qnani surgii in medta fronte, quasi cabculus quidam luor digitorum , quo^cingulo proprie poniifex'titeba-
auieiis, similis berbae, quae apud nos acharo nuncu- lur, el eo lunica hjaciiilhina, simulet supeihumeialo
patur, quam Graxi Hyoseyamon dicunt. Et paulo ]) ] slringebalur. Nam in sequentibus aperte de conjun-
post descnpla mirabili \arielate subinlulit, dicens : ctione superhumeralis el raiionaiis dictuin est: H.rc
Habet autem flores similes plantagini, et per circui- et ante et retro ila conveniebant sibi, ul Miperhume-
tum tola corona bis lloribus est caelaia, ab occipitio rale el ralionale muluo neclerentur, slricla ad bal-
nsque ad utrumque lemiius ; in ironle vero hoc qui- leum el annulis forlius copulata; quos jungebat vilta
dem non habet, sed lamina est aurea, quso saciis lit- hyaciniliiiia, ne laxe fluerciil, et a se iinicem move-
teris Dei nomen habet inscriptum. Hacc quidem de lenlur. Nulli aulem dubium, quin baltous sive cin-
secundo velamlne et coronis ponlificum aureis Scri- gulum, cui superhumerale aslriiiijebatur, tunicam
ptura sancia laccre \ideiur. Coronaruin vero brevi- byacinlhinam, quae el supeibumeralis tunica voca-
ler fecit in sequenlibus mcnlionem, diceus : Fece- batur, cingebal; cuncla etenim quae hucusque dirta
runt el lunicas opeie textili Aaron el filii ejus, et mi- sunt, ad poniificis habitum pertincnt. Dehinc conse-
tras cum coronuhs suis ex bysso (Exod. xxux). Sed quenler filiorum ejus simul ballei et caetera indu-
de qua malcria facia; esseni, non dixit. Cum eniin mcnia cxporiuntur, cum dicitur :
dicai, Et milras cum coronulis suis ex by^so, ppterat Porro filiis Aaron lunicas lineas parabts cl balleos,
ltileliiai utra^que cx byssp faclas esse„, si non Jose- etc. Ncque de balteis corum, ulrum et ipsi opere plu-
485 BEDJL YENERABILISOPERUMPARS II. - EXEGETICA GENUINA. AWi
niarii, an unius coloris fieri dehuerinl, aliquid de- A 1 filiis Aaron lunicas lineas parabis, el balteos ac
cernilitr. Dicenduiti igitur piimo de baiieopontificis, liaras in gloriam ct decoiem. Quod vero sequitur :
qui de qtiattior -coloribus illis nobilissimis ac Deo Facies et (eminaha hnei, ctc. Ad iilrosqne siitiul,
dignis factus esi; qnia aple (alcm baberel ponlifex", et Aaron scilicl ct filios cjus, sicut etiam ipsa verba
quem siiigulari viriutum decore semper opoilebat maiiifesle probant, pertinel; sicque fit ut Aaion ipse
accingi. Apfe ponlHex tarianie flore colornm ftilgen- ctiuclis quae commemorantur octo vestibus induaiur,
(iiiin accinclusIncedebal, quiasicui alius-quilibetne- leniiiialibusvidelicet lineis, tuiiica linea, hjveinlhina
cesse est indtislria coniinculiic prsDeingatur,ne caro superhumcrali, ralionali, ballen, tiara, petalo aureo.
repugnans spiritui iniernain mcntU pacem aliqnando Filii vero ejus quaiiior tanium e\ his, id est, feini-
conlmbei; na pontifex ac doclor fidelium, cilomito nalibus, linca stricla, cingulo et tiara utantur. Ve-
jam omni contupiscibili molu animi si\e corporis, mm , quia de cictcris' supia iraciatufti cst, feminalia
ipsa virlutuin gloria debcl circumdaii, ut juxla exem- hcce quoe ad opeiiendatn carnis lurpiiudineni fieii
plum fioris il ius qui egressus esl de fadice Jesse, id niandanlur. illam castimonioeporlioneni, quaaab ap-
Domihi S.tlvatoiis ^il jusiitia, cingulum liimboium petitu copulae conjiigalis cohibet, proprie designant,
ejus, et lides cinclorium renum ejus. Tunicoe autein sine qua nemo vel saccidoiium suscipere, vel ad al-
lineie, el ballei ac liarae, quae,filiis Aaron in gloriam R' taris polest minislerium consecrari, id est, si non aut
et decorem fieri piajcepta sunl, quid nobis interni virgo permanserit, aul conlracta uxoriae conjunclio-
decoris ei gloriai commendent, lacillime e\ his quae nis foedera solveril. Quod videlicet genus viriuiis
siiperius~exposila sunt, intellgi valet. Tunicas nam- nuili per legem Dei nccessario iniperatum , scd vo-
qiie habeni saceidotes lineas, cum totum corpus luniaria est devoiionc Domino oflerendum, dicente
suum candori caslilalis dedicanl. BaUeisluiiicas cin- ipso de hoc : Non omncs capittat veibum istud
guiit, cum canidem castinioniam vigilanti menlis (Matth. \n). Ad quam tan.en beiugna mox exhorta-
custodia circuinspiciunt, ne conscicnlia illius desi- lione eos, qui possint, invilnt dicens : Qui potesl ca-
diosiores erga bonprum eperum" cxercitia reina- peie, capiat. El paulo post eisdem qui vel uxorem,
neanl, nc per jaciaiiiiam caslimoniae, ipsitis ctiatn vel alios cognatos, et implicamenta mundi hujus
casiiinoniae meiitum perdant. Qui enim luriica talari propler ips-um reliquerint, ccnlupluui proniiuil in
indulus absque cingulo inccdit, defluit tunica, ac re- liac vila piaemiuni, et in saeculo luturo vilam aeter-
licio corpore veniis et frigoribus intrandi spatium nam.' Unde ceite gralia distinclioiiis non Mojses boc
tribuit; quin et praepeditisgressibus incedendi usum indumenlo vesiiri Aaron ct filios ejus jubetur, sicut
reiardai; \el eliam calontibus se causa efficilur _ de prioribus dicitur : Vestiusi)ue his oinnibiis Aaron
ruinoe. Sic iiiiiiiium castimonia carnis saepe nonnul- fratrem tuum, el fil os ejus cum eo. Sed facies, inquit,
lis caslinioninm cordis adimit, cum lanto seguius femiiijlia linea, ut opcriani carnein tiirpitudiiiis suse.
bonis insistere operibns ciirant, quanto liiinus per- Ipsi, inquit, operiant carnem turpitudinis suae, lu
spiciunt, quia nil c.istimoniaecustodia absque aliorum feminalia pontifici et filiis ejus facies, tu caslilalis
augnienlo bonorum valeal, quae tainen, adjunciis bo- regulam doccbis, tu absiiiiendum ab uvoiio com-
nis aclibus, magoam habcnti gloriam conquinl. De- plexu eis qui sacerdolio funciuri suni iniimabis.
nique virginibus stullis nil caslitas profuit camis, Nulli lainon violenlum liujusniodi contincntiaejugum
quibus veiiienie spoiiso liiinen defuit intetnoe puri- impones; sed quicunque sacerdotes fieri, ac ministe-
latis. Accinganlur ergo filii Aaron tunicis lincis, ut rio servire allaris volunt, ipsi sua spoule uxorum
caslitalem habeant. Sacerdotes accinganttir balteis, ser\i esse desisiant. Quod ubi peifeceiinf, el su-
ne ista casiilas sit remissa ct negligcns; ne \ento scepto semel conlineiitidepioposito lninistros se san-
clalionis aniiiium perflandi adiliim proebeal, ne crc- cluarii atque altaris fore consentiunl, aderit lex di-
scente iniquitate, rcfrigeseere faciat eharitalem ipso- \itia, quae velut caeleruniiiiius liabilum sacerdotibus
funi, ne lionoruin gressus operuni jaciantia suae congiuum itnponens, quomodo vivere vel docers de-
pr<csumptionis impedial, ~ne prjcpedit > vinuium _. -. bcanl abundanler insiuual, congaudeii=que sponla-
cursu , ipsa eti.irn terrestris coneupisceiili,» sordibus " tieaeipsorum devotio.ii, digtium saccidolio decus sa-
polluta vilcscat, et ad ullimum atictorem suum ad pienliae,palientiae, mansuetiidinis, inisericordise,zeli
riiinam superbiendo itnpcilal. Accincti autem sacer- spiritualis, bumilitatis, timoris Domini, caeterorum-
dotes accipi.int el liaras in capiiibus ul post vigilan- que hujusmodi ornamerilorum superaddat; alioquin
lem el tircumspectam corporcae caslitaiis cuslotliam, iniquilaiis rei lnoriuntur. Mortem namque cenissi-
ipsius etiiiin visus, audiius, gusius, et olfaclus Deo mam incurril animae,si quis luxuriose vivens, sacer-
digna, el custodia teneattir ei rura. dolalem sibi usurpare gradum piaesiimit. Qui sensus
CAPUT IX. subsequentibus quoque Doinini veibs affirmalur,
Feminaiia. quibus posi pauca subjungil :
Vesliesque his omnibus Aaron fratrem tuum, elc. (Exod. xxix.) Cumquelaveris patrem cum filiis suis
Omnibus quideni his vestiendus erat Aaron et filii aqua, elc. Nam neque hic aliqnid de feminalibusa
ejus; sed ea distinctione, ut ipse quidem omnibus Moyseaecipiendis prascipitur : unde liquido constat,
bis uiereiur, filii outem uiiimis tnbus, qme illorum qttod se lioc gencre vestinieiiti ipse prius Aaron ac
pnfprie noniini ascripta sunf, cum dicilur : Porro filii ejus indueranl, et sic ad nianum .Moysilavamlj,
15S: DE;TABERNACULOET VASIS-EJUS. —LTB; TIT. . m,,
iiiduendi, ringeiu'.i, £t consecfandi inlrabanl. Ubi el A etenlm Aposlojus dicit, JM'inleriore homirieliabiiafe
Iiocnotandurn quod eoiisecraturus eos Moyses,primo Chrislum.perfidemin cordibus noslris (Ephes.iii). Ef
lavit aqua, et sJc liabitum iliissacri gradus imponit; ideo nobis -Scriptura poniilicemVetefis Tesianieiiti
quia iiiniirtinjinecesse est, iit.qni ad officium altaris sic-vestitutn ostendit, ut sciat el liostriTemporis pon-
prpmoveiidus est, majoribus se solito fluenlis -lacry- tifex pro lo.lo se.genere-bumanoj maxime autem pro
ntarum siye compunctionis tempdre" dedicaiionis his qui cognbverunt .verjlaieni, signumque fidei illius
ii.bjuat.jiitquo. mundior"ad gradum acclpiendum ac- in ffonle portant, intercedere debere, Aposiolp ad-
cesserit, ep perfectius acceplum consummei. Posset monente a'c diceule.: Obsecroigiiur primum omniuin
a.ulem in boc Jayacro;bapiisma:sacrifonlis intelligi, fieri obsebraliones,braliones,pbslulallone.S:,graiiarum
si. ipfa esset consequeniia : ut "quis in sacerdotium aclionespro omnibtishominibus,pro regibus, efomniT
elecius., tunc primum aqua baptisiriatis in femissio- bus quiin subliniilaiesunt (lTim.it). Quod Si Jn pon-
nem peccaiprum abluerelur;_:et,non talium ofdina- tifice, quem coiisecrai Moyses, DomlnumSalvaiorem
lioui contradiceret Apostolus, dicens : Non neopliy- intelligimus, jure in habitti sup tptius mundi (iguraiiT
tum ordhies_,-ne>m:superbiany elalus, in judicium simul, elhbniuii.s habet. Ipse esferiim, ut AposlPlus
ineidqtdiaboM:;:.indulus vero*sacris vestibus ponti- ait,-sp/eKrforglorim,'el, figura subsiahliceDei l'alris;
fexV.mpxril.eounciionis.perfunditur, ul per gratiani " portansquebhinia-verbovirlutissumi Ipse Agnus Dei,
Spiriius sancli consecratio perficiatur; ndn quod ea qui lollit peccata mundi iipse saceidos iii mlernum,
quas prpeiriissasunt indumeiila-virluluni absque^gra- qmni sqnclilcilisornatu prmclarus, non quem natus in
Tia.Dei possimus habere,-sed quia majus necesse esf carne per exefcMuiritaberis accipereineruit, sed cfueiri
auxiljuni gratiae tribuatur aDproino, ubi quis vel-iua- in UlerbVirginisincarnalus, pervenieriiegraiia Spiri-
j.ofem conscenderjt gradum, yeT plurimbrum fuerit lus sqncli, ioluhi shnuhaccepil(Hebr. i). Cujtis sacer-
r.egimini proelatus. Nolaiidum interea qtiod cuin in dotij ititerpellatiohem-pfo iiobJs-piilcIieffiinecoiri-
lip.c libro Exedi, Aaron oclo vestibus induendus -as- mendans Apostolus aii: IIic auiemeo quod maneal in
seruiur, videiur Tn Leviticp .addita ei nona, balteus mlernum,_senip:lernuiiihubelsacerdbliuiri : unde efsat-
videlicet, _quo lii.ea Tuerit tuuica anie indutam liya- iarein perpeitiuiri poiesfaccedens per setiielipsumact
ciutbinam praecincta.Sicetenim scriptum est-jCunz- Deuni;semper vivens,ad iriteipellandumpro eis (Hebr.
que lavissetebsfveslivif.poiiiificemsubucula linea ,:qp vn). Cujus eiiam aequeindiimenta eternamenta-\if-
cingens emihballeo, bt induenslunica liyacinlhinq; et lulrim commendaiis.adjuiiirit:Ttitis-eiiim:de~cebal'; itt
desuper humerale imposuii, quod slrihgenscingulo qp- esset nobisponlifex, sditctus,irinoiens, impollutus!,se-\
lavit ralionqli (Levit.-vm). Sed qiiomodo hoc facium L,gregaiusapeccdtis, ei excetsibr cmlis facius. Qui vere
fuerit, patei nianifesteex eis -quaeexplanata.' sunt; babuit fariiiriamin capite-stio auream , in qua-esset
figura vestilusiiilelieciualis. , ,'"---•- sanetum xDomini "sculptum; quia venit in noniirie
. -- • CAPUTX: Palris, dicens : Ego in Palre, el Paler in me est; et,_
, -"."";; '-"v-
De qualuoryesliumsacerdolqliurh.coloribus, elquaiuor Qttivideimefvidelcl Palrem (Joaii. xiv).-'.Hacteiiua
elemenlis,el consecraiionesacerdqtuni.' Aiaronel filioriim ejushabitus qualis esse debeat;
Verum quia' de habitu sacerdatoli; sequenies dicta coeiesti designalur oractilp. Sequitur aiiiem Jiinc
p-.Urum,breviier ista perslrinxinjus, nolandum pula- eliam niodus -consecralionis, qtio vel ipsbs', vel
vimus ex Iioequod quatuor'illi colores eximii,- de labernaculuni cum onini supellectili suai dedibafi
loiidem mundi elemerilis ' • '
quibus facttisest, congrua oporteat.
coniparatione apiaritur. Byssus si.ve linum lerree, OblalisvidelicelDomiho vilulb, etc. Quaenimiruin
quod ex ea nascuntur; purpura aquis,'qubd exma- curicia, sive operum devoiionem.bdnofum, ac murii
rinis conchyliis lirigiiur; hyaeirithinus etcoecus.aeri ditiam fidei, sive graiiam divinae*illusiratioriis, so1a,
ct igui ob coloris siiniliiudinem. Coccusque Tuef.it" consecrari pef sacerdotes, ligurate detnonsiraritt
bis linclus, eo quod..ignis'geni1riasitviftute-praedi- Qtiisjeienim nesciat, immnlationem ac' sanguinent
lus, luceiidi videlieetei inCenderidi. Aiuntque He- Q illorura animalbim, iiioriein aspersionemque desi-
braei, qma ideo pontifex omnium figurairi eleftienlo- gnafe sanguinis Domininosiri, per quam:et a pecC.i-
fum in sub babitu' gestaverit, quia-non - solum piu' lis absolvendi,. ef in boriis opefibus suftius copfir-
Israel, sed pro omhi mundoimmolans fogare^ebtie- mandiTPanes qtieque azyirii quid niyslefiiSalvatoris
rit. Quibus iios non incongfue forie addere valemusv ceiitineant, docet ApPstolus dieeris :Tiaqiie.epuleiriur
quod iri unoquoque bqminum figura omiiiuiftvele- righin ferinentoveiefi,rieque,ihfermeniomatttimefne-
mentorum conlinelur: ignisincalofe, aeris in balitu, quitim, sedin azymissincerilatiselverildtis, Gonspersa
aquarum in:bumore, ierrae in ipsa sPliditate meiii^ sunt autera, sj"yeliia olep crustula et lagaiia; utad-
brorum; Undeet a physiologis Graece"bphio mlcro- meneremur, dpera babefe non spldifi a fermeilio
cosmos , id est j riihior mtindus yocatur.xtiuoil etsi ftialitiaeeTnequiiiaecasligata, sed et pihguedirieclia-
aurum quid in ieodeinhabitujuxta intelligeriiiamhane riiatjs divinis -dignaConspeclibus. Vel cerle cfusiii-:
signilicet.quaefis, ratidljabilem in eb-iniei-idfis.bp- larii' dled 'corispersain ad corisecralionem ripstraih
miuis virtuiem imellige. Unde el in ee prpprie saii- Dpinindofferitrius, cum uriivefsa. quai Taciriius, per
cuiin Domioiscripfum esi :"-qriiaiioh nisi per banc inTeniamsancti SjpifHftegratiam ihVcofdisriosTride-
quisque adcnguitipneni sui Cpnditoiis ascendit.IIttic Volionepiriguescurit.Lagana bleo lila oflerimiis, ctiiT
/87 BEIVE VENERABILISOTERUM PARS II. — EXi-GCTIGAGENUINA. m
cnam foris bomimbiis spiiim ih.s csse qii,i>aginms. A / piendum igneni dilectioriis, ct ofifienila neo Milutum
indubifiinter in e\einplitm vi\ emli o-aondimus. Qui- libamma debenl piajparan : qtiii omnibtis gencrali-
bus nimiruin oljlaiioinbus con^ecralio nostra perfici- ler pusillis cuin majonbus loquilnr Apostolus, di-
tur, dum pcr opera bona et cogiiationes puias meri- ccns . Miiiidcmusnos ab omni mquinamenlotarnis ct
ium nobis sai)PtiiiJoni;eDoiiiino donanie conquiri- sphilus, peificienles sanclif,calioneinin timeie Dci
nms.Expletis auieni inandalis hujusceconsecrationis, (II Coi. vn) : quorl esl aliis verbis dicere. tiaicida-
Aaron ct (ilioruin ejns, redit Scnptnra percipere inus, el aufciflmus a nobis spb.ela vitiorum, eipun-
eliain de faclura altaiis incensi, in quo idem Aaron ctiomim aculeos liiillaiuium, -quos terra corporis
quolitliaimtn3tlolere tbyiiriama deberei. nt)',tii ex peecalo piiniae praevaricalioms nobis ger-
CAPLT XI. niinare consue\it, et quasi quadain bipenni sedul.i!
Allaiis iucensi desciiplio. c.ibiigationis jncidentes excoluirius strenue interio-
(Exod. xxx.) Facies quoqitealtaie cid adolendum reni simul et eUeriorem homiiiem nostrum, qui di-
tlnjmiama, elc. Si altare holocausti, de quo supra giuis fiai, accepto sancti Spiritus igne, hostiam vir-
diclum est, generaliier vilam designai jttstorum, qui ttiluni in eonspcctu sui Condiloris offcrre.Apte unus
carnem suam quotidie crucifigere cum \itiis et con- ac non dispar erat ignis, qui in hoc allari \ictinias ,
"E
cupiscentiis, alque in hosliam vi\entem Donuno iii illo thura mcendebat; qtna niminim untis est spi-
ofierie consyeruni, quid hoc aliare ad adolendum ritus, qui ciincioium meiites-fidelium \arianle dona-
lliyniiania fictuni , nist specialem qiiorumdaii pci- tioimm gralia \Ivificai. Quod aulcm allare inccnsi
fectoium vjtam siguihcai.' Ncque cnini fruslra in illo qiiadrangiilum fuif, unuiii habens cubitum longilu-
carnes aniiiialiutn inccndcbantur, in hoc ado'cij.Uur ilnTis,ci plicrum JalitudJnis, duo- vero in latiludine,
uicensuin : nisi qtiia in tllo figuiabantur ttt qui non longitudo ad longaiuuiiia^eiii patientiaj, ut m e\po-
secutidum dcsideria cainis amhulant, sed quasi haec sitione altaris holocaiiotidicluurcsf, latitudo ad am-
Dominoiniinolajilcg, (J.nnes sui corpons semus per pliludinciti dilectionis, altitudo pertinet ad subliiiiila-
igneiiJ sancii Spiritus ejus voltinlali dedicant: in isto lem spci, per ipiamiiiTaboru.ii tolefantu tempoia-
autcm illoiiini lypus expriniitur, qui majoie mcntis lium, el hilaritate dilectionis sincera mcnte gaude-
perfeetione, exsiinctis pror^us ac sopuis illecebris mus. Uuius aiitem est cubiti et longiiudo ef laiitudo
oinniijus carnis, sola Domjiio oiationum vota olfe- allaris, quando summi quique etperfccti in.Ecclesia
iiml : ml quidcui de carne, quod se iinpugnel, nil viri, niillius alterius iei quam perpefitx reu ibutioms
de conscieniia peccati unde coniurbentur ac pa\eant, iniuitu, etmal.i tempoialia ;cquaniiniter feiunt, et
habenles, scd dulcium piolusione lacrymaium opian-:*p quaecunquevaSenl proximis pcr charilalem bona in.-
ies veniie, ct appaiere ante laciem Dei. Unde apie pendimt. Iieiu, quia chautas pitieus e=t, benigna
hoc altare itilus m vicinia vcli el arce, lllud ante est. Paliens videlicel, ut illatam a pro\imo injuriam
taberuaculum foris positum.csl; quia niniTum illt in tolcrel: benigiia, ul cujus advetsa toleiat, llli eiiam,
conspcclu saucdn Ecc'esiaecunciis in exemplo \iilu- ciiin opus habueiii, oflicia pietatis exlnbeat. Reeie
tum prjcfulgetil; isti allioris ardore desideni. con- aliare ihymiamaiis in longitudiiie et m I.ititudme
lemplaliorn fuluraebcatiiudiniseliani corpore detenli quadrangulum fieii jubetur; ut lnsinuetur, quia per-
non miiiinimii piopinqtiaiil. Apie illud atre, hoc \e- fecieruni animus fosderaiis «d iuvicem uituiibtis,
siui auro praecipiiur : JCSnainque pitis aliis mctalhs qiiantum dtligetc fratrem , laiitum ei ferre sulhcit,
sonortim ac diu durabile est; aurum \eio qii.iiitum et quanlumperpatieiiliam suslinere potcst molesttam
sono succiiiiibtl, lauttim splendore pi.vsial jeranien- ejus, (aniuiiipraslare ei per dilettionem suae pieta-
lo. Unde cei (e neneiiniallare, in quo carnes incen- lis beiievoldiitiampotesi. Di>osauiem iiabet cubilos
dcbanlur, el sanguis fundebatur victiinarum, illoium in altitudine, quia *duplex sese praimum in luiura
gestal lypnm , qui edoiriilis el velut D,eo jnimolalis vila accepluros spcranl elceti, unuui \idelicet quie-
voluplatibus carms, perseveranier viarii vciilalis, tis auimarum, -cum corriipnbile lioc et inorlale cor-
quarn scinc! inchoavcre, peraguni, et hanc (pioque Dpus e\uenies, cojleste regnum lntiaverint; aiiud
proxmiis iurcdcndain cicbro seimone praedicauonis cum recepto eodcm corpoi e incolnipio atjuc immor-
iusonaiil. PMJO aurciim altaie lllis conveni'iiler lali, perleclius in praescnlia sui Condtloris evsulla-
apia'iirqui amplius giaii.i supcinac clanlalis illu- bunt, impleta promissione propheitca, quaedicii: In
slraniur; sed minus alns quae in secreto do inierna tenasua dupliciapossidebunt, Imiiha sempticina eiit
suaritate giisieiit, diccndo aperiunt^ niiiius eructarei eis (Isa.hw).
proldquendo sufficiuut, qtianla ipsi iniiis dulcedinei Cornua ex ipso proccdent, clc. Coruua saepe in
in ahdito vultus Dci reficianiur. Apie eltam altarei Scripluris so^eiu cmineiiliam designare fidei el vir-
Ihjtniamalis quanio meialli lulgorc praecellebat,i tutum : per quarn ohviantia nobis antiqui bostis cer-
tauto mcnsura rninus fuit; quia qno sancliores qui- tamina oblundere ac superarc debemus. dicenles
quo in Ecclesia, eo sutu paucior&j. Apie de eisderat cum prophcia Domino : In le inimicos noslios eornii
lignisseiim, quaealbae spinse slmilia esse, et incor- veiiiilabimus(Psalm. xi.vtn). Qui mox do quo cortnr
ruptibiba diviinus, utrumque altaie fieri prxeipjtur : dixisset, subdeudo dcclaravit dicens : El m nomme
quia nimirum una est fidei non ficlae firinitas, quai tiio spernenuis insurgeniesin nos. Sicut e contra, non-
Dsitniuuicorda eliClorttm prmiMiiii, atqtte ad susa- uunquam bcUauToium, qine nos expngnare IIIOIHIII-
'
(.m Dfe TABERNACULQET VASIS EJUS. — LIB,. 11L v . W&UO
tur, cornuum nomine solertt indicari. Quod utrum- A A. Et duos annutos aureossubporona, etc. PosVunt
}ue breviier comptexiis per proplieiam Dpmirius quidem in. bis amiulis,: quibus aillare pdrtabafuf;
dicebat: Ei omiiiqpeccqlorum cbrnua coiifrhigam, el juxta quod supfa in altari lioloc;aUsti,arca et iiiensa
'
exallabuhiur cornriq jtisli (Psalm. XLVii)..Unde.bene exppsitum est, quaiuor Evangelipruni libri nph incon-
m lege cPrnuii tarituiri generis anirtiaUamunda esse, venienter adcipi, pef quoruin fidem acdueirinam
etpopulo Dei coirieslibilia deceniuiitur. Quaa enihl sancti pof taritur, alque a ierf erijs;cogiiatipnibtis sub-
rriiriinaritalque ungiilam findunl aiiiriialia , ea etiaiu leyati, per ereriiurifikijus yJtse;qjidtidiaiiiisvjjoiioftira
constat esse eorhuia- ut pstendatur mystice quodilii pperum pgofeciibus coeiesiemvferuntur ad patiiaiii.
iantum EcclessaJDei splrifuali corijuiiciione ppssiini -•.'Yerum qiiia ibi manifeste quatiics circuli fieri, dud
....videlicef in latere urio, et duoiin aliefp praacipiitriluf,
Iricorporari, qui foriiiudirie' fidei ad. bella .yilioruin".:-.
existere probanlur irivicTi.Prbeedurit atitem cornua liic iatitem tacitonumero quatefnario diip arinuli per
cx ipso aitari tlijiniairi'aiis,'."cumopera virtutum ele- singJiia latera fiunt : prp.cefto ibi apeitius evang;e-
tti, non ad faciein bbniinurrispecie lenusiostendujit",. listarum nuirierus clatet, bicverdetiani aliud quiddam
secl ex interna riientis fadice , fixo atque, ininiobili ritysterii': spiritualis, qiibd ,ad dilectioriern Dei et
exercent affectu.At CPiitfaliypocr.itae,quasi cornibus prosirrii sunime respicial, inest; Pef sirigulai.eteiiinT -
aliundeniutuaiis, liabentesspeciem pieiatis, vjrluiem *B jatefa annulis aiifeis circiiriidatur aliare; qiiia cof
ejus neganl- Quibusapie cpngruit illa JiSppi fribtilu, veleciprum biiic et inde Dei ac proxiriiidiiectione cnti-
qua refert cornieera iinyolulis pavotiis pennis exori- imriatur. Quse bene -aniiulis Vcofiiparatuf,cjiiiaeva-
natam, frusira de suaessri pulchriludine gloriaiain ,; cuata iiifirie propjietia,desiiueta scieritia, cessantibus
imo propelnpdtim ze!p'exardescente pavenum, bmiii 'j.iriguisj ipsa nunquani cessabli. buo sunt. autein
-pennarum vlrfute, et ipsa vitaessespoliaiam. Tes.ti- '.'ariiidli per singula^IateM; quiauifuirique cbaritalis
ttir altare auro purissirrio, cum perfecti quique vera . iwaiidatum geniina virluie distiriguiluri Cliaritas
intemae sapientiae-luee refulgeut, cum in omnjbus .'quippe Pei per sinceriiatem"fidevac vitm muhditiani
qurn aguni, splendorem cliaritalis yeliit quptidianl perficiiur (Hebr. u); siiie fide eiiim impossibile est
gloriam habiius perrnoiistrant, cuni memoriam silji "ptaCerePeo, el ficlessine operibusMorlua esl (Jdc. il).
perpetuae clafiiatis semper inesse euhclis sese videu-. Quod tiTriiniqiieuiio.versiculp proplicta .conjplectiti»
Tibus sive audieniibtisosTeridurit, cum se ante oinnia, •"dice.iis;,: Jttsim aiilem iii fidepua vivii (Ila.bdc. ,nj;
fegnuni Dei ei justifiam ejus Cbgitare ef quasrere. apefte insinuaus quo.d itaisdlifiri.qmsque ad^.viiam ..'
manifeslarit. Ei bene tani crslicula altaris, quarii pa- 'venUirus ests:si bp.era jusiitiae cuinfide yeri.lalis ha-
rieles et cornua Veslifi aurp jubentur. Cralicula; buerit, sic et dilertip.rraferna.jii; yiriute gemina cpn-
qulppeintus in medio erat aliaris ad suscipien.da.v"sisiit, patieiitiaescilicetelbeiiigijiliilis.tesic Apostolp,
: niniiruin
tbyniiamataparala. Parietes verp fpris pii-: quj ail: Qaiachqritas patieiis:est,betiigna'-esi(r.Cor.
febapt, cornua et.ipsa foris parentia speeiali fasligio xui). Uride et D.oininus", Dimiiii.p, iriquit, et dimiltelur
' aliius eminebani. Deriufanir autem eraticula, icum 'vqbis; dqie, efdqbitur vobis (Lup. vi).; vjdelicet in di«
iu interiore liomitie ripstro per fidem resplendet;:' "miilentlo debita,;paiienliam doceiis; in dando neces-
Cbristi gratia. Deauranlur pafietes, cum eadem gra-. "'sariaij gratiani benignitaiis. In uno, ut proxiinpruirj
li» doininicaedilecfipiiis per bona se exteritis Ppera( incoiiinioda foiiiterferamus,:: iri a!teio, ut cotniiioda
ililatai. Deauraiiiureicorriua , curri ipsafiduciaTpr-*_ prpximis npsira giiudehteriIrilxuamus.Duos ergo an-
litutlinis justoriiiri, qua adversarios veritatis, .siye per, nulos per singula latera hribet aitafe, ctnn biformi
jiatientiam forfiier ferfe., seu per sapientiam pru-. perfeciione charitalis saneii, etviiistii Cphdiioris Iio-
denler refellere, vel eorrignre dtdicerunt, ititefnsei nofem, et in 'curani iit([ue obsequitirii accingunlur
Iticis in omnibus fulgofe cprtiscat. Et_quoiiiam. tales3 prdxiiiii. HisqueannulJs imiiiittiinTuryectesinaurali,
jure dicere possuni: Bonumceftameti ceilavi, cursumj ut altare portetur, cum tales paraip riientis sinu
consummavi, fidem servavi, de reliquo_reposila -est( exeipiuiit, clarissima prsecedeiuium dicta Patftiin:,
mihi coronajusiiiim (II Tim. iv), recte subditur, tj perquaemflgis.magisque a terrenis suspensi adamo<.
Faciesqae e'i corbiiaiivaiireolam per gyruni. Gorona _, reiri rapiantur aeternorurtibondfum. Naiuiquod ia-
etenim aureola per gyriim fit aUari thymiainali.s,euiii iV les ariinio et iueriio coslesiibus apprppinquerit, se--
sancii pro iiobis qu»se...egisse menlinerinUpraerniaa qjieiilibus qupqueverbis Hiyslicedesigtiaiur, cuiridi-
, praeslolaiitif aeternn.vEibene per gyrum.allarJs cp-. .eitur: i .,. V""""_. :"-;•;,"-;._';-. :--" .' v .-;;
rbna ftt, ut oniiiia qtiaifecere, ccelesti incrcede digtiaa 'Poiiesgueallare conira vetuin,^etc.Ar-ca.naniiqueTiit
esse doceanlur : neqiie aliquid in lalibus renianere,, siio loco expdsitiim est, Boijiinum Saiyatofem de-
"
quod post absoiulionem cariiis, purgaiorip debeail monstrat, velufti quod ante arcam"pendebat, jpsum
igi)p castigari.Tierii alfare incerisi corpnam bjjbet.au- . ; ccBlriiii.desigiiat, cujus ediia Domirius.victa moiie
ream per gyrum etiarii in eis qui, elsi minoi-es suntl '. penetravit; ut, sicul Apostoius:ait, Appareat iiune
ineritis, nec palam.protesiari audent, certam sibiil vulttii Dei prq nobis (Hebr, ix5.:Statque altare conira
boni certaminis ae scryaiaj fidei reposilam esse iiier-- Vejum,. quod iiiiie arcam apperisum est, cum -omnia
cedem, cuncfa tamen quaeagi.nl, inlentione Depipla- .- inientiojiistoium ad irigressumdirecta-esi regni coe-
ceiidi. et spe 3gu_j't,per<;jfibnd'u:ejysdem superiise e lesiis. Siat coram propilialbrio, qup tegilur arca, cym
Eiiercedis.Sequituf :V V vi-ipni sui CpriditPris purHaie nieritis aptirPpiaiii, e-
Pi-Wii:. JLQi. ;_ v,v; :lbv-
|0|- BbflJS YENERAB1LIS0PERUM PAKS M-v^ fiXEGETICA G_ENUiNA -V ii
xi.usi.q-iamiibet corpore Gonversatienemliabeiit-in _iVin codem se yigdre devptionis,. qtiem In praiions,
ccelestibus. siiscepit, etiam finita oratioim cusUMTat; jtixta
: .''" CAPUTXIJ. exempium Aiinaa,de qtta oraute...dictiim est : Vul-
De iliymianiriieadoiendo super allari; iusquecjus non sunt ampliris iii -diversa mulali (1;
' .
,E( adolebit incensumsuper eo Aaron, elc. Constat Ueg.i). ^ ;v... ;
;-. bicenstim sive ibyiiiiama. vini oraiionis exprimere, Non efferetissuper eotliymiari}$composilionisailc-
. diciile.Psalniisla : Dirigatur oratio mea, sicui inceti- ritts. Iij-.seqiiehiibusrhiijus.yolumiriJ's, e .quibus aro-
$um in conspeciuiuo (Psal. CJCL).Et in Apocalypsi . niatibus lio.ctiiyniiainacqinpdui debuefii, nPininaiim
•
joannis, habere vidit saiictos piiiabjs aureas plehas designatuf •:_•siacte yiilelicel et onyclia, -gaHihnoboni-
: bdoMriienlbruni. Quod coiifesiim . exponcndo s.hb-.: odoriset; ibtue liicidissiino, qiiaecuriela ad siguifi-
-
•jtinxit : Qum-sunt oraiionessanclorum_(Apoc v). Et caliorieriiaelerrioriirn bonorum, qiiae principaliler. a
quoniahi Aai'611,ut stipr.i dictiim est, et. ipsuin spe- Doiniiiiiqiiaerenda srinl, constat perlinere. Nonest
cialiter stiihriiiim ssicerdolem, videlicet Dpiniijuin- -ergp pfferenduin super altaii aureo thymiama com-
Salvaioreiii, et nosifi. quoque ordinis sacerdbtes de»- posltionis alierius, quam quod Domitiusstafiiit; quis
. -signal; adolebil Aaron in.luic attari incensnni suave non aljuii a Domino quaerere oraiites-quamqiiod?ipse
,...- fragrans mane, cuiii v.elDominus ipse illusirata fide- B jussit, qucdque se daiurum promisit; fion aliud do
liiirn;corda, Jiovp gratiae suaejub'.ire ad- dulcediriem illo credere, qiiatriquod ipse docnit, debem"nsiv-.."f'.'-'.
orationis itistigat, vel partjcjpes saccfdotii illitis se- Jioriesl bffereniidsupereo vicf.ma,etc. naecietenim
dula exhortaiione fidelesad dcprecandaniTaciem sui omnia ad allare exierius perlinent, qusb.incipieniium
Condiloris exciiaiii. Iiicejidit.auienfiliymiania sacer- el. in piofeciu adli.uc posiiorum viiam desigiiant,
; idns :hoi) soltim mane,, sed ci vespere,"M;ine eienim Taritse nariique sublimitaiis perfectiirnni est yita .
'
fhyriiiairia. ihcchdittir," ii'l iii pfiiiCipio oiiiriis, boni, jlisttiriirii, til iiil in ea carniileTqiipii Doriiiiitiniactaro
qiiod ihspirarite ilieo facere disponimus, illitis auxi-. IiabCaiii, valeal iiiye.niri...Ei quidem liliamiiia viui
iiuin, qud perficianius, invocemus. Ad yes)"erji"rii constat, nonntinquam inaguain graliae spirilualis de-
verp, utcuni beiiecoepta coinplenius.-.illiaqiiO:acce- sigriare virtutem, hoc est, siye ppculutn doctiiiiae,
r
pinius, pro his qiise.doiinvitgrafiarum vpia 'reddauius. seu ciilicem passionis, siyeferverem prajcipuaedile-
\'dl cerle, quia iiiaiieel ofto sole, clare ohiniacircurii- c.lioiiis,sive ipsiim Spiiiius saiicti percepfionein,"aut.
quaque videmus; ivespere autem siipervenieiite;dtibjp aliquid- iiujusiiiodi.' Verumv -{jiiotfescunquevinuin
Visiicaligariius. Ideoque liiniinciucernas, u.lvideaniris libaniitmm cum carnihus-ofiertiir bosiiaruui, eotum
qtiaevblunius, indigeinus. Illa Rc.deiiipiorisnpstriVsa-;,• prbfttctp.juxta. ffopologircamexpbsUionehi designat
Crameiita, sivedicla, qtue liquido etiam juxla brdir' ^ sanctiiiioiiiam,;qui adhuc aliqui.jde carnalibus con»
neni lniihanai ralionis pro modtilonoslro dignoscefe ' cupisceiiiiis, quod puritatjjsiiirittis adveKeitir, et
•sufiicinjus, jam quasi in d_e conspicimus. In qtiiluis- .: qitod igne saiict.i Spirittis in ara cordis incendi de-
cunque auiem ralio liuniana delicit, sed sola nohis beat, liiilient. Perfecli autem justi, qui dicere pos-
aticioriias Scriptura' sequenda est, illicveltil in liocte suhl : Defecil cor tne.itm, et caro mea, Detts-cqrdis
ocultis-iiosifi intellecttis caligal. Sed lucerna verbi mei, et pcirsmeaDeus in smcula; (pjasi cessaiiiijms
."--'iDci pcdes iiosiriis, ne forte oiTeiidant, aique a yia •viciiinaruin. libainijiibus, quae ad .geneuniaiiare ex-
veiiiaiis exorjii.lcnt,adjuval. Hiuc eienini Pelnis de teiiiis posiltim peiTitient, sola iiitiis in aurep aliari
sacraineriio doriiiiiiciefideildijiieiis ait: El h"bemus, , arbmaiii Doniiiiodesiderii eoelestis offeruni; quia de
'
firinioreni pmptielicithiscrriiqriem^Pmliene.fttoiiisin- rehijssioiie peccaipruin jairi securiores effecti, pro
terideiiies, qiiasi liicerniBiuceiili; iiv caliyinosb locp;,:'- dilatii.soiiiiiiriiodbtegiii pereiiiiis iiilroiiti lugeiii, dttl-
doiiec clies lucescat':; :6l'lucifer- Pfiatp.r;..hi cbrdibiis ciljusqtie iacryinaruih llueritis sltatum sumn per
eestris (Ii Petr. i). Hene efgo dicilur : El adoiebitihr singiilas nocles irrigai!!. De quo vjdelicetaltafi aobuc
'
censum siiper.eo Aaron suave [ictgrcms,mane qtutndo bene stibdittir ::- -; .
conipoiiet lucernas;incendei illuci, et qitando collucat -. Eideprecabilur.Aafon sttper cornua ejtts, etc. Sum«
eas ad vespeiiim.Mnneeieiiiin Aaron ii.icensumsuper tiiiis iiiiilique.sacef.liis iiObtersemel in anno obiulil
Siliari:idolei,Crim;Dpniitljfscorda lideiiuni in.his qu;ft sarigituiem suuiri pio-peccatoioiius mundi. InViilo
ii_Jamiiiieljigeie valeiit 'aicanis veritaus, ad graiiaiti '' videlicet arino,, de quo dicii ipse per.Esaiam : Quia
-..; compunifiiiiiiisinflaiKinal, Incentleiilhidet ad vespi- veneril prcedicareaiiuum Dominiacceplum(Esa. LXI);
-rum,jjiidiidp eqlletaVliicerjias, cuinetiam ex' eis quaa hbc est, iii 1010JiocTftiiipore,quo Ecclesiainsibi co-
- vneciiuiri;capcre queuui, quoniaiiii el haic sancta, piilare digiiattis esi. Seineietiafti imieuique credcii^
quaiiiiini divina'esse iioii ambigtiiii, ad ainoreni ed,s tiuni'.iavacriimsacii ioiiijs; in ni.yslcriunisui sangtii•
::C(Blesiiuiij, tibi oniiiia secwla paleliunt, iiiforuiai, ;ni«, ;id solvenda peccatoriim vincula- donavil, ct
Fragratqne siidveihyinimiiB, einii stibila coiiipiinciiorie pulciira 'omnjinode figurarum disra.ntia. Semel qui-,
diviniins tacii iaciyinis soiiiin 'ac precibiis vacaie • ;dein pcr auiiuin pontilex jn safiguine. oblalionts
dulcc lialieiii. i!ene.atjteiiJ seqiiitiir :i stiper coriiua altari.s dcpiecari, quoiidie auieirt tliy-
ijrcl llujiitiaiiia seiripiteriiuincoram' Domiiio, eic. niiama suaye fiagraiis super ep iuCGnderepi-aecipi-
.. ViiiQiiia.'iiiiiiifuin necesse est, ut aniiiius.post orationein lur; quia i)ominus el.Salvalor noster, qui quolidie
' el Heius ad oftosa verba ssiye facla non di veriati sed . fiikies suos gralia inferhae comfiunclionisaccerideiis
• %0..'"''. .;-,''; DE TABERNACULOET VASIS.EJUS. — LIB. Itl,; ; 49*;
reiiGv.at,.semel epsiinstia sui sanguinis .morierri'IA. etimdem MediaipremDei etliorriinum poteslfiguraH
• ier
superaiisfedeiirii ipsl fiiieles, qui.qriotidiariapeecat.la'; exprimerej inler: boniines liuriiatijius qtiidem
quiitidianis abttiere.-p.fecibussc lacrymis soi.eiit,,se- conversantem, sed potentia divinitalis ccelorum iti- •
- met iii s.icriimciitiini.passionis ill'.tis aijsolutos se a leriora peiieiraiiieiii. Stab.it altare incensi Hi sart-
peccatis piBiiibiisesse gaudenl. ppprecabilur qvtem ctuarto, ubi.ei eandelabiiiniiet mensa; quia Verbtim:
_ supir cornua ciltiiris,qiiiaei ip.se iioii solmft-Tiiier caro faCtum est, et liabiiavit irinobis (itian.' i).; Sla»'-.' ..-
_;-:lifiriiiues convcrfiittis pro Iioiiiiiiiluis'ofavil; vertiin batai'<ja i.nira velum; quia iileni D.iiiiinusJesus post '-
Veiiaiii iitiiic ad.de.vleiam Paltis in coslesiihiis se-, •passidijiiii)resiirieclioiieiiiqhfi siiam assumpiiis est
'dehs;'jiiierpe!Ial.pio niibis, el iii cord_buselectonim in cosliiin,. el sedet ailevtiisDei. Super cujus cbr-
perii Jetii iiiljiibilans, duii)tsivs-atl deprecaiidiiiii ex- . ntja allaiis dcprecalur Aai'Onin sanguiiie, qiii obla-
• cital, reeie. l.pseilepfccarT .narfatiir. Deprecabiiur tiis est pfo peccaio, et placal super -eo, qtiod rogan-
vuleniAawn iripei .cbihtiapliaris, cum eleclos stios tes pfo popttlopei, v.elpro sua ipsonimigiijirarijia
.Patri bmniniis, per nicriiorinm eaiiim quas fec.ere saterdoies per JiiiigeiiijnlnFilitinf ejiis ses"e;.ltijuyiati.-.'
Virliitiim.corrimeiid.il.peiiique quasi cormia iaii_teiis d»s, ei per. sacr:iin'eiiiiiin''''passiphis;.;ll).iu^/aa{yiiiulds -..
allaris aurei de -devoliiuie dbeiptilortnti loqiiilur : esse conlidiiiit, .moiienle Apostoi.o^vXcVy.iCepi^^^isr4''''
Quos dedisiimihi demimdo, liti erant;; el mihi.eosde- 1Bjpsum ercjoofferamiisliosliamlaudis seiiiperPeo(ilebr.'
-iksli, e'tseimoriemtuuriiservaveriiril. Niinp. cogivrie- Sii), id est, frtjclum labioiuiri 'corifileiititiiii noinini •
funl quia vmiiitiqttm dedisti milii, ubs le sunl (Jogn,; ejiis.; Qii.jd de-oniriibuselia.m el.iciis, iriainbrjs vide-
"X.VIJ);Pibqiiibus etiain depiecaus adjecit: ligo pro. Jicet siimi.iiisaceitloiis, qui in. spiritu etvoriiate
hisrogo, non pro miiiido, seri.pro^Itis qttos detlisli Pfant••"Piiireiriv cbriyeijiciilei'accipi potesi. Cui autem
. milii, quiti lui sunl (Ibid^^Ri. qiiia^propier ineiiia trielius quamiiue altari cpnveijit quod (ficituf : Saii-.
' et iriieTcifJsioiiessuliTnriitiriT-iiroium,.".plei'uiiviue ctum sitncloruni erit Dpmino,,-d.equd in riiundum-
'
nosira) iiilirniiiaii Doriiiuusiiiisereiur, fecte subjuii- nascituro dixit .yifgitii inatri 'arciiaiigeius : Spiiiius"
gilur : ."„.'..., . sahcliis stiperieiiieiiii' ie, eic.^/viici). De^cripia IiuC-
El placobil supef eo ift generalipnibusveslris, elc. risqiie. faetuiirViiltaiisincerisi, supcrestadlitiC descri-
Placat. quippe Aarou snper ailare inceiisi, quando piio Iabriaeuei, in qno iavarent inau.us suas ac pe-
propier jmliiiam SiiiicloruiiT,''qiips Intfercessiires et des,. ingrcssiiri in t;iberiiaculiim sacfrdoles ; sed.- _'
patrmios quojriimt; nobis, prtipiiiattir Dpniintis. De- piieinjuiiur uiuiih Dimiiiii iiiaiiilatiirii, (jiidd et
iiitjiie ohsessoVabiioiiibus. Kzicchia,et aiixiliiiin cjus nos freviier laiigere ac.pro modulb noslfp expd-
invocanli, arf ".Ei "ciiiialeinhdncsalvabo, el,prol;eg-m _ nere cotivehii.. 'v
tam proplcfme, el piopler David servum'rhetcm;(Tf\ :G,vV^vvV-' .-_;:. ,:;; .'..-;:,
'•'.':_Iteg"y.n^.Sic el Moyscs pfopoplilo peccanleinier-'_-;;'-. .;..,..,.,' '•';.; '/GAPUT ;xiii.:v;,;'„.- .
ceilciis,i")ajrumfi-.eifineiriof.i:iiii,'.clquasi.super cof-," 'pe prplwprbariimabus singiilorum, numeralo populbi
. iuia'iieprcCJiiiSitltiiris, Doininunip.IacjiretufaliStV: Qiti- Qudndq luleris summam fiHorumJsrriet, elc. -Hiijus
.;. escal,intpiieus,im lua, ei Hiriplacabilissuperriequilipni.; . praeci'pli obiilus estvtla^iil,:qiiaiiilq numeravi.t.piiplii..
populilui. RecordtireAbruliairiit Isaac-el Isitiel; ser- lurii, iiliM)([ue:pIag.iiri riiimeraiidoeiileiii |iopiili)coii-
vorum tuoriim,:piiibus_jurdsiiper teiiieiipstiiiidiceiis : : scivit."Spirifuali atiten.is.cnsti,suiiima fiioruin Isiael
iluliiplicabo i>eiiieiiv.esiritm, sicut slelias cati (Exod, .siinjii:amoiniiiiini desiguat elecloruiii,. quoriiiii Ho-
SXJiii)-Possuiiiiissaiie.bajc :il|aria elTiin iia iiiler- mina scripla siuil in eoelo. Singulique (laiitpfo iini-
prcl.iri, ul iciieUiirquideiu, iii qno"cariies coiubure- riiiibiis suis prelitun Doininp, ciim ei iiiboiiis operi-
bauliir'et.-S.iitigiiis fundcbaiur liostiaiuiii, oiiniem biis exiiibeni sedulaeseivitutis olisequiurii, Alinquin
bujusjeinporis Ecclesiiun accipianius, in qua iitilliis plaga erit in eis, cuin -fneritu recensili; qnia niirii-
' esi
absqile .peccaio, ciiain.si uriius diei ftierii vita : riiiii ultio peipctOa miiuet eds qui, Tiielium.nuiriefo
ejus shperterrain. Ntillus qui liori ex pcccato prae- rioiiiiiie lenus sociati, perfec aiidei opera Doiiiind
Varicatioiiis Adaecainaiiter nalus, .liccesse habcai Q | offefre ddtrcciaut; Dieinirquede lalibus : Nbii dabitnl
in Cbristo renasd, et spirilusejiis igne iiiiimlari. ;Deo plr.cqlioiieiiisuam.iiecpieliiimredeinptipiiis rinimm
Aiiretnti/veio aliaie, ijisiim Douiinuni . sigiiHicei; sum (Psat.vxLvin).Redeiiiplioeiiim,aniinmviri divilim
quiiiiiro alque iiieffab.ileordine, ita carrieii) veianj suw (Prpvefb_.'\ii\), ut S.liiJiioiiait: sive teiiiporaleSi
traxii ex Adam, ut a peccaip earuis' Ad« veraciter scilicci c.uni cas ilistribuerU (ledeiitque paupeiibus,
essel iniiiiiiiiis; quoinodo aliare qui.leni utruiiiqiie ut juslitia ejils inaiieai iu sa-ciiltimsaectili; seu sjiiii-
ex uiiius ejiijsdeiiiqiiegeneris ligiiisfacunii, sediiibri "luales,'.iiocest.Tpsajustitia quain fciiif,vel niiscrando
-"'utriiinqiieeral aiirp coopertiin.i.Sed ellniioe altari. •pajipeiiljiis,'vei alia boiia hcieudn.:Dabii autein oni?
..nil caniale oirerchaUif, veruiri aromafa liihiiim ad- nis qui irniisil acl nomcii; dimidium sicli, hoc esl.de- :
o;eliaiitiir; quia Doiiiinuspreces siye lacryinas cffuri- cein oholos; quod uiui aluid apiiiif qiiam observarilia
dens, iioii pro issiiserfniibiis-, qui riulli eniiil, sed decalogi legis a riobis valet inicliigi. Qut eniiri hunc
ivpro liostra boc salute liiciebat. Sicuienjm arca inira f ccte jntelligere novit, biriiiem in co et liilei atque
velum f osiia, hominem Demiisedeinein ad dexlefam bpfiris p.Ieiiliiidiiietn, et fuiUi:aspromissionem r&r
. majestaiis iri excelsis significat; ita allare extfa itril).iIlioiiisiiiesse cbgnovit.-Deiiique iij primis tri-
veluin quidem, sed. prbpe- iiiirqitum ejus ppsitiim. busdileciib Dei, iri sequeriiibus sepiem dileetid.est ,.
;4k'.;-: : : : BE-Bffi;Y-E!MiUto 11.:—EXEGBTIGA-^ENOINA:v - ': *g6
tabeiiiactilui»- lesti-
prpximi cpm.preliensa; el Apostolo.ieste; Pleniludo Agiedianiur, Verum quia inier
tegisesldileciip(Rom.xni). Sedel altud sacfameiitum liioiiiiet allare holocaiisii positum est, qiiia bis quo-
riequaqtiam prBeieretindum, epdem nurriero denario lidie iidem ipsi sacerdoles, hoc esi riianeei vespere,
continetur. Noirierienihi iesu aptid jflebrseqsa litlera cum irigrederenttif iad altare lliyrtiianlaiDpminddbla-
|od, apud Grajcos a iofa incipit; quajulraque in sua -turij- in ee Iayari prajceptl suni, aqua autetft baptlsmf
genie denarii est noia, nuihefi. Decemque obolos in. npn riisi semel lavarl valemus; cpnsequeiiiius la-
preliuni animaesuae Dominopfferuril, qui in Jesum ; hrum hbc ablutionem riPbis eompunctioiiis et "la-
Christuin crederiies, signum fioininis ejus, qupd a. crymarum Cpiiimendat,;qua semper opus haberous,
denario nuniero iiicipu; in frdpie et professione pro-^ maxiiiie atiteiri CiUniriysteriis coelestibus miiiisfra-
ferunf.: Elfoitasse iuijus^gratia sacramenii Dominus -luri appropiemus. Quia enim altare holocaustij in
in Eyangelip tesiaiur, iola.rimimde legeprmierire non quo carnes viciimarum Domino incendebaiituf, ex-
posse (Mplili.; v).;-quia virius diecalpgi,,quseihi con- Stinetionein designat cafnaiium cehcupisceiiliarum
tiiieiur,; fidesquenoniinis. Ipsius, quse ibi myslice per igriera Spiritus saricii; altare vefo iliymfaffiaiis.
sjgiiatur, nnll.a unquam potest irilideiium perlufba-, puritatem significat eortim, qui sopilis per oriinia
tjpne corrunipi. _;;, ..- carnis illecebris, accerlamirie viliorum pacato, pro
; Qui hqpelurliinumerqaviginii qnnis cfsupra, dabU B sola exspecialione ac desidefio coslestis introUus la-
prelium. Nuiiieius vicenafius uiriusque Testamenli crymas fundunt amoris ;reele pfope ialtare hplo-
conjunciionem sigjiificat; legis videlicet, quoe quin- causfi labrpm poniiur, in quo abluti sacerdotesin-
quelibris scripta esi; cl Eyangelii, qupd qualuor; grediantur taberiiaculum, et ihymiama Doiriinbin-i
qtiiitef enim quiiji faciuril vigiriti. A viginli ergo an-; cendant. ...Duob.us,ijamque modis lacryniaruijj iet
nis liabetur quisque in nuirierp pppul.tDpi; quia ille '; compunclipnum status djstjngiiitur; qiija primoi rie-
soluin est eleciornm consoftip dignus, qni ei decretd Cesse est qtiisqtie ad Dominum conversus, pro his
legis spiritiialiier intellecia, per' gfaiiam adjutus quse commisitipeccatis Veniam fusis lacrymis prece-
iSvaiigelii, prosria mensura;et capacitateperficit, et lur. Qupd si comitantilius dignis pceniienliaj fructi-
de ejusdem gratise prpiiiisSiSaeterna iri.crelis praeiiiia btis IpngP iefiipore perTecerit, restat ut securibf dd
cxspectat. a.cceplapeccalorum venia effecius, jatri desidefiis
. Dives non addel tid medium. sicli, elc. Quia sive Inliiaiitibus oporlet venire tempus; quo mereafur
niagnus est merilis quisque, ac perlecms, seu tener inter beatissimos angelprtiiri chbfos faciem videie
adhue, etin prpfeclti.positus,yifttilum,;cuiiciiseadeiri sui Creatofis: Quod qui; veraciter agii,: nequaquam
lex Decalcgi, qua Deum ac-pfoximum diligat, im- n absque'i.acrymis, ivel- bujus viiae lorigHudineni,vel
u illitis lolerat dilaUonenj, dicens de ista : Heu tiiifii
ponilur.
Susceplqmque pecuniam:,;quw_cbllqld esf a filiis quod hicolatus meus pfolongatus esi! Jtubiiavi cuin
Isrriel, etc; Susceptaa fiJiis Israe! pecuiiia,Tii mov hebitaiiiibris Gedqr,(Psqti cxix); id est, cum. liis
nimenlum eorurti coratn Domirio•infeftnr, citm omne qui iti teiiebrls errorum ac sceleruni versaniur; qribd
7
quidqiiid agimus boni, in ajierna apud Cpndilorem vocabuliim Cedar sonat, ipse jam perpetuaj lucjs
nc Judiceni nostruiii metiiPria custpdiiur; quatenus gaudia suspirans mulium laboriosarii duxi viiani :
ex eis, quoeiiUiobluliftius, bpnpruiii, operum fructi,- qui quaiituiri- ccelestem^paljiam sitio, tantuiri viei-
btis propitius riobis fieri dignetur. Servaiurque ea- niam pravpruiii, inter qtios incola conversor, bor-
detn pecunia, iiTtisum labernaculi,- ciiinVex bonis reo. Dicens item de i.lla.: Sitivit qnhiia mea ad Deitm
justprum aciibus sequeutium in Chiisto fideliujk vivuin, quqndo veniam et appafebo aiite faciein Det
inores aclusque ,coiifirmahtuf:;ac lajes fieii jaiinores (Psaf. XLj)?Quam profeclo siliii), quiasine lacrymis
. quiqiie coiitendunt,, quales Tuisse ,eos,,-,quos cujii ferre neqriibat, sequeniia verba deelaraiit: Fueruiu
DoiiiiiiOregnafe nofuiit; agripscunt. Notaridum sane mihi tqcrymm memparies die ac nocie. Ac sl aperie
qiied pecunia memorata, non juxta ajstimaiionem riicerel : Qtio diutius a yjdenda facie Dei, ad quefti
;vulgi, sed juxtaimensuram.leropli er.at danda, Men- ~ ardenter- siiio, differpr, eo diilcius parie lacryma-
sura nanique lempli, dispositio estdiviriaj Jegis,- rurii, ijiias in ejtis iiieriioriam fpndo, reficidr. Jgijiur
quarn in Ecclesia stia Dorftiiiusservari prajcipit, et altare holocausii lacrymas insinuat iposnilenfiuin
cujus laritum pbseryan.liseajterpa in fulufo proenii.a de peccalis, qiiifi gesserunt. Altare incensi flettis
.prpftiitlit. Gieterum si qu.isjuxta placittim bumanae exprimit gaudentium de bonis Pperibus, quaeDp-
vPUiritaiisDee servife nifiitir, iiste, quj juxla men- ipino juvantepeifecbruiit; acdesiderantiuni praemia,
sufam templi pecuuiam suaj deyoTioriisiibn oblulii, quseise acceptuips Domjnp remuneranie confidunt.
reprpbaia et abjecla eblatipiie plaga ultims aniinad- Qui nimirum fietus tantum prsscellit priori qiianlutn-
versioriisTeiieitir. v ..;,.,. srameiite aufum, quanlum sancta sancioruni, ubi
-vi, ;;'GAWiT.jXi-s.;;''. - '.;> ieriit arcaiDpiiiini, priori taberiiaculb, jn quo cander
•.•;;..; V Labri gsnei descriptio, .labruin et iriensa Dbmini slabat, coristal fuisse pi/ie-
Fqcies _ei tabipm, ptc. Ppiest quidem ,hoc. labip '..lata. Post aliare vero bolocausti labrum ei-at posi-
. ive. labro, u,l in seqtienlibus ;appellalui:, priiicipa- tum, iji qiio lavareiiiur qui ad altafe incensi iritra-
'
ilef:aqua baptisniatis intelligi!; cujus lay,icro iitj- bant : quia: nenio repeiite lit suriimris, sed pfofi-
^esse esl purgentuf omnes ,qui Ecclesiie januas iti- cieulibus meriiis quisqueprittio debet bellii vitiofuib
497 DE TABERNACULOET VASIS EJUS.—LIB. III. m
deviiicere, deinde a Conditore suo cum compunctio- A , etenim iinieiida est aiiiniie spirilualis, et • lEierna, si.
ne lacrymarum supplex impelrare, ut.pro ingressu quis ad minisieriiimaltaris eleclus ibymiama oralio-
regni dulees fundereTIetus possit, qui pro timore " nnm Dep reddere negligit. Mors limeiida est, si qtiis
poenarum pridem ftindebat amaros. Quid aulem" ad sacrpsancta imysteria absqtie speeiali ablutione
basis, iii qua idem labrum erat impositum, apiius compunctipnls iritrare, el sancta Doniini couunu-
quam ipsum desiderium fegni et vitiB.coalesiisacci-.. . nibusmanibuslractafe prsesumit. Lavent Crgomaiius^
piaiur? cujus nimJrum causa taiita fii, ut perfecti -ac stiasac pedesinaqua labri amei.et sic ad alureacce-
sttmmiviri quotidiano se lacrymarum fonte diluanl; : daut. Abluaritergo lacrymis actus et in.cessus,ac
et quod necdum perfecte videndo valent gaudium deinde itianus ad coniingenda Cltrisli mysteria pro-
internaa qnielis, sallem suspirando degustent. Nam ferant, pedumque gressus in atria Domini porianl.
quia hoc lavacro ,, quod inier,; labernaculum et Quod ajque prasceptura.reor his qui ecrumdem sa-
altare posiium est, perfectoriiiri. lacrymae figuren- cramentorum-perceptipne inundandTsunt,, iit caiu
tur, lesianlur ipsa verba quibtis dicitur.i.Et.missa liore cura prius,. actus suos cogitatusque discutiarit,:
aqua layabunt in ea Aaron e.i*fiiiiejus mantis suas eveniilent, puraeiif, ac sic ad pariicipatidafidei sa-
ac'pedes. Keque enini quisquam de piebe ibi cramenta prpcedaiit, ne audire roereantuf illtid
lavari; sed ipse ponlifex jussus.est-et.lilii ejus, vi- B i Aposloli•.Quicuriqueenhnmqnducat efbibifhidigne, -
delicet sacerdotes gradus inferioris, qtiod niagooruni judiciuirisibi manducal el bibit, noh dijiidicanscorpus
vironim,. sicut peffeciior Vita, sic et compunciio Domini (T Cor. xi),-.id est, nequaquam euulium vivi
solet esse sublimior. Noii autem hoc ita dicimus, panis a cpmmunium escarumivilitate catita et solli-
quasi soli aitaris minislri hujusinodi compunciionis, cita est menie secerneiis. HiBcde lahfo et inlroilu
vel possint habere, vel debeant virtutem; sed ine- •ad altare possunl e.iiam hoc uiodo multum nliTiter
mores sermonisbeaii Petri apostoli, quiquo cunctis accjpi; quamvis principaliler illud aljare ihterha
Tidelibus Joquens, de angulari lapide, qui;esl Chfi- orationum spiriUuiium vbia sigiiificet. Diligeri-
stus, ait ;.Et ipsi tanquam. fapidesyivi, supermdifica- tius vefo inluendurii esi quod iri cortclusidnc sub-
mini.domusspiriluales, sacerdoliumsanclum, offeren- jiingiiiir :.'..,-.; ".
tes spiritualeshoslias(I Pelr. u). E.t quod Joaimes in Legiliiniim sempiternum erif ipsi, eic. Etsi enim
Apocalypsi -Beatus, iiiqiiil,.e( sanclus, qui liabel par- ' labnim, sive "altare, quod Tecit Moysesablaliim, si
lem in resurreclioneprima; in his secundq mors non . sacerdoiium quod constiltiit novo Ecclesia!sacer-
habet poieslalem,sed erunl sacerdplesDei et. Chrisli dotiummulaium est, nihilominussenipiteriiummanet
(Apoc, xx). Admonemus oninesfideles niystico sa- ^legitimum lavacri, etincerisi spiri.liial.isin yita fide-
cerdptura nPminecenseri,utpote menibraChrislivide- -lium; qucd per ibymiama. illius altaris, aquamque
licet sacerdoiisseiern3e..Quibus etiambeatusaposlolus illius labri typice signatum est; sicut et plura alia,
Paulus, quid yictimarum ofierre debeant, oslendit, . qtiaj lexfieri jussit,; sive perpetue agenda vel cele-
dicens : Obsecro vos, fralr.es,per misericordiamDei, branda prasdixit, ad liiteram quidemipbseryari ces-
ul exhibeatiscorporaveslrahpsliamvivenlem,sanclqm,-•-.sarunt; sed juxla lypicaminlelligeiilianqspirituaijiier
Deoplacentem(Roin. xn). Non efgo solum minisiris observari a sanctis ntiiiquanTcessabunt,leslanle illp
sacri.altaris, sedei omnibus perfeciis in quocunque qui nori venit solvere legem, sed adimplere :
gradU positis bpe lavacruiiiposujt Moyses; quia' Jex „.fi«ioiola unum aufunus qpexnon prmteribit aiege,
Bei generaliter cunclis fidelibus graliam salutiferse dpnecomniafiant (Matth. y). Nam et nostra bumili-
compunctionlsprajdicayit. Quodsi...i.npersona Aaron tas ad illud semen pertinet, de quo dictum est :
ipsum magnum pontificem Dominum Salyatofern:: Quia legiliriuim sempiiernura erit ipsi, ;et seniini
accipere volumus, constat eijam eum; liujus aqua ejus persuccessiones; npn quidem de Aarpn. slirpe
labri, priusquam ad allare oblaturus intrarei, esse nascende,. sed credende ,in eum, in qtiem.Aaron
lbtum; qtiia ,priusquam ihymiania sui sacrosancli .cuiii sanctis, ejus ajvi credidil; de que; prpmissum
corpori_spropten saiulem npstram in. altari crucis U est Abrahae,Quia in seminetuo benedicenluromnes
incenderet, pro nostro. amofe etiam. Jacrymasfudit, (amiliwterrm (Gen,ixv). Quarum menlioriemfami-
quod in resuscitatione Lazari Celeberrime innoiuit. liafum faciens Esaias ail : Omnes qui viderinl, eos,
Bene autemiaddUur: '.cognoscenleos; quiaislisuril semencui benedixil Do-
Ut offerantIn eo thymiama Dominq, etc. Mors .hiinus(Isdi. IM\). -,".''
:"499 ..,••' .. ; BBD^i VENERABILISOPERUMPARS II.— EXEGETJGA;G.15N'U1NA. SOft
w- SBIUEIJM; PRWBETAM; ;
. .:,;,;iiLLEGowcA
BXPQIITIO,:;.;::V;
fr.eqtibnliamqiie..legendJac inedi- A
Siiiditi'iri-;.riobis , iioverimusexscttlpere sensum, qui n.osvivaciler in-
tandi liuefJis'sanctas comriiiriidans^Appsioliis .ait: lerius eastigatido, erudiendo, coiisolando reficit%
Qurectinqueenim"scripta • suriiyail nbstrnm doctrji Uiiiletiio crebro; (lileciissjine ac desiderantis.siine
. «jamscripta suiii';ut perpiiiientinni.etcoiispliitonem oitinitim qui i.n terris inoiaiiliir .aiilistifnm", Acca,:
Scripiiiriiriimspem lialieanuis. Ei iatiijj;;;Otriiiia iri pioyofalus liorialii, tttis fretus oratibnlbiis, menioraii
figiira coijtiiigelj-intil.lis..i.Scripia:siint-,adcorreplip- pfoplietiequi ttincvocabaiur Videns, scripia perlu-
neni liustKiiri,.iiiqups fiiies siftciiloruin.dcvenerunt., slratis, si quid (loiiatite illo qtii ei iiiijlla spiiituaiia-
Sed eiibeaius aposiolus Peinis domiiiicx iiicarnaiiij-. idedit. videre, spiriluale'ac niysticurii ppttiero con-
nis, passioiiis, cl posterinris gloria; lerijporacoinnic- iueri, litleris iiiaiidare-.-ciirajio^'->i&l-rt'"|jji)"st
qualeiiicuii-
.jmorniis,.dicitinier caiiera : Ei oinnes propheue; a ; que exposilionem; beali Lucse; dicioriiin, quibus.
Samiiel, et deinceps qni loctili suni, eliajii anriiin-; eyaiigelicos, yel ipsius Domijii;vel aposlolpruni ejus
tiiiveruiit dies isios. Si eiiiin ad nostiatn corieptip- aeitis describi(,eiiaiu Titiiic.snriciisiVimtim Doiniiioex
neiri, dpctiinnim,vt.i coiisoliitionem"'tiiiiiiia scripia; iiiatiis nlero Nazirajiiiii, lion niirius siiis^iti sciiplis
s<nil, nec sPli lliereiiiias e.t Esaias,-cajiefi.iue tiles, : eyangelisla;,qiiain liistnficiTuiicluriioflicib prnhare
qiii yerliis ftituta sigiii.licavefiiiii,sed ei Sarnuel, Jo- ..Siiiagairi; qiiippt;qui elipse oiriuia nietliaioris Dei et
nns, e'l Ezra, eoruiiique coiisimiles,/|iii-pf&ieriia-,B hbiiiinuiri,TiomiiiisJesii C.Iirblisacraiiieiiia, figuraio.
Vcilsun,vel.iiiorunigeslnsivedicta cnnscrips'bf.e__d'_esiidelis,bistofiie, _sed ple.iiissiiiiodesigtiavit eln.quio.
islos, lioe'esf, iiova; giatise lilce'radiantes iiiTniiant; Deiiiqueulde Ciriieris(aceain.si iniius Dayid, loeuin
iiisisli-ndumiiolijssiiiiiinopereest, et pro siiq cuhjtie nalivilalis, officiuriipasloris, rtiborem ac juilc.liritu-
rhodulo,Clirislijiivaule gratia, iiiieiidtiii),iie ea tjuaB dinenf aspecliis,;mpduniiinciioiii>,.irisigi.ievifmiu.ai,
nns scripla; suni, iiosiro nos torpuie vel in- : "pohdus tfiljulaiioiiuiu, et pioinissi olim regni glo-'
' propier
curia qtiasi alieua pr:i'lereniit.-Sedquo sensu iiili.is fiain, iecte coiisiileres, quarila iu his siigulis fidci-:
correptliiiiem,qua ratioiie diiciriiiiiui, quo intellcciu ' et verjiaiiseyaiigiTicajcoiigesla-mysteria sint, cer-
coiisoliJtioiiemnaiicisca.iniir,. qualiter oiiinia dies nas. Verumiiseesud Ipco piaiiius; liunc ex ordine
jsios lotpiantur el atiiiuniieiii, soIliciteVacyigilsmter injuiicliim opus, supernp sollim {idens auxilio; el
ifieiidainnsjiiiiiiiinies pro; captii nostrJ -Jiigeiiioli\ patiuiii vestigia sei_uens, aggrediar. Et si quideni
ssribaih illum ilocluin Jn regiip.ewlortiiii,qui pfoiert . iiinllorum.iit desidero, iuetis stiJiif utiiiiafi et COM-V
de iliesauro suo' nuva el velera; Numsi Viileri^fhri^: ; iiiodo-pidfuerit, .iriuliajije dgnaijdtim iuerceile ctim
lummodo de iltesauro Sciiptiifarum pfofeffe, libc-;-.illisva i Dotiiin.oVsperp ;: sin ariieni, riee iiiihi talueu
est, snlas litteite figurassequi Judaico more cura- riidasolefti;), qtiseme-tanlo -.leriiporeIabori^-iiijjusce
nius,;qniiliuler quotidianapeccatacorreptioiiis,iiiier <S otibsilmesse, superva.ciiisve;rebits animuin indiilgere.
'Srebrescentes cerumijas..''sicculi consolaiionis. iuter iion'sinil, infrticiuosa exisiere poierii. Ergp age vi-.
iriiitinief«isV\'ii|ci)iijus,errofes "Spiritualis doctririae .deamus, propheta Sa.muel,qiii loctitus est, et aii- '
legejiteS-veiaudieiiles acqiiiriiiius, dum aperlo Tib.ro, "niihiiavitdies isios, quodejusdem locutioiiis ef ari-
verbi gratia, beaii Saiiiuelis, Elcamamyirumunuiii liiiritiaiioiiisstia; feCerjiiiiitiuiii; ei 6x. qrdine disse-
dtias usores Iiabuissereperirtius;Vqd.smaxiine, qui-i renles, beati Petri .aposio|oiuiri principis adjiiiorid,;
: nus ecclesiasticaj viia; coi_sri.eiudiiierlo.iigefieri.ab-" qui ciiiicla.qiiibus diehusvsiiif:aplaiida perddcui.l,
- ux&viseonipiexu,et coelibestiVaiiefe
propositum esl; qiialiter sirigula siitt eisdem .diebus:ap;iantla.qu^- .
. si non eliain deTiis et hiijusmodidiciis aHegpricum ramus. ;' :':\ - •'." v;
;LIBER'PRIMt?^-::-v.
CAPOT PBhiUM;.'.';. guat imum;eumdemque Domimim Ciirisluni, Syn-
Elcqriqvir unus in Uamalhaim, ditqs habet uxores :_ agpgoe pariter et Ecclesise Redemplorem semper
: Pheiiennam filiis abtiiidanlem,el Aiinam slentiialls Hectoremquecredendum; unius; de jusiitia se legis,
opprqbridlugenlem.; iD.suajqueciedulie prolis uberfaie jaciantis; alteiius,
CAP.l.'.FdIt vir unus dejftamqthaim Sopliim... • suaj Jpngacdesclaiipnis ihjufias humili.aptidejusdem.
£/raiia,; ete.. Prima beati SariuielisJeclio typice desi- sui Redeinptorismisericordiariidevotipne defleiitis.
m ; ;1N SAMUELEM.FROPIIETAM:ALLEG0R1CAEXPOSITIO.— L1B>L /B0t
ideoque redaniantis eum redemptoris sublimi coiiTAi paridunt eorum,,in quibus et per quos-solel Domi>
solalione respiraiitis, Ramailiaiiii., sicui in.locorurii -iiiis*spiritualiternasci,id;e6!,quoriim.actb vel afflatu
itbris invciiiinus,est civilas in regione TbannUica, fides et dilectio iliius-cordibiis, in quibiis aijte non
jtiNtn fliospolirn,imde fuit Josepb, qui in Evaiigeliis erai, infiinilitiir. llieroaiii.qiiip]ie,;rnisericbr.s: Ileliu;,
. :de'Ariiiiaiiii:i's(riliitiii'.Sopbim aiileuiiiions Eplir.iim Deiisiiieiij (jiis : nbau, sigoiini,. Snpli specnliiior,:
in loc» l.niii.ailuiini,'-quam velus cditio Aniiatlicm Epliiaieus, uber sive piilvcruleiitus diciiur. Ei vi»
posnii. liiterpleialiir aiiiein Kimiailiaim, excelsa/;<)<-- ; Uiiricsaneioruoi iniscricordi:! pliiriiiioirir.oliorai.idor
rimi : So;iiiiii, speeula : Epliiaim, fnigifci'sive.;eres--;- :ci|ii,'.qiii:iii': D.ate.e.leemonijrimn, elecse otnjiia munda
ccns : Elcana, Bei pussessio. Fuit crgo vir um.isde yisuntiii)bis'(Luc.>."). Qiii vero; iiicariiaiione.;Gtii:i'su
excelsa eonnn, iil esf, virorum speeula, de inonte reileniptiis.crcdiiiii,' l)i;i|riisiiiini ejiis.iecie cuiiuico.-
friigifero elcrescente, ei noiiien i jus Dei possessio. . lur, quia; seiiipiieriiiis iilius 'Paier, Doiiiliios-caeliet
Unus Bominus, vria fides, unum b:iplisma,'iirius-Deus lerra?," al> assuihptai liuiiiaiiiliilis/temporev Dcus
(Ephes. iv), qui dileeiam silii sempei liabei, corise- eiianr cccpii ipsius exisiere ; iinde dkii, /)e ventrg
craiijiie mansibnejn in spirilualibus""fidejium cordi- matris mem, Deus nieuses tu (Psa/.xxi), Virtuies
biis. Qu;e,' irariscerisa coiiveisaiione lerieiia, tolo quoque et opera sarictoruin, sigimiii fuissu veiituri,
lireiuis adnUu supernuiii snpiehiiiB lumen speeiilari.E B doctmi, et qiue decidiai actuii iii car.ne.-.Clirisli lestar
dcViderani,illiim possideiis nioiiteiii, qui, desiructa tur, ciini ip-iedicit : Et inmanibus piophetarumassi-.
. niuii(li;.disiiiiperii poinpa, crevit fiuge credeniium. miiaius sum(Joan.v). Et de Mdyseloiuens iii F.yaii-
populoiiiin, e| implevii ounieiii lcrram, De quo Psal- gelio : De iiie eiiim, iiiqiiit; ille scripsit.-Quod si le-
misla : El exaullivit,Vnquil,me de monle snnclosuo giiur (ilii Thati, id esl, iesl:imeiiii,/vel errantis, et
. (Psal. ni), id:esi, redemil meper.Jiominem, queiii lioc illoruni virlutibus nonieri congriiit, qui dicere
singulariter saiiclum snscepil, Qui yidelicet vir uniis, noruni; siveeuim nieiiie excidimus, peo;.sive sobrii
id esl, liomo"CJiristus, suiim ipse"'«bmen cxponeiis sumus, vobis; el nos slulli propler Clnislum.Sed quoit
ait : Dominuspossedilme initiumviarumsuarum(Pix>- siulluni esl Dei, sapicntius esl Iwminibus(11 Cqr. \i
verb. viu). Sed lioc eijuxla litleram notaiidum,quia j Cor. 1). DeniqirePauliis. ame jiidices sajculi siaiis
./110)1 frnstra, nequeex siiperfliio scriptiim est, Fuit • ciiienaius, quia diceudi i'acuiliite:aecepla, noii de-
y:riiiius ; ciinr sufficere posse videretur, Fuil vir de ^vinculis,quibus oiierabalur exlerius, sed de fiducia
" liamalliaihi :.yel
congruerilius diei poliiissel, Fuit yirtuium, de quibus inliis gloriabatur, perorabat,
virquidam; sicut etiatn aliqui contra fidem Ilebrai- audivil : lnsanis, Paule, multteleiilierajad insdiiiam
eie venlniis interpreiari sunl ausi. Sed hoc quod _. provoeant(Aci. xxvi). Et Salvator ipse loqiiitiir-sitt
- additnr, Uiiiis, ad litulum laudis Elcanai respicil, * Pairein : Deus, lu scisinsipieiU'!0)i.meatii(-Psal'.
. qui iVidelicei,juxla Aposioli mouita (Eplies. iv), sla- -Lxviii).Qiiem in Evange!io,:et propiiiqiiiquasi mea»
ldlis cxisieiiset imiiiobilis; «briiidans in opere Dn- lis impoicnteniligare cupiebanl, et aiJyersaiii ilae-
mini, semper non fuerit circiitndricius «mini vcolo: inoniuin.Iiabiiisse sugillabaiii (Jouii. xvn). Specula-
<^oct^iIla,. Sapiens enim permanetlii sol. Naiii stullits lor vero co?.lesiiuingaudioruiii, (piod ajiiiiius elecio- •
ticiit.luna mutalur(Eccli. xxvii). Ciijusiiiodi viris et /rnm sit solus, igiioiatipie de iUius viim gaudio, tiif
lioc apijssime eongruif, ul in exceisa/menlis specula speciilarL didicii'..In.'taiiuni. ergtv pectore; et ex ta-
- posiii, et fiugifero viriuiiini ciilmiiie gaiidentes, Dei Jiiim ore vcl opere semper fide, spe el eliariiate ger
possessio vocenlur. Nec soliim qiiilibet uniis per- neralus Silvalor,. puiveriilenius et-ubbr appellar.i ad
feeiorumin Cbristo recie vir UDDS appeMaliir;'verum lenipus simnl, et apparere digiiaihs cst, duiii cariiis.
;ipii'liitudiniscredeuiiuin.c.rat cor et aniina una (Acr."- 'fr;!giIiiaie)ir,siiscipicns,...pMcaia;/iip.sihv-ni(i,iavil iii-
,iv), imiiantes juxtanioduliim suiim illum ciii dici- _cpv.pbre.siiosiipir lignuiii. Ei;ejusdei>i;suseyiclinlaj
• ..-tur: 'fu.aulein idem ipse es- (Vsal. ;ci).;^A^l.coiilra, singularis ubcriatt: regnuin moriis deslrueiivvit;»
' *
r.eprobi noii sokm iri perspnispliiribus, vel.diyersb nobis in pcrpetuum leseravii ingressuiri. ye.ruiiijuxta-.
errore peccamibus iiuilii siiiu ; sed et siognlusquis- T/.liisibiiam 'uiiuciiiluiiiqiiod Epbiateusdicitiir lilcanaj.
qoe eoruih, ob niultivolum variantis aiiiiiii iiiotiim, non quia de Epiiraiui siirpe, scd quiaiii sorlis illius.'
taultus esl. Cor eniin slultorum dissimile crit, el vir civitaie uatris esi. Nainque eum fuisse Leyitaii),Jioe-_
duplexahimoiiicohslansesi in omnibusviis,suis (Pre-. est de DliisIsaac, filii Caaili,iilii Levi,.verba„dieruiti
nerb. xi; Jac. i). fjnde et eorum ipsaj quibus miiitant /iiarrarit (11 ParaLw). .. '//-,.-.'-'';.;.'.'., "
civiiaies, Uiia confusio; el b3?,cGhald;eonim, id esi, /' Eiliubuitduas vscdr.es;eic. Aniiaj/qii*gratia?e,iu$
ferociiiin, vel quasi daciii.6nibr.uin';,
aliera visiopacis dicilur,- Ecc!e?iain : PJieneniia , 'quae conversio ,
iitincupatur, ciijus artifex ct eonditor ille vir uniis . syiiagoga.iii deinorisiiat. 'El Jbeue p.rior. Aiiiia^.se;-
est, de qiio dicilur, Audi, hraH, DoininiisDeus tuuii cunda PJieneiiiia/;"qui.a"prinia, liiuiidi leiiipora san-
unus esi (flcai.yi). Cliorus, videlicet ilie iiiiius 1116- ctos Jiabiiere, qiii siiiiileiri niibi.s"Vifain degen-
ris in domo, qui canfc; Unmnspeiii a Domino, hanc les absque c:iereiiioiiiis legaliuin saciiiicioruin., •
tequham, ut inhabiiemindomo DiiWinibmhibusdiei-: •sabbaioruih, iieoiuciiitc, circiinicisionis, et diversa-
bui vitaimeas('Psel. xxvi)/ ;- ;/ .'/ '-'.'•'•' /ruin piirificaiioininiiex siila Jidei jusliiia t>eo place-
Ei )iOHi(;H,{iiiqiiii)
ejus Elcana, etc, JSomina: pa- /fent,/sola seCbrisli griiiia, ex.iji.10ejus iiicarnalip
tnitn"Elcanx<,vhairi'ifideui,;Virtuteset fiubliihitaleiA, liatrllius^^ osteniia est^ sperarent esse. s.ijvaiidbs. Ae
B03..".--. BED,E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 504
sic demufri Synag6gse est de JEgypto ad pominum JA svm videre (Jonri.u);el cseteris ialibijs, fidei tairtum..
celebrala' coriversib. ; soliiis rmmeia eoiilulit. Ghansipalum vero gratiani
Fueruntque Phenenncefilii, etc.' Synagoga.semper, inieiim dare distui.it. Etbajcirisils a?ebat, quia ec-
ex quo Dbriiino despon.saia-est; «pirituales ei filios clesiam qualeai Tuiuram boverat, et jn eehiurioriis
iibridesinii generaredocendo. Geiililitas autem/eUi vel praafaiaj miilieris flds Iaudaverat, diligebat ;.
jpsa iii;aliqui!ius, lariielsi pauciSj ejus gratise iiuh- qiiamyis aahuc supdrnie cotisilio boriiiatis a\ perei-
/quamsubdicefeayil^nonleitamen liberos^qui spi- pieridis ejusdem fi3ei saeriimeniis 8ilaiariu Utide pas-
yifualifer^^ vivereiit^praidicando/gignere potujt; quia: sionis lipra instante, TrMlis est, .i.ncuit;anim.a med
n'ec testamenlurii ejus palani, rieque proplieiias, fte- usquead morlem (Matlh. \xyi;.Marc.M\); non dixit,
que arigeiorurirriieruit bracula percipere. irisiis propter mortem, sed psque ad morlem; quia
! Et,ascendebal iiir ille de civilatesua stdtulis diebus, /vide.iiccl per ipsam morlem desiruciur.ani se noverat
etc. i.scendebat Dominus de eorhmuni vitajidelium; enm qui iiabebat mortis imperium, postque mortem
liscccsl enim civitas Deiiioslri in monte sanclo ejus se a'd salulem gentiurii gaiid.obatesse perv.enlurum.
(Ptal. xxvn) : in sanctis suis proficicnlibiis, et as- Af/ligebalquoque eam amula ejus, cte. Aliligebat
cendenlibus de virtute in virtulem, ut statutis die- Synagoga gentilitaiem, exprobrans eam a Deo pro-
B pter scelera ingentia neglectara, nec Dei colloquium,
Inis, boc est, per singula divinas cognUionis incrc-
nec oracula prophetarnm, quibus nccepta Deo proles
menta, cor illorum accenderet ad adoratioais bonse-
animai um gigneretur, potuisse mereri; alque ideo
tjue operaiionis offerenda libamina; el hajc iu CUJIO-
dia diviiiKslegis, in qua solum peecata bumilibus \ulvam mentis ejus spirituali virtulum ceeleslium,
omnia dimiiti, ei e\e!li possunt do laquco pedes \el credenliurn populorum semine privalam.
eorum, qia oculos semper babent ad Dominum; ubi Sicque faciebal pcr SVIQUIOS annos, etc. Templum
tantum quseri dcbct, ct inveniri poicst ille qui dicil: Domini, tabernaculum teslimonii vocat, quod ad
iuec tempora mansit in Silo. Singolos aulem
Ego sum qui sum. Unde bene Silo inlcrpretatur annosusquc vel singulas virtules accipe, quibus Synagoga
avulsio, yel dimissio, sive ubi est ipse; sigriificahs
in domo Domirii; gemilesque, quod ab
ipsani legerii, quse bene prolicienlibus in suajuslitia . proiiciebat
hac ionge essent 'arguens, provocabai iri.fielum.-\el
prsecipit: Qumrlte faciem ejus setnper (Psal. civ). cerie ipsa ionga datsa iegis tempora intellige. Legens
Erant autem ibi duo filii Heti, elc. Heli, Deus enim sacram
Scripturam, invenies egrcdiente israel
meus : Opbni, discalciaius : Pliinees, os muluin di- ex
/Egypto, qtiando dcsponsandiDi'0, ut iladixerini,
cilur. Erant igitur, imminents dominicsaIncarnatio-
Svnagog33 cospit lempus adesse,vulgusquoque adve-
iiis lcmpore, sacerdoles Domino consecrati, in lege < narum cum eo venisse non paucum, simul legalibus
honi quidem sacerdotii, ct rccie crcdentium saccr- Dominosacrandum juiigentlumque mysteriis; atque
dotum filii : scd actionis prscdicationisque debitre ex hinc
usque ad leinpus domiuicie /ncarnationis,
gralia dcstituli; nequo apeilum ad doclrinam oris nunquam ibi deluisse qui dexlc-ris crcderent. Sed
officiinn, neque ad ambulandum in via immacukti lanise per omnia paucitatis crant, ei paaperlatis,
recti gressus habeiHcs ornaium.
utpole incolss, persgrini ct abjecti, ad plebem inie-
Venil ercjodies,el immolavit Ehana. Venit, trans- gram, ct patrio in solo morantem, ut flentes a.dpe-
sicta lcgis umbra, novse graliae Iux, et possessio des Domini, cibumque loelitisespiiituaiis, et panis
Dei, videlicei Cbiislus in earne visibilis ; homines vivi, qui di coelo descendit, capere minus idonei,
coelestia docuit, paiiier el concessil amare, sperare, sallem cadentes de mensa Domiui micas, iiistar ca-
et credere. Qusa enim suos faceie doual, ipse facere iulorum, sint sperare et posiulare coiilenti. ,
rlicilur, iesle Apostolo, qui dicit : Bcus cnim e-ilqui Dixil ergo ei Elcana vir suus : Anna,fles ? etc.
Dperalur in vobiset velleet pcrficerepro bonavoluntaie. Decem filii proptcr dccalogum logis acceplores sive
El ipse Spiritus poslulat pro nobis gemitibusinenarra- observaloies signifieant. Consolalur ergo Dominus
bilibus (Philipp. ii; Rom. vm); videlicel, quia po- •j Ecclcsiain, ne grave leraf, quod non ei sieut Syiia-
ituiare nos, ei genicre sua graii.t facii. Unde cl supra gogse legislatio, non promissa, et lestamenium, iion
jion immeriio in ascendcnte, adorantc, et sacrifi- credila sint eloquia Dei; sed sumino gaudio recre-
cante Elcana, intelleximus eum qui ascensus in etur et cxsultet, quod onmibiii bis donum majus me-
corde beaioriun disposuit in convalle lacrjmaruni, liorenique gratiam, ipsum Mediatoris Dei et bomi.-
eosque adorare, ct bonis docet operibus insistere. nuni, Iiominis Jesu Christi, qucm exspectare et spe-
DediUjiiePhenemm nxori sum, etc. Dedit Dominus rare non noveral, suscipere jam merueril advenlum,
in carr.e paiiens Iiuiuana, el ad divina provocaii'-,S\n- Non solum autem IIKC leciio divcrsum utriusqua
agogse ct cunctis in ea credcntibus iimenlibusque populi stalum, veriim etiam diversa in utroque illo
se, pusillis cum majoribus, divcrsas virtutum opera- populo personarum dissidentium merita , diversa
liones, divisionesque gratiartim. Ecclesi.T!vero gen- mcrilorum prxmia figuraliter exprimii. Semper et-,
lium, quie in paucis adliuc credeniibus erat, verbi enim Cliristus bumiles pocnitentum lacrymas : plus
gratia, Cenlurione et Syrophoonissamuliere, his quo- quam rigidam superborum juslitiam dilexit,,dilectur
aue qui ascendentes, ut a'dorarent in templo in die rus esl; neglectoque faslu Pharisiti, quosede com>
felo, dixcrunt ad Pliiiippum : Domiae, tv/imws Jc- pletis legalibus mandaiis qtiasi dcccui filiorum praie
v
805 , ")N SAMUELEMPROEHETAM ALLEGORIGAEXPOSITIO. ~ LIB. I. 8CS
fecundiis estollit, in eiirva potius ptili\icani^ignatur AVrius hsec^Annse verba possunl lab Ecclesia; de ipsti
-; ' /"!". Dbmino dicia iriielligi; quem illa; seniper desiderat
Iamenlatespicere.
- ' ,:' iri sub subrumque pectore riovsegratia yif tutis/geiie-
^;//•".' > CAPUTJ.1. / '''""';
Annainler oralionesM iqcfymds filium, si acceperil,- . rari/ Ipse eniin soiusveraciter,: quia sine" peecatt)
'' vdvet;ei bencdicenle'eam^Eeli vixit in eariie, omiies dies vitaj suse Domiribdatus/
' NdearenumDomino
sdcerdqie,domum crim suisregredilur. riil/jn" se ontnino quod pcenitendo fesecaret,' iii
"
Surrexit auiemAnnai etc. Haeclectio lypice devo- .venit.' / '. .
tani sahcise Ecclesisemonslrat humiliialeni, quaeJu- Faclum esi ergo, cum illctmulitpiicaret preces,;etc.
dseorum doeioribus parlim insullaniibus, partim fidei ...Factum est, curri multiplicari inciperet Ecclesia
annuentibus^ipsa velin suo populoGhristum,per fiderii per orbem, mulliplicafi nova devoiionis' ejus irisl-.
spirilusliter iiasci, vel suum populum desiderat'' in gnia, cujus laus non ex homiriibussed ex Deo est,
Chrislo spirilualilei renasci. / - . ut sacerdotes JudseOrum opera considerarent ejit?
SiiiTftiaVauteni: Annd, elc/ Surrexit Ecelesia de appareritia foras, ulrum videlicet gentiliter ;an Ju.
lOiigodesolalionis susemoeioie,' acceplajam Domiho daice viveret. Porro illaJudaisrrio paulatim reliclo,
"supplicandifiducia. Postquam corpofe ejus sacro- fidei polius quse cOrda purificaret,' mysteria solsJse»
sanelo refecla, et pretioso sanguinis ejus calieeest '8 cuia, fidei sapientia invisibili Chfisto plaeere ga-
Inebriala ; el niarieritibusadhuc in Judaismd, qiiasi yisaest; *
iri solb dbctofibus, velerisque sacerdotii supercathe- ; Tanlumque labia illius mdvebanlur, etc, Eeclesia-
€lrani;Moysirniriistris, adilum' regni coeleslisobser- stica plane opefatio, et.divinb respectu dignissima,,
Taritimis,nt et ipsi intrarent, et- eps qui voluisserit ;quseei ipsa Domini hortamenta.'-devotiiiriepisecesiii,
iritrare, (locerent; ipsa iacrymis et precibusccepit a dicentis : Inlra in cubicutum tuum, et, ciauio ostio,
Domino quserere dona, quse -arite cogriila vel per- ora.Palrem iuummubscoridiio(Matth. vi).
cepta incarnaiionis cjus mysteria jam prsesumcre tie- JEstimavit igiiur eam Ilcii temuleniam, etc. ^Estiiha
quiverat. vil superbiasacerdotii Judaici coiivcrsam geniililalem
El voiumvovitAnna, etc. "VovelEcclesia, si natio- peccalorum adbuc coiilurbatione pra-gravatam, dixit-
nibus verbum commillatuiyet fidei graiia trilmaiur, queei : Usqucquo originalis cuipsc vinculo rea tene-
populusque cx eis fortis virtutibus oriatur, servitu- bcris? circumcisione mundare, elsic in prosclytorum
rum Imnc Domino usque ad lempora geniium im- niimero salvare.
pleta, nequcunqtiain in exemplum Judaaoruni Baalim Raspondcns Amw, Nequaquam, inquit, Domine mi,
et Astarot, cselerisque porientis gentium, genu esse etc. Respondens Ecclcsia de gentibus, Nequaquam,
ilexurum. Verumsi tlies allegorice virtutes inielligas, ^ jnquit, o tacctdos Judu;;», pules oneralam peccalis,
omncs dics vilse stiseDomiuo datur; quidquid bo- quae baplismatis fonle, sacrique corporis et sanguinia
neslum vivit, quidquid lticiduui mente vel corpore p.irticipatione jam purgata templum Cbnsti intiis
gerif, non sibi iribuif, sed curn Apostolo profesta- facfa sum. Condelectorenim lcgi Dei sccundum inle-
tur : Gralia aulem Dei sum id quod sum (I Cor. x\). riorem liominem(Roin. vn); nec jarn peccatrix, sed
Et novaculanon ascendel super caput ejus. Et rcd- tamen infelis uimis an(;illa lua ego suin; qucm jure
argulio peccati non vioiabit cjus eonseienliam ; sed Dominiim voco, quia me tam aniiquo elcclionis lcm-
iu quantum homini possibile esl, omnes suos cogita- poic pracessisti. Quis me liberavit de corpore mortis
tus, sermones, et actus, qui velut de cerebro cordis hujus? gratia Dci per Jesum Cluislum (Ibtd.); ci:jus
sensim prodcunt, quasi verus Nazarseus Cbrisio con- ideo saciis pedibus acclivis, liquefactaiu dilcctionis
secrare salagit. Deniquc apostolorum, quia sancti igne animam in conspeclu pietafis ejus per lacry-
suut, capilli de capite perire non possunt (Luc. xxi). mas effudi.
Leprosus autcm immundus, et capta hostibus miir Ne repules ancillam tuam quasi unam de ftliabus
licr, cseterique tales, cunctos non solum capillos, Belial, etc. Kc me compares aiiimabus diabolica
sed et totius corporis piios, quia nequam sunt cl ]rjfraude decepiis; (|uia ex toto corde poenilenliain
polluli, jubenlur tadere; utrccisa superflua levit.ite agcns comiiiiasorum abrenuniiavi Salana;, et omni-
mortalium actionum, quidquid in eis vivse perfectio- , bns operibus ae pompis illius : insiiper et juguui
nis iuvenlum sit, licentius consccrelur auciori. Hsce Cbristi suavissimum, quod ille dudiim de colio suo
aulem dicimus, non quod aliquem sanctorum vitam superbus cxcussii, nnde et Relial, id esf, absque jugo
lianc sine peccati sorde liansegisse credamus, aut .appellari nieruit, sedula suscepi.
ulli piseter Christum convcnire quod dicitur : El Tunc lieli ait ei : Vude in pace, etc. Quam prius
omnia qucccunquefecerit, prospcrabunlur (Psal. i); ebrictatis notaverat, modo accepta facti sui sancii-
. sed quod omnes siudero debeamus scrviie Domino ficaiione benedicil; et principes sacerdolum invidi,
iu sanctitate et juslilia coram ipso omiiibus diebus salmaria ccepta deridentes Ecclcsias, velut ebriorum
noslris (Luc. i); jnxia eum qui dixit : Jitravi et sta- - similia spcrnebant. Quonun tamcn nonnulli posinio-
lui cuslodire judicia juitiiia; taai (Psal. cxvin). Nee dum cognila de his divina voluniaie, annuere cre-
lamen fruslra pra:dlcalll:, alibi, dicens : Ll non in- dentibus, et auxiiiuin eurabani impendere; sed et
tres in judicio cum seno tuo, quia non jtisiificabiinr nmlti cx eis qui Spiritu sancto loquentcs aposlolos,
in conspectu luc omnis vivens (Psal. CXLII).Unde ve- musto plenos dicebaut (Acl. n);'; udita ratione veri-
SOt . /BEb^/VElpIlAB^ '508,:
, (atfe,,qHoa:pT,ius,irrisere;myslcrJum:, credentes acci- AA.tecit Dpminiis. Nomeri ejus Deus, cujus videlicet, ,
piebant. • /:/..-/: liisi ejiis'qui ui s-esemper in snis per gfafiani nasci-i
El abiiimulier in viam. suam.,elcomedit, ctc.Et lurum significarel, ail : Quicunqueenim leceril volun-
prbliciebai Ecciesia spe superiue piotatis, ereela iti. tatem.Palris mei, qni in ccelis esl, ipse meus fralcr,.
fidero dileeiioiicmqueChrisii, qui cst via, veriias, et ;soror et maief esl (ilattlt. vn).r-Nec.iioviimvidealur-
vjta; coiisolatoriisque et coiilonnloriis !-acfa; Scr.i-. alicui, quod rjjisdem Anii:eel viniJii el liliuiii,:Ciiii--
ptursfi d;ipibus refecta, niiliis exiinlfi pressuiis liut. sfpiypuin gesiaie djxerimiis; qjiia. profecio idein.
Biaiidiinenlisab illo qiiem seine| agnovii Deo vero, Mediaior Dei et hpiiiinii.m,.sanclie Lccleshe, quam.;
noiuit iu emit.iini di.versa niutari. Piirqsii enim, ip- gubeiiiai, sporisus sijiiiilet filiiis est; sponsus, cam,
qiiil, iiiconspeciu nieomensaniadyersuseos qui tribur semper ut cretlal, speret,,amel, adjiiyanilo";fiiius,-
liint me(Psal. xxii). iioperjn credtniiumi speiantiumi aiiiantium corda
Ei surrexerunl,mane, et adorqverunl,elc. Prpfccius. per gratiam veniendo. .' '; - ;
Ecclesi.secresccniis osienditiir, Prinia su.rg.itsnla ad Asceiidilauiem vir Elcana.; elc.Unusquisque tn suo:
ora.nilumAniia,nec hora qua praluin-esl exprimitur;. sensu.qlmndel:(Jlo)n. xiy). Ascendil Domiiiuset: Ec-
nunc accepia: beiiediciioiie sacerdOlis suigif mane, -xlesia per.ieciormii,quse esiiloinus, et sedesejus, ad,
nec soia, sed cum vlro et lola ejus familia precibus B •* oflereuda Pairi qui est in ceelis, suoruui voia ope- .
instai. Pri:uio;iiipaiicis EcClesiaDomijiumquaanebat, rum, etiiiunei adhue donii ecclesia io liis; qiii nee-
.at ubi susceperat a fideiibiisJiidaionim dociorihus dum solido verbi cibo uti possunt. AJiqtii, acceptis.
iiiereiiieiitflfideiy.diseussis,jain tenebris geiililitaiis : fidei rudiiiieiitis,,adluicpiieri.sensibus exslaiil (Hebr^
A finibus, iuquit, ierrce crf le clamavi (Psui. LX),; ' y). Aderit aulem, lemptis, euniel ipsi initrient, et
lania cielestis muneris.gfatia redundans, ut ipsum secummorantbgratiaCliristi, exercitatosjain sensus.
quoqiie .Dotiiinum, vi.ilelicet'vifum suiim orans, ad- ad discreiioiieni; boni ac iii.alibabcre. incipiaiit^di- .
vocaium apud Patremnon dubiielur liabere. ' -cantquecu.mApostolo : CumaiUemJflC.lus.sum vir, e.d:
'".' -Reversiquesurit, el veiiexunt,.eic. Ramatlia iuler-. qumparvuli suiii depdsvi (LCor. xui). Jamque sint
.pretaluf akiludo, Et nos ergocompleia oratione, ut, laies coiispeclu Domini digoi,. inaiieiiicsque in voca-
.postulata obtineamus, utpost Iiiciuosam menlis in- tiOiie/qua vocati: s.unt apud Deum, et.saperdotibus.
, fructiiosse'slcrilitalerii,:sacraiid:o:;Deovale/ininsvir-• interesse, el, <iji;e altaris suhl edere, de divinitaiis.
ttituin gerinina proferre, rion ad/supervacua foras; ., etiani siiriima?possinLa.tniire,legentesque discernere-
^^geiidii.j/sed-sd^iibsii^ycpriscieniia! fide cl veritatei sajeraiiientis./Taliseslbmiiium credenlium iu.Cbri-
sublimaia sfiideamus iiabitaeulii reverti. Necsit vni- sto profectus : t;iliacoiiversiegeniiljiatis,inier docios.
lus nosiei amplius in diyersa riniiatus, siid iricodenri;- doctorcsque JudsQos,qjiasi £hencriiia!lilios, exstitere.
quem iii oraiione. coiicepeiil, eliam posl lacrymas>" griiiiOrdia. .. "/ _ ' .'".
cohsumptionis ardore et devotione persisial, El qdduxii eum secum, posiqunmablactaiieral,etc".,
CAPUTIII. -AddueitEcclesia suos filios,quibus ratipnabililer et.
,:'•-:;; '-';
Anna natum sibi ftliujn Saniuel vocal, quemetiam sine dblolac liiinislrafel, eosqne a puerilibiis novi,
.- :%ablacialuincummuneribuselJwsliisDpminoinwter-. -hoiiiinis rudmieniis ad perfeclipra jam cducando
;-\numaccoinnwdat..''.\; provexefat. Adducit, inqiiam, cos.-qiios auxiliatrice-
CogiwviiaUtemElcana Arinaptuxoremsuam, etc.. -Chrisligratia, sensu fortes elfecit ad societaiem eo-.
/ ln liac leclione suos lEcclesia filios fide concepios,, ruiii qui lemplum Dei fiierant jam pcr divinaale.gis.
, bapiismate geriitos, dpcirina ablaclaiOs, cohversa-- observaiitiam facti.. Adifucit auteui eos iii pcrsonis
; lionis siiieerse munere comriieiidaios.,societati ca- tribus, corijugpionimscilicei.conliiieniium, et doclbr
iholicsc uoiiatis-, quse exJridscis fidelibus originem a-. ruiii,: qui sua; vilse muudilia/diviiiisapti sacriiiciis..
, diicil, ihiq ipsi Doininbi qui Eccltesiamregil, cunctiss corpora prb Cliiisio inori paratafiabeaiil, cor con-,
. suseviuc dielius servituros accommoilat;. liiliim mola ijiuoris ,et spei- humilialuriiqiie pos,si-
GegnovUigiiur.Elcanaitxorem suam, etc. Misertus s ... de.ini, et sobiio jarii calice inebriandi fervenierii.
e4'Dbminus locupletarid.eper suam gratiam Eccle-- .'_graiiiBsipiituahs integra mente compleclaritur amo-
; ;siai.geiuium, el misso perprsedicatores seiniiie.vefbi ii ; feih; Kaiii/quia ampliora inensurseigeiiusesl, iiio-,
siii, reminisci etconvefii adse prsecepit omnes fiiies :s .,. dum amofi.si quo . proximuiiiqiiisque siciii' seipstim.
teriae; . ..'. -/' tliiigcre jubetnr , insiinial. Qiiia vero tres tnoilios:
Et fqclum esi poslcirculumdierum concepitAnna, [,.'. rcoiili-iel,/iheruo:,.jiraifatis tiibiis personis, qUibus
etc. Factiim est posl iilnsiiatioiiem pliirimse scien- i- omnis Ecclesia coiistat, iiplainr.
, lise spiiiiualiSi et 'virliiiuiii osiensipiieni, quibnsco-i- Puer auieiri erat qdhuc.:iiifmtulus, etc. Popiilus.
,: riiscaveruni aposioli orbi tcirae./coiicepit geiiiililas is geiiiiuih erat linper ,ad.fuleiii convcrsus, et dederurit.
: Ciitecliizando, etpeperit biipiizaii.do.populum Deo 10 mariyres nori paiicos,"qui tiitanima devotione pro.
credentem, imo credilumsuo in populoDciim. Utrufri- ri- :. Cliristo saiigiiinem fundeienl, et iuseiucruol olea
-que enim recle falendum, non solum ratio fidei ac tc . slruttf in boriain olivain; lisec fecerunl ministri ser.
yeriiaiis»-sed et ipsum Samuelis iioinen iniiirial, In- l- mpiii$....:'-;;;
, lerpreiatur eriim: ibi ipse Deus, sive nomen ejus is ,Eiqdoxavertmi ibi fiomtnum.'.QundDominussin
•',Deus, Ibiipse Deusin populo, qui ri;!sceiurj.<]iieni ni remissiorie |ubet orare, et nond-ficeje (1 Theu^ v}
— XIB. I,
-509 lN%MUELEM:PRbPtI^TAM: ALLEGORICAEX^OSlTiO; :m
sub Anriaeflgura gerii-Eccle^ i^ ailernarii.ejiisexislenliamdesignai;, quamlarie-reaiurse
rtim siiofuin, ih pfofeciibils, et in ipsa complexione f/agiiilaie ilislihgiiensPsalmista : Mutabis, inqiut,
Dominb supp.Iicarflfppndesisiii. ., . • ea,el piuldbitrilur;-./« quietn iiiem-ipse; es_ et annt
- tui non deftcieiii(Psql./cyiii).
-:;.: -:"-';:-.//^:/GAPUT- M,: /":,; - -.'/:"/"' '"'." Nolite riiiiliijdicareloqui;
Annacuni cdnjuge "" ijilnbernacitlo ddorans htjinnum Juiiseis et gerililius diciiur : Siifficiat' iiactcnus de!
graiidruni.dic l Domino. .__-;;. ./// vestra quasisingulari glriria siiperbisse, jani inbdo:
Exsuiidvil cbr irieumin Dominb,elc.: S.terilis qiipn- : Iraiisceiisa pef graliam legis lillera, c ilcalisEvange-
'
dam, nune fceuiida iii>Did laude gaiiileris/-Ecelesia, lii ,verilaie geiililitalis;efroribtis , Novtiiri Gliristl-
de miiiaiibne Yeleris.Tesiamenii vel sacerdotii iri Tesfam.cniiim'simiil fidei, et manclatuin.dilectionik
jNoviimiquo, ei ipsa cbiisepraia est, iriumpJiale car- ahibo siiscipilc. Sed ol iiobis imperatuf loqui subli-
'ineri insoiial.Sed qoscrendiim juxia liticraih, quo- iriiii,-kei non miiltlplicafe loqiii siiblimia glbriarites;;
, iriodohsec Anua orans dixisse meiiibrcliir,: cuiii iri lioc esl, quXMirsumsqpereet quairere-^hdriqucersuper
toio suo carinine iiil peiiilusofasse,sediie ad Deum . terram; verumiion phts sapere qitariiopoHetsapere ,
quidem verba fecisse,' iiisi iri. dupbiis solumnibdo ,sed'sapere dd'sobrietaterii (Coloss.;lii; Rorit. xii).
loeis, lioc est : Quia laalata siim. iri salutari. tuo; pt B Gentiliinis praicipitiir loqui subiimia; tiniiis Dci veri
iiffra : Neque eriim esl alius extra te, et csetera, rnysteria prajiiicatido, el nori multiplieare eloqiiia'
pmnibus vel dnceridbvelrprbplietandojvel pOminum sublimia, pefmiilladeceploriim riomina'erfando.
laudando, prpmere videiur: Ihiclligeiidiimqiieapertei '"•Quoniain Deus scienliarUmDomiiiusesl; elc.Idetf
omnes aelus ejlis, qni in divino versaiur officto, et ybs necesse est abiora vbliis non quasrere, et for-
•priiiiia gesta vel dicla secunilum Deum gerit ac di- . tiqra- vobh ripn scrulari (Eccle.m); quoriiam fons ac/
cii, adorationem esse repiitaiida. Si ehim libc prar- thesaiirus sapieritiKetsciciitiab, qiii dpcethbminem'
li.O;sidumj.nleiligatux, qubd coriimuiii.ief:scimus; scienliam : pdminus riovitxocjilqlioiies hominuiii,;qiio-
iieqiie Anna'iiis/veiliis prasse. videhijiir.heque ullus" riiamvancesuiit (Psal. XGIII). -.
justofmn, secuhdiiiii Aposioli rriandaliim, sirie in- Arcus forliiim superaitis esi.etc.Intentib siiperba
lermissione orablt: Si vpro oriinesacltis vjils jtlsti, Juilsepfiiinj qua; seniper opera legis salvafi posse
qui secunilumDeiifn vi.vit, ofationes putaiitur, qiiia praJsumebani, defecil; exercitium arlis di:ilectic;e,-et
justtis siue iiueimi.^sione-qiiaijiis.la suhtagit; per qiiasi circuriifl«xaad dbriiieridainfidei simplicilateiii;
lioc siue iiitermissioiie quaejusius oraliit, hec iin- jiliilosbpliiiesifeciilarisJbrjiiiicitas enefvaia esl; ciincla
qtiam ab ornliorie cessabil, nii jiistus esse desislat; jaicufcighiia, irivi-
postfeiiio maligoOfiiiiisp'i.r-iiiiiirii:
ideo quodniaier Saniuelis non frustra in his eiiam V ctae verit-.iiis siint armis .oiiiiisa; quid^stutidmuiidi
qtKBhoiiiii.iibus^ ' elr.g"i.t,Dcus,iifcdiifundal sapieiiles; et infirmd mundi
Cantet igiiuf pre dilataio; teia -ihaier;-qose: prius, '-elegitDeus,.utcoiifiinddlfortiord(lCor. ii). ':,;. ;;
""
aniarbaiiimo loqueliaiur/iii corde siio ; eildiiiri siia • llepleli 'ptiUspro panibus-se tocavewiii< etv. Jiidaei
pr.tsentia iiafra% futura' lotiiis Ecclesise gaiidiapfa:- prius Seripttifariim pane vivo refecti, niiricad cpii-
riarret. . ;. ; yiviiim bohi patris, qui rediicem filiuifi:jmiiorem
Exsullavit cormeum in Domino, etc. Yere cor. gfale siiscppil, iiitra se dissimu)aiites,'illtefspirilua-
exsullans, vere ppriiii regni spirilualis liahel.exa.ria'- les ecclesiaadapes egent, el hospiies qiiiiiidainlesta-
lum,(|Uifi noii iri se ipsa-/ribii/jniebus :cadircis'et nienioriini,, iiiiiic gustantes viden.i,.rqiiphiariisuavis
/ TragiHbuSisedgforiaiiifin DbiiiiiioDebsiio;juViaeiiiii ; cst poniiiius;: . //./;. •
qnydiciiiGaudeie, jusli, iii Domino, eiomriia cornua Donecsierilis peperiiplurimos, eic, Esaias exponit,
peccatofumconfrincjam,el exalidtiunlur cornua jusii quia multifilii. deseiice,-mdgte cfuairiejiisqumliabebal
(Psal. LXXIV): Non ail, Ipse confriiiget, ipse exalfa- virum (Js'a».tiv). Sepiiiagiuia Jiiterprbies posiieriirit,
vil;sed,.Ego confiiiigam, et. sie exaliabutiiiir::- •/Quia sierilis pepefit sepiem. Saba qiiippe verbuni
Dilalalum!estdSjmettmsuper iiinnicos iijeos; elc. f. tielirspuriij et sepi.eni desigiiai,el ploriihos. Sed et
Diiindilatatur cof meuin atiexsultandum in Jesti, id ' iilius eiiItitVnis:-serisiis. eliicet, agnfiscciiiibiisnuriie-.
; esl, iu salniapi tuo, dilataiiir et os iiieum; super om- •riim septeiiai ium, quo cst uiiiversa/ecciesiaesignifi-
nesfidei ei.veiiiaiisiuiniicbs, ad coiifiienduinprsedi- cata perfectipi .'Pro|iter qiiod el; .loarines aiiostplus
/ candiiiiiqiiei|omcn:ejiis; qtiia el in angusliis jiressii- ad iepteiii scribil Ecclcsias (Apoc. i),eo itiodose b's-:
farum sermo ttiiisriori bst' alligatus;:riec in prsecbni- teiideiis;id uiiius pleiiiiiidiiiertisefibere^eliii Pfover-
bus alligatus. .- '';:i biis SalbmoiiiShoc aiite^.prafigu.r^ilsiSapieiiiia tid'i-
Nec esi sariciusiii csl Domimis, ctc. Sancios qui- ficuvilsibidonium,excidii:6olUnims;sepiedi{Pr6v. ix);
dem ac fortes et angelos Iegimus, cl homihes; sed / Dominusinoriificat.et vivificat.Hc;..florliiicat Syn-
quaniumcunf|ue iri sancti.lateproficiat, quanluinlihet agogam, vivificat Eccjesiam; vel- eosdem vivificiit
perfectibnis acqtiirat, ita sahcia fortisquerioiipotcst quos iuorfifical;;ut existimemus.nosmqrtuos quidem
esse creatura ut Crealor ; quia ilie foriitudinis ef esse- peccqto., .vivenies.dutem peo in-iClirislo Jesu.
sariciitaiis largiior est, ista susceplrixi/Quod vefo .(Epltes. ii)/WeIcer.te jux.la illud iiiielligendum, qpod
aii,:Neque enim esl alius, exifa te, ct ppn addit, .ait Appslpljis,.'.:.. Sempar enitnnos qni vivimus,in mor*
: Gr.pal<M\ vel Dominus,: vel aliquidtalejsingiilaritcr iem:tri0mur;pr6pier Jesttin, ut e( ;t(to J^a, magni%
5ii BEDiE VENERAlilLIS OPERUMPARS H. — E-XEGETICAGENUiNA." 512..
ceiur in carne nestra mdrlatt (II Cor. iv). Sedmelius jA gaudeamus. Sed et hodie Dominus ad sliueiidam
et siiie ulla controversia de Domino fafemur .imple* pravorum contumaciam.",.'• de celsis luminGsisque
lunvqui mortuus revixit, descendens ad inferna.re- Scriptufss sanctse paginis,.quosSpirilus ejus ornavit,.
surrexit. • "intonat.
Dominus pauperem facil;ei ditat, elc Qiiosin prae- Doininusjiidicabit fme&tenw.Gertum est Dominuui
senii pauperes ef huihiles spiritu propler se facit, '. non solum fin.esterra;, sed etiam medilerraneas re-
eosdem.in futuro ditat in se, etsublevat. giones judicare. Sic ergo diclum est: Judicabilfmes
Suscilat de pulversegenum, c\c. Suscital a mor- lerrm; ae si diceretur, Eliarii fines terrse; quia non
tuis Ghrislum, ne earo ejiis videat corruptionem ; et esl qui se abscondat acatore ejus (Psal. xvm). Sed
elevat ad ccelosj ne superetur a Judseis perseculori- melius inteiligitur. fines terrse, extrema ve\ unius-
iius ,. quoruni traditipiies.' Aposlolus .•arbitraiur ut cujusque hominis yel totius roundi tempora dicere-;
Stercpra,(Cfitoss.111).Ipse ndinqueegenus, ipse p.au- quia qualis de corpore quis exierit, talis offeretur
per faclusest pro nobis, ul nos ejus ino.piq dilare- districii Jiidicis examini.
mm• (II' Cor,, vin). El dribit imperium regi.suo, elc. Posl ullimseexa-
Ul sedeat cuni principwus,etclluiic-versum expo^ minalionis discri.meii^regnumChrisll, quod infideles
nit ipse, cum sciscilaiitibus se his quos pauperes " modo despiciunl, ostensa diyinsemajesiatis suseglo-
faciebat uldiiaret ;:litimiliabat iri terris, ut subleva- .' ria, sublime monstrabit. Cormi autem Clirisii nori
ret.in coalis; quid;mercedis habituri essent in fu- solum unigenili Filii Pei,rverumeiiam uniuscujusqus
turO ; resppridit: CMHIsederit Filius hdmiriisiiisede electi ejus non iiiconvenienier accipitur. Unde isla
majestalis sua_,sedebilisfit 'vos super sedesdttqdecim, ipsa in eapile hymnihujus,. quo. loto juxla nomeu
fudicanies;duodecimiribuslsraet (Mallli. xix).EtSalo- suiini.gfatiam Dei-mirifice eommendat, ait ::Exaltar
inon in laude fortismulieris, id esl,.£cclesise, vel cu- (um esl pornu meum in Deo meo. Omnes quippe
jusqueariimaeelectsc: Nobilis, iriquit,.iaporiisvirejus, unctos ejus. chrismale, recte christos appellamus,
quando sederil cum senatoribus ierrw (Pwverb. xxxi), quod lamen totum ;Cum suo capite corpus unus est
Domini.enimsunl cardines lerrce, elc; T^ffii solum Chrisius • nunc ex parte peregrinus in terra, tunc
promontpria rupesque pr*allas:ad,defensioneni ter- aiitemtotus ccelesti.sublimandus in, patria. Recoie
reni' orbis/conira feryorerii marinse tempeslatis hymnum LeataBMarise(Luc.i), et yide qu;e similia
opposuit, veruni: multo ;magis pro coriservando_Ea- de judiciis et gralia Dei frephei^, mater-st Domini,
clesisosuse slalu,.ne lianc ulla turbidse persecutioni mulier et.virgosenserint.
unda/dejiceret, fixa fidelium suoruni ac fortia corda" v
Q- ""•-/- CAPUT .¥:.•:'"
locavit. Eosdehi ergo cardines orbem terrse portan-' Profananlibus Heli filiis sricerdotdleofficium, Sainuet
tes, Supra principes in thrpnis sedentes, appellat. , puer minisirat anle Dominuiri,accinctusephodlineo,_
'
Et recte ;;quia quarilb nunc humilius. porta.nl, et etberiedicente.lleli Anna fecundalur a filiis,
defendunl inslahtiiis, tanlofurie subliiriius judicauti. El qbiit.ElCana Ramalliain domum suam, elc.Hsec
Horutn -cardihum qui domirii sint,. et no.risua,virlule lectio docet, devolutis a.d pejoraVppst;incarnationem
iiiuniti , el beatus Job riveminit, dieens de Domino : Domini Judseorum docloribus, ejusdem in Ecclcsia
Siib ,'quocurvantur qui porlantorbeni. Qui ut invqli- Domini elSalvaloris magnalia loium diffamanda per
dqrum valeani firmiter dnera sustenlare, inviclm forli- orbem,
tudini non cessqnlhumiliqcoUqsubmittere (Job ix). Abiil iyilur Elcana Ramalha in domum suam, ele.
Pedes sanctorumsuoium servavit, elc. Ac.luspio- Vocatanuper ad fidem Ecclesia geniium, quod nati-
rum sensusque, quibus ad perfectiora quasi gradatim vitalem beati Samuelis significarediximus, abiit pos-
proficiunt, ab impibrum defendit insicliis; et.iidein sessioDei, quaeestcoseterna ejus sapientia, Christus,
impii teiieprpsls,:quas bpriis tendere, perihuiit in nia- ad illustranda, sicut semper sanctorum suofum celsa
chinis. Uncle qiiidain . sanctorum Servalori pedurn corda.fidelium et angelorum et hominuiri, quse sunt
suprum gralias agerido decanlat : Exsuliabq inscilu- jj domus ejussupra petram lidei foriissime contra in-
jari luo,/infixo3 sunl gentes in mleriiu quemfece- feri portas erecta. Jpse autem vocatus ad 'fidein po-.
runt_:etc. (PsaL ix.) ; .-, .„...// pulus, ceraepte etiam Judaico, efadrairante sacer-
Quiarioniiiforiiludine sua robordbilurvir. Ad su- dotio, Chrisii jussis humilitef quasi se semper.con-
periora respicit.Idcirco impios, qui sua vjrtuie fiden- -spicieritesserviebat.
les, -auxiliunVdivihumquserere .despiciunt, in terie- JPen-pfilii Heli, filiiBelial, eic. Filii sacerdolii Ju-
bris'coniicere,: hoe.esi, ab agenda ;cseca impielate daici, filii cxci luminis, siveabsque jiigo (ulrumque
landem^amiiatos silefe oportet:; quianon in, forti- enim Belial sive. Beliar sonat) exstiiere, quotquot
tuditiepfopria.sedinaiictorissui gfaiia roborabitur, Christi dbclrinam nesciebant; non divinselegisjiissa,
quicuiique vir appellari recte desidefat. :.. sed suarum slatula iraditionum sequenles.
-
;pomiriumfortnidabuntadVersarii lejus, etc. Aperle Sed quicunque immolassel vicliindm,:veniebalpuer
disiricti et uitiihi judicii cliemfremendum prsenuii- sacerdotis,;etc.; Quicunque vitam suam eo teriipore
ti.at; iri quoquia Domirium formidabunt adversarii Dominoconsecrare decrevisset, veiiiebani discipuli
e|us, jani modb necesse est, iionduriivisum illiim scribarum, Pharisfeorum, et principiim sacerdo.tum,
.fiumiliierforoiidemus', ut tunc ejiis visa inajestaie.. duin cafhales ejus consuetudines supernae devotioriis
315, IN SAMUELEjf PROPHETAM ALLEGORICAE S'l:4
- igni decoqui i.ntiperenl,ethabebarit rapacem miiridi& rarii afba bpniitti ludeiiiis,'eNempIaifesisinfiif.Neque
'Ciipiditalemin operibus suis; eujiis tiideritem mor- enim iirisviias oclbginta quinijue poritifiGeS,sed mi-
rsum describens aposlolus Joannes ail':Quia omiie noris gradus potuit habere sacerdotes.ijpice auiem
iquodin mundoest, coniupiscentia carnis esl, et cori- Epliod varii coloris, mullifariam in virb sancto vir-
'cupiseenliaoculorum, et superbia vilce(1 Jpan, 11).Et tiiiiirii graiiam riionslfat. Lirieum verp, qubd;de.
/Iiujus"exempla, vei etiaift doclririas terfense eupidi- lerrp procreafurii, Ibngojam exercitio stiurii'pervenit
. tatis mitleliant in qualecumque audientis.cor, itl est, .-iddecorerii, candidissiiriarij caslse earriis-mortifiba-
sive docibile, sive /tardioris el arigustioris ingeriii, tionem designat. Minisirabat ergo Sariiuel aiile/fa-
sive iiifirmum ac fragile, seu paiieris adversi, sive cieiri Dpmirii, puef accinctus 'ephpd jirieb; ministra-
efiieax dicendi, seu rusiieum;, riiintisque sonpium, bat Christus. nostrse irififriiitaii iiumiiis in liomirie,
<jupd yarielaie-minoris majorisque ferrei,:senei:;sive " corpus ariiriiariique seriipef ;ab"pmrii yitioifiimsorde
teslei "vasis dislinguiluf; parviimque quem riuper hiundissimam gbstans. Nori enirii peceavit, nec ma-
quisque, coneeperat divini amoris calorem pessimo Ium coram Dominofecil: Qiii sine iniquitatibus cori-
ailactu polluentes, non id quod lex sialuit prsedi- ceptus esf, et.si.ne deliciis pepeVit ieiimmater sua.
candi prseinium exspectabani, sed conn-a quqd Deo Minisirat popuius CliristiariusClirisib./cafHem suahi
" crucifigens cum
debebaiur, obedientiae munus si.bi/fieri cogenies; viiiiseicoriciipisceniiisjcastlgarisque
:
qua proleeto fuseinula pravissima/eliam ninic in corpus siitim, et servituii subjicieiis.
-ecclesia. sacras hpslias aitaminant,/quicunque ac- - Ei iunicam parvain faciebdtei 'mdler-sua.Ncmso-
cepto fidei myslerioj yel eliam miriisterip yerbi sua lum castairi et ab piriTii pecca.to liberani,"sedet hu-
quairiiht, iion quse Jesu Christi. -,':. mileni per oniriia Doiiiinus Carneiri suscepit; quarii
Etiam anlequam adolerenl adipeni, elc. Tanluin : ci facit Ecclesia, vel qui lajem etirii vpcle et salu-
nequiiia Pbarisaiese deceptionis progressa est, iit berrime cf edit, vel qiiiahpn igriobiieriiferiibrumEc-
«tiani anlequam gratissimse Deo dilectionis pingiie. clesise virgo, de qua ipse natus cst, prasfulgfet' ,.
muiius oirereiidum docerent, quod ante cseteras yir- Quam adferebai sldiiitisdiebus, elc. Et Ecclesia
tuium Iioslias ei siiigulare debel in ara cordis imirio- liunquampCliristo deserfa, <juem secHihiri occuitp
. .lari, suiim divino cultui prseferrent obsequium; di- '.liabet pttiriibus diebus risque ad eorisummaiioriem
jcentes iniseris audiloribus, ut suai quisque cOneu- sseciili, solemnibus missarmri dielius ad;immoIaridum
piseenlise carnalis illecebras, oon selherese chariiatis asceridens, carnis ejus et sariguinis in vino ac pane'
flamina Deo dignse corisumerent, sed/iu CPiidiloris .. secum .inystefia defert. yerum et populo,. quera
. injuriam riiinus casligalas pro iibitu' Carnalium im-, nLl.Chfislo huriiilitatis Iiabiluin" -facit,
. . parit Ecclesia,
.:.:-.--.-.' - ';-.-' ;',::.;--.::'' V.'secum
.
pendereiitprscceploruiii. ilsecaulem suis audiioribus quam per siiigularurii . inerempnta yiftutum
imprpbi non yerbis, sed rebus ipsis/dicebant. Quo- adfeft, cum gratia Christi ad altiPra proiiciens, ut
runi simillima hodieque per magisiros et sacerdotes. ' Patri-lumiiiuni; gratiaftim; vota rependat. liajc est
Ecclesisefieii ulinam liescirenius, vestisilla/nUptialis, qaa/juita' Evangelii parabolam
'
, Erat erijo peccatiiiiipueroruiii .grriride nimis, etc. : ';(M_d_ttfi.'tin),ioriinis quissblemriiaregrii boeiesiisih-
Erat peccalum scribarum et/Piiatisseorum graniie travefii, Ppus liabei. Haiie et ipse Regis iriagni Fi-
uimis coram Dominp, lanieisi coram hominibus se iiiis , spiritualium auclof sacralorque: riuptiarum,.
per hyppciisin jusiificarilium (Luc. xi); quia ipsi primus iriduil; qui procedenslahquamspoiisusdeilia-
homines ciim esselit, ,reseindebaht priecepiufri Dei lanio suo, humiliavil semelip$iim,faclusQbediensusque
' ad iiiorteW
per traditiones suas; vel certe foilenles clavem (Ezech. SL ; Blnlipp. ii)./0uarii profecto
scientisei et ipsi non lniroibant, et volenies infrare tunlcani scheniaie parvanr, sed yiriuie maximami
prohibebant. Si aulerri grande riimjs peccalum coram , nec in ipso.mortis; suai tenipbfe sciiidere perniisit
Dohiiiio cpmmisere pueri, qui pecualium yicfmia- eos, a quibus morlemsustinriil; quia. ipstim quo ad
rum carnes indigne iractabani: -quid put.as eos me- mortem lisque perveriitliumiliialiscxempluin, et in
reri, pGenaruii!,qui. stult/tia puerili: Eilium Dei conf ]Q morte seryayif. : ://. /: ';/
ciilcaveriril.et sariguineih lestanienti: scierni pbllu- Et benedixil HeliEtbaiiw et uxori«/i!s,elc. Beiiei'
lum duxerint (Rebr. x)?, Qtii accipientes non ifliju- dixerurit Christo Ecciesiaj, cpnversi ad fidem sacer-
. dicant corpus Domini (I Cor. xij, id pst, a commu- dotes Juiisebrum, de quibus scriptum est: Multa
nium viliumque escarum perceptipne, ccelestis vitsij eliqmturbdsqcerdolum obidiebdt fidei. Benediceridain
niysiefiurii mihiine dispernuiit. : in ChristO.Ecclesiam, yerbique semine riiiiliiplican-
Sdmuel o.utem ministrabat ante fqciem Dei, clc. dam per gentiuni naiipiies! plerisque suis in lypis
Ephod Hebraice, Laline superhurnerale vel super- sacerdotium vptus; significat, et quasi.lropice Clirisio
indumentuin dicitur; cujus nomiiiis vestimeiiium ex loquitur : Ileddal iibi_Peus Pater credentesexgeriti-
aufo,hyaciniho,pufpura, coecoqiie, bis tinctp, ac . bus; ipsi ekiin suni: semeti, cui beriedixit Pominus.
bysso reiorlacoiitexium, .solis pohtificibus conces- . Pro foeiiore quod coniniPdasti pominpy id est, pro
sum, Exodi Scriptura cpmmemorat _(Exod.xxy)..Ve- illb singplarjler, sanptoiiomihe, qiierii: de yirgiiie>
• rurii idem iineum sacerdotibus, .Leyitis, .ac cseieris; assumptum, uriam tecumChristi persoriam, id est,
quibiisque usibile, et hie Samuelis, qui Levifa fuit, Dei nomen habere voiiiisfi, Nam si noii leiius Do-
et"iiifra sacerdotuni, quos occidit SsuiJ, ac David co^- inino sanctum percepisset, riemb semeri do femins
-'m .••BEp#-..VENERABILIS.OPERM^ ,, filfL
fSterilijputareieBsesperandum, iiocest,si npn homo ^Sed x et doctbres niaii dprriiiunt; et iioe.chm niulie.ri-., .
per Detjm gloriiicaiiis ad dexieram Patris sederet, /biis quse pbservanl ad osiium laberiiactiii, quando
neqiiaquam.iriisera,geniilita's;:'et pra2.varicatipnis;su;i)/•pellicchtes animas iiistabi.Iosjiieeipsi.iififarit, nequs /
/conscia, nd ii.iilllplic.alioneiiisehiinis Aliraiiiepptuis- " eos qui yoltijil vilss ostituri iniraie periiiitiunt.' Talp ;
set p,eiiihg'ere...Al .diiiri Chi'isiiis::;Ii.iiniaiiigeiieris .er.il qiiondaiii pelilorse.s.celiiS/.Pliarisieaefaclioiiis;
, priri;U.i*-Dep;i>atfi.;e(irii!iibdaU tiaiiir exeinplo ia'e cst et iiunc iii' 1'aJsisprofessoribiis Chrisiiansc
...eju>.#de)il!iis,spes,:SaIvaiiili>per/illinn,' yiyeudi ,iii: "feligipuis.'-.'. ;/-.;- /,Z-:/. .;'
,•:/)j'1'pVsinbf'ientii ;pro/jllo,'/fesuscitaiidi ab .ilip,; cl in :°'~-'El dixil eis: Qtiarefqcilis res hujuscemodi?clc.
:/jKieriium/reghaiitli/qiim illo. Pofesl et"ita dicij Corripuit d.eli'iii|ueiuesiilios llcli, sediion aiiilienmt;
•./qhoil,Eceiesib:pio*:feiiPi'e qpoil Doihiiib commodaviij Et ipsa veiefisirisiiruiio sacefdolii,. suos riiiiiistrps
/senieirali .illpjiieftiit, ctim .pi:o.jiopulo, (juem lide- jiibet esse peifectos; sed scrilise.,pharisaii et priii-
:-' Jein, Dohiiho ipevoiiiinttue obitilit/ ampliora, per cipes saceriiotum iinpfplii, paierjiani suse legis ac
•/i miiiiilpiii.iiiiSsispiaeil.icaiiiribusfidei, et devotionis sactirdoliivpceiiipentuii cb;iti.iiiirebarit,Yeruiiijoxta
'-" dona suscepit;. ijU33in qtiibusciiiiqiie geniiuiis au- lilteram noii lrcgligeiiler iottieii.duiii,quod corijptiit
diio D.eiverbo pbedife;.iieglexii-, pro lion daio fe-' ' qtiideiii lilios Heii; sed qu;pjUxta corr.eptibneirtsper-
iiorejverbi Doinihp/ ivpiilsis ii.se ilocioribus^.seiiii-jB rierites, ut;debueraiii, iibjicere.supeiscdit, ima ctim.;
liis saticli mullipliesUioiiemhabere' iieqiiivit ipsisdispeiiii. Qtiideigb.iios niiseri, quid rjostri si-
. Ditaeit ergd Dominus Aniidm,.eic. Dedil Domimis.; /miies meieiitiir, qui gaudenl ad Vitiafqui cmeiidare
„Ecciesi;eSpiriium gratias supb,;qutripsa foecundata. rioii audeiit, qui cuiiscieiitiauV-stiirnp:iiimt;:et quod^."
: gbiiiiii ei sbbolem spiiitiialcmj paiiiiii ad iiidaga.uda cuiictus pbpulus claiijiai, liesciie >esimiiiaiit;?//;.
yel pricdicanda sancta; T.riiiitaiis sacraiiieuta poten-'.; Si peccaveril vii iiiviruiri, 'etti-Utriiiri.qiie ad filibs
,; /teriieni,' paiiirri ciiiii perfecfo Dei et pvtixihiiampre Heli lefereinltim. Pectarit enim iii/virtuiij .pum.
sua sinipJichaie cpnleiiiplam; qnia siiscepta ad lem- sacerdos lixoieiii viri.:i.JterIi]Bieligionisgratia veni-
, pus ii Chrisio ilicariiatioiiis liiipiiiilas, magui lialjila eiiieincoiistiipiavii; sedjiip iligiiaposiiiiuJiue stib- ..
eslapnd Palrem ; a quo oimfisqitise humiiial, exal- seciita, diiiiitlere-pptcrat Deus.;;Nnii soliun auiem'
tqbhur (Luc. xiv). :Unde et tn omneinieriam emvit hoc faetum est,.sedei riiajoriniiseria pcccavit vir in.
ionus ,e_qrum;et iii fines orbis lerrce verba eorutn Doiiiiitnm, ciim idein s;icerdos . foriiirationeconta^
/JPsaiin. xviii). '. //-. , riiiiiaiiis,.adal!aris sacro sancta mysteiia nou soliim''.
: CAPUT VI. /" iiidigne iraciaiida, sed et inilign.iis accessil, Et qtii-
::/;':/ /..,
...,:AngenifiliiHeii peccqtum, eliam monila sui palris dem terribilis contra Lujtismodi.praisuniptores He^I
conlemnentes; et Samuel proficieiistam-Deo.quam sentehiia pefsonal, sed miilto terribilior ipsius judi-
liomiiiibuspldcet. •veibttm':
; tis seriiiO, q\ii,;-6Kil\'.'::;Qvicttiiqm/:dixcril
Heli autein eral senex valde, elC;Tn.haclectione -;. conlra Filium.homiiiisreriiiltelurei; qui duiemdixerit
tayslice .seiiesccnle. et pccasuro: Judaismo, Ciirisii conlra Spiritumsancluin, non remillelurei, nequein
per Eyaiigeliumfaina cfebrescit. Heli efgo';setieeiiis lioc smculo, nequein fulur'o,(Mqilh:_in; Luc. sii). .
muila, lempus pr('pe finieiiilisacefdpiii.Jegalis/insi- ' PuefaulenvSamuel pi;o-ft,cieb:airi'que crescebqi;&c:
niiat. Quodeniin aiiii<i'uaiufeisenescit; prppe-inier- / Se.ire'sceiiie;ei deficiente Ileli, puer Saiuuel.pro.fi'-
iluiii e.>!.. "" .;.-.••/..v.ri:;"'''-•?: .'''' ciebat atiiue;:crescebai: qtlia reprobalio (juideni -Jit
Eiaudivil qmma qiicefaciebant filii sui, elc. Npn '/piascedenJis mandali pfppter iiiiifmiiatem ejus et
/parva riec unifiiriiiis filioruinilelilrairgLessiO, ppse inuiiliiaicm ; nihii .eiiim ad perfectuiri!adduxiiIpx,'
et divirianireligionein ef dilectionem pfoximi macu- inlroduclio \-brp meliorisspei, per quani pfPxiinii-
lafe rion.limuit. Stipra namqiie legitur,-quia decar- mus ad Deuhi.
nibus sauclis, pon qutid staiutum iii Iege, sed quod / v / .".''• CAPUTVII. :
sibi erat liliiiuin, praisiiiiipserinl; quia priusquam Veniens ad Ileli prophetani, cjtaedomui e.jusob rea- .
Deo sacer adeps adolerel, paribm sibi de hoslia •TV iuni cvnler.ipiussitiieveniura deprom\i;
quatii conredereiil prsesumpseriul; -quia cruJaui ab Venilaule.mvirDeiqd'Ile!i,ac.-lhvc lccliolion Qgu-
- .offeretiti.biiscariicin, sibi. acciiiaiius parareiit, ra- ris rertini-, sed apeitis propliclho dictis, touim illuct
pueriiit:; qtiia piipuitimDoiniiiitransgredi fcccrinl'; vetus saceidotiiioi,/qiiod de semine A.iron, novo
• et, qtipd niaxitiie tioriciiduiii csi, in coiiiempitim i Chiisti sacenloiio, quod nuiic in Ecclesia geritur,
..Cr.eatpris ctincta pu;e diximus egeriui. SedHuiic_ docei esse mtilaiidiiin.
. quod frateniiliiiepi laideret addiiur, quia iiiulieresj Nuiiguid uon dperte revelatussum? elc. Nbn haeft//.
, popuii, quse ad ofanduiii coiijlueliaiii, polliieriiit; et:t: de proxiiho patre Heli, qui in illa ^Lgyplia serviiute
/infrii, ifuod oiiuiium malofum siiuima esf, anuccli-- : "fieii non poluii, loquiuir; scd de.ipso Aaron, cujus
; lur; quinec correpii a Patre pceniiiieriiit.Hatc euu-- doinui revelatus eslin ^gypto, qtiamque inde edu-
, cleaiii,s dixiinus, ut pef singiila, JectOr, quid caveasi clam omnibiisiriliubsisIsrael sacerdoiiijure-praelulit. .
memiiieris. Veriim quod restat lypica in parte cbm-• El dedi doinui patris. f«i oiimia,eic. Omiiiade sa- :
pleiidum, sace.rdbiuni•doclorumqueest,-el vigilare ini . crificiis populi, qusecunque sacerdotes accipere de-
Domino, etad vigilandum"cscteros excitare, dicen-• cebat,' flliis/Aarori patfis luij quia eos in sacerdb-
/es•-. Evigilate, jnsti, einotiie peccare (ICor. xxy). tium elegi, prKbui.
#? Ik SAi!tiELE#PROPHETAW »1«
; Et magis tinnorasti fiiios luos qiiam irie, elc'.'Nbri A miielem pertinent, quia et iiiijiis filioriiriinibfs-, et
conieuii parte quam yobis ccncessi, etiam primitins, illius non de genere Aaron in sacerdtitem eleqtiOy...
'qiise hiilii debeliaritur, accipere ientasiis"; quoil etdb mbrteoi non lioiiiiniim, sed ipsius ycleris sacerdpiii
tempare, etde poftione sacrificiorum poiest iniel-. significat, nnvique substiiotiorieiii, in quo Clirisius
lijji; quia aiiiequam adeps inceiideretj opiima giiar- esi iii ecclfSia saccrdos In aleniuui secundiiniwdi- ;
que sijii iie viciimis cbmedenda prsesumebanl, sicut nem Mecliisedech. Quoil-•i.ttleiri'aiiDoiniitiis; Quj
"sunra lecttiin est. . juxiit cor menm et aiiiinani ineani faciat; nou arbi-
Proptered ait Dominus Deiis Israel: Loquens lq- • ireris ahimam haljeie Deiim, cimi sit 'coiiditor ahi-
"
cudis sti.m, elc. Qiiscfiiurpua ratione rmiteiur, qtiod /mse; scd Ua hoc do Deo Irppice.iion proprie dicitor
prdmissum esl perpelno maiistirnni; sed recolp sa- siciit iiiaimsei |ies, et iiliacoiporis inembra. Et ne
cerdotitun Aaron iiiubrain aierni fuisse sacerdoiii, secuiidnm hoc credaipr Iipiiio in carnis ,sua: efligie
ct promissionem scternitaiis; inlellige iioii iid iiin- facius atl imagineiii Dei, adduiiiiir et ali.e, quas uii-v
'bram, sed ad iimbratam peitinere veritatem. JVe que npn liahei lionio, et dicai Deo : Subuiribra.dla-)
enim umbram figiifaiiique potares sempiiernam, rum luaruin pfolege ine ( Psal. xvi)'; iu iiiieliignnt
•
ipsa.quoque debuil ejus mutaiio prophetari. Qtio- liotriines de illa inellabiii iiaturaviioii propriis, sed
triodo et de fegno Sariiis inlelligendiim, (juOddietum B ' irans|atis feriiin vocatiuiisi.stiidicL
•esl: Qundsinon feciises,janinuric prwpardrclDomi- Et cedificqboei domumfidelem,^lc. pomus;fideliSj
nusregwmtuiim superlsraelin-senipilernum;(l Reg. .' .qtise sacerdo.li fidcli siiper peinp fundamciiiuiiia virb:
Xiu). De qub oppo.rliinitisstio loco traciabiliir. '.' . sapienie con>triiiliir, Ecclesia est; qusii aiiibnlavit
Nunc aiitemdicilDominiis.Absitiioc qme, etc. Mir-'. '/.; coriim Chrislo cunciis dicbus viia: pra'seinis, neqtie
tans lempora, jion inulans cmisilia. Dominus, et • unqiiain ppfiae iiiferi.opliinuiii «|us:iciafdare praj- •
electos ex geniiims iri sacerdo.liuui sibi spifiiiiale valebiint iiiccssiim.' Et pulcliie dicitur, Anibuhibit
conquirit, et coniemnenles se filios Aaron, omni /• cunciis dicbus ; quia cnm iransaclo .labenliiimilie-
prorsus officiiSacerdotalis ovdine piivat..'. "rum excursu veiierii.nielibrdies iinn in/atriis tjjis
.' Ecce dies leniunl, :el prcecidambrachiumtuuin, etc> snpef fiiiliia, bchedictionciiiquedederil, qui legem
Pncsto sunt hi' dies,'riii!lus jaiii de Aaron stirpe dedil, non habeiisla doiiiusquitlnlira proficiat-am-
sacerdos eligitur ; sed praicisa esl gloriatio sacer-; buSans,de virfute in viriuiein ; quia videbil Detim
-dotii' legalis, iion in Ileli siSliiis, sed in loliiis siic» depruni' in Sion , laudabiique eum -beiita in domo
cessione Levitici generis; adeo iii iie miiioris qui- , ejus, imb etipsa domus in .Tfernum..Neqtieeniinfa-
dem.ordinis sacerdos, qui pfesbyteri Giaece, id est, ^. cile Samueli (idelis domlisseilificata pole-t inielligi, •
•senioresappellantiir, qiiisqiiam ibi quserendos arbi- ciijtis filii post avaritiam decliiiassu, m qiie in yiis
Ifetur. -Uiiile nianifeslitis Scptuagiiiia Interpfetesi . illiu.sambulasse .'refcruiiltir, nisi Ibfle domus:ejus
transtuleruht: El non eril libi senior in douiQ mea, plebs quain rcgebai, accipiendapuieiur, de qiia-scfS.
, quia snnescimt quiilein"coiporis. a>faie...deil.la iribui - ptum e.st: EtrequievilomnisdomusIsraelpOslDo,-
iiiiiumeii, sed in domo Domini presbyierigfadu lioni tninum (I Rcg. yii). Et ambiilasse corain ChristP :
"dotiati; .':"."/'.." -.Dohiini, vel ipso boinirii cofam Sainiiel,-vel/ipse
El videbismnulum luuin in temph, eic. .Yidebimt, ; . Samiiel, Saul sive Daviil iiiterpreteiiir.
posleii tni populinii gpiitiimi, in fitie quaa est, dile- Fulnrum esl aiilem ul quicunque reiiianserit in.Mo*.
cium de leihplo ulentem spiritiialiier Scripturis et; mo4ua,,-elc.'Et aliquaiitifiuoiidie lion soluin de s,i-
pfomissionibiisIsrat-L "'.'/ certloiali, sed et ile biimi tfiliu ..Israel, et cunctse
Vkrmtilqiiicnnonauferainpenitusviruinexte, elc: :' siiinil in fine inoiiili reliquiscgerilisipsius, ut recbn-.
Non esl filiis Aarori, tainelsi muliiirn graviterque in (iliaii bcoposml, veiiiiihi adecclesiam; el, reprb-
Domini nece pcccainibus, ptcniteiuiaeJocus iiuerdi- baiis viclimariim caniibus, verbum constimans et
ctus ; sed si qui volunt ex cis , veiiiaut [loeniienles, brevians saliiliferaeconfessioiiis, el paiiein sacrificii
-ad eccleiiam , Christi aiiario participent, c;cteris iqi R spiiilualis oiferuiil;' Argeilttim quippp vefbiim con-
su;o peifiiitc alqtie itividiiECaiCilalemaiienlibiis, ini fessioiiis lidei, niinimiH auieui bfeviiaiem ejiisdem
ctijus exeniplum piie dispensaiionis, pereume ciimi•-.".• cbofessioniSj tpilti iiiSyhilJOlpcoritiii.eiur, expritiiit.
filiis Ileli, tion est peniuis ablaius cx eo vir abafla-. Qubdauiem isie vir Dei ,/ijiii officio suo propi.eta
rio Doinini. Nam et in diebtis'"Saiil, Abias, nepos5 essepsteinlituf; ait,: QtiiPiiiique'renianscrit iii domo^
Phiiiees lilii ejus j.-sacerdpiio iunclus scribiur ( Ul f tua, hoc esl qupd liaras -ajfVReliquice' salvasfienl \
; Reg. xni). (RO.IK,xh). Etappstolus EiiMverba coiHiiicinoraiis:
Et pdrs magna dqmus luos morielur , etc.Pars ma- Sic ercjo,inquit, el in Iwclempore reiiquiceseeunditm
. gna.domus lieli ad virllem aftatem veniens mortuai ;eieciioriemgrdiicesalt!w{aclwsuitt{Isq.?i\].
«st, quando irodenleDoeg Idumseo, octogiilta quin- Dicutque,Diiniile me, obsecro,ad unam parietn sd-.
que iacerdoies sunt pariier Saulis furore Ifiicidaiii • cerdoiatem. Ad ipsam plebeuisigiiiiicai.Ciifislosaccr- .
(/ Reg. xxii). Sed et hodie niaxiiiia donius ejosdeml dpte pracclarain ; cui Petrus/-ait; Vds aulem cjenm
porlio, 011111 ad intelligibiles anrios venerii, peffidi-se
i elecliim, regale sacerdqtium (I' Pet.ii).' Qood auleift
sose mucrone viise pneniia pardit. ' addit: Ut comedain.buccellam panis, eliam ipssuri
.'.'.' Hocaulem erit tibi signimi,,etc. Ilsec.ad Heli ei Sa-- sacrlficii geiiiis clegani.er oxpres?il, de qtio dicitsa-
ji9 BED.E YENERABILISOPERUM PAUS 11. — EXEGETICA GEKUINA. SSO
cerdos Ipse : Panis quein ego dabo, caro meaest, pro A J_ Samuel aulem dormiebat in lemplo Domini, etc.
mundi vita (Joan. yi), Quia enim dixeral superius, Qominus inler pradieandum minisirandumque spiri-
dedisse cibos domuiAaron de viciimisYeteris Testa-. tuaiia mortalibus suspensum ab exterioribns rcolum
menli, quse fuerant sacrificiaJudseorum, ideo hic-di- mentis in supernseatque intimse Jucis coiiieioplatior
xit: Poslulandurriad comedendum buccelam panis, nedeiigebat, Templum quippe a eontemplaiido,"ubi
quod est in NovoTeslamento sacrificium Christia- et divina et coelestia sacramenta, dicium perhibent;
norum. - ubi est arca Dei, id est:, gloria summaaTriiiitatis, <li-
.'.""•'" /-'" CAPUT VIII/ vini tolius. sola conscia secreti. IJnde Joquitur in
GaligantibusHelioculis,Samuel dormit in lemplopo- PsalmO: Providebam Dominum corqn: me semper;
miiii, et ad quariam Dominivocaiionemrespondens, quoniama'dexlris estmihi, ne commovear(Psd. xm).
quce sunlHeli venlura cognbscil, alque ipsi mqne • El vocaviiDominus
replicat, secuiidoeiiam divinaretelatione divinaius. Samuel, etc. Arduum dicendi
ex lempore yocet filium pater ad
(1 Reg. m.) Puer autein Sariiuelminislrabat Doiiiu genus, quomodo
no coram Heli ,eic. In bae leeiione:Dominus caere- cognoscenda sui secreta judleii; seque ille adesse
monias sacerdotii legalis, et prinsquam eas ipse per respondeal, qui ante tempus natus ex Patre loqui-
suani passionemeohsummarel, Pharisssorumtradjbio- lur : Omnia milu tradiia sunf aPalremeo (Maiih.
nibus jam corruplas, ostendif omnibus modis esse -Q ] xi). Et: Oninia qucecunque-habetPqler, mea sunl
.mulandas, credenle moxJneuin etconfiieiite Judsea, (Joan. xyi). Sed bumano ssepe mpre Scripiura de
quia Deus visiiavit plebem suam. Deo, imo ipse de se in Scriptufis Deus loqui consue-
Puer auleinSamuel 'ministrapatDominocorairiffe- vit, juxta illud Evangelii: Ncque enim a meipso lo-
li, elc. Puer qui natus est nobis in carne, cerneriti- qUor, sed sicut audiojudico; ei omnia qumcunqueau-
. bus Judscorumsacerdolibus, perse perque suos evau- divi a Palre tneo, nola feci vobis (Joan. xv). hemque
in Genesi dixil Deus: Faciamus hominem ad imagi-
;gelizantes discipulos Ecclesise primilivse/sua: doria
s. miriisirabat. Et sermo Domiiii erat eo lempore sui nem el simititudineinnositain (Gen. i). Vocatusergo
: raritate pretiosus, qiiia triessisquidem multa , opera- Samuel a Domino, respondit: Ecce ego.
rii autem eranl pauci ( Malth. IX). Nec erat Pliafi- Ei cucurrit ad Heli, etc. Yocalusa Patre Christus,
. sseuSiScriba , yel sacerdos, qui visioiies occultas; et qui in illo erat semper, ad coniemplanda perpefjise
< dicta prophetarum manifesta populis expositione re- suse miracula majestalis, respondet se seterna pree-
:.seraret.- i - ' .-- ,- '', • '• senlia apud Palrem diyinilus esse mansufum ; et in-
. Fqcluni esi in die qudddm,Heli jacebat in locoiuo, ter hsec repeute apparens humanitas in carue, lo-
/elc. Lucernam Dei pfoidigiiitaiegradus Ileli cogrio- quilur Judseorum magistris: Et ipse.,, quehi taEto
• minat. Lucefnam autem per significaiionem recte (j ' lempore quacrebatis, et in carne vcnire desideraba-
sacerdotium yetus: aocipimus:, in nocie quidem sub tis, qui precibus votisque fidelium crebro ad saiulem
.^urnbra servientis popuii pernecessarium, sed aspi- mundi voeabar, adveni ego ipse, quiToquebar ^ ecce
. ranle die novaegratise retnoveudum. Quia enim;lu- adsum.
. cerna nocle clausis tantum in domibus lucens, latius Qui dixil, Non vocavi, etc. Kegant se Scribse et
spargere radios sui fulgoris.npn sufficit, sol.autena Pharissei Chrisli quassisse adventum; cujus nalivi-
exortus adep cuncta foris intusque perlustrat, ut . tate audila, non solum Herodes rex lurbatus esi,
etiam ipsuin lucernscjubar ininiis utile , imo exsiini- sed et omnis Ilierosolyma cum illo. Reversumijue in
guibile reddai; rion itiimeritb haec legali scientise, leinplo dormire prsacipiunt, quem, a se discredendo
quse uni tanliim Judsess dpniui, quasi inttis clausa, repulsum, ad intueiida puerum palris arcana remil-
folgebal, eseteris exirh geniibus quasi caB.ciiioctis. tunl. Quem tamen jUveiicm, hoc esl, posi irieesiinum
.. horrore depressis , ille comparatur Evangelio, quod[ aetatisarinum, Dei Filiurn pernonnullos de suo nu-
post illuslraiam Judseam, eiiam longas gentiliiatis; mero credenies intelligunt. Et; hoc est Ileli post ter-
depellerel umbras. Quomodo autem lucernam sol[ lium Samuelis ad se adventum intellexisse, quia
oriens celaret, vel eliam exstingucret, osiendil apo-. Dominus yocaret eurn; pbsl tertiam annorum ejus
slolus, qiii de Iittera el spiriiu loquens ail: Namnec: 0 decada Judseos cognovisse, et credidisse quia Jesus
glorificalumesl quod claruit in hac parle, prOpterex- est Chrislus Filius Dei. , . .'.
celtenlem gloriqm. Si enim quod evacuatur, perglo- Et adjecit Dominus vocare rursuiii Samuel, etc.
riam est, mullo magisquodmanet,in gtoria esl (I Cor. Non pigeatnos iterare traciando, qusenec Dominuni
m). Heli ergo jacebat in Ioco suo, et oculi ejus cali- loquendo, nec historicuni piguit iierare scribendo.
gayerani, necyiderepolerai luceriiam Deijanteqjiami Yocat Deus Paier Deuni Fjlium, non sicut homo ho-
exslingueretuf sacerdotii yeteris ac legis cui servie-. minem, pulsato verbis aere de loeo ad locum vo-
hat dignilas ; quie vigilaie, stare in fide, viriliter. cando; sed hniic invisibili praaseuiia in se perpettio
agere, et confoitari debiierat lemporejam doininica» . iiiaiieiiiem, eliam cutn in tef.fis homiriem gestarei
Incarnaiiohis, a prima sui status alacrilale degene-. visibilibus siguis oslendendo. Et quia Samuel ibi,
rans, quasi senio lassescente lorpebai; ne.cdum quaa _ ipse Deiis, vel nomen ejus Deus.interpretalur, pos-
. Chrisli saiigu.ineconsummata,- niaxima jam ex parle• sumiis et lio.c rccte dicere, quia DominusSamnel
. per .deiilerbses Pliarisajoium veri sensus eral luCej vocaveril, quando Filium Pater incarnattim, niira-
privata. culis Deum verum demoiistr-avit,et ille responderii
mi m SAMUEUEM PROPHETAM ALLEGORICAEXPOSITIO.— LIB: I,, ; Si2-
Eece ego. Cui idem Filius disilvEgoin JPutre, et A _%;dicacausainluam (Psatm. LXXIII).JSxcila- pqleniiam
PMler'invie-esl(Jqan. xiv). ;// ////// ;;iuam, elverii (Psalm. Lxxm).:$enediciieDeum;'.omh.es
;'Etdixii,;Ecceegb, etc/ Notet:tidigens/lector,,noii :'qngeli ejus (Psalm. cn) ; et iuniimerilhiijusmodi/
eiimdem -sempef allegpfica3 iiiterprctationls', quem ; ; Et dixit DominusadSamuel, Ecce ,ego facio jver-
ordinem esse veritatis iiisloficse,;sed niodo pari, ;buminTsraet,;efc; Qiiseprbpheta superius-ad Beli
modd dispari, modo coritrafio ad.ihvicein statu con- /dejgdicandadbnio ejus, hoc est, deabjiciendalilius,
versari. Pari qtiidem, tff Samueiis puerilia simplex, et Samiiclis subslituehdP sacerdoiio prsedixit, eadem
ettbrpens csacitas Eeli, D.ominiSaivatoris Jiuniiliia- ipse Samriel facto ad se Dei; oraculo cognoscit, el-
temelperMam Judseorum stultitiam signai.; Dispari deinqiie Heli reriiiiitiat|quia'quseprpphe(,arurii;pr32-
aulem, ut dubia Samuelis yprbadiceniis; Ecce ego,- conia defihieridoveieriet introducerido riovb', hoc
quia.voeasii me, yefani eeriamque Gliristi incarnay . est Chrisii Ecclesi.a, sacerdptio prsecihueraht, eadem
liorieni prafmonstrant.-CPritrario, ut inferiiis.,:pecea'.- IpseChrisfus in cafne cbnversalus,/a :Paife :cerliiis.
fuiii Davjti in serriione Urise niisericordem Chrisii/ atfdita inpcculto, quimorlaiipm. nori est accessns ,
gratianiyptia gentes est .salvare.dignalus insinuat. palani Judafiorpmpririiaiibus et aperla vOce-reveiat.,
', Porrq Sqmuel.necduiiisciebaiDominum,elc. Po.rro •"..'Idcirco;juravidottiui Heli, etc. Domus Heli juxia
Salvator, cujtis nometi Deus, nectlum agnitus est a g1 lilteram, nbn viclimarurii.' sanguine, qiias filioruiri
earnalibiisoriiniaPatfis serhp.ernosse secfeta, rie- ejus irilquilaspolluebaf, expiari potpitv sed 'sanguirie
que a.niequam.bapiizareiur, vidit- et leslimonium tariien.est expjala irijftyrii,. quarido^tbl.sacerdotes-
Illius In civitate Nolie paterhse 'hpspiialiipiis
pefiiibpiuJbaimes apertos ei ccelbs, et.,vbcem Palris stirpis
siipcpeum factam fuisse desursnm. Sic ergp riiore .gratla sunt irispnies exstiricti: (J Reg. xxii).- Juita:
sanclaj Seripturaj, infaritilis beati Samnelis, ignoraii- verb cbrisequenliamaJlegoriasiniquitas.doriiuSiTIeli,
tia occujtsta in'«arpis infantia Rlii Dei sapienijam iirio tolius doinus Israel, nujlo; hostiarum se\ muner
denionstrat. Reqti.eeiiirii freutra diettim esl: Qnia in rum botisaactionis genere valuitad ;i.ntegfrim,.mun->
ipso;sunlqmnes Ihesquri.sapientiq;dbscqriditi.(.£«/..n), dari, dpnec veniret AgnusDei,-'qiii'lOllit; peccala
videiicetiftfidpiibiiSyiiianifesiaripredenlibus. muhdi..;iSo/Ms elenimr^sanguisJesh;Chrisli:_EMii ejus
El ddjecit-Dominus,et vocavit qdliuc Samuel ter- ; mi.iidainosdb omni iriiquilate(Jdqn.i). / /
tio.; Tertio Dominusvocat Samiiel, teftib consurgens-:- .".'; DormivitauietriSdiriuelusgtieriiane, elc. Manebaf
Ipse venit. ad Heli, ct qni se:vocaverit dicit. Teilioi Domiriusiri secrela quiele ciim Patre, cum quo invi-
Filium Pater in carrie visihilem,-signis Deum iuyisir...- sibiliter briinia disponereet gupernafe rion: eessat^
bilem, moristradi; iniiifantia videl.icet,'in piiepifia, -; exspectarisquando, depiijsa ripcte viiiPfumj.yirtutahi
et in juvehluie. In infanlja quippe, cum pasiprJbiisi G < hbstiapanderet, quandbvlegis umbfa (lccedehte, ve-
el niagis atiesiahtibus/;pef angeluriistellamqueia- fitatis evangeiicseiuttima reserarentiir, et''st'atirn'iib5i
diavit. In puefifia vero, ciim, annofum xn faclus, in ;corde cujiispiam;afilariieSole jusfitise, Tidei cbn-
iniemplp sapienlia divina prsedilum moiisiraret,, "-spitciebai jtiba.r exPrium,.aperieris atppliora::suiSpifi-
ubi ipse dixit inter caeiera : Quia iivkis quce Patrisl f us doria, perpetusedonlus iricoelis sperandiihi pro™
tnei sunt, oportel me isse. (Lufj ji), Pprro in juven- •'.hiitiebai.in^ressurii. Quod non solum tunc-iri Judajis,
tule, cuni bapiizatum Pater ipse de, coalissua voce; : sed etin nbbis usqiiShbdie gerituf; quicunque ehiih
sigiiavit, diceiis: Hic est Filiu's'rni_eusdilecius, in qno) gfatiam Christiputribndum accepit,. yel aeeepiam
rriihibene compldciti;(M arc.ifl At in sirigulisJiisqni--,. ciilpafum meritis alijecii./lniiein noete csecltatispo-
bus Dei Filius a/Deo Palre declaraitif,/ip"se se/Films- >• sitb Clifistus, qui semper in saiictis vi'gilat;dofmiti
hominibus homiiiem mortaletn m.oriaJibiis-ofTerens', , cceleslisqueei regrii afliius/occludii. At dum lucem
adesse se, qui diuqtia^siius, exspeclatifs, ei desidera-- sperandsepelendseqiie Venise recipit," cohreslim'-"ex-"-
tus fucrit, indJcavit. : - -: • /. Citatus laiiquam dofriiiens Domiiius, ostia -virtutum,
Inletle_xiligilur Heli 'cjuiq/Dominus vocqr_el.yner ? quseiricumbente pef.ridise'vespera:ciausefat,/aperit..:
rum, etc.;Tanderif-posi multa a Dominp. i'acla,et di--: Cui spnsui corigruil; quamvis subalibfrbpb pulclief.
cta;magrialia,ppst. Baptistse Joannis.-explelaprsecp-rfi fime coiiciriit, quodipse Dpfriiriusdiini'"dofrhitynau-
nia, inieliigiini-s.acerdoies,'Spriba?ei-Pharisaeiyqiiia, i, /tsa periclitantur; 'dum/evigilat, liberanluf : (MulVlr.
Jesus qui in veritate carriis .puermatus -est nobiSi> [yi^':;'-:: '"'
"'',.\ •/•' :"" :"::\X.-J'
ipse in yeritaie sempilcrnse deilatis paternorum/silt 'Crevti aiiiein Samiiei, eic/Cfevit Evangelii-prsedi-
summis contemplalof arcanorurii; mpxque annueri-- catio,-et.Deus eratin Ghristb, mundum;reconcilian.s.
tes agniisefideisupefnum ilhiin,-gaudia puibus nn.n- - "sibi/.Crevit/bpiriipJesu,; et abiit intoiani/Syriam.
quam abes.t contueiida peiere, ,pt; .qiise.honiiriibus s . 'UrideJoaiinbs^ait riUamipbfifi/^r^cere^.^pftir;'.!!!)?
Ilumaiiitiis .iiarrare debeal,.a Deo, Paife- divinittis s etdevelefislegis qu.isl HelidecesSUj continuo sub--
cupiunf aiuiirej ac, mdr-e.amantiuni quse facienda J jurigens : Meauiemiinqiiit, iriiriiii. ; .;. " / *
iiorunt, ipsi ot tianl ailmonenl, quoiiibdb nbs ssepius s El noncecidil ex.pmriibusverbisejiisin terram.; Nil
el ipsum Demrict angelos.qubdjfacliifos scimus adI ierrenum in verLis DbmiriirbpefiePjVeliiulIuseoriim
ostendendamnostrse mehtis devpiionemj -ufcito ctt qtii lerreiia sapiunl ejus spirilualia tlicia coiaprelien-
instantef faciaiit,- quasi/annuerites horiamur. Dici- dit. Vel.cefte ila dicehdum, quod pominuS iri caroe
EIUSnamqiieiiomines de iwi'\':Etsitr.ge,_Deus,.etju- - moratus, gentilibus, qriiiad pohlparationem'Judoeo"
PATROI. XCJ. •'-,-""//; "'; :". --; _il;
W> BESii; VELNERABILIS QPEIimi PARS-II. — EXEGETiCA GENfJINA. S24
ruin quasl terra adcoiluiii fucruuf, verbum conimii- i-A-J ..' CAPDT IX. ' ':,- "
,./
feredisiulil./qiios tairien poslriiodumper'aposlolos 08 Ccesoac
est ad (idem vocare dignatus. fugatolsrael aPIiilisihiim,el filiipquoqueHeli
peremplis, atcq ffei capilur ; qub audito ,ipse sid-
Et cognoviltiriiversusisruel S Bdn vsqueRersabee, lim relrq cadensperit ei'nurus ejits, nalo pritis filio
e' Ichabod, qui interpretaiur inglorius. .
eic. Et cognovit calliolica, id est, univefsalis Eccle- g_-: .---..:.:;. . .
sja, spiritualis yidelicet Israel, quaea principiisabre- j_ Et eyenilserriioSdmuelis universoIsraeiL,/elc. In
nuntiandi diabbload fontem usque baplisirii perve- 3_ liac Iectionedeceptus stepe diu per exempla gemiiim .
piendocongregaiaest.qiiodfideipfaidicaioressetJesus 1S Israel, landem accepta ad tempiis.Evaiigelii fide,
Christus, qui.vpcatuf Nobiscum,Deus. Danquippe irir- v nonmultp post/ipsam pariter et docfbres verifalis
lerprctnturjudicitim.IHudecclesise teriipusinsinuai,de ie .amissiirus"
- fuisse signatur. franslatoqiie ad gentes
qiio dictumest: Nunc judiciumestmuncli,nuiicprinceps }j Dei tesiamenlo, sacerdblii Jegalis simul cum cori-
linjusmundiejicielui-foras(Joan.xii). Rersabeeautem, , juncta ei Synsgpga, perditiosubsecuta monstralur.
quae puteusjtiramen.lijsive.puiens septimus, aul pu-. ,_ . (i Reg1.iv.) Egressus esi ndmqiie Isiael obviam
teus salieialis: inlerpretaturj,-plenam bapiismi. per- r. PliiTuiiiiini, etc. Egressus est populusi id est, ppst
ceptionem designat, eum, exbrcizatp, abreiiuiitialo' 0; acceptailegis notltiam, adagenda palam bona opera
et expulso decorde dia!)olo,,fonieniquisquOregener __." quiVdidicil:; ,expughandumque, quanlum poteraf,
.ratipiiis Spiritusseptiforniis gfatise coiisecranduset j[ genliiitatis erroreni , quo impiofum corda ebriata,
ccelesiium donorum largilate satiandus intraverit. t- perpeiuam vergebaiii irimoriem.-Unde betie Pliili-
Sed et ipse situs locorum nori narum-EccIesiae ,. sthiim1caderiles potibne dicuntur. Quo lamen in
sacfa-
nientis alludit, qiiia videlicet lermiiius Judicseteri-se ffi ceftamiiie Israel rion iam exteras gehles a scelerum
Dan ad Sopleriirioiiem,ad Auslrumexstiii.lBersabee, }. pplluiione revocare, quam seipsum curabat, ne ii-
larnm -
qtiarum mystieam plagarum distahtiam bene^cpgno- !_ exemplb perifet., pbservare.
vit qiii eurii-spbnsocanere novit: .Sur.ge,Aquilo, el ,t Ei cqstrainetdtuseSljuxla: lapidqm Adjuldrii. Et '
veni, Ansiei, perfiahortum meain, _et_flua.nl: aromatqa ortineriispiritiialis sui.belli fiduciain jn-lejus corisli-
illius (Cant. iv). Est anteiriDau viculusaPaneadeinn tuit auxilio : de quo dicebat: Dum anxiaretur cor
quarlo riiilliarioetintibusTyrum,dequo el Jordanisilu- meuin, iri pelia exaligslime (Psalm.-'tij.' Et alibi :
v.iuserumpenSalocosofiilusestnonien.JorquippeiJu- •pqmiriuspetrd ineqet robur meuin (11 :Re_g. MXI.)
vitiinsiverivuniHebrsei yocani; quodet ipsumad si-__'- Porro Philistii.iin verierunlin- Aphec, elc. Profi-
giiificandumbaplizahdiiniliumliaudigriobiliierrespi- cieute in; Deo-vero•Isfael, falsorum multoriimque
cil.Porro Bersabesecivitassiyevicusin lribuJuda.ver- C cultores deorurii
- cOntiriuo furor noviis invidendi
Q
v -''-- —
gens adAuslrum.pt diximus, Cognovifergo uiiiver-_ eumque depravandi corripuil; et hoc est Phili-
sus Israel,. id est, visiotii Dei inteiiius.Ciiristianorum stliseos aciem in Apliec, 'id est, in fufpre novo
. coritra Israel instruere, finitiriias quasque genles ab
populus, a :Dan usque Befsabee, ab Aquiloneusque .
ad Auslrum, id esi, a catecliumeiiousque ad fideles, immuridisedoelas spiritibus, ad seandalizahdumDei
ab his qui nuper durissimos ase iiostis antiqui ilatus pppuliim, pefvefS33religionis.yel actibhis exempla
excluseraut, usque ad eos qui lucidissimpjain sanctij , pfsemorislrafe,quod a tempore legis acceplse,usque
Spirjltis sunl.calore p.erflaii, quia ,Jesus est Clirisiiis dum gratia Christi fecit lilfaque iinuni, iiunquam
Filiiis Dei, et quia credenles habeni vitam seternani -ageredestiierurit.'
in nomiiie ejus. Potest in hac leetione persona beatij Inito aiitemcerlaminelergaverlil Israel Pliilislfiaris,
JSamuelis,.ad.ipsaqtioque membra,Chrisl.i,,purse hu- ^ efc. Qrto in.terisfael et gentiliumpbpulosrerum vcr-
inilitatis nieiito •sulilimiareferri, der-quibus ipse di- liorumque de vefa feligioiie coniliclu,, et hoc pro
c\t :Quicunque eryo.huniitiaveril-ieiicUl parviitusisle, iinius et veri Dei: criltu,; illis pro idolorum defen-
hicesl major iii regtiocmlorUm;(Mailli, ; saiione ceriantibus, defecii fide Israel, et proclivius
.xviii). Quibiis
in templo Dominidormienlibus, id esf, pb exteriori- ipse ad erroreiri geniiuni, quam genles.ad sequen-
luis inundi curis in sola superna vplunlaiespecu.landaQ „ dam fideiilejus poluere cOnverti.Cujtislamen piirtio
• ' non mininia cseterislicet
toto cordis lumine conyersis, tjupmodo mulla quse. 5 , peccaiilibus," ad defen-
paligans senexet reprobatus Helinon yiderit ccei.e- Fandavirtuiuiii spiritualium perstabaf castra-redire.
stium judiciorumsecrela pandaritur, docet ipse Do- Neque lisec ita aliegorlce supef antiqui Dei pnpuli
.ininus, quiloquiturln Evangelio - Cqnfileorlibi, Do- staiu iiitefpretata putes,/ut;nori.etiam:tibi tropolo-
mine, Paier cozlielieirm, qUiqdbscondistihmcasq- gice conveniant. Nam et ipsequoiies expeditioni
pieniibuset;pruderitibus,;eirevelasli,eaparvulis(Maiih. spirilualispiriius imriiundosexpugnare niieris, iion
x). Ubi eiiani in exempluralociprseseniis huniililas; tua. videlicet virlute fretus, sed in Iapide confisiis
cbrohanda posiiilemiuni, el: supefboriim inipietass illo qui de monfe prisccisusest sinemanibns ( Dan.
:damnanda prasmitiiturj ut perhsec manifesle qusej n), soltis dlaboli.jegiiaprosterriefe.iiovit, mox
Baiiienlibiis.sscculi.abscoiisa.iiusehu.milibuspalcfa- iidem vefilatis iiiimici nbvarum fibl atrium furo-
daiarcaua dixerit osienditur. ///; rem, per singula libriaEoperalionisceeplaoppOnunt.
Cave autem rie terga-_meriiis'f.fieniihu. p.eccando
vertas hoslibus, sed potius, .'juxia"quod admonet
"'-aj.-bslQiasiacohm :"'Resiste diabolp; et fugiel d te
$%% m SAMUELEM PROPHETAMALLEGORICAEXPOSiTIO. — LIR. 1. _-_,($
{Jqc. iv). Verum quia seripliim est : Varius cvenlus A hianter quserebat, venientem jam respuere, et in
eil bellii el nunc hunc, niinc illum consumil gladius qiiibusdam suis membris etiam perscqui et odisse
(II Reg. n), si forte ad lempus cessisse et hostem iion duhitabal.
yicisse cpniigerit, si etiam agros bonse luse conver- Erantque duo filii lleli cum area fmderisDomini^
satipnis fructiferos populasse, et prudcntiam, for- eic. Et nomine et merilo filii Ilcli designam qnod
iiliidinem, jusliliam ac lemppranliam , quasi prse- populum Chrislo in carnc non credere etiam sa-
"celleritissimasquatuor duces cuncia virlutum turma cerdotum illius temporis non parum culpa adjuvii.
siibsequitur, se stravisse jaclaverit, nec si lamen Ophni quippe, discalciatus, sicut el supra dictum
ipse castra oplimi propositi, qtiaejuxla firmam pe- est; Phinees, os miilum inierpretatur. Quorum
trani metatus es, deserere, sed magis humilitatis et prior dissolutionem aciuum, posterior eliam do-
peeriiterilia.remedio perditos viriutnm cuneos debes cendi inerliam signal, cum etiam perfecii quique
riova redinlegrare mililia : juxta eum qui djxit: Si sacerdotes, et incessu boni operis ornati, et prsedi-
ipirilus poteslalcm habenles ascenderint super te , /o- calionis esse debeanl voce liberi.
cum luuih ne dimiseris,~quia curatio cessare faciet Cumquevenisseta>cu fwderis Dominiin caslra, etc«
peccqla maxiina (Eccl. xx). Instante igitur ab adver- Nalo in carne Domino, lurbalus est omnis Israel, et
safiis periculo certaminis, arcam ferveiiiissima. fitlei B prsedicante ,alii ad credeiulum , alii ad conlradicen-
•aiixiliatricemoffer. Sed si ct illam Torte nequissimi dum movebaninr ; et terrena prius conscientia ccoli
ad horanivel haTesim permiscendo, vel alio quoli- laudes insonuit.
bet genere fraudis atlaminando, subiraxerint, nec Ei audierunt PhiHsthiim vocem clamoris. Et ad
libi superna. pielalis auxilium deficiet, quse ideo gentilium usque cognitionem fama dominicae prsedi-
plerumque suos sd horam cadere permittt, ul, caiionis dixit.
cbgniia propria infumitaie, cauiiores poslinoduin Timueruntque Phitislhiim dicentes: Venit Deus in
In viriuiibus, ac pei feefiores ad pfsamia servet. De- castra, etc. Timuerunt pagani, cognoscentes veri
riique afca posi modieum Iasla domum regreditur, Dei advcntiim in nmndo, ad munienda suorum spi*
-
luleturque urbis in arce bis denis permanet annis', rituaiia castra fidelium ; el mnltorum falsorumque
iruia p.er poenitentiam ssape recepta virtus animum numinum cultores, simul et culiuias ingemuerunt
ardenfiiis quam ante turbinem tentatipnis polerat esse pcrdendas , seyue invicem perfidi ad debellan-
, adimplet, cumque usque ad consummalum perfecla. dam iidei ac verilatis aciem cnnforlarunt.
legis divjnse decalogurri, ac percipiendum perpetuo # Non enim fuit lanla exsuttaiio heii et iiudiustertius.
cfElesfis denarii gaifdium, comitatur. Verum his mo- Neque in lege, neque anle legem tam prompta fuere
rali exposilioue praeoccupatis, redeamus ad ofdincm ^ corda credenlium ad cuncia pro coolesiis regni de-
leclioiiis, et in antiquissimo lilterse nemore nova siderio, vt. patienda quoc terris liorrent, vel sper-
- nenda quse libenl.
Bpiritualis allegorise poma quscramus.
Quare peicussit iios Dosnirmshodie coram Phili- Pugnaverunl ergo Pkilisthiiin, el ccesus esl Israel,
sthiim ? etc. Consuluerunt sibi pro adipiscenda sa- eic. Piignavcrunt adversarii veritatis, she homines,
lutis via doctiPres quique _tum lemporis iri populo seu leetores corum, spiiiius immundi, contra cre-
Israel, quasrendo, videlicet, quare legem accipicn- dentes in Christum; a quibus vcl aperie ss_vientibus,
tes, legemque facere volcntes, eum perficere \el vel occulie suadentibus,-vel exempla pravilatis inge-
iihplere nequiverint, quare sint percussi a Domino rentibus, alii vel negatione vel martyrio, cscsi, alii
coram: Philisthiim , id est, quare, permiltenle Do- ad deserendainstaiiliiis suie iirma. fidei siinl laberna-
hiino, iieque eos sua gratia juvanle , concupierinl, cula rcpul-i.
legentes et diligenles Icgem, quse dicil: Non con- El facla est plaga macjnanimis, ctc. Plures venicnte
cupisces(Exod. n). Inveneruntque tandem ulile con- arca quam antea ceciderunt: Quia si non venissem,
siiium, iit quserentes Christi graiiam,-quse in legis inquil, et locutus eis fuissem, peccnlumnon haberent,
Scripiurii ( Deut. v) patribus csl ssepe promissa fu- ,-^nunc autem excusationem non habent de peccalo suo
tufa, graliam quippe Christi in lege signatam repe- (Joan. xv). Possuinusautem, juxta myslicam numcri
rire, per quem eairi cupere liberari, hoc est arcam interpretalionem, dicere quia quaiuor millia virorum
lestameifti in Silo intia velum tabernaciili posilam ante advenlum area. perdideril Israel, in eis qui ante
remiriiscl, et ad promerendse salutis auxilium a po- Incarnalionis dominicse (empus minus perfecle cre-
-pulo deferri. Diximus supra qua latione Silo legis dendo, sperando, amando, et operando, legis jussa
typum teneat. sperncbanl; allata autem arca, triginia millia pedifum
Misii ergo populus in Silo, etc. Misil populus in majoii plaga perieriniqui saiictse Trinitatis mysie-
fuluram fldei suae devotionem ; et graliam Dei super rium ex Evangelio, cum piomissionedenariicoelesiis»
bmnia ekcellentis, quam legis occasione didiceranl, accipere renuebaiit.
sibi adjutricem assumebant.' Et notandum quod Et arca Dei capta esl, etc. El regnum ablalum est a
lempore toto quserendi -et afferendi ad se arcam Judseis, datumque est genti lacienii irucius ejus. Orrlo
fjuieia Israel castra mansere; perveniente aulem quoque saccrdoiii, qui se non recio gesserai, Domiim
illa, sunt ab hosle turbata, quia populus idem do- judicaiue, translatus est.
minica. Incarnaiionis fideni, quam venluram in- Currcnspiitemvir de Reniaminexacie, elc. Cuncns
'
g_S7 .. BJED.EVENERABILISOPERUM PARS II. - EXEGLTICAGENfJItSA. 528
eicilarii saluiissuseeuramgerenspopulus/quipefeun- A Senex eral iir, el grandcevus,ete. Iriyeleratum erat
tibusob perfidiainJudaais remarisit, audiensab app- id teriiporis saCerdoiiumillud", qiibndam 'ojiiiha vir-
slolis : Salvamini a gcneratioheista prava (Ac_.ii), luie glofificum et ipsumper sacefdolum princjpes,
"
veriit ad erudieiidos eos qui, evacuati a Ciirisib, ad- senioies populi, Scribas et:Pharisseos,qui etiaui \6-
huc in lege gloiiabantuf,. «l. qiiasi taberiiaciiluni gis doclbres vocati sunt, opportuno tempore plebi
Dbmini in Sii.p absqiie lestamenti area sefyabant; Israel divimx.legis, qusedepalogbcoriipleciitnr,judi-
utque.faeilius audieiiies ad poerilte.iliamprovocaref, cia'osieiidebat. Sed et juxta jegis trbpplogiamquis-
scisso p.rorsus omni vetustp habiiu, el toia susepris-': que.nostrum arcam testamenii ef in tabernaculp cii-
cse fidiiciafortitudihis pro.nihilo despecia, luciupsus stpdire iiitefius-,et, cum teinpusexierit,' conira Plii-
apparuii. Quibene deBenjamiri, id est filio dextera_,; lisihiiin pugnaiurus, isecumdebet offerre; hoc est,
geiius diixisse perhibetur, quia liimirum Ecclesia; ipsam fideiifcl Puriscieritiamfirmain semper castam-
ad «bmparaiionem Synagbgse,quia superna Jerusa- que coliibere; et, cum res poposcerii, corifraimmuh-,.
ierii, videlicet mater nostra, ad eollatioiiem prsesen- dos, velhomines, vel da.mones, belli spirilualis ad-
tis, quasi dexlefa ad l__vam prseiriinet. Vir igitur jiiificem deferre, qua. habeat duos sacerdotesxu-
isie Beniamineiis,'V.elpopulum Ecclesise priiniiivse,-" stbdes, geniina! yideliecl dilcctioiiissbllicilos sensus/'•
vel ad aliquem illius sevi doetofem, filiuni seilicet " LNequeeriirii{juamliltelfiilem, sed eam qu;e pef diler
dextera. fideij vel perte apostoJQiriPpulum, qui et elibnemoperatur, Apbstolus.laudedigriam dpcif (Go-
Beniamin de tribu descendit, qui, iiovissimusapo- lat. v). Et si npbis for.ie pugnarifibus immundi spi-
siolbrum Pum sii, plus omriibusiri prsedicandolabb- riius aut hspreiiciifidelareamefipuerini, acsacerdo-
ravitj insiiuiai(I Cor, xv). lales piosque sensns ri.ecayerlht; necesse est mox vir
Cumqueiltevenissel, Heti.sedebut; etc. Ctim doetor -Bepjamineus, luctuoso insighis liabitu; id esl, aniinus
Novi.Testamenti, scisso lilteise iiidiimento, apparuisr spe stiperhse pietaiis erectus, supjiiex ef peehitens
setin Judsea, sacerdotiniii vetus adhucj quamvis lu- adveniai, riostrique liobis reatus'ad menlem erraia
mine amisso, sedehai super cailiedramMbysi';.sed reducat, et lotani nostri fectbrisprbem a'd-luctuni
conlra Chrisium,qui estyia, veritas et vita. Tirnebat latry.masque provocet, dQnecDeo-miserantej rcdeat
eiiim, quod-eveiiil,:ne forte arca qiia. capta est, meliprq!ie Ih loco perdiibrtwn:,
' se' feprobato, Christi _d
geiites gralia irarisifet. ; -".-- / sacerdoSj id est, casiigaiiorf.pqst pceriifeiiliaesudo-
"Virdulcm ille, postquam ingressusesl, riunliavit res, iiobis sensus cauliorquedonelur., Nec tempns
urbi,'.etc.-Eyangelizavitdbctor; 'ef pdahituit auditpr, septeni iiiensiumj' quo arcam tenueie Pliilisthiim, a
Atid.itoqttippe seelefe,.quod in Saiyalorts nece corii- _ significanda p0.iiitentia_ forma discfepa!. Nam et
miserarit,coinpuntii suntcorde Judsei, et dixeruntad Spiiifus sancti gratia, quse.septiforrnistraditur, po3-
Petrum ct ad reliquos aposlolos : Quid faciemus,' riitehliam adiiiissoruiiigerendam ac veiiiamconslat
Viri[ratres (Acl.u). :. : esse naiiciscendam; et eamderii yeniam septem mo-
• Et audivitlTeli soiulum cldmqris,.elC.Et ad ipsas disiuipet aud_m/ Palrui-iieiiteiitiadeclaral. Denique
usque "princlpumsacerdofumaures,•posriiteriiisad ex^ expositores Psalterii, scptem pp3hitenliaepsalmos
irprtatioriem•aposiolofuih populi fariia pervenif, ri.ee. -Iradiiiil ,vquibusad obtiiieridamremlssibnein pecca-
libenlefaccepia-esi. Deriiqueloquenlibus illis ad p.0- torum ^upefnesit pietas implpranda. Verum sunt
p/ujam, •stipefveiieiUiii sacerdbtes, ei magistraius qui mempriam,-agnitioneffl, doloreinque culparnm,
teinpli,el_adduca?.i,doleritesquod docefeiil p:>;pultim, i.ibiiad.reinediuin flagiiandum, sed instar Judse ad
et alihuhiiareiit [in :Jesu resurfecfiiynerii ex mpr/ priorumscclerum augmerituin.coiivertuht. Qui qiio- ;
tuis. Nec distulerunt appstoli, quin et ipsis evangeli- niarii inveicraii inter oriines inlhiicos suos, turbato
' '
iarent.. • • ' - . : prse ira.Dei riieniis oculo, lumen qupque fidei perdi -
Ileliduleiii ernt noiiagiiilaoclo unnorum, etc. SaCer- deie, -se.denifejiente judiciarise discretipnis retfo re-
dbtiuni legale, tuuc temporis duo de perfeclione^quse . diiuri, el mox perituri, relinquunl; et quamvis ali-
ad vitaniducerel; iiiinusJiabuerat, tidein scilicet etun quandiu discrete yixisse, etbene seipsos juxta Jegis
bpera;ideoque ocrili, id est pfsecones, Illius ca.liga—"et -Evangelii praeceptagesslsse yisi sunt (hoc. est
veraiitsensu, el Ghristum in lege videre iion pote^: enii-i.quadragihla annis Israel jtidicare), ingrnente
faiif.-Velamen.naiiiqiie erai super c,or eorum , qupd tameii aniculo ientalionis, misera morle suc-
in.Clifistp evacuaiur.^j . •/ cuinbunt. ,. .'•.-'.."-'•;_
'
Ei drca Deicapiaest, elc.;.Eicre'sce'ntelongelaleque ,;Nurus aulem ejus,- uxbr.Pliinees, prwgnans crat,
apostoloriim pFxcoiuo ac fidii pbpuloruih'pceii.iteii- eic. Syribgogafiiii sacerdoiii Jegiilis commissa ad
tiuni,- gratia Dei Judseisefepla est,-/sacerdpliunique regeiidiim, seriieiuquidemyerbi a docloribus acce-
jllud legalium diii. iudiciorum. solib gioriosum, quia peral, et vicina erat quse ;Domino prsedicante fru-
reirorsumcadere, id est, post se rever.ii, et peccata, ciiiin fidei, quem diu qu-R.rebat,progigneret. Vcrum
qiiaiolimrcliquit, repetere non limuit; fracto snper-, , ipsa quoqiiepost riiinani magistrPrimi incurvavit se
-biaj singiilaris ccrvice pefiii, et liocjuxia-osiium illtid, a reciiiudine yivendi ;-et populi.quidem lurbam nori
videlicet quodail :'Per mesi quisintroierit, sqlvabilur mihimani, sed ipsa, quia VitiB, Auclbrem occidit,
^Joqn. x): cui figurarum iriysieriojusla sedebai, seJ niorle mulctanda peperil. . - ._ . / .--.'
ipsum perfidiavnieTiionon inlrabati ;/./,. Eixqcabli pneriimjchqbod,/etc. Icliabodinteipre-
.529 IN SAMUELEMPRGPIIETAMALLEGORICAEXPOSITIO.— LIB. I. 1350'
talur Vsegloriss, vel Decidilgloiia, qtipd aptissime A { suscepil, ab errore suse peffidiaein mnndi cst fnirs
nomen hujiis temporis Judseis congruere nemo fere salyaturus, patetprofecloqiiid significet Tubias, cum
esl qui ambiget. TransJata esl anlem gloria fidei de per interaiiea conscisi piscis, et conjugem a d;cmo-
Israel ad gentes, de Synagoga ad Ecclesiam; sed in nio, et a caecitate liberat parentem.
Ijne mundireverlelur ad Jsrael. De translata ad nos/ Cumque StirrexissenldilucuioAzoli dltera die,;elc:
gaudeariius;: de transferenda a no.bis patriam, quse Xllare.^ceiitibus p.erfidei pT-econesmiraculorumsignis,
in plaustro novse conversalionis reducenda, limea- decidil-idololatriaeculius, In eis qui ad Ciiristtmi po-
iiius. ".''" tuere converti; sed prpditus Iicet e.t detccius, qiii va-
CAPUT-^X./ ,' jiilas est, recuperatus est in eis quicontra veriiatem
Tollentibus inleinplum Dagon arcam Dei PhUistliteis, .ar.triambvere perfidise. - , ;
piimq ipse.Dagon, deindeeliam,populusacjerra di- .Rursumquetnanedie alio consurgentes; etc. Cres-
gnq.ultidiie plaganlur,
' - manelquedpud eosarca. cenle paulalim signorumxoelesiium-'lumine,idoloja-
iiiensibusseptem. . -.''
iiise confiisa faeie coram fidelibus Chrisii terrenum
iTReg. v.) P-hiJisthiimqutem lulerunt arcam Dei, per.omnia .-caducumqueqiiidqjiid eatenus egere vel
ete. Hsec.lectio myslice suscipienle fideitestamen- ,'crediaerecoiifessi.sunt. ' •
tum pr.Tputio,simulacra primp humiiianda, nec riio- "1 - Caput aiiiem Dhgonel.duo3palinceniariuuinejus,(ilc.
ra funditusevertenda, eos-quoque qui, post agniiam Caput omiiis peccaii,superb!adiabpli,ei bpus idblola-
fidem relro.converluntur digiia ujtioiie pjectendos, triae; quod quasi diiabus palmis,. impietatisprofes»--
ihsinuat. sione, laudum et yictimarum cseremoniisagebaturs.a-
Pliilisihiim auiem iulerunl arcam Dei, etc. Gentes cognato corpore, id est, a cohsereiilibus sibi turbis
suseeperunt verbum Evangeliia Judsea, ubi Dominus:.. seduclorumabscissum jam, jamqueforasmitiendum,
corporaliter nalus, conversatus, et passus, loca dis- ; Chrlsti augescente triumpho, parebat ;qui quasi ca-
pensationissusemysteriis usquehbdie sacra reliquit. pul el manus Dagon trunci in liniine jacefe monstra-
Et asporlaverunt illud fama feljci in extefas usque bal, cum ail: Nunc juclicium estmuridi, nunc priri'
mundi pfovincias, qusa hactenus vitioruin flamma ceps hujus mundi ejicieiur forasJJoan. xit).-
ferventes, camis solvebanlur illecebris. Unde.berie, Porro Dagon truncus solus ,. elct -Porro;populus,
Azptus, qusoHebraice Erdod vocatur, juxta pristi- - idololairia. abjecla ct eliminataprofessioiie.atqueppe-
num nomen, dissolutiorieirivel effusioriem, sive in- lationedsemoniaca, ititer eos qui in fide prpcesse-
cendium significat. rant, quasi juxta arcam Dei, humilis 'subniissusque .
El huulcrunieam in lemplum Dagpn. Et irituie- '-- • remanere, quam cum diabblo fbras mitti, idest.ab
runt fidem in mundum, qrii in maligno posilris erat, . Ecclesisemembris anathemalizari, nialebat. Nec ul-
et de quo Doiriinusait: Gum fpnis arniatus custodit fra stalus Dagon sieut antea reslauralusasseriturf^
airium suum, in pace suniomnia quie possidet;si au- , quia posl multa licet.Ecclesise cerfamina cessatuiii,
temfortior illo superveniensvieerlt:eum,universaarma tamena falsorum defensione deorum, et uni D,sa.ysro
ejusqufsrelyiiiquibusconfidebat,el spoliqejus distri- est dala:vicloriaChrislo,
buel(l Joan.y; Luc. xi); Forliserat Dagon, quan- Propter hqnc causam tion cqtcant.sacerdoies Da-
do. stulta gentilitatis arma suo.custodiebat in atrio. gon, etc. Prppler causam, qua diabojus ejiciendus
Fortior est arca tidei, qu.-ehuic victrix spolia impie- foras, et in iine damnandiisest, otnnes qui eum per-
talis eripuit, et haecpietatis arma et spoija feciti versa vel docendo vel operando-seqiiuntur, ipso in-
Et statueruril eanujuxla Dagon. El •:erexerunt ec- sligante, tempus ejusdem ejeciioriis,etdariinationis ilr
elesias Chrisli in gentibus/.nianente adhuc noiniullis lius considerafe et eayere detrectant. Quiu antequam
iri locis idplorum cultura. DagOnquippe, qui inter- sui ciiltores abiniquiiate resipiscant, eofum/sollicir:
pretatur piscis tfislitia}, lion soldiii 'persona, sed et :i.us sensurii quasi incessuriimentis a pra.yiderida fur
nomine significal eum qui, auctor nobis miseriarum fura, yel sua, yefipsor.um pefditione suspendit. Ei:
ab initio existehs, rex uriive.rsorumquse in aquisi bi hoc usque- in hodiernuin diem, id est, usque diim
sunt a prppheta/«ocalur. De^juo DominusbealoJob i eoruni quisque.lucem veritatis agrioyerit.queni pei>
sub Levialhan specie plufima narrat.(Jo/i XL). Et peiuo pr3_senteiriqui sequitur, non ambulabit in tp.
quem Tohias, qui interprelatur borius Dei, se-inva- nebris. Nectimetcalcare superlimen DagoniitAzoto,
denlem angeli ducis hortaiu uridis-abslrahit, exente-. qpia pravorum, quiterrenis.ardent deslderiis, si-
rat, assat, comedit, salitj et secuni-ad medicaminai mul et capitis eorurii.diaboli, posriam.mente sedula
simul et Viatieumportat. Id es.t, DoiriinusSalvator contuefiir et horrei, iosuper etlimen suuiii eonversus
suse carnis escam appetentem diabolum divjna po- ad meliora, paschali agni sanguineaspergere; id est,
teritia supcfat, insidiarunl lafebris eripit ;;et abscisa inlroilum et exitum suum 'domiriicsepass"ionisiriy-
ab eo roembrainiquitaiis, sapientiai-sale condita, aci sterio muriire, saiagil. Digon ergo fruncaiicapui et
sancti Spiritus igne decocta, in corporis sui, quod pedes inlimine suos ab ejusdem liminis tactu deter-
est Eeclesia, membra trajicil, perqueplios aliis saip-; .reiiti Agni v.eroimmaculati sariguisin limine suos se
tis auxilia pra_slal.Dum enim per epsquos dijabulo i semper recolenies lutos ab hoste reddet, puia diabo- ,
ereplos salval Domiiius,el gentilitalem ab idololatria- ,. lus eis quos dedpit cpnsiderandum finem, qui- ad
dcce.ptionesalvabit, et Jpdseps-, de quibus carnem impia tailara ducat, et ipsorum subirahit et suu.m,;
., 551 BED_EVi_NERABlLISOPERUM PARS II. — EXEGETICAGENUINA. 352
Domintis.autemquos redemit susapassionis et resur-- A medilatitTcordis eorum interior ad posterioraxseea
reclionis exemplo vitam semper docet sperafe postl el immunda vittB preseniis relapsa., fetido .cunciis
«norlem. . fimo el cruore vitioriim plena foras-appare'bat; cui
Aggravdtaaulem est mdnus Domini super Asotios, generi perciissioriis-h_ereticorum vesaniam compa-
etc. Qui suscepla Dei arca super Dagpniniefiiudo- rari, etipsaAriimorte docelur;qui, fusis perposte-
lent, ruiriamque «jus erigunt, in posterioribiis fe- riora visceribus, cunclis finem hserelica docendi, et
riunlur, eorumque a muribus lerra demolitur, quia hsefeticis/digna supplicia subeuhdi principium ,,pii-
qui/fidei agnitione vel etiarii mysteriis iinbuli, sere inverilt.
auiidola sterni", aut vitia sibi noniolerant inler- Miserunt itaque, pt congregaverunlpmnes sairapas
dici,' quia retrp respiciunt, immunditiainvitse ye- Philisthinorum , etc. -Muliilfiechbdie credentiumde
teris non relinquunt, el ppsieriora, quse cutti Apo- gentibus factis , elsi nori yerbis, dlcun.l: bimitiite
stolo (Philip. iii; oblivisci et arbitrari debuefant (idem.etrevertaluf ad filios Israel, ut tandem no-
ul stercofa, repetunt. J_x his nimirum quseeligunt bis excisis, illi secundum riaturam ihserantur suse
puniunlur , ipsaque fit miseris causa pcense, quse oliya.. Satius esf enini ignorantes perire, quamcum
delectalio erat culpae. Sed et si quid boni germi- cseteris peccatis pro fldei etiam, quam sefvare ne-.
narevidenlur, qul oculos menlis retro lenent, et/ B quimus, prsevaricalionedamnari.
fadix cbgitationis ab immiindis spirilibus.et opera- Et ascendebatululalus uniuscujusque civitalis in
tionis frucius eruditur. Percussit auterri Dominus c&lum. Et murmur afqrie impatientia clamorque
non solum.Azolum, ubi erat Dagon , sed et omnes Sodomilicus falso fldelium irisigriisquibusque locis,
E.riesAzoli ,/quia non tanlum; capilalium incendia vel persbnis , vel certe sensibus corporis, qui ad
criniihum , in quibus apertum opus diaboli clarel, numerum civitalum Phiiisthiim quinqiie sunt, dis=
6ed et pafya quseque, et quse hominibus extreriia trictum judicem iatere nunquam valet, qui tre-
vel leviafbrte peccata videnlur, dislriCli judicis merida sententia tempus hujusmodi prsenuntians:
sententia reprobans damnat. Denique dmne verbiim Yerumtamen , inquit, Filius hominis veniens, pulat,
oliosum,quod locutifuerint homiiies, reddent de eo inveniet fidemin lerraJLuc. xvm.)
ralionemin die judicii ( Matth. xn). (I Reg. xi.) Fuil ergo arcaDomini iiiregione Phi-
Videnlesautem viri Azotii hujuscemodiplagam,elc. listhinorum seplem riiensibus.^Septem universitatem
Videriiesidolplatrisedilectpres potentiamChristicori- rei cujusque, sive lemporisy aut numeri, seu certe
tra; deos suos, nolunl fidem ejus fecipere, ne pro- pleniiudinem gralise spiritualis exprimere solent,
pter hanfcsdlam.cogaiHuf omrierii deorum suorurn . Mensisautem qui cremento acdecremehlo lunaris.
turbam abdlcare. Videnles falsi Chrisliani prppter Iumirtis variaiur, statumEcclesise. inler prospera et
iideiri Chfisii intefdicia sibi ppccata quae amarit, adversa laboranfis,. sed nuhquam a Sole justitiae
ipsapi fidei religioiiem quantuni valent detestanlurV deficientis, insinuat. Fuit ergo, el futura est arca
he hujus pccasione desideria quibiis prb Dep ser- Dominicsefidei in.gentibus universo tempore ssccuIU
viunt jubearitur exsiinguere. Azotii per omnia, id ^uo gratia Spifiliis sancti /septiformis Ecclesiani
est, eSiisionis, dissolutionis , et ineendiorum iio- implere, et ad lucenduiri infirmis quasi subjectis
minedigni sunt, qui Scripturse sacrse prseceptaideo sibi terrisiliustrare digriabitur. Sed et juxla litleram
scire nolurit, ne cognita debeant agere quae didice^- prsesens Ieclio, quae Philistliseos arcse Dominivici-
rint; et.propler Domini sentenliam, qua riescienles iiia percussos narrat; docet ne immundus quilibet
voluritatem suam minus vapulaturos dicit, nolunt sanclis appropiare prsesumsit; sed quicunque vel
scire quse faeiant: nonJnlelligentes multum disipre dftmihicum:corpus accipere, vel sacratissima ejus
inler hesclre simpliciter , et noluisse seire quae dicta tractare voluerit, probet seipsum,eisic de pane
scienda didiceris. Et hi ergo dilrum suis volunla^ illo edat, eldc calice bibdt,j;asligelquecorpus suuin,
tibus seritifehles'; arcama sb scietiiise coslesiisim- el servituli;subjiciqt, neforle aliis prwdicans, ipse
" "
piidici repetil^ril- , ]n reprobusejjficiatur(I Cpr. xi, 9).
- RespMderuitiqM Gelhei::Circuinducdlurrarca Dei CAPUTXI.
lsrdel, etc. Et TifecJifbseciicumduciio tempori prse- Docli k. sacerdolibusac divmis Philisthiim, arcqm
Jentorum ab alib
s;e'nlis.-eyi''cori"gfuW£sfti'i'''quis(iiie Deimerila curiiteneralioneremitlunt, quaiiiBeihsar
ifiagis duravefbof uriiDoriiini'quatri' a se desiderat miice^priinireciptentes,victimasDeo offerunl.
impleri. Sed ret;barbarse naliones., quod grave satis Et vocaverunt.Philislhiimsacerdolesel divinos,etct.
est, si quse Christi fidem nuper exceperint, mbx Hscclectio typice docet fidem Evangelii, quse nune
desideriis mollibusenervatse, aliis hancmagis dan^ in genlibus celebratur, ad salvandas in /flne mundi
dam quam apudsediulius a_siimantexercendam. reliquias Israel esse-revefsufam. Pbilislhiim plagis
Illis aulerii ciicurriducenlibuseani, fiebat mqnus erudili, iiiierrogarit sapientesquid faciant de afca
Dombii__:etc. Qiii (idem tfansitoiie nec fixa/inten^ Dei, quomodo femittant eam in locum suuin.
llorie percipiunt, nonsoluiii iniliil commbdi cre- : At illi: Si remillitis, inquiunl, in locuin suutii
dendo merentur, sed el poenam de pretio salutis arcam Dei Israei, etc. Et. nos videhles; vindictam
rnisefi mefeaniur setcrnam. • •''
impiorum, manusque nbstfas lavantes in sanguihe
JE(-compntrescebanlproininentes extdleseorum; Et peccalbrum, si gratise/ cosibsiis arcam in Tocuui
ij55 IN SAMUELEMPROPHETAMALLEGORICAEXPOSITIO.— LIR. I. . 55*
6uuirif id est, in proximorum corda, qii_3 hanc ali- Arectione
A vel nbslra, vel proximi, videlicet Ecclesise'
quaiido/babentes errando pefdiderar.t., remiltere merabrorum, juxia imperium magistrpriim spiriiua-
lium. Neque absurdum pulet quispiam quod acia
poenitenliam suadendo disporiimus, curandlim «utri-
mbpere esl, nehoc vacui. viflulihus agere qusera- divinorum et sacerdotum ijifideliuni snper Ecclesia. ' {
.nius, sed juiia eum qui dixit: Et gralia ejus in me proplietis et doctoribus inierprctanies,, spirituali
vucua nonfuit(lCor.sy), primo ipsi recla agere, mysterip redundare dixerimus; sed agniio potius
et sic.aiios insiruerefestiiienius. Hoc elenim modo allegoricselociiiibnis usu, videal qiii legit ea qrioque
plagasebrum qui, accepto scienlise dono, iiil. pro quse non inodo infideles, sed pt aperta /fronteDeo
peccalis quie cbmmisere Largiiori gratise repen- coniraria inolientes" egerurit, ab egregiis exposilo-
diere riofuni,'effugeie poierinius. Sed et universa- ri-rasad saluberririisepietaiis obsequium. lypice r.e-
liler Ecclesiaeprpvidendum, ne Vacuain iine steculii lata. Nec ininus sacruni vel mystica pietate plenuin,
gratia fldei, id est, fructum virtnium in genlibus,, quod Doiuinupipersecutor impius iri passione, pur-
uifra rion iriveniens, ad israel salyaridum remilla-- purea vel alba yeste induit.spinis coronavit,aceio
tur.; sed quomodo venit. redeSil, quseper niagnoss potavit, cruce suspendit, regeni Latirie, Grsece,et
doclofes nobis data est, per magnos reddalur et illi. Hebraice scripsit, quam qubd hunc in nativitaie pia
Juxia_riumerum:provinciarumPhiiisthiim, etc. Jiixlai **el iuviolata genitrix paniiis involvii, in prsesepiore-
uumeruin quinque sensuum corporis, quos retro) clinavlt, pastbres laudaverunt,. magi .adpraverunt;
respiciendo confaminastis,. quorum fructus pmnes> quod occisuni discipuli elecii. aroriialihus condjtum,
fidem inale tfactando petdidisfis , jam mpdo per. tinleaniinibus inyoliitum, pelririo iii sepulcro posi-
cuncta qtisevidendo, audiendo, gustando, olfacieptio, , tuih, lapide magiio claiiseriint, et ne dubiles a.l>lio-
vel langendo geritis, clarissima- palientise, coiiipiiii- miiiibus-quajibusciinque,tuse tamen nalurae,coiisor-
cfionis, liumilitaiis cseterarumqiie yirtuium Chfislp) tibus, tiliiia discere. Audi quid Salompn dicat: Viide
debita solvite.. ; / -'-.'; dd forinicdmio piger,et consideravias ejUs,,et.discc
Ei dabitis Deo hrael gloriapi, etc, Et conflieihinii sqpienliam(Prov./vi).,-'•.,
quia Deiis sblus yerax, omriisauiemliomb mendak s Ibanl autemiiidireciuin vacccB,elc. Ibant in di-
(Rom. m; Psqlm. cxv); si forfe averlat faciem,suam n .rectum doctores pef Christum, quse ducit ad regputQ-
apeccalis veslfis, et omnes iniqultates yeslras de-- coelorum. Via quippe Bethsames,"id est, domtts
. leat, dumque vobis onus levissinium pius miseratof. f. Sblis, ipsa ;est quse dicit/: Ego sum via, veritas ei
iroponat.. ..'-.__:. _ vitq (Joan, xiv),. Et alibi: Egp sum :{ux.rmundi;.qiii
Nunc ergo.arripileel fqcite.pldustrumnovumunum,•> :,•> sequilur me, noh umbulqiin ienebris, sed[.Imbebii lu-
etc. Nunc, inquiunt,. fesiifnate, et. ,yel veslris, yelsl meh vitce{Joan. yiiij. /
ftaternis in cordibus, exuenfes velerem hominem ii lnilinere uno gradieb.anlur-pergenle$^et*mugienles{
cum aclibus ejiis, induite riovum, qui seeundum, n eic. Uno.eodemque fidei et veritalis caile .griadie.
Deum creatus est in jusiitia et sariclitate, et verilatee bantur gementes quidem, quasi homines, separafi
(Ephes. iv); efc,hoc in iinitate catholic_e pacis, inn se ab his quos: diligant; libentius-iamen eos, ubi
qua tarilum atl salvandum prpdesi. quidquid boni i't necessitas lngruerit, quamjustitise yiam deserentes'
agere potest, nobiiesquegemina, id est, Dei etproxi-i- ardentius ad victimam passionis prp _afca Domini
ini, dilectione doctores, a peccati jugp liberos,., ,,'1 properantes, quam fletu filio.rum arcam deppnere
spirituaiium fidelium iUionini prole gaudentes",siye e cpnsenlientes. "Visprobari quse dicimus 1 Morante
prsedicandaefidei, seu portandae fraternse. necessi- i- Paulo in Csesarea, superveniens a Judaaa propheta,
taiis oheri, subjicile. Parvulos autem qnosque- et- .t- protestatus est eum alligandumJudseisin Jerusalem,
laclantesadhiicinChrisio, dbnecihyirum perfectum n et tradendum in-manus genliuni (Act., xxi); Ecce
proficiant, iutra slralus. sui modulum edncandas. is. portalfIx; arcse .dpminicsevictimanda vacca-prophe-
cohibete. tatur; et quidquid ad bsec vituli, siccisne oculis
Tolleiisquearcairi Poinini, et ponetis in plausirq, i, D^bscessum
] moftemqueparentis exspeclant, nobilior
elc. Secretiora quseque coelesfium arcanorum, im^ i- . cseteris vituliis, et inler qualuor magua ariimalia
bulis novo Christi inandato cordibus, ihiponite, i, iioc noihine insignis,. quid ege.rint narret. Quod
nec non et veslrai corEectioni^exemplo simulpnini- i- cum audissemus, inquit, rogabamus nos, et qui ioci.
bus intuenda et sequenda conjungile, taliterque.Ec- 3- illius, erantj/ne.ascenderel in Jefosolymam; sed,
clesiam ornatam, id esfr,et fldei.mysferiis, et exem,- l- quia hob amoreyel lacrymis filiprum ad dexieram,
plisonustam virtuluin, ad.qua_iendasreliquias Israe- i- ripii ad. sinistram defiecti.poterat matEis iristantia,
litica. plebis emittite, neque unquam ab intuendis is vide quid abitufa plorantibus dical: Quid faeitis,.
ejus gfessibus vestraementis oculos avertile. flenleSj-etturbantescor meum? Ego eriim non.sOium
Fecerunt ergo illi lioc modo, eljollentes, duas vac- :.- alligari, sed- cl mori in Jerusalerii paratus sum
cqs, etc. Feceruht Phijjsthiim de arca secundiiiri ri propter nomen Domini J.esu. Yerum: qiii planc.tus
consulta sacerdotum suortim e.t divinorum. Fece^ !» infirmorum., quasi reclusorum domi'yitulorum,
runt et facturi sunt de Ecclesia fideies eiusdispen-i- quem de carnali .spifiiualium pareiitum amissione
salores juxfa-prsesagia, vel futura .prsecedentium in concipiurit, paulatim duni el ipsi. profeeerint, ces-
gacerdbtum et prophetarum; faciamuset nos de cof- r- sat, Dicit idem Lucas : El cum ei suadere no;_
" '. ' :'
S5S / BEDiE YENEIlABJIiiS ;0I'EM^ '." '*$'
/possemus, quieyimusfdiceiiles : DOniini voiunta. _A ii.iJapiile scripia est),; lipn inconveoienler re.feB.i. <BI
fet. •'.,' / / - ';'"./ / ";/--/ "'-; - -'.:-; " arcam super Iapldeni, positam iriteUigi,/cum/legis.
"-"Porro BeitudmitcEmetebaritiriiicum in vqlle, etc> ;_emulai^i,populus fldem gfaii.iesiisceperif.. / /
PbiTo CivcsMieriiaeilucis,fruclus yirl.utumrnaiuros, ••y.Iifdutem.peilisqniilm pbiulerwii:ketocausiai elc,;
quos liuiriili cbrde fifpluieruril,; iri gaudia patrise Quicuiique sajit .Chiisti_Jesu, carriem sudm cruclfixe-
cojlestis conderedeslderabant; e.f elevalis cordis runt cuiriviiiis el cqricupisceniiis_(G_qkl-. v). Et alibi':
bcujisj ubicurigue terrafurii yidisserit cpele"slia,gavi.si Obseero, inr_mi,vos, fralreSj-per riiisericordiam Det,
sunl. • ;,./.-.:' /'/•'/.;-"; ,';-./,"/././ '
utcxhibedtis'corporq tieslra'liosiidm itiventem,'•sqn-
/ •-'Etypluustfuiri venit in" qcjrum Josue Bethsamila;, clam,Deo_placenlem
(Bom. &ii). z -.'-/- -''
eic.Et feeelesia ubicunque pectofa lesu Ghfisto,
• Bomiiiovidelicet claritaii_;8eternse,et"perpetiiaelueis • Et quirique,satrqpw:Piulistkinoruin viderunt, retc.
T^aecedentes quiquein Chrislo, tandiu succeden-
iBventorijfrucium Tereutia yiderit, stalim ibi, qua-i
tirim sibi ift illb iidem et aciaquasi.speculavcon-
requib pbst laborerfl quserendi' reperla,:riiansioheiri
facere parai; talis seniper' Ecclesise profectus, tajjs -templaniurr donecet ipsok flrmSilbs.n-jide et berie
et sic, de il.Iofum salute
ejus eral iri riatiories adventus, talis erit et reditus B proficientes agnoverint;
-idTfsraei. / -./.' _- seeuiiofes./effecii,- ad suse/euraridae eonversationis
_._ ./.';- /-,../.'/
/ : iErai auierii;ibi /flpfe-piflgriM-veiCi-Efat.inyagrp liabitaciiJa recurfuht. Potest;et dP/hyppcritis Infel-
Eceleslce lapis ille sirigulariter magnus, qui prfpci- jigi/qui ciim "adtempus viain, yitse vldearitur; imi-
stis demonte sirie ri.anibus crevit ift nioriiem/ma- tarii portas iameri Bethsamis, id est, Solis justilisej.
slnistrse':riipniis, non meren>
gjium, et. implevit' unlversam; ieffam; £r de quo propief ihstabilitaiem.
"Psalmista.:£flpiaW,;inquIt, r,eprqbriyer;iinl,:cqdificqn-turingredu '"";/. '/•' '.'.''.'.'."•
tes, hic fqcius esiincqput driguii(Psqhii, Cxvii); yjde^ Hi surit auiem aniaurei, etc, Omries pro -dellcto
]icet,'utfa'ceret ulfaqiie ufium; Et cohciderunf per» Dprilihb,parvi et riiagiii,fortesetin(irmi,yasa aurea
seculbres: Eecleslsecompagem, qute; ad exeniplum exsolyere, id est, splendiila comppiiciioiiis et buriil-
Dominiese cfucis -efecta, flrriilssiriib rioyse gratiss Titatis, riiansueiudiiiis et csfiitatis, ca.terorur_ique
/siatu gaudebai..jrisuper etmagistrbs, aiqiit. ebs;qui. S|i}fitualiunifructiipm -riiunera.reddefe opus babent.
irififibbfum"onera ferresufficefent, maffyfii flaihma . Quis eiiiin miindus^a .sordibusf iiic si unius diei,
eiiamsit vita ejus-iri ieira. El:sTdixerimus quid' peci
Cohsumptos, gratissiriiam pomino,victimam/ tameisi
iiescierites, maclaverunl. Ligna quilipe plauslri froyi, caiumnoii hqbemus, ipsi iios seduciinus (Job. sv; I
quod arcam p6miniiibftafat,%pncisa sunt",quaiido,,^ Jdaii.i;Job. xx). Quis emm gloriabitur castuni se
facta persecutiorie iri Ecclesia Jerosblyiriorum, om- liabere iof, qulMirinin aliqub de quihque sensibus
nes dispefsi suht per regiones Samarise et. Judsea., libtissimis a veritalis calle deviaris retrp rexpexerit;
prseter apostojos. Yaccse super ea hplocaustum aut poft aliquandp cogitatio vel bbria ejus actio sit
"
Pominofactse, quarido, curiciislintimiambfis ardofe iiisidialbfls ahliqui "denie der0.ssi,ut pro his merilo
. couipiirietis//etin litctuiri lacrymasqtie sorutis, Ste- poeiiitehfisedebeaC-Ia^ifafe feriiedia; et de vltibrum
'
phanus Japidatus, et Jacbbus fraterJoaiinis est gla- quse fecitj- vel tentariientPruni niem.ofla qiise pertu-
dio csesus; innumerafjue liujusmodi,;felegens"histb-r lit, necesse habeat aerius exercendis irisislpre virlu-
f iani .ecclesiaslicam, :et infinila rriarlyfurii gesta; , tibiis? Hoc est eriixnpio anis" et niuribus, corrupto-
ribus a.tque corfuptis, Jii qulbus erraris ptinitus est,
/TepH.eV^
tichfisli coricisio plaustri /hujus,: hoc est Eeciesia. aiireos qtiinque Ppiiilho fedder.e cbffeciuin. Et pul-
peiturbalio, noh dubilaturpsse' ventura. Neque!ali- clife cujusque prpvinpiaeirietropolis, cum adjacenti-
qu/djVetai duas has vaCcas,qnae afcam Domini f.e- bus sibi urbibus et yillis, unum muremet aniim red.
ferenles Israelitis liblpcaustum siiht Pbmino daisfi, didisse vdicituf aureuin, quia tiiftc rite pfp peceatp
" super Eribch et Elia inferprelari, qtii tunc Judaeis debiia soivimus; quajido diyites, inppes, docli:et ih-
fid.eigratiain aperliirl, nec iiiora ab Antibhrislo ihbf- Q ] ,docti, quos distaritia rnuratse; lirbis, et villse murp
iem creduritur esse;s_iscepturi. -Nec mireris bene destituis, significat omnesLiri Ghfisto unum facti,
acfa Bethsariiitarum a nobis in cpntrariuin interpfer unam eamdemque -Domini voluntafem videre» eum-.
tala, quia-inoris est Scripturse;saricfse,;et pef bonsi deiri Chrisiilioiium odoreni percipere, paritergustare
irialum, bt bbna pej ihalum aiiquahdo figurare. De- qiiam suaVisest Dbminus, etftria eademque yerba
hiquequam plura In lege viciimarufti genera, quse, ejos >audire.etTacere, sataginius:, At qui conyerti et
prajcipienle; DOmino, devota meiite sunt oblata; posiiiieiiiiaBdebita prbpeccato feddere contemhunt,
jhoftem; Salyalofis, quam ab iriipiis ^uscepit, iypice hec ipsi nianftm districii Judicispyadent, sed iii liite-
~
pr-edicuht-.•-'"•' "-.. riofes leiiebras deirusi, Pori exierit Iride donee fed-
Levilcsautem deposuerurit-arcam Pei, etc. Miriistri danieiiam novissimuriiqu3drantem,.Dequibussupra
verbi suscipientes fidem, et exempla vitsesanetorum sapientes Philisiliiitri meliora suggereriles, aiebant:
abhisqui in Ghrisio pr-ecessefiinti npn hssc iriyiii "Quaregfayatis cofda vestfa, sicul aggrayayit _Bgy-
pliquo/iefferibqueetiri-bpecfbfei veiilm :iriJiis qrise ptus ct Piiarao cor suum? Norine,postqpam pefcus-
in Chfislp firina videre, posuerunt. Potest lapis ilje sus est, tunc dimislt eos, et/abi.erunt? Quod est
Biggnusad popuJum, qui in lege gJpnatur (lex enim apertede fbprobis dicere : Nonneposiqiiam ieternas
B57 IN SAMCELEM PROPHETAMALLEGORIGAEXPQSITIO-— I-IB. I. 538,
meriis excepere seritenliam.tunc prlmb peccafe' et AA.exercitariiur, ei" deflcit paujispef spirilus eofum, •
' '''."".' '
borios Isederedesier.unt? "/'//' , ipsi tunc, Spirliu Dei subliihaii, pereririemlendurit
Ei;%s'me--ad-''Abd--IttpUMr-malgnum,-.e^._,;-'^S_Aad. requiem- Dlfique-aiitem sensui concinit apte
"
"foflel quiqub in flde, e"tpul ad sustentaridain re- qupd seqiiitur: "';/ / ;//
gendamqueriutanlis Eceleslse devoiibnem.sufflciahl, -Luxitque populus-, quod percussissel Domirius__
et ipsi ffagilitaiis siise conscii dicunl: lrimullisenm elc: Quia et iiififmaniia vei iiutantia sua ineiribra ,
offeiidimiiSomnes (Jac.-iii-). fmo ipse surrimuslapis": ut ad/slaiurii prislinum reformet:, flendo labwat
ariguldris, qui peccqiutri-riori fecit, ncd invinius est Ecfclesia; et bene proficientium seque irienibrorurii
dolus iiidreejus (TPetr.hj, prp nobis Iitimaria pas- stiorurii, -qiisecprictipisseet defeeisse^yidef iri/alrio
sus,_: Ioquitur : Quce'.non-rqpui,' rtunc, exsqlvebdm 'Bomini, siudiis accensa, dulces salutifefse compun-
(Psqlm..Lxvi-i). ©ueiri etiri hpc ap.issimeJapis ille ctionis iacrymas fundity dicitque yulnerata cfiari-
magtitis, super quem ppsita est arca Dei, sigfiifi-at, taie: Ego suni, et animamea tiquefacla eSl,'ullocu-
quodcoiifiriium'efat Israel st Phiiisthiim. Cbrifliiiuni lus-est (Carit. v); et csetefaialia , quibus inriijmera
quippe osienditur; a qfto et illi qiiasi suaHfibuta Scripiurarum loca, ,et ibtus qtiadragesinii primi
"'•-
esiguiit, et siiper quem isti qupsi siium, afcam Db,- psalmi referlus pst textus.
ifiini ponunti Ipse eniin sihgulafi pielate suse viflii-1B Et dixeruiit'viri Belksamitce; 'Quis pptesisstare?
"
lis Priiis Ecciesiseportat.qui esfpax riostra, etfe- ' etc. Viridomtis solis, id.estj superri-e.patriseciyes,
~ '- - in ferfa peregrinantes ; el si parum aliquid^ et lioc
cif utfaque uriunl. ; .'//
Q_uo3\eralusque in illadiein agrqJqsua; Belhsd- faptuniV de setema,".quahi sitiunt, liice d.egtistaiit;,
riiitis, Idem Josiise, qui.stipraJesus esf, et etiriiderii coritinuo se qiiam nihil de suo sirit ifttel.ligunf,irie-
Doniinum sigriat. Otrumque enim riomen Salvator "filbqiie pavenfes dicuiii":/,jQafo'rioji jusiificabiiur-iii
-infefpretalur. ";'/-.''-';;-" / -." *"'.- coiispeclu iuo omnis yiveiis (Psatm. exni). (Juia et
Percussildulem de t>iiisBethsdmiiibus,elc.Non sri- si quisjudicio hoininum stafe yidetur, j'am tameri in
cerdotes et Levitas, quorum pfficii eral-af eam pof- conspectii divinse Majestatis jacere comprpbatur;
tare ;sed: vulgus igriobile,- ciii hec Videridieatit fas mpdestoque ac benigno consilio, post subjlmemil-
erat, pefcussit. Quod rie/paterelur,' iri Exodo pbpu- lurii sibi spli Deoque cpgpituin dilectionis ardbfem,
ius alorigeslabat et orabat; So.ftsqueMoysefasceri- ' prbiimisquoque iriinoribus,; qu_ecapere ipsi Suffi- .
ditiad/Ppmirium. Soli namqiie scientia etnclibu.e ; ciant, muriefa scieritise^spirltuaiisinipertiunt./Juxia
perfecti, cbelesliumcoiifemplalipni iri haC vila meii- qiiod/magrius ille civis /Belhsairiiia dLcebat:/SM
tem interidere iiorunt. :At si qui/minus perfectus - eiiitnmente excidimus Peo, sive sobiii sumus, vobis
adhucift hiimahisdivina tr&ctafe prsesumpserii, ca- * (II Cor.v). Ei jibc esl quod Sequilur, ' diceiitibusde
veriduoi ne vef hseresi,_ yeldesperatione,, vel /alio arcaDpmihfBethsamitis: -'• _/ ;/: •
quolibet discrimine reverbepeiur ejuS-inconsulta te- Ei ad/quehi qsceridet'a nobis.?-etc, Gaiiaithiarim
iHeritas. Sed melius <fortasse-bsec-percussip; plebis, quippe qftse;eivitas silvarum dicitur, inagnamvita3
quse arcani Doriiini vidisset, iif boho accipietur; peffectionem, sed .miriprem pimirum quamTtb.lisa-
quia quanlo quisqueamplitis diviii_e secrela maje-1 mes, id: est, domus solis, sighiiicat. Hsec namqiie
statis aipicere ce_perit, tanio mox, de se huihilia corilemplatioiiissublimitaierii, quia bedlimuridocoide
scnliens, a tota sua trepidus virtufum fidtieia defr- Deurii Videbunt(Ma.(&.vT;;i!la-Comm,upipnem>mon-
cit./Quase plaga sa!uber«rna: pereussum tfempbat';''" StrSt activse convei-satioriis,;qua suos quOq.ue;fereii-.
qui dixit: Lqquar adDqmirium meum, cum sinipul- lia ffuctus exsultaburi. omriia ligna. silvarurft ante
vis.et cinis (Exod. xyiii).Kec noiiefPsalmisfa, cum faciem Domini, qiioniatrivenit, et mansionbm apud
ait: Oculi =mei defecerutil in- salutqrituo; (Psalm. ea facit* Et de Beihsamis arca Cariaihiarim mitli-
cxviji). 0uod est dicere.:,-qup altius sacratissima tur, guiadiylria.gratia fturic riiagnOTuriicorda,/ut
•
i.iii salutaris, id est, Jesu, arcana conspicib, eb1" summa per fidehi contemplenfiir",Inflammpt', nuric
mea ciiips, etiam qiise fprtia rebar acta;, yjtaji vul-.,Aiiuiriiliumpectpfa:iiichbaiitium.',' iit multifaria .bpiio-
"
nere percussus despicio.- Hac se plaga; nbri riiodo rum opefunx quasi poma gigriant, adjuvat. '; ;
percussum, sed et mofiuUm gratuiatur, qui dixit: CAPKT XII.;
;
Egroeniiiiper legemlegimortuus sum,uiDeo vivqm Belhsatnitis ex parie;percussis,'eo quod riiiritis digni
Chrislp crucifixus suiri cruci; (Galal. n). Gui etiam arcam videre prdesumpsennl; Cdriuthqriice^susci-
sensui quinquagenarius, vel septuagenarius, per- piuitl_etviginti aniiis cusiqdiunt. Deinde qdiiwrienie
lsraet idolis relictis Pomihd scrvit ,"0ffe-.
cussprum numefus, gui ad requieiionem et spiritus' . Sqmuel,
;" renieebdeni- llolocausiuriii;Philislhiini:DornTrib iri-
sanctigraiiam significandam pfincipaliter respicit, tqrianleierrenlUr el fugiunt.-SamuelIsrdeijudicdt;
astipuialiir, Nam el seplimam dlem, et:Sepliinum et:in Ramqlliq Dominpqliare iedificat. .•// /
ac quiriquagesiriium.annflni., lex sacravit.in requie. {YReg.yiii);Veneiuniefgoisiri Caridti^^
Sed et Spiritus sanctus, cuju.s .septiformem gratiam: \*erierurit fortes Ecclesise', piuiliformi spifitualiuiii
Isaias scribit, quinquagesima dominici» resufreetio-,•,' actionuin germine fecundi, et susceplam a eeisis fi-
nis die primitivam desceftdit in Ecclesiam. Cum enini dpi Cphtemplatoribus diyina. vblpiiiatis cogni,iionem
nunc anpos seterriosIn inerite habendo rieganicon- ,ad s.esubsqiie pc^duxeruiit.,^llocafuntqrib liaric in
Bolari,aiiima-n siiam ,/soiaque Dei memofiadeiectafi altp corde ijlorumtqui Iiabimritis in $6 Spiritus saiicfi
93£r BED/E YEWERABILISOPERUMPARS- li.—EXEGETICA GENUINA. 5*0.
"gratia „ templum Dei esse .mefuerurifi quibus dedit A J. m/idus^et sialus tempofis qiioSamuel Israeli praefue-
polestatem filios Dei fieri, crederitibus in n«mine ' ritostendatur.. Neque enim ul, quidam chrbripgraphi
ejus (Joan. i), quos voluiifarie.genuit verbo verita- fruslra furbanlur yig.i.ti "anni,/quibus ibidem arca
tis., Aminadab'quippe, qui paler meus sponlaneus mansit, usque 'ad octavum: regni, David anhumt
dicltur, eum, nimirum qui, cum sit Domiiius cbeliet quandoablpsp ferbsolyfliamtransiaia est, perlingefe
lerr_e, nobis gratia.Pater factus est, designat. Ga- piitandi sunt. Legimus nsiriiqueinferius ,.in priiicipio
baa, quod inlerpretatur collis, et intelligendus est regni Saul eam fiiisse inGabaa Benjamin, dicentc-
aliquis locus eximius in Cariathiarim, vel cerle arx Scriptura : Et qil Saul ad Achiain: Applica drcam
ejusdem fuisse civitalis, altiludinem perfectse actio- Dei. Erat enim ibi arca Deiiri dieilla cum fiUisIsracl
nis insinuat. inquo nimirum cblle infertur arca Do- (I Reg.yny.) Ideoque inlelligere debemus, tacehte
*licet
niiui, cum diviiia voluutas oslendilur, hi sunt prscor- Scriptura , reductam earii post hsec de Gabaa-
dinati ad vitam selernam. Cujus ostensionem divina. Benj"amin, iri Gabaa , id est, collem Cariathiarim ^
scienlise, quia rieirio potest nisi humilis adipisci,,. unde- regnante David in fJerusalem transferretur..
recte accepfufis afpam Cariaihiarilis Belhsamila. Non 'aulem absquesignificaiione niysterii credas ar^-
dicebant: Reduxerunt Philistbiim arcarp Domini; cam Domini sic varia per locaniritatam, ut nunc
descendite ,:et ducite eam ad yos.Quod esl aperte P Dominum solis adeat, nunc civi(atemsilyarum su-
Judseos in line mum_i crederiles proximis ad fidem . beat, nunc adj'utr_xinter caslfa pareat, nrincpiyila-
vocandis dicere: Reduxere nobis scieritiara gratise tem silyarum repetat _ et dimissavSilorepulU taberna-
gentes, quse diu, nobis. Incredulis, ejus suut dono, culum Silo (Psaim. LXXVII)J, adulfimum moritem.
/potitse. pescendife de longo:superbise faslu, et hu- Sion, quem dilexit.ascendit; sed"e.tinde castra duci-
nrile jugum fidei humiles. cbrde suscipite.-,.Quod et reduci non omittat. Denique Drias cum David lo-
eiiam, sicut Csetefaleciiprils hujusce series, quoti- quens, tempore belli Ammoniiici, sub pellibus eam
diario nostro statui
i •et varianiibus
• • div_ersorum•meri- fuisse designavit (I Par, xvn). Et hsee usque ad
tis potest aptissinie congruere. lempora dedicatioriis ilomus Dei/qua perpetuam in,
Eleazarum quiem filium ejus sanclificaverunt, etc. sancla sanctorum sedem mansibriis accepit.Nequa--
Sanctos qupsque ac dcctbs, et filiorum Dei noftiine quain hsec frustra,/sed in.Ecclesise fypum gesta cor-.
elegere doctores, qfti Ecciesise staium/custodirent.. gnosce, qusein multimoda, sedpacatissima, suorum-
Eleazar namque.qui Dei adjutor dicilur, illorum diversitate membrcfum niinc tlieOreticsevitse dulcis-
figuraliter. coefuni exprimlt, qui dicere eum appr sima luce fruitur,gust3ndo el videndoquoniam sua-
stolp possunt: Pei enim sumus qdjutores (TQpr.jii). \*f vis est Dpmirius, riunc activse devotionis condensa,,
Ei alibi :Ego pidntavi,- Apollo rigavit, Deus auleiii rainbre quidarri mentis ardore vel lumirie lactala ,;
incrementumdedit(Ibid.) -- _ sed noii minorebonse operationis fruge fecunda sub-_
Et faclum-esl, ex'qua die mansit arca inCaria- intrat; nunc contra adversanlis mundi pericula
thiarim, etc. Ef hic aelivaeet conlemplativ_epeffe- spiriluaJem.virtulum mililiam armal; nec inter resi-
cfionis intuere dislantiam. Ecce enim arca Domini, slendttm adversariis suse fructiierse convefsationis
quse vix iiftadie.qua veneral in agro Jpsue Bethsa- aptadeserit, sedulaque prsecavet, ne, post-agnita,
mijis perseverare potuil;et non solum Gabaa, jd spiritualis vilsemysteria litleralem legis observan-
est, arcem Bethsames ascendere, sed ne ipsas quw iianiquasi labernaculum Silo; prajposlera: electione
dem ejus valebat plane portas intrafe. Perveniens -fequirat; nuricin hls qui jam de'corpore egfessi,.
aulem in Carialhiarim , et cbllein illius illata, vice- «seculi variantis evasere Iabores-, visionem seternse
simum usqtie ibidetn, riiulliplicafis virtulurn diebfts, pacis asceridil. Nec per.eostameri ipsos in ccelijam,
permansitad annum, quia coelestis vilse | cbnlem- sede reghanies , pro peregrinantibus in tefra suis,
platio, degentibus in cafne sahclis, vix,ad; momen- seqiie membris , et adliuc contra hoslem dimicanli-
(um polest/dejibari. Corpus eriirii, quodcorrutnpitur,.. bus, orando certare desislit,. /doftec resurrectibnis.
eggravai ariiinainf el depriniit terrena inhabitaiiosen- D
] coruscante gloria , quse felix ejusest dedicatio, in,
sum multri cqgitantem(Sap, ix'.).-."Vilaautem activa cpelestia sancta satictorum perpetuo mortis trium-
evehatur.
' mullo prolixiore et lemporuiri spatio, et cooperan- pbatrix
lium consorliofrairum valetindefessaceIebrari,adeo Si intotp corde veslroxeverihniniqd Dominum, elC:
ut-legis in eadecaiogus, per Evangelii gratiam ge- Hic flguraliler os.leriditur, quotnbdo Dominus in
minatus, vel cerio corpore et mente consummattis, Judsea doceris•, et miracula facieiis, pal_ens et re-
qiiasi vicesimusjam manehiis securnarcseannus prp- sufgens, asceiideris in. cadiim et Spiiiius sancti
; ficientibus bbnorum/meritis probetur impleri; graliam millens, nori solum Judaeos, sed et gen-
Et requievitomnisdotriuslsrael post Dominttm. Ex- tes misericordisesuse fecerit pafticipes. Samuel iia-
tremam cbnversseih iine Judsesefelicitaiemtypice de- que, susceplo post mortem Heli sacerdotio, univef-.
signat, adquamlotaprsemissa lectibspecialitef, fa- sam doroum Israel alloquilur utauferant deos alie^
•rrietsiad omneriiecclesiam pbtest generaliter referri. nos de inedio sui. .
Ubi eiiamjuxta lilteram quidam pulant, quia vicena- El prmparate cordq vestra Domino, elc. Dominus.,
rio annoruin numero.quo, manentein Cariaihlarim novi sacerdbtii auctor, quod esl secundum brdinem
arca, requievit omnisidomusIsrael post Dominum,et Melciiisedcch, apparens in carne, univcrsam do-
'•_.«' IN SAMUELEMPROPHETAM ALLEGOIIICAEXPOSITIO.—- Llfi. I S42 /
iriutii Isracl, id est, Deum yidere desideranlium Ec-AA qupd, prsedicante Dominb Evangeliuni Tbgni, omnis
clesiain, docet auferre a se traditiones Pharisseb- eumpopultiS libehter audisset; et ascenderunl im-
rwn ; et. nbn solum opera., quod et lex dpcuit, sed .nundi spiritus,,principes yidelicet impiorurii [ unde
ipsa etiam Cordaad serviendurii-Domino soli prse- etab Appstolo (EpAes.vj)rectores fenebrarum -VOT
parare, dicens : Audistis, quia dictum est antiquis: Cantuii] Cbnlra Ecclesi-e statum, imo coritra nnum-
Egoaulemdico vobisJMallh. v.) Sic eniiri eos a queirique fldelium nefandis insidiis appetehdum. De
cnnciis hostibus in vita.ventura posse liberari, qua illprum pessima ascensione siipra, nomen Baalim
Ahstulerunl.ergo"filii IsraeJ, Baqlim et kslarolh, esppnehtes, tfactavimus. -...'...• '"-:_- .-.
eic. Idola hsec SidoniOrum sunt; qubrum. Baaljm Quqd cum audissenlfilii Israel, limuerunl, elc/Tt-
Siiperipres , siye a'scendentes, Astarptli facluram merites disciptlli Chrisli a facie persequeftliiim Ju-
exploratofum significant. Quicuhque ergp filiorum dsebrum,vigilaverurit.jubenle illoj et oraverunt ne
:jsrael ad prsedicationem Salval.oris verpDeoPa- iritrarent in leniationeiii; dixef unlque' subitotenta-
iri serviefunt, omnes profanas-cogitationes, quae, tipftum turbine perculsi: Dohiine, salva noSj peri-
. deinfimis iii Cor ascendentes, et non desuper a mus.Qui etiam post ejus ascensiPnem frequehtius in
Patre luminum , inter data optima el dona perfecta pressuris orasse xnemprantur (Matth. vin). Qiibd ip-
desceridentes, superioresbonis esse cupiebant, ej'ece-I~P sum nQbiS:qupquptentaiis,;ut;;a limpre inimici erua-
runl; omnem de suo pectore spirituum immuridp- iur, anima iiosl.raj saluberrimum .pfsesidium prse?-
rum machinam, qui cireuriieuntes caulas fideliutn,, - stats.;'. . -/"• -.. '/.,: , ; ,.../
qusefunt quem devorerit, abstuierprit. / !_. Tulitmtem JSamuel agrium Iqcidniemuitum, e.iei
Dixiiaulem Samuel: Cdngregaie universum lsraeiij; fulit.Domihus/innocentem,;quempro.saluie mundS
in Masphat, etc.Dixit apostoHs Salyator, ut .-prsedi-; uiiicumindueraihominem, el obtulit illum in, altari
eanilo verbum Evangejii,-univers.um Israel spiritua- criicis hblocauslum iiilegrum Patri. Et beriehpiocau-
leni in Masphat, id est, speculam; novse videlicet ve- "- _ stum,'id pstj tptum/incensum, bene integrum obtu-
ritaiis et vitse, congregarent, A qua congregalione lisseperliibetur, qui sineiniquilatecpnceptus,natus,
universitalis, Ecclesia catholica Gr-eceporneri aece- efincarne nioratus,;tolum -quidquid per horainem
pit.In cujus unitnle positos quosque ipse Patri Sal- gessit, igne-Dep Spiritus sancti dignum reddidit. Et
yator Ofando commendat, qui a.n.lepassionem suam pravit DpminusPatrem pro fidelibussuis, ut rionde-
per apostolos oransait : Non pro hisautem wgqtan- fieefet fides eorum (J-«Cixxji). Ofavit et pro perse-
iutn,- sedel pro eis qui perverbum eorurii credilurii ; quentibus se,utighoscefetur eis tanta. poxa perfidise,
sutil ihme, ut omnesunum sinl (J_oari."xvii). Et mp- ._quam.iiescientes incurrefunt (Luc.ixin). Et exau^
do quod idem faciat, Aposlolus docet> dicens-i Qui diyil eum Pater, hps iu fide, quam pene amiseranf,
est iri dexlera Dei, qui eliqin inteipellqt prp mbis "'' cOnfbftando; illos ad iidem, quam peniiusnescieranf,
(flo.n.ym). . , - yppando. "".'..-•. .-/-;. .••;. , '. .-
Elconvenerunt iriMasphal,: hquserunlque.qquqm^ . Fflclunijest ergo, cum Samuelofferrel holoCaustum,
eto.- Qupd baftrienles aquam inter preces et jejuriia etp. Factum est cum Dominus SemelipSuni offerret
libavetunt DomiiiOiindicium simul et exsecutjp pi_e- hpsliam Peb in odorem suavitaiis, perseculores.ej'us
devplionis esl. GPnvenerunt autem, pr_edicante:Pp7• etin eruce.positiim-eum blasphemare, vel deridere,
niirip, ad audiendum yerbum popiili, hauseruntquei et «epulto eidetri vlam resurrectionis. pbstruere mo-
compunclideimopeclorefontein lacrymarum^quemi liri, tity ipsp quasi aetferha;morfe damnaio, omnerii
effunderent quasi graijssimum Deo libamen, pef ocu-. fidelibus ejus spem salutis eriperent. "Verum, ierra
lorum vascula proferendo:; abst;hueruritque a cun-. mplaijissis caulibus,; monumentis aperlisy exsurgei.i-
ctis mundi illecebrisin illagratisecoelestisillurriina-. " flbus.nioftuis, paeterisque coeleslibusad ejus crucem
tipne, confitenies peccata. prseleritaj-et Chrisii hiise-,.- vei; sepuituram clarescentibus sigpis exterriti sunt.
ricordiam flagifanles; hpstes, el in diyefsa fugatf. Penique iid inonumeri-
TudicqvitqueSamuelfilios lsrael An Masphqi. CosK i Tvtum pefterfiti/sunt. custodes,; ;et sancli suntyelut
tipnsuntmundiih conspecluejus(Job.xy), eliri ele- morlui. Et omnis turba eorum qui simul aderant ad
clissuisrepefitpfavitalem, Et illi ergo qui lerjenai / spectaculiini crucis, et yidebant quse flebant, percu-
Iranscendentes omnia, inspecuiasupernorum, quami iientes pectora sua, reveftebantur. Necnpn et indie
significat Maspbat, a.d Chfistum cOhvenerftni, qui fi-.". Pentecoslps.inionante desuper Domirip, et per apo-
Jiorum Israel,id est,^viri Videntes Deum, vpeabulo3 ^stblos qiioque; suas videlicet nubes, ccelestia dicta re-
prseeminent, habentadhuc plura., undegtiasiliomip.es s sonanle, detufbati fldei hosles,etcsesi diclis eorum
a districlo judice casiigentur, "Undeesl illudiisaise:: /impceniterido, negarido suntaliicOntriti.-
; El judicdbit iHjustitiapquperes'(lsa. xi). Haud du--
-Egressique viri lsrdelde~Masphal, persecuti surit
J.iUmquin"ipsos quibus loquitur : Reali pauperes, > Pliilistltmos,etcVEgressi apostbli de Maspliat, id"est,
quia vestrum est tegnum DM (Mallh.x) ; ebsdemi speciilp qiiiet-_ Suai conversalibiiis, perseculi sunt
namque judicans dicit : Adhuc et vossineintelieciu;i- impios arguerido; pt percussefurit eos a prisca, hoc
*slis(Matih.xv). ; ;, , , ". estimpietatis viia, paiilalimgiadio verbirembvendo,
-.Et.dudierunl Pkilislhiith, quod congregaliesseni fii'» donec ad Ecelcsia.i quae sftper Chrisium
socielatenj
iii Israeli.n Masphat, etc. ;Aiidierunfhosfes vefilatiss >"furidal-test, perducererit. Bb.tlicarrianiqui-, quse iu-
Sio/ '-,' I^D._E:'V'ENEftAffiLi_V'OPERCM--''PA-"RS''lhV s^
terpfelalur doiftus-agniy sive-dbriitis agnitioriis, II- i_kete. Facta est gratia.Christl ad cpriterendos liostes
lumniiriifuriisigmfica-,'qui, iririocehter moriiius ex Ecelesise primilivsecunclis qulbus lux" Evangelii vi-
humanifate>palprna-poteriler afcanalfeyelat ex divi- 'gftitin:i|ud_.a, necadhricdiscredendo etpefsequerido
riitate-/Siippf cjuam sihl dpmum diyinseagnliibnis lpv / fepulsapsf.Etfedditse/sunta
cufti djlect* maiisioriis iftyertit; qui ait : 'Dbmirie, ad immuridi velrdbciofes yef spififus, -teduci-equepd
(jitemibimus:?:verba vilmmlerrimlidbeS: ( Joan. yi). Ecclesiae sbcietaiehi^ ab his quse/a bonis/operibus
Quam intrare desiderab.it. qui humililer pulsando steriles perriiansere, usque ad eas quse non solum si-
rogahat : Domine, oslendcnobis Patrem,etsu(ftcit no- bimet infructuose durare, sed et fiugiferas quasque
b'is'( Joan. xiv). Didicerani enim ab ipso quia nemo male premerc satagebani. Accaron namque in steri-
novit Fitium, nisi Paler :neque Patrem quis twvit, nisi liiaiem, Geth vertitur in lorcular. Et quidem deste-
Filius, el cui volueril Filius revelare (Luc. x). Et ideo rililate palet iniellectus, quia omnis arbor quca non
recfe domus agniiionis appebatur, per quem solum fncii fructum bonum excidetur, el in-ignem miltelur
elipse revelatur et Paler. (Matih. m). Torcular vero, quod et perseculores bo-
, Tulit autem Samuel lapidem nnum, elc. Ei supra norumsignilicel.etPsalmi pro lorcularihus inscripti,
quidem Iapidem adjuiorii, gui Hehraice dicitur Ahe- et ipsa torcularium actio demonslral. Sunt namque
nezer, legimus; sed ihi prseoccupando posuit hisio- B ligna radice excisa, fronde et cortice nudata, atque-
ricus, hic aulein el tempus et causam impositi nomi- omni prorsus spe fruciificandi privata, ad solam uva-
«is exprimit.; qui Mediatoris typo prseclafus, Mne riim siye olivarum conclusibhempresSioiieraquecbrri-
Japi.s iihus v.ocatur, quia unus Doiriihus Jesus Gliri- pacta; Quafuin dum, poiidere pressa, eonimiriufis
stus", qui juslificat circumcisioriemex fide, et prsepri- gigarlisi fbllibusque/ yaCuatls',.iriusta isetissima ac,
iiiim peffidem pberieiriter^Msisphat/bt.Seri pOnltfl-V pirigiiissiiria;; olei iluerila _rianaveHht,;ffuctiisquidem
hoe est inter locuift quo dominicsecrfteis^erectftjnal- pretiosi' Jiqubris apbthecis indilufi af resides tesise.
tareet ille.singularis estagnus oblatus quttolli-pee- fofaSmiftuntur. jpsa.verb lorcftlaria ffuctu' ut ante:.
cata mundi, et.inlereumqllodiffusa peforbemtGrrse vacua," sbluift quando tofqUehdum quidccBperiril;
potuit v.efbiDomiiiicivictoria peftirigefe,qui et ipse inhianler exspectant>donec-etipsapostlorigam-pres^
ioeris prilciiefririiesupef fielhear, id;est> dorriumagni sur-e-epireuetudroemyetustateporiirita, flammis exu-
vel aghitioniSi j'acet, qiiia eadem ipsa tofa terrarum renda ifadantur. Sic niniirumi sic EcclesiSe tortores,
orbe Christi fulget Ecclesia. Nec frftstra Jocii- idem nofi sbliiriivirbre fidei, folii.s corifessionis et- opera-
Sen, id est, npminalus dicituf, quia- populus geri- , lipiils-bonai fruCflbus carerit; sed et ffuctuosasriii-
tium, quia iiriiftus tefrse,clamat ad Pbiriirium;et ipse ,; seficordise;ei dilbctioiiis, csefersifiiiiiqueyirtufurn,
cumlsraefaudit : GqUdele,quia rioiriiMvesirascripia studiis anlmasusquead earriisabsbiuiibnera faligare
suntin cmtis(Luc:.i). Be- -quib.iis etplibi dicif/E. rioiicessant. Noft/enira pbslhsec habent ampliusquod
proprias ovesiocalnomimtim(Joqu. %).Tu\\l igitiir faciani, Cum e,tpulvis reversus fueril in leiraui suam,
Doininus.lapidemipreliosum, angftlarbini 'elecliim, unde/eral, el spiritusredierit ad Deum, qui dedit
Iioc est semetipsum; et pbsuit intef 'Judseoruhiet eunij et ipsi bonis semper; adversarii, perpeluos
gentium populum, pui poienti sui "Spiiilus auxilio tempore debito gehehnSe trudenluf in ignes. Verum
:ulrurriquecPiigregaretin unlim' et dp'curictis advef- qpia de talibus noniiulli salutetti quarii i"nprotoplastb
sitaiibusimifabiliter: efeptum 'risqiie adcoritemplah- perdidere, Cliristo misefanlej reclpiunt; fecte dicuiir
damsftse divin-e -najeStatis gloriarii sustblleret; cft- tuf Israel 'suseeivitales ab ACcasfpnusqiie "Geth, id
jus himifiim visioni, qua liihil esf melius (iieque esf, a sterilitate usque ad tbrcular; esse redditse. Ac-
enim quotquot hanc inlueri m .riierimus, aliquid- ul- earoriila quippe Serglus "Paulus proeonsul, Accaro-
tfa majuS;qu_erii-iuS),-:quia:iriaximo borib I_etabimur, niia erat Dipnysius Areopagita. GeihBftsverb juve-
berie valde diciiur : Quia hticusque auxiliatus est rib- nls illemiriarumet csedis aspirans i.n discipuios
bis Dominus. Unde et in Evarigelio Domirius, quasi Christi. Denique nobilissimum'-.iiiu.in botrum gradUj
^pf0.Summp/etincoinparabili bfiho fidelium popiild t. j nomine et passipne coronatum, iii prlftiitias Eccle-
Pfb'miHit,;,;dicens: Qui quteni ;diiigii;me; diligilura sireCliristo offereiidum, lapidum/pressufa, cbriiirii-
ei-ni-v •riueridbisarciria cariiis;exuer_it.;;Seddumilli degen-
Paire^nieo^etego-diligdin1_eum,;;ei
' •' ' mariifestabo
ipSUril(/o_M!.-XIv);/ / ;" '/"'"' tililaie _rd-fidem,isle de perseeutpre eiiam ad apo-
:Ethum,iliatiJsunt;Pkilisihiim, eic.iP^ siolaius gratiam perveriit, profecto sterilitas el torcu-
-ad lapidem illum-auxiliatorem; cui Psaliftista j'uxta ,lar^irbes,.qiiai)dbab hoslecapta- sftnt, ab Ecclesia
'
Hehraicam:duntaxat"veriiatem'decahtat: JES.Omilii reGepta.:-- ...... .•.-/;-/ , . -.
in lapidemfortissimum^etin dbmuiii'niunilain, ut safc ; /Eiatque pax iiiler Israel et Amorrhmum.Erait post
eestne,qUlq.pelrameaettnuniiioriie^ ascensioribmDpmin.l,Corififniaiisfide Ecclesiis , pax
iitimijiabbntur hostes: postiJ, ;neque apponent ultfa iibstra; qusefecit-utraque uriuni, iriterepsquide Jii-
wflptpm/npsifafpm Incursafe terminps, cumj nbbis ( dseis ef;eos qui credidefe de geritibus. Efit et inie,
apud/pominiira glbfi.-Icalis,se yidefint«S-e devictos_ ;cum vefus/Isfaelilai i_(est^sine doib viyis , pax pftin
Ham. in/libc .riphissseculo laborantibijs, nunquam iioste quondam amafp, quod inierpreiatuf Airiprr
tentaiipftuiri belJa deerunl.- : ; ; r rhEeusjciiiridevictai in-te yitiacuiicta virlutibus fa-
.... Fuclq esl iiaque tnqnusDqininisuper Philisthiiiri, yere iipCueris., et meriibfaquie,fueranf arnia iniqui-
545 m SAIHJELEJI.PROPQETAMALLEGORIGAEXPPSITIO,— LIB. IL :. 51*3
ta.lis peccato, feeeris afma justitise Deb, Nam etin A Maspliafcongregasse, ibiqiiejudicasse, Contra lianc
.'«' Eienie quandiu veri Saniuelis gratia yiyit etrer debellandam Philislliseosascendisse, sed, ips i hpl©-
pi.al, tametsl peecato.ad integruni carerequasi liOr .caifstumofferenie, yictos aulugiSsej narralur; Nunc
mc non possjs, -qiiidqdid sordidae tibi; cpgitationes, aiitetn-et alias duas, quasisociasiUi; civilatescircuisse
.irtutnm spifiiiialium qiiasiinsidiatrices, Philislhiim refefiur, qtiia priiicipalis, quae.Ecciesiairicongreget,
m-nus abstulefint^quotidiano ejiisjuvamihexecipie-, et cuncto ab-hoste muniat virlus,^charilas est.-Sed
et . in termino.S'bonorum opefiini luoruriHetiam ipse • ut digne ad hanc valeat peryenlri,-fiilel necesse esti
Iiberabisde:manuPhiIisihinorum,quia patienlia-pau- qui- purificei corda, et spei, quse'-adsuperna prove-
piri.m non peribit in _eternum. Et quamvis media hai, primb: muner.eeureniur.: ....
ih acie inviiliierabilis. esse nori ppssis,Tursu taiheri .-.Jle_verlebaturque in Rdmaiha, etc, ReversuseslDo-
consumma.oj vilse corona donaberis. : /; "-" , -• niinus.jn co.Ium;co.rpore::semela.ceniiendo, peractb
Judicabat quqqueSamuellsraelem, etc.:Jiidicai.D.i-, snse disperisatibriis officip; ffiyeriituf.quotidie prse*-
miiiusEcelesiam omni-lempore,/ quo hahc in leiris sentia divina,; qua semper ubique totus perlirigit a
peregrinanteiiiif-vinse prseseii.ise suae luce vivifrcatw fine iisque ad finem fortiier, ef dispoiiit oninia sna-:
liderii enini sunt dies Ghristi, qiii dies Ecelesise;De vitcr,irlbi;est;.ehim.;caro, quam/pro nohis induitet/
qiiibus- In Evarigelio loqui.ur'-:- Qiiandiuiii murido 1E5glorificavlt; \h'vaula bealorumet angelorum et"Iio>-.
sum, lux suiiirnuiidi (Joan., ix). Quosalibi manifeste iiiiriurn ,;..ibi:proinissanobis ex;Depliabitatio; domus
determinsifts, ait : Et ecc_etjoyvobiscuni SUriidninibus • iionmanufacta, seierna.iiieoelis./U.iide behp Rama-
diebus,tiSqueudconsumiriqtionemsmciili\(MMtli.zxVii).tha excelsa.ejus.di'eilpi,;; etihi cbrpbrepositusip.se
Judicatauteiri -eam, veladversis erudierido, vel il- judicatEcclesiami^el peffigrinaniemadhucirt terfis
Itistrando doriis, vel liberarido a gentenori sarieta, casligando„dohec ad: coeleslia perdncat, yel secum •
velad regna superna perduceildo.ilaque.occulia jammanenlem, digtias cuique pro nierilis sedesdis?
prsesenlia per .singulos elecioruiri discutiens, speiia, tribueiidn, uhj-in domo Patris sui mansiohes hiultas
fidem et •dileclionein enrum, quarilumque in stipra habel(Joa». XJIJ),sciens,quia:omniadedit elPater in '
dictis virlutibus -quisque profecerit,-velper se ipse maniis, etpote statem dedit ei j'udicium.facere-(Joan, -
qui tiovil -oeculla cordis, vel per. magis.ros quotidie v)/ibi;etianiihtrayelurri.epeli,et seierha sancia san--
spiriluales cxamiiians./Nam <jiiod anniis IiOriiineiri ctoruin, supernorum cordacivium.urium Patri oediT'
figurando deriuniiet, probal efiioe^ /quod. humbres ficabataItare,"Ex.quPi:suse cliaritalis 'igrie-flamniatp;- •
qifatuor riolissimi,"quibus corpus vegefaiurliuma- perpetuse laudationis odpretuf.-iricensumdicenijumj -,
num, lotidensannuls temporibiis concordissima qua-. Sqrictiis, sanciusi sanctus Dominus Deus exerciiuumi.
litatum ratibne sociantur • veri-sariguis;, chplefa ru-.( ' ptenq-esiomins ierragluTia_ejusiEsa.\i), Et ilerum :
bea seslaii, aulumiio eiiolera nigra, flegmata hiemi, .Sdliis Dep.noslro , qui sedet. super,lhronum,;et'.-.-Agno:
Quod aiitenvmemoraise civitaies toiidem prsefatis '(Apo.c-.'.'.v.n);'/et csetera iah'a, quaeillic adductus i.n
vjrlutibus recle coinparenlur,. ipsa earum ilomina : Spirilu, sEepe,rpplicanda;,semper mempfanda, dile-
ii-dicio;sunt,:quartnn Bethelindomum Deij. Gaigal ctus'll!e discipulus siudivii. iiactenus de muiatione
inrotam , Masphat transfertur in speculam. Domus vetefis .sacerdotiiJn novumj sub Heli et Samuelis. •
cnim Dei signat eos qui, nuper-fidei mysier-iosusce- specie transligurala, priinp hostrse expositipnis libel-
pto, templuiri,j:imsutif.sui- Creatoris etfectl. Ubtse Io perslrihxisse suf/i.cisit,ut regrii quoque- niutalidi''
lypus alltitliieis qui, spei Cfiftitudine;pbniirmati, -laliora^mysieria, quai per Sau! efpavidprsesignaia
citura de boc sseciilo transmjgrandi cufsum mentis suiif, abalip .libefius.scrutemur- Jnilio -, nbnnostrp
sumpsere. Speeulse vpcabulp exprihiuniiir Iii qui, fidentes iiigemp, , sed illius per pmnia: juv.aminiin-
chariiatis excellentia peffecti, qiiamvis adiiuc in car^- •niteiiies, cui tota prophetise Scflptura des.eryit, cu-'
tie degenles, claustra carnis didiCerunt aeterna spe- jusr egtji.non erit: fiiijs,;et estsacerdos ih seternum
culando irarisife.Et qriidem supra/Saitiuel Israel in secundum ordinem M.elcliisedech>;/.: . ;,
"' • '. .- - ;
; ;I_IBER:SEGU_^©US ;-:
'/'/;• ."PROLOGUS.:^:;;/^%- .- ":;,:. D non arnplius fredecim anpis pi:__esse'diCerenl; eo '"
'
Quoniam iri ;hoc libello, id est.> sccundonoslrse qftod;scfiptum sit:'Ei-faCltim est_;ex qua tlie niarisit
allegoricseexpositlpnisiri beatpni pfophetam Sanine- -. qrcainCaridlhidrim,multipJicalisunl dies;erat;quipps
]em,.de fuie dricatus;ejusdemSamtielis, ei de inltio jatndnriusvicesimus JI Reg. :vii)i- Pulanles arcam
regni Satil, auxiliaiile D..mino , sumus pro":modul.o ;vjglnii apiiis/in .Cariatiiiarini.mansisse; et libs -&
nestro diciuri; visum est•'Ipco.propemii;* deienipOre -principio Siimuelis/usqueposf sepiimum pavidari - .
quo quisqiieeorum Dei/p»pUloprEefueritialiqtia ira- .niimi--qusindo;ih;Jefiisalem regriare:inci.piens, earri '
ctare; el quiaj-Scripiiira saiicia'de iioc tacere v.ide- illoaddtixemt:,; essc, computan-los; cuni; Scriptufa
tur, qui vbrisirniiiussestimari possit, -soliicitainqui- : jnahiffisiissiincies'.eiur,^te!iipOribusSaulis pugnahte
sitione scrptari. Etqiiidcnivhon defuere/, :qui.ambbs, lsrjjeljadvcrsus lMiilisiiiiim^pam/fuiSSecum pppulo
'
54? BEDJ.Yf.NERAl.ILIS QPEMJM PARS II.:; — -EXEG__TICA€ENIJ1M, ; §18
in castfis. Possilque yerius mullo videri, yigihti an- A . addere jicftit. Cur non/etnbbis sifnili/neces-ifale
nbs.qfti dicti Stint, si.tempus iriansiPnis arcse iii Ca- concIusiSj^liceat.unum saltehi comptiio illius;ariftum
fiaihiafim designant, pd hpc usque lempfls pbiius, subtrahefe, ac Jbsuseyiginii. quinque atmos, Sithueli
qiiam -cum David eam inde duxerit, esse nUmeran- et Saiili triginta duo adnotare? neplus justp; histo-
dos-.Sunt qui suis Samuelem in Ghronicis pfseler- ribis Credendp, Scripluram solvere videSmur : quse
euridum 'periilus essb putar-iftt. Suntquiei seplua- . absbiute qiiadringeritesimum-oetogeslmumegfessio-
giritaarinos, qui.Sauli tfigirila adholarent. Sunt qui, jiis :ex -Egypto annum, quartumesse Salbmpftis as-
juiicioairibpfum •tempbre,/quadi;agIhta;eoS arinos sevprat.,Qubd si ita^scnpiijm eSsef:: Faciiim estpost
poptiluriirexlsse -pefliilierenU-Sed unde aliquid bo- CCcc_.xxx.annosegfessipnis ex ^EgyptP,quarlo auno
fum affirmafi debeatj inveiiifeheqftimus. Uhde ati- regfti Salomonis, nulla pmnimode esset controver-
teijt cassari omnia, et desirfti pbssirit j.faclllime pa- sia, quia superfluus anrius ipse esset quaftus Saio^
tet. Dicil eniiftm.anifesteScripliira : Faetumestigitur mohis. Et ne quis dicat falsam nos seqili/regu-
quqdringentesimpeiqclogesiinoqnno egressidiiisfitiorum lam/quadringenlorum octoginla annprumj ^quasi
Israefdeterru Mgypti; in arifio quario^merise Zio, Ccocpcpxxx,sint pptiuSEjpxta qu-edi-inVexiemplaria
ipse esimensissecundusregisSdlomoriissuper Tsrqel,M coinputandi,;ipse saCrajintefpre.s historiaecutn Tem-
''
B
wdificarecmpil dotniimDoinino[111 fie"y,vi).'"Replica pbfpmlibrura transferretin Latlnuiri:, ubi/ad-quar-
ergo/Judicum tempora , et ihvenies-quia Otlioniel ;tum tsaloraOnis anrium/perveriiens,- templuin in eb
quadraginta annis populum rexerit, Ahud:oclpginia, •-edificare.coeptunimemiriit-: statim yei ex sua qiiain
Debbpraquadraginia, Gedeon quadraglrita, Abirrie- ,in Scripturis sanctis collegerat eruditiphe, vel e%
/fechffiliusi Thoia viginti4ribuSi;J;iir viginli dupbus, auctprilate Gfsecastibjuiixit^et ait: Cblligiiurautem
Jephtesex^ Abessarf seplem, HajalonJdecpin, qiii in oirine tempus alVloyse^bt;egressuferaelpxi_i_gyjitp,
Septuaginta IiilerpretibusHoh iuyeniiiir : Labdon usque ad,prsesetuem aiihumi anni 180. Sane ne querit
octo,• Sansop vigintii Helf quadraginta, qui simul turbetiii computo,lemporis, quod sCriptum, et su-
faciuiltannos irecentostrigiiiia noyem.i imibiisadde pra paemoravlmusquia ex qua die ;iriahsit arca/in
quadraginta annbsrilineris ab _Egypto, lofidem regni Cariaihiarim,. muliiplicati sunt dies : erat quippe
Xlayidiquatupr Salomphis, fiuiil qiiadringeriti viginli . jaiii ajiiius 20*, e.t feqiuieyit orariis "domiis;Isfaef post
ifes : -riirius vidielicet quinqiiaginta" et/ septeiri , a Dofriinrim.Pbtest iste vefsiculus etialn sic accipi, ut
quadringenlis bclogihfa, qui necesse est pnni quin- noh arcapiin Gariaihiarim-viginiiantiis maBsissede-
quaginta septem -residui Josue, -Sam.uelisj- et Saiilis sighet, sed ex qua die marisit arca ibidemj omnem
temporibus expehdantur; sed quomodo diyidamus, dompm Israel requievisse pbst Domhium,20 anhis,
Scriplura nori docel.Si chronicorum seijuentes aur v gaudenlem rrimirufn de, reverlehle.adsej qnam ob
Ctpfitatein, vigiiiti-qualiiof Josuaedairius; cseferi duo peccataperdiderant, arca,;postea; veiocbrtiniunican*
pius/qftara ifigiiiia hPh haberitJ Si Sauli qftadraginfa,, leriiiieceatis Saul paulatira ab ejus deviasse vesti-
reliqui duo. rion amplius quarn-decemVhabent ef se- giis. Sed quia in lbiiguni prsefatio"proCessit",ipsum
piem./Efgo rit aliqua quserehdi via pateat, revolva- jarij quem' scrutamur ordinem Scriptuia./iiichoemusi
mus scripta Josephi, qui doctior de talibus, prseter
divlha eloquia,neriiofacile reperitur. Etinveriiemus / //- CAPtlT PRIMUli.//
"in Ahiiquitatum ejushistoria, Josrie xxvi annis, Sa- . Seriescens. Sqmuel ponil filiossuos judices Israel. Ve-
tumhis qvid.recia ^ecliilanlttus, postuldtsibi regent
-hriel:dubdecim, Saul yiginti: popiilo prsefuissp :re- eqristilui; cui praicipieiileDomirio jus regisexpo-
gendb ;qiii; simul;(iunt anrii quinquaginta oclo. Nec - neits, nec'siceUnivatuil a pessima infenlione redu-
tufbare nos debet rinum quod quadringenlis et octo- . cere.
"giritaSuperest.;Sive:ehim Scri ptura mpre $uo p.ena- (I Reg, viii.) Factuin est duleni cUni senuisset Sd-
riabisumniairi ponens",unuin qtiod supererat, mjnime .-. miiel;,elc, usque- ad Vadai unusquisque in civitaieiii
curavit addere : sive,' qppd;magis'cfedibile est, Jp- suqiri,-ele. Hsec lectio adJitleramet lypice.iiiteliecta,
sephi scfiptura per incuriain Iprigse;seiatis unura ip argiiitjeos:ijui riegleCtp quod. didicefeySanctp riian:-
aliciibi.ut fleri sblet,adjecit. Neque eriiiri pul.aridiim dafp, suis potiris conciipiscenliis servire desideratit:
est,-in Scripttlrae sanct-e iit.ieris errerem faelum ; quod;et de pnihibus falsp fidelibus geperalifer, et de
quse ctim mullis aliis in locis dissonet, in Judicum "-Jud-etespecialiier accipi petesf; qui yel post incar-
tanien catalogo per binnia inter "ilebraicam verila- nalionem SalvaloriSj terreni regni 'amofe, prsedica-
teiri; et Sejptuaginlaiiiterpretiim, .editionemconcor- tores reghi coelestis•abj'"eceririt;vel quielissima olim
datjtprseleruiium duntaxat IIaj-Jpn,/quera illi-fundi- regimiha: jiidicum: fastidienles, coritra Dpihini,con^
iuSbmisere.Cujus omissioGrsecoruih cbfpriograjili.os s.uliuniregaiisscepirigesiiefintsiemmate sublimari.
Hebraica.:yeritails inscios coegil, neglectis Joseplii Factrim est-autem, inquif, cmn senuisset Samupl,
scriptiSjSamueli etSauli quadraginta annos; Josuse posu.it/filiossuosjudiceS' Isfael- Nomen senectutis in
viginti septera dare. Videbant enim.se.aliter aidqua- . Scripturis chm mystice ponilur; aliquando niaturita-
dringehlesimum octbgesimumnumefum,qtierapnnis tem sapieniise et Consiliigraviiatem, aliquando torpo-
Hajalpri; adimplere npri noveraiit, pefyerilr.e iibn reiftmeniis abirichOata_y:iitutis:novoieryofe ffigen-
posse: quibiis se hbverii ahnos Joseplibr quem ignOf teinsignificai. Dictiim esf enimile jijslb^udice, ciijus
rarexiiiillalentis -pptera:ftt,.-ut.;Scripiur-e:satisfieret:, .'faliere 1sapleiiianj-nullavconscieiilia prseyalet: Et
549 IN SAMUELEMPROPHETAMALLEGORIGAEXPOSlfiO,. — LI3. Ilr SS.6
-AnliquusDierurosedii. bictum el de membris illius, A lione advcrsus Doniiiiiimsu.nl,,el adversus Chriafum
"Gloria, senum canities, id est, saplenilsegrayitas. ejus loculi, ._-.;;:;
Jtem iri malam_partem,'quise a-vifiu"tum.studio te- _ . Displicuilquesermo iri oculis Samuetis, elc/Displi»
fiescefe seiiserat, z\i:Iiivelerqviinier orrinesininiicos cuit infidelitas Juda-Orum...corarri.prudenlibus iri
<tneos(Psatin.vi). Ulrique auiem parlj polesl cojive- Chrislo, qui suhf oculi £cclesise, eo quod infima pro
nire qiiod dicitur, Samuel senescens, fllios suos po- sftmmis eligendo, neseienfes licet Dbniinp dixissent,
soissfe:judices Israei, Cum enim fides' et dilectio Dariobisfegnum: terreslre, qubd iios perpetito dam-
"Chfisli senuisset apud Judseos,~'quibusdanrvidelicet /net. Nam: de coelesii, quod paupefibus; spirilu ^pro-
_-ab ea qftasi grandsevaseneciute frige.ntibus; quibus- miilis; riobis cursi non est, pfo quorum "salute, vel
damyero in ea quasi ionga jaflriviveiidi cbiisuetu- per se ipse, dum esset in mundo, Velpersua.riiem-
dine maturis, posuit ipse DomiiiusScribas el Pliarir bra, etiam postascensibriem PatrehiSaJvaibroravif.
: sseosejusdem pppulijudices,qui reciamvii-eyiamdi- <Juodde Jacob fratre Doliiiiii speciaiilef ecclesiasiica
Bcernere>et siibditisosfendere deb.erent; qui filii Dei -harratiiistoria {Matth. v), qriia^tantaVidelicetitisian-
dicti sunt, juxta hoc quodipsedixitiriExbd,,Fi/i«_i tia et sedtilitale pro populo terapjum ffeqftentaris
meus primogeniiusIsrael (Exod; iv*).Quod.aSqiieul__ supplicaveril, ut caraelorutii'duritiam traxisse.ejils
diclum est-, el ad iiicaritationis doniinicae, et ad ea IS genua crederentiir-. r /
pptesi temptifa referri, cum primum in eodem popuio - Dixil auteiitDominus ad SdmueT:Audivoceiri pit-
sunt j'udicesa Doriiihb-posiii,-Nam.et>tft"hc,;propbeta puli, /etc. Ne llberuni eis •tollas arbitfium , sedda
aiiestanle,"justus ex fide vivebat: (Habqc. v), Ilaud potestaiem filiosDei fieri, his qfti credere rioliierint,
•duhiumquin illa dequa Petrus.a'1 : Sedper graiiqin nec te dbleas opprobrium honiitiurii/ex iibjeciione
DomiiiiJesu credimussalvqri, quemaclmodumei illi ^plebis elfeclum; Non enim luam; doctrinarii iii-Ifo-
(Ac.,xll)... /-.: --.''":.;' •'.; mine Ioqueiitis,,sed •meam-diyinaraper tb pperantis
„-Fuitque jiomeiifilii ejns primbgeniti Jbel; etc. Jpel' abjeceruul,. ne regnuin illis iri te tfibitam seinpiler-
incipieiis vel fuit Dei,'Abiapater luit, Befsabee pu- iinm. Ciii"simile esl quod ipsp -dixit : Med doctriria
teus j'iifanienti dicitur. Est .eiiim loeus, sicut et no- non esi iriea, sed ejus qui misit meijJoan. vii),
mine probat, ubi Abraham etfsaae fcedusctmi Abi-' Sicui dereliqiteruntine, el servierjmidiisdlienis^Ctc.
melech pepigere jurantes; sighiflcans/foiiteihiilum Id est,"sic derelihquent eliam/giaiianv.Evangelii, Pt
sajutarem , qui cifcftmcisionemet pra.puiium uftius servienl alieriis a Deo ifadiiibnibussuis.
ejusdemque lidei pacto;sociatbs-abIuit;>:in'quoprae- . Nunc ergo qudivocemeonim, elbVEl.hsec personse
fati fratres sunt judices daji^utyitse yidelieet fontera , Patris ad Filium loquentis aptissime congruunt,
'
,et propinarenlet.bibererit./Verum illi jiixia^ hoirien DimiileeOssccundumdesideridcbrdis eprurit,elibunt
suum incipieiiies quidem, sed non pefseveranies in voluriiaiibussuis (Psaitri. i.xxx).""Verumtameri con-
usque iii finenfi ul salvffierent, et quPndam ad Deum" lestare eos per Evangeliuriij et prsedic eis squid lehi-
perfnienles, patrunique: populi voCabulodigni exi- poralis tniseri-e.coram iioiriinibus, quid. seterni lof-
slenles, nunc in coiiiraria mufali,suas tradlliones et; menti apud iuferos passuri sint, qiii negleclb sef vifio,
scelera legi pariter et graiise prsetulere. Sed et/quisr vel pbtius iibeftate: spiriluali, sibimet regnare ma-
qfte noslrum cum a spiriluali quam iftchoayerat ar- luerint, dicehs : Quiavenienl dies in-te,et circuni~
dore lepeseens, infimos terrenosque cogitatussusei '_ dabuni te inimiciiui vallo; el relinqUeiurdomus veslra
nienti prseponil, quasi degeiieres lilibs senescens> deserla (Luc./x),;et cseierailalia, et ait:" '"'.-"•'-.
Samuel IJersabeejudices, staluit; quia pravis serisi- IIoc eritjus regis qUiimperaiufus est vobis.Non
•
bus bapiismimysterium subdit. ; •-/ qualis esse/debeat mOdefaius ac justus imperafor
Congregaliergo universi inajdres nalu Tsrael, vene-- *'. exponit;, ciij"usel in plerisque Scfipturse-sancise.'lo-
runl ad Samuelem, elc. CongrCgatiergo post ascen-- ; eis, etmaxime in Deutcroiibmib^perfectio'docetur:;
sionem.Domiriiuniversi majores nalu CarnalisIsrael,, ^sedpotius reclor.improhiis, a guo aiisteritate subje-
veneruntadversus eum, miseruntque regioriemppstt Tj ctos sil Gppressurusiniimai;, uf per hsec pbpuluriia.
euin, in Ramatlia, id est; in allitudinem, ccelofum;, , periiiiaci iliius peiitione revocei. Figurate afttem
ubi omne quidquid terris agiraus, dicfo citifts patet,, qtia_de bono fege Scriplhra loqftiiur, Chiistum Si-
dicentes: Nolumuslmncregnaresupernos (LUC._KIX)J ; gnificant:; de quo sub. Salonionis specie caniluf,
et quasi ad eum queni-laiere riil polesij^yerba fa- peus, judicium iuum regi dq (Psqlin. txxi), Quse
cienles : Ecce, inquiuht, luainriobis fideset chdniass autem de malo,"diafiolufti: jiixta iiliid Ecclesiastici,
seiiuii, el fdii quos:.enulrisii el exalidsti, ipsispieve-- > liex insipiens perdel populumsuuiri(Ecci.s). Etirie-
runt te (Isq. i). Maluimus ergo, instaf.gentium quse e riio, puia.ille diaboli, Iste pieftibfuin est Christi.
leiion niiverunl, et: regnorum qusenon'•invbcaverunt' t FiliosvestrosioTlet, elc/"r<.s,'ihqiiit,"in libefiatem
riomen luuni, extranei a tuo ducatu niariere , quamiv vocatieslis , fratres, ianlumne libertqlemin dccasio-
luse gratiaefidei etjegno et patrise pfivari. Si;enim,, .--ne.ncarnis delis (Gal.x),' Qul efgo libeftaieifi, i.n
relicta pugpaiidi solertia, pmnes luse docirinsesira- "quamvocaius:esl, \n PCcasionemcainisi dederii,,inox
piicitatem sequimur,. yenient Romarii, et tbijeht f impiiregis, isPCjGSidiabbli,qiieiriprO dbrriinoelegit^
nbsliiim.ei locum et geniem, II.a:c;qiiidem -Judsei , polesiaipdepfessus, cuncla hsefeqft-CSamrierpopulo
quanivis non vpce, meitte lamen -reprpba, efinten-- dixit, in seipso serviiia tolerabitr"Narii•"quodde iino
SSi BED;E YEI.ERABILIS OPERDM PARS II. — E-XF.GETICACENUINA. »52
popttlo scniel diclum spccialilcr, scd diuiius. el veri- A J prophela prccalnr : Oleumautcm pcccatoris non im-
tate historica, et typica est ratione aclilatum, omni- pinguet capui meum (Psalm. CXL).Cuiconiraria est
bus seque mortalibus qui jugum Domini suave a se boni regis unguentaria, Maria videlicet Magdalene,
projecerinl, esl generaliler apiandum; quorum filios qusc dicif. Dum essetrex in accubitu suo,nardus cledit
•tollit improbus rex, et ponit in curribus suis, cum odoiemsuum (Cant. 1). Faciet et viliorum foco famu-
corum gesla prseelara, verbi gratia, modeniam, pa- l.inles: dequo prophela tcstalur, Omncsadulteianief,
tienliam, benigniiatcm, eleemosynam, el c:eiera hu- relulclibamts corda eoium (Ose. \n). Cui contiariu 8
jusmodi, tollens antiquus hostis, hypocrisi, ceno- est focus dilcctionis supernse , quem qui audito
doxia,' supcrbia, vel alia qualibel vitiosapesfe com- verbo verilalis percerere , dixerum ad_,in\jcem:
maculans, infidelium nectil bperibus, in quorum Nonne eor nostrum ardeus eeal in nobh, dum loque-
cordibus nequilias freno conslrictis, iptc pessimus rctur in via, et aperiret nobis Scripturas (Luc. xxiv)?
auriga quasi suis per oninia superbus et gaudens li- Faciel el p.mificas, quaevecordes quosque ad infanda
bere circumfei lur in curribus. Et quia quns nunc ha.iesi.irn comivia vocantes aiunt: Panes occullosli.
falso fideies-in fidelibus per opera sociat impius lio- benler cdile : aqum furlhm dulcwies siinl, el panis
slis, eosdem ipsis in fineper supplicia Judex sociabit absconditus suavior (Prov. ix, xx). De quo pai.e et
"
districlus; recie de talibus sciiplum est: Veniei do-' alibi dicilur: Dtdcis esl homini panis mendacii, sed
minits servi iltius in die qua non speral, et hora qua postea implebilur os ejus calculo (Psatm. cm). Cui
nescil, cl dividel eum, partemque ejus cum infidelibus conlrarms est panis veiitatis, qui cor hominis con-
ponet (Matth. xxiv). firmat. Cujus cognilionen1, quia caro et sanguis 11011
Facidque sibi equiles, etc. Jn tantum, inquil, sibi levelahit, sed Paler qui in coclisesl: recte sub mu-
diabolus vesira eliam foiliora subjugavit studia, ut lieris specie fortis deEcclesia canituf, Facla est
pcr hsec el alios fieno crroris corripcre, edomare, et quasi navis insiiloris, de longe porlans pimemsuum
ad impielalis studeat callem defleclere, virtuiisque (Prov. xxxi).
sobolem vilioruin saiagalreddere praeconem.-Namsi- Agtos quoqueveslros, el vlneas, elc. Amplissimas
cut in hono quadrigoevirtntum ministrat, qui piuden- quoque copias virtulum spiriiualiijm vestrarum, et
tiam, iorlitudinem, justiliam, el temperantiam proxi- frucius ferventissimse dilcclionis, nec non el dona
morum cordibus inferl; ita e conlrario quadrigam sua\issima misericordiae iulgentis auferens a vobis,
pessimi regis prsecurrii, qui suis sequacilius ad- immundorurapoliusspirituum voluplalibus subjiciet.
versa hisce virtutibus viliorum exempla prscmon- Sed el segelesvestras at vinearum redditus adde-
strat. cimabit, etc. Sed et opera vestra qulisi ad nalurse
^
FAconsliluetsibi Inbunos et ,centurtones, etc. El cx usque peifectionem jam perducta, spemque lotius
vestiis maguis aciibus, quasi bona_conscientisc utoro \ilsc veslrse coelesti merccde, quse denario numero
progenilis filiis, alios sihi corruptor antiqnus, ut id signata est, conuplor anliqiius ex inlegro privabit,
officii dolegabit, qui vclut tribuni quidam advcrsum ut horum danino scrvientium sibi malignorum spi-
caslra veritatis hostilem ducant exercitum; alios qui riluum , q.os angelica quondam \irlnie nudalos,
in centuriones magnam vitseseternse perfeciionem se Iiumanam feciresurire perniciem, desideria sem-
spquentibus promittani;hos qui scmiii3ines incarnc, per insalurabilia leliciat.
..de carne melent corruptionem; juxta quod Oseccdi- Servos eliam vesiro^, et ancillas, elc. Molus etiam
cil, Araslis impielalem, messuisiis iniquilalem,-coine. animi lelcaruis ineptos, vcrbi gralia, irani, semu-
dhtis frugem mcndacii (Ose. x). Alios qui dialeclicis lationem, gulam, luvuriam, et csetera lalia, qu.»
insidiis fabricalores errorum, ei cultoies perverso- sapienlium nccesse est disciplina coerceaniur et re-
rum dogmatum conlra veritaiem conlorlenl, fraudu- freneiitur; »scdet cetera rectse intenlionis officia,
lenttis ordinator distrihuil. Possuinus auicm aratores suo poiius juri sa'\us fraudator mancipabil, gregi-
agrorum diaholi etiani eos sentire, qui corda misero- busque virlulum opimis, in quibus diu fruslra ser-
ruin exercitio pravi dogmatis excolanl. Messorcs rj \iebatis, dcnaria pcrfectione careniihus. ipse in fine
veio, qui velut pcrfectos in minoribus suorum Iru- pasturse palmam hoslis accipiel. Sicque landem vos
ctus audi-Orum,ad secreliora sua coniemplanda my- sub adversario scf\os e_Tecltisgemelis, quos sub
steria, quasi purgatiorcs ad horrea perducanl; quod domino liheros pridcm vivere taedebal.
hsereticorum proprium, et inaxJme Manichseorum El clamabitisin die ilia a facie regis vesiri, etc.
solel esse commenium. Possunt namque filii populi Patel hsec prophetia, et usqne hodie apud Judseos
contumacis, quos super diversis personse unius acti- non cessat impleri; qui sicnt in seplimo decimo
bus inferpretati sumus, etiain ad diveisas referrii psalmo scrip-imi e«l: Clamabunt (et non esf qui sal-
pcrsonas, ab eodem uno ad^rersario diverso eriorei vet) ad Dominum, nee e\audivit eos. Ad quos dicit
fcedatas. Dominus : Non exaudiam precesveslras. Manus enim
Filias quoque vestras faciet sibi ungucnlarias, eic. vestrce sanguinc plence sunt (lsa. i). Illo videlicel
Svnagogas quoque vestras, vel aninias deccploriim, qtiem in hujus cleeiione regis nefandi sibi imprera-
li- balilur diccndo : Sanguis cnim super nos,- el sitper
' vel certe fogilaiiones ingenua quondam caslilaie
beras, faciet suis pra\iialibus nclaria adulaiione fa- filwsnoslros (Matih. xxvn). lliinc haplisnialis aipia
ventes; quod pessimum genus urguenti detestans> diluani, el clameri ad Domnum de Uibulaiione suu,
333 IN SAMUELEH PROPIIETAM ALLEGORICAEXPOSITIO. - LiD. II. SU
et de necesiiUitibuseormnlibembit eoS (Psalm. cvi). A , mystcriis alludit; sve Deum P.itrem designei, seis
Alioqtiinaudiunt ah aposiolo Jacobo : Petitis, cl non David, velAbraham, aul nlium quemlibel pairum,
nccipiiis, eo quod male pelatis (&cl. iv). Sed cl morali cx quihus Chiistiis sccundum carnem,- Nam et dura
mlellectu, difficileac sero vincunlur vitia, quse diu est nalura illa, quse noirsolum vinci vel mutari, sed
lihenter j'acente=, seque sponle proslernenies op- nec ab ulla poiest condita natura comprehendi. Duia
"presserant. est pcr disirictionem judicii reprohis, quae pergra-
Noluil auleni populus audire vocem Samuet, etc. liam inisericordia. suavis esl honis. Ilic eienim' de
Hsecinobedienlis populi perlinacia regein pro l)o- his dicilur : Quam bonus Deus Israel, his qtti reclo
inino postulans, non in solo prsedicatas gratise (em- sunl corde (Vsatm. xxu)! Dc illis aulcm : Omnipo-
pore, sed ctiam anie dominicse Incarnaiionis ccle- icns sermo luus de cceloa regalibus sedibus. Durus
brata mysieria, Synagogam, imo lolum pene genus debellalor in mediamexterminii lerram prosilivit; et
liumanuin, ah ipso primo parenle, quando serpenfis dura in tentalionibussunl fidelia corda bonortim (Sap.
verba Deo proposuit, occupavit. Sempor cnim con- xvni), quibus sub Ezechielis specie dicitur : Ecce
lumaces quique liberum sua. voltintalis arbitrium dedi faciem luam valenliorem faciebus coium, ct fron-
divinse gratise student anteferre regimini. At vero lcm luatn duriorcm froniibus eorum, ul adamanlem
boni quique filii Pati is spiritum supplicantes , non B el silicein dedieum (Ezech. in).
npslrum regnum, neque voliintas noslra; scd, Ad- Perierant autem asinmCis palris Saul, elc. Perie-
venial, juquiunt, regnnm luum ; futt volunlas lua, si- ranl animse eliam ad Deum Patrcm Domini nostri
cut in cmloel in terra (Matlh. vi). Jesu Chrisli pertinentes; quia etsi juste viverent,
Et ait Samucl... Vadat vnusquisque in civitatem priusquam Dei Filius desccnderet ad terras, pri-.
suam. Docet et hodie sermo divinus, conltimaces mam stolam recipere non poterant. Et dixit Deus
quosque acrebelles conlra Dominum a publico con- Patcr ad unicum Filium suum : Jtmge tuo comilatui
tenlionis obsiinatse singulos ad curiam redire pecto- unanima sanctoriim, qui libi obtemperanter adluc-
ris; quatenus suo secum quisque liberior in corde, reant, desideria ptseclara, et ipsis pro sua te vir-
quid contra voluniaiem luam supernse dispositionis tuie sequemibus, opus humanse salvaiionis ingrede-
gesserit, quam a districlo judire seiitenliam excc- re. Quod si in Cis paire Siiul caetum patrum anti-
piurns sit, sedultis explorei. qu«rum libet accipere, constat bunc curam anima-
(I Reg. IX.)Et erai vir de Benjamin nomine Cis, rum gessisse (idelium, cl Chrisium sedulo rogasse,
filius Abiel, eic. In eo quidem Sanl rcx, quod pro nl ad harum salvationem dignaretur in carne veni-
Samuel electus a populo p.ertiuaci, quod David per- re, diccndo : Domine Deus virluium, converle nos,
'
secutus, qui cselcra fl.igili.<cst operatus, quod eum- C el ostende faciem tuam, el salvi erimus (Psalm. LXXJI),
dem David reprohatus ct morluus regni successo- cl csetcra hujusmodi,
rem accepil : Jiidseoruin significat malitiam, qui el CAPUT II.
prophetas et Domiuum spornentcs ac persequenles, Qumrens~asinaspatris sui Saul, de.venilSamuel, qui
sibimetipsi regn&re malueruut; ideoque rcgnum eutn grale susctpiens,asinas docetinveulas; et ma-
Dei, de quo ejecti sunl, reliqiiemnl genti facicnti ne oleo sanclo perungons in regem, qum ei sunt ven-
tura prosmonstrut.
fruclus ejus. In eo vero quod olco sanclo unctus esi,
quod lsrael ah hoste salvabat, Dominum Jesum Qumrensasinas Saulper quinqueloca, ndii invenit,
Chrisliim figurale denuntiat. Alque ideo prsesens etc. Quse a progcuiloribus ejusdcm Saulis, et beati
Icctio, quse ejusilem Saulis unctionis liistoriam, nul- Samuelis cognoinen traxisse \identur. Et Dominus
lam vcro notam reprehensionis corninel : Domini Chiisius perdiias in protoplasto mortalium animas
Salvatoris propler nos honiines, ct propler noslrarn ad viam vitsc reduci dcsiderans, per quinqiie hujus.
saiutem, descensionem de coeio, baptismi a Joanne sseculi sciates cospla non explevit; quia ad tempus-
susceplionem, ctcleraque dispensationis temporarise usqne suse incarnationis neminem, quamvis perfecte
mysleria celsa designal. Et primo quidem sensum, •|-. viventem, in coslestis regni gaudia reduxit. ,
quiest.de Domino, juvat, quia Saul de Benjaniin Cum autem venissenl in ierram Suph, dixil Saul
orlus, quod clectus ct bonus perliilielur; sive quia, ad puerum suitm, etc. A quinlo loco cassalae quse-
Renj"amin filius dextcrse inlerpretatur, sive quia stionis Saul quasi redire disponit. El Dominusenor-.
miniriia tribus est in Israel; semper enim in humi- mitate prsevaricationis bumaiiaj videbatur quasi a
lihus spiritu, quoruni cst regnum coelorum, Christo curanda impiorum salute voluisse reverii, dum in
solet gralia generari. quinta sseculi setatcsuhiractis piophetarum oraculis,
Et erat ei filius vocabuloSaul, elc. Qui enim esl de suhiracia frequentia coilocutionis angelicse, sola
terra, de terra esl, el de lerra loqnilur : qui de cwlo pravorum horainuin sceleraia acta crebrescerent
venit, super omnes esl; qui peccalum non fecil, nec El revera tot ac tantis ante advenlum Domini mun-
inventus est dolus in ore ejus (Jodn. m; I Pelr. u). dus sceleribus urgebatuf, ut plus de justorum luen-
Sedet nomen Saul, quod dicitur expetitus, sive pe- da, quam de acquirenda impiorum salute, Condilor,
titio, Christo aptissime congruit; qui magno sancto- humani generis putarclur esse solliciius. Veruro
rum desiderio semper imploratuf, et adesse rogatur. ille pro adversitalum molestiis suorum providus
Nec non etCis patris iilius, id est, duri vocabulum, electoruin, et palientiam prohare invincihilem, &.
PATHOL.XGI. 18
-%% BEDYEVELNERAMLIS OPERU.MPARS II. — EXEGETICA GENf.lNA. ..'.r.
dcsideria \olebat constanlia difTerendo jam magis A j. Ecce, inquii, iljimus; quid feremus ad virum? panis
ac magis acucre; unde sequitur : defecit in sitarchiis noslris, cl sporiulam nou habe-
(_«i ait ei: Ecce est vir Dei in civitate hac, etc. nius. Ecce iustat lempus complendsein Clirislo pro-
Hsecest eniin patienlia et fides sanclorum, hieamor phclise, qnid honi operis babemus, quo praedicatori-
conlinuus, hscc prseslolatio diutina a longe aspiciens bus illius temporis nos commendare, et de illo quo
etsalutans incarnaiionis dominicse et homane re- opus habemus mereamur ediscere? Legis qtiidem
p'aralionis gaudium; hsec, inqiiam, iila frequens observatio per Pharisaeorum traditiones corrupla,
Scriplurisgraiise salvantis obsecratio : Excita po- imo ipsa sua vetustate, ct quasi longo usu con-
lenliam luam, et veni, ut salvos facias nos. Exsurge, sumpia, delecit in actihus nostris: cl conversationo
quare bbdormis, Domine? exsurge, cl ne reppetlds novse. gratiaa, qnoe regnum coelorum exspeciet,
usque in finem; quare faciem tuam averiis (Psalm. priusquam illo cui reposiium est veniat el doceat,
LXXIX,XLIII)?et csetera talia. Ecce, inquiunt, csi in hahere iicquivimus. Nain palmarum quse vinceuii-
civilate mundanse coiiversationis , coelesti graiia bus in prsemio dari solebaiH,plecia.,ca3lesiireniiiiie-
nobilissimus, et absque iilla dubictafe veracissimus ratione digtias actiones significanl; palmarum ioliis
prophetarum chorus. Nunc ergo eamus illuc, el a leua vascula. spe selcrnorum gaudiorum dilatata
contcmplanda luse gloria divinitatis, quae mundis "' corda deuionstrani.
solum cordibus paiet, ad humanitaiis eiiam oliiri Ecce invenla est in manu tnea quarta pars slaleris
promissse, ac diu jam desideratsc, mysieria cernen- argenli, etc. Staleram argenti perfeciionem humaiise
da veuiamus. Beali namque oculi qui videiunt, et au- salutis, qua ad iaudandum Deum proficil, intellige;
res qum hmc audire meruerunt (Matlh. \n). Forlc quae quatuor nimirum parlium incrementis ad sum-
resonanlibus ihi de le, ac viam nostrsc devolionis mam suse soliditatis attingit; quia in Veleri videlicet
atiestando, j"uvantibus prophetarum prscconiis, cre- Testamenio futtira fidedominicseincarnationis ereeta,
dere incipiet mundus, et ipsi, reduciis ad vitam qni in novo ejusdem susceplseincarnationis sacramenlis
perieranl, a lanti lemporis longo lahore quiesce- imbtiia, in absolutioue carnis a_lerni legni perceplio-
mus. Yerhum dubitalionis ponitur, ad oslendendam nis .ul.limala, et in dic judicii etiam carnis est resur-
erroris htimani gravilatem, diflicultatcmque curan.- reciione glorilicanda. Dicit ergo Sauli puerejus:
di.juxla illud Salvaloris: Putas inveniet. fidem in Ecce iiivenia esl in manu mea quarta pars stateris
tcrra? el: Si crederiiis Moysi, crederilis forsan el milii argenti;'demiis'homihi Dci, ut indicel nohis viam
(Luc. xvin). Iluic loco sitnile quid illa sapiens aina- iiO-iiiaiti.Dicit Christo ad bona se opera cuhortanti
irix in amoris sui cantico loquifur Christo : Quis Q ^ vetus (ideiiiim populus, novse gratiie dulcediiicm su-
mihidet te fratrem meutn, sugenlem ubera matris Sjiirans : Ecce invenla est apud ine spes, fidesque
Hies., utinveniam te foris, el deosculcr (Canl. vm)? venturi in carne Chrisii. Coiifitcamur hanc incarnati
Ac si aperte diceret: Queni invisibilem inttis D<;um Yerbi ministris, ut plenius nos de via nosira, qu_c
credo, confitcor et adoro, hunc eliam foris me_e Chrisuis est, instruant, _.ecfrustr.i puer cumeodem
substantise conformem videre ci alloqui desidero. Saule, qui Chrisluni significal, hsec se facturum pro-
'Dixit_ Saul ad puerum suum : Ecce ibimus, etc. miliit. Ipse esi enim qui operatur in nobis el vetle et
Saul quidcm el puer ejiis errabatil, iti eo qu.>d ho- perficere pro bona volunlate (Philip. n).
iiiiiiem Dei munera prophetise quserere pmahanl, Olimin Israel sic loc/uebaturunusquisque...Venile.
ideoque frustra lurbali sunt, quodne sportulam qui- eamus ad videnlem, elc. Idem secrelorum scrutator ct
dcm, quse eidari poluerit, ad portandum secumvia- enarrator, et propheta recte diciiur, quia profatur,
licum acceperint, quse ex palmarum foliis, pulclna id est, pra-loqiiitur futura. Et Yidens non immerilo
varietaie contexta, deficiente licet pane, qui iuerat, vocatur, quia mundalis cordis oculis, qtise niiriusper-
inter saluiandurii pro'inunere solet tribui, si non vir fectis iiequeiiui, arcana rimatur. Unde et eorum
sancius omriibiis ultrb vefe dicere .consuesset. Sed scripta non minus visiones quam prophctise \ocan-
allegorici sensus ordo non crrai, quia Dominus e!e- J) .1 tnr. Visio, inquit, Emia! jilii Amos. Libcr visionis
ctos suos famulos crebra compunctione sollicitat, ne Nahum Elcescei. Verbum quod viclil Esaias /itius
ad audicndum verbum Dei, et quserendam suam Amos (Esa. i; Nahutn. i; Esa. n). Q.iare nimiruui
viam, qii-CChristus esl (nemo enim venit ad Pairem redarguendi sunt, qui proplietas Dei j'uxta Cala-
nisi per illum), vacui mente vel aclidne conveniant, phrygas in exsiasi loculos autumant, ul lot sapienike
sed se.dulo perquiranl quid obcdientise congruenlis, verba promenles qu^ dicercnt, ipsi iiesciretil. Et
quid reliquarum virlulum suo doctori, qiiibus meriio juxta apostolicae sentenlise veriiaiem catholice sen-
verbum commiltere debeat, ostendant. Sed et in Vc- liendum, spirilus prophelamui pfophetis fuisse sub-
leri Testamcnlo, quicunque Clirislum ad complendai jectos. ut ex ratione vel loqui nossenl, vel tacere.
vaticinia prophelarura in mundum venire, qui Sau- Denique Psalmista. Qui mandala Dci diligentius
lem in civitatem Samuelis inlrare, cl quseipse docc- exquisierit , super seniores se inletlexisse glorialur
yel agere desiderabant, mox ab ipso Christo sccreiai (Psalm. cxvin). El in alio Ioco : Psallam, inqnit, cl
fnspiralione bonis doccbanlur opcribus insisteiT, inletligam tn via immaculata, quando vcnies ad me
quo digni iierenl vider-eet audirc quie mulli jusiiet I (Psalm. c). Nou ergo quasi arreplitius nesciens psal-
regcs antea cupicntesjion audierimi iieque vid-runt.. -liij qui ea -jnas nsallit. at"v<>j)ii»;iuj in se sapientia;
«•7 IN SAmiELEM PROPHETAII ALLECOIUCAEXPOSmO. •- LI.B-It- 538 -
splritu irilelligit; sed et plerumque propbetse de qui- A J baptizandp ahiuit, et deinceps spe setefiise/kairedfia-.
ousdam sibi diviniius oslensis, qusejprse sui -magni- tisgaudere suadet, v" ,.,;.,,;
tudihe qnasi homines capere ribiijjoterant, ab astaii- Cumque illi aihbulareni iit medio urbis, qpparuit
tibus arigelis quasi raiione ulentes, et sapienliiim Samiiet, etc.Et ' coepit fama Chrisli fidellumqueejjis
sitientes inquirebant. Sed qiiseriiur quomodo"Sa- paulatiin prssdicanle Joaiine crehrescere, Cumque
muel, qui non delpnge pfioribus, sed de prsesenli- baptizalo omiii populo, et ipse yenisset ad Joaiinem,
biis, hoc est sni sevi lemporibussermonem facil, di- ui bapiizaretuf ab eo, occurrit ci idem Joanries de-
cat: Qoi enim propheta dicilur hodie,vocabatur vbtse servitutis obseqtiiis, ftf pOstpraBConia^verituri
olirri videns. -Yolunlque hos el hujusmbdi versiculos eliam' pra.senlem baptizarei, populisqiie Dei Aghtipi:
ah Ezra sacefdote et scriba, cum Scripiuram san- osteftderef; aefale tanlumque meritis proficieriiibus,
cjam restaurarei, quasi de olifn fransaciis intefsertosi ei mariyrii sanguine perfeciis, virtutuin-CaCumeri
esse lemporibus. Nam ef longe posl mortem' Sa- , ascenderet, cui in riafis mulierum proplieta jriiajbr
'
inuelis usque ad Ezfse tempqraV nbmen videntium . nemp esset," ; '-: "; "'• "'.''"
seque ftt prophetafum Scripturls inditum claret. ; . Dominusauteni reielaverai auricuiain Sqinuelis, efci
El ieruni in civilalemiii qua erai vir Dei. Et. veiiit. Et Deus Pater sui secreta mysierii reveIaveraf"Jbaii-
Domlnusper incarnatipnem in*mundunjjiibieraiiiiric; B rii, maueiite adhucstatu Mosaicaelegis, diceiis:"Quia-
-•temporis maximus prophelarifm postquam novse gratise diem figurislegalibus per'
BaplisliiJoannes;
veneruritH_um illo etiain sancti il.Iius, non quidem ite-.. omhia qiiasi sequalibuSliofarum spatiis comparatani
rum naScendoiii mundo, quo jam vixerant el quoi inaiiifesiaveris:inundb, mittam ad le .virura-detefra;
eum venire cupiehant; sed merilem suam ad eum filiidextfie , id est, qui carnem portel hOnvifili se-
etiam in carrie diligenduiri retorquendo, queiii .seiH-;. rniiie cbiiceptam/sed divinp singulariier opere sa-
per in.divinitate secretum spiriiualiter amabanf. cfam, qui; juxta nomen surim salvabit creditiiruiri •
Cunique ascenderent' clivum civitaiis , inveneriint! milii 'populuhi_ Deura yidere -cupientium , de.pote-.
piiellas, etc. Gutn sequeiilihus se ministris incarna-... state tenebfarum siiuncbaptizans, et Spiritu sanclp;
tioriis suse, primisque credentium Doiniiius sublimia{ perunclum videns, ducempbpuli mei cunctisprsedi-..
noyai vitse prsecepta inchoaret,.appafuerunt animse cke^incipies.' • ' -.•:':: .'.-;> ':-.- ; .'-•-.
hiimiles"et castae; de suonim latebris peccatorumi Cumque respexissel Samuei Saulctri; DoiiiiiiUsmi •
confllendo egressse, atque ad haftfieridas aquas ini ei, elc. Cum videret Joannes Jesum veniehtein ad
gatidio de fonlibus Saivaloris, ab ipso. Joanne prse-• se, admohitusa Spiriiu sanctoj intellexil ipsuni esse
doctsa, quas ipse sollicitus sii, apud eas si videns ih-. agnum Dei, ipsum qiii.tollit peccata niundi, ipsum de .
terrogat, quia coiiseieniiasdiscutiens sitiguloruriipd| H quo Micbeas prophefa ioquitur : Ei lu BeilUeem
se veiiieniium, an Joarinem prophetain iniellexerint, i Ephrqia, pqrvulus esin mUiibusJuda,extemihiegre-
yefitatiS:, an ejus dicta ciim"amore shsceperirit, in-. dieturquisild6nunqtorintsraet(Slicli.i).:
vesligat. '_'"_ -.'- . AccessitSaUl ad Samuelem iu medio porlm', elc.: .
Qumrespoitaeniesaixeiu.nliilis: Hic est, ecCeanle. Yenit ad Joannem Dominus.in corifinib legis adim-
te, etc. Respondenles aninise simplices Clirisii, cuii plendae, eilnchoalse gratise. Lex.enlm"etprophetas._
fionscierilisesinguiorumquidquid cbgitantpaiet: .Hic, , usque,'ad;Jodnnem; exeoregnutn peievangelhetur.,_
inquiunt, Joanries, coelestiavidere dbclusj praicursof. et omnis iriillud vim facil (Mqltlu xi),. Etiiiterrogar,
libl factus est, et tu festinuSillujii, qusesumus,ad sal- cum in qua sit huftiilitate, CKterarunique yiitutiiiU
vandum nos insequere; "ddjuldr eriim et liberdior r perfectiOneposila ei couscientia , qui/tan.tum divihki;
noSler es lu, Domine,'ne trirdaveris (Psal. xxxix). coniemplaiionis prse pseieris tnuc inortalibusyidere-
Nam et ille bpdie, lioc est ejusdem_cuj'us.et tu gratise e inefuerit. Domus quippe singuloriim, jpsa csi con-
. fideique Iuciflusepriridicalor,venit ini muriduin. Qiiia: a: scieniia, in qua per cogitaiiones semperiiihabilaiit.
tempus est, ut popuius omnis pleclorum in excelso »' Iriterrogat auteiii eum nqn verhis scisciiandp, sed
novse convefsalionisculmine sacrificiuriiDeo spiri-- TJ ei sua dona iribuendo. Hbspondensvero ille, uhi sit
tualiter conseereiur; siquidem ipse qui niediiis nb- domus sua paiidit; quia in cunclis se qu_3gerebat
slrum,_necdumagnitus consistis, postquani te mundo) virtutibus, in humilitatis mansione.positumosteiidit;
nianifestare ybluCrim,;slatirti invenies euni ad luii Illuni, inquiens, oportei crescere, mequtcin niiniii
adventus obsequia paratum. Neque enim vel ipsee (Joan. in). Et csatera talia, qtiibus sequentia Sa-
tantse gratiseyir, anlequain te videre meruerit, autt' muelis aptissime coiiveniunt responsa.
summa virtiilum fastigia conscendere, aut perfectiss Et respondil SdmueiSuuli, cliceris:Ego sum videns,
- "
gaudii spiriluaiispolest dapibus'refici. etc. Resporidit joannes, Dominocoelestia sibi.doha.
Neque eniiricomeslurusest pdpulus, dbnecilleve- largienle, dicefts : Ego amicus Sponsi; ego praecur
nidl, elc. Nequeenim yulgus imperitum, inquiunt, dul- sor tuus sum ; ego a le debeb.baplizari, qiii prse me
cedinem potest yitse coelestis, a qua diuiam exsula-" -"" veniens, ahle riie factus eS."Et quidem ipse nunc a
bat, sperando degustare, donec ilie veniat, quili me baplisma cum populo credentium accipies, pa-
poeiiltentiamageniibus regnuiri coelorum appropin-- ' riter audierilibiis-ambo^dapesverbi iriinistrabimiis,
quare fesletur. Quia^ipse primo eos, qui hostia Dei si; atqiie ipsi vicissim audieriliiirii fide reficiajur, Ye-.
viva fieri desidefant, prisfinis erroribus castigatis. s. rum tuse ribi cunciis gratiai spjehdor iiiiixerit, flnifo
639 BEDJE YENERABtLIS"OPERUMPARS II. - EXEGETICAGENUINA. 560
iriese prsecursibhis officio , te.prsedicare dimittam, A inensurqm dalDeus Spirilum.- Paier diligit Filium
jimcloque mibi tiiorb prsecedefttlum proplietarum, eidmriia '
dedil in manuejus (Ibid,).
omriia tempbrarise dlspeiis_itibnistuse mysteria -flde- Dixiique Samuel: Ecce quod remansil ponoanta
liumturbis, membris ulique tuis, indicare curabo. le, elc. Dixit Joarines Clirjslp, magnalia divimevir-
-'
Elde asinis quas perdidisti.nudiustertius,ne sdllici- tiitis ej"iisenuntians : Omnes quidem quos ad fideiir
et poenitentiam convocare potui, virtuti operam da-
tiis; eitc. Ei-deaiiimabus quae tempore lertio sseculi,
id esj, mundi nasceniis exordio, perire coeperunt, re suasi. Yerum quia nos in iniquitate conceptij et in
deliCtisediti, quamvis multurii nitenles, peccato a"d
gaude, quia me prscdicante jam resipiscere , et acta
carere , el yirtutis. afcem comjirehendere
poeniiehtia regnum ccelorumsperare didicerunf. Tfia integrum
tenipbfa, ante legem_ sub lege\ sub gratia inlellige. nequimus ; tu qui Yerhum caro factus es (Joan. i),
' • perfecti per omnia vincendi ac
Et cujus eriint opiiina qumqut Tsrael? etc, Et quls dOcendi, quas nostra
eril gratiscijuam prsedico Iargifor atque auctor, nisi ffagilitas non capit, dapibus veseere. De quibus pro-
lu? cujiis omnia essequsecunque habet Pater,Te- fecfo dapibtis ipse Salvafor aiebat: ilfeus cibusest,
ciissime cbnfilentur. Opiima eftim Isfad sunl dona ul facium volunlaleinejus qui misit me, M perficiaiii
cffilesliumgaudiorum, quse domui Palris sui qui in ...opusejusJJoqn.w)^ Tunc auteni verba huj'usmodi
" dicebat Domino
.ccelis est ministrat, . Joannes, etcurft ejus celsitudinem
tribu et humanse conditionis fiagilitaiem cbmmembrans.
Nunquidtion filhts Jeminiegosum deminima
ait: Qui esl de lerra, de lcrra est, etde terra loquitur;
Israei? clc. Et Jpominus contenla sup.efborumpfosa-
et'.bumiles spiritu, dequibus qui aulem de ccetovenit, suprq qmnes tst (Joan. in)»
pia^ pauperes parentes, Et comedil Saul cum Samuet indie Ula', etc. Et
nasceretftr, elegil; et ipse de se loquitur: Ego nbn
Et fllius pfsedicabat Domimis cum Jpaiine in oppidio gralia
qumrogloriammeam(Joan:mi\). pulclire.Saul
id est dexterse mese dicilur, quia ipse sihi fulgenti, usque dura"millefelur iji carcerem Joannes,
Jemirii, dicens de credituris sibi populis : Ego cibum habeo
Chrislus ex divinitaiis suse polentia condidit bomi-
manducaie, quem vos non stilis (Joan. iv). El noii
nis substantiani, quam ex virgine riasciturus suscj-
:\ solum peffeclis aita virtutum ascfindendo;sed inflmis
peret; juxla quod alibiTegtlur Sapientiaoidificavit
cohdescendendb^ eommuuia vivendi tra-
sibi dqmUm(Prov. IX). Pulchre de cognatiorie novis- quibusque
didere mandata, his dicentes.'; Vendiieaum posside-
sima infer omnes faniiiias tribiis ,Berijamin, idest
eldqie eleemosynam( LKCXII) ; illis vero : Non
ftlii dexterse. Filius ehim dexlerse Christus Deus est, tis, homicidiumfaeies, non adulterabis (Malth. xn).
ad cujus tribum perlinent omrieSelecti; sed quanto
iiiler; sarictos liurriilior tanto illi est n El locutusest cum Saul in sotdrio, .elc..Loculus est
quisqUe , quasi Joannes cum Domino' in lumine cognitse divinitalis
yicina cognalione conjunclior ; quia et ipse Iiorrio
illius. Solarium quippe (quod nomen traliit ex eo
ChristuS, ul celsior maj'eslale,;ila sanctis bmnibus
est hiimilitalis vlrtute prsestanlior. '.",.. quod pra? altitudine sfti prius sedificiis inferiorihus
oriisolis jubar excipiat) illorum nimirum corda si-
Assumeiisilaque Sdiriuei Saulem et puerumejus, : a lerrenis desideriis-diyino timore
gnificat, quibus
inlroduxil eos in triclinium , etc. Tricliniuin Grsece
suspensis, familiarius brittir So! justitise. Cum.enini
coenaculurii.Triclinos dicitur ccenatio, a tribus leelu-
uferqiie, Dominus.videlicet et Joannes,, suse propter
lis discumbenlium ita vocatum.; Klinin enim Grsecei lriissus est dispensationis inchoasset exordiumi
quam
Icciftmjsive accublliim dicunf. Siquidem apud vete- novsequeIticis. gratia jamjamimundo clarere coepis-
res in lbco ubi apparatiis expDnebatur convivii, tres set, confessus estidem Joannes Jesuni Christum ess.e
lectuli strati efant., in quibus discumhentes eptila- Filium Dei, se aulem missuin nntp illum , lola il-
bantur. Itaque Joannes multos ad epulas virtulum lum mentis intentione desiderans, ad operandum
prsedicando coiivoCans, -oninibus his' Christum et divina in carne surgere, ,et se prsecursionis pf-ici»
aposloios ejus, tamelsi post veriientes , pfsetulit; et congruo lempore quiescere.
merito, quia. nrin nisi per ejus bapiisma, quod illo- [) Et surrexilSaul, egressiquesuni.ambp, elc. Et ma-
rum ministerio dariincipiebat, potuit regni ccelesiis nifestavit Jesus.
gloriam.suam, e.t crediderunt in eum
aula reserari. Efarit eniiriquosirabuebat, Decalogum discipuliejus. Egressique anibo, ipse videlicefet Joan-
icgis 'per agnitibnera sanctseTrinilalis forliter et in- nCs, de occulta divinse voluntaiis conlemplalione^
fatigabili mente complelufi. . ; .
ad ostendenda fqrasoperum magnalia processerunt.
Pixitque SamueTcoco; Da pqriem_.guamdedi tibi, Cumquedescenderenlin extrema parte chitaiis, Sq-
eic. Dixit Joannes siise.ipsiusTmguse,qiiseaudienti- muel dixit adSdul, eto, Cum sedens _3ominus,bumi-
bus alimerita yitse s.olebaladbibere ; Prsedica poten- olilale ac pauperlafe pro nobis assumpta, despectum
tiae singularis yirlutem , quam prsecepi.tibl, ut hiilli. noviss.imumquevirorum, atque, inler.cives mundi
puro homini.dalam diceresi At illa mox pfophetico exlremum ostendens, suos quoque; seqriaces paupe-
cordi obtemperans , "prolu.litdiyin_e^pluin virtuti ac reS spiritu essedoceret, non tamen statim machi.-j;
maj'esialiyerba:coiigrua. Et haecMedialori hominum, nantibus.licet ssepe impiis, occasuip jnorlis suhiit ;\
jiomini Jes.u Ciiristb convenire, perhibebat, dicens : sed juxta vaticinia prophetafum, quorum et Joannes
. Qui habet sponsqmsponsus esl; elquide sursum venit, poftio est, antecedere se obedientes si.bifamulos, et
super omnesest (Joan. 111).Et iierum : Nonenim ad, _ de yiiiis ad virtules , de morte j'nss!t (ransire ad vi-
5Iil I_. SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGOIUU EXPOSITiO. — LIB. II. b«2
tam. Ipse aulem eis decedenlihus paulisper subsi-, A gr.iliiim quidam pinguissima pcenitudinis rcmcdia
stit in uiuiido,-donec indicatum fidelibus suis de se pro cogitatione, Jocutione, el operalione offerenda ;
per prophetas verbum Palris expleret. alii confirmanlia cor, hominis Scripturse sanctse ci-
(I Reg. x.) Tulit aulem Samuel lenliculam vlei, elc. baria, quse triplici ratione conslat, divino sihi mu-
Tulil Joannes praedicandam Spirilus sancti gratiam, nere rcvelanda; alii ferventissima eorapunctivsedi-
cl toiam cjus plenitudinem in Cbrislo requiescerc leclionis pocula in vasis cordium lictilibus Deo di-
teslatus est, dicens : Quia vidi Spiriluin descenden- canda ferebant. Qui cum in suis singuli gradihus
lem quasi colutnbam de cmlo, el mansil super eum Chrislum Salvaiorem agnoscerent, cjusque incarna-
{Matlh. iii; Marc. i). Et bene effudit, quia olettm, tionem ad mundi opiareniprovenire saliitem, dede-
inquil, effusumnomen luum (Canl. i). runt ei gemiiiam Scriplurarum interprelaiionem ; ut
Et deosculaiusesi eum, etc. Et propheiisc figuras posl i-rimam videlicet historise lectionem, quse ante
evangelicse veiitati fideique graiise legis decrela diu ejus inearnaiionem per Iegera complela est; ipse a!-„
desideratse pacis unioiic sociavit, et ait : Ecce ttttxil legoricum quoqiie et anagogicum scn.um, qui vel
le Deus, Deus tuui, oleo exsullationis pm parlicipi- prseseniis gratiae veritati, vel fulurse vilse beatitu-
bus tuis, ui postulcs ab eo, el dil libi genles hmredita- dini congrueret, aclu.suicept» dispensaiionis aperi-
lem luam, el possessionemluam terminos lerrm (Psal. ^J rel. Quos nimirum quoque panes de manu offeren-
XLIV). lium accepii, quando discipulis digiiam operationeia
CMHIabieris hodie a me, invenies duos viros, elc. pro meritis aperuit sensum, ut iiitclligereut Scri-
Cum ahiret Jesus plenus Spiritu sancto de Jordane pturas. Cui, ni Jallor, trium panum'inierpretatio
ah Joaime, inveuit diu perdilos perfidia populos, sed pulcherrima ratione concinit; quod et in Evangelio
j*amtunc fide efoperatione coiifirmatos. Invenit au- peiitor improhus; inslaiilc inopise necessitale, tres
ism eos, ad salutis utique viam revocando; et hoc seque panes ab amico fideli quserit, et accepit
"cessante paulalim ei veluti morilura ac sepclienda (LHC.XI). Et in Lcvilico, offerendi ad sacrificium
Synagoga carualis observaniia, de qua ipse caruem panes trimodo jubenlur cocturse geneie prseparari,
suscipcre dignatus esl. Rachel quippe fuitmaicr in clibano videlicel, in sarlagine, et in craticula
Bcnjainiii, e tribu de qua Saul originem duxit. In- (Lcvil. 11),In craticula narrique assatis panibus ali-
"venit autem quos salyarel Dominus; et quasi meri- mur, cum ca qu_sjuxta littcram aperle, et sine ali-
diano novsedilcctionis, in fcrvore ac scientise lumine qua obteciionc dicla vel acta sunt, ad lulandam
fulgenle de coelestibus, in fluibus gralise et veritaiis, aiiiini saluteni.pcrcipiiiiiis. In sarlagine aulem frixis,
quse ad comparationein legis per Moysem dalse, quarido Iiiterse superficiem ssepe versando ac relra-
quasi.dcxtera esl ad sinislram. Unde recteBenjamin clando, quid in hac Chrisli mysleriis, quid Ecclesise
filius dexterse interprelatur. Qui nimirum populi catholicse siatui, q lid castigandis singulorum mori-
credentcs invenii miseiicorditcr a Chrislo confessi bus allegorice congruat inspicimus. Porro in clibano
siinl, ejus beneflciis gratias agendo, quod animse panera verbi quserimus, quando cliam ea quse non-
ipsoruni instar brulorum animalium quondam erro- dum videre possuraus, sed in futuro vivcnda spera-
nese, coelesiijain sint gratia redemptse, per eum qui mus, in Scriplura an.igogica, id est sursum latuia
vcnitqucerereel salmtm[acerc quod perieral (Luc. xix). mentis iiileiilione complectimur.
Confessi sunt etiam fidei mysleria, quse didicere, Post hmcvenies in collem Domini, ubi est stalio
quod intermissa, hoc esl ad horam dimissa, Pater Philisthinorum, etc. Collem Domini Gabalha civita-
omnipotens fatuorum helietudine a pigrilia, sollici- tcm, qua3iulerpretatur .collis,intcllige. Veniens ergo
lus fuerit pro Filio suo, et credenlibus iii eum, ne Domiiius usque ad celsiiudinem divinse suse riiaj'e-
forte turhati passione illius, a fide desciscerent, do- stalis exponendam mortalibus, quam sibi immundi
nec completa passionis ejusdera dispcnsaiione, ct spiritus procaciler usurpabaiit, consortem adjuloreni
resurreciionis gloria celebrata, opportunius vel Ju- et lestem susc prsudicationisgregem.prophelarum
dieoruni vel gentium immundas, qusc ad lenipus in- .n accepit; juxta quod et ipse, uno ex eis Esaia leclc*
termiseral, animas quserere etsalvari praeciperel; ut perdocuit (Luc. iv); qui nimirum prophetse vila et
quai ex parle jam fueranl invciilae, pcilecle Domini verbo quasioigaiio quod langebaftt, etcarminequod
sui congregareniur ad prsesepe. dicebant, consoni, de occulta summsc glorisc ad
Cumque abieris inde, et ullra transicns, elc. Cre- coinmunia human.latis hifirma soIcLant operando
scenle cursu su_e docirinse Salvator perveniiusque pariter el loquendo redire. Et pulchre grex-prophe-
ad insinuandum discipulis suse passionis arcanum, tarum de excelso desccndens et prophelans, ,11011
quod mundo essel excelsse lucis dona rcddilurus. post se genera miisicorum, sed ante se habuisse de-
Thahor quippe, qui est mons allissimus, et inlerpre- scribilur. Ulc cnira doclor vere in excelso divina.
tatur venkns lumen ; et nomine el silu \ivificse cru- contemplationis se fuisse •dcmoiistraiilr, qui ad lo-
cis "mysteriis arridet, cujus saciamenla pandenlem qucnduin humilibus iiifirmisquc condescendens, cun-
Domiiiumqusesierunt supplieilcr, ct inveiierunl for- cta quse dicluius est prsedicando, consona voci
les quique sancise Trinitalis confessores asccnden- manu pramonslrat operando, quoniodo de Doniino
tes piis profeclibus ad Deum in Ecclesia, quseest Be- scripttmi esl : Qum ccepilJesus (acere el docere(Acl~
ilicl, id cst domus Dx-i; qui secundum datam sibi ,)). Occurrenlibus ergo sibi projdietis, Saul, acceplr
S.65 BED^ VENERABILIS.OPERUM PARS II, — EXEGETICA GENOINA. hb*
Spiritu Dpmirii proplieiayit cum eis, alium.que,est A testaiur.; respondens ipse DpminuSj jam rcgni cot,-
statim niuiatus in virum,- Et Dobiiniis riosler post .:lesiis introitum poeniteiitihusa ,suo prsecursore prse-
pratefacta de se prophelarum praesagia, manifesle dicatum, promissumquedocuit; sed se ejusdem Deum
quo plenus erat spirilus graiiss prpplietandi, hocust ac Dominumab eodem ipso prsedicatuhi, regemque
futura gaudia praedicandi, etipsp riiinisferium susce- cunclis geiitibus praidicandumingraiis ac superbis
pif; riec mora proficienie credehlium animo.de pro- dicere-distuiit. Hactentis unctipnem Saul allegorica
pheta est niiilatiis in Christum, non quidem essein- superDomino expositipne suCcincte iranscurrimus.
- Sed etiiopologice, id est, juxla moralis ihlelligen-
pipiehdo quod non eral, sed apparendo qnod erat.
Etdeschidens aiite me_in Gafgala, etc. Descendit fia. regulas, quisque nostrum.Siriiplices cogi.taiiones
ante Joarinem,BomlnusIn Galgala, id est voJiifalira, et ad ferenda fraternse necessitatis pnera Dei verbo
iila -videlicet de quibus in Psalmp loquiturPairi : relectas, inlra sui pecloris sepla custodit, quasi pa-
Sqlvum me fcc, Deus, qupnidinintraverunt aqum us- ralasad opus quoiidianum asiftas pascit, quse vide-
quead aiiimammeam. Infixiis suni in limo profundi, lieet saluberrima cogitatiOnum;devotio sihi surri-
et-rion est substantia (Psalm. Lxyin). Non quia anle pienle aliquo, ulassolet teniationis articulo a Suimet
Joannem Dominus moftis suhieritexiliiim, sedquia custodia relapsa,- ad exteriora qiisequeac seculafia
anleqiiam Joannem occideipnt, persequebantur Jn- B.sectsirida, ruptis continenlise.frenis effugerit,: omni
dsei Jesuni, et qumrebqnleuiri inlerficere; quianon mox necesse est jnsiantia nieritis vagabundas recol-'
solum.solvebdlsabbalum,sed el Palrem situin dibebat ligere, et inirinsecuraad . pabuli:-ccelestis reducere
Deutii, wqualemse..fqcieris.Beo (Joan. v,). Descendit- festinemiis prsesepe. -Et quia sufficientesnon sumus
qrie ad iJIum Joanries, quia-sd exemplum [liumilila-. agere aliquidpx nobis, quasi a nohis, suniptis obe- •
tis ac patientiae illius, et earceris volutabrurii siisce- diehtise et humilitatis inunerihus, ascendaraus ad
pit el morteiii.. Obiulit autem Dominus semetipsum audiendum Dei verbumj alqueejus modestis conso-
hoStiaiu Patri, et pacificavit, per sunm sanguinern _ Iaiipnlbus erecti,quod'iioslra |b(irmitiis nequiverat,
qusein coslis etqiiiBinierris suiil.in ipsp.j Sedex- acquiramus. Et veniet profeclp, divina opitulanfe
spectabit.usque' ad tempus Siii prsecursOris;exem- . gratia, ut non solum iiilermissam meiilis.reeupefe-
plunu Ciijus uiiiversilas, juxia consuetudinem Scri- nius observantiarii, sed et peffectibris doni fenore
piurSfUm,-,septem dierum ntimero, signaiur, dpnec ditali, eliam regni coelestis incipiamus gaudia spe-
scflieef ideni, niofieab inipiis suscepla, quid ipse rare; imo ipsi cbaritalisi gaudii, pacis, palientise,
Dominusesset passurusostehderet.. : ;•'.. IPnganimilatis, bonilatis, lienignjlatis, fidei, jnode-
; Ttaque cum- avertissel liumerkm $uum, efc. Cunt s.lise,,continenli3e, cseterorumque fructuurh spirilua-
*"
pbiretD.ofriinusaTJoannejmox pai.crnsedisposilipnis lipm devotos Deo populos regentes, super han.c hae-
•exseciitiisimperiiim, nova ,est cogitatibne niufalus;, redjlatem Domihi oleo gralise'coelestis ungariiur: in
ut-qui ealenuS subditus prat pareniibus siiis csctero;- principetn; nec non et prophetico ore deosculari, id
rtimque mortalium -eslimabatuf similisj exinde cla- est, exhortatoria Seripturaesanctse moniia, quibus .
rescentibus yiftulum iridiciis JJeus quoqiie patesce- velnosfra velproximorum cofda corisolcntur, rio
ret bmuiaaulem quse Joannes de -i.lo,-quseqriepro- stro mereamur.mofe suseiperc.
pbelse alii prsedixere^vefaeranU: . -f •-'-' -; CAI.DT 111; '.' "•-"'
-Videntesauleirioninesqiii noverani eum keri et nu- :
Cqnvocato Samtiel popUlo in: Masphat, sorle regem
diUslefiius;;'elc; Docente Jesu .in. palria sua,. mulli : -qumyiiclinvenll:Saui; quciii-demtipireverstimpars
audientes admifabanlur iiidoclriiia ejus, dicenles;: . :electq.s_equilur,.cmteradespicU.:
Dride huicfisec omniaJet quse .est sapientia qtise . :'___.£cqnvocavil Sqmuet. populum ad Dominum in
dataest illi, ef viriutes tales: quse per ihianps ejiis Jlqsplidl, _e\cli\ hac lecii.oneSaul ei superborum
efficiunlpr? Ndnne isle esffaber, filius Marim, frater prolerviam el liumililaiem ppiiiiiii ac fiiielium ejus
}hcqbi;cTJ:qseph,:el'J^ designat.ln epsiquideui quod projeclb p»mino, qui
res ejufTiicnobiscuin suiit? :El scandalhabarilur in _ de iEgypto Isfael eduxii, qui de manu jEgypliorum
Quia ndivesl propheia sine eruit, qui omnium regiim, qui.solus salvabit,de uni-
illff:'i]Kl!4iiibqt:4iS:J:esus':
:horioie,nisiinpaina'sua,et in cogiiaiione^elin doiiio iVersisrnalis, rbx constiiuiiur, coniumacem, sibique
sua (Matik.;xm).:::'' ••'".'_' pro^Deo regnare malentem, vel Synagbgipvei Eccle
Cessavit duteniptophclare, etc.i Gessayit:auieiii:Je- sise plebem, deiiionstraf," Eteriiin hodie iio.n;pauci,
sus propheta sestimari, et coepit: Detis bmnipotens negleclis GhriSli iftiperiis, qui.se de lenebris erroris
credi, de quo;Esaias persequcntihus eum.popuiis ,ad fidem vocaiidp edoxit, qtii depotestale lenebfa-
aiebat ; Quiescile ergo ab hoiiiine, cujus:spirilus:in rum baptizandp eruit, qui dppmnium malofum in
ndribus ejus, 'quia-excehusrepulalus estipse ;(Esa. n). Cursu.proiegendo semper casligaodo salyavit, ma
Dixilquepqtruus Sauiad eum: Tndica_riiilii_ eie, Juftt suis jmprobis seryire corruptelis, . Dopiinum
PatruUs Saftl qui litc cum.i.lb.loquitur,>Nerintelli- ^veroSaivaiofem idemPSaul indicat, in eo quod de
gituri pafer Ab'::er, pui erat filiiis Abiel aut Saul, -fribu Benj'amin, id esi, filii dexlerse descendit, quia
Quserenlibus ergo Domihi cognatis ae fralfibus', -chafilas el fides illius in eis.solum qui ad dexteram
fluale-Joanries de illo lestimonium dixefil, sed hec- regni parlem perlinenl, perfecte generalur. .Quod
dum credcrifibus in eum,- sicut Joannes evangelisfa decognalione Rletri, id esi, .pluvisegenus ducii, il
S6S liN SAMUELEMPliOP-lETAM AL-LEGOUiC.V' EXPOSITIO. — LIIJ. II. 580"
lius videlicei qtiai aii : Audiat lerra verba oiis mei. A j ejtisdem Satilis non soluin linctionem ad Christi
ExspeClelursiciil pluvia c.loquiumm&ritri. (Jnde et regnum, sed el ipsafti ejus quso pro peccato everiit
ardens-regnl illius appetitbr aiebal: Ariimaptea sic- morlem, ad innoxiam Glfrisli mortem rillegorice
tifterta sinedquqlibi (Psai. cxLii). ,El de illo alibi: significahdam, non dubitavit iransferfe, Lege enini
Et descendilsrcut pluviain vellus (Psdl. LXXI).Qiiod expositioneni ejns in Job, uhi dixit, Pereal dies in
Saiil, Id est, petitio vbl expetilus appellaiur ; quia qna nalus sum. Iiem in Jecbohia rege, qur pro suo
iiiiri.irumsemperalieoregni coaleslisest .ippeletidiis, scelere damnandus, de Judsea traiismigral ad Chal-
et pmni.iftteriiione qu.Treftdiisiiilroiius. Quod filius d-cos, Dominuminlelligit de Judseis noh credentibus
esl Cis, id est, duri, vel ;quia Deus.."Paternpn est ad gentes salvandas Iranslalum..-Saloinunis, qua.n-
Pater homp utniiitetur, nec Filiusliominis ul agat vis postniodumgravissime peccaniis, sapieniia dicta
poenitetatiam; velquia populus fidelium ej'us, iri qua vel acia omhia^adChrisli laudes figurandas Ecclesia
seraper dilectione generatiir, forlis inter adversa . jeferl. Nec pauci Ecclesisetraciatbres, dicente Apo-
proclamat:: TdeopdsUifqciein ineamui peirdmduris- s.tblo: Pelra aulein erat Clirislus; yifgam qua per-
simdm,el scioqUotiiqm fion confundut(Esa..'i). Quod ciissa est petra, crucem Chrisii, Mbysen afttem et
in Tegeniungendus abscondilus est doirii; vel.quia Aaron vifos sarictos, qui percusserftiit, crucifigenie>
cum venturi esserii, ut raperent eum, el conslitue- 1< - Dominuni, principes sacerdolum et legis doetores,
renl sibi regeiri, fugit; vel quia intusse quseri de- id esi, Pharisoeosinlelliguht. Et si hsec petra quani-
here, intusinveniri posse, infus esse qtise do.cei.-in- vis saluhria plebi pPcuia suggerens, petra. l. inen
tus qua ducitbslendit; Qbpd altiof fuit universo po- naiufali mbledorso ruris iiili_efens, inelpfabiiia
pulo ; quis eftirnsimilis erit Deo inter filiiis Dei? Chrisli mfthera signait, vel lapis jlie palriarcha
'.Quod domum bahiiit Gabaath, id est, in colle, sive clirismale sahcto perfusus, Dei Fijiuni pieo sancii
.ublime; ipsa esl enim civiias in mbnle posiia, de Spiritus unciuni deiiiiiiliat; yel cerle Cyrus iljo
qua.scriplum est: Et homofaclusesiin eq,etipsefun- *Persa, quanivis hoino ratioiiabiiis, a Christi lameu
davil eamAttissiiinis(Psal, LXXXVI). Qiiodabi.itcurii fide et sacramcniis. fundinis exiraneus; oh figuraiiili
. ca pars exercittis, qubrum letigeral Deus cbrda. cpngruenliarii Clirisii yel typo,, vpl nomine potiiit
Quod iilii fielial, id est, diaboli, sive pesiiientia', recte consecrafi: cuf rion homb Chrisii, cui in ju-
qui eum despexere, iiuncupaniuf, Quodille dissi- vpritute; iiiysiica unciione dedicata suui Chrisii,
niulabai se conlraria Joquetiles audire ;- aii enim : tisque ad liiortem noriiiiie sacrosaricli. prseclarus,
El non qumrogloriain meam, esl qui qumrql ei judi- fuluraGlirisii in cafne gesla possll ifigurariijopr.ic-
*•
cei(Jodn;\m): dicere? Nbt.iiidumque.attentlu"s,'quiaiiec ipsa Scri-
Loculusesl autemSamueTad'populumiegeinregni, '" ptura cuncta quse iri exChiplumassftmif prbbal. Ne-,
"etc". Locutus est Jbanries Baptisia, iocuti sunt pfo- que enirii puiandnhi est Marsbrufti,quse dseinonicn
plietri caeteri ad popiiliim legem regni 'coslestis, non dubilattir, arfera prsedicasse vir sapiens', cuni
qimd per Chfisiuin daltir; ci scripseriint in suo ait: Quis medeliiiurincaiitaloria sefpenle percusso?
sitigti"i librb, el rejiosucruiit inter sacfas Scripiu- Cujus dicii serisus esi,quis emendat doclofeni. a
r.is, in quibus solis semper diviria voluiitasinveni- •diaboibdecepluiii? Quod 'si vel lioc cuiquairi fofto
iur,- Sane 3"uxtaliilcram diceiidum, quod supfa, -iioviiriivifleiuf, qnod ideniSahl iinoebdeinque leiri-
iibi jus regis promulgatur, superba ej'us pi:esuinptio poie boiiuiii iniiiler et inaluni significare dicaiur,
ad Eedandumpoptili peteriiis periinaeiafi! prsedici- yitfeal saiictiim vifum Isaac.fllio beiiediceiitem, sed
tur. Ilic vero per legem regni diclam; sciipiani, et eumdein filiuni minlnie cOgnoscentem,typiim liabefe
liiemorise causa enrani Domino repbsiiani, qualis ' Judseorum, qiii Ghrlstum Salvaiorem, queni vehtu-
rector homis, qiiaiisque animb ad subdilbs esse/de- ruin beriediciuth in.iiomine Dpmirii.diu cecineraiit,
beat, juxtaDeulerbnoriiii jussa declaraluf. , • jam [irseschiem iifcanie fide non viderint. Viderit
El dimisil Samuel olnnem populum, etc. Ditniliit eumdeni fiiium beiiediclum ab angeio siniui, et
el hodie dbctor Jihilo Sermone, dimittit ei j.agella Q claudum effcciurii, genlem signiiicare Judaicani,
iinita leciione omnes EudilbreS:singiilos iri con- beriediciam quidom in cfedeiilibus Ghristo,vsed
scientiam suarti; ut quaj audieranf ,' riieditabdo •claudam iii ptifsequeniihusClirisiupi,' El per bbnos
reiracteiil,ei: operando: meriilata perficianl. Qnod efgo hona v et pef malos riiala, et pef malos bona
si-quem movet, quafe reprobi regis iicfa shper liberepro locis"et temporibus figiifariiuf. Nec tameii
Clirislo, qui est rex regurii, per allegpriam intcr- in prsemiorltmreceplione boni nisi bona, nec mali
pretari praisumpsefim; sciat hoc esse consuetiidiiiis nisi sbla quse gessere, securir susi iriala referuni.
exposilorum, imo"raiiqnis Sciiplurarum:; ut vel de Quomodo unis Iicet iisdenique coloribus scripti ni-
malo bona, vel de bono Iioiiiiuc maiam allegbriaj gef iEililops, et Saxo candidus, cujiis silquisque
formam,' ubi sic ordo poposcerii, iiidifforenier assu- coloris ihdigena, possunt facile siaiini et sitie ulia
liianl. Aiioquihiiunquam nigro a!rame)Uo,,sed lu- cohtroversiadiscerni; al aliler in pieliira, phi jiisi
cido semper' aftro, vel qualihet alia decofa specle sui quisque colofis, sicut ct habilus deforiiietftf,>
scrihi oportpret; qrioniamDeus tuxest, elieiiebrm in nieiidacii prbrsus impudcntis labula, qua. iinagirifem
eo rionsunlultm (I Joan. i).Non inordiriate nigredo prpmisil, arguitur.
c-Uidorciiisignlficai. Deiiiquc boalus jiapa Gregorius
£6.7. SEtm VENERAI.ILISOPERtM PARSII. — EXEGETICA GE.Nl.iNA. '.. SC2
CAPUTIvY A possent. Oh. hob antiquus bostrs fideies coelestilu-
Jabes Galaad- obsessan qb Ammonitis in Gubaalh mirie privare conaiur, ut eos per omnia splrituali
Sriulisniaiidatur, e.tsuperveiiieniecuniexeiciiuSaul pugnaeinuliles reddat;
:'- .primoinqneliberalur, .;--.. Et dipcerunlad euni seriioresJqbes^^lc. Dixefunt
_ (TReg.. xi.) Ascendii' d.uiem;Naas-Ammbriiies,el • •pruderitioresqhique el in fide cautiores ad hsefeticos,'
;-nugndrecmpit,etc. Ilsec leciip typice docel hserelieo- in quibusioqui cognosciebantdraconeft?,.serpentem
. runi conira Ecclesiambella graviler quidemsaeyilu.ra, aftiiquum, 'qiii esl diabolus et Sa.tanaSjsicut et di- :
sed Doininosemperopitulaiiledevincenda. Uncto igi- yerso iri T"auIoel similibus
ejus locutus est Cliristus:
turihregefti Saftle, confestim ascendilNaas Amnib- Ne nos cogalis vestro novo dogftiaii credere, donec
njles, efpugnare ccepitadversiflpJabes Galaad.Diffusa Spirims saiieti, qui septiformis Ecclesisedatus es.t,
riuper in rnuridograiiafldei, ascenditdeabysso, idest, Juriieiiinquirenles, Patrum"scripla-Jegendo'transcur-
de'cordlhus impiorum diaboIiiS,el luereiicoramfra- ramus; et si non fupfii in eis qui noslrarii fidem de-
:tieiis agmina seeuiri, pugriarc"coepit adversus Eccle- fendat, egrediemiir ad yps, et derelicia; unifate ca-
siani Ch.risti. Quod de ohinibus/gerieraliterhsereticis thblica, quse intus, vohis polius, qui de illa dudum
'
et de his qfti ipsis aposfolofum femporibus pollu- egressi,vnunc deforis eam;impugnatis,-sociabimiir,
' ianles- cifcumcisiohem :
dogmatizavere, polesi spe- B audieinusque. iiobis in ea legi etiam cpntra nos. Ess
Cialitef accipi. Naas quippe, qui iriterprelatur scr- nobis exieruntj sed nori erant exnobis :.sienim fuisseni
pens, diabolftsest. Ammon, quiinpopulummoeroris ex nobis, periiiatisissenlulujuenobiscum (I Joan. n).
ifansrertuf, liaereliebrum cpnventus exprimit, non Haec autem dicebaiitj-nonulla conditiorieassensum
soluni prbpter homen ,: quo Ecclesiam de suo casu praebituri hsereticis,. sed de paterna fide cerlissiinj,
moereiitem signiflcat, sed etiain qui pocte-et dein- justse rationis eos allegalione deviclufi.-Ctiisimile
cesto cohceptus est. Hseresi"'namquesblet incsecir.' est illud Psalrriistse: Sireddidirelribueiilibustnihi
iiite miserse cogitatipnis non: recle pf a.s(ii_)ploa tndlq, decidam nierifo ab inimicismeis inqnis (Psalm.
doctbfe rverbi semine .nasci,;Jabes Galaad civiias vji), Et quod Aposlolusait : Namsi.morlui non re-
est, quse abscpndi"rionpotest, in monteconslituta ."surguni, neque Christusresurrexil, Si dulem Chrislus
'.(Mqtlh.x), id est.EcclesiainChfistifiJesiiblimala. 'tion resiirrexil, vanaesl fidesvestra, inaiiis est elprcB-
•.tJi.debene Jabes exsiccata vel siccitas
iiilerprelaiur; dicaiio noslra, Inveriimur dutem. et' falsi teslesDeiy
significans Ecclesiam, vel singulam quamque aai- quia leslimoniumdiximusadversus Deuni, quod susci-
ifiam fidelem, el a fluxu vitioruin castigatam, ne sint taverit Chrisium ; queni non suscitqvit,si morlui non
vise ejfts leiiebrse, et lubricupi, et iristar cervi ad .p resur.gunt (I.Cqr. xv). HseCeriimdicla sunt, non ut
fontes aquafum anhelantis, amore conlinuo Deum vbl Cbfisii resurrectio denegettir,-vel.pfpphetare-
-fontem vivum videfe sitienteiii. Galaad» qui acer- Ifibueniibus sibi mala reddidissedocefelur; sed ut
vum Testimonji sive iransmigraiionem, teslinionii pef ea qusefalsa cpnvinclnoo ppterant, eliam ea de
soiial, Donijnus est; quia cohgeriem nobis vivorum quibus amhiebalur, astruerenluresseveracia.
Iapidiim non; exiguam suse in fidefifmalam in tesli- Venerunt ergq nunlii in Gabaqd Saulis; eic. Vene-
iiioriiumfecte conversandi prsemonsirat; vel qui de runt pro fideinecessilateriiissinuntii in Hierosoly-
veleri ad noyum, de lilterali iesfimonioad spiri- mam, vel aliquam aliam riobilein fide civiiatem, in
tftale, de lerresifi adcpeleslianos transmigrare de- qua Dominum reguare diibium jion essel; et narra-
sideraf. _;. bant apud se lurbalain IiseresiEcciesiam".Quod au-
Pixeruritque omnes viri Jabes qd Nqas, -etc_Con- diens omnis recte credenlium populus, dolorem in-
.seritiebant ssepenpnnulli fideles Ecclesiseviri foede- tinii pecloris eliam lacrymis et flelu teslahatur; ut
f ati'gefmarie diligendo.el sefyire Iiuniiliierpbiem- ssepiusconligisse, qui historiain ecclesiasticam lege.
perando.doctofibus^qubs crebra Scriptiirarum medi- rii, inveniet. ;
falione. prudenles sicut Sefpeiites seslimabant; sed ;.Et ecce Sattl veniebal,sequens:,bqves.de agrq, etc.
ecclesiaslicsepacis cuslodia, sicut coluinhasnon esse D':El ecce Dominus adjutof in .pppb.riuniiatibus, in
nesciebant.. "Verum quia nihif opertum ijuod non trihulatione veniebat, qui hatus est honio in mundo
. ievelabitur, continiio se prodebant fabricalpies er- posi legis peritos et philosophte doctores non pau-
rorum, et cultores perversorurii dogmaium, iHumi- eos, qups lameri de agro forinscpselibertatis ad sijh-
natos sui cordisoculbsnon habere, neceis dici posse, eundos Ecclesiae muros coeleslia docendo.agehai,
Occuli vestri sicutcolumbm(Cqrit. ii) ;,sed conlfario sedulusque semper de Ecclesi* lacryniis, ut has
cunctis siiis auditoribiiSoculos dextros, id est, coe- pius miseralor ahslergerel et. porisolaretur, inqui-
lesils ct superiise conteinplai,ib.iils^seiisus aulerre ;rehat.' V.. ,....:. . ,' "..
desiderare, efad soia eos sinistra ac pervprsa coii- El assuinens ulrumque bpvem, conci_dil in frusta,
tuenda defleclere, bclloque.qupiidiano, quod contra etc. Et assumens Dqminus uiruinqiie.sapieniem, et
spirilualia nequilise in .coelesiihus agitritis, impotes eiim • yidelicet qui de carnali legls observantia, et
efficere, Ob hoc namque Naas Jabilis oculos dextros eum qui de saeeulari philosophiagloriabatur, quidr
volebat eruere, ut dum sinistram vultus parlein in quid sup.erbum sapiebant, eyapgebca simplicitaie,
cerlariiine scutis oblexissent/ quid contfa hostem, verilate et huniililale destruxit; mjsitque in oiiines
quid pro sua salute agefe deberent, inlueri non iermiiios ECclesise per eyarigelistarum, qui beuo
S&> _" ^.SAMUELEMPROPI-ETA-iALLEGOiaCA ESi OSITIp. — LIB.il. 576
nu-.ilianduiiomen -accipiunl, opera lllo.cooperante-,A lientia pauperum non peribil in fiiiein (Psulin. ixj,
lirmala : Quicunque npn exieril, inquiens, a palerna Sed.ubi j'udicii:dies iEcliriaveiit, salus seteriiada-
sua conversalione, quaf. in mundo erat, secotrisque. ;biiUr. ..;',' ;..-' .' : ; ,; .;'.•
profes.sioneet opere Eyarigeliipfophetisequerabniia, Venerunl ergo nunlii, el aimuritiaverunt'_-;viris_J_a-'
ad suheundum se spifituale certamen accirixerit, bes, elc. Qui prius hsereticorum versutias et argy-
omne qubd vel actibnis incessu discretuni, vel me- incntorum spineta formidaliant., pOsjmodum jjam
ditaiuni uliliter ruminatione. verhi regere puiaverit furtioruui doclorumque solaliis cbnfmnati, p.rom.i.t-
in exeniplum eGrumde quibus dicitur : Dbi sapienS? lunt se non jam in nocte dialeclicae deceptionls,
ubi scriba? invenielin fiiie perderidum(I Cor. i). sed1 ih ostensione lucidissiinseveritalis
-. et virtnlis
.-':'::-'
Iniiasit ergo litnorDotnini populum, etci Audiio per exire ad eos, hop j'am cum ipsis ab Ecclesia dam-
Evangeiium populus fidelium, qnid hseretici et ' iiaiidi, sed cpnlra : ipsos arma cum" Ecelesia la-
schismalici, quid gentijes et Judxi infideles pati ha- ...lurii."-,' _..'.'. ::;-T;-- ;',.-: : "''.-.:..--.'-_'
beanf, salubri limore correplus, ab illecebris egre- El facietis nobis omne qUod plqcueril vqbis. Lseti
diens veteris ..hominis, ia unitatem sesecaiholicse hac nocle, licet Conflictu irigruenle dixeruntj qui
jecepit Ecclesiae; cont.emptisque omnibus apqcry- sciebanl Certissiine inarie fidei asplfante, mox pla-
phbfum latebris, in luce coruscantls Evangelii re- B citurum bostibus , non. adversa veritalis; piacul.-i
censendus a Christo, ac suo nomine in coelodaturus prosyllpgismorum, sed soja fugiendi Tenebrasque
adfuit. Uridemerilo Bezec fulgur iuierprelaiur, illud suas repetendi sblalia quserere. -.•'..,
nimirum verilatis el graliseiuffieiicoeleste signifieans, El fdcluin esi cumventssel dies crasiinus, ..etc.
de quo Doininus, cuiri hsereticosviiandos doceret, ;Factum est cum appafuisset gratia Dei Salvatoris
dicens-: Et dicent vohis, Eccehic, ecceillic. Nolile in Ecclesise periclitaritis auxiliunij: coiislituit illain
he,ncque seclemini; adjunxit^ atque ail; Nam sicut iii tres Iide|ium paftes, conjugalorum videlicet,
fulgur coruscans sub cmlq,in ea qum sub ccelo suni contiiienlium, etdoctorum; quos propheta subNoe,
fulgel, ila erit Filius kominisin die sua. (Luc, xyit). Danielis, et Job appeilatiorie desigriat, jirsecipieus
Et de quo Psalmisla, ipquit, tnultiplicavil,ql coritur- solerfer,uf sflbs quique cuiieos pro defeiideiidaEc-
bavil eos (Psaltn. xvn). Ncc frustra Bezec eliam clcsise.pace acuerent.
egestaiem sonare perbibetur, Beali pauperes spirilu, Et ingressus est media caslra iii vigilia tnatuti-
quoniam ipsorum est regnum cmlorumjMrillh. v), Et na, etc. Surgente inter bseresium lenebras Lucifero
quirelielis omnibus sequunlur Dominum, cur nori sanse doclrinse, mox perfidiaecastra tufbaiilur, Iri-
-a rege suo recenseri putenlur in Bezec? . calescenle. autem Scripturas Sole jusiilise , fuii-
Fueruntque filiorum Tsrael irecentq iriiltia, etc. ditus anatbemalizata dispereunt. Litx eriiin lucel
Fueruut in populo^gerilium, fueruiit qfti ad deferi- iri tenebris, et tenebrd} eani nori coinpieheriderunl
sjoneni fidei prompiissimi rectecrederent, sperafent, (Joari.i). .. ,1.:
et per dilectibpem ppefarentur. fernarius. numefus Reliqui auleiri dispersi suni, etC; Miiltiludinis cfe-
quippe propler confessioiiem saiiclse Trinitatis ;ad dentium, quamvis late dispersae, cor uniim et
lidem; denarius et cenlenarius propier dexlrse aiiima est urisi. Hseretici autem , qui ad tempus
mercedis eleciionem, pl denarium diurnumbonis Ecclesiaa judicium eff.ugisse sibi videniuf, ef ab
viniioribus tiandum, referuntur ad spem. Porro mil- illa iongius expulsi, et inter se sunt ipsi discordes.
leiigrius propfer solidam denarii, quod.naturaad Juxla quod Esaias ait, El coricurrere faciarii ]Egy-
iiiimobilemslabileinquoperfbctse dilectionis respic.it plios adversus jEgyplios (Esa.. xix). SabCllius eiiirii
operationem, quamvis recte potest in eadem ipsa coritra.Ariura, conira Nesiorium Eulhyches, Piio-
vel Judscvel gentiuin Ecclesia, pCf viros Juda pfimo tinus conlra Manichseum,et cseteri cbritra cseteros,
Deuineonfitenlium fortiludo; per filios autem Israei, jnlpii impios arma iiiiquitatis commovenf; '
suhlimitas eorum qui perlectius euni'speculari didi- Et ail populus ddSaitl:Quis est iste qui dixil? etc.
cerurit, inteliigi; juxta quod Psalmus ,ait fNolus in i> Nolentibus Dominum recipere Samarifanis, dixe»
Judasa Deus, jn Israel magnum nomen cjus, Notaft- funt iilii toriitrui : Doiiiiiie, vis dicaniUs, ul ignis
dum, qupd juxla lilteram multoante letnpora:Rb- desceiidaide cazlo,:eiconSumqtillbs?Et conversusJe-"
boam filiiSalomonis, seorsum Iribuni Juda, seorsunl sus increpavil illes: Nescilis cujus spirilus estis; F_i-
autein caeteras quse yocabantur Israel, fuissereceii- lius hominisnon venit perdere, sed salvare (Luc. n)i
sitas, quamvis nedum imperio vel religione dH Pixil aulein Samuel ddpopulum venientem: Eqmus
scfetas. '.".."' in Galgala, etc. Victis damnaiis.velcorrectis hsereti-
Et dixerunt nunltis, qui y.eneruni;: Sic dicelis, etc. cis, dicit peffectiis quisque dpctor ad subditani sibi
Dixerftftt olim viva yoee prsesentibus, dicunt etno- " Ecelesiam' : ^Veniie reyelata facie cordis, gloriam
bis bodie sua scripta eonsulentibus, Ecclesise pro- Domini speculeniur. Galgaia quippe reyelatio dici-
pugnatores, j'ubenlque mandari periclitantibus ejus- tur. Et eo niagis.renoveniur spiritu mentis noslfse
dem Ecclesise membris, nunqUam ad hsereiicos in agriilionem ejus qui croavit nps, quo iliorum
audiendos exeant, cerli suse saiutis, ubi veriias viclbfes pericftla ccniimus; qui.a in vetustaie re-
evangelici soiis illuxefit. Dicitur e.l oinnihus perse- inanciites, noluepunf revclare ad Dominum vianf
cuiionero patiemibus' propier justitiam; qnia pa- suam et sperare in eum,'nec oteecrarc subnix*. 'H*
.571 .' .'B.F.p^E VENERA.BILISOPEHUM PARS II,;— EXEGETICA GENUINA. 572
jlicere : Revelaocutes nostros, ul consideremus imra-.A et hanc quis Ieclionem allegorice quserat exponi,
iilia.de legelua (Psalm. cxym), '": ' facile quideni occurrit, qttid sit qtiod Samuel consli-
- Et
perrexitbmnis poputtis in Galgala, etc. Atidito lutosuper Israel fege .gradibiite ahte eurii, se jam
tnagistrornm spiritualiiim hoftaiii, crevit populus tunc senuisse : ab adolescentia autem sua corain
electoruni infide et agnitionc verifatisVaique in re- . ipsiSjtesiibus Domino et Christo
ejus, innocenter
velatioriecordis, seseiliustrali humiliarido acdcspi- yixisse pronuriliati quia '••rcgnariteiitiftp secundunl
ciendo, C.lirjsti per bmnia gloriam quaesiere, et prsesagia prbphelica in Ecclesia DominoJesu Chri-
exaliavere homen ejus a'd invicem, -prbqite pace slo, ipsi Iegis et prophelaf um libri quidem de illo
Ecclesiseqitidquid valuere deyoliohis oblulere coram testimonium dant: et hoc ubique affirmant, quia
Doiiii-ip.' testante Patre el Filio, immo et Splritu sancto, lex
Eilmiatus est ibi Saul, eic. Lselatus est Saul in sancla, el mandalum sanclum, et justum et bonum.
Galgala, quod dicilur revelatio.. Exsultavit Spiritu Nec detiir aliquis M_hicha.osociisque illius lociis,
sanclo Jesiis, et disil: Cbiifiteorlibi; Paier, Domine quo vel cselera instrumenti
scripta, de quo rimis
cmli el terrm, qui abscondisti hmc a sapientibus et apcx
prsoterire non potest, vel datorem ejusdem
prudeniibus-(Mattli. xi.; Luc. x), hoc est serpentina rejirehendant : nec prophelarum figuras senuisse,
sapientia fidentibus , qnasi sub Naas rege cbnlfa t* ullus qui se novae iucis gfaiia redempluhi povit,
Israel dimicaritibus; ef revelasli ea parvulis, hoc
ambigit. Quid quod nec bovem se cujuspiam, ncc
est, eis quos et in fulgore veritaiis, et in pauper- asinum lulisse -pcrbibet? qnia scilieet prr.phelira
tate spiritus quasi in CivitateBezee iimpr Domini
legalisque Seriptura nemini vel Iriplicilatem recie
collegil, confOrfavit,adjuvit. Ilerum, iriquiciiSjvidebo conyersandi ad proxinium, vel gfavila.iem corri-
vos, et ga_udebilcor veslrunf, el gaudium vestrum .piendi, el instrueiidi proximiim, sinisira suggerendo
nemo tollei avqbis (Joan. xvi); subtraxit. Asihiis naiiique qui "ingeniia niansuelu-
dine ei hominum necessslria, et ipsos homines prir-
'.;'";:, ... CAPUT V,: ,:
Consliluto rege Samuel, se innocenteiri probctt el lare consuevit, ambrehi ifrateriise ptililaii accbm-
juslum, ei ad terrorem populo pertinaci incitlien- modum desigriat. Bos aulem, ciii non solum irnpo-
dum, pluvids decccto tempore iitessis evocal siia caro onera gesiare, sed et arva yerFeiidosulcos
semlnibus prseparare moris est; eos nimirum, qui
(.1 Reg. xii,) Dixil auiem Samitel ad univemim
Israei : Ecce dudivi vqcem vesliam, elc. Iri hac Je- Don riiodo fratrurii infirma tblerare, vcrnm eoruiii-
cliorie Samupl proprie slaluni Israeliiici regni de- dem quoque pigrescenlia corda casiigando everiere,
scribit. Coriicstatus namque populum, quod et se , et ad suscipiendum verbi semen soienl excolere, de-
ifttiOxlbet Dpininp seinper Salyatorp adjuncio re- : iiioiislfat'.:.quibus solum persoriis, duabus tpla, ni
gem sibi male petieriiil, siih ejusdem regis figura fall(ii,,.bperariortim.Ecciesia5solet.caterya compre-
varianlia totius eorurn regni tempora compfehen- bendi, Nori ergo Samuel boyem cuiquam. non asi-
iium fulit; quia nec periiiam docendi eruditis, nec
diCQuod enifti de uno dicil:
Si tiniueriiis Bomiiiuin, el servieriiis ei, elc, De simplicioribus quibusque pie vivendi- cum Trafribus
omnibus inleUigenduih signavil; quia videlicet co- modestiam vetus sancta Scriptura prseripuit.Sed et
rum cxigentibus meriiis, sj.cul unius primi regis illud iri prompiu esl, quid sil qiiod ait: Si timueri-
iriiperium, sic et totu.m illud quod conlra Dei sihi tis Dbmiriumi erifis vos et rex qui Imperat vobis
volunlalemimnetravere regnum,tempora esset lia- coiisequentes Dominum : sin aulem, eril manus
bilufum posleriofa pejofa p.rioribns .: et interim Domiriispper ybs. El quod in cPncIftsionesubjunxit:
quaiidiu liriiuefurii Deuiii, bonis regibus illustrahdi; Quod si perscvefavefitis in nialitiay et vos :et rex
quoties negleseriiit, cum majis puniendi: et.ulti- vesler pariter jierihitis. Qui enim percepla fidei
iiium, aggfavesceftle malitia, regnum jpsum pariier. sacraffienla recte servaverit, ej'us Dei et Domini
Iibertafem et pairiam essent: captivilate vel morle monita sequetur, de quo solfts verus rex Israel ait:
rnutatur.i, Signum quoque praevaricationis el duri '.y, Sicul et egb Patris mei prmceptas'ervdvit.ei trianeoin
cordis populi npn miniriium, et eo inagis lerribile, r ejusdileciiotie (Jodn. xv). Qui vero audiens uon au-
quo illis regiohibus inusilalum' exhibuil, yoces scili- dieritvocem Domini, diyina_isuper hunc manus est
cet et pluviam lempore messis .tritice;se,.-giiae toto iiltio, donec pbenilcnliam egcrit, iritenta, At qiii ad
sestaiis tempore in terra pfomissionis,:hisi m.agiio "mortemusque impoenileris perdurayerit, talis pro-
miraculo venire non solerit:'; ftl liinc nimifuiri.omnes fecto,;quia ad Anlichrisium pesSimbm regbhv per-
qui nCglectopost longam agnitibnem divinse vbliin- tinet, seterna curii eo perdilione datnnabitur. Neqftc
. talis iriiperio, sibimet ipsi regnafe,, "suisquecupidi- enim illi soli, qui in fine mundi Anlichrislo illi
tatibus servire desidefant, pefverso se ordine eontra Deum se erigenliadI)seseriht;,ejusregno.ser-
gerere signaret : qiii videlicet lempore quo posl- vire pntandi suni: sed ei hodie quam plufijni fidei
inodum percepti verbi rigatioriem,. maturos j'am mysteriis initiaii, cum diversis se facinorihus im-
boni pperis fruefus ferre debuerarit.adliuc seffipribus mersefint, regrio ej'usdemimpie niiiifare probantur:
iricomppsiiis, voce siipefniE.cofreptionis vel, exbor- dicilurqtie et eis e lcctione propheiica: Si (iniuG-
lalionis, qua dbceantur quse sint elemehfa exofdii rilis Pomlnuni, el servieritis, el erilis vps el rex
EermonumDei;.optis babere demonslrenl."-Quodsi qui imperal yobis, id csl, Dominus Jeslis Christus,
IN SAMUELEMPROPHETA-1ALLEGORICAEXPOSITIO.'— Llil. II. '
a75 .S7i
sequenles Domiuum neurii Patrem oj'usdem Dei ett A ccepissel,ete. In hac lecliohe ffiultifaria dispensante
Domiiii noslri Jesu Christi; quod si p.efseveraverilis > Dominbi el eontra Ecclcsiam'beliofum,-et pro Ec-
m malilia, et vos et fex vester Anliclirlslus (lunc3 clesia defensipnum. spiritualium genera paiiduutur
enim illum habebiiisTegem) pariler peribitis. "Ve- - Sed primo caput leclioiiis, quod pl.erosque furbat
rum quod inter caetera dicit,.et scielis et videbi-. imperitos, intueamur ad liiteram. : : :
lis quia grande malum feceritis vobis in conspeclui Fiiius unitis arini Saul, ciim regnare cdipissel,eic.
Domini,peientes super vbs regem ; non facile vide- El est.sensus :postquam elecltis Saul, et "a bealo
ttir ad Chrisium regem posse referri, quem omnis.. Samuele estbieo sanclo perunctus in regem, totr
qui super fe liumiliter regnare petit, nbhmalum i anno-primo litimilis et privato similis marisit, nec
-
aliquod, $ed grande bonum facil, adeo ht quisqnlss "rcgio hahitti indui, cseleraque regrii insignia siimerp
boc uftum facere neglexerit, nulliifn facere possit;; curavit : quod etiam supra helli Ainmoniiicitempore
nisifiirle dieatur, qiiia, crescente horiiinum peccalb, iihi hPves de agro quasi rusticus agebat,; prpbatum
factiim sil, ut Filius Dei in carne lnimana passurusve-• esl, Cujusinilium belli Jbseplius post menscmiolius
liifct; qui si nunquarii homo peccassel, niiriqiiampro1 honoris ejns coniigisse perhibet. Secundo auiem et
hbecoiiirahoslem in bomine pugnarel : aiqueideo i, lertio "arino reglo regiam quidem; meniem induit,
iiities ad erudiendum genus huriianum , angejis,, B regali.cura pbpulo rpraefuit. Sed iiecduminilites ex
jiatriarchis, prophetisque pfsemissis, in,p]enitu'dine. "populo, quisuo iaieri familiariusadhsererent, usqtie
lemporum"i quando gritvius peccaturos bomiries ad qftarti demurii anniprincipium elegil. Allegorice
praesciebal, suiim ipse- adventftm fesefvaverit, ut :aulemfilius est iiniusaiini', popiihisiideliiirii, sive iii
uhi abundayit peecatum, -superabiindaret gratia!; Synagoga, sive in Ecclesia, cum; regnare, ihcipit.
mcriioque inlelligaiui'i quia grande malum fecerint, qtiia sic quisque adregnum fidei peftinere, regisquo
qui noluerunt nudire Moyseri et proplietas, sed seterriipolesl ineinhris iricorporari, ciim primo didi-
enormitate sceleriiin ipsum Dei Filium in carne: cerii; quia unus Do.minus,una iides, urium bapli-
venire coegerunl. Neque Jiuic sensui viriese eyanger . sma, UJIUS : Deus et Pater omiiium.•Diiobus auteiii
Iica_parabola contradicefe videtur,- cuj'us pessimi anhis regnat, el sic sibi de Israel tria millia miliium
coloni-fructus in tempofe reddere; nolenies, sef- elegit: quia dum niiilati fidei spciandam. spera et
•vosque Domini srii impie csedendo, lapidando, el dilectione cognpverit, niox sihi doctores, qhi 'eam-.
coiitiimeliis sufficiehdo, Filiftm ad se rihicuifi mitti dem fidein, sjiem, et charitai.em diligeniius se suos-
fecefunt, Potest autem hoc quod.in die nlessis fri- que doceant, aique ab hosiis irruptioneluleiilur,
tici voceset pluvise dc coelodatse referuntur, eiihm eligrf. Quod dupliciier intelligendum est; quia viae-
in boham parlem ihierpf etati ; ut intelligiifriusvpcem'Glicef et anliquos Ecclesise magistros, blimque cuift
evaugelicseprsedicalionisspiritualibus inloiiuisse de •Chrislo regnantes, nunc eiiam nohis magistrbs,
coelis, in lempore quo corda legi fruclum ferentia quorum scripla vei exempla sequaniur, eligimus, et
ad lidrfea Ecclesise primitivse ojyorleret aggregari. libyosnqnotidie iii Iocurii praecedehiium,qtios dignos
Totesl el.ita, qnod iidem jirsedicarites apostoii 'TOCS- aibitfamur, bt credenles, sperantes, amanfeSqiieab
sores fiierint in Iiis qui Jegenijaffi noveraht el fece- libste defehdanl, brdinamiis.
runt, ad Evangelii graliaffi yocaridis : rigalores pu- : Ei eranl' cum Saut duo viilliain Maclihias, elc,
lem in bis qui legis necdiim vefba cognPveraht, et Foffiores
quosque el millenario iiuiiierpJdignos
: de liis dictum : Levale oeulos vesirds, el videie rccjio- Sicclesia sibi,: quoruni.gladio yerbi et fidei scuto
:ties, quia albmsunt jainad mcssem (Joan. iv)_-De illis ';-.in.iiiiatur,, eliglt : porro infirmiores iniide adiuenda
autem, Ego plantari,. Apollorigavit, Deris auiemiii- prbpfiae cohscienlise, in puibus peregripahlur a
cremenlumdedil (I Cor. m) : diligentius "Saneiritel- DominOj labefnacula remittit. Yerum quia Saul el
iigendum, et ad imitaiiohem virliitis est traJieri- Johathan ambb bd fegnurn peflinent, sed hbn Idem
dum, quod heatiis Sariiuel, spernente se popiilo, ct "esi riibfilum airiboftim; qiiorum, ul csetera lacearri,
de principatu fij"icicnte,riihilominus verbum sedftla.•-. unus del.ictuni Deo Daviil perseqiiiiur, iit iiostem,
exborlationis et piie iritercessionis opem fefre ribri 0 alter :ul suarii dili-if lahihiam, videlur in eis binus
omittil. Absit, inquit, a me libc peccalur.i in Domi- "Crederitiurti'.vel' jiraedicantium ordo signari. Unus
num, ut cessera orare : pro vobis, el dbcebb vOs eorum qui dicunl: Domine, Domine, riotinein tuo
viam bbnam et reciam. 0 eximium fralernse di- riomihepropheldviiiuisJMdjlh.vii) ? Alius eoruhi qui
lcctionis exempluni, de dftcaiu innocens, imb etiam audiuftt : Vos qutein-cstiSqui permdiisistis inecurnin
sanctissimus propheta et sacerdbs ejiciliir, et pee- 'tcnla:ionibusmeis(Luc;-s.\i\):. Undebene Saul expe-
caium ducit in Dominum, si ipsos stios ejeeiores- ad titor dicilur, haiid dubium quin ab illo de quo Domi-
selerni gaudia sublevare orando pariter-et admp- nus apostolis JoqUitUr: Ecce Satanas expetiii vos,
iiendo non satagat. ut cribraret sicut tiiticum (1bid.)'. "joiiai.iari aulem
CAPUT VI. '. :
; _ . 'columbse donum, vei coiumbse dedii, vel Domini
Saul et Jonathan ex populo sibi iriiliies eli(juni,,el doriuiri ihterpretatur :' significans eos, qui omne
slalione Philislhiim' peixussa d Joiiulliaii, majori* quidquid habent virlutis, spiritui gralia. tribuunt,
.buscepiisiideinfilios Isruet lerreiit. iitque ab eo se accepisse confilentur. Et:Saul in"
(I Reg, xiir). Fijius unius aiini:Saut, cum.regnare Machiiias ef inmonle TJeilici, id eslt in 'liinni.lila!':;
S75 BEDiE VENERABILIS OPERUil PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 576
et in monle dornus Dei;: Jonatlian autenj in Gabaalh A A gcnles, ad futuram requiem tendere negligunt, Tri-
Benjamin, hoc est in colle filii'dexlerse cum suis ginia quoque, quia malos figuralifer expririiant, in-
quoque militibus, mansisse referuht. Quia et re- telligit, quia DomiriumSalvatorem-trigiiila argenteis
prohi nonnunquani, quamyis sinisiia veliiistabifi Iion lantum a Juda semel, sed et a mullis quotidie
Hiente virtutes. spirituales exercere vel etiamdocere falsis fratiibus vendilum novjt;. .quicunque enim
videnlur, spji autem coluriibina simplicitale.praediti, neglecta fidei, qua imbuti sunt, veritpte, cunclos sui
: ad regnum sublime Christi, qui est iii dexlefa Dei, corporis sensus. sseculi hujus illeceliris subduni,
pertinere. pfobaritur.. Sed , et boc qupd dup; millia quasi quinquies senis argenteis Dominum "produni.
-GumSaul, mille auiem :cum Jonathan fuerunt, pro- Et asceiideniescasiramelati suni in Maginas, elc.
fecto docet, quia quaiituni perfecliores, lanto suij.t : Magmas, utdixlmus, humililatem ; Belhaven dotnum
quique pauciores. Yel Oeile duo inillia sunt in buini- .idoli, yel doftium inuiilem sOnal. Ascerideiitesautem
; iiiate-ei in monie domusDeij puriiaiefidei devpli, de occuliis suis macbinaiipoibus immundi spiritus,
et spei suhlimitaie provecti ;: ftiille aulem ih colle ..vel per scipsos quasl vulgus pedestfe iatenter sua-
Filii dexiene charitatis, qusenunijuam excidit, per- dendo,, vel quasi ascensores , pquorum ef curruuni
fectioiie gloriosi.•'" - - . per deceptos boiiiinessediicendo, primo suis victo-
"'. . • '. B]
_:.. Eipercussii Jonqthanslalionem Pliiiislliiith, etc. ribus cuncla munimina hiimilitatis erjpere leniant
Et devincithunlilis quisque doctor, et Spiritus sancti Ut per quam.ipsi de coelp cbrruere, cordibus bu-
manis superbise pesteiiiliiserant; pdriter saiagenies,
jtivanle gratia deceriant, aciem spirituum; maligno-
ut quaihcunque douium mentis. inulilem, sibi.que
fum, patelactis cbrum insidiis, quibus altiludinem•
. vitiBco-lestis homiiiibuseripere nioliiiniur ^dicalam repererint, quaSl ad oriehtem Bethaven
: El erexit se TsraeTadversusPhilislluim: Instaritibus caslrametantes, omnem illi verse Iucls exortuiri suis
tenebris niediatricibus obcludain.
vCfbi riiiiiisiris, vel bosies virtplis suaj cbnterere, "-
vel excelsse prsedicaiionis buccina proximos ad Quod cum audissenlviri Israel, se iri allo silos^ elc.
Cum videriht quique iideles anliqui bostis insidias
viam virtuiis excitare, crigunfur animi, audientium
ad subeundum spirituale ceriamen, indagandas ca- ad debellanda,. vel in seinetipsis vel in proxiniis
ac aerearum versulias humilitatis, moenia paralas, vel fortasse eiiam ali-
vendasque superaiidas pp-
.'teslatuiu.' qups inlirmibruni crebris eorum incursihus afflictos,
prsesidia mbx necesse. est lectionum, spiritualiunij
-.':' Ciamavit ergppopulus post Saul iii Galgala, etc. . .jejuniorum, pleemosyharum , orationum, psetera-
Crescente.inbonis ardore virtiilis ageridse, crescit viriiitum,-quibus defendantur, adeant, abs-
pTumque
'
"et inimundis spifitihus ardor ejusdem impediendse condantufque in e.is a contradictione linguarum:;
ac refringendse virluti.s; qui videnies -Jdejium con- et: Paler, qui -videt in abscondiio, misereatur et
tra se amicos ereCtoS, jips colles insidiarum dece- adj'uvet. ...
'
plionumque vafiarum: cppiis expugnafe conteriduni: Hebrmi auiem transieruni Jordaneni terrmn-Gad et
et quasi currus ascendynt Philisihiim, cum plurimas :Galaad, Perfecliores quique incumberiiibus tenta-
simul coliorles gentiliuni, vel perfldorum synagogas, tionum pressuris universa mundi
negoiia-postponunt,
vel convenllcula liserelicorum, bosle nequissimo1 in qpibus'
reprpbi descendefei efiri sseculum labi,
' cohlra militiam virtutis ascenduut": equis sedent, quorumquejaqueis vel lentanles apprehendere, yel-
cum singulorum corda pfavorum erroris freiio con- lenlati splent. apprehendi; superbise-
quoque tumo-
stficta, fidelibus coiitraire- compellunt: pedestres[ rem, ob quem Saiarias de ccelocum sftis satellitibus
incediirif, cuin sibi ipSis decipiilasieridunt. De qui-'- descendit, salubriter inCIinati trariscendunt; hsec
bus aple subjungitur: ; .;... namque et hujusmpdi vitiofum obstacula Jordanis
El reliquum vulgus sicut arena, qum est in litiorei fluviusnon solumnpmine; quiajdescensio eorum, yel
maris plurima. Ipsa est enim arena crebris vicino- appreljensib eprum dicitur, videlicel immundofum,
rum viliofiim fluciibiis obnoxia, nec nbn et: venlo"> i tyvel hominuni;yeI daemoriuni;sed eiiairi sifu, quo in
'superbise semper instabilis et fugax, supra quam riiare Morluum defluens, iaudabiles aquas perdit,
domus sine furidamentppetrae fidei constructa, in- iiguraliterostendit. Quia nimirum ctincfas saeculares
gruente lentatiohum ariictilo corruit^ et fitruiiia i illecebraSv fluxusque concupiscenli_fiCarnalis inia
ejus magna. Nec sine certp mystefio cohlrariusi ohscurilale perpetuaemortis exstinguit. Quem.pro-
virluti jexercitus iriceriario el ceuario numero, velI feclp Jordanem, id estj apprelicnsionem descen-
etiaffi millenario, qui fldPi et operis solent: perfe- .sioiieinque pravorum elecii transcendentes, ierram
ctipnem sigiiiflcare, comprehendituf, Ipse eninii Gad et Galaad, id est, accihcii et acerviiestiiiioiiii.,
Sqlanas iransfigurat se iii an.gelumlucis {II Cor. xi).. -subeiint; quia meniem jugi yiriulum exerCitib prser
Quid jgiturmiruni, si minislfi ejus iransflgurentur: ditam, et bori.brumsemper pperuin, quae ;de seipsa
velut ministri j'ustitise?Iuter quas ssepe transflgu-. laudabile lestimonium ferant, Irugem. f.cundam
fandi versulias, eliam fide vel.bperalione se perfecioss conscendunt, Et pulchre qui viliorum ilumen adver-
ostcnduiit. Aliter, senarionumero iiicluduntur, ne-- sum transire diGuntur, Hebrsei, id esi, irarisilores
que ad septenarium coftscendere norujit, qui; banc: vocarttur, Et quibus unus videns iiripium. superexaf
solunimodoyilam, quse sex di.ebus creala est, dili- latum, el elevalum supcr cedrps Li.biiiij;,et transivj,
S77 ".'.'".. -1NSAMUELEM PROPHETAMALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. II. . 573
inqitit, ef ecce non erat, Et alibi : El in Dco meo A discrepat; de qualibus dicitur : £l sus ,ota in volu-
transgrediar murum., tabroluti (II Ptlr. n).
El cxspectavilseplem diebusjuxta placilum Samue-
:; CAPUTVII. lis, etc. Exspeciavit costus legalmm doctorum cum
Piiapso a se populo, SauTofferl liolocauslum; ei quod suis auditoribus toio lemporc quosahbatumcelehra-
Slulie egerii q Samuelefedarguilur; quodque atler tur in
lege, Christi advenlum in carne, quem in no-
pro eo sil in regnutn Ungendusedocelur.
vissimisjam legalisobservantisc leinporibus didicerat
: Cumque adhuc essef Saul in Gatgal, etp. Haec adfuturum ; sed tardanle illo, ut in plenitudiiie loui-
J.ectibsub SauIiS ct David, Synagogae et Ecclesise porum, quam prscdestinaverit, ipsc veniret, lapsa
".•1'ge.cjemdocet, cadentibus a fide quibnsque, alios eorumdcm audilorum porlio non minima, spirilualis
pfomissa ill.isregnicoelestis prsemia accipere. Sed exercim castra reliquil. Et quidem de bene ex«pe-
ii.1pianifestibr allegorise sensus eluceat, primo juxia clintibus propheta dicit : Juslus aiilem meus ex fide
bisioriam,iiiquo-peccaveritSaul, etregnum perdere vivit(Habac. n). De lapsis vero subjungit: Quod s»
mefuit, inqpiramus. Patet crgo, quod imminente subtraxcril se, non placebil sibi in illo anima tnea
belli discrimine,, sicut eliam anliquitatum bistoria -
(Ilebr. x).'
prpdii, mitleris vocavil Samuelem, ut in leinpore B * Ait ergu Saul : A/ferie milti holocaustum, clc. Vi-
tantSe hecessilatis ej"usprecihus el consilio j'uvarelur, dens delaj-suin a se ptipulum Saul, sed Samuel pro-
quiiexspectare, euni ibi prsecepil, et bostias prsepa- pinqiiantem non videns, ohiulit holocausium. Vi-
rare, seplima die venlufus ad eum, ut tunc sacrifi- dentes Iegis doctores,qui tum temporis erant, louge
cantes ita cPrigrederenfur.ad bellum. At ilic quidem a primoruin perfeciione degenerantes dilapsum a
septem diebus, ut mandaveial Samucl, sed nequa- legis custodia populum, et incarnationis domiuicsc
quani mandalum Cum perfeciione servavil. Cum tempus instarc nescientes, statuere suas traditiones
eriim: videret ipsuin quidem morari; sc aulem a servandas, quasi Domino per"omnia placituras. Cui
mililibusdereliitqtii, obtulit bolocaustum ; quod ubi sensui suffiagatur, quod idem Saul redarguenti se
Samuel adyeniens comperit, stulte eum fecisse le- pro slulia lemcritate Samueli cum respondisset ,
Btatus est, ep quod oraiipnes el sacrificia, quae volun-. diceiis :
laleDei eraftt facieiidapro populo, ipse prseoccuparet Quia vidi quod dilaberelur poputus a me, etc. Quo-
offerre; Saul ergo, sicut ssepe, doclores Judseoriim, runi verhorum qui sil myslicus sensus, ex his quse
septem dies. exspeciati Saniuelis, lempus legis, quae supeiius exposita sunl, facillime palet. Adjunxil pro-
Babba.iimyslerium docebat; Samucl prophetiam, vel „r linus, et ail : Porro Philisthiim congregati fuerant
ipsum qui Joquebaturin propbeiis Dominum signi- in Magmas, id csl, jiumilil.ite; quia nisi humilitati
ficat. Saui in Galgalis, id est, in revelatione, Samue- privati , nequaquam sua Domino prseferrc-nt; nec
Teip bostias ohlatururii, etpro populo deprccaiurum, nisi obsidentibiis claustra cordis superbiu. spiiiiihus
septem diebus exspectare jubelur. Et Pbarisaciac eum qui in altis hahitat, ct humilia resjiicit, contu-
doctofes Judajorum, prophetis eos contesiantibus, in maces spernereni.
observaiione revelatse et dalse sibi lcgis stint maiiere Dixi: Nunc descendenl Philislhiim nd tne in Gal-
prsecepti, donec jpsjus prophctia manifestior et aper-. gala, elc. Tiineuies Pharisici cl scrihae ne a dsemo-
tior, qua ralione vivendum, quomodo nialignis ho- nihus vel in voluiahro vitiorum mergereniur, vel
stibus esset:"PbviandUmj;ostenderet.lmo donec ipse in daisc legis revclatiouc reddeicnlur iimliles, coe-
Doiriihuset caput proplietariim adveniens, ad de- perunl scmulationern Dei habere, seJ non secuti-
bellahdas; aerias. polestates scipsum pro nmiido duiii scienliam; et sicuf.Psalmisia lestatur, llllc ire-
offerrel hostiam Palri.; Sed posito adhuc in Galgalis p'<duverunttimore, ubi non eral timor (Psalm. LII).
Saule; populus perterriius est, qui sequebaiur eum. Dixitque Samuel ad Said : Stulte cgisti, eic. Et
Positis iri agniiiptie diviiia. voluniatis iegis periiis, ipse Dominos iiiEvangelio, et proplietse, su!s quis-
perterfiti suntlegis auditores, qui eos sequebanttir, iD que temporibus corripiuiit eos , qui quasi absque
ei vel viiiorum tenlaniium incursibus, vel prsecepto- Samuele sacrilicanles, neglecto divini seimonis auxi --
ruililegaiium aspefitaiibiis, vel certe eorum exem- Iio, sine causa Deum colunt, docenles docirinas et
plis liiagisiforum, ab agenda, quam audiehant, coe- mandata honiinum.
pefunt.lege lassescere,; Rccte namque in Galgal, id Quod si non fecisses, jam tiunc prmparassel Domi-
est,;in revejatiohe posililegis perili dicuntur, ad com- tius
regnum ttium, eic. Non sie accipiendum , quasi
parationcm videlicet geniium, quse ne legis quidemi scternum Sauli regnum Deus statueril, et hoc poslca
yCfba perceperunt, a tenebris ohscuratum non ba- noluerit servare peccanli, quem et peccaluruni prss-
benles intellectura ; quaravis idem ipsi ad.comj.ara- scierat; sed prseparaverat regnum ejns, in quo figu-
lioneiri evaiigelicaaclaritatis velamen babenl super ra
regni csset sclcrni. Sccl et omnis scriba doctus in
cof suuiri; riee, nisi-adChristum conversi, possunt'• crelorum, proferens de thesauro sno nova et ve-
regno
revelata facie gloriam verbi specuiari. Nequc lioc'
lera, regnal super Israet in seinpilervuin( Malih. xi).
quptl Galgal, in qua erat Saul,- eliam volulabruin1 Illum videlicet Israel, quem erudicndo el regendo
mterpretari ferlur , ab infirmi cordis , ct necdum1 fecit csse spirilnalem; qualibus dicit apostolus, Qua!
ad fonlem aquse vivae pervenieniis significatioiie esl enini corona mca aut aaudium ? nonne vosantc Do-
_'?9 • I_ED,-KVE.NEIUIHLISOPERUJl PARS II. — E-XEGETICA.GENIIINA. .=..._=
niiKUiJiJesv.tit (I Thess. n). Uude et intraturo in gau- A.bus populis dicta sunt, in-singulis quotidie videmus
dium Bomini sui hene ncgoi.anli-, itl csl, multos per gosia personis. Namque Saulis in Galgai constiiuti
suam doctrinam acquiremi servo dicitur : Eris po- populus lerretur, dum quemque fidelium vel in reve-
tiflaiem hctbcnssuper decem civiiates(Luc ix); id csl, latione scientise, quam percepil minus fortcm; vel in
ox eorum quos de lcge spiritualiter imbuisii nierilis volulabro vitiorum, quo turpis incitlil enervitcr in-
ei scienlia, gloriosior in icgiio fulgehis. At si doctor fixum, conscius suse fragiliiaiis animus lurbal, et
aliquis suum sensum 5eripi.ir.i_ verbis practulerii, et pro sua salule quteritanda uiiliter coiiipungil, ne
per ea qusc ipse sihi composuit dogmaia stios audi- forle spiritualis adversarius Machmas, id est hutnili-
lorcs, quam ad spiiitualia aceenderit; quod est Sau- latem, quam maxime cupit, expugnet; nc revelalio-
li_m absque Samuele hosii.is ofierentem , suam ad nem doctrinseccaleslis auferal; ne cajierarum moeiiia
bellaiiduui sanctilicare militiam , perdet sliiltus iiu- viriutum fraudulcntus \ictor irrumpat. Exspcclat
perium. Quod ti non fecisset, h.ihere potuisset super Saul septem diehus, juxla placiium Samuelis , dum
israel n leruum. De qualihus S.ilvalorin Evangelio : quis in tribulaiione positus , fide el aciione sollicita
Qui etgo sotveiit, inquit, unuin de mandalis islis tiiini- promissum Domini qiiicrit auxilium. Seplem quippe
tnis, cl docttciitsic homines, minimus vocabilurin re- iribus et qualuor constaiit; tria auteiu aj fidem per-
gno ccelorum(Matlh. v). Minimusnamque est talis in " linent proplcr confessionem sanetas Trinilaiis ; qua-
prafsenli rcgno Ecclesise, exlraneus jirorsus a futuro. tuor ad opefa, proptcr prudenliam . fortiiudincin,
Sed nequaqitam regnum luum ultra cotisurget. Om- lemperantiam, ct jusiitiam; quihus qualuor quasi
nis eniin, inquit, plantaiio, quain non platuavit Pa-' angulis tola vinutum spiriiualium structura firmatur.
ter mctis ccc^esiis,cradicabitur. Sed hos sepiem dies, id cst septenariae devolionis
Qumsivilsibi Donimusvirum juxta cur suum, elc, lueem, dum quis ' perfecte consummaverit, juxta
Sub persona David Christum el Christiani populi quod Psalmus admonet : Exspecta Dominum, elviri-
tluces signilicai; unde signantcr populuni stmm di- litcr age, el conforlelur cor luum (Psaim. xxvi); ad-
oil, ei non addil, Isriel; ul etiam prsepulium ad hu- venieiDominus in corde, ei jriaiisionem ineofaciens,
jus tlucis impcrium perliucre demonstrel. Non aulena cunctas siaiim bostilis exercitus insiilias deslruet il-
quasi nescicns Domintis quaisi -il, sub huinano more iustralione advcntus sui. Al qui minus aliquid hujus
loqtiens li.niinihus , etiam sic loqueudo nos qu_erit. perfeciionis hahuerit, minus videlicet patiens in ad-
Ventt enim Filius hominisqumrcrcel sateare quod perr versis, minus de supcrni juvaniiiiis respeetu couli-
ieiat (Luc. xix). Cui adeo jam eramus noti , ui, in dens, oblilus illud Ecclesiastici: ATo/icunctari in
ipso essei.us anie consiiiuiioiiem mundi. Quscsivii lemporeanguslim (Eccl. x); omnes confestim, in qui-
ergo f.ihi Doiiiitius virum juxta cor suuia , id est, bussibi applauscrat , virlutuin cuneos desperando
ttui consiliuin voluntatis_cjus ct pura nicnie coguo- amittit; quomodo Saul, quia seplima die iieeduin
scerct, el pia devotione sequeretur. Quod ct de David bene cornplela , de proroisso Samuelis adveniu de-
quidem recte intelligilur , qui super omnes docenles speral, a populo dilabente relintjuitur;qiii silempus
se inlelligens, incerla el oeculla sapientiaedivinae, constiiulum complessel, pollicito prophetse non frau-
ct manifesta rcvelalione eognovit, et mirahili suavi- dareiur auxilio : Props esl cnim Dominus otnnibus
tate decantavit (Psalm. L). Sed melius mullo ac per- invocantibus eum in veritale (Psatm. CSLIV).Auxit
fcctiiis de illo magni eonsilii angelo, qui solus pater- auiem Saulpeccalum . noii solum de promissis pro-
norum est couscius revelator arcanorum. Neque enina phetse lituhando , sed etiam ipse holocauslum , quod
cor Dei, humani corporis rncmhrum , juxta Anlhro- sacerdolem decehat, offerendo. Auget hlasphemiam
jiomorphitas , sed consilii et sapicntise divinaesecre- Pelagius, augel alius aliquis infideliler fidelis, dum
iiim inlerius signilicare credeiidtim est. Juxta quod de gratia superna miiuis solliciliis, sua se virlute
t:t supra dictum est, cum novum Christi el Eeclesiaj salvari posse confidit; et quod solius summi sacer-
sacerdotium , quomodo el hic icgmim, abjecto ve- dotis est doiiuih , suae libeitatis arbiuio conquirere
lere, prophetarctur fuiurum, dicente viro Dei ad D i stullus arbilratur. Ideoquejuxta Apocalypsim Joan-
lleli: Et suscilabomihi sacerdotemfidelem, qui juxla nis : Yeuilalius, el promissum talihus regnnm coro-
cor meuin ct animam mcam faciat (1 Reg. n). namque vitse et bencdictitmis accipit. Quammutatio-
Surrexu aulein Santuel, et ascendtt cla Galgalts, cic. nem non consiliorum supernorum, sed rerum huma-
Eamdem regni mutalionem prophcia quam veibo prae- norum siguificavit ipse Samuel, cum rejectione pcr-
dixerat, etiam ipso locum mutando dcnionslrat. Et fidi, ac fidelissimi regis electione praedicta, surgens
ipse enim Dominus, qui de incredulis ait: Surgiie , ascendii de Galgalis in Gabaa .Benjamin. Quiainis-
eamus liinc (Joan. xiv); relicta Synagoga collem filii sum in tnundo Dei rerbutn, non revertetur:qd eumva-
dexterse , id est celsa illins populi prsecordia; qui ciium, sed faciel qumcunqueipsepoiuit, etprosperqvi-
HOIIterrense cujuslibet, sed coelestis et selernaj bea- lur in his ad qum misii illud (Esa. LV); Relictisque
titudinis Filius esse volucrit; et propheiicus sermo simulaloribus et callidis, quiprovocant iram-Dei,
per dispensatibnem Salvatoris illustralus, de revcla- simplices ac fideles, quos ad regouippdjlesteprove-':
tione litterali, qua rudae nientes imbuebaniur ad al- hat, quserit audilores.
liora quscque ac sacraliora Christi et Ecclesi;c my-
«teria oerfectos docendo suhiit. Verum quse de duo-
S81 1N SAMDELEMPROPIIETAM AI.LEGORIGAEXPOSITIO, — LIB. 11. £82.
CAPUT VIII. A pnefati cunei, qui egressi sunt, noiniria conveniinii.
".'*
Via qtiippe Ephraim, id est crescfiniis, contra quam
Anna ob ittopiqmfabrorum tionhabentelsrael, Phiti-
sthiiiiiiribus cuneistcrrcimejus Saul aspectaniede- pfinius cuneus pergeiiat, corieiipiscibilisanimae pars
iGslanl; at Jonalhan cmn:armigero inter scopulos- est; reclp hoc noniine dicia, quia crementum quse-
replans, bellisiinutei victorimcapul exstith, retenunquam diisinil; bohorumquidefti, si ab Israel.
' aninia regi-
El recensuilSaulpopuluin, etc, usque ad id quod id est recta et\Dei yisionem suspiraftte
ail: Et vir Israel socianissibi est, etc. In bac lectione tuf; •malorum vero, si contra legis jura; siatuen..,
iarescenfibus aslu spirilouiii immundorum studiis vitiorum lmriiundoi-uinqiiespirituum iiiipvohitate vii-
unlversa eos slaliiii humani cor- stalur. E.i behe de primo curieo cum diceret, Perge-
Scripturaruni , per
bat coiitra viani Ephraim ; addidit, Ad tefriini Saul:.
dis.ilinera, quseiriplici divisione conslant, misere
vastanda produntur : sed pon 'defuttira pericliianii- quia pririia nimirum maxihiaque riequissimisspirifi-
bus superni miracula praesidii,qiibdper spiriluaTiuni bus intentio esl, ipsos sacri certaminis dftces, con-
doclorum auditorumque bbedienliiim Jaborem, lio- Ciipiscenliavel anihise vel carnis, a vinuium cueplis-
lih-T-
stem quidem ad acceleraiidam fugaiii, suos vero mi- ayertere; qup de privalis joslitia priricipibus,
. liies ad sperandam obiinendariique victori-e palmam rius-dira per iricauturn serpant coriiagia vulgus. Vis
ad seCutidus
•con.citet. Fugientibusefgb caeteris a limofe Phili- B Bethbron, iti est domus "irae,--- qftam
cuneus iiigrediebatur, ipsam quairi sigiiat passioneir
stiiinofum,"sexcenli lanium vjri cum Saule renian-
sere. Quia trepidantibus in spiritua!i.ceriam.inequi- mehtis eliam-.nomifie demoristrat. Qiiaiiiriiique do-
buslibet infirmis in fide ,; el aliquaiidb etiam lapsis, riium bene gubernabat Israeliticus piissessor, ctiit
so!i qui reclum opus sola superhse feiribulibiiis in— vir illevmitissimus supcr oinneS'-hbmines'.quimora-
tenlione faciunt, cum suis doeioribus vigilare , stare bantur in terra','iib'craiu'rijs D.el.pitpuluiri,exivit s
in fide, viriliter agefe cOnfortari, et chariiati per Phafaotie iratus iiimis. Pliiiisthseus abteiri praedaba-
omriiasludere non desistunl. Senarius eleniih nume- lur.c.um fratris bohi justitia, Cain , qiii ex nialignp
rus, quosmundi estcfea.lura perlecta, rectam opera- erat bffensus, irafus est yeheiiientef;;adeo ut per
tioriem; cenieiiarius auteni, qui decein .decadibus_ iraiii.horiiicidii prima fralcniitafis j'iira dissiparet.
Vallis Seboim,id est capfearum sive daiiiarum, ad
quadialur, el de laavatransit in dexteram, dexlerae,"
id esf seiernsemercedis perfectiohemdesignat. quanitertius se verterat euneus, raiioirabiletn mentis
iiitftilftm Dguraie dehuhiiat, Naiiique-liaecahima.ia
.Et.Saui el Jonathan filhis eius , ppputusque, etc.,
ocuioruni acie cxcellcrc;, tinde et a
Machmas humiliiatein-,ut ssepe diclum est, Gaba.a Gfaecis ab acuteperbiheniiif ccrneridb Doicades
colleni filii dexlerse sonal. - - •' '.".'•- appellantur;". •
Benjaiiiiii Qtiserenduin i'.p'
"i riec frtls.tra tOlij-Sin Canlico caiiiicorum stib Christ*
ergo quomOdospirilibus immundis liumililatis '
portas "et .Ecclesise laiide rejietuiitur. Recte autem rion
obsidenlibus, perfecto in colle virtulum possint, vel
vel auditores sua casira meta- _.m.ons:,sed.vallis caprea!um,,recie cbnlra desertum
'inagistri, spiritualia ; posita memoratur;'. quia Cum semper. humiliiaiis
re ; videndumquequod iiifra scriplum est, quia Saul
iiihi maxime in discernendis bonis ac malis,
. cum sexcentis siiis morabatur, in extrema parte sub auxilio,
malo granato. _Suhmalo granato enim pupulus, qui. ne cehsus obefrel,Tndigemus, el quanto quis humi-
dicere : _Wi/»iauiem qbsit nisi ihcruce libr, ea quae iriundi simt niinusidiligenda "et quae-
potesl gloriari, reiida coghosclt. Iter ergo lermiiii immineiitis valli
Domini nostri Jesu Chrisli (Gql, vi). Fructus namqtie
Dorcadum viam crescenlis, viam quoque domus ira
crucis dimiinicpcruore rubicundusMnslar,mali-gra-'
Isfael in pace pbssidef, dum populus Deivel unus-
nati, mulia credentiuiii gfana quasi uno chafitatis et
cortice qiiisqueJitielis bumili inlehtione quaesini sequenda,
spei circumyefiit.Sed iu extrema parle Ga-
eamdem vitse arborem ha- qusesper«enda dignosCit, alque in his quaesequcnda
baa, sub.qua requiescat utiliter cognovefif, usque ad perfectum diem cre-
het"; qui necdurri perfecte-consuffimaius, queritur scere; pro his verp quaeejus vel inluitum
. cum Apostolo, diceris : Condelectorlegi Dei secun- ' spirilua-
vel cursuin profectumque relardare tentaveritil,
dutn interioremhominem; vided autemaliam legemin1 lein,
salubriter jrasci el npn peccare Saiagif; ut -quicuri-."'
membrismeis, repugnanlemlegi mentis tnem, el capti- mala pro bonis stulte raiiocinando elegerit, e*,".
vantem me in legepeccati,qum esi' in membrisineis,' qiie
- haecnoxie elecia noxius exseijtii conctipierit, proqiie
et caeiera(Roni. vii). , _ omiiibhs quae.tali concupiscentise obstrepiint ira-
El egressisuntad prcedandumde castris Philislhi- sceftduih:putayerit, hujus oriihes vioementjs 2tt ter.
norum tres cunei, etc. Et bis tribus cuneis EccleSiam i roini,'.hPstisiiivisihilisacerbitate devaslaftfur.
quolidie tentari, ompis qui in castris illius legilimej ;Porfo faber-ferrarius ripn invehiebaiur,eic. Paie'
miiiiat, sentit. Tres etenim ad pfsedandumde casfris> profectp causa.quse niaxime hostibus terram reprov •
Philislhinorum. egredienthr Punei, cum immundii missionis pppulandi, id est, Ecclesise.virtutbsyitand'
spiritus inlerioris noslri hominis custodiam tentan- spalium tribuat: videlicet si desit ei doclor.et spi-
tes, aut rationabilem ejus partem, aiit irascibilem,, . ritualium fabricator armbrum, quseARostoIus.adver
aut concupiscibilem,veria singulis singul.as, vplih1 . sum nequissirni tela igriea
dpcet esse tenenda. Ca-
unooranes, virtutum divitiis riud-ire conantuf Qui- vent enim, quanium valeht, improbi teniaiores, ne
bus.profecto parlibus eliara ipsorum lbebr.um,-aii_ue- yinditqmur armalttrq Dei,ne rjiadii qiicipms inmani-
583 IH-D.-EVENERABILIS OPERUJI PARS II. — EXEGETICA GENLTNA. -Sf
bus noslris ad faciendam in eis vivdiciam appareant A Namque ad indicium quidem viriuiis pertinet, quod
(Rphcs. vi). in Gabaa, id ost colle morahatur, quod su!i malo
Descendebalcrgo otnnis Israel ad Philislhiim, elc. granalo, quod sexcenios habehal comiles. yienim et
Descendunt et hodie nonnulli, relicla altitudine supra jain diximus, collis celsiludinenrvh tutnni; mali
verbi Doi, ad quod audiendum ascendere debuerant, granaii legmcn, prolectioncm dominicse crucis; sex
ausculfanfque fabulis ssecnlarihus, ac doctrinis daj- cenieiiariiis milinim numerus, perfeclos spe el ope-
moiiiorum, et lcgendo dialeciico?. rlielores poctas- raiione demoiisif.il. "Vernmquod in extrcma parle
que genlilium, ad cxercendum ingeniura lerrestre, collis sedehal, quod arhor cujus umbracnlo lege-
quasi ad fabros Philislhiim pro cxacuendis silvestris hatur, in Mngron, id est in gutture sita cral, minus
siVe ruralis culttirae ferramentis, inermes, hoccsl perleclse a.dhuc signa sunt mentis, hoc csl, ej'us quae
spirituali scientia privati conveniunt. nccdum plene desiderata potuit moenia subire vir-
Cumquevenisseldies prmlii, non esl invenlus ensis tutum; qtia. dominicacpassionis myslerium ore lenet,
cl lancea, elc. Cum quolidie instel dies prsclii conlra sed imitari nccdum valet. Quod si juxia' antiquos
adversarias potestates , plurimis sua ruslicitate con- interpretes pro Magron legamus- Mageddon, id est
tcniis, pauci admodum idonea Iectione vcl auditione lenlanlem, ad cumdcm sensum respicit. Quia sunt
Seripi.urarumad hoc prselium rile armaii procedunt; B qui reeta fide prsediti, rectoe operationis desideriU
unde nostro lorporo adjuttis quolidie facit nobis spi- accensi, dura tentanlium viiiorum cerlamina pati
riiualis, quod tunc Israeli carnalis adversarius fe- non desisiunt : alque ideo perfecli alhlelac Clirisii
cisse descrihilur. qusedam stia secreiiora, quae contra immundos spi-
Egressa esl autem stalio Philislhiim, ul tfanscen- rilus disponunt bella, ab hujusmodi commililonihns
derel in Machmas. Arma qnippe non habendo Israel de industria abscondunt.
hosiibus pairiam prodidit; et nos dcsidia vel Ie- Eranl aulcm inter ascensus... eminentespetrm,etc.
gendi],'vel magistros spiriluales interrogandi, quasi Sunl ascendere niientibus advcrsus malignorum spi-
iucuria fahricandi arma, vcl Israelitas fabros pelendi, rituum versutias doctoribus. sanclis immincntes a
occasioiieni damus boslibus, qtio post oppressara dexlris et sinist-ris, id est, in gloria et ignobililate,
humilifalem, quam Magmas obsessa significal, eliam in prosperis et in adversis insidiae frequentes; et
caeieris viruilibus, quasi terrae sanctrc finibus, arma sicut dentes mandere, et venlri mansa solent immit-
impielalis inferani. Sed ad haec teterrimi hoslis lere, sic immnndi spirilus olim beatorum compage'
arma repellcnda, non arlis lmmanse peritia, sed, praerupti, quomodo simplices seducanf, corrumpant
juvatilc Spiritus sancti gratia, doclorum coelesiium . j'ustos, castos vitient, inque perditum .suse nequili;e
est exhorialio flngilanda. Unde sequitur : corpus lrajicia.nl, inquirun.t.
( 1 Rcg. xiv. ) E( accidit qiiadam die, ut dicerel Nomen uni Boses, etc. Roses, in ipso floruil :
Jonathan, etc. Jonathan nanique. qui inlerprctatur Scne, angusiia dicitur. Quorum in prompiu cst in-
rolumbre donum.prsedictos Spirilus gralia dociores; lerpretaiio, quia non minus.ilorenle quam sdversan-
adolcseens armiger ejns, discipulos ohedienter arma te : hoc est angusiias affefcnte mundo, sanctorum
non carn.ilia, sed Peo potenia geslanles; quoTum ascensus impeditur, ct ut vel corpore vel corde de-
renovatur sicul aquilae jtivenlus ( Psalm. cn ); quse- ficiai, ab infatigabili hosle pulsalur.
dam dies inclioati cerlamiuis, eorum suhitam conlra Unus scopulus prominens ad aquilonem, eic. Gabaa
ho.-lium tentamenta supernse lucis inspirationem de- collcm, id cst, siiblimilatem vlrlulum; Magmas hu-
signal. llorlalurque die qundam Jonailian ..rmige- miliiatem mentis, ex qua virlules prodcant, indicaf.
l-um", ut ad Pliilisthiim transeant staiioncra, cum Et recte Magmasad aquilonem, Gabaa a meridie po-
inagister qtiisque. perfeelus a coelesli snhilo gralia sita refertur, quia in frjgore lenlaliorium, maxime
respcclus, ad devincendos vitiorum incursus, pioium humilitas ct discitur ct probatur; in luce aulem ju-
vantis se gratise Spirilus prospefata perficilur. Sed
prsccordia concitat adjutorum.
Palri autem sub hoc ipsum non indicavit. Transitum _ quia anliquus hostis et prosperum iter dalaevirlut;s
usque ad stalioncin Philislhiim Jonaihan pairem impedire, et humiiitaiem quaesitse inter adversa
suum simul et populnm quod disposuissct celavit; vhiutis magistris simul et discipulis auferre cona-
asccndentibus conlra Philistbiim Jonallm
quia sicul spirilualium consilio semper uti apiissi- tur, recte
inum csl, ita aliquando carnales medilata, vcl etiam et armigero ejus ad aquilonem, ex adversoMagmas,
inchoala virlulum majorum opcra celari ulile csl; et prominens a meridie contra Gabaa scopulus ob-
ne vel eorum frepidatio tenerum adhtic , ut ita di- stal: attamcn, faciente pro suis Domino, cuncta mox
cara , noslraj menlis desiderium terrendo refringal, hoslium moliniina saevadeficiunt. Quia sicut verba
vel etiam ipsi nos semulando, quse necdum valent Jonathae non minus fidei quam virtulis plena teslan-
incipiant, vel cerle favor imperfecte laudaniium in- tur, non est Domino difficile salvare, vel in muliitu-
tegritalem spirilualis nostri proposili corrumpal. dine, vel in paucis.
Naiu quia Saul hoc loco, et populus qui erat cum Apparuil uterqtieslalioni Phitislinorum, elc. Quam•
eo, necdum profecios virtuiibus exprimun.t,sequenfa vis irridendo Philisthiim ver-a mystice loquunlur;
vcrba produnt, cuin dicitur : quia videlicet Hcbroci spirituales, hoc cst viiiorum
Poiro Saul morabalur in exlrema parle Gabaa, elc. transilores, in tulissimjs Scripturarum prxsidiis al.
S85 1N SAMUELEMPROPIIETAM^ ALLEGORICAESPOSITIO.— LIB. II. , S86
Iibsliiim_defendiinUif.. inetirsibtis, et bsrtim:consola-;i".ergoplaga, quam Jonatban et armiger ejus per,cus-
lione recreati, ad superandoS eosdeir. riequissimos sefe, yiginti virornm est, in lnedia parte jugeri; ae
adyersafios. ubi tempus afriserit, publica procedunt inde lurbaii, atque buc illueque diffugientes Phili- ;
in operajvir.tulum. _ .-"J stliiim, alterutrum se magna niiriiscsedeprosferiiuiit.
;. El tpcuti sunl viride slalionetid J_onalhdn,:e\c;Su- Primo suos liosfes Ecclesia,.'quae, peregfinaiur a
perba Ifosiiumif risjo' et despecfio, fidelibusfiduclam, Domino, ppr spiritualesThagistfpsac discipulos obe- •.
nancisceridse vjrlutis tribtiit. Ante" riiinam .'cnim di^ntes ab pbsidenda turbandacjuesuorum fide.yel
;e"xa.lalifr spiritus, et ante glbriarii huriiiliatur .(Proii. operaiiohe cpmpeseens, filios mortis' osleiidit;
' •' deiride se invicem ipsi variarilium erroruni qpasi
xvi).-'"•:-.--,'-.. '-;' , ;: '.'• - V :
- _ Asceriditqulein Jonathan, reptans manijius^elpedi- adverso mucrone configunt, ita ut, triumplianfe Ec-
.i«s,:etc; Maiiileslum qtiid.em«s't majora. terilalio- clesia, palam de his.possit intelligi, quod dicilur ;
riiim:.obstactilajmajore virtulum. nisu debefe iraiis- Quia.yersus^fueratgladiiis uniuscujusque ad prpxi-
T«eridi;qiiod lunc riie perfiCiuif, cum armatus contra . :niunj :suum,, .-_ ;;.-:. ;•:"':',;;':,
Jibstemj humilis auditbr^pirilualis per omnia sequi- Eifacluin est mirdculnmin caslris per ngros, eic.
iur exempla-praeceptoris, Sed de «ilu locihujusce, Miraculofit reprobis constarilia yirtusque j'ftstoruni,
verbsi videa- ii quasi caslrariielantibus.pef agros, cof exercitatum,
" qiiod lectori manifesiid.r.fiat, Josephi
-mus. (AMi/.-yi,-7). < Brarit. inquil, castra. bostium malitia pariter; el deliciarum: affiuentia fesolulurii
super scopblum haberiieni:sriblilissimairiloiigltudi- -habentibps. Uride beatus appstblus Pelrus,:. cum
_iei.iliribiisyerficibus acutissimis.prominentem, sco- Juxuriam describeret eprum qui velut "iriagro,liberae'
pulis percircuifum.euritibiis, et quasi pippugnaculis yolupia.iis.residehles, in desideriisy vinolentiivco-
invasiohes pugnaniiuncgpfpbiberitibus. IJrideconiih- niessaiionihus , potalionihus, ei illicitis idoloruni
gebat ut cuslodes - minoreni; haberent sojjiudihem cultibusyitairi ducunt, adjunxit dicens.: Ttfquoadr
castfOfum;•qujanatufa-lbcus jlle omriibus.videbalur mirahtur npiieoiicurr.enlibUs^vobisiti eqmdeinluxuriris
-esse.miinitus,: ef ad capienduni valde difficiliSieo <a_nfusipnem-.il Pein rv), Sedet spirituales.-adyers.a-
q uod npri,sdium illic ascendere, sed ptiaiiii acceder.e . rii, quamvisTiunianai^saluiis-acerrifniprsedonesiet
difficileTideretftr. Cum "efgoverlissef ad'.castra Jo- ipsi perfeeiorufti vyrorum obslupeScere:faela, per-
naihas, armigeruni eonforlabal.j.Et paulo post : A fectarum preeum cseterariimquevirtulum solenfce-
n.Aecedenlesigitur adexercitum hostium; appaipnle" /deredevbtioui.:; .'., :•,",;:': .• .-
Jam die, yideruni eos Palsestini. ..-iterii ppst ali- •: .'jHt conlurbatq est.lerrq; etc- Dtterrena sapientes
quanta, cuffi insultantiuni.Pliilislhiriorurtrverba nar- , v ad coelestiumyirorum facta conlufbeiitur; bt dsemo-
rasset, adjunxit :. iQuarii yocem grate, suscipiens>. nes-pb hominibus attenfandis, fracia_suarum_virium
Saul fillus, lanqham-.ervictbriam.designantem, tunc .malignitale,:.tremen;ies;gementesqiie resiliant, nori
quideni ab illo.loco, in quoliosies ftieranl vlsi,,re- hunsarisevir.luiisoiiusi-sed miraculiim: est divinae
cessil;'mutansque jocuiri spnitad petrarn ,-.quaeerat piefaiis. Uhde Paulus, cum dicerbt se plftsillis bmni-
propter munitiones ipcOrum desolata custb.dibtis, ; buslaborasse, conlinuo subjunxit :.Nori: autent egq,
eivcxindequasifcperites.eftraheiites semeiipsbs ;cui.i .;sedgralid:;Deiiricburii{I~Ccr.*ii) ."'''• ^, ">'-..'•
iiiultoiabpfe, natufain Tbci-vicerunt;pf adiriimico-. Et"respexerurit specuiatbres Saut, etc. Respiciuiit
ruiiicasira descenderent; irruenlesqueeis dorrnien- prse cseterishi qui Scripturss.sanctae,speculam con-
tibus, occideruntqtiidem.quasi viginli.> Verum his sceiiderarii, et ,sunt in colle.filii dextefm1,;idest in
locoruingratia eomniemoraiis~, ad scfutanda saicrse siiblimi caelestium operufti arce coiistiiutl, et Scien-
Scrlptufsemysteiia fedbamus.; .-; A_ :;:;'.. tia videlicet piira, ;et"simplici actioneprasclari, ac
. E' ia_tfa.-plaga-:pjiin-q_;:.qua. p.ercussitJonalhas et primi ruinamyident instantem; fiigamquepfayofurii.
artniger ejus,;e.ic.::penarius;niimenis, ut;certuih est, : Npnenimomnium est; catlioiicoruni,lectis hser.eticp-
perfeetipnembonse vel operaiionis.solet- sighificare, rutn geiitiliumve libellis, mox quid in eis erroris
vel niereedis. Al corilra viceiiarius, in quo jacpb Ser-
irj.contiheafuragnoscere; audilis dialeciicorum versii-
viyil Laban Syro, etfratri.Esau, quem Deus"odip liis, illicoruiftPsos deceplionum iaqueosacutaj meri-
habiiit, nj.unera iiiisit, .dtiplicitaieiii pravorum';;do'- . "lis sagaciiale disceriiefe ;sed edruftiquidiulina Vel
gmatum, quse simplicibuSiCt-Ecclesi;» mehibris, vel , riieditaiiphe Srripiiiranim, vel yirtutuii) gfatja pfo-
actionisdevoliop^n), vel- certitudinem stipernaerer -iherente, exercitatosiiabent sensus addiscretioriem
tributioiiis satagimfauferre, deinonsirat, Media prirs boni et,mali;-i!mlioru.n:pehe moti pedes, peneeffusi
jugeri afandi Ecciesia"est,:qusein terris adhuclnter • sunl greBSusyquia zeldverunliifpeecdlbiibus^.paceiii
reprobos.convcrsata, correplione prsedlcatorum gaii- ; ' peccatoruinvideriies;-At:specula;tpr:ille:nobilissim.us
.det ad gignendos yitai .fruclus' exercerii. Par bobm : usque adicollem filiidexterae mirabiliter aseendens,
indiearans Concoftlia doctoru.ril''est,-de legis et . vidil impiurii:super.exdliqiuinei_elevtituni'supei'tedr'os
. Evangelijdiscipliriasuhebdem fidei ju^pcbnyeiiien- ' Libani (Psal.mxu). Ei irqhsivi,:iriquit; eVecceribri
tium,-.in luce pribcepiaa:scieritisesubdifbrtimcorda erdt; et qumsivi;eum,ei tiori est viveriiusiocuS ejus
casLlgaii^.et ad fefendum peo fruclum Spiiitus ex- • (Psal: sxxvi). Et hoe est speculatorps-in Gabaa
.colens, de,quo,Sal0moi) ait: TJbiqutemmulim sege^ posiios miiltiliidineni-csriiere .proslratanV,quam iii
tes,ibi inqiiifesia foriiiudo bbvis{Prov: xiv). ='Prima . "'•'iiiferioribiis sifi quilibet - hecdumqfte perfectiini
: PATIIOL,XGl. .'. 19
^g? BEDJE VENERABILISOPERUai PA_RSH. — LXEGETICAGENIJJJ-A. m
"scieiilisecaciimen subeunies, slare In prosperis, et h'ei hiidiuslertius,eici. Multi naihque sediicii ab li.ere-
-sospitate degere putabant; sajiieiiies "quosque in iicis, impuguaijiesqiieclim eis Ecclesiahi, tihidisso-
'pfaviiale Vivenliuniceriissimuiii
' :: "prsevidere siippli- nanlianl dogmatis eofum cogriovere, et catlrolica
''''• .''..
•ijiiihi".';''.;"-.'"'.-•''." ! . -;.:'- simplicitaie qhasi ppere Jonatiise-dialeciicas ebrnm
Ei qit Saitl ad Acliiam: Applictiarcain Dei, eic. "cautes transc-etitlrarque exsuperaii videfiint, feversi
Acliias fraler illius, sive fraief ejus riiciiur. "Ainut "siiht,-jit, imposilioriemanus sacerdolalis, caibtilicse
"
-Crgo boni duces Ecclesise, aiunt quique fideles quo- 're.cbnciiiiirenlur "Ecclesise. V
: fjdiana coriira polestaies aerias bella gerentes,_ffa- Omriesquot(ueIsraeliimqui se dbsconderantiri 'monts
-tribtis suis "Scripturse'siicrse iecfiorie prsedilis, et Ep.hrqim,eiC; Recte discrelionls est, ut qui potesi,
'siajore virluiuiir exercilio seipsos qtfolidie persa- coiiira feprobos docendo vel arguehdo, pro Ecelesia
."Cefdol-umregale Deo hpstiam vivam offerenlibus: ceriet, cavehs illud proplielicum : Maledictus' ' cjui;
"airint, inquarft, lalibus hi qui-pef semetipsosadlmc piehibet glqdiitmsuum « sanguirie (J-er: xi.vni). At
tenlalionibus agilari, vel Ecclesiam gefteraliler iiae- qui docehdi efficax nbn esi, ih frngifersese mfentis
•resibus turbari corispiciuht:,ut patefaciis divlrioreni aliiliiiJiiTe,np: virtulibas spoliahdus ah' Jiosle.fraiidu-
-cloquioruni avcanis; lestimouia sibi maiiifesliora, ° lento reperiatftf,: abseondal. Siirit enim qtii adtie-
"-;quihusporitra hseresium fabricalores iili. debeaiit, pfehetideiid.imexpugnandaiiique "versullarivlifereli-
- quibiis csetera letitatibnum' lucjamiria"devincere po->- Corum, Cieterasqueanliqtii Jibstis insidias.idorieiiioii
siftt, aperla ralione dilocideiii, Sed saepecpntiiigit sunt, sedbas per alioS eipositasV.jtixia vires inse-
-tot aciantas inier :se hbsies 'ECclesiae(h.osies.iiiCre- -qoi, et odio habere ritfricessarit: el hoc esl,- qiiod
ticos dico, vel genliles) bahere piignas cbnflictusque fugafos aiidieniesPliilisihaedsabsconsipriiis in monte
"-veiborumsive dogmatum, litmelius sua dispensa- ;Ephraim, id esi, frugifefo,: Israelilos Siiis,.se coii-:
.tiorie allriiiseca, quaffiasseriiorie spifiiualium :pagi- fbsiimin acie juhgunt: iiefcstio iaiiien"iiisu.sed di-
riarum cobviiicantiir esse falsa qua. docenl, et quae vViriosemper £c'clesia-'salva.tuf"auxilio.
'• agiiiit imiriuiidas-acienduriique-sit cbeleslisniiliiiae: ; ~Pugnaquiem perveriit.usque::Belii;qveniBei!iayi,,n.
ductoribus,-quodSaiil feclsse describilur, qfti exoi-to ."'domus idoli, vel domtis" inufiiis diciiur': etiisque
in cas.ir.is Philisihinorurii ;ttimuliu,'ei:in; liiajus ac ergo Ecclesia persequiiur h_ereiicosafgueiido: dbn«jc
•majus augescenle, non amplius Deum"per,sacerdpl< m •:eos implefisque pagaiiorumdepieiitiiB aequalia biii-
•consulere, sed ipse arrepia miliiuni irianu, hostes "spheirisissecorivincat-:et usqrie vefbi gladiurii proT
y quos invicem dissidere compererat," insequi, aiqufe fendit, donee iiiipiospubque /el-iiiGdeles (iietaii fi-
ad fugani-urgere fesihiat. Potest auiein Achias sa- deiquereslifuat. : '-•. - ;
-eerdos, arcse Domini custos,, "etiam ipsos sacraa Et vir Israet socitilus[sibt ,e'stin dieiila. Fugalis
j Scriptiirse eonditoresnon iricopvenientefexpriniere; :' per divbrsa bostibtis, Ecclesia' tblb. lerrariirii"orhe
.-•pui;npbis, quoties pie petuiituri arcam qftamseryapt divisa,'pno- eotleinque semper ffaterniiaiis atnore
-/fjivini:'pr.bft.ru.iloraculi ::prOferuntet excmpla bp- ;''l_etaHi'f.->". • ".'--: - ' - " ;;<:-" :;"' -•; " '"' ."
vtiorum •operpmquse gesspre; quod significaium est '"
ubi idem Acliias •".:;'" /'_[.' ;; ••CAPtJif:jX.":.'::
siipfa, epliod portasse perhibetur.
;.'Nec vacat, quod filius- Achitob;fralris ichabod filii Adjurqt SauTpqpuluinrie prius giidtn. hoste exsiificlo
comedal,el nelioste e.islinctpcutn.sdriyuinecomedai.
f hinees,. qui exoritis fuerat ex-Heli sacerdote Dp- Veial adificaie allare, ei oraculUm;Doinini qudd
"inini , iii Silo fuisse rneiiioraiur.oAcliitob quippe qumril.obrealum Jonaihm p.ohmerelur, qiiemlanun
iraier; Jibinis interpreiaiur> Narii et ipsi sacrarum populus ne mqriqlur eripiL•']_-. !
littefarum cOiiditbres, ex Sacerdotibus noii pauci Adjuraviligiiur Saui populUm,diceris: Malediclus
gpiius.duxere : et a fratribus bonis erudifi, noririuUos vir,/t-fCi,usque ad id quodscriptuin est: Pptro Phi-
etlam fratres", sicut ipsa Scriptura testis est, hahuere lislliiitn'abieiahl in Tffcasua.ylixc: leclio doctb.res
. ppn bonps: et ejusdem hodie iCctores sequeabnnis :veritalisinslfuit, sictit a cseteris mundiillecebris, sie
inslrticti, malofum lameiv quoslchabod et ortu et rveiiam abappeletida sascularis eloquenti-edulcedine
._ivorii.ineiriglpriussignaf, nequetmi carere^coiistirtio. absiiiiere, riec-nbh el^bs quos imbuunt, in peira fi-
: -' Goiiclamdvit eigq Sqtd ei omriispopulus, c.tc Judaei, -dei ab omni pfioris vitse Corrupiioneinactarei Adjii-
geiiiileSj et hseretici, cum sint hostes Ecclesiscun- ..ravit igllur Saul popufuriifuglentes Philisihaeosper-
cli, alferntrum s"e siiiguliverhi gladibferiurit. Ipsi sequehTem,ne quisqugm riisi completa de lioste vi-
jftdaei per Pharisaeos et Sadducaeos inviceffi:pu- ctoria cpinederet :'.qu} tiriieiis.jufamentumi Pt paiie
- gnant :: llem hsereliciet pag.iiiiianla variorum do- . •sedulus, et melle qund-'Duens./in Saltu yidit, aristi-
.gmatiim.sacrorumqiie dissonaiHia.iibn niinora sibi- riuit.! Pneceiiit iii.agister^egregiiis**ul qiiisqriis in
jiiet.quam Ecclesise!bella iiiferuiit. Una est autem, agone fidei coritenditj ab om^nibusse mundi absti-
inquit, columbamea, perfecla:mea:-. (Caniic. v.i): una neai illecebris : et suoc.selefPsaccendeiis exemplo,
est-matri suae, eleela geiiitri.ci.su.se.,-a qtia Jonathan ^Castigo,inquitj corpusineum,ei serviiulisribjicio; he
dpctor illp forlissimusi iit columbae.doiium.vocare- forle qliis prmdicdns,ipse reprobus efficiar.Sive-eriim
Mir,cogiiomi.nyirtulis accepii; cujus pacj perpeiuse! cqro adversus spiiitum, ei-spiritus adversus caniein
piiam maiofum discordia servif...Uiidesequilur : concupiscat(I Gor. ixijvsive-h-erelicusic-aihplico,
sive
-Seclel Hebrcei'qtii fucrant cum PJiilisihiim-.hen Tjudseusaul gentilis Cliristiaftbconlradicat, seil -qui-"
-:m •" TN SAM0ELEM PROPHETAM;A.LL-EGORfCA"EX:POSITIO.---:L1B. II. S99
ibet immundus spirilus obsistat, cuncta .tentatio- jA libet.inyenta utilia quasisua.sumeie licei, Alioquin
flum molimina melius cohtinentise superantur iridu- nec Moyses .et Daniei sapientia vel fitieris ^gy-
stria : eiijus adeo/Jate patet virlus/, u't eiianv a diJi- ptiorum ChaldiEPrumquepaierentur ef udiri, quorftia
,-genda nimlum sequendaque saecularis elbquentise" tamei) superstitiones , siriiul et delicias horrel.atit.
- suavitate, qua superbus iiiculiusque pliilpsophpfuln Necipseinagisiergentiuni-aliquot vcfsuSpo.elariifti
- qtiasi saltus fiuityabsliiiere conveniet...Faviis eriim suisrvel scriptis indidissetvvel dictis : sed multo cau-
disiilhns,~labiamei.elricis.(Prov,:y),.: ./' liusriecesse-estacutis rosa in spinis, /quaniinoilibus
Porre JmattmnMoii audierat, cum adjurqret pater filium colligatur in/foliis; miilfo securius in appstd-
ejus popu/um^etc^IIluinlnaios-dicii oculos ,;recrea-: : Jicispuam in Platopicis. quKritur consiliumsaiubre
tbs et renovaios ad intuendum, qui longa, pt_>sol_et, pagelliSi Nam et apes ipsa, qua_Kujiismodi ipella
iriedia vel Jabore tabere jaffi 'cosperant. .fonalhan faciunt, orp quidem.prsetenil.unt. tlulcia' dieta qfta'
/Igifur, qui priusscopulorum.denies et ietus device-: .mulceant,, sed ift-posteriorihus ser.vaiit yenenati
rat ensiuiii,"qui,,C;bostis-audacia cpmpressa , .sius :gesta quse feriaiif. ..•"!' •".'.:•. :-,-. ,,":.-;
victoriae caiisam. saiuilsque prsebuefai, /improvisa :Vidistisipsi,q^iaiJlutninalisunt.oculi inei, elc, Haeq
subiio -blandieniis.;gastr-Imaigjseeulpa CpnSierniiur.. ejus personse verba ;coriyeniunt, qjii "dpciis.ihEp-
Et liobiless-epe magistri Ecclesise , magnorumque:Bnilesia^siyeetiani doctofibus. leclionem liiterafurit.
viclores ceriaminum ; ardenli.ore quahi. decet- rible- , gerililium npn autumat esse nociyani. Videtis,;iri-
•ctatione libros geniilium Tec-itanies,';culpam.quam quit, quia^efficaclorsunifactiis, pt aculiorproniptipf-
;noii pfseyidCrecOntraiiebant: adeo ut quidam eofurft que ad peroranda quse.decent, eo-qubd gusiaverint
se pro hocvpso scfibat ,in visione easiigafuniidb- paulujum.de flore Tulliaiiaeiectionis; quanio magis
. feclumque sibi a TDpmihOinter verbera ferieritia., si didic.issetpbpu|us Ciifislian.us.sectas ctdoginata
quodvfbn Gifrisiiarius,sed Ciceronianus potiu.sesset -gentiIium;hpnnemiiltocon.fideiitiusel certius eorum
babejidus. Sed et ariditorum-fideliumrioft pauciyif- derideret siinui et conviijceret errores, mulfo devb-
,tiitum gratiapollenies", niirioribus viiiis tentarl iiori /liusdesua safta fide gaftderef, Palrique'iiiminuiri
desihunt,. quod d.ivina-geri disperisaiiprienbn latet> pro hac gratias redderet?;I.eque eiiinv aliam ob cari-
vit pui minora vprtairiina perse superare nequeurit;, /sam putaudum est Moys/envel Daiiielerivsaipieniiain
in inagnis <juaehabenl-,-n.bnrsibi aliquid: Iribuere , voluisse discere «seCuiarein,quaiii utvcogriitam de-
sed solo Palri Juminuin gratias agere-discarit. Ift- struere: melius, et devirieer.eposseiit,
tinxit autem ionathain favo sylveslri yirgam^ qua A Percussertint ergoindieilla Pliilisihceos,etc. Ma-
. vel ad equum, vel-ad vlandi prsesidium ulebatur' •gmashumiliiatem, Ajalon campos significat, "Inom-
et siceara manp ad os- conyeriit sunm. Et magister nibus aulem quse recle gerit Eeelesia, Pliilisiliaebs
.,quililiet noiinunquam-auciorilatepotefttiae yel sftb- percutil; quia p.er bpna--quse facit, ipalorum spifi-
/diios regere, vel .seipsum sirie offensione-.gerere . tuum yiresplinuii; quia percutieiidi suiit ab humi-
ciirans./argumerilis sive: senten.tiis gehiiliunvcfedit-. Titate iiichoat8e,,usque ad latitudinem.cpnSunVrnatse
adjuvandum : raeHiioque, :Utila dixerim, ex lris ore virtutis, ab initioTidei hsquc/ad fructifefara charj-
illuininaniuf quidem, quasi favosa composiiioiie . tatis anipliludinemi De/quadicitur,: Lqtum ,mqn~
jyerbo.rumoculi meritis, ad enuhtiandum qpae fecie dalumiuumriimis(Psai.xxxin).SeiI et ijjs.estafus
noverini acutius; sed retardantur plerumque mentis universalis Ecclesise ab humjlilate .incipiensuftius-
ejusdem incessus, fecordata sensuum yanilale/a Judsesegeniis, ad"ipiius risque mundffi-iescrpscetido
perseqtiendis prayorum sive aeluiimsive dogma.tum pprvenit. De quibus Psalmisfa Domino-cariit | Et
culiofibus. Quod -cariens Psalmista ; Narraverunt campititi reptebunlur:uber.tqle:,pinguescent.fines de-
" mihi,inc\mt,iniqtiiifabulqi.iories,sed.-nqn.ita ut.lex serli (Psal, ixiv). . ;,.-.. :
lua, TJomiue, pinniamandatd tua verilas- (Psal, Defaiigalusest autein populus riiiriis,etc.-Quod-di-
/pxyui). -/"-.- ;._ -'- citur populus cpmedisse/cum-rsanguine, nori est
Jurejurarido- coiislrinxii paier-luus. populum; etc. UputSiidum;cruentani eum cafneincrudamquecbme-
'/Tnrbav.il, qftia toiuin iiiierdixit; qupd si-pX parie disse :•'quod nequaquam bumanse, sed' estnatufse
interdixissetj et ex parteconcessisset, Comiriodiusfes' bestialis; sed occisispecudibus.antequamsangujsberie:
; videretur exacta. Ycrum quia iri
hujuscemodi rebus diluerefurj nondunv'purgatas carnes coxisse vel ,as- '
spiritualium Patrum sit; jussis obsequenduriv,Jpria- sasse, et sic comedissev Signifieat;auiem magistros
than sorle deprehensusj. et oraculum Dbmini die inerles, qui sicut hodie ceriiinius, longo ssepepate-
' illa consuienli Sauli subducium riianjfestissiriiede- cljizaiidi Jabore defatigafi, nonnullos qups dsemo-
clafat.. Si eniin" tarili apud .Deum-valuil ferfeni riiacis erroribus prsedicaridoeruerantj a gentilibus
regis imperium , quaiiff1pfttas yalefe magiStri spifi-r : quidem ritibus erudiendo mactant;: imitarivcoiiaii
; tualis? Sed et iri!fypiCa pafte tufbat iefrena prse- iilum,,cui destinatis de coelocunctfgenerisaniffian--
cordia, ii quis lisec spla coele/slia-
gerere .prsecipiat, -.libusdiclum :est iMactq^et ma_nducq;(Aci.\j;Sei
- cum Duminus viuuin ppvurii iri utresveieres rriit- qpasi iri terra inaciant, /pt eum: saftguine riiandii-
tetidum rion"essetesietur. Tijrbai acuinen legeriiium, •carit,quos a terrenis sensibus,eafjiisqueei sangiiinis
et defjeere cogit,"qbi eOs a legendis; saeeujaribus'•:. illecebris minus perfeeie, vel docen/do, vel ipsi yi-s
. Sitterisomhimode "-Cslihiatprohibeiidos,quibus pbi- vendo non subtrabunt, assuetpsdtie.'•ad.ipcvitiis
fejl . BE-D*>£NERABILIS OPERUMPARS il - EiEGETICA GENLTNA. S92
iiecdumque ageridis viriuubusiiistituloSjaccelerani A & inluitu "suinma coiitrectamus. Al quicunque spiri-
Ecclesise membris incorporare;-,-coritra exemplum liialilef uiiiversa in Clirlslo et.Ecclesia recapiiulari
..' Jirimi pastbris- EccJesiaeyqui liv/ciBnaculp.Tibc.est dignpscimus,.sttper -saxumillttd gr..nde,'qiioc prae-
in sftmma viveftdi vel doceridi localus, mactare cisum de •mprite sine maiiibus cfevit, des.rucfp
pblata,*et "aDeo piifgata manducare . praecipiiur. Et rimndi imperjo, ct impleyit omnem lefram, tfcc.i-
iiblaridum, quamvts perfecla et imbecillis esl men- dentes/absque noxa vesciihur,' graliiiuque j'am Do-
. -tjs humarise perfectio,•Jonathaii lot" lantorhmque mino nbsjrsu "devotionis ae pii scrisus aliarp con-
auctor,
ifiurii.pli.i gujse subre- 'slruiirius// ".'-'..-.'- _'; •• '' '-';
lialratbr bperum,'Tilis
piionem riescius iricufrit. PopuTus/omhispbstbbsef- - ;.'EtdimtSq\l.\l.rru'ttmris;stiperPiiiti
"vaium .sollicitaecbriiirieniise tempus statutuiri, post Dispoiiens Saul ifriiere s;ipcf.;.PhiIi.sihii.m' riocte, et
; tbt;uria die;prostratbs adyersarios, elipse gastri- vasiafeeos/iisque ad •inierne.cio.iieiii,consuliiora-'
•jnaTgiaTictrice prpsterniliir.'"Vefum qftia m.ulliplex eiilimiDoniini, pec mereiur ;/aucioreJ!iq(ie peccati
<est gulae Teiilatio, hiine anie iempus concessum ad- jhquireris, sorta depreiiensum; et coniiienleiu morti
-comedenduriirpertraxil, illurivtemporecoricesso/mi- 'adjudicM Joriaiiian ; /qiiein ; tamen, qtiia.saliitetu
'•vniis coneessa sumefe pefsuasit. _ . -: ?-niagham fecit hiTsrael, populiis -a judiCio monis
:
'ja.untidveruril:aMe_mSfluli,'diceiiles qiiod populus''B eruit. VbleiiteS:S-e!peborii.fectorcs- curictOSdaemo-
".mmi insidias expugn..rl, ac superseminata bono Se-
peccdsseiDominq';, etc'. Cbgriiia perfecli qbique re-
'clPres dpsidia negligehlium .dbclprum, qftod pepCeht nvini-_.izariia-fiinditus, si fieripossii, ab agro- niuridi
'Domino, bapli^arites eos quos a carnbii cogiiatioiie, buj'usexpurgafi, responsiim Oohiiiii per Scfipltiras,
Tiecdunvplenafidei instifutione purgaripi, continuo quodTibc fieri:valeal,.non accipiuiit; causam'quae-
/'taTes^raevaricalibriis rebs argupnt,':et caititilica atiT renles, niillaniniagisqiiani litimanse fragilitaiis -at-
cibritateviisecoelestisregulam palam pfppohi jtilvent;. que ighoralibnis audiiiht;; quia'videJicei liec'.'ipsi-
riiagislrisque inertibtis, quos vulgaris eateims impe- dociores;exiiV)li,rducesqiie cfederiliiim, imhbnis quas
ritia vexafet, imjiefari,viut adduciis tisqtie ad earii aguiit, a:-peccati'"subrepiitine".''pbssint iminiihBs"exf-
quam ipsi a pafribuS didicerant vitae foimuiam, stere, /sed ih/muliis" '.offciiiliinf'" iimneS,; verumne
ciinctisqubs imbuendbs Wsceperiiit, sirper fifmissi- : propief haec mortem :lu..nt rclerhaii),/et boiiorunv
"inum calhoiicsi: peffectiorijs -fexemplar eos ca.echi- •qUsegessere meritiSj :ct Ecclesiariim, puaseef lando
: ;'••'/ '- -
zattdo, a prislina cbhversaiiprie/paleinae tradiiionis; iriuriiere, precibus adjuvaiiiur.
'occidarii,'ef baptizaridbEccIesise^incibbfi- iiicbfpo-- > .!Recessiique Saul, rie pcrsequeieitir Philistliiint,
"
-'r-eiit, neqiie ulif a peccenl Domino, Tidei et vitse -elc. Recedunt quideih doctores siiae/fragriitaHscoh-
'coelesiis igriaros, pnilatTsuicorporis, lioe esi Ecclc- ;scji, nec ad Piiines dseinbnun) yersiiiias ihdagandas
'
siseCbristi necteiiies. Bbveiri et arieierivPhilisthseis vbl eyaeuandas sufficere sese posse depfeheridhnt; .
ereptos, alque a populoDei super saxum"'inielle- ;"'sed vre-illis Cofdibus, ad quse fepnlsi atqub ahjecli
•- :«tuale niacfatbs *etcbniestbs, sliiltum quemlibet et;" 'immuridi spiritus quasi ad propria loea recurrftht.
superburii intellige, a cbhsuetudine mbrlifera spiri-!"V'-'-
lualem rehpvaiosin vitarii; sictit ef supra Pv.eset' !.'-:/ ' ^.. ..CAPUTX, !._'"'.. :.
viliili cuin 'bubus abeisdem abiaii,; seque moiibus' Scaii.pe)' cirfuilum.hdsles Isracl expugnai, filioruin
.."/-'"-.Siinulet iiiiliiumgloriaclarus,
•ahirase.Velcarnis IrraiiPnabilibus -et lascivisededi- - Al Saul, cbiifirniuioregno super Israei, pugnabal,
tbs, sed per Domihumsalvatos, Insihuanf. etc.,:ad id quod scfipium est - Namquemcunquevi-
'••':Mdificavit auiem Saul allare Dbiriini./jEdificavit" •' derelSaulvirumfoilem el
aplum ad prmllum, socia-
'
altare,,iif celebraio supei-illud liolocausto, pro pec- bdteum"sibi.Tji hac ieclione; suh figurri cresCeftfis
catb quogue populi, qftod tetriere comriiiseratj inter- fcgni veldbniiis Saul, €iirisli fides perorhejii
prp-
veniref.; 4-dlficat maglster quisque jieifectus in. palanda describittir, qui pugnahat pef circuiluih ad-
; audientiulri cofde fideiridomiiiicffi
passionis; Tibi in1 : / V.ersttsomnes.inimicos siios; qnia tie judsea, qiiaein
alfafe vivjficse.cfUcis sahguis ille pfeiiosus "iii fe-,' niedi.bnaiifinuin est, inissis.praedicaibribus Christus
3>
:missiOnehifusiis est pe'ccaioriirii,:riianifesio cunetosi iniiiiicas suo rioniihi geiites suo yerbp subjugayit.
..iii.roriu^us,'.exeiiipI.O; quia siMfDomini exiius mors,> Jtixla qubd/jsafmisla praeiiixit: Oriinesquiiiicir-
mulio niagis serviiriorllficaredebenimcmbra sua qum- caitu •
ejus suiil, bffereiifiitunera (l'sal. LXXV).,
; . suhl superAeiram; {ornicaliqneiri,immundiiiam, li-- "' " Cmiira
Modbci fiiiosAinmori,et Edbm, etc, Moab
bidineni, concupisceiuiammalain, :et avariiirim, qiim :
' elAmffioii,
- tst simutacrorumlservitus(Colpss.in), et cs.tera taiia,' qui juvanie ebrieiaie,.!!; qua est luxuria
.:(Eji/'es.:v),.nocie de iiicesto coiicepti sunt; lioer.eiicos
. qri-eopefa carnis et sanguinis esse,iiec fruciui Spi-
iniellige, iivordinate accepto [intenis. -fidei semirie
rilus sociarl posse, manifestissime claret. Sed et1 degeneres. Edom,
qul maj'or nam 'miuori frairi ser-
ipsi quotidie veterum-pairuln piebinmque dicta vei'_ vire addictus est, Jud_fioruinpbpuium exiirimit..qui
acta replicantes, ac per.hsec inter luctandum/cum" ! naliohibus geniiuin pef pibeip, et csciiale perfitfe
UoStibus spiritualitef fefici desiderantes, quotquotl. menlis, ettefreh.ae sefviiutis eslpondiiioiie siilnnis-
"-.dlitferaiu soluriitant_e auctbrilaiis vefba selnimus,, sus.Tibges Soba, P.liilislhiimet Amalec.de qup con-
quasi.iriferra beves b^esque inactahtcs, ciim san-- seqiientef dieiiur :... /'
guine coriiedimus; quia cosiestia cafnali et teT-reno -:: Cbngiegaioque,excrcttu perctissit, Atrialec,etc. Ex-
595' ; IN SAMnEi_,EM;PROPHETAilALLEGORICAEXPOSJTIO.—JLIB.II./ S&T .
leras a palriarcharum sanguine .fide^el.sacramenlo A^ allegprica majbrum.. gesla;coiitueiida subeamus; et
naiiones signilicai,quos universos suaapacis inimi- inTpso Ecclesise nascefttisexordio, quaiito fprtipres-
cos dupiici ratione Christus superaf, ul::lsra,eIvSpiri- qupsque; aplioresqhc.ad praeliuin:spirituale?yifps.Sb--
lualem de -rivanu vasialoruiii /ejus erual,,,-yel s/ua; ciabal sihi .Clifistus, fanlo.plhfa id tempprisac fre--
yidelicet iidesalvahdocredeniesj yel incredulas .Stia quentiora per eos imihuhdis spirilibus Piijmarum
juslii examiiiai.ionedamiiandor. ":'.'-.:. / , spblia. tollebat; sed et;majpfa ab eisdem/iriariyrii.
7 Fiierunl qutem.filh Sav.t, etc. Tres;Tilij Saul ma-" cer.tamina tolerabal. .'."" ',*;;;
'
gnos fidei eaiholicse, quae uMlmin tribus personis '.,"/.:- .CAR-UT./.X-I,-/. ;-; :.;/-'
Deumpraedicai, duces expri.rhriiit.Qui quOnianinbn :Saul.deiiiqtiriijussus.Ari)aiec,~CpgnqtosMoysi, nesimui
sua yirtute, tsed;Dei gratia sunl.qu.od stiril, quoniam ,.. intereaht, jubel secedere. .El [guia prcecepjnm4x
seterna sufCopdiloris (cui.dicitur, "__"..aulem idem : ;;:se parte viotavit, scissb Stiiiiuelispqllio:, scindendahi-a
regni gloriqn&iudit. Poiro Samuel, qccisp;pCr...
ipse.es-[PsqL:c\ui_) visione, perliui' desidefahi-; . 'se rege Amalec, uliro;Saul.v_iderj3.conlemiiiti '-..;,;
•quoniam perChristum Jesum, yerun)'videlicef Re- -.-' (T Reg. xv.) Ei dixit ;Sainuetad Satil.: Me misit,.
gem.el Salvatorem,.se perpetuo salvaridpsacregfta- Pomihus, uturigerem ie in regem_.etc.,:usque adid
turos confiduiit; fectepiimusfilius Columbae.donum; Vquftd: scriptiiriv.esi, Quod conslituisselregeiifSauT
secundus besideravi, lerliusRex meus saius.inler- '* "
super-:;lsrael;; llsec ieciio- stiperSamiieliset Pavid
prelatuf. Dttaefiliseej"us,infirmiofes fideliuffiplebes, specie Judaebrum regnum oh culpanr perfidiSe.ad-
sed cofpore ef nienle Deb devolasindicanf; yel Certe .gentes; iransfereiiduiri,:iiho- omiies quipeccata/cuii}'
priinbgenila filia syriagogae,minpr Ecclesise speciem suis auclbrihus .perfpcio odio noii- odefint, exstir-
ienei. Qriibus etiartt nominum.eiymologia pongruit.; paridos docet a regno fidei ; et Iioc meliofibhs pro-
nain quia Synagoga Cleciofum.non de cunciis; late xittjis dato, nibilbniinus"eos'qiii operantur: iiiiquife* •
nationibus,; sed de riiultiiudiue solius est israelilicse tem,cumsuis operibus"esse-perdeiidos. :'-.'
slirpis colJecla: Ecclesiaauierivpmnibus;est ad fidem Dixii Sdriitietqd Saui: Me-tnisii Pomiritis-uluiige?
conyocaia de geiitibus, recte prlihogenita filia de reiri leinregerii, etc. Dicit serriib pr.opheticus quotTr
rnultiludine, secunda;ex omnibus ;intCrpretari, pefr diefecforibus Ecclesi-e^quodporipropriae- libeftsitis
bibelur. Uxor S.attlis Achirioem, /qbaa-iftierpretatur Tndustria, sed ipsius miiiisterib per Domiriumad re*
fratris decpr^iotani catholicse Ecclesise perfectionem gendum/sint- populum: ejus eiecii; idebquevbcem
figurate ^dehun.iai-^quse.Trequenfer.iri amoris Caii- imperii illiusTfttenia semper debeani aufe pefcipere/
licO-.sor'or|el deeora siii' Condiloris, qui ei per in- Dicit et omnibus Eeelesise filiis, ut Domini jussis
carnalionis mysierium frater fieri' dignafus est,riap- ,p pbietnperenl; quia nimirum omftis miiridb cbfde,
pellalur>-Abner princeps jviilitiae•ejlis, qiii patris qui Dei yisloneivi desideranter exspeciat, i-exsiiper
lueerria dieiUir, yel Toaririem Baptistani, qui erqt pdpulum ej'iisIsraelunctus est!; supef ipsum sdilicist.
luceriia ardenS et luccns (Joah. y), vel pmniuinqui. 'bonarum CbgitationunV;aclionuriique "cdetum;cujus.
siiigulari prse cscieris.Ecciesia..prppugnatoribus atti- se/merilis sperat ad ejiis visioriem pertirigere, Israel
ludiiie prsefulgentj viros virliitis irisinuai. Admo- quippe,/ vif" videns Deuiiv intefpretatur.. Et bedii
nendunv 'sajie- puiayimus lectorem,- non semper mundo corde, quoniamipslpeiiiri videbunl (Matih. v). .
easdeip pefsorias unum eumderiique.typica in parle Hcscdicit Dominus exerciiUum: Recensui, -eta, .
inoduii) tenere .ligurar.um, sed,-.mfttaiis ferum/cif- Ajita:iirsi-faiio ad bellum spiriluale cohbrtanti, :ut~-
cumslautium causis/niufari etiam pro tempofe et /Deftmqui hoc adire prsecipefet, Romiriiini excrci-:-
loco speciesofdinesque lypor.um.-".•. luum: cbgiioniinei; boe est agtriiriuiriangelicorum, r
'
''
. Erdt auiem bellum pofens qdii.ersus.Pliiiistltmos, qtibrum uos necesse":est corilra. pbtestates aerias ;
elc. Gausa belli/poleri.is adversus Philisthaaos illa diiriicanles, protegairiur anxiiio.' iEgyptusvbutefti, -_,
maxime exslitit, /quia Saul foftes quosqueet/aplos . quse lenebras sonat, priorapeccata,; quse rios usque
ad prselium viros socisibat'.sibi. Namsi rex ipse ad-maivebaptismaiis seeuta, sedin eosurit demersa^,
nuila fortibfis mililiai manu stiparelur, nequaqtiam D 1" sighificat. Ahialec vero,- qui tfansito mari Rubro fe-
vicinis bbstibus; tei;ribilis,'eos.adbel]um polehter stitit in yia stVlitudinls;I-sraeli,et interpretatur! pPr
exciiarel;-sed sicut pfioribus eousque femporibusi "ptiliis briitus : ea nimifurn peccala demohsifat. quse
Jsraej iJl|s lufpissime, sine aliqua spe Jiberlatis .ser- nobisposl undam bapiisihi: quo.lidianisprmis:ittsi-
vifet; sic himirurii, sicin-Ecelesia/quofqupi .disso-•; stenfes, rie ad p.rbihissa coeleslis pairiae regnajper-
luli a bonis operibus, nec -yiriutuiri-spiritualiuih i veiiiariius':obsisttirit; ne- ffuctum nostfi cordis in»
Bumusniiliiia praedili; quia desidiosi iiegiigeniesque saiiciificatioiie conservemus,: lethifero Iiunc.teritarit..
peccamus,:;hosiibus infestis erieryi torpore tfibutai : quasi derile decerperei/quorumomnia demoliri, ne;-
sinislrse! cbhversatioriis ^solyiniiis./Alcum a peccali'i' qiie eis parcero jjibemuf ;hoc eSt; depbhere-oiiipia,;
sefyitute fesipiscimps, spem vincendi/fesuihimus,, propier quse veiiit ira Dbi ih filios i.hcfedulitafis,...
irisurgit. bpstis, et crehrioribus- nbs ;acrioribusque. iiarii, iridigiiaiioiiem, .maliiiain, blasptieinlam,,lufs-:
tenlatibrium;-"siirnuljs::app.efii,:ptvelad flagitibrumv pemi sermPiiemdebre'vestrp, et csetera liujustnodiji"
li.ps,si possIt,,servilium ferocef; yel,ii/flOn ppssit,-,-. "A_No!ipuicas eis, sed-lnlerfice, elc. A/viro' usqftes.
_psam salieriisui contemptus injufiam "gravius sse--- ad-hiiiliefem, ab/opere perfectb*peccali- usqfte ad>
deHdp yindicet. YerQmTttde rnprajibus ribslris aclI cogitkionem" carnalem! dicil;' genitricem; videlice.-.
5.-5 BED_E VENERABILIS OPERCii PAiiS II. — EXEGETICA GENUINA. 583
Biutncemque sobolis immundac. Parvnlum el laclcn- A quas ainpleslaiur repercril, servel incolume. plu-
icm, ips-a inilia proposilumque nefaiiae aclionis, res cnim eliam inler paganns invenies manstietos,
quae sinistra cogitatio male nuper edita, pejus alere Immiles, benignos, patientes et in cxemplum Cor-
deleclal; intellige, bovem, ovem, camelum , et nelii ccntmionis cleemosynis atque oraiioiiihus ser-
asinuin, hebeludir_ein sttiltitiae, dissolutionis iner- vieiiles. Qua. iiiniirum vinuies, qtiia Jegi Dei vicina
liam, lurpiludinem superbise, c£ luxtiriaepetulaniiam quasi cognatione congruuni, ei deitnis mundi tcne-
dicif. bris ascendenics, quo ad requiem incemque promis-
sam pervenire possini adj'u\ant, nequaquam inter
Prmcepit UaqueSaUv popmo, cl recensutl eos, etc.
Et nos, ut vitiorum hella vmcere valeamus, miics viiia perdendse , sed iit p.isscssori suo prodesse
necesse est, efinnocuos in corde nosiro sensus ag- queant (Cinreus namqne possidens dicilur), a .i-
j^regemus; imilalores videlicet Agni illius immacu- lioruin suni omnimn secerncndaecalalogo. Recedit
lati, qui nos suo sanguiiie de mundi hujus .-Egypto cnim, j'iibenle Sanle, Cina_ns,qni salvandus est, ab
redimere dignalus esl. Quividelicet sensus impcrio Amalec pardendo, cnm scparanlur examine dislricli
modesti spirilus ohseciindantes, qnia tunc veraciler docforis virtuies catecliizandorum. quse juvant, a
adversus hostem prajvalenl, cum gemiiia, id esl Dei - vitiis q _asgravant; ut nee propler viiia defesianda
el proximi,- dileclione niuniii, veritalis viam ince- " eujusqnam mali dctester-tur ctiam virtulcs, quas
dunt; cuni sola denarii coeloslis spe univcrsas lerrc- intcr vitia delcstmda seiluliis exercero probatur.
nse babitaiioiiis delicias, simul elmiserias speinunl, Kec rursum bonoriim cujuspiam viiia, qnibus inler
recle pedilcs meniorali duces duccntcnario et-dena- virlulcs quasi honio carere nequil, propfcr viciniam
tio numcro comprehenduntiir: nam quia millenarius virluliim amplectcnda judiceniur; sed sequo d.scri-
smmerus, ejusdequo agitur-rei sive personss per- miiie in omuibus eorriganlur prava, qure viam
fectionem signei, iiulli duhium est. salniis impcdiunt; scrventur rccta, quaeadjuvant.
Cumque venissel Saul usque ad civitalem AmaU-c, Percussitque Saul Amalcc, clc. Evila. qusr.dolens
etc. Civiias Amalec consiipalam adversus fideles si\e part-uriens dicitur, inilium conveisionis, qusa
teiitalionuiu aciem exprimit, quie nunc a drenioni non sine dolore et molesia quadam quasi panurifio-
bus, nune ah honiinihus, liunc a noslra ipsorum ne novi ho/ninis inclioalur, insinuat. Sur, quae in
eoncupiscentia contra nos e\ciirita dessevii. Cui ni- recUm traiisferiur, perfectum correclionis finem de-
mirum eivitati teiUaniiuin vitiuriim pruvinius est signat, Quse bene e regione iEgypti sifa solilndo dc-
lorrens inundans, lioc est turhidtis cogiiationum scribiiur. quia sicquisque melius rectitudinem qtiam
flucluanlium impetus, qui de superhise dsemotiiacser accepit conseiral, si pressurse tenehrarum, de qua
montibus cadens. tanlo rnuros jiraviiatis gravios ercptus cst, cmper meminit. In Evila posittisgladio
alluil, ac nobis inexpugnabiles rcddil, quamo acrior veil-i qui dicil : Pwnitemini igilur, inquil, et conver-
annum Domini plaeabilcm hiems perseciiiionis ex- timini, ut deleanlnr veslin peccaia (Acl. 111).Sed ct
asperat. In quo lamen lorrente insidias conira Ama- r.postolus .fi.cobus, cum ait: Iiliseri cstote, ct lugete,
lec lendimus, cum occuliis animi virtulibus, et quse et p'orate; tisus vesterin luclum comerlatur, et gau-
solus pecloris noslri aibiter no\it, devolionum slu- diuiii in mcerorcm. Httmiiianiiriiin conspecluDomini,
diis hostem praoccupare et devincere satagirnus. ct exattabit vos (Jac. iv). Eo.^dem perciitiendo venit
Kam quasi aperlo ei ecrlamine occurrimus, quoties Sur, quii. c rrgione, sicut alibi Scriplura dicii, con-
eleemosynis, precibus, jejuniis, el c_eleris lalihus tra faciem ^Egypli; ctimait apostolus Paulus : Fuislis
spiritualis armaturse gcneribus, auctoris nostri con- cnini aUquundo tencbtm, iwnc aui-emhixin Domino,
ira eum llagitamus auxilium ; at cum fide, spe, cl ut fitii tvcis ambulaie (Epltcs. iv). El ipse in Snr po-
diJeclione', Jioiumque similihus armis apostolicis, situs, _3_.gyplum,de qua exieraf,- attendere non
qtice qiiantuin in nobis abundeni, solusquidona-.il neglexil, diccns': Qnivon sum dignus vocaii aposto-
cognoscit ; homines auicm alios, el ipsos spirilus lus, qtiia penccutns svnt Ecciesiam Dei, se,d mheri-
r.cquissimos, quamvis sedulo ac sollicite nobis insi- 0 cordiam conseculus sum (1 Cor. xv). Perctissuin se
dianles, latet. Ciim, inquam, hujttsmodi armis invi- saluhriier, ul melius post cacem viveret, oslendit.
sibilihuS-Contra spirimalia nequitise in coeleslibus, ctnn uit : Yivo aulcm jam ntm cgo. vivilvero in me
velinleripsas lentaiionuiii procellas iuduimur, quasi Chrislus (Gal. i). JSccioIum qui convei iuniur, sed
insidias in lorrente conlra Amalec lendiinus ; quia el hi qui, aroeplo vcrbo vcrilalis, con\erli a pravi-
palam furenlem adversarium, uhi iion videi, sierni- late noii ciir.int, perciiiiunt nh E\ila usque Sur : quia
inus. porpeluis addicii doloribus, jusiain divinse districiio-
Dixitfjtte Saui Cinmo: Abile, rccediie,etc. Ciiiacos nis senieniiam stisiineni, qiisecsl e regione iSgypii;
cognatos luisse Moysi, sacra refert Jiisloria, dieens : qttia FfCiindumiieqiiiliam simlioiuin ipsormn rctii-
llaber atttem Cinmus recesserM quondam a cmleris buet illis. Et h.os quoqi.iejubculo Samuole (lerculif
Cinceis fratribus suis, filiis Hobab cognad Motjsi; el Saul, cum idcm Ecclesise magisicr jiiiia sanein.!
leleiidcrat labernacula usque ad vallem qum vocaltir Scrip!i_r_emoniia, qui ohedicnies corrigit ad vitain,
Sennim, el erat juxtci Gedes (Jvdic. i\). Praccepit coiiteniplorcsjusfe damnandos pror.nuiitial.
ergo Saul Cinseorecederc ab Amalcc. Curat doctor Et apptcheiidil Agag rcgcm Amalec viviim, clc.
cqregius, ut si quid ijifer \itia qua. arguii, viriutum liactemis pugna Sanlis ODiimum discrcliimqne, vcl,
£>'J7 IN SAMUELEMPKOPIIETAH ALLEGORICAJ5XPOS1TIO.— LIB. II. S98"
huimclipsius, vei suhjeclse s hi j.lebis rectorem, ab ji Contrhtotusque esl Saimiel, elc. Non hsec per alle-
iiinc iuertem designat et reprnbum, qui rec.e qui- goriam exponenda, sed ad imitalioucm potius sunt
_dem innocuis Moysi paicij cognatis. Beclc vulgus lrahenda viriutis : ul pro Iiatrum erratis, qttse ipsi
oiiine, ei vilia quicque acreproba dcmolilur; sed in se inieliigerenondum qiicunl, nou soltim contriste-
iion rectegreges ovium, cseteraque in terram jirona mur in animo, sed et omni ad Dominum pio eis in-,
aiiimalia, vesles, el omnia pulchra simul cuin ipso lentione clamemus; ncc non el ipsos mox ut locus eE
rcge reservai. Ei spiritualis mililia_dnces universos, lei.ipus arriser.t, ad agniiionem coirepiioneinque
qui iEg.ypliiuiinielleclualem, hocest lenebras mun- aiiniissoium revocare curemus.
di fifgieniibus Dei lamulis ohsislunl, vel homines Cumquede noctesurrexisset Samuel, ut irel ad Saui
vel acins reprohos gladio verhi el vitse rcelor.s niane, elc. Carinclus, iiol.lia circunicKionis; Galgala,
exlerininare; quidquid vero insons et j.losaicum in- levelaiio dicifur. Multi ergo necdum plene viliorum
fer cos iiiYcneriiil,dehent imiriune servat.e. Atqui ceriamine devictn, certam jam sibi quasi perlecta
abominabilia soJum et iufanda, ve:bi gralia, fornica- piirificationis agnitione consummatis coronani jnsli-
lionem, idololatiiam, perjurium, niasfiilorum con- lisesupcresseproiiiiiiuiil: quodest siguum sibi tiium
cubitum, furia , falsa tcstimonia , cl csetera hujus- " phale fidticiajam consummali agonis crigcre, et hoc
modi fiagiiia, vel in suis, vel in suhdilorum moribus iu nionlealtissimo virtulum, qui notilia circumcisio-
eradicare saiagimt; comessaiiones vero ct cbrietales, nis appcllaiur. Descendunlque post hacc in revehitio-
conieniioues ct a.mu_ationes, avaritiam, odium, \a- n»m, ciinv se ipsi post viriutimi c-ulmcii asceiisiiin,
nse Iaudis \el bonoris appetiium, quasi minus noxia, posi prselibalumsuperiiaerelrihutionis gaudium, vera
vel eiiam salubria, nec non el ipsuiii regem viiiorum jam huiiiilifale gloriosos aulumanl veraciler fevelaU
pinguissimum, hoc est superbiae lumorem, nolunt coidis facie nosse aicana. De quibus Palri Doniintis
tiisperdere, reaium profecio gravissiniiie jiraevarica- ait : Abscondistihceca sapientibus el prudeiilibv.s,ct
iionis inctinunt. Cujus oh meritum reatus, et Judsoo- icvelasli ea parvulis (Malth. xi, Luc. __).
lum populo qtiondam in exemplum Saulis, oblalum Et dixit ei Savt: Renedictus tu Domino, ctc. \'o—
Dei datum cst genti lacienli fiuctus ejus.El cem gregum el.armeniorum, inconditos animi motus,
* regnuni
tmilli hodie Christianornm promissam sibi vitae coio- dissonosque cogiiationum insoleniiom iumultns in-
liam aliis obfinendam relinquunl. Uhi etiam j'u\ia teilige ; quos quicunquo in se edomare ac rc|irimcre
liiieram sa'ubi'rrime raonemur, uldi.ini prsecepli dissimulal, fruslra se \erhiim Uomiui, quo \itia-
auctoriias, humanuui semper in nohis vincal affe- ctincta demoliri prtrccpil, jaciat iinplevisse.
cfutti. Stulta ci.im miseialione-parcil Jiomo homini, _ Et ait Saut: De Amalcc addnxeritnt r.i, etc. Ilsee
cni Deusnon paiceiidum prmcepeiit; qtiasi tnelius no- ' nolenles licel lea conscientia proplietx coiifitettir;
rerit quid de liominefieri debcat hotno, quam qui Ito- rum non solum Deo, ctijns oculis nuda et aperta suut
iniiiemfecit (Ercl. x). Non autcni sola auctorilaie omnia, sed et viris spiriltialibus fraudulenia pravo-
regni supcrbiam de^ignat Agag (quia initium omnis rimv pcctora paient. Nam et Elisscus longe posito
pecemi superbia), scd et ipso nomine, quod trans- Giezi, ,pra'sens erat corde. Et Apostolus corpore
fcrtur in tectum, quia conienius ssepe a cogniiioue 3bsens, praesens auteni spirilu, argnit peccanlem in
proximorum, fastus elationis tumel in corde pravo- Corinlho. De exemplis, inqiiit, reprobornm addnxeie
runi. Appiehendil aulem Agag-regem vivum, el vui- mullimodos brutorum la.civoriiiuque affecluum cla-
gus inlerficil, qui vilia carnis eradicans, eapul eorum mores. Pepercil enim sensus imprudens his viliis5
superbiam dispiilando a virlulibus secernere, et qna. minus nociva videbanlur, neque ea delere cu-
quanlum silno>.ia novit definire; sed hanc lnimihier ravil; quin jiolius haec ipsa \irliites arbiiralus,
vivendo, in ;,eipso non novit exslinguorc. Parcitque auctori suo grate offerenda pulavil. Yeibi gratia,
Saul Agag, parcit et popuius, quando et dux ipse slultitiam sinipliciialem pnlando, iracundire procaci-
\irfutum animiislafcnli in j.rsecordiis supcrbise mol- tatein zelum rhinees et llelise nuncupando, desidiam
literannuii; el universa quse hunc sequitur operum rv lorroris, palicnliam Bavid icsiiinando, et aiigiistiam
spirilualium lurma, cj'u<.dciniief.indi luinoris assen- icnacitatis parcimonite, discretionem vocando; et,
sione conumpiiur. notanda piriier ac vitanda pravorum coiisneludo
Facluin est attlcm veibum Dominiad Samucc, di- nequitsima, qui cxcusando sua solent admissa cu-
cens, eic. Pccniteiilia Rei, non pcrturbatio sensus, mularc. Eccc enim Saul ca quseDomino jTibeiito
quse in homines cadere solet, rciraciames qnid im- oceisa suiit, sc cum populo occidisse ; his vero qu.L-
provide maii commiseiiiit; sed mutatio dicitur rc- conlra interdictuni ejus raservala sunl, non se, sed
rum transeuntium, inimutabili prsescienlia manente j.opuhmi pepercisse teslalur. Et mulli negligcnies ac
divina; sictit enim non poonilere, mutaic nolle qua. desides, si qua vitia st.peraverint, vel se superasso
statuit significal. Juravit Dominus el non pcemtebit puii-verint, non haec auctoris graliro, scd suo sudori
eiini, Tu essaccrdos in ailernum (Psat. cix); hocest, trihumit. Qusecunqueaulcm in se exslhigueie nul 110-
quod seinel statuit, nmiqiiam sacerdoiiuh) Chrisii lunl aul ncqueuiit, ha'c indifaesihi naturae vitio prav
inutavit. Pojnituit autem Saul constiluisse legem; valuissecausantur, ut ex obliquo etin ipsum naiune
quia ei perrtdiam totius Judsesegenlis, et (idem falso- Auctorem rcatus bumani causa refundantur.
r-umChristianorum proniissio regni munercpiivet. Dixit ouicm Samuel od Sanl: Sinc ive. ci indkcbc
m IM-D.E VENEMBILIS OPERUM PARS Ii. - IiXEGETICA GENGINA. 600
..M,'ete. Supra legimus quod isrdie sil unctus in re- JA Noiandum atiierciquod non viclimas maias, sed ohe-
gem Saul; in die quod ungi debeat prsedicius, et dieiiiiam dict esse meliorcm, ut illas quoque suo
nunc nocle reprob.ilus ostenditur. Kon hoc forttii- lempore bonas osiendni. Non \ituperat legem , seu
tu ct sine causa , sed qnia dies aliquaiido jtistTia, Evaiigelmm prajferf. Lande dguuni dica populum
nox peccaium dicitur, in dic clectus, ct nocie le- iegi<,qtii.t ph cordi. devotionc suis h .locausta de
jeclusest, qui propter liumiliiatis modeui-im rogna- gregbus oHerebai Auctoii; sod laudabiiiorem rnulto
re, propter noxam iiiohedienii-e ineruit reprobari, design.it euiii <|iii ad consilium Evangelii exhibet
non divino judfcio, stid meiiio \:iri:iiiie humano. corpus siuim ho-iiam viveul.m, sanclain, Deo pla-
Sed el hodie diccnte Domino : Quia mtiltisunt vocati, ccmcni.
puuci autem clecii (Maith. x.\); quictniqtic voca'i, Pro co ergo Cjuodabjcchti sermonemDomiiii, etc.
per opera sunt lenebrarutn ab electorum luce se[)._- Sieut cietera hujiisce lectionis, sie et h__creprob .ti
rati. Saulis ahjeciio, ju\ia ..lleguriam quldeni synagoga3,
El ail Samuel: Nonne cum purmuus ess.>sinociuts juxia \e;-o legis (ropologiam cnjushbet falso Chri-
luis"! ctc. Et h&3C beati Stmuelis inciepalio cougruil siiani, vel magisiri vel diicipuii nrimo fidcli, ac
cuilibel Chrisli.iuo fidem qua imbutus est prajv.iri- poslmodum driiiinabili possunt cuuvenire stalui, im-
canli; dicenie ad etim aliqtio spiritualium magislro- " pleta prophetia B.ilaam, quse dioil: Tollelur propter
rum, qtioruin idern Snnniel sneciem tenet : Konne Agag rer cjus, et auferetur regnum ittitis (Nttm. xxiv);
cum humiliatus ih animo iuo jjro vita prseteii.a, quia \idelicef propler contectam in pectote, neede-
quse erat siue Deo, ad Ecclc.iam venisses, accepia leiam lunditus superhise pestrm, et populus quon-
jam fidei et bapiismi giaiia , caput in cxcrcendi. danv Judaicus, el uuiie Cliiisiiauoium quam piurimi
Spiritus fruciihus faclus es ? quihus ad visionem di- rcgni coilestis sini se.le prirati.
unse clariiatis pervenira debere1;.Israel nanvquevir Et conversua esl Samuel ut abhet, ele. Conversa
videns DeimTinlerpreiatur. Unxitque tc Dominus gratia proplietali, tit propier-pcccata discederel a
chrismate sui Spiritus, ut bonorum rector ac mode- Judseis, appreliendere illi n.ui touim prophetise le-
rator actuum ad seterni rcgis imperium perlinercs. ctionis iiidiimenluni, quo animam calefacere fide, et
Milfens quoque te in viam novaeconversationis, ex- ornare possent operibus; sed eiiremam sgluminodo
pugnato velere homine cum actibus ejns, omnia qu_a summilaiem. quse est in parte lilterse, qu.iin et ipsam
sunl sujier terram membratim mortiflcaie prseccpit. a solidilate sensns spirifualis abstrahentes, quasi a
Quare ergo, coniempta cvangclica et aposfolica voce, proplietise vestis inlegritate sciderunt. Ideoqtte quo-
aliam libi vivendi regulam condcre, ac vifiorum ,,. niam prophelas scindere nou limuoriinl, scindi a se
spolia congregare ma!ui_ti? in quibus novinunquani regsium Dei, et gcniibus tradi meruerunt." Sed et
etsi oculos morlalium tibi lallere visus es, ante in- bodie quisque sacra eloquia , quihuscruditus esl, el
lerni lamen arbitri exameu malum grande fecisti ad quserendum regnum coeleste imhutus, improba
Et ait Saul ad Samuelem: Imo audivi vocemDo- mente contempseril; quia vesteni sacrosanctam un-
mini, elc. Quantmn bxc rcsponsio Saulis rebelli su- geutis se in regnum niacuiat, ablaiam sibi regni
perborum pervicacise convcniat, ex his qusesuperius beaiiiudinem proximo melioii relinquit. Neque a la-
exposita sunt facillime^.palet. Sunt euiin qui vei l.um sigiiiDcaiidamiseria discrepal, quod Samuel,
Scripturse saerse lectione, vel magistrorum sermono audila Saulis superbia, conversus ut abirel dicitur.
convicti, ac pro suis redaiguii commissis, non hu- Miilfrenim dum ea quse noruul hona operari con-
iniliando remodium flagitare, sed insuper excusando leiiiiiuiii, ad eviremum justo Dei judicio , quse
ihalinl augmeiilum conquirere peccatorum. agenda sint, nescirc mcienlur. iiinc lia_relicorum
Et ail Sainnel: Nunquid vult Dominus holocaiibta luxuria mullimoda zi/aniorum, mcssem seminis
aul viclimas? etc. El hsec quidem piopiie ,Jud*is di- cvangelici nelario gennine polluit, dum repuls-i
cta conveniunt, qui neglecto judicio, misericordia et saep.usahactione veiitatis scicnlia, conversa tandem
flde, caeierisquelalibus, per hostias sc ei holocausla j) sese aufcicbal et a men'e.
Dominum placare posse rehantiir. Sed et nmic m Porro Iriumplialorin Israel non prrcel, elc. Qui te,
Ecclesia sunt non pauci divitiis pariter et crimiiiibus inquit, solus, iino cunctum Israel. contra Amalec di-
aggravati, qui pcccatn quibus adhaerere jion desi- nncanlei.i su.i gratia triiiiiij>haielecii, ipsceiiam libi
sttiiit, eleemosynis se quotidianis ablucie eonlidant. \eihuin ejus pr.c\aricami non paicei; qui quanto
Sunt alii qni jejuniis ei orauouihus, psalmodiseque.. viuccudi lacuViilein non liin foiiiiiidine, sed ccelilus
(requentia castigari sc arhitreniur a sordibus vilio- accepisli, tanlo in sor\ando unathema ininus excu-
rum, quibus abstincrc non curani, ei.rn D.oiiiinus sandus osteiideris.QuiasicutMo\scsail: Rcllumsotius
buj'iisniodi _.ibi hostias iion peecatorcs quoslibef et liotnini est contra Amatcc (Exod.wu): et : Dctebo,
impuros, sed a peccalo continentes offerre prsc-ci- inquit, memortwnAmalecsubcmlo (Ibid.). Quod idem
piat. Denique Psaimisia non aii, Inicr ma'a opeia et de spiriiuali cst certaniiiie sentienduin, ubi eo
facbonum; sed, Declina, inquit, a malo, ct fac bo- majore pcriculo paiciinus hosiibus , id esl vitiis in-
nutn tPscilm. xxxvi). Et lcprosus in lege vel immun- dulgcnms, quo majus in reimssis remittendisque
dus, nequaquam cum ipsa immundilia, seduhi mun- quotidie peccatis, Aucloris nosfri munus accipimus
datus abhac viderctur, bostias Doojubcbaturofferrc. Timcndumque ne et ipsi supernce visionis mlnus
GOl IX SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGOMCA EXPOSITIO. — LIB. III. 002
sollicili, mereamur audne cum Sanl, Quia tiium- A diu siipcrbi.e vulnus, ac male seivatum m corde,
phaior in I t-icl non paioel; hoc est, qui 111pluri- produc.int in medium confiiendo. Quce videhcel su-
mis \ictoria. donaiu concessit, ut ad gratiarnm vos jicibja rex etcapul cst sceleium.cseterorum, utpolo
actionein, viieiidi.iuc industriam pro\ocarel, idem ex sua radice prodcuniiiim; quae incautos fictcblan-
vos ad iiltimuinsuse sanctionis in euria seveia e\a- diendo, quasi lingendo dceipeie, atque universa vi-
minaiione dainnabii. Quidam putant hoc quod dici- lalisgraiisequseiunterodeie genimina. Pinguissimus
lur, Porro iriumpliaiur in Israol non parcet, non ad auteui idem uelandus IOXdieitur, hoc esl crebrescen-
Uoniinum, sed ad iliiim esse lefeiendum, de quo tium supra modum criminum, inale deleciaJiilisagiua
praemissuni cst, Ll dabil illnd proximo tuo melioTi ptsegravatus. De qua Psalmista ioquilur : Piodiit
te; qnod videlicel Davidaccepta legni poiesliic , vel quusi cx adipe iniquilas eoium (Psal. LXXII).
domui Saul, vcl eueris hostibus, Domini j>jssu tru- Llail Samuel : Sicut fecit absquc libctis mulieres
ciilandis paicere noluerii. Quod ifa inor:il>lorexpo- gladms luvs, cfc. Gladium Agagip^um ellicacis.imum
liuiil , quia meliores nobis proj-imi vilia , qu.e supeihise ftiroiem intellige: niiilieres Ilebraoaslibe-
nobis pr.evaluisse conspexeiint , siimmo iu se ris ab eo pmalas, animas lideles, sed superbia
sluTio concnttir i:\slinguere, ne et Ipsi eamdein prse- viclrice bonorum operum liuctu spolialas. Sed sicul
varioai>onis fo\eam, qua aiios miscre dilapsos con- B tu, inquit, iiinumcros, o pracsuinpiio superha^ a \ia
lemplaiiiiir, ipciilaiit. Porro quod scquitur, Et poeni- veiil.ilis avortisti; sic lempore pisefiniio, cnm venerit
ludinc iioii flacteiur, seternam quam iiiinatus est, qui lotum iniquilaiis impcriuiii justo judicando de-
atque iinmutabilem Domini sententiam sigmficat. slrual, ttiageiulrix impietas inleiiuiiioruin lacinoium
QIIOJvero siiL|.:ngilur, Neque unim. homo e.>l, uf captivaU, omni llla vilioiuin nequissima sjbole ca-
agat poenitrntiam; manifesle innuil quod supra, rcbn, niillos ultia hahendo quos scducat.
ubi ii03iiiiuis'eDeus dicitur, non passibililas divinse Etinftusta conctdil Samuel Agag, etc. El spiii-
subslaniia., apud qu.im 11011e_,l transmulatio, nee tualis quisque ac propheiicus docior in fitista con-
vicissiiudinis obumbiaiio, sed liumano more honiini- cidil regem popuh lingentis: ct>muiuliiplices supero
hus lemperata Dei Jouilio signatur. Non ergo sicut bi;e deceptiones evcnlilans, diligentissimeque vitiuiu
hominein, ila.Deum cujusquam pacd sui pfciinet, evisccians, quid conlra singulas ejus \ersutias sihi
cujus dooranii.usoinnino rebus lam fixa senienli.i, suisqiie agendum sii, iniueiur ot cxplicdUQuod inlra
quam ceria cst praesenlia. pinguissimuin Agag, ld csi, icciuin maliiise, pulre
At tlle ait, Peccavi, etc. Et obslinaia Saulis su- dinis et corrupielae siut iecepiacula c_eca,dilucidat et
,erbia, et beali S_imuelishurnilis scniper modeslia pandit; el hoc in Galgalis,,id csi, in re\elatione ma-
declaiatur. Quid enim superhius, quam jil cogniio iiifestataeveritaus et fidci, faeit hqc doctor. Et aii-
qiusque suo scelere, quo apud Duminum praevarica- ter :,Cum \idehcet in revelatione uovissiini -exami-
tor, irao et' anaiheuia moiistretur, adhuc tamen ah nis concidendum pei o.i.nia petcati cjrpus, cui
hominibus el coiarn homiiiihus honorari dcposcat ? nuiic rejjrobi slultc patcunt, coiiiniiiiueudumque
Quid e contia heniguius, quam ut agnita qaisque al- prscdicil.
terius nequitia, qua coiam Domino reprobus osten- Etnonvidil Samuei uUia Sam, etc. Iinitandum
dattir, adlmc lamcn eum coram homi.iil.ualionurari poiius quim allogoiiza.idum, qucin ob peccau men-
non lecusal? Cnde quia nunc quoque non demini, lum adeo detestaiui, ut nec \idereiliquando digne-
qui vel a magistris spiritualibus, vel a sacns paginis tur, huic ipsi JraleniKaiis intuitu lantunv pietaiis
ob sua fieinora redarguli, plus inleidum noci\a impendii, vit hancetiau Itictu lacrymisq-ie lc-tetur.
adhuc proximorum laudaiione gra\an, quam sua Unde non indeeenier talis aniini viiis, cl lllud Psal-
salubii gaudeant pociiiludinccuraii. Nos quoque in mislse, quod ait : Nonne qui odeiunt te, Deus, ode-
e\t*ii)plumbeali Samuelis erga tales modeste agere, tamiilos,et super iniinicos tuos ttiiesccJam (Psalm.
neque eos liaducere opoitet, qoos incoingibiles, et cxxwni)? et e\:ii.gelic_>llla mLiiomiuus congruil
divinojjiii j'udicio non diib.iainus csse daninandos ; j, bcatilud.), qua dicilur : Beali quxUtgeiUnunc, quo-
maxime si hos aliquo gradu ecclesiaslico, qucm ejus- niam ipsi comolabunlur (Malth. \). Si eniin sine ulla
dem Saulis uncno 11011 iiidecenler enpriant agnove- dtibieiate he.>tuse_t, qui tuibjiis a timore irae ven-
rimus insignitos. turse oculis, pio|irium lectuiii, jd esi, ojieia virluium,
Dixilque Samuet : Adductle ad nie Agug, clc. in quibus ipse requiesccic debeat, lahorans in gemiiu
Agag, ui supra diclum e_V,tecttim ; Amalec populus suo singulas l.u.U laciyiiiando pci n cles; quauio
biuclius, si\e populus lingcns appellami. Dicneigo healior ille qtu de sua salusc fieo propitio jam
Scriptur.i piophelica, dicunt mimstri el dispensaio- facius secunor , pro Iiaieims Uomino supplicins
res cjusdem Sciipiinre sui» audiloribsis , ut tecium ploiutei I.iiiieniatiirexcessibu..?
;;MBER;.fEWlipS^
' '- '
. '• :•' ;; ^fMoLQGys. f-:;__-:'";;:;"; -,.',' . inbelciii expdsitidnis hostrae libel&; .iiiio,--.qbi.cj "S
. Explicalisjam iioii piiuc.os"udQre::duQh.ii.s.'-;-in
.Sa- •deiii ;:Deatislinii prtiplie.t;E "^aiiiuciy^t sacciKloHi.';
m -.BEDJE-VENERABILIS.OP-EIIU^ G04
nafivilateihj vitam et ducalum; alleroy qtti Sauiis k diigeli/pdcisMiiqre flebunl'(E_l_a. xxxiri^ .projilielas
^prit-io'd6cii''a-Dbm'in6,'-posimod-t'm-:.verh'.:repf6ba.ii-ulique "significaflsj.'divjhi.yerbinuniios;.Sed et Joiias
gesta'conlirier.ei; niinc ad.feriiuriTabeali David:au- pfopheta-Ninivitis praedicafe jussusy inaluit seperi-
: '
spieiis 'inclihahdum mittimus. manuttt;- rion riosiro culp maris fugiehdo, _qiiam praedicando "geiiiibus"
frefl ingeiiio, sed s.uperhi:adjutoris per -omriia Cnm . fidel verbnmcommiitere (Joiicei); ihetuensiiimjrum
suissacrosanclispraiionibus, dilectissinveantistitnnv;; : nC fractis noh credendo boriie.olivse TaiiiiSj.iiiseriiis
cbhfidehtes auxilio, aC prh ccrto speraiites, quia qui ' per fidem oleasler,":sociusfadicis et pinguediriiseffi-
' •• •••-".-
iriitjriain dissdnos bistorici callis anfraetus, Saulis ceretur olivse. '';
dico;nunc""j)lacefitia Deo, nunc acta"perversa, hostrum lmplecornut_uunioleo,__ei'vc'ni, ..e'jc_.llelic!a;Tnquit,;
sine oifend.iculo,lifcredihius, allegoricunv. se.ryay.it'- "ciifareghicarlialis,, Illud potitis iniperium, quodSpi-
iricessum..;ipse itt beati David, qui" hon efrqiieam: rilus sancti lumiiie pfobaiuf esse :p!nguissiraum,
coarigustalb, Sed dilafaio corde viam maiidaiofum sperandiim hmandumque suscipite. Hocndiva vobis-
Domiriicuciirfit, actis spififualibiis ad aliiora myr ipsis yertiehtes',sed a nieo Spirilu missi, jiopuloilli,
sterii Spiritualis arcana typice transferendis, suaenos. quia.mundiillecebris secTelus; seteriisesalutis gau-
pielatis gratia coihitari digiietur.' "Obibreviler iri dia suspifat, iiitimare curate. 'Providi eiiim. in~filiis
. pfocemio cpmmemofandum,'quia cuin yetera trans-. **ej"usdem populi,-,'miiii;regeni- • Isai_ quippe; iiisuJse
iliifa, et facierida esseiit birinia nova,'ipsam qtioque hblocaustuhvsive SaCrificiunijBethleheni domus jyariis
mulalioriem ciebriiis.figuniliter oportebat' intimari; iiilerijfetatijf; Iiisula autem unaquaequeariinia; flde-'
Sicut eriim supra Sarhuel.sacerdoiiiimrepfohato Heii'' TiS ; insula bmiiis Ecclesia saneiofuih,; qtiso.ab huj'us-.
'
substifuitur, ut sacerdotium"..Clifisti, quod nbric iri saeculifluciibus altiora peieriddsepafata, tofam-j'am
EccJesia geriluf, indicetur leg-ni sacerdptib stieces- Se pef Splfitus'sancti Teryorem...jfurificans,' lidsliam.
siiruivi; ita et hic"prO.Saule D^vTdhncliis in fegehi, acpeplabiJemDeo reddil, et sui' pectqris liospilium.
sigilificat regnurivJudseorunvquod-per legem eraf, vivi pafiis domicilium.facif. --.-•
Ghrisli Ecciesisaregno ihutahdum, "Juxlaquodeisdcm MailSamueTiQuomodomdam? etc. Aiebant Domino
JudaeisDominus proleslaiuf, dicens : Ideo dico vobis, propbei-c, aiebaiit el apbsfoli-:'Quomodor6gnum Novv
aiifereiur.qvobis regnuinDei, ei dqbilur genti facienii Tesiamenlipf.T.dicareTpterimus? audieut eniiiilegis-
fiuc'tus;ejus:(Mailli,-iix\)). . sBihulatofesJudsei;et inlerficieht nos.;Queiiienitii pro-
'
; ;;; -:;- ; ,CAPtlT--:PB.IMliM./.;_,.;"...-......-;[;{_ plieiaruriinorisunljiersecuii^etoccideriihteosquiprse-
Doriiino'David-Reilileliemilein de iiuritiabantde adveiituCliristi. QuibusDominusrespou-
Sqmueljubente pa-;
scuisadducMmungit iiiregemtnpx perpeluqSpirilus _{ f-ideris.corpussuuiudeplebiscOnversationescgregattim,
. . .grqliq-cbruscum;ildut ejiaiii .SqulehfriiatoSpIriiu' ' • - 'arctioriscoriiiiiehtlseihanii coffipere, etadmojrtemjjro:
'drrepiiiriiciiliqrapsailencJor.elcM -
Doiiiino"suscipieridamparatum geslaie pfa^cepif, nec
'(!"Reg. 'xvi). Usquequoiu tuges;Saui?'elc., usqiie rion ei suos ;audilorcs ad subeundani martyriigloriam
atl:id vjuodscriplum est: recedebdfeiiiiritib eo spiri- - aecendefe, quaSi ad victimamTssiivocai;e niandavit.;
lus inaius; HaecTectiosigniflcalDominumSalvatorenv Nunquam enimmelius allatdr inoflisshperatuf, quaiu
ad f 6griahdubvin JEcclesiasingulafiter," oleo'liriliiiae chm superno anfore lOleratur. Et cgoj ihquit, vbbls,
perunctum, cujus imperio clarescente, remo.ta Jegis o pfophelaehiei, prseconesque fiiliirorum, iioiiul aliisl
limbraY Judsei partim ad persequendum insiigati, per lioinines, sedper infiisiortenv.meirSpiritus, quid
parlim sint doiviinica.inCarnalioniset passionis ac- dicalisautfaciatis,"elqhis, ubl, vel quando yeiifurus sit
cejita fide sajvati.; Dixit efgo Domiriusad Samuel : _ Clnistus. osiendam. Possunt Jrsecde JoaiiiieBapiisia
tlsquequd lu luges Saiil? cum iegoprojeeerim eum,.. specialiter intelligl, queiri de;C.hi;istoevangelizaiilcm
ne regnelsupCrlsraeL Dixit DeusPater ad prophetas' audieiunt, et pccidcrunt Judsen SediUeei corpore et
et aposlolos deJudaeorum, .vel.pfseseii.tij vel eiiahf iiiente paTattisadiiiarfyrlimv,auditores ad vieiiniam,
Tutufsi fepi'6batione miBfentlbus : UsqueqiioIugelis hoc" est ad baptismum .poeiiiienliic vocabat. Cui
yosru]nanv populi cohfumacis? cum.ego culpis exi- *; Q non aliquis homo uiagisief, scd Detts ipse quid faceret
geivtihuS4)rojecerim:etim,,ne' reghum ,s"ibisingulafe osteiidit; datoqiiesancti-Spiritussigno,cui deomuibus.
fidei etveritatis, qtiasi casteris geritibusexcelieiitior,. quos baptizabat divinitatis testinioniumdafef, edocuit.
etDeofaniiiiarior usurpef; sed gentium "jiotius na- ." Venilquein Selhlehciii/elc.Etoiiisin rnurido"pfo-
lioivesCiirisii misericordia; salvafas. se multo sub.liT. pbetafum de Ghrisio pvaecbniis, occurrentes eisdem,
iniores agnoscat. Nam ul etiam aiiiiquos prophefas. proplielis deyota ihenle fjuiqtie prudeniibrcs, jaui
derfuturaisuse geriiis;excsecatione, quse nobis causa dignaniiraculo edrum; dicia ducebani, soljicitaque-
illuminaiionis fuit, coniristaios^iihq etiahflamenta- •'"intentiorie-pijrquirebaiit, si h"ae'c eadeia :proplielafunv-,
los fuisse coghoscas, audi Esaiam, qui, cum" de 'ofacula; ivacem: saeculis;." adveiitiiram sigiiafeut; aif-
doinlnici adyentus"""grafia; pra.misisSet, dicil::v TTdbi- "M6saic_elegisiiisthrjuguhiinipbrtabile super disci-
tantibusin regione-iimbrce mortis, lux orlaesl eis~ piilorumessent iinposilura cervices. Responderunl-
(Esa. ix). Mox ij'usdem lucis- adVeniuTresjjondens -que propheTie,ae suis singiiliproclamabant ih lihris,,
subjurixil,.et ait fMui.lipticasiigentem,cttioiitnagmfi- ad boc se in Dei missDSciviiatem, ut testimonium
casiijmtiliahi (Ibid;).::'Et: ajibi.-<le .ejTisdem.pppuli. pcrliiberent illi, qui ventufiis esset ad pacificanda
a.djecfiorieco-Timeriiorans:,clicit 'iiitef' Citiera.: ~Et" ; ieffcslfii co-lestibus; ef j.6sV-Iohgaiiiiihiciiise dis- .
603 IN SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGORICA EXPOSITIO. — LI3. III. 63«
crimina , qtise humana mcrebaliir iniquitas, recon- A dicentes: Ostendenobis, Doinine, miscricordiamluam,
ciiiandum Deo raiindum, per vencranda sui sangiiinis et saluiare tuum da nobis (Psalm. xx\iv); et cselera
mysteria. Quod eodem ordine potest et de Joanne hujiismodi. Nee enim complelo prsesentium passio-
accipi , quia vitam et rioctrinam ej'us adinirantes num vel operum boiiorum sacrificio , discumbere
populi, pniabant eum Chiistum, ei de slatu ejusso!-. possumus cum Abraham, el Isaac, et Jacob, in rcgno
licite quaerebaiit. Ai ille pacem se lerris vcnlurani coelorum, priusquam Dei Filius humilis et pauper
annuntiare teualus, adveniens, eontrito moriis Iaqueo, vitse nohis j'anuas
Ad immolandum, inquit, Dommoveni, etc. Id est, subiimiter apeiiat. Nam el ij.se nos in Evangelio noii
ad dpcendum el paiiendum pro Bomino veni; bapti- a nobis ipsis, sed per suam gratiam discumbere posse,
zainiui et eredite mccum, tit pariier in Chrislo vi- hoc est in regno requiescere testatur: Amen, in-
vamus. quiens , dico vobis, quod prmcingelse, cl faciel illos
Sauclificavil cigo Isai et filiosejus , e.lc. Omnes discumbere,ct transiens tninistrabitilii' (Luc. xn).
sanciifieavii, sed I),i\id soliim oleo clirism.iiis unxit; Mtsii eigo, et adduxil cnm, oic. Dcsiderabai Shneon
quia iiiulta Ecclesiae membra , sed unum est cipui. senex, desiderahant crrtcri illius lemporis sancti ve-
Jlulios bapu'zj\it Joannes, sed in unum columba dc- nisse Doiniijum in carne, et venii. I_ral aulem riilus
srem.il. " ob cruoiem passionis; quia pastor bonus animam
Cuinquetngiessi essenl , vidil Eliab , clc. Inducit suam posuit pro oviuitssuis (Joai. x). Eiat el specitv-
filios Isai, primum , secundum , et lertium. In his sus forma pim filiis hominum; qnia peccatuinnon [ecit,
quisquam qui digne ungatur , non invenitur : quia nec invenlusdolus in ore ejus (Psalin. xi.iv; / Petr. n).
protulit SynagogaJegis doctores, prophetas, el psal- Cui siiinilimiim est, quud in ejus I.iiide sppnsa lo-
inistas ; sed oinnes hi participes, nemo in cis auclor quilur: Dilcclusmeuscandidusel rnbicimdus(Cant. v);
humana. salulis inveniiut. candidus scilicel actione , .riibiciindus sanguine. Et
Adduxitiiaquc lsai sepiemfiliossuos coram Samuel, quod ibi sequitur, Eleclus ex millibus; hoc est quod
etc. Sepienarius numerus propter sabhatum legi, hic reprobatus fratribus solus ungitur David.
s>cut ocfonaritis Evangelio ptopier resurrectioi.is Tulil igilur Satnuel coruu olti, et unxit eum, efc.
mysleiium congiuil. Nnllus igitur ex his ijui sectin- Accepit prophela prsedicamlam veri regis gioriam ,
dum legem perfecfi, sabbalum lantummodo vel cor- el ait: Dilexistijuslitiam , et otlisii iniquitalein, pro-
poris in insesenii, vel eiiam Spiritus in futuro sseculo plerea unxil le Deus, el ccttera (Psalm. xi.iv). Qui do
speranf, prsedicaiiljperci^iuni, lametsi celsus meritis, Spirilu sancto eonceplus, plenitudinem cjusdem Spi-
et viribus foilis exisiens, mundum salvare sufficit. _ ritus ab hora conceplionis illius nunquam habere
Dhilque Samuel ad lsai : Nunquid jain completi cessa\it. Accepit Joannes officium, Chrislo tesiimo-
sunt filii? etc. Pisemissis iu niundo lcgis doetoribus, nium perhihendi; cldesrendenie in cum Spiriiu sau-
prsemisso piophetise pra>conio, prsemissa dulccdine clo in medio corum, quos bapiizaiit, vidit, et icsti-
psalmodise, prseniissa denique longa devotione po- moniiim perluhuil, quia hic est Filius Dei; el egressus
puli , per legem JMoysiprophei.s et psalmistis in di- est Jcsus in \iriute Spir ins in G.ilil.eam.
vinis obsequiis eruditis, supereral adhuc Christi in- SurgeiisqueSamnel alnil in Ramatha. Emplcto un-
carnatio, in lemporum pleniludine vcntnra. De quo ctionisofficioSamuel dnmumTedii; (|uiajain venienie
recte inteJligitur quod ait hai: Adlmc reliquus esl Domino, qui prscnunliabaiur.icuiurus, propheiarum
paivulus, cl pascil oves. Paivultts enim nalus esi no- praeconia siluerunt. Lex enim ct piophelm usque ad
bis ; Filius datus est nobh (Esa. ix). Qui loquitur in Joanncm (Matlh. -xi), ex co rcgnum Dei evangeliz.a-
Evangelio: Ego svm Pastor bonus, el cocjnoscomeas, tur. Sed et ipse Joaunes cx suaeprsecursionis officio ;
et cognoscunlme mem (Joan. x ). JXecsine cerli ra- lllum, inquit, opoitel crcscere, me attlein miniti
tione mysterii Mem parvulus, et aniequam a pro- (Joan. m).
pheia iingereiur, oves pa\i_.se narratur; quia Pasior Spiritus autcm Domiiti rccessit a Saut, eic. Cre-
illehonus, qui venit ut vitam habeant, et abiindanlius \5 scente Chiisti prseconio, peifidorum mox corda Ju-
habeanl, nonagima novenv oves pascebal in coelis, daeorumSpiriliiigr.slia de.^euiit, atquead perscqucn-
anlequam centesimam qurcrcrel alque inveniret in dum nomeu lllius impia peste commovil; et hoc
teiris. Hic octavum iiiiiucriim imple\il ; qui.t pi no- Domino justo perniiliente judicio, ut et prohati qui-
strse spcm resurrectionis ei sna: nobis irihuil excm- que maniJesii fiereiilin Ecclesia, et exigentihus me-
plum. Siquidem dies quo Domiiii.s surrexif, a die ritis iniprohi profundiorein suie malilioeniergercnliir
quidem passioniscjus lertius, sed a die primre con- in fuveam.
riiiionis est octavus. Sic ctiain postsex hujus s_eculi Ecce sptrilus Dei malus exagitai le, etc. Dicebant
ictaies, ei sepiimam, quaa nunc illa in viia gcritur, aposioli Jud,t>is.corum per omnia rupicnlcs ser.\ire
s-bh (i aniinaruii), quasi ociava selas noslr.e resur- saluli: Yidele el cognoscitc, quani malus est spirilus,
reciionis ailventura speialur. qui vestris culpaexigenleinenlibus, aDomino immis-
Et ait Samuet acl hai : MtVc, ci adduc emn, etc. sus advemis nomcn unigcniii FAW ejus \os conve-
J.icehanl prophetae sanclis iliius temporis : Miltiie nire, cl consiliuiii fecit iuirc : el jam modo itcia ptp-
vcstr.e devolam tnentls inlciiiioiicm, ci crebris ad iiilentia de erralis, ad auxilium vivifici ligni, uhi
Detim fusis or..iionil)'J.s,Clpisti adrcniiun iiiijielralc, innoia .ejiisdcm Agni immacul.-li Dei et Bomini
JSG7" BEDiE VENERABILIS OPERUM PAKS II. — EXEGETICA GENUINA" «08
lioslri Jesu Ciirisli surit' meiiibra extensa ,.confiigiie'.-A-sed
i. iuxla euni qui Cunvdiscipulis -suis diceivs: iie>,
Qusefemusehira, . id- est, acquifenius vobis, fidem; doceteerrinesgenles, liaplizantes eos iri nominePdtris
plaiiius exponendo, si vul_is,;iiOminemillunv, riobis ei-Filii: ei Spirilus^ancT! (Matlh. xxviji) -: colitinuo
quideni n0tlssimum,-'s"edadliuc vohis ignotum, qiii subjunjvif ef iait, Doceiileseosservareoiiiniqqumcun-
siiigulari jjra hbminibus scierilia pr-editus; Salutifero que mahdavi.vobis(Ibid.);. lnter sacrarrienta fidei, qul-
cfiicis suae: lignO cuhcla noceniis adversarii novit bus. extrinsecus imhuerenlur, mittebant eliahvvirtu-
morliferaiela fugare : ut quandocunqhe vos diabo- lum exempla, quibus; alerentur interius'.:;. panes
lus ad jsemulahduin coivtra graliam Evangelii, legis quippeei viiium, virtutes el doctrina spirit.uaiis est-
urnbfaih coeperitcommoyere, adsit nieirioria domi- Panis-'enimcorlioiiiinis cqrifirmai-(P-.a/.H;;:cm)- ET
riicaj passlohls; et vesira- liiox.a fufihsa intent.one pociiiutri ttmih, inquit,'inehlans, qtiani prmcldrus^sl
" - -S
corda cortipescal. "/ . (Psal. xxu) | Ilsedus de capfis, untis bumilis poe-
P.rovideie mlhi -aliqtiem.;bene psdlleiuem, elc.; iiiteritium luclus esl, d.e lascivo peecaiiiium tufbaruui
MultoS quidein, iiiqujf, scienies psallere novi, sed grege seque.slraius hoc : hacdiisiiaifique in legesole-
bene psallenifemaJiqueramihi provideieet addticife; bat pfo peccatis Offerfi. Hicc asinovectoreperpa-
qjiod est arinuenies apostolorum orsis dicere Ju- vid Saulffiiltillsai, CumdoclOrqulsqtie sapiens insfi-
dseos, multos quidem cruci aifixos pro peccatis no- B * tuendis Christo donante suisiiiiditorihus, ih SjmpTici»"
vimiis,"sed eos nec sibiivec-nobis p.rofuiiiros
' agrio- bus quibuslihet, etiiuffiaiio judiciodeSpectis gratiam
viriius."Unde {irovidete-iif ejus rios saerameritls virtuluuV,quas lmiieniur, crehrius abundare cohime-
irabuaiis, ejus nosiro iri peclOre fidenv ac dile- lnor-it; Nota et iii Saulis unctjohe, quaset ipsaCbfisli
Ciionerivcafecbizando adducatis,-qui behe siia siiper regiiuni ;sigijific;it',>a.sinas', panes", lagenam vini,
'.•Iignum''jmembra,m'6rlifl.£aii'dp"f>pefpel'ua' lios. a morte rieciion iei btedos inyeiii.fi: 'dequibus siio loco tra-
fetNinere.. • ;. '•'"'. '.' -;
;-:;'../ '•.'.. "• - - .' clalumest. ; ."'
Eccemdi filiutn lsai Betlileheiriileiriscieiilempsal- - : Ei veiiit Pavid ridSaul, etc. Venit Domiiius -ad
lere, elc. Unus de pueris esfunifas hqmiliiinvChfisii, corda ;credeiiiiuin:Judsaofum perfJdeui, et.stetilco-
urio yideJicefCpdemquecpide aiviiiiaqiiecohveiiienS; ram ,eis pef indefaligabile desitieriiim agnitbeet con-
Qtisesciscitanlibusde ildeJbdaeis;,;et_:vjvi.„cse erucisi cupitse-suayiiatisilliiis.l; Quibus se 1diligenlibus 'Irise-
pedetentim, ut.ita djcam, signacula.clausa pulsariii- ' cohtra-cuncta fiia'ighi liostis ceriahiina, fidei;e'tye-
bus, aperliora slaiiinqu-esila fidei, et dqniitticaedis-• filalis arma copiosa, etfiasc inyiiicibilia mihistrayiiv
perisationis arcana dilucidans: Ecce,.inquif,ipsavel 1 touflmvidelicel justitim , scuiuhi fidci, galeanfsa-
carnis ,vef iidei bculis yidi eleognovi rialum' dh ra-!{ !_:iUlis:, 'el-.gladium 'Spirilus, quod etl e-erbumDei
dice Jesse, in Beililehetn Juda, virum ScienteriiC {Ephes: vi). , '-'..'" C-'••'-'.:.."-";'."'
ferre iiifirrivitales,et hvoriissubire'pati.bitlum, pote- Igitur quanddcunque spirilus Pei tnhviisarripiebat
slates aerias debell.are idpneum, Tor.litudine.paritef• Squl, eic. Patet sensus ex superioribris,_!iec judaeis
et prudentia siiblimem, }mo ipsum Dei virtu le.m, et, ' soiuniTidelibusj sed etnohis congfuil. Opbftet eiiim
DeiSapientiam, si.eciostinifornia prse filiis-homimim,-'. ; ut quahdocunque; lrienieiri nostram 'aiiqua^tcniatio
-elinnoCeriiia vitse ct opefum exhibitionecoelesliuni :; maligrii sjiifitus arripietts, a tr-anquillitatcsui" status
et ,ufadsurahvunv yeriiam, ipse tisl qui solus, dicere. ayerierit, quisquis adest IfatrUni spififualium, donji-
yioiml::Egojn~Pali-eyeiPaier~w et, Quivideii nicae riobis passioiiis humilitaiem ad liveraoriaiure--
me_ videl efPatrem (Jo.--i.'xiy) ; cujus eximiis yirtii- vocet, sedula nos cxhorialione conteslans; qiiia qui
libus "eliamnbmiftis, coriciriit gloria. Dlcilur enimi. Iimocehs et justus sporite pfo nohis sustiuuit crucis
• David, id- est, rrjainuforlis, sive desiderahilis.' Maiiui suppTickim,exeinpium profeclo feliqnit, ut sequerites.
fortis est eriim in yirtule passionis;:quia advcrsarioss vestigia ejus, iiihocehterin jVrOsppfis,paiienier aga-^
stfavit. Desidefabilis in clarilate .restirrectionis, quai niusiii:advefsis. Ita eiiim fiet,: ut allocuiiqne fra-
sups sublimayit. De quoerilm.scripiuin es"t:"Z)om.;J!.is s •ternaquasi.citharizanlis Dayidmanu refoCillaiilevius
forlis el polens, pbminus polcns iii prmlio.:.ipseesi i_n i; babeaihus, David'quippe semper Redemplomii 110-"
;
'cjneiii; deSideraiil;tiiigeli;:j}rospicere(Psqiiit. xxnj);; siru.in, scd aiiquaiid6.ih'se, aliquaiido"iii suis iiie;m-
et qui, sicut prophetadicit, veniel Pesidefalusom- -; bris signilicat: ac. recedeiile "diri ppiiiius ijistineiu,.
nibus genlibus, el implebiiur glorid-dqinus inox sancti s.pifitusgraiia iios illumihatiira succedat.
" Ddminii'. ;
{%.ii).; '.;-.. .;';_'_; ..:;- ,,.;;/ Quod sf quem riiovel, quafe ideih, Sj.iriius el Dei
- Misifergo, Saul tid lsqi, dicciis-. Miile qd.riie. Da- -appeilettir, et vnalus; sciat iilum. Dei"quidenfdictina
^vid,:.eic.^Miilebaot catecliizaii iiuper; Judlci iiidicess' pfoptef justissimaiii.ejus permIssi;on,eiri,nialumVero
suaiByoluntalis sefnvoriesad eos qiii prsecessefaiiiinv propier ipsiusSpiiiiusiieqiiissimam voluntaiem. Uti-
diceriies : Societatem riohis credite salvandi. i tur enim.Deus eti;irtt inalis spiriiibus"adpfobalionem
' Chrisiqj
per bapiisrn.a iiiChf isto^quem yestris .sehipef in cor-- • quorUindarii, yel daiiviiriiioriem, vel.cofreciidnein,
; dibus; fide?:spe, bt cliarilafe progenifiim, viiaeseter- yel etiam iri boiiisconseryaiiohem. Adlpfobafioneiri
, nse pascua.beatis qhlbusque ei aiigelis.et hominibuss quidem, sicutbeatuhi JobDbriiinus -'p'er Salari ten-
. :hiinistraredim'cjmiis,t}m;j'usiisifatruni peiiiionibus5 laiido probavii : a"ddaiiirialioiieiiivei-o, sicut Achab
assensunv prsebcntes, cottimodavofunt, eis-Chrisli,i regein praecedeiilluiiicausa scelerum DominopeiTiiit-
Suscipienda my.ier-ia. Neque liaec fideierius.agcbant;, , . iefitc, s.pirilus iiieiidax/ ut belio' 'oerifet, decejiit
'609 IN SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGORIGAEXPOSIT10. — LIB. III. 610
ad correctionem auiem,,siciit-lradit Apostolus pec- -j A" vnier Soclio et Azeca in finibiis Domim, hoc.estTn-
^cahtem in Corinihp Satanae (/ Cor. v), ut spiritus fer humilitalem e£ fortitudineni.y iii finibus sangiii-
jsalvus sit iu die DomiriiJesu. Porro ad conservaiio- num , cum tola nefandi certariiinis inteblione sata-
oem yirtutum, sieufiderii aposioliis, rie tviagnitudine ; guiit fidelibus ,,-vel Tortitiidiriemoperis, vel inter
revelationum exfolleretuf, angelum Satanse, qui eum ; opera Toriia custodiairi bumilitatis adimere. NeqUe
: colaphizaret, accepit(II Cor. xn). Josephus iri Anli- eiiim ipsi, curii sint siiperbissimi-et infirmi l pos-
•quilatumiiistofia, ioci illias- ita meminil :"s Sapi •sunt inimilitatis aut Virtuiis mperiia: celSa subife.
VCTO quaedampassiones-etdsemonia repeniecompre- Sed inler hsec insidias lehderitesJudae , ej'us eniitt'•'',
heridefunt, sulfocaiiohes ei et aiigustiasjnferenfeS; t id est piorum confessioiii, deslr.uentesea ihoiiunttlF
el pauloposi: t Jusseruhij inquit, nt cum«uirvd_c- eripere. Jpsi "potiusin finibussanguinum; pqsiti,. id
liioni-i "irivaderent el turharenf, super capul-Cjus est electis quibusque v.ulnjerapr.avsesiiggestionis
slaris psailefel,; et hyimios ediceret.-j-Neque eriitri ; semper irifligere quserentes. At conlra viri Israelin
- putahdum esl, cilharam illam, qiiamvis dulcissime! valle Terebinlhi aciem.ad pugnandum .contra Phi-
fesonantem, tanise potuisse virtulis exisierey quse listhiira dirighnt','• chra Ibftcs quique in .Ecciesia
spiritus pellerel immundos : sed figura s"anctse~ cru-._ .dteriiohum leriiatidnibus lacessill,; prsesidium veraj
eis, et ipsa quae canebatiir passio doffiinica; jam *S huiriiiitaiis arripiunti Quaeapjlssinvevallis Tercbirilhi
trinc diaboli-refririgebal audaciaih;,sicut et ^Egypfi; ybcatur. Tefebinthuseiiiihest aibor;Tacrymam feSir
"
•vaslaio.raftgelus, non pfopier Sanguiiiis itt fofibus". 'hsepraeslanlissimainisinanans quse"iiiduslria.medici
"posiliviriiitcm.(Exqdi xii), sed quiaTderiv Sariguis : dissolula , quSequeconjungit:, "et scissa cohgluUnaU
typus fuit: locus qnoque medii liminis superlimina- ;Talis esl iiimiiuin buuiilis ac lacrymosa conVersatio
r.is, et utf iusquepostis, qua Inuiiclus erat,..-ipsam sanctorum ,-qiise.viiiofuin flhxa restrhigens , disso-
'saluiifersecrucis' iigufam expfimebat. Domus. He- : lula aniiriae meiiibra Continerido'fesiaiiraf. be,,qua
brseorum,vjuassigri'a~ias:.vidit", illsesas trarisiil, divinoi valje Psalniista : Reaius:, ihquit ,:vir ,-cujus esl au-
prseinonstrante corisllio-.vehturum -euriv incafne; ; .xiliuiri dbs le, Domihefascensus; inJcorde ejus dis-
qui suo nos sanguiiie ,per crucem :ip.tefiia a ffioile> posiiit in convatie t.aciyinarum:,in loco qitetndispo-
"liberaret. . *...•"- ..;: ';..'..- ',"' "suisti eis. (Psatm.i.xx-xnt).; Quia yidelicel, auxi-
• CAPUT ii.. / '
;-; ";'";• Jiattle:;Doiiiiiio, per lacryfhas Jiuiriilitatis ad Jocuiii
CaslraIsrael Goiiuihquddrqginia diebusmoiidtnaclilairi ; ;usque fegni coelestisascehditur. Poiest terebiiithijs
'pelendo lerreriSi idiideirid -Ddvid:iii'!furidq eiiaoide !i"";."eiia'm;'';ipsum-..;vI.iiB^'iigriuni,iyqiio'd:..est
jirjiaradisp,
.-"" .
siiperalur. .:.-"_'."-•-. :':. . , ," hoe est coaeieriia Deo Tairi sapienlia iioii incohve-
(I Reg. ^\\i.);Congregantes!vero Philislliiimrag- . ^nienier accipi; quod ui nos doiiomrii suoruin-ramis
miria sua in -prmliiah_,elc, . .'...'(iiiinis atitem Tsrael; ^ ohui!iS"rarei,,iiiioet deconvalie lacryinaium, in Ib-
diligebat David_,.ele. liaecleeiio mysiice.docet diu-• cuin quem disposuifnohis, eiigerCi; aiqiie odorem
tinas crelirasque aniiquihosi.is contra humanum ge- Suacnofitiaesuhlimius apef luruni, ad videnduin nos
ijus insidias , -spIaChristi incarnati potentia.simul[ ; Deum deoruni exaltaret in Sion, pritis ip_aiti lacry.-
el paiienfia devictas. Philisthiimvergo contrarias po- • marurri coiivalleih , secti.idb de terra iiascisurum
"testaies, JsraeJ autem pophlnm Tideliutti,iitto splumi.-. adfit.'TJiide eadeiii ipsa;.sapiehl.iaj-.qiiaj.ligiiumvilffi
niefiio a.elionis,'sed et nomiiiis significaiionedeniin-. est ainplecteiitibuS eam, loquifur in Ecclesiastico :
iiai. •Isfaebiiamque est' videre Deum ,.sive vir auf;; "Egotfjuoquecfuasi.ierebirilhusJexpqiidirqmosmeos_et
iiveiis videns Detim dicilur.: Etbeaii tnUmlo.cor.de .'ramitnei odoris ei.gratim (_Ecc/i.;x siv).- -r
,
quoniainipsi Deiim'videbunl(Matlh.v. j. PliilhVtliiim El Piiilisthiim sictbqntrsupermoiitciii exliac:parte,.
i "."'.••.
- riiiiia diiplex inlcrprefallir, El arigeli vcl bomiries; .' etc. TLlusqiie liod.iespiritiisiinihuiidi adversuS"E(i-
mali prius in peceata laheines, el posl in ignis a:-.''- ci.csiamceifanies , staiil superbj) runiore elaii", atl
terni poenaincorruunt,. Qongrcgairtcs autem Pliilis- exempiiim illius, piiiiii Superbi.-,;de quo in Appca'
• thiira agmina sua in prselium , :conveniunt iii Socho) ti Iypsi,Joaiinis-scripiunvesl: El iaiiqitamirionsiriagiius'
Judse, idest humilitale;laudationis sive coiifessioiiis,' "-'-igne'.'ard_ens, missiis:esi;iii;inare:( Appc. vui")..Stat
- nbivsuis:;;fidens armis , sed ejus
"-cum maligni spiritus liri.animifer contfa Ecelesiami. ,.et inHes jusiiii-S-,
venientes, diversis- eam-ieniamenlis^viiiorum qiia--.'-.'"auxilib'suhlihiis ,.'•quf idicit-:";Non> poTesiciviias' abs-
liunt. Non enirii:Unum,;sedplufa contra IsraeTagnii--:--' cendi super morilem. posiiq (Maili. rii ). .Vallisque '
- Tiaducunl; cuiri;juxla;disper.tiiamsuaeriequiliae_qiia-: -: " eral iriteKeoS; lbcus uirisque ceflaridi ipsa estvila
- iilalem, alii spifitus irsa,
alji iiividiae,alii superbise,,'.- temporalis , i'ri-qua bonis nialisque inler se.diriiican-
i alii €60040x10-*:,'"'aliiiuxurlseij alii gaslrihiargiae, aliii fih.us; afhbr vitse media*dignos juvaf;et reficit, im-
iJiscordi_e,alii phylargifiae telis electos sternere ten-• probos damiiai et ejicii;"qua_-i.etipsam vitam mtindi
tant. Qtiia bsee;uhiversa-laborarit, ut humilitaiemt communem, et justi in Christtim siiihriiuiri vide.licet-
Deo devotaeconfessibnis et laudis, quam ipsi siiper-- ' nionterii sperando , ineiite sedula iraiiseiiht, dicen-
biendo amisetunt, e.tiaisihominibus.inipfobisio.llant.,;: - tes;: Nosira autem cdnversalio in ccelisest (JP/ij.jp.
Tpsa est enim fundamenlumillud liObile, itt quo do- -"-'iii.);.""El'.' repfbbi' per.diiibolumiuiiiendo , :despecl'a
*m"usyirlulura;;fi(-.eiqjib,eonslrucla,nullo tempestatis proxirivofum socictale .tranSceriduiiT. Contra quod
;iuib!niscadere;;novit impulsu. Melaiilurquc castra Ifideles admonef Aj)Dsl6ius"i;dicehs ;•: Neii alla sa-
mi BED^.VENERABILJSOPERUM PARS II. — EXEGETIGA GENUINA 612
piintn , -sed huinilibus. cmsenlieiiles .( Rom. xn ). J_ A.et credi non nietuit. Tegit et corpus cnm declinat
Piiilisihiimnamqiie perversos npn minus Iiomines , cor pravorurii in verbum jnalum, acl exciisandas
qtiam arigelbs figiirant,- uno eidemque diaholi regno excusationes in peccaiis. Tegit, cuiri iatus braije.
iiviiitantss, ; ';._ .-. ;.;.''. , menijs humanae contra. spicula yerilatis obsepit.
: 'E. egressusesi vir superms. ..noniine Golialh, etc. ,Quaj cunctsespecies defensionum exseie facta- pef-
"VTrisl.e notabilis , diaholus -esl, qtii quotidie-de ca- .biheniur, meiallo yidelicet C-fclerisamplius canoro.;
slrisPJiiiisthiim, id esf de cordibus' impionim ad quia slve opera uefanda, scu dogma.-perversuin,>hqii
fehellandum Deb paraius egrediens, pios laeessere iiivictaeveritatis agiiita ratione, sed fabulosa dulCe-
non desjstil. Et recte Goliaih ;, id revelatus sive ,dine consuevit eloquentitc .defeiidere. sa6cularis. tt
. transmigfans appellatur. Diiiiius eniffi morlalihus . hene ptitidus lorjcae ejus qiiinque millia siclorum
teclus-quasi friislra Satilem et yir.os Isfael lerrebat; ceiis.dicitur ; quia per suaviiaiem malesuadse Joeti-
TJrhstra pravorum menlibns quasi castris Pliilistbiim.. .. lionis, non ut ijise ptiliiceiur, suprum sensus om-
se fortissimttm jaclabal; sed jam modo per -pueri nes militunirai) hostis. irruptibiie prplegit; sed
David iridusiriam r.evelaius est.e.is'; qui dicere pos- ,e cohtrario sensus eoruin oiniies, qui.quinque surij
. sunt : Noh eniiri ignoramus cogilatioiies ejns.; Diu , noiissimi, ah accipiendo verbo yerilalis, qub sal-
•
iriiserorum .cdrda superhus iiihabilans jam mOdoi'" vcnluf, obcludil. Ilasta. auiem dexteram ariiiat,
Vrahsmigratus estper eum.dem.tnanu.-fortem, id est cum eliam pef quosdain cauiioris iiigenii viros Ec-
; Doihjnum Salvatorem, qui ail: Nttricjudiciuih cst clesiaoiidem turbare , vel etiam expugiiare saiagl.l.
: mundi, nunc pririceps mundi hujus-. ejicilur foras CasSidenamque, lorica \"elclypeo, el caaieris.Imjus-
{Jqan: xi.i). ~Velcerte..-trahsmigfans.noh incongrue . modi, nos a yulnere tuiaittur: hasta autem vel gla-
. voeatur, quia de angelica beatitudine qubndain su- ,.dio etiam adversarium ferire solemus, Unde.11011 in-
, perbiendo tfansmigrayit adinferos. Quod si trans- . coiiveiiie.nierea qu* muiiimiiii sttiit belhuitibus af-
: migrantem activa slgiiificaTionecum qui alios irans- . ma:, cutn Philislhaeiis gesiat ,..illas. nimiruih pefso-
rnigret, id.esf, de loco ad iocum irarisfer.al, intelli- ; nas; vef loquejas; indicattiv.-.-'qiii.Jius., iiiiprobifluique-
gere Voluerinvus,illo riomen referendum esl ;quia sua scelej-a teguiit; ;eavero .quihusiitiversariiis vul-
cunclps suossequaces : de ter-ra--reprpmis'sionisad nerari consuevil, illos, seiniones vei.TiQinines si- "
.;tei.rairi .perdiiionis, de,vjia tfansm.igraje".safagil. -Iri... gijaiil, per quos eliaivi^boiiorum viftus lacerata
nioriem.Qui benesex.Cubilos et palmiim altus scri- . lurbeuir. De qoibus recte sulijuiigiftir : .-_....,_-.'
biiur, qtiia qui. se Allissimo:Similemglorialur, et .; 'Hasliie auieiii liastmejus , elc. Nanique ppus qui-
perfecla se opera.el fiiierivbeatum per philosoplios.-' deni eor.tim guos 1sdversus Ecclesiam diabojus ad
suos praedicare proniiitis. Sex riamquediebus fecil cerfamen proferl, quasi ,ad . texenduiu jusllliaa et
. Deus miimlum, septiiiiorequievit; eiinorialib.us per sanctitatis indhineiitum, oculis irisjpieniiimvvidelrir:
legem sex dies pperaiiqnis, septimrinvquielis slattiit, apiiss.imunirJpsum aiiteni aeumen dicendi rion ali-
Denique -Ezechi.el in manu yiii .civilalgm' noyaiii ,'quid ultra nmnili iiujusyqui sex.-aeiaiibus.persiat
metientis , ca'ahni"mvidit.sex^-cubilorumet palmo ; . terniinos iniueri ac dice.re novit. Qui cum tanli.sint
qtiia .Doiiiiiiiis in electis snis perfectionem operis, ingenii, ut possinl seslimare saeculum, Crealorem
quasi sex cuhitos melitur.; etspein quielis aaiernae, : taiiien ejus (rivenirenesciuni.Sed revera lelsseorum
quse ih Tuturo .perficieiur, ,-qnasi partera septimi . non sunt in veslimenlp, quse aniniam calefaciant;
coniemplaiur. Quia ergo. quod Doniintis veraciter . quia, si.ctitdixit Esaias, Tetas.aranemlexuerunilEsa.
exbihel, hoc diabolus falso pollicetur. Casura Go- ixx ). Et sicut in psalmocentesimo quadragesimo
liaib aJtitudo , niensnr* domirticsesiinilis asseyera- .. lertio, qui proprie adversiisGoIiath scfibiuir; victor
'.-tur.. Ciijtis etiam civittfs Geib.j quae.interpretatur ejusdem; Goliath Ps.almisla lestnthr : Quorumos lo-
torcular,apiissiine pravoruiii iriiiltiiudinem, diahpli culuin esl v.aniialem,et dextera eorum dexlera iniqiii-
yidelicet civiuuem,- ad bonoruin in saaculotormenia : tatis ( Psa/m.cxLin). . .. .,_.,;...
, semper exercitatam, iiionstral. Sahe -vie.sciisinii-: rj El armiger ejuS qntecedeqat eum. Egfedierileni
inandum , -qnia spurius esi, qui palre. ignobili, sed cbntra JsraeiGoliailvarmigeraniecedii, cuni; deci-
tiobili Cst riiatre geiier.alus; sleul e contra nobili _pere. fideles nitentem diaholum; etiam arma liiiqui-
patre, sed nvatre pfocieaius ignobili, notus consueie . talis indula.prsecedunt et adjuy-iirt:exempla repro-
vocaiur. v ,' . '- - . borum. '.- - :;'-',;/ .;.-. ''-;.....
, Efftissis mrea super.cqpul ejtis, elc.-.Si lorica ha- Slansqtie ClaiiiabaladversuriiphalangasIsrael, .ele.
'
niata quaesii inquiiis, lege in Yirgilio,. Siiperhia est hostis antiqui, qusire "usque ad inCar-
.',,..;:, . lorieara cohsertamhamis",auroquefrilicem. : , , iialionem passionemqile DoTiiiniSalvaloris a nuilo
.Etocreqsmreas habebal in cruribuS, etc. Cassis •- . mor.taliuni:superari posse prsesutriebat. Neque enim
lorica, clypeus, e"topfeao.,diyefsa sunt argumenio- . frustra beaw, 3ob dictumesl: Quiq twnesf poteslds,
rurn vel afgumentariiium genera, quibus coutra Do- . superjeiram,.quce cohipqrelur.ei;<:qui faclits est ul
«linuiri rebellaiis diabolus, vel 'suimelipslus capiiis/ nullum timeret (Job. ,xii)-; qtii-.el-usqiie ad termi-
yjdelicet .inijjuorum omiiium,:yel,corporis sui mi- iium sseeuli prajsentisf euni perJudseos, gentiles.ei
serriini: stultiijam defensar.e conaiur. Tegif enim1 _,iiaefeiicos Ecclesiamturhai, quasi arraigero liequam
capui .peccaii, cura se eliam damnatus.Deiim diccre . prx-cedenle, slans adversus Israelis agmina claiiiaf.
615 1N SAMUELE-rPROPlIETAM ALLEGORICAEXPOSITIO.. — LiB.lII. .'-Ml'
Nec iiliranilunvs|Tiunc omnes Tsraelitse timentes; A Davjdad inedenaum Sauli Psalmista p\-_.ditcilur3
fugiant. Quomodoenim , si hon-Dominus adsit, con- sed expugnandis Piiilislliseis, ;quasi s'ecufus;ab.Tioste
•tra..arcbangelum cafb pugnet ? Sed' ut caro contra -revertitur. iivsuper et quasi pastof bonuscaetefis iii
•careritem carne.^pliiium praevaleat, jvriiflo;T)eus : procinctu: belli posiiis, ipseTibera belio ,.l}ethle-
coiilra eiimdc-fttJateriSiri carrie: .ifiumphel." D§ qho hemstios. vnitissiino.siri.pascua proyocat ighos..;'
' •
lypice sulJjiingiiriri. ,, .; ''•'• ': < -" "r"'•;,;_.' • Procedebai vero"Philisihceusmane^ei vespere;. ele.
... Dtivid autem erat.filius viri Eplirtilei, elc.iDavid Quadragenaritis dierura- numerus, quo Phiiistluctis
"quippe, sieut semper,; Cliristus Doffiiiius:est; qui procfdehat,, et stabat conira Israel; omne iempus
filitis esrviri Ephfatei, idcst,Trugiferi ; .quiaahii- ^Ecclesise, q.io.iii::haeviiii,dimical„ et Eyangelii ju-
qud illp Ilebr-eoruin populo, qui muilas j'uslilise ffu- •vvante gralia, decalbgum legis, iiuey aiiliqui hostis-
•ges credendo protulit, carnem suittere dighaius est, insjdias ,'imp.le'r'ecohatuf, exprimit, ~qui mane ;et
quamyis etiamsemper in frugifero fidelium suorum - veSpere quotidie-ientaturus procedit • quiasiiigulo-
pectore'p6r dilectibhein nasci simul 61 nutrifi nou rum ;quse gerimus ipperurn Jucis vel i.nitiaconteridit
desinit. Nec iion solurii iibiriina loci mysticay qub- depravare, vel; fiiieiii, Mane et vesjjere lerret iiifir-
Tuin nolissiriia est inferpretalib', sed et ipse Tocus ;nios, quos yeladversisvel pibsperis debeiiare Ta-
Ephraisei.velBeihlebeifl nascjiuro ibiderivGbfi.stb.le- " bofal; quod idem laborariiis Ecclesise tempus hi
siimoriirim-perhibehat.-Et bene vir ille .graridaevus, ipso ejus capite ,;;cuni essel in de.serto quadragihta
id esi'., -maliirus jani InTegis scienlia^pqpiilus; ocio -diebiis, et lentaretur aSsitaria, specialiicr expres-
filios habuisse meirioratur, quia post sabbali-Vete- sum est. Sed tentaior astulus, qui primtim Adaffi se
risque. Testamenli -prseonium, Evange.lii,quoque •yicisse diutiiisexsult-ibat, a secundo se victum per-
graiiam ac resiirfecil.ojiis fiderii, 'qute perChiristum ..petuo'do!ei_'? •.• '"."•'•'' • ''':''
cssel ventura, propjietavit. . --';,-:""''";;.^ ' Dixit auieni; Isaitid Pavid filium suuih,fetc. Dice-
Abierutilaulemires :filii ejusmqjoies , eiC. Doctb- -bat biiiriis fidelium Hehrseorum populus ad pomi-
res pbpuli iUiiis, quorutii: ties ordiries' supra expo- rium Salvatoreiri de"suo seriiine nasciturum, sedulo
suiivius, vel contraJsuse carniSac mcnfis illecebras Utique desiderioadvenluriiiiiiius suSpiraiVs: Accipe,,
."•accincti, vel prb erhiiiendis aliis solliciii, beJlum obsecro, adreficieiidum juyandumque iri spirituali
sempef spiiiluaib gerebani. : •.'-'.'". aciepopuluih tuiivn'israel,qui surit fratres lui|quia
David auieinerat;iiiinimus;.T)iupyiciratjone Domi- : etipse liomb' fieri, "et;ex eis securidum carnem
nus inielligendus iriihimus intef fiatres, in quibus nasci digriatus es ; aecip.e,• inquam, ihter'eofum
octoiiafium ntimerurn suppleret, id gst, eoSquihiis, -, castfa qudtidiarib bello defessa corporalis appafbns
in Iege perfectis Evarigelii sacraihenia cbmihilterei, perfeclse binhilifatis fqriiiain";'.legisque- cusfodiahj,
el lempore scilicetet. humilitate'. Quiti efppstquam cuiriihil dehes, ultroneus sublfe dignare.: Polerita
venil pleniludp leiripqris_triisit Deus Filium suuriifq- nanique spirittim-conlribulatum, corque cbnlritiim
clumex itiuliere-,:facluinsubiege,ul eoS_quisubJege et huiniliaiumsigriilical. >Ephi niensufii, quse fres
eiaiil rediinerel (Gqlat.iv ).: EiiFiliusho.minis ttpn •amphoras.-habet, yei ipsihs Domini: Salvaions, yel
venil minislrqii,;^ed minislrtire; e.i ddiejanihiqin. 'iiniuscujusque. elecii spiritum, aiiimam et corpus
suam redeiiipiionemjpromuttis (Mdllh.: xx -)'.M.amet digno humilifatis titu perfecla afque .adunata de-
grahurii. Slliidevarigelicisinapis-, quod ipse.iri agfo monsirat^Quse videlicet liumiiifatis pblenta, iriDo-
suo, credehlium videlicet cordibus sevit, mimmbni mino piopria potesfate, quanla ipse v.pluit, ad nos
quidem^est omnibus seminibus , dogtnatumlvuniili- instruendos apparuit. At-vefoTn nobis Omnibusnon
lafe diseipli.nce ,,.sed spiritualis graiise-ferybfe prae- aiiter quam iriferiori et superioii; hoc-esi limofiS ef
• • - - rivblacoiifici. Decem quoque per David
cipuunf. ;,-.; .:.>.-,'" ' spei potest
Tribus ergo majombussecutis Sauleiri, abiit Dtiviit; panes allaii;,; perficiendi decaiogi' pabulura;' quotl
elc. Quia ih inullis bffeiidimus-oniries, sohis qui de. noi) a Viohis ipsis, sed dbiiahtis munefe habemiis,
sctriciificaiione coiiceplus es.i (Jticob. y), Aiiamarfitos, jrj-apeiia" raiione deiirotistraril. Qui postquam ipse sub
'-id est sirie "peccaio",iri carne potuit vivere, Deusre- jege factus est, nbbisquoqiie "jiortabilia legis onera
cteiriteliigiiur ;V.quia etiam doetoribus, quique-.in fecit; sicut^etiam sua hiimiiitale indebita nos iaiTio-
Judseacerlse legis latdribus, prophetis, el psalmisiis, rum gfatia debitofum, quse nequaqtiairi feddere va-
sicul quidam iniefpretaiilur, poiitiJicibiiS'.,'scribls et lebannis, huiriilesesse docebat. Sed ab ejusdem, in-
Pharissei.s,contra legem peccaii repugriahteiri legi quit, decalogi lactea, ufita dixerim, teneriiudine, et
ineiitis suae spirltiialisagone' desudai.lib.isV solus qiiasi adluic parvuiis apla^ ajl spirituaiis ihtelligen-,
, Gonditor' ei.-Red.emptof nqster ImrauniS ii6 oinni tiae robur, qub etiariv niagnos quosque et egregios
culparuhi pulsanliumcoiiflictufedierit; quiinsuper coelestis liiililiaedhces refieere ac cohfoftare possit,
etiaih gfegem Patris sui fidelenv, larga pieiafe ,diyi-, convefle.tnric etehiiri"nisinu.fortis ac desidefabilis
nitalisseiernse, quariivis hiiniilis in cafne mqftsiii, ; noster, p6st:daios fratribus suis paiies.etpolentam,
.paryulusque refecit.'; 'quia eiiim mortalibus .yeriiate eliam formellas casei ad tribuinim detulii, quaridb
iiafurse concordabaf, sed ab. e|sdemin 'pecc.andi pbst osleiisumTudfeoruriinvagisiralibus patientiae-et
virtule discrepabaf, bornines spiriiualibus .donisfiiti- iiumilitails;exemplar,,posl legis el propbetaruin npii
uens, sed inler: eos yilla nulln couimiticns. Rect» •soluia, scdadimpleta maiidala etiam discipulis suiS,
liJS -BEDiE VENERABILISOPERUM PARk 11.— EXEGETICAGENUINA. GIG
rpios laniiliarius instiluendo rectores Ecclesisepr.e- /i } viderit, interrogat; unitas eoruin qui exspectantes
ficiebal, aperuii sensum, utintclligerent Scripturas. redemptionem Israel, clareseente jair. miracuns na-
Et frattes iuos visdabis, ctc. Et per seipsum Do- tivitate dominica, sollicita mente quserebant, utrum
minus in carne tliligenler suos, si recte ..gerent, idem Dorainus hostis illius antiqui, qui cunciis fide-
inlendit. Atque ubicunque vel cnm quibuscunque Iibus exprobrareconstiescil, aliquibus fneril insidiis,
reperit, eos visiiare aiquc advocare curavil, cl. per an inter mortuos libcr; nil per omnia niorli, uil ei
sua nunc quoque memhra sctluliis id ipsum agere qui babebai mortis impcrium, dehuerit hosti; neque
non cessal, cum honos a malis disceriiens, his sua enim facile mox bmnibus patuit, quod Dci Eilius,
munera parlitur, illos dimiltit inanes, Quod Isai, sic- qttod de sanctilieatione conccplus, quod sine peeca-
ul c-otera David Cicere mandavit, qiiando fidoles lonalus fuerii, e,l in mundovicturus.
quique in Israel vel suis vel prophencis sermonihus Vtrum ergo qui percusserit cum, ditabil rex, elc.
Dominnm ciiius veniie, ac munduin redimere llagi- Yirnm, inquiunl, illum, qui diaboli regnum dejece-
labant, dicenlcs : Domiiie Devs virlulum, converte lii, confitelur omnis populus Israel, regali videlicet
nttnc, respice de cmlo, el vide, et visila vineani istam, sicul el sacerdolali myslerio prae cseteris genlibus
et dirige eaitt (Psalm. LXXIX),el csetera talia. insignis, possessorem omnium quse in coelis, el quse
Surrexil itaqiie David mane, eic. Inclinaia legis B in lerrasunt divitiarum, id esl, totius •niundiDomi-
uinbra, veiitas de terra orla est; id esl, Dominusin ntim. Sed el Ecciesiam primiiham de sua niniirtim
carne, qui Evangelii lumcn mundo minislraret, ap- came progenilam, eidem viro prae casleris eximio
paruit; quo nonaginia novem oves electas non de- sponsae foedere conjungendum casto ac fideli con-
seruit diviniliis in coelo, eliam cum unam erroneam gaudel amore, necnon et omnes electos cjus a ser-
qusereret hoiiio facitis in mundo. Yenil aulem plenus viiuie peccati solvendos, ac Spiritus sancti libcrtale
qralia et veritate, et de pleniludine ejus nos omnes suhlimandos, fidenon (icla leslalur; sive enim Pa-
iK.cepi-.ms,gratiam pro gralia (Joan.i): qualem trem Chrisli Domini, seu populum sanciorum, ex
emiv venlurum oinnmm piorum vola sperabant, quibus Christus secundumcarnem, inlelligere volue-
eredebanl, pixdicabant, am.ihant. ris, eaindem cxpositio-finem ralani habehil; quia et
Et vcnit ad locttm Magctia,elc. Apparens m carne una cst domus omnium fidelium, una eademque fuie
Domimis, et sanclos qtiosque pro fide cerlantes, et el spe ei cbariiaie viveniium, el eadem ip«a domus
inuniindos spiiiius invenit fidei munimina destruere est ejus cui canitur : Et Imlenluromnes qui sperant
machinanlcs. Talis nalo Domino nmndi sialus erat, in ie, in mternum exsultcibunt, el inhqbitabis in eis
talis tisque ad Iiujus ssecui terminum perdural. (Psulm. v). Talis enim cral deChrislo in carne ven-
DercHnquensergo David vasa qvm altulerat, clc. 1G luro fides antiquornm, talis elnoslra de eo quem
Deieiitiquens Dominus apud memorianv fideliu.ii jam venisse gralulamur
siioium coeleslia, sive terrcnso gencratipnis indicia, Referebal aulein ei populus euiiiacmsermoitem,etc.
quse mundo mo. uatus atuilcrat, ut ethsec inie?'co- Docente palam Domino, ct pjeciionem ruinamque
liini bonas qnasi sarcinas viriuium diligenti cusludia principis mundi piaedicento, populns qtiidein omnis,
servarenlur; ipse ad praeliandum miindi principcm ut evangelisia commemoral, suspensns erat, audiens
promptus festinare non differt, sed elde suomm sa- illum : sed invidenles legisperili ac piincipes sacer-
Jtile solliciius, opera justitia. facicndo et doeendo, dotum, quomodo ejus salularia coepiaresiinguereni,
quasi de fratribus suis palam sciscitalur, si eorum imo el ipsum perderent, inquirebant, superhise fu-
sint recla opcra, an adhuc corrigenda videantur. rorisque notanles eum, quia auctor sobrietalis hti-
Cvmqueadhuc ille loqucretureis, apparuil vir ille... mililatisque patehal.
Goliath ttominc, elc. Loquenle ad honiines Doinino Quare (inquit) venisti?clc. Siicccnscant Iiret Chri-
iralvatore, ei pcr sua \cl acta \cl dicia jusiiiise tiili- slo .Judsei,advennisque et incarnalionis suse pielaiem
geniius inqiiirenlcs, illorum ei opcra quasi rccte ei blasphenianics exprobrcnt; nns debilas illi gratcs
gesia placcient, apparuil hostis anliquus es. impio- releramus, quod nos quserens in terra, relinquere
rum praicordiis ascendens, et per aclioncs linjuas- "• dignaius cst in coeloheatissimas illas angelorum co-
que ecium nelarias maliii.e suae superbu. comra hoites; quaecum muliiplicibusspirituaiium ngniinum
eloctos, quod ei, liodie facit, vcnena dira jaculaus; sini choris innumerse, non lanien immerilo paucula.
neque illum maligni ulla fraus laluit, sicul nec tei- oves appellantur, donec reducla quse erra\eral ove
ruilvirlus. Unde aperle suhjungiiur : centcsima, plena nohis adjunciis sui numeri per-
Omnes aulem hraelilm cum vidisscnlvhunt, fwje- Icctione l.r;tpnttir. Gaudeamus quod inclinafis stiis
runt , elc. Omnesenan peccaverunl, et egent glotia eoelis, in qnibtis pax et iusiitia regnal, ut noslrum
Dei (Rom. m). Solus poiuil dicere Cliristus : Yenit praelium viderei, sua sponle deseendil. Deseendit
enim princeps hujus mundi, el in me non invenit qaid- enim, ut hosli congrediens enoimi, suis in praelio
quam (Jonn. xiv). El ideo David solus conlemnil, vinccret; suos quibus vicerat, sibi eongaudentes iit
et jiro nihilo ducit superhiam Philisthsei, quem cse- regno eoronarei.
leri cuncti declinanl, fugiunique pavcnles. Aitdita suni autcin verba qum tocutus est David, elc."
- Et dixit unusquispiamde Israet : Nitm vidhii ? etc. Crcdiia sunt verha quae loeutus est de regni vcnturi
Unusquispiam de Israel, quiDavid, an Plnlisihscum prtrstimeiida gloiia Christus, et ad ipsos usque Ju-
"*' -IN SAMflELEMPROPIIETAMALLEGORICAEXPOSITIO. - i_IB. III. CIS
daici'iimperHprihcipes fama vulgariledelala. Qui cura A 'l. seu per deceptos ab eis homiries solet bslehtafi, po-'
et ipsi ex parte-non pauca ad atidiendum verbmvi tenler evacuaham ipse, qui seniperiii diviniiate Dei
.coiifiuereiit, iocuius est eis; rie deceptoris anliqui virtiis et sapiehtia permarieris,iri liuraanitate ad tem-
virtute mox infirmanda, rie' mbx evacttanda fraude , pus horainum salufiserviturus apparui: Erji igilur et
lurbarentuf, ne de.generis huraani] jamque adfuiura isietoiius mali repertor et origo, quasi unus ex.sa-
salvatione diffidererit. Ego, inquit, qui ob hoc ipsura tellitibus suisj hoc estsuiscapielur iri liiqueis; qui
servitem ittdui formam, ad majbra progredicns opera ausus esi;et;qubnda,m angelos in eoeio, etpost ih
viriutum, expu"nalorem mundi antiquum expugnabo terra hbmines ad maledicendum proyocare Coiidi-'
diSbolum --; "'" tpfi;;sed et illos qui in fidesui pefsisiefe .Goriditoris,,
'.':."
EtailSaidadPavid: Nori-vaiesresislere Phili- iiijustesemper maledictionisexacerbafe jaculis, quasi
stlimoisti, ettv Trepidatib est Infirmorum, vel etiam nion yero Deoserviaht adoralores cultofesqueillius,
rejiugnanliasuperborumvNunquid valet iste diaboli de quo dicitur : Sicut enim Pater htibei vilqmin.ser
virlutera deprseliari,qu6d DivinilatiS est solius; cum metipso, sic deciil:MFiliovilqin habere in semelipso
sit humana, imo et iiumiii carrie vestilus; adversa- (Joari. v).,Quod per: gentiies, Judaeoset lisefeticos,
;rius aulem ejus spirituali natura praepotens, irisupef .. ivuiiquameis dicere cessabit. ; ;, __:',
rebellio ex quo crealus est: conira Crealoreffi, con- B 1 pixil autem SauTad David: El Dominus tecumsitj
ira quoqiie nosfrum genus artfia ferre didicerit? llle Annuit landem DohviiiicoeptisJudseofum popuius.iri
enimJiomicida eral ab iniiio, el in-verilale noiistetil Jjis.qui ad fidem venire pbtuermU, agnitiscjjie vefa-
(Joan. vin). Homicida yidelicet>primo sui super- citer ejus duahus in, una persona naiufis, oplariint
biendo, deinde et bominis Seduceiido; iri quogemi- ai homiiiis humilitate superbis diabpii teiis occuf—
nato homicidio longius ab olim deserta veriiafe cecl- fens, auxilialrice Diviiiitate, victori-e"palmam 6b-
dit,-imo et usque in fineni sseculi eadere peccata - •tMeret. - • ';!-'"•'.• ; ;: ^"'-:;~ : ': '"
' acciiinulahdbnon
omitiii,:-'- ;,_ Et induil Saul Pavid vesliiiientissuis;;elc.-Adhibuil'
Dixitque Davidad Sattl': Pascebql serius tuus, etc. JDpminoincarnaio popuiuS Judaebriini figuras obser-
' ConfortatDbminusinfirmos in
fide, convocat iricfe- T.atianuiiilegalium; octavo eum die cifciiracideifdo,
dulos ad fidem, modesiius cxhortahs ut intef fragi- iricesimo terlio deliiiic ad lempiumferbndo,Tiosliam
lia huiriamiaiissuse, qua dolores nosiros suseeperit, pro eo dando, sabbaluin carnale docerido,et per siri-
etiam Dlviiljialis, qua ipsos dolores sanare sufficiat, gulps annos inimolandi Agni pascbalis exeriipla prae-
excelsa cognbscant, ipse, inquit, nunc servi habitu - bendo,-cselefaque hujusniodi, quse suo temjipre sa-
deformis, •vesirse saluliS:grafia;.;pascebama sseculo iuberrirna, et spitituales in lege.Judaici populi prai-
ccelestihusalimentis.cuiictorum Corda fidelium,,Pa- 'G cepfore.squasi caput, elipsum popiiluriiquasi cofpus
tris yidelieet mei gregem".;Et veniebat aliquis iih- Sauiis coritra omhia.-lela nequissimi igoVa mtilium
mundorum spiriluum, _velvi pf_epolens, vel aslulus utiliter armabant. --
insidiis. Leo namque ef ursus, quamvis ulerque si- ,' AccincluSergoPamdglqdioejus,'et'c.-'GIadius Sau-
mul et yirtule prsemine.at,plus larrierifraudis ufsus, . lis est iex, quaeper Moysendala esl: yestis -David,
pliis habel leo fortitudinisj atqueideo hic fiaudiilen- opus gratise et vefilatis, quae per Jesum Christum
tiam ,• violehtiam ille, uterque nequitiam dsemonio- fkcia est; AccinctuSergo David gladio"Sauiis siipef
rumiiguraiiler exprimil. Qui yenlebant, inquit, tql-: veste sua.coepit tehtare si arniatus posset iiicedere.
lebantque -decipiendoaliquem fortium Ecciesisedu- T\'on enim., inquit, hahebat consueludinem. Obser-
cum, abslrahenles eum peccandp de nvedibfraternse , v.aus.ad tcmpus Salvaiorimperium legls,,cafhale,Ta-'
societatis. At ego vel pef angeloSaut horaines palaffi ienie iiiterim ihtriiisecus, nec adhuc in populos di-
conleslando, vel per meipsum inyisibiliter compun- yulgaio munere gfatiae spiritualis; c&pit paulatiin
gendo, lales, devictis. nequam spirilibus, ad isaiulis bstendere quia non possel corpus ejris,-quod e'st Ec-
iler reyqcabam;.contraipsi spifitus grayiterferenteSi ciesia , legis-oneratum cseremoniis.ad Certamen spi-
animas fideliuma suis tenebris, ereptas / ad lacerari-:. rltuale sulficere, maximeTn his qui de geiilibiis ad
dum improbi, blaspheraandumquemei nominis culr fjdem vocandi, hullam profsus habehanf cbnsuetudi-
tum, su-Csiatim vesaniseconvertere furorem; quo- nem graviora legis ediclaSufrcrendi. Dehiqueaposto-
rum ego blasphemiara inTucem.lr_dueendo, ac ma- ius Petrus, eos qui membra Davidadyei^susagbneiri
nifeslando per prophetas meoSjlotum.penitusidolq-' pfocessura giganteurii, Sauiis arma vplebant.aggra-'
lalriav-ritumredigebamad nihilum; appreheridensque vare, cbnlestatur-ef argtiit,dicens ::Nunc ergb:quid
sapientes in astutia eOrmn,-Suffpcabam;ora nefaridse tenlatis.Deura,simponere jugum supef, ceryices disci-
professipnis, diceiis;: Quoniam omnes dii genlium puloruffi, quod neqiie^paires nostfi ,ne.jue ;nos pof-'
dmmonia: Dominusautein cmtqs:fecit (Psqlm, xcv)t tare' potuhnus ? sed per gratiam bomirii Jesu cfedi-
Et :;ldela getiiiumargeniutwel aurum, operamqnuum mus salvari, quemadniodum ei illi:!;.-_'',«'
liominttm. Os habeni, et.npn IqquentUr, et• csetera: Etposuit eq, eiiulifbaculumsuum,eic:B'isposaii
(Psalin. cxiii). Sed et per alium prophetam : Dii qui Dominus' legis sacramenta, quse ut Suo tempore boua.
nqn fecerunl cozloset lerrsm p.ereanide.ier-iq, el 4e probaictj.-ad vnodieum:suscipere;'digijafus, et; pbte-
his qricesub cceiqsunt (Sap. xv); riam et.virtulem-• statem -judicii stii, guachricla !
" scmper.'.•Higebaijliber-e
et ''
pnihem, prudentiam p.rpfanoruh!,,quae per ipsOs", eliatn circa ' disposilibuem
;'" 'r ' legis exorcebaf. Tleposuit.
PATROL. xer. •" '-'::"' '. '.' :''"20 '.'. -/-' "^.-..
619 BKD.*:VENKRAUILISOPERUM.PARS II. — EXEGETICA CENUINA. ,.619
arma ait : Doiriinusest enini FiliuS lio-:t,A vel rabiiiis caslissimas. ac lrnTissimas Cbnvertitii
' minis S.iuliSjLCum
ejiam sabbali (Mallh, xn). Thlit Ivaculiuiisuum oves. '-'.,. __:,.
seiiiper in .ro.anibus liahifum, quando, eral docciis Elmaledixii: Philisljimtis David in. diis suis , elc.
eos, sicut. potestalem habens, et non sicut scribae MaltidicitDeo vivo et vero diabolusj cum deceplos
eoruin e.ti PliafiSsei. Indhit. arma Saulis, ad ,pr,aeliurii a se spiritus _ ei _obJIOGaaterno igni daffiiialos atijtio '
siiigulare yerilurus.-cum, appropinquante suae.certar damnandos, mortalibus debs darc non timet: insu-
mine passionis, discipUlisail :"Desicteriodesideravi, per cl sjiiriluales Ecclesjse viros yitse:carnalis ar-
etc. (Luc. xxu). D.epbsuiteadem, cum subjii-ixil: guens, a suis posse devinci in siiorum-. jactal .
Dico tiiini vobis, quia ex hoc non manducubo illud; docionjm, qui pariim angelica nathra coejestes,
donec impletiiurtn regno Dei, etc. (Ibid-.). Qnibus pari piirtim sunt terreslri carne morlales, deheie
rpodo calicem quoqne faschae Jcgalis non: amplius meinbra frahsferri.. Maledicit-et perli-erelicoscof-
carnaliler observaridum prsedixil. Tulit baciiium, pori veri Divid in diis suis, Cum fictosdecorde
quem semper babebat in iiianibus, eiiiiicfucis stise SUQac pessioio igni conflalos sensus, eyaiigelicac
mysterio ad salyaiionem iniindi pipfuiuro (nam et yeril:ilj praepbnerc docet, qui etiam carnalja do-
ipsiim jjoiest baculifigUrsepoiiineoiiybnieriterapiari,, cente.,.spiritu.alium dicta vej. acta pfacsuniaiit se
cuj'us semper in porestate tempus moduniqiiShabe- B posse cbriviiiCere. Talia magis geniilium superhis
bai)discipuIos imhueiis',: Accepio pane gratias egit, philosophis, vel barbaris quibusdam (his 'eiiim
etfregit, et dedit eis; diceiis : IIoc es.t corpus, elc. yolucres'eoeli ac.bestiae lerrae posSuttt deceniis-
...Ei elegil sibi quinqiie lapides liinpidissimosde ior- ^simasignificaiioneconferri).quam ecclesiasticaaerudi-
renic, efc. Ostensa reprobatiohe piaecedentis^man- tioni et humililatl congruere. v -
dati, jiropter infirmitaleirienim et iriutiliiaiera, ina- '-; Dixifaulem tid PhilisllimuinDqvid : Tuvenis ad
gis se Pominus eligere docujt ijisain legem, quae me-cumgladio;Tetc. Oslendjt ajste.Domiivtiset ninril-
quiiiqiie iibris, scripla esl, spirilualiler observari, bus quos adjtivabat, et pbteslaiibusqijasdebellabat,
exlrahendb; eam de turbidis sensibus .eprum, qui aeris diabolum superbiae soluri) 'ac fallaciaearnlis,
yclameii habeiites super cor, non poierant intendere quibus vel sua parva defendat. ac luelur, vefverita-
in faciem .".loysi, atque in liberas evarigeiicse.lucis tis sensa perfringat, indutum; se autem ipsiiin esse,
-luras eleyando. Quamohremel eamdenv suhlimifate de quo Psalriiista prsecinult: Reriedicilus qui venil
IegiS iiiteHigeniisespiritualem, spiritualium pasto-., innqiiiinc Dqniini(Psalm. cxvvi); Denjque non cre-
. rum, quos secum familiafibus habeb.it; priEcordiis denlibus quibusdam expfobrans^ aitiEgo veni in
cpiiiniitiere-curavit. Cui etiaiiv allegbricijihbralis :ef noniine Patris meiet non suscepistis-.me(Joari.v). ,'
anagogici serisiis quasi irij.iici.parie coniexlae funda. 'G Efdabil.le Domlnus ihriitinu mea, etc. Etdivhiila-
iuyaiiien adjunxit. Ac talihus compelenter arniis in- tis, inquit, mese virtute s'uperaberis, qui corispecla
dulus, debellandiim mundi principeih victbr fulurus; in me carnis vilitate superbus extollefis-, erauferam
r.ggressus est , , . ';!-_ le, qui caput es omnium maiorum , a conjunciis
Cuinqtieiiispexisset Philislhmus , el vidissel Da-- tibi injusle membris mortalibus ; et dabo cadentia
vid , etc. Cuirique insjiesisset solerlisSime diabolus, niembra lua luqrumque satellitum, lioc csl^separa-
et vidissetDei Filiumin muiido coiilraria sibi facicn- ;tos a vobis, ei humjliatos mea -virlnie vcl gratia iio-
tem et. dbeenteiri , quasi adversus se procedentem , mines, qui vestris misefere. decepli ciilluris. adhae-
quia humijem deprebendit ,-ipse nihil nisl sbperbiiinL serant: dabo , inqiiam , eos a meis inslruendos,
sapiens, despexit eum.. Erat fepimplenus riovae-vir- .' meisque sociandos ffiinisjris, qiiL:pariim ahgelica
tuiis et grafiae, passionum sanguine fuhenS , et pul- riaiura ccelesies , parlim sunl terresiri Cafneinbrla-
cher actiOiieniagnalium., . Tes.i ut praedicato per lotum brhein Evangelio, sciat
. Et;dixil Philistiimusad David-: Nuiiquia-ego canis. omnis homo qriia unus et:vefus' est Deus qui, riunc
suin? elc. Sive pqtentiani Salyatoris, Seu Crucisin- tiotus in Judma el in Israd niagnutn notiieii ejiis
tejligaslignuni, ad eumd.emSensuin respicit. Negat, '(Psalm. LXXV/)- Tunc calbolica , id es.t, universali
5e enim suiierbissimusbPsiis siniilem cani, id esj, • Jaude celebrabitur, a finibusfefrse ad Deumclamaii-
irivinuhdumbpere etinfirmitate coiilemptibile. In-, liiiiri ac diceiitium : DoiiiineDeus nosler, qutitri ad-
super et omnes qui.in mundi hujusyit-imlranseunt, mirabile esl noineri iuutn in universa lerra (Psalm.
diri.s.insariis, furiosis etlatraiihuspefsequehiem, et- i, viji)! Kec cuiquani videatur absurdum quod carnis
laceranlem ffiorsibus, negat patjeiilla SalvatoriSj"ue- iiua;, ctrili volatilia ac bestiaS terrse avidos ac ca-
gat superandum potentia. A vefo iiianu foftis ipse> pj.endos per fidemprius carnales ariimas , dixeri-
cunv crucisbaculo yeiiiens, videanius quid de occur-; .- i.n.ussignilicare doctores. -Nam et ipse Doriiinus
renie adversariosentiat. Diciteniiri Patri: Eniea fra- aperiissime Jeo dc tribu Juda,;,et Ecclesia lypice
mea animam meam-, el dcmanU canis unicam meairi- |. lesena.vocator : nec solunv propter fortiiudinem,
{P.salni.%\i). Sed. pf--alilri iriemhfa : «jusdbm, sedct propter insiriuandum solerssanci-ierapacitatis
lidvcrsarii-canibus cbmpafanda signavit, cum ait:. siudiuiiv. Dicitenim patriarcha Jiicob de Domino,
Non esl bonujnsumerepqneiiifiTiorUinel ntitiere carii- Calulus leonis Juda, ctd prmdam, filimi, ascendisti
bus(MdUh.xv). Quoruni tamen non paucos panem, (Gen.' SLix). Dicit etipsb: Doniinus de Ecciesia ad
filioruiii minislrando, de.canibus impudentissiniis" ^ J,ob Nunquid capiesTemnmpmdam,:ei animamcd-
&\ IN"SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGORICAEX.POSITIO.— LIB. Til. 622
iulerum ejus implebis(Job. '"xxxisj;?Sed et p_r qua- A.' suis seijuacibus a Cliristo S-tlvatore,ejusve nicinbris
itior animalia designatur Salvator. Sicut -per-hon.i- excijiit,', riunqiiaiiijbmnino iiherandhs excutiet, setl
neni et viluTunijncarnalionis et inimolatiOnis hu- et exsecrabilemlfiet damnaius siiie i-negeberiiiavri.
miliiaiem, iva ctiam pef lebnem et aquilami fortitu> Cui simile est qiidd "Esaiasirfevocabilem ejiis dalii-
diiiem vbluil , ac sublimilaiem suaeresurfectionis , riatioheiri.teaatiifj-tlicens.: Et 'enT-.ti'_Hisi/us,"wr^(e"
a.iiihe in caelos asceiisionis iiidicare. Qui eiiam ad -fuii'daiu.s,ifuariirequiescerejaciet DominusDeus super
beatum Job ipsedb ECclesialoquiiur, diceris: Niin- ; euin (Fsa. xxx) : hbc esl; neque in seterriumsalvsiii-.
qttid ad prceceplumelevabiluraquilti, el in arduispohet diis eximeiur lornienfis, heqhe pef tempora vaftari-
nidum suumjjbid,)! Cnjus ne ahiludinem soliim nidi- lia iriief poenasdiscurfef: et fequifim riostfo verbe-
TiCandivel volandi, vel eiiam persjiicaxiiilueridi sb- raniise rhbre,' qui yirgam vel scuiicam dorso yapii-
lis acumen, et nori vorandi quoqueunilalem fypice lantis creberrime ad puuclum sublevando .loliimus,
commehdatam pulares, ad ullimutti sul)junxil:'E{ ut Iteruffifeiire queamus, sed absqiie ullius inter-
ubi fueril cadaver,staiim'arfes..-Cbicttnque aliqitem capedirie quibiis,"perpeiua subacius iiliiorie gemet.
a congruovlisestatu decidisse cbpspexerii, hunc con- Ilbc conlra eos qui jifopterEsaise lesiiinbniuriijqiio
tiriuo diciis corfipiendo inordacibus, hi vita sui de impiisscribens, ait: Et cldudenluribiin carceieiri,
corporis mernbra trajicere y et quasi a mpr.le sus-. -3 et pbst dies ritriltosv.isilabunlur~'iEsq.xxlv); diabplo .
cilaium catholicamresiit iiere feslihus ctifaliir viiafn. et angelis ejus, ommbusque feprohis, qbainvis pbst
Deduobus; exemjiluin dandum putaviirius, ut per longaet innuniefa SaeCulorumyolumina rcmlssib-
jiseCqui legerit, eljam"de cseiefis volaillibiis vel nem tanlorum criminuiii, et vitam'cuiri 'Domirip
bestiis ,quid:absqiie sCrupttlo fidei senfire possit, promiilunt -Cterriam,corilra ipSius Domihiet jiidicls
.Hoverit: '*" "- ;.-"'.;•;•. sehienliarii, qui se in exaffiiiiis -ullimi discrimine
;-Et inanum.suamritisitin perairi,etc Perara pasto- •diciurum, esse prsedixit: Discedilea trie, mtitedicii,
ralem diximus supra corda esse pastbriirri, Ciiristi in igneiri wieriium (Mcillli,ixv).'" PefcusBus'auteih
nimirum l_iteri faniiliafius aai]serehliumiJGur' nori Tapide cecidit in terraiii gigas;; quiai-pulsaius Dei-
ergo magisipsius sumffii.ac singulariter boni paslo- verbb diaboiicus .erfof, nequaquam celsus, ut.inultb .
jis.coiiscienlia, vel anima, pastoralis pera vocite- anic"tempbre jactabat, el coelestissed lerrenus fuissa
tur? qusequinqueiapides iinipidissiirios, gedadiio- ihnotuit; ct infinihs> ,' -'':.
slem proslenienduhi forlissimos eoiitinet: quia'pri- Ciimquegtadiumiibn Iiaberet inmariu D'avid,elt.
rissimaiu -divinse iegis scienliam,: qtia oinnis error Cum rieminem baberet eCDominus sul verbi mlni-
debell.etur: cujus etTniajride expressa plenituiio, et „ sifiim, per quem diaboli superbiam doCendoperfrih-
i.n quinque: lihris eslTatitudo diffusa, solus perfecte gerel, nisi queni priuS ipse diabolo•v.icjpreripuisset;
nosse et imjilere.potuit Christus. Ihquam profeclo 'omiics eniin nalura fiiii"irce, piiines iri iritquiiaiib.us
peram manrim miflens, unrim de quinquoijuosibi concepli, tt in delictis-sunt a malfe generati (Ephes,
niiserat- lapidihus tulit; cunv opus loqiieridi de aica v; Psafni. i); supervciiit"inopinalus, et adversa-
pacripecibris, arnians uriumde qulriqueIihrisTiIoysi, riura iiiale diu forleni, quasi Tortior 'exsuperan.s.-,
"quorumomrtiumauctor alqiie adihipleior existehat, uiiivC.rsaarma ejus, in. quibus confidebat, abstulit,
boc est Deuieronomium, vn teslimbniurii sibi ail ut per. qiios hostis anie quasi per arnia sua niisero-
repcllenda Tiostis anliqui"teiitamerifa .su-cepit. Sed funianimas trucidabat, per pos posimodum Salva-
et nossacris litteTis Instrricios, ejiisderiiTioslis"in- tbf iu arnia jiistifise eonimulaios, caputiniquiiatis
sidias imitaie' fideicl cJiarifaiiS vhicere docuit. Et ' suo prsecidata cofpore, hoc est conversqs ad fidem
berie funda j'ecit; quia spirituali SerisuScriptiiraruiiiJ peccatores aijaihemati_,are Satanam, et operib.tis
quem triplieem supra osie-idimus,'Iiostis supefhiani ejus, acpoinpisbinnibusabrenuniiareconipellat.Et .
fregil, spiriuialis eliahvhbbis irilcllectus cbhtraeuni-: recte gladitim quo' .-Pliilislbaeuminteriiceret, prirao
deni arina donavit. El bene ih fronie pereiissit Phi- iiiai.ihtuiisse David, ac de yagina sua eduxisse naf-
lislliseum,.quia et ipsa suai praesuihjHloniS"audacia.wraiur 4 quia riiagnuiriquemqueimperii diabolici stfe-
diabolum slravit :,ex ipso suae pfofessioriis ostett- nuum, quem prbimgiiatorcin primoDominussus. yi-
talu, perversofutii dogffiatum cultofes stultoS esse siialiorie; pietatis sirscipiiens, de pbscuris; erforuiii
palefecil. Sicui;enim inarius fbf liiudiiiem pperatio- Jalebris in JuCem gfatia. liberanlls extraiiit; ac sic
niSj.ila frons agniiibnem.prp.essionis indibafj" Quis- :pef eum eliam cseleros corripi pariler conccdit, et
quis igitur in, fronlfc'Tefiriliraet, sign6?sa1iiii|eraj" cbrfigi. Sed et nos crim hserelicorum yesania_-dispu- '
cfucis ipsuriVTforitem afmet; diceris cuiri Aposfolo: tattdo oCcurreiites,non aliis quam his quseipsi ad
Mihi autein;qbsit-'gioriari_,rihi iii CrltcePdmininosiri nbsreducendos prbpnsuerani, yej argiinientatioiium
-JfisuChriSti (G'__L_vij."DenIque DSvidipse,"quia di- pfbbahientis, vel teslimoniis Scriptiirarum convin-
Cefe riovefal .Sigrialum est super-nos. liiirien:vullus ciriiuS, eos fabricaioresmeridacii, et cultbres esse'
lui, Domine,(Psalm. iv); opcrlarn 'quiiiem cassidc perverspruiiTdogmatura; gigantis pfofecto proier-
'
jacfahtise loquacis, sed supernaegraiiseTiimine nii- vism suo ense dejicimus.'.
i.iime signatam Philisthsei fronten):dejeclt. El apt«
.'-^.VideriiesquleniPhiiisthiimqriod mortuus.essel.for-
infixus Tapis iii lionfe ejus assefitur, 'qiiia diytiii iissiiriuseoruiri.,ete.. Videiiiiesimmundi
spiritus quod
veibi senieiiliam diabgJus, quam vel insc vel ih ; iiicaraatioiie:et
passione domiriicavicluset proslr_.--
C23 BED_4_VENERABILISOPEUIUf PARS II. - EXEGETIC . GENUINA. f.2i
(us csset forlissinnis eorum, fugeruni a cordibus A , eum perculere; seciquia' ttequil, remotum a le [aal
credentium. Et consurgenles forlcs quique in Ec- tribunum supcr milte viros.
clesia de circumcisionc et p>seputiocongregati, leva- Eo aiilem tempore qno viderat Sr.ul David egre-
verunl terribilem maligtiis vocem divinse prsedica- dientem, cic. Ilsec lcclio figuraie designal vicioriain
lionis ct lauuis, persecutique sunl eos usque dum se Cluisii, qua diaholum superavil, devotos quosque et
lnimiliandos a CJirisio, et quasi in valle dcjectione humiles debita. servitutis honorasse servitiis ; al
submetgendos agnoscerent, qui prius in monle su- vero conlumaces ac superbos gloriosis ejusdem in-
perbiae contra illum sc castra posnisse jactabant; vidisse Iriumpbis ; nec tamen raptis licel ad rehel-
rPpeterentque proiiigi corda, quse pridem male inha- landura impietaiis armis , supernse gratiac, quin per
bitando omni prorsus spoliabanl 1'ruge pieiatis et inuiidum clarescai, -potuissc resistere. Quaeiitur
ITdei.Porlas namque Accaron, id est, steriliiaiis , . auiefn quomodo Saul ignorans stirpem David re-
Philisthiim fiigienles adcunl, cum maligni spiriius a quirel, sui tanio tempore ministri, jiariier exorcislae
fidelium mente repulsi, ad doclores se denuo refe- el armigeri. Et volunt quidam mentcm ejtis amalo ,
runt. Yanitatis el mendacii ipsius civitalis raoeiiia quo agilahaiur, spiritti, ab agnosccndo inlerdura ,
subintrant, cum etiam vulgus imperilum ad augraen- quamvis noto homiiie , prsepeditam; non intuenles
tuin operis infructuosi et iueendio digni coarctant. "' quia.ncc ipse Abner lantse severitaiis el prudentise
Sed el Gelh usque, id est torcular, perveniunt, cum vir, ejiis se progeniepi nosse testelur; sequifur enim :
nd bonos quosque iniqua perseculione lorqueiidos , DixilqueAbner: Vivit anima iua,rex, sinovi.Endevi-
deceptorum corda prolrahuni. Quae cuncla eodem deturcrcdibilius cum nonsolosillos dies quadraginta,
oidine eliam de perversis possunt bominibus accipi. quihus in valle Tcrebinihi est, conira Philislhseos
Et revertentcsfilii lsrael, etc. Recti ordinis est ut pugnalum, abftiisse a lalereSaulis, verum larito ante
doctores vcritatis pritis ab auditorum prsccordiis lemporis spatio ad pasccndas sui patris oves fuisse
omuemspiiitum immundum exsufflando et calechi- reversum , quando sicut pnbescentium setas solet,
zando abiganl, et sic eos qui fuerant castra daemo- contingere posse, ut muialo inter cremenla caiiero-
monura, sed facli jam possessio spiritualis Israel , rum artiium ctiam ipso fronlispicio, non facile et cilo
societati forti sanclorum mysleriis salutaribus im- cognosceretur ab cis, quihus pridem riolus existeret.
.buendo aggregcnt, Scd quidquid caiisseillud erat, nos, transmissa his-
Assumensautem David capul Plitlisthcei,elc. Juxta toriaeradice , ad carpenda allegorise spirilualis odo-
litteram quidem pulo seiiiiendum quod caput lam rifera poma scandamtis. Egiedicnto conlra Philis-
fortis adversarii detiuncatum, non aliam oh cau>am p. thseum Ravid, quserit de genere ejtisSaul : sed quia
David in llierusalem urbem rehellcm el Jebusaeis ab ipso non qiiDerit, quod qu-s.rit discere nequit.
adliuc civibus inhabilatam afferre curaverit, quam ad Pcrcusso Philislhaeo, qu_erit ab ipso, el audit.
terrendos eos qui, iiiexpugnabili murorum lirmiiate Filius servi tui Isai Rethleliemitm ego sum. Pra>-
vel alliiudine (identes , a nullis se superandos prse- dicanlc anie passionem Doinino, et sanante oinnes
sumebanl. Dcnique in ejus expuguatione, quae per oppressos a diabolo, quod est eontra Philisthseum
ipsum David Jacta cst, Jcgimus in tanlam eos ci>n- egredi, crucis baculo el Scriplurarum, quae de eo
scendissc superhiam, ut dicercni: Et si non alios crant adimpletione steineiidum; quaerebant inter se
quam coecoset claudos, qui in civilate forle repeiiri nonnulli ex Judaeis, quis-ipse esset, Delias, an Hie-
possent, in propugiiaculis sisiereni, ipsi ad conser- reraias, an Baplista, an alius quis prophetarum exi-
vandam cam ct numero el viriuic sufficerent. Sus- mius. Sed quod necessariunv quserebant, scire ne-
pendit ergo contra civilalem adversariam caput gi- quivcrant, co quod ad fidem veniendo, ah ipso quse-
gantis vicli puer iriumpbalor, ul se quoque cives, rere nescircnl. At post passionis, resurrcctionis,
licet immanes, ab eodem vinci posse non d"srrede- ascensionisque ejus Irimnphum pr-edicantibus apo-
rent. Juxla vero ailegorise lcges, dicendum quod stolis, imilli credeules ex eis veraciter eum Christum
vicloriam de antiquo hosle susceptam per apostolos D j cognoveruut, de Bethlehem Juda, et radice Jesse,
prsedicantes, el miracula facientes, peifidis adhue juxta vaticinia projihetarum egressum, principis
gentibus Dominus lesfmarii ostendere, ui hnjus eas mundi regnum invicia virlule vicisse; quod est
signo viclorise ad perficienda vilaeel vcrilatis sacra- manu forlem juvenem gigantis occisi caput babuisse
menta pariter et dogmata convcrteret, cujtis efiam in manu.
arma in suo labernaculo posuit; quia sanctaj Eccle- (I Reg. xvui.) El factuin est cuin^complesselloqui
siseet bomines diabolo ereptos sociavil, ct ejus insi- ad David Saul, cfc. Cum per apostolos Salvator Ju-
dias (nam el ipsce possunt in armis intclligi) palefe- dsearamunera prsedicando suseincarnationis imples-
cit. Nulii enim dubium quin labernaculum David , sei, multi quidem audito vcrbo crediuerunt. Sed
Christi domum, quss est fidclium Ecclesia, monstret. pcrfecliores quique in his spirituali graiia redun-
CAPUT III. danles, quod, ut ssepe dictum est, Jonathan voca-
bulo desigpatur, tanta ei diieclione colligati suni,
Jonallian et David ineunt fmdus; et occurrenlesrevciso ut cliam animam suam pro eo dare non dtibiiareni.
exerciltti muiieres, qttia David in taudando Sautis
prmferunt , perennis ei oclii lirorisque fomitcm Porro alii nou pauei, et maxiine qui lerrcni princi-
cretinl, Denique invasus spiritu inato Sa.tl, tiuitur patus sivc abjecto seu desiderato culmine gaudebant^
tm . BVSAMUELEMM'0PI1ETAM ALLEGORICAEXPOSlTiO. - LIB. III. 020
niinore qtiidem fervofe ariioris, sed eadem fidei _. A laudatione.ctiebranleSi in diversis ab inio eodcmque
agnitione prsediti susceperunt; ejus ei ipsi sacra- spiritu datis virtuium Cliarismaiiljus,^ijuse coiigruis
menfo pro certo credentes et coiifitenlesnequaquam devotseiiiimilitaiis obsequiis Domino s'uo membra
eum palrum, ex quihus carnem suscepit merilis, mancipanles, aiacri anta omnia fide, quasi irituh-
quamvis mullum sublimibus, sequahdura, sed se- pbali carriiine deciafanl; qiiia legis quidem irisiilu.'i->
queridnm ApostbJi sehtentiam qua; diCif, Qtiorum opera justitisejubendo, non parvam de hostili exef-
palres, elex quibus Chtishis secuiidum carnerh,qu^ citu stragem dederit, non paucas eidem aiiimarum
esi siiper omnia benediclusin smcula (Rorii.IX). praedaseripuefit:.sed incomparabili virlute Chiisti
Iniertint q'utem~pJonathan el David fmdus, elc. gfatia, vilse coelestis denariiim fribiiendo, ipsas
-InieruiitCbristiis et Ecclesia foedus mutusecharila- etiam pbrlas ffiortis viclor diruerit,; ita tit srios per-
tis el pacis. Diligebateiiini euivi Ecclesia in menv- • cepta vitavselernitate riibrfiinsriifaiufos, acdicluros
bris suis perfectioribus, ita tit riiori esse.t parala prb asseveret; U.biesi, mors, contentioluq?ubiesi,mors,
illo; jiisium rata pro eo corpus se simul et ariimara stiniulustUusXTCor.ni)! Et notalidum quod non
dare, qui,pro sua fedemptiorie, cum esset Deus ve- universseriiulieres Isnael, sed de hijiversis urbihus
rus ex Deo ^vero, humanam carnem Tnduere sit ,, Israel egfessse sunf muiiefes. Non enira omnium est
dignatus efanimam. Ndmel Verbumcaro facium esl " fideS,sedde omnibus tanien persOhis,conditioriibus,
(J6an:i),eiDoininussusceptoresianitrimriiccBjPsaliii, locis et setatibus, qui fidem suscipiunt, eligunluf ab
LII.J). Denique exspbliayil Se in martyribus cafrie , eo qui dixit : Si exaltqtus fuerodierrafomniairar
qua. efaf vestilus,-"et dedit eam Christiobsequiis; hain ad me (Joari.;xii). Neque ibi dixit, omries, sed -
nee non et aiiud quidquid Iiabebat ingcnii, virtulis onvnia;,ut significaret, ex oihni geriere iiominum
'
etriperum, ejus volunlatidevota irnpendit,-usque ad fuluros esse credehtes. Nolandum eliam quod Sauli
acunvcn peritiamque diebndi, etusque.adiiidustriam, quidem ocCurrisse muliercs, sed iii laudes Davil
arghmenia fide et.ratioiie veracia, coritfa male sa- vqcem extulisse dicunlur; quia : pie credentium
pientium vefsulias emitteridi, et usque ad gloriam: Clifisto animsepalsim legis semulatbri poprilo, qiiiil
castiiatis et immaculati pudoris pro ej'us amore ser- de umbra legis ipsius, quid de evangelica luceesset;
vandum. ;-. senliendu.m,dicebaiit, quatenus hunc quoque pr.se-
Egrediebatur quoqueDavid ad oinriia, etc. Sive dicando ad viara graiiaeet veritaiis accirent, Possu-
credere Ghristo populus Judaeorum, seu conlradi- riius et lioc dicerequod reverso ad cjoeloscum carna
cere mallet, sive eum regem facefe, seu cruCiaffige- inimoftali Domino .Chrislo, egressse obviam ange^
re, prudenter se cosetefiiaPatris sapientia semper .-ilicaecobortes de universis, qusecunqtieet qualesciin-
pios potenter munerando, ef patienter que illse sunt, sripernoruih agffiinum sedibus, et
" agebal,-et
impios tolerando. Posuitque eum populus idem supef vielbrem hostis ac vitsenobis largitorem socia debila
viros belli spirituaJiS, in'quibusdam videlicet cre- laudis exsultaiione susceperint.
dendo et confitehdo, quiaTpse sit solus, qui pro , Iralus est quiem Saul nimis, etc. Ifatus autem po-
salute animsedimicaiites, ut vincere possint, adjuvet. pulus, qui iniege gioriabatur adversus gratise prasf
In aliis vero, quia reus sit mortis exclamando,qua - cones, el displicuit eiserrao qui., Eyangelio coru^
lahdem morle ad yolunlimpiofum suscepia, cuin scante, finem legalibus umbris imponebai; dixilque •
uibrtis auctorem superasset, nohts quoque bellige- freiriensadversus Dominum, et. adyersus Cbfistum
• randi c«m eo pariter et triumpbaiidi: cbndonat•
'• ' -- : ejus: En bujus dbctrinse sequaces asseverant, mfe,
exemplum. . - -
quidcm Mosaicselegis jussa facientem, urnbris,figiir
•- Efticceptus erat in oculisuniversi populi, ele. Ac- risque servire : Jesum vefo suum yerllalis el vitse
ceplus ciat Dominus universis, illos ocuios habehli- mundo luihen allulisse : mihi per legem bona terrse,
bus, de quibus ipsc loquiltir : Beati oculi qul vicleiiti. quaediulhrna esse riequeaht, prom.ssaj illuin per
qum-vos videlis (Malih.-mi). Maxiriiequein cordei Evangeliisui graliam, setefna suis iideJibuscoelestis
iiiundo.appstolorum,qui specjali providenlia Judseo- t> regni gaudia doriare. Orimibus ergo cerlalim, ner
rum saluti jusSbsunt prsedicando famulari. Quibus-• . glecto allaris etliosfiarum rifii, addogmatis huj'us
cunqueenim acceptus non erat Dominus, nonaesii- audientiam confluentibus,.quid ei superest, ni.si
hiandi sunt tales oculos babuisse apertos; sed essei sojum quod non etiam mihireght culmen ademit?
de quibus dicitur : Sinite illos, ccecixsvn!t,ei ducesi ebquod Ciifistiani, etsi numero nos superantes,
"- ,
cmcorum(Uatlh.\v). hoya sint omiies et incognila nobis. Iiumiliiate ac
Porro CumreverterelurpercussoPhilisihmo David,, paupefiate dejecti.-- .
elc. Cum reverleretuf viclb pef suam passionera an- Nori reclis ergo eculis Saul aspiciebatDdvid,,etc.
tiquo hoste Dominus,et iri gloria fesurroclioriissuis_ Non reclo sensu acclpiebat.populusJudaeoruniverba
ap.parereteleclis,difi'amataper Jiid-camIitij"ustrium-- . Evangeliij ex eo tempore quo inyidisefacibus accen-
pbi gloria, egressaesunt ariimse qusequebumiles, ett sus, ej'us doCtores vel auditores ccepit odio habere,,
prOpria?Tragililatis conscise de. uniyersis urbibus5 timeridb videlicet, iie gloria suse legis subtracta,
Israel,; gauiientes in Cliristo, quein 'auctorera •vitse,
, illius magis per orbein fairia fidesqueregnaret. ,
et inorlis cognoyerevictorem, .ac per multas Eccle- Ppsi dieiriauteiiidllerain invasiispirilus Deiinalus
sias, quse uriairi'calliolicam faciunt, eufn concoidii ; Saul, etc. Cresceute;paulalimTuce iideliuin, Judajo-
6-27 BE-D___ VENERABILIS OPEtTUMPAIiS II. — EXEGETICA GENUINA. 028
rum crevit ct insania cseciiasque perfidorum, qui H A do repelluni; el quod fecisse Jtidseos non credendo ,
medio Synagogsesuseadversus Dominum spirilu im- arguimus, ipsi credenles male viventlo facere non ;
mundo commoti, propheli_e;verba, quse non intel timemus. Dcclinat aulem Duid invilus a facie ej >is
lexere, vesano ore decanlarcnl. Bominus autem ad secundo, ul non eum citharizans ah hoste Iiberel, a
sedandam eorum mitigandamque malitiara, paiien- quo prius sponle rediil, ut non cum eo contra hostem
tiae passionisque suse per apostolos quolidiana in- pugnarei ; cum exigenlibus noslris mcritis Salvator
sla"ntia replicabat exemplum. Psallebat enim eis omnipoleiis, lucem nobis stiaecognitionisabscondii,
manu sua, cum per eximium sui corporis operarium "suse dcfeiisioijisgratiam lollit, ut non nos quoiidia-
dicebat: Ccrtissimeergosciat omnis doinusIsrael quia 110suseerucis auxiiio ab hostium luleiurinsidWs,qui
el Dominrimeum Cl Clirisium lieus fecil liunc Jesum, pro nostra salutc carnein suscipere dignatus esl,"ut
qiicm vos crucifiXislis(Act. n). nobis confligere posset fragilem, ut nobis vincere
Tenebatqtte Saul lanceam, elc. Tenebat populus sanclam. Deus igitur eum hominibus conversaius,
Judseorum regni potestatem, et exercuit eam contra primo in hoc ab eorum consortio recessit, iil non
Dominum Salvatorem ; puians quod fidem ejiis cum.eis advcsus legem peccati, quae ei in imllo re-
et gloriam possel persequendo exstinguere, insiar pugnabal, eerlarel. Secundo, et in hoc non omnium,,.;:
mortalium casterorum qnorum saepe laus ct memo- E " scd superhientium consortia declinavit, ui non eis
ria, amor sive odium eum ipsa solet vita dcficerc. sua nvmieracredercl; superbis enim resistit, humili-
Conlra quos ipse Patrem prccatur in Psahnis : Ne bus aulein dal gratiam (I Petr. \).
efficialursimUisdesceiidenlibusin laeum(Psal.c\u)). Et timuit Saul Davicl,etc. Timuil populus Jud.eo-
yuanlum enim Davidpariclem,homo lajiidem \ivet:s, rum Ecclesiam Christi , eo quod sc derelicfo graiiai_a
seniiens et disceinens, naluia, vila, sensu el raih.ne iii ea divinae virluiis aspiceref. Scriptum esl enim :
carentem antecellit; lantum Mediator Dei et homit Multa qiioqueprodigiaelsignapcr apos'olos ficbanlin
num, homo Chrislus Jesus, puris liominibus, qnam- Hunisalcm, el metuscral magims in universis. Omues
\is sanctissimis, diliert. Qui qttidem, et ipse locis enim qui credebant, eraut pariter, cl habebanlomnia
congruis, lajiidis vocabulo (iguraiur, non tamen cu- communia(Act. n); quae etipsa sncietas miiiuss-dile-
juslihelin pariele, jTixta eos quibus dicilur : Et vos clionis, iudicium est pracsentis graiise ccelestis. Et
tanquamlapidesvivisupermdificainini(I Pelr. n). Sed alihi: Pcr tnunus autem aposlolorum fiebanl signa et
lapidis summi, angularis, electi, pretiosi, in ftinda- prodigia tnulla in plebe, el eranl uiianimileromnesin
mento fundali, qui tolum Ecclesiae surgeniis aedifi- porltcu Saloinonis; cmterorumaulem nemoaudebalse
cium porlans simulel prolegcns.-circumcisioni prx- „. conjuiigereillis. sed magnificabat eos populus(Aci. v).
pulium unanimi pace conjungat. Nam et ifa polest Amovil ergo eum Saul a se, ctc. Quomodo quiF,-
non incompetenler intelbgi, puiasse Saul qubd ron- qiiagcnarii vocaiilur, qui quinqiiaginla militibtis pr;e
iigere posset David cum pariete; putasse Judaeos, sunt, et rcnluriones qui cenlum; sic appellanfur
Cbrisli sc nomen etniemoriam lollcre posse, etcra- Giscce chiliarchi, qui in capiie sunt mille militum,'
dere de lerra vivcntium, si prtedicalores resiirre- quos Latina consneludo ab co qtiod praesiiil tiibui,
ctionis ejtis apostolos, qui sunt proxima illi portio do- magis Iribunos quam millennrios dicere gaudet.
mus ejus, id est Eeclcsiae, vel occidendo a se, vel Amoverunt ergo Christum ase, sprela pjusiide, Ju-
fugaiido repcllercnl. Sed non David configi cum d_ci,.el fe*cerunteum crcdentibus amplius spiritualis
pariele, nonChrisii gloria nvinui, non ipsis quamvis r.riliiiaedticaltim prasbere. lllorum enim deliclo salns
mullum nitcntibus, impiis pottiil assimilari descen- geniibus. Maximeauicm rcgnat super eos Domiims,
fJeniibus i« lacum ; hoc est sepulcro conditis, neqiie qni stabiles et immobiles, abundantcs in opere Do-
ante diem judicii resuscitandis. inini scmpcr sciunt, qtiod labor eorum non esl ina-
El declinavitDavid a facie ejus secundo. Et ftigit nis Domino. Quorum quadralnm quamdam, tit ita
Chrislus a corde impiorum, qui nunquam jiia pecio- dicam, conversationem,-et nulli ohnoxiam iapsui,
ra, quiii in eis requiescat, deserif. Sed non fruslra J) ; millenarius iiumerus, qui est denarius quadralusso-
additur secundo. Primo enim Davidahiit, el revcrsus lidus, ostcndit. Dcnario quippe perfectio vel operis
ad Saul. veniuro in praelium conlra Philisthiim, quo solel indicaii, vel prscmii. Sed ut liscc eatleni perfe-
tamen postmodum adveniens, quem cuncti diu ne- ciio laiiludinem fralernavdilectionis augescat, decein
quivere, solus cilo proslravil inimicum ; et nunc sc- decies ducilo, ut ad ccnlum valeas peivenire. Qute
cundo dcclinavit a facic ejus se interficcre nitentis, videlicel summa juxta arithmeticam ralionem sequa-
congruit myslicus sensus. Primo namque. sicut et libus est quadra latcribus , sed adhuc plana , et ideo
supra exposilum e.t, certanlibus eonlra viiia cunciis proximorum dilcctieni, quos in lerra videmus, per
mortaiibus, apparens in carne Dominus, lihcram ab figuram accommoda. Ut auiem ipsa fraterni amoris
boc conflictu viiam gerebat in mundo.; sed el diui quadralura, divini eliam amoris ailitudine solidetur ,
frustra laboranles cosdem inorlales mira snperve- singulas centenarii numeri parliculas per deccin ac-
niens suse graliae visitaiione adjuvit. Verum quod cumula , ut ad millcnarium asccndere queas; sicque
non sine doiore commemoraiiduni est, non sijie ge- fit ul deriariiim non solum quadriformiTirniiiate ae-
initu castigandum, multi suum a sc vivificatoiem ac! qualem, scd et solidum complendo perfeeto inlelli-
protectorem, dicia oj'us aspernando, et prsevarican- gas; quia tali. numerus eojum quibus Christus praj-r
'"".628 .- 1N SAMUELEMPilOPilETAM.ALLEGOMCA EXPOSITIO.% LIB. 111. CSJ
sit, el a!titudini--siahilissimse,el altissimse slabiHtati }K Sierob, etc, tisqtie ad id qiiod scriptum est".:•'Fa?.
conveniat. Quocunqtte eniin verleris quadraium , so'- - ciusqtteest Saul inimicusPavid cttriclisdiebus.IlaecTb-
iidum siabiti quidqniil iustis occurril, stabilcs- eos jfciloiigufate dijsignat, rhajorerlicet pafte Synagogse
. ' '
prorsus et immobiles probat. _ Pbarisseos, minore- Chrisiuffi diligehle, eoriimotos
Omiiisauiem Israelel Juda, diligebql Davia, etc. iriyidia proceies, fegni illius qusesisse causarri, qiia
Ornnes qui credidere de Judaisac gehlibiiS, dilige- iraderent ilium principattii et pqiesiati pfsesidis. At
banl et diliguni, et dileeinri suni Christum. Jpse ipsum mujtis, et ex ebrumdeivigenlilium riinriero ad
enim egrediebaiurin cariie apparendo, ingfediebatuf. fidem vocaiisinolenlibus, iicei Judseoruiriprimatibus^
ad Pa.lrein reveriehdo; ariie eos itnlem, ut- Ct recte Eeelesiam_sibiJdeJudsea nhpliis copulare coelestibtis.
«jnversaudi foris adlinc remaiientibus, et beale re- Dixil ergo Squl tid PqvIcI':Ecee fiiiariiea Merqb,
giiandi intfanlibus spem fofffiamque tribuerei. Egre- etc.Supra ubi Saul per uncliohem sancti clirisma-
ditur et hbdie, ante iios, ciiiii pugriarites in lerris lis, et_ regnv gtibernaeulum, Christi fyprim fenel,
auxiliando 1protegii. Ingredituf auteiri, cura- firiito ctuasfilias Saulis inieileximus plebes, quse Chrisii
-cerlamine cbronandos selernajn perducifad viiam.' - fide et dilectibne ad salulem progeriitaegemina, id
Adinonendujn sane puiaviiiiusieciqreiri, non eum- est cbrporis et mentis, ;sint castigatiorie peffecl-ri;;
deiii. seinper.allegoricseconipleiionis qrienv histofi- "'\e\ cerie• tiiajprem Syriagogam, miriofefridesignara
- csejjraefiguration.isbrdinem pbsse servari. Yefbi gra- ECclesiam. Hoc auterivJnco, quia mutato ferum cif-
lia, prjmo funica nudalur, aique in cislefnam inissus cumstantitim pfdirie, Davidquidem ChristiimPojiii-.
Josepb, ac-poslea Juda docenie .venditur;. prinvbJiv- nuffi, Saul autem in\idcrifein ei', el.popuium desi-
da sgeille venditum, ac ppst iridumenlo.cbrporis spo- grial Judseorurii. Recfe maj"orfllia,, quse David pro-
liaium sepujlumque signiGcat Chrisliiiii. Quod pro- 'missa^ rion aiitem"feddita est, illam popuji ejusdem
pheiicis non .solum in factis, sed-in dictjs fieri cdri- pariem sigrtiGcat,*-qu;enumefo et potentia inajor,
stievii. Prioio eiiim dixit Esaias.: lii die illa radix qiiasi juiigenda mantt forti et desiderabjli sportsp
Jesse,quisiqiiiisignumpopulprum,;ipsitm cjeitlesde- pfomissa est, cunv ipsirisparlis pr-ecessqfes, id est,
precqbuitlur(Esq.xi). -ACdeihde subjuhxit : Ei erit 'scrlbae.-Sacefdbtes,-Pharisaei et senibfes "plebisad,
sepulcruiiiejvsgloriosum(Ibid.): CumcUnciisfidelibus ejiis audienliarivcorifluerCiit,euiri hiagistfuin bonum
paleat priusDomino a niortuis resurgente sepulerum vocarent, hec solunv, sed- et quasi magislrurii sirt-
cjus glOiificatum,;ac posimodbm apostblis signum gulj.ri.ier doctum, sivb disccndi, s.euterilandi gfatia,
cfucis ejiisexaltanlihus inpopuios facium, ril ipsUm - frequenli quaisliorie pulsarent.-Non autera iiii, ,sed
gentes depreearentur. Qhod Scripturarum perili ana- p alteridata est, cririiiidem doctores ftabbi abiiomi-
cephaieosih Graece,.id est; recapitulaiiohem vbCafe" nibus vocari quserentes, ad se:audieridbs:pbliusquos
consuevertiht- Admpnendum efhoc quod non una potuere cngehant. jlihbr autem ;filia, qiiaediligepdo
eademquepersona , unam sempef eamdemque ppf- Daviddafi promeruit, illa est iiimirum Judaicse-por-
tionem persomv.sive rel quam demohsifat, iiisinuet.. tio pleliis, quaeet" pauciiate et eontetriptu abjecllor,
"Vbrbigratiay DavidChfisiumsignificat, sedaliquandp DohiinuriiSalvalprerri:, quarri scribas et legisperitos
iri scipso , aliquandb itt sanctis ejus pra.dieaipribus, sequi, diligere et aridire•'m.aiuit, audietts.ab ilio :
aliquando ii) cseteris fidelibus, aliquando ih sep- ATdiitimere, pusUlusgrex, quiqconiplaCkitPalri ve- .
ties •caderiiibus justiS , sed pceriitendp r.esurgentiV stro dare vobis. regnum (Ltic. xii). Dixerunl igitur
bus, quos rihiversos quasi niulta,;ejusdem cbrporis pbaris-ei el Caefefi'princip.es Judaeofuril' Christo:
rneinbra:uriiforml capiti cbnslat adhaerere Chfjsto. . Ecce iriajqremsubdilmriobis Synqgogmpariem tibi ad
Item Saul pppulum ;Judaeorum iigurale denuttfiahsi, docenduinciedimus, ttinttitritiiodovide, utforfis.aiiimo
aliquandoregnanlem, aliquahdo recle docehlem , exisieiis,prmlicrisverbo prp liberidlepopuli, 'ciii legein
aliquando Chrisio crederiiem, aliquarido Christi j'u"ssa'' pei seivare, et illisoli servire prcccepluriiest. Sciintis
negligenLem., aliquando Chrisfb irividentem aique- itiim-quia veraxes;efhoii_ciiias quentquarri;riec eriim
%euin
persequentem , allquahdbfidelibus suis"rainas:, r\ vides persohamliomiriiSised iii verilate vitirii Doniini
insidias, csedes, et mortes iiifefenlenv, ejusdem paf- ' doces. Lieel dari- iribuluni Cmsqri, an non dqbimus.
temTirsembnsirat. Tlem Gdiiaili-.,qtii diaboli typurh (Maltli. x\h\ Marc.tu) ? Haecautem dicebant, pfse
gestat, rnodohune in ipsobmniiih)impiorum capite, senilbusTlerpdis ministris, ut si iribntum dafi veta
modo in membrls ej'us, paganis videlicet, perfidis Ju- j fet, illis eura puhientibus, ipsl a mofte ejus vide-
dseis, liaefetiCis,et falsis fratribus ex-primit.-Ex qui- reivtuf immuhes.
bus lainen;riiemhris SalvatOr .'pessimo capili exci.sa Aitaulem DavidadSaul: Quis egosuiiitelc. Nori
salubriler nonnulla sua membfa facefe digiialus est. se fatelur indignuin qui fiat geiier regis.jsed eidem
Quse cuncta exemplis prubare majbris .esf bpefis fegl cognoscendum reCordandumque proppnil, quis
qhani buiclbcoconveriiat; ipse sil, quae yifa ejus, quaecOgnaiio patris bjus in
. CAPUT i¥.;:. :;. .'\, lsrael; atqiie hiiic cprijiciendum, si ejussit dighus
MajoremStiulfiliqin,quamDavidpromiserql,Hadrieli- '", accipere filiain.. Ipse auteni estfnanu fortls aciu, rit
dans, mineremdal IlH,;elhancprceputiis-Philisllihqi desiderabilis aspectu vitail.lius, ovfespatfis Sui pa-
"
desperisalam. •_.... scere, el pro liarurii cofa leoiiibus ur.sisqueperi-
Diiit aulent Satil. ad Dafid: Ecce fiiia inea inajbi liiendis occurrere, sed ,et pfo geniis suse;saiute cbn-'
631 BEDJE VENEIUBILIS OPERU.MPAItS II. — EXEGETICA GENUINA. G3-2
tra armaium aere el ferro gigantera egredicndo ani- A . boni culpa esl, si qua portio gregis ab ejus ctistodia
mam suam periculo dare. Cognalio patris ejus in resiliens, denli lupino malil quam virgsa pistorali
Israel illa, cui idem Israel benedicens ait inter cse- suhjici. Qui nimirum cojius dociorum, quouiam per
tcra : Non deficielprinceps ex Juda, neque dux de fc- lilieram nova gratia gravidam recle vivondi primor-
moribus ejus, donec veniat qui mitlcndus est (Gen. dia nactus esi, pulchre civitas Iladriel a patturiente
XLIX). Quod eodem ordinc polcst de Domiiiointer- me dicilur. Quem videlicet alium parlurientem, nisi
prtilari, quia non se dignum negaverii, qui plebem eum cujus figurandis mysleriis omnis vetus Scri-
regali per legis eruditionem prosapia generatam, pfura deseruit? quem lota legis et prophetae scien-
uiianiinae sibi pacisct charilatis fosdere conjungeret, lia diu lenebat occulium, sed post longamquasi par-
de quo suus prseco personaret: Qui habet sponsam, tuciiionem tempore congruo nobis inlucndum pro-
sponsus esl (Joan. 111).Sed ct ad ejus fidem venturis lulit.
quserendum signaverit, quis ipse sit, quae vita ej'us, Et nuntialuM esl Saul, el placuit ci, etc. Cogno-
quao cognatio patris ejus in Israel; alque hinc co- scenles invidi prineipes Judaeorum, dilexisse Domi-
gnoscendum, quia ipse, imo solus ipse diguus sit, num furbam, atque ad eum audiendum -sedulain-
qui Ecclesiam sibi fidelitim jurc sponsi copulet. lentionc confluxisse, quod in cseteris exsecrabaniur,
Jjjse auiem csl de quo scribit Joannes : In principio_B - in una hac parle placitum habere coepcrunt, quod
eral Verbum, el Verbmn erat apud Deum, et Deuserat polarcnl se illum docirinse frequentis gralia posse
'
Vcrbum (Joan. 1), et cactcra, usque ad id quod ait: reprehendere in verbo, etcapcre aliquid ex ore ejus,
El Verbumcaro facluin est, el hqbitavit innobis, ef ut accusarent eum, cl traderent gentibus oceidcii-
vidiinusgloriam cjus, gloriamquasi Vnicjenilia Palre, dum ; a.slimantes eliam Dei sapientiam ilii seiilen-
plenum gratim ct vcritalis. Vita ej'us esl de qua ipse tise subditam, quadicilur: lnmultiloquio non effu-
ioquitur : Sicut eniin Paler habcl vilam in semelipso, gies peccatum (Prov. x). Dixeruntqtie : Perinitianius
sic et dedil Filio vilam habere in semetipso(Joan. v). eiini docere, ut sil ei in scundalttm,etnobisa sanguine
"Vita cjus est, ad cuj'us iinilafionein suos auditores ejus innoxiis : sil super iltum tnanus Romanorum, ac-
provocans apostolus Pelrus ail: Qui peccalum non cusanlibusnobis quod eum inveneriinussubvertenlem
.fecit, nec dolus inventus esl in ore ejus. Qui cumma- cjeniemnoslram, el prohibenlem tribula dari Cmsari,
ledicerelur, non maledicebat; cum paleretnr, non el dicetitemse Christumesse.
commiiiabalvr, el caclcra (I Pelr. u). Cognalio Pa- Dixit ercjoSaul ad David : In ditabus rebus gener
tris ejus in Israel, ipsa est de qua : JuravitDominus meus cris hodie, eic. Neglectis sermonibus Saulis,
Duvid vcritaiem, et non frintrabilur cctm: De fructu quse dolo et fraudulcnlia sui nianifesiescribarima et
venlris tuiponam super seclemmcam (Psalin. c\xn). G ' Pharisaeorum
hypocrisim, qua [.oiniimm circumvc-
Cogiiaiio Patiis ejus, de qua ipse teslaiur: Quicun- nire moliebanlur, s:gnificanl, ad perscrutanda magis
que ciiim feccrit volunlqtcmPatris mei qui in ccelisesl, fortissima beali David gesia veniainus, quia in dua-
ipse tneus fralcr, el soror et maler esl (Matth. vn). bus rebus gcner faetus est Saulis, in occidendovidc-
Ron se ergo Doniinus sponsum Ecclesise, id est Cbri- licet gigantem, cl in affcrendo praeputia percusso-
sLim, csse renuil; sed quacrcndum iutclligeiidum- rum Pbilisthiim. Illtim nimirum significans, qtii ul
que, quia ipse est. Docet denique Pharisaeos, pro- Eeclesiam sibi de Judais adoptaret, prius insidias
posilo Fsalml testimonio, quomodo Christus sit viresque antiqui boslis evacuavit, et lraduj.il in lu-
filius shviul et Dominus David, inlerrogans non cem ; ac poslmodum eonversae ad fidem geniilitalis
Cbrislum se essc negai, sed illos ad petendam, qu_s- exeinpla eidem iniitanda proposuit. De gentibus
rendam, pulsandanvqueagniiionem veritatis exciial. namque erat, cuj'us fidem Judseis sequendam Domi-
El alibi scribse bonmn se magislrum vocanli, ac de nus ostendii, ubi ait: Amen clico vobis, non inveni
bono faciendo quseienli, respondit; Quid mc dicis-' laniam fidcm in lsraet (Muiih. vin). De gentibus illa
bonum? neino bontisnisi solus Deus(Iilarc. x); neque quse audire a Clnislo meruil: 0 mulier, magna est
ibi se booum non csse, sed Deum crcdeudum csse . fidesiua ; fiat libi sicul vis (Matlh. xv). De gcniibus
significans. ilii qui ascendentes inier alios, ut adorarent In die
Faclum esl autem lempus, ui cum deberel dari Me- festo, dixerunt ad Philippum : Domine, volumusJe-
rob, elc. Faclum est, cum deberel Cbrislo in carne sumvidere (Joan, xu). De geniibus ct ille cenlurio,
doccnli crcdere major pars Judaicse plebis, credidit qui tradenle Spiritum Dominosolus cuni sua cenlu-
potius et adbsc.silscribis e*lPharisseis. Dilexit autem ria, taceulibus cunclis qui aderant Judseis, limuit
pars altera ejusdem populi, et ipsa regaliter educata el glorilicavit Deum, dicetis : Vere Filius Dci erat
per legeiri Domini, Salvatoris adventum. Congruil iste (Marc. xv). Sane quod dolum neclens ait
aulem Icgis doctoribus signifieandis eiiam liomeii Saul :
ipsum. Hadriel Molathiiae.Iladrie! naraque grex Dei, Sic loquimini ad David : Non neccsse habet rex
I.iolaihilic a parluiiento me dicitur. El legalium co_- sponsatia, etc. Ila possumus veraciler figur3tum in-
lus magistrorum, qui a vulgari aclionc el ruslicitale telligere de superhis,' quod non sc putaverini munera ;
seleclus, divinis rcbus vacare, divina medilare, Chrisii necesse babere; sed hoc Xantum indigere,-
et oeciderelur.
ageie et praedicare jutstis est, non immerho gregis ul tiadcretur in manus gentium,
Di'.is"ngnlaris quasi cognomine fu'gel. Necpastoiis Et post dies pancos surgcns David abiit, ctc PosS
-G35 IN SAMUELEMPROPHETAM ALLEGOUICA EXPOSITIO. — LJB. III. G5i
•diespaucos,ex qubJudajorum proceres decroverunt A __ seniores et scrihse ad apostolos, ei prsccipiendoprse-
tradereoccldendum-geiviihus Christura, surgcris ipse cep"erunt eis ne omnino loquerentur, ncque docerenl
Dominus crim apostolis, qui cum co erant ad opc- in nomine Jcsu.
raridairi. lnundi; saltiicin, in lantum viriutibus et Porro Jonatlian filius Satu tlitigebat David valde,
doctrinSe gratise Ttiigebai, ut contra impioriim stu- etc. Porro apostoii diligcbant Christum-valde, ro-
dia, eliam gentiliuin non paucos, sicut et supra do-~ gabantque, enumeratis j>erfidorumohlocutionibus, ut
cuimus^.ad; fidei graiiam vocaret. Percussit eiiim ipse defenderet Ecclesjam suam, ipse fidem nominis
David yiros Pliilisthiim,: cuni Dominus superbam sui servaret in Ecclesia; rnanens clam in corde cre-
gentilitaiis imraundiliam verbo vel excmplo huniili- deiilium, abscondiius veroacontuibationeliominum.
laiiset casiimbniaeconfrcgit. Atlulit prseputia eorum Nos «-..<.»-,inquiuiit, te inhabilanle florifera inmenle
el anivuinefayit regi ul esset gener ej'us; cum Ju- piorum (Gen. xxvnj. Hic cst eninv agerplenus odoris
dseorum.popttioLemortua memhra peccati, conversae el graiise, cui benedixit Dominus; Loquemur et do-
adDeiim gehiilitaiis ostendit, ut ila demum ctiam cebimus populum hunc in nomine tuo . ei qui ex illo
de eis qui.conVersionem genlium sequerentur susci- credere quam discredere maluerini, nuntiabimus
peret. Nec.frustra David Sauli centum prseputia po- Ecclesiae tuse sanclse, ut, cognito slalu singulorum,
s.lulanti,' ducenla allulit; quia prsesumentibus B ' sociare sc Gdelibus, ab infidelibus scrvare noverit.
3ud_eisqiibdJ.pminiis, ne carnalis quidera caslimo- Loculus esl ercjoJonathan de David bona ad Saul
pise.;;professionem genlihus imponere posset, ipse palrem suum, etc. Loculi sunt apostoli de Chrislo
jnundaviteos ab omrii inquinamento carnis el spiri- bona ad Judseos, commemorantes eum virum appro-
tus, perficiens ^sanctificationem in timore Dei. Cen- balura a Deo in eis virlulibus el signis et prodigiis,
lenarius quipjie riuraeriis, ul semper ad indicium quae fecisset per illum Dcus in raedio eoium; qui
iiiagnse perfeciionis attinct, quod anle passionis non soium non posset argui de peccato, sed el vir-
triumpbuni perJseiriclioans, post assumplionis suse tnlibus instans circuiret civifates omnes ct casicPa,
clariiicaiibnem ineis etiani sacrameniorura suorum docens in synagogis corum , el prsedicans Evange-
coiifirttiatiohe;perapbstolos impievit. Tium regni, et curans omnem Ianguorem el omnem
Dedit/ilaqui ei Saul Michol filiam suatn uxorem, infirmilatem.
elc. JNonpotuttprohihere populus infidelis, quin de El posuil aiiimam suam in tnanu sua, ete, Ctim-
sua genle praedestinati ad viiara crederent. Vidil mcndavil, iriquiunt, Doniiims in vobis charitatem
namque et inteilexif quod Dominus erat in Chrisio, suam, qua maj'orem ncmo habet, animam suam po-
mundum; feconcilians sibi, quantumcunque crevit nendo pro vobis ; ut per morlem destrueret cum qui
ejus.in cfederitibus amor, tantum in perfidis timor. babebat morlis imperium, id est diabolum ; ct lihc-
Quidam -ablata percussis Pbilislhscis prsepulia per raret eos qui per toiam vitam obnoxii erant serri-
David, praseritis seyi stalui, quoniam Cliristi gratia luli. Viderunt mulliex noslro numero rcsuirectionis
operaiur in gentibus, aplant; dilatas aulem aliquan- ejus gtoriam, el ascensionisiu cmlos, et Imlali sunt
diu, sed taiideiri aljquando celebratas nuplias Michol, (Ilebr. u).
ad eos quiiiufirie mundi crediiuri sunt, de Judseis • Quare ergo peccas in sanguine innoxii ? elc. Quare
relerunl_: cuniinlrante pleniiudinegentium, sic omnis peceas, ejus fidem exstinguere, ejus moliens amoicni
Israel salvus-_eril(Rom. xi). deEcclesia lollerc, qui solus morialium vivere po-
tuit absque culpa ?
'."'•", ;.. .''•'* CAPUT V.
Qumens Satil qccidere David, Jonalhan inlercenienle Quod ciiin audisset Saul, placalus voce Jonathm,
•"'; ; placalur. elc..Cum audissel populus Judseorum vocem prsedi-
El egressisuniprincipes Pliilislhinorum, efc.,usqiie canlium apostolorum,_placatiis est ab ira prisci furo-
ad id quod-ait."-:'Ihiroduxil Jonaihaii David ad Sctul, ris; ct vcra fidei alfirmalione teslatus, quia nunquam
ete.TIaec lectio, figuraliier ostendit, inotis in Jndaea exierminari-poiest Ecclesia Chrisli de medio, nan-
perseculioivi.hus,quasi ad tollendum de icrra nomen j) j quam ejus perire menioria, qui est anfe saecula, ci
Ciiristianum; plerosquc et ex ipsis perseculorihus raanetin aelernum. Ilsec dicehat populusideiii in his
per apostolbf tvm irislantiam non solum redaclos a qui spirilualiura, quos Jonalhan et meritis signat,
persequendo, sed-etiam ad credcndum Christo per- vocera audiere doctorum. In quibtiscunque cnim
tluctos. Egressi siint ergo conlra spirilualem Israel, hsec non dicehat, illi sunt dequihus scripium est:
id est Ecclesiara,non semel immundi spiritus, re- Et auribus graviter audierunl (Acl. xxvin). Et alihi :
ctoresvidelicet tenebrarum, id est, principes homi- El quis surdus, nisi ad quem nunlios meosmisi?
rihm, peryefsorum.- A principio autem egressionis Et inlroduxil Jonathan David ad Saul, elc. Lo-
eorum. priibentius sc regcbal Christus in mcmbris quilur Jonatban bona de David ad Saul, ct auditur,
suis, quam pmnes semulatores legis ; et celebris cum evangelizantes de Chrislo apostoli catechizani
ftcia estfama Christianismi ct Ecclesiae nimis, adeo Judseos, sihifidemaccommodanles. Introducii autem
ul fideles EccJesise cognoininarentur pcr orbem eumdem, cum etiam hapiizantes eosdem Cbrisli
CIijisiiani.";;; carne el sanguine rcficiunt, Chrisli praecepiis insti-
-;'('} Pieg. i-ix.-) Locnlus cst aulein Saul ad Jonalhan tuunl, Christi amore roborant. Fit vero ante eu:n
filiums'uum,;_2lc: Locuti sunl priiicipes Juilscoruiii ci sicut fiieiai hcri cl nudiusleriius cuin eadcm illuui
G3fi IiElljE YENERAI-ILISOPERUM PARS II. —EXEGETICA GENUJNA. 653
ilitie, cl spes et cliafiiaie.suscepeiini liujusa.v.i.audi-..JA exaudit Dominus[Psalm. ix]),,et iremens de coujura-
- lores» qua susceperant etiili qui ex ipsb populo eunv lioneperfidorumqubdamniododixisse,t;Nisiresurroxe-
iit carne videnfes , Deum cogiiovenini', yel-qiii-eum ,ris a morte, non poterit in te credeniium fides efcon-
;in carne; venturum a saeculosijefabani. - : fcssip firma "persistere; nisi vigilanliam Custntlum
'
"":'. .'"''" .;' CAFtfr VI. ".''.."•' "''"_'!-;'_]: mortem superandb;evacuaveris,.cuncta Hdes niuijilo
^futurae'resiirreciionis lolletur; landem didicit eum,
Squi nisus perciitere David. sednoii vcilens,doiiiitmiti ne _suiscu-todibus lumulj sedem
*'_ quain fugil jubei cuslodiri;qui, pusjtopro se siritu- reliquisse. Abiii au-
tacro, desUiensper fcnesiranf venilad Samuel:" At teih, et aufiigit ricarnificihus suis, .custodihusqiie
': :Saul-audieiis, prceniissis.nuntiisternis, advenilipse, mcndacibus; et "dileciiorihus.suis ppsl resurfeclio-
. -eiprpphetaii cumcmieris-corqmSainuel, . '_-, nem: apparendo, •salvaiii illorurn per omnia speih
,.. Mo.tumest auiem rtirsus beltutn, elc, iisque ad id fideriiquercsiitujt. Poiesl specialiief cithara David
quod' scriptum est: Exivifproverbiuin, Nttm efSqid crucem Doihini, lancea Saul in parieie clavos crucisj
-iriter.propheias.?iriliac leclionerecapilulatis-ab exbf- yel.ipsam militis hinceani, qua latus ejus apertum
,dio Christi iiicarnatiniysieriis; naiivitas ejus, yir^ Cst, figiiraliler pstendere. bonius autem David, ,ut
lutes, .dociriha-• pa^sio , resurreclio, et ascensio in diximus, sepulcriim Domiiii ,es't. Saltbs per.fene-
coelos, nec noii et (ides- sequeniium. euiri, simul ei-1B straiii, oCcuita ac subita est resurgendt perniciias.
]>eifidia deii.entiaque atqiie iiiteritus perseqtieniiurii, Conj'uxcujus orsis •aufugi!,Eeclesia est .credeniium
.'lypjco sermoiie .dcscrlhiiuf;..Molo namque ab iiri-. Judaeorum, quse Dominuiiv Salvatorerif et surgere
niiindis spiritibus bello tenlationum, egressus est. . cupieba.t, et reshrrexisse docebat. _-'".._-
tie sinii Palris ad publicunviidstrum manuforiis pfo- •'. Tulit aulem Michol.slaluam; et posuit eam stiper
piignaior hurtiarii goneris, ille yidelicel, qui aif: lecium, elc. De pelle pilosa, "pelie"caprarum patct
Exim a Pctre, :el veniin m.undum-;''.ilemtri ' relinqiio bisibria; quia puJvillus erat de caprarurii pelle con-
mundum, etvctdo acl Pulrein(Joqn.xvi). Etdequo sutus, qui intonsis pilis capul involuti in lectulo ho-
"Psaimisia sub- figura solis 'lioc ipstim aliis veibis. minis mentiretur. Statua autem^esl imilallo.veri ei
, edissereiis.j ,dicit: Asuihmo cmlaegressio ejus,el:0c- viventis; niortua peilis capfarum, mortui animanlis
cursits ejtts usque ad suirimum ejus -(Psaliri,xvjif);, exuvia.. Tulit igituf Michol st-tuam,et;posuit super
Qui bnvnemtempofariae.suse actionis aciem cbntra , leclum David per fenesiram dhhissi.-et Oectille.sal-
iiefandbium tculamenta dirigens* a Seducendiseos vati, Didicit Ecciesia Judaeos .sesiimare Domihum,
slatim,- -vexandisque nibrtalibtis magha ex parle cb- . qiii.in sepulcroposjius sit, noii Cliristum esse,-\i~
bij)iiit;.fugiebantque5et usque liodieTtigiulii a Tacje , lam e.tveritatem, sed quasi simulaiionera yeritatis
ejusT quia ubiCunqhe agnoscitur .juvantis gratia v et yihe,; tlicenteni_se Gliristum regera. esse.; Qiiehv
CJirisli.;,peUjlur inde continuo diahoii nequiiia fal- tamen ipsa yeraci fes.urreci.ionis,..eo-eniirimore io-
ientis; _- .; ! :;' x-.-- •:. :>:- "quendi diciinr ECclesia faccre, -quse ab impiis fa-
.,' Et faclus est spiiilus Dpinihi' riitilusiii SauT;elc, ciiind^ yel faela ,-testaiur,..quoin; Levitico scripium
Coruscante niiraeulis Filio Dei in carne, accerisus csl,:Ecceeontaminqbileain sacerdos(Levii.xm) : non
eSt cbntra eiiffiinvldiae.spirilus in ariimo Judacprum, •qtliajpse lepram muiidis alfeffe poluerit, sed eara
"dimilteiileeosDomino seeunduin desideria cofdis quae immuiidis iherai osiendere.: Posuit ct pellem
eorum, ob nierita pnecedeniium deliciorum. Sede- caprarum pilosam ad caput s.iatuseMichol. Gomperit
/ banl auiem adh.ucin regriosuo etpatria quieli, aique, iri exofdio sui Ecclesia etiam illoruiri perfidiam, qui
ejiisdem.regni fidCntbsihfulis, Salvatofi suo riecera DomiiiuttiSaivatbrem lioii soluin ChrislUmnegant,
,jp'arare non limuerunt.:Porro: ipse-coniradicentes ; sed et peccatis gravatun), iieque- a raorluis resusci-
.sibi, imq, eliam; blas.pli£iriando,_infurorem ver-fos, tatura auiuiriaiil. Capfam eniivissepepeccatoris, sicut
exeinplo riiansuetudiniset paiicntiaesuiri quasi dtil- et jiisii typum oyeniftenere certum est. Pili quoquuj
Cedincihcitharaad iiipdesiiain spirilus ac sobfiel-ifem qui fragijes -et externi cofpori superfluunl, opera
revocare sludebat.: : . : _ . , - .;;-!. j,• morlua, ac prse siiae densitalefrequenliffi cunciis
Nisusque; Squl configeie lanceq David, etc.; 'Nisii j'am jamqtie manifesia significam. Ei pellempilosam
sunt Judsei bccisa in carne Christi totum -occidefe, icaprarumad Capuiistalua. prb Dayid in Teclo subsli-
."quiest Deusanima et caro.,-A't ijje commeiidans irii ttiiae: CollbCaiit,-qui carhem Salvatoris capiialibus
iiianus Palris spifitum suuin, iriclinato capite tradi- peccatis quasi Jijspidam assevefanles, et impuram
dit illuin.Pofro plaga morlis corpus solum feiigit-; diloto resurrectionjs lettipore dicunt liactenus lectu-
fugit autem rcorpofe, et salvata est a ffariiea auimai luiii: sejiulcfi, in, quem inortua descendit, tenere.
ejus.ei denianu canis unlca ejas' (Psaltn. ji.vi), caf-- Quam taineii statuaffi M.icholvestimenlis operit, cuni
nifijibiis sola stfseperlidise nocte depressis. hujusmodiperfidiarif Ecclesia, postquam cbgnoveritj
Misilercjosalelliles suosSaul indomum Dtivid,cic: reprob.at ;•-postquam fidelibus suis ostendit, confo-
Mjseriiritpriiicipes sacerdotum et Phafisseisatelliies5 stim pfsecipuis,operiij!iSj.quse pemo ailus facere po-
siios ad nvbttiimehtuinbOittinii lil cuslOdireriieuih, luiiy damnalam: pcfomnia demoiistral, e.tyictarii. :
et negata-.fesurrectionis.vefilate, memofia nominis3 Misit aulem Saut appaiitores, qui raperenfDavid,
ejus.deleretur iri "posterutt.-Quodxumahnunijassefillii etc. kiserunl Judiei infideies stalim ceiebrala resur.
frcijuens Ecclcsiie ^emMsidesidenitmenimpciupenimi rectibne dominica, cogilatus*,insidialbres, qui explb-
657 IN SAMCELEMPRQPllETAM ALLEGORICA EXPOSITIO. — LIB. III. U58
r.intcs corda fidclium, Christi amorem cisdem vel A j propbetariim dicla, quihus apostoli Chnsti spiritua-
hlandiendo \el miiiando eriperent. At illi carnali lis •inlelligeinise revelalione pnesunl, vcnlum est,
adlittc litnnre siletues, et occulti usque ad diem hsec et ipsi divino S|)irilu conscripla protestantes,
Pentecosten, quasi hoc solum icsponsi reddere qnae- simui et amando cum fidelihus, et credendo, quam-
reniibus, qund irgroiaret in eis fides, et necdum vis non eiiam liitelligendo decantabaut.
benc florcret, sancti Spiiitus igne fiimaia. Abiil elium ipse in Raiiiatha, elc. Postquam do-
liuisumque Satil ntisit nunlios, ul viderent David, ctrina Judaica adversus Chrisiuimion valuif, addifa
elc. Praedicante ab adveniu sancii Spiriius Ecclesia sunt verhis cl arm.v, qu-_seiieiilem ad dexlera-n Dei
Chrislum, miserunl principes Judacorum, qui dili- Palris Filium hominis persequerentur in lcri.i. Scd
gentius viderent quid crederetur de Jesu, Christus ei ipse terreniis eoitim piincipaius, ubi ahdila Seri-
cssnt, an proplieta ; resurrexisse, an adhuc in sepul- pturarum de Jesu ct discpulis ejus qu.csilurus
cro quievisse, dicenles : Pionuiiliale nohis prsesen- adiil, nihil aliud in eis potuil invcnire rcsponsi
lihus; quia non surrexit a morluis, scd adliuc in quam quod ipso cunvsuis in' Naiothiii Rama, id cst,
terrseiecto j',.eens, dicm univeisalis jesurreciionis in pulchritudine palerni regui, in excelso coelorum
cxspeciarei, ut sic fides, quse in eo est, exslirpetur habilel. Ac pcr hoc certissime sciendum sit omni
radicilus, et eliminetur e mundo. Cumque jiedem B domui Israel quia et Domimmieum et Chrislum Dcus
perscculores cum Ecclesia conferre eospissent, fide- fecit. Et bene cislerna, quse proplur aliiiudinem
Iihus de Christi triumplio gaudeniiljiis, miiil impiis sive latitudinem aqiiarum Sciipturariiiii ahyssocon-
occurril aliud quam lapis oJTensionis,et pelra scan- gruii, in Socho, id est, in humililaie sila mcmora-
dali Jiis qui ofienderunl verbo, nec crediderunl; tur; quia nimirum sancta Scnpiura contra morem
putanlibitbeum quasi teprosutn, el percussum a Dco, ssecularium doctrinarum, humilitatis magistra exi-
el liumitiatttm(Esa. LIII). Ipse aulcm, sicut prophela stens, per humiles edita scriptores, humilihiis so-
consequenler adjuns.il: Yulneraius esl propier ini- lum audiiorihtts vel lecloribus palei. Al superbi au-
quitaies nostras, atlrilus est propier scelera nosira. dila per eas Christi gloria ccelesii, quem non valera
Dixilque Saul acLMichol, Quare sic illusisli mihi ? gressu corporis sequi, nec gressu dileclionis volue-
etc. Dixerunt Judsei non «•cdenies ad Ecclesiam runt asseqtii, bunc gressu nefandae faciionis coepere
primitivara : Quarc, negleciis tradilionihus noslris, insequi, ila ulipse cuidani a talibus salvando, aique
credere maluisti in Jesum, ef confiteri quod nostros a sua pcrfidia refrenando, de Naiolh, quae esl in
cnstoties rcsurgendo fugerit? Cui illa : Quia ipse, Rama, hoe esl de pulcherrimasuperna; sedisaltitu-
inquit, mihi, imo omnibus qui in eum credere el ._ dine, protestelur, et dicat : Saulc, Saule, quid tne
bscc confileri noluni, moriem minatur xiernam. perscqucris(Acl. ix) ?
David aulem fugiens salvatus est, ctc. Ramatha ex- El faclits est eliatn supei eum Spifitus Domiiii, etc.
celsa, Naioth interpreiatur pulcliriiudo, qui esl lo- Cogno\it quidem persecutor Ecclesiac Judjeus, quia
cus in Uamatha. Nunliis ergo Saul solum in leclo Spirilu sanclo inspirati, loculi sunl sancii Dei ho-
David cernenlibus simulacruni ac pellem caprarum, niiues; sed eorum ipse dicia ore promere sciens,
ipse David fugiens salvaiur; et Judseis tempore recic auiem scnlire nesciens, contra eum a quo vel
morlis dominicseconrerenlihus invicem simnlatorem de quo dicta sunt, furiosus ingredi non timuit. Pro-
iuisse, nec vere innoccnfem etjusium, sed sui sce- p.ielabat autem insanus , imo nsque hodie prophe-
leiis meriio crucifixum Dominum, qui clausus lene- lat, id est, veracia prophetarum verba non intelli-
tur in sepulcro, Dominus ipsc potentcr a moile re- gens canii, lcgit, diligit, ct cousque lalis vaticinii
surgens in excelsa \itse, immorlali gioria discipulis prolialiit officium, donec ad narranda ipsius pul-
apporol, dicens :„Qaiu sic scriptum cst, el sic opor- cliritudinis supernse, quam in coolis spcramus, dans
lebalChristumpali, et resurgcrea nwrluis (Luc. xxn); sine mente sonum, mysteria celsa perveniat.
ahiiique, et moraiur in pulcbriludine regni percn- Exspoliavil se etiam ipse vesiimentissuis, elc. IJjec
nis, qiise est in ccelo. Abiit post illum et Ecclesia jri manifeste fuiiosi suiit et amentis, exspoliare se ho-
ipe aniina elcarne., et sic semper cum Domino erii. minem, vexatumque cadere, ac lola die ct nocto
Nuniiaium est aulem Saul a dicentibus, Ecce Eavid nuilum in terra jacere. Nec lamen divinae poieiui.e
m Naioth in Rainaiha, ele. Quaede secundis quoque non siibest eiiam per lalium irani myslicum quid
imniiis, nec non el terliis pari oidine referuntur. propter cos qui audiant ei disccrnanl dicere. Qm
Nuntiatuiii est Judaeis ab apostoJis aposiolorumque cnim per Balaam mentc sibi conlraiimn, tol et anie
discipulisquia Dominus Jesus Christus posl, passio- mysteria prtcdixil, per Caipham persecutorem irn-
iieni, resurreciionem, etascensioiiem suam, sedeiis pium salutifcrse suae passionis dedit arcana prophe-
ad dexierarn Pairis regnet exrelsus in ccelis. At illi tari, per subjugale mulum in bominis voce loquens
coniinuii ternos suse quondam fidei et religimiis, proT.ibuil,"prophetaeinsipientiam ; ipse per-Saul ar-
iiunc auiem impietaiis ct perfidisenuniios, sacerdo- rcptilium, pra?senle Samuel el caeleris propheiis,
les videlicet, scrihas et Pharisseos destinaveruiil, ut; qti.equo voluil myslica pandit, ul sic David innocens
cjusconfessionem (idelibiis persoquenlibusauferrciil; ; salutis aditum capesseret; sic j'ersequentis eum
qui uniwrsi perseiiueniium, licei et infidelium ge- Saulis insania cunciis uhique patescerel; sic dcni-
renles animum, uiox tamen ubi dispu ando usque r.d que darelur inlelHgi, quantuin praesenlii pe.fccto
659 BE-QMVENERABIL.SOPERUM PARS II.—EXEGETICA GENUTNA. 6.0
rum coiiferat votisTnimiJium,quse eliam supefbum A tofem, qui estin dextra Dei, a superhis a.udie>''ti.bu's
poluit proffhetise yiflute sustollere;; sic eiiam futu- pd ccelumascendisse ;non credi, oujiis sacraineulis
rus persecutpris poprili natus signarelur informis, tota pfophetia. Seriptura redrindaf, ipsiini quserenti-
qui. odiis insequendo ChriSlijinexspoliare meiuerit :' bus impiis, in Propbetica lectiorie nuliatenus posse
ornamento regni sirigularis, cadere a sfalu: priscse feperiri, qui semper rnanens ubique totus, cuin
reelitudinis inler. prospera; et adversa proficierilis abesf iniquis, et recedit, videamus qiio; veniat el
EcClesise, coslesti siiiiul et lerfesiri gl.oria nudusj: adsit; ; ".. ... ..__ _. -.
solis desideriis inise.radhaerere muridanis, et inter 'V.ehierisque loculus ';est- eoram Jqnalllan, ! Quid
h:Cc prophetise, quae Ecclesise fidem fifmaret-veibo, feci? etc. Expulsus namque"non cfedehdo bominus
tenus, scripia lenere. Et benediciiur, quia prophela- areprobis, duleius amahiiumsesolet cbrda fevisere,
vjt cum cseteris coram Samuel; seqiie enim adhuc .eosque incariiaiionis sri_e,ac -viiseiniioxise,:nec non
Synagoga infidelis cuni Ecclesia legis el .propheia- et.perseculipnis injustse crebrius admOnere, ul l.se-
rimi. dicta meditaiur et lectiiat; sed fisee spiriiuali taiites in illo confiteantur-mcinofiseshnctltatis ejus.
intelligeiitia carens, illa de Dominocuftela inteili- QuihimovivitDpmiiitis,eivivilqnimaiua, eic. Unb
gehda cogrtoscens. ...,.", ';: ,,-,: '-_:•_';--;.; tanlimi gradu a morie divisus est, hocpst, ipsius.in
Unde exivil proverbium,Ntimet Sdid inter prophe- P qua raanebat dpmus: pariete, quandb (sicut etiam
tasl In proyerbium Tacli sunt Ecelesise Judsei.qui qiiinquagesiini bctavipsalmi lilulus conlinet) misit
nsente siuistra iriter fideles'Sacris..lec.ionib,usinten- Saiil, et euslodivit illum, ut euin interficerel. Sed
los Cliiimipsi .fi.deet seiisu vacuiScriptiirisuiantur. inox eidemlmorti per fenesiram lapsus ereptiis est,
In proverbiura ef illi qhi-indie npyissima dicent: atqueaufugiens ad integrum saivalus est, ut jmise-
Dqiriiiie,Domirie,ndnnein rionimeluo prdphetavimus? fanteDominq-fieref, quod in ebdem lilttlo praemis-
eic. (Matili, vn). Sed et cuny videris indoctos quos- sum est : in finem rie disperdas Dayid, in liliill
ijue in EccleSia docendi sibi-calhedram prsesumefej iiiscriptione. Quod pari ordine eiiam de pomiho Sal-
etsub persona fidelis magistri pefversos hbn man- valoredebeiinteiligi,quia videlicet uno iantuni,
da.taDei, sed suas tradilipnes servandas , sua do- quanlumad bominumtemerilatem, gfadu sit a niorte
gtliatasecianda.auditpfibuslimpqneredeceptis.dicito: divisus, quandb piisefunt- principes sacerdotum, ef
Num et 'Saul inier prophelas ?, custod|eruut.monunientum-ejus, ut erquasi adilum
'. "•,,.. .-; CAPUT VII. VV:'.. resufgendi prsecluderent,hegato resufreciionis aditu,
cohserentes ei discibulbsa fide detraberent, fetraclis
Jqnaihqif et David jhnoviini': fmdus, el clisponenle
*,' Saut interficereDavid, Jqnaihan illi utfiufugiat sa- M-afide discipulis cunctamnominis ejus de niedio me-
-
giltm jaclu significat. .,_ moriameradereht. Sed.juxla meirioralaeinscriptio •
(I Reg. xx.) Fugii auletn David de Naiolit, elc., nis .tesiimonium, sicut non titulus, qui a Pilato
usque ad id qtioddicit, Sed ei Jonailtan irigressus sCriptus.est, Ilicest: rex: Jud__ofUm;'Sic riec "regis
est civitatemAo hac leciihne Dominus pefsecutioneni ejnsdem imperium potuit aliquando corrtimpi.
passus a Judseis, amplius colleclam ek eis Eccle- _ Et qii Jondtliun ad. pqvid, Veni,-eijrediainur in
si.am suri/graiia cbnfirmat;, significartsquid de eis- agrum, ete. Mirus ordo diceiidi, quaSi ad Deitm
dem Judseis, quid de gentibus ad fideiri vocandis coepil,quod lamen ad hominem loquendocomplevii;
bporieal fieri, Sed et eitiem reprobi JudseoruoiScri- sed boc pro incomparabiliier ardente affecfujuve-
pltirarum epulis sine Chrisli iide celebratis, ipsum nuin, virlute mutua sibi inyicem coramendatorum;
jiariier cuni ej-imiis menibrls ,ejus, id ,,eslapostolis, boc adindicium fidei, Deo teste, semper efubique
perdere disponunt; atque a seftigatum, ad salvan- servaridae;: quaffi grammatici figuram Grsecepara-
tlas gehtes properare compellunt. Diximus auterii, prosdociam, id est, inopinatum eximm;vocant. Prius
Naiolh quseerat iri Raffia , id est, pulchrifudinem igilur in urbe secrevi, _deinde etinagruni egressi
quse erat in excelso,i.egni cceleslisgaudia, quseDo-. Joiiaihan el David, foedris Domini;feriunt, ut nori
iiiinus corporaliter ascendendb nobis pfoffiittere et D Jonatban a David, si quid de eo pater ejus boni,66-;
aperire dignalus est, ty"pvcedesigttare. DixiinusScri- gilet, abscondal; non"illuib.ad patrem_nisi forte ad
pturps sanctse verba, qiiibus idem regnum prsesagi- pietatem conversum, inlroducat; sed etrJbnathan
tum est, indicafe. Sed in bac utraque pulchritudine ipse, si vixerit, niisericordiam accipiat a Dayid; si
excejsa Dominus fidelibuSsuis et manet semper et verovnofiuus sil, misereaturDaviddomus ejus usgue
apjjaret; ab infideiibusveroac superbis sese avertlt iii sempiteruum. Quia-priniitivai Ecclesiain exordio
etaiifert,quianequeaudienlesa doctore.quodfegnet sui nori parya ex parte judaizans, sed mox In frucli-
iij coelis, eredunt; neque ipsi legentes in propheta, , feram Ghristianse liberlatis lalitudinerii' egredienS,
quia ascendens in qltuni captivtimduxil captivilateni, paciurii cum Domirioperpetuse ailectionis iniit; pla-
dedit dona honiimbus-(Psqlm. LXVII,Ephes. iv). Et,- cuilque, ut si qui de Judseis perseculoribus Christi
Dixit Dqininus Deminoineo, Sede adexiris meis, do- bonitatem agnoscere, alque ad eum converli voluis-
nec: ponam inimices tups' seabellum peduiri luorum sent, fiiox fidelibus ejus membris^ hoc eslipsaj Ec-
(Psaim. cix.)'.; vel csetera hujusniodi de illo dicla in- clesise eorum fides ef conversio panderetur, qiiate-
lelligunt. Et hocest, David ob:Saulisinsidias fugere. iius ejuSconsoriio pleriam possent oblinere salutem,'
De pulchritudiiieposiia in excelsof.DomiiiumSalva^- et non pofcismargaritas, non ejus sacramcnfajiro-
6JI 1N SAMUELEMPROPHEIAM ALLEGORICAEXPOSITTO.- LIB. III,, .. ;:, Ci3
fanaiida incredulis, sed potius his quicunque in pace Ai randi borium ad omnes, currendique in yiaiiicis, ne
vivere.gauderentipie suscijjienda credefentiif. Et si quis a teneb^is'exleribrih^JS.comprehe.ndat^J!, impro-
quidera apud Judseos irileger Eeclesise siaUiSet vila yidus, Hsec et liodie sicul^et.lunc, et donec hodie
maneret, non tamen suo inerito credenfes, sed mU cognominatur, sanclofum desideria Dqminum-Sal- '
seratjone et misericordia sui cofonarenlur Auctbris, valorem facere yoiis insafiabilihus optaiit, ;. .""
Si vero illissperiieniibus a.d se via •yilaecoliyerle- -: Efego tres sagittasniUlamjuxlaeum, etc. Et egov
ict, riihilorninus lamcii et; viriiim usque in- fineiri jriquit Ecclesia Domino.fe habilanle.in cbrdibuspef-
saeculide ilia genlecrederitibuSj et cunctissirttul fectorum, prsedicalores sanctae . e\ iudividuseTrini-
conversis in fine reliquiisj misericordiaenon nega- latis niitlaffi,ijui penriis virlutuiri.volalifes, acumine '
~ dicendi jjenetfabiles, afcu sedulse lectionis exeiti,
remr introitus, . _; , .-;'.'.
• bixitquead cumJdnaihan:Cras Kalendmsurit,etc., fragiliores quosquC-adliuc, et quasi tCrfestres^ jn
Kalendas Scripiura sancia non disparia illa iriensium yicinia tamen fortium socia .dilectione riianerites, •
initia,. quae annua ditodecim habent Roniani, sed fidei yefbo fefiant, qiiatenussalutiferp-vulnerechaT
novilunia, quaea Grrecis,Neomenia vocantur, signi-! rilaiis attacti, yisihilia'qiiseque,graviter:ferre,in spla
fical; quae soleraniier Hebrsei juxla instituliooem sui^Auctorismemoria quiescere, solam- ejiis visio-
legis, hostiis, epulis et otio "sabbaii,-id:es.t,;requicl B ' nem pro dulci babere coganiur..Miltara autem eos,
celebrabarit. Hoe significanie Spirilu sa.ucibjvquplies iion.quasi in incefluni verbi cursuia finituros, scd
Christus Eeclesiam, qubties animam quamque Qde-' quasi-excfcens me ad signuni .verseelunicse saluiiSj
Jem <juasi-soIlunam novo.suse.graliselunvine resper- quasi ad solUmdiyinse-yplunlaiis intuilujn, ciincfbs
serii, "moxspiritualis yitse hoslias Deb solemniusbl- mese doctrinse dirigens ictus ad deslinatum perse-
ferendas, inox diviiiorum elbquibrum dapibusidui- quar, ad bravium supernae vocaiionis Dei in Chrjsto.
cius iriduigendum, mox jv:cUnelis exterioris-cur« Jesu. Miltam qubqub-.et auditores ad obediendum
tiiiiiultibus felick otio esse feriaiidum. Uride hunc fidei alacres;:.qui miiyersa spiritualiuni,dicta siye
Jonatbah venlunis iricfastinum Kalendisioquilurad ' gesta doclprura sollicile perquifentes, ad.riveistatus
'''' .
Dayid. .'•") '). ... :"';,. ), glonam pie sequendp ceferiint. Quibus videliceiau-
Descenaes eigo fesiintis, etc. Ul yidelicel diequa ditqrihus,;si prpximos eosdeni magistroS:,atque in-
eperari Tisque ad Kalcndas Jicebat, iret; quo per traeos posilos bene yivendo.capiani, Osfendero,-si
Kiilendas,'in qtiilius cunctos sifere djcebal, quielus tu meyisitaredigneris, solitam de Judseis benedi
sederet. Dicil ergo Jonalhan ad David,, futuras in ctionem augettdam; quia pax libi est,.quiesceniibus
crastinum Kalendas, et -feqiiire.ndum einri a Sable _.inierira odienlium ••armis.jSinahteni;ipsis meis huiiii
lisque pefendie. Dicif ad Chrisium Ecclesia" primi- libus doctores ultra seexcussbs, eta Jutjsea perse
tiva, per ipsuffi jani' docta "quid dicat ad.ipsum; quendp repulsos, iniimayero, vade et intende ad vi-
inslare.iempusqrio Soli jusiitiae credeiites sive cre- sitandas omnes genies; quia haccest, selprrii yolun-
diiuros ex Jtidaeis, luce vefitalis ihnovet; qusesitu- tas ef providemia Patris,; ut, coniiiigcnte iii.Israel
rosqu.e illtthi Incredulos, et in ipso novae lucis exor- .csecitate,plenitudo naiipnum vilaej'anuas itttret. Do
tu, qui fil per auditiim vefbi, et increriieriio lucis verbo.autem unico Patris, qubd. locuii fjieririiiis, ego
ejusdetti, quodagilurpef operatibnem verbi auditi. ponfiiendp; et ludocbndoysitipse Deus Paferbmiii-
EtaudieniibuS eninv in Ecclesia, et operantihus potehs solus testis seternuSimer irie ene;-el recic;
mandala Evangelii, coricinhabant dolos i1II»de.,qhi-' quia solus:arcaiva.Fjlii iiovit Pater, et sbli qriibuf
bus loquithr Dbminus: CdnfuncTantur ;ei revereaniur revelare dignatus-fuer.it "Pater. De.qriibusloquitiii
inimicvmei,quiqucbruniaiiimanimeam(Psqlm.xkxiv, idem Filius Patfi: Et fwelaslieapamdis^MaU/w-xi)-;'
xxxvi f't.i.iix). Monebat Jbnatiiari Dayid, ut desceii- Qnihunc Deuni anle saeculagehcratum,;iiivfine sse-
deret festinus, veniretqiie in Iocum u.bicelaridus es- cuiorljffiincarnari, et illbs disposuiteadeiri ihcariia-
set, el ii.oe in die qu.i operarl Jiceret; sedereique tione salyaii. Non aiiiem hsecfoquens Ecclesia, Do-,
juxta' lapidem Ezel, quod inierpreiaiur abieris, sive I) ffiiriunvquseagere debeai quasi riesciuminstruit, slcut
pergens. Rogabanrmajores natu Eccleshe primitivsa necqiiasinescjuin qriseIpsaTaclura sit- docet;. 'Sed
DOminum,ui per inspirationis suse gratiani festine quse:ab.jpso misericordiierTacieiida per ipsurivdidi-
descenderet in corda fideiiuiii,locun. videlicetsui cerit. Hsee-ut ciilus faciai^ devoiis precibus opfat-
sCiriperambris receptofura, de quo cariituf in Psal- quse a se ;recla.faclcnda per ipsum acceperit, haejt
mis, El faclus est in pace locus ejus (Psalin.1_xxv), •sibigfatias agendo coiifiter-iTaudabunda.noncessali
Ubi celandus esset per fideni ab eisqui Gb.ristiariSe Abscbnditusest ergo Dqvid-In agt:qt elc.Absco.ndi-
paci discredendo resisteferit, ,ac solis exlerioribus lus est; Christus inGhristianis per Ddera he yiiiefeluf
dediii, ihlerna sui Cbnditpris iriysteriis nori iriefe- ; ab eis qui noh nisi terrena et tempbraliasscirci;crer
fentur ifitueri. Precabantuf quoqiie •dev6li.>ut.-ye.- dereetamare didicerunf;;; et.veiierun.l tempora qui-.
niens ffiansibiiemfacere dignaretiir apud fortes fide, bus EcClesisesplendor hovo>Splisjusfjiise jam riiagis
qui pfompti esseni aiiimo; yel- ad viruitein sempef ac magis' augesceret atfactu : sedilque "pOpulus.Jur
alia pfoficere, yei virlulibus.coiisumniaiis grl viseii-' dsepruiiv-iiihis qui 'de;-ierreno pptius" re|np super-
da gaudia vltsecoelestisabire. Hsecaule.m chpieba.nt biri, qu_irapro coelestijiumiliari gaudebanlj ad libaii'-
iii iuce gratise praeseiilibus,teffipore videlicef^ojie- dasepulasJectioiium sacrafmri: •.;,:.:; , ;
C.5 !3ED_EVENERABILIS OPERUM PARS H. — EXEGETIGA GENUINA. 644
Yacuusqve appaiuu locus David , eic. Logeniibus & el interrngarc, vel Jonaihan respondere vomeril,
iiiaredulis vnciius apparet locus Chrisii in Scripluns; cum manifesiissima praercsscril cansa regii Iivoris,
quia toiam licet Tesiamenii Yeterisseiiem recensen- qua non fuistra David suae saluli , imo eliam .ils.
les, iiusquam rejieriri niereniirr eum quem scriha consulere debuerit: nisi lorle pulaiidus est Saui cre-
(iocius in regno coelorum in omnihus prope divinis bro se invadenle daemoniomulta fecisse vel dixisse,
novii repeiire pagellis. Denique Saul in lyptim Ju- quae more encrgumenorunf, nec praemedilaii prius,
dieorum ad coiiicdendtimScripturse panem residens, nec post reminisci valuerit: inler quae hsec quoquc
Chrisium , quem-odiendo a sua mensa pepulcrat, in David fnrentis potius quam audieniis animo gesla
riequil habere 'prtcsenlem. Al Cleophas hunc cum credi debere. Cui etiam sensui videlur astipulari
socio non qtiidem adhuc plene agnitiim, sed jam Sciipiura, quae, absenle a mensa Saulis David, non
famen amatum iid mensam vocavil; ideoque confe- pr.Tinissam iiijuriarii retraetasse Saulem, sed tantum
stim in pauis fractione cognovit (Lttc. x\iv). Quod c.igiiasse dicit, nc forte esset pollutus, vel nociurno
ct nos ulrumque lacimus hodie legenles, cum alii videicel somno, \el coitu, vcl aliquo rei funehris
apertas etiara de Chrislo scnleniias ad aliud pervcrsi au! soruidantU altactu, quo a,muiidorum juxta legis
veriere conamur; alii allatis divinorum apictim fer- edictum arcereiur convictu. Aslipulari et illud quod
culis,.Chrislum inihi, quamvis non slaiim cognitum, " iu capiie loiius hujusce leclionis scribiiur :'Et factus
pie larncn ei sobiie qiiacrendo , prsesente.il habere ed sphitiis Domiiiimalusin Saul(I Rcg. m). Yerum
incipimus, donec ipso paulalim sua pridem clausa ha_cutcunquc se habearit, mysticus sensus in prom-
nijsteria nohis pulsaniibus reseranle, quasi eum in ptu esi. Rcspondit enim columbina simplieilas ele-
panis, quem ipse nohis frcgerit, oblatione cognosca- ctorum Chiisli, principatui S_nagnga. pcrsecutrici:
tnus. Nec lamen omnis qui in Scripluris quas legit, Jesus Christus, de quo inleirogas, Dcus ct Dominus
Chiistum inielligereiion potesl.mox ei;..mquKStiones meus rogavit me obnixe, ut, missis in boc ipsum ct
vcl persecmioncs movere conlra Clirislum poiesl; quia circumquaqiie doctonhus, venire facerem eum in
paulaliiii deficeread vitia, sicut ct ad virttiles proficere cnr _\o\i Teslamcnti gralia gaudentium. ubi nou
solet animus huriiaims. Potest auiem el iia intelligi, cruor viclimarum, non manna Mosaicum, sed secun-
epulanie Saul vacnum apparuisselocum David:Domi- dum ortiincm Melchisetiech aclo sacerdolio , ipse
iiIIrtisua membra, videlicet Ecclcsiam, a ceicbrandis panis vivus, qui de coslo descendit, in mystcrio ce-
legiscarniilibussacianienlisndspiriiuiiliamagisagenda lcbratur. Unde rectissime lalium convenlus sacro-
voca_.se.Uirique aulem sensui coneinil quotlsequilur : s.incio nomiiie Bethlehem, id esl, domus panis vo-
Cogitctbatcnim, quod foiteevenissel ei, etc. Cogila- ri c.flur. Dui.iile me, inqii'i, \enire ad lales, baptisma-
bant einm Jiidaei quod non esset Jesus mundus, ncc lis ejiisilo.iimysterium, siinul el calholicaeluae pacis
puiificalus a peccatis , qui sabbatum .violas>-et,et ciedendo consortium. Sed el qnod primum alque
ccleia conira legis vel potitis suarum iraditionum iiliimiim dccet, \erbi quo catechizeniur, et perpetuo
decreia facerel simul el docerct. Alque ideo merito ctinfirmeniur, eis committcndtira praesidium; quo-
i»il in Scrijiluris de illo signatum posset imeniri. riiam sacrificiiim solcnine est ipsa viia conveisorum
Cogiiabani quod non essent mutidi Clnisti discipnli, in civitateDei noslii, in moi.tesanclo cjits (Ps. XLVII).
quod jiisiiliam fidei operihusac purificationibus legis Uniias eleciorum meoruin , qui suntfiatres mci et
anteponeie cernchanl, ideoque iiecnvagni pendehanl coii;ercdes facti pcr graiiam , me ciebris j.recibus,
cos sccum ad sacrifiua non \e:)i_sc, quos ob vi- ut eorum semper nuinerum novo credentium feiu
.endi d.sciepanii.im loto delestabaiilur e\ animo , miiltiplieare digner, obsecrat. Nunc ergo si diligis
vel cli-iin c\lr.v Synagogam feeeratit. me ex lolo' corde , etiam alios per le luluros meos
Cuinque illuxissel dtcs secunda post Kalendas, ctc. fiatres visilando lucrifaciam ob lianc causam. Neque
Cumincorde fidelium novjjgraliji jubar augesccndo typicam legis mensain ciim suis ulira quaerere cura-
feliciier posl sileutiuin audiendi sermoiiis ad tempiis • vit; neque in Scriptura , quam carnalitcr Icgendo
usqiie veniret opeiandiquae docebanlur, iiihilominus D iion inlelligis, eum qui spiritualilcr esl quaerendus
iiifideruiinpiocacitas vacuns sine Christo et Scriptu- invenis.
rarum aliinonias, elrilus carnalium celebrabat ca.ca lratus aulem Saul adversus Jonsilian, elc. Irali
i-.iciorum, qti.riehantque perfidi parentes ab electis
majores adversns spirilualium coeium
Chiisio fihis , de quihus dicitur : Filii vestri in quo Synagog.c
liiairem ejus Ecclesiam adulterse vocabulo nolaiil,
c;iciunl{Luc. xn)?Cur nonChrislhni ad cannlia legis '
eisolemnia ttiul- qtiia pro Sloyse Clmstum , pro amico spbnsi spon-
opera,circumcisionem dico, viciimas, servo dominum nobilius regenda ^susce-
unoda vclandienda cuin cseteris, vel agcnda confinc- sum, jiio
;cnt? Cur non ipse Jcsus, quem de radice Jessein- pcril. Nunqiiid 'jgnoramus , inqiiitint, quia diligis
Jestim in confusii-nem t_ua_ri."etin conlusionem do-
farnaluni, mortnum, ac rcsurtcvisse, Chrisinm Dettm
re- clrinse Christianoe? Qu:iemeriio ignominiosa \ocalur,
crcdereni, isi prophelica leciione posset uspiam
quia legis sacrn deferens . etiam aiiguslissimam cl
peiin? frequcntiam ultro
me
El res^ondit s onatiian^Sauli: Uogavil ooiixe,ut longe laieque glorificam teinpli
descrere, atque in abdiiis poiius suos convcnius
iret in Beihlchem,'etc. M.runi quidcm videiur-jiixia
enini fiJes in Je-
litteram , cur h.-c modo de David vcl Saul cogitarc despccta cogere gaiidet. Qr.andra
" "" .
6iS 1N SAMUELEM:PROPHETAM ALLEGORICAEXPQSITIO,—, LIB. III. 6lC
sum lerns adfueril, non siabiliseris lu, neque re- A , vitse pr.ern.iodonaivii. Yci-cerie iia dicenlera colli-
gnum, tuum. Da _ue ijarti hunc miile .'docl.or.es,et _gere..pucrum,-ei afTerreJbnatlise-sagiiias.quasjecit,
iadhuceos qui Jesum Clirisiumet Deuttvcrcdunt et"; r.ogripscere diScijiuIosbonos cuiicta.diligeiiliiis suo-
.cpnfifeniur,ad rios polius aiidiendos,"hosira sequerida rtimdicla siraulet facta magislrbrfim, aiquehaec ao
dogriiata, quia- Filius nibftiS. eSf, huic nbiriihi ser- coijfirmaiionem liniyersalis- Ecclesise. pie el sdhrie
yieniium cceius. Htec.quiderii.dicebaiitperfidi; quod feifabiai)da,refeffi; Cujiiqueaiidiiores sedulidiceiido
tamen iongei,aliief quam querebaiitur evenit, quja paritef et opefaudo ,verhoi;insiiiis_sent,, misii,'ipsa co-
qui propter regrii .lerresiris, ambfeui -perfgrinanies lumbiija; ujjjlasi .Sanctoriiin, quse;coiisuete -vrieatur
interra coelieiyespersequeba.rilur *,et lerriBfegniiih Ecclesia, et^alip^sdoclqres^qhi ultra primos audito^.
simul ^jefdiderunl et coeli: quod utrumque. .poiuisr res-progressi, etiamexferis, id est, geriiiuni civitaii-
sent hahere, si unum utriiisque Doniinum nori iin.pie btis yerhriffi, .cpmmittereiit. Veriit ilaque; -hiimiiitas
persequendb repeilefe, sed pie isequendo ' suscipere discenliurij^ et ad,Iniuebda gesta: vel. praedicamerita
mallenl.. .-. -;'';.',' "'; -, '..'. eortirn,qtrosmiscra. Epclesi'^ quia.et ab"ipsamissione
'RespotidensdulcmJoriqllidnSauiipalri suo,aii,elc. repenie fiti.eferyeniis ISccIesi.ie-nova vox .Irisonuil, -
Respondens. iirfidelibus cqetusTidel.iuffiCiiristi, aii: quam iprjfividereffiihorunincscivil lium|liias ;,osten-
'
B
Quare inofilur*Chrisliana religio? Cur ip.se Chrislus deiis;eos,quij.iiisiaf sagittaruinverbi acuniine corda
a yobis rapido .dente Iacefatur, quem prseses ijise, saliibriler.vulherafehtjjpbrro.ihgentibus esse desti-
-qui vnorti dedit, priuS innocentem :confessus est-el nandos;
(juarum/piittia; ef eximia sagitta Cofnelii
justrim? quem ialro , qui parlter;et triOrlis'seiiien- centurionis prsecofdia-petens,excussa sanie le.ihiferaV
liam accepit, niliil inali fecjsse teslaius esl? Verum. recipiehdam mel.ius /iioyamyulrierayit ad viiam,
persisieiifibiisTn fidei.defensiprie cbhseredibusCiiri- Ciamayl.qiieEcclesiasuis"auditoribus siipernseadliuc
sli, conciirfernrit ad arma peffidi, quibus eos debel- disposiiionis.ignarisiqiiqd est pi)sf lergiim p.ueri, ne
lareiit;. et quia ad .Chrjsium'ptjsl resurreciionis glo-T quiS'fafdarelpresceniis.graiiae tempore iter;peragere
riaitt pertinge.fe,quia securidoifleiimmanusjniliere yirlutis, ;~'"-.--.-;. < -'--., ;.-, ,'' :- :..': ;-:.' . '.;:
nequivcranl, .pslus pro eb meirifirapercutereiit. . Coliegil.auieinpuer.Toiidln^m^sagiUas,^
Surrcxil ergo Joiitilliana mensain ira furoris , elc, Jiumvlis;pipriimdiscipuIatus.i5uoruni.ex ordine.gesta,
Mota persecutibne propler verbiihi, relrahebanl se didicit et.:dicta;praeeplorum,-alque ad Ecclesiaecun'.
paulalim aposioli, aeprirni Ecclesisemagistri, eliam C!am-fetuijt;iaude;m;;";siye, juxtaquod supfa exppstti-
ab ipsa judaizandi consueludihe ,"quam ob deviian. irius, yidit vef vita adhuc vegetos, vel jam i-.mor.e
diim persequentium scandaluni aliquandiu tenueranl,' p praerepibs-Clirjstiidiscipulos ab IIieroso!ynvis,'uiide
sicut etin Episfoia ad Galalas , "el appsioJbruiri ple- "'. yerbum D.oniini-exiv.it, longe iateque dispersbs, pf
nius.Acia lestanlur. El quibus in-audiettdo carhali- cuiictps ii).uiiaCffiiesii.J.eriisalem.recolIigendos a°mi-
ier.sonanlia legi.s verba' intereSse"Tioii •abriti.erai.it' yil ;^pe.c lameii; divinse volunlaiis arcanum,-qubd
(qubil est, utsupra expusuimus. nOyiluhii iriiell.e- noeiiilenila gentihus-ad_ salgtem danda essef, sc.ire
clualis -inititim) eis iri pbservandp haec: Carnalitpr poluit. Tanlummodo ;eriim roajores quiqueln 'Dn-
neqiiaqham annuere vel;abesse>y.olebaiit.:Erat enirii ji)inp,,qtialihiis dicitii,r : Vos aulemdixi.amicos,' qurn
ir.stitia illis magna, etcqiitinuus.dolorSjipef.Ghrisib qmiiiaiqiimcunque-mdivi;q.Paire ineb, noia^fecTvobis!
cordi eorum, eo_quod .docentes eos nbn .audisseiil (-/pan,_xv),ctipse manu foftis, ac desideratuscun-
ffatfes et cprilribules sui, ut crederenl i.n-'.eurii;qui .;. clisgeniibuSj.rem no^vefe.sccrelaiii.- '•_'-.•:.»., -; ; •
• cum esst-i stiper omhiaTieus beh.edictus.in ssecuia,, . Dedit igilur:'--?.ona!/wn;;.&fijioigua,'-pMlsro,";,;e'I'c-.i Dedit
ex eis Secundiimcarnem inlef bnirtia hasci, et. tilhbs exempla doclorum,; dedit suse^bonse cojiversatibhis
a rittiiediclolegis criperet, fieridigriatus est inaledi- imitanua mbderamina:'shis Ecclesia. discipiilis, ;et
cium pro bonis, i .;;,;: .. i. . - dixil eis :jte •proficiehtes de virtutejin yirtulcmj
Cuingueilluxissetmane,vehilJeriathan in agrum,elc. '. conferie hsec legis .et:.prop'helariini-lestinjb iis,, et :
Gum post doelrinamppbratioriemque gloHosametiam 0 yi.dete,quia non alia. Chfislo dbcerile geriniiiS.qtiain
yiriuliini exhibilio quasi terilia dies Kalendarum in qiisa Jlbyses et :prOpheiae,surit,fuiura.!lb.Cuti...'''.''....;;.
Eeclesia coepisset Oriri, veriit .spifilualiiiiii.concofs . Cuniqueabiissel piier, surrexil David de Joco,-ele.
'societas doctorum , felicta.: litteralis / Pbservantise Cum ahiisseiit discipuli obleiTjperanles imperio nia-
meiisa, in ffuctifefam gratiaei_ibertaterii,:juxtadispp- jornm , "iad; Corivpafaiidayeteruin.-scfiplis suprumi
siiioiifemDomiiiiSalvatoris;.secuius estet audilbftim gesla leinporum, appafmlTgraiia Chfistiicopinsibf
chorius humilium, cui ipsa pfajclpiens avt: Vide lit de yirtuiibus . S-.riclqruriKemicaris;;eorum. nimirurii
crescas bbnofUmpassibusacluuffi, etcuhctbs.quos qjij ad-accjpierida:donaferveiiiissimae:charitatis qtise'
ego -rirope yel procul dispergo iverbi ffiinistros, in per :sanctum.S[)iiilii.mdanturj.hiimili seiiiper suhje-
mea catholica pace conseryandos, intelligas; nec de clione .sui noverunf cordis i.auciefe siii.us. Haec cst
cujusquam quasi duro ad-praeseris eveiuif turberis, eiiiiri splendidissima llia proficieniis Ecclesiae vafie-
quamvis niorsinvmalura praeripia_t,;quamyisIiidus tas, quam. quadiagftsimus quarlus Psalihus canil, trl
ater, quamvls Scyiha..imihanis. bafbaru.sgue rapien^ • a!ii mifaculis ebru.scahdo Christiin se prissentiiim
abinyicem dirimat, ;omhes niei status integrilas liris maiii.Icsient; alii adhuciilteris sacriS inlcnl.i, qiiali-
fcorde-et anima conjungii, uijo ebd.emqueIn coclis terinviceffiveiCra ef ifpva cbncordent• insplciaiii;
Ci7 BED-E VENERABILISOPERUMPAR3 II. — EXEGETICA GENUINA. 64S
abi alia alquc alia unius ejusdemque fidei ohsequium A / denlis a Deb de coslo coepla culmina chvatis. Quod
geranl; in aliis denique geraiur quod verha sequen- sl ciiitas, ulsupra visum esl, leciionis propheticaj
tia signant, ut cadcns quodammodo, id cst repcnli-" nniniiio placet intelbgi, unde dietum esl : Et luibe-
nus adveniens in lerrena quondam pracordia divini mus firmiorem prophcticum scrmonem, cui benefacilis
rcspectus amoris, ad adorandam haecardenlius san- allendenles qttasi lucernm lucenii in caliginoso loco,
ctse Trinitalis gloriam sedula compunctione provoca- donec dies elucescat, el lucifer orialur in cordibus
rit; quod ipse manu forlis el desirierabilis noster veslris (II Petr. i): e.i hanc affliclos mcerenlesque
agere dicilnr, cum sanctos suos, ut aganl, intus ac- ingredi non parum piacef, quaienus in ejus tutela
mrdit; juxla quod el de Spirilu sanclo dicilur : Spi- secrelus quisque vei dulcius lacrymis vacei, vei do-
titits mtlem adjuval itifirmilutem nostram (nam quid ciius lacrymas tergat.
otemus sicui oporlelnescimus), sed el ipse postulal pro CAPUT VIII.
ncbis cjetnilihus inenarrabilibus (Rom. vm); id esl, Achimelech
sucerdos,David et sociis ejus sanctificatum
facit; quae figura locuiionis Scripluris sanclis usita- panem et gladium Golialh dat, Doech ldummo de
lissima, Grsece a grammatieis melonymia, id est, ctbdiiisspeculanieinsidias.
iransnoininaiio dicitur, dum per effieieniem id quod (I Reg. xxi.) Venit, aulem David in Nobe ad Achi-
effieitur constat iiilelligeiidum.-Sicut et illud legisla- 15melech,etc, usque adid quod scriptum est: Non est
loris : Tenlal vosDominusDcus vester, ut sciat si dili- huic alter simitis; da mihi eum. Princijialiler quidcm
gitis eum an non (Deut. xm); id est, ut sciri faciat. in bac leclione David oslendit Dominum Salvatoresa*
El oscutanles, inquil, se alterulruin fleverunl. Kcc de sua siirpe regem pariter et sacerdotem esse nasci-
Iruslra; quia qu.inlo mulua dileclio, quam virtus al- turuni, dum panem saiicliiicaiiim/solisque comesti-
trinseca nulrierat, juvenes sanetissimos dulcius ad lem sacerdotibus, sibi suisque_manducandum acci-
complexus el oscula concjiavii, tanto divorlium pe- pit, regali jurc dcviciurus, gladio eaeteris dissimili
renne, quod jamjamque -sibi imminere cernebant, scse foniler armat. Sed non aliquid vetat, eiiara per
acrius ad lacrymas et lamenta jirovocavil. Sed et in paneiii, verbi pajjulura, per gladium vero eos qui
lyj.ica parle dicendum, quia Dominus noster creden- verbo veriialis improbos fcrianl, inlelligi. ldeoque
tibus sibi dc Judseis sacrosancla sui munera conlu- in hac leciione Dbminum prsecepisse apostolis ut
lerit oris; pro non credentibus vero, et se pcrse- conlinenlihus se a vilioruni sorde genlibus Evange-
quendo cjicienlibus, flere non recusaverit, dicens : Iium crcderent; et eos qni fuerant arma forlis ini-
Quia si cognovisses et lu. Osculari elenim sc aller- qui facerent aima jTtslilije,manu forli et desiderabiii
ulrum David et Jonaiban est, el DoniinumEcclesise non tanuiin .ad conseiiiiendiim veris, sed etiam re-
"
salmaria sui verbi dona conferre, et Domino Ecclc- sisiendum falsis dogmaiibus apia. Neque indecenier
siam devola verbi ejusdem vel confessione vel do- bifario fnlgct argumento ; cujus ipse Doininus in
ctrina respondcrc. Flore parilcr eosdcra esi, ct Do- Evangeliisraenlionom lacere dignalus cst. Veuit ergo
iiiinum in carne nostra, vel pro excitandis ad vitam David, insidias Saulis fugiens, in Nobe civitaiera,
clcctis, vel pro manenlibus in morte seterna repro- quae veriiiur in latratum, ad Achimeleeh sacerdo-
bis, piejaiis lacrymas funderc; quorum in Laz.iri lem, qui interprelatur frater meus. Rex venit; insi-
resusciialioiie unum, aliud in viso etdefieto Jeroso- dias Judajorum declinat Salvator in convenluui do-
Iymorum excidioprobatum esl; et sanctos ejiis oliam ctorum fidelium , qui, diulurnis noctihus vigiliis
nii-ic ipsoinspirante lugere raultos ex his qui peccare, intenti, magnos qnosdam pro Doinino.ui ita dixerim,
nec ad salulcm per popiiiteniiam curavere reverii. latratus prsedicaiionis dare, ac donium fidei sagaci-
Neque enim potucruiii credenles sine dolore el luelu ter, ob memoriam iniernse refectionis, ab improbo-
videre Dominum Christum, relictis in jncreduliiate rum consuerunl ihcursu delendere; qui ct ijisi recte
suis conlribulihus, ad salvalionem geniium conveni. • vocab.ulo Achimelech sacerdotis indicanlur, quia vi-
Elevcrunl, inqnit, parilcr, David autem amplius; delicel novi in Christo sacerdotii sunl ministii, qut
quia quidquid Ecclesia pro suo yel, cremento quo n audire mereniur : El ego dispono vobis, sicut dispo-
gandcal, vel detrimenlo' quo coniristalur, laborai, suit mihi Paler meus regnnm, ut cdalis el bibalis su-
jiarum est omnino ad comparationem eorum quae pcr mensam meain in regno meo, el sedealis super
pro ca Dcus in carne facere poluit. tlironqs,judicctniesduodecim iribus Israel(Luc. xxn).
Dixil ercjo Jonathan ad David : Vade in pace, etc. Quos alihi Dominus, quia. declinatis perseculoj-ibus,
Surrexit autem -Domitmsde medio Syhagogae no.i qu.vrere volucrit, Pairi supplicans ostendil, dicciis :
credentis, dicens : Jerusatem, Jerusqtcm, qum occi- Tu autem, Domiiie, ne elongaveris auxilium luum a
dis prophelas, et lapidas cos qui ad te missi sunl, quo- me, ad defensionemmeam conspice. Erue a framea,
tiesvolui congregarefilios iuos, quemadmodumgallina Deus, animatn meam, et de manu canis unicamtneain.
congregatpullos suossub alas, el noluisli ? Ecce lelin- Libera mc de ore leonis, el a cornibusunicorniumhu-
quetur vobis donius veslra deserla (Mallli. xxm); et tnilitalemmcam. Narrabo nomeniuum fralribus mcis,
abiit ad Ecclcsiam sihi dc gcnlibus rcquirendam. in medio Ecclesimlaudabo ie (Psalm, xxi).
Sed el perlectiores qu.que ad""do.ciores in Ecclesia El obs<upuitAchimetcch,elc. Obstuptierunl anti-
[irimitiva reversi sunt a"consideralu proafaiaeiminu- qui electi, obstupescunl el moderni, quofies menic
taiionis dextcrsc Excelsi ad perficienda novsedesceu- simjilici excipiuiil dominica! visilationis advenlum.
)'u%-.. mskifflkiMiMQm^ -)) ):m-
npri sblura majestate visibms ejus, altoniti, Sed el A suanv suorumque non dubitarit quserere saUitera.
raritafe eorum.liifbati, quitantse pleiatis graiiam Qtiibiis fespondeiidum est, et Davi.dipsum alibi, et
sequi CMicupiSeant.Sic eriim dictura est: Quare tu - multos 'sKpesanctorum peccando Deuiii pffeudisse,
settis, el_nutlus.tecUhi?Qubittodo Ssiibidicit,' Periil imo npn j'ustificari in conspeclu ejus oiiinera yiven-
fuga airie, el noii estqtii;requirat aniinqm meatn tein, dicenie tanto apostolp, qui prse aniore exiinio-
(Psal. CXLI). Cum cerfum sit, temppfe paS.sioriis in Conditofis et Dpmirii sui pectore feCurribere me-
riiulios sanctorum, quamvisi ad icomparationem lur- ruefif:'.Si; dixerimus quia peccaium.ribii liqbemtts,:
bse persecutricis paucissiirios, diligendo qusesisse ribs.ipsos seduciriius,et verilds in riobisMbh:.-. esl (I
animam Gtirisli. S.ed sicut^pbi non erat in eis de Joqii, })._Non autem Scriptuf?! saiuctaa,hobis. ob
quibus ,prsemissumpst : Abseorideruritiaqueos rnihi,. ; boc eloquia. miriistrata, rit pef exehipla boribfum
- qui qumrunl anin^in .Ghristi _(P_sat.xxxiv), sic et, peccare; disceremus; sed ideo.. bbnorhnv fitiaiii
liic nbn erat.de eis quiexpuJeruht Chrislum ullus peceata Scripturis sanclis iiidila, ut eis ^eii.uqueii»."
qulsequerelur fidena Chrisfi. E.t.alibi.eum diceret :, libus de hostra jiislitia non prsesumere,, cis-pce-
Gninesdiciinaverunli simuijnuliles fqcli sunt, fnori 'nitentibus doeeremur *de nostri reatusvcnia per
istauifqcial bonum, moti esl iisgue qd.unum (Psal. poenitentiam;;acquirenda .conlidere. Hoe taiiien Joco
siii).-Ut noii omnes prorsus homiiiesv sed omries facile feor possei:defendi.-.beatumDavid.noh iiien-
de quibus Ioquendum suscejpefat, se significasse dacium dixisse, sed, necessitate instante, eautiorir.
monslraret^ subjuniit infra,.cli ait: Qui dpvoraut vbus veritatera occultasse sefirionibus, pehlque rioiv
pTebemmeamsictil escqiriptiriis:-Pomihutiinon invo-.. alf amiCuiri;sibiregem,inon^ sefegis fugisseiriegayit
caverunl, illic trepidaVeiUnl Jinipre,- ubi non, ertii H- irisidias; SedJjeix, iriquit,- prsecepit mjjii sefinbnemj
mer, JeiqupniamPetis in generqlipriejiisitiesl: Et in et dixit: Nefiiosciat rem, propfef quam a.me emis-
Evangelio Domims: Nisigrdrium.frumeiiii, ihqiilt,; sus eSiCui dicto lalis sine niendacli.fucp pptest
tqdens interram,riioriuurii_fueril,ipsu>risolum ma-' serisus _non inconvenlenter aptari: Idcirco solus et
nei; si autem morluum fueriiy.tnultum fructum afferi cseterofum comitatti desertus adyenio.,; :quia; tale
{Joati,- xn). Cum eoiisiet eidem grano eliam ante mlhi ret prseceplum cilius fugiendi dedit, qiiod
-morjificationem passiohis, siise ffiultos obsequiis niillus Ininiicortim, ne me Iiic fuisse prodat; scife-
adhsesisse fideles. Sedipsuriv.solum dicitur sine so- debeat.; Scd siqui de mendacio, an j'usfi;yiri con-
cietate illonim;quTprius increduJi pef eamdem pas- slantia ejus aliquando debeat quasi necessarluiri
sioneni erantad fidem vocandi.' Quar-eergo,jm\uil, flagitare prsesidium, scire velit, Jegat sancti Augu-
lusolus, eimdlusUcitmT%m\:eix\ solas^.id est, euni p, stini librum de mendacii Generibus pctb,,ml'rifica
''
ineiribfis tifisfidelibus, et iriullus exlra prseliiiiiiim salubrique discreliono raoderatum; sed et Cbi]afior
a Palre numerurii potuit ide fanta mulii-udine sal- ncs Palrura, ubi Joscpli non :igh'obiIi._*ihief Patrris,
vafi? Quod obstupescendo potius dictum est, quam de nil definiendo eximie disputans, eliain Tiujus
ut coriira superbum corisilium raiiocinando loquan- qnsesiiunciilaepartem plenissirije"asspmpsit; Propo-
lur elecli. ; •" i, •; / / sui solum, til boc lanlum in ijrseSentiarumbreviter
El qit David ad AclimielecHsdcerdoteiniRex prm- dicerc sufficiat. Cum absque tilla dubietate pfsefe-
renda sil semper mendacio verifas, aliquandbtanieri,
cepil mihi sermonein,ete. Ait bbiriinus ad apbstolos,
rerum Circiinislantiam,'boe utiliter ad tem-
regni ulique perenriis sinvrii et Sacerdolii Iiaeredes : jiropter
illa contra sil occulenda salub.i-
Praecepit mihi. quanlum valuit populus persecuto- pus usurpandtim,et
. rumet incfedulus, ne eum docendo ad fidcra voca- ler. Denique Raah meretrix, nonne ex opciibus
fem, El disit quodamraodo in auribus mcis : Netno juslificata esl, suscipiens imniios, et alia via ejiciens?
sciat causumirividiseel insidiarum propler quam, me quod absque mcndacii ad tempus assumpio admi-
felictOj ad gentes snluti dandas missus es, et cujus- n;cnlo justificationis meritum implere non potuit.
iiiodi te prmceptis odio iniquo redundantibus a fini- Ai Doech Idumeus, cuiTis pr_esens lcctio explora-
bus meis eliminare sategerim. Cui similc esl illud D tionem, sequens prodilionem coi.linet, ob manifc-
Psalmistse : Dispulaverunt, ul absconderent laqueos : stam veri cognitionem in lypum Judae Iscariotis
dixertint,* Quis videbit eris (Psal, LXIU)? Cum ille deslrui in finem, evelli, cmigrari et ersidicari me-
videret, qui eiiam hsee dispulattlium rcnes el corda r.uit de terra viventium.
scftilalus est Bcus {Jer. xvn). Nam et crediluros, Et respondens sacerdos David, ail ei, elc. Quia laos
inquit, obedituiosque mihi populos liaiionum dis- Grscce populus dicitur, panes iaicos popuiares si-
crevi variisin parlibus orbis; quibus, obsecro, si gnificat, id est, non oblatione saeratos, sedviles, et
qu|d babetis ad raanum perfecti operis, in exem- conimunem prseparaios ad usum. Respondcns igitur
pluni eonversionis adhibete, vel alimenta sacrav Chrislo'sacer ordo ducum spirilualium : Non, in-
legis, qusequ|nque Mosaicis prsefulgei scripta Jihris, quil, haheo quidquam sapientise ssecularis in onera
'aul quidquiii;ex vobis ipsis superinvenire poteritis, jusiiiise, sed laiitum verburn Evangclii, quod muu-
ad salutem eorum eilferre curale. Jactant quitJam dis commiilam audiioribus. Sed neque boc gemibus
yel impuniiafem mendacii sui, vcl Scripturse vitu- credenduin aDstimo, jiisi forte a diversis errorum
peralioriem auciipanles, quod David -meiiticmio illcccbris ad unius Ecclcsiae virginis caslilatem pic-
PATUOL.XC-J. "...'2i
IjU VEQJE VENERABILISOPERUMPAR§ II. — EXEGETICA GENUINA. 652
tatemque conversis. Non esl enim bonum sumere ik neeesseest semper animo retineat : Quia quicunque
panem filiontm et mitiere canibus (Matth. v; Marc. manducaverit panem, vel biberli calicem Domiriiin-
-
vii). ';":. digne, reus eritcorporis et sanguinis Pomini. Probet
Et respondit David sacerdoli, el dixil ei -: Eqtiidem autemseipsum homo, et sic de parie illoedat,' et de
si de mulieribus agitur, etc. Uespqndit miltendis ad calice bibat (I Cor, xi). Deditergo ej sacerdos san-
doceiidas gCnies apostolis. QuiseDeus puiificavit, cfificairinvpanem.
vos communene dixeritis(Act. x). Continuit ehira se~ Neque enini erat ibi panis, nisi, elc. Dabarit apo-
Ecclesia raeo praesente auxilio ab idolblatria caele- sloli hisqui credebant, et baptizabanfur exgentibus,
risque flagiliis, ex eo lempore quo egressa per con- vefbum legis et prophelarum, Evaogelii graiia san-
fessionem a priscse latebfa csecilatis, usque dum ad ctificalum. Neque enim erat in aposlolis apbstolo-
iucem cognosCendSe.sancise,quaeDeus est, Trinitalis rumque discipulis scieiitia litieralis, nisi tantum
accesslt; et fuerunt corda iiumilium sancla per abre* libri prophetici, qui antiquo illb populo palam ad
nuntiationem Satanae. Porro cbnversatio hasc, qua legendum proposili, nuper fuerant pef Incarnatio-
vivitur inter gentes, polluta est, necdum bis qui nem Domini, ne ulira dicere servarentuf, adimpleli;
catecliizaMrir, regeneratiohis fpnte et gfalia Spiri- ut Scfibereniur libri Nbvi Testameriii, ad refieiendas
tus abluliS) sanctiflcatis et juslificalis; sed Ct ipsa "- sacefdoiales animas, id est, sacerdotis selerni mem-
prsesenlis luce recpncilialionis sanctificabitur in eis bris adunatas, sancti Spiritus igne calefacii. Et nOr
qui bpptisma devolb corde suscipiunt. Notandum tandiim, quod ait panes peiisse David, non autem
sane juxta litleram, quam cauta solertia vel sacer- quinque vel duodecim (tbtjeniin fuere panes pfopo-
dos David iriierrogaret, veTipse sacerdoli de sua siiionis) sed singulari numero pahem sanctificaium
suorumque puritale respbnderit., Non enim solum, accepisse perhibetur; quoniodo et supra quinque
nl panem sanclum accipere possint pueri, si mundi lapides in peram misisse, sed tino Goliath stravisse
sinta muliere, perquirit; sed ab omni pollulione, memoralur. Qirinque sunt libri, quibus doclrinae
quse ijvorialibus accideie solet, si sint ffiundi, spru- legalis elemenla coiitineriiuf. Sed, sicut, apostolus
tatur, specialiter de ffitiliebris contagio copulae, ait>,Omttislex in unbsetmone impletur : Piliges pro-
quasi cseleris majora perquirens. Revera eriiru niaxi- ximum luumsicul teipsum.(Matlh. xxn ; Marc. xn).
mum.esl Iioc eorum duntaxat quse non quidem per Quamvis etiam recie poiest intelligi, panem sancti-
culparii reos faciant, sed tamen per iriimundilise ficatum singulariter quidem dictuitv, vel propter uni
cujuslibet, verbi gratia, morilcini, vei replilis at- taiem fidei el dilectionis; pluraliter vero intelligen-
laclum, a sanetorum lactu deierrent. Sed et David t dum propter vel opera vinulum multifaria, vel di-
rion sine discietione se suosque disculiens, ab uxo- vinarumScriplurarum, qiiibus ad virlules vlislrui-
ris quidem complexu coniinuisse asseril, tempus mur, mulliplicem copiam; quomodoquod singulari-
ejusdem coniineniise sollicitus exponit. Vasa puero- ler in Psalmis scriplum est : Imnisit in eosmusCam
fum sancta onittia, id esi, arm.a, vestimenla, et ipsa cdninam, et comedil eos; raitahij et exterminavit eos
quceob roiitcndum forte viaticum gesiabant vascula, (Psal. LXXVII),nulli dubiuin quin jiluraliier acci-
munda a totius sbrdis aitaminatiorie testalur. Et piendum sit, praesertim cum Dominus in Evangeliis
qnia non sine maxima discreiione, quae divinis hujus exemplo iectioriis toisericordiam sacrificio
erant sacrala ministeriis, in 'commuriem iransfe- praeferendanv;affirmans, plurali numefo panes ei da-
renda noverat usum, ne dispensalorem horum sa- los asseveret (Mallli. jx). Nori. legisiis, inquit, quid
cerdolem quidquam suTsiatus celaret, viam tantiim feceril David, quando esuriit, et qui cum eo "erant,
qua venerant dicit esse pollutam, jacenle videlieet _ quomodoinlravit in domum Dei, et panes propositio-
in ea re qualibet funebri, vel per seipsam immun- nis comedil, quos non licebaiei edere, neque his qui
dam. Sed et ipsa, inquit, bodie sanclifiCabiturin cumeo eranl, nisi solis sacerdotibus (Luc. vi)? Uhi
yasis; id est, rion tamen crediderim commaculari" secundum inlerprelaiioneiii, qua DominumSalvato-
nos poluisse per hbc quod itef ipsum cui quid im: U reiii noslrum' iiiieclioiie bac sacerdotem pariier et
liiiindum inesse incederemus, qui nosira solliciti regem diximus figuraliter osterisum, oporlet prsesi-
bmnia el vasa etcorpora ab ejusdem coinquinationis gnatum iiiiclligi, sacerdotales cibos, adveniente Do-
servavimus atlactu. mino, non ulira tribui Levi, vel uni pbpulo filioruni
Dedit ergo ei sacerdos sanciificalumpanem. Quia Israei, sed omnibus ad fidem vocandis gentibus esse
mundos qui accipereni audivit, sanctificaluineis dare partiendos. Omnibus ehim quicunque esurire jusli-
consensit; quod nullatenus facere auderel, si non tiam, quicunque ad veri David eoraitatum perlinere
eos per omnia mundos agttOvisset.Si aiilem lam so- Voluerint,diclum est : Vosauiem genuseteclujn, r.c-
lefter munditia quserebalur ejus qui sanctificalum gulesacerdoliuin,-gens sancta, populus qcquisitionis
Moysi manibus pariem typi.CKingtistaret, qiianlam (I Pelr, n). Et quia de mysierio pro viribus dixi-
, necesse psl munditi.securam gerat/quiin sancias ac mus, refert eiiam.ad liiteraj sensura planius diluci-
, yenerabiles, Cliristi manus acCepium panem, in sa- danduin, Josephi dicla (Anliq. in, 15) parumppr de
. craineiiliim cbrphris ejus consCcralum, in memo- panibus propositionis quse posuil inlueri, quse in
riam mortis ejus mortalibus creditunij ad vitav pe- beali quoque Lucae exposiliojie, ubi ad hujus loc
rennis est auxilia siiniplurus? Nenipe illud aposioli:; commemoraiioncm ventum est, nostio ad utililalcff
B5S . ''"-'.IN SAMUELEJi pROPHEfAM ALLEGORICAJEiPOSITIO. -^-LIB. l!l., CB4
fegentiiim puiavimus inserenda tractafui. Stante A 1 Et dixit sqceraos :Ecce gladiUsGdiidth PhiHsihce%
enira adhuc suis lemporibus religipneet statu Je- elc^ Dixerurit apostoli Cliristo, doelores adversiis
rosolymorum ac templi, faciliime potefat ea quse mundi fegnum quserenli _ Ecce bqmines pravis ditt
avifa sueeesslbrie gferebantur a sacerdblibus, ulpote dbgmalibus pfo diaboJo ceflare sbliti, quem supe-
et ipse sacerdos^ riosse ac manifestare; iegeutibusi rasti in lirimiliiate-criicis, surit iiivolucfis prlmss
Dieitergo.t eos ex simila absqueTermentO assafio- praeyaricationis irfetiii, longe post indumenla yel
rum viginti et quatuor fieri soiitps. j';Et adjungit t ornamenta Sacerdotalia, I.d est, opefa diyinis
« Goquuntur eniin duo, et duo divisLanle Sabbatumj ctibus dipa; si islosvis eisdem iriyolucris conspe
absolyerej,
et Babbato mane oblaii super sacram ffierisaiiipo- atque usque ad.prsedicaiidseveritalis gradum promo-
riuntur, sibi ad allerutrum conyersi, duabus paleris yere, tuae IioCyirtutis, non no.strae vel pietatis esso
aureis superposilis Thure plenis ,, qui perffianent nOs latet. Neque enim estin tcrris quisquam moria-
«sque ad aliud Sabbaiuirij et iunc pro iijis alii de- iium, qui non hujus fegni mox natiis fuerit addictus
portantur. .Uli-.vero sacerdolibus, exhibenlui, el servitio,,qUia non alios viiiata radix semel, qjiam
thure ineenso in igrie sacro, in quo'otnnia bolo- viliose .yaluit proferre .sobolis raraos, Et aitDomi-
icahstafiunt^ aliud tfaussuper alios panes adjicitur. i nus : Non est qui melius sciat dogmata vanilalis ex-
Erat autemibivir de servis Saui.i..,.-ei riemenejtis B
5 pugriare, quam qui his aiiquando imbutij bsec cpnlra
Doech, ele» Eraiit inter prsedicantes apostolos falsi Ecclesianv defendere coiisueverant: ex liqrum raihi
fratres, prihceps est Judas; Tntus quidetoin Eccle- numero, qhos diaboli manibus excussisse jam riovi,
sia constiluli per mysterium lidei, sed iripti a firmi- docendp et Baptizando etiam doctores prseSulesqiiQ
iate suae siabilitajis, san^uinei ad; prodendam pacem Ecclesise fuiufos, Apte meminit hujris electibiiis et
fraternilalis (Doech hairique ldumaeus, motus, saff* tltulus Psalmi xxxiii, qui ila se Iiabet: Psalmus Dak
guineus dieitur)*potetttjssirni pefsecBtorum Jridaico- vid, cum mutavlt yulium suura Coram Abiinelecli, et
fum, qiiia pipxinie recepit. Nec prseiereundum ar-r dimisit euftj-,efabiit. Mutavii enim yuitum, causam*
bitrbr quodDoech iste apud Sep.uagintalnlerpretes^ sui itineris dicendo quse nonerat, et celandb quae
non quilibet pastor, sed muTjo, gregis videlicet Ste- erat. Quodita potest de Domino interpfefari, qnia
rilis et infruciupsi.pastor exstitisseperhibeiur, Mu- nvutaverit yullum suum coram "apoSlpiis,vel po.st
ium nainque scimus, quia ex eqtia et ;asiho pfOmi- resurreciiottis" giqriam immortalis apparehdo,'mbr>
scuum genus ducit, sicut e conira e_t eguo,/etasina talem sp hnle passioiiis' agonem yidere solitis;
bufdoi voluptatem solere eoeundi sijie fftictu ~appe- . vel irijpefando, ai euntes docererit ethqptizarenl
tere geherandi. Cui similia sunt opefa Ihfructuosa . pmnes gefiles (Maitii. xxvui), qtiibus paulo arile
tenebra.rum, de imniuhdo quodam <juasi «eraine ^1 prseeeperat uf soli Judsese pr-edicaiites, a viis
luxuriosaevel doiosse cogllaiionis edita. Uifumque genliura. iritraridis Sa.marilanorumque civitatibus
enim animal seque Juxuriosum. .Unde dicitur de abstiiiererit; dimiserit autem eos, profecturois, et
quibusdain : Quorumcdrnes sunlui carnes qsinorUm, praedicaturps ubique," ipsq coqperdiiie, et sernionem
etsicutfluxuseguor.umfluxus eorum (E&ech, xxin), confirmqntesequentibus signis (Marc, s), et_ abierit
Sed aslninum gerius insuper aculiore sehsh dolis est idem ipse per ascensionis"Suaefriumpbum, fed|lurus
insidiisque semper iulenlum. Quibus; nimirum in ccelum. Sed etin Psalmo eodemloqribris ipse .jjo*.
pperibus nequissimis in-maj"usaccumulaudis, cum mihus, in prima parle se Palrem seuiper benedicere
quilibet motus ipse a Justitia, -justis autem fraudes testairir] admonens suos ffiahsuetos,videlicet apbstO'
nectere promptUSjimpia sediiliiaie prseficltur, quasi loSj ut secura in ejus Iaude prsedicanda perseverenlj
pascendo Doech Idumaeusjnulorum gregi antefeftur. qui sede tfibulaiione passionis et moftis eruerii. In
Dixil qutein Dqvidad Acliimelech: Si habes liic ad .secunda ad conyersionern fidelium,, quse sirit bene
manitmliasmmaut giadium, eic. Horialur aposloios mefitqruffi prseffiia declaralj maxime proyocaris ad
Salvalor, ut audiloressuos non solumad discendum, epulas suavissimi panis illius quenjj' cum suis in re-
sed eliam ad docenduin vilae verbum, ih quibus ipse j gno Patris edendunj, in praesenti lecfione saiiclifica^
riiundrim vincere possit, iiistifuant, qtiia virtutes .iuffi percip.it;.In teriia suos puefos quasi fitips adrap-
angeliCas,per quas est ordinaia lex in manuMedia- net, a quibussei adliunc panem accessuii,debeant
toris^ quaeque yigiles semper pro Ecclesia conlra abstiriere conlagiis,. In quarta justos dicit ek omiii-
aerias poiestaies decertareut, Evangelii prsecottesper bus ifibulafionibus ertiendosi et impibs,'debitas pqe*
orbein ffiiitefe (iistuleril. Sermo eniraj. inquit, fegis nas esse jjassuros. Bsec per excessuiJ_;brevifer dicta
urgebat, id est, bumanse praviiatis» qri» iSbij negle- surii, utquam sibipulcherrime Scriptura semper et
cto Deo, regharemalebat, iramensitas cogebat ut nOn uhique congrual, leClpr quisque djgnpscat. Quod si
angelbs, quorumjgloriam spirilualera, bb corisuetu- quis objicere volueritj sacerdoteto.ad queni veiiit
dineni yitse•carnalis, vldere nequiyeraiitv mortales David, Achimelech, non AbimeleChfuisse yocatum,
ad insfruendos eos, sed mortaies sequesimiies;eis bo- respoiidemus eum fuisse binbminum hon nostra ppi-
ihines desliiiafeihj qui aniiuhtiarent eis a yanitafe hioriej sed inscriptione Psalmi allerius affirmatttisj
cbnverti ad Deum vivuin; qui, si nuhquauv peccas' ubi scriptuiri.eSl: Quiu venitDoech Idummus, el m(n*.
sflui, domestiea nunc angelicse lucis societate gau- tiavil Stiul,etdizil ei ': Ecce Damd,in dqiiio Ablriie-
dereut. lech (Psal, ti), Qub et ipso nomine.sanctorum glo*
SBJj..-- BED.-EVEiNERABfLISOPEtlliM PARS 11. — EXEGETICA -GEN01NA.:,..,•.-:;;H)M-
Via iion ihdecentef ..ostenditnr. lnierpreiatur enim ,A dispares, pari adv.ersus Doihiiium iriaiigiiitate con-
Paifis mei regrium. Et ipsi sunt de quibus Dominus- venerunl; prbpterquod in ordirie praepostero lftgis-
reglii parabolam dixit': Homo quidam iiqbilis abiitin: periti, qtio majus,.scieuliae muiius pbfceperuiit, eo
.regiotietriIprigingudmqcciperesibi reghum, ei feverti majore muneris ipsius largiiofeffi persequebaiitur
:: (Luc, iix).'fd- est, hbino Ghrisius de sinu Paiirisi insania. : .." ••.-.•;•". ..'" _"
exiens, abiif ad iioriiiries,qui lorigea sua gralia pec- Nuiiquid non.isie.estDavidrex feiTtcPeic.Dixerunt
Caridb"recessefant, facefe eos dignos in quibtis ipse Scrihse et :P-bari_._ei Judaici regui, nequitise male
regnel, et reverti cum eis adgaudia perpeiusequie- servientes: Videtiscjitiahiliiiproficimtis;ecce tnUndtis
• tis. Etdeijuibiis apostdluS cum resuireciionis glo-. teitis posi eum abiii (Jeaii,\\i)~; cbi canlabant per
fiamipraedicans dixisset : PHiniiim Christus, deinde chorbs, dicenles : Osannabenediclusqui venil in no-
hiqui stintChrisli, qui.iii' adveritum-..ejuscrediderunl,. fnirieDomini! Renediclumquod venit fegnuin patris
deindefinis;;;adjiiri--it,el ait: Citiniradiderit regntim nostri David, Osannain excelsis ( MhitlT.xxi; McirC.
':' peo et Palri (TCor.x\)i ii est, ctirii sancios quos -xi)i Quem conciiina exsultationefideles srii gJoiifi-
federait ad Patris ' vjsioiiein gloriificandOspef- • cant, siiblime ferentesi quia plures per ejus doctri-
'
diiverit. . - v . ' -"' . ....'-• . nam ad promerenduni yitae coelestisdeharium.quam
,;, ;.:.. );)' ; GAPUT ix. ;•.. "'• ,'•;' ^ per nostrara sint ad legis Servaridaj'ussaVocati.
Yeiiieris'Davidqd Acltis, el cognitusqui essei, furio-: Posuilautem David sermonesisto.siiicordeSMo,etc.
' -siiiijse siihuiqndoevadil; fugieiisque;in speluricam "Vidit.in sria DbiriinrisIhcfedtila simuf et-
sapiciiiia
'-•_ Odollairi,eoriveriieritesdd seviros quadringenlossus-.! dolbSa
cepit.et profeciusinderegi Moab.suos commeiidai cpiofumdam Jtidseoriim prae.cordia; et, sicut
.' parenies. , __"."•'_ humano more loqui de Deo Scfipiura sblet, in tan-
. Stcrrexii itaque. David,et fugit in die.illa a facie tum extimuita facie pppuliqui ffater ei erat humanse
Saul, elcj.usque atl id quod scriplumest: Profecius cbmmuriibiie fragiliiafis, persecutorura. vero aucibf
- David veriilinsqltum Hareth. ln hac leelione Doriii- iinpietate.dominicse corijurationis, ut eidem sha sa-
nus persequenlihris se et invidehtibus,despicienti- eramerit.avel monitaper parabolas nvagis et seni-
busque ea quseepjpil facere et dbcere.primalibus Ju- gmata quaraaperta luce dixefit, rievideiicel.sanctunt
daeorum, abiitVinde,,:et veiiit"in corda huriiilium; Canibusel porcis margarltqs Comniitteret(Maith. vii)*
collectisque ad: Se iioh paiucis credenliuhv, lurbis,; -Sicut enim-David,qui sobrium seSuis sempef osten-
. fat^iisesteofumpfiriceps. Necmoraeliamgentibussal- dere cpnSueverai, b's;:suumcofam Gethseisimihuia- •
'..yandisadfuit.inansibrteriifacierisapiid ebs;T)eo Patfi vif; ila et Dominus loquens in parabolis coram su-
siiiiul et Ecclesiaefrfatri.o.mriiumribSiriira redifurus.:r perbis, et ad sesuoSque-torquendos corda prOmpta
quandoque, juxta vaticinia prophetarum, eliairi reli-' gestaniibus,.seorsum sniseninia manifesta exposi-
quiasTsfael inTinemundi saiyaiidas (Jsa. x). Cfcbris rione differebat; quin et appafuit illis sensum, ut in-
ehiin'Scripturse sanctas paginis (t)se. i,Rom. ix)", telligerent scripturas. Volunt quidam i.mmutasse os
crebris sanctorurivtictibusuria eademque nostri Sal- ' Doitsinurii,curh dicehat : Audislis,quia diclutn est
valbris incariiatl dispensatio, figura variariieyfepet|- aiiliquis/ego autemdico vqbis (Mattli, v); vel cum,
. lur ;;et'fecle, quja quod semper desiderabatttrel spe- tfanslato sacerdoiio; Iegis quoque et cseremoniarurii
rabaluf a saneiis, decehai ut Semper ab eisdeni tfanslationem lieri voiuit,; Sed. intneni- debent quod
pfophetafelur, signarelurque fulurum, Fugiens ergo rioii hocspecialiler hosiibjiS, sed-suse poiius iidei
i)avid a facie Saul, veiiit ad Achis regem-Getif, Fu- mysteria suscipieniibus muiailonis genus; ostendit;
gieri-iDotiiinusa cphtemptorihus sui sernionis, he alqueideo muiationem oris, quam iii, typuin illius
Thteiligatur ab indignis, veriit docendo ad alios; si beatus Davld, ne ab inimicis agnoscereturi exhibuit,
J-ortevel -ipsiaudiant, et si forie quiescant. t*leque Sideofuiri potius sensum referendam, qui signa et
ab b.ocagendo cessat, donec eos qui se huniililer doctrinam Salyatorisvidenlesiran videbaiit,et audien-
recipere veliiit, inveniat. Achis frater meus, attt tes ntm iiitelligebaiii".. • .
frater mi ^ Gelh iriterpretatur torcular. Etquia p - El coliabebalur-inlef manus eorum, elc.-'.Manus
Cbristus homo, quia ex populo Judaico iricarnari Getliaeorum,opera Jud-eorum; oslia porlae inilia re-
dignalus esi, eumdem pbpujum fratreiri lialmit,quem yelatsegratise «eleslis; saliva, infirmiialem; barba,
persecutoreriv suslinuit. linde loquiiuf in Psalmb -: yiiiutem designat. Collabebattir David iuter marius
Exlrdneusfdelus suiri frdtribus meis, et hospes filiis Geihaeorum;labiin peceatumcsecisvidebatur Dorai-
mdiris niem~(PSPI.LXVIII),id est,. syriagog*vel na- lius, comparaiuspperibusjudseorum,;qui non solum
lurse mbrtalis. Qui nimirum pbpulus fex lorcularis ' solvebatSabbaluin,sedef Palrein suum dicebatDeuin,
hbn immerilo vocaiur.quia' tribulaliohes et pressu- mquqlenise-faciensDeo (Jean.\). Jmpingebat Dayjd
ras Ghrisii et ecclesi_sgentibusc-eteris prior cxcogi- -in pstia porlae; casum mortis invenit Dominusinter
- lavit, et DOmitiumvideiicet ipsum iofaniem occidere, .initia praedicatsenovse salutis, quse vice osiiorum
moliendb, juvenem occidendo,et EGClesiamposimo- . nunc dignis apefire, nunc clauderemaiebat indignis;
' dum
perseqrieudb, ac suis eliminando de finibus. imoipsasibi.osiiavitse mortis occasionehabuit, vel
JHocautem tnystice inter Achis et Saul dislare. ar- . quia perseque.ntes pum Judsei, evangelicsegratia
. Iiilrbr, qriod Sauiimbutos scieritia iegis, Achis idio- . praidicalioriiSipccidere; vcl quia ipse , ut paradisi
tas in eadeia plebe significci; qii.i ermliendo iicet nobis liinina panderet, gladium nhi ohsistebat flam-
65*7 IN SAMUELEMPROPHETAMALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. III. , GS&
meurii,atque versatilemi sanguine etaqua, quem de .A dmiiioniorumejicit dmmoiiia (M.alih.xn; _W«fc.;"fi_ij..
lalere'suo produceret, exslingubre. dighalris est. Sed et pbst fesUrfcclibnem aScerisioneniqiieiejusiri
Unde bene Psalmisia videns eum, ul hbs. in -poHis coelos, praedicariiibusaposlolis' verila"teniEvarigeiir,
filiaeSio_ilaudenvSuarivannuntiaturos inducefet, prius dementes nohnullipuasiTabulosarij defiscre et ab-
impingeniertiInej'usdem oslia. prirtse,cum de nostrse .; jecefe vesaniarn. Unde est quod ille sapieulibus et
spe salyaiioriispraemisissetjdicens.rProsperum iler Tnsipienlibus debilor, Christo testimonium perhi-
faciet nobis Peus salutarfs nosier, Deusnoster, Deus - bens, audiyiti: IitSanis, Paule, mulim litlerm tid iri-
salvos faciendi, et Dqmini Domini, inquitv~ext(«s saniamieconveifunl (Ae!.xxvi);.Quotquot.ergoClifi-
mqrtis (Psal, Lxyri). ', pefluebtinl salivm Pavid in Siumfurorisarguunt, etmaiiiae, :hoivmifuni-si liurie .
bdrbarii;el Domiriusiiicruce despecius ae blasphe- a domo" suse- nientis fiiriose coiitemnendo feji-
matus iriter lalfones ab injpiis, omriia toleraudo' pa- ciunt. - '- " '• " ,' •:
tieriter obj'eetu fragililalis huriianaead tempus divi- (TReg. xxu.) Abiileygo Davidiiide,et fugii in spe-
riltalis suse fortia pfseiexebat.' Uode HabaCuc--pro- luticaiti Odoltam. OdolIaniinterpfetatUf lesfihibiiium
phetaTfOpseum- glofificsecfueis comiriendans::_)S!plen-ebrum; el Domirius superborum corda fugieris, in
-'riofj.inquit, ejrisutltix:)erit, cbrtiuain manibus ejus, Tiumiiiiiiri-spiritu peciora, qusede leffeno culmine
ubi abscqndilaest fortiiudo ejtis (Hqbac. m)r Neque ^ vel decbre nihil bab-Jrit,:/gfa.tus;:mansbr ingreditur;
euim frustra in Canlicis Canticorum, ubi tanla soler- 'quorum ipsa hiimiiitas-lesiiinonliim estfidele; quo-
tia,tam sedula repetiiione riiystica Cbrisii, siculet niam digni surit ut qui Christumsuscipere debeant;'
Ecclesisemembraomnia descfihuniur, de sola, quie Yel certe testimoriium eorum -i'qtiibiis superbien-
maxiiue virum decel, barba nihil dictjim inVenimus, .libiis Deusfugit, appellantu.fbumiles, quo videlicet
fluia niffiirum.quasi saliya barbam virtuibm verbi _ testinionio-cbnvincaiitur:quia et ijjsi Deo. placefe,
perpetuam iridula ex lempore eafnis celabat iKfirmi- Deum pbluissent susciperej si vellenh
tas. Immutavil igitur os; suum,-mysteria regrii- Dei, Quod cumaudisseiit frqlresejtis, descenderunt,eic,
-quse fideiibuspatefaciehat, abseoridendo.eis qui foris Mahente irttef humiles*Cliristo, descendunt ad eum
esse malcbant. Collabehatur interimanus ilioruai, ltumiliando seipsbs omiies electi; vei lioniines, qui
peccaior apparendo._eis qui de.legis operibus etju- sunt fratresiejus,; proptef; .quodTpse bohio faclus
. siitia -gloriabanlur.Impingcbaf in ostia rporlse,-inler est; vei angeli,,qhi smiitmaxinie dbnvusPalrisejiis,
arispiciarevelati ccelestisinlroilus, passjoiiis abj'eCta et locus habitationis gloriaeejus. Conyettiunt pt-.om?..
subeundo salivas dimittebat -in bafbam , absconsa nes qui, peccatorum suorum conscieiitia depfessii
ad lemp^isdivinsepotentia majestatis, inter vilia et a«iaris pgenileniis-iJacrymis .de'sid.eraii'li ablui; libb-
irrisibnes inimicorimi, ignominiosa tunc tenvpofis, -farique ab sere alieno,,id est fenore peccatii qiiod
Id est, crucis iiiofte moriendbi ; diabolus cbntulil; Cbristo duce acpnncipe,.' Sperant
Et ait Achis.... Vidistis iiominem insanum, eic.1. ad fegni.gaudia.proyehi. -.;
Pavid. quidem suspectus ob Tamam virtutum Ge- ; Fueruritque cuiti eo qutisi quqdringenti viri. Adliae^
ihseis,iihduslriose furentis actuS iniitabaiur, qua7 rent DbminO.sianiesquiquein fide, viriliter agenles,
tenus ehergumenus credilus, miseranlibus;his: qrii ;•'•et confbriati corda per, doclrinain Evangelii, quse
euuf viderant,, dimitteretur -illsesus.-Sed eorum rex quatuor iibrorum pulcherrima unilate sigriata est,
d.ispeiisaloriseifansfiguralioriis.ejus.inscius, uf yere; vadsperauda, quserenda, et oblinenda coelesliarcgoa
furiosiim eum a se repellii, suae domus ingressu .; vocati. Centenarius n;imque numerus,. qui-p.oslrtpt
pfiyat lit insanuni. Ncc.porro, a"b.umbra liistbriae. in jsaya cuffentes numerbs piimus dexlefam, pelpre
gradilur allegorlaeveritas, Dominus enim ad sanan- : solet, sicrit .saepediciunv est, finitis laborjbus infimis
dos pculos cordis eoruib qui glofiam divinilatis^use superni .regni pandit introilum. Sane nofandum
.viderenequiverani, prblulit Iiumanaecollyrium..hu- quod ha;c qu« in spelunca Odollam gesta,pro viri-
milila.tis;sed impiorumtionnulliet in passionibus euvn bus explanavimus, sic ad.primitiyaro ecclesiam-fe-;,
quasi boriiinem Tragi.litaiisarguebant,.ef in yirtuli- „iferripossunt,utetia:m iofiusEcclesi_enon.iridecenter
busquasi d_emoniosum,el conlraria J)eo'.polestate sfatui aptentur. Nanj quse sequuhtur specialiler ad-
miracula facientem, abominajioni iiabebant. JJeii.i* riosiram,,id est, geiiliiim,vspeGtaht Ecclesiam.
que, nafranle Evangelio, didiciinus nbn solum quid El profecbus-esl inde David in Mqspliq,elb,;pe.
ab advefsariis, sed quid a sriis.eiiani, neGduni pleri.a Sion exivii lex, elverbiim Dpininide Jerusalerm(Tsa;.
fide. roboralis senlirelur, dicereturquede, illo.: Et u), peryenitque crescendo ad Ecclesianv genlium.,
veher.urit,inquil, ad doinumet 'CbnveiiilIlerum lurba, in altis.siina•fideiet virthtum, specula constitulani.;'
itaut non ppssent neque.pqncmmqndUcqre.Et cuin Maspha:nariique Iransferiuf in sp.eluiicani.Peryenit
audissent sui,-cxierunl teiter£;eum;.dicebant- enim!: ; et ad bratofes dialeciicos, philos-vphos,el ipsos re-
_Quonidmin [tir.or.eiriversusesl (Mqrc. iiir);„Hsec,qui- r.um domiuos.-sihi reconelliandos/abiit;,sed-ei:,bis
dera suicarnales adhuc ob inaestimabileracrcbre- Christus. usque ad. coniplenda lemjjora..nationuiri,..
scentium yirlulum ejus quantitaleni simiil ef qtiali- fidem Dei Paifis et EGclesi-2'pieiaicm-religibsasedii-;
lafem egerurit; sed alieni vide quid eliara. "illi: Et lilaie.iutandam commendavit. .... . ,, .;
scfibm,ihquil, qui ab Jerosolymisdescenderuni,dice- ' ; Dixilqu.o,Gadprophelaad .pavid : Noli mqnere m
kqnl: Qiwhiam Reei%ebqbhabet, el quiairivrincipe nrmsidib,etc. Oicit Cbristo propheiia, quijj nibil sa-
"
859 BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. -r EXEGETJGA GE-NURjA. 060,
srahientorum ejus canereprasierraisil, uf, ingrestfaA nari, quam cu.m.Ghristo,qui.nobis ajjparuit, regnar6,
pleiiitutiitie geniium, npn ultra suam fidem ab insi- et viyere malunt. Nunquitl omnibus vobis Jesuss
diis Judseorum ihfirmissimo credentis Ecclesiaesiu- qui de radice Jesse venisse non ambigitur, et liocin
deat.munimineiu.lari, sed reliquias polius Israeliticaei , sseulo fructus dare potest operufti .jierfeciorum tii-
genlis secundum eieci'ionem gralise salvas, facere; riutnquesapientisesa.lutaris,quod tpstificatcor hominis.
dignaretur; qui, vaticinia exsequens prophetarum. (Psqt. Giu), et in futuro yos, faccre upiversos se-
iempore prsefinito veniet ad inculta diu, sed per se dere super sedes ad j'udioaridos,sieut crebfo pfo-
jam extollenda superbae pectora plebis, cui nomen misil, duodecim .iribusTsra.el (Maiih. xv), subaudi,
HarCth, id est, more, nori immerilo congruit. Ipsa .ul egp? qui et perfeelam.cum bonis bperibus sapien-
est igiiur,.cuisuus auctor, quasi desponsatae sibi liam docere, et beata recte operanies ef sapientes
virgiiii sponsus, sed a nuplialibus gaudiis multo possum mercede donare, quoniam conjurastis "o'm-
lempore diiatse^ loquilur per propbeiam : Dies riml- iies in fidem ijominis ejus;nec est qui mihi cullofes.
tos exspeclabisme,non fornicaberis,el non eris virp, lidei ejus, qui nieriip puniantur, ostendat ubT sint
sed ego exspectabote (Os?..ii.).Qiiodquomodo diceret absconsi, maxime cum el per me erudilus in lege
idem propheta, consequenter exjjosuit : Quia dies non modice, majus fosdus junxerit cum Jesu Naza-
muilqs, inquit, sedebunt filii Israel sine rege, et sine " reiio, credens et confitens.--illum.esse-Filium Deis
principe, et sine sacrificio.et sine allari, el sine qui, servili habitu deforrais, multo ffie vilior appa-
ephod, et sine iheraphim. Et post hsec revertentur -ruit, docueritque eum in meam injuriam Deumesse
. filii.Isfael, et quaerent Dominum Deiim suum,et Da- coleniium, qni nisus est staiula legalia suaper Evaii-
vid •regem suum, et pavebunt ad Dominum, et ad gelium sunm insidiando corrumpere, quod ipsum per
bonum ejus in novissimodierum. suos usque lvodieminislros agere nuilateri.iiscessat.
. , Hsecet bujusmodi innumera minislros Aiitichrisli ad
. CAPUT-X,
eviianda pectora- fortium' Ghristi blasphemare iioa
Saulqumrente David, Doech, prqdilor simul faeius et
: carnifex,Nobe civilatem SqcerctOlum. cum habilalo- latet, ad quorum orsa riefanda piis in fide pefsisten-
fibus:perculit, uhoevadenle aclpavid'Abiathdr. - tibus, moxinipibrum caierva quid iiilus habuerit
Ei audivitSaul quodapparuissel David, eic., usque prodet. Nam sequitur:
ad id quod ait David ad Abiathar : Mane meetim,ne Respondensaulem Doech Idummus, etc. Doecb, ut
timeas, elc. Hsec leclio typice sigriat reversa in iine supra diximus, molnssive solliciius; Idumseus,sanf
sseculi ad finem Judsea, quid pressurarum sit a suis guioeus; Nobe, latralus; Achimeiech, fralris iflei
passura contribulibus, quid proejusdem fidei etiam „ regnum ; Achilobj frater itteus bbnusinterprelatur.
inter Anliclirisii iribulationes cbnstantia sif a Do- Resppndebit ergo persequen.tibus Ghrisl.um.fJudaeia
mino, iffio etiam cum Domino perpeluse nactura molum ad effundendumsarignitterainnuxium, pravo-
mercedis; quod aeque priraordiis qtioque nascentis rum coelus sociorum; qui, aliis aperle iidem Tmpu-'
Ecclesiae ipsisque apostolorum p.otestconvenire tem- gnaniibus,-ipse interius insidiari solet ad explofanda
poribus. Audivit ergo Saul quod ;apparuisset David, solliciiius, et pfodenda tempore jiersecutioiiisconven-
et viri qui erant cum -eo;,audituri sunt cifea flnem licula fidellum ChriSti, queni merito pfimus servo-
iiiuiidi infideles et impii Judselvpbst longam nega-. rum Saulinsinual; quia qiianto perversior quisque
lioiiem, prsedicari, credi ei confileri Jesum Chrislum bonisque est Tnsensior, fanto majorem apudimpiosi
inter se, nee dubium quin ubi, prsedicaniibus Enoch locum lenet. Sine ulla autem dubietate plus gravant
et E|ia, cseterisque.qui tupc fuiuri, sunf verbi riii^ Ecclesiarii falsi fratres, qui intus, quapi manifesle
nistris, Salvator apparuerit- cofdi Judseorum, pbii hostes, qui hanc deforis invpugriaiit. Respondebits
mora eliam Anlichristi sit persecutio secutura. '' inquatn, tempus novissihvaecontra Chrislum conjur-•
Saul aulem curii maneret in Gabaa, etc. Populhs , rationis bostis, sicui de Juda scriptumest :.Ei nox
persecutor ex Jtidaeiscum manserit-id lempbris in nocti indiiat scientiqm (Psati xvni). Quse sobria,
Gabaa, id estlri colle propheiicse, noh videlicet in- ]TJIjusla, et pia cognovit, impie prbdel, vidisse se dir
lelligentiae, sed leciionis solummodo, et fuerit in cens iidem Domini Jesu in dOclrinaporum,"Cjuicon-
umbroso, Iegis~ef prbphetarum iobleclatus eloquib, tra Impiorhm qusisi furum Jatronuhique hequitiam,
quod estin Rtima, id est^ itt excelso sensus spiritualis mbre acutiSsimi ac vigilaniissijni canis, oblatrenl, e£
cseteris incOmpafabile Scripturis, elalus de terreni juxta- exemplura bouorum qui prsecessere fratrum, .
regni gloria, quod in eo lemporibus Anlichristi nori etiam ipsi.possessionem regni prsestolentur Kterhi.
dubiiaiur esse futurum, cunclique socii persecutio- Sed et Pafrem supplices proiCbristi regno deprecen-
uis ejusdem yallayeririt eum vigiianles, stantes iiv tur, eumqhe in membris suis spiriluali semper_p-me
perfidia, foriiler agenies, ut omriia fidei et charitatis reficiant-aique om.nesquos ppssuhl diaboli maiiibus'
munimina suhvertatit. Hujhsmodi dictis suos exbor- eripientes, pro ereptoris sui pace pptius Certa-hen
lans, ad depraeliaivdara-COhcitabitfidem, constan- agere suadeaiit, jubeant, adjuvent.
tiamque"bonorum : Audite, filii Jemini, id esl, dex- Misit ergo rexad accersendumAcliinielech,eic. AcV
terae mese, raecum videlicet vila et gaudio mcliore cefsitis'"M fem Domini sacerdotibus, Saul smici-
beandii Sinistrse naffique nomine censeo noiahdos tiam et susceptionem David crimen coriceptaeadvef-
eos, si quidem vesfro numero cum Naz.areuisdairi- sum' &_e eorijurationis appellat. Comprebpnsis impii
601 IN SAMUELEMPROPHETAMALLEGORICAEXPOSITIO.—; LIB.UI. 06$
Judsei Christiana.pietate consecratis, quidquid pro A diii, fugse poiius prsesidia"Siibeunt; sclenies quia
flde yerilatis acium viderint, contra se hoc actunv monles quidem cxcelsi cervis, sed petra refugiutn eri-
raii, siox ulcisci parabunt, ptmeri.lo,; abominaiio est naciis et leporibus (:Psal. ciu), quibus unus, qufma-
ehim peccatori religio. nus Saui ferienlis evasil sacerdbSi figuraliler seqtia-
RespondensqueAbimelechregi, ail :_Et quis, -eic. ? tar. Quain ineritorum morumque disiaiitiain, quia
Kespondebit Judaeorumpopulo, Cliristi fidem et di- in pfaeleritis vidimus, eliam iri ollima, quariivis cae
lectibnera pro crimine ducenii, sacer prdo praeceipto- teris raaj'ore perseculioae futurain crediraus, videli-
rumproClirisiiregnomilitantium:Et quis inomiiibus cel;Ut ssevienlibus licet, et infanda mandantibus im-
prophetis aesanciis, quos dictis, precibus, exemplis- .pietatis aucforibus, inter nnitos ad mala obtempe-
qu'e suis constat luis-quampluriraumservisse commo- rantes non desintqui a lsesione se bonorum servent
dis, sequipararepoiuit-aposfolumet pontificemcbnfe.s- iminunes; nec laliura tamen. quaniulamcunque mp-
sionis nostrse Jcsura, ,quifidelis est ei quijecit Uluin desfiam immanissimse,tribiiiationis fervorem possa-
(Hebr. m)j sic.utet Moysesin omni domo illius? am- rempvere. Nam sequitur :
pli.oreenim gloria iste prse Moysedignus habitus est, El ail rex Doech Idumceo :Convertere lu, etc.
quanto ampliorem bonorem habet domb, qui fabri- Quod persecutores impii minisifis dixere nequissimis,
cavit iilam; qui ecclesiara sibi gentiumex antiqua B ffiolisvidelicet ab omni slatu reditudinis, insuper et
patrum vestrorum fide prbgenitam sponsse Toedere ihnoxio siabilium sanguine coinquinalis : Gonyerti-
copulavit. Neque alia apparens.in carne fecisse vel minl ad malum,-et posi proditionis scelus eliara sup-
docuisse pfobatur, quam puae vos ipst secunduin jiliciorum acerbiiaies' fidelibus Chrisfi, qriibus vel,
eloqnia prophetarum didiceratis, imp sempef opia- raori vel negare compellantur, aiigete.
veratis Cbristum, cum venisset, esse faciurum. Num El trucidavit,-etc. pctoginta quinque viri trueidali"
hodie fidembanc in eum habere, et pro ejus. Eccle- iii dieilla significant eos qui veiiiiint de tfibulatione
sise statu-divini quserere coepimusoracula verbi, et magna, et laverunt stolas suas in sanguine Agni
non magis avita palriarcharum proplietafumque tfa- {Apoc. xxn); fortes nimiruin pperibus, et Evangelii
ditione datam eam nohis commendatamque suscepi- pariter et iegis spiriluali observatipne perfectos..
mus, venerariiuret colimus? • Quinquies enira deni et septem bctoginta quinque fa-
Non enim scivil servus luus, elc. Ad hoc respondit ciunl; et qubvque quidem ad tofidem notissimbs no-
quod.insimulabatur a Saule j'tivasse'David, sciens stri corporis sensus, decem vefo et septem ad legem
eum sibifraudes insidiasque necleniem, quia nihilid et Evangeiiura, propter Decalogura legis, et sancli
lemporis huj"usce negotii cognoverit. Sed et Chri-, Spiritus gratiara abuudantius super omnem carnetn
sliana fides negat se nosse si'Dominus Jesus statuta '., lemporibus Evangelii claresceniis.effusam.periinefe,
~
legalia nllis unquam fraudulentis insidiis Corrupe- rarus quidubitet; et ideo quieunque forli animo.
rit: quod est aperle confiteri se Christtim Jesum non, quidquid videndo, quidquid audiendo, quidquid gu~
insidiatoreni, cupidumque laudis aliense; sed verum slando, quidquid pllaciendo, quidquid tangendo va-
paternse vbluntatis nuutium -didicisse;: qui et ideo, ieivt, ad legis et gratiae perficienda jussa et promissa
recte magni consilii angelus a propheta vocelur. nanciscerida conferunt, quasi decem et septem per
(Isa. ix). Quale est illud apostoli : Nesciebani, fra- quihque muliiplicaiites, octogenafia.met quinarianv
ifes, quia princeps est sacerdolum (Act. xxin) pro eo, viiorura summam perficiunt. Qui recle etiam vestiiT
ut dicer.et: Sciebam qnia princeps non estsacerdo- epbod, id estj superhumerali lineo narranlur,'_ ut
turn, iipparenie jam et clarificato ponlificatu illius, cuncia sua opera (humeri enim solent pro.operibus
qui cum suis filiis elecljs est sacerdos in seternumi accipi) et ahte glofiam marlyrii morlificalione carnis
seeundum ordinem Melchisedech, commendata, et perfectius adofhata demonstrerit.
Et.ait rexemissariis, eic. Dispafem malorum sem- Nobe aulem civitalem sacerdolum-percussit in ore
per, disparem et bonorum cefnimus statutn. Aliii gladii, etc. TrucidaiisAnticliristusdocioribusChrisfi,
namque ad sumtnum nequitise verticem conscenden-. jj ; famam quoque dbctrinse illorum, qua conlra impia
tes, persecutibiiis fiunt auctores; quos Saul ipse> dogmaia quasi latrando cerfare, et iii qua suam ipsi,
David persequendo designat. Alii nefandse auctori- vitanvseraper opefibus inhabitando raunire consue-
iati palam inexsequendaejusdem persecutionis rabie» verant, ore peslifera. locu.lionisinfaraare ac fundilus
irialeastipulandosubduntur; quorum.Doechldumseus; 3; exstirpare contendit; sed:el forles quosque in opere,,
lypum tenet.Alii quasi mitioris ingenii, a docendai fecundos in gcnerandis nulriendisque Chrislofiliis,
quidem.proximos,. vel poenis-extprquenda, quamviss parvuios quosque in Christo, et adliuc pia castsa
non eiiam ab agenda impieiale manus servare videiirr matris ubera lambentes,necnon etjiigumejus suave
tur innoxias; quibusservi Saul a:.sacerdolum Domini; i. atqueoiius love portantes, yocem quoqueilliusimibr
iujuria conlinentes, non indecenler aptanlur.. Iterai center audientes, eumquead seterna supernse beaii-
mter fideles malorum.fentalioiiibus probando.s, aliiii tudinis pascua sequentes, vel ad negandam ejus fi-
suntquiusque.ad sanguinem pro verilale decertant;- ; dem, vel ad^subeuridam pro eo nioriem, tormeritis
gui sacerdolum Nobe cum suis perditorum praemon- - impiis cogere non omitlit, ' .
ntranlur exemplo, qhi pari fideac dileciione, sed mi- EvadetisautemunusfiliusAchimelech.... Abiaihar
jjori adbuc fierferendse tribulationis forlitudine prse- elc. Sicut Doech Idumseus, unus qui sacerdotes per-
663 BED-EYENER^IUSOPERUEPARSTI.-— EMGETICA G.ENHiM._ - -.'664"
cussit, oninem carnificuhi riianriin, ita Abiatliar, uiius, A egb j illic el miiiislermeiiseril, 'si griis tniki inihisird'.
quipercutientis gladiuni evasitjoihnes qulpersecii- verit, Jionorificqbileuiii Pqtcrmeus(TqqriTpi~ Maliit,
lioni illi saevissimseSuperesse pOtuerintXhristi con- x; /(.iaii-.xii); Ifec prodjt.o-siriiuT.etpercussio Doech
fessores exprirhit. Unde recte Abiatbar patef sriper- idum-ai, et ipsis Domlni apostolorumque lemporibus-.
fluus interprelaiui, utpoteiijps sigriifjcahs"fjui;.pa- :in JudaTscafibtepfetfeiisqurilaiisisffatribiiS, el infine
icrno in Ecclesia: vocabufo gloriosi,; tarilo 'lufbini mriridiiriipso majofe CsetefisAritichristb, potest in-
superfuerinl. Fugtt auteiri ad Dayid, ,'et anriunliavit teliigi,; qab -nibdb psalmus quiriquagesitrius" priiuus ^.
ei occisos a Saulesacerdotes Domini: curivpia rema- iqui Iri ejus mentionenv.cari|tur, utfiqrie illi hosti IIOII
.iientium, expleta csede, devolio cpnversa ad Dbffii- -inconyeriiehter apfalur, dieente liltilo: Ih finem in-.
iiucn ardentius occisorumsub tes.lamenlbejus fralrura tellectus ipsi David, Cum venit Poech-Idumseus, e.
inemoriam ei oraivdo^vel-sacfasbostias offerendo, -aririunliawt Sauli, et dixil: Eeee David iri domo Abi-
«ojnmendal: cui ipse-sbper suutn resppndei Eyange", meiecli; -ubi nofi,ob aliud inlellectus ipsi Dayidiu
iium prsescisse se et prsetJesfhiasSei jamoiim omrtes • capiteponiiur, quamutsjgiiificetuf intellexiss.fiDaviti
volentes pie viverri ih; eo, pefsecrilibriem pro ejus Tnieraerumnas quaspaiieb-tiuririnpceris^quidppntfa:
nominc passuros; idebque';se qriasi eerii fehofis de- -yertifriDayidde suo semine nascituruiri esset nequitia
Litorem, uiiiversas.i anirtias liuj^uSceffiodirebrle so- B mariliinalura.pravorum. Veriitei-im glorians irtina-
lutas ad vitse selernaegaudia perduetuf um. Sciebani, iilia,;putens iniquilate, lota-die irijustitiani cogiiansi
iuquii. quod cum in Ecclesia nunquam defuturi - et csetera, quae in psalmo subjunxit.Qui baacTutura
essent falsi fratres, prbcul dubip periscandalainte- per Spirituni intellexit, peccatorum et ponderibus
slina juvarent hbsles exterrios.'Sciebam qiiod curii igravaius^ el .poenisgrav.andusJudas, ariniiiiiiiavitJu-
in Jioc-lolo sseculo nunquam defuturi essent ihali, d_eis,et dixil;: Ecce Jesus inbortum moriiis 01iv.eti
quibus bonorum vel sapienlia djSpulantium, vel cer- soiet frcquentereum discipblis suis. Nam de ultima
.autium paticiilia. exercereturi isimui et probarelur, ,trib;ulatioiie quompdo titulus- hic accipi dcbeat, ex
piocul dubio -settiper iiic;:pefb|fiiiatt;lem' iEccIesiam .his;quaeiisupfaidispuiaia surit aperlissime ;lhcel. "Ve-
tribulationcs etitpiilamenta-marierent. Sed ego sum juni ,qiii_jsernioriemiii longum-duximus,;ieriiiimqiia
qui singulas eleciorum animas posi desudafos in ih exposilionem beati Samuelis secundo;et primo
terris agones eoalesfiin peipeluhitv corona donabo. prolixiorem diciaviuius iibrum, et iiuic Cum triuitw
Mane mecuiii,.nelhneas,:e_c,:Mqnele, inquif, in phalpfum-ffiaftyrib sacerdotum fitiem imponendum,
dileciione taea ; ne iimealiseos.qui occidunfcorpus : aliqusinlumque ceiisuimus ob reparandas siieniio"vi-
si me perseculi sunl, el vos peisequeniur; sedubi sutii fes', a Jabore cessandum. - .,;
;':i;;;tlSlm,;PWlW
PROOEMIUM. Q lisies, officium benediciione confirmavi. Redeunte
Teitio iti beatum Samuelem completo volumine, temporum slaiu lianquilliore, icdit et inihi otium
pulabam tne, aliquandiu reparala jier quieiein medi- pariler ac delectaiio mirabilia Scripturse saneta; toib
tandi vel scribendi voluptate, sic demum ad incboa- anima, solerii inienlione , scruiandi. Igitur quartum
tionem quai li manum esse inissurum. Yerum hsec in Samuelem allegofic_eexposiiionis Iibellum , a vi-
cadem niihi quies, si tamen quies dicenda esi inopi- ctoiia beati David , qua sahavit habitatores Ceilse,
nata menlis anxielas , prolixior multo quam dccre- atque aboppugnantiuni Philislhinoiuni irruplionede-
veram , nova circumsiantium rerum muiatione, pro- fendit, cum tuis, amantissime ponlificum, orationibus
^enit, maj-ime discessu abbalis mei revcrendissinii, incijiiens, quidquid, illo leserante qui habet clavem
qui, post longam monasierialis cuue observantiam , David , poluero , niyslicum lcgenlibus coinmunicare
subiius Roniaffi adire , alque iiJier loca beatornm curabo.
sacra "-" CAPUT PRiMUMv - ;
aposlolorum acmariyrum Chfisfi corporibus .
exlfemuiiv-senex lialiium feddere disponeiido , non Oppugnatania Philislhiiiri Ceilu sqlvtit Dqvid; el.su-
•• pervenluro cohifa se cum exercilu Sqitt, tiuftigit
pafva cpmmissorura sibi aniiiios; et eo.m'aj'bfe,"qub
.. cnm sexcentis suis.inmonlemsoliiudinisZiph. -_'-
inipfovisa conlufbatione stupefecit. Sed qui Moysi
iotigaiyb ab iliumanis rebus tpllbndo Jesum Nave ih D'- (TRegi xxin). Ef riuntiavei;tituPavid iicentes .';
ducatuiii.qui Eieazafiim iHsacefdptium Aaron palfi ,. Ecce::fAi/is(^iiiM:ojj)i|H3)iaiit.Gei/fl,;:etCii
usque ;sid iiii-
subsiifuit, ipse proveciPa_tate Ceolffido, ,;ad beatb- qtiod Scriptunrest: Qii-ff-eta ianieri eum Sqtil euri-
r.urii apostolorrim liiriina sanclapfbpefanti,:Hueiber- ctis:diebtis, etc. Hsecleclio shb typo virorum Ceilsej
turivjuvenem, cui aaior studiumque pleiatisjam olim pef David quidem ab.hostesalvatoruiri, sed eumtlem
JEttsebii-cognomeivindidlt, ad regend^s "sacerdotio Dayid rtiox hbsli tradere paratorrim, nplat eoruiri
ducatuque spirituali fideliiini ariiinas', abbaliS'vice levitaieiri-quiverbum atidiunt; et cpntiniipcum gqudib
substiiuit.,- Ejusdemque substithilOiiis gradum post accipiunl i/tari.^iuc. viii); ribn liabeiiTautenj in se
elecfipheRVfraieruam sua.per t.fum, dileciissime an- radicemi ^ed-suhf tcmporaleSi; facta auieinifibula-
Wh )- -'_;) IN SAMUELEMipROPIlETAM ALLEGOmCA EXPOSITIO. -^ LIB. IVi 6Gf.
tigne;jet;persecuiioaC pfopter yerhuhvi,; coriifriiib A quaiito magis si verlmus in Ceila adyersum agmiri-i
scandalizanlur. Nuriliaveruritigitur- Dav';dqui nove- Pliiiisllrinofum ? nisi; infifraos "quosque audilofesj
rant •PbHislhseosoppugnare Ceiiariiyfugatisque irilra prSepafantibusse ad bpus Verbi, iriagistris spifitua-
muros iricolis omnilsus, areas; quae;forisvfoile fepe- libus pavenfes apefia ybce.respohdere : Eece rips
•piripoterant eoruffiyasiatibne difipi. Nuoti.artteiecti iiitra, domeslicos ' EccleSise pafiefes coh.essipiveiri
(Sirlstp veracilef manu fofli, noif eum;quasi nescium psiterrisefidei,-qham Judsea:sighificat, libere defen-
reruiri bumariarum loquendb inStrUehtes, sed- ad- defe timeraus; quapto iriagis, "siepntes ad eos qrii
eunii qhasi mlserlcordem miserorjiiri pericula sup- viarii veritatis yernuriquaOveognqvere, Velcogniiam
plicarido referenleSjCUffivideriht vel unanv quaffi- deseruefe ,' 'verbo salutiS' iijslrueridos;, potesfates
. Ti-.et ariiriiairij yel iffiultafuiri, siiriul tufbavn ariihia- aerias beilo Iaoessere c_epefimuB; Jgfavioflbus:peri-
rrimiisiveT.iliqfum"Taseibrisvaggr^^m,' seu Cbrte xulis;rips patere non ambigiirius?Beilhbririn ihfifiiirir
geiiiiiibus adliiic rilibus mancipatam,-ab 'immundis talemac timoremDbiriirius crebris Evangelii sui vbr "
spiritibus occupari; et si quid riaturaliter iusilae vir- cibus erigefe, atque addeprecaudi fiduciam oonfpr-
tulis ae velut saluiiferi germinis liabet, totura -boc tare viori:oinjttit. Ef hbc est quod sequilur :.- Ego
nimifuro, quia foris inventUra,"-boc ifcst pro -sblis enim-tfadafn Phiiisthcsos in maiiu! iua. Ininundo;
inundialib.us est commbdis actiialuni; eofhm impf o- B pressurqm habebilis,sed confidite, egovicimuriduiii
Ivitates;depraedari. Nuritiani eriim'Tiaec intellecluali (Joan. xvi). ,
Davjd qui, cottimuni'hunianitaiis miseria conlem- Abiit pavid' eiviri ejus in Geila, elc. Abiil Dbmi-
plata,;cbnlra regnnhl Immuridoruffi spiriiuum qtie- nus in pfscdicaforibus suis ad sariandbs-.contritos
runtur et exoranf, diceilt.es i Facti sumusTn oppro- corde, et pugnavil advefsusspiritus-mend.acii-.et
britiin vicinis nostris;derisui el coniemptui liis qui in perfidise, patefacta: Jiice veriiatis et fldei, et abegii
.. circuitunPstro snnt. Usquequo, Doniine, irasceris iri ab eis iusta.segregatiorie aniiiias redemptorum;. in
'..fineihjticcendelurvelulignis zelustuus^-Effundeirqm quibus Ipsi prideiri erroris Treno cbns.trictis iqhasi
luamih geniesqumteiibii rioverurill. et iri' regna qum ; supefeqjiilantes,; subque.has- jUri^ariiditiorii.riiancir
nometi lutim ndninvocuveruht: Quictcomederuni J-a-:- pantesi aliis efficaCiuSpotentiusquei.dlripere, acisibi
cob (Psat, yii), et csetera, usque ad firiempsalmi. subjugare cpnsueyerant, et aiialbematizare facieris
Nqm vqdam ef perciitiam Pl.itislhct6sIstos?e\e. ieos exsecratibne: magria. Sic nimiriim salvavit eps,
QulaDavid pene senlper in Seripfuris, dum ffiysfice qui nriper Iiorum tentaiiieiita yitan.tes, srium.solliciti
accipithr, Doiriihum CJhristum, sed niodP in suis iiagilaverc -pfsesidiuiri, Hsec et ab;;initio iiasceutis
ffiembfis, modo in sejpso sighificat;: recte inteiljgi- ^- Ecclesisejssepefac.ta, ct quolidie per.Ipea fieri,nemo
lur boc loco,-ubi Dominum an aggredi et vincere fere est qui dubitel* _..;'>
bostes debeal, consuluit, ad membrbfuim, id est, fl- •: Pqrro eo temporeqitofugiebat Abialliar, etc.Epbod
delium ejus persbnamreferendhs, qiuidojentes nori- cst, "ut Supra memiriipiiis,• saccrdotale. induraen'--
nunquairi super cogiiito a proximis ioteritu. peffidp- .tuin/quatuor i.iisi'gnis.siffiis aufb iriieflucente cOlorir
rura -,'.eonsiillis-Scripturse; divinsB oracuiis ,/quid buSi dupbus. in ulf bqueibumero iapidlbus prClipsis,
super his fieri debeat inquirunt. -Nam et.supra., ubi e.t duodeciffi patrjarcbarum nominibus sacrosari-
eidem David Ceilam a Pbilistbseis oppugnarinu.n- .ctum, quod isignifiGaridissublihiiu_ri'>vifprumseisi-
tiaiur, potest nonJmmeritb signari fideles quosqiie ,bus deceniissime:; c.Gnvenij,.Corifiigierites nairiqua
ssepissime peffecliorlbus ajque-CbfisTi.fidelibus ea ad Chfisii glbfiaffi magis magisque;pr.sedicandam,lii
teiitatibnum pericuia in mundo,rquibus:ipsideyin- .qui .niulias; pro illo "martyrium passis cafniflcum
ccndis sufficere se non posse perspiciuht, ostendere. -persecutorumque manus-evaseririt, serisus'-«Vprse-
Qui nimirurii perfecliOres ac ffianh; fortioi.es-Eccle- cordiasecum quatuor excelleniioribuS chafitale in-
£iafuffi:magistri,-perscfulatis mbx Scfiptufafuffi tp- terfulgente yirtuiibus.sublimia, in'.adversis et jjfo-
stiraoniis, .niiserenduffisubvenjendumque pppressisy speris pretioso discrimine itemperata, et prsecedeh-
-et refractb ffialignorumspiriluuiri conalu, caieryam '••|j tium Patrum yerbpexeitipioque docta simui aieinii-
diulina teniaiione laboranlium, iuveniuiil -esse sal- nita deferunt: Ef" bene fugiens' ad David epliod
vahdam; sed infirnsioribus s_ep;e.ipfp immine.rite "-secumhabito sacerdos non ascendisse,; sed desceri-
persecutioiie payentibus, rursus.diyinprura elpquio- disse Jriemoratur, j'uxta illud qubd scripium esifi:"
rum Iectio consulla,'non tinveridoseosqui occidurit .Quanto inagnus es, Immllia teiti~o)rinibtis-(Ecclei\u)_.
corpus (Matth. x), sed surgendu'm; a lorpore recta -Verum ;quia crescente fld.ei devolipne, crescif et
operandp, eundunv ad oppressos; utllia prsedi- odiura perfidpfum, superno".videlicef agehlBjudicit),
cando, expugnaijdos'pppresspres exbrcizando,-cito: ut etTntegfos in fide.tentaiio exaniinansclafibres
respbnsioiie.raanifestat. Sunt enim qui perseCulib- reddat; eteadem siimulatoressu-e. levitatis Brguat,
num trirbirieincumbente;.vix ipsi.fldein, qua iriibuli recfe-subjungitur,: : ,'-;..-
- sunt, palam'proiiieriiudeiif;:qiiaiito minus etaiibs ;. Et fimcepit^Saul omrii populo, etc. Augescenfp
ad fiderivvocando, vel in Hde' soiidaindo, advefsus enim.statu-EccIesiaej hbn dpfueresuisquique tetn-
agiriina spirituura maiigriorum.belluin subife priesu- .porlbus advefsarii, qui palienliam' sapientiariique
munt? Et quid est' tyjiice* vifos David ad bum <di- ejus, ;Domino p.erraitterite,;- prpbatrifii,- gfayissiirio
cere i Ecce uos bic in Judsea coivsistentes timeniris, earii -ceftamine pulsarent; ipsuui-pafitef Dbmihum
667 BED.E VENERABILISOPERUM PARS 1L -rr-EXEGETICA GENDINA. .068
Hiea-ct viros pjus, id est, fories quosque prbpugna- _A sibi specialiter u?urpanles, ab uhiiateicatliolica sa
tores, Evangelii ejus impia bbsidion*e;icapere,ac de segregare, noniiment.;;,- ;" ; -.,- ,;-:,.;v.,-, .';_..
medio tbllere gusereiites, pectainen uiiqham ad,per- .'- :Nutitiqlurii£.slSqUiiquodfugissetDayiddeCeila;elc.
fida suse m.alitise.yotapervetiientes. •.-. •., Dissimulant hostes fidei eos persecutionibus onera-
iluod ctimrescissetDavid,quiapimpqrarefei Saul. re,iquos sponte fldera deserere cernuut. Sed et ipse,
clam tnalum, «tc. AppHcatp pef-Ahiathar -epbod,. a.dversarius ahliquus .acrioribus lenlatioiium flagris.
David consuiuit Domiiium, si venlurus sit ad eyer- fatigat eos qttossibifottes fide ei aetione repugnare.
sipnenvGeilseSaul, et si iraditriri seiciyes ejus. Bnde coijtueiurj aut iquos vel "iiiertes iri fide, vel pror-sus;
datur conjici qpo prdine shpfa; P-ominum copsHlue, infideles sivpapostatas:yldet,Iiosquasiiprbprios ^ et.
rit, id est, applicata.ad s'e sacerdofSli veste, et sic sibi per pmnia„subjectoS, quietojure possidere con-;
ex ore sacerddtis Domini responsione qu*sila, pt tenlius, nullis.saepe;yel;cerle rarioribus irae, super,
bunc fjiisse roorem consulenliiim Deum id temporis, ;biae,.forriicatioiiis,-etinvidise, cseterarumque lalium
eorum duntaxat qui arcam Domini accedere rieqtii- passionum tenlamenlis infestat.
rerit. DeTiac namque scriplum esf: fride loquar ad Morabatur,attlem,David,in deserto; etc. Dimissis.
tBi demedio scilicet^prflpiliqioriiei diiorum clierubim "Cbristus bis qui fldem v.erbo ienus suscipiunf, mbra-.
*r
(Eifotf..xxv).Af ubi conjpefitDavidPt Superyeriiuruiri lur potius in eofum pectoribus firmissimis qui in ar.i-.
bostem, et "infiKumsibi hospitse urbissuITugium, dilaie s_eculiprseserilis sitiunt ad Deura fontein vi-
egressus cum viris suis quasi sexcentis applicaljs ad yum, quando yeniaiil et appareant anie faciem; Do-..
se, huc illucque vagatur incerfus. Saneti qulppe, ,mini.'Manei libeiiter. in-.eis quortiffi cor excelsum..
summi videlicet membra regis, per viros egregiae -illecebris mundi femotunv, et felicisolitudine secre-
virlutis erdocifinse - sanctarum S.cripturarura quse- - turn, in.defeciiyogaudetgermine ac flore yirtulum,
runt, quomodo seibabeat status Ecelesise hovissimis Zipb nanique flos. siye germeriin.ierpretatur.
femporibus;- discuntque perScfipluras venturum ad -., QumrebatlameiteuinSqul cunciis diebusj elc. Ab_
subversionem ejus Judaeae.genlis imperiunv; viros- '- iiiiiio nascehtis usque in finem, et impii .Christiim,
que Ceilse, idest, nventis iiiquieiae,et sibitnet, non -piorum cordibus auferre satagunt', etipse pios, ne
Greatori vivefe voleutes,. fidem, qua ihiliaii sum, unquam ab iffipiisexpiigneniur, defendit, cuni quibus
oeius esse prodituros. Egredieluf Gbristus a talihus, se mansurumproinisii omnibusdiebus uSque qd con-..
nec mansibiierii apud eos iacit. Egrediuntur et do- Siiminaliqnemsmcuti(Maih.. xxvjn). Et alibk CUUJ,
plores spe atqrie ppere perfecti. Sex quippe opefav transieris, inquit,;per qCjuas,tecuni Prp^ei fluininq non
cenluivi spem aeternoriim, virl petfeciioriem desi-, „ operienltfi^Isa.XLm).
gnanf. Deserupt riamque lepidos, iie nion servaturis. :. _.-'. _ '-;) -CABUT II. ..._•' : ...
loquendoampliusTsedant, in exemplum historiaequae Jbnalhan et Ddvid perputiunifcedus cprqm Domnio),
" el Ziphmis prodenlibus venilSaul coriira David; sedi
Davjd facta descriheiis adjungil: tie euincqpere quedl, acrier
Surrexit ergqDavid, etc. Vavaufem anirase illi,-vse - ~ " "" occurreridiPhilisthmis,
necessitasObslal. -.,.,
ciyiiafi, quarii: sefmo Dei relinquehs, huc illucque Et vidii Duvid,:qtiodegyessusesset Stitil, etc, usque.
vagattir; incertuS ihbi, jri ciijtisve peetore sederivre- rid id quod ;scfipiura est'-:\Propier hoc vocaveriiritio-
quiemque,capessat. Yulpes, inquieris, habent favetis, cuin illum peiram dividenlein.-Hsec lectio myslice si-_
-etvolucres cceiinidos; Filius atilem hominis non ha- gnaf, persequentibus Ecclcsiam perfidis, quanla de-.
beiubi caput reclinet (Malili, viil); eiiioc est qubd votione sbcibs Chfisti fideles, quanta sub Deo fratres
aljbi dicit;: Yeruinlamen Filius hominis' veniens, impietaie fidei adversarios adjuvenf, qtioderiique ini-.
pulasinveniet fidem in lerra (iuc. xvm) ? Sane no- raculo suos Ghristus ab ipso nonnunquam mortis ar-
tandum quodTiSc gerieraliter ad pmne tenipus Ec- , liculo piusRedemptorieripiat.-Et vidit, iiiquit, David:,
clesise, chi nunquam falsi iratres desunt, sed spe- quod egressus. esseiSaulj.ut qusereret animam ej'us..
cialiter' ad novissima lempora , quihus amplius Porro Daviderat in deserloZiph insitva. VidUDo-
abundabun^ pOssunl typice referri, quoriim levitaii )D-iniiius,cujus.oculisntidaet aperla sunl omiiia (Hebr.
ac perfidise ipsum etiam nomeii Ceilaeconvenit. Di- iv), quodegressiisesset.ab internasui custodiacoe-
diur enim ad. fundam jacta, siye suscilans eam, aut - tus perlidorum, rit qusereret persequehs ecclesiam
tollens sibiraet. Et quidem quare anima falsi Chri- fldelium ejus, qUqrum-eslcorelanima una (Act, iv,)..
sliapi instabiJiS nimiruiri iet errbnea ad fundain jacia Indeseflo pbrroipse mariebat, in Ecclesia de* !geri?
yocetur, exppnit rahlier sapiens, quse in typo Eccle- tibusassumpfa,quaepectora virtutum viariaritiumger-
sise manu forti ac desiderabili sub loquiiur dicens :
niinegravidaquasi liana solet gerierafe fruclifera;.
Peijo anima iniriiicorutntuorum rolabilur in impelu -de quibus Psahhista sediflcandam post captivitalem
£t circulo fundm (I Jleg. xxv). Cur aulem infideiiter donium remissiuriiset vitaedecantansi Turic, iiiquif,-
fldelis suseitans eam.Tiaud duhium quin pefsecutior exsullqbuiitoiriiiialigna silvaruin ante faciem Pomirii,,
-peni recte nuncupetur probat illeiradilpr, qui de quoniqmveiiit: (Psql.xcy), QuSenitriirum ligna.latC
riuniero discipulorum Clirisii, nuraero addilus per- ffuciificantis EcCi.esiae,tanioaltiiis bononim operum
.sequeniium, hactenus in Eccjesia sua pravitatis flore sive germine (ulrumque eniitt ZipihinterprelarJi
Jiaeredes babere non desislil. Porro loilens sibimet dicitur)-spiritualiier. feeundafa prseeniinenl, quauic
qua ratione dicatur, manifestmit qui^ scienliain Mei hujus mundi siudiesius gaudiacuntta deseflipt.
m m SAMUELEMPROPHETAM ALLEGORICA EXPOSIITO. r-^ LIB. IV. -679
£ts_tTrhitJpnqthqnfilius.Saut,etabiita_dDavid,elfr, A.mine.;ac flore virtutum, ad.rsup.erbos fidei Tibstes
Et pfoficiens inter adversa perseculionura columbir epntra Ecclesiam j'uyandos, el deiestanies sjmpli-
nus et siinplex electorum ariimus, de-ipso ssepe-per". leiiatem fld,eliiim, quodammodo perseeulorlbus idi,-
"
sequeiiii.uinnumero ad fldeijgratiam vocalus,. virlu-. i ciuit_,.:Nortne Cliristus habitat apud nos ppr fidetn
tuni ereseentium passibus appropiayit ad. Chrisljjm, in cprdibus gentium luilssinvis? Nec ypat qu.od
-ef conforlavit operarios, id est, doclores yerbi ejtis, dicitiirin colle Hachilae, id. est, suscipientis eam.
in divlno seriiper in opportunitatibus adfuturb prse;- Obi .enim putandriffi. est gralius manere spirliura
sidia (Psalm. ix). Clfrisii; quam in celsiludirie .menlis firmiiersuam
Pixitque ei:-N.e.timeas,etc. Etsi falsam_Jonatbas . fideip suseipienli.s. mrie est ad dexteram (jeserti,
serileritiamde se ip$o sub David regnaluro prptulit quia prbpter dextefiora, id est, seternse yjtse gaudia,
nescius, utpOte homp, fati spriisquefuluraej yerum- mundi ppmpam..deserit. Nara quii lemporalis et
taffien juxta mysticos sensusChrisli et Ecclesise.gau- terfensemercedis irituilu sseculares declinat illece-
dia pandit. Yerum regno llli invioiabili ,-ad qubd et bras, nbri ad dexieram deserii, sed ad Tsevampp.iius
ipse pertinet, testimoniumperhibuit, asserendo hostes" divertisse dicendus est, ubi non desiderabi.lis rex
non esse limendos,- quj ad exs.tiriguendumTide? ef riostefi, sed libstis consueyit IiabitarC detestabilis.
veritatis irhpefiura nequaquarii peitingere possint, fe Et hfec oinnia Sauli dicunt/Ziphsei, cuni vel myste*
imo et ipsum, cujusmultipliicabatuf Tmperium, pa- r- fia fidei, yel ipsps ejus cultores aliqui falso fideles
cisque non erit fiiiis ,super electos^ngelosptque bp- ^pertis perseculorjbus produnt, animoque pervefso,
iiiines perpetuo reguaturum ; et eos qui lideliter il- a.quibus fidei agriitione distant, ejusderii fldei odio
luin tbloque ex corde-dilexerintj 'proxiirios iili per concbrdant; ef quo inierius arcana tlhristi, quasi
orfiiiiain ejusdem regni arCe Tuturosv Proslratis et .David latibula, cognoveruiit, eo neguius illos qui
devietis eorunvinimicis, Cbrisli' quoqpe-pedibus et deibris Ecclesiam expugnare moliuntur adjuvarit.,~
ejus , imperio prorsus subjectis, dicente Paulo: Dixiique Saul: JRenedicli._vos.
a Domino,. elc. Be-
Oporiet iliitm regnare, donec ponql inimicos sub pe-_ nedictiohem sibi Judaeis suisque Tautorjbus promlt-
dibus ejtis ; novissimisauleminimica deslrueiur mors. tunt a Doraino futuram, cuin,, semulationem.Dpi
Omtiiaeiiiirisubjecit sub pedibus ejus (I Cor. xy; IiabenteSi sed non secundum scientiam, nomen Jesu
• Psal. cix); cum auteffi dical.: Omnia, subjecla sunt Christi Filii Dei, yel odiis insequunlur, vel armis.
ei;sinedubiopmtereumquisu_bjec'ii sibi.omniq (Psal. Et sicut ajibi-de eis^eorumque coinplieibus alt Dp-
jfin), Iiine perspicuum est quse alj ipsodescjyerurit mirius : Quia venit hora ut omhis qui interficlt vqt
pptestaieS inanes et- vacuas Chrjslum re<iditiirum';_._ qrbitretiif se obsequium pnmstare Deo (Joqn. xvi).
praefixufumquetropsea.in viclpre signum eontfa Sa- Sedv.se bene.diclionibus eorum,. qui insidias expio-
lutis nostrae semulos,,quos longe arite jam sua mofte ranles contra Ecclesiam, vel saltem contra ;unhm-
devjxerat j^icut seripljim est: Qtiiq ergopuericbm- qiiodlibet Ecclesiae membrum, ul scandalizent
municaverunlcdrniet sqnguini,elipsepdrlicipavil eisr aliquem de pusillis Christi, vicem -persequentiurri
detn, ut permortem suam ipse destruerei eum quthd* dplereprbbantuc. Vaebis qui adflprerii iilumderadice
bebat mortis imperium (Bebr, ,11), idiest; diaboliim. Jesseascendeniem npmine tenus perlingeifies., ipia
Texlus: Sic percussit, et caetera.-..";: ... jaih mehtis intenlipne arescentia citoque pereunlfa
Percussil igitur uterque fcedtis-cqramDotnino, etc .praesentis vilse commpda quseruul; Uiius benediciio-
Perculiunt inyicem Toedus Dpmihus'. e,t. fidcle-,.ut jhis obiiti, qui ab offinibus spcetari.daet speranda
ipsi Videlicet sequarilur eum, :et ille vitfim Seternam "es'l'i dp qua scriptum est : Pqminus riiemor, fuit
det eis; et hoe coram ipso diviiiitaiis conspeclu,,.in _'noslri, et benedixit/npbis. Benedixit dopiui Isrtiel,
chjus fide nos vivere jubet, ei ad quanv videndam _ benedixiid,orhui_Aqion (Psctl. cxin)., Ufrosque.au-
nos suspirare suadel, adjuvat. Maiietque DonjinUs tem benedicens,,6eae_/i'a;i/omnes limeiiles DpminUm.
in Ecclesia muliiplici populorum nembre condensa, Quseris : Qups.uirosque? Respoiidetur, pusilloscuiri
piririibusdiebus ad consummationem steeri& (Mailh, 0 mqgnis, hoc est, doraum Israel cum domo Aaron;
m\\). Singuli autem fldelium,. peraclo oralionis yel pos uljque qui ex ipsa gente crediderunl in Siilvato-
exhoriationis, vel allerius chjuslibet bblalseiDbmihb rem Jesura, quia non in offinibus ijlis bene placuit
devotionis officiOj reyertuniur ad coriscieniiam De6;.sed :si qujdem illorum non crediderunt, nup-
suam, quaienus, ab exteriori aclione vacanles,licen- quid inereduliias illprum fidem Dei evacuayii? Absit.
tius se ad tempus in cunciis quse acta a SCj.vei Nequp.enimbmnes qui suttt ex Israel, hi sunt Isrqe-
agenda surit pensent, liberius ab bis ^quse male acla lilm; nequequiseinen sunl Abrqliam,omnesfilit\; sed,""'
suht pufgenf, perfectius ad ea quse berie •ageiida .sicul scriptum esir lieiiqttim sqlvmnefactm sitni (Isa,,
siint.accingrini; tales siquidem -scientes dicere cuni x) ? Qnp ESaiac oraculo Judaeorumnonnnlli sic haiie
propbeta : Quis dabil tnihi pennas sicut:coluwb&t-et Coelestera benedictionem cpnsecuturi pfsedicunfur,
voiqbo,-et'requiescam(Psaltri. uv) ? meritoetiarapum ut eorhm inajor pars sil excsecala; quorum lyprim et
^(bnathancolhmbsedonum vocari, imo et Gulriripo- •flgurarifpraelulit Saul a Deo teprobaiusy el in:epruiii_
-stblo-Pelro filii coiumbsepossunt cogriomiiiari.".; Tbcum,suffeet'tTuere genliles : Accesserunl enim qves
. ASCcnderuhlautem.Ziphmiad-SduTin .'Gqbaa, etc. gtim non erant 4e hoc. eviti, ut fieret jun_usgrex et
A^cehduhl saepfefalsi fratres, dimisso suaruffl/gerr unus-pa$ior(Joari. x); accessit lides omniura gen'-
071 --.ED.E YENERABILISOPEHBM PARS H.'-. EXEGETICA GENUINA. - 672.
tiurij, ef crevit iiumefus non solum sapieriluin anti- 4 neqiiius, et quasi priofes Ecclesise fruclum deflo-
Btitum, SCdetiarit obedientium populofuro; quihus . rant. Qaod-et teriiporibusAntichfisli Judseismajorera
Deibenedictiones hbri paricaesttrit repromissse, sicrit;.•' "cselerisppfSecuiioriein'moyentibus, in Ecclesia mar-
diclunvest: BenediciusDeusel Pgler Dominindstri xime futuruiii,eiquolidie.faelum utinaffi nes"ciremus.
Jesu Clirisii, gui beiiedixilngs in Qhini-beriedictiorie Denique Jridas qub iuterius suscepius est, quo dux
sjiirhuaUin cmlestibusin Christo (Ephes. i); beriedi,- ictnblus Dbmiiiiieffeclus,Simul cum illo dulcesca-
"xit auicm nos Deus, njoninuiiabenediciione, sed in piebat cibos, eo pbteniius epiitra eiim Ievayit. calcar
cuhclis. Non quo omries oiririia cbnsequamur, sed . neum suum.
dufti singuli vel sirigulas vel;pi.ufes habemus ex biri- -; puyid atitemelmri ejus eranlin desirio Maon, eic.
niibus, omnes per sirigulas possideatnus. Et npn m i Maoririnlerpretatuf iiabitaculuni. Jesimutb adducens
terfbiiis beriediClioriibuSiJudaeofum iiistsir, de quir ffioflem..vplefumque,aPienifldeles Christo duce por
biis dixifTsaias : Si' audierilis:'me,'bona teriic coin- liti seternam gaudPrit patriara sitire, quod inaqriosa
edeiis (Isa.i),' sed iir spifilrialibus. Surit qriippe.i, destrti Ioca;significant; supernae beatiiudinis arderit.
Tierrenaebenedictiories; babere quempiani.Tibef.os; babitatione suspifare, ;quod vbcabulum Maon, id est
affluere opibus, Iipnofe et, Sahilate gaudere; qtise Hab insinuat-;-aeterriamnorunt yilara de illala pro
"tefrena benedictio usque ad irraiipnabilia jumenta '**Deo mbrte sperare, quod-dextra Jesimuthfiguraliier
descendit, diciumest quippe de illis : Benedixiieis -- exprimit. Sed necdum vastos terreriafhm cogitatior
Poiriinus, el dixit: Grescileet iriultlplicdmini,et r'e- niiin perfecte-cariipos transcendere possunt. At ubi
plele terram (Gen. i). iSpifiluaies verb beiiedicliones . turbb perSecutionis ingfuerit, mbx tolain se mens
in coeleStibus suiit, qura terra benediclibnem hbn abjectis tnuiidi hujus omnibusad-munilissimam fidei
capit spirilualem. ;Siquidem et benedictiones illse>-.petrara humiliafa recolligit, rs.aluiisque super hanc
quse ih Leyitico Dsl prsecepta seryanlibiis pfbriiit- peirarii pedibus, ac directis gressibus, dulcius jauv
iiintur, verbi. causa,,externis gentibus fenerare, : in eoeleslibusianimo-spaiiari,.elcaiiticpm"novsespei
• plena esse' bofrea" ffumeriiis, 'beiiediclbs* esse iri ac lsetitiseardentius dicere flagrat, quod esfpost ar-
Urbibus,-beriediciosin. agris, et bis similia, non vi- replum peirse pfaasidiiinlDavid et socios ej"usversari
deriius expieta irirpropheiisVqui iri melolis et Tri, irideseflb Maon.Tdem quippe desertum Maon, idefli
pellibus. caprinis erfaveruiit, egerites,' "ahgUsLialiv .""'habi.iacbli,"tton solum desideririm perpetusemansip-
aTflicti;quilius dignuVrion erat muridtis, iri solitu- ; ,riis pfopter exusta calore ardua deslgnat; sed et
•
dinibus-errantes, in mohtibuSclspelunCis, .et csjyer-. *propter bbc qupd.deserlum a deserendo nomenacce-
>, pil,: ipsanvsiipefnsequielisiiabitationem,quam-dudura
' nis lerrse. Spiri.iualiterefgo accipienda sunt oriiriia; "Jibiho
et spiritualia nori in terreriis I.bcis, sed in coelesli- desefunt [deseruit], iridicat. Denique in Evanr
bus exspectaiida; ''."."' ; - geiii parabola, Pasior bonusj-relictisin desertonoiia-
Quodsi eliairiin terrd se abslruserii, etc' Tefra est . ginla tioveriiPvibus,vadii qiimrereuiiairiqumcrraveral
fructifera fldei operibus mens electorum; quam vi- (tac.xv). In quo nimirurii deserlb David duce ver-
eitanle el iriebrianteDeo, ac niultiplicanle,perscruiarI salur, qui-ChrisiI gralia praedili dicere-j>ossuut:
eaiu jaetal superbissimus perscrutalor, quia noiv Nbslrdquteiri conversatioincwlisesl (Phil. in);
sblum in ptiblicb operis sive confessibnis, sed etiri QuodeKmaudissel;Saul,per.secutusesfDavid,eic.
ipsb fidei etdilectionis intimaesecfetosiiis cultorjbus Tiscc ad J~hd_euin persecutorem sperialiler respiciunt,
Ghfislum tollefe ptjssit, Qubd si etiam, inquit, iri qui, audilaflde etdeyotione credenlium, pefsequituf •
lerra se abstrusefit, .perscrutabof; euni in millibus eosin Terfis, qui fbtaaientis inteniione<i(eIosaspe-
Juda. Ac si patenler-dibat: Qubd si ad fantam paii- : clerit, Credens"ipseGhristuiriin'carne vertturum,quem
citateriisivCpaupeftatem Cfaristianorumpopulusper illi jaffi veriissedidiceraht. Hpc=estenim Saulumad
nos minoralus deveneHt, ut," suhtracta fiducia pf«- latusmbnlis ex partc una incedere, pavid;autem et
'dieandi, sua soiemhia-celcbrandi, palam cbnyenti- viros ej'usinlatcre montis ex partealtera mansisse;
cula Cogendi,saltemqupd Clifistiani sint profitendi, ;J) >i iips a Christo vacuos, quasi ad Ghrislum adJnic
vix Inipsis peclorum Iatebfis Christuni qiiasi abdi- incafnanduhv spe per.versa properafe ; illos auclore .
'Tuffi cofere prsesumpsefini, ;et ifiihc eum paulalim Christi gratiajairidudrimjsacramentafideiChrisiianae,
abundante pefsequentium simul et bxploraniium quibus salvarentur, accejiisse. Ipse^st enim nions
copia exlerrainare iatagam. Suiit' milii, nanique in- ddriius-Dbiniiiiprmparalus in verljce.moniium, super
nuniera Juda, id esl div.ihseiaudatioriissive confes- qtiemeivilas posilq non polesl abscondi(lsa. u). Nec
sionis iagmina; quibus universa eorurii qui aliler miruffi, sidesperentsecarnaiiier hosles evadereposr
sapuerint femere cee'pla facile restinguam. Quod se, quibus non estdiclum ..Neiileiimere, quitiwm
etiam simplicitef accipi pplest, quia nonnunquam -occideihiniabinimicis{Mutlh.•&);sed, Nolite, inqult,
'Cbfistianiet.de cryplisac latebris extracii ad-ffior- . liriiereeos qui dccidunl-corpus,animamaulemnon^os-
'leiti siiit pro Chfisfo stisc!piieridami)fotracti.'•':-' : ....sunt :PCcidei_e; (Matihi x). fiui lamen rnpnriunquam
: At illi surgenies abicrunt in Ziph dnte Sdul. Recie
desperali ,'et ad prsesens eruuntur ab inimicis, sicrit
insidiarites David^Zipbsei ante Sauf dicurilur abiissc puerf tres-de fornace,Tianiel de lacu leorium, sieht
• »n Ziphj quia niffiirura scliismatlci vel
bserelict, quo EauIusetSilaSjCl ip.seapostoloriiraprinceps(_4_;«.v)-
"viciniiis Judseis aut pagariis, uipoleinlus admissi. eo. sed ct aiibi, omncs simul apostoli de -carcere^- sicu«.
673' - :- IN SAMUELEMMlOPlIETAM ALLEGOR^ ,'"i 674
mulii deineeps maityrinri magnse in Christo-i Lnomine tuo salvum -mefac, et in wlule lita libera
denique
ei Eeclesia laridis ei gloriaS-iJ-ideTecte subjungitur]: me, bbe est quod in hacleetibne: David refugiuin
Iiaque Saitl,;el viri _ejus vimodtiiiicororim.chige- peirai: peiii.. Et haec propfer arispiciiim cfeptioni.s
baht David, eic. Protegehie namque suos fideles Do-. peira djvidens appellalur. Bibebqni.enim paires de
mino Salvalore",'ssepissimequpproplerlimorem Dei spirittiali. consequenli eos pelra. Peira aiitein' erai
•- '.' ., .'"-•:.:•''"
tioluerarity huniaiise tatoph<pa.0is-aut corivmodiaii-r Ghrislusir
inluilu compulsi sunl ab feorumlaceratione '
' pujus ""__; ')'.' cAptiT i-i.i"-':.;.;."; )')'..;. ; .)
qnieseere. Propter hoc fpclissimeTid.es•Clirisli,snper David inspeluhca soliludinisEngdddi oram chlaiiiy- '
qtiatif mdificalaejus Ecciesia, portis inferiprmvaiei tiiS Saiti prcecidit, qna osieiisq eurii ddcpnfessio-
(Maiih.xvi); petra dividens appellatur,-quia'ei suos. tiein suisceleiiS perinovel.MoriiurSamuel_:eiDqvid
" :-_
plerumque desperatos in prsesenli mirifice defendit,; i indesertum Pharanjtescendil.
el in fulurp speranles a coniurbatione homihuin pier-" (L Reg'- xxiv.) Ascendit ergo David Iride, ctc.i,
peluarem.unefatioiie discernit. yerum tiajesive mo-~ u>que" ad id qiiod scriplurii est : ConSurgensdu-
derfiis temppribus acta, seu futuris ^ub Anuciirrstb item David- descendil in deseriUm Pliaran, lii'liad
crediderimus agenda, videat -leclprj riec sirie laciy.-; ieciiohe Domimis abscoiisa -a"saptentibus etpni-
pvis rem Iacrymls dignam conleiriplelurj qiianium deniibus sria dona pafyulis revelat; inortis Clau-
- Ecclesiae siaths ad. pej'ora quotidie; vel, ut mitins stra "subiens, ttiox eadeni fesurgerido desiruit;
dicarii, ad infirmipra gerenda.deyolyatuf. Nbbe eivi- Judsebs adempto e_i pafte rbgiio cafiiali, per discii
tas prbpterSusceptiim Dayid cum suisoinnibus marr piilos ad" pGeriiteniiariivocat. Nec riiofa, dcficiente
tyrium passa est, quod est terram bonam ffucium per legis timbra," deserlis diu ferisque gentium cordibus
patiehtiam rpddere. Geila cuni suis civibus-pbf iii.veritate Evahgcliicolendhs infcrtur. Fugiens,'nairi-
David, ab. bosie salvata, irariv.inehte pcrsecuiionis' que David :insidias Sablis, el inflrraa Ziphseofhiii
arficulo, «alyatorem suum, quia.prodere hbii limriitj pfsesidia deserens, ascehdit etbabitat irilocis tuiis-
amisit; tt hoc.est .audilum/verbi semen cuin: gquHio' slmis'" Engaddi; quse iutefprefalur Fons bsedu Fu-
suscipere; facla qulem ifibuld.lioiie'prdpier verbuni, giens Dohiiiius supefba riori cfedeniium Judseoftiin
continuo scqridalizari(Mqltli. xiii; Luci vui). ZiphSei pfsecbfdia, dimiitens et ea qusecoeptos virlutum flo-
.iriof.infeiriprbpe DavidcOmperienles,non solum hon res uliro reliiiquereinpivdubitani, ascen.dit ad quasi
• ad se inviiare, sed et-sporite prbdere, riec quidem Supefiofa, et inhabilat cbrda buniilium spifilu Iquse
proptef periculum vitandum, verum'pfopter'amici- confessa j"anv siiSe Scelefa faiditaiis vivificp fonte
tiamSahlis nattciscendam, vias _ej'us explorare, et „ Salvatoris ahluerant, utsic de hsedis in agnos felici .
gfessus evertere ac supplariiare medilantuf;- et bi mulStioiie transirent. "Memihitluijtis loclEcelesia,-
•suntqui juxla.memorafamDomihiparabblatriiaudiunt in GahtiCiscahiicorum loquens : Rotrus Cgpri dile-
quidenfverbum, sed soljicitudo saeculi islius_et fal- clustrieus tnihi ili vincisEngaddi (Gqnl. I); Yidelicel
lacia diyitiaruriisuilocatvefbum, ei siiie fructh eTH* aperle dicens: Quiasicuf boirus inshlaj Cypfi cseleris
cilur. Neque baecila proseculus"sum, quas! rion et 'esseprsestaniiof.itagralisehieiRedemptbris.incorapa-.
bodie miiltos exisierej multos seiriper exsliliiros rabili siudioruirispiritualiumardofeffieniem solet.de-
perfectbs in fide et verilaie cfediderim; sed "qubd bfiare quam cajperit. Etliocinillissolum^po.pulis qui,
. maximairiparteviderim jamjamque instafe lempora iri-reiriissionempeccalorum foiitebaplismatisinnpvati,
quaeolimpraedicta stait, iri.quibus, abuiiddnteiiiiqtii- fiuctifera bonse"acliottls. nbruntgaudia pfppagare.
tale, refrigescqt chqritas multorutn (Maiih. xxiy ); Vineasiahfenv Ehgaddi,'baisami,.eujus locus ille fe-
Ilujus lectionis-el Ziphsebrum pro.dilibriis lncmiiiii fax est, arbpres nuiiciipat. Quarum cortice iricisp
quinquagesimi leriii Psalriii titulus, ila se babens : deslillansTiuraor ille , lacryrivls pulchef tpranlibus,.
In finem, in carminibus,iritellecius Davtd; ium vehe-. eichrismati conficiehdo apiissimus, quam yirtulibus
runt Ziphmi, et dixemnt adSatii TNonnepCcePtivid sigriificandissit accommodus, manifestissiffie iiqiiet.
absconditusesl apud nes? Quem, ut breviier expo-"-. Cumque reversus esset Saul, elc. A; persequendp
nam, iiifinem, iii Chfisii persbnam.psalmurijdictum Pliijisilisebs Saul repbnte ad inyesiigaiidum David
sighifical.,Finis cnim iegis Christus, ad jusiUiain oinhi bccidendumque sinislra menle revocatuf ; a j*usto,
. credehli (Rom. x). In carminibus,\n magria'angnslia, quo bostibus obviabat, ad injustuni, qrio et civemfe-
licet. Psalmistse'Iselitia eumdem -•canlichm deciarat fi.at, ceftamen arrria converlit. Sic nirairura Judsei
. juxta eum.qtri dixit: Sed efgloriairiur iriitibtilalio- increduli, dura, verbo Scriplurse sanctse praeditij
nibus(Rom.v). Semper, enim, nifalior,"psalirii quiiri pohriulia Ssepecontfaidola yariosquegentiuffi dispu-
cafrainibus inscribtiiilur exsultatioriemcaiienlisinler iaridcceriant errores, repente nviseri cbntra Chri-'
adversa denuntiant.Tnteilecius'Dayid ostehdil: illuiii . stuhiCbrlslianariique feligioneiriyefboruiriinfidelium
David angoribus obsessura/sedet iriopinalri libefa- j'aculaTbtorquehf.Dumqtte eum coguoyeriritipublicar
ium,- inlellexissffquod corpris vefi DavidVcujus et rios eti pecCatores per uiidse salularis abluliopem
ips.e membrum, er-atj esset ab iniquiS passurum; purgatos, alque ab iliecebris sseculij'anisecretos ad
quanta sui gratia Redenipioris;'et.'ad prsesens s*sepe se admisisse, quod e.stijpiceDavidindesertoEngad^
libefanduiii, ef semper eoronandum infufufb; Quod cii manere, abscbnduiit staUm tendicrilas confra iii.
autern inpjusdem psalriii Papite dicitur ; Deus, iri SbniciriTruslrai degJuiTreiquipfenteseum,sieut jnferr
t.75 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II.-- EXEGETICAGENUINA. ; "6'l
ras viventemi et inlegrum quasi descenderitem in Jfe t mitanaeciviialis irioc temporis eranlcorporej coristat
lacum. Dnde apte"subjun~gilur: profsus quia tpta menlis infentjone ac desidefio se-
AssumensauteriiSauTtiiamiliiaelecloruiri virorum, dem tenebarit monumenti.-ubi solum quem dilige-
etc. Sicut in bono ternarius numerus eerti mysterii bant sepulthirij'aeere dblebant. Et qriidem Ta.tebant
gratia pon! consuevit,eos nirriirumdesignans qui-yel in spelunca, quia quid devpiionis et amOriserga iri-
sanctseTrinilatls eonfessione gloriosi, yelfide, spe et juste occisumhabererit, eosqulocciderantbmnimo-
cbaritale devOli, vel cogitaiione, locutione et actibne de scire nolebant. Vel cefte viros David cum"eb la-i
suril perfecti, vel aliquid hujusmodi, iia et in malo tiiisse in spelunca, imb etiam cuirieoresurrexisse ac
exefeitu cum ponilur; illos non immerilo dennniiat processisse de speiunca, j'uxta illud inlelligendum
qui his per bmnia probantur agere cbntraria. I.deo- aposloli: Quia vetus homonostir simul confixusest
que in boc loCoiria milliaarmalorum, cumqiiibusSaul crtici cum illo, ut deslruatur corptls peccati, &i ulira
ad persequendum David et viros ejus egreditur, illi rion serviamuspeccato (Rorn.vi). Ei sicut praemisit,
sbnt raystice accipiendi, qui trifofmi acie a'dverSus dicens : Quia quicunqm buplizati sumus in Chris'0
poiiiiiium et adversus Christum ejus, inania,-medi- Jesu, in morte ipsius baplieali stimus. Gonsepulti.eriim
_aii.es (Psal, n), id est, abeunies In corisilio.inipio-_';sumuscumillo per baptismumiiimortem, ui quomodo
ruifi, et invia peccatorum stanles, et in catbedra B I surrexit Gliristusa morluis.per gloriam Ptitris, ild et
peslileiitisesedenies, cunctabeato virb gessere con--. , nosinnovitaleviimqmbulehius(R!om.\j).
traria; illi videlicet cujus in lege.Domini voluntas, El dixeruiil servi Davidad euiif: Ecce diei, elfe.
ef iniege ejus meditabit.ur die ac.nocte. Pergit au- Dixerunt Cbristo discipnli sui cariialeSj adhuc et
tem ad iiivestigandum David iSaul, eiiam super abrttr animi serviiis.cum erucifixi potehliarii et crucifigen-
plissimas peiras, quse solis ibicibus pervise sunf; tium vsesaniani cerrierent: -Ecce adest tempus, de
curnideceptionis insidiarumqiielaqiieosiendit Judsso- quo locutuseslDeus Paler ad ie, ,per os sanctoriiiri
rumregnurti Domino ; in summis eti.am dictis ejus, suorum a- smcuio.prophetarum, posilurutri se omnes
quseperfectis solum auditoribus vix capacia restajit. inimicos4uosscabellum peduni iuofutii iPsal. cix).
Ibjces namque, quse sunt parya.quadrupedia, necni- Hascautem^nimo tpto, taraetsinohverbo, dicebant,
si in pelris manere ac parere norunt, et si quaudo quicunque illorum perire cupiebant eos qui latfone
etiam de allis sajiorumcacuminibus ruunt, in suisse dimisso, Salvatorem morte damnarent, 'quia proba* .
corriibusillsesa suscipiunt, humiles verbi Dei signant tum esl in eo -qui auriculam servo principis sacer^-
audilores, qui quanto_ minoris se merili, sapieiilise; , dbtum abscidit, nolens Dominum csilieera, quem
el virtufis cpnspiciunt,'tantomagis fortia sanctarum Pater dedit, bibere. •Probaiunvin eis qui ignehv-de
Scripturarurri prsesidia, jn quibus menie liabilare, ac; G ( ccelo siipefimpiosdescendere quserebanl, nesclentes
Boni bperis.fetus ponere debeant,. quasi petrarum" i" cujus spirilus. esseht, quia Filius hominis non venit
ihices refugia quseruntj et quidquid eis ruinaj lem- animasperdere, sed salvare. Al ille congrup su_e"pie-
pofalis accesseril, in testamentis eloquiorum coele- latis moderamine noii occidit funditus improbos,sed
stium se susteniantes, quasi cornuufri suorum exce-- regni illis babiium, haud parva cx parte subfraxit,
ptione salvanluf. Meminilbujus animanlis llominus,j ut vel sicconfusi/ad agnitioneni suse dementisecof*
et quam non conteffinendasi,l ej'us figura, signavitt reciioneraquevenirent. •
ad beatuiri Jbb mystice Joquens: Nunquid nqsli tetn- Post hmcpercussit.Davidcor suum, elc. DolebalDoi
ptis parius ibicuin in pelris (J.obxxxix) ? niinus bumanam geniem, de qua carnem "suscepit}
Etvenifadcaulasquaqueovium, etc.Inter perse- miserationis affectu, quod exigentibus ill.ius merltis
quendum Judaea pastorem magnuriioyium Dorainpffi i demere cogeretur _ei regalis.quidpiam ornatus, ma-
. rioslfum Jesrim Chfislum, ad cpnvenlicula quoque; lens banc sefvata lege divina regnum liicet io futuro
fidelirim ejus discipulorrim, quise s.aevientibusquasii saeculo semper liabereperpetuum. Denique videns
Itipis pves offerehant, impeium nefandae qusestionis 3 civitaleirj .peccatricem,"flevit-sviper illam dicensi
protelavit, si forte yel in ipsis aliquid unde magi- Quiq^sicogiiovissesei lu, et caetera(LMC.xix).fluibus
slruin feprebendere ppssei, irivenirej. Unde illud -. 51) abseisionemrregni deiesiabilis, quam divinadistri*
Ecce disciptitiiui facitintquod neii licel in sqbbalis j, Ciioflej'ustus fuiuram decernebat, bumana pius misc*
el caelera (Marc. n). raliOne deflebat. ;
Eratqueibi spelunca, elc. Spelunca liaecdomiiiici i . - Dixilqiiead:virps suos; Propitius silmihi Domihus,
est figura inonuraeiiii, cujtis psiitira,ingressus estt etc. Duas raaxime ob causas Davidfnaiium ab bcci*-
Saul, rit purgaret venirem, cum jproceres regni Ju-- -derido Saulj quamvis se inimicissime perseqrientej-
dseorum abeunles a Pilato, muiiieruiit sepulcrumj sirr conliriuisse declaraiur-;quia yidelicet eum et domi-
gnaiites Iapidem cum cusiodibus, ui auctori vitse e num suum, et regaii momiriitcjirismaie peruncttim.
quasi resurrectionis iief ocClydereniiendo, diucon-• iibi priilio regnum vel unguenturiv, quod et ipsuiri
ceplum inirinsecus decocuinjque jam.isuae perfidiae p dominici semper videlicet invioiabilis regni ac"spiri-
nienlis felorem fofas cunctis oslendererit. Pprro Do- luaiis . unguenlf .noverat prselendere figuram, digrio
minus in interiore parte sepulcri conditus latebat,, veneratur honore. Deinde etiam nos moraiibus ih-
Iaiebant et viri"ejus, id est, Tortes eo teinpore, fpr-- stitiiit disciplinis, ne prsepositosnobis, eos maxiirie
tiores futtiri tlistf/piili ejus, qiii ubicunqiie Jcrosoly-- qulsacris ordihibus iiisigiiiii suiit, qiiamviS"nosih»
677 TN SAMUELEMPROPHETAMALI.EGOMCAEXPOSITIO- =- LlB. IV. 678
juste persequentes, verbi.austerioris ense foedare,ei A, audis sermones liumana sapierilium, Sciibaruhi, et
vel uliimse supeffluseaclionis eorum quasi fimbriam Pliarismorumidqueiitium':Jesti. qnmril malumadvet-
vituperando decerpere praesumariius.Sed el si forte supi te; si diiriiliiniusetimsic, dmriescredeitliri etini,
nos lale aliquid incaiitius egisse contigerit, mox dp- et venienlRomani, et lollenl riosirurriet locum et gen-
lendo cof percutere, el temerarium adniissum slu- ;lem (Joan. xi). Ecce in tempore nieie passionis tot
'dCaniiispoeniiendo corrigere. Verum juxta. cceplSe miraeulis appafentibus, videfuril quicunque vefa vi-
'explanationis ordinem,qiia Sarii Judaicum populum dere potuerunl in te, quod tradiderit le Dominus iri
sive regnum, David vero.Chrlslum significars dfei- poiestate ffiea, cuni ad uriam riianshetissimammesa
tnus, possuitvusinlelligere quod eiimdera populum fespbiisiorils vbceih qua dixi, fegosum, lanta arma-
Sive imperium Dominum suum- vo.caverit Chfislus, torum rfianusifemefacla corruit, curivme crucifixo
'eo qriod ex illo formam servi simiere dignaius sil; insolita coeluffilotttm raeridie fcaligolenebraruni ob-
Cbristum vero Domihi, quod el prse cseteris geritibns lexit; rae spiritum exhalarite, terra ipia commpla,
^niiquitiis gratise . spirilualis uiiciibnem cbritulerit. pefras coriscissse, monuriierita aperia, ei iiiniimera
Ideoque nbluerit in eum niiitere manum, quafundi- moriuorum suht ejiCitala cadayera. Mesed.ciiiquere-
liis perdefet iniquos; sed, qiiasi chlamyde detrun- surreclionis Tesle arigelo apparente, seque, el fCrrse
t;ala regali, disparlitus sit eos a terra, etshpplanta- I* molusTaclus.iffimeiisris,Cl tui sunt exterrilis acinor-
verit eos in viia ipsorum. Et sicut alius psalmus ait; luis assimilaii cusiodes. .El quidem cogitavi ut si non
JVe occi-feris eos, nequandq ooliviscanlur legisiumi pceniteres,pcciderem ic; sed pepefcit libi patienler
Dispergeillos in virtute lua, et desirue eos, prolector agerido meae miseraiionis respectiis, malens te acta
meus, Domiite(Psal. LVIII). poenileiitia vettiam Saluteftiquemefefi. DJxi enlm :
Et confregil David viros suossermonibus_~e'.c.;Et Non percutiain furtdilus, auieraniqtie de medio
confregit DbiiiinusdiscipulorumSUorumausleritalem, geiitem, quamvis peccalricem, et. iriimicara ffiihi,
qiia impios perire desiderabant, dicendo: Noliteju- ex qua babilum servi, in qub tolum mu.ndum lur
dicare, elrion judicabimini (Matih! vn)< Nolite con- crifacerem, suscepi; quamque in patribus Oliiri
demnare, elnon cpndeinnabimini(Luc. Vi). Et alibi: divina largilio slugularis gratise benediclione ;perr
Noh;enimmisitDeus Filium suumin muhdum,%iju- fudit. • .;•._ ".'.
dicel niundum, sed ut sdlvetur mundus per-ipsum Quin potius, pater tni, vide, etc. Quin polius, in- -
{Joan. lii), cseleraqueIiujusmodl, et non pefffiisii qw.it DominuS, popule mi, px quo ad confirmaivdas
eos uivindiclam moxdelinquentiu.m,'sed yltaffi-po- pronvissionespatrum' ut Filius bominis vocarer, et
lirisamareiit correctbrum. _ essem, ne nie incarnari nonpiguit. Videet cognosce
Porro Saul exsurgensde spe.unca, etc. Siirgenies terminum regalis habitus tui in iioieslaie mea; qup-
dominici monuinenti cusloiies, qui adveni.eniisangeli" nlampumpf aecideremsummitaieiriregni luiferrpslrisj
limore prostrati, et facii fuerant yeiut mortui, ac fu- mullos ab ej'us defensione, quae_jjer arma, lites et
gientes a raomiraenlo, nibiloriiinuscoepiiacontra Do- bella geritur, ad fideiet rpligiohis mese simplicifalera
niinum pfayse cbrijuraiionis iiineraperagebant, di- vocando, mriltos ob reatum perfidise iii manus hor
cendo veriissediscipulbs ejus nocte, et furalos esse siium dando, nOlui raahum, in te apeftse uJtipnis
eum,illis dormientibus. Quod eiiam de illis qu|cu- extendere. Aiiim&dverleet vide quoniara non.,estjp
siodes monumento adhibuere poiest recte inteliigi operemeo quidquam.maliveliniquitatis,. meque il-
(Matih. xxvm); qui elsi sefvahdo monumenlp Do- lum esse cognosce, de quo proplieta lestatur : Qui
mihi gemenies cohfusique discessefirii,.non tamen a peccqlum,inquit, tieji fecit, nec invenius est dolus iri
persequendp fidem illius gressum proposiii.ssevienlis ore ejus (Isa. LHI). Quis enim ex vobisarguei-nte. de
averierunl. QiiibusuiriSque a monumenti observan- pecCato(Joan. viu), qui mei.pominis iiiemoriani.de
lia delurbatis, et ipse Dominus suae resurreclionjs, lerfa vivenlium eradereinsidiiirido conamiiii? :;
quam occulte induerat, gloriarn rsuis paulatim reve- Quem persequeris, rex Jsrael? jquein persequer'is?
lare rion tardavif. Atque huj'us.jaih c.onfirmata,ac- r. etc. Israel vir yidens Deuiriiriterpretatur. Quera ergp
'
prsedbcta yeriiale, mox per eosdera clamore.iiberse persequeris, inquil, popule, qui ad vidcndamdivinse
prscdicationisintonaiis, aversqs a.se suos perseeulor clariialis gloriam prior- catleris nationihus electus
res benigriead poenilendiremedium suique revpca- es ? Qriem-persequeris?Illurarie magnutn ae vigilan-
bal amorCm.Quos dum prioiis buraanitatis ac pleta-, lissimuriiovium sanclarum cusiodem, quein morti
lis.sibi recpnci.liarefaljpquiis, nonnullos eorum ppst tradere npn dubitasti, etiam post moriem seqai
se respicere, id es(,commissiin Deura,sceleris poeni- odiendo nbii:=desislis? Eunvqui humanitalis habiiu
tere .perdocuit. rnbdicus^sed fpsurreclionis saiiu velocissimusj-luis
. Et inclinansse Dqvid prqnustnierram adomvit,ptc. inter captandum. manibus elapsus esi^ jam decoeio
El pronum pietalis suae pecius Salvator ad compa- iiitoiianierii denuo te apprehendere posse stuitus
tiendum subveiiiendumquelerrenis infirmisque cbr- arbilraris ? Ei quidemsgo non qumrogloriam meairi,
dibus, per-minisiros sui sermonis pslendens, primus est qui qiimrqletjudicei. Non absurdura videaturcui-
ipse exempia adorandi et reconciliandi Deo liis qui quam canera irio.rtuura'veiprilicem poniini gestarei
lllum jaradudura olfenderant cxbibuil.. Dixitque.ad figuram,cum et ipse a,libipropter fragilitaienicarnis,
pnpuium Jadseor.iimper Evangelii pracones: -Quare quam sihe seiiiine virili, virginea carne suscepit, di-
679 BED,E VENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEG-ETICAGENUINA. C30
cat de se: Ego autetn sum vermis, ct non nomo i\ rum quod in principio ponitur, in fincm, ad illum.
(Psat. jcxn). Et propter resurrectionis gloriam, cuncla referendapraemonet, qui nobisomnium restat
quam subilo ct ciiissime de morte ad viiam quasi perfectio bonorum, quia cum ad ipsuinvenerimus, «ii
saltu peregit : Et excussussum, inquit, sicut locusla uttraqumrcre opus Imbemus.Quodque in seqttentibus
(Psal. cvm). inseritur, in iituli inscripiione, ipsum dominicaepas-
Et levavil Saul vocem sttam, el flevit, etc. Et do? sionis titulum, quem Hebraice, Grirce, eiLatine
cente per aposlolos Domino, levavit populus Juda.o- Pilalus scripsit, exprimit; qui ei ipse in iiguram
rum in eis qui eranl prajdeslinali ad vitam seternam, 1'egni inviolabilis nulla vel ab co qui scripsit poluit
vocem suam in confessionem fidei, quam dudum ne- ratione disperdi. Sensus crgo totius lituli isie, prae-
gando in infima depresscrat, etprisci conlagia reatus cipieniis Judseis ne seChristi vel eliam occisi ac se-
dignis pteniicnli-c flelibiis allluendo detersit, confi- pulti gloriam (ollere posse suspicentur : In finem ne
tens Domini j"ustiliampariter et bonitaiem; nec non disperdas David, in liluli inscripiione, cum fugeret
et susscommemorans errala malilia., quod ipse qui- a facie Saul in speluncam, in eiim qui finis Iegis est
dem tbliiis auetorem boniiatis mofti fcrox tradide- ad jusliliam omni crcdenti; psalmum cantatum in-
ril: ille aulem morli datus injuste, ciim sit omni- tcllige, ne disperdere quscras Chrislum in auferendo
potens, morlificalorcs ad vitam rescrvare quam per- B 1 vel imminuendo regnum ipsius, quod liluli veracis
dcre maluerit. inscriptione signatum cst, eliam cum videas eum
Et nunc quiascw qiwdcertissaneregiiatuius sis, clc. lnsisieniihus impiis per mortem monumenti claustra
Vox baec poenilcntis esl populi Judseorum, cl a suhiisse; aiquc nimirum claustra a facie fugit perse-
Christo quem rceognovii salulis adiium quseroiiiie. queritium, no eum ulira persequendi, vel saltem vi-
Et nuuc quia scio certissimc, quod lu sis ille de quo dendi haberenl polestatcm. Sed et ipse psalmus,
diclum esl : Mulliplicabitur ejus' imperium, el pacis juxta tenorera lmjusce lectionis, passionem, sepullu-
non erit finis(Isa. ix), babens in ditione lua regnum ram resurreetioncmque dt)ininicam_necnon cl fidem
illud in quo muudi corde Dcum sine ullo bealitudi- geniium, quse el ipsa prsesentis in fine leclionis
nis fine vidcbunl, confirniaj qtiseso, fidem quam.do- mystice conlinelur, aperta simnl el idonea teslifica-
nasti luorum largilione sacramentorum, luisque tione decantat, ubl inter csetera de passione trium-
donis coelestibus ipsara in mefidem angmcnta, qua- phali : Dcdit, inqtiii, in opprobrium conculcanlesme
tenus, accepto pignore Spiritus. fiduciam habere (Psal. LVJ). De sepultura et resurrectione : Animam
queam,quod progenitam e\ raeo corde stirpem ope- meam cripuil de medio calulorum leonuin, dorinivi
rum post absoJutioncm corporis ab avtcrnosalves conlttrbaius.Qu.c tamen conturbalio melius in mem-
interitu. Neque auferas nomen meura dedomosu- " bris ejus intelligitur, nccdum plene resurreclioiicm
pernse habiialionis, quam pvtribus meis, qni te per cjiis in sepiilcro dormientis credentibus. ltcm de re-
legem fideliter el amantcr cxspeclavere venturum, surreclione : Exsurgam diluculo. Al de genlihus illo
donare digneris. llasc autem etiiuj'usmodi confcssio- inspiiante ct cooperante credituris : Corifitebortibi
nisverba fundenlibus nonnullis Judaeorum, annuit in populis, DominC) psalmum dieam libi inter gen-
Dominus jusie illorum petitioni, et imbntos Evange- tes. Sed el damnaiionem gcntis Judaicse, quam ab-
iii sacrariicntis, de Calcchumeriiscos et competenii* scisio clilamj'dis Saul in Iiac Icctionc signat, memo-
bus feeil esse fideleS. ratus psaliuus ita describit: Foderunt ante faciem
Abiit ergo Saul in domumsuam, elc. Abiit populus mcam foveam,ei ipsi inciderunt in eam.
Jud_eorumin eis qui apostolis docentibus resipiscere (I Reg. x\v.) Mortuus est Samuel, elc." Defecit
a perlidia potuerunt, ad curam suse intrinsecie sa- Evangelio eoruscanie futuraj prsedicatrix timbra ve^
Iutis opcrandam. Porro ipse Dominuset prsedicatores ritalis, nec sine doloresubirahi potuii populus a con-
cjus, scienles ex eodem populo plures contra fidera suetarum ritibus cscrcmoniarum quos divinso legis
bella moluros, relictis imis ct terrestribus, ad tutiora insiilulionc non dubilabal fuisse collalos. Unde Ja«
mox etcelsiora loca, id esl recie crediiura, forliier „ cobus ad aposiolum Paulum loquens : Vides, inquii,
perseveratura, Samaiiianorum gentiumque proxima- fraler, quod millia sunl in Judmis, qui crediderunt,
rum corda illuslrandoconscenderunt. Meminit hujus el omneshi mmulaloressunl legis (Act. xu). Allamen
lectionis, quodque ad Chrislum spiritualiter referen- paulalira cessauie in Ecclesia Judaizandi consueiu-
da sii edocel, quiiiquagesiiiii sexli psalini tiiulus, i dine, quasi frigescentia prophelse membra humariis
'
quiita inscrihiiur : In ne
finem, dispefdas David\ in abstracta Conspeciibus,Tndomo sua in itama, i.desf,
ilitili inscripliorie,cum fugerela facie.SaUl inspeliin- iii excelsb conduntuf; qiiia'dum exierius "celebfafi
cqrn.;Qui, quideift dhbbiis; verbis, quasi de TfaVid legis sacfairienta desiefant, ciittctaintefius inChristo
scfij)lus,videlur"; sed duobusialiiSjqula veraciter to4 el Ecclesia Coeperuntquajrendainielligenda probari:'
•lus Cbfisturii signel, .aperit. Quqd ""Priinv dieit,"Ne DbmuSquippe pfbphetae, 'ecclesia. cfedenlium est,
, dispetdas David, •yide.ur pfbhibefe^b ihirijicoihsi- ef:ihsec in illb; sita exeelsb, de qup scripltiitt est";
diailtp:disperdi eurii,qui fuefaia 'Dbiriino;p'fomissum .__?<• ipse furidavlteqm;Miissiirim
prseparatuSadregnum.;;Et quodirtclausula subjiirigit: alihi.: Qula exCelius repufqius esl ipse (Isa. h). "_'.
£uni fugeret qfdcie Sdtifin '-spetuncqiii,.ipsi-iein^eris ' ConsiirgeiisaiXteiivDaviddescmditiridesertuiiiPlia.-:
afticuib,' quo disjierdiposse Jiiiisfbatrir;raif/idel. Ve- raiu Pliaraii-iiiierprciatiir onager,' sivCfrugifer, au'
§81 .m. SAMUELEMPROPHETAM ALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. >iV. "882
ferbdias -epfiimv Cessarite efgo- pfoplietise fypOj etj A addbceindtini scribis "et Pbarisseis iiinbcenies simul
"OTRrim.ajidestiri 0110810,ut diCtuin est^etEcde- - ;$x poeriiteiitesrariiriitririiaerfidb,spe'et,pliaritate iieif-
"sia"conSriiriniatb, Micia Judaeaj;'fldeiveritas gbhttis>'! 'feclse; illse primafldei adlujc quaea tiiriore ihfciibat,
diri feras,«t iifd6mabilis,aniiiii,""sed > riidinieiita sectanles:' ':'
jam ntfrie j.usiStia.' '>;-•;•'•
feculidandas ridire digiiata' est. Nec soluirii ~:Ei~accidil itl tcndereiur grex ejusIriEarmelft. Acci-
.'."""frugev
prppternoirien agreslc veTferum, sed;et'pfoptcnin- . dit "ut;perfecliofeS quiqrie ariditoresi scfibafurii in
colasdirosacferoces Pharari gerillbussignificaridjsi 'agnitioiie casilhioniis "legales;' extefiofis liomlriis
aplissime cbngruit. Narrat erijm Scripjiira ismat_iemj, , acfus deporigrerif,;ht inlefibf' feribVsifetufde-dle in
_ a qrio genus duxere Saracerii, iri-desertp Phafariljay; dieui'. Accidir;ut.;'popuius brhiilsieisdeiii subilitus,
Ktasse,.vlluriiyidelicetde.qi-b dicturiji~est":Ejiceanf ."'. pfiiiiltiafura' dJciiiafumque'' suaruihvquasi-supefflua
cillaitiei fititimejtis; nbiferiiirihmreserii filitts ancilltB r ~sibf,.ritiquse"sihe dolbfb amitiT poteraiit,' Doiriirio
buiriftiio:iiberm(Gen. sxj).' Cujus yicinitafem'lufbu-- veilerk tradefeC ^ i *
'. ., ":. ~.
ientam bofrescens filius iibef_e,Td est, popuius spi- - -Noritendnteiiiiiiri illlus erdl Nabai,"ei.b. JSfabalsiii]
filuali gfaiia renbvalus, querijur, dicehsi Heume, ; tus,' -Abigail"dicifufpsitris essultatio : ef stuffus erat
qtiod incolqius meiispfolotigaitis est, liabUabicumha- 1-glsperitus, qui liaberis clavbm scieritlsevIpse rion
biidriiibusGedar (Pstit.' cmf,- ei;Cseiera, risque ad[^^ irifroibatj eteoS.quv vofebant TritrarS; pfbbibebai.
finem-psaifiiiYquseSaracerios specialiteradvfersarios': ii Palris ahtem exsuliatio recie vocafa-eist syoagoga
Ecelesise'Ciinetos generaliier- describhnt." Sed ilti m eis, quibhs dicit.Jv Gaudqie auieiri, jquia tioniina
eiiatri-dequciilmfiliis, id est^db lviiic"sseculosefvieri- '-_ vestru icriptd sunt iricalo (LuC.7_j, _Efai'riariiqiiP Ih
tii)us popiilis.Gliristus adTibertaieiii vbearet,Tiosquei taiibiis prudentissl_na ,• ad ThteliigeridUm"yefbum
secundumTsaac protoissionls-efficeret filibs, fugaios: 'fidei; et^'peci0sa,'-^d''a'ginda'^"'qu^-.'iritblHger6''po-
a superbis • Judseis, descehdit in desertum Phafari, tefat. Porrbiimaglsfri ejus dufi'rioricfriderido,ijjes-
•bocestjhrimiiiatagentiliuhi 'critda,-eisqu6' s.usegra- isimi maie vivendbi^ct ffialitiosiefarif cbriifa Dbrnl-
-tiam pieialis iafudit-.> .--"""*- ;- . "•*";' V '-" Priiri insidias macbinaindp."" ;;' •'.;" •"";'.".' '
- ' --""•-'""":--:: -.^APUTTVV.:: -•"' -"";'-; ": Eratqriieiridegeriefe Chalcbi 'Erariti-riagisifi syn'-
Gmlemaenteih-deNdbaTCarttidumDavidferirtidisp'6- agpgifide djscipulatliiegislaiofis."Supei cdlHeiiam
, ttens, ttxoris ejus Abigail ittiewentu-ei^muiieribust 'erititi
pjqcqlitr. Quqmpqsl.Mebcindies-moriuo.Nabalipse' Moysi .sederUriiscribm '•«_•"• Pliqriifmi (Mdtili.
ticcepil uxoreni; accepii et AchinOemdeJesrahel, /S-tfii); qiivqhpriiam-ciferos^tiihcriioriales, et"hur
qalauxoresua ' ""'•"*-_ -marise'-si_iJiiIet d.ivihaesapiehllss Jfatia; piteihant'",
* Erat itulerii MichbTPhatiifilioLuis.
iiir quisjiiam iri soiiiudihe-Maoh;ielc.,.-; ,'..;.noriiih_riefi(o€fi_fieb/I(irestibitfriecof^potesfiapjjel-,
usquead id-ijuod Scriptum^esT:-Saui qulhih'"dedit; '^Tafi fvefqoiaiCliaieb-patfiafcbarififideac^y^^^^^
Michol "filiainsuatn uxorem JDSiiii,'ete. Hsec leeiio> ieriteihTegifn"u~sr.Pbssu_riuis""dicere'qubd riugriierituin
Ijipicedocet' Syilagogamdamriataffipf incipum' docto-. idaffinatibnissit- ip-ideiibusvila fideiiurrij "a ' qua de-
riimque ejiis malili-i,P'Domino -salvatanii sed ei. g8rieravefe,,pareritum:;*
' —;': '''_'';' r
ipsam pbslihoMum", vbcafis ad ffiJerii ggiflibus; riorii- . Ciiiriergo uudisset Dqvldin deseilb', quda.iohderet
parva:ex j-ttrte rejectara; aiiis tjtiidefti persbriis Jirir /Nabql-giegein iuuin, eic. Cuiri,'audiss|tl)iomiiiiis'in
milium salva.ioneni, aliis auleni-fejectioricm nbtaris'f Iibminecbnversatiislri riiuhdo;4hbd-jiefitiiegis au-
superbbrbih. Eraf igiiur vir quispiairi in' iSqliludirie i diibres suosvel ad exoriefandbs se'yiiiis, vel ail,
Maon; id'^f, habltaculi. 'Erat coefus scribaruiri etv sua- pip Dbriiihb tfibuerida,' exefcitatibnis'*cphgrtiaa
Piiafisa;oru-n'iii s^rictse Scfijjlufse:studiis Conversa- quasi Torficeprseparafenij niisit discipulps suosTof-
ius; qtix singularl pfse caaierisrScfipiurse viftute tissiffio's,'Vid6lieetdettarii- cbeiestis adipisceiidiprse-
pfsediraVinsuperpiBnes subs rlectbres xtfuhdoSolitai cories.quorrim in baptismale fenoyaia fuerat, sicut
fros efflci-,boc est;; a concupisEenfilspoffipisquerejus; aquilse,jiiveriliis, etdixit eis : Ascfeiidifelriagijitib-
sepafari; et selpsos" digttuiri Deb iiabilacrilum facere ;•" iienv cifcuracisibiiis,; apeftis virtuium ef dbctfirite
dbeet. :Et pbssessi"o,Tnquif,'ejus'iriCafriielo^id pst; I) j profeCtlbus,tircem-vbs casiim'oni_c•"spiritjia]isvefa»
iii agriliione'circiimeisiohis; qu"ia;serffibIegis, quam citefnosse et cbnseendisSe-mohstrate: Pf Ijsecagen-
pjsedicabat, ysrath caSligatibrierii'intelligii noriau- do;venietis.adipsbs lcgisdoctofes, et illis qiioque
temdeditpfirficii-Nain quod littbra jtibens Osferidit,; Salutenv ex, meoMiomhie;qui Salvator appellef et
iibri ipsa, sed giatia jrivans' peffecit. Non ergb iii Sim, evangelizahtibiissuperna in paCe rutiirara,' di-
perfectione,«ed in agttitiorteponsuniraafsecastigafioriis rpenfes i Stt "6mhibus'pqx,:qiiicuntjue' iri:_ribmme\!Dfii
Pharisseus. et sCriba iegalis- liabpbaf pbssessionerii: Patds crederidb(rqires'Ciirisiiesse"vq'luerihi,'sltetibiiii
Quia lescper Motjsemdaia'esl, gratiu atitehfei peritas.;. vbbispax iti eahideiii fideriipia sdcietqte cohversis;
perJesum-Chfislum fqctctest(/oa«, r).'Magnus aulerii imbei omnibus qudS'frudistis3'M'univeT~tis;qui_i:'agiiis
iiihiis homo ille vocatus est; quia dbclor raemqratas; paXilllavideliceipax, qtim fecilutraque•;iitt_irii,;'Mt
qoamyis-ex parte nori pafvaierreriurri sapieris, rivul- mediuhiparietem triacerim^Solvii,xhiniicitidsiii cdrne
luiii iamen-aifiecellit-offiries ssecujarls "philosopJiise siiaJEphes. \i)', '";""''v*-- '.•' ;" -''"••' ,";";*
prseceplores,vqui eK toto divinseJegis.ignari, seipsiS - "Audiviqiibdlqhqerinipqstores /ulvJetcVr El hsecper .,
s(iium>magistris;inhis quaj docerer!- uiebatttiir, ".; 'apoistolos'sribs-rJudtCorarii.lpfimalibus" est
Eranlque-eiovestrik'mUlia,-eic. Erant cbmmissae Domihiis, Aud;*'qubddocereriX discipuli vesfri;p6< 5
pArROL. XCf. r; 22
ir§S3 .-•';-^E&f YEK^l^ &&
'«{.ultim,-r|vij -Usflerfinpbisctim.^cripluf-iBsgbr.ii; &_.yerbiyiilnusTnfli.gau-Jiie|i)]Si^ijtijIligit.gr^oAr.jp,.lb-_ip
jfiasciiiSj,
flvteli^nliir.J^upqprii elsrmoiesU TuiihiiSj:sid, quieie -gJadius..^
«priyersati ad .omivps, Tri.super eiiarii jugum stiaye ,.passiohemimmifl,ebal;.q^^^
bumililalis, atqrie onus leve prsedicavimusi .nec ipse,acc!hcii etministri ycrbi ill.iuSjVionTpsiptique
-aliquando periit aliquid de doctrina yel aciibus pcEnam..peccaioribus irrogando, scd. hanc peccato-
-eoium omni tempore nohiscum fuerunl in agni- nbus,, nis) pceniterent, f.iliiniin prirdieendo C'i-
fione ejrcumcisionis, id esl, quo si-jrittialei.icircum- jus mciu ghdu occurrens Eeclesia Domiaoiillia an-
cisionem, sicut ct nos, 111alnssimis cloquiorum di- norum L\ tempus en_ iclum liueicideiido suspendii.
\inorum \eibis agnovrrunt. Lbi subinlelligendom hl .eculisnnl David quast qnadiuigeiii un, elc.
t st, perire potuisse aliquid de suhstantus corum qui Secuti sunl Dominumad ofhcium pi i dicmdi quicun-
sme David fuisscnt in Carmelo, id est, superva- queprudeniia, ftiiiiiutiiue, teiiijieia itia,ei jn.uiiaper-
cuam in niullis, neqne ad salutem animse jn oficuam feelijioterant jiiveinri. Porro .ilu cliaruilis gemina'
Jertionera eorum qui, Scnpiiiras legentes, Chiistiim perfectione conlenli, magis ciegeiunt cum acquisitis
in Scripluns inlelligcre nescisseni. lnicrrogvle, in- Christo pioinnib qmele vivere, quam pro acquiren-
qi.il, innoccntcs quosque, ac veraciter el scienlcr di- aliib ad sjjnitualia bella prseemgi.
huniiies de vostra genle qualium est rcgnum coelo- B Abigatl atilem tt%onNabal nunltavtl unusde pttcns
rum; el lnthcabuiit vobisquod Jivangel i gralia non elc. Spernenlihus verbuni-fiileipriiivilibusJud.eorttm,
cst htteraj legis adxeisana, sed in ulroque Tc«la- nuntnvit unilas Chnsti discipulorum suhjecise illis
mcnlo justu» ex fide\i\ii. Svnpgogne,et divil : Ecce nii_.ilJesusChiislus aposlo~
Nunc cigo luteiiianlpueucjtaliam inocuns tuts, eic los, nuntios vtdelicel venlalis, dwinis Scrijluns vi-
Qina, mquiunt. vos pnpulum docelis, quod cst in- sltucios, ul benediciioncmmnndaient mtctnamthajou-
lelieclualcm tondcrc grcgem, curate ut cimn Chnsti bus nosliis, ct avcisaliAiinteos llomines isli, jd esl,
discipuli pradicintes, m vobis gratiam ddei ct boiiT Chnsti .iposloh, boni aposioli, boni sat>s fuouiit
iriioins invcnianl. ln luce cnun grause singul.intcr nohie regnum cff^esie prcdicando ; el non mnlesli,
h na pr.idicatun veniraus , adco mmirura bona, ut onera legis cervicilus^noslri!. ulira lmpimendo. Nec
et legnum caiorum lnaudilura mortalibus pr«cdicet, quidquam aliquindo pernt eoium qua? gessimus
el ad hoc universum gcnns convoceliiominum, a quu omni tiTiiporequo in eoium quom docent sumus hde
etnm bomtate ptscnpua Evangelium Gisece nomen conversaii, 111desena a mundi illecebns, et qnasi
.lccepit.Quodcunque obedicntise fidelia mvenerit ve- solitaria vila degenies. Omni, lnqtiaiiij lempore, lioc
slra viitus, doclonbus saluli vestrseservircgauden- est, sive legis adhtic nlihus observatis, seu revchiu
J
tibus, el de \estra stirpe piogemto , vcraciier manu ct pr^cdicaije jun gialise ce'ehratis mjsteius, qm-
lorti ac dcsiderabili Jesu Chnsto bbenier impendite. cunque se fidci Chiisn conjunxerc, ab omni prorsns
Respondensautem Nabal pnensDavid, clc. Uc- sunt perditione salvati. In _iu\ilium dotendi craut
spoudcntcs slulii pnncipes Jud.torum pricdicariubiis nobis, lam m ohscuus Scnptuiarum iiivesiigaiidis,
sihi Uiiisli discipulis, aiebant Aos l/oi/.i chsctpuli quam in apertis palam profcieudis, oiiuiibis diebus,
sumus , liuncautem nesctmusMtdestt (Joan, i\). Lt quihus JUMIeoium sensum \eie evangehcuitinoslros
increveru.itdiscipuli Jesu ad pncsuiupiioiiem docen- iiistitiiimiis audilores.
di, ila ul a nrillo v.ileant super.in, qui fugeranl con- Quamobiemcotmdeia el tecogita qutd facias, quo-
teiiinendolegispentos, mullo se in scienliama|orcs. iiium, elc. Cvposiii, mquii, q ,id titliialis ct graiiie
Totlcmus crgo uos sanclse dirla Scripturse , nobis fidcs Chnsti haheat, el quania duriiia cidem piin-
.pecialiier ad doccndum coinmis-.a, qu_ppirtim sim- cqjes nostn reslileimt. Qu.imohiesi considera et
phuterlcgi ct intclbgi iio=suni, quod ost, aquam bi- recogiti, quo oidinc declmaia ct vinia superboium
hi. piiiim dihgentms traclari, ul sicintelligivaleant, maliua, qui noltieie bei.edictionem, et piolong-biiur
debent, qnod est pinem frangendo ac mandeiido co- ab cis, ipsa non solum lram euis eflugcre, sed et
iiicdi. loilemus el facta palrum prsecedentium, quse r. benedicUonem bsered lalis accipeic merueiis, quo-
m iimlium vit_cacviilulis no ms auditorihus do- mam complcla est malilia vindiclse adversns prin-
cendo pisepai.ivim is, el dabi-iiusdoetoriluis , a no- cipe^ genl.s tu.t, ct atheitii» 'psain gentcin tuam,
stia prorsus lchgiouc ac fulc scpuaiis, qui ad stu qui occisis olim l lpidatisquc piophttis, ad complcu-
tkgmalis scnsus saiiLia.veiba peiversi lianslu0erenl. dam sui pcccau in.iliii.im, ni ip_>umeiiam singuh
^itnc Dctiidqil -yirissujs , Accingalur unksquisque riier manii foriem prophetarhm Dominum fpanus
sjiadiosuOr,elc. Potpsl quideni intelligi.gladius^Spi- mificre-iion limtieruoi, ctijjsi suni filii diaboii, JJar-
ritus, quod est yerbura Dei,; quo Mediatof-Deiet lib- riibam fio Cliriste Salvaiore sibi elige;ites lalronem;
hiiiiuiii, llomq Chfisius 3t_Sus(Epltes.;^\) , ad dehfe!-. jlaobduraii ;sensibus,:ul niillius -doctprtimspiriluar
ipndQSinfidel.esaccinctps.sit, quoiies yerburii Paitls liuni dicla capere possini.r- -._, _•;-. ; :: .-_._.
jier Evaiigelium.suum. ijniiidb patefcceril. Accincti I: FestinaviiigilurAbigaii^eliuiitducptilPs.paries^.elc.
ctdiscipuli ejus , eum et ipsi idetti pfsedicaveruni.. Computtciaad prsedicaiiopemapostplorura, fesiinavit
'Sed qui.alegilur in sequenlibus: Abigqilintercedente, Synagogii recoiiciliarl Clirisli), quem apri.nc.ipibus
prphibilus David ne ferii-et impios.-Nunquairi, aulem suis/co.gnovii.ofi'en,shm-, ttilitqtie;suos;auditofes.per
rpgatJEcclcsia Chrisiunvr ne incredulis ^saliibfe^sui iegis jam iiitefSittiirihiitbs;_ef iroppsnijsuperiiuinir
685 IN SAMUELEMPKOPHETAM ALLEGORICA^XPOSITIO. r-r LIB. JV. $86
les simplicesque verbi evarigelicidispensalores,, qup- A infirmjtate dominicse incarnatio.his incipiens, ad di*
rrim ministerio vel bitercessiorie perveherentur ad yihitaiis agiioscpndsesolei celsaiperducere, Christus
Christum :.super ebs yidelipef qui dicere possent, el,discipuliej'us .descendeharit;iii occursum ejus^ m
•TJtjumenluinfactisumUs_Mpud_ie iiuterrq, etrios sepi- eonatus ejus prsedicandb;juvantes,:ab ipsis liuriiarii-
per lecutn"(Psal. LXXII) ;: et: Nps:Siidiiprp.pter_Chii- Ttaiisejus, puibusimhuerelur, mysteriiSj ad Diyinita-
sium (J:Cor.-iv)..Duceritipteriim pa.nes.sunt Jii qrii lis eara-culmina summa siibveliererit'. . ;
per ej'usdei-ifidei;et actiquis c.onsorlium, iia sibi sun.t Efa\l David iYere frtistraservuvi, etc.,Ait".Dbnii»-
muliio fcedere connejji, in tantura supernse devpiio- nus, loflgam-superbieniiumJiidseoriira-stultiiiairi.de-
nis igne confortati, rit nullaterius ab invicem valeant lestans :i'cre fnistra tahib fempofe dementibus
separari. Duo utresviniyqui geminsedileclionis virr mese gratise munera cseleris prse gbnlibus obtulii>et
tute debriaii, mortificari carne, vivificari autem-Spi- reddidere irialum perfidise,'persecutioriis,' et crucis,
ritu desiderant, etintcrius renovaridediein diem, pro b.oiio gralise quaip dedii Tollam ergo hefandos;
ad percipieridum coriliriettdumque spiritualis ,grati_e de tbrra, ut usqueih mane universalis j'iidicii, nuIJus
rnustura. Quinque arletespocli, quidquid in suis senr de progenie p.erversa dimittatuf imffiunis. Qubdita
sibus superbum, et rcontra irififnviores proximps, dictum est^non ul-Judsei omnes increduH aivte diem
quasl nialb comututririeprebenderihf.','-tolum devota -Pjudicii.;monsire!ilur-psse morituri ,'"sed ut digni per
Deo mortificatibiie cbmpreSsumj cbhgrusa conpiiii- pmnia vriorle' el damnaiionedoceantur. Gui-simile
ctionis' solent ilamiha decoquefe. Qulnque satapo- est quod, Core sediiionem moveriteiri <leseito,,-Domi-
lentse,'qui memoraios: Corpbris sensus spiritui sub- nus.Moysi loqiinur et Aafoii,-.Separamini de triedio
jugare, et humilitatisjiecess'arise qiiasi-iiiola nofunt tpngregaliontshujus, uteos repenie disperdani (Num.
«domare; quse videlicet humiliatio vel contrilib;car- xvi); et tariien illis IiitercedentilJus ac diceritihus,
liis, qula irioderatev-et ^riee minus^necplus jiisto , Fbrlissime Detis spiiilutim Piririis carriis, rium urio
debet exereeri, bene pblenta: lisec sato,'qu_e apu.d peccaiile contra oiririestudifq desmviet? irasuspeh»
Hebrsebscerta mensura est; unrim et dimidiuitt har •sa, etgraiia est pietatis impensa. Sed et sequenti
beris modiimi,; compfehensa describilur.'Centum 11- die, mttrmuranle omni raultifudihe contrsi rios, Re-
gaturis uvse passse signaritur, quvcohtinenlia virgi- ; cedite,inquit, de medio ejusmulTitiidiiiis, eiidm riunc
nali gaudenles , ihsupef iridividiiaa charitatis ad Tlelebbeos. .Sed quod per j'ustri"mjudiciuiri impibs
inyicem vinculis astringuriluf , -peffectissimamque wieruisse monstfavit, plis iriterveniettiibus niisefi- .
angelicse casfitalis prilchiiludiriem eiianv: in carrte COfdiamuiavit. Ita" "ergo et iibc locb Doriiinus sub
-pbsiii deguslant. Passa-quippe uva a vite,xq:usege- !_,itypo.David, perfidi quid raeruerint ieos j .idicare'de-
Puit excisa, eum suo qup pleua est vino, admajoris trectat,' sicOt sequeritla' lectionis liirjusce spirituaii-
gralise munus sblet nbn cbntfita servari;riirvirginp- lerrihiellecta ffioiistrabunUl^ariirseqriitur: •-•'.
liscarbra-comffiuiiis Ecclesise convictu arctiori con- : - Cuni autem vidisset Abigail Dqvid, feslinavil'et de-
tinenlise ferro seereta, dblcofefn in "serivatufsejai_i 'sceridit de •asi'no,etc; Ciim Cognovisset SyriagOga
«astitaiis, quasi ad totius Ecclesise gratiam Domino Ghiistum,' immoipsa 'cognita,esset a Christo",fesii-
dilecta complecliiiir. Centuin sane; quia eceleslisct •riavltrenuniiare pTiscsesivseconyersatiorii, quse h.a-
angelicseperfeclionis myisterium signef, late oihiiir . bebat Dei aimulationeihy sedttbri securiiiura 'scipn"-
-bus claret. Duceutseparicafum inassse sunt-animser, -tiam^ef^buiriiliationeagvotisSlraateri-amSe'CincreM
quse suavitafenirsutesp.irliualisetperfecise-socieialis . que testata, dominicse; liicafnatioviis coepif supplici»
-eiiam proximis doeerido-imperiiunl, ut -duplicaia tbr adorare vestigia,'yel jiro se poenitente, ut susci-
yirtutVduplicem mereantur et-palmam. Quse euriela piatur a Domino , vei pro; sua genie ac priiicipibus
jpr Abigall in Davidrepulas missa siint., cuffirdiver- i_iei.edu.lis,he cbrporaliler feriantuf exbrans, speria
sis per legis dociriiiam-imbutos yiros virtulibus-, ; jam cbnfessiorie, et; Impios ad pgenam servaioSse-
Synagoga.baptizandbs,pt Evangelii saorameniisin- ternam, et Clirisli regrium -perpefuain pace manshi
stituendosmisitadGhrislum. ' :-• -'_. : , .]
j)funi cbntesians, sequb adhoc poiihs peftinere-posse
Dixitijuepueris suis,: Prcecedileine,'etc. Prseces- CunctlsanihiseVoiis obsecr.ans.~_- -'"
serant multi de Judaeavirriim venienleS ad fidein, - "Ne ponat, md;Dominits:rmusrex-cor_ suuiri siiper
secuta est posi eos Synagog-t.P.rius- namtjue rdictum Wuhiisiumiiiiquum Nitbai; etc. Pia .iriffiilil-itecbhi"-
esi: Domims aulehi aug.ebai::qui:salvifieieni quolidie- iiibia syiiagOgacredeniium^rogalDbmlnuih, rielbi-
in-idipsumJAci, 11);acpo_i'riibduni'EcClesia.qii}clem pibs suos magistraius ac "pfbcereS aiite piittiiioneui
per tolamJudseam etCJalilseam, et.Sariiariam, ha- esiremi judicii usque tfd iriteniecionem deleat, ut
bebat- pacem , et,-Edittca;hatur ambulansin timore _. quos pro suaj sfullitia perfidite perennis exspectal in-
Dornini, el consolaiiOn&sancti Spiritus reple.batuf. teritus, his sajtem ad modiCum;temporaIi gaudio li-
Slultis amem prineiptbusrsuisjSynagbgacredenliumj ceat h.acvoluptale perjrui; selpsrim siffiuLhuiniliier
pe eos ad pejora proVocaret,:mysleriiimrsuse credu-_ excusans„sive poiiiis-flebiliieraccusa.ns,quod-etipsa
litaiis-indreare deirectavit. •; / . .:; tam tarde.cogiioverii-taiiii"ioni' praicories, hoc est
... Gumergoqscendisselqsirium,eic. Cum se Synagoga ,aposloIosquos hvisit. --" - '--
Cunctis fatereiur stulto eaienus.sensui, servisse, at ..Quapropter suscjpe benediclwtieni-jidnc,elC-"Quo-
qt_ead initia fidei Christianse deScenderel., qu.vja;b hiam, ihquit, impios jnsip juiiicip;peritiiros essenon
1-7 : BEB^E;y_ENERABIL.ISOPEftUM PAIIS II. — EX.EGEfIGA^ENMINA. - 6813
iatet, obs"errb,-eosqnosjiie conversos libi mancipaii- ,V MisUergoRavideflocuitis esl ad Abigail,eic.Misii
dos, a ic consecramlos, pcr tc benediceudos obluli, Dbmiiius pfsedicatbfes, ut-^erdilis ftomauorura gla-
cenigne suseipias, el ttiis qui pr.cccssere famulis ec- dio c-umsuis sequacibus perfidis-Synagbgsepriuiati-
eicslasiica societate commitias. bus; ipsain inbis rtjuircmansere reliquiis, ad spirt-
Aufer iniqnilalemfamnlmium, elc. Amplius, inquit; lualeSejusfluptiasiriviiareni. . -~
(avameab injnsliiia mea, el a delicto mco tnunda me • Qtuecgiisurijehsadoravilpronainterram, efc. Con^
(Psal.-i.). Absqne ulla enim dubielaie ciedo et .surgens ad: exerciiiurii- bbniropefis syiiagoga tunc
«.nfiteor, ijuia, compressis ac dcvjciisperbcqiienlium teiiiporis CrCdeniluitt,pfiittiim>dal -5111» credulilatis
machinis, plebem lua fide conseeralam Deus Pater ihdiciurii,.Christriin adbrareuf peuiii ;-dehine prb-
Innge laieque mtiltiplicei, qui solus mundiim a ma- lniltit se:liuniillihjbffamhlaiu bpera servbfum -ejns
ligno principC-salvarcac defendeie sufficis. lerfcna sorde^pblliiia, et priino baptisroatis urida, et
Efcuni benejeceiil Dominus Do.ninomeo, elc. Cum posf iriierCessioriis exlipiialionlsque; suse.gEatissioio
jiiisueiit Deus Pater omiie-iinimicos uios scabellum fonte diluerc. 4h!_ta;quod ipse ioiis;e]hS:vesligiisiriv
pcdttni luorum, pcrpeluumquo cum tuis cleclis- in- sinuaf: Qudrilo riiBgis;inqtiiens, vos debeiis qller ai-
iravcris in regnum,; obsecro, nve ad dexleram lui terius iavarepedes (Jbqn. xm). ...-.-.•-
throiji slatueiis, ejiisdcih regul participera facefe tli"- B Et ascendii super «si«!t)H,.etc.Seciitaniintios yerbi
gneris.-.': . : . ... ,•,.:.."'".;.; .,:.' -•. dominici synagoga fi.delis,puo pius appropial donis
- Ei ailDqvid qd Abigqil: Beneciictus Dqiniiius Deus ei •percipieii.dis,eocerlliis suain .stpliiiiam, lardila-
Israel, etc; Credenti: Synagogsegratiam Domintis.ad ieiii,;eliihmui_iditiam cognoscit. Qtiod eliamde una-
Pafris glbriam refert, beiiedicendum riobis curn.detn quaque ariima fldeli reele polesi intelligi, quoeasceii-
scihperlaudaiidumquc sighificahs; ipsamquoquecve- so asino etiaiifquirique. piieilas sccum ducai ad Da-
deniem,-.et;ii|Lparle perfectipnum .eilam.prp in.credu- yid; cuittcOgijila sbaiiatuiali pigritia etbeheludiite,
;ijs braiilem,•nierilabenpdictipneretriunerai. Parifer ;quidqriidyidehdo, .ahdiendo, gusiando, olfaciehdii,
osiendenSi; quam gralairi ducaf oratibriemj quse pro tangerido agere ;va'|ety lotuin lioc inimplendis auctp-
adyersafiis.benevola mfeniefundatur. ,, _; _,_. ribus -shi pfKceptis impendcre gaudet. Aliler, ve--
:.;.. Suscepii ergp David-detnanu ejiisomniq qumailu- riierisad Dayid Abigail,-quinque puellas jiabe.l convU
lcral.ei, e\.c. Suscepit Pomiuus: deybiiOncni omiiirinj les ;"quia copulanda Cbfisti iiiysteriis:Synngoga,poB
(•redeivtium,quain pianus,id est, operafio Syiiagogse alias qtiam.Jegis, quse quinque iihris Scripta;est, ri-
jttja.dicantis.des.uis ei filiis attulerat:; monuitque be- tibus, iriibuiasrsecumariimas dueit. Qilod si qui.s du-
iijgiius, ut pbsliacceptam ab ebpacis, supernse gra- . bitat, post iIla!am.ayespasiatio el TitOjJudseisneecm,
lianv, ad eoiJscientiamrediret, pt qualiter sibi yiven- ^ Ecclesiam exeofum nuihcrp fuisse ,colIectaiu,iegat
dum esset, sedula nienle digriosceret. - -• ,; historiam «cciesiastie-im, ei jiiyeiiiei, completo Hie- -
. Venilutileni Abigqil-. ad Nqbal',$t;ecce erql ei^sonvi- rosoJymbfuiriexcidiOfGbrisiianosillo accolas, maxi-
mtmin doinp ejus, ete. Pbst psiehspiri Pominorsuse me tle. circumcisione, qui Roinanoruffi ensem Do-
devolioriis affeciurii,i Synagoga crede.i.tiuni yenit yi- miiio reyClante: fugeraiil, - coiiiimio fedisse; ibi.qim
si forte perannos amplius sexagiiita. uSque. ad. supreniaiu,
' dere viiaih hienleiiique .hpiv credentium,
posset et pos ad fideiri vocafk;^qiibsthbi legalihra qusesub Adfiapo'factaristy.ejusdem; gentisieyerSior ,
^iclimsifutn ejmlis isalurpSj geniis se fegale pfse .cse- ;iiern,;iibridefriisse;deiiud-eiSyqui, iideliter in Eccle-
tpris genlibuS-esse gaudenleS,;el, qbod est gray-ius, «ia Dominpsefyirent, ita uf Illo omni tempore non
contf.averbum Evangelii insaria quasi ebrielale vi- aJiuiide Hierosolfmis episcopj, quam de circumci-
dit.inflaiQS,tacuii aiiquaiidiu scbleriSadm.issiperi-. sionesintieiecti. igilur Abigail, Synagogaefidelis ty-
crilum, donec et ipsa Spirifus santiii iiice -iiiagis ffia- pum tenens, nbn uniuseujuslibet lemporis solum
gisgue conlirmata, liherior ad aiguenduui proccde- personas sigoaf,. sed aliquando eos qui Domino ih
- ret, et ipsi coruscanle palam Gbrijti.giofiareyjdeh- cafne . constituto credere cceperunt; ajiquando eos
tius ex teiiipore piacUhi-h_,qhod.irt,eunicommiseraiit,r» qui post ejuS ascensiOnehiad prxdicatioriem aposto-
agnoscerent, agnosceriies dolerent, -dolenles ahlue- lorura poenitenlianv egerunl; aliquando eos qui de
rent. Vcrum illi agnoscentes reaiuiii5iiuui, rton hoc borum numero etiam, usque ad officium prscdicandi
poanilcndo ahlucre, scd superhiendo maluerunt au- pervenire potuerunl; aliquando eos qui post occisos,
gcie. Namei i|isi apostoli, et quolquot resipiseehant vendilos, dispersos Christi et Ecclesise persccutores,
a laqueis diaboli, ad Abigail, id est, Patris exsulta- ad fidem vcnerunt. Qui quoniam omties unum Do-
lionis personam, vel comites. vel dona pertinere non minum, up.amiidem, imum hapiisma, unum Deumet
dtibilanlur. Patrem habere didiccrinil, recle omnes eadern Ahi-
Ctttnqueperiransissenldecemdics, elc. Morlcm Na- gail significat, mulier prudenlissima ci speciosa, cu-
hal uoii aliud melius quam exleriniiiium regni Ju- jus vocahiilum in Palris exsiilialionem iraiisferlur;
dseorum superbissimi, cver»ioncm lempli, el cessa- illam nimiium significans, quam assisleniem a dex-
-. tionera obsefyatiqiiura Jegaiiumpossumusintelligere. tris suis in vestitii deaiirato,id est, in operibus ciia-
Dertigue pertransitisdecem diebris faclrini est, quqd riiaiis'gloria praefulgidis,-idem Paler exsultans affa-
ad ponsnmmatioiiemlegis, quseiii-decalogo dala est, lur : Audi, inquieus, filia, el videi,el inclina aiirem
• ; litatri;cl obtiviscerefopu!um;iumn, et-_doiiium-pa/jjjc
perlinereneirioestqni dubiiet.. . ,
689 .."-"' W- SAMI.ELEM-PROPIIliTAMAL.LEGOftlCAEXPGSITIO. — LIB. IV. m
iui, qiibmam concupiiiii liex speciemlutiin ( Psaltn,.. A rum perdidisse legalium,-qua, si cfedefe Clirisla
" '" '
XLiV). : _"! vbluisset, iri spiritualera mulala intelleciuin, etips-.i
Sedet Aclitnoemaccepil.DaviddeJezraliel, etc. A- sjjiritualis spiritualiier CUsto.dire valel; aiiariien Ipsi,.
ffaifIs deeor, Jezraliel intefpretatur senieii si yel serb Convefii, et ipoehitentiara agere consen-
pliinoieivv
Dei. Noh sblbffi ergo desynagoga Jhdseorurii Donii-. serit, promissuitt aDoraino fegnumcoeiesle cbncedl.
nus, quos sibi interiiqairiore cbnjungeret, elegit, sed Ziph-si, qui ihlefpretantuf fibrentes, Judseoriim do-
ei tle gehtibus pojiulum suis sacrameniis inihuen-• ctores expriiriunt, de ffore, etqriideffi^odbfiferb. id
' '
duni, sua dileetiohe cOhiirmanduriipropitiatus as- est, rudimentis legalis seieriliSeglorianles,rsed ffu-
sumpsit. Qui frairis decor recie vocalur, in quan-. ctum j'ustitise fideiprorsus ignofanles. Saul, qui.dir
tum sul redemptoris gloriara, non autem suam quse-. cilur expelitiis, regiium eqrum, quod sibi a Pqmina»
fere delectatur. 1'psfeenim fratei hbsief fieri. digna- Jjelierunt, typice denuntiat; Gabaa c|v|tas ejris, qiise
-
" ius esi, vel pfoptef humaniialem' rialurse nostrse sir transfertur in Collem, superbahi regftliejuisdemex-
"riiile-hquam assumpsit; veiquia, quotquolreceperunt. tolientiam demonstfat. Achilrij quse intefprefsitnr
euth, dedil eis poiesldtem ftlids Dei fieri (Joaij. i).. suscipiens eani, conslanliamieorum qrii fidCniChrf-
Deniquein Canticis canlicorum, et ipse Dbmiriusfra-. sti in JUdsea.pia menlesusceperej.designat. Yene-
"ter Ecclesisepropter uniuS ejusdeffique' riaiursecOri- •;" frint- Igitur, David Jiabitanie in-deseriOi Ziplisei ad
sbrlium, et 'ipsa soror appeHalur illius; unde eslil- Saul iri Gabaa, dicentes: Ecce Davld abscbiidilus
lud : ytilnerasti cor nieum, soror tnea sporisa^vuliie- -esl in cblle Achilse, quae est ex advprsosoliiudinis :
rasii cdrmeum (Cdnt.jv). Et illa in ahtiquis fidelihrisi de hac irifra scribituf, qiiia fuerit ex adverso sblitu-'
iiicafriatibnem ej'us desideranter exspectaiis : Quis- •; dinis in visi.VehiebahljDoriiiiiopraedicanteiri J"jdsea4.
milii del -_Vihquit, frqlrem tiieuni, sugeiiiem uberq. scribse et Phaflsaei liypocrllse, dicerites"srise regiat.
malfistnem, ut inveniamie foris,-el deosculef(Ga.ij._' poiestall superbia lumidse, ul lianc ad iriyidlam ex-
vm) 1?idest, in bominis habilii te videre merear et; cilarerit, abscondiiani Jesri dileclibnem iu^ cofde
allbqul, quem invisibili riatura deiiatis semper cre- lofb_e, quse: fideni ejus "susceperit, Cliristhtiv regem-
dere, diligefe, adqfare eonsueyi. Qui fratris decor.; eum venisse credehsin mundb; dequa benedicilur:
pulcherrime deJeirsiliel, id est, de seffiine Dei.qii- Quse esf ex adversd solifudinls in via." Givitas
ginerii duxisse pefhibelur, illo njmirum seiriine, quippei iii cujusibblle Pavid;ribscbhdiiiif,;:exadvefso
qiiod exill semindre,qUi-seniinai(Mattli. xni), hoc est : solitudinis sit posila, cuiii catefva justbfrira Clirisloa
vefho fidei; quod posiquam per seijjsuiri Judseis bbspile beata, terrenorum desideriorum vitafe tu—
coffimisit=, etiamy exteris gerilibiis pier 'apostolosi - "multus, et ab illecebris sseehlaribus sblilarJam se-
subs Dpniinus evangeiizafe curavil; ut,- jiixta Evari- reddere cufafi. -Et haec est rinica via ad ijercipieii-
gelii pafabblam, fierel uhuin ovile el: tinui pastor dam banc perfeciissiitiam riveritissbliiudiueni, in al-
(Joqii.i), '"__"'"'" litudihe, quasi colle mehlis Cjusdem aavcntum
Stiul auteni dedil Michpl filiam suahi itxbfeih Dti- Chrisli suscipi, iilum vidcli.cetde.quo ipse dieii: St
vid', etCiPhalii salvator ffieus, Laisiebj vel sihi iuer quis diligit^ine, serinonem meUin servabii,: et Pdler
luil, Gallim iransniigfanies dicunlur. Priiicipes et meusdiiiget eum, el ad euiri-venieinus,el iiiqrisionCin
magisiri Jhdsebrum, ppsiquani genliies Ghristb cre3, , aptid eum faciem'us(Jodn. xiy).v ";""''; '::. ''
dereividerunt, sublrjjxerunt subditairi sibi Synagogse7 El surrexil Sqitl, el desceiidiliti deseiiumZiph, elc:
plebem ab, eo, doeuefurilque Crederei potius Anli- Gabaa Acbilsej non Gabaa civiiatehi Saujis, scd'col-
christo; quem shurii qhasi' Salvaioirejniipfaeitoiantur , lehi Achilse, qiii Hebraice Gahaa vocatitr, ihieliigev
iii finefulurura,.filiumutique diabbli, q-ni factiis esi incitantihus ergb docforibus perversis, cotiiriiotviiji:
. ut; nuliurii timeret, e? circumiil iahqtiam leoruqiehs, ,"' estregnuiri -Judsebrhni ad .persequendurivPbirilnum,.,
ECclesiam, qumreiisqitemdevoret'(l-Petr_ y); etesl habenS ijv exercjtu jmpieiatisebs qui cbnfrafideiri,.
de nunieroimhiundorum"spirItuum, -qui et blim-ipsi Speni, etchariiaiem diiivicaturi, quasi triplici aciey
de coelis.trarismigrayeruiitadtarlara.el Suosqubtidie, 1n iufidelitatis, desperatibnis, ef odii procedereni adf'
sequaees de Yirtutibusrad yitia, de^roalis ad jiejora. bellum. Qbo arffiatuni miiile castra iiiiquiiatis In"
iransmigrare nonrcessarit. -,-. riuedio iurb_eVquae Clirislijm eorde suscepefat; irie-
'• CAPUT v,; " " tari fesiinabat, -si fofte possei ehm vel Cbrporalitef
)— '_;'_).')
: iiiyenlum 'essiinguefe, vel-spirilualiter a fidelium
^iphmis prodenlibus Squl descendilcoritra David, qui:, ejus anvore
- ijus castra nocie desceridens,dorniiehlibus'curic.i_.,'- rcpellere. David ergo liabilanfe itide-
, eiJtastam.elscyphumaqum tbltit, emriqueexcitatuiri,.,'- serio,.Saul posteiiin yettif-insdesefturii'; quia srisce-
ad cenjessioiiemsui proiiocat:ertwis eicutpm. I pio habilaioreChristo iri corde illbftirii' ijjjiiidiihi..
qiii
(I Reg. xxvi.) _E.veneruni Ziplimi iid Sdul iri Gts-.':__deserere stiidcb.aiit, staiirii: aderat- perseeutip, qiiSc:
baa, elc., usque ad id qubd.scripfura-esi: Satilre- . pfobarei credenles', elillato agbne. occasibhem pror
versusest in domumsuam. flseciectio docet Judseam merendse tribueret palniSeiQuod ipsuffi elbodie et
pro cuipa perftdise, quam erga Doffilnuffiexercuefat,- . cunctis Eeclesisetemporibris fieri non desihit. Sed'
regnum -qUbdv.el ih ccf.lis ab eo accipiehdujn spe- veiiienle postseSauL Payidquid fcCerit;viiiGairius.:.
rare/yeiin terris ab eo-accepiuriiscrvare debehay-'.- -;..Elstirrexit Davii, Pl venil ad lo.cuniubi erui Saui..
amisisse; sed et Iri totum obscrvaritiathGoercmoijia-. Persequejiiibus se Judscis birrainusnoh reliqtiii pfo-
091 BED-E. VENERABILISOPERUM PAHS II. — .EXEGET.CA GENUINA. 69,2
vinciam, non ahslulit beneficia disposita, sed sem- J._ A7aiicigitur tolle hastarii,qum.est.adeapUtpjus, e\e_,
pef docebal in synagoga pt "in temj.lo, quo omnes Hasia vel ipsain.regni ptitentiam, vel arma virlutum
coiivenerant, et curabat languitins eorum (Jflori.x). spiriiualium, quihus regnum juyari polerat, insi-
Et ait David ad Acliimelech Heihmum,elc. Mulii, nuat. Potest autem et dejerreno quod habebant.et
prsedicanie in carne Domino, de geniibiis,.piulii.de de coelesti regno quqd sperabant, qtiicunqiiede illis
Judseis confluebanl ad fidem, sed ipse priirins sui hoc sperafe nbveraiit, accipi. Qubd utrumqtte perfi-^
verbi minisirbs, qulbus caslra fegni persecutorisde- dis mcriio consiat .ablatum. Scyphus"aritera aquse,
turbaret ac devinceret, rie Judspis, qtii ei arcliori cafnalium observalio lyppr.iim; quse ad coriiparatio-
dileGiionesiffiuletsacramentorum perceplioneadhse,- nem evangelicaeperfeclionis, quasi scyphus aqusead
febaiit, elegit. Achimelech quippe Ileihaeus,.qui in- calicem vini est, non inconyenienler accipitur; unde
tefprelalur Fraler. meus rex abseisus, naiione qui— et supfa Nabaj poscenii David aquas, dare .coiilenir
d"ariipbpulhm genlium, nomine aulem el fide eum- psii. AI.iigailefiam vihumdedii, quiapopulus .infide?.
dem ab idoloiatriaerilibus'abscishm, el Chrisfi re- linni legis vel liiteram Chrisio ascribere renuit; fi-
gno conj"unclumatqiie adunatum demonstrat. Porro delis aulem quisqiie et adipsum cuncla refefenda, et
A-bisaifilius Sarvise frater Jbah, id est, palris iuei bsc.cspiriluali sapnre pleivafervere cognoscit. Hasta
iiicensuffijfiliusaiiguslise, fraier inirifici, eleclos de..B. igitur etscypinis aquse Saulis auferlur, cum Judseis
Judpeisdisciprilos Christi dilectione ferventes, fiiios ob reatuin perfidise regnum omne sim.ul, et litiera-
poeniienfiae,,ffalres secunduivinalriram . populi-per- lis-cuslodia legis adimilhr. Quod quidem per Abisai
seculofisligiirale designat. ''_,_' Davidrjtibente fji; cuin jubenie Domino appsiolorjim
Venerunt ergq Dqvid et Abisai ad populum nq-- quisque Evangeiii jtira pfsedicans, veiera omnia.do-'
cte, efc._Venit Poniihus et disCipuliejtis ad visilan-- . cet esse .transitura. Quod 'autem suhlala hasta et
dum populum, qui sedebat in, tenebrjs et in umhfa scypbo David.adjunxit, dicens,.Et abearaus; signifi-
morlis, et invenit regnum ejus cognaiione lola in Calabjturum a Jtidasis. Chris.luni, et ad-geules sal-
iniis deprimi, et csccosopore torpens, onvnia virtu- vandas ctim prsedicatoribus suis fuisse transiturum.
tuin muiijmhia, quibus contra hosies spirifuales ar- Qiind et ipse veiitiirus ad passionerrt eodem pene
mari debuerat, in desideriis vixisse terreiiis, sed ,el verbo pronunliaiiS ai! : Surgiie, riamus liinc.
doctores.simul onines et audiiores eadeip cunr.prin- El noneral quisquamqui videret el intelligerel, eler
cipibjis desidise peste langucscere. Nnn erat quisquaniin.parte reproborum qui, Domino
Dixilque Abisqi ad David :,Conclusii Deus hodie vel aposlolis ejiis prajdicahljbus futuram. Judsese
ininitmm luum, eic. .Iaiellexeru.nl.discipulispiriluali p desolationem, et statum ejus antiqhum eradendum
jam fide pra.di.l-i,.omnia a Palre iradita in manus de terra, vel prseterila sua facinora, vel liiiuram
Salvaloris; sed. carnali adliue igrioraniia praepedjti, intelligens damnationem , evjgilarei ad poeiiiten-
putahanl ab eo quserendum.stiperbos ei contemplo- dum ; sed onjni in impielale perdurarual,, quia Do-
res vcrb.i.illius igrie ct^lilus riiisso -deyprarh Quos _ iiiinusi,exigenlibris.meritis,priccedeijtibiis, .exeseca-
ille confestim ab hac intentione revocans, patiepiiam yit sensus eoruih. Aliler, sppor,Dbmini irruit super
pblius habendam*esse decrevit, diceiis :-Quia Filius cos, id.est, grayior solito, qu.ero.Dominusels specia-
hominisnbn venit animas.perdere, sed salvare (Luc, liser ob adyetttutti.David immisil, non sinens eos
ix)..Sane quo.d David adjungil: espergefiefi, donec ipse rediens abiisset. .
Quis enim exlendil manuirisuam in Chrisluin Do- Cutrique Iransissel Dqvid ex adverso ; elc. Cum
mini? eic, .jiixta eoep.lam.quidem exposilibnem de- translssel Jesus de. hoc mundoad P«lrem,"et in al-
monstrat, iieminem sacrilegiiscelereiromunem, qui liiudine regni.palerni imperturbabilis inaneret,-longe
Jridaici populi regnum specialiier ei a>Dom.inoda- nimirum segregatus ab-aspeclu mo.rialiumVessetque
luin, el oleo sanclo consecratum, irrumpere, civita-., grandis distantia inter eumiqui immortalis victor
tenique ac tem.plumdivinociiltui dedicatum; abjecio nioriis, in carne Deus ad-dexteram Palris sederet,
Jpei timore profauare teniaret. "~~"erum juxja. suppii- D et eos qui jii hoc mundo moriales miseri et impii
(em;dicenlis sensum, docet quanta reverehiia sit conlra ipsuin.,certafe laborarent; • claraabat per
diviiiis adhibeiida.sacramentiSj quamvis per malo- apostolbs suos prajdicando ad populum israel, «t ad
rum niaiium dispensaiis^ quantus personis sacri al- legisperiios ejus, eosque de somno sui noxii torpo-
taris officio niancipatis honor iinpeiidendus, quan- ris ex_surgere,et sibi credendo respoiiderecogehat.
luni &hharum lsesione quamlibet male viventiunv, Abiier quippe, qui Ihterpretalur _Palris iticerna,
propler insigne gradus. sit cujuslibet teniperanda eps qui pbpulo veritatis iucem luttc temporis
, praeSumptib,.cumipse'exsul, ihnocens, ab iiilerfe-. ministrare debuerant, osiendit. Pater ejtis Ner,.
ctionese ittjusiissiine persequeniis, propier solura qui-lucerna verfuhr., borum magislros qui in
sancise uucliqnis oleum -quod in figufam Chrisli vel luce; jegalis scieptise -«piriiualiief accendenda, et
nbminis.yel regni noii servaitirus acceperat, et miii- 'illis ac populo pandenda prsecessefunt, tvoice de-
tem suum prsecepto, et seipsum diviuo timore com- signat.... -•':.. •'
pescuerit. Cavendum ergo,|iie episcoporum,presby- Et reSpondens Abner, ait : Quis eti lu qui. cla-
ieroriimj diaconorum, fainam passjm lacerare et at- mas2 efc.; Responderunt -Pharissei et scribse, «on
taminare pr_esumamtjs. i se nosse discipulos Je^u,-^ui clamarent docendo
m.-:. '. IN:SAMUELEMiPRtfPHETASiALLEGOIUCAJ.X;PDSiTIO..— Mli: i^,: ": ""68&--1
popjilum, ;et inquLetarenlTCgttum Judseofum, quasi A j piilasii; .cerluihesteosnialedictionedignosin divijio
fusb "Ohrislisanguine reum.. Et vultis,-Inquiuot, ih- exaniine leneri, qui me malis suasioriibtjs ab ejus-
djieer&siipernbs sangui.nem bbminis isiius? . ;' taherhaeulo el terra sancia fepulsum.inler idoloja-
EtatlBavia adAbner^Nunquid nOn_virtu es?etc. ffas, qribsriiaxime delestor, vitam ducere coguni.;Ei:.
Dicunt apostoii,l^unqiiidihpn-iips. seribse eslis legis si hsec ex. iibrainibus, ut dixi, flamma persecuii.onis1'
p.erlti, pfjncipes sacerdotum e"t Pharissei, fradiipa,- exarsil, 'jusiurirest per bmriia, ul^norirriehs abiiri-
fitet.et jscientia. populo r prfficellentes? -quare notv ptis eJTund-ilur" sanguis, "quem manus .pefsequeriiiumr .
pustodislis immutilatiniv vesirse; gentis .imperiimy hacienus"jrijUsie' quserere.ubn cessaviti Jtixla in-
.perfeeflpperis simul et.doQirihseinsisiendd vigiliis? lellectum vefo nvySticum.iffieffibrorum;Cliristi,'iJ
; Irigressus esferiitn un_us;de.iurbq,:tttjnierficeret:re: esf _Bdeliii_ni ejus vox est,- qui prijybfum. pefsecri-
gpnidpmintim!jmj».:Jrixtalitterani de Abisai diciluf^ tibhe cofrepti,"diIigenfer;sua'corda;dischiefe 'sbieriu
•quiea riiente Caslra inlravit, iit si quomodo pos- Ef si pro peecatis suis sibi a Bbrivinopef tales jjoe-
;sei regeni inlerfieeie -a. Jiista aljegofiam de aposfo- __.iiam castigaiioHisir-foga"ri~cogiioscimt, cbiifestim ip'si:.
iis IntelligitBr,qul.pefditionenvregniinefand.ipropter iiseccbmpunctibhis debitae sacrificns cxpurgafe Cbn:
^jeccalia;futuram,rsedulaxjonlesiatjpheprsedicebarit. tendiirit.Si autem se injVsiepatl in|drias liut raories
'- videiibisii hasta r-.gis;_ele.>¥i.deteyiii-^- ab impiis, ut sivia vefitafis Vocehfui^ asj)iciun't,*illbs
•.Niiit_c._er.ge
quiurityfluocpbi^itriffiperii.veslfi' seeplruffi, quod qiiidem qrii fiaee"agtiht, sdiefriaaDominomatedi'ctiofio;
Pt in Jeffis .amisisiiSjpt.-iii' Cffi1is~Sper.are;desiyistis;; plectenaris iiiielligurit;' qriiafideles;Ciifisli ab..Iiaire8"i-
-ti.biumbfaticaiegis.observaiio^.qiiaffi toto"ex_aiiimo iale catbbilcseTideilisque ad idolblalifiairigeritiiitaiis'
-..ilisiis.iraflua-.vesirbrrim hiajiusaeluum ab biriui icitefe^dS'Cuj'uslibet'de_leclcre.yo.iuerlri'K:Si'a}ite~m
.peccator.ii.m •soidp^layari _}J_oluisseJaetastis. Omnia qiii hsecr iriiibiii patiuiilur, ab' biririi riiofte et cor-
.pafitef-,.quia Christum perdi.disti^plvipsum-iempluni":- rupiioriesaivahdi.sa Dbmiiio;iriiOetiaiiipatieiili;cSrise*
.abiji. Qusequjdemoraiiia, ptsi aposfbl.ortim ;.tetopO= paliriam 'pefcepiurps-essp Isetanturr PpssiiiflriSietex*
-Eibus ijiecdum- completa, • maxima. iampn._ex parlp • apostoloru-ri persoiia ad.Juda-bs persecutores iiii
cp3pia;et antp ipsorum Jteifipora- ;el"ipsis '.adhjic dictriffiraccipefe : Si Doriiiriusihcitat ybs ad persb-"'
supefsfitibus, qui. histpriam-velerum iegerit., iijve--- quendum nos, placeiur ira ej'us oraiionibiis iio-tfls;
fliel.^h-mique Hefpdes ..majqr, et-rilii ejiis,_.ii)ler siautem-,;quod niagis vrirumest; fiiii hbrriiniiin,
-rinriumprasjjuas Judseis ihlulcre jCalahjitateS,etiam iiialeiiictispntapud Doiriiuuiii,qui ;iios diriria prse-"
sacerdolibiis-iyo.slerij>sanctam efipiioreV-neqiie.eis dica.iites ejecefunt; ift hbn 'liabileinus iri iudn-a cti
liugua.m in Ji.ac.mfiiistrandi coijcessere Jieentiam •; iii Jlierosolyvttis; dixeriiiiiqiie, llecedilb:; etquia'3e-
vicem poniificatus, fescisso ordine legfili,.-adiibltuhv sum ^>6ii.riirCreditis, fiuic^jjrilius ihter^jgeiiles, qiye:
suura mutaveruht. Pijatusiemplunij secretopOGlis deos^ienbs cblere soleiit-sefyitei. • : _- ";
imagjnes Caesaris;iiitrpducendOi-poliuit,secutus-ini- El tiil Sriul : Peccatii, CtCi-Duassui cx.sulaiiis'
pie.alem,Uerodis, qui. hoc prius,-aquilaro auream-.in- , causas prOponenti Davidj -et quse sit vefa inqiiirenli
po.-sWuendOj profanayit, et juvenesquiliariccausa a Saule^Saul ipse -sui coriscvusarikni fesporidif, noii
religlbnis ejicere.lentabant,- fiammisexuri mandavit. se Do-fliui -inciianienio, ^ed" sua. «dlctanle siriliili-i~
Calus e.t ipsiim templum et biiines-eorum syriagogas eiim fuisse-persecutum; sed j'am nuhc pura dbmuftii
rprofanafi -sacrificiis..ggnlilium, .ac replefi .sialuis-• reverti precatur,"iiil a <se niali-ultra passurum.-Ei-
sinihlacflsqup iniperavit,- seque-. ibi ,uf Deum coli Judseoi.ummulti, conlbssis Suisscelefibus, Dominiim;
prsicepit.. Hsec-,quideriiv.de.J-Cligipriis,'.cseicru'mrde guen'i..iniideiitate pepuleraiiliifitle adise reypcarp
' 'c '- /';'''- ' ';''
>fcgiii,deler.ioralione,. doriecpenitps; periret, dicere . ciirarunt. ;c: '/ .
riulliisestfinis.,- •._./ -.-.-i-, ._-" _;._-_'.:_' ->, Eirespbndens' Davidiiif: 'Ecce.hastaregis trdhseqt-
-rCpffnovil aiitem SqiU .votent:David:, etc; Cognka uiius de pueris, etc. Respondcns Dominus^per dbcto-
Saulryoce .rDay.id;eti-ejus fJiunii.Ulale,, imiocentia,- res suospoehiiehtibu^ Judseis, ei a pefseqtieridifaci-
pl jiistitia .permoiuSj, pecCasse se, neque ultia Sn r. npre conversis -: Eccev' intjuii,' penes trie eStryestri-.
gum peccaturum esse ppiifiietur, et prpmitiitf eura- regni potcsias,;transeat iiniias rfdeliurh in~',infidelia«
que j'api reverti prajciplt.:.Gbgnita muitl ex.prind-: corda-sujjeibijrum, et prottiissi vobis.Plinv'• regei*-,
pibus jJudiEorumripbf .aposlolorum ?exbb.rtaliqnem coelestis sjJifituaiia velox -arraa reportet. Quod.et:
vpceCfirlsti, poeniteiitjaouageniessp-peccasse COH- apostolbrhra temporibvisrionparva pxpafiecomple-
fessi,sunt, et cum.;pe.f^ratiam...veiiisead sua.corda,- lum",ei Elise pr-edicaniis pc feduceniis cof jjatruiii^
quse bb perfiollamdeseriierai, reyeni.ri^His lacry- iii' fllios, plenius coffiiileiidhinTestafe.ieriiporibust.
.niis acmagnis.precibjis implorant. ;r ; •.-...- r- . Tiicet-eide scyphp -aquse tollehdo; qtiia ;legis:uiil-
Si..-Dominus.incitqt Ie:.tt4mrsiiin_4m,_eie,iy\^ei', bpaihDbrai-ius hoirdocef. ultrasefvatidatn. Meminiti
in.juit, Spiriiu. ducius;aie persequefisv. necesse pst," prodiiionis,Ziphseprumtiluluspsaliirii •i.ni.ijui tairieii
ut rdiyinam mibipieiaiem.sacfifi.ciis et precibus ad-supejibfeni irtagis
•prbdiiibnemafespicefevidelurs;.
placem; sin iauteni ..jDn;Do.m.niriuth , sed rcohtra eo •quod-ibi juxia rmodurii tiliili dicathfr NoniiO'
voluntaferaejus, homiiiumneqiiam -deceplione de-; David abseendittis est- aptid lios? Iipautenl aliter.:. s
jifayatiis,.taniisper-.gdyer^us.iiisoiiiem ijS.sevieudum. Ecce David ahscoiidilusbstiii cOlleAchilfe.
«-Eorlelegendum ::«!, siqiwjlwdbjmsclj regeiririntctficcrct..Edi,
695 BED/E VENEiVABILlSOPERliM PARS-.11.- -EXEGETICAGEiSlMA. 6§8
: JA veroi id est, Eatris avei-exsiilialio; uxor-Nabal Car-
. CAPtiT vi ."
'.. meli, id est, siulli", nibllis ,• ea intelligalur, super "
Dqvfd.cun.t_scxceitlissnis venil ad Achis, el qccepla quam ntipera dbcloris stnlti blanditiis per peeniteri-
ihqnsiohe' -'iii'_ Siceleg, vicinps soliludiriis
''-' •'""'
incolas
tiam salvatarii;gaudium lta eum angelis babeat iPater
vailat." '_-'"' :'""'•''''
iricoelis; qnatti super ttbnagirila>nbve_-ij'ustiSqriiriori
(I :Reg. xxvii.) Et qil_ David in cprde sito: Aii- indigcrit paeiiiteirtia. ""--- . -.-•-;. • •
quande incidam unp diein marius Sattl, elc4 usque El noiiaddidifSdul tilirqiit qitmrefeteuni. Prsesens
ad Id qubd ait Acbis de Dayid : Mulla mala operaius Ecciesise-tempussigriifical; curivbane Juda3i;glbritt-
esi centra populumsuum Isrqel, etc. Haeclecii.o.prse- - calara in 'genilbus, et regum'quoque ssecularium fa-
senieiii Ecclesise staium, quo pos.tipnga mrirtyrum. vore tutam, quanvvisodisse nori cessarif,speni tamen
eeftamina, pace in genlibus, qu:inlum interhomines , omnem et interttionenveam superahdi frinditusarai-
conlinua gaiidet, hisinuat. AiCDavid in corde sup : Sfiriint.: - -_..-•;'.•-.-. - ' <'•
Ali.quandb incidam uno die in inanus Saul; nonne - Dixit auiem Daiiidad Achis ; Si iriveni grdtiarit in.
nielius es.t ut. fugiam, ef, salyer in lerra .Pbilislhi- eculis iuis ,-.'etCr"fiisiit'Dbniinus per disciptilbsSUos
noruni? et caelera. AifDominus in sapientia sua, in ad pbpulum gentitim : Si fibi doctrina veritatisj quarii
qua oninia facit ef disponit : Eceei Ecclesiam saii- ]? pfffidico, et vita quam prpmittb,' placet, detur meis
ci.orum, ffiembra yideiicet mea,. persequunlur .Ju-. sermonibus huriiile cor audieniiura vn unitatetfirma
dsei, rieque semel accensam sseviendi uriquam miti- fidelium, ubi habileni pergratiafn Spiritussancti.
gare rabiera iiorunl; ije.ergo repentino .incursu Dedil ilaque ei Acltisin die illa Siceleg, eie~.Siceleg
subveriant ejiis S|aiurii,1pllai)tque de medi.O,melius inlerpretatur defsecatip voeis adduGl?e;-def_eC_ire-aur
est.ul, me.semper duce potija, ad genles salvaiidas lenv vOcenl, est vbcem ad se usqueperductarajsol-
secedat; quarum laliiudiiie in -ejus" fidem et amo- licita discrctione, qtii sermp veiilaleiu, qui-fallaciara
rem ponversadesperent, insani posse se ejus delere redoleat, inquirere; Dederunl efgo credentes ex genr
«onslantiam; ces.senlqueeliam in Judsea minis cse- , tibus ad dedicandam Glifisto riiansionem-suam,quse
dibusgue persequi, quam in gentibus viderint gralia intelligilur-ECtvlesia,/illafum ealefvas •animariirar,
ccelesticoruscam. ... • i;--
quse yenientes ad se prsedicantium vocfes" ex ratloria
Et surrctcilDavid, el abiit ipse, etc. Jteiinquil Do-; discernere, et puritatem aposiblicsevocisa Mce pht-
nvinu.ssedera , quam in eorde Judseorum antiquitus losophicsevei-pagan_evocis hoverant secernere. Pfo-
Iiabcre solebat, el, abiit ad geiites suse iidei acquir pterquara causam taliura coeths ariiraarura-gehlllium
rendas. ipse' et jvtinistri sermonis illius, ienario et cseremoniisereplus, factus.est in perpeiuura apbsto-
cenlenario iuimero insignes:, id est, perfeclseopera. ' lorrim juri stibj'ectus. Quem sehsuffi.iii fallor, et Au-
tjoiii imprlbsehiiaruin infenti, et-coeiestium spe in- liquilatum -Josepliijuvat bisloria (Lib.-xvi, cqpi 15),
d.ubia,.in fufura menle suspensi. ;- quae-dicil: t Cui deditrex qaemdam vicuffiSiceleg
Et liqbitqvitDavidcnmAchisin Geth!, elc. Geili; nuncupatum. Qtiem^vieumita,dilexii,;utrcumregnas-
quse in tprcular yertitur , prcssurasel tribulaliories, set David , 'eum.ipse-et^ejuspuefi tanquam posses-
iiuibus in liac viia fides Ecciesise probatur; insinuat; sionem prbpriam honofarenl. _ r
quqd eliam.Psalmi, qui jxo lorcularibusinlitulantur, Fuii autem mimertisdierum quibus habilavit Dqvid
deciaraiit.rAcbis , qui dicitur Fr.ater vir , po.puIum inregione Philislhinorum, ete:-Fuitj est, eteritiem-
"gentiuhi qui inCbrislum credendo: fraler :CJusesse pus mahsibnis Christi in Ecciesia gentium:, donec
per gr.aliam , ;et virililer agere gaudetj^significati quaiuor vnundi piagaS omnimodacoelestis^susegratlse
Pater-enim Maoch, qui in e.viratuin transrertuf, ,hoc luce perfundat, donep.Evangeliifulgiir, quodiqualuor
est, yiriliactionevments et viftute priyalum, prip- iibrorum unanima varletatei continelur,. credulis
rum.temporum gentiles, ijuiidolis seryieiiles; a vir- gerifmrri cordibus infundait. Et nola. qhOd -David
tufisppere sinvul et pierccde. vacui perinansere, de-. veniens ad Pbiilisiliseos,in fieih incipit habilare;
monstrat. Habitavit crgo Donviriusinler geutes primo ,j. Sedicitius, permiitente Achis, in Siceleg diverfit:
iirpeisecuiioiiibus pressurisque quam maximis, do- quia. veniensad gentes in discipulis Cbristus, prius "
iiec ei ipsseJidempjus suscipere n.ossent; ipse et apo- lorculari pressurarum calcatus ab irifidelibus, tan-
sioli ,,ejus: paslbr,quisque, ;cum subjecta-sibi quam dera post plures expressas mariyrunf nvas, iihbuen-
gj.ibernateterudiebat iFor/eerudit]Ecclesia;.Cbrisliis. doseosqui iuler-fsecem vinuraquecaripoiiuminteHer
jpsegeminarum unus pastor pvium, et earum videlicel ctualium, id est,idoeentium senshs riivbrsos dijudi-
- •i
((uas.de.geniibusadduxii, et earum quas deJudseis in care riossent,._adiit.
die caJlginjs nubisque dispersas ipse infer genies ser- Et ascendif David et viri ejus, - etc. Sursaxurii,
vare,el pascere non cessat. Possunt.eliamduseuj.bres .Egypius sbnai ienebras.-Prbficiebaiergo instaniibus
D.avid, animaj fidclium.ca.stse, quse iri-duarura con- Chrisii; discipulis Ecclesia , et e~fjpiebat:ariiraas a
versatione jVitariim,aciivsescilicet et ctintemplativse, paganis ritibus, quai non .novj, sed antiqui ho.minis
Chrislo aii.hserent, inieiligi. Acliiiiocra Jezraheliles, exeiripla sectatites ,-terrenis -desidefiis inbseserant;
id «sl fratris inei deeor, a SGmineDej originem du- eunlibus eunctis ad-durilianvcordis, et.pervenieiiti-
ceiis , ipsa sit cujus iliumiifaii menlis o.culiHegeni bususquead terfam-tenebroSam, et bpertam mbrtis
'
in decore sjio videre tolis viribus ardeant.^Abigail Caligiiie,, terram ffiiseriiB tenebrarum, ubi umbra
697 IN SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGORICAEXPOSITIO. *., L.fi. IV. <698
mortis,;eti nuilus ordb, .et; sempiternus-borrqr inha-;__ \_'- '• ' ,;'.;CAPUT_;VII.-'!.):':.
.,
bltat, ;. - ;-':..:.";,';-:-...: -fi.-: ):' ' CeiigfegalisaclversussePhilislhmis,Sdutpefpytlwriis-
Et-perculiebat Dqvid, bmnemJerrarii, etc.-Perculit _ samin EndorSamuelsuscitqiiqfaculuiriqumiiiet
Dominus gladi.overblsuiquidquid incredulis inrimum. . qucesibi suisque siriltidversasuperverilurqcogrioscii,
terrenumqne,repererif; riec quemqnam-;eor,ura.qui (l Reg.xityui.);F_ictumestindiebu0llis,eic.,}iSque
fidem vefe.percipiiiiit, vel spiriiu, vel carne iillerius ad id-quod. seriptum esl: Quicum coniedissent,_&tc;..
in pris.ina conversailone -vlvere^perrajji.tii, setjpmnes Hsec leciiOiSignilicaii;Jud.Tps propiler-cqmplelumriii
veridic.a confessioiie. faeit, curii Apostolp _dicere : , Christo propbetise tbtius mimsiefiriniipibslconfirma-;
Vjap atitem jatn npn egp,.v'wil vero in meCIIrisluS tarii genlium fideriv,contraque eorum pariter ,et bser
(Gal.ii), • reticoruin peffidiami
spiritua].iter.erectamJ. non jain.
rTollensque ovesel bqves, elc. Tollens .Sibl 4b 1 gep- nivnc Ecciesiam pomini salvantips, sed perituros;
tibus Chfistiis div.ersoruirifriorum amipS, ad uhita- siynagogamfrequenlare •SatanjB;..pee,faetaihGhrisii
iem bmnes nraecedenlisin ipso Ecclesise pongregarp in "carne "dispenSationem, sed futurum Antichristii
fesiinat-' . -., _• _;_.:;, '_•,_.-. '- -.;_.;.... sperare et crederp regnum. in qua;primb. noiahdrim^:
Dkebqi-quteni ei Acltis: In quem irrmsil hodlef. R nnn easdem resvel personaspamdem sernper tenere.
elc. .Quaffiyisfa]Iere.videatur^adlitlefam, qiii-Conira ' significanliam ; sed et aliquaudb. per ibonosrmala,
Palsesiinos insurgeris ,; eofijmque pfoyinciam",rion sicut eiiam perjnalos'bona:posse figiirari, Phijisiliiim
longe.positamdeyastans,:Suscilanli,eofum.fegi Cbhtriv, nariiqrie, qui periesemper iri.raaib,:porii; consueye--
suam gerifem se irrhisse rdicebat: jinn Jaffien fallit . rurit, hoclocoj.qriia DavidiSeciimrliabenf, credenfes -
figura sermoriis,quia.dura 'geptesj_\Afidem.protraliit,, ex-gentibus sigiiant..At contfa, Isfaelj,pbpriIiis;Dei,-
eonira manifeslam feryeiiieffiqueJudtfprrim.blaspbe -,._ qujabuiic a se .persequendo exjuileratjiveliJudaPO-,
niiaffi Chrislris:imi~ti.Ipsiu!s.enim.justojudi_ciq.qmciiqs.riim pKPsentis seviiperfidiam vel, liaefelicorurane-
exparte coniigit in Isrqef.donec plenitudo gentiuin quitjamfigiirate dehuntiat.rEte CPnlfa Israel Pbili-.,
inlrarel, elsic omijis Isfaei:stilvu$;fieret(rRom.;Xi): s.thiimCongregatis agffiinibusprseparanthr_adbelliim,
dum ergo gentes adducit, cohlra Judseamifruit, qui; cum...cbngregatis dnctorum cGnciliis, Credentes ex •:.
non paocos ;bnn_e olivse. ramos prbpter;_supeibia,m gentlbus; yel baereiicofuiji verstitiain, yel perfidiam;
fregit, rit-bjeastrum inserens, participertl bori_eradi- Ju^seorurn, ut aut pxrtoto corrigaiiiur, aut.mlnus
cis et pinguediiiis efficeret-oliyse. El ietie; irfuere contrabonos valearit; dispulando ,. superare propo-;
dicituf; quia Qtii ceciderit, inqtiit, . super., Iqpidein. .nuttt. Qiiod si cui videiur absufdhim pef Philislb;hbs
httihi, cpnfringetur;.sup.ef<jtiemiiem n irifideles fideles debere figtirari, tantttmque gehtiliiim,
' ; •;. •-''--.
releum(Luc,xx)..- -, .... eos putat prsetendere (ypum; sci.it et ipsos gentiles
Virtmieimulierem-ndn yivificab.at__}avidr:eic^€iJnT' multorum cultores deorum, contra,-Jud_eos paritcr
versbs quosque ad se Ghristus peceatisyiyefe vetat.: cl hscreticos, quia et hi iiniiis veri Dei cultu, cl illi
Juxla quodprimo.EccIesise suse magislrbpstendens, Christi nomine glorientur, solerc prseliari; certis-
immundgrum fiordiumcalefvis imperat,-rdicens r sime lamen inlelligens, quod Achis, qni inlerpreia-
Snrge, Pelre , occideet mqndttoq (Act, x), Et Paulus itir frater vir, qui David cxsulanlem benigne susci-
doeet,"«?or.MOs; quidemvon essepeccaio, viveniesautem pit, qui locum ad -manendum tribuit, qui tantum ejus
Deoin ChrisloJesu(Ephes.ii).Se& nequehbc tempore virluli et amicitise fidii, ut eum secum ad cerlamen
efedenles marlyria pwjsubnomine ab impiis, mbr- postulct, egrcdi fuleles ex gentibus signei. Denique
lesque subire prsecipit. , _<-., scqiiitnr :
i'Dicens, Nq joiie loquqntur, etc.ldchco^onvmR- Dixitque Achis ad David: Sciensnunc scito, etc.
cabat, _neloquererilur adverSumse. AdversiiS doclo- Qund est aperle caihojicos quosque cum errantos
rem namque suum; teslinioninm dat auditofi qui iucrepando, vcl ratiocinando, vel Scriplurse verba
roinus perfecte se vel credendo vei operahdp erudi- memorando oxpugnare proponiint, Domino dicere :
luffi, Hiinusab improba siye aclioneseu cogilatione \D Dcus, tu scis insipienliam noslram et infirmitalem
pfobat CXStincttim.; v ,:'::';;;,..;,... ';-_; -..-. _: t-, (Psctl. LWIII), qi>ia sine te nihil possumtis facere,
Credidit ergo Achis David, elc. Credit Christo lu nohis certantibus aiixilium prsehe, lui nobis san-
universa frafernitas gentiumv diceris qula populum, di opem suaeinterccssionis impendant; et quicunque
in quonatiisest.rinfidelitatis eausa deseruit; totque de eis sanrias le auctore condidere Scripturas, spi-
. boha;plivse-ramps ob iiifidelitaierh, ui Ijjsa CfedCndo riiualis scieniiic nobis arcana, quibus carnales de-
insefer.dejeeit,; et igni: cbmburendos ii)j'ecil. Erit .incamus, adhibcani.
. uiique-ihilii j'ani cfcdenti, 'speranlii; amanli, viise Dixitquc Daiid ad Achis: Nunc scies, ctc. Palet
a3ternse.debitbr;ul siiiejjii.b iiihil possuffifacere,et jiixta liiieram, quia promiitente Davidauxilium regi,
in prsesehli pignus Spiritus, el in futuro riiihi sem-' promitlil et ipse cuslodem capiiis sui, sive in belli
pitefriam protectionis_suse-gratiamrainislfeti fie qua cenamine, seu post victoriam, seeum esse faclurum.
servituterpfpetua fideiibusservis a Deo; Domino-i Verum .jii\(a scnsum spiritualem, caput fratrum
impensaVrdicitipse Dpmirius;Ainen4ico vsbisj-iprie-- forliuin, ei viriliter agentiura, Christus est. Quibus,
- eiriget
sejel faciei iltps discumbeie, etirahsieiis " viim- ipso dicenle , Et ccce cgo vobhcum sum omnibtts
tUi&idiUtis~(Lttc.'ii').-'-_! : - t ; ; ';'. diebus usque ad coiisummaiionemswculi (Maith.
G99 BEDJS YENERABILISOPEROTITARSII.—EiEGETICAGENlJlNA. ; 703:
xxvni); respondent IIli: Et nos ctistodern regenlis A inter se bbriiet itfali •ipugnani inter seirfali'Ct ffiaii;;
nos gratise;lu_e,-qua permaneas ih riobis, nullum pugnare autpm inter se,boui et boui 'riullatenuspo.s-'
prseter tic ipsum habehduffi esse.didicimus, rioriso- sufft: pbrro Israel, quiarSarilffiofiluroiefifflplo, npn
Irim cuiiclis huj'us sseculi diebus, Sed .et iri fuiriro, autehi David justb et regnaturo.dijce" in pfseliurii'
ubi melior esl dies tinus iri dlriis'tuis supef riiitlia convenit, vel mbdernam , ut supra dlcluih est; ejris-
'• •'- '"'"
(PsaL LXXXUI}V""•••- i''-'" deriv Sui pbpulicsecitaigm;,' vel pravitaiem desl-
Samuei auieni mortuus esl^ etc. Hoc b.ertnio aijte gnat hsereticam ;'ef ideb-recte"propief superba suse
occisiOnemSaiilis IbsephuS;factuih narrat ,'ita "scri- fidei detrimenta-ad moritem"deciifsus, •quod rioineri
bens (Anliq. •vi, 14): t Regnavit itaque Sahl, Sa- Gelboe significat, coiivenissp,'.ib.iquececidisse de-
" -
mtiel quidem vivente arinis deeem el oclo, rivoriente Scribitur. .. -
autem alios duos. ">Et quidem sujibriris in ordine Dixtique Saul seriiissuis: QuwritBmihi mulierein
bisloria. iisdem •pene verbis riibfs SamUefet sepril- liabeniempyihonem',etc.'Nega_osibiDomini-respori-'
turai •dCscfibiiuf; sediiic ideo recapilulathr, iil qua s~0, Saulvnuliereni-habentem spiriium Innhuridutri,.
instante necesSilate Saul- pyihbriissam •quierendam" per ijiiam scisciiaretur, qupesivit; et cessahtibus:
putarit; legeritibUS -ad ffieinoriarivTevbcetur. Verunr :.: pbst' Dotriinipasslbrieiri prbp.Iielarum"velerunique
myslicemorsSamuelpessaiionenvpassoDoffiinri, l"e' B csereriioniarurii'figufis, populus JudaeorumicohSulit- -
.galium figufafum, slttiui et prbpheiaruin ,-quse ej'u"s; et frequenlat synagogam Satanse , qualis est bodiei
incafriatibhera futurairi -prsecinefent, indicat. 'Pian-' synagoga eoriimj haberis.pylhonem,; qui iilorumilin-
clus Israel, qriia non absque dolore pefffiaximo,-caf-" -guasighiDcaios-abyssi. JSequealiud in melius quam
nal.es a veteribus Domihi inslitutispossent avelli," ingressus peretinium "inielligitur pceriafum.-Sed ei
denuntiat. Gfedo omiiis Israef,. qui>videre ipotuit ipsum iiomen usitaium a perfidse factioriis significa;--.
*
desolalionem-templi Hierosblyrivoruhi,pt terrSe re-~' lione non. discrepat.Namque .ab.Apolline Pylbio ,
promissionis, quse Ct ipsa in typuhi coelesiis gratise qtti Iiarum arlium cUltbi sediilris exsfiterit, duclum'-.
patribus dala suSt,- hullaieniis"plariciumet"lacryihas; fertur-j qui et ipse hujusinodi vbcabulum inde iriu-
tenere -valuerit. Sepultura, qiisS-pbst ffiorteni et tuasseperliibelur.,;quiaserpenlem-Pytbonemin ul-_.
planctura. facta rest.-illud tempussignificat, quo fiin»' lionemsui filii-abeonecali percusserit. •- -
ditusab umbrarum observationeiegalium fidelCS Eldixerunt servi ejus.ad eam, ctc.Recte pytbo-
cessavere Judsei. Nam (empore hbn.. pauco primiti- nissa, quanvquidam ventrilpquam appellant, in Eiir
vaiii j'udaizassecottSiat Ecelesiam, donec evaiigelica' dor, ;lioc est -in fbnte siye oculo geiipfallbnisbabi-
paulalim prsevalenle docirina, et Ipsa radicitus a £. ( tasse narratur ," ut etipse locus-mansioriise]us per-
legali se observatione Conliheret.Ei ierie Samiicf dilsejam Synagogseleslimbnium reddat, qrise, ser-
InRama tfrbe sua, qua hatus esf, quse interpfelattif pehtirio^decepia 1colloquio, luraen nc-ppeulum •sa-
excelsa, sepe.ilur: quia eadera Ecclesi.a' Chrlsti, pientise suis auditoiibus se dare mentitur. "
quse 'rilim prbplieiise inclioaritis exofdia; proi.ttdit j •>':'Mitiaviiergo. habitum;suum, etcr Mutato populus;
ipsa consummatas prophelise figuras, quasi mortui Judicbfum inpej"us vel sui regniferreni, veifidei et
fliemhra Samuelis,Jionorifica devotiohe Conclusit. opefhmj quibus spiiiiuaiiterorriarisimulet amari de-
..EfSaul abstulii omiiesmagos, elc. Magi et arioli,- biierat, liabitu, venit ad auditionem talis Synagogae,
quorumprimi, qui vulgo malefieivdcaniuf, sanguiiie quain jiythonissa significfet, in csecitaie cordis ob-
utuntur: ac victimis., ef ssepe cohlinguhl corpbra scuri; cuni liis qui unitalem reciai-fidei velcharita-
riiorluorum , sjequenles(quos alise translationes in- tistransgredienteS;, nequaquam ad agnitiohem san-
cahtatores appellant) vefbis fem peragunf, omnes clse Trinitaiis pervenire noyerant. Dualem namque
•gentilium Vates el-idplolatrias mystice designant, numeruffi in malo nonnunquam poni splere novit,
quos a se fuiiditus lioc-iempore Jud3iorum populus, qui cur in mundi creaiione sola secundi diei opere
1 bep.edictioiietn^-divin_e visionis non meruerint;, et
etsi.terrenaplus quarii coslestla sapiens.absfulit.
Neque enira quisquam Baaiim nuhc, vel Astaroih , g immutida in arca animalia sub ivoenrimero intrant,
yelquselibef alia geiililium audel Colere pbrtenla, cseteraque iiiijiismodi in Scripiuris '
innumera .recte
nec , rioyil. i •
-='-•' - - "' • " •"-" - *
quaffiyis" Domino peffecia fide subdatur. iiilelljgere
CorigregaliquesiiniPhilislliiim, e(c. Philisthiim hoc Tlixitque ei mulier : Quem suscildbotibi? «tc.-Et
locoin qiianiuin David auxilium et yirorum ejusde- populus JudaeorunrSynagogam suam ingressus y-per.
siderant,.fidelesex gentibus; in quanturii vefo sper-_ prOphetiasolim. in Cliristo.recapiitilatasel complelas
nunt et abjiciunt, infideles , qui Chrislb fepagnant, qUasia mortuis sibi suscitari desiderat, agendo vide-
oStendurit. Utrique eriim el Judaeis infidejibus, et licet, ut sacrificiis, sabbaio, iieomeniis,-leprsedomo-.
lisereiicis male iidelibus, el caibolici videiicct Cliri- ; f um.et vestium, cseterisquelitferaiibusdenuo serviat.;
stianiei pagani, uifisque illi repugriattt. Undebene umbris.: --:.•.-_":-
Piiilislhiittiviri"Suham, quae inierpfetaiur coccinea ,'- Et oit muHerad Sau.l, etc. Unura videns pluraliter^
casifemelatiessedicuniur. CoceriSquippeignis.spe- flppellat, iriore Seripturis usitatissinvo, quojet jdures
ciera teiiet. Et fideles auiettvUhrisii amore ferventes, singhlari, et singuli ssepesolent plurali numero desi-
ct pagani persecutionis igiie sivientes, srios .quiqhe gnari. Denique uno focto vifulb dixil populus : Hi
advefsarios jmpugnare non dubiiant. Pugnanf ciiim sunldiitui, Israel (Exod. xxxn). Etpbn iina supcr
701 ; rlS SAMUELEM PROPIIETAM ALLEGORICAEXPfiSITlO. .— LJB. IV.",.- 7.02
iiiipibs immjssafana vel musca, dictum esl-: Immisit ;A bene ante niortein vixpraiit, beate tunc viycre pos-
' •' .". "'".''._''_. "' '- -
in eis .iiuscam caniiidth, elcdmedifeos; rariam, et "siril.
externiinavil eas (1'sql. txxvli); el alla' iiimimera 'Siaiiiiiqiie SatiTfecfdil'pbriicliis vi lerram, elC."
hujusmodi. --' ----"•. .' ; . Legens p.roplietaruindiciaycelebrattsirrila.sacrificia
DmftiuleiriSqnme_l adSaul :. Qtiare inqtiieldsli pbpiilus Judiriorimi,terrbrem quldem,palilur niiser;
me? _elc,Et.ipsi ycterisTestame.nti libri propheliae sed fbbhi' fiilei qup beatificeiur, rioh liabel, quia cofri-
seanie per bfhein lanittieihpofe graiia [irsedicatibiiis"
gratia pleiiissimi,,palam lestariiur legeriiibus, npn se
debere pbst Domiui passionem ad -figuraiahi litiefa. cvangellc.i', paireiii'vivura qui' desceiidit" de ;
coelbi
custodiara resuscilari, irao ipsos propheli_e minisiros cofriedere'riescivit. -"
7" ; ;
inquietari, cum eai quse.scripseruiil, alilcr quam ijisi Ingressa esl igiitir. niuiier'illa dd'Saul, eic. Et
senserunt,'videririt jnielligi. : populiis'ille perfidus,iaritfs" bodie;calamiiatibtts in-"
El ait Saul: Cbarcior nimis, etc. Judsei a Deo de- ter genies bppressus, uridiqiie Cbniufb-itur, ut nec
relicti, prophe.liae-dohunvhabere non meritij a.ci»-
irisa*"eum sac.ivbleciioriisverba , ;qri,ti iamen irileiib-
clis gentibus inipugnaii, emortuam, ui ita dicaffi, le- brisignof ariiise pefcipit, qiiamvis sila sjiiagoga "co-
et umbram-CEeca s ub nocte gerite",legeiJdovel aUdifcndO-JerCipere dcicelef. - -'
gis prbplietise sequuiiiur.
Hanc serumnis obsessi quid sibi agendum sif,, quasi B; Mulier auteiri iltaittibebqi vittiiutti' pdscudlemih'
consulendamjexislimant. yerum ipjse qupque.csere- ries doriiq,eic.-Yiittius letteffimiis atque OpiimttS,;ei pa-'
mohise legales idipsum nune frustra el ln. angu.Ms siiniJaginbi , qubs Abrabaiii et Sara ad reficieh*"
driiri Doiriiriumfervenle diei riiediaa sole prsepafarit
celebralse significant,iquod olim Deo jubeiiie, et.gra-
tanter accipiente, in publico exhibitse monsirabattt, (Gen. xviu)', fideih domiiiIcie'inc.arriationis, et pef*
velera scilicet transitura , -et.facienda pmnia pOva, fectionerti deyotse humiiiaiioriis , qtiibhs saiicfa EcV
clesia eurivsuis niagislris spiriiuallbiisdilectibiiis ef
delendum.fund.itus JudaeorumefCiiristiaiiq.rum tolq
luce flaf rans,*Dbiitinum piaca.te,insiiiuaf.
ofbe regnum esse dilatandum ,: .quOmodo.Sarauei sapienlise
Atcoritravituliisiste pascualis, et 'fafinaquaimtJ.Iier
morluus, sed impia arte sriscitaius, idi psttm_pef bm-. dseindniosa
rribrilUrp Sahli, sefvis -ejiisiiileihpesfa
niaderegni muiaUorie.qund et vivus antea pradjcer :
bai. Si quem verb ihpyet quomodb mulier aftedse- rioctecoxit;, efCqmederidaapposiiil, riaiivitatCmfe-
cbfdis eo-
moniapa propheiam post moftem Iriquietare et susei- ghuirique Afiiiciifisti",' ercoriiriiib.riem
tare potuerit, sciat^pfp: certo.aut falsam tuncpra- Tu"ra,~quiei slulla huriiililate iamiilarituf.-eypriiiiil':
bram quserentibus ostenriisse diabbliim,.auf si yefe' qusesynagoga Satanse, a tenebris impietatis inyoiuia,'
Sarauel exslliit, tantum.In Iiis agendis licere diaboio^i^ niiseris, et seierna iribrle damnandis suis auditoribtis
cfedenda et sperariila suggerens, quasi dulcibus eos
qnanlum Dorainus pefniiseril. Nec mirum pro qui-
brisQam secrelioribus^causis taiia "iriaiigno spiriiui epulis a cifcunisiantium seruttinafinri payore reficit;
corda pasti edulio pfbfipienies iivpejus, vailtiftl
permilti, ettm et Salvatbfera coiisiiluerit in piniiam qiio sub noc.ie per unibram.
lemjjli, et-Job ipetieritacceperitq.ue teiiianduni, Qiioi obspuri *o'a
si fanlasiam poiius- irrimuiidi; spiriius, fuisse qttbd _, )' . ) -iCAPUTr^IJL '';'"' :.'" i
apparuii,-credimus ; neque hoc tufbare debet, quo- Pugnqluricoiilra Isidel PliHisihiini, Davidel qcqsiris
modo ialis vera et prqpbetica -n arrare pptuerit. Np-- -;. '.reverli etdomumite prcecipiunt.
vimus eiiim diaboiriffi-mulia ssepe fuiura , quas ab 1
sanciis (I Reg. xxix.-) Cohgregattisuntergb Pliillstliiimuni-
angelis didicerif,, prsescire yel prsedicare. versa
agrhitiain Aphec, elc, us'"|ue.ad id qubddielum
ppsse ; sed co miriris illius dictis a.uscullandiim,_quo. est: Pliilisthiim auteni ascenderitnliii JezraheL Hsee
cuncia quse loquiiur agitve apud bomiries, seauceiidi
lectio,-in qtfa principes Pbilisthiim David suis" ca-
studio facil. Quod autem diCtum est inter cselera: i
s!ris,ejiclunt, illud riimirum ternpuS signat, de qub:
Cros aulem luet filiiMi tnecumerilis,^ive Saihuel Dbnvinusait: Etifupniariv abundabit iniquitas; tefri-
dixerit, seu spiritus;ttequara,non abier melius quam; gescelcharitasmull6rum-(Maitti._\_%\\),'Cdngieganliir
5'uie'cbrpore, 3d esf ,;in-alia vita; iiilelligitur. Qttia-"?-"ergd^thHIstli^tiTufti^^mljia-m^pftc.Ci"' qiiae'ii'iter|ire'-;".
•
nequaquam Saul malus ibi posi morlenV)ul)i jpttsi- tiiiur furor nbvtt"s;*fu;iitgenliurii peffidia eontfa"Ju-
than bbnus pbiuit-recipi-, jffiOcbabs magnuin inter dseos, furii contra hsereiicbs. tlifosqtie ehiiri boc iif
eos cpn(irmalum est, quorum unus in sinu est Abra- ibco Israel significal,•-novisqueseinperiiisJdiis vete-'
bse cum Samuele.receptus:, alter.cum.diabolo in.in- 'rps augmentare hoii cessal; coiitfa libs quideiri,"
ferni flamma sepiiltuS. Affibo sunl taffijehde huj'us- -qiliaPnum sblUm Deum; cbnlfa "vllos: aulemj- quia
viise coiiversaiione, qua diabolus, semp.er carehat, Gbristura prsedicani'; conira uirosque, qiiia idola
ablaii. Neque aiiquid vetat iiilelligere,si hsec.a dia-. derident, cerlariviiiadira gerehs. -
bolo fantaslipe dicta etrbslensa crediderimus,..vo- Sed el Israelcaslramelatus esl super (onlem, ete» -
Juisse malignUffiinier vera, quse-diceret, permiscere - FOns qul erat in leiraheli itiVest, in seiniiie Dely
fsillacia; diceotemque sub persotta Samuelis ad inir laivacruiiibapllsriiatis, qiip Eccl.esi;»filii pe"r gfaliaffi;:
pium'"',Tu etfilii-tui mecrinveritis, latenter persua-; Spiritus sancii r.egerieraritiif;, insiriiiat. Si ergO Ju- -
dere peecantibus, quia sopitis dimissisque post mor- daeosinfideles, sou deteribres iiifidelibus bsefeiicbs,
tem eiiain majoribus peccaiis, «t ipsi cum eis .qui in riOmiiioIsfael- figufatos Iiitclligas,- ambp. suiier
' '
-. ^'_! '; *$;''' ;."'•;
~
705 fiED^E VENERABILISQPERUMPARS II. — EXEGETICAGENUINA..' .70'.
loritem gratise reiiaseenlis castra perfida ponunt;-1A orat: Scio quidem ipsa, et aperlisjidei pculis'. lit-
(iiuis per superbiam despiciendo, alius per bsercsim lelligo bonilatem ttis? gratise coelestis, teque ipsum
violando. esse de qno projjbela prsodml : Et vocabilur nomcn.
Ei satr.apwquidcmPhilisthiiin incedebanl in centu- cjwsmagni consilii angelus (Esa. ix); boc esl, pater-
rionibus, elc. Novissimum agmcn, vel humililalis nse volunlatis nunlius. Scd principes dogmatum
merito, ve| ordine lemporis intellige. Nalionibus culturarumque gentilium, sprcto tuse proleclibnis
quippe gcntium omni tempore sseculi conira Ju- auxilio, sua se virtule et iudiislria salvari dcbere
dseos, ex quo gens illa condita est, in acie conslitu- confidunt.
lis, et eos manu vel oie debellarc ccrtanlibus; sed Philisthiiin auiem ascenderanlin Jezracl. Abeurite
et contra haereiicos, quia poriio sunt Ecclesia?, cuni suis David, Pbilislbiim in Jezrael, id est, in
propler invidiam nominis Chrisii, simili mente fu- senvcnDei prselialuri ascendcrunt, quo sccum prius
1'eiitibus, Dominus in eleclis suis Immilis et dcspe- demoranie in Apbec, id esi, in furore novo conve-
ctus ssecularibus adest; quia filii swculi Imjuspruden- nerant. Et reprobi ssepe, pulsis a sna vicinitate fbr-
liores suntin sua gcnerationefitiis lucis (Luc.xvi).Qui tioribus Ecclcsise doctoribus, tota se virlule in ffa-
eliam suo tempore incaniatus, ct iit plcnitudinc giliores quosque depravandos cxcrunt, quos, ob ma-
tcmporum, ct bumilis mundo apparuit, humilitalis, j'orum reverenliam, vel timorem, prius, quamvls
ahjeciionis, el pauperlalis exempla suis sequacibus animo furibundi, tangere el inquietare rainime prse-
foris oslcndit, quos latnen intus quam manu forlis sumpserant. Non solurri auteiri qui arma ceftariles,'
iu dcbeJlando supcrbos, quam in beatificando sub- vcl argumenta dispulantes contra bonos ferunt, sed'"
jectos sit desiderabilis edocuit. eiiam qui e__emplapravitalis sub fralrum nomirie;
Dixerunl principes Phitistliiim,: Quidsibi volunt prsefercnles piorum aspeciibus ostentanf, in Jezrael*
Ilcebrceiisli ? Despiciunt pagani vilam, societalcm, id esl, semen Dei, ascendenles, zizaniis hoc diabo-*
docirinam lidelium Christi, qui merito Ilebrsei, id iici seminis inficere lenianl. Hujitsmyslerialectionis;.
csi, transitores appell.inlur; quia nunc de viii s ad et liodie mullis Doniinum de suo corde fiigaiiiiliiis,
virtutes transire in futurum, de mortc.ad vilam electosque ej'us premenlibus, innumera per lbca-
transitum sperare, ima carnaliura desideria, simul compleri videmus et audimus ; sed, appropinquante
el advcrsa mundi omnia supinsc menlis culmina mundi lerniino, crescentibus malorum cunmlis, hia»
trahscendere normit. gis magisque complenda, quia noh ambigimuS, ife-;
EtaiiAchisad principes Philisihiim,eic,La\ic\_\\ite mula exsrieCtalioneformidarans. - -
Acbis amieiliam David, irati prlncipes Pbilisibjim '
C" '.,_:) CAPUT IX. ii; ."','.' '-'
ejtts cbrilUbernltimiu pfselio vitant, cuj'us viftutera'
'
prseliiiiitilfariia vulgante pavesciiiit. behique, iniei David, -dticepuero\ JEqijplio, Amaleciias et
qtii. Siceleg
.. aiiardicunf : '" -'."" .; ;"\;'_:r.." percussertiritvincil, prcedameruil, doha__largilus
,'""- estdmicis: ':";. \'''.' '""'.'''" '•"'
; Nonne isie esl David? etc. Laudante geritium Ec- i (1 Reg. xxx.) CumquevenisselDtiifidelviri ejus in
clesia fidenfChrisii, per quam.vita mefeatur aeterna, Siceleg, etc, hsqueadid qubd scribitur: David mi-
irati philbsophi Ct jiontifices idblprum, ei se credere sit de:prwda hisqui erhrit iii illis locis,";in quibus
liffient, cujus verbo suaffi cullufam simul et sapien- coiriinbtatiisfueraTDavid ipse efviriejus. In bac
lianj dblcnt psse deslructam; eujus triumphum de leetibheiypice ostenditur seductos ab bserelicis,.
. ajitiquo'.:boste taletti,'.quaiem.viemo alius prOiriereri quandiu dileclionehi uriiiatis tton "per.diderint, facile
pblijit, in.unanimo sanetse Ecclesise cboro celebrari Cbrisli gratia per doctorcs veritatis, ad"fidera posse
coiisjjjciunt, bjus se meffibris aiinnare, ejus regimihi recipi-et sive doctores ipsos,-seu simpliciores quos-
Sbbdilvdera j>ereipiendorefugiunt. ; ; .. ,,., que-el pfopria SaluiieCohtehtos, uhb omnes eodem-
. YpcavitMUtem.AcltisDavidy et ait ei/elc. Achis que ^itae selerriaeTemunerandps esse denario; sed
qiiidem ipse rectum David, iriribcenterivet boiiuni, etipsbs:-bavfesiarchasipartim Cbrrigettdosa: Doiiiino,
sicut angelura Dei cbnfiietur;;sed ne pffendat;oculos, parfim pefpeiua uliione pieciendos. Ariialech dicitur-
j)
Satraparum Philisihiim,' e prselio descendere, in ppprilhs bruchus, sive populus lingens-; et Amale-
pace irse praecipit. Fidelium turba de gentibus Christi, citse iiripetimvJaciuiit ex parte Auslrali- in Siceleg,
j.usii!iarn, ffiisericordiam, et -sanciitalem, tanquam cutoBsereliei, qui p.er blandos sermones Pt Jjene--
ejusquiaijsaluiem.genlium ai Deo fuerit.-missus, diciibnes seducere soJent cordainnoGentiujn",: ev
laudat, am.at, prsedical, sed blasphemisjSiiperbisque. omiiesspiritualis scienlise fructusimaiedica erodere
idbIolatria_,,diicibiis yerbunr.coffimiui, iiori deberp,,. lijigua,Px Ipsis sanetai Scripluraj .verbis, quaj, Spi-
prccaiufi ive-'forjteaudiehdo et:fidn Crederidoriipjusn fltu sanctp inspirali, lobuti suWl;.et - compOsuere
judicium suinant; et quasi liortaturDorainum, ut: sanciiDei liomines^ simplicibus quibusque insidias:"
iriagispacato serenoqu.e in cbfde cfedenlium,re-; teridurif. ; .-- -.::..:'•
quiescere conientus sit, quam non crediluris praedjr Ei percusseriintSiceleg,elc. Siceleg interprctalur
cando oblalus, pccasionem. Iribtiat .perseculionum / defsecatiovocis adductsej -quam percutiunt «t, suc-
scandalis.pxcjlandis. cendurit, qui discretibnem auditserprsedicationis ar-
yScivquia boiius cs tu tn oculis nteis, cic, Et Ecr guhieritatiottum suarum ariefe confundunt, e.ccle-
elesia in D.omiriilaudibus prasfanS);diain isla per- siaslicajque fidei iraiiquiiljiaicm vnsijignb".sulerroris
705 1NSAMUELEMPRGPtlETAMALLEGOUICAEXPOSITIO. - LIB. IV. 708
igne dcjie-Hiit.Cui nimirum igni similljmus ille est, Ai fieai elpquenlise ssecularis, el ipsam sequeviolenfo
quo Jeremiseprppliel_elibrosrex superbus,ineendit; , iluxu rapidam., nec facile nisi perfectis' quibusqrie
cohlrafius autem ille, quem Dominus mislt ,in. ter- doctofibus superabilem. Abiit ergo desldbrabilis uo-
sier rex, veraciter ihanu ad bellanda-nverbo -
ram, et voTuitveb.eraeiiieraccendi. fortis,
__.non inierfecerant queniquam, elc. Caplivant,'et -veritatis erraniium pervicaciara, ipse et elecli ejus
hon interficiuntliserelmi;qui etsi fidei simpJiciiateni , operis integriiaie, simul et spei, ceriiludine probati,
miniiserudiiis, non tamen lervprem charilalis, qrise .quod seoarius numeriiSy quo sua :Dominus opera
*
viia virtulurriest, eripere valent. cotaplevit, et centenarius,-qui in computo auricu-:
Curit ergo venisselDavidet viri ejus ad civitalein, , lafis .prinius dexferam pet.il, manifeste denunliant.
elc"..AdvenierisDomiiiusin eleciis suis catholicisque Denique in centesimo psalmb.extremi j"udiciivTiscri-
docloribtis,et videns Ecclesiso lurres ac lecta qiion- mcn, quo spes. omnium recte sperantium ardet,
dam fulgentia, sermoriis liaereiici terrse complanala, aperte describilur, uhi misericbrdia et j'udicio can--
primo,rit decet>pro "ea resiauranda Patrera fleti- lato, fideles quideiri terrse, et ambulantesin yiaim-
iins pulsai et precibus, ae deinde confestim etiarn riiaculaia , per miseriCordiamad sedeffi pefpetuse
reslaurandi Coeplamolilur.Plangurit doctores Com- * beaiitudinisae sui Redeinptoris mlriisteriumprove-
;missassrhi Ecclesias animasqtie,quas Deogehuerant f liendi; omnes autem,peccatores teirae per judieium
et niitriebarit, dilato ad tempns Gbristi auxilio, a justum in matuiino declaratsesuse, quse diu latuerai,
fldei simidicitatecorruptas ; quod est, dilato ad tbm- actionis ihterficiendi, ac de.civitate supernsepacis
pus Davidadvertlu, virorum ej'us usores ac liberos . memorantur esse dispefdendi. Coinitaniihus autein.
dtictos esse capiivos;"si eriim ejus graitiajuvaris in via veriiatis Dominunj sanctis. ej'us, uhi ad ariir
adesset, corruffipi•omhinonon polerani. culutti dispulandi, et bsereticos revincendi ventuin
Siquidem el dum tixofes David capiiva) auclw fuerit,*nonnulli ssepeeliam magni viri;, non q.uideni
fuerant, etc. Quod uxores David utramque sanetSe a credendi puritate, sed tamen a peritia dicendi
Ecclesisevitam, qua in iirsesenti yero regi servire lassali subsistunt. Non eriimpmnes qui fccte credere
gaudet, aclivam scilicet el speculativam, sigiiiiicerit, norurit, eliam eosqui contraria rectse fidei sapiuut,
supra ja.m dicium est. Tanla aUiem ssepe hsefeiicis ratiocinarido devincere norunl. Obsislilenim .same.
a-gcnlibus, quod Ariana maxima seditione claruit, qiiasi torreiis annuntiationis, sive carnis, vel cariiar
Ecclesiam lempesias irivolvil, ut noii solum specti- lis eorum s.eijsus, qui. spirilualia capere iiesciunt^
iaiivse viise decor, qufem juxla nomen Jezrabel, vel impelus pronuntiandi carrialia quse. sentiuiit-;
auctor ipse gratiarum Deus in cordibusi.quietbrum _, quem superare, Cl inslar Elisevei Elisseisuaediscrer
ei bumiliura^spirituseniinavit;. ^sedet aciivse_coii- • - tionis potenfia perrrimpere ac dissipare-.iiiiiius pCr
slaniia, quam bi potius, qui-nuper antiqui liostis fiti,tiesciaiit. QtiodiiiNicscnainaximesynpdo patuit,
-iiianns evaserunt, exercere solent, pr.opulsanteper- ubi tot ac tantis dertoip orbe collectis. doctoribus;,;
secutoris ira videatur interire. - ' -- . ribri facile quisquam priuiiius, prseter Athanasium
'
El apvlicavit Abidthdrephod ad Ddvid, elc.: Quse Alexandriiise" Ecclesisediaconurri, poterat ittveniri,
D.iiininoinspiranie sancli ejus faciuiit, more Scriplu- qui cttm Ario coniligere, e.l ej'us lergiversaiioues-ac
rarum ipse facere dicitur, qui juval ut faciant; sicut • dolos stalira deprehendere, traducere, ac devin.Cere
eiiain de Spiritu sanelo, cui est una cum Paire et nosset. TJbi gentilis quidam pliiIosoplius,.>Arisloie-
Filio virtus; atqne operatio ,,dictura esf : Ipse enim licis perniullum arraalus argumeiitis,. Qh.ristianos-
postulat pro nobis gemiiibus'inenarrabjlibus,"qtiia creberriirie; provocaus, a nullo penitus doclorum
quosrepleverit, gemitihus vacare, et pro saluie sua etiam dialectica arie illustrium quibat superari, db-
Doininumfacit p.ostuiar'e.David igitur, applicata ad riec exsurgens unuS mirsesanclitatis episcopus",sor
se stola.pontificali,ran:latruiiculbsprosequi debeat, phisticse quidem^lOCiuibiils i furidittis igiiarus , sed
~
Dominumconsulit ;cum pastores Ecclesisegraiia,-siii divirisefidei sapientia prseciarus, multifidasejus yerr
auctoris iniusPdoCti,per Scripthrsesacfse leciioneih-,ij) "sutiassiriiplici per oriiriia, sed veraci .prosecuiione
pua doctores in minislerio verbi semper oporlet in- '-; cassaret. Non ergo torrehtem hujUsmodi transire
dui, qualiter erga "errantes qubsque .agere debeaiit, dbcendo sufficiunt, nisi qui vel exlmia Spiritus gra-
consilium superuse voluntatis inquirunl. Resporidet lia in fide roborali, yei majore disputandi sint, in-
Dominus, persequeridos ab David latrhncrilos,: et dusifiaprsedbcti. Qulquomaniprudentia, fortiludine,
coniprehensisexcutiendam prsedam., cuth in eadem lemperantia, el j'ustiiia'Subliiiiiiereiriiiient,.qiionia'm
leciione dociierit, ,a doctoribus Ecclesise magisiris pro Evarigelio cohiligere gaudent, recte quadrin-
persequendbs disputando hsereiicos, comprehenden- "geiilifuiSse memorahlur, qui iatrunculos insequurir
dos superando, exeuliendam eis prsedam.revocandp luf; recie dricenfi qu| lassi suhsislunt; quia sunl
a'd Ecelesiam animas. eorum,. prius sui vel frahde ijui fidem efactioneih , quam deiendere disputando
seduclas. .- - J'
nesciunt, ipsi yivendoexercere non nesciuiit.
, Abiitergo Davidipse, el sexcentiviri qui eranlcuiri ' Et itivenerutilvirkiiiMgypliumin.agro, elc. Pro-
ce, etC:Tofrens Besor,"quiinterprbialur aiinuniiatio, . peraiifcs catholici dbctores ad certamen cum iiaere
sive caro ,-vcl earnalem hserelicortim sciisuni-per- ticis agendufn, inveniiint saepe relictos ab eis viros,
difficilcinad corrigendum, vol reduhdaniiam sigtti- lencbrosa peccatoiurivsuorum nigredine lioiiibiles',
707 BmM VENERABILIS OPERUM PARS II.\-^ EXEGETICA GENOINA. 708
hec prse ingehii teneritiidine ffiagistros efforis ad A Shper faciem terfae discumbunt hsefetici, eomeden-
Ecclesiam vastandairi sequi valehtes; adducuntque • les etrbibentesi; qrii sive obsciira Seriptlifarum, seu
eos.rid audiendam fiderii caihblicamv panem aquarii- iegant aperia (Iioc'enim ihief comedere et bibere
que verbi tribuurit; sed et dicla magislrortim praj- distai), nequaquam per hasc ccelesiia, sed lerreria
- efedemitiihaddunt, qtti oliiii de pulcherrima prsesen- seinper inqulrrihf, nec dicere cuih Apostolo valent:
, tis : Ecclcsise quasi>ficu , vel yit_e moitis articttlo Nosirti auiem coiiiiersatipiri cwlis esl (Philip. iii). Et
succisi,. per totuffi sseculi biijus qui nunC agitur qriasi festum celebraht diem pro spoliis quse 3e
-aiinum,' matutanVsuse doclrinae iriemoriam ad refi- lerra Philisihiim et Jrida rapueraiit; cum ad inverita
rciendas fidelium meriies cbnservareriion ceSsant. Et sua, quibus vpl pagahoruhv aliqubs sub prsetCxiii
b&pejfiagriiehmasss':da"n.,quiairibn inlegra opuscula ripffiinis Christl pejus errare dbcuerant, yel fideles
talibus, seddieia patriimrqupnjubt:suffieere piitaiit qupsque a visryeritaiis; ayerlerarit, quaSi ppiiinririi
suggefuiit.Bbiie'diiasijigalriras riy_e"tribuuiit; quia scieritvse Jririven afbiifarilur:, aiuntque gaudehteS :
geriiiiiiBdilectibiiis ebsviriculls Chrislo ct Ecclesii» Htec dies qtiainfecii Dominus ,,_exsuliemuset Iwtemur
copulandos ostendunf. \ ; .'';_ •inea(Psal.:Gx~-<ri).:, . . -.
•Qui cuiit comedissetieic._C.__v_.aceepissct fectse . Et_ perciissit.epsDavid, etc. D.uqbusniodis percu-
fidei aiimiohiam, accepit et frduciamineiilis, qua se " lit lisereiicqs Cliristus, vel casiigando yidelicet. ad
misericOfdisegfatiam Speriiret adeplurum." recipiendaffi.fidem, vel anathematizando ad shbeun-
Dixit itaque ei David': Lujus es iu, vel unde? etc. daui perpetuam poeriam. Quse ufraq.ue percussio.a
Wegula esl Ecclesise , translugierites ad se ab liaere- vespere usqueih vesperam prqduciiur,"quiaab agrii-
ticis per dbCibiessuos jhqiiifere.; qui priusquam lu- lioiie obscurantis coro*aerroris, Psque ad ejusdem
gerint,quid de fide senserint,.quo ihfuiurum merite erroris vel posniteiitiam ad tempus ariiaricantemjVel
tendanl.' Et ctim"eos. lota .inferisione bseresibus Cbn- , .siippjicium periirigit aeiernrini. Qu.adrlngenti sarie
tfadicere,' et eallioiicaeJfiideifavpre cognoverint,.tunc ' yifi, qui ascensis camelis gladium David, loiidemque
deiiium eis ejusdem lidBi sacfameiila reconciliaiidjs ejus inililum fugiendoevaserunt, illi sunt profeclo
adhibeie, he sahclumriShibus,, et jvdrcis iriafgaritas qui,;calhplicoruffi deSpec.ta_.voce-doctorum, neccor-"
passiin miltere videantur. Cujus, iriquit.auditores, rigi ab bis_cpnsenliunt, riec.inetuunt damnari; sed
ei t(e qtia , vbl a"dijuam inbdbjvenlre seclam dispb- viflutum suaruni, iirio tiimorls et jactauiise Celsitu-
»iis? iiesporideat rieCesseeSt j qriivei bsefeiiconiiri "dinequasi canvelprumgijvbocpiiflsi, nb.ii hiinus sp
laijiieos'evadefe,quserit-:;Peccatis, fiiteor, bbscoralhs 'perfeclionis eyangelicse npmen et nuffiefum lenere,
fegosura, .hactehhs audiejjdis nianeipatus b-ereiicis,;' i^_,ac dexteflora, id estvitse ccelestisgahdia, sperare
feiiqiiit auteiii rivieffiagistef,:qui erforibus. iirihii.it: et adepturosesseglorianlur. ;.
quia "ubi"•coiiira.Eeclesiam bella "gerebantuf, minus Eruit.ergg Davifl qmniti,, etc. Deyictis velcorre-
me idSneum iirtgua vel irtgeriio ad\hoc cerlariien clione vel uliione, yej detecfione nefaudi dogmatis
csse perspexit; neque ultra' ad talem.voluii secum bseresium cbndilofibus^ eruii-Domimis animas quas
ducere coriflicturiv. Sjquidem nos erumpeiiies ah deceperabt, etad calholica) pacis reducit rhnitatem.
ausirb, id cst;, luce , periectuffi et Sjiirliusi sa.ncii Vjnil aulem Daiiidqdducenlos viros, elc. PerieclSt
flatu vmficum dogma nosiium pronultenles, et gen- de pracdonibiis vicloria, David seque eos qui Iassi
lilium IIOP paucos ad nosiram atlduximus seciam, subsiiterant, cum h.s qui pugnavcrunt, spoliorum
et ipsam Ecclfesisehdem non parva ex parte lurha parte ditavit. Non gloiielur sipiens in tapievtia sua
vimus. (Jeicm.w). Non omnia possumus nmnes. Nunquid
Dtxitquc ci David : Totes me duceie al tstum cu- offiiies aposloli ? Nunquid omnes propltel-e ? Nunquid
neum ? etc. Dux David ad iuveniendos debellandos- omnes doclores ? Nunquid omnes virtules ? Nunqultl
que prscdones esse siiadeiur, qui ab Amalecitis relin- omnes gratias habent curalionum ? Attamen omnes
quehatur segrotus; quia sunl qui inter hserclicos in ejiisdem domin.c_e vinesecultura diverso tempo-
conversaii, oh pigritiam ingenii, vircs nocendibonis Q re laborantes, unum eumdeihquc sunl vitse dena-
non liabenl, et iidem subito gr.tlia superna rcspecli rium in conlemplaiida summi regis imagine perce-
et aitacli, sufficieiilcmex Dco stimunt viituicm re- ptun.
sislendi perversis; imo commodius multo et ceiiius El mhit dona de prmdasenioribus Juda, elc. Amat
per eos qui hacrelicorum arcana iioruiil, conversos moneique Dominos cuncta in diversis persnnis,'con-
ad calliohcam , eir.miia einiim dicla confiiiidunlur. dilionibus et aelaiibus , Ecclesia?sua; membra, de
Quod autem jtirari sibi rogai, ne oceidaiur, et ne in sua semper victoria , stir regni perennis atismenta-
manus Jomini sui tradalur, jta deiiiu.mpersetjiieuti lione la;tari, ei quoties airimas diabolica pridem sC»
cuneum prbtJiturus iiostilem; hoc iiimirum.quserit a diiioirecorrupias viderint Eccleshe -restilui, rglorifi-
ihagistris spiriihaiihtts, ui e"asoJum cpndiiioiie illis care ac bfnedicere Pairetn qui iu coelisesi. Qubt'
hsereiicbrum paiidat afdana , si ipsi sihi absque du- eps hia>:itiiefaeere.gaudet, quos .dileclionem suairi,
bieiate lidein, iju.a myftem yjtare perpeiuani possii, in corde puro_, et jaro;ihi.er acerhas persequentium
oslehdant; neqiie erim fursuni, dqclrinis snbdbpa- deci pulas.seryassC, qti.ossanotorunv-dieiavel ^exem.
tianiur inanlbus, ;'.'" pja iii sedhla, casise pOn>cien!isememoria lenuisse
"
Quicum duxisset eum, ecceilli discumbebmit,ctc. pefspexerit: Ilbc est eiiini veriim D.ivjj exsuhantemi
70.9 IN*SAMIJ,E;L&M PPvOPilETAM.ALLEGORICA.EXPOSITIO.. — LIR; IV. 7if
st nirqs .cj'us yel; hospitio. donassp. 'vpl defendisse A . dalpm cprani filiis IsraeJ, pdere et.fornicifi, f_Nmii>
Iatibulo. Sed-et dbctor quisque catbojicus, c.um.h.ae- XXlVj). • -.. "\ . .\.:,. ;" ;.,... ,c ,,:'•., ,-
re.tifeofunu.spirieta nuper .inyesiigat^ p.rqdit, -expu-. .. &ifuger:unl_vjriisrqel.ante fficjem P_hilisijiiim,elc,
gnat,necesse est hapcet-aliis.fratribiis pro.pterscieii- Et decepii Sunt, qui fortes.vjdcbantur in contemjjtaii-
tiam cavendi,;et?suj)efandi taliaj .sivercollo.qttendo:, d.a.Dei;y,oluntate,quod noraen Isfaeisignificat, cum
siveetiam scrlbendo, revelare. nori lafdet. Et.noia, opera gentiliiim incaulius, dpclfiriamqiiesequererifur,
iion solrira inicredehdo Deum,-; sed et indiligeridp et jperierimt depravaii. itt superbia luxurjosa, qriara
proximos, mUlttimihsereticbsa- catlioJica,i.miilturii:a vocabuiuvivjnonlis Oejboe, iil est- Jubrici desigiiat.
Ghrisiianacperfeetibhe distare 'pntiles. AmalCcllsc Sed e.t bsereticoruni perdiiiobem non parura ssecri-
lassescenlem moriirirumque -suhjtinefSs 'Soeiuttvre-. laris Sapieniiajtivit.UndepulcIirequidam nostforrini
linquenles abeuiH,'.ei qriasi feris avibusqiie-laperan»- ajl, iPliiipsopJli.|>airiarcli,se iiserpticorum Ecclesj_e
durt exponuiUvAt suos David:coffiiteslassos,'ei.fu-' pttitaiem jperversa maciilayere doclriiia. - _..._.
iq in loco ad eertamen ipse pfseparansstatuit, et :.. Jrrueruntque-PhjJiStliiini-in Squl, elin: jilipsejus,
opiriia redus. pace el benedictione loeupletat; Me- ele. Irruefuiit lola intentione gentes pircumppsitse
iiiinil hujus IectiOhis^etlilutus psalffiiquinquages.mi . in regnuffiJiidseaedestruendum; et filios:ej'Usd.env rp-
"
seeundij qui ita se Iiabet, In fiivempre Amalech,-in- gpi tollendos de niedio, et depfayarunt sua cofru-
tellectus Davii; quo sigriiGcat iri ilbriStum, qui -fmis p.iione sacerdotcs, Scribas ^et .Phafisaios, filios sci»
esl legis ~adjustiliam omni cfedenil (Rqiii: zi), pro," licet doctoresque regnj llliiis.-Sed et-IiscreticpSj-ne
pdversariisEcclesise siye.corfigpnd-Ssiviedaffinandis,' ' Spiritiis rsahciij.gratiairi .sinvplicieorde priedicarenl
•
iriieJleClus.iiguraiivvDavidjqui in tolerarido, in pef- auicolerentjVetarunt quod est -Jonat.lian.perculerb,
•sequeridb, deprseliando Amaleeilas,qiiid civitasveri id est columbse .doniim;' tie Paifem., qui nos sibl
Dayid a perfidispassiirav quid eisdeffi ipse- sit retri- nbn natura, sed-adopiione .filiqsifecit,digna co.nfe-:-
buturus, iriieiiexit. Sed et psalmi lextus intellectti sioiiejlaiidarpiit, iiiterdixeritnt; qirod iuterfectiosi-
: facilliirius, leCtionis lmjusce per tolumiffiy-teriis ad^ gnilicat Abinadab, Id.est,- Patris.riiei sjjnhlanei; ne
gaudet; qttia perlidis' iniquorum cceptis inchoal, Di- ih .Christi.regnoKali.ilemmutfdoaffuluram cfederent,
xit-insiplerisiri-cOrdesvO, Non.estpeus (Pstit; tn);' -ohstilcrunt; qflod occisusiridicaf MeJchisug,quj di-
vpl nuliuffi-yldelicct -Deuniesse,- qhi ^fes • hrimaiias cilhf JIcx iiieus saliis,: predp.iiQui Ariiim seduxil
rihretj vel ailqbam in siincia' Trihitijie personam pbiIoi-;opiviis,.qua.si Melciiisueperemit; qui Macedb-
DpuffirTerum ripn esse,"iiisipienii peciofefracians; nium,ionathan ; qui Mariichieum,Abinadab, quia
etih yefi.David a [-f.Davldis jtriumpliofniemfacil, >,yidelicei bunc veri regis Chrisii omiiipnlentiahi ne-
Dum averiilDoininus capiiiilaiem plebis stiw, exsulta- .-' gare, ilium .Spiriius, saneti dpnis...dcrogare, istum
vit Jacob, et Iwlabiiur Israel' (Psqt. -xiii)\' sumrai Pairis boriilatem blaspberaare ffiagister'<;or-
:. -. . • .;','- ,_ -..'**- ' rupiiOilispdocult. ;. Li ., .;,...-
'- "... \--."- "\\'\-. P^T X, ',..''.".;
';• '-:'): ,; Tptumquepondiis prwlii vvef.sumesi iriSauL *fc--
-Conserto,ceriamiiieIsfael fitgit cadilque torqm Pliiti- T_Dti_s, vuibus agebantgentiles, nf, regnriiii Judsese
slhiim; jqmcjue occisis Saul: fiWs, sutiiriipse sitpef tollereht.
Efapproiiriabanteiylrvdolis decepiioniiffi
- enseiriihonliirusirruk: cjuorumtiblaiadPhilistliwis
ctidaveraJtibitw digno hohdre.sepeliutit eijejiimis instrriciissiini, et sfediicti"ac:depravaii sUnt proceres
. d Domino levumeniamalorutn depbscunt. ', . regni illius vehementer ab eis qui cordi iliorum abrer
. ,{l Reg, xxxi.jjPhilisthiimauiempitgtidbaniadvefsus
'" piasimplieitale verilalis, mtiiiifidum.frauduleiitiseet
Isrqel, eic.iustjue ad id qu.odscriptunvest :,Et lutemnl" asluiiarum vrilnus iiiflixere. Sicttt enim gladius ho-
ossqeorum, etc. In. hac lectione figurate monstrairir, ililis aperlam- idololairiaj/gravibriiiuqtie JlagillbruTii
bplimatibus J.udseorumper geiJtiumexem.plavel dicia suasionenv; ita sublilibra deceptionuiri argumeiita sa^
cofrupt.is, "et sh.se scifiiitiae sjiiritualis'-arnia, quibus gilla~demoiistrat.-Noii.auteffigladio Pliilisihiiiii, sed
coriira-hoslem muniri debUefai, a.dnecem pfopriam sagittis Sahl inleriit; quia nonaperiis sceleribusj
negligendb.yerieniibus, minbres qiibque bonse acr g-quse mortifera esse neffib diibiiaret, Judaici regni
lionis. castra sueceiepiihus suo loco feliquisse -gen- ducCSTJXtremiipso perieret cum regno, sed;
hispo _
ribus. De qtiOrtim casu malis exsuliantibtis, bouii liiis qusesub volamine pietaliS acta,.impiiSsimiim
pnliris,si quid ih eis exempli ulilis, si quos inter mortis virus iriferrent. ¥efhl graiia, dicenteDeo :
eos inveneriiit elecios, horummeriioriani proferant; * Iloribra patrem luiim etriiafrem^«ipsl contra dbce-
parrp exitiim reproborum superni judicis examinii baiit suos audiiofesdicere parenfibus:i Munlisqiiod-
ri'linquant,i_Quffie.t de haereticis seqtieoriiiiia.- el de* cunque: eslex me, tibi: proderil, .«et sic abeorum
falsis catbolicis^o.demordine possimt infelligi. Im-7- penitus lionoratioiie cessare. Item dicelvant: « Qul
niinente igitur tempore Davidici regni, PJiilistJiiim i j'urai iri lemplo, nihil est; quijurai in ariro lempli,;,
sicul; senjper pugnabanl adversus Israel. Appropinr: debet, i etcselerahujusmOdi,-quse Dominns irtEvanr-
jjuanle noysegratiae tempore, gentijes, sicul.pt antei geljo mulliplici illis increpatiohe.depMimit-, maxime
cohsueverant, pastitatem Israeliiiese ,fidei per exem- illud.quod ijjsum legis etEvangelii Dominiim quasi
pla prayitalis pppugiiaba.ht,, nunp "opefa perversa ifansgresspfem legis interficirint. rQuseomhia>scele*
periluris, nunc jdololairiaj cultura osiehdendOjjiixla rtim argumehta adimitatibnCm fabiutit astiilise gbnr
exemplurn.-BaIaam,.<jijL!.(docebsii..BaIacli mittere scan- tiles, citra--philosopbisbsihdiis exerciiatiim irigeriiusi-
711 BEDM VENERABILISOPERUM PAKS II. — EXEGETIGA GENUINA. 712
ad. nefarias arles infleclunt', sagiilariis nimirum,Arunt gCiites el opiima qubndam' Judsebfum studia
Pliilisihiim vulneraiitibus cadunt. Nihil autem pro- croderidbsua fecerunt. Namet olim diviiia eloquia:,
Iiibet, sagittarips, immundos spirilusaccipere", quo- quseilli riqri parva'ex parte j'am lunc reliquere , ipsa
" sibi interpreiari fecerunt ;et nrinc projeclam ab eis
rum dolis Iffibritiperlerunt.
Dixilqtie Stiul ad drmtgerumsutim: Evagina gla- cum ipsis eloquiis divinse Scripturse .fidem Ghrisii
diuin tuurit, elc. Armiger Saul Jegjsdoctores Signlr suscepefunt ac velut inbabilando possident.^ Sans
ficat; qnia sicut arma et sagiuse Philislhiim, pravo- quod diciuiri est, trans vallera, et trans Jordanem,
ruiu deceptioneSjSic econlra Israeiilarum armarioit ut apeftius mystice pateat, silus ipseloci paucis in-
aiiud suritm^siice iiilelligehda, quam spiritualis ver- tiriiandus.Pst. Valiisest circa Jordanem grandis , -et
ba doclrinse; quibus se Dei populus a cttnctis debue-r: ipsa campestris , inimmensam .longitudiii.emse ex-;
rat.mririire peficiilis. Sed viilneratus usque ad despe- lendens;, llebraice Elon sive Aulon-vocata,-quaa
ralionem' a sagitiariis Saul,malUitarmigeri sui quara circuradatur ex;utraque parte monlibus sibiinvicem
iiicircuriicisorumgladio.perife , quia principes regni succedenlibus et cohserentibus, qui incipienles -a
iJudsebfuiu,sumpto serivei proposito in peccatis suis Libanp,- et.ultra.eunv usque ad desertuni Pharan
riioriehdi, maluere doctoribus suis mandata legis pervehiunt; suntque in ipso Aulone , id esf in valle
solventibus, et sic se docetitibus, qiiam gentilium, B • campestri urbes nobiles , Scytliopolls,. Tyberias,
,qttos communeset imihundos vocabant, consortio se -Stagnumqueprope eanv; sed et Jericbo, mare mor-
polluenfe perimi. Deriiquelimebant introire prseto- tuura ,; et regiones in circuitu-; per quas niedius,
rium geriiilis,' ut non GOhtaminafeiitur,.sed rivandu- ui diximus, Jordanis fluit, orienSjdefoniibus Panea-
carerit pascha (Joan: xvm). <}uodtamenpascha, ver- dis., etih mari ffioriuo inieriens. Quia ergo vallem
sa in suam periiiciem lege, quam acCeperant, inspn- dejeclionem. humilitatis, Jordaiiem in quo. Do.minus.
tis sanguinecorifaminarehon timebant. baptizari dighalus est", undamljap.tismaljssignificare
\ El noluit armiger ejus, etc. Noriest ambigendum, non latet,.merilo Jordanisval.le.cingitur, ,rit vios
iriler feprobos iegis dbclores exSfitisse aliquos; qui. _ humilitpr saluliferl fonlis Ingfessum quserere, .liumi-
yefbi acumeri ad\o'ccideridbs:subs audilOies sini- litef egresso ("F.egressos] ep -conyersariet ipse iocj
stra inlerpretaiione pervertere nollertl, et nihilomK silus admoneat. Quicunqueergo non in valle Jpfda-.
riusipsos auditores ea qme recfe dicta a magistris ac- nis, sed tfans vallem et trans Jordanem eranf, fu-
ecpefarii, vel despicierido, vei, qhod 'pejus; est, giunt;,^uia ;;quihunvililaiisfit baplismi reraedium ypl
biaspbeniandoiii suam vertisse perniciem , quorum suscipere, vel susceptum scryare negiexerint,-cbntra
visa mOrte spifituali,'id "est, bbsiinationepeccandj, ^irialignos spiritus valerejiullatenus possunt..Qtio,dde
et ipsbs vefbi miriistros per iemporadeleriofafos; Judseiset paganis, de hsereticis et malis catholicis
fcstimonia legis , quse rhale inlerpfetari timuerant, potest generaliter accipi." .
male conlempta sibi occaslonem feclsse;rh|rise. Hoec Et prwciderunfcapul Saal, eic. ;Usque adeo cor-
el iiotlie nobiscutti saepiusagi^ utinam nesciremtis. ruptores vel dsemonesJudKatti impielaiis armis per-
Sed et hserelici peccalorum suorum etipsi jaculis seculi jsuitl, -donec . ipsum ei f egni "priricipaleradi-"
cruentati, cum verba divinbrura eloqtiiorum.in ar- citus adlmereiit, ffiuniinirialegis sacfa., quibus con-
gumenla sui erforis iriimutant,: sua nimirum -arma ira omriia adversa prsevalebant, eripefent.. Cujus
morituri eontra suum peclusinyerlunl; let fraier raox dejeciionera,"puasi propfii signuni triumphi,
qttilibet etiam in catbolica permanens rinitate, cura proprise causaraisetitise suis longe lateque coniplici-
arlem quamcutique pro coriimuiiiEcclesise, eorum- bus fairia vulgante spargere iestinafunt; et augmen-
que inter qubs vivii, utijilate didicit, in superhise5 tum sceleris armaturam-Dei, quara beatus aposlo-
cenodoxise, pbilargyrise, allerittsve cujuslibet viiii lus Paulus, et nos.adversus spiritualia nequitia. in
comagiorie polluiijSuo se miser gladio confodit.; coeiesiibusniiliiaturbs induere praecij.it (Ephes. vi),
quia quod de.fendiab hoste debuerat,, boslem poiius : el ij)se prior indiitus,, boriuin certtinienxertavil,ttir-
juvit. '!))".. : '•_- > • -'.J|) sum constiinmavil, fidetri servavit, accipiensa Di>~
.Videiiles autem viri lsraelitw, elc. Videnles in- mino corotidmjuslitice^ITTiin. iv}-;"- hanc, inquam ,:
docti quique, et huinilitaiis.ver_emedicamina , la- militiseCffileslis,armalur.am..ludteis ereptamr, impil .
vacrumque baptismi salutaris igriorantes, in Judsea decepii; et decipienleSjiiferis inducefe laribus , hoc
docibs quosquei, inagistrosque suos in cerlamine est, .diviiia eloquia dsemoniorura doelrinis ffiqui-
spirituale peccalo triump.haiiie:devlcfos, -Sedel vul- parare Contenderunt. Quod dhobus niodis eos egisse
gus non.paucuiri , eoruin priiis. auditui proximum, et agere consiat; cuni vel dicta spirilualia carriali-
persequenie adversario a prisea suse constntiliae leKlnierprciando perverseiiiteiliguiit,; vel easdem
sede fugatum., ;et ipsi. confestim majorum ruina liiteras divinas, qtiasi cbiiiwunes et riuiia supefna
lurbali; opera yirtutum omttia ac munimina scieniise aucioritate suffulias, prout volunt ventilant. Geniem'
spiritualis, quse habuerant, amisenint; veneruiit- vero jpsam Judseseregni arce privatam , quasi ad
que peccata gentiliuni, p.t cuncla in Judseisincr.e- riihiliredaciam , et IniniicOrumpotesiati concessam,
dulissludia virtritum., perversa inhabiiatioiie corru- iri defisumsibi palam.deceptores, : publicumque
perunt; veheruntimmundi spirilus<etcorda qusefidci proposuere proverbium; quod est flgurate cbrjius
conslaniia deseruitj occuparunt; vel certe yene- Sau!is:iruncuin in niuro Bellisan, id est, doraus'
715 IN SAMUELEMPROPIIETAM ALLEGORICAEXPOSITIOLIB. — VI. 714
Inimici habeiidum oslentui, manibus suspendisse A Jud-Cbrumsuperno reliquore judicio, ut hsec altitu-
nelandis.Sed et haerelicos,peccaiorum prsscedeiitium dincm divitiarum sapientise et scientioeDei (liom.
sagittis slralos , cum prsesidio chariiatis , quse arx xn), jtixta IncompreheiTsibilesusc volunlatis con-
est viriulum omnium , fiaudant. Quasi capul Saul silium fccisse vel permisisse cognoscerent. Comhu-
iiiimuiidi spiritus prseciduni, cum sutim magis quam sliojnemquippe boc in loco juxla illud intelligere
Scriplurse sensum sequi persuadeiii. Armis cxspo- debemus, quod de pcrcipiendis scruiandisque Do-
liant, cum divina elo/juia ad suum , id est, dsemo- niinicss passionis sacramenlis shh agni edendi lypo
nicum sensum pervertunt. Arma Saul in templo praecipitur : Si quid tesidui fuerit, igni comburelis
Astaroth ponunt. Astarotb quippe, non solutn quia (Exod. xn). Ossa in nemore Jabes sepelierunt, cum
idolumesi, sed eliamquia facima exploratorum inler- si qu.d in infirmis viitutiset fitmilalis invenerunt,
preiatur.doctrinamsigiiificat sphituiim maiignorum, non hoc quasi nihil despicere, sed frucluosis sancto-
qui caulas fidelium cncumeuntcs quotidie, si qucm riciv opei ihus maluerunt adjungcre ; si quos inlcr
devorare possiut, explorant. Cum ojiera ipsa, quihus tarnales ac Iragilcs virlulihus aniuise studere cogno-
Deo servieranl, ad suse maligmlalis obsequia dira veruiil, hos sanctorum consorlio aunumerare cura-
permulanl, memhra nimirum lucis el vitse expertia runt. Per nemus quippe bonorum operum fructus
iu muro domus inimici suspendunt. B noril exprimi, qui in Genesi legens, quod vel quale
Quod cum audissenl habitalores Jabes Galuad, ctc. nemus Abrahajn in Bersabee planlaverit, recte in-
Jabes, quse iiiterpreiatur exsiccata, Ecclesiam desi- lelligere novit. .Aliler Saul pro peecatis suis mofluus
gnal, quam ab omni cainalis concupiscentise lluxii, ei derisns, a viris Jabes, quos salvavit, publico eri-
ab oniiii inqmnaiucnlo carnis ac spintus fervor justi- pitur opprobrio. Cadaver comburilur, et ossa con-
tise Solis, hoc est aspiraiio divini lcmperal ariiuris. dunlur in nemore ; quia dignum profecio-esf, ul si
Unde recte lalis in monte sila descrihilur. El ipse quis fidelium magnorumque virorum peccalo yiclore
Galaad, id esl, accrvus leslimonii vocaiur, nt signi- spiritualem moriein incurrerit, ab liis maxirae quibus
ficel.sulililissimam saiiciortiiii \ilam,ne ad errorem in bono profuii, ut reviviscere possit, adjuvetur,
deflecli possil, idoneis Scripitirarum leslimoniis, esse borumque et fervenlissimis in compuiictione preci-
lirmatam. Ijjsa autem est civilas, quam in auspiciis bus ejus Carualia detcgantur, cl spiriiualia qu.t
sui regui Saul, cum adhuc bumili piciaie Domiiio gessii, suo digua pietate comIlleIldelltul,auctori. -
servirel, ab hoslium obsidione iiberavit. Cuni ergo Et jejunaverunl seplem dicbtts. Reete et ad litle-
audissent babitatores Jabes Galaad qusecunquefece- ram pro moriuis , ut ad requiem perveiiire valeant,
runl Philhihiim SJUI, suriexerunt omncs viri for-' seplem diebus jejunatur, qui posl sex bujus sseculi
tissimi. irl.iies, in quibus in carne laboramus, septima est
El ambulaverunt tola nocie, etc. Cum audissent in illo sseculo setas requietionis animarum carna
babitatoies civitalis Chrisli super moniera positse, exutarum, in qua bealse lempus illud gloriiicum,
Judseam, ex qua sihi in patriarcliis, propheiis, et quando resurgere njereaniur, exspectanl. Cujiis fi-
aposiolis , prsecones et niimstros salutis advenisse guram quiciis,et resurreetiouis, et septima dies in
niemineruiit, a geulihus conteinpiam lubiiamque de- lege, et scptiihus sive quinqiiagesimus annus, in
risui, surrexeruni in opus verhi omnes viiiliter quihus requies operum dabatur, typice prsetende-
sgcre gaudenles; et inter medias errantiiim tencbras bant. Ipsum vero exemplum nostra spei et fidei dis-
ipsi virtuium iter amhulanies, prohibiieruiil dc illo- pcnsaiione Duminus ostendit, qui sexla sabbaii
rura casu, quorum deliclo salus genllbus quasi ad crucilixus, seplima requiescens corpore in monu-
diaholi donium periinenlium , publica insuliaiione mento, octava et quaa uua sabhati est, resurrexil a
lselan. Quod si delibalio, itiquiunt, sancla cst, et morluis. Sed in parie allegorise, cum de crecilate
massa; el si radix kancta, et rami. Quod si aliqui ex Judseorum sabbatum hacienus carnalucr ohservan-
ramis fracli sunl, lu auiein, cum oieasler esses, imer- tium , civcs contrihulesque sui iideles mento tri-
tus es in illis, et socius radicis el pinguediuis olivw . stiiiam et conlinuum in corde relinent dolorein,
faclus es, noli gloriari adversus ramos (Rom. xi), et quasi septem diehus jejunant; quia conslitulis ad-
csctera quseAposiplusad Romanos niiro acmulliplici buc in errore fratribus cognatisque suis, nullatenus
sermone digessit. plenam possunl hahere Isciiliam. Cum autem ct ipsi
VenerunlJabes, et combusserunlea ibi, etc. Cada- octavse diei, id est, Dominic_esimul et suaj resur-
vera, carnales si\e carnalia ossa, fortiores quosque reclionis iiiysteriuin pcrfecle cognoverint, utrique
et virtuium opera designanl. Combusserunt ergo pariter juvanle gratia Christi, perpeiua feslivitaia
cada\era Saul et filiorura ejiis, qui infirma casns gaudebunt.
rPATUOL:!XCi. '
'"'T23
'.113 BEDTE^ENEJIABILIS OPEBpi PARS II. — EXEGETICA GENUINA. .710
m umm :mm
'
";'! ;- ;"''- ['., ;•;;:- ')), "' IilBlR\IMXJS.- . , )):).' •' '•"''"-'' :;;;-,.':^V
"-.•: ^EPISTOLA AD NOfHELMUM mESByXERUMrDE.;XXX QUiESftoNIBUS
•a?%ilcclissirao:fratriNotiiblirio:Beda,,f.alutemT-;, 4\n0n,dricebant.Fit;eliam, ut nph qmniaiqiise a palri-
•'_•Qhse-deilibroRegum dilucidanda, frater dileclis-' bus lcripia sunt, ab pmnibus posslnl haberi, et
- -sltiie, niisisti, statim prpiil poirii .bomiho juvante'j- ignorehtur quaeslionpsScriplurarum a legentibus;
..,_ejipiiC-irecurayi, ea duriiaxat distinctione, ;ut xxx jvooquiaXdpctoribus. exjiositse non siut, sed quia
irSJtbis j)ropbsitib.nes, qiisegraviorfes forte videban- ipsas.earum .qiiaesiionesyel iibri^habeaniurjvei ha-
jriur. brevibus distinctas capitulis, quoJacilius pos- biise non iiitelliganiur a-quserentibus; sicut in plu-
rs^ent ihveniri, hocaroluminecomprehendereni. Cse- •rimis eorum, qubruma meresporisa et p.etisii et.ac-
ttera vero qlrse commixiinK amiotasii nomihavvel cepisii, constat esse faciitatum. In quibus yidelicet'
-Yerba, quse faicilius.ac; brevius solvi poterant-y iii responsis, quia tois peiitiohibus yesligia palrum se-
aliis schedii.lis:sebrsum colleeia, siffiul iusefraiernir-, fliiens, Satisl'acerC"stutlui,preeor. ut vicein. debitam .
tali iranSmiseranr. Quamvisipse noverani,:.p|ur;hha noslrse. devotioni; reddeiis, prp. sospiiaie. nostri et
. inreodem libro multo «bscuriora,*qiiam eaessequse ,cordis; el corporis, unii cum ;fratribus quiiliis in
a ffie,•quserendajudiCastL Scd _etlioc nbn. jgjipra^ locisyobiscum Dpjiiino deserviutil, intercedere.me-
bam,'ssepius fieri solere., ui is qui obscuriora forle .niineris. Sed et-si quid de.his ,quse Scripsi apiius
siionhulla;jam berte intellexerat, quia VideHcetlisec fprle' alicubi, quod •faciliiinecpntingere poierit, ex-
-iri iractalibus magnorum-aucioruin sufficienter ex- R, posituih,inverjer]s,,nobis quoqueociusJioedestinare
.-planatarepereriit, ipse adbuejnquibusdam faeiiipri- . .iion graveris. Bene vale, _.seiiiper dilecilssirae in
bus sensu inceiius perseverel, ac ,dubius; VJUIEilli Christo frater. r .- '. _.-.'. . _
, forlasse qui -profundipra tractabant, qusesitudigna
wmitiiipR.
3. 0LSalri. ii, 3S.:i).?_Etsuscitqbdtniliisacerdoleiri Filiusunigenilus-paiernprum fiiin omnibiis cbnscius
,>'-.''.'
: )fideleni,. qui juxlacbr meM.n,elc. Qupd/aitjjroplielaj arcaiiorum, jiiJvta, qiipd iie se ipse manifestetesta-
- .ad Ileli ldquens ex perspna Dei :. Et suscilaboiiiihi tur, diceiis : El q-meipsq.faciqiiihil, sed siculdocuit
iacerdotem; fidelein, -qui juxta cqr ineum et_ aniinaiif !me Pater, hwc loquor. El quime misii, mecum est;
:me)qmfgciqifei wdificabo-eidomtiriifidelem, et om- ;,eing_tt reliiiqtiifme sottim,, quiq ego_.quw placitasunl
-~:'bulabit cortim(Ilirlslo trieoctinctis diebus, sub figura ei, fqcio SeiiiperfJoan.ym).Cul domiim Dtlelemsedi-
j Samueiiside biiriiino Salvatore, sumino yidelicet ac fical Patei;, qh_e domus suihus.nps, si.fiduciam et,
Vero ~ppriiiiice,'debel inieiligi, qupd himiru.in sicut glorjanvspei usque in finerii;firmamreiineanius. Et
.Samtiei defuiicio Heli sucicessitiii sacerdoiirinv,non iiiECdoraiis ambulabil coram 'Cbristo ejus, ipso vide-
. de stirpe Aaron, sed. de, alia,;Levi familia eleCiiis.:_^ licet, surtimo poriiifice, cunctis die.bus; quodHiiimirum
Fuii;enihi'filius!Ekmq,;filii!Jerohqm , fitii Eliel, filii usque adfihemisaecuii suoruffi augmentalione mem-
Thoti, filii Suph,,fitii Elcqnq, filii Maath, filii Ama- brdrrim Ecclesia sancta pro.ficerenunquairi cessahit.
"•'tai, filiiEtcana,.filii.Jpel, filii Axarice,filiiSophpniw, Ajioqiiiii ;quo;modo de Samueie polest accipi, quod
filiithaaih,:filti Asir, filii Abidsapli, filii Core, filii sedificala sit ei; domus. fidelis, quaecoram Cbrislo
:ispttr,fiTtiCdqth, filii-Leili,)filiijlsrae)l (IParal.yi), •Ppniini, id est, ipso Saniue].e;cunctjis,dicbusincede-
ut verba Dierum narraiif: ita MediaiorBei et liomi- reij-cum iegamiis in sequeniib"us, quod filii illius
num, utesset;nobis. ppniifex, non deLevi, sedde ayersi de viis ejus ,posl avaritiarii. declinaverint, et
aiia utique tribu, id est, Juda, carhis Originem sum- perverierint judiciura ? Nisi fprte doraum ejus Iioc
\ pslt; aiiam qusim legalem hosiiain,, id est, ipsam loco pleheni Isiraeliiicaminteiligamus,;,quse cunclis
guam carnem oblulit Patri. pro nbbis; alios qriam .de ^diebus sacerdpiii ejus -'Qt.iminoseryierit, De qua
genere Aaron pontificattis sui reliquit hseredes, (ilibs scriptumest: Etreqvievit omiiisdomusIsraelpost Do-
videlicet graliae novi testanienti, de universa gen- minum.El paulo ppst: Abstukruitt ergo filii lsraet
lium natione collectos. Quod vero quasi humano Raaiim el Astarolh^et servicrunfDominq soli (I Reg.
more lOquensDeus.dicii: Quijuxta-cor meum.etani- yn). Qupd vero subditur : Fulurum esl autem, ut
mam meamfaciat; derSamuele quidem recie ipolest quicunqueremanserit in domo tua, venial uioret pfo
accipi, qupd in omnibus ejus voluntati sicut homo eb,, et offer.al nummum argenleum, el iortam panis
Deo parjuerit; de Dominoautem Salvalpre, quod sicul (IReg.w); et in praesenii lempore aliquaniulum
717 ...... •_- , ,N LIBROg REGI3M QtLESTIONlJMXXX.LIB. I. r V •J*8
solet -impleri, etih fine miindi-perfecleeompleliiiur. AL i. (I-Saffi. y'\\,/_l.)Ex quti die mqnsit arcd, Domini
Nain etsi pauci, lainenaliqtii quotidie exJudseorunV in Ganalhiaririiytntiliipllcalistinl .ri(es,etc. rQuod.di*
libn tahtiirii plebeiaj scd eti. sacerdpialisiirpe ad ,.; cluihirest,cjtiodexqua die marisilarcairiCarialhiarim,
Ecclesiam. confugiunl; et cttm inlraverit ptenitudo mtiiiiplicaii sunt dies, erat quippcjaiiiaririusvicesi-
gentium, iuiicbmnishrael salvus fiel (JRom.ril),Qui- mus, el requievil Pmnis.domusTsrael poslDoininum.
-citnque auierii.exlils salvaiidus est, is -eienim est noh ita inteUigendiinj est. qbasi yiginti anni,-quibus
. qui remariSttrusesseyicitiirriii-domo. Pereunte \sa- . arcamaneretin Cariathiariih, ad; octavum usque
-cerdotio'-ileli,';,necesse esl ad-ccclesiam offerat pro annum regrii David, quando eam congfegaia popiili
se sacerdoli Cbristian» numffiiim CoiifessionisDeb frequentia :in Jerusalem addiixit,. siiiticomputandi.
• devbtsej,
qiiSein symbolo cohtinetur,; brevem qnidem Jnvenittir namque ih sequentib,u'squod temporibus
verbb, sed virlutcprsecipiiam. Consial' .argenib cln- Sanlis fuerit eiata de hac ciyilate.et allala in .Caslra,
; rilatem verbi- coelestis, slctit fulgorem-saplentise pughahte.eb adversuin Philislhaeps.'SiCeteniin scri-
spirilUalis auro; ssepe desigriari. Qfferal^et paiiein ipiuffi est_:TEt ait Satil ad Acltiam: ApplicA arcahi
sacrificii-saluiaris, abjectis cariiibus legalium vicii-' 'pomini,efdl enitn ibi utca D.ei;in;die.illa ctiin filiis
mafiim,'dicaigue .Dimiltenie, bbsecro,qd unampar- lsrdel. Etquia constatquodJDavid.;eamiin\Jefiisa-
tem sacerdolalem(I lleg.u), id est, .id ipsaittple- 'IB.lem addnxerit, lulitque eain de domo Abinadabi in
bem Chrislp.sacerdt)te pnetjlaram , cui Peirus: ait: qtiam jlfaiam esse.perhibetur, restat I.nteljigi quod
Vosaulem genus etectiim, regale sacerdotiuni(1' Pelf. in diebus Saulis relaia. de castris et in prsefatam sit
':ii)."Quo.d;auiern_\&Ai_-:I]lcomedumbuccellampanis iillalaTcivitatem,unde denuo.. reHnante Davidi;affer-
__ (TReg. h), etiam ipsuiri ssicrificiigeni.is'eleganter lur ih Jefusalem.' Esl ergb serisusmehiorataj,sen~
: expressit jde qiio dixlt sacefdbS ipser: Pattis 'gueiri, lenliae qii\a;ex quomansiiqrca iii Gariatltidfim, eral
egodabo, ctiroinea estpfo tnundi vila (Joari-. vi). -annus vicesimus (Liher aniiquitat. vi, cap. 15), ,'cfiiii
Qubd^eiiimdixerat stiperius, dedisse se cibbsdOmui ieam inde" traiisferri lemporibus Saul causa ;belli
Aarbh, de "viclitiiis Veleris;Testameiili, qtise fueranl jContingerei. Vei cerle vicesimus erat annus, cum
sacrificia Judseofum; Ideoiiic dixit, positilaiidiniiad adhuc omnis domus Israelreqiiievit p.pst Dpiniiiiim,
icomedendumbuccellam panis>quod cst inNovoTes- - ahjeciis.yidelicet idolis illi soii serviens.. Quodieam
•tamentbjSacrificium.ChrlsiianbTiim. fecisse tolbitempofe .pr»Bulaitts;Samuclis,-qui Jbsc-
•""- •-__:{ISam. in,il9.) Eihqricecidil ex omnibusver- plio tesie,_ditodecira.aniiiscompleius est; et primp:
bis^ejus interrath.- Qtiod diciuffi «st dC Samuele, tempore regni Saul, quoii, eodem.-historipgraplio
pbsiqiiam.serba divini oraculi. quse nociuacceperat, affirmante, yiginti.annis tenuit, nullus sanctse liistp-
mane Heli reiulit: El-non"cecidit e'x bmnibus vbrbis " riseicuriosus ignorai. Namquerposlmpdum Cuhvire-
ejus ih terrarn ,'.sigiiifical qiibd iiihil ex his qtise lb- . cessisset a Saule spiriiusi Doniinii et agitaret eunv
• ctitus est Irfiium
liuit,' sed bmnia surit rebus co.ih- «piritus nequam, maxiriie ;ad persequeiidurii David
.pleia, qu_e dixit. Cadrinliiamque in lerrain verba . ;;inno!iiiimet jusirira, necesse rerat partem miliiise
supervacua,;quas pro ttiliilo liabenda:et liiiiversorum vel; plebis ejus iiOnnullam maHtise,iliius •
exstitisse
i sunlcalcanda deSpecluVsicut ef beatus Job dixii: Complicein.; ,. ;..;.. ;..-__
El litx vullus meiiion cadebal Iri lerram (Jobjxxn), "•5. (I Sam. xx,-l&.) Si vixefo,facies mihimiseri-
inlarita .gravitale vhituiii lehere con- cordiam Dpmini,etC. Quod, dicente Jflnalhaad Da-
' quiaiiimiruih
sueverat, ut nhnquam cbhtemptibiii Iseiitia"rpsblve- vid, queminsecutibiiihuspatris-sui noiijustis dple-
rethr; sed-qubtiescuii.querhiiarioreffise piseSentib.is, bat fatigafi iSivixero) facieSntilii niisericordiariiDo^
exhlberet,, certa ;semper lioc csiussi utilitalis eorum' -miiii; si vero morluus fuerq,nqn auferes misericor-
faceret; \ ';'". '-:." '..."-. .*.';_ diarit; iuani; a domo meq usque in ssriipiternum,
-3. (ISarii.'Vi,i-19ii)-i'E<jJercass'itdepopulo LXX«)*ros, . ^uando-erddicaveril Doiniiius:iniinicqs.David, linuni-
~eiL millia-plebis,;(__\\oc\ dictuhi esl de eis qiii vydere guemquedeterrd;, c\\m adjungerei Scriptufa.: Pepigit
iarcahi Dbmihi' reversam de terra-.PIiilisihiiioruiri..' j) dtiiein fmdusjonathaii cuni dbmo: David; continuo
ausi _Sunl,cuhi rion' essehlide stirpe,Leviiica : El -Siibihiulil, diccris : Et requisivil Dqhiinus demtinu
perbtissiidepoptilb sepluaginta viros, el qtiitiquaginla • iiiimicprutiiDavid; pef aniicipatiohem/ utique fecit,
ttiiliid plebis.;Popitliis ;et piebs pro 'iiha! eademque;• priiis bistprisi! interserendo; qupd. raultopbst.tem-
re indifferehiei.accipiiur. fiam ell ex uno GrseCb, - pofe faciiinv est, icum inierfeclo Saule regnum ad
tpibd esl iaos, siplefiitrumquetrartsferri. Sedih hoc domiim' iDavid traiislatiijri est;: et^rqui inribcen.tem
videtur esse distantia, qhbd vh priore^gpmmatever- eura iiijusie *persequebaritur,:;jusia\ snnt .diyinitus
siculi additum est viros. TSaniquod luus .Codejtha- - ultioiie nihiiati.' f uiic-eiiittifequisivit Dominus.de
"
'bet.sepiuagitita binos, omnjno mehdbsuhvest; vi- manu iriiiiiicofum quafe virum;-sanctuiri'afiiixerint.
' ros
ehini-majofes naiu'sighjficat, rit sit Serisiisquia Tunc.cogebaiitur rationem reddere odiorum, quihus
-de bptihiatibus poprili sepluaginta suht percussi, : conlra illum tanlo tempore S-evierant.rQubd ei de
- de ipsa auiem lurbavulgari jiominura
quihquaginla -Absalpn, et de Seba filio Bocliri, et de cseteris bb-
millia; qupd nepalerenir iriKxodo, popUlUsdionge! slibus DaVid pbtest inlelligi. Aliler»si :scirevis qiiid
' itabal; etorabdl, solus
Moysefdsceridif dd;)Dottiiiiurii de manu Iniiiiicoriira DavidrTequisierit rDoffiihuS,
- (Exbdi _\3).:, ''- •! ''• ,Vi ;' - "i""*'.'.";: "poiesti rii falli.r, a supefiofe sehtehtia, quia dicturii
,W9 . BED^: VENERABILIS^JPERDM PAllS II. —EXEGETICAGENMNA. 720
«st qiiodfoedus pepigerii Jonaihan. cum domo Da- A alligatur, ita omrils:sahctorum coetus una eademque
1
Vyid,apehe'inielligi -quod boc demanu inimicoruin fide, spe, et cliaritate ad irivicem conslriiigitur, uno
David feqiiisierii, id :esi, quare noh et ipsi - fcedii-; divinse prbteCtibtiis mbriimine eirchradaius; Patet
ciim ieoipacis ihire volueriiitjKciim'quo;e"sseDbmi- "sane litterse seusus, quia anima David, perisequenli-
iiunv'vidiirinl. ldcirco aulem Scripturaliavc sehlen- bus licet hbsjibus, custodita semper fuit in sorte vi-
liani liaiie prxocciipahdo intt.rpijnere videlur, ut t'e- venlium. Porro ihimici ejus, inSistettiibus sibiad-
si.riioiiiunijonalhse, qiiod•dixeral : Quaiidoeradica- 'Versiiaiihus,, sicul lapis funda circumacius, sic in-
'veriliiihiiicps'David^unrimqueinqnede jerra, veriilij' siabili molu perturbandi,;-et suisesserit expellendi
esseCoihprobarei, quia videlicet eradicaii' sintini- definih.iis, vel «iiam liumanis rebus auferendi,
iiiiCi-Davidde terra, nohripso David-sedeadversariis 7. (II; Sami'i, 18.) Etprwcepil ui doeereritfilios
-vilcisceiiie,'sed judicahte [ioiiiino proillo. Bene aii- Juda arcum, 6tc.Qupd-scriplum.est de Dayid,
,tciir siibjungilur : rEl acfdidiiionaihair dejerare Dq_- quandpi plangebat inierfeclosSaul eiJonatban : Et
wd,'Co qtioddiligcrei'illurii~;sicutenim drilmamsuain.,". _pr:<e'cepitni docerentfilios Judaurcuiit, lioc ideb fecit,
•ita diligebai euni; ut ille liiffiiiumj'qui larivperlecito ui quia Philisihseossagittafiis abundafe jairi tioverai,
juxta •iegemDej ambrecompleciebaiur Bavi'd,.a pef- rinde el Saulimaxime horum iciibus.perieralj eam-
dilibiibininjicbnim ejiis osienderetur imhmiiis. Qui, dem bellandi artem et suimililes ad reyiiicendoscos
etsiiiS-iribfie prscfepiu.s fegiiunv eiini eo, rit spera- discerent. Quod^>vero sequitur : Sicut sctipium eslin
bat!, ierretiuni b.ibefe -nequivit cbmmune , allsque libro;ji.sioruin, rpsum librhm liodie nuSquam,neque"
ull_»tariieii cbrilfadiciioheregni Ccelesliscorisoriium apud ipsos Hebrseosinvehiri posse asSeVerani,sicut
cuni eo, quehv pro glPria yirtritum iaivtispefdilexil, riec Iibrum bellbrum Domini, ciijus vnlibro Nume-
Cum esset et ipse virlutum plehus,-aceepit. ' rorum hientio est;.neqiie-CariniiiaSalomonis,neque
6. (1 Saffi. xxv, 29\) Si' ehimsiirrexerilhomo ali- disputationes ejussapieiiiissimasdeiigribruffinalura,
•qndndopeisequeitste%elc'.- QubdAbigail interpellai.s Iierbarunique. omnium,.iiemque jumentofum, yolu-
'pfb se el pro domosua ait ad David, qheiivvir -criiiij, repiiliumetpiscium; ve'Iqupd ip iibro Ver-
•cjhs sjthltiiiaet ebrielalesopiihs rifleriderat: Si enim borum jidierumdicitur :•Reliqua,verb pperum Salp-
iurrbxeril-aliquaiido iioinb perseqtiensle,Jelquqirens m.onis pfiorurh.et ijovissimorum'scriptarsunt in
arianatriinam',erit dnitna.doirilninieicustbditd, qtiasi verbis Naiban rprophetse, et in librjs; AhiseSilonitls.
iri fdscicuio 'viveiilium'apud DoininuriiDcum tutiitt, In visione "quoque Addovidentis contra Jeroboam
Porro dniina•inimicoiuin tupfuin foltibitur,'.qutisi in iiliura Nabath (II,P ar. ix), etmulia bujusniodi vo-
iiiipetuci circulo fiiiidce;pulchefriffia comparaitione _ lumina, quai "Scriptura qu.idem fuisse prohat, sed
staiuiivjUslorum a'•reprobbriittisorte discerjiii. Hii- hodie coristatnonesse: 'Vastala'namque-aCliald_eis
artimas:appeilai viveiiles, ut illorriinSe Judsea , eUarar bihliotbcca, aiitiquitus ,cpng;regata,
' iruiii quippe
''cbnirario spiriihali. rtioite*pfscocCupatasinsittuet, iivler alias -provinciafunr opes hostili igne cpnsuffi-
^u£ia*illiid propheise"':Aiiitna quw'peccaveril ipsa pta est-. ,Ex qha pauci qu| nuhc in sancla Scriplura
tiiorieiw (Ezech: xviii), Ilosr fasclculoj -illoslapidi continentur librl posimodum Ezrseipoiilifieisetpro-
fuiidaa assimiial; fasciculus enim coiislfingiiur, ut . phetse snni iinjusiria reslaurati. JJnde.scripthiri est
Iiiteger"maneat et conserveiur; lapis in funda e.xpe- de eo iAscendit Ezras de Rabylpnejeiipsescriba
«dilrispohilur, ut abjiciatur. Sic eleniiiiin.Jiocsje- veloxin lege-Moysis(TEsd. yji),.Veloxvidelicet,quotl
'
rculo rilecii pre^suris iribulaiibiiiihVi coahgusianlur, prompiiores iilierarum figuras quam.eatenus.Hebravi
lit liis admonitiarciius se ad;iiivicem mutua charitaie babebant repeferit.; Elin eplsiola fegis Pcrsaruni :
-co-ineciant et coadunaii ad irivicem mahu sui Re- Arlaxerxesfex regum, Ezrmsacer.do;iiscribwlegisDei
dempibris in perpeluunviconservenlur. At vero .re- cwli'doclissinio,salutem(lbid.).
•prolii, quanlo iicenlUis vn "hac vita volupia.ibus 8'. (11Sanv. yin, 2.) El peicussilMoab,el mensus .
prOpriis:velut liheri •dimil'luiit.uri-tanio .longius in est eos; funicuiocbwquans_terrw, eic. Quod.-scripium
fuiuro;:a.divihse.visionis gloria projicianlur, ut, de |\:CSt de Dsivid: Et.percussilMqdb, el mensusecl eos
eis:'ffierito dicatiiri: Et quideiii ipsiiide ;manb tua funiculo cqoequans .•lerrw, ihyperbolieedebet accipi.
exptilsi;suntvrMireriauiem.omiiipblCniemprovideh- Non ienimfleri:potcral ul homines-_itt.irirrayiyentes
tiam ;describitrsuperni protecibris, cum.djciiani- - in tautum Iniiriiliareniur, doiiecipsius;; terrae-dprso
Hiain»viii sancli -quasi -fasciculo vivenlium apud funiculp- super- extenso compTOhanle apparerent
•ciim necesse cusloditam; ;Sicut eniffifacillimumest ajquales; sed iiiimensam liumiliationem captse et
J:cuilibet fasciculuirilierbseverfehi sua manh rei.en- , oppresssegentisvoltiii Scriplura hpc verbo accumu-
tumicbnsefvare,iiia viftus Doniihi.et-Salyatoris no- . lare,'-ut dieereti co_equatoseos iterra.^"quasia Deo
siri/Oirines per .prbem elecios ab inilio usque ad .. esseht evirati a|que cpnlempli, utih riullo amplius
liiieiri.isecull, ne quis exeis iulla ralione pefeat; ihominesln tefradegentes quam lerra ea qnsenullos:
silie labofe.luetuf. Juxta qhbd-iipseiri Evangeljo sub ~':':ihabefel bpmines:ipossentvsilere. Gujusmpdi;loCutio-
rfigiifa oviuiride ,eis~loquehs:-Et set/uunlUr me, in- ; nis plura babes exempia. in; Scripturis, qifale est
; quit,:et egomtani wlernaiiidc<jeis, et non peribtintin "iliud, Evangelii;: Simt-.autehtei alia multa quw^fecif
._wieititiiiijei non 'rtipiel eos qtiisquam{detnanii mea ; Jesus, quw.siscribqntufperfiiigttla, necipsuin arbi-
(Jaan.i %); Sicut fasciculus.-unus.quibuslibei-vihculis tror mtindum capere. eos qui scfibendi suni. tibros
m . -IN LIBROS REGUSl QUiEStlGNUM.XXX Llfi.1." -;: 722
{Joa.i. xxi). Qttoriiodoettim rion caperetimundus'lv-.•AJosephittarrat Hisloria : Triginla feratitciubiiia pa-
ibros qui scribi pbiiiissent irt mundo? Sed ad.ihsl-. • vimento usqiie ad medihm coeiiaeultim, irigiiita rur-
nuaiidaffi.magniludinem ac muiiiludineffi operunj . sus a medio usque ad teniuiri, quousqtie poriicuum,
Doriiihi, tali verbo yoluit uti Scriplura. H..inplanciu quse templb ab Australi, et Gccidettlali, et Scpten-
David,aquilis velociores,iepnibusfortipres (IlReg.i), trioria!i,laiefecohEerebaiit,rallitudb'periihgebal,idest,
Cui*similliffiumest illtid etiam sscciilariurii^itiera? isiiiiulsexaginta; deinde aiii Sexagiiitausquead supre-
' --"
; rurn :' . - \ •' -• '_;' miim domiis-leclum : ifaqiiefolaejiis: altitudo cen-
I__m candorenrvesanteirenl,cursibusauras. tiim vigiuti cubitis adimpletur (Lib; Aiiliq. vm, c."'3).
Quod autem tnensuS ebs funiculo dixil, fnniciilum 12. (III Reg. vi, 8\} Osliuiniatens inettiiin pitrte
allegnrice pro isorte posuit, eo qiiod futiieulo sbleiit eral domus dextrce. Quod dicitur : Osliumlaterisme-''
agrorum spalia flvetifi.Uiide scripiuni est: Et softe dii iripafle eral doinus dexlrw,ridif.ut quiilaniputant,"
divisil eis terram in furiiculodlstribtttionis. Sigriifi- hqc ihdicat qiKid osiium qupintfarelur in tenipittm
cat autem quod tahv libera dispositione Davidfe- ab Austraii parte, hoC est, "inlatere ffiedio paiietis
gibnes Moabiiarunibaerediblisquibus velletdivideret, meridiani Tueril.Iactumi-Alioquiiiisiiiiplicitcf(liceret'
quam si possessor quilibetagros .pfoprios ad ftulum Scriptufa : Ostium doiiius efat-pOsitiimcorttfa-Au-
fiuuni diicloiiinc inde funiculo dirimcrol. Alensusest " strum. Nunc vero ostioln •quideiiv,- qttoyadqiipfidiana
autem duos furticulos,uriVimadoccidendum, etunutn . leivijili' miiiisteria ingfedieliaturj erat ad Orientem,'
ad vivificaridiiin.Etlipc airegpricedictum significans ul Josepbus refertletiporiictis anle facigm illius.et
quod In sua David pole"siatebahuefii,inullo uiique ipsa paieiis ad Oriemem, ita utexorieiis-sol sequi-
cohtradicente,.qubs eortira neci dafel cbiitumaces, iibciiaiis sine- ulfo Obslaculo radios Sjios per ostia
, quibus parcefet subjeciis. . '.'-. ";, templiet oraeuli jn ipsam arcam, quse erailn saii-
9. (II Sam. xxiii,' 8.)-;lpse; est quasi teneriimus ctis siinctorum, mitieret. "Pprro"ascehstisquiindo^
iighi verhiicuius.Qupddieitur de sapientissiniopriii- nitim superioremiet asuperiore ducehat in tertinni,
«ipe fbrlium David, eujus quidem nomeiiin Regum iih Australi erat lerapli Iate-re-(hbcest enim dextra
libro tacetur, at vero iirilibro Paraliponienoh Jes- pars domus) abscondile faetus, babeiis bslium per-
baamnbminaiur, et fuisSe liiius Ilachamoni comme- modicum inferius ab Orienle in ipso an|tila dexlrj
moriitur (J /"ara/.xt)'. Ipse est quasi-tenerriinus ligni parieiis. Unde consequenter adjhiigiiiif : Etper co~
vermiciilus, (11 Reg, xxra, 8)_ Virlus simul bellica cltieam asccndebantin mediumcmiidculum;ei a medib
el modesla, vifi designatuf civilltas, quotl videlicet in ieftium. Cujus dispositio ascensus mysteriuni uo-
sicul vef-miciilus ligni terier quidem et fragilis toto K-bisriiuilutii mejiiorabile coihmendat; clarel iiaihqua .
suo'cofpore, riec noh etpermodicus apparel, nihilo- quod tefnplum hoc quod Salomon fecit corpiis paci-
- mirihs tamen foriissimuffi.Iigni robrir exedens eon-. fici
regis tiiirisli, non ^solum illhd *:quod'est ejtis
sumit, et cariosumreddif.Unde et a terendo lignai Ecclesia toia, -verum eliam ipsum qiiod sacfosaii-
terodinis noraen habet. Sie ilie affahilis omnibus ctum de Virgiiie, ut esset eaputEcc'esi-e, siiscepit,'
domi, et quieiusaique humilis yidebalur ;ai ih cer-r iigurate insinuai. Erat autCm ostiiim "late.is medii
lamine ppblico rohuslum se iaiquc iniolerabilem ' inypafte domus dex'.rw, de quo\oCculie»ab infbrib-
hOstibus exhibebaileonem. --''•- - ribps itt inedium eoenaculuui, et a medib aScende-
' 10.
(II Sam. xxin, iOATpse descendit; eipefcussii retur in.leriiurti. Quod, passb lnrcrueeD:ihiIho, uhus
leoneiii in .media cistefna, Qiibd dicitur de Bahalai :. milituirilqiiceaitilus ijus-dcxiruniaperuit, efcontihuo
Elipse descendil,el percussiijeotiem inmediacisieiria exivil sariguisefaqua, qul est siwiguisnbstrsefedem-
diebus nivis (Lib.vii, Aniiq, c; 12),:qiiomodo sit fa- ' plionis, et aqria noslrse ahhitioivis, quibus emhnfiali-;
clum, Jpsephus harraiapertiuS, qttia videlicet eister- i-ei .consecraii mysteriis, de hac quahi ih lerris agi-
na.fuerit riimium;profurida, quaj lenipnrc'hiemis, nius1i'ita ad requierii spirims Jrt futuro, quasi ad
eum essent omnia hivibus plena, ipsa qnoque nimio supeiioiem dorauiii,.tendinnis. Ef ObiCariie soltiti
niviura aggestu fuerit coiequaia.,Quamcum iep.su-;'-D ad -requiem spiritus ascendefihius V carnis efiam
perveiiiens, periculi" liesciuS, incidisset, ibidemqiie. nbstrse recepiione in-die resiirreeiiohisquasi shpremi
«Criclusus:grandirugitu clamafet, accurrebant honii- coehacuiiexspectamus asceusum.
nes videre. quid esset.J Et dum cum aliis.ad lale \o, (111Reg. y\,^;)!Texil\ifuoque doriiuiiiiaquci--
speclacultiih adyenisset, eTBanaias, desilivit siatim ribits cedrinis."iQuod diciiuf : Texit qitdquedomuih
in cisterttam,*etaggresstirii mediisriu iiivihus percusv Idquedribus cedrinis; laqueiifia sunt labiilala, qtiSi'
sit etinleffecit ieohem. 4 ;\ - supppsiia tfabihiis, afiiguhlur clavis, decoremqiie
il. Quarein lib.Regtim (II Sairi. vi) dicalur, qnod piciurae"suse solenl: exSpeCtarilibiispfsemonslrare
tentpium iiabebaixxx cubilosinalliiudihe,-cuniinlib; mifanchi-ri.Terha autettt efant inleinplo laquearia.
(II) Pdrcilip. habea-ui cxx. Quod in cohstruclione. Prihia videlicct .habebaht iriginla .chhitos a pavi-
templi dicitiir ih- libfb Keguih, -qubdbabehatHri- mento; secuiida habebaiit cubitbssexaginia, conlra
giiita cubitos in altiludine, cum ih lihris Paralipome- : suniriiiiatem porticuurii; lertia habehant cuhitos
non scfiplum sit : P-orrpcdiiludo'cerilumfiginticubi- - cenium «i viginli,-in suffimitaieiotius dbmiis; Nun
tomiri lerat (II Pdrtil. iii), hequaquam discrepare, eiiim in Palsestina, sieutnec fn -EgyipioVeiilnvina ih
1
sed "Uifumqueverum esse riosGB.idum---e'sli. Nam, ut teciis liabeiitury'sed:plaria poiius7tectadbmbrum, s<1
723 BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. --EXEGETICA GENUINA. 72>
sedendiim ,ividelicei,- yel deambulandum apla con- A.Quornm posiiionera veciiuffi. Scriplura non sine
sirtiuntur. Unde dieitin EvangelipDominus:iEf-7-iorf causa, sed.vnagni iniiiitii sacramenti tanidiligenter
in aure audisiis, p wdicqbilufin.tectis. Taljs riamque expedire curavit. Gonstat eiiim, quod domus iempli
" lociisaptisSimusest,"de.quoyerbum prsedicat.ur,vel;;, exterior jperegriiianieniriii ibrris .Ecclesiairj, sancta.
assidentibus sibi, vel inferius positis audiioribus autem saiictoruffi intertiam supernse :patrisefeliclia-
pi.ifer.it; ;De qno.-et jn Proverbiis Salbffibri: Melius lem designat. Jtem illata ih sancta sanctorum arca,
est, inqnit, habitarein angulqdomalis, qtiqmcum mu- assumptamCbristi.htiinaiiitateitt, et inlra velum re-
tiere litigiosa in domo cominuni(Prqv. xxi)-; quod gise coelestis inductam;- vcCtes-vero quihus eadem
enim Latihe tectuffi, Graece dicitur doffia. Sed et arca poftahatur, prsedicatores verbi, per quos ipse.
porticus ipsaecirca leropliiin terna babebant laquea- niiindo -iiinoliiit, lypice demmliant. Erat aulem in
ria.. Prima babebaut cubilos a lerra yiginli, secunda arca urria aufea babens manna, qttod in iipmine
Iiahebaiit qiiadraginta, ieftia h-ibebant .sexaginta. Christo liabilat.bmnis, pleniludo.diyinjiaiis coffipfa-
Plaria enim elipsofiim facfa eraiit tecta. Erantaijtom- liter. Erat yirga Aaron , quse excisa denuo floruefat, *
pofticus iriginta.iriferius', iriginla in rivedio,triginia quod poiestas omnis judicandi penes eum.est, cujus
desuper, non niufis ab iiivicem,sed tabulatis discre- judiciunv in bumilitate passiouis videbatur.essesuo-,
tse, ita ut singulseeaijum quseerant riuiiiero.npna- " lalum. Efant ei tabulse teslamenti, quia in IIlo
ginta, quiiios cubitos in laiitudine et longiludiiip, sunl pnines tliesauri sapientise ei scientioe ahscon-.
vicehos autein jn altitudine liaberenl; De quilius dili. Adhserebant>ei yectes, qpibus poftabatur, quia
videlicel porlicibuSfrequens in dibro Verboruindie- ; doclbfes qtii qubndam iaborabarit ih verbo Cbrisii, '
fum. mentio est. Sed qiio Sint ofdine di.spositaa, iiunc prsesenti visione gaudeihtglorise .Chmii. Qhbd
pieiiiiis expliCat Jpsepbus. Quod 'autem sequiinr :; eiiim unuS eorum de se dixit : Cufto dis.sqlvi., ,et'esse
Et cedificavittqbulqtumsuperomneiriflomumquinque ctiinChtisio (Pliilip.i.); deoffihibus utique suioperis
cubilis qltiludinis.i hoc es.tj qtiod in. DeuterottomiP cottsbrlibus ihteHigehdtimfeliquit.Apparebaiit Suiii-.
prsecepit Moyses : Cum wdiftcqyerisdoniumnqvani, mitates.vectium foris anie oraculum iioti semper, sed
fqciesmiiruin lecli per c_fciiituin,-rieeffundatursangu:s cmi)bstia ejttsdeni oraculi aperiri cohtingeret; neqrie"
in dqmo lua ei sis reus tabente alio, efin prwceps- lioc ohijiibus.sed his solummodp, quipropius acce-
ruente (Deut. xxn). Hoc elenimtabulatumin exlrema denles, attentius ea: quse inius.erant-saiagebahl jn-i
summitate. murorum templi vice cancelloruiiiierat tueri. Ipsa aulem, arca qhalis ct quomodo esset
erectum, nequis ad superiora coiiscendens, dum ad posila, splis eis quioraculum intrasseij.t, videre lice-
terminum lecti, perveniret, inCaule progredjendo p bat,, quod nullus sanctorura. inhac adhuc.viia posi-
dilaberetur >d-iiria. Quod osse passum regem tus, tametsi rijuliuiiiiifaitiludine Se mentisiaitollens,.
Oclioziam, in sequenlibiusinyenitur ;;qui percaiiCej- sed soli illius patri_3cives gloriam inihi sui RedemT
los Cffinaculidecidens, lethiferunrincidit in languo- ptofis p.ehe coiiiuentur. Sttut et yecies cuin arca in
rem. Quibus videlicet Ujbulatis, v«l mriris, yel ; oraculo Tecbnditi, quod absc.pnditlsunf etiam iiunc
cancellis, cum ad tutelam y|se pohuntur, ynlgus perfecli quique electi qui i;os prseeesseruntdeinunda
lurictilarum noinen indidii. Quo.dque,subdittir : El in abditoiryttllus Dei ,,.a coiilurbatipne bpmin.um. •
opc&tiitdomum; ligriis cedrinis ; supremuni tolius Quoruni tamen summilales vec!iym nonnuftquam .
instruclurse tegunieiilumdesignal, hoc est, labulatuni . aperio oraculo,, his qui apprbpiant visunlur;, cum
quod illis irabibus desuper appositum erat, quibus perfeciibribiis quibusqiie, atque ticuluiti"sui cnrdis
siiprema quse prsediximus Iaquearia: subter erant tota inlerttione purificaniibus, diyina gratia aliquitl
aflixa. ...-,.-.: extreuiuin ;de superno.ruin civium gaudio eoniein-
it. (III Rpg.yiii, §.) Cumque.vecfeseminerent, el plandura doriaveril; quav nimirum coiitemplatio Jiis
apparerent suinmifateseorutn, etc. Quod il.ata arca.in qui paulo longihs recesseriiH ininiin.e concedilufj
sancta sanctorura dieilur : Cumqueeminerent vecles-, fluod quanlo exterius inente vacua raanenl, tanto.
el. epparerent summitates ebfuin foris sanctuarium ]) uiiiius qiisesint interna.gaudia vident. , _ •.
dnte oraculum, pph apparebant ultrqcxiiihsccus; hoc_ 15. (III Reg. viii, GS.)F.ecit: Satomon festivitalem
ffianifestius in Paralippraeiion •yojumine scribitur.' celebreiiij e!c. Quod dicitur qiia fecil Salomqn fcsii-,.;
Veclium,inquit, quibus potiabant arcam, quodpaulu- vitqieincelebrem, et ohihisisrqel cum eo; muliitudo
lum longiqreserurit, capilaparebani ahte ofa.culuni.Si magiia ab iniroilu Emalh usque qd rivutn .JEgijpti
veroquis pqululuriifuissei extrinsecuSjeos viderenon coram Doiniiw; per Inlrojlum Emath, Septenir.iona--
pqlerat (II Paraii \). Uhi nolaudum, quia etsi ca- lem lerise repromissiimis, plagahi;. per rivum sive
piia .vectium accedeiilibus prbpius, ac diligentius in- tbrrentem jEgypli, iit Verba dierum noniinaiit, desi-
ttieiiiibuS.pafebantaiite oraculum ;..n.oiilamen fieri. giiat Aiistraleiii. De quibus aliqtia jaiitis ex yerbis
p.oierat:utiipsa.eprum,capila,a!)te praculuni. emine- S-tiicliHieronyhiiponere, gra.imiv;putp esse lectpri.
reiit,;qp|a nirhirum uecei.se'erat.j ui clausporaculo, Scripfum eSt iii libroNumerpru.ni.in.quooninis terra
et appeiisb aiite ostia velp, ipsi qupque vecles loii '' repromissionis per: qriatuor plagasj brevi sernione
cuin arca ef Cherubin abdefentur iriterius. Qhod dividilur : Pars nieridiana incipiet a splitndiiie Sin,
fieri non poieral,.si promiiientes tiiterius vecjes pro- quwesl-iuxta Edom, el.liabebiltmninos cotitra Orien-
dticeutlis ad claudendum ostiis locuriv rion d.arpnt. temmqte Salsissiitium',qui circuibunyAustralem.pia-
?25 LNLIBROS REGUM QU/ESTIONUMXXX LIB. L /%.'*-*' 7%
gam per flS-tfiisumscorpioiis, ita ut transcanl Senna, Akmaii (Num. xvxiv)* A &_.s igltar •Sepieiitridhaiis
<elpervenianlin Mcridiemusqite ad Cades-Rarnc, unde plagse, hoc est, attio Enan, tendunt lines tisque ad
egredienlur conjinia ad villam nomine Adar, el tendent Sepbania, quara Ilebraei Apnmiamnominant. Et de
usque ad Asemona, ibitque per gtjrum tcrminus ab Apamia descendunt lerinini in liebla_,quaenunc Syrice
Asemonausque ad tprrentem sEgypli, et maris Magni vocatur Antiochia. M _ti-scias Rcblam hanc signi-
hilore finielur. Pro qtio in ullima visionc prophetse licare urbera qnse ntinG-in Syr-ia Coele nobilissima
Ezechieiis ita dieilur : JPtajfa autem Australts Meri- e-.t, sequittir, contra fontem, quem perspicuum csl
diand a Thamar usque ad aquas Maribollt (Ezech. significare Daphnira-, de qno fonle supradicla urbs
T-Lvn), id est, contiadictionis. Cades quoque et tor- aquis abundanlissim-is fiuilur. Inde, inquit, perve-
rens usque ad tnare Magnum, quse significat lalissi- nienl lerntiiit conlra Orienteni ad tnare Chencreth, id
mani solitudinem Sin, quse est juxta Edom, et in ~~e-l,ad stagnuin Tibcriadis.-' Mare auiem dicitur,
M»ri Rubro termintim circumire, et per ascensum cum babeat dulces-aquas, juxla idioma Scripiura-
scorpionis, et per Seona, el Cades-Barne, et airiurn ,rum, qtio congregaliones aquarum appellantur ma-
sive villam Adar, ct ab Aspmona pervenire usque ria. El tendent, inquii, termini usqite ad Jordanem, et
ad torrenlcm ^Egypti, qui juxta urbem Rhinocoru- ad uliimum claudentur mari vel Mortuo, vel (ul alii
ram mari influit. Ilic vero terminus plagoe Australis; B ' puiant) lingua-nvaiis Rubri, in cujus liltore Abila
incipil a Thamar, quse urbs in soliliidine est, qiiam pnsita cst.
ei Salomon miris operibus exstruxit, et bodie Pal- 16. (111 Rcg. xvi, 54.) ifn diebus ejus wdificavit
myra mincupaiur, Hebraicoque sermone Thamar di- Ahiel de Reihel Jericho. Quod scriplum est de tetn-
ciiur, qttse in Iingtia nostra palmam sunat; usque ad poribus regni Achab : In diebus ejus wdificavit Ahici
aquas conlradiciionisCades, quam in deserto esse non de RethelJericlte, in Abiiam primogenitosuo [undavit
diibiuin est. Et loriens ingrediens mare Magnura, eam, elitfSegub novissimo suo posuil portas ejus,
lioc quod /Egypti Palestinscque prselendit lillnribus. patet sensus quod tum prsefalse condilor urhis fun-
Scquitur in libro Numerorum : Plaga auiem Occi- damenta illius ponere inciperct, primogenilus ejtis,
dentalis a inari Magno incipiet, el ipso fine claudetur qui vocabatur Abiram , morluus cst; et cum , urbe
(Num. xxxiv) . Iioe est, a mari usque ad mare, a1 sedificata , portas munire lentaret, novissimum fi-
torrenie videlicet Rhinocorure, qui in mare influit, iiorum siiorura cognoraenlo Segub amisit. Quod ita
ustjue ad eum locum ubi _est Ilcmath urbs Syrise. futuriim Josue, cum eam destruclam anaihemail
Cnjus in hac plaga ct iiomen ponit Ezechiel'. Ett -• iraderet, imprecando prsedixit: Maledicius,inquiens,
plaga, inqiiiens, _»oris mare Magnum a confinio per . lir coram Domino, qui suscilaveril el wdificaverit ci-
diicctum, donec venias Ilemath (Eiech. XLVII),quse vitaiem Jericho. ln_primogenilo suo fundamenla illius
nuuc Epipliauia nominatur,.ab Antiocho crudeiis- jaciat, el in notissimo ttberoiiim ponat portas ejus
slnio lyrannorum nomiue commutato; nam cogno- ( Josue \i). Quod vero" Ahiel vivcns Deo , Beihel
menlum habuit Epiphanes. Porro ad Septentriona- inteipreialur domus Dei, Ahiel Ae Belhel destructa
lem, inquit, pailem a mari Magno termini incipicnt, a Josue atque anathematizata Jericho moeni.i ics-
perveitienlesusqite ad monietn atlissimum, a quo ve- laural, cum quis eorum qui in Ecclesia habitum
iiienl in Ilemath usyue ad lerniinos Sedada, ibunlque. religionis assumpserat ad agenda scelera quaa ri
confinia usque Zephrona et villatn Enan. lii eritnt; Domiiiiis Je-us in die bapiismaiis donaverat reilit,
termini in parte Aquilonis (Num. wxiv). Dicuntt qtiasque ipse anathemalizaverat diaholi porapas lu-
Hebrsei Septeiilriniialem plagam inciperc a marii xuriose vivendo repelit, cura hsereticorum do-
Magno, qtiod Palsesiina., Phoenicis, el Syrise, quse> gmaia, \el gentiliiim fabulas, veritaii pracponii ec-
appellatur Coele, Ciliciseque, piacicnditur littorihus,, clesiasticsc, qua imbuiuscsi , quasi de Beihel egre-
et per -Esiypium lendil ad Lihyam. Quod autem di- diens, ruinas Jericho resuscitat. Meriloque lalis
cil, peivementes lerminos usque ad monleiii altissi- coram Domino maledicius , et primum filiorum in
mum, iidem Hebrsei autiimanl, vel Amaiium inontem[ 1n lundaiione nefarise civiiaiis, et novissimum in por-
significare, vel Taurum, quod nobis videtur verius. taiuiri positione amiliit. Quia et fundamenta Odei,
Ibitnlqve confmla, inquit, usque Zephrona, quam ur- a quibusbona sedificiainchoare, ct domum bonao ,
beni hodie Zephyrium oppidura Cilicise vocant. QuodI acticnis , qttihus perficere debucrat, perdit. Hsec
auiem sequitur, et viilam Enan, pro quo in Ilebrseo1 et allegorico sen--u sic exposui, ut rcminiscaris
scripttira esi Haser Enan , quod interprelaiur atriura1 quam sit vcrus aposloli sermo , qiii dicit quod om-
fomis, lerminus est Damasci. Unde ditil Ezechiel: ; nia in figura contingebant illis, scrip'a sunl aulem
Et eril ieiininus a maii usque-ad atrium Enan, si.e_ propter nos (I Cor. x).
ilaser Enan, terminus Damasci, et ab Aquilone adI 17. (lReg. xx, 10.) Hwc facianl mihi dii, et
Aquilonemplaga Septentrionalis (Ezech. XLVII).Inde~ hcec adclant, eic.^QuodCenadab rex
Syrise, obsi-
metabuntur, inquit, fines contra Orienlalem plaganii' dens et irapugnare incipiens Samariam , ait: Ilmc
de villa Enan usque Sephama, et de Sephaina descen-
faciaiil mihi dii, el hwc addanl, si suffeceril pulvis
denl ieimini in Rebla contra fontem. Inde pervenier.l l Samariw pugilhs omnis populi mei qui sequilur me ,
contra Orienieinad mare Chenei-elh,el lendenl usque• hunc habet sensum : Samaria
, juxla morem civita-
ad Jordaiiem, el ad ullimttm Salsisiimo claudentur' lura babebat lerrain inteiius
, prope muros, pe.ie-
727 iBED^ VENERABILISOPERCM PARS II. ~-EXEGETICAG&NUINA. 728
qtie muris sequalem, ne yide|icet ieos sine subsid|o /Aberis intrbituiji a. parle Orienlis, cnjiis in libro Re-
ierrse. adjaeeriiis- ereclosi creber iiisislente manu ighm iia meminit ^Scriptura : Et cedificavitatrlum
hbsliii dejiceret icius arietis. Ej_irvnseciis siutem inierius tribus prdinibus lapidum: pplilqrum, et unq
mrirorum aliltudp lorige super faciem lefrse transr ordinejignpfuni cedri (III Reg.•yi). Interius videlicet
'cenderat, inaxime cnm in rnoritisvcrlicCVhlScrip- lioc appellans airium, eo.quod alja circa hoc exte-
tura- referf, fuefii urbs eadenv posita. Ait ergo rex riora sinl facta. Porroin Verbis dierurii-ita': Fecit
supefbiisy obsessaih'ferrens civitalern, qupd laiitam .eftamalriutii Sacerdotum, et basilicani graiidem, et
liaberet secrim ejcercilusmultiiudinem , ut etiam si oslia in basilica, quw texil wre (II ParqU iv). Atrium
iquisque rriiliirini ejus uttiim solumffiodo Iapjdem , videlicei saceidnluhi hoc nominans, quia nimirum
vel cespilem ; yel siipitem, ad construehdum con- ad hoc Crat facium, ut ab ingressu lempli cseieros
, traurbem aggerem apportasset,, tam Sublimisex ep arceret, solisque hoc ingredi sacerdotibus licere
possei.agger rixsiirgere, qui superficiei ciyitatis ip- designaret. Efal aulem hbcidem atriuni ab Auslrali,
sius quse cral intra muros esse videretur aiqualisy Occidenlali, et Seplentrionali. parte; yicinius muro
iita ut ex sequo prignanles coritra civiiatem tela vel letnpli. Pprroad ortuin solis, uride et introiium per
facesiffiittere pbsseni. Gujus rlemerilaieirv arrogan- gradus habebat,_in ffiagnam se prblixitalem a tem--
ilse modestb sernvone cbmpescens ..rex Israel, ait: " plo prbiendehat, ut pbte quodiin ilia suiparte allare
.Dicile ei: N'e glorielur accinctus, wqueut discinclus, liolocausti, |n illa luieres bis quinos, in qiiibus ho-
Aliud est auiem accinclus , aliud discincius,. aliud stise Iavareutur,- in illa riiare serieum,' in qub inlra-
non acciricltis. Accinctus naifiqu.e est, qui cingulo turi administerium sacerdotes iavarentur, in ilfti
circumdaius incedit • discincius ,,qu'i cingulum nu- sacerdo.tum; jiiiniolanlium et psalleiitiutti ibabehat
per.deposuit,: verbi gratia, balneuin irilraiurus , clioros Levitaruffi. Circunidabatur ajitein lioc atriuni
vel lecium ascensurus , ycl alterara forte tiiiilcain uiidiqueversuni a lpnge avdeperffiaxiiiiaIn quadrum.
indulufus ; non aecinclus , qiii, nuper tunicam in- Cujus iiiterior paries, id est qui leiiipluiii a -quatuor
dulurus, hecdum se addiia zbivfficircuiriposiiibne- riiundi-pariibus respiciebat, inferiiis.erai.per lolfnv
niuiiivii. Sib efgo et in expeditione castrensi qui in arcubus consirucfus, rilierior yero lirma solidi-
posilus est.,: recte_ accihctus- nominaluf, id. est, lale fundalus. Et januas babens sereas, -ut supra
arrnis.. indutus. . Qui pugiia Confccla vlclor do- diclurivcommeniorayiraus. El pstia in basilica, quse
tnuin rediit, juf^ discincius vbcafur ,i quia rii- iexit sere; quae.etjam poflicibiis Cfimmuniiamaxi-
triirum deposiiis aririis optatse. pacis-.ptj.uimgerit. riiis, et oppoft.utiiserat dtscreia coenaculi.s.E.t rur-'
Qui yero necdumpugiiare, neque se ad ceriamen p sus.extra hanc sedehi in gyro altera simili schemate
parare jam coeperat, ffieriio hon accincius esse di- facla. Sed et tertia .nibiJom>nus.cifca illa eodem
citiir.Ali ergb rexlsrael regiSyrise , glorianli quod ordine'factapergyfum interiora omhia.Iongelaieque
jam cepissel' Sariiariara , quain obsidere eoeperai: circuib-it, in: boc tantum a prioribus dislanssedibus,
Negiorietur acciiiciuswgue-nt.discincluSiAcsiaperle quod pfientalis et Bepleiurip.nalis_ejas paries osiia
dicat: Noli gloriari, quasi Jarivvictof beljici discri- minihie habebal,. eo quod ulerque eorurri ad murps
minis, qtii, hdliuc ln acie positus, quenv victoria se- periirierct ciyitaiis. Ilaec autem-Buntairia, de quibus
quatur ignoras. Et vbrum profecio dicehai. Nariimox canituf ift Psalmis : Qui slaiis in! ddmo Dotnini, iii
initp cbriamineBeriadab non victis'adversari.isiriunir airiis domus Dei nostri (Ps.al. cxiii, cxxxiv). El q;io,-
phans, sed csesosrio exerciiu fugiens doinum rediit. niam ipsa, donius Domini In edillore, loep cpiislriicta.'.
.18. (IV Reg. xij G.)Tertia pars veslruin introeat eral, nebat ut" atria quanio exteriora fierent, tanto
Sabbato, elc. Quod-ait Joiada pontifex sacerdoii^- alliores haberen!. parietes, ut pole inferius funda-_
bris el Leyills, proferenS Joas filium ^Azarise, qriem. "ffienlababentes;adeoipt ullinvaquadringenlos in.aili-.
eei annis, quibus regnavit Athalia, clam nutriebat -ludine cubilos babereni, nec.iamen sequandaelempli
intemploi:; Tertia,pars vesirum inlreealSabbato, et altiludirti"a|iquaiiltiiumprppinquarent.. "Quorum-oin--
vibservel.:exctibitum;d-oinus:regis.;-lerlia auiem ptirs sil w niiini iri librb Paralippnienoh ita geiieralis fit menlid :.
ad portain Seir, et leriia pars ad porlqm quw.est posl ' ~D.ed.il atiictiiDavidSatolnqnifilio.supd.escriptioiiempor-
habitaCultiiriscuiariorum'; cusiodielis excubilumdq- liciisel templi,et cetlarioium, el ccenaculi,el cubicttlp-
nius Messw; ditw vero parles e vobis Ginnes/egredien- rwn iriadyiis, ct dbnius propilialionis, nec non.el oin-.
tes Sabbatq duslodianfexcubidsdotiius Domitiicircutn niumquw cogitaveratatriorurii:elexedranim per cirxup
regeiri, et vallabilis eum, liabehies qtma iifmqii}bus; tumin Ihesaurisdomus Ddminitii-.injliesaurissurieto-
vestris, el cseiera, quse ibidem dicia yei iacta com- rum;(Lib.AntiqTvm!l!c. %). Sed Josephi scriptura vel
memofanlur; riieliusiiileHiguiiiur, si deilocis templi, pictufa iab aiiiiquis formata ,pienius,quo sint hscc
in qhibus actum est, lalius aliqua replicenfuf. Tenv-• ordiiie facta dislinguit. His yero ita compositis, in.
plum quideni ipsum,t Cxceplis poriicibhsVquibusi Saiicta sanctbruni sumnji iantuni:.sacerdpiis cra"t_sei
omni ex parle sibi ad.liffifeniibus clfcuhidabathr, ffiel in_aiinp cum. sanguine bpstiarum ingredi, it
babebat jritra parieies (lisec est eiiiiri ffierisura pri-: sattctuario ante oraculum sacerdotes tantum p.uiifi.
ma.quam Verha dierura iiominani) se_sa.gintacubitosj cali iiiiroibiui-, in atrio iiileriore sacerdoles oroncs
loiigiludihis, viginii autCm •laiiludiiiis.Cujtis omnisi ei Levlise. Circa hoc aiilum sttb dio.^yel, si.lempe-
gnibiiiis atrii tiesicubilos alibi ergilcirciiihdaius, ha-•~' stas.arceha.1,in Kdibus.circuriiposJtis,viri Israelita.
729 1N LIBROS REGUM OU_£STIO.\~UMXXX LIB. I. 7X0
atl orandum she audiendum verbum convenire so- A1 19. (IV Rcg. xi, 12.) Produxitque filium regis, et
lebant. In leriio ordine atriorum stabantad orandum posuit supcr eum diadema et testimonium. Quod
mulieres IsraeiniC-esub dio, vel, si tempesias non sequilur de eoderti : Produxil fiii.<mregis, el posuit
sinebat, proxima circumpositarum scdium lecia super eum diadema et testimonium, in dudematc in-
subihant. Porro in ultiinum ordmem airiornm gen- signe capitis regium, in lestimonio designat decreta
liles, qui ad orandum forle conveneranl, inirabant. legis Dei, quibns quid agcre rex deheal, qualitcr
Ubi eliam posl tempora dispersionis bi qni de genti- vivere prsecipitur.Denique in lihro Veiborum diermn
bus nuper ad\enerant Israelitse diobus soptem pmi- apeilius : El imposuerunt, inquit, ei diadema, dede-
licati sic landem inleriora sanclorum pelebanl. Quse tunlque in tnanu ejus tenendam legein (II Paial.
autem inler alria vel in atriis erant pavimema, xxui); et magnse uiique erai salulansqiie piudcniide,
lapide vario sunt omnia strala. Ita vero oslia iu ut post tyrannic.e impivque necem regitiae, sticcedciiii
sedihuscontra invicem pnsila er.ini, ut el hi etiam in regnum liho regis lcgiiimi, (iiiii ipsu regni hahilti
qui in uliimis consislebant lempltim posseni iuiueri. simul discipluia lcgis Dri ser\anda comuiitierelur,
Erant autem sortes viginli qnaiuor et sacerdotum et ui qui se prselatum populo rcgendo viderel, ipse se
Levilarum et janilorum, qui per totidem septimanas regendum divinis legibus suhdi dehere nienimUscl.
sibi e\ ordine sticcedercnt, Sabbalo nova turma iu- B J 20. (IV Rcg. xii, IS.) Et non fiebal talio Itis homi-
tranle ad officium, et post Sabbatum ca quse proxi- nibus qui acapiebant pecuniam, etc. Qiiod,inst.iuranle
ma septimaua ministraverai domuin redeunte. Sed templuni Domiiii prselato rcge Jnas, dicilur : Ei non
hic pontifex, propler nocessilaiem augendi circa no- fiebat lalio his homimbus qui accipiebanl pccuniam, ut
vum regem cxorciius, eteos qui intrandi scpliinamm distribuerent eam ailificibus, sed in ficte t aclabani
ordinem habebanf suscepit, ei illos qui jam suam ea 'i, dcwttionein oslenditeorum de quihus senno est,
seplimanam niinistrando impleverant, ne abiicnt, quia taiuum studii in lebgione habuerinl, ut niillus
reiinuit. Qui alios quoque Le\'uas decunclis urbihus dubilavcrit qum pecuniam Dommi sine alkujus liau-
Juda, simul ct prineipes familiirum Israol, missis in dis siispicione Iractarcnl, et hauc de serario stibia-
hoc centurionihus, Jerosolj matii congregaveral, ut tam lidchtcr artificibus ad muniendaui domum, prout
Yerba dierum narrant (11 Para.wm). Quos eductu- singulis opus cssei, offerrent.
rus, filium regis l.ili ralione disiinxil, ut nrnncs qui 21. (IV Reg. xiv, 7.) Ipse peieussil Edom in valle
impleveiani Sahbalum, et egrcssuri eranl, in duas Salinuiani decem miltia, elc. Quod d-Citurde Amasia
divisi parles, rcgem in interioribus atrii locis armati rcge Judse : Ipse percussil Edom in valle Saliiiarttm
circumstarenl. Reliqua vero multiludo, id esl, hi .-, clecemmdlia, el appiehenclilPetramin prwlio vocavil-
'
qui non erant de slirpe Levi, cxleriores atriorum que nomen ejus Jeceihel; vallis Salinarum crat ubi
januas contra furorem rcuiuse, si tjuid foite athersi salem l.iciebant, vel loiue videhcet salsuginis , ut
molirelu.r, cuslodirent. Porfo hi qui niiper ad Sah- multis in locis deciso, exsiccato et incenso, tel aquis.
balum \enerant sacerdoles, Levilse, el janilores, in puteorum saMs iervcfaclis, et usque ad salis firmi-
tres divisi parles, domtim legis, id est, palaiium ob- tatcni coquendo perduclis, vcl alio quobbel ordine
servarem, nt; \c\ hoc regina collecto exeiciiti con- quo s.il (ieii eotiMievil.)n quo eliam loco .loah duo-
tra regem delenderet. Senarent et portam habii.i- decim millia Idiiinseiiium percussisse legiiur. Nec
culi sculariorum, per quam de templo ad palaiium prseiereundnm quod pro valle Salinarumvetus Editio
descendebatur, sictit infra tlicitur : Duxeruntque quasi nomen regionis Gemelach posuit. Pelra atiiem
regetn de doino Domini, et lenerunt per viam porlw civitas est Aiabise nohilis, in eadem lerra Edom,
scutaiioritm in palatium, el sedii super thronum re- quaein libro Niiinerorum Reccm dicitur, et a Syiiis
gum. Ubi eliam porta Seir, el domus Messa, quse liodie usque sic appellatur (Num. xxxi). Jecethel
cum porla Sculariorum nominaiur, esse videntur. veio, quod Auiasias victor ei nomen imposuil, inter-
Scutarios autem lulorcs rcgis appcllal, tcslanle pretatur coelus Dci, velauxihum Doi,agenle eo fide-
libro Paralipomenon; qui cum Roboam scula serca j\ • lner, ut perenni inderelur memoriae, qma hanc vel
pro aureis fecisse commemorasset, adjccil : El tra- coeius popuh Dei, vel Deo adjuvante, ceperit.
didil itlos principtbus sculariorutn, qui cuslodiebant 2"2. (IV Reg. xiv, 25.) Ipse .eslititit lerminosIsrael
vestibutum patalti (II Paial. xn). ln quo videlicet ab intioitu llemath, ctc. Quod dicitur de Jernboain
libro dislinctius hseccuncta replicaniur : Tertia pats \ei_e Israel : Ipse lestiluit terminos lsrael ab inlrotlu
vestrum, qui veniunl ad Sabbatum, sacerdolum, el lltmath, ttsque ad maie Soliludinis. Hematli, quse
Levilarum, et janiiorum, erit in poilis. Terlia vero miiie Epiphaiiia dicitur, Septeiitrionalis erat ter-
pars atl domumreqis, et lerlia in porla quw appella- iiiiiius lsi.iel. Mare autem Solitudiins, quod llebr.iiie
lur Fundamenti. Omne veio tcliquum vulgtts sil in dicitur Aiaha.mare Morluum designat, quodiu longi-
alrits domus Domini. Nec quisciuamaiius ingredialur tudine pcr siadia BLXXX usquead^oaras Arabise,in l.i-
domum Domini, nisi sacrrdotes el qui minisirant de litudine CLusquc ad vicina Sodoraorum progreditur.
Levitis; ipsi lantuminodo ingiedianlur qui sanclificati 25. (IV Rcg. xvn, 29.) El unaquwque gens fab.i-
stml, cl omne reliquum vutgtts obseivel cuslodias Do- cta Cbtdeum. Quod diciim dc Ins qtijc in Samaiiain
miiii. Levilmaulem ciicumdtnt teqetti. habcnles sm~ a rege Assyrioruni adductje sunt nationihus : Etuna-
quli amta stta (II Puial. xxiu), elc. qncccjueqcns fabricata csl dcutu sitttni, poiueritnlqus
75« BEMS VENERABIUS OPERU.U PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 752
eos in fams excelsis, qttw [eceranl Samarilw, gens el A tare solemus; sive, ut Ilieronymus dicil, tta erunt
gens in uibibus suis, in quibus ItabilabaiU; viri enim exstrucli gradus arte mechauica,ut per singuiostttubra
Babglonii jeceinnl Socoth Uenolh, viri aulem Cutheni descendens horarum spalia lcrminaret. Eral aulcm
fecerunt Nergel, el viri de Ilemathn et Ilama fecerunl - hora'diei deciuia, quando hoc regi Prophela loque-
Asima; porro Ilevwi fecertint Nebaaz et Thnrlha; in balnr : Vis crgo, inquil, ul ascendal umbra decem
lihroqiiidein Locnruni legiiur, quod Benoth et Ner- lineis, procedenie sole supra lerram per horeales
gel lueriiit ci\ilales, quis consiriixeriiit in rcgione plagas usque ad orienlem, quai subluslerram quoli-
Judae Samariiani, qui de Babylonia transierani. Asi- diana consueltidiue sui ctirsus eral faciurtis : an ut
ma quoque oppidum, quod aedilicaverini, qui eodem reveriatur umbia tolidem gi adibus,conversa relrorsum
vetieiant de lleinath. Ncbuai enim el Thariha civi- lacie solis, ipsoque per auslralciii plagam ad oricn-
taies, quas Hevseiiu cadem Judseseterra condidefiiil. lem regresso? Al rex, Facile est, inquit,' itmbram
Videlur aiilein, juxia conseqiicmiam scrmoms, eliara ciescere decem lineis; nec hoc volo ttt fiat,sed ul re-
idolortim quihus hsc gonies prius iu lcrra sua seivie- vertatur relrorsum decem gradibus. Vidit tiamque
raiillijc pnsse vocahula inleiligi. Quod cum diclum quod majoris miraciili es~e |)oteiat,si sol contrarium
esset : El unaquwqueqens fitbricala esi deum sttum, siio mori cursuni ageret, qtiam si consiielo processu
quasi ad pxpleiiuiiein sciiiemiie siihjuiicuim est: Viri " incedens; lameisi mullo aliius, id est, supra lerras
enim Babijlomifccerunt Socotlt Benoth, id osl, taher- eiatit.s ad orieulemj, quasi secundi diei mane nulla
naciila l.ennili. Et melius, ni fallor, facerel inter- iniervenieiite nocte, f.iciurus advolaret. Nam et hoc
pres, si Socoih Lalinc in lalieinacula verloret, et qui in insula Tiiyle, t|u;e ultia Britaiiuiam est, vel
nomen idoli Benoih ahsolule pmicrel; -et sictit in iii iiliimis Siyiharum fuubiis degtml, omni sestaie
sequeiilihtis m.niifosie dicilur: lliaulem quierant cle diebus aliquot licri videni, quia sol cseiero orbi in
Sevliarvaim, cotnburclant filios suos itjni Adranielech oecisu et suh lerra positus, ipsis nihilomitius lola
el Anamclcchrf/i. Sepliarvaiin; ubi oslendilnr Adra- nooiesupralcrramappare.it; et quoiiiodo a parie
me^eeh ei Anamelech ido'a fui>seurhis Sepharvaim. occidenlis ad orieniom bumilis redeat, manifesie vi-
Ila videiur c msequcus, ul etiani Nergel Cnlheiio- dealur, tlonec teuipore oppuriuno dcniio lolo oibi
Tum, Asima Ilemaiheorum, Nebaaz et Thaitha, idola commiini exoriu reildalur,sicul et veteium hisiorise,
fuerinl Ilev.vorum. cl II siri hoiniiies rcvi.qui illis de pariihiisadveiiiiint,
24. (l\ Keg. xvni, 54.) Ubi est Deus Ilemath ct abiindaiilissiine produnt. Niiiiquam auicm bi qui
Arphal? ubi esl deus Sephaivaim? Quod ail R.<psaces intoriora ausiri iiicolunl, videre solemper meridianas
itiler alia quihus Deuni hlasplicmahat, cliunaiis con- P plagas ad oricnteni ab occasu redire.
tra Jeiusalein : Libiesl deus llemalh et Arpltal ? ubi 26. (IV Reg. x \n, 14.) Quw habilat in Jerusalem
esl deus Sepharvaim, Ana et Ava ? nuitquid liberave- insecunda. Quod dicnur dellolda prophetissa: Quw
runlSainuriamdeinanu meti?Ostendii harum omnium habilal in Jerusalem in secunda; .quid signilicet, in
civiiaiiiui sive goniium this seivisse Samaritas, et lihro Par.'li|)omenon declaratur, ubi seriptnm cst de
quod noii eiani dii, sed idola, nifiilo cullores vani- prjclato lege Ezechia : AHdificavilqtwque, agens iit-
tatis, ui deccbal, esse suhversos. Esl autem Ileuialh dusliie, omnemmuruin, qni fuerat dissipalus, et ex-
urbs tioeli-syiiai, quie nimc Epiphania diciiur, jnxta siritxit lurres desuper, el forinsecus a'terum murum
Eincsani, ui s-upramoiiuimus; Arphad uihs Daina.-ci, (11 Paral. xxxn). Meminil liujus loci Sopbonias., di-
quain expngtialani a rege Assyriorutn eiiam Hiero- cens : Vox clamoris a porla piscium, et iilulatus a
iiymua serihit (Jer. XL). Sepharvaim, quocl numero secunda (Soph. j). Pro qno velus edilio, quasi pro-
pluiali hhios vel tiiteras son.it, iiomen esi locorum, prium nomei) loci transtulil, in Masena. Masena
de (iiiibus A^syni transmigranies hahilaverunl iu quippe iiitorprelatiir seconda. Quod ergo diciiur
Samaria, ut in Locorum lihris invenitnus. Veruin in prophelis-am babitasse in secunda, in secuadi muri
Esaia hoc qttoque vocahulum csse civiutis apparet, parie intellige.
nbi aperie dicitnr : Vbi esl deus urbis, SephurvaimQ - 27. (IV Rog. \xiir, 10.) Contaminavil quoque To-
(lsa. xxxvn)? tamclsi pluraliier dicium, ul Theha- phet, elc. Quod diciiur do Josia rcge : Contaminavit
rum, Aiheiiarum. Pro Ana et Ava, vetus edilio quasi quoqtieTophet, qtwd estin cdnvalle filii Ennon, ut
iinius ttihis numeii Aiieiigava posuit, cl quidera in iiimo consecratel filiitm stititn, aul filuiii per tgnem
Hebrffb ita soripluni est; vernin qnia syllah.i u quse Moloch; ftequens esl in Scripluris hoium -meii-
in raedio nomiuis posila cst, coiijuriciionemet apud lio lo.coium, maxime in libro Reguin, et Jere-
eos sigiiihcai; polesteiiam ita di.lingui, ut dicatur m.se prophelse. F__tautem valhs, Ennon, sive filii
Ane ei Gava, ul Aqttila translulii; sive Ana el Ava, Ennon, jttxta rniirum Jerus.ilem, conlra orienlem,
al nosler verlitinterpres. ., iu qua nemiis pulcherrimum Siloe (oniibns irrigatur.
2_3. (IV Reg. xx, 9.) Vis ul ascendat umbra decem Tophct autein, sive Taphet (ulrninque enim scribi-
lineis, an ut reverlaturiotidem, etc. Quod ailEzechise lui), eral locus In eadem convalle, juxta piscinam
regi propheta Esaias : Visut ascendat utnbra decem ftillonis, cujus' meminit Scri|jtura, et juxta agrura
lineis, an ut reverlalur 'tolideingradibus? idem noiniiic Acheldeina, qui usque liodie monsiratur ad ausira-
graihiunv quod el lincarura significat, id esl, disim- lem plagam raonlis Sion. Solebanl aulem in Tophel,
Clioneiiihor.trum, quas 12 per diem irihorologio no- qui locus erat amoeiiissiiiius,tinde hodie usque lior-
XXX LIB. I. 754 •
755 IN LlilROS REGUM QU^ESTIONUM
torum prsebet delicias, posita ara sacrificare daemo- fc Audienles Grseci ab Israelitis, quos divinas bahere
nihns, nelandoqueigni suos consecrare liberos, sive lilierasfama prodebat, prsedicari, quod Elias curru
liolocausiura oflcrrersicut in libro Verborum dietuin igueo et equis sit igneis ad coelesiia iranslaius,- vcl
de iicliaz rege scriptum est : Jpse est qui adolevit cerle hoc ipsum inler alia depiclum in panete vi-
incensumin valle Benennon,el lustravit filios suos in deriies, credideruni, vicinia decepli nominis, solis
etmiracu-
ignt. Beneimon siquidem fllium Ennon significat. hic ir.-iisiium per coelosesse designilum,
\allis autem'Ennon dicitur llebraice Gebennon, luin diviniius lacluui coiiimulaverunl in argiimen-
cujus nomine in Novo Testamenlo poena inferorura lunv erroris, hiimana slultitia conimeniatum; qtios
gehenna cognominatur, quia nimirum sicut in con- imitati ipsi JiulstM,salegeruut ne in aliquo geiuilium
valle Ennon, qui idulis servierunt in ea,-prophetis Siiiliissiinismiiiiissiulti parerent. t
alles.aniibus, perieruiit, iia peccatores ex his quse 29. (IV Reg. xxiu , 13.) Excelsa quoque quce
peccaveiunt aeternadanmaiioiie punieniur. Denique eranl in Jeiusatem, eic. Quod pau'o post de eodem
Jeremias cum refert priecepisse sibi Doniinum, et dicitur : Exceka quoque quw eranl in Jerusa-
: ad vallem Ennon, est rege
dixisse Egredere fiid quw
dicil : El lem, ad dexticnn parlem montis Ofleusionis, elc,
juxlu inlroilum portw Fictilis; panlo post D usque, Polluil rex, el contritit slatuas; lucc clarins
110.1vocabilurlocusisle ainpiius Tophet, el vallis filii cst, quod excelsa noniinare solet Scripiur.», loca "
Ennon, sed vattis Occisionis; el disxpabo' consilium collibus po.ita frondeutihus, m quihus vcl dseumni-
Judw el Jeiusatem in toco isto, el tubverlam eos gla- bus vel cliam Domino,locoriiin ninoeiii-
imraolahanl,
dio (Jer. xix). Isaias quoque manifesiissime Topbei tale contra interdiclum rehcto allaii quud
iiiferniim appellat; qui cura perpeiuum di.bolo in- erat allecti, in templo, hosiias oflerehant. Unde ssepitisi:i hoc
lerittim suh nontihe Assur describerel, dicens-: A- bhro de minus perfecle jusii ftiere, di-
et legihus qui
voceenim Domini pavebit Assur virga percussus, citur : Verumtamenexcehanon abstulil. Monieiu au-
erit iransitus virgw fundalus, quam requiescere faciet lem
Offcusioiiis, moniein idoli dicil, qma niiniruin
Dominussuper eum(Isa. xxx), staiuu quomodo el ubi
coiisueludinis est Scripiur.irum, offensionent idola
essei perilurus, subdidit dicens : Prnparata esl enim
nuncupare, quia vel in iliis olfeiidiun Deus, vel of-
ab heri Tophela rege prtcparata, profunda, el dilalata.
fetiS-Oiiemelruinam suis alleiuni culioiihiis, sicut
Pulcbre ait El dilatata, qu a Tophet dicilur latitudo. in bac scntenlia siihsoqiienli iiihmatur, dum di-
ipsa
Nuliimenta, inquit, ejus ignis, el ligna mulla; flulus citur t Quw
Dotiiinisicut toriens sutphttris, succendeiibeam. Con- adificaveral Salomon rex in Israel Asla-
.olhidolo Sidoniorum ei Cliamos offenHonilloab, el
taminavil aulem Josias Tophei, \el ossa morluorum
C Melclton aboiniiiaiionifiliorum Amnwn. Ubi littc quo-
ibi,sicui insequentihusdealiis idolorum locis fecisse
que, ni fallor, palam ostenduuK qund utinain uon
legilur, vel alia qtiadihet immuuda dispeigens, qua- oslenderelur: videliccl Salomon dc adinissas
tenus abomiuaiioni potius quam delectaiioni quia
apttis idololatrite scolere
omnibus qui aspicefentlocusappareret. nuiiqiiam |iorfecie poenituit. Nam
28. (IV Reg. xxin, II.) Abslulil quoque equos si liuetus poeiiiieuiise dignos iaceiet, satagerct anle
dederanl etc. de eo- omriia, ul idola quse sediflciveial, de civilalc sancla
quos reges Judw, Quod sequiiur et non in scandalum slulloriim, qiuc
dem rege Josia , abslulit quoque equos, quos dede- lollerenlur;
ipse, cum fuissel sapienti-simus, eirouea lecerat,
ranl reges Judw soli in inlroilu leinpli Doinini; el
C-.rrus autem soliscombussit osien- quasi sapienier ac recte facta relinqueret. Meminit
patilopost; igni; et bujiis loci Scriptura, dicens : Tunc wclifi-
dil omni generi idblolalrise ei supersiitionis Judseos snpra
cavil Salonwn fanum Chamos idolo Moab, in monle
omni tempore fuisse mancipaios, ita ut in venera-
qui est conlra Jerusalem, et Moloch idolo filiorum
lionem solis, quem more gentilium 'Detim esse cie-
Ammon(III Reg. \\). Nec viden conir.irium dehet
debani, sitnulacio ejus quod lecerani, currus equbs-
qtiod ibi mons, in quo facta sunt bscc idola contra
que subdidenni, ci hoc in alnis templi Dommi.
Jeru>.aleni, hic in Jerusalem e>se positus asserilur;
Sic enim solenlgeniiles pingore vel facere siinula-
in lanla eral urliis vicinia positus, ut
crum solis.ul pueruiu juvenem in curru ponentcs, qma ntmirum
eidem cursu caeluni ad lpsam peninero, clipsam quoqne sordibus, quae
equos quasi pelenles sulijiin- in eo
gant. Cni propierea pueriapianl imaginem, quia snl, coiigregahantur, atlaminare videreiur.
velul qtiolidie novo oriu n.iiiis, imiluin, per sajrula 50. (IV Reg. xxiv, 14.) Et ttanstulil omnemJe-
senium incidu. Ut aniem eidern currus ei equos tri- rusalem, ctc. Qnod leferonsde Nahuchodonosor, qui
hu-tiit, de miraculo sumptum esse Elise propheise, transluleril omnem Jerusalcm, el universos principes,
qui curru igneo et.equis igneis est rapliis ad coelum, el ontnes forles exercitus, decemmillia, in captivila-
Joaniics Constaniinopoliianus episcopus aesthnal. tem ; addidii Scripiura, diceus : Ei omnem anificeni
Quod enim Grsece Ilelios dicitur sol (sicut etiam et ctusorem. Hoc esl quod supra eidem populo Israeli
Sednlius, cum de Eliae ascensu cauetei, ostendit, Philistbiim regnanies locisse narranlur, cum dici-»
dicens : tur : iPorro faber fcrrarius non inveniebalur in Je^
Qtiamb'ne fulmineiprselucenssomilacoeli, rusalctn ct in omni lerra Israel. Caveianl cnim PhU
ConicniiElise,merilo qui el nomiuefulget.
'lae opedigm.serat: iiaiiisi serm<_iiis Actiivi lislhiiin, ne forte facerenl Ilebiwi gladium aut lan-
Lna per acceulumniutelur hltera, sol cs>l. ceam (I Reg. xui). Sicul eniio tunc illi cavcrant, ns
753 BED.E VENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 75.
babcnies fabros ferrarios Uebrsri, arma ad ropn- A aut corripiendo accedant. Tollttnl fabros armorum,
gnandum facerent; ita nunc Chaldsei, destrucla ,!e- cnrn ebs qni sacra eloquia nortint, in tanium scele-
rusalcm et vastaia omni terra repromissionis, saia- ribus obruunt, ut dicere bona quavdidicorant, pror-
gunt ul nullus in ea lemaneat artifex, nullus inclu- sus erubcscani. Transfermil omncm arlificem el in-
sor, qui vel foedata urbis moenia cnmponere, vol clusorem in Babyloniam de Jerusalem, cum eosqui
possit resarcire dirupta ; quin polius quidquid apud muliifari.i virlutum operaiione pluribus proilesse. et
gonlem cxterminaiam arlis in\pnerant, toltim in civitatem Dei.contrairrnptiones leiitationura niunire
Bahyloniam iransfeiunt; ul vel ad nihilum valoat solebant, a proposito defleclmil; atque ingoriitim
uiira, vcl illius civiiaiis uiilitaiibus prolicial. Cujus qnod luiliorii saneue Ecclesise impenderedebutrani,
lam defleniise historise, quia muliuin negligenliac advoluntaiem potius rogis viiiotum dispensare cora-
nosiri temporis congru;t, non opinor allegonam pellnnt. Quod si inclusorem hoc lcco non osiiorum
esse leiicoiidam. Consiai nnniquc, quod Jemsalem sive muroruni, sed auri potins gemmariimque intel-
et lerra Isiael civiialem Clnisii, id esi, Ec.Iesiam lige;e voluerimus , ad unum profocio, eiiindemqne
sandam ; Bahylon aulem el Cliald.fi sive Philisih.ri, spiriiualis exposilio fineiri respicit. Dictum qtuppe
civitaiem diaholi, id esi, omne malignoriim sive ho- esl de sapientia, quictauunn esl el mttllitudo gemma-
niiiiiim seu aiigolorum mullimdinem tlesigiiant; ser- " rum (Prov. \\); atque ideo inclusoies horum non
viiqtie Isiael Pliilisthajis sive Chaldajis, cum fideles alios apiius quam doctores intelligcre valomus, qui
quique noinine lenus in Ecelesia consislonles, ca.ie- quandui recte vivunt ac doccnt, in ornaium tai.ciae
rum ab immuiidis vel spiritihus vel bomiinbus dece- civiiatis iiidustriam suce arlis iiupeiiduul. Atsi forte
pti, atit avaritiio, aut luxui ias, aut alieri cuibhet erravcrint, quid nisi a genie Chaldaeorum capibi
peccaio inentis colla siihniiiitiiit. Abclucit auiem Babyloniam transferuntur ? Et quoniam arlificem et
NabttchodonosorIsracl, cl ttn.versos principcs, forles- inclusorem ab Jcosolymis Bahyloniatn tr.insnii-
que exercilus, decem millia, in capiivilateni,cuni ant grare, boc est lalenium verhi cmlnus :iccepium in
magiMros populoiuin, et eos qui invinubili animo lerram defodi, id est, scieniiam spiiiiualein ad
Domiiio senire, ac decalogum logis fideliler iu Dei peocaiorum opeia converti.
ac proxinii vidobantur ainoreco>isor\aie, subilo si\e Obsecio, lector, utsiquid tibi in his explanatiuu-
illecebris inundi, seu adversiiaiibus suhacti, auima- culis craluui dui, ad lau-lem donaniis Uer referas.
jorihiis se faciiiorihus polliiunl, aut cerie in hacre- Siii autem abas, iia iniperiiiaj \el prsesumptioni mcae"
sim declniando, apei tsc aposlasix nolain incidiint. veniaiu iribuas, ul ipse ciiin oinuihus quihuseiinque
Arma vero, quibus coiura diabolum repugnautes, . poles crehrse meditationi, eontiiiuseobservaiioiii, op-
Iibeitatein a Deo nobis donaiam tlelendamus, quse poriiinse prjedicatiom dhiiiarum insisl.is Scnptiira-
sunt alia, nisi eloquia Scripluriirnm ? In quihus ct rum ; comminiique l.ibore salagamus, ui nos nego-
ipsius Dnmini, cl smclorum cjus e\cuiplis, quo or- tiatores don)in cx. pecunise fioeles, nos aitillees et
dine hella viuorum supeiari tleb'ani, lucc clarins incltisores spirilualium gemmarum sive moeiiioruin,
discimus. Sed Philisihnei filios Lrael fabris armo- nos propugnaiorcs sanolse ci\iiatis, nos ccelestium
rum piivant, cum maligni spiriius animas fidelmm a invepiamur i.ibii aimorum; nobis reversus a nup-
niedii-.ifionesaciae lecuouis, ssuctilaria illis ncgotia lns suiiimus Pateifamilias diceie digneiur: Qttiasu-
inseienilo retardaui, ne vel ipsi per lntjus exerci- pei pauta fuislis fidelei; super tnulta vos constiluam,_
lium resisioinli (idnciaiii sumaui, \el alios f .rlo qui intiatc in gaudium Dommivestri ( Matth. xxv). Amen.
lcgere nesciuui, ad rcsjsicndmu \iliis exlioiUndo
!~:-' "'!': _'!'"' "."'' "'i DETE#LO SALOM<3NJS.. iv. ,; . :.- - ; : >-:;:,
lioriatur nos v.is cleutionis el m.igister getuium, D foriinur ; seii ad correciionem mornm, si vitiis im-
ad ieciionem dmnurum e!oi|tiioriim, vendica \oce plicamur. Consolautmem vero Scripturarum, ut ha-
coniesians, qnia quwcniiquescr<pla sunl, ad nostiam rum crebra modiiaiione ad memonara revoccmus,
docirinam scnpta sunt, nlper patienliam el consota- quauium illi summi paires, -et prjeelara Ecclcsise lu-
tionem Scripturarum, spcm habeamits ( llom. xv ). nuna lenehrosjo, affliciionis ssepe in \ita' piscsenii
L'bi opiime ad oblinendam spem coelesiium bono- pertuleriiit, quanlum in luluia vila glnri.e cum Do-
ruiii paiicmiam nobis habend.im, ol coiisolaiioneni iiiinomeiiio pietatiset puieniiai peiceperint, quan-
Scripiuraruin inspicieridam csse decl.irat. Pntien- lum eliam in hac viia aptid fideles ninnes indefec-
tiam videlicet, nl ea quse occurieiiiil atlversa,mente tivjB laudis el clariiatis reliquerinl, dicenle Sciip-
htimili ac submissa, quasi a justo j-idicc elpio palre tuiii ( Prov. x): Mcinoria jttsti cum laudibus, .;i
irrogataflage'la loleremtis ; sive ad vir.uium gloriam,- ilcium (Eccli, XI.IV): Corpora sanctoiuin in pace se-
augmeiitumque meriloium, ti jus:i cl iniiocenles pclta mnt; ct noniiiiacoiuin vivcitlin cicmraliciics cl
"
737. iDE TKMPLOSALOMONISLlBERi 73S;i
3e.1eraiio.1es.Et aposlojiis Jacobus ( Jac. v ): Ecce A bus('Psal. e.__\i\),.nJuUasque nobis in «lomoPalris
beatificdmus,inn\\\i, eos qui SustinuerunC Suffereri- suimarisionesesse declaravil. Qiiarum.nuncrcoiiso-
tiainjob audislis, et firiemDoihihividisiis.Non auterh -ialiorieette', dileciissime anlis.iiiiim, pfsesenlcs ~re--
frustra eottimeffiofaitsjustorunv pressuris addidit: Tum teihporaliura angofes quolidie alleviare, atque
Ei finem DomiitiVidislis; qula neqjie ille hinc; sinc advidetida-boriaDominiin ter.rqvivehliuiri(Joan._ii\),
flagelio exiit, _quihic sine viiio 'vre.it-_quique ad sa- iranScensis malis hominum.quse regnaiii- ih terra
nandos irtfirmos,moriuosqtie suscitandos apparuit in morientium, sttblirhiter animari.-nooarabigo, ui pole
inundo, ipse ad prsemoTisiranduihnobis -exemplum -abundahletn non-lanium; diviriarnm paginis, liliera-
paiiehlise, per infirmilaienv mOrtis volttit; redire _de rumy sed et piis earuni expositionjbus, quas- vene-
niniido. Unde Psalmisia cum dixissefXP-n/m.xxvij) -. -randa* patrum nobis ScriptufaTeliquili Verum-quia
Deus nosier, Beiis salvos faciendi; -iipx •admiraiido novit quaaqiienqnnunquam ampliusdeleciaht, yishm
ve| potiiis obsiupescendo subjuiixit: Et Doiriini.Do- mitii eSl, opuseulum quod de factiifa templi Dei se-
mini exitus .ndriis. Itaque per patieuiiam et conso- ; quens maghoruiii vesligia Iraclalorum huper allego-
iaiioneiii.Scripiuv-ariimspem habeamus, etiani nbs ' rice cbndidefari), fuse sanciiiati percurrendttm mit-
consolandi post nostrarum afflictioiies . pressura-. . tere. Cujus lectiotti.iiiteniiis, quaiiio phira Christi et
rum, cum el ipsi in tribulatione palienies exsiiferi- B Ecclesi-H-sacraiheniaaniiqiiisindiia paginis invene-
nvus, et eorum actus ad ffienfem reduxeriniusi qui :Tis,-quanto ampliora ibi Dei dona,' sive in praesenli
iios ,ei vneriio justitiserionge prsecessefu.it, et longe nobiS^dala, seu" infuturefproriiissa perspexeris,
majora hobis adversitatnm certajnina .lolerarunt. tanto levioia credo, etniinus curanda oirinium la-
Hiietenimprohterjustitiam qtia exeellenler emirie- bentium reruffii et adversa" judioabis et prospera;
'
bani, 'persecuiiohes; ssepepatiebaiitur iiijusiorum, ~ jujita exertiplum.-beaii Joannisj qui ab imperaforo
qiiatettus cttm operatione juslitise 'coronam insiijie-~ -nefandb intfa angtisiias uniiis pafvissimav relegatus
rabilis patiehtise percipereni, et insuper chnctis se insulae, confesfim a pio Coridiiore, per Spiriloni esl,
sequeniibtts, \gloriosa perseveraniia -sua. vesiigia ad contempl.andainfniiia iHa ccelesiium mansi.onum
praefixarelinquereni. NoSaotem ssepins raiSericordia arcaha, introductus'; et ubi putaUis_.«sl-a- decgpiis
et. provisione 'Gonditorisnostri pro liosfris casiiga- • bostibus"ainicorum lioinirihm auxilio ac socielate
inur erraiibus, -tit salubri cofhptmciiorie ad coh- destilui, ihi araicorum angelorum "m.eruit aspeclu
scienliam riostram redeuntes, puhiainus: snllieiie l_t< aique cblioquioperfrui. A quibus edoetuS,veb ,magis
«rj'misdilheiitibus, quod illecebriSfailerilibus aciie- maglsqueillecebrassseculi etamarithdinesdidicitesse
gligentiis admisjmus; sieqiie juvarite :Domiriocorre- ' sperneridas/quo sublimius illa speculabaiur, qtisepro'
ctiad spem vilse, ad illorum, qui ihtiocertles afflicti G inagnitudihe atqoe seterniiate shilorige simplius vel
sunt, mcreamurpertinere cohsortium/Nam et hoc metuehda coiistat esse; vel amanda-iBehe vale sein-
in coiisOlatiOneScripturarum ihvenimns; quia bcne- ' pef^.dilecllSsime, iet prp hobis iniercede.
dixit Doininusdtrinestimenies se, ptisillos ciim majofi-
IKGIPIT LIBM,
--- CAPUT PIMIUM. •:• ;:< hac, eiiritriliisftiebusesxilqbo illud{loatu ii).Quod .
_• fU-qc aiiiem dicebai
Quod wdificatio tabernaculi;el temjtli iinatri eamdem exponens •evangelisla.siibjiinxit
Chfisii Ecclesiam designel, ;. deiem.lo corporis sui, Dicit autem Aposiolus de no-
'
• DoffiiisDesiquanvsedifieavitrex Salomon^iri Jeru- , bis : Nescilis! qnitiiempltim Dei esiis, elSpiriius Dei
salem, in figuratti facla est sanctseiihiversalis Eccle- habitatinvobis (1.1Cor..yi).. Si ergoilLe tempIurn,Dei.
sise, quse:"a prltab electo usque ad"ultiffiiitn, qui iif I) per assuihpiaffihuniariiiatein factus est, elnos tern-
-finemundi nascitiirus eSt, quotidieper gratiam regis pluni Deii;per,.iiiliabiian!em -Sjuiiuinvejus•-in.nubis
pacifiei, sui videlieet::Riedemptorls, sedificaittr: Quse eliicimur, constat iitiqne qtiia figuram omniumrnos-
parlim peregriiiaiur adhuc ab illb ih lerris, iparlim irura-e( ipsius,DOminividelicet el membroruin ojus
evasis peregrinatidi serumriis •cum illa jaffi- rcgnat .quse nos sumus , teniplum jlluds mateWale.ieiiuii.
in ccelis,ubl, peraclo ullimo judicio, tota-est regna- , Sed ipsiitS, lanquam; lapidis^dngutaris singularilef
lura cum ipso.rAid 'lianc-domum: pertinent elecii eleciiypi pretlosi, in (undamentofiiridqii',nostri dtitem
angelii, quorum"nobis siniilitudo ih fulura vita pr.o- - tanqutiinlqpiilurii'!vivpriim;supirwdificatorttrii.stiper
mittiiur; dicente Doniirio: Illi attlem qui digni habe- ftihdameritum apostotoiuin _ti propheiaruin,: hbc~est
buiitur ssecuio iillOj et Tesurrectione ;ex- mortuis, superipsum Dominuni(_Ep/ies.;ai).(JtiOd melius ex
.neqtienubuiil,nequeducunl uxores; neque eniriiutlra cohsiderato.ofdine ipso teffipli- sedificQtipalehit, ut.
rnoripoieruni. Mqualeseniniangelissuht, ei filiisunt - iii -quibusdam yidelicet figiira-ad ipsum boininum,
'Dei, cuinsiiii filiiresurreclionis (Mailh. six). Ad hanc in quibusdam vero ad omnes; elecfos -periirveat, in
pertinet ipse MediatorDei et hoiniiiuiniiOmo -GbfiS- ....-quibusdam intemeraiamincoelisahgcioriim feiicits-
tus lei._s, fpsoiaitestahle 'cum: ait:-: tSblvilbieinpium raein/.iii fiiiibusdam' invieiam ln lefris bottiinnhjipa-
730 BED;E VENEP.ABILISOPERUH PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 740
lienliam desciihai, in quihusdam collaia hominihus ih. in opere templi auxiliumab Iliram, quia cum venicns
angelorum auxilia, in quibusdam remunerata cum incarne Dominus dileciam sibi dornum, videlicet
angelis hominuin cerlaniiiia demousirel. Dcsignat Ecclesiam, aedificaredisponerel, non de Judseis lan-
eamdom domum Domini spiritualem, eliam taher- lummodo, verum etiam de genlibus adjulores operis
naculnm quondam facttim in eicmo per Moysen elcgit. Nam de nlroque populo ministros scrmonis
(Exod. xxv). Verum quia illa domus in-itinere, quo assumps.it. Misil Biram Salomoni prwcisa de Libano
ad lerram repromissionis veniebaiur, bsec autem ligna cedrina el abiegna, quw in domum Domini po-
aedilioabalur in ipsa lerra rcpromissionis et in civi- nereniur, quia conversa genliiilas misitad Doiniiiura
tate Jerusa'em; illud ut de loco ad locum crtbro viros quottd,im in saeculoclaros, sed sccuri dominicse
Levilarum minisierio deportalum t.andem in teriam increpaiioiiis de monie suaesnperbise jam dejecios
pfomissaj haetediiaiis inducerctur, lu.c ut rnox in el humiiialos, qui ad normam evangelicaeverilalis
pairia ipsa et civjlate regia cor.Mrucia in\iolaliili insliiuti, in icdilicio Ecclesia3prosiioquoquemeriio,
semper fiindainento consisteret, doncc indilum s.bi vel tempore collocantur. Misil quo.quearitfices, quia
figurarum ccelcslium nvinus impleret; poiest in illa conversos ad verani sapieniiam philosopbos, qui
pra-sentis Ecclesise labor ct exsilium, in hac fuliira gralia crudilionis populis quoquc regendis jure prse-
"
requios et bealiliido figurari. Vol eerie quia a solis poiiererilur, Doinino gcnlilius oululit. Qualis ipsis
filiis lsrael illa, lurc autem a proselyiis eliam et aposlolorum lempoiibus DionysiusAreopagita, quMis
gentibus facla est, possunl in illa principaliler palrcs .deinceps doctor suayis et fortissimus manyr Cypria-
veteris le^lameiiti, et antiquus ille Dei populus, in nus, aliique quamplurimi. Misil cl aurum, quod in
liac aulem congrogata <le gcntibus Kcclesia (ignrali- eadem signilicitione accipiiur, quia nimirum viros
ler exjuimi. Quaiuvis icdificium ulriireqne donius sapicniia cLiros oslendit. Pro quibuscunciis oblaiio-
enuclcaiiiis spintiiali sensu disciissnm , et lahores nibus gentilijas a Domino exspectaldona gralise coe-
prsescniis Ecclesisc qttotidianos, el prseraia in luluro lesiis, tiilicuni videlicetveihi Dei, etoieum chariialis
peienuia, g..udiaqiie regni coelestis, el eleciionem alque unctionis, el illuminationein Spirilus sancli.
primae de Israel Ecclesu1, ct salulem onniiiim gen- Convenil auiem aple rehus Ecclesiaeqnod in auxi-
ihim in Chrisio mullimodis ostonditur insinuarc figu- lium operis sancli Ilagiianierail ad Hiram Salnmon :
ris. Tractaluii igilur, juvanie Domino, de a?dilica- Prwcipe igitttr ul prwctdanl mihi cedros de Libano, el
lione lempli, el in tlructura materiali spiritualem servi mei sint cum servis luis. Servi quippe Hiram,
Dei mansioneiii quaesiluri, opporiuniim videlur nt qui prsecidehant S.domoni cedros de Lihano, doclq-
primo de operariis ejus, qui el untle fiierml, simul _ ros sunt elecii de geulihus, quoriim officium esl, eos
et de ipsa matcria tinde f.ictum esl, aliqua dicamus. qui in boc mundo lehus et gloria lietahanlur, a
Natn ci haecspiiilualihus giavida esse sacranientis superhise fastu corrigendo slernere, alque ad ohsc-
teslatiir Apostolus, qui ait, Unmiain figura conlinge- qiiium sui Redempioris corum vota transferre. Cum
banl idis, scripla sunt aulem propler nos (I Cor. x). quibus \idelicet servis eranl et servi Salomonis, ac
CAPUTH. pariier memorato insiabant operi; quia prinii doc-
QuomodoHiram tex Salomonemin operejuvcril. . tores ex gemibus necesse hahebant ipsorum apusto-
Nanat Heguni hisioria, quia Saloinon adificaturus lorum,qtii a Domino didiceranl erudilione in verbo
domum Domiiio, quwsieiit auxilium ab Iliram rccje fidei insiiltti, ne si absque magistrisdocere inciperent,
Tyii, qui eral amictts David omni lempore, et cum magistri exislerenl erroris. Idcirco enim Salomon
ipso quoque"Salomone, poslquam regno .polilus esl, servos Illram csedere sibi voluit ligna de Lihano,
pacem haberejain cwperal; promptumqucmox ad ad- quia dociiores erant servis stiis ad csedendum. Et id-
juvandtim sc in omnibusejus animum inveneiit, ita tit circo simul servos suos adesse voluit, ut oslenderent
artifices illi et tijiia, et aurum, protil opus habebal, cirdenlibus, cujus mensurse ligna fieri dehercnl.
dederil. Cujtts bencficiigratia, Salomonei per annos Cujiis rei figura irrpromplu esi, quia nimiriim apos-
singulos pturimos tritici el olei coros, in cibitm domui j) toli certius veibum-cvangelii, quod aDomino alidire
ejtts dabat (Jll Reg. v). Nulli autera duhium , qnotl meruerunt, aliis pracdicare noverunt; sed gentiles
Salomon, qui interprelatiir paeificus, el ipso nomine, ab errore conversi aique ad verilatem Evangelii
et seienissimo regni-sui siatu, illuffi significet, de - transformali, melius ipsosgeniium erroresnoverant,
quo dicil lsaias : Multiplirabitur ejus imperiuin, et et quo certius noverant, eo artiiiciosius bos expu-
pacis ejus non erit finis (Isa. ix ). Hiram vero , gnare, aique evacuare didicerunt. Paulus qtiidem
qui Latine dicilur vivens excelse,,crcdenles ex gen- sacrameiiium Evangelii, quod per revelalioiiem
tibus et vila simul cuin fide gloriosos figuralilcr cx- didicerat, melius novit, sed Dionysius meiitis refel-
primit. Nequealiqiiid prohibet, quin Hhum, quia rex lere poterat falsa Ailieiiarum dogmata, quorum ciim
eial, regalique potentia Salnmonein in sedificio' erroribus syllogismus a puero et argumenta cuncta
domus Domini jiivahat, conversos ad fidem ipsos novcrat. Cui sensui convenil apte quod sequitur :
rerum doiriinostypice deiiuniiel.quorum opeconstat Scis enim quod non est in populo meo vir qui noverit
Ecclesiam-ssepiusadjulam, nobiliter aiigmentalain, cwdcre iigna sicut Sidonii. Non enim erat in populo
ct contra hsereticos, schismaiicos, et paganos prin- Jud.iorum, uhi Dominus corporaliter prsesens doce-
cipalibus ercctam esse ,deeretis. Pcnt ergo Salomon ba 1, ullus corum qui tara docte nossel crrores
7-4* DE TEMPLO SALOMONISLIBER. 742
refellere geniium, quam ipsi conversi ad fidem gen- J\ valeamus inbrrere sempcr el Conditoris nosiri et
tiles, el exgentibus facli Chrisiiani. Sidomi naniqnc proximi. Et isii suntires menses optTariorum lempli.
cl Tyrii, quia gemilium fuerepopuli, merito in ligura Nam quia mensis pleniludine dierum lunaris circuli
gentium accipiuniur. perficilur, per illu u pleniiudo viriutis cujusque spi-
rilualis osiendi.ur, in qua mens lidelium a Domino
CAPUT III.
- -Quotoperanos Saloinon in opere templi habuerit. qtiotidiana illustialione, quasi luna a sole respicilur.
Unus mensis quo lign.i ad opus lemph csedohaniur,
Quol aulcm servos Salomon noster in hoc opus eleemosyna est, ld esi, opus misericonlise quo erga
miserit, in scquenliluis mysiico scrmone. designatur saliiiom proximi, ut in uniialcm sanotse Ecclesise,
cnm dicilur : Elegit Salomon operarios de omni bene proficiendo perveniant, docondo, castigando,
Israel. el eiat indictio iriginta millium virorum, mitle- commoda tpiiiprualia impendeiido, \itueqiie excmpla
batqtte eosin Libanvm deeemmillia per menses sin- monsirando lalioramus. Duo aulem roliqui uienses,
gulos vicissim,ila ut duobits niensibusessenl in domi- quibtis iii domihus sms manere ac suis ucressiiaiilnis
bus suis. Ubi priino noiandum, quod non frusira sunl vacare permissi. oraiio est et jejiiniuni, quihus
Salomon operarios de omtii Israel clegit, neque etat prseter ea, quse orga noce^-itatem fralrurn foris ope-
ulla poilio populi de qua nou digni tanlopere viri '* ramur, noslrse salutis p>-oprlsecur.im inlus conver«i
assumereniur quia niiiiirum non nunc de una stirpe menle ad Dniiiimimgerimu«. Ei qnonr.m illi soluin
sacerdolis Aaron eligendi, sed de omni suiil Ecclesia perfecie, vo! suas vel fratern.c salmis curam geruiii,
quspieiuli, qui seilificaredomumDoriiinivcl cxemplo qui se iiittiilioni divinse gratiae humiliior suhdiiut,
suo vel dioto suffitianl, c-t uhicunque inveiili fuerinl, reoie sequilur : Ef Adoniiam ciat super Itiijusceinodi
mox in oflicium dociorum ahsqtie ulla persoriarum inditiionein. Adouiram iiaiiiqne, qui Latine diciiur
acceplione promovendi. TilcMjue cum ad crudiendos Doniinus iueus excolsus, quem melius qtiam ipsum
infitleles atqtie iu collegiutn Eeclcsia)vocandus ordi- quem nomine iuiiialur iiisinuai, Dominu/n videlicet
nanitir, quasi ad cscdenilnsin Libano lcinpli matcrias Salvaloiem? Ei nunc Adoniram oprrariis lempli
viri slrenui atque eleclinulriiintur. El qiiidcm nu- prspponilur, ul sua provisione lite ordiiietur, quihus
rnerus liiginia millium.quoiitfem lignorum csesores mensihus singuli a.i operandum exoant, quihus de-
censebantur, poiest ad eorum figuram apie referri, nuo ad curaniiiim domum suiim rcdcani; cum Do-
qui in fideTrinhaiis sunt perfecii, quod doctonbus miniis et Salvalor iiosrer meiiles sancloruin prsedi-
inaxime coiigruit. Verum quia tiiginla millia iia catorum su.i familiarius illusiratioiie iuforrnat ad
erant ordiuala, ut dcna millia per incnses singulos r, disceniendiiii), quando opnrleai sedific.indiEcclosiam
operi sancio instarenl, magis denarii numeri sarra- opus inire prsedicando, ye! aha pieiaiis opera pras-
mentum p.T|ietidere dehemiis. Dena namque mili a slando^ ot qoando rtirsum conveuiai ad suam ipso-
virorum de Isracl ad csedenda ligna in opus Domini rum coiiscientiam examiirindam, quasi ad inspicien-
miiluntur; quia quicunque doclores alque insipien- dam domum suam reverti, el hanc .ir.ilionihiis ac
tiiim emdiiores stint ordinandi, dccem prsccepia jejnniis superno visilainre ac inspoctore diguain
legis per omnia et ipsi observare, et auditoribus rcddere. Fwrunt itaqtie Salomoni septnaqinta mitlia
suis dehenl observanda itioristrare, et prsemia in coolis eoruin, qui onera portabanl, el ocloqinta millia litto-
futura, qiise ilenario solent figuraii, et ipsi speiare, morum in monte, absque p wpo\itis nuinero tiium
elaudiloribus suis spcranda seinper debent imimare. millium Irereiiloiwn prwcipicnlinm poputo rl his qni
Terni aulem menses, quorurn dUtanlia singulis eiat faciebanl opits. Lalomos dioit lapidum caosoros. Idein
csesoribus imposita, perfeclionem trium \irtuium auiemlapidum rsesores, quod et lignorum Jiguraie
Evangeliorumlypice denuniianl, eleemo^yna. vide- designant, hoc esi, sanctos praedioalores, qui men
licel, oralionis, et jejunii. Cum enim d.xisset Domi- tes insipieniium labore yorl)i Det exercent, eosque
nus in Evangelio : Altendile ne jusiitiam vestram fa- :ib ea in qua nati sunl lurpitudine ac deformiiaie
cxaliscoramhominibus,ut videaminiab eis {Mallh. vi); }D transmulare cnnlendtint, ac regularilor insliltilos
in prosectitione ejiiidem senlcntise, non aliud quam uniiaii fidelium, sedificalionividelicel, apios reddcre
eleeniosyrise, oralionis, et jejimii fecit mentionom, curant. Quod auiem el ligna" et lapides in monte
quse non ad bominum ostentaiionem, sed ad solanv csediiiilur, et csesaac prseparata ulraque materies ad
inspectoiis inlerni gloriam essent facienda, aiioqui a montem domus Domini transfertur, palel seusus,
fructu seternitaiis vacua manereiii. Quihus verhis quod omnes homines ih monle superbiaj nali sumus,
aperte docuit, omnes virtulum fructus his tribus quia de pra.varicaiione prirni hominis, qnam super-
quasi ramis de una chariuttis radice prodeuniihus bia fecit, originem carnis iraximus. Quiciinque au-
insiiiuari. Per eleemosynam namque-compreheii- lcin gralia Dei prseordinali ad viiam excidimur cale-
duntur omnia, quse ad dilectionem proximi explen- chizando, et sacramenta lidei percipiendo, de monle
dain benevolein fralres operamur. Per oralionem, superhise in montem domtis Domini iransferimur,
omnia quihus per internam compunctionera nosiro quia eruti de poteslate tenebrarum, ad arcem virtu-
Conditori conjtingimur. Per.jejunium, omuia qtiibns lum, quse estin unitalc sanctseEcclesiic, pervenimus.
nos a contagione vitiorum et illecebris sajculi obser- Notandbm aiilem, qtiodjhiem operarii ita erant dis-
vamus, ut libera mente et corpore casto, dilcotioni iributi, ul pars in monte lapides cncderent, pars i;cm
"45 BED.iE VENERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 744
onera portarent. Diveisa namque sunl dona Spirilus, Ai siam, sive recte vivendo, sive ctiarn docendo con-
et qiiidam majorem dicendi, aique proiervos ar- slruuut.
guendi conslantiain babcnt, qmdam muiores ad CAPUT IV.
consolandos pu-illanimes el sublevandos iiifirmos De qttali lapide lemplum sil faclum.
cxisluin, quidam uliiusque virlutis munere prsedili Prwcepiiquerex, ut tolleienl lapides grandcs pretio-
ad cpus Domini conveniiitil; quales ficri voluil qui- sos in fundameniumtempli, eic. Fundamenlum tem-
bus loq.iitur Aposiolus dicens : Corripilc inquietos, pli nullum est aliud myslice iiilelligendum, quam
comolamini pusiti.initnes,suscipite infirmos, pa ienles illud quod oslendil Aposlolus dio.ens: Fundainentum
estole ad omnes. Prseposili aulem qui pr.ocranl s-in- enim uliud nemo potest ponere, prwler id quod posi-
gulis operihus, ipsi suul sacrse condilores Sciiptmse, tum esl, quod esl Chrislus Jesus (1 ,Cor. m). Qui pro-
quorum magisieno in omnibus euidimur, quomodo pleroa rccie furidamciilum doinus Dominipotest vo-
inscios docere, coniemplores cornpere, quomodo nos cari, quia (siout ait Pctrus) non esl aliud sub cwlo
invicem opera nostra portaro, ut impleaiiius legem notheiidalum hominibus, in quo nos oporleal salvos
Chrisli, c«ii)\ei)iat. Quanlo aulem quisque plus in fieri (Act. \\). In quod fundameiilum lapides giandes
siisleiiiandis proximoium necessitaiilms, sive in tas- et pietiosi tolluntur, cum piaacipui faciis ac sancli-
"J
ligandis corum erralihus laborat, tanto ceiiiora m tale viii, familiaii nienlis sarictitale suo adbrrent
fuiuro prsemia, vel quieiis animaium post moriem, Condnoii, ui quo lirmius in eo spem suam ponuni,
vel beal_e corporum immorialiiaiis cxipeciat. Unde eo forlius alioium vitam diiigere, quod est latitudi-
recte praif.tli operarii LXXmillia ei i.xxx millia esse nem poriare, sullicianl. Lapides ergo qui in funda-
perhihcnnir. Sepltiaginia videlicel pioplcr sabba- nienium templi ad portandum sedificiumomne pone-
lismum animaruni; sepiimus eniin dies in sabbalum, bantur, proprie sunl prophelse et apostoli, qui ver-
id esl, requiem corisetratus est. Ocioginla prople. bum et sacrainenla veiitatis, sive visihiliier sive
spcm re-uirectioiiis, quse ocia\a die, id cst, post imisibihter, ab ipsa Dei sapientia peiceperuni, Unde
sabhatum in Domino prsecesMl, et in nobis quoque ct nos qui horum doctriuam, sive viiam sttidemiis
ociava dia simul cl octava a;iaie. futiira speraiiir. pro nostro modulo imiiari, fundalos dicil Apostoius
Ptwpostti aulem erant tria miitia trccenti (II Pait. n), super fiindainenlum apostolorura el prophetarum
propter Jidem iiimiriim si.ncu' Triiuutis, quam (Ephes. u). Sed el generalucr peifccti quique, qui
sancia nobis eloqnia prsedicant. Quud vero pro tri- hdehlcr ipsi Doniinoatlhserere, ei iniposiia.. sibi fra-
bus millihus irecenlis prscposili-.,in libro Paralipo- irum necessiiates foitiier ferre ditiicerint, his pos-
inenon iria millia scxcenti sunt sciipn, ad eamdem suut lapidibus grandibus ac preiiosis indicari, Qui
prorsus siibliuiiiiin viroriun respu-u perfeciionem. bene lapides primo quadrari, ac sic in lundarnenlo
Nam quia in senario numero Doininus muntli orna- poni jubentur. Qtiadratum namqtte omiie, quocunque
luni comple\it, lecte in co peiletu bonoruin solent veititur, hxum siaie consueiit. Cui nuniium figurae
opeia ligur.-ii; et quia sancia Scnpiura cum fide coida assimilantur clcctorum, quse ila iu fidei firmi-
veniatis opera ju-.liiiscdocct habondi, reclc pr.rp')- lale consisteie didicerunt, ui nulla occurreniium re-
siti templi tria nnlli.i scxceou fuissc perlnbenlur. rum ad\cisilaie, nec ipsa eliam inorle, a sui leeiiiu-
Nec prasieicuiidiiin, quod hsec septuagtnla et oclo- dine siaius possinl inclinari. Quales videlicet doclo-
gima nnllia portaiiiiiini onera, ei laionioriim cum res ELCILSJ.I non solum de Judaea, \eium eliam de
praeposilis suL nou tucre de Isr.icl, sed de prose- gentibus perplures susccpit. Unde bene de lapidihus
ljiis, id esl, ad\cuis qui moi.ibiintiir intcr eos. hujusmodi grandibus pretiosis el quadraiis subditur :
Scripiiiin namqiie est In libro Pjralipoinenoii : Nit- Quos doluoerunt cwmeitHiriiSalo.nonis et cwnientarii
t.ieravtt autem Salotnon omnes viros prosettjlos, qui Iltram. Dolanlur namquelapides pretiosi, cuni elecli
eiant in teira Israel, pot.1dhinmeialionem quam dinu- quique credentium, sanctorum instruclione et in-
meravil palcr ejus Dcaid, el invenli stint ceiiium quin- siantia quidqtiid in sc hahenl noxium et inane relin-
quacjinta li ia millia sexcenti, fecitque ex ,eis seplua- ,y. quiint, atque ante conspectiim sui Condiioiis solam
giiila mitlia, qui bnera portarcnt, etc. Proselytse insii-e justiiise regulam, quasi quadraturse formam
aiitem Gisece vocabantur, qui ex aliis nalionibiis osicndunt. Dolaverunl autem lapides non solum cse-
piogemli in (idom et consoiiium pojiuli Dei acccpia mcntarii Salomonis, sed etiam csementariiIliram ;
rircumcisione liansierunt. Fuerunt iiaque operarii quia ex ulioque Dei populo fuere iionnulh, qui ipso-
donius Domini de (iliis Israol, liierunt de proselyiis, rum quoque doctoium subl.miunv jure doclores
luernni dc genlibus. De liliis \Uelicet Israel triginia exislerenl, cl quasi quadranles eos ad suhlevandura
.ir.ilha, qui ad pr.rcidendas dc Libano cedros mis^i domus Domiui aedilitiura pararent. Neque cnim so-
suni. De proselytis isli de quibus nunc Jocuti stimus, lum Jeremias et Isaias, et caeteri ex circumcisione
lapidiuii csesores. De geiilibus iiiram ipse et sei\i proplietse; veruinetiam bcalusJob cum filiissuis qui
cjus, qtii cum servis Salomonis ligna csedehant de .erant ex geinibus, maximam vitae sive patientise
Lihano. Omnc igilnr hominum genus, per quod aedi- -formam, niaxinia doctrinsesalularis prseconiasequen-
ficaud.i erat ccdesia, in aedificiu lempli prseoessil. tis sevi doctoribus minislravit, quo abjectis verbis,
Judsei namqtie, pro^elyli, et gentiles couversi ad aciihus, cogitatibus supervacuis, ad porlandum onus
veiiiaiem Evangclii, unam eniidemquc Clnisti Ecclc- sanclse Eccicsise digui flerent el apti. Porro Giblii
" " ;74C
,}Ǥ
*-__t». - DE TEMPLO SALOMONISLIBER
do- L dissimi geheris; nuital: est autem una de Cycladh
pnEparaveruntligna et lapides ad aedificandam
tnura. Giblos est civiias Phsenicise,cujus meminii rbus, quo _videlicei lapide templuih fuisse faetuui
: Elevdvititaque teiriptnm
Ezechiel, dicens : Sepienies taij Tyre, faclisunt gu- •Josephus insinuat, dicens
bematoreslui, senes Ciblii et prudenles ejus (Ezeclt. nsque ad cameram, ex lapide albo construcluni, alli-
tudo fuit GOcubitorumei centunt(Lib. vm Aniicj.o) ;
xxvii.); pro qua in Hebrseo conlinelur .Gobel sive ih abdito est. Cuivis elehim pa-
Gebel, quod imerprelaliir.delittiens, sive disiermi- nec rnysterii s.ensus
nans. Quod vocabulum aple coovenit eis, qui corda let, quia marraor candidum , ex quo domus Domini
lioiiiiniimad aedificiumspiriluale, quod ej_ virluli- constructa est, mundam electorum actionem .simul
ks£ animse construitur, parant. Sic' elenim solum etconscieniiam.ab onvniri.ev6.;corruplioniscastiga-
•suos auditores fidemet operajustitire docere sufli- tam designat. Quales esse yoluit sapiens ille. archi-
ciuiii, diim ipsi prius sacris paginis edocti, diligen- iectus eos, quos super fundamenlumGhristi locabat,
ter quse sil lides tenendaj quo virtuium calle ince- ...lapid.espretiosos auro argentoque redimitos: Charis-
deridum, certa definiiione veriialis didicerunt. Nain shiii, iuquit, mundemus nos ab omni biguinameii&i
fruslra sibi officiumdoctoris usurpat, qui dis.cfeiio^ carnis cl spiritus ,: perficienlessanclificalionepi<^ipli--
nem. catholicae fidel ignoral. Neque sanctuarium: more Dci. : . .-.:.:.. f/^/W__??
docere alios 3' : -
poniino, sed ruiiianvsibi rediJicant,qui : '- CAPUTV. ..'UJy-lMi
regulam, quam ipsi non didjcere, conaniur. In sedi- Quando vel ubi sit
wdificatuih /empiam^\J=^=
ficanda enim donio Ddmini, primO sunt ligna et la- Fqcium esi igitur qiiadritigentesiinotf ocl{jg£p)nio-
pides csedendide monie; quia eos quos in fideveri- qntto egressimiisfdiorum lsrael de terra jEgtjptr^"
taiis insiiiuere quKiimus, primo necesse esl utabre- etc. Quod dicilur anno quarto, mense Zio, ipse est
nuntiare diabolo, ac de sorte•p.rimaaprseyaricalionis lnensis secundus regis Saloiivonissuper Israef, br-
in qua".natisunt, doceamus rehascendo erui. Dein diuis sensus est. In qnno quartd regis Saldnionis,
quserendi.sunt lapides pretiosi et grandes, atque in rnenseZib, ipse est nvensis secundus. Menscmaiitnti
fundamentum leinpli depoiiendi; ut ineminerimuv .secundum Maium dicit: namque Aprilis, quo Pa-
abdicata conversaiione pripri/eorum in omnibus sclia celebratur, principium mensium apnd Hebrseos
vitam nioresque inspicere, eos nosirjs auditoribus primus erat in. niensibus anni. Exiquo maiilfeste
imifandos propouere, quos per vijlulera bumilitalis clarel, quia mox, peracto Pascha, coipilmdifieqre
sjjecialiier Doniino adhserere noverimus, quos in- domumDomirio,_et cbhsecratus myslica soleniiitate
vincibiii mentis siabililate quasi quadraios quodam- populus manus ad opus mjsiicuni riiisil. Fit hiiieri)-
modo, aiqne ad omnes lenlaliOmim incursus immo- -, commemoratio egresjionis de_Egypto, iqiiaiido la—
biles perdurare conspicimus,quos pretiosos et gran- ~*bernaculum Sedificari coeplum est, ut adnionealur
des fama et merilo coniperimus. Post fundamentum lecior-quo.t annorum tempus inler sedificatiohehi
vcro lalibus ac lanlis lapidibus composifum, aedifi- utriusque domiis exstiterit, et hujus quoque suriimse
canda esl doffius, praeparatis tliligenilus lignLsac li- lemporis. sacram.entum spiritualecognoscat,' Quater
. pidibus, ac decenti ordme coViocalis,quaeolim piisco ttainque cemeni et viceni quadringehtos et OCtogtnta
suo situ yel radice fuerant abslracla : quia post faciunt. Qualuor autem evangeliciBperfeclioni apte.
fidei rodimenia, post collocata in nohis juxta exemr conveiiiuiit, propleripsum evangelistarum numerumi.
plum sublimium yirorum.fundanieiiiahtimilila!is, Ceiitum 20, doptrinseletali;, prbpierartnbs toiidehi
addendus est in.allum paries -bonorum operum, legislatoris. ln quo etiam nuraerd virorum •gratiain.
quasi superimposiiis sibi invicemordinibus lapidum,. Spiriihssahcti primitiva suscepit Ecclesia, patenter
.imbulandoac proficiendo de yirtule in viriyiem. dslendens ,'quia qui lege legiiime uluntur, id 'est.y
Vel certe lapides fundameiiligrandes, preliosi quaT qui Christi in ea"graliam cognbsCentesamplectun-
draii, priitti sunt'(ul supra dixeram) ecclesiarura lur, jure Spirilus ejus gratia repleiiiur, qua iri cha-
magistri, qui ab ipso Doffiinovefbum audiere saluli> rita.te ejiis amplius ignescant. Diximus auiera"per
Supposiii autem ordines lapiduffi sive lignorum,:se-?D tahernaculum quod fecit in deserio Moyses et.'flVit
qiientes siio quique lempore sacerdoles ac dociores, Israel synagogam ; per teniplum vero, quod Salo-
qtiorum vel prscdicationeac ministerio fabrica cre- mon :&. filii Israel cuni proselyloruin et geritiiium
scit Ecclesiae,vel ordinaiur virtulibus. Quali auteih auxilio coiistruxit, ecclesitini gentium posse'desi-
colore fuerint lapides, quibus faclumest templum, gnari. Permansii aulehvCultusef religio tabernaculi
in libro Paralipomenon aperle declaratum esl, di-: anpis quadringeiuis^l 80,et sic leihpluuj sediJieari
cente Davidad Salomonem,cum ei impensas lempli, incoepit, quia scriptura Veleris: Testatrieiiti tanfa
quas;prseparavit, osienderet : Omriein preiiosum la- perfectione redundat, ut si quis eam behe inteliexe-
pidem et tiiarmor Parium abundattiissime prwparavi, ri.t,cuncta' in SeNoviTeStaihehtimysleria contineat;'
Marmor autein Pariuni, marnvor candiilum d.icil, Patres quoque Veteris Testamenti perplures, taiitae
quale eadem insula -gignere cousiievii;. unde poota perfectionis arCem/vivehdo tenuerunt, iit lii.nulio
dicit : . . . : -' - . aposiolis aposlolicisque viiis pulandi; siht'esse "nii-
Olearon,mveamqu.e.Parori, sjjarsasquepersequor nores.-Manebat labernacuium usque ad coristruclid-
{^cladas,et crebrislegimusfrela couciiavenlis. liem teiiipli inpopuioDei per aiinos quadriiigenlbs.
Niveaui ergo Paron dicit,_eo quod marmor candi- et 80, id est, cenium 20, per qualuor muliiplicatbsV
PATROL.XCI.
:747 BEBJ3 VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. -" -vife-
•qiiia ex tempore tlalss legis Dei usque ad incarnalio- A steria Dominicsepsissionis ecclesia dedicala crescit
gtsm Dominlcam, el lempus revelatse gratise, non in lemplum sahctum in Domino. De quo monte bene.
• dafuere viri qtil in lege constituti, evangelicani per subditur : Qui-demoiislfalus
fueral David pdtri ejus.
oinnia•perfeciionem mente etopere servarenl:; non Oslenstis iiaffique erat David, sieut et caeleris.pro-
;defuit scriptura, quso graiiam Novi Tesiamenli in : phelis, venturus in carne Dominus, qui Vocalaihde,
•Vetcri propheticisiniimarct eloquiis. Quod aiitern genlibus eCclesiam, per s&cramcnla ejusdem suoa
quartoahnoregis Salonionis sedificarieoepta esl do- incarnationis ablueret a; peccaiis^ atque in domum
irius Domini, polest eo referri mystice, quod post sibi fidelem dilectamque cohsecraret. Bene autem
• cxpletamidispensaiioiieffi Doffiinicseihcarria.lionis,, addilur:: In loco quem partiveral David. Paraverat
-tjuse in quatuor Evangelii libris scripta est, misso de -namque David psallehdo, paraverant alii prophetae
' coelo
Spirilu sancio, ecclesise slructura coeperit. Et vaticinando locum Doniino, vero ulique Salonioni,
•quod mense secundo ccepta est, potesl ad electionem in quo domum aedificaret, quia corda auditorhrh
gentiura referri, quse secundo lbCo post.Israel sedi- suoruth fide veritatis institiierurtl; scdulo admonen-
-iicatiooenv in se susceperit creaios. Unde et se- tes, ht venientem ih carne Dei Filium, fideli ac
cundtts mensis in lege concessus esl ad faciendum devota menie Suscipereni. Hinc etenim Dfvwjhus,
Pascha bis, qui immundi super anima , vel in via B de paratis sibi ad credendum populis, ait discipiilis:
procul positi ad faciendum in primo mense Pascha, Levate oculos vesiros, et videle fegiones, quia albm
.'occurrere hequirent. Ubi nos apertissime designati suni jam ad messeiri; et qui thetet, niercedemaccipit, -
snmus, qtti immuridi super aniiiis- nosjtroamorte, :et congregal fruclum irivitam wlernam, ut quiscmi-
-fil prociil adlnic positi a populo Dei, noh poiuimus nat, simul gaudeat el qui meiIf(Joan, iv). Quasi aliis
-primum Pascha facere-, quod in carne el sanguine vcrbis de oedificatiorielempli diccret: Levate oculos
,Agni fiebat. Celebramus aulem hodie Pascha secun- veslros , ct yidete locum j quia paraius est jarrt ad
-durh, quod in corpore et sanguine Redemploris sedificandam domum?Domiiii.Et qui docehdo sedifi-
no8trir,a quo quavsitiet mundati sumus, aclumest, -cal, mercedem aecjpit, ct congregat lapideS pre-
In quo anlem loco lemplum sit sedificatum, manife- liosos in vitam selefnara, ut et qui parat locurh
sliiis iiiJibro Paralipomenon ostenditiir, ubi scrip- sedificio, sinittl gaudeat et qtti sedificat; id esl pro-
luffi esiiEt cwpit Salomon adifictire damum Domi- pheta venlurum'prsedicens, et apostolus venienlem
_»U>, in Hiertisalem, fn trionteMoria, qui demonslraius prxdicans Dominuni uria simul in: illo mercede
fuertit David palripjus,in loco quempamveiat David potianittr. t_tene idem locus in . area erat Orriah
in qrcq Ornan Jebuswi (ITPar.m). /Edilicalur ergo Jtbussei, quia eeclesia arese vocabttlo solet desi-
ii) n^qntedomus Domini, in yisionc pacis, quia di- gnari, dicente Joanhe de Domino : Cujus venii-
jatata perorbpn) ecclesia in ttria eademqhe fide et litbrum in tnariii suti, et permtindabit aream suctm
.yerltalis! jCatholicaj societaie consistit_ Nainquc in (Matth. iv ). Orrian,' qoi inlerpfetaiur illuminatus,
scissura.ritentiuinDeus non csl, sed faclus.eslin pacc Orat natione jebussehs. Nalione .geniiles quidem
iqcus ej'us:, el habitatio ejus iiiSion (_Psa/.xxxv). sighificat, noinine antem eosdem illuminandos a
jjEdificalur ih monte, videlicet in ipso Domino Sal- Domino, atque in filios Ecclcsise comniulandos
vatore., de quo Esaias ail: Efit in novissimisdiebtts oslendit, quibus meriio dicat Apostolus : Fuistis .
. pi;wpqrqtus_, mons domus Dotnini in verlice monlium atiquandq- tenebrw, nunc autein lux in Doinino
(.Esq. n ): Et ipse de se in EvangeliO: Non potest, (Ephes. v). Jebus eadera est civitas , quai "et
inquit, ciyitasabscondi, stipramontem posita (Matth. Hierusalem. Et Jebiisr quidem interpreialur con-
v), Ipse esf eninv ffions monlium , qtii de ierraqui- culcata ; Hierusalem autem visio pacis : in qua
tdeiviper q.rigincm assumplse carnis ortus cst, sed quahdiu Ornan gentilis regnabat, Jebiis dicta est.
pmniura terrigC-iarumpolentiam ac sanctitatem sin- Cuffi vero David in-ea locum bolocausli emeret,
gulari.s-culhiihe,dignilatis iranscendai. In quo himi- cum Salomoh in ea templum Domlnosedificaret,
rum monie civitas sive. domus^Domini constructa jy non jani Jebus; sed Hieriisalerti yocata est; quia
est, quia si ijoii i.nilloradicem figal, spes, et fides nimirum gentililas,quandiii divini cultus nescia
nostra nulla esl.. Qui recte mons Moria, id est, permanebai [Al., perdurabat], conculcabaturet ii-
<:tisionis vocatur, quia electos suos, quos ad seter- ludebalur ab immuridis spiritihus ad simulacra
naiji sus ejarilatis visionera conservat, in hac inle- iriula,' prout ducebaiur sequens. Cum vero illunv
rim vita Iaborantes vjdere et adjuvare dignatur. Ipse graiia sui Condiloris rcspexil, coiitinuo pacis ih
est enim Iocus.in quo oblulit Abraham Isaac filium se; et iocum invenit el iiomen, dicente de ipsa
Domino, ac deTOlioneobedientisevideri ab illo me- Domino : Beali pacifici, quoniamfiiii Deivocaburitur
rhit, unde et nomen accepit. Denique ubi Dominns (Maith. v ).,Cura crgoOrttan in hac civiiale re-
aitv Tolle filium tuum unigenilumquemdiligis,Isaac, gniim adhuc haberet, Jebus vocabaiur ; cumautem
et vadein terram yisionis, atque offer eum holocau- locum areae: suse cura bobiis ac irihulis David regi
slum ,(Gen.xxn).Pro lerra/visibnis, iiiHebrseo ter- vender.el, liomen liierusalem accepit; quia persi-
ram Moria babet, Et quia immolalio Isaac typus Do- istens adhuc in sua obslinalibnegentilitas conculca-
ihinicsc passionis exslit.it, recie in loco imriiolaiionis balur, quasi vilis et abj'ecla, a maligriis spiriiihus.
ejusdeiri templum pedificatur;quia per fideiri et.mv- Porro cuni omnia sua ventlere ac vero regi ofTerre
7A9 .DE TEMPLQ S.ALOMONfS LIBER. 750
didicit, noit ullra conculcari a dsemOnibiisac vitiis Ai l. vni, «,v5). Quio.vero templum sanctaffiEcclesiam
po.tuitj sed iniernse pacis, qiiam-cum.stto-Coiidi- designat, pofticus quse eral anle templum, et. pro-
tore haberel, magis Composeffecia est. . pior, Iumen solis accipere soiebal; quid aptius
-,."." - CAPUT VI. .'-- qtiam illam ejus pariem qiisejDominlcae incarnationis
...'..: Cujnsmeitsufwsit faclum. . , tempora prseeRssit, lypice. denuniiat ? in qua sunt
l)oinus_autemquqm wdificabalrex Salqmon Dq- pairiarchse et propbetse, qui, o.rienleirihuic mundo
min_),liabebnt GOcubitqsin tongititdine, elc. Lorigi- Solem Justitise primi siiscnperunt, et nascenij Do-
..Uidodomus longanimilatem designa.lsaiict-BEecle- ffiinoin carne testiinoniurtt,Sive viyend.O,sivejprse-
sise, -qua in exsiloi)peregrinaiionis bujus. paiien.er dicando, sive nascendo, sive moriendo prsebueruht.
adyersa-qtiaeque tolerat, donec ad patriam quam Osiium ergo. lerripli, Poffiinus.esl; qpia nemo venit
exspeelat, perveniat. Laiitudoinsinuai charitateni, dclPaUem nisi.peripsum. Hinc.alibi dicit : Ego sum
qua dilataio sinutneniis non.solum amicos injDeo, oslitim; perme si quis iiitroieril, salvabilur'(Joqn. :x).
scti inimicos gaudet-diligere propler Deum, d «riee Ostium pOrlicus, sermo propheiicus esl, qui iquasi
venjat.tempus, qiiando ad paceffi suam conversis seu recto calle ingredieutes ad osliiitriDoniini perdhce-'
.fundifus exsiinctis, cum soiis gaudeat amicis in Deo. - bat; quia gratiam Domini .Sarvatoris, qua mundum
Altiiudo spem denuniiai futur_e refribiitioiiis, cujiis-" erat redemplurus, prsedica]iat.Faclura crgo ppnicus -
iniuitu libenler infima quseque sive qu_edemulecnl, tota, fidelesillius lemporisrsignat. Ostium ergo in
seu.quseadversaiiiur, eoniemnil, usque duiri, uiris* . port.icu,dociores, quicseteris lucem vitae,januamque
que transcensis, sola merealur videre bona Dominiin inirandi ad Dominum pahdebant, ejtprimit, Et berie
terraviveniiiiih;undeaplelOngItiidodomus,sexagena- unum ostiura propter consoiiatti, in om.nibusrsaiiclis
_ rio.cubitorumriumeror.ompreliendiitir.Senariusnam- fidem ac dilcciioiiem veritalis; quseVi.delicetporii-
qne numerus,,in quo mnndus faclus.esl, fierfectio- cus juxfa lalitudinem tempii 20 cubilos ipnga erat,
nem solet operum dqsignare bonoruni. Et~ necesse quia liimirum antiqtii jtisli ffiulta diu patienlia et
esi nos ita.per longaniiniiatem' molestias ferre longanimilale exspeclabahf, qtiando apparens: in
nostrae peregrinalionis, ul meritobonse operalioriis cafne DortiiniisnovamEvangeliigraiiam mundo affer-
promissam pairiam, cum.apparu.eril, valeamuS;iii- re.t,' non acceplis ipsi promissionibus, sed a longe
irarc. Latiiudo vicenario li.umero. determinaiur, eas aspicientes et saluiant.es..^Equabantergo.longi-.
propler geminam ejustlenv charitaiis, qua Deuriiet tudine sua longitndinem(enipli>quia per longanimi-
pro.xiniumamamtis, distantiam. Alliludo Iriceiiario, latem deyotaeraehtis desiderabant yeniredilaiatibnem
propler fidem sanctse Triniialis, qui [quse] nrius esl Q Eeclcsisein charilale De.i,quse esl in Christo Jesu
Deus, in cuj'us visioncm cuhcla spei noslr_edesideria Dominonoslro; qui quamvis adliuc teijipore fuerint
siispenduiitur. Sex e.rgo ad operis perrectionem, a sacrameniis Dominicsejncafriationis separali, Jide
duo ad dilectionera Dei et .proxi.mi^tria pprtinent tamenac prsedi.caiioncfuere proximi. In hiijhs sa-
ad spcm diviitsevjsipnis. Siiigiil.iatjiem numeri recie cralissimse porlicus prima frqnle, fuere beatus pro-
per decem muliiplicantur, quisinon nisi per fldem lomartyr Abel, et S.etb, ef Enoch, cselcrique justi
el cusiodiam decalngi legis, vel.patiehlia noslra sa- mundi originaliS; in-iiiiimo autem pehetrali ejus.et
lubriter exefceiur, vel jcharitas ulililer ardcscit, vel quasi propemurum temp.limysticumobtihuereip.cum
spes suhlimiierad seterna desideria rapilW- Ubi no-~ parentes pfsecursoris Donvini, Sinveon, etAiina, .e_t
tiiridume.st qtio 50 eubiii aliilud.itiisnnn usqiie ad cselefi. Qui etsinaiivitalem ejiis videre meruertini,
teclurri templi,: sed usque ad coenaculuminferius ad audltioheiivlamen doclrinse ej'us et perc.eplionenj
perlirigcbani : namque ih libro Paralipometion a- sacramentorhm ejus pervenirenequivefunt.Qu.ie
perlescriptum csi, quod dltiitido 120;cubitorumerat bene porticus decem cubitos erat lata, quia lales
(11 Par. iii), De cujus rei sacrameiitisraptjus'in eisi necduni verha siye mysieria Evangelii, quse
sequentihus tractabitur, ubi ad mediurn usque ,Coe- erant perPominum tradenda, receperunt; prsece.pia
"naculum,ac terliurn lectionis prdo pefycnerii, Por- I) lamen decalogi, quse,perceperunfperfecla dilectione
liciisercttaiile templuih 20 ctibitbrum ioiigititdinis, dilalaii in Domiho cordis serrabant.
jitxla thensuraih-latilittlinis iempli,' ct Jiabebal {% ;.'' CAPUTiyii. ,'"';."' ! .' ; -.
cubiloslaiiludiiiisanie faciemleinpli. De hac porlictt D_efenesirisejus eltabulis per gijrum. '.....;,
in libro Paralipoinenon ita seripiuni est : Pqrlicutri Fecilque in templo feneslras obliquas, Fenestraa
veio anle froniem quce iendebcilurIn longuin juxla' templi doclores.sunt sancti, et spirituales quique, in
mensurdm laiiludmis doinus, cubitoruin %0. Patet Ecclesla, quibus menle excedentibus Deoarcana se-
ergo quia porlicus ista ad orienialem"templi paftem • crelorufficoelestiumspecialiusjcseterisvidere conce-
facta est. Templum nainqtie erat converstim ad dilur. Qui dum ea quse in Occulio-viderit, publice
ofieiitem, sicutet labefnaculum/habebatque oslium fidelibus paiidunt, quasi suscepio Iumine.soiis fe-
porlicus ab oriente cOnffaostihra templi, juxta quod nesirae Obliquse,id cst, intus laliores fuisse perhi-:
hisioricus iJudiorum-josepbiis apertissime docet: beiilur ; quia ni.mirum necesse est, ut quisque.jubar
ilaut sol wquinoclialis6riens,direclisradioruiiisusrum supernav cbntemplationisvel ad momenturo perce-
Uneis perostia tria_, porticus videlicet, et leinpii el perit,mox siiiumcordis auipliuscastigandpdilatet, at-
oraculi, drcaxritesiainenti perfimdere posset-(Antiq. qne ad maj'oraeapessendasolerli exercvtaiioneprsepa-
731 BED.E VENEIUMLIS OPERUM PARS fl. — E^EGETICA GENUINA. 752
rei. fti-amjicavii supcr panetem tempii tavutata per A tet, inqitil, angelus Domiiatn circmlu timentiumeum,
gyrum, in parielibus donius, per circuilum lempli .et et eripiel ebs (Psal. ixxxiii). Asceridit quidem in
oracuii, el fecit iaiera in circuilu. Tabulalum quod ' ccenaculumOchozias.fex Sariiariae, qui se a domo
supercral quinque-cubilos'habebaitatiludinis., el me • David separaveral,. sed per cancellos decidit; quia
dium labulaluni sex cnbttorum lalitudinis, et terlium etsi sivfi hopretici sive schismatici aliquam bonaa
tabulatum sepleni habens cubilos lalhudinis (Matlh. actionis arcem' conscenderevidenlur, quia famen
iv). Ilacc labiilaia in Evangelio, ubi Doniinus tenta- «otapagem Ecclesise 'unitaiis non habent, quasipa-
batur a'diabblo, pinnacula tenipli vocabantur. ged tentibus et non solidis lalerum prasidiis, seinper
etJacobum frairem D6iiiini apbstolum iri pinnacu- ad vitiprum infima relabunlur, duin divino deslituli •
lum templi, unde ad popuium concionafelur, ieva- auxilio suae peftinacise fastu inlereunt. Qua auteiri {
lum.esse legimus (Egesip. I. v). Uirunr auiem riioris arle prsefala tabulata parielibus iempU sint affixa.
fuerit docibribus, ut iiv Iiis sedenles labulalis ad ;declaratur cum subdilur : frabes aulem posuil in
circumslantem inferius lurbani facerent sermonem, domo per.circuiluni forinsecus, ul non hxrefenlnmrls
nusquam in Scripluris invenimus. Palet ergo ratip templi. Tjabesergo, qute intrinsecus domum mu-
sacranie.u.ii, quia tabulpta Iweeti-ia totidsm Melimn niebaiit e.t priiabanl, tantaj erant longitudinis, ut
giadiis, corijugatbrum yidelicet, coiiiineniium, et " capita earum fofinseciis prominerent, in infiino quir
virgiriuni, designant, dislinclos quidem altiludine dem or.dine cubitorum septem, iu medio sex, in
jpiofessionis, sed societate fidei et veritatis ejusdem supfemo quinque. Af in eisdem capilibus earum
omries ad domum Dei pertinenles, eique fixa menie labulitta compbnerentur,"riequaquam muris tenipli
irihBerentes.~Ubipulelire dicitur, quia tabulatum quod iiiflxa, sed juxla muros trabes, quae de mufis exie-
supirerat quinque eubitoshabebat latiludinis, medium rant superposita. (Jui itaque per irabes domus,
sex^teriiumseplem.-Supremum ergo lauulalumerat cae- qiise^labulata portabarit, nisi prssdicatores suni ty-
ieris arigustius, medium supremo latius, sed infimo pice designati ? Qui dum ipsi sublimem atque liono-
cratfactum angustius, quia nimirum akior professio rabilem in ecclesia Dei locum ileiieht, inflrmiofes
vifiulis altiorem debel vitam tenere vivendi [Fort., "quOsqueac fragiles suis praedicationibusab iufluio-
T\ium...:. vivendi].' Namquicunque abrenunlialo vin- ruiiiappeiitu sustollunt, atque ad coslesiia deside-
culo eohjugali virginiiatem suam Domino consecra- randa ac speranda suspendunl, suiscliain interces-
verim, inbres simul oportet virginilaii condignos sionibus, ut in coeptispersislaui, adjuvant. Legiinus
«stendere. Abstineant ab^oliosis eloquiis, ira, fixa, autem iii libro ParalijiOmenoi), qubd trabestempli,
" sicul et caiiera
delfactione^ habilu impudico, cbmessaiionibus, po- *-* ejus inieriora, fuerint auro "vestilai.-
tatiohibus, cbntentione et seinulatione; et edmtra- Quod ita factum essenon dubiurn est, ut ilte trabiuui
fio vigiiiis sacctis, orationibus, leclionibus divinis, partes quseintus in lemplo erant, auri esserit laniinis
et psalhiis, '.ducifin.se et eleemosynis, canerisque leclaa, qua3 vero foris parebanl, \\x. tiiiriisiiedeau-
Spiriiusfiuctibusoperamimpendanl,utqui futucsesta- ratse, ipsam cedri speciem formamque cunctis os-
tuhi vilseiriprOfessionelenentinquanonriubeuf, ne-. tenderenl. In qua iameriimposita sibimet labuiata ges- -
quc:iiubcntur,sed suiilsicutangeli Deiincoelo. lliijus . tabant. Quod ergo ex^rinsecusemiueliaiirabium, vi-
quoqtie stalum, quanlurii morlalibus possibiie cst, lam sanclorumj-qua; nobis infcrius irinolescere potui',
in piasseriti conlcudant iinilari. At vero inflmum designat. Quod intus in tempio deauratum fulgebai",
tabulalum aniplioris erat Iatiludiriis,'quia non dici- claritatemillam qua iu Coelestipatria,- qua in aspec:u
tiir conjugatis : Vade,vende qum habes et da paupe- sui Creatoris gaudent, figurate denuntiat. Quaj
ribus; 'scd, si vis, inquil,ad vitam ingredi,. serva nimirum' ilaritas, trabiuni aurea iiiis soluriiuiodp,
mandula. Non Iwmicidium facies, non adullerabis,. qui templum inlfavsrant, palebat; quia quam sit
non furtum facies, non falsum iesliiiionium dices, et magna multiludo dulcedinis Dei, quam abscondit
caetera (Matth. x-ix). Mcdiuiriinler iioslociim tenent limentibusse,etperfeciesperamibusin se, solinorunl
conlinenles, quanlum virginibus inferiores, lauiuin rj ilii qutregnuni coelestemerueruntinirare. Et tameu
eminentiores conjtigalis. Quorum portio gloriosis- nos cum vitam, passiones, doctrinam 'sariciorum
sima primitivam in-Hierusalem aediucaba!ecclesiairi, cernentes, sive in Seripturis legentes,ad benefacien-
Ecribenle beato Luca, quia mulliludinis credentium dum exemplp exciiamur eoruin, quasi in Capiiibus
erat cor unum et "anima una, et callefa (Act. iv). trabium foras appareniibus a terra sublevaniur,
Qubrum maximam partem -uxorios reliquisse com- quia quamvis iniernam sanclorum gloriam percipere
plexus testatur Iiisloria sancii Slepliaiii, ubi femi- necdum valemus, _exeo tamen guod exterius yidere
nas eadem religibue polleriles, non conj"tiges, sed yaluimus, sublimibus Ecclesise membris' fideliler
vldiias appellat eorum. Singula autem tabulala in adhajiemus. Possumus eiiam hoecde sanciis in liac
circuilu habebant latera, id est, lurrictilas, ne quisin vita adliuc posftis intelligere, quorum pufitatem
eisdem iabulatis consislens, sive residens, posset ad dileciionis "qiia in. secreto cordis coram Domino
nferiorii decidere (Act. vi); quod Ochozia; regi con- refulgent, inspicere nequimus. Attamen ex eis quse
jgisse legimus iii Samaria. Quosnimiruni laiera tiori loquendo, vel agendo, vel pafiendo foras ostendunt^
ncbhgrue quotidiana divinse proleclionis erga rios aiixiliumiiostra; salutis'inveniiius, --
jsunimenta designant, De ouibus Psalmista : Immit- Domusautem cum a^ificaremr deJapidibusJdoiatiss
' '
7S3 DE TEMPLO SALOMONiSIIBGR, ;. ... 75f
etc. Hoecad illam cccjesia! parteih, quaj post hujus -/A a medio in lertium ; quia per- fidem el mysteria
saeculilabores et certamina ad aelerna praemia"me- tiostri Redenip.ibris,de praiserili ecclc?iae cbnversa- -
ruerit iiiiroduci, proprie perlinenl. Tbi etenim per- lioiie, ad' requiem "aniinarum pbst riibrteiii aseehdr-
fecii soluiri.modoel immaculati, atque ab omniiabe niiis, rursuriique de fcquie,ariiriiarum adveniehle dic _
iniquilalis casiigati, ingrediuiituf.Non enim aliquid judicii ad imtnortalitaiem quoqiie corporiiiif quasr
fcoinquinatumfaciens atominalioriem et.mendacium in teftiuin ccenaciiluiri sublimibfe profectu peneira-
intrabilioillam civiialem, sicui jn Apocalypsi scfi- bimus, ex quoiri rtiagnaambofum, corporis videlicet
psil 3oannes.Malleus.et securis, et omiie ferramen- «i anima:, bealiludine perpejuo vivarntis.Quod qrii-
ium, non auditur, quia hiciuridiriiur advcrsiiaiibus, dcm iler invisibiiiter agebalur, ita iit soli Tibc qtii;
el disciplina veritalis exercenviir,-ul illic locisjuxla itiifaverant nossent, quairivis ipsuiri ostium etiarii
meriluiri corigruisdisponamur, et casligatione ces- fofis positi: viderenf, quia nimirtirii-actus fideliunii!!
sanle soloamorisgiuiirio,'quo adinvicem copulemur, boc saeculo, et celebraiiories 'sacrameritbriiin;'oeiiam
tmo inipleti spirilu perruhdamur. C;i:terum quanivis reprobi possurit inliiefi; veruin afcana fidei el in-
dicatur : Noevir perfectus in generationibm suis, et tinise graliarii dilectionis nulliis riisiper haec Doniino
beati immaculati invia, ei ciclefa liujiismoili, nullus diire ad cbslesiia scandit, agnoscat, Qiii en'm sedi-
vere perfecttis 61 absque niacula, "quaiidiu in liujiis '*?ciinosse'Deum,el mandaiaejus notfcusiodit, mendax:'
vjtse via est, iricedere polcsi. Non est enim justus in est. Noiandiiiii sane quod 59 cubiti altitiidinis, Ue
lerra- qui faciat bonuni, ct nori peccei. Yerumiamen: quibussupra legitur, usque ad mediiini ceanaculurii
secundum hujtis temporis modurii perfecii et inima- pertingebani. De.nique aiii trigint:» ciibiti usqtie ad
culali voeantur, qui tunc vere perfieienlur, cum terlium coanaculum addebanlur, quotisque ad por-
liexibus corporis absoluti ad iriimorlalem illum do- licum quae eral circa iempluiriab atistro et aquiloiie
nius Dbminidecorem pervenerint, locumque taber- et occasu lectum perveriiebal, ut Josepho narraiiiu,
naculi gloriaa ej'us ascenderirit, perfeclique soliim- discimus. Deinde usque ad supremtim templi tectiiiti
rnodd et immaculali, atque abbnini labe iiiiquilaiis aiii 60 cubili riiimerabatitur, et sic; tota aitiludo do-:
' miis j'uxta Iibrum Paralipoirienon in J2J cubiios
casligaii, iiigredienlur in illam civitalem. ' consummata esl. Port.ictis
- ' '• quofjue quas erat ante
-"; CAPUTVM , - froritem lenipli ,ad orientem, juxta (idem praBfati
Deascensuvel facluramedu ac-lerlii labemacidi. ~
voluminis, eamdem cubiiorum siimmam in altitudine
Oslium laleris medii in pmleefal domus dexterm, babebat. Qui videlicef liber illas de qtiibus prxdixi--
etc. Quidam bunc Iocuhi maleihleiligentes, pulaut _ miis porlicus circa lemplum, cellaria vOcal-cl culii^
osiium lempli a meridie fuisse, rioiiaitendentes quia cula..'Dedil autem, inquil,*David Salonioni filio iuo
si bbc sigriificarevoluisspl Scriplura, non ila diceret: descriptionein porticus' el ienipli, el cellariorum, et
osiiumlateris medii in parle eral.domus dexlerai, sed cmnaculi,-et cubiciilorumin adylis el donius propilia-
ita pblius simjiliciler, el habebaldomwsosliumad me- iionis.-H\ii eiiamexicriorum domorum, quse crani
ridiem. Nurie auterii longe aliud sigtiifical. Paricm extra atrium -sacerdbttim inf circuitu templi fecit
namque domus dexlerae, latus iempli riferidianuin meniionem, cum prbtinus adjunxit : Necnon eiom~-
dieit. In "cujusparte orientali bslium erat in ipso ' niumqua: cogilaveraldlriorum et exedrarum per cir-
angulo factum, juxta terram. In quod introeuntes, cuilum in lliesauros domus Doinini, et in tJiesanrm
stalim ad aliiora gradatim aseendebant, liabenies sancfonim.-Quod aulem omnis altitudo lefiiplLI20
vinm ascensus per ipsaparietis inieriora, donec tali cubilorum eral,- ad idem saeramentum respicit,
ilinere ad iriedium coenaculum,et a medio perveni- qtiod primiliva ecclesia jn IliiTosoIymispost pass"o--
rent ad terlium. Haec ita esse rion dtibitandum, nem , Tesurreciionem , et aEcensionerii;'Doriiinf in
quamlibet Scriptura non dicat, quia sic ascendi-nies coelosin hoc numero virorujn gfatiam sancliSpi-
creberrimas Iiabebaut a nieridie fenestras,- quaruin ritus accepiti Qtiindeciin nainque, qui ex septcin ct
luce certum per omnia et sine offensioneiler age- JJ octo constarit, solent iiOiinuiiqtiamad significaiionem
rent. Qui nimirum locus proprie ad eorpus Dbmini- refefri fulura? viisefiqiiajnunc iti sabbatliisnio-gerilur
cum, quod de virgine assumpsit, respicit. Ostium animarunt fidelium, perficieiui- autem in fiiie sa?culi
- namque laieris inedii in parle erat demus dexterw, resurrectione-corporum ininforlalium. Ipsa auicm
quia defuneto in cruce Domino, unus mililum lancea quindecim in trigoniim ducta, id est, cnm pmnibns
latus ejus aperuit. Et beiie in parte domus dexlerio suis parlibus aiiriiiiiiorata 120 efficiunt.
Quapropter
quia dexierum. ei Ialus a milite aperlum \<anc:a apie numero centenarib "el vicenafio magria eiecio-
credit Ecclesia. Ubi et apio etiam verbo usus.«stt runi bealiiudo in futura vita desigrialur, Apte »'«lici
evangelista, ut non percussit dicerel aul vulneravii, lerlium domus Dominiceenaculumconsuminalur, quia
sed aperuit, videlicet quasi ostium laie.ris med;i, per post praisenies fidelium labores, post accejnatn iii
quod nobis iler ad coelestia panderetur. Denique itai fuitiro requiem aniuiarum, pleha toiius ecctoioe fe">
subjunxit': Et conlinuo exivit sdnyuis el aqua. Aquai licitas-in fesurrectionis gloria coriiplebilur. Ad quorf-
scilieet, qua abkuiniur in baptismo, et sangitis qnbi inysterium sequep.erliiieat, ut diximus, qiiud resiir.
eorisccramur in cnlice sancto.: Per Loc namque gens a ihofluis Doniinus aiquc ad coelos asceiidetis,
ostitini nobis est ascensus in mediura ctEiirirulum,et buic niinTeio virorum Soiiilum sanctiim in iijigiiis
755 UEbM YENERABILISOPERUM PARS II. — EX.EGETIGAGENUINA. /gg
igneis,jaiisjt,;.qui eqs, qui divefsitate linguarum ab A libus Domini auxiliis, quasi de iateribus labulatorurii,
inyiceni^.discrelierant, «ognaiione loquelarum com- dicit ipse Dominus, Ibquens de pppulp suo ijnvncavit
munem in laiidem Dei fecit haberesermbnem. Nam me, etego exaudiameum, etglorificaboeum. Defuiura
et ecclesia sup tenipofo res.urgensa morte,' atque.ad . aulem ejiis gralia, qua supernailla civiiasjllustratur,
coeios.;in parne .incorruptibjli iascendens, plene ac dicii.e'idem'CiyUa"ti.pr.o,plie'taVLflBrf8i'"fl
perfecle rdorio .sancti Spiriius illustraliiltir , quando minum, et caelera usque : Finesiuos pacem."Beueau-
secundum. promissum aposioli erit Deus omiiia iii lem hpc tabulatum in tecia donius Dominiquiiique.cu-
omnibus. Tune plena ..efit adunatio lioguarum in bitos altrim esse memoralur, quia nimirum ita nos iri
omnibus ad;prajdicanda magnalia Dei, quia conspna- ilia patriadivinajpraas.enliaclariiaiisadiniplet, ut nibil
raente,ac vbce oirines divinae.gloriaiii majestaiis, alitid visus noster, nihil auditus, nihil olfaclus, niliil
quam prsesentemyisuri suni.-collaudabunt. g:ust.us,nihil tactus,.dulce liabVat,.nisidiligere Domi-
' iium Deum nostrum extoio corde, ipla anima, lota vir-
- V;";" CAPUTIX.
lit^arietescedro appavinierilu^m^ leetuin. tute ;diiigere el proximumtanquani nostipsos.Et ope-
El &dificavitdommn,etconsummavii,eam,etc.La- ruit' domum lignis cedrinis, Hie Isupremuin ipsum
queariasunt tabulata, qua3,magno-decoreeomposiia .domus tectum dici|, id est, iabUlalum illud, qiiod
et prnata, ab inferiori parte trabibus afngunlur. Et B supfemis trabibus superposiium erat. Kon autem
quia Jemaj.aliitudinis.domus Domini facta fuerat, liabebatjemplum culmen in superioribus, sicut nee
terna liimirum habebat laquearia. Quid autem aptius tabernaculuuij.sed erat aBquaie,quomodo omnibus.
per laquearia, quani sublimiores quosque.in sancla,. ' in Palasstina et jEgyplp domos aedificanlibusfacere
ecclesia justos signiflcare credamus ? Quorum opus moris est. Idipsum aulein hoc tabulatum, quo pperta
et doctfina -ciinclis in exemplo prpposita quasi lon-: est domus et Iaquearja, designat eximios quosque in
gius inallopraeeminet, quiquesuis intercessionibus resurrectioiiis gloriaviros, "etsingulari sanctitate ad,
et exhpfiaiipnibus animos inUrriibrumne in leula^ Ipsum virlulis apicem perveiiienles; de quorumuno
lionibus deficiant prolegunt. Qu.aenimiium laquearia, dicilur : Inler nulos. mulierum non surrexit major
recte cedrlria esse deseribunturi Cedrus naihque ar- Joanne Baplista (Mallh-.xi). Cujus si comparem ma-
bor est .impulr.ibilisoirininonaturaj, odoris:jucundi,. gnitudinis scire vis, audi quid-Patri ipsius Angelus
aspe^lus nilidi; serpentes accerisa nidoie fugans ae ait : Et ipse prmcedelanle Dominuminspiriluel vir-
perimens. Quaeperfeetis quibusque conveniunl, quo- luteElim (Luc.\).,El mdificavitparieles dotnusintrin-
runi insuperabilis est paiientia, fama virlutum exi- secus tubuialis cedrinis, a pavimento domus usque ad
mia, praesenlia cunctis gfatissima bonis, auctoritas ,f, smnmitaiemparietum, et ^usqucad laquearia operuit
ad revincendos confuiandosque eos-qui vefitati re- Hgnis. lnlrinsecus aulem domus cedro erat vestila.
sistunt conslantissima, qui et in hac vila et in futura Nam forinsecus.laritonitore lapisipse,.de qiio facla
gingulari prse caeteris sanclis emineiuiafulgeht. erat ,-fulgebal, acsi calculo candido esset lecla. Juxta
El cedificavitlabulalum super omnem domum, elc. sensus vero • mysticos, pafieles templi sunt populi
Turriculas significat, quas in supremo. doinus teclo fidelium, ex quibus sancla universalis Ecclesia con-
per circuilum efant factsej nequis ad alliora perve- sistit, quorum dilatalionem-per orbemlatiludo desi-
niens repente laberetur ad iwa, Quod inomni domp, gnat parielum, spem verO et inientioiiem omneiriad
tjuamiquisque aedificarel,-Moysesfieriprtccepit. Cum eoelesiiafirectam altitudo.-Yel certe altiiudo parietis,
mdificaveris,inquiens, -domum rwvam,facies murum- qiii ex ordinibus lapidum super invicem posiiis con-
leciipercircuilum, rie effundahifsarigtiis in domotua, siat, preesentis slalUin Ecclesiaedesigrial-; ubi electi
el shreus iabeale alio.elin prmcepsruente. Haeeau- superfuudainenium Christi omnes aedifieati,sibi in-
teni tabuiala sive lurriculie, supra sutit latera vo- viceni in ordine per temporum curricula-succedunt,
cata; ubi cum diclum esset, JZdificavil.super par.ie- seseque invicem portanles, legeni Christi, quae est
tem teinplilabulat.a per gyrum, in paHetibusdomus, . cl.iariias,adimpleiil. Dpm enini, qtiiiiunc praeceden-
per citcuilum templi el oraculi; continuo subjuuelum D tibus erudiunlur.inanislris, -rursum ipsi alios etu-
csl, El fecil lalera in circuitu,-Jn qu.bus nimirum la- diuiil, quasi super invicem positis ordinibus, qui.jue
teribus intelleximus divinaesse >prsesidia designala, lapidum viyoruiri in -domo Dei, sic ab aliis fixa con-
quae nos in hoc adhuc saeculp laborantesi' ac prp stanti.a portanmr, ui ad portandos alios et.ipsi suffi-
caplu nostro ad superiora niten.tes, quplidie.jie.de- cianl,'usque ac! ultimos, qui;in fine inundi nascilufi.
(iciamus, adjuvant. Ad cujus formam sensusciiam sunt,- justos; qui quasi in sumtno domus Dei locati
liunc iocum inleliigere debemus, sed ea dislinctione, cacuniine, docentur et portanturab.aliiB, sed quos
quod in hac vita inter crebra yel hostis impacati doceant, quorumve fragilitatem lolerent, ipsi non
tenlanienta, vel nosirai fragilitatis obslacula, crebro babentj qui Videlicet inirinsecus tabulatis cedrinis
imo eonliiiuo supernae pietaiis niunere, ne corrua- operiuntur, cum corda fide'ium amore vinutis re-
iiius/defendimur. lii illavero yita, quain supremuni dundanl. Sicul enim cedri natura peifectos homines;
teiiipli lectum, u.i.supra docuinius, insiuuatj latila ut supra docuimus, typice denuntiat; ita eliam.lbcis .
praeseulis gralia muniinur, ut; nec vclinius ultra oppoftutiis Celsitudineriivirtulutn, quibus ad eamdem
peccare, nec possiinus, iiec.ullptnorlis sive doloris, perfeciionem perveuiiur, rion. immeiito designat.
sive tenianlis adver.sarii metu-ariiciinur. De prajsen- Tegunlur- autem omnia. lignis^ a pavimento domus
717 m TEMPLO SALOMONISLIBER. - : im~-
d~squead summjtateui parietum, et usque ad laquea- A et ab.occasu dpmuin lnter.ipfem,, boc est, sanctt
lia, cuin elecli a primis" fidei rudiirieiitis, usquead sanctorum, Qriod autem .labulala, quae interiorem.
perfeetibnein boriae actioriis-,ef usque ad rngressum; domum ab exteripre separabant, a paviriientousque
patfiae coeieslis, bonis insudafe ripn desistunt operi- ad superiora essedicit asdilicata; : non usque ad.
bus, cum a primis j"usiis usquead uilimos, in con- laquearia,significat, quaj.xxx cubilis. erant iii su-
BUnimationemsaecullo.mnesvifiuiibus studen.t, quo- blime. a: payiriiento suspensa, ut sUpra janj dictum
rum merito jufe valeant prbtestarl, quia. bonus est, sed tantuni usque ad cubitos xx. altitudir,
Clifisti hdor sumus Deo in omni loco.- El lexil pavi- nis, uiiil seqiieritibusaperle legitur. Reliquum vero
menium tdbuldlis abiegnis. IlijCquomodo ractuiri sit, erat suprqidbuMa aperlum et jndne, nsque ad' laquea-
pleriius irilibro Paraiipomenbri explicaiur, ribi scri- fia cubilofum dece]mdltiiudinis, et cubiioruinxxlen--
ptum est: Strdvit quoquepavimeniiim templi prelio- gitudinis, juxia tatiiudifiemdomus, per quam.ninnrum
imimo indrmore, slraiuiri decore mullo (ll JPaf. jn), januam fiimusincensorumlliymiainaiissolebalinsancta.
tlride patet quod tabujas abiegrisis,qiiibus pavimen- sanciorumtisceridere,'aiqye ad arcam Doinini operien-
tum ttgeret, nequaquani ihJefra posuil; sed pfimo. dam perietrare (Efebr,JX); Iri qua dislinctioriedomus
illud marmore praiexit, aq deiride.tabulas superpo- Domini pa.tet figura ihystica, et aposlolo exponente
siiifyac lertium bis duobiis aufi vestitum superaddi- B + luce clarius est, quia pfior domus, in qua semper
dif, ut in sequeiitibus legituf; Sicutautemaliitudo iritroibant sacerdbtes, sacrificioruin officiacorisum-
pafwtis in altuin :exsurgeris,dtque USJJUC ad laquearia niantes, praesens est Ecclesia, ubi. quoiidie piis iri-
pefveniens, profectusvirtutum, qiiibus elecli :ad re- sistentes operibus, Doiriinp sacriiicia laudis offeri-
- gnuiri cceleste perveniunt,yel.eerte ipsos eieciorum riruSi fnlerior yefp domus, quaj ad posteriofeni
c!ibros,sibimet. perteriipora yarianfia succedentes templi pailem efat facta, ipsa est promissa, npbis
significant, Jta ajqualitas pavinieriti 'concbfdem eo- vila iri cbslis, iiitefiof qiiidem hac cohversatiprie no-.
rumdem humilifalem, qua iri tempbfali adhuc yila stri exsjlii; quia ,in proesentia Regis siirami, perpes
positi, socialiier invicem cbarjlate dictanle conver- ib.ibpiitoritm aiigelbfum eiiibniinuni. isoleniij.ilasagi:—
santur, non immerito deniOnstrat. Quod videlicei pa- liir. Unde berie de ea inerilp servo dicitur : lnlrd iit
vimentum preliosissimoeral mdrriiofestfalum, decoie> rjaiidiuin Doriiiniiui (Mailh..xxv). Sed posieripr est
mulio,idemque marmor max tabulis ieclum abiegnis;: tempbre, quia posl sseculi liujijs labofes, ad illius
qtiia riimirum.vitajustoruni prih)o:fidei firmilateprae- ingfessum'perducimur. Tabutata autem q.uw utram-
rhunieuda in corde, a.c deindeviriuium spirituaiiunii que domum ab invicem dividunt, ipsa sunt c.Ia'usira"
- latitudine" est adornanda in opere; alipquin quidI ._ coeli,quoruin npbis apertioiiem quotidie suspiranius,
utilitatis habebat"deeor niarmofis pretipsissiriii ii- et quaritumTJonjinus donavefit,,pia semper iristati-
gnorum labulis dbieclus, si nbn iriysticuiii aliquid[ tia, donec;.apetiatitur, et intrare liceat, pnlsanjus t;
tacite signaret, ac bonorurii ampiitudirieni operiirif i ubi etsi necdumi ante solulionein corpofum iiitrare
foiiitudine Udei inlemeratae suffulcleridain esse do-- perinitlimur,, aperlairi ianien habeinus '-januaui di-
cebal? Abies vjeropropler '-aliiiudinem.sui, efjroburi" viiiae pietaliSj qua oraiioriuin nostrarum, eleempsy-
durabile, mentem electorum irifima meniis fjuaeque, !, - iiarum, jejVunibruiri,cselerprumquepperum lliyiijia-
desidefia sperneniem, et .ccelestiuni corileniplaiioiii i mata' praemiltamUsjfliiic est enim qiiod paries ce- '
semper intentam, vifluteque patieiitiae excellentem,, drinus .dpmus iiileripris januam habebat jn supe-
hon incoiigrue demonstrat Aurijaritem laminae, quoe 3 rioribus per totunr, ubi fumus incenspfum intraret;
riiafinoii "aclabulis suritabiegriis superposita?, ipsai quia oculi Doiriirii apertisunt super dbmum ejus,
-est latitudo tharitatis, de puro:cbrdc, et eoriscientia i riocte ac die, et aures ejtis.in braiiones servoruni
bona, et fide non^ficta; ijuaesicut aufum aliis pretip- suoruriiiiitendenies, et hric pe.r totam lalitudinem
sitis est metallis, ita caeteris eximipr virtutibiis, ini diitussa per orbein Eeclesiae. Alvare quoque ihymiq-
lemplo Bei singulari liice refulget. Unde iene Apo- maiis, quod in domo quidetn exleridre, sed pfope
sloius, cuni plurima virtuluro boiia, quai liumiiibuss iD ostiltH.rsiabat domus inierioris, iypus. fuit perfectpr
cbrde essenl tervanda, quasj paviinenii oriiattis enu- fum justofum, qrii cariie quidem adii.uc in mundo
Eieraret, dicbns : Induile ves ergo, sicut elecli Dei,, .reienti, sed bmrii desiderio sunt ad coalestia sus-
sahcti ei dilecti, viscera miseficordim, benigiiitalem, , pensi, el veiut incenso thure fumum ascenderitem
humililatem, palientiam, modesiidm, su/ferentes in-- iii; sancia saiictOrUmeiniltuiit, quia supernp ampfe .
Dicein,et donantes vobismeiipsis,si quis adversusati-- flagrarites, crebis-ofaiiPnum Vocibus aures. sui pplr-
quemMbel querelarii:slcutChrhtus donavit'nobis,ilda saiit auclofiS. Aperlqniquelaie januam fumiis inceii-:
etvos facite~(Cbtoss.mj; repehie, yeiut desupcr ad- sorumin superioribusinvfiiiii, qula quaiilb niundibres
dendo auri velauiine subjuiixit: :Sdper bmnia autem n quique iii teffisj et qiiasi yiciriiores coelesti patriaB
. •dmrhalem liabintes,(juod estviriculum perfeciidnis. comniorantur, ianto ciiius a Dpiriino cuncta quae
"
'.' \ .-;" V -GAPUT.-iV- :V" poscuiit atcipiuiil.' Bene auieni :irilerior"doriius xx
De disiinila memura teinpli ipsiiis j el oracutt. cubilos loiiga facia;'est, propt.er mysteriuiii 'geiiitnas
AHdificiivitquoque xx cubitprum,.... labutata ce- :- diieclibnis, db qua supradixihius, quse iii .iiac iiitc-
diinu, etc. Posteriorenl leinpli occideiilalem dicil.1. rim iita ex pafte riiaxiriia elejtbrUin iiliiiiral meu-
,'Ali-'oriu cnim sblis ingi^Esririi h.ibebaf teiriplum,, tcs, seJ in iila patr'ia,''ces;sa'nlibusaliarum vitluium
759 BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 7C0
opefibus, sola perpetuo regnat. PorroxL cubitorum A conj*uncturasfabrefactas, cura .eiecti quique sese ad
erat ipsurii templum , pro foribus oraculi.. Diximus invicem pulcherfima charilatis copula conrieclunt;
ipsutn lempium Ecclesiaelypum gessisse; urtde-recte ita ut cum innumera sit mullitudo fideliuin, unum
fuit XLcubiiorum :' qui riumerus saepe in significa- tariien cor, unam habere animam pro communis fidei
iiprieiri ppiiiturpr&senlisfideiium labbrisj quomodo ac dileclioiiis sbcietate merito dicantur (Aci. m).
quinquageharius in significatione fuiurae quietis et Ramque tornaturie, quae jiincturls tabularum appo-
pafcis. Deifario. narrique numeroTcontinenlur prae-- nebantur, ut unum ex omnibus fieret tabulatum, ipsa
ceptai "quofum oliservatione ad vitam pervenilur. ". sunt officia Cliaritatis, qiiibus ad invlcem-fralerniias
Denario aaqite-significaturipsa, quam desideramns, sancla copulatur, aique in unam Christi donmm
et pro qua laboramus, vita perennis. Quadralus Tero totp lerrarum orbe componituV Quaeetiahi domus
est mundus, in quoipro aequlrenda eadem vita cer- babet caelaturas eminenles, cririi opera virlutum
tanuis. Unde et P*almista congregandam de geniibus sancli .nequaquam occulte tegupt,. sed nfanifesta
1
Ecclesiam praavidens aiebal: De regioritbuscqngre- expreSsione foris omriibus, quaies^sint ipsi, quid
gavil eos, d solis ortu et occqsu, ab aquilone "elmarl agant, in exemplum vivendl proferunt," quomodo
(Psai. cvi). Decem autetri quater ducla, sexaginta fecit appstolus Paulus, qui non solum. praedicaridp.
faclunt. Unde populus ab ^Egyplo liberalus, in figu- ** ; Christuiri genlibus, et
patiendopro Cbristo, quan-
ram praesenlis~EccIesiae, quadraginta annis in erenio lum emineret, ostendebal, veruriieliam in epistolis
niultis laboribus exercebaiur, simul et pane coelesli . ad Ecclesias destinatis, qtiot pericula pro Cbrislo
reficiebalur, ac sic landem ad promissam olim pa- toierarit, quantis revelationibus sit a Chrislo subli-
iriam pervenit. Exercetur enini tenialibnibus qua- nialus, felici glorificalioriedeclaraDat,qui cuni dicere
draginta annis, TilIalores Ecclesiae,quibiis totiim per suis auditoribus non dubilaret :. Imitatores mei estote,
orberii in pbservanda Dei lege desudat, insinuenlur : sicut elego Chrisli (I Cqr. xi). Quid in donio Domini,
paseilur manna.de coelo per eosdein quadraginla nisi caeialufas eminenles oslendit, quia singulari
annbs, ul oslendaiilur ipsae, quas Ecdesia iolerat culmine vi.rtulis se cunctis imitabilem. pra;buit?
passiones, spe denarii ccelesiis, hnc est, octernse Omnia Oedfinis tabulis vestiebantur, nec omnino
bealitudjnis esse levigandai [For(e,-1eVandae]:.ubi hi 1'apisapparere polerat in pariete, Ei lapides parietis
qui nunc esuriunl et sitiunl justiliam, sdiurabiintur; et sive pavimenti, et tabube et aurum, sariciornni
siCut eadeiri Ecelesia suo canit Redetnptori Deo : omnia in Ecclesia vitarii designant, Sed ea utique
Ego aulem cum jusiiiia apparebo iri conspectutuo, sa- distinctione, c.um pariter ponuntur, ut lapides vivi
tiabor, dum .manifeslabilufgloria lua (PsqL xvi). P"a-„* sint sancti, forliiiidine fidei in unam eamdemque
fitef ergo populus Dei ef afficitur adversis, et refici-. regulam sibimet agglutinati; 'laltu.hc cediinaesive
"
turmanna; ut sit illud Apostbli :;Spe gaudenles, in abiegnebsint sancli, latiiudine variarura virluium,
Ifibulationepatienles(Rom. XII).In qua figura el Do- secunduin dpnaliones sancli Spiritus .in nna eadem-
riiiiius noster quadragihla diebus jejunahat ante que fide sibimet alieriitrum coniiexi: auri Iaminae,
riiortem carnis suoe (ilfqttil. iv) : quadfaginia eiiam sunt sancti supere.minenles, scieniiai .charitaiem
epulabatur Cum discipulis suis post fesurrectionrmi liabentes, bujusque fulgore gratissimo . ad invicem
carnls suae, apparens eis in multis argumeniis, ct congaudentes. Quaj.lria beatiis-. aposlolus uiia sen-
loquens de regno Dei, et eonvescens. Jejunandp tentia complexus est, dicens : Nam in Christq Jesu.
etenim ostendebat noslruiri in se labbreir maiidu- neque circumcisioaliquid vulel, neqne prcepntiifm,sed
cando autem et bibetido cum -discipulis, ..;iendebiit fides, jqumper dileclwnemoperatur [Galat^ y). Fidei
in riobissuam consolationem. Jejunans vclul clama- namque invictas lapis flgurain tenuit, cedrus aclioiiis
hat : Atlendile' ne gravenlur cordq veslrq in crapula ci odoriferae, aurunt trariscendentis pniriia dileclionis,
ebrieidle, et curis hujiiiivitm(Liic. xx;) : riianducans Vt:stijurque. lapideus pafies tabulis Cedrinis, cuni
autem et biberis, velut"cl3mab;)t: Ecce ego vobiscum professio fidei bonis ornaiur operibus, ne sine operi-
sitm usquead consummalionemsmculi (Matlli. xxvni); n lius otipsa j'udicelur atil morlua= Verum quia lex in
et iterum ait: Videboyds, et gaudebil cor vestnim, ci lapide scripla,. doctrina yero Evangelii per lignum
qaudium veslrum nemo totlel d vobis (Jqan. xvi). Si- esl dbininicaepassipriis. con(irmata,"unde et popultis
mul enim com viam D.ominicarpimus, et a vanitate Iapide cireumcidebatur in prasputio, nps signo crucis
prassentis SEBCUII jejunamus, et promissToneftituri corisecramur iri fronte. Possunt tion, incongrue pa-r
reficimur, bic non apponentes eor, illic pascejii.es rietes lempli, lapidei, sive pavimenlum preliosissiiiio
sufsiim cor. ? marmore .slraiuin, eorum qui in lege fideliter ac
cAfuT xi.V; perfecte vixerunl, lypuin gercre; labuloevero cedri-
Ut onmis domussii cedro vestitael uuro. nae si.veabiegnac,Kovi Tcstanienti j'iistos indicare,
El cedro omnis domus intrinsecus vestiebatur, elc. qui volentesposl Dominumvetvre,abnegantsemelipsos,
Disimus de cedro, quod insuperahilem virtutum vpr el sumpta crucesua quolidie seqiwnturiiZimi,;Elquo-
nusiatem signarei. Quo nimirum Iigno, omnis do- niam utriusque lemporis justos communis gloria su-
miis Dbmiiii intrinsecus vesiituf, cum corda j'uslorum perna? manet reiribiuionis, lapidibus ac Iignisprotio-
solo bonorum operum amore riileseunt. Habel do- sis tercia est speeie.saurearum adjuncta lamiiiarnm,
nius Dointni ili tabulis cedrinis tornamras suas el Ncc contrarum debcl videri, quud supra diximus,
'* " '
761 CE TEMPLO SALOMONIS LIBER . .762
pbrlicumquaeeralante femplum.anliquorumfiguram Ii iongitudiriis, ti viginli cubitos tdtiludiriis, et vigiriti
gesiare fidelium; ipsum vero templum, eorum quipost cubilosailiiudinis. Parielem significatcedfiniim, qui
Incarnationisdominicoe" fempus fn muiidum venerunt; oraculum, id est, sanctasanciorumabaede exteriore
porro domum interiorem regni cbelestisgaudia, quas segregabat, sicut et supfa diximus. Oracultim ergb,
ulrisque justis dantur, figurare ; nuncautefn dicamus u.bierat arca, habebal vicenos cubitos in longitudine
parietes lapideos aniiquum Dei populuni, labulata et iatitudine et aliiiudine, id est, per quadrum; quia
cedrina npvum, aureas laminas, ulriusque in coelis iri superna illa palria.ubi Regem in decbre suo videnl
praemiadesignare, cum iidem parietes lempli, et ih oculi sanciorum, sola charitas divinaeacfraternsegra-
porticu, etin ipsotemplo.et in sanciis sajictorum pari tiaeper ornnia fulget; quodpraesentibusquoque verbis
fuerint modo deiapidibus et lignis et auro compacti. astruitur, eum dicituf : Et operuit illud alque ve-
Mulliplexiiamqueest in diversis febus earumdemre- slivit auro purissimo; quod est aperte dicere, quia
petiiio figurarurri'.Sed et hoc dicendum, quia fuerunt supernaemoeniaciviiatis gratia charitatis implevit.
et.in lege, et ante. scriptam legem "plurimi,qtiilega- . CAPUTXII.
liler Domino deservirent, nou occidentes, rion .forrii- Ut allare Oraculi cedfo et auro cooperlumsit.
cariles, rion furluih liicienles, nori falsum testimo- ^ Sed.et allare vestivilcedro. Altare dicit thymiamar
nium loquerites, hbnorantes pairem et matreriii et lis, quod, erat ante braculum,-de quo paulo post
dlligenlespfoximos sicut seipsos.fli ad parieles porv ^ubinfertur : Sed et ibliim allare orqculi lexit duro.
licus lapideos perlinebant, Fuerunt alii,-qui niajori Unde. intelligt datur, quod idem altare de lapide
perfeciione, relictis riiundi negbliis, et assunipla cru- qiiidem fueril factum, ct cedro. veslitum, ac deinde
cesua. sequebanfur Pominumj-gai, ut Apo.stolusail: auro cooperlum. Significal autem typicp perfeclo-
Ludibriaelverberaexperti, insuperel vinculael cdrce- ruin vitam juslorum, qui quasi in vicinia oraculi
fes, lapiddti sunt,.sedi sunt, leniali sunl, in occisione sunt positi; quia deserlis infimis deleetaliunibus,
giddii moriui sunt;; circuierunl himelptis, m pellibus. "de .solo. regni cceleslis ingressu curam. omnem im-
capririis,egeriles,qrigusiiati,afjlicii,quibus digriusnon pendunl. Unde benein hqc altari non carnes victima-
eraimitndus(Hebr. xi).Hiquianlemanifeslalatenipora runi, sed sola incendebantur thymiamata; quia lales
Evangelii, vilam duxere evahgelicarn, quid nisFante lion adhuc peccata carnis el illecebras cogitaiionum
ingressum templi fabulata cedrina in.porticu fulge- in se maclare ppus habenl, sed tantum oralionum
baiit? Quos iitrosque, quia idem regnum coejeste sjiiritualium et. coelesiiuni. desideriorum odora-
eommuniter, quamvis iii m.arisipriibusdiscretis reci- mehla, per ignem aateriii ampris in conspeclu sui
„ pit, quasi-porliciis templi, ppsi lapides et cedrurri, r- Conditoris oiferunt. Quid bulem in iuijusinodi allari
inirinse.cUs est auro cooperia. Sunt atilem:hoc in lapis, cedriis, et aurum figurent, ex h|s quae superius
tempofe perplures, qui legalibus contenti praecepiis, dicta sunt, facile polest inlelligi. Domumquoqueanle
quae supra-commemoravimus, sufficere sibi cfe- oraculum operuilquro purissimo,ei fixii iamiiiqsclavis.
dunt iantiim, si ad vitam venire mereaniur. Stiril - qureis. Dbmum; anle oraculum praDsehlis ecclesiaa
alii qui.ad perfectioneni niteriles, venditis quoeha- typum lene.ie diximus, ubi ila Redemptotis noslri
Jient omnibus, pbminum Tsequu.ntur,memores prb- amore flagramus, ut necdum ipsum videre facie ,.ad
niissi illius, quo lalibtis ih j-esurreciibne rion soluiii faciem.yaleairius, Unde apte doniuslimcauro quidem
vl.iam, sed et specialem prcedixjt honorem; esse Iri- oplimocooperta, sed interposito erat medio fariele ab
buehduni : Atriendico vpbis, inquit, quod.vosqui se- oraculo secreta. Oraculum namque vocatur, cuin vel
ciili eslis me, iri fegeneralione, cuni sedefitFitius divina hpminibus,.,vel angelica alloculio cum secre-
hominis in sede. riiajeslalissum,'tedebilis el vos super torum quorumque revelalione 'concediiur. Unde bene
sedes duddecim, judicantes duodecim iribus Jsrael- oracuium-in abdids, hoc est," in interiore domo fa-
(Mriitli. xis). Hi ad parietes templi _albo de lapide . cluiii est, quia :in superna:patria et ajigefor.ujn.ho.bjs.
-factos, illi figiiraliter ad cedfina pertirienl jabulaia, visin.et alloctitio,:ipsaque pei pransentja revelabi-
ulrique s Dominp perpetuae praemiaIucis, quasi auri Dlur; juxia hoc quOd Yeritas-ipsa diligentibus se
faminas quibus decorentur, exspeclant. Siui.tin ahdi- pollicelui',' dicens :Qui, qulem diligil me, diligetur
tis lempliiapides pretipsi, suril tabulae ligni arbma- a Palre.meo, £l ego diliyam euin, et mqnifcslabo et
tici, ulraque aufp cooperta; quia el illi qui in Jege meipsuni (Joan. xiv)^; et iterum .: Venil lioracnm
Doniini immaculate ambuiavefurii, et qui gratiam jamnon iri prpverbiisloquqr vobis,sedpatdmde Palre.
Evaiigelii perfecte susceperuht, pariter aelerua viia meo annuniiabq vobis^Joan.' xvi). Domus ergb ante
perfruunlur.. Oraculum autem in medio domus in oracuium aiire lecia-esl, quia perfecli qpiqiie j'usli in
interiore parte fecerat, utponeret ibi arcam fcederis hac vita, uhi necdum palam de Patre audire, id est,
Domfni.rHocsuperius prajoccupandb exposiium esl, necduin palam .videre queiint, (idem et opus •'sstitiae
quia videlicet inlema domus secreia patriaacoefestis, divino oriiaiil aniore, per. quem perfeclam visionem
arcafffideiis DominuriiSalvai.orem, in quo solo foe-" et plenam D.ei cognilionem mereantur. Laminse au-
dus pacis apud Patrem habemus," designarel; qui reae, quibus copperla esi domus, operationcs suiii
post resufrectionem suain ascendens iricoelum, car- . multjfariae pietatis, quos in obsequium vel sui Grea«
nem quam assumpserat ex virgirie, in Paliis dextera toris, vel fraternae nece.stljuis amorcasius exhibet.
colloCaviti Porro oraculum habebal viginli cubitds Ciavi aurei quibus "efant' aflisse laminae, ipsa sunt
765 . BED^ YENERABILIS OPERim PARS II. — EXEGETICA^GENUirvA, 1U,
proecepla charitatis, sivc promissa aoternseclaiitatN, /.A iile, ubiCfnistus esl in dexlcra Dei sedens; qum sur-
per quos in e\ercitio studioquc virtutis, ne delicia- bumsunt sapile, non qum super lerram.
mus, donante Chribii gratia contineniur. Undc bene CAPCT XMI.
de eisdem clavis inlihro ,Paralipoinenon scripliim De faclura Clierubin.
est: Sed et clavos jecit aareos, ila ul singuli clavi Ei fecil iu oraculo duos Glieiubin, eic. Clierubin ,
sictosquinquagenosappendcrent (II Par. m). Quin- sicut propheta Ezecbie! apeite declarat, angelicaedi-
quagenario namque numero solet in Seripiuiis guilaiis vocabulum cst, numeroquesiugulari Cberub,
reinissio peccatorum , et gratia Spiiitus sancti, et .plurali Cherubin dicitur. Unde aptein figuris Cheru-
requies oolerna figuiari, quoniaui quiiiquagesimus biii, quae eraut in oraeulo facta angelica niinisleria,
Psalmus est pomiienlke cl remissionis , qniuqua- uuosConditori suo in coelissemper assistunl, possunl
gesimus aunus jubilaeus, el quinquagcsima dic post intelligi. Qui recle de lignis oli\arum faeli esse per-
Pascha Spiriius sanctus adveniens primilivatn Ecclo- bibcnlur, quia niinirurii virtutes angeUeaegfatia Spi-
siam conseerawl. El quinquagenorum erant sicloium ritus sancti, nc unquam ab aniorc Dei arescant,
clavi singuli, quibus laminm aurem offigebantur, in uiiciaesunl. lpsi eleriiin una nohiscum sunt parlicipes
parielibus domus Domini; quia nimirum verba ccele- i.lius, de quo ail in laudc Chrisli propheta : lluait
slia, quibus in amore bonorum operum proficimus, *> I le DcusDeus tuus oleo tmtiliw prw paiiicipibus luis
et tonservamur, veniam nobis promittunt peccato- (Psal. xnv). Rectc de lignis olivarum suut figura-
rum, gratiam Spirilus sancli, el ssbbatisinuni in liier lacti, quos luce sapieutiaecoelestismox ipse qui
futuio pollicenttir oelernum. Et hi quiJem claii crcavit, iinplevit. Unde Cherub appellati voluil, qui
dilcclionis. Sunt vero alii clavi timoris, quibus inci- Latine niutiplicata scicntia, sive scien:io; mullitudo
pienles quique, el necdum ad peifectionem perve- imerpretamr. Decem atiicin cubiiorum sunt altitudi-
nientes, iilecebras viliorum carnalium voluptalum- nis, qtiia deiiaiio viiseocteniaeliuuntiir, habentesin-
quo moitificanl; illi videlicet sermones" veritatis, \io'atam ui sc sui iicJeiiiploiib iniagir.em, servata
quortim inslitutione carncm uoslram erucifige e in peipeiuuni sr.nctitaie et justitia et verilate, quam
cum vmis el concupiscentiis edoeemur, quos liabcrc a piiina condiiione perceperunl. Denarius namquo
desiderabat propheta cum ait : Crucifuja clavis ei li- deccm cbclis coiist.il, et continere in se noinenCoe-
more luo carnes mcas, a judiciis enim luis limui (Psa/. saiis et imagiucm consuevii. Quapropter et figurae
cxvm). Qui iursuni ad pcrfcclionuin perven.cns dicit regui cceicstis aptissimecongruit, ubi ct sanctiangeli
de clavis dilectionis : Mihi aulem adltmrere Deo bo- in imagine sui Coiiditoiis, ad quam facli sunt, seinr
nun esl (Psal. LXXJI).Nihilquc crat in tcmplo, quod per maneni, et clecii homines imaginem ejus, quam
non auro tcgeretur. Sed ct altare loiuin oraculi auro ^1 ( peccando ainisciaut*,iecipiunt. Scimus enim, inquit,
lexit. Supra de altaii dictuin est, plenius vcro IIOGC quia cum apparueiil, simil s ei eiimus, quoniam
in libio Paralipomeiion explicaniur, ubi porticus ct videbimusevm siculi est (I Joan. m). Qnin iuc
quoque, quaeeral ante Ironlem lempli, deaurata csse cubitorum ala cherub una, et quinquc cubito-
inlrinsecus, co3!>acuIaquoquc tecia esse perhiben- rum ala clierub altera, id est, decem cubitos ha-
lur. Ubi liguia mystcrii in promplu est, quod tota benles a suuimilate alje uiiius usque ad alje alterius
Ecclesia, et in hoc soeeuloct in fuiuio, pr:« caeteiis suminitatein. Al;ccuni iu sauclorum hominum figuia
virtuiibus Deo placuis dono charitatis abundat, et poiiuhtur, virtutcs significant eorum, quibus ad co3-
so!a hic quasi siuguiarites- eminens clare videtur. lestia seinper volare , atque iu his comersaliouem
Deaurata est quippe poritcus anle templum, quia pn- dclectantui habcre. Cum vero iu significationeange-
licsYeicris Teslamenti Deo per cli.iritatem placue- lorum ponuntur al.r, quid aplius quam graiiam per-
runt; dcauiatum est lempluni, quia eadeni ipsa petuae ct indefectivaeielicitatis eorum, qua semper
charilas Dei diffusa est in cordibus nusliis per Spiri- in ccelestibus in niinislerio sui persislunt Aucloris 1
tum sancluin, qui dalus esl nobis; deaurata est dotnus Yel certe quia levitate spiritualis n.uurae sunt pras-
interior, quia in superna pairia sola diaritas regnat. diti, ita ut ubicutique volueriul, slatim riuasivolando
Sed ibi eo verius et securius, quo prsesens ipse *- perveniani, et hic cuni alis figuiati, ei prophetis sunt
Dcus, qui est charitas, videtur :Jbi co certius, quo cum alis ostensi. Bene autem dicitur quod quin-
ipseMediaiorDoi et bominum, qui solus pateriiorum qne cubitorum fueril ala clierub una, el quinque
est coriscius secretorum , velut arca Testamenii cubitoium ala cherub ullcra; quouiam virtutes an-
semper aspiciiur. Quod aufem eceiiacula ([uoque gelica1 legem Dci, qute iu quiuque libris descriula
lecla sunt auro ad eumdem scnsum lespicit. Sicut esi, iiidefcssadcvolioue cuslodiuiit, diligendo videti-
coiiii inicrior domus sanrii sahcioruni, i<bicrat arca cct Deum el Dominumsuum cx omnibus viribus sui;-,
foederis, vila.n sai.cloiuin in eom-peclusui Conditoiis dilii/eiidoel pioximoslanqudmseipsos.Pleniludo euim
et Rcdempioiis designat, juxta iilud Psalmislsc: lcgis est chaiitas. Pioximi atitein eorum , et i(>siad-
Abscondcseos in absconditovuttus lui a conluibatione invicein susl angelici spiritus, et hoiiiines clecti
hominum(Psal. >..\x); ila cosnaculacanidcni in alto eoi um .i que concives. Unde utraque ala ejusdein esse
viiam,'hoc est, in ccclis esse, et non in hoc mundo mensuraa pirhihelur, quia videliccl eadem ipsa de-
desiguant, diceiite Apostolo : Qum svr&um6unt qum- votione, <!U3scse in alterulrum in Dco diligunt,
?«g. DE TEMPLO SALOMQNISLIBER. • - 766
nosiram-quoque ad se ascendenlium sbcietatem de- A j Non quod iii illa patna distinctio sit localis inter
sideranl. Sicque simul alae decem culiiios-coihplent uiruihque popuium.sed quia maj'or fial festivitasin-
cum in geminaecliaritaiis exbibilione angeli de Con- lernae beatitudinis,de consortio adunatae fraternita-
diloris sui praeseiuia loetanlur. Deceni quoque cubU tis. Extendunt ergo cherubinad ulrumque parietem
torum erat cherub secundus mensura pari, et opus oraculi. aias.suas, quia laetanles in ceelesti patria
un.um erat in duobus cherubin. Duo erant facti che- justos, utriusque pepUii visiorie quoque stiae gioriae
-rubin propter consortium ejusdem, de qua loquimur, ad iaiidemsuiCreatoris.exciianti Nec solum deillo-
ciiaritatissignifieandum, quia minus quain.in.ler pVuos rum, quos secuni intus liabenl jvhominum justorum
Slare eharitas hon potest. Undeet Salvalor binos ad felicitale laetanluragmina C03lestia,verumetiam no-
praedicanduni mitlere discipulos curavit, ut .taeile stri,-qui foris adliuc positi, deprofundis ad Domi-
doceret, ab eis qui verbuin fidei proedicarent, virtu- n.uin clamamus, curam gerunt. sedulam. Unde bene
leni dijeciionis ante omnia opera esse leiiendani. de eisdem cherubin iri libro Paralipomenon:scriptuni
Oniusquemensurmet operis eranl duo cherubin, quia est: Ipsi auleinstabanterectispedibus, et facies eorum
dispariiilas voluulaiuih sive cogitaluum in superna. versmerantad exlerioremdomum. Stabant.erectis pe-
illa palria nulla est, ubi.una oinnes eademque. Dei dibus cherubin, quia a.via yefitatis, in qua.mox ut
"
praesentis visipne. et gloria illustrantur. Posuiiqve' coiiditi sunt positi, nunquam abefraverunti Angeli
clierubiniri mediotempli.interiqr.is.Exiendebantqulem hqbent facies ad exlefioremdomum, quia nos ab bujus
alds suqs cherubin,el tangebatqla una parieiem, et ala , serumna peregrinaiionis ereplos, ad suum deside-
ckerub secundiiangebalparietem alterum. Almaulem rant pervenire consortium. Sicergb pedibus stabant
aiterm in medioparieletempli.seinvicem conlingebant. ereciis, sie alas suas ad auro textos oraculi parieles
Manifestumest ex his, qusepraediclasunt, quare che- esleudiinl, u.t facies habeant ad dornurii vefsas exte-
rubin in medio lenipli inlerioris sint positi, quorum riorenij quia angelisic suam perpetuo inriocentiam
babitatio semper est in ccelis.Extendebanlautemalus cpnservant, sic de anitnarum sanctarum in cceiis
cherub.iriquasi ad yolaudum, quia spiriltis angelici beatitudiiiecoirgaudent, ut eisquoque quos in terris
semper habent animum adobseqiijuui divinae.volun- adbuc peregrinari conspiciunt, electis openi. ferre
tatis pafatum. Quod vero ala una langebat pafietem, non desinaiit, donec ct illos ad cceleslem palriairi
et ala clierub secundialteruiiiparietem,adillam cha- introducant. O.mnesenim sunt admiiiistraloriispiritus,
rltalisadmiiiistratiorienij quam nobisexli.ibentangeli, in minisieriuinniissi, propter eos qui hwreditalem cri-
pertinet; Quod alae alteroe in medio. templi se invi- piui.itsiiluiis (Hebr. i). Possunt etiani per diio che-
cemconlingebanl, eam dilectipnis gratiam qua se „ rubiu duo Teslainenla figurari; qui nimirum cheru-
alierufrum complectuntur, exprimil. Beneaulem se- rubin in praculo sunl facti, quia in consilio divinae
quilur.: Texil quoque auro cherubin,quja.et haluram provisionis nobis utique iiiaccessjbili atque incpin-
eorum Conditor immoriali charilale suhlimavit, et preherisibili aiitc soeculadispbsilum esl, quando.et
nientem vera dilectionis alque humilitaiis luce re- qiialiter, quibusve.aucioribus sacra Scriptura coride-
pleviti Kblandum sane, quod Moyses* dum taberna^ retur. -De itgnis ;otivarumsunt facli, quia per viros
culum faceret, fecit et duos cherubiii aureos, quos inisericordiae, quorurn pieiatis opera.non defuefunt,
posuil in propilialorio , quod erat super arcam. Sa- per Tiros uiictione Spiritus sancti illuilratos, divifai
loinori auiem addidit alios duos majores,-quos in sunl libri conscripti. f)« iignis: olivurum sunl facti,
templp ppneret, sub quOrum alis arcam in medio quia iucein nobis scientioe tribuunt, j'uvanie ilauiiria
poneret cuni propitiatorio et cherubin prioribus. charitatis Dei, qui per Spirilum sanctuin diffuiidilur
Sicquefactumesl, ut in tqbernaculoquidem essenlche- in cordibus noslris. Deceincubilk\sunlalti, quia per
rubin.duo,in templo autem quaiuor. Ad unam vero observanliain decalogi legis Deo servlendum praadi-
eamdemque significatibnem.utrique pertiiient. SeJ cani; quia Dep sefvieiitesfidelilef, denario feinune-
repelil-im .est opus auguste facttim el per SalOriiOT raiidps esse regni pefpetis bsleiidunU Geminashabenl
iieui, ut lypice doceretur, qria multiplicata per In- D alus, qt.aeTesiainenta-per aspe.raseque et prospera
carnationemdominicamEcclesia, lalius esse gentibus, indefesso propos.lo semper ad cosieslia tetendisse,
subliinitas coelicivium pandenda.Qui sic Coiidiiorpm ac perveuisse declarant; quia bbc quidem suis audi-
de collato sibi niunere jueatitudiniscollaudan.t, ut de; loiibus faciendumesse demonslranl. Quinque cubi-
nostra quoque ereptjone, atque ad eamdembealitudi- torum ala cherub uiia , et quinque cubilorum ala
iiem intrpduclione congaudeant..iia;.te«(i!u»(
eiiwi alas cberub allera; quiain omni labentiumdieruin vafiC"
udinvicem.superarcain, cumad iaudemDomini Salva- late, sancti uuiversos sui corporis seusus in obse-
toris referuritbonum omiie quod acceperunt. Exlen- quiuai sui Conditoris extendunt, oculos babentes
dunt alteras alas, ad parietes oraculi, cuni sanctos Seniperad Dominuiri,audire desideranlcs_voccmlau-
etiaiu bomines secum-yidere laetantur, eosgue velut dis ejus, et eiiqrrare universa mirabilia ejus, dulcid
alarum suarum suminitaiibus taiigunt, quOs consor- faucibussuishdbentes etotjuia iliius:, siiper inel et fa-
tes atque imitatores fuisse in bac vila suae puritatis v.umOyisuo,.curreniesbi odore ungueniorum ejus, et
exsultarit. Duosautem wqueparieles alis suis langunl, donecsuperesthabhusih eis, etSpiritiis Bei in naribus;
quia, fideles utriusque populi, Judieos scilicet et npn loquentes labiis iniquitaipn, nec in linej.uii.sud
Gentilcs, posscsspre'- secuai liabent auke ccelestis. siultii.am nersonanies. Sicque per arnia -ju.slitiaea.
7G7 DEDJE YENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICAGENUINA. 'C8
dexlris et a sinistris incedentes, ad perceplionem j!Vsermb scientiae,-secundum eumdeiri Spiiitum ; aiieri
ccelestis denarii J quem srimmus paterfamilias culto- lides-in eodem Spirilu, alii gralia sariitatum in uno
ribus suoepromisit vineae,,perveniunl. Et opus urium Spiritu,' alii pperatio -virtulum, alii propheiia, alii
eratin duobus clierubin, quia utriusque jnslrumenli discretio spirituum, alii genera linguaram, aliiinter-
scriplbres una:eademquecastiiaieopefis, et charitatis pretalio sermonum. Et ut ad illas veniamus, .quas
devolibne Deo serviebarit, una: et consona Domini omnes habere valemus virlutes , cbaritas, gaudium,
voce ac fide prsedicant. Et quidem Novum Tesla- pax , Ionganimitas,patientia, beriigniias, bonitas, fi-
menlum de dominica incarn3lione, passione, resur- des, mbdesiia, conlinentia, et caelerifructus Spiritus,
reclione, ascensione, gentium voeatibne, Judacorum quid.nisi caelalnraesunt p.arietumfeinpli, quia orna-
expulsibfte, mtillimoda Ecclesite tribulatiorie facta menla sunt nientium populi Dei., Sculpunlur iidem
narral; iioec eadero Yelus Testamentum, sirecie iri- parietes et torno, cuiri prompio pollent animo fide-
lelligitur, veraciter fienda proedicabat. Advenltiin les ad faciendum cuncta qiiaeDomimis proecepit, ad
ergo Anlichrisfi, firiem sseculi, extremi diem judicii, paiiendiim cuncla queepefmitiit,: dicentes ex aniino
el aeternam bonorum.gloriam , poanamquefeprobo- per singula quac occiirrunt: BenedicamDominumin
rum concordi utrumque Testanientuiri veritate pfo- omni letripore (Psa/. xxxni) ; .ef Paratum cofmeum,
Jiat. Almigituf cherubin inieriores super arcam se in- "' Deusj paralum cor meum; canlabq, el psalriiumdicain
vicemcontingebahl,qiiia ulraque Testamenta pari de Domino (Psal. LVI).Sculpunlur torno^cumin tantum
Dohiino attesfatipne. consentiunl. Iietn alis exlerio- virtiitibus operain impendurii,-ut ab harumJ'tramite
ribus iste unum parieteiri; ille atterum; cqntingebanl, nullis^circumstantiumrerum pericuIis,_nuIiispossirit
quia Velus Testamentum proprie antiqiio Dei populo blandimentis averti. Quia eniin tornatura et caaleris
scripluiii est, Novutn Verb nobis , quiposl Incafna- artibus: velocilale prsecellit, elipsa sibi regujairi,
lionem ;dpiriin|cam ad fideiri venimus;>et sectindo qua sine errorb opus periiciat, sistif, apte pef liaiic
parieli, id.est, septenlrionali recte comparamuf, pia sanc|orum vita signalur, qUaeet parata estsem-
quihus posl frigora, ac lenebras idololatriaeIucem per ad obsequium divinaevolunlatis,, et hanc absque
veritalis cognpscere daium- esl. Nam etsi primitiva diverticulo errandi complere longo virlutum usu
Ecclesia maxiine de Judseis effloruit, et omnis israel exercitata didicit. Unde et sancla Ecclesia in Canticis
circa fineni soeculi salvaridus esse cieditur, plurimi canticoruni sponsi et Redemptoris sui virtutes admi-
tamen fidel.ium buj'us temporis de genlibus congre- . rala, dicebal: Manus ejus tornalilei aurem-, plente
ganiur ad Evangelii suscipienda sacramenta; quibus hyaciniliis (Cant. v). Tornatiles quippe sunt manus
etiam divinittis hoc datum est, ul/,fevelatis oculis ej'us, qtiia apparens in carne sarictilaies et miracula
sui cordis, manifeste cognoscant iitieram Veteris quaeCunqiievoluit, absque omni irioraruiri iarditaie,-
Testamenti evangelica;graiiaeplenam esse m}rsteriis. absque ullis errorum ambagibus. Dei viftiis et sa-'
Versashabent facies cherubin ad exlefiorem dbmum,-. pienlia perfecit. Aureaesunl, quia quae foris verbo
quia ad nos qui adliuc foris slamus, riecre ipsa, sed jussit intus ut fierent, divina plenius potentia dedit.
spe salvi faeti sumus , divini sunl libri conditi; quia Plensestint hyacinlhis, quia ad gloriam Palris uni-
scfiptores eorum jam regnanies cum Domino, illtim- versa quse fecit- retulit, quia per-opera qnaefecit
que collaudaiiies in coelis, curam iiostraegertint sa- noslros ad ccelestia quaefehda sensus erigit. Omnes
liitis, proque nosifis erratibusi apud ejus pietalem ergb parietes templi per gyruni yariis ca;laturis et-
lnlei^e\\mt.:UrcUmdatisiintaufoMerubin, qim torno seulpuntur, cum per munduriiEcclesia viriu-
claris scriplofuin suorurii operihus confirmaiur tum spiritualium exsecuiioni, absque iillo prorsus
auciorilas Tesiafnentorum. Mahifesia autem cpgni- errore, prompta devolione insistit.•ubi benb dicitur :
lione.per orbem divinarum Scriptufaruni , sive in- Et fecitin eis cherubinet palmas, el.piciuras varias',
lerha gloria -ccelesiiurii agminum (otrumque .enim quasi prominentesde pariele, el egrediirites. Cheruliim
cherubin, ut diximiis, el-angelos videlicet, et Tesia- namque in parietibus lehipli facit Salomon, eum
menla designant), confestim pltires ad fidem converti p eleclos suos ad regulam sanclarurri Scripiurafum, in
et bonis abuadaie-bceperunl' operibus, unde apte qtiibus est niulliludo scienlioe, vilajn suam dirigere
/'subdilur':;: j.,;.>.: donai, Cherubiin facit, cunj eos iri hoc iriundo casii-
'
. CAPUT xiv. V-./;. . latem angelicoecbnversationis pfo mbdulo sub docet
. Vl parietes scutpti el pavitnen-um sil aufp imitari.,' quod maxime vigiliis ac laudibus divinis,
.- vesiiium. dilectiorie sincera Conditoris-el proximi, geritur.
- • El omnes parietes tempii per circuitum sculpsit,' Prilmas facit, cum menioriam selernae retributioriis:.
eic. Omnes parietes lempli per 1cireuituni omnes eorum'meiiiibus infigit, ul eo nijnus ab arce jusiiti-u*
sanc.la*Ecclesiae"populi sunl, quibus super funda- dedinent, quam semper anle eordis cculoshabent:"
menluni Chfisli locatis, toiius ambiium prbis reple- facit piciuras varias, quasi prominenicsde parieie , et-
viljCpepttimqueJidei a;dificitim,:quolidie nova niem- cgredienies, cum muUifarias yiftutum operatjorics
broruin suofum progehie, qiiasi lapidum pretipso- lidclibus tribuit; vefbi Igratia, viscera niiseribordiae,
rum apposilione superaugmentacft nbndesistit. Qui benignilatem, liumililatem, pattenliam, modesliani,:
nimirum: parieies .variis cselatuiis s*culpuntur,crim sufferre invicem et donare sibinieiipsis, superomni.i
ilii. dalur, per Spirituni sermb sapierilise , alH autem boec, cliariiateni babere-, quod cslivinculuui
m -' -" v. - DE.TEMPLO SALQMONJSLIBER. -'.' . 770
perfectionis. Quaevidelicel.virluics cum in tanlam .i designari; juxta quod ui hbro Sapientioeseriptum est:
electis consuetudinem venerint-, ut velut riaturaliier Cttslqditioautem legum, corisummalioincorruptioriis y
eis esse vrdeanlur insitas, quid aliud quam pictufae incorruptio autem facil proximum Deo. Concupiseentia
domus Dominiprominentes quasideparieieexeuril? autemsapienlimdeducilad regnumperpetuum(Sap. vj)i
Quia et verba et opera veritatis non adhuc ab aliis Quibus omnibus apte congruit quod eadein ostiola de.
exlrihsecus dis.cunt, sed infixa radieitus parala sem- lignis fitint olivarum, quia nimifum et angeli et bo-
per ablntimis cordis, quaesunt agenda sive rioeen- mines perfecti, fructu niisericordiae,et operibus lucis
da, proferuni. Sed et pavimenlum domus- lexit auro sese in domp Dei gioriosos exhibent; imp orianes
intrinsecusel exlrinsecus. Inlririsecus et extrinsecus, electi per arnia lucis et pietalis adituriisibi patriss
jn praculo et in ipso terriplo significaf. Dixinius au- coaleslis apefiuni. Duo sunl autem ostiola, sive quia
teiri supra quod pavimenti sequalilas humilem con- Deiimet proximos diliguni et angeli et iiomines«an-
cbrdiam designarel sanctoe fraternitatis; ubi cum cti; neque j'anuam vilaenisi per hanc geminam dile>
sint Jndaciet gentes, barbari et Scythoe, liberi et 'ciionbm possunt inlrare ; seu quia uirisque populis
scryi, uobiles "etignobiles ,-cuncti se in Clirisio esse fidelibus, Judaeis videlicet el gehtilibus, eadefn vifse
ffalfes, universieumdem.se habere Patrein, qui est janua reseralur. Posles habent angulofum quinque,
in coelis,glorian.tur. Neque cnirii de coricordissiiha ". qtiia non sbiiuii animas electortiiil aula cceli recipit,
faumilitatesupernorum civium dubitare cuiquam fas sed et corporibus imnaortali gloria pranditisJnjutlicip
esf. Texit ergo Saloftion pavimenlum domus auro suas foresaperiet. Quinque enim sunlsenstis corporis
inirinsecus,et exlrinsecus^ quia Rex nosler pacilicus -ribsiri, quorum et supfa metriiniinus: visus, audituss
ct angelos et animas j'ustorum,in ccelisjDerfecie-ac gustus , olfactus, el taclus. Velcerte postis uterqiie
plenarie doriodilectionis implevit, et peregrinantes tabeiriaculj qtiinque facltis est cubitoruiii, quia solis
in boe soeculocives.ejusdem patfiae ccelestis signa- illis supernae patriae iniroiius pahditur , qui oninibus
culb dilectionis a cajterofurii lnortaliuni Vililale se- sui corporis et cordis sensibus Domino servire stu-
crevit :'Irilioc cogriosceiit,inquiens, oinnes, quia mei, duerint ; corporis videlicet cum per eosdcirisensus
estis discipuli, si dileciionemhabuerilis ~ad invicem siiiquid pro illo agurit"; cordis vero , cutn sobrie , et
(Joan, xni). ,'• - •- • juste, ei pie cogitant de eis quas per ipsos corpori*
CAPUTXV. scnsus agefe dccernunt. Et sculpsit in eisclierubin ,
De ingressuiempli, sive oracUli, ei palmarum facies, et auaglypha valde promiiienlia,
El in ingressuoraculi fecilostiolade lignis olivarum, et lexit ea auro. rXuov'Gr:tce , Laiine diciiur caela-
etc. Quod priirio dixerai: Fecil osliolade lignisoiiva- _ tura. Cuncta autem haec supra idem cum cbeiubiri
rum; boc ipsum aperlius videlur explicafe voiuisse, in bfnatu parieturn lempli posita, el pro captu rioslrb
cum adj'unxit': Et duo ostia de lignis blivarum; uhus " exposita sunt. Nec laborandum iri.*astruendo, quod
quippe erat ingressus oraculi -, sed idenl'Ingieisus virtutum opefibus, quee per lolum orbem Ecclesia
dupbus pstiis claudebatur. Rursumque reseratis eis- in snis saiictis ac perfeclis exercet, illi praeciptie,
,dem aperiebatur , sicut et lempluni et pofticus arite qtiibus lidelium cura commissa, et claves regui coe-
templum unum non amplius habebanl introitum; cefjti." lorum sunt datae, omni debeant solertia insistere, ut
uiique causa myslerii, quia unus Dominus, unafides,- quanium gradu prpemihent coeleris,tantum et merito
unum baptisma, unus Deus, unus iri Ecclesiamprn^ praecellanl bonqe atlionis. Habent namque in se pi-..
senlem per baptismum, unus in regnum coelesie per ctufam chefubin sculplam angelicam in terris vila.ni;
opera fideiCst sperandus. inlroiius, Nam quod unus quaritum mortalibus possibile est;, et nieiHeimiiari-
esseiingressus oraculi, testaiur bocquod inferius de lur, et opere. Ilabeni et paimarumspecies, cum dona
arca sciiptum esl: Cumqueeminerenlvectes,el appar superna?.retributionis fixa semper inteniiorie medi-
rerenl summitaleseorum foris sancluarium anle qfa- tanttir.' Palma naiiiqiieniaiius victricis ofriatus est.
culum,nonapparebanluhra extrinsecus(lll¥ieg. viii). Habent ariaglypha valde protniheriiia,ciim cerlissirira
Ubi patenler ostenditur, lii fallor, quod unus erat J) bonorum operum dbcumenta , et quae nemo in sini-
ingressus oraculi, et hic e regiorie factus arcae , quae stram partem lnierpretari valrat, cijnctis sese iniiien-
erat in medip.ejusdeinoractili; cujus ingressus oslibla, lihus ostenduht. El hwc bmnid opera aureis suni la-
pef signilicaiioriemmultifarie possuiii accipi. Nain et . ininis -opefta, ciim ,"sicut saepe"diciuiri est el seriipef
angelicbsspifitus, quoruin ministerio inhabitalionerii diceridum , eaetefis. virtulum flbribus speclalios in
pairiai coelestisintroducimur, apertissime designahl; rriaguisEcclesiaemeriibris fulgor stiperemirietambris,
et apbstolicoruni aequevirprum , quae apostolofum Uis osliolis eiiam veliim fuisse additum, Yerba die-
figufam tehent, quibus claves regni cceiorum datae niin narranl. Fficifquoquerelum, inquit, ex liyacintlw,
siirit; quae accepia a Domino potestaie ligandi atqtie purpura, cocio, eibysso, ei intexiiitei clierubin.Quod
sblvendi, et dignos;intra jariuam regni admitiunt; et decoris quidemgratia factum est, ut intef parieles.
contumaces iiripuros et superbos. excbmffiunicando: deauratps eiiarii holoseficum fulgerei. Sed in ejiiVdem"
yel anathematizando ab ingressu v.ita* perennis'eli- mysterii sigriificatiorie, ciijus et ostiola ariie aicain
minanl. Sed et operajustitias, qriorurii nierito ad alque ingressum oraculi appensum eSi; ut Bicut-ostiola,
regnum cosleste pervenitur, recte per ostia, pef quoe congruis hpris aperiebantur, sie efvelum fevelaretui*
iri sancia sanctortun iiigrediebatur, possunt lypice qurties advenirent, quibus in saricia'sattctofumesset..
771 BEDiE YENERABILIS.OPERUM-P-ARS-II. — EXEGETICA GENUINA 772
jngrediendum. Huj'us ergo veli sedula revelatio legis ,A.Fecitque in inlroitu tcmplipostes;,de tignis oliva;um
apertionern significat, et regni coelestis, qua*nobis quadrangiilatos,el duo.ostja de iignisabiegnisqltrinse-
per incarnatibriemDominiet Salvaloris noslrl doriala cus;,el ulrumque oslium-Juptexeral, el se invicemler
esl. Uride et -baptoto eo, coeliapertisunt, utoslen- ncnsaperiebatur.Sicut.ingressu'soraculi, quoad arc;im
derelur quia per baptisma quod nobis ipse cohse- Dooiinicherubjn perveniebaiur, iiitroitu.msignificatre-
cravit jamiam palriaa ccelestis deberemus ihgfedi. gni coelesiiSjquo ad visionemnostri Condilorissuper--
Et morienie: illo in-cruce , idenv velum scissuni.est norumque civiumnosintfo.ducisperamus et desidera^
mediuriia summousque deorsum, ut aperle docerelur nius, ita inlrbitus in templum, primordia nostrae cpn-
qiiia figuraelegales jam luncad finem venissent, ac vefsionis ad Deum^ quando in praesenlemEcclesiam
veriias Evangelii arcanaque ccelestia, ef ipsecoeii ingredirriur^lypicedemonstrflt.lsteingressumnostrum
ingressus nonadhuc prophetandus,'ae figuraliter.si- ad fidem, ille designat ad speciem. Unde apte postes
gnificandus, sed jamjamque esset proxime oninibus bujus introitus-qiiadrangujalisuntfacti, prppterqua?
aperieridus, qui ab initio mundi usqtie ad id temporis tuor sancti EvangeliiIibnis,quorum doctrinain fideve-
in fide Veritatis de mundo iransierunt. Nam diepost rilaiis erudimur, seu propter totidem quaiuor virlutes
resurreclioneni Domini quadragesimo,- universi eum principales, prudeniiam,fortiiudinem,"tempefantiam,
eo eoeiumpelierunl, remoloque pmni velamine; mul- B justiiiam, quarum veluti fundamine quodam firmis-
tifarias in doriio Pairis mansiones pro suis quique simo, bmnis bonorum actuumslructura inhititur. Pru-
merilis acceperunt. Sed et nobis qui adhuc futuri dentia namqtie est qua disciniiisquidnosagere, qua-
eramus, eadem liora-jam reseratus est supernaeillius liter vivere deceat. Fprtitudo, per quam ea quae
civitaiis ac domus Palris ingressus. Ih quam profecto agenda didicimus Impleirius, quas uno versiculo vif-
civitatem, non nis'i per intenia seternorum bdnorum tutes proplieta breviler complectitur.dicens : Domi-
desidefia, per fidem et sacrairientaDomihicaepassio- nys illuminqtiomea.et satus mea (Psql. xxvi). IIIu-
nis, per fervorem sinceraedileeiionis, per mortifica- minatio videlicet, ut quaeagere debeamus edoceat;
fionem concupiscentioecarnalis, el*p.er quotidiana salus vero, ut ad haecnos peragendaconfirmet.Tem-
angelorum,auxilia conscenditur. Unde :bene idem peranlia, qua discernimus ne pjus aut mi.nusjuslb
velum, sub quo in^oraeuluminlrabatuf, ex hyacinlho prudentise sive fortitudini, operam dare'inveniamur.
et purpura ,eoccp et bysso , factum esse, ei quoque Et quoniam quisqueJprudentia,:fortitudineT tempe-
cherubiniiniextl esse, memorahtur, Hyacinlhusquip- rantia utitur , absque ulla eoniradietione justus esse:
pe, qui coelicplorem imitalur, supernorum desideriis prpbatur. Virtus quaria post prudenliam,, fortitudi-
ap.teeoniparaiur;purpuf a qua*sanguinecpncbyliofum ncm, temperantiani, justitia"sequitur.D.uoostia quaa
conficiiur, et; sanguin.eamips3m prpfert speeieni, npn iri bunc ingressum-factasunt, -dileclipest Dei etpfo-
immeriip';sacfamentum Dominica*passipnissignat, :ximi; quoebene.altrinsecus facta esse dicuntuf, quia
quo nps iniliari, quod iniilari cruceiri noslram por- ad invicem fespiciiml, adeo utuna sine alteranequa-
tando, debemiis. Coccino, qui rubeo colore flammeT ,quampossit-haheri-:Omnisenimqui crcdilquoniqmJe-
scit, congrue exprimiiur.virtus amoris , de quo mi- susesl Chrislus, exDeonqtusest. Elomnisqui diligit
ranles dixere, qui cum Dominp ambufaveruht, disci- eum quigenuil, diligit eumgui nq~tus,esl ex ipso (I Joan.
TpytiW.Nontie cor noslrum ardens eral in ridbis, dum y). Et sicul iteriini dicit; Quiaqui non diligitfralrem
loqueretur iri via , el aperirel nobis Scripturds (Luc, suum qiiem: videl , Deuni' quem non videt, qud-
xx.iv)? Byssus qui de lerra viferili genriine riascitur, modo potest diligere (Jbid. , iv)-?' Unde..recte:
et longo artifiGuihexercitio, natiyum exuit viroreiri, ostiunj exterius dilectiot fraterna, interius dile-
alque ad albenlem deducilur speciem, congrue casti- ctio intelligiiur. divina., quia. Jlla prior leinppre,
gationem i*ostfoe'carnisinsinuat. C.ujusquasi humo- hascest dignilate subiiniior. Et per illam.ad haiic in-
rcm iiigenitum exsiccari jtibet aposiolus Paulus^ di- tratur, quiaex amore proxiirii discitur qualiter amari
cens: Merlificdlemenibra veslrd, qum.sunt supef ter- Conditor..debeat, Utrumque autem ostium d.uplex
rum,,fornicaiioriemtimmunditiqm,libidiriem,.cpncitpi- Tv..eral-,etse invicem tenens ap.efiebatur, quia in utra-
scenliammajum^ ei qvariliam; qumesi simulacrorum que dilectione duo sunt, quoeprincipaliter observare
serviius (Coloss.iij). Ad quanlani.vero candoris gra- debeinus. ln dileclione eteriim,Dei, fidemveritafis
liam lianc velit perduci , osiendit idem appstolus, et puritatem necesseest Uabeamusbonoeoperationis.
dicens: Obsecrovos, fralres, per riiisericordiamDei, Sine fide enim impossibile£st pldcere Deo; et fides
~ulcxhibealiscorpora veslra hosliainviyenlem,sanctam, sine operibus motiuaest; iii amorcautem fraterni-
Deopldcentem;rdtionabiiesil obsequiuinvestrum(Rom. tatis patientia esi et benignilas servanda, dicente
siii). Intexuntur velo cheru.bin,eisdem quatuor colo- apostolo Paulo : Charitas; paliens esl, benigna est-
ribus eximiis coniieiuniur, cum in universis quaepie (I Cor, xm). Patiensvideliceiad tolerandas moleslias
agimris a verienatis doemonumtelis , per angelorum jlijiiriasque proximorum ;,benigna vero ad dimitlen-
praesidia,:Pomino donante , protegimur. Inlexuiitur \ dum ex corde, et benelaciendiiriieis qnoruminjurias,
velo cherribin, cum in bonis qua3agimus mulliludine sustinet. Qualem nos charitaiemhabere Dominusvb-
scientioe indesinenter uiimur respicienlcs semper Juit, cum ait : Dimitlite, et'diiriilteturvobis; dale, et
ad elpquia divina;.ct ne fofte a virtutum calle aberre- ' dabiiut vobis(Litc.yi). DJmillii.e injurias-laedeiiiibus'
mus, horum intujtu cpntenli, vestigia ypslra fegimus. vos; date subsidia pietatis eis.quibuslaxalis injurias-
r/a DE TEMPLO SALp.MONiS-LlBER.'' .- ..','- 'I~i
Qualem nos impendere dileclionem desiderat ipse, A silndines haberc, Jn ctijus nimirum grossitudiniscx-
qui nos in oratione dicere praecepit: Pariem nostruiy. trema parte ostia crant affixa, ita ut aequale parietl
quotidianum da nobisliodie ; et Dimiite nobis debita esset utrumque ostium et sive inlus sive foris temr
noslra, sicat el.nos dimiltimus debilcribus noslris plumquisque positus ostium inspiceret, untis ^i per
(Malth. yi)..Utrumgue aulem psiium duplex erat, et pmnia paries esse videretur. Similiter.et cedrinus
dilectio ulraque gemino ordine perficitur. Uirumque paries, cum vicenorum in Jongitudine et altitudine
se invicemlenens aperiebaiur, quia junctaa sunt vif- esset cubitorum , npn parvam el.ipse dcbuit habere
"tmes, neque ab inyicem queunt dividi. Nam n.eque ,gi*_assiiudincm.Quapropter et in huj'us ingressu duo
fides sine operibus , neque siiie fide possiint opera facia su.nt ostia,.ul Videlicet^ab rilroque latere.boc
bona placere. Neqtie iteiti iiijurias ferre siifficit, quj est, inius et foris, aequaleparieli ostiuhi pateret;" et
ai quem loleral etiam quae necesse babet, cum pos- quoniam easdem pictHraspslium,.quas et paries har
set, ministrare contempsit •,nequeei qui substaniiam bebat, veracifef unus per pmnia et cnntinuatim ex-
riiundi habuerit, sat est de hacegenti proximo dare, toniusjiaries yideretur, unum decoris. gratiam proc^
si.noiieas quas sibl forle irrogaveril molesjias sin- teridens, aliud niysterii dispensatibnempreefigtirans..
cero ex corde remiltit. Quod enim de utroque illo .Quod^vero,descriptis templi osliis, sequitur: El scul-
bstio diciiur, guia se irivicemtenens aperiebatur, non'." psit clierubinel palmds, et cmlaiuras vaideeiriineriles,
bocc apertio separationem ab lnvicem spirjtualium operuitqueomnia lumhiis aureis, opere guadro ad rer
desjgnat virliituni; sed boc pptius indjcat, quod per gulam, jam supraexpositum est, qniaet iiiparieti-
iiarum conjuncilonemingressus nobis sancta* Eccle- biisdonms , etiii ostiis, et in interipribus Ecclesiae
sia* niagis patescit, ulquo hisamplius abundemu.s, picttiroe sive caelaturaesunrfactii!. Pateiqne ratio fi-
eo verius sanclorum coeiibusassociemtir. Sieut etiaiii guroe, quare easdem ipsas picluras et caelaluras,
divisio maris Rubri, per quam populus;Dei;^Egy- eosdem cherubin, prima templi j'anua quos et inte-
ptjuih pefsequentem evasit> ripn divisionem unici rior recipiat, quia nimirum eadem arcana fidei, spei
'baptisriiatiSjSed.aperliorieriipofiussignavitj-qiia,.ex- el cliariiatiSjSublimes qiiirjue,ac perfecli sublimiter
siinclis.peccaiis omnihus, ad litluset splifudinem capiunt. Quasqueomnes electi in ccelis plene in.divi-
transeamus virlulum ; vel certeostium quod invicem nayisione percipiunti. ctiarii catechizandos rudibiis
setenebat aperitur, cum per ministerium; pfaedica- . per suos quosque discenda et confitendo Iraduntur,
toris discernilur quid proprie ad cogniiionem fidei,i quatenus sacris initiati mysieriis, quandoqye etiam
quidad vivendi castilatem perlineat, quoe iameni . ad capienda ea quaepie Cfedidere perveniant.
iilraque a sua riequeunt connexione separari-.;.quaii-;.c- ',-. ; CAPUTXYL .'V-'-v:- -'
. n.im distet inier se proximorum mala tolerare.et.eis > .- De qtriisdomus Dpmirii.
npstra bona commendare, cum hoecceftissime sp- :.'JEdificavit'alrium inlerius tribus ordinibus tapidum
leantin uno^codemque corde perfectprum ihdissolu- politoriini,;e(c. J)e interiofe atrio-breyiterjoquitur;
bilia pcrmanere. Notandum.sane , qubd iiiingressu de exieriore prorsustacere videiiir. Yerum in Ver-
oraculi duo quidem ostia fuissedicuntur , sed haec; bis dierum.uiritisque iit meiitio, ubj ita.scriptum esf
'
duplicia fuisse non dicunfur; in lempli vcro, id est,' Fecit eliam alrium sacerdotumet basilicamgrandem%
domus priorisintroitu ila erant duo pstia,,ut duplex eiMslia in basilica qum texit mre (I Pelr. vi), Airium
essel ulrumque, qtiia ninurum ,iri prajsenti ecciesia' ergo interius, qiiod yocatur sacerdoturii, eo quod
taiem" nos ingredi ac ducere vitam necesse-est., -jni .sacerdples etXievita*in epministrarent, ex omrii par-
quadileetionem Dei el proximi,per fideriiet ppera- teerattemplp cifcumdaltim , sed ab Orienle, uude
.tionem, per palientiam et benignilalem, serveinus. ,tenipli erat.ingressus.multo Ipngius efat a templo,
ln folura autem vita, ubi Deura et proximds in liieei . quam a caeteris tribus plagis secretum, quia nimirum
elernae beatitudinis videbimus, eadem uiique dile- iii ea pjaga, id est, jn facie templi, fiebant ininisie-
ctione gemhia, absqueullp. pforsus labore„iirip-inl ria sanciprum.ibi altare oeneum ad.hostiasDominb
niagna requie, mullitudine divints .dulcedirijs.fnie-- j) Pffercndas, ibi decem conchoead lavandas easdcm
mur. Unde apte Introitus domus interioris drib qui-- hpstias, ibi mare oeneum erat pbsitum, ad lavandas
dem ostia,sed hie ^jmplicia habebaf. Non.enimibii mantis pedesque sacerdotum, cum"ad ministrandtiiri
fides.necessaria est, "uhiea quse-nuncrcredimus ac* inirarent. Habebat autem hoc airium tres cubitos al-
, speramus omnia manifestaJuce yidebimus; npnenimi litudinis, ufjpsephus narrat quatehus ab ingressu
est labor pperum necessarius, ubi mercede perpelua» templi exteros prohiberet, et splumbocsacefdotibus
eorum quae hic labpramus donabimur; non,necessa-1 licere signiiicaret. Eralque j'anua ad Orienlaleni
ria patienlia, ubi nemo aliquid, adversi irrogat; nonl plagam,ad qiiam usque populus hostias suas et sa-
fnunificeniia benignilalis, ubJ nemo indiget quodI crificia-inserebat, inde suscipienda a sacefdoiibus,
ppus est. Haecdeostiorum figurapro mOdulonostro,, atque adallare, perferenda, De exteriore vero atrio,
seqtienies Patrum vestigia ,' dissefuioius; verum,, quod Verba dierum liasilicam grandem voeant, ita
juxla formamoperis, decoris gratia, prpvistim est uti Josepbus scribit : Exirinsecusqutem inijiis.teinpli,
in uuo eodemque;iempiiingressu dup: esserit ostia. aliammdificaviiqulam,quadraiigidischemale factatn,
Recesse elenimerat parieies domus, quae viginti cu--.. erigensmqximas porlicus atque latas; et porlas excel-
bitos habebant in altitudine, npnnulias etiam gros- sgs el amplqsiper quatuor mundipartesineoc.ohsti-
m BE.I).®VENERABILIS OPERU.MPARS II. — EXEGETICA^GENUINA, 116
lums, quarum singuldiad unumquemque-veniuriiqua- Ai. ramus,costeris per hlslorios cognilionem simpliciter
iuor angulis atiendebani, ubi mreas januas collocavit ulamur. jEdificium ergo templi intra atrium saeer'
-[Lib.vii!-).:Et paulo posl: In hoc sacrarium omnes doluni, perfectorum in sancta Ecclesia, el sublU
pqpuli, quibuspurgalio et observaliolegiliinoruni in-. riiiunivivam expfimit viroruni, eorum vldelicet quiet
erdi,iriCroibaniJIlasvero porlieus Cassipdorusscnalbf , expellehtia virtulum Domifio appropinquafe, etaliis
in Pandectis, til ipse PsalmOrum expositiom:comirie- verbo ritqiie bpereducatum solent oslendere salutis.
morat, triplici ordinedistinxit. Primumvidelicetofdi- Saeerdbs namque ab eoLaline uonien accepit, quod
nom ponensextra atrium sacerdotumex omniparte per sacrum praibere ducatum miiioribus debeat. Quo
quadrum; secuhdum eodem'iriodo exira inlimas itominein Scripturis mystice iioh soli altaris inini-
pofticus, undiqiio versum in gyro; extremUnl sii.ui- slri, episcopi videiicet ct presbyteri, sed omnes uti-
liter ex orniiilaiere-prior.uni porticiiuiri in circuitu. que ceriseniur, qui alliludine 'rectaj conversatibnis,
Sicqtie leiriplum trifbrmi asdificibrurri praesidio ab ac doctrinae saliitaris emineniia, iiec sibimetipsis-
dnini erai parte muniiuiri, facip pavimento sub divo lanluinmodo, sed sibi el pluribus prosunl, dujn cbr-
inler a*diliciasirigula de maririore,et parietibus do- pbra sua hostiani vivenlem, sanctam, Deo--p!acen-
inorum interibfibus; hoc est, eis qui ad templurii icmexhibent. Neqiie *nim episcbpis solis aut pres-
respiciebanl, factis inter columnis, exterioribus vero*'B byiefisj verum, uriiversae Ecclesiaa loquebalurapb-
solidis. Sicque fiebal ut bmnis structura templi pro stolus Petrus, cum ail: Vos autem genus eleclum,
gfadtiuin essel varielateratibnabililer-distiiicia. Naui regale sacerddtium, gens sancla, populus acquisitloriis
qtiando in saiicta sanclorrim ingrediebatur pontifex, (l Peir.ii). Cujus honore diglijtatis eliam anliquus
in ipsum templum sacerdoios erarit purijicat.i; in Dei populus erat insignitus, dicenleipso ad Moyseri:
alrium sacerdotum sacerdotes ribn purificati-una llmc dices domui Jacob, el dnnunliabilis filiis Isfael
cum levitis et canloribus in intinium atrium basilicoe (Exodixixf. Et paulo'posi: Et vos erilis mihi re-
. inajoris, viri Judaii purificaii slantes et prantessub gnuin sacerdoiale et gens snricta.-Basilica veio grari-
divo, si serenum essei; si tempestas, in pofticus uis,'quie erat extra atrium sacerdotuii)-, in qub o'in-
proximas sese fecipientes ; in exterius auiem atriurii. nis populi muliitudo adorare, sive ad verbum au-
muliefes Judaeoe :puriffcalae; in exlrenium vero dienduni.eoiilluere solebat, carnaiium in sancta Ec-
.aifium gentiies el Judaei qui riuper venerant ex geii- clesia vitam, moresque saeculariufn iiguraliter insi-
libiis, usque ad sextum purificaiionis diein. Hoec,rit . ntiat>: quibus dicit Aposlolus : Et ego, fralres, non
In pictura Gassiodori reperimus distincta, breyiter poluivobisloqui quasi spiritualibus, sed quasi carnqli-
annotare cuiaviiiius, ila eum ab aritiquisJudteis di- „ bits, lancjuamparvulis in Christolac poiitm vobisdedi,
dicisse, neque virum tam "eruditum voluisse in hoiiescam (ICor. m). Qui beneper basilicamgrah-
exemplum legeudi prripbnere, quod "nbri-ipsepfius dem Jdesignaiur, quia absqueulla dubietale multo
. Verumesse coghovissef. Haecsuni loca quorum me- . inajor est in sancta Ecclesia lalittm quam perfeclo-
iiiihil siipremus graduuijv Psalirius, qui iia incipit: rum riunierus.-Sed quantum riumero pfaestaiiti tari-
Eece nunc beriediciteDomirium, oriinessefvi Domini, Vtufli succumbunt.nierito.. Uride aple basilica haic
cui statisin dcmo Domini, in dlfiis-domus Deinostri gfandis, eisj plurimoscapii, nbn eos tafiieiiih iiite-
(Psal. cxiii)."In his porticibusHiereriiias et aliiprd- fiora templi deaufati, non "ad aitaris offiuium, nOn
phetae, iu his Dominus et apdstoli yerbuin pbpulo in ipsum sallem airium sacerdpiurn intromittit, quia
proedicabani. In haruin aliqua Dominus sedebat db- carhales quique atque infirmi adhuc in Ecclesiis,
_cens, quando a lentantibuS Pbarisoeis mulier iili etsi ob"meritum caslas fidei ac pietaiis Deo devoti,
adullerajudicanda Oblata est. In Iiis ihvenit venderi- -ad electorum sbrtem pertinent, longe lameu abest
: tes et emeiites boves" etoves et colunibas,,iiosqiie ut illisaequerilur qtii cuin fiducia proloquunlur :.Nqn
eum suis/hiercimpniis' eliriiiriavit e leiriplo; Ih Iiis e.himaudeo aliquideorurii loqui^qum per nie norieffi-
Tetrus et Joannes clatidum inyeiiientes, sanaverunt, cil Chiisius fri obedlentiam gerilium, verboet faclis
ac secum ingrediente ititefius' ad orandum "duxe- r. (iiomVxv). Ei iteruin : Bonum ceiiamen -eertavi,cur-
runl. In his orabat onmis niultiiudo pbpuli, quaiido ~sutriconsummavi,Jidetnservavi,de caiteroreposita cst
incensuni ponChti Zacliarioe,.angeius' ad allare thy- miliicdrona jusiilim (II Tim. iv). Accedebat quideni
miamatis apparuit, eumque de pracursbris Domijii vulgus.usque ad alrium sacerdbtum, ei hbstias suas
aalivitate perdocuit. Non'autem lioec atria cum por- ad Jiujus usque januam deferebat susceplas a sacer-
ticibus suis aspectum templi delonge aspectantibus- dotibus, atque in altari oblalis oculis "prosequebatuf.
abscondere' poiuerunl,''quia lociis in quo templum Inipsum etiam ieriipliim cum aperiebatur, iniuiium
erat situm, multo siiMimior erat qiiarn ubi pbrticus suum'a ibnge dirigebat, nec tairien atrium saeerdo-
.'furidatic fuere. Nairi sicJosephus scribit: Extremm lum intiandi facultatem habebat; verum de inferio-
atriorum fabricm, cum iriquadfingenlis cubilis essenl ribus Clamabai ad Dominum, quia nec carnaliuni in
erectm, tamen ad verlicem usque'monlis,_in quo tein- Ecclesia simplicilas a Doriiinoiiespicitur, quandc fi-
plum mdificalumest, pervenerunt (Iliid.) ; Inucoui- deliter ea quae valent vota pietalis ofiertint.Dirigtint
- dem destructura leinpli studioso"lectoficredidimus •eiiim visus a longe in lempium Deljcrim vilam su-
intimanda. Verum in eis qu-ECtirique Scfipttifa sacra fblimiurii diseefe et imilari sedulo cougaudeiit, et
feferre commodum duxit, iiguras mysterierum quoe- quos yirtutis imilalione sequi n qtieun , pia*vene-
7?7- DE TEMPLO SALOMONISLIBER. ".; 11B'
rationis affeclu amplectuntur. Yideni hostias sacer- .h. politoruni, quia certe uecessaria est discenda soler*
dolum in allari igne sacrosancto consumi, quiamaV tia, quo quisque modo quid credere, quid sperarej
gna operum praemia cognoscunt a Dbniino per Spiri- seu quid diligere debeat, dignoscat. Unus autem
lum sanctum "dignanler accipi. AJferunt et suas ordo Jignorum cedri, ipsa est bona operatio^sine
bbstias ad atrium sacerdotum offerendasDominoper corrupi.ioiie sitnulalionis exhibita, sine cujus su^*
iIlos,.dum'bqna qua*.pra3valentoperantes, majprum peradjeclione, fides, spes, cliaritas, vera esse non
ac doctiorunJet firmaniur exhortatiohe, et interces- vaiet., Dicium namque Cst saepiusquod ligna cedri
sione, cqmmendanlur. Offerunt eliam lunc hosiias propter o.dorJsgratiam, et impulribilem suoe.naluroe
suas sacerdotibus per eos Domino commendandas, potentiam, perseverantiam , -famamque pias desi-:
cum sanctis quibusque egenlibus necessaria mu.ndi gnent actionis. >Adhoc atiium usque uriiyersi'con,-
hujtis,. quibus ipsiabundant, summoemercedis in- ' sceridunt eleetij q'iii fide, spe et dileclione, atque
tuilii Iribuunt,"Dominp admonente ac dicenle.: Fa- ppere, Deo placere appeluni. Hoc alta meritoruni-
ciie vobisamicosde mammonainiquiiatis, ul cum defe- gratia trariscendunt perfecli, ctim in lanlum virtu-
ceritis,recipiantvos.iriyelefna labernaculd (Luc. xvi)i turii culmine proficiunt, utdicere suis auditbribus
Et quicunque.(inquit) polum dederit uni ex minimis pbssint: Imilalores nosiri estole, sicut et nos Chrisii
meis, caliceni aqumfrigidm lantum in noniine.,disci— M (I Cor, iv) ; glorianturque et dicurit: Nesciiis qub-
prili, amen dico vobis, nbn perdel; mefcedem"suam niam arigelosjudicabimus, quanlo mdgis smcularia
(Matth. x). Ac sic utrorumque. hosiias unus idem-. (ICbr.yiii
qtie^in altari D.ei'ignis absumit, quando Domjnus, CAPUT XVII.
eleemosj'nasdivitum,.quibus.iiiiriistraverunt sanctis, Quolarinis lempiuriisiimdificatiim.
uria ciiin magnis eoruriidem sanctorum virlulibus«ub Anno quarlo (undaia est domus Domini, etc. Palet
intuilu ac relribulione dignasjudicat.- Multiludo ergo allegoriae sensus , quare septem-annis .aedificalasit
credenlium, qui, relictisp.ossesslonibus,- uno cofde domuS:Domini, quia nimirum sancta Ecclesia ioto:
etanima Domino serviebant, ipsa est lemplumDei, '_ hujus,saeculi tempore, qui sex dierum circuitu per-.
etipcus intra atriuni sacerdotum speeialiter.illi eon- agilur, ex electis.coustruitur animabus,- et eutn fine-
secratus. Porro basilica grandis, et ofantes in ea saeculi.suumqubque creinenlum ad^finem jpsa per-
"circa atrium sacerdbtum in gyrb, figuram gestant ducit. Yel cerie septem annis asdificalur, ob.signifi-.
eorum qui eodem tempore.credebant ex rgentibus in cationem graiiae spirilualis , per quam Ecclesia so-
SjTriaet Anliochia, caiterisquerprGviiiciisetx;ivitali- Ium ut.&it Ecclesia, percipit. Septem quippe dona
bus, quibus appstoli «t senipres qui eranl in Jeroso- saneti Spiritus enumerat Esaias (Esa. xi),sinequibus
lymis hihil amplius iinponebant oneris, quam absli- nemp vel fidelis eflici, vei.fidem servare, vel ttierito
nerent se ab idolis immolalo et sanguine, et suffo- -; fidei ad corbnam potest pervenire jusijtiae. Quod
catp, et; fofnicalione. Quorjjm lamen oblationibus auiem in septimo anno, et in oclavo ejus mense.
volebant pauperes saiicloruni,qtii"erant In,JerosO' perfecta est domus Domini in omni opere suo, et in
lymis, sustentari, quatenus eis carnalia sua mini- uoivefsis uiensilibus,.ad fut.urum saeculuradiemque
siranteSj-spiritualiuni eorurii posseni fieri parlicipes. judtcii perlirietrquando ad tanlain jam perfectlonem
Sarnabas veroel Paulus cum sociis suis qui oblationes sancta Ecclesia perv.eniet, ut quid ei amplius addi
eorum accipientesJerosolymamdeferebanl, ipsi sunt possit inveniri rion possiL Habebit enirii,tunc, quod
sacerdotes, qui pblaliories suscipienles ad altafe piusille desideraior suppl.exa Domino quserebat, di-
Domini consecrandas perducebant, quia devoiJonis cens : Domine, oslende nobis Paimn, et sufficitnobis
eorum, sanctis pro illis prare deberent, attulerunt. {Joari. xiv ). Constal enim quia die.sjudicii soepe in
Atritim efgo quod positum inter Joeum vulgJ et sa- Scripturis octonario, numero typice exprimitur, eo
oerdotum mediurn eral, divisionem illam significat, quod hoc saeculum,-quod septem diebus curril, se-
qua3carnales in sancta Ecclesia nuper qtiidemincn qualur. Uiide et propbeta psalmo titulum pro octava
pienies viaui jiistitiae,abarce.perfectorum, npn qui- TJ imposuit, quem ob .melum ejusdem districti Judicis
dem sorle electionis, sed meritoruni quantitate dis- . cantavit, ita iucipiens : Domine,ne in ira tuaarguas.
cernit. Namque carnales sufficere sibi .eredunt, si me, neque in furore luo, et reliqua (Psal. vi). Sed
fidein, spem elcbaritatem, opisrum quoqtie mundi- non contemnenda nascitur qtiaestip,quomodo dicatur
tlam habeanl: Perfecti autem et haeehabent, et in- domus Domini in mense ociavo perfecta in omni
snper verbo praedicandolaborant, paiiperibtis oftinia ppere suo et in universis utensilibus, cum in se-
sua tribuunt, vigiiiis, jejuniis, hyninis, el canjicis quehtibus legatur mense septimo perfeciionenj pt
spiritualibus, sacris quoque lectionibus operam dedicalionem ej'us esse completam. "Neque autem:
dant, perseculiones, pericula propter justiiiam lole- incredibile est quod seplerti quideni annis lemplum
rant, et caetera quae se fecisse cuiri sociis Paulus acdificansSaloiVon octavo mense octavi anni perfe-
glbrialur, prompta devoliorie mentis exsequuntur. cerii, vel usque adr septimum anni noni niensem
.Unde bene atriuni sacerdotum tribus ofdiriibus lapi- dedicationem perfecle distulerit. Unde po.lius ver.i-
dum politorum et unp ordihe Iignorum cedri a^difi- Similevidetur domum septem annis ac septem meu-
caium esse memofatur. Tres quippe ofdines sunt sibus asdificaiam , ila ul codem mense septimo
lapidum pplitorum, fides, spes, charilas. Et recle. dedicationis sit celebrata solemnitas, ac die vicesimp,
PATROL;XClV .25
i1S: .'''." ; BEDJE ;VENERABILtSQPERUM-PARS^V-EXEGETIGA GENUINA. 7S0
*efMoipsius tiiensis, ul verba diertim narrant (?i A A.geijlesret circumcisionem pfajdicando in Eeelesiam
!?•«?•,vii-), pppulum Salomon ad talrernaeula sua iuifpdiicant. Stabaniinperlicu anie fores'iempli,:el
diriijserit, sicque post tiriam septiinaiiam, adveiiietile ingressum.iiliussuo decore ac pulchiiiudine-exuifaque
iaense-ociavo, perfecta inveiita s'u domus Domini, 'pqrteimirdbUilerornabant: Oslium autem tempii Dp-
etpperibus ejus yideiicet uhiversis, et ipsa dedicaT jrihius esf, quii nemo veiiil ad Palrem, nisi-per
lipne prius eompleta. Nisi fofte puiaiidurii est ppst illum ;et sicut alibi dieit: Ego sum;ostium,' per mesi
dedicatum templun*.-aliqnid adliuc utensiliorum-in qais iritroierit,- sdivabituf -(Jpan. x). Qtiod "videljeet.
miiiisieria ejus additum fuisse, usque ad jiigressum dslitirii ;colutiifiaoab-ulroque latere' corain pbsitaa:
oeiavi riiensis, accelerante rege, ut pnniino mense eireomstant, cum mhiislii sermonis uirique-populo
septiniOj qui tolus erat solemnis, teriiplum dedicare- iiilroitum regni ccelestis ostendunt, ut sive a luce
iuV; aique ita verum repcrialur utrumque, et lem- scicutioe legalis quisque, seu e\ rigore gentilit.itis ad
piuin videlicel ociavo jnensc in omni opere suo fidem Evangclii vencrit, habeat paratos cos qui iter
atqiie utensilibus perfcctum, etipsum scptiinomense sibi salutis et veibo monsirenl et exemplo. Ycl certe
dedicalum fuisse. Misil quoque rex Sulomon, ci lulil qu>ade eis columnis in iibro Paialipomenon ila scri-
Iliram de Tyro filium mulieiis viduw, dcliiint Nepli- p:um est: lp?abque columnas posuit in vcttibulolem-
tlialim palte Txjrio, ariificem wraiium, el plennm^B pli, unam a dextris. el alteram a sinislih (11 Par. m):
zmicniia, el intelligentia et doctrina, ad faciendum ideo sui-l factja dus* columnae, atque ila' disposila*
cmne opus ex are. Qui cumlenissc! ad tegem Salotno- ut nobis et in prosperis et in advers-is ingressiint
nem, fecil omne opus ejus (III Reg. vn). Et hocs palri.e cailestis ante ocnlos mentis liabendum essc
mysterii gralia lactum esl. Arlifex quippe Tyiius, doceaui.-iliiic eienini Paulus colunina utiquedomus
queiii adjiilorcm Salomon assumpsit, operis cicctos Domiiti excellcniisbkna, [>er anna juslitioe nos a
do gcnlibus verbi ministros siguificst; qui videiieel dexins et a simstris communiendos esse suls suo-
artilex pulchre dicilur, quia films eiat niulieris vi- ruinque sedulus liortatur exemplis, ul necprosperis
duoe de lsrael. In qua persona solet noiinunquarii delectati, ncc Iiacli asperis, a regia viiaevia, qua ad
prasentis Ecclesia temporis figuvaii, pro qua vir proinissairi nobis hooreditatein palrias coelesiis gra-
suus, vidclicel Christus, morte gustata resurrexil, dieiidum cst, ulla iu parle declincuius (II COI.M).
atquc in coalos ascendens, eain intcriin a se pere- Noianduin sane in hac seiilenlia Paialipomenon,
grinanlem reliquit in letris. Non aute.m lahorandum qu.mi po^ui, quod eadem "poilicus-lempli etiam \e-
in explanando, quomodo hnjus viduasfilii sint sancli stibulum lempli vocabatur; et quod in propbeiis
prasdicatores, cum omnes electi viritim se filiosesse ^* . lesimus: Inler vestibulumet aliare orabanl saceidotes,
faieantur Ecclesiae, curn etiam de eisdem proadicato- inter poiticuin et altare debere inlcl.igi. Cene auiern
niius novi lestanienti specialitcr promiitaiur, diceute utraque columna 18 cubitos" alliludiiiis haheie me-
moiatur. Ter etenim seni,- decem et octo faciuni.
propbeia : Pro patribus luis nati sunt hbi fiiii, con-
iiilues cos piincipcs super omnein teriam(Pbal.su\). Tna \ero ad fidem pertinere propter sanetam Trini-
JTecitautem Iliram omnc opus Salomoni; quia ni- taiem, se\. ad opeiaiionem, quud in eo dierum nu-
uiiium sancti proedicalores, dum fideliter tninisterio, rnero niundus sit faclus, luce clarius est. Et tria per
veib.i insislunt, opus uliquc Dci cperantur, quoniaui sex liiuliiplicaniur, cum justus, qui ex fide vivil,
illis loquendo foris viam veritatis aperiuut, quos cognitionem pire ciedulitalis exsetuiione bonaeactio-
illuEtrando inlus ipse ad vitam proeordinavit ;eler-'.' nis accumulat. Columna nainqueaiite fores lenipli'
nant. Ego (inqull) plantavi, Apollo rigavil,-Deus; dccem et oclo cubiios alia est, cum proedicator quis-
cutem incremenium dedil (I Coi. III ). Pecit autcmi que cgregius palam cunctis iusinuat non uisi per
opus cx ffiie, quia illis commiltere vetbuin quocrit fldeinel opcra justitioe nos ad supernoe gaudia vitae
doclor strenuus, qui pie suscipcre ac perseveranter posse perveniie. Quamvis possit ct hoc aliius intel-
custodire desiderant, quique etiarii aliis prx-dicandoi ligi, quod nomen Jesu apud Groecosab hoc numero
lalius diffamare quoecunque ipsi didicerunt iccie-: JJ incipiat. Prima eniui Iittera nominis Jesu apud eos
salagunt. Mris namque metallum valde usse duia- deceni, secunda octo sighificat. Et apte oclodeciui
bile constat, alque omniniodo sonoruni. Cubitosalios sunl Coliimnoedomus Dei, quia doctores
CAPUT XVIII .Sancti, imo omnes eiccli, ad eum finem bene vivendo
De columnismreis. inteiidunl, ut Conditorem suura facic videre mereau-
El finscitduas columnas wreas, etc. KJBsunt colum- tur ad raciein. Ncque enim ultra quid quasrere babe-
nosdo quibus Paulus ait: Jacobus el Cephaset Joan- biini, cum ad eum qni est siijier ornnia pervenerint.
nes, qui videbantur cotumnm esse, dextras dederuntI El lineacubilurumduodecimambicbalcotumnamulraiv-
tnild et Barnabmsocielalis, ut nas in gentes, illi aulemi que. Linea cubiloi tim duodccim, nornia est apostoli-
in circumcisionem(Galal. u). Quibus \erhis fjuasi ex- ca; iiistilutionis, quie nimirum linea ambitcoluninaiu
ponere videtur mysteriuin coliiiimarurn materialiuni,, ulranique, cum quisque doclor siveJudasis sive gen-
et quid videlicct Dguravcrint, et quare duaesini lactos. libus proedicare nussus, ca tamen facere curat, ea
Aposlolos iiamque ct doctores cunctos spiritualess doccre, quoe sancta per apostolos accepit ac d dicit
Eiguificanl, fortes nimirum (ide el opere,' el contem- Ecclesia. N.un si quis aliter vii,erc sive prasdicare.
platione ad superna eiectos. Duoe sunt auio.m. ut et:t . volueiitj et vel apuslolka decreta spcrueie, \el yro
?g{ - -: pE-TEMPLQ SALOMONfSLIBER; 7S2
suo iibilu.-.^bvaiquteHbet; slatuere»roaluefit, hoji est AA riiitlendusad gerites, corisonbdivinoriimeloquiofum
talis cplumna templp Dei apta, quia dum apostolica tesiinibnio eonfirmatus, ceriameri fidei? e,t pperis
statula sequi.iConlemnii,-quasivel exilitate inerliee rectitudineni, absque errofe coiisefvel, 'hovefitqiie
suaevel elaiionistumidse grossituditie duodecim cu-: doceiis proferre de tliesaurosuo riovaet vetera. Nori
bilbrum lineae non- convenit. Jlas nimirum Tineas- "soluin atiteiu Testaiiientasibi iiivicehi divinofurri.
Domiriiislempli sui columniscircumdedit, ctim hiis- sacfamentorurii relatione" concinuni, sed,ef piriiies
sis ad doceridasbapiizandasqnejoninesge.ritesdisci- qui in ebriimdem Testanientoruinlibris scripii cbn^-
pulis aft : Pffcentcsedsservafeomniaqumcunquemari- linentuf elecli, una fide pioedili, eademque sunt ad
davivebis (McMli:xxviu). Qui «rgo servat ac"docet . invicemcbaritate cbnnexi. Undc apte de ipsbrumea-
omiiia quascunquemaridavit apostolis Dominys, ne- pitellorum faclura- subinferiur: Et\quasi in modiim
que alia superaddens, jieque iiorumquidpjarh pree- . relis, el calenaritmsibiinvicem.miroopere contextqrum,
teriens, ipseprofecio est.coluhina in dotno Dei, quae utrumque capiiellumcolnmnqrumfusileerat. Quodiri
est Ecclesia, et firmamerilrimveritaiis, qualetn fore libfoParalipoihenoriita scfiptiini est: Nec ribn.ei
Timotli.eummonuit apostolus Paulus. Verum quia J% quasi catenulasiri draculo et"superpbsuileds cdpilibus
absque-scientia-Scripturarum nbn .potesl esse*firma columnarum(II Paral. m). Species narnque catena-
vel vita vel loquela doctOrum,apte subdilur: Duo ^* rum, similitudo fetis iu capiteliis, varielas est vif-'
quoque cqpilella,(ecitf -qumponerentur super eapild tulum spiritualium Jnsarietis, de qua Dbniinocani- .
coiiimriafum,fusiliqex.wfe.;Quiriquecubitofumaltitii-': lur iriPsalmis --Aslililfeyiriaq deUris tuis in"iiestitu
diriiscapilellumunum,elquinque cubitbrumalliiudinis deaitrqld, circumdala varieiate:(Psal. XLIV);;Iiocest,
capiteilwn alterum. Caprta enim eolumiiarum, libc in vestim fulgidse dilectibriis circum:imictavarietaia
est suprema pafs earum, prajcordia sunt doetorum diversprum- charismaiuhi. Vel certe muiliplexxon-
iide.lium,_quqrutirDeb.devb.iis.cogitationibuS, sicut textio catenarum, etreiis expansio,nittltifafiaseleclo-
jcapite Biembra, itaipsorum pntnia opera difiguntur riim personas insinuat, qua*cum verbis sarictoruiii.
et -verba.' TJuo.aulem capitella, quaebis capitibus pj-ocdicatorum iideiiterauscultandoatqueobediendoad-
er.ant superppsita,duo sunt Testamenla, qudrum liaerent,quasiColumnarunicapitibussuperpositaicate-,
ineditalioni atque obs.ervanliaedoclores sancfi lotb nulseniiraCururnsueeconriexioriiscunciisaspectaritiJius
etanimp suhduulur et xorpore. tfnde bene uirum- prajbent.OaseteiiiriicateiiaemirPsibiinviceinsuntopere
mirabili prOrsusgfatia Spiritus sancti
' que.capitelium quinque.cubifosbabebarilaititudjnis,. contextae,quia
quia nimirum quinque libris Scfiptufa Moysaicse actum est, utviia fidelium et locis et temporibus, et
legis comprehensa es.t, .quinqueelianf saeculioetates,p gcaduetconditione, et^exu et ociate, multuni secpeta ,
lola Veteris Testameriti seriescomplexa est. Nbvurri ad al.tefuirum, nihilominus uliaeademque fide ac d.i-
vero Te.stainentum ripn alia nobis proedicat qtiam' lectionesit rid invicemcunjuricta.Namquod iibeccbii-
quae-Moyses pfoedicandaper boe pfxdixeral, et pro- junctio fralerna jristorum Ibciset temporibus disjun-
phelae. Uride.Doftiihus Judosis Veteris Testanieriti clorum.adunatibne fiat donoruiri-spirilualiuinVse-
IiUera3-fr.usi.ra
adlioerentibus^etgfatiam Novi sper- quentihtisquoque vefbis oslendiluf, ctim de capitel-
nentibtis, ail: Si credereiisMoysi, crederetisforsitan lorum factura adjungitiir : Septena versuumretiacuia
et mihi; de:me eiiimille scfipsit (Jounn.v). SCripsii iii capiliHourio,~elseplenaretiaculaiii capitellociitero:
enirii Moysesde Deo,-et mtilla-figuraliter, et illud SeplenafionariKjiieriuriieroSpiritUssahclisbletgfatia
apertissinie, ,cum proniissum narrat Abrahoe per . designarij Joarine attestante in Apocalypsi; qui cUrii
Dominum,.i"iiiain semineiuo benedicenturomriesfa- vidisse se diceret Agnurii habentem corntia septetri
mitim terrm; el cum per se ipse uicit filiis Israel: - 'et.ocuIos'septem, mox exponendo subjunxit : Qui
Quiaprophelam vbbis suscitabit DomimtsDeusvesler sunt sepiem"SpiritiisDei, missiiri uriiversqmterrdm
defralribus vesiris, tanqriam meipsum audieiis, juxta-,- (Apoc,i). Qudd pfophela Esaias apertius . explicat, '
emriiaqiimcunqueloculusfueril vdbis.Cuj'usprsesagji i ciuride nasciliiro Dpiiiinoin carne loqiiens : Reqiiiei-:
adinonuit discipulps vox Patris de ccelo, curri appa- -jy cet.':(iriquit)''supei';
eum.Spiritus Dbmini, Spirilus ia-?
rente illis Dpmino iri glofia, iriter ipsum Moysenetl' pieiiliie eiirileilectitSySpiritus cotisiliiet foiiitudinis,
EJiani, in monte-sanctointbnuit, ita dicens: HlcesC( 'Spiritus sciehlidi.etpietatis, elfeptebit eum Spiritus
Filitis meiisdilectus, ik quo milii bene cbrijplacui,ip-' timoris Domiiii (Esa. xi). Seplena efgo versuurrire-
sum audile(Luc.'is.).~ Cum ergb adraifabili divinoe j tiacula erant ih capiielloutroque, ei paires utriusque:
operalibnis concordia, et pfiiho Novi TeStameftti i - testamehii per gratiam iinius EjusdeiriqUeSpiritus
'
graiia iti velamine erat vetefis «bridila,'-et nuricsa-- septiforniis, rit essent. elecli, acceperunti' Et, fecit
- crainenfa -Veieris Testamenti
per Jucemsurii iiOvi | cbiumnasetduos ordines^per cifcuilum-reiiaculorum
relevaia, quasi capitellttm UtfiusqiieCblumriaequiii-. '- singuioruin,ui tegererilcapiieUd". Dud quideni brdihes
que est cubilos altuni, 'qtiia' videlicet: manifestumf efantreliaculoriimin gyro.'cqpitelli,sed uiefque ordo
est quodin.TestamentoVelerJ, cujus sacramerila yell '• septempliciversuumnumerocurrebat,'donec,cifcumacto
in qtiiiiqueiibris legis praisigniita, velin quiiique a>:
•; cdpiiello, rursum iri seipsmn, quasi circutb'facio. '
tatibusomhia suiil plenius comprehehsa, evarigeiicas, ;• redirei.. 'Hrbc figttra saefamenti in abditb non e?t,
:
quoque perfectionisest insita- gratia. Sicque fit iitV- quare dub retiaculofum. sint ofdines, cum cansiet
prsedicatorquisque egregias,*sive ad Judocosj seti: t: gemlnaediscretioiiisessevirtulein dilectioiiis,quaiide
183- DEDJE VENERABILISOPERUYlPARS It. — EXEGETICAGENUINA. . 784
videlicet Deum ex lolo cerde, et' ex lota anima, lola JA qu« ad uriam pene significaiioriemsive personarrini
virlitle,.el proximunilanqnamnosipsosamare prmcipi- seti;virtutum pertinerif spiritualitinii Scirrius enim
mttr. Seduterque prdo ille septem habet .-versuum virtutes de virtutibus riasci, et sanctos arijbulafe
dg
retiacula, quia nec Deus absquegratia-Spirijtussancli virltile in virtutem, donec videatur Deus deorum in
potest amari, nec proximus. Manet iiamque senienlia Sipn. Un.deet Apostolus : Scientes (iiiquit) quia tri-
veridicb, quia cliaritas Dei diffusa est in cordibus vulaliopalieniiariioperaiur, palicnlia autein probaiiO'
iiosiris, non ex meriio nostro, sed per Spiriium nem, probalio vero spem (Roin. vm). Sed et in ipsb
Eaiictuni qui datus est nobis. Ubi atiteni chariias univ^rsali eleplorum-cbllegibvarie -sibimet invicem
Bei, ihi profeclo.et proximi dilfundilur in cordibus succedunt personae jusidrum, minoresque niajorum
fidelium,Tjuia riimirum'una sine-allera baberi nequa- ae.prsedecessoriiinsuorum gaudent fideliter adhaj-
quam valet. Fdciasunt aulem reliaculahmc, ul tegerent rer-e "vestigiis-eorumquedictis sive scriptis, ne forle
capitella, bpc est undiquein gyro circumdareot, quia in errorem labi possint, inniti. Reliacula^efgosuper
pmnisScripturoe sanctoepagina.,cum recte intelJigltur summitilemsunimalofum-panaioruin-appositd, cum
'
gratiam per omhia charilalis sonat ac pacis. Capitel- corieordia charitatis peffeetis fueril-superailjecta
lum etenim divinbrum efoquiorum reliacula sunt operibus. Et cnm ulroque virtutis^munere, et bpe-
vincnla muluoodileelionis. Et reiiaculisieguntur capi- S ' raiione videlicet, ei cliaritate, viia saneiorum clar
lella, cuin sacra eloquia, ut ita dixerim, dono cbari- rescit, quasi circulum malorum granatorum in ca-
talisundique probantur esse restilula. Nam elin eis, .- -pilellis .columnas coitcalenaiio retiac.ulorum super-
quaenon [ntelligimusin Scripturis, charilas lale pa- addita- comitatur.. Et quoniam omnia virlutum dona
tet. Beneaulem de eisdem retiaculis sive capitellis praesentiuin ad oeternasglpriani.reniuiierationiSjquae
adjungitur : Quoeerant super summitatem mal.ogra- per Evangelitini est riobis promissa iic mliiistrata,
nalorum. Malogranata namque, quoruiri natura est'.. respiciunt, apte subjurigiiur: Cripitella 'auiem-qua?
urio fofis corlice uiulia inierius grana -eircumdare,. erant super capita columnarum, quasi opere litii fa~
apte in figurasaneloeponunlurEcclesiae,qiiaecaibolica bricalq erant iri^poiiicu^qualuor cubitofum. Quid per-
Uhius fidei munimine inriunjera eleclorum agmina Jilia nisi supernae claritas-patriae, atque imnioriali-
solet includere. Potest autem et uniuscujusq.uejusti- taiis floribus redoleris, paradisi designatur amceni-
tiam tiiofesque dcsignare, _qui,, velut pltirima tino ; las? Quid per quatuor cubitos, njsi evangelicus
cpftice grana cii.eumplectetis, multaVoogiiaiioriiiin; sermo, qui iniroitum nobis acternaebeaiitudinis illius
virtutuinque spiriiualium insigiiia, ne forle difiluant, ' proriiitiii, et.iter, quo adhanc perveniaiur,.os:endil?
firjna fidei el humilitniis curat vallare: cusiodia. El \ Cum ergo sancii doctores prpmissa npljis liinina
aple prorsus mijslerio cqpila colurnnarum malisgra- regni coelestis in quazuor sancii Evangelii libris bs-
tialis erant in gyro circumdata, quia saneios doclores iend.iinl, qnasi capila columnarum opus in ,.->eiilii
necesse est', priorurn .vitam fidelium admemprjam quatuor cubitorum exhibent. Ubi noiaiidum juxta
Vevoeare, eorumque exemplis semper'aciiis suosac litteram, quia cum opus Jilii. in 'capitellis- quatuor
serniones omniex parte cpmmunjre, ne sj aliler forte cubitorum essememoraiur, rieque-addidit latitudinis
quam illofum habet regula, vixerint atit docuerinl, aut allit.udinis, lectoris utique j'udicio, utrum in al-
erreiit. Sicul ergp relia;culoruin admiranda connexio litudine an in Saiiludine intelligi debeat, relictum
uiiilatem designat fideiium.qnae.est in vinculo pacis, est.-Constat aulem absque ulla prorsus- dubietate,
Ita eiiam mala.granala eamdeni ipsam lypice denuri- quia columna, quam duodccini cuhitoromjestis am-
• tiani unitatem7 quae innumeros per orbem populos biebat, qualuor-habebat cubitps grossiiudinis.TOm-
in unani fidei caihbilcoereguiarii, cohibet, Vel certe nis etenim circulus quaftlum habet spatii in diame-
rnirabilis fetiaculorum eorinexiomanifeslam omnium tro, tantum-habet ter in_gyro. Deniquemare oeneum,
fideliuni concordiam deriionstrat; malorum granato- quia diamelrum habebat decem^cubitorum, ut in
ruiri vero positio internas an.iniivirtutes,quoeab aliis sequeiitibus legilur, consequenlef babebat Iriginla
yideVjnequaquani .queuhlj.expfimil,paiientiam vide- jj. cubitos in gyro. .Veruni quia dicilur opus lilii qtia-
licel, ijumilitaterii,-beiiigiiitatein, modesiiam, el'ca*-;., tuor ftiisse cubilorum, siye-lalitudinem.seu designet
lera liujuseemodi. Et .quasipuleherrima foris pomo- altiludiriein, nihilominus ratio figuroeperspicua est,'
rum supeiiicies apparet, sed inclusa initis granorum qriia non.nisi per .Evangelinm exoptatissima.illa
copiarion paret, cum pia sanctnrum operatio palain mundo vox irisonuit, dieens :. Pmnitentiam agite,
cuuctis oslendilur, sed ea qtiseintus est,iidei, spei ac appropinquabit enim, regnum cmlorum (llaith. in).
dilectionisi ca.terorumque.animi bononim, gratianon Quod.vero sequilur : Et rursitm dlia capiteiiaih sum-
cernilur.Cumergodictum sit de reliaculis ui tegerenl milalibuscolurimdfunidesuper,juxla mensumin.colum-
cqpileltaqumerant super summiiateminqlorumgranato- nm;conlra retiacula; juxla.niensuram columnae-,dicii,
rum, videiur.juxla ordiiiem operis illius, quia mala tanta* allitudinjs quaritae©rat etcolumna, cujus ta-
granala fueritit facta in circuitu capilellorum, a parte men altiludp quanta fuerit, miniine-narratur. Haec
inferiori,,atque es eisdem malis ^granatisprinentur auteni capitella qualiacunque et quaniacunque fue-
retiaciiJaj quibus capitella ex parte .aiiqua iegpren- rint (non enim menstiram eprum aperte Seriplura
ttjr.iPatetque figufa: mysterii, quia *e!iacula super uesignat) ,mbre liliorum videntur esse» apposita;.de
surri'*i!(*i"temfuerint".maloruiri frariatbrum adnexa, quorum faclura si quid riiysticum inquirere delectat,
LIBER. - - .. W--
____^OMONIS
^j^qieSi noii incon- A irahunt, <'.ffeetum:suae resurrbcliotiis in littore mon-
^^A-riec^ocuiusvidil, nec duris ati- stranlem, cum sancti praedicatoreset Judaeisel gen-
^^frr^cor hominis ascendil,'qum prmpqravil libus verbum fidel cOmniittuHi,alque ulriusque po-
aeulfdiligentibus se. Pbsl liHa eteriim. qnatubr cubi- puli electos a fiuetibus pracseniis saeculi-exiractos,
tofUni, alia surjt apposila.capileila, quoruni altiltido ad futuraegloriam pacis et immorialitatisperducurit.
quanta fuerit, npn diciiur-,quia ftiulta quidem de Circuitusergo capilelli secundi ducentosliabetordincs;
ccelesii.beaiitudinein Evarigeliolegimus, qiiod vide- mdlbrumgranalorum,cum sublimitas regui cpjlestis,
]i(;ei'"ibr"'»n«ndi"t:orrfe Deitni videbunt, quod-erurit utriusque pppuli electos iri una beatitudinis arco
tequulesangelisDei, quod"riorinubunij neque nuben- colligit. Et statuil dwas columnas in porCicu'templi.
tuiyquod riecmori ullra poterurit,quod ubicunqUeesC Cum'slaluissei coluriinamdexteram, vocaviteam no-
Chfislus,ibi et niihistri ejits erunt, qubd mdnifcstubit inine Jathin, id 'esi, ftfmitas. Siniiliier erexii secuii-
seipsuniillis, quod paldm dePatfe qnnunliabit eis, dam columnam,el vocqvij.noriienejus Booz, idesl, in
qubdgaudhimvisionisejusnemo ioiielab els.Sed ipsa robore."Dextera columnaj ui supra diximus, tixpri-
speeies hbrutti quaediximus, ipse' slatus et conyer- niit iigufam doctorum qui primitivam iu Hieroso-
satio palriae ipsius eoeieslis,qunmodo sese habeat, . lymis insiitueruni Ecclesiam-secunda, eorum qui ad
soliseis qui haric Jntrare .merueruht,.ejus civibus praedicandum gehlibus destinati surit. Vel -cerle
paiet. Unde benb faclura sive altitudo borum capi- dextera coltimna eos' signilicat qui venlurum in
lellofumi quaesupra lilium erant, ul incomprehen- carne DOmrnumprophelandb pfaedixerant; secnnda,
sibilis esset terr.eslriuus, qualitas coilesiis habita- illos qui bunc jam venisse, et munduni suo saii^
tioriis insinuatur; ue quaiamen hpe minime latet. guine redenrisse,"lestanlur. Et:apie.\bcabuip:siihili
qtiia omnes"ibj commuiii'felicilale-'divina*Visionis amboe'censebanturcoiunuioe,cum una firmilas, al-
fruunlur, lanto quisque.sublimiiiS, quarilo mundio- terain robore dicia est; ut una fideiet operisvfor-
fes ad; euni yidendum.bculos habuerit cordis. Qui liludo cunclis inesse docloribus monstraretur, rio-
enim dixit: BenedixitomneslimenlesDeum, pmillos slfique lemporis iuerti.a nbiafeiiir, ubi se iioriiiulli
cuni inajoribiis;ipse dixit: Quia M reddes singulis doetores, sacerdotes et columnas Dei videfi, atqtie
secundiimopera eiirum-(Psal. cxni). Cotiinjunis ergo appellari volmil, cuni hiliil in se profsus ffrrriaeftder
ibi tenedictio omnium efit elecioruni. Aliariien pro ad-.conteirineridassaeculi ppmpas, ac-desiderarid;i
distiiieta operuni qualitate, riniltae sunl iriansiones iuvisibiliabona, nihil habeaiit-roborisadcorrigeiidbs,
liealorum-in uria eaderfiqiiedorrio Patiis aelerna Iii niiiilindustriaesalieinadinielligeiidbs eorum,qiiibu's;
ceelis: quod in harum quoque slructura columna- p prselati suni, errores.
fum niystice reor esse designatuiri, cumdiciiur :.El CAPUTXIX.
rursus aiid capitellain ^surnmilalecolumdarumdesu- D'e mari mneo.
per, juxta merisufamcolumnm,contraretiacuia. Juxta Fecit qubquemare fusile, -elc. Mare Iioc fusile iri
iriensuram quippe columhoefiunt capilella"desuper, figurairi lavacri salutaris, qup in remissionem pec-
cuiti •sancti doctofes, imo briihes justi, eorumdem catoriim emundariiur,facium est. Namque sacefdo-
uVciorum vestigia sequentes, pralmia, supernav re- les in eo lavabaniur, ut vbrba dieruin aperie lestan-
ifibulionis, secundum nieiita piae recipiunt opefa- iur..Sacerdoles autem cohstal oriiiieselectos iypice
tionis. Gontrafeiiacula quoque Duriteadeni capitella, in Scripturis yocari, eo "quod sint menibra sumnii
quia juxla 'mbdum 'dilecfionis, qua sibi ad invicem sacerdutis Domini noslri Jesu Cbrisii. Ef recle btiic
in bac vita fralernitas^sancla-coppialaest, snpernb.- vasi nonien maris Scriplura ihdidil, in, memoriam,
rrim qtibque civium socielale inpraeseiilia sui 'Crea- ' videlicet niaris Ru"bri,:in qub prius per exstinciio-
tbris: conjungetur in coeiis. Vefurn jquod eadem "nemjEgypliorurii, et popiiii Dei liberatibnerii fofm.
supefnorum' societas civiuril ulriusque populi fide- bapljsmi proacessit,exponenie Apostoloac dicente -^
libus tribuilur, recte stibjungitur : Malofuiri grana- Quoniam omnespalres nostri sub nube fueruni, e
ioriimauleni.duceriiiordineserariiiri circuiia capitelli B oinnesmare-transierunt,et omnesin rMoyse baptiaai-
seciindi.Dixiiriusmala granala totius" sanctae Eccle- sitnlin riubeeliri mari. Sacrainentum.auleiribaptisini
she t}Tpum" teriere; cenlenarius vefo numertis, "tju.i et vitmnobismundiliamacquirit.irilioc swculo,el v'tta
ad dextefam njanrim primus peryenii, rionnunqiiam nobisiEiernm gloriam. promillit in futurb (1 Gor.x);
Vitam aetefnaebealitudinis figurare consueyit. Du- Qubd uirumque in mari hoc serieouna- sentehiia dc
plicalur autem-bie riunierus malorum granatorum sigriatur, cum esse, decem cubitorura a laiiio usqur
in circuiiu .caplieili secundi,ut insinuelur mysiice ad labium Decem natnque pfaeceplis, ii•'
"perliib.etur."
quodutriusque testamenti populuS.adunaiidus in Lege Dom.inusbmiiia quoefacere debeamus, expres-
Cbfislb ad ajternoeyitaesit iritfoducenduscoronairi..-'sil."De'nario
aequbmereedethbctiefactbrum signavit,
Cui figuraeconvfenitboc, qubd de apostolispbst te-' cumbiiiic in vinea labbranlibos danduhi:esse proe-,
siirrectionemDomiriipiscantibus scripium est, cum: dixit;.Efat ergp niare decem cubitorum a labtb us.que
ipsum in Jiitore stanlem viderunt: Non eiiiin Iqnge ad labium;'.quia a primb baptizalb in nomine Jesu
emnt a'Urra, sed qitasi. cubilis ducenlis, irahenies Clifisti
- usque ad uliimum, qui in fine ssec.Qljcredi-
ritej}iscium(3oanixii). Per ducentosautem cubitos t-urus, et "baptizandus"est, oriinis fidelium chorus
reiepiemim magnis piscibusdiscipuliad Dbmiriu-u uiiahi carildemque viam veritaiis ingredi,- et cotij«
'
. 1R1' .' RRhyK'VRVRHABILIS-OEEBCM!";'*iic
munem debei a Dominocofbnam sperare-justitia*..A'est";Sc;*ito,j^. .
Rolundum erat in circuifu, ut orbis universusin est, quaV^histo*^^^^
g.yrolayacro vilai a sordepecca tortim designarclur recle per sculpturls^bCjv^ -.
' esse mundandus;' de quo iiene subdilur : Quinque; dabatur, exempla Bunt pTrrot^. ":
cubitorumalliludb ejus, quia nimirum quidquid visu, ta,,qua) necesse est nos-solerler^uv^. »„
quidquid.audilu, quidquid olfactu, quidquid guslu, mus qujbusoperibus sancli Dep placueruivi--b^. -
- '
quidquid taclti delinquimus, tottitn hoc nobis gfalia. qria obsiinatioue. iri sceleribus .perdurarunt iniq^uv,^
Bei-per ablationein yivjficifonlis. relaxat.. Sed non quanta iriiquitate ob scelera periefjnt reprbbt; qup-
sufficit prseterilorum femissio peccaiofum;'s.i"rionL nibdp.in exofdio nascentis saaculi Caiu ob malillam
quisquebonis deinceps insjstere studuerit operibus'; invidiae damnalus, Abel sit ob.riustiiiae merituuj
alioquin diabolus:qui exierat de Iiomine, si buric.a..,' cororiatus, Lamech-bb .aduilerium et liofnicidium
bo.nis vaeare actibus viderit,multiplicius fedit, fq-.;.' maledictus,.Ehoch ob gratiam pietatis ad paradisum
cilquenovissimalioriiinisriUius peibm prioribus. Unde:.-' reduelus; quomodo, post diluvium Cham ob impie^.
apje' sUbditur: Et resticula triginta .cubitornmcinge- taiem a pafre detestalus, Seni et .'Jfaphetpopulj ob
bqt illud per cirehitum.Ver resiicuIam.namqUe.diSci- pbsequium revefeniioe perpeiua-:sint beriediclio-
plina. proeceptbrum.coelestitini,qua. a riostris vpr. B ne dprtali, Abraliani ob meritum fidei;Iiaeres Sit
luplalibus.religanjur, polest spte-signafi, Scriptufai ' divinaepromissipnise(reclus,;ca!lerageiiiiuni multi-
teste, quia funiculus trjpIeKdifficiie.rumpitur, quiai l.udpJn avilasit infidelitate relicta; qualiter,.adve-
nimirum observatio mandatorum/Dei,..gujBvirj.cor-,- niente in carne Doniino,Judaaaob perfidi.aerioxam
dibus, electorum, fide, .spe, efedileciione sftpernse. l repulsa , et-geniilitas sil per gratiam fideLadsalu-
retributionis Jirmata est, nullo temppi*aliumrerumi tem feducta;" et caetera bpjusmpdi quosin utroqiie
polest obstaculo-dtssolvi. Et restictila niafe ambii, Testamenlp solefter ac pie cpnsidefatamulium sluV
cam sacrameniufti bapijsml quod accepjmus, piis[-Vdiosis quibusque prpsunt, Et ideo forsilan-duo.iuril
communire operibus sludemus, qriae nimirum resti--.. ofdines. sculpturarum hisiriatarum in: mariaeneo_
cula^aple^triginladicilur esse eubitorum.. Quinqujes; facli, ut iii.-quifonte ;baptisrtiaiis,imbutlsunt utriiiST
etenim.scniifiginta.faciunt. Senario autem riumerp, que Testamenti diligente.rauscultenlhistorias.; Ideo
'
iriqup Detis lieminern fecit cuni-noti esset, etcum. : decem cubitorum eraiit in gyro, ut quoscunque in
peris.set, refecit, fecle "boiiaoperatio ejiam noslra;; iisdenv.hisioriisdeditos, jussisco3iesiibus,.a'ciotain-
figuratur.; ,Et sex per quirique multiplicaiilur, ut ad tentione ad.supefna praemiasuspensosesse perspexe-
Iriginta pervenias, cunVomnesnpstri cpr.porissen- rint, bos imiiari cbntendant. Bene autem sequittir :
sus divinis Iiumililer subj^uganiusimperiis. Possu-, • .Et stab~qt;Supef:'duo.decim';bpves, e quibusires xespU.
mus atitem, et aliler liunc tricenarium mystiee ciebantdd aquilonem,ei tres qd.occidentem,et Ires.qd.'.'
roaris nunieruni npn inconvenienteraccipere; ter mefidiem,el.ires ad orienierii.Per boves quippe.apo-
etenim deni Irigin.ta faciunt. Et genus;ijunianum. slolps et evangeiislas, .-imb oftines yerbiniinistrps
-
ppst diluvium ex progenie trium filiprum;Noe, lati- • debere intelligi, Aposlolodocente, cognoscimus,qui
ludinem tptius prbis impleyit. Sem quippe prosapia expbnens liandatum legis, quo dictum est: N.onal-
'
Asiam, Gham posleri Africam, Japliet soboles Eu<* tfgabisbsbovitriluranli,' Nvnquid.de. 6p/ms-.(inquit).
rppam el, insulasjnaris obtinui.t. El quia'mysterii>as cum esl Dep (Deuter. xxv)?.ari prppter jnps utique
baptismi.cuni exsecutipncbonofum operum, el spe dicit;.nam propiefnos scripldsunt, oupniamdebeliti
cpeleslitimpfa?iriiprum,.cuiicliserat nationibus mi- spe quiqrdt, arare, el qui irtlurat; spel sum fruclus
nislran.dum, npte reslicula; triginta cubitofum niare percipere(I Cor. jxJ.Duodeeimergobbves, duodecim
illud, In quo baptismatis iindafigurabatur, cingebat. apbstbli sunt et omries qtii vice eorum. regendarri
Sed et boc dicendum, qubd Pomjtius.triginla habens susceperunt Ecclesiatn sanctam ;.qui riiniifum bbyes
annos ajtatisvenit ad Jordanem baptizari a Joaiine; mare^ibi superposiluii/porlarit, cum apostolj, appr
Qui qupniam baplismate£uo,.qup.d tficeriarius ac- slolorumque^successores 1 jnj^unetumsibi eyafigeli-
cepit, undain npbis layacri salutafis consecravit, zandi officiuiriprompta implere devptione satagunt.
recte mare, quod nbsfrumbapiisriiafigurabat, triginta Ef.tres ad iquilonetn, et ires ad occidenlein,.ettres ad
eubiipruiri restis eifcuihaf; _utsignificaretur a dorio ~ meridiem,.el Ires qdorienlem.respiciunt,cum.ih'uni-
-. iiiius .qui baptisina sine peccato stibiit,; naplisnia versisquadrati orbis pqriibus fideinsancim Trihilatis
ubbls pmnibus in eum credentibus in feriiis.sioneni prtsdicant. Naiji et apoStbliep mysierib duodecini,
- hqc est, qifater terni stint electi-, ut fidem et confes- :
peccatoriim dedicari. Et seulplura subter laliium
circuibat. illud decem cubi.tis ambiens riiafe. Duo'.. sionem sanclaeTrinita.lis per quatuor mundrpiagas
ordines sculpturarumhistriatarum eraht.f-usiles.Cum eyangelizantesbsptizarent iii-nomine:Patris,:et.FiliL,
prajdictum sit supra, quod resticula tfiginta culiitb- et Spirilus sancti, quprum videlicet apostolbrum
rutij inare circumierit, et nunc addatur, quod .scut- successoruriique ebrum vefba, actus/et.passipnes.
plura hpc subter iabium pqsita decem cubilisambieril; perfacile in proeseijtivjdere.,„T.eIiegendo.cognoscere
patet ex utraque felaiibne, quod yas erat jn mpdum .valetnus;quoeveroillpsvin futurp marieat gloriare-
lilii. repandum ac diffusurii,.qupd?a trigirita cubiiis Iributipnis, necduni yide.rfipossu*n.uSi.Ui.ideapte /
. circuitus, qucs iiabebat iri iabio, usque atl decehi suBdilur.-:.-., Quo.rumposieriora.univefsqJ0rin^ecus tw-
. 739 '-' - /':-...-;.' J)E;':.tEM{jL0'SAL;q'MQNIS5,UBER;.': V :::-:' ^ V; V :." Wm''
/ ithbanl. Inlrinsecus-namque laiilahl universa boum A iiimjrurn.Javacro uterque pbpulus, oirciimcisipnis vi«--
posseriora; quia.qua merCedesancli prifidic.atoresin delicet ej pfaepU!ii,:per fide^;. sperii, el: dilectipnein.-' •
perpetuum donentur.,in interni arbilri/examine jain: iihunv.Irl Dpniino efficitiir, ipsp:;a:tlestanie»iqui;.cii;*;-*
dispositumest; sed nobis, quj adliijcforis.s.uiniis,. cijiricisionein pef se praadicans/ait' irilet alia : Es/
rnanet Pninimbdis occultum. Quibus lariieii hoc esse qlias oves hdbeo, qum riqn sitrii _ex lioc pvlli, 'etiltd^v :
pccullum nullatenuS pPlest,. quia omiiis;qui Iava^- o.pcriu-nte.adducer.eyelyoceiriirieqmaudieii.t, et.fiei.,
eruiri baptismi ad saliitetri accipil, et vJiarii, fi(lem., ttmim oyite. et unus Paslor (Joain x). Qiiod iti Jip.c
•
spem, et charitaiem debet habere:; nec sine his iri- qiioqiie mari typice figurabatiif nam sequitur -:,
bus virlutibus quisque: aliqriid jam operari, neque Djtomillia batos cdpiebqt, Millenarius namquciiume- :
inirare, a'd-vitarii valet. Uride recte subjungimr : rus pro.significatione perfebtionissolet ppni inScri-.
Grossitudp atiierh lutefis t.rium/-uneiartiniefal, Gros-. pluris;,quia iiijnirum deiiafium.nutrieriim qiiadrar:
situdo etenim luteris in marj firiuilasristvirtutis iri< tum splidom facjf. D.ecemquippe decies .dueti,;cen-
baptisino., ~%ttrium unciarum es.l lioeb'grbssitiido, tum faciunt. Qtjaevidelicet figurVjfWri/quadrata>sed
dtifri fidei, spei..-,et dileetiOnisrobore perceptio ba-- adhuc-plena est. yeriim ut in aJtitudinerii;s'irgai;et
piisriii communitur, Neque aliler proficutim esse acr ;." solidaeffieiatiir, multiplieata centuiri.per.decemi et:
cipieiitibus Pstenditur,. nisivjiarum firina cerlitudo fiurit mille.-Quo prpfecto nunierb vstabijis et insupe- -
virtulum mentem accipieniium,"simul /et opera cori- rabilis, ei yeiut ;cpnqua,dratajJustp.furo conscicntia
firmet. Accipiiur aut.em, et.celebfaiiif baptlsriii: la-.. designatur.Quacunque enitn vertfcris;,quadruni "stabit.
vacruiriin exemplo dominicaePassioriis et Resurrer Sic et ariljmis.elecipruin nullo tentatipuurii pccursti
ciiohis a nipftuisy-juxta, qubd Ap.o.stpiusexpoiiens ... npvit a siisei/fecliludiiiis. sjatu jintslinari,;Bai,i*sa;tn,..-
ait'":.Quia.quicunqueAapthaii sumiisiri. Christo Jei«, tem Hebfsepfum rnensura est, quaiu ipsijjatii noini-
in mmie ipsius bqpthali :sunius.. Consepulli eriiiii-. : nant, Iiabens niodios-tres..'.Ips'a.;e^V;e;t.':ep'll^V:quo.d'.'et,;"
suinuscumillb pef baplisnmminmorte j ut quemad- illi epha ntineupant, Sed et ephlad njensufam per-:
moduni resurrexit Christus a. morluis:pef gloriain tiiiet aridariim frugum, tritiCF,"liordei,•legiiininuni ;
Ptitris, ita etnosiii novitpte vilm qmbnleiniis. Si.enhn batus verb>est.in•speciebus Jiquidis,. yino, oleo,
complantqiifapti sumus simililudini mqriis e]h?..siiriut aqua, itaquebauis, qui certaj^nprrrise irie.nsuracst, -..
et ffisurreclionis eritnus (Rom., yi).. Qubd in figura . opera ,design;it.aequitatiset justitioeVquibus hi qtij in
qupque maris setiei/iypiee^sijjnatum es.t, ctlni conse-: reniissionem pecca.torum.Jiaptizaniur, ijecesse;har;-;
qtienier adjungitur : Labiuinqite>ejus_sicut:iabiuni yq- , bent Jiisiitui. -Balosque niille capiebat iriare,. ciini
ticis, et Jdliumj-epandiiuiu Per labiurh.riapigue,cali- u, aqua.:bapiisma(isplebem Jiidoeprumablueiis, ad rer /
cis, guslus dpminicae Passionis.; perfojijim lilii fe- -gnum cbsleste transmisit. Bebipiebat et ajios.uiille,;
paudi, jiatefacia^I^itasJiesurrectipjiisjpsiiisexpii- -, cum etiam. iurbasnaiionum:ebderiv.fonte renalas, .et .
initur. Naiji gubd iri. calice poeiilurii passionis ; operiiriis |tislitjae coiirirmatas, ejusdem fegni pereiiT;.
desigiieiur,.-a.itjpse, Dpmjnus,. qui yeni.eus ad pas- . nis fecit esseparticipes. Notandum sariehoc in.Ioco,
sionein Palrem" pral,dicens.:":J?a((*r,sI;;")!s,fransfer quia; suiit qui pulant lege -Deiproliibifum, ne yel-;
caliceinisuitti q::me (Luc; xxij). jjjliuml verp quod- bomiiuim,,yej quprunilibet- ariimalium, siye' f erum
coinitante odofis jucundissitni graiia cajjdidtim ipris ,si!iiilitiidiries;.sculpai,nus.,•autdepirigauJ.its in ecclesia
cplorem , JHIUS ostendit autosuni . -apte; gloriani aut pariete, aul alio qtiolibel Jpcp, epquod in deci-
Resufrectionis ^jtis insjnuat, qui et'corppris, imriiorr: logo.legis dixerit : Non faciqs' libisculpiile , neque
talitatciri fpris ^cstendit; 'diseipulis, et' aiiimam omnetnsimiiiludinem,,qum:esliii cmlo desuper-,.elquai ,
divina luee opruscam,; simul;sibi inesse perdoeuit. in lerrq deprsum, nee eoruin.quw.sunt in.aquis-sub ,.
Potest etiam in iilio repando ipse Mediaior Dei et tenra (Exbd. %%).-Qiii nequaquam ijoc pufareiitv si
bominuni, ppst passionfim inortis gloria. et' Iioriore , vel SalPrriP.iiis"opus ad me.mbriamrevpcasseiit, qui et /
cPronaius,non inCpiiyeniehter aecipi; qui anle pas- ... iti teiriplpintus palmas feCit.etcJierubincum variis
sioriem quidem suam,- quasi clausutn adliuc lJLIumU caJlaturisViii cbiumnis illius jriala granata ,pt retia- /
fuit., cuni ,sigriis;-;n]Jraculprum qua* feeit elarus. cula, in mafi quoqiie hoc Eenepduodeciiri boves, et
liprno refulsii;; post resurreeiioneiti verp et ascen- sculpturas Iiislriatas, sed et in basibus luterum, ut
sioneni suairi. ^repandum se lilium supefnae paif ise , iri;sequeiitibus legilur, Jeones eutn/bobus, palmas,
ciyibus.exhibtti.t, qilod in -assumpta liumanitate po- axes, et rolas, cum, cherubin, etsario , picturaruria .
lentiam diyinasclariiatis, quam habuit apud Palrem':- genere fecit; yel certe ipsius Mbysiopera. conside-
pritisqqain mundus essel, osiendit. Urideetih amoris rassent, qui, jubente iiominpj; et-:Clierubiriprius iri. ]
Cantiep-lilii seyocabulp designare-vp]uit,-dicens :; prbpltiatorio, et postea serpeniemfeeit.ocneum ip. .
Ego ftos cariipi, et liliurit cb.nyqllhm \(Cqnt.: \i). eremp, cujus;iijlijilirpppuliis ai^j^f um serperitiuiii ;
Labium. ergo maris, in quo sacefdptesiayabaiitur, veneiip salvafetur,. Si enirii Iicebat; scrpenteni exal-
quasi labiuni fuit eailcis, et fpliura repandi: lilii, quia: tafj seneuiriilj ligrio, quem aspjcierjJes filii Israel,/
Iavacrum salutare, quo inembra summi sacerdotis viyerent, cur non licet-exaltalioriein UPraini Salva-.-
efficimiir, jn; fide nos sacrosaiictae passionisej'us;a toris iri cruce, quajiiortem vicit, ad meinoriani fidc-
peccatoruiriomhium lab.e pufificat, ae puiifi.catpsad libus depingciidp feduci, yel aliaejjis: fniracula et -
visiongnrgloiise ifisius perennts jntrQnitLtjt : jii uup -sanatiohBs,,qiiibusdc eodem murtis auclore niirabj; ,
l§i BED^E/VENERABILTSOPERUM PARS IL — EXEGETICA/GENUINA. 7&2
liler liiurtipliavit, curii iiorum aspectus saepe mullum A . sancto et igne. Sicut ergo sacerdoles, qui In niafi
computictionis'soleal praeslare contuentibus, et eis. lavabantur, iprriiariiexprimuni eontm, qui perba-
quoque qtii Iitleras igriprant, quasi vivam dom.inicoe ptisma efficiuniufsutnmi sacefdoiii consortes, quod
Historiae pandere leciionerri? Nam; pictura Groftee est in Domino Jesu Chrisio; ita eliam eorumdem
tJcoypKfiK,id est, Tiva scriptura vocaluf. Si Jieuit figuram liplocatisla: apertissime praetendunX, cum
duodecitii boves aenebs facere;, qui mare superpbsi^ per abluiibnetii baptjsnii gratia Spiritus saiictiim-
tuirf ferentes qualuof :muiidi plagas terni respice- plenttif.- Lavalur namque in lniere Iioslia^ cum -quis
renl^ quid proliibet dubdecim apostoios dbpingere, fideliuni aqua peffunditur ; offertur vero in holocaU-
quomorfo eurites docerent pmnes genles).baptizantes stum, ciiui per imposiiionem mantis episeopi, do-.
ebs in nomirie Paifis, iit FUii,et'Spirilits sancti-;.viva, num Spiritus SanCti aceipit. Pbilippus evangelista
utita dixeririi, prae oculis omriiutn designafe/ seri- curii.praedicafe.t in Samaria, quid .nisi in Iiitere lem-'
piiira ?, Si coriira legenj- nbn; fuit- in ebdero mafi p!i lipstias Dorriiril;Jayabat:?* Sed quia riepduui iri
sCUlpturasIiistriafas-iri"gyrodeperii ctibitorumviieri, quemquam eorum Spiritus sarietus deseeriderat, sed
q^uomodpiegi cbritfariurii "pulabitur;, si hislrlaias baplizaii eraht iantum in nomin.e Domini Jesu.j ve-
sarictortim ae mafiyfuftJ Cilrisli sculpatrius, siye ™lul ablutae hbstiae necdtim ad sacrbsancti altaris/
piiigamus in tabutis, qui per custpdiam divinae legis igriem pervenefant"; at cum missi illo Pelrus et
ad glpfiairi nlerueruht aeterriae relribuliPnis aiiin- Joannes imppnebartt baplizalis mahus, el accipie-
gere? Yerum si diligetitiusverba legis attendamus, banl Spifitum sajictum, loquebanturque' linguis, jam
fofte parebit npn iriterdictum iriiagines refiini ac ad ignem altaris pervenerarit- bostiae, ut fierent holo"
animalium facere, sed. baec idololatriae gralia facere. caustum, quod La.Urievdicilurtbtum ineensum, quia'
omhimoflis esse pfbhibitunj. D&nique diefurtis iri videlicet conscientiam jllorum gratia Spirittis sancti-
mpnle. sancto Dominus : Nbn . facies tibi seulptile, adi.mplens,diviriofecit arriore fervescere. Quia vero.
neque emnerii simililudiriem-;preeroisil: Non habebis ad portandos luferes deeemsunt bases factae, poterat
dyos alienos coram me; ae deinde-Stibjunxit: Nori ita mystice irilerpretafl, quod rriiriistri lavacri vita-f
facies tibi sculplile,:nequeomriemsimililudihem, qum lis ad seternosgandiarbeatitudinisj qua* denario solef
es-t in cmlo desuper,~et qum ih terrd deorsum,riec numero figurari, eps qubs- imbuunt voce, exempli
eorurriqum suntin dquis sub lefrdjr atque eonclusit: opere fulciunt. Yerurii-quia de illis luteribus distin»
Non adordbis ea,^/ri^B'Vbp'(ira.'..|Quibus,'yerbis^'^p'e'rte- cte in sequentibus seripttirii est, quod videlicet OMin,-.
declaf alur, qubd iliae :simiiitUdiriesfieri pfbllibeniur qheex Itis posiii:siiil:ad dexi-erani pqrteriiiempli^ et ,
al) omnibus, qiias in veneratibrie debfum alienorum ( quinque ad sinisiram, magis in eis quinarii numeri
facere sojerit irinpii, quasqiie; ad coleiidurii alque snnt intuenda rijysteria. ln utrague eiemm parie-
adpraridum gentjlitas erraburida reperit. Ceelerurti templi sunl basesMlerum, yX.ulfiqueDei pppulo sacri
1
Bimpliciter liaec fieri,- ritilla, ut reor, legis divinae fontisgralia desigiiaretur essepandenda. Eiquinque"'
Jittera yetuit; aiioquin et Dominus tentantibus seV suttt iii utraque parte, la SiCutiri expositione maris,.
j?hafisaeis de tribulo Ca*saris feddendo , in quo' qubd quinque cubitis-alfum essejam diximus, sic et
ribrrieriet iinaginerii Gassaris.expressam essedice- inquinque basibus lutbfitm demonstrareiur -typice-,:
batit, nequaquam. ita resporidefet : Reddtle ergo univefsa ftdelibus, quse per qiiiuque corporis sensus
.
qiim stmt Gmsaris, Cmsdfi, el qum -sunt Dei, Deo- deliquerant, per l.avacfum-bapiisiriiesse femittenda..
(Mallh. xxu); sed potius eorum corrigeret errorem , Sicut ergo in uno riiari duodecim bobus superposito
dicens : A'o» licet vbbis percussura auri veslri imagi- uriilas exprimitur baptismalis, quoe per aposlolos
nem facere Cmsari, quia talem sculpluram lex divina toto eral orbi praedicarida, ila et per duos ordines
proltibet esse; neque Ioculus ostenso sibi numismale luterum nrystice oslcnditur, quod genlilitas et Ju-
ccnsus hoc dicerci, si in co Caesaris imago causa da;a in unum consortium lidei per baptismalis erat
idololalrise, et non ad judicium magis regiae potesta- undam colligendi. Nam etsi in geminis luteiibus ho=
lis esset dcformala. jU stiae lavabaritur, quaadaui quidem a dexteris atrii,
CAPUT XX. quaedam vero a sinistris, uno tameii igne consume-
De basibusdeceinct luleribus. bantur altaris, ul holocausium fieret ; quia sive quis
El fccit basesdecem mneas, elc. Mullifarie el mul- in parte circuincLionis, sive in praapulii lavacrum
lis niodis una eademque nostrae saluiis sacramenta Cluisti susccpcrit, uno omnes Spiritu, ut filii Dei
prsefigurantur. Namque iideni ripostoli aposioliciqiie (ieri possint,-sarictifieantur. Hiric eteriim Apostoltis,
viri, qui per boves mafe portaiites designati sunl, Sed dccepisiis(mqmi) Spiritum. adoptidnis.filiorum,
designaniur etiam per bas.es, quse portandis efant inquo clamainusiAbbaPaVer,Urium (inquit) Spmlitm
luteribtis prseparalae, qubmodb ipsi luteres ej'usdern accepislis,m-qub omnes filii qdoplionis;efficiamini:;
lavacfi spiritualis, cujris et mafe lyptim' gerebant. in qup nimi.rumSpiritu elamamuSiAbba Paler; Abba
Slijuidem tit verba diertihi 'narrant-, omnia in eis, videlicet qui eX Bebraus venlinus ad fidem ; Pater,"
qiim in liolocauslumoblalimerani,lflvqbant (11 Par, qui ex geritibiis, yariis.qtiidem iinguis: pro diversi-
tv). Hblocauslum ergo Domlni generaJiter omnis late rialionurn"seduriufn eumderiique Palrem Deuni,
siecturiim: mtiltii.udo potesf inlelligj,-' quse juxta Vo- propter unius donuiri Spiritus iuvocanies. ^Juod
5v3»i ,'nra:cur.brii feptifata - esjr ab ipso.jn , Spifita aulem quatuor cubitofuni Jongitudinis, ;et; quambr
793 DE TEMPLO SALOMNIS LiBEft. 7H
CubitorUmlalUudiriis, et triiim eiibitorum altitudi- A _ persecuforibus usque. ad necem suam dessevienii-
nis, bases singulaefuere, faeile intelleclu est. Lon- bns, genu flectens, dixit: Domine, ne staluas illishoc
"giiudo elenimad patienliam longaniriiilalis, latitudo peccatum. Sed quia neque spem aeternoruni in eoa-
aii dilatalionemdileetionis, allitudo pertinelad spem lis, nequeamofem proximorum in terris, neque fer-
supernae retributionis. Quatuor autem sunl princi- "voremzeli inbrdenlis, neque lenitatein inodesiiae
palesviftules, quibus csetera virtuttim slrucmra im- coinpalieniis absque sanctarumVscierilia Scriptura-
ininet :,prudenlia scificet, fonitudo, lemperantfa, • rum haberepossumus, apie ipter coroqaset plectas,
aique juslilia. Ei ideo quaternonim eubiiorum erat lepnes 'et boves,-cherubiri esse^seijlplimemoraiilur.
longitudo et latitudo basium, quia sancli praedicato- Cherubin namque. coiislat .Scripturoe sacra* typuin
res sive adversa mundi, et longitudinem exsilii-afque. tenere; siveqUia duo cberubin iri .prbpiiiaiorio
laboruni proesentium fofis tblerenl, seu cor iii di.le- £rca*, in figuram dubrum Testamentoriim JCOncordi-
ciioiie sui Gonditoris stibrumqup prbximorum in ler de Christo canenlium suhl, seu qtiia ipsum.nb*
exsultalionetcterna dilatent,semper operam dare vir- nien scientioe rhuJiiludinem sonat. Qbaritp auteni
luiibus-curant, prudenler videlicet inler boria et quisque studiosius legendis divinorum elpquiorUiu
mala discernentes, foftiter adversa stistinenles, "cor paginisJnslilerit,Janlo necesse est ainplius in om-
ab appetitu voluptatum lemperatites, justiliam in B nihus quae.agit aul jndical'' inlerni.' ieslis aut itidieis;
operatione lenenles^ Triufti;vero cubiiorum fil alfa- exameii pertimescat, ne aul plus jusie.in peccanies
tudo liasium, cum per exereilium viftutum, qnas vindicaris, aut rursum nbsque mpderamifie justae
cum patieniia malorum et diiectiohe bonorum exer- discreiionis ignoscens, irairi jusii Judicis incurjvii:
cent.continua intenlione ad Sarielae Tririilatis per- Qui enith addit scientiam,.tiddit,el laborem:(Eccle, i),
venife visionem satagunt. Etipsum opus basium in- Unde hic quoque praeter sculpturas cherubiii conve-
terrasileerat, et sculplurwirilerjunclurits. Juneturas nienter adjungiiur : Et super leones et bohes,quasi ;
videlur dieere eas, quibus ipseluterum labulae.sibi- loraex acre dependentia.Superieones quippe et bo-
niel invicem connexae sunt, ut scilicet ex quatuor ves lofa dcpendent, <juando sancti doctores et in
sive qtiihque tabulis nna fieret basis. Quales aulem severitate diMriclionis, qaa peccaiiles j"udicant, et
sculpiuras inter bas juricturas, id est, in ipsis suis iri mansuetttdine lenitalis, qua poeiiilentibusfeinit-
lateribus ante et retro, a dexlra et simslra, et supra lunt, jtidicium sui linieiit auciofis, neforie -Sujuste
qubqiie liabueriiit',/Subdendoaperitur, tmn dicitur : Iigando ipsj juste ligari ab eo ctijus juJicitiiri errare
Inler coronulasel plecids, leones', elboves, el cheru- nequit, hiereanltir. El quqtuor rotw per bdses.^singii-
bin, et junciurqs simiiiier disuper. Non ergo plana" las, elaxes mriei, et per quatuor parlns-qiiasihuirie-
eral-illa "ex parie superficies. basiuiri, sed uridique G ' ruli subler luteretri fusiies, conlra;se invioem respe-
versum rnysiicis sculpta. figuris;: quia fnentes san- clanles. Qualuor rotae, quatuor sunt Evangeliorum
ctorum, imo uuiversa conversatio eorum, virfiilum libri, qui aptissime. rolis cohiparanlur, quia sicut
in omnibus graliam proetendit, neque aliqua illas voIubil;tas"rotaecitissimo cufsu quocumque ducitur
hora inanis et vacua praaterii, in qua piis vacare currif, ita sermo evangelicus, juvante Doiriiiib, per
bperibtis, vel sermonibus," vel certe oogitaiioriibus apostolosuniversas in brevi mundi plagasimplevit.
desisjant. Cororiulasquippe iri se -siulptas hdbenl, Sicut rota superiinposituriisibi currum a terra sub'
cuin ad ingressiuriVilaepefennis infaiigabili deside- Ie»at, et sublevatum quo auriga diragii portat, ita
rio:anlielartt. Et pleclas Itdbent, curii inter diisideria, evangelica proedicatio menles electorum st terrenis
vitae, qtiresursum est,~nrinq(iatiiifaternae societalis,' cupidiialibus in coelestia-desideria suspeiidil, acsus-
quaej'uxtaest, vincula dissolvunt. Habent inter cq- pcnsos ad profeetum bonoe operalionis , sivb/ad
xonuks et pleclas'leones, coni ita ad speranda ca*le- ministerium proedicaiionis-', quoctinque adjuyans
stia menleni erigunt 1, ila ad diligenlos' proximos- graiia Spiritus voluerit, ducit. Namqtie in sequeh-
diiatant, ut in peccanteSquosque, qtii sibi cominissi llbusdicilur : Quia lales erdntroim qitales incurrii
sunt, fervorein asperaeinveciipnis" exercere non lar- fieri solent. Legimus auieni de sanctis : Currus Dei
dent. Habeiitcumleonibus boves, qiiando ipsam in- *• " deceni millium, mulliplex miilia Imtantium (Psal.
vectionem corripiendi cumv spiritu niansuetiidinis xtvn). Quld est ergb quod rotos basium rotisassimi-
exhibenl; quando in fervore corrigendi nunqtiam lantur Curriium,nisi qiiia unusidemque sernioEvan»
fissam ungulamdiscreteeactioriisad loquelam, nus- gelii, quosdanl eorum quos instituit currus Dei,
qiiatri verba divinae iectionis velut rumirianda iii quosdarn bases facit ? Quicuiique ad evangelizan-
ore volvere eessant. Denique beatus Stephanus, ba- dum verbum doctores longeiateque miltebantitf in
sis videltcet teinpli Domini exiiriia, socvos leonis rimndo, ntique eurruS Dei» et quidem velocissimi
denles atque ungiies ostendere videbatur, cuni suis. fuerunt, quia per cuncia discurrenles, perim sd
persecutofibus aiebat :'•Dura cervice, et incircumcisi corda credentium perducebant. Aivero ilJi.qui i:i
corde el auribus,vos seinpef Spiritui sdnclo resistilis. urio lpco commorantes, verbumsalutis proxihiis ari--
Quem prophelarum palres veslri non iunl.persecuti iiunljant, epsque ad layacrum,v;ilDe,.quae,veiihba:
(Acl. vu) ? et coeiera;Verum-lieec"loqueris, quantum ptismp, vel in compunctione lacrymar-unieelebra--
pieiatis, ef, ut ita dixefirii, liubuloe mansuetudiriis tur, aCcendunt, quasi bases srini templi, quoepbr«-
frilus in corde gestaret," oslendit, eum pro iisdem tant luleres; ad»lavandashostias, Quia ita fideljbua
1 .7:35-
BEDjG/VENERAniLIS «PEfiUilPARS If/— EXEGETICA GENUINA. 706
|uibus pricsunt,, ministeriiini salutis inii-e.iidun.t,ut J4. ApostPjq : .Unus Daminus, unq fides, umitri iaplisma,
pngius excurrendi ,ad acqmrendps ribvos populps,:. unus Deuset Pater omnium-.Etipsum.es in capiiiserat
iabores «pn subearit.. Rotse eigb basliim rolis surtt siinnnilale(Ephes;:iv), ut ad.cosleslia;nol*is.fegiiaper
cufruum si.mi.les,-qriia iidern libri EvatigeliOrum,qui; Ijapiismaiter esse patefaeltim dpceret. Ip?evero luter
iips dbcfpres ad ;prmdie^:nuam.;firiem.verijalis,iri.it- ioamplitiidine ctibilum liabebat unum et dimidium,
• tuut,r:i!lps , ad -eonfirmahdarru amplins fidem inter prpptpjpperis iiimiyumperfectionem,e.tiqliium con-
"Jpctores,,=;3amrsaCram,CHtisvcp3jes.U])ris:i templatinnis. Integer eienijn -cubitus iri iutere, perr:
pere proecipinhL -jlqlwquatnqr bgsinilulmissusien-; fectipnem bonas designa.t:aciionis. Quod absque tilla.
tabant; ciimEvapgelih Jacpbiuji fratrem ;-Doniiniad: duhietaip habebal ilje, de qtip.ientatpri antiquo Do-
cbiifinniandtim i.ii Jerosolymis. Rcclesiam. residere niinus aiebat: Nunquid :Considerqsli,servum,meum
jusserutUi llotw.earum sijniles. currimm Dei suppo- Job; quod non:sil ei similis in terray lipnio simplex et
sitw ad cufrepdum pambanl, "cum .eadem/Eh'aiigelia reclus, ac fimensDeuni,et recedehs;q malo. (Job. i)?
Paulumet-Barnabam ad pracdicandumgentibus.perj Esiverp altercubiius divinae visibnis, qui ex parte
omnia disrtirrere \n\nef\mt.._RbtwIiasp.s.siipp;osilai.ud' npntiulla etiain in hac adliiic vilar-feienlis fidelibus .
porianduni'lulefem lenipli qicrrq. sustollebunt,.cxim." donaii consuevil, ut idem Jpb,;dfivictp adversarip.,
papa Gregprius, J Ctjhi.lioniino ioquens-ait : Auditu._auris attdiyi le,
nbsifis •iiupcjr j.ernppril).ris.:b"eajus;
epngeIicis/fbbb:ratus;eloquiis,:: 'Ronianairi/,rexit:Ec-,-: ; 'huricautemocitlns «ie«s Sirfefie: (J(/6, XLii),;;Jut
Jloysi
eiesiaiir, ._ftdtm:ewdvm::eurfhiDe\:subne%mlonge;sla- Ppminus facie visus est adfacienj; ji.t lsaiae sedens
fiflii/^cum rev.ereridissiniJPatres Aiigiisiinus, Pauli- in sbiio fegni circtimsianiibus eum laude. debita cceli
nus, el c&lcri sncii eoriiiri',jeisdem evangeUc.is.eon-. ciyibus; ut caeteris saepe visus est'proplietis; ut
firmali-oraculis, jubenteillo ^yenere in Brlianniam,. beaib.Siephanp in.articulb ^assionis, apertis coeli
el vcrbnm Dei commisere duduin incredulis gemi- januis, gioria. Dei ostensa est; ul Paulo inlroilus
bus. Si ergo lwses luierum .sancti doclores snnl, paradisi, ct teriii cceii sunt palefacta mysleria. Sed
qui lavacrum nobii vnre miuisfrant, et rotsc qua- universa hoaccx parte permodica, in cnmparalione
lemoe basium -quatui>rsunt libri Evangeliorum, quid cjiis qua'' in futuro re-elamla-es* gloria. Ideo post
axes rotarum qui bascs geslanl, nisi ipsa rorumdeni cubitum bonoe operationis, quae in hac vila perlici
sunl corda docloruip, qui dum praeceplis Evangelii" potest in sanctU, cubiius incipil supcrnae contem-
sedulo inicnti ocs ab infiinorum appeliiu sustol- plationis, quae in fulura vita in cunclis jam constai
Iunt, -velnl -immissi rotis a\es aitius basim a tcrra peilirienda electis. Quoeniniiium mensura unius et
subievanl ? Pon o humeruli, qui rolis awepositi, ne ,_ dimidii cubili, non luteribus tantuni, sed et roiis
ab axibiisxtelaln posscn', asshlebanl, pr&conia sunl earum inerat ac basibus. Sciiplum naniquc esl in
prophelarum, quibus evangelica et apostolica Srri- soijiientibiis: Vna rola habcbatatlitudinis cubitum et
ptura, ne cui lcgentiuni in dubium forsitan xeniat, semis. Et paulo posl: In summitale axlem basis ertti
confirmatur. Unde et apostolus .Petrus de Domino qumdam rolunditas unhis el dimidii cubili, ila fabre-
Ic^uens, ail: Et habemus jirmiorem prophelicinriser- \acta, ul iu'er desuper posset itnponi, Lulerum quippe
mcnem,cui btnefaciiis intendentes (II Petr. i). Sed et mcnsura unius erai cubiii el dimidii, quia nimirum ea
cmnes evangelistoealquc apostoli in eis quoe scri- Dde in fonle vitae lavamur, ul per opera j'ustitiae ad
psere lcgis efprophelarum meiitionein faeeie sole- vitam intiare inereamur oclernam, quamvis sinepec-
banl. Denique Marcus nil : Iniiium Evangelii J-csu cato, dum hic vivimus., esse nequeamns. Ipsanivero
Cltiisti FiliiDei, sicut sciiptuni est in Isuin proplieta; \itie cceiestis dulcedinem gustare ex parte, ac dili-
el Madhoeus: IIoc tolum faclum est ui adimplerentttr geie in hac interim vila, perieclo autem vidcre nulla
Scriplurm prophetarum (Marc. i),';el cactera hujus- ratione valemus. Rotm quoque ano ac dimidio cubiio
modi. Dene autem dicitiir quod hunieruli, qui per ntensutantur, quia studium leetionis evangelica*,
quaiuor paites subler luteiem erant posili, contra se qualiier bi qui perfecti esse velinl, \ivere debeant,
invicem fucrint respectantes, quia nimiriim oiunis irjjOsiendii; spemque nobis oeierhae rctribulionis in
Scriptuia prophetica sibimet consentanea esl, ut pote prasseuti demonslrat, ipsam vero retribulionis illius
iino dicitur Spiritu condita. Qitaluor auiem fuere qualilatem in futuro nobis pandendam, simul et do-
per bases singulas humeruii, vidclicet j'uxta numcrnm naiidam esse promitiit. Bases et ipsae unum habent
loiarum, non quia qualuor sunt tanttim Iibri proplie- cubitum, ac scmissem amplitndinis in suminitale,
tici, sed quia iu omnibus quae loculi sunt prophelae sui, ubi luteres rccipeient, quia ipsi doclores summi,
et lloyses dictis quatuor evangeiistarum restimo- ac ministri lavacri salutaris, opere quidem perfecti
nium praebuere, ut ex consensu ufriiisque una fidcs in hac vita fulserunt, sed luce conlemplationis ex
ct dilcctio Christi nostra ornnium corda firmarel. paite stint fruili, unde el aiunt: Ex parleenimco-
Os quoque luleris intrinsecus eral in sitmmitatecapilis, gnoscimus,el exparle prophelamus; cum aulem veite-
et quod fotittsecus appai-ebai urims cubiti, eral lolum rit quodperfeclum esl, evacuabilurquod cx parle esl.
rotundum, parilerque Itabebaiuuum cubitum et dimi- In latncmodum fccit decem bases, fusura una cl men-
dium. Os luteris unius cubiti eral, propter uiiitatem sura, sculpluraque consimili. Fecit quoque decemlu-
confessionis el fidci: qua omnes in confessione Pa- teres aneos (I Cor. xni). Quare sinl bases facla1,
lr«s et Filii cl Spirilus sancii bapli/.arnur, dicenlo lolidemque eis superposili lulcres, stipra jam diclum
'""" -v r)E TEMPLO SALOMONFSLIBEIJ.' ;
707 788
est. Quod vero una eratfusura rriensuraque, et con-. Uioc est-quodrepetit dicens Ad Meridiem, Ingfedien- 1
sfmilis sculpluraVomriiumbasium.sivclijtertim, ripn. tibtis enim atfiurii- ab Ofieiile, priino oivertendtitii
in ea sigriifiCalione.faciiimest^ qubd anqualiapossint erat ad meridiern, tihi mafe iti ipso .ingulo staliat,
esse ornnium rnerita dpcloftiiri.";-sed. in ea: potius,: sacerdotibus ad Iavaiidtttn paratiirn; deJride progre-
qubd lina-fides.Evarigelii, qria institutintur,-unum dientibiis inlrb, occnrrebant luteres ad lavandas ho-
esi et saeraniefuurii baptisini," quo abfuutilur,: unus siias, ab utraque parle posiii; intra hos erat basis
idemqtie Spiritus est, quo omries consecrantiir ele- aenea quinqjie • cubltorum Iongitudinis; ct quinque
cti, tametsi doiiationes lvab.entdiversas in ipsovSpi-" cubitorurn laiiiudinis, et trium cubitoruiri allitiidinis,
rilu, quidividit singulis "prbutvtilt. Quadraginla in qiia stans Salomon^ dedicavif templum;'. deinde'
. baios capiebat lulef unus. Quadragenarius riumerns ultra.prngredienlibus occufrebat aliare; liolocaus.tr
soiet magnaeperfeciioiiis lypum tenere, qtila nimi- conlra meridiem -alrii ; deinde porlicus lempli sivje;
.'" rtim-qualei^deni faciunt quadfagirita. Decemaulem- vestibulum, in quo. erarit. columiioe aereae, circa
suni pra-cepla, quibus bmriis "nostraiopefalio in-Iege osliurii •leni.pli.~Q.uod ergo.uiare posuit ad de*iieratn
dMna praefixaesl;-qualuor verbEvangelloruni libri,- parlerii lerripli, significat iios per lavacruin bapiismi1
quibiis' pcf-dispensaliorieftidbiriinicoe incarnalioiiis . ad regnum cceleste, quod jure vocabulo dexteroe fi-
coelestispalria*nobis est-patefactus.inlroitus.Et q.uia . guratur, debere pervenire. Qui enimvcredideril et
omnes qiii ad mysterium sacfi baptismatis periirient baplizahisfiteril, saliiusBn'(l-Naniubivdexlera siriuil
cuni fide' el sacramentis Evangelii- debent friictum et siriislra .In bono accipiuntu.r, vel Jiidoeam et
reciae operalionis ostendefe, apte luteres singuli, iii. gentilitatem,.ut in expositiorie basiurii sUpra dixU
quibus holPcaustalavabantur, quadraginla batos/ca-; mus ;. vel proesentem•Ecclesiae vitam et .futurairi;"
piebani. Quod verb sequitur :: Efatqtle qualuof cubi- vel laeliliairisanctorurii et trisfitiam, vei aJiqiiidhri^
lorurii, sive in alliiudime seuih lalitudihe significet, jusmodi; ubi vefo absblute dbxlera iri bbno poriitur^
iritelleciusrriysierii in prompluest. Luler enim untis seterna gaudiaseepitis demoristrat. Quod vero contra
qiialuor cubilorum erat, vel proptersancii Evangelii orierilem posuit mafe, ad eamdem. prope significa-;;
libros, in quibus forma nobis baptismi proefixaest; iionem respiclt, quod videlicet per lavacruni sacri
vel proptef quatiior Cardinalesviriuies, qtiibus quis- fontis splendof nobis intefnoe claritatis' aperilur.-
,.que fideliSjSi non frustra' fidelis bst, debel iristilui; Quod ad in.eridianumlatus atrii, significai fidelespef;
yel cerie prbplet mundi quatupr plagas, quibus la- acceptionerii sancll Spiritus ad' flagrantiam solere-
vacrurii saiutis. niinisiralUr, dicente PsaliribgiapJip: verae cljaritatis accendi. FcfvOr eteriiiri ;meridiani
Quos fedemiide inqnu inimici,'deregionibui. cottgre- (,' sblis consuevil iri Scripturis ardoreri) dileciionis, et'
gavtl eos, d solls ofiti eioccasu;-db Aqudone el mari- i.llustralionem-Spiriiussancii, per quem eadem -di-
(Psal. Lxxvii)^ Quod vero:supra. dixil: Parilerqhe lcctio dijTunditur in cordibus eleciorum, slgnificafe.-
hdbebalunum cubilhmet dimidiut**;ei neqtie ibivalti- ' ;>'-'-;- CAPUTXXL";"; • -
" tudiriem a-ri ;;/
'ampliiudiriem sigriificaret, -adjecii, vide- Quod-'iriregibne jpfdariis;fqcta sint vasa domtis'"''
luf quod fundumipsius luleris uriius esse ampliiudi-' ':'-•;'. ;.-./"" '. Domini::' '' ' '
nis volueiit inleHigi. Quod ex mensura (ni fallbr) -Oiriniavasa... de auriclialcoerant, etc. Apte iri reV
basis, in qtia ppsiliis erat, qtiisqtie luter. facijlime ' gione Jordanis fusa sunt vasadomus" Domini, in quov
conjicifuf; quaeita describitur: hi summilale autem videlicet flumine Dominus noster ba ptizarL diguams
basis erqi qumdam roiundUas itiiius ehdimidii-cubili,. est,:linctusque ejus.undis aquaium uobis-eletneritum
. ila "fabricala,.ut iuier desuperImponiposset, Lali- in abluiionem peccaiorum:converlit,-quia omne Dde-r
tudo efgo fundi-iri luteribus uriius erat cubiti ac di- lium baptisma/quo DbminoCOnsecranlurj' in exetn-'
inidii, ipsa vero capacitas lulerurii quatuor hahebat plum celebratur "baptismalis illius quo ipseaquas
eubitos".Sed uirum.iri altitudirib, an iri longitudine, sanctificavii.ReCle in regione Jpfdanis vasadoinus
aiiiri utroque dicat,qUi noverit? Et constiluit decem Domini surit facta. Neque enim alitervasa electionis .
bdses,cjuinquead:dexlerqm partem templij quiriquead 0 et nlisericordiae fieri possumus, nisi ad baptisma il-'
s?«/stram."Dexterariipartem templi el sinisiram non- lius quod illo in fltiniine subiit fespicientes, et. ipsi vi-;.
iniusintemploipsbjSedanielempluiiidiciladbrienta- tali flumine satagamus a.bltiiVNptandurn aulein::qupd;
lem plagam,yldelicet in alribiiiieriore, quod sacerdo- npn lanlum inregipne Jordanis, sed etiii campeslri:
"lumprOprievocabatur.Quin^Keaulem posuit addexte-. regione illius facta dicil eadem yasa; significans mtil-
tamparieniieiripliproplefJudmosiqm Solbj'uslitia*pro liplicationeni fidejiuin, quoejiori .sblurnin Judaea,:sed
."doctrina legis anliquilus ufi spiebarit; et quinque ad et in omnium riatip.nunieralTatitudinefuturavexpieta
sinistfam pfbpter rios, qui caecodlutius-corde servi-: prophetia queedicit : Gattdebuntcampi, et pmnia' qum
tuli adhaerebamus'ejus,: quiaiviPonamsederii meam in eis sunt (Psal. xcv). Cui s.imjleesl hoc, quod idem
ad'aquiloriem: quodest apfirte diGere•lilisin cbrdi- PsalmJstade sacranienli dpminicoe'Incarnatipnis ar-
- bus requiesceredesidero,qiim a luce veritatis el- flam- canb, a qua ad fidem venerunt, ait: Ecce ahdivimusj.
.. iria diviitmchariiatisalieiiaessecorisidefo'.Mare aulem eam in Ephrdia, inveninmseqmip. cantpis silvmyAu-;
pdsiiil addexteram pdrierii fempfi, coritra Orientein-ad dimus quippe-iii,-Ephrala,id est, in Beilileem"sacra^-,
MeridieiriiEllioc in eddem.alridpbsitutn csiadOfien- menta doniTnica, quia reyelaiumvper.proplietastie.;
tehn Qubd;aulerri-ait:' A& dexteidrii-pdrtm: ienipH, Yirgine, qiiaeprat ex eadeiircjyiiate/defructu^iiK;;
'
'm-; BEttiE YENERABILIS;QPERUM PARS II. ^.EXEGETiCA GENUINA. JW;
tris ejus Ghristum iit carnev-ehtufum.Trivenimus;ea AmuSi Iii qiip vldelicel aliari rion liostiarum sanguis,
incampis silvae,qtiia revelala iri laiiludine geritiura neque Iibairiiiia,sed tliymiamata tanlum jiieeudebaa-
per Orbem, ipsi cognoviniuSjipsi vidimtis.ipsi parii*-. tur, quoruni. fumus ad superlora aseendens:operier
cipes, sumus facti. "Fudit ergo rex vasa domus Do- bat arcam, atque oraculum odore suavltatis imple-
minl in cainpestrl regione Jbrdanis, quia .Donliptrs- bat. In qup figuram exprinjebat sanctorum, qui,
bapiismum saliitjs,:de quo vasa misericprdioefaceret, dum, neglectis tenjporalium.riupidiiatibuSji tota in-
jjer tofam mundi iafitudinem impieviL Argillosa-au- teritioiie CGelestia.quterunt, veliitiritus in viciriia ora--,
. tpmterra, de qua factaesunt formaead ftirideridavasa culi surit ppsiti,- nec lorige remoti sunt a yelo, quo-
doinus Dpniini,. quae-meliusquam Scriptura sacra, templum et sancta sanctprum dirimuntur. Qui cor-
de-qua regulam-bene viyendi aecipimus, valet intel- ppre lantunj lerrani incplunt^ caeterum secundum in-
ligi ? Qriasiehim argillaighibusduralafofmam vasis, lerioreniJiominem totam cpiiyersationem babent In_
I)priiini, quanla efqualia fieri-o>beantyexbibet, cuin cpalis, Ascenditque ab Iiujusmpdi aitariVumusineeri-
iio;bisScriplura fegulani-justitioequanj:sequamur es- sprum inlra sanclasanclorum, ubi arca estfecondita,
l.eiidii, sanclorumque nobis exetnpla; qtii in igni -Iri- c.umorationes.sanctorum flamnia cliaritatis excijata*,
bHlaiipftumirivincibjIesperdurarunl,in omnibus se- ad coelum usque. perveniurit, ubi .Chrislus est in
qriendaproemonstrat. Si vasa iii domp Dpniini eleeia/'"' dexlefa 'Dei sedens, Non.eiiim in hoc altari sflnguis
acpretiosa esse-coricripisciintis, sicut *BS"igni:lique-;,/bosiiarum,;/sed tl.iymianiata tantukn iiicendenan.iur,
faclum jirgilliB fornias ingfeditur , qup vas pbssit quia lales viri fton habentopefa carnis et sari|uinis,
aptum liiinisleriiscoelesiibus effici,-5taet ipsisalubri-. qriaein ara sui cordis inimolaiites Domirio mactant,
ter Iiumiliati, el flanjma sive clivinaecliarilatis, seu sed solumnipdo lacrymariini et oraiionis ei yola,pro
eliairi humanaeadversiiatis emolliti, viampairurribo- -desiderib regiii ccelestisofferunt. Verum quia nettip,
num operaiidb intrajJJijs,,ut adpreemia/patrtilribene repente fit .stimmus, sed.per, oblationem carnaiiurij
currendo perveniamus.. Neque enliti seniper nos re- voluplaium «ollicita mente: ad desiderjuni coeleste,
guiisnecesse est boiioeoperaiioiiis-aptari, spd corii-: consceridilur, non pneterniisii Scriptura in mysljca.
pjeta operaiipne bona palma est speraiida beatae.re- domus Domiriifactura eijllpruni ponere figtiram.-qui
trjbuilpni.s, quia nec «emper vasain forniis. argiliae/ carriales adhuc.in'se Goncupisceritias, quaj.;mililant
lenebantuf iricItiSa,.ye*|Umubi ad perfeolionein pep-: adversus aniriiam, flamma supefni labpris irieendera
yerierani, fraclis forriiarum elatislris pfoducebantur: labbfani, quatenus bis cordp sive cprpore suo exstir-
iij Iucem, el inletiipio Doniini pro.suis quaequeiocis patis, c.onsequenterad maXprappssint 'ascepdere, ac
djsppnebatitiif. Hpeaulem dicimus,vnon.quia opera Deo spiritualium.ihymiamata.;prationumet.cbnipuri-
sancibruin uijquam siril jntefitura, sed quia ubi co-. ctionis offerfe, Facium.iiamque est aliud altare ad
rpnani./jusiitiaj, quani. benp qperfliido::meruerurii,; offefejidas viciiinas, miiito quidein maj'us, sediquarir
acceperirit, laboriosaeopefaiioriis:cunctajaiii cesserit tum jiiagriiiudirieproesiansjianjiini situ loci et spe-^
officia. Quis eniiri in illa vitaprp fide Chrislimariy- .oie metalft infefius. Nam elde oere factum," etante
riunvpatiaiur, ubi, expulsisadversarijs, oiniies elecii fores positumorat tenipli.Iri quo..nimirum iilisunt.
in ptmsenlia, Christi lmlanlur<,(Apoc.v.u)? Quisibi figuraliler expressi, qui taii*devbtione Domino der;
inorluum sepeiiaii,: ubi sola.yiveniium terra est?. sefvitint,ril cdrp ebrum adhuc concupiscql qdversus-
QuiS lugenlem CPhsbietur, ubi absierget Deus bm-/ Spirilum,-ei:.SpirUusqdversuscatneni(Rom,va), sor
netn lacrymam ab ociilis-sarictofum? Quis ibi domuiri; leantque dicere: Quia-menleseryirnus.legiDei, came
peregrino et hospiii-aperiat,. ubi onrnes simul.electi autem legipeccaii,Qtii cumincenlivacarnis edomare, ,
babitationem ex Deobabeiit, dpriium non manufac^"" fluxa Juxuriie reslfingere, frequeiiiibtis•jejun.iis .et
tam, seternam iii.coelis? Qujs milii iilicpanem esu^ orationjbusi vlgiliis et eleembsynis, caelerisque Spi-
rienti,;pplumve afferat sitienti,;ribi Dominus pascet, ritus ..ffu.ctibus.,ad Jranquilliialeui castinioiija* Dep
me,-etnihil niilii deerit? Diruptis efgo formis vaso- digneaccedefe conienduiit,, quid nisi yictirijam Illi'
rurii: qUondamnecessafiis, vasa ipsa in domb D0--1^ sutfi devoliotiis.iinmpiaiit, implentes illud Apostoli,
tiiitii splendida jamrefulgent, quiaeessaiiiibusinfine- quo-pbsecratriosper misericofdiqmJOei;-utexliibeamus
socculinpn solum perseculionibus, quas prbplcr jfls> corporanbstrq Iwstiamviventem,sqnclqm,'Deo.place.n-
litiamtpatiuntur, vefum etiam laboriosis; justitieev lenr(Roni. xn)? Quiqupniam flagrantspiritualis fer--
opefibus qtiibus spphie sua pfb seierria beatitudine- vore ambrisi sed npridum triunipho'eminent deyictoe
insudarit electi, sola visione sui Condiloris proe- concupiscentiaecafnaiis, altare holpcaustj igrieniqui-.
ceptaioimorlalitatis clarllate loelaliuiilur. dem de coelis sacrbsanctunj babet, sed speciem oeris,
..---,. " et iion auri,^)raeteiidit. Verum quia plufes sunl in
--;V':CAPUTXXIi. '/ ".; "''/.-.
: " -; ' • De dtiqfiutroque. :/< sancta Eeclesia; carnales,: guarri-spirituales, plures
F4cii^ueSatomoriyihriidyqstt in domoDbntirii; elc. quiviiiprum /iilecebras fbfrehando cbliiberit, quam
AUare aureum cordasignificat perfectbfum justo-w qui superaip ac. sopito .vifiorutncerlamine de adepta
ruriii Interrjoe-Tclarilaiis-et castifatis iuce coiusca, virttitum securitate laeiaiitury; merito .allare Jiplo-
quprrim stiblimilati sigtiificandaeetiarii locus conve- caustimajns essemulto, quatn altare ibytniamalij*,-
liStejusdeiji- altafis, Stabal enim ariie ostiuni sancli asserebaiiir.Scriplumnamquede ep est in libro Pa*
' -
Barictofum, ul in fablufa tabernaculi iriinifesie Iegi-v faiipbmenoni ffecitquea/f«MaiwuniM c:u^i,brutnIpm-.:
§01 DE TEMPLO SALOMONISLICER. .-' 802
gitwrfinis,el xx cubiioramlatiludinis, et x cubiiorumA^moris excitant0seplem qUoadileetionerh commen-
allitudinis (II Pau! iv). Et.quidem altare Ihymiama- dant proximi. Qui ergo Decalogum inDei etproximi
. tisMoyses.fecit in eremo, ha'bens cubitum longitu- amore custodiunt, jure mercedem hujus cuslodioqin
dinis, et alleruhi latiludinis, et .duos cubilos in alti- :Dei simul et proximi visione percipiuiil.; Qitiqtie in
ludine.: Quantae 'auteni .magniludinis' boc Salompn bac vita et prpximum quem vident;-ei Deuin queiri ~
fecit, S.criplura "nori dicil, sed lanlum quod altare non vident, diligunt, hi in futura vita et.J)eurn regem
^iaiireumfecerit. dicilur. Constat aulem quia lantuni in decore suo, et proximum glorificatum ac decora-
facerenon potuit, quantum fedit Iiolocausli, quia si ttim videbunt. Et ideo allare quod in figura factum
•yiginticubitorum in longiiudine factum esset, lolam est,eleclorum, ad significandam'eorum vitam perpe-
templi lalitudinem jmpleret. Quanto igitur ulterius . tuam, decem erat cubit.os altum,. Curii v.ero diciuiri
eral posilum altare holbcausli qtiam incensi, quan- esset quod fecit Salomon altare aureum,iidditi]m est
tumque genere oblationis aC vilitaie melalli.igitobi- coniinuo: Elmeiisam, snper quam porierenturpanes
lius fuit, tanlum quanlilale menstiroe, et hosiiarum . prpposilipiijs, auream. Mensaautem aureaScriplura
frequentaiione praestabai,quia nitnirum plures sun.t , est sacra spiritualis iiitelligeniioeclaritate fecunda;
multo quibus dicauir: Si vis ad vilam ingredi, serva jde qua. Psalmisla Dpmino : Pqrasii (inqnil) in con-
mandata, quam quos audire3eleclet: Sivisperfectus " speclu meo mensatn, adversus eos qui tribulant me
esse, vade, vendequm habesj el da pauperibus:(Mallh. (Pial. xxu), Ne-enim nos adversarii iribulanles ad
xix). jyeclamen hujus mensura altaris ratione mys- jerforem infleciailt,. mensam nobis Conditor noster
- tica caret et numerp. HaJiClenim
viginti cubitos lon- scienliae coelestis,.per quam in fide veritatis confpr-
giludinis, et toiidem cubitos -.laliludinis, et decem temur, paravit. -Pahes namque proposiljonis sancti
cubiios altiludiriis, de quoquidem numero in expo- stinl doctores, quorum nobis opera, vel verba salu-
sitiorie.iempli et vestibulo ejusdiximus. Sed et nunc 'laria,.ajd esemplum vilaeproposiia,.semper in divinis
dicendum breviter qtiod allare holocausli eleclorum -paginis quisijuis bene quaerit invenit. Unde et apte
in Ecclesia typum lenet, qui suufaicorpus etanimam jidem panesin Exodo duodecim^fi.eripraecepli surit,
"Dbo corisecrare pefignem amoris illiiis quoeruni,; videlicet propten apostolos duodecim, per quorura
perseveranlia borumin bona operalione p.erlongilu- niinisteriuni et Novi Scriptura Testarnenti coudiia
dlnem allafis, ampiiitidpin charitale Deiol proximi est; ellnslrumenti Yeleris, donante Doniinp,fevelata
per latltudiriem, spes in exspectalione divinaevisior mysleria (Exoti., xxv). Quo niniirum iiuniero rioil
"nispef altitudinem figuralur.Quod vefo longitudo et tantum iidem aposlbli, sed et omnes sunt designati
latitudo aliaris vicenorum erat cubiiorum, magjiam (-. qui proedieando.verbumpabuluhi vilae-lidelibus:HIR
ulique perfeClionem designat. ejusdeni :4iidefessae nistrantj.quia omnesutique ipsam docjrihoeformamv
longanimitatis ac sincereedilecfioniSjquaeper utrius- quam apos.lolia Domino accepere, sequunlur, Legi-
que Tesiariienli Tibbisobservanliam tribuilur. Quater mus autem de liis panibus in Exodo, psr singula
enim quini vieenaripni numefunj eoihplent. Quinque Sabbata eos mutari debereetnovospro'yeteribus iu
autem Jibri MoysaiCselegis quatuoi evangelicaesunt niensaDomini': proponi, unius quoque rnensuroe ac
liberfatis. Efcum ad inlelljgenliam alque custodiam similis formae semper eosparari prajceptos. De qui-
legis spiritualeiri illusirante Evarigelii gra.tia perve- busbmnibus niysticus de interna refecfipne sensus,
nimus, vicenarium profccio numerum perftcimus, luce clarior refulgel. Ablalis cnim veteribus,/novi"
Filqueidemnumerus vicenarlus inlongitudineetla- restituuntur panes, cum, assumplis de hac vita ali-
tiludine allaris, cunicorda eleclorum, doceriie utfo- quibus doctoruin fidelium, alios loco-eorum saricla
que Tesiatnenlo, et adjuvante ipso unoutriusque ordinat. Ecclesia. Et hoc .non nisi de die Sabbati,
Teslairienti.auelore, el perseveraniiam boni operis qtiia quisquis, bonum certamen certaverit, cursuiri,
efiara fn persecrilionibusservant, et iiilariialenrdi- coiisummayerii, fidem servayeiil, tempore: suae re-
leclioriis-in eos qui persequunlur exhibent. Denario solulionis requiem beatae perenniialis Jntrabil. Uiiltis
autem nrimero spes "ccelesliumproemioruindesignari D mensnia*, et non disparis, similes sgmper fiebaril
solei,'Domino affirmanle.cum eos qui in-vinea ma- panes, quia nimirum una eademqueforma.-estJveri-
gni patrisfamilias Iaborabanl, denario remunerandos talis et fidei, quam primp aposlpli suis auditoribus
esse teslaiur (Maith. Xx).Et nietito per liunc-iiume- ostendebanl, ac deinde successores eorum,et orrines
f um mprces aelerna figuralur, in qua nostra nalura, usque adJideift saeculipii docloresin.ecelesiis Christi
et.in aeternuni divirieevisioni eonjunjjitur, quia in per orbem praddicarenon desistunt. -
ipsonumero mystice divina simul et humana nalura CAPUT XXIII. ."':
designalur, Deus .quippe trjnitas est. Homo autem De mensisdecemmtfeis. . ';
septenarip numero rjomprehetidilur; quaternario vi- Quod verb Ih verbis dierum legimus^^aifl/e^
delicet propter corpus,*quod ex qualuor elemenlis Salomon mensas decem, et posuil eas in tempio,
quin-
consistit; ternario vero'propter triplicem interioris qiiea dexlris,eiquinque a sinisirisj -phiblas quoque
.Iiomirijsdifferentiam quam -Scriptura nobis .sancta aureas centum,npri.fam ad panespropositibnis, quara
oslendit,cuni diligere nos jubet Deum ex toto corde, ariVvasaDomini factas esse.; oredibile est; phialas
ex tota aiiima, ex tota yiriute. Unde et indecalogo videlicet, quas [pariter factas
Scriptura refert;t%*
legis.tria sunt mahdata, quoe rtos ad cultufn divini miamateria, ihuribula et csetera quae in seouenlibus
803 BED^ VENERASBH/IS OPERUJi-PARS II." 4- EXEGETICA GENUINA. ~'$&b
legunfur. Nam quod paulo posl in eodem verborum A l CAPOT XXXIY.
volumine subinlerlur : Fecitque omnia vasa domtts De decein candelabns.
Dotnini, et altare mneum,el mensas, el stiper eas panes El -candelabraaurea quinque, etc, Iloe enun nienss*
propositionis,vel pluralem posuit prosingulari, more ex lypo sanctac Scripluras recte ponuntur, quia et
Scripturis usilalissimo ; ul in Jesu Nave : Filii au- justiiiam esurieniibus panem veibi niinislrani, et
tem Israel prmvaricati sunl mandatwn, el usurpave- vasa fcrunt minislerii coelestis, id esi, j"uslorum
runt de anathsmale (Jos. vn), cnm Achan solns, el nobis acliis in exeinplum proponunt; itaet aptissiniS
non plures filii Israel boc feceiini, vel certe quia per candelabra eadem divina eloquia ligurantur, vi-
panes proposilionis solehant ante sabbatum coqui, dclicct quia lucem sapientiee errantibus proferunt.
ut in sabbalo mox poni possent in mensam proposi- Slinc efenim-Psalinisla : LHCOTia(inquil) pedibusmeis
lionis; potuit fieri, ut panes novitef cocii, mox illis veibmn luum (Psal. cxvm ), elc. ilinc etenim Salo-
mensis iniponeienitir, ibidcmque nocte illa scrva- inon ail : Quia mandalum lucerna est, el lcx lus
rentur oporti, doucc priirio mane ablaiis veteribus, (Prov. vi). Quare auiem quinque a dextris, ct quinque
super niensam proposilionis ponerentur calidi. Non a sinislris, s-int pnsila candelabra, ex bis quoede
autem hoeineiisaj dcccm a ficura unius niensaj pro- meiisis tractavimus, facillime patel. Cum vero
posilionis discrepant. Nam sicut rnensa duodecim "a dixissel : Quinqtie a dexlris , ~el qw.nque a sinisiris,
panibtis ontista unanimem lolius Scripturoe concor- cornenieiiter addilur : Conlra oraculum. Oraculum
diam, aucioritale apostolica munitam designat; iia namque ubi erat arca, utsoepe dictum est, adilurn
non imnicrito el inensn*decesn auiea: dijjinoe legis, designat patrioe coalcstis, ubi Chrislus esl in dextera
et proplietarum eloquia figurale ricnitniiiint, quaove! Dei sedens, paiernorum ulique conscius secretorum.
refuctionein nobis verbi Dci, quasi panes proposi- Vel candelabia. lempli aurea contra oraculum sunt
lionis clTcriiiit, \el nobis exempla fidelium, quasi posita, quia divina eloquia ad habitaiioiiem semper
posiiorum in se vasoruni, Bomini tdaritatem et superna3 civiiaiis aspectant, ut huius agniiionem ac
iniiacula proponunt. Hrcte autem bis qiiinjc sniil dcsidcrium ^nosiris cordibus infundant, et eos qui
niens.e, non solum quia lcgiblator quinque volumina originem carnis e lcrra habeiil, ad appeteudam pro-
scripsil, verum cliam quia tota Veteris Testamenli merendamque in ccelesiibus sedem "peipetuai man-
series qninque oetates sxcuM eompleelituf. Gcniina- sionis accendant. Sunt aulem qui boc-quod de can-
tur aiuein niimerus •mensarum quinariiis, etquinque delabris dicitur, quinque ad dexteram, et quinque
a dexlris, el quinque a siiiislris ponuntur, eum post ad sinisiram, ila pulani inlelligendum, quod quinque
Incarnalionem doniinieam eadem Scripliira , sive ( fuerint a dexlris illius eandeiabri, quod fecii Moyses
utrique Dei populo, Judsuoscilicet ct genlili, com- in deserto, et quiiique a sinistris, utraque tamen
inittilur, sive cvaiigelicis plena figuris oslenditur, ad meridianani plagam, in qua candelabrum , quod
quoe quondam Dei populo anliquo juxta lilleram unum fecit Moyses, stare praecepium csl. Quod co-
soltini intelligenda csse pulabatur. Cum enim le- demordinetle mcnsis decem inteiligunt, quoaomncs
gcntes in sanciaScriplura, verbi gratia, Abel coro- quidem ad septentrionaleniplagam fuerlnl positej
iiaium mariyrio, Enoth translatum demundo', Noe scd quinque ad dexteram Mosaicoeillius mensjj, gt
pereunle inumlo mirabiliter salvalum, hospilalem quinque ad Isevani.Veruin si consideres verba sacrae
Lolh exlermiiialis impiis subliniiter remuiieratum, Scriptunc, quibus dicilur : El candelqbra aurea quin-
Abraham meiito obcdienlia*patrem cunctarum gen- que ad dexteram, el quinque ad sinislram coulra ora-
tium constitutum, Joseph post vendilioneni nierito culum, patet, ni fallor, quod ocqueulraque per.latiis
castilatis et innocentiae exemplum virtutis assumi- utrumque templi in longuni sint posita. Nam si omnia
mus; quid mensoequinque aureae, sive vasa Domini, eandclabra adaustrale Jatus templi in longum posita
sett panes fproposilionis adhuc in sinistris templi, essent, non diceretur contra oraculum posila, sed
nisi quia divinae litferaa juxla Iiistoricum sensum potius contra Aquilonem, sive conlra mensas, sive
januain nobis et recle vivendi, et aslerna proemiaa D ] etiarn in mcnsis uhi slabant; quoddictiim esl in
Domino speranda aperiunt? Al cum easdem allius Exodo, de illo uno candelabro in tabernaculo lesti-
intelligentes, vel dispensalionem dominica; Incarna- monii, e regione mcnsae, in parte australi (Exod.
tionis, vel alia quaalibet sanciae Ecclesia*sacrainenta; x*i\); iteniquo in libro .Numerorum : Cani posueris
sonare videmus, quasi alias quinque mensas ad por-' septem lucernas conira eam partem, qua candelabruiii
tanda vasa eleclionis , ct alimoniam vitae spirilualis lucere debuit ( Num. vin). Ex utraque parte templi
in dcxliis templi invenimus, quia eadem ipsa verba candelahra, ex utraquc eranl ineiisaj^ quia divina
sacra hisloriaenovum oninino fulgur nobis sapienliae Scriptura ad illuslraliouein ac refectionem utriusque
cceleslis, novos aperire sensus de veteribus cogiios- Dei populi condita est, quoe nos iu prosperis et ad-
cinius; in-qua proiecto figuraet candelabra quina versis, tristibus ac loatisvenieiitibus vcl accidentibus
sunl facta In templo. Cum enim dixissel Scriptura' reficere, ne deliciamus, et ne caeci remaneamus,
regeni Salomonem fecisse mensani, super quain po- illustrare consuevil. Yasa quoque misericordiaesibi
uercntur panes propositionis, auream, adj'unxit stib- superposita, boc est, sciipta iii sc justorum opera,
sequcnter, et ait: ulrisque nobis, per qtiai in actione justiiiiB et ipsi
confortemur, proponit. Si autem quaeris quid inter
' "' '"' '
£0S . :-DE TEMPLO SALOMONISLIBER.-' 806
candelabra et lucernas eorumtypiCe distet,pbsiii- A- dbmus fiiterioris saiicti sancterti.tri:angelica'suntirii-.
niusVrecte- intelligere lucernas esse viros 'sarictbs, ;stefik,quaeiibbis de corpore egressis inlroituin vitaa
qul-oleo sancti Spitiius infusi, et ipsi igiii difect.ionis Cfjelestisreserant, el ostia domus templi dociores
-ardent- iri corde, et proxiniis lucem scienlioe profe- sahctiac sacerdotes , qui insiruendo ,' baptizando ,'
runl in lingua. Candelabra auiemqtiae has Jucerrias domiriici corporis et sanguinis mysleria CoriiiiiUni-!
in sublime iollunt, ut longe latequevidcri possint in eando , priiria nobis' praesentis ecclesiaelumina pan-
Ecclesia, Seripturam esseVsaefam-,quoe saticlorum durit, quid cardines ulrorunique bstiorum, nisi
-nobis virlules et doctrirtam stia lectione demohslrat; • sensus et cofda ebfutndem sunt arigelbrum sive .
xui vidclicet intxsrpretatiorii annuit ."serinbDpmini, - sanctbrurri ,'- quibus immobiliter 'confemplaiioni ac,
quo dicilur de Joarine : Ille eral lucernaftrdens et dileclioni sui Coriditorisadhaercht, ut eo nihiiste-
lucens (Joari.v), Possunius etiaiii iia aptissjnie dicere, rium diviiiilus sibi delegaluin, recte comp.leaiit,
. quia lucernae sunt divina eloquia, juxla iilud Psal- qtiod a voluntale iliius , ctii niinistraiit, iiunquain
mislaji quod et supYa posuimus : Lucerna, pedibus- oculos avertunt. Aperitinturergpet clauduntur ostia
meis-verbv.iii.luum(Psal. .cxviu). Caridelabra aulem. tempore congruo, scd nullo suum caniinem teuipore
harum lucernarjum sancli omnes, qui sua corda et deserunl, quia et angeli et homines sancii sive iu
corpora ferendis Domini niaridalis, humili sempef B hac-viiaiidei,'siye iu illaspeciei fideles alque elecios
intenlione supponunt.;Qtiisquis enim in nullo pro- suscipiaiil, seinper animuin in radice-.inlerhae di-
priam sequi;curat voluntatem, vertim in omiiibus ..: lec.tioriisfixurii.teneii.iv.Uhdebene iidem eardiites c'x
quaV Scripiura "sancta dicit, atteridit, ejusque se aurofa.cli esse peiiiibentur , pfoptef yideiicet meri-
sribjidere matidatis satagit; ariscullare pfbinissis, lum: proprios cl.arilatis; :
quasi candelabrum'domus Dei~aureurii atireas ejus v Eiperfecit omrieopus ,etc. -Perficll-Salomon opus
geslat litcernas, quia casta corpbris stii rnembfa quod fuciebat in domo Domini , cuin Rex paciiicus
castas menlis cogitatibnes ad facienda quae Deus iiosier in'die novissima ornneselectos resurrectiouis
jubel,; suppohefe coritendit. Et hoc tarii fixa iiiteti- iinmorialitate giorificai. Alibquin qtianditi sfalns
lione quaiii candelabrum, necesse/est firmiter ad iiujus saeculigeiilur , facit quidem opus domus Do-
superria erecturn, impositas sibiIucernas non solurii inini Salonion , sed nonduih perficit, quia corda
absque ruiha, sed etiam absqueulla staltis. siii iriu- electorum Dpminns, ut bona opereiifur, inspirai et
tatione servaie. Qiiod vero ctirn dixisset : Etcande- adjuvat; nulltim tanien in hac yita dunlaxai com-
labra aurea quinque .ad dexterairi, etquiiique ad-si- morantem absquepeccaio essetribuif- liatnque hpc
riislfam tontra bracutuiiiex durb'puro , adUidil : Et donuni ' futuraevitoebealiludlnireservat.Perfici!
' vero
f*"
~
gutisi lilii flores, ei tttcernas desupef aureas, videtuf omne opus templi sui, et boc dedicalioni apluni
juxta liileratn, quia suprema pars candejabforum -reddit, cum lranslalos de.liac viia electos aner-
_in modumsil lilii repandi deformala, quod in candeT num pcrducit ad regnum. Quod bene significatur et
labro tabernaculi faclum esse legimus , nujus ~el iii libc, qiiod lemplum septem annis aedificatumest,:
calami. ex ipsOprocedentes ctini "octavo autem perfectum' ac dedicatum est. Septem
' stipes medius,-et
scypbis et spIioeruiis,'lilia scribuntur babuisse per- namque diebus omne lioc lempus vo.lv.itur.Octava
plurima. Flofes aulero lilii, siciil sajpedictuni, •est• dies judicii et resurreciioiiis futuroe, de qua
atnoenilaierii semper virentis terroe"viventium desi- Psalmi sexltis-et undecimiis altilulati sunt; cui vide-
grianl. De qua dicit bealus VeVrus;regenefdibsnos d Jicet tempori converiit apte quod sequitiir : /
'
.-' Doininoin spein vivamin limfediiqiemincorruplibilem; ':.-:Et inlulit qum iqcrificavemt paler ejus David, eta
eiincontaminaiam, el imriiarcessibilemcdiiservqtqmin -Argeritum riairiqiie ad liitbrbni eloquenliie'•;aUrtitii
ccelis. E-l beiie lilii. flores- atirei in candelabro suiit -ad splendofem sanientiaa, vasa genCraliter ad ra-
; fatli doiiwsDoiniin,, quia diVinaScripltira, spreiis tioharehi per-linent creatufain. Sanciificaique David
. temporalibus gaudiis, ad appetenda nos bona patribe pafer -SaloinOriiS'argentiim , Cum Detis paler elb-
coelesiis provocare .constievil. El quoinodo: ereciurii. querites qubsque gfatia . sancti Spirilus ad ioquen-
n
in altitudine candeiabrumlilii flores el iucernas habet ''dtlm verbum Evarigelii confoiiat; sanciificat aurum-,
aureas in capite, ila bmues cleeti qfiiin eadem"Scri- cum naturali inge.hio proeditos sub replens Spiritii,
ptura sacracoiilineniur, ereclo ad superna sensu ,- ad cbnsideratfda in lege sua "mirabilia lilumitiat:;
coeleslia bona a .Domino qtioesisse, el percepisse sarictifical' et vasa',/cum omriibiis' gerieraiitef -filiis
probantur. Diximusvplenius de mensa"et candela- Ecclesios ejusdem SpirJiis '"gratiam iafgitus, • ad
brp, etuiroque :-a.ltari, ac basi domus Doniini.ih ainarida illos , fetappetenda dona perpetuae -salutis
libris quos de faclura labernaculi efhabitu sacerdo- inflammatur. Hec: auiem argenlum ,: liocaufuni-,
talrtcrjpsiinus. Siquis ergojuxta capacitatem noslri liaecsanclifieata vasa: Saibmbn infert; in-tempjurii.,
sensus ex: patrum traditione. progenitam-de bis scire cum Domirius-noster pef acto uriiversalijudicib orin
: desideral, in illo bpere.fequirat. Sequitur r '.'..' . ries electos, et doclOres videlicet,' et coelerofurii:
"• GAPUT XXV. fidelium cpjluiriin"gatidium regrii coeleslis intfodu-:
D'ecatdinibus dsliorum, et perfecliorie•' operis dotriui elt•'•reporiitqtie vasa diyersi generis .argenlea sive
-''- --'..-;_ '. Dohiini. .: . - -'.-.-'. ;•'... aUreain thesaiiris domus Dpmirii, quarido-eos quj
^Et eartlinesbsiidrumdomus:Doriiini,clc^Si ostia? muUiludinedulcediiiis'ejus fruiiiieruefirit, abscou-
m "BED^EYENERAI8IL1SOP^UM PAKSTI. -^ EXEGETICA GENUINA./ 'BOS;
diliti abdito vultus Sui a cpriturbatibne /nom.inum. A monstravit, cum ait -. Iu domo Patris mei mansib-
Et apte riiulti sunt Ihesauri ,JftVquibusyasa\e!eciio- nes mullw mnt. Unam jergo domum B.omini fecU
nis recoiidanlur, se"duna domus Domiiiiin qpa ji- iSaltimbn. ,-sed niultos in ea thesauros arirecipleijda
dem ^tiritfacti thesauri ,-quiaet una esi Ecclesia , vasa riiversi generis , una tamen -benedictipne san-
in qua onines cohtinenlur elecii,,quaiitumlibet me- • ctilicata paravit; quaa nimirum domus Patris nori
riils distenl: et una, est et non diversa pairiajlla cp3- manulacta aelefna est in ccelis, sed multae iri eai
leslis ., quoe electis pro.mii.iUurorfiriibus, -quamvis,, maiisiones ,' ad reciplendosemnestimeriles seac dili-
sicul stella a. stella differt in claritate, ila et resur- gentesj, quibus Dominus beriedixit, pusilMscutn majo-
rectio rnortuorum. Qtiod utrumque judex/ipse ae ribus. Amen. - . - ,
dislribuior prajmiorum Domirius uha 'senteritia de-
- :.'- •." :,- iLLlGdBIGA. EXPOSITJO/ ; \
V,'.. '•'.','.;' '':''PR^PATIO.,:/;;.VV^-"':'"':., B rendissime anlist.es Acca, tyis dingenter bbsecuridans
l.idriamehtis.,cpnsiderandp eideiii vplumini operafri
Eximius sacroe interpres ao doclpr Scrip tufae Hie*
dedi. Gpnfidensyero adjutore et eonsolatofe Domino
rbnymus, cumlibrbsej'usdem Scfipttirseln epistpla ac Salvatore riostro Jesu Chrisib, quia. doriet npbis
iad artiictitnbreviter percufreret, et; quae iri singulis cOrticeJitferoe,. aJ.tiusaliud et sa-
strictim PfopitiuSjVrefecto
«ontinerenlur,: conlingerei; Esdras, inqtiil, craliusin medulla serisus
spiritualis Invenire ;. quod
et Neltemias,qdjuioryidelicetet 'cgnsoltiiot aDominb videlicel
ipstim Dpminum, ac templum iet civjtatehi
in uno, volumihe tidrtanlur,ji iristaurqnileriiplurii, nos sumus,, prcphelicis qtiidem figurjs,
muros exslruunl civilatis, omnisque illa turba ejus, quae
populi sed manifesta ratjpne' In quo. niriiirum
et designei.
redeunlisM palriam, descriptio sacerdotum^Eevi- niaximonohis adjumento fuitproefalusEcclesiae
tarum Isrxtet, prosetylorum, ac per singulas familiqs opere
riiagister Hieronymris in explanatione. prophetaTuni,
murorum et turrium opera divisa, aliudin cortice prm-
aiiud relineiuin inedulta, reve- quieadem qtiaeEsdras etlSelierriiasfaeta scribunt,ipsi
ferunt, Quapropier, ; sub figura Ghristi et Ecclesiaafienda praedixerant.
^IBEE PKIMUS,:-
Cunclis legentibus liquet domum sive.lcmplum C ambo in uno Spirilu ad Palrem ( Ephes. .11). Quod
Dei in Scripturis sanctis, et unumquemque clecto- vero idem templum septem annis rcdificavit, ociavo
autem consummavit ac dedieavit, significat quod
rum, et pmnem siniul Ecclesiam, boc est universi-
tatem juslorum, solere appellari; pro eo quod in loto tempore soaculibujus, quod seplem diebus cir-
cordibus in se credeniibus ac sperantibus, sequc cuit , Ecciesiani Dominus- colleclis ad ocdificium
diligentibus, Deus inhabiiare dignetur, juxla hoc coejesie fidelibus coustruit. Porro in vita lutura",
quod ipse ait: Si quis diiigit me,sermonemmeumser- apparcnte-gloria resurrecllonis, ad integrunr pefli-
vabit, el Pater meus diliget eum, et ad cum veniemus, cil, aique in gaudium vitoeimmortalis in acterna suoa
et mansionemapud eum faciemus ( Joan. xiv). Undp claritalis visione sustollit. Quia cnim ipse octaya die,
et Apostolus : Jemplum, inquit, Dei sanctum est, hoc .est post sepiimam Sabbaii, resurrexit a mor-
quod estis vos (I Cor. 111).Et in Epistola ad Hehraeos: tuis, rccte octpnario numerO tempus etiam nostraa
Et ILoyses quidein (idelis erat in lola domo ejus, tan- resufreclionis exprimitur.Quod autem sevosequente
quqni famuius, in leslimonium eorum quw dicendq . quaedariitempli aedificiaprae niinia vetustate dissofvi
erqnt; Qhrislus vero tanquam•filiusinAoino ,suq, quw coeperunt, sed eadein mox.insiantiaregum ac sacer--
domus sumushh$l si fiduciam et gloridm spelusquein dolum, qiii illis fuere temporibus, insfaurala, e't"in
« prislirium suscilata sunt sialum, sigriificatijuolidia-
finem firmdinrelirieamus{Eebr.in). -Ificujus figuram
doiiius -sive templi spifiluaiis, Salomon rex fecit nos fidelium ac levissiriios erratus, de qualibUsSalo-
lemplum Domino in Jerusalem; nam :Saloriion ipse, mon i.Sepiies, iuquit, cqdit jusluii, ei resurgil (Pfov,
qui .inlerpretattir pacificus, aplej figurara tenuit ejus xxiv); qui quotidiafta aeque ipsorunJ-Solertlaj do-
de quo canit propbela:: Muitiplicqbilur-ejusimperium, nanje Dbmino, per exCmpJavel exhortamerita prai-
et pacisnonetit finis_(Esa,ix)..De quo et Aposlolus cedentium justoruin, quasi; per reguin ae sacerdo-
Ei elesioe de geijtibus scribens ::Et yeniens.-inqujj, tum Del-cprrijguniurindusiriam.; reges namqueae
ivangelizavitpacemvobisqui longe fmsiis,;'et pacerii sacerdotes mefilo omn.es in Ecelesia perfecti vbcm-
•mqlti prppe-,quoniqmper iesiirii haberiuisricceiisum lur., cum sinl membra regis ac sacerdotis ^suaimj.cup
f09v IN ESDRAMET NEIIEMIAMPROPIIETAS ALLEGQR.ICA E-XPOSITJO.- LIB. 1. Slt)
- GAPUT PRIMUJI. : V
seipsos bene regere, cum-sua corppfa Domino ho-J k '-. '_-:.;
siiam viventemexhibere didicerini., Quod postmo- Cijrui initio regrii sui solvil caplivilutem.populi-Dei,
durn,"creseeniibusmalisyipsura lenipium idoiorum reddilisquevasissanclis, Ilierbsolyiiiamilluinjiscen-
Vordibuspr'ofanatum,,et ad lillimuih a:CIiaIdaeisde- dere et lemplumremdificdreprmcepit. .'..,'
"sifuctuni alque inceftsum.'est,- sigmficat grayiorcs . In fitino.primo-Cyr.irejfis: Penqruih, etc; Na.rfant
.la"psuseorunVqVipef-eonfessiqneni quidern rec.taj. yet..ereslijstoriee, quibus et prppbetoeDanielis^SCri-
fidei, ac sacramentumlayacri saiutarjs, sanctae"Ec- piura.coricordat,Gyjrujji'fegeniPersaruin, juncto sibi
elesiaeriiembfjs aduriali, sed/denup; fraiidp maljgnp- .socib.Dario rege Medprum,.pabyIonior.um destruxisse
riirii spirituum",;a statii DdeVdejeciiac yiiipriimsurit imperium, pccisp -uliinip/eofurn rege. Balibasar, .et
flanimacombusli. Quod.diruto /templo, 'ac d.esfrucia ipsa urbe diruta ac vastala. Qui' yidelicet Cyrus
pariter. ufbe Jefusaleriv.cives ejus.iri ijJabyloniam scieris a-Deo Israel regnum sibi tradittim,, jnox ut
transmigrati, sed post aririos ikx aeta de nialis suis fegnum illiid, qupd popultim jsrael .captlvafati aic
pffiriitenlia,-ad/pairiarii sjirikDbinirioinLseranie'"re- SeryUibrpreiii.e.bat, superavit, deditt facultatem eidem
'fiiissl, aeTursusidem teinplum atque iirliemsanciaui populo patiiani. redeuodi, qc doniuriJ D.ei sui, quaa,
grahdi curiilabofe resfaurariint, riguraledesignalebs *" in ea-efat.incensa, reaedificaridi;.eamdemque/liber-
-qui, deceplia diabold, rion-solutri fidei"sjnceritalerii iatis senientiam ripfi larilum yefbb proesehtibus/inti-
arquBintegrilatem bbrtioperispefdiint, yefum eiiarii- mavit, yerum.eljain.eis qui longius per omnesregni
per, acerbilateni spelerum jgeniilibtrs ac publicanis siii pfovincias/aiiefanj, missis'epistolis, mandayit,
assiriiiiari yiderilur,juxla.jliud dominicufn: Sfqiifem ipsum qiii est DerisIsrael ,'-verum risse .Dbrijiiuimet
Ecciesirim.tioh audierit,sit' iibt sicut vliinicus eipubli- Deum'coeii,prijniumqiieregnoruni auctoreni, publjca
ciitiisjtl-atthi-xvm). Quorurii tamen 'ri.onjiulli per voce est cbrifessus.,Qua>rbmriiasic futura prpphela*-.
fliyihserespecluriigratiaefesipisc.erite;s,*'a'd Ecelesjam. . sancti et Jereinias aperiepraidixerunt, Quor.umJe=f
revertunlur, curii, illuslratioriesaricli Spirittis- coiri- feinias etiaro nurrieruiri annprum quibus esserit iri -
'
prinell, praecepta"divinae legis , quoi*'reliquerarit, Babylpnia servituri, ;et quando in patriariireyocandi';
denub audire incipiurit el eustodire. JSepiemiiamqiie rpfseciiiuit.lsaias autem etiam nonien regis Gyri,per
'
suiit "doria"'sancti
Sp.ritus,' quaepfopiieta Iiaias.mi- queni a seivitio libefandi, et inVpairiani fevocandi, -
ir/esta disiihciioiie:ei*unrerat-. Deceiriverb proiiceplis cujus perinissritempjuni esseritresta'uraXurij-~sihe ullis
oiririis.-;divina*"' -
Iegis summav'coiiiprehenditur. Et prppiieticaejocuiiorijsoeriigmatibusffstendit.Ail eniuv
-Sepiemmuiiipiicap"erdec^m^sepluagenariuniiiuirie- Jpremias":Hmcdicil poiriinuscxercituuikDeus.Istaei,
Titm perficiurii..TJn.de/apta sigriifieatione,,qui per- oriini trdnsmigrqlionV^quam translulijle Jerusalem in
opcfa perversain Babyibriiamfueraht captiyati,po,st^y BaJijlbriem.•.Edificaie domos\:et habitqte,etc. . Bwc
sepluaginta annos Jibefanitir; acdomum, Dei et civi- dicii Ddrriihusexefciluum: Cuiri cmperiniimpleri in
-Tatetnsaneiam reifidifieartt.- Quia nbririiinquairilii qui, Baiylpne LXXdritii,visilabovos, el suscitabosuper vos
per sua peccalaa cpmmuriioneac soeietate/sanctaj veiinimitieum bonuni,etreducairiyps dd ipcumistum
Ecelesiifiseparati,itiTidelium-Sprliac mffnero'copu- \jeifem. xxv, xxix). Porrplsalas \ Jlacdicit.Dominus
labanlur, rursutn. per-donurrisancti .S])irilus',sliidib Redeiriplot•tuu.s;et Formator tttiis ex utero : Ego sum
s'e bonaa.operaiioriisesercentjac pef hoc consbriiuiri-- Dpminusfaciehs omnia. El pauto post; Quidico pro-
Jideliiim, doiiius-vifielicelet civilaiis Dbminifde qua jan&p: Desolare, el flumina.lua nrefaciam. Qui dico
fuerant ejecii;.recipiuni. Kotanduni:enim''quod'unani Cyro: Pastot nteus es; et -oninemvotuntaiem.meairi
eamdemquepoeiiitentiumad Ecclesiairifevcrsionem, complebis. Qui dico Jerusaieni: Mdificqberis, el teni:
et_,doniiis .Domini feoedificala post' inceriditun, el' plo i Funhaberis (Isa. xuv).IImc dicit DoriiinusChri-
civitas - re.staurata. Jeriisaleni/post destruciipnetn , siomeo Cyro/cttjus-tipprehehdidexlemni,utsubjiciam
nec npn-et pppuluspost capti-yitbleriipa.trianrfemis- dnle_fdciem ejus
gerites, et:dofsa: teguni veriamyet%
sus, etivasa. sanc.ta',quaaablaja erarit, dbmumi^edu- aperiqin coram edjanuas, et pbrias non, ctaudentur.,
cta,4}'pice<deriuntieiit;Yerumquia dehjs omnibus',TVl!j'g'oaiiie te ib.6, el gloriososletrm humiliabo.Potias
proplieta- Esdras; qiiomodo' sinl facla, suffieienter-'' wretiscohteram,,el vectes-fefreosconfringam.El dabo
cxp.Iieat,licet de volumiiie ejus aliqua comuieriiora- 'iibutkesauros abscoridiios,.et arcana secr.elorum,ut
rc.vet, prput Doniinus dederit,:spiriiuali"sensu ex-' scias quia. ego Dominus,qui voco'nomeriiuum Deus
ponere, quo maiiifesi;iuspateQat quaiiter liis qui per'-- Istgei; ptopter servuiriineum.Jacob, et Israelelectum
negligeniiamvel errorem perierarit sit au poeniten- riieurii.Bt vocavi teiiinomine lno, assiniilavi l_e,el
tiani redeuiidum;.-quaniaBeigfaiia, quaiitb ipsorum tioncogriovistime. Egp Dominus, el nbti esi
ariiplius,
cpiiatu ^it admissorum' poscenaa vel' impelrarida -exlra meiton esl deus, Accinxile, ei noncognovisli
;quomodoiidem pceiillentes,una,cuin eisqtii' me (Isq. SLV); Ex qua Isaife prophetia credendurii
veftia',;-.
nuper a'd fidem venerant, uriam eamaemque'.'Chrjsii est,'maxii:>ie Cyruih regem . diiexisse/lilios Israel',?
doitiuinajdiDceni,ajepafiter"in fiituro dedicalioiiis, eosquede^captivitateexemplos demumfemisisse, ac
illius solemniaexspectent-.' ;V '.;..'; '••'" / 1, templum Pamirii reaedificafejussisse., quod audierit
. pfopiietas. eorurii per Spiriiuni Dei desup regnoel
, Baoyloiiiorrifii;jdeslfuctione.Tuisse,proelbcuibs.Nam
. specialiteripsiiini'gehus; expugnatioriis,quo Babyldriia
-" '•'• " ' ' ;
>PAXKOL.~ X.LJ, *: / g^
""- TlEDMVENERABILIS.QPERUMPARS II. _ EXEGETICA«ENUINA., 812,
811,-
destrui eoepit, expresserant idem"prophetac; qtiorum A qtuppe visio p*acisdicitur. Qiii etiarri templum, quod
Isaias : QuidicOj, irirjuil, profundoiDesolufe, et-flu- erat inceiisum, facit restaurari, cum illos qui insidiis
ihina tua~rirefaciam.Porro Jerenliasl MurusBabylonis antiqui Jioslis'fidem perdjdiiranlad salutem redu-
iileJalissimus suffosswne sujfodielur', et por.lw-ejus cehs, sua inhabitatione dignos efficit. Sed et Scri-
excelsmighi'foiriburenlur.&Mfant eniiri hislpfiaequia, pturas sanclas*uiiiversuminisit in"-;mundum,ijuibus
divisO atqub? exinatiTloper pluiimos rivos fliimine : Tiderriisui noiriinis',"ac spem. salutiSj cunctis qui ad
Euphrate, qui pef mediuni Babyionis infliiebat/,'per regnuni' suum pertinent,libcesl eleclis omnibus,
'arefaciuiri-ac desblaium ejus"pfofutidum rifbem ho- praedicaret; ^Qubdila ftitururii nori "Jeremias solus,
'stis/intraverit. Ifsec~debtstoria pifufcisdixerinitis. AJ sed cbrtimuiii--sensu' omries .•praedlxere prbphet33.
iievo juxta mystieos serisus, Cyrus rex Ooiriirium Juxta lioc qiiod "ipsediscipulis ait: Quoniqmnecesse-
Salvatbrem et riomine designat, el faciis, 'CjuodJion eslimpleri oniniayum hcripia.sunt in lege Moysi, ct
e£ nbStra coiijeclura.,sed exrrianifestissimis Isaiae prpphelis, et psalmis '4e irie (Luc. xxiv). Suscitavjf
.verbis dicioiiisrquibus Cx"persoria Dbriiini.dicebat: auifemDbmirius Spiritum Cyfi regis Persarum,. ui,
Assimi- agnila.polestaleac provldentia Dei IsfaeJ, facere'
'Assiniiiavile, el ribncogriovisliriie(Isa. XLV).-
lavit nafriqu.eeuriiDeusfilio sub, quanivlsipse Deurii k quaede*ebljarral Scrip.tur.i.Et Donjinusait in Evanv
se "assiiriilantem minime cogrioveril/, priiuum iri eo gelio Judaeis :.€uin exaltaiieritis-FiiiuriiIwminis,lunc
quod Clifislum sUuTneumcogiiomiriaredigrialus.esl; 'Cbgnoscelisquia ego sum, et u meipso facio nilitl; sed
deiride quod eum Cyrurii, qui interpretatjir Jiaeres, sicul docuil mePalerthmc loquor (Joa.n-.vin). Quod
inuite arilequam nasceretuf vbcahdurijesse dispbsuit* vero in Sciipluras.ua.dicif idem Cyrus : Omiiiaregnq
lioc etenim vocabuluiri recte congruit illicui diclt ierrm dedit .mihi Dominus Deus cmli; berie quidem
ideinDeus Patef: PoslHlqq me, et dabo tibi geriics Deum Israel Dominum.DeUrij coeliesse confessus est,
hmreciitaieriiiuam \£sfl'.!ii)./De quo e't Appstoius : qtie.metiani regna.terfa* pmniani pqteslate babere,
Quem consiiiuiilimredemiiniversorutri,'pcrquem fecit et culctinque velleii dare.posse cpgnoyil. Scd minus
£t smcula.(Hebr. \), De qup eliam iii carne apparente yerum:videtur sonare, ijuod. sibi oriuiia regfla terroe
iriimici persequerites dieebant illic esl limresiveniie, ab eo tradita dipit, nisi.forte-iiitelligendum esl, quod
dccidamuseiitn, ei nbsira eril hmfeditds (Mailh. xii; -,eo Jempore,'quo liaec scripsit, nullum stii regni ad-
Marc. xii).' Sed et in eo J)eus Pater, quod subjecit versariiim habuerit; vei.eerlb victpVdcslructo,alqiie
, arite faciem C^ri-gentes, et dorsa regum.yertit, por- exbauslotam rpbtislb-tamque antiqtio Chaldjcoriim
tas «ereas cbntrivit, et vectes ferfeos.confregit, vide- imperio, nullum sub regrio in toto orbe. resislere
licei Babylonisfyel aliarum quas "cepitcivilaies,;quod p posse Crediderii- Veraciter aritem hic Serinp cbnve-
dedit efiiiesaurosabscpndilos.el afcana,secr etorum, nil majesiatijej'us, qui dixi.ri-ZJdiaesl mihi omimpo-
divefsafum videlicet bpesignolas provinciarumass.i- lestas-in.cwio-ei in terra (Matlh: xxvtir). -Sequilur
iiiilayit eum Pbihitio ei Salvatori hbsiro, qui praedi- -eadem Scriplura Cyri , ... .
cantibus pbr orbetri aposlolis, genliuhi sibi uriiver^ , Qqis esiin vobis de universo pppulo ejys.sil Deus.
sarum colla subjecit, ipsos riuoque rerum dominbs, ilihis cumeo,.elc. Magna in bis verbis fidesTegis,
et sapienliaesaeeuiarisauctores suoeaiiibni subslra- jnagria claret pietas.. Fides quidem,, quod popuitim
vit; qui portas inferorum destruxit, ul>abIalosiride Israel prajj.caeleris natip.niijus D.ei.esse populunj-in--
electos subs ad libeftaiem palriae coeleslis inlroduce- tellexit. Pietas, quod, nrillo pr.orstisexcepto, omues
ret; qui Crrofes tonifivit gentiuni, el doctfiiias hu- qui vellent libefps patriain redife pennisit. Fides^
mana ratione; itiunilas per iiumilium pra su.byeriit, quod;eumde.m:DpniinumDeum ethabiiare iri coslis,-
ul, eisdehi correclis, lumeri. suae fidei et veritatis; el esse in Jerusaleni, et Cum singiilis reveflehtium
aperiret, iii quo sun.t, omnes tbesauri sapienliae et de Babylpneift ierusalem' ascendere. ppsse confes-
scientiae abscbhditi, Quos videlicet ihesauros idetn sus est> Annon luce-clarius est qifod buric noricor-
Dominus nosier in nalura Diviniiaiis aiternaliijer ex poreuiri, etiocp eompreIierisibilem;'sedSpirilurii, et
Palre habiiit; sed in assumpla humaniiate ex tetri- ^ ubique.prapsenteni.credidit ? quem/ila; inJerosoly-
pore accepit, illo nimirum , ex qup ipse esse Jioriio, mis eljn tempio babere Joeuni cbnTessusest, ut si-
cbepit. Assimilavit -ergo Cyruin Dpmirius unigenito " mul eum regub cceli proesiderenondubitaret j.itain
Filio suo, Dep et Domipo nostrp JesuClnisto, quia ccelis regnare credidit, ;ut piliiloniihus cum stiis fi-
:sicutille, destruclp Clialdajoruni.imperip , populum . delibus-essel in lerra,veorumque-et'.ariimos/et.-nia-
Dei libeiavit,_ac.patriam femisil, templumque quod ntis ad eaquae saliiiaria essent facierida dirigeret?
erat incensum in Jerosplymis, reaediricari proecepi.l, Caeterumoinn.ia.Sc.riptu.rae-hujus vefba spiriUialem
et bpc ipsum edictuiri eliatri per Jitteras manifestare. sen.suin redbleiii. Cui fenim non,faCile.paieat;solos
curavit, ut iinpiereritUf verba. Jeremi;^ quibus iioc illos cum.qiiibus Deus est/de fcpnfusibriepeccatq-
fniurum esse braedixil;-ila Mediatbr'D.ei.etbpminum, rum, ad virtutum opefa," quasi de Servitib "Babyle-
destructo per prbem diaboli regno, electos snos, qui nico, in Jerpsolymarii ad Jiber-latehipbsse trausire ?
eranldispersj, ab ejuslyranhideTevocalos, in suam Qttia sine ipso nihil possumus[acerei(Jqan. xv). Quis
congregat/Ecciesiani. "Quaeet in pfaesentijuslificata, nbn videat recle in eaderii seiitentia ascensionem
exfide, pacem babet ad Deum per ipsuni, et ad-yi- esse-hoininatam ? Quia iiiniiruin omnes qui peccant,
sionem pei'peluaepacis festinat infuturo : Jefusalctn quique sasculi curis serv-iun.t,Jn imb jsuni.vQuivero
813 iN ESDRAMET NEHEMIAMPROPIIETAS ALLEGORICAEXPOSITIO. -LIB. I. 814,
Dep-placeredesiderant, ad allic-fajieces.se est;men- A sorles. Ex quoriun persona diciiGaio Joannes': Pro
tem erjgarit, cojlestia suspirent,-pbmpas fnundi om- noniine-enirivejusprofeftisunljnihilaccipienlesd c/eri-
nes atque iljeeebras •Elernorum amore Transc-en- iibus.(Joan. 111).;Nbs ergo aebemus suscipere hujtis-
daiil. Jerusalcm "qubque esse in Judoea,Tioc est in nipdi,,ut cooperaibres simus verilaiis. QUahiribrem
confessioneriiemoratufj ulqui iper oblivionem Dei lnunc dicitur, 'qiiod hi, qui ascendebanf ad oediilcari-
.captivari a Ghaldaeis,-qui interpretantuf quasi dae- <lam;-domurii;Doiniiii, adjuvari debeferit lafgitibne
riionia, lioc est, pialignis -spiritibus maricipari riie- vpecuniartiiriab amicis stiis ubicunqueJ.iabilaferitjid
ruimus, per, confessio.nenidivinoe pietaiis ad visib- est, sivein Chaldaea, siye aliis; in jbcis in/quseob
ncm libefae .pacis.et-lucis-redeamus; ibique aVdifi- melum prpfugi"sseht Gliald.seprum';exceptp, iriquit,
cemus dopjum-Domirio'Deo :Israel, boe esl in qued vpluntarie p'fferunt templo. Dei, qubd est in
iinitate calholica*pacis, iri -confessioiie sive nbslrae 3brusalehi; quia bpbrtel;eo"s qui temporalibus-abuh-
iriiquitaiisvseu.div.ina3. riiiseratioriis et gralioe. Prre--.;.'••dant-diviiiisv rtoh sbluiri ex liis paupefibus €iiristi
paremuscordaiiosffa.jin quibus Dpminusipse prp- liecessafiavniinistrare, verum'eliarii ipsos bona quae
piiiusinhabilare, atque sua' pfseseniia illustrare di- ' possunt-pro se' Iiberiter"operaji ; qualenuS horiirii
-grieltif.'Sed et prpxiraoruih .corda ad faudem sui •" merilb yelul oblalionjs -sponlaneeeiet ipsi in templo
Gonditoris «t opera pietatis acceridere cur.enius. Dei, quod esf Ecefesia, partem hiereanfur liabeie.
"Btroqueetenim mbdo domuift Domino oedificamus,. flaeeVdescripturaregis.Gyii paucis dixisse sufliciat.
cuni vel nosmetipsos in operibtis jtisliuVexercemus, vNeque aliquis 'ainbiget, ejus verba. spiritualibus fe-
- vel eos dundare-sacfarnerilisTcumpfocdiclumsit, '-quodDeus
-qriosyalemusjau' Uerjustitiac et.oxeniplis
provoeamus; et verbisVSequurilur reliqiiajejusdem suseitayerit Spiriturii ejus, ut- ha;c' scribenda siye
- •.iniperanda esse. iiitelligefet;'curn adiinplehda prb- ;
Scripturae.CyWfegis^' '.' . .
-.Et. oinnes tcliquiin cuitclU 'loeis, iibkunque Itabi-, phetafum 'Yerba,. baeceuiri populis ftiandassp,-ipse"
iaiil, adjuvent^euni,etc,i Notanda distinctip vefbb- pfopheta-Esdras admpnuerit. Quomodo.eiiinifiefet,
.rtiritj-quia omnibus .spluiis ab inj"ur.ia/captivilatis, rit afcana coelestia scribefe non possetrex diyino
dedit faculiate.mrex utquieunrrije yeliefad redifican- admohitiis iiislinciii, qui Deum cognbvisse, et cbh-
dum templum-Dbminoduceascenderet/ Non taineri "fessus esse, vefumque decorem dohiusejus dilexisse
omnes illuc asceftderejussit. Si qui eniniessent de. at.iue' instaufare pfobatur? cum praesesperftdus, Iio-
eodem'populo Dei, qrios plris aHis.qutbusque in lo- JSlis~ethomicida Redemptoris rio.slri, maxiriiumfidei
cis libertate dpriala uli deleclaret, hos asceridejili- .vef3e;scripserit'sacramenfum,.ut cruci ejus super-
bris auxilio esse de sub quemque ioco proecepjt, iQ posuerit: Hicest Jesus Na"zareiius,--rex- JudsePrutri;
data scilicet "ILIisin necessitaterii tam longt itineris In cujus/inientiorie litu.li, tarn. fixus perslileril, ut
pecuriia. sivejecoribris. Sed el alia illis d.biia.co's nullaterius' eum Judaeis, Jicet rnultum poseentibuS,
dare et commendare: desideravit,. quae illo pefve- posset.eprrumpefe. ^QueTn..etiam certi liobismysterii
nienies, in templhm Domiiii pfo niemofia maneri- gratia, Hebraice, Gracce.et Laiipe.cpnscripsit; quia
tium offerre. deberenti Oniries ergo de "captiviiaie niinifuni omnis- diyina' jes," quani babebarit Hebraai,
Babylbnica liberali srinl.' Ofnries;-pietalis -actibus (jriini.s sapieritia,mundaria in qua glpriabantiir
sunt -iiedjli; sed'perfectiores ad'• acdificanriumD'6- Graeci, oriineregnum lerrestre, jri quo iunc maxinie
niino templumascenderunt, coeterieos qui ascende- pr3eeminebant.Roniani,-Clirislnriiregerii .eonte.slatUr
raiit adjtivaruni»Quia elsi orririeselecii de polestale.. omnitinj- sanctornm e't conritentium Deum. gi efgo
leriebiarum. eruti,' rid liberlatem perlineht. gloriae . Deoinfesti principisScripturatol et tautis est gra-
filibfum Dei, omnes ad societatem sanctap civitatis, v.ida/sacrainentis, qtianto magis amator ac factor
id est, Ecclesiae, sed adriuinerari/lietahttir; nonta- divini cullus rex, et Domirio inspiratus sive suscita-
fneri omniunj, sed perfectorum solumriipdo est,- in tus, tit prbpheta dicit, ea qiiaeDp.iniiiisunt praedica/e
aedificationemejusdem Ecclesiae etiam aliis piaedi- siftiul et scripl0;-divulgare potuit arCana? Quem
caiidb labprafe. Unde fales^praecseteris fidelibus.-i) aulem fructutii -edicta velscripta ej'ushabuerint,;se-
"dupiic.ijhoiiore ab Aposiolo digni esse censentur qtiens ex ordine Scfiplurae.saCraetexlus ostendit.
(l^Tith. y); sicut et angelus Danieli, Qui dqclifue- ..' Et surrexeriint principes pdtruni.de. Juda et Ben-
ririi, inqiiit, 'fulgebuniquqsi spletidor firniamenli; el', jarniii, etc, Cyrus quidem, tran.sductayoce, et missis
qui ad.jhslitiam erudtunt triu.ilos;quasi-stellmin per- liiterisIn-universo^regnOsiio, permisil, iirioproecepit
peluas mlerriitdles (Dan.~xtj). Qui Pimirum eru- deuiiiverso pbpulo. Isr'ae'1, qtti duodecim tribuhus
ditbres muitorurri,, quo Viriagissups;adj'uipres. ad cnnstabat, eos cum quibus. esset Deu.s, ajscendere
coelesiia"quaerenda ac "diligeftdV instituunt, eoi Jerusaleni, ad sedi.ficaftdUindomunl Doniini. Nec
riiinus ipsi pfo .'terrenis acquirendis ,sive pos- tanien deiOmni popuio, sbd tantum de JudaBtBen-
sijciidjs curani geruntj irrio.. etiam. .s-epissirrie, jauiin,, et tribu sacerdoiali ac Levitica, ad qiios.ipsa
quEecunque temppralia.acquisiefe,, cuncla pro spes /Jerusal.eni prkis ac lemjilum Doniirii pertiiiebat,,
ajtefnofum-relinqiiunt. Unde iiecesse esleorum in- ascendere voluefuiit.^Namcocteraedecem tribus ja'tn
opiae, ut ad'pfj3edicanduni'.subsistant:,' .ditiorum,, - plim fuerant'sub fege Jeroboarn a tetnpjoDbmifli
rjui praedicafeneque~iJTil,Jargitate-SUb.venir.ii ut etiami et c.ultu pielatis alienatoe, atque pb. riieritum taritae
psi divites pi-a2dicaiioriisejtisdern obssint ess~e«o>*- transgressipnjs a regibus iissyriorum 'captivalje, e<
, ijS _- . -.BEjPiE VpERABILIS QPERUM PARS 0. - EXEfiETICA GENEINA. .''- '8JS
altra i$edprum. njontes iransmigratee,rieque.unq5i.aftiAspirjjj ac mites, qiii de stibstaniiis suis, quaside
. -amnes perJiibentiir-patriam remissaB. Pprro.duajj lacts.siyelanis, pauperibus.gratis.dare.soleant; dant
iribus Juda et Benjamin, quoaIlierosolymam et cir- etiam substantiam et suoelleculem variam , cilm
'
cumpositas Judas regiones tenebant, una cum sacei- inultifariis. bonoium operurn floribus insignes viros
dolibus ct Levilis; ad quos ministerium templi per- si\e feminas parentes vel Dominisui sanctis docto-
tinebat, quamvis et ipsa- pcccala decem aribuurn ribus commendant, per cpios Domino consecrenlhr,
firerinl imitilac, non lamen unqiiam Iiabitalionem atque in aedihciumdomus ej'usproficianl.Sunt eniin
- uijjis Ilicrusalem, ct templi caercmonias descrehanf. plcriquo naluiali dono c.isti, paticntes, modesti, li-
-Undect ullimoe'sunt capiaea Chald,cis, el piimaj, berales, absiincntes, benigni-, Jionores sitnul inundi
legnantibiis Pcrsis, domum redire permissae; et me- ac dclicias tespuenies, amatores justitioe non niinus
rilo, quia detiibu Juda ortus cst Dominus nosfer, quam sapientia*, et fortc sicul Cornelius, orationibus
tnaterqiie ejus Maria r-liam de iribu Levi erai con- atque eleemosynis iiislautes; de qualibus dicit Apo-
sanguiniiatis jure sociala. Uhde Ehzabcth, nxor stolus : Quia legem non habenles, naturaliter eqqum
Zacliariae saccrdotis, cognata ejus ab angelo nun- Jegis sunt fqciuni (Rom. n). Hi cum sanciis proodica-
pupatur ( Luc. i). Tribus -quoque Benj.imin his sese B toribus in Cliristo renaseendi , vel in fide amplius,
iVligiosa fidc conjunxCrat, maxime quod ipsacmias confiiniandioIFeriinfur, quasi suppellex yaria, qua*
Jetu^aleni in ejus sorie fuerit, atqtie ideo collatie ad arjdrficindiimdomum Doniini deferatur, princi-
Plis misericordi.E meruit esse partieeps. Pulciire pibus pafrum tribuitur.
auicui dicitur- Quia principcs patrum de.prasfatis Rer quoque Cyius protutit vasa lempliDomini, ete.
tnbubus surrevcriut ut asceiiderent ad xdificandum Nabucbodonosor tulit \asa Domini de Jerusalem,
Jemphim Domini. Principum namque et pairnm, cuiri quilibet immundus spirilus fidcliumaliquos de
id cst, migislrorum est opere et uoctrina prrcdica- Ecclesia rapiens, gaudio inlernae pacis privat. Ponit
torum, ad a*di!ieandammeiitemcnantium, in siudio autem ea in ipmplo Dei sui, cum eos consorfio jun-
boni opr-risexhoriando, incrcpando, corrjgendo, ccr- gil reproborum, qui sunl lemplum et civitas diaboii,
'lameti pii laboris assumere. Qui bene eti.im sur- capitis.videiicel omnium malorum el angeiorum et
rexisse dicunltir, ut a«cenderenl in Jerusnlem, quia "bomiiium. Sed pioleit ea Cyrus icx, et annumerat
q«a=i jarei.i animo dohili alque inerli,, qui vel.sute piincipi Juda rcfcicnda in Jerusalem, cum Dominus
\el fraternac salutis ctiram gerere delreclant. Sur- poster, qui esl lucres urmersortim, eos quos ad.sa-
gunfvcro audito regis edicto, imo suscilaiite spirilum lntem prtedestinnil xlcrnam, de poicstate Sataiu*
ipsorum Domiiio, ut ad eedificandamdomum Domini J, cniit, et Ecclcsue sac.-rdotibusrecoiiciliandusperpo*-
ascenduni, cum verbi->sanctaium Scripturarum ad- iiitrntiam offertr; et hene annumerala esse dicit vaia
jiioriiti, e! graiia sul Conditoris acrensl, vetcrnura principi Juda ; quia no\it Dominusnumerum eieclo-
negbgenlix prioiis discmiunt; atque aireptopro- rum suorum, neque aliqua peril e\ ovibus ojus con-
posito instiluti nielroris.quoiidianis bonoium opcrum fiientibus nomini ejus m?gno el lerribili; Juda eniin
profeciibus,\elut qtiibusdam giadibus ascensionuni, cohfesuo iiiterpreiaiur.
al summa viitutum , quja sunViu ancrnce pacis Et luc esl numeius eorum : phialw aai ew triginta,
visione, tenderesalat,uiit. )n qtiibu-.videlicctgradi- elc. Diversa \asonim specits, diversas hdelium per-
bus primisunl, uiquis'pif propnam \itam a \'niis sonas sive opcraiiones designat. Denique in Apoca-
bene vivendocompescat. S-,cnr.oi,ut eiaiiipioxtmos Ijpsi legimus, quia vigtnti qualuor senioreshabebanV
a suis erratibus sive negligentiis b'iie docendo phialas atn eas plenas udoramenloium (Apoc. v); et
conveilat. Supremi, ul post bona opera et doctn- exponens Sciiptura subduiit : Qttw sunt oialiones
nam gaudia perpcluoe remuneialionis exspeciei. saneiorum. Phial,e eigo, quos sunl \asa palula, lu-
Quod auiem eos qui ua ascenderunl ad aidilieanduni cida, siinpilcumi -corda designant, quaj nihil in se
domum Doniini, universi qui eranl in circiiilu, ad- subdoloe cogitalionis celare norunt, ^ed ea qua*
jmarunl in argento el auro, substanlia el peconbus; rj animo tenenl, pttra solent liugua profeire. Unde
-superius breviter, quomodb sit nnstice actipiendum, leete talibus aiomala , lioc est orationes Deo acce-:
dissermmus; procdicalorum videhcet inopiain , di- piabiles in^sse referuntur. Ai conlra impura reprobo-
\ilum credentiuni debere copia susteniari. Quod rum pcetora spongiis, quc eiecis sunl lenebrosae
eiiam iia recte potcst accipi; quia manus j-difican- anfiaciibuB, merilovcompjrantiir. Unde et Jud.ni
liiim lempluni socii sui, qui j>diiicarc nequeiiiil , Domino crucifixo spongiam aceio plcnam obtuleiunt
tlatis atijuveiit pecuiiiis ; cum \ni larcularcs propdi- (Mfitih. XXMI;Marr. \v; Joan. xix); ul lali ministe-
catorilius sanclis liberos suos vel familiam Doimno lio (igurarent, quia Conditori suo ad se in carne ve-
educaiidain conunitiunu; ul -quod per seipsos ne- nienti, de corde suhdolo cogilatioiieset verba acerba,
a pieiacissimo patrum suoium sapore de-
qncunt, per eo's qui perficcicpossunL,Dominomunus' ac proeul
Buaadevotionis olTerant. Danl autern \asaargentea generantiaofferatit. Ciiiin veio, quibus utebantur ad
curn viros eioqueniia nilidos; daut aurea. cum na- incidendos ac dividcndos juxla rationem congruam
turali ingenio proeclaios; dant jtunenta, cum sensu artus victimarum, ut oinnibus rilc dislinctis, pars'
taidioies, sefl ad poiTundum j-igum lo\e ac su.ive in aliari sacro igne eovsumereiur, pars in >acerdo
onus Kv.uigcliiniansticios; tlanf [ecora,cuni lmnii'es tum, pars in Lc\ ilaruin.,pars in oflerenlium usum
rji7 1N ESDP.AMET NEHEHIAMPROPJIETAS.ALLEGORICAEXFQSITIO. -..LIB. I... .BiU
i
jederef; illbs niriiiruniiiVEcelesfademonstranl, qui Anpnsoluin qui Ecclesi-e .s*acramerilisjarii siiiifjiu-
discretibnis siint gratla ifisignes, qui perrecte-nbrunt biili, verum etiam Jlli qui elsi. foriSj;Jipc est-inler
discernere de sacrifieio salutari, quod est eiiristus, iriipiostenipore aliquanlo obefranjes; divina .lamen
eleciione anie sasciila praeb.rdin.atiad;"vUam3vdiyinip
quae oninibus sint dicenda, quae perfecfiofibus lan-
tu~m,_qu*fi humaiiaecogitatibriis niodiirii excedentia, ' stiiit.gratioe mysterjis suo temppre cpn:secrandi..,De
~
iiem yiciima* quibus aptesubdUirr:. * - V: V ;- -/
Spiriius sanctisiniigni tribuenda; quia
Dei"siril omnes quiei fideli obsequio inahcipanlur. Et.reversi siiiit. in Jerusakm el 'Ju.da,-cie, Cuin
Cullfi quibus arlus victimarum in ffusta dividuntur, enim liberatide p0testateSafana3.hi.quIa fide.aber- -
seribaVdocli In regno crrilorurii suiii lypice inielii- ra.verunt, cum eis ,qui .nupe.r.fidem .didicerant, in
Jerusalem optatoepacis, et ih Ju.dapi-devoioeconfes-
gendi; qui riierila serisusque audilorum suorum so-
lerter :examitianie's,benedijudicare riofurit, queitii sibnis sive laudationis r.edierint, m.oxysuajnqujsque
Iri~qub gradu mirtisieriijecclesiasliei prbmpvere de- clvitatem repeteris -ingreditur, id, est, cy.slodiam aj-
beant/ Scyphi, quaesunt vascula potaodi, illos figu- que op.eralipnemvirlutumjlqnam ipsj:.diyina;iargitjo
raliler exprimuni, quiferyenlibre-charilaiisintefhoe .•seciiiidummensuram. lidei.largita.esl.-devolus exse- '
solent flagraritiainebriari/QubdiiuieriiVasa quoedam. /q-uilur. Et bene, cuiu djxisset "generaliter rreversbs
aurea, qunedamafgentea fuisserefefuniur ; aurea B.eosesse in Jerusalemet Judam; continuo«ubjecit:
significant. eos", qui riiajore sapieritiae spiriluafis suis Unttsquisquein civiiqtemsuqm,qiijaniniiruiri si.c iri
splendbfe rutilanl-; argenlea illos, qtii diceridi ve- singtili civifaiibus/conimorabaiitufj ut.-genera-
uJistate riitidi, eloquehlius eaqiise nbrunl exporiere liler o.mnes"ad-JertisaJem el.Judam rlerlinerent.-De-
sciunt; qriosab inviceiii disiinguens Aposlolus, ait.: rsigna.t ergo -JcKisaiem, universalemvsanctaeEccJe-
Aiiidtitrir per Spirilum.strmo sapiehliw, alii sermo, slas, quse-per orbem esl, sialum. Designant civijates
4cienlim secunduiri euniderii Spiriluht (1Cor. xlj~). ad eain -.periinenies, singulas fidelium viriutes,' in
Quod auieinriiimerus"vasorum; et specialiter sirigu- qiiibusquasi pfasidio eivitatuni, a teiiiameiitisat-
lofum," ef ii) sumrria generaliter onitiium coriiriiemo- , rque incursibus riiaiigubrum spiriluum "muiiirinlur;
ratiir, admonel"nos,' quia Dbrhinussunima.ni-electo- possuntpef civilates, iri quibu,s coirimorabatitufhi
rum suorum, nbnsoluni ebrufn qui in-acceptae fideii. .quidevcapiiyitaie-in Jefusalem ;e"tJudamVvenerantj
inundiiia.perseyeraiit, vefuirietiam ebrum qul post,-,' eJiarii.djyersaeper. brbeni Cliristi Ecclesioe,ex qui-
quam .deviavefe, resipiscerido"ad fidem 'redeunt, iri bus.orrinibus una' catliblica pefficiiur ,' accipi. Tn:;
iibro alerriae memoriaev-scripfamcontinel. Inq.uOT . quibus -quicuuque .conversaiilur, ',siiiguli--se filios
"
rurafigiirani aple subjurigitiirr -. •/ p jcaihbijcaeEcclesia*.,quasi cives ,3erusaJejin-p""fofiien-
, Universalulil_Sasabasar,Mc.~:QxuSL nimirum nullus tur. Utebanttir autein antev alibs.ducibusZoroljahel
-de hisquiad vitam proedeslinaJi"sifnt,perirein per- et Jesu;.quor-um tiniis db; regia, alter de sacefdolali
peiuum pplest; sed onine.s qui-Doniini sunt, quam- ^prosapiagenusuiixisse, multis sacraeliistoria*Tocis
vis tempore-aliquoiti Babyloftem,id est, confusio- osteriditur ;-qui ambo uriam eamaemque Redemptb-
nem peccaibrum, esse videamur abducti, divinapro,- ,risJiioslri,"veri yldeiicet regis,r et summi sicerdotis
-visione pef.societaiem |uslorntn"quoquo niodoad persoriam designant. Ipse enihi soliis est, "per quem-
pacem.reducunlur Ecclesi®;-Poiro vasa Jjuoe-exerci- . vveiiife ad.salutem debeamiis. Unde ait: N'emoveiiit
lus Chaidaeorumcapla Jefusalem fregisse, elfracta 1 ad Patrent; riisi per rite (Joan. Xtv). Qtii :sihguIo"s
,in .Babylonia.mtranslulisse p.erhibelur, jljorjim.ty- . electorum, .siye-'pef •seipsum pcculta inspiratione,
puin -expfiinunt, qui ita yictpre diabolo c.apiuntur, seu apefta erudiiiorie pbf sanctps praedicaiores, de
ut priusquam poeniiendo-salventuri.ab humanis re.- confpsipne vitae 'praesentis ad visioheiii perpeiuae
busablali perennem rapiantur adpoenam. -^ ; •paeis, etpoiifessibnem divina*laudi?,-quasi ad Jerti-
V" : "- -salemel 'Judam-de~Babylonecoliigit. Qiiaenimirum
'] ^APUTII. :'•"
'Numerus eoruin qui revefsi surii in Judwam ditcibiis ^isio'pacis,qu33"que.conJessiogr'aiiaroni,5psodonanie,
Zbrobabel:etJosue : simuiel pecunim, qurimprin- ,D'in praeseritiqoideiniriciibaiiir,sedin futuroperficitur.
cipes palfum ad insiaurqtiilupi
' lemplum- obiiilere. : Numefus viroruin 'pbpuli Isfael, fitiiPhares drig,,
sumritadescribiluri : V etc Posl cafalogum ducum, consequetiter 'iiunieriis
. Hisunl i.auiemfilii proyhicue, qui qscenderuni,de! ^opuli; post recerisitain poprili stimmam, flicaiiDei
caplivitale, elc, Fi.Iips.proWciae Judabaedicii, non.1 • gradus in ofdine Sequririiufj PbpuiuriJautem Israel,,
Babyloniae,-Ad hanrienim.peftiiiebant non. lantuni.- tribiim- Judav,et Benjamiri dicit-j ~et quicurique' de
niodo ijli qiii de ea.iri Babylphiaiii transmigraii,, aliis. iribiib.us-Assyfiorumqubhdam -eyaserapt ma^
sed eiiam qui.ex illorum stirpe lYi.Ba^bylpnia fuerantt nus-jised cum his a Babyloniis .compfeliensi, riihili
/riati. Qui etsi. in Baby.lpne.cprpofaliter orti sunj., brnitius iir captivitatem rubfarit/ribdiicti.^.Deiiique
animo.tamen ipto.Judacainot Jerospljmam susp.ira-- notaridam, quia-iri ipsa serie--Gataiogi','inagisq.ua...
-bant. Quorum figuramgerbbal dux egrcgius ipsbrum" 1 ubi idem cataiogus.iu secunda parte iibri'' hoc e's
Zorpbaliel^qui. noriiine quidem ipse, Jquodsit" ortiis1 inyerbis Ncbeiiiioerepetittm,-quindecim-.fernie Ctyi-
in^Babylonedemonstrai; sed ihteiitipne et actibiis, ' taturii .ypcabula^.in.serunlur,qiiae,/rii -fallbr, binnis
.qitodsii ciyis JerosplymTtaruni.ostendiu Altero au- non.nisi in; Juda.el Beftjaqiln/iribu -inveiiiuntur.
.ein sensu filii sunf Ecdeslae, filii pairia3 ca*lestis, .Unde.verisimileest,
populuin IsraePhociocodeipsis
S19 • ./ BEDJS VENEMBILiS-OPERUM PARS iL - EXECETICAGfiNIJINAv - S2o
niaximeHribubus', una crini sacerdotibus el Levilis,-1A qui vere ad populiifnlsraeiveiad saoerdolale genus
•
qui inier eos softem habuerant, debere' inle-lligi; perliiierent; qui auietn suspecli, aut certa prosely
Nathirinei auicm, qui post sacerdoies,. Levitas, torum, Iipcest adVenaruro, essent stirpe prpcreaiL
caritores, et/Jaritiofes in ordine ' deserib.urilur, ipsi Itaqub sacerdotes suspectos ab^altaris quidem of- '
tunc fiiere, -qui ririric iii' Ecclesii sulidiaconi vpcah- Jicio, usquediun •eertius eOrurij orjgo claresceret,-
lur, dbedienles pfficiisLevilaTutri,.et oblatibnes in ampvertint; sed niliilomirius in'socielale transnii-
J,emplb'suseipientes a populis. Porro fiiii servprum granlium unanima.secum pace .servabant;. Jtixta
Salomoriis dicebariluf attctores templi/qui"curarii sensuiri'verbniysiicum, quaerunt filii .sacerdotuni,
- liabebarit-adsacra lecta reficieiida , aut quoectfiique; de captivitate 'Babylonica ascendenles, scripturam
fuissent vexala ,.: per-eos denuo de. sacra pecunja '• genealogia?suae, et npn itivenienles de sacerdotib
restaurarentur. Quod-auiem"devasissupra-diximus,,. . ejiciuntur,; cum ipsj altaris riiinislri tahta in_sce-
idbniiiunc de populb diceiidnm; qubd: ideb Scri- iera, tarnve infanda dogmata-decidunt^ ut si poe,-
pfura tam yigilariier disiinxerit, quot de quaque ge- nitendo ad saluiem redeant animoe, non tariien
-neratione captivorum palriam soluti redierint; ut-ex .digni-fieiipossint.,.qoi ad sacrum qu.em:perdidere
^eoridmoiieamur, Vquaritacertiiudine Dominus-surin gfadum promoveaiilur, ac doeendi in.Evangejio,
riiani electorum suortimin libro viles conscribat, et " sive sacramenla cohficieiidi officium repetant, Hi
velut inalbo coeli consignet,. quot animasvqyique eleniin quamyis iiiter' fideies vitamexspeclant-oeierT
-fidelium ; yel p.raidicando, vel bonorom bketnpla nam, non tamen scriptufanj gradus sui, queni
-operurii nionstrando ab errore eorivertefhit; pro repetere nequeuiit,, inter sacerdotes iu-
' •.":. perfeclos
'
quibiis singuiis cerla- mercede.illos, qtii coriyerte- .veniuui.. , , , ..
. rarii, remurieret. ~ -: Onmls mhlliludo quasl-unus,: etc. Nola graliam
El hiqui ascehdnnfde Thelmeld, /ele, Hocin primilivae Ecclesiaa^ in quq~mutliludinis-credentium
Toco etiihi juxta lilleratiif graliaDei,~qua-et iriVe- efal cpf et anhna una'( Act. iv), etiam in boc trans-<
teri Testamento gentiles. ad salulem -recipieljanUir, migra;iliQnr cffitu leperiri; iia nt cum:taniu'sessef
psieiidiiur.Dum exposilp catalpgp eorum quos ve- exercitus.,.quLprope'q.uinquaginta milium £limn!3El
raciler ad popuiuni Dei perlinere eonstabat ,'adjun- conipleret, et bic diyersi graduset cpiiditionis.-exi-
eti surit efiani aliqui ex eis, qui utr-umex Jsrael an , siens^ niliilominus- omnis niuJtitudo- ob :eamdem -
, ex proselytis essent, ignorabatur, eoruinque simul fidem et dileciibBem, quasiunus esse videretur
. inlef filips israei numerus expbnilur, Qui etsi ob Jiomo, dpnante illp quj habitare facit-.unaniniesin
lopgam separatioiiem. patrum supruni a lenipio Vel domo.Servi autem et aricillaafedeuntiuhi de Baby-.
popuipDef ,„qpoiiiodo.ad eum pertinerent, iridicare ( Jone Jerusaleiii, illorum. in-EceJesia lypuin terient,
-riequiyerant; tamen qtiia, dala generali licenlia, ile qui profectu quidem.vitae emendaiiorjs vitia supe-.
capiiyitale, asoenderant,, el cuni eisqui cerlumex rare y ac .virtulumculmen ascendefe saiagunt; nec-
Israei semen duxerarit, ad aedificandumDeo ierii- r.dum lamenipsi^sibiad pfovidendam yiam vilos re-
pluni pfoperabant, recipiebanlur abrillis ut socii'. gularis gufficiurit^sed eortim"polius qiii: ih Chrislo
Gaudebant riamque ebs ob.amore.m comniunis lldei praecessefunt ppus Jiaberit adhuc industria cber-
. et religionis Iiaberevelut fratres et potos, tanje.tsi .cerij atque ad tramiiem desideratoe.verilatis dirigi.
rib incertitudinem originis .carn.aHs.vvidebanlpr-eos 5equitur': . . -..'"
rninus cognitps Iiabuisse. Porro in sepsu spirituali, Elin ipsis cantores. alquecanlatrices ducehii (II
iiiter ppiriitentes, qui liberati a captiyitate viliorum, Paral. XXVJ).Non solum in ofdirie Levitarutii icari- -
adaedificandarri, yeiiii seipsisyel in aliis, domum iores eum janiiofibtis templi et Nathinneis," sed
;Doniiriiiaseendunt. Sunt plerumque ribniiuHigfavio,- . iiderri quoque iriipsoDei poptild-junclis?sibicatita-
ribusi peccaiis astricij, qui adeo ab pmn.i actu pie- iricibus reperti, ad restauranda domus Dei aedificia
tatis el casfitatis viden.tur alienati, Jit nihil prorsus
' properant.- Cantofes autem 'juxta litteram appellat
"bonilatis"ac religionis", quain. a dbcloribus sanctis eps
U
" quipsalmps dulci ..mbdulamine resonabant;_
aeceperarit, in eis, renjansisse videattir. •De.quibus -quod .LevUas"In templo Dei inier sacrificia quoti-
qnid aJiud dicendum, quamnori p.o.sse.eosindicare, dianafaeere soliios,Yerba dierrim testanlur. Sed
iitrum exfsrael,id estVex.sancta Eceles.ia fuerint :boc
ipsum eb leriipbfe"eiiairiplufiriibsvdeplebesuis.
generaii cfedendo;. ,quia: nimirum tales -peccandp . quemque in iocis fecisse' credibile est. Jrixta verp
facli sunt, ac slin nullo unquamad semen.sanctuiii
niyslicbsiensus, canJbres sunt-in templo yelpopulo
pertinujssent.;. qtii lamen. prjenilendb.np.nnunquam -Dei,. qui niajore -animidulcedifte et ccelestia nian-
adep cbrriguniur, ac meliprem conyertuntur -ad .vi- data; ipsf cusioditibt, et liaeceadem suis auditbri-
tam , ,ut numerus eprum inter v'erosIsraelitas , iri- bus-custodierida crebris-exJiortationibiis eoinmen-
/[tiibus dolus noii est:, inerito cpnsiribalur in coslis dant;, Bene "aulem canjoribusVeiiamcahtatfices jiiri-
{jqdh. i). -;'. ,;.'/.. /..' : . .;. W. V"- :. - "' jguhtur, propler Vexum videljcet femiiieum, in gtio
..-.Et de.filifs sacerdolum,'fililThobia,ctCi Eadem plufimoe "reperiuntur pefsonae' quee'riorisoltim vi-
pautela filii transmigrationis erga sacerdoies agurit;, vehdb, Verum eliam proediG.aridb,corda proximo-
qua ,ei erga -populiim £gisse referuhfrir. Ciirabaiit . - rtiiiiiad laudem-sui Creatoris accendaht, ct qtiasi
iiamque .mulUtm, ut *inc confustone paiescerei:, suavitate sanctoe-VocisDedificantiuiiitempium Do
S-VH 1N F.snKAM-ET NEHEMIAMPUOPIJETAS ALLEGOUICAEXPOSITIO. — LIB. I. V S2?
niini adjuvenl laborem. Qupruni.omnioni minislerio A \_plum Domiiii-,elc. Magnaiindicium deyQjibnis ejt,
cpngruit et.titujus et textus psalmi cxv.- Esi enim cnm quis non debitas laiitum oblationes, id esf,
lilulus, Qtiqndq domUsrDominiwdificabalur post c.a- Doinini lege praaceptas, sed insiiperalia, qiiorum
plivilatem, cantictim huic- David. Quod secundum npn praecepium,-sed consilium accepit",;dpnaria;sua
liltcram, restaurationem templi,"ue qua praesens sponte divinae maj'estalis. pblutibus pfferi. Pra-cc-
liber scribit, sonare yidetur. Sed anagogico, id .est ptum namqueest: Nonhomicidiwn facies_inpnfidd'-
"aitiorisensu, sedificaiioneminsinuat sanctaeEcciesite, terabis,non facies furlum, non fatsytn lestimoniurit
quai fit de animabusacaplivitaie daiiuoniaca salva- ..dices; hottora pglrem. el mqlrem, yl-diligcsproximum
lis, a.lquead agtiilionein.sui Greateris revocatis-; in ..tuurii sicui leipsum (Mattli, xix)<VoJunlaria vCro
qua.videlicet aedificalionecanticrimlaudis et corifes- pblalio :.Si vis perfeclusesse,vade,-veridequwhabes,
sioriis, maniiforli ac desidefaijili., videlicet Donaino et dq pauperibus. Et quo.d"Apostolus ait: De virgini-
Jesu Cbrislo, eiectus quisquedebet resonare; ve- hisautem prmceptum Domininon habeo,£onsi[wnqu-
raciter inlelligens,'quod absque gralia ipsius nilril lemdo (I Cor^ vn). Et deseipsb : E( Doniirius-ordi-
possitboni facere.. Gui videlicet liiulo cbngruit et dinavil his qiCi-Evangeliumannuntiant, de Epqngelio
psalmus :. Cqnlale, inquil, Domino canticum nq- vivere: ego-autemnttllo hontiii usus sum (1 Cpr.ix),
vum, cantale-Domino, omriis-lerra.Cant,aie~Dominb,-li B Dequo etad Thess.': Njquegratispanetnmanducavi-
el benedicitenominiejus, benenuntialede diein diem miisab aliguo, jsediri labore et faligqliorienbcie et die
salulare.ejits. Annuntiqteiriler geittesgloriam ejus;in operqntes, ne quemvestrumgravaremus; rioriquasinon
omnibus popuiis-.mirabilia.ejus(Psal. xcv),-elc. kabuerimus potestatem, sed iit nosmetipsqsformqm
Primo ergo jubemur in sedificationedomus Domini, dhfemusvobk ad iniitandumnqs (I Thess. iv). Ilecte
ipsi Dominp cantare canticumrriovum, id est, amo- ergp "pfincipes patrum donaria ad- cbnstrueridurn
rem ejus et interno in corde relinere, et observan- dorniim.Dei spotile oblulisse "referuntur; qnia qup.
tiam niandatorum ejus foras ostendere.-;et hocjion amplius quique cum. continenliainierdictprunieiianj
pauci, sed-omnis*.terra facero, per quani Ecclesia ajicitis abstirient, ep efficaciusEcclesiam Dej aedifi-
sancta dilatala <est.-Deindesalutare-ejus^ videlicet cant; cum pmnes qui exempla perfectionis eorum
Christum evangelizareXIioe est enim.Latine bene cognoverint,. lanlo magis- in illicitjs, defluere ipsi
nunliare) praecipimur: cilioc.non paucjs auditori- fofmuiaril, quanto eos nec licitisper pmriia.uti con-
bus, sed omnlbus pbpulis qtiibus Ecclesia conslat siderant; sed-potius dicere, Omniamilii licent,..sed .
toto brbe diffusa ; non quia uniis aliquis in omnibris non.omnitiexpediy.nl(1 Cor., vi). Bene auteiri dicitur,
possit gentibus evangelizare,,sed omnes-iniomnibus . quia secundum vires suas dederinl in impensas ppe-
suo quisque tempore vel Ibco possumus, singulique ris. ;Hoecest namque tnensura bumanoBperfeciionis,
uriiversis et debemus et possiimiis gauditinr perpe- juxta vires quemque prp Dominolaborare, a.c stafunj
luoe salutis pptare, dicenles : Lauddte Dominum^ sanctaj Ecclesiaeprimo- iri sua recie cpnversalione,
qmnesgenles, el eoltaudaie eum, omnes pppiili.,Quq- deinde Ct in proxiranrum cbrrectione firnjare.. Et
niam conftrmalaesi super nbstnisencordia.ejus(Psal. rficteJii quitaTuei iri populoDei conversantur, priri-
" " "
•:cxvi)i elc. . ~. : . cipes palrum-vbcantur; quia nimirum.per suae per-
Equi eorum sexcenli. triginiasex,,. elc. Mulus ex fectibnem vitae.aCdoctrinae,etiarii illis qui per stu-
asino et equa- gignittif, mula ex equp et asiiia. diutn piae sollicitudinis patres in Ecclesia vocari
Inter hoiriines ergo. qui de capliviiale ascen- meraefe, altijis vivendo et genefalia legis mandata
derunt, eliamanimalia, quibus Uer eoriim adjuvaba-. tfanscendendo priricipantur. Dedefurit aulem uitro-
lur,.pariter descfjbunitir; e.oruirique,sicut et homi- neam oblationem, aufum, argeijtum, yestes sacbr-
num" humerus in libfo prophelicb designatur,' Quia dptajes.- In auro sapientioe claritalemj in argento
riimirum sutitmulti in Ecclesia, yel sensu lardiores-,.. .nitbrem eloquii, in veslibus sacerdotalibiis: opera
yel etiam.animp carnaies,.^ui tanien cuin magistrisi justitioi!', vtilgi mores niultum ifanscendeiitia, et
spirituaiibus submissadeyoliohe pi)ismjKf2.iUa.itjycj ; u S3ref4biaiib.ustanuini ac D09 «)i)sseiai'is cbrdibtis
ad portanda bumililer -Priefa fraternae riecessitatis, digtia. JheMUius enim desiderabilis requiescit in ore
1-dor.sumnientis suppoouni, et ipsi cum.caeteris-electis [ sapieniis; el eloquia Domini, eloquia casld, argentum
. de confusione diabolicae captivitalis erepti, ad-su-'' igne examinalimi; et sacerdotes tui induanlur justilia
pernae ciyitatis mojriia tendunt; Qubrum prbfecloi ; (PsaLxi, xvli, cxxxi). Arirum ergo.et aigenium, et
ntiriierus,.sicut et perfectiortim, inleger in memoriai vesles .sacerdotales, pfiricipes palniiri secunduin
inierni le-lis aiierna conservfctuf, Unde. ex persbnai vires suasinimpensas offefunt operum-lempli, cuiri
sancia*universalis £cciesia*/beo djcitur,: Imperfe-. vlri sancti, quldquidsapientioe,quidquid eioquentioe,
cliim meumyiderunlpculi iui, ethi libro tuo ornnes i quidquid pprcipiunt aciionis, bona», lotum lioc bene
sctibeiiiur (Psal. cxxxvm)..Et in.alio-psalmo,: Ho-. ulerldoin rcdiLCbttibhem-conferiintfideliujn Chrisii.
;,mines et jumenta salvos facies, Dotnine; quemqdmo- . Ceflum aulem pondus auri et argenti, certus vesli.um
ditni-multiplicasli misericordias iuas, Deus (Pstil., riumerus sacerdptalium insacra hisloria cpiilinetur/,
xxxv). Aljnox de perfeeiioribus.: Fiiii. autetn homi- ul juxta prtficedenlerij expositionera niimeri vasp-
mminproteciioneaiqrumtudrumsperabunl(ibid.),'eic. rum,. Jioriiintiin,.ei animalipm, meminerimus Dpoii-
• Ei de prmcipibtispairuin, ciithitigreder.enturtem-. ;num prnnes co^ilaius
nostrps, sermones,./e;t' actus
•!2s BEDJ2 VENEBAmiS OPERUMPARS II. — EXEGETICA GENHINA. .-€24
obsse. setnper, ;ac digna iriercede remtirierare. Inler A scriplunvest':"Absiulitm;go Jesias 'cunclqs ahothina--
li.-cc•yeron.olandiim"esij quanirim populo Dei injuria lionesde uriiversis regionibus-filwrmn
Isftiel;ei_feeit
caplivilatis ac longae- serviluiis profuerit. Qui enini bmnes qui residui eraiit in Israeiservire DoininoDeo
iri paucissimo'numero captivati sutit, ltoc estaiiirnae sup, curielis dibbus ejus rion recesserunt a -Domiho
IiOmiriujj),ut Jereriiias scribit, quatuor mrllia' sex- Deo~patrum"suorum.'Etvpaulp snpeflus sub eodefri
cenfsDycaeierisvel bccisis yel timore hosiium-Tohge rege, cumde insiaurandadonib Domini ageretnr :
Jaleque dispefsis; vei certe eoruriidernbosfiUnjmi- Accepiaque,mqix\i,pecuniaqumUlaiafuerdliiidomum
seratiorie inpaifiafeliclis, nunc iiiter hpstesmultipJi- Dbmirii,el quam contjreyaverariiLevitm.et: janitores
'oati,ad qiiinquagihta iermeriiillia in jiatriam jiri re- MeManasse el Efhrqiin;el utiiversis-reliquiisIsrtiel,
dieruni. Qui nudati opibus, eloequaJi-bhiriisservitio ab biririiquoque~Judd-et Berijamiii, el -habitatoribus
adiiifcti tfanstiiigrati sunt, nunc !non soluriiliberati, Jefusatenijlradideruhiin htanibus ebruni qui prm-
sed eiaurb et argenio, vestibus,servis, substanlia, et erdnieperariis ihdombDomini, Hi ergo qui residui '
Jnmerilislocupletaii reverluntur. Ef quia'maxime flil :cu!ntribu Juda el Benjamin, "quibussbciati fueraiit,
fehi perlinet, qui propter iriuililudinem deprum fai- simul capiivair.in-Babyloniam, ac siriiulsunt in pa-
sbftirii pairiam pefdiderarii, ita : tif eis ihcrepanle , triani remissi, suasqriesinijuHcivitales,~quasvacuas
projflieta diceretur,' Secunduninhmerum quippe ci- '" cuin agris~" ac yilltilis ingf essi reperlurit'. Nonienini
yiiatuiri tuamm eraiil diiiui,:Jiida(Jef.u); rihnc -'eas, Cumipsi' in BabylbniaServirenf; sicnt nec dua-
eamdeiri pairiam repetere, non fantiim unius verr rum tribuuni tefras'quisqua.in colonus iiitrarat,' clir
•Dej-fide vgauderiles, yeriim eiram ipsairi'fiderii una cente Scriptura : Si quisevasefai glqdium, ductiisin
concordes et anima* devotiotie eolenles, atque ejus .Jiabylbnem,servivitre_gi'etfitiisejusf.doiiecimperaret
sese laudibiis canendis, religiosa nieute a"c liiigua rex-Persarum; eicbmpieretursermd Ddminiex ore
subdentes; ita ul qui-quondam bb diversttatern reli^ Jereriiiw, eVcelebraretlerrtisabbaiti sud, Cunciis enim
-•gronisdiviso Israel et Jrida "rioriiirie-bensebantiif, tliebus desolaiionis egit sabbdium,"usquedumcoiriple-
•nunc.ob uiiitatehi pietatis antiq.ub Israelvocabolo reniarixx anrii (JI PBI':xx-xvi)iCoinplejoitaqiieiioc
bitines appellarenlur. Culiuiri riamque pietatis, quem "Tongissimbsabbatb, recepit tefra Judaeacum reliquis
_ in terra sancta/proplietis reclaniaiylbus, atque exem- - "Israel Iia.bitaforessubs.VPofjofiiajor p.ais decem iri-
'
pfa juslrtiai demOrisirantibus -spreverunt,-" Jiiinc in buum, quae transmigrata erat ^ab AssyrijsZuItraMe-
, terra alieiia.Iiostibus-idolblatriaeserviejitibtis^ad^arii- 'dorurii rhontes,-riunquam dbriiiiinrediit';' quoanec si
, miiri) voeafuni. Quid ergo iri bis fnluendum? quid rediret, suas poterat civitatesingredi, quippe Saina-
inemofioe commeridandum?riisi' qiiod ebs,'qtibs lir _ rilaequas possidefe. De quibus hodie Judaeiniultuin
bertas etjjbpia 'refum brnniurft!in 'pairia negljgerites -Jndaiqe et infideliter sibi pfpmittriiit, qubd veriierite
feddidit, et ccelestium' immemoies mahdatortim, ac regnarite Cbristb siio' bi eliafti ctfriicajleris siioe
fpsos servilus -pefegre et inopia ad obsequitiin-sui genlis bominibus sint ift Judoeamrevefsuri, atque iii
Creaiofrs ac Liberatoris addiixit. Faniiliaiis namque lojo ofbe regftalufi; ribriinieiligentes 'dicta prophe-
res est, huitiantinrcor: opibus ac libertate dissolvi", fafurii", qui regnum et divitias Jefusalem civiiatis
aarumiiisVero iic paupefiate ad semeiipsiinirecoljigi. Dei, non uni genli Judeesecarnaliterv sed omnibus
Quod ergbde unp/populo seriiel faclunf est, hoede "iriGhris.togentibus spiritUalUer,quod riuirc per or-.
'oninibuspost peccalum pcenilentibus quofidie solet "bem agiluf,' prbmisermt. Haee"de supeificie liClefae
actitari; dum hi qtii per iiegiigenliarii ih (Cntatibnes paucis jsintdiclav Spirituali atilem sensu, sacerdotes,
etiaqueos incideruntdiaboli, per iiidu.slfianipoeni- -.LevifoeJ cantofes, janitofes et N.atbinrieiin tirbibus
tentiaedivinittis adjuti resiirguni; qui virtutum opj^ sriis, univefsusque Israel in civilajibus suis liabitant,
bus ab hbste antiquo nudati, de Ecclesioesocieiaie revertenles- de Baliylorie; -cuni .et" mihistri allaris:
lecesserunt, plerumque ad coinmuiiioiieniillius ma- sancti,'' "acdbctbres, etipsa Dei plebs iri suissinguli
jbribus quam atitea perdiderunt viflulibrisexerciTi. gradibus Deo fidelilef sefviunt;"sive qui eodem gradu
redejint; quia nimirum quo se gravius efrasseine- iv aliquaiido yitiis:sofdidatb vel perditb, p«r poeniteii-
niirierunl, eo ardentius bonis iiistidare bperibiis sa- iiani correcli siint';jseu quLnuper de regno diaboli
' - ad EccTesiariivenientes, -bonum sibi gradurii bene
tagorrl-. .'..'' / /
" Habildvefuni
crgo saceidoies et Leviim.de populo, iriinistrando acqriisieruni. Stias eienim civitates in-
etc. yriiversum jsraeldlcit, non fiecemtribus' so- tioier.unl Leviioe, vel filii Israel; nbn soluni illi qui
luriimodp, qua?quondani Israel vocabantur, ad dis- jeasdem civitates qubndam taptivaii amiseraht, ve^
tirictionem duaruni fribuum, quee Juda vocabarilur; 'rum etiam hi qui de captivorum stirpe progeniti, ad
sed oinnfes generaliier qui ex captivitate ;as"cende- ipsas :sb-civilales ex/palerria siiccessione periinefe
ranl, sive ex 3uda et -Benjaiiiin, seu de aliislribu- didiceruni. Sic et in sensu spiriluali civiiateriistiam,
J)us- orjginem duceriles.VNam decem tribubus in ''^de qua^transmigralus.risia Chaldeeis,Levita reeipit,'
:
Assyrios tra'rismigra'iis,.'elSarriafilisin .terra eortini quaiidb diacoriiis aliquis' sanctse Eccles'i3j;yitlulenr
'-s;ubstituiis,quicunque reriiariscrant,dereliquerunl ac perfeciionis.quam a'diabOloseductus perd|derat, Do-
'
fregerurit onuiia simulacra, ef integro ex cordeDo- inino dbrianie.Vrediniegrat. "Verbt"gratia, -qui pei
' niiiio
'servire, atqrie in fcfnplum liostias suas offerre ebriosiiateni ,'"\'el -concupisceniiarii,'vcl'superbiahi
Cl
•''ctBperunt; ut Yeiba dieriiiii iriaitifesie prbbant, ubi ad graduni qucfri acceperal, faclus est indignus.
82S INESDRAMET SEHEMIAMPROPHETAS ALLEGORICAEXPOSiTIO. — LIB. I. 826
denuo per cOniiiieniiain,parcimoniam, humililatem, AOeum Colunt, un.a ethori dispafi dilectione ad gau-
' "
et cocteravitae correctibris*insignia",ad eumdem di- dia perpeluievpaeis et fidelitatis.anlielant; atque l>aec
gnior redit. jlursus Levita in Babyloiie.iiatus; civita- iii quaritum valent,, fetiaifi in praeseriti alterutrum
;tem suaui in terfam Jtidoearii veniens ingreditur,, sese diligendo ac suflereiido imitaniiir. Bene-auteai
' - ' - ' -.- . :
quandb quis regeneraiusrin Christb, reatum !
primoe -subdittir.': ;
prffivaricationisexuit, aCbene instilulus in Ecclesia, '.:Et surrexil Josue filius Jbsedech .-elc. Uiebalur.
semel acceplum diacqrialus gradurii, regulari mode-• enini ad opus divinl cuitus itiagisiris.Josueet Zoro-
ramine custodit. Nam et jlle sicul per gratiarri suii babel; qui:ambo, ut supra diximiis, unani bamdem-
Redeiriptpfis, quasivde Clialdaeaservitute -liberatusi —que Domini et Salvatoris nostriTiguram eoiriplerit ;
est,ita eiiatii per exseculioiiem boftorum operumyiii'i^.:-Jpsise videlicet'propter sacerdptium,. Zorbbabel pro-
quibus proeilecessores ejiisdem 'gradus" convers.atii - pier regnum; quia ille de sacerdolali, Iiic de regia
siml, velut ad moenia propriae civiialis ascehdit. slirpe descendit. Doriiiriusaulefri noster vertis est
Quietinque vero.filiorum Israet ila eaplivi -abducti fexTsrael, Id est, omniura Domiriuin videnlium;
sunt, ut riunquampaiflam reyersi, aliis potius-suasi : verus.et poniifex secundum. ordinem Meichisedech.
civitates ac fundos possidendbs reliriquerehl; illorum . Pont.ifexs.ciIicet,-quia nos per hbstiam «ofporis sui
uiique designant erfalus, qui sic peceando ab Eccle- "Tavat a peeeaiis iiostris, qui etiam post passionem et
"
sia-diseeduiit, ut nunquam pceniierido resipiscant; ascensionenj suam-ad dexteram: Palris jiiterpellat.
sed aliis potiusqui dignisunt, promissa sibi praeniia: - pro,nobis:(y{oi«.~vin).-Rex-;.quiaet iriVpraesentiad
'
percipienda relinquuril; quoruhi nffi, imo universU belluin rios-spirituale accingil, atque ui viricamus,
tati poenitenliamsuaclens, dici.itin Apocaiypsi Domi- Tidjuvatj.et viricentibus in futurb regnum pefenrie
nus-: Metnoreslo itdque unde excider.is,etage pmni- tribuit. Nori solum anterii Josue ac Zorobabel, sed
"tentiam,elprimd bpera lua fac:; Sin q.uleni,-veniotibi, :et 'Jralres eornm cum eis, in oedificalioneniplebi
el viovebbcandetqbmm luum-de loco ~sug,-nisipwtti-..- priefiiefunt; illi nimif u.ni.fralres, de. quibus idem
lenliam egeris (Apoc n).. Qul riirsuni alteri in .fide rex.-et sacerdbs-rioster, post gloriamsuee resurfb-
perslanti, ne.cadefet, suggerens.: JScce,-inquit, venio jctionis niulieribus se, quaerenlibus appareris aii.-:
citoj lenequod htibes, ul nemoaccipiat coronahftuam ile-tiuniiaie frqlribiisnieis~(Matlli.:xxym). Qui-vide-
\Apoc. m). -:-:•* ••.'/ '"--. . licet fratres, Jd est, altiores quique in Ecclesia, et
- CAPUT III. suo Redemptpri familiaritis/adhoerenles, domuni
Congfegaluf populus in Jerusalem mensesepiirito, et ejus-cuni illp aedificant, cuni corda fideliuni verbis
- qjlari mdificaio 'faciuni Scmnbpegia, cmtefasque(,. et .exemplis..suis;-ipso auxiliante, confir.m.arit.Et ,
exindesoleinniifitesDomini... -bene Iratres Jbsue saberdotes appellal.^Cunbtoenam-
Jamque veneratmensisseplimus,el-eranlfiM ^srael .que Ecclesioedicit apostplus Petrus : Vosquiem.ge-
in civitaiibus suis,"elCi Septimus-inenste, qui apud nuselecfitm, teggle sacerdoiium(I Petr.n).De cuncta
nos OctobfjsappellaJur, lotus erat prae caejeris meri- item Ecclesia,• dicit in ApbcaJypsi.Joannes : Beatits
jsjbus Iegali observaiione solemnis; iri quo etiam de- ~eisanctus.quyhubel parlem in tesiifrectionepfima :in
dicalio letiipli "celebrata esf. .Gongruebatergo.devo- fiis secnndambrs iion habei potestalein, sed erunt -sa-
lioni fidelium, qui de-eapliviiaie ascenderant, ut cum cerdptes-Dei et. Chrisii (Apoc. xx). Cum enim electi
primo suas civilales-singuli cuni. p.ecudibus,ej pecri- quiquemembiia Siftt summi sacerdotis, qtii cum ex-
nia quam altulerarit,"-intrassent, atqtie in his ,nian-'• liiberii membfa stia hpstiamyiyeJitem, crim spiritum
siories sibi suisque congruas providissent, mox omiies suum contrilum; Dpo .sacrificium reddunt, fecte ct
pariter ift Hierusalem confluefent,vibiqiie altarb ad ipsi cum merito fraferriitalis et sacerdplii npmirie
offerenda Deo bolbeausla cbnstruerent;. et hoc co censentur. Magna autem previsione religionis, filii
Tempore-anni," quo olim templum ipsum cum altari ti-ansmigralionis primo omnium aliare :I)ei aedifica-
etomnibus yasis ejtis consecralum^est, qup ad dicm verunl, ut quia leriipluiriDei,necdum-erai fundatum,
ccnsecrationis ejusdeni annuatitii Vienire«onsueve- D '
J haberent-lamen ubi .Iiolocauslomataefboslias offe-
ranfi AJtiore aujetn sensu, "men'sjs-:septimusgratiam feridb.vdevotionem" nienlis suoeosleildefentvQuod et
-Spiritusjsancti, quoein Isaia prppheia, etin Apoca- rins iibdie 'spiritualitef facjmusiii Ecclesia, ctim ante
lypsi-sancti Joannis sepliforfnis desc"ribitur,.insinuai. . oainiain cbrde npstro fidemdominieaeihcarnationis
In quo videiicet niense post capiivitatem de civitati- _ot passionjs -coHolamus, cum liaric nostfis. auditpri-"
bus riostris in Jerrisalem: convenimuss. curii -.posf ..bus anle alia.suscipiendani, atque intimo corde ra-
ablutas sordes, err-OTesque/viliorum, po.s.linclioala dic.andamtradimuSi ju.xlaillud Apostoli, iqupii rudi-
proesidiappefum ljoriorum,'majore ejusdem Spirilus bus inJaliristoadhuc Cof-iniliiisloquiiur,diceris : N<an
gfalia illtiminamur, slcqtie iii afnoresnper.noe paGis, enim:judicavime scire aliquid intet vos, rii.siChristum
quaein vera unitate cbniinelur, acceiidimiir>i:Jeru- 'Iesum,eljmnc crucifixuri}{l-Cor. ii). In quo videiicCl
salem•quippe visio pacis (licituf, Et bene dicitiir, * allari holocauslbmaja nostra, hoc est xiogitaiipnesei
-
qusd-omnis Israel quasi vir~uiius septimo mensein opera perfecta,. offerre debemus ; quia- nimirum Jja
Jerusalem cpngregatus sit; hoc^lenim quotidie *in "solurniiipdovola actionum nostrarum Deo Patrj.pps
spifltuali Israel agiiuf, cumpef gratiam sancti-Spi- * sunt esseplacabilia, -si.sacrameniis nojstfi iledem
iiliis oifine-ipef-orbem "clcctif una eadenique fide ptoris participemus, si .vir.iute Rpiriius jpsius quast
T8'27 '-' BEBJE VENER.ABlLJS-OPERUJiMRSII-. — EXEGETICA-GENUINA. 8J8
ighe- sacrosancti altaris.incendimur;tVhqlocauslunv, & vel spirituuin veiiiomlimm, qtii bpus bpnuni ne per-
'
narrique toium-iricerisuni: diCilurHqiio npiJiine illa vficiatpr, imnedireiCpniendunt. Uiide benetales pp-
sacrifieia vel:hosti:'s vpcabant, ex qsibus ni! in hu- vpiili terrarurii.ypcantiir, ad.distiiictionem ebrunjvi-
inanps usus. cedere.-sed loliim Deu -dari, et sacro deJicel qiii dicunt,: Noslra qutem coiiversqiioin cwlis
igne cpnsumi praicepluni eraf.Quibus niystice illo- _est (Phifip, ni). Sed quamvis populi terrarum deter-
rurn .vila*lideliuhi 'expfJnjebalur, quinihil propfium reaftl, ne.Cesseest ciyes supernae .ciyiialis coeptis
quaerentes, oriiriequod vivuht, in^faniulatum interni virtuium operibus-insjslaht. Nam sequiiur: El ob-
arbitri iinpetiduitt. Qui nori solunj voluptaies auimae Meruni.suptir itiud.,holocauslum DpminOmane.el ve-
.sive'cbrporjs suuproBoriiinp calcafe^:/sed etipsarii . spere, pflerimiisriamque Jiolocaiistum'Dominosuper
ariiitiam proillo pdnefe gaudentj quipossunt dicere : aljareipsius, cum stabililain corde noslro fi.deiejus
curii apostolis : Ecce.rios feliquimus oriinia, -eisecuti .iiilegra.devptiprie, bpnis actibtis operairi dariius. Et
sumusje; quidergo erit nobis (Ma«ft,xlx)? De.quibus boc mane acvespere facimtis, cunj nos pro cerjo .
velipse resppridensi Etomnis, Jnquit, qrii r.eliquefildp- .memineriintis, et'•.in.Riasalutiferae intenljbrijs ab ilio
nintii,vel frairesyaiitsorores^atilpatreiri, aut malrem, ,accepisse.-el nori nisi peratixilium graiii ejus, ea
riut-uxprem,aui:filios,-autagrosirpropter:iio.men.meijrii, " qusjnchoavimus-bonap.osse-perlicere, idepque illi
.''^itupIuin''ac'cipiet',:'et,viiarii'.^te'fria^'.possidebit.;'Hbc' vblagfatiarum in; omnibris, cum ardenie vdesidefio'
atilem' liolocauslupi vitae contiheritioris et sacratlpiis piae conv.ersatioriis referiinus.vItem marie bpl.Pcau-
in aliari Dei Isfael .ofiei-eridumesj-,; quia non nisi stttm facimus, ciim pro lumine accepto spiiiiualis
. per fidenl Redeniploris noslri, bona nostra Opera, ut . scieriiioe, COtiditori npstro. yicem bene viveridire-
diximns",Deo Patri esse possunt accepta. Nam Dio- pendinjus.- Vespere.h.olpcausiumfacimusj .cpm pro
«ienes, et similes ejus stultee pliilosophiae.sequaces, requie sempiteriia, quairinos-in illp.post boiia.opera
vcrim propria feliquisserit,; et nudairi;iij soecuio ac acce.p.turps:speramusv:jricessabijj" studip vflagrarnus.
"
paupereni vitahi-gbrereiii, Dbminuttinbn sequeban- .Poiest el juxta. Jitteram recle. accipi, ,mane nos et
lur, Hblocaustuiri quideniTacefC videbaritur, sed-hoc- v^espcfe liolbcaustum Jjoriiino offerfe, ciimita divirioe
in allari Dei Israelnon fecerunf; quOniam a -suis majesialis bblutibusplacere omni leuipofe curamus,
quidem. se volupiatibus alienosv reddiderunl, sed . ui diliiculb surgenies, ribn priusad-agenda liumanae
Christutri J.esunr ap.ud .Patrem sdypcatunv liabere fragilitatis necessaria procedamus, quam.igne diyinae
iiescieruni: Devquo akafi berie subditur':- cliaritatis inflammati, devotis nos bralionibus Dp-
--'' CbUbcaverririi -tiutem.aliafe supef bases '.suas^stc. Ininp commendetriiis,juxta eum qui dixitj.Et tnqne
Rases quippe allafia sunt Corda eleGiorum, ad susci- r, brqtiomea prmvmieHe. Sujiilitef completis diei ope-
piCndadoniinicoa;fidei sacfanierifa, praaceptis rriagi- ribus, non ante demus "-omriumoculis- noslris, aut
sfrorum 'praece.denlium,quaisi fabrPrum ferramentis pajpebris nostris dor.niUatjonem,quatn Jpcum J)o-
praeparaia. Et berie; Umiriiriitare, sed.plures-suiit niirioiri-nobis soleriiore oraliorium instaritia conse-
rqtioehoc ppfteritv^basesi 'quia' urius Doininiis; una cremus, j'uxta hoc qubdidem dicit propbeta : Dirigq-
,fdes, unmn bapiisiM, tinijs/ Deiis ylSpites.iv),-sed turotaiiomea sicutiriiensutriincorispeciu,luo, elevatio
; - hiulla suflt cPfdavfideiiunivquaevuriaverlialis, regtila ritanuuni mearUiri-sacrificiuihyesyierlinum(Psat.cxL).
institiiia,; quasi apqtialeiiicollecta in sinuiri, com- <Feceruntqnesole)nnitalemlabernaculoruni,&c.So-
iriuni devotione ecelesliuiri ontis portani sacratrien- leniriitas iaberiiaculofuni,.qtiae in Eyangelio Grasce
toruiii. Aiioquinqtiisque riiiuus iftslfuctis, et riec- .iSceiiopegia, id est, fixio iabernaculorum nuncupa-
dufti Vilia pristifta (Jeserere ctirafilibus,vfidei sacra- luf-, fesiOTilaserat sepiem dierum; incipieris a quirito
riienia conJmiititj-quasi allare Dbnjini in terram deciino <lie riiensisvseptiinijiin quibuspraeeepitDp-
v sine/basibus ppriitf; quia terrenis /adhuenierilibus niiftus "oriinein populum facere sibi tabefnacula/de
-
qiiae sunt cbelestjavtraditi.Gongruit.autem buiCJpco v jrondibus. ac r.iriiis ligni .pulcberriml/et egredieriles
quod ih Evangeiib Domiriusait : Neqne accendunt "^de domibus suis, manere in-iisdem taberriaculis se-
' lucernam, el-ponurit-eamsub;modio,^ed super cqnde- D ptein diebus, quotidie decreta diyinaeiegis scf ulantes,
labrunt, riliucedt-oinnibusquiindomo suril (if/aieft.Jy). et boloeausta.Doiriino offerentes in igne. Hoc autem
-Sicut altafe DbhJinjis-recievbcaiur, quia nos ab ini- ibtuiu faceresunt jussjin memoriam tetnporis, quo
'
quitatibus nOsiris «mUndat,; quia' "^pta brationuni egressi quondanj de .^Egypto, in taberjjaeulis mora-
; ribstfaruriisuscipieris Patri cbiriifiendaJ;" sjc etiatn vbariiur iri sbiltudiiie, praedicanle' legem: Moyse, -et
lUceriia' pote.st ribnvi.nepn.Venienterappeilari, qiiia crebrius in-divinasibi apparentevproesetilia, exspe-
ift.testa.assumpite litimaniiatis lumeniniposuit *ter- ctans Jphgo tempore;, quando terram fepromissipnjs
riae/divihitatis. Supporiuhluf auteni bases alfafi, - .-inifafe liceretj ne uiiquam eis taiiti gratiabeneficii
'supppiiiturlucefrioe caridelabrutri;:ciini iideies qui- mente excidefet. -"Venienles efgo quide Babylbne
quesuacbrda siw corpora ad exercendum operando asceriderant. in Jerusalem, Cum essentinagria.de-
- qiiod cfeduht/"Iiiiniili interilibhe' submiliurit.. Bene TOiibnead facierida omriia.Domiftlmaridata accensj,-
'
anterfi, ctim dicefelUf cbilpcasseeosalidre supefba- ^iiaiic soiemnitalem qmrilo deciinp die septimi rrieri-
ses suas, aajunctuiti est, jdeler.rentibiiseospercircui- sis:collecli celebrareotjrabant;, diebus,singulis«jus-
ium populis ierrarum; quia cumipcoapiis fidelium dem septimanae -eaiqrioeoranl lcge proecepJa geren-
Hi6 devblisj iribx aderit contradictio nefandorttm tes. Quae-riosomuia pafMevolione spiriiualileragere
329 1N ESDRAir.ET NEilEHHlAMPROPIIETAS ALLEGORICA-EXPGSITIO. — LID. I. . 859
corivenit, Egressienitii sumus el"nos per sanguinem .A - Et.posl hmciiolocahsluni juge, ete. Holocaustum
agni de ^gyptia-serviiute, ut veriiremus ad/leffam . juged.icil, qurfdriianeofferebaluret vespcre. Kalendas
reproniissionis, cunTin sacramehia dominicai pas- auiem-Voctlinitiamensium, idesf, ortum lunaenascen-
sionis baplizatlj j'ugu~riigrave-praivaricaiipnisabje- tis.; a qubsempef Hebraeimenses incipiebant, ut ppte :
cimus,:qiiaienus in liEerlatern.gloriee filiprunl Dei niillos menses ,•exieptis lunaribus ,1iabentes.;,Unde-
•
adoptali, haeredes. vregni "crelestis esse. possimus. - pro EalendisGroecitaeliusneomenias, bocest npvi-
Manebatriusnamqueiutabernaculis.;et;lentoriis, per Junia, nuiicuparit. •Siriulem mense,.propler dies .l.ri-
"dbserlunjIongo tempofe Uer-agentes, dohecvenire- ginja, ,quibus jmplentur,- pleniludiiiein ^designant
mtis ad patriarii, cum iribaptisniorenUritiantes fiori opetum lucis, qriando in fide sanciar Trinilatis de-
solum Satanoequasijegi jEgypli, id est, tenebrartim, . calogi pnecepta perficiniiisv;:quid:exordia mensiunf
sed e't otiifiibuspompis atque operibus htijus sieeuli, in quibusjuna; ut denup nobis lu.cereu;ueat,. ntiper
velut peregrinosnosin hoc^nyundbac viaiprcs,- ai- a sole diciluraccendi, =nisi~ini!ia desigpat unius-
Teriusautem vitae, quafii'a .Dprnirib'Sperarehitis, ci- -cujusque boriaeoperatipjiis, qtiaedbnantegfatia Cpn-
ves esse promisiitiiis.-Cujus in inenJofiamspei et ditbfis nosffi, quasiVSoIisjustitiae-proesenlia perci-
pfomissionis, sepliriib merise debemus in laberiiacu- .. pimus ?-Obcujus «ignific.anlramdiviriaeiliustraiioriis,
lis manere, -Jiocestvvillustrarite rios.gratia SpirilUs B.sine qua niliil bbnivel inchoare yefpefficere vale-
sapcti, qtiae Sepiilbrmis' describituf, ..tota riierile. 'jnus, Dottiinus"pmnes Kalendas, boc est,, exbrdia
buhc mundumwelut exlraneurii";urgenlemqiie desie- /ineftsiumvcelebr.afijet-.victiiriaruni/.caeremonias ob-
rere, ac .fixa in.tentibriead itnniaf~cescibiliapafadisj servarTpra-cepit. Uride est illud Psalmistoe: Caniie
-
/gaudia properare"; et bbc rib"ssepferridiebus,Tipe'ost in iitilio.mensis luba,.indie insigni sblemnilatis ver
toto lempofCvitaepr|eseniis, quaelolidem'diebuSCir- sltmXPsal. LXXX ).. Quod- est aperte dicere : Gau.
'
cuhiagitur, indesirietiter facere opbfteV singulisque :dete, justi; in Domino 'et verbo. aoctriiiae proxiin5s '
diebns hujtisbebdoinadisholocausturiifaceredebemtis ihsbilanlejmbxtit vos advfaciendum opus Jionum
el opris diei iri die sito; hblocauslum Vidplicet,:lioc , ab illo esse.respeCtostconsideralis in Itice insigrii in-
est oblaiionemlolairiincensam, inliis quarad> divi- terna;inspirationis; ej'us per quam vos ,a cupiditate
nrim serviiium proprie pertinerit, ut sunl brafibnes muridi hujusavocari, acdivinis rebus allius vacare
et jejunia. Opns vero diei iri die suo~,-;in Illis quaead' . condecet. Rene ergo dicilurvquod, peracta fesliyitate
obseqiiiuni fralCrneeilileclibnis-aJfinenf; ut est esu- tabernaculorum, filii iraiisniigrationisfaciebaiii lio-
rienti panetii', potiim iilienli, algeniiyeslemyhospi- Jocauslum juge, jamin Kalendts.quain inuniversis
lium peregiino", infifriio visUatibneni,- sepuiliiram-, ^olempilalibus.Dbmiiii, quae erant coiisecraias, eiin
"
inortub, errariti dbcirinairi, ddleirti solatiuiri-mirii--. pmnibus jn quibus.riltro ^offerebalur vmunus Deo.
sirare. Et berie-cumdicefet Vosholocausluiridiebus :Quja posiquam aniuius semel buic niuiido perfecle
singulis secuhdura pfsecepthm legis, et bpus diei in abrenuniiaverjt, oportej ut toiuiri seobsequio, divi-
die suo'facefe, inieijjbsuit; Pef bfdineriv; quiavhimi-. nae vcluntalis,quod holocaustuiridesigtiaredixiirius,
rum quidquidiri obsequiis sive. divirii seu fraterni , jugitefimpendant; et-lioc faciat.lairi incboaiioiie
ariioris inordinate/geriiuf, nierilum suaV perfe- oujusquebonae aciionis, quam inearuni quas Do--
-ctioriis-amiltif. Honot enim regis judicium 'diligit niinuspraec.epildevotaexsecmione virtuium,necnbii
{Psal. xcvni);. nairi quaecunque ih Iiorioretri.sumriii- et iii eis •quibus pia mens exceptis- gcneralibus
regis.deyoie agiinus/certeiieeesse est discfetione "mahdaiij sponte Doniinofamulari Joetatur. De qua-
j'ndicii, quandbyel quanlum sint agenda distingua- libus ipse Dominus non proecipiens, sed consilium
hius; ne si recium opus nostrum minus pfdiiiate tribuens : Si yis, iriquit, perfeclus esse, vqde, veiida
agimus, normairi ejus recliiudinis/depr-averijtiis;Hoec qtiie ha.bes'(Mqtlh.^ix),: Et cum de uxbfe non du-
nobis soIemniaTaberriacuIorum, boc esl Scenbpegiae .cendaVdispuTaret;lioniniperarido sed suadendo ait:
mysiice celebraiida, Paultis irisiriuabat, curii iiiler Quipolest capere, capiat,(ibid.). Sed et Paulus de
pfoedierifidurii'sc.enofactoriaeartivacabat (Aft. xxvlii). -y. liis^qriaeiri spontaneurii: munus- Doriiino obtulerat,
Faciebat enim scenoinaila; i'd esf, taberriacula, ;ut et. 'gloriabaiiir diceris: Nunqriid noii-hqbemuspotestaiem
jseipsuihiiicolam esse niundi, ac peregriritiiii docie- mandvccahdi-elbiberidi? nunquid noii liabemus poie-
fet, et eos qubs erudiebat, pefegfiriandum in hac siatetn sorofehiMulieriiniircuinducendi '1 Cor. ixj?
vila, iri fttlurb auleni patriam exspectandani speran^ =etcaeleraj.ejusdenilbcj. - - • / •/
damque 'iiistitueret. Tabefnaculis nrimque 'ppregri- Aiprimo dii; niehsis seplimi cmperuni liolocatis^
iiantes vel itefageritesuti' soleirius; quod lii hac '.tum,.eic. Sav'pius;dictuiriest./sepnmura nierisern.,
vila sanclps agere iesiatur idem AppstOlus;.e.uniaii: seplifofmenVgfaiiae spirilualis illustraiionem desl-
Diim sitmus in lioc cbrpore, peregrinatmtr a Doiniho gnare. ..U.ndebenenunc. diciiur :_Quoniariia primo
(II Cor. v). El ad Hebraios : Ndri :enhjitiabeinus ' die mensis seplimi eoeperunt offerre TiolocausXuni
hic mqnentem civilqlerii','sed fulurarii^ inqiiiriinus ' Domiiio, quia
jiihiirunj ab/ipso exordio^divirioeift-
(Hebr. xin). QuouiamJvero voluit ut Jii qui menlem spiraiionis, necesseest huftiana cpnsclentia imuiu-
perfecle a mundo.ajienant, ac se cives ejusquse sur- tetur9 ac "negl.eciis.infiiriis delectatiotiibusViri.eri
suiu^es.tpairiae fidelile.r c.onfiientur, mox universis quoe Dpmhii sunt, solacogitanda inaidesCai". A die
iu sevirtulibus inlrbitum p3ndarit,recie subjungUnf: pritiip mensis' septimi, ijoc est a pHtriaillustralib.ne
"
-851 MDiE-VENERABILIS01'ERUM P-ARS IL —-EX-EGETiCA GESUINA: 852
-A boIocauslisdecunctJs qti33'arca"coiiiinuera"l
wfatiae-cbjlestis, pfferebant Jiblbeausla viftuiuift "Qo-.-J ainmabu?
mirib-yvqui-supervenieBte iir igneis linguis Spirilti riiUiidis-'.consecravitv.Terliam -aeiaiem Melchlsedee
sancto, mox vel.ul.-abeo ;q'ub.dfuerant Jtiimutati, riovis sacerdps T)ei '-sunimVet "Abrahafti pairiarcha,' hic
jam mtim" anvprisfacibus ardere,^ eCpmniuniIjnguiS parie el virib' jlle proprioilio Deo ~obIato,-sacratijmy
- |entiuni magrialia' 0ei proedicare ccepefunt "/atoue . cujus Jpsuifl qudqtiepfincipiuni, :id.est,.acceptuirij~
adeo sunl Iibc holocaustodediti, imo dpsT holocau- cutii yenisset' ,in Terram fepromissionis, factb ijbival*
stum faclum, ut facilius occidiab eis, qui cbntraiia tari, et in^ocalo^cjus nomine, consecravit. Quartam
sapiebani, quam a sua intentione possenl revocari. aelaieni rex Da\id Domino consecrayit, aedificato
Unde merilo idem mensis seplimus apud Hebraeps altari in aiea Areuna Jebusoei,et oblatis Deo holo-
novtis anniis vccalur; suo nobis nojnine indicans, caustis, quibusTram ejuS, quam in populo nuine-
jquia per donum sanctus Spiritus fidelibus datur, rando conlraxerat, 'placaret (// Reg, xxiv). In quo
ul mandatum novum niutua*dilectionis implere, et loco -el quondam Abraham lilium obtulisse peihibe-
canlicumnovumsupernoe laudisinoedificalionedomus lur;et deindc aadihcaloaSalomone iemplo<diarc bo-
Domini valeantresonare. Deoujus vidclicel mensis locaustorum constat cssc localum. -Quinioe nunc
observatioTieDominus ita mystice proecepil: Mense " aetalis cxordium Josue filius Josedcch sacerdos ma-
septimo, prima die mensiseril vbbts sabbatum meino- * gnus, et Zorobabel filius Salatbiel, oedificatoin eo-
i tale, clangenlibustubis, el vorabiiur sanctum; oinnc dcm loco aliari,-et-ohlalis Deo holocaustis, mox ut
opus seivilenon facielis in eo, el bfjeretisholocausium discussojugo longoecaptivilatis, Hierosolyniam re-
Dotvino(Levit. xxin). Sabbalum quippe lnemoriale, diere, dedicarunl; ac _deindeholocausto jugi quott-
id est, requics erit prima mensis bujus dre, .cum die Dominum sibi placare curabani. Quaa cuncta in
uiens accensa di\initus, a temporalibus sese illeee- figuram praecesserunt ejus quiin sexia ariate ventu-
bris abstinuerit, el in conlempjanda Pei voluntaie rus in carne, et bostia ejusdem suaeGarnisac san-
contenderit. Clangunt lubis sacerdoles, cum fideles guinis tolum oibem erat iedc<i>piurus. /Edificato
earn quam cccpeiinl Ilagianliam internoe suavilalis, igitur altari, et oblatis Deo hoJociustiSj sequitur
"ctiam-proxiniis proedicare-salagunt. Onine ,opus Scriplura dicenS :
scr\ile non fit in tali sabbato, cum ab omni delc- Pono templum Dei fundalitm necdtim erat. Fun-
ctalione ct contagio peccati, quantum in hac vifa po- datio lempliDei, illorum hoc in loco lypice figuram
test, mens sc placendo Deo imniunem serva\erit; tenet, qui nuper ad lidcm conversi, locnm mansio-
scrvile namque opus peccalum esl. Quia qui facit nemque Dominoin suo corde el corpore proeparant,
peccatumsetvus est peccaii(Joan. \ni). Alque ideo <f* r*"dicente Apoilolo : An nescitisquoniam metnbra veslia
rccte holocaustumDominoinoodem sabbato ofieitur, lemplum sitnt Spititus sancli, quiin vobiscst (I Cor.
quiinimirum ille vcraciter a servitio peccali liber vi) ? Et iterum : Per fidemhabitarc Clnistum in cotdi-
reJdiiur, cujus totuni cor igtie amoris incendilur. busvestiis (I Cor vj). Qui ergo de captivitatelibe-
Notandum autem, juxlalilieram, quod septimomen- rati Ilicrosolymam venerant, oedificarequidem lem-
se congrcgatus eise populus in Jerusalem, ibidemque plum disposuerunt, quod eliam poslmodum operc
congregatis omnibus Josue et Zorababel cuni fratri- pair.trunl; sed primum aedificatoaltari, seipsosquo-
bus suis altare redifkasse, atque & pnmo die ej'us- tidianis bolocauslomalibus Domino commend .bani,
. dem riiensis septimi holocauslein Poinino obtulisse ut sic purgatiores ad oedificandunilemplum mereren-
:fefefunlur. Uride cblligilur,Jipc, altare multuin citatp tjuf accpdere, Sic auterii et iri sp.irilualisedificatlone,,
opere de Japidibus iuipplitjs compositum,••jet npn ,j3ic-orariinipjc|Q. riecesse est, ut' quisquis valios docere
sic.ul olihi de lignb fabrefacluirij aigtie sefeis -esse dccreyefili prius seipsum doceat; quj pr.oxiinusad
. laminis coppeftUiiri.-Nequeriiiiri) aliter, Tamelsi plu- timorem; yel aniorem Dei insiituefeinlendit, pfijnp
finia fabric.aritiurijTiirbairistante, pptuii una eadem- jSCipsuiri-insiaiitiiisDeo serviendo. digiiunJ doctbfis
que:die;,vqua/cpeptuiriest pefficTa^uev ad Jifferen- bfficipfeddatj nejaudiafab Apbstoio .'Quiergo doces
. dum iiivepliplpcauslutijpfoeparirri^ n-aliunt,ieipsumriondqces? .qiiipfwclicqsnonfurqndiim,'
: Macliabeeorutn de Jarjidjbusfaciurti probatur, ubiab futqris ^Rym.ii) ?Tinde -et ipse de se Apostplus.:'-
ellinicis pibfanaturil ;.ct postannossex a;J.nda Ma- Cdsligo,,Iftquiti-cptpus meum, ei.servituti subjicio: rie
• cbabocb.renbyapdUmfuis§eip.emo.ra.lurf/ Macli;
iv). forie aliispmdictiris^ipsereprobus cfficiar(l Cor.ix).
Et.acceperunt, inquit, Japides iiilegros secundunji Quapropfef apte filii iransmigratioiiis.rion ullas alias
legem, jejt aedificaveruntvallare npyum secundumj 'victimas,-'yel sa.crfficia,-qriam libidcaiista, libcest
, toias ineeftsas/oblatiories,Beo bbtulisse fepefiurilur:
' illud"qubd fuitprius. Npiandurij qtioque, quod Ini-
tium quiritae/aitatis riiundi',"sicut et quatupr -praeee- _, qhia Jblum se, necesseesf/behe vivendo, et aiicifis
dentiunV, oblatis Domino lioiocauslis consecfatiir. eiiafticbnliiieridb, Suo "Crealori mancipet, jquisque
"Tn priina riairiqri.e.aelale: beaius pfbtoriiartyf Abel,» .riiale
"' .;Vvivetis
. . . .'. -ctipil ab iiiicltis aeiibus"do,cexido
' .' .' c: om-
:---.-....;'.-
primp -bmriium eiectorurii ,'de prliriogeritiisovium, pescere, ut; et merilb bonae aclionis supernum
suarum, et de adipibiis earurii, Deb liblocatisla bJiiti-. copipsiiis/ iri/prtedicarido bbllrieat aiixilium; ;et
lit.irigfessrimquesaecuii nasceriiis. et pririio lio,- . exemplb ejusdem bbni operis "suos aujditores ad
stiis pecofutri, el ^ . ea.quae'dbcet efficacius/seqiienda prbyocet. JPotest
vif./ Securidoa exorluin aetatis Me\ bbiaJis Deo^ etiaiii Jta/m|sljce:i'nlerpretari,- qtiod, s*dificaib*ak
.-E5-S N ESMAM: ET NEilEJIIAM:PRORHPAS ALLEGQRICAEXPOSITIO. — LlB:. L - 854
. fari, uolocausla offerant jjeo , sed necdum lemplum A'siam, quam.tempJ.um de lapide faetum significat,
Kdificaiit-hi.quinupera"TPoniinuni Cpfiversi, mox piiartj afca de lignis Cpmpactaligurayit.Eamderii et
_ fideVcjus agtiita, tantb diljgendoilltim tolo excorde tahernaci)lu'm de tabulis ;et cprtiriis coriiposittim d"e-
inardeseunt,. ut jam inter. perfeclps .adriuinerafi -ya- mbnfiravit (Exod. xxxvi). CoemeiitafiJ.verbsuht lii
leant^ etiamsj jiecduni. bofla ^qusecupiurit,.opefandi domo Dbiriirii.iidem sancti pfaedicatbfesVqui, .durii
ac perfieiendi. tetnpus sive- facultateni, aceipiant". jeps quos bonis bpefibris instiliiurit cbpuia/charitatis
HujusniopTIiolGcausturii-..leatuS: Ahraham Dpmirip; . ad iriviceni rieciunt, quasi quadratbs ppiUosque
clsf ironduin constructo lejnplp, obtulit, cu.iri-pen- lapldes," jie ofdineiii suse cbmpositioiiis!desefani,.
feclus jam fide exstifit et priusguam opera- fidei.ex- caeirienti infusiorie coiijurigunt, dicentes.-:\'£s(q(e
sequeretur,,dicenle Scripturav:JCrediditAbraham-Deo, prudentes.'_et yigilantes in orationibus,'dnte oniniajmu-
.etyepUlaiuinestilliadjusptw^ liiarriin vbbismeiipsischafiialetri habenies continuarit;
fidei -perfbcia^voperi.squpqu^ boni pferiitridifterriadr . {I. Pein. iv). "EJ aposiolus Paulus: iabenda nobis ''
^idit, oiTerensTsaacfiliuriisuuiri supef aliaTe",quasi pricipiens viseera riiiSericordiae,beriigniiatein , liu-
.-etiani Tempjov.cpnstructo, peifeeiiora vQeo pbtulit niiiitaterii, ntodesjiam;, palieritiamj et coetera buji.is-
JioIocausta,4qtiia nimlnim.siriguji ac.tus siyevgressus modi, velut/Iapides , videJicet-sedificii crjeiestis,,
piae-devotionis, velut iOrdihes sunljapidufti- pbliip- :**conliriiip sulije.Gitv.Superbmni&aulemiiqic , xhafitq-
rum, quibus npstro iu-.corde .diiectam ;Deov.dpjnwin•• teni htikele, quode$liviriculuniperfectibhis(C'bloss..iii).
habUationeinjue/co^ 'Sed'.et:Sid.oriii''Tyriigue^
ifajisfnigraiipnis postaliare eoristructui[n,:ppst.oblata de/Libarip ad struCiurain teriipli,: epsderii sanctbs
Dpo liblocau.sta,ad. ledirtcaridiirnteriiplu&Lperyerie; pfaBdichtoresfigurate.deiirihliant, qui iiprrnnes^quou'-
rintj subsequeritef oste.ndiiuc, . r •, .v -;.,.-.0;.: dairi iri glbfia saeculiJiujus"'subllmbs ijc nitidos, se-
" Dederhiit curi de stafu "
autempeeimiqsltilbhiis,eic^ -seririonis.Dei c
^p.riscoe. onversalioriis
Latpnii:sunt lapidum.caes.breSi'vjlndescripiuin esiin (iejicjiint',iitsalubrifer prbstratps,•efyeiuVaL-liumpre
.libroParaliporiienriii : Et:^irmcepHDavid'ui'congre- ' coffuptivo irigeiiltiJenius excoct6sr, ab "orrihivitib-
.sjareriiur ornnesproselyii.deierta Jsrqel-, .constithilex fririi Tor.titudine cbrrigant, ajqtie iri; pfnatuiri;siye
Jits latomosad.cmftendo^s iapides(II Par. xxVu)VCaer "nJuninieriturh^sanciae EcclesiaesubliiriiJererigariL' Db :
""..mentariisurif/igui.cajtiienla^d coriglulinjmdpsJgpi-V gjjo Ijpice dicilur iri psalnio qui inscfibilur, In. con-
. des ex.gyp.soyeTcalce .faciutit.;.Und.e alia transjatjp- sumiriaiidrieiabefnaculi : "Vbx Dohiini' cbriffiit'§entis
prp latomis el caemeritariis^ Cees6resJapidun;i',et:%T 'ixclrql.^fsat.^xxyiii), Vpiquipjie Doiriiiiicpnffirigtt
...bros.babet. Notaridaergo'$ia-'p6puU^.oifi'riiiai quiain. Vedrbsvut cpnsumriietaf tabefnaCulum;icurii-siiperiiii_
nullo suis ppibus.parceriles ,."ex.hls, quaa.sibi neceSr. |*-inspifaiione' CoTdastipeflioftiirilitiffiiiianirif'; ut, li.is
saria eranij et,ex,quiJ)usJpsj;yiyebaiitj,.vei niateriaS. qubqueeofrectis, sanctae^Ecoiesiaevriumefris^perficia-
.ad.oediJBcationenitempji.,emej)arit,.velbperarips pon-^ turVIjnde berie Sidonii venatoibsVTyrij Coangusiiati
dueebani.J.bppe aiitem est civitas Palaestiriae.mari- iriiefpreiahiur/' Yerialofes qriippe sunt s~aficiiprse-
.tiiriri, XL fere .niillibus%pas.sutim-ab;Ilierpsolymis "dibatbres, crim yagbs^alqueerfaticos riialoriirri-serisus
distans. PprrOjSidori_etTyfus urjjes.fuere Pitoeriicis vretibus fidei CliristO subjicjendos capiiirit, ipso di-
iiobilissimee,Libanurii -mojitem Jiaben.les/in viejnp. cetne.iferiiie pbstriie, el fdciqirivos fiefxpiscatores ,
ij.rideiilbrum auxijia 'comparantes iiUi'transinigra- hojnhium (Matth.iv)..lideril suhtet''-cbahgusiiativ^uia
-
tionis, rogaverunt sibj iigna cedriiia.devLibanpcaedi, pfessUfariiItabenl ih niundq ftatheisi co.nfidenies,quik
..el hecc .raiites peir,niafe in/Jpppen/usque defer.fi, Dbminusvicerii muridum (Jdan. xvi).'Latoroi "ergoet
unde rursrimVpef/terfariivppssentJIierpsolyiriam ad cariiriefilarii,Tapides' ei cajinenluniVprajparariies; Si-
eodem'ordine constaljn dbriii~rit-Tyrii, cedrosde Libano ad pptis de- •
^opus iemplipefferri ,. quad. lempli
prJnia^ieiripli.consiructibne fiiisse faetitatuiri, Prbp.ter fereiiies, sarictbs ^raedicatores trisiriuanl,:qui-menles
.qnpd sibrSalpmori.regalippteriiia,, ab, a'micp .rege 'auditbrumSubrufn ad societatem Eccle^iaeeiudiendb
Jliram, absquenullo labpre quaeqrieypIuU.accipiebat. 1rj insiituunt. 'Dant aritem pflncipes pairuin, Jbsue vi-
Bie.aufenljexsules nostmulta'anriorum Curriculapa--" delicet'et Zprobabel, acTralfes eprurii, pecunias
iriam repedanles, quiaVpbteniianiregrii npn habuere, eisdeni latotriiset^caeineiitariis, quoebs prbmpliores
cunCia/ pretlo quai opus uesideraiurii poscebat , ad bperaiidtihi -reddani, ctim eVangelizaritibus ver- -
obiuieljant'. Bpiriltiaii: aiijetii sensu /l.atpirii stmi-.iu btini, Jii qui leiripofe-,uierilb; eruditibne proecesseje
. consirtictipne domus I)ei, /fjui cOTdai;proxirriofum dbcibfeSj^lirislo^iictore.vel ex"enipJayiriuUirri-siia-
dpceiidp, vel increpandpinstltuunl ;..quos dum firmp VOTmpropbfluriV;vel (liviripruiii apiciiui pagirias lar-
gradu inter parljcipes pjusdein gfatige eorisisiere do- ',: girintu.r,;quprum exlibrlaiioriibtis vel ?promissiScpri-
ceril, guasi quadrarido circuiriposiiislapidjbus.aptaiit. fbf titi, uiiriiisiri: labpfecbelesti lassescarit: Darii n-
Quo.curique/enfrii yerieris qu~adraiuni,;slal)jt". Et ele- :Sidoriiis':TyriisqueJcib'umlpoium^
eloriiihrnens duiriinteruriiversa njUnjdlj^slveadversa, yqriiiigna. ceiffria de Libanb dd mafe Jopperi ,'curii
seii prbspera perinariserij,iifimbla, quasj quadraiahi elsderiidbctoribusyutad prajdiGariduhi'idoneressb
sibi inesse figurara viftutis jriviclaj dertibnstrarit.,Jn . vaieantj'SpiritU"aIi'a cliafi^maia'; iri -qiiibris liiaxima
qua sjguificaliptie.eliarii^arcaSpe de ligiiis quadfatis est cliafitas',;:'f£rriulandacotnmendarit •_(1t'"Cof.xiij;
,facla;esse.<Iescrib,i'fufvfJ3fn.,V.i). Nameapiderij/Eccie- "VMcerie.cuiri E>b"nii"nus.''ndster, guem-%r Josucsi
'85S EED.E "VENERACILISOPERUM PARS.IL—- EXEGETICA GENUlNA.• 856
ciul etZorobabel desigriariflocuimus, etsdem verbi _A aiino secundo adveiitus eofum_ meri^e secundo, optis
Vui ministris spifitjtalia dona "parliiur ; <juibusiftfus tenipli mclioaveririt; paletprofeeto, quod in sepfem
illustraii, forliores efficiaritur ad^debellandariipfse- "riiensibuslapides, caemeniuin, ligna, et coetera opera
dicando Superbbrumjactantiam, ac «apieniiam sttil- "hecessaria. praepafaverinf; bctav6"auiem incipieriie
iam/ Neque opusi habet doceri ,/quomodo eibiis,, merise bperi-opialo jam'inslafoVcoeperiiit.Sex eniin
polus, el oieum iriternam meniis noStreerefeciionem efarit nicnses"anjriprimi,etsepiiniussequeritis; quod
sigriificet, qui bene dfeit Jlitid" Psainiislae.Domino in magno-utique niysleripgesturii quisque doclus
carieritis : Parasti in cqrispeclutriepmcnsamadversus facillime Jnveriiet.-Seplem quippe ad sabbatum per-
eos qui iribulant me. Inipinguasii iri.oleo caput meutv, linenl, in quodieDominusvelconditoniundprequie-
etpocitlmn luum inebriansquam prmclarum esi [Psal. vitab-bninibus bperibus Suis, vel rederiipto perpas-
xsn). bani.ur^ergp pecunioe latoniis "el/cajmenlariis," ^ -siorieuisuarn mundo fequievitinsepuicro. Octbad pri-
daturlignoruiri coesprtbusicibus,'potus, et oleufn, ut mam s~abbali,inquaipseresur.rexitambrtuis. Septem
ad oedificandomdohuirri Doiriini 'malerias preparar ad-spemhoslripost riiortem sabbartsmi.Oclorespiciunt
reiit,cum praudicaloribusyeritalis divinilus virltiturii ad gaudjum".nbstroe posl resurreciiohem -perpeluaa
-
copia.conferlur, quibus adjuti ad eonigenda pravb- "beatitudinis. Quia erg.d^onjnlsj electorurii pperafio,
rum. corda ,-ac perceplioiii. supernorurii bonofuni':fi ' qui
surit templum ot; dbmusV^Dei., per gfatianivsancti
aptanda .sufficiarii. JMerunt verp ligtia excisa in Spirilus et incipit/ et pefficitur,' o~riinj_ respeetu et
•~mare,nbn in ilio demergehda, sed per illttd Jopperi, interiiibneftiturse quieiis etiitiftibrtalitatisperagittir;
quae'ii.iterp_retal.rirpuleiiriiudb _,*perferenda; -cttm Tbcte scfuiatpres templi a septlmo riieiiseoblati^ Deo
. iiderii,dpctbres auditoribus suls ad fidemvocaiis , bolpcati^tis, sumplus ;ad- a.dificandtim- praepafare
tentaliones muridi sibi oecursiiras, sed fide-supe- ijicipiunl. iatque in septeni menslbus prasparaiis,
randas pronuiuiant, ItS ut primo siye yilio.ruin,.seu oeiavo opus ipsufn-aggfediuniur'. Keque alius onini-
pravorum hbminuni, feri sintfliictus lolerandi, et sie iioin praeparatibne lantioperis-reperiiof-n.umerus,
ad puiclierrima virluluin niceiiia prirturiique p.erve- quam qui ille -vel -gratiani ^aficti Spiritus septifor-
nieridum. Tpssumus el ka.inielligefe", Jigna.ad oedi- riieni, qu"a',adjuvanitir'operaiiies vel r.equieffivariima-
ficium te.mpli fultira per mare/ad Joppen deferri, ut rum,-Jauiv resufiectionejn vCbrpofun);-'quam "bene
prirnum -quideni' abrcnuniienius diabolo, qui dictus "spefar.tes:operariius,'figurate:denui)tial; Quid autem
est.a propheta; draco, rex. omnium quae surit in teriip.us"sighificef.-quadraginta e~tsex. arinorum, oui-
aquis, hocest impiorum.;' quprum conversalio -non bus fjedificaturt)esi Templuiri, ut "etianf Evari^elii
est in coelis, sed in iiiairisesl perturbalionibus saecuii :. scriptura testalur, sublbcoexpbriiiur; llagna auteiri
flucluantjs. Abrenuiiiiemus ornnibusppiripis aique " totius pppuli illius devotio,*-etnobis qtioque'soierter
operibus ejus , ac deinde ad pulcbfiiudinem peive- iniitanda os.tenditUr, cuni non/solum riiajbres natu,
niainus iidei, qua sanctam*Trimiaiem,unuiii'et^v.e- Zpfbbabef videlicet el josucet reliqui sacerdotes ac
rriin Deuni , qtia disperisalioDeiiidominicoeincarna- Leviloe, sed.et omiies qui venerarit decaptlviiate in
tionis, qua unilalem sanclab Ecclesiai, reriiisj-ionem Jerrisalem a iriajore msque ad minorem,-siatueruiit
peccatorurii.cariiis resurreclionem confiiemur. Unde LeViias, qtii iifgerent opus.Dbmirii".gaudebaiit nani-
recle in hac civiiate Petrtis Tliabitani, devotaiti Deo que/se; de captjviiate /Babjlonica Hierosplymam
feminam,:a'ftibrte suscilavit (Acla ix); qriia.nimiruni fuisse reversos ; •etquarilu.m Vsuperbseciviialis iclola
jn hujus perfcctione fidei, et generaliter omnis Ec- ac flagitia quoeevaserant.Tiorrebant, lahtum sacratae
elesia per baptisma a mOrte stiscitatur peccatoruiri-; Dbmino civitaiis, ad' quam pefvenire rnerueranl,
et cum posl baptisma denuo mortem peccaii incurri- deeofem videre cupiebant:' Quantum fana idoloruiri,
mus, per eanidem riecesse esi fidem pcenitendo re- "quibtisdiulius inlerfiiefaril, abpminabanlur; iaritum
viviscairiusj ac per feconciliationem sacerdoium.Ec- "templuinshiCoiidiibris, quoddirriturii essedolebaiit,
clesiae.rUfsus fidelium ccetu reddamur. et a quo diutius Captiviexsultivera.fti.ocius restaurari
-/ -.; CAPUT jy, ; '-'....' U vbiebant, EbdemJiamque ordineeliatri nuricnon solurii
Anrio.setunaoadveniuseoruntfunddlurdomns.D.o_nini, Cpiscppi ac pfesbytefi,- et plebem-'fideliiim,/doiiiura
-,_.' sedaJpopiilo_.lerrq3'neperficialur impediiiir. - VldeliCetDei,..debenlaedificare docerido,-eiddciof.es
-iriaitno autein secundo•-. advenius,-ebrum, etc, Ad illi qui-.ppusvefbl saneiissiftiuin diligenler inipleant,
templum Dei eos venisse.dicit, rion. quia teriiplum cotfsulendq.praeponere.Sed elipse.populus de cap.ii-
factuiri invene.runt, quippe cum proedictunisitillud,~ -vitate viiiofem, ad yisiorietri veroe pacls vbcatus,
jiecdum • fuisse fundalum;-sed ad tempiuhi Dei -minisieritiirisibi verbi necesse est-ab his qrii dicefe
dicluni. est, ad-Jocuni.:lemplum Deij ad ppus/quod tiorunt,' jsxigat. QtiiVvidelicet minislii- serriioriis,id
lemplum'reoed.ificare-.cupiebant; Eallunturque mo- est-Leviloe,'a-viginii: anrirs et siipra consiituii es.se
uerui Judaei, qui dicere solent hunquairi _parietes narrauiur; quia niniirtimtalessuiiiadpraedicanauui
*
lempli, sed lantummpdo;teclum,a Jjibaidaeisfu|ss"e *Deryerbum pppulo praefeferidi',qui"decaipgumlegis,
sribyersum'; cum manifeste scribat Esdras, Tiios vnoiispluiri exsecutione operisinexempluiri suisaudi-
-
transmigrationis templum. a• fundaEienlis fecisse.- ipribus ostendant,- sed et 'ptiritaie Stque -integrftale
Cum piteni £upr,a jiicatur., qubd s.epliriio merise corrlis in, coiispectu. sui Coriditbris- iriienieratuta
veneEcift in- Jerusaieiri; liic •verb addatur, - quod custb3iarit. Ncc dubitaridumest. Ibj siatuiii Ecclesis
857- IN ESDRAM ET NEilEMIAM PROPHETAS ALLEGORICAEXP0S1T10.: —.-LIB. I. &5S
. prospertim sumere profecturn, ubi et pr.oesulessuum.i\. sacerdolali,Zofobabel veroileregia,origineriitiuxere.
gradrimjiiecustodientes,; populo magislros verilaiis, Fundqlo igilur a cmmehiarilsieuiplo'Domini, eib;
a quibus; erudiauir, .regulariier. ordinanl,. el ipse Magna.onjniuni personaruni devolio osleiiditur, cuin'-
populus-datps sibi inagisiiosiine a dicendo cesscftt," fundatp templo Doniini, et; sacerdoies,.ei Levitae, el
di.ligeiiteraudiendo, ac dictis eorum. obteniperando populus omnis,,.juxia/sutim-quique- graduift .-miseri-
. coinpellunt. Sed.iieu, proh dplprJjuvat npsfrbrum cprdiani Doniini laudabaot. Saceydotes qyideni sap-
socordiam- lemporum, maj'qiesque simtil et minores ctis ornati -vestibusj.proul stanie. adliuc teniplo cpn-
loedit,.iips,aproedicandb veriiiiin, illos ab audiendo; sueverant,.tubis personanles, ef.cor pppuli ad «tiavi-
utrosque a Taclendbpr.sepediens,qnod niinus sollicite iatem-supernae laudis accenderites : Levitoeautem in
pensemtiSi vel quanla aceibilas doemonicaecpp.iivila- cymbalis bene sonantibus -byninos D.oriiino cbiici-
tis, de .qu3-cruti sumus ;• yelquanta sit ^soleniriitasv nentes; • populus _verb clairipre- commuriiaffecluiii
ad quam.vocali sumtis,- supernae Jerusalem malris sui oofdisin -laudando Dominum pstendens. Lauda-
oiiiniumynostruirii iaij'us in proesenli Ecclesia jam banl:auiem Dominum Levitsepernianus David, si.ve
pignus accepimus. -Veruminiueamur eximia. Paifum -iri brganis.vquae ipse fecit; siye psalriio?!,quos ipse
opera, quo ampUus.de.nostroeactionis pusillilale insjiiuit, ccncuieiites, • siye ^quia DavidViii coJIoca-.
confuhdamur. Sequitur :• - ' , - - /-•/'- B iione afcae priiicipefn Tecjt adcpnfiteriduni Domino
. •: Slytilque Jbsue el filii-ejus, etc, Josue lioeToco Asaplj et.fiaires *j'us,ut ^erba .riieruin^iestantur, .de
non.filium, Jbsedec sacerdotem oiagnunvdicil, sed quo rursum dicitur : Quia filii ejus suh nianu ipsiits
unumdeLevitis, de.quibus.praedicltiin erat, qubd -emnl, prdphelanles.fuxld regem. (1 .PoiWvi.).Jlerilfl
jconstilufi fuerinl: a viginti "ajinisepsupra ad urgen- eliioc. iridpcOjCiim (ilii-Asap.hlaudareiit «t cpnfite-
. dum-op_usDomini.dequibusfuii et Gedmiel, et-filii renlur .Domino;vpei .marius- *Davjd)Jioc ;est-juxta
Henadad, qui pariter iiij.itncibsibi. eidemoperi/ciiiri disposilionein ejns hbe feeissev-.inlelligendi.sunt.
- filiisel-fralribus suisVuram adhibuisse: nariaritur; Juxla. niysiicum- vero_sens.uni,--fiindatoa.caornenta-
denique-.jsupra iti caialpgo populi Israel, Jii -post -riisteniplo. Doniiiii, slant sacerdoles in ofnatu 'siro-
sacerdpies,- primi Levitaium nominatim commeriio-' cuin tubis,-cnni .cqiiyersis-ab errpre peccatoribusyet
riiriiur,iewi«;_-inquit, filipJosue; et Ccdmielfiliorurii fundalavin eorde-Jlloruui-fideacdilectipne Ghfisti,
/Jdevim Lxxiv (JEsdrteii). -Uride:ex.ulroque loco col- <;6rigapdentomnes quiaiidiuiit Ecclesisfrurii-iriagisiri;
Jigilur, priiicipes-BOS e^pairiarchas fuisse Levilarum -seque/ipsossoleftius operibus bonisornaiiies, tubis
temporis illius. Ubt beiie fiiii Juda in riiedip Levita- dbeiTincc-salulafis ijisoriaht ,• quatenUs et vfexemplo
rum interppiitintur,"fqui-sinitil-iristaurandp' teriiplo viriulum,.et liorlamenlo seriiioriuiri adjuveiil-bona
Dominicurain amperideiirit";et.hi propter euniderii C rvoeptaeorum qui vel nupef ipsi poenitendo rid gra-
p.ietatiscbhseftsuriiquasi-unus stetisse conim.eniorari- tiani"Chrisli convenire, vel-nuper alios ad graliam
lur.-Hic namque est ille, -de qiio'prscdi.xiuftis,'iibbis Ghrisli ilocendo conveftefe. Siaiit et Levitoe, ul
semper imitandusordo vif lutis, uiEccIesiam-sauctiini, Jaudent Deum-ia-cymbalis; cuni .eiiam-secundi-ordi-
et d.icati Deo gradus/omnes, e't. comrhunis popjili jiis .-minlsi.riad iriforriiatibneni rieopliytafuni piis ac-
lotius devotlo prov-suo "qnisque iribdulo oedificel. tibus-sup Goriditorideserviurit, et Iiocin' mtiluae
Noiandhmque, etcrebriusremeiftofandum, quaniuiij dulcedine charitatis. Gymbaia nariique, qtlaese invi^
ooiii pbpulo Tnalum capiiyitajis coritulenT; deqiia cerii tjingiinf ut resorierit, aptissime opera, charita.iis
eruii tatita"oinnes irilenlibrie; qrianta nuiiquariiantea exprimUht, quibus a]ierutrum se sanclj-rid laudem
ccelestibus obsequiis operam dare probahiur; Sed et Bui-exciiant auctoris. LaudahtciiaiUillum per ma-
bndie-niuliisquiin pace EcCiesiae npgligehier yixe- 'nirmvBavid-regisIsrael, cum ipsitis Dominiet Salva-
rant, -subitoerrasse, et iri flagitia aliqua cecidjsse toris ea quoeper jcarnem gesslt Opbradiiigenler con-
profuit" dtim post casum pceriitendo:erecti, vigilari- siderare', et in auanliim siirficiunt imiiari saia-
'
-tiu.sDomiiioservirevcoeperuni;etqui pigri ad desides gunlV- - ' '"-- ' ' /-'.
/ - ,
ih-inribceritiaslare videbahtur, per accidehteiri sibi rv/. Pltitimietiairi de sticerdoiibuselLevttis,elc. Qiii vide-
-ruinam adrinonilisunt solerlius erga suTcrisiodiarii- j-anl.teriiplumprius fundattim, et hoc tehiplum corani
coiitravqniries-aniiqrii-bostisiri.sidiastccingi;;ita'-ut- bctilissuis, parlitii fietris',pariim gaudii voces emltte-
qiiinee propriahiv vitairi Curarido ofTeiideraht, posf- bant. Gaudii quidehi, quia lemplnm Domini.-quorl:de- -
uioduih •etiamfraiefnaj- saiutis/curri sua ereciioiie strrictum fueial, jani'resiaiifari coapisset. Flettis yero,
curam-gerant. Oriinis igitur popujus reverienlium: de jquia"dolebarit,cefneiitesquariiiini.paries ccaptus illius'
Babylorie. in JerusaJem"; curam-iempli feslauf.iridi, lempbris' a tiiagriificeniissini.i'qiiondam Salonipnis
sed niaxime Levitae, et filii Juda habuere, videlicet poieniia, ^ua prius leriiplum fuiidatiiiii esf, dislaret.
propter -saeefdotalem siinul et reglam' sanctoe;Eccle- Laeiabaniiirniuitum,, ijuia soluti a captivifate, tem-
sioe'dignitaierii. Regalis eriirii broecipueel sacefdp- . pluttt resediiicandi facriltatetn aceeperant.:Sed flebant
talis tribus-teftiplumaidificant; quiaoriines himifuni, Sbce iriagna, qiiia .prjiis; templiirii; oi) suii. sce|era
qui eofda -Tideliumvei docendb vei berie viveiido nbverant else dirutum ,. ciijus riec; inagnitudirieni
instiluuhi;'ad cofpus.aeterhi fegis-ac sacerdotis, boc ipsi, n.ec •"decbr.emullaienus oequlpafafe...yalebani
2St.DbiiiinietSalvatbris nbstri.-pertinerit.^dndeet Nariiquia prppheta ^\ceh)\iiMqghaeril,gioria domus
.psiaiicioresbpftr;sdeuiraqueJribu,Jesusvidelicerde .Dominiistius novisshhm,plits'quam. priniw (Agg. li)
S59' ,;-:-"•'. BEDJE ¥ENERAB1LIS OPERUM PARS II. —.EXEGETJCA-GENUINA;.. 819
qiiia -ftiajoris, rion.ad niagniiudiriem vel .ornaium iAyerbius' diceretun, zizania doctfinae pcc.ull33iriterse/
dpmus,»sed ad rbjft ipsam. periinet"-; quia majoris rant. Sic fecere quidam iri Nieeenocoiicilib, qulfecle.
vii'ifaciili',-,etevid.enl.ioriserat diviriae'virtuiis, "quod fidei ,'inter caihoiicos -Patres riori batuolica-raeriie
paucoecaptivPrum reliquioe wimicis eliairiresisteiiV subscfipserurit^ tit quo~:fidelil)usfamiIiarius/essent
ubiislaritiuri optis pefiicerevvaluefurity quam"-:qtiovd admixti:i eo 'recipieridaj--perfidia*.-Arianae-liber.ius
i'ex opujeniissimus,.nullumomninb habensadversa- iocum-stfuereni. Sic Pelagius in-Voricilio/P-aloestino
fiiuii-.vimo potentissifliumac.ditissimum Tyri re- hoeresiriisuanvqua'gratkm Deiacerritiae Jmpugna-
geiij habens adjutOfem,-lioe.cUmarlificibu.s docliSsi- bat ,''i£brifessioiie" et scripio nbn e_xanirnb anatliema-
misV proui voIuit,Tecii. jierrivm'aj6f."eriKglbria do- tizayit,ne ipse-a cathblicis sacerdotibus anaihematir
miis illius .novissinjspquatii' pririiae; qiiia inpfibre zatus^ locurri docendi iri Eccksia; ae-suum ernirem
tipuib•cultbres VeierisTestamenti/iegis et prophe- seminandifacnltaiein-.ariiitteret. Ecce mqvduni;-iios
foium.scripta piopulis'pr&dicaMiit'.In'secuiidaaittcrii immolavimus.-viciimas-Jex-diebus-Assorhaddan.regis
Cliristus et-aposloJi gratiam Novl Testamenti-- ic Asmr, quiadduxil.npshuc.-Immplastisvyictimas:, gea^
regnj cpalesiis evangelizaliant iritroitum. -j5ed:el in _ iminuudasr; quia non reniintiaslis jdolis. Qum eiiirii
„reoedilrcaiioiie,-.tejripli spiritualiS: -fletus• ef Taetilia participalioyuslitiw cutri iniqullate? qut •qum-socielg.s
B
siftiul/pfineipibus-ngscUurVGaiiderit;riamqu.edoctb- - ~ lucis adienebraslqum aitleniconve^tioGhrMiadBjilial
*css%ncllinsaJulepoeiiitenlitimr;lugjiiitj-qiiia.ujiquam (UCor.y\)1 Iiilrastisna.mque lerrani filioruni.Isfael,
pteni.teirda commiseririt,, «ivnon'sempef iri Auctoris .nori aJosue intrbductij «on>:Jerosolyj|riPrum impe-
-rsuTypitujialepersjiteriiit. Exsullariiipsi'.jdesuasalttte rjb .subdiiij-^sedva.regeperfidoVi-ab bbstepopiili Der,
qui -per^poenitentiani a,-inprie- ariirnaVsiifrexerurjt,; ib..t,errajn -ejusaddiicti/nbn utjirtTiac Corriihojvsed
. Jugenf se unqiiara peccandb vitarn animoepcrdidisse. ei'dem regi adversario serviatisV-SicetenimluBreiiei;
l.a*tantur-ct ri.fiopjiytigrai'a-sui RetlenipibriBse-esse sicfalsl cathplici,-<jumpaceni^^Ec.clesii3ei-j'ei-v:iyeii.d
vcoifectqs*; dblent ,se .ciini tpto .genere lii.mano iu peryers.e, vel/,eiiam docendo/iniragnant,- abJero-
^pTriinoparen.te perisse, et qtiasi eorr.optb.abJibsliJius; -soiym.prtmi siJrity?sao -profsus estrancij et aSgen-
.:Jemplo~Deiy.stalnvidelJeet-^6r,poris,:etaninja*:immor^ J.ilium-riiagJs,quorum peecata nen, deserriut,--sorterii
lalis, in Babjlonem, id csi, coufusionem pfapsenlis perditam pcftincht. irii'6,"iit apoiius dicarii,' talcs"
<*\sihise fuisse transmi?iatos. Ycrum qilta, cieseen- non Domino Jcsu, sed diabolo duce, cujus Jiguram
nbus bonorum profectibus, cresc t pirster iimdn Assoibaddan rex Assur lenuil, sanclds Ecclesiasiines
.mloium, neque unquim inier augmenfa piorum de- lntroeunt jQuo ejum nisi diabolo insiiganle agitur,
eiuiit icnnmenla j)i.i\oium, qui \ e-boniim ficteos- , cum quis sacrapienta Tcclesiaepeicipit, non ut pei
lentsndo, \el aperte nialum Irgerendo, sanctos 1«- hacc ipse Deo consecicttn sainndus, sed ut conse-
dere conentur, reele suhjungilui cratus Deo abos ex finuhaiitate conuaip?!, acrms
I Esdr. i\ ) Aiuheittnt autem -lioslesJudw et Bcn- indamnandus,~ Sic fecit Simon ille Itlagus (Acl.vin),
jamm, elc. _Nola esl hMoria, quia bostes Judae et qm baplismum in Ecclesia, non ob suaj studiunj
Dcnjirmn Simjnfis dicit, quos capfmlulis deccni sahalioms, sed ut res EcdesiaQceitius ex vicirnjate
iiibubus lex A^vriommde di\ersisgcnlium popnbs dignosceiet, accepit, quod exitu ip^o perdoeun,
ln ci.iliies eorum et icrras iranstulu. Qui poslmo- cum Eccles JIII, quoeni petsona ficti Jialus neqnitj-in
duin accepta Deilege, ot hane ex paite -soi\abanl, peisona apcti hoslis acctbissime lurbavit Seqmtur
ei nihilonunus eisdem qinbu-. aritea simulacrisset- Non cst lobis, el nobts, ut mdificemusdomumDeo
\iebanl IIi eigo, qma \eros Dei culiores abonupa- nostio , elc. Non cst bsereticoium tedificare doinuni
bantur, pollitiu aunl eis auxilium operis, ut in Dumuu, queeest rcclesia,^ qua ipsi probantur e»se
societalem lecepii possentinfene dispendnim»Facile aheni; sed eorum solummodo qui Cbiisto veio rogi
autcrri CIII\ISpalel quia tales popuh falsos fialies, ac sacerdoti adbocreiites, pnncipes piliurn \ocan
hoc est lioaieticoset-milos calholico» figuialitc-rex- meiueiuni, ob cnram vjdelicet piam , quam habent
primunt. Qui hostes sunt Juda?, boe csl confessionis 53 | ogaijos qui Deumvideie desiderant, quedintcrpie-
el laudis, quani Ecclcsia Domino in preescnti pcr laltir Israel.
fiJun roctam el opera fided gna offeit. Uostes quo- Factum esl igiiui, ut poputus tents nnpcduet, otc.
que Bcnjamin, hoc est filu deuerjp, dura eos qui se Recte populum leiroedicit eos, qui opeianos \eniatis
audiunt, a soite segreganl populi fidelis, qui ad tuibabanl, alquc opus Lcclesiaj tcntabant impedire.
tlcxterani Judicis rn fuiuio bcnediclionem est et re- Populum auiem Juda, ld est, confitenlem5et gloiifi-
gnom percepluius aeternum. Tales ergo dicunt ad cantem eum qui niiegra mente DominoDeosuoaui-
ZoroDabel et pnncipes palrum, ^Edificemiis\pbis- ficare, hoc est ejtis \oluntaiem faciendam ^g^oriam
cum, quia na ut \os quacrimus Deum vesirum, cum quaeiendani , onmmm quospcset anunos atque ora
alfecianlJiaereiici auctoiitatem sibi proedicandiaeque con\crtere quoerebat. Quottes autem hoaretici non
niter catholicos tribui, proniitlentes se unam eara- soitim 5n ciutalibus stngulis, \eium et m piovinciis
demque eum eis rectoe fidet el operajioms lenere ac lntogus \el peneise docendo, vcl ctiam hostiluer
diligere castitatem, quaienus accepta potestate do- sTviendo , dogma \eiaa confessioms impediennt,
cendi in medio boni semnns, a quo-aposiolus Paulus ufinani nesciremus. Nam ut de magislro gentium
cognomen acccpii, ul «pcrrnologos,5d csi, seniini- sileamus, qm luennio \inctus ni Caestiea obpcrst"
m : IN ESDRAMET NEHBMIAMPROPIIETAS ALLEGORICAmPOSITlO.,>-:LIB, I. . 842:"
DUiioneijiJudaeorum(Acil,xxin), ab bfftcio-aedificandie iA Cujussceuridoanrio, iempiumquo aedificafipefmisitV
doinus Dei linguam eompescuil^. ecce sequentium dixit per Zachariani proplietarii angelus, pro popblo
bserelicorum insidiis, bealus Athanasius pluribus interveniens: Domine exetcituum,usqupquo lu non '
anriis patria profiigus , Ambrosius iri sua civiiate misereberhHierusalem et urbium Juda , quibus iratits
bbsessus, Hilariusin *etsilium relegatiis , Eusebius es? Isleseptuagesimus arinus est (Zach.i). Assuerus
maflyfiuiripassus; plures in Africa episcopi linguis autem.cuipariier epistola acCusationisriiissadicitur,,
abscisis, a sua provincia ejecli, alii atque alii diversis ideo forlasse an aliquidrescripserit, aut resppftderit,
prjenisvexati vel iuterempii, domtim Dei, quam.oedi- tacetur ," quisivel eodem quo-regnare ccepitanfto
ficaverant., populis terrse, boc est hominibus sua decedeiis, Artaxerxi potius apicem regnandi; «i liaec
quaereniibtts,non quaesurttJesu Glirisli, profanandam curandi reliquil; veP contemporaneus quidem erat
flemisere:; donec tempore divinilus proviso , denuo Arlaxefxi, sed quasi minpris polentioe illum naagis
Bapientibusarchiiectis reaedificandaeposteaptivifatem haep tractare ac decernere permisU. /"'
ej'usdemdottius copia suppeieret; M est, donec ca- Hoc est exemplar episiolm, etc. Artaxerxes, cui
tholicis Patribus restaurandae , ppst deprehensas ac suadetur, el qui suasus praecepit ne Hierusalem
superatas haereses, Ecclesiaefacultas-darelur...-. -,. sedificaretur , bguram tenet vel alicujuV geniilium
, Cbnduxeruntaulem adversumeos consitialbres,etc. B principum, Ecclesia*utique inimici et p.ersecutoris;
Notandadistiriclio verborum • quia consiliarios'qui- vel ipsius antiqui hostis ornnium bonorum , adver-
dem, diCit,dato pretio conduxerunt adversum instau- .sariique-Judaeis qui accusabant apud regem viros
fafores tenipli, ut destrueretur consilium eorum; non ecclesiaslicos : Samaritani, qui accusabant, hseretj-
tam.ehdestruclum dicit Consiliumeorum esse , aut cos, ut semper , designani. Unde cpngrua sibi voce
quod opere cessarent, priiisquam scripta ad "Arla-.. Hierusalem civitalem rebellem acvpessimain nun-
xerxen epistofa aecusationis, ipsp jubente prohibue- cupant. Talem hamque haereiici-.cattiolicafn-i qriain
runl eos, uiBcriptura dicil, lri brachib el robbre, Ibi impugnant, unitaiem judicant. Re autem vefa rebellis
ijnjin sequitur: Tunc inlerritissumest qpns doriiusDei est, et muros parietesque rectae fideiTapidibustesli-
in Eierusalem, et non fiebatusquead annmn secundum inoniorum ccelesiium adversus tela impugnanijum
Daiii regis Persarum (I Esdr. Jv ). Unde colligitur , errorum componit, de quibus Esaias dicit: Et pccu-
quia ioio qtiidem[emporeCyri operi coepfo,quamvis pabit salus muros nostrps_, et pbiias luas Idudatio
segnius justo, inslabanl ; illo autera morluo, non (Esa. LX). Sed npn est pessima dicerida, nisi abillis
consiliispravis impediti, sed aperta sunlimpugna- solummodo, qui ab pptima siint sententia prorsus
lione ab.operando repul.si.Non eriiniaudebanl hosles, aversi... Inter. quoe notandum quod ex ,eo tenipbre
viyenteadbtic Cyro , qui opus illud jusserat fieri, populus Dei. Judaepfum coepit nomlne-censefi-, eo.
aperte-Obluctando, quainvis occiilte suggererido vel quod ex tfibu Juda inaxime fuerint Iri:qui pritiio de
consiliando ,ediclis illius ednliaire. Jn promptu est captiv.ilateascendentes, Hierosolymaeurbis moenia,
autem allegoricus sensus : quia Ecclesiam haerefici, el opus templi Testaurarunt, eyacuatamquebitbitatore
prout lemporis opportunilas anisefil, nunc consiliis provinciani, denuo superatis boslibiis, qni proxima
malignorum dogmatum , ntinc acerbiore gladioruni lenebaniToca, ppssederupt.
pugna insequuniur, el aliquando eiiain siiuragio Nuricigitur riblum sit regi, etc. Deb gratia, quia
geritilium priucipum eam vexare non meiuunt, Im- yerum de civilate Domini, quaeest Ecclesia , hostes
pediunl enim manus populi Judae, cuiri Ecclesiamin' ipsiiis civiiatis confitentur ; quia si •sedificata posj
inembris suis infiriniorihus ab opeiibus piae profes- caplivitalem fuerit, el muriillius civitatis de lapidi-
sipnis retardant. Deslrueie nJiiiiiiur consiii.um ope- bus.wivis, hoc est aftimabus sanctis , contra inuiidi
randi, cuni ejlam animos eorum ab intentbne ipsa huj'us superbiani erecti, tributum nefandaeservitutis
bonae ^ciionis revocare salagunt'. Accusant^eos ad cives illius, boc est eleclorum -p.opuli.ullra nialigriis
reges, cuni jifincipum quoque terrenorurii contra spirilibus peccando non dabunt. QuininlOpiincipibus
Ecclesiam pracsidiaconquirunt. Quod quantum ho- JJ polestatis aeris bujus ; aedificalib pietatis nbcebit,
ceat.fidei, Jempore Arianoe perlidiaj luce clarius in- dum quotidie per layacrura regeneratipnis - regno
notuit. ..'/ diaboli auferuntur plures ex his , qui in servitiuin
. CAPUTY. ; regoi. illius ob jealum primaetransgressionis fuerant
Samariiw scribiint epistolas accusationisregibusPer- generati; qui agenle gralia Dei per Jesuni Christum
, jsarimi,et edicloregalium litlerarum prohibenlopus Dominum nosirum , amplius bpsli iiidebiluin, sed
templi. suo Conditori jam j'uslum veciigal debitae seryitulis
. ~ln anno aulem regni Assueri .... scripserunlaccu- tribuunt, annupsque re"dditus':primiiiaruinaciieci-
saiionem, etc. Arlaxerxen bunc, qui epistolam accu- fflarum suaruin, quoeper inchoalioneni ac perfeciio-
sationis a/Samaritis suscipicns , vetuit .Hierusalem nera.bonorum,openim fliiftt, illi a quo ,acceperunt
ac lemplum construi, Josepluis (Atttiq. xi, 2 ,'S) largitori donorum, el bene vivendo.el gratiasagendp
pulalesseGambyse.il filiuni Cyri, qui ppst palrem refefunt.
triginfa annis imperio functum ipse bcto annis re- Nos ergbmemqresmlis qubd in palalio comedimus.
gnavii; et post eum Magi, uno anno regtiatues, Da- . elc. Sal in palafip comedunt Samariiani j.cu.nj Tiai---
rium filium Hystaspis regni liabuere successorenii relici sapore utundanoe-pullosopliiae'.,cum suavitaif-
1'AriiOL. X(JI. ' 27:
813 BE-n^EVENERABILISOPERUMPARS II"-?- EXEGETICAGENUINA. 844
fhetoficae , cuni versutia dialeclicae artisinsliluuriti A irans Jluvium, id est, in-cordibus eoruni qui j*am
Qui etiam laesionesregis perfici videre nefas ducunt, Deo renati- sunt per baptismum, possessionem lor
cum sufferre neqrieunl, si qui regnUmdiabolipia cumque habere non possit. Intelliguniuf eliam M *-
fide vel actione impugnare cOnantur, et limerit bella qtiifidem rectam non inlelligunt, tjuod unam eam-
concitafi in -Eccle'sia, rie a propugnatoribus iilius demque mentem lux siniui et tenebrse, iniquitas et
Iioereseset fallacioeipsorom rina eum gentiiium do- jTisiUia,T"hrislusel; Belial, possidere nequeunt.
gmalibus debellentur, duce nihiirum illo quiait: Non -"' Verbuntmisil rex ad Relium Beelleem et- Samsai
veni pacemmittere, sedgladium(Malth.x).Et itOfum: scribaniietc. Patet litieros sensus, patet et allegoriee;
Igneiriveni riiilteieiiiierram; el qiiid volo , nisi ul quia fex prpfaftus. antiquus videlicet adversarius,
ardeat (Luc. xu)? Gladium videlicet sui verbi. qrio Jibentis.-ime' favet votis: eorum qui Ecclesiam per-
adversarios sternat; et ignem chaTilatis, quoVsuorum sequunlur, et eam sedificari-prphibent. Habitant au-
corda accendens v omnia conlrariaa seclse ariria'et lem bostes Hierosolymoriim in Samaria, quoeinler-
scuta cbmburat. pretatur custos; non quia prascepta fidei et verifalis
Nuntiariiusnos regi, quonianisi cwitasilla mdificata ulla ratione possirif cuslbdire, qui visioui verJe pacis
ftierit, eic.: Fiuvium dieit Euphfalem, intra quem obstinata niente probantur conlraire, sed quia ipsi
Syria"est. Qui merilo riVuin sancii bapiismatis insj- -custodiampeues se virtutum manere jactant, qtiandp
nuat, vel quia unus dequatubr fluminibus est/qilae adversus mcenia pacis per hoeresimpugnant.
deuhbparadisifbnleorienliEi, lolurii orbenj irrigaiit; Itdque cxempluni edicli Aftaxerxis regis leclhmesl,
in Tiguramnimirum quatuor evangelisiarum, qui al> etc. Palet autem ordo
historiae, quod bostes populi
id
uno foine Vilse, est, DominoSalvaibreiospiraii, Dei primo opus sanctum persequendo ifnpediebant,
consona voce gentibus cunctis lavacrurii salutis deinde consilium recte iiiteritionis eorum consiliis
pfaedicant; vei quia Euphrales frugifer irilerpreia- nequam dissipare .tentabarit., nec adiiuc tamen eos
tur; quod vbcabulum aptissime congruit illi sacra- ex toto ab opere domus 'Pomini.retrahere valebant,
nienio, quo orbis ablutus ct sanctificaius, Tructuin auxilio fulti, auctoritaie illis pu-
priusquam regali
animarumlricerium, sexagenuin, et eenienriih Deo blica bbsisterent. Quorum notanda iri accusandb
gignere corisuevit. Quscrit ergb rex Persarum, qul fraudulentia, quod eos qtii domum Dei Bedilicabani,
inlerprelantur lenlanles, possessionem -irans flu- civitatem contra regniim Persarum oadificafe que*
vium , cum anliquus "'iioslis.' excUaiis Jentationum rebanluf; et pfaecipienie fege ne^ civitas oedifica-
'ricursibus,-Eccfesiae fines irrumpere, et ebs eiiam retur. ipsi mox accepta regaliinri litterarum aueipi
qui sacrb surit fbrite redempti, sibi subjugare cb- Q riiaie, ne templuni oedilicareiur, nbxia virtuie re-
natur: Juvarit-eunr Samaritoe, cum impugnantes stiterunt; cum neque ipsi aliqiijd de Cpnstrucilone
Ecclesiam haerelici, prb regno diabolimilitani, et templi, sed lantummodo civjtatis. accusassent, ne-
quasi dolentes dicunlur : Quoniam si civilas illa que rex aliud quam civilatem prbliibuisset ' con=
redificala fuerit, ei uiurr ipsitis instaurali, per fidehi strui.. . . -
/
ulique reetam, ct opera religiosa jusiorurii, ille
; LIBER; 'SEGUKBUSV-
•v* '. CAPUT:yi. V dicens: Populus itte dicit, Nondum iienit iempusAb-
mus Doniini mdificandm.Eifactum esl verbumDomini
Ad exliorialionem Aggmi el Zacharim proplieiarum,
Zorobabei et Josiie templuiii l)ei mdificanl; el in manu Aggmipropheimdicens: Nuriquidternpusvobis
Thaihannai, dux regionisirar.s fiumeiijquid^de his est, ulliabiletis in.dotnibuslaquealis, eidomus islade-
„fieri debeai q Dario rcquhit; -
D serta (Aggmil)? Et patilo posl: Et suscitavitDominus
'
-j[T Esdr. v.) Propheldverunt aulem Aggccus pro- spiriluniZorobubel fdii Salalhiel ducisjuda, et spiri-
phetb, et Zacltarias, etc. HacCin libris eorumdsm ItnnJesu filiiJbsedec sacerdolis magni, el spiriium re-
prbplielafum plenius scriplasuni; quibus videlicet liquontmde omni pophlo; et ingressisunt, et faciebant
verbis ipsi vel socordiam redargtierint eorurii qui opus in domoDbminiexercituumDei sui; in die vice-
•negligeiitiores erga opus teriipli exsliteraril, vel sima ei-quarlamensis,in sexib iriense,in anno Secundo
proriiissoDei auxilioeoS ad operandumacCenderinl; Darii rcgis (Ibid.). Et in sequenlibiis', quod supra
qiiaiiem devolioiie ad exlioriationeni. illorum Zoro- pbsuimus : Nagna erit gloria domusistitts nbvissimm
babel ad Josue, seu populus bninis sese ad optis plusquampiinim, dicil Dpminusexeixiluurii(Aggwili).
sedificaridaedonius Domini accihxeriiit. Et quidem Item-Zacharias.iia inciplt: Iri mense ociavo, iri aiino
Aggaeuspropheta ila iiicipit:In dnno secundoDariire- secundo -Darii, facturii esl verbumDomini ad Zacha-
g'.s, in uno die mensissexli, faciumest verbumDoiriini riam, fitiitmBarachimfiliumAddo, prophetam (Zach.
iri manii. Aggmi prbpheimdicens: Dic ad Zorobabel l). Ex quo lilulb Clarius appafet, quomodo eunidem
filium S'alalliiei';:el'qdJesuni filiuni Josedecsuceido- proplietam Ezras Jiliuiri-Addo, nbhiinet',' videlicei
ieniiiiiigriiiih', d.iceiisi:Umc-ail Dominiis exerciiuum, /quod nepos illius fuerit. Ipse autem Addb proplieta
SlS " IN ESDMSl ET MlffiMlAM PROPITETAS ALLEGORICAEXPOSITIO. - LIB. II. 3'ffi
fuisse nobilis inlelligeridus est, cujus Zacharias enm 1A bpiis bonum aiiquaridiu permanseranf,5repeiite ver*
fesset eximius in propbelis, jure filius dicerelur. bis sive dbctbrum'fideliuiriseu diviriariiriiScriptufa-
liiler quse nolajidums,quariii spirilus isli propheloe rum correcti.in lantum boriis studiis fervere. iftci-
fuerint,.ut adversuni ianti- regis edictum etSaniari- piunt, Ul htillis; lentationum Vaieant riiachinis vincij
tanos. gentesque curictas per riircuiium oedificaiio- aque propbsitb suoe intentionis revocari. .Quabriiuf
nem fempli impedientes, jubererit templum exstrui. auteni merilo quomodo dictiim sit, Ad quod respori-
Zofobabcl quoque et-Jesusy et populus qui ciim eis dihihs e?s";quasi et ipse qui scripsity tunc praesens
eiat, non minoris fidei probaritur exstitisse, ut prP- adfuerit, cum Ezras huric librum scrip^isse dicaluf^
phelas niagis audirenl j"ubentes,qriampr.ihibehtis re- qui non his lemporibus Hierasolymoafuisse, sed
gis imperium.VYerum.quia soepiusin boc volurriinede longo post teiripore, regnarite Ariaxbrxe; illo venisse
Zorobabel efJosue, sive Jesu (tinutneniniestnomen), reperiluf: Aut ergo vere ibi fnii lempbre illb qtto
diximus, quomod.oDominum Salvalorem, regem ac templum aedifieabatur, et Tacto templo rediit Baby^
sacerdctem srinimum et genere designafent .et Ibniani, ut phires de filiis Israel-feducererad Ilieru-
actione, commodum videtui ipsaetiam riomina eo- salem; aui.cefteVeliam si ridiruc ibi non efat, "cum
rum. quomodoilium significent,vexponere. Zoroba- sedificaretur tetriplum, se tamen illis jurigit quraedi-
belergovdicitur hofltis in Babylone, sive magister 1B'ficabanl;- qiila quasi suuni esset otiine Vquoderga
Babylonis; Salaihiel pelitio mba Deus; Jesus sive fratfes suos agebatur, vel qubd Ipsi agebarit, oesli-
Josue,- salvatpr; Josedec, Dominus juslus.Tiit qui- mabat. Sic et Apbslolus ob bbncordiariifraiertiitatis-,
dem aperte, sicut et filius Nun Doriiinum"Chrisiutri se quodammodo corisaciat eis qui in ftne saectilifrik
•Jesum jsonai. Unde uterque'pbpulum in lerfam fe- luri sunt sailClis: Nos, inquit,vqui viviintis,,ijuiresi-
promissionis, ille deiongo ineolaiu eremi, liicde-lon- iui suthus, in qdvehiu Doniiriinoslri nbripriivenieirius
giore servilio captivitaiis inlfoduXil,in figurarriveri epsquVdbrmieruni^l Tltess.vi); •---. -'--_;:v;;
Jesu, qui electos suos ab ottitiibus malis erucns, ad •Placuilqueuites ad Darhimreferfelur, etc.,usque
promissa superni regni gaudja inducit, qui est filius adTiuem epistolae. Mulium dissimilis'estliiec episto"-
Josedec, id est, Domini jusliiVEequb canilur iri ' la, qriara Tliatliarihaiscfibit Dafio,"iili epistolaequanr
psalmp :,Dominusjuslus concideteerdces peccatorurii, Rebum el Samsai' scripserunt Artaxerxi. Illa riairiqrie
confundantuf et revereantur onines qui oderuni Sion accusalioiie Hierosolymilaruni,. hsec laude non so-
{Psql. cxxvni). Zofobabel, quod liortus ip Baby- - Ium gentis. sed/et Dei omnipoieritispleni esi.Dehj-
Ione vocatur, juxta bistoriam ad ipsiim respicit; que ita incipit : Dario regi pax omnis. Noluiii sil re-
quia ibi natiis est, cum esset de stirpe David, qui -- . gi;is$e -hosad Judwam prbvinciarii,iad ddriiuiri Dei
est nalus in Bellilebefti. Juxta vefd al!egofiam,ad mtigiii^qummdificdlw^ldpideiiitpbtilb,eiligiidpdhiiht.
Dominuiriperiiriet; qui iii modum -a corifusipne'Aer- 'iurinptirMibusippusqrie-illud diligeniefexstfuilur; U
rorum eruerel, in Babylphe, id/est. iti cdnfusione - crescii.iitmariibusebruni: Iriterrogavimusergo -iehes
Iiujus ftiundi ad tempus-oriri etconversafi-digrialus illbs, ytiiti discimiiseis:::Qriis dediivbbis.pdlesitiieni
est. Qui eliam riiagislerBabylonis vocalur, non quod ui domhin haricwdificaiells ? etc. Jn qiiibris vefbis
" hoc
ea qtiaeBabylonis, id est; hujus-nltindi sunt doceal; quoque iiPlaudorii , qubmodo dicturiisit, Iapide
"sed qtiod eos quos BabyloriiOrufnjugo pressos'Tnve- impolito domurii-Deioedificatam; cum coiislet tan-
"nit, ad gratiam libertaiis erudiat^ atque-eruditos ad itim bpris nori irisi de politis iapidibus pottiisse fierl.
moania-patriae ccelestis perducaU Cujus pater est Sed lapide iiripblito iiitelligeoduin est iapide novov/
Salatliiel, id est, pelilio mea: Detjs, qui ipse dicit in quemipsi qiiidem inipolimirirepererunt, sed pbliet:-
psalriio: Pele a me, et dabo tibi gentes hmredilalem doaptum oadificibdomus.Domiriifeceruni: nametsi
iuam (Psal. i*).,Sed'et unusquisque fideliiini Deum veterurii lapiduin. qui, sicritJeremias plangens osteri"-
et Pairem Domini noslri Jesu"G!iristi invocanscum dit (Thren. iv), dispersi erant in capile omnium pla-
non aliud ab illo quam ipsuift Deum quoerit, potest tearum, aliqui remanserunt; riulli iamen dubiuni,
recte Salailiiel, id est, pefuiomea Deus. noininari, jj ] qfiin novi essent lapides poliendi , ex quibus opus
juxta illud Psalmislae : Quid eriiin-itiild resiai iri tenipli possit impleri. Cujns nimlriim rei ih prbmptii
cwlo,-iia le quid volui super iertam (Psdi. LXXII) ? est inysterium, curiividerimus Ecclesiam Dei aediff-
el cactera, usque dum ail: Miiii atttem adlimrereDeo cari, non soluiride liis qui pauiitendb resipiscuiit arj
benum esl. Petitio ergo noslra Deus est, ciim ipsum vitam sanctitatis; qnarii blito peccandopeidideranT;
soliimab ipso quaerimus, ul -sterna ipsius merea.niur. verum eliam de iilis qui nripef ad fidem voeati. iiisti-
visioiie perfrui. . tutione riiagistrprumquasi norma opificumcbmpo^
Iri ipsb tempore venit ad eos Thathaiinai, etc. siti, atqiie iri aedificiumdomus Domini coiigruo $ibi
Palet litierse sensris, quia eonfortati verbis propbe- sunt orditie locati. Quamviset ita recle possit'acCipis
tarum optimates J.udaeofum, non valebant boslium qubdde veteribus ac novis lapidibtis, de jamdudum^
.insectaiioiiibus a sanclo opere: proepediri, a qiip"• pblitis,'-aC'diiititis impolilis templurn sil aedilicaiuiri*;
.quiescenlibusadhtievprophetis pfae timore hostitim -,cuin de ulrpqtie piipulo, judosoriiinscilicet et genti-
jcessaveraut. Quod eodem nunc ordine insanpta li; una Clirisli Ecclesia"colligifur ; uiio , qul jamdu»
Ecclesia- geriiur, duhi hi qui malignoruni vel tionji- dum cogniiione atqueobservariiia legis Dei velut pb-
. numvvelspiriluum -insidii.sretardati^lepi.diores.ierga iiius exsiiierai; aliero
, qui 'nlololafria*rtiancipaiuss
847 "V BED^EVENERABHJS OPERUMPAIJS II. *= EXEGETICAvGENUINA-. - / SJ8
nulla spiritiialium arcliitectortfm indusiriaY nullo ii gipnis atidire ac discere sludenl; atque.ad ultitiium
pibtaiis.cultu .deformiialemagrestis ac terretiae meri- agnito, quodhaec a Deo jegeliet terrae,.qui est splus
ijs exuera t. vQiipdque sequiiur In eadem epistpla : Deus yerusi originem sumpserit, et ipsi ejus sacra»
Ei ligndporiuriiuriiiparietibuSf Ligna quoeadmbrii- nientiscredentescomniunrcare, ejusque «dificium
.inenturiivei prnaiuni erant parietiiin tempiiapposjla, juyare loetantur. Yeram Darius rex , accepia ducis et
caiftdem.sancipijinivyjtani iri ornaium sanctae Eecle- coiisiliaiofuin ejusepistola, quid egerit yideamus.
sioe, quam el lapides signant, ;jiixta qubd supra dp- '•' v-CAPUT'VII.
/
•cuinjuSiQnpfum videlicet ligiiorum. meminit pro- Darius, recensitis Cyri iilierts, lentpium wdlfican'•prm-
pliela-in.psaimo:; in quo dbmus Dooiini redificatur , cepil, quod sexio regni ejus anno complelitr;
post caplivitaierii : Tunc exsultabunl omnidligna-sii- (I Esdrae vi.) Tunc Dtirius rex pmcepil, elc. Jose-
varum anle faciem.Domiiii quia yenil, quoniam yenit pbus^Anti^. xi, 3) notiien loci in quo lia*Cyri litlenB
judicqre terram. (Psql. xcv), Exsuilanl quippe cor- sunl i[ivenise,ita posuit : Et-inveiilus est in Ecba-
da superborum fluondam,' qupniara de iiiorile impib lanis consiructa turre, iii region.eMedise.codex. Por-
paterriae ifadiiioiils excidi, aiquein aedificatipriein io alia translaiio sic habel: Tn Ecbaiana, in sedifi-
dpniiis Dpmiiii; mer.uefe Jrausferri. Exsultarii tiutem cio luiissifno regionis Medornin.-Uiideverislmile Vi-
qnle fachm DomMi tjupnianii veniljudlcafe leryam',* ~\> detur, qriod nomeri Medeha, ntmaliud auamMediani
cujus districtibnejri:judicii saJubfiler timejido: pfae- sign.ficet. Qiiodautein sequitur: v
yenesrarit, ot cujtis adverijuiri;quondam peccaiores i Ei ul ponaiU fundamema suppbrtaniia, elc,> non
poterant liiiiere,; jam nunc cofrecli el justificati, est tiobis exponendtim .;'; quia; iiequein priore lempli
pcius hune ad sevdesiderant. Ula crgo epistolainsi-— .sed.iijcatiorie, neque in posteriore aliquid liariiin
vdiosis, haecaftiicalibus esi scripta litteris ; el nieri- ihensiiraruin yel: hujusmodi /operis invenitur. Unde
to, quia illa aSamaiiiis hostiiius ubiqtie Judaeofuin; colligitnr lioc Cyrus de stjo serisu prouilisse, et.men-
lise atiteni riiissaesl a duce regionisvqui erattrans suram sive ordinem operis,,utsibi cungruumvideba-
llumen, hoe est inferioris' Syfiae ac Phoenicis, et a ' Uir, aniiolasse; siquidem teriiplurii, ul Verba die-
sociis ejiis , qui .riullas conlra Jiidoeosiriimicitiasha- rum iiafrant, in riicJisufa:prima,.bocest inlra murps
buere domcsiieas, sed tanluni regis , a.quo polesta- - jnieriores , babebat sexagiiita cubitos longitudinis ,
lem ducaius acceperunt,yolunlateJn-scifeeiexse- vigihti cubiips Jatitudinisi Pbrrp altituti.inis,ut Regum
'
qui vcurabari.t, Uiide-rec.le Samarjlae, qtii primam liistoria scribit,usque ad co3iia.culacubiiostrigijiia ;
scribenles epislplani, animos regis adyefsus structo-; deiiidealipstriginiacubilbs-usque:adccenaculum su-
pes teiiipliaccendefunl., baeteticis .coirijVarantur,,quj perius, quousque allitudp porlicuum ascendebat, ut
Ecelesiam sajpeJn lantum foeda pesle commaculani, * Jbsepbustestatuf {Aniiq. VIII,5); deinde,al,ios spxa-
ut eiiaift geniilibus exosam reiidaiit, eorurnque fu- girita'tisque ad sumniuin iecti; id est, sjmul ceniuin
rorem adversus iilain exciteriu Pbrro dnx iste Syfi'»-, yiginli cubilps j^til Verba/dieruni docent. Qnomodo
qui regem de.opefe,_dpniusDei iipii aeciisandq UIS'UT autem dicit brdities ppnendps de iapidibus impoljiis
gaf,. sed[jCbnsulendbinterrogat., eei um recte iniagi- tres, et sic ordities de lignis novis , cuin.leniplum
tiem expriinji, qui adluic in. gi-ntililate posiii, (idem ontne fuerit iiilerius cedfb vbsiituiri ? nisi fortePer-
ei opera iiiiraniiir Ecclesi-e; riec se.cr-ediiurosabiie- saruni cratiiipfisvita teiripla facere opere variato, ut
'
garil,sj Jiaiic vefairi osse;ap jiistam divinitatis culiri- teriii prdin.es iapidum essentper parieies,rit quarius'
rain iiiielligere possinti Peiiique audieiis avsejiibiis de lignis labrefacijs : et hoc qtioque iiiteniplo Hic-
Judajpruni, eufti ralipnein siiae aedificatipnisredde- rpsoiyinorum-eodem modo lieri debere pulavii, Aii
rerii : Nes sunnisseivi Dei coeliel terra', et oedijica-' Tbrte de atrio saeerdptum inielligendum est euin di-
iiiusteiiypluiri, qtiod erat exslruclum ante hos annos xisse, quod cifca ternpluniingyrofaciuni, tres or-
jnuitos, quodqtierex Tsrael inagnus Bedificaveratet dines liabebai lapiduhi politoriim...et quarlum ligno-.
exsiruerai.,Po;stquam,atiiem ad ir.acuiidiamproyoca- ruiiieedri, eraiqueastantibusad peclus usque altumj
vefu.nl.patres.nbstri Deuni ctfili, el tradidit eosin v autcettedoinus;Dominivquaeerataiilefaciemleinplij'
inanuNabucbodoiiosof .i-egis,Babylonis.Gbajdaei,do- deqiia.Scriplura, cutiipaialiuin.fcgisSaloinouis fabfii
inuiriquoque Iiajicdestiuxit; et cailera, qute d.ereiio- car.eluf; ita coniineinOrat,;,;Fecil el qljium majusjro-
vaiipiieejUsdemteinpii^qtiaepeiCyrum proeeepiaesti liaidum iriutn oidinuni-de iaptdibus-sectisyetiunitis
iespbnderijhi; riil tiiifaciim stiis coiisiliariiscpiiifa- qfdinisde dojaia.cedrp^neciion st-in atiio tiomu.s;Dor
dicere, neque jedificanies.vplebat inipedire ; yi;ruin mini inleriori, eiitt poriicd, domus (III Reg. vii). ,
siiiiplici anljno. perquirebat, utrumnani Cyrus leni- Sed et vasa lempli aureu el qrcjentea,eic, Quod di-.
plum ffidificarijussisset, etutrtim ipse Darius hoc oeai- cil posita-tunc fuisse vasa in templo Dei ,•sigiiific.il
ficariyellet, AgJiita auteiu voliiiiiateuiriusqueregis, teiiiplum 13al)yloiiiorum,in qiio eaNabucliOdoriosor
five ssdificaiionelerripli diligenfer, el ipse cunrsiiis, posuerat, ut aperiius supra Icgituf, de quo b;ec Cy-
iittoims opus perliceretur , auxiliiiui fcrre curavit, rus auferri , ac lljerosohmani jussciat referri. Ilu-
ut in sequeniibus scriptum ost. Quaecuncla nieuii ct cusque lilieioe Cyri regis, quoein Ecbalanis fuerai.t
-aclioni coiiveniunt corum, qui in genlili prius vila inveiilae; quilms repente no\o aique insolito moie
consiiluli, convcrtaiioneiii sancloeEcclcsioerepenie cx peisona el aucloiitate Darii regis addiluni est :
vjsamobsiupescere, deinde rationem cjusdem reli- Nuiic eigoTltalhaniiai dux regionis, clc. Taiis e:;t
8T9 . 1N ESDRAMET NEIJEMIAMPROPllETAS ALLEGORICAEXPOSITIO.— LIB^II..-" 850'
ergo consequentia lexlus, quasi si Darius ipselegis- A supersiitione vel conleniione liierelica s.un.t bona
set Cyrililteras, easdemque peflectas slaiim sua aur permixla, hoec bona aestlmari nullatenus. debent/
ctoritate confirmafet, ita ut pmnes adversaribs ebrum Offerunt autein.ea sacerdpies iidem prp viia regis
compescens , templuni Dei ,'prbut illis legebafur, in et.filiorura ejus, juxla illud Apostofi : Obsecro,igi-
locp suo tfidificare juberet.', cultoresque illius ipse turprimo othmum fieri obfecraliones, o-atibnes, po-
iu omriibus dCvbtissimaniente ad serviendum illius sttilalibnes,gratiarum acliones pro omiiibus homini-
~
voluntate juvaret. Designetergo Ar|ax-erxes,.qui su- bus, pro regibiis el otimibusqiti in sublimiiate sunl,
pra domum veTcivilaiehi Dei sadificari vetuit.jllps nl quieiamet Iranqtiiilamviitimagamus (LTint. n).
dominos, qui corislructipnisanetie Ecclesiaeniorlis ._ A ine ergp positum est decrelum, etc. Paiet litleraa
persectilibnibuseontradixerunt; iriter qjiarrim per- sensus : qtiia ..grayiss.ima.voliijt pcenapefire eum, si;
lurbatibnes eademEcclesia max.imemariyrum victo- quis decretum SULB feligionis niularfi tentasset; dit--.'
ria,floruIl..Desigriel'I>iriuspiam illoruni re;»umdevo- mha videlicet, et pinniiim/quoe habere,possit,,etv
tionem, qui agnita volunlale Chrislianas fidei, pon animaesuae,quani etiam confixusin ligno,,cum:tpr-,
solum rion.resistere, sed el suis eamdeni adjuvare mento diutini cruciatus, amilteret.. Sed ei
spirituaT-
curabaiit. E quibus multi interdictis priorum:perse- %i
lis.pajet intellectus, quia ppera nostra Jigriis prania-
se
cuiionihus ', quoque ipsos cum subj'eclis, sibi po- cpmparanlur: bona quidera Trucliferis, praya aulem
pulis ejusdem fideisacranientisconsecrarivolueruni; sterilibus alque incendip digiiis.-.Tplliturque•li|num.,
qiiorum personaeconvenit apie, quod verbis Darii dedoino illius, qui holocauslis DOminicontradicere .
regis subsequenter adjungitur : nisus est;; et erigitur, alque in eo ipse configilur,,.
Sed et d me pmceplum esl, elc. Quis etenipi ex- cum
opera eprum qui paci sancloeuniversal s Eccle-,
plicare valeai, quantum Ecclesia liberalitale dotio- sioe repugnant, oinnibus maiiifeste qiiarn sint inuti>-.
rum regalium, vei adjuta sit, vel etiam locupletata lia,
q.nani perversa,. paiescunt;, et JpsL in oisdem ,
per orberti?'Qtiain;viseliam juxta allegoriam pOssit. operibus.non gaudium: sibi vifie,,sed^jnoftis pptiris
accipi, qtiod de afca regis sumplns iii bpus lempli laqueum.cpnqujsisse probantur. Domus quoque.ja-,
triliuantur,'cum etiarri ex fatnilia pfincipum soeeula-' Jium pubiicatur, id est publico censui
perscribitur,.
riumaliqui ad fidera Qiiristi, faveriiibusipsis princi-' cuni corpora
velutTnarca dum eliam.eqrum-in quibtis diutiusin liac-
pibus, conveniunl*,qui eranlregis, vila manserunt,; ad resurreclionem perpelup pu-.
regalium essent areanorum epnseii. Sbd dantrir pres- nienda loimenlo saevissimis exacloribus, J)pc ,e<t,
byteris, hpe est senioribus Judoeorum, in sumptus: spirilibus in traduntur. Bene auleiri ac .
duni liis iri Clirisli confessione potestatem
bperis templi, qtii Darius decretum suiinl auxilio diviuaepo= -
ffideliier
pnccesserurit magistris erudiendi, atque Ecclesiae lentiaeconfirmafi desiderat, dum repeiile deprecand'.
inemririsadiiriaridicornmilluntur; qualis fuitCassio- dicens : Deusautem qui habilare fecit noi
dorus qubndamsenaiOf/reperiteEcclesiaedoclOr;qui' subjungit, inen suum ibi dissipet omnia regna, el populum qiiL...
dum in exposilioiiePsalmorum,-quam egregiam
exlemleiit, maniim suam, ut repugnet et dissipet
fecil," diligenter intuilus est quid Aiftbrosius, quid dOiriuniDei illlim.quae eslin llier.usalem.,
Hilarius,-quidAuguslinus, quid Cy'rill'us,s quid Jpan- -
nes, quod caelerifralres dixefunt, edbclum se pfd- Ego Dariussialuidecreium, elc. El- ipse ergo sicut-
cuidubio a seriioribus judaebrUm, idpst, confiten- Iiomoiempofaliierregiibpraiditus.propacedomiisDoi,v
lium et laud.inlium, prbbavit. Cui simile est illud - publica legepnJiiid quae-potest facii, coniradiceiEteS'
in quaiitiimpoteslconffingitJ el Deuni.quiaaelernaiii •'
quod sequitur:
'
Qtwdsiiiecessefuerii, el viiulos,clc. Quis namque atque omriipoieiuemhabei virtiitein, hoeidejn vera-
nesciat vitulos, agnps ei hoedPs,qtipesunl ihundaanir ciier perficefe rpgat;- piaque devptioneuesiderat,- ut.
iualia, fiumenlum quoqiie, sal, viniim et oleum, elnomcn cjus in domo sua perpetuo inaneat; etqui-
quaequeper legem Deo offerebanttir, saepiusin Scfi- cunque hanc impugnare. prflesumpserint., ipsi iii
pluris_sanclis in significatipne bonortim iibniinnm, " seterriuniregiio et-vita priventur. Quodebdem ordirie
sive operum perfecforum, seu cbarismatum spiritiia- nrinc qupque in saricla.EcGlesiageritur, cum lerfeiiae-
litini snlere intelligi?: Quoecuricla nune,' jubente pplesiales ad fidem conversae, pro sialu"ej"usdera-
rege, in liolocauslum Deo cceli.offeruntur, Cumfa- Ecclesiaepubiica edicia proponuiit, et Jianc Dbriiirio
venlibus mundi hujus' polestaiibus res sanctaeEc-' adjuvanie, atqiie iuimicbs omnessub pedibus ejus.
clesiae-creseunt, subditique eis: populi undique in porient,placidanj seinper habere quieteiri bupiUnt-,
unani- earhderiique fidem veiilaiis Christo cohse- ac paeetn. :/• :-----•" -- ;•••- :.
crandi aggreganfur, et quidqiiid boni naiuralisquis- Igitur Thalhannai dux reejiepis'tfans flumen, e
qtie diviiiiliis audierif, quidquid a viris Ecclesiafum Starbuzaniiai.,,sic diligenter exsecuti siinl, efc. E-
salubre didiceril, toluni lioc in obsequiurii divini nuncquornieconfttientibus adfidei') populis, et ali-
cullusimpendit. De qtiibus apie diciiur, quod se- quando eliam ex his qui foris suiil, paci illitisTaveri-'
cundum ritum sacefdoium qtii stinl in Hieriisalem,: libus;seiiibres Judaeorum,boc est illi qrii sede ma-'
dari deberent; quia nitijirtiiti ita solum accepta fiiint" gislerii sunt;digni ,*EGclesiarii-suam"quoiidie yel
Doniino vota offereiiliuui, si secundum eatlioJicae ,verbo vel exemplo oedificantac prosperaniur; qtiia
pacissltum offerahiur. Nani quajcunque vel pagana: etsi aliquaridiu aritiquus liostis impugnet, inveriif
g!j| BEDJi. VENERABILISOPERUM PARS.II. — EXEGETICA GENUINA. . . 852
tanien serrao Dei aliqnos, in quibrisvincat, acfugatis A El mdificaveruntetcpnstruxerunt, elc. Artaxerxen
adversariis murosveriiatis exsiruaf, - dicit illutn qui post Dariufn regnavU, ciijus leiiipcre
Et prqsperabanlur juxia propheiiam,«tc. Praedixe-- Ezras de BabyloneHierosoIymaniascendit. Quoeritur"*
rant eniai iidem propheiae, qriia si sedilicandoiemplo aulera qupmbdo dicatur, jubente non solum Cyro et
insisterent, mox donante Dbrriino, et opus ipsum i)ario, sed el Artaxerxe, uomum Dei .esse consiru-
coniplerent, et bbnis quoque omnibus pro mercede clam; cum cbnfinuo subjungituf, eam regnarite adhuc
, devotionis largius^ aburidarerit. E quibus est, illud Dario Tuisse coinpletain ac dedicatam.. Nisi forte
1
Zacbapae : Mqnus"Zorobabel. fundayerunt domum credendurii est etiani Ariaxerxen,'misso Hierosoly-
isiarii, el nidriusejuspefficieni eam; 'it scietis, quia mam plurimp auriet.argeriti pondere, j'ussisse,.uisl
Bominus exerciiutimmisitmeadvos(Zach. IV). Hoc quid minus in aedificatione, veiin ornatu lempli,
csl, -ciimyideriiis teinpluni abiriso-Zorobabel, a quo sive vasoruni ejus esset completum, ex ipsa quain"
«st fundatuni, esse perfectum, func iutelligeiis mis- niiseratet donayerat pecunia perficereluf. Namei
sum a Pomiiio, et quai lpculus sum, ipso mandante, Ezrailluc properaniescriplum.esi, qubd idemrex
dixisse'.Iiem-Aggams: Adie,inqttil, vigesimoet quarto cum principibus et consiliariis suisplurimum auri et
non'-;ntensis,a die qua fundariieniajacla sutit iempli .•argeriii, et vasofurn preliosprum, miserii ad tem-
Domini, ponitesupet cor veslfuni; Nunquid jamse- B plum. Ubi inter alia pesilum est iti exemplari regis.
menin gerriiineesl? ei adhucvined elficus ei maio- epistolie :Sed el cmteraquibusopusfuerit in dorito Dei"
grarialum, ei;lignum blivw iion- floruitex die isla tui, quahtumcunquenece&seeslul expendas, dabis de
.(Aggmiii) ? Qtiod veracilef friisse prsedictum, ipse thesauroetde fisc'oregis:(i Esdr. vu). Mensisautena
exiius rerum docuit. Sed et omries prophelae, Adar, cujus die tertia dbmus pominl completa est,
imb briines sacfoeauctores Scripturae prospera stfu- ' ipseest qui" apud rios Martius vocalt)i,.quem Scri-
ctoribus •sariclaeEcclesiae, id est, dbetoribus polli- piura""duodecimum annuift juxia cursum lunoe solet,,
centrir, si non ipsiadvefsUaiibusfaiigalj, a Jabbre oppellare, Nec vacat "amyslerio, quod dbmus Domi-,
sanclb quiesCant".Adefit namque divinuriiauxilium, ni, qtioesepiimb mensein aedificioallafis coepla est,
qtio csepta domus Doriiiniin -audUorumcdrde cre- duodecimo est mense perfecta. Ccepta.est enim ini-
dendo ac berie vivCndb cofhplealiir. Advenielarclii- lio seplimi mensis; quia omne qupd facimus bonum,
"tectis eisdeni benedictio frugum viheae, fici, malo- praevenienle n.os gratia Spiritus sancti, incipimus,
graiiati, eroTivae,idest.aburidahtia eopiosibrspiritua- el hae comitante adi perfectionem tendimus./Coni-
liutii cbarismaium, qiiaeabsque ulla dubielate tanto pleta est auterii duodecimo meuse, ob sigmficanliam
iiobislafgius a Dominb"pfaeslabitur, quanto diligen- (, perfectionis, quas hoc numero coritinelur, maxime
ti.us habitaculrimgloriaeillius, sive in nobisipsis, seu propter summam apostolorum, in quorum fide ac
in pfoximorum cordibus exstruere sategerihius. Ne- doclriria Ecclesiaperficitur. Item duodenarius nu-
que aliquis hoc qubd ail Aggaeus,"sub Dario rege merus ideo perfcctionem rectse fidei et .operationis
teinpli esse jricla fuiidanierila, coritrafium aeslimet' desig;iat, qiiia sive tria per.quatuor, seu quatuor
buic sacrjequam exponimus hisToriaeTri qtia scripturii per tria multipiices,- duodecini consummabis.Tria
. esl; Secundo qnriotegis Cyfi furidalum essea cwmen- auietn ad fldem meriio propler confessipnem sanclae
tariis lemplum, mullum gaudente ei collaudanteDeum Triuitaiis f eferunfur; quatubr ad opus bonum,.pro-
populo (I Esdr.m). NamqueJuricipsius templi fun- pler ;totidem virl.iites excelleriiiores, prudenliam,
datio descripla esi, id est, ,dou)tissanciae interioris,. fortitudinehi, lemperantiam, et justitiam ; quarum
cujus mensuras specialiter et/RegunJ et ;Paralipo- liber Sapieiitiae,in laudibus ipsius sapientiaeila me-
inenon historia refert. Nunc:auiem cum aedificaiiohe ininit, dicens : Sbbfietateni enim el prudentiain.dbcet,
donius ipsius eiiatTi-porlicuum.et gazopliylaciorum, et juslitiatn et. yiflulem, quibus ulilius nihil esl
quosfpsam domumuiidiqueversum ingyro ambiebanl» in vilq /lomiiiis (Sap.-viii).^ Recle ergo domus
sedjficiafundata narrariiur, quorumin libro Parali Domini septimo merise iiiclipala, et duodecimp
pomenon. iia fit menlio : Fecit etiam titrium sacerdo- T>est: perfecta ac dedicaia; quia mens electorum
ium, £l bqsilicamgrariderit,el oslia inbasilica, qumtexil gralia Sjiiritus sancli illustralur, ut ad perfcctib-
mre(l Par.w). ln qua basilica teiriplpcircumposita, nem bonae operationis perveniat ouni .fide san-
et populps ad orandum- consisiere, et cusiodes ac.: ctoerei individuae Trinitatis., sicque laetabundadedi-.
janilores lenipli.per vicessuasdie noctuque solebanl calipnem beatae reiributipnis exspeclal. Et .quoniam
excubare, sicutibidein liberParalipomenonabundan- Iisec ipsa retribulip futu.rae noslrae selemnitatis in
tissime docei. Ilaec aliquando-geiieralUerdbmhs cumi tempore uriiversalis resurrectionis, el in visione
ipso teniploadiiumeratur; utin Evangelio,ubi docenlei ejusdem in jjuam nunc credimus Trinitaiis perficitur,
in lemplo Domino niulieremin adulterib depreben- recte. dornus Domini non Soluniduodecimomense,
sam.adduxefe Pharisaei el Scriboa(Joan. vin),.quami sed et terlia.ejus dieoompleia esse memoratur ;-quia,
nuiialeiius.nisi.in po.rticustempli aliquas introducere. enim Doniinus tertia die resurrexit a morluis, recte
polueru.ut'; aliquando separalim, sub npniine gazo- nostra resurrectio triduano polestnumero designari,
pliylacioruri), sive exedrarum,:sive pprticuum, sive. de qua dicil jiropheta: Quia ipsecmdil, el sanabilnos;
alriorum.Unde e»l,illud Psalm|stoei-rQui stqlis in[ percjitiet, et curqbiinos ; yivificabilnos pqst duos dies,
domo'Domini,inatriis domusS.ei ttostri. .;:. indie leriia snstiiqbit.nos{Ose. vi). Cosptaesl Eedifi-
8S5 IN ESDRAM ET NlilEMIAM: MOPHETAS ALLEGORKA EXP0SIT1O/-- LIB. II. /' 8Si
ealib tempji. primo annp Gyri regis, et sexto Dafii J*t ] fiim perduceris ; quia Dominiis el Salvaipr nnster--
arinp cbnstiriiiiiaia; qui sunl anni j'iixta fidem Chrp- januairi nobis salufis in. tlextro latefe sui corporis
nicorurri xL.SiquidehiCyrus regnavlt ariftistriginta, ybluii aperire,per ciijus sacramenta abluli ac sanciu
posi queni Cambyses filius ejus annos.ocib, qufin ficaii, altiorem rbgrti coiiesiis/aulan) pbsshnus in-
jipc yoluniiiie, ut" Joseplms atiuimai, Ariaxerxes trafe. Ascendimus namque pbr bstiiim Tateris.niedil
yocalur; posl quem Mrigiqui. illuiri irilerfecerunt, iri superius coeriaculum,quamlbper aquam baptisink*.
ipfio uno, posl quos Daiius usque ad consummatio- iisVet pbculum dbminici calicis cbnsecrati, ab bae
neni ac dedicationem lempli, aiihis sex; qui suni, ut tef resiri conyersatione ad coalestemanimarum vitam
diximus, anniquadraginta quirique. Quasritur auterri „ perveriimus. A superiore quoque in leiiiuni pen.e*
quonibdo, dicenle Domino Judaeis subfigura templi tramus Ceenaculuni, Cum. beafiludinem animarum
de passioheac Tesurreclione sua : Sblviteiemplum etiairi. corpofum "immorlaliurtj perceptione ciimu-
hoc, eiin tribus diebus exciiabo illud; responderurit . lairius. ..''-
ipsi: Quadragiritaet sex annis mdificqtutnesl leiripluni /-,"' , - GAPUT/VlliV :' V.-.
lioc,.ei tuttibus:diebusexciiabis illtxd (Jpqn. ji)? cuni pedicaril domum i)ei:filii;irarisinigfqlionis, et soiemr
non amplihs quarti quinqne et sexaginla: anni repe-. .-":. riildteriiPtischw ceiebrqni, . t '; V
riantur a primo"Cyri usque ad sextum Daiii . regis, B:' • Feceturif tiiitem filii Isrtici, sacerdbies' et Leviiw,
atitfum. Sedsiin Hisioria Josephi legamus,in qua 'elc. MefiloVgaudfertt filii'transmigfaiibnis, quod ipsi
post -cbnsunimationem ac,dedicaiioriem ieijipli,,ires el jiigiini caplivitatis abjiCefe,-,et dbinurii Dei, qua?
adiiuc annos addit, in quibus peribolbs, id est, cif- desifticia erat, niereutiir consiruefev, bffefuntt|iie
cumposiia lemplo munitioriurii conslructio, et quac- quasi~devbti Deo fariuili piuririias-'in*.dedicalidhera
/dam alia quos remaiiserant perJecia sirit; videbimus doinus7ejus hpstias.; offeruiii eiiam quiisi fraterrii-
quia recie in asdificatioiie templi quadraginia et sex fatis airiatbres pro peccato toliuslsraeii lioCestnbn
arijlbrnm pofuerit summa compulari, in quibus enii>. eOfiiniJarituiririiodpqui praeseiitfesadesse pbtrieruiiti
nerttipra ej'us aedifieiafuere cuncta completa. yerurri ycrum ellani iiibrtini qiii vei Jri BabylOneVveJ/in
nps:hoc Eyangeliicapitulo admoniti, debenius ariimo,. ali|s;adbtic provinciis positi? exlra ierrairi Tepfofnls-
retiriere, quia lemplum, quod a Saloinorie adifipa- sipriis intef liostes degebarit; .rog.Vntes;eis qiibque
turt), a Zorobabef et Jesu reacdificalumest, iiiultipii- peum fieri propitiu.iri,ei eos vel iritef hbstes a ma-
cem habet figuram. Nam el iinamquamqtieaniiiiamv lis custodire,v,vei:ab hos.libus-erjilbs optatairi feyo-
designatVeleetam,, qnae propter .irihabUanteni iri se Care ad patriiirh.-:Veruiu quia; reaedificaiib donius
Christum, Clifisii domus ac templum ej.us"recte.vo.-; post captivitatem tllorum, ut: saepe dictiim est, cbi-
catur; et Eeelesiani toiain, hoc.est eorigregaiionem GVfeeiibrieriidesignat, qui a; via yerjiaiis, quafti pati-
omnium eleeiorunf, et. angelorum et-Tiorninutii;; et iulurn incboaverarit, peccando aberrayerunt; apte
ipsum Domini cprpus, quodcx-virgine natuin, ac: reslaurafum.Iiiijiisiribdi terftplutri dedicalur a sacer-
•
siriie.pec.caio.inmurido Conversaium^ab impii.smbrie HaotibtisetLeviiis, et_reliquis filiofurii transmigra-
sblutum, sed abipso est die lertia resuseitaiuni ad iTinis iri gaudio; quia correctis his qui peccavere,
vilani. Cuj'usfigurae specialiler aplatur iliud, qubd jriultnni fit gaudiumiriCoalb coram arigelis Dei \i.uc..
tempium quadraginla sex annis oedificalum esse. .•xy);Eiret niagistfisqui pfoerfanilum salute Jabo'-.
'dic.ilur. JNarrant-namquephysiologi, qupdiioc nume^ rayefunt; fit et oTnuibus'qui a •Cabjibne, 'id est,
rp cbfpus Iiumanum in utCro a ieriippfe cpncepiio- CPtifusjbnepeccaioruhi ad vviflutum arCem,vterfarii
nis, usque.ad; vperfecta,. membrofum Jiiieauieriia riticruevrepromissitiriis menlb et. opere' ifrirismigfa-
cfesceridp pervenial. Et decebat omnijnode; u,i do? verurit.,Ei iacefdbies^efgo pl.ieviiie/ etomiiis pb^.
irius quas doniinici figu.ram corporis eral Iiabjtuia, priltisIriMiCdiCatiorie resiaufalae doirius Dbiriini gati-
eo annorum nuniero Condereluf irt Ilierusalenijquq fleiit, qtiia-oriines neeesse est Ordiries-sanclyeEecfe-
dieruni riumero ipsum.Roiniiii/corprisin *jieroyirgi-- sia?,: reboriciiiatis per poeniicntiarii-bis tjui ",/p'eccas-"
nis sacrosaricto erat creiiuduin, quoe videlicetjirgo j-. verurit, corigiaudeant.TIfferunliii Iianc dedicatibrieiii
veiacissjme Hierusaleria,id esl, civitas Ilegis magni, liostias,/cuin per erraniiunj coriversatipnem. voioi,
eiyisto pagis est cognoniinanda. illius .nitoirum de gratiarum Deo refernnt,vcuni"mrilii coiispectaeoruiri
-qtia diclutn est:; Ipseest pax.tiostrji, qui fecii utraque vlfa Deb devbtaj^etipsfse ad lriaj.prum-^vlriiituiri,
umm (Ephes.,u),.Sicul e.tiam, illudqtipd.de eodejn; bpefavaccirigunt, nolenteseis segiiioresin opefibiis
Templo scriptum est: Oslium aulem laieris mediiin bonis existere, quibus innbcenfiores minus peccaridoi
parte. erqt doims dexlrm, ei-per c.ochieqih-asceiidebanl peririaiiserant. Qtiod eliam deeis quinuperVadfideiri,,
in superius cmnacutum,el a superiore iii terliuni (IlP - ad sacramenia Ghrisii suscipieridaperveriiunt, oeque
Reg.m); specialiter dominieicorporis figiifam pra3-T pbtcstaccipi, 'qubdjiiulli saepe illprtirii jjui in fiife
tulit,;de quo, scriplum est:. Sedimus milituiri,lanceq,. pfoe.cesseruht, feryehiiofa' riovitiofuin siudia aeiriti?
laliis ejus aperuil, et conlinuo exivit sanguis el aqua ienljir, el ebrum jn bbno pcrficiant exeriiplisi Nori-
(Jioan. %i%)-.Ostium quippe lateris medii in parle soluinvauiem.sacerdpies, Eevitae etpopultis lioslias
erat domqs dexlra, hoceslab oripniali angiilp lateris ln dedieaiiorierii doriius Dbfniiii, qtiairi feribvave--
njefid.ianiin terra incipiens, el per interipra e|usderti rani, sed eiiain pfo peccato tptius Isfacl bQerebani;
laterts eccultoilinere paulalim ad aliiora coenaculo- quia'1iiinir'uiii sic ppbrlet eorum qul nbbiscum ad-
m .. BED/E yENERABILISvOPERUMPAP.S II. — EXEGETICA GENUINA..., . 8M
sunt bonis favere, sic illorum bona imilando, noslra A Levilae in domo. Dei operari debercnt; vices vero
facefe, ut etiam pro slatu totius quaeper orbem est;"' Levitarum,.et ordines sacerdolum per viginti qua-
Ecclesiee, splefti cura Boriiinum precerriuf juxta tuor sorles, de quibus diximus,' non Moyses," sed'
ipsum doiriinicee orationis exemplum; in/qua sibi David rex cuin prophelis, /sacerdotibus, et Levitis
.riemo specialiter panem quotidianum dari, vel pec-, illitis temporis descripsit. Et nrinCquoque aadificaia.
eata dimitli, vei se specialite.f a lehtaiione.et malo ac dedicaia Chrisii Eceiesia,.per regenebilionem no-
liberaji, sed potius pfo omnibtis qui eumdem ba- vorurri."ad fidem pogulorum statui decet sacerdotes
bent Patrem in crelis, brare jubelur. Item aedificato ac Levitas in ordinibus e.t vicibus suis, super opera
tetnplb dedicatio sequiluf, curii iinplela in fine sae-, Dei; et n.on solum sacramentis fidei inilianliif pp-
culi summa electofum pervenerit ad gratiam coe-,•," puli, sed exemplis atque eruditione praecedeniiumin
lestium praemiorum. In quairi dedicaiionenioffefun- Clirislo jusforum ad agenda ca quoeDei sunt, insti-
tur hostiae Deo multum acceplabiles; illae'nimirura tuantur ; et boc non pro capiu bumani iugenii, sed
de quibus eadem doinus Dei, id esl saneta Ecclesiaj sicut scriptum est in libroMpysi.Cui consoriatillud.
post caplivilaieoi lbngam aeruhinsemortalis, reaedi- ddminieum: Eunles ergo docele omnes.gentes,bapli-
"ficala per gloriam inimorlaliiaiis suo Condiiori ac 'zdntesms in nominePaltis et FiliVet Spiritus sancti,
Redempiori canit, direns: Distupisti vincula mea, B docenleseos servare.oinnja qumcunquemnndavivobis
tibi sacrificqbohpstiam iaudis (PsaL cxv). Et quo- (Malth, xxviwj. Non ergo nostros auditores nbslra
iiiain Cadem hpslia laridis bfferenda est Deo, non propria , sed oa quae Iegis et Evangelii sunt man
sblum ob coilala .viriutiiDi dbna, verum etiam ob data , docere debemus, si ad proeniiaqnoeDoniinus
expurgatas atque ablatas «ordes vitidrum : recte proniisit, una ctim eisdeni auditoribus pervenire
post oblatos in dedicali.pncmtempli vitulos, arietes, 'cura.mus.
et agnos, hirci; quoqiie pro peccato toiius, Israej Fecerunl aulerri filii transinigralionisptisclia , eic.-
maclati esse perhibenuirj.gfatia.narnque Dei, quas; Quid pertinuit ad hisibriam de celebraiione paschos
virtutum berieficia confert, ipsa rtequiiiam scelerum post oediHcalamdomum Dominirefene ? currtjahi-
aufert. Neque ullum Pelagius iniirlbirip'Dei habet duduin esset prornissum, quod a die primo adventus
lo'ciirn,qUi.se stiosque persuadebat libeftaie.prpprii sui in Hierusalem, iii cunctis solemniiatibusDomini
arbitrii, vel Jiberari. a malis, vel/confirmari posse iegiiinias hoslias atqtib bolocousta offerreht; nisi
in bonis. Offerunlur autenl in liac vila hircipro fbrte propterca de pascha faclo specialitef referre
jpeccato, cum elecii supernas pielaiissupplicarii ut 'volult, ut admoneret Jectorem , quia.filii liransmi-
liberenlur a peccatis. Offeru.nluret in futura, cum gratioriis oedificalionemtempli eadein quacbeperaiit
iidem gralias ei.referuni, quod ipsp cpncedente sint _. nieiilis devbtiohecoriipleriiit. ibi nanique praedicluin
liberati a.peccalis; ideoque misericordiasDomini in esl, quia congregtiitis est- populus quasi vir iinus iri
ceiernumcanlabunt(Psalm. c); quia ntinqijam se mir Hierusatem, et surrexit Jostie fitius Josedec, et fra-
serps Tuisse ac p.erdonum4psius beatos csse faclos. ires ejiis sacerdbles; el Zorobqbeifilius Salathiel, et
obliviscuntur; . . , • , ,-. .... v /: fraires ejtis, el •wdificaverunt'riltare Bei Jsrael, ut
Et staluerunl sacerdoles in ordutibus suis, elc,, offcrrenl in eo hoiocauslomata(1 Esdr.nt). ;Ef nunc
Ordo poscebat devolionis, ut post aedificatamac dedicato templo,inslante jam annoqu.adfagesimb
dedicatam dpmum bomini. iriox sacerdptes ac Le- sexto , eadain pietas feligionis oniniurii irientibtisr
' dum dicittir purificalos'fuisse'
vitse,"qui i.n e~aministrarent, ordinarentur; ne sine inessenieinoralur,
catisa domus erecta fulgerel, si/deesseniqiii infus sacerdoles el Levitas quasi uoum , omiies mundos
Deb servirent. Quod safspiusiiiculcandurii eis qui ad immolandurii pascha.'Qnoe enim majbr in bac
monasteria magnilico opere . consirueutes , nequa- vita potest esse peffeclio; quam" mtindae uniias
quam in bis slaluiint -'doctores, qtii ad opera Dei, muluTudiiiis ? Miilta nanique sacerdotum, inulia Le-
populum Dei coliortentur , sed sujs potius inipi yo- vitaruift miilia erant, qui tameri omries purificali et
Juplatibus ac desideriis jserviant. Quod autem,djcit ,n* riiundi fueranl ~ad immolandum pascha. Neqtie' hoe
sacerdotes in ordinibus suis, et Leyiiasiri yicibus divcrsis animarum infentionibus, sed, sictit Lucas:
stiis corisliluios, vices Jiebdbmadarum significat; deprimitiya Noyi Teslaiiienti scriblt Ecclesia, cordc _
iri quibus coelus omnis uirinsqije gradus,jier viginli et animauna, quaavera fidei ac dilectionisin Deum,*
auatuor partes erat jdislributus, ita ut uniisquisque iiec dispar in populo unilas dilectipnis et castilatis
ordo yieeni suae hehdortiadispef octonps dies, vide- invehiiur. Cum dicilur ad iininolanduin pascha -uiii-
Jicet a sabbaio usque ad sabbalum in templo mirii- versis filiis iransmigralionis, el frairibussiiissacer-'
straret; el deinde viginli tres hebdomadas templi li- doiibus, et sibi, statim suriinfertur :
ber officiis, curain propfiae domus ageret,' ut A"erba : El cemederurilfilii Israel, elc. Universis ergo (Uiis
dierum -nafrant. Nam et in circuilu inierioris sacra- transmigralionis immolatum est pascha, onines co-
rii j'am fecertint porticus Templi, in quaruni jariuis mederunt filiiTsrael, nonsolum qui reversi fuerant
per vices observabant Levilae, sicui et ibi legitur.' de captivitite, sed et omnes qiii alicubi aniea con-
Quod vero dicitur, Sicut scripluni est inTibfo lloy-; stiluti, eo tempore sese paraverant a 'coirtquinatio-'
si; rion ad vices LeviTafum."sed ad opera Dei-per- riibus gentium lerroe ad eos. Quod etiam de prose-'
tinet Sloyscs rianiqiiescripsil qriid sacerdoies, quid lytis recte potest inlelligi, qui cum natura esseiit'
8:,7 IN ESDJUM ET. NEilEMUM iTJOPHETASALLEGORICAEXPOSITIO. ~- LIB. II.' 858
genliles, irrilum converlerentur populi Dei, accepta jft libus ad Ccelestiaquajreiida transimus.- Yere autem
cirCuniCisione,et hosliis purificati legalibus, ui di- perficimiis, Suma carnis ergaslulo soluti coeleste:
essent; et sacrificii saluiaris. • intramus. Ctii sensui
giii ipsi participalione rcgnum apte: conyeiiil:«piod
Et nolaridum, quia gentes.lerracuicit eos quiiCoin- sequitur^: -,/ - :: -.. ,..-- .-.. ;•'..-;-v'./. .-
-quiiiaritibus serviunt^ ul e eonirario gentes esse . Et fecettirii .soleirinitatemazymorum^eic. Tlanc.
coelidoceret eos, qui ab eis separati, in, unitate et namque iol.emtiTatein quomodo' spiriiualiierfacere:
castilale Domino servirent, ejusquesoleninia sinccro dtd)faiutis, docet-Apostolus^iicens: liaqueceputemur
corde celebrarenl. Nusiiuam alias, nisi fallor, idem. rionin fermenlbveleri, neque hi fcrnientonialilim et.
populusTsrael,- ex qup egressi sunt ex iSgyptoper nequiliw,sed in azymis sinceritalis,el verilalis (l.Cor.;
Moysem,lantte devotioniscum sacerdotibiis et Levi- v)..Quaeseptem diebus es| celebranda ;-quia perom.ie,
tis, fhagisiTis:videliceisiiis exstitisse feperitur.; sed soeculihuj'iisteinpus, quod tol diebus currit.iii sirice-:.'
hajc devolio castigalione d|yina facta est, cunr-pro v rilale nobis esl et veritaie, imoin oninium bbnortnij
peecalis suis bostjbus jaffligendisun.tiraditi; affiicli : opermn victiinis atque Ifolocauslisvi.ta.duceiida. Quo-
advefsitatibiis, a; peccalis sunt poen.iieiidbaversi; niam vero Domjnus nosterpascliaii tempore mortem
merito pceniteritioeet conversali.oiiis sunt iiberatiVab Iransilorie gusiatnrii, aUerna resurreclionis virtiite
hostibus: et Deo melius servituri, propriam revocati. devicil; polesl bbc iii loco oelebratio paschae ad
ad patriam. Sed/et hacieriusvidemus safipissiirieilloSj- teuipus nosirfflresurreCtibnis iypice referri;' ut sedi-
qui templum suj corporis saepiuspeecando profaiia-: ficotio quideiti fenrpli .prajseufern sanclae Ecclesise"
verunt.et per-hocdiabolo sunt capiivalj, redire ad statum designet, dedicaiip vitam /futufam, qua*iri.
Dominum per pcenitenliam, Et .nierito majore-in-: aiiimarurti sanctarum ; curii de corpbfb exicfint,
stanlia quam prius consueverant,, bonis insudasse exsultatione gerilur. JmriiolaijopascliaegJoriairi-iiisi-
operibus, quibus mansionemdenuoin seipsis suo. nuetresurreeiioiiis/curii omncs"elecii carrie Agni irri-
Auetori praeparent. Notandum ehim quod -Salpirion. miiculatijVid est,Dei et' Domirii nostri-, nbn ariiplius
prius templum.il). pace sui regni perinaxirna, lem^ iri saeramcnlo credentes, sediir re ipsa ac.ventale'
pore breyi, nullp onihimbde contradicente peffecit; videnies feficiuritur. Unde el in hpc pasclia brniies
nunc autem .destructtim hoc propter peecata, Ti|ij sacerdoles acvLevitae/bmnis popiiii cceiiis, omnes'
iransmigralioiiis in; magria cofdis conipunctione la- qui de genlibus ad eos coiifltixerant,"nitiiidi-fuisse-
bori longo insistenies, et saepissimeab inimic|s re- omnes; quasi unus adfuisse perhibentur; quia itinC
tardali, tandenidiyinUus.adjiiti -resiaurarunt; Facile yefacitef Agnus Dei tollit peccata mundi. Et siciit
narriqueest, conversumvgueinquead Jidem agnilio- ^, Joanriesipostolus ait : :SangtiisJesii Fitii Deiinitri-
nemque yeritatis, abrenunliare jliabolo,. el confileri dat nos ab oirint peccato (Joan. I). Ttiiic veia- efit
peum vivitniet verum/sarrameniaGlirisii percipere; - uiiilas, -cuuifjicrit Deus omriia iti'omnibus.(I; Joari;
Jiisque initialuiii; jn remissionem omniurii peceaio- i; I-Cor. xv), TuiiCvcra azymorum solemnilas iri
rum, templum ejns effici,alqut;:accepjam viieeinno- laetiiia celebfabitur,'cum'ntillp iri-electis pefiriaiVeriie
ceuliatri comilaiite ej'us gralia servare ;.sed mulli fernieritomalitire el neqniiioe, omries;in veritale ac
laboris est, eum qtiiaccepta lidei-sacramenia pec- sinceritaie cordis, "divinie visioui ailliOL-feJjufii;' ef
candp conlemnil, pfistinam rgcipere .digniiatem ; boc non in sepletii diebus-.soeculivlaberilis,sed iri
quia non huic facile eiii.iindalioper aquam baptismi una dieyiloe perennis iri vatriis Doniiiii,-qune/riielibr
deuuo dari potesf, sed. infeelurii sceluslongo poeni- estsuper riiillia in-luce SpititUs sancii.ciijus nobis
lentiae Jabore, largis Jaciyniaiiim fiuentls, disiri-; sepiifofineiri propheia graliam conin)6riJat (Psal:
'" ' b' - ' "' '- '-'' '"" '
ctipri coniineSlioe.siidoreeluendtim est; cujus emun- .' LXXXIIl), '.'•" ; /
dalione ipsa qupque consuetudo viliprum, quasi irii-: •• Fecerunl solentnUalem anjmorum septeni dte-
rnica Satnarilariortim -incba? -.repugnat; latito, ad Iius, elC.Hoecest rtiiinqueniaxima in hoc ssectiloet in
superandum difficilior, quanlo. diutius terranvcdrdis, futuro loetitiajustorunij-peifecium esse optts Eccle-
virlute vacuam ppssidebat. Potest et hoc/dieij qti.odT»siae,vconversis:etiari)genlilibuS, qui olim.resistebant,
ideo spetialiter reaedifieata ac dedicata domo Do-: ad adjitvaiiduiriejus staium et confifmandani-per'
ihini, de. pascha facto cornniemoreltii', cum nulli; orbem "universumpaceni' GhrisiiarioeEcciesiaereli-.
esset dubiuiti, quinhomirics tantoe.rejigipnis pascha gionis.Hucusque.reditgs deBabylone iu UiiTuSaiem.
sup, lemporc facereyellcnt; ut mysiice in.siniiaretur j)opiiii,.quicaplivalus lueral; reductio.vasqfiinr, quae
lianc esse &ujnmamtolius perfectioiiis, cum trans- abducij;;res!auralip ac dedicatio lempli,: quod in-;
censis mundi cupiditatibtis atque il.lecebris univer- censum.;'celehralip solemnitaium,:et'decaniatio can-\
sis, tota seritper intentione riientis, alterius. vitas licorum Domirii,quae iri terra aliena [dec;mtaij~|;rioiT
lriedilamuringnessum. Pascliaenim iransiius inter- potefant, sub .d.uci.busvZorbbabel et Josuescribitur.
pretatur,' iiomen inde babeiis, quod vel filii Israel Qutecnncta unam eamde.mque.cogiiilipnemVliuma-'
in eo per iiiunblatlonein"agni de ^Egyplia servitute nrein Chrislo salvationis .contjnent/ curri vellii qtii.
ad garidialiberlatis trarisireiit;~vel ipse Agnus im- cum peccaio primae. praeviiricationis in inundiiin^
lnaculalus, id esl, DoriiihusChrislus immolatus pro veneranl, sacfanieniis fidei puri.ficaiisalvantur;. vel.
noslra redemplione, iransierit ex lioc mundp ad Pa- hi qui peccando fjdem acceptam,corruperaht,:ji03i]iT.
trem.Quod ct »os imilarriur, cun*ab infimis voiilpla- teiido resipiscunl,-el utriquejier uiium eumdemque:
' '' 860-
m -JBEDJEV.ENERAB1LISOPERU.MPARS Tt»:- EXEGETICA GENUINA.
'
SalvaloreHi, verum regeiri ac sacerdotem ,"quasr.J!& yelocissirae lanlam librorum eopiam,-quae erat con-
pasGbafelicissinium celebranles, de hoc mu.ndo ad suiiipta, reficeret. Unde Jiori solum scriba, verum
aulem
Paifem, de mofte transeunt ad .vitam. Verum qriia eti:im seriba•v.elox- cognoininatur... Pribres
ilii
tempJo incenso, atque urbe Hierosolyma siibversa, lilteroe/remansermU apud Samafitas, quibus
Scfipturoequbque sanctee, quoe ibidem servabantur, quinque iibri Moysi, quos solpsde sancta Sciiptjira,
siroui fuerant hostili clade pbrusloe, et has, rilise- receperani,scribere solebaiit.
rahte Domino atque aii suunj populum reverso, -, Et asceriderunt de filiis Isrptei, elc. Quiain priino
die mensis prirjii coBpil ascendere de Babylone, et
reparari opoflebaf; ut quia oedificia erula restaura-
in prima niensis quinti venit in Hierusalem, prasoc-,
verant, haberent unde ipsi admonill, restaurari in-
LUSin fide et dileclione sui Crealoris discerent. Unde cupando dicit eos venisse in Hierusaleni. Nam £1iri
bene sequitur: sequenlibus quomodo yencrint, et ubi exereitum.
CAP13TIX. suum coadunaverint, pleniusex ordirie describit.
Noiandum autem quod in capite yoluminis hujus
Ezras sacerdos ascendit de Babytonc, habem honori- ascendefint;
ficas regis Artaxerxis litlcras ad universoscustodes scriptum est quia a'd "proniissum^Cyri
arcm pubticm trans fluinen; quibtts cl ipsum tem- de Dabylone, ducibus ZorobabeT et Josue, de fiiiis.
plum Domini honorificabat. ] Juda et Benjamin cum sacerdotibus et. Leyiiis
B
(I Esdr. vti.) Post hmc autem verba in regno Ar~ omnes, qnoriim suscilassel Deus spiritiimi De qtii-.
taxerxisregis Persarum, clc. Hunc Arlaxerxen, sub bus etiam addilum est quod gssent de captivitale- "
quo Ezras de Babylonia, Ilierosolymam ascendit, quam Iranslulerat Nabucbodoripsof fex -Babylpnis;
Josephus (Anliq. xm, 5) pulat esse Xerxen filium in Babylonem. Hic aulem subEs.raducenulIa judae
Darii, qui post eum regnavii. Porro Chronicorum el Benj'ainin, iiulla-transmigrantisNabuchodoriosor,
libri, successorem ejusdem Xerxis, qui etiain apud sed lanlununodo Jiliorum Israel, et sacerdoium ac-
cos Artaxerxes appellalur, bic designatum eestimanl. Levitarum, qui cum illo asceriderint,' nientio est,
itegnavit autem Darius, sub quo aedificatuih est Unde yefisimile videturj quod illi qtii lunc rbvocati
.emplum., anrios tfiginta. sex; posl que.m Xerxes suiit Hiefpsolymam, de Judael Benj'amin fuerunt,.
anrios yiginli; post quem Artabanus menscs.septem, qui a Nabuebodonosbrfuerant- in Babyloriiairitrans-
quos chronograplji pro arino posuere; post qiiem migraii, Hi aujem qtii nuric reducti per Ezrani
Artaxerxes annps quadraginta; Scriba auiem yelox. legtintur, de deceri) tribubus, qui: specialiter- post
in lege Moysi Ezras, eo quod Jegem quae erat coa- divisioiieni"Israelvocabaniur,:exstileririt; quos refes,
sumpla reficeret;; non; solum legem, sed etiam , ut ,, Assyfiofuin longe ante tempora Nabucliodortosbf
cpmmunis vmaj'orumfairta est, ciunem sacrae. Scri-J capiivafurit, -et 'ultra monies Medoriiriahabilarev
ptriraj serienijquse pariler, igni absuiripla est, prput Vfec.erurit. Tunc ilaiiUeVdtiee tribus maxima ex parte,
sibi yidebatur Jegeniibus sufficere; rescripsit. Jn i dbriiuni redierunt, aclemplurii gravi cum labore
qub opefeferunt,:quia noniiulla verba,.quae oppor- restaurafJint. Decem : atilem. iribus,- quaa mlnorem
/tunajarbitfaieluf, adjecerit~;se/quibusest illud :: Et lempli et:feligioriis":curauJhabiierunf, jubehieJicet;
non stirtexit ptopliela iri israel sicut- Moyses, queth rege, patriam redire neglexerunt, eo:;qub'ddeslructo.
nosseiDominus fqcie ad facient, et cajtera. Quaevide- I Cliaidaeofumimperib, lifiere Sub regibus Persarum,
Iicet verba rtori nisi is qui longo post Moysen lem- quivgeiiiem ipsofuiii dUigebani, -viverent, Atverp
poreviveret, dicere potuit. Et. in libro SamueHs : cuniTeriipluni,re*difieaium, el coniprelierisarii esse
Olim-in Israel.sic loquebalur unusquisqiie vadens Samafitariofuin irividiam compererant, landem et
eonsulere Deum, Venileel eamits ad .videntem^:Qui de ipslsaliquid domumredife cotisenseruiit; tametsi
eniin propheta dicilur.hcdie, vocabatur otim Videns pltires ibiderii resederunt, quorum progenies tisque/
(I Reg.y jx), Norihulla, aulem iniegra volumina,' hbdie oisderii irt parlibus detirieri, ct Pefsarufti
quae-quondamin popuio Israel habebantuf, intacia gehli servife perhibetur. Sicut auleiri ZofobabeTei
Tejiqtiil; quorum ideo- nunc nil aliud in sacra-0Jesus, ut SDepedictuni esl, boniinum Salvato-
Scriptura, quara liominis tanium niemoria habetur ; rern designarit, qui captivitatem generis "Jiumani
utesfillud in librb Numerorum : Unde dicitur in sua>graiia relaxat, suamque in nobis domum ipse.
libro: beltorum Domijii (Nutn. xxi).- Et in Josue : nos sanclificarido ac
pbssidendo -aedifieat; sic. et~
Nonnescriptumesl hoc in libroJusiorum (Jes.x) ? Ezras sacefdos ae scriba velox,_eu"tridemboiuihurii,
Sed et in Regum- et ParaIiporh.enOnvolumine-com-" quinoriyenit
solverelegem, sed adiinplere(Mallli. v)-,.
memofauiur libri Iiistoricl propheiarum Acliiae Si- manifeste deiiuniiai. Qui et ob id sciibalcgis Dei,
lonilis, et Semeia*,Jaddo, et Nathan, Esaiae quoque, sive scriba velox in lege Moysi poiuit recie vocari,.
et Jehu filii Hanani [III Reg. xvi; II Par. ix); de
quia ipse Moysi legem per angelum dedit, ipse pro-
quo dicitur quia librum llegum Israel scripserit; phcias sanctos pcr gratiam sui Spirifus docuil
etmultaalia, e quibus omiiibusdicuni hodic nulla omncm vcrilatem, ipse omnium mentes electorutn
uspiam posse vcstigia rcperiri. Fcruul quoquc Ile- mox ut suo amore lcligcril, inlclligendam facien-
brai, neque apud eos de hac rc ulla dubilalio est, damque Det Palris volunlatem accendit. Unde gra-
quod idem Esras leviorcs litlcras excogiiavcril snb liam Novi Teslamenli proniiilcns prophcta dicebat ;
nominibus carum quas calcnus babueranf, quibus El Itoctcstamcnlumotiod disponam domui Israel pos:
861 IN ESDRAM ET; NEHEMIAMPIIOPHETAS ALLEGORiCAEXPOSITIO.— LIB. II, . 862
dies Ulos,dicil Dominus; dabo leges meas m meritemA iri quo Satanoeet regno ejtis abrenuntiamus, illustra-
eoruin, el in cordeeorum superscribdmeas (Jer. xxxi, tione divirioepietalis agitur in nobiSi Prima quoque
Hebr. xv). Cujus scribae pulchre meminit Psalniisia die mensis quirtti perveriit in Hierusalem, quia et
dicens: Lingita mea calamus scribm velociler scri- lioc.non nostri Jibefiate afbitrii, .sed inspiratione
bentis (Psal. XLIV).Lingua quippe proptietae-calamus sppernae lucis gerituf in nbbis, ut, auditis Evangelii
erat scribae velocis; quia -quae-poiriirius illum sine oraculis, sanctae Ecclesioe membris incorpbremur.
ulla mora temporis inlus illustrando docuit, haec Pulcherque ac salubris in Eiclesia mos, doetriiia
ipse perofficium linguaeforis bominibus tempora- , patrum inblevif, ut bis qui catechizaiUur.quatuor
liter declarayit. Quem suo qubque noniine Ezras, Evangeliorum sacratiienium explanelur, ac reciten-
qui inlerpretatur adjulor, aperle dertionsirat. Ipse tur exordia.' Iiem pfima die mensis guinti venif
estbnim per quem soturri populus fideiiuin a tribu- • cum liis qui libefaiiab hbstibus fuerarit, in Hieru-
Iationibus liberari, el qiiasi de BabyloriicaCaplivilate salem; quia dum completis qUatuorsancti Evangelii
ad libertalerti Ilierosolyinorum.deconfusiorie vitio- proeceptiscoeleste regnum ingredimur, quasi novum
rum adpacem serenitaiemque vifiulum,. prpficieji- mensis iiiiliuniceiebramus, quia' nbv;c-jam lucis
tibus meritorum gfadibus solet introduci. In secrindo garidia in Sole jusiitiaa cerniriius, et velut. pbst
Anabathmon, boe esl, aisceiisuunieofunidem Psalmo •" qualuor menses lucidae actionis,- quod- in via vitoe
exclamal cunctis ad sumrna. tendeniibus, quoduce peregrinus; quintum mensem perpetuoe remunera-
tendereac pervenire debeant, ihsinuahs : Auxilium tionis in Juce patriaeccelesiis agimus'.,
meuma Domino,qui fecit cmlrinieiierrdm (Psat; cxx). ; Et in prinia mensisquinti venit iri Hierusaleth, etc.
Gujus etiam in actibus suis figuram Ezras lenuit, Td esl;*onfirmatus gralia etprolectione divina, qtiia
cuni et ipse partem populi rion niinimarii de. capti- prosperum cceplum iter .perficeret. Iterii in sensu
vilale Hierosolymainreduxit, simtil et pecuniamac mystico venit-in Ecclesiam mediator Dei et homi-
vasa Deo sacfata in gloriani tempii ejus advexil, num, juxla manuriiDei sui bontm super se, id est, •
cum eumdem populura ab uxoribus alienigenis juxtadispositionem divinaeyiriulis,quaeerat in ipso.
pontificali auciorilaie purgayit. Quoecuiicta"qiiid in Deusenitn eral in Clirislo,:munduin recpncilians sih
Ecclesia sancla gestum a OomiiiOjsife gerendum (II Cor. y). Quoevidelicet manus erat supef iliun,.
insiiiuent, dbclo patent Jeciori;. sed et nps, ut. . secundum id quod ille homo factus est. Unde ait:
etiam simplicioribuspaleant, elaborare curabimus. Paler majorme esi (Jdan. xiv). Major namque buma-
Quodenim ascendit Ezras de Babylone.asceridunt- nitate Cbristi, divinitas esl-.nousolutn Pafris, sed et
que cum eo de filiis Israel, et de filiis sacerdotum _. ipsius Cliristi, et Spiritus sancti; qua*,unaVesi.Qua;
ac Levitarum ;' significat piam Redeiiiptofis, nostri . etiain manu divinae pblentiae exaltalus in passione ,
dispeiisatibnem, qua incarne- apparens, cohfusip-/ ad mcenia supernae civilatis ascendit, hac fideli-
nem mundi hujus, liber ipse a confusione vitibrum,'. bns suis se • humiliier sequentibus ascensionis iler-
.- ' - . '
Intravit, ut nbs seeum rediens, ab oinni confusione ostendit,
liberatos, ad iranquilliiaiem supernae pacis induce^ Ezras' enim paravil cor suum,: etc. 0 quanla virtus
ret; cnjus videlicet pacis. setnpiterriaein preesenti dicti, quae sublimitas' nierili, parare hominein cor
Ecclesia.pignus accepinius, dicenle Domino": Pacem suum ad-obsequium diyiuae. voluntatis, ac-.dicere
felinqttovobis,pacem meam do vobis (Joan. xiv); id ppsse ': Parotumcor.meurit, Deus;paratum cor xneum'.;
est, temporalem iri lefra peregrinantibus relinquo, canttibb,el psatmum dicam Dotnino (Psalm. LVI)!Id
perpeluam ad ccelestem patriam pervenientibus do. est, et aninlo.loto exsultabo in Doinino, et oper.um'
De quo benedicilur, quia in primo niense.cmperit exsecutione quae ej'us sunt jussa perficiain. Paravit
qsceriderede Babylone, el quinio mense cum filiis ergo cor, ul inyesligaret ac rescriberet iegem: Do-
tfansmigraiionis,quqsducebat, verieiitin Ilierusalem. mini, quam' flanima vprax absumpsefat. Paravit
Quatuor namque mensibiis iter de Babylouia Hiero- etiam, utvipse prior banc faciendo inipleret, et sic
solymam<;oniplelur; quia per qualuor libros sancti jD ad alios doceridos os aperiret. Qtiodeodem modode
Evangelii, fidem et sacrainenla veritatis discimus, bomino Jesu accipere ift pfomptu est; paravit nain-
•
quibus rie capiivitale lioslis aniiqui Domino duce quecor suum, ut invesiigarel legem Domini, quia
eripi, atque ad liberlalem glorioefiliorum Deidebea- lalem sibi hominem quem susciperet, divinilus. pro-
mus ascendere. Qualuor eisdeiri libris praecepla vidit, qui non soluinsine peccato, yerum etiam pI6-
coniinentur operum, quorum quasi gressibus quoli- nus esset gratiae et veritatis, quia nulia. sibi repu- r
dianis ad superna promissa pervenire valeamus. guanie lege peccati, legem Dei absque omni mentis
Neque boc sine figura mysterii factum esl, quod sive carnis contradiciione servaret. UhdC:dicit in
prima diemeiisis Ccepit ascendere de.Babylone, ei,- Psalino : In capite tibri scripiumest d'eme, ul facerem
prima rursum die-mensis pervenit in Hierusalem; voluntatem tuam, Deus metis;vblui, ei legemiuam in-
primordium namque mensis, in quo luna novum a. medio cordis mei (Pstil, xxxix). Item -Domiriusin-
sole lumen iiiutuari creditur, npvum doni coelesiis vestigavit legeriiDei, quia abjectis Pharisaeorumtra-
iuUium desigriat. Et apte prima die mensis primi ^ dilionibus, sanctam Scripluram, qualiler esset niys-
ascendit Ezras deBabylone cuni eis"quos acapiivi- tice inleHigenda, quid arcaiiorum spiritualium inlra.
tate salvabat; quia principiitm sanctoe coriversationis, tegmen litteroecelarei,: edbcuit; quiii decreia Evan"
'. RfiffV ' ..BEDiEvVivNEUABILlS OPEUUMPA'RS 11."—VEXEGETICAGENUINA. ' " SG4
- gelii; quoeipseattulil mundb, magis perfecla, magisAA ries transniigrafe dignatus esl. Qui dicta vel acta
Deo Palri accepta, ijuairi qriae Moysen pneiriiserat, Piiaraonis, sive Nabueliodonosoris., typice super-
ostendit. Dnde ail ipse :' Audisiis quia dictuin est ab. iibsfibiis Eccleslas intelligerida iradiderunt. Verbi
aniiq.uis;Ditigesprpieiihum.luum ,ei edio habebis ini- gratia.TMjaraoproccepitinfanfes populi Dei masculos'
miciimtuitm: ego aulem dicovbUis;Diigite inimicos.; in fiiuriiiie•necar-i,femin.is reservari; quia diabolus?
et cailera liujusmodi.. -'-• * ..* > fprti |in nbbis.exstinguere , fliixa et infirhia cupit'
.•'Hoc.estfixeiriplarepislold;edicii; elc; Anaxerxes": eniitrire.Jtem Nabuchodpiiosor.jussitoinnes populusi
liic, q.uidevotissitriainetite pro' srio modulojemplum- sibi subdjtos audita voce-syiriphoiiinruiriet musico--
ac sacerdptes D.eiycneraiur, eiqtie promjitiun ;defer.t rumprosiratosadorare statuam suairi: Et. diabolus
ffuiiulaliim,:Clii'istianospriiicipes, siciit et praede-; saiagit genus htimaniim per.dulcedinem poinpaeter-.
cessor ej.us.Darius:,significat. Nec imraiidii.i)),,,si, f.eylris,a rectUjidine:incntis inflectere, et ad sequen-V
siiccessofes Cyfi, qiii.le.niplniriDoinini:et civitatem;. dam .cupidiialem:, qua; est simulacroium servitus',:
«dificari fecerurit,.qui sefvos ejus aclegemdilexe- deceptorum corda peryertere. Si ergo mala reprObo-'-
riint"atquejnverunt, Gliristiaiioruni regtim Tigiiram rtirn topera in iigura -npii solum malbfum,;sed'et;
tenere dixeriinus ;. cum: ipse JJomiinisper proplie- bonpiuiii praecessefurit, ciir non et itpni bonoruin.
lam, Cyruni infigurairi veiiire dixerit filii -sui, ejus- B J aclus sive.sennpnes, quae ih piopbelieo voltiinine
qiie illtim'nomiri.e bonorari dignafus -.sif, diceiis:_ contiiieiilur , bpna .-s.equentiuni.gesta praefigurare^
Hmc dicit Bomim.sCJiiislo.ineo Cyr.o(Esa. XLV) ; et pptuerunt? Iteru-vidcamusOpusculasancli Augustini,
ciciera,:qutcileiilosupia1a!ius pQSuhnus." ..'.-.. qui etiain septei)) virps unius imilioris sine filiis de-
Ar.lqxerxesrex r-egumEzrm sacerdoti, elc. Seribam' fuiiclos, dequibus Sadducaeiresurrectionem negaii-:
Iegis Dei cceli .dociissimum 'noriiihyl,quia el ad;; teSj.lioniiiium lentabant, cerlatu-ecelesiasiiei sacra-.
ipsuift regem.Jiiijia pervenerat diviha*-virtulis,per iiiciiti-figurainjilixilJiabere, neenon ef inuliefein, et
quam ilieinccnsam a ChaldoeisLegem eisdem quibus slerilitaiein ejus , el inortem. Ipsorumquoque viro-.
prius sermonibus , farrietsialio lUtsrarurii characte-;: Piijn,njorjem figuras esse rertnn meinorabilium do-'
. rCj.novaverit. Deum auleni.coelie'l ipse nominal, ad cuit,cuin Iian.C;liistoriarn nequeipseDomiims, neque;
dislinctionem illorum qups de lipminibus Jiiorluisy evangelistarum quispiain ex sua persona narraveril;-
aut certerionriuljis, stultam.riiisefofunivesaiiiam i|i-: sed quoeinipli, nefando ore coutra Dominum prptu-:
stiluisseftoverat. Qbscero autem. ne sitgraypJectori lerapi, evaiigelisiae propler sacraiissiuiuni Domini:
brevitef texirim episiolae':percufrere, et qiiantuiii/' resppiisurtisuislifleris inditlerint.iMitliiurergo Ezras'-
personie Christianoriini regum conveniat, videre. . a f.iciefegis etseptem consiliaioruin ejus, ut yisiiet-
. A irie decfetum esl, etc. Omiiibus.qui velint ire Judoeaniel Hierusaleiii. Et conversi ad fiiiemprinci-
ire conipel-; pes soccuii, et.Scripfuraruiii quoque sanctarum eo-:
IIier:osoI}Tiiiam,:liceiitiam:iri.biiit,:ritilIum
lit: el Clirisliani principes uuUutn cogentes , ne sit. liortatioqibus foborari. Dominiim Chrislujiiad sal-
iifceria atit dubia volurilas fidei, universis quibus ." vfludain.Ecclesiam:siiam', el congregandam de gen-:
plactierit de siio regno Cliristuni-colefe . permii- libus per quotidianuni auxilium, ipiod Ezraa uortien"-
lunt.; '•.:.-:. - '.' --:::.:- sigiiificat,venire desideraut,-sedulo voce proclaman—
Afacie enimregis et-sepieriiconsilialorumejus mis-.. les ..Dpmine Deus viiiuium, convcriere, respice de
sHs.es,;etc>Ei.in libro Estlier legimus moiisl fuisse, cmlp, e.ivide£t visila vineam istam (Psal-. LXXIX). Ut<
regibus; Pefsafrini, iitJri cunclis quae.-ageiidasive,., Dis~t^s,iriquit,Judwamel Hierusalemin.lege Deitui,
decernenda essentseplem sapieriturii uteiciiturcon-.; qum esi in manu lua, Lex eniin Dei in nianu erat
silio. Septem consiliariis utuntur fideles, cum in(, Ezra;; jgupniam lianc noft lingiia solum proedicabat^
omnibus quoefaciunt praBCeptaac decreia sequuntur.r, sedactuimplebal. Dominus quoque noster in carne.
SCriplura) divinoe.De qua .dicilPsalriiisia : Eloquiaj apparens, Jegemin njanu habebat, npn soluin quias
i Dpinini.eloqiiiqc'aslq;;argeniuniigiieexaminnluin,:pro- . legis Rf.ccep,iajn omnibus secutusest^verum eliam1
balum terrmpurgaluin-septnplum(;Psal.xi). Iloc.est, '_n quia in potesiate edicta Iegis habebat; et ipse vide^
"sancta septifprmis Splritus ilJustralione-perfecium.: Ijcet eairi qubndam per Moysen, prout VOlcbat,sta-
Quod.si :cui-videtiir incohgrurim consiliariosejus 3 lucfts, ,e.t nunCveahidem proiitivolebal per seipsum
regis Persiei,: a, quibus populus et prbpheta Domini i immufaiis, aiquead perfectiora transferens. Dnde-
Iaxati a Capiivilatead patriam. remitiiiur, aliquidin r aiebat i-Audistis quiadiciuni est antiqiiis, ego auteni.
Ecclesia sancia bbni posse figtirafi, legai opuseula a dico.vobis.'Et mirum quomodoverbum, quo uli so-
Pairum, :qui aclus sive.casus regtim reprobprum^ lebant pfopbela?, in epistbla Artaxerxis invenialuf,
Sauliet Jeclloniaj sanctissima Redemptoris nosiri•j ul dical legera Dei esse 111manii seivi illius. Scri-:
opera figuralilerdesignari dixefuni: Saulis .videlicett ptum est enim,: Faclum.est verbuin Domini in tnaitu
unctiJn rcgem, sed merito scelertim: suofum oecisi,,, Aggmiproplietm; et Dominus fecit quod lociilus esl in
super innoxja regis Clirisli, mo.ile. irilefpretanies.:.: manuservi suiEliw; el,_T'estificatus est Dothinusin
Jechpniaeyerp Irahsiatipnein de Juda in Beihleliem,> Israel ei.inJuda per manutri omnium prophelarum
quam proplerpeccafa suatenuii, ad gratiam Redem-.. (A(/''a;i;i;)..Quia:iiimirum_propbeia2.iioiTniinusope-
ptoris nosiri ejiisdem lypice fefereritcs, qub relictiss ~ rando quam ioquendo cunctis ea quoe Dei sunl prae-.:
ob pcrfidiam Judicis ad salvandas per oibem nalio- v-: dicabaiit, sequitur:: . ; •'--;-
-&85 IN ESIJR-AM - ETKEHEMiAM PROpBETAS ALLECOMCA EXPOSITiO;;- fe!B.JlV S66
. Et iil feras argentum et qutuni, elc. Kotanda: fides A A tur_ quae de frugibus lerrocofTerebjinni.r,til estpaftis;:
'
ac sapienlia rcgis el consiliatoriuri cjus, qui dona siinija, spici); libamina autem, quosde vinb ae U-
quse '.Dominoollerrc vcluerunt, mugis per illum qui quidiS rebus fiebanl.
vlegem Dei in mnnti hahebai. id esi. opere compleb<l, Vasa quoque quw danlur libi in minisletium domus
. .offefendac-seTiilclIevenini. Mirumque di.ctu, quarri Dci lui, etc. INonsolum.argentuni et aurutn diversi
(idelUer ac docie lex ipsum in Hierusalem habeie ponderis, vciuni etiaii) \asa daniiir Ezrai dcfercnda
labernaculum dicat, quem supra Deum cadi dixe- iu Hierusalem. Sed el Dominus noster lypicus, vj-
rat; tabernaculo namque in itincrc uii solenius, el deluelE/.ias, vasaquoo sibicreduntur ab liominibus,
Deus coelilabernaculum habet in Hierusalcm; quia cujusniodi est vas eloclionis Paulu», cl de qnibus
qui oelernrnnin ccelis sedcm habcl, ipse cum pere- ille loqtiilur, vasa imsericordiw, cuncla liadidil in
grinantibus in hac Ecclesia sanctis ad tempus demo- conspeclu Dei Patiis in sttpeina Hierubalem (Rom.
"rari dignatur. llnde est iilud Apocalypseos, Ecce la- i\). I)e bis \asis Ioqiiilur ipse in Evaugolio : Atit
betnacitiumDei cum hominibus (Apoc. xxi). Ven.ni quomodopolesl quisquam intrare in domum fortis, et
quia bealus Ezras non soluni pwdicaiorum sanctae vasa ejus diripere, nisi prius alligaverit foilem, el
Ecclesi.p, e quibus unus ip«ocral, sed etiam Doihini tunc bonu illius diripiel (Murc. m) ? Eoitis eleuini
Salvatoris, ad cujus membra pertinehai, typum gcs- B ^ rex erat liabylonis, id cst, diabolus roprobis inale
vsit, quasi per illuni dona nostra ofleiimus, cujusin douiinans; sed vicius ac ligatus a Domino, ea quae
omnibiis opilulalione iiidigemus, ul bbna qua* agi- iiijiisle possidehat v.isa, id csi, eleciorutu coid.i,
mus, Deq Palii esse possint i.occpla. Nemo criim, in- amisii. Neque hrcc auferent', aii|ue ad siiptrnam
.<Jti.il,venh ad Palrem nisi per me (Joan.vi). El de chitatem, ctijus eraut propria, reJucenii coufradi-
~illb.-jpan.ries: Ipse est cnim piopiliatio pro peccalis cer,e poiuit.
noslris (1 Joan. n). Et a me e;.o Artaxnxss rex siatui, alque decrevi,
V Etoinne atgcriumei aitrum quodcunque invcneris, etc. Et principes Christiani subjecns sibi oninibi.s
etc. 1'alet bisioiia, qnod ad hoc rex et consiliatores imperanl, ut quitlquid ab eis polierit Doniinu!,et
•ejus dederunt Ezrae .pecuniam ad lemplujii Domini ponlifcx noster, absque inora tribtiJiil, nil oiuiiino
rdeferendam, ad boc et alios dare cupiebant, ut de reiracianies, quin veloccs di\jiue voliuilatis jussa
Iiac pecunia emerentur hostiae, ei.sacrificia, el |iba- peificianl. Dbnl aulem illi aurum in confessione vera)
rnina, quaj ofTerrentur super altareDei : et si quid fidei, (rumentum in osfensione boiioc opei.ttionis,
superesset pecuniaruin, lioc non aliter nisi jiixla vo- vinum in lervorc dilectionis, oieum in exh.bitione ei
luiitatem Dei dispensarelur. Ubi et boc nolaiidum, hilaiiiate m-seiicordiac. Etjioec cunctt sub numcro
quia dum dicit de saccrdotibus oblaturos in domum ^ ceu:enario saceidoti inagno et sciiboe legis Dci cceT
/Dei sui, manileste docel, et sialiqui de sacerdntilms daii jubeivur; id est, Doniino Jesu ChrJsto, qui
ac Levilis cum Ezra Ilierosolymam asccudciuii, coilestia nobis a I!atre defcrens maiiJasa, coelesia
«nbnnuliostamen adhuc in Babylonia cum reiduis sequeniibus in domo Patiis pr.cmia rejiramisii; ei
srii populi remansisse. Patel et sensus allegoricc, nulla proisus aiia quam supernae gratia reiributio-
quia fideles ad lioe sua opera bona in sancla Erdesia nis bonis insistamus actibus. Centeiiarius nainque
clareseere cupiunt, ul et ipsi per haecpartein ciim numerus, qui in compulo digilorum dc Irova transit
sanctis habere mcreanftir, .etalii.ipsor.um proficianl in dexleram, ca qu.e jn dextera indicis, hoc csl, in
exemplis. Kam veiui jle argento et aurp nosira sa- vita aeterna sunt, solet gattdia designaie. Talcntum
crificia,. libamina, et bostioead ofterendum Dornino aiiiem liipMcis esse mensuroB traditiir, mininiurn
eomparaiitur, cutn cons|)ecta nostrorum operuin libiaruin i.; niediuni libraruni LXXII; sumimim li- :
clariiaie proximi convcrtuntur ad officium pietaiis brartnn cx\ ; coros x\x modii, batos qui ct ephi, de-
quo et ipsi bene vivendo, Domino consecrciitur. cim.i pars coti, itl csi, inodii suut Ires.
Sed et si quid argeini supercssot, et auri, de quo Sal veroabsqitemmstira. Dmne quotlad ritum, elc.
oblaiiones non esseut eniend-c, et hoc sccunduin .^ Sal sapientiam dcsignarc conslal onmibus, undc et
voJuniaiem ac placituin Dei j'ussit oidinari. Sunt in coriiiiimiilocuilone iusiilsi vocantur hebeies; scd
.eniniquocdam cJaiissimse sancioruni \irtuies quoe dislat cujusmodi sit sal. Kaui cl Doin;niis pei legeni
non taniei) onmibus in exeinplo operis possuiit in onini sacrificio sal oficrri prajcepit,(Lctu<.n), el
ostendi, sed tanlum ad glonficandani Dci giaiiain in E\augeIio dicil : Ilabelein tobis sat, et paccm ha-
recitari; ui est illud quod Daniel et Jeremias pueri beieinter vos (Maic. i\). Nec lanien liustra Da\id in
proplietavcrunt, quod Joannes nondum niiius, quod valle S.Jinaruiii ldmnreos percussisse legilur, quia
.Cornelius cum donio sua lionduni boplizatus, Spiri- nimirum sal ccelcsiis sapirnlue, quo iniiianturcaie-
tum sanctum accepit, ut sunt innumera sanclorum cliumeni, in cunclis operum nostroruin sacrificiis
iniracula, quouinstar argcnii et auri fulgcnl in domo rfterre jubemur. Salinas vero vallium cum incolis
Domiiii; nec lamen ex eodem argento sive auro suis perculit David, quia iiifirmam ac niundanam sa-
obfalipnes, quac super altare imponaniur, enii pos- pi.'ntiani cuin sectaionbiis ejus tbsiruit Chrislus.
suiit; qtiia laha cum audimiis, miiari quidem \eluf Unde bene nuuc praecijiitur, sat absqne mensuia iti-
divina debcinu1*,scd nnn liaec tamen quasi possibilia bui diligenler in domo Dei cceli; quia nimirum ne-
.ya!emusiniiiaii.*Saerificia autem proprie diccban- cesse esl ui rjuidquid sapieutia; quis babet, totum
S67 BEDJEWWERABM^ §G8
boc In obsequium siri Creatoris: exbibeat. Et recolen-4A queni praesulem sive doctofein; Ecclesise-figufaiitef
dum, guod in superioribus hujiis Jibri legiturdixisse " feferfe; quibus sspe feges ac principes litteras pfb
Samariianos, scriberifesad allerrim;Artaxerxen, qiiia fiilelium stalu miserunl.^Meritpque ipse Erza, cul
nibinofes fuefirtl salis qribd iiipaJaUo comederaiit, lisec esidataepisiola, sribsequenter jri Dei Jaudein
idebque tbierare ribn poiuCfirii, iit leiijriluiW'et elvi- eriihipit; dicehs : C
tas Dei conifa tililitaierii ejus oediflcafeiur.Kunc au- BenedictusDbminusDeus palrum nostrbmm, PlCi
tem bic : Arlaxerxfes jubet briiftibiis afcoepublicae Et qtiis dtibitel sancta ejus ac myslic.a-dicia.cbnHleri',.
custodibus, tit iiiief alia dbharia sal suum, iri quan- quaepropheia divinitus ei insplrata eommemorat, a
tilftJ bpus sit, iri domum Dei Cbelitfibuaiii. Ibi ftam- qtib etlafn. dbmum Dipminiglorificatam asseverat ?
etici ad -im- '
que Cognbscitur;.qribdhoef nonnunquam •" - .
.; .. CATUTX;
pugnandam Ecclesiafti frauduleftto hVimano sapieh'- Numeruseoriimquicuni Ezra asceriderunletul.ami-
liifi guslu atiiftienltif. Ilic. auteni itisiniiaTur.quod
" ituhi sibi ititieris a Doininojejuhando el orando iiri-
' '. v \- - ,;"' ;.
rionvefs'V ad fidem siriiriJ ,sapi'6ntfes, ipsani saepe ^pelrqyefint.
Tidem perdisciplinam ojusdeni"sapreriiiae Siccula.fis Eiego cbnfoftalus hianu Bomini Dei "riie'",eiei
adjuvenl, uum adyersariosejus pef eam jw.enlius _, Marium Dei, viftulem Dei,_quaj omiiia opefatiir, api
yincunh -''.,'" -' : ' ^s'"- pellat. Sleriio atitem ille congfegat, qposde Babylone -
Vobisquenblurii fticinius de' uhtversis"sucerdotibhs, Hiefosblymam adducals qui nianumDei. qua cbn-
elc. Hocprivilegio, quo sacerdotcs, Levitoe,el carieri foftetur, ipse babere in se eognoscitur. Quia nimirum
domus Dei ministii a vecligalibus immuiies reddun- sic demum quisque idoneus ad alios Deo per suam
lur, mariifeste ostendilur, qtiod costera plebs lilio- doctrinam aggregandum efficitur, dum prius ipse
rum lsrael, ad patriam perveniens, tribuiaregi pen- gratiam ejus contra omnia qtias opus sanctum impe-
debat. Quod discreta omnimode provisione rex fe- ditinl, inius in menlc robpratur
cisse coguosciiur,'ut hi qui in divino servitio semper Ili sunt ergo principesfamiliarum, elc. Ufequead
occupali erant, a suo essent famulatu liberi; quique finem genealogioo diligenter principes qui secum de
nil in tcrra proprinm possidebanl, scd ex decimis Babylone ascehderunl, enumeraf, el genealogiam.
populi vivebani, aii liis nemo iribula solvenda exige-..; Jpsofurn expIicat.~Nun)ertini'quoque eorum, qui.ad
. ret. Ex; quibus omhibus aperiissime prbbattir, regerh VMCCCC etTti. pefyenit, adjtihgeresaiagii; ut ifa iftsi-
rioh 'Stjlfl.m-dilexisse, sed et pptime 'didicisse quoe huet, quia nomina eorum qtii de conrusione mundi
divinoesefvitutis pbsCefel Gultris.; IfujTis;aseendiint, iri libio vitae Agni continentur as-
Tu diitehi, Ezra, secuhdunisqpienliamDei itii, elc...•ft.criptai; Sed el: doctof.es qtiique, prinCipes videlicef.
KepeiitVex ;sermorieni-queiri dijfernJi ei veriiaterrt, v Tariiiliariimpbpuli-Dei,:quantritriSnlmarumnuriiefuirt
qtiarii cpgnoyit, itefatbser&ipiie-corifiimat.Supfa Doirirao acquisiere, in: .tari'tum;-:,a'i]gm<i.rita' pcfpeitiae
riamque ait> in manu Ezrij-.legerii esse Dei ipsitis. . reriiuftefationis accipiurit,j"uxtaiillam Evarigelii pa*.
Nuricvauiemdicit; sapietiliam Deiejus iti mqnuitiius. rabplain, ubi, dieeftte servo bori.oet pfudente :Db-.
Quia riiniirum sapieufia est \ei Dei, dicente Psal- mihe,;eccemna tua dccerittririas qcquisivil(Luc.xvs),
rriista i Osjristi riiedilabilur sapientiam, el linguti ejus : fesporidit eidem dominus, dicens : Et lu eslosuper
Ibquelur judiciuiri. Lex Dei ejtis ih cofde ipsius: deCeniciviiatbs; idest, ex ebrOniquOsdpcuisti vita,
{Psal, xxxvi).Et juslusin manusua legerii Dei et glpribsior in Coelestiregno appafg. 'V
-sapieritianihabet, dum-.in pmhibus qtiaeagit et Ip- Corigfegtiviauieth;ebs qd fiiiyiumqui deburrit ad
quiltir,irienjofem seesse diyinoevolhhlatis;pslendit.;;.; 'Alitiviii Noriiefj Jibe Ibci ritisquani aiibi me legisse
Tyaietefgoiilterse seiisus; palet et InteJligeiriiiaspiri- riietriirii. Cum yefo in sequetitibtis scrlptum est, Et
tualis, qtiia videlicel Domirius eiiSalvator npstef ha- praedieaviibi jejutiiuffijuxta fltiviufn Ahava; et post
bet sapientiam Dei in manu "siia.Jpse eriim Dei vir- aliquania, Prbrtiovirtius efgpa fiuiriine Abava drio-
tus et-Dei sapiertlia, ciijus soliris estconstituefe ju- decimo die meiisis primi; :videlur vefisiriiile, quod et
dices ac praesules Ecclesiarurti, qui sccundiini voliln-iJj Aliava fluyius sit, el alter aliquis. fl.uvitisin eum
tatemejus j'udicenl omnia, et indoctisperoibem fi- decuffat, iri quorum confirilo Ezras eos qui ascen-
:dem ejus praedicent. Et oinnis-qui decreta coniehiriit derurit seeum corigfegayerit.Jpsephiis auiem prohoc.
icgisillius, yel;prieseritipoefta,;yei futura juxta mp- riomiiie, ponit Euphratein, Unde pptesi.Ahava rion
dunvvquisquesui puri'ietur.erratus, Hapc ergp Afta-v! incojigrrie riyus aJiquis fluniiriis; Etipl)faiis ihtel •
xerxes-scfiberisEzfbe, etariibreirivqrieiriefga culiriinV Ugj,; ": -
:,''- .;',; V"' ;; ;...'_'-
-religiortis babebat liltefis compfehendens, paienter ESiimijsirimsibi tribus diebusj,etc. Opporlune egit
expressit, qtiid ftituris tempofibus Ghfisliani fbges Ezfas, ut pfiusquain.iier tiiniumineiperei,diligenler
devoiionisTiabUuri;quid erga fiderii vefiiaiis' essent sibi copiam provideret iriinistroruhi: domus De\, per
' aeiuri. Dnde breviier
epislolam ejus, quibusque licei qubV Ijierosolymani perybiiietis, ea qtiaeiri iempli
"iriteiiriissis, comnieiiiorafe curavimuS; ut IeClor cbr ' ustis gssenl necessafia, pefficereU - -
grtosceret', quantum concordet Iiis quoe Tevelata Etiriisi eos ad. Eddo, elc. Mafe Gaspiura,^^ ut seri-
Evangelii gratia Chrisiiani piiftcipbs,pr.psiinciaeEc- bitOfosius, stib aqtiiloiiis: plaga ab oceario oritur,
clesisepace fecefunf.T"oSSuiriussiirie persoriam Ez- cujris; iitraque 'riifca oceanunj litiora et Jpca deseria
fae riorisolum ad Bbnlinuin ChTisttim,sed etiam ali- incultaque babeiitur. Inde meiidiem versusvperTon-
869 1N ESDIiAM ET N&HEMIAMPROPIIETAS ALLEGOIIICAJElpOSitiD.--Vip- II; 8§D
..gasanguslias teridiluf, donec pefmagna spatiadila- ;A IoiiiLregis in peecaSis perseverahdo deciderahl. Et
lalum, Caucasi mpnlis radicibus.ierminetur. Habet bene duodeciiri.surit Vsaeefdbjesj quibusVbaecciira
ab brienle tisque bceariumHircanoriim eiScylbarum delegata est^ propiefvdubdeciriivaposiplps, per quo>
gerites>plurimas, propter lerrarum iiifecundam dif- -fum di'Ctririaih Ecclesia et per bfbeni pfirftoTundala
fusioneni lale oberrantes. Ab Pceidenie gentes.habet esf, et usque ad finerftsaeculi per successores eoruiii
tedifieari non dcsinit. Quibus cbnveriit. hoc quod
pluriirias. Sed generaliler regio mullo Albaftia ulte-
Tipr.sub mafi et monte Caspio, Amazonum nuncupa- eisdem sacerdolibus dixit Ezras.: >. :
tur. Ubi nolaridum, quod crim historiei Ghspium Vessancli Dbmini>,.et vasa sariclq, etc. Opoftet
scribaiity Ezras hoc ioco Gasphiaenoriiinel' Hebrtei ;enim "ut doctofcs Ecciesiae.riuhqiiam obliviscahtur
;..riariiquePlilteramnonliabenles, pro hocin noftiini- -sanctimoiiioe;,qua ipsi sufit Doftiino consecrati pef
bus Graecissive bafbaris Ph litlera uluntur, ul Phe- Spiritum sanctum , in die fedemptlbnis, ad-quam
tins, Philatusi Ergo et in Caspliia*loca fllii Jsrael suscipiendam etiam suos audiTores Instituant ;v ut
per caplivilatem Assyriorum vel Chaldacorumperve- qui jam Domino; oblati sunr perrudimenla fidei,
iiisse probanlur-, dinriillb miilitEzras,, ad addrieen- eiiam per eofum qui invflde praecesseruftt exempla
dos sibi ministros domus Dothiiii. Levilas videlicet ac mbnita magismagisque cpnfirinentur, ac stiperftoe
etNaihinneos,- quos Josepbus sacros servbsnominat. .B civitatis introiiu digfti efflciantur. Quibus vigilandum
De quibus riolandum, quodiriullumlibera in pace, estper omnia ,.et curaiidtim , ne aliqua de creditis
quanivisinter exteros vivebant, quistallm adimpe- sibi animabus,- yasis videlicet iJomini, pereat, Sed
fiufti sivead preceisEzroe,tantam exercittis copiam integrp eas numero.ad saiictaeciviialis adyta pefdu-
desiiuare valebant. Nam"ducenlbs quinqua'girita et" Gant. ,...": .' --' _ . .; ..,-- ; <.
oclbvirps eleeios inUla expediliorie friisse. sequehs '. yigilate et custodile , doriec tippehddtiSj,eic. Ap-
- eorum eaialogus oslendit; quibus adjtinctus Ezras, ' pertdimus autem afgenjum^et aufum , et vasa ,.-qua3
iri exercitti suomille sepiingeriioruni prope virofum accepimus ab Ezra ,' cofam priricipibus sacefcibtutn
Bunuhamliabtiissefeperituf. •'•'" v et.Leyitarum,:et ducibus faniiliafumlsfaeiinHieru»»
Et ptwdicqviibijejuriiuni,ete. Exemplum jejunaiidi salein, eiiii ihesaiirum dbmusVjDbriiirij,,;qriaiidbeos
et br&ndi, cum aliqtiid magpse virlUlis incipere vo- quos-ribbis supefna dispbsitio conimisit', lales iri«
Tumus: etquia riunquanifallU fidaiii Dominum spes, strrieftdP ac docendo exiiibeirius ;. qui ifreprelienst-
riequb fiefi pblest> ut quod justiim a pio et juslo biles Inveniatitur, et apii' thesauro aulae cbelestis,
auxiliafore per eontiiieritiara atquri oratiories' cum hbcest sedibus iritefniB pacis ac lucis;; el bbc nbn
lide quaerimus j non irtipetremus. Sed diligerilius judicio quortimlibet hoiriinhni quiTacile ppssint falli^
JnltiCtidum,quod.-jejuniumpfoemitlitur, et sic oralip iG sed examirie beatOruiri apostpIbrtiniv;~C33teroruriique
subseeuta dbceiur; Primo riairiqueail, Et proedicavi sublimiumyiroriim, quicum-DOriiiripsunt de noslfis
jejtiniuhi, ut aJfligeremur corarft Domino. Ac deinde aciibus judicaturi. Ili eteriim irierilb priiieipes sacer-
siibjurigit : Et peterenuis viatn fectam nohis et filiis dpluni ae Leviiarum,- -et duces familiaium Isfael,
npstris, eic, rjsque in cbnciusioneni senleiiliae : Je- bpe esl vlrorum siye ariihiarum' Deuni videnlium
junavimus autem, et 'rogavimusDbiriinum-noslruiii sunt intelligendi. Devquibus Psalniista Doniino :
Vpro Iibe, et evenit nobis prospere. Opoilet nanique Constitues, inquit, eos prlncipes super otriiiemlefrqm
oriinimode, ut quicunque ad depreeandam iriisericor- (Psal. XLIV). Et de quibus Saloriibri in Ecclesiaj ,
. diarriDOminiiiigfediatur,primocontinenlius vivendo, laudibus : -Nobilis,iiiquit, ih:porUs yir ejus , quando
digniim se qui exaudiatur proebeat: :alqueiia Donii- 'sederit cutn senaioribits lerrw{Prov. xxxt). In portis
rium rogaiis, rion dubitet prospere sibi eveniufa quae aulcm, in discfimihe dhiit rioyissinii exartiinis. "' -
; poslulai.. Prontovitnus ergp a flumine Attqva dubdecmp, et
CAPUT XI. caelera omnia pleiia mysleriis;VSuperius namque le-
Ezras donaria regis et consiliariorum ejiis appendit gilur, quod priftia die mensis primi coepefiiil ascen-
priricipibus sticerdotum deferendq in- Hierusalein, dere de Babylone; et riunc dicitur, qriod duodecimo
.quiillovenieniesofferunllwlocauslaDomino.'. \ \D'oj"usdemmensis die pfomoverint a fluriiirieAhava.
Etseparavi de principibussacerdolumduodecim,etc. Primo- efgo die mensis de:,pbrtis Babylbniaeexie-
Saepiusdietum est. qtiod argentujn et auruiri ,' et -runt,- sed, psque ad duodecimuni dieti) juxfa merno-
vasfij quae de Babylbne Hierosolymam •niiiiebanlur:, ralunl fluriieti exspectabant . dbneb ad se LeVitaset
Bftimasdesignarent, qiioede cbrifusipne el erroribus Natliiiiiieos de Caspiae lpcis-eybcareiii, seque:ipsos
; mtiiidi hujus converlerentui' ad- Dominiini. Uhde ob pericuia, lorigi itineris spleriius Dpmino ;ex tem-
apte hujiisniodi yasa-sacerdotibus commendat Ezras, pore jejiinandoet oiandocpmiiieridafeiit. Et nos ergo
qui ea Ilierosolymam perieiant; quia per sacerdo- eiim noVos:E-ccIesiaepppulos' diabolp reniihtiafe, et
turii-necesse est manus .diiuanluf "ift baptismo, el Deum-verun) eredeie ac; cpiififeri docehius, quasi
eonsecreniur Dproino, quicunque: ad cnns0r.liujjisan- priuii inensis iiiitio -de Baljylorie:ciuri pecunia Db-
ctae Ecelesiae pertingere desiderani. Per -sacerdotum mino' consecfanda egredimur-; quia principium cis
'fcque olflciun) debent reconciliari sanciae Ecclesiae nbv* coriversationis , fltitc efeplbsa diabojb ad re-
pcenjtendo, qui ab ejus socie.lale peccandb recesse- griura coelesie iJucat;;osteridiinuSiUnde Jderii jncrisis
rant ,.et in servitium diaboli y in -captivitatem Baby- iri; Scripiura sacra niensis •novofuin sive riovafum
871 ' -: BKDJE -VENERABILISOPERlM PAKS: II. — EXEGETiGA GENUINAV Wki
.frugufti solet aripellari. Nam et ipso nierise , stib ea- jA la ; baecau|em in ipsa Babylonia facta, sed devotio-:
!ricm sighificalione -iiova*conversatioriis, paires de nissuiu gratia Eierosolymam missa a rege vel prin-
^Egypto per Moyseneducti snnti -\"eruiiieunieisdem cipibus Persarum, vel eliam a populo IsraeJ, qui illis
novpe vita*_audiloribus: synibblum fidei"iradimus-j in partibus morabatur. Hlaergb vasa'designant-eos
^quod-per: duodecinvapostolos ordinatuni, et totidem qiii post aCCeptamrioiitiam et sacranienlaiidei ,-post
est"senlenliis' compreliensum , quasiduodecirii die- inclioata virtututn opera decipiunturvab hoste anti-
biis in priina mansione.cpnsistiriius ; et siceceplum quo, etin confusione rapiuniur errofum; sed mise-
,ad<lefranv repiomissionis iter aggredimur, qui 'per .ranteClifisti gratia revocantur ad salutem. Ilaec au-
aceeplajn fidei noliii.-.m, virttitum cis callem , quod lem illos qui cum pecealo pfimaa, trarisgressionis
ad vitafn perveniamus, ingredicndum esse monsira- morle obnoxii craiit nati, sed per lavacrunj regene-
inus, Quibus diebus Ezras cum filiis transmigratio- rationis sacerdolum miriisterio expiati, sanctoe Ec-
nisj jejuniis, et orationibus, et congregatione Levi- clesioesunt liliis aggregati. Illa prjeniteijtesde suis
taruift ac Natliinneorum dedilus er.it; quia niminim erroribus, baec perseyeraniesyirtuiecoepla genfes
necesse est-,,.iil euni novos populos.fidci acqniiere insinuanl. De quibus bene subjungitur :, , . V -
vprbponimiis, tutn ipti virlulum studis maxime o.pe- Desrriplumque est ontrie pondus in lempqre illo,
.rairt;demus,. quibus el nosipsos Doininoiamiliaiius ]B Omne quippe pondus.argenfi et auri, et vasoruni,
cbmnieiideihus;, et cis, quos erudimus, exemplum quooDominoolferuni.ur, saeerdotes in teinplp de-
bonac/actipnis praebeaniris:. fraluini qupque cbhbr- scribuiit, ,cum dpctores studiosi diligen.ter vilam
.tem religiosain riobis-iriauxirium advbceinus ,;qub exaihinant subdilprum, et quaiuuin singuii ad fidem
adjuli animas fldelium ad societatem electortim, al- yel operatipneni profecefint, suhiili indagine diju-
que ,ad arcem, vitseperfecliorisiquasT vasa.saiicia ad dicant, Ct.jyxia :SU33riiodum capacitatis queiiique
Vtempjum Domini efflcaeius transferamus; Apte-quo- in riomo Dei per gradus sibi competentes; ordinant. •
. que subjungilur,. qiiia venienies-Ilierosblymaniiqui Sed etsi. nunc proepQsitor.um iguavia torpet, yilaui-
-asceridefatit de: Babybme, tridiio manserint ibi. et que sihi cominissoruiii aut igiiprat,,aul'seripsse dis-
jsic argenlum el aurum, et yasa quas.atHjlerani, obla- simulat, adest iniernus arbiter, qui nutneruni cre-
;ta"et appei.isa.sint in:donio JDomini.-Tres-quippe- dentium, pondusque animi singulorum iu iruTtna
;djes smit/inansioriisiii IJierusalem, eximias yirlules sui examinis integrum conservat,, uf reddat unicui-
.cuiiclis fidelibus liabendae, fides, spes,' et charitas. :.que secuiidom opus ejus. Potesi et ita:dici;vqiiia
\HaS;efgo oportet d.oclores piiiripin seipsisosten- pef.yenieiiiibus sanctis proedicatoribusad.'sup.ernaiB
;dere, el sic eos quos doeuerunt,- quosque eisdem Hierhsalerii cu.mxhis'.quojsInstruxeranl, describalur
yirlulibus insiituerunt, praecedentibus in Chrislo G in icmpore illo omne poudus bome actionis eorum,
, paliibus probandos offerre. Cum eiiim sancta Eccle- in libro vitoe, et digna in ccelis tetributione donctun.,
sia eos, quos catecbizamus , in fide et acliouc pro- Sed et qui veneianl de caplivitatc filii transmigm-
bos inveneril, quasi vasa quacofieiitnus in lemplum, tionib, ele. itl.ignadevotio el religiosilas ostenditur
per manum sacerdotum appeudens , et puri melalli eoium qui, diim venerant a capiUiiate, pcrvcnieii-
et p.erfecti pondcris csse rcperiet. Quod el iu bac les ad femplum et allaro Domini, primo omiiium
Ecdesia pcr cleclos quolidie in credenliuni vila cxa- obluleriiHl holocausla, non tantum pio seipsis, sed
minanda agilur, ct in superna oequeHicrusalem , ut ctiam pro omni Isracl, boc cst, et pro eis qui jam
supia dixinuis, in eis qui ad eam intrarc meriierint, doiimm reversi fueranl, el pro iilis qui adliuc cx-
periectius coniplelur. In bac iininquc \ila dortores loires patri.e ilurabant, ut omnia omnis aucloiis sui
sancti quasi triduo manenles in Ilierusalcm , quailo misericordia jirolegeiet. Patet etiam spiritualis in-
_die argeiituni cl aurum quod obiuleiaiu appenden- tellectns, quia illi veraciier el perfecle captiviiatein
duiii.-.sacerdpiibus pfferiint, ctim et sese flJe Jprtes, autiqui lioslis, qua peccaiido tenebanlur, prjenileiido
spe s.ubliines, dilectione fefveriles exhibent, etsuos - , evaserunt, qui ,se. fix-a iiitentioiie divi.no servitip,
qiioque auditores. per coiifessipnernrectaeifidei, Jn- subdunt, qui totos se ab intimis absiractos cupidi-.
.star a.rgcijti probativclarescere, per puritaleni.sensus"n latibus,-flaniiiia dCsiderii coslestis.' ad vsuperna>ae-
invipi.ali. iunipdum auri primi fulges.cere,per.susee^ cendunt, Iloc "cslaulem bplpcausta, idcst, tpta ;in- -
,piIOnem:in sespiritualiuir. cliarisriiaiunj, qiiasi yasa . cerisa, saerificiavel hostias Dpmino offerre, nil nisi
Deo cpnsecraia pracriiineredeniojisirant, In. superna ejus voluiitateift in.omnibus cogilare vel faeere.
1indiciiini
qupque patria ijdmn doctorescutii priinp prp; sria Eeifecta) quoque.iiieniis est, curti quis pfo
Tide,, spe,;ct chariiate, deinde etiarii pro IlJis qubs . priiiiiIsfaelimiftolatj id es.t, pro. generali fidcliuri»
"_.dpcuerunt gratiam femiineraiipniS: aecipiunt, qriasi , Pmiiiurn.sospilale, quasl uniiaiis in omriibris aCJra-
: ppstgaudiuni triduanoe.mansibijisi.ri.Hiefjisaleni;ob ler.iiitaiis mempr, supernae-pieiaiisupplicai... -
'
doriarjaT)tvasa pretiosa;, ac JJep digna quaa altule^ .. Ptzdefunl ahlem .edipiti rcgis 'satrqpis,. etc., Alia
- funt. amplius boriorajifiir. IMslal'auteiriVinlef haec'-.:Editiobabei :-Et clarificaverunlpopuium e.tjdpmuiii.
VvasaquoevEzras^euin.sacerdolibtis^inTilefusaienJvpf- , I)ei:. Leyayefuril.ergopppuluin, dura eainjiuciorita-,
fenl, etveavquaasupra,Zor~obabel:ac:;Jesusobtuiisse teni regianj, quaEzfas sublin)atus;est,.viionorabilem
referiiiittir; quodilla_de leinploDominitraiisIalain ' .;pniilibus fecefuut, Levaverunt. et -domuiii,Dei au'
vDabylone,:eippsiinoduni suntllierbsolyiiiara .rela- guslius ornaiido vasis ac donariis, quae ad illani rex
fifv • IN RSDRAMET NEHEMIAMPRORHETAS"ALLEGORiCAEX-POSlTIQ.—LIR- II. S7A"
te consiliarii ac principes ejris miserunt; ministros -1 t dilexil,et habuit filiain Dei alieni. Disperdat Dotiii-'
qnoque ac sacerdotes illius a tribulis ei yecfigalibtis; tiusyirutn qui fecil hoc, niagislrumet discipulitm-de
praelerquam Dbminosoli.liberos reddendo. Slystice laberndculis Jacob., el bffefenlem muiius Doinino
autempopulus el-iemplnm Dei unani eamdertlque exerciiuitnu(Malachsu). TJbi Jtidam diceris, niani-
sanctae Eceleslae figuram tenuit; quarti levat Ezras feste primee iransmigfationis populum hoc faclhore
et filii transmigrationis, -ailaiis de Rabylone vasis polluttim significal. Tjuod vero •adjungit: Disperdat
Deo sacris, cum- pradicatores sancti, aggregnlis ei, Domiiiusvirum qui fecerii hoc, tnagistrum et disci-
donante Domino,credentiurti ccotibus, lionorabilem pulum-de labernaculis Jacob; appellatipne magistri
eairiomriibus etiam exlernis ac lerribilem exbibent. el discipuli,-et principes et populum hac proevarica-
Item praedicaiores iidem' cum eos quos.stiis yei lionepollutum, alque Corisofljosanctprum, si non
exemplis in boria conversalioiieinsiiluere",yel verbis corrigent; ambos eradicandbs esse~docuit.vEt quod
usquead coelesiiumperceptionem.jiroamiorum pro- addidit-: Offerentemmurius Domino exefcituuih, ad-
vehunt; levant jam populura et domum Dei, quia moriet incassiim -eos TJomino victirnas liostiarufri
magnum profecto ei manentibus in superna patria, offerre, qui seipsbs peccandonon litnent diabblo
et peregriiiantibus adbuc in lerfa electis gaudium . subdefe.Tnter quoe miranda fides, et pfoposiltim
faciunf. '_•" B optimum populi -decaplivitaie efuti, qui semen
' -
CARUTXII. "...V , sanctum, aliasatileragenles ad dislinctipnemsuafri
Eztas audiens populum Israel ltxoribus alienigenis populos terrarum appellant, ut palam irisinuent
esse pollulum, assuiniihqbilum .pl.angenlis, ac've- seipsos, quamvis de terra procreatos, non taineii
hiam fealus a Domirioprecalur. ; - interra, sed ift coelis habere
Conversaiioneiu,.duhi
• (TEsdr. ix.)~'-Poslquamautem hmc conipletasiinl, pree caeteris. nationibus iu Deiimcceli credebnnt, et,
eic. -Hujusculpa transgressionis, et in Malacbia pro- ccelestia ab illo benbficia conseqUispefabani. Ltiide
plieta.nianifesie descripta, ac prophetica auctpfitale merito dolent sanctificaiioneftisuam ab hominibus
^redargula est; quia videlicet reversi de captivilaie geniium esse coinquiriaiam; et qupd gfaviiis est,
Babyioniai tam principes el-.sacerdbies ac Levitae, principesetiam, a quibus;eofrigi debriefant,' pfimos;1
quam reliquus popuius,adjeceruni uxoresvsuasIsrae- errasse fatetilur.Nolanduhique diligenter, atque in
liiici generis, quae paupertale et inbpia iongioris exemplurn operis traliendtim, quod ea quaepri.ncipes
vitae, et fragilitate sexus, non Tereriies laborem, . peccaverunf, et plebem sibi commissam peccare fe-
corifectae erant, :et infirmifalem ac deformitatem cefuntj aequeprincipes alii, qui sanclius vivebant,
corporum-conlraxerunt, et cum alienigenisvel aetate cbrrigefe-s.ataguiii.Yerum qriia perseipsos neqUeiini,'
florentibus, vei cultu-corporum pulclirioribus, yel referftnt ad ponlificem, id est, archiepiscbptiiii
polenium ac divilum filiabus malrimOniacopularunt. - suum causani, cbj'usauctoriiale flagitiuirilam gfave,"
Quod non de Isfaei, qui tunc cum Ezra, s.eil de tam muliifidum, tamdiutinum expietur. Nulli autem
illis intelligendum est,' qui cum Zorobabel et Jesu dubitjm quin uxoresalienigenae haereseset supersli-
Jamdudum de captivilate ascenderant; neque ei.iiai tiosas philosophorum sectas figuralitef exprimaiit.
poierant hi, qui cum Ezra venerant, lam cito tanti Quoa cum iii Ecclesiam ihcaute admittuntur, • non
ducis ac proesulls, ut iiitelligendumesl, conlemnere solum semen sancturii cathplicoe veriialis - et pura*
"doctriiiam, ut necdum'quiiiqtie mensibus iii; patria actionis :suis corilaminanterroribus,' sed et peccata
*demorati,suas reliqueririi,-et uxofes acceperint ex- - omriia,quibtis etbnici solent pollui, dum ChrisTiani
:ternas ; de quorum numero polius irilelligendisunt nofi erubescunl iniiiari, quasi"per uixbres' alienige-
.hi-principesfuisse, jqujJioc facinus ad Ezram refe- nas degeneralam: a semine sancto vefbi Dei,: qub
rentes castigare curarunt. Nee niiraiidum qubiriodo fuerant generaii, dicente apostblp Jaepbo .'Votuhta-
Tioc populus Israel curii sacerdotibus et Levitis sce- rie enimgenuit nos verbo veritalis (Jtic. i); et quasi
Tus patrasse. dicatuf, cum illa transuiigfalio magis profanam de filiabus.exterorum sobplem prrfcfeant,
:de Judavet Bei)j'amin, quam decem tribubus, quae „ dum, illecebras errantium secuii, pefversos ex- his
Israeivbcabanlur, -exslileririt. Sciendum enim quod aclus in cunctorum rioiitiam proferuril. .-•'
-abductoin capiivilaiem Israel, id est, decem tribti- Cumque qudissem sermonemislum; scidi paUium
bus, indifferenter prislino riomine,. el duae tribus meum,elc. Ezras intimiim cordis doldfem osteiidit;
.Juda ac Benjaniin appellant Israel. Pbpulus igilur scidil vestimentum, evellit pilos Capiiis et-barbie;
Israel Jioc loco nbn ad distiriciionem Judae' et Sen- sedet mperens, ul-taii delronestamento corporis:.ot
jamiri decem trjbus surit accipiendae, sed- ad di- iridumenti cum nioerore vultus: velocius omniuiri
stinctionem pop.ulorumterrarurii generaliter populus animos adpoeiiilentiamvel sui vel fraterni reattis
Dei lutelligendus, qui dighitaiem sui Tioiftiiiis cce- excitetj quia per: vestimenta solent opera nostra
lestis, terrenorura' societale pollnerit.Nam et idem designari, quibus aut ad glbriam, simunda , atit ad
Malachiaspropheta, quem ipsum esse Ezram He-- Ttiteritum quis induaiur,- si; pbliuta,- riec -nuptiajf
brcei asseverant, in libro suse propheiiae hnjusprae- vspleiididacharitate probentur.- Per pilos capitis co-
yaricationis ita nieminit : Ttansgressus esi Jttdas, gilaliones, quoe de bcculta cordis fadice, velutde
-ei abbminaliofacta est in Israel el in Jerusaleni;quia interriis cerebri sinibus, oritiniur. Quoe si fectae
contaiiiinaviiJudas sanclificaiiohein Dotnini, quatn sunt,; cqnservafi : siii autem reproboe^.debent ab-
PATKOL.XCI. .28
875; • BEDj; VENERABILIS OPERUMPARS II.>-EXEGETICA GENUINA. 876
scindi. Unde de Samuele, qui sanclus eral fulurus; jA noslrissceleribus et ante"passioneri), et inipso tem-
ail geuilrix";:El novacula non ascendel super caput pore passionis ofare dignatus est; quiqtie, exlensis
ejus-(Luc. x-xi). Et appstplis Dominns : Et capillus, in cruce manibus, indumentuni suee cafnis ob no-
lnquit, de capite veslro noii peribit, quia niniirunv stram resiauralionem ad tempus vulneribus scindi
omnes sanctorum cogiiatus seterna apud Domihum ac morlificarl voluit, ut qui',sicut Apostolusait, .mBr-
surit memoria digni. At vero peccator, ut muridari luusesl propier.peccala nesira, fesurgal propter ju-
possitab iniquiiaiibus. suis, feprobas necesse est a slificationem noslram (Iiom. iy). Quod apte in tem-
se cpgilaiioiies, origines videlicel et-fomites malo- pore .sacrificiivesperlini factum est, vel quia Donii-
rum pperum, abjiejat. Unde.leprosus in; Leyiiico nus in fifte soccuTi.sacrificium suae carnis et sangui-
Ctim recepisset sariitatem, inlef ,alias purificandi nis obtulit Palrij acnobisin pane el vino offereridum
caBrenjjjriias,etiara omiies pilps suoeearnis eradefe pra3cepit;yel.quia ad finem proveniente .sacrilicio
praecipilur, ut sic-expiatus^hosliis castra merefetur legali, sua rios passione Jiberayit, atque a populis.
Tngredj (Levit^ Xiv). Quia tuncdcmum a vilioruin terrarum, separarjs, ceelestes fecit,^ ei castps sibi
Toediiatepeffecte mundamur, cum nort solum actus, corde ae corpore concessit adhaerere. Ipsa quoque
-sed et cogitalus a riobis noxios expellere salagimus. oralio, vqtia s.e, cum esset justus, populo pec'catori
Barba"quoque, quae.virilis sexus ot oetaiisindex esi, P sociabat, dicens:
in significatioue yirtiills poni solet. Sciditpallium Deus meug, confundor et erubesco, elc. Humililati
-el lunicampontifex:, ut populuni quem regebat, mi-. coiigrtiit Redemploris npsiri, qui in sinjililudiriecar-
nus perfecta habere op.era designaret, -etquem sua nis peccali, ut pbccata mundi tolleret, appaniit.-Un.de
6oliditaie riecesse esset .discindi-per posniteniiam, etinPsalmis, qui, Evangelio tesie, ex ipsiusper-
-atque in mejiorem habitum renovarL-Eyeilit pilos sorta scripti sunt, manifes.te sua delicta. appellat,
capilis, ul eidem populo intimaret cpgitationes ne- quae in se suseeperat noslra, dicens: Dcus meus,
•quatri suo de corde oxslirpandas, ac renascendis Detis nieus, quare dereliquistime (Psalm. xxi) ? Et
Ulilibus locum esse daiidum..Evellit et pilosbarba?, adjiciens ; Lbnge a salute meq, inquit, verba delicto-
utinipsis eliain, quas habere videbanlur, yirtulibus tutn tneotum (Ibid.), El ilerum-: Deus, lu scis insi-:
liumiliarentur, et pafva baacaut nuHa in: examine pienliam meqm, et delictamea a te non siint abscori-
inlerni arbilri esse meminissent,.quaevitiis esseper- dilq (Psalin. LXVM);npn quia ipse delicla 3n se, vel
mi.sla -.clarescebat; Sedit moerens, ril per lamenla insipienliam posset babere, qui, sicut Aposlplusait,
peeniienlioeyeniam reatus taiili pfomerendara esse Tactus-esl nobis sapienlia a Dco, et justitia, .etjsan-
doceret. Nec niirandu.m, siianta hpni praesuliscoe-(n ctificaiio, ac rederiiplio; sed qtiia causam:eofum
pta, riiagnum mpx in spbditis liuctum yirtulis pro- quos salvare venerat, in se sVscipieris;etiara ea quae
crearent. Vide eiiim quid sequatur : jllprum fragilitaii yeraciter convenerant, iri se traris-
Et convenerunl ad me.omnes qui limebant, etc; ferre dignaius.est. '.-.
0 quanta 'rerum mutaiio ! Supra dictuni est qtiod CAPUTXIII.
peffidia pfinciprim et magistfaiuum multi suntad Orante ac plorante.Ezra, popuhis etipse ad pwniten-
luxuriam seculi, et nuiic bonp priricipe inJamenta liqiii convertilur, unariitniqueconsilio qb uxoribui
conyerso, et per suos luctiis ac lacrynias qu.idesset separanlur extemis.
peccatoribus agendum iritiuente, coiivenisse dicunr" (I Esdfv x.) Sic ergo oranle Ezra, et implo-
iur ad eum .oinnes qui ijmebant verbum.Dei, qno ranie^ etc. .Quantum pralio, flelu.s et lamenlatlo
iraiisgressores esse puniendo.scomminatur. 0 quan- Ezrae profecerit, oslendilur, cum mox ad eum costus
lum exemplajiia bonos juvaiit doctores! Nihil om- fluentium permaximus ulriusque sexus et onjnis
nino locutus-Ezras, sed, soTbaudito scelere, in la- setatis colleCttiSesse perhibetur. Flebant autem vel
crymas et pipratus esse...cpnyersus-scribiiur, el tur- li.iquipeccaverani, pceiiilentiam sui reaius agentes;
bam ad se fidelium npn vociferando, sed muerendo vel illi: qui in castifate permanserant, de fralrum
traxisse.Sribjungltur : B suoruni pfoevancaliohe et casu;dplentes.iSed"Jslve
Elin: sacrificio vespertinq surrexi de affiiclibne lii, sive illi, sive utrique fleverint, multuni omnes
meq; etc,: Parayerat ,s,e Ezfas per compunctipnem conturbaliad preces et larnenta sui ppniificis osten-.:
cofdis, simul e.t affliclionerij corporis, qui dignus duntur, cum eiiam.muliefes, eum pueri quoque bic
efficerelur audiiu supernaepietatis, et sic in verba interfuissenarraritur. Pptest auteiri et ea~discretioiie
oralioriis profuriipehat. Curyat auteni genua, et ex- factunj'intelligij quod priusinnocenles et recti ad
paridit man.us, fundit ad Dohiiriumpreces. initem- eiuri confliixerint, cum ail: Et conveneruni ad me
pore sacrifiCiiyesperlini; iioc Deo sacrificium gra- otnnesqui timebantverbuniDei Israei, pro lransgr.es-
titis fpre non ambigens, quod in spiritu humililatis, sione eorumqui Ae caplivilqte venerqnl(Supra, cap.
et in anima cpnirita, quam qubd carriibtis et san- IX); nunc vero etiam ipsi.qui peccaverunt cumuxo-
gujne offerreiur pecudum. Typice autem, quod jn- ribus .suis el "iiberis pgenilentiam acturi conve-
dumenio scisso ciiryat genua, et expandilmanus ad perint. ',-.•
Deuni, et.fusis precibus ac Iacrymis plurimorum El respondit Sechenias, ctc. Secheniam liunc Jose-
. mentes ad pcenitenlianiconveriil, ut in sequeniibus phtis dicit primum fuisse JerosoIymUarum, qui et
scriptum esi„Domiftum Salvalorem o.slendii,qui pro ipse, ut principem decebal, maxima aucigritafe,
871'" 1N ESDRAM ET ~NEiIEMIA'M PRoPIlETAS ALLEGORICAEXPOSltlO. — Llii. II. 8?g
mbx inieniione.Ezrae juvaliat, et populumvidelicet' £ Et missa est voxiri Juda ei Jerusalem, etc. Buiri
uiia secriiu peceasse confitendo, et pcenlteniiam esse dicuiiiiir fllii Juda et Berijamincorivehisse, manile-
agendam suadeiido, abjectis -uxoribtis alietiigenis, ste palet quia iii qui alienigeiiarum Uxorrimconnu-
eum eis qui ex iilisnati erant liberis, - bippolluii sunl de prima transiriigratione Tuerant,
- Et nanc si esl pmnitenliairi Israel super hoc, etc, Si quae de his tribubtis erat, aC per Jestimot Zorobajje!
populum,inquit, perlecte hujus transgfessionis pceni-' domum " revocaia est, sicut ei supefius dixinius.
tet, primo coriversi ad Domihum promitlamus cor- Ipse est mbnsls nbvus, vicesimodie mensis, ete.
reclioiiem, ac postulemus veniari); deinde ad nos Nonus mensis ipse est qul ab.Hebfoeis Gasleu,!a Ro-
ipsos revefsi, omnem a riobispatfali facinoris et manis yocatusDeceniber, quemin riiedib hiemisveni"
radicem exstirpemus et fruiicem,, ejeciis videlicet fe et esse pluvialem ac tempesiivum, mifura qtiis.
uxoribtis. cum omni sua spbole' ribriJicilis; hbe esi nesciat, Unde diligentius nbtanduih quia - cnln
jeriimquempiam veraciter agere pceriitenliam, et to- in medio hienie populus convenerit. tremere a -pec-
tum. inlus in Corde ad Dominum converli,;et foris' '". Catoet pluviis meniPralur. Cum eriira pluvias. ipso
omnes peccandi materias ab ipsa origine resecare. etiam lerripore pluviafum ultra soliium cadefe cer-
QUodquesubjungit:." nerent, reversi ad coiiscieiitiam.^iniellexerunt hoc
S.tirge,tuum esl decemere, etc. Decerilissimedocet B,ob sua scelera" factum, iramque supervenluram cca-
quomodo sit apud maj"ores,in cbnsilio agendum, ut lestem, ex ipsa aeris periurbalione admoniti timue-
videlicet quisque pro suo sensu quod optimum iu- runt. Ideoque uon in privaiis dortiibus"sua negbtia
teilexerit, sive intellexisse sibi-visus fueriti,dicat; et agere praesumpserant, sed Jn plaiea donius Doitiini,
tameri ei qui poiest, Iocum decemendi reliiiquat, assumpto poeuiieniioee.t humiliiatis habiiu, corisede-
paralus obtemperare omnibus, quoe ille secundum runl. Hoc propler eos qui, turbatis Iieet elenientis,
voluntateni -aclegem Dei agenda disposuerit. et velventofum ffagofe, veliriiiridantiapluviarum, vel
Etsurrex.it Ezras ante doriiuihDei, etc. Eliasib nivitimacervis, vci|ardofe siccitaiis, veiotiam exilio
erat stimmus sacerdos tempbris illius, si quidem hbminum, siVe animalitim, desuper ingraVescentei
post. Jesum fiIiuriilJosedec, Joachirh filius ejus, et aique ipsojndiceperaperlairidicia yim suoe ifoe
post eum Eliasib filius iHius, suirimi sacerdotii gradu minitanfe, nihil omninb de correciibiie niofum;
functus est, et ut sequeniia hujtis sacrae histpriae, et' qua judicem placent, plagamque impendeiilem eva-
Judaica Josepbi-probat historia. - dant, inquiiuiii; sed lariturii:se9uli~pertractantqua
Panemnon comedit, etc. Exemplum lriciiahebunt arle adversa quaeexlerius piopter peceafa desaeviurit,
eximium non solum flendi et'brandi, verum eiiatii aut evitent aut'supefeiit. Sedit aiuempopulus in pla-
jej'unandi pro liis qui peccaveront; el- cum beati G lea domus Dei, -hoc' est, circa atrium sacerdbttim,
slnt Jugentes, qui propria deflenl peccatai.quoniam quoipsa dorrius Dei undiqueversum erat circumda-
accepta remlssione cpnsblanlur, Vjuanto esse beatio- ta, ul supra docuimus ; habens circa se ex onini.
res cfedendi.sunt, qui eliam. fraternisvlugent errati- parte per quadium aedes atriorum ainplissimas, in-
bus; et hbcinlaritum, ut ne pariem:quidemetaquam, quibuseliam populus; si quando propter pluvias opus
quae abstinenlium est refectio, coh.tingere velint,. esset, stare poterat, et nihilomirius eaiquae in iem- '
neque domum suam ingredi, velin Jectum sui stva- pli jantiis gerebantur, vel circa vtemplum, yidero.
tus ascendere, sed in atriis dpmusIJbminipoijusorari- ilabebitnt namque inlefiores parietes j'uxta terram
tes pernoctare gaudeant. lbi enini.erat domtis sacer- iii columnis factos, exteripfes solidos.: v ; ;•
dotis, qtiam, vesperasupervertiente, Ezras perbibetur . Ei.surrexit Ezras sacerdbs, el dixitf etc; Hic locus
ingressus.; Denique alia Edilio pro cubili Jphaiian, •resprindetad hocqtiod supfa dictuin 'est : Et surre»
paslophorlani Johanan habet, quo noniiriesolet saepe xit Ezrasante.donium Dei,et abiit ad cubiculum Jo-
Scriptura porticus illas, cogrtominare, quibtis tem- hanan filii'Eliasjb, et-ingressus-estilluc, paifem noii
pluni erat undique circumdatum,"et ,in qutbus mini- - comedit, etaquam rion.bibit; Jugebat enim, Ubi no-
slrietcustodes ejusdeni templi riianere, cprisuerant. n tartda devolio pontificis, qui Jugens, orans, ae jeju-
Lugent eliam nunc in transgressione eorum qulde nans pro transgressione populi, per iriduumin afriis
capiivitate venerant, qui dolenl. eos qur nupef a iempli pertnanebat; necpriusdofnum suam volebat
peccatis peenitendo-erepti erapt, rutsus ad ea pec- inirare, qttam, accepta consensione pbpuli ex toto
candp fcsseprplapsps, per quoe d.enuoa diabplopos- illum cOrdepoenitenlem.conyersuniqueaid'.Dominutn
.sint captivari..De quorum seduetpribus quasi de pa- vjderet. Ctijus, devotionis etiam reliqui principes
rentibus uxorum immundarum,: loquitur apostolus fuisse consorles videntur,cum' dicunlur et-ipsi finita
Petrus -..Superbaeniin variilatis loquenles, pelliciunt synodo abiisse iiiVdomos.patrum -stiorum. Nam si
in.desideriiscarnisluxurim eosqui pauitdumeffugiiint non voluit hoc hac sentenliasaerae sfriptorTiistpriae
(II Petr. n). Etpaulo post de eis qui.veliit de capti- significare.quid opus fuitscribere quod, expleto col-
yitate ascendentes, .ni.biToniinusper iuxuriam sunt Jbquio, Ezras ei principes familiaftim iri dptnos pa^
capti : Si enim, inquit,' refu^ientes cpinquinationes trum.suorum de leinpli seplis exeuntes abierintj cum
mundi, in eogiuiioneDomini rioslriet Salvatoris Jesu eoshoc facturos, etiam- siVScripiura non dixisset,
fihrisli, his rurstis.implicali superantur, facla sunt eis nemo non sciret? Qtiid opus addere, El:omnes pei.'
posierioradeterioraprioribus(Ibid,), nomina sua, cum et hoc essci omnibusnptissirauiiij
879 BED^; YENERABILTSOPERUM PARS TL — EXEGETfCA GENUiNA. , 880
nisi quia tales eos voluit Intelligi quorum nomiua et.; k ang'elusioquitur;ad Jesum : Ecce absluha teimqiiitq-
-actijsrnerii.o iri memoria lencrentur, ac posleris no- lem tuam; ha*csunt sordida vest;nienta; et indui le_
sccnda iradereniur? v tiiutatoriis, hoc est, Israeliiem libj conj"iigemcopu-
.Elsederunl in die prima meiisisdecimi, etc, Nota lavi. Quodque sequitur : Pdritte cidarim mundam
riumerumrternarlum figuris niyslicis esse usitaiissi- super caputejus-; quoemltra a plerisque dicilur; iri/
mum.-Supra dictuni est.qtipd in tfibus diebusbmnes hacvplunl Jntelligi sacerdotii dignitalem, quod,
filii transmigraiionis venjre deberetit in Jerusalem; ablutis Sordibus peccalorurii, mundurii:liabuerit
-et nunc in tribus niensibus, decimo videlicet, uiide- sacerdoliuiri^Sed irituendum, quodnoriscribit Ezras
cimbi.et duodecimo, casiigantur abuxoribus alicni- Jesum jpsum alienigcnam duxisse uxorem-, sed
genis. Tres nanique suntvirtule.s; sine quibus ad vi- quosdam de filiis et frairibtis ejus litic facinbre.dicit
tam pervenire neqminus, fides,.spes,-.et cliariias. essepbllutos: Quamvis et culpa.filibruni ad pairerri.
Terlio iemporeseeculi veniensinmundum pominus, respiciat, nec perfecfe possit esse juslus..qui fiiids
graliam nobis Evang.eliieoniulii. Primum namque delinquenies, dum poiiiit, cofrigere neglexit. Unde
tempus antelegemin.patriarchjs, secundumin pro- aiunt quidain prajfafam de Jesu proplietiaui non ad
phetis sub lfge proemisit,in terlipipse oum gralia: " filium Josedec, sedad pominum Salvalorem esse
venit; quia sua nbs passione redimens, tertia die re- referendam. Qui cum sit splendor. glorioe, et figura
surrexit a morluis;, per cnjus gratiairi, quia et cou- subslantiae Dei, sordida ad tempps vestimenta:'
sbrtio sanctae.Ecclesiaecopulariiur,ei a viiioruin ex- acceperir, ex cbmpassione nostraefragiiilatis, dicenfe
purgamur iHecebris, apie filiilransniigraiioni?, et in Isaia : Ipser duieni vulnemttts est -propieriniquilales
trihus dieiius easligjndi ab erroribus suis Jerosoly- nqslras, et infifmatus est propler peccata noslra (Isa.
niani coriyeneriint,, et intrijius.niensibusipsi casii- Liiij; cui Satan stabat a dexfris, -ut adversarelur
*
gandi; opus compleverunt. Sed et juxla. liilerairi - ei^ quaerens seniper dexlris ejus, et yirtulibu
ppportune satis ac salubriler elaborayerunt prin- coniraire, ut sacra Evangelii referl bistoria. Et
cipes familiarum*et Levitoe,ut anteinitium mensis appslolus : Est,. inquit,. per omniapro- similitudine
primi consummarentur omnes qtii profano erant absquepcccalb(Rom. vm). A quosordida vestirnenla
connubiojmaculali;id est,' a iali sceiere purgarenliir., atifefnfttur, -etihduiliir niulaioriis, cum Javerit rios
, qualenus ipsum menseni primnm inquo erat pascha a.peccalis nostris"iri .sanguine suo ,-• ut sit quod
faciendum, mundi inirarent,';.mundi'.pasclralia festa apostolus ait : Quicurique.ergo in_>Gtirislo.baplidati-
peragerenl, itiundi arinum quem mundiinehoasserit, .estis,- Chrisliim induisiis. Vel qui sordida babuit
ad linem usqtie perducerenl. Quod eliam rios omni-. ^, veslimenia in passione, mutaloria accepit in resiir-;
Tms annis-ii) Quadragesima paschaeconvenitimiljri, rectione, ita ut de illo vefaciler dicere possimus :
• ut instarilibus solemniis domiriicoaResurrcciionis, Qui etsi noveramnsChrisluni securidiiin carriem; sed
mundemus nosab omni jiiquinaniento carnis etspi- jqm nunc hbn novimusII Cor. v). Cidarim qtioque
rittis, quo et ipsi .parlicipes resurrectionis esse -va- accepit in'capite, quia sempjternumJiabere pfobaius
~ ' esl sacerdolium,.juxta illud Psalriiistoe: Tit€s sticer-
Jeamus. >. . .
CAPUT XIV. dbsihmternum (jPsfl/**(.cix).Qupdvero dicit Ez-
Summa eorutn qtti' uxores quas duxetant >alienigenas rasj fratres rjucque Jesu Tilii Josedec uxores
- .' ejeceruni. dux.isse alienigenas, .nonffatres ejusicafnales, sed
Et inventi stint de'_filiis sacerdotum qui duxerant, more sanclae Scripturae-cognaios oportet inlelligi;
etc. Hebroeiliuic locoapiant illudZacbariaeprophetae.:. neque euim' fratres ejus , gernlarii eafenus Iri
Etcsteridit mihlDominus Jesum sacerdolem magrium : carneviyere. ei voluptati operam dare potue-
sianleni coram angelo Ddmini, et Salan slabal a dexr runl, /Cumcenltim et eo amplius anni essent trans-
-tris ejits, ut adversarelur ei (Zach. ni): Etpajilo pbst: acli ex qub Gyrus, regii.are incipieris. Jestim et
'
.El Jesuseral indutus.veslibussordidis , et-slabalante Zorbbabel cum transniigratione JudaJet Berijamiri^
faciem ancjeli, Et tespondil, et ail a'd eos.qui slabani I).ad consiruendam domum Doniini Jerosotymarn
xoram se, dicens : -Auferievesiimentd.sbrdida ab eb. remisit. Seqilittir : ' -
'
Etdixit qd.eum ; Ecce tibsMi aie iniquiiaieni luam, -. Eidederuttl •manussuas .-til ejicerenliixotes.', eici
el indui ie mittatoriis.Et ppnilecidarim mundamsitpcr Primb aseuxores; abjiciunt- illicitas, etsicpro se
caput ejus (Ibid.). Recte, iriquiunl, s.iabat Safan a arietem offeriint, ut ablatp scelere mundi ad allare
dexiris illiuset a sinistris,-ut adyersareiur ei, quia .accederent. DifficilenamqUe esl ejus accepiani Deb
vera erat accusatio, eo quod et jpse cuni casteris esse victimath, qui non prius culpatn, pro qua offert,
alienigenam accepisset uxorem. Qubdautem dicitur, relinquere cbntendit, dicCnie Isaia : Quiescileagere
quia Jesus erat indutus-vesiibus sordidis, iripliciter pcmer&e,discite bene facefe (Isa.)). Et quia.filii vfcl
intefpretatur; vel ob ebrtjugiuiriillicttum, vel pb pec- Tiatresfuere sumriii sacerdotis, qui primi peceave-
cata.pbpuli, vel propler squalorem capiivitatis. V rarit^recieincasiigatibnem sceleris, ariefein de
- Angelus :auleni, anie cujus faciem stabat Jestis, greglbus offeruhl, ut tali hostia "designent, quia
praecepit caeleris angelis ex persona Domini ut seipsbs qui doelores populi ac prineipes quasiduees
auferantab eosordidavestimenta, dequihusdiximus. gregum Sequentium esse videbaiitur, a prislina;vita
Qui crim proeceptum opere complessent, rursus idem niaclare, acpurgalos dignam pcenilentiam Dep per
SSI ;IN ESDRAMET NEHEMIAMPROPIIETAS.ALLEGORICAEXPQSITIO; — LIB, II. 882
meliorem vilam Pfferre disposueranl. Notandum A.praesides
. omni populo trans flumen, qui legerii Dei
intef eaquantaariepugnandi diabolus fideles semper nosseniacdocerent; quia in saucta Ecclesia, quae et
impugnet, "qtiam ftullum ois unquani secBriiiii a ilumine sacri baptismalis ablttta Cst,et fltimenBaby»
cerfaridotempus relinquai.. Ecce enim qui adversita- • lonium, hpc esl, perturbaiionem sat;culi flucluantis
tibussuperafi non poterant superantur blandimentis; fideisinceritaie transcendit,- apbsiolos, evangelistas,
viftcebaiithosies publicosajdificaiotemplb Dominiac pastores p.osuit, et feclores. Castigavit-lilios trahs-
dedicato,sedviiicebanluramoremulieriiiii gentilium, inigralipnis ab uxoribus alienigenis , .qjiia illos qui
ne lenipla cordiumvel corporum^uprumDeo iiiliabi- professione fidei mundo -abrenuniiaverant, ille-
tatore digna seivarent; Cujus rel lemporibus.iipstris cebris mundi ulira servire proliibuit. - Ejecit et
manifestissimeest figufa complela, ciim videamus- filios lalium genitricuin de coetu iransaiigratio-
animos fidelium niulto peficulosius nunc interius pis , ne forfe adulti perfidiam pbt.ius earum quam
teritari, a concupiscenlia sua abstractos el illeciosV fidem sequerentur pairum, quia .opera nostra
quam tenlabanlur quondam exlrinsecus, cum im- etiani quae hbniinibus bonavidentur, si carhalibus
nianis adversafius contra eorum cbnsiantiam fer-- sinl delectationibus permista, si origiiierride cbniagio
ro et .Tgne sseviebatVSed aderit pieias Dominij bumaiii favorissumpseriiit, reprobasse docuit,;neque
quae, sicut tunc illis adversus aperta furentiura ^ iilorum consortio digna, qui, mundum peifecte re-
certamina virluiem patientiaeIargiia est. iiaVt-nobis linquentes, lotamente ad ccelesliaIranseunl; qui non
advershs subripieritiumiaqueos blanditiarum cautelai blandimentis enervari temporalibus,, sed"adversitali-
dOuet ciisto.diam.Deriiqueagenie industrio-pontifice bus niagis exerceri, atque ad requiem sem[iifer.nam,
el liis qui tiriiebantPominum cunciis, corapunctisunt gaudcnt propparari; Quod si quis objicere_voluerit,
corde*qui jieccaverant, et ejecerunt uxores alienige- Donesse scfiplum quod filios adujleraruni, sed lan-
n:fs ; sicque.expulsa turpitudirieluxuriae,rediltclecus lum ipsas mulieres ejecerint, quamvis suprasugge-
castiihonioe,atque in civitale Doniini, ejecto -rudere ' reftte Secheriia, ac dicente: Percutiairius foeduscum
"viliorum,respersi sunt flores et aromata.virlutuni. Dep nosfro, et,projiciamus universas uxores, et eos
Ilucusque verbaEzrae, quibus ei primo Zorobabel ae qui de bis nali surit, subjunctum sit coniinuo , et.
JesUj"etdeirieepssua facta descripsit. Et ipse autem dictum: Surrexit ergo Ezras, adjuravit principes sa-
typum Domini Salvatoris manifeste lenuit, in eo cerdotum et Levitarum, et omnem lsrael, Ut face-
quod sanctam renoyavit Scripturam, quod populum rent secundum Yerbum boc, et juravefunt, Intelligat
de caplivilate Jerosolymam revocavit,. qua domum quia si non projecerunt hos filii iransmigrationis
Dpmiiii hiajbribus' dbriis sublimavit , qtipd duces liberos, quos sibi inulieres alienigenoe pepererant,
trans flntnen Eiipliratem, ac praesides quiJegem*;Dei illafuerit causa, qupd eos abfenuntiare niaiernae in-
nossent, con6!iluit, qtiod filios iransmigrationis ab fidelitati docuerunt,. et; eonsecralos poininb per Cir-
uxoribus castigavit externis. Resfaiiravifenim Db- 'cumcisionem et "hostiamsaluiafem stiae'fideietcasii-
minus Scripluram sacrarii, quia quam Scribae et latis consorles esse feeeruriu Cuj'us profecio rei in
Pharisaei, velper traditibnes suas -foeday;erant,vel promptuesseniysieriunicoristal.quiabonaopera, quai
juxta litleram lantum inlelligendam -esse dOcebant, iiiluilu temporalis commodi,vel favoris; yel delecia-
ipse spiriluali sensu plenam, prout a Moysevei pro- tionis agiriius, aut inler"mala sunt opera repularida,-
phelis scripta erat, oslendil. Sed et Novum Testa- aul infinia iiiteniione secernenda, et pro coelesii
menlum misso desuper Spiritu sancloper apos.tblos solum refributionesiini facienda. ,Qui„enim, verbi
sive aposlolieos viros fecit describi. Ediixit pbpultim graiia,-jejiinat, orat, eleembsynamdaiillainieniiorie,
de Babyloiiica captivilate, et ad Jerosolytnam fCr- - ut videalur et laudeiur ab hominibus, talis nimiruin
ramqiie feproriiissionis liberalum -iii.dux.it'quia et proles bonoe actionis quasi de immunda geniirice
-semel passus in cruce roiindumsuo -sanguine rede- . nata e-l conscientiae sprdidanlis ; ideoque transmi-
niit, ac descenderisad inferos, qiiosciinqiieibi yeros graniium in coetu, qui de Dabylone Jerosoiymam
Israelitas, id esl, electos, invenit, abductos inde ad T, ascendertint,partem babere nonpotest, quianimifuni
moeniasupernoecivitatis adduxii, eisque gaudia olim justitia, vcl.poiiussimulatio jusiiti&e,quae~in praeseiilL
proniissoehoeredilalis concessit. Et quotidie fidelesa mercedeiri suam recepit, fulura iu ccelisriiercede.
periurbatione niuhdi bujii.scorigfegaiis,ad consoriium carebil. At si lalis aiictor operis, meniem a.djiieiiora
pere.niicconvbcat.Auxit converiens, pro coslestireiribuiionelaceVe ca-perit
sauctae EcclesioS-regntiiriqiie
ornalusjenipli auro el afgento et vasispretiosis, qnae qiisepro inanis appetittilaudisfaciebat,quasi sobolem
vel populus Israel, ye! piincipes Persarum, iilo per suam, tameisi iiidigne cdiiam, Dpmino consecrans,
eum- iriiserant, quia in se credentes de uiroque po-. civem Jerbsolymitanam facif,qtiia opus.maleTnchoa-
pulo, Judaeovidelicetet gentili, in ECcIesiamintro- tum coriigeus ex tempore, perpeiua in cceli.s.ine.r-
ducens, claritate fidei et operis eorurii hanCsemper code dignum reddil. - ; '
oraare ac glorificarenon desis.tit. Gonslituitducesac
"
'
BED^ VENERABILISOPERUM PARS JL — EXEGETICAGENUINA. 884
835- ':
"
. LIBER.;TERTIUS.' ;".";- ,
CAPUT XV. - jj. supernoe palrice, a quo in primo parente deeiderant.
Talesvsunt in equitatu sanctorum cdrdium flrmis-
Nehemias, piricernqregis-Ariaxerxis,audi'taajfliclioni siiiio, qui Deum portant sessorem. Jrixta illud pro-
eorum qui eranl in Jerusatem, jejitnal, orqt,
* qum- -
ritmisericordiam aDomino. phetse : Ascendens ascendens super equos luos , et_
equitalio lua sanilas; Ascendil quippe Dominus stiper
(II Esdr. l.) Verba Nehemim filii Hclchim, ete. equos suos, cum proedicatoruincorda quoeregit gral
Nebemias interpretatur Latine consolatqrTlbmiiius, tia su« pietatis illustrat; ef equitatio ejus sauitas,
vel cpnsplator a Domino; qui cum renovaverit mu- quia et illos quibus regendopraesidel adsalutetu.
ros Jerusalem, et populum Dei ab bostium insulta- provehit oeiernam, et alios quoque per eos quibus
lione liberatum, in divi.naeJegis-observaiitia subli- ajque proesidet ejusdem perpetuse salutis pafticipes
maverit; profecto constat qtiia et vocabulo et opere facit. Tnterrpgante igituf Nehemia deeis qui reinan-
et persona sua lion inconyenientef Mediatorein Dei serant de captiviiate Jerusalem, vldeamus quid se-
el hoiuirium, hominem; ChristuiriVJesura designei, quatur : -
qui se ad coiisolaiionem pauperum spiriiu niissum Et dixeruntmilii: Qui remanserunl, et relicii sunt;
insinuat, ctini ascensufus in cceltim discipulis ait : etc. PatetJitterae senstis, quia qui renianserant de
Ego rogabo Patretn, et qlium Paracletum, hpc est, g capiiyitate, etsi.in pace veisari videbanturi aniico-
consolalorem, dabiivobis (Joan. xiv). A quo oedifi- ej'usexistente rege Persarum, quibus etiam in multo
candam civiiaiem Dei, sanctam videlicel Ecclesiam, aute Esdram scribam cum epistolis miserat,-qui ha-
simul et corisoland.osesse mcerentes, ostend.itPsal- beret potestalem in oftini regione trans flumeii; in
iriisla cum dicebat : jEdificqns Jerusalem Dominus, afflictione tamen maxima erant mentis, quod expro-
el dispersionesIsrael congregans. Qui sanat contrilos brarent eis hostes civiiaterii sanctaiii adhuc reman-
corde.(Psalm, CXLVI)", eic. Congruil figura Nehemiaa sisse destruclam.. Sed et.nunc in sancta Ecclesia
eisanciis praedicatoribus,quorum ministerio superna merjto affliguntur, ac tristitia salutari; compuiigun-
nobis cdnsolatio praesiatur, duiri, post lapsum pec- tur, qui resipiscenles ipsi ;a praeteritis sceleribus,
cali, spefn veniae ac propitiationis divinoe poeniten- proximos adhuc ,suOSvitiis subjacere conside.rant,'
"libus pollicentes, quasi diruta ab boslibus Jerosoly- iia ut per negligentiam eorum qui correctis multis
mprum nicenia murosque reslaurant. Mensis autem prodesse poterant, quasi per muros urbis dissipatoe
Casleu ipse est quem nos Deceitibrem vocamus, diabolus liberum in Ecclesiam habeat iiuroiluni;
eslque apud Hebraeosnomis, apud nos anni lnensis Quod eo magis dolendum sit riecesse est, si et ipsi
ultimus; cujus vbcabtilum, quod Laline spes ej'us qui aliis doctrina Vel exemplo prodesse debuerantf
interpretalur, apertissime convenit votis ej'us qui p exeniplum inierilus sese cernentibuscorrupte vivendo
ad erigendas ruinas sanctai civitalis aniirium inien- proemonstranl. Hbc est enim pbrlas Jerusalem flam-
debat. Pfimum namquebonae actionis fundamentum mis bostilibus: esse perustas, eos qui bene vivendo
&s\, jSpemnos habere indubiam de auxilio Doniini ac docendo..dignos.incostumeleciorum introducere,
peiliciendi quoe cupinius. Ipse est meiisis in qub jndignos vero arcere debuerant, avariiiaa,luxuriae,
Dotriinus noster in carne riatus est, pulcherrinie superbiae, conteniionis, invidiae, caeterorumve qu.ie
riobis suo noiftine longe: anle praafigurans, quod iu liostis malignus ingerere solet, yilioruni incendio
eo diu speraius ab electis, verus Nehemias,id est perire- Quid vero nobis ad btec fieri videtur, quidve
eonsolator a Deo Palre, ad aedificalionem sanctoe agendum sit, ostendilur ctim protinus adjungilur :
Ecclesiseessel venlurus in mundum. Quod autein Cumqueaiidissemverbahujusceniodi, sedieifievi,elc,
scribil Nebemias, fuisse se in Susis casiro cum risque ad Et dirige servuni tuum, e.tc.,Si .enini vir
venirent viri qui nuntiarent de Jerosolymis. Susa sanctus, audiens deslructa lapidum ac lignorum wdi»
estfrieirbpolisregni Persarum, ut in Estlier historia ficia, recle lugebat, jej'unabat ef. prabat, et hoc
legiirius (Eslher. i);. quam non solum Neliemias, sed rnulto lempore sedens in irisiiiia; quanto magis in
et DanieTpKbpiielacastrum vocat (Dari. vui); rion destructione ac ruina aniriiartim, quasper peccatum
quod caslftiriisU urbs, tit diximus, melropolisac U commiltitur, conlinuis est luctibus, lacrymis, ofa-
poierilissima, sed quod tanta sit firniiiale osdificata, iionibus insistendum'? quatentis, "miserahte Domino,
ut casirum esse videaiur. Interpretatur autem Susis ad pristinam erigantur sospilaterii, qui in oppro-
equitatib, vel reyerleus, quod videlicel ''iidriienniu- briiim religionis, triuniphante inimico, jacebant diu-
niiiiini mentis fidelium convcnienter aptatur, eorum tiua vitiorum sorde squalenies.
«laxinie qui de capliviiate Jerusalem cuiani gerilrit, : CAPUTXYL
ijioc esl de salute eorum qui aliqiiando per 'insidias Nelicniids; accepla licenliq ei epistobs regis, venil
diaboli de Ecclesia rapti, sed pojniiendo suiit denuo Jerusaleih mdificare civiiatem;-;a quo anno: suppu*
ad Ecclesiam reducli. Tales suiit tantur septuaginta hebdoniadcsannorum quas prw-
per graliam Dei dixit angelus Danieli, et peiiingttnt ad iempus pas-
enim in revertente castro, boc est in robore mentis sionis Domini.
revocatae ab iniirmls delecialioiiibus ad desidcrium , (ilEs&y.i].);Faclum estautem In mense Nisari, efc.
88S "-IX ESDTlMvET NEIiEMIAM PROPHETAS ALLEGORICAEXPOSitlO. V-.LIB. 111. 886
;A populum ejus dicit. qui.surilanni solares 47S. De
Nisan esl pririius aririT merisis vsecuridufliHebra3bs_
In quo seftiper agere Pascha solebant, qtiera nbs qua tota.propheiia; seiiiefttiapleft:ssime, proutpolui,
lApfilemdiciinus. ^Quodergo stipfa dixit. quia itixei disserere in Tetnporum Ubrp curavi.
rit, Jejiinaverit, atqtie adofayerit diebusDaultrs. V Etaudierunt Sanabqllqi Horbhiies, etc'. Et haerelici
palet profectb, quia-per quatuor menses "cohtinuos, . 'contfistanlu.r; alqtie prtiiies Iniiiiici Ecclesiab,quqiies
" nonurii
videlicet, decitnUni, undecinium, et duodeci- , Velec.tosquosque pro caiholica fide vel cQfreclione.
. mum, liuic sacratissimae devotioiii opefarii dabat, niorum, quibus Ecclesi<emufi renoYenlur, labpfafe
iempus exspeelans opportunum- in quo stitini possetV corispiciunt.. Nbianda eleriJftJriiiiriiarumrerunique;
desiderium regi iniiriiare. Et quidcm princeps vina- diyersilas' quia supra. quidem dicti stiiil hi, -qui
riuserat, regi poculum porrigebat, officium laelitiae femanseraiit de Captiyitaie;iii Judeea, in affliclibne
foris agebal, Sed ipseirileritisgravi tristilia preme- niagna et.opprobrio fuisse,; sed et:Nebemiam longunj
batur, quod sanc ani. civiiatem dirulani et populutii cum flelu et precibus duxisse ]ejunium,',ep qupd
Dei opprobrio et Contemptul inimicis Dei habiturii murbs Jerusalem dissipatos, et portoe illius, essent
esse nlemiriisset. Undecum suis similibus protestatur igne coriibustas,et nunc veisa vice hosies ejusdem.
in Psalmo: Supef' fluiriiria-Babytbnis_ illic ...' saiictue ciyitalis contristaii, 'et in affliclione sunt
' Tjquens el
sediinus (levimus,dum recbtddfemiir iui, Siori(Psal. S riiagna coiislituti, eo qtiodvoedificiaillius resiaufarida,.
cxxxvi). , '.'—-" ; .•.:•' simui et cives inlelligefent ab insuitalionibus bb,-
DmiquemiliifexiQuarevullus tuusM^ elc. siitim.esse sublevandos. Unde colligendum, elianiiH-
QuomodoCyrum primuiti Persaruni regem figurafti liac Vita serttentiani: illatri Domini posse compleri.>
tetiere Dbmini Salvatoris; Isaia dbcente, mariifeste qui ctimdixisset :-Ameri,ahien,dicovobis,quiq plorabilis
cogriovimus, eb quod captivitate.poptilurii Dei solve- et flebilis vos, mundus;dulein gaudebit, yos aulem
rit, et lerapIUnj instaurari prieceperit; ita eliam '" conlristabimini; continup subjecil: Sed.tristitiayeslru
Tcclesuccessorera ejusdem impefii "Aflaxerxen, qui .veiietur.higqudium (Jgnn.xyi).vFIetitenanique mundo
eivitaiein Jerusalem reaedificare eadeni deyoiiprie qui.gaudebat, trisiitia justbrum yerieiurin gatidiuin,:'
niaridavii; in lypiim Domini accipefe valertius, qrii cuni res saricteeECclesi-EcfejsceFie.et eos qui peccatjdo
civitalerii sibi de vivis iapldibus, hcc est, unani de aberrayerant,pcenjteiido adeam redirecognosc.unlur,
omnibus electis EcClesiam per bfficium proedicato- :: ;;' '•;_' . 'VcApU.rXYIlV -. .'' --'-"-
Ttini conslruit. Unde bene Artaxefxes iumen silentio Nehemias
perveniens Jerusalehi,-: cohsideral nocte.
tentaris inlerpretalufi Lumeri eleriim vitae pominus ruiham murofutn-el mtine causumsui ilineris qper.
est, qiiv corda Adeliuriisupfuni silentio tenlat, dutn rieiis , cor el manusjpopuli ad wdificandumconfor-
eos aliquando duleedine gratioe ccelestis illusiratj Q, -tqt. '..",..;.".;:v. : ;' '',
aliquando pressuris -vitae:praeseiitis obntibllat, ut . El veni-Hierusalein, el mansi ibi.tribus.diebus, etc.
temporalibus adversis erudilij ardetiiius seiefiia bona Diversa urbis destrucioeJpCa Tusirando" pervagatur,
desiderent, Memorabilisiiic annus, quo Jerusalem . et singula haac, quompdb debeant re'p,arari, sollicita,
sdificariperinissaesi, et mysiicisprppbelaa Danielis menle scrutaiur., Sic et docloruih esl spiritualiuih,
jain olini est proeslgnatus Jitlefis, dicenlead eum soepiusnocle sufgere, ac solerti irtdagine statum srin-
angelp, scpiuaginti Ihejsdomadas . obbrevlatas esse ciib Ecclesjaa qtiiescenliI)us;C33terisinspieere; ul vi-
super populum ej'us,et stipef ciyitatvemejus sanclaiii. gila.riterinquirant, qtialijer ea quaeyilioriim beilis Jri
Ei paulb post': Abexilu sernioriis, ui iiertim oedifi- iila sofdidata sive dejecta sunt, castigandb eftiendent
cetuf Jerusalem usque ad 'Chfisluaj ducem, Iieiido-, et erigant. Murus autem Jefusalem 'dissipaius:j'ace£,
mades sepiem ethehdomades sexaginta duoe efurit/ et conversatio fidelium terfenis atque infimis sordet
Et paulo post: COnfifmabUaufem pacluiii niultis affecfibus; pprtae sunt ignj ccnsumptae, cum'jafti
iiebdomada una, et in djmidio hebdbmadis deficiet qupque qui el aliis docendo inifoitum viiaeparidere
hestia et-sacrificium. Ineipiurit ergo hoe liebdomades debuerant, relicto veriialis liiagislerio , cpmriiurii.
a vicesimoannp'Artaxerxis, quando aedificandiJerti- . cuni coeteris ign.ayia tPfpent,; ac teriipofalibus curis
saleni lieentiam dedit rquo tenipofe, ut Julius Afri- Dinserviunt. ..' v. f" ..." , _' ;. v •''-.
canus scribil, regfti Persaruni centuni et quiiidecim Et dixi ets ; Vos nostts afflicllphem iri qiia su-
anrii fuerani evolutii Vt totidem anrii UsqueadAlexan- mus, elc. Plana sunt liasc, el spifiluali sensu nimis
drurii Magntim, quarido Dariiim 'occid.it. imperfecii .accomnioda-; quia doeiofes sancti, imo pmhes qiii
reinanserani; captiyiiatis autem Jerusalem centesi- zejo Dei fervent, in afilictionesuni iiiaxima, qtiandlu
mus octogesimuset quinius erat annus: ef perveniunt Jerusalera _:hoc esi visionem.pacis, quam iiobis Do-
iisquead lempofa dpininicaj passionis, prir quam miiius reilquit et commendavit, per bella disseusip.-
Jiosliis et sacrificiis legalibus fmis impositus est. iitim cernijnt esse desertam; et porias virtutum,
ilabeht vero singulae hebdomadae annos sepsenos, quas, juxta Jsaiani,- latidafjb occiipare debuefat
annos quadriiigentbseirionaginia (sic), secundum lunae JJsa. Lx);, praevalentibusirtferorurii ppftis, dej'ecias,
cursum' videlicetj-itaVduiiiaxat, tit unisinguli, iiovo aique oppfobrio habilas contiientur. Unde saiagtirit
ct insblitoiiiofe, non amplius quarii duodecim menses colleclis in uriam indusfriani yerBi iriiriistris, rursiis'
ItinaresJiabeant, Uridecpnsulte arigelus septuaginfa- " eaquacdestrttcta esse videbaiilur.,(ide ac bona actioite
bebdoiriadasnon ann.ufrierafas,sed abbreviatas supeV ajdificare. .
- ; •. -.,..; \
887 BED.E VENERABILISOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENULNA. 888
CAPUT XVIII. A narti nec nomen Probaticae multum a nomirte gre-
Miirus; turres el portw Jerusalem wdificanlur, irici- gis distat: Groece etenim pvis probaton nuncupa-
;• . . • pienle.Eliasib sacerdpte mqgno. lur. MeminitJiujus Joci elJIieronymus in libro Lo^
(II Esdr. m.)-El-surtexit Eliasib sacerdosmagnus, corum, itascribens : Bethseda piscina in Jerusaleni,
etc. Eiiasib isle pontifex suramus illius Temporis, UU33vocatuf probalica, ela nobis interpreiari potest-
'filius fuit Joacim, qui posl patrem suum Jesum fiiium pecualis. Haec quinque quondam porlicus habuif;
Josedec sacerdotem magnuin, et ipse npn.parvp tem- osiendunlurque geminiJacus, quorum unus hibernis
pore ponlificatusinfulis fungebatur. Et recte reslau- pltiviis adinipleri solet, alter mirum iii modumru-
- ralio civitaiis a jsacerdole magno et fratribus-ejus behs, quasi cruenlis aquis,
anliqui in seoperis signa
coepit, ut qui gradu praseesseraot brdinis ,'ipsi in , lestatur. Nam hoslias in eb lavari a sacerdotibus
bonis opefibus exemplum cunclis fierenl. Et bene solitas Jeruiit, unde et nomen acceperit. Ex quibus
aedificantibussaeefdotibus adjiuigilur. ;• omnibus videtur' porta gregis vieirta esse piscihae
Et usque ad turrim cenlumculfilorum, elc. ^Edifi- probaticoo,nt per hauc videlicet afferrentur hosliss,
cant namque sacerdotesin centenario nuniero cubi- qtioein illa lavareiilur,
torum, cum omnes quos erudiuht, in amore ac desi- . Portam aulem piscium wdificaverunifilii Asnaa.
derio teternorum incendunt. Nam centum quos in " Portam piscium vocat eam,. quaeJoppen ac Diospb-
computo digitprum de laevatrauseunt in dexteram,- liii, id esl,- Lyddam respiciebat, el vicinior mari
- ccelestiabona figuranl, quaain comparaiione tempo- fuil iriter eunctas vias Jerusalem, quae iiunc porta
nilium et infimorumbonorurii quasi dextra sunl ad David ferturappeilari, et esse prima portarum ad
sinislrami Qui eliam portam , quam sedificaverunf, occidenteni mpntis Sioil. Cui videlicel opinionl con-
sariClificassereferuntur; sacefdbtura namque est sua sent|re videnturVerba Dierum, In quib.usscriplum
opera sanctificatione,speciaii pfos ceeleris digna fa- esl de Manasse rege -Juda: Post- hmc mdiftcaviimu-
ebre, atque instanier agere, ut quicunqrie sibi jun- rum exira civitaiemDqvidadoccidenteniGilionin con-
guntur,nomen in seipsis Domiriibene vivendosaneii- vatle, ab introitupoiim piscittm,percircuilumnsquead
Jicerit. Videlur autem juxta litteram, ideo ptimam Oplret, el exaliaviiillum vehementer(II Par. xxxn.i).
portanv gregis, vel a saeerdbtibus redificatam, vel Typice autem sicut grex. Doinini fideiis, sic eiiam
esse sanciificatam,.quod in vieinia templi fuerit, et pisces solent-appellarh Unde sicut Peiro ait-: Pasce
ad ipsos -proprie perlinuerit; namvet hoc ralioni ovesmeas (Joan. xxi); ita.etiain eidem cum Andrca -
congruere videlur, ul oedificatio civitatis a tempio el caeterisaposlolispromiilii, dicens i Venile.poslme,
fuciperei. Qtiia nimirum riecesse esf, ut consfanliam („et fticiamvosfieri piscaloreshominum (Mallh.iv). De
Jidei ac dileciipnis in Deum ante omnia conserve- quibus item-piscalbribus per parabblam , dicens :
iiius in nobis, ac deinde ea quae aj prbximi dilectio- Elegerunlbonospisces in vasa,malps autem foras nii-
nem perlincant, opera pietatis addamus ;v iertio s_eruni(Malth._ xiii); Portarn ergo piscium aedlficave-
autem, lioe est uliiino loco, cufam ponamus eorum runt in JerusaIem,rCumilii gradus ordinaritur.in Ec- "
quaead gerieralem vitai hujusprovisioneriirespiciunl; clesia, per quos eleeti a reprobis, quasi boni pisces
de quibus Apostolus: Habenles, inquit, JJJC(«IK el a tnalis segregati, ad coftsortium perpeluaepacis in-
quibus teganiur. his contenii Simus'(I_Tim. vi). Sed ferantur. Porta pisciurii;aediflcatuf,cum illis virlu-
et hoc probabile potesl videri, quod ex eo poria tum operibus fideles serviunt, quibus inluentes
gregis sjt dicta, quod per Iiane pecora, quae in.tem- se proximos, .a fluclibus perturbationis et concupi-
plo offerrentuf, inlroduci solerent, Portam ergo gre- scentiaemundialis er'eptos,ad tranquillitatem ac pa-
gis inprimordio oedificandoecivitaiisT)eisacerdotes; Cenjvitaespiritualis introducanl^Memiiiit huj'us por-
a*dificant,cum sancti praedicalofes, auditofes suos tte Sophonjas.propheia, dicens; Voxclamoris a pof-
ante omnia (idei-verUate, qussper dileetionem bpe- lapiscium, et ululatus-a secundq(Soph. i), Quia hoc
fettir, imbuunl; per quam victimas bonortim.intrb- quod adjuiixit, a secunda, secundi muri iri eodem
ducere, et in aitari sui cordis Deo biferfe debeant. D J climate poriam-significat. Nam.lemporibus Ezechia?
Et hujiis portae oedjficiumper centum cubitos exten- duplicalumiuisse murum civiiatis, Verba Dierum
sum, usqtie ad tufriin Hanarieei,-id est, gratire Dei narrant, ubi scripturri est: Mdificavit,quoque,agehs
sanc(jificanl,-.c'umabinitib fidei usque ad firmitaterii induslrie, omnemmurum qui fuerat dissipqlus, el ex-
bona* actionis, qtiae non nisi Deo inspirahte^aique strtixit turres -desuper,elforinsecusalierum murum(H
auxiliante perficilur, sola oelernayetribuiibnis inten- Par. xxxii). iloecde.sensu iitteroe. Verum jJixta le-
iione perteridunl. Nolandum safte, quod pro eo noslfi gis allegoriam, Soplionias vocerii.clamoris a porta
Codices babeftf: .El.wdificaveruntporlani gregis.-Ve- piscitim ;et ululatum audivit a secunda, qtiia ulram-
tus franslaiib habei:' Et wdificaveruitlportam ei pisci- que ab hosiibus dejiciendampraacognovit : quia et
nam probaticain; cujus nomiiiismeminilin Evangelip lidem et ppera doctoruiri, per quae ab undis vilae
suo Joanries : Esl aulem, inquit, Jerosoltjmis'proba- corruptibiliscoeieros erui, ,a|que in Ecclesiam san-
tica piscina,qum cognominatur• Hebrqice Belhseda, Ctam oportuerat induci, vidit anliqui hoslis insidiis
auinque porlicus habens; in his jacebat muitiludo . esse terra*sternendam, hoc est per appetitum ter-
magna languentitim (Joan. v), etc. Neque aliquid renarum voluptaium coelestibusgaudiis esse.pfivan-
pbsiai, ipsutn intelligere locum hic esse designafum; dam. Bene enim ab utra.quepoita, el prima videlicet
889 IN ESDRAM ET NEHEMIAMPROPHETAS ALLEGORICA EXPOSITIO.i— f,m: Tll: w»v
et seeunda, el exleriore et iniefiofe , yocem clamo- Ai tioris est in Jlierusalenl, firmiias et muiiimentuni
ris atque uiulafusaudivil; qula;etppera exterius, «t perfeclae dilectioijis in.cordjbus eiebtorum, ad querii -
intus cprda negligenliurtT,vidjt vdiabplo Impugnanie iiistructores ejus oedificaridb: pefveiiitint, cuin; in;;
Bubvertenda ; verum; .quia:,i)omi««sv-erigit allisbs operlbus charitaiis profictendoCondiiori.et adjutbfi
{Psalm.xtiv), Neheiriias eamdenir ppflam :jpisciuiti suo dicere. possunt : Viam .maridqtorum' tuoruni
post Ibngam rulnairinarralinstaufatarii; quia elsi cticufrimus^duttidilalarescor'nostfiimj(Psalm:cxnii).:
aiiqui praedicantiutnaliquandp peccando corruerint, llla riiifiirum dilaiatibrie inenlis- illusiratse; guae et
noft deertint lameri usque ad fineni soeculi, qui in amicuiii.in Deo, el iiiiinicum. diligere possit prbpter
Ibcum sriccedentes pfsecedehliujif,poftas juslitioe Bo- . Deum. ,v ;.,..- ". ".-. ...
.njinp adjuvante fidelibus praediGando.ac bene viven- Et porlam yqllis. mdificayilHdnun,; eic.; Scimus
do aperiaiit, Bene autem de "deslrucioribus ej'us - yallem. Josapiiat, quae et Gehennon, hpc est vallisv
portaesubjufigiiur : . . V'. .;- ..-- , Ennoii dicebatur, a"3.pfienlalemplagam esse ciyitatis -
lpsi lexerunt eani, el slalueruiitvalyas, elc. Qtiif e- Hiertisalem, per quarij Ipfrens Cedfori, cujus in.?
; versris etiam de caeleris quas oedificalapeibibenlur, Eyangelio fii mentjp (Joari. xvui), si quando pluvia-
porla: saepiusiierando" repelituriquia nimirurti jie-. rum' veTnjvitun aqtias recepit, a septenlrionali in
cesse est, -iit quicurique struciuram" bpnae acfionis *« australem plagani defluit. Sed et in occideritali parje
inclioaverint,- -hnnein lectuni usque perfecliortis ej'usdemcivilatisvalleiri GihoriJegitnus, dicenteJibfo
coeptisinsisterido perdueant, et a niiiiima custodia Paralipomerion d.e Manasse rege Joda,. quod et supra
solertes quasi valvas,seras et vectesstatuani. Valvoe posuimus : Post hmc mdifictivitmurum exlra chiitalem
quippe ad. hoc.in pOriis.staiuuntur, u.l eis tempofe David ad occidentemGihbriincotivtiile(HPaf. xxxiii),
congruo patefacfis, cives inifandi vel exeuudi facul- Gilidn aufem nomen fpnti.s, tibi est Salbmon unclus
taten) habeant. Seros eivecies ad hoc siatmirtlur, in regem foris civitaleni. Sive efgbjiane, sive illam,-
ut bppilatis atque obseralis januis. hottis intrare non sive aliam quairiiibel ej'uv,demciv tatis vallem Ezras
possit. Sic ergo etin bonis nbsiris operibus vafvte lioc loCo significet, palel sacratftentuni, quia pprta •
sunt benignoe piovisiortis pjponenda*, ut conciyes, valljs aedificaiur in Jeriisalem ,,. ciim vefJnjbtitis
hoc est proxinii nostri, lijec yidentes, glpiificent nu]ier per riotitiam fidei, ,eiecifs, vel reparatis in
Patrem noslrum qui in coelis est,ei ipsi quoqua•j er castitate. fidei lfi.Bqtii aberraverant, a ' doctoribus
*exeiripla npsira incedere, ac mcenia virtutum no- veritatis, intervaj.i.a vir.tus huftiiliiatis pbservanda
biscum discant ingredi. Suiil et sefse veetesque con- prajcipiiur, per quam majore Dei gfatia subliinari
-ira insidias atque iffuptioneni liostitim opponendiB, p, mereaiitur, dicente sancta Scriptufa : Deus superbis
rit videlicct diiigeiili nps undique communiamur fesisl.it, humilibus autem- dtit graliam (I Pelr. v). Et
industfia, ne f'ifte arceni nostr.ie; yiitutis ineaute iii Psai.mo : El convdilestibuhdabutiifruinenlo(P_salm,
intrbmissus hosiis antiquus expugriet. Uncie bene LXIV),id est, Iiu.niiles.abundabunt donis supernae
dicilur inProverbiis : Erqtey qui adjuvalur a fratre,, fefeciionis. El bene pOstporlam yeietein, et murum
quasi civilas firma, et judicia quasi vecies utbium plalew laliotis,._pOrlqvallismdificqtur; quia nimirutn
(Pr.ov, xii). Cuni enim.pbpuius uterque, Judaeorum post rudiinenta catliolicoefidei, qtioe per dileetionem
scilicel el geniium, fraierna sibi inChrlstocliariiale operaiur, necesse est liUniilitasIiobis,quaeesl custps
coriseiitii, unam EcClesiam , civitatem VideliCelsrij virlutum, tenenda insinueiur; ul juxta prap.cepturnr
Conditorls' ocdificant. Et sicut vecies urbiiim portas^ vlr.i sapienlis, quarito magni sunius, huniiliemur in
muniun'i,_iialdogrfiata veritatis Ecclesias per orbeiiij omriibus(Ecci.i\\)i '"'..
quaauftafti calholicam faciunt, ab;infidelium incur- Ettnillecubilosinmufoiisqueqdpptlam sletqhiiinii,
sibrte defendunt.:Item seras vectesque noslrae pbrtae etc. Ferunt quia situs ufbis Hiefbsolymofum ita
stattiimtis/ cum sedulo prrecaveinus., ne vel afcana .molli clivo dispositus, cpntra aquilojiem sirnul e.t
ffldeiuostrae porcis, et canibus, hoc est; immundis ori.eritem vergat, ut pluvia ibi decidens nullaienus
prbdamus meniibus, vel liumaui gfalia favoris no- D cpnsislat, sed instarfluviorumpef orientales defluens
siram faciamus jusliliain , eosqtie ad videnda nostra ponas, cunctis secum platearum sordibus-raptis, in
bpefa bona inlromitlamus, qui plus periCuli nbbis valle Josiipliai-ibrrentem Cedronem augeatl Unde
laudahdo afferarti,. qtiam salutaris'adminicrili a nbbis verisiniile videlur, quia pbrta sterquiliiiji vpcelur
videndo referant. ' : : . - -k ... illa, pe.r quain sordes el immUndilioeconsuescunt
Et portam vetetem mdificaVefuiil,elc. Porta vetris egeri, Nec minoris omnino virlulis atque ulilitatis
illa esl, cujus Jpannes niemirtit, dicens : Charissimi,. est, inimunda" quseque de civilaie Dbmini efferri,
npn mandalum noviim scribo vobis, sed ttiandalum quam in jlla ea quee iriiinda sunt aggregari. Pprtam
vetus quod liabuislis abinilio (1 Joqn, ii).-Maiidatiimi ergp sierquiliniiiiiTTerusalerii oedificant,qui illosin
yetusest verbum qupd audistis. Pprtaergo veius oediii- sanciee Ecciesise miiijstefium prdinant, per quos'
catuf in; Jorusalejh, cunvyerbum fideiVacdileciionis,, yitiorurn sprdes abelecipriijri nientibus exptifgehtur. ;
- quod ab inilio sanclae Ecclbsiae jraditUiri',-esl,. vel1 Sed et corrupta? menlis hdmines ab Ecclesiae finihus
Tecuperafi in erratiiibiis, vel in nuper credentibusi arceantur, juvante eos atque Venervante omnem
cceperil insiitui. - ', ' . . inipuritajem imbre graiiae ccelestis; utjuxta Psal-v
Et -dimiseruiil Jentsqlein.„ eic,' Murus platea?la-- uiisiam, Dhperdarilur deJivilate Domini omnes qui
89J BEDJi VENERABILIS OPERUMPARS II. — EXEGETICA GENULNAV "-S<ra"
operanliir iniquilalein (Psaliri. X). Et quia. niagnae A &' Doihine; asceiisus in corde ejiis disposuit in valle
perfectionis est, cuni quis per merilum huftiili|atis Iqcrymqrum, in loco quem posuit, etc, usijue dum
adeo proficil, ul erratus sups vivaeiter insplce're,'et ait : Ambitlabunl de virtute in viriulem; yidebitur
efficaCiter depreliensbs valeat expurgare; recte"- Deus deofumin Sion.(Psal.
Lxxxiii). Ad hos ergo
dicitur; quia qui pbrtam yallis sBdificayerunl,ipsi gradus structofes sanctae civitatis, post muros jii-
etiani mille cubilps In muf o usque ad porlam ster-; SGinteSiloaa, et post hofluin regis oedificaridpper-
quilinii coristruxerinl. Milleriarius riamque numefiis veniunt, ciim post oslensa dbmiriicoeincarnationis
perfeciioftem, cubitus vCro operntibneiri, gusaper sacfamenta, quibus eseCaa nativiiaie genlilitas ab-
manus et braciiia fit, iusinuat. Elilli inmufo sanctae" luta ei illuininaiaest, post inchbata pef fidenj ger-r
civitatis a.porta vallis usque ad pbrtam stCrquiliriii, miiia boriae opefationis, doctpres saneti diligentiu.s
iriille cubiils sedificaridoperveriiuni, qui .percepla exj lempore suis audiloribus pfofeclus virtuiuiii.
Iuimilitatis gratia, -lanta se ihduslfia jjerfectionisv osiendunt; qnibtis ad visionem sui Conditoris,
bbnis operibus fnanciparii , ut pinne fiidusa se nbft fortis videlicet mariu ac desiderabilis, quod voeabit
sbium noxiae aclioriissive inhtilis loctitibnis, vefum David," desigfiatur,"aseeridanl. Quos prpfeetus gra-
etiam superyacuae cogitaliphis ejiciant. dus maxime in' huriiilitate cofisistere reyereijdissi-
Et pmiarii foritis wdificavU;;Sellun., etc. Pagbs iniis pater, npmirie et vita Benedictus, intellexit,
Groece, - Latine vicrini significat. Narrarit auteni etim scala palriarchsa: Jacob pslensa angelis per:
scriptbres; Vqutodab ea frohte riiontis vSipft, qtitrV eam aseepdenfibtis ac desbendeniibus, iier ad Cre-
praerupia rupe orientaiein plagatriv sriectai,' intra lestia nbstrurii esse designatiini Interpreiaiis, -grafliis
niuros, alque iti radicibus collis, fdns Siloe pro- scalse ipsiusincrenieritis ac profeciibus |pperum be-
rump.at.; qui allernarite quidem nccessu aquafuiri: .noruni," quoe per humilitatem fiuril, ss.ticriissimaac
in meridiem fluit, id est nori; jiigibtis aqriis , sed piissima inquisitione distinxil. Givitas aiiieiri David
iriceriis [ceriis] hbris et diebus ebullit, et per .jiixiaJUierain mons Sion appellaiur, qui a meridie
terrarum concava, et anlrarsaxi dfirissimi, cuftj posiltis, pro arce urbis superetninet, el rnajOrpai;s
magno sohilu veiiire cpnstievil, qub scilicet uno eivitatis iiifia riionlem jacet, m planitie' huinilioris
forile , et bpc nbh perpetuo , uti civilas perhibetur. collis sita. Unde sciipiuni est in librb:Rcg:;ni : Cm-
Hrijus ergo portam fontis bbc Joco designalarii , pil aiiiem-DavId arcem Sion, bancesl civitas David..
irileliige, maxime cum aperte subj"ungalur: El paulb post;: Habitavii attiem Davidin arce, et w*=
Et muros piscinmSitoe iri hortum regis, etc. Jgi- caviledm civitaleniDavid (1 Reg.xxv).
trir Silpa , qtiod itiierpretatur missus , ubi caecus^_; Posl eum mdificavhNehemias, etc. Nota David re-
natus et illuminatus est, Dominuiri' Saivaiorefti, gem non in Beililehen), ul quidara autumant, sed in
qui ad nbsfram .illuriiinaiionem a Deo Patre missus Jeriisalenj esse sepullum; et quidem npn sine -
est, signlficat; cujus foris aptissirtle ideni Pater, ex Certi ratioiie mysterii. "Sicut enim in Beililehem na-
quo ipse ftatus est; potest. intelligi. De quo bene tus, alque in regein urictus, Dprninuin Cbristum
Psalmista : Quqniam apudle esl fons vilw,in lumitie ibidem de sno semin.e nasciturum, alque^ a Magis
tuo videbimuslumen (Psqlm. xxxv). Poflaqiie fonfis sub persona regis adorandum praefiguravit; ita ei iri
sedificaiur in Jenisalem, cuni ordinantur in Ee- Jerusaiem defunctus ac sepultps; ipsum Dominum
clesia docfores, qtii fidem divinai seiefnitatis pp- iri eadein civiiate passurum ac sepeliendum, sedei-
ptilis prse.dicefll.;jEdificaniur pt miiri piscinae Si- jius vde sepulcro resurrcclurum signavil. posl pbf-
joaj, cum fiririissimriet inexprigriabiiiaScripturafiiiri (am ergo foritis, el mtiros pisciriae:'SiI6a3,;qui in hof^
. tesiiriionla ,.;qtiibussacraniefitum dominicaeincariia^ luni regis, et ijsque ad gradus qui descendiiiit de
tionis designalur, iii mcntefidelium radicantur. Qtii e.iyiiateDavid, .perveniunt, eiiain usque. cbnlra se-
videlicet muri divinOrum eloquiorura in bortum pulcrum ejusdem David -mensnra sancise civilatis
regis pefveniunl, curii agnitis; dominicsa dispensa- - protenditur; quia qiii per fidem divinoeocterniiatis
lionis mysteriis, germinavirtutum ipso sumino rege]B prosdical, qiii dispeiisafionem dorriinicoeincarnalio-
Dortiiho Deo noslro opitulanle proferre cceperinius:, nis, qrii fruciiricationem Ecclesiae Chrlsto adliaeren-
Pervenitint -ct ad gradris usque, qui desceridunt de iis ; de ;qua dicit ipse : Hofius coriclusussoror rnea
civilate David,cum quis a geriefali 'fideliura"vi.ta sponsa (Canl. iv); fidelibus declarat auditoribus, nbn
spiritualibiis desideriis ad coelesiia proiicere didice- eos taniunimodo" gradus bonorum operum, qiiibus
rit. Gradus riarrique qufde civiiafe David ad irife- ad seiernam patriam ascendarit, debeliniitari; sed
ribra urbis Jlierosolymae descenduftl auxilia sUnt el sacramenlura dominicss passionis sempef eorum
. divinse Inspirationis sive proteclionis, quibus pau- necesse habel insinuafe membriae, ut per eumvqui
latim excilamur, ut ad moenia regpi ctjelestis aliin- • : pro ipsis morlrius est ae resurrexit, se qubque de
•
gere valeaiiius: Fecit eniin gradtiS David, quibus ad 'regibne et umbra mortis erigendos ad yilatri, aique
civitatem ej'us ascendere debeamus,vcumdivi!ia,nos ad regnum ccelesie ascensuros esse cognoscant".
pietas ordi.nem docuit virluliim, qtiibtis ctKlestiai Bene autem seqii.itur: • .
'
petariius, cuni easdem virtuies exsequendi nobisi .-' El usque ad piscinam, etc. Pisciria namque grandi
douiim tribuit. De qriibus riimirum gradibus Psal- opere consiructa, potest nbn absurde Scripiurii. <li-
"rnista diccbat: Beaitis vii' ctii est auxitiitm abste, yina jtilelligi; Vqute sancli Spifitus bpore eonfecta.
893- IS ESDRAM E'f KEIIEMJAMPROPIIETAS ALLEGORICAEXPOSIIIO. — LIB. III. S9i
layacnim nobis ad expianda peccala, siriiul et.po- iV.nebulosa,-tufrisOphelscripium est..Meniinit hujiis.
culuni. saiutaris gustus.niinistrati-Qiiee.si a Domino lurris, et in, qua parte sit civiiaiis ostendit, liber
nobis in vinum conyersa, hoc esi in splritualera Pafalipoineripn, feferenS de Manasse rege, vquod et
serisum fuerit translataj. graliore nps suayilate veri- supra posuimus, quiyi-mdificqvetil mururh extra civi-
tatis inebriat. Ubi et •domus.est.fprtium ; qnia, qtii- tatem David ad occidenteriiGihon in convalle, ab in-_
;cunque crebris elbquioruiti .diviriofum ^fluentis au- iroilu porlm piscium per circuiium.usque ad Qphel
diendo et operando refici consuerunt, contra omftes (UPqr. xxxiii), CPnyeniebatergo juxla situra Ioci,
kntiqui hosfis insidias fortes j-eddtinlur et invicii. '. ut ministri leiripliJn.yicina templi turre Jjabitarent.
iPost sepulcrum ergo^Davidin sancta civitale piscina Verum juxta sensum qupque mysliciim, Naibinnei:
Igrandi opere consirucla loeatur.vcui domus est for- liaTJitantiri OpheK;,hbcest in iiirjre jjeljulosa, «ujn hi
liiumcontigua; qtiia per passjbnerii ~JDpmiiiiScfiptu- qui professibrie vitse peffecijoiis Deo dicali sunt; iri
'rarum ftcbis est abyssus patefacta, per.quarum af- riiunimento atqrie • altitudine yirtutuni et actionum
Jiuentiam cofda corroborata- fldeliurii, et. Civi.tas . semper, et .cpgitatiofle cpmnJOfarinpn:pmiituni;'d'H
Chrisli est cunetis hbsiibus-iriexpiigpabilis teddita. ceritescum Apbstblb, Quia conversationoslrq in c&-
Peficieritibus naroque,, vel bbtentis rib hosie aquis, lis est (Philip. iu)l De vquibriset.vulgi turba adrai-
facite capitur civitas. El si hosiis atiliquus foritem a Prando conlesielur, dlcpns : Qui.sunt isti quiutnubes.
ribbis abstulerit yerbi Deij nU obslat quin corilinuo vbtqtit:(Esa. LX)? Jtetn Nailmnei habilant ih Ophel,
arceni nostrsemeritis ever- cum quique religionis habitu Uisignes, abdifa S.cri-
' -- sajvus impugnatef aique
sor
' ascendat. ptura.rtini, de quibiis dicturii est, Tenebrosa aqtia in
Posleum mdificaverurit:fraifesepfuihLevilw,':,elc. riubibus aeris; vhoe est-mysiicascienlia iii proplietis
Hucusque pfimus- civitatis .murUs exstruiiiif, Tiinc iilusirato corde peiieirare, aique in horum lectione
riiensura secunda, Jioc est niuri interioris, de quo die ftbctuque mediiari didicerint, De quorum habi-
siipra diximus, incipit." Urtdeviri hac descriptione. fatioiie apte subjurigUuf : Usque coritra portam
dicitur quia siructorum pluriirii Contra jdbmum aquaruriJ ad orienteifi et tufreniquoe prbjriinebat.
suam sed ficaverint; muro nairiqUe iriteriori :domus Pbfta nairique aquarura Dbrtiiriusest, qui quplidiatia
civitaiis plUfiraoe,"vejvicinse "erant, vel junctae, Post nps niisericbrdise spse gratia, nein aerumnis vitoe
coiistruciibriem ergo muri exterioris, sequituf et iia proesfinlisdeficiamus, irfigat.Quam videlicet por|am
nostra civiialS mensufa intifi secundi, crini post intrafe Vdesiderabat PsaJmisia , cum dicebat.: Sicut
oberurti ac ijnguae perfectioneiri, quse "et bomini.bus cefvusdesiderat ad fonles aquarum; ita desiderat ani-
apparere pbtest, magis ih ihlerlofibus nostrae men- .__nia meq ad ie,- Deus (Pstiltn. XLI), Quaeporfa con-
lis Deo placere corijendimus, ne quid videlicei vela- ^ griienter ad orieritera posita membratur; quia riiftii-
mirte concipere de bis quse iftterrii afbitr.i oculos bf- rufti idbm Dorainus, qui nos torfertte suSe voluptalis,
fendant praesumaftius.Ef befte diciiuf quia mensura rie sitiamus, iriebriat; ipse nos donb visitatipftis
secunda coritravasceiisumsii firitilssihii aiiguli sedi- ssise, ne in -ieriebris efrorum caligemus Iliusirat.
ficaia;~fifmissimtisangulus quippe;Dohiinus esi, qui ,Juxla quod Zacharias ailv: Visilavii nos briens ex
iu suafide ac dilecliotie Judoepfufif.pppuluril.aduna- aito, illuminafehis qitiin lenebris, et iri mribra moftis
vit et geptiuni; unde etin Psainip (Psalm. cxvu) ; : sederii:{Luc.-i;).Tpse etiaai nos praisidip suaeprbte-
vei'Esala":(Esd. xxvin),iapis angularis; est dictus. Ctibnis ; ne ab hbSie-cbntirigamur , defendit.TJride
Gontra ctijusascensum angtili"irierisuraseCundasedi- bene Sequitur:: Eiusqtie ad turrern qumprominebat.
- fieatur, cum per muriditiarii^piaecogiiaiionis- ad vi- Quod inieliigens iiierii Psalmlsfa , dicebat: Deduxi-
sionem jConditoris'nostri pefvenire conteridlnius; sti me , quia fticius bs spes mea, trirris fortitudinis a
ctirrieiinm i.n hac vilaTeteiilj,7 crebro visionis ejus facie ininiici'(Pstilm. LX).ffabitaniergo Nailiinnei in
desiderio"suspiranius,. Sequuritur hinc plu.fimistrii- Ophelj usque conlra pofiant aquarum ad orienletn, et
ctoruiri brdirtes, qui mensufanisecundam aedjficasse liirrem quw prmhiinebai; cum fideles qiiique leclio-
narrantur, quia niaxinia SanCtseEcplesise stfuctura U nibtis sacris dediti, divitiaepietatis *et gratia debriari
in inierioris est munimine virttitjs, curci videlicei - aique illusifari, et atixilib gaudent semper ab hoste
pmfti cffstbdia servamus cor ^ripsiruiri,-'quoniam ex tutari; Etquia ppsipfoesentia virtulum dona ad vi-
3pso vila procedil. De quibus sigiliaTiiHdisserere, et deiidam claritatem dominici homiuis ascendUur,
>ad spiritualeni cuncta.iiiieJiigeriiiam irahere, iiiniis recte siibirifertiif> :.
Ipeflongumest. Posteos mdifieaveruntThecuani riieitsurani secun-
Naihinnei dutem ltabitabatitiriOpliet,etc.Naiu'm- dam, efc.:Mufus quippe temjili corpus est Doriiini
nei aiitein dicrinluf' esse.Gjibaoriila^, qrii in miiiiste- Salvatpris, devqub.ipse Jtidseis; aii: 'Solvite leriiplum
• rium doiftusDoniirii
juxla disppsitibriem Jpsue Tilii hpc, el iti tvibtisdiebus exeilabo illud (Jbdti,n~) <
Nun, fideli devoiione s.erviebant.Opliel aufetti lurri^ . quod videlicet-templuiri corppris ejus.vpefseeutbres:
Vrat, nOnlongea templp , enoririis altifudinis. TJnde ejus in morte solyerunt, sed exciiatutii, atque. ad cbe-
et Ophel, lioc est lejiebrarum, sive niiliill noraen los exaltatuni, airiafores in glbfia yideruril, alque iri
riccepit, quod usque ad nubes erigerei ciput. Dcni-, beterriumvidere nbri cessaiit. A trirre ergo niagnsi.e.t.
..que ubiin Micha-ascriptum bsiiEt turris gtcgis ne- bmineriti, iisque ad rtiurum templi structufa sarictaa
aliitudiiie.'
liilpsd ftlim Sion {il/ic/r.iv) ;;.in Hebrajo pro turrc civiiatis pefvenit,V-cuiri"'jusli qiiiqueab
'
895 VBEDJE VEiNERABlLiSOPLRLMPARS II.— EXEGETICA GENJJlNAi 896,
contemplalionis, qua njenlerii et ih hac vila despec-1A slriam usque hodje ea qiise'per,magnos Ecclesiae
lis fempofalibus, ad coeleslia desiderartda suspen- arcliileclos sedificalaest' fides catholica, per totum
dunt, veractTerin illa vita ad cTaYitateitt'domiriicoe orbem servatur, El sicui Nehemias curiclosex ordine
jliearriatipnisiriluendam patefacta, eliairidivitiaeglo- civitatisstructores enumerans, perpelub riiemofales
riacsefernitatem, asceVduiit.Etquia Theeua hucCina: facit; ita consolaior noslrse pauperlalis Dbminus,
veJ-tuba, Tliecuani buccinaibres interpreiantur, bmnium qui Ecclesiam suarti in ele^clissedificant, .
apie dieiiur^quodThecuarii haec sedificaverint; do- homiiia conscribit in C03I0.Sed: videamus et reli-
cfprum namque est, quorum in Ortinemterram sonus qua. ''.'•'.
' " ' . :"
exivlt, veipraesenlia Deidona, velfutura in civitaie '•-; CAPUT XIX. , ,•
ejris, Jioriest populo fidelium,paiefacere. ; Sanaballdt et Tobias subsannant wdificaiites, sed
Sursumautem ad pOfiamequoruiri wdificqverunt, , coritemnunlut; bella mOvenl,yed oralionibusalqtie .
etc. llujus portse-mehiinitJereriiias, el eam in orien- armispelluiiluK, :...,.,
. (11 Esdr. iv.) Faclum'est auiem , cum audis-
tali plaga civitatis esse "designat, scribeiis fypice de
set Sandballqt, otc. Plane haee ira hserelicofum,
saricta Ecclesia : Et wdificabitutcivitqsDominoaiur-
hsec verba eorum sunf, qui seSamaritanbs.Jioc est
re Hananeel ( Jet. xxi),. Et paulo post : Usquead
D cuslodes legis Dei frustra cognominant, cum"sint
iorrenlem• Cedron, etusquead aiigulumpoiimequo-;'
maximeDeoeontrarii a.c legibus ejus, ut pote jamduT
rum orientaiis ( lbid..): Equi ati.teriicutri in bpnain duiri a
domoJDavid, Jioe. estab unitale Christi et
partem ponuntur, sictit et asirii el cameli et niuii, Ecclesiaeper haereses aut schismala, arit ni.alaopefa
aliquando""conv'ersos,adDpiriinum populosgentiiium, segregati; qui.ne sua forte Tmpugnelur atque exclu-
aliquaridp curas leriipofaliumrertim Dotnino animae daitir inipietas, niurosfidej sedificarirheiuiiftt.-H«c
fiie subjugaias indicant.' Ef sacerdoles rourunj civi- subsannatio ornnium dicunt se nosse Deum,faclis-
qui
taiis Dei adpo.rlairi equorurrisedificavefuni, cum do- autem
negaiit. Nanique Samarit-e ita Domino servie-
eioies sanciiposi voeaiioriemJudaicaeplebis, usque
bant, ut diis: suis priscis non abrenunliarenl. Ques
adirilroducendos irt"sanctatri Eceiesiam gerttiuni po-
IiodieTypice jmitantuf-, qui ita Ghristianisunt, ul et
pulos, verbtim disseminando perveherunt. Item-ad. ventrem suum.deum habeant, ut ayariiiam sequan-
portam equorum sedificaht, cum sufficientia yiyendi tur, quam mariifeste.idploruniservitulemcognoriiinat
exempla prsebent eis, quf ad "refrenapdos lascivos Apostolus ; et caeteris mundi illecebris jiiancipati;
stiae carnis sive animse motus sanelse Ecclesiaej'a- creaturaeniagis inserviunt quaiiiCiealori.qui esibe-
nuas intranl; vel certe cuni suas ipsorrim cogiiatio- nedictus ih ssecula. Ettales ergo sicul hliretici no--
nes, quibus neeesse habent.de viclu sive habitu suo G | lunt Ecclesiaemuros iunoyari, ne, crescenle statu
suorumqua tractare, itadispbiiunf, ut rfequaquahihse p.ielatis,a sua cogaiitur iinpietate recedere, Tales •
liljertaieiri riienlis, qua coelestlasemper quserere prp-; solent imbeciiles appellare'Judaeos, hoc est confes-
posuerant, refardent. Cbi el bene de operantibus sores fidei, et facile a gentibus superandos, dtim in
siibditur, Unus"quisque".conlpa"domumsuarn; qui qubtidiano aniniarum cerlaniine" plus aniant vilia
sermo crebrius iu hac conslrpclione sanelse civilalis
qtiam virtutis viclbfise palrham obiinere. Et quia
repetitor. Neque inexpositione laboranduni est, quo- sunt inter hasreticos qui" etiam pcenlteiijibus post
modo iosancia Ecclesia contra domum.suam quis- lapsum dari yeniam negant, recle ex horum persona
que iiiurum virluiom aedificare,suamqup mentemad- siibjurigittir:
versus insidias diaboli' debeat munire ; ne ille qui Nitnquid.mdificarippterunl tapides? etc. ^difica-
quasi le.orugiens circuit,gumrensqneiitdevoret(1Petr. ^veruninamque Japides, combusii de acervis pulve--
v ), ulla ex parte valeat irrumpere, dum suum qtiis-,.. rum, aique In opris sanctae ciyitalis reponuntuf,
que corpus et rnenlem, forti in Domintim fide pfae- cuinJiis qui vel ignepefsecuiionum vicii lidemi ne-
munieril. Scd et in eo quisque "cnn.tfadomura suam gaverant, vel jelectationibus vilioruiti subacii, mun-
sedificat, si illos qui sibi coraniissi sunl,- diligenli ditiam operis perdideruht, miseranie Dominp resi-
custodia disciplinaeregularis tutatur, ne vel inetirsu D
piscunt; ut ei integritate.ni caiholicaefidei constanti
vitiprum, vel haeretica possint persuasiorte decipi. prefessione fecipiani, et prnamenla virlulum mori-
Longum est de singulis sanctoscivilatis oedificiis.vel bus emeudati consequaniur. v .
sedificatoribus spirituali inierpr^lalione disserere,; Sed et,TobiasAmtnonilesproxiinusejus ait: &difi-
quae efiam nobis taceniibus lector perilus facillime "cenf,.etc.Efhujus TpbiiBpersona sim.ul et verba Iiai-
cognpsciL Tantum hoc notaudum, quia qui porlas1 reticis Conveniunt.Pefsona quidem, quia patriarcha
et tufres sedificatil, per. qiias vel cives irtgre-. ejus Animon de incesiovet ebrielate,ot nocle et in
dianlur, vel arceantur inimici, ipsi sunt prophelae, spelunca concepttis e-t. Quae cuncia Iiaefesiarciiis;
aposloli, et evangelislae; per quos nobis forma et aptari cuivis facillime "liquct ;;quorum omnis origo
ordb fideiac rectse operalionis, per quam. unilatemi devoluptate carnaii et irnmunditla, de lenebris erro-
sanctrc Ecclesiseintrare -debeamus, ministrala esl; i ruin sive.scelerum, de privaiis conciliabulis, et non
quorumque verbis qualiter adver.--ariosveritalis re- ' de piiblico sancla*Ecclesioe symbolo progenita est.-
darguamus ac repeilamus,disciinus.Quivero reliquisi Quodvero itlem Tobias, qui bonus videlicet Doniini
verbis exsiruuiil, ipsi sunt pasiores et doctores, qtiosi " iiilerp'reiaiur,iibn meriio ac verifate, sed eiaiione ac
. secundo Joco posuit Apostolus, per quorum indu- superbia, nitirum sariciiBCivitatisdicit a vulpe posse
897 IN ESDRAMET NEHEMIAMPROPHETAS ALLEGpmCA EXPOSITiO. ^-LIB. III. 893
traiisiliii;. vulpes. haerefcos vocari in promptu est. i^arni.is sacrse lectionis muniti, contra jmpugnantes
Unde est illrid Caniici canlicoritm. Gapiieno(*isiiuj-. eamdeni Ecclesiam"haerelicosinvigilant. Hi.religiosa
pes pusillqs, qum demoliunlurvineas (Canl. u) ; quod devolione proximos in fidei veritale confonant, illi
esiaperte dicere, Deprehendite, alque in lucemlra'-. adversus diaboli vel yiliorum lela, quibus-eamdera
ducendo proferte: putidas ac dolosas haerelicorum fldem expugnare labprani_ -.necessariuiii cerlamen
versutias, quibus fruciiferas Tidelium.menles <cor-- exercent, alque ab oviii doiriinico insidiantes lupos'
rum.pere nitunlur.' Si ergo, inquit, ascenderii vutpes, pastorali sollicitudine repellurit.
transiliet murutneoruiii-lapideum. Si. contra assertio- Facium esl auleiti cum audhsenl iniiriici riostri,
nemfidei illorum aliquis haeref.coruni exsurrexit., nuntialumesse nobis, dissipavitDeus consiiiumeoriiin,
stalim superbit, et suis pedibus subjiciet onineni fi- eic. .Et.in spiriluali sedificio,.si apostolicis seinper;
duciam doclrinae ipsOrutn, quam velul lapide Jirmo fuerimus artnis induti, dissipabitur corisilium"diaboli
munilam, et in Christo esse fundatam gloiianlur. et angelorum ejus, qui nos debellare desiderant.
Sed veniel bujusraodiblaiphematoribus, quod sacrae CAPUT XX.
hujus scriptprhistoriaeimprecaridp subjungil : Siructores drmati omries; qc prmparatiadpugnam,sic.
Audi,Deus nosler, qitia facli stimus despeclui,,elc. mdificaiionimtiroruminsisluni...-
Cui simile estillud Psalmisisede ininiicis eleetorunv' " Et faclum esl a die illa, media parsjuiieniini facie-
quasi stib unius perversi specie loqueritis : Gohverie- bat qpits, etc. Notaiidum enim, quia non; solura
tur dolorejusin capiit ejus, el in verlicemejusini- pars juvenuin media faciebat opus, ct pars me-
quilas ejus descendel(Psalih. vjt). dia parafa eral ad bellum, sed, et iidem ipsi qui
Eibravimus Deum noslrum, etc. IIoc est.unicum faciebant opus juvenes, gladiperant aceiiicti. Tanla
- adversus hostes universos Ecclesia3 suffugium, ora-
namque versutia hostis anliqui, taiitus est furpr mi-
lio videlicct a'd Deum, et induSlria doclorum, qui liiise ejus contra Ecclosiam dimjcai)tis,,ut.i)en solum
die npctuque in Jege ejus mediiantes, corda fidelium ~praedicaior.esveriialis, sed ei ipse Dei populus sem-
coiilra insidias diaboli ac militum ejus praedicahdo, per adversus machinas illius vigilare, et, velut in
~.consolando, exhonando prssmuniaut., acie debeat-sfaie:. J~idificaii.tes
niimque giadio accin-
Uixii dulem Judas :;Debililala esl forliludo portari- - guniiir fenes;, cum hi quibpnis insislere operibus,
tis, eic. Judam diciilribuni filiorum Juda. Qupd qui vcomsnissossi.biregulari curant ralione disponero
autem queritur murum sedificari non posse, eo quod fboces.t eiiim vivos Iapides in sedificiosanctae civita-
bunius nimia essetin loco muri congesla, quse prius tis ordiiie Conipelenti locare) fluxa in se luxuri.se
esset exporlanda, u£ sic fundamenla niuri in viva acumine verbi Dei "resifingeresatagunt.Necpraeief-
lerra" possent imponi; convenil parabolae' domus euiidum', quia cum- David sive Saloinon eamdem
'
evangelicse;cuj'us inslruclor fodit in altum; elalaque civitatem sedificarent, nil de armatis strucipribusvel
terrae congerieposuit fundamenta super petram, quae adversariis impugnantibus fefertur; veruni destructa
. uullo aquarum ventorunive pbssent impelu dejici ob stelera eorum urbs ;riiaj'ore labiire ac, ijiduslria
(Maltii. vii-;- Luc. yi).~Prius eniin de corde*nostro reficitur, quia et talis est sediflcnliospiritualis, qtiffi.
egerenda est lerreriarum humtis concupiscentiafum, in atiimarumsalule geritur, ut in baptismate, renati
. ac dein firmus aique inexpugnabilis bonorum. ope- per fidem et cbiifessionem sanctse Trinitatis absque
rum murus supra fundameritum jQdei consiruendiis; ullo nostrb Jabore per graiiara Dei ciyiias ac domus
iiara qui super liumum ac rudera iiifirmartim Vcbgi- ej'us elficiamur. Ef si ppst ablutionem sacri fonlis,
talionum oedificiutiisanctae-nelipnis erigere conatur, diabolo seducenie ad peccata relabimur, et virtutiim
fallitur, et pro domo sive civiiate, mox ut procella rtKMnianoslrorurn bpsiis vicipr igne vitiorum dejicii,
tenlalionis ingruerit, ruinam sese ajdificasse compe- gravioribus. necesse est prationis-, -affliclipnis, vigi-
"
riet. ; .; •"" liarum, .eleempsynarum, et viisearciioris siudiis , ea
El dixerunl hostesnoslri : Nesciantel igrioreiit,etc. quai perdidimus bonorum operiim sedificia fepafe-
v.Et bsec in jjedificib spirituali semper agi soleni. jj mus. Nam et expertis yiliorum illecebris, di.fficilius
Manet enim indefessus hosiis cum satellitibus suis, quam incogriitis caremust minorisque laboris est
.imniiindis videlicet spiritibus etbominibus malignis, incognitam carnis cavere voluptalefti, quam rejicere
qni opera fidei ac virluium mirius curanies, inipe- Cogiiitam.
dire, ei quanium valetit seinper expugnare cbnten- (Jnusquisque cum puero suo maneat, elc. Nota
dunt, iftentemquefidelium.mucrone pravae suggesiio- quantum sludiL in operando liabuerint, quiotiam
n:s interficere satagunt. yerum nobis corilra hsec noclu in labpre perstiteriint. gic fecit Apostolus,
Dei.armaiura-juxta Apostolumsumenda esl, ut pvs- qui nocle et die operabatur manibus suis, nequetn
simus resislere in die tiialo, tl in omnibus perfecti credeuliuni victuni quaeriiandofaligaret (/ Cor. iv).
stare (Ephes. vi). Bene autem dictum est, qitia sla- Nisi forte ita sibi vices successisse credendi sunt ad
tueritposl murum per circuilum populutn cum armis, operandum, ut- alii per diem laborarent in,ppere
ut agmine armaiorum circumdaii siruclbres, libe muri,alii excubias ,noctis conira irriipliones" age-
riore manuacsecuripfe muf.osedificandoinsisterent. reni hostiuin. Naiti et noslras,civUalis.exstructore3
Dispertiii namque sunt gradus fidelium, et alii bonis utrumque simul faciunt. Jdemque ipsi qui fideles
bperibus intus. ornunles, Ecclesiam scdificant; alii iiislilueudo Ecciesiam oedificant,etiam incredulps ei
'-'" BEDJE' VENERABILIS OriERUMPARS II.-— EXEGEiiCA GENUINA 900
. 899'
corilradictores arguendo abEcclesice ltesione pro-; A cusal, vel ab eis quod rion habent reuucre, velut
:_<.-. - j"usfeexigere non erubescit, hic de domo sua excu-
pelltiiit.
titur, videlicet de ctelu sanciae Ecclesise, in qua
CAPUT XXI. riiansuriirn seperpelub credebat, ejecius. Exculilur
Excitalb iniumullum populo pro fame ac, penuria, et de laboribus suis, fructu uimirtim bonorum ope-
Neltemiasqdjitral oplimatesac magistratus ne usuras
a fralribus suis exigant, sed poiius deni pro illis rum, in quibus se laudabilitef desudasse arbitraba-
pecuniam. ''.'_. tur, pfivatus. Neque enim labores sine pietate exhi-
(II. Esdr".v.) Et factus esl clambr populi et uxorurii biti, fruetuosi apud Dominuriifieri possunt.Quantura
e'jusmagnus;e\c. Desiderabat qiildem populus murunf vero hsec Nehemiaeobjurgatio siveimprecatiocorda
Constfuere civitaiis, sed magniltidirie famis ab opere bmnium commoyerit,'aperte declaraiur, eum proli-
sancto -prsepediebalur. Quam videlicei famem non nus subinfertur:
solum penuria frugum, sed' et principum avari-! Et dixil uttiversd muliiludo; Amen, etc. Cum enim
tia fecerat, cum ab epdem populp, inaj'ofa quam audita.ejus contestatiorie, omnes Amen respohde-
feddereVpotefat tributa- exigereut, quod aprid rurit, ac Deuni collaudaniesfecerunt quaejusserant;
nbs quolidie eodem ordine fieri-videmus. Quanii constatprofecto; quiaiion.timbre coacti; sed iritimo
eftim surit in 'populo Dei, qui diviriisTibenter cu- B cordis affeelu ejus dicta susccperunt.
'
piunt obtemperare rnaiidatis, sed ne possint im- -"CAPUT XXII.' ." ;";
plefe qitod cupiunt, et inopia refum temporalium, Nehemias per se auanium populo pietalis prmstiterit
ac paupertate et exemplis-relardaritur eorum qui ha '''- exponit.
bitu Teligipnis videntrir esse prsediti, cum Ipsi ab eis A die duterii itia qua prmceperal mihi, ut esseni
quibus prseesse viderittir, et imniensum rerum s*e--- dux, eic. Hoc exponens iypice, dicit Apostolus :
cuiarium^pbridusac 'vectigal exigunl, et niliil eofuni Quia Dominusslaluit eos qui Evangeliumarinuntiant,
saluti perpetuae , yel doceftdo , yciexempla vivendi de Evangelio vivere; ego aulem nullo horum usus
praebendp,yeropera pietaiis impendendo conferunt, sum (TCor. IX).Duodecim'aulem annis Neheriiias
Alque uliriatn aliquis diebusnpslris Nebeinias,id cum frairibus suis iia in ducatu vivebat, ut anuonas
esl, cbnsoiaior 'a Dorainb adveniens, nostros com- . qiiaeducibus debebanfur, ipsi non cbmederent'_:quo
pescat errores, noslra ad amoreni' divinuni prsecor- per hoc mysiice] insinuaret, aposlolicum illud esse
dia accendat, nostris a propriis voluntatibus ad opus, cum qriis in fegimine plebis Dei promotus.
consiituenduni Chfisti civitalerti Hianus averiens bpus quidem rectofis nobiliter Ecclesiam sedificando
cbrifortei. Sed videamrisjuxia lillerahi, qriia triplibi __exercet, sed qusesturti exercilii ab eis qubs praedi-
distinctione fnisef afflicii rfopuli clanior augebatnr.. cando ac hene vivertdofegit, lefretia commbda ex- .
Quidam namqtie fame cbacli, Dliosstibs dilioribus speciarido ribn quaerit.
eibb vetidere disponebartt; alii liberis parcentes, CAPUTXXIIL ....
agros potius ae domos suasprb cibb dare volebant; Sanabattat et sociiejus Nehemiamqb wdificaljonemuri
iionnuili econlra prphibentcis et liberoruoi et agro- relralierg tentant, -conduciis:adversus eurii etiam
rtim venditionem ,' taritum hoc persuadebani, ut ' domeslicisinsidiis ; sed his ab eo deprelienSis,.civi-
riiutub snmerenl pectiniarii in tributa fegis, datis, 'atisriiurus ad perfectuin usquecoinpleiur.
Ibco pignofis agris stiis et vineis, donec redeunte (II Esdr. vi.) Facium.esl autem cum qudisset Sa-
copia fertilitaiis acTfiiguni possint restittiere fenera- haballaiel Tobias,elc.Hostessanctsecivitatis sriadenl
toribus quod rriulup accepissent: Nehemiaead campeslria descendere,'fo3dusque pacis
• jEl
increpuil Pptiirialeseiniagistraius, ctc. Quasi secum inire, mactatis s.imul.vitulis in leslimoriium
dux' optimus;iriiiitioecoslestis, et sapiens arcbitectus fcedeiis compacti.^Vefum ille, ne opus religiosum
civitatisDej,; qubd oplimaies ;el magislratiis poptili negligaiur, iiimpnlanis perseverat. Sic et heerelici
facere voluit. prius se ipse fecisse declaravit; elee- ac falsi caiiiolici volunt ea condilione vefis eaiholicis
. mpsyriam yidelicet; pauperibris dandarri , et nibii ab ___), cbnsortiuni pacis babere, ul non ipsi ad afcem eccle-.
eis quseferidb, nisicustodiam legis Dei, et oedifi- siasticaefidei, aul bperationis ascendere coriseritiant,
cationem civitatis ejus.Tn qda viiteiicei lecliorie, non sed potius eos quos in culmine virtulum commoran-
nos allegorioe sensum iiiqriirere, sed ipsum lit- lesaspiciunl, ab infima operum sive dogmaluni pra-
terse textum oportet diligeniius operando ,servare; vorura descendere cbganl. Elberie In eampo uno
ut yidelicet exceptis quolidianis eleenJosj'narumfru- yolunt cunTNehemia paclurii inire ; quia nimirum
ctibus, cureirius, ubi temposgenerale faniis etirtopise in eamdem libertatem vitae lauiioris, quam ipsi se-
populum.afflixerit, el ea qrioepossumus indigeniibiis quuntur, omnes quos seducerepossunt,resolvi desi-
commodare, et illa quoque, quae a subdilis quasi derant. Bene idem paelum eum eo in vilulis pariter
justesolebamiis bxigere, tributa dimiilere eatenus, riiactatis voiuntinire, quia falsi fralres oralibnis sive
et nostraiiobis Pater debita relaxet. Ter- actionissuoeDeo hostias una cuni veris catbolieis
: qnatbnus
ribilis auteni rtiriiiumliuic Ieclioni imponitur clau- gesliunl oflerre, qtipieftus et ipsi veraciler fideles
sn.la, cum diciiur: cfediii, per yiciniam communipnis eosdem veros
hisuper et sinutit meum exciissi, el afinstj/etc. Qui- :corrumpere catbolicos possirit. Vefum.- Neheriiias
eunque eriifn yei misericordiam pauperibus dare re- persoriaht fideliumvdocfbrumtenens, nequaquani -arj
901 IN ESDRAMET NEH.EMIAMPROPHETAS ALLEGORICA EXPOSITip. — LJB. III. 902
profanos descendere, neque. epruiri hostiis inquinari A, ririt poeiiitertdo, per gfaiiani divinae iDSpirationis
sentit, sed in eoneeplis virluiurti; operibus devotus casligent, et deinceps se in Dei et proximi dilecfione.
persistif; et quo acrius jerre.re nltebaiitur inimici, bonis operibus adprnent.
eomagis jpse beoe pperapdp terfibjiis eisdeiq inimi- .'.:." -., CAPUT XXIVv
cis Tieri centendit, Undeetinsequeftlibus dicitur : Fdcta civitate Jerusalem tertenlut genliles; etNette-
Omnesautem hi.lerrebanl Mps,;etc.Ergp el in spi- niias canlores recenset, et poriis cuslodesdepulat.
riluali-structura, quia yersutusJipslis sempef nianus Factum esl auieni.,.ni limerentuniversmgentes,eic.
nostras tentat impedire, semper eas ipsi vin bona Qui ante stfuctores saneise civiiatis terrere qntcrbV
actionedivinoauxilio confortare ctjretniis.,_,' barii, uteos Vabopefandp retardafent,; nunc coni-
Et ingresshs sum domtim Samaiw, e.tc..,Pulsalus pleta ejusdem civitatis conslructione Viiment ipsi,
irisidiis hostium Nehemias, doniunj Samaise. quasi atque anirno epticidjirit, agnilo qiiod sedificatibilli)
amicl et fratrisingreditur; sedeti.psuminsidiatorem Dpo auctore coepta esset atque coriipleta. Sjc ^et in
atque hoslem invenit, ut poie exiernbrum dpnis et sanctfl Ecclesia, cuni chariiatjs, continenliae, pncis,
amicitia corruptum; sertiper nanique babeiii electi et cseteraruni vif[Ulum structura firnia surrexerit,
fdris pugnas, inius limores; nec splurii aposloli, sed timeiit immundi spiriitis, et yiribus nostris effugata
~"etprpphetaeperieulis exgenere,p;efietilis;ex.genlibus, " eoruni tentatio repellitur, atqrie ad; nosirairipptius.
pericuiis ex falsis fralHbus.suspeciani -vUamagebant. vietpriain pfpficit. Qtiod et Jle lisereticis; sequeac
Cempletusest aitleminurusvicesiihoquinlodiemen- falsis catljolicis accipi potest; qui Cbnstaiiiibonorum
sis Elul, etc. Mensis EJui secrindurii Hebfaeossexlus Tide per dileciioiiem pperanle aut cbrrigunlhr enien-
anni est jnensis, qui.apud RpmanbsVappellatur Se- , dafi, aut niariifestati cavenlur, .et-Ecclesiaj finibus
pierriber. El recte mtirus sancfa; ciyilatis sextp anni expelluntur,
mensevcompletur, utetiani hocultijnb; teitipbre pef- -(II Esdr. -v\\,)Pbslquam autem mdificaius estmu-
feeia fidelirim sive poenitentiuni, seu innpeeniiuin tus, etc. Etin spiritriali serisii,.ribicuOque;Ecclesia**
aclip designatur.; Nam seriarip nunierp solet per- murus eolleclis advTideranpyis pppuiis, yel cbrreclis
feclio boni operis de.signari; yel quia Dominus sexlo his qui efrayerant;, oedificatusfueritv mox.ppneiidre
die creaiionem mundi consummavit,alquelrt seplimo surit valvse disciplinoeregiilaris, ne aniiquus hostis,
reqriievit; vel quia nps in sex htijtis sseculi selatibus qui quasi leo rugieiis circuit (I Pelt. v), usquam in
bonis desudare operibus, ih seplima autem,qtiae est byile -fidelium yaleat irrunipere. RecensendlrSiinV
in alia auiem vila,'sabbatismum animarum voluit janitpres, eanlores, et Levil», qui easdem valvas
sperare, Recte vicesimo quinlo ej'us'detnriiensis _die_ custodianl iquofum .pefsonam omnium doctoribus
eompletur, pfopter quod videlicei qtiinque corporis sanclis coiivenire pefspicuum est. Janitores quippe
sunt sensus qupruih .minislefip hona foris pperari Sunt, qujvclayes regni coelofu.mperceperunt, utdi-
"debent.Sicui enim quinarjus niihierus simplex hos gnos quidem Iiumilesque suseipianf, superbos vero ac
solef sensusfigurare, ila idem: per" seipsuin multi- immuridos ab ingressu supernae civitaiis arceant,
piicalus, atque ad xxv perduclus , ebsderh ipsos dicendo : Non est tibi:pars tiequesbts in sermorie hoc;
majori perfectione deiftprislrat, Pefficimus igilur cor enim luutri iiori:est reclum Cofarn-Deo(Ati. vin).
.murum Jerusalem vicesimo qujfttp die ifteiisissexti, Canfores sunt, quivdiilcedirierriejusdem patrise coe-
curii omnes corporis nostri sensus: diljgeriter divjiiis Ifeslis"audilbribus suls piaVvbce pfaedicant. Levitie
mancipantes serviliiSjCoeptavIrtutumsiud.iaad finem sunt, qui erga obs.equiiiiftdiviiij cultus seniper invi-
firinum perducimus, et quae ad nitiiiitibnem-^catlio- gilant. Praecepit a.uteni Weheriiias,/ne aperiariiur
licsepa.cisfideliter agere ccepimus, eff.icaciterbpmiiio pprtss Jerusalem ustirie ad. calpreni soljs , lipcost
adjuvante cpmp'emusi Qui yidelicel: rtuirus beiie' tpio tenippre noctis, ne videlicet aut bbteciis tene-
eliarriquinquaginfa et duobus diebus dicittir comple- bris hoslis irrumpat, aut certe aliquis civiunj incari-
tris _;quiiiqnagesinius najnque poenifeiiljoeac reriiis- tus exiens,v ab lioste captus; pereat, .Qitod etiam in
sionis esipsaiinus, inqup,'etiara ,de Jiujus .sedifiea,-n liujus sseculinocte tpta cUstbdes aninjaruni.debent'
tione..civiialis specjal.ilcr-prat Prbphela, dipens^: solefter agere, ne bbservartiia piae cohyersatipnis
Benignefac, Bopune, iriberiq voluijlale tudi Sion, ul neglecta , diabplus,autcohortem fidelium perturha--
mdificenturtnuri Jerusalein (Pstilrit. L.).-Quinquage- turus siibirttret, apt de ipsoru.iri niimefo fidelium
sima die dominieserestirreciionis venit ii) Ecclesiani quempia.mperditurtis rapiat. Appafenie autem Sole
pfimiiiyam Spiritus sancius, per quem nobis el devoiio jristttiae, et clarespenie Juce fiilurae beatitudinis, jafti
"
pcenitendijnfunditur,. et preiiiteiitibus dpnunj venioe ripri opus erit claiistfis.ebnlinentioe:; quia ijec adver-
coiifertur. Duo autem surit prsecepta charitatis, Dei sariis iiltra dabituf facultas inlpugnandi sive ie'jj>
videlicetampr et proximi, quibtis doriata nobis pvr taridi fideles, uipoie;sertipiterrta curri suo priiicipe
Spiritum sanctum indulgenila peccaipruni, prp oetef- riltione damnaTis.Unde iii.vApocalypsi sua Jbaimes
no3 pefceptione vilse laborare jubcniur. Ideoque de futura ejusderi) saricise civitatis glpfia dicit: &
aplisslme mururii sanctae civjtatis, qifae ah hostihus portm ejus non elauderiluf.per diem, nox enim non
erat dirula, reaediricanlescives illiys ih qiiiiiquagirita efiliillic (Apoc.xxi). '. .,;'
ct diiobus diebus restauranl, qnia baec nimirum eit Ei pesiii custodesde habitalorlbus Jerusalem,'elc.
jiis;orn*r!Inhac vita pei fectio, ut-ct qtiaeqiiedelique- Gustodes ariiihartim, non--suiil de ricobhylis, nec de
"
905 • m\)M "VENERABILISOPERUM PARS II. .— EXEGETICA GENOINA." M$
tuiba vulgari,sed de illis cbnstitiieTidi;qui a^certa- A gregatus est; sexiaquippe dies iu legb'operaridi,
mine viiiorurii Dei gfaiia liberati, j"am iiieiiferti in sepfuna est fequiescendi. Et- bsec est' post boriuia
Jerusalem, hoc est in visione tranquillaepacis lia- optre nostrum dilectissima; atque acceptissima I)b-
here consuerunt,, qiii dicere, yaleni cum Aposloio : mino quies nostra, rtt abs.tinenles ab opere -se.ryili,
Nostra qutem coriversulioin cmlis esl(Philip.m). De hoe est peccato, aiidiendis diligeriiitis-aiqueimplen-
quibus bene dicilnr quia constituerif sirigulos-per dis ej'us mandatis operam demus. .Unde etin princi-
vices suasjut his videlicef, cursu sup cprisummato, pio ejusdeni mensis septimt statuta erat soiemnitas
de liac iuce siiblraciis, alii ;itiox eoruiri locoregi- tubaruiri,: quartim cantu populus inier ofationes et
miiii praeferreritur fideliuin. Neque iillo ternpore de- hoslias afdeniius ad-menioriamdivinaa legis excita-
; sunf, qui pfb 'pacesanetoe Ecclesisepropter timores returV Et nuncvqubque inlellectu spirituali oporiet,
nocturiibsv excubare "saiagarityiCurfenfe semper ad sedificaia civiiate sancta; seqtii leetionem divfiiain,
firieiri iisque sseeuli veritale seriiioiiis prophelici, et, tubas sohare crebriofes; quia nimirum necesse
quoeidem Ecclesioe dicitiir : Prb patribus iiiis riati est, ut inilianis sacranientis ccelesiibus populus,
suritiibi ;•'filii (Psalhi. XLIV),Beriequoque subjiingi- etiam sacris eloquiis ex tempore solertius, qtialiter
tur, Et uriumquemque cprilra doiliurii suain. Sic vivere debeaf, ihstruattir; Qiiod aulem congregalum
eleriim oustodia saiictoe Ecclesise riteqierficiirir, si " dicii pOpulitmad plateam quw. est drite poriam aqua-
quisque ila-sbllicitudinerii bmriiurti gerat fidelium, rimi;-p'ortain aquarum febr dici iri atrio saCerdolurt),
ut specialiter eis est praelaltis, quibtis' Deo auctore quo tempJuiri oinni exvpaiie per quadrum erat cir-
"
curam studii diligeritiorisilftpendat. . Cumdatum, maxiiiie ad brienialem/plagam lempli,
' " ubi erat.mare aaneiim ad lavaiidas manus pedesque
V CAPUTXXV., v ,. inlroeuniium te.mplum, ubi decem luleres. seneiVad
' Nehemias,
uidignos civitatijiabitatoresinvenirepossit, Javandas hdstias;;iibj etiam aftare IioioCausti, inter
relegit librum.census eor.um_.quipriini ascepderunt
de.BtibyibneihJudmam. V;": - : qubd et ternplum lapidatus est -Zacliariasfilius.Bara-
Civltas autem-erdtiula jiiiiiis 'ei grtiridis, elc. Haec chisc(JfflH/i. xxili)". Non' autem populus intra hujiis
illiTeriiporitypice conveniunfcvCuriidissehiinaloper pbflarii atrii ihiraridi habebat-iicentiam, sed tantum
apostblbsiJonge lateqiie vefbb iDei tPttis orbis tibVuni .sacerdbtes minisifi- Dpmini. Populus -aulem extra
fidei gerriien aecepit,; et necdurrivEcclesisesedificaise, • hartc poflani," et rtiaximejri- platea, quaj ad orien.ta-
sed . taritum audiiii efsacramerills verbi, populi iern ejuserat plagatii, ail aiidienrtum verbum, sive
adhucrudes efantimbuii. ad orandiiirt stare solebat. Bene ergo ante-portani
r Dedit-aulem Deui ih cofde meo,etc. Idcirco con- .p aquariim collectus esl populns ,'qui per aniisiileni
gregatisin se non solurii optimatibiis el magislrati- . SiiiliiifliiefttisScfipiUrarumerafspirituaiiterpofandus.
biis, sed et bnirirvulgb, ditigerifcr eoriini mimerutii Sielil. attiehi. Ezras scriba super gradum ligneutri,
recerisere curayit,,"ut perfeciavbmniurii summa"dis- etCi iltij'us lbci vjtlelur. niemiiiisse Scfipttira Parali-
cefnefe pbsset, qui in urbe ipsa IJierosolyinorum, pomenon, \i\i\ diciuiri bsi: Quia sletil Salomon corqm
qui vero ajiis in .ciyitaiibus habiiare debeferit. altare Domiiii;' ex adverso multlttidinis. Isrtiet; et
CAPUT XXVI. V- extendii mttimssuas. Siguidem feceratSaloiTionbasim
"';'.';']'
Mense seplimo congregaiufpopulus in Jertisat&n, et mneqm, el posiiertii eariijn iriediqbasilicm;habenlern
legenteEzra legemMpysi;iniehiis tiuribus audiunt, quitique cuhilos longiludirie, ei qutnque cubitbstdtiluL
(II Esdr> yui;) Et venerai mensis sepiimus, etd. dine, et tres cubltbslii allum, sielilque super etiiii (II
fjuserente Neherriia prbvidefe fac dispbriere qtii iii Par. yi). InTriedib nainque basilicae, iri medio dicit
civitaie quariioedificaverarit Jiabilare debefeiii., su- atrii sacerdbium, qiib Jjiisilicainajpr atriorurti^exte-
perveiiit niensis septimus; nam lbnge aberant. Cuiri ribrtim oniiil ex.pafie lempli erat circiimdala, De
eriiiriniuriis essbt vicesirap quinio die"sexti merisis qiiibus superitis iri ebdeni libro scriplurti esl: Fecit
; completus, nort plus ad exbrdiuiri septiriii meiisis eliam airiuin saccrdotum, el ~.bqsilicamgrandetn (II
, quam qtiinque dies sripererant. Qui videlicet mensis''jjPgr. jv).. Veftiiri-Salonioii, quasi rex, basim fecit
seplimus a prima sua die usque"ad vicesimariise- oeneam;porro Ezras. quasi minoris potentiaa,gra-
curidamtotus legitiirius eoererijoiiiis'.efat"coftsecra- dura ad loqueiiduiri constitult lignennj, sicul e|iairi
tus; quibus fitecelebraiis, slc deinde ad disponeri- Salbmbn sive Moyses aifar.e holbcausti feceruiJt
dps coridilae urbis mansOres, cuni prineipibus et seneura, pro qub fiiii iransmigraTipiiisreposuerunt
.plebe' feyersus est. Ubi libtanda "devoiio siniul et lapidem. Sedfton est putaridum,,niinofis^acramen-
cbncbfdia populj, qui qiiasi vir-.iiriiis, hoc est una luin perfectioiiis ligneum gradum, quam basihi ha-
eademque fide ac dilectioiie ad: teniplum Domini hereioeneam. Quod eiiiui soepediclum est, sicut aes
Convenii; rogaveruhtque ipsj ppntificeni suum, ut pro diurnitale perdurandi,, vel suavilale sonandi,
allato libro, mandata Sibi leg;is, qu* agere debeaiit,. divitiis compeiit sacramentis'. quse riulla sDeculorum
replicaret, ut cum ciyitaie aedifleata,bperis quoque Jongitudirie <leficiuritv et in omneiri ;terfam: exiit,
placiii Deo structiira •corisUfgeret; ne sicrit anlea sbiius- ebruiri; ita eliam Jignuiri eisderti aplissime
prppler riegligenliariifeligipiiis, civitaiis eliam ruina • cprigrtiil, propter videlicet tropaeumdominicaepassip-
'sequeretur. Et betie sexto mense civiias exslructa, nis. Super universumefgo populumponlifexieriiinetv
Beplimb in eam popuius ad audiciidam legem con- qusrido is qui gfadum dpctoris accipit, fnerito vitaa
"
805 1N MBRUM NEIIEMIiE ALLEGORJGA- EXPOSITIO.^-.LIB, III. _ 906 .
peffeelioris actionem vulgLtransceridif. Slat auiem I!Lhabitare, quotidie-illis per Moysen.legis stiaeprae^
ip gradujigneo, quem fecerat adloqueiidum, quandb cepta deprbmens- (Leyil. xxiii)., Jussa est auierii
dominicse passionis altiorem se fixio iabernaeuloruftj, quod Grsec.edicitiir Scenbpe-
' singulari iniHalioiie
cteieris facit. Unde^merilofiduciam libere verbnm , gia, annis omnibus septem.diebus,vid rest, aquintp
.:Dei pr.cdicandi Pblinebat. Nam qui passibnem Dp- decimo die ejusdem septiini iriensis, usqrie advyice-
1
mini pro- suo modiilo contemrtil iniiiari, necdum . simum securiduiji. Cujus bbservanliai sacranieritum'.
-
gradum ligneum, ,uude Infirmis superemiueai, as- merito.est; uobis spirilualiHriquisilionepefscrutan-
cendit, Ideoque necesse est talis scriba frepjdus durii, niaxime curri Domirtus,in Evangelib eideri^
•
prxcepiaDei praedicet,timens yel erubescens ea quse festivitail adesse digiiaius sit (Jouni vn), eartiqije,
ipse rion feeit, aliis f.icienda proponere. -U.ndeapte populum-affatuseonfluentem, suis sacrosanciis dedi-
iri seqtienlibusadjungiiurj - '.. - oaveritverhis. Ei nosiii ergopalres iiberalrsunt' ab
Populus aulem sitibatin gradu suo. Cunr enira .jEgyptiaca servitute per sanguinem Agni, et adducti
prrfisules.quantujn iionofe praestanl, laiiluhi etiam per desertum XLannis, tit-veriireritih terfarii repro->
bortis operibtis subditps anteire sa|agunt_ iuncet riiisslonis, quando per dorniriicam passioneni libefa-
iidern subdi|i bonis, eorum incitali exeniplis, suse tus est iriundus"a servitio iiiabbli, ef per apbsfolos
gradum vilae jarii devriti exsequuniur; eorurtique'I3 primitiva Ecclesia cprigregaia est, q,uoe.quasl vper
piis exhorlalioriibusadmonii.i. lacrymas pro adniissis deserlum xL.aniiis ducta esl, donec yeriiret ad pro-
erralibjis, siye eliamprb. desideriis pairiae ccslestis missam incpelis:patriarii. Qute adimiiationeiri jejii-
crebras fundere delectantur. Un.deet- iiicqrioque nii quadragehitrii, quod Mojrseset-Elias, elipse Do-
a.ptesubjungiiur: . -. . - ' V V . .niinusimplevit, in magna coritinenlia viiam ducere
Flebalaulemonitiis poputus,cumaudiret verbqlegis. ' solebai, sempef seterham sitiens palriarh; et ab lini-
Verum quia iidem dbetores saneii, qui menles audi- yersjs iriundi hujus prorsus sequestratat "illbcebris,
torum sriorunTet Ieclionibus sacris et devbtis] suis -quasi secrelam in quotidiana" divinse legis friedita-
exliprtatiouibiisad lacrymasexeitaril; easd.eniquo- tibne conyersatiorieriigerebat. -Ad cujus ifteriiorilim
que Tacrynias cpnsplaiitur, dum senipilerna iflps eodem tempore et nos.debemus manere in tahefria-..
gaudia secuiura esse promliiunt. Becte subjungiluf,: culis, exeuntes de habiiaculis ncsiris, hbc est, feli-
Et dixit eis__:Ile, el.ediie ptnguia, etc. SanclUs ctis ssecularibus;delectalionibus,peregririosnos esse
namque nobis dies Dominiest, cum verbis Uliusau- in-hac viia, et patriatu habere in' ccelis confiteri;
diendis attiue itnplendis operani damus. In qupvvl- atque tiiad eameilius pefvertiimus, desiderare.1Elt
dtlieet die nps, quamvis extrinsecus ifibulationum hoc in. die. solemhi mense septimo, id est.vin Juce
'
adversa perpessos, spe gaudentes esse oporiet, juxia gaudii coelestis, implente Coriibsirum gratja-Spiritus
illud Apostoli : Quasi iristes, semper-autem guuden- .saricii,:quaeseptiformis apfoplieta cominendaiaest.
tes (II Cor, vi). In quo etiam edere piriguia, et ftiu-. In quibus yidelicetlaberriaculis septem-diebusvnia-
stum bibere j"ubemur~;hoc est, de coljata npbis di- nere pfsecipiniuf; quohiam"ohinivteriipore vifae-liri-
vinitus ubertale borias aeiiohis, et-de .ipsaaudiendi' jus, quam tot diebus eircuinagimris, an]mb.:nbs
dulcedine;verbi Dei gaudefe. Musium "iiam.queest feiinere^opbrtet. quia incolse sutnus apud jieum.-ift
.vliitimmelle dulcofaiuin, unde-ol Groeee Oinonieli terra, et peregrini sicut bmnes patres nostr .
vbcattir. SedeT deeisdeiri saltiberfimsejioslroejnert- Egrediinini,_inquit,' in monieiri,eie, Et nes . egre*
lisepujis, eiqui sibi npn. praeparavit, partes mittere diamur de.mansiojievquadamqtiasi genefaliurii cogi-
proecipimur, ul videlicet infirmiores -jnoxiiuorum tai.ionum, in .altiiudinem vsanctaruin Scripturafuin
conscieniias,vei exerftplo piseaetionis., vel suavjtale crebrius iue.qTiandam-; * et. afferamusvrtobis indC
. devblaVadinonitionis conforlare cureirius,,quaienus quasi frondes olivue Jructus niisericbrdiae, qulbiis
efipsoium aniriiae juxia Psalrnistam, Sicut adipeel " pauperes recrearido uos siiiiul: abaeslu teniantrum
pihguediitesupernselargitalis abundantia repleantut, vitiorum bbumbreiiius ; el frbniles ligni pulcherrimi,
labiisqueexsullanlibiislauderit nonien.Domini (Psal. jjijuod Judoeicedrum vocant, Ifuctus uiiniruiri chari-,
LXII).Hiinc autem locunTnps etiam juxta li|teram' tatis, quaein.ier omnes pulcherrima et jeximja es't
decet imitaii; rit cum videlieet diebusfestis,,--post' ,yirtutes, per quaiir et Dojninus.npsier lignunicrucis
oraUonetn,leciipnerti, psalmpruVmsludia completa:, prp ftosifa.sa.lute.corisceijdit.Cujus.passionemduiD.
carnis curarii refieiehdpagere disponimus, patiperi- .el nos, in quanlum po^sibile est, imitamnfvTrpndiKus
bus quoque et peregrinis pariein dare memineri- ' prpfeclp ligni pulcherfimi protegi.muri Afferamus-.-e.t,
mtis. - • . '-.'' v . ."•.''
Trondesmyrti,,in njprtjljcaliorielibidjnuinet yitioruni
. CAPUT XXVII. V; omnium. Namel juagi Doriiinoinyfrhain offefentes,
.FaciuiU.sOlemnitaiemiabernaculorum,legeiiteil{is in rnuriere docuerunt: lypice; ebs qui Jesut Chfisti
. Eara legemDei per dies singulos, sjlnt,;carnem suaBivcum yitiis:ei -concupiscentiis
' F.t
invenery.nlscriplum inleije , prmcepisseDomi- crucifige.redebere: Item froiid^esriiyrliad faciendum
ntm, eic. Jlaecin.Leyitico,'plenius scripta sunt, et "sibi umbraculum afferl 4uicunque~polest *dicereh-
quod in meriioriamiieri jussa sint itiiieris illius Ibn- Quia Christi bonus odar: sumus- Deo, itv.omiiiloco
gissimi, quo educeus ex ^Egyplo pbpiilum siium (II Cot._u). Afferamus etranios p.almaruni-,:qui
DoVniiius,XL annis in-desefto in labcrnaculis Tecit Hianusviciricis ornatus est, ul victricem gulga^irse,
, PATBOL.XCI.
-101 *BER.fi YENERABILIS..QPERUM-PARS-JI. -- "EXEGETICAGENUTNA. 908
avarUioe caTcrbriimque vitioniin meiileiij serriper $i iurqiie samdein dies ociayus sahbali, id esl, requiei,
geramus, s.einpef hbstibus -cunctis existere fortiofes .'videlicei (einporeresurrcclionis in vita fuiura ;cujus
curenius;; quatenus illofurii iiiftiiuro mereamur esse -gaudiis inierim iii spe' siiUley.amurv,tuiic-iu re ipsa
consortes, deqriibus-aT in Apocalypri sria jbannes : perfrtienvur , crirnexbplalissitria illa coliecta, oriiiiis
Slabahiunieiiirpiiitmfn consp.eciu-Agni.amicti. siolis sancipruin ccetus-, elangelbrum scilicet et homi-
{tlbisiflpaimmiri-'-viariibUs-ee'rupi}(App'e.: yii). Fr.biides, ntiit»irTn conspectri sui'Co!idiioris cmigregatus,~ et"
.
^uoquelignivuembrosiyviiop "icsi rcliqtiafiiftivorna: liiiiiquiim segregjndusvexstiltaverit, '''" '
irienla virlutum; de quibus,omiiibus niysiloaVnobis "' "'' V CAPUTvXXVlii. .'"'
.labernacula ftcimus, cuinvbonis delectaii operibus '~ Peracla solemniiaieitibeiriaculorum , denub conve-
aniriiUintblu.ma muiidanis abstraliirtiiis i)Iecebris.: niuril adconfilenduin , legendum.., alque ordnduhi
- Et egrcssiisasl popuius , el aitttlerunl, eic. Indb- Dominnm. -.-'.'-.-•
•maiedieit, iri tecto doinorum- Nam-in-Palaesiiiia (II Esdr. lxi) Cbiiveherunifdii Isiael in jejtinio
non Iiabeii.lciilin.iiia in domibus, sed oequales sunt et saccis , ele. Notanda devotio cofrecti post capii;
doftioruni:Oriiniiiinsuiiimiiatcs,stipefposilis tiabibus vitatem popull, ut coriipleia fiie soleiiiuilale qiije-
ap tabulis. Uitde in legevproeccptumest, ul quis- _-.perJegeiii Domini niandaia est, uno-taniuminier-
que domutri sedificel npvaiu, faciat luricUlariiin-cir- Bmisso die , mox iu jejtinio el in poehilentia ipsr siia
Vv.jiilu.teeiiv.rieqfiis exep delapsus, periculuranior- sp.onlecPnvehirent, et qtipd diebus ieeiioriuin sart-
, tis iiicidat: (;D,eut;:xxn ). Tta tihusquisque nbstfum ctaruni aclaelilisegefenduiri audiffanl,' diligentei Cx
^egressus fapit;:iabernacula -iri dbiiiate;, id est.,,iti Vtertijiore gererent; sepiiTandO s.cilicet seipsbsVt
iiectoVdomusvsuse , cumvbabitpculuiii suaeeainis arii- nierite ei corpoie a .cpusortio.'ebruin quialieni^a
. ino,^lransperidens:. affeeliis- ejusv noxjos seduia su- Dominb esse , h ab ejtiscultura compfobaniur , ne
..pernoe-luciswac liberlatis niedUatioiie ealcayerit. i rursus; per societaterii el exempla reproboruminci-
fjuod-ipsunvel Ifl atriis nOstris facimus, ciim niente derent in mala captivitaiis el iierurtinse; quae laraen
rid cealeslia (lagranie , quasi extra. niundumvconsi- "vix-post Ionga teiiipofum sive steciiloruni.vblririiiiia
jslinius, cujus mansionein nps ocius relinqiiefe flesi- . sbse evasisse'cernebaht. Et qiiiddehis nobis rtiys-
rderaiiius.vFacimus et in alriis doirius Dei ; quarido tice traciaiidura , nisi ,ut taliuiii exempra seculi,
<e.tsineedurn aulam supernse habitationis-licel vin- quidquidin publica synaxi vel audilorib.faeiendum
gredi, in-cjtis Uiiiien vicinia iolam ftosirseBbgita- cOgnovimus, denuo niutua iutfernps collatipne tra-
: lio;niS:nieriibriarnsedfemquexoilbcainus. Faciihus et ciemus, et qualiier singula T)oeccastigatipne cbrdis
'
Viii piaiea: pprtifiaquafuiri, cum dilatato xorde .riOswb. sive ccrppf is noslri compiere valeamus, solerti in-
;ln;viairiarida.tufuiri.Dei:^ dagiftepefquiramus ?- Qtipfurii niaxima probalur in-
;tes qqutifwri, ilq desidefai aniitia noslfa ad^Deunivi- dustrla vitai corfectipris, dumVubditur :
vum :( Pstihn, xii ). Faciiriiis et in plalea porla> '"' El cotthufrexeruht ad, standurii, et legerunt, .etc.
• Ephraim, hpc est, frugifeii siveVcresceniis; quarido fVjuisenim non mirettir populum tara eximiani ha-
:jn eadeiti amplitudiiie liberi cpfdis ita probcimus, buisse curam pielatis, -ut quatef iii die, hoc est-
ut, patefacta pobis a DOmiriopofla-juslitioe, seriiper "priifto mane, terlia lipra>sexta et noria,"quibus Pra-
in illo cfescamtis iti saluieui;, ae maj'bribus-per dies lioni-sive psalihodiaevacandumerat; audituise Iegis
" divihi» cbntraderent, quo, innoyaia in Deuni mente,
bbpse actiohis friigibus abundare riiereanuir; -
. Legit auieminlibro legis Dei, eie. Quanfuhi lit- purior acdevotipr ad depreeandani 'ejus-.jriiseficor--
tera sensus patet, ipsa quideni Scehbpegiai septem diam rediret"; sed.et iri ifpcte qualer, -excusso tor-
-diebus' agi solfebaill'; id est y a quirita' decinia die pore somni; ad confilenda peccaia sua 'et po;sluIa~n-
-mensls sepiimvi lunse, usquelad vicesiraani priniam. d'am;veniarii exsurgeferif. iQuoexcriiplo reor iri
v^J)eiiidebctaya die,'Jioc;estvicerimasectindairierisis, EcClesia riiOTeminoiuisse, ulper sirigiilas diurnse
dehuo coliect^ poptili.agebaiiir majprTfestiviiaib in- vpsalmodiaelibras leciio utia db \eteri sive Nbvo Te-
-sigiiis.Scripluni namque est in Leyilicov: Aquinlo y. stairiehto cunclis audieritibus ex corde dicatur; et
deciino-die mtetisis sepiimi, quando cbngregaverilis sic appstolicis sive propheticis colifirinati vefbis,
omnes frucliis terrm-yesltm, celebrabitisferiasDbmihi ad iiisiaptiam oraiibnis geiitia"fleclaiii.Sed e_thoris
,seplem diebus.;Diiiprimb el die ecttivbefitsabbatum, noctufhjs, ctitti & laboribus -cessatur opefum, libe-
icl est, feijuies. Sumelisque vobis die, pnino fruciits fas auditui leciionum divrnarum" aufcs accomrho-
' - "' " r '
drboris pulcherrimmyeic. ( Levit. xxiu.•') Legit ergp tlanlur, V
CAPUT XXIX. '
Ezras sepieirt diebus Scehopegiorum poptilb iit libro
legis Dei \: quia nimiruftihoec est vera nostfa inhae Oralio sive -confessibEzrm, qua deprecalur Dominum
meminisse se pqcli quod Itaijuilcitiripalribus eorurii.
yiia sbleriiBitas iiientis, ut per dies singuios:,id esl,
^per pmnia horia «pera.^ quibus a DbminbViilustfa- Et.dixii Ezrqs': Tu ipsc. DomIrie,solus, eic, Quod
mur.j legeiuJis.. audjeri^is ,,faciendis-.ejtis1seriribrii- . sUpra dictura est, -Quia.^oiifitelaaiur^peccata/suia^t
autem . subrum ;' pjenius- Ezfa deprecanie
bus ifitenio cordevaceinus. i,ihcipit r -: .1-. lisecso- 'pveccaiapalrurii
lemnitas aflUlhto decimo die.meusis-; quaiidb Juna qiialuer sitfactiim bsfeiidituV Qtiod vefo in ebriclu-
nocfe plenissirtja«stv, cum oinries riientisnbslroe te- sione .dicit, Siiper phinibtis ergo his nos ipsi percu-"
..flBbroeclbrissinib Cliiistiluffiirte.resolvuntur: Sequi- iiitius foedus el scribiinus; et-sigriaiit prijicipes no-
'
909 V IN LIBRUMTSEIIEMI^EALLEGGRJCAEXPOSiTIO. —'.LIB.vftfV:, m
stri, Levitte noslri, et sacerdotes noslri, el eactera; ii nioxfacta civifate eral inchoaia; sed itsque adJiec
niatfifestlus ostendiliir quanta graiia devotionis tempus nequibat terminarij-priusqiiaiii rccensitopo-
oranes eorum persona*noVura post feita Scenbpegia puli riuriiero",et bxjiletis solemniis septiini meiisis,
convenlum fccerinf, tit vldelicetseUola inteniioiie qiii videlicet: in ipsa sahcia Giviiate, quiet aliism
a sceleruni confagiis expurgnios, divino fosdeii uibibus babiiare deberent: Cougroit autem Gguris
.
eonjurigeferil,ipsamquefoederis saiicii coridiiioncm sacranientorumqubd pfiiicipes pppuii in -Hierusalem
el. sermbne confirmarent ei scriplo, *ae si ab im- habilasse referunltirj Decetnamque praesulessanelae
culmine potentioeplebein trans-
pioruin consortio separati, securiores implerent Ecclesiae, quaiiiurii "
id est,- congitios cendunt,lantum eam et vitae meriiistfanscendere.
optis quod jamdudum coeperani;
faetaeurbis.civosde nuvnerb pibriim infetituerent. Civitates qtiippe Israel reliquae devPlam plebis-Dei
'-"' cbriversaiioriehi desigriarit.Porro habitatio Hiefosb-
.. CAPUTV XXX. .'"'. aclus figurai, qrii, su-
lymorun),- eorumspecialiter
Principesunacum vopulopercjiliuntfeedus,et scribunl pefato jam Cerlamine vitiorum, Jibera merite visio-
ul cuslodianloiiiniamandaia Domini, el adjuvent
cmreriwniasdoiittisejus. ;_"'_. ni supernse pacis appfopinquanl, j'uxta illud.^Psal-
-
(II Esdr.. x,) Signaiores aulem;fuerunt Nehemiqs mislae : Diligil: D.ominus partas iSion super omnia
Alliersala,elc. Alia-translalio habef, Nehemids,-qui:' Biabemacula Jticob (Psal. xxxvi).v1Gndeetiariiconse-
Athersaiha;eral enirii idem Nejiemias binoriiius. queiiief' decinia pars plebisin TlierusalemIiabiialip-
tlrtde et singulariler subiiiferlur, filius Hachelai; nemvsofieelecta suscepit, reliquse vero flovem siiis
qutid ipsuirisuperius insinuatur apeitius, xurti dici- . in urbibus resideril; quia litmirum perfectbrum est,
tur: Dixit aittemNehemias, ipse estAlhersalha, et ebrum videlicet quiprsecepta Decalogiad jhtegrutn
Ezras sCriba,el Levilwinterprelanlesuniversopopulo; in Dei et-proxinii dilectibne xustodiunt, arcanis
Dies sanclificahtsesi DiiiriinoDeonosito-(Neh. viii). coelestibusmente proximafe, alque.fut ita dixerim)
- Populi quoque ierrm, qui porlanlvenglia, elc. Et summae"psceniJieaiitudinis iriief lurbines viiae la-
nobis - sabbalurn esl spiriiuale sempef agendum, h.entisimitarL Qttamvis et illis qui generalia Dei
seraper a seryili opcfe, hoc estpeccato feriandum, mandata servant- iiitrandi ad vitam aelernamjanua
semper- vacandum et videndum; qiipriianfDominus pateat,: juxta; quod Dominus jn Evangelio inlerro-
ipse est Deus; ut pbst. lale sabbaium Jiberati a pec- -ganlise diviti declarat. Tales namque quasi inxivi-
ealis •conscicnliae-,-pervenirc possiriius ad sabbntum tatibus sibi a Domirib-tradilis comnioranlur,'.quia:in
futuroe in ceolis glorioe. Sed quocruni popiili terroe Custodia divinselegis sese abiiisidiis hosiis anliqui
nostrum profanare sabbatum, vcrialia nobis quoe- niu.nire, solerief iiivigilaiit. Qui vero perfecli esse
G
que inferendo in die sanctifieata; quia-spirilus ira- volentes, oninibus suis veiiditis., atque in eleenjor
mundi satagurit nosiri niiinditiam.cordis commacur synas pauperum disiributis, sic Dominum sequuntur,
lare, et acecpld pretio consensus- nbstri vitiortim hi velut in arceTIicrusalem et prpxihii -temploDei
nobis illccebras ingerere, .quo diem niaxinue "satiCti- ^tque arcaelesiainenli- iiiliabiiant, qUiagratise Coa-
ficationis inquinent; id est, lucem plee cogitalioiiis dilorjs siii sub.Iimiusappropiant. Bene dici!ur,,quia
sive aetionis nostrao iniraissis erroribus obnubUeiit. non eis humanseprovidentiaeleciionis, sedproventu
'•
Scd hujusinodi uiercatum nos clausi muris.•noslrte sorlis contigerit habitaiio. sanctoe.-civilaiis.sicutet
urbiSjhoc estvjUe- custodia perfeclioris prorsus 'vi- cselerarum possessio civilalum temporibus Jbsue
Tare debemus. ..••:"- ;_': sorle data est filiis Israel; quia nimirum elparva
vEt staiueniussuper nos prwceptti, elc. Guncta hoec parvi et magna bona riiagni, non suiTiberfate.vel
-quaejipc capilulo eonliiienlur, ad curam domus Do- indusiria arbitrii, sed occulli ' judicis ac largjtbris
mini ct minislrorum ac minislerjoruoi ejus perti- rnunere percipiunt. . '•
nent. Optimusque ordb religiosaevcouversationis,.el • Benedixilaulerii populiis'yiris; etc. :Et ribs subit-
nobis.quoqupspifilualiler. nurie imitandus, ut primr) meni vilam electorum, quam sequi iiiiitaiido nbh
semetipsos filii transirtigralioriis.ab.inquinationibiis.. .j pbssumus, congaudendo acyenerandb nostram. Ia-
gentium casligave.rini';.deinde observalione sabbati, cere debemus. Notanduriiauiem, j'uxta fidem sacrtfi
jquaeiiiicf prima iegis maridata etiiiijeb.at;sanctifi- Jlistoriae, quia non alii eraut qui in -Hierusaleniha-
cati sint; ac sic de cseiero omnein.cufani agendi, adl bi.lasse.dicuntur,
quam de iribu Juda ei- Bertj^ainin',
pbsequiumdiyini cult.us converterinl.-Primo namque> el Leviloe. Sequitur eiiim niai)ifeste :
nosa malis emundari, elsic bonis necesse est acii- Habitavil auteinunusquisqueinpossessionesutt:,-eUi.
hus adornari, Longum autem salis^est, .'singula.-bxc ' Quibus.verbis aperle docetur quod universus Israel,
aI]egorice,"quo,ordinenobis spifitualiter erga cultumi. id est decem tribiis, suis in uibibus habifabanf, in
Domini sint agenda,-.disserere, et liocinagis in ipsoi quibiis etiam sacerdotes ef-LevitoedecrelamTabiex;
legis volumine facienduni.. .-.V lege porliortem tertebant.- De tribu ^utem •Juda ?i
'-'.•XXXi." '.; Benjamift quoscunque sors eligebat, habilabant Jri
PrincipesJe-filiisJuda,. Benjamiiiel Levi, fiabitaiit int Hiefusalem ; .simul,,el de"sacerdotali ac Leviiica
Hierusalem,siinul ei decima pars reliqttm-pkbis,u-. iribu. Tribtis harnqtie Beiijaminibi aniiquilusniane^
-(II.Esdr. xi. Habilaveruntautem priticipes populi iiii baV; quoniarii buic ci-vilas illa softe provenit. Tribris
Hiemsqlem.cic. Nnnc cpmplefaest dispositio^qu.ne ) autrm Judaibldem inlfavUa temporibas David, cuui
-Sli BliTLE VENERABILISOPEBTIMPAUS II. - .EXEGETI6A CENOINA.' 912
=eam:illo lotius lsraelitici.-regni nielrppolim fecit. A libro scrihitur;,non qtiod iiujus, conditor Jibri Nehe- -
- niias ad illa usque lempora
-Quibusxi LeviJribus addita esf, ex quo ibidemarca viycre ip.carnepoluerit,
iestameiiti adducta, et ;altare;an letnplum Dej.xbnf sed.quia infaniiam ejtis npveril, qui lamep-posiJongo
strtictuin est. Vide enim sequeniia l|bii:liujus el in- tenipore.moriis ejus ad gradura sacerdotii pervenire
veiiies qula deJiissoluniinbdo ifibus tribubus;Iiani^ pofuerit. ;Nam etin fine.hujus-iibelli TilidriimJoia-
talores Hierusalemcoinputal, quortimveljani.summatii da,:filii Bliasib menlip est, qupd'unusex eis gener
shbiiliier• omniufti ainieciii; expletp aiitem horurii fueril -Sanitballat Jloronitis , xujus- quideni generi
calalbgo, - curayit adliuc adjungere Scriplura qu.ibiis nbmen laceiur. Sed quia. Jbjada idefri avus est Jed-
inurhibiis cselera pars earumderii iribuuiii-habilave- duae, conslai geiieruni, ie qub.sermo est, aut yerura
ritj. Nam seqnituf 1:.•:. - ; : .' . •'. •;;;, '?'? patreiii jejusdem Jedduse, aui..pairuum fuisse, ideo-
Dejfitiis Judq' hqbilavefunt in Cariaiharhe^jeic. qub illum,.supersfue adbuc Neheniia, nasci potuisse.
•Jlersabeeelcnim-adatistralem plaganixrat terminus In diebtisaulem' Joacim erdrii sacerdoles,. elc. De-
itida:, vallisauiemuJjpruniEiinoiiadaquilonenijuxta sxripla - aiiiein successipne pririciptini sacerdotum ,~
-Iliefusalein ad?ofienteni. Deindeei fi!j6ru"nj.Bei]janiJn addiiur etiam catalogus TninPruni sacerdotum >-ae
«ivitates... siiuili ordirie repiicanlur.'. Qubdque iilis . Leyitarnm qui illbrum fueretemporibus; ut scire
-enunieralis adjungitur : '; • > - possinius, qui, aggregato in flierusalem civium mi-
- }'Et'de Levitis portionesJudq el Benjamiii. significat mero.coposo, sacerdptiimquoqiie ac Leviiafuni
ijiiod'in possessioneni .filibruin Juda et BenjaiBiii -cceiusfueril eximius ac npbilissiinus; qui rid-miui-
LeviUe soriein juxia decretum legis accepefiiit.llaec -steria templi et altaris, ad confiteridumellaudandum
sle Jiisloria"paucis dicta. sint. De.quibus ©mnibussi Deum, ad custbdiam ejusdem tehipiiet civiiaiis.ad
srinideliam ullegoricuni, et hosliis aciibus accoitimo- - erudieiidam •plebenisufficerent. Neque absqfie ,my-
«luin•";audife vsensura: delee.aiy Juda- inierpretatur slerii: sacratioris intelligenlia factuni esi, quod re-
-xonfitenSjBeiijamiii filius dexteroe, Levi assutriptus. sedificaiaxivitas.Hierusalertiftatitamciyium copiarii in
Qrioriimoniiiiuhi iriliiis vpaiTiniin tliefusalehi, paf- omni gradu ei ordine nieruit, quauiani irisisieiileac
Tim in subjectiscivitaiibtis^aDebsibi daijsiubabilant; desiruehle Jioste nunquarii. perdidisse Jegitur. Sir
-quia virinlli ac diversi fsuiil prbfecius fideiium,' prp «lehim saepe sancia Ecclesia ex detriroentis suis ma-
-quibus etrriHltseniaiisiories in dbnio PalrisJii cbslis, jbra.reeepit iriCremertta_curri unoper ineuriam lapso
irii;supra:do,cuiiiius.Alii generalia -Deipraecepiaser- . in peecatum, plures exemplo ejus Terriir, ad persi
:=vareconteiili -suril:;nbii occidere, non adulterafe, stendumiti castitate fidei fiiinicautiores'. Saepeidem
•iionfaecre furtum, nori falshm- festiriioiiiumcprtlrii r, Ipsi;quiVpi;ccaverunl, majofespost actani posniteri-
-proxiroum loqui; honorare patrem" ei niatrem, et -tiam bonoruni-pperum fructusvferre incipiuni, quam
..«Jjligere: proximos lanquuni seipsos. Alii arcliorem' aiite.iticursum peccaii ferrejcorisuerant. Saepe ab
•-"vjlae perfecise viain .appreheiidere cohantur,- qui ta- haereticisEcclesiayastata, poslquaminstantia catlio-
nieiVomnes pVosua quisqoe:vocatione g aiiam Cori- licofiim doctorum luCemverUaiis feCepit, pliires ad
7
'fditoris-suiVlaudat et-cbiifiteiur;, Jiliique stint fegni' cogrioscendiinituejidamque fatipnetn feeuperantes',
ipereniiis,' quod est: Jri dextera ej'us; atqiie ab iilo ejusdeni veriiatis filios'procreavit; Neque enini uu-
iassuriiunlur iii vitam; cum veiierjl ariiculus discri- qjiain beati Patfes Aihanasius-;Ambroslus,: Hilarius,
sminisillius ; in quo duoeriml iri agra, unus assuine- 'Augustinus, et caetcritales, tbtet tam magnificos'in
•tuf,;dummbleiiies:inmola, una asnimelur, el itna sanciarii Scripluram iractaius condereiit, si non co«-
<reliiiquetur(3Ialth.xx\y) - , ,. tra fideriirectam lain multifaririsTiaerelicoruiiifuisset
r ijfJLEs.dr.vxu.)'ffi suriiaulem sacerdolesolLeviim,etc. errbr orttis. Sed -duni liaereiici meiidacium suum
Hic^principfessacerdolum una curii fralribus suis,' leslimoiiiis Scripturarum-asiruerenitebahlur,' cbacli
jd e.st. niii.ioribus sacerdolibus, 'ac_.-Levi.tiBdesefi- ; Stintpartes ecotilrario eaTumderiiScripiurartini illos
;iiuiitur, illj (jui.cuni Zprobabel et Jpsue filipjusedec -auctorilaie fefellere, el harum dicta qupmodo sirtt
de Babyionia^aptiyilateasCendernni. Qnibusxxpli- jj recie intelligerida disserere; "Quoeiios bodiexoruni
"
xalis adjungunirirel illi;qrii exepviemppre-in piin.- vseripia;Jegenies,quasi ad porlas-et vestibula sarictae
«ipaium sacerdotiisibiiiieiinyicem.usquead initium Xlvilatisac templi cusfiides yigilaniiores, quasi ad
._regriiMacedpnuriisuccessefunt. Sequitur enim :...-. officium allaris et hostiarum Dohririi copiosiorcs ac-
: CAPUT XXXIL '",
•'" ' cipimus ministrbs ; quia per illprum sefmones ad
cusiodiain fidei, el bonae aclipnis ad servieiidum
Progeiiies Josue sacerdotis inagiii, el qtti iempbribus iiiicntitis diviiioe obtutibus '
.'--.iliis principeifuerutit sacerdbluinel Levilarum, ex- majestatis- erudiniuf.
, ppnilur. ... . ., . v vv . ..'... _*; Potesl. hoc eiiara de perseculioiie gentilium, -qua .
:•; Josue dntetrigenuitJoacim; eic. Denique jedduam, Ecciesia sancla creberritne cpricussa esi, niysiice"
quiulfime in his posiiiis, scribit Jbseplius^4riti(?.n, accipi; qua; occasione quideih-riiafiyrrim videbaTur
8), -lempbribus Alexaiidri vMagni-Jtiisse; iiriricipeni, funditus xsse dclenda,; sedeis in occullo coronalis
Vsacerdotuin,voccurrentemqueei CiinV. Jralribtis suis; meiius cpnstruebatur. ^Quoruin.eliamp.ost mortem
vhiim.iliterab eoatque horiorifice suscepltimiVQiieih clarescentibus miraculis, ^major ad •confesl.ionem
qtiidem.:ille . Jadduni nomiriat.et esse dicit patrem fidei populus conlloebai, donec apex quoque ipse
Oiiiae:-saeerdolis magrii. de qub in Machabaeorum mundani imperii jrigb Clirisii suavissinio colltim ,
§13 IfVLlBRJM NEHEMLE ALLEfJOTUCA."EXPOSITIO:.'— LIB. Tli. dUl
siibdere" consensit; ut slatiis sarictae civiiatis, id est .1i mentb Doniitio faiiiulaii,-vel-eflain veibum bjtis aiiis"
Ecclesise. Chrisii, qui diuiitis a regibus fuefat im- praedicartdofesoriafe siiiduerurtt; qui sibi vill:is;iii>
pugrialus -incredulis , demio credentiitni Tegunv et circuilu fiief.usalem faeiunt;.. ciiin. viciiiia -supernjrir
principum sosculi adjrivareiui et prppagaretur.in- palri,K•'subliriiicorde-iiiliabiXJiiiiVdicenles::'Nostm-:
siafttiaj-qiiombdb xiviiaiein Ilierosoiyniahi ;reges auiem conversatio.iii cmlis-cst {Philip.^iuf.Faciunp
quiderii Chaldajbrifm,quiiniefpfetanturferoces ,v«'I aiiteiif easdeui villas iii cainpesiribus circa Hieyusa-;
quasi daeritoiiiasubverierunt, sed reges Persaruni, IcniiVxiimlaiito-iriagts sedilalaio :in . Deum «orde
qui iriterprela.fi' diciintuf ieniati,alnica 'piovisione • humiliaiit, quanio sjjiavius^-gloriairjV^ohlihiitatis ejus-
restauraiit, et honore debito exaltarii. gustatido coniingunt; qui videlicet oiniies-,'et nunc
. prbfeclibus bonprnm operum, virlutum xcelesteiii-
CAi>UTxxxiii. V. , -V,. ' ad patriain, et ipso tenipore dedifiai"
Dedicaivr ciiitqs-ffierusalem in Imtilia soieritni, el congrei-aniur
'' fecensenturcusiddei stipcf ~ gazopltylacia thesauri-ad fionis, hoc est jxf peltisereriisiner.'itionis,Vibidem pa-.
oblaliones'sanclorumf - -: .-;_ riierihvpniuniur.: .' ..'.,-'<. ;•;,.;•.. V ;;xv
-."'-'In dedicnlioiieatiierii:tntiri tlierusaiem;, ef% Jairi; - Ei inundatisitiitsdcerdoies;ei-Leviim,elc.:h\-i\n
duduiii'-oedificataerat civi'as,sed non- decebat "eani . omnimode ordo,.:ut'qui 'populurii. rntindare deside-
dedicafi priusqiiam liabliafbiibus agsregalis, et riii- " raiit dbetores ac.prwsules.-.priusv.ipsi. niundeiituf4-
iiistri lemplo idonei, ei poriis' acvesiibulis esseni, priraoxorpus-suum casligenl.-xl serviitilisubjiciaflt^.
custodes dfeputati.Faeta autemXivitassancta dedi- ne forlealiis-praedinanleSj.iplii reprpbi inycniantur-
calur, crim, coriiplelo in line saeculiiiumeio elecib^ (I Cor.tx). Mundati suriiautem,sacerdoles61.Levilat
rum, Ecclesia uiiiveTsallierin cceiis ad visibriem stii oralionibus el oblatiqnibusyictiiiiarum.,-simul -eh qb.
Conditoris irtfrbducitur,' Cuj'usvitae desidefiis,qiio- uxoribus cpiuiiiendo,mundaveruntpoputum,xamderiv
ties in hac vira sustoillmur, quasi ilefigma civitaiis coritirieritiani proedicandoi,Mtindaveruitleipoflas.et
noslraV dedicatione IsetamurVUrtde. et hifarie bacc tiiurum ciim tibiis et canlicis psalirinrnnij.corriitanip-
oaderii dedicatio pbiest -pef xigiiificalionem accijii; ipso poptilo xirciimeuridb.: .Muiidavemnlparjtijruna
Inierini videlicet iii sp.e desiileraniium ac^ nmndaii: secuiri :populum-j:.porias;.ei:murum^ «xpleio xir-cuUu-
liurii bculbs cordis," quibu.s Deuni videre vaiuanf; victiftias magiias pfbslalu-civium; simi.iLxlxivita%
iuncvero in reipsa frtieniiurii divina visione bealo^ ,offcrendoi,;'Sedfefriuiic Iii qui sacroriucatuplebibtis.
riim hbftiinumincorpofibus spiiitualibus inier ange- pfaYsunl,-et 'assumpii surit a Domino-Uioiiuisterijini
" " '
liebrurii agniina spirittium, - spiriiuale, vquo majppemVnostrae dedicaiionis; qtiae
Requisierwit Leviias de• otnnibus lacis sitis, e'.c. >,.esl iii resurreclioiie ftilrira, rriemoriam.gerunt,v;e,»
Requiruotur et Levi.ta!spirituales, lioc est-assuriipti" inslantius ei.seipsos et sibi commissos.qiiosqueintins
in sOrleriiregrii de"oiiiiiibuslocissuis, quando miitet dare ac sanCfificare^Coiilenduiii'.;ne quis, fo.rlein
"Filius hbriiUiis aiigelas stios.et congregabit -e.leclbs- sbrdido,memis 'babituinveiiliiSj .a..cpinnitif)isaiictae
suos a.quatuor ventis, a sumriio teme.usquead suiri-v "soleniniiafts jiicundi.taleVforasejicialtifi:;vinciisqtia
ftium coeli.Faciunique iUi 'dedicaiiortenTin Iseiitia, manibus acvpedibiis in lenebras:exieiiores niiiiaturi
caritico.^graiiarUm aclipne ; aique in: or.gahis riiusi- ; -':-Ascendere.aulemfec.i<principes Juda super.murun<U
cprurii variis, xum in percepiione seternaevitae-frrvi- eic. PrineipesJiidaCid^xsljxoijfessionissiveJaudis'
• cem gaudebunty gratias agenies ei|ciijus dorip.Tliam. • provectiofes vsurit:qiijquesancioejEcclesioe:dpcipre,S,
intfare ciyilatem meruerunt. Cymbalaaulem, psal- :qui in dedicatibrie.civitalis super muruniiasceridunt^
teria-ef eiiharae.ipsa possunl corpora.sanc'orumj"am vquja-ubitempus retribuiipriis apparueril; generaleiii,
turicimmortalia inteliigi,-in qiiibus suavissimbs iaii- -sanctaeEcclesiseConyersaliprieni.altiusyiyendotraris-'
daiionis jsuae sbnbs sunt.Doniino redditufi. Sed in eendisse* probabtinirir. HL sUrtl naftique de qiiibus
prsesenii vila Leviisa"congregantur in Hiefusaleir/, oidem Ecclesiae:Dorainus per prophetatn pollicetur,
-cum memoria sjipefhaj pacis. fideles accerisJ-tbtam: dibens i.Stiper muros tups COristilitLcMStpdes.^Esa.
ift ea stiaementis delectaiioneni coliocarit, ac de ea' j) xxvj).-Uude juslum: esl, ut.qui riuuc mufussanctae-
quam se percepiufos sperarit aeterna in coelishaefe- Ecclesise vice -vigilum praeJatiisurit, tunc. quoque
ditaie;elsi r.ecdum queuntiniueiidoVsaltehi desi- eisdem: gloria remunerationisprseriiirieant. "Ubiduo-
deraridp.loetantur, j"uxtaiil.ud Psarnitstae : Lmtamini, magni Jaudauliunivclioristatuuritiirj quia' de ulfoque -
justi, in Domirio,-el ConfitemininiemefimSanclificd-- -poptilo,-Judseorumvscilicelet gentiuin,vquisuperna
iibnis ejits (Psal. x.cvi), Faciunt enim dedica.iioiiem iii,"pa'iria,Deuni coUatidantj adveniunt.: Qiibd eliaui
Iti cantico ei gfatiarum'actionevcuni lsetanie Iri Do- i n hac -vita;quotidie;gefi, .docttis quisque cognoscit..
mino menle, quidqiiidiii muridb sive adversi sive -Qui videlicetchofi eunt a'd dextram.stipef murtini,.
prosperi occurrii, excipiunl; Taciunf et in cymbalis, quia justi ad vitamv seternarovrccte;conversando.jet
psalteriis et cilliaris, xum *etiam gratos' bbriorum seniperifi praesentifestinanf, et in fulUrb perveiiiurif.
-sonos pperum 'ad~-aufesfaeiunt sui 'Gbnditoris asceti-- Eurit ad porlam- sierquilinii, Jn proesentiVquideni-ut
•dere,xtim bis quoque-eofda.proxiiiioruni ad aniorem spurciiiampeccaioruni de Ecclesiacorrectius viveii-
/ejusdemCondiioris ac Salvatoris aCcendbnf.;.V -' do, et efrantcs corrigendo expufgerit.*Iri futuro:aii-
' -
Congregaiisunt ergo-ftlii cdnlor«m,;etc^Filii cari- tem, rileos qui corrigi•nolueruril.judiciafia potestata--
iorum stirit imilatoreseortiiii qui devolaatqtte iiilari "de Civiiate-Dbmiiii.,iiofeesl ab ingrpssu pairiai cqs»;
m BEDJi VENERABILISOP-LIUIM.PARSIL,— EXEGETICA (JENfMA. 9IG
lestis expellant. Vel certe chori Jaudaiuium ad dex- Aautem
J dicUur, Etepntra eos asceh.derunl.";npncon-,
teram.eunt super mufum ad pbrtam -sterquilinii, trarietaiem disiaiitiae, sed occursura significatconso-
dum eps. laude diguos praedicant, qui omnem im- nantise, qua eiectiel in hac vUaseniel.aUerulruniad
muhditianvde Ecclesiapraedicaiido , arguendo, ex-. amorem sui Auctoris accendiint, et in illa perfeciius
'' conimunicaiido, "anat!ieinati*ando,,:eIimiriarecura-. eum in suainvicem beatitudine cnngaudentes,semper
"' * ;V ..-..,.
bQtltir:.':: absque fastldio laudarit, juxia exemplum,serap'hin,
£t4e filiis saceidbluminlubis, Zqchqrias, elc.-ln. qni; pfophelaTesie ,; alter ad alieruirumxlamanles,..
liac quidem,viia fllii sacerdbtum _ in dedicatione ci- . socia s.anctaift Trinitateni.'exsuilaiione cpncelebrant
vitatisDei tubisxanuni, quoiiiamadmemoriam pa-;. (Esa. yi). .- . .'-•.'' ;-
triae cbelesiis eorda auditorum prsedicandosiiccen- Etchorussecuhdus.gratias refereniiut) ibat 4xad-_
dtint,.ei Ijocin.vasisxaniici David yiriDei, quando ;.-verso , etc. Longiinjest de siugulis poriis sive turri-
non sensu vel desiderils inniterites ,: sed palruin ae bus speciaJitef dissereie; tnriliim dixisse safficiat
propheiarum per bninia vitani sequenles., doctrTia, qriia qrii pbrlas, fufrei, et inuriim Cjvilatisin magrio
verbopraedicationis insisluni;QuosEzras scribalegis labore, serumna, fame, frigore, yigiliisdiufnis,'no-
Dei aritecCditad poftain fomis, idum.inoinnibus quse Clurnis..quoque,- repuguante indefesso hoste aique"
agtinl vorba sacrse Scripturae prae. oculis Jiabejil, " instdiante, peffeceruftt, lunc repulso et eonfusohosie
quibus perducentibus ad ingressuni vita*seternoeper- per ejusdem civilaiis portas; turres et sedificiadesm-
veniant. J)e quo ••dicit Psalmisia."Doinino: Inebria- bujajites, in canlicis et hyjnflis, in psallerjis , cym-:
bunlur ab uberlaledomus tuce, el ibrrenlevoluptq- balis , ciiiiaris , I.nfubis el graliarum actione , una
iis tum poldbis eos ,- qtwniamapud le esl fons.vilm cuni ipsis qui auctpres^operis et doctores legis Dei
(PsaL xxxv).:-. -..'•: '_ -. fiiere, magistfis .collaelantur. Qripd eodem ordine
•Etcontra epsascenderuntin gradibus civitalisDti- eiiam in spjriluaji aedificio-fieri, nulli dubiura est-. .
vid, eic. .Supra, citni civitasoedificaretur,dicttimesl: Cum insianle tempbre uliimse retribuiiqnis, quasi
- Qttia </M~ portam foriiismdificareiit,-ipsimensuramtui diri desiderata dedicalionexivilajis Dei, fides seterna
operisusquejid gmdusqtiidesceildtitttdeHvilatcDavid, proxperibussuis prsemiacoi)sequitiir;-qui*.iidoveiut-
perduxeritil (Neh.ni). Tbi ergo descensip graduum , Nelietiiiasel Ezras, Cseteriquesacerdoles et Levitae,
cuhTaedificaretuf; hic veroxuin dedicarelurxivitas, suos singiili operb' ios producenles, cuncti fideliuni
ascensio nominaiur; sicut etiam Ibi labor el cerlamcn pbpulbrum riiagislri, suos quique, quos Dominoac-
eum hosle gerebatur-,. Iiic devicto hosle laeiilia.c-ele- quisierunt auditorcs , ad moeriiapalrise ccelestis iri-'
bratur, quia nimirum sancfi oniDes.,;qui in pr.-cseiili ,Q, trodticunt.
- Tunc iiifei alia_sanclai raoeniacivifalis,
.-,-'
lirimiliaiilursub poieftli mariu-Dei, In fuluro exalta-:' etiam super turrim fiirnorum,in cujus pridem siru- .
buriiur ab/ipso. Qui nunc muros Ecclesjaein terra de ctura-desudabaiit ,'Nebemias cum chorb laudaiiiium
vivis Japidibus , videlicel sanclis animabus, in affli- inccdif,.cum magistri.veriiaiis de sublimibuseoruni^
ctione et periculis, in vigiliis rriultis.sedificant,tunc quos docuere , pnemiis. laeianlur. Si enim paries
compl.eioeodem.sedificib~,:etin reghb coelorum,sub- fornacei, quj in ahdito cpquiinlur, iiilernain menlis
levato, ipsi gaudentes adVcontemplandairiejns clari- fideliuiiideyolioneni, quaexliarilatis esi igne cpnfir-
latemascendunt. Domus aulem David, id esf. manti .maia, significaiit;unde ,ei tales in sacrificiuinDomirii
forlis et desiderabilis , bmnes suiifj'usti:, qui gralia pcr Jegeni jubebantur offerri ( Levil.ii ), qtii per
srii dondilbris impleri , et inhaliitari solentab ipsrii fufftps ,,jn quibus iideni panes cqqtiunttir;,, apijus
Asceriduntquefilii sacerdoftim super domum David, quani ipsa illoruni cprda, quaeflariima ampiis iniimj
dum sancii prajdiealores , sivemajtyres, sicutnunc semperardere, e.l viriulurtj facia sive verbasolenl
geheralem jiistorum vitaiii,-veTmiiiisteribverbi, vel procfeare, figuraritur.De quibus pulchre prppljeta di-
agonemarlyrii iratiseunt;, ita Junc generaMaeoruin eil: Dominustuus esl ignis in Sion, et catriihusejus.in
prseniia sublimiorisdona rehiuneraiiotiisanlecedunt. Hierusalem_(Esa,xx.xi). Et Lucas ipse de se iNaniiy
tjuibusapie conviniivilla fideiium servorum.pafa- Q ] cor npslrum qrdens eral in nobis., cum.loqtieretur in
bpla, quorum uni dicenli, Domiite, mna tuadecem viq, et aperiret nobis Scriplurqs (Luc. xxiv)?. Et cbn-
mnas ticquisivil;ait ideiiiDominus, Euge, serve.bone, tra, rpproborura corda c.t ipsa,ardetit, sed igne sce-
quiq in modico fidelis fuisli, eris: poieslatemhabens lerum. Unde alius proplieta deillis : Omnes, inquii,
super decem cpitqtes. Alteri idem dicenli, Dpmine, qdullertititesvelut clibanus corda eorum/( Ose. vn).-
rrina lua fecil.quinqueninas;-et, T.u,inquil,csf<jsuper Struc.tores ergosanctae.civitatis , inier alia turrein:
quinquecivilales(Luc.-'xis).;Quantosenim nunc quis- fumprurti acdificanl.cuni.docloresauditorum suorum
que verbo yel exemplo suo erudii ad vilam, pro corda jnfide et bpete verilalis Jnstituunt, quo digpi
;tanlis. tiinc.in pefceptione-vili» ^lPiipsior apparens fiaritad piajp.faSpiritus.dona.pereipi.eiida,novasque
lipnbrificabiiur. Perveniunt qii.pquesacerdoies usque quptidie vjrlutum.iJapes ingaudiuiii populiJ)ei pro-
,ad portani aquariimiad orlentem,,-qiiaiido iii qui in Jfeiendas. Gaiidentesvero, et I)pniiiiolaudem canen-.
liac yita, qiienitidinodum.desijcraf cervus ad fontes 4e.s, stiper lurrini furnoium in die dedicaiionis IJie-
aquarurtijpita desideraverunt apparcre anle faeiem f osolymoruiii incedunt,- cuniin terappre futufse re-
Dei, ad affectu.m,ipsius.desiderii perliiigunt, ortura- .tribiuionis dei.Ilpritmqu.osyitaeniagisieriis instituere
que Splisjustiiia?sine oecasli vid'ere.mcrentur. Quod gloria,- aclernabeaiiludine cbngautlent. Furnl itaque
917 -V',V1N>.LIBUUM.;^ . '.t.J-S''.
suiit corda'eleclorunijiu quibuschaiiias diffiimlilur IA gustaris Psalftiisla dicobat : Ditupisti vincula inea,
per Spirilunfsanciuni, qtii datus esi illis. Turris tibi.sacrificab.o.hosliam laudis (Psn/.cxv). Qui bene-
auleni furridrutif; ipsa esVsubliinilasXt custbdia bo>: jetiarri,*-iibiIiaiic.se bosiiain •sacrificaturumSperaret,;
nortiiri operuni; quae eaderii corda , ne a iftaiignis osieridil, cuin proiinus ailjungil :ybla mea Domino
splritibus ppssint 1-xdi,:ne flartimavirlulum , venip reddam in atriis domus-Douiiiii, in conspeclu orarijs.
elationis iiiflari vel liirbari valeant, circunispecia populi ejusviii; medio 4ui, Jlierusalein. lii inedio::
• quippe llieftisalem vpta Deo in eonspectu.omnis pb-if
semper riecesse eslcautela et sollicitmlinertiurtirii
Eistelerunttiuo clibyilaudanliumin dbmo Dei, elc,- puli ejus reddimus, cuni in coelestipatria onjni-saii-.
Pfseariibulautesmoeriibuset Iioriis civiiaiisj inxar- ciPrurn muliitudine cbrigrogala, eas pro.quibus iti;
riiine laetitiae,et.organis musicorum, fedeunt ad lbni- praisenii^geniinius, "quasque grati.aruiii "qubtidiano:
pltitiiDomini; ut ibi quoque staiites, laridem Dortiino desiderio sifitnus,-laudes ei offeririius.' ,.-.
consonaniibus lubis referanl, ibj oblaiis"victiihis vpla Deiiscnimlmiificqverai:eoslmttiiamagna,eic,v\me
dedieationisimpleant.Tpsaih autfiritunanl eamderii- ' ad ajdilicationem saiiclaetivitatis illius.quae est in
qiievTulura* .\itajs palriarif niysiice ^domtis Oomini, fuirifo, veraciter perlinent, In^quaDeus esi -rex ille
. quam etciviias Doniini desiguat, sicut el proeserts' qui sua• praesentia suos cives loetificat, magna ulique ,
Ecclesla coiisueiein Scfiptufis et doinus GhrLii a'p>B lseiitia unde et eodem nai.o inxai'iie Ilege, pastofi-,
pellatur,.el eiviias.-YeEtimdistat, quodscdificia ci- bus appareiisaiigelus aipbat; Ecceeniinevqngeiuo vo-.
vilatisin carniinibus gratiaruiriei organis asceiidisse bis gqudiuriimagnum, quod erit omnipopulo (Luc. n).,.
Iaudahtes; in dojhpvaritem Dei slanles Jaudasse, et Ad distinclionem niinirum .huniaiii gaudii, quod ef
clare cecinisse perhibentur. Ascetiduiitnamque elecli paryum et transiloriiim est: el ideo sapientibus ni-
mbeniaxiviiatis, quse fee.erunlcum gaudia supernse . hili pendendurii. Bene atilem in jila quani Deus sua*
pairise, quse ipsi inslanlia bonoruhi operum stia fe-. civitali tribuitJoeiiiia, uxores qubque civium. simuf
cerunt, iiitroeunt. Gernurildiversiialeiri poriaruni, et et liberi gavisivossereferiinlur; quia tenipore resur-
tufriuin efoedificioruni eelsitiidiii.em, cura introeun- fectioiiis.non soluni illi qui vel e.yarigelizaridover-r
tes in dtunum Patris, mullaruniviuibi mansionum bum,-vpi forliierin operibus fidei persislendo Eccle;
diiTefeniiaiu prodiversis hominum nierilis coftiem- siani aedificaverant, fructum sui magrii laborisacci-
pianiur. Statifauteiri iri domo Dei, et clarjus-canunt, piunt magnura; scd et infirmiores quique ejusdem
ctiniift .suassiijguli nraiisiones feeepti, ,in .perpelua fideicortsbrteSjtiiiaeadenique ciitn eis vitae aDternse:
suiCoudiioris visioiie-siabilihabitaiioiie. perseverant, perceptione laetaiitur. Benedixit enim omnibusJimeit,-
. ejusijue latides in sscctiiuia Dei vocc indivisa cbnce- libusseDominus, pusilliscum mqjoribus(Psal.cxm).
lebrant. Ubi. duo eruuf cliori laudantitim, yeCde .PotCst haecdedicaiio efiamiri hac-vila typice, iij qui-
utroque videlieet populo, ut supra- inierpretali s"u- busdam electis apte inteiligi, qui, purificatp cofdis"
•mus,.connexi,:alque iiixtittani.divinae.laudisliiodula- oculp, ea quse in fuiuro cuncta perceptura xst Ex-
"tioiiemcbpuIati;-yeI de-tangVlis.et IiOminibus f.icti" clesiii, norinulla ex pafte gaudia cpntemplari merenr
eompleta promissione vdoniinica, qua; dicitun, qtiod lur, ut.Esaias, Ezecliiel,Daniel cseieriqueprophetse^ut:
crnni l.omines ccqualesvangclisDei (Marc. xn). Sed apostoli (Matth: xvn), qui clarificaiuriiiij.raoule sanr
ot in hac vita -ascenduril iu civitaiem Domini justi - cio-Dbiriinurtividere gaudebant; utPaulus (II Cgr..
cuni Jiymnis dedicatioojs, quarido in liieriiorianifu-- xn), qui in paradisuni atque in terlium rapi ccelum
turae.remunerationis loto coide inliianies, in bonis meruit; ut in Apocalypsi sua Joannes, qui unjversi-
qupiidie operibus magis magisqiie.proficiunt, juxta quo altius edita supernae civitatisingrediebanuir, eri
illud J-salijiistae: Ascensusin corde suo disposuil.hi clari.us laudes Doinini canere,, acvictirrias illi bono-
vatle Iticrymarum (Psql. i.xxxm). El itertim :Beqli rum opertira maximas semper immolare curabaiit.
immaculqli in vid,. qui ambulant in lege- Doptini _llecensuerunt quoque in die illa viros super, gazg-
(Psql, CXVIII).Ecce enirii et jinniaculalos dicjt iij phulacid •tliesauri, eic. Gaudentibus universis de
viaambularites in lege Doraini, quijt sic nimirum ,j. sedificalioneac dedicaiione jeivilatis, procuralum est
acceplam corriis et operis iiiiioceiitiam lerient, ul su- onini instanlia, ut cultus in ea rcligipiii.s,qui per
pef ad altjora^xrescere virtutum ineiita contendant. ' cocreftionias, maxime doctrinani et officia sacerdo-
Stant aulem in domo Domiiiicuiii laudibus, quia in tum, Levilarum, cantorum et j'anitpriira erat instilu-
ipso. bonbruni operuni profeclu indefessi perseve7 , tus, seryaretur et crescerel. Ideoqpe staluti sunt viri--
. ranl, j'uxta illud beati Eliae: Vivit Dominus, in cujus sirenui, quixollaiam a pppulo pecunlam.diligenler
tonspeclusto (111Reg.xvu),id-esl, in ctijuscomplenda in serarium tempUeoliigerent el custpdirent, propter
volunlale indefaiigabili menle pefftianeO.Beiie au- usuin eorumdem ministrprum leriipli ef.aliaris; pri-
"
tem sequilur: ... liiitias qtioque frugum, ac deeitrias,.et vinum et liba-
El iinmblavefuriliridieilla viclimasmngnas;cic. Iii miua, quae ad-templum deferebantur, s.edula cura-
die nainque illa perpetuae lucis"(de qua dixit.Zacha- cpnservarent; qualenus abundante copia eoruiri
rias :;Et eriidies.una,-quae npia est Dbniino non quoe vel Domino ossent ofrererida, vei ex' quibus
•djes,neque ftox : hoc est a labeniiuni teniporum ipsi niinistri Domirii vivere possenl, iibentius eo-
::eonsueludirieremola) magnas Domino viclirnas clecti rumdeni minislrorum multiludo in- Hicriisalem sibi
ijariiolani, jlias yidclicei quas in spe futurorum de- mansionem Tacere consenliref, • a quibus cbnllua-
919 BEILE YENEKABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 920
turba populi doceri, simulci sanctificaii deberel. A egredientibus cx .'Egypto, cum pane et aqua, si ipsi
Quia tmlalus csl Juda in sacerdotibus el Levitis benevivenles, etcatholica inpace-versanles, solafium
ablanlibtis, eic. Ula erat causa ut populus sacerdofes verbi Dei conTerrent eis,'qui nuper a servilio pecca-
ei Levifas, caeterosque sanctorum minisiros in Hic- lorum per aquam baplismicl perfluctusmaris eruti,
rusalcm habiiare diiigerel; quia Iaetaiuse=t in bonis ad liberialem palrioe ccelcslis anhelant; quomodo
eorum operibus, qnorum instantia Deo devoia, et fecit Bercellai Galaadites (II Reg. xix), qui fiigicnli
ipse populus correctus ab erroribus, et eivitas crat David et exercitui ejusa facie Absalon, cum alimen-
cxslructa, ac magna cuin laude Iseiilira dedicata. tis occurrii, quo eos refocillando adjutos, adversus
IIujus auiem capimli nobis exposiiio allegorica in tyrannidem no\am filii.regisrcddcret forliores; illos-
promplu esl; quia Dominusstalnil eos qui Evaiigelium nimiruni significans, qui dispcrsam ab haereticis
anmintiatit de Evangelio vivere (I Cor. IX). Sed voe Ecclesiam subsidiis verbi cccdestis conforlare, atque
illis sacerdotilms ac minislris sanctorum , qui sum- ad -debellandam eorum insaniam curant animare.
ptus qnidem cum gaudlo debitos sumere a populo At dum iidem iiaeretici, neophytos et suis primatibus,
delectanfur, sed nil pro ejusdem populi sludent sa- et ostcnsis, aliorum excmplis, sive verbis malignis
lute laborartf, non aliquid saeri ducalus ei recle vi- perdere nituntur, quasi iiali de inceslo populi egres-
vendo praebere, non de suaviialc rcgni ecelestis ci B sumlexiEgypto Israel,«t stiis armis, el Balaam arioli,
quiilpiain dtilce pracdicaudoeancre, sed ncc januam qui iircrprclaltir vanitas poptili maledicli, atque
ei supcrnaa civilatis aperire, municipatum in eoelis consilits iinpiignanl infandis. Sed et Detis maledic-
habcndo, verum polius occluderc pervcise agendo tioneni Ualaarn convertii in bcncdictioncm populi
probanlur. Iu quorum operibus uequaquarii co.i- sui, ct eum ab arniis iiiimicaiiim gcniium niunivil;
fidens, sive laudans Domintim populus loelari, sed quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bo-
L
multo, magis cogitur afnigi. Notandum sane quod nnm (liom. vm).
Jtidas, qui supra in iedificalione civitatis quasi de- " CAPLT XXXIV.
>peransloquebalitr : Dcbililaia est fortiludo porlantis, Sepaiaiiitr ab Israel omnesa'ieiiiqcnm, el gazophyla-
et humus ri.mia £•(, el nos non poleuinus mdiftcaie cio domus Doinini parles Levilarum ac primitim
murum (Neh. iv), et eseie:a iliius loci; jam nunc re- mcerdoiales ieponunlur.
eeperat foniludinem cl mentis cl corporis ad expor- Faclum est autem cum audissenl legem, eic. Audita
tandam liumuni, quse impcdiebat ad sedificandnni lcge de duabus inimicis genlibiis auatlieniaiizandis,
murtini qui cecideral, ad superandas liostium int-idias niox ohinem alienigenam a-se populus fidelis separa-
quoa imminebant. Ideoque mcrito lsefaiur in sacer- vit; quia sic necessc csl nos auditui veritatis inlen-
dolihus ct Levilis, canloiibtis cl j'anitoribm, quorum dere, ut t'um ab uno quolibet vitio lecfionc divina
labore el exhortalione tantum periculum afflictionis pioliibemur, coiitinuo non illud soliimmodo, de quo
evasil, lamque magtiain reeuperaloe gloriam prospe- sermo forte incurrerif, sed omne quidquid in nobis
rifaiis invenit. Et lu crgo si liuiuo viliorum cor liium viiii sonlidalis depreliendiinus, ab actione simul et
pnrgravari, nc in eo chitalcm divina inhahitationc nostra conscieniia repurgemus.
dignani aedificarevaleas, si le ab e\purgandis vitio - Fech ergo sibi gazoplujlacium grande, elc. Ilaee
rurii ruderibus, ab sedificandis virtutum liiceiiibus, senieriiia, qua se in Hierusalem non fuisse scribil
hoslcm malignum retrahcrc velle perspexeris, audi Neliemias, non ad ea quscsupra hucusque narrave-
consolationem el consilia sacerdotum; auscullandis rat, sed ad prsesenteLftlaniummoilo locnm pertinere
ct custodiendis divinis lectionibus assiduus csto; sic- videtur; superiora enim, tempore i lo quo urbs
que sles, uf habiinciiuni prxfoiii iiii, cxpulsis dce- oedificalaac dedicata est, gesla vel dicia vidcnlur,
inbnum Jnsidiis, .Deus yictor,. quasi, suam-civiiatem quando -adhuc Nelieriiias Uierosolj^riiismorabalur ;
sariclifiCaturiis,"et niarisioiieiii apijd ie faCifjfusift- quibiis 'jifeiiue coiiipletis redjit ad regem, illbque
'' ~ "" ' "' abseiite fecil Eliasib grande gazophylacium, in qno
trbeat.; ";'' ':'-',-.:'
V Et sanctificabqnlLeviias, etc. Pbptiltis sariciificabat JJ repOnefeiitur ea qtiae vel in minislerium domus'
LeVitas, decitiias eis dando' quasi sanclis Dei; el ipsi Dbmini, vbl in ususminisirantiumiiecessafia erant.
LevUsesanctifieabant saeerdqteS, decirham eis par- :" Qui eiiaui quoedani illieita' iri vgazbphylacio donius
'•
teni, quasi sublirriioflbfis de sriis bfferendo decimis. Doiriiiii poriere rioii timuit; quia reversus, HierQ,-.
- (II^ Esdr. xm~) fn die autetriillo lectuhi esiiiivo- .solyniarii Nehemias, niox ea lurbare striduit. Natri
v' " '
lumine Moysi, etc. Gonstal Moabitas.et' Ainnioniias,- Sequilur--: * ' ;
XXXV. •"' .-- * 1
qtiia de Jncesfo riati, surtt,- hairetiebfum figuram ''^Apyt
tenefe, quorum atietores, dufti doctrinam "palfuni, Nehemias ieversus UeBabylone iivHIeriisalem, denuo
de qua ipsi eruditi surit, fnale infelligendo eorruin- . miindal gtizopliylaciqa vtisisgcnliliiim, ,el referiibi'
JHiseLotli et in eti.qum domuin.Domini-dece.banl,.'-.. '.-:' \
punt, quasi senpiijepaiefndVfurtim
tenebris, et nbti legifnne utunfur: jdeoque faTium "Et veni'lin Hierusalem, et irilellexi ntalum', Cte.
proies, liocxst seeiaiores haeresum, ntiliam uhquara Legimussupra, Tobiani servtim esse Ammoniieiri,
iti Eccjesia Dbmini partemJiabere quearit. Nariiqui- ihimiciim populi Dei";unde tnulimii maTexgit-Eliasib
cunque ex his-xbfrigtintuf, jarii rioti efunf ialiura EaCerdbs;^quiliuic. tametsi sibi propinqtiitatecori-
Bobolesgenitricum.; "3ccurreruiii auieft) tilii.s Isfael, jr.ncto, Jn Yestibuljsdomus Dbi thesaunirif fe<;it,in
m m LIBRUM-NEHEMI^ ALLEGORICA EXPOSITIO. — LIB.TIL .".'". 9S3
quo vasa ejtis poneret, ejeciis indb Vasis "doinus._£ Avin-Hiernsaleitiicurri oblectametilis carnalibus-slultps.-
Dei; «xterisque quse minisleriuni ojus poScebat;: aniini nosiri molus oiicfantes, -per Jisec ei/vhujus-v
quie-eriim parlicipaliq jusiitim ~ciim iniquildteT-qiim modi leiitamerita quietem nostri cortlis Deodedilarii
conventioCliiisiiad Belial? qui conserisusteinplpDei: violare conantufi Sed his improbarum cbgitatiorium
£um idbtis? quce corhmunicdtiolimreiicis el schis-'r tumuliibus, ,ne sabbalum nostruni_jnquieteni, cbrirr,
malicis ctim orilwdoxis ei pqciftcis.Dti filiis-~(-II Iradieit Nehemias, cuiri dislricta splertia, juyauie'
CoKvifi ";'-'.- -'•-"-; ;'..:. ' ; - Domiiio, inuiiies ,de corde nostro aique inepias
;.;Et projeci vasadbnius Tobimfbras, elc. EtTii quid- pliantasias fempore. pralionis excltidihius; Coritesta-
qriid inter fidelesinfidelitatis et itnniundjtise reperis, . tur eos,:tit indie ,qua veridere: liceat. -JitijUsmodi.
xbrtlihiio projice Toras, ut imhiundaiis cfedentitim: comiftercia '..vendant, ctim huric suis xogitatipnibus
cordibus, quae'su.nt ga'zopIiylicIa'Domini,ctim;viflu-| devbta. Dep ariimairiodura iinponii, ul lempore-qui-;
tum fuerint plpna divitlis, 'ya'sa:.-J)oiriiniiriieraiiltir; dern/oratibiiis affanseuntiam rerum curisabsiiiieant,:
libc esl, ill.a"ipsa-eofda; quae"paiifoanle yasa errpris: Nec;lanien"aliis iertiporibuSj~ubioppoiiuiiflas dlctlt-
fuerant per culparh, 'denuo'vaVsaDomirii fiarilrper verit, abliis-quae ;ad 'victuni etindiiitieiiturnVperii-:
cbrreetionem ; ibiqiie sacrifieiiirii bonae operalipriis,- .jieiilj-proistis itiduslriari) aveftaiif;.sediiinc, jiMtie^'
etthus puraeioratibriis, ubi piidetn spelunca jerat ia- "-'cessltasexigii, corigruPVriipdefamine dispeiisent.: v:-'
J
trbnuiri, ihveniaiur. Sed eiilli vasa ToKae Airimb-'-- 'EtTijrii habilapetunt.inca inferentespisces,bts. Sic--.
niiis de gazopiiylaciplempli ejkiunt, ibique vasado- ui p.iseisboilus, pia esi Iides,vquamvqiiipelitaDb-
mtis Dei,el sacrifieiuni et tlitis referrint, qtiiexcbni-" mirio,'nequaqaahi sprpentem irifidelitatis accipitjita
iiiuriicaiis siye>aii'athematizaiis-liairelicls autTaisis ;- et piscis .ftequamviiifimaest cogitaiio, qtisejcuris se
caiholiciv "ac tlevEcclesia expiilsis, cathblicOs in~ bujiis ftiuridi uilra modum soIetJmftiergefe;. quaift
eofutrigraduiiiChristrfainulossubrogant, qui Jidelibus , nobii Tyrii, quivinierpretailtiir coarigustaii, quaeruiit
ei aciibus atque oralionibus"deserviaiii, Coinparah- -i.nvsabbaioveridefe, cumimniundi: spiritus quiciem
drini sahe Iioc qtioque Neliemise, zelp Doniini' Salva-"' piaeiiostraexOiivei^aiionis importune profiindis SSe—.
'
teris', quando inveniens veftdeiites in jeinplo- et Ciili cufis- obruere lertlant. Sed jrb ; taliv-me-reaiu
emenies, fecit flngellum de resliculis, et cuncibs Nelieniias optiniitles Jiida blijufgat et casligai, cum -
fbras ejecit(jtfaic, xu, Lue. xix); apicqtieNeheriiiasV diviriaihspiraiio ebsvqui p.rofessiOiiipietaiis servife
slcutin xap.teris suis aciibus, iia et in Iioeiypum xonahiijf, ab hujusnipdi .'cpgi.tatipnibus-prbptiius:
•
Vpufgat.' v ; '•
~veri consolatorisacnuirtJaioris Dei pertiilit. .. '--: ;:
''
V";:." .
t^pijT"'xxx:VL:., V, ;. '';;':< p -:Faciuiti esl ildque, ciim guievissentpbrtm Hieriisti^
Nehemias nerequies sabbqti.mercalu^genliiiumvioletuf. letii-dieisabbtiii,ete. -Si riostra coi)scieriii.i^cuiri; a,
..•-: .<""-•'- " sedulusjnsistil..-, . ...:_:-...,. ,. yitiis.pii.rgala, Dep iiihabiutOLe gatidet, JlierusjiJeiii
Tn diebusiltis ividi in Jittiti calcqhiesIbrcutariq-in: feciepoiestyocari. Quaevsunl htijus porti~eilleru-ar
sabbato,etc. Sex dicbus pter JegetiiPperafi-quse iie-' V Jem,nisi sensus corporis' noslri,yvidelicet yisus, iiii-
qessaria sunt, sepiiriio jubeiiiur qtiiescere; • crijjis"- ditiis, gustus, plfactus, etlaclus? .perqiios illa quae
mandaii clafef: generale niysi.eriiim, quod priines ioris agiihiur, ad rioliiiafti nostfie rinenlis, qiiavi in-
eJecti inliocsseculo, qubd sex sei^aiibtis-agiiur,Jifo.-V:JJ7ah'iJ&. claudere j'ube-
nqrliri^unl^;q'ups.jji-3j.e'jsab'ba'ii
asterna debenl requie laborare; indie aiiiein futiira," iriur, ut cum J5eo vacare psahnis sive bralionibns
quas|ift diescptinia,'ipsam reqtiiem a^Domjnb"spe-" nbs bccupando quaeriiftus, . omne quidquid exterius
fare perpeluami Sed et juxta irbpologiam,id es'; agiibf^ab ariiiiipvprbeulejiciatur, soiique in occultb
"
seiisum inbralerii, electi etiarii Jii hac viia agiiiil riosiriini j'udicerii liberanienle precemufalqiie Iau-
sabbaluni Doriiinbvsacratum, cum abvhujus niuhdi "deitius. Et qtiia riemp repenle fit sunimus, sed «x
cu.risadleriipus separati, oralioni vacarit,: et crriles- longp:sariciaecoriversaliptiisVprbfectudebet adTianc,
tium rerum conieriiplaiioniptirifiCalam menlem^sas- de qua loquimur, perfeciibriemae paceni hientisju-
penduiil. Namxuni ea qute carriis crira jufe fl.agiiai, J) vniite €hristi grafia pervehire, mefitb -def his srib-
" '
slricefOxorde, einon iri desideriis coiitra "praece^ infcriur ac dicituf :' ' -"'-'
pium Aposloligerinius, quasi iri sex dlebus qusene» ."- Dixii 'qubqueLeviiis, ul mundarenlui, etc. Mundari
..cessaria sunl iaboramus; qrioniam erga"illiiquibiis riamque eos a quotidiauo boni ppefis'.e.x"eccirio.'
propler hoc sae.culumbpus habeinus, bcciipaiiiuL'. riecesse est, qtii poftas serisiunri suorum ' ah omni
Porro sabbatismus orationum, ac devotibiiis tioslfse, -..ifruptione turbulentse cpgitationis cuslpdire deside-
: in qua vaCamusaTemporalibus agendis, ut aelerrii- raritV Quiqtie diem sabbaii saheiificafe, lioc est
tatisgaudia dulclus gustare nierejiniur, recle dfei s"e- o.iiuni ofalipjiiini,-' jisaJinodiae, lectibnis saftciai et
plimo assignaiur; quia"futriracquietemvitoeacbealoe lacrymarum litile silii facbfe cupif, riiiindei riecesse
Jaudatioriis iniitatuf; seddiem. sabbali alieriigena3 esl nitilfa consciefitian) splcrfia,, quc intejitionein
'
qriaerunt profanare,' crirn VterrenaJ-.vcogltaiibhes;; in:. botiseaciibnis bene coristinimarevaleaiV"0updeiiairi
tcnipore nostrae' oratiojiis impbitjine "rios corilur- "." bilegoricp sensii de dbctoribtis 'fideliuriifectepplest
Jiant, et inerriofia sive delectaiibiie leiirpbfalitlin re- accijiS.Quicunqrie, enim 'pbfias'sanctse Ecclesiae'id
rum, ab amoreiintiriio nituntur exiraJiefb; .Imppriuiit- :esiTidem ci opera audilbruin s.uoriirii,pervqiiie sbla
; asinis vihunr, iivas bt ficus.xtorii!ieo|ius,'et irifcfiirit ij) Eccicsiai)) jiiiraliif, -a;cbiiiagionCbacrciicoftiniyi-.-.
923 BEDiE VENEf.ABILISvOPERUMPARS II.;~ EX.EGETICAGENUINA; 921
tiorumque pulsanlium. observare gesiiunt,roporiei ft sanolas ore volvenies, sed-.Iia.s erratico-.el gehlilL
primoipsi cor suum et actus ab omtii errorum Iabe sens.uinierpretantes. .
purificeiil. -;•.,- - -Ighur mundqvi eos ab omnibus alienigenis, elc.
CAPUT xxxvn. :'-". Aptus per omnia firiis et condigrius aedifieaiioiii>
sanclae civitatis ac templi Doniini, ut emundatis'
Neheniias db tixbribushliemgehismitnddt JridmOs,et
cbrtslituitordines sacerdoium ac Levitarum, ttiium- ci.vibusab omni sorde externse et alieuae a Deo pol-
quemguein minislerio suo; eilandem memorim.se lutionis, ordiues sacerdolum.ac Levitarum ministe--
Deicommendqtinbonum. .... - ^ V. . rip suo riie custodiahtur; quatcnus. iiisiiluttim Te-
Sed el iti diebus illis vidi Judmos ducentesaxores. ' galiier.niagistri Ecclesiae, et. casligatum ali omni
Axolidas, elc. Et nunc in sancta Ecclesia uxorcs peccato pppuluuj permanerein bono, in reliquum.
ducunf alienigenas, quicunque obleciationibus sce- etcrescere Semperexhprfeniuf; qui videlicet po-
lerum,' quae ad genliles pr.oprie:perlineht, suam uulus, inier-alia, Dominb ligna offert- ad ignem. al-_
consciCntiamattaminant. Filiique es-.-bis riati ne- tSfis nuirlenduni,cufti ppera viftutunv uliquedivina
sciuntToqui Judaice, cum opera quae ex meole vi-: cpnsecraiione digna operatur. Nisi eniri) iigria ali-
liala prpdierant, rtil in se pise professionis osten- quolies boni aliquidcfigurarent, non diceret prophe-
dunt; sed genlilem potius stullitiam, quam eccle- ta : Tunc exsuttabunt oitiitia ligna .silvarumaritp fa-
siasticam soriant casiiiatenu Azotus ehini,;.-qiiae- cicihDomini (Psal. xcv). Ardent autem Iigna,. et
Hebraice dicitur Asdod, interpretalur ignisyerbum.r coiisumunlur in altari holocaUslofum, cum in cordi-
Ideoque juxta iropolbgieuirisensum,:,Azoticelbqubti- htis docibriim operajustiiise flamma cliaritatis per-
tur filii dealienigenis nati uxoribus, cuni opefa per ficiuntiir,- Meriip ergo Talis condilor et dedicatoi
lasciviam -prpcfeata ultionem xxspectanl sefernse civitalis, pnst mulios devotionis suaelabpres, menio.
coriibuslionis- llnde riierito talirini geriitores a Ne- riseBe siii ,Crealoris ac Lafgilorisomnitim bbnbruiii
hemia- non soium objtirgafi ac maledicti,; sed_ et commendat. Eilu, summe :Paler luininuin, a tjuo
quidam suntxaesi-; quia necesse est errantes a. doc- -omncdaiutit oplimum et qmnedonumperfeclura.de-
toribus yeritajisacriuseoefceanliirrquatenusaverbo sceridit,;qui mihi humilliinb servoruhtluoruinel amo-
ignis ultoris, ad verbum divinse Isiudationis-diScant rem dedisli, el quxilium considerqndimirabiliadelege-
felici riiutaiione transferri., Sed et haeretici xurti tua ; quique in lliesattro proplielici voluminis, nbn
gentilis philosopliiye, dialeclicae ac rhetoricae studiis sotuinyelera qmplectendi',verumelnova subievaliorie
amplius quam ecclesiasticae "simpliciiaii operam: vetefum donaiia.inveniendi,alque in usus conservorutn,
dant, non mirandum si audilores.ebfum j'uxia Jiri- „ ' meortimprofereridi, indignojhihigratiam prmslitii,
guam popnli, ei populi loqoanlur, Scripluras quidem mementontei, Deus meus, iiibonum (Jac.i).
w LIBBUM:B. PATBJS' TOBI^;
v
ALLEGOMCA:TNTERPRETATIG.v
Liber sancli Patris Tobiae, et;ip superflcie liilerae "bujiis. exsilii peregrinaiibnem, iraiisrnigralum est.
salubris patet. iegenlibus^ ut pote qui maximis y.jtas,---. lmpertiebalur Tobias cuncta' qum habere pqlerqt
moralis bl-exemplis abundat et monitis. Et.si quis 'quotidie-ctimcaplivisfrqlribus, efc. El populus Israet
eumdem eiiam allegorice novif ijilerpretari, quan- in docloribus suis, verbi Dei eleem.osynam.non
lum poiria foliis, lantum vinteriorem ejus^ sensum solum: rjidibus suae gentis audiioribus, sed et his
videt simplicitaii litter.aepfsestare. Maxima namque B.qiii ex naiipnibus in rituin, xbnyersalipnis eoruiri
Christi et Ecclesise sacramenla, si spirUualiter \n- converli yolebanl.^niiriisirabai. Quidquid enim na-
teiligitur, in se- c5ntinere probaiur,; SiquidenTipse lUralis borti habere^pbtefat, qiise non ab hosie
'fobiaspppulumlsraei designat, qui',cunctis genli- caplivante tolleretur, toium.hoc suis in exemplum.
hi.is idolplatriaededitis, ipse serviebat Dep fidp recla virtiitis bstendebatJ Sed et poriionem semper alir
etoperibtis justis, sicutde Tobia legilur. . quam scientise- saliilaris efiani gentilibus dabat;
(Tob. \..)Quia ciiriiirenlomnesqdyitulosaumos, ete. quod esl decimationeni susesubstantiae Tobiam adve-
Jeroboam quippe ,-quj.ad deceplionem subdiiorum nis minislra.re,
sibi vitulos fabricavit aureos, idololatrioe aticloreni Tbbias postquamfaclus esl vir, accepil uxbreinAii-
cxprimit. nam ex iribu stia, e.lc. Et p.opulusidem, poslquam-
El quidem caplus erql Tobias..i.viam veritqlisnon adolevitxPaniplificalus in ^Egypto, accepit synagb-
deser.uil. Haec captivilas a rrge Assyriortirti facla gain caeremoniislegalibus.insiiiutam per Mftyse.m...'
•illamgeneris Iiumani captivitateni designat, qua per _Genuitex eq; fiiium, cte. Quia Clirisluni ex suo-.
regem. oniniurn pravorum, Jioc es.t diabolum, _de gcnerc iiasGiiiinim.-esse cognovil, dicenle :Moyse :-
palfiae •coelesfis- cst babifatione projectum ,. cl-in Prophctamsuscilabil yobis_Dcasncstcr de fralribus
92S VlN LIBBUMTGBIJE ALLEGORICAINTERPRETATIO. QOfi
vestris, lanquam »ieipstim.audietis(Deut. xvni); Eit Alatum, supefbiam, cordisque Jevltatem; figurant,
Dominus ad Dayid: De fructu venlftstui.poiiain supei ,r quarum immunditia confesiitn eos,.quibus dpraina-
sedemnieam_(Psal.:cxxx\), Cui nomen suum impoi- lur, excaecat. Quasien|ni.nidp hirundinuni supposir
suit, credendo et confitendo, qtiod dicit de illo pa- tus dormit, qui levilali, lasciviaeac snperbiaemen-;
ter : Et •ego .primogenilum ppnam illum (Psql.. tem incautus subjicit.Tlaoc autem caecitas populp
txxxviii). Sicut de-ipsopopulo dicit, '
Filius meuis Tsrael, maxime immineute adventu -Doiriiriiin carne
pritnogeitiiusIsrael (Exed.iv). -,. prasyaluit, cum et Rdinanaj serviiufis jugb prenie-
Queniab infantidiimere Deumdocuil, elc. Greden-- renlur, el legis divinae praecepta pessijne vviveridb
"
dp^et confuendo, quia peccatum-non faceret, necs violarent. - '..'
invenifetur dolus in oreejus, sed impleret eurii spi- Insultabanl Tobim cognali, exprobrabal et uxor,
ritus timbris Domini. quasi fritslra' Deo servisset. Quos. increpans ille, et
Tobias,(_~abelocontribuli suo egenlidedit sub chiro-- inslruens, ad Deum se ofando convertil. Erarit iri '
grapho decemtalenia qrgenti. E.t popiilus Dei geiili.- "-.- populo il.loquidam qtii slulia temeriiafe ipsius po-
bus per LXX Interpretes divinae-Iegis, quao-in De- puli miseriis insullarenl, quue.a.felicitale prisca
Calogo coniinetur, scieritiam xonimisii, ul per hoc; saiictoruiripafrum, qui aptid eos quondam Deosub-
eas ab infidelitalis egestateTiberarei. Sub cbirogra-- *?--iimi.ierserviebant, jam luce-distaret. Quos idem
pbo autem dedit, id est sub conditione^restilueridi, , ; populus per "doctores quosqueel eleclos subscorri-
postquam ipse ditesceret, vel quTdederat repeteret.. gere sediilus curabat, seseque ad iiriplorandainDei
Acceperunt aufem gentes verbum fiei a pppulo) , clemeniiam proaeternaevitsepercepiiofiecoriyerlebat.
Israelper inferpretationeni,quod posiincarnaiionemi Necab re debet yideri, qiue jdem Tobias et caecus,.
doniiiiicam eliam spiriiualiler iiunc intelligtiiif, ett el verbtim Dei prsedicans; feprobossimul et electos
ad-conqnirendasvirtutura divilias exercent; fedduntl significare dicitur. Nam et Jacob pairiarcba, cum an-
verb feneralorij cura credentes in finesaeculiJudseosi gelo, luetans-et claudus pariter est faclus et berie-
in uniiatem Ecclesiae recipiunt, eisque salvandis; dictus; in claudicalipne videlicetinfideles suse gen-
Christi sa.cramenta xomniiituhl, et ~Scripturarrira tis significans, iii benediclioiie fideies. •'••
qitoque reserant arcanai -- (Tob. uii) Sara filia Raguelisin civilaleMedohim, '
V Jubelur .Tobias a rege occidi, et tolli bmnemsiib- qum trtiditq eral sepienvviris; eidmmoriium eo.socci-
stamiamfjus pfopler bonq qumfech; etc.-Et diabo- debut,mox ut ingrediebantur qd eam,^Turbam nalio-- -
lus ^alagebat populum Deiper idololatriaiii spirituali nuiri figuraledenunfiat, ctgiisxdoctores cuncti linjus
morte perimere, et ei cunclas viflulum opes au^. ^i tanlum saeculi, quod septem diebiis volvilur, vilarii
fe.rre, nec-valuit; .quia multi erant in eo "sancti noverant, de seiema nil dicere sciebant.'Ideoque
doctores, qui ejus vilaeprbvideieht-aesaluti. suni ohines a diabolo rapti, ut pote idololalriaeman- -
. Fugit aiileni cum filio-et uxore. Quia nec fidera cipaii., donec verus advenifet sponsus Doininus
domiiiicaeincarnatronis, nec slalum synagogaepp- npsler, qui hanc sibi per fidem, hosie superato, con-
luit hoslis auferre, quamvis violenter insjsleret .qui ^unxit; sicui Tobias Saram alligalo daemoniospon-
in Maehabteorumiagonibusmultuin -claruiu sam aceepit, pra?cipieiiteet cooperanie. archangelp,
-. Sed occiso rege a filiis sttis, reslilttta sunt cuncta per quem.divinilas nostri Salvalpfis non incongrue'
suaTobim. Qiua superalo saepius diabolo, ac suis significatur, sicul.per Toblamhumanitas. Necmira-
sceleribus,. quae velut pessimani prolem gentiit, biturjioc. quod duas ;personas,;ahgeli videlicet el
condemnato, rediebant pfospera pOpuloDei. Quibus iiomiiiis, tiriamMediatoris Dei et liomiiium persb-
aliefcaiionibus eiiam Ecclesiaeslattim, post Iriearna- tiam, dicimus figurari.-quTin exposiiionibusPatrum
:tionem Domini;fluciuare videmus. '".. * venerabilium legerit unani ejus perspnam pro mundi
(Tob. ii.) Fatigatus a sepultura Tabias venil in salutepalieiitisin Issac.vqui oiferebalur a patre i'n
dojmimsuam, .-.'.,, et faclus esl cmcus. Ne. mire>- -altaii,.etin ariete, qui imraolabatur, esse figuratain.
_ris, lectpr,. quaealjquando bona lypice malum, ali-- nQui ' in hunianitaie occidebatur ut ovis, in divinilate
quaiido bonum mala hottiinurii facta sigriilicanl. impassibiliSj .permanetcum Deo Patre, utViveus
Qupd si non liceret, nunqtiamnigro alramento, sed cum suo palre domum reveriitur Tsaac.Si eriiriiap;e
aufo.semper lucido scriberetur Deus, quiaJux est. arieshunianitalem Chrisii, bomodesigiiat deiiaiein ;
-Sed etsi nomendiaboli in calculo scribas.Vcandido, cuf non multo aptius homo humartiiateni, ajigelus
nihiioininus lenebras.sighificat profundas. Cnecalus .deitatem significet? .','.-'
vergo Tobias designat jjuia, sicut Aposlolus ait,, Missus esl ergo angelus Domini sarictus Rqphael,
CmcitasexpartecontIgiliiilsraeli.Rom. xi). Faliga- quiinlerprelalurmedicinqDei, tit etTobiam acmcilaie,
ius esl a sepidtura, et ccecatus, quia qui infitigabilis el Saram a dmmonioliberarel. Missusesl Dominus in
in. bonis operjbus pe.fsistil, nuuquam fidei luce munduin, qui- de seipso ait, Non esl bpus valeiiltbtts
privalur. Jacet spirituali^er, el dormit faligatus, qui ntedico,sed male habentibus(Luc. iv); qui el pop.u-
vigilafe ef siare in ,fid£, viriliier agcre; confdrlari lum Judaicuiri a teneliris perfidiae, et geritililaiem
negliglt. Cui berie corigruilillridaposiolic.um: Surge ab idolblalriae ser.vilule redinierel. De quo dixit
qui dortnis, ei exstifge h. .inorinis,el illuinihabii le propheta : Et vocabilur nomcn ejtis iitigni cbnsilii ' '
Chrislus (Ephes. v)„ nifundines propierleyem y.o- . Biigelus(Esa-.-ix), ,
'.";' .. v
927 BED.E VENERABlLISOPERUMPARS II.- - :EXE~GET1CA;GENIIINA. . 928
(Tob: v.) Apparuitangelus Tcbim;eique se sociuin ji. saricli prsedicatores suiit ejus yesiigia seeuti,- quia
prmbuit, p'etqitem magnalitipopulo ad qiiem inissus qubd jussilj iinpleverunl: Ettnles docele omnes^geri-
eratperficerei. Et Filius Dei homiriern assiimpsit,in tes(Mduii. xxvnr).-Deniqiie dbrnuni "Cbrjielii; primo
qtibyisibiliief cumJioniinibiis; conversatiisy.hiima- ipse~DominusSpiritu satiblo replevit,'c! sie Pelrus
iiunigenus salvafet. ,'_'" aqua perfudit (Aci. x). Canesaulein vocaniur doctpr
'lnlroduxHTobiasangelumad paltemsiium, qui sa- res"; qriia "doiritihij^subsianiiaiii, oves sui Cpndiloris
iri.avit eum,.dicens: Gaudium tibi sit seinpef. Ctiire- spiriluales, a furibus bestiisqiie, id est,'abimmundis
: mihi erit, in ieriebris spiiiiibus et boriiiiiibusdefendunt haereiieis. -; .
spbtidenti Quale gaudiiirii qui '
-sedeo, el-iumencmli non yideo? Foiii, iiiqtni, dnipio -MansiiTobias, duceiingelo profecliis, prima iritiii-
sioriejtixta fiitviumTigrin.;. et exivit ul lavarel pedes
esto,in proximoestut a Dominocureris. EfDomirius
. iipsier per miraciila quae fecit in earne, ostendit suos, eteccepiscis immaiiisexivitad devorariduitieunu
Hic deriuo passibnis "dbmiiiicae-. sacraniehlum marii-
populo JudKoiiiift, ex qub carriem siisceperal, quia Teslius Piscis enim iriunanis, qui a To-
esl Filius ei, angeUis, J dest, nunliiis pa- sigiiificatrir..
ipse Dei,
lernaeypliiriialis. Cui etiajri gaudiurii perpelupesalu- bia-,cumeiirti.devorareappeieref. angelodocente oc-
cisus est, Jiumani deyofalorerii,
lispriBdicavil, dicens : Posniieriliaiiiagile, appropin- .'Bhoc est anfiqtium generis
diabolumvdesignati qtii duiiiiiiRedemptbre
quabit etiim regnum cmlorum (Maitli. 111).Et.despe- riostro mofiem carnis
ranlibus de acquirendo Ihmiiie Ccelesli: Ego suni, appeteret, captus esl-poteoiia
divJnitatis.vFluviusTigris, qui propler rapidissimuni
inquit, lux mundi; qui sequiiur nte, nori atiibulat ht
ciirsum a tigride bestia velocissima.uomen accepit,
-tetiebfis, sed habebiliumen vitm [Joari vin); decufsum riosiraemortis ac morlaliialis indicaiV In
PfomiUit '-qrigelusTobimducere filium ejus in Ra- .quo-piscislatebat Jmmaiiis, • qu.iainvisibilis -huriiatii
ges civilalem Meiiorum,et rcduccre ad einn. Proniil- >gerieris seductor vmortishabebai imperium. -.Mansit
litDpmintis credeiitilmsex pojiulo Judaeorum, qtiam- Tobias juxta.Tigris fluenla,:quia Dominusin mundo
vis idenrpppul.us ex niagnasit parte caecatus, qnod apparens, inler-peccaiores ac niortales
yilariidUxIt,
inCarnationissuaesacramenla plebi gentiliumaperiat, ~sedeuni rtec peccali unda feligii, ribquein illo suum
rbrsusqiie iri.fine.temporum, eadem suo populp ex aliquid adveniens princeps lenebrarum reperit. Exi-
qud.carnem assumpserat, latius pandat,-xomitahte vit aulera Tobias in fluvjum, ut lavaret pedes suos.;
ubique simul- el cunela operiinle fide divinilatis el Doniinus moftem~cui niliil debebat, sUscepit, ut
ipsitis. Dicit ipse de ductnail Medos: Etalias oves fidelesvomrtesy sua videlicet membra,.a contagio
habeo, qumflionSiint ex hoc oyli, el illas oporlel me -peccati et mortis abiuerel. Occufrit Tobia),
piscjs,
a'dducere,:_elc.(J.oaii. x). DicifApOsloltis dc-redilu: ^devorare illuni cupiens; et Doiriino passpin cruce
Donec pleriiliidb.genliuiniiiirqirel.el.sic-pmtiis-lsr.qel yenit diabolus, qui-eumxrucifigi docpefat, quicrens
stilvus fierei(Rotit.xi). :.' si quid forte in ejus aninia sceleris invertiret.
•'. Ihtertogante ahgMumTobiq,unde essei : Egb sutn, •-'
Expavesceiispiscem Tobias clamcCvitvoce magiia;
"inqiiii, Azntias Atinaiilm magiii fiiius. ~Azarias in- dicens;. Dbmiiie,hwadit me. Et Oonlinus;-imminenle
lerpretatiif adj'ntorvDomirius, -Annanias gratia Do- mbrtis articulo, ccepil pavere el;laedere, non diaub-
riririi.Et bbriiirius liisquTin sc crednni inlimnt quia Iiim perliiriesCeris, scd morlem, quia invidia diaboli
~ip.seesl qtieiii venife des'derans prbpheia canlabat-: inlrqyit iri orbem lerraruni (Sap. uj, nalufali canils
Adjhibr meus ei-liberatbr metise'slo, Dopiine, ne re- ffagilitateperhoTrescoiis ; uride etbrabat, iit, sifieri
iardaveris (Pstil. LXIX).'De quo et evangelisla:Ef ; pos.set, traiisirei ab eoiiora (Marc.
xu). Et-<lixU_:
viilimusglbriiimejus,'glbriain quitsiunigeriitiaPatre, Abba Palef, vmnia iibi postibilia.sunt,' irarisfer.vali-
: ' '
ptenfimgral:meiverhatis(Joari'.'\)\ "> cem huhc.a tne ;. sed nowquod ego volo, sed quod-tu
Tunc0 paralis omriibus qum efani in via portanda, (Liic. XXII); --, , -. --•-- w-
: feeit Tobias vaie palri suo et mairi, eCairibulaveruiit Dixil angelus Tbbim;Appretiendebrancldam piscis;
qmbo simuL Apparenlein carrieDominb, parata sunt D el trtihe eum ad te_ Apprehendlt Domimis diabblufti-,
oninia quae ad redemplioneni mundi periinerent, et et eurii qui se ift nrorte capere voluit; mofiendo<Se»
quibus saitcfse EcclesiseTidesab vita riutriretur el pif et yicit. Appfeliendlt; autem bfaiichiaiii cjus, ut
firmaretuf, donec hiijtis s-cculiviam terminaref; id caput neqtiissinium.a corpore deceptb, pbteriiises"uae
est, yiriuiesejus, dbclrina, tenlaiio; passio, fesurr dextera separarei,vid; esf, riequitiam hos.tis anliqul
reetio, ascensio, Spiritus sancli missio, fiiles cre- : ab ebrum qtios sibl niale corijunxerat, et quasi unuin
dehtiuin , ihfiJeliuiri persocutio. Quibiis in Judaea cbrptis securt) feeerat, corde;auferret', et hos .eccfe-
pefaciis ipseMediaior Dei ethominum praedicavit siae-suae corpori piusRedetiiptpfinsereret. Branehiain ^
per apostolo.spopulo etsynagngin, undecarnis ori- qtiippe habet piscis in confiilio'xapiiis el corporis
ginem suseepcrai, gnudia snpernae.salntis ei pacis. sui. Sicuirauieni Domiriiisnoster capul EcclesiaeSuse,
Et his qrii cfederb alque accipere volebant, ca per Ecclesia vero cofptts est .'ejus; ita diabolus caput
. seipsum dbnavif, sicqiie ad salutem genlium in eis- omniunl inlquorum, el omrtesviniqui.cbrpusetmem-
dein suis doctoiibus venii. ' " bra surit-ejtis.Apprehendil ergo iJbrnihus branchiam
(Tob. VI.) Profectus est ergo Tobias, el canissecu- "piscis immahisSimi, et traxil eum ad"se, projecitque .
tus esl cunii Ventciile Dominoad saivandas: gentes, in siCcum,quia poteritiamdiabbii xoinminuensi "tra-
-929. ',"•".;:':":' 1N LJBRCM'TOlilM' ALLEGORICA INTERPRETATIO.., . _,- ; 936"
duxit palaitfconfideriter, eruiique de -potestaie;tene<"A nbmen Ecclesiae,vpfopter Sarain conjugem Abfaliam
bhiTurii,qubsTilibsliicis esse praescivit." pairiarclisei vquae gbnuit Tsaac filiuin promissjonis,
Qtibdcttm fecisset,palpitafe cmpil irisicco tinle pei id est, JiberuHi, Ecclesiae pppiiluni.Npnien. qupque
de£:ejtisi Cum DbJhinus: nequiliam maiigni-' hostis Raguel, quiinterpreiatur paslus ejus Deus, slve
sjiperans proferrel iri lucem, alqub omnibus redderet iami.eusDeus j ill.um" dcsignat pojiuium, quijVvicta.
rhahifesianr,mblllus estadliuc: superbiens,persecu? diaboli...iraiide, se suosijue fidmini' consortio nectit
tibnem elecfis ejus comnioverb, qui sunt pedes ej'usi qui dicere :ripyii: Doniiriuspascit me, el niliil mihi
Tiuiapervipspsariibulaf iri lefra Doniinus ijiii.~s.uper.-deefii (Psat. -xxxii). Et ap.di.re mefelur'-'I Jumtibn '
pmrilaregnat iri coelo. : .- '. - .-„."-_' dicam.Dbs ser.vps.rsed qiiiicos itieos (Joan.,xv). .;,
Turic dixH ei arigelus Domirii-,Exenterfl ftunc 'py- _,.Tibi debetur oriinlssubslaniiaejus: Et Rater ad
scem, etc-. Exehieravit Domlnus pi.^cem,Cuirivnequir ;FjIitinizPostula ame, el dqbo iibi gentes hmreditatem
tiam diaboli laiius sanclis. aperuit, et quasi arcana litqtri, etcaetera (Psal. \\), , - '; ;.:
insidiarum ejus evisceravit. Reposuif sibi cor.xjus, - _-,»* (Tob. vii.) iugyessisunl qd Raguelem, qtti eossiis-
quia callidiiaiem ejus Jibris sauclis involvii;-de cjua cepiicum gaudiOyAdiit Doiniiius populuiii iiaiioriuiri
scripturiiest, Serpens qiilem erat cqllidior.curiciisani- per dqctores sui verbi; qiji.iihenier ~accep.itjo piurir
maniibus lerrmiGen.in). De quo xorde dixit Pt Pau- 5 nils locis, rit apostolorunl Actus teslanlur. ; '?.'",
Jus-: Nonignordinus cogilaliones•ejus(JTCor. 11).Re- . Pelitus ftlitim Raguet primo. expayit; '.scienscjitid
vposuitei fei,^quia.quanto nialitise frirbr-exbntfa ge-: :pi.ovenissetillis septeni.viris; sed..doccnie:angeib,quia
iius hunianum sieviret, propter xautelsei sluditirii .Immuridieqm h.aberenon possertt; Tobiqs,.autem, .gui
-scribief conseivari voluil. Jecuf quoque reposuit, peumiiiwbaif-pbssei, mbx dqre - consensil, Audiens
quia maturiiatem eonsiliofum ej'us malignarii adver- yerbiim?fideipopufus. genlium, ..atque ab apps.loiis
-sum nos iiinplescere nobis.per doctpfes; yerUai.is- «dinpiiltus, ut de sua progeiiie per orbemEcclesiam
-dignatus esl. Feruril' enlm quia calore-,ac:virtule Chrisli facerel,norij3ine certa.iexploraiione potuit
jecorisbccuita cibi excpquantur comesti, et.ad dige- noviBfidei jura legemque suscipere;; sciens 'qtipd
'Slioneiri perveuiant. Cum.vero ea quae agere dispo- multistemporibuspriscis Jiabu.it dpctores, qul omnes
-niniiis,sedulaxogitaiione quo ordine sjnt peragenda quasi sepienario nuniefb cprnprehensi, hijj,Us,So.luni
jexquirimiis, .quasi 'acceptos iov stomacho: cibos, ^vitaagaudia, noverant, de selerriis liihil ceftujft jdice-
-ardore j'ecpiisexcoquiraus. :. - .Jia.nti Jdeoque illos absque spe.yiiae inimorjalis,
:"~iSiiril eriim hqic liecessqria-ad medicametiiqMililer. ;.-ajtefrtae morlis rapuisset iiiieritus. ::Sedvdpcente h\-,
Astutia et-malitia diabolihoslis-antiqui uobis.agniia _ trinseciJsii)sayeri(ate,:quie forisvper doctorurn;-pra
prPliciunt:.ad:inedelain ; quia qtianio ea certiusex- spnabat, tandem ijiieljexit quiii necesspxssetuistulla
-~plbfamus,taiitoxautiiis.declijianius. .-. ._.•'.;, - '. Vdicerent.slulti, perireiitque lii^qui Dotriiiium:verum
:-: AssavitTobias carpes piscis,ett. Quidquidex pisce Vnoii iipyeiant; jure ajiiem muridi Conditor in raunr
^si.bj.assumpseruni, eos sigjiifical.quj de .meiubriS vdrim venieiis, mundi regimen-siisciperet. Ef fideiri
diaboli in Cliristi membra lrausfef~uriiur,.idesl,de xpnfessus Clirislj, ejus: se sacrameiitis sanciificari
.iiifidelifate cbrtvertuntur; ad Udem. Quidquid ;y.ef.o gaudebat. ,:. .; ..; . ;..-.'_.' ::V.v
idimiserrint, .eos"eGOhirajdemoiistrat,:qui,;auditp;I)j3l ;V", (Tob, yiii.) rniroductits Tobias:ad Sarqm ineubkit'' .
yerbo,, riialuiilinter membfa .moflua .acpulidasui jtim, prpluliideydssidili srioparlem jecoris,, etc.v.Et
deceplbTis resjdere, quatii in sbcietatem SalyatbriS IJomiifusaccepturus Ecclesianidegentibus, inprimo
-reverii. Assavil xarnesejus iii eis quosxarnales Jh- ,d.isppsi,fipnis..ej'us initip jiibefeam iii singulis creden-
-yenit, sed igne sui ampris .spirituales:ac fprtes red- Jilius. abrerturtiiare Satana?, et bmnibus operlbus
jdldii. Dehique Spirilus^saricius in appstplps inigriis xjus, etomnibrisv pompis ejus;""aC,dejtide cprifiteri
-yisione descendit. Cmtera,inquit, salieruni; qupd acl-- -fiderasanc.taeTrihitaiisiii, remissiorienipeccatOrum,
vdbctores :spiritualiter;perlinei,- quibus~.dicitur;: Vos quod ^st.iiitinia.pacis viscefa. vivis cremare carbb-
yeslissal lerrm (Mallh. v).-Salierunt,autem, idest, 'gnibus,; -; , .'-.,: v, :,•
iTobias'et~ augelus; quiaidem Mediator.Deiet hb* >-, Quibus.aclisangelusqpprehenderisdmmotiemUgayit,
minurti,-el bumanitus-aposiolos doCuit-Joquendo,Vet "-Qtiiapost abrenuntiaiionem. diaboli, posl xpnfessio-
'Sivinjtus eisin cbrde-salera-sapieriiiae tribuit.:'--. ; rieni rectaeTidei, sequittir reinissio .peccatprum, ej-
":- Tulerunlaulein.secuiiiqum-sufficerenteis,^^etc^-.Quia v pulsp dsempnip per aquarn biiptismi. ;LIgiivitvaui,e.m
.Doniinus tantos de Judaea'collegit ad.fideiti, qui suf- eum, quiaa fidelium lsesionevretiriuit;quos etsi .ten-
-ficbreni; ad exenipluiri vivendi, yei ad minisieriutri ::tare ajiqub.ties.permiltitur, ul prohenlur,. superare
pfsedicandi,: qupusque- eiiarii in gentibus Ecclesiae Vtaitiertprehibetur neajide defieiant,, ; •: ...; .
ifundatiientalocaret. : .-.-._. ;,-•' , . ,v ' , Llgayil eum.in deserlo siipefibris MggplwM. ~d.e--:
•
;;_Suggerit angeltts Tbbim, ut ingreSsiis doirium.Rd- :sertuni :et .-EgypJus in.Iideliujn c.Prda sigriificaftt,
ijuel; filiarii.ejus: Saram pelal sibi «a-pivemVRaguel Lqtiseet4eserta,idxst,;derelicta surita Depjxujusijilia-,
.-Indicai'populuiii geniiuin, qiiem Dbmirius pbc praer ;bitatibrie;Suhtindign^.Eihi)M!,eademstirtijpstainter-
'dicaiores". suos visitare dignat-us-est ; ul de ejus. -pretaiiOnemuominjs/iEgypii, per.fidjaesjiae>teftebris
stirpeVjsibi^sporisam.assuriieret,- id est, ipsam genti-- •-pbseuraia.Nec immerjib.qui deseritur a'graliadivii)£e
Tuaierii sibi Ecclesiam faceret. Congruit e't ,Safa3 lucis, replettir a principe ieiiebrarum, Apprehensum
9oi BEDiE VLNERABILIS OPEUUI PARS H. — EXEGETICA GENUINA. 952
ergoangelus liaemonem, qui Tobiam occidcrc cupie- A passio ct corona sanctorum , multis laeiitiara tri-
. iial, ljgavit in deserio superioris ^Egypti; q»ia cohi- biiunl, el quasi cpulas, ex quorum reficitinlur cxem-
bituma fapiu fidclium, qui memhra sunl sui Re- plis, accipitint.
Jdeuiploris, idem Dominus et Redemptor noster dia- Etadjuraiil Ragttel Tobiam, ul duas hebdomadis
bolum infidelibus lanlum dnminari permittif. In morarctnr apud eum. Adjur.inius ef nos Dominuin
qiiihus; etiam ligatum tenet eum; quia nee ip»os nosirum, orantes ul nobiscuni maneat, donccper-
'qtios possidei impio-, laniiim Iscdercsinitur, quaiitiim fectionem sarictaerequici per Spiritus sancli gratiam
irtsaiiabili fut ore desidi~rai. conscquaniur, qua fequicscamus a servilibus actibus,
.: Interea. circa puilorum tar.tum timens Raguel, ne iil esi, peccalis in corpore, cl a pravis cogitaiionibus
forte bccisusesiel a dmmone Tobias, fodit s.'pulcrum in niente ; eirequiescat in nosiro eorde et corpore
cuhrsefvis; seii hoc confe^liin agnila sospitale itlius, ipse qui ait, Super quem requiescet spiritus meus,
jussit terrarepteti. Canlus pullorum sonus est prae- jnisi super humilem el quietura-et trementem ser-
tlicaiifmm , qui cum innne dieinque verum fidei nioiies meos?
niurtdo posl lencbras crroris adfuiurimi canereni, (Tob. ix.) Peiit angelum Tobias, ut assumensani-
-erani quldain in populo geiitiiiin, qui diibilarent an malia sive servitia vadat ad Gabelumiii Ruses Medo-
R
vere Dominus hostem \icisset antiquiini, ideoque D rum, reddatgue ei chirographum suum, el recipiat ab
Tidenrtnbniinis cjus obruere aiijue abscondere salius eo pecuniam, rogetque eum venire ad mtptias ejus, et
assliiriarent; qui lameu postmodum agnita hice veri- annuii. Pctunt Dominura fidelcs, membra videlicet
laiis, qnasi surora procedenle el eiebrescenle pullo- ipsius,ul assumal aliquosde credentibus, eisque
rtiiii caiitu, id e-(, voce dflctorinn, qui ad superna verbi prsedicandinegotium commitial, et ipse in-eis
fdesid'eria alacri cordis volatu se levare consueruni, veniat ad colligendas in fidem suam nationes quas
bmne nubilum dubifaiionis sua demente pepulerum, necdum fidci mysleria susceperuni, sed -laulura
acveracitei' Christum, hoslc prosirato, sponsum esse famam audierunl ; eisque concedatpropilius, ut ta-
sanetae Ecelesiaecognoverunt. Tenitim verbi quod fama didicerunt, per fidei obe-
' Emiaius de vita Tobim, el de conjunclione dientiam reddanl; et ipsi quoquead nuplias sanctae
' ac Raguel
nv.pliisfilim sum, fecil occididuas vaccas pingues, et Ecclesiae, in-quibus sponsus est Christus, in qnibus
-
qualuor arieles, elpi.rari epuias omiiibuspicinis suis, "yinUriideaqua novutti feeU,id est spijituaieinvlegis
cunciisque amicis suis. Laetatusde fideChrisii populus dalintelligenliam, credendo etrecte vivendo aggre-
-
"geniium,ei devocaiione genlilitafis ad'Deum, taiilum gent.ur. Nec'$bnuit Doniiims, sed bene fogaritiuni
pfdficiebal in Doniiiio, ut etiani deojusiiumerodo- ~ypia suscipiens, rtpvosquijiidiepopiilosin Ecelbsiam
'"ctores"fierent,. iidemcfiie postriiodumvxt -martjres cogit.: Potest, ut supra diciiuf, de his spiritualiter
xxsliierini. Qiii vaccae titique sunt, quia jugum Eyan- inielligi naiionibus," qux: litteram. Jegis vper LXX
-gelii leve gestant; qula eos quoque, qtii ut ad poflari- translatofes accepefurtt: et.ideo citius fidem sus-
'diim idem jiiguiriprbficiaiil, Vpraedicandb -gignunt 'et cipere "" -valebarit, ' utpoie qtiaiii iri libris ntvtis tene-
•nuiriuni.' Sunt et arietes, quia patres- et dudes stint "barii. '
;'",---" >;..>
populbrurii, de qiiibus diciltir : Afferle Domino filios Assumeris ergo Rapitael qtiutuor ex setvts ilagrielis,
arieluin (Psal. -xxvni). Suiif aiileni pingues vapcse, et dubs camelbs; iri.RtigesjMedormiiperrexil-; etindi-
quia superria deleclaiionls gfaiia stint referti doClores. curis eicuncla de Tobiq, recepit pecuniam, euihque
De qha Psalniisla pfecatur : Sicttt tidipe piiiguedinis sectimqdnupiiasfecit venire. Servi ftaguel efVCameli
~
repleatur anima mea (Psai txu). Sunt duae vaccae -prsedicatofes suftt de gentibus'<. electi, per qubsDo-
=b"ccisrc,"quia quicunque pro Ghiistb, velipsi eorp.us niiiius et:aliOs colligit',,Sefvi, quia seryiuiil necessi-
suum sportte iriortilicant, ut hbstia viva fiarit, vel in tati eoruiri quibus evaiigeiizarit".:Cameli, .quia et
.<•.irianusiiifidelium tradunt oecidendum: lales nimirutii onera Infirmitatisxprum ffaternae subjeclibne cua-
pef arma justitise, "adextris et siiiisiris; id est, in fifatis poriant. Quare autem quatuor servi etcameli
prbsperiset adversis, coiiira hoslem slare didiceruht. ]) sinj duOj stipra monstratum*est, ubi.vaccae iduse^-et
• .Sunt quatuof arieies pccisi, quia sancti dbctores et -quaiuor oCcidunturarietes; Tales adjuyanleRaphael
* librOs saticii Evangelii lide xt produciint Gabeluui aoT,nuplias Tobise, cum in rini-
marlyfes quatuor
'
operatione conservarit; quia quaiubf yirlulibns pri- talem EcclesiseChrisfi npvos"populos;7ipso diylnitus
mis, pruderitia, fbrlitudirie,- temperantia, juslUia, ppitulaiile, sancti prsedicatOres aggregaril.
niuniuniur-qiiia per orbem universum, qui quatubr (Tob.x.) Moras'faciente Tebia nupiiarum ctiusa,
plagis distinguiiur,-gregeiri Gliristiinsiituuni. Eecil conlfistali suril pafentesejus,' quoU^npndieconsiiluto
Raguel vaccas et arietes occidi, qiiia popuius gen- revertefelut tid eosi Et. nuiic jftorante Chfistb per
. tiiirii tale eos qtii de sua; siirpe ad fidem yeriefarii, fidera in Ecclesia congregata de gehiibus, quictihque
essc dbcuit, ^jiios pfsseniinentia viclulis hostis ICn- sirigillatiift de JudseiS;ad Jideiri; iilius: cbrivertuijlur,
tare appeteretvnee teniaios yiriceret, sed victores multum dolent animp;.quiaiafd.at-Dpiriinus venirfi
ppsset facefe marry-res. Vol cerleipse fecit occidi, ad salvandos eos, reten.iiis in geiiiibus. Quibus.hene
-qiiosXartiem Suam proClirisiocumVvitiis et coticu- corigruil, quod niaief ejus pauper, et quasi vrio
-plsceniiisxrucifigere-docuit.;Quarum occisionepara- siraril aCJilio orbata;, iniilto epiii dolbre dicebat:. ,--
vit.epuhis oriinibus vicini.svsuis,quia.pfoTeclos, vita, Ileh^ lteu,-fitiriii:;ut qitid le misiiiitisp+egfnafi.
955 - .BED.E YENERABILIS OPFRUM PAtiS II. — EXEGETICA GENfJINA. 936
'
Sedquiijuscunqiie ebrom ablala.fiicrit erroris caligo,JA Dmgiiegressusveslros, ulexeatis de Ninive. Video
_3gnoscenlquia Ghrislusjani veriil, et iiiundum sub mnim,quia iniquiias ejus ftnemdabil ei. Et hoc cst
sanguine redemii. Quibus apte congruit quod se- dicere iideliuirisuis audiloribuB:'Dirigite intentionem
<qujlur": ," '-' cprdisvestri, ut hujus saeculi terrenaeque conversa-
Qtiia, visuteceplo, glorificabat Dettin Tobiascum tioiiis desideria reljnquatis-, el tolainenle cbelestia
uxore sua, el omnes ttoti ejtis, dicens, Benedico te, petatis. Constal enim, quia tania esl pravorum mulli-
Domine Deus Isfaei, quoniam iu casVgasli tne, el lu ludb, tanta prasceptorumDei transgressio per orhem,
saivasiime, etc. Sepicm dies lucem gratiae spiritua- qiiae:non aliter: nisi orbis. ipsius exferminio, sicut
Iis; qui sepliformis accipitur, insinuant. Pbst-septem quondam in diluvio totiusque gCneris huraani abpli^ '
illuniinaio. uxor filii . tionC possit terminaii.- . . -
ergodies, Tobia, itigrediiur
xjus; qnia postquam illuminala. ftieril 'Judaea per AbscessitergoTobiasex Ninivecum Uxoresua etfiliis
Tidera, postqiiam graliarii saneii Spirilus' acceperif, . et filioruirifiliis, el reversus est ad sbcerossuos, et in-
irigredieltir ad- earn Ecclesia,- ul sit linura ovile et venit aos in senectulebona. Hoc quoiidie facit Do-
umis-pasior, stfque una domus (~!irisliuno angtilari njiiius, hbc-iisque ad finem saiculi facturus est,
" cpin derelictis eisqiios subs non essecognoscit, ad,
lapide Tirmata. '...''- •_
. Ingressa suni et pecora el cairieli, el pecunia tiiulla-.-P.illbriiiii ctirda"visitanda et illustranda converlitur,
ttxoris. Multse fideiium personse, multae vlrtutes quos ad yitain praedeslinayit seternam. lios eniin
Ecclesitb tunc in populurti judsebium congreganiur. iri senectute bona inveiiit, oum-bonis operibus-diu
Sed eliltapecunia, quamrcceperaidGabelo. Sciert- studuisse se dpnante laetatur. Alioquiriin mala-sene-
lia qtioque Scripturaruni, quasaliquandogentibus V-ciute videt, et ideirco praetefit eos, qui [Ionge a] di-
cbrnniodabant, luneeide.m rcdditur. vihis.viveii.lesnon maliiiisuntconsilioj.non candofrj
Venerunl consobrini Tobim, congraiulanles ei de bonse actioftis:quasi caniiie veiierandi, sed vilioruiri
omnibus bpnis qumilli fecit Dominiis. el per seplein suni.ortere incurvi. Dequalibusdiciflsaias: Centum,
diesepulati sunt ctimeo. HoC"esi quOd iii cantico Mnorurn morietur puer, et peccaior ceriium annptum --,
Jloyses dixil: Lmtainiiii, geriies, sitnul cum pbptilo irialedictusetfit {Isa. LXV). Merito-pro peccaiis suis.
4jus(Rbm. xv). Septem dies epulanluf simui; quia ;maledictioni -subjacebit,. qui cuni niullts annis vi-
iiVdonis spirilualibus et virtuiibus gaudent. Reditu- xerit, puerilis tameii auiuii levjtateni-iiuiiquam de-.
JUSad cffilum angelus, ajierlius illis" qiiis sk Jpse, sbrere curavit. ... - . ,.
<l quare yeiierit, qubdqtie sit reversurus ad Deum, ;,;_Invenitebs iriseneclule bmta incbluines,.etc. El
exponil. Et Doihirius eidem populd tunc profieienli t'_ J)ominus ac Salvator noster curam agjt eorum quos
latius suse coghitionis munerapaiefaclt, ajieriens et ~~* ift b.Puorum operuinincolumiiale perslare cogriove-
osteridens omiiibus,'quia-ipse inTatre, et Pater iri rit.. Ipse inluitum cordis eorum a prseseniis vilae
ipso esl. Redil ergb afigelus adDeum, remanet -dele&atione claudens; aid conlemplaiioriera perpc
apud palrerti Tobias. El Dbriiinusab' elCclisiritelli- tuse lucis attollit.lpse illos posl hujus vilse letmi-
'
gitur, irt djviiiilaie Palii aequalis, humaniiale nobis iiuiri ad ccelesiia.perducii. Jpsius est haerediias, de
consubslanlialis.. - - . qua :.el caniiur a prophela : Exsurge, Deus, judica
(Tob. xin.) Turic aperiens os situm senior Tobiqs, terram,. quOniam lu limwditabis in omnibusgeniibus
benedixit Deuin. Corilessusseveriiaiem et misericorT (Psal.txxxiy.-. -'.. -,, .:._-
diam xj^u.SisimuT el admoriens (ideles cjus- b.eneficia ~. Et completisin timore Domini annis plurimis cuni
setiiper pra'dicare, ejus flagella perliniescefe; irn- gaudio; sepelierunt eum omnes cognali ejus. SepulT-
hutusque spiritu prophetiae, de supbrria Ilierusali~m luwt Tobise , fidein lotius mtindi desigijat, vquando
- niatfe nOsiramulia
per laudem uecahlai. Et pbpulusi Jipminus npsier cum totb" bbrpore sup, quod~est
Judaebrumeonvefsus in fine sseculi'ad fidem, riiiiltos:" Ecclesia quam .redcmit, iri reqiiiein iiiirat-suternam,,
habebit' dociores et proplieiicos virds, qui mehtes congraiulaniibus-angelis de sbcietaieJiominuin re-
proximorum ad: siiperna desidefia accendant, dum,''jj.denipioruin, et singulos quosque, niembra videlhet
eis crjelestis palrise gaudia pefpelua, crebra yoce..- suiConditoris , per divefsas superrix palriae nianr
' " '
resohant. .' .' ; -sjpuesv*pro merilorum diyersitaiecpllocaiilibus -
(Tob. xiv.) Tobias senior in hora exiitis sui vocavit; ;. Etomnis genemtioejiis-inbpna v.la etsdncta con-
adseTobiatn filiuin.suum, elseptem filios ejusnepotes: vefsatipne pefmansit. Hocesi,uiia per lotumorberiij
suos, dixitqtieeis, quia pfope essetiiiierilus Ninhe, el! totumqtie saeculi leinpus 'gen.eratio, quscreniium
instauralio IsraeL Ellunc in Jndaea.dbciores^quippe . ©oiniiiuin, requirentium fatiem Dei JaCob<(Psal.
fideles et justi hoe videntes, hbc exituri- demundo i xxiji). De qua item dicit :~Geheralioreclofuinbenedi-
suos propinquosadmbftent, qtiia inundus jam pro- ceiur (Psai., cxf). Quae xst autem vita melior,
pinquetadfinem.vetfuiurae vitse boiia pfoxlme siutt quaesanctior coftversatio, quain in gloria sui Con-
Yentura.- Monent autem- libc eos niaxinie, qubs per\ --ditbris perpeltio mariere ? ; . ' .-•
Domirii-graliamreiiatos, et Spiriius sepliforinis essei ;lia ut acCepii-essenliam De'o\ quaincunctis habi-
munere-replelos aspiciunt; qnod est esse filitisi tqloribus terrm. Pcrducii ad paTriamcoelestem homi-
TbbiaeJ.uniorisin ntimero septenario.iet hos jyvienes,, nes, accepti eruni Deo, ciijus gratia sunt redempti'-
hoc est,-forics-in fide et viiiccnics inaljgnini):. acci'pt-ijcruiil-c'!ang"lis', quorui)) huisb;um comjile-
953, IN LIBRUM-TOBI.EALLEGORICAINTERPRETATIO. V 954
iumen.octiloiuninostrorum,baculumscnectutisripstfm,A Gaudent depraertiiijierceptione vifae^empilefnse,et .
elc. Qubdque Tobias consolariseamvrespondet: Tace, de hoc eodem prsemio cunciis .elec.llsxbmuiufti,"
et noli iurbari, sanus est filius noster, etc., eisdein cofda eofurt), quibus pradicant, exhilaraht, dum
ipsis ijul. niihc dejudseis credunt,conyenil; qui se1 eis adventuram confesiimChrisii graliam promiuunt.
suosijue in-hoc adliuc cp~.isalant.ur,quodyefefutu- . Annuntianle igiiur cane venisse Tobiam, exsurgens
nuri~sit tempus,:qtiatido reverlatur ad eOsDortiihus, cmcus pqter ejtis cmpit o/fendehs pedibus currere.
et lunc onmis Israel salvus fiat;~scienles, quia satis Audito a doctoribus verbp salutis, exsurrexit populus
. ffdelis est Dominus,. qui hoc promisit. Sjcut enim Hebraeprum de longo perfidiaesuaeyeterrio,; currit
supra -docuimus_ idem . Tobias et per^ciccitatera amore ad Domlriufti; quamvis offendens gressibus
suam iiicredulos,.etper fidein credentes more Scri- operum, donec plenimdo fidei et pperaiionis bona;,
pfuris usitatp designal. lucem recipiat regerieraius in Cbristb, .efinstructiis.
Rogat: Tobiam Itaguel ampliore tempore mariere El dtiia mantipitew, occurritobviam fitio suo: Dat
$ecum,*nec.mtdilur, dicente Tcbia :.Ego novi, quia manum puero csecus,.ut inofferiso pede operis Ep-
paler meuset mqter meahiododies compulatil,'et cfu- Jnino-occurrat; qui etsiipse necdumyiam fidei plefte
cialiii spiritus eoruirivt ipsis. Et cuoi plenitudo gen- inielligit, ei lamen qtii lutnen veriiaiis be.necbgnovit,
"tiumtniraverit, nullus pbterit prohibereDeum.quin et B assensum praaberei qifa Dominuni 1
"" ad. - perveniat,
IsraeLsalutem tribuai, Gaecitateinque:ejus, quaeex satagii.v , . . . .-.'",
parte .facta est, auferat. Reeordatuf ..enim. divina Et suscipiens bsculaius.est eurn cum uxore s«p.
clemeritia,.qubniam tristitia estTriagna, et coniinuus fientesque prm gaudib. Suscipjeiis'cutii gaudio..judaea
dolor xordis: credentibus ex Judaeis prO caiCilale iii.fiiie copulaiiiGliristi, jurixil et fletuin : gatidens,-
sunt cogrtaii corura secriodum quia-Credil; dolens, quia fam .sero ad JJbriiiiiuiri
' Jncredulorum, -qui
carnem, qui suiif Israelitse. pervenit. . ../:• V
- Dimisil ergo Tobiani Rqguel adpareriles suos, tra- -Tunc sumens Tobias defelie piscis, linivit ocfilos
dens; ei Sartini cummuttd subslantia. Remitliiiit. in patrissui. Et Doihinus credentibus revelat apertius, '
. fine "docioresEccIesiseCIiristunf,cum ipsa-.Ecciesia quanta est m$iitia dracoriis «ntiqui, qui. iliuui in
v,iriuium divitiis plena,-ad illusirandum flde, ditan- pas.sibhequondam deyorarfe gesliebat; s.ed pef "hoc
-
damquevbonoruni pperum subslanlla genlem-Judaee- Ipse .poiius occisus^ sua menibfa, id est, eos qups
riiiri, ex qua carnein assutnpsit. .. *'"'; antea lenebat, amisil. :' •-_'..- :-;
;-" (Tpb. xi,);Pr<ecessi(arigelusei Tpbiasad parenles fiozpit ex oculis. Tobim quasi tiietnbrana ovi-albugP
ejus; deinde secuta esl nxor ejus cnm -subslantidet egredi, postquam linid sunide.felte piscis;,.:e't'visuin
-famiiia;ejus.vPostquairi illuminalof.paterpraicedit di-'•Grecepit.-Ei Judaeorum"populos,.postquam amarissi-
viria:gratiaad.iliuiniriandamca^citatempopuliJiidseo- mani liequissimihostis maiUiamcognoyeril,ainiss;arii
•riinv,aique: in suis lilteris Ctiristum: verum Deutw recipie.tluceni. AJbugo,..quse'obsederat ejus oculbs,
atque lioinirienj'esse cognoscunt, el post agnitipneni stultiliam sibimet: plaeCndi desigiiai. Habetiiieiiini
i-eciaeJideiiVquasivispangelojetTilio^suo, quos dlu -zelum Dei? sed non secundum scientiain(Rorin:^)..
•non yiderant,; •riiultuiii gaudenles,; sic taiidem se Et sicut ilerum dicit : Suam jusliiiam volentes coti-
saiicise, Ecclesise, qtiae,est de gerttibus eongregala, . sliluere,justilim Dei non sunt subjecti (I6ii~!.).-Pupilla
participatione myslet iorum coelesiium.juriguiil. xiiim liigra videt, alb.a. leiiebrescU. Et- qiri sibi'
:,'-Appropinquanlibusdotnuiprmcucurrit canis, :qui .sai)ientes.videiitur, dicenles : Nunquid el-nps cmci
' -siriiul
fueral iii-via, et qutisi tiunlhis^adveniensblandi- -sumus(Joan. ix) ? in his veritas non esu Qui autein ~
mento sum_caudm gaudebat.. Non .cbniemnendaesf ?uae fragililafis et-igiioranli» xbnscii dicere npranr,
Jiguraxanis JiujuSjJjui viator-efcomes -angeliest... Deits.,.nieus, illumina lenebras meas (P.sal. xyn);
JJpctores ergo, sicut el- snpra doculmus,.;exjiriinit. hi. luce yilse sunt fruitiiri in 'Ppmino'.' Bene auiem
vEcclesiae,qui sacpe coidligendocumhaefelicis, lupos albtigp-quasi membrana erat -Ovi, per ova,quippe
graves a Pasioris suriiraiTugantovili. Quibus bene j^ spes desiguatur; quia yideljcet vnondum vivum est,
xongfuit, quod canibusnaiurale est, beneftcis fepen-' no.ndumaniniansxst, sed separatur a yplucre,- quaa
derevgraiiaih,''xl sollieilas excubias pro dominbrum hoc posuerat, quando viyat, procedat, currat, ypfet. '
salute prseletidere. Prsecurritxrgb canis ; ijuia prius .EiAposioliis ait: Si qutem quod non videmiissperd-
saltiietn praedicat.dpniuij-deindeDoniinusilluminator pius, per patientiani-ex_speclamus(Liic.x\). Uiide.et
eorda mundi.vEi pulcbre dicit quqsi nuntius -adve- -iii.evangelica parabola sub nomine panis, jiiscis, et
niens,: quia niniifum doctor quisque fidelis nunlius ovi, Jres .sti.mniaeyirtutes, fides scilicet, spes,_et
est yeritaiis; pulcbre, blandiinenlb sum caudm gau- cliaritas exiirimuniur.TJabetergppopulus JtidtePrum
debar; Candaquippe, ^quae finis es.l corporis, finem adhuc velainen anle faciem cqrdis, ut nqri inleliigat
honse operationis, id pst. ])erfeciiouemc,-yel. certe sgratiarri Chrisii. Ilabet albuginem, .qtiia sibimet
ftierccdem, quse si'ne~fine tribujtur, insinuat. Illan-' candidus et juslus prae pmnibus yideiui*,Sed habet
<Iiirientoxrgo.vcaudis . gaudebat canis, -v-c.umtecia eaindeinalbuginem quasi iiieinbranain .pvi.a^quia
ilomiiibruni,,quibus diuaberal, reviseret. Gaudeut caecilalein susliiiet - meiiiis, sub spe sluliissima et '
ductores<1eaffijctusui op.eris,curaJ.udasaraper suuin supervacua .naseUuri in .cafne Cbrisli,.atqtie eos
ii.iiiiisteririiii-a Doinino. recolligendam inlelliguui. iiberaiuri eisque regnum .-niagiiumdaturi per orbein.
&37 SUPER PARABOLAS SOLOMONISALLEGORICA EXPJJSiTIO^LIB. I. •8"S.S.
tiunl, quibus in perpeiuuiri fratefna Vsuntvsocietaie \possidebunt terrqm (Udiih.v); quain videre deside»
copulandi. Hi suiit etetiiiu habitalpres terrae-il.lius;. rans Psalmista dicebalviCredp videre vbonapbinitii
de qua Doaiinus dicit : Beqti miies_,iqubniam ipsi in terra viventiuiri (Psaim. xxv^J.
Hic eral locus commentariorym inlibrum Job, quos nonnulti Ven. Bedce altribueruht;
cum -vero prop7'ius eos dederiiiius inter S, Hieronymi opera,, Pqlrologiceiomo XXII"l', ibi :
videsis,leclqr, qumsumus, V V V - .V:
'~ -
\;:..V-'I.IBER PRIMUS
•v -, CAPUT jpRiMjji;; v U ciant, libenier ausculfare,- et hxc solerlef intelligere
Parabolm Sqlomonis, eic, PayqbpLwGraece,Latinp Cuferit. — Justiticim,^el judicium, etc. Jusiltia est,
dicunlur Shniiitudines; quod btiic lilno voeabulum in eis Lquaesecundum reguia^niyeritatisbeiie opefa-
Salomprt ob id intposuit, ut scifemus aliius, et non , mur ; j'udicium, in illis quae recfa discietione ciiin
juxia litie.ram, intelligbre quae dicil;, in.qtio Donii-. proximis agimus. jEquitas iri eb ;qubd cum sihcefa
num sigiiificat,per parabolas tiirbis fuisse aliqiiando inieniione Deo soli, in Jiis.qiise fecie geriinus, vel
lbcuturum. Sicut eljam proprio rioriiine, et paciflco ,jiidicariiiis, pbicere xohteridiirius. —-:Uidetur ptirviilis
.regrii sui statu, regnum Cliristi et Ecclesiae {jereniie astutia_ eic.~;Parvulos dicel eos qtii nuper sapieiiliae
denuntiat; de quo scriptuni est: Muiiiplictibiiur ejus auiem accftiriftiodare ccepeftirtt; adoiescenieiii:, qui
imperium, el pacis rion erit finis ; :super sptium Dqvid aliquanium jani in ejris auditibrte pfbfecil."Et ideo
et super regnuni ejus (Isq.lx). Sieut:templi constru- fortasse parvulbs piurali 'nuinerP, adbiescertiefti ap-
ctiprie -ac.dedicaiipnei..wdificati6Bem:-JEc£l.esiac..s'an-:-pellat singulari, quia-dbctriria sapleniia), qtios diverr
clae, quaeiempore resurreciipnis iti ajlernum. dedica- . sis animi riioiibus, diversisyivertdi riipribns dedilos
bitur, insinuat. Nam et ipse filiusxissevDayid,xt rex v suseipii, iri viam yiitutis petfeclibrem erudiorido
splrilualis Israel, etiairi turbarum testimpftio, qute prbvehit. JJe qUiblisjrife dicatur : Jluitiludinis cre-
ei Hierosoly.mam veiiienil, cum palmarurii xamis _et(C dentium etat-cof unum ei dnima uriti (Act. \i'iUpde-
Jaudibus occurrere declarantur (Malili, xxi). JS'ptan- iur, inquit, parvulis asiuliq,\l-xc eienini rudibus est
dtim autem, quod "Vulgata^Qtiitio pro Pafabqlis, quae et incipientibus nebessaiia, pef quam sbphismatum
Hebraice Missmvocaniur, Paminiqs, J3 est, prover- digriosCereel cavereversutiam.pbssirtlVrieTalsPrum
bia dicit, Sed. nec Ipsum.nonien abhorret a vero. fraudidus arguitientorum abdiicaritur a SinipliCitaie
Quae_ -eiiiinparabolaefecte nuiictiparilur, qyia pcculla vefaesapientiaj,qtise ducii;adyiiatn. Adolesceniiscien-
Vsuiit,ppssunt nori incojigrue etiam prqVerbiaybcari, tia et irtiellectus,Vquia qui pfudeijtervdecliiiat falsa,
(juia ialia :suiit,quae jherifo saepiusinore colipquen-. cbnsequeritef -scUaveritiiiis pefcipiet. Hactenus pfse'.
tium versari, ac mempm debeant retinerj. Nam et liiulalio; Iiinc jairi ipse lexius Parabolafuiii incipii.
proverbia plerumque tain bbscurevdicuntur, ut non; — Audiens sapieris, sapientior erif. Quia sapientiaa
imirierito eadem possiiit eliam parabplarum. nomirie ariiator exstitil Saloitabii, quij.pptibnesibi daia, sa-
nofari, Domino alteslante, qtii ait -.Umc inproverbiis piemiam petiifet accepit, pulclife inititiiii Parabnfa-
loeuius siim vobis, Veniilioraciimjqmnoniti.pfover- ruiriSuarunia sapieniia suiflil..Qiibdautein aii: Sapieri-
piis ipquat vqbis, sed pqtarii de Palre anriurititibqvbbis iem, duin. attditfii verburii._sdpieiitibteinefjiciiosten-
(Joaiu xvi). Quid autem uliiitaiis ParaboiiB Salonio- dil nerailiera in hac yita ita Sapierileriifieririosse,cu-
^nis cdnferaiit, sub incremento tituli mpnstraiur, cum D jus sapienlia lieqiieai augefi, scmperqiie -moris esse
"
stibdifur :'—Adsciendam sapientiairi, eic.Sapieniiajn sapieutium ut dictis iriajvruni, et aliquarido etiam
-auleuiet disciplinarif scire tist quoiriodo fecle xfe- -. miriorum; auscultent; quidquidineisutilitatis audie-
dpre, qtialiter se viverebporteat, quenique yeracitef rint, ad se replicefil. sUbque iri corde fecofdenlur.
didicisse, quo inlerilionein eordis dirigere, et quid Deriique atidivif sapiens riiihpr Ittajpfem, fegiria
pperando gerere conveiiiat, tiosse> Quod auteiri ad~-, Saba SalPmbrieift,et saiiieritiorrediit{ III Iieg. x)'.
jungil: -—AdihlelligendaverWpfuderitimye^ Audivit Moyses socefum iririllo iriferioreni, 'eiv.su-
eos quos imbuit, ut non soliim sapiertliarii, quairi bliiniof aC sapienlibr fedditus esi;'.( Exod, iyiij);
semel ipsi perceperinl, amplecti, et disciplinae;yir- Audierunt discipuliGlifisluiri, et spiriiriin:iap.ieiitiifc
lulem, quam cognoveriut, sclahtinsefvife, sed eliarii pefcipere iiiefuefunl. "Aujivit Nicpdc-riiii^,atidivit.
verba 'rrudentium , rjuibus ad pefJeciioriem prbfi- GamaHel,audivit discipulus ejus, tuijc Saultis, nuiic
V "" ' ' '' v
PATROL. XCIv "'"-";""' 30 '::'
'0r9:: v-V-- V-~-,;'CEp^:.'.yENEIJiRlClSOPERUM"PARS II.— -EXEGETICAGENUIiSA. 9J0:
apostpliis-Pauiiis:.Sapierifesutique vcrbum Evaftge- Apientiurii coelus unifofnieiii lenet callerii pfetatis»
lii, el sapieuiiorefe sunt effecli". Qui eliam Paulus,: Porro erraniium dissimiii dbgmaii,- disshnilis "est
vutii.nd teriiiim cceiutn raptus atidissel ea quaenori ordo vivendi. — Attdi,fili ini, disiiplirianipatns iui,
licei lioniinibiisverba Joqui (Aci. xxn), niIiiloinin~is_ . elc. Ilacieiius^pjoverbialiterde u.traqueparie dispu-.
ad. ierraiii.reversiis .aiebat :.Quiq ex parte cognosci- tal, Iiinc jam sedulus incipit admonere queinque
iiius, 'el ex patle prbplielam.us; cum auleinveheiil quod fidelem, ut disciplinani legis-divinai blandirtis prie-
perfcciuiriest, evacuabilurqhodex pariefl Cor. xni). ponat reprobnfuin; quia niininim hujus xuslbdiam
---?.Eiinielligms gtiberr.aculapossidebit.Neino se de ciiroua , illorum facinora rnors sequaiur' ateiria.;
suajaclefscienlia , qtiiasi qui sapienliiim verba cre- Unde et recle filiuin.vocat, queni pater sollicjtudine
lirpatidire eJ inteJIigere negligit, vitain suntn iiie curat instiiuere. Poiesl et ex Dei Paiiis persona
giibernarenoft .novit,-Quantp magi.s alienb fegi.miiii dicluii)accipi, inriomineautem iiiairis Ecelesia, quai
praefieineqriit, q»i seipsuuvad patriim discipliftam lunc/Synagoga vbcabaiur', inteliigi. Et notahdum
subjicere conlempsit! Quod ergtiait, Atidienssapiens quod.ila nos discipliham Palris audire prsecepit,'ut
sapienlicr erit, el ad eogiiitioiiemreruiri qiiaepef sa? Jcgeiriqiioque nulla ratioiie dimiitamus, quia non
. pieritiairi noscuntur resp.icit; .qtiod vero addii, El sufficit ul quis se Dominumdiligere et ejus jir.xcep-
"
inlelligens gubernacula possidebit, ad reeiUiidiiiein tis ob:e.nipefairedicat, si uuilaiein Ecclesiaefraterna
viise quaeper eanidem sapienliani discitur vel dbcb- cliaritale non sequiliir. Nec vetai aliqiiid, mairem
- tuf, pertirtet, El pulchre prineipiuni •Patabiilanini, ipsam, Dei graliam, qua salvanitir, accipere. Nani
vprincipibxongriiit tittiIi,qttod iia se habet, Parabolm ei apudllebraeos,'spiritus, qui' gratiam praeslat,
Satoriioiiisfilii David.regisIsrael, ad sciend-msiipien- geiiere feminino nuiicupaiur. :—Ui addaiur gratia
iiam ei discipimam.-— AiiiniadVeiielparabolain ct iapili iub, etti. MoSapud veteresTuit- ut Iegiiiine
: inierpreialiorieiti, e\c. itoc discipulis.se humililer cbrtanies coronartiin capiie, torqucm in colio acci<
.iutlieniibus, ipsa qtiaaeos in carne appar.ens erudie- perent. Et nobis ergo, si'disciplinani Conditbrif
iiat, sapieritia donavit, ut el suas parabolas, quas ribslri, si graiiaa mairis scila cuslodirtius,major irides
'"'iiifhai'iietjuihant iritelligere, ei proplielarum ac legis siiiiiiualiiiriiyiftuiuni'claritas augetur. Addituf enim
; aiiiiginala, id esl, obscura^icta spiritualitcr .aiiiiriad- graiia capili, cum cliafitas,qua~! priiicipaleinentis
vcrtere , ac suis" auditoribus: diliicidare'- valerent. ornabiii, ardentius iiiflamiiiatiif, Addiiuf et colio
Scd et .sequentibus.Eccl.eslaeJnagistris',;eadem iii- tbrques, ciuri fulgore )Derfectaebperaiionis, sefmo
Vteiligentiae spifJtuaiis aicaiia ,, pie quaerei.itibtis pracdicalipriis,- qui per~;cbllum jirotedit; corififma-
ac pulsanilbtis reserayit. — T.imor D.pinitii,princi- irir; acne cbnleniiiiab audiibribusdebeat, iiideficien-
jiium:sqpieiiiim. Dtio suiit tiniores Dbmini: pritniis liwirtuitim connexionetfocetur. Sed etiri his qiii4Ib-
sef vilis;:qiiipfincipiuni scieiitiaeyel sapieriliaivbca- saicae legis decreta'; Doinino veiiiente, sefvabaniy
tur; secundus amicabilis, qui perfecii.oii.em -sapienr addilaVst "gratiaNoviTeslauieriti cum spe regtii cbe-
tiae cpinitaiiir. Ti.morsefvilis priiicipiuni esl sapieri- - lestis. Cujusspleiidor eximitis ad exemplum cofonae
iiae,;quia .quisqiii.s ppsl. efrorCm. deliciofumsapere veTiorquis nullo uriquam fiiie claudetiir. Nobisquo-
incjpit, priiiio tiniore divinp cbrripitur, ne ad tor- qrie cutii pro nbbis actibus, quos "diyina: gratia
menta ducalur.Sed.hynctiniorem.p.erfeciadilecliofo- pr-erogavit, lux aciefiia tiibuitur, gratia profectb
ms miliij (I Joqn. iv). Succedit auieui-jimoc Domiiii capili,et coljotorques addittir, juxta illud-Evaogelii:
sancius, permariensin smcutuin smcuii (Psql. xui), Quia el nos bmnes de pleiiiltidirie ejus accepitiius,
queui iion excludit,"sed augct cliariias. Ipse es',1. quo graliam pio gralia (Joatv. \)", gratiafn, scilicei beatae
liiuet filius boiras, ne vel in nioiiico oculos.airiantis- retilbulionis, pfo gratia rectae operaiionis. ^—Fiii
simi pairis oflendat, JSamiiichoaiivo liinore, seivilis iiii, ii te iaciavtrinl peccdlores,.eic, Diiobusmodis
adiiuc anihiiis metuii, jie ab iralo domino pcenis lactant peccalofes, quos decipiuni; quia aut ad fa-
subigatuf. Uierqueautemltiniori.nfuiiifa viia cessabit; Cienda scelera blanditiis illiciuuf, aut facta jahi fa-
cliarjias vero .nunqiiam excidet(I Cor. xiii), sed in U voiibus, quasi laudabiliteracia,suslplluni. Inutroque
pleftitudine' sapienliaBpsrpetua manebil ; quod est auteui sapientia suosatidilofes,iie talibiisacqtilescaiii,
cognoscerevermnel unum peutii,.elj)aein misil Jesum liortatur. — Si dixerinl, Yeni nqbisciim,eic. Potfest
Cltrislum(Joqtt, xyii). — Sapienliam alquc disclpii- . iiic. locus generaliler de ialronibus dici, qiii inno-
nam:siitiii.despiciunl.V)'\xer<i_i de sapiente quod au- cenlibus vel insidias mbrtis vej damoa "iriferuiit.Tb-.
dito sermone sapieniior fierel, ei.inielligens, liie Tesi et de"illis specialiter iiitelligf, qui ipsurii vitae
suos gubernare disceref-aeius. Dicit e~,cpulrario.de auctorem neci tradidefuni. — Abscondaihusleridicti-
slultis quod sapientiam rectidognialis et discipliiiani lascoritraiiisbhlemfrustrqilixc fecere, Cuiridicebaiit:
puraj conversaiionisiioii riiodo iion assequantur, sccl Licei dqre iribuiumCmsari,~ annon (Marc. xii) ? et iri-
cl.nbsse. cbnieiiiriaiit. Deiijqtiepr.aedicai!tein carne, numera Jiiiju.siiiodi alia.'Vere eleriun efatinsPris,
Vipsa-s.apieiiiia,sapieutes quiquegatidenles accurre- qui peccaium non fecil, ncciiiveiiiiisest dolusiribre
Jiant-:.pt pliafisaei et principes s-icerdoiums.iluiaria ejus. \Tere Trustra illi iendebant IiisidVas,aqiib in
cjusdicta siiiiulxl facfa sperrtebaiit. Et notandum nullo J-csi, imo cujus piurinva.^efsiiitbeneficia ex-
quod sapieiitetn singularj liuinero, siuUos describit perl ii — Degluliitmus citni, sicut [iiifei;nus,-eic. Ita
piuraii, qtiia elpltifes sunt sapientibus stulii. etsa- Doininutn iinpii desidcrabant exsiingiiere, ui oinriis
SSi SBPER PAIUBOLAS"SALOMONISALLEGOftlCAEXPOSlMO.—LIB. J. "9il
meirioriayirluturti et doctrinae illiuslollerelur; sed A X aiierna qupque animarurii. pefditione damiiejitur..
ei -lioe ipsuiri quod uiiquamTalis inter eos vixeril, Quod cum ad omiies qui -sangui.iti insidia.nlur, et
«blivioiii dareiur; -r- Qtiinempretiosam substanliain "fraude.; sibi vivendum existii)iartt,vperiiiieat, specia-
reperiemus, etc. De honiinibusdicebant,:qubsClirisib: liter tariien Judaeis. congruil, qui .insbnti Dotuiiio
adliaerere cernebanU' Putabaril ehim quia, sT eum tendiculas abscbnderunl, ejusque apostblos, virltiluin ;
occiderent, oiiwes qui vcfcdideranl ab ejuspoEseiu :pennis fultosj dolisxifcuriivenife siitiigebant. Coiiiia
ampre el cOiiseiitatuseceriiere, talibiisque ariiriiaii» suum nainque saiigiiiiiem;suasque aainvasagebani,:
TmniSpoliiSjstiaruni cbnventiculafeplere donibrum. qui liinentes ne terresire regiium perdereiit, coeli
Cui siinile est lllttd Dominicaeparabolas, quia ve^ lerraqiie regem occideriuii,-et cceli cives perseque-
nieuie ad se regis fiIio,-dixerunt : Uic esl Itmres; baiiiur in terra; ideoqueel quod-in ierrisJiabebaiit,.
veiitle,occidamuseuin,;el hosira eril hmreditas(1bid,) et quod in coeljsacqiiirere potefaiit, regnum pefdl-i
— Sorlein milte nobiscum,elc. Marsripiumest sac- derunl. Geiieraliter autem diceridtimquia quicuijque
cutus nuttimorum. Paietautem de lalroiiibus qu"ia_ bculos fideiJiiibet aperlos, accipi|que a..Dgmitippeii-
<ti"t
plufes sceler-uriisocios conqiiirant, comniunioneni nas,rit coltunbae,quibns aetcrii.rii.volet ad-rcqiiiem,
-eis praedic quani rapuefunt spondent. Sed et.pcrse- frustra tali nectant laqucpsniali, seque ipsos jtotius
"cutoresriosiii Tledenijiloris,quoseunque pbtuertiiii, B 1 hoc prxsuinciido periinunt.."—Tr^Si'.S<jH!if<~3"'.'e/«s
avqri.
sibi adjungebaiit. At quos illuin sequi yidebanl, liqs diiimaspossideiiiiumrapiunl. SeiriitasVavaridicit suh-
de Synagoga prbpuisaiites -, sua coiiiiriunioriepiiva- tiles ejus cogitationes, quibus sedulus iiiijuirU qua-.
bant. — Fili mi, ne dmbulesctim cis, eic. Pruliibel Jiter pecunias aiigeat.-TalesqtieseinitiBVrapiiiniad
credeiiles -Chrisio de Judaais, comniHriicareperse- inleritum aniinas possidenliuiij, "id cst xonimqui-
"jueiilibus Cbrisluni Jjutlaeis. Deuique omnes qui possessioiiibus pecuiiiaruin: ultra ratioiieni iiicura-
credebanl ,-eiant parik-r. Ei' Peiius iisdeiiiloquens, bunt. Non soluiii ergp, iiiijiiii,Tiiqui obpbilargyriani
Saivaminia gerieraiieneislapraca (Act, n). -^ Pedes japinis" .iiiriocentiiuiiet XEedibuslijvigilaiii,. seiftct-
eitimiliorum dd inaltimcurrunl, elc. Nbn soliim ad ipsoshoc ageiites peiduiit,-viifuiri eodem prdiiie,
riialum, qtiotl temporaliter bperaiiiur, sed etiam ad tametsi -rtiiiiof featu, tmines^ayaii riieditaiioues,
trialum,-quod perpeluopassuri sunt inipii, prbperant, quse aurum De.> praeferunt, buuc adTnieritiiiri fra-
quoties ad pairartduiO honiicidiiim,7 yel alitld quid Jitint, -Aliler ; Sic_s_s_invm oiimis avaiiariimus possi-
sceieris agendurii fesiinanl, JSain quasium videnles, dentium rapiunl. Tali iine, ut jjraeraiiissum,,ayarus
ad facinusiniplendumdiicuntur, tanlrimnon videutes,, quisque pefimit, vel nudat eosquipossessiojiibus
ad "tolerandaiir pro facinofb "pbeiiam-propiiiquaii.l. aburidani,uljpse potius li.o.cagendopereat.I^aupe-
Jhec de TnsidiatoribuSnosiri Salvatoris valerii spe- fes namqtie,quos nihil pb'ssidercceF'nii,{curoccidai?
cialiter iiilelligi. SCquens auiem veisiculus, ~deiide- Quos spoliet, noii inveuit. Jliicusquevpersecutioiies,
libiis ejuSj seijtie.piavbrum nialitiain sustineniibtis, quas JudaeiChrislo intulere, describuntur.-JJiiic re-
generaliler iuseritur. Frttsif-a aiiiemjdciluf reie, etc. feiuntea qute ipse posl passioliem eisdem suis per-
Frustra eieniiu laqueus persecuiionis aut moiiis len--. secutoribus"per apostolos loquilur. —; Sapientiqforis
dilur eieciis, qui""peiiriasliabeiit spei et cliariiatis,.,-- pimdical in ptaleis,etc. SapietitiavquIppeDeiCliiistus
catefarumqtte .vjririiunl, qulbus- el coeLestia,dtimi. esf, qui in niumlo conversatus, paucissuijeiiiysteria
vivunt, desidefaiif, utad haecpost liiortem merean-...- diviniiatis paielecit, Jpsisque' jiravcepii iie.anlepas-
lurpertiiigere. llabeni el oculos nienlis, perqubset .'sionem et resurrectionem stiara, quia ips.e essetjeaus
mala, quae ab inijriis suslirtetil, citius Iransitura, ett Chrislus, proedicafcnt,...ne gloiiaiii xjus, Vquaiii iu
horta, quae suslinent; merueruril, aDteiriamaiisurai monte' conSpexeraritv-cuiiiiiam dicerent* nlagisque
prajvideanl. Qiiibus siinul oculis, et reproborum-su- ttinc suse poterttiamiiiajestaiisoperibus, quarii verbis
perbiam cito consumendara, et torriienta sequentiai bsietitlebat; 'impleta prophetiaf quae dixit.: Neque
seinper maiisura prospicitiut. Polest et ita accipi,, ditdiet aliqitis in platels vocein ejus (Isui.xLu).At
quod reete dicat periiicibsam rrialorumdoctrinam,, j):postresurreciioneni sapieiiliaforis pfaedicabat(Jiiat(A.
qu.am ab eb lbco contextiit, tibi ait : Si telaclaye- xii); qtiia, misso desuper Spiritu, per ripostblosape-
rint peccatores,_neacqitiescas.Fruslraque lale jacilur rire seipsatn niundo declarabat. In plateis. dabat
< rele ante eos, qui niuiidis oculis cor.dissuperna cpn-. ybcerti suaui, quia irilalitudineplebiuiii.iiianifesle,
teinplantiir; qui diceie noverunt xrim propheia ;; quaeanlea paucos docuerat, replicabai, impleioverbi)
Aiiimqjnosirusicut-passei erepta ekide luqueoyeiiari-.: quod eisdem suis .praicoii'ibiis'-ait";':Qu% dico vobisin
intm. Facile eninl latjueos, (juilhterrii lenduiiltir,( lenebris, dicite in iuriuiie ;et qubdin durestiuditis,
cavel, qui.conversaiioiiemiiabet Jn^ccelis. Uiruirique. prmdicale supef tecta (Maith. xj, Inxapite liirbariiin
ergo reie frustrirbbriis paraiit reprobi, qtiia clsi [,, clainilabat, quiaeliampriiicipibusqiifsibi ei praeva-
sifjdenijfiniqiia, superanlur justoruiii-sapicfttia,.et sii luisse, ut crupifigefetufj'videbaiitufi realumiibriiici-
iriFefunitadvfersa, coiiieniriuiitui*:|iaiieiiiia,~Insuper dii, quod pe.rpeiraru'nt, palain reducebat ad riiemo-
; et Jj/stTeniatbfessuis se perduiillrisidiisi Underecips riara, eosqrie ad pceiiiterttiaereiiiediumvocahat.,--:
EUn.dilur: — Ipsi 'qupque coiilta sdriguinemsuumI. In fbribus porlarum urbis proferl verba sm, Urbs
insidiqrilitr, etc Contra sanguineni, ut temporalii jDomini Ecclesia est, ex utroqiie populo; Jttdaebruiiv
Triorie pieciantur; cbaira aniinals au:eiri dicit, utl videiicel etgeiitiuni, adutiaia. Cujuspbrtarurii fofes'
9?5 BEDJt yENERABILTSOPERWI PARS II. — EXEGETICAGENUINA:. 944
suiit dpctores, qili veriium.jiiaedicandq.xrxdentes iin.-A.veroglnriain,,ppst:passionem per orbem terrarujn^
eiimiiitroducuilt. Et in fbribus pOrtarumejiis; verbaa , esso dilatandam praeiipsserit. Ideoqtie superbiam,
sua snpieniiaproferobat, cuiriaposlolis suis loqiieba- eoruin, eliain cum maxiine valere cpnspicefent, pro
tur. E quibus uiiiis aiebal; Aii:expefimeriium ejusgtns-- nihilo eonleninerenl. —-Cum vobis,_quo_d iimebalis,
'-
rilisquiirimeioquilurChrisius (11 Cor. xiu)? Pos- adveneril. Conferentes ad invicem,' Si dimillimus
simt tofes poftafum urbis etiam Synagogaemajoress eumsic, omnescredinl ineum, ct venienl Roinani, et
intelligi, in qnibus -snptertiia.disputabat, curii etl tdllent voslrum locumet gentem(Joan. x\). -- Cum-
legisperilos, pliarisaeos,et sacerdoles, per apostoibs s irruerit repentina calamitas, elc. Obsidioiiera Hiero-
loqueiis, suam revocabat ad gratiain ; ita ut, sictitt S'iIyinorum subitain, et expugnntioneriitoiius pro-
Lucas aiiitnulta eliainturbu sdcerdolriniobedirel fidei,.-' vincia', quaaa Romanis facla est, dicit, quamet ipse
Quid auteriixadeni sapieritiaxlamafei.atijtingiiur:—- Doininusin Eyahgelio, videns civitatem, flensquesu-
llsquequo, parvuli , diligitis infanliam? Usquequo ) per eum,prmdixil(Lttc. xixj»— Quandoverierilsuper
parvuli sen-.ii veierisJnslruinenti caeferiionia,novo) vosliibulalio, eic. Non b guntur Judaciin i|la obsi-
claresceritediligitis? UsquequoMoyseriGlirislo, Eyaiir diope Dominuminvocasse, sed tantiiin arinis esse
gelio Legeni praeferlis?Quousque deerela, qute rudt-- xoniisjr, quamvis desolalidiiem jialiiae ruiiiamque
fius adbuc pojiulisdaia srinl per sefvtiiri, ptaqjonitis! B leinpli ainarissiiha menie conspexerint. Si qui lameu
eis quaeipseFiliusVehiens perfeciissensu contulii?J luiic etini invocabant, quia liic culpani, jiro qua sunt
Quandiu, •ihqiiit,-lioecagitis ? Jain vidistis Clirislumi pimiti,iiilefligere, ut vere ppsnjlereni,.nolebant,frp-.
hi carne,- janv inifaculaTacienfemel dbceniem noni , stia ad eum quem coHteinpsere clamabint. Unde
nantiiin: sprevisiiSj: seil-*i occidislis.VSalteinmodo » recte dicuntur tribuhitionem cum angusiia fuisse
! jierpessi. Tribulaiio iiainque erat in eis, qua ToiTs
.reSuscUatnm.a.-':.riiofl.i~Js':el^pr'~esideriieiri'-cceIo'diligit'e"
et diiiiiltet vpbis. scelris vqtiod cbminisistis.^ Etl. depriniebanlur ; angnslia, in eo quod in.lus.iiifa Deo
stulii ed: qiim sibi-sUiil rioxia, cupieal? etc. Praepo-*.>: corisolalioiiisitivcnerant. At coiitra sancii, cuin ev-
nendiiiri xsta su|>eribri'usqiieqiip,i.dest, usquequpi 'liirius oppriiiiuiitiir adversis, spe certa salutis in
c.iipiertt? USqiiequo"pdibUiil?-Cupiebanl aulemiibiiiai - corde diiataiilur, scientes se ab iilo esaudiri cbuiisn-
i iai,- cujjis se verba j"ubeniisaudire memineruin.
ci odibatil scieriiiatiH (jiii litteraelegalissiiperficiein
sequebaiitiif, ef Sacramenta Evangelii, quaeijDsaJit- Iliiic eieiiiin proplieta all : Cvntinvocarem,exaudisti
tera sigiiUicaljaiiluf,accipefe-defreclabaiil.— Con- me, Oeus jtisliiim mem,in tribulatione dilalqiti milii.
Merliininigd correplionemmeam. Corripuil per app- Polest aiilera tota liaic cor.reptibsapieniiae de uni-
stolorum bra Judaeos,qiiia credere nbluissent, et vel r yersis generaliier reprobis accipi.quia in die judicii
liinc eos, piistquam resurrexit et -asc_end.it, monuit ' clanieiil ad j'udicemdisirictuni,-aperiri sifcijanuam
converti. — En proferrimvobis.Spirilumineum, elc. regni pbstulanies, nec mereanlur exaudiri. Nam et
Si adliuc-, inquil, converti iiegl.igili.s, profeiara hoc quodsequitur, Mane cgusurgenl,ei noninvenient
vobis vindictaiii quain meruistis, et verba quae -ine; ipstim leinpus exlremi examinis, quo alii in
de vesira perditioue praedixi, pstetidam xsseye- viiam acternain, alii in opproliriuni resurgent sem-
racia. Spirittim quipjie suutii, poientiani; uliionis pileriium, aperte desiguai. — Eo quod exosam lia-
nouiinat, de qtia Moysesait :Misisti spirilum tuutri, bueriutdisciplindin,etc. Meritosaluw privantur, qui
'el cobperuiteos mare (Exod.xy); Et in libro beati Job priricijiiiinisapieniia),linioremDoniini el discipluiani
dictura est.':' iniquos flanle DeO periisse, el spiritu rioninodo noii habet, sed et odiis insequunlur ; :tt
irae ejus esse' consumpios (Job. tv). — Quiavocavi, salulis filius, Iniquos, inquil, odio iiabtii, el legem
el renuislis. W.cens: Tenlte-adme, oninesqui labora- -luam.diiexi.—Coinedenligilurfrucius vimsum. Viaiti
tis el oncraiiestis,:ettgo:reficiainpos (Mattli.xi).,— eoiuni; dicil, de qua snperius dixeral: Pcdes enim
Exteudi manum meqrit, clc. Piimo beuefacieniioet illorum ad malutii currunl. Quia, inquit, vias tneat
sanando ouines opprCssbSiadiabplo, postmodum in imjredi noluerunl ut viverenl,recipienl tnercedemvia-
eruce patiendo. — Despexisiisomnecpnsiliummeum.']_Qfuiii suarum, ulinmternum pereant. Al conlra de his
Dicentis , Pmniienliam agile, appropinquavit enim qui timeiil J)oft)inum,qui auibulant in yiis ejus, dici-
regnumcmlontm(Maltli.jif). -—Ei iitcrepdiionesmea? lur : Labores fruciuum tuortim quia mqnducabis;-
neglexistis, Picenlis, Vmvobis, scribm et pliarismi, beattises, et benelibi eril..— Suisquecoiisiliissatura-
litjpocrilm,qiiiaiuiislis clavemseienliiB;:ipsi non in- bunlttr. Quia nieo consilio, quo illos salvare decre-
uoisiis, el.eps qui inlroibanl proliibuisiis (Matik. Vcram, acqiiiescere renuebant, satiirabuntur suis ;
xxnt). Et generaliter, QuiiiorivreditV,jam judicatus quibus aicbant, Abscondamuslendiculas contva in-
esl (Joari. ju). — Egb.auletnin iniroitu.veslro ridebo, sentein [ruslra; (juibiis pro Salvatnre latrone-ni"sibi
elc. Tale est in psalijiO;de eisdem,, Qulliabitai in eiigcbant, ut videlicetvastentur a ialronibus, et in-
caslisitridebiteos, et Doiniiiiis:subsaiinqbiieos.Non , ter lalrones daniiieHttir.Qiiod et.de oinnibus verbi
•quia huccis Doniinus irrideat, aut iiasO subsaniiei, Deixoriteinptoribus,sicut et cictera,"poliesl accipi.
sed ea vis designata esiialiyerbp,' quaradedit apo- —Aversioparvulorum inlcrficietebs.Parvutos nori sela
kioji-t,ut pfajvidereiifnilprofsus irnpios cpntra cum, t.e, scd sensu dicit, quibussiipfa djctutn esi: Usqiie-
supra quern ipse permiltefel, insidiis~'esseacturbs;, yuo,"parmili, diligilis infantiam? qui non parVuIi,
ijuiri ppiius iilprum cpepta piiiriiacvacuanda, ejuf scd .perJcicit'serisibus esse pbtuissent, nl non a coii-
943 SUPER.PARABOLAS SALOMONISALLEGORICAEXPOSITIO. - LIB. J. 9J6
silie sapienliae, audifum averlerent. Quo auteni .^Deuni, el quemmisisti Jesum Chfhliim (J&UH.svit)..
averterant,. eo sese aelenuBinorli.desliiiabanl.— Et Notandum autem qiiotl et sajiieiiiiaui invocare,et
prosperilas slultorum perdetillos.;'Cimi nullis retar- nosnielipsPs ad noscendain piii'dentiaiii,cor iiiclinare
. daiitibtis adversis perfecerirtt aciu, qupd.meditanlcs suadet, qtiia nimirum necesse est ulxt diviniim i.n
aiunt : Qriuiem pretiosam subslanliam reperiemus. cunctis fiagUeinus aiixiliuin, et,.. ipso Domino adjuT-
Ileift : Aversioparvulorumintetficieteos,eiprosiier.itas vante, bona quaevnleinus agartuis. Neque eiiini sine
slultor.umperdet itlos, qiiia saepe. aversus a limore jpso quidquam facere posstimiis, nec rursutn sine
. Ccmdiloris-aiiinitis,jain de ira ejjisdem jjisli Condi- nostro conamine, qiiantuluhvcunijueJiaherovaienius,
loris, j)aiilur,.ui in his quse peccai,, nil suslinere nos abipso salvandos esse credamus. — Si quceslerii
videafur adversi». Sed ut bealus Job ait, Ducat in eam qttasvpecutiiam,etc. Si lanta crifa sapieritiam-»
bqnis dies suos, el in punclo ad inferna descendat. quania cupidi quaerunt pecuniani, vel certe*i tam
(Job. xxi). — Qui auiem me audierh, tiic.. 1'o.test et sollicite quaesierissapieniiamJpsanV quasi iiifiiiiias
in liac vila et in'futura intelligi, quia qui Domino per hanC.etTneA*;tbiles divitias sis acquisiturUs.per-
perfecle servit, ntiliis terrctur adversis, imb gaudet cipies praeinia quae subsequeriter expoiiuritur. Qui
in adyersis, el in ipsa inorte quasi de ingressu viuc vero ihesauros effodit, ejicil rudus lerresire, facitin
laeiaiur,.quietumquesemper, a supervacuis cogjlatio- E allumfoveam,sedulusiiisisiitlabori,dpiiecadtIiesau-
nibus ac .tumuliibus leiilaiionum, peclus, juvante ros quosquaerit altingaf. Et qdi ihesauros sapiehtioa
sancli Spiriius gralia,.gerit, q.iod requies septimi dirl invenire desiderai, quidquid sibl terrenum.iriesse de-
inlege mystice designabat.. Sed et cuni lransierit e preliendefit expurgetj caniales illecebrao abscjndat,.
saeculo hbc, ntm solum-abstjue terrore nialorum, fossam in se liu.mililatis faciat, ries quiescat alj
sed etiain in magno gaudio speralac resufreciioriis agendb,.priusquam Ee-viamveritafis irivenisseCngnoj-
qtiiescet, utLazarus in sinu Abraliain. — El abun- verit. —Tunc Intelliges iimorem Dbmini, etc. Si sol>-
dantia perfruelur, etc. Nupc abtmdanlia bonorum ope- iicitp cOrde quaesieris, pervenies ad experientiani
rura, ablato timore etiam eorunl qui occitlunlcorpus, amabilis Domini limoris, qui non-sblum iniiium,.sed
tuncabundantia gaudiorum jii praemio, Qua^la enim . perfeclio est sapienliaecoeleslis, in jiacduniaxalvita.
ibi abundantia boribrum oninium, ubi gloriam ejus, a_. Ideoque non eulrt perfecla dileclio foras mitlit
quo.siinl omnia bpna, licet iiitiieri, ablatb prorsus (/ Joan. IV), sed permanere in saeculumsaeculifacjt.
tin.ioreomniUin,,quaealiquidadversiulieriusadferaiitI; Sed et scienliam ipsius divinilalis,. qu~e perpeiuo .
v -CAPUTJL :: heatum facit, ihvenies."-—Quia Doininus dal sapien-
Fili mi, si susceperissermones meos, eic. Absxon- :tiam. Respicit liic vefsiculus ,ad-hoe, quod supra
'" dil inandaia Deipehes se, qtu iiaec audiens soliicUo dixit-: Sieriim sapieniidminvoctiveris,et caeteraVus-
in corderecondil, j'uxta illUiiiqui ail : In cotdemep""~ que dum ait:'El scientiariiDei invenies. Ideo iiairiijue
abscotidi eloquia lita, ul nbri peccem:libi. Est enwn sapieniia, id esl, Dorainus est inVocandus; adaccir
summopere curaiidtinvne tiobis haer, juxia parabo- piendam sapieniiam, quiasapientia iion a jiobls Ip-
lam Evangelii,- damiouia quasi semeii, sccus viain sis liaberi pblest, sed a Domino datur: Taceat Pela-
jaclum, volucres lollani. — Ul audiiti sapienliamatt- gius, redargutus abApostoloqui ait: Quid enini liabes,
ris lua. JUe enifii sapientiam aure non audire pro- quodnon acceptsli (I Cqr, iv) ? Et Jacobus Aposlolus;
• biitiir, qui verba Dei, audifu tanlum
corporis per- , Si quis aiileniveslrum indigelsapientia, posiulet d Deo.
cipiens, memoria reiinere, tit Iiaecopcrelur, dissi- (Jacob. i). ,^-r Ei ex ofe ejus' sapieniia et pfuderiiiu.
niulat. Si ergo maridata Dei, fixo ambre discendi et ; P.ofest in boe versiculo illa irieffabilis et cnaelerna,
" iiistodiendi, susceperis, prinio bumilitatis viam lene. Deo Patri sapieiiticenativllas iriielligi, de qua etajibi
Hbc esi enim quod-subsequenter additur, —lnclina ait : Ego ex ore Aliissimi prodivi primogenita (Ec-
cof luum ad cognosceridariiprudcriliam, Tnclinare cti. xxiv)..Polesl ps Dpmini.et in.sanciis ejps accipi;
quippe est, cor ad cognoscendam prudemiani htimi- tinde dici sbletin prophetis, Qnia os Domiui locutitm
liare,xt eniundare cor, quod .dignum fial ad perci-•ry esl; Et ex oreejus scientia el prudeniia, quod riisi
, pienda niysteria vcritaiis. Unde cadeni Sapienlia '"_ipse os humanuni sanclificel, nisi Iibcsumn i|isedi-
Pairi lobuens ait : Abscoridistihmc a sapientibus el gnahter efficiat, perfecfam loqni sapientiam nulia-.
prudenHbus,elrevelasliea parvulis (Mallli.xi; Luc. x); tciius valel. — Cuslbdiet recloruiii salutem, etc. Co--
id est, abscondisti y. superbis, ei-revelasti.ea Iuimi- gnaise suhl sibi viriuies,rectiirido efsiuiplicitas, npqua
libus. — Si etiim sapientiamiiivocaveris, etc. Nulliim ab inviceni queunt !,eparari.T]iidext sapientiatiiiinani.
iijvocare, id esi, in nos oraiido vocare, nisi Deura earuni siue aliera uon quxrit; sed in quibuscuiiqiie
; tlebemus. Cum ergo sapientiain invocandam esse anibae conveniunt, hos custodit et proiegit, Deriiqpe
docpt, pstendif se procul dubio/TiOnquariilibet sa- de beato Job diciiur quia. erat.vir ille simplexel.rcctus.
pieritiam, id esi, noliiiara reruin.coelesiium sive ler- (Job. i) : siniplex.videlicel, per innbceiitiam niansjie-
: festrium, scd ijsahi cognitiorieni Deitaiis nobis
as;- , ludinis; reclus,, pen cauteiatn disdfeti6rii$.''Simplex;
sequeiidam proponere. In tiiqus nanitjiie perceplione quia ntill.unj.laedere,,'imo'cunciis prodesse desidera-
sapieritiai, suinma esl percepiio bealUudinis, ipsa bat.;~~ reclus,~-quia a nullo se corrumjii permilteliat.
Htieslanie, quic Palri jiro nobis supplicahs ait: limc — S~etvanssemitasjiisiitim, eic. \;ias sancloruni, g'e-
nsl aulemvita mlerria, ul cognbscantle solum el veiuin neralia Deivpraeecpla<; seiriitas juslitiie, arclibia tra-
947- ' BEB^E VENERABILISOPERJEJMPARSII. — EXEGETICA'CENOINA. . .948.
estis viire insliluia, quiiepeifeclis solum-accessibilia A nienla maligriorum. — Qmnes qtti irigredtuntur.~att
iuiit; dicit; iitrasquc auteni sapienlia servat, ut in. eam, non reveriuntur, ctc. Ad eam, ad niorlem dicii,-
«juocuiiquevirtutum gradu reclos juvel ac simplices. non ad mulierem. Potest eiiini, qui adulterae uiixius;
V- Cgnsilium custodiet ie, etc.Viain malarri, opeia esi, Domiiiojuvanle, reverti,acvilam pceinTendonie*
liiiqua; lioniiiiem perversa loquentem, doetores dicit reri; potesl qut haeresi pollutus, fesipiscendo.redire
iniqiiae operatinnis. Viam malam, in quam vocant, qui ad salutem. At qui senief aelerna morle raptus est,.
dicunt, Veninobiscum,insidiemursanguini. Perversa nuriquaui redibit ad viam, qua vitam petai beatorum.
iotjuenleiii, eum-qui hujus est auctor suasionis sigiii- Quod conira Ofigenianbsp.roprie dijium esl, qui liae-
jjcat. —-Quireiihquunt iler reclum, elc. Pulclire iti- relicis, meretricibus, cunctisque llagitiosorum lur-i
Tieri rectp vias tenebrosas opposuil, quia nimirura bis, et insuper ipsi diaholo aique angelis ejus, post
iter feciav aclipnis in luce peragifur, aique ad Iucjs innumera, licet expleti tiniversalis judicii lenipora,
supernae gaudia ducit. At sicul Dpminus ail: Omnis remissionem scelerum, vilamque ac rcgnum prp-
qhi inaleagit, odillucem-el non venit-ad.t~lpem,,iit mittunt in cbelis; iriale intelligentes illud Isaiae: Et
noti arguanlur operq ejus(Joan. m). Et ialis finem , ctauderilurlbi in carcere, M post diesmutlos vtsilabuih-
exlerioribus sortitur in tenebris^ — Qui tmtqniur, lut (Jsaf. xxiv). Quasipost inulta lenipora Tefmi-
rcuihmale feeerini, etc. Ideo male facienlos,exsuliant, li iiati jiidiciisolvendiis ac salvandos dixerit- inipios„
«juia per vias lenebfosasambulant, et nesciuiit quo cum ille e contrario nullam eis salutem tribuat, sed
euht, Si.erim, quia ad pcenastendiint, aspicereiil, et eos qui hoe lempbre inorttii proe eriorniitaie
gresStimulique cobiberent, iioxiamqne laetiliam sa- flagitiorum-, claudj-mereritur in carcere pcenafuni^
Jubri fletu casligarent. — Ut emaris a mulieie.aliend, tempore resurrectionis ad inodicuinvisitantios signi-
etc Pciidel hic versus a stijierioiibus, ubi diclum (icet laiitum , ut receplis corpbribus in judicio gra-
fuprai, Prndeniiaservabil te. Et se sus est, Piuden- vius damrieiilur, et conlinub ppst judicium airociori—
titiservabUIe, utentdris a iriuliereaiiena. Quia ergo bus perjieirio recludantur in pcenis. Quamvis el ittv
prius Saloinon audiloiem sutim, qnem sapienliam polesi recte aceipi", Uninesqtii iiigrediuntut ad eamy
dpcere satagij, admonuil rie lalronibus' jungerelur, id est, ad meFelricein, sive ad domuiii ejus, non re-
iiecsi viderel furem, siriitil curreret cum eo, sed verleulur, quia,'quantuift atlinet ad riafuram, iniqua:
fecte ac sithpliciter incederet, nuric adnionet ne Cura sua volunlate dejiravatanij, rtxiirsurii per setnelip-
adulieris poriibnem suam ponai. De quibus et hoc snin fion liabeT; sed per Dei gratiam, qua adjtivatur'
qiipd supra dicilur, Ut eruaris de via mala%elab lio^.. et iiistauraiur, ul semitas vitceappreiiendat. Desigria-
niihequi perversajoquitur, potest specialiter irilelligi; _ luiii est enim boc diclo pondus iniquiiatis, tii.cum.
quseeniih perversior loeuiio quani ad slupra siiadere? revertitur quis, non sibi tribuat, sed gratiaeDci,
Quod capitulumincipil a Ibco ubi aii: Fili mi, si . rion ex operibus, rie fofte glorielur. — Ut qmbules.
sitsceper.sserfiionesmeos, el mandala niea abscondefis in via boiiq, eie. Viain boiiain , unitaiem dicil reciae
periesie. Pbtest autem per intilierem exlraiieam, jhae- fidei, de.quaDpminns_ail, Ego' sum via,(Joaii.x\\~)_
reiicbrum praviias intelligi, a Cbrisii, et Ecclesise et rur.suiri: Nemo polcsl venire ad Palrein , nisiper
niembris aliena, quas mol!ilie:diserlitudi~iisel lingnas _. me.(lbid,).:Calle$autera jusiorum, nmlii/aria saucto-
hlaridimeniis corda decipere innocentium solet. Unde -. fui.n-,-exeinplaiipmiiial. Pendet hic yersus ex eoj:
Psalriiisia'.':'Mollierunt sermonessubs super oleum, el qiiod supra dieiuiii est: Priidentia servabil te ;'sicut
ipsi surit jticiila;— El reliqttu duc.etnpuber.iritissuce,. :. et illud , (Jt eruarisa muliere allena. —r Qui enimre-
eic. -Patetde adultera qu|a primum virumTelinquii, eli sttnt, Itubilabuntin lerra , etc. El. bic rectis jiwgil
ct pacti Dei stii obliviscitur, ejus uhnifum quod ctim siinplices, siciit etsupra ctim diceret: Rectorum sa-
vifb siio.Dbniiiio teste, tempore nupliarum pepigil, lulem cuslodiel, el prptegel gradienlessiinplicitcr;quia,
qtibd fide:ii sibi casiilatis alterutrum servarent. Palet rtiinirum si.mplicitas sine rectitiidine dissoluta est et
et de niente hacretiea, qtiia relinquit doctorem a qup stulla,"rccliiudo auiein siue simpjicilatey ausierani-
iidem Ecclesiaedidiceral; et obliia esl pacli Dei'sui<,:J) mirum existit el dura ; verum utraque yi.ittiscon-
Iipeesl, ftdei ipsius Dominicai,quae in synibolo con- v juricta peflecium-.reddit liominem. Sed inter utruiii-
iiiietur, quara se die baplismatis servaiuraiii esse - que versum dislal quod in illo Doininus, quia justos
proniisefat;—- Inclinala esl enim ad mortem d.omus in pfaasenti cerianles adj'uvet, et in isto, qnia victo.r
ejus,'eic. Oniriis conversalio adulierae ad interiium res inTuturo coronet, iudieatur. Terr» quippe uo-
ducil, et quamvisblanda yideatur ac nuinsueta, non niine Ecclesia designalur , quiB spifil.ualem fructum
riiirioreiri in line seriliet vindietain, quaui qui lairo- Deo gerininare corisuevit, in qua justi haijifant et
ciriando aperlaTmpieiale fiinitilaiitur. Potest domus pennanent, quia a coiisortio ejus, uec inorte sepa-
adiilterae, ipsa ejuscaro, iu tjua lurpitudini et iuxu-. .rantur, sed leimiiiaia.hnc.vila, ad iiiam ejtisparlem,
riaesubslernitur, accipi, qiiaenovissimi tertippre,j'u- quai c.uin Cbfistp in ccelis regnal-, perveniunl. —;
dicji, 'nbn ad vitain, sed pefpetuam resurget:,ad iuor-; lriipilverb de lerta petdenlur,, eic.:.Ppssu!ii Itaee-npii
tein. Sed elJitureticorum dtmius, qiiia super arenara de cuiictis generaliler repfobis dicla.accipi', sed de
cOnslriiitufi eiiam cum sfaie videinr, vergit iii casuin, iliis specialiter qui ad teriani Dpihini, id est, Eecle-
suisque inciemeniis quasi quibusdam seniilis, ad iui- siara pertinere videntur, :et lam-.-ri. exigeptibiis meri-
pioruin consorlia, id esi, ad spiritutim teudit tor- tis aufereiilur ab ea.: quidam ajierte ipsius Ecclesiae
M9 SUPERPARAIiOLAS SALOMONjSALLEGORICAVEXPOSJTiO.. —,Llf.-1. JJoO
judicio, ut Simon, Arrius, et Porphyrius ;.quidam.... A coram bominibus gratiam iiiveiiit et discijiliiiain bp-:
vero in se.creto in~isibilis jiidicis, ut innumeri etiarii nam, cujus ppera sunt talia, in quibus jure laudetuf,
jeorum qui hniriiniiius boni videritur. lrnpips enim jiarilerque exeniplum yivendi proximis exliibeat.4-
aperlos apostatasdicil; at ihique agentps cmnesqui, Ilabe fiduciam in Domiiwextbto corde tuo, etc; Nec
percepiis fidei, sacfameiiti», ab xjus.casiiiate Jiliquo nieiuas ob imbecillilalem proprianj diviiia non posse
mpdo degeneranf.. Ulriquc sutem in futura relribu- sefyare. mandala, nec te rursum aulumes haecItiis
tibne.de viventium terra perdeu.lur, qtiia non Itabi- iihplcre viiibus ppsse, vel lua naturali scientia riosse,
tqbiijuxia Dominum m.alignus.,-ztque p.ermancbant si nbn per illius legenj inslriiaris ; sed poiius et iu
ihjusiiante oculos ejus. Et^recte, <}uiade bonorum disCendo,et agendo, ejiis;quaere creber auxilium, et
malorumque yiis multa praedixit, de-utriusqiie Jirie ipse, quaejussii, prppiiius, ut implefe Valeas, dbria-
in cohclusiorie subjunxit, quonjbdo et praccedenli bit.-r'Ne sissapiensqptid lemetipsuiri. VideiurTbrie
parabolaj qua laifonum consortja vetabaft, dicens de aiicui hoc idem esse riiandalum, jquod praeniissiini
flne riialoruift: Ei prospeiiiasstuitorum perdel iilos; est, Etne irinitaris prudentimlum; ,sed mtilluin di-
diceris defirie bonoruoi: Qtii attiem m'eaudiefit, qbs- stat,: innitiiur eiiira su~eprudentiae, qui ea qtiaesibi
quetoToretjaiescet.Ppssiintlversushi,dequibu"snpvis- agenda ve}dicenda Tidentur, palruni decretis pftB-
- .poni.t;sapiejisvero esl apud seirietipsum, ei isqui
sime disputavimus,de aiitiquo Dei populoiia .intjeJiigj,-'-'
quia cuin recte viyerel, inqtie terra sua Jelicjler uia- in iilis.quaeex patrum magisterio potuif.rcciexogtib-
neret, at cuni peccarct, exterminarelur ab Jioslibus. scere, sese pra; c.aeieris quasi docfipr exlollit. Qii;e
'.;'. v JCAPUTJU.:; V "• sit aulem vera liorninissapienlia subseqtienter osten-
Eilimi, ne eblhiscans-lcgis mem, etc. Hinc docet dit: — TitrieDoininniii,xfc. Quale est iri Job : Ecce
misericordiae operibus. insistenduin, iieque noslfis timor Doinini ipsa fsl sqpientia ;el recedere n inalo,
ooilfidendumviribus, sed a Dep auxiljum esse flagi- iriieltigentia(Job. xxvj). Perfecli xtenira quique Iia
tandura. Et congruo satis ordine.haDComnjardigerit; sedebent ab oninibus coniiiicre, iiialis , ut divintB-
posiqpam eriini coercuij, a cruilelilaie, postquam a jiraesentiam.m.ajesiatiscurii nielti seinper reeogiient.
Jrixuriacastigavit,ornat actibus boiiis, quetn instruen- Ei nptahdum qupd su,pra fiduciani habefe iii Doiniiio
durn sibi accepil. —. Longilitdiriemeriini:dierum,el ex tploxorde, et nonjiiiniti pru.dftiitiacs.noslrae, nuiic
annos vitm,eic. Ne irriposita prasceptofufti custpdia .autem e conlrario nos '^ari sollicitudine Deum tiir.e-
turbaret aiidienleni,. praeiiiisit praamia certa, et sic rp admonet.Scd niillaesj repugnantia : ibieiiini fra-
enunieravit pra?cepla, Lpngitudiiie enini djerum, hi- gilium animps , ne despefeiit ,-pfPtnis.so,T)eiauxilio
cem s.empitefnam,;.annis yilae , tfanseensum -moria- robpral; iiic fortipres , ne,de se 'praesumant, divini
Jitatis hujTis; auginenlo pacis,ipsunv naclaebeatiludt- timbris memoria. coercel. -.—Sanitas quippe erit in
nis statum desigriat. Dequalsaias dicit: Mulliplica- ittnbilicotuo, ete. In pssibus splida. viitutuiii opera,,
bllur./ijusiinperium, ei pacis nonerit finis (Isai.ix). in umljilico, qrii in iriteriori vparie corporis medius
Sedpl.priori Dei pppulo-., et In prasenti daiuin est, esl, inftrma adliuc et jmpcrfeela bonorum aciio de-
til cum legi Dei obedlret., lortgo lempore . in pacis sigiialuf. Si ergo De.u.mliaiueris, et iion ttiis viribus,
quiete.vjyeret. r? Misericordia et veiitus.non te dese- : sed superna proteciione xpnfisus, a nvalisabsliricre
rani. Nunquartiab ofe tuo yefilas, qriaedicenda:;riun» studueris, sanilas erilunibiiico lub, ci irrigaiib bssxum.
qjiani ab bpere niisericordi.a, quae proximis sit im- liwruth, quia ei Jnlirmitas pperis per.haec ad;statum
pendeiida,.r.ecedal. Sic enim.fit ut et le J)ei semper perleclipnis cbnvalescit, et fbftia quaeque liiaacta, ,
misericofdia pro.sequalur, et Veritas : .riiisericofdia uii.deainplitis roborenliu~;,accipiunt.^- Ilotiora Do--
yidelicei, qua-deleat peccata.lua ;: veriiasi;yerO, tjua niiriumde luasubslqniiq, eic. Multiiniilia pauperibus,
conip.leat promissa sim.^—rCircutndqetis gutluriiuo, sed de aliena substantia ae frugibus. quas vi yel
elc. .jii gutture organum vo.cisjiniabulisxordls, Ja,- fraude rapuerant, iribiiuiii. Mulli.largiuntur de suo,
tiiudinem iiisibiiat cogiiatiqnis. Sit ergp yiftus mise- sedJargiendo Dbminum iion lionoranl, quiafavore
ricprdiae et yeritaiis radici infixa irienlis, promaiur Tv-humano,et npn ampre superni: Iftspecioris faciunt.
. et_yoce_lpqtientis,.ulxt.occultb: inspecibri.Deo, Lqui Qui ergo proficuuiri.sjbi eieemosynaefr.uctum fpr.e
:xprda solus scfutalur xt renes;,;arca.ha plac.eanlinr desideral,.ei de jsuispropriis, et in.Condiloris hono-
lenlionis, et proximos juvent.bfficio loculionis, B''ne: rem, qui sua benigna cje.nientia Jargjri abuiide.di-
- au.ieni yiriufes -circumdari docel gutturi,, curti ypx gnaius est,;jribual, ut scilicet lipmines qui,ejsts plas-
loqueniis potiiis infus in guiiufe fie.ri s.oieat, quia nia, qui ad ejus iniagiriem sunt facti,, recreeniur;,
videlicet praeilicationisyox de iiilernis emariat,-sed nos autem veri ftdeiesqiie ejus dJspensatores boivo-
extra circiimdat, ei adplures audientes siiriul per- rum invciiianiur.^Notandumauleaj qupd rion soluni
fu.hdilur, Nam quo alios ad bene Viveriduit)suscilaty f!e subslantia pecuniae,quam patiperi pprfigimus, setl
eo ad bej)e agendum , et opefa praedicantisIegat, ne et de cunciae bonae operaiiojiis qiiain-agimus, pl de
extra sermonem actio. Iranseal, ne voej vita contia- tiniversaecoeleslisgralia; qiiani percipiraus, substaii-
dical. — El invenies graliairi el discipliriam ionam , tia yel frugibus iioniinuiii lioiiorare j'ubemur;bpe
eic. Corani Dep invehjt gratianiet.'disciplinam bo- esi, ejus iii omnibus, "ej.hon npstram qiiinfere lau-
nani, qui usu virlulum j'ugiprortieretur a Doininb, ut deni.. Sed et ille Dominumde sua substaritia.suarumr
per dies seipsopcrfectior efficiatur et_meIior; sed el que friiguniprimitiishotiprat, quioiiirie, quidquid boni
SH BED^E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA." S52
oper.Tur, non lioc suis viribus ac nieritis, scd supernae A rediit, primam stolam iecepisse memoratur (Lue.
graiiaetribuit" memorillius verbi, Quia sinemeniliil po- xv); sive. quia primum el rude aurum solet esse
teslis facere(Joan. xv).—Etimplebunlurlwrrea tua saltt- purissitnuni, et priina sola noslra beaiUudb yere
ritate, cfc. AilDotninusin Evangelio, Thesaurizatevobis est beatitudo credenda , quae nobis in resurreclione
thesaurosiu cmlo(Luc. xn). Si ergo ibesauros in ccelo perfeciitis a Domino promittiiur esse reddenda. —
possunlljaberej'usti (quiavcras ibi divitias iiiveniuni), Pretiosior est cunctis opibus, elc. Non modo lerrenis,
possunt iuique et borrea el torcularia, quianonesu- vcrum et coelestibus divitiis, imo ct ipsis angelo-
rient neque siticnt amplius. Et implebunlur horrea rum conspeciibus linjus sapientiae claritas antefer-
saltirilale. Quia satiabor, inquit, diitH manifestabilur tur. Unde et propbela ait : Quid enim milii restat
gtoria tua (Psal. xvi). Rcdundabunt torcularia vino, in cmlo, el a te quid votui super lerram ? el caotera
quia interna suavilas asiernorum , corda ctinctorum usque ad finem psalmi (Psal. LXXII). — Longiludo
fidclitim iii Iaudem sni Conditoris accendit.TIihc et- dieruin in dextera ejus, etc. Visione suaedivinitalis
enim dicil: Ut edatis el bibatis super mensammeain eleclos in perpetua luce coiidonat, et eosdem iri
in regno (Luc. xxit). Sed cl in praesenti nonnunquam priesenfi vita, incarnaiionis suav sncramentis ct
doctori, qui panem verbi, qui poculum gratiae sjiiri- cliarismaiibus illustrat ac roborat. Dat eis, qui ob
tualis indigcnti minislrat, majora ministrandi dona **se comparanda, sna omnia vcndunt, cenluplum in
Dorainus pro mercede condonat. Qni lerrena subsidia lioc tempore, el in saxulo futuro viiam aelernam.
largitur inopibus, ditior dando , coalesti remunerj- Sequiiur in boc loco jTixta antiquam translatioucm ,
lione reddilur. — Dirciplinam Domini, fili mi, ne quod nostri codices non liabenl : —Ab ore ejus-pro-
abjicias neque deficias, etc. Sunt qui in prosperis ficiscilur juttitia, legem autem el misericordiam in
serviunl Domino, et in adversis cxceduni. Unde l.ngaa porlat. Quod ideo annolandum credidi, quia
sapieniia quem in prosperis bene. vivere docuit, versiculi in opusculis Palrum sxpe positi invcniun-
etiam-in correpiinne, ne deficiat, liortatur, ne tur. — Yimejus, vim pttlclirm, eie. Actiones ejtis et
acccdente infirmitate vel paupertate, vel persecu- doclrinie qutfi in Evangeliis conlinentur pulchra;
tione humaiia , pietatcm, quam servare in tranquil- sunl , quia divinae ac purae, hominis modum longe
litale vidcbatur, amillat. — Qitem enim diligit Do- transgressae, et oriinia jussa ejus ad pacem ducunt
mums, corripit, elc. Tanto ergo minus de flagello aUernam. Omnia quae in carne gessit, ad rcconci-
quo casligamur niurmurare debemus, quanto cerlius liandos Deo morlales, ad pacificandum cum angelis
in eo paicrnae dilectionis pignus tenemtis. Unde el genus btimantim, ad demonstranda suis servandaa
i-psedicit: Ego qnos amo, arguo et casligo (Apoc. „t ad irivicem pacis et dilectionis exempla perfinenf.
III ). Notandum aulcm quod pro hoc verbo sepiua- — Lignnm vitm est iis, etc. Sicul in medio paradisi
ginla intcrpretes dixere, Flagellat aulem omnem fi- Jigiinm vitae positum Moyses lestattir, ita per sa-
lium, quem recipit (Ilcbr. x\\). Quod mirandum, cur pientiam Dei, vidclicet Cliristum, vivificatur Eccle-
Aposldlus ad Tlebnebs Hebraice scribeiis , magis sia, cujus et fitinc sacrameiiiis carnis et sangutnis
sequi voluit. — Beatus komo qui invenil sapientiain , pignus vitae accipi, ct in futtiro praesenti beatifi-
elc. Quia posilos sub disciplina ct correplione con- calur aspectti. —"Dominus sapienita fundavit terram,
solabatur, addil quod coepcral; insinuans, qtiia etc. Deus Pafer per Filium onuiia condidif. Typice
bealitudo vera est hominis, non adversis carere autem fundavil terram sapienita, cum per ipsum
in pracsenti , sed aeiernse sapiei.lite perceptione sanctani Ecclesiam in fidei soliditale locavil; siabi-
laelari. Quod est, ct in hac vita volunlalem Dei livil cmlos prudenlia , ctim per eumdem sublimia
— Sapienlia illius
cognoscere , et in fuluro , ejus visione perfrui. Et praedicatorum corda illuslravit.
henc cum diccrel, Bealus homo qui invcnit sapien- cruperunt abyssi. QuanHo in diebus Noc rupti sunt
tiam , mox addidit, El qni affluit prudentia. Strat omncs fontes abyssi magnae, vel cum quolidiano
ettim qui inveniunt sapicnliam , doctrinam veritaiis procursu fonies et flumina de abysso per terrae
aure percipiendo ; sed affluere prudentia negligunl, D venas emanant. Aliter, Sapiettlia erumpunt abyssi,
nolendo • cordis stii sinum ad "pcrcipiendam ejus cum, largiente Christi gratia, profunda sacramen-
ampliludinem laxare. — Melior est acquisitio ejus, torum coelestium fidelibus innolescunt. — Et nubes
elc. Non niclu.it de correptione iuojuae, quisquis rore concrescunt. Patcl juxta lilteram, sed allego-
vpes acquisivil sapienliac, quia liiesauris lcrreslri- Tice nubes sunl Ecclesiae magislri, siiblimes per
luis incomparabiliter munus cceleste praccellit. — conlemplatinncm' el vilam , rigatites corda audilo-
Prhni et purissimi fructus ejus. Si, juxta Ecclesia- rum , quasi subj"eclam sibi lerram per doclrinam.
sticuin , radix sapientim est timere Deuni, fructus Quoerore concrescunt, quia sublilissima discrclione
sapienliac qui sunt, nisi videre Dcuui ? Et bi sunt virtutes suas, quibus prolicianl, quibus alta pelani,
primi et purissimi, sive quia Deus , qui ab initio quaeque minoribus in exemphim monsirent, exa-
est, vidctur, et nibil inqiiiualum in ej"us visione minani. — Fili mi, ne efftuant limc ab oculis tuis.
incurr.it ; sive quia primo ad lianc contcmplandam Ne discijilina lcmporali fatigalus, "sapientim, qu:e
liotiio cfealus e.st. Unde adolescentior filius, lam- tanla esl, graliam pcrdas, proecave. — Cuslodile-
ctsi omncni subsianliam suam dissipasset, vi- gem alque con-iltum. Lex sapienliaa cst, qifa dicit
vendo Iuxiiriosc, ubi tamen ad patrem poenitens Si vis ad vitam ingrcdi, non occides, non mmclia
: _ 9&S; SUPER PARABOLAS SALOMONISALLLEGORICAEXPOSITIO. — L1B. I. 934
'
beiis, non' iuritimfacles, nbn falsum leslimonium l£ut fiat. Imo etiam qui ait : Si peccaverii fiater tuus,
dicts, _etcactera (Marc, x). Consilium sapieriliaeest, incrcpa illum (Luc. xvn), vult ut errantci;-, quan-
cuin prblinus addlt: Si vis perfecius esse, vade, tum valcs, ad viani veriiaiis revocare cnnlenda~~.—
vettde emnid-qumliabes; etc. (Ibid.). —Etefilvilq_ Quia abominulio Domino est omnis illusor. Oiimis ,
-. animce ium. Anima lua habpt vitam. cum Deb, si inquil, illusor, quia illusor est, qui vcl veiba Dei,
ejus decreia custodiefis, quattilibet cafo, disciplina quae novit, implere conlemnit, vel eadem perversc
correptionis, aut eliam iriortis preniatiir. —-:Etgra- intelligcndo ac docendo corrumpil. Est illusor et
tia fauclbus luis. Quatii dulcia , inqnit psalmus , ille qui promissa ejus quasi parva despicil, ac iram
faucibusmeis eloquia lua (Psql, cxviu)! Habet ergo districiionis ejus quasi lolcrabilem spernit: nec nou
sehsus animi fauces stias, ijuibus yerba, quabaudit, et ille qui proximorum siinpliciiali vel pauperlati
jdytfdicet, quibus rbs et: gesta singuJonini, quae cer- improbus insultai. Idcoquc onineni liujiisniodi illu-
: iiit, discernefido exairiinet, et haec ampleetendo sorem merito divina aboniinaliir justilia. Benc au-
recipjal, illa reprobando contemriat. Quibus.ftimi- tem subdilur : — El cum simplicibus sermocinatio
runl faucibus cum Tegem^alque consilium Dbmirii ejus. Quia sacpc superhi, dum simplicibus illudunt,
cusloilimus, gratja riiiilliplicajur' qula quanlb soler- prudentiores se illis , quos irrident, judicant. Sed
iius qiiisquam diviriis obtetiiperat jussis, tanto dril- 1B hprura prudenlia , jtixta quod Jacobus ait, Terrena
cius ejus amofem co.ncipit. Quam nbstris faucibus est, animalis , diabolica ( Jacob. III ). Sermocinaiio
inesse graiiam, desiderabat jPsalrtiisiaj cum dice-, atiiem Domini cum siniplicibus est, quia illos ccele-
ret: Gusthte et yidete, quoniam suavh est pomimis slis sapientiie secrelis illustrat, quos lerreni fastus
(Psdl. xxxm)-— Titiic tinibutdbisfiduciaUlerin via ac simplicilatis nil habere considerat. Hinc etenim
<iia. Fiducialiler ifl-via riostra incedimus, cum Dei dicil, Abscondisli Itmca sopienlibus el prudenlibiis,
gfatia cohfisi, -piro.fecminin Iibha iiostra coriversa- el fevelasti ea parvulis ( Marc. xt; Luc. x ). — Ege-
tioneVuscipiriius. Si, ergo ejus iraperiis humiliter slas a Dominoin domo impii. Juxta. cxempluin j>ur-
suhdimur, el gustiim siipernj aitioris suavius faucir puraii divitis, qui el in bac vitaspiritualibus egebat
; hiis"menlis altingiin.us, et opefaiipiiis bonae augmCn- Jbo.nis, et in fulura ad lanlam pervenit inopiiun, ut
•tum se.mper obtinel)imus;, sedvet iri tenlationibtis, de digito Lazari quondam pauperis, iinain aquae
jie deficiamus, ipso adjuyante, defendimtir: IJoc est gutiatn requireixt, nec mereretur accipere (Lttc.
eniiti qiiod"seqiiitnr :.—- Etpes titus non impingel. xvi). — Tabcrnacula aulem justorum benedicenlur.
Qubniam diligentibtis Deum omriia- cpoperantiir in Jtixfa quod ait apostolus fideliluis, de Deo loqucns :
bonuin. -i- Si dofmiefis.,; rion"';limebis, el& PafCt Qui bencdixit, inquit, nos in omni benediclionespi-
V jiixla JUtefari), ;quiasectifus et dpfmii et yigilat, et ^' riiuali in cmlestibusin Chrisio ( Epltes. \). Qui cl in
qriiescitet ambul^t', qu'f se innpcenfer anle Detim el reciuneratione ab ipso sunt audiiuri, Veriile, bcne-
'. juste-vivere meiriiriil.Sedet j"ustus cum iri ftibrie •dicti Palris mei, percipite regnum (Mallh. xxv). Sod
dprrtiierii, nbrt sbluni poteniias malignbfurii spifi- el j'uxla liiicram saepe conlineil eos qui aliena diu
->'..triuhi nbn meluit, Sed et in pace qri;escit, ac s6cu*- rapiuni, ad uliimtim inopia consumi. At illos qui
rtis; dierii resurrectioriis xxspeclat, qriia Denm ribi- "stia largiuntur, cliam bonis abundare terrcnis. —
qtte vprolectbrem Jiabet et cuslodem. Qiiale esl in Illiisores ipse deludet, elc. IIos versiculos aposloli
psalmb : Nainet.si ambuleinin inedio uiribrmmbtiis, Jaiobus et Pctrus jTixlaanliquani Iranslaiioncm po-
nbh iimebbmtiia, qiwtiiam iu mecuin es (Psal. xxn). suere, dicenles : Quia Deus superbis resistil; humi-
-^- ~N_oii prohibere beriefacereeum , etc. Qtiia supra 'libus aulem dat graiiam ( Jacob. iv ; I Pelr. v ). —
:. djligenlef legeiri Domini, xt consilium observafi Gloriam sapientes possidebunl, elc. Et Dominus ait:
monuil', et aeternam requiem pbservantibus prortii- Omnis qtti se exaltat , liumiliabilur; el qitise Itumi-
sil, nuncTriultipliciter, quaesint observanda fepli- llqt, exaltabitur ( Luc. xiv et xvm ).
cat, Pririipque ad id quod intermiserat rediens^ mi- CAPUTIV.
serlcbfdiam proximp exhibendam-,et juste cuiri illo _ Audite, filiij disciplinam patris, efc. Uinc exlior-
docet esse viveridum ;-deinde et ah inimico ca- lalurns ad philosophiam, qualiter ipse sapientiam
-vendumesse prsetnOnel.-Noli ergo ; iriquit-, prohi- sit a patre cdoctus, evplicat. —JVaniei ego filius fui
bere benefticereeimi quipotesl ; si vales ,\'et ipse bene- palris mei lenellus, elc. Nibil magis ad spera perci-
fac. Ne audias a Domirio cum pharisaeis, Ipsvnon piendaesapienliac mentcm crigit, quam cutn eosquos
irilroislis, el eos qui inlrpibaril, prPliibuislis(Luc. n). irt sapieniia jam clarere miramur, aliquando parvu-
— Nedicas ainico tuo , Vade et tevetiere; elc* Non IOset iudoclos fuisse memininius. Et docebat me at-
soIum.de eo qui eleemosynam pecuriioe pe|it, lioc que dicebal: Suscipial verba mca cor tuum. Huj'us-
mandalum dalur, ulhencvoli ad Jargienduiii ei prom- modi monita Salomoni a David palre dala, trnWerba
pli existanius ; sed et omrila Christi niandata , qui diprutn relegit,'invenit. Qnare aiitem Salomon se
'
ait:[Vos- qmici mei estis, slaliin facere.et nbn in tinigenitum coram malre nmninal; quem fralrein
Vcfasiitiumdifferre jiibemiir.—Nec conieridasadyersus uierinum praecessisse Scriplura tcslalur, nisi quia
horitinerii frustra , etc. Nort vetai Coiilendcre advef- ; IHe inox na:ns sine nominc, quasi nunquara essel,
sus eum quimalefacit, iit corrigaluf, quia boc ni- - vila dccessil? — Et in onuii possessioitetua acquirc
iriirum.frustra nonJit, quod cerla ni*cessitas cogit prndentiam. In omnibus quoe possides bonis, sa-
033 BED/E VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GEMJN\. <»ft
pientcr te agcre momenlo, vel in omni possossione A I dus aesiinialiitiir vitae.— lletnove a te os pravum,
tuiacqifre pruriciitiam.Omiiia quac jwssidcs terrcna etc. Duobtis modis senliendim, ui o( os iiiinii, ne
conteinne , dtimmodo sap enliam porcipiit. Quod pravum loqualur aliquid, fua labia, ne detraclioriibus
fccit Saloinon ipse, duni dala sibi opiione, amorem asiuescr.nf, cusiodias, et alios qiiosqne, quos hnic
sapicnliae cunciis pr.xfiosuii rebus (111 Reg. m); ct vitio subdilos nosii, ncle corrumpant, ftigias.—Qcuh
in Evangclio, qui preiiosam margarilam qus-sivit, tui rcda videanl, elc. Iicr jusliliae, quo ingredi tle-
lianc invenlam, oninibus qu.x Iialiuit vemiiiis, emit beas, diligenler edisce, et in cunciis quaoagere dis-
(Matllt. \m). — Dabil capiti tuo augmenta gialiaritin, pouis sollicitus atl qucm sinl linom ventura pr.rvide.
cfc. Patel de Sa'omoue, quia dum pro sapienlia llnc est cnim palpebras rccla videntium ooulorum
cuncta despiccret, percepla sapienlia, majore glorise tuos praxederc gressus, boiium opus, quod aolurus
snblimiiaie refnlsit. Sed el nostro capiii, id est, es, sedula cogifnlione pnrvenire, ct, qnia secundnm
piincipali mcnlis, si sapienlinm amplcctilur, amplior Doiim sil, medilando pncvidere.— Dirige semitam
gral;a Spiiilus augclur, el corona insuper viltfi in pedibus tttis. Ne videlioet erres in aciibus aul fide.
f.iluro donabilur. E\posilis sane bis quae a patic Et omncs rim ium stabilienlur. Ne levitale moniis a
veTia susccperat, redit ad docendnm antJitorem bono ronte.iris proposiio. IJiuc ot Apostolus : Stu-
suiini sapxnliam, quam coepii.— Auiti, fili mi, ei B J biles cslote et immobiles, abitndaittiusin opere Domirit
—
sttfcipe verba mea, elo. Id est, ut \ila~~icicrn* dona setnper (I Cor. ui). Ne declinesad dcxteram ne-jite
jiercipias.— Ditcam te per semitas a>i]iiitatis,ctc. ad sinislram. Dexlera via bona, sinistra accipitur
Scmiiae.id cst, aciiones coquiiatis, dtiin inchoanfur, reproba. Non ergo dpxlera \ia ambnlare, sod ad
arcfae yidenlur et anguslse; dum vero profeclum dexteram declinare jiroliilienmr. Dcclinnf atl sini-
caiiiuiif, j'am ev con=iieludine spnliosae vidcntur el sir.iin, qui injnslus esl; declinal ad dexleram, qui
laiars, Psnlmhla teslaire, qui cuni incipiens Doniino sibi vullairognre quod justus est;deciinatad dexfe-
dixissei , Propter veiba tabiorvm tuorum eqo ctistodid ram, qui de suis viribus pnesuinit: declinat ad sini-
vias duras (Psat. xvi), po=linodiim jam proficiens stram, qui pro sna fragililaie desjiernt se posse sa!«
fanrbal, ViOIMmandalqrum tuorum cucnrri, cttm vari; declinal ad sinisiram, qui stuliiiiae famuUlur;
dhatares cor meiiin (Psal. cwm). Kl si crgo scmilas deolinat ad deueram, qui vult plus sapere qnain
«quiiatis cum ingredi oceperis, arcta: videjiiur tibi, oporiei sapero. Qtiod et de rKieris virtutibus ae vi-
cnm lainen eas ingressus fueris, non arclabuiiliif tiis eodem modo inlelligUur. — Avertcpedem luuma
grossus menlis liue; sed quol Domiiuis ail: Jwjum ma.o. IIoc esi, ne vel bue \el illuc a rocio dcvies,
cjus suave, et onus leve rcperies (Mallli. xi). Et enim " quia virtulcs discrclionem quscruni, et niniietas oni-
reprobi in bac' vila laluin iniranl itcr, ai in die nis in vitio esl.—Viasenim, qnm adexterissiinl,-.vovit
novissimo ligalis' pedibns et manibus niilleiitiir in Domimts. Id esi, olegif, ct placcnt illi. Ideo displi-
lenebias (Maillt.xwi); pedes vero eleclorum riirigcii- rcnlibus et icpiobis diclunis esl, A'on novi voi
lur in viatn pacis. — El cnrrens non habeHs qffendi- (Mfiitli. vii); (jiiod esl dicere, Non vos elcgi, noit
culum. Quo alacrius ad implcnda Dei mandata cu- m.bi placetis. — Ipse aulem rectosfacicl gr.cssustuos,
curreiis, eo minus adversa quae.tc iinpedianl time- etc. Si a\erteris a malo jiedem fuum, ,si bona qnao.
his: nam quicunque in prava actione desudnnt , docui , Domino juvanie, facere siudueiis, adeut
oflcndiculuin in nietiio cursu rcperiunt, quia extein- ipse propilius conalibus luis, ut ct nunc -jecto
plo, dura non pricridenl, rapiuniiir ad posnnm.— iiigredi, ct tunc ad pacera valcas penenire semjii,-
Comedunt pancm itnpielalis, ctc. Ila aclione scelerum lernain. '
iiihjui, quasi epulis.rieleciaiitur apposili*. Yol certe c\pUT'V.
viimm damnalprum bibunl, et esnrioiitibus spicas- Fili mi, allende sapientiam meam, elc. Ilaclenus
lolleie gaudent, ut esse moris impiorum Scriplura geueraliier casiigaveiat nuditorcm ; liinc sub spccie
sacia testalur.—Justorum auiem semila quasi lux nierelricis ab h.rreticorum ncquilia prohibel. — Ut
sptendens procedit , elc. Jusioriim opera in luce ^custodias cogitationes, cic. Cogilajioncs, qiiibns recie
scienliae perngunlur, et aplernam ducunt ad viiant, crcdas; labia, quibus ijisam Tidcra per winplicia
qnae est perfecla dics. — Via imphnum icnr- veiba, cl coiisueta alqtie ecclcsiastica profitearis.
brosa, eic. Dxil et de bis Joauiics apostolus: Qui So.d, ju\ia lilteram: Qui adhmrci meietrici, ciiam
diliyit fraliem sntnii, in lumine manet, el scanda- labia,-vcl oscuiando, vel lurpia fandb, conmtuculat,
lum in cq non esl (1 Joan. h); qui aatcm odit fra- Favus cnim distilkns labia meriliicjs. Cum in ore
irem siium, in lenebris est, el in lenebris ambnlal, el haerelicoruni, dulcedo eloqucniiae non ad suffieien-1
nescil quo-eat, qnia tenebrm obcmcaverimloculos ejus liam solummodo, \erum ad supeTluiinicin resonat;
(Ibid.). Cui conlra stipeiius diciiur sapienli: Qttia el ob id faliitas, quia apte proferri cernitui, venias a
currcnsnqii habelhs offendicuium, id est, scandalum. siultis existunaiur.—Et nitidiiis oleO guttur ejus.
— Omnicuslodiaservacor liiiim, ctc. Snnl qui recle Olco Spirilus sancti fides catholica coiisecraiur,
quo
vivere videntur hominibus, sed quia reeta inlenlione nitidius suum gtfttur ostendunt, pui suiiin scnsuin
sion faciunt, a Deo, qui corrcspicit pravum, rcproba- Patruni fidei anteponuni. Patet de meretrice, quia et
ttir et vita, qux credebalur bona. Omni ergo diligen- sermonis suavitaleni, et forinositaiom corporis ad
fia cordis nuinditiam scrva, quia ad ejns exainen nio- captandos-miseros quaerit.— Novissima autem illivs
857 . SUPER.PARABOLAS SALOMONIS;A.LLEGORIGAEXPOSITlOv— LIB. I. , V 93§
.Biiiaj''!,eiC:-PoUo:'absyniliii intus ainarescit iii vis-J \ tinctio.nis, ille Synagoga ,. nbstej*.Ecclesia. diciiiif^
ceribus, vgladioforisineiribra feriuntur. U.tigiliir os- nierito scilicet fidei.et 'scientite Jnajoris; quia vrit |f->
tendat iniquos in novis.sinia ultione, et interius im- raiionabilis xrealura polest coiigregarl. Deiiique
. pleri, ef exirinsecus pcenis circumdari perpetuis, et dixit, Deus , Congregentut qqtim in congreqatibnetri.
fibsyntliii'aniariiudine illbs lorqueridos, et gladio unam. Ralionabilis aulein .soitiiiiel seiisibilis potest
asseyerarirticidahdos. Quafe aiitem idem gladius bi- coiivocari. Vcrum baee npmiria ajiquaiido;malpfunv
xeps; sil dictus, Dominus aperit curn ail: Sed eutn li- convcnlus sigiiiftcaril. Uiide illud, Exarsil igiiisin
melequi potesianimqm el cotpus perdere in gehennam sgnagngqeoriim(Psal. cv) ;~el, Odivi ecciesiatrimpli-.-
{Mattit.-x).-^Vagisiint sensii&.ejus,etc. Vagi sunt gnanlium (Psal. xxx). Quodxrgo sero poerilteris ait:
serisus hsrelieiB deceptionis _. =quia alii Cbrislum conlemplpr sapientia:, Pene fuiin oinnLnialo,in tne--
Deuirij-alii hominem esse rtegant-; alii carnein acce- dio.Ecclesim et syiiqgogm;videtur niise.ro^niagriitudi-
pisse, alii.animam coulradicuni; alii etim de virgine nem sttae daniuaiiPnis, perpendenii, quia riihil pefte
jiatum.; ;alii«Sp.iriiuni sanctufil, alii Patrenv Deum fueiit sceleris qup iion sit irr,eijlus,qtii tanla nveruU
esse, al.ii pbeniteniibusveniarii dandariressexonfiteri lormenia sublre. Et-liocad cumulum accesserit iiii-
.Vprohibeni. Et i» lam innuniera haje pesiis seTuridit seriae, qupd npn extremus i.psepeccaniiurn, sed ine-
ilinera, ut peiiiltis quot sint investigari nequea.nl. B ditts magis et quasi auctpr exstiteiit. ¥el cerievin
At cailiolica. veriias vaga et invesJigabilis npri est, inediis sanctoruin conyenliculis corpore positiis;
; quia tinaxademque cunciis esf^igniia, lottim ;per or- \alienamab eis vitara ducere non liinuerii.vEt de hae^
hem,; fidelibus.—Longe fac ab eq vllamiuain, etc. rclicis specialiter sciiiiendm-ri. quia riec v.eteruiijV
",-JStaposttilus ait,- Fugiie "forhicdiioneiri(I Cbr. vi). Palrum nec novoruin diclis et exempl.s potueiunt
Quia itiniiruiri primuui hujus vitii remedium est, ab errore rcvocari. — B<beaquam de cistcrna lua,
Jonge fieri ab eis, quorumpraisentia yel illiciai, vel cfc, Desideiio ulerc proprix inuhcris, cl cju-. mi-
coopefeiur. ad viiium. Sed.ei abTiaereiicprum audilii nisieriis lovere devotis.—Deriveniur fonles tui foias,
prorsus:segregaiiTnfirmis auditofibus prpdest.^— Ne elc. Eilium luimi ac filiain aliis uiiptuni tradc, et
.desqi.ienis.lipnoremtuum, ete. -NeJioiibfem, quo ad hoc raaiiifcslc facilo pluribns consciis. — Habetu eas
imngineirr Dei creatus es, immuridorum spirimum solus, elc. Solus iu tua poteslate retine, quulibus
vbliinialibiis subdas, neque acceptayivendi spaiia ad matrimoniis liberos tuos socias, nec siut fomicarii
JibUumadyersarii imniitis expeiidas.Cuicunqtie enim vel meixlnccs luae sobolis paiticipes. — Sit venq
, «sCeleiiquisquestibjitjiiur, inhos prbfecio domina tui tua bencdicla, etc. Taula le lemperaniia cum inu-
Tnalignorum/spiriluiiirt mancipatur.—:Ne forte im- liere, quam adolescens accepisli, eiiam cum senue-
:pieahiur extraneiviribiisitiis, "elC, Ne;daemohiorum iis seiva, ul meiiio fideliscastinioniaebenediciioiieni
facta adj'uves-,si-vel ingehiuivTanrrrti vel cofpofis lui eotisequaris in jirole. — Ceivacharissima, et grathsi-
vvires-ad.-patfanda: facinora 'cortlfadas ;;dqniumquo mus hinnutus. Illa sit tibi seniper charissima con-
-alieiiam, id est/mihiertirti pefdiiOrum, le- adjecto, junx, qii~c sicut ccria serpentcs, ita persequatnr
vpiulliplices. E~t pulchre dixit : Lqbores tui sint in scoria, elsuis elfuget ab xdibus. SU nalus cv ca fi-
donib aliena,quia surii qui, jtixta proplietarii,-iii ini- lius, ct ip~x caslitalis amator gravissimus. — Ubera
gue agqnt,laboraiit. Eir\\£ieiiciqui\niuml!ihoremcon- ejus inebrienl le omni lempore, etc. Non u\orictuperi
iraEcc3esiam~Subieriiit,-utinamlateret,—Et gemas in semper insislciifluni doccl, ted monetiie vol priuia
^riovissimis,eiC; Prs&porteriduma supeiiori, Ne forte. vivente, aliain ducas, lel inerelrxi utiquam socieris.
•Etestsensiis: Jdeb te castumxustodi, ne forte ift-ppenis Aijter, quod ait, Bibeaquamde cislerna tuu,'et;fluenta
geniere Cogaris, quandb nbn solum carnales illece- pntei tui, docet ab liaeretieiscaveiiduin; eivcust6di!~3
hrarttanseunt^ sed et ipso Cbrporedeixlicto, anima, Scrjpturafiim ac Jecilorii attendendtim. iScieiiiiaj»;.
*<juae per cofpus gessii, xtiriela feddere conipellitur. inquitf quam prmdicas aliis, ipseiserva, et Uti iffiga-
-Veruniiri Jiac Vita saepius cbntingit ut qui in adole- ~ tione sernioriis itifuridere;Deriveiitur fonlesfui fbtas,.
stonlia Tuxtiriose.vivendo, haliiia dispersefaiit, lerii- t) el iiipiaieis;tiquas tuasdivide, :Gurti ijis'e.:servavefis,
-pofe senecluiis iribpia deficiani. Et refrigescente Tunc ei aliis pfaedica, et in lriagrta atidiibfuni aftipli-
taiore carnis; ac flore jiiveiitulis inarceseenfe,:rebiis ludine, divina eloqriia,: jux.ta riniuscujUsqnequaJiia-
•suiSi^juasJascivise-'vendi.derant, aJio^uti CQnspjcianl,' lenl dispensaVlffl6'e(s;eas~~sb/MSi:Aquas -efiri" plaieis
genientcsque^era pcenitenlia dicarit quae seqiiunlur : dividitnus, 'et latrien soli'pbsslderivus, "ijuaiidp M_
— Gur deieslatussitm disciplinain? elc, Disciplinam exierius laie praedicatipnemfuiidinjus, et tanien yer
djcit ecclesiaslkae Jidei; increpaliohes.autem,quibus xam laud.esJiumaiias cohsequi iniriirie arivbimris.fffc
hajrelici, cur ai>EcClesia receSserirtt, objtirg.intur, siul alieniptiiiicipeslui.lmmundi -spirilHs-^afticip.es
Patet defpFnicariis. +—Pene fivi in ptnrd niaio-, etc, fiiint dbcioris.sixjris^menleii!, vcj fasluvelatJonis,
Ecxlesiaet Syiiagbga, Gfaeca/iipmiiia sunt, -et unaui, dtim pisedicat, vef bgirbsi,vel alio qiiblibet-vitio
eamdemque reni Laiiiie significant, id est-, coiiven- cofrumpunt. •SbluSauiemaquas possjdet, cum meiri-
turivpJurimoriiriiadviiivicem.. Si autem subtilius dis' Jbris Ecclesiaefideliter coriuexiis ab bxtraneoruttj oon-
fiiiguartlur, Ecclesia xoiivocatio, Synagoga congre'" Voitio se liberiim ser.vai. Sit veria iua~.b.eriedieiti,ci
-gatio iuterpretatur. Et velus quidem ;Dei populus twtarecuih inuliere adolescentiqiHm~j$il--ddctrifla-~-tiia~j_
uiroque rioininevocabalur. Nuiic aulem gratia dis- etquicuDqtte riascuniur ex ca. iri beriediciiotie""Ec-
939 - BED^ VENERARILISOPERUSl PARS If..--- EXEGETICA GENUINA: 9GS
clesioe, et 'hctarexuiii ea; cui ab adbjescenlia, id est, Aj sed et illiira cui praees, a peccaii corporepraidi;
a priirib crxdendi lempore conj'Unctuses, Cervaclta- caiido disjiingc. — Ne dederis somnum ecuiis iuis^
rifsiina, et:gralissimus Itinnulris;ubera epts inebrient etc. SOrtiritiin dat -oculis, qui subdilorjun curain.
le oriitiitempotn, in amorecjus ddeclare jugiter.. Gbrva OmninPnegligit; dorrnitat aulefti qui qiiideni rejire-
cliarissima sive gmtissiriia,ul quidam.codicesJia.Iieiif, libnsiliilia eorum gesta Cognpscit,-sed ha;c, propter
saucta est Ecclesia, qnae serpeulinam solel odio ba- inentis laedium, digna inveciioiie non corrigit,—
berc el conlerere doclfinain. Gralissimns hinnultis, Ernere quasi dainulade tnanu, ctc. Velut damuia ile
pnpulus est, cjus yirlutum vnrictalc delcclabilis, et nianu caplaniis quaerit evadcre, tantiim nilereut,,
" eadem caslaefidei semper aimulationo- succensiis. audiiore tuo salubriter instiiuto,. ipse- a-sponsione
Cujus iibcribus iiiebriamur, cum ulriusque Tcsta- vilae ejus liber reddaris. Yel certe, quia damula
Bienti jiaginis conlra liaercticorum fraudes instrui- munrliim nainra esl animal, velox cursii, visutjue
mur. Ciijus pace el amore jngiler delectari, magna acerrimum. Unde c-t Graxe- krA- TPV SI/isKt»,3d
cst exercendarnni occasio virlutuin. — Quare sedu- est a vidcndo dorcasnuncupamr, Avis auiem,-voi.
ceiis, fili nii, ab aliena ? cic. El, de meretrice et de Jando altare petere consucvit. GuiriJndpceftdis OC-
Jiaercsiseniiendum.— llespicit Dotninus'vias liomi- cujiaris subdilis, mutidis a peecatis nmnibus, .stre-
nis, etc. Kon se putenl adulteri lencbris nociis ad " nuus in operibus-bonis, perspicax jn depreheiiden-
parieteni obiegi, non Jiscrefici sua molimina posse dis malorum insidiis,'ct virtulum peiinis fulius eSse
celari, quia tenebrae rion bbsciifabunlur a Domino, saiage : qualenns expleto praedicandi negotio. ad
et nox sicut dies ilhiminabilur. — lniquilates suti! superna trausvolare, et ooelestis vitae pascua-merea-
capittnl impium, ete. Disiai inicr peccatorem ei im- ris intrare.— Vadead formicam,o piger! etc. Iline
pium, qnia peccalor appeilatur omnis qui vel in, waganlem hqrialurqiiemlibet, ut si adalios eiudien-
parvis*velin magnis sceleribus decidit; iitiplus ari- dosnpnsufficit, sailera suimet curas.agere rton ne^
temj quiVyelriiinquaoi fidem recipit, vel enormitale gligar, xt si sapierittam docendi nequit ab hoiriiiie-,
scelerum ab eaquam. accepii, aiialliema faclus est, vel operaridi sapi.enliamVdiscatafoniiica.^- Qum
ut haeretfci vel xalliblici publicis flagitiis invpluti, icutiirion htibet ducem, elc. SI laiitilluui animal prin-
qui furtibus peccalprum stipnim constringunttif; et vcipe carens, . et, raiioiiis expers, naiura duce sibi
curivincessabiii augmento suae praviiatis Jntereuht. praivldet.iii:pbsterum,-nitilib inagistu ad irtiaginem
Qui enimTurteni, Jacil, torquendo sernper et inypl- Dei condilus, ad .videndam gloriam cjus vocaius,
verido fil.isjfila augel. Talis estToriiiudb operuni dociorujri niagislerip adjutus, ijjsum Coiiditorem
nialorum, tajes Jibri liaereiicprum-, in quibus jvrava ,_ hajjensvdiicemj,debes iri prieseiiii^ honorum operuiii
pravis necterites,-norialitidvscribendo quam qiib. aiv fruetusvcbrigregare.vquibus ailefriuiil vivas iu seyum,
Ctiiis pbligetit,a|uriii:— :Ipse:morietur_'qmayorilia^ ilsec: eterilm vifa idepniessixompafalurxi: sestafi, .
bvit disciplititim, eie. Qriia multa dc adulferis vel Vquod- liunC:jriter ardores, teiitalioiiuni, lempus xst
JiicfeTicisdispiiiaverai; liiprevsuo in' clausula. iiar- cplligeridi futurprtim prsemia bonpruin. Al dies ju-
randi, qualis sit laiiuinvfiiiis psieridit;. id est, quia dicii,, Iiiemis sinuilatur frigoribus. quiaiimc nini.i-
ad niorierii tendunt aeleruam, qui disciplinam,'dete- rutn fttilla rern.iquilur facullas pro vila laboranrii,
slali sririt viiae, MiiUiiudiriematitem -sttiliitiaedicit,, sed' tantum cogituf quisque de liprreo priscae aclio-
ctiiti Jiaeretici.se sajjieniiores sanclis Paiiibus" aulu- viiis, qupd recbndidit. proferre. Urtde et Dbminus
-
manty.vet cum.opera tenebrarum facientes-Jnigui,. : .praecipit,.«licens•.Ortile aulem, ul noh fiat fuga'<ve*
;aut pbrii.iiiiim Iitec noij videfe, aut.se facilc ejus . strti liiemevel sabbalcr(Natlli. xxiv). Hieniexiiim fa-
irarif pufantToIerare posse. • ' V - ciillas, sabbaio liceniia per legenv deest; fruetus
CAPUT VI. vitie colligendi, ac penuriam fugicndi perpetuam.
Fili mi, si spoponderis pro atnico luo, elc. In — Usquequo, piger, dormis? elc. Usquequo dormis
promptu litierae sensus, quia suadet ei qui spopondit in vitiis, quando poles resurgere ad bene operan-
pro amico, 111ipsum amicum sollicilus admoneat, •jl j dum, qui noxio torpore depressus semper dicis,
quateinis reddila pecunia, quam debct creditori, et Paululuni adhuc jaceam, et sic postea poeuiten-
se et ipsum liberel. Allegorice autem in hac perio- do resurgam ? Fit namque ut, te semper difite-
cha doclorem ; porro inscquenle, vaganlem qucm- rente opus bonuin, repenfe jTidex, qui mala tua
libel, utse caule.gereie debeat, inslruil. Dicitur facia considerat, adsit. Hoc est enim quod sequiiur:
cnim prnecepiori, Si spoponderis pro amico tuo, dc/i- — Et veniel libi quasi vialor cgestas, etc. Egestas
xisli apud extraneum manum luam. Quod est aperte namque el paupcries, pocna est uliima, iji qua dain-
diccre : Si animam fiatris in periculo liiscconversa- nali, nihil divitiarum mercnliir : quae quasi vialor
lionis acceperis, jam ligasli ineniem apud curam veniet, quia improvi.sa el subilanea ; quasi vir armar
solliciiudinis, quae ante deerat. — Illaqueatits es tus, quia devinci perpeluo non potest. Patel juxta
verbis oris liti, elc. Quia dum commissis libi cogeris liileram, quia pigrilia nutrix"esl egeslatis ei penu-
- Jjona
praodicandodieere, leipsum prius necesse est, riae..— Si vero impiger.fueris, etc. Fruclus: lerreni,
qiiaj.dixbris custodife. —- Fac ergo quod dico, fili quos nvetimus, nbn fonti comparanliir, sed ,Cisierniriv
efc, "Di^curre, festina, suscita amicum luuni. quia.adTeniptis pascuiil colligenlem, et-in;i.eiiipors,
" trii,
R.oii (arilum ;ipse bene vivciido vigilare meniento, deficiuni; ai qui impiger fuerit pro c<0estibus laho-;
JOI SUPER PARABOLASSALOMOiNlSALLECORICA EXPOSHTO. — LIB. I, ,. M2
Vfare diviiiis, Jiujus mcssis, utfons adveniet,- quia A serant. — Ne capiqris;nuiibus illius. P.ilet de.adul-
(nercedehi labpfrim, indeiieienlem-perfleiet. — Et lera. Sed ' haeretici elsi bene vivere et agere vidert-
egestaslongefugiet a (e.-Qiiia satiabor, inquit, 'diii.ii tiir, vide ne seducariseorum doclriniSi r- Prelium
iiianifes.labilur glofia tua-.~—Hbmp apgstaia, vir. in- enim scorti vix unius est pqnis. Recordare quia brevis
ulilisfradkur: ore petvetso, etc. Djxerai de- liseresi- voluplasTornicatiphlSi' et peipetua est; pieiiaTprni-,
bus et-alijsvitioruiii getiefibus; insiiiuefat praeee- catoris. SiCuljeiiimunus panis diuniara soJunTefru-
ptofem, exeiiavit pigrum, at nunc redarguit schis- gal esuriem, et iiiliilomirius postmodtim esurit, qui
maticum.; Ubi notanduin quia quenvvseminantem comesto panesaturalus abscesseral, sic qui iiitrat
jurgJa dicefe voluii, ; prius apostaiam riorainavit, ad scortu.m, ad horam qtiidem evapbrat Jibidinem,
quia nisi more superbientis angeli a consjieciu Cpn- sed post paululum ardentibr redif. ..-~-'Nunquidab-
ditorisVprius intus aversione mentis eadefet, fpras Sconderepoiesi Itomoignein insinii suo, etc. ? Soli ei
ppBlijiodiimusque ad semiuanda jurgia non venirel. concedilur liaireticoruiii libfos legerb, qtii adeo so-
Qrti ~fectedjcilur, quod anriult octitis, leril pede, di- lidatus e.sl iii.fide calbolica, rit yerlior-utndulcedJne
gito Iqquitiir.Iiitefior riamque est custodia, quae or- vel asiuiia iiequeat ab ea segregari. — Non grandis
•dinafa servat exterius membra; Qtii eigo slatuin ,est cuipactim qttis fuerii [urtilus, elc: Furttmt non Cx
I sui~se.siimaiio.iie,
iiieritis .perdidii, in vinco"nslaritiamriiotionjs, foras •3 sed ex comparatiorie peccati ina-
fluitj-atque exteriori- mobilitate.indicat, quod nulla joris, id est, aduiteriis, nOn grandisesse cuipavper-
~radiceinterius subsistat. >-<-Sex sunt qum bdil Deus, liibetur; sicut HieruSalein gravius peccanti dicitur,
elc. Eunidenv quem supra pjenius tjuarii. sit J)eo Jusliftcri.a.est Sodoma exje;; noni-qiiiii,Sodoma jiul.Ia
odibilis, discordiamseminando insiuuat. Quod autenv veTpauca, sed quia IJierusaletri plura peccarit. —
animairi Dominus dicil, Jturaano more facit; ut eum Qiiia zetiiset furor viri non parcet in die vindictq; etc~
plertaThteiitione, el non leviler lales odisse signifi- Et de Domino inteUigendum, quia qtii iiunc jiareil
cet.Tale esl iriIsaia :,£aleridas veslras elsolemnitqtes reprobis, ,non parcet in dip jnoriis;. ftecacquiescot
vestrasodivil animamea (Isqi. \).—Oculos stibiimes, precibus sefo clamaniiumad.se; nec dofta,-;qui>ruui
linguam. mendacem, elc. Enumerat sex capiialia ibi tenipns et fuculias non est, suscipiet. ZehiiuV
crimina, qtise laiiieii .coniparatione discordias senii- enini) si quis sponsam suam, id esi, Eccleuanii sive
liariiis, quasi mirtora deponii, quia rtiniirum raajus arijtiiairt.qua.mque fidelem corfuinpcrc piaesniriit
est facirius illud quo unitas ,et fraiefiiltas, quae,jier . ". . "V CAPUT VII. ;
'
Spiritus sapcli gratiaiii est counexa, dissipalur. Po- Filimi, custoai serinonestncos, etc. Et Iiaecperio-
lesi enini quilibet oeulos jaciantef exlollere, Jingua c.lia eadem quae superitis sub raereiricis persoiia
mentiri, hbniicidip pollui, rtiala proxinio macliinari, jilenius explicalur; — Et legetrimeani quasi pupiliam
aliis sceleribus meffibra subdere,:Talsum cpiitra oculi tui, Tam sollicile .serva -quaedoceo, quasi h.iliil
.quempiam teslimoiiium proferre. Quod non i.dem recii sine his aspicere valeas. — Liga eam in digitis
esseputandiini est, quod supra linguam mend:iCeni luis, eic. Iii digilis, in actibus dicil; in Jabiilis cor-
jioniiiiat. Polesi erinn nieiidacium, sed noti contra dis.iii Jaliiudine cogitatipnis. Deuique et alia trans-
dici.-Nam et healus Augustinus octo esse Jafib- sic dicit : Describe eam in lalitudine cordis
' pfoxiniuni
jgenera mendacii, in libro quenr de Mendacio com- lui. — Dic sapjenlim, Soror rtiea es, elc. Sapieniiam
pbsuii, docet. Potest, iiiquam, perditus quisque hti- ecclesiasUcae.docirinae, sorofia tibi; dileciidne cpn-
iusmodi mala velsibinieiipsi Vel aliis infefre, pacp jnnge; ut haec le a, pollutiime servet. baereiica, qu;e
seryala Jicclesiae. At Dpnaius ei~Arrius, eorumqtie a castitate Ecclesite prpbaluf exfranea. .*—-De fe-
seqiiaces,^ravius esl qupdTccerunt, qui coiicordiam neslrq eriim domus tnem per cancellas proipexi, etc,
frateftiae uriitatis discpfdias. semiriando sciderunt. Aple autem Salomon de fenestiri doinussiiac per
^ Cbnserva,filimi, prmceplq patris iui, elc. Nunc canceilos prospexisse dicjt, ,ut parvuloruni gesia di-
stibadulterae mulieris specie proliibet ab auditione j.udicarei. Qui.enim de fenestra pef '.can.cejlos,pro-
haereseos..—LigaeainCordetuo jugiter, etc. Et in n spicit, ipse quiderii ea quae foris aguniur plerie cou-
cogiiaiioriepraecejiiaDomiiiiXixaretine, et loquelam -' sidefare.~surfi.cit,- nec tameii ipsuin quilbris.est inlra
luarii horuni undique tiulebdiiie, ne fbrte.iii Jingya legenlem aspiciutit. Namque lioc esl qupd alt Apo-
labafis, communito. — Cum ambulaveris,. grtidian- stolus: Spiriiualisjudicql cmrija, ipse aulem a nemine
iur tecum,xic. Tanta sit tibi niedilatio Domini legis, judicqtur,(I Cor.,i). De, fenestrq igiiur, ;ct ccetera.
utcum yigilansaliqtiid bperatus Tueris,l)anc sednla Paiefjuxta Jitteram, qtiia sapienliuni aspeclus ina-
roeitie recolas; ctun dormire yelis, iri hiij'us metritir . gistrprum et inlirinorum aclus sedulp speculatur, et
fiajii quieseas, cum evigilaveris, hanc primo ad foriiurn; ataeteriia Doi sapiehlia de coglo prospicitV
irienjein reypces*,sic eniiii fiet ul nec vigilans pfTen-: et videt nmnes filips hominum. — Considerovecofr
;das,;ueC a timore nocturno Jcedaris. Aliter : Cutn dem juveiicm, eic. Juvenom vocat adultefura, noft
anibulayeris jn profectu justitiDe,gradianiur tecuni prbpier virtutem , sed proji.ter instabilUateih.vQtii
inandata: Dei, Ul te ihsiruant;. cum dpfniieris in irtinsit in -platea,quia deseruit angiislahi viani, quae
liirirlb,- ciisiodiant ahimam luam, ne rapiat liostls ; djicit ad yitain. Juxta angulum, qwa defleclit a re:
cujivevigijaveris iri resurreclipne, loquere:cum eis ciiiudine. — El pfqplcr viatn .doriiusIllius; gradltur,
expeteiidp praemia, quajTibj,,-si ea sefvaVes, promi- Qui a via yeiitaiis dcclinavit, mcrilo viae dbriius nio:.
365 RED;E VENERABILIS OPERUM PAIIS JI. — EXEGETICAGENUINA. 964
retric's vd baorctici appropial; quaerectc, juxta quod \ lia conjtingendos, donec eorum gcsta, Iuxseqiiaiur
—
evposuimus, ei in plaioa et juxia anguluiii posila acltirna. Non est-vir in domo sua, abilt, elc. Kon
csl. — Jn obscuro adrcspcrascenle die, olc. Qtii.ijam Csl, inquit, Chiisius corporaliter in Ecclesia. Sur-
lalis per ciecitalom coidis, ad lenebras festinal, et gens enim a mortuis asccndit ad eoalum," noliisqiio
pecoa'1 el danniafinnis. — El ecce mulier occunit illi ministcrium guhernandae Ecciesiae, suae videlitct
ornatit mcrehicio, etc. Pafent ha~ccuiicta j.ixta liue- domus, reliqtiit. — Sacculum pecunim secum tulit.
ram de merclriciis operibus^ veriim doctrina lia>re- Gliiriam rosuireclionis el immorialitaiis decus secum
lica quenicnnqua incautuni rcperit et vecordem. deiulil, quo illius patriae civeslaeiificaret ac ditaret.
hunc dccipcie lentat. Ipsa otenim apparel ornalu — In die plenm lunm reversurus esl domum suant. In
meretricio, qnia immunda pr~efu!gctcloqueiilia. Prcc- tcmpore quo elecioruni suornm Ecclesia numerum
parata esl ad capiendas animas, quia quoscunque sibi coni|ileverii, revcrtetur ad judicium. — Statim eam
associaro jiotest, spiiiiuali moiie perimit. — Garrula seqttiiur, etc. Id esl, quasi stulius nosciens ipse du-
elvaga, olc. Quielom Ecclesix ttirbaie desider.ins.— clus ad inleritum. — El forlissimi quique inieifecli
Nec valensin domo consislcre pedibus. Nulla ost Lic- sunl ab ea. Ut ipse Saloniou saj>ieiiliss'musviroiuin,
rcsis quae conloriia s.t primU discipulis : iii sunt ul Samson (01tissimus, ut David mansuolissimus a
enim domus ejus, scd sempcr n<j\os quos decipiat " niulieiuni decipula, uf Origenesab lucietica docfrina,
quaeril. — Nnnc foiis, nuvc in plalcis, etc. Foiis, quetti post aposiolos Ecclesiae inagistrum luisse,
euni p.iganos rapit; in plateis, cum voluptuosos; qnantliu rccte sapuit, qui ncgaverit, orral. — Vim
juxta angulo', cum alios hacreiicos. — Appielien- inferi domus ejus, elc. Sed ct de Ecclesia ait: Quia
si.mque dcosculatur 'utencm. Vciborum fallaciuin potlai inferi non prwvalebunl adveisus eam (Mallh.
lil.iudimentis teutat insiabilem. — El procacL vtiltu xvi). Inleiiora auiein mortis, acerrima gelienuse tor-
blandiiur, dicens, etc. Ju\ta lilleram paiel inlcllc- menta, quasi aciiora cf obscunora dicit, quibus bae-
cius, quia meielrix convivium se permagiiificuwi rciictis ei fornicaiios constat e*se mergeudos. Sicut
praepaiasse ialctur. Al baerelici in cunctis quceagunt de sanctis juo D mino in bac \Ua jiatieniibus ad-
victimas suaa saluiis Deo immolare auiumani ac vetsa dicmii*: El misit eos cuslos inieriorem ccrce*
geslitiht. Kam et Domintis ad discipulos : Sed vcnit, rem, atiocioteiu videlicel ftediorcin et obscurio-
inquit, liora, ul omnis qui interficit vos, aibitrelur se leiu.
obsemtium prmslare Deo. — lri.exui funibus leclum CAPUT VIII.
ineum, elc. Solent lecfi, qui ex iunibus, vel juxia Nunquid non sapientia clamitat? elc. Kunquid non
abain iranslalioiiem, institis inlexunlur, iiiolliores ,-, Dominusp ilam locutus esl mundo? e! in occullolocu-
fieri quara qui e\ ligiio, ve! corio, \el qualibct alia lus ebt nihit (Joan. xvn) ? Quid ergo, HPglecioej-is
maieria substeiniintur. In lecio eigo funibus imexto E\angelio, ad haerosim polius, yel Jascivse suasio-
merelrix innlliticm qniesccndi designat. In tapetibus nein, qu;e in angulo susurranl, audiendam niiseii
vero pictis exJHgtjplo, etiam oculorum lentat illece- confliiunt? — ln sammis excclshque verlicibus super
Lras, qiiibus ntfando aspectu irrelilis, facilius ad yiam, clc. ln monle dUcipulos siinnl in turbas do-
scdiiccnda ineuiis aicana pcuetrei. Quia vcro nomine cuil, sed et per vias saipe iis qtti conveniobant, pras-
fuiiiiim alitjuaudo solent diriua praecepta'figur.iii, dicabat, et eos qui cuiari iniligcbanr, sauabat. In
qnae a~nosiris nos voluptalibus coeicendo religant, jpsa etiam porla civilaiis Kaiui mortuuni resusci-
promitiuui seliaeielici coiuextu veiborum ccelestium iiins, exemplo miiaculi vorba, cjuaedocueral, coin-
salobte suis atidiloribus quasi stratiini pnraro, in niendabal. El quid sfquiiiiini eosqui in abditis conlia
quo a viiioium lumuliibus libero coide quiescant. cum svas exacucrunl linguns (Luc. vn)? — In ipsis
Sed veracitcr illis fuuibiis pcccaioiiiiu tonsiruunt foribus loqueiur, dicens : 0 vhi, elo. Ad viros clami-
lacuiu peidiib nis, nbi pcrpcluo jiedes inaniisquc tat, id esi, ad sircnuos veibi audilorcs in uiroque
alligaii, dainnentur. Dc quo Doiuiiius in Apocalypsi; SCMI. Nam qni feminea, id est, fiuxanieiite sunt,
El dcdi, inquil, i//i lempus. tit pmnilentiamageiel, cl ""*sapicnliae verba pcrcipere nequeunl.—-lntelligile,
non vull pmnilere a fornicalione sua. Etce mitlo eam p-irvuli, aslutiam, elc. SIanifc<tuinda Domino, quia
in lcctum, el qut niwclmniur cum ea, iwiributatioue cum csset ipse in iiiuniio, t nirii teiati, sexui, el con-
maxima enml (Apoc. n). In lapciibus veio piciis ex diiioui Jocuiiise;Tverbum ; imo eiiam clamabat stans
A~'gyplo,cniatus eloquenli.u, et versulia dialoclieas in lcihplo, Si quis silit, venial atl me, el blbal (Joan.
artis, qut» ab e'hii'cis originem sumpsil, iiuelligitiir, \ii). El iiuiic pcr doctoros ECCICM;» (ijisi eniin sunt
par quanv niens htcrelica sensuin doclrinae pestileu- lorcs civnaiis ejus) viiis simnJ ct fcmitiis, sapienli-
tis, quasi mcielsix, lornm lacinoris se iexis<~egio- bus J?l insi|iicniibi!s, graiidocvisjiraediraiet j>arvulis;
rialur. — Aspeisi ci.bilemeum nnjrilia, etc. Promit- atcontra, doaiina iallax clani ci piivatim, quos se-
lunt sx tales odorcs babere ccplcsiiimi viiiuttun, dncere valeat, quaaril. — Audite, qttjniairi de rebus
quibus su,i suorumque corda velul cubilia vemi la niugnis locutura sum. Maguis iiomjie, quia regnuin
consecronl; ul dicere possent cum Aposlolo : Qtiia ecel.irum ei piomisit et dedil, fideraque sanctaa Tri-
Cltrhli bonus odor sumus Deo (II Cor. n). — Ye:ii, niiatis dotuit, atquealia innumera quaapiopiieiae ei
inebrkmur uketilms, otc. Docrinoe sanclae poculis se loijticnda rcliqucrunt. — El aperienlur labia niea, eic.
in_\icem saiiandos jaclanl liaTclici, cl viituluin gra- Labia ejus sunl duo Testamenia, concordia ad in i-
963 SUPER'PARABOLAS SALOtiONIS,ALLEGORiCAEXPOSITIO.— LIB.. t. .':, SC5
-ceiiijVeriJatis'aiiestatione conjuncta, qtfae ipsa iu J\ PaireTuisseprogeiiiiuiii.AIia translutib lioc Ioeb iia
-eariie;appareiite per sancfi-Spiritiis donum sunt ad ihcipit : Dbininus creavit meprincipium viarnm stiq-
praedicaiiriamsaluieiri, iiuiversum aperta per ofbem; tuhi in-Qpera siiti, quod de-incarnatione DoTniiiica"
^-Accipiie disciplihain nieaih,;e\c<,Non poUsiis-Deo ~ dicliim P.lires in(e!Iigu!!ii'dicenies, quiaxerii graliri
•servifeel mdinmoridi• (Luc.,xvi). -^-Ego sapieritia lia- niyslerii 6iseni,"D6~iibius creavii'iiie,'cinbn Pdtef
iiilo in Consilio,xlc. Ubi duo veilres; eongregatifiie- creaviinte..Caro; iiiquiiiiil, Doiniiiiim agnoscil,glorid
rinlin nomine iiieo_, ibi sumegg iri medioeoruiii Palrem SigiiqtiCtealufa Domimini c.onfilctur,-c.liuriliis
(Meilli. xym)'"— Arrogqkliain-eisuperbiairi,etc Ar- Patrem nominat priiiciphiiri; >velin prhicipio markih
•
roganiiametsuperbiam in -iis~qtii.secteterismelioies Siiariim, tiT ipse aif, Ege sum via, qtiia siirieils a
xxisiiniaiil; yiaiii- pfayam in els qtii aperle inala mbrtiiis, iier fecit Ecciesiaasuiri ad regrium Dei, ad
Taeiuiit.;os biliiigue in eis qtii iu boi)is*iju"C"sequun-; viiani sfvferriam.In opera sua, quia ad Tedimenda
lur, .siabiie quippianTnon halienl, sed, juxta aiulilo- opera Pairis, ex~ Virgine creaiiis cst; suscipiens
rufti libiium sua verba ctiminutant. — Meum~estcon- carnein ,;•ut bpera Patris a cbrruptelaj serviiio libe-
silium, wquiiqs, etc. Kon se' extollal huiiiana. pr.e- farei. Caro eiiifri Cliristi propter opera, Diviiiitas
sumptio, 'plenitudipem"yirtutusri so|a Dei sapieniia anie opera.. — Ei deleclabar pcr sirigiilos'dies , etc.
possidet, et abbae huriianfijufifmifas,.'quidquid vir- "B.Ludenlem,dicit g.flidentein. Erat irgo ludens corarii
tutis liahet, aCeipij, — Per me feges regnanl, etc. Patre per singulos dies , qtiia , ul projvbela ait, A
Reges dicit apostOlos, sive alios sanctos, quixt se- priiicipio:ex]diebusmierriiialis(Micli. v ), gaudebat
ipsbs priniuriiet deinde EccleMamsibi subditarti hene tinum esse ctim P.atrev Etat, omiii tempore Juderis
regerescitint : I,figum conditofeSfaiictores.uirhisque iri orbcterrafum, quia et cuiri lempora- orbis ae
Teslatiietiii, el sequentes Eeclesiac scriptores; priri- creaturae esse ccejiissenl,_ipse, qupd efat in Patfe,
cipes et potentes caeterbs fidelhiiii praeceptoresae Filiiis permanebal. TIIPC itJeo, ne quis cufn, "ciirii
recloreS appellal. Quiulique oiiiries iiofi nisi per sa- creaturis el l.e.iiJp.oribus coepjsse perhiberet. Et deli-
pientianii ut esserit aliquid, Jiabeiit. Ait enim : Quia cimejus stint; esse cuin filiis hbminvm, qtiia desiderat
sineine riiliil'pdlestis faceri (Joan, xv).—-Ego dili- in aril.ino nostfo qujesbere, et nos bojipnim graiia
tgeritesmediligo, eic. Tale; cs.l et iii Evaiigeljo;: Qui riieritorbm' ad se videridum perducere. — Beaius
aittemdiligil me, d.ligelur d Palre riied, eiego diligam lioinpqui audil ine; exc. Fores suas et 'pbsfes osiii
eiim, et-manifeslabo ei ihcipsum (Joqh. xiv), Mane "sui, Scripfur.is sancias et eartini doctpfes iiuhcupot,
quippe vigilant ad sajijeiiliam -qui semper iririovato siiie.quibus ad vitara quara pollicetur, riorivalenius
" "' ;
nicnfissiudio, ad Cliristi visloneriiperiiiigcfesaiagiint. >, ingredi. .'.' '•''.-': '
— Mecumsuril divilimei glofia~,~eic.Opes superbas, -' ";-;; ' ";
,V' CAPUT IX.; ."' ':-[
opes excelsas dicit, ttt. coalesfia' doiia significet. 'Sapieritia mdijicdvtt sibi doiiium. Qpia ajteiilitiiie
Graeceeleriiiii siiperbiis liyperipliditos,id est; super- diviriitatis Clifisii sufficieiiiecdixeratjVaddit eide
apparens diciluf. Et idco recte' sapieriliabpes iiy- assuhipia^liumaiiitaie'dicefe : Sapieiilialgiirir~mdifi- .
periphanas securiiesse dicit, qu'ia qtiidquid donortim . cavii sibi dbtnuiii;quiaf horiiinem "FiliUsSDei ~q'uem
COBIUIIS datur fideiibUs",vciinciisiiiuiidiopibiis excel- iri-unitflie suKpersoiiae siiscipferfit,ipse'xreavii.''—
leiiiius esse jirobatuf. Quodeiiam.addendo jiisiiilain ; Excidit cbliiirinas_seplcm. Ecclesias' per brbeii! septi-
manifeslius inculcat : nam terrenas bpes el glPfiatn fprriii gratiaSpifiiuseiexit.qiia) doinura ejus, id ckt
saepius habent "iiijiisti ;Tios atitem in fesurrectibne, 'mysieritim incarnatioriis cjtis, ne perfidorum "iiri^
sicul Peiius aii, novoscceloseinovariii'erram,el pro- prbli.ilate memoria tollatur, credeiido, cplendbet
missa- ipsius exspeclamus, iri quibus jusiilia liabilat TifaedicariJo, .tiuasi susteniando ~cbniiriereiit."Vei
{II Pelr. in). — Domimts posseditme in iriiliovia- 'cerie- sapientipc"donius, Ecclesia Clnisti. est',' co-
rum suarum. YiaaDomini sunt opera. ejtis, quoruni . ltimnae aulein dbciores sanctae Ecclesiae-seplifprmi
consideratione ad fidem vel agniiionem pervenit Spiritu pleiii , quales fiiere Jacnbus,; Cephas et
homo. lnvisibilia enim ipsius a crealurd muiidi per ea »v Joannes; qui nimiriim columnas snpientia excidit,
'
qumfacta sunt, intellectaconspiciunlur. Viaeejus-simt quia ab amofe praeseiiliss"aeculidisjunclas, ad por-
.ipsiieillunijnatipnes.per quas se cl atigelicis stiiiiti- lah.dam.ejusdem EcclesiaoTaliricam, meiiles prasdi-
, bus et nieiilibus ostendit liurhanis, Jn -quartini inilio'- cantiuni • ferexit. -r-; linmotavh-vielimas- suas. Suis
viarum^sapieiitiani~po$scdit;.quiain primordib crea- passionibus Ecclesiam conseeravil; vel viiam prae'-
jlurau nascenlis,TiIiuni qtii cuhi eo cunciii disponeret, .dicaiuiuinniactari in perseculioiie permisit.' Qfiibus
jhftbuit.vSedne puiarei aliquis, liarum jiiiiio viafuni,; videlicet viciiniiscoiitrariac srini victiniaeniereiriciSi
vel aliquando artte tempore filitimxsse coepisse, vi- d quas stultos iiiviiat, ut.supra lectum Csi, dicens :
' gilanter adjunxit: ^-, Antequam.
qiiidqiiainfaceret a Viciimaspro salule.debui_ Itedieredclidiv.olameci.—'
pr.iiicipio,-elc.Cui simileiii Evangfilio: In priricipio Miscuii vinurit, eic. Diviniiaiis suse arcana xapere
.erat Verbum, el Ver.bumerat;aptid;Deu:A;,.cl_Deiis non- valeiiiibuSj assuiiiptie Iitimanilaiis sacramenia
eral Verbum.Omniaper ipsum.facla-suni (Joait. l). paiefecit, ebScripiurae^acrae pabula nobis aperiendo
Per.cant ergo, qui;negant Deijvirluiem , et Dei sa- prir.paravit. — 'Misit anciilas^uas; etc. Prajdicaiores
pientiani, videlxet Ciifistum abTnilib , imbetante infirmos ac despicabiles elegil, qui fidelbs-ppprilos
Pitine qtiod dici vel cogiiaripbiest-inilium, ab-Jpso rid supferua "ptilfisivcoelcslisaedificia cblligereiii. '•—_
m mVM-VEKERAiniiJS OPERUM PARSIL ^,MEGETtCA1GENSIN&. S6S
Si quis parvulus est,, veniat adme.,. ,elc, Parvulbs A j rcctumrigere, viam sajculi Iiujus transirejCitiusvelle,
dieit humiles; insipienles ver.oeos qiii de mtindanae aiqiie ad sefernain palriam feslinar.e cOospiCit.-r-?
sapierilia) fastu nihil Jiabenl. Tales autera vocai, ul Qtii est pqrvulus, declinel ad me, etc. Et sapieritia
ebs sua doctrina sapienles reddal, etaltos.>-r Veniie, paryulos atque insipienies ad suum cpnyiviumvpene
comedite panem tneritn,etc. In pane, diyiiiaxloqula; eisdem verbis vjdetur- invilare; sed dislal^ qubri illa
in vino niixto, coiyuncla in unam Clirisli personam, sinipliciler ad se venire; haec autem, quodvoeatjad
deilalis el liumaiiitalis ejus nalnra exprinvUur, ut se declinare suadet. Quiavjjla nimjrumVatlrectum ac
'snpra dictiim est. Vel cerle iri pane, ebrporis ipsius, lionis iier, quos erranles cefriit, accersit; haacreete
et in. niixto vinp, sanguiiiis sacfosaiiciuin niyslc- gradienles ab ilinere suo deviare, et ad se divertere
rinin, de qtiibus in aliari, inensa videlicet ejus , sa- docel. — Aqum furtivm dulciores sunl, etc. Sa-
liaimir, oslenditur.— Relinquile infanliam, elve- pienlia jialam niensam suam proposuit, ct miscuit
nile, elc.Posl oblatas epulas addit et vitae nionita, ul vinum simm ; at slulla mulier nihil meracum habens,
quos perceplis suae incarnationis mysteiiis refecil, ad aquas furtivas et abscondilum panem quoscunqne
dociriiia) pariier inslitiial verbis. — Qui erudit deri- valet aggregal, quia catholica Ecclesia palam mundo
sorem, etc. Qnasi inleirogares, cur sajiienlia par- divinorum eloquiorum convivia pandit, divini.tatisct
vulos prae ctcteiis et insipienles ad suas invilarel B humanitaiis Christi mjsleria celebranda praecepit.
epulas ; ideo, inquit, feci, quia frustra lalwral, qui Vel ccrte in vino mixlo histor.cam simul et allego-
voibum sajiientiae inciilcare nititur ei qui audire ricam auditoribus suis scientiam propinat, ut pro
conteinnit, sapientiorem se doctore ct niaj'orom suo queraque captu, vilc poculis relicial. Al h.creti-
existcre credens. — Noli aiguere derisofem, efc. coium doclrina publicae fidei et professionis suae
JSon esi liineiidiinj ne libi deiisor, cum arguiiur, secretim decreta praeponit, ct cum nil spiriluale
contumclias infeiat; sed boc pntius providendum, habeai, suaviorem se calbolicis pastoribus scien-
ne Iraelus ad odiiim prjnr fiat : ideoquc tibi aliquo- tiam jactal doccrc, ul scilicet libenlius audianlur
ties ab ejus correplione, non in:c limiditalis, sed et aganlur qusa jialara in Ecclesia dici credique
dilcciionis ejus giatia cessanduin. — Atgtie sapicn- probibenlur. El dulcius bauriatur insipientia , qus
lctn, el diligel te. Sapientcm in profectu posiiura, id putaltir scienlia, cujus prolnbita furatur audientia.
est, amalorein sapientiae dicit, quem supra prae hu- rolcsl in aqtiis furlivis baptisma hterelicorum, in
rriiliialc pnrviilura luincupayil. Nam perfeetus sa- pane abscondilo, eorumdem sacrificium designari.
jiiens non habet opus argui. — Mulicr stulta et cla- At, juxta littcram, mulier adullera in aquis fiirtivis,
rtiosa, plcnaque illeccbris , elc. Mulier hacc hacresis et pane abscondilo, prohibita et illicita connubia
est, conlraria nimirum sapieuliac, quae sua superius C dulciora esse asseverat.-— Et ignoravit, quod gi-
sacramenla cecinit. Sedct aufeui et ipsa in foribus gantes ibi sint, clc. Nescit adultera, nescil liaereii-
domus sutc; id est, in docloribus falsiiaiis, qui in cus, qnia immundi spirilus suas domus habiiant, et
penelralja peilidia~, rniseros fallendos introducuni. qui in profundis infemi prenas iuunt aricrnas, ipsis
Snper sellam autem, quia cathedram sibi praedica- actibus luxuriosorum, ipsis luerelicorum dogmati-
tionis usurpat. Uaecest cathedra jiestilentiac, in qua hus, quasi convivis deleclantur opiinis. Al cuin rile
beatus vir sedere detreclat ( Psal.\). — In eicelso in Ecclesia Chrisii sacrameiila celebrantur, Cbrisii
wbis loco. Dicit de sapientia quia iu suinmis excel- vorbiun audilur et conservatur {qui est sapientia'
sisquc vcrticibus dat vocem suara ; sed illa in subli- Dci), conslal quod angelicae virlutes ibi sint, et in
miliile virluiuni,- hsec in sujxrcilio claiionis aliolli- excelsis ccelorura convivaeJidelium. Panem enim
inr. — Ut voccrel Iranseuntes pcr viam, etc. Vocat cmli dedit eis; vanem angelorum manducavit liotno
haaresis ad perfidiam saepc catholicos , quos -itcr (Psul. LXXVll).
.VliffiEa.SEGOTIMJS.';
Parabplm Salomptiis. Npvuiii ppnil" lUiilutiijVquiaB etsi aliquando a morte -corpofali videntur- bripefe,
iiovum geiiusJocutlpnis incipit^ul nbri sicut- prlus' piiis lamen mali pro impietale qua acquisitl sutit,
de singulis bonoriini malorumvc: paftibus diulius quam conimodiin eo quod pro vila suiit daii,-con-
dispulet, sed alteMlis-versibus -actus utfortinvque ferunt. '-<— Non afjliget Dbininus fariie animatnijusti,
describal. etc,-Et si quando injustura impii faftie affligunt,.vel
-" ;; CAPUTX,..; .'-: - ./.;- ••
••..; etiam necant, rion Iaedcnt anirivani ejus; quem Do-
-.Filius sapieris Imtificat paireiri, etc. ijuj' acoepia ' iriinus in-,vita fulura suaeglbria visiiatioriis cbnspla-
fidei mysieriabeneservallJaeiiflcat Deuin-Palfem; tur, qui ei easdenv impibrum insidias iri -ipsos. juste
qui vero baecactione raala vel hajfejl commaculai, . judicaudo retorquet. —"Egesialein opetala esl marius
matretri.ContrisialJLcclesiam. -^ Nonprbderuiilllie- feriiissaj elc. Qui iiegligenter viyit-in hoc saeculo,
~auriimpictatis,et£. Etvtiaftsitbria liiorle;vsaepitis,ut. -egebit boiiis-in Juturo;.at qui foriiier Domiiio..itiilj-
Danielem et tfes pueros,etaperpetuasemperjustitia lal, diviliis aitefnaj heatiiudinis rein.uneratiir-.— Qfti
libefai. At verpfhesaijri perJiripictaletrivcpngregaii, cpiigregaiin fnesse, filius sapieiis est, eXc; Qui con-"
969 SUPER PARABOLASSiLOMONlS ALLEGORICAEXPOSITIO. —"LIB, II. - TwQ
gregat'Chrisio animas fidelium, filius sapiens est. A _ est lempustacendi,el iempusloquendi(Eccl.tw). Uiide
Et quidem messishmcmutia est, operarii aulem pauci propheta : Dum consislerelpercaloradversumme, ob-
(Luc. x). Qui vero Iioclempore acceptabili a sua mului,elliumilialussum,et silui a boitis(Psiil. xxxvm).
salule curanda torpescit, confuhdelur in die iribu- Et Aposiolns, ISiliiljudicavi me scire inter vos, nisi
lationis. — BenediclioDomini super caput jusli, eic. ClirisiuiriJesum, et httnc crucifixum (1 Cor. ii). —
-juslis dicetur in judicib : Venile, benedicli Palris Os autem slulli confusioni proxiirium est. -Quia vel
mei, percipite regnum (Mquli. xxv). Osaulera impio- iiiordinate hona, vel' aperte loquetur mala. — S«b-
riiui, quod comessaliput, ebrieiati el colloquiis malis . stanlia divilis , urbs fortiiudinis ejus, elc. Divites
serviebat, iniquitale, quam gessit, condemnabitur.. confiduiit in diviliis, quasi in urbe riiuniia ; pauperes
Denique os illius opefuiliniqiiiias, qui in lornienlis ideo paveni, ne deficiant, quia: se riorunl egenos.
positus linguam sibi, Jn qua ob plura scelera plris Spiritualiter qui in-Deum divesest, per bbira opera
punjtus esl, refrigerari quaesivit(Lwc. xvi).— ilie- confrdiliu illo, quasij in urbe iiiexpugoabili, quae a
moriajusli cum laudibus,elc.~ Et, in hac vita boni Iiullb possit hoste superari; al qui viriutum inopia
bonos, sive viventes, sive defurtCtos laudibus eOfe- coangusiantur, ideo coalestibiis egent divilii-", quia
runi; inipiofum autem et actus deteslantur ei noxio pavore tirivent duros prb Donvino loleiaie
nomen. Etinvita ftiiura justi in Dei laudibus vivunt, B Iabores.— Abscondunl odium labia mendacia, eic.
feproborurii _aulein IioijOr, iiomenque:, Ltidesque Si ergo verax et sapiens esse desideras,pdiuiri neque
putiibus gebennae suppliciis rftiiianitir , ubi vermis iri abscpndito cordis contege, nec Jjeros corilume-
ieorumnon morielitr, el ignis nori exstinguetur (lsai, Iiam profer ; sed tuum et cor dileclione, el os vcri-
;;Lxvt).— Quiambulql sitnpliciier,ambulat confidenter, tate repleatur. — Quasi per risum slullus operattir
etc. Qui simpliciler se yivere novit, facile cuncta scelus, etc. Prudenlia a provideiido noinen accepit.
spefnifadversa, quia se per bKCad gaudia veijlurum Stullus est igitur, qui gaudet in scelere (Protjeri. xiv).
esse confldit, dicens cuni pfopheta : Doniinus defen- Sapientis autem esl, et ejus qui viri noiiiine digiius
sor estvilmmem,q qtio irepidabo" et cactera ( Psal. sit, providere, quia risus dolore' miscebitur, et gau-
xxvi). At qui pravis incedit viis, nolens licei, pate- dia peccandi poenasequettir ullibnis.-— Quod timet
jflt, ac digiia faclis recipit. Niliti enini occullum, quod iinpius, veniel siiper eum, eic. De illo impio dicil qui
iiorireielabilur (Luc. x\t). — Qui anniiit oculo,dabil -. scieifs peccat. Tiniet ergo impius videre disirictutri
dploretn. Qui nulilius bculorurii irridet aliquem, non judicem; desideiant jiisii dissblvi "et esse cuiii
evadel sinedolore lofmenli ac pceniiudinis. Deqiia- Christo : ille, ne terreiiis.gatidiis privefur; et sempi-
lilnis dicit Psalinislav Qtii oderunl me gralis, et an- terna ulfione plectatur; isti, ne iiicblatus eorum pr.u-
nuebanioruiis (Psal. xxxtv); vel certe qui annuit *~JOngeiur, sed pramia pro qiiibus certaveiunt perci-
oculti, dabit dolorem, quia filiits stultus est mmstilia piarit".Utrisque auiera, quod corde limerit, adveniet.
. w.alri sum. — Siulius tribiis vefberabilur: Vel suis — Qutisi tempeslastransiens, rion erilimpius;'elc. De
videlicet, quibus damnari meruit, quia mors el vita pefsecuioribus Ecclesiaedicit, qui doiiiura iidei snb-
in mariibitslingum(PfbV. xviu); vel eoriim a quibus, verxre qtiaerunt. Sed illa in vero fundamenio, hbc
quia conigi non poiiiit,: seriteriiiam damiiatipnis est, iri Cbristo cbllocaia perrivanei, ipsi eVtemjilo
accepil; quomodo Esalmisia cum ail,-.Domin£,libera djsjiereuiit."—'Sicut acetum deniibus, etc. Sicut bse-
animdm tnearit a labiis iniquis el a lingua dolosa reticorum periidia bonis docioribus molesiiam gene-
(Psal.izxix), utruniquea IJpmino quaarit, ut, et IpSe r.at ei lacryuias; sic male yivens" caiholicus, eis qui
labia iniqua et liiiguam dplosam non habeal, et alio- se; fiiietnsuara ex operibus osieiidere-j'usseruhl, per
rtitn iniquUate,et dblis iriinime possit decipi. — inertiam gravis est. Ociili quipps ,'e.tdeiiies, pra;di-
Veiiavilm,os jusli. Et Dominus de docioribus, Qui catores sunl. sancia^ Ecclesiae,qui ei recia itinera
credit, irtqiiil, in ine, sicut dieit Scriptura, flumina praevidere, et alimenta spiriltialia suggerere sblcpi.
devemre ejus fluent qqiimyivm (Joan. vn).- — El os Porro acelura.quod a vlno degerterat,'^t fuinus, qui
impionim operiliriiquilaiem.Irripii sunl qui vel sua rj ab igne asceridens evanescii, ebs qui ab ecclesiasiica
vel proximorum errata, ne ad saniiatem jierveiiiant,:; suavilaie el charilale per superbiam vel socordiam
deferidenrio conlegunt.""Quod - exsecrans' pfopheia recedentes, banc etiam verbis imjiugnani, figiirate
Dominumorat ut non declinet cor suum in yerbum denunliarit. De qiiibns Joannes dicit, Ex vobL exie-
malunv," ad excusandas excusatiories in poccatis iurit, sed non erant ex nobis, elreliqua -(/ Joan. u).
(Psal. CXL).— Jn labiis sapieritisinvenilitr sapiemia, — Titnor Dominiapponel dies, ete, Qui Doo Odpjiter
eie. Virga in dorso esl vindicta' in posierioribus, id seiviurti, -clerna luce donabiiiifur; at jjui. invpietaii
, est, irt sequenii vila; quam bene plaga. illa famosa, niancipanlur, cum liac vita perdiiin bpna qu~» aina-
quaPliilisthaeiin natibusferiebaiitur(/ Reg.v), expri- baiit. — Exspectatiojiisiorum tmlilia, etc. Patet quia
iuit. Qui ergorien vull virgamin dorsp portare, porlet jusii I-etanlur in exspectatione vifaesequenlis, quam-
in labih;sapienliani.Loquar laudes Clirisli, el prae- yjs cOntrislantiir afJIiplionepressuraepraesenlis,Unde
t-epta praadicem.Veriim.qtiia semper Detim laudare, illud, Tu es mihi refugium a pressura qum circumdedil
nou antcm semper docere, ribn "omnia quae novit, me, exsultaliomea (Psal. xin). Al vero Jnipii, qui se
oinnes docere sapieuti 'convenif^recte subdilur : ;— putani in fuluro requieluros, aut oerte liiillos p»ss
Sdpientesabscondtimscietitiam.Scietilesscilicet, quia 'mofteiti fuluros, falluutur. Neque Iiuic re_ugnat sert-
-PATnOL.XCl. 31
'
9TI V 'TimM VENERABILISOPERUM PARS II. ^- EXEGETICA GENUINA. - 072'
tenliae quod supra dietiim est, Quod timel iinpius, A.spectatio sollicitorum peribit. Hune versum Toiige
veniei siiper eum; sunl enim qui scientes fulurorum ;s,.aliter habet anliqua tfanslalio, quaeail: Defunctiho-.
.lionorum malorumque judiciiim, nihilominus negli- minis jtisti noti pefibil spes, gtoria autem inipiorum
; geiilia,ve] desperatione , vel etiam de induslria p.ee- peribiu — Justits de anguslia liberatus est, eie. Martyr
-cant: talibus ergo interilus qucm timent adveniet.; quisque de anguslia passionis liberalus est post mor-
stint qui mala quae faciunt, aut; nunquiiiii punienda tem, ettradetur In poenampro ejus pausa perseciitor,
'
-xxislimant, aut iiene gesia, idebque hona mercede qui iilum angustiavit. Jaeobus martyrio xpronatus
-femuijeranda judicant; de quibus recie dicitur quia est, Pelrusde carcere salvalus esf; et Hefodes, qui
.' spesimpiorum peribil. Natn et de iis quiscienles pec- eos. persectttus es|, a vermibus visibililer xonsuniT
cantsubsequeiiieradjuiigit: — Forlitudosimplicis,vim pttts, raptus est invisibiliter. eo ubi vermis ejus-non
Domini, ete. Si, iuquit, abdiia Scripfurarum coni- morietur et ignis ejus non exstinguetur.— Simulalgr
prehendere non yales, npn lamen de saluie desperesf ore deciptt amicum suum, elc. Haureticussimulans
sed gcadere yiorri Dominl, age bona quae nosti, et dociritiam catiiolicaii), decipit auditorein siiuin; qui
inier forles connumeraberis. Sed merito paveaiit illi auiemj'usle verilalem sequuntur Evangelii, Iibera-
•vquirecta quae norunl facere cpMemniint, qtiia cerla buiitur scientia catliolica, ne. decipula rapianiuf
..restaftt quae jjaiiantur mala, : - hajreti.ca.—Qui despicit atnicum suum, indigenscorde
CAPUT XI. ''„'.. est, etc. Nim est despiciendus vel deridendus a no-
Slatera rfu/usa, abotninaiio esl apud Deutn, e\c. his qui noii simpliciler amare probatur, etiamsi quid
Staiera dolosa ,"non tantum Jn Tnensuratione pecur Tneple per inenianv facil; qui eninl hoc facit iiidi-
niaj, sed et in judiciaria discretione teneilir;qui gnusesl sapjenlia.Atveroprudens qu.isque delalium
enim aliier causam pauperis, aliter catisam potentis, commissis publice tacel; sed ba~scocctilte castigat.
aliter audit ignoli, siatera uiique li- Quod idem sequentibus versiculis arctitis.Inculcalur,
" aliter sodalis,
-brat iftiqua. Sed et is qui sua beiie gesla meliora dumdicilur:—Qui ambutal fraudulenler, revelal
quam proximorum, sttaque errata j'udicat leviora, arcaita, eic. Et iu Evangelio Doiftinus, Si peccaverit
trutina ponderaf dolosa. Necnon el ille qui onera in le frater luus, vade et corripe eum inter le et ipsum
iniportabilia imponit in hunleros Jibminum, ipse au- solum; si le audierit, lucraluseris fralrem tuum, etc.
tem unbdigiionon vultea langere (Maiili.~t.xw). (Maltlt. XVIII).Unde et hinc recte subinfertur :.—
vllle etiam qui bona in publico , et mala agit in oc- Ubi non esl gubernator, popttluscorruel, eic. Ne enim
- culto, pro iniquitaie librae dolosae abomiiiabitur a te putares amici comniissa, si corrigere non potes,
Domino. At qui sinceriier agit in omnibus, qui cau- „ ultra celare debere, fecte dieit pppulurrisirie guber-
sam et causam aequa lance discernjt, is nimirum j"usti"_ riatore eorruere; salvari auiem, ubimulta suuicon-
. judicisvoluntatiet aclionicongruit.— Ubifueritsuper- silia, ut ostendat, quod splus emeridare npn vales,
'J)?fl,etc,Quia superbe et conturiieliosese gerunt. per pluribus esse revelnndum, ut-unaninia omniunvcor-
contemplunv sive ignoranliam disciplin~e,vel proxi^- rigaiur indiistria. — Affligelurmalb, qui fidem facil
'-mis coniumeliasingerurif; vellcerte quiaomnis quise pfoexirarieo, In prbmptuest ljiteraesensus. Seti est
- cxatial, liumiliabilur (Luc. xiv,xvni).—Ubi aulem liu- "asortesaucloruniextrarieus, qupd peccata sua poeni-
^miliias, etc. AbscondisliIimc d sqpienlibus elpruden- iendo cbrrigere dissiniulat; et quicunque lali.btis vel
itibusfetrevclasii eti parvulis (Mqltii. xi; Luc.x), id conimunionisgratiara concedit, yel vitam promiltit
•est, -liuriiilibus.— Mor.tuo homine impib, nulla erit aaternanv,quia proextraneo fidem fecil, seipsum pro-
ullra spes. Ileu miser.! Hanc sentenliani perlransiit fectp anie districti judicis oculos ultione dignum
-O.rigenes,quipbst universale extremumque judicium reddidit.—-Qui atilem cavel laqueos, elc. Securus erit
Witam credidit omnibus impiiset peccalpribus dan- In futuro, qui tunc bene formidolos.us, et sua.sedu-
:dam. Notandutivautem quod,, etsi impiis post mor- Jus errata per poaniteniiam carat, et ab iinpoeniten-
tem spes veniaenon est, suril tamen qui de leviorl- tium se socieiate servat immunem.—Manusinmanu,
bus peccalis/ quibus obligaii defuncti sunt, ~'.post; !__,lionerit innocensmalus. Qui nianuni jutigit in inanu,
morieni possunt absolVi, vel poenisvidelicet casti- nil.utique operaiur. Sed inanus in mqnu , tton eriv
ga.li, yel suoruiri precibus, eleemosynis, missarunv innocensmalus,"quia etsi ab impia actione manus ad
-xelebraTionibus absoluti. Sed hajc quibuscunque. , Iiorara subtrahit; cordis tamen iniiocentiani malus'
-Jiiini, ot ante judicium, et de levioribus fiunt erratis, habere non valet. Unde el pracniillUur, Abominabile
-Quiautera longbse post judiciiira tempore liberandos Dominbcor .parvum.— Semen aulemjuslorum salva-
. jiutant, failuniur, el fortasse pertinet ad eos quodse- bilur. Hoe est quod supra dicitur, Seminantrautem
'qtiilur :-—El exspectaliosollicilorumperibit.Jlem alia. jusliiiam, mevces fidelis. Vel certe, Semen justoruin
;,'eslsollicitudp, qua boni scmper ad implenda Dei prae- salvabitur, quistay\ praecedenliuinjustorum exempia
-ceptasuntacciricti.;~alia,qua reprobi cumscientes pec- .'.seciantur,' horuin quoque vestigia ad videnda saluiis
capt, splljcivimetuunt, ne quando aeternam rapian- aeternae gaudia sequunlur. De quibus Isaias, Omncs
'' turvadpfeiiam. Ideoijue recie exspeeiatip eorum.qui qui.viderint eos cognoscenleos, quia Isli sunl semencui
Oeb sellicita tivente serviunt, "coronabitur; ebfum beriedixltDominus.— Circulusaureus in naribus suis,
vero, qui Deum contemnenies, et ante judiciurti ejus etc. CirGulum aureuni si in nnribus suis infixeris,
projiria conscieiiliase accusanle xondemnantur, ex- niiiilurninus illa Terram veriere naso, et volutabrc
973 SUPER RARABOLASSALOMONISALLEGORICAEXPOSITIO.—- LIB. II. 9T4
luti properat imniergi; ita mulier fatua, sj pulchri- A certe.bene,id est, ad vitam cpnsurgit, in tetnpofe
tudinem vullus ve! liabiius acceperit, suanv lamen resurreetionis, quinunc bona quasritin tempore ppe-
faciem ad infima declin.ar:e,suam specipsitatem ad raiionis, Qui aulem mala quavdiea.t sive agat, mpdp
evcrlendos ubique easiilaii.s flosculos circumferre, splers inquirit, tunc eorum^pondere, ne adalliora
seque eoanovoluptalis Inquiriare diJigil. Aliter, Qui ,regni perveniat, retardabittir,. —(Qui conft.dil.in.divi-
orijamentum diviiiorum efoquiorum meditando con- :tiis:suis,;corruet, etc. Qui priesentibus bonis inliians
sequitur, sed hoc male viyendp iiisequUur, circu|unv futura npn..cogilav.uirisq.qe in, novissinio; carebit.
aureum habet in naribus; sed tiibre suis lerram sub- Qui autem spe ftiturprum.praemiofum bona
faciunt,
igere non desisiit, quia quod. odbre notiliae percepit, in praesenli, jusle quod speranf, accipinnt. Virens
immunda actione sordidavii. Ideoque talis anima, qtiippeTnarbore folium, fruclus, quos nondum osten-
mulier pulchra et fatua esse censetur, quia carnaji- defe habet, signat affuturps. Et jusli/quasi virens
bus ded.itaillecebris, ptilclira est per scieniiam, sed folium germinani, quia spe salyi; facti, in fide aG
per aciionemfatua. AlUer, Qui dpclfinani hacreticam virtulum gratia prpfipere non cessant, donec ad fru-
otiini nitore videteloqueritiae splendere, nep sic ta- citim desiderata; relributipnis, hoc est patriae coele-
men sapientiae apio iniellectui congruere, circulus, stis, atiingant. — Qui conturbat doniutrisuam, pbssi-
hic inquil, aureus iri itaribus suis, id est, pulchra et B debii venlos, elc. Qui mente.m suam lumullus cogi-
cifcumflesaJocutio.in sensiljus inentis stultse; cuiex |alionum maximarum conlurbarl non metuit, liane
eloquio auruhi pendet, sed tamen ex terreriasinten- uiiqrie malignorum spiriiuum flalibus; quibus pbrua-
tionis pondere, more suis, ad superiora non respicit. tur, aperit. Et qui stullps sapientera persequiiur, ppr
<}uodsecutus exposuit, dicens, Mulier pulclira el fa- Iioc ei etiam doininando seryit, quia patientiam ej'us
lyta, id est, doctrina haeretica : pulchra. peryerbum: premendp, probaiiorem reddit, ui se yidelicet dam-
falua, per inlelleclum.—Desiderium jusiorum oinne nato , ille bravium , prb quo certabat, accipial. —
bonuniest, etc. Semper justi juslitjam ubique regnare Fruclus jusli, lignutn vilce. Merces.justi, visio est
desiderant, at confra impii.etiain cum quiescere ab Cliristi. Jpse namque est sapieniia, de. qua dicturn
impietatis exsecuiione videfttur, prpposito tamen dirae est, Lignum vilmest amplecleniibus etim (Prov. 111),
mentis ad inferendani cuijibet yim furpris inlenduiit. El invApocalypsi, Qui vicerjt, inqiiit, dabo ei ederede
Etlioc est quod supra dlciltif, Manus in mqmi, non lignp vitm, quod esl in ptiradiso~Ddtiiei.(Apbc.ii). Et
_eritinnocens malus; lteirtyPrmslolalio hnpiorum fu- hunc fructum modo jiisti exspectant, quia diu, sicut
for, quia plerumque ira -per silentium clausa, intra prsediclum est, quasi virens. Tolium gerniinant. —
mentera TChementius.-.sesiuat.— Alii dividunf pro- Et qui suscipit animas, sapiens, est. Qui animaruiti
pria, etc. Quia centuplum accipiunt in Itoc lempore, - xurani pro Domino suscipit, ut eas sci|icet vei errati-
6tin.ful~i.ro smculo Vilanimlernain (Mallli. xix). — tes dpceat, vej mcestas-soleiur,.ve! egentes. tejnpo-
Alii rapiuiitnoii suq, elc. Seniper, inquit, in ege- raljbus bonis suslentet, yel reriitentes ad reinedia
stale, non solum in tormenlis, tibi nec sli.llamaqtiae, .salutis pertrahat, vel pastpre destitutas gubernet,
, unde ad.inodicum refrigerenlur, accipiunt (Luc.xw), quo una secum plures ad pomjnum perducat; qu.i,
sed et in prffisenli,vubi_quaniyis innumera rapial, inquam, ita animas suscipit, sapiens est, quia ni-
seraper avarus egel. — Anima qitm benedicit, itnpin- mium stiaeaniiriie perhaec, uride sublimius cuiri Do-
iguabilur, etc. Qui extefius praedicaiidp benedi.cil, mino regnet,procufal. —Sijuslusin terrarecipit,etc.
interius augmenti pinguedinem recipit.,Et du,msacro . Si sancti maflyres tanta passi stint justi, quanta pu-
eloquio mentem audilorum debriare fton desinit,, las eos manefe tormenia, qui illos affligebanl injusle? ,
potu multiplici munerjs debrialus excrescit. — Qui Si Job et Tohias, caalerique Dei electi, lanla iri hac
abscondil frtimenla in tenipbte, etc. Qui sancfaepr;~e- vita receperunt adversa, quid conl.rislaris, si te, qui
dicatipnis apud se verba. retinet, talis maleriiceltir Vtart)Jonge infra illorum vestigia j'aces , tenlans ad .
in populis; quia in solius cujpa silentii pro multp- modicum afflictio tangit? Et quidem le, elsi impium
rum, quos corrigere poluit, poena damnatur. Ipse D dieefe et credere] npn debes , peccalorxm tamen le
est servtis piger el malus, qui.pro retentipne lalentj, esse; id est, aliqua habere peccata, parya sive ,raa-
<juod. accepit, in exteriores tenebras missus esl gtia, aperta sive occulia , inficiari non debes. lmo
(Mallli, xxy).,:V.endunt atiteni frumenlum,,qui vef- confiteri debes, ne le ipse seducas, et veriias.in ie
bum.viiae audi.enlibuscbriferunl, a quibus preiiura esse non possit (U oqn. \). Si ergo justi interra
fidei et confessionis recipiant, dicente Domino, Ne- .receperunt, Abel martyrii, et Job exemplarpalienliae,
gotiaminidumvenio (Luc. xiv).^Quorum capiti bene- ' quanlo tiiagis impii,;Antibchiis alque HerodesJEt
diclio supervenit, dum singulis de tali negotio rer peccatores in Evangelio, paralytici, non-nisi dimissJs
deunlihus, Doniinus-dicit: Euge, serveboneet fidelis; primo peccatis, curari a Doriiino poiuerunl. Nbtan-
gtiiqsuper pauca fuisli fideiis,supra inulla te consli- dum quod hanc senientiam.Petrus in Epistbla, juxla
luam; inlraiii gaudium Dpinini ttti (Ibid.). — Bene antiquam translalionem, posuit, dicens: Etsi jusius
consurgit diluculb,qui_qumritvona, elc. Bona quae- vix salvabilur,impiuset peccqlorubiparebunl (1 Petr.
rere quiB facere debeas, quibus ad coelestia bona ry)?' : '.:;'.
' " ':" "-.
pervenias, hoc:est;bene dilucujo consufgere, id est, < , CAPUTXII. ; „
crescente Itice scientiae,nd bonum opusaccingi. Yel .Qtii bbnus est, liautiei aDomino graliam, cfc' IIp*
'
!mn I5FJLE YENERABfLIi-/OPERUMPARS II. -- EXEGETICA GENUINA. 9i6
fum versfcinofum connexio talis esl*. |j!(i lonus est;A doctoris functus officio, indiget pane dileclionis. De
non confidil cogitaiionibus suis, sed Dnmini gratiam cujus dilectibnis pane,, eaquavad proximurriperii-
quaerit, ac per illanv accipit, ut pie yivere possit. net, subseqtienter adjungit: — Novit justus dnimas
Qui auiein cogilationibussuisconfidit; honus eSse ne- jumenlorum suorum. Id est, miseretur et compaiilur
qui.t. Nam qui gratiam superni Adjuloris peiere non habitudini ae fragilitafi proximorum sibi coriimisso-
curat, nierito in impia acihme perdurai. — Mulier rum. —•Viscera-_autemiuipioruni crudelia. Qui non
-diligens, corona viro suo, elc. Patet iitlerae sensus, solum non compatiuntur subdilis, sod eliam juxta
-<ruiamulier bona et casta hotiorem viro praibet in ii.ocquod Dominusait: Perculiurii pueros et,ancillas,
'omnibus, ejusque yirlutibus vpsa doinunv bene re- dicetttes,Moram facit Dominusmeus vemre(Luc. xu).
gens, quasi gratiam addit coronae; at vero adultera, — Qui Pperalui ierram suam, etc. Qui exercel ani-
•eisi foris speciosa, paret, intus fetore luxuriae sua tnam suam spiriiualibus sludiis, et iiuric virtufum, et
membra coinquinat. Veriim. spiriiualiter Ecclesia lunc dapibus satiabitur praKiniorum.Qui autein pro
coronam Chrislo, non aliam quam seipsam offert.— saluieaniinae suaj laborare detreciat, tunc inter slul-
-Oiimeseriimqui in.circuitu ejus sunt, etc. Et filius tos reprobabitur; lametsi nuuc vel diviiia yel Jiu-
'Siracli de magnb sacerdPte.: Ipse stans-juxla aram, mana sapieniia gloriosus videtur.—. Desiderium
et circa illum corona frairurn. At ossa, id est, virlu- B impii, monumentuniest pessimorum.Desiderat impius
tes, quas haereticorum factio: cernilur habere, pti- , praecedeniesimitari nialos, xt de illorum vita atque
tredo pravi dogmatis corrumpit. —''Cogilaliones ju- actibus loqui.Vel certe, Desideriumimpii monunun-
storum, jhdicia, etc. Justi stiafabla, si Dominb pla- tuni esi pessimorum, quia omne desiderium ejus eo
ceani, sedula meditatiorie dij'udicant, neforte ipsis tendit, quainvis ipso nescienle, ut cum prioribus
minus sollicilis, siipernus arbiter coritraeos invisi- injustis aeternae mortis xareere claudatur. Verura,
biliter adversa disponat.;juxta illud Apostbli, Si nos- quia tales exitum quem iriiiiime proevidentineurrunt-,
melipsosdijudicaremits,non utlquejudicarcmur(1 Cor. dicit cohtra de bonis : — Radix autemjustorum pro-
*xi).Alreprobi.divini limoris obliti, de fraude, quam ficiei. Quia nimirum fides et charitas eleclorum, qua
Taciunt, sua consilia cogunl.— Verle irnpios, ei non radicali sunt iri Chrislo, nequaquam eos falljt, sed
erunt, elc. Versi de hac yita inipii rion erunt, qupd ad perfectiora semper accreseens, plus quatn sperare
fuerani, quia post morlem fton qualia credebant in- novit in futuro percipiet. — De fructu bris sui unus-
•veniunt, sed spe sua frustrati, j>rppra:miis lofmeiiia quisque replebitur bonis. Fruclus oris est sermo bo-
-recijiiiint. Dbmus aulem justofum ,Td est, Ecclesia, nus, nam qui mala loquitur, non fructurii ofis gerie-
quae parlim peregrinatur in terfis , partim regnat in =, rat, sed damnum. Omriis igitur qui bona loquiiur
-coelp,nunquam deficit; sed quaecunquemembra ejus bonis donabitur aeternis, silamenhis quaeloquilur
-hinc illo perveniunt, ibidem gaudia, quae sperabani. actu non repugnet. IIoc elenim vigilantefadj'ungit
*inveniunt. Aliter, Verie impios, et non erunl, qtiod cum dicil, — Et juxla opera manuum suarumrelri-
mulla inipielas in diisgenlililim, multa in secris hse- buetur ei. Netjue enim aliler frucluosus fit suusser-
reticorum, riiulta in pfsesTigiis magorum, mulla in mo doctori, nisi ipse prior faciatbona, quae docel. —
:persecutionibus eitslitit pagauorum. Sed bis Dofnino Faluus staiitn indicat iram suam, etc. Qui se in prae-
donante subversis, ablata estpariter etmemoria im- senti desiderat ulcisci^fatuus est; qui "auienipro
*|)ietalis eorum.xiiam ipsi apices stiilli, ipsa dogmata Domino inj'uriam conlemnii.. sapiens. Hiinc versicu-
?~~ igne rapta, ut in Epheso actum lempore apostolorum Iumalia translaiio sic habel, Stultuseadetn Iwra pro-
i Tegimus.' Domus "autem iustorum 'permariebii,'ayhn nuntidl iram suam, occtiltalautem ignomiriiamsuam
-sanctaflcclesia-nunqtiam abscondr potuit vel auferri, astulus. Non autem ignoniiriiosamiracundiae passio-
'Tiilex ejus corfiimpere Sbripturis, in nullp ejus fidem nerii itaa sapienlibus bccultandan) esse decernii, ut
vviolare tanla temporum longitudo praivaluit. Polest ejus velocitatem culpans nbn prohibeat tarditaiem,
etitaintelligi," Verte impios, et rion erunt .•converie' quam utique, si per necessiiatem humanae inOrnii-
•eosah impielale , et nbn erunt jam impii, sedjusii. Q taiis itruer l, ideo cen uit oeculiahdain, ut dum ad
Pro quo aJiatrauslalio dicit: Quocuriqueseverlil sce- praeserissapienter obtegilur, sapientiusanioveaiiiret
leslus,exierminabilur. Cui xbnlra de sanclis dicitur: in perpetunm delealur. Haecest enim nalura irae, ut
Qudniam diligenlibusDeumomnia cooperaniur in bo- dilata languescat et pereat; prolata vero, magis
num.-^-Doctrina sua noscelur vir. Viros vocare solet mngisqueconflagret. Est qui promitlil, eic. Proriiif-
Scriptura eos qui; virtuiibus: sunt praediti divinis. tunt se nonmilli obedire veri ali, sed-nbi tenfaiio
' Unde Aposfolus1:Vicjitaie,statein <fide,mrffller agite terrens sive blandiens, impe menlum prajsiiterit,
"-(/ Cor. xvi).T)oclrina ergo sua-quisquevir esse tiosci- deserunt quidem coepta , sedtamen conscieniia jiro-
Iwf, quia et si recta docet, et haec operihus implet, -niissi, quasi gladio punguntur. — Lingua autetnsq-
-'sancltis esse colligilur. — Qui autemvanus et excors pientium, sanitas est. Quia et bona quaeproiriUtunt,
est, etc.vQuia scilicet ipse virilis animiforlitudinem ipsi perficiendo ad vitam pervenjunt, et aliis, quas
•habere contempsit. — Meliprest paupereisitfftciens sequantur, praedicandb demoristrant.— Labium i)e-
sibi, e\c Melior est idiofa et'-simplex- liaier, q^i rilatis firmitm erit in perpeluum. etc. Fides eccle-
lioiia quav novit operans, vitam'mereur in coelis, siastiea. seinper manebit. Quiautcm repente nova
gttani quixlarus eruditjone Scriplurarurn, vel ei^.m do^maia ii-ferl mendacii, est tiiinsftr haerelici.'.-_~
:S-f7 SUPER PARABOL.VSvSALOliONlSALLEGORICA EXPOSlTli). — LIB. Ll. 9""3,
Homb tiersuius celat scientiam. VXfBuluslioe loco \n-l i.ctu eruditibnis ad euiu qui se dpcuerat, dbcendum
borip inlelligitur; id est, sapieris et.pnidens, qui fton- pervenial ilie , iiec cum "argtiitiir, iiovit audire. —
nunquam.de iiidustria sua xelai scieritiam :. duplici Vull et nonvult picfer; etc; Reclepigii vocabulode-
nimifum ratione, velnonyalens infirmisauditofibus .iiotatur, qui vult fegnare curii Deo, et nort labbrare
loqui, quasi spiritualibus , sed quasiparnalibtis, vel pro Deo. Delectant praeniia, cumviiPlJiceiitrir;deter-
noletis sanctum dare canibus, lieqtie anle porcos reiit xertaraina, cuiii jubeiilur. -De quo JaCbbusait,
mafgariias projicere. — Et cormsipieniiumprovocat Vir duplici animo, inconstans est in omriibus viis sui.s,
stuititiam. Quando-vel ipsi plus appetentes sajvere (Jacob, i). ElTiliiis Siracli :-Vm peccatori terramIn?-
quanioporietsapere,eo usque ad meditandum prosi- gredienti duabus-Viis!Qui autem jussaoperantur D.P- .
; liunt, ut pro sapientia:teiiean.t stultiliani:; Velvcerie iniiiica, ideb Taciuntv, quia anirna illorum peffecta
aliosquae necdum capere queurit, dpceie;. nitenj.es, supernpfutii dulcediiie reficituf ; juxta euiri qul Do-
.ad;majorei)ieos slultiliam pr.ovocant, et.quasi parvis mirium.obsecnat, tiicens ; Slcut tidipe et pinguedint
.oculis lumen irigereiites solis, modieum; Iiicis quod repleatur anima niea. (Psal, ;LXH).;V-e!.acerteantwa
ceruere videbantur auferunt, —•Marius foriium do- operantium impinguabilur, qiiia qui piis pro-Domkio
minabitur,y.tc-,Perfeeli quique non solum yitiorum vlaboribus insudant, coeiesti et^iihmareescibili'post
-beila superatH, sed xtelectisTrairibus majori virlti- labores inefcede dOnabuntur:-r-^Eslquasi dives^cum
lum gritia priricipanlur.Qui.dissoluji anirtvc, pecea- nihil habeat;XtC.Diyes.sibi videbatuf ille, <jrtiiindue-
tis implicari non meiuunt, pessimb exaelbri diabolo batut purpura elbysso, el eputdbaiurquoiidie spieridi-
tfibuta vitiorum quolidie sofvunt, et si non dominium de ; sed quia Deum non Iiabuit, cpnvpefit in fine ui-
ejus viveiitesptBiiUendoevaserint, ppst morfem tra- hil fuisse quod habuit, Unde dicturivesi de talibus:
dili eidein , in carcerem ab eo ptBftarum ftlitlunlur Dormierunt somtiumsuum , et niltil irfveriemnlqmnes
aelernarum , juxta quod Dominus in evangelica para- viri diviiidrurii in manibussuis(.Psa!. Lxxyli-Pauper ~;
bola lesfaiur. Neque enjm de ialiurticofreplione.de- ecpntrario yidebatur Lazarus, qtii jqcebat qd januas.
speratidum est, cum proiinus adjtingaitir : — M.mror ejus, utceribus plenus; sed in riioliis eratriivitiis, qui
in cofde vifi humiliavit'. illum, etc. Quia nimjriim .viriuieni liabuit liumilitaiis, quieoriditorjeraoriviiiinri
necesse est ui priris peecalorerij niteror poeniientiae divitiaium, videlicet Deum, corde gestabat. Qtiid ati-
salubriter humiliet, et Ua poslmodum per judieium :iemverac divitiaevaleaiii, quid vera paupertas agat,
-
-sacerdoiis,-sermo datae-reebriciliaiionisJaetifieet; Qui stitideiido maiiifestai : "-* l'edenipii'p:qnimmyiri, di-
neglexil dantnum propter timicwn , jasftts-VesVSihoc vitim sum,e\c. Qui ergo ariiinam suam-yuli redihii a
devgeneralipectiniuelargitione, XI pUTOvhomine aini- fulura ira, congreget divitias bpnorumppei^ufti. Qui.
co recle dicitur, quanio magisjustiiijeVeofona dig- u enimxget huj'usniodidiyitiis, iftcrepaijorieiii districiiv
iiusesl , qui ,propler: eurtr qui dixit , Dico vobis judicis susiinerp non vajet. De.qtia Psajniisla ppstu-^
amicis fneis, he lerreaminiab his qiiioccidiinicorpus, Jat, dicens *.pomine, ne in irq lua qrguas.tne , neque.-
' vel. vendens
quae possidet , paupeflbus tribuit-, in furofe liio corripiqsme, Alioquiri [lauperes spirilu
vel, rapinain - bbnorutnV^suoriirii cura gaudio sus- nonTbi iricrepantur a Dbmipb, sed behedictionein
cipit, vel cerle ipsarii in passione xafiiem mofti- aeternaeliiBreditaiis percipiunt. V- Lux justorum I~~- -.
ficaifdam, sive occidendain tradit !—lier autemim- tificat, eic.-Lux justofum., quae:perpeluo JaBtificat,
-piorum decipiet e_os.Gum-vel sua retioere; vel.aliena spes est foturorum ; lucerna inipioruhi, qu» repente
rapere ga.udeni. Unde reciesubjuftgitur;---, Non iri- exstinguiliir, felicitas saeculilabentis. Inter sujierbos
veniel (raudulentus lucrum, etc, Fraude iiamqiie.acT semper jurgia sunt, qui -auteift agunt cuftcia cum
quisita pecunia, plus irt aniuia damni,.quan!Tucfiad- consiiio, reguntur sapienlia. JurgaiiJur sertipef inter
dit jn arca. E.t qui propriampro Dominbvsubstanliam se b~eretici, jurgaiiijir et c*terivreprobi, qui.a videli-
novit dispensare, remuneranle ipso^prp jerferiis cet non norunt unitalem fidei. et yerUatis. Fideles
coalestiadorta recipiet-. AJiter, Notiitiveniei. fraudu- aulem, qui consilip divinprurii velpquipfum frui npn
lentus iuerum, 'elc.~: qui fraudiilertiameiite simulat j. cessant, reguntur moderatipiievsapiehtiae, qiiaeeos.
seessebonunj, nequiter vivens iii.occujip, noniuve- jurgari non sjnit. — Subsiqntiqfesiinatdminusturj'.,,.
vniet bpna vitae sequentis; qui auiem substantiam eic. Qui voiutttdivites fieri, incidunt in ietit&libnem,
virtutum spiritualium yeracUer acquirit, tiiercabiiur neque ipsas divitias, quas vel aCquirurilvel;ctipiunt, _
exea cJaritaieiu regni perennjs ; quodvVersibus se- perjienio possideni ;.qul auieiii pro accipieuda srib-
qiienlibus apertius dixit, lii-.semitajus_ilim,vita; iter stantia pra'niiprum ccelesliumjtisiis insistit laboribus,.
aulemdeviumdueil ad tnortem. Seinita enini jusiiliae multipli.cia supefna; Jieatitudiais muriera percipiet.
. substaiiliari) acquirit virtuium-, quibus aeternaavilav De qup aptp siibditur : Syes.qitmdifferlur^affligitdni-
claritas auro preiiosipf emitur;. itervauteiri pravum, matri, etc. Quia niniiEuni. quaridiu differtur: spes
quo .frauduleniusincedit, perdiio Juerb leinporali, aeternorum,affligilur animaftdelium, yeTprodilatione
quod appetit, .ad mortem;, quam praevidere ripluit, videlicct bonprunv,.qu3eainat,-j.el pfpJIJatione malp-
' ~-
tendii seinpiternam, . fum qiise tolerat. Al ubi venefit qtiod desiderat, fiv-
CAPUTXJIL v cile obliviscitur quodjsuslinuerat ,:quia in aeteriiiira
Filhis sapiens, doclrina paltis, etc. Taiitum dislat vivere incipitxum suo .Redeftip.tore,quem-Jota iiiteii-
iuter sapienlem el stulium ,.uthic, aiiquande prpfe- lione quserelial. Jpse esj auteni JignUtrivitaV aniijLa..
"979 IfglVE VENSR-BILIS QPERUMPARS II. — EXEGETICA GENUINA. 988
-clentibus se. —•Qui deirahii alictti rei, etc. Qui ho- 'Amum ejusdem male fortisadversarii.-et eummajbri
navrei deirahit, se in fulurum.obligal, quiaquod non virtule conlerens, diripuitarma ejus, iri quibus cori-.
debuit faciendp , poenam sibi, qua conslringaiur , :fldebat, et spolia ejtis distribuif, 111ipse JnEvange-
>pfaeparat; sed et,-is qtii riialae rei detraliit, ipse se lio teslatur. "Velcerte, justo sribstantia custodita est
, in fiiturum obligat, non ut pro tali deiraciionepce- : peccatoris, qtiando ablatum est a Judaeis regnuiri Dei,
narii Jual,;sed ut post delfaclibnem sesecaiiiius agal, et datum est genli faclenti ffuctus ejus. — M-ulticibl
^uia riimifuni-quod iri aiiis jusie repreliendit ; ip.se; 'in nov.alibuspatrum,xtc. Absque judicio recto faCit,
Impune rion admitlit;, clamanfe Aposiolp, Quiprrn- - qui divitiis: congregandi sedulus insislit, et has ag-
dicas non furandurii,fufaris? quidicis noit mmcliari- •gregatas uon ipse pro redemptione aninia) suae pau-
dum, mmcltarls?'..quiabomindris idola-, sacrileqium peribus dispensai, sed. aliis post se dispensandas
facis_(Rom.\\)~ — Q.uitiulem liiriet prmceptmn,:eic. ; reservat.juxla~ quod in stiperiori versu juxta lilierarii
Itelius est ergo de sua qtiemque fragilitate meiuere, dicituf : Et cuslodiluf justo subslanlia .pec.calbris,
rie forle divina pfaevarieenlur imperia, quam aliOrutn maximexum sibi vielus abundet ex jure paiefnae hg)-
errala slullo ore lacerare , dicente Apostolo , Et si redilaiis, neque uilas pecunias colligendi necessitas
prmocciipatus fucril Itonio in aliquo deliclo, vos , iiicumbal. Iloc est eniin quod ail, Ji/i(/(icibim nbva-
qui spirituales eslis , itulruile Imjusmodi in spirilu B Ubus patrum. Juxla sensum vero spirifualem, mulii
mansueludinis , consideians leipsum, ne cl tu tenteris sunl cibi aliiiioniae coelcstis, in dictis et exemplis
(Galai. vij — Ahtutusotnnia agit cum consilio, etc. voiierabilium patruin, et abstjue ratione facit, qui
Ubi omnia cum consilio docel esse agenda, dhinuin his legondis, meditandis, exponcridis instans, rion
potius, quod sacris eloquiis iudutum cst, quam hu- suae saluti per hoc, sed aliorum potius sefvit, Axim
manum inlclligit consilium. F.ituus est enim qui ex- ipse ab his quaeJegit, vel aclibus reprobis, vel eiiativ
ira hoc consilmm vivlf, quainvis naluraliter aslutus impietate senstis haerelici discrepal. Talis naftique
videaiur, et prudcns, de quo recle subditur , — in novalibuspatrum,\' est, operibussive sermpnibus
Nuntius hnpii cadet in malum. Arrium auiem dicit patrura oplima instiiutione cxcultis, non sibi,-sed
ei Sjbellium, calerosque angelos, id est , nunlios aliis sulisidium acqtiirit, illis vidclicel qui tractatus
Saianae, qui quoniani consilium neglexerunt divina- ejus legenlfs, arcana per cos spiritualis sensus,.qui-
rusn Scripfurarum, deoidcrunt in malum gebenna- bus iuterius rjficiantur, invcniunl. Utrique aulem
liuin lormeiilorum. — Lcgaius autem fidelis, sanitas. sensui convenit apte quod sequitur, — Qui ptircit
M esf, calbolieus quisquc pr.edicator sanitaiem sibi virgm, odil filiv.m,etc. Nam el jiater bontis' filium,
~
suisque auditoribns acquirit aclernam. — Desidcrium p et discipulum magister catholicus, ne ad iniquitaleni
si complealur, deleclatanimam , etc. Oiime dcside- deflcctai, sollicitus eimiit. Praecedenleni autemver-
rium,sive bonum sive malumsit,ubi afTeciumproove- siculum aniiqui interpretes ita translulerunt: Viri
nerit , delectat animam ; sed slulii , qui carna- justi divitiis, annis mullis fruenlur; iniqui auleril pe-
vlibussolura desideriis gaudent, detestanlur ebs qui rieni.brevitet. ---Juslus autein:coniedil,:etreplel ani-
vpro aniOre coeleslium', infima bblectamenia eoii- '.. mam suatn, ete. •Justus: percipit cibos sapieniiae, qui
temnunf. —-Q.iii-curii-sapieniibus•gtadiiut, sapiens tri novalibuspatrum, hoc-xst, in bpefibns ac verbis
erii,'eic. Ciim sapieniibus; ife, csf sapiefttiuiii;aetus prqecedentiuiri ju'stprum,^probaiitur exbrti : xt bbs
Jtriitafi.' Quariilibet efgb; :simplexquisque:sit,;ef rri- : ad prpfectuni ahitria)stiaeberte:vivertdo;trajieit.Ven-
slieus, quivarcana sapiehlios coftiprelieridereiie- -.ierduiem-inipiorum, id est, capaciiasserisus haareli-
- qtieatj si lamen sapieiriiuni exempla vivendb secla- - cofuiii,'insa(«raW/is,*quia; sicut A:postolusait, Setri-
tur, jure ititer sapie tes annumerabilur. Qtii yeio ,per discenlesnunquairiadveritatisscienliam perveniutit
• striltos, npn propter
riaturam. quia horaines sunt, (11 Tiin. 111).Quare autem saturari scientia nori me-
sed propler stultiiian), quia mimi sunt vel liislrio- 'reiitur, nisi quia nequaquam fefecli cibis paiernas
nes; vel aliqui tales, riori ut instruondo corrigat, inslitufibnis, aliis lios congfegant absque judicio?
atviat, sed u.t favendo deiefibres efficiat : talisnirivi- J) - /'-. CAPUTXlV.
rtim, et iper ingeniuhv et docirinam sipieris esse Sapiens mulier wdificabit doniutii-stiain, elc Et
, videiur, stultofuni-ripia digrttisVirtirileidariiiiaiiorie Uiiaquaeijueariima fidelis, et Ecclesia per orbem ca-
TcnebijurV ^;;Bo»^ sibi jripatria XffileslihbnisaCti-
:;;:ilibliea,-ri)ansiorterii
:'-Saope;videmus bonos sirie filiib.bbire, ittio niSjofa a bris aedificai; atl vefo-fejirobi, ea'quae'behe stinta
Pbiniiib jifaeniiapbllioeri his qiii fifjoriihi prbcrea- : bonis brdiriata, hiale viverido,; et' etiam- aliquando
tibni virginitatis castimpriiaiii praeposueiTnt,-sedet , ; aperte repugnandb dissipanti Quafe-atiteiii siultisa-
substaritiani justoruni: aVpeccatbribus tolli; Namet pierilUm actus lacerent, sequentibus verbis oSleridi-
: Aposlplus-glorificat eos qui fapinam bohbrum suo-
trir, cum dicilur : — Ambiilahsyectoilinefe_ eflimens
rufti cuni eaudio suscejxftiftt; Uride spifilualiter iri- •Detiiri, etc. Abominaiio est-eninr peecatori religio.
- ie.lligenduni,:quia bonus et juslus D.oniiritisest,
qrii SlUltuin videtur iticfeduIiSi crim fideles projiter Dei
pbst passiqneni suarii ascendens in ccelurti,feliqtiit timorem nbn fantum abjiciunt tinioreni,sedet tbf-
; Iiaeredes•suse"doctrin», aposlblos ei-siiccessores eo- hieftta deridenl eoruriv
qui bccitlunl corpus. :De qui-
runi; ad cujus fidem con*~~efsa;pst iritiltiiudpgentiurn, !bus;adluie-apte •subjurigilurvV'-^'Iri btesiuitiyirqa
vquaeefaisubsiantiavdiahbiiv; Iiitravifriariijue iridb^ siipeibim; etcsQuta stri1ti;~per-variilbquiuirifliiiiriiles
- '
IVBSI snpp.n PARAROLAS-SALOMONJS ALLEGOIUCAEXPOSITIO. — LlB;.:iI. W&
:
quos desp"ciuul, affiigunl; sed iidem huniiles spiritui A delebiiur, elc-Domb qtiipjYein raaiisibne, taiienia-
:.jter.doctrinanisesapieiitiae,ne aeCipjantur, muniunt.. .. culis riti solet in itinere; domus igitur iftipibrtim
-r Ubitton suni boves,prmsepevacuuin est, eic. -Hac- - delebitur, quia liabitationeni vilao praesentis, inqua
. rent haec a superioribus. Boves iiamque dbcloress , seiripef ihanere desiderabant, perdeni in niorte re-
- catholicos; praesepe, coetuum auditores; segejes,, prolii, el ljoc quod nbn piievidebarit, cxsiliuiii per-
dicil frucius operuin bonorum. Incassrim ergo -tu-- petuae damnaiionis -si)bibtinl'. Taberiiacula auteiii
met soperbus, et indocla eJoquentia verberat .aufes3 jusiorum germinabuiit, quia pfaesens eorurii conver-
accorda subjeclprum, quia ubinon sunl docfi prae-. satio, in qua imolae sunlapud Deimvet peregrini,
vdicaiores, frustra ad audieiidum confluit lurba' j>Ie- crescenlibus sine cessatione merilis, ad friictuiri
Mum. Ubi autem plurimae operationes appareni yif-. . usque suavissimuin patiiae ccelesiis periingeU — Iri-
tutuin; ibi aperlissime claret, quia non haereticus ini tiocenscredit omni verbo^eic. Ilaric et innoceritiam
vanum garrivit, sed pro verbi fruge- Jabofavit ille, •vetuit, el lianc habere docuil astutiam Joarines,
qui ;et Ipsuin verbuni.caslo ore rutriinare, et. yiami <_cum.a.\l,;Cliurissimi,nolite btiiiii spirituicredere; sed
veritaiis reclo discrelionis pede rioscef incedere .probalespiriius,.si ev Dep-smtl (1 Jbtin.:.iv). — Sa-
-Nec mirandum cur iu pravsepi auditofes sigriificafi j piens timel, ei dectinal malutii, etc Sicut slulii est
-dixerimus, cum bos alatur de praesepi,'dbctbr au-. B de sua alacritatexonfidere, torrentem •rapiduin vel
lem verbo audientessoleal nutrire, Sed irituenduin, -voraginera latiorein saltu velle trarisire,; sapientis
quia et de labore bovis praesepe iropleliir., et ipse,'- ,autem.ad planum vel poiitem divertere, ita qui pec-
bbs suofructu de praasepi reficitur, quianimiruin ( xala 'qiianlum valet declinat, liniens ne involvatur
praidicator fidelis et audienies verbo rbficit, et' ea- nialis, sap ensest.; Siiftus atitem b't ille qiii coti-
dem refectione apud Dominum ipse reliciturj qiiod[ iteinpiim peccal, blandiens sibi, quia aut posteriofT
inopere figuratur Eliav, qui apud Sarepianiim vi- teinpbre pbeniteniiam agat coraniissbruhi, atit,.si re-
duam quam [ia>cii, et ipse pascitur. — Qumrit deri-. penle morialur,. fortiter poenas inferni sufferat. —
sor sapieiuiam,etc. Caiphas, qui Domino dixit-, Ad-. Iinpaliens operabilur slullitiam, clc. RepreliCnsiliilis
jurp le per Deumvivuni, ul dicas nobis,'si lu.esCltri-. -quidem est homo impatiens, sed mullo pejoret odib-
stus; quja riiale quaerebat, invenire quod quaerebatt sior Deo esl versulus, tametsi apud IiominesTneliof
non nieroit. At discipuli quise huiriiiiter audituii -acstinietur. llle eriitri palam omnibus suatn ostendit
Terilatis subdiderant, accepla Spiritus grafia, iipri, - stultiiiam,_iste autemcum sit corde perversus, saepe
solunimodo Cbrisium Dei Filium cognoscere, sed ett siiiiplicitaiem .simulal et justiliam, aique apud hu-
abdita Scripturarum inteUigere meruerunt. Sed lunc., _ nianu.m judiciuiri sanctum se dici deleclal;,;xum sit
doctrina pmdentium facilis erat, quartdo Comelius divinp exaniine inler reprobos acslimalus''— Jnce-
ciKndomo sua, ei caeteritales verbunvhuiiiiliter aii- burit mali ante borios,elc. In riovissiino judicio,co-V
"dienles, mox credebanl, et accepto Spiritu sauCto, ronavis justis, damhabuutar reprobi , qui eos in
linguis Ioquebanlur omnJbus. Nunc qubque doctri- prasseuti premebant. Quod enim ail, Ante; Id est
nam fidei.caiboliCx prudens qiiisque, dunv catecbi- ante bonos, el ante portas j'ustorum, nbn ad vicini-
zaiur,faci!e percipit; quanv haefetici, quia perverse laiera Joci, sed ad visionem pertinei bonorum, quia
•quaerunt,;iiunquam-prorsus inveniunt.'-- Vtidecoii- maloruin tprmenta semper aspiciunt, ui:''tf)-~jpfes
ira virumslultum; etC.Ideo derisbrsapieniiam, tjuam ereptori suo gralias sine fine refera.rit.Unde de iilis
'
qnaerit, ftbn invenit, quia etsi aperie eoiilraVillius -Isaias, Et egredienlur, el videbuni, inquit, cadaveiti
slultitiam dispulando incedas, nescit intelligere quae virorum, qui prmvaricali sunl in rite. Vermiseorum
dicis : ut Arrius, qui vefbum cpnsubslariiialitatis in non inorielur,etigiiis eorumnon exslinguelur,;el er.wl.
.Patre ei Filio, nrisquam Scfipfurarurii iriveuiri posse usque ad satielaleirivisionis omni carni (Isai. IAYI)?
cbnfendebat,"cum ei inaiiifeste objicereiur, Ego el Quod autein ait, Egredienlur,noa pedum processtim, ,
Palcr iinumsumtis; et, Deus eral Verbum, elC; Ideo sed oculorum sigmit inluitum, quem inlus iii regno
docirina prudentiiini facilis est, quia iabia prudentimX)posili
] ad videnda pravorum supplicia, foras quandb
sapienlia, id est, quia labia quaecunque jjrudeniiae volunt einitlunt; —. Cprona sapieiilum, divitim,etc.
moderamirte feguntur, de sapienlia soluni Toqui et; Sapicntes nori terreni aliquid emoliimenti prb-divitiis
audire diilcehabent, eique meditalione' operam dare babent, sed cofonam solummodo, qnam pro virlu--.
satagunt. — Cof quod novii amariludinem dnimm libus iu fiiluro percipiani. A'l sluJiorufti fatullas
sum, elc. Amaritudiiiemariimic habeni ejecti, quan- maxima haec est, quia improvidi adiefnoVufn,de-
.diu a gaudiis differuntur aefernis; et reprobLcuin praesetitibiislanfunimodo coriimodisgaudenl: Imprri"
desideriis affligunfur pefversls, Sed elbcti, quia in denlia enim quasi improvidentia dicitur. -<— Liberql
iuce ambulant, amaritudineni suam, quanto sit gau- animas ieslis fidclis, elc. Liberat. animas Giirisius,.
dio tnutanda pravvident.Porro reprobi propria sponle qufest lcslis fidelisV.ulin Apocalypsi legiirnis; et;
Vcaxaii, quid in praese'iti patiantur non vldeiit, quod sicnl Apostolusait, leslimonium.reddidit sitb'-Poniid-
Tnfuturo sint passiiri non praevident.Tdeoque afu- Pilato bonamconfessionein(I Tiiii. vi). Profeft men-
turis- bonoftim gaudiis Temanebunt exiranei, quia dacia diabolus, qui recte versipellis appellatur, qnia
araarijudinis eorum prasseniisiion noverunt esse mala quae.suggerii facienda, bona esse pronuntiat,
pa?ticipes. Unde et apte suhditur- :.Domusimviorum et-gaudia promiltilvaetenia eisfqtios ad inferni tor--.
f*83: V- BE-DiE VENERABILISOPERUM;PAUS II. ~ E-XEGETICAGENITNA. , 984
nienta - prarparat. Iiem liberat- animas catlioMcusA A nica, aut obscura posuit, aut -Iiislorica lantum ra-
dbctor, qui testimonia Scripturarum fideliter, id ' lione scripta reliquit. — El os Jimreticorumebullit
"esi, recte praedicat,-et pfofert meridacia haereticus, stullitiatn. Dicta saerae Scripturae perverse intelli-
vel, sicut alia editio manifesie transtulit : Ineendit gendo, suosque sensus ejus auctoritati praeponendo.
autem menddcio dolosus; subaudiltir animas eorari* Potest et de paganorum piiilosophis inlelligi quod
quos suo errore decepit.—_ln limore Domirii fiducia ait, Os fatuorum ebullil slultitiam; ^quales fuerunt
fprtiludinis, elc. Tiraor Domini fiduciam fortitudinis Porphyrius .et Julianus, quiconlra Ecclesiaedoclores
praestat, quia nimirum mens noslra tanlo valentius Stultiti.aesuaafluenta fundebant.—Lingua placabilis
terrores rerum teniporalium despicit, quanlo se lignumvitm,etc. LingtiacathoJicidoctoris ad fruciuin
'auctori earuin vefacius per fbrlitudinem subdidit. viiae ducit seinpiternum; quse autem fncdum ecxle-
Fiiii autem limoris Domini dicunltir, qui divlno siaslicavnormaeignorai, et suuni spiriium,xtxorutiv
timore reguntur, sicut filH virtutis, et filii fesur- qui se audiunt, maie Ipquendo conferet. — Domus
rectionis, qui virtutibus student, vel qui ad gaudia jusli-plurima forliludo, elc Domus Cbristi, id est,
resurfeclioiiis-pertinent, quibus erilspes, juxta illud Ecclesia plurimam liabel fortiiudinein; ita utpluvia,
Psalmistae, Qui timeiit Dpminumj sperent in Pomino ventis, fluminibus lentationum frequeniiorum. ne-
{Psal. cxm). De qua spe xonsequenfer adjungit: —*B quaquam possit dirui. Et in operibus diabolI'-con:
Tiinor Domini, fonsvitm, etc Haec est ergo spes eo- turbalio fervet assidua, quia eamdenvChristi domum
rum.qui timent- Dominum, ut. declinanfes a ruina per falsos fralres vel aperios adversarios dejicere
mortis, perrenire merearttur ad eum qui dicit, Ego tenlat. — Labia sapienlium disseminabunl Scienliqm,
suirivia, et veritas, etvita (Joan. xiv). Dutn est au- elc Labia catlibliconim disseminabunl prasdicando
teni supra, Lex sapientis, fons viim, ut declinel a scientiam reelaefidei; cor hasrelicprum dissimile
mina mqriis, et nunc dicitur, Timor Doniini fons erit, quia perfidiam pro scientiaconcipit ul doceat.
Vttm, ul declinet-aruina mortis.Ex quo palet quia- Potest ita injclligi, quia-cor cultorum sihimetipsi.
niiUa prior est Iex sapientis, qua rriortenvvitare, et dissimile erit, dum irtiutabilitale se diyefsarum cogi-
tationum varium exhibet;. et nunquam idemquod
' vitamacquirere deheai Eeterham,quam habere ti-
morem Domini. Urtde et alibi: dictum esl, Initium fuerat manet. Cui eoiitfa de Anna, Cum Dpmino
sapienim.iimor Domini. In multitudine populi di- "intenta menie supplicaret, dicilur : Vitltusque.ejits
gnjtas regis,et ihpaucilate plebis ignominia prin- non sunt ainplius in diversa mulali (I Reg. i, 18). —
cipis. Ubi mulliludo serfienlium Debj ibi specialiler - Victiinm impiorum:, abpminabilesDoriiino,etc. Ora-.
.Christi gloria: Ubi soli caieclitimeni, vel compeien- < _ tiones, ppera el sacrificia haereticoruni abominaiur
tes, vel recens nati infantes sub regno adhiie tenen-. 'Dominus, et volii eorum accxpta habet, tjtii fidera
ttir diaboli, et jpsi tempore.congruoTestinantes in catliolicam. juslis pperibus af/irmanl. — Doclrina
Ghrisio renasci, ibi -manifesta ignoniiiiia principis mala deserenli viatri,vilm, otc Mala est doelrina ep-
inundi. Vei cerle in cpnvenliculis haereticorum,quae rum, quj viarii deserunlverilatis; de.quibus,Dominus
semjief sunl pauciora ecclesiis caiholicorum, igno- dicit, Qui ergo solverilunum .de inandatis istis. mini-
minia patef eorum qui -baecab:ecclesiastica unitafe mis,.ei doctteril sic liomines; minhriusvocabilur in
segregarunt. — Vitq carnium, sanilas cordis , etc regno ccelorum(Matih. v). Sed tales adhuc-si cor-
Pef carnem, infirnia quajdain ac tenera ; per ossa, repli pcenituerinl, palet redilus ad veniam; sin
fortia acta signanfur. Bene ergo dicitur, Vita car- autem nec correplionilvus ecclesiasticis annuerint,
nium, sanitqs cordis, quia si mentis innocentia cu-... jam cerlus eis restaf interitus. — Omnes dies pau-
sioditur, et si qua foris inflrma sunt, quandoque ro- perismali, elc. Omne tenipus populi Dei quandiu in
horantur.Et recte subdilur, Pulredo ossiuin, invidia,, -praesentipauper est, affliclionibusaburidatet aerum-
quia per liyoris vitium anie Dei pculos pereurit eai nis, quia necduraad divilias supernae bonitatis et
qu.aehumanls pculi.sfortia yidentur. Ossa quippe per perpetuae maiisionis pervenil. Unde monet Aposto-
invidi.ain putrescere est, "qiiaedanietiam robusiai JJ Jus, dicens : Redimentes tempus, quoniqm dies maii
deperire. — Acceplus est_regiti minisier inlelligeiis. sunt (Ejihes.y). Al vero rejTobi, qui nielu careiiies
llle videlicet cui dicitur, Quia super pauca fuisti fi-- divino, securi mundo utuhtur, qunsi jugibus slulti
delis, supra mulla te consliiuam; inlra in .gaudiumi , reficiunl.ur epufis. "Underecte subjungit: — Mvlius
Domini tui (Malth. xxv). -r- Iracundiam ejus.inutilis_~ esiparum cum. timore Dbmihi', etc. Quale esl in
suslinebit, Ille ulique de quo idem ait: E.t inutilemi psalnio : Metius est modicum juslb, super divitiqs
Sfitvumeiicitein lenebrasexleriores(Ibid.X peccqlbruminullas (Psal. xxxvi). Melius ergp. est,.
CAPTJTxv! ~ ut servato tiraore Dei egeas opibus, vel eiiam vici.u
Responsioinollis [rangil iram, etc. Qui verha in-... quotidiano, quam ut desiderio jiliira acquirendij-Dei
crepatibnis humiliter recipit, jatn prppinquat veniae ) limorem deseras. — Melius est vocari ad otera cutn
reatus quem gessit; at qui sttperbus arguenti resul^. charilate,,etc.Omnis qui bonorum operum exempla,
tat, raajoreiri cooira se iram dis.trictijudicis provo-,
, proxiriiis, quae imiieniur, oste.ndit, .quasiadepulas;
'xat.—Lingua sapienliumornal scienliqm, etCvLingua) quibus reficiantur, convivas vpcat. Metius est auleiii
.ealhpjicorum, .Palrura ornat scientiam diyinoruini uocati ad oleracum charitale, quam .advilulum .sagi-:
elpquiofum, latius exponeridp qua; Scfiptura cano.-; natum cuni odio, quia nimirum. multo est uliliu?
985 SUPER PARABOLAS SALOMONISALLEGORiCA EXPOSITIO. —L1B. 11. 986
simplicis vilae innocenliam cunf-xbarUale servare, A exliibet. Quaiiio enifti cerliusTerienvusocctijta nostri
quam mnjoribus virtuium miraCulis foras effulgere cordis, sitnul et bpera divinis paiere coiispeciibus, '
et interiora metilis ab odipfum-sorde nori expurgaie. tantb riiagigfortitudiiiem lioslrae bpn.-cactionis, oleo
Uiidequibusdani in fidedicenlibus,D:oniine,Domine, xharitatis ejus, nelassescat, Uripinguare debemus.—.
noiinein nbmine ttio proplietavimus?et in nomine tuo Aurisqum dudit iiicrepationesvilm,etc. Discipulus quj
dmmonia ejecimus? et in noniirie tub virlutes -multas increpatioiiibus doCerttiumobedienler anmiit, plerum-
fecimus? dicet- ipse Dbiriiniis, Quia nunquam ttovi queprolicieiidoadcatliedraniusquedecoris ascendit.
iibs, discedile a vne, omties qtii bperamini 'iiiiquilatem Deuique Paulus, qui increpatioiii.'s;uiConditoris sese.
(Mailh, vn). ^- lier pigrofufri quasi sepesspinarum; IiuiijilUer substravit, ad sedem posimodum" .aposlo-
'
-Pigros dicit eos qubs piget bpefari justitiam, qui licae dignitatis stibliriiiter pervenit.
cum viaii)Dei appetunt, eps Vejut spwiaeobsisienlitiin CAPUT X?I. ..'"',,'
sepiunv, sjc formidinum suartim bppbsilae;suspiciones Hominis est: ariimam prmpdrare, etc Cerlura est
pungunt; quod quia electos praepedire nbii solet, quia neque auimum: praeparare, neque gubefnare
adjunxit, -=- Via juslbrum' absqiie offendiculo. Justi linguam, neque aliquid facere boni , absqne divina
quippein conversaiione sua, quodlibet eis adver- gralia yalemus.-quiasme me,_inquit, riiViifpoleslis
-sitaiis-obviaverit, non impliiguut, quia iptripofalis " facere (Joan. xy, 5). Qubniodo ergp hominls estdiii-
adversitatis obstacula aeteriiae spej et iniefnae con- trium prmpdrare, et Dei gubeinate4inguam, nisi quia
lemplationis saltu .Iranseendunt..—-Lktalur horiioin hoc proprie in tempore persecuiioriis sigoificat? de
sentenlia orissiii, elc Humahum quidem est de sua quo Dominiisait : Cum auietn iradeni Vos,noliie cogi-
setilentia quasi prudenter.prolata qtiemque laelari;' tqre, qupmofloaut quid tpquamini; dqbilur enim vobis
. sed verus sapiens ;non"solum fes qiias-loqualur, ve- in illq Itora qtiid lo.quamini(Mattli. x, 19).. — Omnes
riim etiam opportunllaleriv loci vel tenvporls vel vim Itominispateni oculis. ejus, etc. lla vias, idvxsi,
persome, cui loquatur,; diligenter ihquirit.V^ Seniiiq acliones omnium, et:bonPfum:videlicei et malorum,
vitm supererudilum, xtc. Erudittim dicit nort soluiti , Dorainus videl, iii spiritus etiam sirigulprum, qujd
scieiilia, sed et operalione^perfeclutii. lluic etenihv in occullp cpgiteril, certa JanCediscernat.Unde recte
jure. semitaevilae .desuper apertae sunt; hriic xadi snbjungitur - — Revela Domino opera tua, elc
januai palel. Infernus autefti liovlssiirius, de quo li- Domino quippe opera nostra revelamus , quando V
beralur, ullima est poena dararia^tipnis. Nam pri- eum, queiii ~nili.illatere novimus. in.cuiictis.qu~e''
nius esl infernus, caecitasartimae peceantiSj et vcne agimus, in memoriam reducjmus , alque: Jltius in
ItieiS scien.lia carentis, de qup diciluf iii psalmis, Q omnibus flagilartius aiixilium. Etcum hoc devoti
Et descendanl in irifernum vweriies(Psal. iiv), id .agaftvus,fit ftt non opera eadem lanitimmbdoVsed
est, scientes labaniur in peecatum. — Domum su- etiam iiiternae nostrae cpgltatipnes illo dirigenlepro-
perborum demolitur Domiiitis; etc, Conventieula cedant. — Vnivetsa prtiptet semetipsuni operatus est
haerelicorum caelerbrumque Ecclesiae perseciilorum Dominus, eic. Nulla fuit Bpniirio cnusa Crealuiam
demolitur Dominus, et Jirmos facit in orbeni uuiver- iiiyisibileirivel yisibilem Jaciendi, nisi vpluntas ;sua,
sum termitios ej'usdem Ecclesise;, spbnsae videlieet ut suani yideitbot;.hbnitatem rationali creaturae,
sua;, pro cujus vila mpri dignaius esl.^—Abominalio qiiam perpeiuo peaiam faceret, ostenderet .: etitn
.Dbmini, cogilationesmalm, etc. A.l)OiriinafurDorai- quoque, qui bonura eonditiOiiispropria^spoiile dese-
iiuscogitatiOnesJiaere!iCorum,JftjbomueSpietati con- ruif, id est, diabolum xum «uis sequacibus justa
lrari"S,et purus serftip feclae fidoi firmabiiur abeo, severjtare daranavil.; ~ AbominatioDomiiii'eslomnis
quando.in judicio nPn solum prp faciis, sed etryerbis arrogans, elc, Quiciinque sibi "iribuil bonunl quad
omnibtis, digna prsemiareddet, Abpivinatus est cogila- facit, etiamsi nihil mali videtur manib.us operari-, '
tiones raalas eorum, qtii diceharit, Quisesihic, quietiam jam cordis innoceniiam perdidit, in qiio se largitori
peccata dhniuil (Marc.,11)?Elpurum serihonem ej'us, v donprum praetulit,. El ideb lalem Gondilor atius
qui dixit, Tu esClirislus filiusD.ei vivi;.pulcherrimum D abominatur, .utreum, qtiera beneficiis suis esse
esse' firmavii, cui respondit; Beatus es, Simon Bqr- coniemplaiur iograttim, — Cum placueiini Domino
Jona, quia ctirp el sariguisnoti revetavit libi, sedPater' vim liominis,etb. Tanta1estsanciifas divitiaereligionis,
meuscjuiincmlis'esl(Mdlili,x\%'\7).Lrixoculoriimlm- ut eam plerurtique eliani, qui fofis sunt, veneralioui
iificatanimaai, etc. Jure mpriiem deleciat humanam, habeaiil. Et qups perfecte Deo,sef vire perspexeririt,
cuniselucem coel.estiumafcant'furii,-DoiHinorevelan- cunihispacem liabere.quamv.isreligionediscrepanlesy
te, perCepisseeognoscit.: Qupd alialfaiislaiio mapife- incipiartt:DeriiquequlaplacueruiitDoinihp viae'Daiiie-
Stius dicit; Vidensbonaocutus pbleclat cbr,bptiautique lis pt iriuift puefofum ,-iii'nriieps quoque eorum, qui
Dbminiiri lerra vivehiium.QuaequicUiiijuemeniisoculo eos iii igneni velad bestias miseruht, converlit ad-,pa-
coiileniplaiur, riierito in corde oblectatur, lameisi ex- Cem. Qtiiaplaeuerunt Dominoyiaesanclorum praedi-
trinseeus tristis incedere inimicb affligehte videtur. . eaioruni; multoseorum perseeuiores nbnad pacemlan-
Fauiaquoque illa felicissiina, qua noslfos non solum tununodo, sed adearivdem eliarivfidei etreligionisuni-
aetus eisermones, sed ef cogitaius artgelisdeferentibus taiemconverlit. —rMeliusestparum cum jusiilia, elc
in coelopatere cognovinvus; pinguitudirtem dilectio- EtDominus, Beali, inquit*;pa«peres,qtiia veslrum esl
niset fidei noslris -virtuiibus, ne deficiendo arescant, regnum-Dei(Matlli. v), Et ilefum, Ymvobisdivitibu^
,987 JSEpJG 'VENERABILISOPERUM PAR?j IU~:"-TESEGETICA'.GENUINA. ,983
...<JUI hqbeliscqnsaltitioneinvestramLuc.vi).Potest et slc A Jargiiorem offenduiit; nec tamen talibus iter posni-
accipi, qtiia iheliusest in simplici conversationeD.eode- dentise:priBcludUur.Namsubdituf, —Et vir :sapiens
vpte sefyire, qiiarn inultis abuiidanlemyirtntihus, ver- plambii,eum, Potest enini resijnscendo Deumplacare,
bi gratia, eieemosynis, oraiiouibus, .jej'uniiSjdoctrina, fluerri cpntiglt euni slulfe Jpquendo offendisse.'— Jn
casiilate, proximbruriifacladespicere,eldesua quasi Itilariiqie yuilus,r'egisvUq,Qmeun^
1
singulari subliniitale gloriari. — piviiiaiib inlabiisre- yultum videre nierentur, liis in aeteriium cuni illp
gis. elc. Illum significat regem, de quo dicium est, ;vjvere:,dabitur. AJioquin in die j'udicii, sicutscri-
'Deus,judicium tuumregidti(Psai.x\'i\). Quisest enini plum est, Videbjt omriis carosalutare Dei. Sed hunc
regum temporalium, qui nunquam erret in judicio? reprobi lunc iratum , justi videbuni jvlacidum.— Et
In cujus labiis est divinalio, quia uon suorum soliim- clementiaest quasi imber serolhins. Serolinus imber
modo sermones el facla dirigil, sed ei gentilium in Juda;a jam malnris messibus usque :Jiodievenire
vales, qui vnlgo divini appellanlnr, quid sciscitanti- consuevit; ubi Dominus el maluiiuam pluviam pro-
btis respondeant, illo intus j'udicanle disponitur; niitlit, dicens per piophetam, Daboybb.isyluviam
testante Micheajiropheta, qui ad deceptionem Aehab malulinam el serolinam terrm (hai. xxx). Pluviaergo
regis impiissimi, testatur niissum a superni j'udicis malutinaesl, sive tcinporanea, ul alibi nominatuf,
solio sjiiiiluin, qui prophetarum ejus ora inijileret, B guando prima credendi in Clirisium seraina suscipl-
alque ad suadendum ea quibus rcx nefandiis pcriret, imis; pluvia vero serotina, quando maliiris virlutum,
armaret. Neque eiiirain hoc judicio crravit os Regis frugilius ablati de hac.vila, iii Dominico horreo
aeferni, sed quod rex impius audire pecealis praece- recoiidiinur. Elrecle clemenlia regis imbri serotino
denlibus meruit, ipse hoc propbelas erraticos ei loqui comparatur, quia quod fructum vitae bene agentes
permisit. Sed ei Jezechiel peccanti ac periluro Am- pcrcipimus, non boc nostri liberias arbitrii, sed
monilarum populo dicil, Cnm libividercntur vanu, ct suporni facit irrigatio doni. — Eruditus ih verbo
divinarenlttr tnendacia (Ezecli. xxi, 29). Kon esl reperict bona,etc. Nbn solum is qui ad prattdicaridum
daemonumdivinatio, scd Dei judicium ; qui perfeciae verbum Domini eruditus est, bona apud illum repe-
maliliie dedit finem. Ilunc versiculuni alia translatio ~ riet, seii et ille qui in Doinino spem jioiiere didicit,
sic habet aperlius de Domino, Niliil falsum exiel de cliani si ad praedicandum aliis idoneus non est, ejus-
ore ejus; quia niinirum ipse nec ullo nientieiiie dem Dei bealiludiiiis parliceps existil. — Quisapiens
falli, ncepotesl aliquando menliri.,— Pondus etsla- corde esl, etc Qui sapienliam catbolicaefidei, quam
tera judicia Domini sunt, elc Lapides s.TCuli,j'usios didicit, ilhbalam suo in corde ciistodil,~iiierito;pfu-
et fide foites appellat, quales esse desiderabat apo- denlis nomen accipit; al qui eamdeiri sapieiitiam
siolus Petrus eos quos admonebat, Et vos tanquam J etiam docle piaedicare , el conlra haereticos dereri-
lapidesvivi supermdificaminidomos spirituales. Nullus dere novil, majora laboris ainplioris pfaeiriiaperci-
igitur ab initio saeculisua virlute clecius, et ccalesti piel. — iro»s vitm,- eritdilio possideriiis,etc.: Gunv
sedificioaplus csl; sed ejus potius opere, qtti omnia diceret, possidentis , non addil, quid pbssideritis.
in pondere el mensura el nuineio coiisiiluens, uni- Qnid auiem putamus eiim voluisse inlelligi, riisi
cuique sicut voluil, mensuram Jiilei cj graiiarum lorte ipsam erudiiionem ' ut sit plena seiiientia :
distribuit. — Yoluntasregnm, labiajvsla. Regesdicit Fons riim erudilio possidentis ipsam erudiiionem
sanctos qui \iliis principaliter imperare, etvinuiibus suam; quod csi aperte dicere quia ille jirosdicator
animaa quasi obsequentiumxomifuin cuneis siipari yere siiis atiditoribus yitae vias aperit, qrii exercet
Conspefurit.vDe qualibuS Doitiinus, Mutii, inquit, jpse quiepraedicat; qui araoreni verbi, qup alios
propltelmet teges cupierurit videre qnmvbs<videlis,el efuditv fixoVincorde possidet, nec tantuni menioria
nonviderunt (Mqtih.xm). Alioquin regesiterferii ttiul- reierilum, quasi colleetum gremio seirieii jactat in
liim saepeJabiajiisfa deteslanlur, ut Herbdes Joanriis, terfariv.videlrco aiitem dociriiia slulforum faluitas
ob qtiod eum capite punivit. — Qui recta loqiiilur, cst, quia cisi qua bona diceie usu erudiiionis didice-
dirigetur. Ut videlicet rcclis operuin gressibus ad ' rint, cadcm tamcn, qu.c dicuut, bona ipsi faluo
vitam periingai aeternam. At eonira \ir linguosus conle conteninuui. —Favus tnellis, vetba composiia,
non dirigetur super lcrrarn. Nee repugnal buic seu- etc Multi per eloqtieiiliain possunt amantibus et
tenlitc quod do Antiocho dicitur, Et dolns in mann favenlibus suaviler pronuntiare bona, qtiaJ lamen
ejtts dhigetur.Rvn enim illum homineiii diiigenduiu ipsi iion amanl, nec lacere curani. Ea auicnv solum
Scriptura dixii" quem perversum el pessiinuuv futu- verba ad saniiatem ossitim luorum, lioc esl, ad \irtu-
rum esse praevidil; sed dolus, inquit, in manu ejus liim luaruin spirilualia cremenia proficiunl, quac ex
dirigetur, quia scilicet fraudcs el scelera qiiic dispo- interna animav tuav dulcedine jirocedunt. —Aiiinia.'
suit, ad eflcctum quem proposuil, nullo reiardante, laboranlis laboral sibi, clc. Constat, juxta Jitieram,
labo-
perduxit; quibus tamen peractis, ipse in .xternum, quia expulsus de paradiso honio quolidiauum
ul meruerat, periit.— Indignatioregis, nuniii mortis. rein, ne deficial, exeicet. Compulit enini os suum,
Nuntii mortis sunl angeli gatanae, id est, hxreiici, et quando cum serpcnte Joculus est, quando vetitum
vani pliilosophi; irao orftiies qui ea vcrba miniiant ictigit, ut exsiiiuin longum cum labore sulierai, et in
Undea morte qup 'Sudore-vuUus sui panevivescalur. Sed e.t. dociorem
proximis^ rapianturaeterria.vQui
uecesse habet.
aiupiiiis vaiictori mbflis serviunt, eo gravlus yit» -os suurft, ut laboretj.coinpellit, quia
'989 SUPER PARABOLAS SALOMONISALLEGORICAEXPOSITIO. — LIR. If. 990
agefe bona, quaa dicit. — Vir impius fodit malum, k delis immundus est spirilus", :qui a Domino contra
etc.Et propliela ail, Ut iniqtia a<frenl, laboraveiunl peccantes miltitur, ut eos in praesenti afiligat; ut
(Jeiem. ix): Polest ei de iisereticoppeclaliierintelligi, jEgyptios,quibusiinmisitiramindignaiioiiissiiae,indi-
qui pulcherritiios ae floreniissimos divinOrurii elo- gnationein, et iram, et iribulationein, immissiones per
qtiiorum campos noxio"lingiiii;"suaevomere rumpit, angelos malos , vel etiam post morlcm ad interitum
ut de internis eorum sinibus je'i us impios. qtii ibi rapiat arierniim. Al contra immittet angelum Domi-
- nprisunt,:eruat. In cuj'us labi s ignis ardescit, quo se nus in circuitu timentium eum, ef eripiet ebs. —
suosque sriditores in perpeluum perdat. Unde et Expedit ursm mags occurr; e raptis felibus, etc. Fa-
Jacobiis, Lingua, inquit, consiiluitur in membris no- cilius erat docionwis sacctis furori .genlilitaiis oc-
stris, qum.ttiaculaitotum corpns; et inflammat rotam currcre, raptis a se popul;s ali uibus, atque a bestiali
nativilatis noslrm, infla«-mata a gehen a. — Vir ini- cjus saevitiaad fidei pietalem praedicando conversis,
quiis laclal amkum suum , elc. Potesl ct de hacretico quanv haeret co cuililiet confidenli in sui perfidia dog-
et de unirii factore malorum accipi. Quoniamlavdatur malis ; quia nimiruhi illud conlra exteros, hoc conlra
: pecctitoriridesideriis ariuumsum, el qui iniqua gerit, sua viscera certainen agebant. Potesl ursm noinine,
beriedicliur(Jac. i). — Qui allonilis oculis cogilal ipsa hostis anliqui malitia inlelligi, <ui fetus rapimus,
prava, etc.Gravius estpeifiuere malum, quam facerc B cum eos , qui erant filii diaboli, catechizando et ha-
Koniolusautem ille perficit malum, qtii per mem- piizando filiorum Dei sociclati adjungimus. Et hoc
bra sui corpbris pervcrsum quidoperatur el noxiura, plerumque mul'o levore labore pcrficitur, quam si
vefura eliamJUe qui fixa iiitentlone malum patrare haereiicum ad fide.n rectam revocare, vel catholi-
disporiit. Solent enim superbi indignantes iabia mor- cum |iia\a agentem ad bonae operationis statuni
dere, solertt attonilos habcre omios, et prasentia reducere coneris. — Qiti dimitiit aqtuts, etc. Aquam
taciti sedula mente per- dimiitere, cst lingnnm i<i fitixa c^oquia relaxare.
' hpn videre, qiii aliquandiu
iractaril. Unde dalur coujici quia ationiiis oculis Quod conlra in bonam parlem dlcitii'', Aqua pro-
prava cogilare dcat etim qni sic mala quae laciat funda, veiba ex ore viri. Qui ergo dhriliil aquas,
inquifit, uf quaj se in fulurum retribulio malorum capitl est jurgiornm , quia qui Iiug lam non refrenal,
"operflmsequalur, non videat. — Melior est patiens concordi.im dissipat. Unde e diverso scriptum est,
Viroforii, efc. Minor est vicloria urbes e\j)i'gnare, Qui imponil stulto silenlmm, iras mitigat. — Quid
qiiia extra stirit quaevincnnlur; majus aulcm est prodest haberc divitias slulto, elc. ? Qud prodesl po-
qtiod pef patieniiam vincitnr, quia ipse a se animus pulo Juds!oru~n in fideb h bcre divitias Scripiura-
superatur, etsemetipsuni sibimelipsisubjicit, quando , runi, cum in his Chrislum in!el'igere non possii?
eurii; paiieiitia in humilitale tolerantiae sternil. — ~~Quid haereticocisdem aliundare divitiis , cum unila-
Sories mitiuniur in sinum, elc. Sicut sorfes palam in tem fidei in eis discex nequuat? Quid malo et ca-
"sinuriv miltuntur, et clausav in sinum continentur, tbolico cxpedit divitias hab re vene fidei , cum
divirii aulerti est judicis, cujus sors elatal, palmam sapienliani pic aclionis babere lieglexeril? — OIIHK
letieat; sic hominuni lacta in prsisenii quideni vila tempore ditigit qui amicus est, elc Qui Doniinuui
patent alierutruin, sed quaequc cujus sunt ineriii, vere amaf, omni temjiore ejus custodit amorein,
patescunt in futuro, prolato vidclicet luuc ac mani- neque iu angusi a passionis dfxril, quem in pacis
"festato judicio singulorum, quasi de sinu examiuis lranqu.ll tate confessus est. — Uomo slutlus plaudel
divini. manibus, elc. Stultus cst qui, cum an mam fratris
CAPUT XVH. suscipit rcgendam, de suis gloriatur aciibus, et non
_ Melior est bucceila sicca cum gaudio , elc Melius polius ei liumili compassione quidquid possit, auxilii
est paiva bona cum cbaritale facere sine scientia salularis impendil.— Animusgaudensmlatemfloridain
praedicandi', Tibc esl enirii siccam esse buccellam, facit, etc. Qui interna Spiritus sancti consolatione
qitam magnis eilulgere virtutibus eiim admistione laitalur, etiam bonae aciionis Uorc decoralur, et
discordiae.v— Corona senum, filii fiiwrum , oic. fiucius prafiniorum pr.wstolaiur ccfilestiuin. Qui vero
Senes dicit patriarcbas ct propbetas, qui a filiis trislilia sssculi, qtias moriem operatur, angitur, pin-
liliprum , lioc"est a successoribus aposiolorum, guedinem divinaecbarilaiis in robore virtulum quasi
dignaiaiidecelibranlui'; et gloria c l piaedicalorum exerccre vidclur, liahere nullaleuus vale', sed quasi
Novi Teslamenii, quod filii veterum patrum esse exsiccaiis ossibus marcescil, quia in bonis aclibus,
meruerunt. •_- Gemmagratissimu exspectatio prmslo- quae facil, gfatiam dilcelionis amisit. — In facie
lantis, eic. Qui praemia fulura fideliier exspectat, prudeniis tttcet sapieniia, elc In facie quidem Do-
guasi gemraae splendidissiinse possessione laciaiur. mini Salvatoris lucebat sapieniia divinitaiis , quam
Nam et in Evangelio , negotialor sapiens pro acqui- inxarne apparens , virtutuin et doctrinae lestimonio
sitione-pretiosae margaiitaj, id est, dcsiderii coeie- dcmonsirabit; verum ocnli Jud~eoruin non creden-
slis, omnia, qriaebabuit, venditlit. Talis negoliator, lium, terrenis polius desitleriis perficiendis, quam
sive adversa seu prospera contigcrint, a sua intcn- salufaribus ejus monitis inlendebanl. Sedet genera-
tiorieiionfJectitur; prudenterintelligensquoniamdiVi- liler saope prudenics gravintem sui sensus in ipso
gentibusDeumomnia cooperanlur inbonum (liom.vui, ctiam fionlisjvicio praeraonstrani; nec lamen stulli
28).— Semperjurgia qumrit malus, etc.Angelus cru-. ad hanc admirandam sectandamaue oculos menti3
S91l . BED.E VEKERABILIS OPERUM PARS II. — EXEGETJCA GENUINA. 93Si
afiolluul, sed' cpnira qtialiterad iirietrt vpluptaiunv A quo magis gratia Sjririius intus replentuf, eo latius
carnalium pertingant, ibla intpntiorte jSerquirunt; — foris borioruin operum gressus raullipiicani, atque,
Noii-esi bonum damnum infmye.juslp,xtc Et de ipso inler magnos Ecclesiae rectores in futuro culmen
-
prificipe ac judice saeeulorum, qtiipro nostra salule- sorlmniur honoris. Aliter, donum spirituale Salva-
percuti voluit, accipi potest, et de omnibus genera- loris, quod raundo allulii, dilalavit viani-ejus, qupd
liter Ecclesiaereclofibus , qui vel faeiiltalibus nudali ad pjurimas orbis nationes per fidei et dilectioiiis
ab impiis, yel ipsa suiil mofieconstimpti, suaepraeseuliam veniret; nec solum populos, sed
CAPUT XVIII. V Jpsos etlam rerum dominbs, cohcupiseentiis renun-
'Imptus cum in profundumyenetit peccatorum, con- tiar.eac sibilibenter obternperare faceret. —- Justus
teriinii,efc. Qui longis peccatprum tenebris involulus prior. accusaior est sui, etc. Omnis qui yere jusius
de luce desperat, jarii ex despefatione, passim sibi esl, ubi peccantium errala eouspicil, primo ad se^
peccandi frena relaxat. Sed talis ppprobrium futurae <. ipsum oculumxonsideralionisinflectit, dumquesuam
damnationis nulla ratione eVadit, queni ab usu suae . fragilitatera sollicitus aceusaverit, sie demum ad
iniquiialis nulla divini timoriS/memoiia cohibuit. — corripiendos alios linguam benignus exserit. Sed ille
Aqttaprofutida, verba e.xore viri, eic Vcrba sapien- qui suis fidelibus dicerc dignalus est, Vos auiemdixi
tium aqua; comparaniur, quia et lavant meiiles au- B * amicos, quia qumcunqueaudivi a Palre meo, notq feci
dientium et rrjiini, ne vcl peecaiorum sordc defor- vobis (Joan. xv); venit u corejus pCr Jiraeseniianv-
mes remaneant, vel doctriiise cooleslisiuopia tabe- divinaeconiemplaiionis, e qu m hoe sit muridum a
scant, et quasi nociva ariditate dcficiani. Et quia in sorde iniquitalis aguoscit. ejusque humilitatem digrta
eisdom dociorum verbis fidcliiim quaxiam mystica niercede reniuner.il. — Fiaier qui adjuvatur a fra-
laient et occulia , qu.x solerliori coniprelieiidaniiir tre, etc Ciiin populus ulerque, Jtidaeorum sciiicet
industna, qus8d,.ni-veroaperta, et cunclis audienti- el geuliiiin, fralerna sibi in Glirisio chariiate coii-
btis facilia ad iniell gendum prolluunt; recte baec et senlif, unam jam catliolicaj Eccles ai civitatem cori-
aijuam profundani <-l lorreiilemdicit redundantem, struit. Et sicut vecies urbium portas muniiinl, ila
Polest atilem et ita distiugui, ul quia Veteris Testa- dogmata utriusqtic Testameriti ecclesias per Prberii,
menti Seriptura lypice prolaia est, dicaiur de ea, quaeunam cailiolicam faciunt, ab infideliuiii incuf-
Aqua profunda, verba ex ore viri, quia Dominus et sione defendunt. — CuinobsecralibnibusIqquyiur pati-
aposlpli palam utriusque Tesiartienti" sacranienta per, elc, Uumiles spiritu huniililer Dominum ado-
mundo reserabant, adj"urigatilrde illis, Et ibrrens rant,"ut evangel cris ille publicariiis; stiperbi sua
redundans, fons sapienlim. -^ Qui mollis etdlssolulus , nierita jactant, ut Pliarisaeus. — Vir aniabilisad so-
estm operestio, elc Qtiia qui ccepta--:: f
hona dislricte C cielatem, ete. Credens ex geritibus populus magis
hon.exsequjlur,disso]utio.ne/negligenti~emarium px- amaius est a Dominp, quam-Judaieus sine fide per-
struenlis imilaiur. '-— Subsiantlti divitistirbs roboris durans, jn qtio secundura carriem natus est. Potest
ejus, eic, Nbn terfena 'ubstantia semper defehdere el de aposlolis ex Judasa rtaiis intelligi, qtiia magis
pbtest, imo plerique propterdiviiias sutit capti vel aniaverint cr enies ~
ex geruibus , quaui suae geulls
occisi. Unde et.EccIes astes &\t,Divitia_ conservatm iiicredulos,
in malitin domini sui; pereuriiynini in affiictioiiepes- CAPUT XIX.
sima. Melius ergo ihtelligifur •Subsianliam laudare Melior est pauper qui ambulaiin simplicilale sua,
viriuium , quibiis quicunque/ahUndat, quasi muro - etc. Melioresl sitiiplex auditor v.erbi Dei, si ea quav
inexpugnabili cunctas hostium arcet insidias, — intelligere in Scripturis potuit, operando perficif;
Qui prius resp nd i quqrri audini, etc. Qui prius do- •quani erudifus quisque, si in illis quae acute intel-
clor esse desiderat.quam.diseati stuititiavnosam non - lexit, a a;resiin praedicandarti Iabia retorquet. —r
decliiiat. Qui judicare pfoximorum facta priusquarn Ubinon est scienlia atiimm; non bonuni, etc Animae
pleiie caiisam-uiriusqiie pariis digiioscat, inordinate quidem humanaescieriiia vitae ccelesiis est necessa-
fesliiiat, el ille secortfusione digiium demoiistfat. — , "ria , quia niniirum sine bac beata in perpetuiim
Spiritus viti susteniql imbeciUIlatemstidm. Et ipse ; esse non potest, At tamen:qtii eJfrenatis serisibtis
vir aif, Spiriiusquidem:prompiusc?t,cqro tittiemin- mentispius appetit sajxre quam decet, plerttriique
[fifriia.{Mtiitit,xxyi).'Poieslxt de qublibet viro sanclo bffeiisionem litcreiicffi slultitibetemerariis tractibus
inielligij quJoafiiis iiribeciliiliiiem, he iri lentationi- incufril, quod in priiriisJiumarii generis parenlibris
bus cedal, mefttis fortitiidine su-t ."titii-u
— Spirilum iriystice signatum est, qui durii appeiitu~.scieritiae.
vero ad irqsceiidumfacilem, etc.Qiii ad irascendum. niajoris vetitum coritirigere properabant, a staiu
. facilis esi, nec se ijise pofest sustinefe , Ua uf ira.tus beatimd nis, iri quaxondiil stint, devianles, in poe-;
saepe ei dicat, quae ptis.imoduiiiplacidus, quia diSte- nam m.i'eriae e't mbrlaliutis inciderunt.— Stuliitia
rit, |i03iiiteat, e p'erum ue ari dixefit ignoret, hominis supplantql gvessiisejus,-elc. Slullofum rtio-
Cujtis tamen vesania iibiiriuriqiiainpef' sapierilium risesf ut, curii peccaridp viam veritalis desertirit,.
modesiiam.facillime siifleriur, atque exieiiiplb sopi- non se errassefateanlur, sed ad culpamContiUoris
tur. —Dorium hominisdilatat viain ejus, etc Dbnum suj reatui originem feferant^ qua-i ipse pccasionem
cliarilat s, sjve aliarum virjuiurtv, qtias a Bomirio peccandi Iribuerit, qui velfra lem fecerit lionii-
fidcles accijiiunt, dilaiat vianv actionls eorujritqu.ia' nem , vel'ad tenlationem ejus hosiera versulum aiJ.
99g SUPER. PARABOLAS-SALOMONISALLEGORICA EXPOSJTIO.—LJB.ll . 994
miserit. JJnde et priiiius noslri gerieris parens, p.b"st.-: \ Cpnlra terribilis ppparebU iiijustis. — potoi pdtris
praevaricationis excessuni, increpatus a Don ino, ad ftlius stullus. Peus qui:in sua natufa Impassibiiis
defensionem mpx excusandfrefugU, dicerts : Muiier seiiipef est, et pjaicidus, Jblere,tariieft;:riosiromore
quam dedisli sbciarii iniliidedit de lignb, eiconiedi dicitur, cum homines, qubs ad se credendum: lau-
(Gen. 111}*Et ipsa mulief :Serpens, 'inquii-j dece- dandumque. creavit, hosli potius malignp, quam silii
pitme (IfcitJ.-).AJivabonamqiie ift-Creatorem, quod . servire considerat. Unde et Moyses de illb, Pmniluil,
peccaverant, retorquebant: ille, quod mulierem per inqiiit, eum, quod iwminethfecissetin ierra. Elttictus
qtiam perjrela Domiiiosoeiam"accepis'set;illa, qubd doiore cordisinirinsecus, Deiebo,\nqml,liomiitem,querii:
Pominus serpentem qui se deciperet; ift. paradiso cretivi, a facie terrm'(Gen.....).— Et tecfdjiigiter per-
conslituisset. Quo confra Sapiens Pomintim j>reeaiur siillantia, mulier liiigiosq. Sicut tecla; perstill-antia
ul hon declinet cor suuiti in verbuni malum, qd excti- pluviamquidem de ccelb siiscipiunlj. iioritatnen Iianc
sctndas- excusaliones in peccatis. Sed xt ille, suos ad ulilitalem a|iqiiam disperliuiu, sed ad niolestiam
supplantaiis gixssus contra' Deurh, fervet aiiiino, potius inhabilaiiiium derivant; ita niniirum haereli-
qui divina irtiperia pef suam Vinertiamcortlemnens, coruriv Ecclesia Jcpeleslium.dona verbpruni,'non ad
insuper ipsum Deum , quasi-impoftabilia hominibus sahitenv animarUiiij sed ad usum suaeiteqiiitiae raale
onera impbsuisset, mente reprehendit insana, —' B iriierprelando, et contra catholicqs liiigando coii-
- Divilim dddunt timicos plurimos;, eic Divitiae
regrii vertit. Teciti enim perst\Uaniia, muiidas qiiideni plu-
coelestis , quae'per sanclos doctbfes fidelibus tri- viae gutias accipiuiit,:sed subjectps Jn domo sofdidos
hu.endae praedicantur, multos .amicos', et iisdem reddunt, et haeretiCuslimpidissima ccelestis oraculi
praedicatbribus, et earum largitofl Domino asciseunt. verha audilu corporis haurit; at ubi haec cprde pol- .
A philosopliis autem caelerisque genlium magistris, - lutb attigerit, auditoribus sujs sbrde niisla Iniiiislrat.
quiariilcertae beatiiudiriis infuiufum sciunt prpmil- — Pigredo immiliit soporem. Piger appellatury qui
tere, el iii quos habuere, sepafahtuf ,'videlicet recte sentiehdo quasi vigilat, quaiiivisriiliil operandp
coriversi ad fidem , spemque Domirticaepromissionis tofpescit.* Sed pigfedo immiitii sopbrefti, quia"paii-
ceriissitnam. —r- Qui lanlum verba. seclaiur:, riihil Jisper etiam recle senliendo vigilaftiia amitiiiur, diim
habebit , eic.Et Aposlplus aif : Non audilores a.bene operandi studio eessaluf. Recte autem sub-
legis jusli: surit- apud Deutn", sed faclotes legis diluf: Ei aninia dissplula esuriet. Natrt qiiia se ad
juslificabuhlur _(Rom. ii j, —-Testis falsiis non superiora stringeiido non dirigit, neglectarii se infe- .
erit impuiiilus, etc. Itedargut;rat eura , qui verba riiis per desideriaxxpaiidit. Et dura studiorum sub-
taniuni scibntiae:^absque.operatibnis effieacia secla-'.. , tiJiurti yigore npii constringiiur, cupjdiiaiis infiniae
haiuf; redargujt ftunc illum, qtii Ipsavefba divirtae "*fame saucialur, rit qub per disciplinam ligafi dissi-
aucloritatis male inlerpretando cpffuriipft, Quod au- mulat, eo sexsurieiis pef voluptatum desideria spar-
teni.mulia saepiusIteranlur, firriiiiaiis iridiciurii est, gat. —Feneralur Domino, qui misefeiur pauperis,
utJoseph somnum regis interpreians ait: Eo quod etc_JJuj'iis sententiae veritalein probat ipse Dpniinus,
fiat seritio Dei; ei velociusiinpleatur (Gen....)'.^-Nqri cum eleemosynam facienlibiis dicturtiin se.es"se-prie-_
decenl slukiim delicim, e\c. Non deceiit lia^reticiiin dicit : Quandiii fecislis uni de liis minimis nteis, niilti
delicise-Scripturarum, qiiia his liene uli non novil; fecistis(Matih.xx^). Ertidi filium tuuni, ne despe-
neque iljtim qiii sefvus adbtic peccati esse probaiur, res; ad interfeciiOnem aulem ejus iie; ppnqs, aniiriam
piaeferri juslisin regimine Ecclesi'». --;Doclrhiq viri iuarii. Siibj'eclum libi.quertilibet, sierfaix cpnspicis,
per patientiam ngsciiur. Dociriiia ecclesiastica per dJigeiiier castigafe curato. Quod si eurari renuit,
palientiam doctorum, quam sil perfecta, monstraiur, Ita erga illum circumspecte et .leiiiperanier age, iie
quia dum iriagis arfliClioriibJisac iriofll cbfpus suh- qtiid omnino in tuis verbis vej actibus, unde ainplius .
dere, quarti a docendi officio cessare voluerurit, os- peccet, inveniat. Ctii sertsui opituiatiir illtid qubd -
tendebaiit utique quanlurii essct salutaris, quam taiiva sefjuitur : — Q,ui'paiietts esl,;:susiinebitdtimnum, etc
insiantia defensare curarunt. Aliier, Dbctiina viri _ Si ertim durifia cortfradicentis frafris, quetn erudire
per palienlipiii nosciiur,- qiiia laiilo qiiisque miricf ccepisti, proyoca.i-i.s~ip.se in impaiieriliaevitiiim laba-
bstendiiuf.doct§s, quahto convihcilur rniriuspaiiens. ris, damnuni prbiecio luaevirtutis in.curris. Etcum
Netjue eriini potesi ver.it'it"er bona docendo Jmpen- illi durius fbrte increpando spem .pfomerendte salu-
dere, si vivendo liescit sequaninfiier alieha nvala tis, agendacque poanitentiae, quam Iiabuerat, rapue-
tolerare. Recte autem subdiiur : — El glbria ejus ris,j latlonem "pro, e», tjubd Iratrerftscaiidalizasii,
esiiniquqprmtergredi. Quia riimjrum peffecti doctoris" districto Jtidici'reddes. Pafel lliterte sensus , quia
esi sic alibrum improlriialeri) palieriter sufTerre, ut qrii per irtipatieiuiariiinopiai furto servit aul rapiins,
suam quoqrie fragililatem novefit ab iniqua aciiorie damnumsiiasaftimae facit, et c.umreiri pfpximi ioilii;
solertef observare. Neqtie eriim aut inuriditia pro- et si nbn liominj per boc,' ccrte aeferriojMdjciratio-
priae conversatioriis sitte tolefaiilia suffiCit extefriae riem'.reddefe habei; Unde editio alia iia iiiiiic ver-
; cbnttirbalioiiis, atit si is qtii fofiitef adversai foris" iufti iranstu!if, Male chgiiqns Iwmo, multo dqirinq .
sii-iiinei,'inius adlmCenervifer iriiqiiis rioribus fayef. afftigdur; el si perhiciosus -fuerit, et qnimam suam
-— Siciiifteriniits-lebnis, ita;:et regis ira,. etc. De D b appbnel,_ qiiia 'riinjirriin, ciiiii [leeuriiam violeiiiiis
regeriiclt, quiet in judicio iiilar.is.ac blaridus ]tisti3 abstulerit, pro liiic aniriiam invilus dabit. -* Emrio
995 V .toSdS VENERABJLISOPERUM PARS.11. — EXEGETICA GENUINA. §90.
iridigensimserirots esl. Indigentem dicil huniilem,, i Pelrus iierbiDomini,etc. (Lttc. xxn).— Qtiispotesldi-
qui se perpetuis bonis egeresiiiexessatione recolit. cere, Mundum esl cor mehm, purus sum a peccato?
Talis"namque, ut riiiseficordiatn cpnsequalur a I)o- Noiaiidum quod non ait, Quis potest mundum habefe
niinb, niinquara proximb inisereri recusat. De quo et cof, et-purus esse a peccalo ? Sed, Quispolest dicere,
subseqnenfer annectit: — Et melioresl pauper,quam inquit, Munduin esl cor tneum, purus suni a. peccalo?~
vii tnehdax.Melibr est, namqtie Iiunvijls corde, qui Quia sunj qui, largienie divjna gratia , possuht jnxta
riihilsuis fidil operibos, q.uamquf se prae excellen- humanura modum, et cordjs et operis munditiam
tiavjfiulrim, viri iiomine digriura ducens faililur; liabefe. Uude xst illud Dorainicuni, Beaii mundq
nescius qubd dunv gloriam Dei in se transfert, su- corde, (jupniamipsi Deum yidebunt (Malih. v); etin
—-
perbiendb perdit bona quaae~essit, Absconditpiger psalmo : Quis ascendet iri montem Dbniini, aut quis
manum suam sttb axilla, eic. Nemo ila piger est, ut~ stabiliti Lco sanclo ejus ? innoceris manibusel mundo
ad os manum suam vel comedendb reducere, labo- corde {Psal. xxni). Si ehim nemo mundum babel
fem jiutet. Sed pigrb la.borest', manurii ad bs porri- " cor, rieque ullus'est purus a jieicato, Consequens
nec' hoc est profecio ui nulltis ascendat in monlein Doniini/
gere, quia desidiosus quisque praedicalor,
vrilt bpefari quod dicit. Manurii qiiippe ad oS porfi- iiulliis lioiiiitiuiiistelin loco sancto ejus. <)uia vero
gere, esl voci opere coricofdare. Tesiisiniquus deri- cotistat niultos asceiisurps in tiioniem Doniiiii,*sta-
del judicium, illud vitJelitel qiiod dicilur, Non falsum turosque in loco sancio ejus, restat itaque ut sint
'testimbriiuriidiceS.Velcefte futurtim, de qup 'stipra nvulii-mundo cprde., et juxla humanae pessibiliiaiis
dicitur, Teslis fqlsusnon erilimpuniius'; el quiibqui- modum, puri a peccaio. Nec tamen se ipse quisquanv
tuf mendaiium, peribil; el os; impioruni devorat ini- Riuiidicprdem et iinmunem esse a peccato absque
qultqiem. Sicul famelicus refici cibo desiderat, ila temerilate pronuntiaverit. Stulta.esl liamque.propriae~
impius , tit Jnirjuitatis excusaiione satieiur, ardenter iaudis jactaniia ; teiDeiariuui, de sua quemque in-
exquirit. -- Parata sunt' derisoribus-judkia , eic noccntja, yel ju.stiiia jglor.iari.' Et quia sunt qui sua
Etsi feprobi, ut pratidictiiraest, vel jussioiiis yel laudare quasi forlia, proximoruin yero facla velut
coinminatioiiis divinaejii.diciujiideiident, parata la- yilia soxiit iipprobare, recte subjungitur :-— Pon--
inen ebs exspeciant jndicia daiririatib.iiisquaeut Jnal- dus et pondys, mensura et mensura, eic. Diversum
Iei ferf urii candens, ita ebs in fornace gehennaesine nanique pondus in domo sua diversam habet mensu-
fine" verbereiit. : - ram, ut aliter videlicet sibimetipsi, aliter metiatur
' ' '".'
. "CAPUT XX." proximo, qui iii suis seniper actibus, quae lauilari,
Propier frigus piger ararerioluil, elc Qui nunc _ in aliofum vero, quae vituperari possint, rimatur.
pfopier desidiam.iri Dei servitio iahorare ricglexit, El ideo talem juste abomiiiat.tir Poniinus, quia ni-
venturp die regni rneiidicabif, et ribn dabitur ei, quia niirtini quaiiturt) sibiiiietipsi absgpe meritis pla-
quaecunque .senijiiaveril'bomb, liaec,et meiet. Bene cet, tantum supeniO inspeciori: nierifo displicet.
ergo regnrim Dei acstati cbmparatur, quia lunc.mce- Verufti quia peficulosum esl cuiquani de alicna con-
roris iiosiii nribila transeuni, et yitse.dies ceierni scienlia J'udicare, cujus.ihle.niionem scire.nequit,
splis clariiaie fulgescunt, etfruclus Jaboris iti garidio dat consiliuni, quibus indiciis judicium liostri cprdis
pereipitui. ;—Juslus qtii ambulat in simplicilale sua, erga pioximuiii dirigere debeamus, Nain sequilur :
etc. Norihoc secuhdujn litterani seiriper stare polest. — Eislu.diis suis inietligiiur puer, elc. Queincuiiqiie
Nam ef beatus Samuel, vir jiistus et simjilex, dissi- enim virtuiibus studere, mpdestiae, comineniias,
~mil.esstii filibsdcreliquit; et Acliaz, rex injusius ac audilioni sapientium, et- obser.vantiae.mandatorum
reprobus, beattim ppsl se derelitjuit filiumEzechiam. Dei, maxim,;que ljutniiitati ac simplicilali, lmjus
Sed filios justi dicit eos, qril exetivivlavjusiisequuri- miijidaesse et recta opera intejlige. Quem vero his
tur. Unde et nuncxmftes elecTi jiropter Jideni, Tilii contrar Kiniicr tenere depreliendis, huiic velut jm-
dicUntuf Abrabae, les e Appstolo, qni ait : Si auiem mundiaedisiorli coidishominem, aut corrigere et
vos Cliristi, ergoseiiicnAbralimestis. Quibus beailitu- D castigare, aul sihoc non vales, vitare.ac declinare,
do nori litijus SKCUH,sed futtira pfomitiitur. Unde pe abeo ipse corrumparis, curalo. Nec videri xori-
recte subjungiliir : — Rex qui sedel in sotio judicii, trarium debet quod hic sludiosi jiuefi munda esse ac
efcElst eriim iii hac vila electi mala paliantur, re- recta opera ttstaiur; supra vero ait ? Quis poiesl di-
pftiborum, tibi univprsals j'ud cii' dies apparuerit, cere, Mundum esl cor meum, purys Suma peccalo.?In
omnia maJa dissipaliunliir; et coronatis eum Ppminp hoc enim versu, sludiumrectevivendi suadel;in illo,
justis; soli poenas sulviluiit injusli. Qubd etiam niinc pr~esumpiiorieinpropriae jmritatis dissuadet; in isio
per, partes agiiur, ciim quis sanclpfum viclpr exierit niuriditiani et rectiiudinem, qualis in hac vita j'u-
de saeculo,'se.d et ille qtii enm iribulabat, persecur sloium esse potest, docet habendam ; in illo, stibtili- -
lor, digna faciis perceperit. Pptest Iiic versus ei de taiem divini examinis, qua honiiuum facta etihlei)-
eleciis accipi, qui habent alfquand.olatentia in niente liou.esdijudicat, Jnoriet scm.ior anje oculps haben-
niala, quav ab aliis viderf non ppssinvt honiinibus, dam. Unde et illum locum antiqui iiiterpreies ita
qua) taraeri ipse Dpminus cerriit, quandp ea occnllo transfuleruiit : Cu n sederii.rex juslus.in soliojudicii,
respectu grailpedestfuil, tesianie illo qul a.it : Cpn- quis gloriabilur-caslumse llpbere-cor?autquis gtoriaz
aersut liominus respcxit Pelfuni^et recordalus.est bilur mundum se. esse a peccato?Q,~iicl hunb quem
397 SUPER PARABOLASSALQMQNIS. ALLEGORICAEXPOSITIO. —LI&. II . da8
-cxponimus,versicuIunimartifesiiusppsuere, dieenles: A A niinisierium aitaris indoctusetteraerariusaccesserU,
Juvenisqui cum juslo esi,direciaefit:viaillius.7Qui et ipse in die nbvissima gratiain reniuneratiohis;
cum sapientibus gradilur, sapiens erit. Sictit e con- quae bene ministraiiiibus. feproiftitiiiur, perdet, Po-
trario, amicus stultorum efftcietursimilist;—Aurem lestel itaaccipi, qu.iaqui in praesenti suas vult vih-
audienlemdicit, auditorem verbf obedientem :\'ocu- dicare inj'urias, bicxorona patieniiae in fuiurp care-
ium videntem,docioreni eriiditum, Nenio xum Scri- b\"i.Cui sensui poiissjmum videtur convenire quod
pturarum se scientia institutum, et ad dicendum-ver- sequUur : Ne dicas, -Ileddam.maluin,etc Quod-etiam
bum Dei viderit idoneufti, despiclat simplicitaieni versiculo sequenti astruit, xum.dicit'^,-:A6omina(io
frairis, qui.elsi minus doctus ad prfedicandum, non esiqpud Deumponduselpondus, xtc Duplex namque
tamen miniis promptus est ad discendum vel ad im- est ppndus, el siaieram habei in corde siio dolosam",
piendum bona quaedidicit. Sed.-recolal qtiia.qui silii qui duni peccaverit, ipse veniampelit a Domino, et
niajorem scicnliae graliam dedit, ipse fratrij q.uae "nihilpminuspeccanii.in se horaiiti acpoeiiitenliquod
Jjabet spirilualia dona, tribuit. Nec sibi propter se peccavit, diniittere, non viilu Eum, qujVDeiisest.,
solummodo, sed etiam propier frairis cornnioda, flectere:ad miserandum precibris satagit; ciim ipse -:
iribuit dona quae volriit; dans uiiicuique graiiain homp. existens, nnllis hominiirii preeibus-fleCtiad
secuhdum mensurani donationis suae.:—Nbtidiligere *B misericordiam possit, qui jure quasi iniquus ponde-
sbinrium,elcNolidiligeresomnum peccaliei iriertiae, rator abominabiiur a DomiriQjV quia suas injurias
- de quo Aposlblus ait, Hora esl jtitn nps de soritno graviores quain Domini .merisuratiir : verbi gratia,
surgere (Rom. xm ); ne te si nuiicberie vigilare,npu nolens indulgere ei qui.suam uxorem polluit, et
vis, egestas in fuluro illa gravissima, ubi nec stillam postulans sibi indulgere, cum forie-desponsatam
aquae unani sitiens inyenire queas, occiipet. Aperi Cbrislo- virginem -maculaveril;;'vel certe, aniinam
oculos tui eordis ad vigilias sartctas, et saiuriiaiein suam Deo in baptisniaie cpnsecratam aliquara vilio-
tihi gaudiorumxoelesliuraberie yiveridoconquire, -r- rum sorde fedaverU.— A Domino ditigunlur gres-
Maliimesl, niatum esl, dicit omnis emplor, etc. Ergo *- susviri. Quicutique liominum gfessus rectum iief
et is qui aeternapraemiaincoelis comparare desjderat inceduni, non fit JiocTiberiale huiriani arbitrii, sed
nialum esl quod in prssenli debet sustiiiere, utcuin gubernatipne Jllius, cuidicit Isaias, Omnia eiiimope-
recesserit de mundo, tunc glorietur ; aperte perspi. ra noslra; operalus estinnobisflsai...;.). *—Quis
cieris quia non sunt condignmpassionesIttijusteritporis autem lioniinuininleliigerepolest 'viariisiiairi?ln hoc^
ad fuluram gioriam, qum reyelabilurin nobis(...,,.,). inquit, nlanifeslurticlarei, quia -quidquid-borii habet
— Aurum et multilndo gemmarum;' etc. Haec, .est-s -Mquisque, a seip.so'non.habel; sed gralia Dei, quod
gloriatio sapieri.tis empioris, qui quandiu ehierit,'.' nec pef sui libertatem arbitrii, qtialis futurus sit,
malum esse dicit quod secum 3gitur;c,um auteiii qualiler vei quandiu vicuirus iiiielligere poleril. -=-
quis sanetos Dei ofFenderit'sive-Iteseril,.e.t quasi.vile Ruina,est liominisdevoraresanctos, etc Ciira pecca-
maiicipiumpro libjto suaevoiuplatis eos traciarenon tum sil-ulli hominum nocere, quaiiio magis est cuin
recesserit, laeiabUur se sapieiiler eniisse,;Sicxtiam T.imuerit?:Qiiomodoquadraginla viri in Actibus Apo-
«belesiis regni emplor, ubi hinc recesseritexsuUabil, sioloruiiiricvoverint,:Senon manducaturos,nec hibi-
comperiens labia scieniiae,id est^doctrinaespiritualis, turos, donec occiderenl Pauliim ; et pagaiii saepe, ut
qua usus est irt comparationecoelestium,,auro, gem- legimus, diis suis Clirislianoruni sangniriera devbve-
mis, etvasis esse assimilaoda preiiosis. — Suavis runt. liunc versicUlum anliqua Xditio jtixta aliura
€sl hominipanis mendqcii, eic. In quocunque meiri- sensu.mposuit, dicens : Muscipula est viro tacito ali-
bro quis amplius peecaverit, in eb ampliora in ul- quid de suis consecrure; posiea aulem quam vqlitin
lione patielur lornienia. Uiide recle, qui in ling»? fecet.it,.pmniientiam agil.Et quia ulrosque, et eos
magis deliquit, in ea plus arsurus esse perliibeluf, . qui, ut sua vota conipleanl, sanCios perseqtiuiiiur,'
dum os ejus calculo,qui est Iapis ignitus, jmpleuduni Jamrialioreslatajfema, recle subdiiur : — Dissipat
esse referlur. Quod. accidisse consiat diviti illi qui -Qimpios
] tex.sapiens, etc. Moris autem ftiisse aiiliquo-
eptilab~afurquotidiesplendide, cutn.in inferno ardens rum, ut,-adepia de hoste yictoria, fornices sibi efi-'
refrigerari sibi a Lazaro linguam pelebat. Nam qui .gerei.it,in qtiibus virlulum suartimJaudes describc-
in verbis supervacuis, in epulandpdefiuxerat, in renl, ul in Saulis opere le«imus. 'Dominusergo re.v
liftgua amplius ardebat. — Ei qtti revdat mysteria, noster non solum impioruur deslruit inaliiiairi;sed'
eic. Si qui's voluerit tuismisceri arnicitiis, et videris et magnamcum electis snis ejusdera triumphi. glo-
' huijc prioris amici pandentem secreta, hunc velut riain perpetuo celebrat. Huuc versum alia traiislatio
perfidum cave, — Ilmredhas, ad quani feslinqtur in sic habet: Veiitiiaiorimpioruriirex sapiens, etiininiiiet
principio,eic. Qui per avaritiae nequitiam in hac vita iltis rotam malorum,'\A est, poeoamnullo fine con-
. multiplicafiappetunt, in futuro ab aeternopatriinonip sunimandam. Cui videlicel rotae eoiitiafia-est corona
-exhaeredesfiunt. Aliter ; Heereditasqd quam feslina- vilae seterna?,;quam repromisil Deus diligeniibtisse,
lur in principio,in novissimobenediciione.earebit.Qui — Lucerna Domini' spirdcuiuni.liominhi ,etc. Divini
gradum fegiminis, priusquam Su.bessedidicerit, prae- afflatus illuminatio, cum in mentem Itortiinisvenerit,
posterus accipit;. in novissimo, mercede benedictio- eanv sibimelipsi illurtiinansoslendit quia,*ante Spi-'
nis, quaebonis rectoribus debetur, carebit, Qui ad ritus sancli adventutri cogUationes pravas pbrtire
999 REDyE VENERABILIS OPERUlil PAllS II. — EXEGETICAGENUJNA, 1000
poterat, el pensare nesciebat. — Exsultalio juvenum, A^ si nullo exlernae retribulionis iiituilu perrigaiur. Sic
foriihido eorum, etc. Canitiem sapientiairidicit. Tunc impletur quod ipse prtecepil : Te auiein faciente elee-
etenim civitates ciijusque bene ordinalae, lunc res mosgnairi, nesciat sinislra lua, -quid faciat dextera
sanclae EcClesiav recte agunlur, cum et fortiores luti (Maltlt. Vi, 3). — Gaitdiumjusto esi facere jtidi-
quique viribus, necessariis insislunl operibus.: et eiuni; etc. Gaudet justus, cumbonis desudatvoperi-
seniores majore prudentia praediti.de Jvis quSeagen- bus, quia sperat se prppler haeCbohis remuneran-
da sunt, salubriter consulunt. —Livor vulrieris ab- dum esse perennibus. Al vero Teprobi, dum raala
slerget mala,-elc. Cumenim -exterius pereutimur, ad quaeDeum prohibuisse norunt, faciunt, quamvis siiae
peccalorum nosirorunv rtiemoriam taciti afflictique luxuriae perpelraiione carnaliter delecientur, meritis
revocamur, Et per hoc quod foris paiiriiur: magis tameri pavore iiiierno carere non possunt, quia se
inlus quod Tecimus, dolemus; sicquefit ut inier mala perpetuo passuros pro his quas teriipbraliter ~
-yhlneraaperta corporis, magis nos abluat plaga se- male fecerint, non ambigiinl. — fir.qui erraverit a
creta ventris, quia sanat nequitias pravi operis, via doctriiim-,etc Gigantes dieit imnuiiidos spifilus,
pcc.ulluinvulrius dulpfis. Solet quippe veuiris appel- de quibtis beatus Job, Ecce gigantes, irtquit, geinunt
laiione mens accipi, quia sicut venter consumitescas sub aquis, et qui habitant cmri eis (Job. xxvi, S),.id
ifa mens pertractando excoquit curas 1" esl, superbi et male. fortes spiritus .daembuiorum,
CAPUT XXI. ...-.-'- cum his, quos deceperinl, honiinibus, poenis sub-
. Sicut divisiones,aquarum, etc. Quare cor regis, et- acti torquentur. Horum enim ccelui. sociabuniur,
non poiius omniuni hominum in manri Dei esse' qui a via veriiatis erraverini, ipso judice ailesiante,
perhibet, cum scriplum sit, Quia inmanu ejus sunt quf se illis diclururii esse prsedixit : Disceditea me,
omnes fines terrm (Psal, xciv), nisi forle fegem san- triatedicli, in ignem mlernum,qui paralus est diabolo
ciufti quemqtie appeliat, qui yitiorum bella in seipso el angelis ejus (Mailh. xxv, M). — Pro juslo daiur
vinCere, virgnlta malitiae novit exstirpare? Sicut impius, elc Justi et.recii idem esse videuiur; sed
eniiii Dominus muliifariis aquarum divisionibus ter- distat inter impiosxt iniquos, quod iniqui suut
rarum fines iale sinitil et aeris implet, legit quoque omnes ieprobi; inipii vero, qui majoribus impticaii ,
aqiils superiora ccelprum ; ita cor regis qubcuBijiie scelefibris, vel riunijuani-sanclie mysieria fidei jier-
voiuerjt inclinat, qu|a siCut divisiories graiiarnm ccperunl, vel posi accepia ad aposlasiam redieruiil.
juxla suatu volunlalerar et aiigelis et hominibustri- Unde potest hoc loeo impios, bmnes fidelium perse-
buii, ita eliam corda sancforum-quibuscunque yo- • cutores dictos accijd; porro iniquorum vocabulo
lueiii, digna donationibus reddit. Neque ullum habet _ geiieraliler tminesmali designari. Et pro j'iisto daiur
Pelagianista Iticum-,quo absqtie Deigratia quis salyus irapius, cum prb inariyre pefsecutor, qui eum niorti
fieri possit. — Perversa: via vifi aliena esl; etc-Juste dedit, punilur.Pro rectis iniqui, qui eorum justain
coram Domino vivere proprium est humanse cpndi- vilam videnles, imitafi nblebant. Pamnaiur Ilerodes
lionis. Unde alibi dicil, Dcum litne, et mandata ejus non tanttira pfo irtnoceiilibus, quos impie neci ira-
.pbserva, Itocest enini omnisliomo (Eccli. XII).Al qui diditjsed et argumentum damnationis accepii, qtiia
perverse vivit, alienam profecio -a naiura humaua iidem magorum sequi ad<jua3rendumDominuiiino-
viam incedii. Perversa ergo actio aliena esl, et luii; cura esset inier Jud~eos,,et prophetafuin dicta
coulra iialuram. Qui aulem mundus esi in opere,. hic cogriosceret. Hinc eteriim Dbininus- ait : Regina
recte, quod per naturam originaliter sumpsit, exse- austri surgel iit judicio cum generalione isla, el con-
quitur. — Melius est Sedere iriangulo domalis, elc demnabil eam, elc (Malllt. xxi). Non quia ipsa sua
Atieo verum est, melius esse ut sedeas in angulo virtute ac potenlia coiidemnabit,, sed qu.ia Tn ejiis
domatis, id esi, in secreta allitudine vilaeconlinen- comparatioiie condemnabiinlurr qui devoliouem
lioris, quairi ctim nvuijere mala in domo, quse sit ej"usscientes, cum facilius inullo possent, sapientiae
tibi conimiinis cum illa, ut eliamsi optima libi mu- curam dissimulabanl habcre. —Thesaurus desidera-
lier ducenda oJTeralur, melius sii cbniemplo connu-. bilis, et bleum in habilaculojusii, elc Alacrilas bo-
bio propier xomitatunv.Agni cceliberaducere yitam. *' norinn 0|)erum, DeOsemjier ainabilis; el plnguedo
— Qui bbturat aurem suani qd clamorempauperis, etc. dileciionis in sancloruin ccclesia refulgei. Queni
Generaliter ha;c a.ccipiendasenleniia, el rion egeno versiculum beatuspapa Gregorius inHomiliis Evan-
tanium, vel corporaliler infirmo : nam et qui in gelii, juxta aniiquamlranslalionerii posuil: Thesdu-
. crimiiiibiis alienis nou aflcciu misericordiae condo- rus desiderabiiisrequiescel in ore sapietitis. Verum
Jefe, sed jiidicaiiiis.inavpli tenere cerisuram,.psien- reprobi non tantum. virtutes iiori assequi, sed e't
diisenecdum vitiorum feiibuseliquatum, necauditui persequi, el quaiilum valent, in bonis obruore fe-
divinaemiseratloiiisxxisiere tlignum. Muyus abscori- stiiiaiu. Poiest sane hic vcrsus de quplibet niartyriim
ditum exstinguitiras, eic Qui iram districli: jtidicis, accipi, in cujus habitatione, idest, corpore, anima
qtiain peccaiido nieruil, placare desitierat, eleemo- sartcla, Dei videlicet llie/aurus servelur, abundet et
syiias det pauperibus, et Jioc riulla deleciatipne hu-; unctlo gratiae spiriiualis. At persecutor impruderis
maiii favoiis, sed taiitiim amore Condiloris, qiiii hujusmodi liabiiaculura disfumpere potest; tbesau-
cordium occulla respjcii. Sic euim fit munus abscon- runv vero, qni habiiaculo leiiebatur, ei oletim uequa
dilum, sic ad niiliaandam Condiforis iraim proficit, quam. langere polesi. Unde Domiiitis dpcet rion
.1001 SUPEft PAtlABOLASSALOMONIS. ALLEG0RICAJ3XPOSITIO..,.—LID. II. m%
iimcre eos qui oceidunt corpus, el posl. ha;c non-jA crediderunl in DominOj^ed.propter Pharisaaos nqn
iiabenl amplius qujd faciant (Luc. su)."— Civita- .confltebanturj.ui de synagOganon £jicerentur : quia
lem foriium ascenditsaplens, eic.Xavilatemfortium, eiiimeranl callidi, videbant.maliim..perseculio'ni.s
aiundjirii dicit,. qiii quondam maliguoruni spirilnnm quodiniminebat, et absconderunt fidem piela.tis
iyr.annidjstdlfaesubacius serviebat, habens fiduciam quam parumper eoncdperant. innocentes.yero. apa-
viiae in cultu Teorum qui nori suril dii,; sed opera sioli,periransieruntitinererectoprofessionis, quo coa-
manuum'fwmimm'(Psal. cxm).. Han.c civiialenriiir- perunt, et affliclisuni jperbere^v-ihculis,careere et
' iravit naius ille in
carne, qui est Del yirlus,' el Dei ipsa etiam moriemuhati. Utrorumque auiem exem- -
'sapieniial-I Cor.i). Deslruxit per suos praedicatores piuiii multi usque nunc^ et ;in certaniine fidej, et in
eullum deprum, in quibus' fuere eonflsi, verilaiis communibus sequuntur acljbus. Hunc versum
ig-nari, alque in fide coelestiumdccuil-habendam aritiqui interpreles manifestius, sed in alium sensum
- esse fidueiam, -qu3snunquain .posset destrui. Sed "transtulwunt : Astulus:vidensnequam puniri, valde
e.t t.quotidie civitdtem -fortium ascrndit sapiensv et ipse.disciplinamaccipityinsipienlesauiem prmlereun-
destruil robur . fidueiacjus, cumaliquis fidelis d.o- tes damno afflicli suiil. — Finis modeslim,- linior -
cior"argumentapbilqsopuorum yel basretiporum,yel Domini, etc. Modesliam dicil constantiam qperum
etiam coniumacescaraalium fralrumconlradiclion.es; 8 bonorum'; .limoremverq Diimini,illum qui permanet
squibus scelera sua defendere et alleviare niluntur, insKCuIumSEceuli,Quia niinirurii^erfeciio virtutmn
asseriione fidei, etiecclesialica casligalionis disei- eslad hune animi slatum conscendere,,quo gratiam;
plina redarguii, atque eviscerans' annulal.,—Testis Gonditorisvelinnipdico limeamns»offendere; riihil
mehdax peribil,'eic. Quise.Deo seryire testatur, nec prorsus ejus memprise-pneponentes,- quas alibi chari-
Taclis dicta exsequilur, peribil. Qui auiem fideliier, tqs vocatur,perfectaforasmiitenstimorem(I Joan. iv),
at promiuit, jiissis subdilur divinis, hujus joqiielaad seryilem videlicetet incipientem,quo metuii quisque
vicloriam pervenit, quia dum per c-betlienliams.ua ne forte peccando po3nis mereatur subigi, Quod
desideria vincere satagit, perjustiliam judicis post- autem.subjiingil,.ffivijioe,-et.gloria,etvita;\n futuro
modum vhaoriSe palmam' percipil. r—Vjr impjus- significat, Finis ergo modestiae"limor Ei.oriiini,divi-
procaciler obfirmql yultum suum, etc. Judas, quia i\x, et gloria, etvita': quia nirnirumperfeciio virlu-
impius corde erat, quamvis ipso Dpminose redar- tum est in bac yita, ui.limeamus Dominumliritore
guente, rioluit mala eoeptarestringere; porro Petrus, sancto, boc.est,. sincera illujn dilsCrirjrie-;-entanras;
guia rectus erat corde, idyest, rectiiudinis amalor,. Fjiiisviriiitum in futurd, ut diyiiiasiisereditatis pro-
respicieme -se: Domino, mox pbeni|endo correxii, w , missJB.'regni. cosleslisygloriam et vitam sine line
"
qriod negando deliquit. — Non esl sqpienlia, npn est percipiamus a Do.mino.UiidePelnis ait;- QueUicum
prudeiilia, etc. ftusecunque• consiliantur et sapiunt viderilis, exsuliabilisImiitiainenarrabijLi etglorjficala ,
hserelici, nibil est, et vanum et inutile. — Equuspa- repqrtanles finem. fidei jv.eslrai, sdtutenl anmiarmn
raiurad diembelli,. ele. Hominis quidem. esl Deo vestraram{I Pelr. m)..— Atma el glqdii in via per-
de.voiurn.lempore persecutionis aniinum preeparare, versi, etc, Dupliciter inlelligendum, quia perversi-et
cqrpus. offerfe discriuiini; sed divini .est-adjutorii, arnratisimi semper ad nocendum proximis, verbo
ut ccepto Jaboris, agonis victoria, salusque succedat. vel opere scelesto,;el ipsos paraia"semper exspectat
-,.'-.' •_ / GAPUT XXII.,', . ullio divini cxaminis. Qui vero animam suain in
Melius esl nomen bonum', elc," Nomeri.bonum «ternum salvari-procurat," lohge refugifab bujus-
dicil, non quod a-lurbis vulgi imperili, sed quod fi- modi armis et gladiis, quia et mentem riianumque
delium, quamvis paucorum, iestimonio -laudetur. suam a proximorum"lxsione refrenat^ et ne auiinad-
Neque enim bonum babere nomen refugit, sed a versione districti judicis ipse feriatur, imenia mente
bonis soliim quayebat laudari, qui ait: Si adhuc praecavet,—Proverbium est, ^Adoleicensjuxta viam
hominibusplacerem,Clirisli seruas non essem{Galat. .suam, elc. Gonslat plerosque in seriectute, Domiiio
]). Nonien ergobonum est^ nomen religionis, quod "j) donante,' mutari a viiiis quae adolescentes habue-
divitiis mundialibusjure prapfertur; nam etsi.mun- rant; etcontra, nonnullosi illo deserenie se, dese-
dum quis luerarelur universuin, merilo hune conr rere circa senium virluies .quibus in adolescentia
lemnerel, tantum ut nomen ejus scriberetur in coe- Videbanturillustrati. Sed quia mullbsajpius quisque
lo, ejusque memoria, et inler angelos, et inter mores quibus ab adolescenlia Imbuiusest inreli-
horainersanctds figeretur aiter.na.— Super argenlum quum vilss leinpus exsequi consueyit, proverbinm
elaurum, gralia bena. Dlajn significat gratiam, cum esse dicit, quia quod adoleseens quisque ceperii, iti
quis prq bono opere laudatur a bonis, imo-pro col- senecta mon, mulaverit. Non tamen ipse sqmper
latis ei donis 'merilorum, glorificatur Pater qui in ila evenire confirpaat.Jdcirco autem hujusniodi pro-
coelis est, — Dives et pauper obviaverunt sibi, etc. verbiumponil, ut auditoressuosa primaajtate virtu-
Neque divilem'propter divitias, et bonores, neque libus studere persuadeal, ne forte in' senectute non
proinopia .pauperem despicias, sed hoc in uiroqqe possiul discere siudia"quibtis in tenera aelate manci-
inerilq venerare, quia opus sunt divinum, quia ad pari-despexerant. Nam et" - ' '~ '
imaginemDei ei similitudinem facti. ^—Callidus vi- semeiest ifnttuXa
receris servabitodorera ;
dil malum, el absconditse, etc, Multi ex principibus . Quo Tesla d-.u
PATROL.XCI" 32
^SCOS - -'BEDiE TENEfiAMlS QPERUM PARS II. - EXfiSEtrcA GENUINA. -1004
'Et Graeca narratMiis4orja'*Aiesaudrum' poteriiissi- J kmullds justorum, qui al) ejus viii discordariL
• iiiiim rcgeni, oibis doriiinatofeim,et In ifiDnbus"et in -tOrmentis et mqrie coBsuinat. Leo.est, '.iriquit,foris;
- Incessu Lediiidis paedagogi sui lrrin potulsse carero in inedio plalearum bccidendussum.-Qiiod est aperte
"vitiis, quibris pa'rvulus"~adlru'cfueral irifectus. — dicere, El verba ei opera- virtutum ubi osteiidi foris
Dives pauperibu-simperat, etc. 1Patet ^uxta litteram; cosperiiit, stalim perseeutio velhbminum vel spiri-
sed et diviies virtutibus in judici.o:occulli iiispeetd- liiiim coiriitatuf imriiundorum. Nec valeo lentalioni-
risprincip.aniur eis, iind epnirn fiiinri sjudices exi- bus .resi.stere, sed; in ipsis boni "pfoposili yincar
; sUint, qui virluium divitiis eaierit.: Et; qiii .verlium . incospiis. '^fFoveq'profundaK os aliemv, elc.-Qui
'Mlulatir doclrince accipit. a ddctore, sefvus e.st yeriiaiV^ver^bscui.a^jnerctflcis; libferit-eraniplectitur'.,.
ejusdem: docloris, id est, -debftof implendi orrinia quasi jsriuam jam gebenrialis pulsai abyssi, citpq-ue
--quaejUi[ille] riiagisteriicoalesiisjufe proecipit,—-Qui mergeuir, si pederii caulus ncin/eifaliit, si non
uemirialiriiquUalem,'cici Gerluin est quia ,is qui vel membra ca^tefaaviliis cohibel foveaepoenalis, quam
verbo yel exetripl<5 docet iniquitatem, recipiet vindi- nulius oinnino nisi liliusirse iliabitur, — Siu(('t(ta
ctafn; setl quiasequilur^fittiirgQ irw suaibonsumma- colligata esi iri corde pueri, ele. Mullqs ndyimus
bhur, illanrmaxime iniquilalem videtur dicere, quaj puems sapientia prssdilos; nam Jeremias puer pro-
•jinmili et inipia riiente peragitur, ui esi iairocinia " pbetiseminisleriuni suscepii. Et Daniel scribil, £tuia
' exercere, lioroines servitio 7 preuiere, lormeniis Deus dedit pueris abslhieniibus-scienliam ei discipli-
.laniare, inorteperimere, boyeni vidu'33 pro pignofe nam iri omni verboet sapieniia (Dan. 1;,). Uudereslat
aulerre, ipsam de adversario, cum possii, vindicare inielligere, quia pueros hoc loco, nmi saiaie, sed
noii vellc. Talis etenim merito virga ine sua: con- seusii panulos significcl; quales esse veiahat Apo-
sunitnabiliir; quia,sicul Dominus ait, Omnis qui nc- sioluseos, quibus ait, Nolitepueri efficisensibus,sed
ceperil gladium, gladio peribil (Matth. xwi, 52), id " malilia parvuli esloie (I Cor. xiv). Ilujusmodi eriirn
esl, qui iniusle in alios sseviunt, ipsa saevitiasilmiiel pueros, id est, auimos stuUiti.i*,vel lusciviaj, vel
interiluin conseiscunl. Yerum quia tlucral de impio, ineriiae dedilos, necesse esse jinenili disciplina ca-
-srquiliu e conlrario depio ; — Qui pronvs ett ad st;gari, et ad justum viia; Irainiiem, prudenl>urii"vi-
"ftiiscricordiam,benedicetnr, elc. Iluic simile cst illud gore perduci. — Qui calumniatur pauperem, eic
Judicis eju>deni, qui fnisericordes abimpiis diseer- Constalquia rapacCs,-elquoepauperibus aufdrunt, et
ilens, <ait: 'Venite, bericdicliPatris mei, possidele - quss jusievidentuf possidere, pariter;omnia.perdun),
t:egnum- paralum ^vobisa consiiiutiohe muridi; quia cuni iri examine dislricti judicis" posnas pro his quie
esurivi, et dedisiismihi vianducare, et cxtera (Mallli. „ gesscre recipiunl', sed et bis qui pauperem spiiiiu
-xxv, 54, 55). Possunt auiem panes qui pauperi Jratrcm calumniaiur, virlutibus ejus detrabendo, ut
dnntur, non solum alimenla carnalia, scd eiiam do- per bujus viluperationem ipse divitias quas deside-
eirina spirilualis, qua anima reficilnr, intelligi.— rat augcat, id csl, gloriam IaudisMiumanscmajorem,
Ejice dcrisorem, et exibit cum eojurginm, elc. Ejice quasi sanclior accipiat; merito nlis calumniator,
haercticum, quem cdfrigere non poies, ab Ecclesia; quidquid bonacaciionis liabere xidebatur, arniuii, et
et fum illi libertaiem absiuleris prjedicandi, calho- a fruclu \irlulum vacuus in fine mancbil. — Huc-
iicje paci auxilium prastas. — Qui diligit.cordis usque perlingillitulus Parabolarum Salomonis, qui
mundiliam, elc. Qui mundo corde rccte pra>dical,'in- supra posilus est; ex quo iiovuni loculioiiis genus
ter illos connumerabitur, de quibus eidem Regi cl probalur as^umpsissc, ut ea quiti dicercl, nou qjasi
Coiidiiori sseculorum propbeia dicebat : ilihi autem ad alium quein doceret loquendo, sed velut solus
nimis honorificatisuntumici tui,Deus (Psal. GXXXVIII).- secum raliociiiando videatur.aOari.' (Juorum videli-
JNanv.*si quis gratiairi labiorum fecla praedicando cet Paraboiaftirii primiis est versiculus, FUius sg-
7-prspmonsiral,cordisauiem munditiam cuslodire dis- piens iceiificat pdlreni;'filius vero -siultus, mcestiiia
•simulat, lrequaqtiani talis astefiii fegis amicilia ffui est malri sua;. tJltimus iste, ad quem u;-,qu"eexpla-
.posse\pulandus esl. — OculiDomini cusiodiiiniscieii-n nando perveriirrius. Iijnc, ad priorem loqaeadi mo-
tiiim , eic. Siiperna inspectio -Custodil semper' in dtim reverlitur, ut specialiter adeurii quein instruit,
Ecclesia scientiam veritaiis,: quam docuit; verba verbum faciat; qupd ita iricipil, — Inclina~aurem
4iserciicorum, imo omnis sermd pietaii et justitiaa iudm,ele. Pulcliefrimuin itiilium poriit riovailo.cutio-
iCpntrafius, quia Doriiinp regerite pon servaiur, eum riis, ut aurem pariier ad jaudiendum, ei cpf apponere
!SuqauCtdresubverlitiir, — Dicii p^igeri;Leb:foriS,ilc. ad; ihtelligeridum, quse -sapieiites Idqrianluf', -eum
Bicit soepein animo suo is qiii ssd agerida ^opera flrieni erUdii, jubeat.'"'-- Quk pulchrd erit iibi, cmn
boria piger est,. ad confitendam "fidem quam cofde "servaveriseam iri ventreiuo.; etc. Aspera saepe videtuf
tenet limidus , Non audeb ifidemquain terieo foris "insipieniibus^ et irisiiavis doctrina-sapieriiise; sed
pTofiteri, ne nie persecutor impius, quia fideleiri -ciiin ejus-virtuiem intiriio /cdfde pefceperirit, cum
audit, perimat. Timeo ad exerceridas virlutuiri actid- operibus servaf e, cum liaue quoque labiis prppinare
nes in publicum pfogredi, iie forle me vel anliqui fratribus "didlcefiiit, pulchriprem ,han"c cseleris"-do-
,- hoslis adversitas- gfavior tentet j. vel etiam liomo gmatibus essedepreliendept. —' Ecce descripsi earii
. quilibet perversus ciim -suofurn tucba derideat, "iripliciler: tibi, etci Tripliciier audiidfi doctrinani
convicils confundat, injuriisv afficiat; aut sicut descfipsit suanr, quia cogitare, lpqui et operibus banc
4005- , SUPER PARABOLAS SALOMONISALLEGORICAEXP-OSITIO.— LIB/II. - SG%S
exercere praicepit. Qua descriptidne tripliei loiuss A.cibos
' cuiri feficimur, cultfo sccaniej prMparamus.
isie libellus,Ji quis bene considerat, plpnus fefulget,, Et sedens ut coinedais,cultrum iri-gulture'suostaimt,
—Non faciasvioientiampauperi, elc.Potestdequolibet t 'qiiaiido is qui divina sedulus "inedilaiiif 'eldquia.
paupere vel egeno accipi, de quo diciunf estVTi&i i discfeta ex pfeverba-deproniii,, nec. alia ssepius;in
enim derelicius eslpauper,-pupillo tii eris ddjutorr lingua quanr ccelesiiscfacuji dicia revolvit.' Hoc
(Psal. xix).. Veruni qtiia seqmiur, Et configet eoss aiitem ejus^st^facere qui in potestate habel antmam
, gui confixeruntanimam ejus, roelius de illo inlelligi-- siiani, id esij;-inimobilerii iiiiererrores faileiiiium,
tur, qui cum dives essel, .pauperfdcius esi pro nobiss sapientis anjriii"staium"seivafedidicit, Unde et fecte
•
{II Cor. viii) nec solum pauperari, nt nos diiaret,, subjungil; — Ne desidefssde cibisejus, ete.Quod est
sed etiam ui nos redimeiet, erucifigi dignatus est.. apertedicere, Nedesidefcs ejus ausciiltaresefmoriihiis,
PrOhibel ergo sapienlia suos aiiditor.es Ddrni.no,ini qtii duicedine mendacium ddgriiaiurii,auditofes suds
carne praadicaritiviolentiammorteinque inferre, quiai iallere consuevit. — Noli laliorare, ui dileris. Divitias
riimirumcerlus restat iniefitus "eis",qui in aucloremi scienliaBsignificaiiquas ulira mensufam capaciiaiis
:vitse.manus"mitterenon timtieruiif. — Noli esseanii- nostriE iqujerere probibemur. — Sed pruderiiiaituat
cus hpminiiracundo, elc. Et lia?c'cum de omrii ira-,;, .pone, modum. illiim videliceide quo supra drcturii
cundovel' furjoso possint gefteraliier accjpiy lamerii B est : Nelrqrisgrediaris lerminos aritiquos,quos posue-
«ihil prohibet de illis "quicontfa Salvatorein et disci-- runl 'palres tui ;lioc esi, tefiiiinos data? a patribtis
pulos ejus vesana inenie.furebant; a quofum amici- Ddei.— Ne erigas oculos tuosad opes, eic. Ne efigas
tia et comitaiu prohibenlur quicunque in eum cre-- menteiri tuam ad pcrscrutanda diviniialis -arcana',
dentes curam suaesaluiis agebant, ne ex viciriia pra- qunepenelrare'non vales. Hoecenim cdelestibussolum
vorrini eliam ipsf perirent-; quod Judae Iscarioiis casui civibus paterit, •—Netbmedas cumhomineiriviio,%\c.
fieri posse probatum esi. Generaliler antem dicen-. Ne de;Scr)piurlscum haTeiico ldquaris, quia inviclet
durnquod; sicul perfecti viri -pervefsos proximos3 hiimanas-saliili, nialens decipere qtiam corrigefe;
non debent fugere, quia illos sajpe ad. reetittidinemi quoniariisicrit ariolus et conjeclor somnionirii-existi-
perlrahunl, et ipsi ad pervefsitalem nunquam ira-. mal:quoa ignpral, iia hiefeticus, qusenon iiitelli.git-in
huntur; ila infirmi Puiqiie soeietatem debent decli-. Scripturis, prout libet irilerpretari prEesuniit.— CQ-
iiare pravo.rum,ne mala, quse.freqiierilef aspiciunti viede el bibe,.dicet libi, etc. Securus, iifqiiit, disce;ct
ct cprfigere non valent, deleclentur imitari.''— Nolij age qu.pddcep, eiinr ipseiiis quae dbcei, fidem;cef-
esse cum his qui defiguntmqnUssuaS, elc. Noli essei tain non habeat, sciens de- corde suofnnisse qui»
cuni his qui se, cuni essentlibeflac sibimet yacantes, docefet. —Cibos quos cpmederas•evanies,etc/Serisiis
defiguni in cura salutis malorum,. spondenles se ra- V-'perversos <]uosab hoeretlcisdirJiGeras,rieeesse-est ut
lionern pio-eoruui aniniabus Dpinino reddiluros. Sii vel per poeiiiieritiam cofrigendus deseras,Yerpost
enimille pro quo-spopondisiinon habet boria opera^ moftem- pro his-poeiias luere cogafis, perdasque
quibus le libeftim ac securum reddat tua: sponsirinis,, --seriiiones corifessioiiis, qtiibtis eis: pr&dieantibus,"
,quid libi uiilc eyiutlpsein ciiejudlcii pfo ejus aiiimai bumiiiter, favenduin esse piilaveras. — In. auribus
judiceris, amiilasque babituni jusiilise quo iiidutus; insipiehtium-rie loquaris, elc. Hilic simile est illud
«sse vhiebaris?"Unde et Domiiius, Messis quidemi " -E-vangelii,.Nolile-sanctumdare canibus, nequemiltaiis
mulla, operarii autem'pduci(M'altli.u). Ne trarisgre- -. margdriias qrite porcos, et Paetera{Mauh: vn;-6),
diaris ierminos antlquos, ctc. JSV ifansgrediaris' ler-. Sicutcrgosupra adfrionuit,-rie haijfeiicorumdoctrinis
ci.inos lidei,' quos caltioliei ab initio statuere docto-. auscuilares, ita "fiu.nchoriatur, iie 'amorevana! glG-_
res. — yidesft i>!nwi velocetn in opere sud, eic., riae sedueius, immundis hominibus passim"arcaria
Quemcuriquevelocemvideris iri opere sud, id esl,p -veriialisitigefas. — Nedttingas lerminos•parvulorum,
iiioperebono, quod ejnseiat facere;; strenuum at-. elc; Pfopiiiquuin 'parvulofum et pupillofum Doirii-
"<]uesollicitum'-,scilo bunc in die noVissimlexaminisj tium appellai, quia cum' esset in carne, pauperum
coram aposlblis, qtii cirm Cbfisloeiundumjudicaturi i magis quarii diyiliim consors fidei dignatus cst. AliP-
'
sedeuunt, esse.staturuiri, qiiia^videii.cet.eorum jussa, puin ideiri Dominus esl oniniiim, dives in ohiries qui
servaverit, neque in parie ignobijiufh dpctorurn,, invocarit eum," Possuntauteni.congruenier'.pupiIld-
quoruin caveril errorem, boc est, ad siriistfam judi-. rum ac parvMorurii noriiineilli designafi,de',quibiis
cis esse ponendura Ddrainus ait: Videlene cohtemnalisunum de pusillis
' - "
. >-.-.- . •" . -CAPUT. -, xxiri::
r- ~ .'islis, qui in me credunl. Dico enim vobisquiaeingeli
Qiiando-sederis, iil comedascum principe, elc. Pef. eorum semper videiil faciem Palris mei,'quiin cmlis
alligoiiam cuncia dicimtur : Quando sederis ad le- est (Maltii.-K.yni).Quorum agros elterriiihos qui atli-
geudum cum niagistro," ut .paiie. yerbi reficiaris,, gefit, hoc est, qui .conversatioiifim ebruni boiiam
•diiigenlerintellige quae scripta sunt, et dfscfeiionemi inquietando lKserit, jtidiciiim Doiiiini non evadet.
sacra; ieciionis iri lua Iocutiorie coriserva, si tamenl — Ndn wmuielurcoriuum peccaiores,etc. Si tOladie,
"talis es lantuinqiie eruditus qiii in pottistaie habeass id-esl, tpto leinpore qtio in sseculi hiijus Iiice con^
"aniinatn luain, iteque quasi indoclus mente liiae i .-sislis, et peccatbruin" exeriipla vitare, et Domiriurii
doftriiiK. Guilur nainque prP_1oqueia posuilVquia j tiinere sategefis, liabehis spern beatse fetribulionis
vox in giitiure est: cultrum, pro discretione", qiiiai irinovissimn,: boe•e<t.'. cum ad'fliiefn : liuins vitai
-"£007 , BEDiE YENERABILISOPERUM.PARS II. — EXEGETICA GENUINA. .. -iOOS
etiam ait : Esto fide- A ac lurpitudine verborum.-- El eris sicuidormiensin
' perveiierisyipso el atteslante; qui
fistisqueddmorlem, dabolibicpronamvilcb(Apbc',i\). niediomari, eie, In niedioriiari dofmit, <jtiiin hujus
— Noti esscin cpnviviispo_tatqrum,e\c:Carnes quip- niuiidi lenlaiionibus positus providere fnotus irruen-
- p"e ad vescendum conferre,; est in. collocutionc_ lium vitiorum','qua.sijmminentes undaruni
cumulos,
"derogationis, vieissim prpxiniorum v.itia dicere, de . negl.igii,et quasi sopitus giibernalor clavum amitiit,
-ijuoTiimpoeuamoxsubdituf : — Quiavacahlesptitibus quando meiis ad-regendam naveiii edrporis, sludium
el 'dantes syinbola, elc SymbPluin grsectinvnoriien sollicitudinis perdit. — Et dices, Verbefaveruntme,
•est, el iiiterpretatur collatio. Estaulem cojlatio ser- sednon dolui,e\c. Yox percussi et doriiiieiitisexprir
-'inohum, sicut in consiliis solei.' est et pecuniarutii niilur.. Mens quippe a cura solliciiiidinis dormiens
aliarurrirerujn, ut et praesens locus docel. Poti- vefberaiur., etnon^olei, quia sicut immiiientia mala
' sive
bus -ergo yacant qui de opprobrio aliense yitse se ndn prospicit, sic nec quce perpetraveriiagnoscit.
^ifiebrlant: Symbo]um-vero".dare,'estsicui unusquis- Trahitur, et iiequaquam seinii, quia per illecebras
fjjue solet -pro-parie sua cibos ad vescendum, iia in vitiprum ducilur,.iiec lainen ad sui cuslodiamsusci-
>confabulaiione-deiraeiioms vefbaconferre.-Sed va- tatur, Quae.quidemcvigilare dptat, ut vinarursus repe-
'cantes poiibus, ct danles - symbola, consumenlur, riat, quia quamvis somno stuporis a sui cuslodia pre-
-quia, sicul scriptumest: Omnis delraciareradicabilur.-** inalur, vigilare tamen ad ctiras sseculi nililur, ut
"
— Vestietur-autempannis dpriniialio. Quiadespeclum sernper vj.lupia.ibus debrietur. Et cum ad illuh dor-
• eiinopem a cunelis bonis cperibus morssua inveniet, >miat, in quo spleiier jvigilare debuisset,.. yigilare
quem hic-ad aliensevitse exquirenda crimiha deira- nppeiit, ad p.uod " Iaudabiliter dorniire pomissei. :
, ctionis suse languor occupa.vit."—.Gqudeai pater.tuus,' CAPUT XXIV.,- ." """.
et maler.lua, etc» GaudeatDeus Paterde lu.ajusiitia ; Ne tsmuleris viros mqlos, eic'Ne'^desiiieres:eos
•gaudeat et Ecclesia mater; sed et sacerdos, qui le imitari qups vitiis illis de quibus commenioravi vide-
,<pergraiiam ija-ptismi regeneiavit, quique te ertodi- fisjmplicafi, sed potius sapientiaepperam dare cu-, "
— In doclrina repleb.unturcellaria, elc. Cellafia
'-yitii.parvulo, de tuis boriis gratuletur operibus,—- ralo.
-Cui.vai? cujus palrivm? Quseril dispytando quibus suiil corda justor.um , quse non-nisi per doctrinam
hpriiinum sceleribus maxima'a Domino prcna serve- sapieiuise"ddnariisVirtutum replebunlur; -^ V-irsa-
tur. Et respondet ipse'ratiocinaiidoyquia his, ahsque piens, fortis' est, ele. Ndn omnis qui fortis el sa-
p.mnidubieiale, qui. per «brieiaiem devolvunlur ad piens esi, omriisautem saplens foriis esse dicendus
-luxuriam. Cui, inquil, vai'? cujus palri vrn? Vw, "est, quia eisi corpofe.imbecjllis esi, si adsit sapien-
-seternUminteritum nominai,.-De quo.Dominus: Vm, tia, ofnnia forlis. adyersarii, Ai est; diaholi certa-
>mq\}\l,liomini-illiperquem scandalumvenil (Mdlth. mioa vincii, —Excelsa stulio'sapiehlia, elc. Non
.xyiu), Palfem autem ejus cui va3 imniineal, vel bo- polest stultus ad sapientiam attingere"".-Aita esi enirii
niinem dicit, a quoexempla pravi operis foris quis- ab eo qui in infimis jacel vitioruiri; quj etsi in prae-
que? ul 'peccaret, accepil; vel ceite diaholum, qui sentise aliquid sapere puiat, in porta lamcn civiia-
int.uVin corde virus pestiferse suggestionis.infundit. lis , id est, in exiiu bujus vitae inveniet nihiifuisse
?De quo Judseisdi'eium.est: Vqs.expali;ediaboloeslis, qupd sapuit. -^ Qui cogitafinata facere, slullusvoca-
et desideria-patris vestri' facere vuitis'{loan. vin). bitur. Ne putares stullum assiimanduhi fuisse eum
—Cjit rixce?cui fovem?Rixa:, quia concordiam pacis quem hebetem tardumque ingenio videris, palam
servare nes.cit, quem ebrietas; sensus impoiem,red- oslen.dit., quia iile stultus vocandus sii ijui vel in
didit; fovese, quia passim ih "volutabra viiiorum cogiialiqne peccati suggesiionibus conseriiit, tanietsi,
omiiium,cadere non trepidal, qiii inter bona malaque acer ipgenio videlur exisfere;- non auterriille qui,
discernere,."quasi mente captus, ignorat. Illamque -etsi.bebes sensu appafet, Dei iamen'iinperiis, quse,
sajpissime.foveam ebriosus incidil; dequa proefalum discere pbiuit,-obt.easperafe disposuit. — Si despe-
cst xFovea enim profurida, est merelrix; et puteus raveris lassusin diemgustiajy eic. Niliil exsecfahir
anguslus, qliena.-r- Cuisint causa vulnera? elc. Vu.l-P liusdesperaiione, quam qui habuerit, et injenefa-
. n'era sine causa, quia mtilii Vino ultra modum im- libiis bujus yiise lahofibus , etyquqd maxiine iioeet _
.-pleti,,vulnera pertim.orepi in membris acceperuiit, . in fidei cerlamlneconsianliam foriitudinis perdii. ^—
^quaj-nulla ferricausa periulerunt-; suffusiooculorum, Erue eos qui dfcunlurqdiriorlem, etc".Poiest inyslice
. qtiia-imnioderatusvini haustus, et caliginemplurimis accipi. Erue eos qui ab hserelicis depipiunlur, re-
=visus corporalis, et ccecilatemgentiilsensus interio- ctain fidem'"pra.dica'ndo, libera. bonorum -operiirn
»rig. — Ntinne his ^qui moranlur in vino? etc. Ndn exernpla mojistrarido eos qui male viventibuscaiho^
yeial bibere yinum ad necessitatem, sed rnorari licis trahuiitur ad inieriliim. Sed et si quos in cer-
.'ulira teiiipus-et utilitateria in vino, et evacuandis tamine persecutidnis lapsos vel lapsuros- aspexis",
-allerulfiim certare calicibus.;-juxia"jlludIsaiae, Vcs sollicita hos exhortaiiqiie. ad viiam restaurare sat-
•r/uipotenles eslis ad bibendumviniJim,elviri fortes ad age ; si quos fanie perituros, Si quos algere videfisi
'yMiscendum<ebrielalem(Isai. v). — Oculitui videbunl ^illos, dato victu ae vestitii, recrea. :—'CPmedejfili,
extraneas,c\.c. Consuelumet pene naturale est vitium, mel, quiabonum esi, elc. Patet facillime quare db-
post ebrielalis venena diffusa in corde, muliebfem ctrinam sapienlise"melli comparet el favp, quia
^equi concupisdeiitiain, comitante etiam prayiiate jiimirum , sicutilla cibis, "sichsec"docliiniscbeteris
f"0u9' , SUPER PARABOLASSALOMONiSALLEGOKICA,EXPOSITIO.""-^ JLIBJl. /. Jflie»
diilcedine pr_estat..Sed hqc irilei" ulriujque sigrilfi-A. nosse, Fihiihr Dei in carne, apparentem nolireriini
cantiam distal, qiiia mel, quod iri promplii esl ad, recipere,- — Quoniam repzrde consurget perdiiio
cbmedendum,moralem-liUer.sesuperficieminsiiiuat; eorutn, etc. Ulriusque dicit, et detrahenltSj et ejus
favus auteni, in quo mel de cera exprimilur,. alle- qui illi favendo coinmistus est; derogantiumClirisio."
goricam Iocutipnemfigurate denuntial, ubi, seducto principum, et deeepti ab eis populj; lacerantium.
iitleja. velamine",-- suaviiatis serisus spiritualisy ali- fidem hseresiarchafum , Ct auscullanlium illisaudi- -
quanto cuiii laborevel mora percipitiir. — Ne insU. " toriirri'. — :Ilmc jguoqne sapientibus. Subaudiiur,.
dieris, et quwras impieldlemin dotno jusli, elci N<_ igriota snnt, quando reproborurn quisqtie quamre- -
quaeras aliquam occasioneni per qoana- derpges hq"- penlino,inlerilu rapiatpr e saiculo. Vel baec quoque •
niini justo. Ule eniin si eeciderit, cito amoyet pe- sapientib.ussunt obsefyahda, quse_docui,ne(detra-
*
.,dgm suum, -ut careat vitio quod .non.iicratiir in .ctorjbus misceanitir; quiar lidc specialiter vitip
facto. Inipii. antem sic corruuni., u), -ulteriusnoP lotum-penp gerius periclilaluf -liumariiim. Uri'de-:
redeant, sicul subseqnetiteraildii,-dicens::—Seplies eidem yitio iriederi volens beatus paier Aiigu.slinus-,
etijni<caditjuslus, e\c._Q>womodo aulcni juslus appel- lios ip sua niensa vefsic.tilosfecll describi:
latur, jjui cadere.Hd est, peccare memoratur? nisi p, -Qiiisquisama.l dictisa'bsenti'scafperevitam,
"
• - Iiac mensa indignamnovefitesse suam, :
quia de levibus quolidianisque /iQquilUr peccaiis ,
sine quibus.nec-juslorum quispiam esse in hae yila Hunc -versiciilurtiariliqua editio manifestiusdicit :
priuit?. -Qu.ianimirum-per ignoranliani, per obU-- JjTiEc dicp. vobis sapientiam agnosceniibus, quod sc-
viojiem, per cpgilatioiieni, per seririp!i£m_~ per srir- queiilitim ~seritenliarurti.non incon^gruepplest esse
repiionem,. per n.ecessilate.m,,per fragiliiatem car- princi|)iu,m.'—Cognoscere persoridminjudicio rionest
iiis, singulis_diebus,"yelinviii vel volentes frequen- bonunu Supra regem limere-doeuil ,-et'niincpefso-
ler.reaiiim incurrimus. Et lameri resurgit justu's;, nam injudieio cognoscerCvetati Uridecolligiiur quia
videlicet quia.jtisius' est, nec -justiiiseejiis pfiejiir. ila -.priiieipibus debiturii obsequii temporalis sub-
dicat Iapsus fegiliialis bumana.. Unde.bene, cum jectos -oportet, iinpendefe, ut niinquam feverentise
de jiisti. casu Ibquereiur, non-addidit iri.malum, vel' iimoris eoriim Tespeciu" a via veritatis exdrbi,-
quia etsi malum est quod caduni, riec tamen In ma-; tent. T--Labia deosculabilur, elc.; Osculum paeis et"
lum, quod •in.ciderant,'ha.reie possunt, citius rcsur-" amoris est,signu'm. Qui ergp rectaVrespondit, labia''
igendo prpcurant, At contfa -derepfobis diciiur':- deosculabitufy quia qtilcorique;neglecla acceptiqrie
Tmpii aulem.corruenlin nralum, quia yidelicet iiripii, .persdnarurii, sola^uslitise verba-s.equilur, iste; etsi
cum cecidferirit,vel,~_.quodesl gravius, corrueriiil, p insipientibiisgravis Torle videtur et austerus ,'."mul;
ut Scriptura dieil, id esl,' euni capiialiacrimina per- los.iainen ciim qu.ibus pacem liabeat, pfudentes;
petr-arin.t, iiasuocasui deieeiarido asseniiunt,'iit mul.os.qui sua'dictacum amdfe ainplectantur, inve-
ab-hocpoenitendo relevaridespiciahl. :^-Cum-eeci- iiiei. Ssepe etiam illos' qtiosadyersariles suis fectis
derii inimicus tuus, he gqiideas, elc, Supra- justo"' asserlionibus toleraveral, Cdnversos ppstmodum ad
iiisidias len'dere-vetuit';"nuncauierii," ui se perfec- meliora amicos iecipiet et ^ocids. — Prmpara opiis
lum-reddat iiicmriibus, etiam inimicis, cuni.pecca- . iuum foris, etc. Quid est prseparalo opereagriim
verint^ aul aiiquid adversitalis incurrefint, insuliare diligenier exercere, -nisi evulsisiiiiquitatiim seiitibus
prohibet, ne forte, si miseranle Domiridad"p<Bni- acliohem hostram ad frugernretriliuiionis excolere?
tentiam salutemque anim_e'.iedieriiit-, ac- lecum fi- Eiquid' est post agri exercitiUrii:ad sedificiunido--
delem amiciiiam;habere cceperiniy lune erubescVs, mus redire, nisi quod plerumque ex.bqnis dperibus,-
quia illos aliquando despeserisr quOs"divinagralia' discimus,-quanlam vitas mundiiiarii e't in cogifatioiie.
sd Titam reservavera.t. Sed, quanlum potes, jaceii' cpnstituamusf llle qiiippe, bcne 'meiitjs domum
tibus cpridole,-eosqUeut resurgeredebeant adjuva ; sadifieal, qvii primuiri agriim corporisa spihis vitio-
et si -voluniconaiumque- luum sequiluf effeclus", ;rum pufgiitj ne sv=desiderforuhi sentes in cariiis'
gaudebis de sanato quem,niale habentemvdoluefas-;U agro profioianf, intus lota virlutum fabrica fame
sin alias,. iuse tamen benevoientise apud Deum boni crescente- destruatur.>—Ne sis' testis"fruslra
fructu rioii carebis. Vel certe' iia diceridum est : contra-proximum iuiim, elc. El lisSc ad exercitiuin
Ne- gaudeas de>casuinhnici-,, ne forle Dominus su- agri nostri, id est, ad cuiiumbori_e;actioiiisperiinent,
perbiam tiiam, qiiie illi absque dubio displicety hoc innocentem videlicet proximum"falso testimohio rion
ordine dejiciens liuriiiliet,ut ie cadenle iii peecaliim, Itederej peccanti cuiiibet, fiduciam amplius pec-
jlle resipiscens.sanelur. —-Time Dominum, fiti tni, candi,„af_lukndonon tribuere";:riialumpro malo non
et regem., Justa quod ipse ail, Reddite ergoXjumsunt reddere ; sic eniinfit ut fcurn^primoactus exterius
{kesarisCmsari,*el qumsunl Dei Deo {Matili.^rxu)! bene composueris, posthiodum ad inleriofis qu.oque
Neque obstat aiiquid in"Doriiinoet rege-, Patreni et hominis excolendam munditiam pertingas, etquasL
Filium - intelligere designafi,, qui -iino Bodemijue' post exercilium agri, Gtiammenlisliabitaciilum piis.;
sunt divinitaiis honore colendi. Qui eriim ivdiiliono- cogitatioriibusOfnare altitisque coristituefe incipias. '
rificat Filiuni; non- Iwnotificql Pairem, qui misil Quodquia repfdbi facere dissimulant, recle subdi-
illum (Si>an.v). El cum deiracioiibusrioncommiscea- tur : Per agfumJiominis pigri transivi, etc. Per
riu. Illis videlicet qui dicerites se Deurii Patrcm agrum vineamquepigri ac stulti transire, est cujiislj--.
Iflii BED_£-VENERABIL_SOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1052
lietviiam negligeniisinspicer'e,.quai-iuftica_verspin_e A destrucla jacei, curii cqepta"virlutum ipunimina, vel
ter- "
rcplent, quia in corde' iiegiigeiiliurn prurientia' improbitate homirium "malorum deeepius, velirii-
rena desideria_ et fmnetiones puliuiariiviiiofum. iriiindOruni spiriiffum pefsuasione callida, quisque
Juxta quod scfiptiirii:esti: Itt['desideriis est- omnis negligens pefdit,'"'.- '.."'' .."...'
oiiosus. Et macefia laprdum;in vjriea velagfo sfulti;
';. -" ,',-•_> - :'. - - ' .-
-,' "-ilBEB TERTIllS.;;:.
;. " v'f'.:'., ; ;'.- .;;rCAPU^;XXV;:-^:;=y7-':\... <'< prsepdnere 'certabarit. liemiii aufe_\inipiiiuUni (k
_ Eie .qupque paraboice;Sate?i()ms/eict Hiric ndvO vuttu.regis, et-fimiabitur juslilid ihronus ejus. Qtn :
prdine lpqui;incipit, ut noii siciit priiisj quasi adau- enith pfKsunt pdpiiljs, si yolunt firmuin esse soliuiri,
dientem-verbum faciat^ sed secum ipse quid falip suum, semper iiikrkate et gratia plenos vultus e__-
verltalis habeat, disputandp .pertractet, In -quibusta- ni hibeant; ne per airoganiiam-rigidiores effeeti; nius-
men legeris quisquey vel audiens, quid appetere," sliati<)rieriiincidantplehis. — Negtoriosus apparias
quidve cavpre ,debeatj apertissiriie dignoseal. Qiias coramrege, eicVSiiperius prsesulem monuerat, nuriC
q.uidemparabolas yiri,EzecWaj transtulisse fefefun- • siibditum : riam, sicut illic, dixit, Vt liilares mltus
tiir, quia forlassis usque ad ejus .tempora dispersse oslendat subjeciis,ila. riunc admorieirie iri conspeclu
Iiabebantur a pluribus, pfout ex.oresapieritissimi •majortiraarfogaris' appareat; sed.polius ih mediocfi
re^is seniel dietas exceperat-ysed; per induslriairi il- lpco pOsitus, siippfius eypcarfmereaiur.Gui-simile
lius coil.eelsein unum,.et in hujus libelli surit cor» estillud Dominieum, Cain inviiatm fueris ad miplias,
piis insertse. N.oiandum.sanequia.in his-pafabolis nori recutnbas-in^rimo- loco, et ctetefa- (Luc. xfv).
riiul.lp siihi plufa, quam; iri.cEeferis per allegoriam" Possumus a.utem iri rege. et pfincipe Domirium*_-"
dicta,ex, colllitioiie yidelicpt r-efuni qusefiguris^apiie gnifieatum' intelligef e, Iri cujus conspectu nds" sem- .
yidentur, ---_tj/pnapqmini,;:.c.elqr_everbiim;ieic'.GlbV peri:buniiiidfI]-nece?se^st,vttionente Petrp apost<ilo,:
-riaDomini esi in cafne.appafejitis bumanifaiis SUEE qaiMl-.-i-S-tiMiliamfrii^ittT^subpqlehii inanu Dei,mt
.raagisqiiani divinitatis, mpftalium pc.olis'psicndere, vqs exdket ihXeinpore-.visitaiidtiis (IVPelr.v). — Quai
et se pptius operum niiraculis ac iriystlcis locutionir viderunizOCuliiui,:neprqfe'msin jurgio^cilo,.etc,-Elirf
bus. qii"_.m apertis asserliopi&us 'Verburti,.id est;-Dei;iri EvangelioDoiriinus:'Si petcaveniin te fraieiluus, vade-
Filiuih, fateri. Unde niul.py-ssepiusin Evangelio Fi- et corripe eumiriterteipsumisolum, etc. (Maiih.:xvm)
Ijuin-se Irominisqusim FiliumDei aj.pellare co.nsue- -^Mala. aureq in leclis. argenleisy - eli. Sacra elo-
vit. Et gloria fidelium ejus diseipulo.rum,est.dili- qiiia.Tectissirrie lectisicoiiipafantur argenieis; lectis-
genlef-ejus inyesiigare sermoriem ;-quqDeurn; etiam Videlicet, quid requieni prastnnt animabus audien-:
Ubijjatenternoridicit,nvystice;. siguificai.Quale est. tium; argeriteis autem,quia splendida fulgent viflu-
illud-,.Egoel Pater uriuhi siimus{Joqn. x)., et eselera tibiis patrum. Unde,scripluiri est:-Etoquia Domirii,
liiijusmodi. Denique, celans,>verbl selern.itaiem-,"et eloquia cssta^ qrgenlum igne £xamindium{Psal. xi).
prxeten,de_iscafnis liifirmitateiri,, ait^ .Queni -dicunt Qaoriliii "ornatui-iectorum, mala- superaddii aurea,.
homiries esse Filium- liohiiriis.{Mq,tlli. xyi)? Cui re-v quisqu.iseadeniilivina eloquia, ct spiriiualibiisplena
guiii eximius. investigatO;ejus ;sermorie, .squeni an-. sensibus et Piysteriis exponendo demonstrai. Qui
idasajpius audieraY,;resppridii: Tu ^s.CA»is(Ms. ptw riiniiruin sensiis^Vaptehialaypcaninr, quia de arbdr?"
jius Dei riivi (/*trf,),;jSec;pafyam. hac investigatidne y]laB;.jd;;..estj;:,Del.js3pienUa arirea
mefuit gioriarn; nani protinus audivit;.t"Beaiuses,~ - mala, quianotifiamamoremque pprpetua. elaritaiis
SithonBarjonq, eteaitera ;(iii(i.). — Ctetum sursum, -mentibus infundunl, Ifraa^ergo;aur.eain lectisaigeti--
eVterrd deorsum, etc. Sicut^ltitudo cpeli et profun- 'Q,teis,qui loquiiur yerbum in. tempore suo, quia- qui
"ditas lerrse conjici ab b.opjipilius non vpotest, ita verbiim Dei ppppitune novil juxla>audienlium capa>-,
scientia; prophetarum .eiappstolOrum, qui afeana eitatem prasdicare, nipdp exenipla.ac dicfa, patrumj
divinitatis, Spirilu revelaiite,;cogiioyerunl, nostfas per^quprum custodiani-adrequiempervenialuf seter-.
fragilitatis capaciiafem .trahscendit. — Avferrubigir : nam, juxta litteraro replicat ;«modOsuaviores ift-his
-ftetii.de argentq, etc. Aufef litterae superficiem de sensuuni spirilualium ffu.ctus,.;quibus pia audieri-.
sacro eloquio, el invenies sensum purissimum sub- lium desideria pascat, remolo lilter_c velTiminepan-
tilitate litterse reconditum, et sub carnalium figuris dit. Inauris aurea, -et marguriium fulgens,-elc. Reete
c_eremoniarumspirilualia iatuisse tnysleria. — Aufer huniilis audiior inauri comparatur aurese,'quia dum
impieiatemde vultu regis, etc. Aufer impielatem per- libenter increpanli ac docenli aurcm acconimodat,
sequendi Chrislianos de animo Sauli, vel alterlus jam sese ad percipicndam clariiaiem sapientise coe-
cujuslibel aeniulatorum legis, et cum Christum prac- lestis prooparal, jam superna. lucis \isioni appropial.
"dicare cceperint, firmabilur justitia cathedra doclri- Recte magisler erudilus niargarito fulgenti assimij.
nse eorhm^ quam prius ad ruinam suam impellebat latur, quia dum emendalionem morum, dum super-
impielas, quandiu, juslitia. Dei repugnanies, suam no.rum scientiam dcsideraiilibus, acpie quxTCiitibus
" " "
"iftSS" SUPER PARABOL%S;;SAL^^ fO«™;-
auimis ostendil, qiiasi aureo orriatul niajOreiTiinsu- A-rem.xm). Quj recte dehri pulfidoet pedi lasso cora-
pef gratioreinque 'fulgoreni. gemiiiae'ardentis adne- paratur, quia qui illudUnictini bonumliominis. hoc-est'
clit. — Sicut frigus nivis in die messis,'-eic. Iniporln- "adlia.rer.e"Deo, et ponere in DomifloDeo sperii suam'
num videtur omniniodis lenipore messis ningere. ne j>:.; istenec viias s'use;pe ecibuui, necmansio-
S.ani in.f.a legimii.;. Quomqd.o<nix msiqle elpluvice m nem potest desiralae salutis attingere. Et talis amit-
'.tnesse, sicindecens estsiullo gloria: Sed laipen in fef* iit,pallium.in -die frigoris-,'qiiia -etsi iri.serei)itate -
yejili.ssimis,Pai_esiin83" regioriilms poii parum delfir- yitse prses.eniishabitu religionis videtur indutus, ubi
eiabil.epst inieteniibusysi-'iutijiQ.frigiis,quonipdp iri fameu districtio justi .udicis ingrudrii, nudus omiii-
nive splet, adveniat; guod iiicendia soiis a.iquaiitum modo a orrialu justiiiseapparehil,. nec edruin con--
refrigerei, sudorerri'.labprantiuin- tergat, ardenies -sortio dig;nus. De quibusscfipiuDi est, Beaiusyui vi-
teniperet anbeli-iis. Cui recte .frjgorj/legalus-assimi? gitql, eliusloditveslimehlasudi nenudus ambulet, ei:
laluf Ddeis, quiaineriteir.ejus qui se mjsit;" priiileii-' videantturpitudinem ejus. —^Acemm-in: :._t(ro,.etG»..
tpr agen.dorepausal, Mysticeaulein legaius fulelis, Nitrum a-Nitri.aproviiic.a, ubi-jBaxhne nasci solef,,
doclor. est catholicus ; qui auiemmiyii euiri, Doriii- nomenaccepil; necmuliupi a salis,aiiimoniaci specie'
iius, Pprro dies -messjs ,in £estu,tehipus esiprscdi- distat. Kani' sicul salerti In- littore iriaiis fervor
cationis inifer furores.persequentium, de quodiclum ''•*'efficii solis, dufaiidoihperrainaquas mariiias, quam
e§t: Msssisquideriimutia (MaUh.l%).— Frigus nivis major visventoruni',-vel ipsius maiisfervor in littoris
in ntesse,elc.-Aliquantulacsl quies prsedicantiuin a>- ulieriora projecerit, ita-in Nitfia, iilii sestatis "pluviss
~
persceuiione repugnantium. RecteVergo dicitur., prolixiorein lellufem infundunt, aderit ardor;sideris
Sicul frigus nivis in die iriessis;ilq legaius fidelis ei tantus, qui ipsas aquas "pluviales per laiiiudinein
qiii misii eum, qnimarii Ulius requiescere facit.Quia arcnarum concoquai in petfam salis quidem,'VeI
sieutpplabile esjt pra dicaloribus verbi, cuni ab iiifi- glaciei;aspectui simillimam, sed nil gelidi iigoris, .
deliuin-rabie forte ali^uid fcfrigcfii, accipiunt, nec iiil salsi saporis, habeiitem. Quseiaiiien, juxla nalu-
faculias docendi. .negaiur. iia ipsi qui ad pf-edieaii- . rani salis in caumate, du.f.;ire,,atqueih4iubiloso aere
dum eos jnisil, -Dpniino gfatiiin csse cOnslat,-curii fluere ac liqiiefieri spjet. Hanc: iridigena. sumenles-
acceptam jab eo legatioriem eiiamVintef adversa ob- seryant, et u_iiopus fut'r;t^ pfp lavanien.o Uliiutur.
sistentium fideliter'.Impleni>:Deiilqiie,./u. Lucas re- Unde Judseaj, peccaiiti diqit pfppheta, Si iaveris te~
fert",, reversis .a" pra_dica.iionis officioVdiscipults', njtro, el midiipiicaveris._libiherbam B_o~rilli,:-macutqiar
exsuUans:Spiritu -sanc.10,PalfI "gfatias obtjilil, di- esiniquitaie tuq, dicit .Dbmirius. peus(Jeremi ii,)„
, cens: Confiteortibi,Pater,Dpmiriecmlieilerrm,cic. Crepitat auteni in aqua qupii"iod_o caix_viva,.et,ipsa
^1
(Luc.'t).^-Nubes etvenlus, etC; Hiiic,siniile vide- ^uidem disperit,.sed;aqpani iavaiioiti iiabileiii ceddit.
lurquod superjusait, NelaCiesquemfjUqmIdbiisluis. Cujus haluia, cui -sit apia figurse cefiiens Salomoii--
Sed ille versiculus specialiterhoc cdniinet,.ne pro- ait,. Acetumin nilro, eUjUicanidicarmina cprdi pes-
mitte.ndo homtuem suscipias.. et non complendo sinio. Aceiuni.quippe si niittatuf lu nhro., protirius,.
decipias; iste yero v.rsie.ilus -et hoc cdrilinere ehullit, et pefversa meris^.quandoper increpationeni-
polesl',, et. iliud,quod dicit Apostoliis, 11abehles spe- eorripilur, aut perrpraBdicatioriis dulcedinem bona.
ciem pieluiisyvirluiein aulem ejus negqntes(II Tim. .-- suadelur, de" correptio-iie,fii jeieripr; et- inde iu
. iii), — Pqtientia Jenielur, princeps ,< eic. Qiiamvis niurmur.aiionisiriiquilateiii iiicceiidilur, unde debuit
"Dbminum peccando oifendisti, potes aartien. ejus ab iiiiquitate conipesci. -r- Siesurierii jnhnicus luus,
mereri clemeiitiaoi, si.palientef adversa, qtipa tibi cibaillum, etcV Et de corppralibus aiiihentis et da..
pro peccalis irrogariiur. peVtulefis. iiujiiiliquefatis-. spifitualibus polest.iriieiiigi. .— pmnds ejus congie-
faclione duritiani dpriaveris contuinaci_e priijfis, —•'' ^iis.'si.per.«a'p«(",e;H4e|c;i';Non.'ue.\iiic.eiiiiiis:
posna-
Mel invemsli, cpmedeouod,sufficii(tii,:ctc.^ Dulcedi- rum dicit; neque eiiim dOceretsapientia uiboiiaiiii-.
nem inyenisti egeslestisintelleciusy quoespiritualiunv , . mico, perditioiiis causa, ffiiiiis.tra.res; sed prunas ,
patrum offfcio, q.ua_si,prudeniissiiharum apurii tibi. T) shper caput"ejus, ai^qr-ejn cliaritaiis in corde- ejus
Jahofe' niinfsirata est. Yide ergo ne iii» ea plus 'sa-., - significat. Fit.enim ridiiuunqiiani,uliiiiriiicus crebris ,
pere.appetas quam oportet sapere,:iie dtmi;sumiija viclus beneQciis, pdjof um rigpremollijp, caloreui iri*
ihtelljgere rilifa vires qiisefis, etiarii quse bene in- inenie charitatis excipiat,,ac de iiiimico amicus fieri,..
te.llexeris,amittas, Poiest auieni.in lioc versuiypice et euia qucm- iiijyste Oderal, reclamafe incipiat. r
dictuin inlelligi, qupd ,jn-. sequeriii apte. s.ubjici- . -4 Venius aquilo:dissipat pluviqs,:Clc. Siliilari yul-:-
lur:—Subtrake pederiituumde donio_proximi(ut.etc. . tu audieris delrahe.nleni, lujllidas fomiteiii' detfa-
Elsi-enim-prpxinii cujuslibet allocu.iiditeiiivel yisi? hendi; si vero tristi vtillu lisee audjas, .ut .dixit qui-
latioiiein nielle diilciorem iiiveriis,nie]ius.iameiipst, dain viryaiscit non.liberiterVdicere. quod '_ididicef.it
ut rarjtis veniendo.faeiascuin seinper diljgere tuuin iidn libenter aridiri, — Melius:.est,scMre.in.angulo-
adventum, quam ut vel uiia. Vice; ifliidiu cum: illo .'. domatis, elc. Dojiia et excelsus et, secretus>est lo? -
maneas ;,vel loiiesad eum ypriiasy-dpnec te. videre .. cusVQuodeiiim^iiPinaiGriccesiatiiie;;^
laslidiat, eine redeas.quaerat,,-^flsns puifidus,:el; Deuiquein Aclibus Appslojpruin, ribiPelriiS;iri. su--
pes lassus, eic.-Et Jereniias aif :•-Mqtediciusqui spem , " periora ad orandum asceridit, pro' supefioribus, ia»
ponit in. Iwmine,el pquit carn.ehiMachiu.nsuum(Je- Grseco.Hqrnqscriptum, Meliusesi ergp. iti aliituiiiifi?
ful-5; DEDj; VENEIUBILIS"OPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA." 101-6-
virlujum manere quempiamhVeruroa vinculisuxoris. Aut _ avis qtiolibet volans, eo lo.ci Tesideal ubi nilei
• et a.-sseculi
hujus secreium, desideriis, ^quam cum certse riecessitalis aut utilitalis suppeiat. Verba-au-
carnalis usu voluptatis, quolidianis nefarioejnulieiis tem quse loquiniur non quolibet dispersa iu venturii
conlumeliis affici. —Aquafrigidq animmskienti, elc. defluunt atque evaiiescunt- sed in auctorem suum
DicitlPsalmisia: Sicutcervus desideralad fentesaqua- cunctsiTevertuntur, el vel ben;e prolaia juvantlo-
nim,iladesiderdldiiimwmea'i etcseiera (Psal. zti). qiientem, vel male edita gfayaht, ila ut prb pmni
1
Aquafiig'da-ergos..qu3esiiieiitisardorem resiinguat, etiani otioso verho ratidnem i.n-die judicii reddere
etiiuiitius qu d.e louge venieiis nova quselibet' et - eogamuf. Quaiito aulem niagis maIe/.Uciandh sdiiira
in.opinatagaudia portet, asSimilalur, quia et dulcedo ' ea quse lrialiiiosa meuie in jnsdnlem jacuiaritur, vex
divinae yisionis animairi diu desideiarilem^conso-' rum etiain illaqua.Pegligehlium-coiisueludinef.as'-
lalur, aique ab a.siu;pf_Gsenliumtribiilalionuih lilJe- sirri.in quoslibet profefunluf. ndn aliurii, sed Ipsuip
ramreddit; et angeli puoiidie de lerra iongiiiquay «aledicum bpprimimi, Neque eniiii indledki regtium
hoc est cuhi de superna patria deseehdenles in' Dei possidebuni (1 Cor. yi). Non auiemjsinecausa
roundurii justos, vel inter tentaiiqnes spe coslesliuni dicit, mqledictum frusira.prolaluni, quia est,ei'iTia-
roborant, yel justis tentationem ceif aihinibus adpal- iedictutti iion Iruslra prolatum, sedjusia .divinse
mamperpeiuEefelributionis inducuiiL — Fons lur-*S dislriclionis ira in impios emissum; ut est iiiud
hqlus pede, et-vena'corrupia, etc, Fons et vena vitar ' beaii Petii iu Simoricm Magum, Pecuhia iua tecusi '<
cst os et lingua jiistij, qui meditatur sapientiam,ei ld- sii in perdiiiqnem(Ack ym) ;. et ea^juse "iii aposliitas
quitur judicium. Et , si hunc a diabolo superari et liajreiicdsecclesiasiicaanimadversioneproferunlur,_
atque in casum. redigi"coniigerit, merilofons turba- . analhema [anathemata]; de quibus Doiriinus eidem
tus adyeisarlo conculcaiiie, el venadicitur corrupia.* Ecclesise dicit, Qumcunque alligaveris sitper terratri,
Eyenii eniin ssBpeutqui niajorescienliapf_editifui- xvi, et xvin).—-"ATe
eiuul ligata et in cceli_s{Mallli. re-~
gebanl,,ad'iiltimuiri:plusvolentessaperequam fragi- spondeas slutlo juxta stullitiani suatri, eic. Resporide
lilati hunianse;concessiimest, jn irisipientise fovearn slullojuxla sluitiliamsuam,uesibi sapienseisevideatur.
decidant. Undpsubjungi lur, — Sicul qui riielmullum Non hsec iiivicerii sibi contraria debent videri, non
comedii, etc. Dulcedoenim niellis, si plusquam ne-' responderestulto juxla siultitiamsuam, eirespon-
cesse est-sumitur, unde deleetatuf os, indeyita dere stulto juxta slullitiam suarii : utfumque enim
comedenlis hecalur, Dulcisquoque est requisitio pro temporurii eipei;sona'rum diversitaie concordat,
majestatisjsed-qui plus hanc scrutari appetil •quaria' dum et stulius conteniniiur, quia nori fecipitsa-
humariitalis agnitio'perniitiif, ipsa huiic- ejus gloria",„ pientiam, et stulta superbia1, alia decutitur stuliitiay
premil, ijuia velui mel sumplum immoderate, pef- . juxia quod et Apdstolus ailj Factussum hisipieris;vos
serutanlis serisum, dum npn capifur, rumpit.-Non' • me coegislis(Il-Cor. xn). — Clauduspedibus, elini-
lioc autem sbiurii qulsque sapiens atiehdefe debet,- quiiateihbibehs;etc. Potest fofte evenire' ut sapiens
nealtiora se;qua_rat, el ne forliora scrulalus sit, quilibet stultum.in legaiipnem mittat,- nesciens quia
verum eiiam ne ea quse recie aique uliliter scire po- slulius est; .nec tamen ipse sapierilise stise-gloriam"'
'
tuit, inimoderatis sermonibus sibimet minus utilia - perdat, in eo quod de ighoto bono, quod audi.efat,
reddati Undeadhuc aple subjungiiur: — Siculurbs credidit. Sed qui-hsereticum sciens mittit ad prsedi-
palens,etabsquemurorumambitu,e\c. Si eiiiin murum candum populis, claudus est pedibus et Iriiquilalem
silenlii non habet, palelinimici jaeulis civitas mentis. •' bibens, quod el operis borii foris iiicessum-amisii,
Etcum se per verba exlrasemelipsam jacit, apertam -et interiora su.i seiisus liaustu stuliitia. debriai. — -
se adversario osiendit;. quam iaiub -ille sine labor-e Siciit qui misil lupidenv in acervurii'Mercurii, ete,
superat, quanto et ipsa quaevincitur, conlra seniei- Qui insipienliyid est,, hsereiico.conferl honorenido-
ipsaro per mulfiloqtiium pugn.al. cendi., non niinus deliriquit quamqui deos et delu-
GAPUT XXVI. ' bra genliliuni eultu veneratur inanu — Quomodosi
. Quomodonix mstdie,;e\c. Et hic versiculus ne in- g] nascalur spiha in mqnu lemuleiili, etc. Spina nasciiuf .
dOctis Iionof docendi committatur prsemouet. Nix in'nianu teiiiulenti,. cum in operibus'ejus qui carna-
namque wstate, et pluvim in messe, sunt perseciitio- libus servit iilecebfis puriciiones oriiintur scelerum.
nes infideiium in tempore praadicatiohisevangelicse, Quibus recte parabola quam.stulttis propoiiit assi-
quse dum graviores forte insistunt, ei caloreni in .- miiatuf _, quia^ elsi yefba prudentise'slultus dicere"
. niuliisirnpcdiunt dilectionis,:el fruges bdnse opefa- novlt. viliil in-iiis ianien vitiorum puncliones qui-
tionis feedaht. Qiiibiis recle^gloria, quse slulro con- ; bus vel seipsum vel proxiiriumlacefaret, vitare -npn
fertur, fnessi similis' asseveraiuf , quia si indocto , hovit. Saepe namqiieimpruderis, In eo quod Lona
cathedra doeendi tribuitur, aequepdr hoc ecclesia dieit, aut suam ocoulte laudem ab: hominibus, aut
infidelium persecutiorie- hedilur, quod esse verissi- vitupefationemqiiserit aliorum, —' Sicut canis qui
mum Arrianse fempeslaiis calamitas probavit. — reverlilurfid votnilumsuum, etc. Ganis cum vomif,
Namsicul avisad alia trarisvolaris, elc. ¥erba" qui- "profectd cibum "qui pectus, deprimebat ejicit';- sed
dem recte avibus conipafantur, quod sonando per - euni ad vpmiturri reverlilur, unde levigatus fuerat,
aera iransvolant,-ab dfe videlicet loqueriiis ad aures : iterum bneratur ; etqui.admissa piangunl, profeclo
«sque audientis ; sed dislant in eo quiiipolest fieri nequitiarii, de qua inale jsatiati fuerahl, et quse men-
lOif SUPEK PARABOLAS SALOMONISALLEGORICAEXPOSlTlO, --LIB: IIL I€18
tis. jntljmaideprimefja., cbnfitejidri projiciiliil,- quahi .A miribfat,.quse-ii!biexcanduerii, niox Viscera pietatis
post confessionemj'4uiri appetunt, -resuiriunt, — Vi- atnitiii, et fiifore 'tahiurii suo noyjt' ffena 'laksffe/
disii liqmineriisibi _sapientem~iideri, etc. Hoc expo- Alidqtiih de-iilili ac'necessafia ira dictum esl,-Me-
nens Dominus, ait;: Iniudicium egoirijiuric mundum:: libr<estira T%u{Eccli.vli), quia pef ifistitiam yulius
ieni, uiqui .norivident,;videanl,_elqui -videnl, cceci corrigituf aninius delinqueiitis. -—'Melidjr'est mdni-
fianfr(3cdn.!ix).'.— Dicitpiger,>temnain-via, "eic, fesla correpiio, etc. Ariiorem absCoiiditUmhocMoco
Multi cum vefba •exhoflaiidnis. audiurit, caiisantur airiorem ijicit illicitum, ut est amof adulteriiius,.q'u"i.
de dlabolo, dicerites vellaquldem se viamjtistitise oi) s.ui iurpitudineihmerito sapientibus, ne redargua-.
incipefe, ,sed -impediri.a Saiaha. he Iianc.pef.ficere tuf, auscdnilitur ; ctii "jure nTariifesiaia coffepilo
possinl; sicque. hii.iusmodiexcusaiiphissermotii.bUs.. pra.fertur, qui absqtie 'u.IIa Cohtradiciione"melius'..
sempefin lectulo soi. tofporis,. sicut osti.um in carr esiquehipiaitt desiderio corrigendi palaih cbrripere,
dine vertuhtiir ;-et-iriudp~exire ad dpe.rahdum^Iriodo quairi studid simul "pecearidiclahculd diligere, —
ad quiescendum redire. p.rdpoheoles, imsuis jajjere Meiiordsurilvuinerd diligentis, eic. Melius esta T)p-
prayilatibus huriquam desislunl. "-—Sapiehiior sibi minp; .quinos ut filios paler erudire cdris'ueyil/y;u.I».
iiidelur piger,'b\c. Sepiein Viros loquenles senieniiasr Pera.et affiiciionem perpeti,' qiiain diaijoli blandi^
iiloSrdicit,-qui .Eeplifprmispirilus. graiia pleni, san- ." meniis.decip.) qui uinos coslesinisefeditate pfivet,
;cise"Scripiur_enobis scieriliairi ^ttiinistiaverunt.Qui- nosifis faveie^sbiet erratihus, - quasi leve sit rfialum
bus se sapieniiofem slulius' arbilfalur; quia ssepe qudd agimusyethllra riioduth peccatorum nosiforum
-ndnnulliadeo nienteni ab agendis liis quse Domjniis saiviensVirlbulatid, quarnVDoniiriodispensante^toler
pr_ecepit, despjcie.rttesayeftunt,, ut ne lisec quidfenr ra^rniis.'"— Aiiiinqsaluraid calcabilfavhm, etc. Ahirria .
oniiiia vef' pdsse ab homine, ve\ debere impleri eon- divitum, "qui habent consolatipnem siiaiii, et quibus
tendunt>.Et quasi sapienliores his qui-diyinaelOquia - dicitur-a Domirio, Vvi vobis qui saiurati esiis, guia
serlpSeriint,- ea faeefe 'homineih noii" pqsse autu- esurielis (Luc. yi)," spernit audilam coeiesiis regni
niant, qtiseilli, dictanle Spifilu sanclp, Iioriirneni dukedirienf; atiima autem eorum, qui esuViuntet
facerejirsserunt; imp eiiam quse mullos homiiies sitiunt jusiitiam, eiiam advefsa sseciiliprd Dohiino,
juvaiile Spiritus ejusdeiii gratia "perfecisse. mpiistra-. inib ipsaiii iriorleni "perpetidulce.habet, "Scieiisse pec
ruht. — SicuVqui ,apprejiendil auribus carieni,'._e_\H. poculuniainariltidihis ad gaudiajiefpeiuse saiuiisess.e'
DiciiVAposlolus, Noli. verbis: conlendere; ad__niliii vei)turaih.---Sic«( avis transmigraiisderiidosuo, etc..
eiiitn tiiiles,„ nisi ad subversionehi audien.ium (II_y Sicuiavis quse.negligitpvasive pulIOsquOsfoverat,'et
Tim.n). Quieuriqiieergo.simplei.'seii_fu.est',,'.'el-diiOr, •.aliarumaviuniyeianiihan ijuin fa ptuidiniiiti t, sic ninji-
bus inter tejurganiibtis. riiordaci sermone^capla fue'-, .runi ille qui custddiam yirtutum In quiiiusprpficiebat
ni ejus.auricula, ci}d;incipit et ipse, quasicanis.la-; deserjt, earnmdeni vlftut.qni q,uas babere yidebatiir,
trare, ei coiitentiones" generare ; ;•sed lipe sapiens imihundis.spiritiliris-ipse.prhdiipr existit. Uride alfas
tomiiinodevitat. ^—Verbasusurronjs>quasi: simpticia,. dicit : Sispiriius poiesiaiem haberilis ascerideritiupet
etc. Susiirroriem inceritprem liiis,.ptbilihguem appel- le, loCumluum ne' d,imiseris.Qiiod esti apertedicef e,
lat, gui simulai laudem verbbrum,. c.-Q;ua:riiaudiie., Si pfincipis mundi, id est, diaboii'tentaiio tibi fdr.te.
unde jurgia seminei. .;-. ' ''.'.''. " insiiiei'it,.cayeto Solliciius,ne a, bona,.opera:ti6ne,Cur
;;; "';--..;' '- CAPUTVXXVli....;; „.^ . /'. i.is'udabas,"desistas,— Meliorest vicinus juxiq; stc: -
. Ne glprierisiri crasiin-um,-etc, iSe securtis sis; ali- Melior,esi tibi viciritis-.'aliquisqiii tibi aniiiiurii, fra,-
quandd'de fuiuro teiiipofe, quia etsi bodie le Dd- ierha socieiate epniifeclil, quiim geriiiahus ffaier qul
miiio servire conspicis, quafis esse in futuriim possit, jiira fideiet pietatis;cdmmuiiia hahere .tectimnegligit,.
qupHiddovitam finlre,- prprsus pfKyidere npn vales. Quod Dpniiriusin parabola yuloefaii-a iairpnibus,
"
Beqliiseniirihoinoquiseiripfifesipdvidus {Prov-.xxviij). ejiis qui,_descehdebai"aJerusalem ih jeficho; pfSa-,
— Giaire esi saxum, etc^ Grave ijuide.m'saijs est ihaiiiarii, qui criram egit ill[us, ftianifesle
prpljayit.
quemquaih: vel uno aliquo Jcrimiiie capitali-, qiiasi..[> — Qui ieriedicit proximo suo voce gfqndi, elt. Yoce; .
ppnilere^saxi depfinilivel quasi glareis afenaeirinu- graiidi proximd bepedicit, qui cum fnyore 'supeffjiise
. nieris/peccatis-leyioribus piierari; sed ulfoqiie gra- laudis extollit; Velmalis videlicet actibusejuscdriira
vior ira stulti, quia nimirum h"_ecqiio ceriius quani justiiiam faveridd, yel •bona plus jus.fdlaudaridP.VSed,
. sint riiala, patescnnt, eo acrius ariimam, utcasiigen- liie hialedicenti assimiiatur, quia pTurinium lcedit '
iur, coijipuiiguiit. Ita verp^ quianori corpprale, sed eimi;, cui iaudandosive in malaactione con.fidentiain
spiritualeesi vitium, qpo minus^deprelienditiir,; cp tribuii, seu iiropefe fecip «Imnlicitateiii,puri cordis
amplius.gravat. Unde nori .absoliiie iram, sed .iratri hiinult: tit videlicet bonum ;qiiod s.Hpernaeniefcedis
- Stuiiii-flicit-saxbet.arena
.gravioreih:. Nam «apientes, V intuiiu inclioafat, transiiorise laudis ampre cohsum-
quo, modo. acius-suos ac sermojies, ita nientis quo- inet. — Fenum ferro acuiiur, etc, Salls boiia est
que.nioius solerier sexamjnare ei.casiigare sataguiit. collalio et consiliuin sab.ientiuiii,qui; utii se .irivi-
'-,~-Irg non Jiabel mher.icor.didm,'_eic,Non de onini cem cpnsuiendo 4n5truuiii,;ferrurn^ ferrp acuitur. ^-r .
ira dieiiiir, nam-de milissimo acinodesto vifo scri„• Infernus/et perdilip'nori 'repUbunlur,_e\CiInkrm tor-
pluiri est qui.a,.exiUa Phdratine iratus nimis (Exod. merita npnVreplebiiiiiur, terniipum acciijiend.pj-si-.
5j", Sed ira sfulti dicit, «lijus In priOri versiculo nie- niiliter et inieniidnes eortim qui liuisiana sapiiuit,
iOI9 ,BGD_E VENEIUBILIS OPERUMPARSTI. ^ EXEGETICA;GENUINA,'. 1050
insatiabiles sunt in desiderio peccandi^Quict ideo.,A ciis, aliisijue bujiisinodiseeleribus se infideli s,iipileui
sine fihe poenas luuiit, quia vpluiilaleni habiieranl feddil.—lustus aulemquasi leoconfidens; e\C:'.lubc-
sihe.firie peccandi.si naturam Iiaberent sine fhfe.vi- cursu bestiaruni ideo Ieoriqri irepidal. qtiia prseva-
yei\-\\.^,Ditigenler agnosce vultum pecqrisHui, efc. . lere.se phinibusnoii ignpral. Uiide jiisti vifi securi-
Pastori d.icitur Ecclesise: Diligenteradhibe; ctiram tas leoiii fecle cdniparatur, quia.contra-se cum
'
eis quibus te prseesse cpnligeril..Agnosce aniihos quoslibet surgere."'consp.ic.it,ad iiieniis suse roiifi- -
«ctusque singulorum, el.-si quid in eis viiii sordi- deritiariiredif, et scit quia curictos adversaniessu-
danlis inveneris, cilius casligare memeniq, Non enim pept, quia illum splum diligii^quein iiivictusnulio
•lu seiriper oves dominieas pascendi potestaieni ha-" mddo amittitV—ViVt niali' non'-cdgilanl -judiciutri;
bebis, sed seterna-est corpna. quam pereipies, s'i etc. Oninia animadveriunt electi, hoc esi, ef futu-
"corrimissumtibi gradum liio lenip.ore.bene-ihinis.ra- ruiil' esse djsefiriieii universaiis judicii. etquibus-
veris. — Aperla..sunt praia, elc.-Aperla sunt riibdo operlbusVfequies, qtiibus.paena retribiietur seterh».
pascua sacranieniorum coelesiiuih,<juiediu fuerant ' i—Qui decipiljustos ih via mata,e\c. Qui per dociri-
typicis prseclusa. legalibus. Appafuil novitas evan- nam hsereiicam decipit aniatores. justiiiae ut a veri-
gelicasveritaiis et gfatise; collecta stint in pabuluni late devienl, ipse.quiderii p"ro nialis suis ptenam
gregis Dpmiiiici scripla palrum 'yeleroni;-ablala '-. B, quaih nierptuf incurrit; bona autein si qua gefebat",
quidem Jndseis stiperbieniibus falce diviriae aniinad- -vel utijia" scfibehdo, Jvei continenter vivenilo,_aliis
versionis, el bumilibus £cele_ia_poptilis ad spirituale ih adjutoriuni ccdunt: eis nimiruni qui h_eclegeiites
su.isiijiuiivdala";jiixta quod Dpinin.usiiiis, Aufcrelur_ sive audientes, excriipla sibi salutis etiamaheo quem
inquit, a vobh regnum Dci, et dabilur ..genii facienti. peri.sse norunt, assuriiunl,—In exsullaiionejusiorum
fructiis ejus (Maltli. xxi). —: Agni qd veslinienium triulia -glpria. Quia videlieet iion de pra.sentibus di-
iniim, eic. Agnds iniiocenies, hsedos paaniienles viiils, sed iie aeteriilsin fuliiro botiisexsullant. Noii-
niiriciipai. Agnprumergo yellere vesiieris, diim bonis de' rebus niundi quehi vident, sed de Gre.ildre
obedieniiumdiscipiiioruni mpribus. pastor ipse pro-- mundi, cujus visionem sperant, lajlaniur; dicente-
feceiis',- eorumque laudabilia facia ccrrie.i.s,.et in ' Psalniographo, Lmiamini in Domino, el exsullate_
ornatu viiiutuni, et in calorp dileclioiiis ipse glorio- jusli.(P.saL'\\n). Vdi cefle.in exsultaliohe jtistorum
siofexstileris.. lisedis agriim eopiparabis, duin "pce- multa fit gloria; .quia qtiolies electos.in liac viia pro-
catores ad poanitentiiSihyocando,, sublimiofem libi eveniibus Ec.clesi_eprdsperis. exsullare coniigerit,
in leiTavivciiiiuinjlocuni atsqijifjs.-^Sif/^ciai tibi lae, -ihultaaDomiiio "glpria ex pliirimorum fideac.piis'
caprarum in cibisJuis, ete. Tanta iiistaiiiia pecus.tibi operibus.' daiuf. — Regnanlibus impiis, ruinmhomi-
cdiiiinisstiriipasce,",'.'. ..'-. ... "inatft. Sicut multTg!priam'Ded dare' iiicipiii.nt,cum ,
'
Ne tibi.lacaistaleriovum,nec frigdredesit,; '".- , justOs inproieciu virtutum gaudere cTinspiciuni,fta
se"d tibi semper luisque sufficiay-i.d est, tam sedulp quplies reprobi regnuin teiient,.-nniUossuse perfidiae
discirihae'insta, u'l etiam quondam poeniienlesad ,of-' conipliccs exliilient. Qupd et de pagaiiis, et de hse-
Ticium dOeendi proveiias; quatenus.per -II.Ios,qui feiicis, et de malis eiillioiicis rect; polestitctipi. —
prideriipro -foediiaie viiiorurii pd sinistram judicis Bealus homo qui semper est pavicus, eic. Sequentis
videbautur esse ponendi, m.odo rationabil.e, et sineV ifa-judiciiianlp irihc iiislrielior porlabitiir,"quanlp
dolo lacverbi parvuli's.sensu>hiirilstreiur. Fit autem; nunc inter culpas minime tiinetur".Unde alibi dictum
iac capiaruni ad vicltihi ancillis, quaiidp hi.qui rion- esl, In die bonorum, ne immemoisis.malorum; et in
duiri airiore perfecto^ sedVadhuctiniore seryili Dd- die malqruni, he immemdrsts vonqrum(Eccli: xi). Sic
iiiino deserviunt .per .exempliim;,'y.eiverba porurii crgo ulraque"juiigenda;sunty iii unum semper ex
qui -pef poenitentiarn salvi facti sunt, Vtvificis verbi altefo fulciatiif>i-- i&o rugiens, et «is«s, esiiriens,
epulis reficiuntiir, atque ui ad rnajora virtutum pfo- efc, Et de pfjricipibus pagaiiis et-.liaerelicis poiest,
ficiant .increiiieiitii, uiiianlur.Qiiidam boc p,upddi- inielligi, qui pbpuii paup.eris,id est.sancise Eccle;sise,
Ctum esl, Aperta siint prdla,'d apparueruntiierbmvi- '.TyVel patieniiairi vel sapieniiarnyferina ssepe sa_vitia-
rerites, et collecia sunt fena 4'e moiitibris: agni ad ieillarit. — Ilomiiiis.qui cdlumnialur' sqnguinem,Pte..;
vestimenlumiuum, el limdidd agri pretium; iia-pp-' Siye .terram agri', sive rerfahi corpiisculi, quiexer-
suit, < Aperia sunl ffloiiumenta",apparueruiit corporaV ; cei, saturabiiuf; ille- ffumerito,- isfe" virtuiiuus. Qui
redivlva, sequesiraii sunlpeccatores a sanctis, fe- utfaiiique sperrilt, replebiiur egestate."— Vir qtii
numad cdriibureiiclumde; Iricis^xcelsis.-SequesIrati - festinql~diiari, etc. Prpfeeto eniin qui augerisopes
siint agniiid dexieram, lisediad «inistrarii.: agni-ati , airibitVlpeccaiumriegligit, ;more"'avium capius, cuni.
vestimentuin regis, quia ipse dixit, Inhabiigbq in eis; escam terfenarum fefutriavidus lncipit, quo stfan-
hsedi pro prelio sanclorurii quos :hocueriml [k.i; ne- guletur,peccaiti"laqiiep npn cdgnoseitVcutii qii33libet:
caveiiint ?] ignibus yenuridaiitiir/i "".' ;':'"' . priseiilis niuridi ^boria desideraty flu^! da fiitufo
v '[ 'v;:CAPuf-x_vvTii. -'."'.' damna jatiatur; igridrafV-^-Cuihsurrexerinl iriipii;
. Fugii impius riemirie-persequenie., ";"C.
Qm non est in abScondehiurhemiiies,;.e\c. 'Eosdem 'hbniiries qugs
fide jpfiis, eliamsi iiullus; peisecutpr ihsistat,: non- |usidsappellat,P>iviuleIIceijUstUnisfa
. nunquani spohte (idemdeserit, qharido vellalroci- lmman_ecoiiditionis ordinem seiv_fnt.Unde 'in'Iibr»
riiis, S;cf peijifriis, vel 'foriiicatiorijbus; yei.venefi- bcali; Jdb de: pceiiiiehie quolibetVperverso;diciiur,
1021 SUPER PARABGLASSALOMONISALLEGORICAEXPOSITIO. ^- EJB: III. I02£'-
Respicielhomines,ei dicet, Peccavi (Je&.xxxiil.).QijGd'i k.obviaverumsibi, elc.'Pauper'esi,' humilis verbi Dei
est aperte dicere, Respiciet eos;_qui.naturamliumanse .auditof ;-creditor -.autem,puiei veflii«jusdem pecu.
creatiOnis reciecustodiuut, et. se peccandp jumentis •liiain prsedicando commiltit; qui obviant sibi, c"um
assimilaiutn esse eognoscit,..Patet ergo sensus, quia in unam eamdemquepieiatis-graiiairi conyeniurit. Et'
fervente impiorum persecutione abscondeptur ssepe. ulriusque illuminalof $svDeus, qiiia iieque ille siiie.
ildeies; vel non ausi, vel;.non permissi.ad publiciim divinsQpleialis prsedicare; neque iste pOtiiit:credere.;'
pfocedere; dicente Domino; Sivos persecuti-fuerinl yerjdica n.amquenianet sententiaVerilatis, qua.fli-
!n civilaleisla^ ftiyite iri dliarii;{._u*fl((/t.'x)-Ubi
aulein, cit, Quia_sineme nihiipoleslis fdcere(Joan. xy),,__—.
perdilis auctbribus, perseeulio .cessaverit, augusiior Rexqui judicaipdupeusihverilale, etc. Et Psalmista
post pfessuras fidelium, gloria clarescii. Sedef i.tiTQ- de Christo rege, Sedes-iua, JDCUS,- iiv Smeulumsmciili;
delium pluririii, yisa- infidelitatis, damnatione, fidei--. «ir^famquilatisy.virgciixgni lui{Psai. xtiv). —Vtrgd
gratlam suscipiiint; juxla id qupd scriplumesf: Per aUjue correpllqlribuit sqplentiam-,elc. De hac virga "
siitenteflagellato,sapienliorerilp'arv_Uus(PrPv,xi\).Ab Apo.stolusad Corinlhios : Anvuliisin virgd venianidd
ornamenlovirtulum nudusexistere comproberis,quia vqs ,.an in spiriiu mansuetudinis(I €or. iv)"? Puer
qiiod-_Doiuinotestanfe pollicitus es,-iniplere nequi- namque, quem -frequentissimecorripiendiim et eru-~-
vefas.Hoc auiem dicium est, npn qup curam regeh- ^ dienduin admonet, populus Dei est, qiii, si non assi-
darumanimarurri, cum tlbi reguiariter impositafuerit, duis mpniiis -et •iiicrepalionibus.'sacerdolum fuefit
suscipere ncmdebeas._secTne.passhii, nullp jubente,, casligatus, corifusioriemgenerat Ecclesia.,-deiraheri-
doclons libi.ac praesulis-officiuiii temerafhis usurpes. tibus his qui foris sunt re!igioni'fidei'ChrIsiianal.
- ."^' CAPUT xxix. i \ ;"'"'".. Unde rccie-subjurigituf': —Cum propheliddefeceiit;
V Homo qui blandis ficiisque sermqnibus-.tpquilur, dissipabitur.populusi etc. Quia .niniirlihl cum cessa-
amicp SUP,elc. Qui fielis sefmoriibus prdximhm lau- yerit saperdolalis eruditid, sPlyelur contihuo-disci- ,
dat," illi quidem parat irisidias, quihus periculum pii.na divinae legis, quia populus ad . beatitudinis
cauli operis, ui verbi "securior-factus, iiicidai. Sed prsemia nertihgere .debuerat. — V.idisii hominem
videanius ulrum relia friniduleuti, euiri cujus gressi- veiocem ad Ibquendum, e\c. Graye quidem viiium
bus expandtiniur, an potius illum a quo exparidunlut siuiiiiiae, -sednpn levius esl 7erbositaiis,'Nani sajpe
involvani. Sequitiir : -—'Peccaniem.viruniriniquum conlingit ut hebes aliquis.y.e.t ipsarum quopue ne-
involveliaqueus;etc. Nbif. ergo justo laqueus pec- scius.litterarum, ciliusyerba saluliferse corieptioriis•
cantium, etiariiSi corporaliler periniai, riocel. Ip-' accipiai, quam is.qni affluenlia praBditussermonis;,'
sos autem reprobos insidisej qiias proxirriis par ' niagis sua,.quse no.vit, yel quse se nosse aulumat,
_rant, ift perpetuum dahinant; gaudeniibus jusiis, •-vjactanter.proferre,, qiiam dicla sapieriiuni audire
ac fectum Condiloris •judiciurir laudantibiis .vel conlehdit..—- ;Qui delicale a puerjtid nulrii•servum}
de sua ereptioriey vel de perdiijone pravoriim.' suum , eic.IQui' delicafe a puerilia .nuir-ii.ePrpus .
Denique clausulaiti prioris yersiculi anliqua editio suum ,' quod 'animp- debuerat .subjugare., is .ubi,-ad
manifeste -pbsuit, Reiia~eir"curiidat pedibus suis. Ex annos.;adoles.cenii_e perv.eiieril, lasciyiuin;hoc et in- :
ambiguo enirn Grseeo, quod:~esiRU7oO, utruinque in-.- ddniabile sehi.iei. Uunc versurii aliatranslalio pulr
lerpretari polesl i-nam quifodit fdveaihproximo_ siio, chfe habei, Qui delieiaiur.a puerilia^.iervus erit;
incidetin eariiipse, Pt alibi dictuihcst:'— Vir sapiens novisslmeariteinet.contristqbilur.Naiiique sefQ malo-:.
si cuihslulto conienderil, etc. Do.ctofsapiehs, si'-cufn rhm poeniieris in" se. qui se ^nieininit noluisse, iu_
infideli el cbiilumace coritendefit,'' siyeiormehia re- lenera adliuc sstaie a';suis.voluplalibus ad regulani
prPboruni,'seu gaudia narret bdiiorum, friisiraerga coritiriere priidentium. -^ V.ir.irqcundus provptdt
insensalum"laboraty-si velameiita-poeniteniise stia-: rixas, etc: Janua omnitim yitiorum iracundia esi \
deal, seu bonse-operalionis-,pusesint prsemiadicai, qtia clausa , virtutibus intrinsecus' dabitur quies ; ,
hbn auditur a stulto. Ilihc eiaposioli Juda.Kdice-' aperta.vpro, ad oirfriefacinusarniabitpr animus.-—
bant;.-Lamen(qi'imMs vobis,'el non plqnxistis; cecini- R Qui;cum fure patiluf, pdiianimam.suam, etc.Adjti-.
"
mus-vobis, et non saliaslis -{Matlh.' xii).^— Totum lorem suuni sapientia rion solum a peccaiis.Vabsti-.;
spirilum suumproferl stullus. liiipatientia impellenie riere, seda peccaniium se"cbriiuberniodpcet cohi-.
:
agilur, ut toius foras>spiritus profefaiur. Queih bere, ne forte'a districto jiidice mereatur audire ,-,
idcirco -cilius perlhrhatlo"ejicit^. qula. nulla inlerius' Si videbasfufeiri,simut currebascuirieo,rei.cuiii adulf
disciplina sapientise circumcludit. ~ Sapiens' auteni leris poriionem tuampbnebas (Psa/; XLIX).Npncnim
differt et reservdiin posierum. Laesusenim , in pra;- " far sdluriimodo, sed eiiamille reustenetur qiii conr
sens se ulcisci-noli desidefai, quia .etiam loleraiis'"',' sciiis furti,. quisrenie possessore pecimiam qui p.erV
paiioptat, sed.tamen .vindicariomnia extremb judir ' didit, iiotivuit indicare ,'cum valei. Verurii he.quis.
, cio ndn ignoraf. Hunc-ipcum aniiquajtraiislatio sic . causetiirinelu sepersdnoopoientjoris, pe.quea furupi
habel: -_Po(_e_ni*i'_.msuam prdfeit ithpius,:sapierisau- . c.dnsortioseparari, iie.que.prddeieposse,,qupd npvit, -
lem dispensatpcr partes , quia:niiiiiriini- stulttis ad - afierte srilitlitur :'—Quiji-Ml]hqririnem,citq cor- -
ultipnem"sui perturiialiohe succeridiiur";"sapiens au- rhet, eic'.'-Cui"congfuitillud .evdri.gelicuin,Nolife tk
lem paulalini eain maluritatem cbiisilii acinddefa- mere ehsqui d^ctidmitcpfpustq:n{niqmaulem.rwnpcs^
Uonis esfeuiuii, •cl'expellit.: --^Fatipei et cmHiori' suiit pccidereijilailii. •>$.-,•_ .-- ..... t..l ,;.,,-, •.,.,
1023 REDJE VENE1..AB1LIS OPERUMP.ARSH. •— EXEGETfGA'GENUINA':' 1024
. ....; ... CAPUTXXX. -\ • : Ai-Gfsecoiiiioverbo dicilur pepgromenon:Et quod liuiis
Verbq 'Congr.egantis,.filiiVimientis. tIucusque-"Pa- SalomoiiisseiilehitEesimilliinuin sonai. Eloquia D6'
rabola. Salonionis, quas 'Irahs.ulerunt-viriEzechiae mirii igne examinaia (Psa/V xvii) : id est, pepyre-
regis Juda. llinc rursuni verba Saloinonis/ab ipsd, niena. Pepyromenon efgo, quod lanquam coiifiaium,
quod Gr«ce J£cdes.as(esdicitur, nuric iniefpreiaio'ih in "igne pilrgatum sit-; sieui enirii qusecuiiq.ue"nie-
Laiinuin noriiiheillOjCoH^ftgransappeHatuf.Ecclesia' talla jgne cdn_hita, sofdem in se aliena.m atque
eii.hn congregaiio vocalUr.— Vtsio quam locutus esf ihntileni noh coiiliiient ,-ioium, quidquidin liis re-
yir, cum q.upest Deus, elct. Visio, inquilyquam locu-' sidei, ,verum et ppffecluni, eipmrii vitidrum -sorde
tus esf.quia qui.d vidit apud Deutnsecreiiora-con- •pufgaium esl; -ita'jeloquiutri.Dci, seternorum in se
teriiplaiido, palefecii hominibusy -foras Ipqtiendo. bonoriiriifidem testans. Ili.ricestTHud JDoihini,Istq
Quisquls ciiini ;Spiritu Dei-confprlatur , hsec.qust. ;: iiwuiilaut imus dpex hon peribit a lege, donec oniriia
sequuniui., ..liiimilipor^e proraiur,- —.Siuliissimus fidn\ (Maiili. y)."Vera eniui omnia' sunt, et extra-
mmvirorum, elc.-iFt/u-enim smcutiliujusprudenliores oriinem ambiguiiateni superfliiseinaiiitatis ignita..—-
filiis,lucisin generatidnesuq smil (LIIB..xvi).'-Et Apb- Non addas -qmdquahiyerbisi//tus,"etc,No.h..corru'mpa's
sjolus, Si quis, jnquit, videlur sapiens esseinhocsm- ;,, coiloquia"'"'sahctarum'Scriplurnrum , qiiod quidam
culo, stultus fiaf , ut.sii- sapiens (I Cor. =111).'Ei ipse I" li-eretiei j nehis convince.rentur, fecisse noscuntur.
de.se suisque similibus,;in quibus est Deus, Nos-au- ~._Duo.rog>niJt,(e', tie denegesmihi, etc. llsec adhuc
teni prmdicatnusChrislum crucifixrim;Judmis quiderii vlr cuiii quo est Deus, serinonis ejus ighe radialus^
scandalum, genlibus'autem stultiliam (l Cor.i). —' ad ipsUrri Dominumconversa voiie profatur, oose-
Nmididicijapieiuidni', etc. Noii didicit-Salonion ab . cransne uriiiatem sseciili.unquam vel verba men-
homine sapjenliam, sedrDepgratisolfereiiie percepit, daeia, yeritati coal.esliprseponat Scripturae; nee-rur-
ut saiietQfuih-seientiainnosset:Sed etApostolusqui -yel "copi.ayePinopia'.'transeuiiliuni rerum in
suiii^
ait,NPS siulii- prepier-Gliristumyipse iteriim dicit, " bblivionem decidat ifiternprunii.— Generatio, quiB
Sdpientittin-auieriiloquiniuririier-perfecioi;sapieritiqm. "palrt suo maledicit, etc Cnm superius puritalem sibi
ve.roiion hujus smculi,_et csetera {/ Cpr.n). — Quis vitse. _iDpniihp.dafi peieret, converieris-subiib in-
ascendil inlcxium', aique descendit? Ilneeest sancio- liiiluiri ad cpntemplandam..pfavoruni nequiiiam,;
ruhi scieniia,. qucea-sapieniibus saeculisiiiltiiia p'u- -quahiis hsec sit involuta misefiis, quam lqnge a ye-
tiilury' quia videlicet DeiVFiliiisiri assuhip.a earfte' ritaie.dislei.insiiiuat, eo.qppd lionprcm'parentibus
post-morieinet resurractioiieni' suam asceudii -in non deferunt,—Geneiatio qupisibiimjidqvidel.ur^e\c,.
C03lu_n, ae ripstr_e resurrcciiouls lempofe descen- -« QtiiaJjeus:dissjpat ossa hominiiin sibi placentium.—
surus eside coelo adjudicandos vivos ciinortubsi. Gerierqlio.,cuju$.excelsisunl oculi, etc.: Quani Pst.1».
Quis coriiiriuit-spirilum iiianibiis? t)ninis spiritus.et mista ait :.Domine, non est exaliatuiri.corntetim,-elc..
nuinanus-ef a_ige)(cus>_el. — Generqlio;,'qumpt0 dpuibus gludios
aniirialiuhiet prpcellarum, . (P-sqf._j-cxt_.x_)';
ne deileiar, Dei potentia 'coniiiietur. —iiuis coilignvit habel, efc. De hac PsalmiSta, Ftlii. hominum dentes
aquas, quaii in-veslimenib:'?Goiigreganssicui' iii ulre' ebrum., arma et sagitlce, ct cselera..(Psal. LVI).Qui
aquasTnaris.—::Q!«ssusciiaiWomnes.ierminejlerrm? Suntperse<_utoresE-ccle_siseChris.li. Quod si diligen-
Donjlrius, qui .minc priinibus animaniibus "cl gefmj- lius cpnsiderare ypluefis, invenies Iia.sgeneratio.nes,
nibiis viianictincfemenium excifat, Eliiidie judicii eongregatiphes csse nequjssiiiias-Judseorumet hsere--
cunciuin a qiiaiuor ventis' cosli genus huriiahupi.'a licorurii.J.udseorum ergo generatio Pntri suo nialer-
mone suscitabit. — Qiiod nonienejus, -elquod nomeii dicit, ilii yidelicet, qui aii, Filius-meus primogenilus_
filii,ejtis si riosti?_DeDei Patris ct Filii nomine dicit, Israet (Exod.-iv),quandoF.iliumejiisviventeniincarne-
ciijiis-mystefium«.eculafis sapienlia^haihraliler scire negavit. Eimatfi hon benedixit, Synagogoevidel.icei,.
non potest. "Quamvisuhhin esse Deum ,'qui onnVia - cujus fidei pristiiise, quani a .patribus Jae prophelis.
feceiitper ea quse/rriirabiliteffacta videt; intelligefe de Cbrislo babueral, delraxil. Novalianoruincgerie-
polest. Si nosti,* iriquii-,'subaudiliirtii, qui.de tua D ratid inunda-sibl videlur, dicens tjPoenllentia.ppus
te'jacians sapieniia. nosirse fideirhysleria, siultitiarii non habere. Etianieri.noft poieskmunda. esse.a-sor-.
iiuiiciipafe prsesnfniSi— Omnis sertno Dei, ignilus .; djbus peecalorum, qu.ae.fontemposniteijlisepeceanti-."
clypeusestspcrarilibus in se.ilsec et tota Chrisii Ec- bus venia.mnegando, -pr.seclurlit.;.'Jtem generaiio Ar-:
clesiaiioyii, et.Illi "niaximeqtii, Deo secuiri mOrante,'.. rianorum excelsos hahet.oculos^.et paipebras supra
teireiiain sapieatiarii coiiCemiiuiit,quia omnis sefmo Dcum crectas, iriquireiiSj;qui-fiii.taniea.; et quiafuit
dlviniis corda electOriinieiigiie chaiitaiis aceendit, lempus qiiaridpnoiifuit Filius r.yeiquiE.stincti Spi-
et sdieritia^veriiaiisilluslrat, _etvitlorum.sordes con^ ritus .potesias, Kijuaiis an inaaqualis.Item generalio,.
sumil, eiab hostium insidiis, cunciisque defendit- qumprd dehtibus-gladips Iiab.el,;il_a est congrpgalia
adversis. Sed solertius iii.luendumpiiia proprietaiem prayorpm, quse perfidiam,etia.nialiis iniiinare sata-
Gr_cei sefrnonisiy quo.d est pepyromenon,-Laliha gil; et sicut corppra splent gladiis s.terni, ita animas
traiislatio uno yerbo noiiVexpiicaf; unde niiric ignir ' audientium "veiienppraya. alloeuiionis, .-riioriiper-pe-
ti!ha,;nunclgne'exain'iiiatuniiramsfertur, ui. Icjhiium luse siibjugare conleftdiu'— Sanguisugm.diim-surii.
eloquiumtuumveheihenter (Psai. (cxviii), •el, Argeri-. Jtltm, ete. Sanguisuga est.diaboljis, qui sitipecca.ftdi
lumigneexaminaiuhi{Psal, xi).. Qu.od.-utruiriquein- ac peccata suadendi .incessahter acceiidilpr. ftuie
I02S, SUPER PARABOLAS.SALOMONISALLEGQRLGA EXPOS.TIO,— LIB, Ili. . .1025
fldesunt filise,qiiia duse specialiler liumani generis $d hofas, in quol cogiiamehia vecors vaga mente decli-
illecebra.; liunc anliqui lioslis iihitanUif ardDrem,' nel. Talis est etvia mulierisdduiierm, qitmcomeditet
luxiiria vide.icet et phiiargyria. Nain et lhxurise , et ielig'jios'suitn\,, etdiciis, Non suin operata malum.
ijnoiiherius frena luxanlur, eo noxius-HelectaliirJ.-el •Aduiieraq,tio;qtie mens, in siniiliiudinemeoriim quas
Sicut quidam.ajl poeiaruni, 'Poriiniemprafit shperius ,',irisiabilis seiripef et vaga
- "" Crescltaraorriumnii,quaiilum'ipsa-pecuriiacfescit. '- esi. Qiise, ubi adiiiissum tufpiludiriis suse eelare po-
Ttia sunl insatiabilia, elc. Ignis vero non dicit,'Suf- terit, negai le aliquidperpetrasse.facinoris'.—~Qua-
ficit; infernus nunquam redundat; riieretrix simililer iUorsimi mihiriiaterrai, elc. Mitioresyidentur in terra
vicina ,• ejus corpus non saiiatur dMiciis. et avarus 'saepe justi quam reprobi, id est, liumiliotes et huic
liuhquam dicit, Sufficit. Quidam 'ii..ernum1iilefpre- iriundo'abjeciiores ; sed lanieh sapientiores suntsa-
lantur diabdltini . quia insaiiabilis sit de seductione piehtibus niundi,. iifedquod setefriaet coelestialiotia
huniana. Os vulva."et terram , qua_-ndn satiantur sapiunt; ad prb his appelendis, quae Illi non norunt,
aqua, ut supfa; igneiriqui non dicit, Sulfieil: incen- adversa quaeq.uesaeculi fortitef pati" desidefanf. V—
dium geliennse,quod iiunquaiiidesinal, sed eos qui Fortriic{e,,populus:irifirmus, eic_Ei Ecclesicepopulus,"
peccaTisfinehi pbnere nolueruni, infiniio ardore com- ut fortitudihem mentis-custodiat, infirnium setan-
biirat. — Ocidurii, qui subsannai patrem, ef despicil_: ^poraliier, adversafiis ssevieniibus ostendjt;; Doniino
pdrium mulrissute, etc. Peryersi, dum diviria-.udicja per"Evaiige.numdicenle", "Ego duletri dico vobisnon
fepreliendunl, subsannant Palrem; ef qiiilibet hse.re- resisiere matq; sedjsiquis te peicusserit indexlera ma-
tici, duin prsedicationeinsanciseEcciesise derideifdo xilla tud, prcebeiili ei alleram (Matth. v), Qui in'iiac
coiitemriutit, parttim malris despiciunt', quia de ipsa V yita praepafat sibi ffuctus bonbrrimoperuni, quibus
exeuiit, ijuicoiitfa ipsam loquuniur'. Ex nobis; iiiqiiil, vitam niefeaiiir< liabere-pereriiiem, — Lepusculus,
exieruril,sednoneraiilex nolis (Joan. . . .)QuOrUm ptebs irivatida, elc. Et liic plebem Ecclesise deslgnat,
- inteniidnem dum praedicalores cptliolici cle-«s
- - - .-.-. Scriplu-
-• qiiaeInvalida dicitur; yel quia , iit- supra diximus ,
... -.
rarunrdivinarurii fluentis; prpceuentes incfepando siiasinjurias ulcisei ipsa .rionquicfii; velquia iri shis
revinciuil j quasibciilum iiefanduni corvi de lorren- viribus nihil fidefe , sed in auxilio Redemptoris sui
tibus effodiunt, et filii aquilsecomeduhl. Cofvielenim j saluiem sperare didicit, Ei Iioc est illatii cuhile in
vocanturdoctoressancti,quia per huniiliiaiisgratiam, petra coliocare, ejiisprsesidio adversus vitai.inciirsus
-
peccatf inse" nigrcdiriem eOrifiiehiur. Filii auleiiKa- 'iDeininp.dicere.cuin Psalmisla : Esto mihi in lapidem
Tqiiilae, qpia per gfaiiafn ejus suiit reiiaii, qui in ha^ foffissimmhet-dpmummunilam , ul salvei.me; quia
ijitu assumptaecarnis ad eoelesliaifaiisvdiaiii. U.hde „ peira mea et.muriilio< metttu\es~(Psid,;. ._.) Pro Iepu-
et "alibifilii sponsi appellantur. — Tria sunt difficiliq •sculo , antiqua .lransIaiip-.,c/it/fopj;i7/iuht posuit. Est
riiihi',eie.'Quantum ad liistoriam pertinei,-ila est ut autem aninia! non majus ericio.habeiissiniilitudinem.
scrlpluhi esi; sed quia pef parabolas. lbqnltur-, via nTuriset ...ursi, cujus in Palsesiiriaeregionibus niagna
-
•aqiiilmin ccelodifficile invfiriiiuf: hoe esf, subtililas est ahundantia; semperque in cavefnis petraruin, et
'"•inimici, qiiacirca coelc'stiiiiri.coida-yiroruniyplilal,- - terr_e fpveis. habitare consueverunt.
Noiaiidumque,
ihagno cuni labore depreheridiiuf. Siihiliter"et via quod in psalrno ,-pbi noscaniirius , Petra refucjiiim
c_olubrisuper lerram, id est, asiulia iiostis veneiiati, erinaciis{Psdl. cifi), i.n quibusdam codicibus, lepori-
insidiarl non des"ineutis,eisquqs in"pelrafidei-fundar ,bus, in qujbusdaih chyrogrilliis, lnyenimus.Sed el in
tos esse conspicii.Necnoriel vidnavis in.mediotriaris,i hacSaliimonis sententia.quaidam exeinplaria pro le-
"hocest, via iniquiiaiis, quseper'ainaras saeculiliujus> pusculo, erinacium Iinbent...Nairi'elin Iibfo Uebra_o-
tindas, immundorumspiriluum fialibusagiiptas,'lanla1 , rum noftiinuriiinveniinus idem Verbum:ilebr^euni,
'«ubtililate discurrit, u't vel vix , vel iitillatehus"ejus> sqpliqm;in Jeremia,cliyrogriltium ef leporemel eri-
"possit iter deprdhetidi. Nam quod aquila n.ialigrium i -'nacium a saneto Hieronyrriqinterprelatuiii,"-— Ilegem
tioStem sigriificetytesialur prophela-, qui ait: Velo-. locusla npn habel'-,clc. Locustani quidam geiitiliurii
ciores fupruniperseculoresnosiri'aquilis cceti(Thren.: ]>.plebem iritefprelantur, quaeqiiohdam sine rege , id
iv ), id esf, homiiies.y.qui nds pefsecuii suni, iami .;est,-sine Christo , sine prophetn, sine .docipre exi-
-ssevi.fuerunt, ul ipsis d-emohibtis crudeliores essei slens , nunc iri unilalem fidei congregata , adispiri-
videreniur. Quod coluber djaboluin.ssepeinsiniiet, ett lualem pugnam jEOn.traVdiabolumpropefat. Po.test
in ptimi •iiominisifansgressione probatum est,.-et I antem in locusta, anaelibretarum concors"unilas ac-
cuiri quidanf-vif sapiens aiebat, Quasi a fdcie colubrii cipi, jqtipecum.homiiie pranceplorenullo.in suis l3ii_-
-ftigepeccatum(Eccti; xxi).'Nayis quoque, qurid leyi- Ijulis ?egaiur',. infaligabili tamen .h.isianlia in suis
talem desiguei,eorum qui circumferunlur pmni verilo) qiiieqaelocis Christo ihilitre, et male pullulanfia
doctrinae,.demonstraipropheta, qui ait":"EiChaldwos s carnalium yqluplatum gefijiifia consuevii absumere.
innavibus suis gloriaiiies'(1sti.XLiu);lioc est immun--.' — Stetfio manibus nilitur , -.etc.-Stell.ioniahibus niti-
dos sjJirilus de fragilitale alque. instabiliiate nienlis>'" -tur.-iquia nirhirum alas , qulhrisjeraiur.. noii liabet.
liunianse^seextolienies, etde illius ruina quasi vicio-- 'Et mqratur in mdibusregis, illoruni siguifical iiuftiili-
-resiaiianfes. Sicuf ergd illa lam candida sunt ul in- latem , .qui cum sintjuxta natufam _tardi ingenio ,
vetiiri iiequeant, sic adoiescens ,<qui viaih yerilatisiV. soierfia iamenjndusiriie suse, vel ad diyinarum nO^
desefuili .dffficileeogitatu est qup «euiper omnes; liliam Scripturarum, ,ve)ad virtulum gratiam, quibus
1027 BED-E VENERABILISOPERUMPARS |1,--. EXEGETICA GENWNAI . {028
Ingressum regiii ccelestis uiereantiir, a.iliiiguht. P-le-i_kmdne proxlm.um allpcutus ; gratuni accipiirespoii-
rurnque etenitri aves, quas adyqlanduni penna s.uble-- suiri,.-quasi<le uberibiis, iu quibus lac quserebat,
yat, in jnfefiorilius resident, El.sieliio., qui ad, vpla- bulyrqm exprimit. Alqui ineptd verbo iram discor-
iuin peiihas.noii iiabel, nitens manibus regis aedifi- dianique: fraterno'ex corde provoeat,-.quasi ultra
ciuriiienei: quia niinirum sajpd ingeniosi quique, modum piiiuiigens verba, sahguiriem pro lacte re-
xlum per negligenliam torpenl, in pravis^actibus re- V perit.. - -._ , , -
" ' .. ..-,"
inaiient, et siiriplifces,"qiiosingeiiii penha noii adju- v;vr;_'. ; CAPUT XSXI.
vat, ad obiiuenda aelenii tegni-inoeriiaiylrtus pp.efa- Verba Lamuelis regis, eic. 'Lariiuelinlerprelatur,
iippiS'leyal, — Triasunl qum bene grddiiiritur , ele. -_mquo Beus. Et ipse est dequosiipra,e.odeni,noniine
-Tpse.bociocp leo ponilur, dejquosqriptumVest,:Vicit in Lalinum versp dicilur; Ftsio quam tpcutus estjvir-,
ieo de tribuJuda (Apoc.v). Qui fortissiinus besljafftm cuitijjuP esiDeus. Mater autem, quse haqc eum vi-
;dicitur, qiiia In ilio lioc qupdirifirnium e'st'peyforiius sionemedocuit, npn alia nielius quam divina"gratia.
4sl liominibus(.1 Cor: ')'; qui ad nulliuS pavet occuf- .;-;intelligilur,_q!tae illuni in corde invisibiliier efudiyit
suin ; dieit eiiiin.,"' Venii prihceps .hunduliqjus^et .{._' jiHeilectu sapipntiasqiiam foris liominibus ipse m\*
'imenon habel'quldquqm (Joan.:x_y), Gdltussucclnciiis .iiistfafet; Quamyiset.ipsii, carnalis mater-Salompnis.
'lumbosiM est. praedlcatPres sancti iftter liujus ribctis}^n|p euhijpafyuium dpcuisse reeie ppssit."inielligi.
tenebfas, verurii niane nuniianies; qui suecincii liiin- - Quasyquidem. ipse, quia sapie.nter dicia. cogpp-
"
lios surit, qiiia, a.mehibfis suis, luxuriaefiiixa resirjn- -'-.-yefit, operi parabolarum siiafufli niiscere, yoluerit.
gunt. Et aries, nec cslvex quiresistal ei. QuemValiuiif Etideojrecte, poslquamjiictumPst in litulp, Verba
lioc locp arielem accipimus , iiisi pripium iiiifaEc? Lqniueiis regis, addiuim est contlnud, Visio qiia eru-
clesiam ordinem 's.icerdptuni? de quibiis scriptuth divii eum; maier sua, qui.a cum. iri regriuin uncius,
esi,"Afferte Domino filios arietum (Psal. xxviii) , <jui Vspiritunisapieiitise percepit, .yiditin' eodem spiritu,
per exempla sua gradientem popuUim, quasi subse- quam prudenter se nidler bona doctieril. — Quid,
quentem OMUIII gregem trahuiit, quibus spiriiualiler ddecle mt; quid dilecle uten tnei">Subaudis, Qutu
recieque \i\enlibus , nullus ie\ oinnino resisleie t hi dicam, hh, qui de utero meo natus, .clectus " es
sufficii, quia quibbet pcrsecutor obuei, uiteniimiem m i egnuiii? — Quid dtlectevotpium meoium Id esl.
coium non \alel pisopedire. Et qma ptst bxc etiain qin eleclus es in hoc quod toia de\olione desidcra-
Anticbristus apparebit, hoc quailuin subdidit dicens Iiain. — Ne dederis subslantiam iuam mukenbus. Pa
— El qui slultus apparuetit, postquam eleialus esl m lcl liticia; sensus, sfd et \iituluin -nostrarum sub-
subhme, etc. Ipse quippe ln stibhme ele\abiiur, cuni slanlias coiiuptionibus vitiorum contaminare prohi
Deum se esse mentieiur. Sed elev.itus m suhlime *- hemur. — Et divittas tuas ad delendos icges. Diutuf
siulius apparcbil, quia in lpsa elaiione «m , per ad- suas dal ad dclendos leges, qui tenenis delicns ho
yeiuum ycii judicis dehciet; quod si tntellexisset, oii minum coida coirumpil, ne coelestia bona lnqtn-
imposmsselmanum. ld csi, si sup, liciuni suuni, cuni ~ianl, iii quibus peipeiub possinl rcgnare cum Chn-
supesbtie e\oisus esl, pr_e\idisset, I ciie ahqtiando sto. Dciemur enini leges pei divmas, quando quili-
eonditus in tanla. jaciilione supetl.iP non fuisstt bel summi legis crpon adunau per fidem, niliilo-
elatus. De quo neijuaquam mo\eat, quod «uperius niinus pei illeccbias SJCCUII merenliir ei idiean de
diciuin est, Quaiiumquod mcedd feltcitei: lua qmppe terra vneiUiuin. Zoli irg,bus, o Lamuel, noh tegibus
mcedeie bene, dt\il, ci qu.irium felicilet; non eniin daie vmum Lt bscc scquenlia patenl juxla lilteram.
omne quod felieiicr; bene; neque ni liac vila omie Allcgonce auiem prgfcipil ne \ino, in quoesiluxu-
quod bene , lehciier. Nam leo, gillus et arios bene na, lncbnel menies hdclium, qui sunt inenibia
incedunt, scd non Inc lchciler , quia persecutionum Regis seterni; quia nullum secielum esl ubi legnut
jbella paliuntur, quarluni vero felicuei, et non heue ebneias; nil de secretis cogitaiui, ubi regnat vclu-
inccdit, qtna in fallacia sua Anlichrisius giaditur, pi.s camalis; setl ea tiniuin carnales, quoesunl \i-
sed juxia hieve tenipus vitse prfrsenlis ipsi llli hl- JJ sibiln, scrulaniui. — Ne foile btbat, et obliviscatui
lacia prosperatur. — Qui aulem fortilet ptemitubeia judiaoium , etc. Ne lenenis debriaius lllecehns,
ad eltciendumlac, elc.TJhera foilitei premimus.cum obliMscilur pauperum Chnsli, qui el lpse pauper
\erba sacri eloquii sublili intellectu pensamus, qua es( faclus ptonobis. — Dale sicaammteienlibus, clc.
prcssione duni lac quserimus, bulyruin ltneiiimiis, Bibanl et oblruscanlur egestalis susq, el dolons non
quia diiin iuiliin vel tetiui iritelleciu quserimus t.bei- recordenlur amplnis. Stceram el vinum boe loco
tate lnieniae piiigucdiius uiigemur quod nec niime supeinain di\mas sapienii_econsolalionemdicil,qu«
nec semper .igendum esi, ne diim l.ic qu.oiiiur, ab illis esi exJjibenda cordibus, TJUKin inhjnis consolari
ubenbus sangtiis sequaljr, quia dum \i>rba sicri refugiunt, ei qmdquid oi-curnt in praasenti, amaio
eloquii, plusquan debenl, disciiiitinliii, in carnalcm suscipiuni aniino, sohs quse nondnm \ideiu gaudus
tnlellccluni r idunt. Sangmnem enim elicV,qm lehe- coelesiiliuslota meule inliaeieiiiibus, ju\ta eum qui
•Mcnteremultjcl, quia camale eflicilm boc qnod e\ (lii. I, Negaal consolan amma mea, memoi fui Dei,
mmia spirllus discnssio>icsentiun. — Et qui piovo- ct deleclalus sum (l>sat. L\\\IJ. Item, Dale siceiam
cat vas, cic. Quid pia^crdenie p .rabola j i\la hilc- i wrcnltbus et vinumbibeie hts qui amaio sunl ammo;
ram signif.caict, apent, quu qui m modesio sor- et cselcra (Pioi> x\xi) ILs, qui pio pleiiiludmo
.'-4029 StJPER PARABOLASSAfOMONIS ALLEGORiCA.EXPOSITfO. — LIB, III. 1050
Bctuum prisliiiorum riioeroreatque irlstitia depri- _Astatuieiiipqfjs, qnod p diebus Salonipiiisusque ad
muiilur, spiriluijlis sclenlios..ocuiiditateni VeJui yi- parturh Virgiriisintererat. De. uUrniisauiem fwibus,
, iiura,- quodisctificat cdf homliiis, afflnenterlnfundite, quia Ja summo.cmlP. egressio .ejus (Psal. ,..syni)jf
eosque saiutnfis-.veibi crapu.la rpfoeillanie, ;n;eforie qui-npn -aiiud prp redemptione nostra pretium,
jugiiate mo3rorisac leihnii'desjjeralione demefsj, ' . quaeseipsiimobtiilit, Cnde. ApostoJus, Qui diiexft;
abhiidautipri tristitia ahsorbeanluf;, qui" ejusmodi inquit, riqs el iradidilsemelipsumpro mobis, oblatio-
-sunt.—Aj)erids(ttttmm«(o,elc.Pro causapauperuip, iiem el Iiostiani.Deqiti pdprem. sudvitalis-(Ephes.\).
Tfldiipsi per sc.Ipqui in judicio hon valent,\ ipse lo- Qjiatrivis;et ita rpfilepossit jnielligi pfetium sancte
Vqui mcmento, et eos defensafe curato, qut.palfiae Ecclesia? procul posilum fuisse,- p.pia incarnatip,
,-ccelesiisintuitu, hujus y.iiseyiam ociuslransire sat- . yerbi Dei .cdnyersatio inter h;omirif_s,passioac.re-
agunt; Aliter os aperjfe; muiq .pEsecipItpoptilo gen- sufrectio longe a. nostra. essetynaip.rse condjlione
" liiiin fidei vefbuin priedicare,; qtii divina eioquia discreta;.quonia.m videlicet. ilie", et qiiaiidp,-vpluit.et
pfius personafe nesciebat,: et non tahlum iJudseis, de iqua Voluit niatfe naiiis est,,et slii.e peccato vixit
sed.el.euriclis pef prbem hatiqriihus ciiram" safutis :in mundoj et quando yolult et qua voluit jmorle
impendefe. — Aperi ps luiim;- decerne quod.jnslimi.- discessit a niundo. ,T;empus -.qubque fesurreclionis
.eii, etc. Smutin yefsu. superiori pfd causa. et ere- J"-et aseensioiiis suse in poteslate hahuii, et cseteraiiu-
pjione.pauperis ds aperire".prsecepit, ila in-istp, ip- jusmodi; injquibus tatn procula nobis, quani coeluni
surii pauperem jibi eiTaverit,juste castigare acjudi- , distoi. a terra, Quia vero Ec.clesiam, quarti fedeinit
care admouet. Juxta quod el Moyses ait, Ei-.pquperis " Dphiinus, nbh soiiini .yerhum.saiutisVsiiscipere, se,d
in judicionon misereberis(Exod. xxiii); qubd ulruiKI- -ei consiaiiief. pro. illo
' ce.rtafe,; pt-hoc ijisum per
que facere Dornintiiriproplieta iiisirihal^ diceris.-:Sed jiiuridum prsedicare dpnavit,' hieriio .subjungit: -r
jiidicabit_pauperes"in justitia, ei drquel .iii';mquiiqle Cqnfidiiiii eq cor viri sui, etc. yjrum ganciae Eccle-
pro mansuetis lerrm (Psal. txxij» —Hucusque Vefba. sise Dominum ac Redem.pioremejiis, qui ctiam: pre-
Lamuelis. Hinc sapicnlissinius regum-Saldtnph lau- tiumejiisfieri.dignatiiSest, dicit, Upde-etAppstolus
des saheiaeEccIesia; vefsibus p.aucis,se.d pleriissirria credeniibus ail, Pespqudi enitn vos uni viro virginem
Veritiite a.ecafftat. Cohsiat nafligue, jderh cariiien" castamexhibeYeGhrislq (IICqr_.
xij...QuoiLerg'odieit,
yersibus xxn, juxta drdineih videlicei IlebfsePfuin Confidiiinegcdrw/n-sMyab-hunianaiiiiiiiirUm consue-
, ac nUhiefuinliiierarV.mj.ila uisirigiili .veisusfa"siii- Judihe tractpm est7;sicii( ehim ip qui forteni fidelem-
gulis liiteris incipiant,' Cujus ordirie perfeciissiriio que.et castarii liabet conjiigein, cprifidit ineacertlsj-.
alphabeti typiceinnuitur, quarii piehissiii.e TiicveL'p's!me.;ghia hllcontra suam^oluhtatern. agere;. hiiila'
' ariimse
cujtlsque fidelis, vel lotius sanci_e"'Ecclesi_e, aduliefiriti sallem cogilatiorie possit cohlahiihari,
quse ex omnjbuseleeiis anihiabus 'kiriap^erfiiaturVca- cuiicta pri) suo amofe etiam advprsa libenier tolle-
lholica,-vifluies ac pramia describauiur.' —- Mulie- - retyet quoscurique valet ad-suiirii amjcitiamcon-
rem farlem quis iiiveniei? etc. Mulier foftis Ecclesia ' vertere.desiflerei," sic niniiruih [.omiinis Redemptdr
catliolica vocatur : fliulier yidelicef,..qiiia spifituales - noslef irt.Ecclesia conttdil, "Ndvit ei.im spiriiuni
Deofilids ex aqua et Spiritu .sanclb gignere corisue- gfatiie, quefli"dedit,;novit yiftuierii.charilaiis, quani
vit; fnrtis, quia cuncta sseculiadversa simiil et pfo- ejiis pi-ecordiis. infu iit. Ideoque ndn,. dubitat eam
'
spera pro Conditoris stii fideVcPriteninit,quam ipse nofi spltipi a su_eficiei integriiaie riequaqtiain posse
- iii car.iie -appareiis, infirmaih quidernViriveiiit, sed
' inveniione corrumpi,'sed eiiairi pefsevenanter 'iiisisiere, ut plu-
sua, hoc est-pia-yisitaiiQne fdrieiii reildi- r'es ad:ejusdeni fijercdngreget-uiiifatemV Ifoc eiiim
-dit. Uii"de,.pbstejus redemptiohem ad.coelosTediens, "qiiodsequituf, JE( spo/iis ttott inditjebii; spolial enirii
superriis ci\'ibus^g^iidens aiebai : tqngraiufqmiiii •diabbluih E'cciesia,"cuhi'pef pfasdicafores suos, eos
milii, quidinveni oiem meamquce perierdt (LuC.xy). qtios jpse decepeial, ad yeritatis iter revocat. Et
Videiis efgd Salohion geriiis, iiumanuhi Jiinuiiiefis- heiie dicilur, Spdliisnori iridigeliii,;quia niinquam
irnplicalum erforibus, quodque ad ejus salvaiionein, iIj eessabif .Ecclesia"libefatasa"djabplica fraudei.animas
nullus ^airiafclia, nulius pfoplieia, nujiiis. pmniiio . Christi fidei; festituefe,. doiiec, "cbmpletb 'muhdi
elecloium, piEeler'solii.in"Mediatdrem Dei. et liomi- cufsu, stiorurii qtioque pfsefiiiifacoiiipleatur sumiha
hurh suificeref, dit, Muiierem foiieni quis.inveriiel? iriembrofuin. Verum quia quidq_iidbdni sancta Ec-
• prdcut eldeullitiiis
^ finibus preliuriiijiis._\£ si apefle ciesia, vel, ariiiiia qiiseqiieTidelis^Pgir, fioc de-
fulufaiii .Domini ;graliam aduiirandp .pfdtestetur , . siipef accipit, recte subjungiiuf,—Reddet.ei bq-
Quis tania. viftutisyquis tiijiscst meriij,- qui dp fdi- nnm, et .riPri ritalum, etc. Reddet "quippe anihia
incredulis ac scelesiis hiuiiiii halioiiibus unaiii sibi : CliristdVbbhumy cuni perceptis^ hb fep vitse mu-
elecfof.umEcclesiain copgregafe|, quamsua gratia neribus ,''recfe..viveiido ,: respdridet,"-cuiti, e'a:qua>
forieih' atqiie iristiperabileih' adversaiitiiius cuiictis : ipsa scire yel facefe ab Iliffndjtrta possii.' etiairialiis
efficiat? Nonliic cefie riristri siinilis,iiphndstfp.est 'jnlTmafiB^^laffitV.Bene^aulpm.Ctim dixisset, lieddeVei
- lempdreventjlifus, "sediri.fiiiesseculpfurhesl de coelo ' bonurri,-pfotinus addidit, 'El tipri riidtuni, qtiia stint
;Deus homo desceiisufiis, qui /nps sha 1passiohe-a a-Doihirid bpriis,- malaj-epen™
pfofdctd q"'iii;ii'cc'epiis
mone redhnatl- floe esl enihi",qriodpil, prbcifi;-ei "diirit ,: vel liiiei aiystefia quseperceperuht ,• iiisrellca
- 'de~ uiiimis finibiis "prelium'ejtis. Prdciil
yidelicet, fajceTredahdo-; 'Ve1''fidcmyiq"ua_a'"^fcss1bhe^«r.vanf,
tm BCD_£ VCSERABILIS OPERUM PARS II. -- EXEGETICA GENUIM. 1052
pravis operibus blasphemando, \el moies bonos, A commercium , cum bona quae \alemus operanles,
quibus cum fide recta desen mnf, per colloquia inala prnno haiic a Donuno mercedem recepimus, ut ad
corrumpendo Sed nec illi-bona quse accepeie , Do- majora sempei agenda proliciamus, dehinc etviiain
ninio rrddunt, qui non in lns quse bene incboant, peftipiamus sempiteinam. Facta csl eigo aninia s>n-
usque ad finetn \it_r prseseniis pefustete cuiant. cta quasi navis mslttoiis, quae transit desideno fiufcius
Undc metilo cum dixissel, Reddet ei bonuni, et non - s.r_cul<pisescnlis, solaque se 111coalis accipere spe-
ntalum, ut pefce\eiai>l]im lioiii nccessanlam demon- lal, a.terna gaudia niedilalur, ct pio !ns abundanliiis
slfircl, jdjtiiiMl, Omntbusdtebus vitmsum. Cui si- adipisceudis quidquid \ ilet inslanler agete, quidqmd
mile esl illud evangeliciim, Setiiatnus illt in sanclilate ad\ersuiii occurrenl fottner supeiare contendit. I)e
et jnstina cotatn ipso, omnibusdiebusnosln. (Luc. 1). qua recte dicilui quia de ionge potiat paneni suutrt,
Qiiibus sane openbus , quibus jusim_e \el sancutaiis quia in cnnctisquse lemporalitei bonaagn, scternam
frucubus potissimuni sit insislendum ei qui bonum solummodolelnbutionem exspeclat, solam \i\i panis
quod accepit a Domino , gralis rependeie salagit, salunelaleni desideiat, ejus nimiiuin qui sms aud>-
subsequenter lnsinualm , cum dicilur — Qua.siint lonbus pie polenleique piojiullil, Vetule ad me, om-
ianamet hnttm, etc. Ilnjus pnncipiuni \cisicuh, for- nesqut lubaiati. el onetati eslis . cl eqotefuiamj.os
lis niuliei , hoc c~-\sancta Ecclesia etiaio ju\t> 1 Ite- (Malih xi). At conira m pio\u_io pinem suum leci-
ram accipere et obser\are eonsueMt, juvia lliud pit, et noii Imne de longe tians manapoilat, qui in
pioplielieum , Cwnlidet is nudum, open evm , cl cai- eo quod jusle\i\eic \1del11r,humaiii taiituni fa\ons
nem tuam ne despexens (Isa. i\m) Opeialur atilem pr_eniu expedil. Kequa ulio vilae perniaiientis inlui-
non supei\acuo cl cseco labore, sed eo uiique consi- tu, ea quse 111nimis labunlur, exsupeiare el calcare
lio, ui ab lpso suo \no, Domuio \idelictt Chnsto, in saiagit De qmhbus Ipse terribilitei intonat : Amen
judicio inereatur audire, Nudus fut, et ppeimsiis me duo vobis,receperunl meicedent suamc —E( de tto-
(Mallh. x\v) , et, Quandm fecislis um de his mimmts cte sui1extt, dedtiquept mdamdomesiicissuts, elc. Sic-
tslis _, rmlu fectsds (Ibtd.). Operatur autem consilio ut lotus lahenlis saceultcursus perennis diei ac 110-
manuum suarum, hoc cst, carnm pereonaium, per ctis alletnalione vaiiatur, et dies quidem ad operan-
quas elcemo^ymm paupenbus liibuit. In quoruui diup, 11011 ad qiiiesccndiininaturalilercoiidiia cst, sie
opeiede\oto, ilio salubernme utitur consilio, ut lolum prsesentis Ecclesice lempns gemiiio quodam
cum dispergens dcl pauperibus, non ipsa ab bomini- quictib et operis siatu diseenniur. Quasj enim nocte
ba.sJatit.e_ui ad temptis , sed justiita ejus manct qmescii, cuni aliqui hdelium ejus inlermissa ad tem-
in smculam smcuh, coinu ejus exalieiui m qlo la o ptis solliciludme cUerna, sibimri \aeare sequeipsos
(Psal. n>). Possunt auiem mysuce m lana, qua. spiiittiahtei mcipiuiit curaie \el lectionibusvidelicet
est o\ium liabilus, omnia simplicilatii el pielttis sjciib, \el oiationibus, ae lacijnii» sese \el aliis
opcia, quse piouniis inipeiidunu« , accipi. Polcst in hujusmodi stndns seeretius exercendo. Surgit aule,?i
lino, quod e\ lena virens oulur, sed longo ac mul- de nocie, cum in eisdem suis fidehbus ad agendam
tiphci exercilio amittil humorem iiativiitii. alqtie ad etiam proximorum cuiam solhcila accingit, quod
grathin no\i candons penenit, casngatio no-trae fratenne adminislrationis opns duobus modis e\er
carnis liilinian. Cujtis duni ingenitas \itiorum sordes cere coiisuevit, quia et eos qui fons enabanl, ad
_pereontinenliam excoquimus , dignim pioftcto eun, hdei graiiam con\ocal, el lllos qui hdei sacrameniis
qua Clirjstiim iiiduamus, efficunus, j'uxia lllud Apo- jam siinl iiubuii, ut bonii openbu» ampluis in-islint,
sloli, quolquot eigo vi Chiislo bapltxali eshs,Vhri- excnare non desinil. Unde bene dicilur , Dedilque
stwn mduislis (Galal. .11). Qusenl ergo mulier fortis. . pttvdam domesltcissuis, ct ctbaila anctllts suis. Dat
lariam el linum, el operatur consilio maniium sua- iiamque praedam domeslicis suis, cum eos antiquo
rum, cum Ecclesia sancia sollcile peiquuu, qui- hosti docendo enpere potuii, socielati lllorum qiii ui
bus «e pieiatis fmctibus exerceal, quomodo car- fidc pracessere reconcihal Dit et ancillis cibaria,
nalibus emundet illecehns. Et hoc ulrumqiie con- j) ciini iiuitiiles quosqiie ei debilo limore sua servan-
silio priideniissimo , hoc esl supernae solummodo les, ne suh pio laboie lassescanl, supernac mercedis
relributionis facit inluilu. Cujus leliibiilionis se- coiniiiemoraiionereficit —Considetavilayrum, elemtl
quens quoque \ersiculus aperlius memiiiil, cum eum, cic. Agrum diut possessionein supernse li-crc-
subdilur,—Facta csl quasi navis intttlons , elc, dilaiis. De qua benedicens hlmm Isaac patnarcha
lnstiiorem, uegoliatoiem dicil, qui pro eo sic vo- loquilur , Ecce odoi fdii met, sicut odoi agi 1 pleni
catur anliquis , quocl acquirendis mulliplicaiidis- cm bcnedixil Dommus (Gin. xx\n). Odor quippe san
que inercibus sedtilus liisistat, Facta csl eigo for- ctorum est, sicul odor agti plenl, cui benedixit Do-
tis muher quasi nams insntoiis, quia sicut navis ininiis, qui.i lota mentis nileiitione conluentur , qu.se
iiistilons oncrala mercimoiuis , quje in patria sua sit plenitudo bencdiciioiiis 111paina regm co_lesiis.
rnagis abundanl, per marc petit peregnnaj ul ll- Consulauut eigo Lcclesia agtum, et eiml curn, quia
lic \eiiditis qu.e altuleiai, cariora domum reporlet, sludiose dulicil quse sinl gaudia viise peremns, et
sic nimiriim sancta Ecclesia, sic aniina qusequeper- pro eoium perceplione qmdquid potuit laboiaie
fccta \iriutum di\iliis gaudel onerari, quibus majora conlendit. Quse etiam a fiuctu manuum suanm
di\inae grause doua nierceiui.Dpiiinum est namque planlavtt uneam, quia de fructifens lidelium suo-
1053 SUPER' •PARABQLAS.SALOMOSN.S ALLEGORICAEXPOSITIO.— LlB.Til. 1034
runi faclis sive yerhis Scripiurani saiictam condi-- A illorum nocte niedia exstinguithr Incerna, qui ve-
dit, per quam meiiiesa.udieniiumin fideel dileciione 'hiente j'udice oleum charitatis iu vasis praecofdioruin
debriaret sui i.edemptoris. Nee ab re esisi vinese suofam noh habuisse probatilur, duin perdito fal
nomine ipsam Ecclesiaru, quas per mulierem fortemi . sarum rumore virtuium,- vera tenebrosoriim Iutitit
est designata, sentiamus esse figuraiam, ei eos essei tormenta factoruin. Quod si nocteih hoc loco pro
prppagines vinepeqtii sunt filii muliefis. Mttlier-aiiT quiete vOluuius acciperc, jtixta hoc quod supra di-
lem viiieairi plauiavit, cuuiEcclesia primitiva lalius; cituf, E( denocle simei.il, id est, ad.operariduin-se
per crbem missis praedicaioiibtis fidei seminadisper- post quielem pra_paravil, apte dlcitur quod Iucerna
sil. Consideravitnamque agruni, cum.-orbem"univerT- sanciaeEcclesise non exstihguattir in nocte, "quia e't
sum vitiorum spineiis horrentetn ,cullore spirittiali cum anegotio;quiesciiactioiiis, vacat liberius luci
opiis habere"perspexit. Eihit ver>>eufn, cuni, inissis supernas Corileinplationis.;Cumque apublicis cessat
ubique docloribus , lalentuui verJbiaudieniibus conr opefibus, curai se ardenlius vel auditui sahctae le^
lulit, ut eos credeines felicissiindCliristi iiiaiicipalui.' cliohis, vel laudibus mani;ipare diyiriis: j'uxla exem-
subderet. Plantavil autem in eodern agro virieam, plum videlicet mulieris indnstri-e.qusenon.soluniiii
ouin in iioyiscredemium populis , Ecclesiain plenae die necessariis solet inslare laboribus, sed et nocfe
evangelicseveritatis insiitulipne firmavli.-Quam qui- B saepiusacceiiso lumine lucerhae-,parilemfei faniiliie
deiii vineam de fructu manuuiri. suaruni-.planlavii,' agere curam.'— Manum-suam misit ad forlia, etc.
quia non solum verbo Insiiiuehahtaposioli, aposio- Eortia,;dicit perfecia in Christi cliarilaie opera, qui-
lorumque successores populos, qups eiudiebarit, ,ve- bus se gauileiis Ecclesia certa supernae relribulionis
rum et testimonium bona. operationis, rairaculOfum exspeclalione subdidii; vefbi;gratia, Audislis, quia
qubque signa verbisdoctrinaejungebant. Sedet iisque diclum est, Ditigesamicuin t<uum,.etodioliabebisini-\
Iiodie,imp usque ad finemsaeculi,nuilier foriis con- micum luum; ego autem dico vobis, Diligile inimicos
sideralagriim, ctemiteum, acde iiuetu mariuum sua- vestros, beiiefacile his qui pderuht ,vos, el caeiera .
rura planlavit vineanij quiasanclaEcelesia sernpersol- (Maith. v):; et de virginitate servanda', Qui polesl
lieilaperquiril quos ad fidem coriveriene possit. Et capeie, capiat(Malih. xix) ; ^t de couteinnendis di-
qaoscunque dociles iiiveneril, lfos data verbi pecunia,,,' Vifiis,Sttiis, imjuit, perfeclu.s.esse,;vade,vende:omn'.a'
iis serviiium Chrisii emit; -atque jiieis vineairt.Chrisfi qumhabes, et caetera(Ibid.). Nam populus Synagp-
planiare, ve!polius eos vineani Christi.facere salagit. gic, cui dicluin; est, Si yoiueiitis, et audiiritis _me,j
El quia qiiisquisalterum docere desiderat,:prirhp ipse. bbna lerrm comedetis(Isa-.i).; tanlo infiriiiiofierat iri'
et a maiis absliiiere , el bonis-se debet actibus exer-- . opere jiislitiae, quanto minus spe perpetuae remune-;;
cere, recie subjiuigituf :—Accinxit fortiludine lumbosG rationis ereclus. Al Ecclesia qtiaeaudivit aDomino,
suos, eic. Aceiiixil=ergoEcclesia luriibossuos foriitu--- Pxnilenligm agile, appropitiquavil enlm regniim cce-;
diiie, cum supertioruiu desideriis intenla carnalibus loruni (Maltlt.iit), roerito pro hujus, pefCepliohe
illecebris sucetimbere despeKil; roboravii brqchium'';'- dtira quseque Ionganiiniter suffen, Cride rufsu.m de
suuln, cum se ad agenda virluium opera praeparavil. ej'us fortiiudine dicit, Regnumcmlorumvim paiilur,
Et bene primo lunihosforliiudine accingere,1ac post-: ct violenli rapiunl illud (Malili. xi). ,E_\-digili ejus,-
niodum robware brachium rficitur , qiiia nimirum- inquit, apprehet!derunt:fusum.Sote.\lJeminai teiien-.-"-
actip bonipperis acceplabiis esse Bomiiioiiuiiime va- ; les fusum in dexiera, .colum teiiere ih sinisfra. In,-
let, sinoiifluxa Iuxuria. qu:s priris a carne, siniul et "-' colo eriim iana involuta. esi, qiise filo duceiida-et
inenle resiringat. Unde proplieta. Qwiescifeagereper- . henda transeal in fusurii. Siepe aulem in Seripiuris:
verse, discilebenefacere(Isai. i). ElDomiriusipse, Sini dextefa vitam perpetuam, lsey;i.praesentiaDej dona,
lumbi vestriprmcincli, ei lucernmarderiles(Luc. xii)i s.ignificat,opulentiam videlicet refurii, pacem lem-;
Lumbi videlicet prsecincli, neluxuriaesubdamini;' : porum, .sospitaleni corporum,; sciei.iliain quoqtie
.lucerrisevero ardentes,. ut bonis fulgeatis.operibus. Scripturaruni,'et coelesiiuinperceptipnemsa.eramen-
— Guslavitet vidU,-quia bona est negolidlio ejiis;c\C.' iorum.'.Ha_eet iiujtfsiiiqdi bona ctiin Doihirio largi-
Quod ai., Negotiatioejus , agriuiique illius, de quo D enle percipiniuSj quasi lanam cploinyoluiam, iii ia?va:
siipfa ait, Consideravilagmm, <eteinit.eum. Giistavit; gesianius. At cum inea pmamore coefestium salu-,
igituf Ecclesia s.incta, gusiavil aninia quaequeperfe- .briter nos exercereine.piinus. jara laiiarn.Agniimnia-;
cta, id est, prae. iniimo nieniis desiderio cognovit, culaii decolo iri fusum, de Iseva ih dexleram traji-
qiiiabona esl npgotiaiioviiai immarCescjbilis, quam Cihius, quia de dpnis nosiri Redemptoris, de exem-
relictis illecebris lempofalibus seternani' meremur plis operumejus stolam npbis gloriiB coelesitis,ae
iii-coelis. Gusiavil auiem ; id est, aperte didieit,' veslem cbaritalis nupiial.em-facinius,Digiti haiiiq.ue,
quia boruim e.-t per jnstantiam praedicandi, quos- quibus apprehendere fustim dicilur, ipsam intentlo- "
cunqtie valel ad viarriveritaiis adducere.Atque ideo nem discretionis, qua qtiisque pperaiur, insinuant,
nullis iiibulaiionumienebris, neeipsa tribrte pqiest ea niiiiirumraliorie, quia nulla cofporisnostfi mem-
lucerna-devoijonis ejus exslingui. Eorum -namque brapluribus sunt districta articulis, acflexibus apta,
lueerna nocteexslinguitiir, quamvjs in die.videaliir qtiam digiii, Quicunque ergo. veraciler, dicere cum
ardere, qui, sicut Domiimsait.: Ad lempus credunl, Appsloio potest, Nostm auiem cenversalioin ccetis
elin lemppre lenialiqnisrecedunl{Luc. .vm) ; sed et esl (Pliilip. lii), tinde eiianr Salvatiireiiiexspectauius
PATKOL.XCI. 33
'
1033 V BED^ YE^EftAfilLlS OPEUUMPMtS-ILv^ EXEGETICA GENUINA. " 105S
-Dominuni nostrum Jesum Clirisiutn, hujus profecio A ejus ad tempus videhantuf instiiuti. Deiiique legi-
digiti dexteri appreliendere ftisum, quia discretioue mus ih Evangeliis ejectum de donio convivii illius
setIula"prp«>teniisbonis laborare didicit. Et -bene hominem, qui vestibus operum immundis hanc in^
dicitur Apprelienderunt,:ut yivaeius commendeiur trare pfsesumpserat, el in tenebras exteriofes, ubi
quaiito sttidio, quanta festinaiione Inij'us vila. incer- esset fletus et siridor dentium , esse prpjectnm. Mer
lae pro: cerlis apud Dominum pfaemiisagere debea- riio utique iu frigora pounaereligatum, quia indu-
inus. Quid autein mulier.'foftis; id est, Ecclesia menfa pietatis habere heglexerat. — Stragulaiam
sancta velanima qusequeperfecta, periiisum iiitel- vestemfecil sibi, elc. Stragulata vestis, qusevarianie
' leciualem sil operata;. subsequenter aperitur : — textura solet firmissima confici, fortia Ecclesiseop.e-
Manum suuth.apemil iriopi, etc, Quod ei de operibus fa ei diversa viiiutum ejus ornamerita signifieat. De
eleeniosynarum, quue generaliier 'fiiiht in pauperes, qtiibus propbeia, in summi regis, viri videlicet il-
-
accipi potesl ; SPd melius de verbo Doiriini; iius, laude cecinit: As(t(i( regiita a (ie_c(rts(wts in
quod inrdiimerilum salutis animabus confeii, in- veslilu deaurato, circumqmiclavarieiale (Psal. XLIV).
leiligiiurr De qua ;.be'a{;is-Job gloriatur dicens: Byssusquoqueet~purpurq indumerilum ejiis;-byssus,
Juslitia iridoius siim; el vestivime, sicul veslimentoel in candore purse coiiscienlise et conversationis;
"
diddeimie,judiciomeo{Job.X\\y.),Aperuit autem Ec- purpura, in effusione pfeliosi sanguihis. Byssus
clesia niarium inopr, cum mysteria iidei ignoraniibus riamque candidi coloris est; purpureus autem coldf,
per operafios velilaiis revelavii; palmas exlendil ad et fle sanguine -aniniantis, quod purpura voealur,
pauperenr, cum longe lateque pr-edicalores ad im- conficitur, el ipse sanguinis habet specieih : unde
buendas aeietna_;salutis indigenasiiaiiones dispersit. puichre diclum est a Patribus, quia Sancla Ecclesia
•r-Nori ihncbit domui sum a- frigoribus «iws, etc. eleclorumflbribusvernans, ih pace habel lilia,in bello
Frigpfa nivis, eorda sunt.repfoboroni, perfidia_,su_e rosas; i teiri, quia byssus de lerra vir.ens oritur, sed
torpore fijrenlia. De-quibns aitDoriiliius, Et quo- per exercitaliones longas ac multifarias amisso "hu-
hiam abunddvitiniquiias, i;efrigescetcltqrilas mnlto- mofe ac virbre halivo, ad decorem candidae veslis--
rum(Matth: xxiv). ;Quseilla utique nive.pessima de- perduciiur. Purpufa autem regalis est habitus,
priifluhluf,"qua_ ob priniae-superbia) meriuim de.. Bysso indiiiiur Ecclesia, cum casligant corpora sua
ceelo corrueris in profrindo tenebraruin, liiliilOminus elecii, et servituli sUbjiciunl";pufphra aulem cum
se velui;a'bgeluth lucis adhuc siultis ostentare prae- eamdefli continentiain, non ob favofeni vulgi, sed
sumlt, haliitumque nierifbrunisuorum"candpii nivis ad iicguifeiidamiieaiiiudinemregniperennis exercent.
sifliilem fraudium suarum netciis proferi : quodqui- _, J
Sed hic yirtuium habitus. in.praese.nli quidem ne-
derh Domini et apgelorum ejus esiproprium, iftha- scientibus videtur contemptibilis, sedin futuro qua-.
bilu niveo claritatem suaedesignare virtutis. Kon ,li- - lis fueril, manifesie paiebii. Unde pulchre in Apo-
niebitautem Ecclesia doftiui su;e airigoribus memo- calypsi sua Joanncs sanctorum se vocem audisse re-
raise iiivis, qiiia Domiriopollicente credit quod por- fert, difiehtium, Gaudeamus elexsullemus, quiavene--
tse iiiferi non prsevalebunt adversus eanu Omnes runlmtptim Agiii, et uxor ejus.prmparavil se, el da-
enim demesticiejus vestiii duplicibus, et sapienlia vi- lum esl eiitt cooperialse, byssinumspiendeiis, candi-
deiicet, ad revelandas h_ereticas: falsorum fralfuni dum (Apoc. xix). Byssinuin enim j'usliiicaliones
doctrinas ; et paiieniia,; ad tolerandas aperlorum sahctorum.sunt. — Nobilis iii pprlis vir ejus, etc.
lioslium pugnas. Yel Cerie, vesiiti suni duplicibuV Yir sanctseEcclesbty vir'cujusque fidelis animaeDo-
quia promissioiiemhabent vitae,quaenunc est, et fu- -miniis:est. Qui videbalur igndbilis, cum anle tribu
turse. '-JSunc, in peregrihatione iempofali, divino nal praesidisslaret inclihahdiis, cuifl pfobra, flagella,
auxilio.ne deficiarit,adjuti; lunc, in palrise perpetua spula et ipsam crucis moriem suseiperet; sed nO-
habiialiorie divinK gratiae visionis, ut felices_semper bilis apparebif, cum veiierit judicalurus" orbeni in
vivanl, allevati. Item doihesliciejus itidutiveste sunt • aequitate, et omnes angeli ejus cum eo. Tunc sedebit,
in
duplici'-; una,, opera ; altera, ifiehtisfidei, Iiabeiites D inquit, sedemaje.lalis sum, et coiigregabunluranle*
factorum velahiina, et sacrameritis videlicet sui Re- eum omncs genies, et separabit eosad invicem, et cae-
demptoris imbuti et infofriiati exemplis, Sic enim fit tera (Mallh. xxy). Nobilisin portis,ihquit, -tiire/us,-
illud Apbsloli, Qtiicvriquein Cltristo baptizati estis,- quia veteres in porlls-sedere ad j'udicandumsolebant,
Chrislum induisiis (&a/.-.iii).'-Poss"unlauiem frigora ut venieiitesad civitaiem-aliuride, paratum coniinuo
nivis, eliam lormenta referna intelligi, ijuae igne et responsum jtidicaniis acciperenl. Et nec rusiicos
frigoie jflxta esse legimus; cum diciluf, Ibi erit fle- vel pastoresihsolita urbis acdificiastupefacefeut, riec
ius elslridor denlium (Malllt. vin); fletuni qiiippe rufsuni pacem urbis intfinsecairi frequens .liiigaiiiiuin
-
oculis ighis el fumus, stfidorepi vero deritibus solet conlroversia fosdarei. Nobilis ergo.efil Dorninus in
frigus gigttere. Undeet beaius Job depperiisfepro- porlis suaecivitalis, quia <juietiain nuncconlemnen-
bofum IbmieriS-etefnis, Ad calorem, itiqtiil, nimium dus putalur a multis, ubi saeculifinis affueril, ubiirt-
trqnsibuni ab aqiiis riivium(Jeb. xxiv). Sed ab his gressum palriae co.leslis. apparuerit eleetis, jam
Ecclesia domiii suse ndn-timebit, qifin quictirique cuilctis parebil subjimis. Sedebilaulem cum senjori'
busierrm. Ameii,dicovobis,quodvosq.uiseculiestisme,
pereunl, ad doniuih illiils nenjpertinebanl, iiec vesle
jpsius' spirituali erarit Ir.duli^ lamelsi rnysieriis inregeneraiione, cumsederii'Filiuslidtninis in sedemd-
1057 SUPER PARABOLASSALOMONISALLE.GORICAEXfOSITIO. -,. LIB. III. 1038
jestclis sucs,sedebiiisel vos super sedes duodecimjudi-1A os cordis apefuit, ad discendam. ab jpsa sapienlia.
cantes duodecimtribuslsrael(Matth.xix).— Sindonem inierius Yeritatem, quamalios foras doceret. Utrir
fecit, el vendidit,elc. Inlineo sindoiiissubtilisiiilexlio que aulem sensui, quia litrumque facit Ecclesia, cdn-
signalur sanclae prsedicationis in qua molliter quie- cipit apie quod sequitiir"; El lex clemetilimJn lingua
scitur, quia rnens in illa fidelium spe superna refo- ejus, illa videlicet, ,ut ndn statim inore Iegis Mo-
vetur. Unde et Petro anihialia in iinleo demonslran- saicae peccanles pniiiret, sed misefieorditer ad poa-
tur, quia peccatorum ariimaeinisericordiler aggrega- nitentiae medicinam vocaret, Cujiis exempiuin cle^
tse, in blarida fidei quieiexoniliienitir. -Hhric ergo mentise, ab ipsa Dei. sapleiilia Dominoet Salvalore
sihddnem Ecclesia fecit etveiididit, quia fidem, noslro manifi'Ste percepit, cum pblata ei peceatrice
. quain credendo lexuerat, loquendo didicil, ef a niuliere : Si quis, inquit, sihe peccaio est, primus in
fidelibusvitam reclae conversationis accipit, Quae et itiam lapidem riiiltai(Jpdri. viii); et siccam a cri-
Chanaiieo cingulum tradidit, tjuia per vigorem mine quod pairarat, sub conditione aniplius non
-demonsiralae j'ustili_efluxa opera. geniilitatis ex- peecandi, miseralus absoivit..— Consideravitsemitai
stinxii. Ul lioc quod prseeipitur vivendp teriealur: domus suw, etc. Semitas donius suaeconsiderat, quia
Sinl lutnbi veslri prmcincti(Luc. xii). Bene eferiim . cunctas suse conscienii_ecpgitaliones sulililiter in-~
nomine-Clianaan, qui et gentilium populum pro- " yesligat. Panem oiiosa non comedit, quia Iioc -quod
creavif, et inlerpreiatur cominuialus, conyersa ad de sacro eloquio ihtelligendo pefcepit,,ante iBterni
fidemgcntiliias designatur; quae felicissinia cpnirnu- judicis ociilos exhibendo, operibus osiehdii, Item
'
talione, a viiio ad virluies, a diabolo migravit ad dpmus foriis mulieris, habitatio est palrisa cos;
Christurh. Unde et in ejtis laudein Psalmus q.uadra- Iestis.; semitaedomus illius, prseeepta justitise^ qui
gesimus quartus seribituf, cujus titulus est : In bus ad aeternse vitae mansionem pervenifur. Quas
finetn,pro his quicommutabuutur,filiii Core canlicum prolecto semitas anima bene considerat, cum et
prqdilecio; filii auterii Cdfe, filii Calyariaeinterpre- diligenierquibus aclibus ad superna,pervenii;i ;de-
tariiur, ipii sunl filiidominicae crucis,.dicehies : Milti beai, inspjcil, et. quae agenda didiclt, sedula exer-
dulem qbsit gloriari nisi iti cruce'Domini nostri Jesu cere non desinit. Pariem quoque oiiosa non comedit,
Chrisli (Gal. vi), Quomodo aufem. cdmtnutentur, cum sacrificium Dominicl corporis percipiens, stu-
sequentiapsalmi ej'usdemdocent, ubi dilecius ipse, det imitari aciu quod in rninisterio celebrat, mrillum
id est, Ecclesiae Dominusdlcil : Audi, filia, et vide,. sollicita ne iiidigne panem Doniini comedendo .et
el inclina aurem liidm, el -obliviscerepopulum iuum, caliceni bibendo, judicium sibi manducet et bibat;
' domurii
patris tui (Psal. XLIV).Commuiari namque sed ut paliendo p.ro'Cliris(Oi ac laerymas fundendo,
iilam desideral, quam, ut filia valeat dici,-dpm.um bonis qtioque actibus insistendo, passionis. exempla
, patris pfioris, id est, hdslis antiqui, j'ubet oblivisci, ipsius quaiituiii valet sequatur. Potest et siinpliciter
— Forlitudo et decor -indumenlumejus, el ridebit in accipi, qtiod paneni otiosa non comedar mulier for-
die «o.visstmo.Fortitudo, ad lolerandam perverso- tis;,juxta jilud Aposioli; Qtti nori operaiur, nec mah-
runi iniprohitateni; decor, ad exercendam virtutum ducel (lITItess.m). Et ipse de se, Quoniamad eq.
gratiam. Decor, quia opefatur juslitiarn; fortitudo, qum mihi opus erant, et his qui, mecuhisunl, minislra-
^quia perseculionempalilur propter Juslitiqiii (Mallh. verunl mdnusistm (Ac(.xx). Unde merito luxuriames
v). Et ideoridebil in die noyissimo,-id est, gaUde- viduas nrguens adjuiigit : Siiitul autem eJ pliosm di-
bit in reiribulione regni cceleslis, quaedolebat in scunl circuire dpmus; non sqlum pli :sm, sed et ver-
ceriamine viiaepra_sentis.Mos elenim Scripturseest, bosm ei ^.curiosm(I Tim.v).— Surrexerunt filii
pro gaudip fisum ponere;. sicul Dominusait : Beaii ejus, etc. Qtidd fulurum pro cerlo noveraf, more
.quimnc.flelis, quia ridebilis (Luc. vi). Et bealus prdphetico quasi jam faciuin refert. Surgent enim
Joh :' Os autem veracium replebilurrisu (Job...) Si- filii ecclesiae,videlicet omnes electi ifl novjssinio,.
niilerii sane huic sentenliam proplieta de Dominoac camis iihmortaliiate donali; et tunc malrem suam,
Saivatore bujus forlisslihaemuiieris posttii, dicens : D quse eos ex aqua et Spifitti saincio Deo genuii, bea-
- Dominus regnavil, decorem induit, induil' Dominus lissimam prsedicant, qtiaenunc ab infidelibus quasi
fonitudinem,c\c: (Psat.zcn). Cum enim prtedicaret misera conlemnitur. Et revera , sicut Aposioltis ait^
Evangeium regni, aliis placebat, aliis displicebai; St-jti hac viia iantum sperantes suiriusin Chrislo, mi-
alii bene loquebantur, alii ileiraiiebant, iacerabaiit, serqbilioressutiius emnilius Itqminibus(II Cor. xv).
mordebant, conviciabanlur. Ad eos ergo quibus Quia veropro vita alia in praesenlimilitamiis, merito
placebat decorem induii, ad eos quibus displicebat, ctim.appartieril quid erinius, matrem nostram, quae
fortitudinem.Imitare ergo et IUDomintim uuim, ut dx omiiibus jusiis collecla una Chrisii columba',
possis esse vestis ipsius ; esio cum ;ilecore ad cos spdnsa et amica vocaiiir,beaiissimanrpr_edicabimus.
quibus placent bon.a opefa tua1;eslo fortis adversus Surget et vir ejus, et-laiidabit eam, dicens iri jhdi-
detraciores.-— Os siittm .aperiiil sripieitlice;ete. Ad cio . Veitiie, beiiedicii Pairis triei, pessidelepaiatuin
hoc lantum loqUensPs aperuil,"iit sapieniiam-doce- vdbisregnum a corisiituiiorieinuiidi. Esiirivi enim, et.
ret, juxta illud Apbstoli ».Omnissernib maius ex dre dedislistnihi manducare, et captera(Mdtih. xxv), Qui
veslror.on procedat-;sedsi guis boiiiisdd'mdificqiioneiri quidem ips"e primitiaa, dorinieiitlhni resurrexit a
fidei, ul del grdtium riUdientibUS{Eplies. ivJ.Yel certe niofluis, sed iii die judicii mariifeslius PmnibtiSj,
1039 BEDM V-ENERABILISOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1040
quos sua laudedignos judicaverli, quania sit ejusdem Aeiintuq nomine virlules mullas fecimus? Et - turic'.
Suseresurreclionis gloria demonslfabif. Poiestlioe confiteborillis, qitia nunquam novi vos (Malth. vn).
quod dicilur, Surrexerunl filii ejus, et bedtissimam Sed omnis isliusmodi filias Ecclesia caiholica super-
ptwdicaverunt, etianiin hoc tempore crinveuienfer greditur, quse (ide casia, et opere perfecta Re-
.accipi; . c.um qiiilibel fideliiim, transcensis saeetiH demptoris sui vestigia seclatur.:—Fqllax gralie.,
»_run.i__s,ad coeleslia regna perdricuritur. Sedere eivanaest pulcltritudo, elc. Fallax est gratia laudis;-
iramque ad liumiliatiOnem aliquolies, surgere ad qiiani ab homine accipit; vana pulchritudo caslilalis
giofiam perlinet, Unde dieiluf : Olira in cinere ei vel operalionis hona?, quam homiiiibus ostendat
biliciosedeniespceiiiierent(Luc. x),"id est, bumiliaii. aninia, quaetimore caret divino. At illa conscientia
Et proplieia :"A facie mahus liae solus sedebani,quia vera est laude digna, quae limorem Dei In omni-"
ioinminaitorie replesli me{Jercm. .xy).Sed el Psal- btts servat. Ipse est ehim principium cunetartim,
inista :Tanuin cst vobisanie lucem surgere; surgite, Custosqueyirlulum, Scripiura dieeiile : Tintor Do-
posiqUariisederilis ,' qui manducalis panem doloris inini principiittnsapienlim(Psal. cx; Prov. I,IX; Ec-
(Psal, cxxvi). Qui:d esl apei te dicere, Quid in prae- cli. i), Et ilerurii : Quilimet Domlnuin nihil negligit
, senti quaiiills gaudere, quod electis in futuro reser- (Eccle. vii). Hie est enim, quod ideo beatus Joh,
vatur ? litm enim potestis in hac viia, id esi, ante **el in pfosperitate virtutibus iiieomparabiliter floruit,
iuccm, supernai ietributidiiis glpriam-versefelicita- et iii adversiiatibus insuperabilis hoslis perman.sii,
iis liabere.; quin potius postquam hic humiliati quia vefaciter diceie potuit : Semper enim quqsi'
fueriiis ad tempus, illic vos.' perpetuiim veraciier tumeniessuper me fluclus timui Dominum, el pondus
e^aliandos sperale; vos quibus amaruiri est omne ejus ferrenon poltti (Job. xxxi). Fallax est ergo si-
qiiod stcculi amaioribus jucuiidum videliir 61dulce. mulaiorum gratia; vanus decor operis stultprum,
•
Suigtiiit ergi) filii Ecctesias,'Vet beatissimatii; earii Edclesia autetn, quic intimore incolatus sui; teni-
pfa.di*iint, cuin ccelestibus bonis subliniaJi, quania pofaliler cphvefsalur'," quoniam ardentes virlutum
sit illius pairise bealitudo, ciijus (lafli.cipesesse nie- lampades venieiiti ad judicium suo sponso. oiferet,
fiierunt, aspiciunt. Et haric debila iaudaiione.ih jure ab eo laudata, j'anuam .cunl eo regni ccelestis
divina visiiho concelebrani. Laudat eahi yir; ipsius imfabit, Qualiier autem eam Jaridet, terminaJi versu
cuiii bona quse ipse ddriavit reiiiuueraf. Quibus au- docetur : — Daie ei de: fruclu manuum suarum, etc.
Vciri verbis eain laudet, corisequentef ostendiiur, Haec sunt enim verba viri illius de quo dictuna.est:
Cuiri dicitur : — Mullm fiiim congregavcrunl divU Virejus, et laudavit eatn, \d esi Doininiet Salvatoris
iias, etc. Mullas filias, ecclesias dicit hserelicorurii „ riosiri, quiiingelis in fiiiepr_ecepturus est ut Ecclesiam
ei hialoriirii lurbas; caihol.icoruihqiiefilise dicuhtuf posihiijus viUBcerlameu,pdst trituratioiiem afflictio-
vel Christi vei Ecclesiae, quia etiam ipsae sunt nuni lerresirium, ad coslesiis regni gaudia inlrodu-
Dbhiinicisrenalse sacramentis, el adoptionem filid- canl, ac vilae immoflalis sibi soeiam aggregenf, juxta'
fiim, quam: rion cuslodiere, perceperuni. Unde et iilud evaiigelicum, Trilicumauiem congregaleinhor-
JxiannesaK: .Denobis exieruht. sednoiieranl.ex nobis reum meum{Matili.xm), Dale, inquit, eide frucluma-
(I Joan. n), Quae congregavernnl diyitias, yldeliCct m.ww...arm?t,quia fructum Spiritus ferrecuravit,cha-
bdiiorum operum operatiohes, jejubia. eleemosyrins, riiaieiiijgaudiuiii, paceni, benignitatem, bonitatein,
afflictioiiem et castimoniam caniis, coniineniiain modestiam, fpiitiiieniiam, fidem, patieniiam, Pro
Tiugiias, meditatlonem Scripiurarum, et csetera"liu- hoc illi debiiam rependite mercedem, et laudent
jtisinodi. Qflaeverse sunldivitiae Spiriius, ubi ptira eam in portis, iinc-est, in judicio sive in ingfessu
nieiitis siuCerilate geiuhiuf; ubi auiem sine fide patriae ccelesiis. Non hortiinuflifavores supervacui,
quse per dilectidhem operaiuf fitint, niliil agentibus sed opera ipsa qu_£fecil, .examinante, prpbante, ac
pfosiint. Sed Ct illae filise frustra cpngregavefuiit remuneranie illo, cujiis hsec donahte gratia, a quo
divilias; de quibus Doniiritisyit : Mulii dicent milti ut laudari mereamurin 'fultirp, concedat ipse pro-
inilla die : Domine, Domine, nonne in nomine irio {) pitius, nos eum dignis in pracsenli vita CQlIaudafe
iprdpiielaviriius', ct in riomine luo dtenwnia ejecimus, serviiiis. Amen.
'
j';''':;A:;-''L"IBELLUS:.'';..'' ''.
..;. . . •',-.M ALEPH. . Conditoris sui fide contemnlt. Quoniam ipse in carne
, Mulieremforlemquis iiiveniel? Procui,#t deullimiS , appareps infirmam quidem invenit, sed inveniloiie
finibus pretium ejus. Mulier fortis Ecclesia caiholica sua, hoc est pia . visitalione sua, fortem reddidit. :
vocatur. Mulier videlicet, qnia spirituales Deo filios Uiide post ejus redemptionem- ad coelos rediens,
ex aqua et Spiritu sanctogignere corisuevit. ForiiSj supernis civibus gaudens aiebat : Congratulamini,
qiii.acuncla sseculi, adyersa siniu'. et brospera, ,pro milti, quia itiveni ovetnqumperierat (Luc, xv, 6). Yi-
1041 ' ; ; V DE MULIERE FORTI. :.0i2
dens ergo Salonion genus humanum innumeris A diabolum, cuinper pr_edicatoressuos, cos quos -ijise
impJicalum erroribus, quodque ad ejus salvaiionem deceperat ad veriiatis revocatifer. Etbene dicitiir,
riullus patriarcha, ntilltis pfopliela, nullus omnirio Spoliis non ihdigebit,quia nunquam cess.vbitEcclesia
eleclorurri, praeter solhm Mediatorem Dei et homi- lilieraias, a diabolica fraude auimas Christi fidei
rium sufficerel, ait: Mulierem fortem quis inveniel? -reslituere, donec coiiipleto mnndi cursu, «uorutn
rProcul, el de ullimis ftnibus pretium ejus. Ac si quoque prsefuiita coiiiplealur summa membforutii;
apefte fuluram Domini gratiam admirando proteste- Verum quia quidquid bohi sancla-EccJesiavel anirtia
ttir, Quis tanlsevirlulis, quis talis est meriti, qui de lot quseque fideiis agit, hOc desiiper accipit,, recle
Incredulis ac scelestis niuiidi nationibus uiiam sibi -suhdittir V - '
electorum Ec.clesiam corigreget, quam sria gratia ' .' GIMEL." ': "
fortem aique insupefabiiem advefsaiilibus. cunelis Reddei ei bonum, et ripn malum-omhibus diebits
efficiat? Noniiic cerie nostri similis, ilori nostro vitmsum. Reddet quippe anima Christo bonun, ciiin
est tenipore veiiturus; sed in fine saeculorumesl-de perceptis' ab e.o Vitce riiuiieribus recie-viv.endo
coelo Deus homo deseensurus, qui nos stia passione fespondel, ciim ea quse ipsa.scire vel facere ab ipso
a morte redimat. Hoeesl cnini quod ait, Procul, et adjula poluii, etiain aliis inlimare satagil. Rerie
°
de ullimisfinibuspretiumejus: Procul, videliCel stalu autem cum dixissel, Reddet ei boitum, proiiriiis
lernporis, quod a diebus Salomonis usque"ad partum addidit, c( nori malum ;Vquia stinl profeclci qiii
"Virgiriisintereat: de ullimis auiem finibus, qitia a acceptis h Domiiio bonis, mala fependunl '•:ve! fidei
summo cceioegressioejus (Psalm. XVIII,7), qui non mysteria quse perceperiint haoretica tece fpedando;
aliud pro hostra redempiione prelium quaniseipsum vel fidem quam prOfessioneservant, pravis operibus
obtulil. Unde Aposlolus, Qui dilexit nds,,inquit, e( blaspiieniando; veimoresbonos, quibus cum (ide
iradidit semelipsumprq iiobis qblaiionem el hosliam fecla deserviunt, per cdlioquia mala corrumpendd.
Deo in odprem suavilatis (Ephes. v, 2). Quamvis et Sed nec illi boria, qui acceperuht, Doinino reddunt,
ita recte possit irilelligi prelium sarictse Ecclesise qui non in his quse bene inciioani, usque ad finem
pfocul positurii fiiisse, quando iricarriatio Verbi Dei, vilcepraesenlispersislefe curant. Unde merito cuih
cohvefsatio inler IiOmines, passio ac resurrectio dixisset, Ileddet ei bonum,elrioninatum,ul perseve-
longe a noslrae essef nafurae condiiione discreta; ranliam boni necessafiam deiiionsirarel, addidii :
quoniam videlicel ille, el quando voluit, et qua yo- Omnibusdiebusvitmsum. Cui siniile est illud evan-
Juit matre natus est, et slriepeccaib vlxit in intindo: gelicum, Serviamusilliinsqnciitate el jusitiia, cordrii
et quando voluit, et qua voluil morie diseessit ex n itlo, omnibus diebus nostris (Luc. i, 74-7S). Quibus
iiiutidt),tempusque resurreciionls ei aseensionis snae sane operibus, quibusj'ustjli_eyel sanciiialis fructibus
. in poiestate habuit, et caetera hujiismodi, ih quibus polissimum sit insistendum, ei qui boiium quod et
tahi procul a nobis quam coeluma lerra. Quia vero accepit.a Doiniho, graiis rependere.satagil, subse£
Ecciesiam, quam redimit Doiriinus, non sdlum ver- queiiler irisinuatur, cum ilicilur :
bum salulis suscipere, sed et consiahter pfo illo """. DALETH.
certare, el lioc ipsum per nratrdam ,praedicare do-
- Qumsivil lanam el linum, et operata eslconsiiiq
navit, merito subdilur. ;"/ ' manuunisuarum. Hujus principium versieuli forfis
""
:i BETIL ;V mulier, hoc est sancia Ecclesia, et juxla liiteram
Cpnfiditin ea cor viri sui, quia spoliisiionindigebil. accipere elobservare consuevit; juxia illud prophe-
Virumsanctse Ecclesise, Domiiiiimae Redemptorem ticutii, CMtnvideris nudum operi eum, el carriemtuam
ejus, quod etiam pretium ejus fiefi dignaius est, ne despexeris(Isa. tvin, 7). Operatur auteiri, noh
dicit. Unde et Aposiolus- credeniibus &ii,Despondi supervaCub el caecolabore," sed ep utique consiiio,
vosuniviro, virginemcasiam exhibereChristo(lI Cor. utab ipso suo viro, Domiiio videlicet Christo, in
xi, 2). Quod ergo dicit, Coiifidiiin ea cor virisui, ab judicio iriereatur audife",.iVi(rfMS fui, et operuisiis me
humana nimirum consuetudirie traetum est. Sieul D (Malih. xxv, 45) : et, quaitdiu fecistis uni de his
omnis qui foriem fidelemque et castam habet con- 'ininpribus irieis, milii fecisiis (Ibid. 45). Operaiur
jtigem, confidit in ea ceriissime, qiiia nil contra aulem consilio maiiuum stiarum, hoe est earrim pefr
suam volnntatem agere, nulla adultefa saltem cogi- sonaruio per quas eleetiiosynain pnuperibus tribuit;
iatione possit attaminari, ciincia pro suo amofe e't in quofum opere devoto illo" saluberritno ulitur
adversa libenter .toleret, et quoscunque yalel, ad cOnsilio, ut cuin dispefgii et da.t pauperihus, rion
suam amicitiam converlere, desiderat: sic nimirum ipsa ab hominibus laudettir ad lempus, sed juslilifl
pothiritis et Redeaipior nosier ih Ecclcsia confidit. ejus manel insmculum smculi(II Car. ix, 9), cmiiu
Kovil enim Spirituhi-gratise, quem dedit; novitvif- ejus exaliabitur in gloria (Psaliri: cxi, 9). Ppssupt
tuiein cliaritatis, quam in ejtis pra?Pordiis"irifudit. auiem ihyslice in lana, qiisc oviuus, est babitus^
ideoque hondubilal eam a sua noiisolum fidei inte- oriinia pietatis et simpliciiatis bpera, quse proximls
grilale riequaquarri ppsse cofrumpi , sed etiam iinpeiidimus, accipi. Potest ifl lino qupd ex terra
perseveranier insistere, ul plufes ad ejusdem fiilei virens oritrir,. sed longo ac muliipiici exercilio
congregel unifaiem : hoe est enim quod sequitur, amitiit humofem hativuni, ajque ad gratiam iiovi
Et spotiis nuii indigebit. Spoliat euim Ecclesia caiidoris pefvenil, castigatio nostrae carnis iniiniari :
10« BEDJil YEN.ERABILISOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1014
cui diim ingenilas vitiorum sordes -per conliheniiam. A studiis. secrelius exercendd, Surgit autem de hpcte,
"
excoquimus, dignam prpfecto eatri qua Ghrislum cum in eisdem suis fidelibus ad agendam etiam prb-
: induamus, elficimus ; juxia ilhid Aposloli :,Quqtquoi xiiiioriimcuram se solliclta accingii. Quod fraterflar!
ergo in Christo baplizaliesiis, Christuminduislis (Gal. adiuinisiraiionis opus diiobus hiodis exercere con-
ni,. 27). Qu_erileigo inulier foflis lanam-et )inu_n, suevil: quia et eos qui foris crrabanl ad fidei gra-
pt operatur cpnsjlio manimm suaruni, cum Ecclesia tiam convocat; et illos qui fidei sacrameniis jam
fiancta spllicite perquirit, quibus se pietatis fructibus suut inihuli, ut bonis operibus amplius insislant,
exerceat, qudmodo se a carnalibus emundet illeee- .exciiare non -desinit. Unde benedicitur, Dediique
bris : et hoc utrumque consilio prudentissimo, hpc prmdamdqmeslicissuis, et.eibaria ancillis suis. Dat
est supernse solummodb retributionis facit intuitu , nam.que praedam dpmesticis suis, cum eos quos
cujus retributionis sequens quoque versicttlus antiquo hosti doceiido eripere ppluit, societati iljo-
apertius meminit, dum subdittir ' i ruin qui in fide praceessere pohit. Dat et ancillis
n.ME.. cibifia, cum humiles quosque et debilo amore sua
Fqcla esl quasi navis inslitoris de longe portahs jussa servantes, iiesub pio amore l.issescailt, super-
, panem suum. Inslitorem negoiiatorem dicit, qui pro iiseinercedis meiiioraiione.reficil.
;eo sic vocatur a.b amiquis, quod aequirendis nittlii- B f ZAIN. :..''-...
plicaiidisque mercibus sedulus insistal. Facla"esl . Consideravil agrum. et emil eum : de fruclu nm-
ergo fortis mulier quasi navis inslitoris. quia sicut nimm suarum planlavil vineam. Agrum-dicit posses-
navis instiloris,. .oiiusta.mercimon.i.is quac in sua sionem siipernae liaerediiatis; de qua benedicens
patria magisabundant, porro per mare petit peregriha, filitim suum pairiarclia. dicil,. Ecce odbr filii met,
ul illicvenditis quaeatlujil, eariora domum reportet; sicuivdor agri ptenicui benedixitDomittus(Gen.xxvu).
sic iiimirum sancla Ecclesia,, sic anima quscque Odorquippesanclorum est siculodorugriptenicuibene-
perfecia virjulum divitiis .gaudet onustafi, quibus dixilDominus,qm'i lojLauientisintentione conluenlur
majora divinae gratise dpna mercetur. Opiiiiiuin est quaosil .plenituclo benediciionis in patria regiii coe-
namque commerclum,..cum bona quae valemus lesiis. Considerayit ergd Eeelesia"agruin, et einit-
operantes, primO hanc a Dumino mercedem recipl- einii, qqia studiose didicit quse. sint gaudia yilse
mus, ut ad maj"orasempef agendaproficiamus, deljinc perennis, et pro eorum perceptione quidquid potuit,
ul yitam percipiamus selernam. Facta estergo aninia ..Iaborare conlendit. Quaj etiam de fructu manuum
.quasinayis iiislitoris, quse iransiit desiderio fluctus siiarum planiavit vineam,- quia de fructiferis fide-
saecuiipraeseniis,.Rolaquaese in coelisaccipere sperat liuni suorinn facfjs sive Iverbis, Scripluram safl-
V.selerna gaudia meditaiur, et-pro his abundamius ^ ciam eontlidit,. per quam meiiles audicnliiini jn
adipiscendis, quidquid valet, inslaiiier agefe; quid- fide et dileclioiie debriaret jsui Redenijitoris. Nec ab
quid adversum occurrii, fortiiersiiperare contendit. ieesi,:si vinesenoniine ipsam Ecelesiam, quaeper
-De qua recte dicitur quia de fonge pprlat panem .niuliefeni fortem esl designata, sentiamus esse figu-
ouuni, quia in cunclis quae lehiporahier bona agit, ralam, et eos esse propagines vineae; qui sunt filii
aiiefrrani solummodb retribuiioneni exspectat, solaui muliefisr Mulier auiem "vineam plantavit, cum
viyi papis saluritalem dcsiderai, ejus nrniirum qui Ecclesia primiiiva latius per oiiiem missis prsedica-
suis audiloribus,pie potenterque proinitiit, Veniiead toribus fidei seniina dispersit. Goiisiiieravit namque
me omnes.qui labdratis et pneraft eslis, el ego reficiam agruhi cum orbeni universtiiii, vitiorum spineiis
vos(Matili, xi, 5). Atcohtra inproximo panem suuni liorrerilem, cullura spiritali opus habefe pefspexit;
'
reeipit, et non hunc de longe Irans niaria ponat_ cthil vero eum , cnm • missis ubique doctoribus
qui' in quod jusle vivere videiur liumani tariiuni lalenlum verbi audieiiiibus contulii, ul eos credentes
favoris prainiia expetit, neque ullo viiae perriia- Telicissimo Chrisii mancipatui suiidefei. Plaritavit
nentis inttiiiu ea'quae in ihiisi labunlur exsuperare autem in eodem agrovineam, curh in ripvis crerlen-
et calcare saiagit; de qualibus "ipse lerribililer r. tium populis Ecclesiahi plenam evangelicaeyeritatis
intonat, Amendico vobis,. receperunt mercedemsuam. Insiiiuiibne firmavil. Quam quidein vineam de frh-
{Mailli. vi, 5). ; ' ciu nianuum suarum plantavit, quia non solumverbo
••' i VAV..; '' ipsiituebati.t apostoii Aposiolorurhque successores
El de npcte..'surrexil,dedilque prmdam dpmeslicis populos quos erudiebant,"vefum etiam iesllmoriium
suis, et cibarid qncillis.suis. Sicut lotus lahenlis sae- _bor.seoperationis miraeulorumquoqiiesigiia verbis
culi cursus perejjiii .dieii-acnoelis alternatione varia- docltinse juivgebant, Sed et usque hodie, imo usque
tur, et dies quldem/ad" operandum, hox ad quie-, in finem sseculi mulier fortis "consi.derat agrum, et
scendrun paturaJitef pdndita est;sic tplum praesentis enait eum, ac de fructu. niaiiuum suarum plantat
Ecclesise tenipus gehiiiio"quodam quietis et operis yineam; quia sancta Ecclesia sempef sdllicita per-
^tatu-discernithr. .Quiisi enim! nOcle quie.-cit, cum quirit quos ad fidemconyerlere possit; et "quoschri-
aliqui fidelium eju.s^jnlerniigsa ad fempus sollicitti- quedociies inveneril, IIQS(lalaverbi pecuiiia iri ser-
dine externa sibimel vacafe, sdque ipsds spiriftiaii- vitium Christi eiiiit, attjtie in eis Vineam Clirisii
ter incipiuiiiECurare,yel leeiipnibus videlicel sacris, planlare, vel .potius eps vineam Clifisii facere sata-
vel orationibus ac lacrymis sese,;velaliis'Jiujusmodi" gil; etquia quisquis alierum.docere desiderai, prhho-
• ' ::
1045 . V DE MULIERE/FORTI. J "... V." 1040
ipse et a malis abstihere, et boriisse debel awibus/.A-.110.«., etc. (Matih. \_TM,:&ij, cl de yirghiitate ser-
"exercere, recte Dubjungilur/ •-; vanda, Qui poleslcapere, capial {Matlli. 'xvH,12|-; et
-:.. n cilETii' ; / .,' _ '.:.-- de conieftinendis. diviiiis, ;§i'vis', iftqiiit; perfeclus
Accimiifoiliiiidine lumbos syos, et roboravil-bra^ isse, vade, veti.dequm h__b.es,-fil d'a pauperibus, etC.
chium sutim. Accinxil -ergo Ecclesia lurnbos. suos (Ibid. 21). Nam populus synagojjiB,cui dicluniest::
•fortiiudine, cum supefnorumdesideriis: ihienlacarna» Si vPlueihis, el.audieritis me, ,bq'na lerrd.cemedc.is
libus illecehrissuocumbere Jiespexit; roboravit bra- (Isa. l, 19), larilo.infirmior erat in -opere."jusiititfi,
cbiuin suum, ciim se adagenda vlfiuiuni bpera ;pr_e- iquantQiniiius.i.pse"perpeiusereinutieraiipnis crecius.
paravIt.Elbene priino lumbosfofiiludineaccingere, At Ecclesia quae audivit a Domiup, paiiiileniiani
ac postmodufli roborare. bfachium dicitur, quia ni- . dgite, qppropinquqvii enini regnumjcxl0um:{M_aHli.
niirum actid boni operisacceplabilis esse Deoniini- jv, 17), meritb pro liujus perceplioiie dufa quaeque
me valet, sinonfluxam Iuxuriem quis -prius a carne loiiganimiler suffert. Unde rursus de ejus fortiiu-
simul et mente;reslringal. Unde proplieta, Quiescite, -dine dicit, Regnum cxloruni vitri paiilur, el violenti
-inquil, agereperverse, discile bene facere (Isa.i, 16) : ; rqpiunt itlud (Mallli. xi-, 12). Et, _5igi(t,;inquit,ejus,
et Domiiius;ipser:Sin(lutnbi veslri prmcincli, et.iucer- apprelienderunlfusutn. Solent Jeniinae iieriles ftisuih
nm ardenies (Luc. xii,:55). Luinbi videlicet praecin- B in dextera, colum>ienere iri sinistra. Iii cplo eiihri
eli, ne luxuri_esubdamini; lucefrice veroVardentes^ lan.a inyoluta esi, quaefild ducenda, et heiida trans-
ul boriis fulgealis operibus. ' eat-4n fusum. autem in Scripltiris dextera
1- Saepe
-'.;;: -,' -- i? TETUV 0 .- -vitam, perpeluam, I_eya prsesentia D"eidOria sigiiifi-
- Guslavil el vid.t quia bona esi:negolialio:ejus; non Cat: opuleiitiaitividelicetrerum, pacem lempofuin,
-exsiingueluf iri nqcte lucerna ejus. Quod ait, negotia- sospilalem corpofum, scicntiain quoque .Sciiptufa-
tid ejus, agri ulique illius significat, de quo supra furii el coelestiuiri perCeptiohem -sacfaiheiitoruifl.
ait, Consideravilagrum, eiemit eum. Gustayil igitiir Hsecet liiijusmodi boria cumDoniiho largieiite pefci-
Ecclesia sancla, gtistavit anihia quoeque'perfectaj/id piirius,:quasi lananfcolo inyolutairiiii laeva^csthmus;
est, intimo nienlis desiderio cognoyit; quia Loria est at;cum in ea pro"amore co_lestiumsalubriter nos exer-
negoiiaiio vilse iiumarceseibilis, quam/ relicti.s ille- cefe iiicipimiis.jam laiiain Agni iinniaculatldii cplo in
cebris te_riporalibus_ oelernam riiercemur.ih coelis. fusurii, de laeva-in dexteram trajicimus; quia de bo-
Gustavit auteni,.id est, apertedidi^itquiabqriuriT nis nostri Redemptoris, de exemplis operuni ej'us,
est per instantiam praedicandi,• quoscunque Valdt /siolam nobis gloriae ccelesiis,. ac yestem charil'atjs_
ad viam veritatis adducere; alque ide.oiiullis tribu- r nuptialem facimus.: Digilis liaihque - appreherfdere'»''
_lationuni teiiebris, nec ipsa jiiofte potest iucefna* fusum, ipsam ihtentibhem; discfelioiiis: ijiia^jnsqiijx.
devotioiiis'ejus exsiipgui. Epflirh nairique- lucefna VoperaiUf,irisinuai, ea; nimifum ratiOne, ;q|i^miffia|:
iiocle exstihguilur, quamvfs iit die videatur afdere, /eorpofis nosiri membra pluribus sunt mjSIihbta.
qui sieut Dominus.ait: Ad teriipuscrediint, elintem- articulis ac-flexibus "quaindigiii, Quiciinqu^ergflL;
pore ientationis tficerfmU.Sedet illorum flocte hiedia yferacitef dicere cum Apostolo polest, -iVosda«tif^i;
exsiinguitur Iucefna, quiVeiiiente judice bleuni cha- conversatio in cmlis est (Philip. in, 20), uride_eti_frh
riiaiis ih yasis prsecordiorum supfurh pori babiiisse .Salvaiorem exspectarnus Dominum flosifuriiJesum
pfobantur, dum; perdilo faisarum r-ufliorevirtulum, Christuni :.liujtis .prpfectp digiti dextri appreiieride-
vera tenebrpsornm luunt tdririentafactorum; tjuod ruht fiisuin, quia aiscreiione sedula pro Eeternis
si noclenihpc locb volumus accipere,'juxta hoc/quod honisiaborare didicit. et bene dMluryApprelieride-
supra dicifur/ Ei denocte suirexit, id est, ad ope- -r.unt ui vivqcius commendetiir-qiX_\..~Q studio, quaflla -
•randum se jiost;quietem prajparavit;, aperie dicitur . fesiinatione hujus vitse incefta pro/cerlis apud Do-
quod liicerria sahclai Ecclesiae nori exstiiiguaiur Iu niinum pfsemiis agere debeamus. Quid aufem mu-
jiocte, quia etcufti a negotio quieseit aclioriis",vacat Jier forlls, id est, Ecclesia saiiGta, vel aniina/qu_eque
liberius luci' supern_e eOntenipIatibriisj' Cumqiie a D perie'cta,iperftisumiiitelleciualeihisit opprata, sub-
fniblicis cessat operibus, curat se arderitius-vel au- sequenlef aperitur':
ditui sanctse lectionis, vel Iaudibus hiancipafe divi- , -. -_.-CAPII./ . ,v;'"-
liis: juxia exemplum videjicet mhliebris industriae, - . Manum suam aperuil inopi, ei palmas stias extendil
. jjuiB libn solum. inierdiu necessariis solet instai-e tid pauperem. Quod et de operibus eleempsynarum
laboribus. sed et noctu saepius-aceenso lumineiu- ,quse generaliterfiflni in pahpereS accipi poiest, sed
cernae, parilem rei lamiliaris.agere curam. melius de verboDei quod iiidumeritum salutis aui-
;: ;'-..• ..'r "IOD.;' "- ;-".,.-> niabus confert, iiitelligitur; de quo beaius Idb glo-
• Manumsuqmmisiiad forlia, M
digiliejusapprelien- ,. .fialur dicens, Justilia indutus sum, eiveslivirne, sic-
deruntfusum.FoTlh dicit perfecta in Ghrisli chari- -Ul vestimenio el diademaid,judicid Meq(Job xxix,
tate opera, quibus se gaudens EcclesiaVcertasupef- .14). Aperuit autefli Ecclesia manui.n inopiicum'
•nae retrlbutlonls exspeclatione-subdit, Yerbi gratia : /niysteria fidei -ignoraiitibus per bperarios /verijaiis
Audistis quia diclum est,:Diliges proximum luum, el reyelayit. Palmas extendit ad pauperem; cufli longe
odio liabebisinimicutn tuum Ego'aulem vobis dico, iaieque praedicatbres ad imbuehdas teterhae salutis
piiigile inimicosveslros, beiiefdciie lits qui, oderunt /lhdigasnatiories dispefsit. ' :':;' •- '-;'
::.m&:'.' BEn.-E VENERABILISOPERUM PARS ILV-. EXEGIJflCA GENUINA. 1943
,;'„ .VLAME-D;",-.•;' - & coloris est, jjurpureus colpr et defsanguine aniinan-
:. Non limebii dcmtiisum a frigqribus liivis ;: oinnes tis quod purpura vocattir, coiificiluf, ,el Ipse san-
dqmesliciejus vesiitiduplicibus.Fngord. nivis cordii guinis liabet speciem; unde pulchre diclum est a
JUftl"fcjirgbiiniiii', jierlidise isua. forpore rigen- Palfibus quia sancta Ecclesia eJeelorum floribus
;jia,;de quibiis: ait /Dbiriiiijis,;® quoniahi,abundabU /yernans, liabet iri paee. lilia, jii Jieljo rpsas. Ileni V
iiiiquilds. "refrigescetcharitqs hlulforum (Matlli. xxV, quia byssiis .deterfa vifens pritur. sed per exercila-
l^j^Quse jlla uiiqtie iiive pessiniejieprhiiiiiilur, tjuae -tiones longas ,ac multivarias.,, ariiisso Jiumore &c
bb primse sujiefbiae meritiiriiJle coslo corruens in yifpre naiivo ad decofem candidaa vestis perduci-
;profuiida fenebranim, niliijominusise velul angelum Iiir:-purpiira autetn regalis esf liabitus. Bysso in-'
jucis adlmc sliiltis osieniare pr_csuniit, habitiinique duiturEccIesia, cum castlgant corpora" sua electi,'
nreriforutn suonini candbre, iriveosimilem Ifiiudium e.l serviiuti subjiciunt; purpura auteni cum eamdem
-suarum nesciisprffifert. Quod qiiidem Doniini et an- eotiiinenliam hon ph favorem =yulgi,.-sedpro acqui-
gelprum ejus est propfium, in habitu iiived elarila- renda lieatitudine regni perenriis exercent. Sic vir-
ieni suae designare viriutis. V_N6iitimebil aiilerif iufuin liabitus in pfKsenti-qiiideni.heseientibus yj.de-
VEcclesia/domui siise a ^filgoripiisjiivis; jhehipfatae, •tuf/ediitemptibilis. sed in: fuirifb:qualjs Iuerit,ma-
.quia Domino pollicente.creditIquod porlqilhfen ndn ** nifeste apparebit. Uude pulchre in Apocalypsi Joan-
--prmvqlebiinladversus-edm (Mqilh. xvi, 18). Omnes nis saneioriim se vocerii atidisse feferl, dicenlium :
idemeslici ejusyesiiti dupftcibus::etsapieiitia yideii- Gdudeariinsel exsullemus, ei detiins glqriaiii ei, qtiia
ce.t ad fefellendas liserelicas falsoruin fratrum do- venerunt nuplim Agni • einxor ejus prmparavil se, et
cirinas, et pa.ieniia -,ad tolerandas aperiorum ho- :dalum es( eiitt cooperial se byssino:Splendenti(Apoc.
/siiuni piignas, Vel certe yestiti sunt duplicibus, xix,7). Byssinum eniriijiistiiicatiohe.ssaneloriim supt.
quia prpmissionem habent viise ; quqs hunc.esl.et ";,V: '- '.3.NUN, :,V," - /
iuturse, Nunc in peregrinatipne lemporali: divino '- :Nobilis in porlis vir ejus, quundosederil cum sena-
j_uxjjjp ne/deficiant adj.uiy lunjcfln patfiae perpetis "(pribjis:ierrm.^ir sanclae Ecclesise, y-ifpujusque ani-
rMhifatione,;diviiia; gratia;yisldnis, ut-feiices sehfpef; HiaeDpfliirius.pSl: qui videJialuf .igriobilis, cum aple
yiyanl allevall.Iteni dpmestichejus induii veslesxmi -iriburial. praesldis starel judieandys, ctiin probra,
j.duplici^ una/operis;ailera hientis fidei, liabentes- sputa,.flagell!i; et ipsam cfucis; moflerii suseiperef; -
factdrum yelamina , et sacramentis/yidelicet sui sed nbjiilis apparebit, cum venerit judicaliirus or-
:Redemploris imbuli, et fOfhiati exeinplis. Sie enim ;-bem in asq.nilate-,et omries angeli ejus cum eo. Tunc
fit lilridAposloli, -QuicHriquein.ChrislPbaptizaliestis, sedebii, inquit, t» sede majesiaiis^um, el cqngregq-.
JCIitistu.ni Induislis. Ppssunt autem frigora niyis jbuntur dnte eumomnes geiiles,et separabii eosab invi-
etiam tormeiita ajterna iniejligiv quse igne et frigqre cem, etc.- (Matih.xxy; 51, 5.2), ,IV:d6i/t"s,i.iiquii, iti
raista esse legimus, cum dicitur: Ibi erit fletus et ;j.o)iis;OTi;T!yi>:s,-quia veleres ih pprtis sedere ad jiidl-
Midqr dentium ;(.i!iS((A./^aiV|J2)i; Eieiurh, quippe Caiiduin sojebafli, ut veiiiepieS;ad ciyitalem aiiuhde
/pculif Igflis/eifuniuS. stridpfefli/yerd .dentibus solet paratum/ephiinuo respopsum-judicaptis acciperjnt,
fijgus gignefe; unde et -bealiis Job/de pq_iiisrepro- et/ne fusiicds vel pastores ihsolita urliis £edificia
liOrurii.Ioquerigaclertiis, Ad-calorem, ifiqiiit, nimium siupefacereut, "nec rursum paceni urbis iiilrinseciis
iransibunl ab aquis htL>!tim.(Jdb;xxiv, I0.).:Sed abhis . frequens litigaiilium controversia foedaret. Nobilis
EccJesla domui suse non limebit,/quia quicuhque ergp erit-Dominus in portis,ciyilalis, quia Jjui etiapi
jiereuni, ad domum non pertinebaiit, nee vesle /nuhC;confeinnendus .piitatur, a;. niuliis, ubi sceculi
.ipsiiis spirituali erapt iiiduii, tameisi mysleriis ejus finis advenerit, ubi ingressum patripBcqelestis ape-
ad. tempns videbaiitur irisiituiii Dehique legimiis in ruerit electis, jam-cunctis parcbit sublimis. Sedebit-
Evangeliis ejectum de dpmo convivii illius; homi- riu\em:cunisehaloribus-lerrie. Ameri.dicp vpb-is,qudd
jiem, qui yestibus pperum irahiundis lianc infrare ;vqs:qui seculieslisme id regenerqiipne, cum sedeiM
.nrsesinhpseraty et in tetiebrds .exteriores, ubv ss.eh ^.Fiiiushcriiiriisiti sedp mqjesiatis sum, sedebiiis el vos
fleius et stridor deniium.iMalili. viii,;I2),:esse pfo- jsuper sedes, duqdecim, judieqiiies: duqdecini tribus
jeeiutii. Merito. itaque; iriVfrigdfa poense religaliim, Jsrael (Matlli:xix, 28). -. ,..-•..
~
qiiia; induhTerttiimpietatis Iiabefe neglexefat. Vy-;.'..-->. '•> SAMECH. ;-.
- : '• .D^MEM,;-:. :. Siridanemfecil et vendldit,.el«cirigulumlradIditClia-
.":.."..;..'." ...
:. Slrqguiataiii vesleirifectt sibi, byssus el purpuia nanqiq. In lihieo siridonis subtilis .'iritexlip signalur
indumentum ejus. Straghlala yestis, qtiae variante sanctas pf.etlieationis , qua mpl]iter:>quiescitur, quia
lextura s.olei firmissima conficl, fortia Ecclesia?.ope- iiieris iri ill.a fidelium spe siiperna refoveiur. Unde
ra, et diyersa viitutum ejus Ornaiiienia significiit. -et Petro animajia: in iuitep inonstraniuri quia p.ec-
pe^quibus Prppheiajn; suinmi :fegis, viri yidelicet -catoruin/animae riiisericprditeraggregali», inblanda
/IJliiiS laiide cecinit,: A.tiiit ;regina:a:dextris.iuis:ih -fidei;quiete/contiiieii'lur;.:Hancefgo slndoneih-Eccle-
iriestiludeaurdlo, circuntqmictqvarieldtd^Psalm.suv, sia fecil ei Veiididit. quia fideni quafli credendo
dO). Byssus quoque et.pvrpurd inditmenlum ejus. ieiuefat, loqaendo dedit, et ab irifidelibus .vitam
Byssus iu casiitate purae convefsaiionis,: purpura, in /rectseconversaiionis acccpit. Qti33.etGhanana_pcin.-
effusione pretiosi sanguiiiis.-Byssus iiamque capdidi .giiluih tfadidit, qoiaper vigofem deinoiislralae-ju-
^ " -
tm V-Vf' DE MULIEKE F(>RTl ; ; V V iOSO
stitise flusa opera geiililitaiis exstinxit; ut hoc quod._A esi, primus in Utam lapidetii iiiiual (Jdari. vin, 7) ;et.
;. praecipitur vivendo teiieatul,Sihi lunibi veslri prm- sic eahi a cfimiiie quod patfarat,- srib cohditione
Jcincti (Luc. xn, 55). Bene eriiui jipmihe Ghanaan , amplihs non peecandi, miseratiis absolvit.
. -qui.et gentilitalis pppulfimprocfeavil, et iiiterpfe- v - ""; sfZADlc. -'"'•• '•';"• .
"' tatur comhiutatus, coiiVersa:"ad-fiderii Cqnsideravil semiias doinus sum, ei:pdiiem oiiosa
genlilifas de-
, signaiurv qua> felicissima conimutaliorie a vitiis ad non comedit. Semilas doirius su:e considerat, qiiia
yirlutes, a . diabolo/"ad Christum migfaviti Uude " cunctas suaj /scieniisecogitatiories siibiiliter irivesti-
in ejus Iaudem psalirius quadfagesinius quartiis scfi- gat. Panem Otipsa non ebfliedit, quialioc quod de
•bilur. cuj'us liiiilus est, In finernproliisqui coinmu- Sacro eloquio iritelligendo percepit, arite a^tefni ju-
tabuniur filiis Core, cariticumprd/ditecloj.-W.Wi autem , dicis 'OCulosexliibeudo operibus Osleiidif.ilem dftihus
.: Cpre filii Calyaria. inlerpretantur , qui sunt- filii dd- niulieris habiiatib est patfia. ciEi.estis;;semitce dd-
miiiicae crlicis, dicentes : Mihi duieiriabsii gloriari, -nfusillius praeceptajustitiae, quibus ad aelemie Vilae
nisiin cruce Domini-noslri Jesu Chrisli (Gal: yi,,O). wiansionemperyehitur: quas profecto seiniias ariima
Qupmodo autem commulentiir, sequeniia ejusdem bene cohsiderat; et diligehlef quibiis actibiis ad s"u-
Psalmi -docent, ubi dileeius ipse, id est Douiinus , perna pervenirevdebeat, ihspicit; el quse agehda
, Eceles.ae dicit :, Audi filia,M vide, etinclina aurem B ': didicit,-sedula exefcere rion desinit. Panefli quOque
tuam, et obtiviscerepppulum luunt jet dpntum palris otiosaiion cbfliediti; cuiri sacrificiuni doniinici Cor- ,
lui (Psalm. xuv, .1). Commutafi.namque illam de- poris pefcipiehs;;sfudei ittiitari aclii quod hiysterio ;
- siderat, quam ut filiam liaberevaieai,domhm patris celeliratVAiultuiri sollicita ne indigrie paneih Do-
prioris, id esthostis" aniiqiii, jubet obliylsci. niini conledehdOvel caJicein bibendo, judiciuhi sibi
-.-', •' . . . "_y m,.-;"':' ---:.;• ' niaiiducet et bibat (J Cor. xi, 29), sed ul patiendo
Foriitudo et decor indumentum ejiis; et ridebit in pfo Chrisio, ac lacrymas fuiidendo, .boriis qiipque
'
die riovissimo.Fortitudo ad' Ipleiaridanf perversorum aciibus insistendo^iiassionum Ipsius exempla- se-
improbitaiem, decor adexcfeehdahi viriutum glo* quaiur, quantum?yalet./Potest et simplicitef accipi
riam. Deeor, quia operatur justiiiam; fortitudo, qriod panerii oiiosa non comedif mulier fdftls, juxia
V quia patltur, persecutiohem jropter jusliliam :et illud Apostoli;;:Quiririn operqtur, nec hidiiducel (11
:ideo. ridebit in die riovjssiiiio.Videst, gaudebit iri Tliess."\ii, 10) ; ef Ipse de sey Quoniairi dd<veaqiim
retribulionem regni coeleiiis, qupd dolebat in cer- inild opus erarit, et his qui nieciurisunt, ihinislraverutit
laniine vila. praeseniis, Mos eteflini Seriptiiise est : riianus isim<(Aci."__'_:, 54)." Uiide meriio luxuriantes
, pro .gaudjo risum ponerej sicuiDoininus ait, Beaii. _ viduas arguens/ adjuiigitj Simul aulem el oiiosdidi-
qui nunc flgiis, quia ridebiiis (Luc: Vi-,'2.i); et beatus scuni circuire doinds: noii sbliim dliosm, sed verbosm
•Jbb, Os .aulem veraciumreplebiiurfisu (Job~Vui>21). " etcuriosm (ITint.vjib): '"• -
•Simileih sane hulc senteiiiiarirPropheia de pdmino -'.'.'. /-" ;
Vpcopii.;-;
ac Salvatore, liujus fortissimse .mulieris posuit di- Surrexeruril fifii ejus, et beatissimamprmdicqveruht,
, "cens-:-Dtnnitiusregnavit, deeoremihduii,'~indiiit Do- '' vir ejus ei lauduvit eam, Qu"od futufiiin prp cefto
•minus.foriitudine.h(Psfl/iJi.xcii>I)vCum diiiiri prae- hoverat, ihore propheiicO quasijam faclurii refert.
';. dicarel Evangeliuih regni, "aliis placebat: aiiibene Surgent eriini filii Ecdlesiae,videiicet:bnines;eleciijn
loquebantuf, aiii delrahebaiit, iaCerabaiit, morde- '' hovissimo. carhis iiiihidrialitate doriaii : et lunc nfa^
barit, cOiiviciabaiilur. Ad edsefgo qhibus placebat; Irem suam; quaeeos.ex aqua et Spiritii sancto Depge-
r decoKtn induit; ad eos quibus displicebat, foHitudi- nuit,bealisshria.ni prffidicant,quaehunc a"binJidelibiis
nerii.Imiiare ergbet luDomiiiuiri luurh, ut possis esse quasi misera cbnteiniiiliir: et fevera sicitt -Apostojus
veslis ipsius. Esto criin deeore ad eds quibus placent ait, Si in hac vita laritumsperantes suritus in Cliristo,
bona opera tua; esto forlis adversus detractores,. miserabilioressuiriusomnibushomihibus(I Cor.xt, 19).
-:•- '; ••.- : •-; VBPflE.;:;;: - ; Quia.vero pro vita alia in pra-seiiii militamus, me-
€s suum,aperuil sapientim, etlex ciementimin iin- cuni appafuerit quod efimus, matrem noslram '
- 'rj.rito'
gua ejus. Ad hoc tanlum Joquehs bs aperuit, ut sa- quaeex ohniibus justiscollecta,;una Christi coliimba,
pientiam. doeeret, juxla-illud Aposloli:,'.Otrinissermo sponsa el amicayocaiur. beatissimatn pracdicabimus.
tnqlus exore vesiro non_prpcedat (Eplies.iy,,29); Sirrgetei vir_ej'us,etiaiidabit eam, dicens.iii judicio :
sed si quis bohhs ad a.dificatiohem; fidei j ptdet y.enile,. benedicli patrisyniei, possidele paialum vobis
gfaiiiim, audientibus. -VeJcerte; ps cofdis aperuit ad regnuma cohslitulione.mundi.EsurM enitn el dedislis
discendarii ab ipsa interius sapientia -veritatem. - milii riianduc;are;elC:(iljaith: xv; 51, 55). (lui quidem
qtiam aiios foris doceret./ Utriqiie autem sensui, ipse primillae dorrriieiitiuriirpsurfexit a moftuis, sed
quia utrumque facit Ecclesia, concinit aperte quod in die judieii manifesiius omnibus quos sua laude
sequilur, Et lex clemenlim in lingua ejus; iila vi- dignos judicayerit quania sit.ejusdem suae resurre-
delicet, ul noii statim more"legls Mosaicae^peccanles ciionis gloria demOiistfabit. Potest hoc quod dicilur,
- piinirel, sed niiserjcorditer ad pderiiteriiiae''femedla. Surrexerurit:filiivjus, el bealiSsitnamprmdicdverunt,
. vocafet.. Gujiis-exenipluni clemeiiliae ab ipso Deo ' etiani iniioc iempbre cohyeniehier accipi, cum"qui-
etSalvatore: noslromanifesXe pefcepit, cumoblaia ribet.fidelium, ifahscdnsis s_ecujiseruflihis, adcoeie-
ei peccatrice muliere, Si.guis', inqn.V, sine peccaio slia regiia pefducuntur S.ddefe hanique ad liumilia-
1051 BEDyE VENERABILISOPERU_MPARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1032
tionein aliqhoties, surgere ad gloriam pertinet,unde A .'.- , ©SCIJJN. -
.dicittir: (J/tni 1«cinere sedenles pceniierenl{Luc._x, Fallax graiia, el vana esl pulchrilrido: mulier li-
,13), id'est,_humiliaii, et pfqpheta<: Afacie, manus riterisl)£uni-ipsa laudabilur.Fallsx est gralia laudis,
tum solus sedebant,quia comminalioneteplestime(Jet. quam abliomine accepit;-vana.pule.iriiudo chafita-
xv, 17). Sed et Psalmista :- Vanum estvqbis anle lu- tis vel operation.is boiiae, quam hominibus ostentat
cein suigete, surgite posfquamsederitis,quimanducq- animaqtiae,timore caret divino. At illa conscientia
lis panem dqloris (Psalm. cxxvi, 2). Quod est aperte yere est Iaude.digna^.quae timorem Dei iii omnibus
dicere, Quid in prseseriii quaeritis gaudere, .quod seryat: ipse.est»enim principium cunctarum custos-
electis iii futuro reseryalur? Non eriim poleslis-in qtie virtuiuin, Scriptufa dicentei Timor Dominipriiu
- hac vita, id pst, ante lu.cetn supernse relribulionis, eipiumsapieniimj(Eccli. 11,16); el iterum, Qui timet
gloriam verae felicilaiis liabere: quin ..poiius post- Dpmihum, riihifnegligit (Eccle. vn, 19). Hinc est s
quam .hic humiliati fueritis ad tempus, illic vos in enim quod beatus Job et in prosperitale viflulibus
perpetuum veraciter exaltalos sperale; yos quibus incomparabililerfloruit, et in adversitatibus insupe-
amarum est pmne;quod saeculi amatoribus j'ucundum : rabilislioslipermansil: quia veraciter dicerepotuit:
Yi.del.uret dulee. Surgurit ergo filii Ecclesise, et Semper enim quasi tumentessuper me fluctus timui
beatissiniam eam prsedicaiit, cum coeleslibus bonis ' *.Deum,et pondus ejus ferre non potui {Job, xxxi, 25).
. sublimati, quanla sit illius patriae beatilas, cujus Fallax ergo simulatorum graiia, vanus decor-cperis
. participes esse meruerunt, aspiciunt, et-hane debita ; stultorum.. Ecelesia autem qusein limore incolatus
. Iaudatione in diyina visipne cohcelebrant. Laudat sui lempore conversatur, quofliam ardenles virtu-
vir ipsius, cum liona; qflae ipse dpnavit.remunerat. lum lampadas veniehli ad j'udiciumSponso suo of-
. Qiiibus auleni verbis eam laudet, consequenler feret, jure ab eo Iaudala, januam regni cceleslis in-
"
psteiiditur, cum dicitnf: trabit. Qualiter autem eam laudet, terminali versu
•" :_' : -. RESC. :.: '' docetur. :
,-
Multmfilimcongregaverunldhilias,lu.supergressaes. ., ^ - . :nTA.u.:
.MniiJei-sfls.MultaSfilias Ecclesias dicjtlia-reticoruh), Pdte>eidqfruciu:manuumstiarum,eilaudenleamin
etjnalorurn tiirbas catholicorum..Quse filiaedicuntur ppr.iis opera ejus. Ilaec s.uritenim yerba viri dlliiis,
yel Clirisii vel E.cclesia.,quia eiiam ipsae sunl dqmi- de quo diclum •est, Vir ejus lauddvit eam_ id est,
nicis renatae sacramenlis, et adoplionem filiorum, . Domini.et Salyatoris nostri, qui angelis in fine
_ quam flon cuslbdiere, perceperunt; unde et Joannes prseceplufus est,-ut Ecclesiam post hujus vitie cer-
ajtjfie. nobis exieritnl, sed non eranl ex nqbis (I Jqan. ptamen,, post iriturationem affliclionemque terre-
11,59). Quaecongregaveriint divitias, yidelicetboao- slrium, ad coelestis regni. gaudia introducant, ac
rum operum, orationes, jejunia, eleernosynas, affii- vitaeimmbri.alis sibi sociam aggregeht _ juxta illud
clionem, ct caslimofliam camis : continentiam lin- , eyarigelicum, Ttilicutn autem congregalemJiorreitm
gua.3,meditationeniScfipthraruhi, et caeiera huj'us- jmeum. (MqlUi. xiii, 30). Date, inquit.et de ftuclu
modi,qu_e verae.suht diviti_e spirilus, ubi pura sin- , manuumsuqtum;- quia fructum spirilus ferre curavit,
cerilate meniis geruntur; ubi autern sine fide quse . charjtalem, gaudiuni, paceni, benignitateiii, bonita-
per dileclionem bperaiuf, fiunt, nihil ageniibus pro- , tem, modestiani, contiiienliam, fidem, patientiam.
srifli. Sed etillEefilicefrifstracoiigfegaveruiitWivitias, Pro hoe illi debitam rependite .nie.rcedem,et laudent
de quibus Dpininus ait, Multi dicehi milii injtlq die: eam in porlis,, Jioc est iri juujcip sive iti ingressu
Domine;Dqmine; nonne in hdmirieluo proplieldvitnus -patriaBcoBlesiis,non. hpminum favores supervacui,
et in nqniine luo dmriioniaejecimi.s, in nptriine luo . sed opefa ipsa quae fecit, texaminante, probanle ac
vitlutes mullqs fecimus? el tiinc cqnfileboriflis; quia , remunerante illo. cujus liaecdonanie gratia perfecit,
nunquatn.novi vos. (Malih.. vii, 22, 23). Sed. onines a.qup ut laudari.mpreamur in futuro, concedat ipse
istiusmpdi.,,filias;Ecclesia calliolica supergredilur, propitius nos eum dignis in praesenti yita collaudare
quae fide casta, et ppere perfecla, Redemptoris sui lj seryiliis. Amen.
vesiigiasectatur.
IN FR0VERBIA: SAL0M(3MS,
ALLEGORIGM INTERPRETATIOWIS FRAGMIMTA,
,: IN ANTIQtJOCODICEREP&RTA.
,. .INCiPUTVIIPROVERBIORUM. - nuric fotis, ntmc in plqleis,nune juxla mgulos insi-
, Et eccemulier occurril illi otnqlu .tnetelticio,prqi- dfans. .Priinis quippe hajrejicus virili sensu carens,
.parataad capiendas animas, garrula et vaga, quielis rite inulier appejlatur; qui cum sermoiies politos
. imnaliens, riec valensin doinoconsisletepedibus suis, prpferre sludeat,. liquet. quia nierctricio cuJtusese
?055 INVPROVERBIASAL0MQNISALEEG,(mI«^INTERPI.ETATIONESV :, I03i
extrirtseeus ornal, qupniani coiiatur lueuieniia sef- A nisi et idein ipsefiat pelra ,/queai iiiiernpscere. Vel
; iiipnis efficere_.idqudd nbn valet gralia-sanctl Spiri- certe viam colubri supra petram se nescirp profile-
tus muflere supplefe. Quod si aliquando suis semitis . tiir, quoniam a'p causa probationis seu peremplionis
quempiam resisteiilem iiiyenerit^, repetite pbiius pro ejris, quem obaflibulat, coiiflicius iiisurrexerit, onj-
garrulitatis consuetudirie quam ViratiOnis perspicuse . nino ne$cit. Qiiod.si vel paulisper teriiatoricesserit,
ipsum atlenlat shperare/Vagus vefo esse dignosci- . quis quseso mprfalium id scire potueril? jtem haud
tur•; ijuia quem spiritus eirofis -traliit, menlis sanae alitei: quisquam iternayis fliictum rparis dirhneniis,
stabiliiateni nequaquam novit.Sive:vagos behe esse /Obtulibiis liumanis Jegerei pqslquam ipsatransierit,
diciliir; quonlamPmriis qui Iine_i-riy~eritaiisdeclinare .jiHoniodopffflValescit. Quae est ergp navis ista, nisi
: gestit, copstatplarie quia diverticula diverso irairiite prai.dicalof aliquis, cujus"veliiculo§d portum _etern_e'
/fugiiaiis inquiril. Vagus, quia diyersarum seclarum quietis perstrepeiitibus undique 'procelJis tuihescen-
Jaqueos ueclit, quibus- animas: simpiicium irretire lis pelagi iransferiinur? iste jiirhirum semiias niaris
epossil. Istenimiruih quietis impallens" esse nieihPra- , sscvien.tisperambulat, dum fluctus humanorum cof-
turs quiatermjnos Pafrum transgfediiuf; el quae sit ditiih remigio prsedicatioiiis dissecaU Quis ergo di-
vera quies, quove niodo conquiraiur.,rupiis liabenis scerriere queat quaiilum iste navigans in medio mari
:patienti_e. impatiens ipsein' praeceps..fertur :'nescit " prpficiat;, ut exihde vestigia decursae prsedicaiionis
-ignoraiitiani circa ridpnulla- rerum qiiae pefspicuita- resculpefe satagat? Cernis ne.inpe tumentes fltictus'
tenj human_e mentis tfanscendunt;- apud. se quasi illum secahtem, sentis itetn suspensis;yelis Spiritus
; :domi_npnyalet stare; sed diversisaffectiohibus pro- saricii favore aspiranle- prosperum -Hef ad mentes
, vectus, quasl pedibus p_eranfractus prijjfis gfadituf. audiertlium eumdem illuih prosequenlem,sed quanta
Est et alia domus de qua jnefariis-actibus egredilur, sit efficacia in utroque, meliri nequis. Sive navis
/Eticlesia videlicet, quamvis in ;ea, cbrporali specie fluctivagam rnenlem cujuslibet hominis praeriolat,
mofafi videatur.Pfopterea pbriit insidias iis qui fp- ciij'us quidem viam, inlenlionein scilicet qua prpnio-
Vfensium.rerum riegolia.dispensanl, item.aliis quos: velur ad utramlibet partem, prorsus ignoras. Vides
latiludp; vitaj; carnalis allicit, disciplinam lendii; hempe prpspefo cufsu velificantem;. an certe nau-
d.ejnc_elerisn_uifrequentant angulos teriebrOsaevitae, fragium inter proceflas passurus sit7 ari .tranquillita-
faljendis insislit. Sive per tfiplicem/siium locorum lis. ;porlui possit applicare, igriarus; existis. Sicut
;nbn ineorigrue iripertiius imeileeius sacra- Scri- enim seqiiacibus .aestibus pohti id quod parle navis
ptufae polesl intelligi. Eoris namque haeretieusinsi- ahleriore sectum fuer.al. pbrukuf; ita gressus hu-
/diatur, cufli simpliciuni corda, qiios alit historia lil-. „ manaevitae liheairi iiiteniionis, cuj"usimpulsa aninia
terse,: eam perveriendp deelpefe •molilur'.: cumque . yectaiur, delere proliiheiur, Qiiarturh sequitur, quocl
.latitudineiii:ailegoriiB,peragrat-, iriultoties; inde non- -penitus sese. dicit ignorare. Quisenim certam me-
/nulla excerpit, quao fidei conlraria/ esse/fliullitudo tam lubrieae:setatis cnnsidefare yalel> quse quasi fla-
fidelium prote-statur.Ubiiyefoventurh est ad mbrta- bra ventoruin aliofsum deflectitur ? Ineuntem setateni,
/litatis specieSj quia diverso tramiiepfO/diversitate cujus-Ievitas.quam piuribus riota est, praetereamus;
mortalium eompiriguntur, simililer eniteris aliquid .aliera yero quam sit nociva, quamque peremptoria,
ibidein depravare consuescit. " V - .quia jpaucis diyulgaiur, admodum prsecavendum esse-
;. ;"'-: . IN CAPUTXXX- THOyEREiORUH.;' .-SalpmonIiortatur, dum ejus perplexam viam se ne-
jTria siint difpcilia riiilti, el:quariumpemtus ighoro': scire posse profiteiur. Omnis igitur hsereticus.ob le-
mamaquilw inicielq, viairicolubti supei petram, viam vitatem animi, qui circumferluf omni vdnto doclriiiae,
mvisin medio niari; etvjamviri inadolesceniia sua, nori irijufia addlesccnsnuncupalur. Censetur eiiam
VAquilsevocabulb quilibet spiritualis vlr designaiur, nomine viri, eo quodingenii yirilis soleftiam nactus
;qui jflofeavis praefala. aclefli oculbrum superho so- sit. Hujus nimirum semita tot et tanlis aiifractibii&
•Jti;.infigereVhititur. ^Cujus vero progressus nemo undique prefliilur, quod ,cum eamyesiigare molieris,
dignoscere pbfest, qiioniani non /est corporale.quid-. P nullum vesljgium eidein inipressuni plerumque re-
'fluam ibi, Jinde possibilitas cuipiam rplinquatur cu- jjprire possis. Acta Manieliiei require, et maxime
;jus sufifrajgipvestigiuhi aquiiaepersequi valeat : spi- epistolam quse-dicltur fundamentum. Ibidem sahe-
jitualis'_ quippe judicat omhia, et ipse ia neihiiie yiam vix cuipiam.yesligabilem ..monstroso pede, sp-.
-Judicatur. Dujcedp nanique cohtemplalionis sehtiri lertia pervigili tritam invenies. Hoc qujppe Salomon>
^potestj.sed forinim irtiiialiohis haudquaquam habet. ignprat, unde alteri mortalium tanla sublilitas peri-
/ Haud secus Via colubhi sibi nota est,: quam supra Vtiaeproveniat, alteri hebeludo nieniis iiiliaereal, cuhi
petram facere sdlet-.Per petram sOliditas cordisj per Vuterque partlceps -faiionis existat.. rNTulIus.
inferioi.
"
.colubri vefo igressuiiisuggestio maligni vspirilus%ii- ialtero Circa fprniamest divinse nattirae, ,sine cuj'us
ratuf, Intefdum anliquus serperis: cofdibus electo- Juriiine.abdila verilatis nemo pote.l cerflere; et ta-
-ruifl tufpia suggerendo; yesiigium sui eisdem impri- :men pleraque .Scripturarum secreia jioflnunquaiu-:
.•rriere nititur. Gaeiefuiri ipsi: supra firmam; peiram Vhsereticis panduntur, qua, vel religiosis yiris abs-
'
-iundati'..vihlari- neqiieijnt; vifus iiineris pestiferi su- '.condunlur. Est et ali.us iflie.llee.lus, quj cpnipetenti
•seiperenesciunt. Quaeres utique nulli.cogriitu peryia raiipne ad perspnam Christi refertur. .Clirisths dici-
/estj quoniam quanta sit ^aleniiahuj^us pelrae,, ne.mp, tur aquila, bh mullifOrmem.sigiiificalioneriiquiKjio»
'
''4uS5':. " ' BEDiE' VEt-.ERAMLISOPERUMPARS II,-~ EXEGETIGAGENUINA, I05G
tatuf iri ave prsefata. Sicul-avis iila riidum suum, sic"A. .' 1N IDEMCAPUIXXXPROVERBIORUM.
el ipse suain/sppiisafli, scilicet Eeciesiam , protegit., Pertrid movelur teria, el quarluninon pelesl susli-
Et queniadiriodiihiilla exterum cubile arJ pfocrean- nere. Per servutn, cum regndverit; per slullum, euni
dps pullos nullaieiius adit, sic el<3hristus extra si-• saliaius fueril cibo; per odiosani timlierem, cmn in
' num Ecelesise sobolem miniirie: gignit. VProptereai ritaltiriioniumfuerii assumpla; el per ancillam, cum
fecehii ortu fetiis suosradiis feryeriiis solis Pppoiiit: V imres fueritdomihm sum. Interdiim lerfa, cor vide-
qui - si lumirie irreverberato jiibar pfaidicii siderisi lieet terrenis desideriis illectuin movetur, cum ad
haudquaquam inspexefini, prbiinus, ut pote degene- assensum peceandi inflectitur. Quaesit autem causa
fes; aicaeteris qfli sibi patrissaiit prbpulsi aiiido se-''''' niplionis luijus innuif dicens, Per Servuiri,cuinregne-
greganiur. fjuod bene Ciirislo congruit, quoniam verii. Regale sceplrum servus. adiriinislrat, cum mer-"
onifles quos lilmeri verse cogiiilioriis non irfadiat, ceiiariiis quispiain pasldralem calhedram usurpat;
: lameisi Ecclesl_e
prflcreali siiit, lahlen a- cbhsofiidi . istuiri hempe seSe moVentemariiissa siabililate qua
elecipfum ejeclos separat. Serpehtes itciri avis illa : fundalur terra, fructifera in s_eculum sseculi, terra,
reinigio alaruin suliveela iii aerem porlans devOrai, quam debet excplere, utpote mobilis, sequithr. Quid
: et nativo calofe totum' vlrhs
exstinguit : ItaetCliri- . ". enim si -iwpbilismbbilem imilatur? Fugiens prajeun-
' sius rediens ad Pafrem ifiumphato
principe mortis, iem sequitur. Fugil enim , quid mercenarius :.esi, et
Virielfabilivirtuje divinitatis nialiilam serpeiiiis anti- non peflinet ad euin deovibus (Jban. x, 15). In pri-
- qiij fdestfuxiti Ciijus viam nescire Salomon sese fljis nibtusVnipveti subjectos, vel exemplp hefariae
prOfessusest, quoniam quis.potesi dicere itus et fe- : viiiB, ut suaemotioni inh_ereant.. Praeterea movetur
diius Unigeniti Fiiii D:i, qui et incprporari, et inori, - lerra, yel ad profluvium patraiidi sceleris, vel ad
, ;~et sepelifi; el iiiferos sppiiari vdiujt, .et pbstnipdum eiiervationetri fidei :stulto agenle ih regno quippe,
cerneiiiibus ejusdem discipulis eoelos adiit? Idehi; saiiatus est cibo. Quid est/cibus fidelis populi, nisi
ipse petra reete vocatur, super cujus fundamentum pahis/yivus sacri eloquii? hinc eienim Dayid dieit:
nostra iiiibecilliias solidatiir.;;Hic siqiiidem coluber ., Paiasii "in .conspectumeq mensani,qdversus eos qui
ioiiiipsus, viipsa vestigia iiiiprimefe riisiis est; at tribufant: me (Psalm: xxn, 5). Porro hanc ^stultus,
verd;ipse -sicut«adathasverus iubrici gfessus riec vel videlieel haereticus quilibet iiequenlaris, et "panes
slgnum susceplt, sedomflirio letunflens iiifit, Nm in quos ibi; positos: cerriit corroderis (desunt enim sibi
Solo pane viviilioino, setl bi.omriivcrbo quod procedit vires humilitatis, quaeparvuiis et magnis eos frangil),
- deordDei(Maiih. IV,V[. Passus enim fueratgres- lanq.uam salialus recedit, et alios pahes cudere mo-
; sum clielidri. cutri sibi dicefei; Si Filius Dei es, dic -„ litur./Inde est illud, Ne.comedas cumhomine invidq,
tit lapides isli pttriesfiant (Ibid. 5). Quis quseso vefV et he desideres cibosejiis : quoniam in si.h.iiiudinetn
' sutiarii item rbbuf validissimse pelrie dis- ariolief cohjecldris mslimal quod ignorat. Cotnede,
' cutere serpentis, ? Isteliimirum
prsevaleat navis, iste nenipe bibe, dicittibi; eimeiisejus non esi lecjim. Cibos quos
1
-.gubefhatof appellatur, pfora Spiritus santti ccom- comederds; evomes,eiperdes pulcliros sermonesluos
ineridaiur. Iiv ea: quideifl apostoli taiiquam remiges (Proti..xxiii, 6,-7). Ista prorsus haeretieorum mori-
resident", in eadem et nos collocati ad palriam ten- ,bus cpriyenire.nisl faveat illis, niillhs est quiariibigat.
: dimus, securi carilhin Sirenafum sperherido/naviga* Quod enim ignoranl arioli, seu conjeelores, prb
'
fnus; crebris flalibus leritatiorium;tundimuf, soluiri- more responsa dare.consuerunt: conantes aslruere,
niodp suscilamur, ne qharido inertia resoluti lorpev .seu illa falsa esseunde .quaeritur, seu conjecfuram
scamusv Qiiomodo in altefarii fipiimiiujus mafis, pofiusquam •forniamvefitatis super his unde agitur,
tuiri Scyllaebrunt canuin lalraiii: perstfepente, lum debere ffisliniare. Horum quippe cibos si.comederis,
'
Cliarylldis peficuio imminenie, siflenaufrngii delri- prius riecesse est vomas panes dominicae mensae,
iheiitp transppnamur?: quis hdiriiiiuih, inquam, per- quoniam nisi mehs tuapanem fidei rejecerit, liquet
scruiafi pr_esuniat?^Qiiarto jp.co viam yiri nemini fe non posse suscipere panes erroris. Isli sunt pul-
hoscibilem poiiii. Quis est isie vif, nisi ille de qubv-. chri sermones, panes videlicel domhiici, quossiaiim
Vdicit^AppstoJds/ Doriecoccurramusomnesinvirnm.per-. perditufus es, ubi degluties cibos. liujhsinodi. Qum
fecluni;in mensuidmmidlispleiiiludinisChtisii_{Ephes. eiiim.pariicipdiidCltrisli cum Betiai? Quae est ista
lv, 15)? Quis enim aestiniare potest quanta bonage- mulief odiosa quae nialrimonii iege yiro .jupgituf,
neri .hhmario; dum in terra /morayetur; hph -hiodo nisi aninia acius effelos habens, quaenominejfagilis
Corpdfibiis languore mhltifofmi profligafis subve- sexris rite figurafur? Yiro aulem cui nubit, princi-
nien.do, verunl; quod-est ulilius, animas eofum mer pale mentis congrua ratione nOtatur. Unde Doiiiinus
"deridp, iahquam siiigulaiis medieus pfiestitit? Quis 'Sainafitan_emuliefi Ibquensjnfit, Quinqueenimviros
famem ioleransdorporisvel aniiiiseveriit ad euih,et habuistifelnuridquem habes,nqn est iuusvit (Joan.iv, -
incibalus rediit? Quis moie scelefuih pra_gfavaihsad 18). Nec tamen illi cui.illa.}ungitur,sed sapientibus,
"surii perfexit,.et saiiilate/carens infle recessit?.Quid qui cdrnaleih vitani detestantur, odiosa esse digno-
ergo? Nulli siquidehi peryius est callis ijlius. Ista,.'.' sciliir. Cumque ista volaplariam vitam appetens, ra>-
sunt quae Salomon peneirare nequiyit. Vidit haec tionem subjicit, suisque ienociniis serviturani cdm>-
vehiufa in sbiritu, sed aitefa esl riplib'figiirse..alleia ,pellii,:q"uasifoedrisiriatfimonii cum viro desideraiis-
verb rihlitia rei pra3sci.a_V '! /' :v- siino ihlt. Hae iiaque fegnante, motusVteiric solet
1057 JN PROVERBiASALOMONIS ALLEGORICJ-:INTERPHETATIONES. iO',8-
flefi, quoniam acies mentis, qu_eveliit ager dpmiiii- A quia in ipsa elaiione sua per adventum veri j"udicis
cussementem divifli verbi suscipere ac coalescere deficiei. Quod si intellexissoi, ori imposuisset ma
par.aia est, si huj'usmOdiinulieriseryahda commilti- num : id est, Si siippliciuin suum, cum superbije
lur. protinus deserto proposito spurcissihios ample- exorsus esl, prsevidisset, bene aliquando conditns,
xus illius.nefanda. imiialur. Quartuni yero sequituf, in tarita jaciatione superbise non fuissel elevatus : de
quod terra fefre non yalet, ahcillam videlieet haere- quo nequaquam moveatquod superius dictum est :
: dilario jure succedere dohiinaesuse. Qiise est efgp Quartum quod iriccditfeliciter. Tria quippe incedere
hsec ancilla, nisi caro liumana, quae lege nalurae hene disit, et quarlum feliciier. Non enim omnc quod
praeceplis anima. consuescit obiemperare? Interdiim TeliCitei',bene; nequeinhacvitaomne quodbene, fc-
fit ha_cdornina, cuiri lurpes aestus ^elecialioriiim, liciter. Namleo.gallus et ariesbene incedunt, sed non
qiias mulier j'amdicla fovet, in acius carnis trahsfe- feliciter, quia persecuiionum bella paliuntur. Quar-
rurituf. Jam iila domina viveris/iii delicijs, friortua tum verofeliciter, et non bene incedit, quia in fal-
est, et ad aii.cillatribaereditas-ifahsit; compleris om- . laeia sua Anlichristus gradiiur, sed juxla breve tem-
flia faciiiora quaeilla disponif. Quod sf huic ancillae; pus vilaeprsesenlis ipsa illi fallacia prosperaiur :
pastoralem curam iracfandam eemniiseris, quahta sicut de co sub Antiochi specie perDanielem diciiur,
calamitas regno cui pr-eiiciijirlnde cohtigerit quis » Robiir dalutn cst ei contra juge sacrificium prpptet
mprlaiium quaesbtolerare polerif? Istaesunt nimifum peccata, et preslernelur verilas in teira, cl faciet, et
pestes mbnstrosse, quaruhi princlpatu terra cordis prpsperabilur (Dan. viu, 12). Quod Salomon ait, J.!cer_
humarii movelur, el opus instabile trahsfertuf. Isti dit feliciler, lioe Daniel dicit. Prosperabitur.
sunt sane qui flesciunt in urbem ife, quique caeferis- - V lS^CAPUTXXXIrROVEnBIOhUM.
afliielo peciore illuc tendentibus ilef cohcludunt. Noli rcgibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum.
'. -IN iDEMCAPUf.- •''- quia nutlutn secrelumesl ubi regnat ebrielas : ne forle
Triasunt qum bene grddiunlur, et qutiriuiri quod bibqnl, etobliviscantur judiciorum, et muienl causam
incedil feiiciier"; leo foriissimus bestiafrirri,ad' nullius; fitiorum pauperis. Lamuel in quo Deus in nostra
pavebiiaccursum : gatlus_succinclus lumbqssubs, el lingua resonat; maler vero ejus, quse memoratiir
dries;: tiecest rex qui resislat ei. IpsOqiiippe hpe loco eum hujusmodi visionem eiudisse, sapientia est di-
Ieb ponitur, de quo scriptum esl, "Vicit"teo de tribu vina. Horlalur itaque filium suum, in quo Dcus per
Juid(Apoc. v, 5). Qui foiiissimus besiiaium dicitur,. . sepliforfliem Spiritum habiiabai, he vinum regibus
quia qitpd in i!lo 'infirniumeslDei, ferlius est hdnii- bibenduhi porrigat. Qui sint autem hi reges, quibus
riibus (I Gor.\,-_.5) : qui adjiullius pavetpbcursum; * poius yini penilus aufeilur, paier cjusdcm nobis
. dicitenim : Venii eriimpnnceps riujus mundi, et iri_,; declaravit inquiens : Et nunc reges
intclligite, erudi-
the tioii habei quidquam (Joan. xlv, 50). : Galllis sue- niiiii quijudicalis lerram (Psalm, n, 10). Etcnim ar-
cinctus lumbos, id esi, jifaedicatores-sancfi, ihler guerethf dedisse vinuin rcgibus per quod mentes
Iiujus hoctis leriebfas, veruui fliarienUntiantef. ;Q.ui: poianiiuiii alienantur- si non osienderet quam grnvi-
suecincii lumbos sunt, quia a membris suis Iuxiifi_e tef ;pra.pediat blandiens sollicitudo saeculi hujus
fluxarestringunt. Inlumbis.vefo luxuria- est; -Unde animoseorum qui sese terrenis negoliis implicuere.
et eis a Domino dicilur, Sint lunibi veslri. prmciricti Is.itaqoe qui relicel monita salulis, si quando aeger
(LuCixu, SS). El aries : nec est ;rex~'qui:resislat ei. qui poterat sanari mortem proinde incurreril, pro
Quemalium hoc loco arietem accipiinus, nisi primuin Cefio ictusnecisintulisseferlur. Nullum, inquit, secre-
iritra Ecclesiani ordinem sacerddlum, de quibus "seri* tum, ubi regnat ebrielas. Licet-de corporeo vino pos-
ptum esl,Afferle Dontiriofitios qtietiim (Psalih. xxViii,. sit inteliigi, iiullus enim ehrius juris est sui, et ideo
i)? qui per exempla sua gradieh.ieni populum, qUasi uipdie.vas fictile cuncla dilfundil, iamen est aliud
subsequentem ovium gregOmirahunt. Quibus spif\r vih-iih, quod nullum comilatursecretum. Quid igiiur
tiialiter fecteque viyentibus nullus f ex sufficii ofli'- lioc.ih loco figiiratur per sccrcmm, nisi sapieniis.
iiino resistere; quia quilibet persecuior obyiat;.;© quo.dlibetmysticum, quod conslat ainatoribus miindi
intentidnemeoruin praepedirenoiivalet.Sciuriteiiihi, ' Iiiijus non esse pervium? In nullo igitur secretum
ad eiim quem desidefaht, et ahxie cufrerej et-iino- sapiertiisereperimr in quo regnum cbrielaiis esse
riendo pervenire.Ponitur ergd pfimus leo, seciindus probatuf. Si vis ergo rimari arcaria sapienlise, insolens
. gallus, teriius aries. Appafuit 'eniiu Chrislus, deinrje fegnum ebrietatis fac tibi longhis ahesse. Qiiantu
saiicti pf_edicaiores aposioli, ei tund. demiiiii, sjvi- vero;calamitas ex hac potione prodeat, oblivio judi-
f-iiuales PatresEcclesiarumprsppsiii,yidelicetduces ciaria et mutatio causse super filins pauperis exeria
gregum, quia duciores sequentiuni pdpulorum. Sed pfpclamat : tanto siquidem viget memoria praefaio-
lisecadliuc nielius afOrhiamus, sj ejusdein Joci etiam f.um regum in discretiouc judicioruin, quanto con-
reliqua expohendo subjicimus. Nam qiiia/pdst ha_c stat eaiQ esse longius remolam ab aeslu mundanarum'
et Anticliristus apparebit, hoc illic quaftuhi subdidit sollicItudinum.Eorigitursobrii sunt,quo circalabenlis
dicens, Esl qui siullus qppafuit,poslquam elevaiusesl saeculi blandimenta Ianguescunl. Quis cst istc pauper
ihsublime. Si iniellexisset, ori iriipqsuissetmanum. filiorum, cujus causam ii qui calice Babylonio de-
Ipse.qti.ippe.ihsuhlime elevabllur.CumjleilniSeesse; ; briaii sunt pervertunl, nisi ille qui cum dives essel,
mehlieluf. Sed elevalus in sublime./slqtius appafebit' prohobis pauper faclns est (II Cor. vm, 9)? Causa
i"bo9 BED-E TENERABILIS OPERUM PARSH. •- EiEGETlCA GESUINA. -1060
iianique i» judicio pervertiiur, curri per judicem ihi- A prdmoyit, pbsse aliis prpdesse, cum nprmam discipli-
quilaiis innocens punitur, et reus; ullione dignus naepeiiitusnescierit,necpatriahi",adcujusga!idiaplebs
impUnilate donatur. Quod auleinparficulam dubila- sibi subj"eetainvilatuf, noverit ? Minime, inquls.
tiyam poriil, diceris, "Ne forie bibant; ul bpinor, ;. -'V ,. lN CAPCTXVIHSAP1ENTI.*.
fapuitaiefli Jibefi arbitrii pronaih esse ad utrumlibet . ; Cuih qulelum siientiuin teneretdmnia, el.riqx m siw
iriiioiescere yoluit, et maxime:yergibilerii in deterio- cursii medium iter haberei, bmnipolens sernio tutis-,
rem paflem, si vihculo ainOris sive limbris relenia Ddtiiihei exsitiens de cmloji tegqlibus sedibus dutus
iiori ftiefil, latenter ihriuit. Sive per •Laniuelerii,qui debeilaioi in tnediam _'externiinii terram prosiliil ,*
in quo Deus, ut jaiil diximus, intefpfetalur, ratio glqdius: acutus , insimulaiiiniimperiurit tuuni por-
iiumajia, quse ad imagiiiem Deifacla est, comjieieu-- tatis, et stans replevil. :omriia;morie, et usque ad.
ter .desigitatuf, Matef veio ejnsy-graiia. Dei scilicet; ccelumailingebat, stans,'m lerra. -Alia translatid ha-'
iiiierminaiur' sibi, ne poluni perniciosum fegibus, bet, medium sileniiuni, significans idem quod et
lioc esl sensihus interioris. horiiiriis propinet : qui quietum; etiam nocte media quietius sileritium est
qiiahdiu ratiOriipafent',, 'tandiu /yerq regis vocabulb circa nafipnem Dei, ulii^deest auditor, Iicet adsil/qui
rite censeiitiif, quia actus hominis exteribris per eos dg Ded loqui noyefit. Unde David ait, Obmuluiet
regali ceflsur_fcortiilantedispbhuhtiir. Illi nifliifum huriiilidtttssum ,-ei Siluia boriis, ei.doiqr nieusrenq-
si quando liaustum fugiiivae fejicitalis introfsus tra- valUs est ( Psal. xxxviii, 5 ). Silet yir Dei cum ma-
serint, repenle disciplinaris merriofiaeexpertes, quid xiirio dolore : silenl'aliter imprpbi,. contempla sui
vitandum, quidye sit faciefldum, subofta caligine Creaioris majeslate. Cpr nimifum unius angore pro-.
foedaedileclionis, liaud disiermina.nl. Dein causam lerilur, mens autem allerius inepta lsctiiia resol-
filiorum pauperis mulani„cum operuni spiritus, qui vitur. Aliud silentium de Deo sequitur, cum adest
iti consideratione sua debet csse pauper, fuiuraiii auditor, sed deest prasdicator ; unde per Jeremiam
recompensalionem in carnalem aflcclum transmu- dicilur, Parvuii petietunl panem , el non etat qui
tant. Causa quippe nostri laboris amor csl fervens frangeret eis ( Thren. IV, -1). Hsec quolidie videmus
immarcescibilis quietis. IIuj'uscemodiSalomon yinum conlingere, qiioniam nequitia Iiumansc viue adeo
abhorrens, carnem suam spiriiui senire conipellil, pracvaluit, quod et in praelatis et in subditis hujus-
ut liberd gressu moveret aniinum ad pr„e<eptoria modi miseriam regnare nullus ambigit. Medium
verha sapienliae hauriehda, ul adderetur capiti suo itcin sileiitiuin in corde lmmano'pfofiindissime fit,
graiia, el torques collo suo. cum desunt qui auJitum vel auriuni pr_edicaj.orihus
.';.'. M CAT-UT XXVIrROVERDlORUM. _ appiicare Velint, nec adsurit doetores .qui pandant
'
: Sicut qui miliit lapidem in acervum Mercurii,ila yerbuhi Dei. Hinc eteiiim perDayidem dicitur, Oxri-
qui iribuh insipienti Itonorem. ls qui ssecularibus nesjdectinaverunl, sinmlinulilesfqcii sunt, non esl qui
rJJttefis eriidiius^esl noverit, secundum errorefli; faclai bpnum, nonesi usguead p,nuni.(PsatTxA\_,4).
gerililium ,- Mercuriuni esse deum eorum qui irief- Nairi cuni unigeriilus Dei Filius hdstram humanitalem
cibus niutandis instare consuescunt; el quia iristi- assumpsit, error iste menles; morlalium non.occu-
lores plurimum opibus congrcgandis, unde fomes. pafat. flocutique silentium non Omnes, sed oinnia
ayariliae.pullulal, omnes fcime invigilaut, conve- teriebant-; qupniam ereaiura, pr_eter hominem,
nieiiier: per vocabulum primatis nomen ejus qui sibi eti.Mjn uiiivers_i suum opificeni sua specie Jaudat.
fafliulaiur designari v.dctur. Ilaque per nomen Gseteruih iiullus ferme .lunc ternporis' circa puichri-
Mercufii quivis avarus exprimilur. Quid sit igitur tudjiiefli niundah-e molis laud.em Creatoris conside-
rnittere lapidem iu accrviim illius consideranduin rafe noverali Ac per hpc npn sojum Iionio, vefiim
est. Fuil cpnsuetudo apud antiquos ul si quenipiam csetefsecreaturse medium silenlium colebanl.: Ilomo
in suri affinilate avarum reperissent, repente ad conle.mnens uti fafiohe. lnleripr aulehi faclura,
TPgiam viatn cufiereni, et unusquisque eoium lapi' quia nemo sciehat ejusprdinem deceniissimum plas-
.dem geslans, accrvum inde oh dedccus avari con- JJ triatori curictorum feferre , iiaqtie nox in suo cursu.
gregaret. Postmodum omnis iler agens, ctim a taige niediiiin iter ii.abebat. Quid pet noctis ypcabulurii
acervum lapidfcuni cernerei, patrio more Iapidehr aliud quam ignoraniia Dei, quid vero perpursuin ,
sumens, in acervum proruchat. Sicut ergo insi- nisi pefseverantia ejusdem csecitatisiiguratur ? Niix
pientes-repulaMur isli qui magis dabant operam in siquidem medium iier splitp cursu peragit^ cum
collectione lapidum quam in avari incrbo sanando, liusqpam recedens a prayitaiis"proposilp defleclil.
sie prpculdubio. cxpertcs intelli-clus perliibentiir. Medium ilem iter fiiefat, quoriiamjn. commune om-
qui; humef um inipnidcniium, qui recte lapides yp- .- nium erfor prsef^tus cufrebat. .Tuiigpninipoiens de
Citanlur; dandp sibi bonorem augmentare conanliir. ccelo a regalibus sedibus prpsijjit, utpote dufus de-
Forsitan si conyenlus populi super eos qui cnlhedra. bellaior. Pef regales quidem ,'se.desangelicse virtu-
pastpfali fatuos,imo lapideos homines sublimant; les,.in quibus Doniiniis seiiet, exprimuntur. Quod
una quoque super illos quiinjuste promovejilur, aulem dicit eum prosiluisse, inopiriaiufli adventunl
aceryumjeslimoniorum divinorum congererent, ab ejus desigiiavit,.Ipse revera durus debeilator appa-
impprlunitate taniae pestilenlia. aliquaniisper torpe- fujt, qpja forlem arriialum;, qui suum atriunicusto'-.
soerent. Quid enim ? Puiasne quem sap'entia non 'diebafin pace, comprehendit, ligavit, spoliasibi.
1061 IN PROVERBIASALOMONISALLEGORICE INTERPRETATIONES. 1062
diyipuil, antiqui juris impolem reddidit, infefnum A i denique replcvit morle, dicens una omnihus, A'i'st
'
spoliavit,'viclor unde veherat rediif. In mediam quis renatus fuerii ex aqiia et Spitilusanclo, iiqn po-j
terram exlerminii saliens vehil.Quid.erai aliud ge- tesf introire tri tegnum Dei (Jqan. m, 5 ). Replevit
nus humanum, nisi terra e.xtra melam j'ustilisctrahs- omnia rttotte, cum non solum actu, yerhm cogitar
Iaia?Ad hanc revocandam inlra limilem pietatis tione, regnura ccelorum amitti posse, stans extra
sermo P.alris desceridit, ut ipsemel illam excoleret, contagionem totiu^smaculae, ulpote virgo nalus de
sereret fruges, parlurienlem custodiret; vei lerram yirgine, mundus de munda, asseruit. Ait eiiim, Qui
exterminii Judaicum populum, quem aper de silva yiderit mulietem ad cpncupiscendumeam, jqm mw-
exterminayit, eongruenter appellavit..In medio eo- chaius esl eam in cerde suo (Matth. y, 28). Quis igitur
rurii faclus est homo ex semineDavid secundumcar- est li.ber. mortis imperio? Istiid nempe priusquam
nem, prosiiiensapparuit. Sive mediam lerrani exter- slelisset, iiullus ferme noverat ,,teste Apostolo, qui
mi.nii adiii; cum cor huinanum, quod pluribus de ait, Sed peccalumnon cognovi, nisi pet legetn(Rom.
causis medium nuncupatur, dignum csse diyina vn , 8).-Nam concupiscenliamnescienam, nisi lex
exlerniinalione comprobayit. Sic enim iniprobi diceret, Npn cqncupisces. Sive. Dpminus sleiit,
nonnunquam adviam justitise rpveri.unlur, cum eis cumprincipe morlis triumphatd, a mprtuis resur-
prius extermiiiium emiltere damnationis nianifestsi " rexil. Quandiu eiiinipasslones cafnis humaiicesus-
ratione demonstraiui'; quoniam vinculo dileclipnis tinuil, tandiu.quasi nobiscum jacuit, sicutparti-
supernse reiineri hequeunt; vel limore gehennali ceps nostrae corruptionis ; verum.ubi resurrexerat",
perterriti, ad culium sui Cieaioris revocandisunt. diclum est de eo: S(eit( Jesusin liitote, rionlamen
Sfatim cum terram Dpininus adit, subsequitur ex- cognovetunl discipuli quia Jesus esl (Joan. xxi, 4 ).
termiriium vilinrum : non ppssunl lenebrae pali lu- Postmodum missis diseipulis ad praedicahdumEyan-
cem ; videt homo ubi jacuit, cernit funes pecca- gelium omni creaturae , repleta sunt oninia morte,
toruni, unde tractus extprris factus.est. Saliat et dum.et anima originali transgressione-aslricta esse
ipsein terram nosiram exlra lerminum poienti vir- demonstratur, el caniis illecebris exterior homa
lute, pellat hoslilem cuneum_ qui cbnatur anliquo submersus esse convincitur : quippe omnes pecca-
more possidere denuo nosiri peclpris domicilium. verunt, et egent gloria Dei. Et usque ad cmluni, m-
Isfe seriho gladius-est aputus,, pertingens usque ad quit, altingebat, stans in lerra. Sicut homo inler nos
divisionem animse ac gpirilus, discrelor cogitatio- erat, tanquam Deus coelum regebal: cumque qupd
num. Quid plura.?NuUa crestura iriipeneirabilis est hominis .est agebat, in terra quidem _slabat; cum
ante aciem illius. Iste est qiiidem cujus ictu. filius „ Vero quae solius divin_e potestatis essd perhibentur
apalre, roaler a filia, et quod est difficilius, a vo- operatus est, ad verticem usque co?li pertingebat,
luntatibus snis hoinoseparalur. Pprlat namque Dei Ilaque.ciincta gu.beraans ,.et in lerra sietit, el cce-
Filius.insimulalufli Palris imperium, quoniam quae- lum npn deseruil. Stabat iierti.in lerra, cum corda
cunque habei' ipse, habel et Filius ej'us. Qnid ,est tefrena ad suani disciplinam persequendam con-
insimulatum imperium porlare, nisi jussionem sine veriebat. Slabat in coelp, cum eosdem qui terrenls
simulatione aequalijure hominibiis prsedicare?. Ipse desideriis impliciti tenebanirir, ad cdnsortium super-
est enim nuntius palerna. volunialis, ipse fert iui- noriim civium posse consceiidere asserebat. Cbelis
. perium illius; ipse pefcufit, vulnerat et medetur : sursum adhaerebat, c.um eps quorum coirversaiio.bi-
prOveliit, coronat, glorificat. .QuippePqler twn ju- coelis erat,ne laberentur, regebat. Jsie est sermp
dicat quemquam, sed omne judicium dedil Filio, ut plenus veritatis, qui solum Cbhlinet formam clomi-
omiieshonqrificenlFiiium, sicul honorificantPalrem nicaeIncarnalionis. Potest hoc ipsum juxta moralir;
(Joan.v,%%, 23). Qui enim defogal alterijSimililer taternjnterpretari. Primum, inquam, silentium est
derogat et alteri. Jpsa: namque Verjlas dicif, jP/ft- vejle peccare, sed cpnceplae malili-e,facuitaiern ad
lippe qui vidit me, videt eiPqtrem ( Joatt. xiv,_9 ). vplum hominis nequam niillate.nuspcpurrere. Quae
Ilic vero Patris imperium -porlavit, cum ei usqneD f es quidem ex supcrni fpnlis redundanti Clementia
nd morlemojbedimsexstilit (Philip. u, 8): Pater, videlur manare , dum effectus iniquitatis pravseV
iriqiiit, si possibileest, transeat a me calix iste :ve- menli subtrahitur:: riey.e_, si.non earii.siiperaffeclu
rumtamennon sicut ego volo, sed sicut tu vis (Malth. sceleroso aliquoties pteniluerit, durius puniatur. Est
,xxvi, 59). Portenius et nos imperium illius, mpr- el aliud sileniium, quod anim.uspravi hominis ser-
tificantes nosmelipsos curo viiiis et concupiscentiis ; vat, dum Iegis utriusque sancita proprinens, ex de-
subjiciamus. prseceptis illius torosam cervicem, liberaiione se peccaturum decernit., sed soliusJiT.
suseipiamus jugum cjus suave, per quod omniai more poensecoerceuir., Mediumap.tem.est silentiiim,
gravia nobis levissima esse probantur. Istud est si, puod est graviusatque nefandius cseteriSjhominem
grium',. quia amici illius vocamur, cum ejus/man- velle peccare, et ea quse male yult implere posse,;
datis paremus. Ipse enim dicit, Fes aniici mei eslis, nec timore divini respectus , nec reyerentia morta-
si fecerilis qum ege prmcipiovobis (Joan. xv, Vt), E. lium, id quod nefarie proponitur agendum inter-
slans, inquit, replevit omnie morte. Cum Filiiis.Deii millere. . ". . .
carnem nostram induit, quasi surgens a lecto legis, IN CJ_Ppf;XXXVIU ECCI.1.SIASTICI.
: i.n Dum quidam sapiens laudjbus pro qualiiate ope-i
qua -diu latuerat, inter hpmines appar.uit. Omnia
1063 BED/E VENERABILIS OPERUM PAR& II. — EXEGETICA GENUIKA. 1064
rum arcliitecios efferret, linituram iiguli suppo- A nii.tiiin , per quod offuscetur merces strenuae ope-
suil, dicens : Sic figutus sedetts ad opus suum, con- ralionis.
vetlens pcdibus suis rolam, jtui in solticiludineposiltts IN CAPtJT VIII SAPIEKTI/E.
est semper propter opus suum, et in nuntero esi omnis Sapienlia allingit a fine usque ad finem forlilet, et'
operatio ejus. ln btacltio suo formavil lutum, ci anle disponit omnia suaviter. O.ui sunt isti fincs, et quod
pedes suos curvabil virlulem suam. Cor suum dabit, ul medium utrorumque quos ista comprchendit? Novi-
consummel littifwnem, et vigilia mundabil fornacem. mus quippe Scriplura narranle (Gen. 1), qtiod fa-
Posl hsec anilices, quorum prserogativam descripsc- briea muniii senario numero in species proprias di-
rat, coiiiprehcndens, inquil: Sine his omnibus non stributa, Sapienlia summa ab omni opere quod
adificaiur civitas, el non inltabilabunt, nec inambula- patrarat septima die requievil. Ilic esf primus fini«,
bunt, el in ecclesiamnon transilient. .Estimasne du- consummatio scilicet rerum eaducarum, quem se-
hilandum non possc civilatcm conslrui sine opere quitur alter, cum fiet novumcoeluin, el lerra nova.
/iguli? Quis vel demens , inquis, hoc arbilrabilur ? Itaque-ab illo in quo cuucla qusa sub rota solis vol-
Quo fit ut gratia hujus anificis, uli csetcrorum, vuntur, consumuiaia esse memoraniur, usque ad il-
uude in eodem loco (raclat, niysiico sensu intelli- lum finem, in quo transiiura sunt. Sapienlia quidera,
"
genda sit. Figulus igitur ad opus suum sedct, eum de qua agitur, attingil fortiter, cum unaquseque res
quilibet doctor rcclesise mentes lerrenis negoiiis uti condita est, praefixam nielam naturre, per quam
incumbenies confonnare molitur, ut liant vasa Dei subsisiii, non transgrcdilur, eteompossui juris, non
1:011in contumciiam, sed in honorem assignanda. cst appeiens alieni, servans pulchriludinem ordinis
Rotam pedibus suis convertit, cum manifesiis ope- pulcherrimi. liic eadem suaviler diVponit,quia sin-
ribus corda subditoriim suse voluntati conncciit. gulis formis rerum legem suaviy..ma_ tranquillilaiis
Quid eniii) hurtiani cordis volubilitas, nisi rota cir- contulit;quippe suavis el ipse, niliil asperum.nihil
cumacia ? Hanc nimirum nullo modo apiius ci- insuave condcre potuii : ipsa est alla prolundilas,
tiusve, quam per exemplum religiosas vitae ad sui quam nen>o iutueri vel peneirarc potis esl.
miium poiest volvere, utmens terrena paulatim effi- In humana anima trijilexvis nalurse vigerc digno-
giaia , ei facibus superui amoris ad purum excocia, scitur. Est eniiii rationalis, concupitcibilis.. irasci-
in vas eleciionis progrediatur. Illius quippe operatio bilis. In discernendo quid sit bonum m.iluinve, ad-
penes iiiuliiludinem hominum ignola est, quia nulli miniculo rationis ulilur. Quia vero appctit nalurae
polcsl esse scibile qunntum frucius cordibus audicn- j'ure dicianle, id quo uihil est melius, concupiscen-
lium infuderit. In bra.hio lutum formal, cum cor - liam ex ralionis lonie niariaiilem, nulli dubliiin cst
lerrenum per exempluni laborum suorum ad id C ipsam possidere. Inde e=l illud, Qnasi modo genili
qood idem ipse esl invilat. Ad IIBDC virlus ej"usante infantes rationabile lac eoncupiscile. Primo vero,
prdes suos curvatur, cum doctrina vcrbi operibus quia conlra reatum indignatur, niotuui irse saluliferse
ejus respondeie perhibelur. Ilem anie pedes virtus naluraliter baberc perhibeiur. Undc David peccan-
curvatur, cum secundum robur aniini opus dislri- libus dicit, Irascimini, ct nolile peccare (Psal, IV, c).
buitur; sive quia stalus animae sola bumilitate niti- Ac si dieerct, Quia coniemneiiies raiionem, concu-
tnr, tanium enim quivis fortis est, ul in ca funde- piscentiam salubrem, iram, excessus illicilos pu-
lur ; vel ante pedcs virtuiem opifex praeiuittit, eum nieniem sprevistis : irascimini vobismetipsis, expel-
operibus intenlio non refleciit, sive dum pisefert Ientes ab anlro cordis irascendo quod ingessistis
opeia viriuti, quasi ante pedes virlulem submiuit. male deleciando. Deiiiceps cavete ne camdem rui-
Posl haec dat operam ul linilionem perlicial. Quid nam incurratis, aitendeiites illudquod Dominus in
enim aliud cst liniiio quam vasis consuminaiio? Evangelio cuidam inquil, Vade, el amplius noli pec-
Elenim cum bon.o iil coelesiis abjecta contagione care (Joan. vm, _\). Poslremo quse sunt duo quas
prinii parentis, tunc resplendet forma in co per- tribus proefatis resis[uiit,diligenler vestigemus. Con-
acfac linitionis. Posiiemoest adniodum sibi vigilia slat procul dubio quia conciipisccnlia carnis concupi-
necessaria, ut lorna.em, in qua vas coqiiilur, miui- sccnlise spiriluali rcnililur : ira vero carnalis justitiss
dare praivaleal. Post peractum officium praedicalio- repugnans, alieriirae, quae comes est justitise indivi-
nis , resiat labor vigiliaium prsedicaiori, ut si quid- dua,ecohverso reluctatur. Qui bene domumunam in-
quam sordium sibi inlisoseiii, snleili manu delergat. Iiabitare dicuntiir, quoniam liujushiodi altercalio iute-
Quid igiiur est fornax, quae sulllalorio superno suc- slina intra domicilium inlerioris hominis agilur : el
cenditiir, nisi mens pasioris quse super perditione quod Lueas evangelista quinario numero divisit, hic
niembrorum suorum inuritur ? Haec iiaque mun- uiiquo Paulus apostolus binario comprehendit, nbi
danda est,. quoniam raro invenies quempiam prse- dicil, Caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus
dicatioiiis officio lungeniem, quem vel favoralis adversus carnem (Galal. v, 17).
aura non pulsaverit, vel inclementia judicii non •IKCAPUTVlll PROVEBBiOIiOU.
rednrgueril, seu remissior cctisura non verberarit; Necdum eranl abyssi, et cgo concepta eram : non-
quo lit uti necessarie vigilandum est in praedicatio- dum fonies aquarum etupcrant, necditm monles gravi
nis adniinislralione. Similitcr expleto negolio adhi- mole conslilerttnl. Nomine abyssi, abdila imsieria
bengja est opera \cstigaiionis, ne qu'd ialeai ad- proplietxo ore piolata; corda vero sauclorum, unde
106S IN CANTICA-CAN-TICORUM ALLEGORIGAEXPOSIIIO.. —, LIB. I. 1066
muliifidi rivuli derivaritur adadaquandum gregem A aliquid dicam, quia non ad faciem populi, sed in
sibi.cpmmissum, per fontes competenter exprimun- secreto conscientiai, Dep leste, poenituit. Veniamau-
tur. Isfi verohiontes, pjiid sunl nisi ea.erva.marty- tem ex hoe coiiseculiis est,'quia cum solutus esset
rum, 'qiios amor sancti Sp.ifilus a Deo pra_ppflderat, a cprpo.re, .sepullum eum inler Gorpora regum qui
-quod nec iflinae, nee SD_euli.blandimenta , neque Deo placuerunt Scriptura commemoral: quqd. ta-
lofmeniorum aperbilas exquisiia, nec eiiam i.ncensaa men alibi peccaiofibus regibus abnegaium fuisse
3amiii_eferri intima-viseerum' rimanlis exsurierant"? cognosciirius, qui usque ad tnorlem. inproposita
indeDavid.' Inpopule
' _gravilaudqbole (Psa/:xxxiv,' perversitate.mahsefunt; et ideo qiiia inter jiistos
M-'_ -. ',_; -, '..... .;'>,;;";' y V •reges sepeliri rneruit, alienus a venia flon fuii, ye-
DESALOMONE JUBICIUM. '" nianl autem ipsam sine poeniientia non potuit pro-
...
Salpniohi..virtaiitae sapienlise, nunquidham credi- , mereri.
biie-estjllum jh siniulacrorum cullu aliqiiidjilili.lat-is Aitint libri n'ebr_eorumSalomonemquinqijies tra-
credidisse?-Non.Sed mulierumamori ad hoc maliirn ctum luisse per plateas'Jerusaleir), causa posniien-
trahenti resisiere non-valuil, faciens. quod sciebat liaj. ltem aiunt eum yenisse-in Jempjum, quod ipse
nonesse faciendum, ne suas, quiiius deperibaf, de- aedificavefat, cuiri quinque yirgis, de qiiibus qualuor
licias cootristarcl. B legis periijs, ul vcfberaretur abillis : qui cpmmuni
. Quainvis peccassel Salo_hon,.tajnenegit poeniten- dixerunl cbnsilio qiiod in ciiristum Domini-nianum.
tiahi, seribens -ProverJ)ia,-1nquibus ait: Nqvissime nori mitterent : unde fruslralus ab iljis, a se depo--
'
egoegipcehileriliam,_el respeii ubi eligereiridisciplinaiiu situs est aregno.'-. ;, •, .. , '
.Saloiiion ille hiirabiljs, pui tne.rult assislriei sa- : Quoniam, inquit; elepliaiilos yides tibi subditos,
pientiae-Dei copulari, in. alienrgenarum muiierum ;et leonesesse subj'ectos, cognosce t.eipsum,phomo.
incurrft amplexus; et-ir_. vinculp iibidjnis illaquea- Quod nOn, ut ferunt, ApollinisPytiiii, sed Salphipnjs
tiis.sacfilegii errbre se polluit, eum C1i_imosidolo sapcti esl, qui aif:;NiSi;scias te formosa in tnuiie-
Hiiabilarum simulacruni fabricavit. Sed .quia poslea ribus. ... .- ......
perproplieiani culpam agnovit,- nuhquid medicinse Kcc mirabiniurin parte cohtraria pcssimos reges
coalestisextorris fuit? Anfqrsiian flunquam eum-ip in lypo praeyaricatorum.pra.i_edere'principuhi,cum
Canone. ;Iego pceniluisse,"neqtie veriiam consecu- opliitios reges, Davidem, el Salbnibnem,'et Jnsiam,
lum fuisse? Audi ppeniieiuiam ejus, qtise non scri- et patriarchas ac pro|ihelas, in figura Domini Salva-
bituj- publicis legibus. Forlasse ideo .acceptabile C lor.is prseccssissedoceamus.' . ,' ......_._.'
"->'-. : y..--.:: ".:; LIBER^-PRIMUS, :. ;: _'
~
- - -'""' DE
GRATO;DEi>#CGNMA;JOL^^
Scripturus, juvante gratia superna;,in Gantica gratia. propughatprem Augustinuminsanivii, psten-
Canticorum, primo admonendumputavi lectorem, ut 'n dunt. €uj'us causa^iielli,.primiim de Aniore Iibejlum
opuscuia Juliani Celaneiisis episcopi; de Campania, composuit, sub oblentu, quasi hune a. foadissima
Jjua. in euindem librum Confecit,cauiissinie legat, ne ibret volupfaie secretufus, fe auiem vera suam pon-.
per copiam eloqueritiseblandienlis, in foveamincidat, . firmafurus li_eresim,-qua,ut breviter plura conslrin-.
Tdoctrinae noeentis. Sed, uf dici solet, ita carpatlio^ gani, docet nos pef avbitriumljberoevaliiniatis>pqsse
trum., ,ut e.t spiriam -cayeat, id- esl, in diclis ejus bona facere quce volumhs, quamvis per auxilium,
sanos sensus scrulelur el. eligal,nt non min.iisvilet gratia. Dei facilius ea perficere queariius : qubmodo,
insanps; veJ potiusillud faciat-Maroiiis,- - Vianles iter, et pedibus quideni peragere valemus,
. <Juilegitisflores,et huminascenliafraga, - . sed minore, absque duhib, labore, cum npbis eqiii:,
: l.rigidus,6pueri;fugitehinc, I.atetanguisin herba;' quibus yebamur, affuerinl; iramernbr. appstolica.
liocest, ab ej"us se per pfrinialeclipne"compescai, admonilioni=, ' qua dicil :Cummeluel trenioreveslram
cum. habeat eos qui euriidemJibrurfl-e.tsanis sensi- ' salulem op.eramini. Deus est enirn, qui qperalur itt
buset sirriplicioribusverbis exposuerunt. Est enirii nobis.eivelle et perficer.e,(lCor.il). El, quod esl gra-
homo , ui rlietbr peri.issimus,"'.ita gratiae Dei vius, impugriatorejus qui non ait: Sine me mqdicuth
;post"Pelagiiim, impugnator acerrimus,-ut apertius quid poiesiis; sed, Sinente, inq\n\,,nihil. poteslis-fa-
scripta ejus,-quibus contra;"streiiuissimiiih-pjiisdem cere (Joah.-xv). Docet ciauss iegis
' sacfameriia.solos '
PiTBOL- XCL . ''-"'" ;". 3<V "-"
1067 BED^.-VENERABILIS OPERUMPARS II.— EXEGETICAGENUINA'. 4068
intueii po_>seeos, quos Pculatbs et erpcliiioreddidis-• A bere jocunditatem, ut periurbailpnis iminunehi, iia
set ei pielas;;oblitus-graiia2 Dei, 'q"u_oj_tianiillitle- etiani" libertale §auderiiem. Quod esf aperle dicefe,
faiis et idiotis" Scriptufar-um arcana revelavii, di- quia excepiis qU-Cad 'carnis stimiilos pertinent,' ih
ceriieEvaiigelista, Trinc aperuiiiliis sensum.jUiihlel- arbilrio sit anfirii npstfi situm, cui se ahiori. vel
Ugerenl Scripturus {Luc. xxiv). Qubs idiptas- fuissei qnantum subdiderit, qubdqtie.ldetn amof, Solo aniflii
lesiaiuridem evaiigelista, cum 'ait-. Vident§s auieiiii' tAoia dispehsante, id; est,;iiuil_i Dei giatia' acius,
' Peiri conslantiamei
Jqdrinis, e't cdrhperlo qiiqdliomi-- ojterurii quoque boribfahi peffeclibiiem libefaih el
ries"essentsine littetis, et idioim, admitabanlur (Act. nulli obnoxiam per.urbaiioni possidbatjquodjiuaH-. l
~i\)l Dieit sarictum liobis, ac genefosum' ambrem, ai i lum a yero distet, paJenler quisque prhdeiis intelli-
ipsb lucis exbfdio natura coriciliarileinsitum, et ad ulli-. git. Quare enim tariia multiluao fidelium Condito-.
maih usque senectutem solis viribus ariiriii irinixumi reih ex-tolp corde, tota ahiflia, tpta yirlute 4iligbr6
sine ullo damno suiprimi jiersislere vigofis; ihcre-- quaereus, etproximhm quisqiie utseipsum, ribn-sem-
dulus profecfoDbmini senlentiae, quiasine illo riihil[ periioc qubd cupil obVinet',-nisiquia amor iderhnoh
possumus facere; sed etapbsiollcfserimniis,- Quia[• ad animi iripyeiur arbitfiurii, ut Juliaflus exisiima-
:in rriuitisoffehdiinusDeum ortihes{Jac.in). Et hvifum,, vit; sed ut riovit PaulusiJCharitas Deidiffundiiurin
ubi didiccril Julianus sanctum nobis ac genefbsimii"B- cordibus n.oslris pet Spiritmn sanitum, qui dqtus est
amofeih ab ipso lucis-exofdionaiura conellianteih-: nobis (Rom. i); iileoquenoiiffiqua.Iisest in omnibiis,
silurii, ciim naius de'patfiarcharum slirpe ,'beatissi-. quiaiiabemus siiigiiii dbnalibnesgratite,' qiiaj dala.
mus Apostokis dicati Fuimusenim el rids aliquandp» siintdiifereiilesVQuareautem-tahliss-epehon Sqlum
ndluta 'filii iim (£p7ies.n).'.Quoinodo autern na.ura,, de forisj sed et de"ipsa:mehte na?cehtibus ;pr_e"pedi^
,nisi quia peccanle prihio honiine, ai. sanctum dese- mtir adversisy nec bihnia qu_edesidefamus boha ya-
rehte amofem^ viiiuin pro riatiira adolevit? Mirum,, lemhs perficere,'nisi quia falliluf, ijui diciiamoiein
nibi irivenefit vel inveriiri" pbsse pufavefit Juliariuss _nbstrum pro solo'irnimiarbilrib, in-actibiis'siiis-jocuii,-
- 'liominem, salutem unuiii, in quo amorsanclus sblisi dii.atem,uiperiu'fba.tionisimmUhem,iiaetiamliberiate
aiiimi viribiis innixus, usque ad' sehiuni sine damnoi gaudehiem ? Verumeanit_Psa;imista,qui ail: A Domino
surpersisteret vigoris,;cum ille, qui prse afliore"pra-. gfessushomihis dirigiiur., elviamejus cupit niniis. Cuni_
cipub dignus :efat ih Sui Coniiiipris sinu reeuinbere, . cecideritjustus, rion cdnlrirbabitur,quia Dotriinriscbti-
iftler eos°qui ej'us graiia 'ffuuntur,' iriyenire potuTtt fi.tm.atmaniiriiejus (Psal. xxxvi). UMaperte desigiiat
iiulluin; quin polius huniili cpnfessibhe lesiajus sit,; quia necinlra crelira Dominica§'proiectionts auxilia'
Si^dixerimus, quiq_peccatuninon habemus', ipsi nqsj. a perturbatione.viliorum.esse valemus, immuhesi
seducimus,et veritasin nobisriqn esl (I Joqn.i). Dicit,':C heque in omnibus actuum nostroruui-gressibus de
ambfem noslrum, sicul dp corpore traliere_,-quod.est t natoie liberlatef sed.de divina debernus"direciione
perlufbalus et'r.ipidus;.jta de animb^ quod sitsu--. Vgaudhre.Ffustra auieni 3uUaniis geniiaJem yultex-
blimis atque cbntinuus, qiiod eiiam ulrumque veri-.• cepiam yoiuplaiem, .qu_esola ad animi nostri non
tati probaiur esse contrafium. Si autem.amor npsjer. mpyealur arbit.rium; quasi npn iracundiaj vel super-
de cbrpore, el nori de .aiiimb.potiuj_JEalier.et,quod[ ibise,pliiiargyriae, gasiri"margi_e,cehodoxiae,caetera-
esl periurbalus et rapidus, non dicerel DOminus.:Abi que liujushipdi.rabies, mullo laboriosius, quam' libi-
inlits enim de corde hotninumcogilaiioiiesmatmproce-. diiiisincenliva devinearitur. Quae et anle tempora
dunl, aiulteria, fornicatiorics,Itotriicidia,'futla-, avari-.., pubertaJis, nostrum animum pe.rlurbatura.adveiiiuiit,
tim, nequitim, dolus, impudicilim,]ocvlus mqiusibla- etcdomiia.siEpe, vel per naturam cessante libidine,
sphemid, superbia, stullilia. Omnia autem mala abi riiliilominus ipsa nos irnpugnare non cessant. Dicit
inlus procedunt, ei coinquiriantItominem(Marc. vn). adjutofiiimj saiicli. Spiritus . pr_ecedentibus- nostris
El fursum, si iiosler ainor, non de qhotidiana-Dei; sludiis ac nieritis dari, afque- adliuc dari, ut" geiius
de vel hiimahum '
graiia",'sed natura, viribus^animiiiaberet; uf-
;-. arctius. dilijjamus.^Quod Ipsius vefbis;
esset sublinrls atquecontinuus, hon dicerelcApbstb- poriere per ordinemlibu.it. '. Guni Igituf, inquit;
- lusdesuis-sanciislaboribus, quibus uiique peraino- u sapieiitis animus,. qui voluplalem subjicit diguitati'
rein sublioiem. aiqiie contiiiuum insisiebat': Sed amoris, ef iricitat et "ordiiiat appetiium, niiiiqiiam.'
<iburidantiiisittis drimibusIriboravi;nonauiem egd, sed." , firies'lfansil officii, sed ad ehm maghitudiiiem atque
yralia Dei riiecutri(I Cdt. xv). Et iterum : Non quod pulcliritudihem'siudiisprpcedil-ac meriiis",ut-gerie-
!
utffieienies"simus cpgitare aliquid a riobis,quasi ex ' rbsum ejus igneni gralia sahcti Spirilus incipiat Veri-r
nobis, sed sufficienlianoslra ex Deoest (II Cot.m).' tilare; lune fit illa charitas qua. jion propinquos
Sed etsi hon a Domino, verum a se Ipso boria sua soluni' aut cives, seii ipsum genus lihihanuni.gfjeinio
opera, in ijuibiis aiisque ulla coiilradictibheaihor SUOconatur amplecti. i In qua uha senteniia qifbi et
suhliniis ajqhe conlinuus afcem lenei, hafiebatvifu- quantai sinl blasplieibTsefacije CathoiicbsJector ani-
sifa. Domino pfo liis, quae nbn dedit, grallas egit madverlit. Palet enim qiiid Jiuniah_earbilrib libertails,
jlicens : Deoautem gtaiia, qui nos sempdr iHumphal quid tribu.at.graiia. spirituali, quia" anini.iimIiomiriis
in ChristoJesu (II Cor. n). Dicitearridem, qiiandiu per se sapienJem (iefi, pef se dignitatem sancti et-
1iil1.ilde genlijilatis vbluniate clesiderat, quasi ad generosi amoris liabere, p.er se huic amori volupta-
solius'-9ij[.:mi'moveri arbitrium., etiri actibus suis ha- -temsubjicefecarnis,'pbr sese et incitare ad yirtuies,
' EXPOSITif). — " '- :-|07Q
«069 • . • IN CANTICA CANTlCORUM ALL^GORICA L!J.;I.' ',
- '' '
et ordihafe appetithnj posse lesiaiuf ;!iri tantutiiui _
1-liitis daiufus exenijiroiii ;c; oaluriim "•libiiiihis
Eunquani Dnesiranseai'officii.illius qup ideffl ainbr inbfiaIis:'assuihefct,osiehdit brniiia 'ciimiiia ihpfijm
exeoleinilrasest. Qui ipsum aniimnn siiis"studiis.?.« fuisse, nbn serhiiuhn'. Detiiqufe^^ vOluiiiatilius-adVi_rie-
^meritis ad eam magniiudiheiri' ac -pulcliriiudineiu liofa conversis, iioii soltiih"iegis, _iedeiliih evahge-
lica pricepfapolsc cOiripleri.«'Quiljfls;serhibnibus
pioeederedicitjut sariciiSpifitus sitdignns'aoxilio-.
cujus videlicet.-Splrilusadverifu -nori iia ait;'jnvari ejus "breviler "fespOiideiidurri,quia 'iieqHaquah]in
anirhum; -quomodoflammavel fax, cririiacceiidiiuf, • auctoferii hafuriE"hbstfsecaluihjiiaiii yerliiiius,"ciifli
caliginosom.juval domum^ quatfl iflustrat';--Sed ita iiosVin^iiiquitatihus cohceptos, et esse in deiictis
pbtius,- quoinodb ardenlem-'siye lueehleiii venius riaios, diciiiius;: sedMaiemuf quia hi pfiriiis iialiifffi
j'riva.-ignefli,'utamplius-clarescai;qui quidehict iiua hb^slraparehiibus^d bju^siiiiililh-lineirifactj suhiiis,
afflatu yeitil accehdi alqhe ardere, ac*iiiagiia'hi:c'on- ut iinniPftiiles et -sihe peccato ih'deiiclis"pafadisij
£un.eie"silyamp"oferaf,sed lameii V'"eiitbimpellehie jttvaiite gfatia eju6,'viverehius; quainVyldeiicetjiea-
riiagis_n.1g.5que'flairihiescit.'Mpce.hiin 'Significai tissiriiaih vita. •pffmitivceihuridiiiain," si. cuslbijire
dicendo,ut-generosiiiri ejiis ignem gratia-sanciiSpfc diifafeiit ijjsi prblpplastl, pf iioh ihagis lipsti crede-
riius iricipiat •vehtilare. ^ania^animi bbna pfseriii- ,, fe:«t qiiaih;"aucto.fi,usqueriibdieVprogeiiiej>.;:ex .fejs.'
serat, -el<postohinia Iia_e incipefe irt\'ea grafiaih " saiicta Ct-impoiluta de'licias'para'disi,_nipriiSsimuj
sanctiiSpirilus1 dlcit, qiiasi superveiiienreih aux.lia-' el peecati fleseia incbJefei..At diiiti "nullalieeessita'.e:
iTicem,'el' rimf pr_eyenlei_teniinspiiaificenf .'iiivjue' natufaei vefiihi sok ,vag-e hieiitis inciirja",peccato
aricforemiifnotHSsludiofutrinifeiitoriiniqhelibiibfum.-:-cbhsehsere,"hi6x'qu'e jjisioCondiidrisjTidicib^de lpco:
Qui lamen ejuVveiitllaiione, quid ih genefos6':ari'iriiir jjdfadisi volh"ptatis;e'xelusi,ac iriprtemiiitati peccati,
sapientis ighe "agi credatj Ihtuefel^j';Tui_i "fit'Illa? qiVodl.temefecphtraxefahi,"sil.fpl geherique sup re,-
mquit, cliariias",'ou~a_/ rioh pfopinqubs solumVaut liquere' contagiurh'_.:factuhi es.l.iit ji.eccaliqupd.Jpst
cives,'sed e'tipsutii gfiiiushumahuhi«remid sup cona- sponte cbihiriiseruflt,iibs"etiain^^fiolehl.es reatu cpn-
tur"anip_eeti. >\Taes'erg0,q«ilahlum vifium•flostfp;_ stfiflgereihuf.jialit iie.na"ryullquide_ii,qiii nil.bpni
apimoJribuit, quid Sjiiriluf graiiaVtribual. quatfl-e? vel mali velle 'pbssu.s, an Iibc. possiht.jiiimuries1
sefo in auxilium-'ipsi aiiimo advenire,.eStunc ef ndii .exisiere, hisrdona"nte"gfati.aJJei per JesuiiiGlifisiuin.
illain ciiarltatem qiiaDeus',stidIJlaift.splumhibdbqiia Dbinihum nbs.trhhj.'iJhde prbbaiur,"-fajli.Jiiliap.iis,
gerius huhiariumdiiigatuf, iiifinidere' diclt; bblitils" cuni dicit, V Rcaiuiii hobis so|p, criiiiine y^pluntaiis.j
vel ineuriosus apbslolica:fidei, uu_edicit,quia'CharV , accerisuhlJj_ et. sic.iit poii, a'pefiiu'slsuuih.;serisuiiit
tas Dei diffusaesl in cdrdibus nosiris per Spirituhi p apefuit, diceris,;e-(jmiiiacriiiiliia lnoruih csse, norf .
• ,-''' " "" ::
idricium;
' qtii.daliiseslriobis{Roin. v). semihiim.vSeminiini siiiit r1arriqueq1fa3.exVAd.anj
_Prblixlestoperis cunctas ejiis, quas SrLlibro Iipe" originafia 'ifaxii'nus;iii6funi" vcrpislye^ypiuoiati.m.V
posuit, ifteptias ih mediunipfofeffe', ac" testimoniisVe»s'eufragiliiatis et ignbfahtia); qu;e.ipsijef ljpscri-;
fefellere veritatis.- "•Suffici;anl:Iia_c_paucaexemp'.i' fiiiria"addiiriiis.j- Prbbafur falii, cum" repr.ehehdit
gfatiaposuisse. ex. qiiibus ' V7c_etera,"ijiiaJri
' 'pbssiiit
eos qui iiaiuramiidsifi cofporis, nph eam.quoeprb;-.
sinl deteslanda, corijici. '-~y--':]"''';' lopiastisahcia etiinmprtalis.creala pst, spd iiiaiii;;
Pbsl hsec aiiteni et 'liiijiisnlodi innririiefa,.-quibus quaaposf eofum •prxyaficatioheni yi.ljpsaVeffe.cta.^st,..,
primhm librum conira graiiain Del disputaiTdpcofn- subduhl ipfamia., dicehtes, Seip quqdjaniihaliiiat[jn.,
plevit,-tibn minbresecurifluhilibruih ejusdein li.pfei.is' me~,lw~c estiri cqrrie ihia,,bonitt_i(Rom..\_ii),EiquQ^.
pesle commaculavit.Denique expbnens quorl diciiihi' idem ppbstdlus ait, Carp cqncupiscii.adversus. sphiT.
est.rquia ineliorastmtra'6eralud viho,;deriatura-laciis lutri, spiritus auieiriqdversuscarhem (Galai. y). ;..,-.
: foedissiinephilosdphalusest,' mbxgue fi_ediusmiiltb^ 'Hieclaiitum"s11)iiriyjcema.d^ quse;
qualitatehi natura3illius,ad'corifirnialibriem.suiefro- vifltis,"jila "faciafis. Probat.ur. fiiiji, cuin yitujiefatj
ris iraiisferre conaius. Qiiod qula tblhm ponefe, et ebs.qhi hos 'ih.iueejn (stam. incapaces.J.onitaiis-et.
hbrfofi et nimis Ibngiiih esi, paflem .pohere saiis rjplenps iiiiqjiitatis vcriife iestaniur. yefe pnimprofi-..
duxiriius.Inseferis_>eergo pefsonis' ebrum,'_cbhir_i: temuf "omiiesIibriiinesjh luceinjslam plerios .jniqiii-:
qubs sub aomme Maiiich_eoruiiipughabat' ait -iiilef. faljs, exrealu prirnpe;pf(hyaiic.alionis yenife; inca-
caetefa ; c Assfefebatriaihque' bpliiiohes iibslras ad" paces rnnem Jioiiitalis, absii ui .n?sJia.scijufemus;.
lioc pforsus spurhaiiiiurh aislus efrOfiiffi,.iit caJiuii-; SedVh_ereiic;u"s, 'UCartificiosjiaIdeclp^eret,i.iififirips:,.
niam yefteremOs in ipsum" ahctbfeni; e"t'levaiidi juhxit nieri-iacio peifi.dioeyeiilatein, cathplicM;;prp..
reatus gfalia,iquemcrimiiia hiihirumvbluhtalis Ure- fessioiiisl Pfohatiir 'fa'lJi,.;Cjjrrj,jurafftnps:dicitflfll%
liaht.ipsaih riaturamcbfpbfis sulidebahlhsiiifahiia., • luih.ad jusiitiam pon soiunv,ra;tipne,.vseB. ne ;sacr.ffi,,_.
incapaces I)onilaiIs,.et plehos -ihlquitatis iii '.fucehv quidem le.glsinsiitulione perduei. Qujnim'o.fateniuri-.
isiarfi rios venife jurarido.-Deuique puliuni. fere et ratjpoe et 4octriha sanctifi:legi.s,ad j'ustiiiainnos^
ad justiliain, ijuid dico ratiohe, sed ne sacra. < auxiliahte Dbniino., pe.rdup|, absque,gratja verp.ij--
quiderhlegis irisiitutioriepferciuei'.tlepretiabat hempe liuSj hec-per paluralis subsidi.a rationis,; rie.c.p.er..
haec ppiuio hatufam cafnls et sariguinis. Sed divlna iegis- sclta.nbs ,ppssej'ustificari, Appstofo\e- .
ppsfquam - salutare .mystepum ;TJei. et' homlhuui ste, quia Litieta.dccidUySpitiiiis qutem pivificai,
medialof arfipuit;, ut consuflihiatissiihae yir- (11 Gor.rii), id cstj liUera piaecipiensoecidit, si noh
JQ7.I BEO^ VENERABIL1SOPERUMPARS II. ^EXEGETICA GENUINA. 1072
-isdsit Spifllus, qui pr_eceptaIitterae donet impleri. A riinqs.luas.et.conceptustuos; in dolore paries filios.,et
it Spiritus vivificat, donandout peffici liltera pbs- sub viri pqlesiate eris (Gen. m).~Sed heque Iioc.quod
sit. Quod autem ait de pofliino, « "Utconsummatis- dicit,'briglnem nosiram non posse, nisi impie, dia-
simse"Virlutis daturus exemplum, naluram ljoininis boJipperibusiiscribi, quai Deo vero non s.oium.cofl-
TObftalis«ssumcret, > secretius hsefesis suaa virus diipre, sed etiam.Iiabitaiore gauderet, aut calholice,
evoiriuit, quia dicit ;t venienlem in carne Dqminurn. aulconsequenter fecit: quia nimirum diabolus, etsi
-nori dbna hobis, sed exempla Conlulissevirluiis; > peccatum protoplaslis intulit, nec lamen eis natura-
: uflde dicit post riifldicumi< De ipsius, inquaro, siis- lis pfocursuni benedictionis
afislulit, qua audierant:
eeptione carnis,, morurti peccala damnayit; _npn Orescileet multiplicamini,;el tepleie terratn (Geri:_).
iialiirain videlicet carnis, sed opera commutahdO,ut Kon ergp ijla impietale .decipimur,,fjuam nobis im-
juslificatio legissub exemplo ipsius complcretur In properat Julianus, ut originem nostram diabqli npe-
iiobis."-.»Ilem in exppsitione versiculi, CoUumtuum; ribus ascribamus, quam primprdialis opere beuedi-
sicui fhonilia: < Cum .pulchra, inquit, per haturam Ctipnis a Deo "condi.tamsciinus.. Absit aufem, ut
Cervix geriimarum insignitur prnatu , t felicitalem briginem -noslfam pbst prajvaricatioiiis malum, Deo
sine dubiOauget induslria; et quasi se digna conVe-' dicamus esse.gavisam,, aiite remedium secunda3
iiiiini, hbnor videlicet inoniliuin, el cervicum venu-- Bfegenefalionis, qii-c fitex aqua et Spifiiu sancto,
sias : sic ergo et jh le, cujus genefpsitatem. do- donanie graila; Dei per Jesum Chrismm Dpminum '
clrina componit, ut virtufes, quas halura- inciioet,. hpslruni.-.Pauca ,h_ec depluribusex.pra.faio opere;
•iiisciplina consummel; prp eo, ut dicefet, t Gratia Juliahi. ad •caulelam legerttium annotasse necessa-
iiiciioet, glatiaVconsummet, gratia coronet. > Jtein. riiim duximus, quorum admoniti exemplis, vigil.in-
post irihumera liujusmodi, quae in ipsis ejus opuscu- Jius in reliqua ejus Iectione; quaj non.minus noxia
jjs-pius lector facillime-depreliendet, in explana- ssepe .'salutaribus dicla InlerserU, circumspieiiuitr
iione vefsiculi, quo dictum esl,-Apprelieridamte,et Nam et 1n, aliis opusculis eamdem siiam;Iiaeresim,,
fihdupamin doinum maltis-mem, ibi nie docebis,v6 quamyis mullum reclamante sahcJissimoac-doctis-:
jpateiiilus,. quse contra fidem vesana seritiret, iniir simo; anlistite Aiigustino,. aflirmare non dub.itat.-
>«ia\Tt. dicens de Domino : « Jam in. ipsa infaiitia -Deniqueih Jibro, ijuein de.Bono cqnstaniim seripsil,
tiiulia; guaj discerfi dejieamus,' Oslendit : Priroo ' bonum nalur_e liberlaiemque nrisiri arbilrii, iitlpse
Ipsurt. esse opificem universorum ex masculi el fe- ' auluniat, :conlra perfidiam iUanicliaeimagna iiistaii-
; «viri-econjunclione naseenlium, qui sibi sirie .mini- tia defendil: Ul.autCm Veritasprobat, magna pcryi-
sterib viri, corpus; ex Virgihe fabricasset.; deinde cacia-contra fidem coslestis graiae dural. c Haic '
irtillum pcccalum esse • honiini congenitum, quando- namque est, inquit idem, consipiiiia, quse maxime
quidem ille, et carnisveritate circumdatus, e't ma- assefit aibiirii poiestatero, ac bonum, ej'usque natu-"
cula. immiinis exsiiterit; posfremo qriginem npstram -.rae et huniaiii auimi .molus liberos, dum oslendit
ifon posse, -hisi iihpie;, diaiioli operibus asCribi, pmiiemeniis Jionuni vo.luniariuni, nec ulli uiiquam-'
tju_e"Dfeo vero non solum conditoret sed eiiam ha- casuibbiioxium. Molus aijtem me non solum carn.is,
4)italore-.congauderel;» Non solum aiitem Iiaecdi-. gcd nec auinii habere liberosdocenl, non.aposloiic.e,
•cendo, (.rrorern struit, sed lioc ipsum etiam inter- lanfum Jiitera!, veruni eiiam ipsae nieaecp^itationes,
veiiiehte hjit Oxem[ilo.;!Samjieccatum esse Iioniini qu_e voleiilem nie sa_pissinie, conanleiiique ut de
congenitum lestatur Scfiplura, qh_ei,dicit, Gtaveju- cseieris.taceam, fixa niente ac desderio infatigabdi
-
gum supetfiiios Adqm. adie exilus Aenentte mattis, .devbliohi orationis incumbere non siuunt. Qui ,si
eorum xisque in diem sepuiturm, in- niatrem pritnitirit motus^aniini libeips iiabefem.ila vellem, continua!
(Eccli. ^XL).Iriio hoc ab ipsa coheepiione esseho- tt-mpore orationis aiiiinhni precibus iiitentum retl-
mihi co-evum, lesta.ur bealus lob,.ciim Uominp ncre, quomodo. hiembra corporis; facillime soleo,
suppiicans ;ait: Qitis potesl 'fdceie mundum de iin-: ..quolies volo, quocunque vel silu vel loco_.oratioiiis
hiundq conceptumserntue?Npnnelu qui sdluses (Jpb. j. componere. 7 Et.paiiio.post: < Ipsa; enira. armat,.
xjv5?'jEt qute polerii esse consequeniia, ut ideo di- Inquit jdenr,egregiumcuj'usque,etacceiidit-aiiimum,-
catiir nullum peccalum hominibusex -masculi-etfemi- dum ilkim liberlatis su_e semper admbnet, dumque
iise•conjunctione nascentibus esse cpngeiiiiuro.-qup- omnesVab eo repellil metus. » Quanto enim, melius
jnlarh Filius De"i,rquisibi siiie ministerio viri, cof- expughafet Maiiiclitcuni,si d.icerel, jjuia gratia Del
porIs;[Cofpus]ex'virgiii_e-_abricay>it, etcarnis vcriiale fecit egregium ciijusque eleclianiinuni, et accendit
circhmdaius, et.niacuja3immunijj eistitit?, Qu_e est ad studiaj.iriiitum, dum iliom iiirirmitatis.suaesein-
r4tio cbnse^uens, ut homb pufus jhn.bcentiam suai per admpnet, et quia sine ipsa nihil,facere potest;
hativltaiis astruat exemplb flati jh carne Mediatoris dhmqueomhem rib ep fiduciam siia! repellit. viriuiis,:
'
Pei ct^^hominnm, cum tle illius haiiyiuie dixefit ac Deo canere suadel: Fcrtifudinerii.riieam J -
qd te
vjrgirii nfalfi archangelus, Spiriiits sanciiis supehe- cuslodiam (Psal.LY_n)\ '"..
ttieiin te, efvirlus Aiiissimiiobuntbrabiltibi; ideqque T' Et iterunf post multa, quibus liberialem;nostr«
eiqiiddMaScetut tmte sanclupi vocabiiutFitius Dei \voluniaiis prpJdicat, ait _ j Etenhn sicul-pra_clare^;a.
(!4jit. -). Nosl^aeautem parenti post' realum prseva- .doctissirhis aique orihodbxis diVpiilalumest, rietriini
jljiaiioiiis dixefit jtistus judex iMuitjdlic.ribplmrii'-. verehnquam nbceri, nisi.a sejpso potesl; jiec cst,
1073 JNCANTICA CA.NTICORUMALLEGOR.GAEXP051TJ0. — Ll.B. I 1074
prorsus aliquid qrip quisquam_ jiivilus- fral inis.er.JA dom : t Quam enim, inquil, mullos pliilbsophorum •
Quid tandern virlus limebit, iiisi defeclura sul,p.uq el-audiviinus et Jegimus, ef. ipsi vidimus-casios,
.liomini in .elernum nocetur? » Qua.hequaqu.im stare pajientes, inodestos.iihefales.nbstifientes^benignos,
seriteritia nisi apud asereticos potest, quia constat honpres siiiiul ihundiac-delicias respuentes, et
nimiruni quod peccatum Ad_c- cunctis hbminibus aniaiores justiliae non minus quam sapientise? Unde,;
nocet,' non quidem a seipsis, verum ab ilio qui pri- p,u_cso, Iiominibus alienis a Deo isla quae-DeO'
.intiifacinore realus tolum genus hurrianum, nisi quem piaceflt? Undehaec illis bona> nisi de natiirjs/bonoJ.-
graliit Chrisii' liberat, perpetuo. damnavit; Nocet Et cum ista quae dixi, vel unura simul omriia, yel
hsereticOrummalitla illis, quos calliolicam scife ac singula siiigulos habere videamus,\Cumque bihnium
ienere fidem desiderarites; jn inieritiini .ncscienles una natura sit, exemplo suo invicemvostenduntv
nolerifesque detrahitl Veruni' limens juliauus ne> si otnnia in oinnibus esse posse,.quaSvel singula inve-- .
iD.tanfo hoc voluminetoiuih, quodfecle viveremus, niiibtur iu singulis. Quod si etiam sine DepJiominps
libertali nbstrji vOlunlalis lribueres,; quasi apeftiis oslendunt quales_a Deo facti.su_.nl,vide^uidChri--
gr.iliafDei hbslis detestaretur alque anaihetnalizare- stiani po.ssint, puorum in .melius.in Chrisio ,instau-
tur ah oinnibus, fecit el Iinjus hoc in loco meniio- :. rata natura esl; el qni, divinaegraliae juvaniur auxi-
neni; el hqcila occulieul nonomnes eam virlules B lio. t Et posl multa- iiujusinodi loquens de beato
. dafe, sed unam in uol>issolummodo juvare, diceret Jpb, c 0 virum,inquit, .ante Eyangelia evangelicum,'
elfirmare constantiam.'- t Divinoeeriim gratise est,. et aposlolofum, anie aposiolica proecepta,fdiscipu-
inquiens, aniare et Jirriiare coifsiantiam, quse cseje- lum! qui apefiens occultas naturai divilias, et iu.
fas possit cuslbdire virtules ; el contra oflipia, quae •mediiiih proferens ex.se, quid pmnespossemus,:.
fesistunt, defendere viriutem. > Ubl et caulissimo osiendi.t. .»-Item- post pauca, < Neque nos, - iuquit,
usus-esf vefbo, ul non diceret eam donare, quasi iia defendimus :nalur_e bonumi--ii.t. eam dicamus
antea non habllam riobis conslanliam, _sed potius malum facere noti.posse, quam .uilque bpnl ac mali -
iiivare et firmare, quasi a- riobis jam exorlam, ut capacem etiani prnfiiemhr; sed ab hac eam tantuni-
veritus flaiiimairiignis, quam non ipse aceeodit, sed niodoTnj'uria.vendicamus, ne ejus vltio ad maltino.
aiiuride accensam, ul clarius flammescat, adjuvat; videamur impelli, qui nec bonum sine. vbluntate^-
et ne exstingui debeat, llandq .cohlirmat. Sicut ih "nec malum; faciamus, et.quibus liberum est unum
ipso; librode Amore plenius seiisum ;suiim ililuci- seihper ager.e, cum semper utrumque. jipssumus.
dasse moiistravimiis..Circahujus autem Jibelii-fiuehi, Urideehim alii judicaturi s;unt, a)i_'judic%nd_,nUi
manireste prpdit ipse Julianus qiia iulentione -in.liii— quia in eadein natura dispar voliintas est? et-quia
jusmodi asseflionibus per cuncta quse cbnsiderai, V cum_omnes idem possimus, divefsa:faciamus ? » -_£t
, opuscula Iaboraref. t Scandalum, inqiiiens, Mani- pahlo -post, Adam de paradiso cj'ecium^ Ehpch ra-<
chaeoesi, eo quod cpmmentitum, » id esf, abneganr pluhj de murido essj_cpmmemofans,.adjecif: < Nea
lcs Dbniinum ribstruni, qui estyerus, falerour. 01- Oriima j'usto.peo, aul ilje puniri meruisset.aiil hic
-
fendjt, quia nalufafli-boflam, quia Tiberum liominis' -eiigi, nisi uterqiie utrumque poluisset. floc-xle •Caih
assefimus afbitrium. Sed etin libro quem ad Deme-.; et Abel fratribus, hoe etiam de Esau et Jaebbgemi-
triadem yifginem Cii.risii, de Institutione vlrgiiiis nis 4nielligeridum esl; ac sciendum solam voitinialis
seripsii, li_eceadem de pbientia;Iiberi.-arl)iirii, quo-. esse causam, cum in eadem. natura merita diversa
fliodo sentiat, pandit. Quem"videlicet iibfumVnon--. .:sunt.;> Et rur.sum. post pauca.u<,Neque;;verO,inT>
-liullinostruihsfudiose legenies, saricli et caiholicii quit„alia causa nobis.quoquedifficulialemUene vi-.
doctoris Hiefohyini esse.teriiere arbitraiitur, minimey yeiidi facit.quam longa vitiarum VcQnsuetu.do,qiiae.
pervideiites quod et suavifas elbquehliae deniulcen- nos,'cum inficit a.parvo, paulatim gu.-epermultoscof-
iis, el 'liser?sebs pef\-ersilas seducentis,. maftifesle> r.umpitannQs.ilappsieaobligalossibietaddictosieneti
probat hoe illius opusculuni npn esse. Qoin potiusi nCyim q.uamdaitivideatur liabere.naiurse. >Jiempost ,
. ipse fidemejus, yel magis peffiiiiim in Dialogo At- multa,_ quibus oplime vifginem Deo dicaiain insli-
lici ei Cfitobuli,,(jiiem yivente Pelagio edidit, cum^JJi tuit, -Pt rcvera mullum uiile ac salubre opus perfi- ".
ndbiic 3'uliaiiiisa"bep puerulus, quasi;in ca.yefiia co-• cerct, si earti divirioegraiioe in pmnia suffragia fia-
.lubri, nutriebatur regiilus, divinis^expugnarii ap; gitarp, el npnanimi sui libertafe, viribusque fidere
protfiverit eloquiis. In boc OrgoJuiianus libro, ef ini dpceret; quomoilo etiam iri illo, qiiem de Bom coiu
aliis se opuscu.is earhdem suatn liaefesini confir- slantim scfiptiim ab ,eo diximus libruih, mujtuin
iflasse declafat, Ita "scfibens:"«."Quoties milii de in- prodesset virlulum studiosis, si non virulenia inter-.
siiiulibnemorum pt sarictaevilce convfirsatione di-• misceret vitia errorum.. Sed si tnedicunifermealiim,
cendum est, soleo prius liumaha? naturae vim quali-- Aposiblo teste, lolam mqssam cqrtumpit:(kCqr. v),
latemque monstrare, et quid efficere possit_oslen- qua.nlp magis venenurri.quam maxiromn?.i._Ascribi-
dere. » Et paulo posl: t Quem ergo, inquit, exli.or- riniS,inquit, iniquitalemjusto, pidcrudelitatem, dum
lationis ordinein, cuin iif aliis qupqub ppusculisi -euiii primp impossibile aliquid praecepisse
conquefi-
. icnuerini, turii hic maximb sef vanilum piito, Ubi eoi niur. Prbindc.pro liis damnandum ab eo pulamus
pleDius bohumnaturse declarari debei.quo vita in.; iiomjnem, quas. vjtare non pptuit. » El.paulopost,
slifueuda"perfectior. y Hem in pfocessu^libri ejtis- < N c tnjpossjhile aliquid potuit imperare, .fui|iistus.
1075 , IiE^D^-^ENEilACILIS^PIiTVUM PARSII;-^ EXEGETICA;GENtilNA, J076
cst--'.ncc. daninatufus -esi-liOminerholf ea i_u;endn A qiiantb meliiisdlcefet^iiod aj.eruil iheffabiies diyina.
pioliiitvilare, pjiipius est. . Iri liis siiigulis;qiise e'x gra"tia_': aivitTaS,'ei iri se,'qiiia lia_c bihhibus qhibus-
, unoejusPxcepi 'libello, •serifenliis, qrianli sirit'e'rro-> cuhque'velletv''da"re posset,'ostenaeret. Quod dicit,
res Vfacile-euivis dpclq'paiei.;>Qu'asideoJam plufeS- iios viiio naiufai'a'd 'malhrif"non inipelil, q^ui^nec
coacefvailnfpbsui/ut pTiifilius'Cfrofuiri prbbanientis bbfluiri:sihe vbluntate; hec flialuihfaeiaflius, fejiu-
con-vincerenturhi qui hunb libfum"a"cafholicoTieati .griat Apostolo dicehti, Scio quia riorihabitat in irie,
Hierpnymi:calanio:scripiumcontenduht;'-Ca\ili'oresque lidcesi-iricarhe. riiea,b6hum:Nqni velieadjacel inilii,
ergo; ej*usTeclibne^redderentuf, qiieitf Iiaeretlchm perfie.ei^eanteinbohurii nohinvehio:Notiehimquddvoib
: esse;didicissent;"'Quibusieliamt:serileritiis'-parilef oih- bonuhi,iw'cfacip; seilquodnotonitilum,ltocdgo(Ibict_).
nibhs slfictim respondere comhiodum duxi: htpoie Qubd dicii libefiim noliis eise. lirium sempefagere
<ju_er.Ciiheiis,'iildixi, clarfuslhce quam sint nefafi- chm semper" uiruriique"'pbssimus, contfadjcit pro-
•daeVp.alescan..Quod ergo dicit,'•<Multospliilosbpio-; phetss,'Jjiii Deo siippiex"loqiiitur. dicens, Scio, DQ-
fiim^alieniiam/castitaiem, 'ihodestia;m,;aHasquedfe mine, quia noii silltoininfs- "via-ejuStiiecvirieil pil
riaiur_8liriribVlialiere viftutes; » coiistat,'qiiia qiii- , dtnbulet. ei dirigat-gressus suos (Tolt.). fSed et Apo-
chh"quepliiloso,pliOrqni"GIiristlimDei viftuterti etDei „ stol6"'.majofenv se facit, qui dixit, JE^Oigilur ipse
sapiehtiafli ncscierunl, lii nullam veramyiftutem. nfec'" hlente servid. legi pei; "carne Jtutem , l.egi,peccaii
ullam^yeram sapientiaiii.IialierepblueruiitvIn quan- (Rom, vii). Qiiod dicit non aliufide.aliosjudicare,
tum-vero-Vel guslurh aliquem •saplehlisecujrislibet,- aiibs"judicafi. hisl quia in^eaderii.nathra dispar vp-
tel Virtutis imagineih habebant, totum hoc'desujper luriias sit, et. qiiia cum Omriesidem possirrius, di-
acceperunt; nbifsolunj niuhere-prlm-ecdndiiionis", vefsa faciamus, coiitradicit cathoiicae fidei, quae
verum eliam jjuolidiana ej'usgraiia, qui crealufarii eliam';parvulb5 esse jiidicandoscolifitelufveos;qiii
suam -nec:se:desereritem, deserehs dbna sua, prout in eadejn naturapbsiti,priusquam aliqhid boni iha-
ipse iiidicaverit, libmihibiis," et magna magnis; et live faeere aui velle, aul saitem nbsse poierant,'si.ne
pafva iargitur paf vulis'; Quodvero dicit; cOniriia jri bapiismo rapxi su.nt.;QuodEsau et Jacob, ca_terosque
omhibusppsseesse, •quaVvel Sihgulainyeniuhtufln. . taies,' sbla"voluntatis causa dicil"csse discfelos, tit
singulis; j cbnfradicit Scfiptura.. qu'_ealt, Nec eriim'.. . ih'ea'deni'najura merita.liaberent di.versa,contra^.
orririia'posSiinlesseirioriinibus, quonitimhoriesfFilius dicitfApPstblb, qui de eisderriloqhens-ait, Cuinenim
ho~riiniS'iriimdr:ialis_fubi hjanifeste insiiiuafuf, piiia necdiim naiifuissenl,, atil aliquid"egisseiilbqnumqut
cuhi mor.taie lioi: iriduefit immortalilatem"', liinc mtilum, ui~secundutrielecfwnemproposilumDeiriia-
ilemurii' pbssuritessebmhla in bmnibus 'bbiiavififl- -- rierei,,non ex operibus, ted.ex vqcatiiediclumesi ei:.
tumj clne Tunc quidein. de riaiiir-e bbflo, sed ,'per Quidriiafar serviet iriihori; sicul scriptum est,~Jacob'
gfaliamejiislde qub seripiumest,'Ufsil Derisoihntd" dilexl_Esau auletn odid habui (Rom. ixj. •Quod dicjjt'
.!n*»t)ii6Ks.":Sedet qilotidiaria nostrae 'ifhgiF'itatisdo- nbn•"--'aliameausam nouis difficullaiem bene yivendi
'.Kichenta-jprPhantriohpriinia iri oninibiis esse :poss;e,' facere, quam lbhgam yiiiorum cbhsuetudinem, cp»>
nbii lam multi"'iriverii.untur"qflisumrria fliteriies.ih-- tfadicit Scfiptura_,'qui3_i\(_]_,Grqve]ugumsuper_fjtios
Etantia.Peqbaquam ad;eas, qiiasalios*yide'rilhabere, Adairi a die exiiusde venlre riiatriseorum (Eccli..jL\_).
possunl>peryehife ^irlutes. Qiiod horiiinessiiie' Deo Qubd dicif Doihinhm non impossibile aliquid pfaece-
dicitoslehdefe quales aTJeofaciisunl, adeo'longe pisse,*Vtjiii.justusi est; yefum .pfufectb.dicil, si ad
verifate'abe^sf,'iit riec hPmines Dep proxiriii'yaleant' ejiis.Vrespielt aiixiHuni, cui'catJiblica vox supplieal,
ostehdereiriTiac durilaxat Vila',quales a Deb protpi Dedrichieiiiseiniitinithandqldrumluoirim^p^
plasto 'faclisunt.Ojiis eriim sapiehtia vel vita;maj'df; Sivcrb vifibus ariimi;spi.fidit, refeliit eurh y.eridica
esse":pbteriteb-:qui,:TJfiusquam carnis debithfli sbl-- ej"usdem'justiCbhdilqfissehtentia,,qua &\c\\,Sineme
vere[;yils.que'ih paradisum, vel tefliircb3li ad adyia; niliif pdieslis facere..(Joan..' xni)^ Quod dicit, eum
raptiis, -civiurii supefnofuni et conversaiionern cpn- qui piiis est, non damnaturumesselionimem, pro eo
lemplatus esf, et aodivlfxolloquia ? Qui tanven dicit, ^j quod-'viiare non poluit, cpntradicit ejusdeni pii
:. Kedemploris ef j'usti judicis sentehiiaj,,qha.eliam de
Condeleclot eriirii legi Dei securiduitiihieriereiriliqtrii-
nem,vided^aiilem-alidmlegem.iri membrisiriels-repri- pafvulis rin, Nisi quis renalus fuerit ex q_quaeiSpi-
griaritenUiegi hienlis riteq;(Rbmrvii). Qiiodpaferiies5 tiiu, tidit pqiest videre regniim Dei (Jqan.. ni);;Quam -
generis liumahi, quah'diunalura5l)on'uniiriiemefaiumI vls, uf sancliis Augustirius ai.t, <'miiissiina prorsus
custcdiere,-co'nslat'dieefenori poluisse.'QuodChfl- - poeflayel damhalio erit oinniuro, qui.pra3ler pecca-
siianorhm nsituram iheliils dieit 1ns''lajj.fafar_ies^e. tum,' quod priglnale traxerunt,";n'iillu_n_insuper ad-
pef--Chrlsluih, et -eos 'divinae^graliac ," didefflnt.Vj Nec tamen tales a. dahinaiiojipprorsus
juvari^apxilio,'
side'his solummodo quae;ih-'remissioriepeccatbflim1 esse •floh pbssunt imiriuries, cum .mariifeste,dica.
; -pef'bapiisrha nobis difnata Surit, yujiinfelligi,. liaefe-- Apostblus quia" tegnapit nidts ab Adam usquend'
"ticimi-est^Biauieiriet de qu6tidiahi;ej"usgfalla, quai $ioits_ri,>'eliam iri eos qrii rionpeccqvetunt(R,oni._.\}.
nos rin- me'iite<ei corporc instahrare et juvare hbjil Et quasi qiitereretur quare regiiaveral in pmnes qui
cessat,- cailiolicuiiiest.^Quoddicit,: beatum Job ape-? - nbnVpeccaveruiit/mox rationem reddit adjungens^
Tiiisse ih viflulibus' sflis exiiniis occulias naiuraee Iii ,simHiiudfn_eqi.ptmvqricdlionisAdm_(IW esi,
diviiias,Vet «x se 'quid omries pbssemus psiendere,, non propter sua prbpria peccafa, sed quia sui simi-
"1077 TN CANTICA,.CANTIC.ORCM ALLEGORICA.EXPOSiTIO. — LIB.I., i$>7&
tes genuit procvaricalor Adam. Dicendum.ergo nobis A ejus fequiem inquieient.. — XIL Miralur Synagoga
iti Jiac pafte qua'slibriis,""quod"dixisse audiviinus fidemirispiraianr Ecciesiae,' iriortlficaliOne carhis et
eumdeni aposlolum Pauluni, qui de.Esau ei Jacob oratibnis viriute devoiam. — XIII. Illa fespondet
geiriinorurii ex, uno eoiicubilh{nascen.iuni dispari JeetuJo se ac ferciilo pacifici fegisj id' est, aniinafiiin
sofle, -dispiilans- ait, Qiiid ergq-dicethusl Nunquiil fequie el inlerna refectiorie deleetiitam advenisse, et
iriiquitas apud^Deumf!Ab_ii..M:oysesenitn dicil,'Mi- niaxime ipslus debofe; regis,; ad[cujus :cernertdalrn
serebor, cui miserebor; misencordiam pfqisiabd, cui speciem, 'eosqiioqne qui' se adiriirabahtur exciiiif.
miserlus fuero'. Jgitut ndn voleiiiis, neqiie cutreiitis ; — XIV. Delectaius fide EcclesiaeDoniinus speciatiiri
sed miserenlis Detest (Rom. s.\) ,_et c_eiera usgue ihemjjfa ej'uS.6mfli.a,hoe est, Singulas quasque fide-
diini plurimufli hac qmestione -iassatus, iia conclu- ' lium persoiias, dicenli,' Iaudaliohe cbminehdat; pef-
slt :'0 alliiudo diviiidrum.sapienlia~4t.scienlim Dei ! secuforum qiiuque rabiem, ad ejiisrevefeniiaih iri-
quairi incdmptehensibUiasunljudiciq ejus,'et invesli- clinahdam esse pftedici.t,Vprb ciijus amore et ipse
gabiles vim ejus (Ibidjl llaec de ppusculis Juliahi, vulhera crucis "suscep.efii."—XV..• Praidica.lbru.hr
'ad. caulelam iegenlium praelibare, commodum .rati ej'us doctrinae dulcedineih, Iructiis operum, et .fla-
suthiis. llinc adexposil.6nein__Stylurnverlamus Canr gfanliam dulcissiniaedescribil opihlonis. —•XVLVen-
tici Canticoriirii, et'in Iibfo ad inielligehduni difli- .. tisearii trjiiu.lalionum, ut conslafllia lpsius ariipiius
cilliriio, seduli ralrum vestigia,sequentes,,quidquid, probeiur, lentaiidam commiltif, — XVII, llla suss
juyante ea, quam dcfeiidimus,..graiiaDe'^ valemus conscia devotiqnis, ipsum ad se in.sipiendamadyenire
sttfdii salutaris iaipendaiflus. Tn quoopereleclorem precatur.:—XYIII..D.ominusspjariiadv.ei)isseadeani
admbneo., he me superiluum judjcet, qui deiiatura ac piis pj'us pperibus delectafuni esse testatus, su-
arbqrum, sive herbarum aromalicaruni, quae in hoc pernos" quoque cives bonis c.ongaudere prsecepit.
volumine pluriinaecontinenlur, ju.xta ,quoclin libris — XIX. Quiescens a saeculi turtiultibus, JEcclesia
aritiquorurii didici; Taiius cxplanare- vbluerim. Feci excitalur yoce'. Dominica, ad corrigendbs quosdam
hamque hoc non arroganli_e sludendo,-,sed' me,_e iu quibus spes et dilectip cjus jain frigere coeperal;
irieorumqueimperitise consulendo, quiTongius exlra illa quieti.s amore ;hiinisterium excusariSi secreta
ofhem, Iioc est in insula inaris Oceani nati et uur ijisius conipunctipne ad agenduin accendi iiicipil, scd
. triii, ea quai. In piimis orbis partibus, Araliia dico ' noii siatim coeplasequiluf elteclus; unde, cbnspectis
et Jndia, Judaea el -3_lgyptpgeruntur, nori nisi per h.aghorum .virTulibiis.doetorum, quidquid in se de
epfuni qui iiis ipterfuere scriptanosse yalemus. iii.urtdicoiiciipiscenliis adhaerebal, abjicit. — XX. Ea-
- CAPITA - P deni in quibusdam su.isfidelibus^obsecfat-perfectio-
•'',- r.es, uiin temppresuaeconipunctipnis, sivepratioriis,
'-''"•: IN CANTfCACAOTICORUJf.;'_''';
^ se qiioque Domino commendeni. -—XXI.Tlli cpiitra
I.Synagoga Dprriinum veriire in.carrie desjderat, peiiint aliqiia sihijie ejus virtu.tibusnarrari, quiiiinii
a;c veni.enli,deviiiacharilale,oceurrit.,-— II. Obscu- " accensi. d.ulcedine, aiuplius in ejus .amore flanime-
ratam se perseciilioiie iiifideliurhJudaeoruih priihfc- scanl. -rXXlf, Ag[l petita,,et prfficonia yirtiituhi ac
tiya puerilur Ecclesia, undeetdilecii-sui Redenipto- pplenliie eis cohgrua. lahde decantans, deiitibinier-
ris tremens inyocat auxilium'.— IIL Dominus pbj'ur- rogaf in qiialiiinijnentibus ejns soieant vestigia repe-
- gans Ecclesiam,
paveritem "admonetdaiaesibi gratia. riri. — XXlli, Respondet pii.s sanciofuni desideriis,
adversus omriesboslium insidias.V—TV.Conlorlala ac ffiicluosis opefibus "eum delectari, ac perfectos
verhis Dei Eeclesia, cohversaiioneni ejps, in .carne quosque castimohiis-»virlulilius adaeterna gaudia
passionemetresurreciionem ad hienioriam revocat- cblligere. —XXIV, Audiens;haBCpomiiius, laiidnt-
-r Y. La.udateam coiiforiaiam.Bomiiius, ciii vicem Ecclesire dcvolionem, laudat operationent; nec. ta-
laudis rependens,'iiipace aliquanlula vitseprasseniis, men sein liac vila,; multum desiderari edocet.
cuin eo gaudere desiderat. —/VI. Dominus gaudium T- XXY. Muliis per- orbem pcclesiis, multisfalsorum
virginis matris coromemorans, in sponsa quqque^sua r>fralfum conventiculis, muliis innpceillium choreiSj
virlutem castimpiiia.. Iaude dignam coinplecliiuf. '- ioiarh Ecclesiis perfecliOnemdlciles.sepr_eferendam.
— VII. Inlroducta in cogiiitionem coelestiuin sacra- ^-XXVl..Audi.ens. Synagoga laudari Ecclesiam a
inentorum Ecclesia, sub proteeiione siii. Redemptoris Domlno , et ipsa ad admirandam: eam accenditur,,
refici ei .quiescerecupit. —'.vlll. Adj"ur;Uipse cre^ niaxime qubd invinciblji yiifiilum cerfamine cimcl.s
de.ntes ne paicein Ecclesiae-lurbiirent, — IX. Appa- Gitlioslibus te_fribilis,quodin firie mundi Apostplus
rens in carne Domlnus, Ecclesiam ad;pr_edicandum docel esse futurum; •—'XXVIJ.iResponde^Ecclesia,
•excifat,eo quodlongae infidelitalis hieois, quremun- et in doctoribus suis declaraii quae sibi-fuerit,causa
du.mpresserat, abiefit,jet,in auspiciis agehdi putidas niilitaris paraius, _ sollicitudo yidelicet pmnjum
liaereticprum versutias deprehendere ac refellere. Ecclesiarum e- quibus ipsa una calholica conslai.
praecipil, ^-' X. Favens Do.minijussis Ecelesia, sae- —..XXVIII.A(Syuagoganecesseseha_c diejt,.subiiq
pius.eumad-se juvandam per occultaegratiam inspi-, sliipore Evangelium prEedicantisVcpnfessa.se-fuisse
rationis',adyenire precalur. — Xf.TixpOnit Ecclesia conturbatam ; cujus. coeptis salularibus-. .gaudens
gehtium, quo ad fidem Clirisll- ordine pefvenerit; Ecclesia, ad agnitiqnem sui Rede.mptorjs^eaniroyerii,
ciijus volis ipse congau(ien3, praecepit fidelibus nc postuJaf.—-XXIX. At ipse Redemptorannuens ejus
4079 _'' : BED'M VENERABJLISOPERUM PARS 11/^- EXEGETJCA;GENlMA." 1080
hbrtameniis, niliii iri illa' magis quam industriam h. ;et pasee ha.dbs' tuos juxta tahernacula pastorumt
yirtulum-testalur esse videndam, —XXX.Item lau- ;Equiiatui meo "i.h curfibus Pliarapnis assimilayi te,
-jles dilect_esuae ex inore describens, primo flmnlum amica mea. Pulchrae sunt geniB tuae, sicut tufturis.
jn jungtura feminum a ejus, adutiationem amborutn Cbllum thuni sicuLmonilia. Murenulas aureas facie-
in se crcdehiium, seque diligentium, designat popu- nius tibi, yermiculatas afgento. Cum esset rexin ac-
iorum..—;XXXL-Ipsa ejus laudatioiieVraplens ver- cubiiii sflo, nardus mea.dedit odofeni suum. Fasci-
J)um""depre ejus, .accumuiat laudem; ei ipsum venire culus niyfrhie dilecius meus milii, intef tibera mea
siippliCaf,Vgualeiius,eo coflperante, pios sive opera- commorabitur.VBotras cypfi dilecius meus.mihi in
xionisVsive? praedicationis possit .subire labores. viheis Engaddi. Eecetu pulchra es, amica mea, ecce
~XXXII, A novp incipiehs :Ecclesiae prliribrdio, tu pulclifa es, oouliJui columbarum. Ecce lu pul-
Doininumpptat incarnari, quojper suflragia humanae "cliefes, dilecieroi., etdecorus. Lectulusnoslef tto-
susceptioiiis,;quasi susTepiatiorieml-eyet,;Utah' con- ridus. Tigna doflibfhm hostrarum cedrina. Laquea-
lempIatioriemd.vihoeglorisequasi ad'amplexu's dexte- fianbstra cypressiria. -
1—
fae, m<.reathf aseeiidere. XXXlII. Ipsa adgaudehs , CXrbf ii. JEgo Jlbs campi_, et liliiiin cpiiyallium.
ejus desidefiis, adjurat eredeiiieSex Judaeisne fidem Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias.
gentium tufbent. 4-"XXXIV. Qilijussj.s Obtempefan-; S Sicut ihalus inter ligiia' syjvarum-, sic dilectus meus
tes, subiiam ;ejus conversationem siispecta ihenle -iflter filios. Sub unibra illiiis, -.qu.em desiderabam,
iniraritur. -r- XXXV, Admonet et ipsam Ecclesiam sedi, et Irucths ejus dulcis' ghtturi meo. Ihtroduxit,
dijeciiohis, quam per arborem crucis redemit, suique me "rexin cellaih vinariam, ordinavit ,in mecharita-
seflipef memOriam in eorde el opere ferre pr_ecipit. Tem."Fulciteme floribus,'siipateme malis, quia^imo-
— XXXVI.Allpquitur etSynagogam, quid de pri- feTafl^hep. Lasya ejussub;capi'te meo, et dexiera
mitiyaex gentibus Ecclesia fieri debeat, necdum IHius -amplexabilur me". Adjuro vos, filiae Jerusa-
habeiile de suis, qui doctores yalearit ordiriafi. leni, pef capfeas eervosque camporum, ne.suselletis-
— XXXVlI.Ei addit ipse, si quis iri eis sil vita et fleque evigilare faciatis diieelain, quoadusque ipsa
senriorie subliiiiis. erudiendum.hunc litteris divinis, velit. Vosdilecti mei, Ecce iste venit "saliensin mori-
ut sic ad gradum queat promoveri; qui vero natura. libus, transiliens colles. Similisest dilectus meus ca-'
simplicioris, propoiienda illis sanciorum exempla, prea., hlnnuloque cervoruni. En, ipse stat post parie-
quibus amplius in fidc confortcliir. — XXXVIII. Ipsa tem noslrum, respiciens per ienestras, prospiciens pef
se sublimcm dono ej'us eflcclain, alque in viris per- cancellos. En, dilecius meus loquitur milii, Surge,
feclioribus gradu docloris esse habilem respondet. propera, amica mea, columba mea, formosa mea, el
— XXXIX. Addilque Ecclesia in pace sui Condiloris " veni. Jam eniin hieins transiit, iuiber abiil et reces-
vocata, mnllos habere populos, ut naliones genlium sit, flores apparuerunt in terra nostra, leinpus puta-
ad se pertincrc designet. — XL. Favens liis Domi- tionis advenit. Vox lurturis audita esl iu terra no-
pus, totius Eceleshe se habere curam protestalus, stra, ficus protulit grossos suos, vineaeflorentes de-
j"ubeleos qui Ijenedixeriiit, etiam ministerium praedi- derunt odorem. Surge, amica mea, speciosa mea, et
candi subirc. —XLL Ecclcsia jussis obediens, obse- veui. Columba mea, in foraminibus petra., in caver-
crat eum ad adjnvandos suos"co.ptus. spirituales, namaceriae , ostende.mllii faciem iuam;-sonet vox
. saepius Se in cordibus.fidclium adliibere pr_eseniem. tua ifl auribus.meis, quia vox tfla dulcis, effacies
'
- ::CAWTICA " : Seebra. Capile nobis vulpes pusillas', qhae dempliun-
• - GANTICOBCM
. tur yiiieas. Nam virieaViiostrailoruit. Dileclus meiis
AD LITTERAMSIG HABENT. ,."'' milii, et egb illi, qiii pascitur iiiter lilia, donec aspi-
CAPUTPRIMOM. Vox Ecctesim: Osculeiur me oscu- ret dies, et iiiciinentur umbra.. Reverlere,'sifliilis
lo oris sui, quia meliora sunt ubera _ua vino, fra- estb, dilecte nii, caprea3, aut iiiniiulo cervorum supef
granlia uhguenlis oplimis. Qleum, elfusum nomen monles Beijiei." ; - '/'_'
tuum < ideo. adolescenlulae di|exerunt te. Trahe ine CAPPTiii, IhTeciiilohiep pefhpcies qu_esivi,quefli
post le",iiirfemhs^ in pdoreiiij ungueiiiofum tuorum. diligit -anihia iriea. Qua.slvi 411uhi,~ei;hbn ihvehT.
Introduxit -me i-px;Ih cellaria sua ; :exsultabiinus et Surgaflij etcircuibb civitaiem ; per vicos et plateas
Isetabimur Tn te. Memoresuberuni Juoruhi su.per vi* qu_efam quem diligit aiiiiria mea. QuaesiviilIum,Vc.t
iium,;recii diligunt te. IlenivbxEcclesim;Nigrasum - floii ihverii. iiiyenefiiiit ihe v.giles, qui custodiuht
spd;fflfriibsa, (iiiaeJefusaleih.',\sicui itahefnacula Ce- ciyiiatejn. Nufli;, quehidiligit aiiiiha iriea, yiojstis?
dar,-Sicut pelles. Salbmoriis. Nolile nie considefa- Paulhlutti cum transissem eos,' iiiyerii. quem diligit
rc, quod fusca sihi,: quia deeolbravit-me sol, Fi- ^aiiimamea. Tenhi eum , nec iilmittam, tlonec irilru-\
lii matris ineae pugnaveruni conlra me; posue- ducam jllum in doriium uialris nieae, et in ciibiculhm
ruhi nie custbdem iii virieis, yineain meam non-cu- genitricis tiieae. Adjurovbs, filias,Jefusaleih ; per;
gtodivi, Indica";milii quem'diligit anima mea, ubi capreaiscervosque camporum , he susciletis, heque
pascas, "ubicubes in meridie, he yagari incipiam "pbst evigiiarefaciatis dileclam, donec ipsa yeliT. Quae'est
Igreges sodalium luorum. Si igpbfas le', o pulchra ista qus ascendit per desertuiii, sicut vifguTa-futhi
Snter fnulieres, egredere, ef abi post vestiglagregum, ex afbihatibus royrfliaj et iliuris, el univefsi pulve-'
> Sjc ibi et pJuries infra in Expositlone Cantici Canticorum. Iu Vulg,, femorum. EMT.-
inai IN nANTlCA CANTICORUMALLEGOIUCAEXPOSITJO.— LlB. I. , 1082
rjs plgmentarii ? En lectulum Salomonis sexaginla A j meoe.sliijayeruht-myrrliam , et digili- mei pleni liiyf-
foftes ambiunt ex fortissimis Israel, omnes tenentes rhajjrphaiissima. -Pessulum ostii mei aperui dilecto
gladlos , et a.d bella doctissimi, uniuscujusque ensis nieff; at ille decjinaverat atque transierat. Anima
superferaur suum propter timbres nocturhos. Fer- niea liquefacta estjUtdHeetUSToculus.^st. Quaesivif,
culum fecit sihi rex Salonion de ligiiis Libani; colum- ethbn iuyeni il!um..Vbcayi. et noh fespbhditniilii. -
nas ejus feeit. argehleas, reclinaioriurn aflreum, Ihyen.eruntnie chsfodes, qiii circumeunt civitalem,
aseehsum.purphrehm. Mediachariiaie constravlt-pro- perc.usserunt me, et-yuinerayefunt me"; lulernnt
pier.filias Je.rusaiem. Egredihiini, et videie, filias" inihi pallium meirm.custodesVmuforum. -^ Adjiirp
SiOn,regem Salomonem in diademate,quo cofonavi. y.os, DliaeJeiasalem^ si.iny.ehefifis dlleciuni meum;
iilum hialef sua,iri die desponsatiOnis iilius, el in Utaiinuniielis ei quia amOrelangueo.Quaiis estdi-
diel_etiiia_cordfsejus..' : , . lectus tuusex dilecto, bpulclierrlmamuliefumV^ua-
CAPUTIV.Quam pulclira es, amica iriea, quam lis est dilectusauus -exdilecto,Vquia ;sic-adj'urasti'
pulcbra es! Ocrill ttii columbarum,. absque .eoqupd nos ? Dilectus meus. candidus -et rubipundus ,;electus
inirinseciis latet. Capijli tui sicrit greges caprarum . ex millibus„'Gapiit'ejus,, aurum-OptimumiComaeejus
quae ascendefurit demqnle Galaad, Dentes"luisicut sjcut ,elat_epalniarunl.-nigrseqiiasi coryus; ;Oculipjus
greges tonsarum, quifi ascenderunt de lavacro. - sicut columbas, -super fivulos .aqflafumjquae iacte
Orrinesgemellis foelibus, el sterilisiion est in.ter eas, - suiit lpla.,.et resideiit j'uxta fluenia plenissima.-Ge*.
"Sicut viita coccinea labia tu.a, et ejoquium luum naiillius sicut areblae aromatumj. coasitae a pigmen-
- drilce. Sicut fragmen fliali punici, ita genae luaeabs- tafiis, Labia illius , -lilia djslijlanlia myrrhain. ji.fi-
qub" ep quod intrlnsecuS" Jatet. Sicut. turris David rriam. Manusiljiustpfflatiles aureae, plenDe;hyacin-
colluih tuum, quoe xdificata est cum prppu^naculis, lliis. Venier- ejus -eburrieus,; distinctus sapphiris..
Milleclypei pendent ex ea, omnis arirtaiura foriium, Crura illiiis cblumns TOarniore.ae,quae, fundaiaesurit
Duo:ubera sicul duo Ein.uuli eapreae gemelli, qui super bases aureas. Speeies hjus ut Libani. Elecfus.
paseuritur inTili.Sj donec aspiret dies, et ihcjinen—- . ht cedri; Gutiur illius siiayissimuhi ,,et;ibtus deside-'
lurrimbfa.. Vadam ad montem niyrrlia., el ad cpl- ; rabilis.-.Talis est dilectus nieusj eliste est amicus-
lem.thuris. Tota .puic.hfa.es.,.amicamea ,'et macula meus, filiaeJerusalem. Quo aliiit dijectus tuus, pphl-
nori estiii te. VeniiJe Libano^ sponsa mea, veni de cherfima mulierumj quo decliriavitdilecfus luus?et
Libano, veni." Cbfonaberis de eaplle Amana, de ver- ; quseremuseuiniecUfii, - -
lice Sanir et Hermon, de eiibilibus leonuin,; de riioo- . , CAPUT'vi.DiJectus meus descehditin hortum shum
.libus pardorum. Vulnerasti; cof nieuin, "sorqr mea, Q . ad areplam aromalis,;jii pascatur iiiTiprtis et lilia
spoiisa, yulnerasti Vcofmeuriiin urio oculof um tuo- C.oIIigai,EgP dileclprnep, ei jlilecius .riieusmiliiyqui
fuifl, etlo ribo"'crine cplli ifli, Quaih puiclir_e shiit pascitur inteT Ijiia. PiiJchra esi; amica niea, suayis et
rnaihm_e luae, sorOf,mea, sponsa mea ! Pulchriora decora sieuf Jefusalpni, terribilisut caslrofiimacies
ubera lua vino, et odor unguentorum tuorum super ordinalji. ;Averle pculo.stupsaine.-qhia ipsi me ayp-
omnia arOmata. Eayus distiilans labia tua , sporisa.;, lare feceruht. Capilli lui sicut grex caprarufli, quae.
mel etlac sub lingua lua; et odor vesiiihentorum apparueruflt de Galaad.VDehies- tui sicut . greges-.
sicutudor tburis. Ilorius conclus.ussoforineaspon-- pyiuni, qu_eascehdefurii,d_olayacfo,. Oninbsjgcmellis
sa, liprtus ebiiclusus, fons signalus,: Emissiones'tuae fu_itibus,et sTprilis pon.esiin eis. Sicut cprlex jhali:
pafadisus nialorum" punicofum cum pomprum fru^, punici, sie geii.aetuae, absque pculis tuis-,^Sexaginta
ctibus"; cypri cum hardo.' Nardus el crocus, Usiula. ' stint .reginae.et octoginia cbheuhiiiae.el adolescehtu-
el cinnampmum cum. unliiefsls lignis Libani. Myr- laiiura noii estnumefus, tln.a.est coluihba mea, per-,
,fha et aloe cum oftinibus primis unguentis, Fons fecta uiea, unaest matris s.u;p,;-eiecia^geaitricj-sua..'
hortorum, puteuS aquafum viventiuin ,,quas flpiint VJderunt jljam filjae,.et. beatissimam pra_dicaverunt
impeiu de Libano. Surge,; aquilo , el veni, aus.fer,;; regiha. et- cpncubihae.-et laudaveruiit eam. —Quae
pfirflaIfprlum-meum,et fluant arpmala illiu.s.' - |) est isla quae progrediI.ur, quasi aufora consurgens,
CippT v. V«piat dilectiis meus fn horium sumn, . pulclirautluna, electaut spl, feffibilis uLcasirorum.
et ppmedat fructum poTnorumsriorum ; yeni irilior- ,:- acies ordinata? Descendi.ad h6rtumnu_3umj ut yide-
tutnmeum., soror.mea. sponsa ; roessui myrfham rem poma cpiivallis; ul inspiceremsi -Joruissetvi-- •
meam.cum aromatibus meis; cofliedi Tayum cuin'- nea, el germin.assenl inala punica.; Nesciyi, anima
nielie meo.nibi vihuiii cumlacieineo. Comedfle, anii-r- mea..cbnturiiayk nie, prPpler.ijuadfigas> Ahi.iiiadab.
ci mei,el bibite, et inebriamini;, cliafissimi.Ego dor- Reverterie, reverlerejSHnamitis^reyeflerej^ipyefc
mip, et cor meum"vigilat, Vox dilecti-mei pulsaniis: iere, ut intueairiur te, " ;V::" ., -•>_
- ..''
Apefi.milii,sorormea, amica mea,co!umba mpa, im- • CappT SH. Quid yidebisjn.^Suiiamlte, nisiichoros-
ihaculata ihea; quia caput meuin plenum est roie, ef; castroruih?, Qtianfpulchri ^ht^ressusjuiJricalcea-:
-cipcirini mei guit.is iiocliurn. Tixspoliayi mp tunicak nientiSj filia prihcipis! JunCluia. reminum. .luorUiri,;
roea, qupinodo induar illa ? -Lavi pedesmeps, qup. s'icut,nionilia,quai fabricata suflt.mahuaffjfie.is.IJih-
^flodoinqujriabo eos _. Dilectus nteus misit manum,' biliciis tups craief, tofpaiilis; nunquaniTndjgeiis.pp-
suafli perfofaitien, et veiite.rnieps. iiiiremuitad ta-;„ culisV Yenter luus-sicut acef viis triiiclt;vallatus,liiiis. -
C\~IVL\ejus. Suirexi, ut aperirem dJectoiiieo. Manusi Duo ubera tua siciit duo hiniiuli gemejli capfece.
1083 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 1034
Collura tuum sicut lufris "eburhea. Oculi tiii slcul:.A amplexabituf me. Adjufo vos, filiacsJerusalem , ne
'
piscinaeifl Eseboii, qli_e'sunt ifl p6rta;filiasmuliitu- • suscifeiis, rieque evigilare faclaiis dileciafli, dohec
dinis. Nasus liius sicut turris "Libahi, ;qu_e'fespicit jpsa velifi"Quie est ista q.ia. asceiidit dh desefto,'de-
contra Damasciini. Caput tuunJ iit Carmelus, fet •Hciisafflhens.-Tnnixasupra"dilectum suum? Sub af-
comae-capitis tui ut purpura regisviricia canalihhs. hore malb suscitavi te; lbi.cbfrupia estraaterTb-i",
Quam pulchra-esj et quam decbra, cliarissiiha in de- Jbi violala esl genifrix lua.~Pohe meuiElgnaculUn.
liciis? 'Slatera tua~assimilata; estpalmae, et ubera stiper COTtiiurii.rirsignaculum siipef brachium fuuhi;
luaboiris.Dixi/Asceiidani iri palmam",appfeliendam quia fortis est Vt nibrs diieclio, dura ut iriferfius
fructus ej'us, et erunt -rihera lua sicut bofrl vineaej ajihulatio.' Lampades'-ej'us',- fampades ignjs ajque
et odor oris Ifii sicut jiialofum. Guilur lurim quasi .flammaruni, Aquae rilult_enoh" poterunt exslinguere
vinum optinium, dignum dilecto meo. ad potandunY, cbafitatem, nec flumina obrueiit. illam. Si dederit
labiisque et denlibus Illius adruminandum.EgOdi-V homo omnem substariliam domussuae prodilectiorie,
lecto- meo, -et ad me conversio ejusVVeni, dilecte quasi nil despiciet eam. Sorof ,;nosifa "pafva."est,et
mi, egrediaihhr in .'agrum,-' eonimoremuf In viilis,' ubera lioriliabeu Quidfafciemussorori noslrdiluSie
manesurgamusad vineas, videamhs sTfloruitvhiea, quando. allGquenda est? Si niufus est, sedificeihus
si flofes fruc[us--parturiun.t, si florueruflt riiala pu- B super eum pfbpugiiacuia afgentea.,Si' osiiurii esi,
nica ; ibi dabo tibi ubera mea.'Mandragoraedcdcfiiiit - cpmpingamusillud-labulis cedfinis.. Ego'ihurus,et
ftdorem in portis noslris. Ojrinia jioma nova et vetera,; hbera^measicut turris, ex quo.facta sum cofam eri',
.. -' - ,...
dileplemi, sefyavi Jibi. quasi pacem repefieiis.VVihea fuit pacifieb, ih e'a
GA.POT Viii: Quis mihi det te fratrem mfeumsugen- quae habet populos; tradidit e.im' Cusfodibus,yir af-
tem ubera jnatris' nieae; ,ut, iriveniam te-Ipris, et fert pfo friiclu .ejus mille argeriteos." Vinea mea
deosculer-; el jam riemoJne desplciat. Appfellendam cora.m meest. Mille lui paciiicl, ei ducehfi his;.qui
le,etducain indomuni hiatrisniege, elin ciibicbfurii cuSiodiunl fructus ejhs.VQuae liabitas in liortis, arnici
genilricis-mea.;-ibi me doeebis/et dabo tibi poculum auscultaht; fac nie aiidife vccem-luam.Fuge^dilecte
ex vinO condito, -et muslurii malorum granatorurii' rhi,etassiriiilarecaprea. iiinhuloque cef.vorumsuper
' ~
ntcorum; Laevaejussubcapile meo,: etdexlerajjlius morites arcmaltim.
'"
•". LIBER :SECUM)US:
Cahtica Canticorum, in guibus saplenlisjimhs. ille iGnbm, passjoiiem Vac resufrectibnem futurani adhuc.-
regum Salohion mysleria''' GhrisTiet Ecclesiae, Regis exspeciahsi per ejus se.graiinm, quam magnopere
videlicet jelefnij el civitatis ejTis,sub figura sponsi advenire cupiebat, salvandam esse credebat. Hujus"
et sponsse deseripsil ,-.quisquislegere cupft, ihehii- ergo vox ih ahioris Cantico prima resonat; cpi cum
nisse-debet in pfimis quod 'omflisVeleciof-umephgr.ei' propliet&Vsarictrcieberrim"e/et viam viveiidi mon-'
gatip generaliterf-Ecclesia yocatuf^-El tameh nuric slrarenf; et ejhs promiuerenl adyenlum, qfli lari-
causa-discretipnisspecialiier ea;fideliuifl poriio' quae quam sponsus suo .procedensd'e llialampv muriduni .
incarnaiioriis Bominicae fempofa: pracessit"-,' Syh^ omriehi-novae beiiedictionis griiiia <i,-\iiaret,"ccepit,
ago"gav<|Uae vero hanc secuta est, Ecclesia huhcupa-: transcehsis pfcecoriuiriyocTbus/ipsiiis.magis Regis
Uir.rKamquevelus ScriptUra fiiielemtempofislllius acSalvafpris-suidesiderarepraeSeiiilam, dicens: .
plebeih utrbque solet desigharej vbeabulo. tlirumqiie
autem Oraecum' est npnien: Syhagogacbflgregatio CAPUTPRIMUM.- -.-•••-".
Latine, et Ecclesia dicituf convpcatio.- Quo noniine- .•-irOscrileiutme osculo prisMii.QupdPst apertedi-
ma^is/Cdeles teniporls liujus,' bii ampliorem spifi-'. cere i^.Obsecronoii semper ad meerudiendahi ange-'
lualis scientiac cognitionemjappellari-placflit. Quia* los, nori prophetas desjinet, venial jani.' allquando
convocari "propriumcst eoruiri qui audire ac"diseer- 0 ipse qui-tanai.upfomissiis est/"el pf_esenti_esu_ehie"
nerp noruntf congregari autem eTtlapides, vel "alia- JuceTnformei, ac vclut osculum .offereris,proprionie
quaelibet insensibilia possiint.; Btraque.aulem h_ec ore Jallbquens"conforiet; sed el- riiei oris patienter
• portio j'usiorum, unaeadem esf Christi^fide ae di-' atfaclum Su'scipial,.idesl, intefroganleni me de via
leciione consors; quaiiquaih haberit' sacramenta prp salutis, audife alque.erudire nori srieriiai; Quod:
. lemporum ratiorie disparia,'testante apostolo Petro, pfofeetp desiderium ejus lunc; impletum' esse con-
qui ait: Qiiid ientatis Deutri,iriipoiierejugutri super slat, quahdo sicut iri Evangelio legiinus : Sedentein
cervicesdiscipuldrum,quodneque palres ridstri, rieque' tnonleJesu, ticcesserunlad eumdiscipuii e;as,' et ape-
lrosportat-epoiuiriius? Sed per giatiam Domininoslri .tieiis os suum docebal-eoSjdicehs:Bedti pdupetes, spi-
Jesri' Glirisli credimus saivari, quemadmoduriveVilli' tiltt, quonitiriiipsorum:esl retfiiunr rcelonim (Maltli.
(Act. xv). Nanfsicut et noS,; peraeto jam"Dbminicse v). Et-Tursus chm discipulis pf-esehtiaesiise,TiOC est, .
incarnat_onis,Vpass*ionis,etfcsurreciibiiismysleno,' a.dventus'incarnem, dignitatemin memoriam'revo-
salvari speramus;.et crediinus, ila el pripr EcclesiiB': caret,^^dicehs: Beail octdi qiti~videiiiqiimvdsvidelis'.''
pars eahrdeni Domini ac Rcdempioris incafnaiici- Dicq eiiim vobis;quianiiilti teges~c1p'ropMim'citpiei-unt
V«.S3 : TN OAiSmCACAOT 1©85
ildirequm vqsvideiis,'et riprivider~'nl;:eidhdiie qum A,eyangelici, per uflctionem"Spifilus irt viftutum "anio-
hudiiis,iln6riaridierunt~(Luc.*).-k^ rfeni pfbliciunt; Et quideih 'lioiia efant unguenla,
-os"shiiniVnt inaudiia 'saicula \Fbtte, sasculo]gaudla qiiibus propliet_eet sacefdotes visibiliier uiigebarifuf
ceelgstis 'feghi-prorflitiefet, ciim toiies arile prbphe- InTege; Sed-opiimk sunt illa uhguenta 'quibiis apo^--
fafrirhofa aperuerat,quibus'suiim';saecuIopbUicefetuf stbll siinT apostoJbfurhque suceessores invislbiiiief
advehtuhi: PbstqTiarii'aulerii SynagogaDoriiinum ve-' iincti. "DpVqnibus ait Pauliis : -Eiqui unxil rios Dqus,
nire desiderans",pfaedicahtibus eum pfb.p_.ei_s,ait': et qui sigiiavitndsfet dediipignus Spititrisirieordibus
''Oscutelutme'bsculoctissui,id est,'ipseinibi donasuae nostris-(il;Cor../.i).-Et' apoSlolus Joarines : Eiivos
dpclririifiimpef iiaiurVfepehie'ad'ipsum,;cuj"us- desi- Unclionem,qudm qccepisiis tiii ea,iii vpbis hiarieut
'
d-rio flagr-abat, yerlia cbnveftens"s"hbdit: (1 Jean.\\):Eirt6h rieeesseliabetis,uialiquIsdocedl vos,
j~Quia hteliqra sdrit .iberaiuairirio. Ac si patenlef sedsicuiuricllpejVsdobetvos deomiiibris,elC.-(lMd.).
dieefei: Ideote advenlre, VuispculiS fecfeari cuplp; Item- ungiientis Tfagrant bpiihfis". cum oplhipnem
quia tu_e duWedopf-csenii8e"chrictis"ihcompafabiliier bbnaesuaepperatiohis vel praedicaiiOnislongelateque
.eis,;qu_e;pefpra_cones adveritus tui misisti, murieri-. ~profiihduht; sicut' ipsi aiiint-:'.Deo' quletn graiia, qui
J.usaniecellit: vTnum quippe fefyoreni sc.eri_ia.Te- seinperdriuihpliqi ilbs ih.Clirislo Jesu; ei odbiem no^
galis, ubera vefp dicit rudimeiita evSngelicae fidei. P tiiimsumlridnifesiatper nosih.qmnrfpco (11 'Cot'. n);
De quibus ailPaulus:-Lac vdbispoiutri:dedi, riories- Re.ddifautem causam quare- ubefa -ejus " ' uhgueritis
"
ctimHI Cif.m)' Et iiefom : Nori erilhijudicavi riie fragreflt opii.riiis, dum.subjungit : •
scire aliquid. htier ves, HisiSesiun Cliiislum,~el liiiric ;• Ofeimieffuspm, riomen^^ .tiutti. Neque enirn mifan-
criieifiimni (l"Cor. ,.n). tJbera ergo spoflsi nieiiora diim si nienihfaiJlius redbjeahi '•iingueiitiSj qiiiaVab'
SuiftViflP, quia fudihiehia' Nbyi Testameriii, quos- pleo Pomeri' ipse accepit, iil uhctiphe Christus, id
'
biiriqiie ex aqua ;et Spiritu regenefant, iriox yiiae est^ uncius vbcafetur. Illa niiiiiriirh videlicej, de-cpia
cbelestisinlfoilu-aptbs reddunt, qriodlonga legis pi- Vetrnif-i^lX^opiddpmrixU^etim Deus Spititri sahcio
.Befyalio riequaqu.am faccre valebaf, pe irihis qui- e[ vttiule- (Act; sf. Solet quippe appellatiorie blei
dem qui gustu supernai suavltatis' accensi veraeiier Spifiius •sanctUsihfelligl; ieslimie- propheta, qiii- ih
dicefe Deo poierant,' cum' Pialiriisfa.: Et poculuht ej'iisdemsporisiTaudibus "ait :Uiixii teDeu_,'Deus
luimij iitebriaris-.quam. prmclarum' esf (Psalj xxii)! luus,'^lcdUUiiim prds cansoriibiisiriis (Psai:"XLIV);
PrbMnie Aposiolo, quldicit: jViVitTenrin qdperfe- ; Oleuffl efgb non siillatuhi, sed effusum homeri ejus,'
ciuiii lex (Beb'r:vn)i. SiaulempberS Chrisij, idestj. . quiasicutdeIHQ pfiECursor'suus ait: JVoitad meh-
primordia Doiriinic-e-fideimeliora sunt viiio legis;, suram datDeus Spirilurit.:Paier eriim diligit .Fitiutn,
qiiantomagisyiniimChrisii,i.d est,perfeciipdoctrinae M et dmnid;dMitiri-iriqhtiejus(Joan.m). Qui eiiam iii
eyangelicje, cunctis jegalibus caeremohiis pfaestai! Si electissuis blei''effusl flbihiiie, nori Tmniefito cen-
sacramenta incarnaiionis ejusad vitam miituiif, qrian- setur, •qfiibusin _carne app-irens, Spiritus sui charis- ,
Tum divinitalis ejus agniiio, quaritumyisio glbrifical? niate Iargisslme Thanavif, ita: utea qhai.in Unapfifls
Nariietlpse sponsus nph solumJac,seiivinuin se liabefe genfe Judaeatenpbahtur occulia, nflric iri toiius orbis
significat,.eumih sequenlibus-dicit; Ribivinutn meum Tiries gfatiaVplara peffoflerity adinipieTa: jam pfb-
cuni iacle meqi Quanium vifto Jegis yinum .praecejle- : -plietia quae •dixeraf : E/funddm deSpiniuineo supet
rel suu.in.niiysiice in Eyangeiio sigi.iificat„ubi,. deji-. oriiheincariiem (loel. _\). Quod*exjjbhens appslblus
ciente; in riupliis Ecciesi_e typicis.viiioyetere, lip- Petrus ait": Dexterqlgilur Dei exaltaiiis_:et,piohiissidne
vpm ipsede aqua"feciivinum, majore prorsus iaude SpiiiluSstiricli aceepldtiPdire,: effudif htic ctoriuni,
dignissimum. £t jure, ubera sppn.si.hpmiriat, quod quodVosmdisiisel audislis (Abii i\). bleunf igiiuf
mulieris est hiembrufii.cofppris, ut in ipso carniiiiis eJrusuihhoflieri'ejus, qhia iioc f ecle' homihaiiir quod"
"
iiiiiio'figiiraie" se Toqui maitifestet.. Sicut; itiam in." estjidest, plehiis Spirilu siiriClorecie nPrriiriatufi'
Appc.aiypsi,qiti et ipse typicus libef est,cum dicit de. quod-agit idem -ejusderii dono'' Spiriius, electoruhi
illo jpannesiVidi in mediq septem cqhdelqbtprumau- icorda : perungensV. ; V':''": '"' •'.' ;"
reqruhisimilepiFilio hqininIkvesiilumpodere{Ap_oc.f): -. , Iddp ddqijesceriiufmditexerMhliie. 'AdoIeScehluIas'
Addit, Et prmcinclumad mainillas zond.auiea.jsed. dicit'ahiflias'\yi__6_ i'n*GliriSiofenat_e;"Sorde^ vetefis.'
neeipse sponsUs,idrest, .Doinin.us noster,-sexus fe-^. hbmiflis "flbjecefuflti Qflae'tahto" iflagis atriprisui
ihinei figuram in se transferre refugil., ciini per Conditofis •Irihaerent,quahtb se agnoscunt' 'sbia ejus
Isaiaifl djcil •.Nunquid£gq1jguialios parere fqcip,ipse gratia, etferiiissibriem phccalorum, et dbna 'Spifiius,'
ridti_patiam? dicit Poinirius, "Si ego qui 'generationem per qiioe!prbficlunt ;in ViriTililjus, aceipefe, TJhde
cdiieristribuo,_sterUisero?El.Hermn:Quon^ sicuir palam-prpliiehtuf _etdicuiit quia- Cliarilds DSi, fadix'
iiiqter blandilur,- ila eqOconsolabotvos {lsqi.u\)'l Et videlicel pmriium viftulum, 'diffiisa esi In'~cqrdilius
iri Evangelio ad c.iyitatem,inc.redulam : Qupiiesvolui. noslrisper Spiritifm sakclutri, qui ddius-^.nPbis'
'.
tongtegar.efiliosluos, quemadmadumgallina p.ongte-; (Rqin. v). Nph auiem'"dhbitafldum, et priores saricios'
gtil piillossiios sub qlqs, et twluisli~(Maiih.xxni)2 perfecta . Doniiriuhi clfaritaie 'dilbxisse, 'eorumque
Frggrqniia. unguentis optitnis. ijnguenia flpiima. pfascatervas mystice adpleseehtujas posse ajJpellaTi,
stintdolia Spiritus sanGli, quibus .ubera Cliristi Tra^. qtii fibr fideifl;Verjfaiis aniiqiii "peccatbris exehipla
grarit, quia doelores sancli, rniriistri yidelicet Tactis calcabant, ac iiDV-C pracniiavitan,spe ih'dhbi_t:secia-
1087 BED-EVV^NERABILISOPERUMPARS II. --.EXEGETJCA GENUINA. 1088
bantur.. IJrid.e unusVex eis cfirtus jamVfulurorum '_ A Exuflabimuseiimtabiriiutjnte, etc, Quod esiaperie
bonorum loquilur animai su_e, dipens: Rerioiiqbilur dicere, Nequaqflam ijpsinos de percppiis flmneribus
«(-tcfuilmj,juvehtuslua (PsgL cii). Sed aplius jam extpllimur; sed.in omni,-quod bene viyimus, exsul-
hcec Npvi Tesiamenti liaeredibus Congruunt, quia lamusr".;imo. semper *xsuliabim.usVetiietabimur ia
proprie-pef lavacrum gratise in adppliQnls filiosDeo tua.roisericordia; memores per omnja, quaflla nps
geiieranlur; Qui eo magis illum diligunt, qflo majora pietaie recreare^ quaiiter ausleritatem Tegis gratia
illius dona percipiunt, jta.ut mox soluticarne,si recte fidei-eyangelieae miligare dignalus es. ,:; ."
yixerint, coelestis regni gaudia conscendant. _ Recti diligunl le. Idep ooii. jn riobis ipsis, sed '
.-Trahe me, pps. <ecMrrettiu.sV.Hucusque Synagbga. exsultabimus et la.labimur iu te, mempres donoriiin
vpxest; hoc est. illius plebis quae iric_.rnaiioriem tuorum, quia.omnes qui;recti cofde 'suht,te ante
Sajvatoris fide devota pfaecessit, quaejn principlo omnlaet super omnia diligendum esse didicerunt.
carmitiis, prophetis crim Iqngo lempo.re praedicanii- Keque omnino recti esse ppssunl qui luo aliqiiid
bus respondit: Osculetur me MCUIOotis sui; id est, amori pra_ponunt, a. quo solo. habent tptum quidquid
appareat ipse, el, ore. ad- os loquens, exemplamihi bpni liabent. Et intuendum quod supefius ait, Ado-
yivendi., ap dona Jaf giatuc. Deifldeversiculis sequen- lescentulm dilexerunlte; nunc autemj Recti, inqhit,
tibus, qiialia ipsa ejus dona esseht, jqpanlum anima- B diligunt te. Colligendunique^ quia.nbn aliud adp-:
bus castis diligenda, signay.it.,Jline Ecclesiae vox lescentiam qiiam reclitudjnem cordis diserif, cum,
subinfertur, id esi, eprum qui post lempora incarna^ qui deposita veteris Tiominis ifliporitate.- novuf»
tionis illius.adfidem veneruiit. lHaehim priusDomi- liominem ihduerint, qui secundum.IIeum Creatus
'
iiflin yeriife, ac psculum -sibi pacis afferre precata est iii.j.us.iitiaJ;et sanctitate, et.yeritate. Item: rpeti
esf; haep eupijaih yenlsse in Carne,;jam ;ad coe!os diligunl te,: quia nulli Domiiiiim-reVefa .-diligert^.-
redisse scieijs; non iiltra ialiter;ad se desceridere fla- iiisi reeti. possiint. Quicuhque jenim fectitudineni
gitai, sedipsa potiuseum ad.coslos sequi desidefaf. justitiae, vel actu, vel dicto, vel e.tiam eogiiatu im-
Quod,qnia per seipsam fie.ri;hfln posse conSpicitj pfobo violaverint, fruslra se Conditprem diligere
nierito ejus,_adquem venire pptat, ducatum implorat. -dicu.nl,cujusmonita fonleflinurit; llmc^jceiijrn.char
Trahenie, Inquil,. posi.e cMffemtts.Ac_.siaper-te.di- rilas Dei, ut mandala ejus cuslodiamus_sical Joanfles
cat.: Currere quidem in viis Tuis,. tuorum pperum evangelista tesiatuf (/ Epist. y). Postquam yerp
sequi vesfigia, quae conyersatfls in terra signasti, ad sanctaEcclesia in,cellaria Chrlsti perducia est, vi-
fe ih poelis praesidenlem peryenirj? cuperemiis; sed - dclicet per coghitionem et spem coelesiiuro"bbno-
'
quia siiie te.niliil. possUmus-faeere,;precamur-,,ulnq- ._ rum, pbstquam eum recio corde diligere,, aiquein
liis nianuni dare digiieris;. nps lufl suhsidio a.il te ej.us solum gratia gaudefe et exsultare diditjit,"
-currente.s. adj'u'ves. Sic eriira soluminpdo,. vel fecte restat osiendi quid pib eodem amofe illiiis,ac prb
cur-rere, VelcursumcPnsummafeyalemus, si teduee acquisilione -bon.>ruin quae gitstavit, cefiaminis
simul et adjuipre curfamus. JJride et Apostolus, qui. subeat, quid afflicfionistolerei: . V -
. glorialur,- dicens : Bonumjceriqriienceriavi, cursum Nigta sum, eic. J.'gra scilicet adversitale pfesstiT
consutnhtavi,fident servavi (II Titti.nj, alio loeo ma-> fafum, sed fbrroosa decore virfulum; imb-ianio in
nifeste docet, utrtim jpse per se gressus dirigere- conspectu interjdi arbitri Tormosipf, quaiitb niflpiip-
posset, an Domino irahente currefet; dicens; Sed ribus irtsipieniiiim vexata et quasi foedaia pressuris.
plusillis pmnibusMboravi; nori autem^gq, sed grtilia Filias autem Jerusal.em, quibus htec Toqiiitur, aniV
peitnecum (ICor.nv); Bene auteni cum singulari mas. dicit coeleslibussacramenlis imbiitas, coelestis
niim.efo dicalur,-Tralte me, subjurigitur, Curremus, habitatione patriae suspiranles. Tlas enim in tribula-
_quiaet una est per orbein.Ecclesia Chrisii, et haecex tibnibus Suisconsolans sarictaihater ail; Nigrasum_,
mullis fidelium consistit aiiimabuS^-qii_ehoc iri locp sedformosa, filimJeiusaieiri^Kc si aperte dicat, Vilis.
ado;jescentul_e;vocaniur,propter vitani yidelieetiiovaa quidejh nimis in bculis pefsequeritium appafeo; jed
conyersationis, - •'-;.; '.-... .'_.-...-.,-
p anfe Deum veritafis confessibiie glofiosa fefulgeo.
„Intrpduxitmq rex.in ceUarid su% ^^CellariaRegis ". Uride yos' mirijme ppoftel coflirislafi iflliuj'us Ia*
seterpi suht ipterna gahdia patriaeeoelestis, in qu_e bpris exsijio,' quae:supefn_e vos jiatfia.; cives esse
nunc inlrQductaest saocta Ecclesia per^fideih, in fu- recblitis;;qua. ad -visibrieinpacis. sempiternae, pef
. iufo plenius intrpdhcenda pef fefli. Loquitur autem sa_cuiilabentis advefsa properatis.
ad ado|escepiulas spgnsa, id est;.Ecclesia Christi ad Sicul labernacula Cedar,e'C, Cedar IsraaelisDlius,
animas fideles, sua videlicetj membra, nuper .In fuit, de quo dictum est: Manus ejus contra oirines;et
Christo.rehata. Ideo deprecof spQnsuhi,ut.nps post se manusoninium cqnlra eum (Geri, xyij).;Cujuspfaesa-
currentes, ipse- data manuj ne deficiainus, adjuvct; gii verilatehi, efexosa omnibus Jiodie Sarraeeho-
quia jaih dulcedinem- regni cpelestis pfaelibavi, j'ain rum, qui ab eo exorti sunl, hatio probat: e.t Psal-'
gustavi pl vidi qupniam siiavis cst Dpmiiius. Jam misla angoribus obsessus affirmat,;cum ail -.Plabiiavi
Iiona.qu_e:mihI sunt in ccelis parata, ipso revelanle:,- cumliabitdntibusGedar, tnultumincola fuil anima riiea.
cpgflovilMoxqu.econversa ad eum qui haeesibi re- -Oumiiisqui oderhntpacem, erampacificuslVStil.cxix).
yelavif, regera ac Dominum surim, gfailas agere.pro Neque enini Davidaliquid odiofum.ab-ipsisTsmaeJi?
lieneficiis ejus accelefat, diceus.•- _ _ '; tis pertulisse legiiuf; sed vplehs exaggerafe mala
1089 IN CANtlCA CANTIC0RCM\ALLEG0R!CA:EXPOSITIO,;--LIBV TI.V 1.090
qua?patieLatura:Sahle vel c_eteris adversaf.iis ejus, A A gai,. sed catmnu.iicarii.esChristi passiptiibus:gaudete<
se gentis Tmpfobitate vexari .questus est, quaecura ;." (IPetr. iv). -Ef quidem sblis .iii3ininefaliquando Dp,->-
nullo homihum aliquafldo patem habere curabat.- mihus ipse -signatur,-sicutde ascensione ejus dictuiri.
Al eontra, Salomon-et noraineer-at et viia paeificus. esl •.Elevalu.s esi sol, et Imq steiit inordine-suo,-:
Denique, ut Scfiplura teslafur, omriqslerraruni reges< aliquarido electiejus, sicutipSe';.d'icity-.J«s'ii futgebunf'
desideraiant viderd faciem:Salomonis, ,-ril auitirent; sicut sql in regno^Patris \mei:(Mdtih,). iii). Sed., lioc;
sapieritiam,quam dederqi Deus in :cqrde,:-ejris. Qiiod lpfo nielius tribulationum- ardor solis -appL>IIaliqne,
-ergo ait: Nigrasuni,' sed :farmbsa_,sicut labernaeula' -figuratur, j'uxta hoc^quod ipse.de jactis in: petram
Gedar, sicui pelles-. Sdloriionis; iia distinguiluf; pt- - ' Seminibus.aili Sqle aUlein eri~q-msiuqvx:runi; .el quia.
nigra sit: sicul tabeinacuia Cedaf, formosa sicut .ion htibebaiit tadicem, atuetunf (Ibid.): Qiiod post-.
pelles Salomonis. Ita est enim stepius cbscurata mpduhrexponens, itadicit iFac.a qulem tribhlatipnp.
afflictibnihusiiifideliiim saricla.Ecclcsi3, quasi gene-> -elperseculione. prepter-verbim^pntinuo .scandatizan-x
ralis mundi loliris.essel iniriiica, Implelo;Verboqflod- - lur{lbid.); solisvldelicet vocabulo tribulalipflem et
ait Dominus, Et erilisodio qmhibus_ptdptetripmeri persecuiionem figuralain esse declarans.-Sicut ergO;
ineitm (M_atth.x). Ita_ semper •est in corispeclu sui lii qui dpmoresident.quieliicandldiores, saepe;halieiit:
Redemptoris decora, quasi veredigria sit, qflam1? artus; at ,q.uiiu vinea vel Jipfto,; vej ajip qupliliet,.
ipse.Rex.pacis ihyiseie dignethri Et nolandum quod subdivali ppere se exereerit, mujto pJefumque: sple:
Cedar, ijiso j'am" noniirie, qubd tene.bras sonat, vel membra.Tuscantiir., ila et sancta. Eccles.ia, quo-.ih-->
perversos Iiomiiies yel immUfldps spiriliis -insinuatr slanjiiis se ad cerlamen spirituale accihgit, :ep fer-
SicuJ Salomon quoque,<.qui,interpetatur pacificus^- - yeiitinres.conlra se antiqui .-lipstis
assurgere cernit-
ptiam niyslerio nominis ipsum indicat;de qub insidias, Et-sicut Iaudatur saepe ,peccalor iii deside-;
scriptuni.est, Mulliplicqbilur ejus iinperiuni, el pqcis riiS;aniifloeisua3,-.etqui iniqua; gerjt, benediciiuf, ita-
nonet.it ftnis; super spliuni David, et super regUum noiinunquam exprqbraiuf justo in yirtiilibus anifliaa,:-
ejus, el c_eter_i(Istii. ix). Et-cum diciturnigra esse sua. ; et.quj fccia gerit, maledicifur, Patllo alje*
Ecclesia sicul laberftacula Cedar, sic, m--nou pfo slante, qiii ail, Mhledicimurjei benedicimus;persecu-:
yeriiaie, sed pro jestinialibne insipieritiurn ponitur,' tioneiifpalimur, et SHstirieiiius;btasphetnamur,'-ei
"qui etiam puiaril hiatisipnem in se viiiis yel ma.igiiis obsjecramus.(1Cor..iy), Sed hiijns infucationem hla-j,
splritibus pf-ehere.; Cuni, yefo fprmosa siCut.pelles spti.cmia_paryipendendam fidelibus, jifloinh.ac.gaur*
Salpiiionisappellatur, sicMtpro.yerilate exempli. po-j;; dehdum,docet'-ipse,: ciijuscausa pfovenit- Dominus
nitur, quia, sicut Salomofl -Tenloria.sibi de _nOrluo-'\ -S dicens, Beali estis, cum maledixerinl vobislioipines;e\
rumpellibus animalium faceresojebal, ita Domiflus v si persecuti pos fnerinl,'et:dixerinl pmitemalum.qd- .
Eccl.esiam sibide^illisVeongrcgai animalibus," qti_e versum.vos, et cajiefa (Matth. y), Quia. ergo sancta
desid_eriisnpveruni reniinliare earnalibus. Unde.di- Ecelesia, ; inius se qnidem fide et vifiu.libus yldet
.cebal ad omnes t Si ijuis vult posi me veni~re;abitegel decoraiam, sed Toris.pefsecuiionlbus adustam esse
§emelipsum,:el:tollatcrficem SUain, el.scqttalurme . lestatur, resfat os.iendpre lifide priiiiam .perseculio-
(Matili.xw). Et Apbsjblus,,ilf(iiit^caie, iuquil, riiemh nem rabiem.ppriuierit.Sequitur: .. . -
bravestra, qumSttnlsuperterrani (Colass. lii). Quidam Filii niattis niemptignatiemnt conirq tne, elc. Vox
Jianc sentenliamila legentes, Nigrdsum-,sed:forniq-, , esiprimiiivgp"Ecclesjae,,qiiseali-ipsaSynagpjja, depua
'_ sa, dicunl qupd,Ecclesia nigra sit in carhalibus suis, ; cafnis ofiginein duxil, tribulaiibiiuni bella suseipif,
yel falsls ffairibus shis, sicul tabernacula Cedar; sicut Actus Apostolorum pleriissiifledocent. In.qua
formosaahtem iri^spifithalibus, sicut pelles Salomo- senienlia primo nplandum quia merito..se.spphsa
nis.-yenim si atiendamus quod de Domino fcriptufli CJiristi sOle deeoloralam asseverat, quae yelut opus
esl, yidimus eum;;el non habebalspeciemneque deco-t subdivale, in vineaipsius excolenda siye custodienda
feih(Isai.-_Ai.);"qflbdnon.-depeccatoejiis, qui-huilum agere splebal. Unaauteni eralVGiiristi vineain Je-
omnino habuit pcccaturn, sed der passipne dicfum*'; ^ rpsolymis, ipsa-yide.iicet Eceiesia -primitiva, qpae
est, constat profecio quod .Ecelesia; quoque -rion•',.die Pentecosl.es , id est quinquagesima Do.minieaV
prbpler^peecata vcT jeecatoriim" vilia,. sed propier' resurreciionis, adveniu Splritris -sancti dedicaiaesi.
teniaiiones:pass|onesque--Suas, p,iiibusi-indesinenter.'. Tiuj'us eo lempofe Cuslpdesijisj iuere apbsfoli,:At,
exercetur, nigrafli se esspperhibbii Quis'sensus se- "postquam persecuTi.bnefacta, tpniporibus heati maf -
queniibuseiiahi yerhisafiirmalur, ciimdicitur : '-.-,_tyris,Stepliani:, dispersi. sunt.oinnes per regioiies
,; U. Nolite-the considerare, jduod fqsca ^uni, -etc, Judai-e et Samaria?, pr-etpf apbstorps, cohligil ut
Quod est aperte dicere : jSiolitenie, o >fi.liie..Jerusa- plures esseiit vine.se,id est, .pliifibus iu locis eecjesia.
Jem,- id est,' ahima p_eodevolaei quodTiomiriibus; fessentClirlsli, prasdicaiilibus.yefbumels, qui fuerunl
sim despecla mirari, ijuia lentationum a.stus,rquas.i Tiuc illucque dispefsi.piyiiia. 'qiiipp.eagente pfovi-
prp interna.mea pulcliriiudine sustinere non cesso-, deiitia , ipsa dispefsio Ecclesi-e Jerosoiyiiiiian-e..ofc-:
ioiis mereddiditobSeuram,.=quam famenirrafia coe'- . casioVfuit plures consiruehcli ecplesias.';lJiide bene
--leslis inlerius venustara^esse dpnayii. Cui estsimjie. qubd nostri codicesTiaberit, Dispetsi sunt; -Iri"Gro_co
appstoii Pelri r.C/iarissiintjiiiilitfimimriin fervore,quii . diciiur diesparisan, id est, disSeihinati sijht per re-
Mdteritdliominvribisfityquqsi - ; gTotiesiudaeoeet Saihari-e. Et' paujp"post ',-Qui eigo
1091 BEDiE-YENERABlLlSvOPERUM.PARSII..— EXEGETICA-GENljINA. 109f
3.issemTtiafisunf_'ihatit evarigelizantesverbum Pei : A.Quipascii. oves suas, inler ea> cubat in meridie,
volentes nquidem quia corda fidelium suorum, ne"fervore tentalioiium
quia iiimirum persecutores nl.iitlaei^"-
Ecclesiam, detufbabant, sed rio.lenles, seminarium ihlus afescanf,. memoria siipernai suavitalis reficltj
verbi latius cxspafgehant, uhamque in-Jbrosolyniis etin eisipse propiijusmaner.e cphsuevit. Hincetiain
Ecclesiam persequeudo, nblentes IateTnhlfas Eccie- Bsalmista didit, Dominuspascilme, e.t nihil mihi
sias Jieri, feceruht. Cunj efgp 'dixisset Ecclesia pri- deerit;in loco pascum,iibime-collqc'avit(Psal, xxn)..
mitiva obscuratam -se esse afflictiohlbus:, eo qflpd Hinc Joaunes, Qui manet in.chdritale,: in Dsqmdnet,
filiihiatris suas,"id est,;Synageg_oparricidiali eam etDeus in,eo{IJoan: iv). Quia ergomiilti pseudo-
bdiO impugnariiit, subjecit cbnlinuo quantum ipsa pfophefae exeunf in _nuriduni,'<licenles,Ecce hic esl
exearumdem afflietionum incursibus prbfecerity ad- Chrislus, ecceillic {Matili.%xiv), becesse Iiabet>sem-
dens^ex pefsona eorumy-quibiis priedicandi cura per Ecclesia Christi<diligenti: exploratiohe dignos-
commissa est: Ppsuerunt me cuslodemin vineis,'vi- cerey.qui sint £111,in .quorum ipse "professione et
neairimeamnon cusiodivu Ac si aperte dicat, Iloe opere possitinveuiri; ipsumque piis vocibiis; ufse
iriHii aceibiiaspefsequehtlum comhfodi et utilitaiis demonstrare .dignetury exorare : Tndica mihi,' in-
aitulit,-'ut plhripiarum esserii ciislos viriearuni, eccle- quiens,' quehvdiligit anima meq,ubipascas, ubi cubes
' .- "V " >::
slariihi yidelicel CJirislijpbslquahi vineam -primi.ir Birimeridie;
vafli, ideSl'," Ecclesiarii <Juamin Jerosolymis prifrio "Ne'vagariincipiamper-gregessodaliumtuorum, elc.
radicare et cristodire' coepefam, eofiim turba dispef- Ac si aperte dicait, Quia muliifaria me :adverSantium'
*siit.;.N6ncustodisse afltem vineam, non ad menlfeiri, pefsecuTiO, insfar -meridiarii ajstus^afficit; -obsecro
sed ad.locum refereridum esf-: nauique ab Jerosoly- ut declares niilil, o Redemptor et-Prptectof irieuSj
mis qflidemfunc EccTesiiepofiio, non miriimapef- quibus iri' locis- invenire queam eos qui tuae sint
-secutionis gratla secessiij quae lamen Tbtam' fidei pfaeseniiaegratia refeCti,, quaeque-sinl ex omnlbus
iritegrilateiii fixo in corde reiitiuit, inio etiafh prae- dogmata quac evahgelicae tuae cohcinnant veritati;
dicaiionis officium,'"tit praerati sunius', devofo ore. ne le diiilius differerite subsTdiuni,erfantiura fofte
Bflscepit.Qiiidam hoc qubd dicturtiest, Ppsrieruht cqnventicula ihcufram, quaeabsque tub ducaiu viani
riiecuslodem .»»;v"meis,.vinearif- meam npn cusiqdivi, veritatis ingredi nuHaienuS possum.. Naih ef \i~crd~-
ilaiJistinguenduhi:phtaiil, ut yiheaenomine, Cliristi tiei possuht hon iricongfue sbdales-ejus ajipellafi,
signeluf Elcclesia; vinearuiri vefoappeHatiorie,'mul- 'iiiVquanlum~nbtiiinisej'hs veTconfessibnera vel niy-
lifaria Jegis decreta , aC;divers.epliafissebriim tradi stefia.cifcumferuiit. Annbiilia.c ifeeitsponsa'Chrlsii,
tiones" intelligariiur,_Et~posuerunt; iriquiuiit, Ecele- - cum venientibtis Antiochiam pseudoapOsloIis;vlde-
siam in vineis, qui "fidelescogebaril circuflicidi,,-et liCetsodalibos ejus,ac pr-edieantibus.^nia tiisidr-
carhafis legis cueremoriias observare. In iqui.busiile cumcidamini secunduin: Mriysen:, rtoif potesiis salii
eraf j qfli ait, El per Omriessgnagogasfrequenier pu- /?et't.(Ac{..%xxyii),jam faiigata hon-miuimo Tervore
nieriseosqui eredebant,persequarhsque in exterascivi- sediiionis ac quaestioiiis, tandem misit Paulu_h;«t
iafes (Act. xxn). Ideoque vineam suam nori ciislodivit, Barnabam j ad apostolos ef seniofes inJerusalemj
disp.ersispef eum ab jerosolyma fidelibusnbn paiieis. digiibscere ceflius -quaeesset verifas Evangelii? Fi-
quasipalmitibhs vineae co3lesli|. Ciijus. tanien iride "hitoque confJiclu probatuhiPstirieis, pjios Jacobusj
neqflaquam valuit fadix evelli; Sed quia qiio major etCephas, et Joaiiiies.-el quos apostbli caelerierp-
. adversitas pravorum Tidera teiilai electoruin, eo iji- diebantj pastofem et ThhaTjilatofem.esseDoniinum
sianiius necesse est aUxilJuihinvocciii Redeinptoris, Christum, atqueejus ovile caslum a gregibus soila-
rccte sancla Ecclesla, pbsiquam filios niatris *sua> lihm, hoc est \ ab haereticoruiflpopulis', ejus Eccle)-
conlra seihsurrexjsse, poslqiiam vlneam suam ho- siam esse tutandum: Aii.jion liaecet sequeniibus saepB1
fum ihcursiohecohcussam Bsse cOnquesla.est, me- lempOribusSponsaTaciebat Chrlsti, cuiflTiiiismalfis
hior Dohiiiilci promissi, qho dicfufliesf, Iri mundd -sure cbhtra se pugnantibus, id est, exortis ex se
pressuratri habebilis;,sed_cohfidite,ego vici inunduth D cpntra "seiiasresibus ,Uiox-coactis in:tinflm Patfuhi
(Joari. xvi); sollicito ad ipsahi'COrde cohversa ' pfe- cPnciliis, qnae fidei essetveritaS,-sedulaquaefebat?
calur",dicens : "_"".'.'' ,:., Veruth, qflia eadem sponsa; id est;- Ecelesia Ciiristij
1 Itidica milii quemdHigiiqriimaniea, ubi idscas, efc. dum auxilium praeseiili_eejuslh'tfibulationibus; suis
Behe auiem ehm ciijus pf-e'sidiiim;flag'ilat,'dilecfum feqiiMsset^subjurigit^ex^persoha -'inUrmantiuhi._Ye
anima. suae yocat, quia qupgfivlhs estpericuJumde vagari iricipiain per tireges.ddaliuhv ttiotiihl, sfatirh
qiip eripicupit, eo amplius illum pef quem se eri- eauideni: frepidatioiiera illius ipse-befligria ihcfepa-
piendam ribvit, diligit. Gui siruile eslillud.Psalmisiae, lione redarguit,. quasi illud evaflgelicuih, dicens:
Diligamte, Domine, virlus mea (Psal. xvn). Quod-pst Mqdicmfidei,quate " "
dubitasii flalth; xiv)? Nam se-
' " "".
ldcirco te tola menle : -
aperle dicere, diligerefioh quiiur
desino, quia me sipe tua graiia niliiSyirihlis habere III. Si 'Ignotas ie, o pulcltra'ihter tnulieres, egfe-
posse cpnspicio.Quenj etiam paslofem esse signiCL- dere, elc. Quid, inquit, ila Thijueris, quasi a irie
caf, dum dicil: Vbipascas,ubicubesrneridie. Juxta hoc possisin tentatione- ulla ratiqne •desefi, leqfleiii
-
quod.ipse:inEyangeJiotestafuf ,: Ego sum pqstorbo- custodiehda abliostibusKGStrai vineaniihio;feryorb,
nits, el cognoscomeris,etcoghescuiiimemem(Jotiii.x). quasi Tnefidiahi sbltsVdbhigratam esse queferis,
1095 IN CANTICAGANTIGORUMALLEGORICAEXPOSiT.O. —-LIB. H.; 1091
quani ipse per lavacrum regeneraiionis, jam pul- ,A lunc columhaTgriisilJustfabai,':vEgypliss "veroTur-
chrarfl iiiier mulieres, id cst,"iii.ter aTioruriidbgma- mas deiisissihiae Obscurabant .tenelirae, ita ut iblp
ttim synagog.isesse donavi,-sed pulchriorem riiulto, noctis tenipore ad se Inviceih accedere hon possenl;
tribuIalionuDi cxaminatione feddendani esse dispo- in huj'usquoquesa!culinocte seriiper aginOhdesinit,
sui ? ^QuodsiTixc ffirie igiioras, nec [tiunc?] lemi- cuni superna dispeiisatio justos areprobis certa" ra-
hiscefe quia tiemo corohaiur, rifsiqiii legitiriteceriq- tibiie secefnens, Jios suagratia Iffaillatnilos in-.rne-
verit (11 Ttw'.Ti).'.Egrederei"arrieo corisoflio, et abi fila caecitate relinquit. Sed et hoc, quod ubi admare
pbst vestigia .gregum;id est, errantiiim acnis inii- Riibfuni ventnm esi, .fiiiiTsrael divjso gurgite' libe-
larev cum tejpse roagis"unius_mci gfegis custodeih fanlur, j-Egyptiiautem, reversis ad eos aquis,. ciim
esse decfeverifli,. cui uhum esset •ovilej* ct uiius equis suis deniergiintuf et curribus,' honne maiiifb-
- --• . siuih est, quod ipsa moflis unda, qiiao cunciis. oc-
pastor. '". V ,
'
Et pdscelimdosiuos jiixlq iabirhaculapqsloritm. id. cursura est morlalibus, fapiat pravos ad iiiteriiiiiii,.
est, perdiios 'riiitfi audiiores, Vsecula' insipienliuiii piisiier ad saluleih; resefet ?.Cetera" qiioqfle', ouae
docirinas inagislfbrum:, rciiciis yeibis prudentum, ,erga eumden^equltatum Dei.id es', Israelificahi ple-
quae per magisirofum"corisilium-dahtiir a "pastore.._ bem tempbfe _3igyptiiepefsecutibiiis acisi legimuSj
lirioVNaiiiqueipse qiiidebi te, si me diligis^ nfebs B quo diligentius explananiur, eo clariiis inyeiiiuiil,iir
a^nos, id est^ sTmpliciief ,hiihT"et innoceriter s'er- in sarictaeUiiiversalisEcclesiae," cuj'ushaecporiio erat,
vierites animas vcrbo salutis pascere; jussi; inritaiii praeces^isseTiguram:'__lt;quoniarii in hoc versu doce-
liuic officlotufafn te irnpendere volui, ut malles fhr, *qu'0modbDofnTniisEccleslaiflinter aclversajirbv
ciihctii pall adversa, ipsifls eliam hvortls'shbire ior- tegat,-restal bsiendi quantuni ipsa Eeclesia occuy-
meutuin; quamab ebrum pasTibnedcsisiefe. Qiipd-si saniibus adversiSj eju.dem Domini ac proieclpfis sui
'
ignoras,Te sub Iiujusmbdi cohdiiione fhlhj esse de- . scrvet amorem. Subdilur : , '.'...-
spoiisatam","tuospoiius Iih.dospasee, id est, erratieis . - Pulchrm. surit genm ium, etc. Tnrluris fer.fur haec
sociata doclqrrbus praebe luxuriosis ersupefbis; qui essenatura', ut si jTigaiissul fuerii...solalio deserta-
et recte hsedi vofcantur,et lulhaedi," yidelicet quiad hulli uiierius alteri copufetiir. Qiiod Eccjesiicc.asii
sihistfahi sunt injudicio ponefldi."Thi vero.qflia tali congruentef aptiitur, quie eisi. Dominisponslsui
rCgirlain'mafldatofum, sed juxta morte viduala est, lanta lamefl ejiis lhenioria, quem
' "nonjirxlaflieorum
thbs magisjhsliiuuiitorerrofes , id est,' eos quibfls resurrexissea mortiiis, et in ccelisjaiii regnare no-
antequam mihi j'uiigereris, reteiita es. Noh baedjui- vitjieneiur, ut riullaienus externofura;possii recipeie
" fem
jiibendo Domihusrseii poiius niinitaDdOioqui- p cphsoftium, solp' illius. ad^uem se quandoque per-
tur, et insinuando quld proveniat els ; qui lenialio'-- veuiuram "speret,;amore conleii.ta. Unde doctoris
iihni'iidvefsa non ferentes, ab Pcclesiasl;c_ese pacis eglegii verbis edbcla .::_sp]etv pfoiestari, quia-^eijHe
unitatesecefnurit. Siciit In Evaflgeiio, cuin ait: Aut inors, nequevila, nequeangeli,neque principalus, ne-
•fricife-arbofem jjbnam,et.frucluhtejus bpritim; arii queihstantia, neqriefu_lum,.ne4uefqrtiiju{o,neque al-
faciiearborem inalam, ef'fructuni'ejus riialum(Miitihi liiudo, neque prpfuiidum,nequecreatura qiia polerit
xri)'. Noh nbs malumTacere,praecepit,'sed quaemale- iwssepttrareji cltajilaie D.ei,x_uceesiin Cittisto Jesu
Tactores irianeat inerces, edocet. Quia vefp Doriiiiiiis Domijio.nqsiw(Roni. VIII_)..^Qupnjam ergo 'i.n go.nis
"saiiclam Ecclesiaih hori vhll ignorare seipsahi, sed sedes splet' esse pudpris, recte sanct.aeEcclesia) fi-
'
diligenfereiam, puid h se doriofurif accepefit, pjiid . roenti, ne forte pej. exeinpla pravprujh a via vpritaT
prb ainore sfto pati yelagere debeat, ediscere chjiii, fis errando 'diyerlaf(Iioc est qjipd ail.: .Ne,vagqri in?
eoriseqiiehier.ipsl qui'""sii 'ejus status liisiiutat, cuni cipiamper.gtegessbjt1aliunilriomm),ips\us\cril_\iisre,-
subjungit :' .-'" ; ..' ; spohsp diciiur: Pulchrm sunl genmlum, sicul lurluris,
- Equilali.tirieoiiicurribus Pharaonis assimifavi ie,- Quodcsf dicere, Tanta le verecu.hdiaesaluiaris vir->
airiicatried:^Equltaiumquippe suum vocaf exerciniiil iute decorayi, ut a castiiate prbmissaemilii fidei,
fiibVruinlsrael,quos de servitule; ;__Egyj)iialiberalis, j) nullb unquam iabetilium rerum appeiitu, nuliopra-
"pefmafe Ruhruni-eduxltiil desertuiri, atijue iiiJef- ybruin dbgmaium auditu, corrupfa resilias. .Qtiaesjt
fam prbiriissa!blim h_erediiaiis:inlr6duxitj'deiriersis autem niaximaeliiijussbbrieiaiiscustodlendaj.gfalia^
in eodeim mari ciirribhsTbaraobis, qui eos perse- subdehdo mahifestat.'.
queris, ad serviiium relrahere volebat. Efjuilatiim Collumluurnsicul riioriilia,e\_i, Per cojlum naniqiie
auiem cuni inde- yocai,*qnia'sichVe(juiialtii aiifiga; efcibbs traficimus in cbfpus reficiendum, et yerba
pra.siclere solei,.ita TuncTegendoci populb Doihiiiiis prbferimus, quibus nostri cordis secreta proxiniis ,
ipse praTuil," einnque per i.ier. saliilis guberriando (Jeciaremus,"Uiide recle in cOlloEcclesia. doclorunr
aediixit. Cui videlicelequiiaruiEcciesiainVsuairi as- pefsona designatuf, qui et vefbo aedificationisrudes
s^milavitquahi sibi per aquaih fegehefalibnis -fecit . iristiluuril, ,et ejusdem Ihslilutionls bfficio, "cibiim
airiicam ; quia, sicut populus'siiperveiiieiitibus Phai- salutis in comfliissa sihiVsariciae Ecclesiae menibra,
raonlsijurribus, "mullo quiderti -lefrore .perlerfitus. transmiflunt, Qupd.yidelicet cpllilfti' recte rnofl.ilibus.
est, sed cccTestitamen' 'pfoleciiofle"salvatus, sic Ec-. assimilafuf.,Moniliaaulem sunt qfiiamenta, qflaevi,r-_
clesiara inter niinas persequenliuih suo-semperdP^ ginum.solent ;co!lo pendere. Qi"iarrivis.etjnoniliuin,
cuit-.fidere-praesidlo."'Nam'et hoe? quod Dei pbpulum vOcabuloplerumque omnia malroharum ornanienla
1095 BED42 VENERABILISOPERUM PARS IJ. -r- EXEGETICA GENUINA. i<J96
designentur •.quia.docloru.m spiritiiaiiuni constanlia l\ tem siinilitudines cum distipclipnibus fiunt argenii,
coeiesiimwyiftutum muiiitur, simulet.decoralur insi- quia ciim nitore spirilualium dietbrum, coalestia no-r.
giiibus,..ut ppte qui.ea quae verbp docehl, operibusi bis arcana panduntur.Et quoniam in hac splummpdp
ostenduht. Murphulse quoque suntornainehta colli yiia, .hon autem etinfuiura talium. slmililudiriifln
virgihalis ; .caienulaeyidelieet aflri contexfisevirghiis, solaliis et auxiliisindigemus, apte subj"ungitur :
el inlerdum etiam.additis axgenli -yifgulfs variatae, Quoadusquetex vitecubitu suoesk Id est, quoad-
utliseesentenlia.prpbat, quse a similitudine mufenae ,usque Christus In secreto suo est, et necdum nobis
serpentis nomen accipiunt.Hce afltem apfe cpiitextum inrgloria Palris sui apparet,.ui reddat unicuique se-
divinarum significant Scripturarum, quipus sjnctse; curidum.opus ejus. Tunc"erii.mF:sicutIsaias ait: Re-
Ecclesia; yenustasaugescit, cumsinguli quiquefide- gem. in decere suq videbunt pculi sancidrum~(Isqi.
iium, perspectis.patrura diclis atque actibus, ntagis xxxni). Undeet Aposiolus : Vita, inquil, vestrq:abs-
niagisgue eliam ipsi virtutibus fujgere conteri.dunt. candita esl cum Cliiistoin Pib.Ciitn Chrislus appa-
Aurum quippe, de quo .faciendasdicit murenulas, ir.ueritvitariostra, iunc elvos apparebitis cum Ulo in
claritas est sensus spiritiialis.; argentum, quo vefmi- gloriq (Coloss. viii), Erat antemTn recubitu suo, id
culaias asserit^ nitor eloquii coeleslisaccipi.lur. Qupd esi, in.abscpndito suo rex "Ciiristus,-nbn solum ante
atitem numero plurali promitlit, Fqciemus tlbi, de 'Biiicarnationem et ascehsioiiem suamin cpelos, verum
iilis dicit per quos hribis Scriptpra sacra, agehte. et - efiam ep lempore, quo yrisibilisniuiido apparebat Ifl
'cooperanleDeiSpifitu, iriinislrataest; qiiprum plu- carne; qhia nec tinic vel clarifiealioiiem assurnpta_
iimi eo tempore, quo Jiaec Salonion pficcineJjafjpd- numaoitaiis, vel a_ternam diyiriitaiis 'glorlam, suis
Iuic fuluri efant. Murenulas efgo.aureas, yerhiieiiia- fidelibus secrnn in carne coriimariehtibusoslendebat,
las argento, sponsae collo circuindat', qiha apices di- quod. oniiiibus. eje.ctis in praemipfidei In futura pot
vinfls ecciesia imbuendos praeparavit.eis quOs fideii- tius yita prbmisil. Verum nostra edilio, quae ex fle-
bus suis magislerii jure pra.ficeret. Mureriuias"Csififili l)ra_0fonte transfusa est, extremam Iiujus versiculi
arle compositas collo circumdat, cum aniflia quaeque parteih, qha dicitur':; Quqadusqtierex.inreeubitu suq
fidelis in bmnibus qii.seloquituf et agit, imp iri.pmni est, sequenli versui, de quo hinc dispufandum est^,
"quod vivit,.et qiibd spirat, coniiriue Scripturis san- jnngit. Acce.ptisvero Ecclesia lanfis a Conditbre suo-
clis Jriteiidit, senstihique suurn et verba diligeiitef adL miineribiis sive promi.ssis,. continuo resppndit, et.
earum-exempla dirigit. SicquejungiiurTiic versicii- qua haec devoiione operum susceperif, subdendo
lus superiori, qugd ideo snrit phlchf_e sicht turiuris declarayit, dicens : '.,...
genae sanciae. Ecclesiae , id est, pudpf ejus jnviola- Dum esset retciri accubitu suo, ete.. Accubitum
tus perseveret; quia frequehs Scriplurae divin» roe- autem regis, tehipusTncarnaiiohis ejus appeilat, per
dilaiio eam errare non sinat. Huhclbcum anliqua quam pro hobis liumiliari, et ut nos efigereihur,
iranslalib sic liabet: Similitudinesimii.faclernvis tibi ipse inclinari dignatus est._ In quo videlicet accubilu
cum distiiictiohibusargerili,quoadusquerexintecubitu. etEcelesiam sham vitali cibo reficere, et ipse bbflis.
siieest: Jn qua riifliirum sefltentia rioiriinearjri clari- ejus aclibus r.eficivoluit. Undedicit •Egqsumpariis
tas proprie pairiae coelestis expfimilur, cujus simili- yhus, guidescendi.de ccelo..'Siquismanducaveritexhqc
tudines, et non ipSaclaritas iricofruptibilis, in hac pane, vivet in ajtetnum(Joqn. vi). Et rursum de ere-
vlta nbbis per Scripturas sancias.ostehdituf,;dicente' -dSnlibus in se .populis, ad discipulosloquitiir,:%o
Aposiolo" quia Videmus tiunc per speculum in mni- htibeocibum.manducdte, quem vps nescitis (Jjoan. iv).
gntqle, id: est,,si_riilitiidinlbus'; lunc ariiem fabie qd Odof vefo nardi fragrahliam designal bonffi.aciipniSi -
facleni(I Cer. xn J, Denique Moyses ipse, iid quem, Puni esset rex inaccubilu suo, nardus, jnquit,- triea
ut;i'ri Exodo ]e~.mms,ioquebairirDeus de fticietidfa- - dedit odorem suum : qiiia cum Dei Fiiius in carne
cieih, sicrit lequisolet hdmo ad amicuriisuum ^Exod-.. apparuit, EccleSia ifl virlulum coeiesiium Teryore
. kxxn ), sciens se. non ipsam] ejTisgioriam vidi.ssej. excrevit, nonquiaet anteejus incarnationem spiri r
.preChlusest, dicens : SI ego inveni grqtiqm irt con- jjtualesaC Deo devolos viros non habuit, sed quia
spectu liio; oslende, riiihi vidriituarii, ut sciatn.te, et -absqhe ulla dubielate tunc arctioribus se virtutum
rflfsum, Qsteiide mitii, inquit, gioriam tvtini ; quod studiis maiicipavit, cum regni coelestisadifum, cun-
ipsum et Dbfliinus bsteridit,"cum respondens ei dic.e-: ciis recfe viventibus, .mox ut carnis yincula solve^
ret", Non poieiisvidete faciem meam; nonehim videbit rentuf,. patere coghovit.. Notandum autem quod
trie Iibmo, el vivet.( Exod. xxxin ). Non ergo itiegata Nhujus figura versiculi etiam juxlalitteram irt ppeii-
nobis visio facieidiyin_e,'-sed in hac.adliiicmortali- bus MariaeMagdalcnae, quae Ecclesiaj-typum tenuit, -
tate viventibus negata; in fuluro aufem muridis cor- cpmplela est, quaiido recumbenie in c<jena;Dohiino,
dibus prbmissa est. Hujus autem faciei, et perpefiiae caput pedesque illius unguento nardi perfudit, et
bealiludinis, in pra_senti, similitudo non' soluhi pa- dOmus-impletaest ex pdore unguenti, ut Evangelia-
tribus, apparehte in angelis Dohiinp, osiensa est, sancta leslantuf. In quOrum uno eliain ipsius.nardi,
sed et nobis patriim scripta legentibus hodie non qualis sit iialura, designatur, cura diciiur': Venit
obsciire oslenditur, cum.ea qu_eilli de glpria super-; iriulief' hdbensatdbtistruni unguenli natdi spicali;pre-
riaepairi-e dkeririt, nos semper animp retinefee, et liosi{Marc.x\y): quiayidejicetcacumina.ejusih aristas
ad haecyidehda jugiter suspirare salagirnus. Hieaii- se spargiihl; ideoque gemiria doie.pigmentarii iiardi
1037 IN CANTICA-CANTICORmiALLEGORICAJJXPOSITIO;— LIB. II.. ' i098
spicas aclblia celebfant. De quo scfibuntphysiologi _A ac pohtificali beriedictibne solet consecrari, qua-
qiiia sil principalis in uhgfleiilis.. Uridenierito ipsa tenus fideles oimies cuin imposiiione mnnus sacer-
Boniinici cprpofis-uiiciioni: praeparaia est. Fiiitex dotaiis, qua Spirilus sahcius accipilur,hae unciiohe
esl aulem, utaiunt, gravi et crassa fadice, se.d-brt.vi s:gnenlur;. qiia eiiaiii-altafe dominicuiii, cum dedii-
ac nigra fragilique, qiiamvis pingui sit, redolens ut -catur, et Cacieraquae sacrosancta esse debent, per-
cypressus,' aspero sapore, folio parvo -.denspque, uhguntur,.; Unde recfissime per vineas Engaddl,
Sunl-aiilemrhulla ej'us genera, Sed omriia preiipsa, cliarismata divina figurantiir.' "E.tsponsus in viriers.
pf.TJerTndicum,quod pretiosiusest. est Er.gaddi.qulaetipseDimiinus in-earneapparens,
TV. Faschulus myrrhm dilectusmeus milii,c\c.Et " splenus est Spirilu>sanclo," et rjiis;-'dorta Spiritus
hbe jiixla Iitteram impletuni de "Salyatore nosiro •credentibus ipse lar.gituf. Ideo autero arbores bal-
legimus, quando consummata passione illius, et sanii vinea.s appellat, qiiia-in vinearum morem
ablato corpore de cruee, venit Nicodemus; ferens exiolluntur, qua. sine adminicfllis seipsas.non sus-
mixturam myrrli_e et aloes, quasi.libras centuin, tineiil;;quippe yiti similiores quam myrto, et per-
Aceeperuntquecorpus ejus, et ligayerunt-jn linieis pelua coma iiisigries, proceritas - iiitra 'bina ciibita
cum aromalibus. Dilectus igiiur-Eeclesiae, faseicuhis subsistit; semen earura vino-proximum -g-uslu,
niyrrh.u faciuSe..l, quando Dominus myrriia el.jiloe B.colore.riifuin) rafnis crassiores- qiiani myrfus, quae
perlitus, iiuteis invoiutusVest: qui videlieel fasci- cerio"anni tempore balsamum sudant. Sed et agri-
culiis, inter ubera spotisaeconimoratiir, cum Eccle- colaevirguiia earum-acuiis lapidibus,' sive osseis
sia niortem siii -Redemploris sine intennissione, solehl incidere culieHis;nam fer-ritactus.J_edit.Per
irilimo in cbrde medilaluhlnter ubera enim-cordis quas incisiones 'emariat- succiis odoris eximii,: et
esse locuni, quis iiesciat? Et fascicujbs myrrhae lacryinis pulclire •rorantibtis exceptus Taiiis parva
inlef iibera spnnsascoiiimorabiiuf, cum aiiiroa quac-. colligiiuf in cornua. Quod quia pef caveriiam:.pro-
qrie Deo conseciata, mor[ein;ejus,.a quo se redein- fluatcoflicis, saepius opobalsaroum' noniinafur (o'pt
ptahi noyii, inienia raeh.e. quaiituhi.valet, iiiiiiaii eiiim Graece cayerria nuhbupatur), singuliiruihque.
salagit-; memot Illius aposlolici sermonis, ^juiriqui-' arboruhi-Torgior.yena,"ler omnibus:perculilhr aesli-
cunquesutit Jesu Chrisli, carnetn sudin crucifixerunt bus. Praecipuaauienr lacrymae-gralia^ secunda se-
curiiviliis elcoiicupisceniiis(Galal. v)..Verum_, quia -mini, tertia cortici, niiflima iigno/Quae cuhbtaRe-
_ eideniiniorli Mediatoris ac "Salvatorisnostfi, nsox dernptori riostro, sl soHicitecoiisideraniur.,aplissime
resurreciioflis gloria successit, recte sponsa subjun- conveniurit :qui iiiimilisin carrie. sed^plehus gratia.
git:... ." -• ;'..__.-..'; •'., et veritatis apparens,;vulnefaius esl propter iiiiqui-
Rolrus Cypridileclus meus viihi, eic. Et quidem *" taies,-ac de suis vuliiefibus vilee-nobls,, et s_ilutis"
. liiijus verSiculijuxta -superficieriilittefa». hic seiisus sacramenta profudit. Unde et ipse,. qui viftus vet
esT: Sicul msula Cypfus majores caeteris terris bo- sapiehlia Deiest, loquiiur in Ecclesiasiico, Elquqsi
trOs.gignere solet, el.sicut in- urbe.Juda_ae,quaeyo- balsaniuinrionriiixtum odor meus (Eccli. -xxivj. >Mi->
catur Engaddi, nobilibres caeteris virieae-nascuniur, randu.s sane ordovefborumj ut prius spoflsa dicat,
ulpole.de quibus liquor. non "vini, jsed opobalsami accumbeuie regej nardum suum_ odorem dedisse;
. defltiit, itadilecius meusinilii speciali est praeomni- deiiiiie ipsurti fasciculuhi myrrlia.,coniparel; ettef-
bus charilaie coniiexus, adeq ut nflllafiie crealura _ tio euindein boiriiin cypricoghoihinet-; ad ulliihurii
ab ejus alfectu divellere possit. Typice aulem, quo- in vineis Engaddi eum esse comniemoret. Quia et
.modo myrfha propier amariludinein (eslenim quan- p.rius discumbenieiii in coena Dominum, mulief de-
lum medehdis infirniitatibus salflbfis, tanlum gustu yota nardo perfuditj deiude discipuli cfucifixuniad
amafa) .iristiliam Domiuicac passionis significat, sepeliendum, iiiyrrlia.uncium, limeis involverunl,
ubi ipse >et myrrliatuni yinhm -a militibus accepit el posl haec Ipse gaudio resurrectionis mox' adve-
..bibeiidum, ef sepelieodus-a.discipulis, myrrha per- iiienle, spirituajia fidelibusdona dislribuit."Nec prae-
.unctus est, iit pr_ediximus; iia bptrus non incongrue ~ tereflnduro quod Engaddi fons haedi interpretatur :
resurrectionis ejus gaudiflm:denuniial. Yinuin enim quo noniirie patenler lavacruin saeri ^baplisiftafis
-.Imtificaicor liominis(Psaliit. ciii).B6trus ergoGypri bslenditur, Tn quod; peccatores; adhuc et siiiistfa
. factus est Dominusih resunectione, -qiii fasciculus parle.digni, descendinius; sed j'ariiiriundati-a pec-
myrrhae.fuerat-in.passiohe.Mefito inter ubera com- catoruni foeditafe,atque in agriorum humefo cbm-
moratuf sppnsae,quia idehi in boti-um. versus est puiaridi asceiidlraus. Ei bene cuiri iaetitlamdominicaft
yiheae. Ideo sancta Ecclesia memoriaifl dominicae resurrectionis sighilicaret, dicerido, Botrus Cypri
mortis nuriiqua.insuo.de corde deponil, qiiia ipse difeclusmeus miiii,addidil continup, In vineis.En-
'
qui propler deHcta ejus mortuus cst, prbpler ejus gaddi, Id esi, foniiS-tedi, quod esl aperte dicere,
ijuoque justifieationeina roorte resurrexii. Atque ei In dbnis spiritualibus, quin ex lempbre baptismi
-vestigia ipsius sequenti,-post angorem mortis, r'e- fidelibus confefuntur. Hacienus Ecclesia, quaea Re-
surgehdi cxemplum praebuit. Qui- bene etiam in demptore suo aecepefit dona enumerat; quae di-
viheis Eiigaddiesse meifloratur; namqrie in vineis lectionis jiighora lestaturi Cui inox ipse femunera-
' ' -
Engaddi,-iitpraefaiisumus, balsamum gignitur, qudd Vtiohis vice responditr
-in clir.smaiis confectione, li.juori olivaex.dmisceri, Ecce tu ptilchraes, dinica niea, eic. Eece lu pulchra
PATIIOL,XCL, - - >: 35
'< VENERAB1LJS;0PERI.MTARS H.;^ EXE^ii-TCA - - -'M<.
mm-'< '-".'BED.iE GENDlNA,- ;
es inVpperi.busm.iWdis, quibus spbrie, et juste, et. ^.sesealtjus atldllunt, chifl serenuiii ab ext"riiisecis;
conversaris iri lioe sccculo. Eece lu pulchra in perturbatibnilius lempus aceipiuiil. -Pbtesl aulenr Ie-
-pie
vsiiiiplicitatecordis, quia prosola intentione ajterni- ctulus EcclesiiB flOribus repie accipi , non laiiium
italis,: bpnis actibus .inslstis , cxspectans bealam prppter^ opera monditise , quibus electi. quique ad
co- . Truetum viieeV_etern_e.
.spenjet adyfihuim gloriic niagni Dei. Oculi lui perveniunt,sed etiam pfpptef
.tahibaruni, beuli cordis fui simplices. et n.iundi, .proleifl fidelium, quatn ipsa Ecelesia Odei flore redo-
aique ab omni dupluilale lallendi ac simulaiidi lenlein Deo gignere ex aqua et spiinu consue\it.
piorsus inimiines. Ideo iiiiillnm heali, quia lalcsDeum Cui \idel cet ariium ta'iio slinliosius >-e, coopeiante
\i'lebimi. liem iculi <ui coluiiibaium, qti.i sensus Domino et scnnonem coiifirinanie siibjecil, qumlo
iui spiiiluali sunt lntelloctu pi.editi nim quia Spi- quielum pacauiniijiie ab uniile lium insccuiione
nius sanctus supci Do.uii.uni m columba-descendit, te i pus , lpso lairieiite peice|Crit. Et notandum
jocie colunibjp \el columbaium \ocabulo spuituilis q.iod poi loiuiii libe'li Imjus lexlum sponsa semoLr
s^rsns ac dona signantur. Item oeulos eoluiiih.irum ln domo, \el in lect.ilo , \ul a'io qiiolibcl lnleiiori
habet amiei Chrisii, quia oinnis anima quce lllum loco , (uni suo dilecto maneie cnutupiscpt, quod
icraiieiiiiiusani.il, imllo e\lciaium leiuniappe- inuliebn magis scxi.1 cougMiii ipse aotem sponsus,
l>lu niihoium moie arcenditui, nulli \i\enlium 15'quod mascuhiio coineuil, ad lunnscca | otius operat
ad\er^um quiJ nifeire mediiolur Quod coluiiibiiiac wiieaiumque \idelicei, \el liortoiuin , \cl aliorum
fcrlur esse inaiisucludiiiis, qua. cuncta quse occur- hu,u>-roodiai.iicain suam e\ocet. quia iiimiiu.ii san-
runt simpliei, mili et buniili corde conleuiplUui. cta l_ocksia, si fien possel, semper in iianqiiill.lale
Audicns autem geniinam sibi a Domino pulchriiu- iiiiiiid.in_epacis, Doiiuno fabulan, et sobolem ei toe-
d nein, ct operis \idelicet, cl lnlentionis causa cum lesttm pr pagare atque educare desideiat At \cro
simpliciiate puncoidis esse coiilributam, de\ota ip>-eLicbns cam in pr_esenl[ tnbulaiionibus exei-
mox voce lespondit ccn dispoint, quo mundioi ad perpelua bona pervc-
Ecte lu puiclte) es, dtlccle mt, cl decoius. Ac si hial,et ne, si cuncia lemporalia foite pros|era cui-
apcrie dicat. Ego qmdem quiequid pulclnitudinis, tai.t, mtolalu piasseniis. exsiln delectata, ninius coc-
simpliciialis ei giati_c spnitualis habeo . hoc, te lesiem patiiam su&p'iet. Itaquc sponsa Clnisli quic-
nimniiin laigienle, percepi, pei quem el lemissic- tam m lllo \itam agere des.deians, qu.les sint dimms
nem peccaioium, el bonae actioms clficaciam posse- in qjibus cum suscipere \ehl, con.equenur msi-
di. Tu autcm \cracitei, et sine comparatione pul- iiuat, dice is
clur cs cl detorus, quia ct Deus es ante sj>tula, Tigna domoium nosliaium ceditna, elc Domos
^
semper c\ Palre genilus, et ubi mea>ledeniplioiii-, quippe suasvana pei iiiiinaum fidcliimicoir.eiiiici.ia
lempus ,id\eul, cooceptus ac nalua de Spiriiu noiniiiat, e<juibus omnibus ip«a uni\cr_>dhsLccle.ia
sancto, el malrc \11gT1e, non solum in.munis ab coi slai. 'Iigna autem el Jpquearia , dneisos ln eis-
-pmni labe lniquilaiis, sed et plenus gralia cl \cn- dem doiinbus Lcclesice JiJelium ordmes disigiiaiii
talc, el \emsu in mundum, et \ixisli 111mundo, iiamque uiraque 111alto tolenl poni, sed ligna ad
quinetiam omnibiis tuae graiuc paiticipibus, ut s.nt niiii.ifionein li.sni, laqueana \ero nngis decon do-
el ipsi \irlulibus pulcliri, lu donasii. Pulcliei es inoiiim, xjuuii uiuiiitioni pioficiuni. Signincanl ergo
crgo ct decoius, id esl cl diriiue iiatura. perpet.i- t.giia p.jeditaloics sanclos. quormn et \eiLo el ex-
taie, ei assumplaa hiimanilatis diguiiile iniialulis. cinplo structuia tjusdem 1cclesiae , ut sihsistele
Guj'ussplcndoi pulclnitudinis, quia q-neiis ab exte- poasit, eoiiiinptui , qui suaerobore dociinue lurbines
nori actu cordibus solei, quanto libenus, tanto li- I.ceieticaalmpulsionis, ne eam dejiciant, arccni. ____.
quidius lrnioicscere, juxia illud Psalmisi p, Vaca'e ei siini'aiiiui laquenn s.mphcioribus Cliu-.ii faniulis.
udete, quonuimego svm Deus (Psal. i\), reetc sub- qui p.opiii» Ecclesiain viituiibus poiiu^ exoinare,
jungit qnain dociinie \cibis defendere et conlra pei\erso-
L-ciultts noslet floiidts. Aliquando eniin sancl _. ii'in dogipatuiii i'iipclus iioiiiiii muiure Dependei.t
Ecclosia , quasi in lcclulocum Donuno , sponso \i aulcn alh\a ngnis lpqueaiii, quia nece^se est ut
d licet LUOrequiescil; ahquindo cum ipso (onlri qircunqiie m t>ncla Fcclesia SULIIIIKS\irti>iibus
Iiostes in ar e C011M-.IU, coiii_ij.nlnamq ic 111ane sj lendtie des d<i >nt,«ui inioruin palruin diclisaique
Cvimirtjiirgeritihusaciiorihiisiciiiaiionum uiciii .ibu« evemplis, quiLus a l(>rnnorum ambilu sus; enjantur,
usque ad sauguiuem contia nnpiobos igoiiem e\ei tota inenle uib_ercant. Ii hene tigni haccteduna et
cet fidei, iequiescit vero in lectulo , cuin pice tero laqueana dicuntur csse cypressina , quia ulramque
poruin arndenle, liberum ei leddit ob.cqiiiuiii, cun i haiie aibGrLinjmputribilis na'ur_e , aliiiuoims e\i-
placiduin rnenlis iiiluitum, ad speculandam glonan i m .c el odons ton_lal es>.epr^ccipui, qnod eis apte
iiiajesiatis ejus niieiidit. Unde bene idem lectulu > coii\enit qui ci ni Aposlolo dicere possunt, Clntsli
iloiidus esse dicilur , quia nunirum sancti quiqu.i bonus odoi luntits Deo (IICoi. i), e', Noslta cou-
Iranquillilale temporum u'unlur , et lunc niaxim ) letwito tn cmhs esl (Phthp. in), cl, Quts nos sept-
lectionibus sacns, jejuims, orationihus , CMtensqui tabit a cltatiale Llmsli' lubulal o' el ieliaua (Rum.
Spintus fiuctibus \acanl, cuin a liibulatiorium labo \in). Sed et lioc, (iu d odoi codn seii cnles nileiini
ribus cessan, Tunc m supernoium conlenip'al_omi fug.i'c solci, jiivld il'-id poeu,
TtOT IN CANTICACANTICORUMALLEC.ORICAEXPOSITIO. — LIB. II." H02
Disceet odorantemstahiilis.aeeendereceiirnm, t_ inler fltias, quia nort solum adversa paii liabes aljhis
i&albaneqne agitare gravesnidorechilindros: qui a te sunl etirienie et professione omnimodo ex-
ej'usdemlaguearibus allis , Id. est,- doctoribus con- tranei, sed illaruni quoque anihiarum saepiusimpro-"
gruenier aptatur , qiii virtiite vefbi cdsleslis solent bitnte-acrius coflipiingeris, quas' perfbntem fegehe-'
veneiiata hcerelicorumdogmata repellefe , ebsqtie a rationis., perqne Tidero ac percepiioiieni sacranien-
siniplicium seduefione fugafe. Jloc quo.quequod ejus tpr.uiri cp.lestium in filiaruhi "te huihero accepisse
resina j.qtiae cedrina diciiur, in conservandis libris gaudebas, Pqtest sarie in eo qiiod ail,; EgoJloS campi,
adeo est utilis, utperliniti ex ea , nec.tineas_.pa.iian- partiis iiiieiherot_eVifginis infelligi. Potest sane in
tur , nec tempone,consenescant~ quis nonvideat., eb quod.subdidil, Et liliutn .convallium,. .Iiumililas
quanium eisdem.praedicatoribus saiictjs conveniat, eorumdein parenium illiusintelligi.lp'e eteiiim flosr-
quorum sensu spiriluali Scriptura sancta" coiifecla. in horto, non;riiris, sed ciiriipiappafujt, qui.de inta-
est, quae nulla h-ereiicorum astutia cof-fumpi, nulla cla-Virgiiiis malris carhe, Carneriipeccaii nesciarti,
potest saeeufiIabeiilis aetatecorisuihi; adeo, ut donec cl virlule plenissiraahiassuhipsil; (le"quodixil Isaias,
transeant coelumet lerra , ioia iinum aut unus apex Egredielur virga de radice Jesse, et flos de tadice ejus
nen_prmtereala tege, donec omiiia fiant (Malilt. v) ? '- ascendet (Isai. xiJ.Tpse.lilium in conyallibus gernii-
.Quodcurri dixeril Domiiips de lege;, quaiito magis B navil",qui insup*erliuroilessibi parenles pauperes,.e.
de Eyangei.iosuo irilelligeiidum reliquit ? T.ypressiis quibus Deus homo hasceretiif, eleglf. Uiide dicit et
etiam in eo quod medeiidis apta estcorporum pas- Psalmisia, Elconvalles abundabunifriimenlo "(Psal.
sionibus, quod suseveiiusiatem comaenullo venioriiiii Lxiv). Ipse enim fruroenium, quia nos pane vita.fe:
impulsu deponitj consianliani.exprimit ,>eoruinque licit; ipse liliunl, qula velul auri fulgorem in can-
aciibnem qui altioribus yirtutumornaiibus sanciani dore diviniiateniTiabet iiinohiihe. Et pulclire in lilio
Ecclesiam. velut Iaquearia" decoranl.. Miralur ergo prius se candbf extefiof patilatiriiaperil,- et sib der
.spoiisa, id est, sancta Ecclesia , vel anima quyque muni aurei coloris, quaj latebatThtus ,-gfafia paie-
electa, dilecti sui pulcliritudinem.; laudal mollitiein scil: quia natus in roundb-Doinihiis , .priiis homo
,ac niundiiiam lecluli ilorerilis;. pr-edical in.iernam . subliniis, his qui iu eum verCcfedebant; ai tempore
.domorum suarum venustatem, qua dilecium deceiiter procederite, Deus "esseVerii_finnotuit. Sedetonines
excipiat. Sed quia, p/aeseniis jenipofis stiitui labor electi pef suscepla liUmanitaTsejus sacramenla ad
amplitisquam requies conyeiijt, eipotius.in hac yila coiiiemplaliohem" tendunt diyinae clafitatiSi Cum
electi, Ciirisio auxiliante , piisexereehtur aetlbus , ergo faiigata Eeclesia adversis , dixisset Dbmino ,
qnam.quieto fruuntur otio, sppiisam ad laborum ex- Ecce lu pulcfteres, dilecie tiit,"et decorus; leclulusvo-
ercitia , et toleranda pravorura cpnsortia prbvocat, Gster fibribus, et caetera quaosequuntur', desiderans
subjiciens : ' niinirum iii sefenilate leniporuni conteroplaridceei-
CAPUT IL .":}.., dem pulchritudini ae decorioperamdare, et elflores
VI. Ego flps cqmpi, ei lilium cqnvatiium, e\c. De- vel boiiorurii operum veTanimaruhi procreare fide-
lehlaris quidem, h amica , secretis in quiefe flprere" lium , respbridit ipse, EgOfiqs cdmpi~,eltilium eqh-
yirlulibus; sed memenlu quod ego sum flps virlu- valiium. Sicui liliuriiiiitet spihqs-, sic amica mea iktet
lum, a quo solo pmnis spirilus frucius priatur, el iii filias , ac si aperie"dicat'":'Recordare"quod ipsc qui"
quo solo floridam habere requieinvaleas. Flos siiro de Virgihe nasci potui , qui Deus siim anle scecula ,
aulem carapi, quia per• lolitis prbis laiiludiiieni, lionio iii fiiie siBCuloruin, huriiiliter iii mundb appa-
.odoris mei gratiara innotescere cupio. Quod nequa- rui; liumiiibusme sbciuriiac pauperibus spifitusefli-
quam.valet-impleri '_,si noii tu.intermissa aliquolies per exliibui, IiumiUtalis gressibiis ad niortem per-
quiele qua deleclaris, accingaris ad pr-edicandi"oI'fi- veni: iu verp in hoc saeculo quietis-securitatem
.cium quo exercearis. Lilitim quoque suni convallium quaereredesiste; qulii potius sieflt liliumiiiier spinas
inagis quam nionlium ,"quia ift illis nimirum.. vel caiididiof molliorqiie nliesce"ysi aciileis etiam donie-,
claritalem glorilieaemeae humaiiiiajis , vel splendo- sticorum afflicia, veritatem lui decoris graliusosteri-
reniBeieniaedeiiatis pandeie ac revelare soleo , qui D de. Laudata aulein a pohiinp' Eeclesia qupd inler
.sesuscipienda. dilioni nieaefideiac dilectionis huini- spicula perfidorum fi.deisuae caslitate__iineoffuptain
Tiler subiJunl ; qui mea polius sequi, .quani suam servavef it, atque inler liorfofesprayorum ipsa glo-
quasrunt voluntalem. Qui elsi olio delectantur in- fipsior effulserit', reeiproco statim resporiso rriaj"ore
ternae mese coniemplationls, ad laboreifl pncdicaiio- ilium laude atlollif,Ptpuod iriier fidelia facia bono-
nis tainen me imjierante progredl- nOfl detreciaiit. ruiii singulaiitef sanctuS emineat, narral,
Naro et jpseiibi.participaiipne meaeclariiatis, ut liljo ' Sicut maiuni iriiet ligna sitvarurii, etc. Hoc est au>
coinpareris, donavi, ei candida yidelicet peffeciioiie ieiri quod Psalmisla IbquilUr,(juoniafti Quisin nubi-
.operls et pretiosa, existendo fulgofe muiidi.pectoris. ' bus mqutibitur Domine? auliquis siriiilis eiii Beoitt
Sed "ne forteyelis in iiac-vila securita.em habere fttiis Dei(Psal. LXXXVIII)? Sicut ergo maluiii, qiiod
quietis , sciio tibi.i.i) prajsenti cum'reprpbis coriver- ,et visu et odore et gustu grathm est, ligiiis solet
•sandum, et pravorum quolidie stimulos perferendos'; 'ahtecellefe silvestribus, sic hoiiio Beus- Omnilius,
at in fuiuro requieni cum-solis electis.esse speran- "qui puri homiiies sunt, sanclis j*ure.'pr-ecellit;mefi»>
dam, Sicul ei.ir_iUiiuminier spinas; sic amica mea tumqtieebruro.qui per-gratiani filii Del'sunf,;y>otcii»
-4105 BED.E VENERAEILISO.PERUMPARS=11.*—EXEGETICA GENUINA. 1124
'fia _ejus, .qui, pef 'natur.itn esi filius, transcendil. ..A ifanslaiam esse senlio, ac si in cellam vinariam in-V
liiric etenim dicil Joannes, Et vidimusgloriam ejus, troducla, hovo.sitiimefi bdore, siinul-et poculo re-
-gloriamqiiasi unigenili aPaite, plenuin.graliieelve- ; fecia. Uhde m.erito, qui talia bbna"dedit, inexsiin-
.riiatis. (Jqaii.i). 'Hinc apostpltis Paulus, Et Moses guibili in se redamanduin ehariiate convertit. Typici
qitidenifidetis etqiiri lota dotno illius ianquam'famu- ;' aulem, quia vini vopabulp sancti Spiriius solet gratia'
ius,iri teslimeniumeotumjum[diceiidaerant; Cliristus desigriari; Doriiinoaitestanle, cum dicil quia vinum
verotanquamfiliusiti ddmp sua. Nifescat ergo ce-; riovuniiiiulres novbsmiitendumesi (Matlh:ix, Marc.
ilrns; cypressus se in'altitudineiri tollat; caeiera sil-V ii, Luc. v), id esf, muiidiscofdibus fervbrest dono-
varumTigriadecoris, odoris et virtuiis suceriiiracula rflinspifnhalrum infuiidendus..'Ce!layinaria Ecclesia
•pehdanl.PrsDsiat orohibus malum,:qiiod prcelerbdo- debet intellrgi,iirciijus unhate soluriimodoSpiritus
ris aspectusque sui siiaviiate/ii,.*vim qubqueTn se^- sanctus dari solefet acci.pl.Iniroduxit ergo dilecius
vesceridicohtinetr Fulgeanf jnsii suis quiquo viriii.i- ainicam suam in eellam vihariam, quiaTJomiuus Ec-
bus':, anlecellit cuhctis qui, d'e Yirgine natus, vitce clesiamide fotb prbc collectam, in unam sibi domum
nobis pefpetuce subsidia ministrat. Unde lene siifc- fabricavitj quam sui Spiritus cliarisihaie consecra-
flitur : "\_.'';..' . - •' vit; qucevidelicet "fabrica, quirr in chariiatis 'niaxi-
SubuihbrriiTliuiqriemdestderabam, sfdi, elc. Ac B-me fundameiiio, ipso operante cbnsistit, fecte,
. siJipefie dicaiiif, Jdcirco "d.leclrim meum omn.bns poslquaiii se ih cellani"' vinariam'' introductam
pra_.feferidum.pSse decerop, qiiiajn sdla protecti»iie dixit, addidii, Ordinavil -iw charitalem. Ordinavit
, .pieiaiis ejus.cujus desiderio sernpef afdeliam, re-_ afltein iu me cbafiiaiem, dixit, id est, brdinatahft
fiigerium.me abaestu Iribiilaiionum inveriisse con- me cliafitalem habere propitius donayit, ul videlieet
spjcip, quia suavissimum donorum ej'us fructum quisque diligefet DoniinuiiiDeiim suum loio corde
senijo, quo me perpetuo refieie.ndarnesse confido. suo,- tota aniiria sua, Toia viftuie; difigeret"prbxi-
VDeside.rabafautem Ecclesia sancla sub uhibra aflcto- iniim tanquani seipsum, sed ef Iuimicum diligendo
ris aiiquantulum respirare, cum se sple ninjio perse- tbleraret. HujuS ordinem charitaiis servare .aut -ne-
cuiipnum Tuscaiam esse qiierebntur,- eo quod fili' scii airt negligit iile de quo ipse ciiaritatis prdihator
mafris.rsuce.pugniirent cbntra se, cum auxllium.pfa;- ac largilor"ait,Qui arritilpalremtiul mairetnplus quam
tseiili-e-ejusimplorans, anxia clamabal': Indca mihi, rite,:nonest me .digtius, ei caelera (llatik.x). QuairV-
qu.emdiiigitahima-mea, ubipascas, ubi cubesin irie-. Vis ordinatio ehariiatis etiam pro c-onfirmaiiohepo- .
ridie.;. cuni rion.sblum pressprarutn taidio fniigiita, sita recle possit intelligi;--quTa jjuae lemere locaniiif,
sed recordaiioiie pulchritudinis ac decoris ejus ille'-,, irifirnia suitt; quceauiera brdiriirie, Tirtniter-nianeiit,
cla dicebat : Leclufns ntisler'flendus. Cujus desiderio G ui'ordinasse Dohiinus rn':Ecclesia- cliarita:ein ap:e
'se cbiiipole.niesse;Taet-irn-demoiistravil, cum ait.: dicatur, qflam congruis prOfectibusin cordibus fide»
"Sub umbrd.ttlius -qnemdtsiderabam sedi, et fruclus liuui subrum solidare dignoscitur. Polest auleni sie
ejxts ittufcisgutlriri tnee. _G.tnotaudum qupd supra accipiquod diciiur, Ordintiviiin me cltaritatem, quasi-
tigna doroorflra suarum ce"drinaet laquearia esse, dicerelur, Ocdinaia meipse charitaie dilexil, id esl,
cypressiiia pr_eilicabat, nee tameniliorum sibi pro-,_ ^binniaquidem menvbra mea, hoc est, omnes.electos
iectionem sufficefe, neque ebrum seconiemplanda. pia sibrcliarifate ebpufavit; sed-eiiiiifeniioraqua_que
sulilimitate et-pulchrifudine cohtentam esse_meino- aiiipliori, ut decel, alfectu compleciiiur,:cum dicittir,
-iabat; sed solam vila. afboreiii, in cujii.s uinbra "C«fM__intni dilexisselsuos,;quiin mundqeranl, in fiiieni
ffuetu, quOd reficerelur, "sediila' 'dilextleos\Joan~.xui). Oinnesergodilexit; el tainen
' qhiesceret, cujusetsi
qucerebat; qula sancli: quique siibliinia nobis iiidulgetitior in quehidaui amor iniiiriatur, ciim dici-
virtutum suarum exemplaprojjonere possunt, si viiae luf, Discipulus ille; quein diiigebat Jesus' (Joan.
coslesijs iter pracdicartdodeirionstrare, si intercessio- xxi). ln Ecclesiaprodisliriciioiiemerilorum, alios
iiis sucea,pudDominumsuffragiaferre, nemiiii lameh aliis aniplius diiigjt.- Itini, Ordinavititinie charitd-
eoriim, sed soli dileclo Salvalorijiosiro dicere dehe- • letti: Prior ihe ipse dilexil, ac diligendpme, ul cuni
,mus, Filii diilemhoniinumsub-proteclionealarum tua- redamare Jiossem, donavit; IiinC eijim dicil, Non
rumsperabunt'; ineb.riabutiiurqb uberlqtedomus trim vos hte elegisiis, sed ego elegivos (lodtt. x'v). Hinc et
(Psal. XXXV). Unde ineriio Jiclum est quia sicut.ma- apostolus Joannes, Hmc est, inquit,' cliaritas,- non
Iqmitticr tigna silvarum,sic dileclusmerisinler filios. quasinosdUexefitnus Deum,sedqtioiiiam ipse dilexit
_Jure enim omnibus liliis DeiFilius praeferiuf uiiicus, 'ttos, el triisilFilium suumpropitiailonempropeccaiis
qui nos sicut arbor uihbrbsa.-.ab cesiu mundi pefse- 'ripMris (IJdan, iv). Iiem, Ordinavit Doniiiius-iri
queiilis-prfliegit,sicut maltimimmarcescibile coele"sti Kcclesia cliaritatein., qufa cliaritatein ipsairi, qua
siiavitale reficit. Cujus rerectio quantae dulcedinis, eain ante scecula elegit, quibusdafn pfolectuum
quaut_e sil virtulis,: subsequeflter osiendiiur, cuin gradibus per' lempofum fncreinenta inoiistravit;
dicitur :.*,-. ..'.•.. -'.'_- Aposlolo eriim leste, CpmtitehdaviiDetts snam cha-
VIL — introdusdl irie rexin cellamvinariam, etc. riiaiein inhobis; quia cum adltuc peccalores esse-
Mpx, inquil, ut dulcedinem grali_eejus gullur mei niris, Cltristuspro iinpiis hwriuus esi (Rom. v.).Ac
cordis atligil, ita pie recreataifl, spiriln, -et ah infi- proficierite ejusdem" cbariiati.s ostensioiie, .dieil
Hiariim .reruin obleelatioiie in superria. desileria Joannes, Videleqiitilemcltariiaieit dedilitobis Paler,
lU.g "W CANTTCACANTICORUM^ALEEGOIUCA EXPOSITIO. — LIB. II.'' fTOff
tii ftiii Dei twmiiietmit,'et simus (Joeii. ni). Rursinni A hac adliuc vita cpmmorantiiini suce cogn;lioiiIsscien- _.
de perfecta eadein elmfiiate.ei quniriajor esseriullai tiaconfirroaf, cum sacramerilorum suoruin parlici-
potest, neque ipsa miquani hiinui potest, dicit ipse. paiiohe sublevat, cufli pignus eis sui spiritus tiibuit,
Bbmirius : Quiaulenidiligiltrie; di.igeirit a Palreineo,, cum Scripluraruni saiietarinn solaiia suggerit. Dex-
elegti dUigaineum^ei re.iqari (Joun. k\v): Cvm ehim) teraautem ejhs amplexabitur eain, cuih' etiam jiost
verbo pfajsehlis feinporis diceFei. {}ui auleni diligitt hanc vilam cosle.tis ei vitaeregnum perenne promii-
me, quid liullatenus facere potesi', nisi is quem ipse; lit. Et bene laevacaput sustinere, dexlera illam di-
diligendo pf.i_v.ehil,et ad se diligcndum suigralia i cifur amp!exari,:;quia tehiporalia quidem mfliiefa ad
Spiiitus accendit, "quid est, qtiod futuii temporis. subsidiuhi peregriiVatioiiisliiij'usaccipiinus,,;coelesiia
verbo mox subdidit: Ditigelur a Patre tneo, el ego> vero prxmia slhe fnie videbimus. Ilecle. autem:
diligatrieum, el manifesiabo ei meipsum? nisi qflia is! iV spoiisa, quaesupra langueus amore, fulciri flofibiis,
- qui ipierim adhuc diligiiur a Deo, ut credendo pos-. stipari quasrebaf irialis, nuricmanum dilecli sub ca-
_6iidiligere,'!uric utfqiie a Deo diligelur, uieu.m vi--. pite se habere testaiur', quia etsi yirtuluin llofibiis-
deiidoampjiusdiligai, ei maiiifeslaia ipsiiis facie, lanloi aniaior.quisque siii Condiioris gaudet, si pfoxiinb- 1
Tcriuseum tola viftute diligai, quanlo nil ab iiileiiori- rum profectibus; cum quibus ipse ad videndain ejus
IJUS,qud ab hac dilectione pracpediaiur,'tolcfat. Ordi-- Bfaciem perveniat, deleciatur; si aiiiiqubruin sanclo-V
nat ergo Doninus iii Ecclesia chariiaiem, qua eam vel1 rum exeropla, quibus ad diligefldum, vel Deum, vel:
ipse diligii, vel ad suiiin aiiiorein, ac prb__"inirites proxinium afdentius: excitetur , meminisse- dulce
tenenduiii, in_laminat. Qjianluro vero-ipsa chariias; habet,' unica tamen est spes veraciter quiescere <ii:-
-nieiitem, quam perfecie.absorbuerit, ab infirmarumi. pientium, Aucloris siii manu suslentari. TJt quldeni
refum amqre sustb]Iai,.sequeiife' versu edocei; cumi primo litva, utjier hanc ad- aiiiplexUmdexfrae ine-
dicil ':-.'. ''"-,' reaniur pertingere; iieque eiiim dexiefa illius qrierii-
Futcileme Jloribus, slipate nte tnalis_ elc.Lariguet . quam amplexabitur, nisi quem prius lceva ejiis 10-
namque amore ariiuia-quaeordlnatahi iri-se sui nueio- v.etiduiii susceperit, id est, nemo ciaritaiein' illius*
ris ciiaritatem vefaciier degusiat,. quiacuui ad pe- subliifliier in ftituro videbit, qui nbn in^praisenii ad
teiidam se celernitalis luceni accendil, ab Ifoc ninil- suseipienda liumilitatis ejus mysleria fidelitef fecli-
rum temporalitatis amore lassescil, ut taiilo frigc- flaviti Annon Paulus, qui niinistrum se sponsae huj.iis'
scat ab sludiolabentis scecuH,quanto surgit arden- fidelissiinuni e§s'e docebat, dicens, Despondl e..irii
. tior ad coiiteinplandiini gaudia perenpis regni. Sed vos univiro virginemcastam exliibete Clitislo (II Cot.
videairius,aniina, qwetali fhigratamore, quem quee- xi), licvam sponsi capiti ejus siippoiiere curabat, ut
rat siraium, in qub fessa rccqmbitl..Fulciteirie;jn- ad amplexura dexterce perduceret? ait enim , JViftit
quit, floribus,stipaie-mema/is. Infloribiis lenera ad- judicavi mescire ihier vos,-'iiisiJesum Chrislum,_ei
huc vifluium primofdia, iri malis perfeciio signaiuf. httnc crucifixum(I Cor. n). Rursuni namque eamdehi
. Obsecrat eigo amorelarigiiens .anima, Jilias Jerusa- ad aiiiplexum dexlefa; ejus lendefe hOrtatur, cuhi
, lem,. id est, eas animas quaese ih c.oelesii desiderio alt : Qumsitrsum sunt, qumrile, ubi Chrisius esi iri
prajcesseruiit; ut_sua; cospfa bonis juveiil exempl'is, dexleraDeisedens (Cdl, m), et, Cum Cltristus appa-_
el quali vel inuio, yel cursu, vel lermino viarii vir- ruetit vila veslra,'lunc el vos appdrebilis cum Hlo iri
tttlHm . peregerint, ad hienibriain sibi crebrius revo- gloria (Ibid.). Lmva ergo ejus,. inqtiit-, sub Capiu -'-
centj qualenus liarum ijituitu velut odore' quodain irieo,et dextera illius ampicxabitur me. Ac si aperie '
fiofum malorumque gfalissimo, mollius se ac dulcius dicat: Tempofalia quidem me Doiiiiuiet Salvaloiis
in sui Conditoris affectu reclinerit. Quod 'et de* his-•'. iiieT-beneficia,quo a ihuridicupiditatibus vel.perfuf-
jjuce prae oculis uaberiius, sanctoruin pperibus, el de batibnibus aliquaritulumquiescere queani, adjuveiiiV
illis quaede Scripiurarum quasi pfatis ac nemoribiis at ine ceiernoruhi promissio, qiiibus pefpetuo rehio-'
collgiinus, patrum :praecedenliumvfactissive dictis nerer, •ainplius delectai. Quam vero aroabliis sit fpsi
seqiievailet intelligi. - ' y. DominoTalis sponsp3sflce,id est, Ecclesiae vel ani-
Lmvaejussubeapitemeo, eic. In laevaChfisli tem- hice cuj"uschnqueelectce pausatio,- sequenti ejus re-
poralia ejus dona, iifdexteraperpetuaeyifaefieatitudo* spoiisioiie.designatiir, cura diciiur : -
"
sigiiificatur. Unde alias de ipso, qui est Dei virlus,: VIII. Adjuro vqs, filim.Jerusalem, per capreas cer-
- et
Deisapientia, SGripiurhesl, Lorigiiudodierdm in vdsquecamporum,etc.: Filias Jerusalem, dicit animas
dexleta ejus, in sinislra aulem divilimet gloria.Qsten- pairia. sjipefnce desidefio flagranfes.; qiias adjurat
dit ergo sancfa Ecclesia, Psiendit atiiuia dilectioni spoiisus ue suseitent sponsaifl in suo amore qiiie-
'
sui.jRedeiiip-nrisperfecte inlenla, qualis esse.possit scenlem, neque abhoiiiinuni conlurbaliOne feliciief
quies in liac vila quam tarilopere quaefebal, quaiiter sopitam inquietari prcesiuuiant.Qui enim electi cnj'iis-
iri leciulo illo virlulijsus florido cuifl suo dileeto fu . libef hiehiem, vel-in-oraiibnibtis de.vo.tis, Deo lo-
liiijiis exsilio jjeregrinationis reeubare desiderVt. ijneulein, vel ih sacris lectionibus diyina mandaia
Lmva, inquit, ejus siib capiie meo_, et dextera illitis siye" proinissa meditahlem imporlflhus inipedierit,
amplexabiiur nte. Caput auiem . suum , principale sponsnm uliqiie Cbrisii de sopore beato, priusquam
rrieniis appellal, et, isevani suani sponsae capiti dile- ipsa velil, excitat. Vult "eniiii ijisa felicissimo hoc
ctus illifls supponii, cuhi cofda fidelium:D6iiiiiiflsin- soporc relectaevigilarei quia tcinpore congrup divi-
1107: BEDiE VENERABILISOPERUM RARS 11. — EXEGETICA GENUINA. 1108
nis semaiicipafe noyit obs.equiis,a.crursum tempore i 1 bus, hpinointer liomiries apparuit, sed Deus cum
competenii ad curanda fragililalis huirianaenecessa- Patre anie saecnja exsiitit. In his. aulem montibus
ria reverii, Qni ergb* fideles quosque ccelesiibus adveniens, saltus dare.dilectus, hos.transilire colles
siudiis intenios impedire npn.metuit^ suis profecto perhihetur, quia corda sublimium Dominus crebra
yirtutibus, quibus sepollerecredebat, damnuti^facii. suce visitatipnis gfa.tia sol.et illusirare. El pulclire
Unde"bene sponsus filias Jerusalem per capreas iion inaiiere in his collibus, sed.salire, vel eosdera
cefvosque caniporntri, ne hoc faeiant, adjurat. Per irausilire diciliir:, qnia dulcedo conlemplationis
capreas namqfle et cervos, munda videlicet anima|ia, iiiter.na?.,quaiituin alia propter agnitioneni, rerum
verienorum inimica, vlrtutum opera spirilualium coelestiuiii, lanluiii esl bfevis et rara, propler grave-
iiguranlur; quaaquanluro.mundiiia prxeminen.t, taii- dinem meniiuin carnis adhuc niole deieiifarum.
lum virulenias iiostis anliqui. machinas coiilemnere, Corpus enim quod corrumpitur, qggravdtari.mam, ei
imo disperdere atque evacuare consuerunt. Et pul- deprimil terrena inhabitatio scrisummulia cogitaniem
elire. capreas pervosque-dicens, addid.it camporum, (Sap. ix). Neque huic seiilenliae conlrariuni. debet
ut patienter siinpT.ciiaiempurarum meiiiiuni,. ac Jide exisiimari quod ef ipse dilectus in Evangelio sua.
sincera florenlium, in quibus virtutes- priaiiiur ac sponsie pollicefur,-dicens : Ecce ego vojfiscumsutri
nuiriah.tuf,"expriii)eret. Itaque sadjuratTilias Jeriisa- B oinnibtis diebtis, usque ad consummulionem smculi
lepi sponSus.per capreas eervpsque caniporum, rie (Matjh. xxviii). Et fiirsum, Si_]qui's:dili_gii.~i~e,,sermo~
siiscifenl. neque evigilare Taciaiit: dilectam,.qupadr nrinirieiiin servubit; et Paler.me.us diligef eum,.el ad
usque ipsa.yelit. Ac si palenter>,dicat : Conlesiof eum veniemus, et mansionem qpud eum (acienius
fideles omnes, et per suas quemque virfules,. quas (Joan. x.iv). Manet; nam.que semper per ffdera et
pufo corde nutiire desiderant, adj'uro, ne pia fra- dilectionem suain, perqiie auxilium gratice suae cujn
trurosliidia eonteifliiant, ne passiin teinerando pra_- omiiibus sanciis; sed excelleiitius ad lioram paucis
pediani, sed sie quisque de proxiinbrurti profecttu siibliniioribus, qqibus yu!l, el quando vull, apparet.:
quasi desuo gaudeat, sic fraiiibus.damnaTucri spi- paucPrum naiuque, et eoruni qui prae altitudine
rilualis, quomodp sibimet ipsi perlimesc.it inferre ; cordis, moniihiis comparantur et coljibus esl Oicere,
uuia nimirpm suas Jpse yjrtules •minuit,qui yirlutibus Sive etiatn mente'exeedimus_,:Deo;Sive sobrii sumus,
-prpximi parcere, imp has, iii quanlum valet, adjii- vobis{Il Cor. \). Cunclis auleih fi.Jelibus dicitur,-
.yare contemuil. Quod adjurameniumVspohsi liben- Quia quicunque confessusfuerit, quoniam Jesus esl
tissime sponsa suscipiens.-coiiiiiiuorespondit :-' FiliusDei, Deus.ineomqnet,et ipseinDeo(l Joan.w).
Vox dilecli rnei. Subauditur, Hcecest quam audivi Tolt.iiS:Ecclesiceest rid,cliJc6rde"autliie,. quia Deus
adjurantem filias Jerusalem, ne me in ejus complexu charilas esl; pl quimanel iii.char.ilale, in DeOmqnet,
quiescentem, priusquam ipsa yelim. suscitarent. elDeusineq. Perfectorum soiumuiodo est dicere,
Multum enim"necesse est laetetur aninia Deo plena, Non;enim indoclas fqbulus. seculi, nolani fecimus'
cum eain inter adversa saeculiypeemejus consolato- vobis.Doinini noslri Jesu. Chrisli virluiem, sed specu-.
riam, velper donuni pccullae inspiraiionis,. vel per latores facli iltius magniiudinis (11 1'elt. i). De qua
ineditalionero auditumve sacrarum lillerarum pefce-" speculaiipue evid^ns subinfertur exempiuro, cum
pisse contigeril. Nam etsi needum facieni dil.ei.ii; dicilnr,
;nostnilicei iiilueri, jain niulium nobis es.tprcesiiiufti, . Similis est.dUeci_us meus cqprem,, etc. Et quidem
jli eo quod Scripturis sanclis inierirt} ejbquiorum pmiies qui natiiras har.uin aiiiitiantiuiii liene imrunT
pjus dulcediiie refipiiiiur. Multum pia.slatur.eis qui- explorare, mulla ip his invehiunl.,.. quee diieelo.,
TJUSaltiori dpno concedilur.jit suhlevalo ad coele- Ecclesi-Cj.idest, Dpmino Salvalori aptissime con-.
stia p.urae;mentis iniuiiu, iionnullam futuraevitip, yeniuiit. Sed hoc inTocp specialiter illud intuendui.nv
suavitatein etiam in praesentiprsegiistent. Uude bene, quod iji aitis moniiunj habitare, ac saltus dare
postquam lcetabunda dixit .sponsa, Vox ditecti 'inei,_ yelocissiinos gaudenl, propter qupd et rarius-viiieri
riiqx eumdem dileetum etiafli videre dc»i'deraiis, sed JJ a nobis quam bbves solent aut asin.i.aliayehujusinodi
(lecdum valens, adjecit, _,. . animanlia-, quibus siinul niansuefaclis, qiioiies
Ecceiste venil saliens.in. monlibus, etc. Slonies libet, liiinnir. Quod alliludini -sijperiice.con.iempla-
quipp.e et colles eOs Vpcal qui genefalem san.Cla_ lipnvs inultuin decenler apiaiur,- qiiK non in arbitrip
Ecclesiae conversaiionefli, quasi floridam camporuro boiiiiiiis.speculaiiiis, sed in gra.tia est Dei,, quando
jilaniiiem., singuliiri nientis piiritate traflscend.unt, yul.t appareiitis. Credo Isnjas, mons videliceiexi-
et quanto seab irifimoruiii cupidiiiitt- leviores j red- nilus, iion .quandoipse elegil, sed quando D.ominiis
diinl, lantp capaciores conlemplalionis supernoriiin vqliiit, yidit ipsum sedeiiiein shper; soliuni excelstuii
efficiunt. Dequalibuslsaias, eum advenlum in cariie. et tTeyatum; vidit _ef aginiiia coeleslia, -laud.es ei
Jlediatoris Dei et liominum describeret, aii :•E. erit deibilnscoiicjneriiia. Paulus etiani ipse mons, terreiia
innovissimis diebus prmparalus mons doiitus Pomini, despieietis inuUuin^ ac yertice-sidera langens, non
inveriicemontiiun, etelevabilursupercolles (Isai.ji). quando^disposii.ilipse, sed quandp Deo placuil, rap-
Recle eienim iile mons inyertice montium, et snpef lus estiu paradisum, et rapittsesiin t.eriiuhicoeluui,
coiles,elevatur, ides.t, excelsis.Iiom.inibuscsse ex- audiyitque arcana verba.quse non: lieebal bonjitii
<4elsiprijiemorattir, quia in novissimis qhidem die- Ipqui, Coiigruit sane -huniilitati sinip! -M veriigfi
1
ltt)9 IN-CANTICACANTIGORLMALLLGOEJCAEXPOSITiO. -*- LTB. II. ii'.0
assumplae iiumaiiitaiis, quod Dominusnon cervo,--A iempits-litiberit,etsriis spaiiis transettni uirirersa srib]:
sed capreae hinnuloque cervorum, riiinorilmsvideli- cdAo(Eccl. iii). Habetefgo et spbnsa Chrisli, Ecclesia
cet nni.man.ibiisassiftiilalur, gui iiitef homines non . videlicetj vel anima quceque electa, tenipus -quies-
«olum homo, sed et humilis homoapparuit. Uinnu- cendi; Tiabet item Vtempiis surgeiidt Jad Iaborem.
liiscervorurit, faclus est, quia veram de carne pa- - Deiiique, "ut supra adjuraliat/fiiias Jerusaleih ne
irum prcecedentiumcarnis niateriam suscepit; faclus susciiarent, heqfle evigilafe.facerenl eatii, doiiec V
esl enim ea;semineliavidsecundrimcarnem (Itqpt:_). ipsa velii, et hflflc iriuiata voce surgere eam, jubet
Ei ipseDavid, Sicut cervus desiderat <adfotiies.aqua-- - ipse, aique ad-se. pfoperaiiter venire; ijec.jam ad
rum, ila desderat ariimainedad le, Deiis (Psalnt, xti). eam in Teclulo quamlibet coslesiibns studiis iloii.io'
Etiiefuro : -Qui perfecit pedes meos tanquani' cervi inirare conseniit, sed ipsa poiius securo^ ul se.quen-
{Psalm.xvi). Sed et de caeteris-cervis, suae njiiiirum lia eantrci docent, ad excoiendaswiiieas Jjesii:isqne
vii.-ccoiisorlibusait, VexDomini prmparanlis eervos-- ndcentes-ex his propellendas prcecipitexire,'adilens
(Psal. XXVIII) ; ipse etenim prxp-.rateervbs, cum fide-: ad-provocaudum. inflammandiimque ejus studiiim,
iijjus viiiuiuni dona miriistfal; quia ut cursiim suae quod-lfaiisac;ls aufisljrumalibus,;jam vefha tempe-.
mciilis ad aliiora.dirigant, nf iricessaiitef Tpnleiii ries"indiisiriamTabbrantis aflj'uvet, sed et yenialium
vitit. sitiant, utangues hcereiici sefnionis de- abditis B adventus atque canttis avium, rlifalia niiigis loca
. fraudiuin suo spiriiuali ndoralu ediieant -ac'prb- , qria.h aulica reddat jocuiida , prpvenlus etiam Jhjrum
lefant, ul verbum vitae rUmineril, Utin feclis aelio- spem fruetus futuri pollicealur agricolis. Sed qiiia'
niTnisuariim.gressibusmodum saluilfera. diseretionis de superiieie litter_e pahca pef.-lrinxirtius, jam huric
teneanl, horihoccorum potestalis,- sed estdivince1 ad exiiiterandbs allegorice serisus siylum veriamus.
Iargiiiouis. Yox ergp Domini praeparat cervos, quia,--. Bicifliiiesistipra/siibfiguraeapfecehiiinuliquecervo-
ejus graiia in.arce virlulum collocat sancios. Ex-:_ riini, qupmpdo"Donijnus sublimiflm contemplaiioiii
quibus videlicet cef vis<natus est- liinnu.lus jure- iiiterna ceelesliuui revelaiarcaiibram. niclum sub fi-
sponsaeiilectus, id est .-Ecelesiae"vel aniriice"cuique.. gura ipsius, post paiielemnostnim siantis, ac per fener
fideli; qiiia ex patribus Christus secundum carriem, stras caitcellosqueprospicienlis,qualiter otriiiemEccle-
qui est super bmnia Deusbetiediciusihseecuia. Et[\. siaiii, quaiiivi.sadliuciiivislbiJis,crebfpsaluiliei'8ecoiii-
^iioniam his versicrilis speculaiiv& vila. sublimitas5 punciionisrespecluillustret. Restatjuinc iuliniafi quo-
expressa est, restal- ergo.aclivav, quavomni Eede-. mbdo eamdem; sive ad oificiiimpfaediealiouIs, seu ad
sice coinfnunis*st, perfeclionem ostendi. Sequilur •:. exerciiiuin bonce iiiciiet operaiiouis. Surge, ihqiiif, -
En ipse slat poslparietenl hostrutri, -etc. N.uiicet-:, propera, amicamea,co!umbamea, forriiosamea',eiveni.
enim dilectus in:vichiia-manetspons_e,.nuneexcelsis;**"Surge desiraiuillomuliumtibi-amabili, iirqtiottiimet
saliens paret mpnlibus, quia idem ipse Doininus ac . curam agere in psalmis ei oraiionibus, cccterisqne
Salvator no~ler, et perfecliorihus se ad tempus, cum VI.ISB studiis deleciaris.-;Ptoperti, et Veniad impen-
volueiii, tameisi per spectilumetin. ajhigmaie videnr denilam etiam proximis curam saliiiis, per sludium-
dum pnebei.-et omnibus semper eleclis-itivisipilem seiluliP,praedicaiionis : quasi eiiim lot passihus ad
praeseiiiipfi 17 vQCifiitemnos Doniinum prbpefamus, quospro
ftiaegraliaro exliibel. De cujiis.exliibitione*
' ejus
pifesenticebene nuuc dieit.ir, En ipse stat postvarie-. cau-;a,.v-ir[utuiiippera patramus. ] -.'
lem nosirum, quia nimirum ita apnd nos iiianet, iino IX; Jnm enini li.ems transiit, eic. Iloc est quod
iri nobismanet, ut yideri non possit a riol.is, Joanne; Aposloltis ait': Nox prmcessil,diesaulem appropin-
attestante, quiait: Deum netnovidil unquam (IJoqn. -quavii,,Abjiciamusergo opera lenebrarum, el indua-
iv). 'Si diligamusinvicetn.Deus iiiiiobis mqnel,el cita- mus nos arma lucis (Itom. xm). Sicut enim tenebras
rilasih nobis perfecla esl (Ibid.). Paries aulem , ,qui noelis, sic etiam rccte pef austerilatem hieniis et
ab ejus aspectu nos seeludif, ipsa est niorlaliiatis: iflibriuni, lempeslas exprimituf ihfideiilaiis, qflce -
jioslraj coii.dilio,.quam peccandonieruinius, qui in.. lotum Ofhenr usqiie"ad lenipuS'regebat; Dominicae-
parente.prjmo ila condiiisunius, ,ut_,si nunquam incainationis. At nhi Sol iuslilisamundo illuxitVabs- *
' n -
peccaio cpnseniiremus-, hoc omiies electi Iumeh r scedenlen:ox ac dcpiilsa prisca :bf uinalis .infidelita-
divince..coniempjaiinnissernper 'iudeJessi, et sine tis .perfidia,- flores appariierunt in lerra, qtiia iniiia
ullo labore cerneremus, ad quod nunc intuendufli jara iiasceiitisEcclesi-e iii sanclofum fideli ac
*' pia
pftffeciioresperpauci', maxiino cum Iabore purifi- devotione clarueriint. . :
canie sua corda (ide-.pertiugunt.Sed iu lioc pariete 'T.empiisputaiionis advenit.-Illius videlicel cujTisin
misericordia divina fenestras, et cancellps, unde-nqs Evahgelio flieniinit Doriiinus,;qui'euifl se viteni ve-
prpspicerel, fecit, quia meniibus nosiris quaiiilihet rarii et Patremsuiim dixissei esse agricolam, addi-
higiis saeculiccecitaiegravalis, gratiam suce cogni- dit confestiui aique ait, Omnem pdimiteriiin trienon'
lionis.aperuil, et crebra nos ncculta; siiceinspiraiio- fetentemfructum, iellet euni, el otnneinqtti fert.fru-
nis luce re.Dcil..Cujus prospeclu - inspiratioiiis , quia
ctum,purgabit eum, ut--frucliis-plusk'lferai(Joaii.'$v).
hoc maxinic pius Coriditor agit, ui.iios a dileciione Potest ofiiciiim
putaiionis recle eiiaiii; jiixia iliud
lemppraliuniad proniereiida. supernae, pacis, gaudia "- intelligi, quod Apoplolus.aii, Exspbliantes -vosmte- .
provocet, reele snbjuhgitur•-: ... tem iionitticmcttm aclibussuis, indtriie novum(/"/.Cor'.
En, dijeclusmeusl0~qu.lKt_.mih1, Stirge, etc>Omnia , Tii). Qirad exppliensipse alilji elicit : Propicr qttod'-.
1111 BEDiE VENERABILIS OPERUM PARSTI. — EXEGETICA GENlJiSA, . ']', \A;.m.,
deporienles bmne mendac\ttm, loquiritini vetitalem,,',A.multos, qui zelum Dei liabefent, sed non secundiuiiV
unusquisque curri piqximo sup..{Eplies. iv); Et rurV scientiam; pui magis Impeffeeiarn adhuc, et ypluf:-
sum•• QMfurqbaluY, jam non furelur ; magisaulem imrnaluram lillerae Ipgaiis observahiiaiii. tenere',
laborei operando inaiiibussa.s. quod bqnum.esi(Ibid.). quam inteliigeniise spiritualis in. ea dulcedinem sflr
yox lurlttris audiia,esl iri terra ndstm'.' Vofxpraedi- scipere-vellent. Apponius hunc versiculum Itaex-
caloris au.dila .est in terra, quce nqstra jarti cogpit ponit, quod licus protulefii grossos suos, cum Syn-
esse, •dum fidei verbuin recepit; de qua el in psal-- agoga procfeavit apostujps, qui de:; eagenerati
mo pfimae sabbali, idest Dbmjnica..resurreclionis, ilulcisslmiim cibuin doctrinaj- credenlibus ministra-
qiiae prima sabbatifapfa- est,Vdicitiir; Doniini est re-nt. El puoniam prbferenle Synagiigavel apbslolps,
ietttii.el pjeniiudo ejiis (Psal, xxi.ii). Vox enim tur- qui Evangeiium jira'dicareni, vel eos qui-.Evangelio
turls, quas suo spnitu ;ab?eessuni hieiriis--et yeris, - . legis adhuc cacremoiiiasprasierre Conleiideieiii,liihj-
solelsignare adyentuni^conyenireis qul dicere no- - loniintts lunc lotius orbis fidesv.salusq-ie sec»ta
runt quta.Jenebtm trdhsiemitt,. el lumen veritm ]am. ' est, recte subjiingitur:-- '..---:
lucet (I Joqn. JJ). Vox;tiirturis, quceTiumiliier re- Vinemflorentes dederuni odorem.Pev floriiloneiVt
sonans-gehiiiuin prp cantu exp.riniit,• congrult eis' namque vinearum iniiia-niulliplicanlium Ecolesiarum
qui.sUi ih.colaths et promissce sibi palriae memores, B de-ea; quae.in Jerosolymis primo plantata, per odo-
dicerp consuerunt;uSed einosipsi pr.imitiasSpiritus rem <Lffusalonge'lateque liafumTairia expressaest.
.itibentes,et ipsi iriirq nos gqmimus,,adqpiionemftlio- Quid eriim gfalius florentis odore vitis'? Siquidfeni
'rum exspectantes,. el redemptiorieht cprporis, nosiri. deflore earum,succhs expressuSj-poculi gehusebri^-
Qui_ et auHitoribiis siiis clamaut; Miseri .esiote,, et Ticil, etsaluii ac voluplaiijicconimodum. ,'Cui com-:
lugete; risus yester Jn.luctuih cOnverietur, et gau- pa.Tandum honce. opefationis runjorcm;, quis; noa
dium in niQsrprerij.Avls tpsa quaepudieilise amairlx facile videal? Exempliim -ergo-viiiearum, quibus
est, ef sempef in jugi.sniorttiiim, atque in aiborum . iraseitur viiium, quod laitificat corbomirils, et ecele-;
', verticibfls coiflhioratiJr, vitiirii iiiiitatiir' eflrum.qui siis fidelium-geiieraliter. et-quibusque elecfis:Spe-
•sibi :$uisnuejprpleslaritMquri\{tpnumesi lioriiiniinur cialiter congfuit^pui sibi ipsj iaeliiiam spiritu;ileipv
tlere.hriph\4gngere|lT?oiV yii); ei.;._Vos/j;<jcpriversalip''
jpcuiidilaieroqueTfuctifiGant. JiixtaVilluiiApostbJJ:?
in cMs 'es]f{Piiilip.iii). J^ametquOdlqcta hominuiii Giqriq noslra Itwcesti leslihioniitmcpnscieniimripslrm:
et coriversatioiiem fugere, hiagisque in silvis acspli- (I Cor. ni). Et Sjcut 'Psalfflista, -O.iiiJiis,
]iiguit,;jjfo-..
tiidiiiibiis degere splei:.,'.typum praetendit eorum ria ejus filim rcgurii ab-inlus (Psal. xi_iv). Saiictiis
<jiii cpfpore licet iri niundo posiii, ccelerum nierite IlierPhyiiius hps yersiculos iia. expoiiit, «vox tu.rtuiis
separarituf a inijhdp, et superna pptius videre de- Gjau.dila^ est in terra nqstra: Tuftur avis pudicIssihKi,
- sideranr. ..._.;-.'.'.; ':.:'-: -." . , semperqhe habitans in subliniibuSj Jypfls est Salva-
Ficus protiilil grosspssuo?: Grpssos vocanl primi- tiiris.D El paulo ppsf, .tStalimque lurliir. dipil ad
liyas et immaturiis ficiis aj.qjiieinliabiles esui, quce lurturem : Ficus prptulit grossbs suos,- id est, veteris.
"etiamsi cpnciii.i_e fueriul, Jevi taciu decidunt. Et legis praecepta.ceciderurit.et de Evangelio"yiles flo-.:
ficus sonante turiure. prothlit grossps spos, cuuj renies dederuntodorem suflm. »' -
: l-. ** x-
prccdicaniibusin Judcea apbsiolis Synagoga prbluljt
"
-IilBEaTERTIUS.. ,*
$urge,-amica mea, sponsqmea, el veni, eic. Si juxta Vinea facta esl dileclp in cornu iii loco uberi, ettna-
exposltionein Aposioli, Petra eral€hrisitts (I Cor;x); ceria eatncircuntdedil [Jsat.-v]), custodiain sigiiificat
•
quae sunl fofainina, petfce,- flisi v.ulnera quae. pro D virtutum coelesiiiiro,"qua Doniinus £001681301,'vi-
noslra salme suscepit, Clifistiis? Jn qiiibus.profectb iieam videlieet suam; ejrcuindat; ne immflndoruiii
fbrainijiibus coluniba residet ac iiidificat, vel cuiii spirituufli laiiquam ariiiiianliuin iniprpborUhippssif
aiilnia qu»jque niifis, vel Eccjesia omnis, in passione irruplione vasiari. UiiiCeteiiiro Psalmista, Immittei,
Dorriiniea speih suce salulis unicain ponit, cum in - inquit, Attgelus Domini ineircnilu timenlimneum; et
>sacrairiepl.omQftis' ejus, et sese'ab insidiis liostis eripiel cos (Psal, xxxiii). El.Apostblus de angelislo-
aiitiqiil, quasi a raptu aecipitris tutari confiilii, et in quens, Nonne omnes sunt, adminislratarii spirilus, in
eqdeiii ei spbplem spjritualehi.,: sive filiofuni sive miimlerium, missi propler eps qui hmredifaterhcapiunt
viruiiuni, prpcfeare satagit. Unde hene Jeremias salulis (Sebr, _>.)"? Iriliac ergo maceria refogiuin sibi
Sub'.specie ^ltlqab,'JiaereticpsIad; unitatein ecclesia- spohsa>et amiea Christi, quasi columba cavernarii
1
siicae;fldei\proyocians;^it,,Relinqriiieciviiatcs,;etltabh: ihveiiii, du.ai-sancfa-EccIesia pefapxilium' se.angbT
: ittie in pe.irq^iiqbitatbres.Mfa,^ licuih a diaboli ffaiidibiisidefehdendamessedidieJf.
iiidificans.in, snniiiiq:ore fordniihiS:(Jerem., XLVIII);: 13ort'aiurKaqire Dbniihus eanideih Eeclesiam, JiprtaV
Maceria aiilern, qiiaaad vinearum.munilinnem solet tur (jiianique4iiimain silii deVotam;..ad:exerciuiini
de lapidibps comppni (unde iii Isaicccanlico dici.tur, • piiac fi;ticliferi,Tabp.Hs';;ac dicii, Sutge, propeta,.
1113 IN CANTICAGASTIGORUMALLEGORICA EXPOSITIO. — LiB. 1I..5 . 11.14
amica. mea, /eniiosa mea, el veni. Jam enim.hiemsALdeeeplioneni stuliorum ipsam cprpons sui fiicitem
Iransiil, et caeiera, usque dum ait, Surge,-'atnicamea, exorhare.-.sermonesque; suos' super oleuni molfire..
sponsamea, -el verit;-columba mea iti fPraminibiisper - saiagunt,, prceVaricatricesliujus' Dominicaeprseeep-
trm, in-cavetna macerim. Ac si ap.erte-dicat, Post-' tioiiis exisiuni, iileoque eximia illa laude indignae
quani tempeslas vila. gentilis superha piefate fempla -, peimaueni, qua suam sponsam glorificans Dominus
-
est, postquam llores saliitifercecoiiversai.onis. jam adjungii,: ...' , ,-.•;'....--. ... .
emeisere in terra, poslqiiam . in ,mpdujii pntandi Qttia voxtua. dulcis, etc. lllius namqhe animaeQo-
coeperunt insianiibus viiie_e,c(Blesiis-agricolis, in-.. niino dulcis est vpx, cui dulce est, vel verba Do-
jusii a justis, a vifliilihus vilia, .discreljbiils docice mlni proxirnis -annuntiare veLipsi Domino:laudes
falee sepafari, posli_uam praeco salutis mundo j;im resonafe novit cum prophefa, Qtt'am_dulcia.faucibus
lafe Tnsonuit, poslquafflipse.mundiis adagnitionem meis.eloguia lua, supet.mel #1 favum pri meo (Psat.
veriiatis conversus, ae suavissliria npvaj viiceper cxvnj)! Ilia facies Domino decora videiur, quae se
gentes fama aspersa est, phsecro, o animarum fide- ad videudani ipsius Taeiem dignain exhibefe satagit,
linm nuiluiiii calerya niihi dilecta.cui ainicitiaemeas qii-e ei iiiliiiio ex corde dicere consflevil,„j3M_esiiii
dona conluli, quam mihi sponsceylceconjurigere vullum luum, Domitie; vullum luutn requitam; ne
dignaiiis sum , cui per infusionem mei Splritus , co- J3*avettasfaciem(-iaiHfl.inc(Psa(m.'xxvi).TIaecaulemnbn
liimbiiiae inenlis smipliciiatem contribui, pfo cujus •' suflie.it iiobis postiae cura mundilice,;si noh eliam
sanitale ac vita ipse vujnera , mprtem. suscepi, cui errantt>s, in quanluni possumus, cofrigere,. si non
CQulra hostes invisibiles supernar proteclionis suf- infinnio.res .quosijue ab eorum insidiis defendere
fragia largilus sum ; obsecro, inquam ,.quae lalium curepnns. .Unde subjurigilur :
' es
compos effecia dononim, neinertiotio.leiijescere Capile udbis vulpis. pusitos, eic. Vulpes qiiippe,
velis, sed ad-,indu'striam potius,' sludiutnque debiii quce deinoliuntur vinpas, liaefelldi-suiit et sch.isiiia-
ceriaminis pro asierna quiele fesiines aeeiugu . ' lici, qui-pravae dcnle dpctriiiae yineas Christi flo-
Oslende mihi .faciem iuant, eic. Quce in abdito reriles, id est, rudes Jidelium menles, quantum lace-;
secretiBqflieiis, quasi columba in forahiinibus pelra1, fare soleani, uiinaranescifemus? Prceccpit ergo.
sive in cay.erna macerice, delitescere ciipis, precor sponsae suae Christus, utcuni pedisequis suis, quas
ut in puh.jc.um actionis proccdas, oslendasque ex filia Jerusalem appellafe sojei, id esl, cum pf«dica.-»
operibus Jidera tuam, :et quid intus. pujchfilhdinis ioribus sancla humilitaie sublimibus pio labori insi-
Jiabeas, aliis eiiam foris in exemplum declares. siens capial y,ujpespusillas, id est, mox inclpieiiies
Nartiqueniilii, qui iiiteriora cordisjjerspicio, tunc fa^ ._, Ifauilu.entprum versutias.depreliendere aodebellare
eiem tuam pslendi exislimo- cum aciionemHuarrinoii "'conle.ndai; ne majores effectce pef. tempus, tanlb
"Tjab.eiitemmaculam, aufcrugam, aut aliquid Tiujus- diffieilius a lcesionevinearum ej'us spiriipalium de-
mbdi, ad uiiiiiatem.proxiniorum denioiislrare.coii- pellantur, quanlo lias diutius j'am depascere cOnsue-
sidero. Quandiu enini quis facit -uuide miiioribus verunt; et pulchre qui priushutrtero-plurali vineas
liis, mihi facil. Soriet vox tua in auribus riieis, vox dixerat, rursus-numero singular-i posuit: Nanvtiittea
yidelicel laudis, sive praedicationis, id.est, ea qiiae vastra flpruit; iia eienim raultas yineas _unam-ap-;
vel me in psalmis.et bymriis et.canticis spiritualibus pellat -yine.im, sicut.roultas>per orbein ecclesias",
laudet, vel ad laudem meam, proxiinprum ora unara"sibi Ecelesiam voluil appellari. Vineas iiam-
meniesquepraedicando exciiet. Ostendit ergo faciein que -lorere dixit, ut laie germinarites eleclor.um ple-
suam spoiisa. DoniirtoinTiis qtiaein cpnspectu.ejus bes osieiideret; et Jjene, ubi; capiendas vulpesad-
operalur, ostendit et so.nhm vocisTn his, quaeeoram monuit, ibi mpx vineam singiilari appellatione signa-
jpso salubriter dicit, ltem corisiderandum interiiius vit, nt ob id maxiihe insequendos ac. pfoiercndos;
•quodaii, Ostende mihi <faciemluam. Tflani, inquit, doceret haereticos, ne.fideni.Ecclesisj, quam.run^m
non alienam, id esl,. sanciam et immaGulatam•: , esse oporiet, eorum ihfestatio spinderel atcue iri;
talem namque eam feci,- niundans lavacro aqua>in 1^ parfes disiraliefet. 'Ap.le.a.uteriivulpium nathfamo-
verbo; lalem sancli Spiritus- unctione perfeci,. rihus ac-vefbis-convenil hsefeiicorurii, quia niniinim
Signans super le lunien ytiltus mei. Spnel vOx-tua. ' valdefraudiilenla s.uiil aiiiiiialia_qiiae ih. iossis vel
in-auribus^meis, non extranea, id est, ca quahi le specubus abscpudunlur, cumqueapparueririt, huh-
in die desponsionis tua. habere doeui,qua lu.poUi- quam rectis jiiiiefibus, sed -lortuosis .aiifractibu&
cita es mihi tuuni servare pudorem, Item psiende currunl. C.uaequonjodo congruant Jiagrelicorum do-'
liiihi faciem iuam, soflet vox tna in -auribus.meis, lis ac, J^faudibtis,facile quisque JnteUigit. Nec pra;-
id est, mihi, noh aliis, facieni-tuani-oslende. Meis tereundum,quod noii ail, Capite yobis;, curiiEccle-
suribus, non aliorum, yocem dare memeuio ;'id est, siae filiis loqueretur-, vel,-Viiiea vestra flpruli,-;sed,
'
n.iecegraliadilectionis,hon alia qualibef, etbona opera Cqpilenqbis vulpespusillqs, nani vinearioslra flor.uil;
facere,' et verlia dicere sancia curato; quicunque ut hihc magis^omnes, qurposs.em, ad debellandam,
enim bona sua facia sive dicta humiinis favoribus sive corrigendam haifeiicoriim, .yel iiialorum.catlio-
impendit:, hic vei suae faciei .pulehritudineiri, vel licoruiii.nequii.iam accenderet, quo eos sibi.in hoc
•dulcedinem vocis, externis,. potius quaih Conditori agendo deservire inorisirarct, suamque esse vineam,'
ostendil. Sed et juxla littefam, fomiti-_r;,-quod ad quam dejenderet ipse, labprum: piofuih remunefatof
VjjTSV mm VENEPvABiLlSOPERUMJPARSIL - EXEGETICA GENiTNA. 11.6;
ostenderet. Unde meriio lali. ejiis affectui, mox Ai plis pfiorum 'fiileliiiin clarissiinis, in supernofuin "
amicaet sponsa ipsius columbiiii cofdis simplieitale amore pruficiuni. Et noiaiidum quod hic pasci di-
'
respondet:-' --'•; ;-" -' Icclus, supra pascere inemoratuf : dicente sponsa,
X. Dilecliis metts miiti, et ego ilti, etc. Cujus re- Indica mihiquem difexif ahiinti riiea,ubi pascis, ubi -
-
sponsi sensus iaiito laiifls pafet, quantobrevius vi- cubes in meridie; pascifur nami.ue iii nobis,-quia
detur esse conelusiis.-Potesf eriim iia recte iiilelligi, corpus siiinus illius, et menibra de-membfo; pascit
-
Dilectus ineus mihi.el ego illi, allerulruiii riobis vero nos ipse, quia_eaput est nosiruin, de quo irieritb
ac sincero ambre copulemur. Poiest et i_rt,Ditectils gloriemur ohnies, singuli dicenies, Nuncdufcm.exal-
meus mihi Irillif diviiue siiae exliorta.iouis.corisola- •' iavit-caputtneuiitsnper iiiimicosmeos, subaudis-, nos'
-lionis, feproihissionis vefba promiserat, et ego illi- quoque poslmodum exallaiurus, ac nostfum coile-
faciem meaecpnversaiionis limpidarrrac vbeem rinece CUifus ad 'Capui;-el qiioniamTicecDohiiniVpa.tib,
loculionis puram semper bfferam et gfatiam: Sed et quce-irisaiictorum ejus profectibiiS-agilur,usflue ad
ila, miilliim decenler poiesl accipi, iii quia-mullam bujiis sceculi finem: peiTingii{namqiie ubi ad cjiis
soleht vim habereproiiomina, dieal Ecclesia, id"eJt,' visiorieriiperveneript, quid ullra'pfoliciant, non lia-
opjnis eleciqrilm hnufiiiudo, Dilecius meus milii;'et _beburit), reCie sulijungiiur':
nori alius aliquis; el rtirsuni,; Dilectus metis-ritilti, "i Pbnec aspiret dies; eie. Id est, donec yenturisce-
noii alteri ciiiiibct, stihaudis, perpeluam dileclibnrs fcnli lux^oriaiur celefna, el. umljraevilce'pr._eseiilis,
suae-griiliam pfcestel, fnicliitpqiie rependajjW:,.^; lipc esi,-ignorantiae. vel; erroris,\qiiibu's infefiiri
_-UIV,nori alleri ciiipiairi; egd itli, non alia quaelibeiV eliam nos fideles, qui lucefna verlJi Dei uliniur,
liominum ii.irba, subat.dis, inIegra seinper Iiufni1itatis" pJiiriiiiiinvciiligamiis, incliuentuf tit. transean.t. "Dt*
atque obedientiaedevOtioiicCoiigliiiiner.Crineiisau- enim illa dies 'curiciis geniibus desidefaTi aspif.ire,-
tdm liis feiisibusconvenitapte qflodseqiiitiir," " i(i est ostendere se cdeperlt, hoii jam ullra Domihiis"',
Qtiipascititr hiier liHa. \d esi, qni carididissirnoet; int.er lilia , hoc estinief sanctorum conveiiiicula'
dulcisMiiiovirtutiinl rrieaium solei odorelaefari, qui P-tscitufyqiios' ipsellunc poiius ceierha stice glofice
ren.teniiuni per orbem-Ecclesiarhm friielu deiecla- visioue reficiei. Saiiabor inqiiii, 'diini manifesiabilhr
tur suavissimo. lla eienim sanelaurtiversalis Eccle- gloria -ttia (Psal: xvij-; et,"Beali "q-tinitnc esuriils, .
sia, nunc liliorum pluraliier, nuiic unius liiil-rio- q~uia~s~alurabimini (Matth: v). Keque hbcquod pfce-
mine designaltir; Siciil enini lilium interspinas, Iii—- seiitefli vitam uihbris nbetis, d:ei vero eomparat fu-;
quil,'s.c- amica mea inter ftlias. Quoriiodo et pef luraiii,"aposlolicb'est sermoni coiilraijuni; qho de
vineas pluraliter, ubi- aif : 'Vinea) flerenies; Pt rur- pr hac, quani riunc'agimtis, vita lestatiir dicens, Nox
sum singiilaritef per viiieam,"ubi sulijecil, Nani vP prmcessii, -dies' attiem appropiitquavit;(Rom: xv)>
nea npstrafloruil, ea ipsa, qiice neri nisi- unaest, l.am.m brcviter dicain, praeseiis'haec vila fideiiuni,
Ecclesia, figiirattir. Singiilariter'nairi"que'ob'IdTio- opera tehebrarufn iriduutitur arhia
qiii *>abjicieQtes
minatuf, quja mulliltidinis crddenliuriieslcat et dnihxq lueis. in coniparatibne qiiidem Tnlideli.uiri,qui nll
una(Act:iv); et pluraliier rrirsuth apiigsime nuii-- verae lucis noverinil vel amant, dies est; iirconipa-
cupaluf, quianihiirum ipsa unlias cprdis ef aniinae rationeauteih fulurce beaiiiudinis,"ubi liix^verasine
fidelis ribn j'am in psucis, sed jn riiuUiludiiie;credeiiV fine: conspieiliir, adhttc gravissliiia nox.est. Veruni
lium. continetur. Notaiidiim auiem -quod et Jilia quia sancta' Ecclesia"diiffs in Tjocsaeculb hovit spi-
eiiam in hoc, quOd aduslis igiie membris "niedefi• fituales vitas, unam videlicet aclivairr, conternp.ia-
solent, sancipfum aeiibuS cpng-ruunt.'Qiii si forfe livam aliahi; riuhe auteiiide liac, iinric de'illa, iiririe
flamma vitiorum exuri^cofda proxinioruiri depfelieh-;• dS-htraque solet :loqui' ScripluraVdivina'. Superius
diiiit, mox illis subsidiurii.-fiaierna;dileciioiiis.qiio*
:* qiiidein contenip!ativ;e -meniionein facieiis,Vait de _
saneniur.iiripendunt, bl ne illos ardof cnpidilaiis": i: Dpriiijlb,Ecce islevenil saliens In motUibus,itiinsi-
.aut luxurix, superbiae vel iracundia., caeierofumve': f> lieiis riolles. Similis esl dilectus inetis caprem hiiinu-
iaciiiorumfervor exeedat, refrigerium eis sriceeori^J) ] ioque cetvdtum. Ac deinde ihcipieifs"de- acliva-, En
solaiionis et: exliorlaiiohis diligenli' ciira shbmini-:.- ipse,~inqtiil, slnl post-parieiem-noslium:, et cietefa,
stranl. rQuidam iuler iilia pasci Dbminum, intef usque diiiii alt, -Cqpiienebis vulpes pusitlds; qttmde-
candidissiinps vifginuin*choros -inierjiretaniufj et- :- inoliuntuvvineasinam viheanbstra floruii. Qti_e'cu_i-
merilo, quia el carnis casiiiiioiiia foris reiiitent,-ett cta bene djscussa, ad officiuui nos Jionce acEibnis
intiis fiilgoreitiviolati-cordiseminent. Item pascituf'' iiicitanf. Deinde subj'ecit de utraquepariter. fli/e^
inter liliai'Domiritis,id est inler gratissiihas sancto- ctus^neiisinilti, e! 'egoilli, qni ptiscilut inter lilin,do-
ruhi virlutes,-si\'e caiervas, eaipsa raliohequa et,__ hecaspirel ilies, et inclincnlur' iimbrm''.'iii ulraque .
nascitur inter eas; quia etiim-ipse MediatofDei-ett eiehiiii ^iiadiiectus-idierlilia pasciiur, quia Doini-'
'
I)omiiiiim,;-unanalura cuni Ecclesia sua fieri voluit;;' nus eleciorurn-supriim.-et foris piira operatiohe, et
unde el eade.nvEcelesiiieorjjus ejhSj-.el ipse -caputt duici inierius fcterhorum conteniplatioiie deTectaiur,
cofporis; Eeclesice-soiet' nuri.cupari. Pasbiluf :ipse;_ aiqueiii membfissuis ipse reiieitur.; Et lioc.usque
imer lilia, cuift: fiiielium hunierus ihtra: EccJesiamVi: duni dies v.efce-lucis aspiret, quia "iunc videjicetiiec
perfoiitem fegenerationis aujelur. Pascilur inffef li-• u]!o bpiiiopefis IalJore-afficihiuf, nec per speculuui
Jia, cumTideles, quij.uiit uiique inemlira.-ejii?:, : iii:;ajnigiiiaTe''perfccllercs qiiiijtierapiini "etad liio-
exciri-:
1117 IN CANTICACANTICORUMALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. III. ll'SS
liienium coelestia coiitempla.ntur,sed ipsum coeiii A sapienti_e,veritaiisel divJni culius dilexit. Sed quia
regem in decore suo tpta Ecclesja iri qj.ter.ni_m yide-- ~in iectuh meq qtimsivi,id esl iljecebris adliuc carnis
liit :-cujus visionis, quia gu_>tusomjiis, quamyis-per-- , meae subdila, .quia per nocies, hoc esl, in lenebris
modieiis, sponsam Chrisli- non itiodicuiii deleetal, profundceigiiorautice-qucesivi(non enim mihi aiige-
apie subditiir : -. .. - - lus, non propheta, non_quilibet doclor indubius lu-
- Reveriere, similis.eslo , dilecte mi; ctiprem, etc. mert,diyln_ecogniljonispsteijdil),iiivenire,quemqii-e-
-Qiiia,inquit, me ad excoleiidas vhieaSj id est, adI sivi, ininime prcevaluj.Quod ubi in-veriiale comperi,
iiisiiliiendas iiiulliplicandasqiie.pjebes Tidelium ex- iiequaquam me veritatis quam quacrebarti,iriventipiie
ci.asii ac pfovocasti, qui ab: eisdem .vineis putidas: ppiiiam, proposulin animo meo,de leciulo carnalium
inipugiiaiilium versutias, lanquam vulpeculas, aljigi yoluplatuin exsurgere, a.d labprem sajuliferaeiriquisi-
jussisli, quia Jaciem meam tibi pslendi yolu.sti, cum liuiiis accingi, lerras ac mafe circiiraire, publice et
necduin niil.iiluam cjare inluendam faciem promi- privaiim .iinivefsoriiin,puos sapienlipres audirem ,
seris, -sed .hotiliain tui, ex Jiarie d.einbiistrandp, magisleria adire, et.si quid vera; sapienlice,ei si quicf
quasi per Tenesiras mijii Caricellosque lpquaris, uspiani cerii, quod ad ceternanibeaiiiudinem duce-"
obsecrb _a geuerali .instrucli.one.reverlaris saepius, ret, inveiiirein, studiose perquirere. Sed qtiamvis
ad illustranda.sublimius corda perfeclorum, et.sicut Bpluriino labore niuhdum peragrans, sapiehtium verba
caprece.aut hinnuli cervorum , rarus puidem, sed discernehs, nil.certiim atque .indubium de yia ve-
cum.deIeclaiipiie:conspieientiuin Iii montibus.solet ritaiis addiscere jiotui, hssc.autem fuisse geiitilitaiis
<_sseiniuilus, sie in excelsis nientibus .vestigia iu_e vota, beuui scire cupientis, S(.d necdum scientis,
magniiudinis qualiacmique. prcesenies; Precor ut testantur, «ludia pliiIosppliorumr, qui pro indagine
dulcedinem vilceimihortalis, quani niembris omni- veriiatis acsapieiilice -lo.tiustravefe terras, taiita,
bus meis in fetrib.ulione promittis, aliqujbus etiam. coiididere volumina, lestatur Scfipiura," qiiae ait,
in i.thiere,<juamvis a lohgejspeculandam reyeles.. Atheniensesqulem ei ohtnesadvenm.Itqspiles.ad nlhil
Congruit aulenvet nomen haontium _ne.iiii.bus eorum v aliud vacabanl, nisi aul dicereaut audire aliquid novi.
qui xontemplationi coelestium bculos cordis aperire Testatur Apostoli serm.o, qui in eorumdenl Ailie-
didieerunl; cu.m dicilur, Sriper .mo.nt.esBether.J&c- n.iensiumcuria^peforans ,_\\l_.Perlransiehs et videns
llier "quippedomus consiirgens,sivedoriiusvigiiiarum simulacra vestrq, Inyeni arrim,-in qua sctipiunt erat,
inlerprelaiur; et qui diligenliusca_leris.anhno.ad. IGNOTO DEO.Qupd ergo ignorantes co.lilis,Itoc annuh-
supernoruin desideria assurguht.qui sludiosius .pd lio.vobis. Deus qui fecit mundttm ~etqntnia qum iti eo
licecaccipiepda ihyigilant, jneri.o cceteris cxcelleh- sunt, Itic.cmliet tertm eum.sit Domipus,riqn^iii'ma-
liris arcafia coelesiia ceraunt. Si. aulem legalur, ut G nufaci.isjemplisittitabiiat (Act. xvn). Testatur deyp-
"quidam.codicesTiabenl, Super moniesBeiliel, id est. fio Cornelij ceh.turionis', qui cogiiilioneriidivini cul-
domus Dei~ niliil omnitio qucestionis hab.et; patet "* tiis ofaiionihus et eleemosyiiisa Deo qucereredidicit. -
naraque cprda jtislorum montes domus Dei recte.yo- tesiatur iterum ,et opus -E.tliippis, qui de fiiiilius
cari, ad distinclionem nimirum montium Samariee et lerrae ad templum Domini yeiiiens, euiri quein ne-,
Esau, et cceierorurfl Iiujusinodi, l.oc est, hoeieiico- scieijat, adoraiurus, adiil, et tanto veriiaiis, quani.
runi et superborum Pniiiium. In alia.edilionepro hoc ignorabat, amofe ardebat, ,ut sedens in cufru lectip-
'
npm.ine, Laline scrip.uni^vidimus, Super monl.essuc- nibus, quas fajna frequenlior diyinas esse diviilga-
corum el qromaium, quod-ffiqtiesaheioriim mentibus rat, insisleret. Sedhane ejus in inqiiisitipne verjtaiis
congruii, qui iipn supervacuis cogiialibnibus arela- inslantiara Dominus videns, diu se quaerenli-tan.dem,'
cli, sed velul arboris .arorpaticai salutar.bus succjs.. aliquandp nianiiestare digiiatusest, e't cuiinspirave-
sempef su.ni inlern-e.dulcedinis el chafitafis refecti: rat ul qucereret, donavii ut inveniret. Juxla quod
de quibus yidelicel suc.cis atque. aromalibus scepius ipse.pe-r prophelam jarii plirii promisit,- dicens :
'
5n hoC;volumine sub. nomine lliuris,,. myrfhce et. Egerii el pauperes qumturti tiquas, el iiori:Sunt,:tingua
aloes, cceterorumque hjijusmodi significaium .esl.• eoium sili aruit. Ego Domirius exaudiatn eos, Deus
Verum. qoia .amatbres.y.eritalis, hpn- solum.'d,eJti-..P:I.~racl noriderelittguqpieos, Aperiam in supi.nis mon-
daeis, scd etiam veniunt de geniibus, et de ulraque libtts -jlutnina, eiin medio camporumfbnles. (Isai,
plebp- una Jidejiuni ;Ecc]esia colligitur, resiat in _iu):. ijlps iiiniiruni fpiites, q.uos Psalmisia silieiis-
ampris caniieo post Jiidaeceyocalipiieni, ac dulcissi- aiebat, Sieut cervusdesideraiad fontes aqiiarrim, iia
inam xiim spo -Redeniplpre collocutioneni., c.iiam desiderat anima mea.ad !e,.Detts(Psal. _____): ijla Ilu-
genliIitas,.quo ordihe.ad agnilionem salulis atligeT. mina queeipse suis . fidelibus.polijceiur.,dicens, Qtit"
rit, quaiito hanc inveiitara ainore tenuerit,- speciali- . credit in me, sicul dicil Scriplnra, .flumina de venlre
_ter_referre. Sequilur ergo vox.dilecicc de genlibus ejus'fluent,aqumvivm(Joan. vii). Uijdept reciesub-
'
_Ecc!esi_e.. . .'.-.= ... . "V .->;-. . diiur :. -'_ -,.. -' ;. . :: _ - -. -
','<, ... , CAPfJT.IlI.'. ". ';"'..., Inveiierunlme;vigiles,qi.i cuslodiuntcivilaiem,elc.
XI. lti.lectule meo per .no.cles-gumsivi, etc. Jamdu-., Vigilesnamqoe, qui custodiunt .civitateni, praee.bnes
dun_, inqflit, multosiudib quaesiviDominum, quem sunl yeritaiis,; qtii ad cuslodi.anisapctae.Ecclesiae,'
nunc integre. diligit aninia niea; qiiein etiani tunc, quaaper.ihundum d.iffundituruniyersuni, pia soljic.i-..
8'.si.necduiii.c(igiiiiuiii-di!exii,iii .quaniuiu rationcm ludine semper-excubant, ac ycrbo. pradicatippis. ,ns,
1119 BED.E VENERABJLISOPERIJM PARS'.I1. — EXI.GEtiCA GENUINA. 1123
haeca perfidis corrumpaiuf, insislurit. Hi efgo gen- A . quahi jibpuluni Syiiagogoecredulitate Jioiiiiiiis ejiis
tilitateni yeritaiis indagine sollicitarii inveneruiit, et TriVlruxerii,sed ita potiusqund lali eum affeciu di!i-
,ei, qiiQd qucefebat,' demonslfarunt, cum Philippus gai,lania solertia, quaeejus suui,'-qucerat, ut etiaui
euiiuclio Evangelii liimen'aperuit, cinnque proplie- cognatam plebetn ei siilidere-xonicnda1, juxla illud
licprura scienlia verborunvqu&sipse legebal, in- 'Psalmis'ce; Qculi noslri ~adDominumDeum nosltuin,
struxit; Petrns Cornelium cuiri stiis gralia coelesli, donec miscrealur nosiri (Psal. xxiv). NCqiie cfiiin
quaiii tanlppere desiderabal, imljuit': Patilus Athe- ulla ratibiie, qui ad poslulaiidam roiseficordiam ocu-
niensibus Deum, quem-ignorantes' colebaht.riotum los ad Detim Ifvai, post'accepiam landem iniseri-
reddidit; alii aliis difl quccsilarriet coricupilaniGon- cbrdiam hos ad iftta refleclii, CUUJTIOC sii maximum
ditoris sui prcoseniianioslenderiint. Quasi eriim vi- percept* ind.cium iiiisericordice,,utquis oeulos sem-
gilibus- eivitatis dixit geiitilitas', quce iri spOnsain per ipienios.ad DeUmliabeat, et ejus gloriam sine
Christi erat, donante ipso, permutanda, _Y_i.itquem fine comempleiuf. -JNoiandumauiem quod -hiqiis
dilexit aniiiiq inea vidistis? chm veriientibus.ad se' capitiili series, eliam juxtaliiierain, in Mafia Magda-
doctoribusTiJjentifsime auditum accommodabat, et lerie, qiiceet EccleslceTypuinleriuit, completa est :'
inhianier ari.veritatis esset via,' quam pf_edicaTjah.f, cuih'enim Doniinus,-quem tola mente- yivenlem
dignoscerecurabat. ; - - - ;] g dilexii, mbrte ac-sepullnfa\ab ejus essei-suhtractus-
Paululum cuin pertrahsissemeos, etc, Qui doetrina aspectibus, qiicesivil eiim in"--leetiilosuo, tanlo h\-~
vult verilatis peffrui, noii banc eiirsim et ;negligehV,' mirum ejus ahiore detenla, ut nec datis ad quleleiii -
ter debet allingere : ham qui dileetum' veuire desl- menibris ejus, a suo pectore iflemoria laberetur.
derst, neeesse est prcedicatores nomlriis ejus solfer- Qliaesivitjier nocles, illas videlicet duas^qiiibiis ipse
tissime pertranseaf, eorflmque se coelibiisfamiliafjter in sepulcro quiefcebai; nee laineii invenit, quia
itilefserai, iit sic" noiiiiairi ejiis, queifl*prcedieant, necdiim resUfgendiTerirpus advenerai: Surrexit nia--
vichiius mereatur assequi. Namret libriim, quein ad lutina cum arproatibiis, 6i.qn_Hreiidosolliciia perve-
fineili iisque perlegimiis, perlrahsisse diciriius. Uflde lilt ad nioriunieiifuni;; et nec sic-quidero slaiifli,
e.l arigeliis Danieli de" mysfeiiis qiiae videbal, JPer- queiii qucerebai,'ihvenil, sed primo- invenerunl e.am-
iransibunl, iriquil, pfurimi,. et muliiplex erit scienlia afigeli, cuslodesutique Ecclesiae. Quos ile Doiiiiiio
-
(Dan. '•s.uy.Paululum etgq ^umperlraiuissem, iiiqiiit, inicir.igans, aiqne emh resurrexisse audieris,-itade-' .
eos', inveni qiiem dilexit animti mea.Pertransife -niiim ad ejus visioiieih pervcnit; Tenuit,'rieque ulfra-
namque yigiles inquisiior debet veritaiis, id esi, coe- dimisii, quem. veraciier mortem superasse cognovjl.
libii.s se, ut dictum est, imriiiseefe atqiie. adunare Sed - eiiii doniiirii matris
- iiitroducereTeslinavit,
> .... quia-
P
.doctofflm -fideliuni, eorumque .dicta sive. scripfa v corigregaiiooi discipuiorum,'qiii se inChrislc prap-
frequeriti meditaiione percurrere. Quod ciihv.paulu*' *icesseran.trae snis exernplis ad pistalem-exciiaveranl;.
" luhi "
facil, moi dileCluni,'qtiem qucerebai, invenit,' euni resurrexisse pfacdicavit. -
*
.quia j'tixla P-auliet Isairr-.vocerii, Verbumabbreviaium: .Adjurti vos,-filim Rierusalem, pet capreaS, etc. Si
fecil Ddminusstiper leiram '{Rqm. ix), illud scilicet; shperiofes versus respexerimus, noii in liis invenie-
qhodait, Qui'cr:edideril,~et 'bqpliiatiis fiieril, salvus . mus ,. qiiod spoiifa ad quielem sohiniimve^perveiie-
erit (Matc. Xvi). Et de quo Apostoliis, Sed quid dicil! rit, sed hoc potins, qhbdde leclulo exsiliehs, labofe-
Sctiplura, liiquit,'Prope esi verbuniiri-ore*iito?'Iloc';" maxiiiio.qu33siiioiiisad iriventionehi surdilecli per-
estveibum fidei, quodptmdicanius; -quodsiconfilegtisi veilerit. Et quomodo- nunc' idem dilecius filitis
in oie tuo DominuiriJesum, ei credideris qttod Derisi Jeritsalein," iie eam exciienl, fleque evigilare -fa-"
illitm sriscitavila moriuis, salvus:eri's{Rom.x). clanl, adjiifal, nisi forle quia velfll felicissimo';
:Teitui eUm, nec ditniilani, etc. Tanto. inslantius,F sonino Sbpita.esl aijinia, qua? in divinonoviramofe
iriqiiit, ihvenluih.teiiui,- quarito lardius,' fjuem quce- (fiii(.'scere?Sicut dofiriiens quis a rebus' exlerioribus
rebam iuveni: Queni me numqUam dimissuram esse> oculos corporis clausit, et in visione becujtorum
pfofileof, sed fa.ntumin-ejus sempef amore perse-. "s3_pius oculbs apefuit cordis ;/sic nimiriim, "sic
verare ac pfoficere coniendo, ufetiain Synagogaiii,' , ^inens superiiae dileetioni dediia," a vlsibilium.se
per quam auditum.-.veTbiet ininlsteriurii regenera-.. ' curis alienai, ut Iiivisibilitim coiiieriiplatione per-
tionis accepi, adfidem nOminisejus fevoeafe sata-. fectiiisVliberiusque evigiiet, "Nee!mifandufn quod
gani. Constat eriim quia in firiesceciiliJudcea fidehi,,• soiinio comparetur amor, quia yisibiliuinappeiitu-
quarn nuflC perfida oppugnat, receplura esl, quodl' .serisum meiuis averlit, atque- ad iiivisibilia appe-
fierialilef hequit quam per- doctfiriam ejt mirtiste- tenda boriveriit, cuni ipsi eiiiim morti bomparelur.
rium eorum videlicef -qui tiinc;'de geniibiis fideles5 'dicenie:Tioceodein canlico, Fortis esl ut thors dir
.ihveniahiur. _3icit"enim_manifeste Apostolus, Qitiaj- - leclio: quia nimirurti sicui hiors corpus interimit,'
cmcilasex parte coniigit Isrtiel, donec pienitudo tgen- sic et ab exterioribus delectatipnibus, internce vitce*
tiutn subinlraret, et' sic omnls' Israel salvus fietet. clariias occidit. Unde merilo adjuraniur filiae Jeru-
(Rom. xi). Saiiequod ait EccJesia,Tetnit'eurii, nec c saiem, id est,, animaequcequelideJium, socielatem
dimillam, drinec intrbducain illtim ih dommn mattiss jaui"sppenionifli cjvium anxia mente suspiraples,
;mem,et in cubiculuin genitricis iiie_e,hon ila iiitelli- ;-' ne siisciient dilectam, id esi, iie liientem Deo devo-
gemJum, qifasi dimissnra sltipsa Chrisiuni, ii.bst- .- . ,tam ab iiiienliorie desiderii c'osh;'sli->.
iniporluia icru-.
Hil- IK. CANTICACANTICORUM. ALLE^^^ Jfim
ptione praepediaiU. Qupd et de generaji Ecclesiaej k in bonam partenJ.pbtestrecteaccipi, i>iesl, eamde-
statu reete pbiest intelligi;,: eujus' pacein iurbare_, -sjguafe conversationem, quce amundi illecebris se- /
Chrisii est volunla.li. Corilraire : de quibus, quia parlga,; Dei lantum legis"scr.utand_e,- et cceleslium
aibunde j'am sapra diclum est, ;nunc parrius dicl pfaeceplorum sitpbseryatibnl dedita , quce esuriehs
sufficial, TaniumTioQnjeminefit lector , .quiaideb et-silieiis •justiliam, iflanna;sOlumif.Odoverbi*coeles-'
fepetiluf hic yersieultfs iii cahtico amoris-, ut nbfl '-Ij-i-yescalui., ,et fonte vilae, qui de spirituali petra
jhinorero se Doininujs Ecclesiae de geniibiis quariT emaiiat, .pptetur.-Hin.c injiianter ardoiilerque decaiir
de Judaels collecias curam....Jiaberej-sed cequalem' lais;•: Sitivitin le aniina meq, quam inuliipliciter tibi
pro uiriusque pace soliicitudinem gerere designet,; caromeain deserto et iiiviq el inaguoso (PSai. ixn).
jitpote qua utraque uha ejus. dilectissima donius ej Ascendil ergb Ecclesja per deserium, ut promissum
familia. eolligaiuf. _Et quidenv Judcea pjioiidam se peryeniat ad reguum; jed et qualiter ascendat,.
solcimDeb dilectam, sibi Tanlummodo.verbum salu- oslendilur cum subiiifertur.-,. Sicut virgula furiti ex:
tis, noTieliam incirciimcisis^enlibus cbminiilendum qromatibus. Fumus ab ignesolel-nasci, nalus alta
esse eredebal, Luca aiiesfahle, qui ai|_•.Audieruiii petens, .absumi,, et Iiuthanis j.e paulatim auferre .
qutem tiposloli et ftqlies, gui.etanflhjudma; quiq conspectibus. €ujus instar: a.scenijit Ecclcsia ,_ quae.
et genies receperunt verbuin,Dei. Cum autein dsceri- ^lgrie.sancti SpirStus in aropreni sui Cohditpris ac-
disset P-eirus.Jeroselymatii, 'disceplabanl adversus censa, omni nisfl vir-tutum ad ccejesfia tehdit; neqtie
eum ,qui erant ex clrcumcisioiie,dicentes :_Quarein- a cosplis desistitj dohec'_'____-hunianisrebus abstraclaj
troisii ad viros prmpuliumhtibeiiles, ef mqnducjasii ad invisibilia vitae eoeiestisgaudia fapiatur ; et sicrit
cumiliis? Et io alio loco, .Segrienit autem sabbqtd fumus uiio eodemque lehipore pariim oriri-, partirti
pene uiiiversa tivitas convenilatidire verbuni Dpmmi, iri subliiivioribus, qui fuerat oftus, solet disparere,
Yidenles quteni tuibasjjudmi, repleti Suiil. zelo, ve. sib Ecclesia usque'ad fineiri saeciili in quibusdam
conlradicebanl verbis qum d Paulq dicebdntur ( Act. -suis .membris per gratiam sancti S|)iritus "sempef
Si). Uride rpcfe quee adj'ur.U filias Jerusalem, pe iiOya gignitur; in qujbusdam, qui prius naii Deo
-suscitent dil.ectanr, eiiam ila potest.accipi. qupd Tueranij.semper ad cbelestia colligiiur. Quceimefilo,
praeeipiateis, qui de Judceisfn fide pr-ecesserant,;ne non aijsoliite lumo, qui quoiibei diffundi potest,
inquielenT eos, fteque ebfum saluti coriifadicani qiii sed virgtileefunii assimilafiir,,';uleiuiiitas fidei illius,
de prcepuiio ad fiderh cbhvenerunt. Ubi et hoc.quod; et sihjplex ad altiora signilicetur asoensus. Caeterum
ait, Donecipsa velil, ila" potest inleiligi, qtiodipsa deininiicis Dei, qui npn fllJodesiderii coele.stis in-
de gentibus Eeclesia spphianeis se esset vigiliis' ac
^, luitu, sed solp shperbiae lastu" exiollunltir, diciiur
. laboribiis subdiuira prp Domiho. Quapropter et quia ttioa!iiotiprati et exaliqii fuerlni, deficientes ut
•eafuhiilem:filiarum Jerusaieih nlox siibinfertur adhii-
fumus deficient; et quiasicut in pravbniin "riiente
raiiiiuin , qflia In iialiOiies "gratia Spifitus saricit cupiditas sceculi, e cpiitrafioDagfahiia iii Corde ho-
effusa esi, - \V '; '_ _]'."'' :-"'' - hbrum ardet, fumatque Virtus , fecie cum diceret,.
XII. Qum esi'isla,-qrimusceridilper desertiim? e\c. Sicut virguta fumi; addidit: "> • ':'":'
Qiice est ista,;hiqfliunt, quartla"laud_i, quO niifaculo Ex drbmaiibus riiyrrlim^ elc. M.yr.rhaquippe;' quae
digna, quaerion mysierio circuiilcisioriis emuridaia , condiendis apla est corporibus, sicut eliam sacfo-
non adlmc foiile esf regeflerallonis abliita , el j'am "sancla Dominiccesepulluf* (JispeiisallO,probat,' cofl- -
"nova Spiriius sanetipst gralia".perfusa, jarfl loquiiuf tirientiam carnis" indicat. Thus, qupd Deo in preces ;
linguis,' etmagnificat Deum?- quod liumquahi fac- accendi solet, virtuteirroraiibnis expriinil; ul Psal-
lumlnnostra^genlenieniiriiinus , ex quo vel patfi- hiisia quoque precafldo tefefalur,Pirigalur oraliq meq
Jjus leslaroenium cifcumcisionis, vel lavacrurii nobis sicut iricehsuin in,coiispectuluo'(Psal.:cxL). Uniyer-
daluin est bapiisroaljs. Qum ascendit per desertum : sus piilyis pigmenlarii, .omnia virlulum opera desi-
: sscendit ab iiifiinis yoJupiaiibus ad alia" yififltum , gnat, quce ideo noii iriiegris: pigmemis, sed ih phi-
Jeyans oculos ad mbiilesaeierrios ;' iiho leyans^ ei -..Vere redac.lis Comparahiur, rit -admbneajrnuf*bpha
pervenire desiderans ad eum; qui habifat iri coelp. :.-. qpeeagimus sedula infeiitiohe:dis.i_ef here, ctrie quid^
Asceiidit autein per deseriuiii, id est', per niediuni ineis ineptum resideat, quasi crlbfo soHicit_ediscfe-
gentiura illaruin quce riuJia erant virlutum fruge tipnis examinare. Plgmeoiarius vef9, qfli liunc pul-
'fecundiB, quas nulliis de Dei populo prophefa, nuj- verem pfaeparat et. cerriit," vel homp ipse, qui bpe-
lus pairiarclia} nullus .adveniehs ahgelus, ad ciilium ram dat ylftulibus,-vel Jargitor virtutum Domiuus
vifae salubriorls' instituerat; •cujus fides eo inajoris ihteliigitur. ISotaflduinautem qupd arbmata cbmine- •
est in_facflli,.qiiodhaneTiuperriiiie agnitahi ac siis- roorans, recte primo hiyrrliam , ac dbin.de.tlius al-
ceptam ihvincibiliier sefvaf, .juxia lioe quOd in ejiis qiie 'uriiyersum. pulverem pigirieniarit ritincupat,,
laude"Ddininusipse testatur, dicens : Scio ubi litihi- juxta illum videlicet ordiijeni, quem et Dominus in
ttis,ubl sedesest Satdna., el lenesriomenmeum,etriqn Evangelio poiiit, diceris., Siht lumbiveslri prmcincti,
negasiifidemmeqm{Apbc,iiJ.HOc ahtein dictumest -eiiucernm ardenies (Iriic. xii). Quod est ajiis verbis
ad exeinplum piebis Isfaeiiticae, ijuceab)yEgyptice dicere, Diverte ariMq, ei fac bbnum:(Psalrii. xxxiji).
servitutis liberata fenebris, perdesefti iter ad ter- Mortiflca'concupiscepllas carnis, et.offer Deo placa-
ranl-repromissionis .ascehdit. Uhde desertum etiam. hilia vola cof.dis. Asceridit ergo' dilecfa cpslest.is
ilHb BED_E VENERABILIS OPERU.M i-At\S II. — EXEGETICA GENUINA. __-_&
spousi per desertum, sicut virgula fumi e* aromati- A _ alque a inundanissecrela tiimiillibus, qucecompressis
hus myrrli!», et thuris, et universi pu'verls pigmeii- jam sive sopitis viiiorum confliclibus, lelicilatem
larii, quia sive Ecclesia sancta, sive anima quf.que perpetuaa pacis imilaiur. Hine eletiiin et proplteta,
pcrfecta ad"alliora virluluin quotidiauis prolectibus Et factus, inquil, in pace locus cjtts, ei habilalio cjus
crescii , quce flaninia charilatis agenle suavissiniam in Sion (Psal. JAXI), id esi, 111suhilmi speculaiione
contineiiHa-el orationis,- imo oiunmm Spiritus fru- .uiuroriim bonoriim. Et aposlolus Pelrus, Si e.\pio-
ctuuin fligrantiam suo reddit aucioii; quamvis et biabtmini, inqiiil, in nomineCltristi, beali eritis; qtto-
ila recie possit inielligi, dilectim Chrisli ascendere, wam glotim Dci Spiiilus in vobis iequ~cscit(I Pctr.
sicul virgulam fumi ex aiomaiibus myrrljce, ut llm- xux). Utrique aiiiem hincleciuio conveiiil aptequod
ris, ct univer»! liuheris pigrneiilarii, quia una ea- dtcitur, Quta lec-ulum Saiomonissexaqinta foiles am-
demque ejus Ecclesia , e\ rmiltis fidelium peisonis biunl ex fotItssimis Ismel, quia elpraj-entemEcclcsiae
coiislruiiiir, qnia diversis floiidcc\irlulibus , quce- quielem ac [ucem, praedicatores sancti eontrahcere-
dam instar myirbce amplius inortilicandis carnis ficorum tueniur Tncursus, et inlernam coelesiis pa-
voluptatibtis insisiunt, ad exemplum ejus qui dixit, trice requiem perfecliores quique fixa inteiiilonc spe-
Casligocorpus meutn, el in setvilutem subjicio(I Cor. culaniur. Rene ergodc lectulo illoregis pacisdiciiur
B quod liunc loiles aiiibiinit.Reae iierando adjungilur,
ix); qucedam ad figuram thiiris peculiarius crebns
oralionibus \acanl, alire aliis honorum operum Ex fortissimis hrael. israel qmppe , vir videns Deum
fruciibus Deo of.ercndis desudant : uno lamen om-_ inlerpreiaiur; quia qui vel praeilicando pra'senlem
nes igne Spiritu inflainmaice , quasi una funii vir- Ecclesiae"pacera lueri, vel coniemplando eam qui in
gula, indiscreto per oinriia siudio ac devotione coalis est, cupiunliniiieri, neccs'e est vigilare, siare
communi vilcc coelestis alia requiiunt. Nec contra- in fide, virihler agere, cOjiforiari, acdivina sedigrios
rium studioso lcciori debetvideri, sed consenla- vibione i'eddeie curent. Ex forlissiinis, inqnit, lsrael;
neum saiis intelligi, quod cadem ipsa dilecta , el quia oroiies qui ad divinae \isionis gaudia lenduni,
sopori csse dedila , cl per desei Unii asccnderc nie- rectelsrael nomine censentur. Sed fortissimi, inquit,
moraiur : dormiie eleniin monsiiaiur, cuin Gliae , tii eis sttni, ulique llli qui si\e copieslisdono specu-
Jerusalem, ne eam susciteni, adjur.mtur. Ei ipsae lationis sublinianlur, t-ct pracdicationis niinisteriuiu
filire Jeiusalem ascendcre contestanittr , cum con- rite peragendum suscipiunt. Qui el apte sexagenario
linuo iespondent, Qttte esl islu , qum ascendit per sunt nuniero designati, <|uii tales niniirum denarium
deserlum? Uno eodemque lempore et soporaiur ct: celernceleiiibulionis pio peifectone boiiceoperalio-
ascendit, cum ab exlerioribus curis , desideriisque: __nis exspeclani : nanique sca; diebus p.tfetit Deus
carnalibus anima sc , quantum valet, alienat, et mtindi ornatum, et septnno .equievil ab operibus suis,
bonce operalionis, si\e cogitationis proleciibus ad merito senario numero luinen perfectcc acliouis, pro
visioneiii sui Conditoiis appropiat; quce cum ascen- qua iequics aeterna speratur , insinuatur. Quod au-
dere per desertum diceretur, quo etiam ascendai, lem preemiabonorum operum denario numero figu-
ve! quae sil causa asccnsus insiniiaiiir , cuin ipsius rentur, no\it onmis qoi laborames in \inea Christi,
quoc ascendil, Ecclesicevoce subj'ungitur. quare denaiiurii in mercedcm acceperinl, no\it.
XIII. En,leciulum Salo.nonis , eic. Ad lectulum Omnestencnie. glad-os, etc. Illos tenenles gladios
ergo feiculumquc Salomoiiis , id est pacifici tegis, dc qiiibiis Ajiosiolus dicit: El galeam salulis assumi-
videlicet Don>iniel Salvaloiis nosiri , est asccnsiis te, el gladium Sphitus, quod est veibum Dei (Ephes.
ejus : lecuilum \idelieel, in quo perpetua in pace vi), ad i1!»hella dociissuni, de quibus idem adino-
requiescal; lerculum vero, de quo \il_e dapibus re- net, (liccns : Indutle voi atmatuta Dei, ut pgssilisslare
ficiaiur sine fine. Causa auiem asccndcndi est quia adveisus uis.dias diabolt ; quh non est nobis collucta-
roedia lerculi ejusdem ad quod ascendit, suiilcbaii- tio adversus cutnem el saiigutnem, scd adveisUsptin-
tate constrata ; ad quod eisi ascensus est purpureus, cipes el poteslaie., etc. (Ibtd.). El recte doctissimi,
,id est, niinio ceriamine ciuenius , dhlcedo lameu .rv quia niagna bellai.diarte iiidigenl, qui carne inclusi,
charilaiis, quceei inesse dignoseiiiir , niullum filias iii tcriis p'isiti contra spiritu.ilia iieijuiiice in coeies-
JciusaletiJ, id cst, relij;ios_e mentis animas ad lioe libus cTlaiit iiiagna arte, inio iiiagua Dei gratia in-
coiisceiidenduiif invilat. Leclulus igitur Salomoiiis digeiii, cum contra.ireliangeltim tot niillibtis-anno-
gloria esl supern.fi beaiiludinis, iu qua ipse re\ pa- lum :ui be'ia e\cilattir, carnis fragiliias pugnai.
cis cuiii sancus sui. perpctuo quiescil ; ad qneiu le- Vniuscitjus_iie ensts super fcmui suuin , eie. Pcr
eiulum dilccla regis ijjsius, id esl , Ecclesia per deser- feniur carnalis solel propago designari ; unde scri-
lum saeculi hujusquotidieteudii, et ex paitejim per- 1 piuin e^l, Etant omnesamma! eotutn, qui egressisunt
\eiiit, iu quaiiiuiu fideles suosadfuiura pr.cmia jiraa- de feinoie Jacob sepluagtnta (Exod. i). Ensem veio
inisii. Peivenieiautem intoto, ciirnin consiiuimalioiie s'ip"r feirur liabeni inilues Cluisii, cum nintum car-
'b.iciiliCoiidiloripse, acrcxcjusdem supcrna. civiialis iialium \oluijtaiuiii spintualis \erbi disirictionecoin-
coogregaverit electos suos a quatuor \eniis , el sicut prnnunc. Et hoc propier timores noctuuios, id csi.
iilibi dicii, Prm.itijeril se, el feCetil illos discumbere, ne e.js insidiatt lentaioris aniiqui, si securos inei-
el Iransiens minislrareiil illis. Sed el 111liac \i_-i le- mesjue reperennt, slernanl, ne cis cxpugnaiis, le-
ctulus esi Salomonis, convetsauo qtii.-tnsaiie.oruni, ciulns \eri Salomoms, quem custodne debueruiit,
1125 . INCANTICA. CA^ - -U2S"
foadeiur; quod deutrbqhe, quem dlximus , lectulo A . :feeii,.cum:speiii pej-petuce:quietis Jidelihus.'promisit,
Regis ceterni, id est, et de prifisenti Ecclesiae pace et Toliile; ii\ofi\t,-jugummeum super vos;.el discile ame
de.fuiiira- cequepptesl acbipi. Timenl.enim doctpres -quia.inilis sum.efhuthUis-^cprde,efinvenielisrequie.il
-sancti iie per tensbras hcereticofum Ecclesiae: siatus «»thid.-i_i«:t'es(m(_lfq-il(A.^]).^E.t'J]nc.reclin-ttflriuin.fec)'t-'.
violetiirprcesenlis ; liihent hif quiconfemplaiioni gau- aureumj.quiarequiero iJpbJsceiefncedivifl_e visioiiis
diorum fuuirorum:, ochluni riieritis aperire coosueve- . glOriacoruscam prceparayjt. Hiuc dicitur. Qtd auieirij.
funl, nelucera divin-cerevelaiionis .nox iri.eistfbiiu- dUigii-tne,.diligeiur aPalre meri; ei eqqdiiigameum,
hilel dffimoniacaepertiirbaiionis.; Si autemTpriissiini etmanifestabo eimeipsuiri:(Joan,S:}\')'.- ,_ -
•.exlsraej, in quibiis dolus nbii.esl , qui ad bellasiiiit Ascensumpurpureum. Yera purpura sanguine tin-
. doclissimi, ense.m super feiriur liaberit proplef-timo- gllur concliyliofuni. A?census ergp ferculi Salomon
res nocturnos.puldmillimeisquesimililjus agertduiri .purpureus esl, quia Rex el. Pqniinus nosier diiexit
est? quanto in timofe Dofliinoserviehdum, qui-etmi- nos-yCilaviinos a peccaiis_nqsiri&iti sanguirie sito
- niis dottTad spiriiiialeccertamen, et ad perficienda (AJBoc.jJ.Et.nOn nlsj.pufp.Ufeus ad hoc fereu.lii_n
qusedicimus, .minusTorles^ex-istimus?Ununi prpfsus ascpnsus iiivenituf/qiiia litillus EGcIesiamnlsi sacra-
nobis refugium.est, illiadb-erefe, in illospem ponere; mcniis Domiuicajpassioiiisirojjuius, irigreditur. Eiidp
.quetiiconstat yjnci ribh, posse; illius cum propheia Q ipseaii, Nisiriianducaverltis carriem.Fiiii.-liominis;et
>-\defensionem qucerefe, ssepius dicbrjdo : Domihusi.l- 'biberilisej.us sqnguineni,.riori iia.bebllisviiam in riobis..
liiminaliomea el salusinea, quetrilimebo(Ps'dl•xxxyi)? Qiti manducaimepmcarriem,et bibit meumsanguiriemi
Tlluniiiialiomea, yidelicet,: ut adhellaridum efudiat;' Itabetvitain mtemain; et.egorqstiscitnbo euinlri novis-
• salus aulem, ut iiibeljpVfbries et insuperaljjles faciat, .:simodie(Joan. Vi). \-. -
.Sieniin prcedicando persislimus ,-forte et ipsi cum Mediacharitate constravit, ele. Ea ipsa .videlicet
propheta eodem.audire merebihiuf, 'Sciitp circitinda- -chafitaie qua; pro nobispassus- est __majorem enirit
bitle veritqsejus ;,npntimehis alimorenocturno (Psai. :haccharitaiem netriohabetqu.am-utat.imamsuanfpondt
: xc). Quidam forles, quileciuihm -Salomoiiis-atri- quispro amicis suis_{Joan.xv)VEt siciit.ail Aposip-
: biunt, super a.rigelos, qiii: pfo jpace sanctae Ecciesiie' Tii.s,, Commeridat auterii jpms stiaim churitatem in
-coiitra aerias polestates dimicent, ' iiildrpretantur, .riobis;quohiam cum<adhucpecCaforesesseims,'Chtis.itd
-ijuorum seflsuividetuf repijgiiarepuOd diciiuf,Vniusr .proimpiis motiuus_-est(Rom: vj,- siquidem- per haric
cujusque ensis. super femursuuth : quomodo enihi _>njedia-Ecc]esi_e spceslrati-insiaf pafavit; ubi fideles
-carnis illecebrahi ehse ;xoriiinenii_e stringant., yel. :animcemolliter qiiieseerenfy quia toiaiii-eam .iiftriri-
recensenl j-.quicariiis'- naiuram, ex qua subsislarit, ; secus Siipernorum amore-fepleyi.t-,>Et Jioe est quod
nullam habent ? Dioitergo*E.cclesiaveiifeus ex geriii--"*<Jad.did.it,.Prppter filias .Jerusqlem; id est, -propter
bus, EniecluluttrSdlqmoiussepliiqginlafpriesariiUM ;.anjmas, co?Iestium;desJ:defip.\llagfa[ii.es.\:Qii:anturii
exfortissiritisIsrael; et caelefa;ae -si patenter dicat: ; enirh n;iaj'orem Deus chafitatem suarh nobis, pfo
Qiiidmiramiiii. 0'filiae;Jerusaleih, id est, credenies nobis. patiendo Cominendayii, tantb pluresrad se
de Judaea plebes ; qiiodpefdesertum yif tblum iiislaf redamandum ac proise paiieflduhi apcendit.: Pptest
aromatura suayeolentium ascendiim ? VideteVrjuia ascensuspurpureus in eis:qupque specialiter Inlel-
pacificusest.rex , a"d"Cujascbnsorlium propero , tu- jigi,.qui suum pro Christb saiiguinern fuderuiiK Qut
tus est ab insidiis malbruui, etbbnis tanium acces- fecie ad-reclinatoriium aureum\per ascensuin dicun-
sibilis leclulusiiiequiejis.ejiis iiilim_eTadquem;perr__ , tur ascendisse piii:pureuro,v:qui& ad -cliariiatem per-
- veriire feslino-.Sed et plura diviliaru.h-ejus-, _slau- petuce quieiis perveneriint per ]aborem,:artetribu!a-
- ilire delectaf, reiexam. - - '-..'• - fionis. Quibus apfe. convenit quod sequitur, quia
- Ferculum feeil_sibirexSaloinon,-elc. FercUluriiin- niedidcharitaie coiislrmiii.Tdeouainqiiead fundendum
dediclum, jjiiod-velfesidentium, sivediscuhibentium • pro coelesti Rege sariguihem pfphipti suht, quia ipse
- in conviviocorpofa feiat, yel
ipsuni dploco ad locum media fefculi siii, idesl, cordaipsofum siia cliaritaie
soleat pro leriipbf.uinoppOrluhiiate;circuiriferij. Giii;-.. iiifiammaviiiPhde Aposlolus-,curii ascens.im Jerculi
; nieritb sanCtaEcelesia - coniparatur, quceet cfeden- M purpiireijm desefibereti dieeiis :' Sed ei "gloridmuriii
Tes.ad aeterfla.heatitudiriis eptilas Jevat, .etipsa per tribuiatioriibus,: scienles: qdod tribuidiiq pdlietilidih
mundutn uniyersuin pfcedicatoruni suorum miiiisie- operalrir,ptitientiapr_obdlidriein, s\t__m\
rio circuniferlur. Fefeulunlauiem lioc lecit Doiiiinus Vaureosubjiingere cufavit, .dicefidb-: Prabatip vero
- sibi delignis Libani, quiaEcclesiam de.forlibus ani- spein, spesriuiehirioii ceiifuiidii. Ae deinile de- cba-
- ino et coiislaniiaariimabus construxit. Ligna quippe ritale, <jua niedia sint coiistrata, coriclusif, quia
; Libani et Celsitudineet specie , et sui naiura irrtpu- charilas Dei diffusa esl.in cordibus ndstris (/lotti.-y).
- ffibili multum prceeminenti ,-Miran.iIiiiscfgo filiabus -lefusalem.vet lalidaiiiilius
Cbtumnasejus fecilargenteas.-3_.cobi\$ „ inqiiil, Ge-; -Eccl.esiairide geiiiiijus; quce sicot yirgulafumi.-eK
phas et Joaniies, q.ui\yldebanluf,columnceesse.: Quas "arohiatiljus ad coeltrm;ascehdit^.reddit ijjse causas
nimirum columnas fecit argciiteas , qiiia ad CQnfir- ascensus sul, exponeiisqubd lecthlus pacifici regis,
'
\ niaiidamfidem , adsublevand.u.m Ecclesice-sfatum . adquem propefaret, a malortimsitlfltiisihcufsibus}
. idoctores sanctpsplafitate verbi coelestis inslituit. ; : qflodque fereulum Pj.uS, flbi-feficierida:iispefei, etsi
flur«wnt,Reclinaiofium- ifl ferculo aseensus" sit afduus , feclihatoriuih 'taiiien liabeat
"/-{ecltriaforium
1127 ."'"' BED^ "V:E^EaABiLlS-OI>ERUMPA^ V142S-
ipsiar aufi praeffllgidum; pl_ media sui charilaie A 1 Siori, el ipsctnobilisslina, j'amque de finibusv concUr
Cohslrala,' pfoptef quOdTestiiia occuffit ascendefe, pi.scenliicl.errjsstris.egressa, sumtne admlfata dicebat,
scieris-qiiia Detis chqritus esi, >et qui matiel incitari- Eutn <aulem, qui mbtiico quaiii angeli minqralus esl,
itite,iiiDeo mtinei, etDeus_inep(lJoah:i\). Quibiis videmus Jesum prepier passionemmortiSj^gloriaet hp-
. dictis, iriirOacdecenii brdine, -posl enarrala regis nor-e:iorohqtum(Mebr.i.)::. -
sui 'dpiia, ipsamquoque speciem ac* ofiialum ejiis -Indie desponsiqnisilftus, etc. InVtempore incai*
prcedicare iiicipit, cuhctosqiie ad hoc videndum irtvi- naiiojiis-illiHS,:.quo ad copiilandani sibi Ecclesiam
iaf. et postquam ipsa vpcata; esB vOcare et -alios, virginali ex utero, fanqiiam sponsus sno proeessit
assuniptoVevarigelizaiidi Officjb, curat, dum sflbse- de jhalamo, quaa erat dieslajtitice cbrdis ejus, quia
qiiehter adjurigiiur : .-\ 'V V. -Icelabatuivmuiidlimpervdisperisatioiieiii-ej'!is:deiii
siice
'' ,Egr'edihuni,:ei-videte,frfimSipn; regeriiSqlpmonem. incarnaiioiiis vad; aghitipnehi visiohemijtievaeterniB
.'.'JPilia-^utem^iGne-edem'
' suiitjjuie \et (iliaevJef
usaleiti, vdiyihilatis.e^se;;pefducehdiimi Hirie «si qupdi curn
id esi, aniiriae, gaudia patriae; cbelestis «uspifanfes. \ , :;plurimi ad fideiij ejus confiuxerijnt, scripiuift est,:.
Jerusalem dici- . Inilld hora exsutlrivit Spiriiu sancio; et dixit, Con-
•Sion etenlra isp'ecrila,s\\'_i:spjeeriiq.lqr.,:
jur visip.-pacis'. qiiod utfurrique flomen, •ejiisdem . fiteborlibi; Pjilef, Dominecmti el lerrm; qui abscon-
civiiatis Siipefricaaccblisrepngruil, ubi et perpeiua' P-disii1 hgica sapieiitibus,e!_prudentibus, el revelasliea
pane ffuunlur;: eTsuLCondilpiis semper facierh-eoii- parvutis (Luc. u,), Jlinc ipse Redemptor per suuni
teniplantiir, EgrediminiVergO,iiiquii, filim Siori-, et sanguihem ad supefiia Teducto; genere; hurnano lo-
-videie.-egemSalomonem.::Egfedimirii de lufbulenta quifur coeli iiyibh., dicens, Congratulamini milii,
mutidi conversatione, utregem pacis valeaiisvidere; :quia-invenlpvemmeam,gum perieral (Puc: xv). Quia
egrcdimiiii jiVenteret actione de niedio Babylonis, ergo siipfa Tiliae Jerusalem admiraiues. adventum
,qui iri ccelesii Jerflsaiem partem Iiabefe desideraiis, spousae,dicebant, Qumesi isla qumascendil per de-
juxla illud praeceptiim ejusdem veri Salbmonis, qii.od serluin, et eaeiera; apto iila responso laudat lectu-
ajt: Exile deiUa^poputus. meus, ne paiticipes sitis Iiim, laudat ferculuhi sponsi, landat ipsuin postremo
delictpruriiejus; uiide efTpseariiufldl nos sGcietale sppnsumj ad cuj'us aniplexum pfoperat, Meniinit
:seeemere_ atque ad coBlesiiacupiens .gaiidia provo- . assuniptaj pro seVTfll>euni liumanitatis ,,-quarn in-
- ,Care. pt exlrairiiifosbwi^iis:j>ro nbbis pati. ypluit, '..stairite.lemppreB.ucefesponsibiiiSj iiicprrupiati geni-
;sicutel Apbstofils^pulcheffiifleacplenissimeexporiit, tricis mysteriuiri prpcreavii;; ut-osteridat jur-e se.ad-
-dicerts : -Jestis. ufstiriclificqrefpersUum sanguinein. diyiiiae visionis ejus gloriain anlielare, ;pro qua ipse
poptilum, extra portqntpaskisest.- exeamus igitur ad _, hunjanae- habitum naiufaB suscepisset; tlnde merito,
euin etcira.casira, iriipidperiuhi':ejns .pbrtdnus: Nbn:" quee.lanluni se sui Redemptoris.laudibus suhdidit,
-enim Itabemus liic:mqrienlem civitdlem, sed-futuram- quae ad laudaiidum etiam cohones suas, Jiljas vide-
inquirimus (li-ebt.xi.iy Et-qubiiiani idem Dominus . licet Si"ori,~intenlipnemaierni affeclus.invitat, ipsa
nosterJesus Cliristus, rion solum verus"Dei Filius, . quoque dignam laudjs recompensaiipiiem a"beodem
sedetiara verus estvFilius honiiiiis confitendus : Dei sponso suo ac -Redenjplpre suscepit; cujusvoce sub-
quidem Fiiitis aelernaliter ahte scecula natus; homi- jungitur. -' , _ \,,,- - . * ---r- ..
nis verp Filius, in firie ssacujofum ex lempore facius, - ..- „-:' :.: "CAPDT IV.
recfe, poslqoam diclum est\: .Wideie, filim"Sibn, XIV..Quumprilchra es, amica nitti! elc. Pulclirara
regem.Saloinonem, inox.suhinferlur. .-.* esse Ecclesiapi vdjxlt, pulchram repelit; quia.hanc
Iridiademale, quo'cpr.pnnviteunintatersua. Hocest et actioiie et pfifidicatioiievvidil esse iaudabilem. -
"enimaperte dicere, Videte Dbmitiumin liiimaliiiaie, Actione videlicet, quaad se perdeseitum, sicut vir-
,qua.nl de Vifgirie'fnS.ife:v.siisCepiam,---iii_...:inajesiaiisi gula fhmi. ex arofliatibiis ascendit; prcedicatipne
patef.n.e dextefa cpllpcayit.: Mater qiiippe sua illuiii auiem, qija.ad-suiim eonsortium eiiain proximas
:diadero^tecofpnayll, quaridjjlieata etihtemeratayifiio suas.ascehdere saiagit; bicbris: Mgtedimini, jetjvi.
, deSpirilu. saiicto \cbncipieh_3!,materiajh; iJJam-ijli jy deIe',:fitimSiori;::tegem%tilonioneri priino
sacrosancta_cariiisdesi)acarnepr_ebuit, in qua-riiuhdi) actionei postpioduiiipraidicatioh.e, juxta exempluiri,
aiiparens.et liabilahsTfl nobisvregnuni mortis m"o- videlicei ip"sius,de quo scriptuih es\, .Qumccepil Je-,
rieiido destrueret, ac vitam nbbis resurgendo repa-
susfacereet-dpcer.e.IAcl.i),
raret, qnamquead,ccelps ascehdendo, gloriavpereriiiis 0_.uiilui columbarum, elc. Sensus.tiii spiritualium
. regni sublimarel, \Viderites ergo . filiae Sioo regem - -stint- reruhi-coiitemplatioiie excellentes.ac- yene-
SalOnionpmin decore naiuraji, eiiam diadeina,.qiio raridi, quibus mea.quoque doha ,qi)_e-nuper expb-
corpnavit eum mater sua, stupenies admirantur,_quia suisti; ineum diadema, quod prcedicasii, videreet
: videlicet e.Ieoti,-dptiivglofiam Filii Dei"cocequalem cognoscere meruisti.; Quia efliin, sicutrsupra com-
> Patri ac Spiritiil sa.netocredunt, et coiiTitenturTiu- inenioravimus, Sjiiritussanctus-in columbce
specie
..manaeq.uoque assuiripfipneinriatiifae, In qua impe- apparuit, irierito iiomiheillius spiiitualis gratiasi-
fiuhi inortis superayll^Jn selefnum clarificatam\esse - giiatuf. V- -'. : :' .'' - *' - - -:•-
__cognpsciijil, rion sua_ videlicet, polenlia. subslaniice, Absqiieeojqued inlrins.ecuslalet. Absque ihvisibili
vsed operatione; assijmentis.eam Verbi,.lioc esl Filii . in coelestihusfetflbtiilone, quce a te iri terris pere-
unici.Dei; cuju?"y3sionenj;diadenialis una fi]iai;um gririanfe iiocdiirijyalet viderir;Hicc enim maj'bris est
|1S9 ; I^M '1.1*5.0.'
pijjchf iludo glorice, ;quam. ihipf-esehTiarun] digne A , de eisdem capfjsrsubdiiuf: Qumftiscenderuntde trionie
v(jue'at:\ccstihiari.\Et pulchre; ubj:peuIorum ejussirii- Gdidadi InVmbiitevptehiih -cohversantuf: mysticp,-
v plicjiatem, id estocpullbfufli iriPabpgnifioneihJaudai, briine$vq"hicorppfi suht sui-IledeiriptpfisVadunati.
ibi pafli at-jicampraenpminat, jflxta,illud Bbinihieuro-:' Seddejcbderii riibni.eascendefuhrc^^
Jatn.non:ifii.amvpsservtis,.quiaservusriescHquid faciai fes-videlicet Sihus nibntis, pasceridi-Gausa\peterites,;
MiiminuiejuS.Vosdutemdixiti qula titiihitiqum- . cum 'liuttiiles .iqhiqiieet peccatorhifl ^ubrutri-"a"c"fi;a-
ctihqriequdiviqP.atte meo, riola fecivqb'is(Joan. xy), gilifafiscbnscii; ipso:infiririitaii&su*tiinbfeaccensi,
v .Gapilli.tui siciii gteges caprarmri,'Cjk_ VSivpeulis- ad appeiendas iii Ciiristb vpascjias"\ccalestls Vilai
V..sji»bT._jseacumefl seusuSiii-shjiitualiiin.rbcteintejligi- sempef sese-atibllefe 'Cpnanttir. l_egimus quippeTii
-turf polest nbn-ihcoiiveniehter.ineapillis iiinuiflera iibro.Piumeforuiri ac ParaIiponienOn,:;quia\nioris6a-
>genefalium cogiialibnum pufitas aceipi, quce iri san- laad bonas' yajde et Uberbs ;paseuas:\liabiiefi£.'Quod
Clis, eisialiquandb -proTempbralium dispensailbne illi sin^ulariter allp^ae muifhra ffubliferbmbhti cbri-
iiurit, co3lesliu_ii"tamen ferum Iptenfi.one JJeri riuu-;\ veriit,;de qub ciyiiasipsa, qucedn eb.esf coflsfrucia;,1
guain PfliiUu-itVSeripium quippe est\, quia decieve- id est,-feaheta Ecclesia"dicefe SpJetVJRpminMs jjasctJ*
rai PaUlusiransnfivigare Ephesunt, iie qhaityi- riiora me.el riiltil rnitii deenl, iri iqco pascu<B;ibithe cotip-
fiereiiti. Asia. 'Fesfinqbdt eiiivi; s'i possibile es_sef,irf •P iavU.(i%a/.>xxii)-.*COngriiiim et ipsumhpineri flipn-.
dietnPmtecdsieitiJfqcerjit Jerosolymis'{Acl. xx). Ul)i tis, qtioij dicllur .arartiu/i^jtliiionuii'AcefVrisquippe
Verga terrehum quideiri iter liujusnipdi-bbgiiatiohl- testimohli DOjniuusest, iqiiiaIri ipso bbiligitur^aique
bus lilebamr ; jsedvipsuriiiter teyreiium pr-emii coe- adunatur omnium' hiullitudo; sariqtofum; lapiduih'
"-:^^
lestisjiiteniione.gefebat; Qliodipsum et de afiesbp- ^vfdelicetvivorhm,,^^qui; tesiirii.oriiolidei; pfobati srihtj
npfacibria, quaih cum AqiiilaVetPriscilla exercebat, hl:Apostoifls ait. "Cbpilliefgb Spohsre assiffiilanlhi
';)riieiljgend'uih"-_M^ gregibus capra.ruhij qusejn lioe^niphiepasceiiies,"ad*
cbgilatiohes quibiis eani explebant,- sed Belernoruiri .supmofaseflipef -ascehdere contenduniV quia isivbr
.ihtuitus,. guod ad haricexplendarii tralienahfur,: ut tempofales eiectbrum cbgilatlbnes, seu Tragilibr.es
-
vibelicet lioc bpece terreiio 'mihisteflurii Eyangelii, Ecclesiaefplehes., qub riiiiius se -a "culpa jminuries
ipoderai eteies^ essefleprelieriilunt,ep altius^uxilium quceruhtejus_
Vsporisib caprarum ada_quanlur gfegfbus.;'qui ascen- a quo se esse liberandps intelligutit. ;;; . :
defuhfrde. flforite*jGalaadI:Ttoc enim bt murida sunt '-,"Deiiles tuisicrit grex iohsatum. 'etc.- Sicut in Ca^il-
ajiiniaiia et arduarupium sive arbbrririi soiejit, quae* 3is Ecclesiae popuii tragiliof ibus -afJhuc^aciibhs de-
.Tcndi paslus gratia, scanderb,\quiavnimifuin ebgi- -ditiV sib perfectiores quique,\et ad regendam Ec-
tatiohes electorbm, utdiximus, velsTlefrena.agbiil,. 1- cleslam apli^esigriantuf ih denlibhs,"quia riimirurii
; riiliiloniiniis cceleslia infendunt, et ciim eiiam carnis istinuinerositaje,- illi praesiant fifmitale ; istiihtus
sustenlandai -cufahigerunt,' efga anirii-e.pbtlus so- Verbb reficiuht, illi,' quanivis .arbanbrflih*- ihierna hiii
VspitaKinae\supbrriaiflretectiorterii aciem mefllis 'di- hus capjaht, exifirisecus Ecelesiafm;boriis o"rnant«pe-
flgiiut.. Possuflt auieih in pcfllis sponsaeetiarti prce- •ribuS.'ArinpnTieusEcelesicerecfe vocefuf Ille', cui bi-
dicalores inlelligi sauCtae Eeclesiae, pef qubs coe- c.ftimest;: Stirge,Pelie, dceid_\efmdnduca(Act. xx) ?
Testjuro hrcana' secf etbrum, quce genefalis creden- 0ccide.-iri iiialisjjpod fuerunl, ;docendo aijatheniatl-
lium "thrba rieque aspicit 3. i^ossuht iii,eapiHis"pOpuli zafe, quod coluerunt, et ipsds yeraefidei professione
lideles accipi;, qni,-bfsl.niiiius dbcti sunt ad prpspir •reddifoSbpnbs insere unijaii corpofis tui, quod*est
ciendos regendosqhe gfessus Ecclesise, maxiihum fa- JEcciesia Clifisti ? _Ef quidem siipra iidem dbctoi.es
men ei- deeds sifa huinefosiiate pfaeberit Pbsequii..-- oeulbfflm fueraht homine slghati; sedoCuliisunt.qUia
vDe.qualibus JJominus-ipse, cufli niissis ad pra_di-' secrela mjstefibrnhi spiritualium acute-perspiciuht.;
caijdum discipulisVprsadicare|-quia Etiiis odib qm-r deilles, - qma imjjfobps vefbo 'vefilafis coffipiunt,
riipusprPpternoriimrneiirii; mox. consplando sub- cofreptosbue atqub >riiundatps in saricta Ecclesi_e
jiihxit j Et capMlus-decqpite veslrp-moriperibii (Liic. ^ hiembfa trajiciunt, Dehles ;sunt-EccIesi-e,:>qhia^.a-.
xiiJ.Qupd est iiperie dicere :• Elsi perseqtienlium .\ -nem verbi Dei: parvulis illius adquem 'riiandrindiKn
bdia sa.viun;t,' ne minimos quidem de liiSj^gui^ad ipsi non sufficiurit,' paraiiu SoleritVquippe;.pi-e''pu-
me pertinentV.eaputyideticei^vesirumTaperequeunt. ifices 'pariieulas; pahis dentiljus'cpnficere, etTntef
Bene aulefli capilli, 'liuj'usniodI.gfegiI.us:assinii!antur Tactandum, parvuloruih fahclbiismiiiuta:hjahsaiirihiit-
capfarum ;\ soieni.nainque. per .capras, peceaiores fefb, tlonec^^eospahlathn aBstfricios a lacte, ad ushhi
: designari; -etcum omiiis Ecclesia veraciier cbnfitea,-
panis,. pefclucant-jslc: sanbfa Triater: Ecdlesla liabet
.tiirse' .peccatbcarere ribn jjbsse, quahto iriagis his doctores,' quT itistar ubefuhi lac. dbctririae 'riioijroris
'
jqui mrplebeia. sunt vita constituti, facieflduih"est; fflcipiehiibus miiiistrenf, liabet ebsdem ipsps.nofl
quia-iri hriliis~-oJfendimusomnes (Jacob. iii).! Tlabent igtiaros bene "pfoBciehiibuS pahem verpi fofiibris
efgo fideles pecCaium, sedTajrieh qflbtidiahis ope- pofri|efe.^Sed.uf fite' pfbfipiant, paulatiniVrieciesse
•ru'm boAorum prplecl_hus adlllam'-tehduht vitam, esi eos etper^paftes adaJiibra". disbeiida prpvoceoi,;
ubiabbmrii siiit peccaio Ilberi. trppfer quod apie >.priiripsque ejs aperliora de secreiis spirithalibus, ef
:<>.MutiUis.yideluf;hic;lpcus. ..Fprtp-legendum : Per quos ia.festiu.ri drctiria... geiieralis:cr-edentinm turba
- * - __ _ - .....
ispmtj_4e\0s_scrbis qiime\_nique. EPn.j, .'.":''"'
':_: :PA-fRQL.VKGK;" \ , *-''v '.". v :':~" '';^ :::"M':-'.'-"" '''''
Jioi .".._,. BEp^yEI^ 1152*
liaec: cauta..-ac-.diligenli ex positioripdiscussa, quasi A _ qnium. diilcebVisliiiiat Pbipinus, quia miiliura gra- -
pilusjani ,4enlib,iisjuasiicata,,.commitlaht_;qup haec. tariler accipii, cuhi boc nosalteriitfurh. referfe &s
crpbfius agendo-pedeienli.meps, iiileriorum capapes.. riipdilari conspicit, ad qu.odiniimandum ad nos"ipse.
fedda.iitarcanp.rum. Hi autem. denies -recte gregii fle ccelis adyeiiit. Quod si in capillis cbgitationej»
tonsarunvquse,ascenderuflt.de lavacrp, comparanlur, in.oculis seflsus fideliiihi spiritua.Jesfigurari dixeri-
quia el.bapilsnii -fonle mundati,,et. facullauirii sna.- musyidein-finis: est exposiiidiiis,,iquia vagaiibriem
rjira sunt abjectione i.udaii, Elquklem pniniuin.es..,- cogitatiorium siipef-luariirii inexstinguibileih, iion
Christi -.yitaclavacro p_urificarJ,quianist. quis retiqlus alio, facilius Ordine qiiafli.'"meirioria scepe dicti ac_
fuerit-.exaqua £l Splriiit,ei reliqua (Jqan. in_).Per.- ' seriipef recensendi Dominici sanguifli.scoiiiberiius.
feGtorum.yero;est,:etmaxiro.e.eorimi.quib.us pascendi; Sed cl ripxibs saepe cogiiafiis, diiih Ineaula" iheiite
py.eseju.s, cura cO.miiiissaest, reniintiare pm.nibus; vbluimus,-"ac"stibito fespecli a Deo sigimiii sanctae
qu_e.-possident,..Quod et primi iilijae. pra_eipuldeniesi cfucis pectori inipfiiiiiiiius, et qtiod nefarium iracia-
Ecelesiae, jd e$.t,.aposto..i,et pltirhha tiysdeni Eccle- nius,"aiijicithus, quasi viiia eocciiiea capilibs npbfs
si-evprimitivce.turba,fecisse.legijur.-. .; .. ..- ,,. ligamus, quia fluxa cbgiiaiiprium ifophceosacri cf ub-
..Vnines.gcmellis.felibus^ e\c. .Geniellosfeius partu- . _ fis compriniinius."QiilbiiS'si salularis bcec ligaiufa
rjhni-pves Chri.sii, qpia pmnes quos pr__dica.idpge_- . B desit, lotuni capitis, debus fluctuandoToedant, qii\a
nerant.Deos9flc.il dflctores, gemiiia cjusdem Dei et ifanquillitatenihieHtistufbarit/Ociilorum aciehi.bh-
prflximi dilecliorie insiituui.ii.-Geiiiiiiospariuiii, quia iegiinf,,q"uia graliaih sensuuiri splfitualliiniinipfoba ""
dis.cipulos,qups erndiuni,-fideiet operis r.eeti scien- reriim carriaiiuiii nieditatibnPobhuhilaiit."
lia.viinbuiint. Et slerilis, non est inter eas': n.pn,est; . Sicui:fiagiiieri hiaii puriici, elc. T^er gehasvere-
iiitervoves...s.umttii.pas.toris.ullaqujp lipn felus'bonji buudiahi designari clsupra docuimus, quia hlhiiruni
ppefisgeneret; ih quibus, sunt. et plurimi., qui et lias. eruliescenii|jus npbis, splet subittis rubof per-
«.pgris.ei doclritic8.feiibus.gaudenf..Sednec i.lli inier fundere.; Malum aufem puiiicuni, quia rosei cploris-
sterile ..dejjplabuntiir, qiii'ablu.tifonte salnii,, slatiiii est, passibnis Dominicceniysieriurii, sicut et cocci.
exliac yita-Kipitiiitur, liabueruni enim soboJeiii-.fi- nepm iipn iiiconyBniehterihsinua.t. pecehat eniitt
.dei, quam vel ipsi ,pro se, vel_alii,pjo.ipsis professii hioauni ledemptionis .pbsirce crebra fi^urarum fe-
sunt; habu.erpnt ei yptum. bonaa operationis, quami peiiliojie in sacro carniiiie,'.sicut etjiica^ieiis pro-
iiiler pves, Cbris.ti, si exspeclati Tuisseii.t, sieiajiter• phe.liaeScripturis in.iiir.ari.Qujaergo sancta Ecclesia
_ cxercerentj.Pcpualibus s.criptum.estj;Cot_s_t»!»i_it-wm • non erubeseit crucem Clirisli, sed et
ipsa gaudetTn
krejii,exp.levifteniporqJpngalS.ap. iv); Ptaciia enixn, p, conlumeliis ac passioiiibus pro Cliristo, vexillunique
er.at-Dee:aniin.a.iilius;.proplerhqp properqvildeinedig crucis ipsinsgestare solet in facie, nieritpVgehas
jniqui.t.ati_sJtl0i,reducere-(Ibid:)..V '- .;' :.. j ;,.-'. instar maii punici Jiabefe memoratur, Kee vacat
. .'.Sic.ut.vilta cqpciiieq,iabiqluti, etc.vLabia ,*spons]_e quod nop iiitegro.malo,, sed ejps comparaniur Tra-
cpeco ass.iniilaritiif,quia. Pomiriici saiigujnis /jiio .fe; griiinij.in.fracip eiiim.malo piiiiico, et pars ruboris
dcriipta est preiiunijjrsedicarejipn cessaA.Ecclesia; qui jiaieba}, videlur, et pars quae inlus lajuerat,
sed .spduladecaplat :.Milti auietn qbsi,lgloriari,nisi,jn Candori-raperjiur. IJribelergo r,uboreiiiriijali punici
ctufifrDonilninostri Jesu Chrisii ((iqlai..xiy). Et.np- sppnsain.genis, cimi sacrameritum Dojjjiiiicascrucis.
tajidijih qupd iioii.absplute coccp, sed yJii:e.cpCcinece 'faletuf Ecciesia yerbis. Ooten.diteX;caiidpreni fracli
Jabia coiiiparafltur illius : yiila .quippe solet capillos ejusdejn nialj, cuin pul-;a>.a;press.uris ipssrcasijtaiehi
•
astfiiiserej.Si ajiteih jn .capillis.sponsce.populi.iidples piiricgrdis probat.e.i faciis,cpii] ipsa criixsui Re-
accipiuritui",yilla qpaehps aslririgit, aiqiieiad caput demptoris, quid intus gfafias sal.utaris liabii,ai,".pan-
; apljus cpaptat, quae iiisi; yecitatis.doctriiia, jhtelli-- dil. Ilcm osiendil colorem" puiiiceuiif in g.nis, cum
gitui*? Quai rudes, credenliiini;animos , neceske.,Ost priina et emirientiofa_ejusjnembra^ !d esl^ maffyres
confirmari,.afqiie ad..amoreni culiuinqiie sui Coiidi- . -sancti sanguineni fundunl pro Cliristb; add.it fet"can-,
ioris*.diligentlu.s,applicari,,ne itiali.iib.eriper inaiies Q ji didurii, ciim.jiddiriiriief patiendi.im,vel impleta pas-*
-'
acfps.de|liiant, atqpejab \ampjexu- siye •Qrnaiu.-vefi sione, ctiam iriiraciilis reiiitent. Necp.rsetereunduih
capilisjefugiaiiij ne ipsos pculos,.itl.esl eos_qui sijji 'quod*roaluiii puriictirii rriagiiaih-graiioriiro.copiaiii,
liinjfln.juslitice pi;aeihonslra"red,eb'uefa.iit,iinppfluna . hnb fbris cbrlice iricludil, uride.ct' inaluriiVgranatiiih
•' dicilur, quae
r.elaxaiione,.praepediarit,) Quomodo eiiiin.h.ona.disci- quidem iiitegrp adtiuc'niaio videri ne-
pfllor.unjTacianonntinquam.magistris exompluuivir- queuni, sedfracto quam sint jnnumera cla.rescurij."
tutisTiunt, ita s.cepiu.s- eoruni desidia dpctoriijus de- Sic eteiiiiri«ahcta Ecclesia, tjno amplius eairiTfaiigi
iritiieriium bonceefficit.jictipnis.Sicut ergo vitta coc- adversiis contigerit, eo clarius qflot yirluluni grana
cinea,:iabiq, iuquit, lua el-.eioquiuniluuindiilce, quia uiifiis.fidei fegminc compleciaiuf, releial. Et recle
doplrinaiii siiam. Ecclesia,iqua meflies.i.nfirmorum_\- additur :'Absqriec'o quod intririsecus latei, quia con'-
lascivja cpercet, Poihinicce passipnis.sole.iiflfirmafe fessioueui quidein in Ecclesia vivificificr.u.cisjjossun'.
fit quasi iingere-petnbria.-:Nihil enim pbtius volii- oinnes audire, pressuras ipsius Eeclesiae posslin.t
ptupsos a carnalibus refienat desideriis,' quani cuiii omhes aspicere; nitofem quoqtie-icliarisiiialuni,qui
audiurtt siverecoluni-qflbd ;Dominus'gioriae-pro eis 'ii)(irmoscufai,:niorfjios_;uscitat,Ifeprososiiiuiidaf,'dxe
iucariiari et pati dignaius est. Ijude merito lale clo- uiones Jejicit, el c_elcralnijusVriotli.'posstiTilTiifideles"
f|33 V. IN€ANTlC.V.CANTICORlIM AL^ . ilM
ium fidelibus inluefi, <possunt etiam mirari. Sbla>Aenim turri collurn sponsee, cuni Dpminus priuios"
aulem- riovit-ipsa- quanto ihvisibilis 'yitce tenealur. Ecclesiai magistros, data Spiritus sancti gratia, ho-,
ambre'_ quanta in visione".Condilorisisui, quanta-in siibiis-suis insuperabiles fecit. Addidit turri eidein
proTectumembrorumsuorum di!ecti.on_eflaihmeseat. ~ prbpiignaculajCumaperMiftV/tsscnSKm, uliiiletligetetit
'Sicui turris David; cpllum tuuni, etc. Et de collo. sctipiutas (Luc. xxiv), et suce verba pra.dicalionis
supra diximus , puod dbetpres sanctos sighificet, qui prcccedeiitiuinpatfum dielis vera .esse probare.il..
Ecclesiam el spiritualibus reficiendo alimoniis sem- Addidit lurri propugnacula, cum eis etiaifl Taciendq-
per augmenlanf, et-vefbis sanctce -exhoriaiionis. in rflm sigiiorum dpna contulil, flt-nbvis yirtulum ope-
fide-cohfortaht. Sed et Jipc quod .collum in medio- ribiis;divipa esse qfloeriova prajdicabant astruerent,
positum,- capitT-nectit eorpus-, apie.convenil eis: sanatisque niorbis corppralibus, ad salulem animae
qiiorum ministerio conjujigiiurEcclesia Christo,-qiii faeilius quos erudiebant.ailrahereht. ,- :, . , .
liflicMimenta vilae.abipso-Doroiiio percepta. tradi- Milte chjpeipendenl _exea, etc. Mille. clypei qi.il.
derunt. De quibus Apbslolus-gfaliam Evangelii.com- ex lurre. David-peudent iniiumera -sunt diyinaeprae'-
mendaiis,aii: Qum .ctim.initium accepisset enarjari. • sidia de.fensioiiis,.qiiib.ussancti 'prcedicatores, el ad-
per Dominiim,ab eis qubdudietuni, in-nos-cohfirmala juti suiit.ipsi a Dofliino,.he vinci ppssent ab liosti-
est(Hebt. n). Hliic-de-.ipso Ecriplum est:. Et dcdii I? bus, .et audilores-quoque suos contra incursus ho-
discipulis paries, discipuli auletn turbis; el mqnducar., stlurfi,-sive visibiliiim sive in.visibilium, docent ad-
verunl omnes, et saturati suitl (Mtilili. xjv). QuodTla juy&ri.. Omnisarmaiura fortium, omms est inslructib
corporaliler factum est, ut.eliam spirifiialia Dominit v.el pperatioiiis, vel (Joctririaecoalestis, per quani
facia siguarent,-quia videlicet coelestis panem do- iidem dociofes npn soluni evaduni, sed ct superaut
ctriri_e,Tpseprimis Ecclesicesuae mehibfis, yidelicet a.ciesspjriluum jhalignoriini, cum ab iljorthu diliohe
aposiolis;commisefit,-quem-illi niox "subjeclo-sibi pluriinos eoruni quos deceptos lenueraiit prcedicafldo
ejusdem Ecclesice corpori apposuerurit, ac sic.suc- erjpiunt, acde vasis ircein vasa misericordieeIrans-
cedeniibussibi ex ordine ministris verbis totuin per, fgruiit; e.l bene, ubi spiriiualis belli fit mentio, ibi
orbem ad>plenitudinem ejus •saluiaris, refeetio per-. itirris Dayid, non turris Saiofnoiiis in exemplo po-
venerit. Quod yidelicet cblluifl-recte turri David ,si- nitur, cum. litriusque.regis et nomen et persoba saj-
rnile dicitur. Si enim civifas David Ecclesia est pissime figuram sojeat Jiabere regis ceierni : quia'
Christi, turris in: eadem civitate, iiiexpugriabilis.est Cflimpayid.manu fprtk, sive desiderabifisvisu inler-
pr-edicaioruni constantia; qul ad-.-defendenda fidei preiatur, fecie hoc n.oiiiine.designalur, ibi pominus,
sedificia, ad repeilerida.-hosiium-tela, a-Torti m3iiu uji.i.bellare contra hosies JD.ccIesicedpcetur, ut eo
ae desiderabiii rege, quodnon-envDavid sonaf, fir- V injperterrila ad cerianjen procedal, quo ab jllo se
m"ioripf_ec_eKrisIidelibus.siintaltiludineconstructi.: qui vinci nequil adjuvari me.minil.,eoque instanlius
Propugnaeula auiem, Ctim quibus licec,jurris. cedifi-. yincere sataga_,,quodesiderabile.m.rioviiesse faciein
cata est, yel Scriptiirarum saneiaruni; ve) divinorum ejus ad quem devicto hoste sit perveniura.
rcunimina charisiuaium' inielligufliur. -__.ssjmila.vit
"
LIBERQUAKTUS.'
''; Duoubeta ftia, eic. Miiliifarieet muliis ilgiirarum vjdelicet ef gentilis; ad fidem hutriendos ihsinuet.
jnodis feadem€hristi etEcclesiaemy^teria repetun- Denique-Paulus ait: Jacobus, Oephas, et Joahnes,
tur, sed repetiia nbvi semper "aliquidafferunt, qubd qui videbantur cpluninmesse, dexleras dederunl mihi
"veleisdem mysteriis argunienlum jjrOcuret,*vel pef el Bdrnabm.ipcielalis, utnos in gehiibus,'illiautemin
ipsamnovilaiem, aniiiios audienlium amplius dele- circuincisiqne; et caelera (G_tlat:n), Petrus aiitem in*
ctet.-Tidem ergo. doctbresqul' -iupfabculofiim vel D circumcisione missus, vide quiddicat: Sicui moda
<3entiumVsive colli ftierant nomliie designati,- litinc geniti~infantes,.rationabilesine dolo lac-concupisciie,
"hberuflivocaBufo 'eiprihihrilur.:•'•qui qiiidem fecte uthneocrescaiis in salutem; si lainen gusiatis, quo-
"oculi"vbeari:queiirit, quia,tj.ccultaVsacrameriloruin. niam suavis est Dominus (I>Pelr.-\i). Qui etiamhcec
jerspiejunt; "fecie denfes, quia improbos qubsqhe diCendo, explanat uberum Ecclesice laeramentum,
corripierido, quasi masticant, et: jn cofpus Ecclesias cuni lioc esse perjiibet ratipnabiie, lac concupiseen-
*h_ioHiios alque liuhiiliafos IrajTciurit;•fecte coHura, tiae gusiare, quoniani dfllcis csl .Dbminus. Ilufsum,
'qhia-tbto cbrpori Ecclesice, quasi" viialefn vflatnni,' Paulus qhi in prccputium missus est, videamus au
setefria"gaudiapraedicandobiiriistiaiit, eibosque do- ctipse uberuni fuiigalur officio; • ait enim': Et egp,
ctrinafufli, 'quibhs ad salutem-f eficiatuf, -prceparanf. fraires,hbil pptui vobis loqui quasi spirilualibus, sed
CJbera auieiri etiarh; aplissime ihuricupahtur,' -quia quasi:cainatibus; itinquamparvtilis in ChrislOilacVo-
pafvulis adliuc ih*Christo.Tacverlii salularis iiifiin- bis polum dedii 'rioii-escam (I Coi. iii).; Hcecantem
dunt. Npn autem frustra-cumVaddiiaihentO hunieri,- duouha-a\ sitru! diip'suiU: liinnuli capreae-gem.eHi,
Aub ribera dicii, cuiri hulja feEiinafuih plfls, nulla quia videlicet TelusIflnl ejfls; ciu- 'sccpissiinein. hric
riiinus qiiani dubsoleat'uberahabefe : duO namqub carmifle dicilhr: Similis eslo, dilecle irii, capremant
•abera dicit. ut duofura paf vulds pppiilpriimi Tudaei Itinnule cer.vorum.Sicut hinnuii suni CaDrece.uuia
im: BEE/E"YENEIlADILiSOPERUM PARS II, V. EXEGETICA GENU.INA;. 113S
(liundiJsiinis cordis sul oeulis, quae agenda. sunt, A sceniiaeTerreiiae nioles; -ne:vldeatur;; abscondit. Et.
q'u_evitan_la,;discernunt;,qua virtufuin via inceden- , qhajilum :recedit jusie^distrieius, a-nobis, tautum
. diiiii, qttia-verbofuin dec.inandi arifraclusmente sa'-. obscuramurjVquaiiiuhi redit-prbpititts, laiitumillii-
gac'iperspiciiint, "ef cursfl pernici bonce-bperaiioiiis stramur. \'ere autem ejTis luce tunc ffuemur, cum.
de coiivalie Tacrymariini iii locuro quem disposuit inclinatisjam. ac dlscussis pinnibflsprcesentisaruin-
DeusavbTareJaetaiitur^quatehus ambukrites de _vir- ncc ae caeeitatis tenebris. videbimus eumsicuii esl
tuieiii viriuieiri ilhiin videfe mereantuf in Sion, : (/ Joan. iii): Qui tameh noslrae per bmnia salhtis
lioc es.t,..nspecula sempJlejTia?.liabilafionis. Capreoli niembf,' neguaquam uoctera viiEe hujus prprsus ob-
eteiiimeiperiiiciiale peduirief oculorum aeie pluri- scuram reliquii.-sedVvelul Tn coelo stelias Vfigens,
riium valent; unde coiigrueiilefltoruni jiaturcecom- sanctorumTiobis exempla,: per. quce ihtjflensopede
nosiri "
paranlur. hi qui rudibus scientiee et.virlutis. viam operis incedefehius, pfoposuit. ,-
prae.iiSiistrare jubeniur.-Sicai duo, inquit, hinnuli Vadam ad iiiontein:myfrho3;eic_.liim^TrIiainofli-
caprem geinelli; bene geinelli, quia uiia eademque ficatio carhis, vel. passionum';pro pletate toleranlla,'
fide imhuli, uiiiseisdeiri saerariieniis reriovali,.fllrius- ih' thure*devotio celsipbtax: oraiibnis.-exprimitur.
que populi dpctofes, jn uriarii-GlsrisilEcclesiainom- Monsanteiii myrfhae,iel-coIiisiliuris.vestTpsa subli-:
hes qiios educanl, aggregant. Hirtc eteiiim dfthis B niitasmeiuis eorum"qui carriis htililer luctameh viri-
qul ex praepuiiocrediderunt," dicil Pelrus : El qui cunt,;et-ad amqrem ^e coeleslium ard.entef suble-
novilcorda Deus; lestimoiiiumperhibuit, dans eis.Sjri- yant-Ad quem prOfecto -tiibiitem -collemque-vadit
ritum sanctuin, sicut el nobis;:et nilitl discrevitinicr Do.mirtus,quia illorum corda,- qui; virtutibus stu
nos et illes, fideptitificanscotda eoruin(Act. xv)l deiit, -saepiusiilyisere. attfue .'inhabitafe bignabiiiir.
Qui ptiscunturiri; tilitsfeic. Pascunfur sancti"do- Hinc.dicit: Inhtibitabo inillis; el inter eos habilabo,
ctores puris ac niiidis Scripfufarum diviiiarum flo- (llCor. vi). T.audaris ergo Ecclesiara vDomiriiis,'et
ribus, et ne lac doctriiiae saiularis, quo parvuTos' sihgula virtuiuro ejus membfa; enumerans, repento
iiulriaiil, delieiat, semper ipsuiiiTri monumeiilis Pa- . infert :-Y'ddqmad riionlem myrrlimel ad collerii-Ihu-
lium quid agere", qualiter docere debeant, legunt, ris, quodest apeite dicere :- Freqiiehtabo ebs,,elpia
clquasi suocis vitalibus s"iiapectora saliant. et hoc propitiusTlIus.tfaiioiievglbfificabo,quos in passionis
usque ad (inem sceculi.Postquam"eniih dibs^ispira- sive braiiopl.s:.ylrtule\shbliiries esse suspicio. Vc-
verit illa quarii desideraris Psalmisia dicebat: Qtiiri niam sajpius et mansionbm apud .eqs-faciam 5 qups
riieiioi' esl dies una iti qtriis luis supet miitia (Psal.\ etabinquinanieiitb cbrporiSTemundare, et Spifiius
i.xxxili), nec doccndi eril ultra, hec discendi terii- perficefe sanerificationem'Tn 'divihb <imofe cbiisi-
jms'. Impleia prbplietia quaedicit: Et noh_ docebitv dero.:Non qub"deam qflainlaiidabat, deserereVblque
unusquisqueftatiemsuum, dicens:Cqgnos~ceDoiniriuin;., ad alios ire -prbporiat,sed quia riovos quotidie pbpu-
quiapmiiescognosCeiUme(Jeteni. xxxij; spd jiieli- los eidem "Ecelesiiesuae*aggregare,:el eam per inuh-;
hatis penittisqufeeonsitrhpiis oriniibus hrijus fliundi dum omhem^dilaiaredispopit. Neiyiiicohgrue fofie
leuebris, fulgebunl sqncii sicul sol in tegno Pqlrts possuhl.Ticec,quia ad Ecclesiam de gehtibiis-sefhio
eofum(itaiilri ixiii),recIpiehfesElhguliprcetriiajiprout est, de^Synagogeevoeationei-qusein fitie Jutura est
didiceruiil, fecerunt, dociierunl. Puichrce .aulem:, infelligU Keddiieiiim responsuifl desidefio ejus, quo
quantum ad Jiaturalein_pertinet ralionem, decessio- \su|)efius inveiiio illo aiebat: Teiwi eum, nec dimil-
nehihoctis-inclinationem dicitumbrarum, quia ob- lam,:donecinttpducam illuni in _domum malris triem.
.scuritas riociis,\ut aiunt-vpliilosophi,-iriil: est aliud -.Et. pfo.xiinoquidem.versicuio docuii-q^ii.od. euin Ee-
Trisi unibra terroe. Namqiie-sol.terrarri cireuihiehs, clesia genUumnonsit .unquaiiidimissura, etini ailj
iuceni secflm diemque circumferf ;^e'xalia vern par- Duo ltbera.tua, sicut duo.hinnuli cqpremgentelii,qui
te,- id.est, unde ipse abest, umbrain reiinqult terra- pascuntur iti liliis, donec qspirel dies^el inclineptur
rtjro. Et.baec esl.illa divisio primordialis, qua divisit <umbrm;id est, doctorCsjfl.te erimt, qui dups jJopu-
Deus iuier TiicemetJetiebras, Qme videlicet umbr_e, _ los inslruant, et liumiliet casta.dilectione concordes
oceidente sole, jamjamque se .orienle paulatim- at- .usque in finem saaculi, quando tlies apparebit ceter-
tollere incipiunt, et quafltum sol occidenssub ler- nce retributionis, faeiaiit. Beiflde, quia.eliajm Ju-
.r.am:.accesserit,. tantum Tiae crescenfes assurgunt, 'daeam-vocalurussii, rriaiiifcstjusinsinual,vsubderis-:
. doneb medionootis posito s.ub media terraVsole, yadamadmontemmyrriiieel ,adeoll.ein thuris-; nori
ipsae .ri&sum erectce inediam.occupent terram,, ac quod ea.in in altiuiaiue yirtutum yeniens inyeiiire
deinde procedentepaulatiin sofe, etipsae paulatim de- possit-, quae dato libellb repudiii j'aniiludum ab ejus
flectant in occasum, usquedum, apparenle aurora, fidejiiscesserat, sed-qupfTadyeiiiehdd eamsuo.con-
.^senitusinclinaicedispereaiit. Jdcirco aiifem lerrar.um sortjb. sit dignam reddiiuffls.; Unde bene. mpx de
. umbraesidera usque non periinguut,. quia spl.major 3iiipiissima.pulchri.tudine,uiilusejusderaque Epcje-
lerr^i creatus, acumjuatam facit unibrahi ipsam, quae siae^quae vel de Judcea vel de cunctisper or|jera:.est
ahfequam sidefa pelat, deficiai,. et soJis,-spleiidor naiionibus.congreganaa, s.ubj,ungit..-, .,._.-
. c'ircuniterras unpique diffusus, libere sidera pua. Tpta pulchra_es,amica meq,. etc. Non in exiniipri-
illuslfcl, aspiclat. Nox ergo, esl>yila prasens ;.sol. bus iai.iiuiiimembr.iselectpruni, quaespeciatini enn-
. juslilice, Clirisius. Cujus lrobisTucemscrpe concupi- nieravi, .pulclira-es,"yeruni,etiani Tn iljis qiii: pusilli
- M57 >TN CANflCAGANTlCOTvUMALLEGORIGAEXPOSITJO. - LIB. IV. TJ38
Vidontur"et ffagiles, ef decofe.retifiges virlulutti, '6t"£ A.operationis, salutiferce*loeiilionis. pur.ie fequlrif co-
vitiorum" macula cares.Penedixil enim'omriestimen- giiatioiiis, Vel cerje, Veni de Libano, 'mqaii,,sponsa
les Deminum, pusiltis cum majoribus (Psal. cxiii). ineq, veni de Libano, veni': veni per pptimani vitam,
;tJride in Apocalypsl sua-de siiperiia ejusdeni Eccle- quam in corpore yivens pxerceasj.yepi ajjsbluta
slce patria dicit Joannes: Necmirabitiri eani aliguid "corpore, ad.pefcipiendam apimae yitam pereniiem ;
cbinquintitiim,etfaciens dboiriiriafwnemel mendflcium, veni.tertio recepto cbrpbre, ad videpda resurrectio-
''iiisi qiii scripli suul in.libre vitm Agni (Apbc;.xifi). nisgaudia perfecta. Et,quiapleri.queeleeiorum, iion
Hcecautem rfieta sunt, non quod in hac viia sariclp-* pro sua. solum vitie puritale, sed pfo aliofum quqque
•riirii quispiaia, vel a culpis omnibus .immun.is vel quos erudiebaut .correGlione5pra_mlumpefeone sbr-
"perfectus possit esse yirluiibtis; cum veraciier scri- liimtiir, apie sequilflr : : ,-:'
ptum sit, quia nonest hoindin lerra justus, quifaciql Coronaberisde capile Amattq,etc. Amana, Sanir et
bonuth, et non peccel (Eccle. vil); sbd quOd Ecclesia Tlerhion, montcs sunt Giliciaevel_Judceee, leonibus
sbncia, in quanl.um Ecclesia thristi, el fide recla et pardisque, .qubmbdo et ajiis feris, -lustra prceben-
' munda sit opere; si quidvero eam iinmundiii-e vel tes; qui manifeste superba inlideruim cbrda, in qui-
prayitalis attigerii, rion hoc ad eairi perti.neat, sed bus immundi spirifus sedemliabenT, designant. Ouo
alj ea sit"celerius,yelul extraneum bmni cpiiatu.ex- " cbntra deeleclis pef prppbetam Dominus ait_ Sjiper
V purgariduiri,Cui simile. est illud beali JfpanniSjOm- -' quem re.quiescet.Spiritus meus, nisi super4i.umiJem
nis qui tiatus esl exDeo, peccaiumnon-facil (7 Jioat!. et quielum.,et tremeiiiem verba niea (Isd. vn)? Leo-
iii)-; quonianvsemenIpsiiis in eo manet, et npn.po- nes quippe sunt daemonia, "propter^supefbiaro ;
tcsf peccafe, quando ex Deo nalus esl. In quantum pardi, propter erudelilalejn.siye varielaiem. ariium
- eiiim seiiieri graliae Dei,-qua renali 'sUnl, in taiiiupi maJigiiarum.-Cum-.ergo.vsahc.ta.Ecclesia, iiujusmodi
peecare npn possunt;in quanlum. autem peccan.l, atiiinas per suos j_)"r_ed.icatbres.-de potestale teriebra-
-jh tanirim eos^fatiairenasceiis ad lemphs dimiserat, fura eruerit,.atqueadagnitionem verse lucis coiiver-
ut quid de seipsissint agnoscant, qu"iperTpsam ju- . terjt,, fit ut iidem prcedicatofes jipn, sblum. pro se-
\stp vivebant. Quaevidelicet ebs ppst- h.ahe vitam ab 'ipsis, sedpro *eis'quos_Dominp.acquisiere,cpronam
iomnl malo riiriridos,retintegra pulchritudine reni- yitae_jiercipiaht, juxta iiludProyerbipruni', Cqwna
iehtes, inlllam inlroducetciyitatem, iri jjua nil, ut senum, filii fitiotupi; elgloria fitiotum, pattes eqtum
difeluiri est, potesl i.ntroire .polluiiifli;,.et Junc.in (Pfoi. x.vii).;EiApostol.usdecis qflosdocebat,^-Q'««s
. amica_sponsj veraciter'impleijiturhoc adquod. ipsa es?,.inquit,,glqtia nqstra; spes_autrjaudiutn, aul coro-
Tiunc toto virtutis riisu"cbnatur,' ut sit tpta giilchra,.;. na glorim, nonnevqs ante Pominumnqstruiii -Tesutn
- et -jnaculain ea noh sit ulla. -Chfisiumin advetiiu ejus (I Thess.,H j? Et nptandum
- yeni de Libano, etc.. Libanus, si Ilehrccamsequa- quod non
ail.,CoronaJj.erisdeAmanay.Sanlr.efllbr-.
muf etymologiam, cahdot inierpretatur;. si Grceearo, mpn; sed decqpite Amaita,jef de virlute.Sanir.-etller--
fftu$.-penlquesuprasflbi.nos legimus, Ad cqlleiri.iliu- mqn. Ciim.ergo yulgus.ignobilead pominum Ecclesia
ris, quidam codices habeint, Adcollem Lhbani.Uirum- coiiveriit, j_orbnam.deTatefjbus mpnlium, ih.quibus
p_ueaiitein.nomen, virtutis industriam sonare, facile besiiae latueranl, conseqiiituf, quia -^raemiumdesal-
cuique patet.Venil aulem ad Dominumsponsaipsius, yatione populi cbntradicio.rls accipit,\At.cnm ipsps
^est.Ecclesia. veianimasancta,,nonsolumevocaia maliliae principes., .cum persecutpres.;publicos ad
dejcofpore^ prcemiumperpetuceremuiierationis ac- . viam yilceperdu^erit, (le capite.njihiriimrae veftice
cipit.-sed et in hoc sceculodegens, iquol bpnorum cbrpnaluf. montiufli. ,quia ;cum labofe- certaniinis
operum increnienijs a.d .meliOra proficit, tpt quasi ". crescit-palma Tefripulipnis.Cuisimile.est illu.d quod
passibus ad euin,,qui sirigulariierbonus est, accedil. additur, De cubilib.usleoiiuiii;de mqniibus-pardomm.
Pervenit yero luhc cum, carneis ab.splula viacfllis, . cubilia"eten_iroleonuni ad mohtes^uiit,pardoruro,.'hi
ejusfiaciem;yidere meretur. Cernit ergp.sponsani in. qui acriore; spiriiuuin"iflalignprumTurpre jnstigali,
:JLibauositam, eamque ad se :yeflire. admoiiet, quia Vj-ad.riocendum.Christi
' gregeiri,-;etvi etfraude praeva-
icum ariimam-fidelem Dominus,Iipnis.actibus.candi- lent:. quos euni Eccle.sk castigatp| adliumiliiaiis.et
datam, cum: incerisum purceoralionis sibj offerentem jpietatis gratiam revbcav.erit,;*de,hisret.jpsa:coroiia-
conspexerit,, delectatus piis .ejus studiis,-.ut ..cpeptis Lilur, qui.a de illorum:vpefpetu.a.sajute Taetabilur.;
Ihsistat tiortajur. iQuqd videlicet /acit, vel.peroc- - rtairi qui nibil conlrariae viftutisTiabentes,dolis lan-
cultam. suae irispiraliohis admofliiioriein, _vel per -tuin bonos insequuhlhr-, liinpn- lebiium, sed aptifls
. Scfipiurarum meditalipnem divinarura,.vel per-alio- yulpium cubiUa.nohiinanlur:-.hincetehim Doiiiihus
rum lioriamenta fidelium, yel .etiam per reruiii ad- scrjbaepbseqnium sibi dplose, po.lliSentiyised nlhil
yersa: siye commpda labofanfium,- behign.ascilicet contra ecclesiam pra_yalenti, ait.: Vulpes, foveadha-
apud eam provisione;agens, Ul sjye molestiis.allrita iieni, etvolucres:cmliriidos:,.Fiji.ustiuie.mlioinitiisnen
prsesentisexsilii, ardeiitius patriam desideref sem- habei.ubi capulsuum recJiiiet.(Miilih..:\'m).invul-
. piternce quietis; seu.prses.eritibtisJjpnorum prpfecli- pium quippe iipinine-leyiiaterarac.dolb-iitaf.em-; ih vo-
J^usefecta, .-dulcuis.indefectiya supernceciyiiaiis lucrum verq ,appellatione,,:eitolleiJ!iarai::designavif
jaqdia coiicupiscal. Terjio aiiteni sponsam de,Libano menli.sJHius. .Sed.cuin et IjqS;Ecclesia salvaverit, fit
yeriire prsccipij,.quia profectum in elecfis suis Jwua; -ut eiiain-ibi-Fjlius-liominisj bumiliialis ae sinceriia-
i!39 BED.E VENERABiLIS OPERUM PARS II. T- EXEGETfCA GENUINA. UiO
lis merito requiescat, ubi pnus nequam spintus do-_A ommbus atquc lndissimili sensu ,ad illam lenderes
micilia sibi.jaetaniise el levitatis usurpabanf. viiam, in qua unilas verce pacis regnat et glorice,
Vulnetasti cot meum, sotot mea, etc. Potest hie Quam pulchtm sunt mamtnm tum ! elc. Sicut in
serroo el simpliciier accipi, quia eoinniemora_ione collo, oculiS' et dcniihus, sic et in mammis doctores
vplnerali cordis magniiudineni amoris quem erga ihlelliguntur Ecclcsiac; sed hoc distat qtiod iliis -iune
Ecc!es>amhabet exprimere voluerit. Quain recie so- vocabulis sunt censendi, vel cuni sapienliam loquun-
forem suam cognominat et sponsam, quia coelestis tur inter perfeclos, vel eos qui contradicunl, redar-
oam thalami sibi foedereconjunxit, quia et ipse homo guunt"; cum^vero infirmis fiunt infirmi nt iiifinuos
fieri ac fratcr ei naiuraliter existere diguatus csl. luciifaciant, lunc mammaruin officia non iiumerito
Polesl el juxta IHud quod Isaias ait : Ipse aulem vul- habere d cuntur, quia lac docirinae levioris parvulis
neialus cst pioptct iniquilales nostras, atbilus est setisu imparliuni, his videlicet qui panem verbi su- '
pteptct sceiera nostra (Jsai. LIII). Quaash auiem ei blimioris necdum capere possunl. Dentes enim sutit,
ihaxime causa suscipiendi lmjus vulneris, conse- cum corripiuntinquieios; mammaj, cum consolanlur
quenter exponit, dicens : pijsillanimes, suscipiunt mlirmos. El lecte pulchri-
In uno oculoium tnoruni, etc. "Diximus supra in tudiiiem in sororetjt in sponsa sua laudal niiratur-
oculis Ecclesice, vel spiiitjales ejus^sensus, veleos- _B que mammarum, quia magni apud Deum operis ae
qui spiritualia ejus \idcre ac demonstraie solont, mirandce vinutis esl, cum is qui ad revelaiida per-
doeiores inlelhgi : porro 'n capillis muliitudinem feclioilbus altioiaveiiiatlsarcana sufficii, nequaquam
plcbium, qucc, ctsi alliludiiiom al(in>»ereillius ser- infirmos primis fidei rudimentis insliluere fastidit.
monis ncqueunt qno Doroinus ail : Si vis petfectus Recie talem animam Dominus sorore"msihi ac spon-
e«se, vade, vende qute habes, cl da pauperibus. el ha- sam esse teslaiur, quia nimiruni sua eam dileelione
bebislliesaurumin cmlo, et veni, el sequeie me (Maiih. ac conjunclione dignissiinam judieat, guam sui ope-
sw), co lameii actionum bonarum iiinere ad coele- ris imitairicem fieri considerat. Nam et ipse, ut nos
stia lendit, de quo prosmisil dicens : Si vis ad vitam de iiififmis forles faceret, infirmari ad tempus, imo
ingredi, setvu mandala. Non liomictdiumfactes; non 'el mori, ut nos viveremus, non refugit. Ipse cum
adulteralis; non facies furlum; non falsum teslitr.o- esset panis angeloium in divinitate, laiescere voluit
nium dices. Honora pai.em el malrem, el ddiges pro- per assumplionem carnis, nt honiinuin pusillanimi-.
aimum luum, sicut teipsum (Ibid.). Sed ibi duni plu- talem nutiiret, ac panis ejusdem coelestis exhiberet
rali nunicro oculi describuntur el capilli, multitudo capacem. Quia enuri minus idoneus est infans qu?
sive reciorum sive designaiur autliioruin ; hicvero pane \escatur , ipsum panem edendo quodammodo
oculorum in uno, unitas commeiidatur docioruin mater incarnai, et per humililaiem mammillM ae
si\e seientiavquam docent, spiritualis, de qua scri- lactis succum de ipso pane pascit iufanlem. Inprin-
plum esl : Vnus Dominus, una fides, unum baptisma, ctpio etat Vetbum, et Verbutn eial apud Deutn, et
ttnus Deus el Pater omniuin (Epltes. iv). Item in uno Deus eiat Veibum (Joan. i). Ilic est cibus sempiler-
crine colli laudalur unilas eorum qui spifiuiallbus nus, quo reficiuntur angeli, quia visa ejus gloria sa-
magistris pia solent de\otione adhseiere, eosquc re- tiantur. Vei_>Hiit auiem cato faclum esl et habitavitin
verendis suis ob_,equiis,quomodo crincs coilum, tc- nolis (Ilid.), ui sic eti.im sapienlia Dei, quce nos sic-
geie : nam ct in collo Ecclesidesupra eosdem"doco- iii maier consolalur, de eodem ipso pane refieeret,
res ind^care-paluit. Hujus unionem criius dcsignat ac per-sacramenta incainaiionis ad agnitionem vi-
Lucas, cum dicit : Mulliludinis credrntium eral cor sioi>emqoedi\ina? cbaritatis trajicciel. Sed el docio-
unum, cl anima una(Acl. n); nec quisquam eoium res sancli panem quo siiblnnitei ipsi sagin.uitur con-
qum possidebat, aliquid suum €sse dicebal, sed erani verlunt in lac quo panulos nutiianl, duin quo aliius
illis amnia cpmmunia (Ibid.). Quid vero ageicl col- ccler.iain Deo -gaudia coniemplantur, eo infirmitali
lum, cui idem crinis esset annexus, subsequenter proximoruro huinilius coinpaliunlur.
insiuuat, dicens : El virlute magna reddebanl apostotii j. Pulclitiotd ubeia lua lino. In capite hujtis carmi-
leslimonium tesutrectionis Jesu Chrisli Domininoslii:_ nis jam expositus est Inc versus, uhi dicitim est :
(Act. vi). Aitergo : Vulneraslicor meum, soior mea, Quia meliora sunt ubeta lua vino, et iulellectum est
sponsa mea, vuinerasti cot meum in uno oculoium quod lns verbis ctiam pnmordia evangehca.fidei de-
tuotum, H in uno ctine colli tui. Ac si aperte dicat, monstrata sint omneni Mosaicae lcgis anteire vir-
Tola -quidem forma tui corporis, quo per mundum lu.ein, pro eo quod neminem ad perfeclum adduxit,
longe latcque dilataris, o .Ecclesiacalliolica, pulchra ut pote quae-cultoressuos eliam eximios in regnuin
niihi cl immaculata appares; sed hoe est qnod me: yitae coelestis introducere non valuit; gratia fidei
prae ccetcris ad le amandam minfice -accendit, quia atiicm renatos fome baplismatis ettam'paivtiios,
unitalem ejusdem iidei ac dilectionis, et in prccclaris; atqueipsapaivula _eu\e defunctos, superna ad gau-
lidelibus, ac in subjectis habcrc probaris. Hoc "est di'i-perducii. Nam el legis ccereroonias\ino compa-
quod me ad excipienduni pro tua viia vulims mortis randas multa documenta probant, sed permaxlme
adduxit. Quia le in ommbus membris tuis, et in ma- illud quod in nuptiis Ecclesiccmyslicis vinum deficit,
ioribus scilicct el in minoribus, et fortioribus el ut, operante mirabiliter Domino, longemefius de
«icdiocribus unitati sludere desidcrabam, ut uno in aqua iicrcl \inum : ubi inlimatum esl lymee quod
Mii iN.CANTH;A-..r^NTlC0ft ;um
litteralisopservatio, legis fincm e.sset accepjura-, tsl-. L-.A-.rnp) eioqhiorum .,sensus .iii liiteraj-qhiirecte-favus
eaquce^in liltera.velabatiiryEvangelii gratia feve- distillahs.dicitiir': dislillat quippe- fayus,bum. plus
lan(la,*^aqu_6amore spirituali domiim essei nuplia- Jiabet.mellis quam illaecefarumTheca?capianl;quia
: rum.inebriatura^coelesiiuni; hoc esi, sanctam-Eccle-• . lalis-nimiruin esf- sanciafum Tecnndilas Scripiiira-
siam, -jjuam sibi-Giirisiiis.isppnsaiwejps consecrare riini; ulversus qui-brevi inliuea.scribi eonsuevefat,
digiiatus,-est. Pulciirioia sunt-cfgo nbcra sp.ons_e piultas.impleat -'paginas.:.si diligeiilius scrulando
.viho.-, quia primordia- fidei 'evangelicae«prceeellunt expressus, quaiilam iiiierius•duleedineniviutelligeii-
_deeretis Iegalibus,ieliam -eisqiiae .virlntumVguslu et •tiiE spjritualis conijneat, pfobetiir. Ut: enim uniiin
. suayitate non miuiraa fragrasse probantur. -Sed.no- .dennis ejtemplum,- Psalmista.dicit -..Ltiuda, Jermit-
tanduffliii his verbis attentiiis ijuod- supra sponsi ' lem, Dpminum{Psal.-:c^i_yii) ; quodjiixtalitteram'qui-
dileetisui- ubera, riic contra idein dileetus-;sporisce .-:dem ci.vesufbis illius, in qua.iehipl.iim Dei eriiVad
ac soforissiiae-ubera'laudal; ac vhio esse.prceferenda .Jaiidesei dicendastioriaiur; At vefo jtreia allegb-
.testatur : non cnini fruslra liaecrecijirocatioTri sacfo. ..riam Jerusaj.ein. Ecolesia Christi est iofo.orbe.diffii-
cafmirie-puianda est esse inserla. sed ut per.hauc sa ; item juxla lj-opo!o_;iaro,id esf, moralem sensuni,
unitas Chrisli et Ecclesicealtiup commendeturV Ipse . atijma quceque sancta.Jerusa.lein recte ybcalur; itcm
enim.caput-corporis.Ecclesice,et ipsaiest cofp.uscapi-"Bjuxta anagpgen, id est-,'lnieljigeiiliani ad superi.ora
^lis hujus. Uiideet Apostplfls'::UfMti.._f_to,'inq!iiii;, in ,ducenteiiv,:Jferusaleni 'habitatip- est;paifice.coelestis,
<carite una. ' Myslenurivhocmagnum :est.- Ego .riutein quae ex_\angeJis.sanctis,«L-hphvinib.us..epnslat,:.Curt-
: dico--iriChristo et iri Ecclesid: { Ejphes,. vJ.Tdeoque ciis-autem cpnveni.t apte,;quamvis-;ihulta distantia
.siniiliexemploubera spbnsietE'peiis_e;.-quasieadim quod Jer.usalem visio pacis/quod D.ohiiifiiiiiTaudare
ipsa Jaudanltir,-'qnia- iideril-doctbres Ecclesice, "do- _jubejurj.neque. enim.tantas,.Deo.'la.udes"ii-na.saiiTCia
cio.fes-Clirisii sunt': .Ecclesiae-.ytdelicef, ^y.ia.eam . ajiima,..quajitas*o.mnif, pef ofbem,-Ecc!.esia,..dicere
rdocentV-Chrisli autem., quiaVillo .jybehte dpcent, PQiesi;j n.eciam perfecia ipsavuiiiversalis :Ecclesia ,
quiaTjliu.s.__prcecepta; earii. doc.eii.t, quia-JUius COIJ- _dum ppregrin-jtur iii lerris aDoiriirip.-,-puani-iijpra)-
Vsortiumcam. docendo provocant. Denique :Aposto- -sentia D.Qniinisiiibeaia re^bat:in',co3lis;,nec .ceqiiari
lus,quLalt,: Parilus; ^setvmJvsu Gltristi-;{.pohii-.__).., ppfest ,sanc.torum.pax, -jjucep?-l-inlerim m_ spe vi-
Rursum ip.se.-:dJxit\-.-Nqs^autemservos-vesiros-per bendiDeusn, p.t-liberai:di a malo.-yisioiii.jiacis-illius,
Jesiim (II COK.'IV). E-t alio Jbco : Omiiia-ttnim quam. habent ip r:e, qiiiVliberfiti,malis jjmhibus,
vestra stirit;. sive-.Pmdus,. siveApoilb., .sive Geplws sumiiio fittuiitur-bono..,Rauus ergo, ;norirSplumjdb-
'
. .(ICdnm).'^ .;. ; V~--' •-•*.._'-. ,, •--. ;- ;. . . nus juelje,; sed ..etiani. distillans, •Jabia;suni spohsae,
-
.- Et x>dor:ui_iguenlotuin lurirum, etc.-: Odpr ungueii- >• ,cum:doctores Ecclesiie, yeLiii IIguris4egalibus,-y.eI
. tofum Eeclesice spirifualiuni est faina cliarisjjjaiuiri:; .in dictis prbpheficis,. yel-in-ipsis-Dpmirii.yerbis^sive
.de.-quibusscriptuni est i ln oinneniletram.exivit 'Sq- . faclis ,_nyslicis,_multipliceroiiiteriofis .;suavitaii&co-
_nus-eorum..elin fiiiesorbis terrm.verbqeqmrn (P.sql.. p.iani.inesse .demonstrani,,aiqh'e ex Jjis dulcissiraas
xviii).;Eti-cuni Mafia JMagdalena.iir ,ly,p_uiii ,sarict_e ;nierobris ejus fidelibus, id-,esi»rJjonis auditorlbus, ac
JScclesiae Domihumnardo perfuaderet, scriptum est_: saluberriiiias-.riientis epulas; parant.JSIec repugiiat
Et domusimplelq esl exodotc unguenli{Mqilh.x^v\); qu.pdsupra sppnsceJabiaiyillaej et: nuiicjcomparan-'
ubi figuratum est mystice,, quod dey.otis Ecelesiae .t_ig"fayo,..!Ch,m.Jiic; saiiando.fauces delbciet, illa. cri-
serviiiis,: .qucebrga. Rederijpiorem suurii' eserceat, li.es-yinciendp-constringat;*isie.inius reficiat,,.ii!a
;crrihfs'esset muiidus irijplendus. Si autem yirii no- .Ibfis Iigeit.liilem natnque doctores, et vituesuiit iii
mine, reete bbseryaiib Jegalis expriUiitur, ht supe- praepep.liS-Salularibuvet favus jn jJromis"j>is coalesti-,
rius evangelica arictoriiaiepfbbatuihesi, qitid obstat bus..: yitlffijcurhijps a fluxU-carnalium-vpluplaliim
afpriialum nomih-!;suavIssIiriumrumofemsariclorum refrejjant;. fayus, cum supernprum nobis.:gaudiorum
temporis illius indicafi? Odofergo, inquif,1unguen- .dpna.proraittunl.. Ilem vittae sunt:.J_Jeis-quaeaperte
torum lubrum super omniWaromata, quoniain alisque:]JJ agenda .v.ol,-vitaiida pssfe :dgcent; favus in illis .quai
lilla dubieiate latlus riiulto diffuice.pef orberii Clifi- lypice-gesta vel 4icfa. qujdv inliis; arcani.saluiaris
- ,;•'>•
-slians-jfidei,.quain ebruih :(jui'jn' pripriefarit pb.pu- ,haljent,;pandunt.v-V :V.J,.:; ,?
el lac stib iingiiti iuq. Jn.lacle erudilio. par.yu- "
lo,' jiistbrum -famai"excrevil.. Unde- ethaec, quia ._ -Mel
puhlicum'jhurido cerlameh, abfenuritiata deoruih ijprum, in melle, ea_ quce.perreciioribus v-epnipetit^
cullufa; induxil, pttblicairia^mundo pefsecutioheni, docfrina,s.ignatuf.,. I)ocet.ApostoluS;-deykcte,-:cuni
a
.donec.vinceretl sustinuit"riheque bninl' deeet sppft» quibiisdami fide-Japsis iiiiproperandpdicit,;El-.fqcti
saih Ghfisti rebus iiifiriiis ac Tilibu?bbmpa"rari, yel :estis,quibus lqc:.qpus <sit-, «p». solidq.iikoj. Dopetde
vinoiscilicel,' quod guslus iahsuniere , vel aioinati- . jnclle sapjeplia, cum diciJ:'; Sicyt qui.meljnukum
hus; qiiae"^cbnsuevitattfa disperge_re>-cuni:et ipsi qomedit,.nqn eslei:b0.iunt_ sfo qfii,scrqtalp.r,.estma-
Tegalipbsef vanlice pefmodicae siflaudls', 1 sipocula ,'j/sjalisj,:.opprimeMr,.ppie>ititi,{P}wVi .xxy):,NPh au.leji)
dicatur; yel-arbmata quajque caruis .serisibusapta . jiib.l.:.coihedpre,sed:-mulihm -cpmcdere...yeiat:,tqi'iia
'"• ' --•: ' uoiivomninipdo inajestatcm Dei scrut.afi .prpiiiher
transceridere^ :.; _.-
FauHsdistillans, labia ~lua,,spo7isa>.Favus,'m,i. in iriur, pr-eseriifii.c.umjpsi in,|aude jps.toruni caiiatur:
cefa esi;;- niel auieui iu cera, spiritu&lis esl>divjuo- Magnilicenliain.majesialis.Iwe,, pl sanoiitalem Uw'i~
JI43 ;.-. MDM .VENERAllltlS -G-PElTUifPARS IIV— EXEGETIGA GE«U1^A. iiii
hquentut (Psalm. cxiiiv); sed a tentandis" Ins qua; iA lienlespuma pingiii, quceConcictadensaiur, iibi iaci
mensuram noslram -excedunt, revocamur.-Unde et nalura possit leicte paimea excipiente , quod in ar-
alias de amatoribus sapicniice coelestis ait: Mel ia- boie li.r_.il, feiro depectitur, ideo corlicosum \ide-
venisti, comcde quod sufficitiibi, ne saliatus evomas lur. Purissimum hoe"et candidum tbusest. Secunda
illud (Ptpv. x\\). Bene aulem mel et lac sub lingua vindciiiia vere, eadem hieme, corticibus incisis: Ilti-
incmoratur habere : habelenim in hngua verbum Dei, briim hoc eiil, nec comparanduin priori creditur,
cnm loquendo profert; liabel sub lingua, cum sc- el no\ell_uarboris candidius esse, sed veleris odora-
dulo in corde, quas proferii dcbeant, medilatur; tius. Quod ex ea rotnnditate depcndct gutlaj, ma-
habet mel et lac sub lingua, cum recie novit diseer- sculum vocamus; gultam vero concussu ^clisam,
nere qiiccincipientibus, qtia. sint dicenda proficien- niannam nuncuji.muis. Itegio thurifera, Sania imn-
tibus; quce iiem eis qui in scientia sunl cjus .el chai i- cupalur, quod significare Grceri mjsteriuin dicunt,
tatc perfecti. Atque hacc ipsa ubi temjjus coiigrue- uudique rup.bus invia, el a dexieia scopulis tnari
ril minislerio lingnce pro audicutiiim rapaoitate dis- inaccesso eyeliilnr; uno lianiile anguslo silvarum
pcnsat. - . longitudo est.cei)tiim millia passuum , sive, ultra-
Et odpr vestimenlorum tiiornm, ete. Vestimcnla diinl alii, octoginta ; laliludo dimidiuin. Allolliintur
Ecclesiae opera sunlt-jiis, Jonmie aileslanie, qui de B colles alti, decufruntque et in plana arbores sponte
lnlura ejus beaiiludine loqnens, ait: Venerunfnitpiia; iiatce.Teiram argillosam esse convenit, rarisfohti-
Agni, el uxor ejus ptmpaiavil se, et datum esttltt, ul - bus ac nhrosis. Hapcproul libiis aniiquorum reperi-
coopeiiat se, byssinum sptendens cnndtdum (Apoc. 111115, stnctim de natura et loco thuris sinl dicta.
_.i-.).Tiyssimimenim ju_.lificationessunt sanctorum. Quae pene omnia, si quis diligenter attendit, figurate
F.t bealus Job : Justilia, inquit, indulus stiin, elveslivi sanctorum virtutibus corigruuni, maxime quia regio
me, sicut veslimentoel diademate, judicio tneo (Job. in. qua nascitur mysterium cognominalur: nam quod
XM\). In tluirc aulem, ul sacpebietum est, superna arbores sponle nascuntur, apte compelit eis qubni.a
josloriim desidcria, et orationum (requeiilium fervor suminiavirtus non coacta legibus edictis", sed obla-
ahipetax intimatur. Unde recte odor vestimenloruni tione~voluntariasolet esse miranda, dicente Domino:
spousje thuris assiniilalur odori, quia ctincla qu_e Si vis pei feclus esse,vade, vendeomnia qum habes; e(
,-sancta Ecclesia prxi Dornino operatur, oraiionum prc coelerj (Matlh, xix). Quod, incisis arboribus, thuris
ca vicem reddunt; neque aliler aposioljcnm potest laeryma profluit, quid nisi compunctionem humilium
illud impleri, Sine inleimissione oiate (I Thess. v); corde, de qua puia oraiio. ac fleiibus dulcoiaia ge-
nisi diim omnia,quac de\ole agimus,Co>iditorinostro neiari solet, indicat? Quod liabet fontes
raros, scd
nos devola, vclut ir.iercessione cominend.nit; ncque Q
jnirosos, con\enil cis, de quorum ventre,j sicul dicit
ciiim vel ipse Apnstolus vel aliijuis sandorum ita
Scriptura, /luinina aqum vivm, hoc est dona doctri-
semper orationi vacare poiuii, non ut alnid tempus nce spiritualis jnnanant (Joan. vn), eiiam mundandis
somno, \el cibo, \cl aliis vitae hujus nccessanis im- proximorum mentibus accommoda. Nilrum namqne
penderel; sed quia justi sine intermissionc qucejusla et medendis infirtnitaUbusct abluendis sbrdibus esse
sunt agunl, per hoc sine iniermissione justi orant,
-solet aptissimuni. Quod undique rupium et scopulo-
neque unquam ab oralione, nisi jjcecattim Incurre-
rum est legio ciicumsepta munimipe, congruit me-
rini, tessant. Idpoque odor vesiinientorum eoruro,
sicul odor thuris r-edolel, quia laroa operum bono- lilis eoriim de quibus loquilur per parabolam Domi-
rum quae iaciunl, in dhino examinc inslar oratio- nus : Homo erat paierfamiltas, qui planlavil vineam,
num asceudit. Concinit auteni hic \e1j3ifculusei qui el sepcm cucitmdedit ei (Mallh. \w). P!anla\ilna_n-
supra dictus est: Et odoi unguentoriim tuorum super que Eccles ajn Dominus, prcecepiis \iice instnuend.),
•oinniaaroma'a : illic cteiiiin nomine unguentoruni, ct eissepem ciivumdedil cusiodia su.c proleclionis,
mfusio snicti Spiritus, qua corda fidcliura ilhislran- e.mi imdique. ne a pravis vel spirililms vel hoiiiiuibus
tur atquead spintnale ceiiaraen pr_eparai)i:ir, osten- n oMcrininari possii, fulaiido. Consulle aiilein, post-
dilur; hic vocabulo vesliineutorum ea quae foris ij am jsingula Ecclesica nienibra ^Dominus sigillatim
suiii, jiistoium facta demonslranlur. Unde et pulchia p>a>dicavit, no\issime etiam uiiguenla, quibtis tol.i
-distiuctione ea quaj pcr homines fnini opera , odoii c-sel delibuia, digna Iaiule commeiidavit, Kulla sunt
ihuris comparantur; qucc vero divina Jaigitione (jiiippc pjus membra, sive paiva, sive magna, jjuae
litiiil dona , inoduin coniparalionis exccduni, dum iion huj'us unciionis spirituali iint infusione conse-
odor lingiieniorum Ecclesiee super omnia diciiur fraia;nam hcec cuicunque dcest, in EccIeTaeeor-
aromala transcendcre. Sane, quia siepe llmris in boc pure 11011 est. Laudavil et veslimenla ejus, id e.t,
'carmine nicntio esi, quidque lypice significei, con- opera justitiae cjus, qu'.a et his omiie cjus corpus
siat, libelpanini de natura aromatis ipsius ignaros ornalur. Kemo quippc in co vitam mcreiur cetcrnam,
inslruere." Arbor csl Arabiae , cortice, ul aiunt, et ijisi operibus justis induius, qurevel ipsefecit; vel,
folio lauri siu.ilis, succum amygdalcemodo cmiliens, «i infans erat, alii in illo ae pro illo feceruni. Vcrtim
qtii bis anno colligilur, aulumno ct vrre.Scd auium- quia lardum videbalur eximio amalorivirittmspoiisx'
nali collectiono prceparantur arboics, iucisis cor- stiaemeinbra laudare, pnn um videbatur sitigulis rc-
ticibus iii (Iagranussimo acslalis lervore, ac pipsi- JJUSprctiosi«, singults pj'is parlcs adaejuarc. laudat
1115 m CANTICACANTICORUMALLEGORICA EXPOSITIO. — LIB.IV.; ;]]., im
lotam parilcr, el pluiibus simul ac maximis specie-. A post ascensum fontis pretioso sanguine aspeisi, per
bus sequiparai, suhjicieris : "quem filii Dei efficimur, succedat neeesse est feetm-
Hoilus conchtsus, sctpr mea sponsa, etc. Ilorlus. ditas odora viriuium , .quibus ipsa gratia noslroe re-
i estaulera Ecclesia, qucc multifaria spiritualiuin ope- generaiionis'orneiur, semperque crescat.
rum germina gignii, quce sub \ariis aroniatum voca- Cypticum naido, naidus et ctbctts. Cyprus in ^Egy-
bnlis subsequenler enumeranlur. Fons est quce do- pto esl arbor aromatica, ziziphi foliis , semine co-
cifina salulari rediindat, qua' menies fidelium sub- riandri candidior. Coquitnr haecin oleo, premilur-
runvquasrareolas aromalum, quas dispersas-prac- quepostea; quod Cyprus vocaiur, uiigueiitum ex
para\erat,irrigal. Unde scriplum est: Aquapiofunda, eo regale paratur. Oplimum in -Egypio-, secunduni
veiba exereviri, cl lonens teditndans f ns sapientim in Ascalone Jud.ece, teilium in Cypfo insula. Quidam
(Piov. \\). Hine el Aposlolus dicit : Ego planlavi, hanc esse dicunl arborem qu.e 111Iialia hgusirum
Apollo tigavil, Deus aulem inctementum dedit (I voeatur. Legimus auiem de mann.i, quia eral quasi
Cot. in). Egoptanlaxi, qtiasi in horto Domini, aro- semeri* coriandri album ; et ciini cypii seinen ejus-
mata \irtulum ; Apotlotigavit, quasi de fonte signalo dem esse qualitatis asseralur, merito eamdcm qu.im
doctiinae cosles is; Dominus aniem, qu isi suos ojie- ipsum, coelestis henedictionem designat. Millitur
"
rarios, ne fruslra lahorarent, adjuvit. Conclusus est autein hoc semen in oleum, elcoquitur, curn super-
aiiicm horlusisie, quia Domini ac Redempioris sui n.e donum gratire llluminalis pinguedine charilalis
proicc.ione muuiia persislit Ecclesia, ne improba c»idibus suscipitur," et illalis lentatiohitm flainiiiis
unquam, \el hominum infidelium, vcl inimiindorum manifestius omnibus, quanta qualisque sit ejus \ir-
spirituum irrupiione violelur, et a fructuum coelc- lus. osiendiiur. Nardus aulem , quae sepulturoe do-
siium prolaiione passim conculcaia relardetur. Signa- ininiccetypuih leneat, testatur opus Mariae,quceeuro
tus est fons iste, quia sermo fidei, qui in Evangclio irominenie passionis arliculo hoc aromale perunxit;
est, signacula tiilani';, nulla errantiuui valet unquam sicut et ipsc expouens ait: Mitlens enim hcvcunguen-
incnrsione turhari. Unus enim Dominus, wta fides, ~tumhoc in corpus meuin, ad sepeliendum me fecit
unum baptisma, unus Deus elPaler ommum (Ephes. (Matth.wxi). Ethorlus, si\e fons Domini cypros
iv). Quod signaculum vhl fonlis qui solvcre 11'titur, ernil, cum Ecclesia libeios suos docet graliam su-
errat, nccfontcm vitae prolanare valel: sed i:i hoc pernae refectionis anle omnia quacrere, lucem alquc
se polius, dum impius ingerit, necat; in cxcmplun. unctionem dileclionis in corde tenere, tribulartonuna
exercilus /Egyptii, qui in myslifcoJliihri maris ha- i«ne non superari, sed harum potius occasione, quaie
ptismate, quo Dei populus salvams est dum non _n quanluinque di\inae gratiae scmen acccperint osten-
crederido, sed perseqiiendo sancta Ingrcdi prccsum- derc. Jimgit cypris et nardum, cum eosdem \el lide
p.issel, cxsiinclus est. Et quia eadem sancta Eccle- Dominicaj passionis ex tempore sludiosius insiruit,
sia, tjuaehorti sacro fonle iriigui nominedesignatiir, vel hanc ipsos paliendos docel imitari crocus, quasi
primom quidem parvo Judaeceiu cespiie Iocata , sed aurosi coloris florem habcns; oslendit eos qm aro-
mox latissime lotum est amjjlificaia per crbem, re- pliori charitalisgratia resplendent; quae, sicutauium
'cle subditur: met.illis caateris, sie virlulibus antecellit oirinibus.
Emissiones lum, paradisus maloium punicorum, Nunc, inqnil, mancnt ftdes, spes, chdritas, tria hmc;
etc. Quia enim primitiva Ecclesia, quce Jerosoiymis majbr auterii his esl cltaiilas (1 Cor. xm). Cui contra
cral, copiosos Deo populos cx aqua cl Spiritu pro- Jeremias perdilionerii civium suorum dcploians ait:
creavit, bene d.ciiur quia hortus sacer imgatioiie Qui nuliubaniur in crpceis, ampleiati suntstetcpta
divini fontis adjulus, paiadisum ex se ennserU, IPC (Thien. iv) Amplexaiilur quippe slercora, qui nuirie-
qualiumcunque arborum paradisum, scd malorum bahlur ih croceis , cuin hi, qui videbantur quondam
punicoruiii cum pomorum fruciibus. Ma!.i quippe lloribus chantatis rutilare gratissimis, postmoduiu
puniea,-iju_csaugiiineo rubent coloie, eorum in Ec- sc foedis incipiunt vltiorum immergcre "volutabris.
clesia triumplios insinuant, qui posl generalem fon- D Sedel hoc quocrocusaideiilibus Ianguentiiim mcm-
lis signaii -ablulijncm , suo suni eiiam saiigume bris solatium rerrigcrii couferre pcrliibetur, cisdeiti
haptizati. Pomorum auiem frucius generalium ope- sumnia. virtulis aciibus congruit, quae ab ceslucar-
ra \irtutiim, vel eos qui lpsa \irtuium opcra faciunt, nalium voluplatum animos teinporare, atque ad de-
indicanl : quamvis et in malis punicis, qius prima sidcranda superncepatriccgaudia coiisue\itaccendere.
ex. sese Inc hortus emittere dicilur, omnis baplizalo- Quodvero nardus algentlum rigorem fertur discutere
rum co?tus recte possit accipi, qu>a ninurum ipse et calclacere membrorum, in promptu est quia mc-
fous regenerans in m^slerium est Domiuicaepassio- moila Dominicaepassionis pigium moiiendi pavorcm
nis dedicatus. Quicunqpe enim bapltzaii siimus in a fidelium cordibus cxpcllit, eosque ad imilandam
Cltusto Jesu^in more ipsius baptizati sumus. Conse- ej'usmorlem, non solum vitia sua morlificandoi, \e-
pulti-enim suimis cutn illo per baplismum in morlem, rum eiiam animas pro eo ponendo inflammat alque
«. quomodo suuexit Clnislus a moituis per gloriam alaeresf.icii.
Dei, ila et nos in novtlate vilm ambulcmus (Rom. vi). Ftstula et cinnatnpmum,clc. Fistula, quceel c.issia
Post niulla aulem punica sequuntur f.uclus pomo- diotur, Inlcr aromalic.is aninirocratiir arhores. Est
rnm el arom>(um. gralia Uii dig»a primnrdio, quia aulcm robusli corticis et purpmei, quoea>lcuranda;
',1147. BED-E-YENERABILISOPERUM-PARS II. - EXECETICA GENUINA. lii&.
:.:vj.scei;um molestias rouliuin commoJJaesse narralur- $__qiigelprum,.charitatem. aulem .lpn hqbeam,fqctus sum
ilqcc prq sui brevilate a quibusdam inter, herbas re- ut- ms sptiqiisei cymbalum liiiiiiens,(1 Coiv xii), et.
pulatuf.odoriiieras ; quce.reeie PTOipsa ibfevita.lehur ccelera quse de maguis,illis virtuiibus, in quibus
miles spiritu,, quorum est regnum cpslorum-, sig.iifi- arceiji tenet cliaritas, magnus dicendi.artifex, mirifi-
,.,'cai;qui quasi purpureo yestili colore,semper Dpmiiii- ce disseruit. Pulchra sane conjun.ciio, ul myrrlia et
:icce.passioijissuntineniores, seinper.ipsi ad patienduro aloe curo omnibus priniis ungiieinis Dominicoorian-
pro Domiiio_parali,qualiserai, qui ait: Qupnimnpro- tur ih. horto, quia. dum carnem_a lascivia restringi?
,pler temorte afftcimurteladie, mslimati sumusidqves mus, cpnsequens est ut maj'ora Spinlus dona p,erei-
qccisipnis(Psal. XLIII)."Namet-ha?c-est virius quaa piamus. Cui.conlradicium esl, quoiiiam wimalevolam,
maximeinter.nos aiiimo.rummp.lusaclascivias, quasi aniniahinon intrabit sapienlia, nec habitabilin cprpare:
viscerum dolores, easligare ac tollere consiievit, cuni subditopeccalis (Stip. i).Spiritus enim sanclus.discipli-
; fecogiianlesjjuid prb nobis passus esl Deus, minus nm effitgiet.ficium (Ibld.). Est aulem .myjrlia arbor
nos .pati quam ineremur-agiioscimus. Cinnampmum Arabiic, altiiudinis adqiiinqtie cubitos,sinil!is spinae;,
ej'usdemyirluiis liguram (enet : nam.et ha?carborest qtiaimacantlion vocanlGra_ci,ciijus-guttaviridjs aique
.frut.icebrevis,sed vi et odora prcecipiia.,aique^dm.e- aiiiara, unde.iet npmc-iidecepii myrrJia. Qiiaecuncm
dicinceusus, iistula dupla.prcesians. Unde apte potesl -J Pimoriificatioiii cariiis apie coiigruuut, quae.amara ad
infelligi quia,profe.clum.huniiliiai.isScriplura volueilt tempus sen.itur;. sed in spesemper vireiitispairi.eeli-
exprimere, in eoquc post..fisnilain posujt. cinnamo- heiilissinie su.scipituf, illius yidelicet de-qua Petrus.
vel cinerei esse ait : Hegeneravitnes in spem vivamper resurreClipnenh
' mum : nam quod cploris suhnigri
perliibelur, aiii.mis-coiigruit liuiniliunj, qui .fragllj- Jesu Clirisii,ex iiwfluisiii.hmrediiatei]_ii_ic.orruplibiLem,
talis proprice'cbnscii, quolidianis in precibus Dep di- etincpnlaminqtam,^etiinmarcescibilem,coiiservataiii<in
icerc horunli: Loquar ad pominiim meum, cum sim cmtis (iPelr. i). Spinceaulem nierilo coiifeflur, quia,
pulvis et cinis (Gen.,xviii). El iterurii ;. 7_.se,me jit meniem' perpeiuo salyct, corpus lahorum .puhciip-
repteliendOi et qgo pmiiilentiqm in favilla el.ciriere nibus temporaliler affligit.Sed et Jiocquod guua.ejns.
(Job. xLii). Etbene post fisiulameolorepurpuream, sponie maiians pretiosior est, elicita auteni ,corlicis
"ponit ciniiambrourii cinefci ciilpris arborern, ^quia yuliiefe vilior indicatus, qiiisnon.videat majoris anle
per "reeofda.iopei.i nobis Dominici viilrieris oritur Deum esse virthtis, cum qujs sanum corpus suum.ac
despeclus nbstrce virtutis. Ilujus. auietn coriex in .v.egetum, arrideh.te etiam fpris reruifl :copia,easilgare
preiib esf, qui,qiibd in niodiim carinib rolundus.sit ac- sefvilutl subjicefe conlendit, quam cunj ipressus.
ergraciliSiCihiianibnii hbirieri accipitV Amhiomum ^ cegritudifleivel aliis^aeculi-adversiSjjhyitus alasciyia
enim Gfreee, i.ihiriacuiatiim'diciiiif. Fisfiila; iiiquit, * ealjiem eoinpescit atque;ad absiirieiiiiajremedjunicp-.
et cirinamontumciini universis lignii Librini. Bicut afciai? Quarbvis et Jipc ihter virlutes niagnasjure an-
':'fistula et*cihnamomum, hiiniiles justoriim cogitaiio- nuiiierare deljeat, eumflageliaquis palerncecorreptio-
jies, sic et ligna Libaii),,subiimes eprum aciiones .fiis patienter, huinililer.,^grataniersuscipiens, ad dona.
<Jeinorislr.ani.quia bimirum licec nousojuni . odoris per haec promisscehaerediialis castigatus peryenerit.
iac medendi,ut fi.slulceet clririamoiitum'graiiapollent, Aloe quoque, si eonsideretur inteiiiius,apte,ef ipsa.
lieCcoflicis lanlum.g!briam_praefefuiit, sed eliain in co.ntinenlibus.assiniilaiur: est cniinarbo.r-:odori_s sua<
-magnam se altithdihem niuitunique robiif atlollunt. -visgiini ac suiiinii, uiide lignuin; ipslusanliqiij vice-
Cnde.et -edificiis.sunt apla majoribus, lioc ipso etiapi .ihy.miairiatuinadolebarit altaribus. At-isuccuhimaiiat.
cantico atieslatite.in quoVsupefiusdicfum est: Tigtia aroarissimuiii,scd'medicamentis _coiigruum;quamplu-
domoruriinpstrariim cypressina. Et iterum : Fqrcu- rimis.Slc clenim cpijtihehiia. carnaiiunique-resirictio:
iutn fecjt sibi t£xJ$alobiotif de lignis Libqni, Fistula yol.uplafuniipso quidetn.aciu acerba esi,.sed.-yi;rtiitis
ergo etbinnamomum iri "liorloDohiini.prodeuiitcuiii nierito glbriosa atque inicrnoarhiirogra.iissiiiioV
iiniyersis lignis Libani, quia hi qui iri sancta Eccle- "XV.Fons hor.toriiin,puieusaquarumviveiitiuin,eic.
sia iiumi!ila_leel pafientia mirandi suht, una cum^. ^j) Fbns horloruin jn horio Domini concluso.;-inter-alia-
eis qui "ips.am:eccles!a_npra_dicaiidp, "vel yiriuies nasciiur,- quia de primiliya. -Ecclesia processit in
Faciendo,.fifiniler muniunl, palmarii superrice retri-- iriunduiii dqctfina coelestis, qiiceiplures DomiijO ec-
butioriis exspectaht. Myrrha ei aloe'contirierijiam cl.esias, scilicct horlos spirifuales,. procrearel..- De
carnis exprimunt, quia iiimirum "horum naiura.est .quo fonte bene -SuJjinferiur^Pttleas.-fl^stariifnv-vtiien.-
iaromatuin, ut uncta ex eis corpora defuricibru.m' titim qui fons est, nisi quod puieus -seniper: in -alio.
"ihinime puirescani, sicul Doininicce quoqiie septti- .est, foiis aulem' et in altum semper demersiis -esi, et
~ turcedqciimenta tesianturV
Quompdo•enim corruptib in suprenio veriice potest- esse/.iellufis,. .Uua ;ergo
morluce carnis_ putfedinem luxurice, ita eondiiura eademque doctrina Ecclesice,',fons.esthorto.runj,quia
. "ejus, ubi lypice ih, bonijnj accipitur, viriulem.conti- spiritiiales gignit fructus i» .his-quosinsiituit.i.et
"nenliaeetcasliiaiem,'qua3 membfa nps.traa viiiis r'e- pi|teus est aquarurii -yiventiuni-.:._puteus--vquideniy-
frenarit aptissiriie demoristfal. iPiirea vero nijguehla quianbn phipibus.patetX. non in proinpiu. sila, sed
illa sunt de quibus dicit Aposlolus : jEtiiuiamini - una in .cord.e.vsancter.um,per revelajionem=_sancli
aulem cliatisniata inajora , el adituc excctlenliorem Spiritus fcposita est. Unde illam neino jjrlncipium
viqm vobis dembrisiro. Silinquislieminumlbquarei liujussceculi_cpguovii. Si eniin cqgiiovissent,huii-
1149 IN;CANTICA CANTICORUMALLEGORICAEXPOSITIQ. —LIB. IV. 4150
jpiam.Dofmnum glorim cmcifixissent. Nobis, auieth; ^.viventibus,.idest.donjs
j coelestihusper veiiasocctiltce
-inquiti r.evelgvitDeus..per Spirlluni suum,. Spirilus iiispiratlonis seduli sui .permundatione. facjaiit..:.in
enim omniascrulalur, eliam prbfv.nda.Dei {l Gor. n). exemplum beati patriarchce Isaac,qiii,; reiardamibus
Aquarufn autem viventiuni,"_qplaeloquiprum divir Palaestinis, puteos sibi siiis uliles-fodefe, sol.ebat,
riorum' atque CGelestium,quce'de1invisibilihus.diyince quosque jlli ihridentes .obruere ceftabaht, xh.osipse
graiise lliesauris semper-.indefeeiiya-prodeunt, alquc casto labpre repurgare, et usque.dum sijjiyiva aqu*a
invi.lam ducunt, quoscunque 'dilnimt-.et- ifrigant. responderet, la alta fodere. p'erslabat._Tale riam.que
. Aqbx elenim •vive.ntesso.entappeJJari, _quceJdeyena «st hobis cum malignis spiritibus cef.faraen , ul vIIji
fonlana _eternaliter.fflanant, _\q\d.stinctipnem nimi- ..quidemruderavitiorujn npsjris sensibus irigerendo,
rum.illarum quae ve! copia' pluyiarijro in cis.ternis' vaqUariisapjenlice vel turbare i'h npbis, yel Cundilhs a"
colliguntur, aut stagnis,-vel solutipne niviumjn lor- nobis, ,sipossint,ve.xCludere-satagant. At-nos conlra
rentibus magno-.ad tempus impeiu labuntury sed so.lertiindustria, quce illps immisisse. ripbis te.rita-
sereno redeunte dispereunt. Quibus merito Jprevlsac tnejila •depreliendimiis, crebris precibus ^ac vigiliis
.tumida jactantia mundance docirjnae cohfejJur.. quac exirudere curemus, qhalei,us capaces -inyisibilium-'
iiifinifasaapeac -profundaelo.quentice'atque eruditio- valeamus esse charismaturu. Sed quia Doiiiinusltof-
nis multifarie_videtur •-fliiminaJiindere; ^sed*liaec.:'B lyni suum coneIusum,.quia fonfe yivq irfiguuin, quia
vcuncla mox, hbi >Sol juslitiae et aestas evangelicaB odoriferis et pigmeniis-et arboribus dixerat ess.e
clarilaiis illuxerit,quasi nu.nquam.fuerin.t, arescunt. consitum, qtiia aquas sapientise quibus ifrigareiur.et
-De qulbusipse .Dominiis .per; prophetam querilur, puteojos perhibuefat-es.s.e p,fqpter abdita,-mysterio-
. dicens :_Me der.etiqueru.it. fon!em:qqiimrvivq-,-qlfode- rtini., et viyehtes.prbpter ce.ternltatem bo.noru,rii,ad
runl.sibi cisternqsdissipatas,qiiqi -conlhierengn valeiit: quae.polanda.p.erducitjfluia.easdem inlpetii perliriaci
tiquas {Jetem. n).. Et Isaias ::,Ec.ce,,inquil, Domiitus; ac.prprsus iiVvin.cibiIjproflueiitesasseiuierat,rcsiabat
ascendd supet nubem Ie_veiii,,<eljingredieipr in .Mgy-• -uf oranibus firmiter.et ordinate. comppsilis, liequa-
plum ; ej-paulo posl :-Etqrescetqquq de_mqri,-elflu-• quam adversariis ul.ius.teriiandi negaretur-accessus,
viiis.desotabituret siccabitur'(Istii.xix)..Pnteus, inqnil, sed pofius moris,trafeiur quia-nec niullis. hmcinde
fiquarum viventium,_qumftuunl jtjipeiu. dq:Libano. Dei ibrrentibus ull"aJenus'possetIsedi.; verhirii.quo magis
_Libanb, -deipsa.Ecclesia dicit, quce e't; Candida. est,, .'.tehtereiur advefsltatum flatibus, cqjairipliusini.enja
altaque_per viianj.Lifiangscnira.inlerpretaiuf.can- . frucluum illius suavitas panderetur. Uiide nuhc ex
. dpr ; _etauditofibiis suis, qnasi subjectis sibj.campis,, ipsius D.ominivocesubju.hgilur-:. -
sapienli.ce-sa.luiarisfluenia prpfundit^ ;sieul.-efcDomi-. "XVI. Surgq, aquila, el verii, auster,~eic. In aquj-
n.us Jn Eyangelio : Qui_cred.it,rlriquit,'iit me, sicut> lone; efenitn vel austro* pfocellas insiouat lentatio-
dicil Scriplura, flumina de venire ejus. flueitt. qqum: iium frequentiuni, quibus efat Ecclesia pulsanda,, ut
vivm; et exponeps.eyangelistav-subjecit: Moc qiifem 'quanlum ei gratiae spirituajls, quanium inlernae vir-
dixil de Spitilu, quem.accepturierqnt.cfedentesin eum . luiis inessei, injiotesceret, Sivquid auiem. disfafe
(Jocn.._vii);Fluunt eniinaquaa vivce de vept.revejus inter aquilonis rioirieh et .ausiri putamhs, qiiorum
ijui credit, ctim.de Cprde fideliumvsanclae; prap.dica- linum' frigidum, ajterum Conslat.venihni esse ca-
~lio.]isdefluiiiit. QucefUiiuil,inqoii, impeiu delitba.no: liduni, pbtesi; 11011absufde^iinaquilbhe austeriias
recle addiditimpetu,-utapn._so\am despejispmitd.npsi miindi (erreritis, in^aiisirp blanditia falleiills accipl,[:
viyentium designare.t aquarum-, sed et-. yirluiem1 ;namq;he ' hac geroiria ihipugnatione hprfum pomjrii
venienlium ,in,superabileni-esseideinpnstraret; Quo-. lentari probat.ipse , "cum exponens.parabolamborii
-rnodp enim.deeurreptia de monte. alto flumihaiipmo1 seminis dicit : Qui aulem siipei pelrasa seminalus
retinere valel, sie proflux.usapostpliei sermbhi.s,.qii!a 1 esi, hic esl qui verlntmdudivil, ei centlnue c.ttmgattr
de coelestivepa .pr.ocerjebat,qula-.jiviniltis .urgebaiur dio ticcipilillud; Ppn hdbel autetri radicem in se, sed
ul curreret, nullo,.resislentium. ppteiitiaruiii \_aluit: 'est teihporalis, Facla auiem-iribulatiorie et persecii-
certamine superari, et a suo. traniUe refleclf; xjuin1jy lione prppier verbum, corilinupscandafizdtur. Qui qu-
potiusanimas.prius dedere, quam a _d0e.lrin.a3 yitalisi lem seminaius esi in,spihls,hic est quiverhum audit,
jrrigafione cessarpnt. Quale est ilJud iq Psalmo, Flu- el solliciludpsmctiiiisifus^el'fallacia diyiiiar.rimsfiffp-
niiiiis impelu?ImiificqlcivitaleniDei (Psql. XLV), Me-'; ]bat ver!ium,"et slrie fruciu eJficiiur'(Luc:vm)/ Quod
rito.Ecdesiarolajtificat, quap rion- s.oInni'jfIuroen.^a aiiteth"'IJomihus inVperativpmodo dicere videlur:
Domino yivarum p.ercepit aqjiarum, sed. quaa.idetn Surge, qqtiHp,'qt vehi, auster,perflajwflummeum,
quoqne fliitnentanlojgratiae, coejestis: iinpetu.Vyenit, npn ihiperat' nialhm facere feprbljos, sed liberfaie
qui iiujlb'conlrariaeyirlulis_bTjstacjilOppssit impediri. afbiifii siii permiuit hfi, ut yb.leht. Pbtesf ipse-et eic
Potest eliani puteus aquaruui; ylVentium in. illbrum riiajis ebrum actibus facere bonaxpicevuli, et efs in-
significatiqriemuon incohvenienfer aecipi, qui oin.ne disirictoexairiine reddere, qtiaeiiriierujirini,torfrienta
quidquidlerrenae.cogiiaiioiiis sup iri: corde' repere--- pfo"malis. Denique induravit Dpininuscqr Pharqohis,
rihi, hoc so.liiieruere, ac devota; ponfessiorie foras ul dffligereipopnluiiisuuiri(Exqd: ___);sed post mbdiir
prSferre atiju.erejicere "cohtendunt: ttt merito casii- cuhi, libefatis els qui ainigeliaiiiuf, puniyit inaeier-'
lalis el humiliiatis, iri abdito siii jjeelbrisliabitacu- num euhi qiii afflixerat. Et iiiiqupruiribriiiii-ijncapiti,.
lumDeo dighura pracparent,' adiiunique in se aquis cum dicit deljeato Job: Ecce iri manuiriqcst ijobii)';
i.Si BEDiE VENERACILISvQPERl_W- tARSJlV—';__>X^GETld\''G'ENlJIB>l:A, 'HS2
egfessusque- ille ma^ima eiim. piiigaporcussissefy A & coneussuml Qiibriun ipse deslderio gfatamox voce
aniioii iibi videtur, - qiiia yeiitorum turbu!enris"siin6 respondeiis; eadem qu;b peiebatur, pm-sefecisse
" '
ac dUfissiurodixefit : Perfla libtlum nieum , elflueril : tbslatur.••..." V -
drotriaia iltius? EJuxerunt enim aforiiaia deMiorto XVIII. ~Veniin 'herium meiitri: sqrormea; spunsa
'veiiiis cbricusso, crini pulsatits adyersis vir sanctus, mea.--Veni,'inquh., scepissime'in Ecclesiam nieaiir;
tantam irivjrtute; cbnstaniiam iniri dcioris*Jorige la- imo lidc facere• riullb riiodb;,-peregririalionis ejus
leque "dispersit,' qriod etiam nos iii ultimo ftnbet -iempofe,-desiste."Veriib'autem, ut et errantes corri-
Hiuridi et saficullpbsitos inenarrabiii suaviiatis siile . *gam; el iriGrmafiles adjuvem, ef dubitanles in flde
ifagrarilia satiavit." Aiidiehs auterii Ecclesia.flaiibus -Cbnfirrtfem^et- bene agentium fructibtis perfectis
tehlalloriuni se esse pfobandam', neqnaquam dilecti. quasi-suavissihiis: dapibus. pascar, eti certariies ab
sui pfovisioiiiacfdisposilionicdQtradii.it'; sed pplius, :liostlum' defendam insidils , et viciores hbslium,
ne supefetuf adyefsls, neve""prosperisCbffump-ilur, perpetuce -meaevisionis cororia ^reniuriereiri.
ejus iu omnibus quae.fitaiixiliutn , qui producitveiiT Messui niyrrliam meain -cuiriarpmallbus riteis. Per
tos.de ihesahris suis; et sicui beaius Job ait :-Qui nijTrliahi*designanluf ;Iii :qui vel niarlyfio vilam
fecit-verilis.pondus (Job. xxviii) : quod alris verbis finierunt, vel qui carnem suam cruciflkefuhf cuin
dicbreest: Quirion paiiiur riqstehlati supia id qudd ""vitiis.- et ciohcupiscenliis. Per aroroala, gehefaliter
possimus sustihete, (I :Cor.y)~. : . -oinnes qui. Ijonbrurii "bperurii sunt fama iiisignes.
'" : '"
.",
'*" XVII. vv.. CAPDT-'V;V;•;:.'. -;'-' •Metitque-inyrrliam suam 'cura aroiiialibiis' :suis,
Venittl dilectus.meusinyiotluihsuum, etc. qiiandb' marljTes-subs cum'cceteris electis , ubl~ad
Vepiat ' Domiitiigin Ecclesiani suain, ut eani ipse : rii.aiufliaiehi"quiquedOjiatcesibi perfeclioms pervene-
cbnsefvelimmacuiaiam; a'c fidei-semb.erJrugelecun- Tlnt,-quasi quadam Talce njbrlis alj hac vita jsraicidit,
dam. Tpse, qui se promisit, iribcum hsque ad Cen- atque ad interriasuperh-ebeatitiidinis gaudia-perducit.
saiculi' esse nJansuruiiiv lunc milii '-•"-
i.suiriiriffiioriem, Coined:fdvum ciwl.mellepico, e\c. iFayb compa-.
•
magis advehtus sui pr-e.scnilarii propltius b&ierii.dai, ranlui" lii qiii in .litteris sacris dulcediheiri sensuufa
b'um hle maj'oribusiiostiuni ientamejifis pulsari jief- *spiriiualiiim-inyestigare, alque.ad: salutcrh abdien-
spexerit, cohcedatque benigrius rit dlleelui ihijii-s.it tiuni-elucidareprEedicando "nov.erunt.'Alelli ass.Iriii-
ipse prcebiririibus.CbpMo enim, quandju yeraciier, Janltif, qui _appositas sibi- epulas verbi libetilef gu-
"dicefe p.oiero.: Diligam ie., ~Pqmirie-, virtus ,piea.. 'stafe:,liisque insatiabiJiier vesci desiderant. Item in
(Psai.ww)"; et;: Eiipiet nte iiiimicismeisfptiiss.mis, -Vinb fofles bc summi•' "coelestiumpraedicatorbs,in
'el supef excelsa tegni 'ccelesiis-sldlueiine {lbid.). £t..r Jacfe: auiem ihfirmi adhuc audiiores- expfiriiuhiur.
comedtilfructuhi pomqrumsuorum; et libenterinspi- ;Etcuffl horum-oniniiim vitani diversis-quidem siit-
ciat, gralanlefque "accipi&lopera sanclOrumsuprjjjh,, dibruih modis di .tantera , seduno-superhce relfibu-
juxta quad ipse fle*credituris_ sibi .Samafita.nis"a.it,-'.lionis spe :cbmmuhem internus arhitef^ approhat-,
discipulis : Ego Ilabeo citwm. riianducare,-quetn «os qtiasi favum cpm melle -bomedit, vinumque bibit
Wsciiis' (Jban. IV);; quod se^*de.TocatibheVgenii_tm cum lacte. NoriVsbluin:aulem ipse pnsblbcloruiii
dixis.se, subdendb mariifestat : Meus,"inqttiens , •aetibus delecta.tur, sed -ad tale riientis couyivium,
cibus esij ui fdciain volurilaieinejus qul-misit:me, <ut id pSt,ad congaudendum boijls-sainctortiiridesideriis,
fideles subs "
perjiciqhiapus ejus (Joah. yi),-- Levale 'oculbs vestros, quoque lioriatur, dum. sulij'un'git:i:
: i-Comediie,aniici mei,'el bibite, eiCi Idesij vos quo-
elvideteregidnes-.qulaalbcesunljamdd messeni.Etqui
vielitfinercedem accipit; el congregatfrucluhi invilarii: ' que, qui mihi estis aniici-, laciendo quee prsecepi.
'wlerhairi(Joan. iv). Qiii, conira, curiiesufirei, quae- yobis, eslis et charissimi, ra.euilegrabliari.tai.eample'.
sivit Truclunfin lieii Judaica, .el quia miiiitne inveriit, vctendoj bbsecfb iiaque factlssaneiorurii^ quasi epu-
perpelua jllam ,aridilate; daihnaVit. Eecii na.mque *Iisprccciphispraecofdia yesira replete, Nec" tanlum
lioc.flgurate, signiflcahs "qtticiesuriret quideni Sjn- Jicecin i"nemoriam-re,yOcare curale, sed ipsamborum
bgbg_e-_alutem,sedijjscr, quia salufis fere fructum-^ .i. membriam adifnitaiibnisfruclum cohverliie. "Hoe-est
'cbhtempsit.«aeterriaejnMelitatis iesset uitione mul-. ielfihiposresum iribs"favi-et"mellis', pbsipoium.vini
xanda. Poiest ex ybce perfectbrum Eccjesjaemem-. et lactis.ihebriari, nOnSolum de hiirandis bpnor.itrii
broruiu specialiter accipidicium,epruttj-vid.elicet qui vjfjiutibus gauriere, - sed lias^gupque sequi,,-ac per
se sincera ac fixa 'intentiohe Deo sefvire memine- "earum:fetractationem jtprporetri, noslrae.mentisex-
fint. Venial dilectus tneiis iii hortum iuurii, el cxmi' eulere, atquead ambrein saiefnorumviVaciusaCcen-
Mqt ffuclumpomoium suotuni;; ac si aperte d.icaiit, *defe*.E contfario dicit prbplieta qbibusdam, Comedi-
Utinam cilius veniat Dominus, ,ut nobis njercedem 's(i~s,.eihonislis saltirali; Mbislis,-etrion eslisinebriaii
pice noslraedevotioriis TBehighusreslituat! Et sicut (Agg,\). Gomedil namqiie- epulas mensae. vtta-
nbs . semper eum . diligere, et iei^frucluni juslitiae, ^ lis,- sed noiiv satiatur; bibit calicem salutJris, sed
j|ii.em_'ipse donavit, .feddere euraVimus, ita nojjis nbn' iiiebiiatufj qui verba quidem Scriplufafiiiii"
felicissiniamsuae cha.fiiatisrecompehsatioiiem ad se didicil, j'us»bruin exeinpla cbghoyit'^. nec suam
siiscipiendij niamfesiet. Qupd cuni pmni' temppre latiieii yitahi -iriulavit, nioresye-suos correxit ;.-hl-
sanctos dicere .deceat, quanlo hiagis cum. praeseniis liit,-sed non jnebrialur, <jui-p.raecejita vitaVisoU.-
Ecclesii. siauim precellis tentationum viderint esse Jjuhclus audit, sbd .ad hxc .rmpi.end?,^torpcns- ac
IISS..' - . IN GA.NTICAG.VNTICOIUJM ALLEGMUCAEXPGSITIO,— LIB. IV. 1154
pigerreiiianei. Srautem sttpra Iri sententia- Ddraini, iA ' Cessantibtis.rad; iempus 'persecuiipnuin . alibus, all-.
auiaif.Comedifavum cuinmetk.mep, etbibivinum ;' quantul.amin praesehti .eliamvita requieffi.ih Poiiiiiio;
meiimmiril-aciemeo,Iroc significatumaccipere volue-. cqepi habere, cujus otio lihentissinie usa, j'am loto
rimus ;qu'o"d'saticios-suos*de Iioe sa_cuIoad coelestia cofdis.desiderio ad eam, qiiaefiiiem neseil, requiejn
transtulefil, et in supemof um civiunr, qui suiit uli- yigilare nop icesso. Egojiorniio , quia, dohante„ej'us,
qtteeorpttsejus,~socielaleihintroduxerit, consequens.; gralia, aliquantulayita. hujus tranqpilUiate in coleh-
eTitiiahc ejusbequii nunc lbquimur .admohilionem <io illum, perfruor. Nec laiiio jidelicet lab.orijprcedi-
"
ad eosdeni cbeli cives datam jntelligi-: cum enira :sei cationis.quaiitum.priinitiya Ecclesia subiit, manci-
'dixisset favum curti mellesiio cbmedisse, el bibisse.i pata, nec.tot jiblsata coriflictibus-perfidorum, quot
Vinumcum lacte suri,-id-est, saijctos in ccelestissuii primo leinpore innuroerae nasceritis Ecclesise pertu-
cbrpbrjs augmentum-collegisse,Viiiox ad- ipsos-cbeli lere-caiervae; Et cer-meumvigilat; quia quo liberius
•incolasyulturii"elverba convertii, dieens : Comedife; yaco ab incursibUs-exlernis, eo altius iolus: video
amici mei,''etbibile_, el inebriamiiii, cliarissimi. QuodI ,q;iioniara; ipse" est Doiriiiius..,Hcecquidem^EccIesja
est allis vefbls dicere: Gbrigrtilultiminiiiiilii,. qtiiain- . saiicta: dicit ih eis.qui-sbreniiale yitce temporalis,
vehipvem meam, qumperiertit (Luc. xV}.-Et quideni psalmis, jejuhiis, et: caeteris.sitce leriipo.ralis-oralio-
aptissima compafatioiie-favo assiinilantur. ac mellii P ' nibus et eleemosyriisvquietioribus acubiis.ilohiino
illi, qilos'a COiistiiutloiiemundrsibi- placerties, Do- servire-cupiunt. Verum.xibia Jaboris est |icec;yila,
. minus a mb'rluis'resurgens, seCumablaios atJ infeiis noh"rCqiiiei,-moxexcitinitis-se Dominiseiitit vocem,
ad cbeiesila.regna -subvexllrut melli yidelicet-cequi- alque adsudorem pr,_e;dicaiidicoliorlaniis,;Ut-meiiii-'
jpareiurahimarum duleedbsanctafum, qiras.adceierna ' rieritsibi iji tempbreiiujus exsilii, desideratse quie-
in ccelosgaudiasiibleyavitsin fafro auteni rion roinof tis, ne.c ahnegatu.mpeiiitus gUjtuih, nec.perri.uiilo1-
feliciiasebrum qui in corpbre sithul et auiroa imitriori. ' iierii celerhalitef datamVSeqtiitur enim.: ,.'. ; -
taii, ad ;superri"cc«IviiatisperiOum merueriiiitatria V-bxdilecti ineipiilsaniisXAperi.mihi,^oror-ntea.
conscendere. De quibus eyangelisiarmariifeste testa»- elc; Pulsat enini jlilecius ad osttum nostrum , cum
ttir, quia morienle in efuceDqriiiiio inaiiumeuiaaperta nos.Domi.nusad profectumyirtutuni excliaf, cum'de
sunt, et mulla corpora <sanclprum,"qiii ddtinierant:, acquirendis promissi regiii gaudiis adhionet, .sicutet.
iurrexeruht, el pbst tesutfeciipriem ejus^veneriiiUin nos adejus puls.amusostium , cnni ab eo profectum
sanclamcivilaieiri,etripparueruiiiviutlis^Matlli.iKyii). .virtutuin; cuffl.ingressum_regniqucerimus;,memores
Qul enini resufgeiite Dominb fesuffexefunt a mor- iiiniirum promissii.psius, quiait-: Pulsate, ei apetie- *:
tuis, eliam eb ccblos asebnderije,-simul asce'ndis"se. iiit vobis.(Luc.xi). Sed et ipse ad ostium .nostrunrse
cfedendi stint.i^eqne u!Ia"faJi6n6illbrumtemerilati pulsare declaral, ciimVdlcit; Eccesto ad<oslium,\et
fides"accoiriniodanda-,"qui eos poslea revefsos in ci- pulso.^Siquisnridierit mcerit -pieam, el aperuerilja-
nefem,?ac denuo irimonumeiitis/quce pfidem paie- nuaht,'intiPiboad-iUttm^letiztmaba:cum/iilo, ef ipse
faeta sunt ab eis, quibus paulo.artte Vivl apparue- mecum:(Apoc.iij);Bubhus: auleih moJis pulsanti bo-,
runt, more moftuoruro putarit esse-reclusos.'Corii- mino aperinins, cura.yel cofdis noslri adyium ad ;
edit itaque sporfsusfavura cum melle siio, "cumDpriii- , suscipiendimi ferveniiurij;.ajnoremlllius-, jjueih jam
niis uiiiversosquisibi abiexordipyifceiiujus frdeliter> aliquantisperiiabeamusjvpaiidimus; vel cerle proxi- :'
serviecant, pariirii:. Carriisimmortalifaie; gaudenies, jiiorumCorda ad suscipienduin eum ;, qhem necdum ."'
parlim resurfectionis' adhuc jbraemiapfcestolaiiies, liabueruht, timbremVer amorem -ejus ^jrtedicando -
ad vitam aelerhamperduxitv^atqueuna otrines inef- reseramus. Est et-lertia Domini ad osiiuiii-nesir.um
•fabilis gloriaeinter angelorhm cphuinerriia beaiitudinei pulsaiio, cuhi no's deiiacvlta rapieitdos praemissis
• _>Ublimavi"t.iiacteiius'*saii(_tai-EceIesi_e '
decus et vif-. infirniitaiibus, -admonet. Dbiqua ipse in Evangelio,
tutesjjluriino Doiriinus sefmorie; Jattdaverat, iiici- Et.vos, inqttit, simileslwminibi.sexspeclantibusDpmi-
pieris ab eo quod ait-: Qutimpulcliia, es,amicamea! r «wittsuunij quqndbr&erialur qnupliis, ut ciiinvenerit
quaiii pulchraes !x>cuiitut-£o/ain6afMm.-Quae-Vide!icel 1 eUpulsttverit\.ipnfesliiriaperiantei (Luc. xii).'"Confe-
,,n
laudatio eoiisqueperducta.est, utipsa etiamadvef- 'stirii aulem Domihbsicpujsanli aperimus, si roortem -
sisprolianda" oppbnerelur;-quodbbi agi'coepit, in-r iceti exeipimus,-rieque-adjudiciumejusinduciiorrai-
"vocalillarunicum ejQsdeiri"Redemptoris:auxiIiuni; ett darnos.,-Cuinos in bonis operibus placuisse,.jjuem:
•ipse nihil vofa niofatus,sub 'iriyfflice-et- aromatumi iios seihpbf nbnbrassbVmemlnimuss yuxta PsaJmi-
"vocabhlo^ens, "qui -vel pressuris" pfobati, vel aliisi stam,-EiIwhoftegisjudiciumdiiigit(Psal, xcv). Ver-um
efaiif virlulibusVornati, supefhanv CDngfegavif.aU. I. hoc ihloco Dominiis, si diligenfer cbiisideraiur, illaiii
pairiahi; Sedef oriinem sanbtcii" 'Eeclesi_e.vitam,iquce> .potius-aperlionem,aniihce fidelis, qtiee ih erudftib-
iii magisirisd_stinguitur,etaudi.tbrihus'suis", riffmine _ rie flt pfbxiiiioruiii.,"qucerere vldetuf. Constat •enim
favi inellis et laclis. aeceptaro sibi esse decJaravit:; qiiia- suuuiVipsabbr -1111aper-herat, qfiia; carriis-'
Quibus expletissequitur vbx Ecclesiae desideraniis ini absoiuia viiicalis;, a.d illuiii egredl -dcsiderabat;,
abdito pblius^ac silentio coriiempialionis' Doiniho> Vquce dic.ere,, vajebat :; Ega dprmip^eicof^iieum
'adlicerefe",quain perianoreni prcedicationis, arriia ini vigilat, C-pnslattjiiia^jam-ad ipsanl intraveral -dile-
se fuforemqiieaccendefe pfavbrdm. ; ' Ctus, quem-iot et iaiitorum noiniiium honorahat in-
.' XiX. Egg dotmiq, et cot riieum;v:gilat:\c sidieat, , signibus, uidicerel: Syrorritfa.miiica "n_ea'jcoluiiiba
11-55 BEfVE VENERABILIS OPERUM P>YRSII. — EKEGETICA.GENU.NA. li&tJ
mea, immaculala mca: soior niea, quia regni mei co- A J Lavi pedes mcos, etc. Jam ir_eascogitaliones, qui-
urores cff.cta ; otmca mea, quia jugum servitutis hus aliquando terram tangere solebam, frequenlibus
egressa, aicanorum meorum conscia facia es ; co- seereta; compunciionis fleiibus ablui, et quantuiti
lumba mea, quia spirilus inei dono illustrala; imma- moribus possibiie eiat, coelesli ingressu diguos
tulata mea, quia secreta a uegoiiosis aclibus, divinis reddidi, iia ul dicere possim quia slantes eranl pedes
cs sublimala aspectibus. Sed cum dicil, Apeii mihi, naslli in atrus luis, Jerusatem (Psai. c\\\) ; id est,
eorum procul dubio menles, qui necdum his omni. etsi necdum jpsa supernce civitatis moenia imrare
bus erant d.gni, praedicando sibi aperiri requi- promerui, jani tamen in lantum cogitaliones nieas
nl, ut eliain sequentia \erba declarant, quibus di- punQcare siudui, ut niitia quoedam non parva gau-
ciiur I diorum lllius fi\o scepius inluitu cordis me pr_tli-
Quia caput meumplenum cstioieyetc. Caput Christi basse meroineura, et quomodo fieri poie«t, ut s
cst Deus, lil Apostolus dicil (I Cot. n); cinciiini au- culmine contemplationis egrediens,. rursum mundi
tem ejus, collectcc sunt in mente fldelium ejus cogi- sordibus polluar? Excepla enim sollicitudine, qiiam
lationes, qu.cnon sparsce defliiunt, sed per discipli- dixinius, temporalitim subsidiorum _ dilficile est
namconsirictae sub^Munt. Ros\eroeigutlce iioclium, miilium, ul non doctor etiara eximius, aliqua Jiut
quae in niedio tcncbrarum cuin frigore ab alio deci- .Bjacianliac culpa nonnunquam permovealur, aut ircc
dtiul, iniquoruin sinil meiiles, oliscur_enimirum ct vidcliccl, si non divina et coelesliaJoquens. humili-
cecaa, et ea quae in leiris sunl, semper appelcntes. ler audialur^ jaclaiilicc vero,.si humiliter obediens
De qualibtis dictum est: Qiua abundanie mtquitate sibi, multas Doinino crcdeinium plebes acquiiat.
refiigescet cltattlas multoium(Maiih. SAIV).Pr.ncepit Turbal ira, si rcprehendilur; inflal jaclantia, si ejus
aulcm Dominus,utdiligauius ipsum, diligamus el pro- serino liudatur. lliic Jacobus ait : Noltte plures
xiinum. Sed cum ipaum miiioie, quain debemus, magislii fteii, fialtcs mei, quoniam majus judtcium
auioie \cneianiur , cum mulu eiiain , quod pcjus sumilts; tn multts enim offendimus amnes (Jao_~III).
est, iiullo piorcus erga ijisum charilatis affeclu lencn- Hinc ipse Dominus redeuniibus a praedicalioiie di-
tur,- quid nisi ciput Chrisli plenuin est rore? Et scipulis pedes la\it; Signiheans quia nec ipsi sumnii
cuin pia\i quique famulis quoquc Chiisli sese in prcedicalores possint omnibus saltem cogitationuni
cnsiodias succmeniis colligentibus, ac sui C.onditoris quibus lerram tonlingiint, caiere peccaiis; sed hece
amori arclius adlraereniibus, edium pro dileclione tameii ipse _ qualiacunque smt, propilius abltiai.
impendiml, nonne~fincinni ejus gullis nociium ma- Ooleclalur ergo sancla Ecclesia suavibus ac salubii-
dcni, et jirementia se frigora caecas perseculionis bus \ilae quielae studiis, in cis qui lalium cssc
'
graviter loleranl ? Ubi ergo hujusmodi temptis in- G eiperli mciueiuiit; munusque prcedicandi evcusat,
gvueril, niento exeiiatDoiiiinus Ecclesiaro de somno diceris quodammodo cum Moyse : Obsectjp,Dpmbie.
sludiorum dulcium quibus obleciatur, eamque veibo milte quem missurus^es (Exod. iv). Yeium quia.Do-
prccdicaiionis insibleie. ac ffequerili eKhorlatione minus aniorem crga se npstrum, in proximoiu.n
coidc pra\orum calefaeere, illustrarc ac sibi aperire nia\ime uillamore cognosci, unde Pet.o ipsum se
pr.Kcipit, quce contra illum clausa eiant, ul ingre- amare lerlio profitenti, lcrtio respondii : Pasce oves
diens pussit h-ibiiare^pcr fidem, m.ilens eam ad plu- meas (Joan. xxi), apie subditur .
liinoium salutem per laborem pervenjre, quam in Ddcclus meus misil maiiuin suam per foianien, eic.
paucis qui salvaii fuerant quielem liabere , tamelsi Maiiiim quippe suam dilectus per forainen inittii,
coelestium bonoium ciebra medifalione laudabilem. cum nos Dominusocculta imisibiliicr compunctione
Provocaia autem ad laborcm'pr_edicaiidi, respondet ad opus viitutum accendit. Mauum suam ad nos
Ectlesia Domino: pausare cupjentes mitlit, cum nobis ad mcmoriam
E_.spo.iai>.tne tunica mea, etc. Ac si aperie dicat, redocit operaiionem suam, quam operatus esi in
Deserui negotia rerimi iiifirmaium, qua ratione re- nobis, non solum vidclicet ut homincs cssemus, sed .
petaui? Qtn eiiim se ad offlcium preedicaiioni-. ac- yv eiiam ut ipsius essemus. Manum suam mitiit jid
cingtt, quique rcgcndaiuin sollicitudinein stiscipit nos, cum nos admonet opeiationis, quam operatus
ammarum , icstal'ul ad providenda eis quibus est in se pro nobis, cum de sinuPatiis ad publicuni
aucrna pr.rdicat, temporalium quoque necessiiamm nostruni egressus, non tanlum incarnari et in terns
siibsidia invigilet.ideoque Ecclesia in eis qui suain conversaii, ut nos faeeret spintuales ct coelestes,
el m serieio curam agere malunl, qnam molestiis verum eiiam mori, ut nos perpeluo yiveremus, di-
laboriosarum actiouum occupari, cxnisse se fimica gnaius cst. Unde merito venter noster ad hujusmodi
sua, nec denuo indui posse commemorat: nam quia tactum cjus iutremiscit, quia riimirum recurdata
tunici ocenpaiiones hujns sceculiiyuratc dcnuniiat, misencordiae ejus operatione, conscientia nosira:
testaiur ip«e Dominus, cum de advenlu no\issimi pavescit, juxta illud prophelicum, Consideraviopera
sui examinis loquens ait: Et qui in agto cst, non re- lua_,elexpavi, atque ad curandam proximorum salu-
vcrtatnr toltete lumctm suam (Maiih. XMV);mysiice tem, pio qua Deus incamaius e«t ac mortuus, quam
aditioiieiis nl qui -eiga prolecins fiuctuum spiruua- y.ilet assurgere, feslinat. Solel namque venlris no-
liuni nianurii Hieiilemqueoccupaveral, ne ad oble- minc cor designari. quia sicut in ventre cibi exco-
Clamenla-niundi, qua^abjeceral, appclcnda rcdeal. quunlur,ilacogilationesijJ corde scdula velractalione
1IS7 IN-iCANT.^ . 1158
•maluresetmt.lliuc .eieni«n_ Jefemias' :Vetitreiiiiiieutri,A recfe subJntaVitipicjiti-meiplenimyrrhq. Iteni manus;
iiiquiif,vehtremineuhidelep (Jeiem.iix). Qtiidnaniqiie sponsae-stillaiit.myrrliam, cum opefarii illius, id est,
prodessei audiioribus; si'doctof sbus yentrem rsuuih bootores saiicti mortiflcaiiOni- saluliferae :corpus
Ve dbiefe quefereiur ? Sed iriuliufn in eisconrurfe sulijiciuntjet digiii pjus.pleni-siinivinyrrha probaiis-
, siuduit, :attestahdb feprohis; eofilhi aclibus suarri sinia, cum in,tantura:JribUlalioiiibus--pr<ificiunt,ut
quoque bonscieritiamviufbatariiac dolore inlihio esse invincibilis eiiani-eorumSeciaretur.vesse.paJieiiUa;,
replelaih'. Poiest 'aulem ventris riomine Ipsa molli^ juxia illud Apostoli :.Sed gtprianiur in iribulalionibus;,
fies etinfiriniiasaccipibofurh qui doctrina offieium scientes quialribulatie, pqiientiam opertiiur, patientia
suscipere, vel "qriiamlhus^seidoneos a_sj.i'ma'nt,tre- tiutemprpbaiionem,:pr,pbdiio:au.etn speni; spes qulem
pidant; vel quia olio suce-quietis bbleclariiur, refu- nori confuiidil(Iipm,\):
giuiit. Et ad tactiifh dilecti ventef intremuitspohsce, . Pessiilum. pstii mei aperui. ditecfp meo_ Pessulum
burii ad irtsiiiieturii. divince ifcohipuhclton.is;viiffiiHriiostii sui spbrisa dileeioaperiiit; cum.auima quceque
Ecclesicetoiporem igTiaviae'disculiurit, seseqhead electa teinplum sui 'peelbfisidivina.yisitatibne atque
<5xercitium*boniropefis accenduiit, ttec non 'e't ad -iniiahitaiioriedi.grium fecerit.Pessulum oslii-dilecto .
consulendum-prOslmispraedieahdo as-fufguht. IIoc
' pulsantiapcfit, -cum'iiispiralione subita, ad desideria
^esteiiiui qubd scqultuf:,. " ' "' ' • "-ctelestiiim accensa ^salagit -latius sinum mentis ad
Sufrexi_;ui tipcriieni dUectti;mep. Aperife nairique accipienduin-.gusium'--ejusdern supernce bulcedinis
-Dbmiiiojlioc.Ioco vefbuih' Domini pf iedicare-signifi- aperirei.j Dixeratv eiiim. supra quia dileclus jinissa
bai.Ap'erimus"quippeDbmirib*, noh soliiin ciim'ad- lnanuper foramen se letigerit, ac.lremore coticus-
veniuhi ipsius nosiro iii cprde pervahiorem suscipi- serit :: cujus- taclu yehemeiiter-'*ip.flammataj.-cqpit
hius", verurii' eliani bhiri ebs quivCOfda'jsiia coiilra jam non pe.r aiigusliajn .fofaminis ejus:maiiu con-,
veritaiein*elaudere solebaiit, ad iiaric Tecipiendahi tirigi,*sed. patefacta cordis-janua, feficissimo ejus
instruehdb ebiivefliriius. Et berte. se sponsa ut ape- aniplexu-perfrui, id-esl,-suayitate divinqeillustratio-
riret dilectd surrexisse cohimbrtibral, quia necesse niSjquamirapiiro'jam: et: pefmodice senserat, ple-
cst omnimOdb ut"quisque veriiatem praidicare djs- nius saiiari. 'Veniin quia perfecta ceternorumigau-
*pohii,prius ad agerida'ea quce ioceat,:assurgat, ne diorum visio hulli' in liac-vita electorum conce-
fofie aliis prcedicaiisIpscf repfobus elficialur, Ciii diiurVqucecunctisan aiia vita juslis prcemiorumlocp
• -','- - -.
Eubjhncta verha'coriyehiunt, dhrii dicitur: '•--". .-- reservaiur.reeicsubdjtuf:
'Mtiniisinemstilia.veri.tiirityrrhaih, elc. Iii-maiiibus 4 Al ille dectinttverat, etc. Hoc esl/enim.quodPsa!-„
'«liiri bpera quce''per riiaiiusliuhti iri digitis accipiiur. mfs.taail: Accedetjwirio ad cpr qlluin:,-el-;exallubilur
tliscretio per -quamoperailirigunluf :;quia nin.iririii Deus (P.sal. __xiii).Nam quaniosealiius liumanumcor
nulla~nbstra membra plufimis; distincta articiilis; ad conteniplandam diviiicevisionis glpriamVfide.et
iittUa fiexibus"suni apliora/quam digiti. 'Iline est oralione. purificatum'Stistollit;, tanlo altius Ihvenit
-Veriimquod"Dothirius,.se.iteniiahide adulteraVdafu- -esse quod qiicer.at,et adquod promerendura; tem-
rus, prlmo digito i>cribebat-iriJefra,' a"csic jutiitliim , pore.vpforiiiss-e'reiriljuiionis 'ascehd.it.- :Cui simile
quod:petebatuf explieavilj-mysfiee nos admoriens ut •'Ecclesiastes•.Dixi;sapiens:efflciar;el.ipsa-longiusre-
quolies alios castigafe vei jiidicare disponinihs, cessit;ar Ine, xmulloijue-maqis qmqt:eml (Ecci. vii).
priris huniiliajLinostram conscieritiam soleriidiscre-- .Nec praeiereundum tjtiod npn ait simpliciteri:-Osiium:
lione exseijiparnus,-Gonsideraniessedulo nb et ipsi -iiieumaperui; sed.pess!i/i(!!!..iw_uit,Oslii mei apetui
-lentemur." DicluniJjSt auteni saepiusquia myrfham dilectoiiiep. Clauseral euinrp.essulo jn alium demis-
contiaeiitiatn carniset marlyrla signiflcat : uiiile so-.concla.e stii: cbrdis, ne quis hoc profauus aut
• patel sensus, quianlahus spohsaestillaiitjhyfrhain, 'insidiaior inlrel, juxlaillud Salomonis: Omni eusiq-
eum opefibus coniinbntiaese "mancipatanima saricta; Aia' serva cpr luum;'quoniam ;ex ipsa vila proCedit
et-digitiejus pleiiisunt niyrrlia probaiissima, cuui - (Prpv.iy). Aperuitilem dileclo, ut repulsis:immiin-
se biscreilone- sbHicilaexamihahs, -ihvenit-supern_e r» dorum lurbis omnibiisrliberui]i in 'SeilocumCondi-.
taniiini feiributibnisiiituiiu continenter vivereVNam -tori prceberet. Nec repugiiare pufandijm est, iquod
qui htirriaiiaelaadis'grati_e studeni,qui, lesie ipso. supra diximus,-aperire sponsam dilecto guttjs inp-
judice", feceperunt rriercedein suatn, hi niroiriim •ctiam ac fore .algenli; cuni Ecclesia, vel ariima fide-
in*j'rrliamsliHare-videntufe manibus, sed- neqiia- iis., cor. prcximorum -ad- laudem. Cbnditpri.s, quein
<juumdigitos- probaiissima Iiabent niyrrlia replelos, nesciebant, vel non curabant^ • accendit, etnuiic
<juia etsi non solutn facultates pauperibus, ivefum •ea.m!n.lerprefaiinif pessulum-ostiisui eidera dilecto
etiam membra tfadunt ignibiis; si charitaibm nbn reserare^ in -eotjuod-ipsa pef pfofeetum eompun-
iiabuerint, nihil eisiprpdest. Quiaergoiis qui jilium , ctionis suammehiem laiius ejus ihgfessui paiefecit':
docere vult, ipse debet i-et-ab illecebri.s abstinefe uno enim eodemque fit.-utfumqiie nJomenlo,' quia
.carnajibus,et adpatiejidani-pro coiifcsiiune fidei esse -nimirum -iiiterna aspiralio qperiicunquead colligeh-
paratus, rectecum dicefgl: SurrrixLitl eperirem dile- , das Deo ahimas{aceendil, ipsum^pariterad anidrem
ctq mep;^ooUnuQ£ul)junxi.t.-:'jfa'_iii-i.we.&:s(i/^tim/iz( -ejusdero Conditoris-afdenifdsVsblctaccendere.; Nec
eamdem cnnliiientiam:vel-passio- . .aliabausa qtiempiaihfecte:ad docendum quam aiiior
jj.t/r_yiat?._;-El<_uia
tiein aeiernajsolum merce.disintenti.onc-fiefipporiet, Deiconriiat. Etdum 0uisqucdccendb animam-proxi
.159 BED/E'VENERABILIS OPERUM PARS.l!....- EXEGETIGAGENUINA. < 1160
mJ ad rapienaa divinx pietalis dbna pandere dele- 1A.serta lilteris docirina «ive opus invenitur. Qhi spon-
ctatur, suahi pariter-meniem neeesse eslhaec a"gendo: sam quaesiiu'dileclifaiigatani Iiiyenieniespercutiunt
iiinoyet,atqueingressui graiice coelesiis l.argiusdila- ac vuliierant, quia animam quam superno- ambre
tet. Denique sequeulibus verbjs mariifesle innotuit 'anxiahi reperiunt, verbo Suaa doetrinaaamplius in-"
sponso.quanluih proficeret, dum prcecordia proxi- flammant^.et dum in ea uuidquid; terrehum "rehianr
mbfum. quae bbscufa viderat, Domino apef.ire cu- sisse dpp.rehendhnt exstingu.unt,eamque ad ;itiflriia
rabat, gravilef fefens eum.quem ipsa tantisper-ar* cflneta \*elut insensibilem redduht, quasi liaiic per-
debatjinfideli aliorura torpore, quasi rore :noctufno cutienles vulnerant.^ cumrenim describens.armattt-
iiih Dei, Apostolus'dicat: El gladiumSpirilus, qtiod
gutiisqueigravari. Nam sequitur :
Anitiia mea liquefacta est~,etCs Quanto suavius, esl verbumDei (Fph. vi); quid mifuni, si percussus
inquit, vocem atque viciniam dilecii mei perfo.ramer. dicitur et vulneratus, qui lioc gladibtangilur ? Ilujtts
secfetsecbmpunciionis accepi,'tani,osubliraiiis quid-. - siquideni ictu gladii vulnus accipitur illud de.quo
quid in me erat frigidum, incaluit; ujiidquid rigiduhl, dicitur alibi, Vulnemla cliaritate.ego.suin, -,:
liquefacfum,csi; adeo"nl.niliil nisj in lacrymas ire- .'Tuleriiaimihi pqllium.,tneuni custodes_.murerum.
-solvi,dulce habuerini ;elquemme ad punctinh sna Custodes murorbmiidemsiimmi.doctores sunt, -cuiii
B
gratia coniingeniem retinere nequiveram, absceden- 3 eos qupque qui Ecclesiam-guberuare ac.rounire suf-
leiri jam lletu requirere gemituque deleetbr_ Et hoe -ficiaritiiisif uefe salaguni. Credo Timotheus,. Titus
quoque toihi liquescenti a rigbfe pristinb, et:effun- El caeieri-Iiujusmodi-operatpfesveriiatis, muri.erant
"dehti in. nie anjmam-meam, non-paruhi dedit au- .civitaiis Dei.; et Paulus, ^cum.elsdem exlio.rtatoria
•gmenli,, quod mulioruin refrigesceTe eharitaieni daJ pfifcepia, quid nisi cusths inielligendus est mu-
inftieqr, coiiquerenieipso quod noctium guttis, id rorum ? Cusiodem esse se. namque civitatis quam
esi,leneb"rosis;prayoruimsit tumuliibus' obsilus. Et sojlicitus, circumifel _p.sieiidiii, ciini yirtutes ,suas
guia dissipavertiritiniqui legein ej"us,jdeo ipsa magis etihmerans ait:: Praster itla qumetciriiisecus$unl in-
magisque mandata ejus-super aiirum et tppazion sianlia, Aneaquolidiqitasollicitudb qmnium ecciesia-
- <ruin (II Ce.r, ii). Ciisiodein se item rou.rorume.sse
diligere curavi. ;:.
•••Qumsivi,el nqninvenb illum, ete,-fla?c-'eonum in docuit, cum >Tiinolheqdicit:, Tuvero vigila.; injomni-
sancta-Ecclesia>vox.est, qui-.consuerunt, transcensa bus {dbora; apus fac ev.angelistce:; minisleriumtuum
labeiitiuiUrerum solliciludine. summis lantum ince-' impte(II Tiiri.lv), e"tc.a.terahujusmodi.-Etad Tiium;:
dere boiijs, ac patrire CDelestis.aihareseinper ingfes* _ldeo, inquit, reliqui U Cr.eim,ut ea quod desuni-rpr-
Bhrii :;de quibus dubium honjisl quianbnunaeadein- Y rigtis,,el constiluaspetjciviiqiespresbyterqs,sicuielego
que vi dulcedinis sempef, ut ivcluht; desiderio siiper- tibi dispo.sui_(Tit,\). Tojlunl auifem pallium; suifm
norum possint affici, quia- niroirum Iiaec.ylr.tus.non spotisieperc.ussae-et vulneraiae cuslodes mufqruin,
iri arbitrio elevatcead siiperria mehlis, sed in -dono cum apostoli vel apostplici viri animai cuilibet idivi-
>estlanlum elevajitis. alque illustranlis Dei. 'QuOJies- np ainore. alta£lce-\ feiinacula tfanseuntium refuui
-cunqueVergb anim.acasla veregredi cupit ad.Donii- aufefunt, iut infiihis expedha curis, liberiori cursu
num, yel in carne pbsita, gustu fulu,rce beatiltidinis ._ra.ciem_.sai-Condilorisrequiijat. P^llium namqiie
:attol1i, nec.lamen slaiim quod deposcit impetrat, idein. quod supra-turiica ; bbi ait,: Exspoliavi Aiie
• tunc necesse- est-gemebunda-dicat : Quiti qrimsivi tunicti mea,_ fei'uin ierreslrijim implicanienla desi—
- - "
.il.uin, el nbn invehi; vocavi, et non respondit milti. jpiansV V . .- _ > "... .,'..
Invenilur namque semper -a hene quaerenlibusj nt v ; 5-X Atijurp.vps,filimJerusatem,siinveneriiis, ctC.
. Jnisercaiur; respondet semper a bene vocantibus, Meritq languet,-amore spbnsa, curo gladio Spiritus
ut pefpefuairiconsulat ad salutem : sed rion semper percussa ac yulnerala-carrialis amictuin chpiditatis
ad bocrespondet, aut se iriveiiiendumoffert, ut quod exuit,--quia^uaniumin Deo.conyalescitaniniasancta,
in patria jieryenientibus promiliit, hoc in ilihere Jantum :ad sceculiliiijus affeciuni, quasi debilis.cffi-
hujus exsilii adhuc .pepgenlibus proroget. Dbnique jj. cjtuf et jiifirma. iNec.mirarijlumsi Janguere dicatur
jquolidie scepius~genu*_lexodicamus patri :;Fent'at aniraa perfecta adea-quae ni'undisuh.,.cum.ApostoI.us
rfignum turim; necrios.exaudirr.diffidinniSi.nec sta- eos qui munduni perfecte reJiquer.uiii,-inpr-tuosap-
Jim^quod postulamus'accipimus,sed effeclum riostr« uejlafe non dpbitet :. Morluienim eslis, et vita vestt.a
,precis, dbriec in iine consequamur, palienter gau- <abscondilaeSi<cuni Chrisloin D,eo(Gqlal.yi); etdese-
vdentefque-suslinemus. V , ..-...- ijjso :•Mihimundus crucifixusest,'elegomuhdo(lbid.).
- 'Ihveneiuiitme:cristodes-, etc. Custodes
qui cir- :Ei!ia2Jerusalem.civessunt patrieecoelestis, qui par-
cumeunt ciyitafem, sanctl ,sunt dociores quibus Ee- -tim adliuc peregririanlurih terra, partiiiijam.fegnant
clesiaecura delegaia est, ut eam.videlicet vei y.erho niiilla.:Ver,u'mv.hocinioco cuni diciiur. Adjutovosj
vei exeroplOj et.-ab jncursione prayarum iuteniur filim3erusdlem,si inveherilis diieclummeum, ut an-
doctrinarum.et ad Conditoris sui 'limorem ac dile- munlieiis ei guid ariiore langueo; illam ejus -partein
ctipiiem..inagis magisque .succehdant. -Hi etenim videtur alloqui, quce ifl lerfis: versata rieedum per-
.civitatemcircunieunt, quia ;in oriiiiibussanclae Ec- -fecte Domiiiuui videre hioruit, querii tamen 's.aepius
cjesice locis quaqiiavcrsum tolo orbe* distchdilor,. . .Jiivenit, eum suo illum-inpeclore per amofem reci-
ebrum yel prajsenlia cbrporis, .et viva vox; yel in- pit...Ilas ergo- iiiias Jefusalem adjufal
sporisaUt-si
:1161 1N CAMICA CANTiCORUMALLbGORiCA EVPOblflO. — LIB. IV. 1162
itiyeiieriiil dilecium ipbiu» nuntient (iquia l.ingiiel A lioiiiiiies iccios, et I_)MS niiiiiiiis nuscueril quocstio
iitis quippe stimus sponsa hxc, et aunca ejusdemi -iiibiis.
Dei et. Iiomiui nosiii, m quamuro ei adhaeicmes' tauut «;»s atiium oiJliiiidi.i Dicii Apostoius, quia
unus:cum eo'spinlus elflcimiir, et ciim aeicrnouiui1 capvt mulieri., 111, capttl un, Lltuslus; capui aulem
besiderjis accensi, atque ejus quein uonduin \n!e- Clu_.ft, Deus (I Coi. n); qu' d ud.iicet capul auruui
tiius cbbditoris no&tn faciem suspiranies, \ei.iinus> est opiiinuni, quu sicot auro m! preuosius cesiima-
ad faihhlosiliius, quos angelicaiii in terris agcnj1 tur in inelallis, ita suigulaiis et seinpilerna Dei
vilam Crediihus, eosque subiiixi pdinius ui tempoie1 hoiiilas jure oiuii.bus quaalp^e fecit boni. anleeellit.
devolcesujjeoTationis nos quosqne Domnio comiiien- Comoiejus etalm palmaruin, ctc. COIIIJ.capilis di-
dent, ac pionobis IIIICIveniaut, ul ejus \idcre\ultuin 1 lecti caierva; sunt sanctoiuin, quai Deohdeli fjinu-
inereamuf. Iloc est piofecto quod agnnus, adjurantes > latu adh_ereiii; menlouue elalis p-ilmaiuin assimi-
friias*Jerusaleni ul amons nostii iiiagnimdincm ad1 lanlur, quia dulcednieiii pcipetuac rciiiuiieralioius
Deuin refefanl, et pro ejus \ideiuia gloria, nobis' cxspeclanl. Unde est illud Pstiimogiaplu : Jusius ut
aeqiib,ut sibi siiperimiii posc.uil aii_.ilium. Cnde et'• paima flotcbtl (Psal. XGI).Mciito nigrje qu.isi cor-
tale jVerbihhia ab eisdein filiahus,lerus.ilein lespon- vus dicunlui, qui.i 11011 lianci se^e h.ibeie dulcedi-
sum fedditur, quod devolce fidehum collalioni niani- " iiem pos^e, ^sed ab lilo speiaut accipere, qui ait:
fesle eongruat. NJIII seqtuiur . StcuCpalmes n<m poicsl feire fiuctum a semelipso,
'XXI. Quatis est dtleclus luus ex, dtlecto, elc. Quod ntbimanseiil m itle, stc nec vos, ntsi tn memanseuits
cst ape.rte fratfem iiclclcmfiain fideli dicerc Obse- (Joan. w). Imo ml ex sese nisi tenebras Juisse de-
crp, quia cliariiaie Rcdemptoris te lei\eie compe- pieliendunt, adinoneiite Ap.isiolo : Qma ftmtis-ah-
rio, mibi quoque de eo verba facias, me salutari quando tencbrm, nunc aulem lux in Dotntho(Eph. v).
exuorlaiione confiimcs, qu^leims nieo in corde Ncc miianduin est nos antc lavaciuin legenerationis
ciiariias eadem eju<ibeneficiis ac donis a..gescai. Et nigiediiii esse conipauios conoium, (um ipsis
quidein jamduduiii uuioiem cjus habeic, peccatoium apusiolihjani se sequeulibus ui.igislra vern.is dicat .
irieorum conseios coepi, sed nunc, pioficicntemenlis Si eigo vos, cum silts mali, noslis bonad'ttadaie
- robore, securior jani f clus de \eina peccatorum, filus Visius (Muttli. \n). Sed ct legi.Iatoi vidcninus
de cliarilaie ejus aliquid audne delccioi. Diocigo, an 111comis spousi coivinum ah^ui.1 mler clatis
_\ge, qualis cst dilectus luiis cx dtleclo? boc esi, ex deprel.eiidenl palmaiuin? Cons|jecla siqiiidein loce
ea parlequa dihgi debe.il poiius qiiam liineri. IIu- (!nm_e gloihc, tnox lenebias hiiiiian_e puvitaiis
jusmpdi verliuin habes el in IMMIICO Kai.e I i.tect" agiioul, .ic ledarguil, dicens . Domiiiator Domme,
facfaest diiecio m coinu,hi loco ubeii, et crlcu, Deui mtsctuotb el demeus, pauens et mttltm misera-
iisque dum ait : Vn_ea sabaolh, domd. Isictel : et twms, eli.eius, qut cuAodis missrtcoidtam111mttlia,
!wmqJuda,novellum dtlectum(Isai. \). Polest ati.ein qttt an/cis iitiquilatemelbteleiaatqucpeccata, nullu.q>i_\
tiilecuis ex dilecio, Filiu» e\ Paite mielligi, sicut apud le per se mnocent,eu (Mallh. vn). Comja igitur
lumen delumine, Deus de Deo, idein ltcie crediliir sponsi.id esl, colioitesjusioiuiii,sicuielat.E^uiii pjl-
el cOnfitelur. Sicut eiiim una chainas, et uua deiias uiartini,nigi.fi, quasi eoi\us, quia pei rmsericorduui
Palris el Filii, sio est et uu.i dileeno, Jo&ime atle- quideni dominaloiis ad gaudia \ictori.e leudunt, sed
siante, qui aii : El omnts qtn diligu eum qui gcnutl, pei SCSJ cognoscum. Potest auiem lnc \ersu;ulus
diligit euiri quinaius esl exeo (IJoau.m). Scquilur cl de his qui 111«elesti patn.i suo Conditori _ctei-
condigna quaerenlibus a puie spousje lespons o. naliter adhaeienl spniiibiis accipi , qui, quo aitius
XXll. Dileclus meus candidus cl iubicmUas, elc. glonain nicoiiiiiiutaljilis et perpeiuae majestatis aspi-
Caiididus, quia tn caine appaiens, peccaluinnonfecil, ciunl, eo venus omne quod cieatuin esi, quaro su
riec invehlus esl dolusm oie cjus (I Peii. n); rubi- iiifiiinuin ae vile, perpeudunt. Appomus coroas
cundus, ,qu'ta~taul nos a peccalts hoslns 111sanguuie tpoiisi, vuuies angeloiiim niierpieiaiiir, cl addit,
suo (Apoc. i). Ei bene pnnio caiidiiliis, deindeiu- Q dicens : 1 Lla w veio palmatum, quod dixii, docuit
bicundus, quia pinno sancttis \enit in niunduiii, et pixdicla niiiiisicria nunquam liiclinan a sua poien-
posfrhbduin sua passione ctuenlus exivit de iiiuudo. tia suoque olhcio, sed semper sublimia pennaneie,
Eiectus ex mitiibus, quia ex oiuiii gcncie hninauo sittil palmaium LOi)i_e sempcr \1r011s\11lutero le-
tn.us Medlalor Dei el hominum, pei quem iiiiindus neiiles, 111sublimc elaicc stinl. 1 Juliaiius de hi. iia
jycoricili.ajus, assupipiua est, .1 Deo solus liiorialio.n luqititur : t Cume eliam alia coinparatione signan-
de coelo.audire durnu-)luil Hic est Filtus t.tevsdtle- tur, qua laroeii et cnitiiinoriim forma fulgoiem aiiii
clus, iri quo milu tomptacui (Mallh. m), id esl, lii \idealur iiniiaii. Coiti* cjits, sicut clat_c p.ilnianiin.
puo uil vitii quoil ine offendeicl, (t oiiiiie ponuiis ut cnspae nimiium \ide.iiilur et rulilce. > Et patilo
viitutis*iii quo gauderem niveni. Unde bene de 1II0 post . t Ac si diceiet . Dniniliti sanctoriiin ejus, el
dicit Ecclesiasles : Viruinde nulte unum repett, mu- liommum et aiigelorum f.niiiilauiut cohoiies. el ho-
iierem ex 'omriibusnon uivem (Eccl. vj.) . sub.iudis, norem regis coniuiua !.iuJe coucelebrjnt, atque i(a
.pcifebla jusliiia lefulgentem. Hoc cniiii 111l.;s \eiijis suiu iniinsteiii sui diguilate coiispicuce.ulpaliiiaruiii
debere intelligi, subjuiieta se.nenli.i declarai, qua instir excellant, ami nislar lelolgeanl. Sed tameii
li.c.tur : Soluirimoclo1ioc lmcni, qued .c&il Detis adeo lfu;.', CIII obscq']>ini,i, iiiiclliguin, ul noo
P_>:uos,. XCI. -.: '$1,
"K63 MBM VENElUulLlS.OPERUMVPARS II. — EXEGETiCA GENUINA. ilfii
solum uil elatioliis assumant., caeleruin prcciiimia A ei divitio-ram charismalum lucei replentur. Qucevi-
liumilitale fiiscca nigraeqiie videanlur. t Porro^Iia delicet-xharismala, _quia gratis fidelibus etspia su-
iranslalio, pro elaiis palmarum, unutn nomen po- perns.beiievoleniice causa daulur^.ap.te subdiiur :
suil, crines ejits abielis. Et iquideriisciinus quod abibs - Qumylacte suntlqim, ete. Recte etenim lactis no-
Graeceielatis yocatur, ct nunquam marcpris inlirmi- niiiie-doijasupernae largitioiiis et pietatisiiiidicaiilur,
lafecohnnuialuf - unde videfur elales hoc loco Gi?a_- quia iiiiniruin matres qua: parvulos nuiriuiit fetus.
_iumesse yerbttii)-,non Latinum, lioc est nomen ar- gratmlb eis ac iiaturajis causa dileciioni- alimenlum
. Jjoris proiiriuni. Qupd etiam .Plinius Secundns laciis nihiistiaiii. Lacleergo sujil lotas coluinbae
asiruer.e videtur, ciim dc ung.ueniisscribens, dicit; qiiibusoculi lassiitiilaiitiir spbnsi; quia gratia. salvi
« Est prceteieajarbor ad eadeui uiiguenta pertineus, facli sumuspet .fidem, et hoc non exnobis, Deieniin
quani alii elaiem vocani, qupd no.sabietem, alii pal- denuni ;esi{Eplies, n, 8). Ita ;iutemh-e colQrabae,id
inam, alii spaihairi..i> Quibus ..yerbis conjici datiir • :est .doiiationes Spirilus, lacle lotae dicuntur, qucf:
qiiod ; elatae sunt arbores, slmilitudirieiii h.ibenles iiuiiquaih sordis aliquid.habuerunt, (luomododicitttr
aliquam palmce ycl abiotis, uuguenfis apte confi- a Psalmisia : <Elqqu]iaDpinini, eloquia casla,;argen-
c.endis. Quas ideo nosler inlerpres clatas pqlmarum, iutn igrie examinalum, probqlum lerrm, purgatum se-
•id ».esi, abietes .palinarum dixil, ne vulgare genus }_,pluplum (Psal. xi,- 7), curo constet ea -nil iiiiquaitj
abietum, -quod jBdiflciis. et-navigiis convenil, "sed tefreuce pollulionis habuisse quod deberet igne ;pur_-
' jspeciale, quod ungueiuis apfum est, iiiielligamus ; gari. Sic ipse coactefnusPatri Filius,-et recie credituf
quod et figufis apte conyenit, cqinceeiiim sponsi ex Patre tiaius, el iiuriquam fuisse non nalus, recte.
ffliigiienioriim.comparaniiif arbo: ibus, quod saneto- veiacitercoiirnetur et crediiur; et alia hiijusmodi
*nim caiervae, quae faiiiiliariter suo Coiidiiori, velut habes iu Scripluris iiinuniera. Quaeeiiam columb;»
-cpmoecapiii adlicereni, virtulum sunlg.iaiia relertw; juxia.fluenta. resideiit pleiiisslnia, ijuia qucecuiiqite
quijms cum divince majestaii sedulce oljseq.tiuulur-, corda amore virtutuni reduiidant, h.*ecgratia spiri-
-qnasi coliiae uiJguentorurii siiniles caput ornani tua!is,.in|iabitaie libentissime solet, ul ea subiimiori
sponsi. Deiiiqrie Mar-ia Magdaleiia caput Doniiiii resjreLtu suee prseseiuiabiliusiret, quae puriiaie si-u•
•'iiardo perfundens, capillos ejus in niagnceinyslenijin cer;e intentiojiis ad cceiesfia gnaviter leiidunt. Si
deyplinnis eiaiis p.liiiaruiii, id esi, aroniaticis arbo- abtcni iii ocuiis Do.ininiprsedicatores \rerbi ejus in-
ribiis, siiiiilesreJdidil. '.'..: tellig.re v-olumus,.iiiveiLieinushbs sicul cbiunihas.
v Oculi ejus sicui columbm.super rivos dquaruin. esse sujier rivulos aquaruni : "sicui' coluuihas qiii-
TQuidin ocufisspoiisi typice"debealjntelligi Joaiiiies dein, (juia simpiices; super rivulos verbaqiiaruiii,
aperii, cuni se A»iiuiii vidisse coiniiienioraiis, ha- C quia' spiiituali suiil gralia ditaii.- Qui pi.-rrivuios
'bentem corhua sepiem , conlestim exponendo ad- aquariiin saepe desiguanlur, quia Scripluris sanctis,
._juii_.it.:Qui sunt seplem spiritus, demissiin pmnem quae et ipsaa vocabulo aquariiin crebro figuraiitur,
wram (Apoc. ,iv). Septeni autem.spiriius dicil, se- vigilanief iiilenduiil, quibus edocti, facilius Iiisidias
;plem dona- uriius ejusdeinque Spirittis. quco Isaias diaboli.digtioscereac declinare valeanl.Columba; si-
'iiolissimo .diyinae opcrationis ordine distingttit, quia qiiideiii super rivulos aquarum, non sbium propter
-Spiriitts sanctus disciplinmelfugietfictunt. Del.ectalur poitim, vel lavacrum, vel lo.ciamoenitateniac mundi-
auieni sede Jljaium iiientiuin quae.se, inslar aqua- liahi residere solent; sed ea non mihus iriieniiorie,
«ruin viventiuiii, reddunt ltfcjdas; quaenil sibi sordi- ut venienlis ymlirain accipitris iii aquarum perspi-
-duin,nil leiitbrosuni, iiil quod non ab omnibus.veri cuitate praevideie, ac sic imminens ab hoste perictt-
«uialQribus, iino ab ipsa verilale, quaecordascrutalur lum evadere-possint. Ciij'usfigufa naturce in propa-
ci reiies, probari debeat, inesse paiiiintur. E.l bene, iulo est, quia jugi diyiriorum cloquiorum iilediialione
•non supef stagiiaaqriafuni, sed supet, inquil, rivulps opus habeinus, ut vei facta sanctorum vel dlcta
aquarjim^ sj eiiini •reqiiirasquo deriyeijiur , quo Iii- legenies,,quo nos genere apertae iuipugnationis anii--
gianl Ii_e:aqu_r>j pfodit ipse. fons yjtae.de quo Oriuntur, quus libsiis, quibus fraudum hiachinis.debellare ac-
id esi, Doiiiiniisnpster, de quohahenicprda electbrum " siipplautare coiietur, solliciia mente persc.riitemuf.
quidquid niundiiin ac luciilinim liabenl. jptc^inquil, Moxque u.bi futuras: ejus insidias perspicimus, tihi-
tjt ea /oiis 'aquqisalientisinvildiiimtetnam (Joan. iv); cum nob.s refiigiuui foramina petrae nostrce, id esl,
uam qui Jiiundiiiaui quideni, vel sermonis videnlur Dojtiitiica fidei pitesiiiia intremus, ac signo nos
habere veloperis, sedadcoslesliaregnaperea_ndei.ii passionis illius defensare studeamus. Sed et cavernani
mhiiditiam tcndere aiit dissimtilanl aut ignorant, hi niacerice cilo yolatii peiamus, id est, sancforuin, yel
profeclo non rivul.s, sgd siagnis ad_equaniur aqua- aiigeloriiui, velhbroiiiuin crebras pro nobis iuierces-
Tum. Qui vero apertis iuse sordibus locum maligtiis siones apiid inisericordiam pii Condilorisqucerariius.
praebent spiriti)jiis, lales non aquis muiidis, sed Vo- Quod cuiu universis fidelibus, tum illis maxime pro-
•lutabris luti magis, quibus sues gaudenl, assimilahr baiur esse necessariuin, quihus non sui solummodo
tur. Sues ergo piiludibus, coliinibce ri.vulisdeleelanT cura,' fed ct aliortii.iiguberitandorum aiqtie erudien-
tur aquarum, quia. in pectoribus iiiiiiiundis apiain doruiii esloniis inipositum. Hx'csunl eieuim flrmis-
spiritus iiiimundi tiiatisionem usurjianl. Beaii auteni sima ac tutissiina sancice Ecclesice pisesidia, propler
«i.iridi cQtde, qiioijiamipsi J)eum videbunl (Maitlt. v), quie sbjieriui a Dom:no audivit, Surqe, -amica mea
416S 1N CANTICA CANTICCRUMALLEGORICAEXPOSITJO. - LIR. V. 1166
speiisa tnea, ei veni, columbamea, in foraminibuspe- A polesialum, quasi accipiirum unguibus, rapiantur.
domus lutv, el torrentevo.lu-
ttm, :in cavema macetim.Bene auiem de eisdeiri co- ••".Inebriabunfura.bubertaie
leesl fbns vitce
Jumbis", id bst, spirilualibus verbi ministris dicitur, ptatis lum polabis eos, quoniam apud
fluentis plenissimis.pe>-"
Qumleclesunl loim,- ei residenljuxla fluentuplenissi- (Psttt.: xxxv, 10). Pplestin
tna, ut pfiiuo oijinium lavacro baptisiiii esse re- fectio doelrinae evangelicaenon inconvenienier in^
creatl insinuent : quodnon ahsurde vocabulolactis telligi, cujhs, tantaestpleiiitudo, ut nulla jnajorin
esse possil. Quae
expriuiiluf, quiainler ea connumerantur sacramenia, liac duntaxat vita-commorantibus
quibus infantia sanclae Ecclesieevel nasci consuevil . ab- alteruiro disliriguens eyangeHsta dicebat, Quia
vel nulriri. Si quid autem iiiter-rivulos aquarum et lcx per Mogsen data esl; gralia et verilagpetJesuin
fluenfa plenissima distare credinnis, potest in rivu- Chrislum facla esi(J-oan, i) ;.el quoniani uiriusque
Hs aquarum, eruditio Teslameiui \eleris accipi *- Tesiamentl scientia dociorihus vepiiatiseoncessa.est,
cuj'us cultores veraciier Deo dicere noveriint, Filii recte oculi-Domini, sicut columbeedicunlur sUper
autem Jiominumin proleclione alarum ludrum spera- risulos aquarum, quae lacte suiiliotao, ct resideut
buni (Psal. LXII)_ videlicetVne insidiis aeriarum juxta fluenta"p!eiiissima.
; LIBER OUIINTUS;
Genwillius sicut areotm aromatum, elc. SiCuliii iB Lilia prcelerebat.in labiis, cuiri auditores suos, paui
iabiis Domini verba, quce loquebatur, ita ih genis peres spirilui mites, luge.hies, esiifientes et siiienies
ipsa mpdesla pietas siniul et-severilas vullus ejus juslitiam," misericordes, .muiidicprdes, et. pacificos
exprimiiur. Si enim de puro homine recte dic.i po- esse do.cebal. ilisque singujis mercedem perpeluae
tuit, Sapieniia Jibminis. lucet in vullu ejtis, qiianlo bealitudinis rejjromitlebatjaddidit liliisei niyrrham,
magis in viiliu illitis liominis qui e.sl Dei virlus et cum conlinuo.suhjunxity Eeali qui petsecutiuiiempa-
Deisapienlia bene coiisideranlibus,»et summa virtu- iiurilut propler justiliam, quotiigmipsor.utn est regnrini '
lis.et.saplei_liierefiilgeb.il? Genai, ihquit, illius sicut cmlbrum(Matih. y). lierh iabia iljius,. ui li|ia .reiiite-
dreoim aromalum consilma pignientariis. Quomodo bant, cuni inuna eademque.persona verUmse Deuua,
eniroareolae aromatum decenter aique ordinaie com- yeriinj docebat esse bt homiiiem. Aureus quippe co-
posiice, magnani spectaniibus el odoris et aspectus lor, qui erat inius,_veritati diviniialis, quce erat iii
sui gratiain prajstant, ila apparens in homine media- Chrislo, decenlef aptatur, maxime qiiia trifarius ,'ost,
ior Dei et Iiominum virttituni sive doctrincestisedul- quasi unam a*cnon discreiani ejusdbm sarictceTrini-
cedine prccseiilesiiiustrabat, el fama ad se pertrahe- lalis giofiam ligurat. Candor verp exierior assumplce.
bal ahsentes. Pigmeiilarios auiem, a qiiibus hte sunt liumariiiaiis niundiiiarn eonipetenler et sa.nci.imo-
jire*ol_e'eonsii_e, prophelas et apostolos"intcllige",qui' C,niam designat. Sed et eadem labia niyrrbam distilla-
ejus non solurii serniones, sed et mores sacris indi- baiitprimam; cum se divlnitaie semper impassibilem
dcfe pagiriis concordi profsus relatione ; hi futura in liomine, quem assunipserat, vincula,- verbera,
incarnaiidiiis ej'us arcaha, illi facta narranles. Credo spuia, opprpbrja, moriem essepassurum praedicebat..,
ad speciertigenarum ejus referendum, quod exsulla- Labia ergo iliius.-lilioruni et speeiein imitaniur et
vil in spiritu, parvulorum fidei cohgralulans, quod odprein, cum dicit : Filius Itomihis venturus est in
dolehal siiper duritia cordis irifideliuni. quod resu- gloria Palris.sui cum angelis Suis, ei itincreddef urii-
scilaturus Lazarum gaudebat propter discipulbs ut cuiqtw secundum opus ejits (Rom. ii, 6 ; Mallh. xvi,
cfedercnl, qucd fleiiies sorores"sive amicos ejusln- 27; Apoe.xxu, 12). Distillant iijyrrhain priinam, cuui
iiiens Ilevilet turbavit semelipsum.,,quod imminenle dicit: Primuni tiiitem bpqriel iilum pali, el renrabtiri
passioiie cospit bonlristari et moesius esse, quod a g_.terti.iohehac (Luc: xyn, 2S).
niillum risiii vii supervacuis verJjis tempus indulge- XXIII. Mahits ejus-tofiialileslaurem,elc. Ordinate
bat, quod iion secundutnvisioriemocutorumjudicabul; post labia marius, Id est^ bpera post verha Jaiiilat
neque audilum aurium arguebat, quod sicut oiis tid Ecclesia sui Redehipibfis, qttia qu;b verbis docttit,
occisibnemduclus esi, et quasi agnus coram tpndeiile, virtutibus credenda esse monstfavit. Ilinc esl eiiim
sic lionapeiuil os suum (Isa. mi, 7). Labia aulemil- u quod, docente ill.o in moiile, adrairatcesiint quidem
litis, liliq disullaniititrigrrhtimprimam: lilia, quia cla- turbce super doctrina ejus. Sed ut admiratjonem fidesi
riiaiem coelestis regui promittunt; distillaniia myr- seqtteretur, desceuderis de nionte , leprosum peleii-
rhaih primam, quia per conlemplUm voluptatiim tem solo maiius altactu-mundavit. ilinc eliam est
praeseniiuiriad hanc pervenieiiduni esse pr;ndic;int. quod" admirarttes facta ejiis, ciyes ipsius d.iceljaiit,'
Exinde,iriqiiil, cmpitJ esus prmdicare et dicere, Pbehi- Uridehuic snpiehtia et viritites(Maiili. xni). Sapientia
teniiam agite, appropiiiquabil eniiri regnum cmlorum quippe adlabiia, vifiutes feferuri.uirad hianusVBeiib
(Maith. ivi. fteiii labia iliius, lilia, quia candore-nOs auiem manus illius tornatiles esse perliibet. ut et fa-
saiiciiiaiis- n_iiitescere juhet; distillaiilia myrrliani- cileni ei poiehliam et iiienafrabifero ageiidi seien-
primaiu, quia propter hanc consefvandaiii, quid.juid liaiii inesse designet. Constat eniin qtija tofnatura
adversl oecurrerit, -forliier nos- susiinere. prsccipit. ca-tcris est promplior aiqiieViiiehanaijilior artibus!
1187 .'IJEO/E VENERARILISOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENLINA." IW'-
Nam qiiivm ascia, vel scalpeHo.-ve.l.biperine, yel A corem '.castilalis ,: qua a. cprrup.iione peccnti carnifi
ffialleo cperatur, et laboriosius mnito operaliir, et -imniunis in carne permansit, indicat..Sapphiri,su;
Crebra lapposilione.nbfmceac solerli circumspeciioiie blimiiatcih .virit!tii.ni;co3lestiiim,:quibus.Incarne ful:
oeuloruni ,'iie turium facial, inriigetVAi qniiri eif- gebat; exprimimi. Venlef,:mq\\\i, eburtieus_.ejus_,
cino lornai, non exstririseca egel regula: sed inselpso distinclus sappliiris. Ae si apefle dical, Fragiljtas
quo utilur ferrameriio difectionem sui eonservare quidem in illo -'suhslaiili;jj mortalis. vera erit, sed
vaiet operis.: Manus ergo Domiiii tofiiaiiles ;sunt,: haee lasciyiajmortalilaiis fimdiius expers, diyinbnihv
qhia in promplu habel facere quccvult, qma dicil ei polius operum. splendida clarescet insighibus. Et
finnt. Deiiiquedixii: Toile grabatuhifuutn. ei ambuia. pulcfire ventrerii ejus tbtum quideni eljurneiim,;iibii
Nec moia,3urgens;suslulit grabatum situiiieitihibuld- auiem .lotiim sap.pliirisvesiituro, sed.di^tinctum csse
btit':-,qui duos; de"qiiailraginta aiinos paralyiicus ja- sapphiris dixit, ita ut par.iim ebiir, partim appareant
cuefat (Joan. v. 8, 9). Tornaiilcs sunlsmanus illius,- sapphiri. Eburnetis. quippe venier erat ejns, quia
quia inse omiibm j'ustilice'fegulam tciief.vNon-auiem fragilitas qnam in.duer.aip.eccaio proiii.carcijafviitaut
utnostra pauperias, necessehahelin sacjisdisccrc lit- nou anjpjius in ea qiiamin osse mortui eleplianlis
«teris,ne opussuum a verodevict; Deniquedictunie,-1de viiiosi ardoris-posset iriveniri. Distinctus eral sap-
eo, Vnde hic tilleras scil, cumnon "didic'erit{Joan.~vn,15phiris, qnia inler passlones assumptae liumanilaiis
15) ? Inde autem sciebalquia ip?e e.r.al,liubrls ei lege prpin(iyehat.crebra indicia perpetuoe divinitaiis : ad
anliquior; imoipsius legislaloris jtulex. Tornali_les, fragilitatem iiairiqiie humaniialis pcrlinet' ipsinin,
iiiquil, atirc_cplenmhgacinthis. In atifo namqjie, quod qiiod parvulus nalus est nohis, ad poleiitiamdiviui-
mefallis omnibiis supereniinel, divinitaiis.excellen- la.iis, quod deuVirgine"hatiis est, eadcmijuc naiiviias
tiaih sjgnificari crebra exposilioriepatuif. Mariiisergo aiigelicis est pfacdicaia vocibus ei ce.lebf.ita mysle-
eijusaureae, quod virlules quas in Iiomine gessii, di- riis ; iiil poieniiani clivinilatis,'qiiod iirdicio slellce
viriitiis cssepairaias lierriofidelis igriorat. Quse recte monstratur, adofandus a niagis, ad fragililaiein iiu-
eiiam pienceliyacinlhls esse referunlur, quia nimi- maniiatis^ quod ii>idiis peniili regis patria fugaiur ;
ruiiTad spem nos eteleslium alque amorem exeilant. ad fragiliiaiem huiiiaiiiiaiis, quod duci ei leiitari a
ijyacintljns qiiippe gemma est aerci coloris. Iri "ma- diabolo poluit, &d poleiiiiam diviniiatis, quod, iiio
iiibiis ilbriiaiilibus haliel Dominus hyacinihos, ui viclo ac repuiso, minisleriis hpnoraiur angelicis; ad
yuleiicet vasa electionis, quse praeparat in glbriam, fragijitalemliumanitalis, quod aquam a Samariiaha
liujusmodi geirimis adornet, Iioc esl cofda electorum muliere postulai, ad poleniiam diviniiaiis, qubd ei
suoTum superncc glbricc desiderib e.t exspectatione n dem foniem aquce vivccse dafe posse testatur; ad
u
Jaetifieet. Quod si.in hyaciniliis pigmenla hiijus no- fragiliiatero liumanUaiis,quod faiigatur ex itinere,
riijnis designaia accipiinus,;neque lioc a congruave- ad poleuliam divinilatis, quod se-sequeniibus re-
rifalis significaiiohe ajjhorrei: est ehirii iiyacintlius - quiem poilicelur aeiernain; ad fi-agijiiatein liuiuani-
piginentiiin cbloris pttrptirei atque odoris. jociindi. iaiis, quodiii navi (lortnit,. ad potentiani diviriitatis,
TJnde poeia, pretiosa qnacqtie in exemjtluriiamoiis quia exciialus ventis et mari iniperal ;iad fragiliialem
cbngefcns, addit: liumanitalis, quod crucIfixu-5est el riioftiius, ad po-
Munerasunt lauri, et suaveruberishjacinlhus. tenliam divini.alis, quod.ejns mortem elementa cuiii
Ei manus Doroinipurpureis erarit floribus plence,quia lerrestfibus eiiarri. tfemuere cbelesiia; ad ffagiliia-
moriturus pro.viia nosira,' has "m clavbrum (ixione teih humanitalis, quod condiius arohiaiibtis, ac se-
crupris proprli ruhofb: perfudii. Sedgeninias pofius .pulius.est,,ad ppleiiliaiii diviniiaiji, qiiod suirexit
lioc iii loco nomine hyacimiiorum qnain Jloies esse et asfeiulil in coslos; ad fragiliiaiein pertinet huma-
ihleliigendos -doeelalia. translaiio, quaedicil: Manus hitnlis, quod Isaias ail.: Non esl species ei, nequede-
itlius tornaliliaattrcq piena lltarsis : lliarsis lianique cor, etvidimus.eutn despecium(Isai. LIII,3). Etpaulo
:ip"ud Hebrat>'osnoiiieu Iapidis est qul- apud no.s posl: El quasi abscondilus vultus ejus, ei despectus,
chalceiionius vocatur. V n undenec repulavimus eum (Ibid.); ad potentiam di?
Vehtetejus ebutneus, eic. Yenler fragilissinium in vinilalis, qupd ail Joannes.: Vidimus {jloriam ejus^
membiis nostris iocuin tehel, qtiia nimirum et ossi- gloriam qttasi unigenili a Patre, ptenum gralim et ve-
Ims quibus muniatur carel, el ilia, quoruui onine riiniis (Joan. i). Dislinclus esl ergo sappliirus veiiier
vuliius periculosum esl, suo recepiacuib compleeii- Clirlsti eburneus, quia immacuiata el incoiitamina-
uir. Ebdr aulem osest elepliaiilis, quod niniirecasii- biiis cjus iucafnaiio , freguenlibus refulsil miraculis
lalis animal ei frigidi saiiguinis esse fei iinll Unde el diy.in.iicelsitudinis, Nolandum enim qnod de sapphl-
mprsejus a dracone crebri sappeiimr insidiis, ut poie riiio colore Scriptura ait, quia lalis sit speciei,-quale
qui ardentia sua viscera potatu'ejus sanguine refri- cpeluih,cmn serenurn sit.Nouiine aulem cosliscreni
ge.rare desideret. Sappbirus autem lapls, cuj'uscolo-- subliniiias divince majestaiis. non incoiigiii.efigurar
• ils sil, testatur hisloria saera, qucedicil.: .Elviderurit iqr. fsalinisla attesiante, qui iiicariiationeitiej'usdem
Deum Israel sub pedibus ejus, quasi epus lapidis sap- Redemplpris iiostri -descrjbens ,ait: A suinino ecelo
pltiri, el quasi cmltimcum serenum sit. (Exed. «xiv, egressioejus, el occttrsusejus usque ad siuntiiuni ejui
de
itj)'. Venief ergo dilectij fragililaiem iiumanitaiis (Psal. xvm). Hocesl eriim quod ipse discipulis se
ejus, qna nobis conformis erat, Iiisinuat.-Ebur.de- ait: Ei cr.edidisiis-qnia a Deo exivi;. exivia. Palre, e]
J1G9 . _ .IN CAOTICA CANJIGORUM-AJLLEGORIGA EXP0SIT1O.. — Lil3..V.'- ; '.Iia-
mti in.riiunaumyUerumrelinqiio-mundum, eivado dd A_: _§ SpecUs ejus itt Libani, eic-Quid, iuqiiit,:. ahipliusv
xvj; 28), Sed et ipsa-sponsa iii.yeiilre - singula menibrai-ejus descrihere labbreiri? tufttm in,:
4>.a(rian.(/d.fl_?.
dilecti sui ebtirneo, sappliiri specjenv, vidil,. cuni Vbfevicompfeheiidaj.ii. Quomodo Libanus inons Plioe-
prinii sui • pasloris voce dixit :T_i es Ghrislus, FAlitis,; riieisfaniostis est altiiudine aique aniplitucline insi-
Dei vivi(Matlli. ix.i, 16), qnia Jiimimiii ip Filip ho- giijs, ita Doriiiriusiiosteroiiiiiiljus, qiii.de teira prti
iiiinissancio, Iniioceiite, impollulo, segregaio a pec- sunt^jure gfatice shljliiiiiorisiantecellil. Sicul idem -
.eatis, piiram divinitatis pJenitudinem eoguoyit.v_-:. .rrioris, nobiliuro est,fejax.ai'boruin, ita ille.-:omiiesV
. Criira iliius calumnm'.marmorem, ete, Grururii Db- sahctos siio prccsidio,iie ad inia defluaiU, extoliit;
riiini vbeabiilo"itinera ii.carsiationis ejus:, quibus ad atqueiii seradicatos, he a, veniisVleiilatioiuijii coft--*
jiostram vcnire salutero dignafus esty insiiniaiflur, cuti valeant, consefval. Ut cedroruiri. .pulchriiudinl,
Quaehene coluiiiiiis mafmoreis conferumujvquia ,et vfofiiiudini', sublimiiati, atq.ue odori oiiine silvaruiii
i fortia-sunl et recfa. Quid enhh"marmofe 'fprtius•?.- decuscedit,.sic: dilecliisjiieus, speciosus formq.prmfi:
quid est columna directius? Abnon firmitatem niaf- liis ltomi.num;diffusaesl graliaiii labiis ejui, propteiea
nioris iri crtiribiis ejtis conspekit Psiilmisia';cumait:; : benedixil.eiD.eus_in"mlerniim<(Psal.xLiv, 5),: et.:ca.v
:Et ipseHariquamsponsus prcceieiis deilitilamojsup:;; lefa quaede illo sequeus pSalniiismpdiim et conso;r-
:exsuliavii utgigtis adcmreadqm vtamji-ct caetera (Ps.:.;" liuinVejus niultitm. tr.inscendeutja,describit.- Et- iib- V
ixxxviii). -Aimoiiel reciiludihem vidit eoluiiiiiarum, tariiluriiquod jdein dilectus et Libano.vqui ligna in-
cumvrufsus.idem tihii: Jusius Dpminus iti.pinmbus .sigriia gigiiit, et cedib, quani 'inter aliaiignaLibanus
viis su's (Psal. CXLIV, 17)?. Ilinc est eniiii, qiiodillo ipse gigiiit, assiinilatur, qiuasi unus idemque IJgba*,
ih cruce posilo, -iiequaquam.ejus crura,vtametsi pef'-_ gignat; ac 'portei/ei..iiiter ligna gignatiir, aiqiiea se-
.niitienie praeside, frangi, sicut nec scindi vestimerita ipso portelur. Doiniiius eienim riostef Jesus Clirlstus,
poliieriJht. Mansit quippe tuuica iiilenierata , nt Ec-.i cum ornnes electos ab iiiilio muudi, usque ad firiem
vc!esi;E,:quaeest veslis Ipsius-eleeia; hori habens liia- suce gratia divihitatis.-ad vjiam g>g*nat,huiriat, ferati
, culara.aut fugam, nunquaniyiolanda unilas sighare- sese quoqheinier.boiiiines, .quaiido voluit, horiiihein
Jur.;Mansere erura iutacla, ul mysierium advenths fecit, ei ipsuni hominein gfatia suiSpiiitus, taineisi
cjus in carne , saerosanelum: et inviolabile, oiniii Ipiige altius eaeieris, implevit; slquidera.de.illis 'di-
vinalleo pravi dogniatisperduret.' Pjlaltis panique os ClumCst-: Unicuiqueaulem nosirumdata est gratiaSe-
.nialleaioiis.inlerpreiatur. Sed nialjeus, Jicel impius cunduhi mensuram;doriaiionis;Chrisli (Epli. Jv); de-
-ore hcereticbferire disponal, sfant coiuiiitieehiafhib- -ipso auteni : Nqnenim adiiieiisuramdttt Deus Spiri"-
re_e;,qui ictum.ferieiitisfirihissime repeliahi. Iijsana . ium.Paler enim.diligivFilium^el oniiiia dediiiiirhc_-~
licct doetrina' insarium_:qul.d deVDoioinbriieat ,-stai_'-- nuejus (Joau: iii). Elecius. esl ergo Dbnlinus, ut ce-
evangelica veril.as. qiiae vincat. Devquibijseolumriis • dfi species, quia nemus. oirine sarictee;Ecclesice,vih•?
apte subinfertur; Qumfuiulalaisutilsuperbases.auicas..-:.: quaiinalus.cst, hnica.ac singulari;dlgiiitale trahsceii-
Bases quippe aufea_, ipsa suht ootisilia diyina..pro- dit. Species ejus ui Libani, qui inler, lignavexjmia ,
:.Visionis,quihus oeiernaliler ante,sa_bula:dispb|Iium iPfofeft e_lcedrujij, quia iiiicf elcctos sjibs^Vse^etiaii».-
est. opine qupd tcmporaliter in sascjilocreareiur, in Ipsum, qualeJh voluilvhoiJJinehl,.iquasi..ligriuii] yiitas
quihus et jpsa-Salvaloris noslri.iijcarnali.o, et rioslra inmedio paradisi creavil, vciuti si. quis pingehdi V
in illo salus praedestinala est, teste Aposlblo quj ait: ariifexSe quoque inter alios. suo .ordiijecoloiibus',
.Sicut etegit.nosin ipso anie mundi consiitiitidiient,uti qhibus cbnvenerif, depinga*t:,hutihislioricus;'qljiIibet v
essemussitncti el immaculali in cenipeciu ejus in cha-- de niultis mttlta referens : verbi gratia,- IegiferMoy-
.tilale (Eph,\)-et apostolas .Petrus; tedemplps .essei,. ses aul evangelistHJoannes de se quoque suo. iOco,
aos. dicit pretioso sanguine,:quasi Agi.ixitiimaculaii.et:. :<] <jucesiht nienioriaedigiia, describat. Ita eiiiin.- tnpiis
inconlqminati Jesu Gliristij.et prmcogiiili.qiiidem.ante ! candoris (quod Libani iiomen sonat), id^est, Redem-
_inundi cpiislilutipnem.,-niqnifeslati';:autem npvissimis':' ptor nosteriiiter iiinuinera Iigna fructifeira, .qyae tio-
iempotibus(I Peir. n). Fundatm sunt etgo super bases tj inen Doniinilaudalura pioferebat, protulit eiiain ce-
ejvs auieas cclumnmmarmarem, qnibus cima Domini' drum, cxcellentiiis nimirum lignuro ccelens, id est,
compafantur, quia cuncia Salvatoiis uostri vestigia, semeiipsui'.),qui non soluui laudarci rioinen Doniini,
quibus vel ad terras de ccelo venire, \et in lerris> sed et ipse benedictus veniiel in noinine Doroini.
conversari, vel post teiras ad inferos descendeie, Guliur illius suavissimum, elc. Si in labiis Doniin;,
vel post inleros de sepulct o resurgei e atque ad coalos> snpra ubi dicium est: Labia illius, lilia lucidissiina,
redire voluil, finna sunt ul marmora, recia sunl ut oris illius verba accipimus, quid in gutturc ejus sua-
coelumpotenlia, ulcolumnae ad regulam sunl divinae \issiino, nisi inlerdum eofumdem verborum saparem
piaeceptioiiis ordinaia , ul fundata super hases au- inlelligere debcinus? Multi cnim lcgentes vel audien-
icas. De qu.bus videlicet basibus ipse ait, quii eqo1 tcs possunl verba Domini diccre, possunt faciUinie
ex, mcipsonon sum locutus , scd qui nJsit-me Patei, fidei injsteria perscrulari; sed pauci adinoduin iu-
ipse milti mandatum dedit, quid dicam , quid loquur veiiiunlur qui ha^c, quam dulciler sapiant, veraciter
(Joan. iii, 49), et si \is scire quare sint auiea; ba- jii cordis palaio senliant. Unde in eximia sanciorum
sos, atidi seqiicntia : E' scio , f,uia mmdalnm citts, laudc dictuni c-l: Memcriam abundanlitv suavttaiis
vitp wlztiia es! (Ibid ). tute ei uctubunl,cljuslilia tua exsidiaiunl (Ptal. cxri\
[171 BED/E"VEN.E;iUBILISOPERUM PARS,11. — EXEGETICA .GENUIM. ., ...,-1173
i.7;)_.'Ebriimnamqiie est.de, Dei exsullare justitia,-qui, A duodenriem•iiitervseiiiores ac magislroscoelesti sa-
. abundariljam suavitatis ej'us oohsuerunt arnoreinter- pientia niirandum cefnehant;; desiderabilis discipu-
rio guslafe, et liujns nieinoriain proxim.is-quoque Iis, cum vocantem -eura citissime, reiictis quaeiiabe^
praidieandberjictare;; namqiii suayiiaiem ejus needuin banl omiiibus, seqiiebanlur ; desiderabiiis eisdem,
libare didicil, iiecesse est de jusliiia jiidiciorum ejus dtim dicebant, Potriirie,ad quem ibimus? tu vetba vi-
liiagis quam exsultent, rneiuat.Denique Pelrus- me- immletnm hdbes (loan.vm, 68); desidefabilis bmni
juoriam iiobis abundantissime suaviiatis Domini, •populo et publicanis, qui audientes Yerbumillius
quambene gustayerat, eructatts ait : Rtilionabile el justifieaverunt Deum ;- desiderabilis in niOritePetro,
sinedolo lac concupiscile,ul in eo crescatisinsalutem; ctim dicit : Dqmine, bonum est nqs hic esse (Matth.
Vsitameii guslqtisquqm dulcis estPominu.s (1 Pelr. n). xvji, &); deslderabilis-in crucelafronijCumprecare-
Item.quia per gultur ad labiailatus viiaiis, ut loqui tuf, Dqmine, memenlp mei, dum veiierisin regnutn
valeat, perduciiur_ sicui in Iabiis Domini ea qttae tuutn (Luc.Yxiii,.-42), Nec taniuhi: desiderabilis est
rdicehat v.erba : sic in guiture ipotast apilssimeipsa eis qui eum Jn carne videmes, dilexenint,; verum'
interna ac occulta dispositio pietalis ejus ac-henigrii- eliaii! illis de quibui. ipse discipulis : Mulii, inquit,
talis,.qua facturo est, ut foras nohis loquereluf, in- propl.elmel jusii cupierunl videre quce-videlis_et rion
lelligi.AiJqiiippePatilus : Apparuiigratia Dei Saliia- " viderunt; et audire qum audiiis,. et nqn audietmt
toris;noSiri emnibiisliominibus,erudiens nos; ut qbne. (Maf//t...xin,I7).Etnobis,qui postascensioiiemejusad
ganles.impielatem el smcularia desidena, sobrie el coelos, nati in-mundo commune cum prioribus"saii-
jusle el pie vivamiisin hocjaciUo, exspeclantes bea- ctis proroissum ipsiiis Jiabeurus, dicenlis : Si dfiiero,
lam. sp.em,et.ttdvenlumglorim magtiiDei (Til. n, 15). elprmparaverovpbis locuin, iteruin venio, et dccipidm
Cum aulem dedit nobis.spemadvenitis glorice fiiagni vos -ad meipsum; ut ubisitii ego, et vos sitis (JetiiL
Dei, jam labia*erunl ej'us-ut lilia ; cum eriidivit nos," XIV,5")'.-- .-'•":.--...
abneganles impieiatem ets_ecularia desideria, sobrie, Tdlis esl "dilectusmeus, etc. Quanto .devotius Ec
et justeet pic vivainus, eadem ejus labia distillanlia clesia sive anima.qu-eque.saheta diligit Deum, tarito
iriyrrhani primain. At ceterna illa gralia, quce in familiarius hahei amicum Deum; nam quiadhucpraj
hanc nobis promissionem yel eruditionem, quando infirhiitate menlis, sive conscieniia peceali, timore
voluit, apparuit, ipsa est guilur illius merito nobis servili divina inandata custodit, lalis eiirii necesse
suavissimum, utpotequlnil absqueea dulcedinis lia- est magisDoiiiihi quaro patrisvel ahiiciiOep vocet^
bere queariius. Denique di!e_ctus ipse, quid gulturis -quia necduffl ad •apostolicamillam.perfeciioiiem rat-
sui suavitas non solum in voce loquelati, sed et in ,_ lingere poluit, qua audire mereatuf.: V-osantemdicci
jpso flalu valeat, osiendit, cum post resurrectionem qmicos, quia omnia qumcunque audivi a Patre ineo_,
*
.apparens discipulis, primis -videlicet sponsce suaj nota feci vobis_(Joan.xy, 13). Sed et Abraliatn nie-
membris inflavif, et dixit eis : Accipite Spiritumsan-. . rito prcecipusefidei et dilectioiiis, amicus Dei appel-
iluin( Jean.iLX, 22), Et lotusj,inquit, desiderdbilis. . latus est; et Dominus loquiiur ad Moysen, quqmodo
Totus Chrislus; Deus est et lipmo, id est, verbum, . loqui solet homoad amictiin.suuin(Exo~d.xxxiu, II-).
anima, et earo; et lotus est desiderabilis, quia non Audita aulem qualitalCdilecti, de qua reqiiisieraiit
sblum de inconimulabili maj'estate perpetucejlivini- filia.' Jerusaleiiij: addunt aliani qucestionem, sub-
tatis, verum eliam de elarifieata substaiiiia assum-.. dendo :' >.
ptEeliumaniiatis accipiendhm est quod ait aposlolus Quq abiit dilectas tuus, etc? Pro deeore. eriini car-
Petfus : Inquem desideranlangeli prospicere{ I Pelr. . niiiiis, variaiiluf personae colloqiienlium; Gaelefum
l,: 12). Aroplius aliquid dicam, lotus eraf desiderabi- .canidcm Gbristi Ecclesiam qfiaesppiiscevbcabulo ex-,
lis, eliam ante clafificalionem bumanitatis; lotus primiiur, designantfiliae Jerusalem,-qu_e idcirco fi-
erat desiderabilis abipso mox iniiio conceptionis, liarum Jerusaleui, sive SiOn nomine censetur; quia
nsquead triumplium passionis : desiderabilis geni- ex iimjiis consiat animabus, quce de coelesti illa c.i-
-irici, cuin ait: Ecceancilla Domini, ftal: milti secun-,.U vitate, quoe est niater omriium noslrum, originem
dimt verbiimlu_.in{ Lttc. J,58)'; desiderabilis beato diiclt, Ob id Vefp sponsa, VelsorOr, vel ariiica; vel
veiilii, q«i portayil; deslderabiiis uberibus, quce liujusmOdi yocaliir. ut unabssOj nec divisa, quam-
eum laciaverunt; desiderabilis angelis, quUiyihilum, ViSlonge lateque diffusa.pef ofbem, signetur. Et Va-
niox nato dicebant;- desiderabilis pasioribus, qhi, fietas eoiifabulahiiumihlef se personarum de spOnsb,
viso eo glbiificabanl et JaudaJjaiii Deuui; desiderar- ipso esl,- ut siipra (iiximus, jocunda illa Fidelium
Mlis magis, qui adqiiaereiidum eum, abOfieiite ve- Ghristi collaiio, qua se alterulfuirt ad ejus cbhcitfint
uienjesyubi iiivenire irierueruhi^oblatis riiuiieribus ahibrem. Aiijufaveral filias Jefusalem spbhsa ut si
adofaverunt »;desiderahilis.Siroebhl seni,(jjii prorols- ihvGiiifent-dileciitmipsius, niintiarent ei qiibd IpSa
sahiisibi^^visioriehinaiivitaiisejus,'ad;,u)liman] usque pjus amoreiahgtterei: quia iiimifiim" coihmuiie est
pfceslblans -etaterh*,ubi aecepit; eUni inVulnas suas, gaudiuniioliiiscatijpliC-eEcclesi-e, utoiriiies electipro
Jjehedixil Deiiih, ihoftemque lcetaliis aspexit; desi,- ejtts statii Dominuiiiprecentur.Qucesierant filiaelertt-
defabiliS;Arinae jproplielissae,quae et i|isa, yisa ejus salem a spOrisaqiialis esset dilectus ipsius, quia nou
-riativilate,dbbitas, conlessioiiisisuce: Jaudeis,Bohiinb nisi in uhitate calliblica fides Christi et djsej- debet
Feddebijtj desidejaWJis bhinibus qul euiii ih Jefnplo etdoceri; auclieiilesqiieformam cjus, quam "bbiiijij
1175 . ilN CAISTICAeiANTlCORUMALLEGORICA EXPOSiTlO, — L!C.':V. . ..417=5^
pelebani, adjicitinieiiaro quo abiefitipserequirere, A quiaqucecunque sineconsOrtiOsariel_eEc.icsiasChri»'-
-jjuia ethoc in iinilate sancta».Ecdesiae disciojjortet, St.uniquaprere conatiir. aiiiijia, iipii hcecjahi inlef (i-
.n qiiaiitini corde poiissimiuii-,el iivqub.genere con- lias Jerusalem, _sed;.inier illas- jure deputahilur de-
vcrsationls Donjiiuis soieat, iiiyeiiiri.vCiipiergo con- quibus iiiater sancii Sarauelis iy:puin tenens-Eccle-
vehienies -ad inviceiiifacinius de :Bbmino piira iri- ._s._ej-.spefiie.iiiseiSyiiagogce1 poiiiifict dicit: Ne:re--:
tentionesermoiietnj el-onijiessumus filiae-Jcnisaleiri, putes ancillairijtuqm -quasiymtttm:de filiabus Belial
:-'.::-::: ...i,:. •
-quolquolad superiia perrecte suspiramus, aiquein (llieg.iMy,
lefris peregrinari ac patriam :'nps haljere iii coelis , v:,eAtUT;.VLv,. -,•-•.' .-•. ;--,--
•veraciler profiiemur; et lamenVquisqub. iioslrttin -: Pilecimnieusdesceiidiiin^
rectecum-s'pbnsa:Cliri'sli se loqui^ et ab. ea respbn- Juinestquidsithoflusdilecii.Ipsbenliii dixitvSpiVus
sumpeteredicilur.cum "hob soljicite" pfcevidet, iie co/ictesuSjisofoViHfia.spoi.sa.II^
ialiudquid loquivel audife a fraife velil, quam.qiiod clesia, hprfus ejus est anima quaeque electa.. El-beiie-
catliolicce pacis regula diclat.- P.ilclierfima autera cum dixisset,Z)j7i.i5.ttsinemvdpscencHiiiiliotiimaididit
-iuulierunr Ecclesia nuhcupaiur, qufa licet jnttlia sit s!jum,id.est, quemlpse.fecit,:ipse excoluit, ipse virtu-
jiulcliriiudo ecclesiarum Ghristi ipef; oriiemv quasi- tuih pigmenlis consevit; ipsefjjhtegraiicesuffi, ne de-
-mttlierum spiriluali flpre feeundarum, quanlo am- "• fieeret, rigavit;:ipseniurb eustpdioesiiaejne ab exte-
vjjiier estpulchriiudo lotiusejusdeiri eallioliCae, quce ris profanaretur, concliisit. Ilicesl de quoipse aii.:
ex omiiibiisiilis, velutniembiis suis, uiia ebmplelur. Simile est regnumcmlorMmgranq sinapis , quodac—
Aljsft eniin, ul iiiulieres hoc loeo,,veliiaerciicoruni, ceplutit hqmp tnmtin liOrimnsuuni, et ctecil, et fa-
-vei.scliismaiieoruiii, ve! gentilium, vel Judceoruhi ctum est ili aiborem.intignam, el.volticres cmii tequie--
aerrantium synagogas aeeipiaiiius ! Non enim pbtest .veruni.in rctmis ejus . ( laic. xni); ..Graiiurotjuippe
spoiua Clirisli il!aru.mpulclierrima iiiulierum dici, sinapis-verbum esl Eyaijgelii liumilelii facie;, fer-
•-qiicenil veras pijIcJiritudinis liabersprdbanlur. 'Sed vens Jn yirtute; quod/accipieitisaPatfe ipseDeuset
r-mulieressunt:EccleSice piilchrce Epljesi,- Smymcfe, -libmo seminavit ih;Ec.Clesiamsuarii , tarilunique.ei
Perganii, Tliyaiiree, Sardis, Pliiladeipiiicevtabdicece, ,.incfemenfi dedit, tit iiisiar arbo.ris exiniicc laiis,s,iiiie
-et iniiumen£ hujiisniodi, loiumVBeb bbnsecfalse per . per orbem. faiiibsifidei ab virtiUuiii profehdefet.,;iii,
orbem, quarum pulclierriina jure dieitttrunaipsa quihuS etiam angelici spifitiis huiijaiiie salvatipni"
, - v congaiidereiii,, ct sjbi auctain requiem_ coeli cives
<jiiaeex omnibus ponslat. -•-.'
Qtioabiit ditectus tuus, efC;?'Abife auteni el decli- i fe-vocaiis ad «upernfl teffigeuis, erederent. Neque-
nare dilectus'dicitur, non -qttodeos quos jaui acqui- :. eiiim frusiraidehi.dijectiis jn liorio coniprehendii
sierat- unqttam Dominus reli.iqual, alqiie: alios -ac-" passurus,|in horlo crticifigi, in liorto sepeliri, in
qtfirere pergal, sedquiadivinee -potentia naturoe ubi- horto victor a niortuis fesurgeie. iloriulanus ynluit
que pfa-sehs -adesse potesi, sie-et ad alios sibi so- - ab"Ca, quse prima gloiiaih f&shrreGtioiiisqjjs yidere?
-ciandos, cum vult,.abit aiildeclipaivttl. nihiiominus meniit Maria, credi, qiiiainiijiso suo iiorlo, videli-
eos quos ad se jam collegefat, incepta gratia cqn- cei Ecclesia, inter aliabivinorum cliarisihatiim,-sat;a,.
servet; juxla hoe.quod Moysi dicit-:'Coiigrega milii cliam-virtuieiii paiicniice iii liac vit;i- cbnteitipliohe-
sepluaginla viros de senibus Israel, qubs-iu^npsiiquOd nioftis, ad lefniinandamliahcivitaiii spe beaiae quie--
:seiiespopuli sttnt ac htagistii, et duces.eosad oslium lis post resolutioiieih bofpofis, desideriuro beafae-
laberiiaculifmderis, ei aufergmde spiriluiuo, imdarri- -iinmoftalitatisin receiilione cofporis plautare cufa- -
qtieeis (Num. xi, 18). Non quia Moysivdaiam semel vit. Ei apfequidehj desceiidisse' iii lioftujn suuin,
gfatiam minuerit, sed quia. ipsius gratise- quam iia- Iion autein ihirasse dicituf:'eSt;eiiiih locus dilecik'
bebat eos participes fecerit, Exeihplp fjammce-lgnis, iii sublinfii, quia tit aliis habiial, ei iiumitia_tespicii
ex qua cuni-caiidelani accehdis, et ipsamluce inflariir (Psal. cxii). fest loeus libfti ih btiunii,in cohvalle'.
Vnias, et ea de qua accenflis, flamiiia intfigfa pefma- iacrymaruin ; sedvqui inilluriiab alfo descendit, ipse':
net. Polest el iia-recie ihtelligi, qu.odabeatdileettts,. U ascehstts In c.orde-ejus dispbsuii, quibus 'iii locuh»-
:decliiieique ad teinpus ab -spohsa,;e;uindesideranti- supernaj felieitaiis pbsset pervciiire.i Uiide -recte-de >
Ijiis-nobisamore illius, usque adiacfyniariim effu- eodem librto, id estjEcclesia, supra dlciiur :*Qum-
:slonern:infl.imniari, fixa etihdecliiiabili ihtentione, eslistaqumascehditpei deseitutri,'sicufviigula fuirii ex-
muiiiis oraiiouis iinjjlefe,-toiani^mehtem a-eoricupi- atomatibus? Mira ergo dispensatio superiice pietatis,
sceiitiis cariialibiisad:eierna,lrarisferfe_non semper qbod descendere Dothihus iri Ecclesiam, el ascende--.
ad votuhi desideraia conceilit. Merifo ergbfequifi- -re ad Doiiiinum Ecclesia periiibetur. Desceridit ennii
mtts ab eis quos scire arbiiraTiiur, :q,tjo.squetali quce- • ad nos gratia diviha desiifsiihv,quce nbs adjulos as-i-.
siudignosarbitfaniur>qup abiefit qflove dbcjiiiaverii - eendere faciat snrsuih. .(Juod mystice signabat itiiv
-DomiHus, cupientes illoriim hobi_iV|i_i-t>sehtiaiii de- ' Exodo, quando Doininusdescendil in hiontem Siiiai^,
nionstrari, qui inajpribfls ^iftuturi»:-ac: pttras mehtis et Moyses;asceodil iasceiidil quippe isie, ut,.pfpfe—
ihdiciis diyiiiam in s<_V esse^-gfattamprodahi,*-quate- cium viftulum capefet"; descetidil ilie, ut donaret. _
nus et ipsi hof um-exemplis atque alloquioinslrucii, Cam jergp dixissel: Dilecfustmus descetidilinhoriuin^
in amorem bilecli hoslfi magis•' hiagisque prolieere suum, addiietiam qualiter.sit idem 'faortusconstitu-
ihereamur.i Et bene iicaat,: Eiqumremuseum tectnn,. tus,.qua fruge feculidus, eum pfotihus'subdit;_A.^
i!7o DLD.'E \L\LUABILIS OPERU.MPAUS II.— LXLCLIiCA GEMI.Xi. U76
ateolaoiwoinwts. Aieola namque aiomalis e.t incns A _ XAI\ Pu'clua es, am ca mea, suavts el tieccta, etc.
hdelium, q>i_edibcipliiia recue (idei edocta, qu.tsi .r- Jeiusalcm dicitm J sto p.tcis, quo noiniiie sjlet iiabi-
(juis esl latcribus lunc liidc c.iroposita, et ul fossono lat.o p.ilnaa caie-us, quam pax suinmi possidet,
holerti re\ersa crebernine, el a supeivacui-» est ex- crebcrrnnc siguari. Pulcltiaes. amtci, spon_i, sua-
puigala grainiiiibi.s, qun iiimiiuin solliciti se con - Wb et decoia sicul Jeiusolent. Ecclesia vel dnh.ia
Bideratione perspitit, et sedula cogilalioue salagit qu eque sa'itla, poriio \idelicet Ecelesije , qu.e inie-
iip quid ln se pi.ifaniiin, ne quid iromuiiduni, ne gi.late 1'iundoeoperai>oii!_.,suavnaie (ln'ii_u lauda-
quid salis saluiuibus ciJiitiaiiuin, coalesus Agncola iioms, dulcedine niumas dileciionib, slatim supeincu
lepenat; digii imque se leJdere couten lil, in qua civitatis liuilaior, su.i\is est et dccoia sicut Jtrusa-
dileclus lpsiu., satn videliect jiislili_e, aiomati\n- lcm iii ciidem quibus loquilur Isaus : SictiJcmlt novi
tiiuim, et propitiu-. sna griiia pl.ntei, et frequeiili el tcita noia, qumego slaie jacw coratn me, dictt Do-
suo subsidio, ne iinquam aiescmi, nuget. Qu i- nnnus, sic stabtl semen vesltum (Isai. LJ_\I). Quce
pulcherrinie siiiim coc.lc.'c (lcideiiuiii, m cipiic etiam esl tcirtbilis ul casliorum actes oidinala, tu.i,
quadi Jgesinu piiini p_.alini,ju\la IlebruiCi"! dtin fi\a intcniioue puiae oiaiioms oninciii a se ineursiiiu
tiiat \enlaiem depioinit, diceus Sttut a eola p.m djemoniaci repellit eveiciius, cuin fiequen'1 pr_sdi-
patala esl ad ititgaltoius aqvaium, sic ptaprt,a'a esl B calionc \cibi coelesus , cuneia errauci dogmatis
,'ittma meaad le, Devs (l'sal. \LI) Destemleiis au- asina cenfringii, ciim coniinuis bonoium opeium
tem iii hoiluni suuiii \el ad aieolam aioinaiis Dc.m- exemplis tliaro pra\os falsnrum hdelium morcs ac
nus, quid ib> gerat, osieuditur, cum subinfeiiui \il.ini ied_.igmt, aidiie ad irc-iniiem\eritatis leduc.l.
I:t pascatut ta Iwilis, clc. Pascitiir a>i.eiiiin hoi- Ternbilis est Ectlesia ui caslruium atits oidinata,
j.s , quia pns sanctoiuui lahoribus deleciau.r, pis- cuin qu.sque fidelis 111et \otitione qua \ocaius est
ulurin liOilis , quia ejus iiiniiiu>nsuut mcmbra illi, peiniancl, ciiin reciores docuiiue salutans , ac per-
^juibus jusiiiice frucius fiunt; et non solum de car- feclajopciaiionis Joiniam subd iislnijuunl, cum con-
nali, scd -eiutm de spitituali dcbcl eleemosjiii ui- lincnlcs ab oiiini se niquiuaiiieiilo canns aospintus
ielligi , qu >d iii j'udicio dicluium se esse priedmi , inundant, peihtientes saiittilicationen; in timoro
Quandtu fccislts uni de lus fralubus meis mimmis, Donuiii, cuu) conjugiti lla fiuuiiiui hoe ir>undo, ut
mtlii jcctsits ( Mutili. x\v ). Colhgit hha , ciun sedula clcdijosjnaiuiu larguione fultiri sibi sccculi
ad pc.lccluni caiulorem roentoruin pcnemciiics protiiiia coinpaiaic non negligunt. IIic cleiiim irina
justos ex hac \i'.a educit, atque ad cce'e_.ui ic-ni peisonai iiin hdelium disianii.i ton&isteie Ecclcsiam
perdunt. Que etiam duos vei&iculos 111sequenti docet propheia, cum ires solum \iros ni lerapoie
iinineiis_c ehanuuis sluniilo plemus evaggciai, ad- " Mndicix coclestis, $oe scihcel et D..mel, el Job as-
dendo sei l hbeiandos. Ll cuin hce suum gi.idum singul.e
Ego dueclo meo , cl dtlcclus metts mtltt, elc. Tgo inlcincMlum tuctodiennl, oidinaiam nimirum ca-
di ectomco gialam past oncm m aicolis Jioiiialiiin,ni strortim atiem moiisu.ini, et ob id lnsupeiabilcin
est, inundis fidehuni coidibus ptaeparo , et tlilectiia cunttis hoslibus Christi spon»am reddunt: na ani-
ineus inihi, qui pascilur miei saucia de-.idi.riancn- in.i quceque peifecta, curo na \iitutibus operam dat,
uum caslarum , lunc suae c;raii_o\icera repcndu , ul nulluin iii eis \Hiis locum relinquat, teinbihs
ul eadeni hdcliuiii suoiuin, quos educa\it, destde- profecto hostibus ul caslroium acies ordinata persi-
na complcat. Compleui aulem ea deceipendo eos stit: nam si lta, \erbi giaih, contineiilue studel, ut
de lioc paiadiso saci_e \oluptatis , alque ad cce'e- viriulcin liunuliuiis non teneat, aut si sic elcemo-
e>liumuiaiisiouum secretaria congiegando, ubi ante synarum opera exeiccl, ut a superfiuaalocuiionis
coiispectum gloi ue lpsius aeierna carins et spintus culpa lingiiani non ielrenel, aut ita oratiombus cre-
niimoilaliUle, quasi gemina sjjecic lihorum , ld est, biis insislit, ut affectum dilectionis proxirtns lmpen-
auiosa panler et caudente refulgeaiit, el \elut, sua- deie dissnnulet, labs niiiiinin-an.ina ininus esl ler-
Mssunuin de se odorem , fainam vutulum suaruin --r. nljihs hostibus, quia \iitutum suaiuni caslra niinus
iiiiiiiaicesciUlein per omnes paiiije peitinus atcolas" [lerfecte oidina\it, quce ex paile fideiu (iimitoi dis-
spaigant. Haclenus _>ji-Ci_u Ettlesus \o\*est, qu_c- posuif, sed ex. pai te reliquii inerti i. Veru u quia iin.)
rcniis ac laudanti» Douiiiiuiu suum , ct viiliuin cjus eaiiidcrr.qtie Lcclesia Cl:r>sn paniin j mi cum suo
\idere dcsideianiia , \eruni quia ipse suis aniitori- rtge gaudet ni tcelo, pirtun adhue pio i!lo nnliiai 111
J.us nuiiqitam abesse polesl, sed ubi duo vel ties uiundo, polesl boc quod ?it : Pultlua es, amica mea,
congreg.ni iueiint 111noniine ejus.jbi esl ipse 111 sua .s el decoia sicut JciusaUm, de illa ejusp.rtein-
tnedio eojum, nno et si unus e suis mttr leones 111- telli-ri , qu* (oufetlo suo certainiue, et cui^ucon-
clusus, si iupiofundo niaris detenins , sis\eiilie snniiiiato. coronai.i justitia'i iin peitepit. Quod vero
teti septus , a caeteris segregatur niorlalibus , ibi subdidit, leiulilis vt costioium actes oidtnala, de eis
est cura lllo , sequiuir \ox ejus qu_e qusasitonbus conveineutci atcpi qui, adlu.c corptie reieim , in-
suis de se serniotinaiiiiljus sese seiupei affuisse , et s>oi.i!iticircum seadveisano in 1loJum feinnsiu
qtite loquehaiiiur se audisse detlai.il, dcvolionein- gicntis foru fule icsistuiit. liem pultlira est Lcclesi.i
que erga se illoium digua laudaiione leniuneral, suavis ct dccoia situl Jerusalem , in Jiis quce spin-
diceps lualitcr ac Deodgne ipsa iniusnpeialiu. Tenibilis
'
rVlfi-. V ;;iN.CANTIGA CANTlCOpMvALLEGORlCAEXMSlTIO.-^LIB, YV _il78"-
tiohe te_hp6ruro?nc)i]quicrat in via praehiium, qiiod
' est u.t castrbriiih acies ordinaXa, quia spiriiuale l%
_s«ura itiiperiuiii tolb- orbe idiklare, repugnaiitibus eiireservatur iin patria ^vSedmeniinerit jnteriih qupd
eiiam saeculi pblestatibus coniendH. Et qriidem Ro-" ^ier fidehi ambulare' debeal; ut.pervenire possitad
manorum quondairi, siye Greecorum, vef aUarum - speciein*:quae videlicettempprapulcherrimedisliiii .
genlium imperiuin , iil„casirbruro erat.acies brdina- ._•gueire ,., ait *evarigeilsta Jpaijnes : Cltatissimi;' nunc
ta.m , quia magna nirtiiruhi iriunduin viriute preihe- fiiii Peisumus,~ei noridum apparuilquid erimus; sci-
: JJai: sed suaye ac decoruni sieul Jerusalemjion. erat, mus eriini, quia cum apparuerit, similes ei efimris ; vi-
:qiiia vitae pacis gaudia sperare vel imitari liesciebat. dcbinius enim, eum siculi est (I Joati. m). iYerum ne
" vcro Eeclesia el
At pulclira-est el sriayis et decora graviter fbfte ferret Ecclesia qjuodnecdum plena' co-
sicui Jerusalem, quia ccelesleiiijnjerrisagereviiarii igitaijpnevshi .Cpndiioris frui posset, eiiumerai illi
consuevit; et lerribilis ut casirorum/aeies ordiualav vniultifaria spifiius pignofa ijuce eidero pfcerogaverit,
quia barljaros etiani diyersarum nationuhi aninios ul palietitius fcral dilationem unius sumnii ac singu-
-ac roores ad stiuin fitum frahere satagit. Quaeiiaroeii, laris bOhiy quod necdurii perbepit, sed.in lempore.
qiiia necdum facieiii sui dilecli quain.ma.iime qu_e- est .•eterncejetfibutioiiisiperceptura.vSequituriehim :
.:.;.rii, cernere niereiur, sUbsequetitef.audit : : : i: i ;.; -Capilti sicut grecc.ca__Jra'r«()i,i efc. Quiyersiculi si--
.'Averie Oculostuos a me, elc, Ac si aperie-dicstur, " ijiul e.fseqUehteSsupra ppsitlprocaptu hbstropie-
''"."O.culos quidem' libi coluinbinos dedi, •quibusiiScriV •nissimeexppsitisiiht; sed; noh pigeati nos exponen-
, pluraruni arcana cognosceres, quibus virluleSa yi- -do Itefare quaj ajictorem sacri cariniiiisnon piguit-
liisseeerneres.vquibus iseuiita's'jusii.iiae>;:-.:pcr: quas 5j5Crjbendp Jepeiere;;..utvyel"prius;:dieia;in'mehibriatn.
adhue veivires, djgiiosceresVSed.eave neipsos jjd ine .-revoeei_ius*,vyel;,opiuiJante diviha-gratiaVinpyialiTi:
oculoscliam ad-ine videnduin intendere. qtisefas. i-quid utiiiteragaiiius. Qupd aulem.siveiiaec sive alia
. Non.enimvidebit hqtno facieiiimeam, eivivel (Exbd, inijuiiiera iw.Sc.iipturisyqiias jain'-'fiiere;dicta-,".repe-
, xxxUi). Erit eiiiiii tempus, euiiivhiculis absojuja •tunlu.r, firiiiiiaiis ihdiciinn esl ,i qupd sermp Dei est,
carneis .nd.iiie pervenies , cf tunc implebitur quod *et veracitef impleaiur , ut expoijens soniniuth regis
: promisj, quia qui diiigiime.: diligetm a Patremeo, -JbsepSijiatriarclia tesiaiur. In capillis •ergo;spohscb
: et: egO diligam eum ,- el maiiifeslabe ei meipsum :• ihultifafia.cogiialioriuiii subliiiiiias ; in.deistibusaii^
(Joan.xiy). At npnc durij iu corpore coiisiituta pe- ieni; firhiissiiiia serrhoiiuiiiejiis stabilitas ih.limatuf,
- regriharis a pereniii_buS;bonis ,--averte bculos tiice '-qiiiaiji iri loqiiendo,iabiis ac l.rigucebobperaiiiiif, el
iriemis a conlemplaiioiie divinae majestalis ef.esiseh- illi,-de cerebro ihseiisibiliiier ofiuhliir.-', nec prcetisi
• iiae,*quia ipsi me avolare- fecerunl, jd bst,' ipsl.tui. dolehti Qois.eiiiihsapiens doleaf, et noifmagisgau-
; sensus spiriiuales, quibus me perfecte' cbgub.cere"'vr.deat, Cu.rhbisuperflua -cQgi.iaiibuiimievitas.beniitur?
- desiderasti ,*quamvis 'Diultuni, se exiollaiit, -noniii •JJiide iiiinagno hiysierio"i dentes legislaioris , cum
vhac viia nie ad perfectum comjjfehendere sufJiciuiif, . -esset plehtts diefufh, iinnioti-.Iegiihtur , cl. in caput
'•sed ad-iipe Eoliimmodo pervenire queunt, iit ani- iSaniuelis, quia p.efpetuus i)o'miiib'Nazareiis , id esf,
• jQiadveflantdivinaeg!ori_tiii:natiir_e:taiil_eesse subli- -'saiieiusi;fuii',v--h;()Vacula-:riOif"•aseeiidit.vFighrialjfitur
milatiSi quae uequaquam videri pbssit, n.si ab his ':eiijhi,,:qiiod;iola";ti)it.m"airt utius'apex noripimleriret a
• lan.ttni (Mailh. x); el qiiod iij iiiente
qhi a vitayisibili fundiluS ablati, alqueVad jlegei: doiiec^oriiiiiqffin.ti
V irivisib.lehi fueriht intfoducli. Avertefe brgo jube- ^propiietica hit districiio,;pdefii!reiiti-e
* ,: quod resecare
imttr iri praeseiili ab agnosceiida Dei substaritia otii- ..debenet,i fluxae cogiiaiioiiis invenifet. BeneVau.eih
los nostrce inquisilibriis,'qttia ipsii eum ;ayo!are fece- 'iidelri. capilIIvSpphScc;;g:fegi assiniilahiur ;.caprarum*:
'•ranfibVnbbis, hoh quod ille quceslfus lbhgiUsVr.ece--''pfcccepit' eiiimfexutaiiinia :qiiaicuj]ijue peecayefit
'
dat, qui prbmiltit, diceus, Quririte ,'et inyeiiieiis 'per igii6raniiaiii,_ubi reatum suuiri cognoverii; bffo-
- _ (Luc. xi); sed qiiod hos illo"reyeiaiite' dlscairiiis*, rat:Deoihosiiam -capram ihiihaculaiain."Et rcapiili
'quia- quo altius purb^.cOrde quceritur-, 'eo 'cerlitis :n'bsI_iii"coiiferuriiurgfegivcaprifTum-,'dum cbgitasio-
'quani sit iucoropreheiisihilis",]coiijprclieiid.iiur; Cui T>:hiirolnosliariiin erraius poeriiteiifJoin ohiationeih,
.._-siiiiilfevestillud PsalmiSlce, Accedii, haiiiri ad car at- . ;Dbih'jiio cpihpuiictibiiisvlacryraas depriicaiiphesqiib
iiim, et exaltabilur"Peus (Psdi. r.xiii),;'"-Ta"hqi_iaih si bfferjhjus- Pbtesfautein grex baprafuro prb "eopbsi-
v-SliiBvefbis dicerettir i"Aitollit humaria fragiliias iri- "lus noii jncoiivehienler iiiielligi, fjubdliiafduis ru-.
lenios sui cordis oeulos advideudum beuiii, et ipsi piutii sive afbustOriim-qifcererevicttmi soleat: cogi-
"eum avolare. faciunt, quia eadem*iiiqiiisitione exer- taiibnes nairiqub eleCiofuui, duiifiad coeleslia «eihper
; cilati alque illuslratiseiisuS ejus exeelleniitifehi esse "nhuntiif, inalip ijiniiruiii, et iioiiin voluptsttibusi.nj-
--divinitaiis emineiitiam quam ealenus potefaiil cbgi- -fimis pasci.gaudeni ;;de"quibuscajjfis*hehe Suhiiifer-
tare, :cognosclirlt,, et verissitnedictum iiralio psal- -.lur,, Qu&dpparueriitil deGalaad :*Galaad naiiiqije
•lnbi.quiatiiBgm.ttdtiiisej«s:iio"nesr^«ts(Psd/, oitiv), dicilur-actjnJMs'tesiiiiwiiii. Ellioc vocabulo recte ju-
Hac aulem responsione salisfacere-veltiil sahcicc*Ec-. stpifuihaiiirrius appelialur Vcu.ri-r.en.iiiiiiass'e se:con-
rclbslcedesidefio Doininus, qup eum sqliicita qucefe- Scupisceiiiiis lefrbiiisVcerfis Viflutuni pfbbat iiidiciis 5
bat palam, ethon ih cenigiiiaie :_quemaiiiabat, Vi- . :slqiiifJenvnibns.Galaad hi-Je nbmeii accepit. quia
bere* cohcupiscehs, iit siip.efibfa.cafniiriis hujtjsco- -Jac(_bel Labaii acervumin eb*fe*cerulii,in aihiciiiib
•-- tMOES; declarant. Horlaiur ergo earo ul discrela ra-, yeiipiacli.tesiinioiiiuinquod; sealteriiirum iioalae'-
iii73 .,;: . v"nm-M,Mm&kuiLi$:&pE&m^ MHO-
dereiit, cunr ideih Labah idola siiat[usesisset apud A i Iteril fidei,'ut:det gtatirim audieritibus (Ephes, i\):At
Jacob , et ihihiihe ifeperisset. Laban ergosjgnificat coiitra, jquisque vefba turpia, vel eoiituhieliosa .yel
tnundum , Jacob aniinmn supplantatorem .viiiorum.. noiia, vel eliam otiosa bbscoeno de-pecioreprofert,
Qu-eiitque Laban idola sua apud Jacob ,: et iiiiiiime Iiujus denles non .ascehdenlibus de lavacro oyib'is,
invenit , ctim exploranles corda electbrum,- niuhdi sedsiiibus pbiius deyolutabro prodeuiitibus assimi-
amalores , ,hil in eis siiuin depr.eliei!dunt_.Faeif:et laniur. Bene autem subdiiiir :
accrvnm Jacob in testimoniuni,-quodsuhsiahtiani et : Omnes gemeliis.fetibus, etc: OrniiesVnamque;pves
terminos Lahan noh.Cbiiiihgaiicum collecia ih.se qttibus sppiiscedenlcs cotiipouuntur^ gemellis felibus.
copia virtutuhi, qtiasi lapiduih vivorum, dicit _ahiriitts auuHiplieaiiiur-,quia omnis electorum" sernio, geinl-
Deodevotus', Qum quidem relro sunipbliviscens,. ad nae dileclionis, id est ejus qua Deus ci proxinfus
tqverp qum sunlptipra eiteiideris me, ad desiihqiittii aiiieiur, fructu fecundus esi; omnis de -perpetua
persequof bravi.umsupernm vocdliohispei in Chrisio nient.is et corporis sospitate ioquitur; omnis per.
Jesu (Philip', lii). vAffert el Labah lapides ad con- "anna justitia? .qucea dextris siint, et a sihislr-is li.a-
slructionem ejusdcm aeervi, cnm ipsc quoqne iiiini- benda, suos auditores uiuniie consuevii; onniis do
dus tenlatioiiibus suis occasionem virlutis fidelibus |.romis<.ione\itce, qucs nunc esi et fulurj', traclare-
praeslat. Fit condictum inler Laban-el Jacob, ut se B i desideral; neque aliquid de ore jusli progrediiur,
iiiviceiii noii lacdnp.i, cum proieslatur justus , el di- quod non ad fruelum siia.lerii;E saluiis proficuum.
.cii : Milti mundus cruciftxus esl, el ego mundo ( Ga- Et apte oves quideni, quibus denies sponsaecoufert,
lai. \i).-De hoc igiliir.acervo apparet grex capra- ge.i.ellos feius parcre dicit, quia nimirnin per ea qu.e
rum, quibus c.ipilli adaeqiiantiirspoiisce,cumde ani- loquimur proxiiiiis prodesse, cosque ad viitulisviam
nio (idclj altipeiax cogiiaiionum fiequentiuin mulii- iiisiuuere \alemus; per illa \ero quce saluhriiei-
ludo gcncratur ; el dc ipso grege, pro his quaa igno- cogitainus, nobismelipsis prosumus. Nosipsi inteniu
ranter peccavimus , iunriaculaiam Dco capram offe- arbitro in aia toidis, hosiiam \ivciilein facimus,
liniiis, cum agnita nostra peccala humili cordis con- jiioxiinis \ero ad acdificationcni,quid iuius ijisi gc--
tiilionepuniinus. Esl aulein Galaad non inonlis tan- raiiius, iioii nihi jier vcioa depriimliiius. Uiide
luinmodo, yeriim eliam ci\itaiis in eo conditcc\oca- qiiidain tali hoslia Condiioiem piacaus, aiebal : lii
buliim. llnde recte potest, et Doinini, et Salvaloris me.sdiit, Deus, beus, votalua, qua: leddatn laudatip-
noslri, elEcdesiae vel animai cujusque sancicc,.qu_e nes tibi (Psal. LIU). Quod ti in dentibus, ul supra
in eo locaia esi, gestare figuram-.Dcnique supra ubi dicluin e»l, pioedicatiires, in cajdilis auditore. esse-
additaiijeiilO-positiiiiie.st,CapitU lui sic.ulgrex cqpra- designciios. intelligimus, quod apiissime . prorsus
tum, qymascenderunldemonleGqlaq_d,de illo iiieom- ^vcongruit,; ijon soluin' quia illi loquelani corpori ac.
.parabiliter excelsoinootedieluni i.iie!lejcirnu?>qui de vrefectioiieiiriiijnistratii, i.sti bianda magis capiiior-.
semetipso aju Nohpotesl civilqs abscondi stiprq mon- iiameiiia, q.tiia instiuiijenra salularia prcebent,Vye-
teni ppsiia. Hic vern ,-ubi nomen mcnlis tacetur , pr rum eliam quia illi priiui in facie, qpasi praecessores.
simp.lici.erdicilur, qum.appqtuermi de Qalaad ,nil . sjint positi, Isti velut successores prjsieriorem/capitis"
vetuil de ea.-qu__e.inillo coiistructa. est civitate,.id parteni coiiieguiit, in prompju est quod rudes qups-
est, Ecclesia ve! anima j'usta, bicium aceipi. Nam et que adhucct fragiliores auseiiltare dicijs maj'orum
anima sancla. recie acervus lesiimpnii diciiur , quae Ct obiempeiare cprivehit. IJJSOS autein doclores, non.
varlaruni collectione,yiriutum in altuni cedifieata:est, solujii.diyjna impjeremandala, sed ei gregem summi
;et Ecelesiatota jure hocjiomine ceiiselur, cujiispq- _pastbris, pfaedicando augmeiitarbbporlet,
pulis Pelrus aposlolus ail : Atquemaccedenteslapi- Sicui cprlexmali punici, eic.,Dicium est: supra jn.
dem vivum, ab hoininibusquidem reprobalum , a Deo genis Ecelesice pudoris ejus insigne, in malo punico
aulem clecttim el honoiifteaium, el ipsi tanquam lapi- sanguinisDominici minislerium (igurari. El genas ha-
dcs vivi superiedificamini-(1 Pelr. n ). Congruil hoc bet sponsa Chrisii sicul malum punicum, quia ainina
el Donino, ul supra diximus, ad quem adunatur n fidelis non erubescit passioncm sui !ledenipioris,-ve!
omiiiiim coeius electorum, qui lestimoniuni pur.e confiteri verbis vcl faciis iuiitari; sed po^tposita
conscienliic pia professione-ac probis aclibus red- omni ver.ecundiaet confusione, qu_eadducil roorlein,
diinl. Dcnles lui sicut grcx ovium, qum ascenderunl palam proclaniare dclectalur, diecns: Milti aulem
de .auacre..Diximus in dentibus spohsceverba sanclae absit glariaii, nisi in cruce Domininoslri Jesu Chrisli
Ecclesiae.posse intclligi : hene ergo sicut grex di- (Galat. vi). Et cousulte, qttia Gorlici mali punici,
cuiilur esse ovium, quia nil in eis, nisi virluliim genas comparaverat Ecclesiac, ideo subjntulii, Absque
c.andor elinnpceiiiia videlur, dum ih oronibus gna pccultis tuis, quia vidclicel corlex mali_punicisoluni-
tiaiii sui Condii.oris, -yel dociehdo, "vel orando,, vel ..quideni ruborem foiis ostendit, sed multa .inlerius..
Jflhdes ei dicendp requiruht, .benevipsai oyes de. )a- gfaiia, quibusexuiberat, occulfat.- Sic eienim anima»
vacfoascendisse r.eferunlur, quia nihil de justorum devpta Deo, acsalubriler-yerec.unda,.virluie quldehi,
ore sordidum; nil immuiidiim , nil quodiion fohle se vivjficaevcrueis per oninia studef lutari,;sed suh
,S(.ienti£esit purificathm, profertur, j uxta horiamen- ejusdbm .crucis signaculo plura yirlulum gejiera q~i~e:
.tnni Apostoli dicentisj Qmnissermo riialus exmre foris minime apparent, yerum meiiteminlus reliGiufilj
• vcstr.o.iion
procedat; sed si quis bonus ad cedificaHo- cohtihei." '"-.-.
1181 '•'."JN CANTICACANTIGORDMALLEGQRICA;EXPQSITIQ.i---LIB. ¥,_; „,; , 4IS2
V Sexgginltisunl teg'nm:ctc. Regmvz, ejconcubince A idepr-adolescenlulm-diiexeruht le,; id esf, aiiii___e,
lilr-fiquequidcni ad iliorum. regis accedunt, Ol.ios .qiiaenon adliuc velustaeremarientper culpaih, sed
regi generant, sed n.pn .ylrsequ.e; diademale regum jam suntiiinovat_e pergratiam. Qiiarum iion estnii-
caput npbililanl. Uiraeque erfb animas praedicajioni merus, quia niOdumnpstrasEesiiinatioiiis transcehdit
verilalisinsianies, et per verbum fldei, ac fontem 7summa. civihm patriaj coelestis.IIoc nainque de-paci^
Javacri saluiaris, sobolem regicelerno spirituali ge- fico nostfo rege, yerp-videIiceiSalbjbone,,accipi iiijn
neranies iiisinuant, sed nonniilla, imo non pauca suae potest, qnod numerurh sijoru-n iiescia.t fidejium-:
, inehiis disiaiilia :-namqiie •regirtae suht illce.menles ,qui enim. numeralmuttiiudinenystellarum, et oinni-
.qttaeinluiiu regni Cielestisdoclrince.ihserviuril, Gpn- bus eis. npmina' vpcat {Psaf. cxtvi), qiiantovmagis
ciibihae.auieraill3e.qu_e carhaliuin soluhimpdo. ac electorum supruin, quorum-iipmina scrjp_.it in coelp
teroporalium commpdoyoluplatiim Christuro arinun- nuiiierum;, quem: ante saicula prajsciyit,: ignorare
vtiaiit, non sincerei De qualibus dicii.Apbstolus : yelit. -V. ;: V V-VV:.'," v v: . ,,::..'.'
Siveper occqsionem,sive per verilalem Christus an- XXV.v-Jna est cplumbqmeq, perficia tnea, .Sunt"
ntintieltit, el in hocgaudeq, sed elgqudebp (Philip.i): -.quideniregihaesexagiiiia, quia abundant; per ofbein
Qiias et ipse D.oiiiiiius-ab invicem distiugueiis -ait: animaj fideles, quce ac.cegtarn yerlii scientiani,; ad
. JQui auleiii solveritunum de riiqndatis~isliSj minimis , Bjiiultiplieandaiu Ecclesiae prolein, pno regui cosle- :
0t dqcttefit sic liomines, tninitnus vocqbitur in. ret/no stis .perc.epii.ohedispeiisent. Suht et cpncubiiiBebcto-
ecetotuin(MaUh.\). Qtii autem fecerii-,et docuerii, liic. -ginfa, ijuia non desunt et afthn_equce, .lerrenaruiu
rnagnus vocabitur.inregnb cmlorum{_lbid.). Utiseque - reruroJiituitiJ, dpctrinae insistunt,, et cum- ipsae-liic
ergO tlibruin regis adeunt,.sed non ulra_que illi con- .cariialibus succumbarit illecebris,i niliilohiinus; spi-
regnant,: quia quce doctrinarii, suam •opefibus ;de- ritualeni.DeOsobolemrpraediGando; generarit.: Sunt
slruuni, jiaese perpetis regni splatiis aiiinice priyartt. el adole.scejilulse quaruinnon est nuraerijs, quia
Ideoqiie illce, recle. numero sexagenario, hae coirt- -.iri_iu_iierabiles.Glirisliahse iplebisTJnveniunjurcater-
-PfeheiKJunluroctogenario: denarius quijipe numertts -vce , quce (.isl necduhirbdVblBciun.1Vregimiiijs M
propier Decaloguni divinae legis.scientiam; senariu*, doclriiiae yaieant prpmoyefi, deyotioneiiflaihensuje
jn quo ihundum perfecit Deus,"perfeclioiiemdesignat ,iidei ei operatioiijs, ad, obsequium sanetaj Ecclesiae,
Jjbnofiim operum. Sane, quiaquinque per.dttOdecini -sppnsa yjdeljeef Clinsti^
niulliplicata, faciiiht- sexaginfa, poiest sexageijarius exliiljehU Sed flmhibus'Iiis,id est.yeris et simulaiii-
reginar-uni etiam ita interpretari, quodhi qui .ouines Eciclesice membris, jure ippa. unlversalis antec.ellit
sui eorpiiris sensus, visom videlicet, audiiurii, gu-: Ecclesia, qu(» in eisdem.vfidplibus suis nienibris: ab
;i s.olis ortu
siiinj,.,tactum, olfaetum, ad legulam .apos_oiic.e do- G iiijiio usque ad coiisijoi.inaii0p;ein-:S32,euji,
clrinae temperant, rccte sexagetiario nuinero-desi- "ttsque^ad occBshiu, ei ab aquiloiie et iiiari. laudiit
gnentur.Et hoc reginarum, quia qiii riunc piracepta . noineii boiriin.i.ih ciijjis.Jattdje puiq_.err.imcdicilur:
.apostolorum, qnorum est n.iimefusduodenarius, pcr Una <eslcqlumbti mea, perfecla iiiea.-Una est-eniiii,
biiinia membrorum suoriini oflicia sequuiiiur, Juiic quia diyisionem scljismatis_noii reci|iil; uiia est,
'
nna curo eisdem aposiolis gahdip regi sociantur quia-non-alia ariie. legejn, alia sub lege, alia sub gra-
pereniiis. Iteni "oelpgenarius,curo iiiinalo'accipilur; tia, alia decircnmcisioiic, ilia die jiraeputiocojlecla;
non iiiimerjio .lerrena.rjim.-.ac lempo.ralium rerujii - sed sicut uniis Dijminus,uha-fides, unum haptismum,
curas et implicamenta insinuai, quia nitiiiruni et unus Deus Pater pmnium, id est; .uiia calhplica
saeculihujus cufsus quatubr aiuii circumagituf tem- electprum omnium m.iiliiliido per omiiia, ibt -rtiiiudi
jjoribus, et mundus ipse qtialuor climaiibus, priente loca, el lelnpiira saechli,. eidem uni Deo et -Datfi
scilieet, bccidenle,"'aqujlone el austro difinliiur. subjecia.- Quae uiide caiholica sit. appeHata, Lucas
Sexaginia vero siini. reginm , quiia aiiiinae qnutquot. docel, dic-ens: Eixlesim.quidemjqmiiesper.tolam. Jit-
agiiitionem, quam percepCre sacrae legis-perfeclinire,.' -dmqih, et Galilmani,.el, Samariqpi. habebaiit pqcem
Jjpnce sequuntur aeiioni.s, istae et hie. in regno (idei. mdificafm,el awbufantes:in-jiiiior£ Domini, ei.cqnso -
mililant, et iirfuiuroad coelestes riuptias cum. vero D latione' sancti Spiiitus r^plebdiiturj.(Act-:.Jx),:. Qiind
rege-lntrabiiiii, Et eciogiriiwcpncubinmv,-gula. qui .eniin hoc. .loc.b;-Latin"e,"";Gr-Bceicaffiofo._i.Ohde liqriido
jscienliamveritatis et inysieriuni, vcrlii, qtiod jigere .palet <_uiainde calholica.Vocatur Ecclesia, qiiod"p.er
yidenlur in infirmarum ac transeuniium reniiu jle- Jouis mundi piirtes ln una pace. iil uiiq Domlnitl-
leclalipnibus expendunt; -hi niniiriim, exstinctis in more adificetiif, iiua eaderixqtleSpiiitussancii eon-
adyeiilu spohsi lampadibus, jvqliiptuosae tempofali- solaiione repl<)alur...X'flna''-bnitaie.:S.pir.itus'v--.ip-ia
tatis a coelesli regni janua secluduiitur-. El adolescenr eiiam-jiilcte coluniba vocatuf ivspirilus eienim super
lularum nqn esl numerus.: Adolesceiitulas eas iiiiel.r. Diiiiuiiuiij iii specip cplumbae desc.ehdit,:iii bt suam
Jige.animasquainuper in Clifistprenatae, ad officium simplicitat^m, ei ejus Ini quein desceridebat,i)omini
necduiiipra_dicahdosufficiunt; et ideo quasi necdum hac specie; rtionstraret. Cujiis slinplieiilatis spifitus,
nqliiles, necdum thorp. regali ijabiles, in mihisierip quia,parircipein:fecil EcclesiahJ sUajnDominus, recte
reginae. fldelibus assisturil excubiis,. quja;, jiissis. dianc colttmbam nunchpat suain, "recte et perfectaim
vsauclaeEccJesia.Jiumililef olitemperare JaetanturrBe hoihinai, uon. solumquia ex oniiiibusjustorhhi po-
gualibus supra legimus.: Qlettineffusuihnpineniuum. puljs, ipsa una compSeluf. vciutn ctiam (juia orifniura
' MBM '
tiSS.i- ' '• VfiNEEiABILISfJPEftUBl PAIVSH. —^EXEGETICAi;GENU1NA. flM
.virtutuin.ciiarisriiatuinqiiedivinoftiih 1A qtjbque ad gfatiani" sui-RbdeiiipIoris aggregandaVe_
' '
Jiwtur. : V"" v;""- ; .'. '' i; eamderh sari.ctaeEcclesiaa-perfeclibiVeiiieiiairi ips-.i
- Uiiti est hmlri siim.:elecia-gepiiricis stim:.Maief ?et csllaiidaiiira.cuiij ccetefis, "apiecxypceipsius: Syn-.
genii.iix Ecclesiaa-pr.Tsentis;jpsa esi db qiia Aposlo- agog.e adiriifiiniis suljjtingilur : V ,•••'.'-
ftis-aiti-. Qum auietrisursum cst.Jerustilerii, libeia e'% ; .XXVI.- Qitmeh islti quceprogredilur, eic. Lbquitjii-
qum esi nialer omniuni"nostruni'(Gtilai: iv) : quib ergo haec conyersaiad fidem Chrisii Syiiagoga, .si-u-",
idCirco^hiaier orrinlflm'' irOsifuihjiifevet Vocafur, et •pensVEcclesiam'divina gratia- tarilisper-esse subli-
'
est, qiiia o'm)ie datum opiitriarii et biiirie-dbnum per- nialaro, ut nullis mundaui iiiiperi.i-virihiis valeat.
fecluni desursutii esl, descehdens a Patre luiiiiriuin cum sit ipsa hhmillima, isup.erari.*Quccprrigfiditiir.
.(Jqc^i}_ Dnde et in -Apocalypsidicitiir Jonniiis :-Et inquit, quia iionuho in loco consistere, lion parvo
osteitdif niihi civitaieni.sarict0p:Jertisalem,descenden- tempore passa -es.t apparere', sed per jotuiii crbeiri,
'
teni de ccelo a Deo (Apoc. xxi). Descendil naihque 'snain fideni fahiariiqneextendeiev: pertoiaiaijeritis
de cceloa Deo civitas sancla jerusaleiii. quiaquid- sccciiliietnpora, jVrOcofona-Vliae per.petuaj certare
bjuid hqiii novity.agit. Sperat Ecclesia praeseiis;iotum i non :-de"sisiit.^.-._Pr-o|/i*3t?«r.'aHf-iiB; aufora cori-
"ij'Hfl_si
iibc desuper, seuper ipsum" cceli rejemj seu per stirgens, quia yeri j'am Juminis iii ea: priils :murido
cceleslium ininisleriaxiviiim percepit. Uha ergo est B.posf leiiebrasignoraiilice-ionge rnonsiratuf, admo-
iiiatri:su-e electa genitricis, seu quia niiiiiruiii su- nehiibus <-jtis-pra:conihus ac" diceniibiis\quia nox,
pernaillaeivilas Iios solum de liiiroana conversa- prmcessil, dies tiuleni appropiriqiiavil.-Abjicianitisergo
tibfie a.pprobat,' quos in tihilatesuse fidei etdilectio- -opera teiiebiaiuin, el iitditamus,arma lucis,' et ccetera.
pis Deo'servireconsiderati Ccsterum Doiiatisice, vel (Itpm:Xiu).v --- :-'•.. -- "v ''- -"
si aliqui alii ab unila.e se catboliea, sen aperla - -' Pulcliia.ul Ikria, eiecla ril soi, e\c:piilchra ulliina,
•*praecisiorieisiveprofaTia aclioiiier-segregant',hos quia quia a Sole juslili_e illusirata uoctem scecu'i hujtis",
columbiria_simpliciialis .habere perfeciionbm detre-: : -ipsasublimis iucedenS, sciehticeccefesiis et ewnge-
clapt, alj eIeclorbm;sorite in j"udicip secernens, si- licaeconversaiioiiis luceperfudit; ekclaitisol, quia i
nistra iri parte eollocat. Polest aplissiine vocabulo iinaginem in se ejusdeni sui Condkoris atqueiliiii-
matiis ct gcniiricis Ecclesiee, grat-a "Spiiiiussancii, slraioris recipit, ainhul.indo iu omni justitia , el
pcr quam ipsa Ecclesia renaia Deo, et consecraia sat.elitale, et veiiiaie, ct 1111veracitcr gratias agen-
cst, designala mteliigi, quia videhcei spiiiius He- do, quia signalum est sttper ttos lumen tuli-s lui,
braice gencre fetnineoruga liuncupalur. Ilaiicaulem Pomine (Psal. \\). Ilem pvlchra ut luna, iii nocle
Ecclesi-emaiiem ac genitficeiii recte esse vocaudam vitce prceseinis, ubi, \arianie lemporum, slaiu, iiuno
ipse Dominus docet, dicens : Nisi tjuis rcnalus fne- - claia mundo, iiiinc despccta alque oppressa, IJUI.C
rit ex aqua el Spirilu sanclo, non potest inlroiie in virlutuin caudore plena, niinc pravorum delione-
regnnm Dci (Joan. m). Et mox ipsani spiiifualeiu siata \iliis liiuliilariuinluiicc crrscenlis acdeciescen-
nostram generalioiieni a carnali disijiigueiis adjecil: tis iter imilatiir. EleUa ul so/.in die ftitur_e beali-
Quodnatum esl ex carne, caro esl; el quod natum esi ludins, ubi, mancnie slatu telermtalis, \era luris
ex spiiitu, spirilus est (Joan. iu). Cui nimirum nia- incommuiahilis visione clarehii, impleia ip-jius pio-
tri ac genitrici una colomba Cliri-Ji ac peilecia missio-ie, qu.i dicilur: Fulqebunt justi sicttt sol m
elect.i est, quia liiniirum rcliclis sdiNniaiicomm regno Panis eorum (Cnnl. vi). Teiribilis ul caslroit.tn
lurbis oinnibii», solam, quarn in uniiate cainolicae acies otdinata, quia nullis adveisitaluin nebulis p(>-
pacis nuiic aiit cl custodii, lunc ad gaudia cooiesiis tuil unquam oohiberi, quin el lunce in se jiulcliri-
patri.fi Ecclesiam gratia spiritualis sublevat ludincni pijemonstraiet et solis : Iunce videlicet, i.t
V.dciim. illam filim, el beatibsimampraidicavcrunl, Ialjorio*a iiiluim Iuce bonae actiouis; solis ^ero, iu
clc. Videtur hic easdem filias dicere, quas supra spe heatae remuiieralioiiis perpeiu;c. Et bene tetri-
adolescentulas nuncupa\erat, quia videlicel hic fi- bilis ul caslrorum acies ordinata, quia quo peifeciius
lias, reginas et concuhinas, illic reginas, concubi- n ordincm in se virtutum collocai, eo lerribdior aenis
nas, atiolescenlulas simul ad roedium dcdu\i(. Magna polcstalibus, el Ecclesia om.iis et aiiima qticeque
ergo laus est uuitati catholicx, quam et graiia mater, (ideiis existit: naiii ct in qiiibusdaui bonis aciibus,
quac gcnuit, in. perpeluum elegit, et filice, quas ipsa verbi gralia, \igiliis, jcjuuiis, labore inanuum, me-
Deo per Spiiiium genuil atque nulri\il, mox ut vi- ditaiione ScrijJtuiarum, \cibo pr.vdicatiouis, mo-
derunl, id esl, ut cj'us caslitaiero vilas didicerunl, de-tia laeiiUfniiaiis, qui ordincm uecessni suiii lenere
ut dona piomissce illi haoiedilatis audieriint. inerilo neseil, crial. IIic naiuque et hujusmodi quani plu-
beaiificare non cessant. Sed et rcginac et concubinaa rima, s'cul ulililcr scepe lenenlur, iia ct noiniuii-
prircomis jusiis cxloliun!, itlcsl,-si\e lias quce vere quam pro lernpore salubriicr iiiteimiiiunuir. Casie-
ejus sunt regni p.irlicipes, sive illaa aniniae quac ei rum sum excelleiiiiora viitiiiu>n doiia, sine -quibus
iioiniiie lenus adlicerenies,. cjclerum spe sunt et ad \itain perveniii noii potesi, ut fldes,
spes, cha-
aniiiio lerrestres, perenni cira laude dignam esse riias; qurc et ideo nullius uiiqiiam consideratu tem-
lateniur, omnes jiro certo inlelligentes, quia nil poris aut Ioci, yel admonenlium cordihus deucant
alisque ejus socielate veii et inconcussi boni possif ahpsse lideliiim, Quaecunqueeigo anim.i el eininon-
imciiiii. Yeruiii quia anie linem inundi, Judcea lioribus se semper mtinit virtutibus, aique eiiam ia
,4iSa* IN CANTICA.CANTICORUMALLEGORlCA EXPOSITIO. — LIB. V. 1180
bxericiiiominorum, ul.ulocus et hora congriieril, sc .A sloli Pelri, qui ait: Chtisto igilur passo in carne, ci
solerter aCcingil, hccc terribilis est onirilbus adver- vos eadem cogilaiione armamini. Sic Ecclesia laborcs
«ariis ut caslroruin acics docte.acfirihiter.ordinata suos evangelicos Synagogremiranli praedicat. At illa
procedit. vllcee jjroscquenle paucis credoniium salubri pleniiudinc compuncta proliieiur se cansa
jurba ex ludceis, ef agones Ecclesi;c digna cum vc- profanao caecilatis et ignorantise diuiius cxsorlcm
heralioue admiranle, annuit ipsa laudanli, ct conli- tant.c peidurasse salulis, hoc modo respoiidcns :
jnuO qttae sibi sil causa mililaris apparalus, insimiat, XX.YIII. Nescivi, anima mea contutbnvit me, elc.
respondeiistex-voce doctorum, ducum vjdelicet suce Ncscivi dona gratice spiriiualis, quibus illuslrala cs
militice spiritualis. a Domiiioad proferendos fidci fruclus in omnibus
£X"V1I.Descendi ad hortum iiucutn, clc. Ilorlus geniibus. Conlurbavil me soliicitudo rocnlis inleriia.
eteriiin1 nucum est Ecclesia : prcesens, ubi noslras propicr subiiam inlroduclionem NoviTeslamenii pro
alterulrum cqnscieniias niinimc valemus inlueri. Si- vetcii, durn pro libris proplielarum ac legis, qtios
qttidem nuees, poma.omhia, quru dtiririri sijnt corio esse divinos, et Spiritu sancto descriptos sciebaro,
tecia; quomodo conlra, omnia mollia generalitcr loluin snbio mtindum Evangelii prac-dicatiocomplc-
tnala vpcanlurV-Alquoideonucibus reclceompa.aiiir ret. Qucecitaruro insiar quadiigartiiu, in bievi non
Jirec viia juslofum, ubi ita suaviialem frucliis spiii- I> soluin Jiidceam et S.uiiaiiani, sed et gentium fincs
tiialis inlimo ih.corde conseivant, ut lianc proximis, universaruiu mc adinirante ac stupefacia pervolavil,
jjuantaipsa sit, foras innotcscere nequeanl. Cii.Je quam merito non curnbus absoluie, sed quaJrigis
iiecesse est nl Ecdesia inaier In docloribus suis comparenj; quia nimiium qualuor scripiorum aucio-
aciefii semper caule oidinainm tcneal, dum pro illis lifaie meroori.ccommendata esi, sed uno Dei spirilu
helligerare, eosque ab lios-iecuial defe"udei'e,quo- per Jesum Clirisium corumdem sciipioiiim,ctniens,
rum ipsa pleruniquc sen«us el cord.i ignorai. Polest et maniis ad scribcndum .dircela, quoniodo si iiiias
etlia.inteHigi.: Quia sicut iiux, sive amygdalum, quadiigas concordi qualuor equorum \ideas \eIoci-
, amarissimum habet covlicem, et lesia duiissima cir- late ad cursu.n paralas, sed tiiiius aurigae regimine,
bumcingilur,1et dctractis auslcriOrlbus et dii i.isj fru--• ut reclo tramite currant, rs=e gubeniaias. El quidem
Ctus.dulcissimus intus reperitur, sic omnis correpiio diiduin audieraiu quia quatuor auetores de Jcsti paii
et labor confineutiM,qua sancla cxercoiur EccJesin, coiisCii->u scriberciit. sc.l quis eos spiriuis agerel,
amara quidem.videlur.ad prceseiis, sed fruciumparit quid niililatis et verilalis, qnanium gloriceetsalulis
in futuro dulcissiniuni, juxla ilhid apostoh P.mli ; ipsorum sciipiur.i coniinciei, heu quaiu sero ani-
Qtiiaomnis.discipiiiiaiii prmsenli quidem videlur non _ madvericre ac nosse meiui! Quod auiein quadrigas
ssse gaudiii sed.mmroiis; postea aitiem frncluin paca- Ainiiiadili pracones No\i Te-taincr.lt cngitominar,
lissimxtmexercitalis per eamrcddil juslilim(Iiebr. \n). vocabulo Ainiiiadab, DoiiiiiiiiuiSalvatoieni signifieai.
Ppmaaqlemcpnvallis, friuius humilitalis dicii, quale qui quasi cuirui pr.csidens corda pr;cdica'orum sui
bst illud inpsalnio : E( comoltes abundnbunl fiumento gratia Spiriius implciit, per quos ad crediluros in se
(Psal.ixvi), quia niniinim huiniles exuberant icfe- populos, prcceuiile docirinae salutaris sernioue, per-
clione graliae ccelcslis. Poma convallis, bona opcra veuiiei. Aniinadab namqiie, qui eralbbnepos Judie
dicit ,fidelium sanctce Ecclesice, in profundis leua- pairiaichaj, et jicrsona sua et nomine Domiiiuni iu-
Ttimexliibita, sed ad coolesie regnum proficientibus dical Salvatorem : persona videlicet, quia per ipsuin
-meriiis, suos operarios perdticeniia. Dc quibus ilem gene-ilogi.i Dominicu iiicarnationis ab Abraliam ad
Psalmisla , Ascensus,inquit, in corde ejus disposuit David rcgem, per Da\id ad Joseph desceiidit et Ma-
iti ccnvullelacryinorumin lccum qiiem disposuisti eis riain, ea duiilaxil raiione qiia el ipsius Jud.ij noincn
(Psal.-' txxxiii). Desccndiiriue sponsa ad - liortnm aliquando ct Da\id, ct Salomonis, ct aliorum pa-
- roeurhyut videal poma convalli., cum doctorcs Ec- tnini.ex quibns Clu-islussccuiidnm c.irnein in ipsius
. clesiae, de altitudine succ secrelae quietis ac divinae sigiiilic-atioiicma propbelis assumilur; ut esi illiul,
contempiationis, qua sac-pedonanlur, ad consideran- ~ Calulus leonis Jmia. Ad prmdam, fdi tni, ascendisli,
<lum ejusdeni Ecclesice slaluin, aciem meiuis refle- requicsccns acculittisli, .<!teo; el quasi .lemna. Qtits
cluiit, ut qnantum quique fidelium iri bonis aciibus suscitabit etitn (Geiu XLIX)?El ileruin : Et mundabo
jarn proficianl, quanlum adliuc auxilio docenliujn eos, et eiunt milii in populum, el ego cro eis in Dciitn,
egeant,solerler cxplorenl, et qiicc opus iiabe.il ad el senuspieus David super eos (Ezcch. xxxvu). El in
culiuram, cisfruclus vitales iinpciidaiii. hocipso \oIumine : Egrediinini, et videle, /ilim S.on,
Vt inspicetein si flor.iissel vinea, etc. Inspicit si et vide'e regem Salomonem (Cani. JII). Nomine a.-iem
fioruil vinea, eum sollieile sciiitalur sicubi coida siio Aminadab. qui interpretalur populi mci sponia-
eorum, qnos erudil, nova siLi virlnliiui studia, qui- nciis, aplc ipsuin Medialorem Dei ct hqininuni desi-
VLus spirithaliler debriamur, siibciinda proponani, gnal, qui cuin Deu. essct anle scecula, uniliis carni,
juxla illud PsalniislJfi,Ambtilabunlde vittutein vhlu- qn-indo voluit et qiiomodo"voIuil,in populoEce!esice
tem (Psal. LXXXUI). Inspicil si mala juiniea gcrmina- pius Redempior apjiauiii, factus pcr spontaneam
verint, cubisediilo allendil si qui pnssini inveniii qui Ijcnigniialcm poriio populi sui, cujus perpoleiiiiam
ad .imUalioiiem Domiiiiccepassiouis proprio (Ies>de- naluralcm eral Conilitor cl recior. Confilcnte aulem
.reiiUcfuofe diffiinJi; admoiiitionem seqiienles apo- S\mgoga diutinam suce inenlis larihiaieni, nua ?b
8187 IsT-D_EVENILRABILISOPERUM P.VRSII. — EXEGETICA GENUINA. 1188
inielligendis Dominicccincarnationis mysteriis impe- A _ niinistrat,- et aplum his quae canuiilur hiysteriis lo-
diebaiur, Ecclesia mox consolando et exhoriando cum jjrajbet: qttia enimillam non in blio residere
respondet : . .. - •"•' securae quielis.sed ad ceriamen cernebat praedica-
Iiever_tere,,rererlere; Sunamiiis, elc.-ROverlere ad -tionis- procedere sblere, merilo.primum gfessuum
agni.lioiieiii"lui Red,eniploris,.a nbo taiito lenipore "ejus pulchriliidinein miratur,id est operuni conslau-
aversa-iiiiserabiliter errabas, uj ejus Jijibuia sacra- liamj perquain exeiiipla-yinuluin his quos erudiret,
meiiiis, ingrcssii viiac foelesiisdigna eiflciarrs; rever-. * volehat prcopioiislrare. De quibtis nimiruni gressibus
lere ad pacciii nosirce gerriianiiaiis, qifaro dintius" Psaluiisia precatur Dominuiij, dicens : Per.ficegres-
causa dissoiice,;iiiigiohis spernendam esse ;ducebas.' sus nieos iri seinitisluis (Psal. xvi), id^est, dirige"
Revertere,revertere, ui intueamur le : revertere pu- acius mebs in anguslo itinere, quo perveiiiatur ad
ritaie fidei, reveriere Operum perfeciiqne,' ad Domi- vitani. Hi aulem gressus sunlin -calceamenlis, cum
nicam siniul dilectioiieiu, ut bCiilis"aniiriisque gau- - iidem aclus noslfi j'uslorum, qui nos adDeum.pr_e-
deiiiiJjiis, speciein lu_e. castiiatis, quam diu de.-ide- cessere,iiiuniuntur exemplis. Calceamur naraque es
rabamus, coiilenijjleiiiuiyel copulanle ad iiivicemnos mortuofum pellibus animalium, Gumopera justilice,
Ciiristi ,-aiiiore. iihain- doinum fldei, ambasin ipso;.. quibus.priores sanctos indutos iesse legimus, eiiam
yelulin arigulari lapidc construaniur." Noiiienautem B nps iiiiilati confiiJentiiis"ac inuiidiiisviam virtutis iu-
Suiiainiiis nusquam nie alias legisse.iiicin.ini;et qui- gredimur. De quibos' calceanienlis dicit Aposlolus,
deui videtur esse vocabulum aliciijus feiiiiuaruni uo- El calceali pedes in prmparaiioticin'Evaligelii pacis
Vliilium, sive propriuni, sive a loco dcrivatum,.'quix (Ephes. vi). Quicunque enim pacem cvangelizat aliis
plufima sapieutiii',. vel speciei, vel virlulis gloria, veritaiis,.prius necesseest ipsegressus operum suo-
teinpore illo fuefil iusignis. Sinvero Sunamitis, ut mm, et exeniplisprcecedenlium patrum oriietac ro-
quidain perhi.bent, despecta sive. capiiva intcrpfeia- boref, ne videlicet. aliam quamlibetvivendi vel do-
i.ur.-^congruith':c liomcii Synagogce, cum ob eulpam cendi viam, nisi eani quee a patribus, imoab ipso
perfidiaea graiia sui recessil auctoris, quaarjuantum Dnmino irita est, suis sequacibus monstret, menior
captiva fuii.jugo j-.eccati, tanluihrespeclu.diyinai illius apostolici praecepti .Tmitalbres mei eslote, fra-
pietaiis permanebat indigna. Sed postulaiur reverii tres, sicutet ego Glirisli (I Cor. xiv). Sicenim docehSj
Sunamilis, ul per obsequiiHiireversionis ad Domi- ad illam viituiuih sublimiiatem acdecorero ascehdit;
nufn merealur vinculo noxiae capiivitaiis absolvi, et cujds proplieta et aposfolus memiuerej dicentes :
sui Redemptoris ac Salyatoris digna, conspectibus Quam speciosi superniontes, pedes evangelizanliuiii
reddi.Adiiioneiite aiitehi Ecclesia Sytiagogain reverti pacem,-evangetiianiiumMhd (lionii x)i Filiam aulem
adgraiiam sui Redemptoris,annuensip_seRedemplor G priiicipjs.eani vocat,- iilius utique de_quo Vscriptum
devolis illius" hortaiiieiiiis, suura repeuie sermonem est lOtiiiiisgleria ejris,jilimre.gisab inius(Psql.x_.\v).
iiitermiscet, ajque exliorlationis jllius. solatia ad ef- Qui inter alia ccelestium donornm proniissa, loqui-
feciuin, jam jieryentura esse protesialur. Ail euim.: turei.ipse per prophetam •.Pattem vocabis me,el
y~ iCAPfJT VII. "V poslnte ingtedinon cessabis(Jerenu in).— Notandum
- XXIX. Qtiid videbisin Suriamite,eic.? Ac si aperte autem quia beatrts Hieronymtis Hebraicae conscius
dical, Doles quidem Syiiagogam-diulius fuisse aver- veriiaiis, conira Jovinianun] scribens de fiiia princi»;
sam, eamque ad me reverti precaris, et "lefaciem p.is, lioc in loco filiam posuit •Aminadah, ubi et hunc
ejus mihi Ornatam intueii dclectat. Ver-umscias quia Vversiculumin virgine Deo dieala, intelligi posse de-
in iJroximo.esl leuipus m<quo. nil in illa priseaeinfi- claravit, dicens .... Speciosi facti sttm gressw irii in
. delilaiis aique aversionis, sed solavirlulum ac spi- calceamentis,filia Aminadab! quod inlerpretaiur, po-
ritualium agoiiuiii opera cernas. Quid ergp videbis, puli sponte se offerentis. Virginilas .eiiim voluntaria
inquit, iti Srinamile, nisi choros caslrorum, lioc est, esl; elideo gressus Ecclesi-Cin caslilalis pulchritur
iniliiiaro pacis ? lu clioris eieiiim vbces caiienlium dine collaudanlur. J Undeconstat multuin errare eos
consonaiit; ui castris, ainatoruin manus dimicant. qui supra-quadrigas Aniinadab, super exercitum per-
_Quidergij videbis in ea, iiisi choros electorum, qui D sequeiitium Ecclesicriii,=yeliinmundbfuiii spifiiuum,
corde et anima.-.unalaudes auclbris -sui praedicenl? vci'IiOminuni iiitefpreianlur hialorum-,cunj-iiquide
Et iidein suiil ciiori castrorum, qtiia serviendoCrea- .pateat deipso prjiicipuni priiicipe ac de'eleclo ejus
tori -acies repellunl .oinnes,' acilistiirbani inimici. populo debere magis inielligi.** ' :' _
. llcec ait, et.-ad laudandaui- ipsam Ecclesiaii],.<]uam XXX. Junclura feminum luor-timsicul monilia,
pro salute Syuagogaj sollicitam esse gaudebat, solita efc Solet Scriptura iu fehioribus successionenrsi-
se diiiced.ne coiiveriii, ita suhjiciens : - .-- - gnificar:epropagi.nis. Ait enim : Cuncim animm qum
Quam pulchri sunl gfessus lui, etc.! Bene aulem ingressmsttnt cumJucob in.jEgyplum, el egfessmde
laudationi illius a gressibus fecit exordiiini, etiii orisi feiiwrcil ius ubsque vxoribus filivrum .ejus, animm
gratiam conclusit. Ita- iiauique fiiiivit : El odot oris: sexagimasex (Gen.XLvi).fjnde in feiiiiniljus Ecclesice
tui,sicut malorum; gutiurtuuiii, quasi vinum opii- lecte propago ejus geueralio spirilualis, quaeper
HiMtn.-Quam supra ab oculis incipiens, superioriinii iiiy.-.luriiuuverhi et lavacrum rcgeneralionis exple-
solummodo iiieiiibroruin -yjdetur coniiiiendatioiiei lur, accipilur. juuctura -autemfeinhium ejus, duo-
Jiiiisse: haecetenimii.imutatio, et carmiiii:dccoiciiii rum estcoriCordia:Diof.iilorum. Judcei yidelicet et
'im 'IN CANTICACANTiCORUMALLEGORICA EXPOSITIO. — LIB. V. 1190
geritilis, ex quibhs liria flde socialis universalis Ec- A _£pfcebealur ;- non umbilicus craleri iornato, sed aliis
ilisla perfieiiuf, alque ad Jiiiem sceculiet spiriittali ferrameniis facto ad-equalur, quia facere jussus opus
prole feciindatur et cresclt: quae videlicel juuciura misericordiee, n.on recfarti alque inenarrabileui sus-
iiioiiilibusassimilaiur, qui.a iides catholiea bonbruni. ileiiiaudae .sucefragilitiiiis mercedum a Domiiio, sed
bperuui ai.ieslaiibhe declaratur. lla_cautem inoiiilia leniporaiieam . requirit, Pctesl quoque uiubilicus
fabricala srinl iiiariu artilicis, quia*virlutum opera, spobSaecrater.tornatilis fiunquam indigens poculis,
quibus Ecclesia de duobus populis uria construiluf, proeo dictus accijji,"quod Ecclesia, vel animaquae-
iueffabili Coiidiiofis noslri sunl-.largitale firmaia. que sanci.a, quaiitb" se fragiliorem irieminit, atque
Ipse csienini aflifex' dequo.dicil apostblus :Ei>e- abea-quaro i.nfuturo sp.erat, inimorlaiitale ai.iiie Jn-
.ile.is etidngefiisawtjjaceut vobis, qui loiige fuistis; ei corrupiione -adliuc. longe distaniein; laijto solertius
pqcem his, qui piqpe,'qiiia per ipSum hdbemus ambb s.eie- coiiiirtuis vefbiDei ppcul.is reficere, e\ iii ejiis
accessumin uno Spiritu tid Patrem (Eplies'.ii). El de amore -calefieri curat, dicens illud Psaimistae : Eit
cujus arlificip mirabiliTsalmisia : Lqpidein quetrite- poculum luurii inebtians, quam prmclarum est. .
prbbdverutiiiBdificanlC-,iiicfaclusest iti caput anguli.. Venler tuussicut acenits tritici vallaius liliis. Xe.n-
ADori.inofactum esi islud, et esl mirabile in oculis ler eamdem quahi et unibilicus, morialiiaiis nostfce
noslrls (Psal. cxvn). Cujus arlifleis in laudem Abra-1" condiifoneiii designal : Naro et ipse ceriissimus est
iiam patriarciiae rneniinil Aposioliis, dicens : Exspe- ac maximus nostrae judex imbecillilalis; qjii quoti-
clabdt enimfundamenla liobeitienicivitalem, cvjus ar- diana .refeciione corpus nosirum, ne deficial,, re-
iifex el cPndiipr Deus (Hebr. Ii). Recte auiem post " creat, doitec fiat illud qtiod promissum -tenemus :
gressus sponsa. ca.lceaios juhctura femorum collitu- Escaveniri, et veiilerescis, Deus attleni el hunc cl has
dalur, quia jier miiiisterium prjedieaiilium iperfiGi- deslruel (I Car. vi),. yenier ergo nosler sicut acervus
tur unaiiima conjunclio credeniiiiin populorurti : et est liitici, cum memores nostrae fragiliialis, fructus
apie his in-locis junctura femorum ad membriani operuni bonoruro, quibus perpetuo leliciaiijur, in
ieducitur., ubl ad' fidem collecta in fi.ne Judaea con- praeseini nobis yjt.a pj-ccparaiiius.Bene autem acef^
sors utriiisquep.opuli, in Cbrislo adunari prouiissa vum tritici, ei non absoiuie copiam tritij?idicit, ul
esi. Seqiiiiur: Exsurgeiitia in alium crementa .vi.rlutuindesignei. Ejt
Umbilicus'luus craier- tprnatitis, etc. Umbilicus, quoniani acervus ab imo latior exsurgens, ar.gustior
-qui esl Iragilissimum nostri corporis^ raenihrum, in summo fieri coiisuevit, rectp licec figura honis
inerito iiififmitaleni nostraeniorialitalis designal. Et 'nqstriscongruit aclionibus, quce quo altiores. sunt '
unibilicus noster crater fil lornatllis niinquam indi- r meiilo, eo pauciofes^ui operarios inyeiiiunt. PJures
gC.nspocuiis, cum:coiiscieiilia morialiialis alque in- enim videas qui de ppssessionibus suis eleeroosynas
firniitatis noVlriBadriioniii, calicehi veibi salularis prcebeaniincljgentibus,vqiiaiii qui possessa cuncta
proxirois' propinare saiagiiiitts, uf videlicfct nobis relinquani; plures boribs conj'uges quahi ca.Ibes;
miserieordiam- facientibus , .iuisericbidiae cbelesfis pluies corporalibus; absiinenles illecebris, qiiam pro
beatiiudo recbmpenseiur, Quod eiiam de eleeropSy- verilate animas poiientes. E\ bene.ideni acervus
na poculi gcueralis nil obstat jntelligi, de qita jtfdex Iritici vallatus esse lilils asseyer.avit, ul omiiia quce
ipse dicturus est : -Si.itii, el dedistis milci biberei aginihs boha videndae eliaritatis cetemae gratia-gera-
(Mritih. xxv). Crater est enihi alix major,' duas ha-. mus, neque aliquis in areanl nostri cordis boslilibus
hens ausas. De quo poeta, insidiis paleat ingressus, cum universa nosira opera
' Atubi iuiuilu supernce reiribulionis undique:praicingimus.
primaquies epulis menscequeretiiotas,
Et inagnoscraterasslatuuut, el viha corohant. Posstiiit quoque in acervp tritici ea quce in pauperes
El hene craler hic lorhaiilis esse perhibeiur-: lorna-. zChristi facimus eleemosyiiarum opera >ntelligi,.de
mra ienirocajieris ocius ariificiis vas <juodoperatur quibus ipse dicit : Esurin.el dedistis niihimanducare
-impletur.hi yidelicet velocitas praestaiidaepieialis,, (Mattli. xxv). El bene post craierem poculis ahun-
Mve iri eos qiii lerreno, seu inillos gui coelesti po-. n daniem membra sponsae acervo asslniilaiittir trilici^.
culb, aul_etiain uiroque indigeul, ostendatur, jttxtai ut cl.posl polum siiim! et paiiero pauperibus eam
illnd Sakjjnonis ': Noli dicere amicotuo, Vade, el( dare signeiur : quod qjiidem deispiriiuali et.de cor-r-
teverlere, el crasdabo tibi, ctirri slalini pdssis dare3 porali refectione valet accipi, id est de liis quibtis
(Prov. m). Sed el hoc dicendum, qtiod sitpra com- _errantis proximi nientem.instruimus ; nani ei ipso
- njemoravimns, tOfiiatura reliquis est inenarrablfior. spiritualis iiislfiictio i.n quihusdam:
poeuluni, iitqui-:
artibus, quia niiiiirum ex seipsa sibimet regulami busdam verbishabere paiiem vijae.cogiioscilur:rha-
proferi, per quam disciplinalilli rOlunditate opus5 bet enim poculi slmilltudihem in apertis, panis aulcm
quod agit perficiat, alque ideo recte simplicitateml. in mysteriis., Poculuni pprrigit iniiis quse facillinie,
veraciter picementis, quae pura inlenlioiie eieemo-- mox ut audiunlur, in.telligi qiicuiit, neijtie .iliam
synam facit, irisinuat. Qui eniin ob id sitienti ppcu- cxppsiiionein requittiiii, ut.est i.llud.: A'«n qccides,
lumlfibuit, ut sibi cequusreinunerator abundantiami non furiuni facies; nonfalsum lesiimoniurii d>ces
lafgiatur pocuii lerreslris, velideo calicemVverbi. i- (Deut. y), el Diliges proxihtum tuumsicut teipsum
porrigit- errantibus, ut sibi copia "scieritiaeinajoris,, (Malth. xxn); Tribuit panero, cum eii suis auditofl-
n qua hyhiinibus ihirandus appareai, a Domino o bus .verba comn.juii, qua_-difliciliora intellectu' *
1191 BEVM VENERABILIS OPERmf TAIIS II, —EXEGETICA GENUINA. 1«2
_icut cibus ln viscera riosira" manderido,-Ita adlnte-, iA est-pa^ipr unus, qni de duobus ovium gregibus
riora noslri sensus expohendb perveniunt, qiialis uriurii imp!et ovile; cujusaccensadesiderio superius
est tola carmihis hujus series, qttale illud legis": sponsa clapjat: Indica mihi quem diligiianimdmecti
Memenlput]dietrisabbali sdncliftces (Exod.-. _xx),ubi uiri pascis, ubicttbas iiimeridie. IpSe magister unus
ihystice aliinoneiur ut iucem gratice spiriluajis, iu - magistforum, quia discipulis suis, nostris autein
qua nobis sola vcra est requies, sanciificemus, id niagislris , pracccpit diccns : Euntes ergo doceie
est, sancto ct casto in corde, ut accipimus in die Ptnnesgentes, baptizanles eas in nomine Palris, el Fi-
redemptionis, semper intemeralam custodiainus. lii , el Spiritus sancti, docenles eas servare omnia
Itec ergo et liiijusmodi verba, ad quoruni intelli- qumcunquemandavi vobis (Matlh. xxvui). Cui eliain
geniiaro cum labore .cxpositionis aitiiigiinus, acervo capreae noiuen jure ascribilur, quia vidcliccl mun-
uilici reete coinparanlur, qui non parvo. labore dum est animal, visu cl cursu iusigne, ungulam
molendi, serendi, ccquendi aiqtie mandeiidi. ad findens, ei rumiuans, ct quod, ut omnia muuda qua-
iisnro noslras refectionis perducilur; al planiora drupcdia, cornilius armalum. Si eniin liujusmodi
eraleri nunquani poeulis indigcnli rocrilo conicriin- naiurae sancli merilo aplantur, quia et fissam ha-
lur, qttia et abundanl in Scripturis apeila Dei prce- benl ungulam in discrciione boni ei jnali, ct ea quce
repta, sive piomissa, ei haec, sicut potus sine mora, B discernaiil a malis, bona suaviter loqtii, ac velut
vcl labore bibi, ila mox audiia posstml intelligi, ruminaie consuc\eiunt, qui oculus sibi cordis Ionge
atqueiniellecia ad augi.ienlum nostrcc saluiis, quasi dirigcrc, id esl, ad spcculanda dc terris caileslia
in venlre mcmorice, servari. Polest in spousce, im- bona didicerunt; qui cursu pioprio viituium callem
•maculatus di\ini fonlis uierus, de quo in i.ovam alacrius penelrare desiderant, qui niundiliam "men-
renaEcinuir crcaiuram, aptissime figuiari : qui sicut ns et corpoiis, per graiiain sui Condiioris sese ac-
acervus csl iritici, vallatus liliis, quia nmirum. cepisse la-tantur, qui fiducia iidei, adversus mundi
omnes quos in Christo rcgeiierans consecras, honis hujus foitiludiuem erecti, Deo dicere solent : Inie
insistere operibus, el hoc solo gloria. coalesiis in- inimieos nosiros lentitibimus coinu (P.al. XLIII),
liiitu docet. Sicut acervus est trilici, quia ;eos qubs iquanto magis ipsius signifieationl bujus riatura cbb-
ablttit apeccatpfum omniiim paleis emuiidat, etper. veiiii aniinaiitis , qui hcec eadem virtulbm dona, ef
sccundain geiieralionom i!li couformcs lacil, qui de in se cuiicia possidel, ct illis secundum nieiisurain
senietipso ail, Nist grannin frumenli cadens in ler- sucedonationis trihuit!
ram, moiluum fucril, ipsum solum nianei; si uulem Coltuin luutn stcul tuiris eburnea. Quia per col-
morluum fueiil, mullum fiuctum affert (Joan. xn). P luin, el vox et loquela procedere, et cca , per
Vallalus est liliis, quia quos ab implicamenlis pec- quam omnia corporis membra reficiunt, solet
caloriiiii, euin quibus earnaliler nati eianl, absohii, iulraie; merilo pcr collum , sicut ut supra ad-
lios eliam ch.ir.sniatum ornat ct confirmal luce moiiuirous, ducioruin forma de»ignatiir, qui lo-
coelesiium. lu.ii corpus Ecclesiae el \oce exhoriaiionis conlir-
Dtto ubera, elc. Diximus abundanlcr dc hoc veisi- mant, et \ilee alimomis recreaiit. Quod videlicct
culo snpra; sed nunc paucis commenioraiidum quod collum, bicul lurris est cburnea, qtiia doctores, el
recte posl venircm sponscc ubera commendet, quia ornatum sanclse Dei civiiati, id csi, Ecclesiae JJI-JL--
niroiriiin sancla Ecclesia paivulis snis, quo-?de sa- stanl e( robur el pulchriiudinem suce vitcc. Quia
ciosanclo aquae taluiaiis uicro in Clinsfo general, liuic rouiido j"ammortui esse piobantur, cunciis se
iac de iiulrimenlo ncophjtorum doctrinae mollioiis \ideniibus velut ebur ostendunl; et civitateni Dei,
iinmiilgel, doncc eos pauhtini ad percipieiiduni quasi tunis eminens alque inexpugnabilis ab uni-
panem sapienlicc -suhlimioris erudial. Ubera ergo versoriirii liostiuni incursione dcfcndiint. Cum enim
Ecclesiae sunt illi qui pavvulos ejus, hoc est, nupcr dicunt, quia arma mtlilim nosirm non catnalia, sed
in fide renalos, iiisiitinint: quce bene cttm adilila- polenlia Deo ad deslruclionem munitionum, cpnsilia
tncnlo duo esse memorantur, quia ex dtiobns niini- I) desUuenies, el omnem altitudincm, exlolleiuem se
rum populis, Judceoruiu scilicci ct geniuiin, lons ndversusscienliam Dei'(ll Cor. x), quasi furrcm su
salularis, quos abluil, cl coalesti myslerio parii, iu niiiniineuium s..nctce ci\iiatis posiios csse com-
colligil. Bene duobus iiihnulis eapreac coinpatantiir, prohant; et cum idcm Paulus suam siioi.-mquc
quia cx eloquiis utriusqiie Tcslamonti suinunt \e:i cooper.iloruin \ilam dcsciihcns ait: Ego enim perte-
docloies qnod pr.edicani.Beiic irdein hinnuli gemelli gentlegi mcrlnus sum, nt Deovivam, Chrislo crticifixtts
esse pcrliiheniur, qiiia ipsi leslamema uno codem- sum ( Gaicu.ii), cr.ici ehoris sibi qualitaleiii, id est,
que surnl eilit-iauelore , ab illo vidciicet de quo o-sis moriiii quiilein , scd prascipua pulcliriiiidine
Ecclesiasies ail: Veiba sapientum sicul slimuli, et insignis inesse significal.
quasi clavi in alhiin defxi, qttm per magi.lrorum con- Ocitlt tui sicul piscinmin Esebon, etc. Jidem s.incti
silium dala stmt a paslore uno (Eccle. xu). Duo pr.cdicaiores, qui ob aliinentujn \erbi, collo eraol
sunl crgo ubera sponsce, sicul dtio hii.nuli gcmelli spoosrc comparaii, designantur eiiiin m oculis; hoc
cnprece,qnia doclores neopbylorum non siia propiia inspeciioncm arcanoriim , qux iu occulio discimt
illis pr.edicanf, non ndtillcrarit \erbum Dei; sed sic- ipsi, ul ea possint In apeilo proloqui, ct per ea quaa
ul ex Deo, crram Deo in Chri^to loquiinlur, ip^e «crrcla mcdilationc pcrcepeiiiiiijin nifcsluinsaiicl-S
M93 IN CANTICACANTICORUMALLEGORICAEXPOSITIO.-LIB. VI... 1194
Ecclesiae nulrkiieiitum°docendo ministrent. Hi au- A \Nasus luus sicul trirris Libani, elc. Quia per tiasum
tem oculi recte pjsciuisadaequanlur in porta civilaiis pdorcs soleiit feloresque discerhi-, dispeuSiitOres
Esebpn construclis. Quam etiam civitatem ob inco- verbi Dei, qui supra certais ob causas niulieribus
jarum abundantiam, filiam lnuiiitudinis appellar, collo et oculis Ecclesiae fiierant designati; nune
quia sicuteaedempiscince,confluentibiisad se civib.iis^ . eiiam cattsa saiuberrima. discrelionis, quce a pairj-
cpnlinnahi solebant- praebere aquarum cppiam, ita bus maler esse virtuihin probatur, designaiur ih
praedicalores flue.ntadoctrincesuis auditoribus.prae- naso, quia nimifum quasi pef 'ollaeiendi officihmV
bere non cessant, .qujbus scillcet fluehtis jantum caeteris amplius, dignoscere sufficiunl, in quibiis
ipsi inlus semper adimplenlur, quanium piscince actibus sive sermonibus bonus odor Chrisii flagret,
yenis viventium abundant aquarum. Concinit autem quiveilethiferiiro. pravitatis exhalent fetorem : nam
liis piscinis illa quondam Jamosa Jerosolyinis prbba- et mulium soilicita, sive doctbr, seu quisque fidelis
tica piscina, in quam descendcnle secundum lempus discretione opus liabet, ne si forte yitia sub viriutum
angelo movebaturaqua,"ei qui primis e languentibus habitu pallient, ne quid lupiuum sub veste gerant
descendisset, unus sahabatur, quia nimirom unus oVina, lie asiufia pfudeiitia., he lenacitas parcimo-
JDeus,una fides, unum baptisma; quod, descendenle nice, ne vindicandi libido juslltiae, he diiriiia fortl-.'
in fonlem vitneSpiritu sancto, unum fidelium pppu- B tud.iiiis, ne assumpla "sjiecie consiantiae peftinacia
lum abluit charisrnate secunda? regenerallonis, .quce stuitorum fallat. Unde recle doclofes, recib quique
liene probalica pjscina, id est, pecualis d.icitur, electi, qui lianc acceperunt a Domino graiiatii, ut
juxta liiteraro scilicet indicans quOd hostice in-ea a pdores virtuium a putoribus valeant seceniere vi-
sacerdote layari solebant; lypice auieih exprirtiehs lioriim, sicut lurris esse dicuhtur Libani, quae respi-
quodin aquis regenerationis ablui decet eos qui ad cit cpnlra Damascum, quia emiiieniissimumin san-
sanctum allare producendi et in hosliam su.iit Deo cia Ecclesia Iocum lenent, etcauiissiinosemperoculo
Offerendi. Apte vefo Esehon in lypum Ecclesice po- menlis advershm insidias anliqui hostis iiivigilant.
nitur, sive propter nomen, quia cingulum moeroris Libanus eteniro inons quia Dqminum Salvalprem et
inlerpretatur, seu quia, quondam fuit Seon regis Ecclesiam ejus signet jam scepe dictum est. E con-
Amorrhceorum, elillo occiso, lehtaiaesiafiliis Israel. trario atttem Damascus, quia civitaiem diaboli, id
Constat enim quia Ecclesia' qiiondam mancipaia V ests reproham vel angelorum vel homiiiuih inulliiuv
eral imperio diaboli, regis yidelicet o.inhium iniquo- dinerti figuraliler indicet, luce clarius est : erat
nim, sed, excluso atque renuntiaio, facta est civilas enim hcecroeiropOlisSyrice lotins, et reges habens
sui Redemptoris. .Et nunc nombn Ecclesiae, quae iinpiissimos ac furtissimos, qui ut iiierito.diaboli-
priusgentilitas yocabaluf, aecepit, cuni pro. lasciva v" lypnni portareiii, crebra Dei populo bella et capti-
fluxaque. lcetilia_.ceculilitijus cingulp mosroris salu- vitates inferebant, quce inaiiifeste letilaiiqnes _atque
berrimise cpnstriiixit : cingulo.videlieet, ul lumbos iiisidias diaboli, quibus Ecclesiam iiidesiiieuter im-
suae merttis ab immuudilia omni cohiberel; cingulo pugoat, figurareni. Seii ct hoc quod Damascus san-
au.tera moeroris, ut a temporalibusgnudiis exietna guinis potus.sive sanguinis oculus dicilur, congruit
prorsus et aliena. effecta, fiduciaiibus fixa in cbelis,..."eorum significaiioni qui iilecebris caruis delectan-
gaudia se acceplurain esse speraret. Hsecaulein ci- tur et saiiguinis, in quibus el ipsa sanguinis effus.io,
vilas, id est, Ecdesia, quaeetfilia multitudinis^ ol quce Iiiiiocenlibus inferlur, aiiiiuiiieratur'. Congruit
abundaniiani concurrenlium ad fidem populbrum, et da&nibnumperversissimeeinienlioni, qui spiritua-
vocalur, hahei in porta sua piscinas, quibus.oculi liter nos trucidare, el vitani nohis aeternam, iqiiam
assimilanlur sponsae, quia nemo potest eaniirigredi, : liahemus in Christo, lollere laborani. Conira quos
qui fron prius aqua docirinie saluiaris aspersus, qu i ..uirosqtiePsalmista Dominum precatur, dicens :.LI-
non lavacro undce regeueralioiiis emundalus, qu i bera me de sanguinibus,-Deus, Deussalulis mem(Psql.
hon polu vivilici fontis ftterit cousecratus. Quod i). Quicunque eiiim slabilitus fortiter in Chrisfb,
aperiissinie et pulclierrime figurabatur in taberna-• - sedula se suosque.cautcla circumspicit,, ne hii-
culp vel lemplo Salomoiiis. iu tjuorum infroiiu la- jusmodi bellis, qucc sive palam per_hoiriin.es, sen.
brum yel mare aeneumerat positum, ubi ingressiiri .. per diabolum occulle 'ingeruniur, superari valeant;
sacerdoles manus suas pedesque lavafent; certi merito lalis nasus appellari potest .sponsce;Christi,
uiiqhecausa myslerii, quia lavacrum nobis dociriiise et esse similis lurri quce ad prospectum *Damasci
coilestis, quia fontem regeneraiionis Dominus procu- in Libano sit monte conslrucia, quia discerheiidi
raret; qup.initiati, vel pra.seiilis socielatein Eccle-" peritusac vila sublimis, coniiiiuis pfocurat excubiis
siae,vel mansionem aeternaedoinus cj'us, qace est in .'_ne quando Ecclesiajepentiiiis roa.lprumincursioni-
coelis, possemus iugredi. .''...*- bus turbctur. . • "
LIBER $EXTUS
Capui iuum ul camelus,etc. Iri capite spbnscei-ecte guntur membra, ita cogitaiiojies.nienie disponutituf:
mens accipitur animcc fitlelis,.quia si.cut capite ie- Unde eiiani-ipsce cogitaiiones,' quas, iuiiumerabiles
PATUOL. XCI. ' •"* - . v38V
ii95 BEDJil VENERABILISOPERlJM PARSi 1!."— EXEGETICA GENUINA. - 1196
omnibus horis ac momentis liumana de riierite pro-. A fucajur, quia fixa et quasi religata in borde.elecforu.ri
deunl, apte (igurantur in cotnis. Qtiod auteni deuna virUishjimililatis conlinua Dominicicruoris menioria
aniiiia elecla dicitur, hoc de lota Ecclesia inlelligen- ad tolefahiiam tribulationumi temporaliuhi.animaiur,
dnm prudens lecior mbmiheril, quia elsi meritis per quam ad consortium possil regrii pervenire Do-
differl multilndo credenlium, unurti lamen eor et minici. Quod autem diximns vinctam canalibus pur-
ahimam habet, in quaiitum uria e.idemqne tiile', spe, jjuram ,'ita pbsse iintelligi qtfod fucaia jaim*mhrice
acdileclione oinries ad superna "alriaaiihelant. Nar- idonea veliera, priusqttam in lila dedhcaiitur-, iii lo-
rat autenrScriptura quod Elias in morite Carmelo cuiis disiincta custodiantur, ad figufamaltlofis peN
iilexis genibus oraverit, et post lohgain slccitaieni a linet viftuiis", quia scilicel eoruni 'expfimit humiiita-
Domino pluvias iiiipeirayerif.*Unde capul sponsae ut' lem qui ita j'a"msunt prq Pbniino crebrlsiribulatio-
Carmeius est, *quia corda eleclorum et sublimia" hibus eierciiati, ut constef ebs nullis adversitaium
suiit per convefsalionfiin,-et pohiino in se aseensum pressuris posse superafi. Aiunl enim perieeiam purpu-
pfccbenl per quoiidiaijos yirluiuih profeclus. Elias rcelincturani nullo unquam sole,iiulla aquaruth asper-
namque Deus Dominus dicHfir, qui in his p.rat Pa- sioue pailescere, ac semel acceptum perdttrare fucuui
trero, et velut areiitibus arvisipluvias de coejo evo- solere. Gorn_ejgltur capitis spons_e-,-utperpiira'siint
cat, quia liccc ad brandum Deunj invisibilfterTaccen-IB regis vincia canalibus, chni cogitaiiones devbtis Deo
dii, et per coYuin preces iic meriia seepius niundo . cordibus pracparaice eiiain existunt ad morienduni
jicrielifanti sua"dona largitur. Noroen qupque "Car- pro Christo, ut ineieaiitur regnare com eo, quani
nieli, quod ihlerpretatur'-scirnlia circumcisionisfcst- videlicet purpiirara prolatum e canalibus in iumml
piii sponssL-,i'd est.., "ineiili ecclesiasticai convenit, regis faciunt ornalum", cumdataoccasione patiehdi,
qiise hene novil noh se in cafiiali, sed spifituali quid in eo borde gesseriht, oslendhiit, fortiier-ob,
circiimcisi.one'debeie glofiari, de qua et Apostblus gloriam sui Redemploris, et adversa quaequesceculi,'
ad Galalas riiulla dispuiat, et proplieia-docei, dicens, ipsam quoque; si cohligerit, mbrtem subire parati.
GircumcidiinitiiDomiito, elaiiferte ptmputia cordiuin Qubd bene iri Aciibus Apostolorum Lydia i!la pur-
vesitoruni (Jerem. ivj. flanc habei'e scientiam Judcei puraria figurabat, ijttce cum fuisset limens Dcum,
delrectabaiil, cum Ubsola sihi quce foris est circum- prima cum doino sua pra.dican(e in MacedohiaPaulo
cisione piiiiiserant. El proplerea caput ut catneluiii credidit et haptizaia est, euroque et prius sibi yer-
iiabere nesciebanl, quia meiitem in infimis et in bum fidei praedicahlem.et posuiibduhi ah infidelibus
carnis glofia posueranu Unde merilo 'voce beati verbera et carceres et vincula perpessuin suo recepit
proioitiaiiyris Stephani objurgantuf, dicenlis : Dtiri liospilio. Designabat namque e't arte et credulitaie et
cervice el incircuriicisi cordibtisel auribus,: vos semper obsequio suo Ecclesiam de geniibus, quce imbula
SpiriLuisanclo.restifislis (Acf. vii). El comm, iliquit, coiifessione Doniiiiic.e passionis, et ipsa prO liac
eapilis ttti ti( purpura regis.juiictq canalibus.vComa. sanguinem fusura, et expulsam ab iufidelibus doctri-
capitis spoiisae, ut diximus, cogitaiiones sunt aiiimce nam apostoloium iuliino esset cbrde receplura.
iidelis; purpura autem regis Dorolnicce passiohis , Quamputchra es, elc.! Supra in laudespohsce di-
iiiiilalioiiem significat, cui jure conia-capilis sponsae ciluf, Pulchra es, dinicd mea, stiavis el decora sicut
coiifertur, quia omnis eleclorum cogilatio fideisau- Jerusalehi, terribilis ut castrorum acies ordinala. Ihi
clce crttcis niunitur, uiiiversa bordis eorurii inlentio ergo cum pulchriiudine "etdecore, terribUis ut acies
ad palienduro pro Doinino, nl etim illo resuscitafi ordinata dicitui.; liic pulchra et decerain deiiciis:esse
iiierfaiitur, proinpta existit. ;Quod atttem purpura pefhibetur. Quantum vero ad hunjanam consuetudi-
badeihvincta cahalibus diciluf, vsl ila accipienduiii nein , difficiie est uiiam eamdemque personamet in
est quod fucala jam vellera, priusqham hentur, in deliciis ducefe vitam, et lerribilem esse u"t aciem
eaualibiis distihcta serventur, vel quce^hiissp in ca- caslrorumordinatam, quia himirurii delicicemeriiem,
.lalibtts sanguine muficis, lana ipsa fucanda esl, ibi- qudm molliuni, bellicis rebus iriiendere non siiiuui.
dem pcr paries disiincta, «t, singillatim viriefa linga- n Sed ubi spiriluales sttnl delicice,-id est,- ubi deside-
lur. iilcisi cnim ferro muriccs, id est, coclilece rJuin aeterucedulcedinis fauces replet aiiimi, Ibiier-
niaris, quce et conchylia vocaiiiur, Iacryihas pur- ribilis fit hostibiis anima spiritualibus, ebrumqtte tela
purel colofis emiiiuni. Quilius colleclis linciufa omnia qiiasi.acies caslroruni ordinata elidit; imo
piirpufea cdnfieitur. Quod utruriiqiieuiuim eumdem- quo teiiacius saporeih inlernce -satieialis percipii, eo
<juesensum myslide gignii. CanSlis [canales] quippe, terrihilior existit eis qui superna. gloriani duldedinis,
qui purpuram regis suscipiunt, prcecordia suhl fide- ad quani creali sunt, amaritudine shperhceiyraiinidis
" '
liiiin Chrisli; laria aulem, quaeob id accipiendumco- funditus perdideruiit. Et bene curii sancice ahimae
lofeui purpureum in canalibtis vincla inillitur, uljiost amalbr suus dixissel, Qutim pulchra es, quam decota!
- tiiicturam in ornanieiilum regis assumatur, ipsa-est- id est, quantum ex fide el opere perfecta, coniinuo
liumililas, hiiiissinia ac blandissiroa conscientiae,. subdidil, Cliatissiniain deliciis. Convenit namque ut
" cliarissima sit Douiino aniina quae eoelestibus cerhi-
iidelis, quae per passioiies et opera juslitioeincetenii'
legis liabituni proficil. Qublquolenim in Clirislo, iii- - liir vacare deliciis, quia iiimirum, quanlo amplius
quit, baptizaii estis, Clirislum iiiduisiis (Galat. m). mens pura cibum vita_deguslat, tanto fnajore illiiis
11-cC-auleiiilana vincfa canalibus, purpureo eolore cliaritate iguescii; et quo arderiiius supQ.rnadiligil,
im 1N CANTICACANTSCORUM ALLEGORICA EXPOSITIO. — LIB. VI. 1198
eo perfeciius ab ipso supernorum bonorum attclore-j. A fpsum,*'illis autem, Si visperfectus esse, vtide et vende
ac largitore diligitur. Gliarissiraa est igitur Dpmino ouinia qum habes, et da pauperibus(Matlli. xix), et-
anima sancla. in deliciis, quia dum ihternae gaudia ccetera hujusmodi. Sed-et hsec ubera adcequantur
refeciionis ardenter esurit, ambr in ea sui Condito- - hoiris, quia dicit Apostolus, Sive enim menie-excedi-
ris augescit; et quoniam hujusnjodi anima. nbn pa- mus, Deo; sive lemperanlessumus, vobis (IlCor, v).
rum etiam in ceriamiiie. vitae prceseniis praegusiat Uberum nahique officiumgerunt, cum sua-dicta i.n-
gaudia fulurceretributionis, reci.e subditur : -firmis, prnut audire valent, temperant; conferuntur
Slqtura tttq assiinilala est palmm, elc. Stalura . autem hotris, cum mente excedentes, ad subliroia
quippe Ecclesicereciitudo est bbnaJ.opera.ioms "ejus, inehriantur.ab-ube.rlate domus Dei^ illius:videlicet
quia ad terrenam concupiscenliam incur.vari despi- dOmus"Deiquce non manufacia. sed est -aelerna in
ciens, totamse ad cmlestia prbmerenda sustollif. De coeljs. Verum quia sancti quique, onine quod bpiium
qua monet Apostolus diceris, Vigilate, slate in flde, Iiabent, hoc superna gralia lafgienle perceperunt,
viriliter qgile (I Cor. xvi). De qiia et ipse Doniinus, recte subditur: . . "
Egti Dominus, qui erui uos:de servitute, qua oppfime-j Dixi, Ascendam in.palntam, etc. Sola namque *
bant vos JEggplii, ut incederetis f.ecli (I Reg. x). causa est ut.ubera Ecclesiaebotris ada_quenlur,,quia
Painia autem manus viclricis ornala est, Sed et apud 'P Dominus in eain ascendere, suaque eam gratia do-
antiquos, quicunque in certamine vicissent, palina nare dignatus est. Ut enim doetores el littmilia par-
coronabantur. Statura jsrgp sponsae assimilalur pal- _.vulis, et sublimia pfcedicentperfectis, uf e.tco.nde-
mae, cum erecta in amorem supernorum omnis in- scendant ac teinperantes sint rudibus, et ipsi in con-
tenlio fidelium, meditalur intefini in acie coiisisfens templatione coslesfium sublimiler debrieniur, npii
Jjravium,illud, quo vietrix fmilo agone donanda est. hpc sui meriti, sed est doni- coeleslis. Dicium-est
Item quia palma inferioribus aspera yideiur, in autem supra de Doniino, Dilectus meus, desceridiiin
summo autejn pulchritudiiiem et fruclus suavitajem hortum suum (Psal, LXXXVI); et nunc ipsedicit, As-
oslendit, meriio huic statura assimilalur Eccjesiae, cendam in palmatn. Eadein auiera Ecclesia, sive" .
sive animcecujusque fidelis, quce aspefos pro Do- anima"perfecta, hortusDomini, quae et palma est.
mino portat in terra labores, sed mercedem a Do- Sed.distat inler a.scendere et descendere Dominum
mino gratissinjam se accipere sperat in cpslo. Aspera in illam : descendit namque.in illam , dum cuele-
est palma juxta terrani, quia perseculionem patiuti- stem ei gratiam desuper miltii, qua ut ipsa coelestis
tur propter justiiiam elecli. Pulchra est et dulcis in possii effici, atque ad superna transferri; ascendi.t
summo, quia gaudent in. pressuris et exsultant, Q vero in eamdem, cum cogiiiiiohem suae inajestalis-
scientes quoniam merces eorum copiosa est ih coelis. fidelibus magis magjsque revelat, eum amorera pa-
Ilemquod palma diuturuis esfvestita frondibus, et trice "cosles.tisproficieiilibus eis, quasi quibusdam
foliasua sine successiohe conseryat, quis nori videat gradibus ad alia Jendenlibus inspirat ; cum eis, qhi-
quia typum teneat stalu.r_efidei, quae,.v'arianteslatu' bus.prius dicebat, Cum feceritis omnia quceprjeceplq
seecuii labenlis, eadem semper Verba recfae coufeSr suritvobis,djcile:Quia serviinulilessuinus (Ltic.xvn),
sionis, quasi folia-nunquam redilura, lapsura jpcli- poliora dOnans.atljecerit,Jam non dicamvos servqs,
net, et eamdem operrim peffectionem, quae ab inilio .quia scrvus nescitquid faciat dominus ejus.Vosautetn
coepit, quasi decorem palmaruni usque ad fiuem dixi nmices (Joan. xy). Et ilerum :<Ile, nunliate fra-.
sceculiin electis suis inteineratacustodii? Etubera, Iribttsmeis (Joan. xv). Descendit xrgo in horlurn
inquitj.tua botris. Ubera, ut saepeidictum esf, Eccle- suum Domirius, CIIIIIcoeleslia dona fidelibiis largi-
«icesutit doctores, cum lac primceeruditionis parvu.- tur; ascendit in palmam, cum auginenta virtutuni
lis Chrisli niinistrant. Sed eadem.ubera hotris assi- proficientibus eisdem electis suis, donec eos ad.per-
milanlur, euni ipsi doctores eis quihus prima iuear- fecfuni provehal, dignanier inipendit: de quibus vir-
nationis ejus sacrame.ntacomhijseraht, eiiam divini- lulibus apte subjungitur :
tatis, qua cequalisest-Pairi, arcana revelant; e"lqui D Apprehendam fruclus ejus. Apprehendit naniqne
antea.dixerant, Niljudicamus tios scire intervos, hisi virjutes ahim-e fidelis, ut eas salubefrimo sucecom-
ChrislutriJesutn, et hunc crucifixuih(I Cbr. u); iidem punciioiiis atiactu, ampliori semper benedictiorie
postmodumfoniora capienlibus dicunt, Quorum pa- fecundet. Possunt etiam fructus palriicesingulf qui-
tres, ex quibus Clirislus.secuiidumcarnetn, qui est *"«-' que electofum accipi, quos Doniino Ecclesia, palma
per pmiiia Deus'benediciusin smcula (I CPI: XI). Vel videlicet. sua gignit; quos nimirum fruclus appre-
certeubera Ecclesi» assimilanlur botfis, curn magi- hendit, cum sutis in fidestta et dilecliorie confor.iat,
slri veriiatis uno eodemque lempore el magna ma- et ne unqiiam possint deficere, sua illos:ad perfe-
"
gnis auditoribus Scripturaruih sacramenta ve! prce- clatn vitce maluritaiem proieciione tutatur, juxta
cepta aperiunt, el parviilis sensu, quee capere pos- illiid Psalinistae: Et dedisli milti.pioleclioiiemsakitis
sunt, vitcealimenla committuiit. Ilis dicenles, Si vis lurn, el dexlera lua.suscepil me (Psal. xvilJrPotpst
ad vitctmingredi, serva mandala; non hotnicidiuiii.". ] autem in eb-qUOdsequitur, E. erunt ubefa lua sicul
facies; iwn adtilleraberis; non -facies [tirlum; iien botmsfypri, etiarii lioc inlelligi, quod hi qui parya
falsum tcstiinoniumdices. Honqra ptitrem tuuni el quaaJior.untbene\foleac simpliciter aiiiiiiiitiare "prosi-
matrem iuam; et, diliges proximum tuuiit sictit' te- mis/non negligunt, interdum poliori sapientiaj mu-
y-VW:': '..;'.. ' REI34;'VENltRkBlI>lSi 0-PE'RB'MVPARSW Wb
!nere deijiieiituf; eilio.c aseendente -iri palriiam Do-. A :Ei odbr dris Itii sicut inalpriiih.Guilut itiutriqitasi vi-
miho, ac fiuctus ejiis appfeliendente, qiiianisi ejus 'rium ppiiirium, pr-eslat, gratice'njalorum. Tantum
gratiaprbrecfuniiiobis trjbusf it, nisl corda nostra illius 'prcssehs allbcuiio sanctce Dei Ecclesiae prcecellit fa-
gralia niiiriierit, nec inagna habere^ uec parva bona Jhap, quarii de-illavpotcsta"lidiehtiuirisefiribVdisserhi-
valemiis. Ajite autein palmae nojniiie etiam vieiorio- nare; HiaetenuS'atttei.ii dicfa latide .sponsae, ubi ad
sissima valet crucis; arbor de*igriari, cui jure sta- lipe yenlum est iut gutiiir ejuS sicut vinuiri esse
tura sponsie assimilaturj.qula; saricla Ecclesia per. oplihiiim diceiretur ,: rapttit illa Vvefljijm de-bfe
-passioiierh siii Redenipldfis,utfecla et siabilis et spohsi, et ipsa libc pblius riiagno diicta ariiofe cbm-
immobilis:,coiisistfere possit;; erigiliif. Jttre litiic Vplefi; satagit. Intellcxit namqiie quia voc;ibbio'vihi
Coiiiparatuf, qiiia et qui Obrriinicifiliicafhationis oplimi; yerbuhi designaret Evaisgelii, iri qiib solp
tempora pfiecesseruiil, sahcli inysieria passionis salosesselcetefriacfederitibus, etbit:• ;V
cjus verpfo.plietah'do;-vel etiam paiieiido sigriabaiVt, XXXL Vignuiri dileclpineo ad potariduiii, eic, Vi-
et noslri lempofis saiicii eiirndem sacrosanctac pas- num, inquit, opfimunj, cui gutiur meum cbrhpafa-
sioriis Irihiiipliiim, oniries qijidem cfedehdo ac con- vil, dignum esl ipsi dilecto roeoadpoiandi.iih^ ijuia
;fitei)do,-jjliifimi auiem etiam. iiiorieudo .cia'rilieaui_ " -VefbuniEvangelii,-ijupd in ore meo pouere digiia-
QhOdauteiri ait sporisus, Dixi, Asceitdamin palpiaiii, lus ;esi,: ianlaj'est sublimitatis, quce iioh per alium
appreheiidam frucluS ejus;\\\6 a_vo congrtiit quando quempiaiiJ quam per ipsuni dilectuni suhrii_sporisnih
Salomon hceccaitebai, cuih seVDoriiinuscrebris pro- ac iVedtiniptofem__nieum.imuhdo debijai praSdicafi.
pheiarum vocihus promiiteret adreaempiionem ge- Ipse qtlippe priinus in carne appareiis per inyste-
iierisiiumanijn carne veiituruni ; ciinrse ascensu- riuiij regeneraliohis liuiriano geheri Iter icffileiste
rum ini arborein pfccdicaret,isponsee suce liiorieris, aperuit; ipse sacraiheriiuiii suaji pa>sidhis,fesurre-
deslriicto nioflis iinperio ad vitain victof rediret. ciioriis, aScerisiojjis",qiio mundus salvireiur, pfius
'Friicliis a.uteriipaVmce;quos se appfelierisiinim dixit prcediCavit,ac delnde prccdicandum suis fideUbus
esse, posibiioreS sitni gloriaj qticecrueis seqriebaii- feliqiiit; ipse calicerilsaliiiaris poiayjt, ac sicpoian-
tur asceiisum, hoc est clarilas resufrectipnisei diiiri Eccleslcc porrexit. Neque absurde "pbsltunide-
ascensioms ejusad coelos, adventus salicli Spirlfiis, bet videri, qtiod dicilur, Ltibiisque et deriiibus illius
"et salus-muridi credentis. Cui seiisur eorivenit apie miitiiiaitdum, cum de vino dicalur. Cphslal autehi,
quod-.equ.tiir : .:•' quia ruminatio eibo polius'quamVpoculo •cohyenii.
Eierurit ubera lua, e.ic. Qiiia; hiiiiirurh ipsi prinli Figurate eniin Ioquens labia idilecti ef dentes appel-
doctores Ecclesia., iii esi, aposloli, completa pas- - lal doctores sanclos, ut siipra pfobatum esi,quia
siohe ac rcsurreciione ejus, iiiajoreiii mullo quani yinuni optimum quod fps.e pplayii rumi_iant,Vcum
eatentis habueriiil scieritiaii! IIoeifiiiiE saliiVarisac- verbuiii graiiib quod .docent crebro rijeditalh scru-
cepefiint, cum apparens pnsf resufrepiionem ape- tari ac sibiriiet alterulr-um cohlerre Iffiiantuf".Qui-
fuit illis sensus,: ut inielligbrerit ScfipiuraS;; cuin, dain lioc responsuniEcclesiaa ad sermoneiri Dbmini
'ihisso desuper Spirilu, nblitiani illis Omuium tri- ita subillauim inielliguiit, ut cuni ille laifdans.eam
buif liiiguafuni;"qttahdo abiffideritibus falso di- dixissel, jGuttur tuuni; id est, suavitas tuce confes-
clufri est quia nmsio"pleni iiutil isti(Act: n). Sed iiii s"iohis,"i;_.ast.'"titnuniopiimum, siaiim ipsa annuens
veraiciier sieut bolri vineib efant affebti,ijuia spiri- yerbis ejus adjiceret, Dignuni ditecio meo ad polan-
iuaHbm brafit charisniaium ^ratia refecli. cbinpleia dilm, labiisqueei denlibus illius rtimiiiandum: Ac si
"veraciler senienlia, qua diceba t quia tiijfttiitriovum aperle diceret: Jam niullum. cupiout.dijectus riieus
An-utres riovosmitletidum est, et titribo'conservaiittir solerti examine affecfum ac sinceritaiem meniis,
(Mailh.in). Utrique auiefh senstii apie qubd qttaro erga epm liabeo, dijttdicel, Confido enim.quia
* .'cougruit • V.
sequitur.i eisi janta hahc discussioiie examinet, quaiifa exami-
Et edoi oris lui,sicuf malorum, elc. Ih odore nare sblet polum sive cibuihV quia liunc sbllicitus -
ijuippe orisfania bpiiSeloeutionis; in guiture' vero*w gtisiarb vel joasticare studuerit, janri dignam eam
ipsuin vbcis Deo dediijb orficiuni. Utrumque aulem suis laudibus comprobabit. Hiricenim primus Eccle-
in Ecclesia calholica, ttfrurriijue "in aniina quaque sice pasior inlerrOgaiili J3e Domlho respondiji, Tu
elecia lailde dignuro bst, quia et vox ipsa, quce prce- scis quia.aiho te ; etiteruui : T-momniri scis, tu scis
'seiites iiislruit; et fama loquehe, quce ad absentcs, quia qmo le (Jpaii.. xv). Cui videlicet dileelo adhuc
. sive per liileras, sive per eos.qui audiere, pervenit, ex magno ejusdem chariiatis ardore subjiciens, ait:
"plena eSse probaittr virtutls et gratiae. QuOdautem Fgo dilecte mee, etc. Ego dilecto meo, _etnon al-
odoreni oris et gutluris sponsae malis ac yino corn- leri. Ctti totum nieceserviiuiis aC devollpnis niuiius
pafat opiiino, ila polest distingui, qiiod. mala totani iiripeiido. El ad me coftvefsio ej'us, utet me iftlerim
vim iri ipsa novitaie retineanl, vinuni vero prelitiiii nibrlali in vita, ne laborahdo de(iciam,ne lampadas
de vetustate'consequatur. ildepque T-ecfe ulfique absque o!eo, id*.est,ne-bona opbfa sifte charitatefe-
liuic speeiei vox Ecclesice Ipqueiitis, ei faraa confe- rain, prceseiilia suiseniper respeClus :adjuvet, et in
tlialami coeiestis
Vatuf, cujus et priiicipiumei p-irfeclioriero constat fioero ad imfnonalia seeumVgaudia
iesse mifaridiaro.liem quia major est yirtus :e"l..fra- iiitfo.ducali Potest iioc quodait, Eltid tnecpnversio
'granlia vini opfimi quarii malor.um,' fecfe dicitur: .' ejus,m Synagogaesfecie,iioc est, plebisiHius quis
1201 IN CANTlCAiCANTICORUMALLEGORICAEX.POSIT10.— LIB, Vh . 120)2:
ii.carnat.onis ejus tempora prcecessit, specialiler ,_t in villis ut ad excolendas qiioque vineas surgamus-;
prolaium infelligi : quae cum eum supefius sponderi- sic in his qui jam ad fidein>conversi suni, niab-
tem audissel, Dixi, ascendamin palmam, appreheh- sionem facianias, ut etiam alios ih quibus nianere
iain fntctus ejus, id est, ascendam-lignunvCrucis, iri possinittsevangelizahdo acquiferebureniiis. Et bene •
juo moriar, et resiirfeclionis fruclus capiens, cre- dictura, Surgamus ad vineas, praemisit, Mane; Mane
- Jeiitibus eos quiad vitam cclernam nutriaritur, prae- enim dicit ipsum veraelubis exbrluni,:per : quem de
-
behb, "riieritbgralulabunda proies.aiur, Ego dilecto pbiesfafe tenehrafhm nluhduS ereplus est. Mane
neo, etad riieconversioejus, ea videlicet ut qui *invi=- ergo, inquit, surgamus ad virieas; ac si pateriler di-
sibili niilii praesenlia seihper adesse boiisoeverai, cat : Quia noxa priscae Infideliialis -abscessil, quia
pse iuraea quoque mihiiiatura et habifu apparcre lux Evangelii coruscantis j'am apparere iiicipit, siir-
aignetuf.. Utriusque auiem temppris amatoribus gamus, qucesb, ad viiieas, idest, ad Ecclesias per
^onveiiiuniaple qucesequuntur : orbem Deo-ihsirueiidas bpcfatri;demus. .''.- "-•.
Veni, dileclemi, egrediamur in agrum, etc. Nam Videatiius si-fleruit.vinea, eic. Flofet yiriea-,-cutn
ei pfibres sancli plurimiim desiderabant veiiire Do- Eeclesia prima fidei etcbnfessibnis, prima fudiiiiefita-
mirturiiad salulem generis burtiani. Unde et" pre- percipit. Flofes aulem fruciusparturiunt, curii lides
_;antesaiunl, Excila poleniiamtuam, el veni, ut sal- Betconfessio sanciorum-prbmpia efficitur, ad' exer-
JPS facias nos (Psat. LXXIX). -Desiderabant illum cerid_! etiam bpera juslitice,Vjie fideseOrurri sine
egredi in agrum, id esl, ehin" qui InviSibilis erat operibus oliosa inveniatur esse, vel .nioflua. Florebt
apiid Patrem, mundo appafere yisibilem, juxta illud mala punica, eum lii qui in fide et recla operatioiie
Habacuc, qtii more proplieiicofulura quasi jam facta profecerint, desidefium patiehdi piro'justitia perci-
Exisli in'salulempopuli lui, utsalvOs facias piuntihiala enirii punica, quiasanguirieiyideiitiif esse
" canebalj
Clifistosjuos (llabac. nl). Oplabant et ipsi egredi coioriS; apie passiohem, vel Domini Salvalbfis, vel
cum illo iri agrum, ut "gratiam Evangelii, qiiam a " fidelium ejusjignraliter exprirhhnt. Recie.autem in
lorige aspicientes et salulanles, venlurapi prcodica singulis his spoiisa djiecii sui prat.sehiiaiii feqiil.rit,
bant, prceseniem S-eculisnuiitiarent. Cupiebant cum dicens •.'Egrediamuriii.agrum, cominoreiiiiiriri villis,
illo in villiscommorari, hbc esteiiam paganis verhuni surgdmusad vilieas, videamussi fleruil vitiea,'ei cce-
fideicommitiere. Quis enim nesciatpaganos Grcece _tera ; quia nullatenus Ecclesia, vel ad bbne operan-
a Villis nonieiiirahere, eo quod longe sinl.asiipem_e duin egrediendo procedere.Vvel.in exercilio bonae
ciyitatis iiabiiatiohe, vel eliani cpgnilione rernoti ? operationis persistendo commbrari, yel saluteih ac
Quid auieih pujas Isaias, Jeremias, Joel, et caeleri - propositiim berie agendi assurgere, yel animas audi-
propheice, qui a.nte dispensalionem futuri iii . carne toriim suoriiri),v.quanlumprofecerint, discernefe suf-
Christi prophetahtes, tol pro ejus prcecoriiis adversa . 'ficil, Sine ejusgraiia qui.coeliimascehsurus promislt,
pertuleriunt, quanla agereni, si eos cum ipso in carne Et ecceego vobiscmiisum oinnibus diebus, usqtie ad
vivere contigisset ? Ea qttoque quac sequuniur hon consummationemsmcuti(Mallli_x\v\n). Quod si haec
pauca fidelibus anliquorum sanclorum volis multum _ a persbnaariliquorumjttsioruni dicta: ac.cipere. vo-
decenter aptantuf. Sed et nbstri lemporis Ecclesih luerimus, polest appejlatione- "maiic,ubi ait,,. Mane
pari fervens affectu, merito proclamal, Veni, ditecle surguinus dd vineas; ipsum Boniinicas, ihcarnationjs
mi, egrediamurin agrum; qui" assumptuni pro niea tempus desigriaium rion incohgruehter intel.ligi; de-
sospitate homlnem elevans, ad coslos ih Patris dex- sideraiiant enim multi proph.etEeet jusli vldei;e fem,-
tefa collocasti, rogo per divinae prcesentiam gratice, pora qu_e apostoli videruril^;cupiebant usque art no-
ad.me crebrius venire digneris. Agrum quidehi- vam advenlus illius lucem, si;posset fieri,.in carne
nieu.ihjlri quo bonum semeu sevisti, excolere j"ubes, perdhrare, ut possirit ipsius Jn carne doceniis, et
ld est, in mundumuniversum Evangelium qupd de- ausculiare.sermones, et adha_rere promissis, ipso
disti praedicare praecjpis ; sed quia sine tenil possum praesenle in carrje: de ipso ppstea cfedituris facere
facere, Obsecro,njecum egrediaris iri agrum, id esf, p sermonem. Caeteraepdem quo supeiius sensii ppssunt
ubjcuhquelocOrura-me verbuin praedicare vis, co- accipi, Ibiidabo libi ubera mea, ibi Videlicet ubi ad
operalor mihi et adjulbrexislas. Legimus ipso di- videndas vineas et maia punica, si fiorereiit,. aut:
cerite, quia advenienle die judicii, duobus in agr_o frucius partiiriaht, veneriihus. Ubefa.autem Ec-
opertihlibusunus dssUmelur,et aller relinquelur (Luc. ciesiaedoctorescOiistat esseparyuloriim iil.ius,. quaj
xvri), Assumelur auieni ilie qui Dpmino cpoperant.e iiimirurh ubera Domiriodai,.cuhj inejus obsequium
agrum vel sui vel fraterni cprdisexcolebat; qui vero. pfaedicaiorumsttorum,, et fact-aexhiliet et verba, ut
friictus' vei docirinarum vel aciiorium bonarum ia sicul parvulos sedtila iii.lenliioiie lactare solent, ny-
sese habere confidebat, merito relinquetu.r. ab eo trices, iia illi taliter se ager.e studeant, quatenus
ciijus auxilium flagitare neglexerat. Commpremur-in„ aspeciu pariter et auditu, hj qui fudes.suiii adiiiic,
villis, eliam exterorum corda dbceudo. adeamiis ; io Clirislo proficere Vaieaiit^atque ad-rphuf usquc
neque hcec transeiindd visilemus, sed liactenus iri.his sgiriiualis pertjngere jttvehtuiis,idj«.ni(_uefiaiilquiljiia
comtiioremur, dbnecea de paganis iirbana, de cjiteris beati Joaniiis vpce "dieatur, Scripsi vobis, jiivenes,
ac peregrinis domesiica nobis, imo propria rcddamus. qnia forles estis, efverbum Dei in vobismaiiei, et Vf»
Manesurganius ad vineas, elc. Sic cominoremur cistis nta.ignum (IJoan: 11).Noliie ditigeie mtmdum,
3205 BEDJi VENERABILISOPERUM PARS-II. — EXEGETICA GENUINA. 123-1
rtequeea qum ...mundo suitt (Jetinj n). Recle aulem A norum; Item, si quorum eorpora proptcr.curanr.se-
Ecclesia, cum dcprbcata esset "Dorainum, dicens, canda surit, hujus cortex vih.oimriiissusad bibendum
Veni, dtlecle mi,egrediamur in agr.um__.el ccetera quce_ datur, ut sojjorati dolorem , uon seutiant. Cujus
sequuntur ; ilaconclusit, Ibi dabo iibi.ubera_mea.:ae nafurae ratio quid in spiriiualibus; Jnedicanientls
si aperte dieeret : Idcirco te lanlopere deprecor; ut agendum signlficet, facile patet: languescit namque
spiritualem mecuin ineas Jabprem. .qub et novos libi gfaviter aiiinia quce magnis esl vitiorum subacta
populos seniper acquirere yaleam, et eos qui jam pbnderibus; el liabcvelutcurand.a medicis bffertur,
acquisiti sunt quomodo;se liabeanl, quantum in fide _eumeam dociOres sancti carnaiibus resistere-vblu-
profecerint, discernerescianii; quia-paryulorura pce- ptaiibus Iiorlantur.Sed quia non potest sine gravi
dagogos meoruro diligenlissiirie libi matfcipare con- , dolqre relinqui,; quod eum grandi solebat amore
tendo, ita nt hulla eis, nis'i quse ipse jussisli, vel teneri, secari videtur ab eo qui ab invelerala eam
exeniplo, vel verbo sequenda praamonslrbm.Ad quae illecebrarumcpnsuetudine rbtrahit. Sed ne hujus-
ubera pertinere se noverat il!e qui ait, Facli sumus mbdi" sectio languenli anirace inlplerapda forle vi-
parvuli in medio vestrum, ianquani si nulrix foveat dealur, danda est potio saluiaris, per quam utiliter
fitios suos(ITIiess, n), ita desiderantes. vos. Dedit sopita,i dolorem secturce non senfiat. Revocarida es.t
huj"usmodi ubera dilecio suo, et non alleri culquam B ad menlem poena cetefna flammcegehennafis, qu.ce
spoiisa, cum audiens ab ipso, Segregaieptihi Paulum riegligentes suce salutis. animas perpetuo torquebit.;-
et Barnabam in qpus in quod assumpsiteos (Acl.xni), reducenda ad memoriam glofia patrice coelestis, ubi
continuo jussis obtemperare curayk., suscepiaejustorum animee regnabunt siiie fine cum
. Mandrdgorm dederunl odorem in porlis npslris. Christo : hcecenim polio doctrincesalutaris est,quce
Portae Cliristi et Ecclesiaesuht iidera doclores; qui animam diu languidam a Deo,-veI soporatam huie
,el uberiun vocabulo fueruhi expressi: qui, ut scepe mundb, yel.potius mbrtuam reddat, ut facillime
dicium est, ubera sunt, fluia Jactant parvulos ejus et cuncta quibus-prius inhcerebat pblectanienta sibi
infanies,.crebra agenics industria ul etiam ex eoruin paiiatur, iino etiam gaudeat auferri. Item mandrar!
ore laus Domino perfecla promaliir; Poflce sunt gbrce illius mederi periiibetur , qui nausea Iabo-=-
aufem, quia quos erudiunt, per ministerium verbi et rant, ita ut-nec continere yaleant, nee accipere
regenerationis,. in liabitalionem sanciae civitaiis Cibos delectentuf.: Cibus autem animce, sernib
introducutit; de quibus Psalmista, Diligit Dominus iest veritatis,, quem qui vei audiendo recipere,
portas Sion super omnia labernacitlajjqcob (Pjsat. vel. ..auditu accepium iii vehtre niemoriae retinere
LXXXVI),Unde et in Apocalypside eadem civitate , nequeunl, pessimo prorsus ac periculbso laiiguo-
Jpahnes ait,. El habebatmurum magnum et altum , re tenentur , quia, nimiruni necesse est ut eoruhi.
hribenspqtlas duodecim.(Apoc.xn), qhia nimirum vita desperetur, qui panem yitae, aut accepium
prihii Ecciesiaedoctores, id est, _apostoli, duodecira conservare,, ant sajlem percipere faslidiunt.: cui
sunt electi.- In liujusmodi ergoportis niandragorce videljcet languori crebra saiictorum exempla , et
dederunt Odorem, cum aposloji eorumque sucees- prcesens forma yirtulum.solet prcebefe medeiam,
sores spifitualium ex se yhiutum famam longe la- dum fastidiosus quisque ac negligens visis sive audi-.
tbque 'sparserunt. Merilp ergb ibi venire Dominum tis bpnprum operibus , ireniem.orata supernee gloria
deprecatur Ecclesia, ad auxilium. C-elestiferendum re.iribtiiioriis, et ipse bonorum actus laboresque
pr_edics.tipni,ubi ipsos praedicatoresprcecipuis novit qii:-_iit imitari. temporales, qho, p.erpetuaeillorum
fragrafe virfuiibus. Sedet quisque>aliasmapdragoraj felicit.aiis mefeatur cohceres haberi. Quicunque ergo
riaturas, quolve medicahientis, congruat,,diligehiiiis ta.lis est, quasi per fruelum mandragorae ad spem
esqijisierit, profecto inveniet, iquiasignificandisfider saluiis et viice perdiictus est. Qiiicunque.dpclpruni
lium virfutibus convenienter aptatur. Esf enim Jierba JantainSpiritus graliam, tantum habent sludium
arbmatiea, habehs radicem foffriceIiumani.corppris . pietalis, ut quisque eps videFit vel audierit, mox
similantem; mala verb suaveolenlia in magnitudine ]-r, hiente mutatus, ipsorum sequi vilam incipiat, me-
mali maliarii. Unde et eum Lalini, maluitiicrrm xo- - fito mandragorte formam tenent, qiiia vilcealimen-
cant. Habet auiem Iiujusmodi virtutem, ut per eam lum iri-nauseaniium cordibus figunt. .Et pulchre
sbmrius frequenler accersattir, ubi vigiliariim aegri sponsa deliciis opima viyificis, non solum y.inearum,
afflictanlur incommodo. Pessimis autejn raolestatur iiialorumque fruc.ius sponso inluendos, sed eliam
vigiliis, qui hujus mundi cui-is ac desideriis exuere-.' madraggrarumodores, suceosquesalubres promittit:
quceiit animum, sed usu pravce consuetudinis mbra- non tantuiu eaquae manducali possunt et bibi, ve-
tus, necdum obtinere, qiiam qucerit, reqhieni valet. irum et illa se habere gloriator, quae faslidientibus
At qui suce infirroitali sollicilo studiorum spifitua- cibum sive poium,graium facere quearit, et sua-
lium exercitio me.defi satagit, fit ut, recedentibus vem, quia profert, et Ecclesia anteconspeclum sui
paulatim yitiorum bellis, ad illam mehlis quietem auctoris doaa verbi coelestis, cibaria videlicet et '
perveniat de qua in superioribus hujus carminis pocula vitce, profert njinislrbs idoneos, quihcec et
loquitur sporisa, Egodoimio, et cormeum vigilal; esurieniibus*sitieniibusque prcedicando apportent;
hoc est, Egoqtiiesco a.curis rerura leniporaliuiji,.et et iiisuper ieam fasiidientibus ipsi pr-elibando, id
cbr meum vigilalin conleniplaiioiie perennium bo- esl, prius operando, dulcia reddant. Profert .quasi
1203 JN CANTICACANTICORUMALLEGORICAEXP0SITIQ. — LM. VI; , 1206-
vineas, catervas electorum. innumeras; profert et A\maier ritea el fralres ntei (Marc. m). Cupifebaiildele-
mala punica, niarlyruin agminaconfessionis invictae ciabile iljiid accipere nunlium, quod postlriumplium
fulgore- preliosa; proferf spiritiialia- charJsmaJa:, resurrectionis, accepefuntiidenv discipuli, lle nun-
qiiibus praecordia.pigrorum ad^contuenda atque imi-. tiare frairibusnieis ul eant in Galilmatn,ibi mevide-
landa bonorum exempla succendat. bunl (Matih. XXVJU ); atiestante eisdero ipso dilecto, ~
Omnia pema^nova et vetera, elc. Poma nova el qul aHbi eisdem discipulisdicii, Multi prophelm et
yetera, prcecepta sive"proihissa sttnt Novi el Yeteris jusli cupiebanividere qumvos videtis, et non viderunl,
.Testamenli,-qua; omnia dilecto suo servavil Eccle?-. e.t audire qum auditis, einon audiemnl (Majllt.yini).
sia, qiiia ipsum solum esse . noyit,qui utrisque. et Quod ait, Sugenlem nbera mairis mem, non de ipsa
praecepladaret, et servantibus prceraiadigna redde*. gloriosa Dei geniirice specialiter valef intelligi, de
ret; solum esse novit eum qui etminoraper angelos. qua vftraeiter dieluni esl, Bealus venter qui tepprla-
anliquis suis famulis, et maj"oraper seipsum nobis, vil, et ubera qum-suxisti.(Luc.x).;-el da qua ipse ih
veljnandata ederet, vel polliceretur prcemia. Ih qua Psalmo, -D.evenlre, inquit, matris.mem, Deus meus,
sententia fortiter retundit Ecclesia seclas Pholiniano- es tu(Psa_t. xxi); qubd est :aperie dicere, Qui meus
r:um, qui pominuni-Salvatorem ante Mariam fuisse ante sceculaPater eras. ex quo esse hpn_.bcoapi,.es.
negant; refellit et insaiiiam Manichceorum,qui aliuro 'B et Deus meus. No.neniro.poluit.S.alomonvel aliqiiis
legis, ali'iih-esse Deum Evangelii dogmatizaiit. Item illius aeyijustus beaitamMaiiam sibi matremdicere,
ppma nova et vetera, jusli sunt Testamenli Nnvi.et quee.lanto post, teropore •nascitura erat in, inundp..
Yeleris, quorum nullus potuit, quamvis eximja san- Sedrmalrem sham dicit Synagoga .humansenaturaj
ctilaie insignis, regni edita [adyfa] etelestis ante in- substanfiaifi, dejjaa elipsa nata erat, et Redempto-
carnalam passionem, resurreetiOnem., ascensionem rcm omriium nasci ac^nutrifi desiderabat. De ctijus-.
DominiSalvatoris intrare. .Dixit Ecclesia-temporis 11-. riativitate adJiuc ingenliifervens amore>subj'ecit;:
lius, quae nunc discretionis gratia Synagpga voealur, Et inpeniamlefprjs, etc. inlus quippeeralidiiectuSj,
Omniajpomanovaelvelera;'dilecie mi,servavl libi. Ac quiatit principia erat. Verbnm,-etVerbum erat apud
si.apefle. dicat.:-Scio certissime quia nemo riisi per Deum,,etDeuseral Verbum{Joan:"\).Sedut forisquo-
g-i:atiamtuam-polest salvari, nemo iiiortalium potest quepossit iiiveniriy.Verftut»caro fticlumest,el habilavil
perfecte j'am beatus fieri, priusquam tu, mortalis innobis (Ibid.). Yiderunt nariique jiairiarchee, vide-
effectus, iter veraebeatitudinis ad ccelestia paridas. runt prophetce Dominum, sed intus, id est,*~incoh-
Quoscunque enirn j'ustos vidi, curiclos tuo sacfo- templatione mehiis spirituali, iibn in Oculi carnalis
sanctoadveniui_i.de cerla servavi, per quemeos ad ' iriiuilu. Yiderunl eum,.sed iti lihagine, sed iii ange-
perfectam felicitaiem pervenluros esse didici. Cui liC3efornia."substaniiae;atipsam ejus nalufaiii, quce .
simile Novi quoque Testamenti Ecclesia depromit per angelos se quoinodo.voiuit •ostetidebat,'nequa-
sententiam vcce suiprimi pastoris.Jia eos qui aliter quairi viderevalebahti Deniijue legifer Ipse,.qiii.aur
sapiebant, conieslans, Quid lentalis Deum, iniponefe dire mer.uit,: psteifdam otrine btinum libi (Exod".
jugum sitper.cervicesdiscipulorum,quod neque ptilres xxxiii), rursum audivil,. Nbn peteris videre faciem
nqstri, neque.nos portare potuimus?sed per gralidni, meam, ttpn eiiimvidebit liomofaciem; et vivet (Exod.
Pomini Jesu cxedimussalvaii, quemadmodum.etUti sjixiii).. Felices, qui inler-se eouferre inerueiunl,
(Act.. xv). Probat aulem sentenlia. sequens veram, LnveiiimusMessiam,'quidicilur Cltrisliis (Jpan. i), et
hanc esse exposiiioneni. hujusce serijeiitiae., eunt, iter.um, Quem sctipsii M-ogsesiti tegc,~et prophetm,
subdilur :;. ''.. invenimtisJesum, filium.Jeseph a Nazqrelh. Naro et
GAPUT-VIIL "• lalibtts aple conyehit, quod ait : Ut inveniam te
XXXII. Quis mihi del fraitem meqm, etc.?Etin foris, dc/depsciiler (Cant.vm). [nveniura quippe
multis enim, etin qmnibus, et in hoc maxinie locp dilecium deosculafa est Synagoga', in eis qpi, nuhc.
teslatur hoc carmen, quia riil carnalc et j'u__talilie- facie ad faciem in verilate assumptce carnis vi-
ram resonet, sedVlotum se spifitualiler acly.pice"j) dere, qui crim eo bte ad os.loqtti merueriint. IIoc
velit inlelligi : quae_enitti. potestesse feminarum. estnamque osculum, idest, amantissimttm illud oris
qucedilectofem dilectumque suum repente desideret illius "donum, ac mtttuae commercium allocutionis,
nbn esse juveiiem, ut fueiat; sed in seiaie InfantilL qiiod ih hoc carmihe Synagoga ante onuiia qu-cre>.
fratrem sibi denuo riasci, sueequegehitricis uberibiis-- bat,iiaiijclpiens : Osculeiuf me osculo orissui.Pe\\&:
parvulum nutriri, quemjam adultum reperife con.- autepjopiando subjungit, Et jamneiiio me despiciai.i
sueverat? Ergo anliquorum vox estisla.. j^ustorurti, despecla naraque erat exlernis homiiiihus Ecclesiis»
qui DomiiiumSalvajoremii;qiiem iii.diviriitate Patri quasi parva bt nullius pretii, quaiidiu...brev.ssin.i_;..
et Spirilui sanclo consiibstaniialem credebarit, ao Judcece.ierminis- Clattdebaiur; atVubi, yenierife in
debilis Venerabantur obsequiis, in hominis qurique carhe Dotiiino, pef omries coapit gejites, dilatari,
habitu, et hominibus consubstantialem videre cu- lerrib.lis jam liiuiido effeeia.esl, qpasi .orbeni inipie-
piebaht, ut qucein jiropbetia iioverant in ipso, de lura hniversum,;ei eullum ohinium.dejectura deo-
quo prcecinebanlur,completa videreni. Desiderabajit rum ; namque eani.nOn.fuisse despectui, sed terrori,
illam apfissimamsui Conditoris vocem audire, qiiam potius,.ut, aciem castroruiri ofdinatam, per id maxi-.
exiensisin discipulos manihus protulitdicens, Ecce, nie pr.obatum est quo ei bel.uni publicc tolo.,oj:bi
1207 __,V_VM VENERABILISOPERUMPARS II. — EXEGETICA GENUUXA. 1205
indiclum cst : in quo lamen bcllo ipsa, sive vivcndo, A perficere valens, sed suis voiis, ut perJlciaiur, <-x-
seii moricndo superans, magis c-l facia miindo optans, suis prooconiis perficiendum, sive perfectum
omni lerribilis. Despecta crat etiam iinmundis spiri- prn-dicans; quomodo Psalmista exaltare illum ad
libus Ecclesia, quia se genus buir.anum decepisse, ca;los potuit,' qui tamen dixil, Exatlabo te, Dpmine,
ac de patria coslesti in hoc cxsilium anrumnanique qupniam suscepisti tne (Psal. xxix). Quod est aperte
inullifariam detraxisse jaclabanl. nullumque fuissc -dicere, Quia mes_ naturam fragilitatis suscipere di-
liominiim qui a suo dominalu per omnia posset im- gnafus es, recte tuae prcecoma virtutis, qui hanc cla-
niunis existere. Al poslquam Media.ur Dei et homi- rificasli, infaligabili mentis deleclalione profileor.
jiuni, homo Clirislus Jesus, vcnii in mundiim, lenta- Ibi me dpcebis, eic. Ibi me docebis, in ipsa carnis
tusque vicit hostem ipsum cujus tenialionc quon- subsianiia, in qua te foris invcntura sum et oscula-
dam victus cst proloplastns, perlransi\it eliam bene- tura; ibi lui Evangelii milii prcecepia, quce prophe-
facicndo et curando ornnes oppressos- a diabolo, t.c, lex ct psalmi .promiseruni, daljis : ibi roe poiiora
alque ad uliimum rooriendo destruxil eum qui habc- fljiam in lege et prophetis legebam, sperare dona
bat mortis imperium, oinnemquc secum jiistorum docebis; vel cerle allius inlelligeiidum : ibi me do-
jjrcccedentium niullitudinem ab inferis educens, ad cebis in ill.i domo mafris ineae, in (iiiam te djcere
illius regih quod proloplastus amiserat gaudia per- C lcciifico oculorum comitatu, simul et Jaude verbo-
duxit, ac suae vicioriae signum fidclium fronlibus rum dcsidero. Jbi enim docuit ac docet Ecclesiams
imposuit. Jam non est eis despectui bonofum \ita ex ea parte ej'us quam ad se iiluc recepil. Ibi doce-
hominum, quia se pcr hominem viclos esse videni, bit omneni Ecclesiam,cum, peracto universali judi-
liiimanumqiie genus ad rcgnum, quod ipsi super- cio, inisqiiani sancii illius erunt, nisi omncs in coelo
hicndo amiserant, dolent esse translalum. Licet el cum ipso. Quid ibi doccat, ipse in Evangclio desi-
de sanciis credere augelis, quia niinus vitam electo- gnat, cura in illo sermoiie dulcissiuio ac largissimo,
ru'ii despexerint honiiuuni, poslqiiam Deum ac Do- quem cum ea ultimum ame passionem habuit, dicit
minum suum, in tanluin atnare geuus humanuni iincr alia : Ilaic in praverbiis IPCUIUS sum vobis: vc-
cernebaiil, ut etiam ipse honio fieii, inter honiines nil hora, cum jam non in proverbiisloquar vobis, sed
conversari ac mori dignaretur. lliuc est eniin quod palam de Patrc annuntiabo vobis, id cst, palam Pa--
ante iijcarnationem ojus adorari se ab lioniiiiibu'- irem ostendani vohis,
p-uienler ferunl ; Joaunem vero in Apocalypsi ad- El dabo libi poculum ex vino condito, etc. Dal ex
orare se incipientem prohibei angclus, dieens, Vide viuo poculum Ecclesia Domino. cuin acceptis ejus
ne fcccris, conservus luus sum, el fralruin tuorum, beneficii*!,magnaro fervenlis gratiam rependit amo-
habenliumtesliinotiiumJcsu : Deum adora (Apoc. xn, ris, cl ipsutn vinum non purum', sed yelul pigmen-
ij). Unde merito advenluni ejusdcm Doinini Jesii tariorum nobilium adniislionc coiidituni, cum amor
suspirans aniiqua illa elcctorum muliitudo diccbal, idem bonorum quoque operum atiestatione probalur.
Quis mihi det te fraltem meum sugentemubera tnaltis Neque ea laiuum opera. qucc amorem- Condiloris,
\nem, ut inveniamie (oris, et deostuler,ei jam nemo sed illa non minus quce fraiernam in nobis dileclio-
me despiciat ? Ubi et apic subjungiiur : nem probenl, habere nos decet, si dignuiii ei et ac-
Appreltendamle, cie. Ita autem hrec loquilur Syn- ceplabile devotionis nostiae poculum ponigerecu-
agoga, qucmadmodum Paulus ait, JVos qui vivimus, ramus. Qu» aperte dislinguit ip*e cum, discipulos
qui residui sumus in adventu Domini, non prmvenie- adraonens ne justitiam suam facerent coram homi-
mus cos qui dormicrunl (I Thess. lv). Qni cnm cer- nibuSttt videaiitur ab eis, in compleiione cjus.dem
"
lum haberet, dicm usquc judicii in carue se durare sententice, tiia rnoxgeiierai bcnc actioais subdjdit,
lion possc, propter cpnsoriium lanien unius ejus- elcemosynaro videlicei, oiaiionem et jcjunium ;
demque fraternliatis, illorum se numero jungit, qui liianifesle sigiiifieaiisquia in his tribus justitia de-
in adventu Judicis vivi iiivcuieniur in carne. El hic berei nostra consistere. Ad eleemosynam quippe
ergo plebs antiqua Dei ex pcisona loqnilur illius TJ jicnineiit omnia quee in neccssiiaiem proxirai sub-
suaa partis, quce euni in carne appareniem. esset vi- levandam jhisericordiler operamur ; ad oralioneni,
sura _ Apprehcndam le, el ducam in doinnin malris cnncia qucead placanduin nobis Conditorein noslrum.
mem : prompta le ac fideli devotione yenieiiieni exci- devola pjelale gerimus: ad jejuniuin, tota -meiitis
piam, et desideriis inliianiibus lua inuiiita comple- casligatio, qua nos a viliis mundique contagiis abs-
ctar, lua pracstolabor proniissa, le quoquead coslos, linerc curamus. El quia sancta Ecclesia dileclo suo
pcracta dispensalione carnis rcdeuulem lceiis du- non -anlum \ii;c mtindiiiam offcrt, scd_-etpreiiosum
cam luniinibus, lcctaomiiibns voce pr.edieabo. Ilscc moriis calicem in plcrisquc suis mombris pro ejus
esl eniiii douitis mairis cjus, felicitas scilicel patriae dilectione susccpii, rccte cum dixissel, Et dabo libi
coelestis, ad cuj"us inliabitalioriem nalura humaua poculum cx vino condito, subjunxit, El. muslum ma-
creata esi, ad quam pcr[ietuo possidenda>ii,si neino Iprum granaiorum meorv.m. Eadem quippe sunt
peccassei, totum gerius biimanum de -deliciis para- jnala .grauata quce et mala ptiuica; sed granala,
disi, in quo positus cst honio primus, sine media proptcr gianorum muUitudinein; punica dicia. quia
morie Iransirel. Iu hanc ergo domum se Domiiiuia in Africa et circa Cartliagincm niaxime abundant :
imroclutc-rc Ecclesia promitlit, non id sua. yirtute qiu; q»ia bcziorum mariyium Jiguram leneanf, co-
1209 IN CANTICACANTICORUMALLEGORICAEXPOSITIO.—LIR. \i. Iflu
lor Ipse roseus indicio est. Et beneimustum malo- A aperle perlinent,. pacemque impugnareiit Eccjesice,
rurii, no'n aulem potioheni, aul nieruni, aut sicerairi et non eiiamipsa iri se eos qui spifitualia ej'us slu-i,
appellat, ttl fervorem inexisiinguibilisdesignet amo- dia carnalibus suis,moribiis impediahl, teneret. Ye-
ris in eorde- triurnphalis exercilbs.MuSiutn ehim, id ruiri quia et ipsa.plures _gignitrtales,admbhet-eos:
est, vinuhi stalim a lacu siiblatum,.majoriS esse so- Dominusne ahimos fideliumEcclesiceorationl, sivei
let fervofis; ideoque meritb flagrantissimaeillofum leciiohi, seu aliis pietatis aciionibus deditos inquie-
virluti cbngruit, qui ad visionem Coriditoris eliam tare prcesnmaiit, dum, attdilo desiderio cofdis ejtts,
jjer ferrum flartimasqueirarisire non'dubilant: naro ipse;conlinuo subjunxlt :
quod hujusmodi potio rion solum a_stus siqmachi, XX.XIII. Adjurp VPS,ftlimJerusalem, ne susciletis,
et corrupium venlrem sanare dicilur; sed et iri reli- cte. Et tales enim animce filiceJerusalein recte yor
quis pfodesse \iscerihus, quis non videat quia.fer- cahtur, qtiia cqrpori sanclceEcclesiee per layaerum
vor eharitalis, quo magis abundat, eo amplius co- sunl regeiicraiionis unit_e,quia a'd fegrium coeleste.
opefiat, imo etiain exsliiigual mtiltitudinem*peccato- tbiiduni.quamvis super fundamentum' reci.e fidei,
rum ? Dicat ergo anliqua congregatio-juslorum, ad- nohaurum, non argeotiuri, non lapides preliosos,
ventum in* cafne sui afletoris- videre desiderans, ' sed ligna, fenuih et stipulam _edificent.:Ne ergo;stt-
dicaf, Ibi me dpcebis, et dribo tibi~poculum.exvino - sciletis, inquit, dileciqmtumultu carnalium pertufba-
condiie, et muslum mqlofunigratialoruinnieoiuini Ac ti.ohum,et vigilare faciatis a quiete placidce sucede-
si aperte-prolestetur :Jbi, id est," in Jpsotempore • volionis, qua couspeciui sui Goiidiloris adslare de-
vei IocoJnquote foris invenero el alloqtii meruero, lectaluf. Donecipsa vetil, idest, donec, rite completis
et tu mihi ea qu_e"FiliuraDei in lioiuiiie hominibus divinM;servitutis obsequiis , ipsa ad comrounem
apparentem deeel, mandata proferes ac dona, ef ego redire euram humarice fragilitaiis necessitatibus
libi fainuiaiuhi ihtegri eordis, euin qui vere Deo de- admonila consenfiat. Et quia; postquairi. ad fidem'
betur, impeudam; quia nimirum adventus ejus la-. Dominicic incamaiionis Judaea coriflbxit, secuta est
boranti in advefsis nihndi Ecclesice:requiem coele- ei geniium nniltiiudo, cjusdemque graiice particeps
s.tem,~etintefim in spe, et In futuro largilurin re, fesijnayit; adinirafa inpipinatahiejus cpnyersionerii,'
recteilla subjtingit :: Judsea repente exclamat. ; _ ..; .
Lteva ejus subcapite iiieo,;ele: Per labvamqulppe XXXiy.Qua; esiistagumascetiditin deserlq, etc. ?
ejus sacrameriia ihcarnationis, et jjra_sehli_edona Ascendit autem;Eccles'ia geniium.de. deserto, quia
ejus designat; per dexteram vefo ca quse in fulufo quse plurimo temppre. a suo fuerat Gondilore d.ere-
percipiuni eiecti praemiafigufantuf ': ih quibus non „ licla, proficienlibusjani fideieipperi.s bonigradibus;
solum visio diyinffimajeslalis, sed efgloria est cla- ad ejiis gratiam pervenit, ihipleta Isaiie'. prophetia, -
rifieatse Iiumanitatis,*ej'usd.eriiqiiehnias Ifediaforis qua ait, LmlgbfiurjdeseriqeiiiivittexsnlittMi-sotiiu-
Pei "ethomiinim. Uridebene laevamejus spOnsasub do, eiflotebit quasi lilium (Isai. xxxy). Deliciis
capite suo poni, dexiera autem seiliius. amplexari affluens, illisnimirumdequibus isiipradicitspopsus,
desiderat, et nuncper teinporalia ejus subsidia, a Quampulcliraesel quam decora, cliarissimaindeliciis!
muridi perturbaiione quiescat, et tunc manifesta ip- lioc est, in desideriis vilae Coelestis.Innixa super
slus visione perpetuo ffuatur. Et ijuidem aelernam dilectum meum ': jnerito super illum innixa ,. sine
.'sanc.fbrnmrequiem nuilus unquaro lurbo inierpel- cujus adjutorio non "solum.ad superiia ascendere,
lat. Uiide recle dicitur, El dexlera illius amplexabi- sed.nec resurgere quidem valebat :' nam et virtutum
tuf me, quia nimirutri divihcepraesentia maj'estatis profectus et ipsa.fidei iniiia nonnisi Dominoilar-
undiqflesuos coelesii*in regno circumtegei, fte ali- gieriie possumus liabere. Hanc ergp noyce;gbhlium
qua felicilaienr Deo digiiairi, vcl vmemoria raiseriae cbnversionis gratiam magis Judaea mirabalur, quo
yiolet, ve! melus fihis "aiigustet. Uride ei iiiAjioca- sesolam, et eos qni in. suum ritum per,mysletiuin
lypsi Joainnes, Et abstergel D.eus, inquit, btnnemla- circumcisionis r.eciperentur, ad hanc pertinere cre-
crgmani ab oculis eorum, el mots itori eril amplius, 0 debant, ut liber* Actuum Apostolorum apertissime
rieque luclus,' neque clainor, neque dolor eiit ultra, testaiiir. Unde et cum admiraia dixisset, Qum,;est
quiqprima abieruhl: el iterum : Et ndx ullra non isidqvm asceridilde deserlo, deliciis qffluens,:inagis
etit. Et non egebuiil lumine' llicernm,~nequetumliie admiraiido conblusit, Innixa super dilectuni ineutti.
selis, quoniamDoiiiinusDeus illuinhiabil illos, et rer Meutn,; inquit, dileclum, id esi_ "quera;.me solani
ghabrinl in smculasmcuiorum{Apoe. xxu). At vero diligere, caeterisque auiera riaiionibus: essb rebar
ea quceih praesehti fidelihuscoriceditur requies per- ignotuHj; cui respondens ille, Qui .esfpax noslra,
'fecta esse nequaquam potest, quia necdum antiqua _ quifecit.ulmqtie uriuni: el veniensevangelizavit.pqcem
inimica destructa esf mors. Undefit ul plerbmquc ' nebis qui longefuimus' et pacerii hii;quiprepe(Eplies,
"feiix honorum quies, bl qiiasi sopor gratissimus, Ii), adnionet eain memihisse gratiae, per quam ipsa
qui intentam divinis fehus mehtera eoniin liuic gravissimisefepla nialis ad viam ; conversa est yeri-
mundo velutlriSerisibiiem facit, improbbruro turbe- tatis, et alibrum quoqiie congaudefe saluti, cum
tur incursibus, eorum Videlicet qui felicissime dor- auctor ipse salulls el vil_c sit divesvin omnes qui
mitionis ignari, vigilaTepotius mundi labemis araore inyorantJHum. . . .. : _ ^ v
consuerunt. Atque ulinam soli, qui ad mundum "XXXV. Sub arbote malo susciiaviie, etc. Afbo!'
•'•iaiiVL': • V BEB-#..V;ENERABILl_^OPERW .. 13*12*'
malus aplissimeilignuro sahctee criicis exprimit,viri .Aj _ qua el justificamur, juxia il.ljud.propiieiceet apostoii;
quo ipse pendefe'pfb omiiium salute digriatus esl. • Justus autem exfide vivil (Rom.-.i), Itaque Bomiiius.
Jiiicujus laudihus sttpra dixit Ecclesia, .Sicul maium nosi.er Jesus Clirislus ponendus est ut signaculum.
iritei ligna silvafum , sic dilectus iiteus inlet filios.: super cor nosirrim, ut signaculum super braeliium:
Siubafbbfeergo malo shscitavil Dominus Synago-: riostrumj ul.cuncia, .-qiise.in cawie gessit vel dixi.t,.
gain, quarii per fidem sua_.passionis a perpelua, arcaria esse et, coelestia noverimus. Quia eniffl ipsfi-
mbfte revocavit. Sub qua eliam arbore .corrupia Dei virtus,,et Dei sapieniia, ponimus eum-ulsigna-
violataqoe est mater ac genitrix ipsius, major vide- Gulurasuper cor nostrum, cum ea quae dixii,- Jta..
licet, ae senior ejusdero portio plebis. JHa. nimir.iim discimus quasi veraciter.-diyinseslnt verba.sapieniice•-
quce prirtcipumsuorum persuasione seducta, Barab- poiiimus eura ut signaculum. super bracliiura.ho*
bam pro Domino elegil; slulta temeritale concla- siruni, cum ea quce fecit, ita audire. et.prp niodulo_
roans,Sanguis ejus super- nos el~stiper filips npslras nostro seqiii satagimus, quasi. ver-a,.sinf. exempla
p/a../t>xxvii). Et licecenini sub arbore eruais erat, vlrlutis, Iiem, -ut signaculum super,cof et.brachiu_n.
npn liujus se qiiidemfideihumililer ftianbipaiido,- nostrum ponimus Domiuum, eum ejus mandata in.
sed iiujus supeEse vindictam periinaeiierimprecando, py.ccseiitipro Illius mercedis, quam yidere rj^taii
**
A cujus speietateseeerneiis eam, quae credere con-:: valemus, pefcepiione servarous.^ . ,-.'
sensit- pibbem, hortatur Dominus ut memoriam-cok Quia forlis est, ul tnqrs, dileclio, etc, Ba;c dileclio,
laiae Sibi ^ratlae-fixoih corde relineat, sed et opera. sive aemulatio, etin Donjiho.Redemptore.nostro, et.
perceplae fidei digna conj'ungat. Sequilur enim : in electis -ejus, recle pofest intelligi; fqrtis enim, «15
Pjme riie ul signaculurii super car luum., etc. mors, erat diteciio qua nos ipse dilexit,. quia lahta,
Ptitie tiie super CPr iuuni, per cogifationem ; super• niminim erat ut per hanc prc nobisvad iiiorteni,
brachium tuum, pef operalionem, til el intus; sit usque veniret. Unde ait.. M-ttior.epihac dileciionein:
cliariiasde coidepuro, et conscientiabona, et-fidehon neiriohabet, ut qnimam suani ponql quis piq aiflicis
ficiti'(l Tiin. i); et eadero cordis .devptib, jquam suis(Jqan. xv). -Emulafio qua-nosv?elatus, est dura,
intbfhhs videt afbiter, eliam foris cefneniibus,- ad sicut: inferiius existebat, quia: nullis adyersanlium
gloriam Pairis, quiest In coslis, boni Operis exhibi- hostium lentamentis p.oiuit a nostrje saluiis cura,
tibnb pirbbetur. Reiie auiem aitj PoitB riie ut signa- revocari, sicut nep jnfernus uliismjserorum cru-
: culrini,soleifiiis 'eriirii scepe sigrium aliquorl digilo ciailbus valet iriiligari, aiqiie. a isentenliaesttce sevbf:
vei bracliib alligaturo circumferfei qub admoneamur ritate commuiafi, Ausleraqijidem hiecyidetuf cpm-,
illius fei ciljus Jfequenlibrem liabeferiiehibriam cu-. paratiOi: sedj quo auslerior datur cpmparatib,, iebV
("
i-ariius.ilocbrgbhiore eitiaihbbs Dpniihus, ut prae- arctior zelanfis nOs ponijpl cbmmendatur affectus..
seriti slghaeulo isemper adnibriitos,;sua vult mandala iDequbi ipse,-eljmiriatis.de femplo perfldis, aitPatrf,.
fetijiefe, jiixta g,_jodipsb pfcecipit, diceh-Sdbieige,'i. Zeius_donius.iuw,€pmediimeffsaf:vw^
quahi dediti Efilefgo qritisi sigiiutiiiripianulua,:ei. inajor ejus bsieijdilur. cehiulalio, eo gravjof, nos, si.
qudsi dpperisuiiiquid^ob recoidatiotieiri aiilepcufps hanc speriiimiis-,sequiiur damnatio. Sed et/fidelium.
:turis{E:_cOdixni). Fit attlem ut si ejus inemoriaJn ejus fprtis estut- mprs dileciip, quia nec pbr riiortisv
ribstfb jri peetore coriiiiiuo ferimus, ht et ipse,-qui ijjsius acerbitatem ab ea yalent, divelli; Uiide confi-
flanchbbjs graiiaincontulif, hostrimemor in ceter-. ' denter aiunt, Quis iios sepatqbit d chqritttte Christi'.?•
iihhi, rioslh cbelesti regfip sua felices pf_esentia, ut Tribulatio, an aiiguslia,-an persecptib,qriftiihes, an_
Signaculi vice cphsefvel, .jiixla quod . eximio- plebisi nudiias, tinjpericulum,anglqdius (Rqm. viii) ? jEmtt-.-
isuae" duCiprohiillit, diceiis,VlssttmaHtle, Zorobqbel! laiiojlloruin pura ac Dep deypta infernp assimila--
,fiii Sdtaihiel, serve meus: et'pqnam ie quasi sfgita- tur, qiiia.sicuiille eosgiios semel.cepefit: nuhquahi
Doininus (Aggmi u). Gvi . amitfit, sic perlinacia- ferveniis zeli. eonjm nullo
culuin, .guia'-te--eiegi.<riicil
coritra reprOlJans eurrjj qui posti fidem ad apbslasiam unquam temporefrigescit, Ipseest eniin zelus quo
coriverstts est, et abjiciens dicit, Si fuetit Jechonias; -w.aceensus Phihees foruiealofes strayit; in bremo; ipse
filius Jquchini, regis Juda, annulus inmanu dexlera quo ardebat Elias, cum post suspehsas <:o3lo aquas,;
riiea, iiidqdvelltiriieum (Jerem. xxn). Vel certe altius; etpost trienniurii revocatas, post inferfectos prbphe-.
iijlelligeiidum, qiiia signaculum, ubi ponitur, indi-. tasBaal.etcOnvcrsumcorpopuliadDominumjaie.bat:-.
ciiimsoletesse arcanorum, refuni preliosarum, et Zele zelatussum pre Doniino exerciluum, quia: deteli-.
qua3 temerari non deheanl; sicut.de Domino scri- queruiitpaclum Dpniinifiliilsraei:jallaria]tuqde.Slruxe':
•pluin, Et stellqs ctaudit, quasi sub sfgnacnlo {Jqb. ruitt, pfpphetas IUPSgtadip occiderunf(ll]I Reg.jLix);
ix); videricet ut Jion iiisi ipsius, qui signavit, per- ipse, quo utebalur Petrus cum nientientes Deb nebpjhy:-.
iriissu aperiantur, eijussu. Hinc est quod Abrahami tos ad mortem usque perduxit; Ipse de quo Paulus.
signuni accepit circumcisionis, signaculum Vjustltiss. ad Gorinthios: JEmulpr, .ii.qu.it,vqs Deimmulqtidrie.^
fidel iqttaa est in praeputio; per circumcisionemi Pespondi enim ves uni virq, virginem caslam exliibefe
namque quaro In carne aecepit sighabatur quod fidesi Cltristo. Timeo aulem, ne-sicui serpens Evain seduxii:
illa quam el ante clrcumcisionem j'am acceperat, a_d I aslutiq sua, ita cprrumpanlw•sensus veslfi,elexcidarit.
iriundaiioriem et cordis valeret^ et corporis-; quaini a simpticitate qum est in Clitislo Jesu(iICof.%i).
et BOi.aipdo sine circumcisione; carnis habemus,. ini Opporlune autero illata est hoc in loco amoris.shb.
1213 IN1 CANTICACANTiCORUHALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. YI. 12,14
zeli magnitudo perfecti, ubi admirante Jiidaea,novam i praeceptis subdiderunt. Tunc vero stultarum larapa-
gentilitalis conversationem admoneliat eam Doniinus des exsiinguuniur,quia riimirum ppera,. quibus co-"•'/
ut prceslila sibi dona pietatis ad mentem reduceret, ranK.hoininibus fulgere yidebantur obteriebrescent V-
qula videlicet post corfuptionem genitricis ae malris cum interiius arbitef affuerit et manifestarit consilia<•"<
suce,Jpsa per arborem crucis iri resurreclibne prima cordium, quia boha sua opera obteritu iransitpriae
sit exciiala [ad] graliam. Ita eieniiri hceGseritentia gesserunt laudis. - .
superioribus potest convenienter aplari: Memenlo, Aqum mullm non poluerunt exsiinguerecltariiatem,
ocollecta ex Judaeis Ecclesia, per lignum meae pas- etc. Aquas multas'et flumiria leniatiohum dicit in-:
sionis pervenisse te ad vilam,et ne unquam obli- cursus, quse sive visibiliter seuitivisibiliter aiiim&s
viscaris quia roagniludo djlectionis et aemuiationis fidelium impugnare non desinunt': nam et per aper-'
me pro le ad morlerii usque perduxit. Neque mireris tps fidei adversarios, et -per falsos fratres, et per
me conversam ad fidem meam-recepisse turbam occultas antiqui hostis insidias eos superare conantur; •
genlilium, quam tanta dilectione,- tanlo zelo.p.effi- nec tameii uHatehus capefe tentaiionibus horunti
cieridaeroecevbluntatis accensam vides, ut faciljus corda quce in chariiate radicata et fundala esse con-
yjdeatur yel morii persuaderi posse, ne ultra arii- . sueverunt, stat enim firma promissio veritaiis, qua
mas rapiat e mundo, vel inferno, ne raplas suscipiat,' dicitur : Cum trqnsieris per aquam, tecum ero, el flu-
quam iili, ul aliquando mea recedat a fide. Ne putes mina noti operient le (Isai. XLIH); el in Evangelio de •
te nuda solummodoprofessione yerborum mjhi posse dpmb qucesuper pelram ajdificata est : Inundaiiqne
placei-e,quin.poiius si vis ad vitam venire, pone m.e quieiii, inquit,-fac.a Ulisum.esl flumen damui illi, et
memoriam voluntatis nt signaculum super cor, non poiuit catn movere; fxindataenim.erat super pe-
pone .super brachium tuum; .atque.in tantum di- trqm (Matth. vu); et quoniam in quacunque m.ente
leciione sive diyjna seu fraterna Tnenlem imbiue,- anior abpndaverit ceiernorum bonorum, mox laben-
lanium cemulare, nc absque. luceplebis aggregatione lium rerum vilescit, recte sjibjungitur :
civium supernorum summa compleatur, utjpsa tua ,Si dederit hoing omnem substqnliam.domus sum.
dileelio, ipsa ecmulatio nullo rerum adversanlium elc. H;ec sententia non eget expositione verborum^
sive blandientium slaiu possit immutari vel miniii. quam et Jpsi in^priniis apostoli, et ipnumera post-
Quidam hoc quod est dicturo, Dura sicut infemus modum turba credentium suis quam sit. vera comr:
mmulatia, de cemulatione invidiae quam Synagoga probavit exemplis, cum pro dilectioneyeritaiisomnia
adversus Ecclesiam genlium saepe liahebat dictura quae in hoc mundo possidere yidebanfur relinquere, „
accipiunt; de qua et in Aciibus Aposlolorttni ila legi- p-.:etiiiihil perdidisse :sibi visi sunt,,dummodo vera ic
tur, Sequente.aulem sabbalp, pene universa civitas coslis bpna perciperent: QuodJn Evangelio Domi-
convenftaudire vcrbuin Domini. Videntes auteitt.tur- nus duabus continuis parabolis .aperiesignavit; Si-
bas Judmi, repleli sunl zelo, el contradicebanlhis quos niileest, inquiens, regnttm cmlqrum thesauro abscon-
a Paulq dicebqnlur(Act. xiu), Quaevidelicet aemula- :ditqin agro, quem quiinvenit, homo qbscpndit, el prce
tio dtira esl ut inrerinis, quia niminim animam quam gaudio illius vadit, et vendit universqqum hqbe'., et
ceperit impietatis peste consumit. Ilinc eniin scri- etnii agrum illuin (Mallh. xin).. Iteruiri simil.e est
plum esl, Zelus appreliendil populum ineritditum, et regrium cmlorum liomini negolialori, qumrenti bonas
niinc ignis adversarios comedil. Quodsi ita intelligi- mdrgaritas; inventa autem unapretiesa inqrgarila,
tur, nierito admonet Synagogam Domintts ne hac tibiit, el vendidiloinniaqum.hqbuil,eieiniteam(MaUlt.
semulatione contra Ecciesiam teneatur, curii eam siii). Unde prcedicator egregius multum egregie
vhierit de deserto vitiorum ascendisse, ac deliciis dixit, Propter eminentemscienliatnJesu ClirisliDomini
ceelestibusaffluentem, irrevocabili mente. suo .adhce- mei, propler quem omnia delrimenturiifeci,-et.titbiltor
rere dilecto, ne forie aliis invldendp bona quae ipsa ul stercora,ut Ghtislum hicrifadqm,-tit inveniar...in
habere poierat amiltat. Quo diclo plura de virtule illo.(Philipp. iu). Quod si legatur, ul quidam codices
dilectionis accumulando subnectit, dicens : Lqmpa- j) liabenli Despicieteupi, longe diversus gigniiur sen-.
'
dcs sunt ignis alque flajniriaruin;Jgnis: videliceiiii sus, ille videlicet quem cOmmendat Apostolus dh
eadem charitate qua ipsi inlrinsecusJerveht^ flanir cens .:.Si dislribuero _?.cibospauperumomnes facutlq-
marura vero, in operatione justitise qua eiiam aliis tes- tfieas, et si tradidero corpus meutn," ul ardeamj
longe lateque clarescunt. Annon lampades igijis se cJtttrilalemaulemnonhabuero,niliilniihiprodesl (IGor. -
esse prodebanl, qui dicebaril, Nonne cor, nostrum xm). .Si ergo dederit homo omnein substantiam
ardens ertil in nobis, cum loquefelur in via, et aperiret domus suce pauperibus pro dilectionb, id est pro eo
nobis Scripluras (Luc..xxjv)?AnrtonJampades flam- -- ut diligeret.quasi nil dederit, Jla.despiciet bum ipse
marum vbluit esse nos D.ominus,quihus ait: Luceal j"udexqui cor ejus a dilectione vacuuni esse conspi-
lux vtslra coram hominibus,ul videant opera vestra cit. Qui eisi contrarius superiori sensui esse videlur",'
bona (Maith. v) ? JJce sunt Iarnpades quas quee har non minus lamen virtus dileclionis,. qttam sit alta,
bent virgines cum sponsus advenerit., tlialanium quaro sit necessaria, declarat; atque, uierqiie. eo
cumijiso.regni perennis iniroibunl. Qucevidelicet . pergit ut dileciionein -in.-o.pere nostro' simplicem
amorem ejus ac timprem super cor suum eibracliium signaculi semper vice"circumferamus.
posuefunt, id esi, onines cogiiatus et acfus suosejus XXX-YI—-Soiornostra pqtva esi, etc. Et hacc Syn-
{215 BED.E VENERABILISOPERUM PAI\S II. — EXEGETICAGENUINA'. 12:16
agogaeDominusadmiranii fideni' sive susceplionem A S, Ecclesiam suam omniex parie, ne ab hostibuS difiV-
EcclesicegenliunJloquiiur; magriauliqiie dispensa- piatur, bommuiiit ; osiium-recte, quia non nisi per
tione, cliarilaiis sororem ipsoriim eam nuncupahs, ipsum, vel huj'ussoeietatem ecclesice,vel moenia"fe-:
i'd est.et siiam et Synagogce,ut eadem Synagoga et gni perehnis intfanius. Dicit_namqtiede se ipse, Egd
preesentiamsui Gbridiioris pef.gratiam esse, factam sum oslium oviutn; per inesi guis introieril, salvabilur
recoleret, et de addita sibi in gralia germanae socie- (Joan. x). Ef iterum, Nemo venil ad Patrent, nisi pet
tatis, riiagis magisque gaudefet. Soror est autem me(Jnan.\\v): Dicit deillo propheta, fuittra Ecele^
DomiriiSalyaloris, etomhis Ecclesia ejus de utraque siaedbna prcecinens : Ponelur in ea murus<eiante-
plebei collecta, et unaqiiceque anihia saiicfa, non murale(lsai._i_[v\). Murus scilicet, ipseDominus iif
soium pfppier assuraptionemejtisdem naiurae quae carne apparens ; aiiiemurale autem\, revelalio pfo-
[qua] et ipse factushomo est, sed etiam largilione pheiice, qui incaniandum eum a muhdi ofigihe pree-
gratice, qua credenlibus in se dedit poiCslalem filios dicendo , strueturam Ecclesicenon parurii j'uverunt:
Dei fieri, ut qui eratjniieus Dei-Fiiius, per lialuram Yerum qui apparendb in carne Ecclesiam sibi sbfo-
fieret primogenitris inmultis fralribus per grali.am/ rem facere dignatus est,' ipse ei etiam sui participa-
Undeest diilcissimttsIlle ipsius ad Mariam sermo, tionemnominis donavit, utei murus videlicetdicere-
Vade auiem-qd fratres nieos, dc diceseis :. AscendoIB lur et ostium : ihurus quideniiiieis.qui'maj'ori erudi-
ad Palremmeum et Palrem vesirum; 'Deuiiimeutn, el lion.eac virtute Spiritus praiditi mentes fidelium ab
Dominumvestrum (joan.xx). Dum ergo dicii, Sotor. incursioriibus erranlium muhire ac.defensare fortiter
nristraparva est, elubeta noii litibel,'pmna uascentis armis riequilice resistendo sufficerent; ostiuni vefo
Eeclesiee de rgenlibus tempofa designat, ' quando Jn iJIisqui, elsi minus sunf inslituliad •repellenda
parva adhttbefat numero cfedehtiuriipopulofum, et hccreiicorumsive iJaganoru.msOphismaia, simplici-
ad pfccdicaiiduniDei verbum minus idbnea remane- . late tamen cailiolicaefidei salubfiter imbuil', ingres-
bat. Lege prirnuin .Aetpura Apbsioloruni, qiii ab de- suni regni volentibus praedicando pandereiit, eosqub
eimo octavo Tiberii -Gsesarisrisque ad quarluin Ne- per mysleriurh secundceregenefationis, iri airiaviiae
ronis aniium perlingit, et invehies ad prcedicatipnem ccelestisJnducerent: sicutejusdem sponsae meiribris
aposiblorum plures cfedidisse tufbasgeiiliuiii; nus- perfectioribus, alia quoquevirtutum vOcabula, quae
quam laroen ieastolOJllo fempbfe per aiinos circiter sibi speclaliier cOmpelfire non dubitantur,, donare
triginfa prcedicasse.reperies. Parva pamque erat ad- nOn refugit. Yerbi gratia, Vosestislux inundi (Malili.
huc Ecclesia gbntium, et riecduhiad geherandos vel x), et iterum, Ecce ego milto vtis, sicrilagnosirimedib
nulriehdos per: doctrlriam Christo.filius sufficiehat: luporum (Luc. x ); cum ipse sil luxvera, qumillumi-
pfoptef qupd Synagogam monet Dominusut genhaiia nat pmiiemhomineinvenienleminhuncmunduni (Jpan.
utens cliarilate, saliilaribus quocgaudeat auspiciis, i). Ipse iinroaeulatus"'el ihcontamihatus agnus , qui
pravitatiqtte [paryilatique]"ejus auxilia, quibiis ado- abstulit peccatum mundi. Si ergo murus est, inquii,
leseere possit, adhibeat. Gui etiam quasi de comnio- soror nostra, mdificemussuper eam propugnaculatir-
dis gerriiane conSuleridosubj'ungit: gentea; "acsi. aperte dicat, Si idonea est Ecclesia
XXX.YII.Quid[faeiemussorari nostfm, etc. ? Allb- gehlium, in aliquihus suis jnembrls, perversorum
quitur Ecclesiam, ailoquifur Doroinusanimam quam- contraireilocirinis, habens aptosad doceridumvifbs;
que electani:,ciim Cam de salule perpetua, sive per. vel nalurali videlicet ingenio callentes , vel insiilu-
occultam sui Spiritus illustraiioiierii, seu per aper- iidne philosophica instruclos, neqiiaquam his verl
tam prasdicaniiutrivocem. adnionet, in qua videlicet_ doeendi niinisierium tollamus, quin potius juvemus
allocutione mensurafti vifjttm nostrarum supernai eos, dalis Scripiurarum sanclarum paginis, qub for-
pielas inspicit, ac ;pto iripdulo capacitatis humahce- lius possint ae facilius infifmos quosque ab insidiis
sua'dona largittir. Ajt ergo : Quid faciemussororii ciistodire, vel doctiince fallentis, yel exempli cor^
noslrwiii die quando qltoquenda esl ? -Ac si. aperte> riimpenlis. Propugnacula enim argentea divinoruni
_ dicat: Parva quideronumcrb est.Ecelesia gentium,, rx sunt api.ceseloquiorum, de quibus sbpra dictum est,
et necdum ad subeuridumverbi miiiisterium sufficii. Sicul turris David collum tuum, qnm wdificala_est
Quid efgo tibi videlur. o Synagoga, erga curam ejus; ~cuihpropugnactilis,et de quibus iu psalmo : Etqquia
sororis, Videlicet nostrce, esse. faciendum tempore. Doniini, eloquia casla, argentum igrie examinaiuhi^
i)Ib,;quo illam per aposlblos riieos aposlolorunique> probaltitnlerrm (Psui.xi): Si os.tiuni est, compinga-
successorbs alloqui ccepero? Utrum qtiasi parvulsc- •• nius illudtabulis cedrinis ; :si slmt Jn ea qui verbo
adhuc, parvaUli secretbrum cceleSiiumarcana coro- simplicis;doctrinae parvulos imbuefe norurii, elin
_ni!tamiis?-anjaromajorerii eam per augriienla red- penetralia sanctaseonversationis inducere, prppona'-
damus, qualenus benepforicienS,perfeclioruin possitt nius eis inimarcescibilia priorum exempla jusloruth,
capa*xeisse virlulum? Cui lacenii, et quid ipse velitt quibus efficacius memoratum irjiplere possint bffi-'
potius auscultanii, cohtinuo quidifieri deceai, aperit, cium : cedri etenim quod virtuies electorum desl-
ila subjiciehs :' gnanl saepediclumest. Figura enim tabularum.latilu-
: Si murus est,: mdificemus,etcJ. Soletautem inurii dinem expriniit cordis eoruffi in qua riiemoriani
nomiiie, velostii, Doroitiusipse scepiusin Scripttirai coelestium recipiant verborum ; de qpa propuelai,
sacra designari.' Murus eteniin recie voealur , quiai - Viam mtindalorutntuorum cucufti, dum dilalates cqt
.i£i7 • IN CANTICACANTICORUMALLEGORICAEXPOSITIO. — LIB. VI." 121S
meuiri(Psat: cxvm). Ilis eienim labulis ornalhm A lufj quia una eademque Cliristf Ecelesia toto liujus
esse decebat, liisbrnari suos auditores cupiebat Apo- saeculi lempore, quod uuius diei significatione com-
stoius, cum ait:. Osnostrum palet ad vos, o Corinthii, prehendituf, iridefessa doctorum spirilualium la-
cor iwstrumdilatattim esl. Non aiigustiaminiin hobis, bore excolitur. Item oinea fv.ilpacificd in ea, id est,
. angusliamiiiiaulem in visceribusveslris; eatndemau- in paee ilia de qua prcedixercii quod facia fuerit co-
lemhabenlesremuneraiionem, tanquam filiis dico, Di- ram eo quasiipacem reperiens ; quia qiiicunque hii-
laiaininiei ves (IiCor. vi). Unde el artialoreth sa- bere pacem negligii, ad Ecclesiam Christi non per-
piehliceSaiomon adiiionet dicens ; Scribe illamin linel, qiianivis Chrisium confiteri et ejus videaiur
tabulis cordistui (Prov. vn). Haecaulem erga s'e con- obtemperare matidalis.:
silia sive promissa sui Redemptoris audiehs Eccle- Faclus esi enim in pace locus ejus. EtApostolus,
sia, ndrijairiexspeelavilSynagogaecui loquebatur as- Pacem, inqujt, sequimiiii cutn oirinibus, el sanclitho-
seiisum sive responsom, sed itaproiihus exJlivit, ac niam, sine qua nemo videbilDeum (Ilebr. xu) ; ..Cu-
devota ei voce respondit : jus socielalem pacis ipse eiiam aspecfus et forma
XXXYIfi. Ego murtis, etuberamett sicutlurris, ele. vitis pulchefrinjae nObissequendam proppnit, quce,
EgOquideni raurus fecte cognoihiiior ,*quia de viyis ut beati Ambrosii verbis dicam, _ *ad imitaliohem
sumcompacta lapidibus, quia gluliiio charilaiis ad- B vitcenostrae primuiri vivartiradicem deligit; deiii.de,
unata,quia superfuiidamenlumimmobile locala sum, quia nalurae flexibiliset caducae est, quasi bracliiis
quianullo ictu arietis hcereiici possum dejici. Fir- quibusdam, ita claviculis, quidquid compreheiidefit.,
mum namque fundamenlumDei stat, liabehs signa-. stripgit, bisque se erigit et atiollit. » Hujus esl si-
cttlum hpc, Novil Dominusqui sunl ejus. Sed et sunt milis plebs JScelesia., quaevelut quadam fidei radice
in me, qui majore gratia donaii, qiiaiiiuiniurrismu- plantatur, el repriinilurliumililaiis propagihe, ac ne
r-iim, tantum generalem fideliumvilam speciali alti- , quibus proceliis saeculippssit feflecii, et tempesta.b
tudirte viftulum iranscendunt, qui et parvulos adhuc deduci, claviculis illis et circulis, quasi amp'exibus
atqtte infirmosin fide, Iacte simplicioresexhorfatio- charitatis pfoximos quosque complectjtur, ef in
riis, velut ubera nulriant, et omnia iela perversorum- eorum cOnjunctione.requiescit. Quaevidelicet vi.tis
exhnia dicendi polentia, qnasi turrisiirma repellant: icircumfoditur, quando exoneramur terrenarum irjole
quce quideih omnia , non ex'arhitrio meeelibertaiis curarum.. Nihil enim magis mehleni onerat, quam
iiabere polui, sed Oxquo facia suro coram eo, quasi isiipsmodi soliiciludo et cupiditas,: vel pecuniae, v.el
pacem reperiens, ipso largiente percepi, id esl, ex potenticc. Circumfossa autem vitis, religatur ut eri-
quo dorium mihi pacis srice pef verbum reconcilia- galur, cum sanctorum exemplo noster. attojlitur af-
lionis prccslare dignilus esi. Neque enim iriduslria, G fectus jVneque humilis et despicabilisjacet, sed
mea, velcofam eo venire, a quolorigius recesseratri, uniuscuj'usque mens ad supefiora se siibrigit, ut
velpacem quam perdideram recujierare valui ; sed audeat dicere : Nostra autem conversatioin .coslisesl
oblalam gratis ab illo mullum grataiiler accepi. Ex (Pliilipp. n\). Hcecauiem yinea babet populos, quia
quo autein hoc mihi • ipse donuin largifus "est, ex eo sancla Ecelesia non de una gente Judaea; sed de om-
statim per yirtulum cremcnia proficiens., et muro niumesl nationum populis collecla.. Quod propterea
rae jufeconiparandam, et ubera turrisinstar me ha- maxime addidit Ecclesia de geniibus, ul se ad hanc
bereprofiteor, quia et hostilesalaesione civiialisil- vineain pertinere posse docerel, et non Judceam de
lius acies conslanter ejicio, et novos eisemper poptt- : singularitaie daicc sibi divince cognitionis debere
Jos edueare conleiido : quod quia nonnisi perdonum gloriari ; cum Psalriiista dicat, Laudale Pominum,,
concessae ab eo pacis facere potui, libel de virtute omnes genles(Psal. cxvi). Et Moysesipse prcedixit,
pacis ipsius adhuc plura referre. , Lmlttinini,gerii.es,simul cuniplebe ejus (Rom. xv). Cu-
XXXIX. Viriea fuit paciflco, elc. Loquilur aulem jus videlicet vinece, quia et Domino magna est cura,
hoc Ecclesia, sive Synagoga, quatn se eemulari, aht, utintemerata coriservetur, et roagna homiriibus ne-
utniilius dicam, suamad Dominumconvefsionemsalis cessilas ut ejils participes fianf, fecte subdiiur:
'
mirari cernebat, seu cerle pedisequis~suis, quas ** Tradidil eatn cwslorfitos, elc. Custodes namque
Jilias Jerusalem hoc carmen appellare consuevit. Ecclesice propiietcc, cusfodes sunt apostoli, custodes
Pacificus autem, quehi hdminat, estspohsusacdile- .proplielarurri et apostolorum successores, qui di-
cttts ipsius, Pater futuri smculi, Princeps pacis (Isai. versa hiundi a-late reginiini illius superna jiissione
ix), cujus figuram Salomon el pacificb regni shi dali sunt; cuslodes suiit exerciliis miliii_ecoelestis,
siatu, et ipso nomiiie pra_tendii. Ih cujus pace fuit qui omni tempore saeculilafieiitis' pro Ecclesicestatu
ipsa vinea, quia per ipsins graliaih constructa est curam gerunt, ne malignofuni vel hoininum vel spi-
Ecclesia caiholica. per orbem. - Cujus plurimis "qui- rituum irruptione lurbetur. Vir auiem' pro frnclu
deih Scripturarum locis fit meniio, sed aperlissime hujus yineee nutie affert argeriteos, quia profectus
in evangelica parabola, qua seriplum est: Sitnile quisque pro acquisitione regjii coeleslis cuncta quce
est regnuin ceelorum homini palrifamilias, qui exiit mundi siinl, "feliiiquit: fruclus nainque laborum qui
primo inanecohducereoperarios in vineamsuam, etc, pro Domino temporaliter fiunt, perceptio iest cum
(Malih. xx); uhi per operarios primce , lertice, Domino sempilernce quielis et regni; dequoipse
sexfae, nbiioeet undecimaeIiorae palenier exprimi- dixit, Postiivosut eatis, el.fruclum-affeiqiis, et fru-
. il-219 BEDJS YENERABILISOPERUiMPARS II. — EXEGETICA GENUINA'.. • i__2i)
vtus vester.maneal {Jbati.ixv); id esl, ut operemini, __% j fulgebitntquasi splendorfirmamenli; et qui ad jusli-
et .niercedem aceipialis, et irierees ipsa iiullo un- tiatn erudiunt muliqs,quasi steitmin perpeluasmler-
•qttamfirie lerminelur. Yifuni .atttem perfecla. virlu- nitates (Dan. xn). Et hoc esl qubd hic quoque illis
lisliominem Scfiptura vocafe consuevil:' nam et vir - qui [pro aileriiorum. per.eeptione transitoria bona
:a yirlute honieh acceplt; qui prbfecfo vir, id est, coritemnunt, <jui ob: Firmitalem unartimis spei unius
animus •virtulis graiiasublimis pro hujus fructu vi- viri vocabulo censelur. Mille, iriquit, lui pacifici,
riecenillle argenfcos;affert,;cum.cuncla suatempora- siaiimque quid eis -qttiampliofi industria slaturo Ec-
1'ia relinquit, ut aetefiiaVperciperebona mereatur. - clesiae custodiunt, amplioris pfaSmiii-esefyetur, ex-
Argenteorum elenim vocabulolomnehi pecunice quce posuit adjiciens :
.reliriqui debeatspeciem desigrtat. Mjllehario autem '.Eidiicenti his qui cuslodiunt fruclus ejus, Eimil-
-numerOj quiperfectus bt integer est, uniyersitas lenarius namqueet cenlenarjus, quia uterque pep-
-sOlel designari, ideoque per mille argenleos quos fecius esl numerus, uterque pro perfectipne ac ple-
pro"ffuctu liiijus viueaevlr afferre dicitur, >univer- niludine a.leni_e relfibuiionis recte positus intelli-
siias intimatur eorumjjuce perfecli quiquepro Dp- giiuf. Porro ducenteijarius, id est, duplicatus ceri-
-rfllno-relinqhunt;. quce-etsi aliquando parva sunl tenarlus anipliora doetornro perfectorttm praeniia
eeiisu, inagna utique et copiosa illius a;slimaiione B ' desigrial; de quibus. etiairi in Iiac vijtaJnchpandis
:.judicantur, qui non sumhiiarodatce pecuniae,sed con- Apostolus dicit: Quibehe prmsunlpresbijleti,duplici
- scientiara dantis pensat iiOiriiiiis, Eadem autem est ' iionpre digni habeanlur, maxime quiiaborqnlinverbo
-haecsehteniia, quce et siipra aliis verbis pbniuir, Si elin doclriiia(l Tim.Ji). Itaque rnilfe tt..,"iiiquit_,pti-
dederiioirinemsubsidniiairidomussucepro dileclione, ciftci; mille tui argenleij quos pro fruclu -atiuleras,
quasi nil despiciei eamj;; iriiHe siquideiri hic argentel -percipiendo vinecemocepacifici aphd me, id esij in'.
ipro omiii subslantia dothus qiuaereiinquatIif:posiii tegfp suo humero conservati permanent:; neque ul-
sunljililecijo auiemi quce, cessaritibus aliis charis- laiemis tibi metuendum est ne quid dehis, .quge-fe-
rhatiblis;; iri cffilestivnos: patni perpeiuO cbiriplecfi- -Cisii, bppjs-.operjbiisper oblivioneni sive per ignor-
Jur, ipsa est Ifucfus v.ine_eVquo;_uhe salufabunlur rahtiaih j.usti judieis perdas. Egobnimioperaetco-
Jjeati qui iiuricjn eadem yiriea; Jabpi-antes esuriunt jgitationes hominurii venio ut .congregero.cum em-
vetsiliuhtjhsiiliara, Sequitur ideiride ipsiuspaeilici hibus gentibus et iihguis, ac singulis quibttsque_
yox, q_iia;dooetquanium vinece suae,videlicet Eccle- propria c.orporis, iprout gesserint, reddam, Ilem,
siae, curam iiabeaf, fjuid stta relinqiientibus in ceter- quia pacifici appellantur ab eo quod pacem facere
ilum cbnsefvet ,l qujd sirigularis preemli custodibus _soleanl,.sicut pacati sunt qui pacis j'ura custodiunt-,
ejusdem vihece; lioc est,docloribusretribuere <Jis-G ' pacifici. •sun.l sariciis argenleivqups. per yeritatem
* tribuunt, quia ad visionem pefpetuce pacls, quce
ponat;
civitaiis ac matris ohinium nostfum, novai
XL. Viriearrieticqrtim riie'est; ete. .Verutri, ihqnii, siipernce
- prbbala es, quod yiheani nieam tradiderlm custodi- Jerusalem vocabulo consuevit exprimi, iler illis ape-
riunt, patrimoniaque. pauperibus Ghristi dispergere,
Jjiis, qtti eam verbis parlier el exemplis Cxcolerent Et ducenii his qui
suis. Yerum: sGias quia siC curam illius ejusdem quam ipsi possidere malueruni.
cusiqdiunt fructus ejuS; subauditur, Argentei paci-
coinmisi custodibus, iii ipse liihiloinihlis quid in ea ul sit plena sentenlia, Mitletui argenlei pacifici,
fici,
geratur ihdesihetiier iiilehdarii, quo qhisque aiilmo, . ,ct duceiiti argenlei pacifici Itis qui cusipdiunt
fructus
qua indiislria in ea laborei aspiciam ; quantas denj- ejus: qui enim i.n prsesenti. laborem
adversariis gehiinum sub-
queali iirisidias, quornianifestos confli- eunt, et ipsi sohrie et jusie, ac pie Vivendo, et
ctus perferat, Intiiear, Et quid plura ? Ecce ego cum1 ecclesiee fructus ne deficiant, ne ab liostibus dirl-
illa suni omhibuS diebus-usque ad consummaiionem1
.piantur, sua pr-edicatione..tutando, gertiina nimlrum
sajculi. Al uhi hoc apparherit, tunc omriibus qui in1 in futuro dona
consequunlpr. Utide mox idem di-
vinea mea, Vel pfb yiheainea, vel adversus vineam slributor donorum Ecclesiam
suam, sive animanj
meani laljorant, prcemiadigna fependam. Qul eniih > 0 quamque bonis aclibus deditam horialur, ut etianj
pro fructu ejus, id est, pro spe supefiiae haereditatis prajdicandp verho veriialis, quantum valet, inslsiat.
pmnia qttce habtre inymuiido vel aCquirere pplue- Qum Itabitqs, ifiquiens, in hortis
amici, ausculla~-,
runt; dispensarunt bona, dederurilque pauperibus, fac me audire vecemtuaih. Acsi aperte dical:-
Quia
certo-spel suce ppiientiir efiectu ; Irijo majoraquam collocutio. nostra, quae in longuin processit, jam
sperare nbyefant, _in coelis dpna pefcipieiit, uipote' claudenda est, quida lemaxime quaeram, quid de-
quianee qcnlus vidit, nec:audivil auris,nec in cor ho- poscani, audilo. Nilijl per omnia dulcius tnilii quani
minis ascendit, qum pfmparavit;Deusdiligentibus se. te in horfis
hahitare, id est, in ispiriiuaiiUnicultura
Qui verb custodesi ipsius yiiiece prcedicartdovel shb- fruetiiuhi maiisibiiem libi ioeare. Et nectibi tugh-
".V limipfibus factis; rfelulgeridoifuefuril; .dupliet prce; • rijiin iii Iiis, qiiasi post ino.dicuiiiidiscessura, fu-
caBteris:justis ; njercdd.e dpiiaijuhtijr. Hinc eleriiiri1 muliuario opere (onstituas ; sed fixa illie et iride-
i V.Bariiellpbri angeiuhj diGitur, ii£l qui 'docti fueriht.>'' clihabiliiiiiente ttieum exsjjecles adventuhi..'iNosti
a Seiisu qhanjjjlttrimum^divefso in Yttlgata.-Edi-
_' legisse:Beda i'pse videtur. ctim iijfra, in cxpositione
tjpne yefsiisville sic.iegituf :-,Qnm habittis iit itot.lis,, bujus loci, sic habeat: Sed et cimici nbsiri auscul-
ariiiciqusculiant; fac me, etc. ; queiri versum itai tttiu, angeli videlicet,,cic-Enit.'
I2M tN CANTiCA CANTIGORUM VAU.EGMIC .IM2
Vsriim quia saepiusdescenderead borltimmeum, «d A' timiim vale mandatum dedisli.ut semper liorlos vir-
•areolam aromatis SQleo,' .ht pasear in hortis, et li- liitum inhabitero, semper meaeconfessionis ac pra?-
llia coHigam, id est, rit boriofhm sludia laborum dicaiioriis vocem te audire faciarn. Potcsl autem liaec
videam, jiivem, remunerem. Deinde a le munus re- senlentia eiiaih dc quolidianp, ut diximus, saiict_o
Xjuiro, ut nie audire.facias voceiriiuam. prcedicando, Eccle.iae slatu non inconvenienter accipi. Fugit
;qu.busciinqtie vales, mea et mandata legis, e. prq- qnippe dilectus Iiabiiantem in liorlis sponsara quam
taissa reiiiuherationis, Namqtte haec quoiiesciinque alloqucbatur, cum intcnlce honis aclibus menli, sive
jagis, nie sejmper audieniem te, agere meiriehlo, qiii yirluium, quam solebat prceslare, gratiam ad lioram
tuis semper soleo adesseyotis. Sed etamici nostti subirahii, sive ctiain probandaro caro teiitalionum
jausculiaiii, et arigeli yidelicet, quos tibi adjutores proeellis submittil, ut merito dicere coiupellaiur,
Tvadyersus cerfaniitia spirjtiiiim malignofum quoti- Usqucquo, Domine~,obliviscerisme in fmein; quousque
diana dsdi, el liominum Spirittis juslorum , quos averiis fuciem tuam a me? elc, usque in iineni
de luo coeluassumens, ad .yislbnem jam meai g\o-r psalmi (Psal. xn). Assimilatur caprece hinnuloque
iriae, 'aduuafii tota aliquando fulura esrcollegi. Utri- cervorum, apparentibus super nionles aromalum ;
que enim tibi amici s.unt, utrique tua facta specu- cum rursus, ut opportunum ipse judicaverit, collo-
lantur et verba. GaudehtqueniuHum, cumproper- B cata sibi luce sui prcesidii, sive obsidenlia lentatio-
ceptione bealiludinis, qua ip.si fruunlur, vjriiiier num pericula lollil, seu -consucla, quce subtraxisse
agere coiispiciuut; exsuiiapi quoties aliquos de Juis videbatur, virtutum dona resiituit. Ut enim de
et sttis hos ulnis inagnis magnorum charismalihtis laceam, verbi gra-
" Bdelibus ibi inirare conijgenii;
excipejpe 16611113111. Quibus dictis annueris slatim lia, infirmorum curaiione, niorluorum susciiatione,
Ecclesia respondit.':... :" dcemonum expulsione, secretorum certa agniiione,
dilecte-miyctc.Quiquidein sermo, elde coelestium gaudiorum lucida contemplatione cceleris-
-3LlA.,~Fu'g~e~,
Iriuriipho Dominicce.ascerisiohis, et de his; quce,in que huj'usmodi, qusa ne in eximiis quidcm Ecclesice
Ecclesia quoiidie gerunturi reete polest accipi. Fu- memhris semper adesse queunt. Constat enim de
gitenim dileclus, post.quaihvailocuiuSeSl ..sponsjim noslra parvitale, quia nequaquam uno alque indis-
-.sororernquesuam, quia,-complela dispensaiione no-; simili modo semper oratiomnn duleedini iusisterc,
straj -Redemptionis, acf, cpjlestia fediit. Assimilatur lacrymas vel pro conscientia nostri reaius, vel pro
aulem capreae hiunuloque cefyorum . super montes desideiio "jiatrice coelesiis fundere, dolenti proximo
aromaiuni, quia creberrime per gratiam -compunctio- condolere, ingruentihus tentamenlis obviare valerous;
iils fidelium suoruni cordibus iapparet-, <juj montes ita ut nonhuiiquam nnilium cotiaii his uti bonis ne-
sunt aromalum, quia-despeclis cupiditaiibus iiifiniis, *- queamus, ac rursum aliquando ctiam miiius ipsi stu-
coelesiium amore teueniur, exphi.gaiisqu.e viliorum dentes, horiim copia potiamur. Quod unde agitur,
fetoribus, .vjriuluhi suiit speciaiiuni odore refefii, ni_i quia nunc fugit dileclus, nunc mentem revisit
dicentescura Apostolb, Nosifq auiem -cOnveisatio in nostram pia uiruroqiie fuicunque] provisione, ut et
*dcelisest
(Pltilipp: iu)_; et,; Cliristijiionus^odor sumus pcr collalam gi'aiiam crescamus in profectu virtulum,
(IlCor. li). Et quidem.opportuneihbalce sacri car- el pcr ablatam discamus huinilitalis cuslodire vir-
minis, ascensionis ejus, ac sequenlis graiiae menlio liileni? Ssibtrahit ad lempus effectum virlutis dcside-
- facta est, quja nimirum paulo superius, iricarhalionis ralum ut reddilus
, postmodum arclius feneatur;
: ejus fuerant exoplata gaudia,-dicente'"sponsa, Quis reddit subfraclum, iit cxerciiatus crebfa iniiovatione
-tnihi del lefratremmeum,si(genlein;riberamatrismem? aiiimus ardeniius ad coelestia tendal. Quod ergo ait,
Fuerat et passionis iSlius-tructus ad medium.dedu- Fucje, diltcte mi, non opiando loquilur ; iquis eiiinj
ctus, dicente lpso,,Su6 arbore mtilo suscifuvile.El ile- -ehm quein diligita :sua-fiigar.e praesentia velit? sed:
rurn, Quia forlis esl, ulviorsidilebtio. Fuge ergo, ejusjpbiius yoluntate fefvendo, meroor yidelicet cou-
dilecle mi, inquit, et -assimilqr.ecaptem Itinnuloque .suelu.dinisipsius, qua ; se in - medio saepe sermone
cetvotum super monies arbtiiaiutri; ac .si:apef te dicat: ^.relinquens transiefit ac declijjayefit,ita utnon. nisi
: Quoniam in carne apparens,vpr_ecepta mliii ac dona spleril ae Iphgb quaesitu possit inveniri; riieiripf
yitseccelestis, quce semper bpfabam, vcpiiferfedigtia- etiairi suaecoriditioiiisjjjuia illiiin in hujus lempore
- Jus es, j'am nunc pefacto^iriunefepicedisperisaiipnis, vel loco peregrinaiionis, continuo -vide-rehon possit.
ad superna _am, ad Patfis sinuiii reyertere; necmilii Qiiid vero vadj"urixit? 4ssimi.flr>. cqprece hinnuloque
tanien, obsecro; penitus luse Cfebrce .yisitationis lii- cervorum super inonies aroniaium; multttm optando
cem sublrahe; sed ut caprea hiiinhlusve cervOrum, vac suppIiGartdo prosequilur, sciens hanc sibipiaxi-
quce indomita licet sint atiimalia, neque lipminum : mam in prcesentiivila esse felicitaterii, pt qiiia con-
. aditus assueta, sedttlotamen ih imontibus solent vi- •tinua yisiorienonvalet, salteiii crebra ejus visltalione
•Sefi, ita quceso iliecum.agere memineris.ul: eisi . cimsolelur. Quaenirairum felicilas illis sOlumconee-
. cbrpore mahes in- ccelestiljiis, neciiumaha rursus dilur qiii cohtenjplu, terfestiium eigaudioru.hap.pe_.
liabitaeula repbtis, prcesidiiira tamen frequens mihi litu-cceJesliuhiappellari spiriiualium merentur m.oii-
divinae praesenlise adhibe.v Slc eteriim soluminodo tes arbmatuin. .: v ;; :•
perficerevalebo nia"Kiiiittmi!Iud,;quod:iiiiIiiyelut.ul-
4223 BED.iE VENERADILISOPERUM PARSII."— EXEGETICAGENUINA. 122-5
SEPTIMUS. :
LIBER-
ln expositione Cantici Caniicorum,'quam libris A In expos. heati Joh, lib. xxx. — Quiu meliora stmt
quirtqueesplicavimus (nam priraum hujus operis ubera iua-vino. ISta sttntttbera, idest,-dociores, quae
vblunieh conlra Julianum, pro defensione.gratiieDei, ih arca pectoris fixa, Iacte hos poiant, quiaipsa ar-
quam ilie impugnavit, uride ei hac desiituente periit, canis summae conteihplaiionis ihhaerentes^ suhtili
specialilef cohfecimiis), ita Pairum vestigia seculi praedicatione hosnhlriunt;
sUmus, ul iiitefitii opiiscula dilecti Deo et hominibiis In expos: beati Job.-lib. xxiv: — Ideo adbteseen-
papae ac palris nostri Gregorii relinquereirius in- iulm dilexerunt te. Scriplura sacra saepe adolesceii-
triela; j"hcundius fore lcgentibus rali, si ea quae in tiam prb nbvilale vitae ponere consuevil. Unde ve-
explanationem hujus.voluminis per eunela opuscula biente sporisa dicitur, Adolescentulm 1
dilexerunl te
sna sparsihi dissefuit, qhia plurima sunt et copiOsc, (Gtint. i); id est, electorum animae gratia baplisroa-
dicla, qtiasi in unum collecia volwnen, pariler pm- "tis renovatae, quae non invitae veteris ttsu deficiurit,
" '
nia poneremus , quofi modp adjhvaftte Domino i |ed noyi homiriis conversaliohe decorantur.
sumus faciuri. Credatiir Orgo Seplimus in Cahlfca In expos. beati Job, lib. xviii. — Nigta sum, sed
Canlicorum liber, ndstrb qttidem laboreicollecius, fbrmosa; filim Jerusalem. Nequaquarii.-prsedicatofes
sed beall Gregorli sermoriibus et sensri composltus, veri de justitiaa Iuce superbiuhi; sed per humiliiaiis
ut si quis fofte sit qui noslra forte opuscula jure B graiiam , peccatorum in se nigredinem confiieiilur.
spernenda bxistimel, Iiabbat in promplu legenda Uiide etiam ab electorum Ecclesia dicilur, Nigra
ejus dicla, Iquem conslat riullateriiis esse sperrieh- sum.:sed formosa. Et Joannes ait, Si dixerimus
dttm. Si quls vero jiaee quoqhe hbstra caplus airiore quia peccalum non habemus, ttos ipSos seducitmts
: sicut marnioreis nbslraa parvilatis aedificiis (I Joqn.i). -
legat,
*aureum fariius architectiis cuimen "'-"•'
In expos.Hom. Iivangelic_e xviii — Posuerunl me
imponai. Audivi
aulem quod Paleriuj., ejusdem beati papae Gfegofii custodemin tiineis,etc. Haecsaiicta Ecclesia de mem-
discipulus, de tola sancla Scfiptur.a, quaequeiiHi bris suis-infirhianlibus dicil. Yineae quippe "nostfaj
[quse ille]' per paries in suis operibus explanavit, J actiohes suht, quas usu quotidiarii Iaboris"excolimus.
: coilbcta ex ordine in unum volumen coegerit: quodJ Sed custodes in viiieis positi, vineam noslram mi-
opus si babef.em ad manus, facilius rijulto ac iperfe- riime custodimus, quia dum exfraneis acliohibus
Clius studium me_e?voluniaiisiniplerem ; verum quia implicamur, minislerium .actionis nostraj negligi-
Jiecdurii illud merrii videre, ipse per me hoc, ut 'fnus. "/- ''':' ""•''
potui, imiiari Dominoadjuvanie curavi. Item in expos. beati Job, lib. xxx. — Indica mihi
Ex libfo Job xxvii. — Osculeiur itie. osculojbris -quem ditigil' tinima med,e\c. Pascituf Dominus, cum
suL.Pbiesl pef os Dei unigeiiiius Filius desigriari, noslris aciibus delectatur:; cubat verb in ineridie ,
quod sicut brachiurii ejtis diciiuf, quia per eurocun- cuni *ex desideriis carnalibus ardeiite coi-de repro-
cia Patef bperatuf. De quo.propheta ait, Efbiachium borura, apud electorunl suorum pectora relrigerium
Demini, cuifevelaluni'est (Joan: xu)? de quovdicit inveiiit cogiialionisbonae.
: ijoannes, Omnia per ipsuiri factq sunl (Jpan. i), Ila •";Ih expos. beati Job, ubi supra. — Nisi
cognoveris
o
eliain os dicafur, aC sibris honiineipaiehter dicefe- te; pulcitra ihler inulieres, egredere, etc. Seinet-
tur verburii, sicuf nos quoque pfo verbis linguain ipsam inter mulieres pulchram cognoscit, quando
dicere solemus;; ut cum Gra_bam vel Latinamlin- elecla quaequeahima , etiam intef peccautes posita ,
- guam dicimus, Latina vel Graecaverba monsiremus. quia ad auctoris.sui
" Os imaijinem ac similitudinem sit
ergo Domini non iromerito ipsum accipimus, per epndita meminit, ut juxla perceptae similiiudinis or-
quem hohis oriihla lOquitur. Hinc est ehimquod dinem iijcedat. Qttae-si se non cognoscit, egrediiur a
prophela ait, Os enitn Domini locutuni est-hoc secreto sui cordis expulsa , in exlerioribus concu-
(Isai. Lviii). Uiide et ei sponsain Canticis Cariti- piscentiis dissipatur; egressa vefo abit post vestigia
coruin dicit: Osculelutineosculooris sui; i\e si aper.te gregum , quia sua interna deserens, ad laiam vide-
i dicat, tangal me dulcedihe prEesentiaeunigenili Filii r>licet viarii ducitur, et sequilur exerapla populorum;
iledeiiipioris mei. Vnecjam agnos, sed haados pascii, quia non innoxias
tiem ubi supra itt eodemlibro. — Et Mallhaeuscum cogitaiiones mentis, sed nutrire pravos molus carnis
jjracepta a Domino dari in monte conspiceret, ait: Jntendit. ; -
Aperiens es suuin, dixil (Mallh, v).- Ac si patenler In expos. beali Job, Jib. xxxv. — Cut»essei tex in
dicat: Tuncos suum aperuii, qui prius aperuerat ora accubitusuo, nardus mea dedit edorem suum. Yirtuies
propheiarum. Hinc est eliam qriod de illo ab sponsa, Vproficieriliumin nolitia caelerorum hominum , quasi
praesentiam ejus desiderante, dieilur, Osculelur ine sriavitate fragrant odorem. Hinc est enim quod per
osculo oris sui (Gant. i). Sancia quippe Ecclesia Pauluro dicitur, Clirisii.bonus odor sumus Peo (II
quol praicepta ex ejus prandicationecognovit, quasi Cor.n). Hinc estquod sancla Ecelesia in electis suis
tot oris ejus oscula acccpil. , . quailarofragrantia suavitatis odorata, in Canticis lo-
1225 1N CANtlCA/CANTICORUM*ALLEG0R:€AEXPOSITIO.— LIB. YII. 12*20
.q_iitur,.dicenis: Donectexin ticctwilusuiieit, nardus A crum, de;sepulcrb rediiijh cn_Irim.Eccb ul ribs post
mea dedii bdorem suutn; ae si apeftius dieat, Qrib- se^urrerefacerei, qtior.dartipfo nobis'saltus riiaiii- .
lisqiie meis obtutibusirex apud se iu requie secr.eli fest.itse per cariieni veriiafis dedit; :qui"'et exsuitavit
crielesfisabscondilur, elebiorum viia miris viriutuin ut gigas ad cutiendam viarii(PSal: iv\\\), utiribsei cx
bdoribus exerceluf, iit qno adhuc ettm queni appe- "cbrdediceremns : Tralteine post le, cuffemusiii qdo-
afdentius rein tuorum: " :'.
i-it, non* videt,' perdesldefittm FragfetV uiiguenlbruin V.
Rege quippein recubltu suo posito', jiardus bdflrem In expos. -Ezechielis, Hom. i, pait. n".— En ipie
daij dumvquiescehie" in tua- bealiuidinb Dorono , strit\post parieletri nostrurit. Sahcia Ecclesiai sub
sanetoriim virtus Jii Ecclesia. maguaj "iiobis '"graiiani sponsaevoce"aperlc jain Domiiiutii^^videredesideraiis,
suaviiatis aditiinislrat. *-"' v ';* "ail :: En ipse-Stnt posl pqrieierii/riostfutri::iQui'enihi'
;- In «jpos. Ezech. Hom. iii, phfi. *u.— Fulciie me ihiihjanis bculis>lioc qubd *de mortali afsuropsit,
floribus,"siipaie riie niafis; quia amqre iarigueoYSpori- .o.lendii, et in seipso ihvisibiHs jjerniansit, in aperio
sum suuni iorliter ainaiTii,-de iiiora vilae praeseinis sevidefeijuacrehiibus, (fiiasi^pbSlVpafietciiisIeiit;
tina*solet consolaiio cs=e , si jier libc quod Ipsa ab quia videiidurii se rhahifeste ih liiajeslateVnoiipra_-
•ejiisyisionebiffefiur, alioriimanimaj ejusverbo pro- buit,:i]"u"asibnini^i|ibstp^arietem'stetif',' qui huhiaiii-
iiciant, et ad ccelesletrispoiisum' amofis facibiis -in- Biaiis. naturarh, qttarii'assunipsit, osteiidit; ct bivirii-
afdescanl. Ciide iri Caniicosponsa dicit ; Fttleiieriie tatis: naturairi iiiimaiiis octtlis bccullavit. Uhde bt
floribits';-Slipuieirie mafts, qitia amore itihgueo. Quid iljic'sttbditiir, RespiCiettS per fencstras,pfrispicierispet
riairtque surit IlOres ; nisi 'animsBbbhum" jarn bpris canceUos; quisqiiis eniin perjbhestras. Vleicancellps
inclioariies, et desideriuhi -cbelesleredoleijles ? Quid . reipicit,; nec ioliis videtur, hec tolus npri videtuf.
mala de floribiis, nisi peffectae jam boiiofum .roen- Sic fiiniirttni Redeinptbraiite dubitaiiiium oculos fa-
les ,.ijiiae ad fruclum perveniunt bohi: opCrjsy de ctus bsi; quia si miracula facieiis~,iiif peftuiissetut
iiiiiio sanclae .pfoplliaiiouis . "Qua; ergo ahiore laii- liomo, plane eis apparuisset Deiis; et rursum'*''liiiM
guet. - fulciri quaeritDoribus, slipari malis, quia si maria patieris ,' si nttlla Jecissbt ut Deusvpriiarelur
Illum quem desideraf,'viderb adliuc non permittiiur^ libipoVSedqula.et divjria fecit, 61 liuma.ua;pertulif,
iriagna est ei cbnsolalib , si de:aliorum pfbfecfiljus; qTiasiper fenestfas yel cajicellos ad Ilomiiies*pro-
iseieiur, Auinia ergo sancib amore laiiguida, floribiis sp.exit,"ul et Deus apparerel ex hiiraculis; 'Cunilate-
nialisque fulciatur, ut requiescai in bonb bpefe -ret bx passionlbhs, et lionio cefiieretur ex passjbrii-
proximi, quav adhuc conlemplari .iiqri valef vultum bus; sed larocn esse ullra hbniineih ex. miraculis
'-' ; " "'
DeiT"':--' . .;"' :y:*"'.':': agiibsceretur. '.': i . '.".' '". .';•- ."-..
in expos. beaii Job, lib.vi, juxia inlerpretes txx. I.iibxpos;.lieali Jiio.-iib.-XJivii.— Sutge, pfopefa,
—-::VuInerala charilate egq sum. Jlalesaiia" aniriia , aniica iiiea, fottriosa ritea, ei t-e/ii.Qiiiii pfaediCalibnes
aiqrie in httjiis exsilii.cajca ciiafitaie prostrata, riec saiicfae ciirtiiyita pfaiscnli, id esf, pluj*iseCiiirihicirie
videbafDbmihum,' nec videre quaerebat. Percussa cessabttnt, reclei_J.eui.ifi bnitnaii atijue; ad ibteriia
«iitein chariiaiis ejus spiculis, yulneratiirihintimis .csiiva propeVahti, spobsi voee diciiiif: Srirge, pto-
affecliipiclaiis . aidet (ies.derio:cbh'teiiiplatioiiis;'et peraj-dmiia ritea, fprptosa ihed, el feni; juiii enirii
niiro mpdo vivificaiur ex vulnefe, qu-epfiusihoffua Itiems itansih, iihber recessii, etdbiif. Transetthte
jacehat, in salute.-_-Esliiai,',aiihelat, eiia.irvidere quippe hieme, iniber ieiedil, quia cuin vita pfae.ens
desiderat, queiri fugiebat. Percussibuc efgo ad saiii-: ijjeragilur, ihiqua hos igiiiiraiitlbiiiibilo, carhis cor-
lem reducitur, qiijead securjl.iiein quieiis itiiiroac, rupiibilis torpbr 'aslrihxefat, binnb -niihisieriumpirae-
arhoris sui periuibalioiiein revocattir. . dicai*.0!ilscessat. Clarius quippe per rios lunc vide-
'.' "In-codiceIiegulai Pasloris 't.itiilo'.:^-Lctvtiejus;stib: biinus lioe quod sancioruin.nunc" yocibus obscuritts
capite nieo,,eic.'Sinisirarrivl).c"iEcclesia , prbsperjta- aiidivin.us".v
lem;yidelicei vilae pra-sehtis, qusisisub capite pb- Iii Jtzecb. Uom,. iv, part. \u-r-Sitrge, ptopera ,'*'
Suil, qtianiinlenlionesuinmi iimbrisprelnit. Dexlefa n aiuica tiiea, ctilumba niea, elc.-Sive sancla, Ecclesia"^
vero Dei eahi anipjeeiilur,: quia sub ajterha"bjus sive. anjiiia unaquaeque elecia coslesti est sporiso'
teatiiudinej tota"devOtionecpiiiinetur. ilinc rursum airiicp pef aiiiorem, colunifyaper spiriium, lormosa
scriplnm csl,' Dexlera manus lua, Doniine-,'cimffegit _per morum piilcliriiuilinero: qiue chm jam de cor-
initnicus(Exod,_:v). Hosiesenihi Deij et sihislra ej'us riiptione carnis educitur, ei proculdubidiiieins trans-
*
ipfoficiunt, et dextbra franguniur; quia plbrumque iit, .qiiiapfaesentis vilse tbfpor abscedif. Iniherquo-
pravos vila praeseiis elevat, sed adyeiitus -ele_rh.e que_abiiiet recessiii quiii cum.adcphteihplaihdum iii
'
heali;udiiiis>daiiinat. ' V sua siibst:inlia piiiiiipoteiit.ra DpuJinujrieducil, j'ain
ih .expos. EvangeljceeHbiri.:xxviii.:— 'Ecce iste yerhorii.mgintos necessiiriie non erunf, ulplhvia der
venil salieiis-in hionlibris, el tfansitieiis colles.Yp- bbiit pr.vdicalJoiiisinfundi. iSjamqiiod nihiiis audire
niendo Doininusad redeniptibn.eihnosirani, qubs- poiuit, aihj lius videbit. Tuuc a,ip.aienl-3presiulerra,
dam , lillia dixeriiri , faltus dedil. Yultis ,"'fraires .qiiia cuhi de ajternae bealiludinis vita qu_edairi-suavi-
ciiarissinii,' ipsqs ejus sa!tus".cogrioscere? D.e coelb talis prjriiordiapr-egustare ahinia coeperil, quasi jai»
venit in uierutii, de utero yeuit in pf_esbpe, db in.-ioribus .odOralur exiens , qupd postquam egressa
praesepe venit in crucem y de cfuce vbnit in sepuJ- fuefii.iii fruciu ubeius iiabebil. Undeetiilic subdi
PATROL.XCI. 3t
ml BEDM YEN,ERABIL1S;0PERU.\r.PARS;ir.>-^-EXEGETICAGENU.IM. 122?
tiif, Tempuspuiationisiadvettit;:Io putalione qujfipe.,Aampfis.i Quae tamen oratio, fumi .virgula dieitur,
sarnienla sieiilia reciduiiiuf, ul ea quaa pr.-Evalent quia DeUrtisola cpelesliapostulat. Sie recta pxogrer
iiberius fructum fefant. NostrceJlaque pufalionis diiur, ut adierrena aique lemppralia appetenda.pro
teinpiis lunc advenit quaiido infructuosam".acnoxiam ..tefre.no;,sludio; minime reflecJa.iur..Et- notandum
eorruptionemcariiis.deserimus , ul ad. fructum anir quod npnvirga,:,sed virgula niinciipatttr, qiiiaitiler-
ma_pervenire valeamusi Qui frucius efit riobis uber- dum in -conjpjinctiohis ardore , tantsa sulitilitaiis
riiniis, visip Dei. -.' , .. v. y .. .- ,ajsiuat vis amoris, ut hanc necip.se animus possit
In pxpos. Ilom. Evaogelieae xxy.—1« leclplo cpmprehendere,. qui iljuminalus niefuit habere.
mee per nbctes qumsivi queni diligit anima meq, etc. vBeneaulem dicitur, Myriii_eei tlturis. TJius eriiln
DiieGlumin Jectuloqu-erimijs, quando in praes.entis exjege DOinino i;r sacrificio .inceuditur. - Per mvr-
vitse aliquanlula requie, , Redemploris nostri deside- rliahi yero cprppra morlua condiuntur, ne vermibtis
rib suspirarhiis. Per Jioetem •qiia_.rinius;quja; etsi corrumpanlur. Myrrbae. ergo .et tliuris: sacrificiutn
jam in illo meiis vigilai, tahien-atlhucpculus.caligat. otferunt, qui et carneni afficiunl, ue eis corfuptio-
Sed qui dilectum riori ipveiiit, restatutsurgat, civi- nis, v.iiia domiiieniur ; et jedoleniem in coiispeciu
tatein fiiricuiheat,id esl, sanciam electofum Eccle- Domini, amoris sui; hosiiam, incendunL Myrrliam
siam.mente el inquisitionb percbrrat.. Per vicos *' - itaqiie, quia ,se cruci.anl, et cruciando a vitiis cph-
bum eLplateas. qiiaerat; id est, per angusta el* lata seryanl; iliu.s. vero, quia Dei.visionemfdiligunf, ad
.gradiehies aspiclal, ut si qua invenire in eis_valeat quam pervchirb .medulljlusifiardescunl, sequ.e ipsos
vestigia, exquirat_:.qttiasunli iipnnulli eiiarriyita?sae- ei in sanctis virtii.ibiis texhibent. Dijde et illicsubdi-
cqlaris, qui imitaiidum. aliquid iiahent de . aclione lur, Ei.universi pulveris.pigmeriiarii.Pulvis. piglii.eri-
virlutis. Quaerentes aiileiri nos, ylgilcs invehiuhi'.qui . tjfii, est yiftus behe pperaniis. Et notandura qhod
xustpdiunt bivilalem, quia sancli Patres, qui Eccle- .'.virlut.es hene pperanfiuin., non pigmenta,. sed pul-
,siaestatutuni cuslodiunt, boiiis nosiris studiis occur^ veres dicuntur : cufti-enim vqu.felibel.bbna sglmus,
.runtyutsho vel verbo yel scriplo nos docearit: retractamus, et ne qtiid in eis siriistrum sit j'udicio
<juos cum pahluliim perirarisi.mus, inyeniihus quein retraciationis attehdiniu'', qjuasi' ex pigrnenlis pul-
diliglmus, qula Rederopfor noster, eisi. liumaniiaie verem facimhs, til pperaiioneni nostrani Dominpper
Jhohioinlef homines, diviniiale taro^n supef.hbniines discreiionem et ahiprem .subtiliusJnceiidarous.
.ftiit. Cttm' ergo traiVseb-filurvigiles, dileclus inverii- Iii espos. beali. Job, lib. vii. — En lecluluiriSaw-
tur, vqiiia cum prpphetas.et apostolos iiifra ipsiim monisjSixaginlafprtes,:ctc,.. Justoruin forliiudo e_st
esse cohspicihius, illurn qui natura Deus esl, esse p cariieio vincere, prbpriis volupl3iibus contrajre,
*
supra hpmiiies consideramus. Prius ergo noiiJnve- deleclatiiirieni viiai. pr.ieseniis ejcsiinguere,_liujus
ul iiiventtts sirictiiis leiicaiur. mundi aspera prb Klienhispraeiiijisam.ire,. prospe,.
'.hieiidusiqiiasrilur, post
_. licrii.in expos.beati Jqb,lib. .xvjit.—Cuih Re- rilatisLIandimenta conlemnere; adversilatis.-inelum
demptofem suuiriEcclesia quajrefet, in ijisis aniiquSs ' in corde superare. Lectulum eriio Salomojiis Sexa-_
praedicatorjbiisspem
' cum iigerb uoluiii; quae dicit, Pan- ginl.aforles ambiunt cx fortissiinis Isiaet, qupniam
juium petlransisseiri eos, iiiveni qrietn diligit -sahcii.cjiiiqgesine.ulla dubieiate desiderii internain
animamea : ilium quippe ijivenlre.rioh" pos-e.i,.si requiem conieiiijilanlrir.,. .,'. , ._ , ......:._,•"•
Jiibs frapsire.noluisset. , In. expos. beati Job, lib. xix. — Omnes lenentes
"
liepi iifExpps, 'Ezecii., Hoht. \\,.pari. ii. —Sic .gladios et qd bellq doctissiini. Qtiid iii divin.a-Scti-
sponsa in Caniicis Cariticbruni sariciis deskleriis piura per gladiom figuretiir, Paulus aperuit, d.icens;
;iiixia loquituf, diceus : Iri leciulo meo pet nocicin Et gladium Spiriius, quod.est verbtiin Dei. Sajoinon
, qumsiviqueindiligii aiiiiriariiea. Qutesiviilliim,,ei nqn aulem non. ail, OmijesJiabeiites,. sed tenenies, quia
-.riti-irii.inleclulb enim dileciuroqu-Cfit, qiiaiido iii vjdelicet verbuin Dei noh esl iii.irabilesulumriiodp
otio el vacalione. quanl appetit jalii videre sdrc, .sedVfacere. Ilabefquippe, sed iioiJlenel gla-
"ipsp.suo
Doiiiliiumcoricupiscit,jain ad eurii exire desidefai, D d:um,qui,divinum*quidem eloqiiium iioyit,, sed ,se-
cafcre prajserili.svitse tenebfis arihelaf. Sed quserVt- ' ...cundu.m.illiid yivcre negligi.t, Et do.ctus esse ad
jllumet npri invenii, quia quamvis ma^iio amofe ijeila jain; noa yalet, qui sjjiriluaienj, queiriJiabet,
desidbfat, adhuc iamen ei nort eoiiceditiir videre gladiuni nijnime exercet :.Jiam resistere tentationi-
' .'-.'
queiniamat. . ... '.•'•.' bus oronirioiibn snjpficll. . _v
: ln expos. Ezecli. IloinVx, paft; 11.—'Qitm.esiisia ,,'In expos. beaii Job, lib..xx._-^.Uniusciijusqke.ensis
qum tisceiidilpet dcseiiunt, elc. ?; Sanctaelectoruih sriper feinur suuin,C\c. Nocturni iiniores sunt insid_i;«
Ecclesia, cuihab liociiiundo itiVsaiiclisprecibtis ar- leiJlalioiium occuitae; ensis. vero super.femur, est
denii aihore^se eiigit, per descrfura quod deSefit cusiodia vigilans, carnis illecelirarii-'preinens. Ke
ascendit.' Qiialiter verb ascendai, Vadjtingit: Sicul: ergo iiocturnus tiropr,; id est,. occuita et repentina
vitgularfuiriiex atomdlibus, FumuS deinceiisb riasci- teniatio Subrepai, necessb esi ul femiirnoSlr.uinsn-
tiir';';ef p.er Psalhilstam:dicitur, Dirigaluidrtilio meti' pefpositusi cusiodiae: eiisis preuiat.' Sancti efeiiirh
sicut incensum in cpnspiciu iuo (PsaL.cii): Fumifs viri sic de spe certi siint, ht taiiien semper s.ifit dp
-vtjxcutefe lacrymas solfet. Itaque furtius ex arohiaii- feniaiioiie suspectijvquippe quibus; diciiur, Servile .
.bnsi,'.'coihpiinciioorationis, ecincepla bx ::virtuiibuis poiriineiiiiimbrc; ef :exsuitaie:ei "ctitn.iremqre, .111et
ksft IN CANTICAiCANTICURUia.iVLLECOmCA-EXPOSITIO. -* LlBrYII. 1250
de spe exsultatib, Ct desuspicibri^riaseaiur tfcrii.br.vA A'tiihicaineal etc.Pulchrahi narrat, et pujchraih rei
De eedciriin codice Ilegulm Paslorqfis iiluldflib: jilicai, qttia alia est ei puicliriiudo ihorttm,_;ih qua
YI.—Erisis supef feiiiur poriilttr, quandd acumine; ritinc cernitur, atque aliapr.eiriibr.uni, ihquam tunc
saiictib praeilicstionisprava suggestio earnis edbrtia- pef Gbriditbris sui. speciehi sui sublevalurVCujas
tur." Pcf ripcicin"Vefo caeciiaS'Jioslrae iufifmiialis: videiicet ineinbra,: onnies eleCli,;quia ad cunciii
exprimiliir, qiiia qtiidqbid advefsilalisJii nocte im- simpliciter incedunti; Ejus oculi', Cblumbarunyyo-
niinei non vhleiur. Uniuscuj'usqueergp ensis supef canlur, quia ma^naJuce irrbdiaiit, quia magribruiri
fcmiir suum'propter limofes nbctufhps,-^|_iiavideli- -sighpfttm miraciilis coruscaiit; sed quantuin est ihbe
cel saneti viridum ea quaenon vident/hibtuuhl, ad fhifactiliim, qttod Videri potbst? illud de inlcfiiis
inieiitiOneniceriaihinis seniper paraiiassistun!' niifaculum est mirabilius; quod yideri non piotestl
Ih ex'pos. Ezeeii. Jlom. lii, part. l.j.—Fercututn , de quo aperte sub-liiur, Ab.squeeo quod iiiinnsecus
fecii sibi rexSahnion de lignis IMani, elc. Neqiie iatei. Magna quippe glofia est apertl'opefis, ' sed
credeiiduni .est Salumori tantae magniludiiiis Tegemy lohge* relribiitiohls. ,
' lri 'ihcom'pafal)iiis,_.b_lcultiB
quivsic iaimensis divitiis affiuebatj ut pondus.auri; expps.^beati iob, lib.jiiv— Sicpt viUaripcdneq,
-- labia'iua,ipbnsti, etc. Yitta crines bapitis asti-ingit.:
*jus jBsthnari nqri posset, et argenfuui in diebusiv
iilispreiiurii nbn liaberet, qiiia ferculuro sibi ligbeum ? Labia ef|o spohsae .sieut Vittia surit*,-quia;eixnofta-
fecerll.Sed Salbmbn est pacificus inoster, qui_ sibi libhe jsariciseEcciesiae.ctinclajiri audllbruni njerilibus
de iigiiis Libani fefculum fecijj.Lihani quippbjigna dlffusie icogitatioiiesiigarttur, ne femissae deffuaht,
cedriha valde-sunt impulribilia. Ferculuro itaqiie iie se per illicifa spargani, rie .spafsa bbrdis bculos
Regis nostri, sancta Ecclesia .'esf,.'.quaedeforfibus deprimanT, sed qiiasi ad uharii'se inientioheih.cqlli-
Pairibus, quasi ligniscedrinis iiri.pui'ribilibus -menti-. gantj dum villa eas sanctae-praedicatibnisJigat:;Quain
bus eslconsfrttcla. Quaerecte rerculum diciiur, quia recte "etcoccineam asserit, qula.sanctofttimpraedicatio
" - '":_' ':',
ipsa fert quotidie animas ad aeternum convivium solb charitafis ignC flamrriescit.
Gondilofis sui;' cui ferculu columnae argenteaefactte Iniexpos. beati Job, lib. xxxlii. — Dentis fuisicut
surit, quia pfs-.dieaioressaiicfi eloquii; luce respleri- gfexlohsaiuiri, etc. Sainclae.Ecclesiae dehies acciplhius
deut. Est autem cumcoiumnis.argenteis fcclinalp- eosi qui praedicationibus suis peccantium "duritlam
riuinaureuiri,qiiia per libc quod a sanctis pr_edfca-_ cbntefunl; qui nOninimeriib deibnsis aclotis ovibus
toribiis lucide dicituf, meiiiesaudieniium Juigorem coriiparahlur,-quia Jnriocuam vilani sumentesi, in.
charifatis iiiijiriaj, in. qiia ieclirientur, iiweniuiit,:_-'_' layacro ibaptisttiiatiscbnvefsatiQiiis pristiiiae "vfelleri
- '
per hoc eniih quod luculeriie ef aperte audiunt-,i_i_j v^ vethsta pbsuerunt.' ;'.. ".'' '- '"'; Vi - V , ;.
' "Iii
illud iguodclarescit inborde, requiescuni.iColumnas expos, Ezbcii. HomViv, paft. Ii. — Sicui luriis
Brgenleaeetreciinalprium aufeiim: lacium est,guiai Dtivid cotluinluuiri;:c\c'. Iiibollo guituf,'-ih gutture
pef lucerii seririonis iilveriitur apud. aijirauriiclariias ".vbx est.iQuid ergoper coliura sanctae Ecciesiib, liisi
qhietis. llle jahi quippe.fulgbfiiriibrriusrijenienfVrii-. sacfa'"'ejus :eio;(Hiiadesigrianluf^? in:qha' duni-ihile
diat, ut per inteiitiOneraibi reqiiiesca^ubipr-cdica-i' ': clypei "deperiderehieriipriiiitur, per hiiric peffectuni
tipiiis gfaiia' riori fequiratur.Sedad Iibcqtibd claftiih ; nuirierurn'huhiertts universusi bsferidiluf,"qula uhi-
iritus osiehditur, qualis slt-ascenbus, adjub'git'_Cu.in versa -ndstra muhiiib in sacrbeloquio^cohtiiietufVlbi
de eOdemferculo protlnus subdit ; Ascensuin,inquiiV': quippe siiiii praecejjla^Dei^iibi.exemplajuslpriina. liii
purprireum, Yera quippe piirpufa,'quia saiiguirib tin- coHobrgo Ecclesiae,-id est, irilacfiieloquij praedir
fitur, hon immefilo in coibre sahguiriis videlurii;et_ catione, quaj.pro sua muhiiiOneet altiiudiiie, fufri'
(qiiiaina_:iriiarauliiiuclo'fidelium in exprdionasbejiiisi David slmilis dicitur, ihiffe clypjeidepeiident; qiiia
Eeclesiaepef riiariyrii sanguineih pervehit adregnumV qublquot:Jl|ie pfaecepta, tot" simt' "etiam peciofis
rex jiosiet ascensum piirpureum "febitiih fefculo; nostfi nitthiniina. Ecce enlm cpritra aerias potestales
quiaadclaruni,' quod ihtusaspicituf,per tribulatio- fesfiriarites fortes bxistere,"iri-hac turfiarfnaturain"
neni sanguinis perveiiiiuf. iQuid efgo de n6bis;ag"eri- vgnostrae hieritisinvcnimiiS, ut inde 'pfa.C'epia:Cbii(li4
dumesl? Qtiaespesefit sinuiltisad feghuht perve- lofis, iiide^sumarhus exeropla pfaecedeiitium; pcr
nit, nisi qui summis praeditus virtutibusfuerit? Sed:['- qu_e Coiilra' adversariosi hbstros iiiexpugoahiiiief
adest quoque nostra Consoiatlo,'Amemus inquariiuih.: ;i afmemur. Et notandum quia bedificatacuiii propu-:
'
possumus Deum; diligaiims pfoximuin, **bt iimui(V griaculissuis dicitur : bbc quippe agu(it:prbpugiiaciila>
qupqub nosad Dei fercttlum'periiriejiinius,qttia, siciil qttod clypei, quia iutefque •Juiraijue]' pugijanterri
illic scriptum est; Media''clitiriititeicbnslravit: Ilabe. muhiuni; sed •-intef ulraque dislat:, quia" clypeuiri
quippe charitatem, ei ibiisiiie dubib pefveiiis "ubii pro no.strOmnnirhinej ubieuiiqiievbiutrius^moVeniu'?;:
el cbiumria argentea erigitur, efr ascensus"purpureusi proprigriaculis atitem defendi- posshnius, sied libc.
teneittr : riairiqttia-hbcpropier nbsifam in.ifmitateiriii [ha_"c]ihovere ihoit possurrius;Vclypeusin iiianii.es_V
dicitur, aperte nionstratur, Cum-illicproiirius siibdii,, hairi [sed]>propugnaculuiii hori, terietuK ;Qiiitd!engo
Propter filiasJerusalem.&ermO etenim Oei, qtti rioiff iriter propugriacula"et Clypeosdislat, riisi qttbd ih'i
filioSj.sed filias dicii, quid aliud per sexumleml sacfo blbquio pattiiri pra-Cedeutittmiet-nilracula\c-_
neum, quam nienlium itifirma signavit'?-' : > gimus"et "virluteS bohofu n bperum audimus ? Ifi
Jii expos.beati Jdbjlihiix. ^Quam phkhia -is,, iiaqub quam vera de Deo dixerlnl leRtantiifmiracuia '
1231 IJED.fi VENERABILIS OPERUM PARS If. .-- EXEGETICA*GEJYUINA. 1252
quia lalia per iHiiniiion facerenl, uisi de iilo yera Anoluiu, sed loqueules qundani. eos asperitafo fe-
ii.ir.arpnt. Et qtiaiu pii, quamliuiniles, quam bonigjii riuiit, et tanieri inter verha aspcra, qttasi lalei.iler
exSiiierinl, eorum leslnnlur operationes. Quidigitur quidd.un dulcedinisjnlermittunt : hi videlicet rion
illurum miracula, nisi nostra sufii pjoptignacula ? in .liugiia, sed sub.liiigu.aliabent dulcedinem ; quia
qi.iiacli muniri per illa-possumus, c_...laroenbaecJii-- iiiter dura quajjjroferuiil, emittunt quaedam bjanda
jiianti no.stri aibitrji nori tenenins; nani t.alia facere eidulcia,- quibtts meiis poss.it.ex Ijeiiignitaie-fefo-
*
iipn yalemus. Clypens vero ih manu est, btvdefendii, yeri. . ;"-'. '•' _::. ....-.-
qiiia virius- patieuliap, virlus niisericordiae, praece- In codice RegulaePaslorafis, tit. xv. — E.missiones
denle"iios. graii.a, el in potestate est arbilrii,, et a iq.m paradisus malerum punicorum.. Quid per.mala
{Vericiilo jiroiegit adyersiatis. pnnica, nisi fidelium.uniias designaiuf ? -nam sicut
lii cxpps.' liijali Job , Jib. xixi.v,:— Pxo nbera in -malo punico, uno exlerius cortice, mulla inlerins
tud, elc. Qti:B.Siiut dtio ubcra, "nisi ex Judaea ef graiia miiniiinluf, sic inniiineros sanclse Ecclesi_e
gerililiiiile veniens uierque populus, qui, in san.ctae popiiliisiiiiiias fidei comegit, qubs iiifiis divefbitas
EcclesiiBcifpore, per iniejiiibiiem saplentire, arcanb hiefiioruin tenei. .. *
est cprriisi"uilixiis? Exquo.pnpulo, hi qui elecfi sunt, . " Inexpps. beati Job, lih. xxvn. — Sufge, qguito,
jdcirco cappeiB hiiiriuiisque coroparanluf, quia per P.et veni, ausler. Per ausiruin ,<jui iiimirurti calidus
hiiiiiiiifateiii qtiidem, "prayos se ac pecc:itofes; iiiiel- veiiliis fst, nou IihiriefilpSpIritus sanctusdesignalur,
ligiiril-; sed de his per cliarilaieiirciirre.ntibiis, si quojiuisque, duth langithr, ali ihiquiialis suaeforpore
(jria pbsiacUla de Jmpedimento jemporaliiaiisiib-.. libaratuf. Uiide bene iii Caniicis Caiilicorum dicilur,
viaiil, transeuni, et datis coiuemplaiionis saltibus, Surge, tiquilq, el tieni, q-sler, perfla hqrium meum,et
id.superna c.onscenduiit; qiii, ul liaccagani, prafce- fluenidfoiiiaialllius. A.qiiilou.ieniin jiibetiir ut su_rg.it,
deriiium sanctorum exeuipla. coii.spicituit, utide et tti liiiiiifurii is.qiii hiorialiiim corda restringii, adver-
iu liliis _pasci referuntur. Quid yero per jilia, nisi saiiiis spiiitiis fugiat. "Austcr eniiii venit, et hortum
illorum vita declaralur, qui yeracilef dicurti, Cltrisii ..pef(lalj ut ejus arohiala de-liianl,-quia per advenitnii
bonusbdpr sumus Dep (IICor. ii) .? Eleeli eriio, ut sancii Sjiirilus, duro "hi.eushoniinis replelur ex eo,
assequisiimma PfaCvaleani, conspecia odorifera ,et riiox opinio virtutum aspergiiur, ut j"urejam sancto-
caiiiiida jusforuin Vitii,inliianter j'am quidem videre rum iingua, quasi horius auslro perflatys, dicatr
Dominum siliunt: j'ani de ejviscionlemplaiionesatiari Chrisli boriusbdor sttihus.(II Cor. n).'
charilatis aestihus inardeScunl, sed quiairt hac yiia Jn expos. Ezech, Honi. n, part.ii. •—ECJO dotniio,
posili necdum valenl, per prajGedonlium interim _ dt cor meum vigilat. Conieniplalivae vilae amabilis
Pairum_exemp!apascuuiur. Unde el apie illic lempus yalde duleedo csl, quae super jseniclipsam.animam
de ipsp liliorum pastu defhiitur, diini dicitttr, Dpnec raplt, cbelestia aperit; tefrena auiein debefb esse
aspifel dies, el inclinentur umbrm: iandiu quippe, contemptui ostcndit, spiiiiualia meiiiis oculis paie-
relici jusibrum exemplis indigemus, dopbc pfajseiilis . facil, cbrporaiia abscoudit. Unde beoe Ecclesia in
inorlaliiafis umbras -aJertio, die aspirante trahsear Canlicis Gahlicorum dicjl, EgO.dormio, el cor iiieitm
mus; ciiin eniiiilnij'iis leihporaliialis umbra transac;a, vigilaU Yigilanii eniiri corde dbnnit, qnj ,per,iinc
ac niOrtaliias fuerii inclinaia, quiaJfisius diei inler- ijubd inlefiiiscoiileiiiplando proficii,ab;itiqiiieio foris
num lunien ceriiiiiiuS, iiequaquam jam appelimus, opere quiescit. _
iilad ainpremejusper alioruni exenipla flagremus. ylieni inexpos. beati Job, lib.xxiii, de quo.supr.-t..
Nuiic autero; quia^necdum eum iuiueri possumuSj — Egb doimio, eicot pieum v:gilal.. Ac si dicerei:
summoppre necesse est ut corumiqiii illum perfecie, Dum exteriores seiisus ab Iiujiis.yitae.soHiciiiirlinibiis.
suot secuti, cbnspectis..aciioiiibnsiiiciteirtuf. sopio^ yacanti menie vivacius interna eognosco.
IIILexpos. beati Job,Jib. x-vn.—- Cqrqnaberis de Foris dqimio, sed iiitu.svigilo, qu:a duni exietiora,
capite Amaiia, elc. Quid lepnum noinine quam dse-: quasirion senlio, interipra solerler appreheiidp.
nipnia designantiir, quaeira conlra nos.airociSsiiiiae0 In expos. Evangelica, Jlom. xxv. — Aiiinia mea
criidelilaiis insaeviunl? Et quia peccaipres ad fidem liquefqcta est, elc. Mens lioniitii.s, Coudiioris sui
yoeaii suni, quorum quondam corda jeonuin cuhiiia specieiii. rion quacrenlis inale dura est, <quia-in.se-.
iueruni, dum vicissejnorlem Doininus eoi;umconfes^ iiieijjisa manet frigida.Al si ardere jani ex desiderio
sipuecrediiur, quasi de lebnum cubilibiis coronatur. CQepefitad sequendum qiiemdiligil, li.qiiefaej.a_ per
Reinuiieratio quippe vicloriae corona est. Toiies igtn-ni amoris currit. F.il desiderio anxia, vilcscuiil
ergo ei cofonam ffdeles offeruii.i,quo ies huiic vjcisSe iii S-eciilo.cii.neia.qu-e placebanl; nii est quod<Jxtra
inorfem ex resurreclione confilentur. ..; Giiildiforemlibeat, el quarpijus deleciabant aiiimum,
In expojs...beati Job.iili...xv- — MH et .acsu.b ftunt postmoduin vehemeiiier onerosa. Nihil. ejns
lingua.tua. Plerique jiisloriim , duin •quosdainagere robestitiamconsolatur, quo.usqu.eailhucquod:deside-
perverse conspiciunt, qui duris suut .increpaiionibus ratiir, iioii aspicitur. Mbsret mens, lux ipsa faslidio
feriendi, lingiiaeaspefitaiem sumiiiil; sed sub lingua csf, lalique igne in meiiie decoquilur rubigo culpae,
metilis su-C..iteiijgpilii.lemcoiileguiit...L'nde saiictas etsuccensus aninius,(|uaJ more aiiri, quia perusum
EccleSiaespoiisi (y.ocediciiur, Met et lac-sub. lingua speciein perdidit, per incendjtim claresr.il. .
ttia, Qui eiiiriiniehtis dulcedinem apeiire iiilirmis 4iiexpbs.beali.Job, lib. xxyii..— Invenerunl ine
'i_%l 1N CA.NTICACANTlCORUil ALLECORICAEXPOSITIO: — LIB. Vlf. J'251
rtisiedes , qui circameuhi civiiaicm; etc. Qua.reniein A coelestis vii_e piaeiiiia. a.ppeieiis, aurora vocata cst, -
sponsamvigiles invenhiii'., eaifique viilneraiil, quia quia, ditln peccaiofuin lenobr^s desefif, jusliliae luce
uriarirqiiamqueanima.ro'Redehiptorissui j'am speciem fuige^cit. H.ibenius iamen siihlilius aliquid, quod
fequifeniem, cum soUicili dociores invertiuni, lianc coiisiderata qualitaie dilucnli vel auroroe peiiseinus:
per pracdicaiioni. verhuiu coelestis amoris spiculis aiifora nanique ei di!u..ulu.mnoctem quidempraeter.-
vuliieraiit; et si quodei adlirie,de vetusl-i eonver- iisse hiiiiliant', liec tainen diei elaritaiem integran.
saiione tegmen inest subtrahunl, nl quO:exuta ab oslendiiiii, ted dlnii illani.pelluni, lianc Suscipiuiil,
hiijusinodi onere feddiiur, eos [eo]. isqui quaeritur iuceni;tenebris pefiiiixtain tencnl. Quiditaqueiii hnc
abillabitiiis iiiveniatur. vita omnes qui yerilaleni seqiiiriiur, nisi aurora vef
In expps."beali Job, lib. xxxrv. — Caput ejus riu- diluculum sumus?;qiiia, et qjiiedamjam qpae lirccs-
rum optimum. Quia caput Christi Deus. Nilvero ed .ciini, agimus, tnitien in (_iiibiisdam_adhuc tenebra-
in thelallis auro fiilgentius.: sponsi caput; "aurumdl- rinii reliquiis nnn caiehius.
citur, quia ejiis Iiumanitas ex divinitalis suae nobis In eipbs. beali Job, lib. xym.— Nasus luus sicut
clarilate principatur. iurris Duvid, eic. Per iiasum cdures fetoresque dis-"
In expqs. Ezecli., ilom. vn\:-—Pii.lcliraes}qmica - cerriiinus'; et quid per iiasuiii,iiisi provida saiictpruni
meti, etc. Qnia Jerusalem visio. pacis intefpretalur, **discreliodesighaiur? Turris vero speculatioiiis inal-
cuj"hsnortiine pairia cbeleslis.exprimilur, saucia Ec- lum pouilur, ut liostis veniens longe videatur. Ueete
clesia suavis el decora ut Jerusalem dicitur, quia efgo nasus Ecclesiaeturri in Lihauo siriiilis dicilur,
ejus vifaedesideriuin visioni jam pacis inlimse com- quia sahctorurii provida discreiio, dum sollicite cir-
paratur, ul in eo quod auctorem suttni dijigit",quod cumquaque conspicit, in alium posita, priusquam
ejiis specieni viderecoricupiscil.de quo-scriplum est, veniat chipa, deprehendii , eamque qub.vigilanter"'
Ihquein desideranl angeti prospicere (I Pelr. i), per praenolat eo lortiter declinat.
ipsa jam amoris sui desideria angelis similis dicalur. In expos. Ezech.,dequo sup:, Hbm. xi. —Ut ergo,
Quaequaiilum DeOamabilis afficilur, taritum agil ut serveiur.veriiasj)ra.'dicandi, teiiealur necesse est.al-
fiialignls spirliibus lerribilis iiat. Quali.ler autem sit titudo yivendi.. Unde recfe quiiqiie saticfaj Ecclesiae
terribilis, subjuncta comparaiione osteiiditiir, id esi, sponsi vbfe i.ii Cantieis Canticorum. dicitur, Nasus
ul casirofuiri acies ofdinaia. Qrild esl quod Ecclesia luus sicui tttrris Libqiti,. Quoeego iniis ,esi, fratres
sancta lioslibus suis, ut castrorum-acies sil.liiueiiila ? mei, ut spoiisaeuasps tufri coinparetur? sedquia per
Hori'eiiim a magno inielleetu vacat ista comparaiib, nasum seinper odores feloresque discernimus, quid
et idcirco subliliter iiilueiida.Scimus et conslat quia _ per iiasum, iiisi speculatorum discretio designalui?-
castroru.m acies tunc hosiihus terribilis osieudiltir, Qni nimiiuni nasus sicut turris Libani dicitur, quia:-
quando ita fuerit conslipata aique densata,. ul in videlicet prifipositorum discretio, et munita sempei-.-
nullo loco iiilerrupta videalur: narn eisi ila disponi- debet esse ex circumspectione et altitudiiie vitaecon-
. uir, uliocus yacuus, perquemhoslispqssil ingredi, sistere ; id est, iu yalle infirmi operis.nonj'acere. Sic--
diiiiiltalur, profecto jam suis.liostibus lerribilis non ut enim lufris in monteidcirco ad speciilaiidunipb-;
es.f. Et JIOSergo, cum cOntra inalignps spirilus cer- nilur, ut; Iiostes qui yeniunt longius yideaiilur, sic *
•taniiiiisaciem ponimus,. suinmopcre necesse est, uf prajdicaloris.vitaseinper in alto.debet fixa permanere,
per cliaritatbra semper unili alque eons.ricii, ul ht more nariuin discefnatJetOres vitiorum odoresque
umiquam-iiilerrupti. per- discordiamiiivenianiur., virtutum; incursus malorum spirituuni loiigepfospi-.
qula quanilibet bona operain ljoriisifuerini, si cl.afiias ciat, et comihissas sibi animas uer suam prhdentiam,
*;
desii,, per irialum discordiae IOGUS aperilurJn acie. cauius reddat. V
unde ad feriendos nos valeat hosiis intfare. In expos. heati Job, lib; xn.— V.ideamusjsiflQruit
In Hom.: iv Eiecliii, parl. n.—- Sicut cortex mali vinea,si flofes ffuclusparluriunt. Flor.ent vine.e, ciitn.
pitnici, genmlumabsquedccullistriis.Genaesunl sanctae mentes fideliuni bona opera proponunt•; sed fructus
Ecclesiaespirituales panes, qui iiiinc in ea rhiracuiis £) non pariunl, si ab eo quod proposueraiil, aliquibus
coiuscaiit, etyeliit in ej'usfacie venerabilesappareiit. victi lerroribuS iiififmaiilur.JNonefgCJliiluendumesti.
Curii ehiiu vlderous multos mira agere, ventura pfo- si vinea?fliirent, _sed si flores ad parlum ffuctuuhi
jijietare, mundum perfecte reliiiquere, coelestibus , convalescaiit, q»ia miriim lion eslsi qiiis bona Jn-
desideriis . ardere, sicut cortex rnali punici sanclae clioet, sed valde mirabile si iiilerilioiie recia inbpno
Ecclesiaegeii.-criibent. Sedqujd illud est, btnnequod - opere perduret. '.' 'r
niirariiur i» illius rei coinparaliorie de qua scrijilum - —
In expoSi.beati Job, lib<xxvi. Qum-esfista qum
est, QuOdpcutus ncn vidit, necauris audivit, nec in ascendit de deserlo, deliciis n/'/f_tens?Nimir,um.sa!icta -
coi Iwminisascendit, qum prmpatavil Deus diligenii- Ecciesia, hisi yerborum Dei affluerit deliciis, de de-
bus se'(I Cpr. u)? liene ergo, cuiri niiiarelur genas seno vitae prajs.eiiiis-ascendereadsuperiora noii po-
Ecclesiae,suhdidit, Absquepccultis luis~.'ac si aperie scil.!Deiiciis ergo affluit et ascendit, quia, dum myr-
diceretur, Ea quideni qua- in le lioii.laieiii, magha ...sficisjntelligeiitiis pascitur/adsupernaquotidiecqn-
sunt; valde ineff.ibilia,qii;c lalenl. ;
lemplanda sublevaiur
Ih expos. beati Job, lib. xxix.^r-Qum est isia q'u_ri. In .expos. beali Job, Jib. xviii, juxla LXX Iiilef-,-
.rpnreditur, quasi aufota coiiiutqen. ?"SahctSEcHesia pfeies.— Qttm<eslis'.d qitmascendit dedlbaiti? Quiiu
1235 ISED_EVENERABiLISOPERW PARS 1J.:--EXEGETICA GF^DIKA;. i; J23S
saiicla Ecclesia coeleslem vitam iialiiraliter hon lia- A Adolesceniulm; dilexerunile. IJriiyefsae quippe "Eccle-
iiet, sed,. sujjefveniente Spiriiu , piilcliriludine siae quauriaro Vcalhplicamfacluht adblffisceninl_eyo-
dbnofumboriipbriitur. hori alba, sed dealbata memo- c.anluf, noh' yetusise per culpapi,, sed rioyellaa.pef
* : -'"
raiur.. .' '-*' 'V V"..".'"-.;.' gratiarii;, pbn sehio, steriles, ,sed aeiate, ruenlis ad
"IftexjSos.beatiJbb, lib. xxxJ.-~Pone me ut signa- spiritualem eongriJK.Jecundiiatem. "....:-.*v
cuirinijsupetcor fuum. Ideirco rebus sigfiaculum po- In eixpps. Ezech. fl.oin. :ii,,Vpart.ii. — QuqsHttbiftis
iiilhr, rieque diripieiitiunipf-esuropiiphe lemerehlur. in Iwrtis, antici quscultanl, fac me audirevocemtuam.
Spbnsus efgb in Cor ut signaculum pohituf, quaiidp Trj Iiorlis "sancta Ecelesia., in liprtis uriaquaeque
ifideiej'us hiysteriuhi in cuslodiarti nostrae cogitatio- ' anima liabitat, qua. jam viriditatespei ef bonorum
"riis iiripfirtiitur, ut ilje irifidelisservus, nimirum rib- operhm est repleta. Sicca quippe spes psl hujus sae-
sier adversarius.cum sigiia fidei coiisideraf,tent.andb. culi, qttia omnia, quasV lile"anjantur, cttm festinationje
eiiin iffhmperenonpribsiiiriat. marcescurit; et Petrus nos apostolusfesiinare ad-
In expos. Evangelica, Hom.vu.—•Quiafbrtis est,: mbnet djeeiis, fnhmredilutemiticorruptibitem, iiicori-
utinors, dilectio. Sicuf mofs eorpus iriterimit, sic ab taininatam;, elimmarcescibileni.Qriscergpjam ihhof-
atiiofeirerum Corporalium aelernaevilsecharitasocci- lis hahitaly opoftet.ut sporisuni sttum isttamivoceia
ditur: nam quem perfecieabsoibuerit, ad terrena fp- -" audire faciatjid est, canticumvbonae*prafjdicaiionis
ris desideria velut-insbnsibilertireddit. emittat ,' in qua. llle delecietur quem" desiderat.
Iri expOs. beati Job, lib. x\x:—Sqrofnoslrapatva Ariiici auscultant, 'vjdelicei pmries eleeti; qui, ut ad
est, et ubeitinon habei. Sicut unitiscujusque hominis, coelesieiiipatriam reviviscaiit, yerba yiijBdesiderant.
s'ie sanclae Eeclesiaa_elasdeseribilur iparyula quippe -'. Iri expos. beafi JOIJ,lijj,: xyiii^—Ftige, dilecie riii,
tuncerait, cum a halivitaie recens verbuih vif_cpriedi- Fugit nos', dielrtius, quoties menti i]psir_e,idquodre-
eare iioii poierat. Ilinc eniin de illa dicltiif,.Soroi- ininiscj volumus, non occurriu i?ngit nos, dicimus,
nostra pqroula est, et ubera nonhabel, quia liiriiiruiii qnando id ijuod volumus, memoria non tenerous.
saucia Ecclesia , priusquaih proficeret per incre- Sariela ergo Ecclesia, postquammortein acfesur-
riienta virfutis, ihfihiis quibusque auditbribus prae- fcctionein Domini et ascensum deserlhit, clamat ej
bere nori pbtuit ubera praedicalioriis. Adulta vero - proplietico ple.rfaspiritu, Fuge, dflecie mi, fuge.
Ecclesia, qiiando Dei verbo copulala,' sanclp Spirifu Ac si> dicerei, Tu qui ex carne comprehensibiiis
fiepleta, "per pra.dicalionis miiiislerium, in filiorum factuses, bx diyliiitale tua Jiitelligeiitiairi noslri sen-
cbnceptiOriefe.atttr, qiibs exhbrtando parturit, con- sus exeede', et:in ieipsp nobis irieomiprehensibilis
yeriendo pafit, Deliae ejus aetate Doniihb dicitur, p perniane. . '
-:: MMMrim:^
Expositionem in Canlicum Ilabaciic a Beda Vcne- stanies sororis suae preces, quae Deo aiiquo in
rabili scriptam fuisse constat ex ipsius Epitoroe hi- lnonasterio suam devoveral virginitalein, ut colligi-
sloriai gentis Anglorum, ubi omnium operum suo- lur non solum ex initio linjus operis, sed eiiain es
liim exactum lexuit caialoguni, in quo inler alia "fine, ubi haec hahet: Vlinam autem fial, dileciissima
rccenselur ln canticum Habacuc liber unus. Ilimc soror, et virgo Christi, v.tetiam nos ipsum diligenles,
librum exliibuerunt nobis veliisiissinii Codiccs duo, tali nomine digni efficiamttr.Sed prasserlim ex Codico
Floriacencis uniis, cuj"us char.icter ad annos uon- Corb.eiensi, ciijils m line ba_c snbjiciuntur verba _
genlos proxime accedit; aller Corbeiensis , cjusdem Explicit in canticum Ilabacuc prophelmad sororem
circiter aetatis, el aule aiinos saliem oeiiugentos' suam, Chrhli Virginem. Nomen auiein ipsius aut
exaraius; teriius etiani, sed paulo receutior, anno- monasterii in quo Deo consecraveral sese, nulla,
rum duniaxat quingenlorum monasierii. sancii Jii- quae sciam, prodiderunt hacteuus mouumenia. Sco-
chaelis in Periculo maris; qui tres Dedae nornen pus vero Bedae hoc in upere is uiius fuit, ut pro-
constanler retinent; adeo ut nulluni supersit dubiurn phel-c verba juxla Sepluaginla jnlerprctuiu ver&ioncm
quin legilirous ipsius felus sit ista expositio, niaxime exponens, Verbi divini Iucarnaiioiicm, Chrisli pas-
cum siylus illiu-. cum aliis ejnsdem opeiibusappii- sionem, Judaeoruni reprobaiionem, et geuiium voca-
ine conseutiat, nec ulli iilii atuibula uspi un j-epe- tionero paucis repraesentet, id quod feliciter ab ipso
riatur. Ilanc autem aggressus est bealus vir ad 111- priBbtiium fuisso facile advenent erudiii lectores.
MARTESE.
SUPER GANTICUM HABACUC
PUOPIIJiT^"
ALLEGORICA EXPOSITIO
Canticum proplieiie lialiacuc, qtiod libi py.potiijie- |) roinicae passionis rnaxime pronunlial. Cnde ct con-
isti. dilccli-sima in Clirisio soror, sacranicnia do- sueludine sancttc et universalis et apostolicaeEccle
1257 •.SUPER.CANT_GI_.tIIIABACUGALLEGOKICAEX-POSIIiQ. 125S
siae sextavSahhali, qua eadera passio coinpleta est;, .A justorum ih murtdo, curii el ipsius Doniini, qiiiprfl-
solei-iri laudibus niaiuiinis per singulas hebdomadas spefuin iter facit hobis salutis Ct viti», exittis essent
solemniler repeii. Sed et inearnalionis ipsius'-, re- mofiis de mrindb. Timuit, quia de tribulatiotiibus
surreclionis , et ascensionis in coelos, fidei qhoqiie sanniorunl queriiuoniam fecit, -qui rion solum de
gentium , et perfidiaeJudaeorum mystice describit Ifjbulaiioniljus-eruendi a Domino", sed '
et perpeliio
cvetiium. Gojilemplatus eriiro prophetastalum prce- sunl cOronandicum-J.mino. V
sentis sascuji, viderai pacein peccatorum -et affli- Gonsideidviopera lua et expavi. Illa niiriirum ppbra
ciiones proborum, yiderat iuipios abundare diviiiis, qiiibus muridumredemit faclus obediensPalriusqtie
etinnOcehies quo.tidianis esse subjectos flagellis; . ad nioriem, mprtem auiem crucis>:.«_;,siciit i.terum
viderat.in locojtidicii irapieiaieni, etin Ioco justiiiae idem dicit Apbsloliis , permottetri deslrueiet mm qul
Viniquiiatem; viderai lacrymas innocenlum el conso- liabebal moriisimperium,idesl,diaboluiri(Ileb. il, 14).
laiprem neriiiiieni, necposse resislere' cal|imiiiat07 QUK videlicct opera quanto quis iiileniius conside-
rum violenliaea cunctorum auxilio desliiutos, ScieiiSv rat, tanto de oiperibus suae fragilitatis amplius coiir1
quoque quod haccet Iiujusmodi innumefa riequaqiiam tremiscit. ; .. - V ;:
absque.diviiia provisione poluissent.accidere,b fur- In-triedio duorum-animaliuminnolesces.Poiesl in
ljalus multurii nriimo et intimo ex cordegrayiier su- * medio duorum aniroalium k in -medio Moysi et -Eli.ae
spirans exclamavitad Dqinihuiii; Osquequo,-Doiniit.e,<ihtelligi. IlJi. eniin innbtescebatdiscipulis tribus in
clamqbo, et npn exaudies; vocifefabor ad iemm pa- monte sanclo quia mbriiurhs esset ,vdicens,eiS/qiiia
tiens, et non salvabis (Hab. i, 2)? El iterum •:Mundi- passurtis >esset:in Jerusalem. ibi iiiiiolescebatijiiia
sunt oculi titi, ne videasc inata , el respicere o.dini- siirr.eclttius esset,. et Iniiiiprtalis futurus clarilicatpv
quiialem non poies: Quare hori rispicis super iniqua vullu ejjisi.insiar solis, et.vestimeiitis'«jus nifentil.ms
agenles,el taces devoranii intpiojuslioretn se, et facies -in simiiitiidiiiem nivis. Ibj innotescebai quia Filiiis"
homines.quasipisces maris el quanreplile nbn habens Dei efat,. dicenle ad eiim de coelisvbce paferna: Hic
principem(Ibid:, 15,14) 1Yeruriid inler liaecreduxit est Filius meus dilecius , in quo mihi.bene cqmplacui,
extemplp ad memoriam dispensaiionem dominicae ipsvm audi:e (Maiih. xvii,-5): Pbtesl etiam in "inedio-
incariiaiionis ac passionis", quam .in spiriiu proplie-< duoriim latronum nun inconvenienler accipi; inter;
tiae cOgnoverat,intellexitque se acrius mulio quam quos crucifixus moriendo innotescebai, quia libino
'° opprteret questum fuissede affliclioiiibusinhac vita eral. '.Obscurato aulem
sqle, terra cOmmbia, el cai-
Eancioruin, qtiibus ceterna essei promissa fequies in: terisquae.Eyangelium narralcirca crucem factis mi-
fulura,, cuni nec £ ipse Dei Eilius in carne apparens rt.raciilis:, Inhotescebal qui:i Deus eraf. Interpellandp
sine pcena crucis csset exiturus ile miiiido., qui de. jpsePatrenrpfo inierfeeioribus suis ,quain piuses-
Spiritu sancto acYirgine maire naseiturus^et ahsque set innotescebat, ^Juo etiain exeroplp pfophota qui:
omni peccato erat viciurus iu mundo , ct pro-igno- hoe praevjdebat in spifitu admonebatur non solum
rationibus suis faciens oraiionem Domitio.iVsic in- patienter:pfiessuras:,ferre,maloruni, sed et<eis perse-
cipit.v- ..:. -•.;..' ••'•-.• queniibiis gra.tiani suse benignitatis iropendere.
Dotnine, atidivi s audiluni tuum el timut, Auditus Diim appropiavenni anni cognosceris,dum advenerit:
auteni Domiiii Salyaloris esl quem audivita.Palre iempus osiendetis. Aitilos et tempus designat illudde
nt yeniret in carnem, nascereiur.in niundum, con- , <quo dicitvApqsloIus: Postquam veniipleniludolempo-
vefsafelur inter infirmos pmnipotens;, ihter.pecca-,:;; tis, tiiisil DetisFiliuhi siiuhi-faclumtx inuliere, fticium
tores jusius, inler liomiiies Dehs, fa.ceret operacoe- i sub lege,ul eosqui sub legeeianl tedimefet(Gal:_v,;&).
leslia, doceret praeceplacoalestia , promilteret dona Quaeyidelicet teiiipora , quosque annos longe adhuc
coelestia, lentareturv fiagellaretur, irrideretur.occi- vidit esse atque a lohge salutavit prbpliela, cuin ait
derelur, mofs nOslra inorie illius destrueretur; re- : quia dum appropiarent aijiii,:duiiique advehifel leih-
• surgehs a mortuis ascenderet ih coelos.,-,ac misso ,. pus , osienderelur et
cognosceretur..Dumiiius. Nairi-
dcsupef Spiriiu .niundum graiia veritaiis llltistrarel._.JJ etsuperiusaudivit, dieeniesibi-Domiiio: Quia adliiic
,Cujusaudiius ipse-ss_piusiu.Evangeljo meniihit di-. ; visusprpcul eiapparebil in ftnem, et tion meniielur ,
cens : Sed qui misil hieverax esl,. el ego qudeaudivi--_ M-inoram fecerii exspecla euiit, quia veniens veniel el
: ab ee, hoc loquor in mundo(Joan. viu,.26.).Etiierurii: . non tardabil (Habac. n, 5). Cuj'usquidein i audituiiiv
Vosaulem dixi amicos, quia omnia qnmcunquectudivi. . audiens , Ciijus ppera passionis considerans , lininiti
a Palre meo liota feci vobis (Joari. xv, 15). De quo et.. el expavil, quia commotus k fuerat de feliciiatov
Joannes BaptistaiQui de cmlo venil., inquit,;super v Hransitoria nialorum et-de teiriporali affliptione bo-v
omnesesi,el quod vidil et tiudivil hoc tesialut (Jqan.,. nofum. Atlaimenut digriam.pro suisVignoralioiiibttS.
nii 31). Hunc ergb auditum Boiuiuiaudivil irt spirilu pajniteniiam fecisset,'mOscse venianl erratus conse-
propheta, et timuii, quia queslus fuerit de pressuris' fltti posseconfisus«st. Unde consequenler adj'uhgii:.
a Al., cullorum *-''' "
";'"''• <-:^Mi; ariditionem: •': v '.:. '""'"
^ A\., turbatttr. -'-- '^v' , ••v ::".•:•• I1.Al. deest inmedie. '-..
c Al., mqlum. ;'.<:_ . \A\., obscurq. - ... _. ' ,-. ;..•:,
&k\., interras eduml.si.b exeihplo. i
iVAI.', iiandaiutn.
6 AI., bporlct. '-': _ ' - •. ; - '--:'y-.M:, fueiit. . ' '':':..
*
Al.j ipsa.
1*259 IJCD.E VENEBAUiLISOS"'LI.l.MP.WJS II. — EXECETICA GENULNA. 1240
Ineo duin foniiubuia ftteril auiina meu, in irtt mi-- A
. l-iljiis, in diiietiir bostia secundum legein pro eo,'
sericordimntentoreiis. Dum cunlinbaln fueril, inquil,, Dcus utique ab Aiiitro venil. Et sancttts , iiiquil, de
anima mca, digno sali_.lal o.iis oi pteniienii-e moerorc! nionle utnbroso el condenso. Sancliis idem Medialor
concus a ob -ineluin irsj et a.iiinadversioiiis luin , D.>i(!(Iioniiuum, qui supra manifesle dicitur Deus ,
qiiaro nie incaiiiius inciirrisse periiinesco, credo) de (juo Virgini malri evangelizans Gabriel a!l: ldeo-
i|iiod ocius niisericordiam oplal.i: a te vt-niir conse- Cjiteqttod nascetur sanclum vccabilttrFitius Dei (Luc.
quar: ubi considerand.i est roija divin.e pielilis ve- l, 55). JMOIIS autem de quo venturus idem saiicius
Iccilas. Turbiliini se taniuii) aniico propicr iram Deii eaniliir , regnum Judu-orum, ex quo ille earnis oii-
diiil, cl inox illum ad mi.eiicoidiani ab ira conver- ginein duxit, va'et intelhgi. De quo et Dauiel vidil
siiin mb.unxil. Cui simile estillud Psalinisiae: Dixi: excisum Iapidein sine iiianibus, id esi Cliristum ahs-
Proiiuntiabo adversitstne injuslilias meas Domino, et que opere virili procreatiim, qui regna mundi conle-
tu rcmi.isti impielnlemcordis mei (Ps. xxxi, 5). Sed rens, sui glona nominis orbein impleret universum
tiilis iniiiimaruin potesl indul^cuia ciilparuin esse. (Dan. ii, 43). Qui videlicet ninns recle umbrosus vo-
C-cictum nostri reaius qiianlo gravimes sunt, laiuo caliir et coiidensus; li;.bel ciiiin roulla ligna fructi-
niajore ac dintuiniore pceniientia , lacrymisque ei f<r.i,1d e_t, muilos viros saucios el virtutum porois
eleeniosynis opus habeut. Hucusqiie i)ro,heta com- ijiiusios, qiii ei c noslram esuricm gusiu suavissimo
prcliendit breviter quo tiroore animi sit perculsus , siiie (locirinae eiuilianl, et nostrain fragilitatem ne
iiudito ac solertius consiiieraio.domiiiic-e incarnaio- aesiu iribulaliomnii a virore inicriio dilectionis afe-
nis ac passionis evenlu. Deinde l.iiius a exlemplo scai, pracbidiosu.e iiiiercessionis obumbreni; cui ii-
iie_cribil qui ille auditus",quaeoper.i sint illa Doiiiini gur.iiive congruit qnod apoilolus Pclru» : arbor uti-
quilius inlcndeiis iu lauium fueiit conimotus. Se- que liujus jiiontis exiniia, noii solum fructu doctriiiaa
quilur : rclicit esurienles et siiieiites justitiam, verum eliam
Deus a LiLano veniet e! Sanclus de montc umbroso uuibia sui coipoiis salvat languenles (Act. v, 15).
el coudenso.I.ibanus est inons Phoenicis allissinius, Qui videlicel viri sancii ac sublinies possunt etiam
cxceisis et impuliibilibus aique aroroaticis iusiguis Austii vocahulo designari, a quo venire Deus dictus
aiboribus, de quibus eiiaro icmplum Domini in Je- esl , propier videiicet dileciioiiein qua ferverc iu
rosolymis facliiin Scriptuia leslainr; unde solel in Doiiiiiio , et docirinain qtia lucere horoinibus solenl,
Siripturis noniiiinquam ipsiini quoijue teinplmn Li- a quo videlicet Au_,tro Deus veuit, quia de lalibus
liani vocabulo designari: hinc e-l ciiiiu illud Zacha- iiicarnari dignalus cst. A quo Auslro Deus quotidie
ri.e tlc iciiluio adversus etim exere.lu Clialda'orum: Q ( venit, cum nobis eoruro dcia \el cxcmpla legentibus,
Apni, Libane , portas luas , cl comedat ignis cedros sive audientibus , amor aui sciemia veritatis perfe-
tttns (Zaclt. xi, 1). Dcus ergo a Libano vcnil, quia clius in corde generaiur. Sequiiur :
Doiuiiius in carne apparens , in ipso icmplo prima Operuit cmlostnnjesias ejus, cl laude ejus plena est
Evangelii s-e«iiiiaspari.il, aique exinde orhem (otum tcrra. Descripta dispensaiione dominicaciucarnatiu-
gernii.ie siias lidei et verifatis iroplevit. Unde dicil iiis, raox arcamini ascensionis, qua eadem humanitas
Isaias quia de Sicn exibit lex, el verbum Domini de crat clarificanda, siibj'unxii, juxui illud Psalmisise:
Jcrusalem Usaim n , oj. Aspersit aulcm ibi sciiiina A summocmlo cgtessio ejus, el occursusejus usqtte ad
liiinia lidei non solum per apostolos , qui post pas- summum ejus (Ps. xvni, 7). Operuit enim coelosma-
_.ioiicmac resun ectioiieiu ejns Spiritu sanclo repleti, j'eslas ejus , quia qui per iiicariiaiioiicm minoratus
ibiilem pracdicando priina Ecclesiae fundamenta po- est paulo roinus ab angelis , ipse per resurrectionem
suerunt, quorum deinde sontis in omnemleiram ex- gloria et Iionore coronaitis, per ascensionem ejus
ivit, elin fines orbislerrm lerba eorum (Psal. xvm, 5); super opera manuum Pairis constiiuius , et omnia
vciiiiii eti.im per seipsuin ; priroo in eodriii leroplo suhjccta sub pedibus ejus (Psal. viu, 6), ac praedi-
fid.I qiia' in se esset habenda tesiiuionium de.iit, cantibus apostolis, laude ejus oinnis lerra rejileia
fiiui duodenis in uiedio docloium rcsidens inierro- D I esl': quod iiJsum breviier sed apenissime ejusdein
f_aii.ileos quasi homo parvulae aeiatis , scd respou- psalmi et principio. el fine compreliendilur, cum di-
ilclial (loceiiiilius quasi Deus a>tcrnaimaj'esiaiis; nlii ciiur: Domine Dominusnoster , quam admirabile est
iiiiicsiius et invenlus a paieniibns etiam ipse per se nomeniuum in universa terra! quoniam elevata est ma-
quod Dcus ac Dei Films esset insinuans ait : Quid gniftcentia ttta super cmlos(Psat. v.n, 2). Sed et anie
nt qltod me qitcerebath'! ncsciebalisquia in his qum pas-ioiiem et rcsurreciionem, cura Veibum caro fa>
Pttlris mci stuit oparlel me _?sse(Luc. n, 49. ? Notan- ctiitn habiiaret in nobis, operuit ccelos maj'estas ejus,
iliirn aiiicin quod hic vcrsus in hehraica verilale iia .• quia huinanitas assumpta etiam mortalis adhuc C03-
iialieiur: Deus a Tlimman, id est, ah Austro veniet, luslibus aniecellebal poteslatibus. Et Iaude ejus plena
qiiod juxia liileram lacileinhabet seiisuin.quia Betli- est terra, eisdem ccrli virtulibus veraeitcr seienlibus.,
leem, in qua nams esl D.miinus, ad Auslrum sita qiiia ipse erat creator terrae, sicut el totius crealuras
cst a Jciosolyniis. Et ciiro ipse die quadragesiino pe.r divinitatern, qui luuc per liunianitatem moraba-
naliviiaiis b suae adductus est Jcrosolymam a pareu- lur rl in tcrra: undc et eo naio. concinebant: Gtoria
A Al., exetnplo; al., ex c M., nosha; menth estttieni.
h Al. dee.l sum. tempoie a Al. add'l el t>debulut.
1241 SUPEK CANTICUMIIAP.ACUCAI.LEGOUICA EXPOSITIO. iU_\
in excelsisDeo, et in tenapax hominibusbonmvoiun- A ciero ejus praeiit, quia nimirum primo doclrina veri-
talis (Luc. 11,11). latis ad aures eorum qui ° insliluendi sunt pervenil,
Sptendor cjus sicul lumen erit. Splendor yirlnliim ac deinde fides et inlellecius Vcrbi corda illusirat,
ct DominiSalvatoris doctrinae credenles illuminabil; ac Deo inhaliitatore f dignos efficit; quod in Evan-
umle et Sol jusiiliae in Scripiuris vocatur; sed quia gclio lypice dcsignatur, cuin ipse Dominus tnisit_
idem splendor inundo peifecte non poleral fulgere, discipulos pracdicaluroBin omnem civilatem el locuui
nisi a ipse ad tempus gusiata morte, regnum quo erat ipse venlurus : quoil iisque hodie eodem
nioriis b diruerel, alque exsurgcns a inortuis spem fieri ordine cernimus; pracdicatores etenim suos
fiilemque nmndo resurgendi donaret, rccle sub- Domintis scquitur, quia prius necesse est do-
dilur : centis senno aiidiatur , el sic s lumen veriiatis
Coinua sunl hi manibus CJUS.Ibt confirma'a est in corde audbnlis figalur, uude apie subjim-
virtus gloiim ejvs. Cornua quippe dicil traiisversirni gitur :
crucis lignum, quod afiixus mauibus lcuchal, ui hoc Petjes ejus sielerunl, ei mola esl terra. Ciim eniin
morlis genere omnem superans moriem, sic confir- praedicanle doctore vesiigia veritalis in menle figun-
maret viriulem gloriae suae in cordibus clectorum, lur h auditoriim, niox ipsa mcnsin suiconsider.iiioiie
neullis lerroribus sive blaiidimentis ab ejus pussent " turbata commovctur. Possnnt aulein pedes Domini
amore retardari; promissa etiam illis gloiia fuiurae non incotiyenienler ipsi doclores accipi, per qttos
incorruplionis, perquam novissimainimica deslruetur verbtim minislralur, quouiain ille qui per scipsniii
mors (I Cor. x\, 26). Denique in monle sancto, pr_c- uliiqiie prascns e-.!, l^er hos quasi pcr pedes suos in
sentibus Pelro, Jacobo et Joanne, splcudor ej'us liiiiiidiiiiifeitur universuni. Stuiit autem bi pedes,
sieul liimcn fulgebat; ct illi delectabaniur qnidem et movetur tcrra, quia quo doctorcs saucli forlius in
biijiis inliiitti splendoiis, sed lamen quanlum adlmc praedicnnda el custudiciida veiilaie persislunt, eo
lragile* el inlirmi fnerinl temporeprobatum est pis- ciiius se terrcnoium corda ad agcniJam pro erralibus
siouis illius : al postquam in manibus cornua crucis suis prjeniieiitiaiuiiicutiiinl; et quoniam eadem actio
accepit, ibi eonfirinata est virius gloriae ejus : adeo pocnilcnti,v nequaqirim liomini pwdicanii, scd illu-
nt nec terroribus, uec pla^is, nee ipsa morie posset siranii est graliae iribueuda, recte subdilur :
a fidelium cofde pfopulsari. Possunt in Cornibus A-ipexil, el defluxerunl genles. Quod esl aperle
more proplietarum regna hujus mundi insinuari. diicie: Miseitusest Doniinus,et puetiiLueruuigentes;
c (Poiesisiibliinitashumanre roehtis sive bona sive quo videlicet intuilu aspexit et Petrum cuin negaisel;
reproba cornuum vocabulo designari). Et cornua „1 ct ille, compunclus memoria sui peccati, mox de-
sunt in manibus Chri-li, quia ipsc cst Rex regnm et fluvil in lacrymas.
Dominus dominantium(l Tiin. w, 15). Cornua suul Confracli sunl monlesvehemeiiler.lMoulessupeibus
in niaiiibus ej'us, ut bunc humiliaris, et huiic exal- dicit, ei de hiijus saeculi \el reguo, ve! sapienlia, vel
tahs, omnia corniia pcccaiorum, quibus inaniter divitiis _.e extoileutcs, qui, Djinino i aspicienle,
exlolluntur, confringat, et exaUcntnr cornua jusii, iiou soliiui coiiliiicii suni, sed et velicinenter cou-
desideria videlicet Deo devoia , quibus inipiorum fracli siinl, (pi.intlo, iilo iiiiseiaule, noniiulli e\ tali-
vitiorunique ceriainina cuncia superare conlenduul. hus iKiii laiiiijui iiiaueui sui peibanique altiiudinem
Et posutt charitatcmfirmam foriitudinis sttm.Iniima de eiebaui, Ncr.iin etiain eamdeui vivendo''siniul
quidein cliariiate saucli, ctiam aute passionem, dili- ac pncdicando iiiipiiguabant. Deniquc Saulus et
gebanl foriiludinem Chrisli ;sed liaec ipsa eliarlias Mattlia-usmontes crant, bic desapientu li.tei.ecar-
firma non crat,usque duni, passiune el resurreclione nalis, ille de iiiammona iniquilalis elalus, scd duin
sua coropleia, graliam cis sancti Spiritus plenius da- ulenjiic ad hiimilitaiis inagisleniiin couvcrsus esl,
rel. Tiinc vero iu taniiun (irnia facla esl, ut nec ipsa Chiisti laclus cst discipulus, inoiites niiqiie sunl
reguni d curnua, viilelicl insoleiiliiiin polcntia, pos- velieinenier conlracti.
sfit inlringi. j) Defhixerunlcolles mternales.Coliiuni uojiiine sicut
Anle fariem ejus ibit verbum, el exivit m campis. ei inoritium supeibi cxpriinunliir liotiiines, sed for-
Aiiieqiinm vcniiei iu c.irnero D uninus , pra-ce-se- la sc minorc fa_tuelanouis inflaii, nec laiucn a rcalu
iuiil verba pro|ihelarum , quac ei venluro lesiimo- lumoiis alicni, ideoque salubritcr inclmandi, ut a
n.iim ferrenl; et haic eadem veiba cxierunt in cain- Diuiiiiiol meieanturerigi. Qui recie colles ceiernalcs
pis, quando, prajdicanlibus aposlol.s, tolum suut vccaniur, quia dum leinporaliter huniiliati a super-
divulgala per orbem : non soliini aiiicin in propheii- bi.c tiuaore defliiunt, in aetcriiumglorilicali eiiguntur
cis liueri-. verbum prcediciiiioiiisDom nuni pra>ccssil, ab co qui ail : El omuis qut se humilial exaltabilur
sed et iu apo^lolis, ciim advenluro Clinsli in carne (Luc. xiv, 11). Aliatranslatio pro coltibus mlernalibus
jam coinpleiiim inuiido evangelizibaut, veibuin fa- pl mius collessceculihabet, quod ad disiinclioncm
" AL, ipsa. " A.I.,lumine.
v AL, dejicerel. '' Al., audiloris.
< liielu^a pareutliesi desunt iu Fioriaceisi. J AL dcesl monies.
d AI...C0I7IUUNI. j Al., inspiranle.
e A!., instrueiidi. " lu Flonaceusi dccsl simttl ac prwdieandp.
' AL, digiuis. 1 AL, me.erenlur.
mz BED.E fENERABILlS OPEtVUM-PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 12U
pertihetcolliuin Doniini,' id est, virorutn sancto- A A.lippo, fideni et sacfamenta Chrisii percepit. Madia-
curicla nilarurii ab uno filioriim ' Aljraliatn ex
rurri, qui,- pro sublimitate ahitiii "temporalia autem gens
etviniiina coiilemheiiies; la!i siinl nmniiie digm, Ceihura, qui vocabatur Madian, priginem duxif, et
d.e qujbus Psalmisia' Domino ': Stiseipiant, inquii, est in deserio Saracehorum coiilfa Orieiitem Rubri
morifespacem pepido lub, et ccllesjusiiliarii (Psal. niaris in Arabia. Paveant eigo ad nomen Christi
"
txxi, 5). ".-'.-'. -Eiliiopes, ut ad fines orbis fides ej'us perveiilura
1linera mterniiatis ejus prm tabbribus vidi. Itinera signetur, Paveanl et Madianiiae,pl Mediterraneae
suntteriipbialitatisDomirti, quibusvenil iniiiuhdum,; qubque plebes per haiic iiisinuentur esse salvandae.
ut ad t.emphsappareret IiomifiibUs; .itinera autem Qtibdauteni honaii: ^Etliiopes et Madiariitaeexpa-
-eternilalis ejus, quibus, relicto corporalilef iiiundo, vescent, sed tabernacula jElhiopum expavescerii,\d-
rediit ad Palreiii, cum qub aeleriia.iierriiarisitj etiam quil, eltabernacula ierrm Madian, illo loculionis
cum temporaliter coiiversarelur ih niundo : quae genere dicituf, quo in Evangelio dictum est: Ei exlii
nitriiriimiitirtefa desidefayit ipse, cufti appfopians tola civitas obviam Jesu; eii in psalnio : El pbculum
passloni; dicebal Pairi : .Ego te clarificavisuper a luriminebriaiis (Psal. xxi, 5), dum non ipsa civitas,
ierram; opus:coristimmaviquod dedistimilii itl faciqni "^ sed iii qui eraiit in civilate h exierahl; neque ipsuai
J
(Joari. xvii,i).n_ec deiiinerihiis aissiu_i].i_etempofa- pbculum, sedhoc quod est inpoculo soleat inebfiar.e :
litatis, slalimque de iiineribus'_etefhitatis adjuhxit-: quaeiigura locutibnis Graecemetonymia, id.est, tratis-
Et iii.incclatifica me lu ,pater,y aptid iemetipsum noiiiiiiaiio vocafiir, dum per contineniem id quod
cfaiifale'"qmm.hdbul pririsquriiritriundus esset,-tipud conlirieturbslenditur.
~ic*(Ibid.,5). Haecautem iiinera ajternitatis pfopheia Nunquid itt ftuminibus ira ina, Dontine, aul in fiu-
prae lahoribiis vidit, incariiaiiohis videlicetet passio-- riiiiiibusfuror luus\ aulih mariiiripetustuus? Flumi-
nis, de qtfibus"s.upra dictuiii est :"Deus d 'Libanb.i nuiii et' mafis vocahulo corda expfimuhuir infide-
sive ab Aiislrb, veiiiel, et: Cbrtiutisunt in niaiiibus liuro, quaeflumina recie vocanlur, quia toto intenlio-
ejtis, alia<jue,ejusmbdi, quae in lioCeodem caniicb nis inipetu ad infefinra defluuni; mare, quia turbi-
pluriraa iriveniiiniur. De his laboribiis dieiLAposto- dis niiiailsque Cbgitatioiiibus lnius bbsciirahiur, et
lus : Ilumiliaviisenieiipsum,' factiis bbediensusque-ad strper caeleros sese lumidis j'actanti_e gurgitihus
mortem, niorlein auiem crucis (Phil. n, 8); inoxque exioliunt. Nunquid ergo, ait, tam graviier peccave-..
de itiheribus ajternilaiis , quaeque per hosilabores riiiii lii qui mentein a cceleslibus desideriis iuappe-
Mediafor Dei et liominttra tiiererelur, adjunxit : tiliirh deihefgunt infiroorum , quique fastu aniuii
Propiei quod et Deusillum exaliavil, el. doiiavit Itli_/.. .'cinstahiles sese cohtra proxiinoserigiiiil,uliu talibus
nomeii quod est super omnenomen, ui in iidnliheJesu ira quain merentuf niinquam solvenda perseverei?
omne"genuflectalur, ccelesiiuih, ieireslrium, el infer- Aii oniiiibus [ier brberii sive Jevius sive grayius
ndrurit; eiomnis tinguq confitealur, quiaJesus Chri- pcccaniiibusin iniiiido appareris graliam luaepielalis
stuSirigioria est Dei Patris (Pliilipp..\\, 9, 10); et. inipeiuies"?Nariicefno quidem le apostolos ad prsedi-
quia pef ebsdem ejiis labOres, perque itinera eaiiem caiidain genlibus gloriam tuani esse missuruni; sed
«jternilaiis ejus , cuiri, peraclis laboribus passionisi "qui sint crediiuri luae est, non hiinianae, cognitionis;
suae,'ifediit ad Palfem, noh solrim Judieorum,'sed et, : Hiic esi enim quod sequilur :
gehtium populus ad reqttiem efat perventurus sem- Quohiainascendens ascendessuper equas iuqs, ei
piternani, apte subjungitur": equilaius luus sanilas. Id est, d ascendes in corda
'fdberndcuiq •Mt.hiopumexpavescent,eliqbe-rpdcula i elecipfuro,luoruni per illurtiiiiatipneirii:grali_e,,;eper
ierrb. Madiaii. ./Ellilopeshaniqiie etMadianilas gen-- 'quairi,*iefegcnte, iier virluium incedanl, perque
: tiurri esse popnlos quis nesciat ? quoruni ribminibusi orbem loiuin te evangelizandp ferentes perpetuaj
ihsinuafaesunt orrtnes geniium natibhes, quae auditai salulis iriuiido viiam pra.dicent, Cujus equilaius fi-
prxdicatione evangeiica salubriefant pavore : gura eliam juxta liiteram in Domino monslfata es.t,
concijV
'
tiend-e, ut sicut pfopheta futuruni adliuc auditum D cum Jerosolyniani tendens, sedebat asino, concinen-
; Dohiini audivitet liriiiiit, futura consideravlt incar--' libus lurbis quee aiilecedebanl, et qiiaesequebaiiiur,
lialibiiis ejiis bpefa, et expavil, 1 iia gentes, aniiuii-. ,ei quae bbviam veiiiebant: Osanna, benediclus qui
liato sibi pef aposlblos "eodem auditu, ej'usdemque: venilih.rietniheDoinini (Jeaii. xn, 15). In qua equita-
, operibus jam consumriialis, servire Dbhiino in! tione siifiltas resonabatj quia niiiiirttm illorum i:er
tiinore, et exsuitare ei iiicipereiil cum tremore. Etl : spiriluale signabalur, quo Oomiiioduce per apostolos
Ijeue; i/Ethiopes primo ppsuit, qui suiit in .iiiibus! ad ej'us qum suistim esl Jerusalem, qum maler est pm-
inuniii, ulirisinuafet myslice qupdin pmhem 'terrami: niurii hqsirum (Galal.
' \v, S6), videnda regna du-
-
exiturjis esset.sonus pf8edicatorum,"ei in liries prbis'-. curiiur.
tefrise vefbaieorutn. In quoirnysterio'- et pracfectus s Tenderisexleridesarcum iuum super scepira, dicit
Candacis reginai-Ethiopum, ul in Actibus apbstolp- Dominus. Arcum dicil improvisum divini examiijis
rijhi legitur, primitiae geiifram, eyangelizahte Plii-- adventum, qup. etiam sceplra, id est reana .'inoudi
a AL, omnemterram. d Al., asceiidens; al., asccndis.
h AL, exiretit. '-.' ' e .41.,,.perquPs.,
': *•' . i' Vv":
* M.i itislabiiis, ; *-.; VV
1245 SUPER CANTICUM.I1ABACUG ALLEGORICA EXPOSITIO. 1246.
examiiianila esse praevidit. Insinuans. ergo .propheta A , tibus suis poeniteiiliain resciridiiiit. Abyssiis yerp
quid pominus super equos suos ascendeiis, id est. •; recie vocanlurob aliitudinem scientiae qua ipsiiiitus
aposlolos et eorum successores gra.ia sua implensi.'. inipieniur, Saloraoue aiiestante, qui"ait..: Aqua pro-
ac regens agat in illis : Tendens, inquil, extendesi: fundaverka exqre, viri (Pfpw.xviii.,4),.Aspergei)sergO
arcum luum super sceplra.AAesl, comniinaiis per'...'.aquas__initineribus. dat abyssus ybcemvsuaih,:cuni:
doctores cpmminaberis judiciurii tuuin suhito adven- pfaedicatores sancli profunda vefitatis scientia intttS;
turum, ut quicunqhe ad corominalionem irae quasL i; in corde repleti miijisterium yerbi fbrisaudieniibus
ad extenlum arcum-iefritus luefit, et pietati tuoei exhibenf, paulatim ei per .partes pro capaciiale.infir-
supplicare curaveritj emissionem sagillarum, id est;;; mprhro prbferehles qii_e ipsi, inlus;-mulla sirtiul et
commiriationemnon senlial pereiinium poeriarurti., arapla capiunt. In, iiincribus antero in operibus dicit,
Quod autem pracmitlens, tendens extendes tircum: vel ipsorum yidelicet doctorum vel auditorum suo-
tuutri super scepira, addidit; Dicit Dqminus, Deum rtitii, Aspergunt eiiim aquasin itineribus suis, cum
Patrem significat, de quo ipse t.WusiPater, inquil, ubicunqtie incedunt exempla recte. vivendi,. cum
non judicat quemquam; sed ainne 'udicium dedil Filip voce praedicationis seniper. inlueniibus pstendunt.
(Jaan. v, 22). :. . Aspergunl aquas in iiincribus iiituenliuinj Cuni cis
Fluinittibus scindelut tetta. Flumina lioc loco non B.doccodo pariter et yivendo, quibus aetiohum viis
eadem quibus supra iram Doniini- furoremque li- h ingredi debeant prsamonslrani. Si aiilem legitur
mebat, sed il.Iapotius dicif, de quibus ipse in Evan- ut ° quidam Codiceshaberit : Dispergesaquusin iti-
gelio : Qui credit, inquit, in me, sicul dicil Scriplura, neribiis, Deo dici maiiifestum est, qui ipse aquas
flumina de ventre ejus flueril aqtimvivm. Et exponens vitajde fontibus Israel loiige lateque in nationes
evangelista : Hoc aulem dixit, inqiiil, de Spirilu, totius orbisdispefser.it, djcens ad discipulos -: lle,
quemaccepluri eranl credenlesineuin (Jgan. vn,'38p dqceleomnes geiues, baptizanlesin noinine PaltiS, et
His ergr fluminibusscindiiur lerra, cum carnalium Filii, el Spirilqs sancti. Bene autein cum dixiss.et
corda, Verbo doctrinae salularis irrigala, duritiam quod.daret abyssus vocem siiara,addidit, ab.alliludine
suae infidelitalis sese humiliando conterunt, sjnum - pliahiasim suc?., quia qttpd nobis mirabile sancti
que inlernaecogilaiiohis, qtii male elausus fueral, ad pracdicatores foras jironuntiant, ex eo nimirum
acciplenda saluiiferaeiucrepationis slve exhortaiioiiis foniejsapieiiiiaepfocedii, quo inms ipsi. mirabilius
dicta paiefaciunt; quod subsequenfer latius expli- coniemplatis cojlestibus gaudiis illustraniur. d Annoii
caiur cum dicitur : abyssus njagiia.-dedit vocem suam ab . aliitudine
Videbunlte aqum,el dolebuntpopuli. Scissa quippe phantasiae suae, cuni diceret aposloitis .Pajilus.r. Qs i
'
peccantiuni corda ad<agnitionem confessionemque ^ noslrum palet ad vos, o Cerinlhii, cor nostritin dila-,
veritatis crebra allocuiione docentium, quasj ajlu- talum est; non angustiainini iii nobis;. aiigusliamini
vione fiequenlium gurgitum, viiient Deum interini aulemin visceribusveslris. Tqnquamftliis dico, dila-
per fidem, et dolent se tandiu ab lllo- recessisSe per taininieivos(IICof.vi,ii).Vniem\em vel quo_
culpam, sed finito dolore poenilenliae yident eum ordine provenerif, ut salularibus aquis mundus
e
plenius in futuro per specieiii, ac de ejus-beata in< aispergereiur, uique abyssus sapieniiaj ccelesiis ler-
perpetttum vjsione laetantur. Potest e.t ila intelligi. ris intonuerit, subsequenier ostenditur, pum dicitur ;,
quod dicitur fluminibusscindeiur terra, quasi di.cere- Elevqlus est sot, e_llunq stelil in or.dinesup. Eleva-
tur ad hoc terram esse seindendam, ht Ilumina tus enim est sol, Dominus videlicet justiliae post
noviter ex illa orirentur, quod sajpeconiigisse vete- passionem ae: resiirrectioneni suaui ip cgeliini, et
res Iiisloriaenarrant, ul, videlicet, lerrae molu exi- misso a Paire Spiritu, illusiravit Ecclesiaui, ae \oT
siente, fluniina quae non erant apparerent. Quod ita lum dilatavit in orbein, ut dpsa ih ordine suo, id
fieri posse non ambigit, qui prudenter jntelligit ita est, post impleturii dqminieae incarnalionis arcauuiii,
venis aquarum iiroumeris lellurem, sicut veiiis san- a longo periidiae-languore exsurgens staret in Jide,
guinis corpus liunianum esse plenissimuin; juxla viriliter ageret, et coiiforiafeiur in .charitaie. ipsius.
quem sensum fluminihus seinditur terra, cum sci-sa Etqtiia soli-Chrisluni, Ecclesiaiu lunae copiparayeral,
ad poenitentiani conscientia carnalis, adep donanie apte ad eumdem solem conversus .coniinub.subjc.cit...
divina gratia ex tempore proficit, ut eliam ipsa aliisa ln lutninejaculaiua ibnnl, in splendpre[tdgpris er-.
fluenta doctrinaruni promere possit, liorunique.corda mprum. Jacula amem Christi verba suiit illius, qui-
areulia suo vel exemplo vel sermone ad proferendos bus corda hominuni compungunlur, ut salulari vul- .
virtulum fructus irrigei. ;' nere inflicto, possit .aiiima fidelis dicefe : Vnlnerata
.
Aspergensaqttasin ilineribus dedil aoyssus vocem charilaie egpsum, Quoe videlicet jacijla in luraiiie
stiam ab alliludine phaiitasim sum, lideiriVdociores euut, quia miriisteriodoctorum veritatis verha mundo
abyssi nomine, quj et fliiminum supra,! fig;uranlur, palam f iniioiueruiit, juxla qubd ipsa Veritas eisdein
sed flnmina sunt propier vim~foriioris iriveclionis, (B.praecepit dicens : Qucedicq in lenebiis, dicileirilu-
qua duritiam ierren:c meniis ad agendam pf o erra- mirie;,el qupd in aute quditis, ptmdicate super tecta
* AL, fiumina. . ' a Al. deesl annon.
:'-'-:
b AL, ingrediantur. - _]_ e AL, tiblueretur " •'"." ". •".'',.-•
c Ita Floriacensis et Corb. Codices ahliquissihii, 1 Al., intulerunt,
~
.Jlichaelinus liabet tnulti Codices. " • e A-L,prmcipit. : \ ; -
.-217 BED^ VENERABILISOPERUMPAUS HV—EXEGETICA GENUINA; I2iSV
(Mattii. X, 27). Et quoniani elbqnia Iiicis seciita esl A . cliristos appellaveral proplieta, gaudiuiii salulis
eiiaih claritas miractiloruni, a addidit : Iiisplendare h allulit, ipse illis qui ej'usuhgi graiia heglexerunl,:
futgoris armortiin luorum. Jaculis quippe beilantes mortem misit aeternam-: qiiod in ipsa gente Judseo-
advefsafios "fefidnt,-armis' muniendo sese a vulnere rum, quae Domiuuniin cariie appafeiitem adiiioriem
deferidunl; nnde in jaculis merito dicta praedicari- usque persecula esi, corpofaliler efiahi constatvesse
lium, qhibus pravitatem iiifidelium superanl, in impletuih; quaeppstquani eum crueifixlt, nbn inuitis
afhiis miracula qiiibus veriiaiein suae prajdicationis iiitervenientibus annis, ingfuenie. Roniaiio exerciiu,
confirmani, insiiiuanlur. Euiil ergo in lumine jaeula exceptis soium eis qui iiilidern se evangelicaegraiiaj
Cliristl; eiint ih splendore fulgoris armorum illius, 1 secreverant, enbfmi esl clade damnata, et ipso in-
quia quaefricil miignalia, qiiaeapparavit arcaria, quae super regrto et patria privala ;-et hoc est qttod ait :
proposuit mandala, quas promisit praemia, cuncto Excilasli vincula. usqtte ad i cervicem; cerviceiri
jam mundo per evaugelicas liUeras sole clarius inno- videlicet regni, qpb conira iDominumfuerant anio
luere. Sed et sancii dociores, quia filii lucis sunl, erecli, de quo dicit eisdem in se etiain furentilius
quaeque illo donatite agunt sive loqiiuiilur, luce bealisslmus protomarlyr Stephoiius : Duri cervice:,
nirtiirumac splendore clare refulgent. el incircutncisicordibus el tiuribus, vos semper Spiri-
lri cotnminatiorietua minorabis terratn, et in furcre B I tui sancto reiittistis (Ad. vu ,51). Sed huc usque ad
luo detrahes gcntes, Comnijnando.dislricj.iohemjuili- k'cervicem vincula Dominus excitavit, cuin ad ever-:
cii quo impii b damiieniiir_ humiliahis salubriter eos sionem superbaegeiitis hosiilein misii exercitum ,
qtii terrena ccelestibus anteponere solebant, ul, non solum Judaeorum, sed et bmniuni qui humilita-
miiioratis paulatim terrenis cupidilatibus, qua» sur- tem Chrisiianoe ftdei suscipere fespuerunt. Super-
sum sunt sapcre et quaarere incipiaul; et inferendo biam Doroiiius ' slernit juxia hoc quod canit Psal-
iiirofCM condemnabis eos jn perpetuum, qui c pro- ' mista de sanciis : Et glddii ancipiles in manibus'
terva sua exaliatione ad tenipus huniiliari contero-' eorum ad faciendam vindicidm in ntitioiiibus, incre-
pserunt, quod ne sibi eveulal precatur Psalmisia pationesin populis, ad alligandos;teges eorumin com~
diceris . Doiiine; neih itd lua arguas nie, iieque iri-• pedibtts , et uobrics eoiian in m vinculis ferreis
'
fttrore luo cbrripias me (Psat. vi, 2). (Ps. cxtix, C); ferreis videlicel, quia aelernis, qui-
Existi ih salulem populi tui, -ulsalvos facias Chrislos tus, semel n tenti, nuiiquam possini absolvi. Quod
tuos. Exivif' MedlaiofDci et hiiniiiium a Paire, et si quis nuinero plurali legenduiii dixeril: Excitasli
venit in riiundiim, non ut d j'iiiliearet mtinduni, sed vincula vsque ad cervices, idem sensus est. Domihus
ut e salyaretur muiidus per ipsum. Christos auiem euiin juslus coiicidet cervices lieccatorum.
omrieselectbs diciij qui ah iluiclioiiegratiaesjjiritnaiis 'C Prmcjdisiiiri alienalione capifd ppteriiiurn,° mbve-'
reclissittte iiuc vocabulo< nuncupantur; unde est buntut iri-ea genies.Pto alienatione , in Graeco scri-
illud Psaliaisi_cde his qui sanciis nocere yolenies, ptuin esl in e.xslasi, quod quidani iii"stupbre, alii ini
divinasjml prohibitione coercili : El corripuil pro '. excessu roentis intefpfctali suiii. Sive aulem siupor;.
eis feges. Nplile langere cltrislps meps(Psal. civ, 14). sive alieualio, sive eJicessus iueiisis dicalur^iinuui.
Salvos autem fecit clirisios suos, non f quos chfisU;s idemque significat, cum .quis repentino niifaculo
-inveiiii, sed quos egredieiido a Paire et iif carrie lurbatus ac slupefaetus, a sensu suaemeniis reddiitir
apparendo peradoptionis Spirituin christos, id est, alienus, qubd aceidisse jud_eis crebra Evangelii
uncios, suOs fecil. De qua iiuciione ihoheiis suos prodit liistoria, dicens quod siupereiit ac riiirarenlur
audilores Joaniies aposlolus dicii :Et VPSunciionem In doclriiia ac viriulibus Jesu diceriles : TJnde huic
quam accepistisab eP.manealin vtibis(IJqan: n, 27). hmcoihnia, cujus rioviiuuspattem el thalrem (Joan. vi,
Hic versiculus in quibusdam Ediiioriibus ita invenii 42)? Ei in Actibus apiistoloruiii, curato per Petruin
tur : Epcisti ut salvares papulum iuum per Jesum el joaniiem claudo ad osliumteiiijili :
Impleli sunl,
Cltrisluiritutiin; quod Patri diclum intelligiiur, quia inquil, siuporeel exslasi (Act. m, 10), in qua vide-
exierit ad salvandumVpopulum suum per Jesum licet exstasi, id esi, admiraiione sive aiieualiOiie
Chrisluni Filium suuni. Deus enim erat in Cbristo 0I nieritis, inulli de populo provocali sunt ad creden-
riiiiiidura reconcilians sibi, ct quia idem exitus, id durii Domino ; sed capita poientium, id est, prin-
est, adventus ejus in hiunduin IIOJIsolurii iii resur- cipes sacerdotum et seniores praecibi surit non cre-
reciionem fidelium, sed et in* riiinam eral perfidb- dendo a sorie fideliuni. r Mbtae siint quoque in ea
rum fttturus, aple subjungiiur :
" gefites, dum, auditls sive visis Domlni et apostolo-
Misisiiin capitainimicpruiriiiiprletn, excitasii vin- rum ejus virtmibus, adeo stupefaclaeet niiraiaesunt,
ctila usquead e*ceriiicem'.lQiiieiiim electis suis, quos ut, analheraatizatis aijjeclisque eis quos coluerunt
" Mich. oiiiisso addidit, repeiil texlum. /« lumiiie, ' k\., crediderant. '._'.'..
jaculdtua cunt. i Al., verlicem.
b Al , damnaniur. k AL, verlicem
" lia Mich. Sed Flof. el Corb. liabent pra mternti. l-A\., sirtivii:
d Al. judicel. m A*L,manicis.
* AL, salvctur. 11A.I., irretiii.
1 Al., <j>tiod. • 0 AL, mcventur,
B AL, verlicem J>AL, inonlalaii
'.' i AL, oblultt. ,
1219 SUPER CANTICUMHABACUCALLECORICA EXP0S1TI0. mo
diis, rifivaniClnisli iidcm devota menle Misciiierenl, A IJWUIII, ab his quae ipse pr;rvidciis vetilura loeulus
_de qiiibtisapte subdiliir : sum. Vel cerle <oiiieiii|ilaiiis~divcrsuingeneris Im-
e
Adaperient ora sua sicul pattper edens in occullo. rnani siatum : Cusiodivi,aii, me ipsuin, tremenlfi
Siciit eniiu panper aliquandiu jejunus perinanpns, aninio solenius, ne foite opere, ne forle ore, ne
si forte alicubi cibos iiiveneril, his se conlesiim in forte corrie jieccarcm, neve aliis pracdicans ip"-e
occulio reficere silagil, neque eos in publicum vult rcprohus efficerer. Et notandiim quia expavissc se
proferre, ne forie ab alio diripiantur, el ipsc fame dicil a voce oraiionis labiorum SUOIUIJI, cuin niliil
pereai: sic nirniruiti, src popuii genlium, ohlalo sibi prorstis orasse in lolo hoc carmiue vidcaiur; scd
per apostolos pane verbi, a quo diulius jejuui dura- tantiimmodo liinens ac pavens ventiira Christi et Ec-
verant, n ox aperucriint ora cordis sui, et hunc omni clesiae sacrauienta dcscriberc; nec tainen faMiturqui
avidilale guslare coapcrunl, lanlo amplius audicndis carroen siiurii oralionem nuiicupat, qui et eiticiu
sive legendis Scripluris operam dautes, quanio se talem litulunipracposnil: OtatioIIabaciic prt<pltcimpro
inemirieruiit diulius miscrrimo genere pauperiatis ignoralionilus, quia quidquid vir sanctus loquitur,
supervacuis, iirio el noxiis aures atqtie animum riian- totiim profcclo hoc oraiio ad Deum est; onine quod
cipasse doclrinis. Quoaiitem ordine pSuperlas. gen- agil, is cujus sincera inteniio esi Douiino placendi,
liuni ad percipiendas verbi epulas pcivenerit insi- B hoc pro ipso apud Deum inlerpellal, el ipsum Do-
iiualur,'curo protinus subinferlur : mino coiniiieiidal.
Misisli ii: mare eqtiosluos, turbanles aquas muitas. El inlroiuil tremor in ossa mea. Sicut caruis nominc
Mare quipjie muiidiiiii, equos Dei praedicalores san- aliquotics Scripiura carnalcs nostras aciioues; lta
clos, aquas mullas populos nalioiiuni dicil. Iminissis 1 ossiuin- vocabulo fortia solel ac spiriltialia facia
equis Dei in niare tiirbataesunt aquae mulla), quia, des>gnare. Expavil igittir, inqtiit, cormeiimab iis quae
dispersis in muiidum pncconibus verbi, turbaia sunl veniiirain inunduro piaevidco,ei quidquid milii viriu-
gentium corda, alfa ad credendum ac*.suscipieiidnm tisspiriiualisiuesseputavijiolumhocquasi fiagilecon-
sacrariienlum lidei, alia verp ad conlradicendnm sive iremuil, dum majores bealortim Cinisii, ct a|io_iolo-
eliam a persequenduni praccones ejusdem fidci; ruin ejus virlules et passiunes aspicio ; quod ipsmn
unde bene Psalroista : Conittrbaiisunt omiies, inquit, verbo sequenti inanif. stius explicatur, cum dic.tur :
qui vidcbanleos, el timuil omnis homo, el annunliave- Etsubtusmc lurbata est virlusmea. Bene aulem vir-
runl opcra Dei, el facla ejus inlellexeruttt (Ps. LXIII, liilem suain, non in se, sed subler se dicit esse lur-
^). Conlurbalis eienira oinuibus, 11011 onines limuc- batain, quia raplus ad cnntcmplationeiii coslcslium
runi et aiinuiiiiaveiuiit opera Dei, sed quicunque arcanortim proplieia quod nnino Jo se super se ud>t
liomines fuerunt, quiquc vero ab humana ralione elevaturo; el qno altior elficilur ltiiuiiie coiilcmpla-
alienati, comnarati suul jumenlis iiisipienliiius, ct lionis, eo se iroperfeciiorcin conspicit incriiu aciionic.
similes facii sunt illis. Tales etsi sanciorum .irtmi- Sublcvatiis cnim ad intucnda supcrna, jure de liis
hns coiiturbati siint ct coirirnoli; nec Dcum tainen qu.e in infiuiis gcsserat <oiilurb.itur. Tuib ta est
timeie, nec ejus facla annuniiare \el inlelligere aiitini Mtliis proj)lict_e,coiitreiiiuerunt ossa, expavit
voluerunt. Bene auteni de liis equis, sanclis videii- vcnier, noii soluiii qui.i. iiiinus se pcrfccluiu aciione
cet prcedieaioribus, ciiam supra dicitur : Qiioiiiam cngnov.i, vcruni eliani quia' onines qui pie v.lunl
ascendens ascendes supet equos luos, et nunc de vivere in Chrisio, persecuiioiies passuros dicil: sed
iisdem subiiilerlur : Misisii in mate eqttos luos, ut ct ipsum Christuin qui tine petcaio intraretin iiiiiu-
cx utraque senlentia colligalur quod ita Dominus in duiii, iion sinc poena peccati exiturum vidil es->ede
mtindum prcedicaiores itnserii, ut eisdern praedican- inuiido, juxta quod ct iu ipso ranlici sui pnncipio
tibus ipse nunquam absii, scd sicut equis auriga, s designa\cral. iNec lanieii ideni pa\or ac livinor
iia regcndis semper coruin nieiilibus pracsit. expers conso'atioiii.s iciuam.ii, cui piaeseiilia adveisa
Cusiodivi et expavil venier meus a voce orationis spes roiuoravit, ac leviora icddidit fuiuroium h uras-
lubiorummeorum. Veiiireni b iiieum more propheiis n mioium. lioc e_i ciiitn quod sequitur :
consuelo aiiimum suuin dicit, quia sicul venire rcci- Itc.uiescam in die tt ibutalionismem,ut ascendam ad
piuniur cibi, quibus viitus ac viia corpuris leficia- popttlum naii.tnigrationis mew. Requiescil cnini iu
tur; iia cogiiaiioues piae sanito recipliiiiiur in ain- de i.oii soliiiu rttiibutioiiis, scd et iribul.iiioiiis,
ino, quibus c iiitirioris liomiiiis vita, ne d deliccie qiii per alflictioiies tcinporales aetcfiia se gaudia
debeat, suslenteiur et cominealiir. Cuslodivi ergo, > li.iciiiiuni esse non dubilai, juxia illud Apo-
ailProplieia, diligcnier atiendens futuras Christi stoli : Spe enim sa vi fncli sumus (Roin. wu, 24).
passiones et posieriores gloria<:,rcprobaiionein po- El ilerurn : Spe gaudentes, in inbulatione palienles
puli mei, fidcm gciilium, conturbalis ad novain proc- (Itom.Mi, 12). Ilaecest autero iu bac vita requies
dicalionein ei<;denigentihus, iierseculionem adversus eleclorum, ui, rclicto infiiiioiuin appelitu, tota inen-
credenles ab infideliiius iiiavendiim; ci expavit cor tis inteiilione et quotidianis boiioruin opermn gres-
a AL, prosequendos, f A1., Flor., oswutn; Corb., ossnm.
b Al., suum, f Al , designavil.
' AL, interior. '>Al. deest pra'iniorum.
d AL, inleiimi. 1 AL, attftum.
e AL, fieniiuie.
il2Sl .;; BED.E VENERABIL1SQPEROMPAflSII.— EXEGETICAGENWNA. \;''v- .'•'1252 •/
isibus ascendere ac transiriigrare nitaritur ad cohsor- Ai dens, in eose irtler adversa gaudere teslatur, qui
lium eorum qui se in Ghrislopraecesserunf,"finilisque longepost nasciturusih carne fidelibus^suisjatiuam
passionumagonrbus,vilaeaccipiantcoronamin exem- coslestis patriaaaperiret. Si quis autehi hos etiam
plum eorum qui quondam translaii in Babylonem, versiculos figurate quaerat expohi, ficus, vinea, et
de Judsea rursum ducibus Zorobabetet Jesupatriam . •oliva,erat synagoga Judaeorum, quod dulcedinem
-
.suritrevcrsi, quos Seripiura filios transmigrationis ','KbnaBopepalionis fragrauliaih fervidae dilectionis,
appellat, •magnaequeinsiatiiia devotionis restaurasse pinguedinem animi riiisericordisDeo devola profere-
sancla, quae hosiis deslruxeraf, refert; qu;c figura bal. Oveset boves e iypice erant ih «adem pleibej
est manifeslissima stalus nosiri; Translali enirii oves, yidelicet, in eis qiii vpcem summi Pastoris
suinus in primo parente de palria coelesii, et in humiliter audiebant; bpves vero.ih illis qui, jugum.
fcujussajculi Babyloniam. id esl cbhfuslbneiri illali; legisgnaviier porlantes, ad faciendos bonorum ope-
sed donante DominoJesii Gliristo Rege ac ."Poriiiflce rum fruclus cprda audiehtium sedulp docendo et
hiagno, cujus Zorobabel et Jesus typum praetulere, 'castigarido, qtiasi terram Domihi aranilb, parahanf;
rursus ad patriam visionemque pacis summpejqupd liisqiie spiritualiter viventibus spirituales faciebant
nomen Jerusalem sigriiflcat,suirius recle revpcati:;"-: escas campi divinaruih Scripturariim latissimi, quo-
ila duniaxal, ul inlerim irt Jerosblyma prsesehlis "" rum pabulo deleclabatur ille qui ut jumentum faclus
Ecclesiae,iios piis laboribus exercenfes,ad ingressum crat apud Dominum,et semper illl adhserebatdicens:
supernaeJerusalem, quaeest mater dmniumnoslrum, Domhiusregit tneet nildl tnilii deerit, in loco pascum
ex lempore praeparemur.Si aulem legitur indifferen- ibi me collocaiii (Psdl. xxir, 1). Sed haecfiCus,terlio ".
ler, ui.inquibusdam Codicibusinvenilur : Requies- ad eam veniente Domino,iioc est ihlegislatione per
cam indie tribulationis, et non additur mem,potest Moyysem , in sedula increpaiione et exhorlatipne
intelligi juxta illud quod in psalmo canitur de justo':.. per prpphetas, f in oblatione gratiaj per se ipsum,
indie malaliberabiieumDominus (Ps. xi, 2), quod virlutis fi'uclum ferre neglexit, propter quod ad ma-
•yidelicetindie judicii cum reprobos seterna tribulaiio ledictionem ejus' aeierna.ariditaiedamnata est. De-
comprehendet, justos e cbnlra requies selerha susci- fecit generalio in vmeis quondam Doniini,id estfru-
piat; sed et anle novissimumillud ac generale jttdi- cliis charitatis in turbis Judaaorum,propter quod
cium sancti requiescunt in die tribulatioriis, ascen- sitiehti illi acelum pro vino obtuleruot, id est virtu-
dentes ad populumtransmigralionis suae,quandoper lum suavitatem in se quaerenti vitiorum acredinem,
bona opera translali de mundo, priorum juslorutn viitutes eorum desideranti yitia proferebant, Men-
gaudiis socianlur in eoelis,cum pariter persecritores r lichiitur opus olivaa,cuni eadem plebs olep adulalio-
eorum de hac yila sublali tonrietita gehennaj perpe- nis impinguaret capita miserorum, dictaque pro-
tuo tribulandi subeant. Potest aulem dies iribuiaiib- plielaaveracia falso.ore resoriareldicens :\Ego dulem
nis ctiam in bac vita intelligi,: ctim, ingravescenie sicut oliva frucliferain domo Dei, speravi hi miseri-
bonorum lemporaiiuin peniiria, lii qui talia dilexe- ccrdiaDei (Ps. u, 10), propter quod lempore ultimae
rant nimium, quasi miseriis circumdati, dolent; sed retribulionis exstincms aliatura lampades, et cum
electus quisque,quamviseadem incommodasustinens suistenebris ab.ingressu est pairiae cpelestis exclu-
corporaliter, fixaspe ineiHisinDpiriinoreqiiiemliabet, denda.Campi npn faciunt escas, cum plebs eadem,
seieiisquiaquograviusiii infimisdepr:mitur,ePce)sius aperlis diyinorum apicum paginis, pasciia veritatis
post pressuras ad aeternasuperhorum civiuni consor- invenire recte intelligendo nou valet. Deflciunt ab
tia ascenderil. Cui sensuiapieconvemtquod sequitur: csca pves, quia quibus inlernse refectio dulcedinis
Quoniam ficus non a affefet fruclum, et noh erit abest, unde innoceniiaviiaesiiiipiicis proveniat, non
generalio hi vineisi Mentielur opus olivm,ct cumpi est. Sicauiem diclum est: defecerunlab escaoves,\&
non facienlescas. Defeceruntab esca oves,elnon erunl esl, quia esca deerat, sicut in Psalmo Prophela : El
in prmsepioboves.Ego autem in Dominogloriabor, et curo mea, ihquit,immutala esipropier oleum(Ps. cviu,
c/audeboin Des Jesu meo.Quia cuih, deficienle niiin- :f) %b); id est, quia oleum quo reficerer sive impingua-
daiiarum rerum opuleutia, b carhales quique el hujus rer non erat. Deniquequidam Codices sic liabenl':
vitseamatores lurbanlur, jusii non.de lemporaliuiu Defeccrunleo quod nbn comederenlo:es , non sunl in
c commodorum amissione conirisiantur, sed de il:a prwsepioboves.Quoniam quidem e abundant apud
quaepauperibus Chrisli promissa esi regni coelesiisi Judaaos praesepia ceelestiuni litleraruni; sed quia
possessionelDetantur,meniores d prortiissae cohsola- pabulum ccelestis intelieclus in his non.sapiunt, qui
lionis ipsius qui dixit : Nolile limere, pusillus' grex,, suave jugum Evangelii bajulent, absuni. Quae pmnia
quia complacuiiPatri vesiro dare vobis:regnum. Ett perfidaeparli gentis suaJ supervenlura considerans
quamniira fides, spes,et charitas prophetae! needumi propheta, statim qiiid ipse cum fidelibus ejusdem
Filius Deiin homine apparens nomen Jesu a paren- genlis, imo cum tolius, quasper orbem h collecta in
libus accepit, et iile nomeri idem in Spiritus prsevi- Christo, vel elecla crat, Ecclesiaesocietate, facturus
n k\.,afferl. ' e Al., lyvi.
b Al., rarnalis quhque \. f AL, obligaliene.
..-.'.'
c Al., bonvfum. ; e Al., abundabanl
a AI. : -promissiH C6molalionisipsius, quo dixil. bk\.,colliaenda.'
J2S3 ORDO RERUM Q.VJE 1N HOC TOMO CONTINENTUR. iZU
esset nstendit : Ego aulem, inquiens, non in mea A } vincula carceris, hymnum Deo canebanl; ideoque
juslilia, sed in fide dimnasproleciionis gloriabor, gau- divinitus adjuti rcpentc viclores cxierunt, quia ni-
deboin Deo Jesu, id est Salvatore meo, quia non in mirum etsi pedes eorum slricti esse videbnniur in
me, sed in illo salutem esse perpendo. Et quasi quae- nervo, gressus lamen operum in virlutibus habebant
reremus ab eo quare gloriaretur in Dominoel in Deo consuinmaios. Pulchre autem carminis hujus pro-
Jesu, quem suum proprium magnae dileclionis gralia pheiici fiuis principio respondet. Qui eiiiin, audiiis
uuncupabat, gauderet, continuo velut justissimam e; consideratis Domini in carneapparenlis operibus,
ejusdem gaudii causam insinuans, ifa suum carmen fideliier timet ac pavcscit, fil ut, eontempliseis quae
terminavit : in hac vita instar pelagi flucluanlis vario statu fe»
a Dominus Deus virlus mea, cl consliluet pedes runtur, in ipso solum glorietur et gaudeal cujus
meosin consummationem,et super excelsa statuet me, gaudiis perpeluo valet pcrfrui; ab ipso adjuvelur,
ul vincamin clurilale ipsius. Ac si aperle dicr.t: ut intindi pr.useniis nec frangalur adversis nec ener-
Suhtus me quidem turbala est virlus mea, id est vetur illecehris ; ipsius gratiae laudes et in prcesenti
dum huinanae fragilitatiscondilionem, quae infra esl, canat, ut vincere mereatur, et in fuluro quia vice-
inlueor; ac dum ad divinae opilulationis graliam rit canere nunquam desisiat. Fit etiam ut lalis anima
oculos mcnlis altollo, in illo mc virtuiem facere JJ j mundum in claritate Domini vincat, eadem videlicet
posse confido. Ipse gresstis operum meorurn ad claritale cjus, el in lcmpore cerlaminum saepius
consummationem firmi finis porducere valel; ipse ad meinoriam reducta, el in lempore pracmiorum
nie super excelsa staluere, ut videlicet omnem perpeluo conspecla , juxla quod ipse promisit :
miKidanae polenliae suhlimitaiem contemplalione Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunl
perennium bonorum b pro nihilo conlemnamus. ( Matili. v, 8). jNotandiimaulem, exposita oratione,
Omnes qutfimibi vel de adversis vel de biandimenlis sive canlico, Hahacuc, quianomen qtioque ejus, quod
ss&culioccurrunl tentationes vincam in charitale ip- interpretatur umplexans, sensui ejusdem oralionis
sius qua ero, id est, dum in omnibus qu.c ago non congruit. Patet enim quia inlerno amore cordis am-
mcam gloriam, sed ipsius quacro a quo me accepisse plexabatur Dominum, eique adliaerebal, qui in illo
menuni quidquid boni ago. Merito enim adjuvantur se solum gloriari el gaudere teslaf.nr. Ulinam autem
aDomino, ut, viclis lenlalionibus, probati, ad pal- c fiat, dilectissima soror et virgo Chrisli, ut eliam nos
mam supernaj vi.ealionis perveniant, qui totam vi- ipsum diligenles tali nomine digni efficiamur. Si
ctorioesuaj causam ad ejus laudem referunt. Quidam enim eum tolo corde, tola anima, lota virlute am-
Codices habent: Ei vincam in Vantico ipsius, quod plecti satagimus, dignabitur el ipse nos ulnis suai
ad unum eumdemque sensum rcspicit. Yincit enim ((] dileelionis amplecti, memor sui promissi quo a't:
in Cantico Domini,~quisijuisin cunctis quas patitur Qui auiem diligit me, ditigetur a Palre meo, el cgo
.iiibtiSaiionibus illi gratias ex corde agere novit, tlihgam cum, et manifestaboei meipsum (Joan, xiv, 21);
sciens quoniam diiigentibus Deum omnia cooperan- slc-iue inler illius sponsne merebimur membra" nu-
tur in bonum, et cum bealp Job decantareconsuevit: merari, quae suo conditori, sponso videlicet coelesii
Sil nomen Domini benedictum(Job xv, 2i). Deuiquc solet Iteiabunda cimlare : Lwva ejus sub capite meo,
Paultis et Silas apostoli inter plagas, tenebras et et dcxlra illius amplexabitur me. Anien (Cant. n, 6).
a AL, Domine. c Al., deest fiat.
h Al., pronihili.
Explicit in canticum Ilabacuc prophe.lm ad sororem Christi virginem.
. ;^mm HOG ; TOMO. •GOJNTlHE^TilK.^
::-> -•--. BEJ)M;OPERi.IiXMGETlCA. : . :aseendens,Aafoh:etHurregimen popnlirelinquit; Ibid.
in
Prafalio Hexaeme.ro». '9 CAP.II.—'Moysesseplimodie ad allioramontisyocatus,
;:- HEiAEMIiROS.—LisEftpKBics.-; v . i 1 -. A5: .quadragiutadiebusac noctibus-ibiciim Domirtoinoratiip.
LlBEKSECBSDpS.: :;:-::-:,: . ',\'.;.:.- ; G3 ''.• :i,".'-:.-,'":.-...:;;.- ': .: : 598;
'-IJBEH TEETIUS. '":.':.
-.".:LlBER QDAHTOS: . '' : ':'-':'' ::''-''-'-'''''--.io5 t'lS- .cluariumCAP,IIL—Filii Israelprimitias Domirioofferreet sah-
. ,-:,:
facere;jub.entur.: ..;.. S.99.
/COMMEKTAatllNPEKTATEUCHUM. , 183 :.. GAP..
lVl~DescriptiO;arca5.:, : .401
ih
E^poiitib Genesim. . : IMtl.' , GAP.Vtr-Pfopiliatprii et Gherubindescriptio. : 404
. Exposilioin Exddum.: - '
:: ExplanatioIn LeyiUeuiri, ,28p' :.:,CAP.Vl.^— Mensffidescriplio. : -407
.-':' 35f CAP,
"VII. — yasornm niensaj et pauum.proppsitioms
:: Explanatioin libruthNumpfofuiriY; -.->': 557 deshfiptio. : - '_;;.• "-:..;..:; iil
foplanalio IQ Deriteronomium.
- DE T4BEMACULO.ET VESTIBUS:SACKI3LIBKR :.'> —
-579: :'CAP, VIII. Candelabrum. • J-14
• CAP.' —
IX'. 'TJucernte. candelabfiet einunctdrla.: ,419
.-?fi'IMUS.,:"\, ,V">" :: :, :-<-:^r^ '-• :-;:' ,595 ' r :LfBf<:B • ": ' ,
rnijirat. — M<B'sesin monlem Dei euiri.Josua SEGUNDUS.:?;;:.;'-:: ,m
"-:CAPCT. GAPtiTpnauJM:"^-Tal)ern;cu!i et temolidoscfiplio.tbid:
.4255 Of.DO RETtLM -»».
CAP.II. — Cortinajdecem. 423 exponens,nec sic eum valuita pessima inteiitione redu-
CAP.III. —5agn undecim. 450 cere. sis
CAP.IV.— Operiuieniunitcrlium et quarlum de pelli- CAP.II. — Quajrensasinas palris sui Saul, devenit Sa-
bus. 453 ninel, qui eum grate su^cipiens,asinas docel inv-Piilas;
—
CAP.V. Tabula3tahp.rnar.uli. 43fi et mane, oleo sancto perBiigensin regem, <jua3ei sunt
CAP.VI.—I)c lalmlunimlabernaculipositione. 459 vciilura pramionstrat. 5-;i.
CAP.VI!. —Yeclesi*laiunililabularumlaheriiaculi.H5 CAP. I II. — GonvocatoSamuelpopuloin Masiihat,snrle
- CAP.VIII.— Dc velis cl coluramslabemaculicl propi- regem qu.-eril et invenit
lialoriosuper arca. Saul; querii demnm reversiim
443 elecia
CAP.IX.—Tciuatorii iniutroilutabernaculiet columiia- pjis sequilur.
GAP.IV. — Jabes Galaadobses-;amab Ammonilis *j(Ji
iu
ruin ejus descripLio. 418 G-ibaalli,Saulimandauir; et supcrveiiieiitecum exercilu
. CAI>.X. — Yeclis qui ab angulousque ad angulumper-' Saul,jirimo iiiiineliberalur gg~
•venieliat. 449 GAP.V.— Gonsliiulorege, Samtielse innorentempro-
CAP.XI.—Altarisholoeanstiet vasornmejusdescriplio. bai et justuin, et ad lerrnreiu |Opulopertinaci inculien-
430 duin, pluviasde c.ilo teiiiporeme^sisinvoc.il. 371
G.4p.XII. — Craliculaealtaris bolocausti,annulorumac GAI>.VI. —Saul el Jonalbanex populosihi milileseli-
vssiium dpscriplio. 434 giiiil,el,slatioue Pbilisl!ii:mpercussaa Jonalhan, majori-
XIII. — Alriumel vasatabemaculi.
OAI>. 436 bus cop is iidemfiliosIsrael terrent. 575
CAP. \ II. — J)ilap-oa se popnlo, Saul oITertliolocan
LIMH TERTIUS., 401 sluin ; el qtiodsiulte egeril a Samuele
—
CAPLTpmurjM. OleioHercndiad Iuuernamdescriplio. que aiter rro eo siLin redarguitur; quod-
Ibid. rcgnuni
— Arma,ob iuopiam uugendiisedocclur. 377
Gtp. II.— De sacerdolioAaronet filiorumejus. CAP. VIII. labroruin, non Iiabenle
464 Isracl, Philiilliii')!tribus cuneis lerram
CAI>.III. — De eoclem. 4-66 cianic devastanl; et Jonalliancum ej'us, SJUInspe-
GAI*.IV.— De supcrliiimerali. Ibid. repliins, belli simul et vicloriajcapul armigero iuter scopulos
GAP.V. —De ralionali. 470 exslilit. 381
CAP. IX. — Adjurat Saul ne
populum priusquamhosie
CAP.VT.— Tiuiicasuperliitmeralis 473 exstincto comedal,el nr*,iioste
GAP.VII..—Lamiiiajaureic., 478 comedaL.Vetal a*dificare exslinclo cum sanguiue
GAP.VIII.— Tunicacl.liara. 480 quaarit,ob realum Jonallias11011aliare, el oraciilumDomiiiiquod
Cu>.IX.—Feminalia. 483 merelur; quem la:ne.ii
GAP.X. — De qualuorvesliamsacerdotaliumcoloribus, populus ne nioriatiir
GAP. X. — Saul pereiipit.
circuilun hosles Isracl
38S
expusnal,
etquatnor — elementiset consecralionesacerdotuni, 483 Clioruiiisiinulel mililumgloria clarus.
CAI>.
XI. Ailarisincensi desctiplio. 487 — "&H
CAP. X I. Sanl demobri
CAP.XII. — De lliyiniamateadulendosuper altari. 491 ne simuliniereant,ji.bet secedere.Et j ussus Amalec,cognalosMoj>i,
CAP.XIH. — De pretio pro aniniabiissingulorum,nu- parle violavil, scisso Samuclis quia pra?ceptuTii"e.-c
oierato popuio. 49i re.eni gloriam audit. Porro Saniuel, occisopallio, scindendama se
CAP.XIV;—Labriamei descripUo. 493 Anialec,ultro Saul videre conlemriit. per se rege
. 394
ALLEGOIIIGA EXPOSiTIO1NSAMUELEM. — LIIiER EXPOSHTO.MSIN SAMUELEMLUiEll TERT.'US.
PRIV1US. 499 601
Prologus. Ibid. Prologus. "'. ibid.
CAPUJ PRIMIJM.— Elcana,vir niiiis in Ramalhaim, duas CAPUT PRIMUM. — Samuel,jubenle Domino,Davidbelii-
liabel uxores: Plienenuamfiliis abundantem,et Aimam lehemilemde pascui<adductuinungitin regem, mox per-
sicrilitatis opprobrialugenlem. Ibid. peiua Spbitus gr.itia coruscum, ita ut etiam Saulemmalo
CAP.II. — Annainter oralioiies et lacrymas filiuin,si bpirilu arrcptum cithara psalleudorelevet. G13
acceperit, Na/arenum Domiuo vovel; el, benedicenle noinacliiamCAP.II.-»-1a^lra Israel Golialhquadraginladicbus mo-
eam Heli saccfdote, domumcumsnis regreditur, • 303 petendo lerrens, Landenia Darid in lundaet
CAP.III. — Annanaluinsibi liliumSaiimelvocat,quem lajnde superatur. , 609
CAP. I II. — Jonatlianet Darid ineunl fcedns;pl orcur-
etiam ablaclaliiiucum muncribus et hostiis Dominoin rentes reversoe.vercilui
ailerniiiiiaccommoJat. 307 Sairi muheres, quia David in lauJ md>
CAP.IV.—Anna cum conjuge in labernaculoadorans ccaut. prfelerucl, inrasus perennib ei odii Ii\orisque ibtnilein
hyiniiuiiig— raliarumdiciLDomino. 309 Deniqu". spiritu malo Saul, niliiur eum
"CAP.V. ProlananlibusHeli (MiissaccrdolaleoOiciiim, peicutcre; sed quianequit, remoiuma se facitliibuiniin
Sanmel pucr ministrat iinie Doinintim,accinctus epliod super niilleviros, 62i
ileli Aunafccundalura filiis. 312 GAP. IV. — Majorem Saul liliam,quam Davidpromise-
lineo, el benediceiiie Hailridi minorem dal illi, et lianc praipuliis
CAP.VI.— AugenlliliiIleli pecoluni, elinmmonitasui ral, dans,
palris coiit"mneuies; Samuel aulcin prolicienslani Deo Piiilisthiiiii
CAP. V . —desponsjtam.
Ouorcns Saul occiJere Jonalhanin-
629
qiiainbomiiiibus placel. 313 Da\id,
—
CAP.VII. Veuiens ad Ileli prophela, qua; domui lerienieiite, placamr. 635
CAP. V I. —
sint e\entura depiomit. 316 domumin Saul msus pprcutcreDavid,sed non valens,
ejus oh roatum contcmptus
"CAP.Vlll- — CaligantibusHeli oeulis,Samueldormiiin qnani fugit, jubol cuslodiri,qui, positopro se
desiliens per eiesiram veniLaJ Samuel.At
ternploDomini,cl ud quartamDominirocstioiiemrespon- simulacro, Saul audie 'S, pramissis nuntiis teruis, aJveniL ipse, et
dens. qute sunt Ilcli ventura cognoscil,aique ipsi mane proplieiat cumca?tcriscoramSainuel.
melal. 319 633
—
CAP.VII. Johaliianet Davidinnovantftedus,et dispo-
CAI*.IX.— CiEsoel fugaloIsr3el a Pliilisliim,et filiis honle Saul interliccreDavid, Jonathauilli ut aufugiat
qucque Heli peremplis,arcaDei eapitur; quoau.lito,ipse giltaBlaclu " sa-
siatini retro cadens pcritjet ntirus ejus,nato prius lilio signitical. 659
Ichabod, (juiinlerprelaluringlorms. Cii*.VIII.—Achimelech
521 saiiclificalutn sacerdo', Davidel sociisejus
CAI>.X. — Tollentibusin lemplum Dagon anam Di-i uiicode abdilis ct
pancin glaJium Goliatli dat, DouchLiu-
Phi]bla>is,priino ipse Dagon,deinde ciiani popu'us ac speculanle insidias. 6*8
lerra digua ullione plagauiur, mauetque apud eos arca —
CAP.IX. YenieusDavid ad Acliis, et cognilus quL
mcnsibu;,se[item. 3:29 esset, furiosumse simulandocvsdit; fugiensquein spe- .
CAP.XI. — Dor.iia sacerdolibusac divinis Pliilisthiim, -'uncam Odoilam,comenieules a i se \iros quadringentos
arcam Dei meriiacum veneralioiieremittnni,quam Beili- susccjiit,cl profcclus inde regi Moabsuos comrnendat
samiueprimirecipienles, viclimasDeoofferunl. 352 parentes. (\3>
CAP. X . — simul
GAP.XII. —-IJellisainilisex parte percussiseo quodmi- facius Saul,quiErenloDavid,Doecli,prbdilor
njsdigm arcainvidere prasunipserint,Cariailiariias susci- tatonlniseLcaruifev,Kobe ci\italem sacerdouuncu;n habi-
piunt et Mgin.iaiuiiscuslodiunt. Deinde, aiiinonenteSa- periulit, uno evadentead DavidAbialliar. 639
muel, Israei, idolisrelicus, Dominoser.il.olferenie eodem EXPOSHTONISIN SAMUELEMLII3E1I yUARTUS.
liolocauslum.Pliilislliiim,Doiniuoinlonaulc,leneuliir et 665
fugiunt. SaiiiiielIsrael judical, et iu RamathaDoniinoal- Prooeniium. ibid.
CiPtiT PHIMU.M. — Oppugnatam a Pliilislhiim Ceih salvat
lare ajdilicat. 558 David el contrase cum cxerciLu
; superventuro Saul, au-
I-\TSAMUELEMLIBER SECUKDIJS. fugit cumsexcentissuis in monleinsoliludii.isZipli. 664
'I EXPOSITIONIS 313 GAP.II.— Joiialhan el liavid percutiuut fceduscoram
Prologus. Ibid. Domino,et Zipbaeisprodenlibijs,venitSaulcoulra DaviJ;
—
CAPITPRIMIIM.SenescensSamuelponit(iliossuosju- sed, ne eum caperequeal, aciior occurrendi Philis.lneis
dices Isracl. VernniUisa vh recla declmantibus,postulat necessitasobsiat, 6i>i
sibi regem consliliu;cui, prgecipienleDomiuo,jus regis CAP.111.— Davidin speluncasuliiudiuisEngaddi oraui
i2S7 :' QUiE 1N HOC TOMO GONpNENTUl^ v ; ; 12Sr-
chlamydis Saulpraecidit,qua ostensa/«umad confessioiiem CAP.VJvi-Ad exliortationemAggselet Zaeliarlffipro- -.
sui scelerispermovet.MoriturSamuel,' et Davidin deser- : rihetarumZbfbiiabel et Josue templumDeiffidiflcaht;et
lumPharandescendit. .' 67i . Tliathahnai^flijx regiohistrans flumenj qtiid cle liis (ieft
—
CAP.IV, Contemnenlemse KabaiDavidferire dispo- debeata Oariorequifit, Ibid.
nens, uxoris ejusAbigail interventuet murteribtis placa- ; ;CAP.;VII,^Darius, recensitis Cyfi lilteris, templuth
lur. Quampost decemdiesmortuoNabalaccepiluxorem.; a3dificari pfa3cipitrquodsextb regni .ejus annb.«onipler•--
aceepitet Acliinoemde Jezrahel, data uxore sua Michot; :'tur. :.--;:•-; -.'... ; ;"- v848 '
Phalti fihoLais. '681 '.-, GAP.VIIL -^-;Dedicaot DomumDei (Iliitransmigralionis.
CAP, V. — ZiphaMs prodentibus, Saul descendit conlra fitjsolemnitatem Paschascelebfant. 834'»'
David,qui ejus casira nocte descenderis, dormienlibus.. .""GAP,; IX. T-Uzrassacerdosiascenditsde Babylone,-habohs
euriclis,et hastamel seyphumaqusetollit,eumque exci- lionorificas.regisArlaxerxis lilleras aduniversosCusloiJes
iatum ad confessionem sui provocaterroris et cujpre.689 area3puhlicaetrahs fluirien,quibusetipsutn templumDoV
CAP.VI.— Davidcumsexcentissuisvenit ad Achis, et minihonofificabat. 839
in
accepia mansione Siceleg, vicinossolitudinis: i ncolas X;
CAP, z—Nhmerus eorumqui cumEzra ascehderunt;
vaslat. 693 ct ut auxiliumsibi itineris a Doihinojejunando et orando
CAP.VII.—Congregatisadversusse Philislhaeis,Saul impetraveritit; 86S-
per pylhonissanj jn EndorSamuelsuscitati oraeuiuiriquae- CAP.XI.^-Ezras donaria regis et consiliwiorumejus-
rit, et qua3sibi suisquesint adversasupervenluracogno- " appenditprincipibussacCrdotumdeferendain Jerusalem,.
scit. . 698 flui iltoveniehtesofferuntholocaustaDomino. 869
—
CAP.VIII. PugnaturiconlraIsrael Philisthiim;David CAP.XII.-r-Ezfas audienspopulumIsrael uxoribusalie-
et a castrisreverti et domumire prajcipiunt. 702; nigenis;esse pOUuluni,assumithabitum plangeniis, ac
—
CAP.IX. David,duce puero jEgyptio,Amalecilasqut veniariif eatus a Dominoprecalur. 875 '
Sicelegpercusseruntvincit,prasdameruit, et dohalargi- CAP. XIII.-—Oranleac ploranteEzra, populus et ipse
tur amicis. '":;- 704 ad pceniteniiaihconvertitur,unanimiqueconsiltoab uxo-
CAP.X. — ConsertocertamineJsrael fugit, caditque fibus separalur externis. , 876
coramPhilislhiim; jamque occisisSaul filiis, suumipse —
CAP.XIV. Summaeoruth qui uxofes quas duxerant
sUperensemmorilurusirfuit; quommablata a Philislhajis alienigeuasejecerunt. . 8S0
cadaveraJabilfEdigno honoresepeliunt,et jejuniis a Do~ „iXPOSITIONISTN ESDRAMETNEHEMIAM LIBER
minolevamenlamalorumdeposcunt. 709 .TERTIUS. ..",." 885
OUiESTIONES 1N LIBROSREGUM, 713 —
CAP.XV. Nehemias,pincernaregis Attaxerxis, au-
LIBERDE TEMPLOSALOMONIS. 733 dita afBictioneeorum qui erant in Jerusalem, jejunat,
'
Mpistolaprmfaloriaad Accam. Ibid. orat, quaBrltmisericordiama Domino.; Ibid.,
CAPUT PRIMOM.— Quod aediGcatio taberriaculiet leinpli —
CAP.'XVI. Nehemias,accepta licenliaet epistolisre'
unameamdemChristiEcclesiamdesignet. . 737 gis, venit Jefusalemasdificare a
ciyilalem; quo anno sup-
—
GAP.II. Quomodo Hiramrex Salomonemin opefeju- putanturseptuagintahebdomadesannorumquas prsedixit
verit. 739 angelusDanieli, et peningunt ad tempus passionis ' ' Do--
CAP.III. — QuotoperafiosSalomonin opere' templiha- mini...- _ •-_ - 881
buerit. - -. 741 CAP.XVII^—NehemiasperveniensJerusalem,conside-
CAP.IV, — De qualilapidetemplumsit factum. 744 rat nocteruinahi murorum,et manecausamsui itineris
CAP.V, — Quandovel ubi sedificatum sit templum. 746 aperiens,cor et manus populiad a.diDcatidum confortat.
CAP.VI.— Cujusmensuraesit factum. - .749 , - , - "' 886-
CAP.VII. — De fenestris ejus et tabulis per gyrum. . -' CAP.XYlII.i--Murus,lurres et porta. Jerusal6masdili.-
-.•" "30 cantur,incipienteEliasibsacerdotemagno. / 887
—
CAP.VIII. Deascensuvel facturamediiac tertii ta- —
CAP.XIX. Sanaballatet Tobias subsannantffldilican-
bernacnlh 733 les, sed contemnuntur,bella movent, sed orationjbusal-
: CAP.IX.— Ut parieles cedro ac -pavimentumsit abiete que armis pelluntur. 896-
teclum, - ; 755 - —:
CAP.XX. Struclores armali omnes,ac pra_paratiad
CAP.X.— De distinclamensuratempliipsiusettaber- pugnam,sic aedificationi murornminsisttint. 898
naculi. 737 —
CAP.XXI. Excilatoin tumultumpopulopro fame ac
CAP.XI.—Utotrinisdomussitcedrovestitaet atiro. 739 penuria, Nehemiasadjurat oplimatesac magistratusna
CAP.XII.— Ut altare oracuticedroet auro coopertum : usurasa fratfibussuis exigant, sed potius deht pro illis
sit.'. . 762 pecuniam. : 899
—
CAP.XIII. De faeturaCherubin 76i * CAP.XXn.— Nehemiasper se quanlumpopulopletatis
CAP.XIV.— Ut parietessculotiet pavimentumsit auro pra_stilerit,exponit.""-."" 900
veslilum, 767 —
CAP.XXIII. Sanaballatet socii.ejus Nehemiamab
CAP.XV.— De ingressulempli,siveoraculi. 769 a.dificatiohemuri fetrahere tentant, conductisadversus
—
GAP.XVI. De atriisDomusDomini. 774 eum etiamdomesticisinsidiis;sed his ab eo deprehensis,
—
CAP.XVII. Quotannistemplumsit ajdificaUnu. , 778 civitatismurusadperfeetumusquecompletur. Ibitt.
GAP.XVIII.— Decolumriissereis. 779 . CAP.XXlV.r-FactacivitateJerusalem,terrentnr genti-
CAP.XIX.—Demarianeo. 786 Ies; etNehemiascautoresrecenseti et portiseustodesde-
CAP.XX.—Debasibtisdecemet luteTjbus. 791 putal...." 902
CAP.XXI,—Quodin regione Jordanis faclasint vasa CAP.XXV.— Nehemias,ut dignos civilati habitalores -'
^omus Domini. 798 invenire possit, relegit librum census eorum qui primi
—
.CAP.XXII. De altari ntroque. 799 ascenderuntde Babylonein Juda.am. 905
CAP.XXIII.— De mensisdecemaureis. 802 CAP. —
XXVI. Mense septimo congregatur populusin :
CAP.XXIV.—Dedecem candelabris. 804 Jerusalem, et legenle EzralegemMoysi',intentisauribus
—
CAP.XXV. De cardinibusostiorum, et .perfectione' audiunt. Ibid.
operisdomusDorhini. 803 —
CAP.XXVII. FaciuntsoIeri.nitalemTabernaeulorum,
EXPOSITIONIS IN ESDRAM ' ET NEHEMIAM LIBER legehte illisEzra legem Dei per dies sihgulos. 90B >'
PRIMQS. 807 CAP.XXVIII.;—Peracta solemnitale.tabernaculorum,.
GAPUT —
PBIMUM.Cyrusihilioregni sui solvit captivita- denuo conveniuotad cortfitendum, legendum,alque orati-
tempopuli Dei, redditisque vasis sanctis, Jerosolymam- - dum Dominum. 908
illam ascendereet tetnplumreaadificarepraecipit. 810 CAP.XXIX,—Oratio sive.confessio Ezra., qua depreca- \
—
CAP.II. Numeruseorumqui reversisunlin Judaam, : tur Dominummemiaissese pactiquodhabuiicum palribus
ducibusZorobabelet Josue; simulet pecunia3quamprin- ebrum. .. Ibid.
cipespalrumad instaurandumtemplumobtulere, summa CAP. XXX. — Principesuna cum poputoperculiunt foe-
describitnr. • 817 dus, scribunt.utcustpdiantomnia mandataDomini,et
et
(>P,IiL — Congregaturpopulusin Jerusalemmense adjuventca.retnoniasdomusejus. .t 909
«eptimo,et altari aedificatofaCiunlsceuopegia,caBterasque CAP.XXXI,—Principes de filiisJuda, Benjamin,etI.evi,,
deindesoiemnitatesDomini. 823 habitantinJerusalem, simul et decimapars.reliqua.ple-
CAP.IV.—Annosecundoadventuseorumfuhdalur do- bis. ""'..,' Ibid.
mus Domini,sed a populolerrasne perhciaturimpedilur. CAP.XXXII.— Progenies Josue, sacerdotismagni, et
, • 833 qui temporibusillis principesfueruut sacerdolumet levi-
—
CAP.V. Saniaritsscribunt epistolasaccusatiohisre- tarum, exponitur. 911
—
gibusPersarum,et edictoregalium litterarum Drohibent. CAP.XXXIII. Dedicalur ci.ilas Jerusalem in la.ti.tia
opustempli. 8tl solemni,et recensenturcustodes-supergazophylaciatlie-
EXPOSITIONIS IN ESDRAMETNEHEMIAMLIBER sauriad oblationessauctorum. 915
vSECUNDUS.. 813. CAP.XXXIV.—SepafanturahIsriielomi)esalip.nigen!B,
PATROL,XCI. ~ : W:
.
-1259 ....'. : ; ORDO RERUM'QUM IN HOC TOMO CONTlNENTUR. '1260
et gazopbvlacibdomusDomini partes levitafum ac pri- '' EXPOSITIOIN PARABOLAS S ALOMONIS. "957'
iriiliaasacerdolalesfeporiuntur.',' ' ':'"' :920 . LIBEIJLIJS de Muliere.forti. . .-'•-1059
'"CAP^XXXV. —Nehemiasreversus de Babylorie in Je- FR^GMENTA in ProverbiaSalomonis,. 1031
fusalero, demio- mundat. gazophyfaciaa vasis gehtilium, • EXPOSITIO IN CANTICUM. -• . . 1065
etrefertibi eaquae domumDomini deCebant.' : .'Iliid. LIBER
p niMus. — De gratiaDei, contra Juliarium. Ibid:
. CAPIXXXVI. —Nehemiasne requies sabbatimercaiu" LlBER SECDNDtJS.• ;:' :: -."-.1083
genltliumvioletursedulusinsislit.. . . '-...,. 921 , .LlBERTERTlUS. '/ "'- ." IJH
CAP:XXXVII.—Nebemiasab uxoribusalienigehis hran- LlBER
QUARTDS. -'- '• 1155
dat Judaaos, e t: constituit ordines;sacerdotum :ac Levita- LlBERQDIKTDS. ' ' - 1-163
in vministeriosudjettandem^memo- ' LlBERSEXTUS,- . - 1195
rurii,unumquemque '•• "'
fiiBseDeicommendatihbonum.•>'- •'>*'':(-. (;..&%> LiBEii:SEPTiMtis. 1225
, INTERPRETATIO 1NIJBRUMTpB|y5E.}/, Ibid, EXPOSITIOIN CANTICUM HABACUC/ 1255
J: ;F1NIS TOMI NONAGESIMIPRIMI^
Das könnte Ihnen auch gefallen
- Histoire naturelle des helminthes ou vers intestinauxVon EverandHistoire naturelle des helminthes ou vers intestinauxNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLIV.Dokument533 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXLIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXIX.Dokument675 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Surrénales: Les Grands Articles d'UniversalisVon EverandSurrénales: Les Grands Articles d'UniversalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXV.Dokument585 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXV.Dokument553 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXIX.Dokument617 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXL.Dokument569 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXL.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCII.Dokument521 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XCII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Dokument567 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXII.Dokument531 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXII.Dokument887 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Dokument619 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CIII.Dokument727 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Dokument693 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIII.Dokument525 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXIII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus XXIV.Dokument485 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Dokument675 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXCVIII.Dokument947 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXIX.Dokument745 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Dokument657 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CII.Dokument571 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXX.Dokument653 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CIV.Dokument677 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Dokument669 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XC.Dokument603 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XC.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LX.Dokument559 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XXXIX.Dokument479 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIX.Dokument897 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCVII.Dokument545 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XCVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXII.Dokument571 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXI.Dokument813 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXX.Dokument733 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXII.Dokument737 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLII.Dokument717 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXIII.Dokument727 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LII.Dokument629 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXIII.Dokument621 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Dokument535 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXI.Dokument285 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Dokument677 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXVII.Dokument815 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVII.Dokument665 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXLVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LIII.Dokument515 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Dokument735 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.Dokument647 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Dokument765 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Dokument525 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXVI.Dokument679 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Dokument745 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXV.Dokument733 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXIV.Dokument817 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus LXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Dokument527 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Dokument523 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Dokument779 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XLIII.Dokument423 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XLIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus XXX.Dokument549 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Dokument608 SeitenMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Hamman - Les Pierres de L'égliseDokument3 SeitenHamman - Les Pierres de L'églisePatrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Dokument564 SeitenTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Dokument600 SeitenTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Dokument888 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Dokument712 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Dokument928 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Dokument554 SeitenTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Dokument1.120 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Dokument464 SeitenMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Dokument880 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Dokument860 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Dokument1.016 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Dokument924 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Dokument884 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Dokument874 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Dokument864 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Dokument676 SeitenMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Dokument768 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Dokument888 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Dokument868 SeitenLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Cavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Dokument384 SeitenCavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Dokument444 SeitenMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Dokument720 SeitenMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 2.Dokument688 SeitenMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 3.Dokument656 SeitenDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 3.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 2.Dokument544 SeitenDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 1.Dokument512 SeitenDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 1.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Schmidt. Précis de L'histoire de L'église D'occident Pendant Le Moyen Age. 1885.Dokument484 SeitenSchmidt. Précis de L'histoire de L'église D'occident Pendant Le Moyen Age. 1885.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Patrologia Orientalis Tome XIII - Fascicule 2 No. 63 - Homiliae Variae - TEXTES MONOPHYSITESDokument220 SeitenPatrologia Orientalis Tome XIII - Fascicule 2 No. 63 - Homiliae Variae - TEXTES MONOPHYSITESPatrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Attestation DroitsDokument2 SeitenAttestation DroitsAnonymous WyEPOK1xmt100% (2)
- Un Cas Pratique de La Propriété IntellectuelleDokument3 SeitenUn Cas Pratique de La Propriété IntellectuelleYassine El Makhloufi100% (2)
- Youli Ou Les Souliotes Melodrame en 2 Ac PDFDokument53 SeitenYouli Ou Les Souliotes Melodrame en 2 Ac PDFLeneCusaNoch keine Bewertungen
- Acte de Suscription de Testament MystiqueDokument2 SeitenActe de Suscription de Testament MystiqueMaryemElh100% (1)
- Simone de Beauvoir - "J'ai Cru Trop Vite À Une Proche Victoire Des Femmes"Dokument2 SeitenSimone de Beauvoir - "J'ai Cru Trop Vite À Une Proche Victoire Des Femmes"shyznogudNoch keine Bewertungen
- L'Art de Lire D'emile FaguetDokument178 SeitenL'Art de Lire D'emile Faguetgargamel0940Noch keine Bewertungen
- RudolphDokument10 SeitenRudolphBenjamín HernándezNoch keine Bewertungen
- Cerfa 14879-01 PDFDokument2 SeitenCerfa 14879-01 PDFmarcos_samudio100% (1)
- Archives de Philosophie Du Droit (... )Dokument286 SeitenArchives de Philosophie Du Droit (... )cirolourencoNoch keine Bewertungen
- Sobrevivire Pequeña Trompeta 1Dokument2 SeitenSobrevivire Pequeña Trompeta 1jose luisNoch keine Bewertungen
- Snarky Puppy Bad Kids To The Back C InstrumentsDokument4 SeitenSnarky Puppy Bad Kids To The Back C Instrumentsshu2u0% (1)
- Les Film Pornographique Sont Devenus Légaux A Partir Des Années 70 Et Était Clandestin Avant CelaDokument2 SeitenLes Film Pornographique Sont Devenus Légaux A Partir Des Années 70 Et Était Clandestin Avant CelaSnowSaïNoch keine Bewertungen
- Tragédies de Robert Garnier (Édition 1585)Dokument711 SeitenTragédies de Robert Garnier (Édition 1585)AricieNoch keine Bewertungen
- Danza Alemana Joseph Haydn PDFDokument1 SeiteDanza Alemana Joseph Haydn PDFCarlos Andres CarpizoNoch keine Bewertungen
- Sante PDF FinalDokument2 SeitenSante PDF FinalNetaniaLimNoch keine Bewertungen
- Études Sur L'islam Au Sénégal Marty Paul - Histoire Socio-PolitiqueDokument448 SeitenÉtudes Sur L'islam Au Sénégal Marty Paul - Histoire Socio-PolitiqueAmath Beye100% (2)
- Une Chance Qu'on S'aDokument5 SeitenUne Chance Qu'on S'ajefflemieux100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCVIII.Dokument737 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus XCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CI.Dokument761 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- 06 Let It All Go (Birdy) - Bassgitarre PDFDokument2 Seiten06 Let It All Go (Birdy) - Bassgitarre PDFFelix MeyerleNoch keine Bewertungen
- Tradicional. Tengo, Tengo, Tengo PDFDokument1 SeiteTradicional. Tengo, Tengo, Tengo PDFATANZONNoch keine Bewertungen
- Information Sur La FamilleDokument2 SeitenInformation Sur La FamilleLandryshop100% (3)
- Chiquilla - TrombónDokument2 SeitenChiquilla - TrombónAgapitoLopezCasteNoch keine Bewertungen
- Leckerei TabDokument1 SeiteLeckerei TabokkNoch keine Bewertungen
- Les Pionniers Du Spiritisme en (... ) Malgras J Bpt6k316839dDokument622 SeitenLes Pionniers Du Spiritisme en (... ) Malgras J Bpt6k316839dmauricio8rossi8geralNoch keine Bewertungen
- Heathens - 21 Pilots - Guitare AcoustiqueDokument1 SeiteHeathens - 21 Pilots - Guitare AcoustiqueVictor AubertNoch keine Bewertungen
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLI.Dokument755 SeitenMigne. Patrologia Latina Tomus CLI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisNoch keine Bewertungen
- Lefigaro030620 PDFDokument44 SeitenLefigaro030620 PDFLéo TexierNoch keine Bewertungen
- Esprit-La Fausseté Des Vertus Humaines, 1678-T1.Dokument648 SeitenEsprit-La Fausseté Des Vertus Humaines, 1678-T1.silverslimNoch keine Bewertungen
- 13 Conforto e SalvacaoDokument8 Seiten13 Conforto e SalvacaokleberttoscanoNoch keine Bewertungen
